Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Mma11 Res 1 2
Mma11 Res 1 2
( )
2
1.1. C 1.2. E 1.3. F 52 + 52 − 5 3
1.4. B 1.5. D 1.6. D cos α = =
2×5×5
2. Rotação de centro O e amplitude 60° de sentido positivo ou 50 − 75 25 1
rotação de centro O e amplitude 300° de sentido negativo = =− =−
50 50 2
1
Pág. 33 cos −1 − = 180° − 60° = 120°
2
1.1. C 360° − 120° = 240°
1.2. α = 90° ou α = −270° α = −120° e α = 240°
Pág. 35 Pág. 40
2.1. a) 225° : 45° = 5 5.1.
ɺ
Lado extremidade: OF
b) 135° : 45° = 3
ɺ
Lado extremidade: OF
2.2. a) 1575° = 135° + 4 × 360°
1575 360°
135 4 α é do 3.º quadrante
Lado extremidade: ODɺ sin α < 0 e cos α < 0
5.2.
b) −1170° = −90° − 3 × 360°
1170° 360°
90° 3
ɺ
Lado extremidade: OG
Pág. 37
3. 120° − 90° = 30° α é do 4.º quadrante
sin α < 0 e cos α > 0
5.3.
α é do 2.º quadrante
3.1. 1170° = 90° + 3 × 360° 1170 360
sin α > 0 e cos α < 0
5.4.
O transformado do ponto A é o ponto B. 90 3
6. α é do 1.º quadrante
3.4. −1530° = −90° − 4 × 360° 1530 360
6.1. α ∈ 1.º Q; sin α > 0
O transformado do ponto A é o ponto F. 90 4
α + 180° ∈ 3.º Q; cos (α + 180° ) < 0
1
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
2 Pág. 45
sin 765° = sin 45° = 10.1.
2
2 Graus Rad
cos 765° = cos 45° =
2 180 –––– π
tan 765° = tan 45° = 1 135 –––– x
780° = 60° + 2 × 360° 135π 3π 3π
8.2. 780 360 x= = 135° = rad
780° = ( 60° , 2 ) 60 2
180 4 4
2
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
10.2. °
22 30
Graus Rad 10.9. 39° 22′ 30′′ = 39 + + 2 = 39,375°
60 60
180 –––– π Graus Rad
–––– π
270 –––– x
180
270π 3π
x= = 39,375 –––– x
180 2
39,375π 7 π
3π x= =
180° = rad 180 32
2
7π
10.3. 39° 22′ 30′′ = rad
32
Graus Rad
180 –––– π 11.1.
150 –––– x
Graus Rad
150π 5π
x= = 180 –––– π
180 6
x –––– 2π
5π
150° = rad 3
6
2π
10.4. 180 ×
x= 3 = 120
Graus Rad π
180 –––– π 2π
rad = 120°
330 –––– x 3
330π 11π 11.2.
x= =
180 6 Graus Rad
11π π
330° = 180 ––––
6 x –––– 5π
10.5. 6
Graus Rad 5π
180 ×
180 –––– π x= 6 = 150
450 –––– x π
450π 5π 5π
x= = rad = 150°
180 2 6
5π 11.3.
450° = rad
2 Graus Rad
10.6. 180 –––– π
Graus Rad x –––– 5π
180 –––– π 4
5π
252 –––– x 180 ×
252π 7 π x= 4 = 225
x= = π
180 5
5π
7π rad = 225°
252° = 4
5
11.4.
10.7.
Graus Rad
Graus Rad 180 –––– π
180 –––– π x –––– 5π
202,5 –––– x 8
202,5π 9π 9π 5π
x= = ; 202,5° = 180 ×
8 = 112,5 ; 5π rad = 112,5°
rad
180 8 8 x=
π 8
12.1.
