CHD CH 4 SCC - 2010

Baøi giaûng A. Prof. Dr .
Chaâu Ngoïc AÅn
SỨC CHỐNG CẮT

LÝ THUYẾT PHÁ HỦY
1
Baøi giaûng A. Prof. Dr . Chaâu Ngoïc AÅn
mặt trượt trong điều

kiện tự nhiên
2
Hệ mặt trượt của nền bị phá hủy
các mặt trượt
3
Trượt do hạ mực nước trong hồ chứa
4
Đập bị phá do hiện tượng xoi mội (renard)

5
Nhà bị nghiêng quá giới

hạn sử dụng
6
qult
 söùc choáng caét
cuûa ñaát
Maët tröôït döôùi neàn

Maët tröôït döôùi moùng
ñöôøng
noâng
Qult söùc chòu taûi cöïc
haïn phuï thuoäc söùc
choáng caét ts treân
maët tröôït
CÁC DẠNG MẶT Maët tröôït talus cuûa ñaäp

ñaát
TRƯỢT THƯỜNG GẶP
Maët tröôït thaønh hoá moùng vaø maùi7doác

töï nhieân
Ñònh luaät COULOMB s   max    tg  c

-tg laø heä soá ma saùt vaø goùc  laø goùc noäi ma
saùt
- c laø löïc dính cuûa ñaát (Pa).
-  öùng suaát phaùp (öùng suaát toång)
N
Phaàn hoäp di
ñoäng

Maãu ñaát T

Xaùc ñònh c vaø  töø Phaàn hoäp coá

thí nghieäm caét tröïc
8
ñònh
Moät thí nghieäm caét tröïc tieáp thoâng thöôøng (khoâng kieåm
soaùt aùp löïc nöôùc loã roãng) treân moät maãu ñaát caùt pha
seùt coù keát quaû trong baûng döôùi:
 (kN/m2) 30 56,1 81,9 108,3 134,4 160
 (kN/m2) 47,8 63,1 73,9 89,7 103,9 118,1
140
120
100
80
 (kPa)
60
 =280
40
c =33
20
0
0 50 100 150 200
(kPa) 9
Keát quaû thí nghieäm caét tröïc tieáp treân maãu caùt chaët vaø caùt rôøi,
vôùi cuøng aùp löïc ñöùng laø 210 kPa.
Maãu 1 ôû traïng Maãu 2 ôû traïng
thaùi rôøi thaùi chaët
180
Ñænh
U V  U V  160
(10- (10- (kPa) (10- (10- (kPa) Caùt chaët
ng (10 -2mm) - (kPa) -

2mm) 2mm) 2mm) 2mm) 140
120
0 0 0 0 0 0 Caùt rôøi
100
50 -6 59 50 -3 73
80
100 -12 78 100 1 118
60
150 -15 91 150 9 143 Caùt chaët
chuyeån vòñöù
40
Ñieåm
200 -17 99 200 17 152
20 uoán
250 -18 106 250 23 149 0
Caùt rôøi
300 -19 111 300 29 139 -20
350 -19 113 350 35 133 -40
400 -20 114 400 39 126 0 100 200 300 400 500 600
chuyeån vòngang (10-2 mm)
450 -20 116 450 41 122
500 -21 116 500 41 120
550 -21 116 550 41 119
10
1.4
1.2
1.0
Ratio /
0.8
0.6
0.4
Dense sand
0.2 Loose sand
0.0
0 2 4 6
Lateral displacement (mm)
1.0
Ve rtical displace me nt (mm)
0.6
0.2
-0.2
-0.6 Dense sand

Loose sand
-1.0
0 2 4 6
11
Lateral displacement (mm)
Keát quaû thí nghieäm caét tröïc tieáp cuûa moät maãu caùt
chaët laø:
Löïc ñöùng (N) 110 216 324 432
Löïc caét tôùi haïn (N) 66 131 195 261
Ultimate shear load
Löïc caét ñænh (N) 85 170 253 340

Peak shear load
Goùc ma saùt ôû
400
traïng thaùi ñænh laø

350
Ñænh
p = 380
300
250
Goùc ma saùt ôû
T (N)
200
Tôùi
150 haïn traïng thaùi tôùi haïn
100 laø ’ = 310
50
0
0 100 200 300 400 500
12
N (N)
Ñònh luaät COULOMB coù xeùt tính thoaùt nöôùc cuûa maãu
s   ' tg ' c '   - u  tg ' c '
ñaát
13
14
15
16
17
Baøi giaûng A. Prof. Dr. Chaâu Ngoïc AÅn
Thí nghiệm cắt đơn (simple shear)
Thí nghieäm caét ñôn (simple shear test), maãu
ñaát ñöôïc ñaët trong hoäp caét coù theå bieán
baïng theo caùc caïnh, löïc phaùp tuyeán vaø
tieáp tuyeán ñeàu ñaët treân maët hoäp. Thí
nghieäm caét ñôn ñöôïc söû duïng khaù nhieàu
trong phaân tích söùc chòu caét cuûa maùi
doác caùc coâng trình ñaát ñaép.
18
Baøi giaûng A. Prof. Dr. Chaâu Ngoïc AÅn
19
MAÃU BÒ TRÖÔÏT
20
BUOÀNG NEÙN BA TRUÏC
Tests to measure soil strength
1. The Triaxial Test
Deviator load
Confining
cylinder
Cell water
Rubber
membrane
O-ring
seals Soil
Porous filter
disc
Cell
pressure Pore pressure
and volume 21
change
Baøi giaûng A. Prof. Dr . Chaâu NgoïcCAÙC
AÅn BÖÔÙC THÍ NGHIEÄM NEÙN BA TRUÏC
22
23
Naêm 1776, Coulomb ñaõ ñöa ra moät coâng thöùc tính
söùc khaùng tröôït cuûa ñaát goàm hai thaønh phaàn:
- moät thaønh phaàn phuï thuoäc vaøo öùng suaát phaùp goïi laø
thaønh phaàn ma saùt, kyù hieäu laø  tg (Pa),  laø goùc ma
saùt trong cuûa ñaát.
- thaønh phaàn coøn laïi khoâng phuï thuoäc öùng suaát phaùp
coù teân laø löïc dính kyù hieäu laø c (Pa).
Ñeå thuaän tieän söû duïng Coulomb ñaõ ñöa ra coâng thöùc
choáng caét daïng ñôn giaûn nhö sau : s = f =  tg + c
Vaøo ñaàu theá kyû 20, (1900), Mohr ñaõ phaùt bieåu
raèng: “Vôùi nhöõng vaät lieäu thöïc teá tieâu chuaån phaù hoaïi
tuøy thuoäc öùng suaát choáng caét taùc ñoäng leân maët tröôït
vaøo luùc tröôït, noù chæ phuï thuoäc duy nhaát vaøo öùng suaát
phaùp taùc ñoäng leân maët naøy”. Tieâu chuaån naøy coù theå
vieát döôùi daïng sau
s = ff = f (ff) = f tg + c 24
Baøi giaûng A. Prof. Dr . Chaâu Ngoïc AÅn  Ñöôøng bao choáng caét
Mohr
c 
Ñöôøng Mohr-
Coulomb
Ñöôøng bao choáng caét
 Mohr

25
TN COÁ KEÁT – THOAÙT NÖÔÙC (CONSOLIDATED-

DRAINED TEST) CD test
Trong phöông phaùp thí nghieäm coù coá keát - coù thoaùt
nöôùc (CD), sau khi bôm nöôùc vaøo buoàng neùn vaø taêng
aùp taïo öùng suaát ñaúng höôùng c leân maãu ñaát, aùp
löïc nöôùc trong maãu ñaát seõ taêng leân moät löôïng
baèng vôùi c, neáu maãu ñaát laø meàm vaø baõo hoøa
nöôùc hoaøn toaøn. Giöõ yeân aùp löïc trong buoàng neùn
cho ñeán luùc aùp löïc nöôùc loå roãng thaëng dö beân trong
maãu phaân taùn heát (coù coá keát), luùc naøy öùng suaát
höõu hieäu trong maãu ñaát theo moïi phöông nhö nhau vaø
baèng vôùi aùp löïc buoàng neùn.
’1 = ’2 = ’3 = c
Sau ñoù, tieáp tuïc giöõ yeân aùp löïc buoàng neùn, gia taêng
thaät chaäm öùng suaát thaúng ñöùng 1, vôùi van thoaùt
nöôùc cuûa maãu luoân ñöôïc môû trong suoát quaù trình26thí
nghieäm, ñeå khoâng coù söï hieän dieän cuûa aùp löïc nöôùc
’ =cd
c’ = ccd  0
’ 11 ’ 21 ’
’ 31
’ 13
’ 23
’ 33
Ñöôøng Mohr - Coulomb thí nghieäm CD

Kết quả thí nghiệm CD laø caëp c’ vaø ’ söû duïng ñeå tính
toaùn oån ñònh neàn moùng hoaëc coâng trình ñaép sau khi
ñaõ luùn coá keát xong. 27
s = ’ tg’ s = ’ tg’ + c’
 
t 2= 900 + ’ t 2= 900 + ’

