ΔΥΣΠΕΨΙΑ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

 Περιεχόμενα
Γενικό μέρος
Αδιερεύνητη Δυσπεψία
Μη ελκώδης Δυσπεψία
Νόσος από Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
Γαστρικό Έλκος
Έλκος Δωδεκαδακτύλου
2
Γενικό Μέρος

3
 Εισαγωγή
Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας έχουν
συστήσει ομάδα ετοιμασίας, εφαρμογής και παρακολούθησης κλινικών κατευθυντήριων
οδηγιών (ΚΚΟ-clinical guidelines) / κλινικών διαδρομών (ΚΔ-clinical pathways).

Οι KΚO/KΔ που έχουν συνταχθεί στηρίζονται σε ενδελεχείς επιστημονικές εκδόσεις

αξιόπιστων οργανισμών (πχ NICE) και έχουν συνταχθεί μετά από μετάφραση,
προσαρμογή τους στα δεδομένα της Κύπρου και επιστημονικής αξιολόγησης τους.
Αναμένουμε ότι οι επαγγελματίες υγείας θα λάβουν σοβαρά υπόψη αυτές τις οδηγίες
κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ως υποστηρικτικό εργαλείο. Αναμφίβολα, δεν
μπορούν να υποκαταστήσουν τον θεράποντα ιατρό και την επιστημονική του κρίση
αλλά και την ευθύνη στην διαχείριση των ασθενών του.

Απευθύνονται αποκλειστικά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) και σκοπό

έχουν να βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με παράλληλη
μείωση του κόστους.

Για επικοινωνία: κ. Μαρία Παπαπαναγίδου

22557299 / m.papapanayidou@gesy.org.cy

4
 Ορισμοί
Σύμφωνα με την 2η συνάντηση της Ρώμης (Rome II meeting): “Η δυσπεψία
αναφέρεται σε πόνο ή δυσφορία που εστιάζεται στην άνω κοιλία»:
 Η Δυσπεψία σημαίνει την ύπαρξη συνεχούς ή διαλείποντος κοιλιακού άλγους, ή
δυσφορίας που αποδίδεται από το γιατρό στο ανώτερο πεπτικό σύστημα
 Αναφέρεται στην ύπαρξη συμπτωμάτων και δεν αποτελεί ασθένεια
 Μπορεί είτε να αποτελεί το πρώτο στάδιο μιας σοβαρής ασθένειας είτε να μην
επιβεβαιώνεται με τις εξετάσεις η παρουσία κάποιου νοσήματος
 Μπορεί να έχει χρόνια ή υποτροπιάζουσα πορεία και να οφείλεται σε νόσους όπως
η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το πεπτικό έλκος και η λειτουργική δυσπεψία,
με παρουσία ετερογενών συμπτωμάτων
 Επίσης μπορεί να οφείλεται σε σωματοποίηση (ιατρικώς μη διαγνωσμένα
συμπτώματα)
 Νεοπλάσματα στον οισοφάγο και στο στομάχι αποτελούν σπάνιες αιτίες
δυσπεψίας
5
 Επιπολασμός

Η δυσπεψία αποτελεί ένα αρκετά συχνό ιατρικό πρόβλημα.

Εκτιμάται ότι στην Ευρώπη η συχνότητα εμφάνισης της
δυσπεψίας κυμαίνεται μεταξύ 19-41%. Από αυτό το ποσοστό,
το 25% προσφεύγει για ιατρική εξέταση.

Ένα μικρό ποσοστό από αυτούς που υποφέρουν και

προσφεύγουν για ιατρική εξέταση μπορεί να καταλήξουν σε
μεγάλη κατανάλωση πόρων.

Οι ασθενείς με δυσπεψία αποτελούν το 2-5% του συνόλου

των επισκέψεων στην ΠΦΥ.
6
 Διαχείριση της Δυσπεψίας

Μέχρι σήμερα, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν καταδεικνύουν υπεροχή

μιας θεραπευτικής προσέγγισης, συγκριτικά με τις υπόλοιπες.
Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα δεν βοηθούν στην
διάγνωση του νοσήματος που ευθύνεται για την εκδήλωση τους.

Η διάγνωση και η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται και να

λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράγοντες όπως είναι η ακρίβεια των
μη διεισδυτικών μεθόδων, ο επιπολασμός του H.pylori στην
κοινότητα, η προσβασιμότητα και το κόστος ενδοσκόπησης, και η
συναίνεση του ασθενούς.

7
 Συστάσεις καλής πρακτικής
 Η λειτουργική δυσπεψία είναι κατά ποσοστό η συχνότερη διάγνωση σε ασθενείς που
παρουσιάζουν δυσπεψία με μη ανησυχητικά συμπτώματα
 Η διενέργεια επαναλαμβανόμενων εξετάσεων, χωρίς αυτές να αιτιολογούνται είναι μια
δαπανηρή και αντιπαραγωγική πρακτική η οποία δεν συνεισφέρει στον καθορισμό της
διάγνωσης
 Συνιστάται η αποκατάσταση ισορροπημένης διατροφής όπου δεν υπάρχει
 Η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι απαραίτητη για όλους τους ασθενείς με λειτουργική
δυσπεψία
 Η βραχυπρόθεσμη διακοπτόμενη αγωγή, πιθανόν να είναι καταλληλότερη από την
μακροπρόθεσμη αγωγή
 Η εκρίζωση του H.Pylori και η αντιεκκριτική αγωγή αποτελούν μέρος της θεραπευτικής
διαχείρισης της λειτουργικής δυσπεψίας
 Η ψυχολογική θεραπεία μπορεί να μειώσει τα δυσπεπτικά συμπτώματα σε συγκεκριμένους
ασθενείς. Λόγο του υψηλού κόστους δεν συστήνεται σαν θεραπεία πρώτης γραμμής
 Αν παρ΄όλες τις παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες, υπάρχουν αμφιβολίες για την δυσπεψία
οποιουδήποτε ασθενή, να γίνεται παραπομπή σε ειδικό γιατρό 8
 Ιατρικό ιστορικό (1 από 2)

