Você está na página 1de 100
| 4 100 Goncas Fernanoes devendo ser entendido como a verificagia de compat leis ou atos normatives em relacdo a uma Constituigao,* no que tange a0 preen- chimento de requisits formais e materiais que as leis ou atos normativos devem necessariamente observar. segundo a doutrina majortaria, o contote gomo! a andi i i legalidade (exerce relagao de supremacia em relacdo a todo 0 ordenamento juridice) sendo, portanto, formal e rigida.« oxéneeito de "Sendo algo medida em que a referida lei ou ato normativo ainda permaneceria Compo. 2 Cone Portanto, & luz da doutrina, podemos estabelecer, pelo menos em regra, 05. pressupostos do clisico cont 3) existéncia de uma Cons 2) 0 entendimento da Con: confere fundamento de 1iglo como uma norma juridica fundamental (que idade para o restante do ordenamento); 1m 6rga0 dotado de competéncia para a realiza 4) uma sanglo para a conduta (positiva ou negativa) realizada contra (em descon- formidade) a Constiticao. 2. ESPECIES (TIPOS) DEINCONSTITUCIONALIDADE * Tabalharemos, incalmente, com algumas espécies de inconstitucionalidade desenvolvidas doutrinaria e jurisprudencialmente.* Jona com a inadequaco em relagdo as normas de essa conduta que ira contrariar preceitos constitucio- uanto negativa. Dai a diferenciagao quanto ao tipo de conduta entre a inconstitucionalidade por acao e a inconstitucionalidade por A inconstitucionalidade por ago diz respeito a uma conduta positiva que con- traria normas previstas na Constituicao. Ou seja, 0 Poder Piblico produz atos nor- nstitucionalidade por omissdo decorre de uma conduta negativa dos Po- 08. Ou seja, 05 mesmos nao atuam, restam em inércia € com isso nao 0. Nesse sentido, esse tipo de pritica ‘a como inconstitucional em alguns oF s, como 0 nosso de 1988. A omissdo, atualmente, vem sendo (absoluta) ou parcial. A omissao total ocorre na ti auséncia de norma para viabilizar direitos previstos na Con caso o legislador realmente nao empreendeu a providéncia legislativa devida. lmissao parcial ocorre quando existe ato normativo, porém 0 mesmo é insuficiente ios previstos na Constiuigao, viabi ‘omissiva (nom facere) também se carai ‘denamentos ju fous 404 2 Sayduuys eureus ap wnagnd 0 WO> fo1d wn openoude 40} ‘ose2e 10d ‘as ‘einjosqe Euore ‘ap 0 9 seawaydilo 127 ap oBdencide e exed ode assaU oxsinasd wnsgnb 0 “Bs/aD ep 69 “Le Op 9 OPED aidwas ojduiaxs ouowLd wh “enna{go lewL0} ‘Spepileuarmnsuosuy p19:s000 “sase, S¥s5a Jod seisinasd seiBad Sep sew Seplidunosap wa10} ag "(oEdeaQNG 9 oBIeS/nwOLd ep o1aw! 10d ‘openosde et Donjieuiou ove op eppaya ap OBYeABaIUL e 211000 jen eu) sD1NaWaYduIO9 2 (5909 -|sodoud sep OBSeI0A 2 OBSSMOSIp e ey [enb eu) DARIMIRSUOD ap SEPEUIEAD ‘ON “si89) ossanoud op sasej senino se oadse1 wazip ‘soanatqo syews0} sousinbas jad seiaweydiwos ae quaUa}dwo> 19} ap -ues e anb epuye ewuye ewSaUL © 2 “eA) ‘epuapnidsuin{ @ 2 eusinop e anb op au fu eisinaud ‘eaygnday ep aluapysaid op (eNSNID ‘u9LeUl a1qos onneysi#a} 0ss92030 OF oF Jopeuas wn no opeindap wn ap ose) 0 9 ‘ap ojduiaxa wi ‘ossazoud 0 xeiBeyap/se.u! e1ed apt luiat anb oyafns o8 as-euone|ay ‘oWeLiog “enn -siBa] 05592014 op ase) exiawiud e oyadsa1 wazIp ‘Sonpafqns syeuLs0} SoUsiNdas 83] ossapoud 0 ‘eu 89] ossan0ud OplAap op o1uawidunasap 0 1911020 ‘pa ‘0se9 assan 99/49 69 & 65 “se sou SeysiAoud onje[siBal ossaD0ud op sewLOU Sep eDuEAIasqou! Jod 211000 -eyp awauleLidosd euLio) apeplreUOPMANSUODUY 1/89/89 ep “6 § “gr "Ue oU Sorsinaid sonnalqo Soisodnssaud sop BDUEN “tasqo & wi9s o[d){unU oxou opueLD jenpeIsa [91 BP OBSIpa B OWOD WAG ‘88/¥) ep 79 “we 0 opulidunasap “epuaiun 9 epugAajal ap sousinbas Sop eDUERIS {go & wias Seugsinosd SepIpaw ap OBdipa e SOW ‘so|dulaxa OUIOD “TeULIO} sovarmonuusie9 30 0810 suo) wu seistAaud seAnveuoU sapadsa senDadsau SEP suo wa no) epenbape opdnpoud ewn efey anb ered soysinbay somuinsas juauiajdiwoo 2 eat « apepievorninsuoau ‘oeiua “gsaney (oun ojesBesed “22 “Ue ou eisinaid OF3eS 2p RUSSADAU P was) |e "UE Op SeURLEW Sessa 2aqos s9sndsip yeNpeIS3 191 ewin as ‘oweLog ‘iBuad o1auIp asqos oeSe/sI89) ¥ OBIUN EP EATEAUG BDUZIId ‘ojdwaxa owo) ‘oie op oe¢npoud e eied gg/y) eu seIsI.au seifa1 ap owawlidwnasap 0 ayjonua cemuR810 yeul40} apK evo ‘suo owwoweuapso [eMe Ossou ap Zn} e /euL40} aPEp|EUO!DMIASUEDU} ap Sod) SION 4ssod san woo aqvawrente weyjeqel eoUEprudsun{ B a eULINop e “Seg OM xb eu son9p i seas se 5098 nt wi sm 0 ape uo jn opou oe ‘opeayes duuoye ‘oysdras aap sey so) sis © epugpago eu 5-8 opm 2s: ‘saueuopnnsosslspond seus Se ur apeplusoneasap us pepe os soneuou sore nos San ua epypou ev sean seuou Sep OPPO) 29 osaaid a ofA in 94RD nd EanDe 9 LO popnouopmmsiom Isv0) @ aS wazenbape “oss woo 24 satpuaaid wan: 1Su09 ap ajonuoD ap opel U0) & OBDEIIJ U2 SOAEUNOU SOLE NO s} 409 0 auuojuo ‘owetod 08 Epa eu opuso20 or ap % 0 Sq epson om ‘ated ous outs epenoout ss aod upaeapeptevopMnSuNDNy rwincp ooewnng Coveoas of Const core no proceso lepatvo (process de prodxto das presient da Rep, haverd ua ncnttuonldade formal bea da como aqule vo que ocr no process eltv orceso ovens ‘mesma. Outro exemplo de inconstitucionalidade formal objetiva ocorre quando espe ormatias) em vite do abuso das rerroRatvas O86 Boer ‘um projeto de lei aprovado na Casa revisora com emendas que causaram uma vantagensinevides pelos parlamenars Ns se je cece em vitude alteracdo substancial no mesmo (projeto de lei advindo da Casa iniciadora) nao sue tee (puatias) ee tevern a essa concusdo, poderiamos ter a configura volta para a Casa iniciadora apreciar as emendas, ou seja, para que a Casa ormas sto produzidas no processo 4 ie ia qual as Iniciadora aprove ou no as emendas. Nesse caso, temos 0 descumprimento cio da conrareade 3 forma pela aa as norms so prouis oe es norma previstan ardgrafo dnico jeterminado constitucionalmente, a : Sree aan DOB TeRRat celase opatgaio code cade Un curl, ase cst, podeta ser odo “easo mensal vay No meso, est08cOnsbbs ‘tumeneenenado pl i, a Par. No mes, ¥ ros para a aprovacao de normas: A inconstitucionalidade material é aquela que ocorre quando 0 contetido de leis ou atos normativos encontra-se em desconformidade (ou desacordo) com 0 conteido das normas constitucionais. Nesse sentido, fala-se na inobservancia de requisitos materials por parte de leis ou atos normativos. Com isso, haverd incons- ttucionalidade material quando o contetido da lei ou do ato normativo contrariar © conteddo da Constituigdo. Aqui, é importante salientar, na esteira de Gomes Ca: ria, que, no Brasil a in do 0 pagamento de quantitativos financ: eee am, por exempo,Emendas Con 2 ae igimente rabalada apenes.no anbito dou se tundamentou a polite desta Vara daFatenda Pi wie em um caso concreo, que eonsderow fcostuional a 3 reforma da preven na orem Sm fondamentada n ao. SUpEN® Go smerstaer, como esauera de anos de 203 #004, or 0 de poder ou do excesso de poder legisat £ mister salientar, ainda com apoio na doutrina dos autores supracitados, quea 1do padecem de fentendimento do vicio de decoro parlamentar Como um vicio formal, ocorrido no processo de producdo do ato normative)”. & dor, se refere dretamente ao principio da proporcionaiade ov da p apontados, atualmente, como verdadeiros baluartes da jurisprudéncia, al europeia e nacional. Nesse sentido, sera apreciado pelo érgao de empotel com eo pte : : trode Congreso de constitucionalidade se 0 aio normativo é adequado (relacao de mefos € fins), necessério (se existe outro meio menos gravoso ou 0 m mcr comme " soaem iga, emo Lenio Streck, n:™E jz mineito azdakiow ou da proibigao da protegéio insuficiente. Nesses termos, ‘em excesso (aevencio respeitar a proporcionalidad publeadona ‘ead voter cenderado no gament do Aqui, ainda 6 interessante, mais uma digressio. Essa diz respeito 20 i vieio de decoro parlamentar (ou incor ‘mentar).0 vicio de decoro parlamentar, con “wai0g “ov ‘no ogsdaaa1 ls op jenie epuap -nudsun{ B e4ed ‘opniaiqos ‘a euynnop ep aued k0q eied “slanedwoaul Wausor 35 sasouiaiue s90%e}s/8a} onb woo opuaze} ‘euormnsuos oxaUIEJed op OESELAIIE wn gy “,leuopmsuo) epuawia ap o1aui Jod yeme Ep oF EIa\!e E WOD no OEDININ suo) enou ewin ap owauwiZins, 0 wod ‘elas no Yeuo!oMiAsUOD epUAWa ap o19UI 10d ‘opesaije 9 jeuominisuo> omar 0 opuenb ‘epule ‘no soneULOU soie no sa} SESS ‘woo eunpeod syew OBU anb ced minsuo) eAdU ewin 4od epeBona1 9 aquauowarsod ‘an osimnsuo) ewn ap aseq e Gos (epUgUOSUOD Wa a) opUEJORA sonsTEULIOU SoWe no sia} waisixa opiienb 211030 aquaquansadns apopypuorsnynsuosu) © Pf “oN jaleuapuo op JoJew 19} & (euELUOD) eIO1A anb on ~PWLIOU O18 no Ja} EW a8ins ‘oBD/nSUO} EpeUIMLaLAp EUIN ap apia9 e qos “elas NO “Bulsau & eUeNUOD 9 OF3IMANSUOD BUN ap BDURBIA ep OPAL! o sode (a2seU) opeLIpa 9 OnNeULOU OVE WN no 19} EWN opuEND 211020 BHApUIsLI0 apopyUOPANSUODUH Y 140) ouiaupsed oF op%eja1 wa oAeUOU ore no Ja} EP OESeJOgEID wp No oZInpoud EP ewawow oe weuo)rej21 as apepH|euo}yniusuOrU ap Sod no sap9dsa Sessa ‘oIUE] -104 “ajuaJuansadns no Dupuidio U9 OBD/MINISUO} B EUBAIUOD eULIOU ep OBSELD ap ‘owawow oF oivend eperyisse Jas ‘w9quiei “apod apepiyeuopmsuodu -UL 8 wo owend (wnuo9 syew ansnjpuy 9 and 0) ‘opdexe}29p & wio3 ove) J911020 apod eEuneped equ ew ax'snpul ‘sajap wn ap seued asqos 1dSIp SOLIEA no win a1q0s s}e3—1 apod OMIA 0 and 'SUODU! SOPEILDAP 185 SOUISaUI SO Opuanap “OBSIMSUOD ¥ WeUEsIUO) jeui0U sonnisodsip sun3je) onjieuioU ole op no 12} ep SaLied seuade opuend 241020 jopuod apopyouopnynsuody ef “oA|.eULIOU O18 op no 12} ep apepiiErFa ® supe gat apepifeuopminsuosul ap OEveLE;Dap F “elas no “oELiMsUOD & peu (eio1 wa JopAIASUODU) Ww 95-Lje) “SouLO) ©p no Ja] ep apepruuiojuorsep *P oxsuaixa & o1uend epepuarayp 495 apod ‘wigquie ‘apepljeuormmynsuosu y 2 1apod asap jeuo}suny ewouoanE ep ouEyd ou opuessasauy ‘onne|si83] 49po op owanogoine oF oyadsas woup sewaWeLEd oio2ap oF senejar saoisanb anb ap sox reuodw! o ‘os02ap ap wigand 30 sole Jod sewaweped op jeossad/eniafans apepiuqesuodsai epypnye eI ep lwale “euapssuo>sap, ‘apepyeuoomsuosut ap Jopexa8 oulod sewwaweed o1029p SP Op) op asa1 e ‘ypanIs o1Uay exed “.OEIESUAWL, Op OPo}iad ou opinjonUasap Orites/29} ossaz0sd op o1nyy seaewuou sappdsa Sezino no saieuaWia|dwo) no uguIpso S191 Sepeuonsanb 495 wlevapod ‘ouawepuny owsaUl ou aseq o> ‘and PepsaA woq 3 e1APAs JeUNqU oUFaAKAS ojad OL¥ gy ep oluaWeRIN| op oFze1 ‘WO epuapiraid ep euLi0jay e WieuoNsanb ‘éaay a agay “LaBY “Seay slay se ‘opnuas SSS2N JoBjesuau,, op eDUaISKa ap opoyied o aiueinp ‘/eUODMIRSUOD epualua ap [12u! Jod sopesayje wero} anb eongnday ep ogsimnsuo> ep sonuisodsip sunsje 3P apepyen e opueuonsanb “texapa4 feungui ourasdns ou apepi/euo!smnsuosuy 9 seiauiq sagsy sepezinle weio, ‘asai eisau w9quie aseq W0> Bewanoo GoncesFemanots 6 mister salientar que se pelo menos tradicionalmente,” no cabe ADI sobre lei ou ato normative anterior & Constituicao, caberd atualmente a Arguicio de Descumpri- ‘mento de Preceito Fundamental, em consonancia com a Lei ne 9.882/1999. utras espécies de inconstitucionalidade denominam-se de inconstitucionalt- dade antecedente ou imediata (direta) ¢ inconstitucionalidade indireta (reftexa), consequente, derivada ou por arrastamento, Essas dizem respeito ao prisma de apuracao da inconstitucionalidade. A inconstitucionalidade imediata ou direta & aquela que resulta da incompa- idade (ou inadequacio) direta e imediata de atos normativos em relaggo & no havendo qualquer outro tipo de intermediaco normativa entre a norma inadequada e a Constituicdo. Nesse sentido, a relacao de parameticidade se dé de forma direta entre o ato normativo e a Constituicao. J Inconstitucionalidade indireta ocorre quando hi a inconstitucionalidade de entre 0 ato normativo que se relaciona 10 e a prépria Constituicdo, Portanto, o ato normativo ona diretamente com a ConstituigZo. Essa inconstitucionalidade pode ser ubdividida em duas espécies: 2) inconstitucionalidade reflexa (ou por via obliqua), que consiste na incompati bilidade de uma norma infralegal como um decreto expedido Executivo (ou uma resolucdo) com a lei a que o mesmo se relaciona ou se reporta e, por via reflexa ou mediata (indireta), com a prOpria Constituigao. Portanto, se 0 Presidente da Repiblica expede um decreto regulamentar que contraria a lei que ele visava dar fiel execucao, temos que esse decreto é ilegal 10m lembrarmos que, & luz do STE esse revogad por ou ama eesti por cut. eassenern Como o# CorencionauAne Portanto, nesse caso, temos uma crise ilegalidade e nao de inconstitucion de, conforme a jurisprudéncia dominante.* 2) inconstitucionalidade por arrastamento ou consequente, que consiste na pos: sibildade do STF dectarar a inconstitucionalidade de uma norma objeto do pedido e também de outro ato normative que nao foi objeto do pedido em virtude de correlacio, conexao ou interdependéncia entre os mesmos, gerando uma excecao ao principio da adstricao (art. 460 do CPC). cionalidade desse ato normative decorre nao de sua incompati com a Constituigao, mas da inconstitucionalidade de outra norma que guarda relacio de dependéncia (instrumentalidade) com a mesma. Por Gitimo, temos a intulada inconstituclonalidade eireunstancial. Essa se ve- fifa quando apesar de constitucional em termos amplos (em uma diversidade de \ situagBes de aplicagdo) temos a decaracao de inconstitucionalidade de uma norma fem virtde da incidéncia da mesma sobre uma determinada situacao especiica ou seja, tendo em vista a complexidade fatico urd ‘a, apesar de validade geral de um enunciado normativo, 0 mesmo pode ser em um determinado contexto panicular (em termos rigorosos: em uma determinada e especiia situacio'de aplicacio) declarado inconstitucional. ® 3. MATRIZES E MODALIDADES DE CONTROLE DE CONSTITUCIONALIDADE e forma ampla, a doutrina que trabalha o tema controle de constitucion dade em terrae brasils, bem como no estrangeiro, costuma diferenciar, no do estudo dlesse Imporiante tema, as grandes matrizes de controle, para alguns 28. Vide Abin 27M jlgedoem 12722001 de fel do Ma Sepa Perienc, queassm pekecionuTemse ade 2. Sprudeneia do Serema cate. femiace ds Cn ». recs pra amanutenin does deur rind pe usiearas on pea 9 Fr on us a ent opp neo san san ee reusqa euapod opts ‘opeuiindusy onniewou ore op no 12] ep wa8H0 e op abet) OMB TERE) BD 61) fa asap oe Sop ner op onde sau aoy2a> ep ear ofspen Eu (SOB IUBUEIE ApepRCUIP MND FeEaios ap openues oppourep ope yuan eles a enue S080 sopo1 vied ‘epiles) sauuo w&i9 o119}9 ap oSHDap eumn OBisu09 ZEN anb ‘oayiigo ap CUE olew euuinop ead ope|mjus ‘ossavoid wnu awauerensqe opeZiteas ajosiu0> (0 opuas ‘ogisanb ep apuysap o e1ed ouoUpemuod op epugmiasqo E OWS9U! no (Sepisisa1 sagsuavaid) apy eusn ‘019.0009 ose> ,tea4. wn ‘o1UELIOd “opuaA ety Ogu “OBdmINSUOD & OEU NO eUE:IUOD 259) WHO OAWBULIOU OIE WN as esILeUE suo) jeunqui o jenb eu “,Jodpuud pia epe|mnut e\ad or2s1p OPO 2P 19U} opow ap opezseas 9 oBU uas|ay Jod opespuatua ajosuo> assa (4 ‘seuesuauie-ouou zutew ep ‘osnfip op 3s-0pueD luasajp “oposiuaauod ajo.iuo9 esSojouyussal e yep ‘opSyMIysUOD & OBTEIAS Wa SOR “ewiou sore no siaj 2p ovdenbape ep asigue & eed apepIWnisa) ap OPEIOP ‘og8ug on1un 0 9 ‘95-28ip ‘anb , BuO} NINSUOD [eUNGUL,, NO .91109,, opeUIWOUSP “apepijeuoDniisuod ap ajostue> ap oaypadsa a oudoud oF819 wn ap oBDELDe ( sseopsanede sjedouud owes opual «<.,onneau sopejsi8a}, ap apadsa ewn ows eLeNte anb ‘oLsPDIPN{ 49Pod ojad OP ea 9 w9QWEI ajOnUOD o “eWIaIss Assan «'eIPUNA E1IaN9 we & sode ‘opnta1qos redoing eu nouiassip as a ,Uasjay| sueH Jod OPEDUIJap 10} EuIaIIS 2553 “OZ6T JP eusny ep ogdimsuo) e o21eul oWo3 axai anb “eoeynsne & 9 zyNeW! EpUbas V 2ovanwopnaieiay 32 0UNO> ‘opeiap! ‘yesodwat jewOU O18 0 opuds “{SoAIeOND!) DUM x9 SOUIa}9 EUEIaS yadsiad @ afuel anb ou “apey nsuooul ap oedesepap e souaw ojad) saudvaiuy ap sopeynniuy awuswjeuorpent sousya opuesad 2 |ewappu; opow ap apepyeuowninsuod e as-o jeuobpsun! ogsuny [RS ap wnwo> oyUadisasap OU oUBEIPn| sapog oS was9s e so1an ‘uo? ose9 & audw9s O19) euas oWSOU! o anb JeIUAHeS aILELOdW 9 waquEL (4 ‘sajp ap epeueyp aivaweusaipoy ewo) ap (SieuNquy 2 saz; 30 sopol) sosquaw snas so sopo1 10d ‘oueauause-2110U ose> ou “a OUBDIpn| Japod ‘jd oo) eu9s OEDMSUO) ¥ OLSeIAI WA SOAeWLOU SOLE ap ajoslUOD ass9_(E sys seonspaiseiea stediuud sy ‘sia sep apepljeuopmipsuoa ap ajonuo> op oxseuD e owo> wag ‘oedinmsuo) ep epewardns ep eunop e opeus|suo> noises ‘opesjnl assay -fogt wa euedtioUy 2140) ewardns BJad opesint “uosipowy x Aunquowy ose> aiqaia0 ou epesseyap “eueswiauie-auoU & 2 TUNeW exjawhd e “eUOIsHY EYUH Eu OpunBas @ eIUDNS exaUEW EWN ag ‘seja 40d sep i929 1uod saseq se opseyulje as anb sassed soxawinuy Wa apepLyeUE!raynsuoD ap 2ou1U09 ap Sojopow sop oquawiajonuasap a opeUD eu JeDUANYU! ON SazuReUI SeSS2 (9860) esoouey men e261) eeynsne amen @ ‘cGomt) eueuawe ze (C -uefas stenb ‘saat wa a1uawyerpunus soiuarsp 8 No sazuiow siedouud se rznpax sowapod “epIngP Was «yonuoa ap sou ‘SIUMIe SeIp SO ave (UoSIPONK x Aanquvyy ose> OU Eogt Wa) XIX o4na95 op op ou oBdimIsu03 ep esajap ap ojn2I9n OwOD apepHfeUO!MsUO ap ‘ajoutuo> op oeduanu! ® apsap seisjeuonmisuo> so ejouLad anb e>\Seq OxSTIDUOD Buin e seBayp gat opetaunbae wag as ‘opeseduoD 04 9p oppuaxa ass] ‘opunul ou saquatsyr9 wojonuoD ap sewarsis sapul so ‘squoune ena Seng oo, Benno GoncauesFemanoes © a declaracio de inconstitucionalidade no que tange & perspectiva temporal geraria efeitos ex nunc (pro futuro), na medida que, enquanto um ato norma- ‘nao fosse deciarado inconstitucional pelo Tribunal Constitucional, ele seria 10 (presuncao de validade), pois certo & que nenhum juiz ou Tribunal teria a legitimidade para deixar de aplicé-lo por entender que o mesmo é inconst- fade), produzindo uma sentenca tiva e que nd declararia sua nuidade, como sera fe to no tradicional modelo da matriz norte-americana E, por Gitmo, surgiv a matriz ou o sistema de controle francés, que foi de- 10 como drgao de cont ‘0, com composicéo eminentemente politica, ititulado Conselho Cons- Conforme ditame da prépria Constituigdo francesa, 0 mesmo deve ser composto por nove membros indicados (trés pelo Presidente da Repsblica, trés pelo Presidente da Assembleia Nacional trés Pelo Presidente do Senado) para um ‘mandato de nove anos e, ainda, por todos os ex-presidentes da Franca. Esse con: trole de matriz politica, embora tenha sido objeto de reformas em 2008, tem como a) serum controle, em regra,® prévio (antes da lel ou ato normativo ou mesmo dde um tratado internacional entrar em vigor) e realizado sobre o ato normat em tese (sem contraditério ou lide, podendo evistir apenas a apresentacio de ‘memorials por interessados na constitucionalidade ou nao dos atos normati- vos); b) em regra.