’ ’
’  ’ c’ 
’ 3 ’ t ’ 1 ’ ’ 3 ’ t ’ 1 ’
Ñaátrôø
i (c = 0) Ñaátdính
ÔÛ traïng thaùi caân baèng giôùi haïn tröôït, voøng troøn Mohr
öùng suaát tieáp xuùc vôùi ñöôøng choáng caét s = ’tg’ + c’
Caëp öùng suaát (t, ’t) taïi tieáp ñieåm cuûa ñöôøng s vaø
voøng Mohr öùng suaát laø öùng suaát treân maët tröôït cuûa
maãu ñaát thí nghieäm. Caëp öùng suaát naøy thoûa ñieàu
kieän
 Mohr s–= tg’
Coulomb, nghóa laø t = ’t tg’ + c’
T 2= 900 + ’
Điểm P laø cöïc voøng Mohr, neân
’ P  A goùc hôïp bôûi maët tröôït vôùi
 ’ 1f ’
’ 3
maët ngang laø:
O
T  = (900 + ’)/2 =  (450 + ’/2)

28
Ở trạng thái tới hạn (critical state)

- Đất cát
 1' f -  3' f
 1' f -  3' f ' 1  sin  ' 2 '
sin  '  2  '   '
    '
  '
tg  450
 
 '
1f   3' f  1 f   3' f 1f 3f
1 - sin  '
1f 3f
 2
2
 '
  3' f   1' f tg 2  450 - 
 2
- Đất sét
 1' f -  3' f
 1' f -  3' f ' 1  sin  ' cos  '
sin  '  2  '   '
   2 c '
 ' '
 1 f   3' f  2c '.cot g ' 1f 3f
1 - sin  ' 1 - sin  '
1f 3f
 c '.cot g '
2
 '  '  '  '
  1' f   3' f tg 2  450    2c ' tg  450     3' f   1' f tg 2  450 -  - 2c ' tg  450 - 
 2  2  2  2
29
THÍ NGHIEÄM COÁ KEÁT – KHOÂNG THOAÙT NÖÔÙC
(CONSOLIDATED-UNDRAINED TEST). CU test
Trong phöông phaùp thí nghieäm coù coá keát – khoâng thoaùt nöôùc
(CU), sau khi bôm nöôùc vaøo buoàng neùn vaø taêng aùp taïo öùng
suaát ñaúng höôùng c leân maãu ñaát, aùp löïc nöôùc trong maãu ñaát
seõ taêng leân moät löôïng baèng vôùi c, neáu maãu ñaát laø meàm vaø
baõo hoøa nöôùc hoaøn toaøn. Giöõ yeân aùp löïc trong buoàng neùn
cho ñeán luùc aùp löïc nöôùc loå roãng thaëng dö beân trong maãu
phaân taùn heát (coù coá keát), luùc naøy öùng suaát höõu hieäu trong
maãu ñaát theo moïi phöông nhö nhau vaø baèng vôùi aùp löïc buoàng
neùn.
’1 = ’2 = ’3 = c
Sau ñoù, tieáp tuïc giöõ yeân aùp löïc buoàng neùn, khoùa van thoaùt
nöôùc töùc laø theå tính maãu ñaát baõo hoøa nöôùc khoâng ñoåi theå
tích, gia taêng öùng suaát thaúng ñöùng 1 cho ñeán luùc maãu ñaát bò
tröôït, ñaït 1f, ño aùp löïc nöôùc loã roãng gia taêng u trong suoát quaù
trình taêng taûi. Vaän toác neùn töø 1mm/phuùt ñeán 2mm/phuùt .
Trong quaù trình aùp öùng suaát leäch q =  = 1 - 3 = 1.
Maãu ñaát laø caùt rôøi hoaëc ñaát dính coá keát thöôøng (NC = normally
consolidation) coù khuynh höôùng giaûm theå tích khi coù thoaùt nöôùc 30
vaø neáu khoâng coù thoaùt nöôùc (theå tích maãu ñaát khoâng ñoåi) aùp
Keát quaû thí nghieäm neùn ba truïc coá keát – khoâng thoaùt nöôùc moät
maãu ñaát dính coá keát thöôøng cho trong baûng sau:
Aùp löïc trong buoàng neùn: c = 3 (kPa) 100 200 300
Ñoä leäch öùng suaát cöïc haïn: (1f - 3) (kPa) 137 210 283
Aùp löïc nöôùc loã roãng khi maãu bò tröôït: uf (kPa) 28 86 147
Lôøi giaûi
Veõ keát quaû thí nghieäm treân theo öùng suaát toång 1f vaø3 khi maãu bò
tröôït, ñöôïc ba voøng Mohr:
- öùng vôùi 1f = 237 kPa vaø3 = 100 kPa
Tieáp tuyeán chung cuûa ba voøng Mohr treân laø ñöôøng choáng caét Mohr –
Coulomb
Cho cu = 160 vaø löïc dính ccu = 24 kPa
Veõ keát quaû thí nghieäm treân theo öùng suaát höõu hieäu ’1f vaø’3 khi
maãu bò tröôït, ñöôïc ba voøng Mohr:
öùng vôùi ’1f = 237-28 = 209 kPa vaø’3 = 100-28 = 72 kPa
öùng vôùi ’1f = 410-86=324 kPa vaø3 = 200-86 =194 kPa
öùng vôùi 1f = 583- 147= 436 kPa vaø3 = 300-147= 153 kPa 31
Tieáp tuyeán chung cuûa ba voøng Mohr treân laø ñöôøng choáng caét Mohr –
 (kPa) cu =160
160
140
120
100
80
60
40
20  (kPa)
0
0 100 200 300 400 500 600 700
ccu = 24(kPa)
 (kPa) ’ = 290
160
140
120
100
80
60
40
20
’ (kPa)
0
0 100 200 300 400 500 600 700
c’= 0
Hai ñöôøng Mohr - Coulomb thí nghieäm CU

Kết quả thí nghiệm CU:
-caëp c’ vaø ’ söû duïng ñeå tính toaùn oån ñònh neàn
moùng hoaëc coâng trình ñaép sau khi ñaõ luùn coá keát xong.
32
- caëp cu vaø u söû duïng ñeå tính toaùn oån ñònh töùc thôøi
HEÄ SOÁ A & B CUÛA SKEMPTON

Quaù trình thay ñoåi aùp löïc nöôùc loã roãng trong maãu ñaát,
khi taùc ñoäng aùp löïc ñaúng höôùng cuõng nhö aùp löïc leäch
leân maãu ñaát, phuï thuoäc vaøo ñoä cöùng khung haït ñaát, ñoä
baõo hoøa, vaø phöông thöùc taùc ñoäng taûi, …
Naêm 1954, Skempton ñaõ ñònh nghóa nhöõng thoâng soá aùp
löïc nöôùc loã roãng. Nhöõng thoâng soá naày cho pheùp thieát
laäp quan heä tyû soá giöõa gia soá aùp löïc nöôùc loã roãng vaø
gia soá öùng suaát toång trong quaù trình gia taûi khoâng
thoaùt nöôùc
33
V 1 - 2 '
Theo lyù thuyeát ñaøn hoài  ve   1   2   3 
V E'
 1'   2'   3' 
 v  1   2   3 
e 3 1 - 2    '
1   '
2   '
3
 3 1 - 2 
 
p'
  p '
E'  3  E' K
Neáu vieát theo  vaø u
V 31 - 2 '   1   2   3  1   1   2   3 
  - u   - u 
V E'  3  K'  3 
heä soá neùn theå tích cuûa khung haït laø Csq coù quan heä
vôùi module bieán daïngC theå tích K nhö sau:
1
sq
K'
1  V
e
V V   1   2   3 
Csq    v
  Csq p'  Csq  p - u    Csq  - u 
K ' p ' p 'V V V  3 
Heä soá neùn cuûa nöôùc trong loã roãng Cw ñöôïc ñònh nghóa
theo
C  bieåu
 vw Vwthöùc:

1

V 1

V
 C nu
u Vw u nV u
w w
V
trong quaù trình neùn khoâng thoaùt nöôùc söï thay ñoåi theå
tích khung haït baèng vôùi söï thay ñoåi theå tích nöôùc trong loã
roãng V  Csq   1   2   3 - u   Cw nu 34
V  3 
V     2   3 
 Csq  1 - u   Cw nu
V  3 
V  1   2   3
 Csq  Cw nu  Csq u  u nCw  Csq 
V 3
Csq  1   2   3
u 
nCw  Csq  3
1  1   2   3
u 
 nCw  3
 1
C 
 sq 
Trong thí nghieäm neùn ba truïc AC, coù theå vieát
1  1  2 3 1  1 -  3  3 3 1  1 
u   u       -  
 nCw  
3 
 nCw   nCw 
3 1
3 3 3 
 1   1    1 
C   C   C 
 sq  sq sq
 u  B   3  A   1 -  3  
1 1
ñaë B
 nCw 
; A
3
t   1

