Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Guia Aves GL
Guia Aves GL
PARQUE NATURAL
XUNTA DE GALICIA
Xunta de Galicia Consellera de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible Direccin Xeral de Conservacin da Natureza Jess Domnguez Conde, Marcos Otero Filgueiras y Mara Vidal Malde. Departamento de Bioloxa Animal, Facultade de Bioloxa, Universidade de Santiago de Compostela
Im I mp pr re es sii n ne ex xe es st tii n ng gr r f fiic ca a:: Alva grfica, sl De D ep p s siit to o lle eg ga all:: IS I SB BN N::
desta edicin: Xunta de Galicia textos e fotografas: C 3.337-2006
ndice
Pxina
In I nt tr ro od du uc cii n n ............................................................................................ Ca C ar ra ac ct te er rs st tiic ca as sx xe er ra aiis sd do op pa ar rq qu ue en na at tu ur ra all ..................................... Fo F on nt te es sd de e iin nf fo or rm ma ac cii n n ....................................................................... Aa A av viif fa au un na ad do op pa ar rq qu ue en na at tu ur ra all e en nc ciif fr ra as s ....................................... Es E sp pe ec ciie es s ................................................................................................... Mo M ob be el llla ag gr ra an nd de e Gavia immer ................................................... Me M er rg gu ul ll l n np pe eq qu ue en no o Tachybaptus ruficollis ......................... Co C or rv vo om ma ar ri i o or re ea al l Phalacrocorax carbo ................................ Co C or rv vo om ma ar ri i o oc cr ri is st ta ad do o Phalacrocorax aristotelis ................ Ga G ar rz za ap pe eq qu ue en na a Ixobrychus minutus ....................................... Ga G ar rz zo ot ta ac co om m n n Egretta garzetta ............................................. Ga G ar rz za ar re ea al l Ardea cinerea ............................................................ Pa P at to oc ci in nc ce en nt to o Anas strepera ..................................................... Ce C er rc ce et ta ar re ea al l Anas crecca ............................................................ La L av va an nc co or re ea al l Anas platyrhynchos ............................................ Pa P at to oc cu ul ll le er re et te e Anas clypeata .................................................... Pa P at to oc ch hu up p n n Aythya ferina ....................................................... Az A zo or rc co om m n n Accipiter gentilis .................................................. Ga G ab bi i n nc co om m n n Accipiter nisus ................................................. Mi M i a at to oc co om m n n Buteo buteo ...................................................... La L ag ga ar rt te ei ir ro op pe en ne ei ir re ei ir ro o Falco tinnunculus ............................... Es E sm me er ri il ll l n nc co om m n n Falco columbarius .................................... Fa F al lc c n np pe eq qu ue en no o Falco subbuteo .............................................. Pe P er rd di iz zr ru ub bi ia a Alectoris rufa ......................................................... Fa F ai is s n nc co om m n n Phasianus colchicus ......................................... Ra R as sc c n nd de ea au ug ga a Rallus aquaticus ........................................... Ga G al li i a ad de er r o o Gallinula chloropus ........................................... Ga G al li i o ol la an ne eg gr ra ac co om m n n Fulica atra ........................................... Ga G ab bi it ta ae eu ur ro oa as si i t ti ic ca a Haematopus ostralegus ...................... Pe P er rn ni il le ei ir ro oc co om m n n Burhinus oedicnemus ............................... P P l ll la ar ra ar re ea al l Charadrius hiaticula ............................................... P P l ll la ar ra ap pa ap pu ud da a Charadrius alexandrinus ............................... P P l ll la ar ra ad do ou ur ra ad da ae eu ur ro op pe ea a Pluvialis apricaria .......................... P P l ll la ar ra ac ci in nc ce en nt ta a Pluvialis squatarola ....................................... Pi P il lr ro ob bu ul le eb bu ul le e Calidris alba .......................................................
