Você está na página 1de 765

Nhandejry Nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw

O Novo Testamento na lngua Kaiw As ilustraes por Horace Knowles nas pginas 14, 86, 243, 370, 457 y 756 so usadas com a permisso de The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972. Acrscimos e correes por Louise Bass The British & Foreign Bible Society, 1994. As ilustraes por Horace Knowles nas pginas 49, 66, 122, 320, 600, 648 y 649 so usadas com a permisso de The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972. As ilustraes por Louise Bass nas pginas 7 y 62 so usadas com a permisso de The British & Foreign Bible Society, 1994.

Nhandejry Nhe

As ilustraes nas pginas 26, 90, 106, 109, 150, 156, 168, 177, 193, 258, 263, 267, 270, 280, 308, 325, 331, 337, 343, 360, 363, 373, 657 y 765, so usadas com a permisso de 1978 David C. Cook Publishing Co. A ilustrae na pgina 573 so usada com a permisso de Graham Wade Primeira Edio 1986, Liga Bblica Internacional Segunda Edio 2011, Liga Bblica Internacional

Licencia Creative Commons

http: creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0

ndice
Mateus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Marcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Lucas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Joo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 Atos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . At . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 Romanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 1 Corntios . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 2 Corntios . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 Glatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536 Efsios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 Filipenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566 Colossenses . . . . . . . . . . . . . . . . Cl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 1 Tessalonicenses . . . . . . . . . . . . 1 Ts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585 2 Tessalonicenses . . . . . . . . . . . . 2 Ts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593 1 Timteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Tm . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598 2 Timteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Tm . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609 Tito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 Filemom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622 Hebreus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625 Tiago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657 1 Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Pe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669 2 Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Pe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682 1 Joo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 690 2 Joo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699 3 Joo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701 Judas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703 Apocalipse . . . . . . . . . . . . . . . . . Ap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708 Mapas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Entro Nhandejry kwatia nhe Nhandejry rembihai ukakwe vaekwe. Onhe-rupi oikwaa uka ihaihar-pe imoarandu-vy. Upe vae nhe-py nhanhomboe. Upa nhe rendu-vy jaikwaa jajejavyha. Upa nhe rendu-vy tape por-rupi nhas jaiko hagw. Upa nhe rendu-vy tekoha-rupi jaiko vaer nhande pya pot reheve. 2 Timoteo 3.16

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Nhandejry Nhe
Velho Testamento
Nhandejry nhe ohai uka vaekwe Hesu ou mboyve ko yvy-py, karai ombohry Velho Testamento. O trinta e nove upeixagwa kwatia nhe

Novo Testamento
Nhandejry nhe ohai uka vaekwe Hesu oho jevy rire yvy-py karai ombohry Novo Testamento. O vinte e sete upeixagwa kwatia nhe.

Referncias
Eremonhe ramo Mateus remimombeukwe, eretopa ar koixagwa mbyky vae, (Lc 3.23-38). Ka heise Lucas captulo tres, versculo vinte e tres, versculo trinta e oito peve. Upixa eremonhe ramo Mateus remimombeukwe, ipor eremonhe ave Lucas remimombeukwe ave. Upixa ave, eremonhe ramo Mateus, captulo um, ha nhe gwypy eretopa ramo [1.23 Is 7.14], heise ko captulo um, versculo vinte e tres, Isaas captulo sete, versculo quatorze. Upixa ipor eremonhe ramo Mateus remimombeukwe, captulo um, versculo vinte e tres, ipor eremonhe ave Isaas remimombeukwe captulo sete, versculo quatorze ave. Upixa meme mbyky vae omombeu hesegwa. Ipor eremonhe ave outro henda-py ereikwaa porve hagw.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hesu Cristo rehegwa nhe por