Η αρχική αξιολόγηση του ασθενούς ξεκινά με την λήψη ενδελεχούς ιστορικού,

και την φυσική εξέταση. Είναι πολύ σημαντικό να ερωτηθεί ο ασθενής για την
τυχόν παρουσία ανησυχητικών συμπτωμάτων, τα οποία μπορεί να
υποδεικνύουν την παρουσία προχωρημένου νοσήματος το οποίο μπορεί να
καθιστά αναγκαία την παραπομπή σε ειδικό γιατρό.
Ανησυχητικά Συμπτώματα
 Ανεξήγητη απώλεια βάρους
 Συνεχόμενες εμέσεις
 Επιδεινούμενη δυσφαγία
 Οδυνοφαγία
 Απώλεια αίματος από το Γ.Ε.Σ
 Οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης καρκίνου στο ανώτερο Γ.Ε.Σ.
9
 Ιατρικό ιστορικό (2 από 2)

 Η προσεκτική λήψη ιατρικού ιστορικού επιτρέπει την ακριβή διαφορική διάγνωση

μόνο στο 50% περίπου των ασθενών. Διερευνάται η ένταση και η διάρκεια των
συμπτωμάτων, καθώς επίσης και η τυχόν παρουσία άλλων συνοδών συμπτωμάτων
 Η διάγνωση καθώς και η αιτιολογική διάγνωση της δυσπεψίας στηρίζεται στο
ιστορικό, τη φυσική εξέταση, και την προσωπική εμπειρία του θεράποντος ιατρού
 Η διενέργεια ενδοσκόπησης και η εξέταση για H. Pylori αποτελεί πολύ χρήσιμα
διαγνωστικά μέσα σε ασθενείς οι οποίοι δεν παρουσιάζουν βελτίωση μετά από
συμπτωματική θεραπεία
 Η δυσπεψία στην πρωτοβάθμια φροντίδα αφορά ασθενείς με υποτροπιάζοντα πόνο
στο επιγάστριο, φούσκωμα στο στομάχι, κάψιμο, παλινδρόμηση , ναυτία και εμετό
 Οικογενειακό ιστορικό πεπτικού έλκους, λήψη αλκοόλ και ψυχιατρικές ή
ψυχοκοινωνικές διαταραχές πρέπει να σημειώνονται
 Επίσης πρέπει να αξιολογείται η τρέχουσα φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς ιδίως
η λήψη ΜΣΑΦ, ΜΗΣΥΦΑ ή φυτικών σκευασμάτων (πίνακας)
10
 Κλινική εικόνα
Τα συμπτώματα της δυσπεψίας (εστία πόνου, ανταπόκριση σε αντιόξινα, συσχέτιση
πόνου με κατάποση) καθιστούν αναξιόπιστη την διαφοροποίηση μεταξύ πεπτικού
έλκους, μη ελκώδους δυσπεψίας, νόσου από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και
κακοήθεια. Η κατηγοριοποίηση των ατόμων βάση της έντασης και τους είδους των
συμπτωμάτων όπως είναι ο πόνος, το κάψιμο και ο μετεωρισμός οδηγεί σε
συμπερίληψη του 40% των ατόμων σε περισσότερες από μια κατηγορίες. Η
επικάλυψη μεταξύ των συμπτωμάτων δυσπεψίας, επί εδάφους γαστρικού έλκους,
έλκους δωδεκαδακτύλου, γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης ή μη ελκώδους
δυσπεψίας προσδίδει στο ιστορικό του ατόμου χαμηλή διαγνωστική αξία, ως προς
την ταυτοποίηση της υποβόσκουσας πάθησης που ευθύνεται για τα συμπτώματα.
Η ανεξήγητη και ξαφνική εμφάνιση συμπτωμάτων σε άτομα άνω των 55 ή η
ύπαρξη συμπτωμάτων συναγερμού ανεξαρτήτως ηλικίας πρέπει να διερευνηθεί
τάχιστα.
Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 11
 Αδιερεύνητη Δυσπεψία
Αρχικό ή τελικό στάδιο
Ενδοσκόπηση-Συμπτώματα
Ενέργεια
συναγερμού
ή/και ηλικία >55 χρόνων Ενέργεια ή αποτέλεσμα
με πρόσφατη επιμένουσα Διάγνωση
Όχι ανεξήγητη δυσπεψία
Επόμενος αλγόριθμος
Διαφορική Διάγνωση και Θεραπεία αδιερεύνητης
Ναι
πιθανά αίτια δυσπεψίας ή μη ελκώδους
δυσπεψίας-διακοπή ΜΣΑΦ