 Csq 
35
 u  B   3  A   1 -  3  
 B 3  AB   1 -  3 
 B 3  A   1 -  3 
Ñoâi khi moät heä soá toång quaùt öùng vôùi toång soá
thay ñoåi aùp löïc nöôùc loã roãng vaø söï thay ñoåi öùng
suaát chính nhö sau:
u 0  u1
B
 3   1 -  3 
Caùc thoâng soá cuûa Skempton raát thöôøng ñöôïc söû

duïng trong thöïc teá ñeå tính toaùn tröôùc aùp löïc nöôùc
loã roãng khi ñaët taûi coâng trình nhanh töông öùng vôùi
ñieàu kieän khoâng thoaùt nöôùc
36
Heä soá A vaø B thöôøng ñöôïc ño trong thí nghieäm neùn

ba truïc theo loä trình AC (axial compression). Ñaàu tieân,
taêng aùp löïc trong hoäp chöùa maãu 3 ñeán giaù trò
baèng öùng suaát trung bình p ôû theá naèm töï nhieân vaø
cho coá keát, giaûm aùp löïc nöôùc loã roãng u ñeán baèng
giaù trò u ôû theá naèm töï nhieân. Tieáp theo, taêng aùp
löïc hoäp chöùa maãu 3 moät löôïng 3 maø khoâng cho
thoaùt nöôùc, ghi nhaän giaù trò thay ñoåi aùp löïc nöôùc
u 0
loã roãâng u0 . HeäB soá
 B ñöôïc tính töø coâng thöùc:
 3
Sau ñoù, taïo moät ñoä leäch öùng suaát (1 -

3) vaø ghi nhaän ñoä thay ñoåi aùp löïc nöôùc
loã roãng u1 töø ñoù tính tích AB nhö sau:
u1
AB  A 
 1 -  3 
37
Thí duï: Moät maãu ñaát trong thí nghieäm neùn ba truïc, tröôùc tieân coá
keát vôùi aùp löïc ñaúng höôùng trong hoäp neùn laø 600kPa, quaù trình
thoaùt nöôùc ñöôïc döøng laïi khi aùp löïc nöôùc loã roãng trong maãu laø
300kPa, caùc voøi thoaùt nöôùc ñöôïc ñoùng laïi vaø taêng aùp löïc trong
hoäp neùn ñeán 720 kPa, aùp löïc nöôùc loã roãng taêng ñeán 415 kPa. Sau
ñoù, taêng löïc doïc truïc ñeå taïo moät öùng suaát leäch (1 - 3) laø 550
kPa trong khi vaãn giöõ nguyeânBgiaù trò aùp löïc trong hoäp neùn, aùp
nöôùc loã roãng cuoái cuøng ñaït ñeán 562 kPa. Tính caùc heä soá aùp löïc
nöôùc loã roãng A, B vaø
Giaûi: Töông öùng vôùi söï gia taêng öùng suaát ñaúng höôùng 3 = 720 –
600 =120 kPa aùp löïcBnöôùculoã 115 ñaõ gia taêng u = 415 – 300 =
roãng
 0
  0,958 0
 3 120
115 kPa, do vaäy heä soá Blaø:
u 147 AB 0, 267
Khi
ABöùng
 suaát 1 leäch thay ñoåi ( -  ) = 550 kPa keùo theo söï thay ñoåi
  0,267 1 A3   0, 279
 1 - 
aùp löïcnöôùc loã
3 roãng
550 u1 = 562 – 415 = 147 B kPa cho pheùp tính tích hai
0,958
heä soá AB: u0  u1 562 - 300
Tính B B   0,391
 3   1 -  3  120  550 38
Giaù trò heä soá B

Loaïi ñaát S=100% S=99%
Caùc loaïi seùt meàm coá keát thöôøng 0,9998 0,986
caùc loaïi seùt vaø ñaát boät ñaàm chaët 0,9988 0,93
caùc loaïi seùt coá keát tröôùc nheï
caùc loaïi seùt cöùng coá keát tröôùc maïnh 0,9877 0,51
phaàn lôùn caùc loaïi caùt
caùc loaïi caùt raát chaët 0,913 0,10
caùc loaïi seùt raát cöùng aùp löïc cheøn boù
ngang lôùn
Loaïi ñaát seùt Af

Ñaát seùt raát nhaïy Töø +0,75 ñeán +1,50
Ñaát seùt coá keát thöôøng Töø +0,5 ñeán +1
Ñaát aù seùt ñaàm chaët Töø +0,25 ñeán +0,75
Ñaát seùt coá keát tröôùc nheï Töø 0 ñeán +0,5
Hoãn hôïp ñaù – ñaát seùt ñaàm chaët Töø –0,25 ñeán +0,25
Ñaát seùt coá keát tröôùc maïnh Töø –0,5 ñeán 0
39
Theo Skempton 1954
TN KHOÂNG COÁ KEÁT - KHOÂNG THOAÙT NÖÔÙC UNCONSOLIDATED-

UNDRAINED TEST UU Test
Trong thí nghieäm neùn ba truïc vôùi phöông phaùp khoâng coá keát - khoâng
thoaùt nöôùc. Trong suoát quaù trình thí nghieäm, ta khoùa van khoâng cho
nöôùc thoaùt ra khoûi maãu, nhö vaäy vôùi maãu ñaát baõo hoøa nöôùc seõ
khoâng thay ñoåi theå tích töø ñaàu ñeán cuoái thí nghieäm.
Thôøi gian tieán haønh thí nghieäm (UU) ñöôïc thöïc hieän trong voøng töø 10
ñeán 20 phuùt
Xem xeùt moätcho maãu moät
ñaátmaãu
baõovôùi vaän
hoøa toácôû
nöôùc neùn töømöïc
döôùi 1mm/phuùt ñeán
nöôùc ngaàm
2mm/phuùt.
moät ñoä saâu z, chòu moät öùng suaát höõu hieäu vaø moät aùp löïc nöôùc
loã roãng u. Khi laáy maãu leân maët ñaát roài môû maãu trong phoøng thí
nghieäm, aùp löïc xung quanh maãu ñaát baèng aùp löïc khoâng khí thöôøng
ñöôïc goïi laø baèng khoâng, nhöng beân trong maãu ñaát xuaát hieän aùp
löïc nöôùc loã roãng
1 = 0 aâm do hieän
- u0 töôïng mao’daãn
1 = u0
khi maãu ñaát leân khoûi
möïc nöôùc ngaàm.
=
+
3 = 0 ’3 = u0
ÖÙùng suaát toång = AÙp löïc nöôùc loã roãng + 40

öùng suaát höõu hieäu
Khi taêng aùp löïc 1 = c u = - u0 + c ’1 = c + u0 - c
ñaúng höôùng leân
maãu khoâng cho
thoaùt nöôùc, aùp =
+
3 = c ’3 = c + u0 - c
löïc nöôùc loã
roãng gia taêng u
= Bc, vôùi ñaát ÖÙùng suaát toång = AÙp löïc nöôùc loã roãng +
NC vaø baõo hoøa öùng suaát höõu hieäu
nöôùc, theo
Skempton B = 1.
Traïng thaùi öùng  =  +  ’1f = c + 1f +u0 -c -A1f
1f c 1f
suaát trong maãu u = - u0 + c+A1f
Trong giai trong
ñaát nhö ñoaïn
aùp
hìnhöùng suaát
leäch, aùp löïc
nöôùc loã roãng =
+
seõ taêng tyû leä 3 = c ’3f = c + u0 -c - A1f
vôùi ñoä leäch
öùng suaát, theo
heä soá A
Skempton, u = ÖÙùng suaát toång = AÙp löïc nöôùc loã roãng + öùng suaát
41
höõu hieäu
A(1 - 3)= A1.
Cuoái giai ñoaïn aùp öùng suaát leäch: ’1f = 1f + u0 -
A1f
q f   1 f ’3f = u0 - A1f
Neân 
ñoäc laäp vôùi 3 = c
 1 f ’ uu = 0
cuu 
2
, ’
c2
’3= u0 - A1f
qf = ’1f -’3f = 1f
Ñöôøng Mohr - Coulomb thí nghieäm UU naèm ngang

Kết quả thí nghiệm UU laø caëp cuu vaø uu = 0 söû duïng ñeå
tính toaùn oån ñònh neàn moùng hoaëc coâng trình ñaép töùc
thôøi.
Ñeå tìm goùc ma saùt höõu hieäu ’, caàn cheû doïc maãu
ñaát ño goùc maët tröôït roài suy ra ’. 42
THÍ NGHIEÄN NEÙN ÑÔN (UNCONFINED COMPRESSION TEST)