7 8 11 13 15 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 29 30 30 31 31 32 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
3
Pi P illr ro oc cu ur rlliib biic co o Calidris alpina .................................................... Be B ec ca ac ci in na ac ca ab br ra a Gallinago gallinago ....................................... Ma M az za ar ri ic co or ra ab bi ip pi in nt to o Limosa lapponica ................................... Ma M az za ar ri ic co oc ch hi ia ad do or r Numenius phaeopus ................................. Ma M az za ar ri ic co oc cu ur rl l Numenius arquata ........................................... Bi B il lu ur ri ic co oc co om m n n Tringa totanus ................................................. Bi B il lu ur ri ic co op pa at ti iv ve er rd de e Tringa nebularia ........................................ Bi B il lu ur ri ic co ob ba ai il l n n Actitis hypoleucos ........................................... P P l ll la ar ra ar ri is sc ca ad da a Arenaria interpres ............................................ Ga G ai iv vo ot ta ac ch ho or ro on na ac co om m n n Larus ridibundus ........................... Ga G ai iv vo ot ta ae es sc cu ur ra a Larus fuscus ...................................................... Ga G ai iv vo ot ta ap pa at ti ia am ma ar re el la a Larus michaellis ................................... Ga G ai iv vo ot t n na at tl l n nt ti ic co o Larus marinus ........................................... Ca C ar rr r n nc cr ri is st ta ad do o Sterna sandvicensis ....................................... Ar A ra ao or ro om me ei ir ro o Alca torda ............................................................. Po P om mb ba at to or rc ca az z Columba palumbus .......................................... Ru R ul la at tu ur rc ca a Streptopelia decaocto ............................................ Ru R ul la ac co om m n n Streptopelia turtur ............................................... Cu C uc co oc co om m n n Cuculus canorus .................................................. Cu C ur ru ux xa ac co om m n n Tyto alba ............................................................ Mo M ou uc ch ho od da as so or re el ll la as s Otus scops ............................................... Mo M ou uc ch ho oc co om m n n Athene noctua ............................................... Av A ve en no oi it te ei ir ra ac ci in nc ce en nt ta a Caprimulgus europaeus .................... Ve V en nc ce el ll lo oc co om m n n Apus apus ....................................................... Ma M ar rt ti i o op pe ei ix xe ei ir ro o Alcedo atthis ................................................. Bu B ub be el la ac co om m n n Upupa epops .................................................... Pe P et to ov ve er rd de ea al l Picus viridis ............................................................ Pe P et to or re ea al l Dendrocopos major ................................................... Co C ot to ov v a ap pe eq qu ue en na a Lullula arborea ............................................ La L av ve er rc ca ac co om m n n Alauda arvensis ............................................... An A nd do or ri i a ac co om m n n Hirundo rustica ............................................ Pi P ic ca ad da as s r rb bo or re es s Anthus trivialis ............................................. La L av va an nd de ei ir ra av ve er rd de ea al l Motacilla flava ......................................... La L av va an nd de ei ir ra ab br ra an nc ca a Motacilla alba ........................................... Ca C ar rr ri iz zo oc co om m n n Troglodytes troglodytes ................................ Az A zu ul le en nt ta ac co om m n n Prunella modularis ...................................... Pa P ap po or rr ru ub bi io oc co om m n n Erithacus rubecula .................................. Ra R ab bi ir rr ru ub bi io ot ti iz z n n Phoenicurus ochruros ................................. Ch C ha as sc co oc co om m n n Saxicola torquata ............................................ Pe P ed dr re ei ir ro oc ci in nc ce en nt to o Oenanthe oenanthe .................................. Me M er rl lo oc co om m n n Turdus merula ..................................................... To T or rd do oc co om m n n Turdus philomelos .............................................
4
43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 58 59 59 60 60 61 61 62 62 63 63 64 64 65 65 66 66 67 67 68 68 69 69 70 70 71
To T or rd do oc ch ha ar rllo o Turdus viscivorus ................................................. Re R ei is se e o or rd da aa au ug ga a Cettia cetti ................................................... Pi P ic ca ax xu un nc co os sc co om m n n Cisticola juncidis ...................................... Fu F ul le ep pa ad do os sc ca ar rr ri iz zo os s Acrocephalus scirpaceus ...................... Fu F ul le ep pa ag gr ra an nd de e Acrocephalus arundinaceus ......................... Fu F ul le ep pa aa am ma ar re el la a Hippolais polyglotta ..................................... Pa P ap pu ux xa am mo on nt te es sa a Sylvia undata ................................................ Pa P ap pu ux xa ac ca ab be ec ci in ne eg gr ra a Sylvia melanocephala ......................... Pa P ap pu ux xa ac co om m n n Sylvia communis ............................................. Pa P ap pu ux xa ad da as sa am mo or ra as s Sylvia atricapilla ..................................... Pi P ic ca af fo ol ll la as si ib b r ri ic co o Phylloscopus ibericus ................................ Es E st tr re el li i a ar ri is sc ca ad da a Regulus ignicapillus ................................... Pa P ap pa am mo os sc ca as sn ne eg gr ro o Ficedula hypoleuca ................................. Fe F er rr re ei ir ri i o os su ub be el li i o o Aegithalos caudatus .............................. Fe F er rr re ei ir ri i o oc cr ri is st ta ad do o Parus cristatus ........................................... Fe F er rr re ei ir ri i o oc co om m n n Parus ater ...................................................... Fe F er rr re ei ir ro ob ba ac ca ac ch h s s Parus caeruleus ........................................... Fe F er rr re ei ir ro oa ab be el ll le ei ir ro o Parus major .................................................. Ga G ab be ea ad do or rc co om m n n Certhia brachydactyla .............................. Pe P eg ga am ma ar rz za a Garrulus glandarius ............................................. Pe P eg ga ar ra ab bi il lo on ng ga a Pica pica ............................................................ Co C or rv vo ov vi ia ar ra az z Corvus corone ....................................................... Es E st to or rn ni i o on ne eg gr ro o Sturnus unicolor ............................................ Pa P ar rd da al lc co om m n n Passer domesticus ............................................ Pa P ar rd da al lo or re el ll le ei ir ro o Passer montanus ............................................ Pa P ar rd da al lc ch hi ia ad do or r Petronia petronia ............................................ Bi B ic co od de ec co or ra al lc co om m n n Estrilda astrild ...................................... Pi P im mp p n nc co om m n n Fringilla coelebs ............................................... Xi X ir r n nc co om m n n Serinus serinus ...................................................... Ve V er rd de er ro ol lo oc co om m n n Carduelis chloris ......................................... X X l lg ga ar ro oc co om m n n Carduelis carduelis ......................................... Li L i a ac ce ei ir ro oc co om m n n Carduelis cannabina ................................... Pa P ap po or rr ru ub bi io or re ea al l Pyrrhula pyrrhula ........................................... Es E sc cr ri ib be en nt te el li i a ac ce ei ir ro o Emberiza cirlus ....................................... Es E sc cr ri ib be en nt te ed da as sc ca an na av ve ei ir ra as s Emberiza schoeniclus ..............