10.8. 337º 30′ = 337,5º
Graus Rad
Graus Rad 180 –––– π
x –––– 8
180 –––– π
180 × 8
337,5 –––– x x= ≈ 458,366 24
π
337,5π 15π
x= = 0,366 24 × 60 ≈ 21,9744
180 8
0,9744 × 60 ≈ 58
15π
337,5° = 8 rad ≈ 458° 21′ 58′′
8
3
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
12.2. 2
1 1
sin 2 α + = 1 ⇔ sin 2 α = 1 − ⇔
Graus Rad 5 25
180 –––– π 24 24
x –––– 8π ⇔ sin 2 α = ⇔ sin α = ±
25 5
7
2 6
8π Como α ∈ 4.º Q, sin α < 0 . Logo, sin α = − .
180 × 5
x= 7 ≈ 205,714 29
π −
2 6
0,714 29 × 60 ≈ 42,8574 tan α = 5 = −2 6
1
0,857 × 60 ≈ 51
5
8π
rad ≈ 205° 42′ 51′′ 2 6
7 sin α = − e tan α = −2 6
5
12.3.
24
Graus Rad 13.3. tan α = − e α ∈ 2.º Q
7
180 –––– π 1
x –––– 5π 1 + tan 2 α =
cos 2 α
11 2
5π 24 1 576 1
1+ − = ⇔1+ = ⇔
180 × 7 cos 2 α 49 cos 2 α
x= 11 ≈ 81,818 18
π ⇔
1
=
625
⇔ cos 2 α =
49
⇔
0,818 18 × 60 ≈ 49,0908 cos 2 α 49 625
0,0908 × 60 ≈ 5 ⇔ cos α = ±
7
5π 25
rad ≈ 81° 49′ 5′′ 7
11 Como α ∈ 2.º Q, cos α < 0 . Logo, cos α = − .
12.4. 25
sin 2 α + cos 2 α = 1
Graus Rad
49 49
180 –––– π sin 2 α + = 1 ⇔ sin 2 α = 1 − ⇔
625 625
x –––– 2,4
576 24
180 × 2,4 ⇔ sin 2 α = ⇔ sin α = ±
x= ≈ 137,509 87 625 25
π
24
0,509 87 × 60 ≈ 30,5922 Como α ∈ 2.º Q, sin α > 0 . Logo, sin α = .
25
0,5922 × 60 ≈ 36
7 24
2,4 rad ≈ 137° 30′ 36′′ cos α = − e sin α = .
25 25
Pág. 46 Pág. 47
1
13.1. sin α = − e α ∈ 3.º Q 14. Seja α = BOP ˆ .
3 P ( cos α , sin α ) e A (1 , tan α )
sin 2 α + cos 2 α = 1 1
2 Portanto, sin α = − e α ∈ 4.º Q.
1 3
− + cos α = 1 ⇔
2
3 sin 2 α + cos 2 α = 1
1 8 2
⇔ cos 2 α = 1 − ⇔ cos 2 α = ⇔ 1 1 8
− + cos α = 1 ⇔ cos α = 1 − ⇔ cos α = ⇔
2 2 2
9 9
3 9 9
8
⇔ cos α = ± 2 2
3 ⇔ cos α = ±
3
2 2
Como α ∈ 3.º Q, cos α < 0 . Logo, cos α = − . 2 2
3 Como α ∈ 4.º Q, então cos α = .
3
1
− 1
sin α 3 2 −
tan α = = 3 = = sin α 3 2
cos α 2 2 3× 2 2 4 tan α = = 3 =− =−
− cos α 2 2 3× 2 2 4
3
3
2 2 2
cos α = − e tan α = 2 2
3 4 A 1 , − ; OC = BA =
4 4
1
13.2. cos α = e α ∈ 4.º Q
5 2
O ponto C tem coordenadas 0 , .