Do keát quaû thí nghieäm neùn ba truïc theo phöông phaùp UU cho thaáy
cuu khoâng phuï thuoäc vaøo aùp löïc trong buoàng neùn, neân coù theå
söû duïng phöông phaùp thí nghieäm neùn ñôn, maãu ñaát ñöôïc neùn
thaúng ñöùng khoâng coù aùp löïc xung quanh.
Khi maãu ñaát bò tröôït, chæ coù duy nhaát moät voøng
Mohr öùng suaát toång. Söùc chòu neùn ñôn hay söùc chòu
neùn moät truïc chính laø aùp löïc neùn leân maãu luùc tröôït,
ñöôïc kyù hieäu laø qu. Söùc choáng
cu  u caét khoâng thoaùt
q
nöôùc
 hoaëc löïc dính khoâng thoaùt
2 nöôùc cu ñöôïc ñònh
nghóa laø moät nöûa cuûa söùc chòu neùn ñôn:
max = cu u = 0

qu
qa  0,95 - 1,24qu
Theo Terzaghi, neáu boû qua aûnh höôûng cuûa chieàu saâu choân moùng,
söùc chòu neùn moät truïc raát gaàn vôùi söùc chòu taûi cho pheùp cuûa töø
moùng vuoâng ñeán moùng baêng , neân coù thoùi quen döïa vaøo qu ñeå
43
Skempton ñeà nghò moät coâng thöùc thöïc nghieäm tính

löïc dính khoâng thoaùt nöôùc cu theo chæ soá deûo Ip vaø
öùng suaát höõu hieäu thaúng ñöùng do troïng löôïng
baûn thaân ’z.
cu  0,11  0,0037 I p  z
'
44
Moät maãu seùt deûo baõo hoøa ñöôïc laáy leân töø ñoä saâu 8,15m coù
troïng löôïng rieâng töï nhieân baõo hoøa  = 20,5 kN/m3. Baèng thí nghieäm
CU, caùc thoâng soá ñoä beàn choáng caét tìm ñöôïc laø: ccu = 40
kN/m2 ; cu=140
Tính söùc chòu neùn ñôn qu cuûa maãu seùt naøy.
Giaûi: Söùc chòu neùn ñôn qu = 2cu
Ñeå xaùc ñònh söùc choáng caét khoâng thoaùt nöôùc cu töø ccu vaø cu
cuûa thí nghieäm CU. Trong caùc voøng Morh öùng suaát toång cuûa thí
nghieäm treân choïn voøng coù öùng suaát 3 baèng vôùi öùng suaát höõu
1 - 
cu  r baûn
hieäu thaúng ñöùng do troïng löôïng  thaân
3
cuûa maãu ñaát caàn xaùc
ñònh cu. 2
T r cu
Trong   
cuheä truïc ,T coù theå thaáy cu O'  r    c cot g
sin 
3 c    c cot g
cu cu u 3 cu cu
ccu 
cu  cu  sin cu  cu   3   ccu sin cu cot gcu
O’ O 3  1 
 cu  sin cu  cu   3   ccu cos cu
 cu 1 - sin cu    3 sin cu  ccu cos cu
sin cu cos cu
 cu   3  ccu vaán ñeà coøn laïi laø xaùc ñònh öùng suaát höõu hieäu
1 - sin cu 1 - sin cu thaúng ñöùng do troïng löôïng baûn thaân cuûa maãu
ñaát caàn xaùc ñònh cu trong baøi thí duï naøy laø:
8,15m  (20,5-10) kN/m3= 85,6 kPa
0 0 45
sin 14 cos14
cu  85,6  40  78,5kPa
1 - sin 14 0 1 - sin 14 0 löu yù uu=00  k0 = 1
Khai thác kết quả thí

nghiệm nén ba trục
•cu; u ; c’; ’
•E’, Eu, K’, Ku
•G’, Gu
•
•Lộ trình ứng suất
•Đường cố kết thường - normally consolidated line – NCL: v=N - lnp’
trong mặt (v, p’)
•Đường trạng thái tới hạn - Critical state line – CSL: q=Mp’ trong mặt
(p’, q) và v =  - lnp’ trong mặt (v, p’) 46
Thí duï: phaân tích caùc heä soá bieán daïng suy ra töø thí nghieäm
coá keát.
Xem xeùt ñaát tuaân theo quy luaät ñaøn hoài tuyeán tính. Tính toaùn söï
thay ñoåi bieán daïng theå tích trong giai ñoaïn chòu öùng suaát ñaúng
höôùng? Coù theå ruùt ra keát luaän gì lieân quan ñeán heä soá Poisson?
Vaø ñieàu gì xaûy ra khi heä soá Poisson baèng 0,5?
Giaûi  1 - 2 
 i  -  i -   i   i   -  i - 2 i   - i
1 1
Trong giai ñoaïn neùn ñaúng E höôùng caû ba öùng E suaát chính baèng
E
nhau, bieán daïng caùc truïc coù theåV vieát: 3 i 1 - 2 
bieán daïng theå tích cuûa maãuv   3 i  -
V E
neáu maãu bò neùn (öùng suaát döông) maãu giaûm theå tích v < 0
ñieàu kieän caàn laø:
1 - 2  0    0,5
trong tröôøng hôïp maãu ñaát khoâng thay ñoåi theå tích khi chòu
neùn (khoâng thoaùt nöôùc)
V 3 i 1 - 2 
v   3 i  -  0  1 - 2   0    0,5
V E 47
Thí duï phaân tích caùc heä soá bieán daïng suy ra töø thí nghieäm neùn
ba truïc.
Xem xeùt ñaát tuaân theo quy luaät ñaøn hoài tuyeán tính.
Tính toaùn quan heä module neùn coá keát Eoed vôùi module Young E vaø heä
soá Poisson?
Giaûi E  -  v  -  1  -  E      -  1
h
Theo ñònh nghóa, 1
module neùn coá keát E oed coù
Eoedtheå vieát döôùi daïng
oed 1 oed 1 1
h
Trong thí nghieäm khoâng coù bieán daïng ngang, neân :2 = 3 = 0 vaø 2
= 3
Theo
  - quy
1
luaät ñaøn hoài tuyeán
1 tính coù theå vieát1
-       -  - 2  ;     -   -        0
E 
1 1 2 3 1 3 2 3 3 3 1
E E
3 
   K 0 K0 ñöôïc ñònh nghóa nhö heä soá aùp löïc ngang trong moâi
 1 1 - tröôøng ñaøn hoài.
 1 2 2
 1  -  1 -   2   3   - ( 1 - 2 3 )  -
1 1
(1 - )
E E E 1 -
so vôùi bieåu thöùc Eoed, ta suy ra ñöôïc
 1  1 2 2 2 2
- - (1 - )  E  Eoed (1 - )
Eoed E 1 - 1 -
48
Thí duï giôùi thieäu caùch ño heä soá Poisson töø thí nghieäm neùn ba
truïc.
Moät maãu thí nghieäm neùn ba truïc AC chòu moät thay ñoåi nhoû caùc öùng
suaát neùn chính: 1 vaø 2 = 3. Giaû thuyeát ñaát hoaït ñoäng trong
ñieàu kieän ñaøn hoài tuyeán tính
Ño bieán 1 daïng ñöùng h1 =1h/h vaø  vh = V/V nhôø vaøo 1 löôïng nöôùc thoaùt
 1 -(thí
 1  - maãu
khoûi 3
2 nghieäm   - nöôùc) ;  2   3  -   3 -   1   3  
E h thoaùt
E h 1 - 2  3  E
Bieán daïng theå  v 

V
  1   2   3   1  2 3  -
 1  2 3 1 - 2 
tích: V E
V h  1  2 3 1 - 2 
 v v :
thay giaù trò (1/E) töø treân vaøo 
V h  1 - 2  3
1  1
   V 1  1
V -     2 
3
 
2  3 V - 1   1  2 3 
V
49
aùp duïng soá 1: keát quaû thí nghieäm neùn ba truïc loä trình
AC cuûa moät maãu caùt rôøi coù ñoä roãng n=0,46; aùp löïc
buoàng neùn ôû cuoái giai ñoaïn neùn ñaúng höôùng 3 = 210
kPa; trong giai ñoaïn aùp öùng suaát leäch öùng vôùi bieán
daïng doïc truïc beù -1%, bieán daïng theå tích töông öùng -
0,45%, ñoä leäch öùng suaát leäch töông öùng laø 1 = 160
kpa, 3 = 0.
töø
1   
V -    2 
ñoù aùp Vduïng coâng thöùc:
1 1 1 3 1  1
V -   
V 1 1 
1
V - 
V

1   
 V  -  
     
2  2 3  2 -  1  1  2 - 1
3 V 1 1
1 - 0,0045  0,01
  0,275
2 0,01
50
Thí duï: Xem xeùt moät phaân toá V trong ñaát baõo hoøa vôùi ñieàu
kieän taûi taùc ñoäng cuûa baøi toaùn bieán daïng phaúng. Giaû söû ñaát
öùng xöû theo quy luaät ñaøn hoài vôùi E vaø 
1./ Vieát quan heä traïng thaùi öùng chính trong baøi toaùn phaúng.
2./ Dieãn taû “module bieán daïng theå tích”vôùi söï thay ñoåi theå tích
theo öùng suaát.
Giaûi V
 