* dependente de provocacio pelo Presidente da Repablica, Primeiro To, Presidente da Assembleia Nacional, Presidente do Senado ou de ses: senta deputados ou sessenta senadares francese: Sobre as reformas anteriormente citadas, certo 6 que, apesar de continuar a iro controle realizado pelo Conselho Constitucional nos moldes de uma matriz politica (com as caracteristicas acima detineacias), em julho ce 2008, em virtude de CConov o¢Conemruconaunane ‘uma reforma constitucional, a Franca passou a trabalhar com a possibilidade de apreciacao de constitucionalidade de leis e atos normativos mediante um controle abstrato (de nitido viés Kelseniano) que permite ao Conselho de Estado, bem como a Corte de Cassagao a possibilidade de alegar a inttulada excegao de inconstitucio- nalidade (exception d’inconstitutionnalité) perante o Conselho Const al mediante provocagao podera declarar Conalidade de leis ou atos normativos também através de um controle repressivo. E esse (controle repressivo) passa agora a ser usado como regra (€ nao s6 como excegdo, presente no art. 37.2 da Constituigdo, conforme citamos em nota). Com essas matrizes citadas pademos trabalhar as modalidades® que irdo per- 0 controle de con: \de no difeito comparado € no Brasil. Nesse sentido, 0 controle de constitucionalidade pode ser diferenciado da seguinte forma: \ 1») Quanto @ natureza do érgito de controle (ou, para alguns, quanto ao érgito que controla): segundo esse crtério, o controle pode ser: a) pottico; b) judicial; <) mist. © controle politico & o da matriz (sistema) francesa e esta presente na Cons: icdo da Franca dle 1958 (aqui j4 citada). Nesta, o controle é realizado por um aqui citado e imitulado de “Conselho Constitucional”. Em nosso atval ‘ordenamento juridico-constitucional existe o controle politico de constitucionalida- de, que é realizado, por exemplo, pelo Poder Legislativo © pelo Poder Executivo, porém, no como regra, mas excepcionalmente (como exce¢ao), no havendo como se afirmar sobre a existéncia de um sistema ou de uma verdadeira matriz politica ‘em terrae brasils, como a existente na Franca 0 controle de natureza judicial é aquele realizado por érgao do Poder Judi: rio (ou de estrutura jursdicional) tendo por base as matrizes norte-americana austriaca, OU seja, na perspectiva americana, por intermédio de todos os éreaos integrantes do Poder judiciério, e na perspectiva Austriaca, por meio de um Tribu ‘onalmente) judicial Existe ainda 0 controle de natureza mista (controle misto), no qual coexistem \ Exepconpinent oConseho Contac casos ses xcs ue ke A ian ua ‘onjssaudau (@ ‘onuanaud (e 1495 apod ‘ajonuoy 0 ‘ougin 9559 opundas :ajasiuo> op oppiaxa ap oluauow oD oT oF appur ea vlad wpquer sew ‘jedpuLid eA vIad {9s ou opiiaxa openuaau fepipn{ ajostuo> edoun3 vu aisixa siod ‘jesianun PAL “lasse bun 9 OBU Bisa ‘w9i0d “(jOEDaDxa yy WaquIEL fEnb OU) [SesB OU BIBa1 OWWO ‘311000 anisnpur ass| -apeplleuo!anI4sUOD ap OpEsIUaDLD9 ajONIUOD 0 WOD as-RDOSSE “eiBau wa ‘(oede ep e1A 104 no) jedpuusd opoU 0 anb ossed OF “osnyIp ao1140> 08 as-eposse ‘je198 ula “OUNsAP aluauuouaue (0B3aDx9 ap eI ejad No) leIUappUL ‘pow © anb ‘oysnjuos efey ogu and ered ‘Jewaqes aivEOdUN 9 ‘owIN 104 sr 0gdmNSUOD opsejau wa sepenbapeus welas anb seuiou ap odeulUma © WOD opunt eWS!S op elyouey ep oedeAIaSaud e “OIUEUOM ‘opuesIA “| EWN op 1s wa aPEPIIER E ‘aluauios og) ainosip as jenb ou “eiqo ku aiuowouaisod seperen sapepliEiMonued ap auigs ewin wo ‘onnialgo ossanoud win esaney ajostuo> ap apgdse eSsaN ‘Sel 9p apepijevopmnsuar e annasip eied 9s (ojdwaxa 40d ‘apeplyeuopmnsuD) ap euorE! -epag oBdy no apey ‘ogby) seypaadsa sayde gianey siod ‘ovde ap eV\no jedpuud ea wa as-sejey fe “O1B.DU09 OSED WN Wa aIUApHU! O19 ‘un ap o1ows 40d opeziieas ajostuo assa opuas ou ‘onNeWOU ove wn ap OEU NO apepieuopmnsuo> e anjonua anb e 9 yedpuLd ogisanb e ‘opruas assan “onew “Jou O18 no 13) EWN apr OEY No apepHeuO!MInsuOD e 9 “JesIU—D OEISIND e “01 ffm ewougine opde EWN Wa oped|ear o 9 “jEdDuUA esJaUEW NO opow o vf “op3a3x9 ap DIA Jod aja.iuo> ap jeluapr2u opou 0 ‘opeweyo onnow assa sod ‘opuas‘jed)ouLid ogisanb ep owauiedyn! ou epLs9j04d 495 'e opspap ep oluvawepuny owO> EPIA\Osa1 atuWeIoW pias “oWeLIOd “apeplleuo nsuod ep Ogisanb ¥ ‘319 “ewalquie “euepuapinaid “enPINN “jeesaudwe “IAP {euad ezaimeu ap 498 apod anb ‘opuny ap ogisanb ewin sew ‘euojanunsuod g eAlteja4 ogIsanb 8 9 OBU OssaD0Id Op O19{90 0 ‘souLiaY S9S5aN, sone ‘op jedutid opipad 0 piesjn! anb ogs1ap ep orvaurepun) owlo> a1U2WOS O81 OP -upias “aluawewappul epiNosas 9 apepl/euopminsuoD4) ep ogIsanb e alonuO> aP ‘BULJo4 essau “ojnydeD ouxoid ou apepipunyoud wD Opt everenonausie9 3030410 avawyenssaroid sas essod ,lepipniaid ovisanb, owuar op oxdezinin e and epuNy ‘OUBDIpN| Japog oj2d opIpbap 42s ¥ o1a:9UOD Ose) WN ap 49M OU EpEPUISEP a epeiuayjua 198 & ,jepipniaid opisanb,, en ‘euuinop e euIsua ow? ‘no ‘01d aquaprut owo> ¥0]09 as apepyevopmyisuo> ep oeIsanb e yenb EU eusio} & sowar ‘opezjeal 9 ajouuo> o yenb eIad esjaueW No opow oF oIueND ‘og%e ap eA 10d no jediauuid (q ‘oed09x9 ap via 40d no YeILap;ul (e aS ‘pod ajoniuos 0 ‘ougiL9 asa opunfas :ajasnua> ap opow no usso{ » omond (oE srleuopmansuar ewiarsss 0ssou lua wanjauod anb (e2euisne zutews ep opunuo) opestus2u0> jepIpN{ ajosluoD wn luigquiel 2 (euvouaure-aui0U zurew ep punto) osnyip jeppn{ ajaxuoD wn sou: ‘opituas assay ‘ysess op ose 03 ‘o2Iplinf oiuouleuapu0 Oulsaus usnU opesIUaDU0D 2 041003 0 2 osiyip ajariuod 0 asiua epugisixeo ewin By Jenb ou ajanbe 9 ais} “oIs}W -pIPN| ajosIUo> Wn ap eDUPISIA e 9 ‘OSeUEIxD Ep aLed eISaU ‘apepMOU Y suo) ¥ OB5eIa1 we SoneUUOU Sore no sa} ap apEpIIgNedwo> ap oBSUapE e ezyeas‘yeuo}pnisuoD 40) no \euNqu ap opeWIEYD “ejndmD ap oF849 o>UN win SEU ‘ajau 2 eDeysne ZuIeW BU znpeN as “atuaULOLAIUE SoueYD auL40}UO9 ‘epost uoauo> ajosiuod o Ff “opSIMINSUO} F OFU NO WeUEsIUOD sia Se as Wes}jeUE saz} so Sopo} anb wa ‘eueuawe-21i0u ZuneW ep 0 9 osnfip ajestued O “opLUaS assON fqn o1.g1L0 no onjalqgns oDadse) ejOsIUOD Wand e “opmaigos ‘ouadsa4 ZIP Ipnf 4apod ojad apeayeas ajoniuod oF oIueND oBsIAIp ewIN aISKD ‘4 ezaameu ap apepijeuonnyisuo> ap ajosiuo> op owsodnssaid op as-opulued ‘orsiu! eApn! (9 fopemadu0> yePpal (q ‘osnyp leEpal (e 19s apod a] 3859 opungas :ajommua>-0 ao4ax8 anb jDPypny ovaup ov onwon (ot .021ptin| owaweLapLo ou oBdUNY ens OpUIA onuasap jenb eped woo emus epugamuo> ewn ey anb opuas “ouino OB aodasgos 8 anb ajonuo> win ey oN wfeoipn! ezamieu ap eueduoWe-oLOU ZUTeU ® W_qUEL 2 eommod ezaumieu ap esa2uey ziNew elope siod ‘seisodxa ewipe sazutew Seiad stownay anvinep coerng Bemuanoo Gone 0 controle preventivo realiza-se antes do aperfeigoamento do ato normativo, u seja,no iter do processo de produgao normativa francesa 0 adota como regra na realizacdo do co de desenvolvido pelo Conselho Con: fembora nao seja Poder Legis! cutivo (por do Poder Exe. rio (por meio do controle jento de mandado de seguranca iquido € certo de observancia 20 © controle repressivo, também chamado de sucessivo ou a posterior, & real zado quando ja exis ‘ato normativo. Conforme veremos, no Brasil, trole & a regra e pot sobretudo, pelo Poder judiciario. Nesse sentido, mente se ad taura¢ao do proceso de controle apés a promulgacdo da let ‘ou mesmo de sua entrada em vigor. Afirma @ doutrina, escorada na jurisprudéncia do STF, que na ADI exige-se que tenha havido pelo menos a promulgacao da lei" 4, ANALISE DO BRASIL: REGRA GERAL E EXCECOES Como jé externalizado, em terrae brasis, a regra geral™ do controle de cons: idade € a adocao do sistema de controle repressivo. Seré judicial ole © sera repressivo no que tange ao momento temos excecdes, que nao podem ser olvidadas, sendo elas: 3) Controle politico preventive: seré quanto a0 momento. Segundo a corrente ma) tivo 6 feito peto: ‘+ Poder Leisativo (por meio da Comissdo de Constituicdo e Justiga existente tanto na CAmara dos Deputados quanto no Senado Fede! * Poder Executivo (por meio do veto, conforme o art, 66, § 1» da CR/88). ico repressive: seré pi 0 érg2o, pois quanto Como Conconauoane Pelo Poder Legislative, quando 0 Congresso Nacional susta 0s atos norma- tivos do Poder Executivo que exorbitem os limites da delegacdo legisiativa (ou seja, susta uma lei delegada jé em vigor) com base no art. 49, CR/88;* e, ainda, quando rejeita uma Medida Proviséria (em vigor) por entender que a mesma fere a Constituigao no seu contetido ou por nao preencher os pressupostos constitucionais (relevancia e urgéncia), confor- ime prevé o art. 62, § 5° da CR/88. elo Poder Executive, quando deixa de aplicar adi r) por entender que a mesma é incon: Procurador- ‘mento de ADI e, em razao disso, se dirigit ao SIF para pleitear ‘ordenamento, ficando meta © ajuiza- nha como is vigentes no fém" do PGR. Sem divida, se @, nao ha decisa0 e a lei continuava valida. Por tal motivo, fol desenvolvida jurisprudencialmen- fade de o Chefe clo Executivo deixar de aplicar uma lei por lucional, Acontece que, com ao advento da Constituica0 dle 1988, a legitimidade da AOI foi ampliada e o Presidente da Repiibica, bem como os Governadores de Estado e do Distrito Feder ter possibilidade de provocar o STF para a andlise da cons de se presentes no ordeniamento, Portanto, a qu tos rumos na medida em que, apds 0 advento da Carta de 1988, o Chefe ‘do Executivo passou a poder provocar 0 ST. Assim, boa parte da doutrina entender que se 0 Chefe do Executivo entende que uma ajuizar uma ADI e esperar que o Srgdo encarre- (0 (a0 caso 0 8 se pronuncie decidindo a questao.~ ‘ou opsianuod ‘(sopeindag sop exewe) ep) ztoz/oly-Y 14-197 ap o1alosd op OEDEW 22h BU ,onnDSiBa} ossazcud opmmap, OF ¥SU2}O opuEsa|e OnIUIRDIG edULITBaS ap opepuewy nostadui! sopeuas wn 415 ojad opeiuayjua o12:>U09 Ose) 9149294 ON ‘opedinsn opuas .0rv, no TEED, JONG] O=699OHE OPIRDD, 0 OF WIDE NO “ORITEBa 08530040 JOH OU ODIA {9p ofU no wougrsna e aivaiajau & aU9W apod axduias anb ogisanb y ais ojad opeayeau as apod anb japewieip ajonuo0 ap oon 3589 21905 oFssrDsp ¥ aUIN eaxnO.N Zan Buin s}ew anb “E102 wid opyppap 42500 puby, Je apEpuiqssod essa 94905, onnes8a] 08892040 op Jay ov onnuanaid “u3s0d “us OU fEIpM 195 3}on1409 © ep) onvauieuapio oss0u oF anvape epePIA a eun and ‘oianuED asa9 win 9p osm OU aivowyewaprul anb epure “upadwy Jod eqeae 415 0 “ogSa v as-opurapuadsns siod ‘jewappul 9 0832010 ap ex ead o12:9U09 oyu ap ennUana.d poeIpA ajos3u09 0 opezivas ¥i9s ‘oivOWOU 2552N “88/8 BD 6B 65 ste soe eSUaj0 40d apepeUOD -misuosu) ey anb aiuoueivapour 4epuoiua ougopal 19pog 0 as sewaULEUed oF eunBas e epypanuoa J95 apod 9s anb 9 01199 iopeuas no opeindag op o1asip 08 0839} © piapuadsns “opipanuod 28 “euEindas ap opepueu 0 “epINnp Was ‘bIwp svaquy No sndo2 svaquy 40d (op/Ba101d) opeieduie elas oBU and (P a1 ossanaud op uauleved so anb (sea ep 69 & 65 saledpaued owenbua ‘sue sop sesBau se w02 ‘ou ossazaud ajanbe 9 opinap,, oF 01199 2 op) -eindaq ap 04199 9 opinby 1189] 05820010 opinap 0) ,onitefstsa] ossan0ad Ip O8 oBSa} ‘0seD OU ‘sai0peUaS no sop Ip OBsa} ap eXeAWIE no ogs—} asNeD and ‘onysnge no 189! ow (4 0 NO On|ssIwOD OW (e ‘ovsas esuesndas ap opepuew op Sousinbas so “opuas wISsy “sa ‘sep oesnpoid ap ossazaid op saiuedned owvenbua ‘sasopeuas so a steiapas Sop eindag so seuade ogs eoueun8as ap opepuew o senadwi exed sopewini29) so “yewapput opo op ofow 4od openn -2}9 9 (o1@:0U09) o72.0U09 wy owo> opezuaizese> yas apEpleuo|aNIAsuOD 9p 31010, -u09 0 “us op 498 epugiaduioa ep sesade ‘anb ossasdxa-sexap woq 9 “W904 “al@sapa4 Yeunquut outaidns 0 p19S IM o 1es}eUe pn op o8819 0 “ebuean8as ap opepUEN eA O}EDIPNI JapOd e1ed auaradwoo ous 2averwnosrusie) 30 0810 op asygue e opera} Bias OIA assa anb opuas (oasiad oynsny anb 234 ~ feuofmyisuo epuawa ap eisodoud ap no [a] ap sotaloud ap oedenueEN IS 012d opewaujua ef aus0ju09 a ‘o|dwiax9 40d “owH03) ‘Opn wh agjonua Bj0s1U00 9853 “OnEULOU OBE nO 19) si] ossa20ud op 491 ou oj epIpn{ awawsaruoUNa ajostuo> wn 9 “elas no ‘e1—8 jos1u09 ap 08819 oF OIUEND siod “onnuanaud ovaWoW OF 9 Opa B ASOIOdY eSSOU FonNUARaLA LeBIPNI ajo.NUO) ( eifad e as-anapat wend sevade p «(.0011and Japod op sore sop a siaj sep apey su0> e sepaide api 0,) 41s op Z¥E eu ejnwins EU ‘opuLiduinasap isa anb 1a} ¥ enuo> jay Buin sezyn{e anap e>1}aNday ep awapysasg o anb woquier sowapuarua ‘ose> assau ‘anb 9 (999 “jeuopminsuodu) 9 ewsew e anb sapuatua Jod f2) ewn aruause :Suuipe seoyde ap sex13p apod epure ‘os ap epeD9p ep 44S op saosirap ‘wa epeionse eypiuofew eujnop ep olueipuadua aULO}UOD «'en)qnday =P atuaprsaig 0 “0ss| wo} y"]euoPMIAsuG>u! Ja] ew ap aUeIP WaseAsnD 25 08 opsenide ens e opueSau “oeSimnsuo) & op: a4) SO anb We ep\pauL eu oBSninsuoD ep eDeUIBIGNS ep asa1 e wo> BLeYIEqeA saseq SeSSz (@86t Sod ssixa © nossed 3 gg6t ap sale epsya oBU and) onnnDaxg 49Poq op sajau) sop ape, | BP olsodnssaud op slew opu weuned 2 Sepinjonuasap wesoy se, 1OP S9SEq SeuINO “OsS} WO} “eULINOp ejad p1gava1 aq 10) oBu asar essa ‘olUeUOd “(sd4opeusanon) 8189 SoAaiIN9axa Op ajay) SOE 2 (eay]GNday ep alUapIsdid) [eUOIDEU OA 99% Op ajay oF OpeIaI WA eIzE Sun8je exed ‘souayeug 50 “ ‘ay sezin{e esed eae apepiua) ap sopeiop os ogu sarsa anb zan ewin “wepapod anb 9 (jedia1unW onnmaxa op $2jay>) souayaid 50 98 oluawipuatua assa sod ‘anb 9 cua) “ewuo4 essap alse and WeLaL ‘Somme SW3NOD Oa Beenao: Senado no Projeto de Lei da Camara - PLC 14/2013, que estabelece novas regras para igo de recursos do fundo partiddrio e de hordrio de propaganda eleitoral no reidio e na televisdo, nas hipdteses de migracdo partiddria. Em 24.04.2013, 0 Ministro ilmar Mendes, relator, por vislumbrar possfvel violacao ao direito puilico subje- tivo do parlamentar de no se submeter a processo legislativo inconstitucional iminar para suspender a tramita¢ao do aludido projeto. Adi b) Considerou que as eventuais inconstitucionalidades do texto impugnado poderiam ser resalvidas se e quando o projeto se transformasse em lei ©) Considerou a ciscusséo sobre a legitimidade do controle consttucional pre teria consequéncias transcendentais, com reflexos para além do caso em pauta, pois tocaria o cerne da autonomia os poderes. @ nao autorizaria 0 controle de 5, € que a jurisprudéncia da fem regra, deverem ser rechaca ade, Conte estaria con: ddas as demandas ju ©) 0 jou haver duas excecdes a essa regra: 2) proposta de emenda d Cons nag ‘emenda em cuj tucional que dis em ambas ashi ramente definida na jurisprudéncia do STE. 0 vicio de incon: tamente relacionado aos aspectos formais e procedime a. Nessas circunstancias, a impetracao de seguranca seria mente coneretizado, antes € independentemente da final aprovacao wae » i) m) n) Como o¢ ConsrmuconaLonoe Assinalou que 0 caso em exame nifo se enquadraria em qualquer des dduas excepcionais situacées, pois sustentado apenas que o projeto de lei teria contesdo incompativel com os artigos 1°, Vj e 17, caput, ambos da ye. Ressaltou que a mais not6ria consequéncia de eventual concessdo da or- dem seria a universalizacio do controle preventive de constitucionalida- de, em descompasso com a Constituigdo e com a jursprudéncia ja consol dada. Destacou a existncia de modelo exclusivo de controle de normas, exercico pelos érgdos es arrolados ro art. 103 da R/88, mediante aco prép se prevalecente entendimento diverso, controle ju- risdicional por aco da constitucionalidade material de projeto de norma, a ser exercido exclusivamente por parlamentar. ay Afirmou que esse modelo de controle prévio nao teria similar no direito Asseverou que as discussbes pol eislativo e nao ao Judicario, Sublinhou o distanciamento que as Cortes constitucionats deveriam ter dos processos politicos, inclusive pela sua inaptidao para resolver, por via de 5 carregados de paixdes dessa natureza. 0 Ministro Luiz Fux destacou o clever de jurisdicao constitucional. Nesse sentido, os @ autonomia publica dos cidadaos, 20 sub ' por preferéncias pessoals la redobrado no exercicio da.“ unais nao poderiam asfixiar & 4s escolhas politicas de seus gistrados. Dever-se-ia, portan que a Consttuigdo ocuparia no sistema estruturantes do Estado de Direit. (© Ministro Luiz Fux exemplificou que, caso se considerasse que 0 PLC 14/2013, deveria ser arquivado, a médio e longo prazo haveria uma série de deman: ddas da mesma espécie perante a Corte, Nesse sentido, o STF atuaria como uma espécie de terceiro participante das rodadas parlamentares, ¢ exerce ria papel tipico do Legislative. 