71 72 72 73 73 74 74 75 75 76 76 77 77 78 78 79 79 80 80 81 81 82 82 83 83 84 84 85 85 86 86 87 87 88 88 89 92 94
5
Introducin
Desde a sa declaracin en 1992, o Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixn constituu un referente no contexto da rede de espazos protexidos de Galicia. Ademais de como parque natural, os seus valores xeolxicos e biolxicos levaron declaracin deste espazo como braal Ramsar, como Zona de especial proteccin para as aves (ZEPA), ademais de estar includo na Rede Natura 2000. Xunto a esta realidade biolxica, o parque natural presenta un uso humano moi intenso, especialmente en meses primaverais e estivais, uso relacionado co turismo de praia mais tamn co coecemento e goce dos seus valores biolxicos. Tanto o propio decreto de declaracin do parque natural como as directivas comunitarias Aves (79/409/CEE) e Hbitats (92/43/CEE) e a convencin Ramsar, expoen a necesidade dun uso sostible do territorio, entendido como aquel que permita a concorrencia de actividades humanas coa pervivencia de poboacins saudables das sas especies de flora e fauna. A aplicacin destas directivas comunitarias esixe ademais un coecemento rigoroso da distribucin, abundancia e tendencias poboacionais das especies que habitan estes territorios. O libro que aqu se presenta constite unha achega ao coecemento dun dos grupos de vertebrados do parque natural, as aves, agardando sexa de utilidade en orde a facilitar a todos os visitantes unha mellor percepcin e goce dos seus valores biolxicos.
As A sp pe ec ct to os sc clliim m t tiic co os s
O clima do parque natural de tipo ocenico hmido (con tendencia atlntica), cunha precipitacin media anual en torno a 1.200 mm. A temperatura media anual oscila entre 18,5 C en vern e 9,5 C en inverno. Os ventos dominantes son de SSO en inverno e de N ou NL en vern[25].
Xe X eo om mo or rf fo ollo ox xa a
O parque natural est conformado por un complexo praia barreiralagoon, cunha praia de 5 km de lonxitude dividida en dous tramos (1,5 + 3,5 km) separados pola desembocadura da marisma do Carregal. O tramo norte constite a praia da Ladeira, mentres que ao sur da desembocadura do Carregal recocense as praias do Vilar e Outeiro. No extremo sur da praia de Outeiro localzase a lagoa de Vixn (Figura 1). A accin dos ventos dominantes deu lugar formacin dunha duna mbil, de mis de 1 km de lonxitude, 200-250 m de anchura e 16 m de altura, cunha fronte de avance en direccin NL. Esta duna mbil encntrase ao norte da marisma do Carregal. A marisma do Carregal de natureza mareal, con extensin mxima en preamar de ao redor de 90 ha, mentres que a lagoa de Vixn, de aproximadamente 15 ha, de carcter dulceacucola, anda que con ocasin de fortes temporais pode comunicar co mar. Figura 1
Figura 2
Praia Duna fixa Duna mbil Bosques Vexetacin asociada a zonas hmidas Matogueira baixa Herbais e pasteiros Construcins humanas
Ve V ex xe et ta ac ci i n n
O sistema dunar, formado por dous cordns litorais de dunas, favoreceu a creacin dun espazo sedimentario interior composto por dunas estabilizadas (dunas grises), ambientes de marisma e das lagoas litorais (Figura 2). O sistema dunar incle bermas, na parte mis elevada da praia, dunas embrionarias, dunas mbiles e dunas grises con Iberis procumbens e Helichrysum picardii como especies mis caractersticas [1]. Nas depresins hmidas intradunares aparecen charcas permanentes e herbais. A marisma do Carregal est dominada por herbais salinos de Juncus maritimus, cunha zona de transicin entre esta marisma e o dominio continental conformada por un mosaico de hbitats hmidos non halfilos, composto por carrizais e herbais hmidos[1]. A lagoa de Vixn presenta masas de carrizo (Phragmites australis) as como zonas de pasteiro higrfilo. A orla mis externa do parque natural est parcialmente ocupada por bosque mixto heteroxneo de conferas (Pinus pinaster, P. radiata), caducifolios (Quercus robur) e Eucalyptus globulus, con algunhas zonas de prados e escasos campos de cultivos.