1./ Vieát
v 
quan  
1 heä  
2 traïng
3 
thaùi
2  -
1
 2 -chính
öùng  3   0baøi
  1 trong 2    1bieán
 toaùn   3  daïng
V E
phaúng
2./ Dieãn taû “module bieán daïng theå tích”vôùi söï thay ñoåi theå tích theo
öùng suaát.
  -  -     
1
;   -
1
 -     
E 
1 1 2 3 3 3 2 1
E
V  3  V  1   3 
v   1   3  1 - 2 2   1   3    v   -  2  1   3    1   3 
V E E V E E
V  1   3   1   3 
v   - 2  1   1   3 1 - 2  1
V E E E
  V 2 m
vôùi  m  1 3  v   1  1 - 2 
2 V E
trong ñoù K’
m laø module
E
Suy ra: v    m  K ' v K'
2 1  1 - 2 
51
K' theå tích baøi


Neáu veõ ñöôøng qua caùc ñieåm ñænh cuûa voøng Morh (max,
[1 + 3]/2) coù daïng s = tg + a
tg = sin vaø c = a/cos 52
 stress path
loä trình öùng
suaát

q, q’
D3
D2
6 sin  ' 3M
M   sin  ' 
3 - sin  ' 6 M
D1
p, p’ 53
C1 C2 C3
Phöông trình ñöôøng tôùi haïn q’= Mp’ , öùng vôùi löïc
dính c’=0:
Theo ñònh nghóa:  1,   2,   3,  1,  2 3,
p'   ; q   1 -  3   1, -  3,
3 3
 3p’-q’ = 3’3  ’3 = p’- q’/3
’1= p’+ 2/3 q’
1 -  3
sin  ' 
Theo loä trình neùn ’1> ’3 coù coâng thöùc:
1   3
2 q  
p ' q -  p '- 
3  3 q  q  6 p ' q 
sin  '    q   2 p '  sin  '    sin  '
2  q  q  3   3 
p ' q   p '-  2 p '
3  3 3
3q - q sin  '  q(3 - sin  ')  6 p 'sin  '
6sin  '
q p '  q  Mp '
3 - sin  ' 54
 '3 -  '1
sin  ' 
Theo loä trình keùo ’3> ’1 giöõ ’3 giaûm ’1 , ta
coù:  '1   '3
 q  2 
 p '- -
  p ' q
-q  q  6 p ' q 
sin  '  
3  3 
  -q  sin  '  2 p '   sin  '  
2  q
2 p '
q  3   3 
p ' q   p '- 
3  3 3
 -3q  sin  '6 p ' q sin  '  q(3  sin  ')  -6sin  ' p '
-6sin  '
q p' q  M p'
*
3  sin  '
- 6 sin  ' 3M *
M  *
 sin  ' 
3  sin  '
6-M*
55
Phöông trình ñöôøng tôùi haïn : q’= M(p’+c’cotg’) q’
Theo loä trình neùn ’1> ’3 coù : p’

 '1 -  '3
sin  ' 
 '1   '3  2c ' cot g '
2  q
p ' q -  p '- 
 3 6sin  '
sin  ' 
3
 q'   p ' 2c 'cot g '  M  p ' 2c 'cot g '
2  q
p ' q   p '-   2c 'cot g ' 3 - sin  '
3  3
Töông töï, Theo loä trình keùo ’3> ’1 giöõ ’3 giaûm ’1 , ta coù:
,
 '3 -  '1
sin  ' 
 '1   '3  2c ' cot g '
-6sin  '
 q'   p ' 2c 'cot g '  M *  p ' 2c 'cot g '
3  sin  '
56
q,q’ Caét thuaàn tuùy
Giaûm Taêng taûi
taûiLE AC
p, p’
AE LC
Treân heä toïa ñoä (q, p’) loä trình öùng suaát
q AC
coù p ' 
 '
1 '
1
vaø nhö ñöôøng AC, coù ñoä doác laø ñöùng 3, ngang 3 1
1
3
’v = ’1
Traïng thaùi öùng suaát neàn thay ñoåi theo loä trình AC
57
Tröôøng hôïp 2/ sau giai ñoaïn neùn ñaúng höôùng, giöõ

nguyeân öùng suaát neùn ñöùng ’1, giaûm öùng suaát neùn
ngang ’3 trong toïa ñoä (p’, q) coù loä trình p’ giaûm; q taêng,
maãu ñaát coù khuynh höôùng nôû ngang, (Lateral Extension)
vieát taét laø LE. Töông töï traïng thaùi ñaát sau töôøng chaén
vaø ñaát ôûqthaønh -  
  3 ;hoá
p ' moùng . Treân heä toïa ñoä (q, p’) loä
'
' 2 3
trình öùng suaát LE coù 3 neân ñöôøng LE

coù ñoä doác laø ñöùng3, ngang 2
Giaûm Taêng taûi
1 1 taûiLE AC
3
3
3 p, p’
3
AE LC
Traïng thaùi öùng suaát neàn thay ñoåi theo 58
loä trình LE
Tröôøng hôïp 3/ sau giai ñoaïn neùn ñaüng höôùng, giöõ

nguyeân öùng suaát neùn ngang, giaûm öùng suaát neùn
ñöùng ’1 trong toïa ñoä (p’, q) coù loä trình q giaûm; p’
giaûm, maãu ñaát coù khuynh höôùng nôû daøi, (Axial
Extension) vieát taét laø AE. Töông töï traïng 
q thaùi
 ñaát
; p 'ôû
'
'  1
ñaùy hoá ñaøo Treân heä toïa ñoä (q, p’) loä trình öùng suaát
1 3
AE coù ñöôøng AE coù ñoä doác laø q =
3p’
Giaûm Taêng taûi
taûiLE AC
p, p’
1
1
3 AE LC
Traïng thaùi öùng suaát neàn thay ñoåi theo loä trình AE
59
Tröôøng hôïp 4/ sau giai ñoaïn neùn ñaúng höôùng, taêng öùng
suaát neùn ngang ’3, giöõ yeân öùng suaát neùn ñöùng ’1  q
giaûm; p’ taêng, maãu ñaát coù khuynh höôùng neùn ngang,
(Lateral Compression) vieát taét laø LC. Traïng thaùi ñaát sau
töôøng traïng thaùi q
bò ñoäng
  3 ;.Treân  
heä toïa ñoä (q, p’) loä
'
' 2
p'  3
trình öùng suaát AE coù 3 ñöôøng LC

coù ñoä doác laø q = 1,5p’
1
Giaûm Taêng taûi
3 3 taûiLE AC
p, p’
AE LC
Traïng thaùi öùng suaát neàn thay ñoåi theo
loä trình LC 60
NEÙN BA TRUÏC THEO LOÄ TRÌNH CD
61
62
NCL  v  N -  ln p'
CSL  v   -  ln p '
63
KEÁT QUAÛ NHIEÀU THÍ

NGHIEÄM NEÙN BA TRUÏC
THOAÙT NÖÔÙC VAØ
KHOÂNG THOAÙT NÖÔÙC
CHÖÙNG TOÛ NCL VAØ CSL
64
Caùt rôøi vaø seùt NC neùn laïi

65
ñöôøng tôùi haïn
uf
66

Trong tröôøng hôïp neùn khoâng thoaùt nöôùc, theå tích
khoâng ñoåi trong suoát quaù trình taêng taûi. v = 0.
Töø bieåu thöùc v =(1/K’)[p’], ta suy ra : p’/K’= 0, ñieàu
naøy coù hai lôøi giaûi:
- hoaëc laø K’ laø voâ cöïc,
- hoaëc laø p’= 0,
* lyù do thöù hai hôïp lyù vaø ta suy ra ñöôïc ñoä gia taêng
toång öùng suaát baèng vôùi ñoä gia taêng aùp löïc nöôùc
loå roãng p = u
Quan heä 1 öùng suaát toång vaø
1 bieán
Eu daïng khoâng thoaùt
 0   Ku      u  0,5
nöôùc

 v   Ku coù daïng 
 
p 3 1 - 2 u 
 
  
 d  1  q  q
 0    de 
 3Gu  3Gu
t G  G'  E '  Gu  Eu  Eu E
 u  Eu  3Gu
21   ' 2(1  u ) 2(1  0,5) 3
ö
ø
vì q  q'  Gu  G' 
E' E
 u neâ Eu 
3E '
67
2(1  ' ) 3 2(1  ' )
ïThí nghieäm neùn coá keát ñaúng höôùng treân moät maãu seùt baõo
hoøa nöôùc coù keát quaû ghi trong baûng döôùi. Theå tích maãu ôû laàn
ñaët taûi cuoái cuøng laø 76,8 cc, ñoä chöùa nöôùc töông öùng laø 30,6%
(sau laàn ñaët taûi cuoái cuøng laáy moät ít maãu xaùc ñònh ñoä aåm). Tyû
troïng haït ñöôïc xaùc ñònh laø 2,7.
Tínhñaët
Ñieåm , N,Aùp vaølöïcveõ
v ñöôøng
(cm3) NCL? Tyû soá R0 taïi ñieåm
v-lnp'
1 vaø ñieåm 7 laø
bao nhieâu?
taûi (kPa)
2.1
1 15 0
2.05 2.708050201
2 50 1,75
3.912023005
3 100 5,5
2
4 200 9,9
1.95
4.605170186
5 400 14,25
1.9
6 50 11,2
1.85
v
2.708050201
5.298317367
7 15 9,4
1.8
3.912023005
1.75
5.991464547
1.7
1.65
1.6
2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6 6.5
p’p = 57kPa ln p'
ñöôøng neùn nguyeân thuûy (NCL)

coù daïng: v = 2,61 – 0,15 lnp’ 68
q
p’p
v Đường nén cố kết đẳng hướng TN 3 trục (AC), nằm trong