0 controle repressivo de constitucionalidade a8 “syeuopmnsuo> souuat wa ‘opiuas assan "(ape -uo2 0 ensia vl yenb ou syed) euesyaue-ausou oByninsuo) ejsd epenuanyu! {9 163 ap oBSmisuo} v “epIANP Was “Toar'zo've op EULDqnday OESIMIISUOD + ‘sa1opod so aulua euOWUeY 9 UquINba ‘eDUapuadapu! ep oRSUaINUEW ap endpaid oeduny & supesdduy) oF naparuos sopesapors s9p04 OP OBL E “ossip way “oBdmusuo) ep epiens ejad Japod 9ssa opuejan “eulsaw ep o8) -eonai 2 ogsuadsns “EAEULIOU OB INPOAd EP OBDINgUIE e ONNE|s/Z9) saPo4 OE ‘no8s01no epi a anbueisa ewi0} ap sazapod sop oedeiedas ewn woo ‘SzouEs, ‘oun ap epugNyul e “SapUaW JUN! eLBnASSE OWD ‘SoULLD S—SSON “ISEIE ‘ou apepijeuorsmusue> ap ajouiuor einey OBN “¥egrt ap yeHaduy oRMNSUCD + ‘seme SeIp So ale F2ee apsap “yse18 OU Op 1u02 ap 2}0,1U00 op oaUOISIY anaiq wn sowaiewasade ap samy tajonuasap apeplieuonm ‘onjssoadas jepypn{ ajo.uos no wuIDys)s) e498 eiBa1 e SOWIE: ‘OAISS3¥dIY WIDIANE 31ONLNOD 0 3UAOS SVIIUOLSIH SULON S (7) sleuopipe sagsewuoyu no so1e} ap epugiuaiadns ead opdepaiceas ap apepiiaissod epenjessau “epuajapu1 seul eppaw °F "seane|ss -9] SSE) sejad ewaI JaNbjeNb ap oessHOSIp v JeIsns anap as SELUISS}eUOPAaDxe sagdenuis wa seuade anb opow ap ‘apepanos ep assasatul ap sagisanb sep areqap (0 eed epugia2x9 sod on1jqnd odedsa 0 9 jeUODEN 055a18U0} Q “? ‘oLIPDIPN| JapoM ‘op eieipauy opduanIaIUL BUN se>ynsn{ ap OWod e “esniny OBS!D9p JenIUana ap BDL) “jou ap 03541 No EO! BU OLad aIspxaul “eIIUI EdelD WO ONNE|SIB9] 0s5220:d 0 ‘opuersa “ope| ousno Jo f ‘euemofew oesezaquap oEssiuqns Ejad oWUaUIe|ZEASE wpouai0d nas ap ons11 op 2 jeuorsipest ovdednD0 ep oU=LD 0 opundas opdeDseUL ‘ap & SoIpul Sop ovaup op EZaIMIeU ep aUEIP ‘(AI “ § 09 “Ue) easiad EINsnED & esu9jo 1211030 euapod an ap owauindue o jarysneyd 92 ("), ‘SOUaY SaIUINBas 'e napaaue> Ogu OLISIUIN 0 Waq Siog “SeUDd}pUI Seta) ap oBSEIEWIOP ‘ued eUopEN ossa18u0) op oRdeAOIde adixa anb oBDimNsUOD ¥ EpUaLIa ap EISOd -o1d ap oRSEIIWeN B 4e1Sq0 ap 0 e1a snuvpuoW op onNafgo o 'SOULI91 S9SSON, ‘seuagjpuy seat ap oedenewap ajuaiajas (934) oBbimsuoD @ epuawa ap eIsodosd enuoD sazewuaWeLed 40d ‘openaduy euesngas ap opepueus wa 1eujuy nopa2ued oBU froz"so'et Wa osoxseG ouagoy sJm aNISIUIN 0 ‘oESDap wssa e aJUaWOUaIsod anb ‘aUessa.91U! 3 sovanvnccnuisno9 20 OMe __4ssa1apog ap ovdesedas ep vasiod ‘epenowap e se89u eas vined eudosd ens 1909} 100) 08 J28U “wissy “openbape o1auunsisuto at nNSUO) B wio> apepqquuedwor ens seumwexa e opezuomne 415 0 eueisa olafoud op oBdeyu 211 se)na1 B sodv aluawos anb NouBisuoD H4SMopULMaT OpseDR O: ‘onod op saiueiuasaidas so seul ‘sazj so welias ou onneysi8a) ‘ossanoud opiaap op saioie so anb norway wen PU Se>UQAJIOIU Se ofduiaxa owD BU ‘oprIOISIP 3p no ew Say ovseraudsaiu ap euuos ‘jeuormmsuo> orxai op ,o¥de.aida1 tuuadns, v anb nowody “onnejsifay 9ssap0ud opinap o euEWoue OBU ODI op opSequren eu apepuaja> e and fojeuissy “1S Op soUaIUe OBSEIaIAL ap .J0peyesap,, opnaluod ‘asa1 wid “21 assapnd exoqw ‘opeuonsand ap o1afoud op ogseen & euezuqen anb 0 ‘(2/9 onneuuoyuy “a ‘oedEDNIQNG ‘ap aluapuad ogp1922) J0/OEPY lay eu EpLajosd oRSDAP Ep Souja soe op -enaun e11eis2 Jope}si#9] 0 anb ap 9801 & NoIseyE OH}uNy OD1EH4 OAIILIN O yeoypnt ex eu eugrew e sewayua ‘awauyjenuana ‘owiaidns oF euaqe> anb 2 01 jewaweHed aieqap 0 -ipadu ona{go 40d euai opyenadus| & and noinday -o«pud O19A ap s9pod 'wo> “opsesoquap essap adiyied e2ui01 as 210) & 9 “oupupio omneysia, ossa2oud Ou 41S OP OBSAU! e eUIMUad saiyeyjauas sasaiody we edueL nas ap opepuewi ap oyssiupe © anb noyuygns oxguny oaseyt OuISIUIN 0 “ppv.nowasdns, e .epan euapuaduy sewaweped aregap wn 2p OW asap 0 sedpaie exaqe9 oBU aitno Jod “sagspep ap epewol ap o2n¥.D0u ap oqwauipasaid ou seyndod op edpyued e eed sjanpsuadsipul slenpIAIpuL souauip so seundasse ered owaidns op oBsente JaNSsIUpE ees ope] WN 40d ag -oaryjod ateqap 0 sindumxe ou eE:\usis oIpfaud assap auWIeN Op ‘opsuadsns ogu & ‘ossIp way ‘ontuanasd ajou1U0D oe “oeIUa ‘odedsa eUapaD sonany sun09 cows * © @ © tuicao de 1852, tivemos a Lei ne 221/04! © sistema de controle de constitucionalidade, teve por funco expl moldado pela primeira Const Constituigao de 1934, Com a Cor pporém, foram institu de reserva de plenério (a declaracao de inconstitucior ser manejada pela mai dovse, com de seguranca jur no que tange ao controle de con: lade dle leis e atos normativos) e coma atuacéo do Senado (com isso, as decisées do STF, que st em virtude do controle se chamamos de AD! interventiva. Com isso, além de um controle difuso renovado, (pela criacao dos institutos referidos’acima), tivemos ainda, a instituigéo na ormativa constitucional da “declaracéo de inconstitucionalidade, para evi intervencao federal”. ou seja, surgiu em 1934 a chamada representagao a decretacao rvencéo se lade ca lei que tenha decre tado a intervencao federal (observamos ai que, pel 4 se manifestar de forma concentrada sobre a cons ‘timo, temos que a Constituicdo de 1934, no seu art. 68, deixou assente que: “€ vedado ao Poder judicidrio conhecer de questdes exclusivamente politcas.” Assim sendo, 0 Judiciério no poderia acientrar em questées polticas, absten dovse de enfrenté-las. Constituigdo Polaca de 1937. Permanete o controle difuso nos moldes de 1934, ‘embora com algumas diflerenciagBes Porém, éinserida norma na Constituiao ‘que dispunha que 0 Presidente da Repl culdade de solictar a0 Poder Legsiativo que validasse ucional plo ST. Assim sen do, 0 STF declarava le inconstitucional. Com isso, o Presidente podia Legislative que por 2/3 dos membros de cada Casa famos a manutenclo da lei no ordenamento, de STF. Tinhamos af um procedimento tipico de um regime utocra a Constituicao de 1937 também nao permitiv a0 Poder judiciério conhecer de ‘uestBes exclusivamente polticas, conforme expresso em seu art. 94. terferéncia do Poder Executivo e dp Poder Legislativo, Nesses termos, temos 0 controle difuso simitar a0 de 1934 (com a cléusula de reserva de plenario e com a atuacdo do Senado™) e, também, o controle concentrado com a representa fo interventiva, Porém, a representacao interventiva ganha nova amplitude diferenciando-se da criada em 1934. Assim sendo, como ja dito, a ADI inter ventiva de 1946 se diferenciou da ADI interventiva de 19: atribuida ao PGR (Procurador-Geral da Repiblica) a legit a representacao de incons teses de violacdo a pr 0, a Intervengao feder: a0 de 1934) estaria na dependéncia da declaragao de inconstitucion prolatada pelo STF sobre o ato praticado pelo Estado membro.® idade para inerpor rvencao federal, nas ados-membros. Com ojad amawos ope: ‘012:2409 0569 ula auouujeuondaar2 ans anb “ gisanb ewn auqos apap ay sanb ¥ (uippap 2) 1e8a4> puas wissy (o1a;UOD OSeD WN Wa apePl|EUO!IMIRSUODLL ap aI ‘opou ap (P :o1a:2U09 ose9 wn wa (2 ‘(esajap no) oBDaDxa ap PIA (A592) '50 Sopot 10d opeaeay (P :012:2U02-osnyp ajosnuo} op SeD|Szq S¥ONSHaIDEE 5/89 ep “B01 “20 “Ue - E664/E «93 B WOD ans) av cf(gayan wp ‘at § ‘zor Ue 0 exed £66 ‘9 zor (Ue Op ODIUN OjeiBeLed OU BR6r ap [eU! ‘apo ep ‘W 9E ue - exnuaAsoW ay sagan ep we § Cor Ue - Esso Od ay. Ce 88/49 P“ ot Ue PoUgURB Lay ‘nsuo> ap opesiua2u09 ajastue> op o/piaxa o eied sagde sapadsa oDUy jouatsod pep opepioge fe eied - oyodouow - ja] © apiad uod 0) a ouiadsas ap anb ou 2 agde ap o1auinu ov a8uei anb ou opeydwe 9 asso “was ‘og «OpesluaDUu09 3jo.tuo> Uh a (Je1apay opeUas op oeVENTE e a OUPUaIA ap ‘eauasad ap eInsngp ep opsiaasd B w03) 50: 44a} e sowenunuod ‘opmuas assay «/(OPLqly ‘Sunaje exed “no) ‘o> wn “B13ad wa “enulaUoD ajosuoD ossou © anb apep ian wag 3 ‘apepl{evompsuoy ap ajanuo> oe aBuey anb ou awn e sepizest (obs “sapepiaou ap ewie3 ewn‘ggét ap opdymnsto) e wo) “@R6t ap OFDIMINSUOD sen03 om 1 ogisanb v sevasjua and open 39 Sosa OP ont spew are apna oe hy oy open apa ‘sienpeisa sagbinuisuo) se a1uay si s1Suo9 ap ajostuo> o eimuiad anb» epuaw e “‘wauog “srenpeasa sa0dy no stay ap ay a 3p Seung S0p eLPUIGII0 epupiadivo> ap ossa201d op oeeUD e ENIWLAd and ‘S96x/9e us epuaWa ep RUOU e O1xa1 Nas Wa NoDo|e oBU Z96t ap oBSIMINSUO) v and Ja1siu 3 "eaqnday ep je199-1opeoo1g 8 epIpaoued seuade apepIUl lwo> epure “ea1a9u98 jay e 2 (Waedno4 enoU Wo> g¥6t wa epiAJoAUaSAP 2 YE6t wa epsduns) eanuarsaiul jay BIA openuanu0d ajanuod o a (9r6t ap 9 E61 ap opdinyisuoy ep ovyypen e opuindas) osnjp ajo.tu0D o opynuns “6361/t ou 3a eu OWOD uraq ‘A96t ap oBSNINSUOD eN “696E/L96r ap OBSMyISUO> er Osquiaw-opeisa ap oB5y lun Soariewiou sore no sia} ap eign eUJOU sole fSUO) & woo OyjvoD wa sled SIeUNgUL SO atuesad openuasu0> qures epuaula y “e>HqNdax Je199-sopeIMDo14 0 OBE ED odoud & opewnsBay o21un 0 opuas ‘(apepiyeuo!onmsuoDUI ap PI3110 OBS¥) ‘ld BA stenpeisa 2 sye19p2j soneuLiOU sore no sia} ap OLeAISge aJo:1U0D 0 wpquer sew “(eanuansaiui 1a¥) apepijevoDMisuosul ap oBdewuasaidas e OS Bu ‘opestuaoue> ajostueD ap BulorsIs ossou OU Jat F Sowessed “elas NO “EDL ‘2ua8 lay ® o1uaweuaps0 ossou wo a2aede ‘9¥6t ap oBSIMNsHOD e S9ET-TT-9C 9 “9 ot epuawa B wD and 9 oN9 “$96r/9x «uu jeuofammnsuoD epuawia ‘somnuny siwine9 coun ontou Consoconasseo. {ues inp (or so, va pring) de modo direto (no SP) a e day, recepcio); ©) em relago a um ato editado anteriormente a Constituicko de 988 em fi Pols nao hi caso conereto, ndo ha partes e ndo hd lide, face da Constituicao que estava em vigor & época da edicdo do ato impugnado. conforme 0 entendimento majoritério;* e) envolve, portanto, via de regra, uma i analise de uma lei em tese (ou da falta de lei, no caso da ADI por omissio), le dituso-concreto, podemos citar uma tradicional questio de direto chil: X ajuiza uma aco contra ¥ pleiteando danos morals sob a 6 ANALISE ESPECIFICA DA REGRA GERAL alegacio de que ¥ teria descumprido uma norma do ordenamento juridico e com isso causado prejuizo a X.Y, na sua defesa (contestacio), alega que realm fescumpriv porque a mesma era Como exemplo do c ddescumpriu a norma referida, poré cional, e entre cumprir uma norma ele cumpriu a Cor feradamente explicitado, 0 controle difuso ocorre num caso con: Yejamos ai um incidente (uma questo prejudicial), pois a questao central (prin € de modo incidental, Nesse sentido, existindo a controvérsia pal) da agdo € a questio de dit ile 0 debate sobre os danos morais (objeto lidade ou inconstitucionalidade de uma norma do pedido), mas nao teré como o magistrado decidir se 0 autor tem ou nao a indenizacao se antes ele nao decidir se a norma objeto’ do caso concreto € ou ‘do constitucional. Essa diivda (sobre a constitucionalidade ou nao da norma) afeta (© julgamento da questo principal do caso. Nesses termos, € por isso que falamos ido excepcionalmente (via excegao, ede modo observarmos 6.1. Controle difuso-contreto no Br | tucionalidade ou nao da norma e, com isso, enfrentada essa que picamente prejudicial) ele decidira a quest ela penal certo é que processualmer | de pedir e nao 0 pedido. tado), por ssante que o pardmetro do controle pode ser qualquer norma constitu: ue a inconstitucionalidade da norma pode sional em vigor ou mesmo nora consuiona je revoquts endo apen t6rio verificar se essa norma consti Hem oni noes orciie do ato impugnado). Portanto, no cont dae vert coma consiao ata ou mesma con ori Ness senda analse pode se data) em eagles ato editado apés 1988 em face da atual Cor i¢ao; b) em relagdo a um ato editado anteriormente a 1988 em face da atual C¢ igdo (quanto a sua recepcao ou nao | antigo CPC 0 Juiz podia reconhecer a inconstituc nos termos do novo CPC de 2015, para que o m: dade de oficio ele deve antes ouvir as partes, nos termos do art.20 que afirma que “0 juiz no pocle decidir, em grau algum de jurisdicdo, com base em fundamento a do qual nao se tenha dado s partes oportunidade de se manifestar, ainda que se trate de matéria sobre a qual deva decidir de oficio”. mnais, 05 magistrados situados em turmas ) nao _poderio realizar o controle difuso de ‘ou_cimaras_(6rgai oxida ogu apoE “pope vooanpitabs anew 00 ances spac 943 range un ou poe d0 96a in eynuins © waU 99/49 ep 16 "LE O FIOM OBU anb 41s © aUaWAIUIDaL NIpE ‘opuas wissy “So1212U09 Souaj9 ap sore eed Oupuayd ap eAlasaL ap EINSME| (p ai(SeseWD No SewAM Seiad apepHtEUODMsUO>U! ap OL} yzisanb ewn ap a1ueiD souress ‘ose assau ‘sod jeuopmnsuod-zud ‘pepiieuopmysuos ap OB esePaP ap (q «0 1ud op ofsuew ap Soseo sou (e zepudwinasap opuas Bue ‘9p ouasa) ep EINSNyD & “OpUAS WISSY “epHEgap BIO O}MSNpP e eIaje OBY aNd o “efas ng sjeunqu sou i9zej wopod sejo anb 0 Souuensasqo diessauaiy 9 41922) ‘uapod opu seiewe> no’ sewn, se anb 0 souueinycxa sode “epugnbas eN ‘oasiuon 0509 ou eupenbua as ogu awawsajdus fas no ‘oedunsqns gy oBU anbuod aluowsajduys 9 iqns oupenb op (oBdnjosa1) ,aresap, e1ed ELIS o> “sous Sasson “opdinnsuoy @ BaP esuajo jepuatod was ‘opDeia.ds9zu) eUSOW ens e aIWeIPaW EpyA|OsaL elas eANU! “you epugppul e anb Wa OSe9 OU nO Sole} SOB oBSUNSANS 49ReY ORY JapuaIUa 400 Tevopmsuore,jut ewiou ® se>xde 9p exYap anb (esewteD no BULL) feUNqUL Op OL “guo(sei 0849 op opsDap &“a9/49 ep 16 UE Op exfas E WAU “Ox ou aIEYTUY BML “1S 8 ejoj ozU anib waquies mppap F410 sod “Sowate seay Sowanap “wAL0d e anbiod end yeuopypstnt OALD OB Oo} ‘ou ewou epep anb lanjssod 9 “1s © nouo.sod as savonvicrnisioy 3 7046 t | se '3H0d wo n0 9po1 ou “avapro ons vispjo‘oayang J2Po4 op ontowsou ov no J 3p apopyouoZnNSoD auuawossasexa a.0pap opu aioqua “ant jounqu ap oupuornsf ovo op opsoap 9 (6 oBtun °9) oupuayd ap omasau ap oyrsnpp 0 vjo!,, anb euopajaid anb ‘ls oP Or at aIvEIMDUA BIAWAS NoYpa 4S 0 (go0rOr9r Wo 2IUaWES|axN SIeW) sone WO ‘oupuaid ap eniasas ap einsngp @ ovadsa1sap ap szoseisajuew salueisuo> ap apm wa “wy Jog yeuLOU ep apepyeuoPMnsuadu e Jeie;Dap anb oUSDL © > |uopmysueau! 9 ej2 anb Jepuaiua Jod ewuoU'ewn xeayde ap sexap ‘and opuet ‘oka “eongad jet Jeuonsonb e nossed “‘s1uawepides 4s 0 “E10 “so1.0U09 sose) wa revopmynsuodu; e12 euisau e anb Japualua Jod ewsou ewn seade ap seep (e2ewe> no ewiny) oupUoDes, o¥810 Op “osnyp ajstUO> OU O¥S;—p WD apmNe e JeUNGLL Op (OUPUO, ‘no euunt elad epereioud oFSH-ap ep eInjosqe apepynu e 1941000 -upioduion ap awawe>.d) atuaujeuopninsuo> essaudxa esas essa ‘opuaney ‘and 9 0119) »OAlteuOU Ore no 12} ewn ap apepijevoronysiO> -epap e ered einjosqe eVolew ap wnugnb wn ap apepissaaau ¥ opuaney jepadsy 8819 ojad no jeunqui op ouatd ojad opezyeas Pras ajosnH09 o ‘sowlai Sassen “1epadsa opfug oF no ouayd oF seuade e1aje p98 apepyeuormsuosUl ap opsEse> -2P ® steunqut sou “(Jed:puLId OEIsaNb ens x) ose) 0 uppoap ‘oss! Wod ‘2 ora:DUGD (ose) wn wa aqaW}eWaPIou! gewHOU BUN ap apep|eUO|MusUODL Jexepap apod (nstepads3 sopezin| ap stesinday sewuny 2 $9zIn{ so owsaU! no) e:>upAsu +t ap zin| © cwenbua ‘opuas wissy ‘ung uo OWaUIOG}/ no 1un0d YAf No youDq yf 2p PELL Rup w9qure) 99/29 EP /6 “Le op oupuaid ap eAsasoa ap ejnsnyiD epee opin 2p “e>puin{ euuiou Pun ap apepyEUopAyAsuosU! ¥ opuesepap apepeuo}sMAIsUO? 05 oommang Bemehoo Goncaues Fmnaos a decisio de 6rgdofracionaro de Tribunal ue dedlara inconstitucional decreto vo que se refira a uma situagio individual e concreta. Nesses termos, no can core oder bgt tuo seerasa nea eae 1 Rego no consttuiria lei em sentido formal ou material, nem possiia cardter de ato normativo. 0 Pretério Excelso entendeu que o que se sujeta 20 princi da reserva de plenario é lei ou o ato normativo (com os requisitos da abstracao; eralidade e impessoalidade). Portanto, se temos um decreto le ” inataio especicoe que se refer. a uma dada situacao in exaurindo-se no momento de sua promulgacio, ele no pode ser consierado come ato normativo (para a observancia da cléusula de reserva de pena — ser le plenario) ‘im como um ato de efeito concreto.” plenério), mas si © procedimento que envolve a cléusua de reserva de plencio, wis, estava ala nos argos 40 8s do antigo CPC de 1973 Ho novo he de 2015, 0 procedimento se enconira nos artigos 948 2 950. Nesses termos, aruida em controle difuso, a inconstitucionalidade de lei ou de ato normativo do poder piiblic,o relator, ap6s ouvir o Miniséro Pblico as partes™ submeterd a questao 4 turma ou 3 cdmara 8 qual competir 0 canhecimento do processo. Se a argieao .porém se: for acolhida®, 2 questo sera submetida ao plensrio do tribunal eu Srgao especial, onde i Salute ds eaten gunn {2 10 Seu 6rgao especial, onde houver (devido ‘tes fa tei ao Eraeade 1 Sinan Aero por tro ‘a dos stad in eco : 2 Ava estas pees Ecntaoteptesmantsone canes orcas cout 4 Co _4p4s 0 julgamento do incidente pelo Pleno do Tribunal ou pelo Orgao Especial, ‘a Turii> poderd julgar 0 caso concreto (certo € que deve julgar com a juntada do acérdao pio‘eride pelo pleno), pois nfo havera mais questio que prejudique o julgamento (des. do caso." Porém, existe exces”. * Chiusula de Reserva de Plendrlo. Na década de 1990, 0 STF desenvolv Orgao Especial (posi do antigo CPC de 1973. No novo CPC de 2015, essa norma esta prevista no § art. 949. Nesses termos, confarme 0 novo CPC, os drgiios fraciondrios dos nao submeterdo ao plendrio ou ao Srgifo especial a arguigao de incor ‘quando jd houver pronunciamento destes ou do plendrio do Supremo Tri sobre a questéo.