Τροποποίηση Ανταπόκριση
συνηθειών Διαφορική Διάγνωση και πιθανά αίτια
διαβίωσης

Αποτυχία
θεραεπίας
ή άρνηση ΑΑΠ - Ενδοσκόπηση
Αναστολείς Ανταπόκριση -Συμπτώματα
αντλίας συναγερμού
πρωτονίων
Αποτυχία
θεραπείας
ή υποτροπή Έλεγχος H. Ανταπόκριση Μη ελκώδης
Pylori και Γαστρο
δυσπεψία Πεπτικό
Υποτροπή Θεραπεία οισοφαγική Κακοήθεια
Λειτουργική έλκος
εκρίζωσης H. παλινδρόμηση
Δυσπεψία
Pylori
Νόσος από Γαστροοισοφαγική
Μη Ελκώδης Δυσπεψία
Αποτυχία θεραπείας Παλινδρόμηση
Κλινική Διαδρομή
Κλινική Διαδρομή
H2RA ή
Ανταπόκριση Προκινητικού Γαστρικό Έλκος Παραπομπή σε
Χαμηλές δόσεις
ς παράγοντες έλκος Δωδεκαδακτύλου ειδικό
όπως απαιτείται
για 1 μήνα

Γαστρικό Έλκος
Έλκος δωδεκαδακτύλου
Αποτυχία θεραπείας Κλινική
Κλινική Διαδρομή
Διαδρομή
Επιστροφή σε
Επανέλεγχος 12
αυτοφροντίδα Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2
 Ενδοσκόπηση-Συμπτώματα Συναγερμού

H ενδοσκόπηση είναι απαραίτητη σε άτομα που παρουσιάζουν

ανησυχητικά συμπτώματα ή είναι άνω των 55 με ανεξήγητα
και επίμονα συμπτώματα. Σε αυτούς τους ασθενείς η
ενδοσκόπηση πρέπει να διενεργείται σε διάστημα 4
εβδομάδων και κατά προτίμηση σε ένα διάστημα 2
εβδομάδων, όπου αυτό είναι εφικτό.
Οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν διακόψει την θεραπεία τους
(ΑΑΠ και H2RA) τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν την εξέταση.

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12

Επιστροφή ΓΟΠΝ Σελ. 29

Επιστροφή ΓΕ Σελ.31 13
 Πρόσφατη επιμένουσα ανεξήγητη δυσπεψία
Στις KΚO παραπομπής για υποψία καρκίνου (NICE κλινική κατευθυντήρια
οδηγία αριθ. 27), «ανεξήγητο» ορίζεται ως «το σύμπτωμα(τα) ή/και
σημείο(α) που δεν οδήγησε σε διάγνωση από επαγγελματία υγείας
πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) μετά την αρχική εκτίμηση του
ιστορικού, την εξέταση και την διερεύνηση του σε επίπεδο ΠΦΥ». Στο
πλαίσιο της παρούσας σύστασης, ο επαγγελματίας υγείας ΠΦΥ θα πρέπει
να επιβεβαιώσει ότι η δυσπεψία είναι νέο αντί για επαναλαμβανόμενο
επεισόδιο και να αποκλείσει κοινούς εκλυτικούς παράγοντες της
δυσπεψίας, όπως η πρόσληψη ΜΣΑΦ.

«Επίμονο», όπως χρησιμοποιείται στις συστάσεις των KΚO παραπομπής

αναφέρεται στη συνέχιση των συγκεκριμένων συμπτωμάτων ή/και
σημείων πέρα από μια περίοδο που κανονικά θα σχετιζόταν με
αυτοπεριοριζόμενα προβλήματα. Η ακριβής περίοδος θα ποικίλλει ανάλογα
με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και των σχετιζόμενων
χαρακτηριστικών, όπως θα εκτιμάται από τον επαγγελματία υγείας. Σε
πολλές περιπτώσεις, το ανώτατο όριο που θα επιτρέψει ο επαγγελματίας
υγείας στα συμπτώματα ή/και σημεία να εξακολουθούν να υπάρχουν πριν
την έναρξη της διαδικασίας παραπομπής, θα είναι 4-6 εβδομάδες.
14

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12

Διαφορική διάγνωση και πιθανά αίτια (1 από 4)

Υπάρχουν 5 κύρια παθολογικά αίτια που ευθύνονται για την

παρουσία δυσπεψίας (δες «Διαφορική διάγνωση και πιθανά αίτια
3»).

 Λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων

 Λειτουργική Δυσπεψία
 Χρόνιο πεπτικό έλκος
 Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (με ή χωρίς οισοφαγίτιδα)
 Νεόπλασμα

15
 Διαφορική διάγνωση και πιθανά αίτια (2 από 4)

Λιγότερο συχνά αίτια περιλαμβάνουν νόσους του παγκρέατος, του

ήπατος και των χοληφόρων αγγείων, διαταραχές κινητικότητας
του Γ.Ε.Σ, διηθητικοί νόσοι του στόμαχος (ηωσινοφιλική
γαστρίτιδα, νόσος του Crohn, σαρκοείδωση), κοιλιοκάκη,
στηθάγχη, μεσεντέριος ισχαιμία, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου,
σύνδρομο βακτηριαδιακής υπερανάπτυξης του λεπτού εντέρου,
μεταβολικές διαταραχές (υπερασβαιστιαιμία, τοξικότητα από
βαρέα μέταλα) επιπλοκές διαβήτη, (νευροπάθεια), κοίλη και
πόνος στην άνω κοιλία, υπερτριγλυκιδαιμία (>1000mg/g)- Δες
«Διαφορική διάγνωση και πιθανά αίτια 4»).

