Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
3
Εισαγωγή
Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας έχουν
συστήσει ομάδα ετοιμασίας, εφαρμογής και παρακολούθησης κλινικών κατευθυντήριων
οδηγιών (ΚΚΟ-clinical guidelines) / κλινικών διαδρομών (ΚΔ-clinical pathways).
Όχι
Όχι
Διακοπή ή ελάττωση
Παραπομπή ή/και Ενίσχυση αντικαταθλιπτικών
Φροντίδας Ατόμου
Κλινική Διαδρομή Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2
5
Επιστροφή Παραπομπή ή/και Ενίσχυση
Φροντίδας Ατόμου Σελ. 25
Επιλογή αντικαταθλιπτικού1 (1 από 2)
Η επιλογή αντικαταθλιπτικού πρέπει να βασίζεται:
Στην πιθανότητα εμφάνισης αναμενόμενων ανεπιθύμητων ενεργειών και
κυρίως σοβαρών, που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της δόσης ή διακοπή
του αντικαταθλιπτικού φαρμάκου
Πιθανή αλληλεπίδραση με συγχορηγούμενα φάρμακα ή συνοδά νοσήματα
Στην προσωπική αντίληψη του ατόμου για ασφάλεια και αποτελεσματικότητα
βάση προηγούμενης αγωγής που έλαβε
Συνίσταται χορήγηση SSRI (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης
σερετονίνης).Τα ακόλουθα πρέπει να συνυπολογίζονται πριν την λήψη απόφασης:
Tα SSRI συνδέονται με αυξημένο ρίσκο πρόκλησης αιμορραγίας από το Γ.Ε.Σ.
Συνίσταται η συγχορήγηση αντιεκκρικού παράγοντα σε ηλικιωμένα άτομα που
λαμβάνουν NSAIDs ή ασπιρίνη
Τα φάρμακα fluoxetine, fluvoxamine και paroxetine παρουσιάζουν
μεγαλύτερη πιθανότητα αλληλεπίδρασης με άλλα φάρμακα2
Άτομα με συννοσηρότητα με άλλα χρόνια νοσήματα πιθανόν να
ευεργετηθούν από την χορήγηση citalopram ή sertraline καθώς παρουσιάζουν
μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης αλληλεπιδράσεων2
Η paroxetine έχει συνδεθεί με αυξημένα ποσοστά συνδρόμου διακοπής
Η διάρκεια χορήγησης του Venlafaxine να μην υπερβαίνει τους έξι μήνες εκτός
αν ειδικός ψυχίατρος κρίνει δικαιολογημένη την παράταση της θεραπείας. Η
παράταση αυτή θα είναι εφικτή μόνο μετά από συνταγή από τον ειδικό
ψυχίατρο. 6
Επιλογή αντικαταθλιπτικού1 (2 από 2)
Όταν συνταγογραφούνται άλλα φάρμακα εκτός από SSRIs, πρέπει να εκτιμάται:
Η αυξημένη πιθανότητα διακοπής της θεραπείας λόγω εμφάνισης ανεπιθύμητων
ενεργειών και η συνεπακόλουθη ανάγκη αύξησης της δόσης της βενλαφαξίνης,
ντουλοξετίνης * και τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (ΤCAs)
Οι ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις, παρενέργειες και η ανάγκη διενέργειας
ελέγχου θεραπευτικών επίπεδων του φάρμακου για ορισμένα φάρμακα2
Οι αναστολείς Μονοαμινοοξειδάσης (ΜΑΟIs)* όπως η φενελζίνη, οι συνδυασμοί
αντικαταθλιπτικών και η ενίσχυση της θεραπείας με την προσθήκη λιθίου πρέπει να
συνταγογραφούνται μόνο από ειδικούς (sequencing treatments)
Η ντοσουλεπίνη δεν πρέπει να χορηγείται
Όταν συνταγογραφούνται αντικαταθλιπτικά για ηλικιωμένους, η δόση πρέπει να
ρυθμιστεί βάση της ηλικίας, της φυσικής κατάστασης και των συγχορηγούμενων
φαρμάκων που λαμβάνει το άτομο. Απαιτείται έλεγχος για εμφάνιση ανεπιθύμητων
ενεργειών. Η πιθανή τοξικότητα λόγω χορήγησης φαρμάκων σε αυξημένες δόσεις σε
άτομα με σοβαρού βαθμού αυτοκτονικό ιδεασμό πρέπει να εκτιμάται.