sin 2 α + cos 2 α = 1 4
4
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
sin 2 x 1 − cos 2 x 3π 4π π π π 2
15.1. = = 16.5. cos = cos − = cos π − = − cos = −
1 − cos x 1 − cos x 4 4 4 4 4 2
=
(1 − cos x )(1 + cos x ) = 11π 11π 12π π
16.6. tan − = − tan = − tan − =
(1 − cos x ) 6 6 6 6
= 1 + cos x π π π 3
= − tan 2π − = − tan − = tan =
1 + sin x (1 + sin x )(1 − sin x ) 6 6
6 3
15.2. = =
cos x cos x (1 − sin x ) 7π 7π 8π π
16.7. sin − = − sin = − sin − =
1 − sin 2 x 4 4 4 4
= =
cos x (1 − sin x ) π π
= − sin 2π − = − sin − =
cos x2
cos x 4 4
= =
cos x (1 − sin x ) 1 − sin x π 2
= sin =
sin x cos x − sin x
2 2 2 4 2
1−
1 − tan 2 x cos 2 x = cos 2 x 5π 6π π π 3
15.3. = = 16.8. cos = cos − = − cos = −
1 + tan 2 x sin 2 x cos 2 x + sin 2 x 6 6 6 6 2
1+
cos 2 x cos 2 x π π 3
cos x − sin x
2 2 16.9. tan − = − tan = −
6 6 3
cos 2 x cos 2 x − sin 2 x
= = × cos 2 x = 5π 6π π π
1 cos 2 x 16.10. sin = sin − = sin 2π − =
cos 2 x 3 3 3 3
= cos 2 x − sin 2 x π π 3
= sin − = − sin = −
3
tan x 1 3 3 2
15.4. − tan 3 x = tan 3 x − 1 =
cos 2 x π π 1
2
cos x
16.11. cos − = cos =
1 − cos 2 x sin 2 x 3 3 2
= tan 3 x × = tan 3 x × =
2π 2π 3π π
2
cos x cos 2 x
16.12. tan − = − tan = − tan − =
= tan 3 x × tan 2 x = 3 3 3 3
= tan 5 x π π
= − tan π − = tan = 3
(1 − cos x ) + sin 2 x =
2
1 − cos x sin x 3 3
15.5. + =
sin x 1 − cos x sin x (1 − cos x ) 5π 5π 6π π
16.13. sin − = − sin = − sin − =
1 − 2cos x + cos 2 x + sin 2 x 6 6 6 6
= =
sin x (1 − cos x ) π π 1
= − sin π − = − sin = −
1 − 2cos x + 1 6
6 2
= =
sin x (1 − cos x ) 11π 12π π π
16.14. cos = cos − = cos 2π − =
2 − 2cos x 6 6 6 6
= =
sin x (1 − cos x ) π π 3
= cos − = cos =
2 (1 − cos x ) 6 6 2
2
= = π π
sin x (1 − cos x ) sin x 16.15. tan − = − tan = −1
4 4
4π 4π 3π π
Pág. 49 16.16. sin − = − sin = − sin + =
3 3 3 3
7π 6π π π π 1
16.1. sin = sin + = sin π + = − sin = − π π 3
6 6 6 6 6 2 = − sin π + = sin =
3 3 2
5π 5π 6π π
16.2. cos − = cos = cos − =
3 3 3 3
5π 3π 4π
π π π 1 17.1. cos − sin − − 2 tan =
= cos 2π − = cos − = cos = 4 4 3
3 3 3 2
4π π 3π 3π π
4π 3π π π = cos + + sin − 2 tan + =
16.3. tan = tan + = tan π + = 4 4 4 3 3
3 3 3 3
π
4π π π
π = cos π + + sin + − 2 tan π + =
= tan = 3 4 4 4 3
3
π π π
5π 5π 4π π = − cos + sin π − − 2 tan =
16.4. sin − = − sin = − sin + = 4 4 3
4 4 4 4
2 π
π π 2 =− + sin − 2 3 =
= − sin π + = sin = 2 4
4 4 2
2 2
=− + − 2 3 = −2 3
2 2
5
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
7π 5π 6π π 6π π π
cos − sin − cos + + sin − tan ( π − α ) × sin + α
17.2. 6 3 = 6 6 3 3 = 18.2. 2 =
