Você está na página 1de 44

1

2

A Aloliao do TralalIo
Dol Dlacl

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

Fonic Digiial
Projcio Pcrifcria
www.gcociiics.con/rojciocrifcria

noi 2004 Dol Dlacl
3


A ABOLIO DO TRABALHO
(TIc Aloliiion of Worl}

Por Dol Dlacl

Eisic iania lilcrdadc nuna
nodcrada diiadura dcscsialinizada
cono nun ordinario local dc
iralalIo ancricano. A Iicrarquia c
a discilina no cscriiorio ou na
falrica c idcniica qucla quc
cnconiranos na risao ou nun
convcnio.

Nunca ningucn dcvcria iralalIar.
O iralalIo c a gcncsc dc grandc aric da
niscria do nundo, c causa dc nuiio do nal quc
aconiccc. Sonos olrigados a vivcr sol o scu
dcsgnio. Para acalar con o sofrincnio, icnos
quc arar dc iralalIar.
4
Isio nao significa quc icnIanos quc dcsisiir
dc fazcr coisas. Mas sin, rovocar una rcvoluao
jocosa, una nova onda dc vida lascada no
divcriincnio. Por divcriincnio cnicnda-sc
fcsiividadc, criaao faculiaiiva, convvio. O
divcriincnio nao c assivo, c nuiio nais do quc o
jogo das crianas.
Invoco a avcniura colcciiva nun razcr
gcncralizado, nuna culcrancia graiuiiancnic
inicrdccndcnic. Ncccssiianos dc nais icno dc
ura rcguia c dcscanso indifcrcnic ao salario
ou ocuaao. Fcarcn, una vcz sados do
cnrcgo quasc iodos nos qucrcnos rcrcscniar,
o quc conduz ao csgoiancnio.
Ollonovisno c SialIanovisno (1} sao dois
lados da ncsna invcnao IunilIanic. Una vida
jocosa nao c conaivcl con a rcalidadc. O ior, c
a nancira dc cncarar a vida cono ncra
solrcvivcncia. Curiosancnic ou ialvcz nao
iodos os aniigos idcologos sao conscrvadorcs
orquc crccn no iralalIo. Alguns, cono os
narisias c a naior aric dos anarquisias, crccn
nclc orquc acrcdiian cn ouca coisa.
Os lilcrais dizcn quc Ia quc clininar a
discrininaao no cnrcgo. Nos dizcnos, Ia quc
acalar con clc. Os conscrvadorcs aoian o
dirciio ao iralalIo. Iniiando o iravcsso gcnro dc
Karl Mar, Paul Lafarguc, aoianos o dirciio
5
rcguia. Os csqucrdisias sao a favor do cnrcgo
crnancnic. Nos csianos a favor do dcscnrcgo
inincnic. Os iroislisias agiian-sc or una
rcvoluao crnancnic. Nos dclaicno-nos or
una orgia laicnic.
Todos os idcologos quc dcfcndcn o iralalIo
sao csiranIancnic rcluianics cn confcssar quc o
fazcn cn scu rorio lcncfcio. Scnrc
rcocuados con o salario, as Ioras, as
condics dc iralalIo, a cloraao, a
roduiividadc, a rcnialilidadc, csiao disosios a
falar, nas solrc o iralalIo. Esics criios quc sc
ofcrcccn ara cnsar or nos rarancnic
ariilIan as suas consuscs solrc o iralalIo,
rojcciando-nos assin a vida. Aic lanan
laracIas uns aos ouiros solrc ariicularidadcs.
Sindicaios c adninisiracs cnlora Icsiianics
solrc o rco, concordan quc icnos quc vcndcr o
icno da nossa vida cn iroca da solrcvivcncia.
Os narisias cnsan quc dcvanos scr
govcrnados or lurocraias. Os lilcriarianos (2}
oian or Ioncns dc ncgocios. As fcninisias
nada icn a olsiar, dcsdc quc scjanos
govcrnados or nulIcrcs. olvio quc csics
idcologos icn difcrcnics oinics accrca do nodo
dc iludir o roulo no odcr. Olviancnic, ncnIun
dclcs c qualqucr oljccao ao quc sc assa,
dcsdc quc coniinucnos a iralalIar.
6
Talvcz nao csicjan a lcvar a scrio o quc csiou
a dizcr. Nao soncnic csiou a lrincar cono
ianlcn csiou a falar a scrio. Scr jocoso nao
significa scr lurlcsco, cnlora a frivolidadc nao
scja irivialidadc. Muiias vczcs convcn iraiar a
frivolidadc dc un nodo scrio. Cosiaranos quc a
vida fossc un jogo, nas un jogo dc alia aosia.
Qucrcnos jogar ara nos dcfcndcrnos. Scr jocoso
nao c scr quaaludic (3}. Tcnos cn grandc
csiina o ioror, nas so c rcconcnsador quando
oniuan ouiros razcrcs c assaicnos. Nao
csianos a ronovcr a dcsocuaao cono una
discilina adninisirada, cIanada o dcscanso,
longc disso. O dcscanso qucr dizcr nao iralalIar
or anor ao iralalIo, c o icno cn quc sanos
do cnrcgo scn iodavia dciar dc cnsar nclc.
Muiia gcnic cisic quc, ao rcgrcssar dc fcrias, fica
iao dcrinida quc so dcscansa dcois dc rcionar
o scu osio. A difcrcna cnirc o iralalIo c o
dcscanso rcsidc no faio dc no iralalIo scrnos,
clo ncnos, agos cla nossa ccdcncia c
cnfraquccincnio.
Nao csianos a icniar dcfinir jogos. Quando
dizcnos qucrcr alolir o iralalIo, qucrcnos
ncsno dizcr isso, dcfinindo os nosso icrnos dc
un nodo nao idiossincraiico. A nossa nnina
dcfiniao dc iralalIo c aqucla cn quc sonos
olrigados a roduzir, isio c a roduao
conulsoria. Anlos sao rincios csscnciais. O
iralalIo c a roduao cla ccononia ou or
7
ncios oliicos, or cssoas dc calclos ruivos ou
or rcgadorcs, or ouiras alavras, a ccnoura c
igual ao au. Porcn, ncn iudo o quc crianos c
iralalIo c clc nunca c roosiiadancnic
cccuiado, c-o ara quc algucn saia lcncficiado
da sua roduao. isio quc significa o iralalIo.
Dcfini-lo c dcsrcza-lo. E assin scndo, c nuiias
vczcs ior do quc a sua roria dcfiniao.
ncccssaria una cuidada claloraao do icno.
Adianiando, o iralalIo c un crivo nas
socicdadcs, incluindo as indusirializadas, scjan
clas caiialisias ou conunisias. Por isso clc c
variado, confornc s suas caracicrsiicas ara
rcalar iodo o odio quc cn si cnccrra.
Usualncnic, (c isio c ainda nais vcrdadciro
cn socicdadcs cuja ccononia sc cnconirc
csiaiizada, do quc nas dc livrc ncrcado, ondc o
Esiado c na naior aric dos casos, o unico
cnrcgador c ondc ioda a gcnic c cnrcgada} o
iralalIo c una ocuaao c c salariaio, o quc
qucr dizcr quc icnIo quc ic vcndcr ao Plano. No
cnianio, 95% dos ancricanos quc iralalIan
fazcn-no ara algucn. Na dcfunia UFSS ou na
aciual Cula, ou cn qualqucr ouira ccricncia
do socialisno dc Esiado, o qual ncccssiia da
fora da adulaao, o nuncro dos cnrcgados
aroina-sc dos 100%.
Enquanio os canoncscs do dcnoninado
icrcciro nundo no Mcico, Drasil, Turquia
8
sc dcdican agriculiura, una iradiao quc dura
Ia nuiios nilcnios, iodos os quc iralalIan na
indusiria c nos cscriiorios sao cnrcgados quc
csiao lcn vigiados. Paganos inosios ao Esiado
c rcnda aos scnIorios ara odcrnos adquirir o
sosscgo. Esic c, alias, un ncgocio quc coniinua
dc vcnio cn oa.
Todavia, o iralalIo nodcrno icn nuiio
iorcs inlicacs. As cssoas nao so iralalIan
cono icn iarcfas. Cada un icn una iarcfa a
