Asfalt Karmlarnda

Agrega
 Asfalt karmlarnda agrega

Bitml scak karmn yaklak olarak hacimce

% 85i, arlka %95i agregadr.

Agrega zellikleri, asfaltn dayanmnn ve tekerlek

izine kar direncinin kontrol altnda tutulmasn
salayan en nemli faktrdr.

Yorulma atla ve dk scaklk atlaklar

agrega zelliklerinden daha az etkilenir
 Agrega Kaynaklar
Ta ocaklar

Dere ocaklar

Dier kaynaklar
Curuf: Tipik olarak demir elik ve bakr iletmelerinin atk
malzemesidir.
Kalker, Tebeir
Kireta

Organik Kayalar
*Kmr
*Petrol
Granit
Bazalt
Kalker
 Agrega zellikleri
Tane boyutu dalm
Temizlii ve zararl madde ierii
Sertlik, anma direnci
Durabilite, dayankllk
Tane ekli
Yzey dokusu
Younluu, Su absorpsiyonu
Bitm-agrega uyumu
 Dane Boyutu Dalm
(Gradasyon)

ri agrega, > 4,75 mm

nce agrega, 4,75 0,075 mm

Mineral Filler, 0,425 mm (No.40); en az %70i

0,075 mm (No.200)den geen
Gradasyon, artnamelere gre kontrol
edilir.
 Gradasyona gre BSK tipleri

Youn Gradasyonlu Ak Gradasyonlu Kesikli

Karmlar Karmlar Gradasyonlu
Karmlar

Klasik karmlar Porz asfalt Ta mastik asfalt

Nominal maksimum (Bitml geirimli temel) (SMA)
agrega boyutu genellikle
12,5-19- 25-37,5 mm .
Asfalt Betonu Ta Mastik Asfalt Porz Asfalt

Gradasyon

Yzey Dokusu
 nce kesikli derecelenmi asfalt

Youn gradasyonlu asfalt

Ta mastik asfalt

Ak(boluklu) gradas.asfalt
 Maksimum Dane Boyutu
Agregalarn maksimum dane boyutu tabaka kalnl ile
ilikilidir.

Dmax 1,5 katndan <Tabaka kalnl <Dmax 3

Aksi takdirde karmn yzey dokusu etkilenebilir ve

sktrma sonucu salanan younluk derecesi debilir.

Agregann maksimum boyutu bydke ve karmdaki

iri agrega miktar artka, karmn ilenebilirlii azalr
,sktrlmas zorlar.Ancak bu tip karmlar tekerlek
izinde oturmaya kar dayanm daha yksektir.
 Gradasyon
Agega gradasyonu, karmn boluk orann, bitm ieriini,
younluunu direkt olarak etkiler.

Karmn uygun durabiliteyi salayacak yeterli bitm miktarn

alabilmesi iin karmdaki agregalar aras boluun (VMA)
belli bir deerde olmas gerekir

Genellikle youn gradasyonlu karmlarda VMA deeri

dktr.

VMAnn salanmas iin kum boyutundaki agrega miktarnn

kontrol edilmesi gerekir
Mineral Agregalar Aras Boluk
VMA

VMAkarm < VMAart ise;

Balayc film kalnl azalr,
Asfaltn durabilitesi der.
 Su Absorpsiyonu
Agregann su absorbsiyonu donma-
zlme hasarlarna ve soyulmaya kar
kar direncini etkileyen nemli bir
zelliktir.

Su absorpsiyonu-zgl arlk deneyi

 Kil ve Zararl Madde erii
Agregada kil olmas, karmnn su
hassasiyetine zararl etkisi vardr.
Agregadaki yabanc malzemelerin ve
istenmeyen zararl ve tehlikeli maddelerin
agregann bnyesinde olmamas gerekir.

Kvam limitleri deneyi, Metilen mavisi,Kum edeeri, Kil

topaklar ufalanabilir tane, Organik madde tayini
 Anma Kayb

BSK retimi ve serilmesi srasnda agregann

dalp ezilmesi sonucu gradasyon
deiikliine kar direnli olmas gerekir.

Los angeles (Paralanma Direnci) deneyi

 Durabilite, Salamlk
Agregann deiken hava artlarnda
Donma-zlmeye kar direnli olmas
gerekir.