13π 12π π 3π
tan tan + cos −α
6 6 6 2
π π tan ( −α ) × cos α − tan α × cos α
cos π + + sin 2π − = = =
6 3 π − cos π − α
= = cos π + − α
π 2 2
tan 2π +
6 sin α
− × cos α
π π cos α sin α
cos π + + sin 2π − = = =1
6 3 − sin α sin α
= =
π
tan 2π +
6 Pág. 51
π π π π
19.1. sin ( π − α ) + cos − α + 2sin ( −α ) =
3
− cos + sin − − − sin
6 3 2 3 = 2
= =
π 3 = sin α + sin α − 2sin α =
tan
6 3 =0
3 3 π
− − 19.2. tan ( −α ) × sin + α + sin ( π + α ) =
= 2 2 =− 3 = 2
3 3 = − tan α × cos α − sin α =
3 3 sin α
=− × cos α − sin α =
=−
3 3
= −3 cos α
3 = − sin α − sin α =
11π 5π = −2sin α
17.3. cos + sin − =
6 3 π
19.3. sin 2 + α + sin 2 ( 5π − α ) =
12π π 6π π 2
= cos − − sin − =
6 6 3 3 π
2
= sin + α + sin ( 4π + π − α ) =
2
π π 2
= cos 2π − − sin 2π − =
6 3
= cos 2 α + sin ( π − α ) =
2
π π
= cos − − sin − = = cos 2 α + sin 2 α = 1
6 3
π π
= cos + sin = π 12 3π
6 3 20. • cos + x = ∧ x ∈ π , ⇔
2 13 2
3 3
= + = 3 12 3π
2 2 ⇔ − sin x = ∧ x ∈ π , ⇔
13 2
7π 4π
17.4. 2 sin + 3 tan = 12 3π
4 3 ⇔ sin x = − ∧ x ∈ π ,
13 2
8π π 3π π
= 2 sin − + 3 tan + = π
4 4 3 3 • 13sin x − − 5 tan ( 2π + x ) =
π π 2
= 2 sin 2π − + 3 tan π + = π
4 3
= 13sin − − x − 5 tan x =
π π 2
= 2 sin − + 3 tan =
4 3 π
= −13sin − x − 5 tan x =
π 2
= − 2 sin + 3× 3 =
4 = −13cos x − 5 tan x
2 sin 2 x + cos 2 x = 1
=− 2× + 3 = −1 + 3 = 2 •
2 2
12 144
− + cos x = 1 ⇔ cos x = 1 − ⇔
2 2
13 169
Pág. 50
25 25
π ⇔ cos 2 x = ⇔ cos x = ±
sin − θ 169 169
π 2 × sin θ =
18.1. tan − θ × tan θ = 5
2 π cosθ Como x ∈ 3.º Q, então cos x = − .
cos − θ 13
2
12
cosθ sin θ −
= × =1 sin x 12
sin θ cosθ tan x = = 13 =
cos x − 5 5
13
6
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
• −13cos x − 5 tan x = 1
1 + tan 2 α =
5 12 cos 2 α
= −13 × − − 5 × = 5 − 12 = −7 2
13 5 1 1 1 5 4
1+ = ⇔ = ⇔ cos 2 α =
2 cos 2 α cos 2 α 4 5
π 4 1
21. • 3sin x − − 2 = 0 ∧ x ∈ ]0 , π[ ⇔ sin 2 α = 1 − cos 2 α = 1 − =
2 5 5
π 2 1 1 5
⇔ sin x − = ∧ x ∈ ]0 , π[ ⇔ Como α ∈ 1.º Q, sin α = = = .
2 3 5 5 5
π 2 sin α 1
⇔ − sin − x = ∧ x ∈ ]0 , π[ ⇔
5 5
A[ ABC ] = = × =
2 3 2 2 5 10
2
⇔ − cos x = ∧ x ∈ ]0 , π[ ⇔
3 Atividades complementares
2 π Pág. 54
⇔ cos x = − ∧ x ∈ , π
3 2 23. BC = 2 × 20° = 40°
π
• tan ( π − x ) + cos + x = ADB = 2 × 130° = 260°
2
AC = 360° − ( 260° + 40° ) = 60°
= − tan x − sin x
AB = 40° + 60° = 100°
• sin 2 x + cos 2 x = 1 ˆ = 40°
23.1. a) BOC
2
2 4 360° − 40° = 320°
sin 2 x + − = 1 ⇔ sin 2 x = 1 − ⇔
3 9 α = 40° ou α = −320°
5 5 b) BOAˆ = 100°
⇔ sin 2 x = ⇔ sin x = ±
9 3 360° − 100° = 260°
5 α = −100° ou α = 260°
Como x ∈ 2.º Q, temos sin x = .