69
mặt (v, lnp’) trong không gian (v, p’, q), có q = 0
Kết quả thí nghiệm CD trên các mặt (q,p’); (v, p’)
70
q
B1
Và nếu vẽ kết quả thí nghiệm
D
CD trong các mặt (q,p’); (v, p’)
vào trong không gian (v, p’, q)
C
có dạng như hình bên
1
3
v 71
q, q’
B1
C
B A1
D
A
v 72
THÍ NGHIEÄM HIEÄN

TRÖÔØNG
•SPT
•CPT
•VANE TEST
•PRESSUREMETER
73
THÍ NGHIEÄM XUYEÂN TÓNH (CPT) CONE PENETRATION TEST
Muõi xuyeân coù manchon

Bengemann
OÁng
Nguyeân taéc roãng
hoaït ñoäng cuûa
xuyeân tónh
Hình 6. ./ nguyeân taéc hoaït ñoäng 74
xuyeân tónh vaø oáng bao thanh Muõi xuyeân ñieän coù ño u (CPTU)
75
76
77
THÍ NGHIEÄM XUYEÂN TIEÂU CHUAÅN (SPT)
STANDARD PENETRATION TEST
Phaàn muõi oáng Phaàn thaân oáng

taùch taùch
baèng theùp cöùng
78
Thieát bò thí nghieäm goàm moät
daøn khoan, moät oáng taùch
ñoâi, ñöôøng kính ngoaøi laø 5cm
vaø chieàu daøi ít nhaát laø 46cm,
moät buùa ñoùng naëng 635N
coù chieàu cao rôi 76cm.
Veùt saïch ñaùy hoá khoan ôû ñoä
saâu muoán ño vaø laáy maãu, thí
nghieäm ñöôïc tieán haønh moãi
khi ñoåi lôùp ñaát, vaø khoaûng
caùch thöû khoâng quaù 1,5m.
Ñeám soá laàn rôi N cuûa buùa
khi xuyeân vaøo ñaát 30cm
(khoâng keå 15cm ñaàu), maãu
ñaát laáy ra töø oáng taùch coù
theå söû duïng ño caùc chæ tieâu
Thí nghieäm SPT
vaät lyù. 79
80
Baûng töông quan N (SPT) – traïng thaùi ñaát – söùc chòu neùn
N (SPT) Söùc chòu neùn ñôn,

Traïng thaùi ñaát dính qu, (bar)
Raát meàm <2 < 0,2

Meàm 2 ñeán 4 0,25 ñeán 0,5
Deûo meàm 4 ñeán 8 0,5 ñeán 1
Deûo 8 ñeán 15 1 ñeán 2
Deûo cöùng 15 ñeán 30 2 ñeán 4
Cöùng > 30 >4
81
THÍ NGHIEÄM CAÙNH CAÉT CHÖÕ THAÄP (VANE TEST)

Thieát bò caét ñaát chöû thaäp duøng ñeå xaùc ñònh cöôøng ñoä choáng
caét cuûa ñaát seùt meàm maø khoâng theå laáy ñöôïc maåu nguyeân
daïng ñeå thí nghieäm, ñoàng thôøi thieát bò naøy caùc ñònh töông ñoái
nhanh choùng. Nguyeân taéc laøm vieäc cuûa thí nghieäm vane test, aán
caùnh caét ñeán ñoä saâu caàn thí nghieäm roài xoay caàn ñeå caùnh caét
xoay trong ñaát, löïc choáng caét cuûa ñaát xung quanh hình truï coù
ñöôøng kính d vaø chieàu cao h. d
s  c  
2.M xoay
 d 
u u
Mxoay  .d 2 h1  
 3h 
h 
phaân
boá
ñeàu
xung
quanh
hình
truï
 phaân boá tam
82
giaùc treân maët
caét ngang
THÍ NGHIEÄM NEÙN EÙP NGANG TRONG HOÁ KHOAN

(PRESSUREMETER OF MENARD)
Ñoàng hoà ño aùp löïc trong buoàng neùn caân
baèng
Ñoàng hoà ño aùp löïc

trong buoàng neùn eùp Ñoàng hoà ño
ngang aùp löïc bình
khí neùn
Bình khí
Buoàng neùn caân neùn
baèng Bình nöôùc
Buoàng neùn eùp ngang vaøo ñaát baèng

cao su
Buoàng neùn caân

baèng
83
LÝ THUYẾT PHÁ HỦY
84
NHÖÔÏNG – GIÔÙI HAÏN ÑAØN HOÀI – NGÖÔÕNG DEÛO
(YIELD)
Nhöôïng laø hieän töôïng öùng xöû khoâng ñaøn hoài baét
ñaàu xuaát hieän trong quan heä öùng suaát – bieán daïng
cuûa vaät lieäu. Öùng xöû sau ñaøn hoài ñoái vôùi thuûy tinh
hay goám laø vôû, beå vuïng, coøn vôùi kim loaïi deûo laø
chaûy deûo. Caû hai hieän töôïng naøy ñeàu coù trong öùng
xöû ñaát vaø ñaù. Rieâng ñoái vôùi ñaát hieän töôïng sau
“nhöôïng” laø do caùc haït ñaát bò gaõy, beå vuïn ñoàng thôøi
taùi caáu truùc haït cuøng xaûy ra.
Tieâu chuaån nhöôïng laø taäp hôïp caùc haøm toaùn hoïc
dieãn taû ñaëc tröng nhöôïng cuûa vaät lieäu, coù raát nhieàu
tieâu chuaån nhöôïng ñaõ ñöôïc ñeà xuaát bôûi caùc kyõ sö
vaø caùc nhaø nghieân cöùu, ñaàu tieân laø cuûa Coulomb
coâng boá naêm 1773. Tieâu chuaån nhöôïng cuûa Coulomb
ñaõ trôû thaønh neàn taûng cho söï hieåu bieát öùng xöû cuûa
ñaát cho ñeán ngaøy nay.
Toång quaùt, nhöôïng laø giôùi haïn traïng thaùi ñaøn hoài
85
TIEÂU CHUAÅN DEÛO CUÛA TRESCA

Tieâu chuaån ñieåm nhöôïng ñaàu tieân cho öùng xöû cuûa kim
loaïi do Tresca ñeà xuaát naêm 1864, theo tieâu chuaån naøy
öùng phi ñaøn hoài chæ xaûy ra sau khi öùng suaát tieáp cöïc
ñaïi ñaït giaù trò tôùi haïn, maø öùng suaát tieáp cöïc ñaïi baèng
nöûa hieäu soá öùng suaát chính ñaïi vaø öùng suaát chính tieåu
(ñöôøng kính voøng 1 - troøn
q Mohr) vaø coù theå vieát döôùi
daïng:s   max  3
 u  cu
2 2
, p/2
su
, p
86
öùng duïng moâ hình Tresca coù daïng:

1 - 3 = 2su
f = 1 - 3 -2su = 0
thay caùc giaù trò öùng suaát theo caùc baát bieán haøm f trôû
thaønh
f  J 2 cos - su  0
su
Töøtreâ
n: J2 
cos
cos -30 -15 0 15 30
J2 1,155su 1,035su su 1,035su 1,155su
1
s1
s1
 = 30O
H
H  = 0O
O s3 3 s2
s3
s2  = -30O
87
2
TIEÂU CHUAÅN VON MISES

Moâ hình Tresca thuoäc loaïi moâ hình “ñöôøng noäi taïi” vaø
khoù coù theå vi phaân doïc caùc ñöôøng sinh coù 1 = 3; 2 =
3; 3 = 1, ñeå thuaän tieän tính toaùn Von Mises ñaõ ñeà
nghò “ñieåm nhöôïng chæ coù theå xaåy ra khi baát bieán thöù
2 cuûa tenseur öùng suaát leäch ñaït giaù trò tôùi haïn” tieâu
chuaån ngöôõng cuûa von Mises nhö sau:
f  J2 - k  0
Trong cô hoïc ñaát k laø söùc choáng caét khoâng thoaùt
nöôùc.
88
1 s1
s1
 = 30O
H H  = 0O
O s3  s2
s3
3
s2
2
su 2
Chọn k   su có vòng tròn qua đỉnh của Tresca
cos  3
su
Chọn k   su có vòng tròn nội tiếp lục giác đều Tresca
cos 
89
TIEÂU CHUAÅN DEÛO CUÛA MORH-COULOMB