16
 Διαφορική διάγνωση και πιθανά αίτια (3 από 4)

Γαστρεντερικό Σύστημα *Φάρμακα Άλλα

*Πεπτικό έλκος Θεοφυλλίνη Στεφανιαία νόσος

Δακτυλίτιδα (Digitalis)
*Νόσος από Γαστροοισοφαγική ΜΣΑΦ (NSAIDs) Ενδοκοιλιακή
Παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ) κακοήθεια
Συμπληρώματα σιδήρου

*Κακοήθεια στομάχου Αντιβιοτικά από του στόματος Αλκοόλ

Γαστροπάρεση
Σύνδρομο δυσαπορρόφησης
Χρόνια μεσεντέρια ισχαιμία
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Συμπληρώματα καλίου
Τραμαδόλη (Tramadol)
Εκλεκτικοί αναστολείς
επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)
Διφωσφονικά
Ανταγωνιστές ασβεστίου
Nιτρώδη
Ετινδρονάτη
Στεροειδή

Εντερική Παρασίτωση (giardia,

strongyloides)

* Κοινές αιτίες Επιστροφή Ιατρικό Ιστορικό Σελ. 10 17

 Διαφορική διάγνωση και πιθανά αίτια (4 από 4)

Πάγκρεας, Ενδοκρινικά/Μεταβολικά νοσήματα

Χοληδόχος Κύστη

Παγκρεατίτιδα Διαβήτης
Καρκίνος στο πάγκρεας Υπερπαραθυροειδισμός
Χολολιθίαση, Χοληδοχολιθίαση Υποθυροειδισμός

Δυσλειτουργία του σφιγκτήρα Εγκυμοσύνη

Oddi
Νεοπλάσματα ήπατος και Αγγειίτιδα, νόσοι του συνδετικού ιστού
χοληφόρων αγγείων
Υπερτριγλυκιδαιμία (>1000 mg/g)

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12 18

 Θεραπεία αδιερεύνητης δυσπεψίας ή μη ελκώδους
δυσπεψίας-διακοπή ΜΣΑΦ (1 από 2)
Απαιτείται διερεύνηση της φαρμακευτικής αγωγής του ασθενούς, καθώς και η διακοπή
των Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Φαρμάκων (ΜΣΑΦ) σε ασθενείς που
παραπέμπονται για ενδοσκόπηση.
Εμπειρική θεραπεία
Η θεραπεία της δυσπεψίας βασίζεται σε συμπτωματική αγωγή με ΑΑΠ ή και διαγνωστικό
έλεγχο για παρουσία και θεραπεία εκρίζωσης του H.Pylori. Μέχρι στιγμής δεν έχει
διευκρινιστεί ποιο προηγείται στην αντιμετώπιση της δυσπεψίας (θεραπεία / διάγνωση).
Η εκρίζωση του H.Pylori στην λειτουργική δυσπεψία παρουσιάζει μικρό θεραπευτικό
όφελος.
Η χορήγηση H2RA και ΑΑΠ παρουσιάζει μικρό αλλά σημαντικό όφελος.
Για πολλούς ασθενείς, η χρήση Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων-αντιόξινων
(ΜΗΣΥΦΑ) μπορεί να οδηγήσει σε λύση των συμπτωμάτων
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επαρκούν για την εισήγηση κάποιας συγκεκριμένης αλλαγής
στον τρόπο ζωής.
Ο ασθενής θα ωφεληθεί από την υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής (απώλεια βάρους,
διακοπή καπνίσματος, αλκοόλ, καφέ, σοκολάτας, λιπαρών φαγητών).
Η κατάκλιση γίνεται λίγες ώρες μετά το γεύμα και σε ημικλινή θέση του σώματος κατά την
διάρκεια του ύπνου.
Ο ασθενής πιθανόν να ωφεληθεί με κατ’ επίκληση λήψη αντιόξινων σκευασμάτων.
19
 Θεραπεία αδιερεύνητης δυσπεψίας ή μη
ελκώδους δυσπεψίας-διακοπή ΜΣΑΦ (2 από 2)
Μακροχρόνια αντιμετώπιση

Σ’ αυτήν την περίπτωση οι ασθενείς πρέπει να

ενθαρρύνονται στην σταδιακή μείωση φαρμακευτικής
θεραπείας.

Αυτό γίνεται:
 με την χαμηλότερη αποτελεσματική δόση
 με την κατ΄ επίκληση λήψη φαρμάκου
 με την χορήγηση αντιόξινων

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12

Επιστροφή ΓΕ Σελ.31

Επιστροφή ΕΔ Σελ.32
20
 ΑΑΠ - Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (1 από 2)
 Στο κρατικό συνταγολόγιο είναι διαθέσιμα η ομεπραζόλη 20mg caps ή
λανσοπραζόλη 30mg caps

 Η αγωγή με ΑΑΠ είναι η πλέον αποτελεσματική θεραπεία για την παλινδρόμηση σε

σχέση με τους H2RA , παρόλο που το συγκριτικό όφελος φαίνεται να είναι μικρό.

 Η ελάχιστη διάρκεια είναι 4 εβδομάδες ενώ η αγωγή πρέπει να διακόπτεται στις 8

εβδομάδες. Η μακροπρόθεσμη αγωγή πρέπει να περιορίζεται σε άτομα τα οποία
έχουν αποδεδειγμένα ανάγκη θεραπείας συντήρησης.

 ΑΑΠ σε διπλάσιες δόσεις πρέπει να χορηγείται μόνο σε αποτυχία κανονικής δόσης

(μετά από 2-4 εβδομάδες θεραπείας) και η αναγκαιότητα για συνέχιση να
επανεκτιμάται στις 4-8 εβδομάδες.