10
Fontes de informacin
Para a elaboracin desta gua empregronse as seguintes fontes: 1) Atlas de aves nidificantes do parque natural, realizado na primavera de 2006 empregando como malla de referencia unha retcula de 500 x 500 m resultante de dividir a cuadrcula UTM de 1 x 1 km en 4 cuadrculas (Figura 3). O perodo hbil de toma de datos estendeuse entre o 15 de marzo e 15 de xullo. O traballo de campo foi efectuado por 3 persoas e consistiu no percorrido sistemtico da rea de estudo, situando as observacins na retcula de 500 x 500 m con axuda de GPS. Para a concrecin do estatus reprodutivo utilizronse as categoras de reproducin e cdigos propostas polo European Ornithological Atlas Committee (EOAC)[16]. Tendo en conta a mobilidade das aves e o tamao de malla empregada, mostrouse especial coidado en asignar correctamente o estatus de nidificacin a unha determinada cuadrcula. Para a deteccin de estrixiformes efecturonse escoitas nocturnas distribudas polo parque natural, acompaadas da emisin de reclamos das especies de probable aparicin na zona: curuxa comn, moucho de orellas, crabo comn e moucho comn. Estas prospeccins nocturnas empregronse tamn para a deteccin de avenoiteiras cincentas. Ademais da distribucin en poca de cra, obtvose informacin relativa a densidades primaverais a partir de 12 transectos efectuados en maio de 2006, deles 7 situados arbitrariamente en hbitats de dunas grises, 4 en bosque mixto de conferas, Eucalyptus globulus e caducifolios e 1 en hbitat de dunas grises parcialmente colonizado por Pinus pinaster. As zonas de bosque mixto nas que se realizou a mostraxe tiveron unha estrutura heteroxnea, intercalando zonas mis ou menos aclaradas con outras de cobertura arbrea continua. O nmero de transectos estivo limitado pola propia superficie de hbitat existente no parque natural, de tal xeito que 2 dos efectuados en medio boscoso frono en zonas limtrofes. Empregouse o transecto finlands, con lonxitude de 500 m, banda de 25 + 25 m e rexistro de contactos dentro e fra da banda principal. Cada transecto foi efectuado a p por un nico observador, nas 4 primeiras horas desde o amencer, en das sen choiva nin ventos fortes (< 10 km/h) e a velocidade aproximada de 1-2 km/h. 2) ) Mostraxes efectuadas en perodo postreprodutivo entre 1998 e 2006.
11
3) Bibliografa ornitolxica, especialmente Atlas de aves nidificantes de mbito nacional e galego[19,21], anuarios ornitolxicos de mbito galego e observacins publicadas na pxina web da Sociedade Galega de Ornitoloxa (www.sgosgo.es). Para caracterizar as abundancias das aves acuticas invernantes no parque natural empregronse os censos de xaneiro do perodo 1991-2001, coordinados pola Xunta de Galicia, e os correspondentes a 2002-2005, realizados pola Sociedade Galega de Historia Natural.
Figura 3
12
No N om me ec ciie en nt tf fiic co o
Saxicola torquata Turdus merula Troglodytes troglodytes Carduelis chloris Cisticola juncidis Serinus serinus Streptopelia turtur Sylvia atricapilla Emberiza cirlus Parus ater
N N
39 38 38 37 35 34 32 32 32 30
% %
63,9 62,3 62,3 60,7 57,4 55,7 52,5 52,5 52,5 49,2
T T b bo oa a1 1.. Especies con maior distribucin no parque natural durante a temporada N, nmero de cuadrculas de cra segura, probable ou poside nidificacin de 2006. N %, porcentaxe de cuadrculas de 500 x 500 m realizadas na mostraxe onde se ble. % atopou unha especie.
13
Tr T ra at ta am me en nt to oe es sp pe ec cf fiic co o
Debido imposibilidade de tratar a totalidade de especies mencionadas at a data no parque natural, seleccionronse un total de 107, correspondentes s atopadas na primavera de 2006 que poden ser asignadas a algunha das 3 categoras de cra mis un grupo de especies comns en pasos migratorios e/ou invernada. Neste grupo incluronse fundamentalmente aves acuticas, dada a consideracin deste espazo como braal Ramsar e a importancia destas aves para a caracterizacin da ornitofauna local. As limitacins de espazo condicionaron un diferente tratamento das especies no texto, optndose por dar mis extensin s aves acuticas. Nestas resumronse aspectos relativos sa distribucin en Galicia, seleccin de hbitat e fenoloxa, tratando logo a distribucin e abundancia locais. O estatus legal de proteccin e grao de ameaza de cada especie CG GE EA A resumiuse nun cadro que incle a seguinte informacin: C E E (Catlogo galego de especies ameazadas), categoras: , en perigo de extincin (con asterisco refrese s poboacin nidificante en SA AH H, sensible alteracin do seu hbitat; V V, vulnerable; I IE E, Galicia); S C C N N E E A A de interese especial. (Catlogo nacional de especies ameazaE, en perigo de extincin; I IE E, de interese especial. das), categoras: E LR L RE E (Libro vermello das aves de Espaa), categoras: C CR R, en perigo E E V V N N T T LC C, preocucrtico; , en perigo; , vulnerable; , case ameazada; L D D D D , datos insuficientes. pacin menor; Para todas as especies tratadas acompase un mapa no que se intentou reflectir o mis fielmente posible a distribucin local e fenoloxa xeral, utilizando para isto 4 categoras (Figura 3). Para as especies nidificantes incorporouse un segundo mapa, correspondente distribucin atopada na primavera de 2006, onde se empregaron as categoras de cra tradicionalmente recoecidas nos atlas de aves nidificantes[16]. As abundancias medias que se achegan para as poboacins de aves acuticas invernantes ou as especies nidificantes acompanse sempre do seu correspondente erro estndar. Os nomes galego e casteln das especies proceden respectivamente da Gua das aves de Galicia[22] e do Atlas das aves reproductoras de Espaa[19]. Os nomes castelns das aves non nidificantes son os oficialmente aceptados pola Sociedade Espaola de Ornitoloxa (SEO).