* {Aqui é importante que tenhamos em mente como fica 0 controle difuso via inc dental no Supremo Tribunal Federal, Certo que 0 STF pode decidir sobre a consti- tucionalidade de normas juridicas no iter de casos concretos, realizando o controle difuso in concreto (como os juizes € 0S outros Tribunais patrios) Send se dé no Tribunal maximo do pais a realizacao do controle de Constitucios difuso-concreto? Para tal andlise iremos colocar algumas questdes e respond: Questio 1: 0 SIF deve seguir a cléusula de reserva de plensrio, prevista no amt o7 da (R/88? Entendemos que quem deve dedlarar a inconstitucionalidade de norma abjeto de um caso concreto no STF é o pleno do STF e por maioria abs Embora (em nossa opini2o de forma controvertida), nos dizeres da Gracie, haveria uma exceglo no recurso extraordinario. Segundo a Mini exerce, por exceléncia, 0 controle diuso de constitucionalidade quando do julga- mento do recurso exiraordinario, tendo os seus colegiados fraciondrios competéncl, rt pee egmento tenn et rata de opeseta: memes see ad Te voces 5 Cancun own demote pesntadede ds poster 0x ers apepianaja nap 351 0 “Yo/eoL-te «u say ep o|2u sod “aivaU p ola ou sasopeaian siop sesias openbape eas oBU anb oI © e1ed soja ‘oespap & exed “naparuod 2 ape| Isa 415 0 ‘Soutsat sassan “sa1opeai9A 6 assann ey 009°z ap Slew oanod eM je anb sapuaiva 10d lun op “oS6r ap odew ap TE ap ‘9zz ot es1uPEuO 191 EP IsuODU! B MOJeIDaP 315 0 “DIAN DIN se) 0 “£16°L6t su oLBUIpsoEsXa OsuND9x OD OBSDap EU 9 ap oBseINdIUeW) ope!Npow OU9}9 0 ‘o\duax9 WO) “(Gouaja ap oBdeINpow no o¥deIndwweW) epeinpow owsaw 91 495 apod oxspap e anb ‘oIweLIOd ‘opuas “eunu x2) ont -eoutad oBu las 011949 0 aivaw/eUODdaDx— anb 495 apod sew“ 0 9 eifas y ‘ogsa0x2 saney apod “epianp was ‘osnyip ajoutuod op st soyaja soe afuey anb ou epugpnudsun{ eu a eunnap eu epeayped ‘opsaax3 'saghaoxo Senp waIsyxs ‘opuas assay “(SoUWO DBLa ‘SaLiodLaIU ap Si 0v) sopifune soe owenb sopenuasayip 9 (Souafa ap opsninpow no aunu x9 ‘unt x9 ap 53) jeiodwai eamsadsied eu sopepuarayp 43s wapod apepyeuoDy “suoD ap o1a:0U03-osnyIp ajos1U09 we epUajosd OBSDap ep SOIIa,2 SO ‘elas mp ‘sum x9 2 seuindia1y sowsy9 sop esau y saQSaox9 waisix9 ‘awaujeme ‘anb searsa.re “epure ‘oupssanau 9 ‘osnyp ajo.nuo> op souaye soe aBue1 anb ou ‘own Jog ‘o12.2402-asny1g afosmu09 op sowaja soe soQSen13 “(atuejoun einuins ap o19Ig0 498 apod anb ewuou ewn enonua and 2 aud elas ojdpjunu win anb wa so1a.0U09 soseo ap say Ou “elas no “Tewap ‘owauupa2oud wn wa aqauios ‘sass ‘u9i0d) Sok ep esa9 021d 4305u9}39 0 ‘epuEISuy epunas ap syeundyat so a sauo|.adns steunqui So ‘(lay 40d03d ® SopeWn/a SOUSaU So) 88/89 Ep fOr "Ue OP SopEUIFa| so “aIUE|ROUIA eIauInS ap owauejanuen no opsixas‘OeIpa e sodoud e sopewiSaj ozs “(opseD0R0AMd W95) ‘opyo ap als op wire ‘anb epute soura, “eoxpiinteSuesndas 2 apepusojao ‘apepend soidpuud sgn (aanjonuasap 2) 1afaroud esi ‘aquaure>iseg‘21U2,MOUN BUNS y ‘eayplun{ ezauaduy no eSuesngasuy anesé opuesned efaisa anb onnnaaxa 4apod 0 a oLpPIpn| Japog 0 atua nf eIsignOsIUOD (2) ‘eInUNS EP O19/G0 BUPIEW e a1q0S sagsDap SepEIaIIaA 1 @ BP apepissaau (e) :solunfuod sousinbar WD ynssod ‘oluawEL -2puo op Seuiou ap ovSeraudsaiul & no apeplfen “eDyaye & o12/qG0 OwOD War and ae 2s apse opes MOU EUS ¥ “SIUE|MDU BIAWNS EPE|TIIUL e “EpIES OwIOD "WQUIEL SOWIE “99/80 eu y-£or “Leo runjut anb “Yo/S¥ «u epuaury ep apnumn wa ‘aiuousfenty so" BWSAU ep apey 1SU09U! & OpUELEPaP 44S Op EnMUYap OBSDap e SoweYUaI anb apsap no wenpeasa “e1apaj ela elas (oneussou o1e no) 19] sanbjenb Japuadsns eied seme vw IS OP O¥sPap e 4eINdUeW apad oBU opeuas 0 and 2 01a) “epianp was ‘euoppmansuosul nosepap 415 0 anb axed e seuade Japuadsns anb g1a1 opeuas 0 ‘a] ep aued 10} as 2 ‘1a} & epoL sapuadsns anb e4a1 aja ‘(JeUOD -mansuosuy epese}rap) 12] epot Jo} 25 ‘Sousa1 SassaN “TeUE;>MiAstOIN! NoJeDap 45 © anb oynbe sapuadsns wiaped 9s aja ‘vias no ‘415 op oEspap ev sedunsn apod ovu opeuas 0 anb sewuajjes a1ueLiodus 9 “Inby “(janyayipoUut 2 JaApEsIa.u! 9 ‘opewye 2f ow0> “a) opeuas op op’njosay Jod prep as jeuopmnsuosul epeIe;Dap 127 ep OFS ‘uadsns y “opeuas op f)) elidoud ep ovSnjosau ap oiafoud no “opeuas oe eaqgnday p 1e429-sopeanaoug op opdelUasaidad n0 ‘opeuas OF ais op awapisaig op ose “PHOS 19NEY anap “EANNUYap OBSDEP WA LIS OJOd [eUaBMsUODU! EPELEPap 191 ep ‘oe’maxa & epuadsns jesapay opeuas o anb ered Zowawpa2dud o 9 \end (P “eammuyap ysas w9qued for =p ogsuadsns e “wisse “eanjuyap 3 euopnansuosu epese;rap fa B apuadsns anb ‘opeuas op opspap y “OEH JoluaweUapuo oF ay}oN EMSA e anb exed 19] € napuad Sn anb opdnjosai e opueona1 ovSnjosau enoU JeUpa “aIUauL40|491S04 ‘3 OESN}0sa1 21 187 & Japuadsns ‘elas no JoesDep ens eu spate sei}on apod opeuas 0 (> “osnyip ajo.iu09 wa jeuoromnsuosuy epesepap 127 sopuadsns exed apepayreuomusip & pial opeUIS O “BN ZOSNy)p aj011U09 Ou euopmpsuosuy eperepap sus © anb 19] sapuadsns e opeSuqo 9 opevas o (q “eussaw 9 40d aruawefo} epiuyap eayqnd ogdessiupe ep OB npuos @p euiioy ewn seuade Sowa) siod “euuinop eu eLsplUolew 9 epenbape siew a1vas “o> ep asai & emunsap OpU-oss ‘sey ‘o121099 Opliaja1 Op wz § T “Le 0 eUODaIaId ‘opnuas assan “eiaxypu 2 eraup eiapay eongng OBSeAISIUIMpY e awawEryDadsa ‘2uei anb ou opeuas op opdnjosas e esed sum x9 sovaja ws9Aey and essaicxa unio} ap eujmiarap L6/9¥E'e «u o1a99q 0 anb seWUaiies J2xsIW 9 “OSSIp UIQ Bomanoo Goncaws Femanaes ‘regimental para fazé-lo sem ofensa ao art. 97 da CF."* Portanto, por esse entendi- mento, as turmas do STF em Recurso extraordinério poderiam ndo seguir a cldusula de reserva de plendrio do art.97 da Constituicdo de 2988. Vejamos aqui, que essa idade, em nada tem a ver com a excegao prevista no § Gnico do ar. 481 do PC e no § tnico do art. 949 do novo CPC de 2015, OU seja, as turmas pode- declarar a inconstitucionalidade no dmbito do recurso extraordindrio mesmo ue 0 plenério nao tivesse enfrentalo a questdo amteriormente. Questdo 2: 0 STF, entdo, no controle difuso, segue as regras previstas no CPC? Nao de forma absoluta, pois ele deverd seguir também seu Regimento Interno, nos artigos 176 a 178. Aqui é importante salientar que, no caso do STF, o pleno, além de decidir sobre a constitucionalidade da norma juridica em tese, também vai julgar 0 ‘aso concreto, diferentemente do que ocorre nos outros tribunais. Nos outros ti- bbunais o pleno (ou Orgao Especial) ndo julgam o caso concreto, mas tio somente a ‘norma juridica em tese e depois (de enfrentado o incidente), é a turma ou camara que julga 0 caso. Questao 5: Existe a excecao a cldusula te reserva de plendrio (prevista no § tin 0 CPC que esta alocada agora no § Gnict STF também trabalha com essa possibilidade. Com isso, as 2+ turma) do STF poderao declarar a inconstitucionalidade diretamen. te se o plenario jé tiver enfrentado a questo anteriormente (aliés, foi a jurispru: e131 anb onafgns ossavoid wn sndie> svaqoy o 12s ap sesade ‘sauwo visa Op sonisiuus aie 2 sasopeuuinop) sungje exed ‘anb wwo|pay saw (804 ap opssaiBosd ap oEdepan ep apepljeuoRMyIsuoDUI & ‘no1epap Sx9 40d anb ovsivap) 45/656-z8 su 3H 2192)29 OP 41S oj0d OBS!Dap Baa -e]aulp Nanjoaua OBeWL_AL LIS9 “PrOe'Eoroe Wo opeZeUy oIaWIsIAl Nas anat anb “SEE-Y su opsewepay ep WO Wa a1eqap 0 asv2 puby ow10> 41 SOWER ‘1s ON “opeuas op ovdenie ap apepissazau & was sauwo viu9 soula}9 eyU91 OSnyIp ajosuoD ou oes!Dap e anb exed ‘sauDdiat uy sou9}9 Soe oIWeNb o¥Sa2x9 Janey apuaiua euLLINOp ep aud ‘sopiBune soe 28ue1 anb on -eougprudsnf eu wau euLsinop eu wau epedyped oBU ‘Raa (x «(eBay onnisodsip ap apepijeuop -muysuodut e epexepap stenb sou ‘soAtiaiqo sossanoud sop eleusqe oPdezIeDSY 2p sossazoud sou o8bejnpow ap suy eed oWo? wag ‘a1UEIMDUIA BINNS ap ORDIPa E xed aluauios jana euas ope>yjend wnignb o siod “einjosqe ‘apepyssazau & Janey WeIpuaILa Seu “QeSe|MpOU! Ep sone} e “SaSSa) 2 sapuayy seu In] “oyoL Sea SomnsiMyA So a (Sonsiaiqns sossazoud ap oBde), -npour & BsuoD aIvaweLenouN) yy SO OBS}Dap BU SOPDUIA ‘use1e>14 “(Sontalgo sossa20.d So wsed 66/999'6 127 BU OW!0>) oUBUIpIOEsIXD OsND91 ap apas wa souay ap ovde;ndivews e xed sousiUIn sop €/z ap waquIeL apepIssa> -2u eUaney anb napuatua euewolew auali09 ¥ ‘soupje ap oFdEIMpoU e eAEd (\OY ‘ap sonia{qo sossavoid sop 66/a99'6 ou 191 ep Zz “Ue op sapjous Sou own) E/z ap ‘opedyiwenb uirupnb wn ap og no apeprssanau e a1qos no1aqyap wRL0d ‘OLEUIP -soBsIxa ossnoal ap apas wa Souaja ap OBde;NPOW ejad ‘Zan EWN slew ‘App 41S (0 “0589 on ‘Etoz'zov0x wa open! epewanua ‘aiuawiaquadad wapso ap oeisanb ‘ofsioo e sowsazen aweLodu 9 ‘owiN)) 4od tavanmconusno 20 V0 cebu spp opodhunyy aus opemsedae wey aps nyu sedouny soy 02500 ae. HB aU OETA “> opessed ou sexe sepeyn se weseSed anuaimjenuana anb saruepmisa es501 ¥ sepeBuuqo w2195 OUUa ap sao! 8 ap apepusaissod & "iia wa opuat “epeuo! os 49s e ened wapsO ap OBIsanb aqUEAD|a EU EUOAEY “jepos assauaqu) jeuondarr9 9 epuafueige exseA ap epusanad 428 oBspap & ap tupte ‘and 2s-no.epuog s08 equa sop owawpayuo> o exed siewioy sapepinoyp se sesodns o1spss29au e195 ‘10 OpSeIVaIsNS eu 4anb “soi SoU Janb ‘oUupyoEAKa sanaas optiajas op o8>sodiaiu 2p opuenb ozspap ep SoU9}9 Sop OESEINPOW & opeatiayd assannoy ou aiuax0321 0 tiOquO OU ‘anb as-niznpy “zt aivE|MDUIA "inuns e epeypa a seongnd sapepssiawun wa ejna.IeW ap sexe} ap eUEIGOD ep suODU € EPRIRPAP anb wa ‘OLPUIpIOBIIKD OSINDa4 ap apaS WO ep id OFSDap F 2UNU x9 EDE>yo uNquE esed OBdeIRDap ap soBlequia nayiorE woreu sod “ougUatd O (>). US OP 619 OATEWOW OU awasaud “THOR EO'9T Wd pein “09/43 t£1'00§ wu 34 Op Sowot sou ‘aiuauratuaras naii0>0 ayuessasaiuy od ‘aK9 OUINO Wi (LEG LSE aU 34 OU Ba.H09 OUNEWY OAS OWA ojad opLajoud 108 op sapjou sou) saiopearen ap o1auinu op opeindisa e exed (exqo eu epEYD 31 '6oor/gseu feuojamynsto9 epuaul ep apnuln wa SalUDIsIKa sieU OBU SIUOWEMIE) See) EE opuerpycna ‘soxdpruny sop sasopea.9n ap o:9UINU 0 a saIvEyGeY ap OF ‘UipU © aniu2 apepyjeuo;iodoid ap soupiuD opuara,—qeiso us op OESDap Essa Y 2109 oowwng Bkmanoo Gorgas Fama éncia € autoridade do STF ndo estariam sendo respeitadas. Com isso, houve jzamento da Reclamagao. 0s Ministros Gilmar Mendes (relator) e éros Roberto Grau julgaram procedente a reclamagao. Eles entenderam, nessa Reclamacdo ne 4335, que 0s efeitos do con- trole difuso excepcionalmente devem ser transformados de interpartes em erga omnes, sem a atuacao ({ntervencaa) do Senado'federal Segundo os Ministros Eros Grau e.cilmar Mendes", a funcao do Senado nao mais seria a de suspender a lei, mas a de oficializar (comunicar) ou dar publici- dade a sociedade brasileira da decisao do STF no controle difuso-concreto. Have- ria, portanto, no entendimento dos referidos Ministras, uma reinterpreta¢ao do art. 52, X, da CR/88 via mutagdo constitucional. Nesses termos, 0 texto do art. 52, X da CR/88 continuaria o mesmo, mas seria.relido, reinterpretado, passando a tera seguinte (nova) atribuicdo de sentido: “compete ao Senado dar publicidade as decisoes do STF”. Os argumentos (entre outros) foram a recorrente falta de atuacdo do Senado e 0 art. 52,X da CR/88 (derivado da Constituicio de 1934) estar obsoleto, no coadunando com nossa (atual) realidade no que tange a0 nosso complexo sistema de controle de constitucionalidade desenvolvido és 1988 Trata-se da chamada tese da abstrativizagdo do controle difuso, que significa transformar (ou pelo menos aproximar) 0 controle difuso-concreto em controle abstrato, Essa “tendéacia” vem sendo desenvolvida paulatinamente pela doutrina, pela legislacdo patria e por manifestacdes pretorianas."* Mas, aqui, hé uma critica ao posicionamento dos Ministros na Re‘ 4335. 0 que ocorre nos votos dos dois 5, na verdadé, € uma texto legal, com uma “prétensa” manipulagao da Constitui tariam mudando 0 texto constitucional e no reinte ‘mente uma mutacdo constitucional).” Nesse sentido, se 0 texto € obsoleto, sera que caberia ao STF modificé-o (Indo além do mesmo), por mais bem-intencionado ros estejam? Alguns doutrinadores entendem que nao! Outra critica, € 0 estaria indo de encontro ajé mesmo a logica da simula vinculan- te, pois uma decisao do STF, mesmo que nao tena oito Ministros (sela, por exem: ‘6x5, como a do famoso HC ne 82.959/06) decidindo no mesmo sentido (requi 1 ergd omnes e vinculantes. Por outro lado, os Ministros Sepiilveda Pertence (aposentado em 2007) e Joa- {quim Barbosa (na mesma Reclamacao ne 4.335) foram contra a tese da abstrativiza- ‘flo do controle difuso, detendidas pelos Ministros supracitados, e defenderam que cexistem canais legitiios para haver a vinculacio de ef jos erga omnes) da decis4o que deciara inconst fuso-concreto, como a AOI (Acao Direta de Inconstitucionalidade), 0 préprio art. 52, X da CR/88 (atuacdo do Senado, apesar de suas mazelas) e 0 art. 103-A da Ck/88 (Stimula Vin culante), Com 0 julgamento sobre a procedéncia ou improcedéncia da Reclamacio em: patado em 2x2, pediu vista 0 Ministro Ricardo Lewandowski, que prolatou seu voto fem 16.05.2013 ‘0 enuguod opeuas op jaded o anb sowia “,,(oR.eUEPaY ap OEE EP apEPIUNBa} e augos sagsesap!suon sa1ueuodus zes1 w9quel ‘3s-edip ‘anb) O10R Nas W [HOSEAEZ [wo2] Os1s\UIN O}ad OpeyLeqesI owOD ‘LS Op SagsHap sep ,vaysuDdx@ syDUl zaA DpDI ivof,, ep sesade “Oss} up "92 su alUeyMoUIA eYuNs EpeND ep OBSIPa soLaIsod Pad ‘a1uoparcud epedin| 10} oxseurepay e ‘sousWIW Sop EUOIeEW F eYEd “OIUELOd ‘Saud Jeu) ow9ja ap 656'z9 oil 3H Op OBSDAp B 495 10d epHEyUOD 4s eUanap oBu opdeWeDax “eluasode) esoqueg winbeo| (opewasode) anuaniad epanndas si 92 eu a1vE|MOUIA eyMUINS & BS -uajo sod atuaparosd epedin a epayuon 49s eLOnap OFIEWE PTY V :O)'9N ap O5jaD 2 42GaM BSOY “sn OSO4EG OUBGOY SIM] ‘HOSEAEZ Li0al SO.ISIMIN (4 656'29 oinW ep S01 BP 415 ojad OBSopE F nodyuals oDU oedewepay ep eDugpa201d ap oBsnap e sjod “epuglaApe ew INDE ‘uD ‘Gopuoipay sawLD ap woesd ejad sopeuapuod e awiBas ap opssasBoud & eAepan ‘nb '06/240°g 191 ep ez "Ue Op t § Op apepyeuoMynsuodu) B ePesEpaP anb WA) JS [656-28 su 3H ou 2410) ep OBSBap ep apepuoine x esuaJo ap olUaUInELe o qos “epeZ cine opSowpey eu opejnulioj opipad o aiuaparoud nogin{ ‘Yror-owr wa “eUoleU 40d ‘us op oupuaig 0 SEEY ou ovvemepey ep Wawel o opEzyeuy to} rI0 UA “w0RSeMepaY ep epUgparosduM ead napuaIva W9quIA “(sapUaW Jeu 4o1ejau 0 enuoo (esoqueg winbeof “uy op) epuazianip e opuIngas Ou! O WW) 4 Bema GoncauvesFemanois icionalmente descrito no an. 52, X, da CR/88 (sem a existéncia da inapropriada ‘mutagdo constitucional) e também nao ocorreu, pelo menos nesse caso (e nesse momento), a “absorgao” da tese da Abstrativizagao do Con ‘A nossa posicao, fundamentada de acordo com a teoria discursiv twigdo e da democracia de jiirgen Habermas, é a de que a tese da le ifuso-concreto reforca 0 controle concentrado ¢ a obj ando as decisbes Cada vez mais no SIF, sob 0s auspicios jentalidade e-economia processuais, que acabam por democratico-discursivo, que se clesenvolve por meio da ert podendo minar, com isso, a base do préprio sistema di Tada ao Estado Democratico de Direita."* publica das decisdes, 10s fundamentals atre: ~ 6rgo jurisdicional violar 0 que foi decidido pel tentanto, no caso do RE 567.985/MT, do RE 580963/PR e do Rel 4374/PE 0 entendimento do STF excepcionalmente foi diferente. 0 fundamento foi o de que o Plenario do STF, al deduzido uma decisio pr ‘mos,possui esses 3s (erga omnes e vinculante) lum entendimento do STF que tinha eficacia erga omnes e efejto vinculante, a nova decisao proferica em sede de controle concreto ganhou contornos de controle abs- trato. Nesses termos, a conclusto 6 a de que, se uma decisao proferida por outro F no RE 567.585/MT, no RE s80963/ Re no Rel 4374/PE caberd reclamacao para o STF. Observagées finais sobre o controle difuso in concreto ) Um outro ponto importante € que o SIF, apesar de reconhecer a possibi- lidade de modulagao de efeitos no amago do controle difuso-concreto (questo patificada), nao admitia a modulacio de efeitos (excecdes ao efeito ex tune) no {que tange & decisao que envolvesse 0 intitulado juizo de nao recepcio de normas anteriores & Constituicdo de 1988, Nesses termos, conforme o RE ne 353.508-Agr, a decisio de no recepcao s6 admitiria efeito ex tune (retroativo). Vejamos a ement 2. Modulago temporal dos on -S9p apeprreuorninsuoouy e ‘oWU ‘anb) oja.0u09 ove ap oBU no apepyinu e 4a anap eDy ep [esua> ozIsanb k siod ‘on "uLiOU O18 No 19} BP apepI|eUKMINSUODU! ap OEIeIePaP ap 0495 apod ORL ‘OBSY ep opipad o siod ‘ovse essap opipad ot 9 sipad ap esne> g soluate 422 Soulanap ‘Soual sassay “apepijeuoKmmsuoau ap eiauig oBby ep (u!MANsqns e sesIA) vougpaons 49s apod ou OBS & “Ulguog “Als op zIz «U onneWO;UI O aULLOJUOD “US Ze 1) OBSY BIR OSMIP ajos1UOD ap apepHig'ssod e aKa :10) ‘ogisanb y “osnyp ajou1u09 ap apas wa epuaprudstin{ eu a eulnnop eu areqap ONL ‘nose anb ogisanb ewn ‘soueiydxa ap sepmjo sowapod ou ‘wy 104 2 sa 1evopmsu00 91d ous4p ap ow wa oEsséyp ap seuade 2s-een sod ‘apepyeuotsmtsuay op (oz) ajnoy “ose a860U“lanty oBU anb 9p 0 9 oWsal pun} onteuuou ol no eun ap Opu no opSdazo © opuesjeue Jes 05900 ouolsig o ap ose: ou enjde 38 oft cwoues{a|bied wnugnd 9p eDugata esse dnb mippap 41 op oupuaid © and suuessoviu Sons 9 ow ov sa1.9saud tielatse anb ougssanau 9 oneOU OTe no 26 anb uo owaurn 9p ogses epeD) xa eb} ap aus 65458631 ep-e"U oO “Qpestuapucs ou n0 ost 901109 ou tla) sONSKIM @ 9P fs OnLl [al eum ap apeptevoomytsuo3 e euler essod 41 0 and exed (OWE Gqssas 9p mage o EPI op ooUN SOU AIS op ouaL oma Jenb € 0WOD oPiUl yap 2 apepueu = 129 90 now03 {10U9 € aj sous Sssau 11 tp oF ue ov osnaidonssnad au0j.0)somoufa! soe oeoney #3 speed» satu 4p ofp ered | ap ea ap Soop oe # (Geo eD x .E5 oe Ue) seuapmsuen Sousa sou esses seo eoone So} 580 oa 3p oss eued ape 3p ou, east o manors corse (opddaxas ogu ap ap apas wa souaya op 14 0“ORSDOp essaN "trorz0%0 WP EUOIEIa4 ap Se/SeH'009 3y 21Ua291 Op SOW +481 Sou “oawiEUODIsod onoU wn eWUasaide SOU 415 0 anb 3 O11aD “wp10d lo 2usHn eed pestson tue tau obu ‘Fa6t Wa Opt 7 aud 0 “pnudeu oad pueab our apepee sn 9PeRUrepap ep Sle 309 soda ose no oeepau { sapeid 9p apepmatsed stourmnpdsia “oppaqonss wot flay frangar ousseng 3 oe euopminsiea oppo uot apa a ot ‘nounieupie aratanan Rooms sp oxtsepop = sewonaaler gal sve onneBau ox ap “opuenb jong ee te Aas 70 GongaetsFeanaes inconstitucfonalidade no yoy» °/sesx ‘mas somente interpartes, sob pena de subtracdo (ou usurpagao) da com, = 3 6.2. Controle Concentradode Concttuclanatiiste vers AO! 8 40 Inconsituconalidade 6.2.1. Conceito 7 jerais ou estaduais que eon ‘Gao da Repablica de 1988. 