 Ψηλότερες δόσεις ΑΑΠ ενδείκνυνται σε σύνδρομα υπερέκκρισης, όπως είναι το

Zollinger- Elisson

 Αποτυχία PPΙ πιθανόν να οφείλεται σε μη συμμόρφωση ασθενούς και ίσως

λανθασμένη διάγνωση.

 Χορήγηση ΑΑΠ προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα στην Γαστροοισοφαγική

Παλινδρόμιση
Khan M, Santana J, Donnellan C, Preston C, Moayyedi P. Medical treatments in the short term management of reflux oesophagitis. Cochrane Database
Syst Rev. 2007 Apr 18;(2):CD003244.:CD003244 21
 ΑΑΠ Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (2 από 2)

 Εμφανίζουν συγκρίσιμα αποτελέσματα (class effect) και έχουν

περισσότερες ομοιότητες μεταξύ τους παρά διαφορές, όσον
αφορά την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια

Ανεπιθύμητες ενέργειες

 Μακροπρόθεσμη χρήση ΑΑΠ μπορεί να προκαλέσει

αντανακλαστική υπεροξέωση κατά την διακοπή της θεραπείας

 Υπάρχει τεκμηριωμένος κίνδυνος κατάγματος του ισχίου με την

μακροχρόνια χορήγηση ΑΑΠ
Van Pinxteren, B, Numans, ME, Lau, J, de Wit, NJ, Hungin, APS, Bonis, PAL. Short term treatment of gastroesophageal reflux
disease: A systematic review and meta-analysis of the effect of acid-suppressant drugs in empirical treatment and in endoscopy-
negative patients. J Gen Intern Med 2003;18:755-763.

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12

Επιστροφή Μη ελκώδης Δυσπεψία Σελ.28
Επιστροφή ΓΟΠΝ Σελ. 29
22
Επιστροφή ΓΕ Σελ.31

Επιστροφή ΕΔ Σελ.32
 Έλεγχος για Η. pylori

Αποτελεί ένα οργανισμό που υπάρχει στον γαστρικό βλεννογόνο και

σχετίζεται με αρκετές ασθένειες. Η σχέση του ως προς την παθογένεση
των ασθενειών είναι ασαφής, η εκρίζωση του όμως βελτιώνει την θεραπεία
τους.
Έλεγχος για H.pylori. Απαιτείται μια περίοδος διακοπής των ΑΑΠ
τουλάχιστον 2 εβδομάδων πριν (τεστ αναπνοής ή έλεγχος στα κόπρανα).

Μέθοδοι ανίχνευσης:
 Έλεγχος αντιγόνου στα κόπρανα
 Ορολογική εξέταση
 Τεστ αναπνοής
Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12
 Βιοψία Επιστροφή Μη ελκώδης Δυσπεψία Σελ.28

Επιστροφή ΓΕ Σελ.31
23
Επιστροφή ΕΔ Σελ.32
 Θεραπεία Εκρίζωσης H. Pylori (1 από 2 )
ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
 Τριπλή Θεραπεία: ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.), κλαριθρομυκίνη (500 mg,
b.i.d.) και αμοξυκιλίνη (1 g, b.i.d.) 7-14 μέρες ή ΑΑΠ, κλαριθρομυκίνη
(250mg bd) και μετρονιδαζόλη (400mg bd) 7-14 μέρες
Εναλλακτικά:
 Εναλλασόμενη θεραπεία: Θεραπεία 5 ημερών με ΑΑΠ (συνήθης δόση,
b.i.d.) και αμοξυκιλίνη (1 g, b.i.d.) ακολουθούμενη από θεραπεία 5
ημερών με ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.), και κλαριθρομυκίνη (500 mg,
b.i.d.) και μετρονιδαζόλη (400 mg, b.i.d.)
 Συνδυασμένη Θεραπεία : ΑΑΠ (συνήθης δόση b.i.d.), κλαριθρομυκίνη (500
mg, b.i.d.), αμοξυκιλίνη (1 g, b.i.d.) και μετρονιδαζόλη (400 mg, b.i.d.) για
7-10 μέρες
 Υβριδική θεραπεία: Θεραπεία 7 ημερών με ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.) και
αμοξυκιλίνη (1 g, b.i.d.), ακολουθούμενη από 7ήμερη θεραπεία με ΑΑΠ
(συνήθης δόση, b.i.d.), αμοξυκιλίνη (1 g, b.i.d.), κλαριθρομυκίνη (500 mg,
b.i.d.) και μετρονιδαζόλη (400 mg, b.i.d.)
 4πλη θεραπεία με βισμούθιο: ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.), βισμούθιο
(συνήθης δόση, q.i.d.) τετρακυκλίνη (500 mg, q.i.d.) και μετρονιδαζόλη
(200 mg, q.i.d.) για 10-14 μέρες
24
 Θεραπεία Εκρίζωσης H. Pylori (2 από 2)
ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΡΑΜΜΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
4πλη θεραπεία με βισμούθιο: ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.), βισμούθιο (συνήθης δόση,
q.i.d.), τετρακυκλίνη (500 mg, q.i.d.) και μετρονιδαζόλη(400 mg, t.i.d.) για 10-14
μέρες
Εναλλακτικά
Τριπλή θεραπεία με λεβοφλοξασίνη *: ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.), λεβοφλοξασίνη (500
mg, q.d.) και αμοξυκιλίνη (1 g, b.i.d.) για 10 μέρες

ΤΡΙΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Θεραπεία βάση αποτελεσμάτων καλλιέργειας :10μερη τετραπλή θεραπεία που
περιλαμβάνει ΑΑΠ (standard dose, b.i.d.), βισμούθιο (συνήθης δόση, q.i.d.) και 2
αντιβιοτικά βάση της καλλιέργειας

4πλη θεραπεία με λεβοφλοξασίνη *: ΑΑΠ (συνήθης δόση, b.i.d.), βισμούθιο (συνήθης

δόση, q.i.d.), l λεβοφλοξασίνη * (500 mg, q.d.) και αμοξυκιλίνη (500 mg, q.i.d.) για 10
μέρες

* Η λεβοφλοξασινη (ή μοξιφλοξασίνη ) διατίθεται από τα Κρατικά Νοσηλευτήρια βάσει

πρωτοκόλλου για την αντιμετώπιση ασθενών με πνευμονία ή επιπλεγμένη ουρολοίμωξη

Seng-Kee Chuah A new look at anti-Helicobacter pylori therapy, World J Gastroenterol 2011 September
Επιστροφή 21; 17(35):
Αδιερεύνητη 3971-3975
Δυσπεψία Σελ.12
Επιστροφή Μη Ελκώδης Δυσπεψία Σελ.28
25
Επιστροφή ΓΕ Σελ.31
Επιστροφή ΕΔ Σελ.32
 Μη ελκώδης δυσπεψία -
Λειτουργική Δυσπεψία (1 από 2)
Η διάγνωση της μη Ελκώδους Δυσπεψίας τίθεται, όταν μέσα από την διερεύνηση δεν
είναι δυνατός ο σαφής καθορισμός οργανικής ή μεταβολικής νόσου. Θεωρείται ότι
εμπλέκονται άλλοι μηχανισμοί και οι εξ αυτών διαταραχές δεν ανευρίσκονται με τις
υπάρχουσες διαγνωστικές τεχνικές. Άλλος όρος είναι «μη ειδική δυσπεψία».

Τα διαγνωστικά κριτήρια είναι:

1. Μεταγευματική πληρότητα, κοιλιακή διάταση, ερυγές, πρώιμος κορεσμός
επιγαστρικός πόνος και καύσος.
2. Η παρουσία συμπτωμάτων για 12 εβδομάδες το τελευταίο έτος, συνεχώς ή κατά
διαστήματα. Το χρονικό αυτό όριο είναι αυθαίρετο και ποικίλλει κατά την κρίση του
θεράποντος ιατρού, από 2-4 εβδομάδες.
3. Πόνος ή δυσφορία στην άνω κοιλία.
4. Έλλειψη στοιχείων οργανικής νόσου, συμπεριλαμβανομένης και αρνητικής
ενδοσκόπησης. 26
 Μη ελκώδης δυσπεψία -
Λειτουργική Δυσπεψία (2 από 2)

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατηγοριοποίηση της

δυσπεψίας βάση των συμπτωμάτων δεν φαίνεται να
υποβοηθά τον χειρισμό των ασθενών.

Γι’ αυτό η διάγνωση και η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται

και να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράγοντες όπως η
ακρίβεια των μη επεμβατικών μεθόδων, ο επιπολασμός του
H.pylori στην κοινότητα, η προσβασιμότητα και το κόστος
ενδοσκόπησης και η συναίνεση του ασθενούς.

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12

242
Επιστροφή Μη Ελκώδης Δυσπεψία Σελ.28 7
 Μη Ελκώδης Δυσπεψία
Αρχικό ή τελικό στάδιο

Ενέργεια
Μη ελκώδης δυσπεψία –
Ενέργεια ή αποτέλεσμα
Λειτουργική Δυσπεψία
Διάγνωση

Επόμενος αλγόριθμος

θετικό Έλεγχος για Αρνητικό

H.Pylori

Θεραπεία
ΑΑΠ - Αναστολείς αντλίας
εκρίζωσης H.
πρωτονίων
Pylori Αποτυχία θεραπείας ή
υποτροπή

Ανταπόκριση

Επιστροφή σε
Επανέλεγχος
αυτοφροντίδα

Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2

Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12 28
 Νόσος από Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
Αρχικό ή τελικό στάδιο
Νόσος από Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ)
Ενέργεια

Ενέργεια ή αποτέλεσμα

Ενδοσκόπηση- Ενδοσκόπηση: αρνητική Διάγνωση

Οισοφαγίτιδα Συμπτώματα για ΓΟΠΝ
Επόμενος αλγόριθμος
συναγερμού

ΑΑΠ σε ΑΑΠ σε
θεραπευτικές Ανταπόκριση Ανταπόκριση θεραπευτικές
δόσεις για 1-2 δόσεις για 1
μήνες μήνα

Αποτυχία θεραπείας
Αποτυχία θεραπείας
ή υποτροπή

Διπλή δόση Ανταπόκριση

ΑΑΠ για ένα
μήνα

Αποτυχία θεραπείας
ή υποτροπή

H2RA ή H2RA ή
προκινητικούς Ανταπόκριση Θεραπεία με χαμηλές Ανταπόκριση προκινητικούς
παράγοντες δόσεις όπως απαιτείται παράγοντες
για 1 μήνα για 1 μήνα

Αποτυχία θεραπείας

Επιστροφή σε
Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επανέλεγχος
αυτοφροντίδα
29
Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12
 Νόσος από Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
(ΓΟΠΝ)
Σε ασθενείς με Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση συνίσταται η χρήση
θεραπευτικής δόσης ΑΑΠ για 4-8 εβδομάδες.
‘Εάν τα συμπτώματα επιμένουν, τότε συνίσταται χορήγηση ΑΑΠ σε
χαμηλές δόσεις και με τις όσο το δυνατόν λιγότερες επαναληπτικές
συνταγές.
Δύναται να χορηγηθούν και προκινητικοί παράγοντες όπως
μετοκλοπραμίδη, ντομπεριδόνη* κ.α.