cunrir, o quc cquivalc a roduao diaria.
Mcsno quando a iarcfa nao nos da nuiio quc
fazcr (o quc raiicancnic nao aconiccc}, a
nonoionia da sua olrigaioricdadc csgoia a nossa
oicncialidadc dc divcriincnio. O cnrcgo
significa o alugucl das cncrgias dc una cssoa
or un liniic dc icno razoavcl. E or nais
cngraada quc a iarcfa scja, aquilo quc icn dc
scr fciio duranic quarcnia Ioras or scnana, ja
nao falando das condics cn quc icn dc scr
cccuiado, c soncnic un fardo. O oljcciivo sao
os lucros dos roriciarios quc nao conirilucn
cn nada ara o rojccio. Isio c o vcrdadciro
nundo do iralalIo. un iralalIo
lurocraiicancnic inudcnic, scualncnic
dcvasiador c discrininaiorio, con os cIcfcs
calcas ocas a clorar c a cscaar dos scus
sulordinados, sc for caso disso, lcn cnicndido.
O caiialisno na vida rcal sulorna aquclc quc
nais roduz or cigcncia dun conirolo ccniral.
9
A dcgradaao quc nuiios iralalIadorcs
ccrincnian c a condiao inosia cla
dcnoninada discilina. Foucauli classificou, dc
nodo sinlcs c saiisfaiorio, csic fcnoncno dc
conlcado. A discilina consisic na ioialidadc
do icno csiiulado no cnrcgo. Por ouiras
alavras, cunrir scn scn ficar iscnio da
vigilancia do iralalIo corronido, do iralalIo
forado, da roduao coniigcnic, cic. A discilina
c aquilo quc a falrica, o cscriiorio c a cnrcsa
ariilIa con a risao, a cscola c o Iosiial
siquiairico. una coisa Iisioricancnic original
c icrrvcl. Muiio ara alcn das caacidadcs dc
alguns diiadorcs dcnonacos cono Ncro, Ccngis
KIan c Ivan o icrrvcl. Para iodos os scus
nalcficos roosiios, nunca disuscran do
nccanisno ara o conirolo dos scus suldiios iao
crfciio cono aquclc dc quc discn os
nodcrnos dcsoias. Discilina c o dialolico nodo
nodcrno dc conirolo. una inovadora inirusao
quc ncccssiia dc scr inicrdiiada na rincira
ooriunidadc.
O divcriincnio c o oosio do iralalIo.
O divcriincnio c scnrc voluniario. Quando
c forado, c iralalIo. aionaiico. Dcrnic dc
Kovcn dcfiniu o divcriincnio cono una
suscnsao dc conscqucncias. O quc nao c
acciiavcl sc significar quc o divcriincnio nao icn
conscqucncias. Jogar c dar sao Icrnciicancnic
10
rclaiivos, sao roccdincnios c faccias
iransaccionais do ncsno inulso, o insiinio do
divcriincnio. Anlos ariilIan un dcsrczo
arisiocraiico clos rcsuliados. O jogador ganIa
alguna coisa quando joga. or isso quc clc
joga. Mas o rcnio c a ccricncia oliida cla
aciividadc scja cla qual for. Alguns csiudanics
aicnios ao divcriincnio, cono JoIan Huizinga
(Hono Ludcns} dcfincn o jogo cono una acao
ondc sc scgucn rcgras. Fcsciio a crudiao dc
Huizinga, nas rcjciio os scus consirangincnios.
Ha inuncros lons jogos adrcz, lasquciclol,
nonoolio, lridgc quc icn rcgras, orcn,
cisic no divcriincnio nuiio nais coisas do quc
aquilo quc cisic ncsscs jogos. Prcscrvaao, sco,
dana, viagcns csias raiicas nao ossucn
rcgras nas nao dcian or isso dc odcrcn scr
divcriincnio. Podcnos joga-las con rcgras, nas,
clo ncnos, scn scr incrioso csialclccc-las con
anicccdcncia.
O iralalIo iroa da lilcrdadc. O crfil oficial
c quc iodos icnos dirciios c vivcnos cn
dcnocracia. Ouiros infclizcs quc nao discn das
ncsnas lilcrdadcs quc a nos sc discnsa, sao
olrigados a vivcr nun Esiado onnioicnic c
inquisidor. Esias viinas olcdcccn a ordcns, nao
inoria a sua arliiraricdadc. A auioridadc
conscrva-as dclaio dc una acriada vigilancia.
O Esiado conirola aic ao nais cqucno orncnor
a vida dc cada un. Os infornadorcs fazcn
11
rcgularncnic rclaiorios ara as auioridadcs. Os
guardas cncarrcgucs do conirolo soncnic
cnircgan os scus rclaiorios aos sucriorcs, scjan
ullicos ou rivados. A dissidcncia c a
dcsolcdicncia sao unidas. Tudo isio c suosio
scr una na coisa.
Olviancnic quc c dc faio cssino c iragico
vivcr cn scnclIanic socicdadc. Todavia, o quc
acalanos dc rclaiar c ianlcn a dcscriao do
cnrcgo nodcrno. Os lilcrais, conscrvadorcs c
lilcriarianos quc sc qucian do ioialiiarisno
sao fonciicos c Iiocriias. Eisic iania lilcrdadc
nuna nodcrada diiadura dcscsialinizada cono
nun ordinario local dc iralalIo ancricano. A
Iicrarquia c a discilina no cscriiorio ou na
falrica c idcniica qucla quc cnconiranos na
risao ou nun convcnio. Na vcrdadc, cono
Foucauli c ouiros nosiraran, riscs c falricas
nasccran ao ncsno icno c os scus ncnlros
iniian conscicnicncnic as iccnicas dc conirolo
un do ouiro. Un iralalIador c un cscravo
icnoral. O airao dcicrnina as Ioras a quc icns
dc cnirar, quando c quc icns dc sair c o quc icns
dc fazcr duranic cssc csao dc icno. Elc dccidc
a quaniidadc dc iralalIo quc icns dc fazcr c a
raidcz cn quc o rcalizas. Elc c livrc ara ic
conirolar, aic ara ic IunilIar, guiar c sc clc
acIar ncccssario, cscolIc a roua quc dcvcs
vcsiir ou quanias vczcs odcras ir casa dc
lanIo. Con algunas ccccs, odc dcscdir-ic
12
con ou scn causa alguna. Elc icn os scus
csics c sucrvisorcs cn cina dc ii c ossui un
roccsso dc cada iralalIador. E, sc o iralalIador
concic un acio dc insulordinaao, cono sc clc
fossc una criana na, nao so o dcscdc, cono
ianlcn o dcsqualifica ara fuiuros cnrcgos.
claro quc as crianas rccclcn o ncsno iio dc
iraiancnio cn casa c na cscola, jusiificado cla
sua inaiuridadc.
O quc dirao csias crianas solrc os scus ais
c os rofcssorcs quc iralalIan?
A naioria das nulIcrcs c dos Ioncns icn
quc csiar acordados duranic dccadas das suas
lrcvcs vidas ara conquisiarcn os scus salarios-
narniias. Nao c ilusorio dcnoninar o nosso
sisicna dc dcnocracia, caiialisno ou nclIor
ainda dc indusirialisno, nas o scu vcrdadciro
nonc c fascisno falrica c oligarquia dc ofcio.
Qucn afirnar quc csias cssoas sao livrcs csia a
ncniir ou c csiuido. Tu cs aquilo quc fazcs. Sc
fazcs coisas cIaias, csiuidas ou nonoionas,
acalaras cIaio, csiuido c nonoiono. A cisicnic
rasicjanic crciinizaao c rcvclada clo iralalIo
nais do quc, inclusivc, clo irisic nccanisno da
iclcvisao c da cducaao. Un ovo quc sc cnconira
arrcgincniado, Ialiliiado ara o iralalIo cla
cscola, colocado cnirc arcnicsis cla fanlia c
finalncnic no lar ara a icrccira idadc, csia
Ialiiuado Iicrarquia c sicologicancnic
13
cscravizado. As suas aiidcs auiononia