Συγκριτικά με ισοδύναμα (όσο αφορά την αποτελεσματικότητα) αντικαταθλιπτικά
προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην πρωτοβάθμια φροντίδα, η βενλαφαξίνη έχει
συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης θανάτου λόγω υπερδοσολογίας. Ο
μεγαλύτερος κίνδυνος παρατηρείται στην κατηγορία των TCAs (με εξαίρεση τη
λοφεπραμίνη.
*Η ντουλοξετίνη και οι αναστολείς ΜΑΟ δεν είναι διαθέσιμα από τα κρατικά νοσηλευτήρια.
1Για την χρήση αντικαταθλιπτικών και άλλων φαρμάκων σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας απευθυνθείτε στο Εθνικό Συνταγολόγιο ή στο
British national formulary). Για προγεννητικά και επιλόχεια συμπτώματα απευθυνθείτε antenatal and postnatal mental health pathway (ψυχική
υγεία στην προγεννητική, περιγεννητική και επιλόχεια περίοδο).
2Παραρτημα 1 του BNF και παράρτημα 16 of Depression in adults with a chronic physical health problem (κατάθλιψη στους ενήλικες με χρόνια
7
σωματική νόσο) για περαιτέρω πληροφορίες για φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις.
Επιστροφή Αντικαταθλιπτική Θεραπεία σε
Ενήλικες Σελ. 5
Επισημάνσεις για άτομα με χρόνιες παθήσεις (1 από 2)
8
Επισημάνσεις για άτομα με χρόνιες παθήσεις (2 από 2)
Ασπιρίνη Τα SSRIs πρεπει να χορηγουνται με προσοχη. Εν τη απουσία άλλων εναλλακτικών αντικαταθλιπτικών
φαρμακευτικών παρεμβάσεων, πρεπει να συγχορηγούνται με γαστροπροστατευτικά (αντιεκκριτικά) φάρμακα
Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί τραζοδόνη*, μιανσερίνη* ή ρεμποξετίνη* όταν η ασπιρίνη χρησιμοποίείται σαν
μονοθεραπεία
Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί η μιρταζαπίνη
Θεοφυλλίνη,
Συνήθως δεν πρέπει να χορηγούνται με φλουβοξαμίνη
Κλοζαπίνη, μεθαδόνη Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί σερτραλίνη ή σιταλοπράμη
ή τιζαμιδίνη
* Τα φάρμακα mianserin, moclobemide, reboxetine, trazodone δεν είναι διαθέσιμα από τα κρατικά νοσηλευτήρια.
9
Επιστροφή Αντικαταθλιπτική Θεραπεία σε
Ενήλικες Σελ. 5
Έναρξη αντικαταθλιπτικής θεραπείας: πληροφόρηση,
παρακολούθηση και αρχική έλλειψη ανταπόκρισης (1 από 3)
Πληροφόρηση
Πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες του ατόμου που
αφορούν:
Τη σταδιακή (και όχι άμεση ανταπόκριση στην θεραπεία)
Τη σημασία σωστής λήψης της αγωγής και συνέχισης της
πέραν της επίτευξης ύφεσης των συμπτωμάτων
Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες και αλληλεπιδράσεις
Συμπτώματα διακοπής αντικαταθλιπτικών (τα οποία είναι
εντονότερα σε φάρμακα με μικρό χρόνο ημιζωής όπως
paroxetine and venlafaxine)
Δεν προκαλείται εθισμός από τη χρήση αντικαταθλιπτικών
φαρμάκων
10
Έναρξη αντικαταθλιπτικής θεραπείας: πληροφόρηση,
παρακολούθηση και αρχική έλλειψη ανταπόκρισης (2 από 3)
Παρακολούθηση - Έλεγχος
Σε άτομα που δεν εμφανίζουν ψηλό κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού, επιβάλλεται
επανέλεγχος στις 2 εβδομάδες από την έναρξη λήψης της αγωγής. Ακολούθως κάθε 2-4
εβδομάδες στο πρώτο τρίμηνο και μετά ανά μεγαλύτερα διαστήματα εάν η ανταπόκριση
είναι ικανοποιητική.
Σε άτομα μικρότερα από 30 χρονών, ο επανέλεγχος συστήνεται στη μια εβδομάδα μετά
την έναρξη της αγωγής και μετά ανά τακτά διαστήματα.
Για άτομα με αυτοκτονικό ιδεασμό συνίσταται η απευθείας παραπομπή σε ψυχίατρο.