Αλλαγές στον Τρόπο ζωής

Ο ασθενής θα ωφεληθεί από απώλεια βάρους, διακοπή καπνίσματος
και υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής.
*Δεν είναι διαθέσιμο από τα κρατικά νοσηλευτήρια Επιστροφή ΓΟΠΝ Σελ. 29 30
 Γαστρικό Έλκος (ΓΕ) Αρχικό ή τελικό στάδιο

Ενέργεια

Ενέργεια ή αποτέλεσμα
Θεραπεία αδιερεύνητης
δυσπεψίας ή μη ελκώδους Διάγνωση
δυσπεψίας-διακοπή ΜΣΑΦ Επόμενος αλγόριθμος

H.Pylori θετικό,
έλκος
Θεραπευτικές συνδεδεμένο με
δόσεις ΑΑΠ για 2 λήψη ΜΣΑΦ
μήνες Έλεγχος για H.Pylori Θεραπευτικές δόσεις ΑΑΠ
H.pylori αρνητικό για 1-2 μήνες

H.Pylori θετικό,
έλκος ΜΗ
Θεραπεία συνδεδεμένο με
εκρίζωσης λήψη ΜΣΑΦ
H.Pylori

H.Pylori
θετικό
Ενδοσκόπησ Ενδοσκόπηση-
η- Ανταπόκριση, Θεραπεία με χαμηλές Ανταπόκριση Συμπτώματα
Συμπτώματα H.pylori δόσεις όπως απαιτείται
συναγερμού
συναγερμού αρνητικό
και Έλεγχος
για Η.pylori
Αποτυχία Περιοδικός Αποτυχία
θεραπείας επανέλεγχο θεραπείας
H.pylori ς
αρνητικό
Παραπομπή σε
Παραπομπή σε
ειδικό Επιστροφή σε ειδικό
αυτοφροντίδα

Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2

31
Επιστροφή Αδιερεύνητη Δυσπεψία Σελ.12
 Έλκος Δωδεκαδακτύλου (ΕΔ) Αρχικό ή τελικό στάδιο
Ενέργεια

Ενέργεια ή αποτέλεσμα
Θεραπεία αδιερεύνητης
Διάγνωση
δυσπεψίας ή μη ελκώδους
δυσπεψίας-διακοπή ΜΣΑΦ Επόμενος αλγόριθμος

H.Pylori θετικό,
Θεραπευτικές έλκος συνδεδεμένο
δόσεις ΑΑΠ για 2 με λήψη ΜΣΑΦ H.Pylori αρνητικό
Έλεγχος για
μήνες
H.pylon

H.Pylori θετικό, έλκος

μη συνδεδεμένο με
Ανταπόκριση λήψη ΜΣΑΦ
Θεραπεία
εκρίζωσης
Η.Pylori
Αποτυχία
θεραπείας ή
υποτροπή
Θεραπευτι
Έλεγχος
κές δόσεις
για
Αρνητικό Ανταπόκριση ΑΑΠ για 1-
H.pylon
2 μήνες
Αποτυχία
θεραπείας ή
υποτροπή
Θεραπεία
Θεραπεία με χαμηλές
Αποκλεισμός άλλων αιτίων
εκρίζωσης δόσεις
Αποτυχία θεραπείας έλκους δωδεκαδακτύλου
Η.Pylori Αποτυχία θεραπείας όπως
ή υποτροπή απαιτείται
Ανταπόκριση
Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ.2
Επιστροφή σε Επιστροφή Αδιερεύνητη
Παραπομπή σε
κατ επίκληση Δυσπεψία Σελ.12
ειδικό
θεραπεία 32
 Βιβλιογραφία (1 από 2)
1) Harrison's Principles of Internal Medicine, Chapter 285, 18th edition, 2012.

2) Heikkinen, M., Pikkarainen, P., Takala, J., Rasanen, H. and Julkunen, R. (1995) Etiology of dyspepsia:
four hundred unselected consecutive patients in general practice. Scand J Gastroenterol 30: 519_523.

3) Talley, N.J., Vakil, N.B. and Moayyedi, P. (2005b) American Gastroenterological Association technical
review on the evaluation of dyspepsia. Gastroenterology 129: 1756_1780.

4) Knill-Jones. Geographical Differences in the Prevalence of Dypsepsia. Scand J Gastroenterol

1991;26:17-24.

5) Hansen J, Bytzer P. The Reliability of the Unaided Clinical Diagnosis in Dyspeptic Patients in Primary
Care. Gastro 1997;112: A140.

6) Crean G, Card WI, Beattie AD, et al. "Ulcer-like dyspepsia". Scand J Gastroenterol 1982;17:9-15.

7) Edwards F, Coghill NF. Clinical Manifestations of patients with Chronic Atrophic gastritis, gastric ulcer
and duodenal ulcer. Q J Med 1968;37:337-60.

8) Horrocks J, de Dombal FT. Clinical presentation of patients with "dyspepsia": detailed symptomatic
study of 360 patients. Gut 1978; 19:19-26.

9) Lawson M, Kerr Grant A, Paull A, Read TR. Significance of nocturnal abdominal pain: a prospective
study. Br. Med. J 1980;2:1302.