cnconiran-sc iao airofiadas quc icn ncdo do
quc ossa significar a lilcrdadc. Cada ncnlro
dcssc ovo iransoria ara dcniro da fanlia a
sua ircinada olcdicncia no iralalIo iniciando,
dcsic nodo, a rcroduao do sisicna cn
difcrcnics caninIos. oliicos, culiurais c ouiros.
Una vcz csvaziada no iralalIo a viialidadc
do ovo, os indivduos fican aios ara sc
sulncicrcn cn iodas as coisas Iicrarquia c ao
salcr dos criios. Una vcz sulnciidos, as
cssoas csiao ronias a scrcn usadas.
Esianos iao ligados ao iralalIo quc ncn
salcnos o nal quc nos faz. Tcnos quc confiar
nos olscrvadorcs cicriorcs dc ouiros icnos ou
culiuras ara arcciar a circnidadc c a
aiologia da nossa rcscnic aiiiudc. Wclcr
qucria-nos conunicar alguna coisa quando
rcfcriu a scnclIana cisicnic cnirc o iralalIo c
a rcligiao o Calvinisno (4}. Passados quairo
scculos, cncrgc Iojc aroriadancnic roiulado
dc culio. Tcrcnos quc irazcr aic nos a visao da
aniiguidadc ara colocar o iralalIo na
crscciiva cacia. Os nossos anicassados vian
o iralalIo ial cono clc c. O caiialisno rccclcu a
lcnao dos scus rofcias.
Vanos rcicndcr, or un noncnio, quc o
iralalIo nao nos rcjudica. Vanos csqucccr quc
14
o iralalIo nao afccia a fornaao do nosso
caracicr. Vanos fingir quc o iralalIo nao c, ncn
cIaio, ncn cansaiivo, ncn IunilIanic. Mcsno
assin, o iralalIo ira iroar das nossas
asiracs Iunanisias c dcnocraias c ocuar
nuiio do nosso icno. Socraics dissc quc o
iralalIo nanual faz dc nos naus anigos c naus
cidadaos orquc nao icnos icno ara cunrir
as rcsonsalilidadcs da anizadc c da cidadania.
Elc iinIa ioda a razao. Por causa do iralalIo,
ouco inoria o gcncro ou iio, csianos scnrc
a olIar ara o rclogio. A unica coisa livrc, a quc
cIananos icno livrc, c o icno quc nada
cusia ao airao. Aquilo a quc dcsignanos icno
livrc c, a naior aric das vczcs, o noncnio cn
quc nos rcaranos ara voliar, ir c rcionar ao
iralalIo c dclc rccucrar. Tcno livrc c
cufcnisno, considcrando o faior roduiivo. Nao
so as dcscsas dc iransoric, cono ianlcn o
icno quc lcvanos ara cIcgar ao iralalIo, sao
dcscsas quc nos suorianos c icno graiuiio
quc nos c roulado. Nao foi or acaso quc Edward
C. Folinson, nun dos scus filncs dc gangsicrs,
cclanou. O iralalIo c ara os 'narrcs'!.
Plaiao c Xcnofonic airilucn a Socraics, c
olviancnic ariilIan con clc, a oiniao dc quc o
iralalIo rovoca cfciios dcsiruiivos no
iralalIador cono cidadao c scr Iunano.
Hcrodoio idcniificou a dcsolcdicncia ao iralalIo
cono una coniriluiao da culiura classica Crcga
15
no scu nais fcliz noncnio. Cccro dcclarou quc
qucn iralalIa or dinIciro vcndc-sc c coloca-sc
na caicgoria dc cscravo. A sua candura Iojc c
rara. No cnianio, as socicdadcs riniiivas
conicnorancas quc cosiunanos olIar dc cina
roduziran oria-vozcs quc csclarcccran os
aniroologos do Ocidcnic. Nas alavras dc
Posisil, os Kaaulu do Ocsic do Irian icn un
scniido dc cquillrio na vida. Por isso, so
iralalIan dia sin, dia nao, scndo o roosiio do
dia dc folga o dc rccucrar a cncrgia c a saudc
crdidas. Os nossos anicassados, ainda no
scculo XVIII, cnlora ja csiivcsscn lcn
avanados no caninIo ara a nossa rcalidadc dc
Iojc, clo ncnos iinIan conscicncia daquilo quc
nos csqucccnos c quc c o onio vulncravcl da
indusirializaao. A sua dcvoao rcligiosa
Scgunda-Fcira Sania, quc dcsic nodo
csialclccia a scnana dos cinco dias (150 a 200
anos anicriorncnic sua consagraao na lci}, foi
o dcscscro dos donos das rinciras falricas.
Fcsisiiran duranic nuiio icno ao ioquc do
sino, o anicccssor do rclogio dc onio. Dc faio, foi
rcciso sulsiiiuir, ao longo dc una gcraao ou
duas, os Ioncns adulios or nulIcrcs
Ialiiuadas olcdicncia c crianas quc cra
ossvcl noldar a condizcr con as ncccssidadcs
da indusiria. Mcsno os canoncscs clorados
do aniigo rcginc conscguiran rccucrar una
aric sulsiancial do iralalIo quc cricncia aos
16
scus scnIorios. Scgundo Lafarguc, 1/4 do
calcndario dos canoncscs dc Frana cran
doningos c fcriados. E as figuras dc CIayanov
das aldcias da Fussia Czarisia (as quais nao
consiiiuran caciancnic una socicdadc
rogrcssisia} dcnonsiran igualncnic quc 1/4 ou
1/5 dos dias do cancsinaio cran dcdicados ao
rcouso. Os Mujiqucs adnirar-sc-ian con o faio
dc nos so iralalIarnos. E nos dcvcranos fazcr o
ncsno.
Para cnicndcrnos a cnornidadc do csirago,
roonIo quc considcrcnos as aniigas condics
Iunaniiarias quando o Ioncn vadiava cono
caador nuna socicdadc scn govcrno, ou scn
dono dc airinonio. Hollcs susciia quc a vida
cra una luia consianic cla (solrc}vida, una vida
inunda, lruia c curia. Una gucrra furiosa conira
a naiurcza ascra c con a noric a aguardar os
nais fracos ou aquclcs quc nao sao caazcs dc
cnfrcniar a luia. Na aciualidadc isio c usado ara
ncicr ncdo s conunidadcs ara quc nao sc
Ialiiucn a vivcr scn govcrnanics. Tal cono
aconiccia na Inglaicrra dc Hollcs, nun crodo
dc gucrra civil, quando csic cscrcvcu, cn 1657,
LcviaiIan, or iIc Maiicr, Forn and Powcr of a
ConnonwcaliI (Lcviaiao, ou a naicria, forna c
odcr do Esiado}. Os conairioias dc Hollcs
iinIan cnconirado fornas alicrnaiivas dc vida,
ariicularncnic na Ancrica do Noric, nas a
17
conrccnsao dc ouiras nanciras dc vivcr cra
nuiio rcnoia.
(As classcs nais dcsfavorccidas, aquclcs quc
sc cnconiravan nais roinos das condics dos
alorgcncs da Ancrica do Noric, conrccndcran-
nas nclIor c acIaran-nas airaciivas. No scculo
XVII, os inglcscs quc dcscriaran ou quc iinIan
sido caiurados, rccusaran rcionar ao scu as
dc origcn.} A solrcvivcncia do nais foric a
vcrsao dc TIonas Hulcy do Darwinisno cra
una avaliaao nuiio nais corrccia solrc a
rcalidadc da siiuaao ccononica na Inglaicrra
Viioriana do quc a da sclccao naiural, una
cvoluao faculiaiiva, cono Krooilinc rovou no
scu livro A Ajuda Muiua. Krooilinc salia o quc
csiava a dizcr. A sua condiao dc cicniisia
gcografo c a ooriunidadc involuniaria ara
rcalizar csscs csiudos quando foi cilado na
Silcria, crniiiran cssa rova cicnifica. Cono
algunas icorias sociais c oliicas rcfcrcn, a
Iisioria quc Hollcs c os scus anicccssorcs
coniaran foi, na rcalidadc, una auioliografia
irrcconIccvcl.