Hava tesirlerine kar dayankllk deneyi,

(MgSO4)
 Tane ekli
Keli iri ve ince agregalar karmda;

Yksek isel srtnme salayarak tekerlek

izine kar daha yksek kesme dayanm
gsterirler.
Yass taneli agregalar yapm esnasnda veya
trafik altnda krlarak dalr.

Yasslk indeksi deneyi

 Yzey Dokusu
Agregann yzey dokusu; agrega bitm aras
mekanik adezyonu etkiler.
Bitm, przl ve iri dokulu yzeylerde, dzgn ve
cam gibi przsz yzeylere gre daha kolay
tutunur.
Ancak bazen przl yzeyler adezyonu nleyici
bir etki de yapabilir.
Przl yzeye sahip agrega yzeylerinin uniform
olarak bitmle kaplanmasnn salanmas zor olabilir.Bu
nedenle przl yzeydeki ince asfalt filmi soyulmaya
kar daha fazla hassas olabilir.
 Suya Kar Hassasiyet-Soyulma

Asfalt karmlarnda rutubetin etkisiyle

soyulma meydan gelebilir.
Soyulma bitm agrega balantsnn zayf
olmas nedeniyle bitmn agrega zerinden
soyulmas eklinde oluur

Su
 Soyulma
Karmn kohezyonu kaybolur ve gerilmeler hzla
artar. Tabakada tekerlek izleri ve sklmeler
meydana gelebilir.
ok iyi malzemeyle dizayn edilmi karmlar bile
arazide yeterince sktrlmazsa tabaka iinden
geen su soyulmalara neden olabilir.
Suya kar hassas olan agregalarn soyulma
direncini artrmak iin soyulmay nleyici katklarn
kullanlmas gerekir.
Soyulma ve yapma deneyleri ile indirekt ekme
mukavemeti deneyi.
 Bitm - Agrega Adezyonu

Adezyon: Agrega yzeyiyle bitm filmi

arasnda kimyasal ba oluma ilemidir.

Mineral agregann fiziko kimyasal yzey

zellikleri bu ban olumasnda ok
nemlidir.
 Yzey Tabakalarnda Kayma
Direnci
Ara tekerlekleriyle kontak halinde olan yzey
tabakalar hz azalmalar ve artmalar ile oluan dikey
yklere dayankl olmasnn yansra fren annda
kaymaya kar yeterli dirence de sahip olmaldr.

Yzey karmlarnda yeterli srtnmeyi salayacak

agrega seilmelidir
 Kayma Direncini Etkileyen
Faktrler

Kayma direnci, tane ekli ve boyutu ile

agregann minerolojisinden ve seilen krm

tekniinden etkilenir.
Kayma Direnci

Kayma direnci agregann anma ve cilalanmaya

kar direnci ile dorudan ilikilidir.
Kayma direnci, tan mineral bileenlerinin sertlii,
ierdii minerallerin boyutu ve trafik artlarndan
etkilenir.
Kalker gibi karbonatl agregalar trafik altnda
cilalandndan kalker birok lkede yzey
tabakalarnda kullanlmamaktadr.
Ancak her kalkerde trafik altnda cilalanmaz.
 nce Malzeme zelliklerinin
Performansa Etkisi
nce malzemenin krma ta ve krma akldan
salanmas karmn isel srtnmesini artrr
Karmda doal kum kullanlmas karmn
stabilitesini drr ve tekerlek izine kar direncini
azaltr.
Kum kullanm birok artnamede %10-25 e kadar
snrlandrlmtr
Malzeme iinde kil topaklar ve organik madde
bulunmas performans drr.
 Filler
Mineral filler, BSKn younluunun, dayanmnn
artrlmas ve dier zelliklerinin iyiletirilmesi iin
kullanlmas gereken bir bileendir.

Karm iinde fillerin gradasyonuna bal olarak 2

farkl rol vardr;

1- Filler >10 mikron ise, mineral agregann bir

ksm olarak davranarak, iri taneler arasnda
balant noktalar oluturup ve boluklar doldurur
ve dayanm artrr. ri boyutlu filler oran fazla
olursa WMA artt iin bitm gereksinimi artabilir.
2- Filler < 10 mikron ise, filler bitmn bir katks
gibi davranr.
Bitmle kartrldnda filler kvaml bir balayc
veya bir madde gibi iri agrega tanelerini birbirine
balar. Bu durumda filler optimum bitm ieriini
drr.
Karmda dk oranda kullanlan mineral fillerin
bile bitmn dktilitesini, penetrasyonunu ve
viskozitesini nemli oranda etkiledii tespit
edilmitir. lave edilen filler bitm daha kvaml bir
bitm haline getirmektedir
 Fillerin
Karm Performansna Etkisi