6.2.2. Objetoda ADI Sem dtivida, contorme diccao constitucional, ¢ objeto de-ADI sera a lei ou ato nor ‘mativo federal ou estadual, Porém, como godemos definir o que seja ato normative? Castanheira Neves expitita uma definigdo muito usada pela rao deforma descr, Porém, 0 que 0 SI is de forma eminentemente prescrit tende por lei ou ato normativo prescritivo de dever ser, ‘ou mesmo estaduais. Para essa anil parametro usado para 0 controle. C¢ arelacio de| (art rao an. ernacio: \ucionais equivalente ao das emei nos moldes do art. 5° § 3+ da CR/88 (introduzida pela EC ne 45/04). Poréim, temos (base) para a Al ida que salientar o que, det perspectiva desenvolvida pel iivamente, no sera parmetro F. Certo & que nao pode ser | f Contos of ConstMuceMLonOe usado como paradigma para o controle de constitucionalidade: a) o preambulo da Cconstituicao, pois o STF nao admite sua fora normativa; b) normas constitucionals * revogadas (visto que foram dest idade) ou as normas cons: sieicfonais 1s ADT que tiveram sua eficécia exaurida (por ja terem cumprido sua fondo no ordenanreea-0) norms das constiuiBes anteriores, vsto-que nao sia dotadas de validade «40 sr que a Imenie deteimi ne de forma expfess2™) “us “9 j-.v0 ordenamento fonal, eneetuida a ‘Assim endo, passamas agora 3 apreciaria.dc.posicionamento do STF sobre o cabimento da Agio Direta de inconstitucionalidade. esses termos, cabe ADI contra: 2) As espéciés normativas primarias do art. 59. Ou seja: Emendas Constituc Lels Complementares; Leis Ordindrias; Leis Delegadas; Medidas Prov Decretos Legislativos e Resolucies. Mas, aqui, hd uma observagao perti tendeu que, se a espécie normativa primaria for de efel mative concreto), ndo caberia & ADI por Resolugdo da Camara dos Deputados que aprova 0 processo c dda Repiblica, com base no art. 51, | da CR/88; b) Decreto Legisl base no art 4, sn05 a priori, se mo- Excelso, nas quais, 125 ie fndmen cada em noes cea, 60 da recepeao materia de normas consti mie Ogi ee 12 9p ons 9p 2000 9 anspor Spe 1 eus10} ap anb ej U9 41S 0 anb wa eprpaur ep ontege)jefajedns euou ow sew "EUpp10 19} Owo> OBU 2 eUOD uan njes anb 1 “opuanajaqer “ade opundas “souewiny souasip ap 9 4, 0 0Ww> ‘ose OWN asss uLJOU) @9/e9 ep “ef § 46 "Ue Op o|aUIparcid ojad nossed EU an a souELINY \suo epualwa ewn ap Sapjow sowsaW 8/8 “ue op owauiparoud ‘jad nossed 9 Souewny souauip ap eles anb 1 (W)“(eUEUIPLO 13) oWwo) eAUApe) SSOUEUNY SOU2UIP 21905 20% jas wanap anb sapepit “4qissod S911 By “nbe “‘w9i04 ‘sJeuopeusaruy sag>uanLOD a sjeuopeUsaW SOpEIEAL jorsmysu09 euLO4 “3s1 op Po/eol'tz cu og5njosay © Exod sepruWPe usEIO} anb Sof a SHEE sau sigy se SOW. “saivapanaid OwO) “1S OP 96E ot OATeUIOJU] 0 BUL40}UOD “3S1 OP S9QIN/O5—R} onowesed nas “essa opuas ‘opbimisuo) @ awauseiauIp edansn a ‘ap aIUe|p SowepreIsa ‘ose assay “Be/uD BP IA “Ye “UE op sowoUgINe soIa;3aq 80 ol QV B aus0jU09 “Sodaid ap [eUaIstUIULIaIU| O4jaSUO) OP OEMN/OS—R, (9006 lay © 1A) panDULU 0S40f woo ‘onnmoaxa sapod op sow souopepsan “los no “SoAeUOU SOW 23905 WapPU fb senewiou seagensiunupe s99)os21 OFS "(ONeULION JOIEIED ap SOTE 219 “os wappou, anb seareuou saginjosa!) ou 1e8ossap opnaiuoD ap sites9 SOW nono 20 nowno> oxy uno ean ana Boa ANY ep se epPau els Opoeyte omuMEDLES ORY BCL (gor ou jay ep 0 owo> n Japod Op Sese) Sep ous: seg ou owauiay sxcSIRUNQUL Sop owsaIN| owaUIBEH (E s«c2¥Snf ap SIeUNQUI 9p EARENSIUIUPE OpSELaqHap EAU Jy 2ge9 :ojduaxa 04 steunqut ap seaniensiupe sagvesaquap no sagsnjosay ~(e lay ep auaparaid 0 api) « sex 'SO1BIDU09 $01}9}3 BP Sewsow se opuss owsou ‘seuPwiid seneuou sapadsd exuoD jay auWpe 415 0 ‘aquawyeme ‘anb sowar ‘aiuaniora 3 epepyjosuo> opu euuio} ap anb epure‘souia1 58S) “OF2.0U09 onsteuLiou 02 no 127 x1UO> lay ap OIUaWiezinfe O.sUIpE e Nossed AIS 0 “(4 6¥0°Y ou Jay awaWOLaISOd 2 4.970 st Jay) seUIWY apas wa anb epUIE Wono9 one Bema GoncnitsFauanoes hipéteses (emenda constitucional, ei ordinaria e norma supralegal), segundo po- sicionamento majoritério do STF, contra todas caberia ADI 420) Decretos do Presidente da Repdblica de promulgacao de tratados e convencoes ternacionais. x) ro exercicio da competéncia Estadual do Distrito Federal. Cefto & ‘que se cabe Abt contra Lei ou ato normativo estadual, também caberd ADI con- tra Lel ou ato normativo Distrital na.exercicio de competéncia de cunho estadual do OF. smbora com profundas divergéncias na doutrina e entre seus Ministros sobre que as resolugdes do CN} devem ser consideradas atos normativos primarios.* Segundo o STF, no cabe ADI conta: 2) Conforme acima explicitado, até recentemente entendia 0 STF que nao caberia ‘ADI contra Lei ou ti (0 conereto, por ndo se revestirem de a possi jnarmente ato normative de 2) Contra norma constitucional origindria. Certo ¢ que o Brasil nao adota a teoria {ue admite a existéncia de normas constitucionais origindrias inconstitucionais 4 Couto oe Cons 3) Leis ou atos normativos anteriores & Constituico de 1988. Porém, é cabivel controle difuso ou controle concentrado via ADPF, com base na Lei ne 9.82/99. 4) Contra lei ou ato normativo ja revogado, pi relagbes coneretas (de cunho subjetivo. ADI ndo se presta a regular ‘Aqui, existem algumas observacdes. Pode ocorrer que dutante a vigéncia da lei, € proposta ADI contra ela. Se no iter do procedimento da ADI a lei € revogada por ultra, “a regra” no STF é a de que a AD! restara prejudicada por perda de objeto. Este é 0 posicionamento tradicional do STF."* Porém, podemos observar excecdes a essa regra: () 0 STF, no julgamento das [ADIs ne 3232, 3.990 e 3.983, enivalvendo ato normativo do Estado do Tocantins (i tmativo nr 515 do STF), deixou assente que uma lel objeto de ADI que foi revogada por outra lei nfo faz com que a ADI reste prejudicada por perda de objeto. Assim sendo, em 2008, temos a primeira decisdo nesse sentido, depois de 20 anos de . Sem dévida, devemos entender essa decisao como excecio no tradicional do Pretorio Excelso."* 0 fundamento aqui, sem divida, fraudes processuais (com a revogacao de dispositivos AIS op 279 ou ey u9s assay ‘Jedowunu epugiadwod ap onmiax9 212qe2 O8u ‘jedipiunul 12] esIUO2 Ja¥ aqe> OBL sig 191 eNO) (6 rS 0 B1Bd olSBUIpsOWXa ossnDay B19qED ‘TENPEISS Jay BU {OP OBSBEP ep ‘4s 0 opundas ‘anb avaivoay enpers3 lay P1aqe? waquiel ‘ose assau Ys/EsE ou oBewepay B aui0ju0D 288/eD EP EUOLeSLIge oESnpoidas ap EULOU Wa [enpeL NSO) B 4e\UENUOD ed}UMY| {a7 B aS 3 “Be/eD BP et § “SEK “UR 0 aWIO,UOI ‘yenpeisa ray age ‘jenpeisy OBDyminsuo) e seUestUoD eduUnW 129 as “eIAEPOL jewaurepung oyara4d ap owawudunasag ap opSinBuy) day eA anb 95 ‘openius> od ajosnuo> aqe waqise1 2 apepyeuolaninsuos ap osnyip ajo.nuo> aged ‘siedoIU ni S191 e opSe.a1 wa ‘ants souLresqUIa, WOg 3 oRYeAIASqO Eun sje INDE “SEHK snpeIsa a s1e1apaj SOANEWLOU SOLE nO sla} aaWOS aNOnUA ‘(t,t ZOE jo1mmsuod oBso1p auio}UoD ‘lay ep o1eIgo 0 anb-9 O19) ue) @ “opduanuo> eu opis 10} opsuanuo) envoy (L ‘aiuarsia vf ye101]aj9 opdeys/89) eiaidsaqUl seuade aja ‘sonneWLOU sore (znposd) PD oBt J OS Sau] aNb seujnsUOD se seisodsau sens seu ‘351 0 anb 9 owaupu: 5 OP Yor oY oANEWIOWUI) 351 OP SEISOdSIY (9 fs ‘4s 0 e1ed ‘So1a.nap sie “apepiieda} ap “ya "Ue op sa1equaweynias sorainap eslu0) (5 anb sauied se emouin aquaWos ess3 “oyleqes ap ent ‘sud Ewin Bly ‘0529 ON “88/49 ED overornunsno 20 08M) epepasde ef ay ep apepyeD spnfoud e “owawesjn{ 0 sode ‘sa2ayu02as j9nssod B19s Oeu ‘asaigdiy wIsaN “wpe? ‘818 ewIOU ep OFYeBoAa: B ANNOY and a]AWeAI:d operuno3 opys 491 Was OIE ep oW9w © Opesjn{ eyUar 415 0 IND Wa OSeD OU BIAS “OBSa>xa 1129121 ¥ (IH) uypayuod 0 exed oyn2zisqo gy ou ‘O1 p annoy ou wD ‘OSeD 2159N “OANEUOU ewojd)p osino wa “eougsse ens wa ‘oplizdas 10} opeuBnduy o1e op opnaiuor 0 ‘anb opensuowap andy wa asaiodiy eu wequiei epesinl 2 eppayuod 43s Bianap fay & 2 o19{go op epuad gianey Ozu anb 41S 0 napuaiua ‘soulial Sasson lua er¥z jay ep OBSDAP BU 41S O}ad epeIDI|dxe 10) oLS92x9 epuNsas e ef _ sopeoipnfad wery ou ogde ep jeuy owawesint ‘ogbe eu sopeufndu soanewsou sore sop oB3e3 seing ap ogbuany & 2198s and o3p ‘ogu anb sores ‘foe a fo/z02 s,u s205n Pupiew e alvawsesanu! ope;nB—1 J01 40d “Eo/rOr a fo/zcz“Eoftox “Eo/d6x SaOdn|OsIy 1 NoBoAad 9 S210pIA19S Sop opSesaUNUay a esla1se) ‘SOBLe) ap OUeIa yenb e ’6ooz ap oyun{ ap zz ap ‘zHE .u yeluisia 191 ep OFNpa 101191 -sog sopeuSnduy Sonewou Sore so se8onas weseaal and sh a] SeNSSaINS “sepepeie sa0dnjosas se euepyenuod anb jeiuisia 191 ap eDuaWaA.adns ‘owaure3inf ‘op apepinunuo) ‘enssapoud apne “elai1p oBe ep eumsodoad e sgde sopeusnd uy Sonnewiousore ap oedeBonay “JeuNUMa1d "I To] ap eAIasax| “SAOPINIBS SNIS ap opSesaunuias ep aisnfeas 0 aidos wagdsip anb jerapa4 oW.siO op enNeIiBa1 IEW) Ep SagdmOSay “aPep|eUOHMIAsLODU! ap eI2Hp OBDy, *eWaWA e auLI0jU0> ‘sowuo1 S359 “opnuas OwS9W OU noUOpysod 9s As © 9EE lay ep owaweA ou mnpoid 2 400 SoU} SO asseynUE 2 [EU ysodoud euno} ap epedons "uLJoU ® anb “e[as no “.jonssapaud apnoy, anioy and ope:isuowap anby ose> 8n| a epppayuod 19s Pianap jay e 2 19/G0 Op Ep1ad BidAEY OBL ‘OIUELIOY “01 9 sjanssod so a seuisow sep oluaureain o JeyA9 xed jay ap soia/go sonneWHOU 209 cows Buanoo Goncas Feenons 20) Matérias interna corporis do Poder Legislative. Ou seja, questBes de cunho wy interno, privado atinente ao Poder Legislative, néo so objeto de ADI. Um exemplo: atos que envolvam a interpretacio de regimento interno das casas do legi )) Normas com eficcia eiaurida no ordenamento. Nesse caso, nao se justifca o ajuizamento de uma ADI que, para a corrente majoritéria, é um processo de ccunho objetivo (que visa protecao da ordem const sionar uma norma que ndo tem mais aplicabilidade. is declaradas inconstitucionais em decisao definitiva do STF que tenham sido ssuspensas (com eficdcia suspensa) por Resolucao do Senado, nos termos do art 52, X, da CR/B8. Nessecaso, também nao se justiica o-ajuizamento de uma ‘ADI que, para a corrente majortéria, & um processo de cunho objetivo (que visa rotegio da ordem constiucional objetiva) para questionar uma norma que o tem mais aplicabilidade. “imulas, inclusive as Sémulas vinculantes (essas, conforme a Lei ne 21.437/06, ‘ossuem procedimento préprio para a sua edicao, revisdo ou supressio ‘orém, aqui, é mister salientar que a Ministra fllen Gracie, em manifestacio ‘onocratica, vem entendendo que 0 mecanismo adequado para questionar e, _m isso, rever Simula vinculante, seria a ADI. Nesses termos, embora © posi ‘onamento do STF continue 0 mesmo (citado acima), temos 0 posicionamento itado da Ministra na decisio do HC ne 96.301, que envolveu a Simula Vin: te ne a. cuando ocorrer conflito entre a ementa de uma Lei e seu contetido. 0 prece- ite € a ADI ne 1.096. Certo & que a ADI é para confltos entre a CR/88 € uma nao entre a ementa de uma Lei e a prépria Lei literalmente um problema Como o¢ Conrvconauanr 45) Se ocorrer alteragéo de parmetro constitucional (alteragéo do parametro constitucional invocado). Nesse caso, se uma Emenda Constitucional modificar a Constituigao, temos que, uma norma infraconstitucional que “pretensamen- te” contrariava a anterior norma constitucional e poderia ser objeto de ADI, deivaria de confitar com a Constituigio (em virude da revogagao da norma constitucional pela Emenda Constitucional). Porém, aqui temos, mais uma vez, a questéo atinente a possibilidade de ja exis tir ADI contra @ norma infraconstitucional quando da alteracao da Constituicao pela ‘nova Emenda Constitucional (com alteracdo do parametro constitucional invocado). esse caso, 0 entendimento tradicional seria o da prejudicialidade da ADI (nos ‘mesmos termos do jé estudado procedimento da Lei objeto de ADI que é revogada por outta Lef no iter de amitac3o da AD)). Como exemplo emblematico, temos o precedente da ADI ne 2.197 (Contra Lei ne 3310/99 do Estado do Rio de Janeiro que taxava 0s inativos e que no encontrava assento na CR/88). Em 2003, a Emenda Constitucional ne 43 positivou a reforma da previdéncia e normatizou constitucional- mente a taxacao de inativos, com isso, a ADI ne 2.197 foi declarada prejudicada por perda de objeto, Acontece que 0 STF em 2010, vai nos apresentar uma ruptura em seu posiciona ‘mento tradicional. Essa (mudanca) ocorreu na deciso da questo de ordem da ADI ‘ne 2158, em que 0 Pret6rio Excelso nao decide (como de praxe) pela prejui de em uma hipétese de alteracao de pardmetro constitucional (é interessante que ssa nova postura também envolveu como parametro a EC n® 41/03). No caso, o STF entendeu que nao haveria prejudicialidade da acao (por perda de objeto) e, com isso, determinou que a constitucionalidade da Lei 12.398/98 do Estado do Parand (objeto da ADI ne 2158) deveria ser aferida (analisada) com base na norma consti tucional que estava em vigor & época clo ajuizamento da ADI, afastando-se, assim 0 parémetro atval previsto na EC m 43/03. € interessante ainda, que na ementa da de- cisio, 0 STF afirma textualmente a impossibilidade da intitulada “constitucionalidade superveniente” em nosso ordenamento, negando-se, com isso, a possibilidade de convalidagao de Lei contraria a Constituiglo em virtude de modificacao da mesma por Emenda Constitucional posterior, Nesses termos, conforme a Ementa da decisio de 15.09.2010, de relatoria do Savesio pode osadscnts Ministro-Dias Totti estadual de control 1 inconstiucionaidade perscte ainda que se refira a dspositves da Constiucio Federal que mao se n igor. Casa cantrri, feria sensveimente enfraquecia 3 propria regra que prove a convaldaGio 2. A Jursaiao constncional brasileira 7 Sepuow3 eA eueP as anb aluaquaniadns apoprjouonniisuo>w) ap oda o1InO © Se! yNsu0) f SA4OUALUE SOANLULIOU SoLe BsIUOD AY ap apePINGISSOduH e arsis194 ‘epure an sowapuaiva “oss} wo “ia eu oBU a \eiUaulepuNy ONa2aIg ap LUDWIG wnasag ap ozindiy ap ovde eu sunwo> Wes “‘opsdaaas opu ap soz ‘lod (,,08U anb Bip 10% Nas Wa HlOYOL SEP quia) ‘apepinou & 9 9859 “miisuo) ep asiue ew 2 slod “gStz au jay BU epIUYap eYLH BU Anas 445 0 and ‘ap & 9 euDwLd y “sepeane wiaias ap saluautad o¥s sagisanb senp ‘Inby 6]6t au 3 tjad ewfipesed yeuopmnsuo> oansodsip 08 epep OEDEPaH eis WO ‘opuat “gest ap yr9paj og3ininsu03 ead “onnsodsip owsaU ov epiuod “,sindaxn jUIDUA WOD, OBSsa1cxD ep aBSdRDaL OU ep OWUaUiP>YUO>a! O 9p 014 Op oPES3 OP OBI § 6 uP ou eprivo> ,oUD un ap ‘oupu ozoud oad, oFS591dx9 ep apEP|EUO!IMINSUO2U! ap OFEIEPEP € w0>‘aPEP “neuopmunsuosu ap eioup ogSe ep pied epugpsesd Bod mIppap Plorzost WE 4s 0 “ulsse opts‘ sU00 01x ofa opsda994 jeMUAND ens {eisoe 35 3p 0003590 o> “08 Wd peraye onaurered 0 9 opeu “sand anjisodsip 0 a1ua opundas 0 9 (i apepniqieduo> ap epugisxa v sendiane 95 ap ul 0 W 109 20 nowno> ‘nsqus 0 “oupenb assap a1ueia »(0080 vp oluauo8inf 0 ood oussiposdd) opeIDHe {0 89/4) Bp of St¥- Ue 0 g6/6t 93 EP OWUaAPE O wWoD anb axaIUOay “oUe WIN ap OZ je8ugo nas 0 eaculuarap owo> wag “ape} jawpuan ap apepyesdorul & eneundasse 40) ep OBsinaid ap apepifen e eAeUONISanD fay & {ue ou o1sodsip © wo eDuapuodso1i09 euepsend opu ap oy op opeis} op ovsin -eduugo owawel 2 ‘owrxewi ozeid ojad 2 Soqvawnuan wod “epesouNWD! apepriquodsip WE pIeD') [aABISa OUEUODUNy o “08129 op ogSuntx9 opua.i029 - € § (~) ‘omjqNd osun2u09 ap apni we sopeauiou selopyas so ‘op;iaxa onliaja ap soue stop sode ‘siangisa OBS - 06 “uy, ‘opauas assay “So2jjand sasopyias sop epeiaunuias apepiiqiuodsip ep oinsul 0 2190s eaesian anb ‘0119UeI ap O14 Op Opeis3 op OEDIMNSUO} Ep “« § ‘06 “Le O eABUONSaND 35 penb eu “966r ap juqe ap § wa ‘ourOUe{ ap OW OP opersy Op JopeLIaKO ojad Joy epeznte 10; “apepinou ewn srew seiuasaide sou ren waquiet ‘2vaied and o 2anb “41s op ovsivap atuazas “epule souensasqo a1uessa.aI jou sep cnaueseae “angel vos uw © ibe UMN OB 2p “6for ou 99 ep app gos "eDu 2109 esap epugpnid ayou 95 2nd eure ‘emie {79 sisi apepyeuopmsuaou ens & and eyus oss “epepsenso> fo} pu uuu & 9 3 ff17«u euoomsioy epuous wad epepyenuo> 135 evapod oFu -ouminy stave canna 8 Constituigio ganha novos contornos (com a possibilidade do STF declarar a no rrecepgiio nesses casos) 36) Contra atos normativos privados. Ou seja, atos normativos entre particulares (ou em uma relacao'de cunho privado, que inclusive pode envolver o Estado). ‘Como exemplo: contratos. 37) Apprincipio, entendeu o SIF nao caber ADI contra a lel orgamentaria, conforme ‘demonstra o Informativo ne 175 do STF. Certo é que o SIF sempre entendeu que a lei orgamentéria 6 lel de efeitos concretos que nao se revestiria de generali- dade e abstragao inerentes a ADI. Porém, é mister trabalharmos duas observacdes: () 0 STF no Informativo n° 333 passou a afirmar (a nosso ver, corretamente) que cabe ADI contra algumas normas presentes na Lei orcamentaria. Normas estas que se revestirem de generalidade € abstracdo, visto que, apesar da norma orcamentaria ser em regra dotada de concretude, na mesma, terfamos sim normas dotadas excepcionalmente de gene- ralidade e abstragdo. 