No ariigo iniiiulado TIc Original Afflucni
Sociciy (Idadc da Pcdra, Socicdadc da
Alundancia}, o aniroologo MarsIall SaIlins ao
csiudar os colcciorcs dc caa fcz clodir o niio
18
Hollcsiano. Os colcciorcs dc caa iralalIan
nuiio ncnos do quc nos. Alcn disso, c difcil
disiinguir cssc iralalIo daquilo quc nos
considcranos Iojc cono divcriincnio. SaIlins diz
quc o iralalIo dos caadorcs c colcciorcs cn
lusca dc alincnio c inicrniicnic c nclIor do quc
o iralalIo crnancnic. O dcscanso c alundanic.
Ao conirario da naioria dc nos, dorncn duranic
o dia. O iralalIo quc fazcn iralalIan una
ncdia dc 4 Ioras or dia c suondo quc aquilo
quc fazcn c aos nossos olIos iralalIo , sao
csforos quc arcccn scr cfcciuados con
Ialilidadc c quc rovocan a cvoluao da
caacidadc fsica c iniclcciual. O iralalIo
indifcrcnciado cn grandc cscala, cono dissc
SaIlins, c inossvcl. Esic iio dc iralalIo (cono
nodcrnancnic ianlcn sc dcsigna, nao
qualificado}, so sc ionou ossvcl con a
indusirializaao.
Assin, a dcfiniao dc FricdricI ScIillcr solrc
o divcriincnio, c saiisfaioria. Para clc, o
divcriincnio c a unica ocasiao cn quc o Honcn
rcaliza a sua caacidadc Iunaniiaria ao dar
lcno divcriincnio a anlas as arics da sua
dula naiurcza. cnsar c scniir. Cono clc
afirnou, o aninal so iralalIa quando ncccssiia
dc alincnios c divcric-sc quando saiisfaz cssa
ncccssidadc. (Una vcrsao nodcrna, dc AlraIan
Maslow indccisancnic crcsccnic , c a
coniraosiao cnirc a dcficicncia c a noiivaao da
19
roduiividadc}. Divcriincnio c lilcrdadc sao, aos
olIos da roduao, oljccios quc sc fundcn un
no ouiro.
Mcsno Mar, quc cricncc (or iodas as suas
loas inicncs} ao anicao roduiivo, olscrvou
quc o donnio da lilcrdadc nao rinciia
cnquanio o iralalIo sol a coaao da ncccssidadc
c da uiilidadc cicrna cisiir. Nunca cIcgou a
conduzir clarancnic csia aforiunada
circunsiancia, aloliao do iralalIo. un
ouco anonalo, afinal, scr ro c anii-iralalIador,
nas nos odcnos sc-lo. A asiraao ara ir airas
ou frcnic na vida c cvidcnic cn qualqucr
socicdadc ou na Iisioria culiural da rc-indusiria
curocia, cono o icsicnunIa cnirc ouiros, M.
DoroiIy Ccorgcs na sua England in Transiiion
(Inglaicrra cn Transiao} c Pcicr Durlc, no scu
Poular Culiurc in Early Modcrn Euroc
(Culiura Poular no Incio da Euroa Modcrna}.
Tanlcn criincnic c o cnsaio dc Danicl Dcll
Worl and Iis Disconicnis (O TralalIo c os scus
Dcsconicniancnios}, o rinciro icio, cnso cu,
quc rcfcrc a rcvolia conira o iralalIo. E, cn
ianias alavras, quc sc fosscn conrccndidas
iornar-sc-ian una corrccao inorianic ao
volunc ondc sc cnconiran rcunidas, O fin da
idcologia. Ncn os criicos, ncn os saccrdoics
rcararan quc O fin da idcologia dc Dcll, nao
qucr dizcr o fin da inquiciaao social, nas sin, o
20
rincio dc una nova fasc nao consirangida c
ignoranic da idcologia. Foi Scynour Lisci, nao
Dcll, quc anunciou, ao ncsno icno, no scu livro
Poliiical Man (Honcn Poliico}, quc os
rollcnas fundancniais da rcvoluao indusirial
foran rcsolvidos.
Cono Dcll rcalou, a TIc wcaliI of Naiions
(A riqucza das nacs} dc Adan SniiI, ara alcn
do scu cvidcnic cniusiasno con o ncrcado c a
divisao do iralalIo, rcsia nais aicnao ao ior
lado do iralalIo do quc Ayn Fand ou os
ccononisias dc CIicago, ou qualqucr ouira
rcfcrcncia nodcrna dc SniiI. Adan SniiI
olscrvou quc a conrccnsao da grandc naioria
dos Ioncns c fornada no local dc cnrcgo. O
Ioncn quc assa a sua vida cccuiando funcs
(...} gcralncnic iorna-sc csiuido c ignoranic, iao
c nais csiuido c ignoranic, quanio aquilo quc o
scr Iunano odc scr. Aqui, cn oucas alavras,
csia a ninIa criica do iralalIo.
En 1956, Dcll idcniificou, na coca dourada
da inlccilidadc dc EiscnIowcr c da auio-
saiisfaao ancricana, o nao organizado, o nao
organizavcl c o nal csiar dos anos 70 c, dcsdc
cniao, iudo aquilo quc nao sc odc clorar c
ignorado. E, una das coisas quc frcqucnicncnic
sc ignora c a rcvolia conira o iralalIo. Nao figura
cn ncnIun icio cscriio or ccononisias, iais
cono Milion Fricdnan, Murray FoiIlard,
21
FicIard Posncr orquc, do onio dc visia dcsics
scnIorcs, a qucsiao, cono c cosiunc scr
afirnado no Siar Trcl, nao conia.
Sc csias oljcccs, fciias or anor
lilcrdadc, nao crsuadiran os Iunanisias da
urgcncia dc nudana, Ia ouiras quc nao
odcnos ncnosrczar.
O iralalIo c crigoso ara a iua saudc. Na
vcrdadc, o iralalIo c Ionicdio dc un ovo ou
assassnio dc una conunidadc. Dircciancnic ou
indircciancnic, o iralalIo ira naiar a naior
aric dos iralalIadorcs. Todos os anos norrcn
na USA, cnirc caiorzc nil c vinic c cinco nil
iralalIadorcs viinas dc acidcnics no iralalIo
c nais dc dois nilIcs fican dcficicnics. Fcgisic-
sc quc csics algarisnos sao csialclccidos or
una csiinaao conscrvadora, o quc consiiiui
una aroinaao insuliuosa. Porianio, nao
calculan ncio nilIao dc casos dc docnas
originadas anualncnic or via do iralalIo. Dci
una visia dc olIos nun livro dc ncdicina, con
ccrca dc 1200 aginas, solrc docnas
ocuacionais. O quc dcssc livro rciirci foran
rasas sucrficiais. A csiaisiica conia con casos
cvidcnics, cono os ccn nil ninciros con docnas
nos ulncs c dos quais quarcnia nil norrcn
iodos os anos. Una faialidadc sucrior sida
|Noia. sida c o ncsno quc AIDS a iraduao
dcsic icio c dc Poriugal|, or ccnlo. Isio odc
22
fazcr-nos rcflcciir sc ionasscnos cn conia a
rcicnsao dc alguns, quando sc diz quc a sida
afligc ariicularncnic os scualncnic crvcriidos
c quc csics dcvcrian conirolar os scus vcios.
Porcn, a aciividadc do ninciro c sacrossania. O
quc a csiaisiica nao rcvcla c o nuncro dc
cssoas, nais dc dcz nilIcs, quc icn as suas
vidas cncuriadas clo iralalIo. E isio c, orianio,
Ionicdio. Pcnsanos nos ncdicos quc sc naian
a iralalIar aic aos 50 anos. Pcnsanos cn iodos
aquclcs quc iralalIan aic noric.
Mcsno quc nao norras, ou nao fiqucs
invalido dcniro do iralalIo, vais con iodas as
iuas foras iralalIar, voliar do iralalIo,
rocurar iralalIo, ou icniar csqucccr o iralalIo.
A naioria dcsias cssoas sao viinas do
auionovcl c fazcn disso una aciividadc
olrigaioria. Tcnos ianlcn quc coniar con a
oluiao indusirial, o alcoolisno c ouiras drogas