14
Especies
17
18
19
CG C GE EA A VU V U
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E EN E N
Dentro dos lmites do parque natural non unha especie reprodutora, mais a proximidade de diferentes ncleos de cra fai posible a sa observacin en calquera poca do ano. Explota as augas do litoral utilizando os illotes granticos e as puntas rochosas da praia como lugares onde se pousar. En perodo invernal frecuente que comparta estes emprazamentos co corvo mario real. As cifras de invernada arrebolan unha media de 19,7 7,5 aves (rango 0-86).
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Falconiforme sedentaria que ocupa todo tipo de hbitats arborados, alcanzando o seu ptimo en zonas con CG C GE EA A C CN NE EA A L LR RE E mosaico de bosques e prados. En IE I E IE I E Galicia posiblemente a rapaz dirna mis abundante, frecuentando todo tipo de medios forestais abertos e reas de cultivos con rbores. unha especie habitual no parque natural en calquera poca do ano. Na primavera de 2006 confirmouse a sa nidificacin na orla forestal, estimndose unha poboacin local reprodutora de 2-3 parellas. Os exemplares con territorio na zona sobrevoan habitualmente o cordn dunar en busca de presas.
33
34
35
36
37
38
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
Pomba sedentaria ben distribuda en Espaa. En Galicia comn, criando desde o nivel do mar at 1.500 m de altitude, en bosques mixtos, caducifolios e terras de labor. No parque natural ocupa zonas con arborado e soutos en toda a orla que rodea ao complexo dunar, faltando fundamentalmente en cuadrculas de duna e praia. Cra desde febreiro at xuo, sendo fcil ver os voos territoriais que os machos fan ao redor da zona de nidificacin. No bosque mixto obtvose unha densidade primaveral de 9,02 2,85 aves/10 ha, superior descrita para pieirais costeiros galegos[3] e de interior[10]. En perodo postreprodutivo pdense observar nutridos bandos en terras de labranza do parque natural e zonas perifricas.
CG C GE EA A IE I E
CN C NE EA A -
LR L RE E -
CG C GE EA A 58
CN C NE EA A -
LR L RE E -
CG C GE EA A IE I E
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E -
Encntrase preferentemente en terreos deforestados con estratos herbceos e arbustivos e cordns dunares de certa C CG GE EA A C CN NE EA A L LR RE E extensin. En Galicia reprtese por IE I E IE I E todo o territorio, desde o nivel do mar at 1.800 m de altitude. sedentaria na pennsula, anda que algns individuos poden realizar movementos de pequena amplitude. No parque natural o aludido mis abundante, presente todo o ano e cunha distribucin limitada ao cordn de dunas grises. Na primavera de 2006 obtvose unha densidade de 7,6 1,97 aves/10 ha, lixeiramente inferior citada en breixeiras costeiras de Galicia[3] pero maior das citadas en matagueiras do interior galego[10] e pasteiros eurosiberianos[26].
CG C GE EA A IE I E
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E -
Paseriforme estival, nidificante en CG C GE EA A C CN NE EA A L LR RE E vexetacin palustre de braais dulceaIE I E IE I E cucolas. En Galicia atpase tanto en localidades costeiras como de interior, sendo requisito a presenza de extensins de carrizal. Procedentes dos cuarteis africanos de invernada, os primeiros exemplares chegan a Galicia en abril, abandonando as zonas de nidificacin en setembro-outubro. No parque natural nidifica na vexetacin de Phragmites australis da lagoa de Vixn, sendo posible que en pasos migratorios sedimenten aqu exemplares de procedencia extraibrica.
Paseriforme estival que ocupa paisaxes semiabertos con rbores dispersas, claros e bordos de bosques, sempre que haxa matagueiras, sendo especialmente abundante en soutos ribeiregos[26]. Mostra unha distribucin homoxnea por toda Galicia, con chegada de exemplares ao longo de abril e partida en setembro. No parque natural encntrase asociado a zonas de vexetacin higrfila, situadas fundamentalmente na periferia da marisma do Carregal e tamn no entorno da lagoa de Vixn.
CG C GE EA A IE I E
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E -
81
Especie sedentaria que selecciona preferentemente reas forestais de ecotono prximas a cultivos, sebes e bosques abertos. Est amplamente distribudo CG C GE EA A C CN NE EA A L LR RE E por toda Galicia, especialmente frecuente en zonas de labranzas con arboredo intercalado. No parque natural o crvido mis comn. En primavera cra asociado orla forestal, pero utiliza a totalidade do parque, includa a fronte de praia, durante a busca de alimento. ademais un activo depredador de nios, entre eles os de pllara papuda. En ocasins forma bandos numerosos, de varias decenas de exemplares, e fra da poca de cra pasa a noite en durmideiras comunais.