Karmda belirli bir miktarda filler stabilite

asndan gereklidir.
Ancak karmn filler oran yksekse karm
krlgan hale gelir ve atlak meyli artar.Bu
durumda bitm ieriinin de artrlmas
gerekir(SMA gibi).
Sonu olarak dizayn edilen karmda veya
arazide yaplan kontrol deneyleriyle sadece filler
miktar deil boyutu da deerlendirilmelidir
 Fillerin
karm performansna etkisi
Asfalt karmlarnda kullanlan mineral filler karmn
kalc deformasyonuna, yorulma atlaklarna, rutubet
hassasiyetine nemli lde etkiler. Karmda ar filler
kullanm karmn tekerlek izine kar direncini azaltr.

Asfalt karmn su hassasiyeti, suya kar hassas olan

fillerin orannn drlmesiyle azaltlabilir.

Yksek viskoziteli filler-bitm karm ieren karmlarn

sktrlabilmesi iin scakln yksek olmas gerekir.
 Filler Olarak Kire Kullanm
Birok aratrma kirecin ok etkin bir soyulmay nleyici
madde olduunu kantlamtr.

Kire bitm iindeki asitle etkileerek agrega yzeyinde

absorbe edilmesini salar.

Kire alkali silika agregalaryla reaksiyona girer ve kalsiyum

silikat formatnda agregayla gl bir ba oluturur ve
salad iyi bir porozite ile binderin penetrasyonuna imkan
salar iyi bir adezyon oluturur.

Kullanm oran agregann ktlece %1-2si kadardr.

 Karayolu Teknik artnamesi
Agrega zellikleri
Asfalt uygulamalarnda kullanlan agregalar belirli
zellikleri salayan krmata, krma akl veya
bunlarn bileiminden hazrlanmaktadr.

lkemizde genellikle kalkerden hazrlanan agregalar

kullanlmakta olup, anma tabakasnda sert
kayalardan (bazalt, granit vb.) hazrlanan agregalar
tercih edilmektedir..
 ri Agrega zellikleri
Krma Ta-Krma akl
Temiz, salam, dayankl olacak
Dalabilen para, kil, organik ve dier
zararl maddeler iermeyecek
 nce Agrega zellikleri
Krma ta,krma akl veya kum ile
bunlarn karm

Kum gerekli agrega ve karm zelliklerini

salayacak oranda kullanlabilecek

Temiz, salam, dayankl

 Filler
Krlarak hazrlanan iri ve ince Elek mm % Geen
agregann filler boyutundaki
malzeme miktar yetersiz ise
mineral filler ilave edilir. 0,425 100
Ta tozu,mermer tozu, snm 0,075 70-100
kire ve benzeri,
Kil,organik madde ve dier
zararl madde iermemelidir.
 Agregalarn Hazrlanmas
BSK iin agrega en az 3 ayr fraksiyon halinde
hazrlanmaldr;

rnein:
19-9,5mm
9,5-5mm
5mm-0
 Karm Dizayn-
Agregaya Uygulanan Deneyler
Dizayn Gradasyonun tespiti:
retilen agregalarn ortalama gradasyonlar,
Asfalt karm dizaynna esas alnr.
Her bir tane boyutu grubundaki malzemeden en az 10
elek analizi,
artname gradasyon snrlar iinde iyi bir
derecelenme gsterecek ekilde her bir agrega
fraksiyonunun oranlar saptanr.

Hacimsel zellikler iin;

ri ve ince agrega ile fillerin hacim ve zahiri zgl
arlklar tayin edilir.
 KT
AINMA-ASFALT BETONU

Anma EN-KT Tip-1/Tip2 Elek mm Tip 1 Tip 2

100
19 100 100
90
80
70 12,5 83 100 100 100
60
% Geen

50 9,5 70 90 80 100
40
30
20
4,75 40 55 55 72
10
0 2 25 38 36 53
0,01 0,1 1 10 100
Elek Boyutlar(mm) 0,425 10 20 16 28
Tip1 Alt Limit Tip1 st Limit Tip2 Alt limit Tip 2 st limit
0,18 6 15 8 16