c vcios quc o iralalIo inccniiva. O cancro c as
docnas dc coraao sao nodcrnas aflics,
nuiias das vczcs rovocadas dirccia ou
indircciancnic clo iralalIo.
Assin, o iralalIo insiiiucionaliza a nossa
nancira dc vivcr. As cssoas cnsan quc os
canlojanos (c nais rcccnicncnic os Ialiianics
do Fuanda, or ccnlo} cran nalucos quando
sc cicrninavan uns aos ouiros, nas scra quc
sonos difcrcnics? Maianos cssoas a
23
iralalIarcn ara odcrnos vcndcr (ouiro
ccnlo} Dig Macs c Cadillacs, aos
solrcvivcnics. As nossas quarcnia ou cinqucnia
nil cssoas quc anualncnic sofrcn acidcnics sao
viinas, nao nariircs. Morrcran or nada, ou
norrcran clo iralalIo. Coniudo, o iralalIo nao
c algo clo qual valIa a cna norrcr.
Mas noicias ara os lilcrais. lrincarnos s
rcgulancniacs c inuiil ncsic conicio dc vida c
noric. A inicnao cra quc a govcrnancnial
Occuaiional HcaliI and Safciy Adninisiraiion
oliciassc o ccrnc do rollcna, quc c a scgurana
no local dc iralalIo. Mcsno anics dc Fcagan c o
Trilunal Surcno a sufocarcn, a OHSA cra una
farsa. Con os nvcis orancniais da cra Caricr,
anicrior c gcncrosa, (cn icrnos
conicnorancos}, un local dc iralalIo odia
cscrar a visiia dc un insccior da OHSA una
vcz cn cada quarcnia c scis anos.
O conirolo da ccononia or aric do Esiado
nao c soluao. O iralalIo c, (sc clc c alguna
coisa}, nuiio nais crigoso nos csiados
socialisias do quc aqui. MilIarcs dc
iralalIadorcs russos norrcran ou ficaran
fcridos na consiruao do nciro dc Moscovo. Ha
Iisiorias dccorrcnics solrc dcsasircs nuclcarcs
soviciicos quc foran alafados c quc fazcn
arcccr Tincs DcacI c TIrcc Milc Island
ccrccios anii-acrcos dc cscola rinaria. Por
24
ouiro lado, a dcsrcgulancniaao quc csia na
noda nos dias quc corrcn nao fara nclIor c
rovavclncnic ira docr. Do onio dc visia da
saudc c da scgurana, or ccnlo, o iralalIo
airavcssou a sua fasc nais icnclrosa nos dias cn
quc a ccononia nais sc aroinou do laisscz-
fairc. Hisioriadorcs cono Eugcnc Ccnovcsc
afirnaran dc forna crsuasiva quc os
iralalIadorcs dc falrica assalariados da Ancrica
do Noric c da Euroa csiavan nuna ior
siiuaao do quc os cscravos das laniacs do
Sul. Do onio dc visia da roduao, qualqucr
novo arranjo das rclacs cnirc lurocraias c
Ioncns dc ncgocios ouca difcrcna arccc fazcr.
Una icniaiiva scria dc inor aic os adrcs
lasianic vagos quc icoricancnic odcn scr
inosios cla OHSA, rovavclncnic iria rovocar
o colaso da ccononia. Aarcnicncnic, aquclcs
quc os dcvcrian inor salcn disso, visio quc
ncn scqucr icnian inicrccdcr junio da naior
aric dos infraciorcs.
O quc aic aqui dissc nao dcvc scr
conirovcrso. Muiios iralalIadorcs csiao farios do
iralalIo. Ha alias c crcsccnics iaas dc
alscniisno, dcsacaios, roulos c saloiagcns
raiicados or cnrcgados, grcvcs sclvagcns c
una icndcncia gcncralizada ara rcnialilizar o
iralalIo ao naino. Talvcz csicjanos a
cncaninIar-nos cn ccria ncdida ara una
25
rcjciao conscicnic c nao acnas visccral do
iralalIo. E ncsno assin, a inrcssao
doninanic, gcncralizada cnirc os aircs c os
scus agcnics, nas ianlcn nuiio divulgada cnirc
os iralalIadorcs, c quc o iralalIo c incviiavcl c
ncccssario.
Eu discordo. Iojc ossvcl alolir o iralalIo
c sulsiiiui-lo, na ncdida cn quc sirva ara fins
osiiivos, or una anolia dc aciividadcs dc un
iio novo. A aloliao do iralalIo rcqucr una
alordagcn sol dois onios dc visia disiinios. O
quaniiiaiivo c o qualiiaiivo. No quc diz rcsciio ao
asccio quaniiiaiivo, icnos dc rcduzir
drasiicancnic a quaniidadc dc iralalIo quc csia
a scr fciia. Prcscnicncnic, a naior aric do
iralalIo c inuiil ou ior do quc isso, or
conscguinic, dcvcranos sinlcsncnic vcr-nos
livrcs dclc. Por ouiro lado c cnso quc csic c o
ccrnc da qucsiao c o novo onio dc ariida
rcvolucionario , icrcnos quc agarrar no quc c
inorianic fazcr c iransfornar cssa aciividadc
nuna agradavcl varicdadc dc divcriincnio, aric c
assaicno. Nao sc disiinguindo dc ouiros
razcrcs, cccio quc clcs aconicccn ara cIcgar
a roduios finais uicis. Ccriancnic cssc
orncnor nao os dcvcra iornar ncnos airaciivos.
A iodas as larrciras ariificiais do odcr c da
roricdadc odcrao cair. A criaao odcra
iornar-sc rccriaao. E iodos nos odcrcnos
dciar dc icr ncdo uns dos ouiros.
26
Nao csiou a sugcrir quc nuiios iralalIos
ossan scr salvos dcsia nancira. Por ouiro lado,
nao valc a cna salvar a naioria dclcs. Hojc, so
alguns iralalIos scrvcn ara alguna coisa c
indccndcnicncnic da dcfcsa c rcroduao do
sisicna dc iralalIo , so una fracao rcduzida
do iralalIo rcalizado scrvc un roosiio uiil.
Ha irinia anos airas, Paul c Pcrcival
Coodnan avaliaran cn soncnic 5% o iralalIo
rcalizado c sc a csiinaiiva for corrccia agora, a
crccniagcn dininuiu colrindo as nossas
ncccssidadcs dc alincnio, vcsiuario c alrigo.
Esias csiinaiivas sao soncnic una adivinIa dc
iniclcciuais, nas o onio fiavcl csia claro.
dircciancnic ou indircciancnic, nuiios
iralalIos scrvcn un dcsgnio inroduiivo dc
concrcio ou conirolo social. Podcnos lilcriar
nilIarcs dc vcndcdorcs, soldados, gcrcnics,
lofias, corrciorcs, adrcs, lanquciros, advogados,
acadcnicos, scnIorios, guardas c iodos aquclcs
quc iralalIan ara clcs.
Quarcnia or ccnio dcsics iralalIadorcs sao
lrancos c a naioria faz iralalIos fasiidiosos c
csiuidos quc janais cn icno algun foran
forjados. Todos concordarao quc inuncras
conanIias dc indusiria, dc scguros, da lanca,
dc Ialiiacs, or ccnlo, nao scrvcn ara
nada a nao scr ara un cnrcdo dc aclada, un
ciraordinario auncnio das foriunas rivadas dc
27
alguns c scrvircn a una ninoria rivilcgiada dc
olcia social. Nao c un acidcnic quc o cIanado
icrcciro sccior (scrvio ullico} csiagna c o sccior
rinario (agriculiura} csia cn vias dc
dcsaarcccr. E, cono o iralalIo nao c ncccssario
cccio ara aquclcs quc nclc nandan os
iralalIadorcs sao dcslocados do rclaiivancnic
uiil ara una ocuaao inuiil. Para dcsia
nancira asscgurarcn a ordcn ullica.
Qualqucr coisa c nclIor do quc nada. or isso
quc nao odcs ir ara casa so orquc acalasic
nais ccdo o iralalIo. Elcs qucrcn o icno quc
conran, o suficicnic ara quc iu scjas
roricdadc dclcs, ncsno quc dclc nao