0 precedente foi a ADI ne 2.925. (I) Acontece que agora esse debate ganhou novos ares, pois com base no (jé citado) Informativo n> 502 do STF (com 0 precedente da ADI ne 4.048) e posteriormente com o Informative ne 527 (com © precedente dla ADI ne 4.049), 0 STF passou a reconhecer a possi contra lei ou ato normativo de efeito concreto. Portanto, se 0 STF cont ‘o entencimento esposado na ADI ne 4048, cabera sim ADI contra qualquer norma da Lel Orcamentiria, e nao sé sobre aquelas normas que se revestirem de generalida: de e abstragdo. Portanto, & p ), para questionar uma 1ado, a ADI nao visa a re- Fotecao de direitos subj ‘norma que nao tem mai gular situagoes concretas de mas a apreciar se uma norma present Commo o¢ Consucionavonne Conforme o quadro abaixo, resumidamente, nos moldes da jurisprudéncia do Pretrio Excelso (aqui trabalhada), temos que: “CABIMENTO DE ADI(é 0 objeto de ADI) NAO CABE ADI tendeu que sea espécie normative primsria for se feta cance, nao caberiaa ADI por falta de ‘generaldace e abstagie. Be esol da Fa dos Deputados que aprova o proces dopas 2 CRVS, Esse entendimento se modifcou com 1 ADIMC 4048, Atualmente esaltamos, cabe ‘ADI conta le ou ato norativa mesmo de efeto 2) Conta vevolugdes ou dliberaées drinista tivas de Tdounal. Ex cabe ADIcontadeliberorso administrative de 3) Leis ou atos normatvos anteriores & CRB. SyRegme itr dora ies Porém, ¢ cabivel controle dfuso ou controle con regiment interno das casas do Poder Leais iat (desde que dotado de carter atinomo & no meramente acl) restaraprejucicada jonamento wadciona do uma obsenacéo:O STF respectvamart, pela Asoc os Mapsados | on luaie3soeue> euoqe> opus SSLop wolcaziz woRneTeye ‘enuod sepnaupe wos ab soce 8 sHee ss SION sawaparsig ‘B6E a 3H "SL OP S205HO9H (8 “opuanuo> @ OFS onb Sayed se epDUR su -25 053 Ege ap emao9 ogbuBNUO EMUSIC AD IA'v8 Ue OP SowoUaNnEHAAO IL ‘ojdwag Soper soapouuou sove enu09 (EL (@oniays05 -sid 9p eusistumuua oyosu03 op ona (9 “euopminsuco onauipRd ap ope ap ‘ed vou ce ousiue onoupIed OU 95eq 0) ep 625 anap‘%a/90p epad ied epexpnians 01 Ses Ogu ‘Osa UP GY € OLOUIPYALD "> ew enuo> gy snsra sas ‘S80 Teuopeysuos enue ap osbesay el ‘ongang oust op euoDen ouesueD op NO Suen ap euapeH O4SUOD OP seNIMIO-NY (EL Soneuiiou soi gos wappulanb sexnewou ‘53 oupia6auap opnaiuo> 9p sees SO (S ' nn0 20d epebora oy anb ay 2p o14g9 9} javaavooyn lav ep ow/qo phiavaa onawiav> lavaav2owN qv ep e10/9009) ayaa ounaNiayD ve nouns cp cowmweng 6.2.3. Legitimidade Esta explictada no art. 103, da CR/88. Porém, sfo necessérias algumas observa- Bes que vao além da ra literal do referido artigo. S40 elas: a) OSTFdesenvolveu, na dé da pertinéncia temética. Alguns dos imados ativos universais ¢, por assim o serem, para o ajuizamento de ADI. J 05 legitimados ativos nfo universais teriam, no ajuizamento da ADI, que nacional. b) Pode o Presidente da Repiblica ajuizar ADI em relagdo a lei que acabou de sancionar? Obvio que sim, com o argumento de que o Presidente entendeu que errou € ndo quer permanecer no erro. Outro argumento € a famosa possibilidade {a inconstitucionalidade progressiva, ou seja, o Presidente da Republica sancionou ©) AMesa do Congresso Nacional nao tem le ra de ADI. Portanto, conforme somente as Mesas da Camara © do Senado possuem tal legitimidade. Nesses termos, com esse exemplo, fica claro que o rol de legitimados é taxative endo meramente exemplifcativo™. imidade ativa para a propositu im- iva do Partido -0 deveria ser analisada no iter de todo o processamento da ADI. Portanto, sig- nifica que se o partido poltico tinha representacao no Congresso Nacional quando ajuizada a ADI e, no iter do processo, perdesse sua representatividade no CN, a ADL deveria ser arquivada (julgada extinta sem julgamento do mérito) por ativa. No julgamento da ADI ne 2.054, em 20.03.2003, 0 STF mudou 0 seu entendimento fe passou a entender que a legitimidade ativa do partido politico com representacao no CN seria analisada apenas no momento do ajuizamento da ADL importante sa a, que a ADI deve ser ajuizada pelo dirt6rie nacional do partido, nunca por diretério local. €) O que pocemos entender pelo legitimado ativo do art. 103, 1%, Confederacio ° ou entidade de classe de Ambito nacional? 0 STF, né década de 90, definiu jprudencialmente a interpretacio do que seja a Confederacao sindical e a enti- Nesses termos, 0 STF entende que, para a en- ela deve conter pelo menos que ha a necessidade di 10 da Confederacdo idade civ) e o registro sind Quanto & entidade de classe, s6 pode ser legit lagdo com classe ov cectente interessante que envolveu a UNE jira disse que estucante no é profissao, embora a UNE tena & nal, ela ndo foi considerada uma er ada aquela (entidade) que 157, ROPE 86 jl em le Min. Coad Mo, ant i guBune “elas no “49 ep “ae § Tor “Ue) souUo BRLa SOuD}o BuMpouM easap eDUAP ab une onlaiap ep | hall euro eu toup ose ep essa en Yodan ead sep Tevareanatapaies ees uu eSsap sosquiau Sop aued ewn seuade ap ouqure 9p assep ap apepnue no leIpUIS OBSEI@paIUOD 2 ogsewasaidas o> o2qod oplued :opeBoApe J01 and 2 anb sagbaox9 senp senadul} exed opeZonpe symsuo> one opewinida] op apepissasau e aIsya (e oquawparoad 0 augos sjewaurepuny sagseniasqo lay ep owuauyparesg ¥2°9 ‘opevnduy ove o opuenb ‘jeuoissyoud eu08 -audau anb ovsenosse ap eae apept -rudsun{ e “yajEZYY ou 1aY eU HoYOL sea 9 SBQSDOSSE ap SaQdeDOSSE ap eA _ieya2e e essed 9 owaupualua o epnus 415 0 “(44S OP T9E eu oaneW, ‘auaparaid ow *S ‘ ‘euodaie9 ep aLsed no epoi ap 2559101 Spemasomen cara “opeuonsanb o1e op eouguesge J0UaW no J0}eu ep oBzes wa " -st ep apepianeiuasoidou ap ou no eougpyns eiad epezuareie) ‘oanu0) teu! au/BpueUlap & Bred BLPUIPJOENXE eANLE OEDEWIES} : : i : ' ‘ens ‘a1unasuos sod “wou “ead 95 epeDeTe EULIOU e sienb se SeOSsad St Sepol ap ]orgse) ap “BsINO EpuLe EpedLe 04 “Us 0 ULHO}UO> “SaMIBUOPIpUOD SeSsap WKY ‘qun{uo> op apepianewasasdas ne OBEOsSE E JeD9yU wi(oede1apay “ova ‘otuetiod ‘apod as o8N (") euopminsuodu! epesepap euLiou ep apeplien ap ep sopersy atou souous ood wo se1sa and war jeuo}peu ouguiy ap 195 esed o2iyjod aie sovanenoaniiew> 20 0H 4 Tctumoo Goncaves Frewnices advogado (que & obrigatério, como expressado, , xpressado, para os partidos politicos com re- resentacdo no CN e as confederacées sincicais ou entidades de classe de Ambito nacional) teré que ter poderes especificos, para tal ajuizamento (da AD). 1) Quais sfo 0s requisitos da inicial de ADI? + indicar lei ou ato normativo questionado; + fundamentos juridicos do pedido + pedido. E mister salientar que o STF entende que a fundamentat ‘ a fundamentagao ju ser uma fundamentagao abstrata, genérica, Entende © mesmo que a fundamen tacao juridica deve ser sempre concreta, dotada, portanto, de especificidade e concretude. Nesse sentido, como exemplo de fundamentacao juridica abstrata e sgenérica temos a alegacdo de que a lei é inconstitucional parque fere o prit dda dignidade da pessoa humana ou porque fere o principio da liberdade ou 0 principio da igualdade. € necessério, portanto, para que a fundamentacao juridica seja concreta, dotada de especificidade e concretuce que, diante do principio, por ‘exemplo, da dignidade ou da igualdade, tenha-se que explictar o porqué a nor: ‘ma em questao fere o principio, em que sentido, em quais cireunstincias, de que ‘modo, de que maneira, em que termos e assim por diante. nao pode Temos, no que tang & peti inal, ue vazer a cot ma Jal que wrazer a caeo mals das grandes Principios que regem o procedimento de uma ADI. Sao eles: ° + Principio da causa de pedir aberta: significa que o SIF nao esta preso & tundamentacao juridica do legitimado ativo, Ou seja, ele pode declarar a ile por outros fundamentos diferenciadas dos maneja- dos na exordial. Portanto, 0 STF ird percorrer toda a Constituigdo em sua analise, e ndo somente as alegacdes do autor da ADI ‘+ Principio do pedido. Principio da congruéncia ou da adstrigao do STF a0 Pedido que expiicita a ldgica processual de que o STF esta preso ao pedido, Porém, existe uma excecao. A mesina é a chamada inconstitucionalidade Por arrastamento ou consequential (vide Informativo ne 538 do 2 assente a inconstitucionalidade de normas do ADCT da Constituicao Comoe o¢ Consrrctnansoe objeto do pedido, mas também dedlara a inconstitucionalidade de outras rormas que nao foram objeto do pedido em virtude de conexao, correla ‘Gio ou interdependéncia entre as mesmas, consignado, que o STF ja entendeu que & possivel a cumulagao de pedidos tipicos de ADI e ADC em uma Gnica demanda de controle concentrado, Ou seja, numa mesma ADI pode ocorrer 0 pedido de inconstitucionalidace de determinados artigos de uma lei ov ato normative e de cconstitucionalidade de outros artigos dessa let ou ato normativo. Nesses termos, conforme a ADI 5316/MCa cumulagdo de acbes, neste caso, além de ser possivel, € recomendavel para a promacio dos fins a que destinado 0 processo objetivo de fiscalizacio abstrata de constitucionalidade, destinado a defesa, em tese, da har rmonia do sistema constitucional. Portanto, a cumulacéo objetiva permite o enfrenta-\ ‘mento judicial coerente, célere e eficiente de quest6es mifimamente relacionadas etre si. Com isso, rejeitar a possiblidade de cumulacao de agbes, além de carecer de fundamento expresea na Lei 9.868/1999, raria como consequéncia apenas 0 fato dde que 0 autor iria propor sovamente a demanda, com pedido e fundamentaczo idénticos, acao que seria distribuida por prevencao, como ocorreria em hipdteses de ajuizamento de AD! € ADC em face de um mesmu cipiorma.” esse momento, 6 importante dé Por tikimo, temos ainda, que o fato de o STF ter declarado a vatidade formal {de uma norma nao interfere e nem impede que o proprio SIF reconheca posterior mente que essa norma é materialmente inconstitucion: © Se o relator entender que a inicial é inepta, nao fundamentada ou manifes: tamente improcedente pode indeferir de plano a ADI. € cabivel recurso de agravo para o Pleno do STF. Ou 0 pleno relerenda a decisao do relator, ou refuta a decisdo do relator e a ADI é admitida, Aqui, € importante salientar, que o STF, recentemente na andlise da ADI 4363/, Sp, entendeu que os requisitas de admissiblidade nao estavam adequados, €, 20 invés de indeferir de plano a acao a converteu a mesma em ADPF (Arguicao de Descumprimento de Preceto Fundamental. 0 fundamento envolveu 0 principio dy [ea FOFSTOMEIDE uly -er-2}252005A AMG spinous. AO. 5816.conta. EC B25 frmulnda doi ios 16 Cove coma 5 ost proeorteo pio oad pt Constituigao do Es mc Cpa ramacescenns e edn npn conde oat 5240 Comte st ldbtnco de AD) Naa decostnat paqueoapovetaoracampigoes Sense steno paajvaes Td08 Vedoar 0d RBe door T0Rg0 OCT, com eos daapela 46 “Ue 0 anb 3 oRsnjpuod epundas ¥ 242 ‘o1aupoig ‘waBeuop ‘02u0H1 W Sa03EIOE Uo OATEUTOU Ove y 9 saquasaid sa9%e193 se -39 ‘op gue ‘and ‘a (0 anb o sesijeue v essed 415.0 “envy ap sagisanb wor “wipquier ‘eyjeqest © -sanb woo seuade eyjeqest ogu ‘ay ew ap ‘Sepl|PA OS Sagsnppue> Sewinsje “oUsaUl Oss! 10d 2 “apepaizos ep euxoude as 2 yeisapad op aasap ‘aluawyes ‘so1eja1 op opdeypyos ep opewo> ‘seyp (eivin) of ap ozeud ou seperyeas ofsas aluauoUaIUE sepuaya4 seDuaipne 29 sepuiad ‘Saodeuuoyuy Se 66/g99'6 ou 191 .€ § .6 "UE Op Sowa SoU ‘anb 9 OWE) “opDipsunf ens ap ouqwe ou epeUusnduy euoU ep odenyde ep en1aD~ slenpEIse sJeunquy soe a Stesapaj sleunqui soe “sasouadns sieungis, soe s9g3euLOjU! Je1D}0s “epute “psapod upiew eu apepuioine 2 epuguodxa iwo9 seossad ap soi’ -uawyodap sano aypne wa "exed e1ep sexy no ‘ozrsanb e augos 1ap2Ied wo anb eied sou 1d seualsap ‘steuopipe sagsewsojut p 1) Sep epUgOYNSU EU ‘ap BpugIsUTDAD No eUDIeUI ap cIvawIDaLepsa ap apepIssaD—u ap ‘OpSMUISU! JO}eW BUIN ap eYSsadaU 9 BXaIdWOD aWwOWe epaupisisap ap lanytaasnsul 9 1a © “66/898°6 «U 197 ep of “Ue 0 auLO}UOD ‘anbuod “Bi9 ZIa¥ eP ‘BU Dd © “OEIUA ‘an Jod :wpquIeI as-eiundsag “one opeWNa] OWOD ‘gu 2 ‘siBay soism2 owoD ‘ovaWoU assau ‘OpueMIe FIS@ yDd © siod ‘aquaisoD @ exed us ZesIUOD lay & sezINfe ap nogede a9 anb 19} EP apey “suo ejad sapaed wn ‘no apepyeuopninsuo> ejad 1a>a.ed o| ‘eoqianday ep je129-40peundo4J OB EpRYUIULEDUE 3 JOY e ‘aINaUUOUaISOG Cb varannuske9 49 NewNo> suo2u! epesepap efas and lasap ogun e anb [9] ewn Japuayap anb Ja1 owsaw 0 opnuas Ua oBU 2 “SILAW epipntena a jepipn{ oglu e eluasaidas poy o an wo epypaus eu “ga/eD Ep TEC "Ue 0 wo s€ § €or We) og3!mANSUOD ep (j1es9M] OBU a) E>nPUIAIS!S oBdeIaLKLaIUY EWN ‘anjonuasap 415 0 “opUaS WISSy “ORIUN.eP aSSOL01U! 0 WDD EDUELOSUOD WHO JaAIIS ‘ogbe ep soine op assaiaiur o as aj e 1apusjap ogu psdpod nDY 0 anb napuaTUa 41S © “es5aH “916 ot JaV ep. olaUIeA|nf Ou Gooe ap ougnino Wa 41s ojad eperejo1d 105 (opDaD%9 ae till “35a1 wa [9| @ Japuajap e opeugo eUeISD oBU DY 0 “OseD assau “o1ueuiog “1 © oBU no Ja oV'0 “Gav ap o1afqo opuas isa anb) oaeuou o1e no -opngnisuo vp opsunsead vp jopadsa soprano 0 “sé § or -Suo> opdoIp auio;u0D “zsas aja “qoy OB epeYeDLA Eras uawoysaisog (9 xeysajluew as exed seip o€ ap ozeid win pat ‘anb ‘018 © nyznpoud anb apepuoine g epeyuluseDua Bas ea ‘ay e epRIwPY (p “pt@nssanoud ewouoda 2 apepyjewaunsisue (owaUIpuaIua ossou wa) owoD Wag apEpNIA UN} av5n09 oawnang Beeuoo Goncaures Femanots {que devem participar do jogo de concretizacdo e de densificagao da Cons- tituigdo. Nesses termos, peritos e especialstas s4o chamados a participar dda concretiza¢io das normas constitucionais “pluralizando 0 debate cons- titucional”. Embora, é bom que se regisre, o intérprete oficial continue a ser o STF, 1h) No proct ‘cus curiae nos moldes do ‘curiae? Ele pode ser entent poderdo participar do procedimento, Segundo o STF, certo € que, a “peso do tem representatividade adequada para intervir na qualidade de “ai Corte” em ADL" Conforme 0 Ministro Celso de Mello, a admissio de terceiro, na condigao de ‘amicus curiae’, no processo objetivo de controle normativo abstrato, qu como um fator de legitimacZo social das decisoes da Suprema Corte, enquanto Tribunal Consttucional, pois viabiliza, em obséquio a0 postulado democritic, a dem a permitir que nele se real pluralistica, a possibilidade de pi ramente representem os interesses gerais da col sem os valores essenciais e relevantes de grupos, classes ou. © Ministro, que ndo se pode perder de perspectiva que micus curiae” tem por objetivo essencial pluralizar 0 debate cor (indo que o Supremo Tribunal Federal venha a dispor de todos os elem Jas possivels e necessirios & resolucao da controvérsia, visando-s nura procedimental, superar a grave questéo pertinente a | das decisbes emanadas desta Corte, quando no desempenho a io poder de efetuar, em abstrato, 0 controle concentrado de constitu- idade™, © amicus eurie pode ser convocado, de ofico, pelo STF, ou, entao, pleitear (solicnar) sua panicipacio no processo. Para que 0 amicus curiae participe, vai ender exclusivamente do relator, que, considerando a relevancia da matéria € a representatividade dos postulantes, por despacho irecorrivel, poderd s pantcipacao desses érgios e entidades no procedimento da ADL. Nesses termas, 0 SIF ja decidu que o pedido de admissdo do amicus curiae deve ser assinado por advogado cot ser conhecido € mister sales ‘ocorrer do relator autorizar a partcipagio e o pleno do STF, negar conforme a ADI ve 2.238. Portanto, como ji dito, quem autoriza a participacto do amicus curiae € 0 cho irrecorrivel, nos termos do. 5», Lei 9868/99. f que o amicus curiae nao tem I .de para recorrer possi € cabivel sim (em nosso entendimento, no qual sor tro Celso de Mello), 0 recurso de agravo regimental, obviamente, manejado pelo pretenso amicus curiae que teve sua participagao negada. Como exemplo no ST, temos a ADI ne Mas res 7 vez, que no ha uma d quea idade do recurso de agravo regimental na ADI 5022 AgR/RO julgada fe orformes ADI n 3.105, em julgamanto de 02022007: Ementa Ao ee {conaldade AOL Amu ene Pec Lgitmiae 0 ime ecusat estén. bargs de Penn etendeu quer se justo rung di jeuopMsUoD 9 12} 8 ‘aIUaparaid Joy» 1a] eusou e 2190s Day Pun ap prespaud oBN -jeuO_MIIsUOD 9 |2| & “aluaparoidus ped} ISu0du! 9 19] & ‘aMaparoid epe ‘souuat saiuinBas sou epessaidxa 195 apod epuareniquie no apepoydnp e ‘opuas wissy -o8Se ewsaW eu apEPI|EuO!IMMISUODUL ap o413}2 0 olwenb apepyeuopminsuo> ap opde1ePap ap oUa}a 0 ower srenpoud wapod Jay no jay anb aluasse extap 66/e99°6 au 191 ep Ye “LE O “apeplleuo‘mn u0> ap OBEIePap & asIA eAINO e 219] BUN ap apLP|eUODMIRSUODL! ap OEVEILPAP asin eu exoqula “epaow ewsaw PWN ap sare) OBS ‘SouaL sassaN “sopeION SIeUIS weyuar eLoqui ‘SelUn! OBLeyUUWED audwWaS Day a Jay e anb EDYUaIS ‘aiuayeaiqure no azydnp J91yse9 ap s99de OBS Day 2 jay :t ovSEALaSqO xa wa1as e saqueriodw! sagseaiasqo seun3je Sowa ‘omuauresin{ © a1qos “(Souisiu S195) owauyrosduy no owuaWiRosd ‘9p ogs_ap e Bied oueSsa20u wrONb wn 2 (SouiS|UWN O30) oIUAWeR| O 491 exe wnionb wn aisha “opuas wissy “(eimjosqe eoleW ap wnugnb) jay EP o1voWIAO.d 0 exed sosisiuy sias souaw ojad ap pias assa “oluaUIegin{ op ovsPap e eyed wn -onb wn waquiei souiai ‘Sousa sassaN “(ils Op SONISIUIU Sop £/2) SoHISIUWY yO ‘Souaul ojad ap e195 Jay ep owuauesin! exed wruonb o anb sowar ‘awausjeru Jay op owauobing 5-2-9 .u'90/a04°Xx ou Jay wo> opeBnluod gefeD ep s€§ ‘Zor “Ue OU aseq wi ‘seYoDM -suo> sagisonb sep i298 ogssnasadai ap owawiparaid op ‘w9que) ‘9 “9ojeeYtt at {21 Ep ot § ue 0 woD open{uo> yor “Le op Sousa sou ‘atue|MDUIA BINS ap oawiejaouea 2 ogsita ‘oesipa ap olvaiuipa2oid op “epule iedsed eiapod 3 ‘08893044 ap 081999) 249 onoU op o€ § 086 "Ue 0 2uLJ0}U0D‘Joungul wa apopyou -otomusuosuy ap opsas0pep ap awappui) apepyeuo‘MnsuoD ap osnyip aosiU0> ap ‘owaupaooud op sed>jued gsapod ‘uaques ‘aon snp 0 anb“epure Sousa, ‘(edit no jeuopypen soujan1a1 ap oBsuaKsoW woo weyjeqen anb sonuafqns sossaroid sop 9 anb) lay ep onal -90 ossa201d ou aquasaid Soulo0491 ap oeSUaKLOIU! ap suaUaz Ins apepljepow EWN overwwennunsiey 303.266 onousnesoaan. SUDEB ay pape atau ou god lo ped ‘opesaprsuod 9 2]9 owaweeHsofeW ‘oznf op soypxMD -ff ezasmeu ens anb apuaiua sapuayy Jew) oxAsuW O lwas ou esoquia “and sowial “aon sngjuD op e%py vpsaA, wn ap 9 e2IpIL \dusax@ 104) sepua&ianp ezoumeu & owen) ‘apn sn 40d ye0 opdeauaisns & (sie}suaprudsunf 9 sjeiaunau sowioy sou) aijuuad 41s 0 ‘oss Waly sw owaurezin{ ap ¥ined e ered ossa20sd 0 se49q4 40Ie}21 0 anb wa ay cUdUIOL © 918 lay ep oivauparaid 0 opoy ap Jay ou sedionJed e1apod aotind ‘snaqUD 0 415 © opunias ‘wissy “oluaupuatua asa nozamejas Bf 41s 0 “ulad04 “lay BU JeISaylUeU 9 eued eua1 apepuioine e anb seip of ap ozeud o “elas no ‘apepuoine ep opdedion 8d ap 281d op czivap ese1s9 abum sng op oBdedDIIEd ap ozeud o '66/208 oH 191 ep ogseiauciaiu) Jog jaojno snaquio op oBdedpiied ap ozesd o yen “ovde e noainfe nb ane opeuinita| oj2d openunap Ff opipad o Jeupe ap no opipad sejnuio} & Cuup war OU seu “eunqu ojad Sopepaide soquaUnE snas 401 e OUDUp wor ‘oanafgo ossazoud ou ossau8ut nas opyuwpe 2a ewin “aeund sn>que o “elUEUOd [eD {uy PU opnuod opipad o seype apod ogu snojwe 0 anb sewuaies auueLiodas 3 ‘Sen san¥H09 oo¥eeg —ntisitos-do StF_em_razBes-de-seguranga juridica-ou-de-excepeional interesse social. Essa excecao, para boa parte da doutrina, guardaria relac3o com a logh «a do principio da proporcionalidade, pois o STF acabaria por ponderar entre Beomanoo Gongs Femannes Observacio 2: Efeitos da decisio procedente de ADI Sem diivida, o efeito regra € 0 ex tune e erga omnes.” Ou seja, a lei é in- constitucional desde o dia em que surgiu no ordenamento. Percebemos vicio de origem na lei (metaforicamente em seu “DNA*), pois a mesma ja nasce inconstitucional. 