CG C GE EA A -
CN C NE EA A -
LR L RE E -
unha especie sedentaria de marcado carcter antropfilo. En Galicia est repartido pola prctica totalidade do territorio, favorecido pola gran dispersin da poboacin rural galega. No parque natural est presente en todo o bordo, cunha distribucin primaveral ligada existencia de construcins humanas. Busca alimento nas proximidades das casas, mais tamn nas zonas de cultivo e incluso internndose no cordn de dunas grises.
CG C GE EA A -
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E 83
CG C GE EA A IE I E
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E -
Gorrin sedentario de marcado carcter mediterrneo e presenza moi localizada na rexin Eurosiberiana. Parece seleccionar ladeiras secas e soleadas cubertas por matagueira ou arborado disperso. En Galicia ten unha distribucin irregular, cun ncleo no litoral das Ras Baixas e outros no interior, fundamentalmente no piso supramediterrneo de Ourense. No parque natural moi escaso e est presente todo o ano. Localzase no extremo norte, criando en hbitat de dunas grises parcialmente colonizado por pieiros e con existencia de muros de pedra e construcins.
CG C GE EA A 84
CN C NE EA A -
LR L RE E -
CG C GE EA A IE I E
CN C NE EA A IE I E
LR L RE E -
o embiricido mis forestal e aparece en calquera tipo de formacin arborada aberta, ecotonos forestais, campas e soutos bordeados de terreos deforestados[26]. En Galicia comn en todo o territorio e esencialmente sedentario, anda que con tendencia a realizar movementos postnupciais de alcance variable. No parque natural est presente todo o ano e cra distribudo por toda a orla forestal, localizndose nas manchas mis aclaradas, e no ecotono duna-bosque. Non unha especie gregaria, polo que en toda poca adoitan verse exemplares illados ou, como moito, parellas.
CG C GE EA A VU V U+ +I IE E
88
CN C NE EA A -
LR L RE E VU V U
NO N OM ME EC CI IE EN NT T F FI IC CO O
Gavia stellata Gavia arctica Podylimbus podiceps Podiceps nigricollis Calonectris diomedea Puffinus puffinus Puffinus mauretanicus Hydrobates pelagicus Oceanodroma leucorhoa Sula bassana Botaurus stellaris Ardeola ralloides Bubulcus ibis Egretta alba Ardea purpurea Ciconia ciconia Ciconia nigra Platalea leucorodia Cygnus cygnus Anser anser Branta bernicla Tadorna tadorna Alopochen aegyptiacus Anas penelope Anas rubripes Anas acuta Anas querquedula
FE F EN NO OL LO OX X A A I I
+ + + + ++ ++ + + + +++ + + + + + + + + + + + + + ++ + + + + +
H H B BI IT TA AT T T T
Pm P m E E-A A A AB B M M P P-L L
Aythya niroca
89
NO N OM ME EG GA AL LE EG GO O
Parrulo cristado comn Parrulo caribranco ider comn Parrulo rabudo
NO N OM ME EC CI IE EN NT T F FI IC CO O
Aythya fuligula Aythya marila Somateria mollissima Clangula hyemalis
FE F EN NO OL LO OX X A A I I
++ + + + +++ + + + ++ + + + + + + ++ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
H H B BI IT TA AT T T T
Pm P m E E-A A A AB B M M P P-L L
Parrulo pentumeiro comn Melanitta nigra Parrulo mourelo Tartaraa arpella Gatafornela Tartaraza cincenta Aguia peixeira Falcn peregrino Patuda comn Avoceta comn Andoria do mar Pllara areeira Avefra europea Pilro groso Pilrio patimouro Pilro americano Pilro cubranco Pilro canelo Liorteiro comn Becacina xorda Arcea comn Mazarico rabinegro Bilurico patirrubio Bilurico patiamarelo grande Bilurico alinegro Falaropo cincento Gaivota cabecinegra Gaivota gallada Gaivota papota Gaivota arxntea Gaivota polar Gaivota tridctila Carrn mascateiro
Melanitta fusca Circus aeroginosus Circus cyaneus Circus pygargus Pandion haliaetus Falco peregrinus Himantopus himantopus Recurvirostra avosetta Glareola pratincola Charadrius dubius Vanellus vanellus Calidris canutus Calidris minuta Calidris melanotos Calidris ferruginea Tryngites subruficollis Philomachus pugnax Lymnocryptes minimus Scolopax rusticola Limosa limosa Tringa erythropus Tringa melanoleuca Tringa ochropus Phalaropus fulicarius Larus melanocephalus Larus sabini Larus canus Larus argentatus Larus glaucoides Rissa tridactyla Gelodelichon nilotica
90
NO N OM ME EG GA AL LE EG GO O