Εάν το άτομο εκδηλώσει ανεπιθύμητες ενέργειες στην οξεία φάση της
θεραπείες τότε:
Πρέπει να υπάρχει στενός έλεγχος των συμπτωμάτων εάν οι ανεπιθύμητες ενέργειες
είναι ήπιες και ανεκτές.
Διακοπή και χορήγηση εναλλακτικής αγωγής εφόσον το άτομο προτιμά.
Βραχυπρόθεσμη συνδυασμένη αγωγή (όχι περισσότερο από 2 εβδομάδες) με
βενζοδιαζεπίνες εάν συνυπάρχουν, άγχος, αϋπνία, ανησυχία και ταραχή. Απαιτείται
ιδιαίτερη προσοχή στη χορήγηση της σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων
(αστάθεια, προβλήματα στην όραση, ΟΑ, ΡΑ, ανοϊκοί κλπ)
Άτομα στα οποία χορηγείται χαμηλή δόση τρικικυκλικών αντικαταθλιπτικων και
παρουσιάζουν ανταπόκριση στην θεραπεία μπορεί να παραμείνουν σε αυτή τη δόση
συντήρησης κάτω από προσεκτικό έλεγχο του ιατρού.
11
Έναρξη αντικαταθλιπτικής θεραπείας: πληροφόρηση,
παρακολούθηση και αρχική έλλειψη ανταπόκρισης (3 από 3)
Ύφεση
Άτομα σε ύφεση
Το άτομο που εμφάνισε σημαντική ανταπόκριση σε θεραπεία
με αντικαταθλιπτικα πρέπει να συνεχίσει τη θεραπεία
τουλάχιστον για 6 μήνες εώς ένα χρόνο καθως αυτό:
Μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες υποτροπών
Δεν υφίσταται κίνδυνος εξάρτησης
Θεραπευτικές επιλογές
Αντικαταθλιπτική Θεραπεία σε
Εντατικοποιημένες ψυχολογικές
Ενήλικες
παρεμβάσεις
Κλινική Διαδρομή
Ναι Όχι
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Θεραπεία συμπεριλαμβανομένης
κατάθλιψης με ψυχωτικά
και ενδονοσοκομειακής φροντίδας
συμπτώματα
Χρησιμοποιώντας την
αντιμετώπιση υποτροπής και
κατ΄οίκον θεραπεία με το εξιτήριο
28
Depression Management in Primary Care of Cyprus
Document Control
Clinical Guideline Number Area of Work Author (Adaptation Process)
04 Preparation, introduction and monitoring of clinical Clinical Guideline Team-Led by Dr
guidelines in Cyprus healthcare George Samoutis
Revision History
Revision Date Summary of Changes Author Review Date
Number (Adaptation
Process)
0.1 First draft Clinical 08 Οct 2013
Guideline
Team-Led by
Dr George
Samoutis
1.0 Approved
Document Approval
Revision Number Date Approved
29
Disclaimer
The Depression management in Primary Care Clinical Guidelines published by the Ministry of Health
(MoH)-Ηealth Insurance Organization (HIO) are adapted existing international clinical guidelines based on
systematically developed evidence statements incorporating data from a comprehensive literature review
of the most recent studies available (up to their publication date).
The aim of clinical guidelines is to help clinicians to make informed decisions about their patients.
However, adherence to a guideline does not guarantee a successful outcome. Ultimately, the guidelines
do not override the individual responsibility of healthcare professionals to make their own appropriate
treatment decisions about care on a case-by-case basis, after consultation with their patients and/or
guardian or carer, using their clinical judgment, knowledge and expertise. A guideline is not intended to
take the place of physician judgment in diagnosing and treatment of particular patients.
Guidelines may not be complete or accurate. The authors, the HIO and the Ministry of Health disclaim all
liability for the accuracy or completeness of a guideline, and disclaim all warranties, expressed or implied
to their incorrect use.
Guidelines users are always urged to seek out newer information that might impact the diagnostic and
treatment recommendations contained within a guideline.
Additionally, the authors of these guidelines have made considerable efforts to ensure the information
upon which they are based is accurate and up to date. Users of these guidelines are strongly
recommended to confirm that the information contained within them, especially drug doses, is correct by
way of independent sources. The authors, the HIO and the Ministry of Health accept no responsibility for
any inaccuracies, information perceived as misleading, or the success of any treatment regimen detailed
in the guidelines.
30