0 STE, entao, declara a nulidade da lei mediante uma sentenca eminentemente declaratoria dotada, como jé dito, de efeitos que so eminente- mente retroativos. Porém, é mister salientar que existem excegdes A regra ex tune ¢ erga ‘omnes. Elas estio alocadas normativamente na exegese do art. 27 da Lei ne 9.868/99, que preleciona que, ao declarar a inconst fade de lei ou ato normativo, e tendo em vista razdes de seguranca juridica ou de excepcional interesse social, poder§ o Supremo Tribunal Federal, por maioria de dois ter¢os de seus membros, restringir os efeitos daquela declaracao ou decidir que ela s6 tenha eficacia a partir de seu transito em julgado ou de outro momento em que venha a ser fixado. Nesses termos, podlemos construir as seguintes hipéteses excepcionais: 3) excesdo: efeito ex nunc e erga omnes. Ocorre do STF declarar que a inconstitucional com efeitos prospectivos, com efeitos para o futuro (modu: lados). Nesse sentido, até o dia da decisao, a lei era constitucional, restando inconstitucional a partir da dectaragao do SIF. Temos ai uma sentenca consti tutiva. Com isso, a lei é anulada (e ndo declarada nula desde o dia em que urgiu) a partir da decisao do STF. Afasta-se o dogma da m imar Mendes, ¢ trabalha-se com a anulabilidade da lei. Essa excecio guarda, conforme 0 proprio Gilmar Mendes, uma intima relacao com a légica do principio da proporcionalidade, pois o STF acaba por ponderar entre dog ma da nulidade da lei inconstitucional e as razbes de seguranca juridica ov excepcional interesse social. Porém, para que haja o efeito ex nunc, hi neces sidade de oito Ministros do STF se manifestando a favor da excecio. Portanto, tem sintese, nos termos do art. 27 da Lei ne 9.868/99, temos a necessidade do preenchimento de um: a) Requisito formal: olto Ministros votando pelo efei da excecao e b) Requisito material: necessidade de fundamentacio dos Mi ‘ncrteAdedsto do STF em sede ADIs Besaamnes oe Commmucononce inconstitucional e as razdes de seguranca juridica ou. cexcepcional interesse social.” 2) excegiio: essa € a chamada modulagdo ou manipulacio dos efeitos (stricto sensu) (embora 0 efeito ex nunc também seja uma “modulacao” ou “manipula- do”). Essa, também esta prevista no art. 27 da Lei ne 9.868/09. Essa excecio trabatha também com dois requisites: A) Requisito formal: oito Ministros vo: tando pelo efeito excecao. ) Requisito materiak: necessidade de fundamenta do dos Ministros do STF em razBes de seguranca juridica ou de excepcional interesse social, Essa excecao, para boa parte da doutrina, também guardaria uma intima relacio com a légica do principio da proporcionalidade, pois o STF acabaria por ponderar entre dogma da nulidade da lei inconstitucional € as razdes de seguranca juridica ou excepcional interesse social."* inharmos que, para a declaracao de inconstituciona- lidade, necessita-se (como ja dito) de seis Ministros. No que tange ao requisito para que haja efeitos prospectivos e modulados, oito Ministros devem se manifestar pelo efeito de modulagdo. Com isso, pode ser que a declaracio de inconstitucionalidade seja prolatada por seis Ministros (em uma decisdo 6 x 5) € depois, por exemplo, dois dos Ministros que foram minoritarios no embate pociem ‘se juntar aos seis majortérios e decidirem (oito Ministros) adotar a excecao. Entao nao ha necessidade de 8 votos para a declaragio de inconstitucionalidade para {que os efeitos sejam modulados (podem ser somente 6 ministros declarando a inconstitucionalidade), mas sim de 8 votos para que os efeitos sejam diferen- ciados do efeito regra. Podemos observar aqui duas quesides distintas (de modo bifdsico): uma é a decisdo que dectara a inconstitucionalidade, a outra é a decisao sobre que po de efeitos & manejado em 10. Conforme 0 Pretorio excelso: realizada de maneira bifésica: a) primeit dade da norma, do ponto de vista mat seria discutida a aplicabilidade da modulacao dos efeitos temporarias, nos termos do art. 27 da Lei 9.868/1999.” € interessante também que o STF decidiv na ADI 2049/( ‘00 em 08.04.2035, que uma vez encerrado o julgamento € proclamado o resultado, dae oxcgGns Obviamente ins rtunc queda regia ss mutoderente a msnpulnso HF afirma que ale @ incon inmate qv or feo ders leer “4 Jeterminado pelo proprio STF. Entao diferentemente do ex nunc (puro et id ap apepissa 19}9 Sop lexodwar ynba1 so sopesnsyuo9 waeisa 4Jod “eanteosias 49S euanap ou oR eJepap & ‘oweIasIUa ‘oseD ou ‘and as-napuaitty “opbe ep cuawedin! op salue opnuas assau opipad opiney eytiar anb was ‘souaya nudsunfe “oy ap “2s-na94UO294 ("), 5 OP 665 OANEULIOJU 0 2UI0) {95 98594 "(ewal 0 a1qos asai Ens ap oF5nuNsuOD eu 4S © 0 94 WU OgSeINPOW ap opIpad assannoy anb was apepyeuo e194p o83e wia epuajoud oBs!ap ap soulaj9 sejnpow exed ORSEsepap ap soBrequia ((euopdaoxa ewio) ap sus o1sdoud 0 opundas) nayiore ,bausnso, a1uaureWasi%9 Pulso} 3p oFOr'6o‘60 wa 4150 ‘w9H0d wy 1BOIUY OFSN—d kU OpAUaS 9550U OPeIMULIO, ‘opipad ap pups e “owweianua ‘opeuorupuo> owaumyore nas OpUED ‘2PEPI 8uO}UNSUODU! ap BIBUP OBE Wd EpL9}01d OFSHap ap soUa}a Sop OESEINPOW 3p suy exed osesepap ap soBsequi ap ouauieznie o janqed 9 “us 0 opundas 121 0 21qos saiueLiodut s9SeA19s90 ep ug a ‘roe wa nap as ap eplieuo}aninsuo2u ap o¥eVe/29p eSSa ‘wHQ404 “1eUOPMRSUODU! as-nOWIO “auuelp wa Looz ap ‘aiuausioy ap ‘OIWELIOg “Looz ap oue 0 apsap [eu Pod 415 0 “opuas assay “0007 ove o} B eulaye "Ytor wa 4J5 0 and sow ‘OPUAS WISSY “US OP OFSpap e > f9} p ogbipa e asiu9 opipuaaiduio> opoyiad wn exed 4a]eA opi oBseIe;2ap [essap Soljaja So anb seunye seus ‘ja} Ewin ap ape| nnnsuoouy e sesep P ds 0 opuenb sa11030 apod zopessed 0 exed opseIndiueW ap oKlUIOXI + 3ovorwwapnusho3 29 noua . 12 “Ore? ol |G Up OESap eg ue Z Mo OUR T ’SasaU 9 BLE: essap somgja so endjuew seus“ 9 ogSe1e}pap essap soilay9 So anb eulUUalap sew! “speplyeuODninsuoDU! ® exepap 415 0 opuenb 211020 :osmny o eied oBSeINd}UeW ap odwary + ‘opessed 0 wed owsow ‘ho ouniny o e1ed sopeindiuew og9s opSeLe;Dap Essap soaja So and seWUYe Seu ‘1a| wn ap apepqeuoPMnsuodsul e seIePeP 415 OP apEPHIRissod e 3 ;so1199 ap ogdeindiuew no opsempow © 9 anb osewawepuny 9 eUNBad Eun “DE ‘Sey «OBSsMosIp D 4aqDa4 OWD py OpU [UY oppunsa1 0 opouwpoid ap sjodap anb rip)dap oupua(d 0 ‘uiaq siog ‘souaja sop OgSzINPOU! e JanziONe) OWaUIEUOLASOd Nas NoIpyIdxa a nar—LEdWHOD OBSsas E a1LEL 1) OAIsIUIN 0 a1u4n8as eIp OW “eperiafa1 0} oeSEINpOW ap EIsodoud e a (OESEINPOUL wad weseior £ seuade) opdeinpoui e eied sonsiuw g 9p wnsgNb o opedued( 10} bu a souislulus oF Sauuasald WeAEIsa oTUaWIeSinf op eIp aU WI9J0d ‘1eUODMISUON "Epesepap 104 91 e ‘oeIsanb wa OSe9 ON souafa ap apSojnpow ® a1qos oedes xed eimsaqeas ap apepyiqissod e vsnpaxd opueay “amoung 0 s14qva1 owoD py ‘bu (vpHsuD2,0 1of opu anb) souafa ap oDso}npoW D a1qes opSoI0A D Wio> anism! ove9 commen Mencionou-se, no ponto, que a d entre outros, a laragdo de inconstitucionalidade com efeitos ex ide de todos os atos praticados pela Comis- sto Permanente de do Distrito Federal, durante os quatro anos de aplicagao da | indo que policiais civis {que cometeram infragdes gravissimas, puniveis inclusive com a demissio, fossem reintegrados(..)"2 ‘Mas, 0 STE no parou por ai, pois esse posicionamento excepcional, foi adotado rnovamente em 17.05.2012, na decisdo de embargos de dectaragao sobre 2 ADI 2797 igada em 15.09.2005 e que declarou a inconstitucionalidade de normas "0.628/2002). Com isso, foi julgado procedente (acolhido) os embargos de declaragdo, sem que houvesse pedido de modulagao de efeitos na inicial da ADI 2797. Conforme o informative 666 do STF, temos que: “(..) 0 Plendrio, por maioria, acolheu embargos deciaratérios, opostos pelo Procurador-Geral da Republica, para assentar que 0s ef ex do art. 8 do CPP, Inseridos pelo art. preservar a validadle dos atos processuais praticados no curso das menci des e inquéritos contra ex-ocupantes de cargos piiblicos e de mandatos el julgads no periodo de 24.12.2002, data de vigéncia da Let x0.628/2002 até a data da declaragio de sua inconsttucionalidade, 15.9.2005. Pontuou-se que indmeras agdes foram julgadas com fundamento na Lei 10.628/2002 €, por segurancajuriica, ne cessério adotar-se a modulagio, assegurada a eficicia ex mune, nos termos do ar. 27 da Lei 9868/99. Asseverou-se que os processos ainda em tramitaclo nao teriam sua competéncia deslocada para esta Corte” Outra decisio de embargos de declaracio no mesmo sentido, foi pr pelo STF em 26.06.2012. Apesar da mesma envolver um Recurso Extraordi ‘fo uma ADI (objeto dle estuda nesse t6pico), vale a referéncia porque temos duas {Ges que merecem nossa reflexao. A primeira, € a concessdo do ED novamente léncia) sem a existéncia de pedido n daqui a hé um tempo, vai acaba ‘part dadetadepubleate do ocsatoenbrgada i manipulacio (modulnglo) de efeitos de uma decisio. Ou seja, a decisdo que la via do ED (como se o embargos de declaracdo servissem também para Portanto, o ED foi usado para prorrogar a modulagio de efeitos da deciso do RE 6o0.885/RS de 31.32.2011 para 31.12.2012. ‘Temos ainda que, a manipulagto de efeltos além’de ser temporal, também pode se dar em relacao aos atingidos. A decisao, sem divida, em regra é erga om- hnes, mas 0 STF pode determinar que a decisdo tera especificidades e s6 iré atingir (0 funcionéri is (ou parte deles) ou dos Estados-membros (ou par- te deles) ou uma determinada classe ou categoria profisional, e assim por diante como exemplo interessante, temos que 0 Plendrio do STF. por maioria, julgo: em 26.03.2014, parcialmente procedente pedido forimulado, na ADI 4876, para de- clarar a inconstitucionalidade dos incisos |, Ve V do art. 7» da Lei Complementar 1 200/2007, do Estado de Minas Gerais. 0 dispositive impugnado dispunha sobre a transformacio de servidores atuantes na area de educacao, mantenedores de vin culo precdrio com a Administracio, em titulares de cargos efetivos, sem necessidade de concurso piblico."" Porém no cago, 0 STF decidiu por maioria, modular os efeitos da decisao, de forma diferenciada para os cargos ¢ servidores com as seguintes especificidades: 1) Em relacio aos cargos para os quais no houvesse concurso piblico em anda ‘mento ou com prazo de validade em curso, dar efeitos prospectivos & decisao, je 12 meses, contados da data da publicacio da ata de julgamento. Esse sé concurso piblico, para a nomeagio e a pos: Corte sublinhou que a medida evitaria i meses. a J no que se refere aos cargos para os quais exi ‘ou dentro do prazo de validade, consi ord ous euocypen Ou ‘w0BSDap ‘weseuiaiap anb soluawepuny so sew “(enusodsip aued ens) Is wa oBsi2ap e 9s BU aIUE|MDUIA 195 & as-rssed “eUIa[e eAIDadsiad ep SapjoU Sou opeYEgeN: AINE] noun 0419)9 woo ‘e208y (nopima vf sumo DBL9 O19J9 0 OSSIp a) EALISOdS|p ated & 95 aune epedin{esi0> e ‘atuawjeuop penn a 4084 Y Zu.021pJsn{ oWUWIBUapLO o eied epugnbasuos ap zen (DAlsuarxa DUA) ead) alu: 9 0 anb o ’sen (ae|OUNA gay wPqUIEL Oss1 sod) apepI|EUO} ‘opde1eppap & exed (Ipuapnap o1os) saiueuluuarap saozei se “e ‘Ogspap ep saiueuuarap soUaUL ~puny So aonu af3“OFSD9P ep oBoWaUOPUNY ap ALE a ‘odsip aued v 9s ogu a8u ‘a9 SEU ap Opeis3 op cwawreuapi0 op ,epedin | wo ‘s0Ur2491"(50pO1 Bed opty) 1eug0 Bit “opiua “2 “jeuopnusuoauy epexepap 9 352 anb ap OBSMpUOD & BBDID 415 zovorwnoceuusiey 202940 y2 0 3 “apumy ap opeweN 9 eyUuEWaly eyUEWaly eu EPEYIEAEN y,DAISUaIXa DUST EpeUIWOU ap ® opdepuasayip e eied JeIOpe sower anb 9 019) “aIUEInoWA oY249 op saUMO ia 01j2}2 0 seDUaLayp “eULnNOP e auLoJUOD “euORE “SOUlas! ‘Sowa s9ssaq “(ep 08}! wstoa op sonatgo sa 191 ep o2qun §@e Ue OU opeDoje FSD. ap sagsiap wa siuejroun ouaja opeweD 0 “a1Ua1 Op wily “Somuo vBs2 o113}9 0 Os aisKa oBU anb 9 “sa/td ep av op 6t “Ue ou soisraid sor -fnba1 sop owawuduio ojaé apepiigeisa wessinbpe and sa.0p Aas so 2 ‘sopenoide sienb so ued sodue> soe oienb omqnd osinou0d e opnaiuqns as wassann anb so. (q ‘salopusas sassa W0> No soBseD sou oBdenNI}a EUeDIG ulaurenisnipxa “euopewasode v wied $0} ssinbau so sopjypudaid wassanit ‘oluausesin{ op ee Ep agse>yqnd ap elep ® gue ‘anb sasopyuias sajanbe 2 sopeiasode wassannsa pf anb sajanbe (e sopsp -2P ep sovaja Sop sopenjessai wetse>y anb ‘owera.nua ‘nodeisap opessajo) 0 ‘Sawing a 09 oowg emo Gov ‘A Conclusdo deve ser a seguinte: se temos uma Lei Y de SP equivalente & Lei IMG e uma LeiZ no RJ também equivalente Lei X de MG, essas leis, pelo efeito erga ‘omnes, nao seriam atingidas. Todavia, pelo efeito vinculante, elas s4o a tanto, $e a Lei ¥ de SP ¢ lei Z do R] forem equivalentes a Lei julgada incon: de MG, teremos que 0s fundamentos que determinaram a inconstitucionalidade da Lei de Minas Gerais transcendem (vao além) para alcancar as Leis de SP e R]. Por isso, o efeito vinculante & um efeito eminentemente transcendemte. Transcendente significa que um determinado caso atinge outros casos equivalentes. Nesses termos, passa a ser importante no Brasil os fundamentos determinantes de uma decisao. Dai a expressio transeendéncia (transbordamento) dos motivos determinantes. Mas aqui, mais uma questao: toda a parte de fundamentacio vincula com base to vinculante? Obviamente que nao. 0 qué obriga e vincula, e € 0 fator de- inte da transcendéncia dos motivos determinantes, é a chamada ratio de- ie ue, na parte da fundamentagzo, ias de passagem, que ndo irto vincular (nao serao Mas, quais as safdas existentes para que SP € Rj respeitem a transcendéncia dos motivos determinantes (em sua ratio decidendiy? A primeira saida, eminentemente tradicional, seria 0 ajuizamento dle uma AD! contra a Lei de SP ov contra a Lei do RJ. Porém, hé uma segunda safda que se de- senvolveu em alguns posicionamentos do STF: € a possibilidade do ajuizamento de uma rectamagao, que seria ajuizada com base no art. 102, |, “t” da CR/88, e que tem como fundamento preservar a autoridade e competéncia do STF (de suas deci- Nesses termos, a reclama¢ao (tipicamente subjetiva e que, para a corrente tem a natureza juridica situada no Ambito do direito de petigao, 5s, XXXIV da CR/B8) passaria a Ser um instrumento (obviamente, por “atalho processual”) de controle de constitucionalidade com ares “objetivos” fun- cionando como um sucedéneo da ADI (Informativo ne 379 do STP). Mas quem poderia ajuizar a reclamacai iva para a mesma? Nos termos do Informative 289 do STF de dezembro de 2002, dos aqueles que io sendo 8 (ou prejudicados) por decisées contrarias ao entendimento estabelecido pelo STF no julgamento ce mérito da ADI.” Porém, devemos ficar atentos no que tange a efetividade e aplica¢ao no STF dlesse entendimento (de tradicao alema extensiva) sobre o efeito vinculante como efeito transcendente, bem como sobre o uso (manuselo) da reclamacio. Certo é ue, toda essa construcao, que vem sendo desenvolvida na doutrina e em alguns \ julgados do Pretério Excelso ainda no se encontra consolidada, aliis, muito pelo contrario, Basta observarmos 0s posicionamentos do SIF sobre o tema, "2 Ou seja, quem teria legitimidade Conforme andlise hi ‘vez nas Reclamagbes 1. Mendes ea da Reclamacao 2.986 de relatoria do Ministro Celso de Mello, Mas em varias oportunidades o STF jd deixou de aplicar a “tese da transcendén- cia dos motivos determinantes”. Como exemplo, citamos a posi¢do majoritaria (por ‘aqauenou opisanb e se1U94jUa B OpEIGO 496 415 0 9 “lay ‘nou susp 9 s89a1U00e esapod anb ome 9-445 Of9d euO!MNsUODU! epEseDap e ‘091149! opnaiuo> ap Ja] se10qeI9 apod s0pe|si89| 0 “OIUEUOd "(ui1S O 99E OANIEU ~104u1 0 2us0U09) ,onve}s189} op OBseZIISSO}, ap euad qos “41s Op OLSHap e (oda ‘opsunf ens eu “oinqo sod) opeynoun gis opu oAre}si8a1 1apod o anb 9 0119) J00U) 4ese}Dap ap Nogede 415 0 anb 19} ¥ ooNt a| 0 ‘ojduiaxa sod ‘apod “elas ng zais op ovs1> 1189] ap eoydj. OBbuny ens eu) sopeisiday 0 3 2 (orayau) Ind OBDeuISIUPY 9 ypadso as awe Japo, 0 a sareina Sopot e1ed opiipa owo> ‘aluauljenssanoud as-eWLIe “sauUNa DZI9 0119}9 0 o1ueNbua anb aE sowel>n “yedoqunw 2 yenpersa ‘yes9pa)jaqy ou eaqand oBseASTUWPE © 9 o1smenpn{ s9pog op s0EBI9 so Fre|MDUIA aja “EpIANp ulds oDSDeP Up omafans ‘opadso ‘ap sowejmnu) sonatqns sousay Wa (elnauA) eBugO