Tieâu chuaån ñieåm nhöôïng cuõng laø tieâu chuaån beàn
cuûa Morh-Coulomb ñöôïc söû duïng raát roäng raûi trong
Cô hoïc ñaát, noù phuø hôïp vôùi traïng thaùi laøm vieäc coù
thoaùt nöôùc cuûa ñaát.
s   ' tg ' c '
Daïng suy töø ñöôøng bao caùc voøng Mohr öùng suaát chính
 1' -  3'
sin  '  '
 1   3'  2c 'cot g '
 f   -  '
1
'
3  -  '
1
'
3 
  sin  '- 2c 'cos  '  0
vôùi 1  2  3
Neáu dieãn taû theo caùc baát bieán tenseur öùng suaát vaø
goùc Lode, tieâu chuaån Coulomb coù theå vieát
m  ,  ' sin  '
f  J2 - I1 - m  ,  ' c 'cos  '  0 90
3
3
m  ,  '  ; HM  2 J 2
 3 cos   sin  sin  ' 
m  ,  ' sin  '
Từ f suy ra J2  I1  m  ,  ' c 'cos  '  0
3
3
 m  ,   
Trong tröôøng hôïp ’=300 vaø c’ = 1
0.  3 cos  sin  sin  
1 1
Khi  = 00 J2  I1  p '  HM  2 J 2  2  0,5 p '  0,707 p '
6 2
Khi  = 300  HM  2 J 2  2  0, 495 p '  0, 7 p '
Khi  = -300  HM  2 J 2  2  0,693 p '  0,98 p '
s1
1
s1
 = 30O
H
H  = 0O
s3
3  = -30O
O s2 1
s2 s3
91
2
TIEÂU CHUAÅN DRUCKER - PRAGER (COULOMB CAÛI TIEÁN)

Tröôùc tieân Drucker Praguer ñeà nghò hieäu chænh phöông
trình maët ngöôõng cuûa Coulomb vaøo naêm 1952, baèng
caùch ñöa vaøo moät heä soá phuï thuoäc öùng suaát trung
bình p nhö sau:f  q -  p - k  0
trong ñoù  vaø k laø haèng soá vaät lieäu.

Nhaèm chuyeån maët ngöôõng thaùp luïc giaùc cuûa
Coulomb veà daïng noùn, ñeå choïn caùc haèng soá vaät lieäu
 vaø k cho maët noùn Drucker –Prager truøng vôùi maët
thaùp cuûa Morh-Coulomb taïi öùng suaát chính lôùn nhaát:
6sin  '

3 - sin  '
s 1
 1
s1
 = 30O 6c 'cos  '
H = 0O k
3 - sin  '
H
s3
O 3  = -30O
s2
s2 s3
92
2
Các tiêu chuẩn Tresca và Morh đều là tiêu chuẩn dẻo lý tưởng
(giới hạn phá hủy hoặc trạng thái tới hạn)
•Tiêu chuẩn Tresca không phụ thuộc ứng suất trung bình (không
có thành phần ma sát)
•Tiêu chuẩn Morh-Coulomb phụ thuộc ứng suất trung bình (thành
phần ma sát)
93
MÔ HÌNH LƯU BiẾN
94
MOÂ HÌNH ÑAØN HOÀI

Caùc vaät lieäu coù quan heä öùng suaát – bieán daïng tyû
leä hoài phuïc thuaän nghòch laø moâ hình ñaøn hoài ñöôïc
dieãn taû baèng moät loø xo
Moâ hình ñaøn hoài tuyeán tính ñöôïc bieåu dieãn bôûi moät
loø xo coù quan heä giöõa löïc taùc ñoäng Q vaø bieán daïng
daøi l theo coâng thöùc:
Q = E  l
trong ñoù Q laø löïc taùc ñoäng (kN)
l ñoä giaõn daøi (m)
Q, 
Q
l
l, 
95
Deûo laø gì? Trong töï ñieån cuûa vieän ngoân ngöõ töø “deûo”
coù nghóa laø deã bieán daïng döôùi taùc duïng cuûa löïc cô
hoïc, deã uoán cong maø khoâng bò gaãy…
Nhöng trong cô hoïc vaät lieäu vaø cô hoïc ñaát:
- bieán daïng deûo laø bieán daïng khoâng hoài phuïc hoaëc laø
bieán daïng dö cuûa vaät lieäu khi chòu taûi troïng hoaëc taùc
ñoäng.
- hieän töôïng chaûy deûo laø hieän töôïng bieán daïng deûo
ñang xaûy ra.
- phaù hoaïi deûo laø hieän töôïng giaûm ñoä beàn nhanh
choùng khi bieán daïng deûo ñang dieãn tieán keøm theo theå
tích maãu khoâng thay ñoåi. 96
MOÂ HÌNH DEÛO CÖÙNG LYÙ TÖÔÛNG

Moâ hình deûo lyù töôûng ñöôïc bieåu dieån bôûi ngaøm ma
saùt coù k laø ngöôõng deûo coù thöù nguyeân laø löïc (N)
Q, 
k, 0
0 Q
l, 
-k, -0
l
   0    0
0 khi Q  k 
l       0    0
 0 khi Q  k   -    0
 0
Khi – k < Q < k thì l =0 vaø Q = k thì l  0 . Töông töï vôùi  v

97
Thí duï: Moät ngaøm ma saùt coù ngöôõng deûo k = 10N, khi
taùc ñoäng Qk leân ngaøm tröôït khi nhoû hôn 10 N ngaøm
khoâng di chuyeån, cho ñeán khi löïc taùc ñoäng ñaït 10 N thì
ngaøm baét ñaàu tröôït cho ñeán khi giaûm taûi thì ngaøm
döøng
Qk (N) laïi,0 nhö
5 baûng
9 tính
10 - döôùi.
10 10 10 10- 0 -5 -10 -10 -10
lk(cm) 0 0 0 0 1 2 3 3 3 3 2 1 0
12
10
8
Q (N)
0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
l (cm)
98
NHÔÙT: Moâ hình ñaëc tính nhôùt thöôøng ñöôïc söû duïng
laø caûn nhôùt (dashpot), trong giai ñoaïn nhôùt tuyeán tính,
Newton ñeà nghò haøm ñaëc tröng ñôn giaûn laø löïc hoaëc
öùng suaát taùc ñoäng tyû leä baäc nhaát vôùi vaän toác bieán
daïng: l Q, 
Q 
t

d Q
     '
dt l
l/t, ’
99
MOÂ HÌNH ÑAØN HOÀI – DEÛO LYÙ TÖÔÛNG

Ñeå dieãn taû ñaëc tính ñaøn hoài - deûo lyù töôûng cuûa vaät lieäu, boû
qua hieän töôïng taùi beàn. Hieän töôïng chaûy deûo xaûy ra khi öùng
suaát ñaït ngöôõng deûo, söû duïng heä thoáng goàm moät loø xo E vaø
moät ngaøm tröôït k laép noái tieáp.
k
Q
E
Vôùi heä thoáng laép noái tieáp k-E, coù cuøng löïc Q trong loø xo
vaø ngaøm tröôït, bieán daïng cuûa heä thoáng laø toång bieán
daïng cuûa loø xo vaø ngaøm tröôït:
Qk =QE =Q
Q l = l + l
k E
k Q Q
Q  k  lE  and lk  0  l  lE 
E E
l
Q k
Q  k  lE  and lk  0  l   lk
E E
-k 100
Moät heä thoáng goàm ngaøm tröôït coù k = 30 N noái tieáp loø xo coù E
= 10N/cm. Tính vaø veõ quan heä Q vaø l cuûa heä thoáng.
Lôøi giaûi: Laàn löôït taùc ñoäng löïc ñeán 30 N roài giaûm taûi ñeán -30 N
coù keát quaû giaõn daøi ghi trong baûng döôùi.
lk lE
QE Q
Qk
k = 30N E = 10N/cm
Q (N) 0 10 20 30- 30 30 30 30 20 10 0 -10 -20 -30+ -30
QE (N) 0 10 20 30- 30 30 30 30 20 10 0 -10 -20 -30+ -30
Qk (N) 0 10 20 30- 30 30 30 30 20 10 0 -10 -20 -30+ -30
lE(cm) 0 1 2 3 3 3 3 3 2 1 0 -1 -2 -3 -3
lk(cm) 0 0 0 0 1 2 3 4 4 4 4 4 4 4 3
l (cm) 0 1 2 3 4 5 6 7 6 5 4 3 2 1 0
40
30
20
10
Q (N)
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
-10
-20
-30
101
-40
l (cm)
q
q
k= qf
E
 e, v po,pc pf p,p’
e, v
eo, vo
ecrit
 Log[p,(p’)]
102
lE = lk = l
Q Qk
k = 30N
QE
E = 10N/cm
Q (N) 0 10 20 30- 30 40 50 60 70 60 50 40 30 20 10 0
QE (N) 0 0 0 0 0 10 20 30 40 30 30 30 30 30 30 30
Qk (N) 0 10 20 30- 30 30 30 30 30 30 20 10 0 -10 -20 -30
l (cm) 0 0 0 0 0 1 2 3 4 3 3 3 3 3 3 3
lE(cm) 0 0 0 0 0 1 2 3 4 3 3 3 3 3 3 3
lk(cm) 0 0 0 0 0 1 2 3 4 3 3 3 3 3 3 3
Q (N) 40 30 20 10 0 -10+ -20 -30 -40

