Autonomiczny ukad nerwowy

Ukad przywspczulny (parasympatyczny)

- cz. orodkowa jdra nerww czaszkowych + cz krzyowa rdzenia krgowego - wkna przedzwojowe dugie, rec. Nn - zwoje okolice narzdw lub rdcienne - wkna zazwojowe krtkie, rec. M

anabolizm
Ukad wspczulny (sympatyczny)

- cz. orodkowa cz. piersiowa i ldwiowa rdzenia krg. - wkna przedzwojowe krtkie, rec. Nn - zwoje przykrgowe - wkna zazwojowe dugie, rec. alfa i beta
1

katabolizm

Synapsa - cz presynaptyczna - szczelina synaptyczna - cz postsynaptyczna Receptory - jonotropowe - metabotropowe

- presynaptyczne - postsynaptyczne
Agonista Antagonista

- synteza w neuronach cholinergicznych z choliny i acetylokoenzymu A przy udziale acetylotransferazy choliny - magazynowana w ziarnistociach cz. presynaptycznej - uwalniania po depolaryzacji w procesie egzocytozy (konieczna obecno jonw Ca) - interakcja z rec. (postsynaptycznym, presynaptycznym) - rozkad przez acetylocholinesteraz (AchE) na cholin (wchaniana zwrotnie do cz. presynaptycznej ) i kwas octowy, lub przez nieswoiste esterazy
3

Acetylocholina (Ach)

Acetylocholina (Ach)
neuromediator w synapsach cholinergicznych:
- zakoczenia wkien przedzwojowych przywspczulnych i wspczulnych (rec. Nn) - zakoczenia wkien zazwojowych ukadu przywspczulnego (rec. M) - pytka motoryczna (rec. Nm) - OUN (rec. Nn, M)

Parasympatykotonia / Sympatykotonia Parasympatykoliza / Sympatykoliza Parasympatykomimetyki / Sympatykomimetyki

Parasympatykolityki / Sympatykolityki
Acetylocholinomimetyki (cholinomimetyki)

Receptory cholinergiczne

nikotynowe (N)
- Nn neuronalne, w zwojach przywspczulnych i wspczulnych ukadu wegetatywnego, w OUN

- Nm - miniowe, w pytkach ruchowych poczeniach nerww somatycznych z komrkami mini poprzecznie prkowanych

muskarynowe (M)

- M1 - neuronalny

- M2 - sercowy
- M3 - gruczoowy
6

Receptory muskarynowe

M1

(wzrost IP3, DAG depolaryzacja - epsp potencja pobudzenia)

- CUN pobudzenie, (m.in. pami) - kom. okadzinowe odka wzrost produkcji HCl

M2

(spadek cAMP - hiperpolaryzacja - ipsp potencja hamowania)

- serce (przedsionki, ukad bodczo-przew.) - bradykardia - neurony (hamowanie presynaptyczne)

M3 (wzrost

IP3, DAG depolaryzacja - epsp potencja pobudzenia)

- gruczoy zewntrznego wydzielania wzrost wydz. - minie gadkie - skurcz

7

Parasympatykotonia

oko - skurcz minia zwieracza renicy (zwenie renicy)

- spadek cinienia rdgakowego - wzrost wydzielania ez wzrost wydzielania gruczow zewntrzwydzielniczych (potowych, linowych, zowych, luzowych) oskrzela - skurcz oskrzeli

- wzrost wydzielania luzu przez gr. oskrzelowe

serce ujemne dziaanie chrono-, ino- i dromotropowe p.pok. - nasilenie perystaltyki - wzrost wydzielania gruczow (m.in wzrost produkcji HCl) - skurcz drg ciowych
8

Parasympatykotonia

pcherz moczowy skurcz minia wypieracza

macica - skurcz
naczynia krwionone brak bezporedniego wpywu dziaanie porednie rozszerzenie naczy przez uwalnianie tlenku azotu

Parasympatykomimetki
1) o dziaaniu bezporednim

a) estry choliny: - acetylocholina (rec. M, N)

- karbachol (rec. M, N) - betanechol (rec. M) b) naturalne alkaloidy: - pilokarpina

2) o dziaaniu porednim inhibitory AchE

10

Parasympatykomimetyki o dziaaniu bezporednim

Mechanizm dziaania agonici rec. M Efekty patrz parasympatykotonia Zastosowanie: - okulistyka (gwnie 2 % pilokarpina) - jako leki przeciwjaskrowe - jako leki zwajce renic - w leczeniu keratoconjunctivitis sicca - w celu pobudzenia perystaltyki p.pok. (karbachol, betanechol) - w atonii pcherza moczowego (karbachol, betanechol) - w leczeniu syndromu dysautonomii u psw i kotw 11 (betanechol, pilokarpina)