3 23.2. Se D é imagem de B numa rotação de centro A, então
5 AD = AB . Logo, AD = AB = 100° .
5
tan x = 3 =− Assim, BD = 360° − (100° + 100° ) = 160° pelo que:
2 2
− ˆ = 160° : 2 = 80°
3 DAB
• − tan x − sin x = 360° − 80° = 280°
5 5 3 5−2 5 5
= − = =
2 3 6 6
7
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
ˆ = −30°
AOF 26.1. 360° − 96° = 264°
ɺ
Lado extremidade: OF α = −96° ou α = 264°
c) 1530° = 90° + 4 × 360° 1530 360 26.2. 96° × 2 = 192°
1530° = ( 90° , 4 ) 90 4 360° − 192° = 168°
ˆ = 90°
AOB 180° − 96°
= 42° ; 42° × 2 = 84°
ɺ
Lado extremidade: OB 2
d) −1320° = −240 − 3 × 360 1320 360
−1320° = ( −240° , − 3) 240 3
ˆ = −30° − 90° − 30° − 90° = −240°
AOC
ɺ
Lado extremidade: OC
e) 1200° = 120° + 3 × 360° 1200 360
1200° = (120° , 3) 120 3
ˆ = 90° + 30° = 120°
AOC a) β = −192° ou β = 168°
ɺ
Lado extremidade: OC b) β = 84° ou β = −276°
c) β = −84° ou β = 276°
f) −990° = −270° − 2 × 360° 990 360
990° = ( −270° , − 2 ) 270 2 27.1. 351° = 360° − 9°
ˆ = − ( 360° − 90° ) = −270°
AOB
ɺ
Lado extremidade: OB
8
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
9
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
31.4. 32.5.
Graus Rad Graus Rad
180 –––– π 180 –––– π
315 –––– x 3π
x ––––
315π 7 π 32
x= =
180 4 3π
180 ×
7π x= 32 = 16,875° , logo 3π rad = 16,875°
315° = rad π 32
4
31.5. 32.6.
10
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
9 9
+ cos 2 β = 1 ⇔ cos 2 β = 1 − ⇔ cos 2 β =
7 Como 0 < BDC
ˆ < π e tan BDC (
ˆ > 0 , então cos BDC)
ˆ >0. ( )
16 16 16
11
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
1
2× + 3
7π 9π 5π 2 1+ 3
+ tan + cos = = = =
38.2. 2 sin π 1 3
4 4 2 3tan − 2 × 3× −1
6 2
8π π 8π π 4π π 3
= 2 sin − + tan + + cos + =
4 4 4 4 2 2
=
3 +1
=
( 3 +1 )( 3 +1 ) = 3 + 2 3 +1 =
π π π
= 2 sin 2π − + tan 2π + + cos 2π + = 3 −1 ( 3 − 1)( 3 − 1) 3 −1
4 4 2
= 3+2
π π π
= 2 sin − + tan + cos =
4 4 2
π
2
2 39.1. sin + x − sin ( x − π ) − 1 =
=− 2× +1 = 2
2
= ( cos x + sin ( π − x ) ) − 1 =
2
2
= − +1 =
2
= ( cos x + sin x ) − 1 =
2
= −1 + 1 = 0
11π 7π = cos 2 x + 2sin x cos x + sin 2 x − 1 =
× sin −
= ( sin 2 x + cos 2 x ) + 2sin x cos x − 1 =
cos
38.3.