aiue;DuA O lwanb e 1o8u e caiundas e 9 ay ep oBsDap v alqos atueLoduy oeIsanb en 0} 8p exoquia (Iedlp}UNWY a | ep ennysodsip aued e wat ‘owio> ‘apuajap anb) enn ep sonnalgo sopads 18 a1UE}ADUK oUa}a 0 9 sauLO BDO ‘ap aued ea ‘anb wa) enjsuat 9p SOnOW SOP EDUYpUBISUEN ep eUOd sovanwnenowisney 39 s08Ne 2, OP B Opuas WAA ,eDUQPUDL, }B5 BUN OWOD ORSEWEPaL EP oJasUEUI Op ape; 9 (RnisuayKa euoa ep) gue opSeZU0R e wo? nae epessed ‘aqua jeme anb sewye sowapod ‘sopedin{ ap owntuc yeue “waq slog ls op ,2pugpuar, e BUDS jenb Sew -o}-pIseJE E40 o}-9224U (91d OP ovaWEUOIISOd OSopIAND Ov OpIAap OFSEpI|OsUOD ap Sep OBSEwawepuny ap aued e auqos) aquapuErsueN Op 41s ojad o1asnuew! o anb 9 ore, (sose> So wanjonua asd was anb) sapeppypadsa sessap auawawapuadapuy ‘sew “(je1ou9}9 eUaIeW Wa 351 oad sus op ovspap ap owausdwnosap janssod) opnieqap ose> 0 wd eduey, ‘2Uv9S no epugieninba enepiend oBu OLSWEDEY EP JOINE ojad SOPEI! SOSED so ‘anb wa epipaw eu opeayysn{ awaujeior 9 Yoyor oBeWeDaY eu el>UapuaDsLE: ep olwaueiseye 0 ‘o|duiax@ 404 '$01a.0u0> sose> sop apepyeynad ¥ OBIeIapISUOI (wa Jena] sowanap anb osep 3 “,0t0r'60'g0 wa epEsn{ Yooror OpSeUIe}P—y 21U9203 ‘pone saneono9 cows Bemanoo Gove E interessante observar que essa questio foi objeto de reconhecimento pelo proprio STF na recente decisao da ADI 5105 em 01.10.2015. Trata-se de um caso de reacdo legislativa (ou reversio jurisprudencial). No caso, 0 plenario do STF assinalou qu solugio de defini ta daro a tese da “iltima palavra proviséria” (preciria). Segundo a decisto da ADL, 0 préprio texto constitucional desaflaria esse entendimento, pois: a) Em primeiro lugar, 1s efeites vinculantes das decisdes proferidas em sede de controle abstrato nao atingem 0 Legistativo (artigos 102, § 2»; € 103-A da CR/88), de modo a ser perfeitamen: te possivela edigdo de emendas constitucionats ou leis ordindrias acerca do assunto 0 de pronunciamento judicial; b) Em segundo lugar, o dever de fundamentacio (art 93, 1 da CR/88), impe que o STF, mesmo nas hip6teses, de correcio legislativa de sua jurisprudéncia, enfrente a controvérsia & luz dos novos argumentos expendidos pelo legislador para reverter o precedente. ‘Além disso, aflrmou o STF, que desconsiderar que as demais instituicdes sejam intérpretes autorizados da Constituicdo poderia propiciar.cefta acomodacao ou de- sinteresse nos demais atores em interpretar 0 texto constitucional. Nesses termos, 2 perspectiva juriscéntrica de hermenéutica constitucional também estimula com: portamentos irresponsdvels na conformacao da Constituicao pelo legislador. Assim, © STF deveria proceder como catalisador deliberativo, promovencio a interacao © © didlogo institucional, ce modo a maximizar a qualidade democratica na obtencao ‘dos melhores resultados em termos de apreensao do significado constitucional™ Portanto, conclulu 0 STFna ADI 5105, que o legislador poderia, por emends titucional ou lei ordindria, superar a da Corte. Trata-se, como jd externalizado, de uma reacao legisl Corte Constitucional com o objetivo de reversao jurisprudencial (a chamada supe- rrasio legislativa ou nos dizeres norte-americanos: override). A reacao legisiativa, seria ent3o uma forma de “ativismo congressual" com 0 objetivo de o Congresso Nacional reverter situacBes de autoritarismo judicial ou de comportamento antidia légico por parte do STF, estando, portanto, amparado no principio da separacio de poderes. Ao legislador seria, as jeada a capacidade de imerpretacao da Consituicio, a despeito de decisde jonalidade proferidas pelo STE. « Con Nesses termos, afirmou 0 Pretério Excelso, que se veiculada por emenda const- tucional, altera-se o proprio parametro amparador da jurisprudéncia, Nessas situa 6es, a invalidade da emenda somente poderd ocorrer nas hipéteses de descum. primento do art. 60 da CR/88.™" s porém, introduzida por legislagdo ordindria™, a norma que frontalmente ir com a jurisprudéncia do Tribunal nasce com presuncdo de inconstituciona lade, de sorte que caberia ao legislador 0 Onus de demonstrar, argumentativa- mente, que a correcao do precedente se afigura legitima, e que o posicionamer jurisprudencial deve ser superado, tendo em conta novas premissasféticas ¢ j dicas. Assim, a novel legislacdo que frontalmente colidisse com a jurisprucéncia se submeteria a um escrutinio de constitucionalidade mais rigoroso (que o da Emenda Constitucional). No caso conereto da ADI 5105, 0 Congresso Nacion cedente fixado pelo STF nas ADIs 4.430 € 4.795 através d: © STF, examinando as justificativas do projeto que dev inocorréncia de mudancas na sociedade entre a data da sua dedisio passada e 08 dias atuais, entendeu que nao foi aa tentativa de reversto (superacéo) da interpretacio fixada pelo Tribunal. Para o STF, os argumentos invocados pelo Legislative néo so capazes de infirmar (retirar 3 forca) a tese juridica fixada no igamento das ADIs 4.430 € 4.795. Por essa raz3o, 0 Plenario da Corte, por maioria, igou inconstitucional a Lei ne 32.875/2013.* curou superar 0 pre ne 12.875/2023. Porém, igem a lei e analisando a co da mata excuind dos e6yelr ‘onou nowope a e for PORE Wa 415 0 eu atuasaud (amen: ‘op ogspap (opueyadsas Sap) oputidwnasap eveisa jesinoay euuuny e anb ap O1NaLIEPUNY 0 QOS ‘4S OU E> ewepay opuezinie [esinday euLiny ep ClUaUIEUOPISOd 0 B11U09 MANSU SSI O “1H94 Slod 26/2¥.'g 19) ep «f §0r ‘ue 0 Bs1U0d o12:3U09 OSe9 wn we OES!Dap NOW \e1apad epads3 opezin{ ap jesund9y ewiny oBspap essap soue soUeA sopessed ‘anb 3291 ‘uoay °€6/2¥2'g 191 ep o€ § or “Le op apepyjeuonmisuo> ap o¥dese/pap ejad opuIpD -aP lay & aluaparoudut nodjn! 41s 0 g66r'go'Le wy “zEcx Jay BU OIUaWeUONSaND ap o1afgo 10} euou essy ‘onyauaq ap ozssapu0> e eed oWWIWW OUEIes Op ¥/t e LoL IRAP SaTUS|IYap Wo SOSOpI SO aA nanajaqeisa S¥OT ep «€ § oz “Ue O “opauas assoN “BNW PMs 40d epinosd EY g1 ap no ovsuay tgud @ s2n01d nnssod cpu ‘oxduio3 anb sesops soe 9 epugDHap ap saiopeLiod soe opipa2u0> 9ss0 OUUIW OILS Wn ap yesUALL “eaiqnday ep opimnsuo) ep ‘A oe Ue Sy UP OBIEZIULBIO ap 197 & ‘OSED ON yeuopninsuo> opdewepsas win ap oquawre3in{ 0 aiuesnp “aassnput ‘epipaap 49s apod ewiou ew ap apepl|eu ‘ofmmsuod & aigos 445 op oluawipualU9 ap eSUEPNW e anb ‘Inbe soweNsasqO ‘ap ‘epijeuopminsuoour no apep! 1uo> ens @ (JeD0s eDUBISISSY ap oBSEZUEaID = SvoT) €5/z¥/'g «u 197 ep oz Ue op «£ § 0 nanjonua OBSSNDSIp y ErOr"rO'BE WD epesini 34/¥LEr opdewepay eu 41s Op oesPap aluara1 SowaL ‘ojdwaxa oWI0) “41s op LOBDEIOUA OBU, WD ‘e>NNQuaULIay OBSeUaZKO ap apepIlg'ssod eu eBLOLUa anb “Ais otsdo.d ou 9 eusninop eu euPiLolew aquais09 & WoD SoUeIsa “0ss| Jog yousiue o1uausedin! ou oeS4msu09 & epol opyODsad eyua j2 nas anby!pow! 415 0 anb Wod 49724 wapod in oLveuaD OU seduepnW) sieMxaIU09 No sjeBOS J0) 8 wo OBdEIUaMUOD WA ESOd 9 aIUOUHEAOU | EP NO EUISAW EP eAOU OBYeIaIdJaIU PWN e IeBSYD 9 aUDWEAOL aya anb epue “esos (1epos no os1w9U029 U0) & pol Exio21ad 415 0 oBspap eu BiOqUA Slod “epenbapeUt “an Ossou 8 "9 atau essy “eperejaud ogSisod ens ap oF%eupow ap apepryqissed ewn Ms 0WO> eL1a1 OgU OSS! WD 2 ‘OBHMINSUOD F Epo) auo>I0d 415 0 “OESDAP ens eu “8{95 ng ‘bLago 495 pad ap vsn09 ep apmuin wa ‘saQspap sens se opeIoUA isa 445 0 anb ewe anb ‘euunnop eu eu -BdeAIS50), ® OpuEIAD 7905 no o2}u9U029 “eyo ‘>>pyint oupiiao ou sebuepnus 8 opinap ( DOS .SOXnyL, SOAU = ouaqe 4189 ap ‘184980, 95 ap apepjuntiodo w wat 41S 0 “opuas WiSsy ‘aqwaULOLaIUe sopewor SoIuaWeUOpISOd 4anau ® eyUaA 44s © anb wo> 49zej wapod anb ‘sesino asiua ‘se>4tUa) 298 uo) B epar Jauica1ad awwauLOLaIsod apod 2ja ‘(buagD stpad ap vsnD9)” ast ‘seoqusquara “seaqyjod “se2ipuin{ sapepijeas seaou eisin wa opuar “(oBdeaIss0} ep sai) ,opuenyinad, as opu “soluaupuaiua snas se2ypow ap ‘operoAaWd as ‘ap 0 opol ap oedEUBNdus| ap ‘15 0 aUIsOIUOD “apepIs ssanau eu 25-42} ‘by euopmnsuodu! efas WAqUIEL ay ap 019190 opuas “esopeBonas 1a} Bad epedonas 19} & anb epue “ pod oBu 41s 0 anbiod ‘e:2uassa 9 opypad 0's 940 49) “ef9s no ‘ouOUIeUapsO OF JeMJOA EL:aAap ‘9591 Wa ‘AnD 12] EP apEpY yoNysUODU! ap OEDeIePAP ap 2 Opipad ass3 “oulsaW © opulpadws op|pad {3S 4011020 4) OBU 95 oppfasapuy oLlprDUN ‘onafe 0 spade esin osst “epedOna eed e10peSonas 13] e 21q0s gy BU opypad wn Jaxnoy as ‘eyUat EDUNU NO) ayjon epeFOAAL 12] ¥ anb .upaduy apod as 9s “e1opeBORas 1a] eP apepjeuopmnsuosuy & exepap opuend ‘ys o anb ciuawipuaiua o wesuIsuOD Nes sou 2 ISIUIN $0 “OeIsanb alueUodwi| EWN Sowa “epis\onuasap ‘918 eLunspxo apepnen ens e stod “wau0 e ‘sose> sassau ‘anb wa ep) 24 sovaja eAmiepuauioN e Teuopda2x9 0319}9 ap sagsioap se wor atuawos ‘anb 9 O12) “(Looz-fot0 apsap 109 90 row0> ‘05ja0x9 ouDIaid Op oBsbap ¥ anb os ‘enunuo> ‘aquaurerasi09 stew 9 WOD 41S ojad jeuo1 sod ‘2 Looeforta wa g howtap eaunu (ensixa ai Dum x9 so wau0H3t e108 ap nsuodul 2 0j2) Sep OBdeUNSdo lwazen S9ss3 ‘(ouDp4 oUoIDUNsUdas O1af9 no) spoUOID jafa sopewieyp so U0 0319419 ou “aIuoWEnIY 13002 ap ov1aue e Zoce ap oujauel ap (epeBonas atuawi[es94 Je1S9 40d) 1218 anb 9 0189 “opnuas assay gooe'to'to ap sited & ses08iA e eYORY ‘epeBonau 10} ef anb 19} Bun ap eDUARIA ep eI 1 197 Bu essaidxo ogbsodsip opt { anb {9} ewn ap eDUgeIA ep (8 ogSnposiul ap 191) 3971 eBUe ep “E § “Ue OU idas V “(@pepmigenbape esopianp ap esoquia) aiuessa1aqUy euin opuanjonuasap wan 41S op EUApRudsun e 9 eULIROP y “eda 1271 OU 19,0 ailla eduaiaIa fevopipen ovigre seunsudas 01959, no) ‘«SOU9}2 opurznpoad preisa pf ewsow e “opspap © aigos soypresepap sofsequia se8jnf ap eyuar 415 0 anb epute ‘opaUuas asson, 109 comnng Bemanoo Gonen imediatos no plano singular (concreto, individual). Portanto, ela no tem o con- ar situagdes concretas de forma automstica. lo, nao se pode confundir a eficécia normativa de uma sentenca que declara a inconstitucionalidade (que retira a norma do plano juridico, em regra, com efeito “ex tune”) com a eficdcia executiva (ou instrumental) da decisio (e de cunho vineulante™. le a deciso de uma ADI? Qual a su ibora nao tenharo condo de prod ondigdes para que o interessado pleiteie na vi rativa) a modificacao de sua situacao concreta (do seu plano singular). , segundo Gilmar Mendes, se a situagao concreta e singular ndo tiver sido aleangada por formas de preclusiio (aqui, o principio que esté por tras ddesse entendimento & o da seguranga Juridica). Exemplo: se um contrato é frmado com base em uma lei que posteriormente 6 deciarada inconstitucior cocorra, o interessado deve rado nulo ou anulado. Mas, para que que a decisao da ADI Eno caso da decisio judicial transitada em julgado embasada em lel declarada inconstitucional posteriormente? Sao as chamadas sentencas inconstitucionais. Ora, esse caso, como 0 ef Comte 06 Cov oe focorrer sera apenas a criacdo de condigBes para que interessado pleitele na via judicial prépria a moditicacéo dessa situacao, que nesse caso, tera o fundamento ‘no art. 485 do antigo CPC (acao rescis6ria) e no art.966, do novo CPC de 2035 (a¢ao scis6ria quando a sentenga de m disposi¢ao de lei”. fé 0 CPC de 2015 sof ria, incorporando em seu texto fa em Ou a redacao dessa imentos da jurispru- 6 considerado pela jpassado 0 prazo de trdnsito em julgado da éitima decisio proferida no processo (conforme o art. 975 do novo CPC) para manejo da rescis6ria, nao sera possivel discutir a questo por essa via.”™ Porém, mesmo dentro.dlo prazo acima, conforme a Siimula ne 343 do STF “niio cabe a agdo resciséria pér ofensa a i, quando a decisio rescindenda se tiver baseado em texto legal de interpretacao controvertida nos tribunal Embora 6 bom deixar assent co da Stimula ne 343 para qui que 0 proprio STF j4 chegou a afastar a aplica € possivel a acdo rescisoria’ osTE de \ucional (que seria mais grave do ser afastaca. Nesses termos: |] Ao ‘ow uo buy og ou ‘209 anne uch ie opts ono pao 0 wouurey wa Pap AUS o and ia “Storve'€e wa G6te BY Op o’SHaP eu ePEIUAY\UD 495 B NOI}On oFIsaND y ‘no oposiua2uo> apopyouorsnwsuad ap 2jouu0> jodwo2u} owo> arapa4 jOungu owlasdns ojad opr ‘niowou 01D op no 12} vp opdvI21dza1W no opsoa}40 Wa opopUn no ‘Ps—pay foungLL ‘wascns ojad jouo!amynsua2u) oposapIsues oANDUOU O10 nO Ja} a OPPPUNY JODIpnI On sn9axa oynyn we DpPayuo2.1 oDSuauRo 0 jan/SyxaU! w9QUI 25-D49PISUOD “OSLO a1Sap ot § 0p i Osiut ou o1sodsip op ouaja biDd, itt § SzS “ue ‘opsoBlIgO op apopyyaiaroU! ‘no omy op apopyrqinbaxaur - 1 s082]0 piapod opounoaxa o ‘opsoudndu OW st § ("") anb euuye (eoquap! oeu eoqw) a1vafeainba ozinposdas woD 34) oAoU op S25 "UE u Pf ipiepag opSinysu0) v wd stamodwlo>ut OwoD 1Dsapa4 JDUNgU owWaidns ojad SSopit onoUs0U a1 no 2} op opSoraidsatut no opsaaydo wa opypun{ no josapay joung
    ‘oBiwi0 aisap ande> op 1 es|2u) ou oisodsip op af ving £161 ap Da} Op o>]UN ojesBEsed (~) CPL “Ue OBAUE -0 “Sowa soUSaLL yedwoouy owo> e1apa4 jeunqus owaidns ojad jesapay wa opep ‘op indo op w osiou, NUE OP SQY “LIE OU SEpEDO|E BUNS|Isa1 OBSE v eied seisiaaid ‘siewap.sep o21piin{ oluawesfay owsaW OF a1awigns 96 OBL ‘W9L0d anb ‘eoualuas ap oxsprsai ap asaiodiy enou ew eU9S ‘aIpIg alpals opundas “epelau PU 195 euapod jn ap OZdEUENdu e EUOSDSa1 OBE E LIBS OWISaUL “OseD ON, 'sDSa1 OBIE Bp (zIUaWOS) BIA jad oped) fen OBS}D9p EU ap OESEAAIIE ap olaUIeUapLO OU eIS|Aasd (E2801) apepyyaqyssod e wo> (ozsyo>) oyyuoo wa se1IUa 4od “sasopeuUInop sunle opunias “eueqese onjieuiou ewojdip assy zt § nas WD opeSn{uo> ‘Il “eS"LE 0 34 ‘onou Ou aseq wd 2 st § 9s 0 wo> OpeEiuo> “So/eEz'cT at Jay ep OIUaNPE O WOD Je) ‘oBque op “y “FSL¥ “ue op asaZaxa e JeI iu 9 ‘Hezyeuyy e1eg ovoerennusnoy 30 OWNS ‘ier WDUSUIDEBT OESLTEP EU EPEFSRST F Wd aIUapIUD BN 09 ‘ossed oxjauiid wnu “opezieuis eyuar ouasdns o opuenb atuauiow ‘ewsou ep 22U23}E © a3q0s Sosiap Sowaupuaya efey ‘apepiteuoRMsuOD ap opesnUaDu09 b ap enmasse & MoInjay yduyy opu anb 0 “opuny S941 OBp1gDe 0 anb ap epiip saney oBU noe “epingas w3 “C~) eupleW ¥ 3190 2u0) Bssap oluaUpualUa ap edUePAU soLNaISOd ap eIDUBLIODP wa - owaudns f9PNudstinf eu aseq woD epeway - OBS!Dap 4H S94 O88 ap o1UaUIqeD 0 35-eNNDSID ‘OSINDaI ON, :A1S Op ¥9L ONEULIOWUI U0 "US OP aiueulwopaid epuapnadsunt e woo apeplusojuor wa eReIsa 1d ens ap eo0d9 ‘anb ozpuoae ap avej wo eugspsas opse aqua ofu ‘opoU "1 ap ovsisodsyp e1aMy opejoir eyuar epevBndu! opspap essa anb 4971p, pod a5 oBU ‘45 ojad ope10ye 10) o1vawypuaIUa assa ‘auaUOLiaIsod ‘9 B0d9 & ‘ua8i4 44s op epugpnudsunt eu aseq wo9 epyiajoud 10} edusiuas e 9s ‘oss1 wo? lS op EF€ eInuns & as-opuerseye “eugspsa ovde ey wo9 415 oj@d 10} Bis9 9 fo} BuIM UHa as- -noaseq opedint wo epeysuen edualuas e as, Jas osIsIu opuNBas d2aD%9 ¥ “11S uN ep eA!as e “9S01 Wa ‘1999]eAIId anap (\RUO!DNyNSUOD EWUOU a1qOS BIS -49A0s1U00) [2 oD BUgIew O80! wa opUeIsD owsaUL ‘and nouuye “Yroe-or-ee {wa 4s op ouaid jad opesin! ‘éogro6s 34 ou (4ovej2s) o1lguny oDsey4 oHISUIW Q ugspsai ovde eryonua anb ose) wn wa EE ippap “opedinl awar01 Wa ‘4s 0 noDy}pow as “gouopnyAsUO>D4Ju) ‘butou ap op59}0} ap jovapnynsue> ewuou » opso}OM oPUEDLAS2,!p) jeUOBMYRSUOD 40} IS ~I9nosIUod B a5 £9 IMIS BIE 12 2P “US op oluauieuopysod assa ‘anb apaquay tugsiso1 ope e apaide onb o jeunqui o anb eied ewunt epuns 35 Ep OFSMpuoD e epiiueW ‘sopevafay OBdeIepAQ ap so@equa ‘L jesapas [eUNQUE ‘owaidns ofad epexy opseuauo e souaue ef9s no EpmUaAOsIUOD oBSeIaxdLawU WO ete sigoo Gonchves Fema Pois bem, 0 STF em 04.05.2016 no julgamento da ADI 2428 decidiu que so cons- titucionais 0 pardgrafo tnico do art. 741 do CPC 1973, bem como os correspondentes dispositives do CPC 2015 (art. 525, § © $$ 12 € 14; € art. 535, § 5°™). Segundo 0 STF tais dispositivos buscam harmonizar a garantia da coisa julgada com o primado dda Constituicao e agregam ao sistema processual brasileiro um mecanismo com efi- catia rescisoria de certas sentencas inconst com hip6teses semethantes as da acao resciséria (art. 485, V, do CPC 1973; art. 966, V, do CPC 2015). Conforme o informative 824 do STé temos que o embora tenha protecdo constitucior legislador ordindrio, a quem é dada a faculdade de estabeleces subjetivos. Nesse sentido, a coisa julgada nao € um ode indicar situacdes em que o 10 da coisa julgada, deve ser conformado (regulamentado) pelo sob pena de, sentido Couto 0 Cousrmvcnauaoe ‘Aqui entio & bom que se diga, que nos termos da decisdo presente no infor- ‘mativo 824 do STF para que se possa reconhecer a inexigibilidade/inexequibilidade do titulo executivo, & necessério que o pronunciamento do STF sobre a questo seja ‘anterior ao titulo executivo, Nesses termas, para a aplicagao do art. 741, pardgrato ‘inico, do CPC 2973 (ou dos correspondentes dispositivos previstos no novo CPC), & indispensivel que a sentenca exequenda (titulo executivo) tenha a questéo cons- titucional em sentido contrério ao pronunciamento do STE. Assim sendo, a decisio do STF precisa ter sido proferida antes do que o titulo executivo. Portanto, tais, dispositives somente podem ser aplicados quando 0 6rga0, vendo dec decidido (a sentenca jé deve ter se do SIP) \ 6.3, Procedimento da medida cautelar 1) Fundamento da medida cautelar em ADI Para a concess2o da medida cautelar, sao trabalhados os mesmos fundamen- tos do processo civil cléssico: fumus boni iuris e periculum in mora. Porém, 0 STF Jf concedeu medida cautelar por critérios de conveniéncia. Como exemplo, temos: decisio da ADI ne 2.334 MC/R|, na qual: “[..] Dada a relevancia juridica dessas ques tes, que envolvem o alcance do Poder Constituinte Decorrente que € atribuido 0s Estados, & possivel, como se entendieu em precedentes desta Corte, utiizar-se rio da conveniéncia, em lugar do periculum in mora, para a concesséo de iminar, ainda quando o dispositive impugnado j8 esteja em vigor ha anos.

Você também pode gostar