QE (N) 20 20 20 20 20 20 10 0 -10
Qk (N) 20 10 0 -10 -20 -30+ -30 -30 -30
l (cm) 2 2 2 2 2 2 1 0 -1
lE(cm) 2 2 2 2 2 2 1 0 -1
lk(cm) 2 2 2 2 2 2 1 0 103
-1
MOÂ HÌNH CÖÙNG –DEÛO TAÙI BEÀN TUYEÁN TÍNH

Moâ hình coù k-E laép song song dieãn taû cöùng deûo taùi
beàn tuyeán
k
tính. Q
Q
E
k
2k
q
E
Heä thoáng coù cuøng bieán daïng l = lk = lE

Löïc trong heä thoáng baèng toång soá löïc cuûa hai thaønh
phaàn Q = Qk + QE
Q < k ngaøm tröôït tieáp nhaän toaøn boä löïc Q vaø l = lk =
lE = 0
Q  k  lk  0 vaø l = lk = (Q-k)/(E) = lE
QKhi
k = k  QEtaûi
giaûm = Qngaøm
– Qk = tröôït
Q–k= E lngay
giöõ E giaù trò k vaø
muoán
Q = Elcho
+k di chuyeån ngöôïc laïi löïc Q phaûi baèng 2k
104
MOÂ HÌNH ÑAØN HOÀI – DEÛO ÑA TUYEÁN TÍNH
Trong thöïc teá, quan heä öùng suaát – bieán daïng cuûa ñaát
neàn coá keát thöôøng laø moät ñöôøng cong, coù theå moâ
phoûng baèng moät moâ hình ñaøn hoài – deûo ña tuyeán
tính baèng caùch laép song song nhieàu nhaùnh, moãi nhaùnh
coù moät ngaøm tröôït k noái tieáp vôùi moät loø xo E.
Nhö ñeå khaûo saùt vaät lieäu song tuyeán tính vaø moät soá
ñaëc ñieåm cô baûn cuûa baøi toaùn cô hoïc.
Moâ hình k1 – E1 laép song song vôùi k2 – E2
C
C’’’
k1
E1 Q B
k2
A
Q
E2
B’ C’
105
C’’
100
k1=20N 80
E1= 20N/cm
60
Q
40
Q (N)
Q
Q Q1
Q2
k2=60N E2= 10N/cm

20
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
-20
-40
Taêng taûi l (cm)
l(cm) 0 1 2 3 2 4 5 6 7
Q1 (N) 0 20 20 20 0 20 20 20 20
Q2 (N) 0 10 20 30 20 40 50 60 60
Q (N) 0 30 40 50 20 60 70 80 80
Giaûm taûi Taêng taûi laïi
l(cm) 7 6 5 4 3 4 5 6 7
Q1 (N) 20 0 -20 -20 -20 0 20 20 20
Q2 (N) 60 50 40 30 20 30 40 50 60
106
Q (N) 80 50 20 10 0 30 60 70 80
q
q
k=k1 + k2= qf
E=E1 + E2
 e, v po,pc pf p,p’
e, v
eo, vo
ecrit
 Log[p,(p’)]
107
Phöông phaù
p tính döïa treâ
n möù
c ñoäphaù
t trieå
n cuû
a vuø
ng bieá
n daïng deû
o
trong neà
n

p z max 

z max  D f  c cot g   D f
cot g   -
2
R=pZmax=b/4=Ab2 + BDf1 +Dc
108
Rtc = m(Ab2 + BDf1 +Dc)

m1 m2
RII = (AbII + BD f’ II +DcII)
k tc
109
LÔØ
I GIAÛ
I CUÛ
A PRANDTL
110
LÔØ
I GI AÛ
I CUÛ
A SOKOLOVSKI
qult = pT (c+q.tg) + q
111
LÔØ
I GI AÛ
I CUÛ
A BEÙ
REÙ
Z ANSEV
qult = A o .. b + Bo .q + Co .c
112
LÔØ
I GI AÛ
I CUÛ
A TERZAGHI
qu q0= Df
a b
d
c
B=2b
qu
a b
W 
C=c (bd)/cos
d

1
qu = cNc + qNq + BN
2
113
LÔØ
I GIAÛ
I CUÛ
A MEYERHOFF
qu = cNcFcsFcdFci + qNq FqsFqdFqi + 0,5 bN FsFdFi
114
Phöông phaù
p tính döïa treâ
n giaûthuyeá
t maë
t tröôït phaú
ng
115
116

CHD CH 4 SCC - 2010

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

CHD CH 4 SCC - 2010

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Baøi giaûng A. Prof. Dr .

Chaâu Ngoïc AÅn

SỨC CHỐNG CẮT

mặt trượt trong điều

Hệ mặt trượt của nền bị phá hủy

các mặt trượt

Trượt do hạ mực nước trong hồ chứa

Đập bị phá do hiện tượng xoi mội (renard)

Nhà bị nghiêng quá giới

Maët tröôït döôùi neàn

CÁC DẠNG MẶT Maët tröôït talus cuûa ñaäp

Maët tröôït thaønh hoá moùng vaø maùi7doác

Ñònh luaät COULOMB s   max    tg  c

Xaùc ñònh c vaø  töø Phaàn hoäp coá

ng (10 -2mm) - (kPa) -

-0.6 Dense sand

Löïc caét ñænh (N) 85 170 253 340

traïng thaùi ñænh laø

TN COÁ KEÁT – THOAÙT NÖÔÙC (CONSOLIDATED-

Ñöôøng Mohr - Coulomb thí nghieäm CD

t 2= 900 + ’ t 2= 900 + ’

T  = (900 + ’)/2 =  (450 + ’/2)

Ở trạng thái tới hạn (critical state)

Hai ñöôøng Mohr - Coulomb thí nghieäm CU

HEÄ SOÁ A & B CUÛA SKEMPTON

Caùc thoâng soá cuûa Skempton raát thöôøng ñöôïc söû

Heä soá A vaø B thöôøng ñöôïc ño trong thí nghieäm neùn

Sau ñoù, taïo moät ñoä leäch öùng suaát (1 -

Giaù trò heä soá B

Loaïi ñaát seùt Af

TN KHOÂNG COÁ KEÁT - KHOÂNG THOAÙT NÖÔÙC UNCONSOLIDATED-

ÖÙùng suaát toång = AÙp löïc nöôùc loã roãng + 40

qf = ’1f -’3f = 1f

Ñöôøng Mohr - Coulomb thí nghieäm UU naèm ngang

THÍ NGHIEÄN NEÙN ÑÔN (UNCONFINED COMPRESSION TEST)

Skempton ñeà nghò moät coâng thöùc thöïc nghieäm tính

Khai thác kết quả thí

Bieán daïng theå  v 

Phöông trình ñöôøng tôùi haïn : q’= M(p’+c’cotg’) q’

Theo loä trình neùn ’1> ’3 coù : p’

Tröôøng hôïp 2/ sau giai ñoaïn neùn ñaúng höôùng, giöõ

trình öùng suaát LE coù 3 neân ñöôøng LE

Traïng thaùi öùng suaát neàn thay ñoåi theo 58

Tröôøng hôïp 3/ sau giai ñoaïn neùn ñaüng höôùng, giöõ

trình öùng suaát AE coù 3 ñöôøng LC

NEÙN BA TRUÏC THEO LOÄ TRÌNH CD

KEÁT QUAÛ NHIEÀU THÍ

Caùt rôøi vaø seùt NC neùn laïi

p’p = 57kPa ln p'

ñöôøng neùn nguyeân thuûy (NCL)

v Đường nén cố kết đẳng hướng TN 3 trục (AC), nằm trong

THÍ NGHIEÄM HIEÄN

THÍ NGHIEÄM XUYEÂN TÓNH (CPT) CONE PENETRATION TEST

Muõi xuyeân coù manchon

Phaàn muõi oáng Phaàn thaân oáng

N (SPT) Söùc chòu neùn ñôn,

Raát meàm <2 < 0,2

THÍ NGHIEÄM CAÙNH CAÉT CHÖÕ THAÄP (VANE TEST)

THÍ NGHIEÄM NEÙN EÙP NGANG TRONG HOÁ KHOAN

Ñoàng hoà ño aùp löïc

Buoàng neùn eùp ngang vaøo ñaát baèng

Buoàng neùn caân

LÝ THUYẾT PHÁ HỦY