10) Talley N, Piper D. Discriminant value of dyspeptic symptoms: A study of the clinical presentation fo
221 patients with dyspepsia of unknown cause, peptic ulceration, and cholelithiasis. Gut 1987;28:40-6.33
 Βιβλιογραφία (2 από 2)

11) Mansi C, Savarino V, Mela GS, Picciotto A, Mele MR, Celle G. Are Clinical Patterns of Dyspepsia a
Valid Guideline for Appropriate Use of Endoscopy? A Report on 2253 Dyspeptic Patients. Am Jo Gastro
1993;88:1011-5.

12) Talley NJ, Zinsmeister AR, Schleck CD, Melton Joseph L. Dyspepsia and Dyspepsia Subgroups: A
Population-Based Study. Gastro 1992;102:1259-68

13) Bytzer P, Moller Hansen J, Schaffalitzky De Muckadell OB, Malchow-Moller A, Predicting

Endoscopic Diagnosis in the Dyspeptic Patient: The value of predictive score models. Scan J
Gastroenterol 1997;32:118-25.

14) A new look at anti-Helicobacter pylori therapy Seng-Kee Chuah, World J Gastroenterol 2011
September 21; 17(35): 3971-3975

15) Khan M, Santana J, Donnellan C, Preston C, Moayyedi P. Medical treatments in the short term
management of reflux oesophagitis. Cochrane Database Syst Rev. 2007 Apr
18;(2):CD003244.:CD003244

16) van Pinxteren, B, Numans, ME, Lau, J, de Wit, NJ, Hungin, APS, Bonis, PAL. Short term treatment
of gastroesophageal reflux disease: A systematic review and meta-analysis of the effect of acid-
suppressant drugs in empirical treatment and in endoscopy-negative patients. J Gen Intern Med
2003;18:755-763.

17) Lai KC, et al. Celecoxib (200mg/d) compared with lansoprazole (30mg/d) and naproxen
(750mg/d) to prevent gastrointestinal ulcer complications. Am J Med. 2005 Nov;118(11):1271-8
34
 Σύνδεσμοι

http://guidance.nice.org.uk/CG17

http://www.uwgi.org/guidelines/ch_02/algC.htm

http://www.sign.ac.uk/guidelines/fulltext/68/section2.html

http://www.medscape.com/viewarticle/721062_3?pa=HYd7z16y5q7j5m%2
FWGuChlm0hRnyDP284NhZ1AqF1fsII3sMBbI0OKx6gClPaR79l8SIvl8zjYv73G
UyW5rsbWA%3D%3D

35
 Συντομογραφίες

ΑΑΠ: Αναστολείς Αντλίας Πρωτονίων / Proton Pump Inhibitors (PPIs)

ΕΔ: Έλκος Δωδεκαδακτύλου
ΓΕ:Γαστρικό Έλκος
ΓΟΠΝ: Νόσος από Γαστροισοφαγική Παλινδρόμηση
Γ.Ε.Σ.: Γαστρεντερικό Σύστημα
ΚΔ:Κλινική/ές Διαδρομή/ές
ΚΚΟ: Κλινική/ές Κατευθυντήρια/ες Οδηγίες/ας
ΜΗΣΥΦΑ: Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα
ΜΣΑΦ: Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα / Non Steroidal Anti-
Inflammatory Drugs (NSAIDs)
ΠΦΥ: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
H2RA: Η2 Receptor Antagonist / H2 Ανταγωνιστές

36
Dyspepsia Management in Primary Care of Cyprus
Document Control
Clinical Guideline Number Area of Work Author (Adaptation Process)
06 Preparation, introduction and monitoring of clinical Clinical Guideline Team-Led by Dr
guidelines in Cyprus healthcare George Samoutis

Revision History
Revision Date Summary of Changes Author Review Date
Number (Adaptation
Process)
0.1 First draft Clinical 25 Jun 2013
Guideline
Team-Led by
Dr George
Samoutis
1.0 Approved

Document Approval
Revision Number Date Approved

Associated CG to be read in conjunction with this CG

37
 Disclaimer
The Dyspepsia management in Primary Care Clinical Guidelines published by the Ministry of Health
(MoH)-Ηealth Insurance Organization (HIO) are adapted existing international clinical guidelines based on
systematically developed evidence statements incorporating data from a comprehensive literature review
of the most recent studies available (up to their publication date).

The aim of clinical guidelines is to help clinicians to make informed decisions about their patients.
However, adherence to a guideline does not guarantee a successful outcome. Ultimately, the guidelines
do not override the individual responsibility of healthcare professionals to make their own appropriate
treatment decisions about care on a case-by-case basis, after consultation with their patients and/or
guardian or carer, using their clinical judgment, knowledge and expertise. A guideline is not intended to
take the place of physician judgment in diagnosing and treatment of particular patients.

Guidelines may not be complete or accurate. The authors, the HIO and the Ministry of Health disclaim all
liability for the accuracy or completeness of a guideline, and disclaim all warranties, expressed or implied
to their incorrect use.

Guidelines users are always urged to seek out newer information that might impact the diagnostic and
treatment recommendations contained within a guideline.

Additionally, the authors of these guidelines have made considerable efforts to ensure the information
upon which they are based is accurate and up to date. Users of these guidelines are strongly
recommended to confirm that the information contained within them, especially drug doses, is correct by
way of independent sources. The authors, the HIO and the Ministry of Health accept no responsibility for
any inaccuracies, information perceived as misleading, or the success of any treatment regimen detailed
in the guidelines.
38