4 6 =
π π
2 sin 2 + 2 cos 2 = 1 + 2sin cos x − 1 = 2sin x cos x
5 5
5π π
8π 3π 6π π 39.2. cos + x × sin ( π + x ) × tan − x =
− cos + sin + 2 2
= 4 4 6 6
=
π π π
2 sin 2 + cos 2 sin − x
4π π =
+ + x × ( − sin x ) ×
2
5 5 = cos
2 2 π
3π π cos − x
− cos 2π + × sin π + 2
= 4 6
= π cos x
2 ×1 = − cos 2π + + x × sin x × =
2 sin x
4π π π
− cos − × − sin π
= 4 4 6
= = − cos + x × cos x =
2 2
π π = − ( − sin x ) × cos x = sin x cos x
− cos π − × sin
= 4 6
=
2 40.1. A (1 , 0 ) , P ( cos x , sin x ) , Q (1 , tan x )
π 1 2 1 Área de [AQP] = Área de [OAQ] – Área [OAP] =
− cos × − ×
= 4 2= 2 2= OA × AQ OA × ordenada de P
2 2 = − =
2 2
1 1 1 × tan x 1 × sin x tan x − sin x
− 2× × = − =
= 2 2 =−1 2 2 2
2 4
40.2. Como OP = OA = 1 , se AP = OP então
11π 4π
2cos + tan OA = AP = OP = 1 , ou seja, o triângulo [OAP] é equilátero,
38.4. 3 3 =
11π 11π π
3tan − + 2sin pelo que x = .
6 6 3
12π π 3π π π π
− + tan + tan − sin
2cos
A[ AQP ] = 3 3 = 1 3 − 3 =
= 3 3 3 3 = a)
2 2 2
11π 12π π
−3tan + 2sin −
6 6 6 1 3 3
= × =
π π 2 2 4
2cos 4π − + tan π +
3 3 π
= = b) OA = 1, AP = 1 e AQ = tan = 3
12π π π 3
−3tan − + 2sin 2π − 2 2 2
6 6 6 OQ = OA + AQ
π π
( 3)
2 2
2cos − + tan OQ = 12 + ⇔ OQ = 1 + 3 ⇔ OQ = 2
= 3 3
=
π π PQ = OQ − PQ = 2 − 1 = 1
−3tan 2π − + 2sin −
6 6 Perímetro de [ AQP ] = AQ + PQ + AP =
π
2cos + 3 = 3 +1+1 = 3 + 2
= 3 =
π π
−3tan − − 2sin
6 6
12
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
π 8 8 9
40.3. sin + x − cos ( π − x ) = ⇔ 1−
2 5 A[ PQB ] = 17 = 17 = 9
8 8 2 2 34
⇔ cos x + cos x = ⇔ 2cos x = ⇔ π
5 5 42.3. Se x = :
4 3
⇔ cos x =
5 π π 1 3
P cos , sin ou P ,
sin 2 x + cos 2 x = 1 3 3 2 2
π
( )
2
4 16 9
sin 2 x + = 1 ⇔ sin 2 x = 1 − ⇔ sin 2 x = Q 1 , tan ou Q 1 , 3
5 25 25 3
3 2 2
Como x ∈ 1.º Q, então sin x = . 1 3 1 3
2 2
5 PQ = 1 − + 3 − = + =
2 2 2 2
3
sin x 5 3 1 3 4
tan x = = = = + = =1
cos x 4 4 4 4 4
5
3 3 3
− 43.1. 810° = 90° + 2 × 360° 810 360
4 5 20 3
A[ AQP ] = = = 1 90 2
2 2 40 O ponteiro dos minutos deu 2 voltas + de
4
Pág. 57 volta. Logo, passaram 2 h 15 min após as 4 horas.
11π 12π π π O relógio marca 6 h 15 min.
41.1. sin = sin − = sin π − =
12 12 12 12
43.2. 360° :12 = 30
π
= sin =a Em cada hora o ponteiro das horas descreve um ângulo de
12
13π 12π π π 30° de amplitude.
41.2. sin = sin + = sin π + = 60 min –––– 30°
12 12 12 12
π 15 min –––– x
= − sin = −a 15 × 30
12 x= = 7,5 ; 90° + 7,5° = 97,5°
60
5π 6π π π π
41.3. cos = cos − = cos − = Graus Rad
12 12 12 2 12
180 –––– π
π
= sin =a 97,5 –––– x
12
97,5π 13π
7π 6π π π π x= =
41.4. cos = cos + = cos + = 180 24
12 12 12 2 12
13π
π Às 6 h 15 min os ponteiros formam um ângulo de rad
= − sin = −a 24
12
de amplitude.