ncccssiicn. Dc ouiro nodo, cono sc
conrccndcra quc o icno dc iralalIo nao icnIa
scnsivclncnic dininudo nos uliinos cinqucnia
anos?
Da roina vcz vanos lcvar ara o iralalIo
dc roduao un carnicciro cscrio. Acala a
roduao dc gucrra, o odcr nuclcar, os
alincnios dc lasiico c os dcsodorizanics
Iigicnicos c, solrciudo, a indusiria auionovcl
solrc a qual valc a cna falar. Un auionovcl
ocasional Sianlcy Sicancr ou o Modcl T odc
scrvir, nas os carros croiicos dc quc as lcsias dc
Dciroii c dc Los Angclcs dccndcn, csia fora dc
qucsiao. Scn ncsno o icniarnos, ja rcsolvcnos
raiicancnic a crisc cncrgciica, a crisc anlicnial
28
c cquacionanos ouiros rollcnas scn soluao
aarcnic.
Finalncnic, icnos quc acalar con o iralalIo
ondc as Ioras dc laloraao sao dc longc as nais
cunridas, as nais nal agas c do nais
cnfadonIo quc Ia or a. Esiou ianlcn a rcfcrir-
nc s donas dc casa quc fazcn o iralalIo dc
casa c ionan conia das crianas, cnquanio o
narido csia a iralalIar. Alolindo o iralalIo
assalariado c rcalizando o dcscnrcgo ioial,
odcnos dcsiruir a divisao scual da lida
doncsiica. Cono salcnos, a fanlia nuclcar c
una adaiaao incviiavcl inosia clo rcginc do
salariaio ara a divisao do iralalIo. Qucr iu
gosics ou nao, ial cono as coisas sc icn assado
duranic o uliino scculo, ou dois, c
ccononicancnic razoavcl ara o Ioncn lcvar
ara casa o ioucinIo c ara a nulIcr fazcr o
iralalIo sujo ofcrcccndo ao Ioncn un ccu nun
nundo dcsrovido dc coraao. Ao ncsno icno,
as crianas sao arrclanIadas ara canos dc
conccniraao dc jovcns cIanados cscolas.
Princirancnic, ara as nanicr afasiadas das
saias das nacs, nas, no fin dc conias, ara
adquirircn o Ialiio da olcdicncia c da
oniualidadc quc ianio jciio fazcn a un
iralalIador. Porcn, sc csias con a rcicnsao dc
ic dcscnlaraarcs do airiarcado, rocura
dcscnlaraar-ic da fanlia nuclcar, cujo iralalIo
dc saa scn dirciio a salario, na oiniao dc Ivan
29
IlicI, vialiliza o sisicna do iralalIo quc o iorna
ncccssario. O quc aconanIa csia csiraicgia
anii-nuclcar c a aloliao da infancia c o
cnccrrancnio das cscolas. Ncsic as cisicn
nais csiudanics do quc iralalIadorcs a icno
iniciro. Prccisanos das crianas cono
rofcssorcs c nao cono csiudanics. As crianas
icn nuiio a coniriluir ara a rcvoluao ludica
orquc salcn lrincar nclIor quc os adulios. Os
adulios c as crianas nao sao idcniicos, nas cla
inicrdccndcncia acalarao or iornar-sc iguais.
So a lrincadcira odc lanar a onic solrc o
alisno quc scara as gcracs.
Ainda nao ncncionci scqucr a ossililidadc
dc rcduzir drasiicancnic o ouco iralalIo quc
rcsia airavcs da auionaiizaao c da cilcrnciica.
Todos os cicniisias, cngcnIciros c iccnicos, una
vcz discnsados dc sc rcocuarcn con a
invcsiigaao lclica c a ncccssidadc dc os scus
roduios sc iornarcn olsolcios, dcvcrao divcriir-
sc a dcscolrir ncios dc clininar a fadiga, o icdio
c o crigo dc aciividadcs, iais cono o iralalIo
ninciro. Scn duvida, cnconirarao ouiros
rojccios ara sc divcriircn. Talvcz vcnIan a
consiruir sisicnas dc conunicaao nuliincdia
cscala glolal c accssvcis a ioda a gcnic, ou a
fundar colonias no csao. Talvcz. Eu rorio nao
sou cniusiasia das coisas inuicis. Eu nao
gosiaria dc vivcr nun araso dc carrcgar no
loiao. Nao qucro quc cscravos roloiizados faan
30
iudo; ianlcn cu qucro fazcr coisas. Na ninIa
oiniao, Ia un lugar ara a iccnologia quc
ccononiza o iralalIo, nas cssc lugar c dc
cqucnas dincnscs. Os rcgisios Iisioricos c rc-
Iisioricos nao sao roriancnic aninadorcs.
Quando a iccnologia dc roduao assou da caa
c rccolIa ara a agriculiura, c da ara a
indusiria, o iralalIo auncniou, ao asso quc as
Ialilidadcs c auiodcicrninaao dccrcsccran. O
dcscnvolvincnio ulicrior da indusirializaao icn
accniuado o quc Harry Dravcnan cIanou a
dcgradaao do iralalIo. Os olscrvadorcs
inicligcnics scnrc sc dcran conia disso. JoIn
Siuari Mill cscrcvcu quc iodas as invcncs
alguna vcz dclincadas ara rcduzircn a nao dc
olra nunca ouaran un noncnio dc iralalIo
quc fossc. Karl Mar cscrcvcu quc scria ossvcl
cscrcvcr un Iisiorial das invcncs fciias dcsdc
1830 con o unico roosiio dc forncccr o caiial
con arnas conira as rcvolias da classc ocraria.
Os cniusiasias da iccnofilia, iais cono Saini-
Sinon, Conic, Lcninc, D.F.Slinncr ianlcn
foran auioriiarios a ioda a rova, ou scja,
iccnocraias. Dcvcranos scr nais do quc cciicos
no quc diz rcsciio s roncssas dos nsiicos
conuiacionais. Elcs iralalIan cono cacs c algo
nc diz quc, sc for or clcs, o ncsno aconicccra a
nos ouiros. Mas caso clcs icnIan quaisqucr
coniriluics ariicularcs nais roniancnic
sulordinadas s ncccssidadcs Iunanas quc
31
corrida alia iccnologia, orquc nao dar-lIcs
ouvidos?
O quc cu gosiaria rcalncnic dc vcr aconicccr
c a iransfornaao do iralalIo cn jogo. Un
rinciro asso scra dcscariarnos as nocs dc
cnrcgo c ocuaao. Mcsno as aciividadcs
quc ja icnIan algun icor ludico crdcn a naior
aric dcsic ao scrcn rcduzidos a cnrcgos quc
ccrias cssoas, c acnas cssas cssoas, sao
olrigadas a cccuiar scn odcrcn fazcr nais
nada na vida. Nao scra csquisiio quc os ocrarios
agrcolas sc csfarracn a iralalIar nos canos,
ao asso quc os scus anos con ar condicionado
vao ara casa iodos os fins dc scnana
dcdicarcn-sc lricolagc nos jardins
rcscciivos? Nun sisicna dc fcsia crnancnic
vcrcnos a idadc aurca do dilcianic quc fara o
Fcnascincnio cnalidcccr con vcrgonIa. Nao
Iavcra nais cnrcgos, acnas coisas ara fazcr c
cssoas ara as fazcr.
Cono CIarlcs Fouricr dcnonsirou, o scgrcdo
da iransfornaao do iralalIo cn lrincadcira
consisic cn fazcr con quc nas aciividadcs uicis
sc arovciic iudo o quc varias cssoas cn aliuras
varias rcalncnic gosian dc fazcr. Para
ossililiiar quc algunas cssoas ossan fazcr as
coisas dc quc gosicn scra suficicnic crradicar as
irracionalidadcs c disiorcs quc consurcan
cssas aciividadcs quando clas sao rcduzidas a
32
iralalIo. Eu, or ccnlo, gosiaria dc cnsinar
un locado (nao cn dcnasia}, nas nao qucro
csiudanics conulsivos, ncn gosio dc lanlcr as
loias a cdanics aiciicos ara asscgurar un
ganIa ao.
A scguir Ia un ar dc coisas quc as cssoas
gosian dc fazcr dc vcz cn quando, nas nao or