Carrn carrn Carrn pirr Carrn mouro Arao dos cons Arao piro Arao papagaio Avelaiona comn Bufo pequeno Curuxa das xunqueiras Vencello apardazado Abellaruco comn Peto formigueiro Andoria das barreiras Andoria dos penedos Andoria do cu branco Pica de Richard Pica dos prados Pica patinegra costeira Lavandeira real Papoazul comn Tordo malvs Fulepa das xunqueiras Papuxa apardazada Picafollas europeo Picafollas cantor Papamoscas cincento Ferreirio careto Ouriolo comn Corvo carnazal Estornio pinto Pincaouro comn Bicotorto comn Escribente nival
NO N OM ME EC CI IE EN NT T F FI IC CO O
Sterna hirundo Sterna albifrons Chlidonias niger Uria aalge Alle alle Fratercula arctica Strix aluco Asio otus Asio flammeus Apus pallidus Merops apiaster Jynx torquilla Riparia riparia Ptyonoprogne rupestris Delichon urbica Anthus richardi Anthus pratensis Anthus petrosus Motacilla cinerea Luscinia svecica Turdus iliacus Acrocephalus schoenobaenus Sylvia borin Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Muscicapa striata Remiz pendulinus Oriolus oriolus Corvus corax Sturnus vulgaris Carduelis spinus Loxia curvirostr Plectrophenax nivalis
FE F EN NO OL LO OX X A A I I
+ + + ++ + + + + + + + + ++ + ++ + + + + + + + + +++ + + + + + +++ ++ + +
H H B BI IT TA AT T T T
Pm P m E E-A A A AB B M M P P-L L
T T b bo oa a2 2.. Outras especies de aves observadas no parque natural Fe F en no ollo ox xa a:: ( (I I) ) Invernante; ( (P Pm m) ) En paso migratorio; ( (E E-A A) ) Espordica ou accidental. Ab A bu un nd da an nc ciia a( (A AB B) ):: (+) Pouco abundante; (++) Abundante; (+++) Moi abundante. H H b bi it ta at t:: ( (M M) ) Mario; ( (P P-L L) ) Praia-lagoon; ( (T T) ) Terrestre.
91
Bibliografa
[1] Alvite, R., Cillero, C., Daz, R., Domnguez, J., Gmez-Orellana, L., Izco, J., Muoz, C., Ramil, P., Rodrguez, M., Romero, I. & Rubinos, M. 2002. Humedales de Galicia. Xunta de Galicia. Santiago de Compostela. Arcos, F., Mourio, J. & Salvadores, R. 2003. Cerceta comn Anas crecca. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, pp. 134-135. Direccin General para la BiodiversidadSEO/Birdlife. Madrid. Bongiorno, S. F. 1982. Land use and summer bird populations in northwestern Galicia, Spain. Ibis, 124 (1): 1-20. Cuesta, M. & Balmori, A. 2003. Mosquitero Comn Phylloscopus collybita, Mosquitero Ibrico Phylloscopus ibericus. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, pp. 488-491. Direccin General para la Biodiversidad-SEO/Birdlife. Madrid. De Juana, E. 2003. Alcaravn Burhinus oedicnemus. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, Direccin General para la Biodiversidad-SEO/Birdlife. Madrid. Daz, M., Asensio, B. & Tellera, J. L. 1996. Aves ibricas. Vol. I. No Paseriformes. J.M. Reyero. Madrid. Domnguez, J. 1988. Taxocenosis de limcolas de las ras gallegas. Con especial referencia a las de Arosa y Ortigueira. Tesis Doctoral, Santiago de Compostela. Domnguez, J. 1997. Invernada y migracin de limcolas en el litoral atlntico ibrico. En, A. Barbosa (Ed.): Las aves limcolas en Espaa, pp. 35-75. Organismo Autnomo Parques Nacionales. Madrid. Domnguez, J., Arenas, M., Snchez, S. & Tapia, L. 2001. Atlas de aves nidificantes del LIC-Baixa Limia 1999-2000. Xunta de Galicia. Santiago de Compostela.
[2]
[3] [4]
[5]
[6] [7]
[8]
[9]
[10] Domnguez, J., Arenas, M. & Tapia, L. 2005. Gua de las aves del Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurs y Lic Baixa Limia. Consellera de Medio Ambiente, Xunta de Galicia. Santiago de Compostela. [11] Domnguez, J. & Lorenzo, M. 1992. Waders wintering on the open shores of Galicia (NW Spain). WSG Bulletin, 64: 73-77. [12] Domnguez, J. & Maneiro, J. C. 1988. Dinmica y fenologa de Calidris mariTh ha al la as ss sa as s, 6: 9-13. tima y Actitis hypoleucos en la costa de Pontevedra. T [13] Domnguez, J. & Rabual, J. L. 1989. Migrating waders on the Atlantic coast of Galicia (NW Spain). Miscellania Zoologica, 17: [14] Domnguez, J., Tapia, L. E., Martn, G., Arenas, M., Quintero, I., Rego, L. E. & Vidal, M. J. 2003. Atlas de las aves nidificantes de los archipilagos de Ces y Ons (Parque Nacional de las Islas Atlnticas). Organismo Autnomo Parques Nacionales. Madrid.