17 289 289 9 9 9 9 9 9
π 4π 5π 5π 4π
Como x ∈ 0 , , então cos x =
64
=
8
. = sin + sin + sin π + + sin π + =
2 289 17 9 9 9 9
4π 5π 5π 4π
= sin + sin − sin − sin =0
9 9 9 9
13
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
Resposta: (A) 4.
4π
2. d=
5
4π π
a =c = π− =
5 5
π π 2π
a+c= + =
5 5 5
Resposta: (A)
3. P( x , y) e Q (−x , − y)
ˆ = FOA
FAO ˆ = π ; OFE
ˆ = EOF ˆ = 1×π = π
3 2 2 4
π π π π 5π
BAO = − = ; AOC = π − =
ˆ ˆ
2 3 6 6 6
π
ˆ = 2π − − −π 5 π 7 π ˆ = π − 7 π = 5π
COE = ; DCO
4 3 6 12 12 12
Resposta: (A)
14
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
5. O ponto T tem coordenadas (1, tan θ ) sendo θ o ângulo cujo A amplitude do arco descrito por P0 pode ser 504° ou 864°,
lado origem é o semieixo positivo Ox e o lado extremidade é por exemplo.
ɺ .
a semirreta OT 7.2. • 810° = 90° + 2 × 360 810 360
3 π 90° :18° = 5 90 2
Logo, tan θ = − , pelo que θ = − e o ponto P tem O 1.º jogador obteve 60 pontos ( 5 setores)
3 6
16π 16
π π • rad = × 180° = 576°
coordenadas cos π − , sin π − . 5 5
6 6
576° = 216° + 360°
π π 3
216° :18 = 12
cos π − = − cos = −
6 6 2
O 2.º jogador obteve 25 pontos (12 setores)
π π 1 7 π rad = 7 × 180° =
sin π − = sin = •
6 6 2 = 180° + 3 × 360°
3 1 180 :18 = 10
Logo, P − , .
2 2 O 3.º jogador obteve 5 pontos (10 setores)
Resposta: (D) A melhor pontuação (60 pontos) foi obtida pelo 1.º jogador.
ˆ =π+π=π
Às 11 h 20 min, os ponteiros formam um ângulo de
ˆ = FDA
ˆ + ADE
6.2. FDE
3 6 2 7π
amplitude rad.
9
Logo, o triângulo [DFE] é retângulo em D.
Como FD = AD e ED = DC = AD vem FD = AD . Assim,
2π 17 π 5π
o triângulo [DFE] é isósceles. 9.1. sin − − cos − tan − =
3 6 4
6.3. ˆ = π (o triângulo [DEF] é retângulo em D e isósceles)
DEF
4 2π 12 π 5π 5π
= − sin − cos + + tan =
ˆ = π (o triângulo [CDE] é equilátero) 6
3 6 4
CED
3 3π π 6π π 4π π
= − sin − − cos 2π + − + tan + =
ˆ = DCB
ˆ − DCE
ˆ = π π π 3 3 6 6 4 4
ECB − =
2
6 3 π π π
ˆ = BEC
ˆ porque o triângulo [BCE] é isósceles, sendo = − sin π − − cos π − + tan π + =
CBE 3 6 4
EC = BC . π π π 3 3
= − sin + cos + tan =− + +1=1
Logo, BEC
2
(
ˆ = 1 π − ECB
2
)
ˆ = 1 π − π = 5π
6 12
3 6 4 2 2
ˆ = DEF
ˆ + CED ˆ = π + π + 5π = π
ˆ + BEC π 3π 7π
sin 2 + sin 2 − tan 2
BEF
4 3 12
9.2. =
8 8 4
Como o ângulo BEF é raso, o ponto E pertence à reta BF. π 4π π 8π π
2 2
7.1. Para obter 90 pontos a roda terá de rodar oito setores, para = sin 2 + sin − − tan 2π − =
além das voltas inteiras. 8 2 8 4
π π π
2
8 × 18° = 144°
= sin 2 + cos 2 − tan − = 1 − ( −1) = 0
2
15
1.2. Ângulos generalizados. Fórmulas trigonométricas. Redução ao primeiro quadrante
16