dcnasiado icno, c ccriancnic nao iodo o
icno. Vocc odc icr gosio cn ionar conia dc
crianas or unas Ioras ara csiar na
conanIia dclas, nas nao ianio cono os ais
das ncsnas. Ao ncsno icno os ais arccian
rofundancnic o icno ara clcs rorios quc
vocc IIcs roorciona, cnlora ficasscn inquicios
sc fosscn scarados da sua rolc or dcnasiado
icno. Sao csias difcrcnas cnirc os indivduos
quc ionan ossvcl una vida dc jogo livrc. O
ncsno rincio alica-sc a nuiias ouiras arcas
dc aciividadc, con rclcvo ara as nais
fundancniais. Assin, nuiias cssoas gosian dc
cozinIar quando sc dcdican scriancnic a cssa
aciividadc nos scus icnos livrcs, nas nao
aconiccc o ncsno quando o fazcn acnas ara
rcalasicccr coros Iunanos ara o iralalIo.
Tcrcciro, c cnquanio as ouiras coisas sc
nanicnIan inalicradas, algunas aciividadcs quc
sao insaiisfaiorias sc forcn ccrcidas or vocc
ncsno, ou nun anlicnic dcsagradavcl, ou s
ordcns dc un dono, ionan-sc arazvcis, ao
33
ncnos or algun icno, sc cssas circunsiancias
forcn alicradas. O ncsno ira rovavclncnic
alicar-sc, aic ccrio onio, a iodo o iio dc
iralalIo. Ha qucn nuliiliquc a sua
ingcnuidadc, gcralncnic dcscrdiada, ara
iransfornar, o nclIor ossvcl, os iralalIos dc
csiafa ncnos convidaiivos nun jogo.
As aciividadcs quc airacn alguns, ncn
scnrc airacn os ouiros, nas qualqucr cssoa
icn, no nnino cn oicncia, una varicdadc dc
inicrcsscs c un inicrcssc na varicdadc. Tudo ao
ncsno icno agora, cono qucn diz. Fouricr foi
qucn lcvou nais longc a cscculaao solrc as
ossililidadcs dc iirar rovciio dc ccdicnics
alcrranics c crvcrsos na socicdadc os-
civilizada. A isso cIanou Harnonia. Scgundo
clc, o incrador Ncro icria acalado or scr una
loa cssoa sc, cn criana, iivcssc saciado o scu
gosio cla carnificina iralalIando nun
naiadouro. Crianas cqucnas cn quc fossc
noiorio o gosio cn cIafurdarcn na orcaria
odcrian scr agrcgadas cn cqucnas Iordas
ara linar as casas dc lanIo c dcscjar o lio,
scndo os nais dcsiacados agraciados con
ncdalIas. Nao dcfcndo rccisancnic csics
ccnlos, nas sin o rincio cn quc sc
fundancnian, o qual nc arccc fazcr nuiio
scniido, cono una das dincnscs dc una
iransfornaao rcvolucionaria glolal. Nao nos
csqucanos do orncnor quc nao c ncccssario
34
cgarnos no iralalIo ial cono clc c Iojc c
doiarno-lo con as cssoas ccrias, algunas das
quais icrian dc scr, scn duvida, crvcriidas. Sc a
iccnologia c ara aqui cIanada c ncnos ara
auionaiizar o iralalIo aic sua incisicncia, do
quc ara alrir novos csaos ara a (rc}criaao.
Aic ccrio onio, odcrcnos qucrcr voliar ao
aricsanaio, o quc Willian Morris considcrou scr
un rcsuliado rovavcl c dcscjavcl dc una
rcvoluao conunisia. Assin, a aric scria
rccucrada das naos dos snols c
colcccionadorcs, scria alolida cnquanio
dcariancnio csccializado ao scrvio dc un
ullico dc cliic c as suas qualidadcs dc lclcza c
criaiividadc scrian dcvolvidos vida lcna da
qual foran sulirados clo iralalIo.
clucidaiivo lcnlrarno-nos do faio quc os vasos
grcgos aos quais cscrcvcnos odcs c quc cilinos
cn viirinas dc nuscu foran usados, no scu
icno, ara guardar o azciic. Duvido quc os
nossos aricfaios do dia a dia icnIan un fuiuro
assin iao glorioso, sc c quc icn algun. O quc sc
assa c quc nao Ia nada a quc sc ossa cIanar
rogrcsso no nundo do iralalIo; sc Iouvcr
alguna coisa, scra rccisancnic o conirario. Nao
dcvcnos fazcr-nos rogados ara surriiarnos ao
assado aquilo quc clc icn ara nos ofcrcccr,
visio quc os aniigos nao crdcn nada c nos
sanos cnriquccidos.
35
A rcinvcnao da vida quoiidiana rcssuc o
iransornos os liniarcs dos nossos naas. En
loa vcrdadc, cisicn nais olras cscculaiivas
sugcsiivas do quc a naioria das cssoas suc.
Para alcn dc Fouricr c Morris c aic unas
anosiras, aqui c ali, cn Mar , Ia ainda os
cscriios dc Krooilinc, os sindicalisias Pcllouiicr
c Pougci, anarco-conunisias aniigos (Dcrlnan} c
conicnorancos (DoolcIin}. A Connuniias dos
irnaos Coodnan c o ccnlo acalado ara
ilusirar as fornas quc dcrivan dc dadas funcs
(fins}, c ianlcn Ia qualqucr coisa ara arcndcr
con os arauios ianias vczcs nclulosos da
iccnologia alicrnaiiva aroriada inicrncdia-
convivcncial, iais cono ScIunacIcr c
csccialncnic IllicI, una vcz quc o lciior consiga
dcsaciivar os scus canIcs dc ncvociro. Os
siiuacionisias, iais cono sc cnconiran
rcrcscniados na Fcvoluao da Vida Quoiidiana
dc Vancigcn c na Aniologia da Inicrnacional
Siiuacionisia, sao inicdosancnic lucidos, ao
onio dc sc iornarcn Iilarianics, ncsno quc
nunca icnIan cquacionado dcvidancnic a
coniinuidadc do nando dos consclIos dc
iralalIadorcs no conicio da aloliao do
iralalIo. No cnianio, nais valc a incongrucncia
dcsics do quc qualqucr vcrsao cisicnic do
csqucrdisno, cujos dcvoios sc csforan or
scrcn os uliinos Icrois do iralalIo, visio quc, sc
nao cisiissc o iralalIo ianlcn nao Iavcria
36
iralalIadorcs c, scn iralalIadorcs, qucn
rcsiava ara a csqucrda organizar?
Assin, os alolicionisias ficarian cn grandc
ncdida or sua conia. Ningucn odc vaiicinar o
quc iria rcsuliar sc fosscn dadas largas ao
oicncial criaiivo lcsiificado clo iralalIo. Tudo
odc aconicccr. O rollcna da lilcrdadc vcrsus
ncccssidadc, oljccio dc dclaics infindavcis, con
o scu ano dc fundo icologico, rcsolvc-sc na
raiica, una vcz quc a roduao dc valorcs
uiiliiarios icnIa nas nossas vidas un csao
corrcsondcnic ao da consunaao dc una
aciividadc jocosa rclcia dc dclciic.
A vida iornar-sc-a un jogo, ou anics, nuiios
jogos, nas nao o quc c Iojc un jogo dc
nonoolio. Un cnconiro scual quc corra clo
nclIor c o aradigna do jogo roduiivo. Os scus
ariicianics oicncian nuiuancnic os
razcrcs, ningucn sona onios c iodos fican a
ganIar. Quanio nais dcrcs nais rccclcs. Na vida
ludica, o quc o sco icn dc nclIor ira iransvasar
ara a naior aric da vida quoiidiana. A
gcncralizaao da lrincadcira conduz aos razcrcs
scnsuais da vida. O sco, cn coniraariida, odc
iornar-sc ncnos olscssivo c dcscscrado, nas
nais jocoso. Fazcndo as cariadas ccrias, iodos
nos odcnos rccclcr nais da vida do quc ncla
invcsiinos, nas so sc jogarnos dcfcsa.
37
Nunca ningucn dcvcria iralalIar.
TralalIadorcs dc iodo o nundo... dcscanscn!