92
[15] Domnguez, J. & Vidal, M. 2003. Influencia del investigador en el xito reproductivo del Chorlitejo Patinegro Charadrius alexandrinus. Ardeola, 50 (1): 15-19. [16] Hagemeijer, W. J. M. & Blair, M. J. (Eds.) 1997. The EBCC Atlas of European Breeding Birds. T & AD Poyser. London. [17] Hortas, F. & Mourio, J. 2003. Ostrero euroasitico Haematopus ostralegus. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, pp. 238-239. Direccin General para la BiodiversidadSEO/Birdlife. Madrid. [18] Lekuona, J. M. 2003. Cormorn grande Phalacrocorax carbo. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, pp. 100101. Direccin General de Conservacin de la Naturaleza-Sociedad Espaola de Ornitologa. Madrid. [19] Mart, R. & Del Moral, J. C. (Eds.) 2003. Atlas de las aves reproductoras de Espaa. Direccin General de la Conservacin de la Naturaleza-Sociedad Espaola de Ornitologa. Madrid. [20] Martnez, G., Vzquez, X., Mourio, J. & Salaverri, L. J. 2003. Zarapito Real Numenius arquata. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, pp. 615-616. Direccin General para la Biodiversidad-SEO/Birdlife. Madrid. [21] Penas-Patio, J. L. 1995. Atlas de vertebrados de Galicia. Tomo II. Aves. Consello da Cultura Galega. Santiago de Compostela. [22] Penas-Patio, X. M., Pedreira, C. & Silvar, C. 2004. Gua das aves de Galicia. Baha Edicins. A Corua. [23] Ramn, R. F., Souza, J. A. & Rabual, J. L. 1991. Paso migratorio prenupcial de Correlimos Tridctilo (Calidris alba) en las costas gallegas. En, A. Fernndez-Cordeiro & J. Domnguez (Eds.): Actas do primeiro congreso galego de ornitoloxa, pp. 89-98. Universidad de Santiago. Santiago de Compostela. [24] Salvadores, R., Arcos, F. & Hortas, F. 2003. Agachadiza Comn Gallinago gallinago. En, R. Mart & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de Espaa, pp. 256-257. Direccin General para la BiodiversidadSEO/Birdlife. Madrid. [25] Snchez, F. & Negreira, M. 2005. Parque Natural Complejo Dunar de Corrubedo y Lagunas de Carregal y Vixn. En, F. Rodrguez (Ed.): Ecologa. Tomo XLVI., pp. 110-145. Hrcules. A Corua. [26] Tellera, J. L., Asensio, B. & Daz, M. 1999. Aves ibricas II. Paseriformes. J.M. Reyero Editor. Madrid. [27] Wetlands International 2002. Waterbird Population Estimates-Third Edition. Wetlands International Global Series No.12. Wagenigen.
93
Crditos fotografas
Fo F ot to og gr ra af fa as sp po or rt ta ad da a:: Marcos Otero
Es E sp pe ec ciie e
Mobella grande Mergulln pequeno Corvo mario real Corvo mario cristado Garza pequena Garzota comn Garza real Pato cincento Cerceta real Lavanco real Pato cullerete Pato chupn Azor comn Miato comn Esmerilln comn Perdiz rubia Rascn de auga Galia de ro Galiola negra comn Gabita euroasitica Pernileiro comn Pllara real Pllara papuda Pllara dourada europea Pllara cincenta Pilro bulebule Pilro curlibico Becacina cabra Mazarico rabipinto Mazarico chiador Mazarico curl Bilurico comn Bilurico pativerde Bilurico bailn Pllara riscada Gaivota chorona comn
94
Au A ut to or r
Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Mara Vidal Malde Antonio Fernndez Marn Pascal Dubois Mara Vidal Malde Mara Vidal Malde Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Pascal Dubois Jess Domnguez Conde Mara Vidal Malde Mara Vidal Malde Jess Domnguez Conde Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Mara Vidal Malde Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Mara Vidal Malde Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Mara Vidal Malde
P P g giin na a
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52
Es E sp pe ec ciie e
Gaivota escura Gaivota patiamarela Gaivotn atlntico Carrn cristado Arao romeiro Pomba torcaz Rula comn Curuxa comn Moucho comn Vencello comn Bubela comn Peto real Laverca comn Pica das rbores Lavandeira branca Azulenta comn Rabirrubio tizn Pedreiro cincento Tordo comn Reiseor da auga Fulepa dos carrizos Fulepa amarela Papuxa cabecinegra Papuxa das amoras Estrelia riscada Ferreirio subelio Ferreirio comn Ferreiro abelleiro Pega marza Corvo viaraz Pardal comn Pardal chiador Pimpn comn Verderolo comn Liaceiro comn Escribente liaceiro
Au A ut to or r
Mara Vidal Malde Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Mara Vidal Malde Jess Domnguez Conde Pascal Dubois Pascal Dubois Pascal Dubois Antonio Fernndez Marn Pascal Dubois Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Antonio Fernndez Marn Jess Domnguez Conde Jess Domnguez Conde Pascal Dubois Pascal Dubois Antonio Fernndez Marn Pascal Dubois Pascal Dubois Pascal Dubois Pascal Dubois Pascal Dubois Mara Vidal Malde Jess Domnguez Conde Pascal Dubois Pascal Dubois Antonio Fernndez Marn Antonio Fernndez Marn Mara Vidal Malde
P P g giin na a
53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88
95