Parasympatykomimetyki o dziaaniu porednim Inhibitory AchE

o krtkim dziaaniu - Edrofonium o rednio dugim dziaaniu - neostygmina (NIE przechodzi do OUN) - fizostygmina (przechodzi do OUN) - pirydostygmina
o dugim lub nieodwracalnym dziaaniu - fosforoorganiczne leki przeciwjaskrowe (ekotiopat) - niektre leki przeciwpasoytnicze - fosforoorganiczne pestycydy - fosforoorganiczne gazy bojowe

12

Parasympatykomimetyki o dziaaniu porednim

Mechanizm dziaania odwracalne lub nieodwracalne inhibitory AchE. Hamowanie rozkadu Ach, wzrost jej stenia w szczelinie synaptycznej nasilenie dziaania Ach Efekty 1) muskarynopodobne - pobudzenie rec. M parasympatykotonia 2) nikotynopodobne a) pobudzenie rec. Nn w zwojach AUN m.in. wydzielanie katecholamin z nadnerczy b) pobudzenie rec. Nm w pytkach motorycznych wzrost napicia mini, drgania mini c) inhibitory przechodzce przez barier krew- mzg (np. fizostygmina) pobudzenie rec. N w OUN 13 najpierw pobudzenia, poniej depresja OUN

Parasympatykomimetyki o dziaaniu porednim

Zastosowanie: - okulistyka - leki przeciwjaskrowe, leki zwajce renic (np. 0,5-1 % fizostygmina) - w atoniach p.pok., pcherza mocz. - zatrucie parasympatykolitykami (fizostygmina) - jako antidotum dla lekw zwiotczajcych minie szkieletowe wywoujcych blok niedepolaryzacyjny (kuraromimetyki) (gwnie neostygmina i.v., te edrofonium wczeniej dobrze jest poda parasympatykolityki) - leczenie miasthenia gravis choroba charakteryzujca si zmniejszaniem liczby rec. Nm w pytkach motorycznych sbniecie mini szkieletowych 14 (neostygmina + terapia sterydowa)

Przeciwwskazania do stosowania parasympatykomimetykw - niedrono p.pok. lub drg moczowych

- zaawansowana cia - astma - zaburzenia ukadu krenia (bradykardia) - choroba wrzodowa

15

Reaktywatory AchE
pralidoksym, obidoksym Mechanizm dziaania: odczaj inhibitory od AchE.

stosowane w leczeniu zatru zwizkami fosforoorganicznymi skuteczne tylko w pierwszej fazie zatrucia (w cigu 24 h) podane w nadmiarze same blokuj AchE konieczne jest rwnoczesnie podanie lekw dziaajcych objawowo parasympatykolitykw (wysokie dawki atropiny) nie przechodz do CUN (dla zniesienia objaww
orodkowych - diazepam)
16

Parasympatykolityki
Mechanizm dziaania: antagonici rec. M Efekty: - rozszerzenie renicy (mydriasis), poraenie akomodacji, wzrost cinienia rdgakowego - hamowanie wydzielania gruczow zewntrzwydzielniczych - zwiotczenie mini gadkich p.pok, drg ciowych, pcherza moczowego, oskrzeli, - tachykardia - efekty z OUN (w wysokich dawkach atropina przechodzi do OUN pobudzenie; skopolamina- u ludzi uspokojenie, u zwierzt - pobudzenie)
17

Parasympatykolityki
Zastosowanie: jako leki spazmolityczne w stanach spastycznych p.pok. drg ciowych, moczowych, jako leki przeciwastmatyczne jako leki przednarkotyczne (w premedykacji) w celu: - zahamowania wydz. linianek i grucz. oskrzelowych, - rozszerzenia oskrzeli, - osony przed wpywem nerwu bdnego na serce w okulistyce w celu rozszerzenia renicy w zatruciach przebiegajcych z silnym pobudzeniem ukadu parasympatycznego (np. inhibitorami AchE) jako leki przeciwwrzodowe jako leki przeciwwymiotne 18

Parasympatykolityki
atropina okulistyka (1 %), premedykacja, zatrucia parasympatykomimetykami homatropina 2-5 % - okulistyka tropikamid 0,5-1 % - okulistyka glikopyrolat premedykacja (nie przechodzi do OUN) skopolamina (hyoscyna) butylobromek skopolaminy spazmolityk
(nie przech. do OUN)

propantelina (oksyfenonium, adyfenina) - spazmolityki pirenzepina, telenzepina leki przeciwwrzodowe, selektywni antagonici M1 ipratropium lek przeciwastmatyczny, selektywny antagonista M3

19

rodki dziaajce na zwoje

Nikotyna

20