0,075 4 10 4 10
 KT
Anma Ta Mastik Asfalt-TMA
Elek
mm Tip 1 Tip 2
Anma TMA Tip-1/Tip2
19 100 100 100 100
100
12,5 90 100 100 100 90
80
9,5 50 75 90 100 70
60

% Geen
4,75 25 40 25 45 50
40

2 20 30 20 30 30
20
10
0,425 12 22 12 22
0
0,01 0,1 1 10 100
0,18 9 17 9 17 Elek Boyutlar(mm)

0,075 8 14 8 14 Tip1 Alt Limit Tip1 st Limit Tip2 Alt limit Tip 2 st limit
 KT
BNDER-ASFALT BETONU
Binder Elek mm % Geen

100
25 100 100
90
19 80 100
80
70 12,5 58 80
60
% Geen

50 9,5 48 70
40
30 4,75 30 52
20
10 2 20 40
0
0,01 0,1 1 10 100
0,425 8 22
Elek Boyutlar(mm) 0,18 5 14
Alt Limit st Limit
0,075 2 7
 KT
Bitml Temel-ASFALT BETONU
Elek Tip A Tip B Bitml Temel - Tip-A/B
mm
37,5 100 100 100 100 100
90
25 72 100 80 100 80
70
19 60 90 70 90

% Geen
60
12,5 50 78 61 81 50
40
9,5 43 70 55 75 30
4,75 30 55 42 62 20
10
2 18 42 42 62 0
0,01 0,1 1 10 100
0,425 6 21 30 47
Elek Boyutlar(mm)
0,18 2 13 15 26
TipA Alt Limit Tip A st Limit TipB Alt Limit Tip B st Limit
0,075 0 7 1 8
retilen Karmn Gradasyonu-
Tolerans Limitleri
Malzeme Toleranslar
4,75mm elekler %4

2,0-0,075mm elekler %3

0,075mm elek %2

Bitml balayc %0,3

 Agrega Kalite Kontrol almalar
Agregann kontrol aamalar

Ta ocann seimi ve iletilmesi

Agregann krlmas ve depolanmas
Agrega souk silolarnn beslenmesi
Agregann kurutulmas ve stlmas
Agregalarn scak silolarda depolanmas ve
kartrcya beslenmesi
Ta Ocann Seimi ve letilmesi
Ocaktan alnan temsili ta numuneleri laboratuvar
konkasrnde krlarak fiziksel zellikleri tayin edilir.
Los Angeles Paralanma direnci
Hava tesirlerine kar dayanm, MgSO4 salamlk
Soyulma
Cilalanma
Su absorbsiyonu
zgl arlk

Ta ocanda deiiklikler olduunda agrega zellikleri

yeniden tespit edilmelidir.
 Agregann Krlmas ve
Depolanmas
Konkasrde krlan malzemelerin her bir grubunun
400 m3de bir numune alnarak elek analizleri
yaplr,

retilen agrega gradasyonlarnda deiiklikler

olduunda konkasr elekleri ve dier aksam
gzden geirilmelidir.

Agrega stoklarnda segregasyon kontrol iin elek

analizleri yaplr.
 Agrega Souk Silolarnda
Kontrol

Souk silo knda banttan numune alnarak

gradasyon ve rutubet tayini yaplmal ve
besleme oranlar kontrol edilmelidir.

Agrega rutubetine gre kurutucu brlr ayarlar

yaplr ve ok slak agregalarda kapasite azaltlr.
 Scak Silolarda Agrega
Kontrol
Scak silolardan gnde 1 kez numune
alnarak gradasyon ve rutubet kontrol ile
scak silo oranlar kontrol edilmelidir.
 Kalite Kontrol
Deney Enaz deney skl
Dizayn iin Elek analizi ri agrega
Agrega retimi Anma/Binder: 1/200m3
BT: 1/300m3
nce ag: 1/100m3
Konkasrde Elek analizi Anma/Binder: 1/400m3
Bit. Temel:1/500m3

Scak siloda Elek analizi 1/gn

Karmn Bitm%, Briket hazrlama 2/gn

zellikleri Briket zgl arl,
Stabilite,akma,Vh,Vf,VMA
Segregasyon kont. Bitm%, Gradasyon 2/gn
Tabaka skma ve Karot alma 1 ift/ 250 ton
kalnlk kontrol Karot zgl arlk tayini