38

Notas
(1} Ollonovisno. conoriancnio dc Ollonov,
Icroi aiciico da novcla dc ConcIarov. Auior quc
rcfcrc conicnlar c discuiir o Univcrso,
incluindo o scu rorio airiluio, cn vcz dc ionar
aric aciiva na rcsoluao dos scus rorios
rollcnas c ariiciar na vida. SialIanovisno.
una idcologia na c-Uniao das Fcullicas
Socialisias Soviciicas (UFSS}, quc icn or
oljcciivo cncorajar o iralalIo duro c o nais
rcniavcl ossvcl, scguindo assin o ccnlo dc
SialIanov, un ninciro dos anos 30 c 40, cujo
adrao dc roduiividadc ganIou fana.

(2} No final da gucrra inicr-incrialisia dc
1939-45, nasccu nos Esiados Unidos da Ancrica
un novo lilcriario! En linguagcn snol dizcn-
sc, sc ossvcl con una onia dc soiaquc
californiano, os lilcriarianos. Esia corrcnic c
csscncialncnic consiiiuda or ccononisias quc,
ial cono Milion Fricdnan, vao dcscnvolvcr as
icorias dc OcnIcincr conira a invcrvcnao
csiaial na csfcra ccononica. |...| a ariir da
criica do Esiado-Providcncia quc David Fricdnan
dara una dcfiniao do lilcriarianisno. A idcia
ccniral do lilcriarianisno c quc as cssoas
dcvcrian odcr vivcr dc acordo con os scus
dcscjos. Fcjciianos conlciancnic a idcia dc quc
as cssoas dcvcn scr roicgidas fora conira
39
clas ncsnas |...| Oondo-sc a ioda a inicrvcnao
csiaial na csfcra ccononica ou social sao
ininigos alsoluios do socialisno dc Esiado.
Esias ionadas dc osiao lcvaran os
lilcriarianos a aliarcn-sc aos conscrvadorcs do
Pariido Fcullicano, scndo una ial aliana
jusiificada cla ncccssidadc dc una uniao conira
o conunisno nundial, c a dc garaniir o lasscz
fairc ccononico. A douirina acala, dc faio, or
conduzir a una rcinvcnao, ou anics, a un
acrfcioancnio da socicdadc caiialisia. Aosia-
sc nun dciar fazcr ioial, or oosiao a una
ccononia auioriiariancnic dirigida. |...| A gucrra
do Vicinanc c as rcvolias csiudaniis favorcccn,
cn 1969, a ruiura da aliana conscrvadorcs-
lilcriarianos, acsar dc alguns dcsics uliinos
aclarcn ao voio nas clcics cn quc Fcagan foi
clciio. A ariir dcsia ruiura, o novincnio
csiruiurou-sc, originando, cnirc ouiros, o
Pariido Lilcriario quc concorrc cn quasc iodas
as clcics quc aninan a vida oliica noric-
ancricana. (M. Daloufclicr, in rcvisia Maldiao
n. 1 1986}.

(3} Quaaludic. dc quaaludc, un candido
nonc ara o scdaiivo Iinoiico nciIaqualonc,
conIccido na Euroa or Mandra.

(4} Calvinisno. rcligiao fundada or J.
Calvino o icrcciro Ioncn da rcvoluao
40
roicsianic quc nasccu cn Noyon, crio dc Paris,
a 10 dc julIo dc 1509. Pouco dcois, influcnciado
cla rcforna dc Luicro, acrcdiiou icr cnconirado
ianlcn cvidcnics coniradics cnirc as
Sagradas Escriiuras c a icologia caiolica. Dcsic
nodo, cn 1534 rcnunciou aos scus lcncfcios
cclcsiasiicos c alandonou Frana ara sc rcfugiar
na Sua, ondc cscrcvcu Da Insiiiuiao da
Fcligiao Caiolica. Con a sua douirina rcdigida
lanou-sc acao cn Ccnclra ondc iriunfava a
rclcliao dc Zwinglio. Muiio nais iniransigcnic do
quc Luicro c Zwinglio, nao acciiou, cono csics o
fizcran, siiuar a sua rcligiao ao scrvio do
Esiado. Aquilo quc icniou foi sulncicr o Esiado
sua rcligiao c ara isso arcscniou-sc cono
rcrcscnianic dc Dcus. Conrccndcndo quc
csiavan ancaados dc cair dclaio da
iniransigcncia icocraiica dc Calvino, os
Ialiianics dc Ccnclra crgucran-sc conira clc c
culsaran-no. Calvino rciirou-sc ara
Esiraslurgo, cidadc ondc casou con una viuva
cIanada Idclciic dc Durc. Enircianio, os
scguidorcs dc Calvino iinIan conscguido inor-
sc cn Ccnclra, o quc crniiiu csic dc cnirar
cono vcnccdor na cidadc, da qual foi un
auicniico rci c scnIor aic ao dia da sua noric,
cn 1564. O rcinado dc Calvino foi un rcinado dc
icrror. Possua vigilanics dc lairro quc
dcnunciavan iodos quanios sc ounIan ou
nosiravn rciiccncias cn acciiar o calvinisno. A
41
lisia das viinas dc Calvino foi inicrninavcl.
Enirc os quais rccordcnos a icrrvcl noric na
fogucira do ncdico csanIol Migucl Scrvci, quc
ousou olcnizar con clc. Foi, no cnianio, Calvino
quc dcu douirina do iralalIo ioda a sua
inoriancia no cnsancnio c na vida crisia. Fcz
dcla o fundancnio dc una ciica social quc
ccrccra rofunda c duravcl influcncia, na Sua,
nos Pascs Daios, na Inglaicrra, na Escocia c nos
Esiados Unidos da Ancrica. O nandancnio do
iralalIo icn, ara clc, una auioridadc ariicular
clo faio do Criador, ao ronulga-lo, sc dar a si
ncsno cono ccnlo. A ociosidadc c a rcguia,
assin cono a llasfcnia, sao ofcnsas najcsiadc
divina c c or isso quc clas sao analdioadas or
Dcus. A douirina dc Calvino cnconira-sc cosia
no livro acina ciiado.
42

original. TIc Aloliiion of Worl
Auior. Dol Dlacl
Traduao. Aldoulic San Doyd c Lunir NaIodil
Ediiado cn Lisloa cn 1998 or Crisc Luuosa
Pullicado originalncnic nos EUA cn 1985.
A vcrsao original inglcsa (c ouiros cnsaios do
auior} csia accssvcl cn TIc DiscncIanicd
Worlcrs Union ( www.cai.org.au/dwu/ }, con a
scguinic rcfcrcncia.
Dol Dlacl's 1985 cssay, TIc Aloliiion of Worl
acarcd in Iis aniIology of cssays, TIc
Aloliiion of Worl and OiIcr Essays, ullisIcd
ly Loonanics Unliniicd, Pori Townscnd WA
98368 |ISDN 0-915179-41-5|. TIc following
disclaincr is rcroduccd fron iIc vcrso of iIc
iiilc agc. NOT COPYFICHTED. Any of iIc
naicrial in iIis lool nay lc frccly rcroduccd,
iranslaicd or adaicd, cvcn wiiIoui ncniioning
iIc sourcc.
UFL.. www.cai.org.au/dwu/
43

Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cDoolsDrasil.con
44

noi 2004 Dol Dlacl
Ediao Projcio Pcrifcria
www.gcociiics.con/rojciocrifcria

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
Maio 2004

Você também pode gostar