Mateus remimombeukwe
o evangelho de Mateus
Hesu Cristo rembypykwe hry kwry

1 Hesu Cristo Davi amyr remiarir joapyri pyri voi. Ha Davi amyr katu Abrao amyr remiarir joapyri pyri voi. Hembypykwe hry kwry a-rami. 2 Yma ete vaekwe oiko vaekwe Abrao amyr. Tary jevy jevyha ko vae. Tary Isaque. Upi Isaque ray jevy Jac. Upi tary jevy Jud tyvry kwry ave. 3 Upi Jud ray jevy, Perez tyvry Zer ndive oiko vaekwe. Isy hry Tamar. Upi Perez ray jevy Esrom. Upi tary jevy Aro. 4 Upi tary jevy Aminadabe. Upi tary jevy Naassom. Upi tary jevy Salmom. 5 Upi tary jevy Boaz. Isy katu hry Raabe. Upi Boaz ray jevy Obede. Isy katu hry Rute. Upi Obede ray jevy Jess. 6 Upi tary jevy mburuvixagwasu Davi. Upixa Abrao amyr-gwi mburuvixagwasu Davi amyr peve o vaekwe quatorze hei joapyri pyri vaekwe. Upi Davi ray jevy Salomo. Isy katu Urias rembirekokwe. 7Upi Salomo ray jevy Roboo. Upi tary jevy Abias. Upi tary jevy Asa. 8 Upi tary jevy Josaf. Upi tary jevy Joro. Upi tary jevy Uzias. 9 Upi tary jevy Joto. Upi tary jevy Acaz. Upi tary jevy Ezequias. 10 Upi tary jevy Manasss. Upi tary jevy Amom. Upi tary jevy Josias. 11 Upi tary jevy Jeconias tyvy kwry ndive. Oiko jave Jeconias, hei kwry ndive oipyhy-ma xupe heraha-vy Babilnia yvy akno-py. Upixa Davi amyr-gwi yvy akno-py ojereraha hagwe peve o vaekwe quatorze hei joapyri pyri vaekwe. 12 Yvy akno-py ojereraha rire, oiko vaekwe Jeconias ray Salatiel amyr. Upi tary jevy Zorobabel. 13 Upi tary jevy Abide. Upi tary jevy Eliaquim. Upi tary jevy Azor. 14 Upi tary jevy Sadoque. Upi tary jevy Aquim. Upi tary jevy Elide. 15 Upi tary jevy Elezar. Upi tary jevy Mat. Upi tary jevy Jac. 16 Upi

(Lc 3.23-38)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS1

tary jevy Jos. Hae Maria mna. Upe Maria Hesu sy voi. Hesu hry ave Cristo, Nhandejry rembiporavokwe voi, judeu kwry remihaar vae voi. 17 Upixa yvy akno-py ojereraha hagwe-gwi Cristo peve o vaekwe quatorze hei joapyri pyri vaekwe.

Hesu Cristo oikomaha

Cristo oikomaha a-rami. Oiko vaekwe Maria isyr Jos rembirekor. Omenda e mboyve, oikwaa-ma vaekwe omembyr. Ome-ma vaekwe xupe imembyr Nhe Marangatu tee vae. Ndahai kwimbae-gwi. 19 Ha imenar Jos katu tekoha-rupi voi oiko vae. Oikwaa gwembirekor imemby-tagwi, opoise mo xugwi: Imemby rei-ta xe rembirekor hei mo. Xe ndae moi joty mbaeve atra-py hei ojupe ojepyamongeta-vy. Upa-gwi, Apoi nhemi-ta xugwi hei mo ojupe. 20 Pyhare onhemongeta hae ae opya ndive: Mbaixa po apoi-ta xugwi? hei hei ojupe. Upi ikra-py ojehexa uka xupe Nhandejry rembigwi yvy pygwa: Nde, Jos, Davi remiarirre, hei oheni-vy xupe. Eraha katu Maria-pe nde rga-py ne rembirekor. Ani katu eret te ereiko-vy indive. Ani erenot te ne rembirekor ogwereko-ta vae mit, hei xupe. Nhe Marangatu tee vaerupi ae ogwereko-ta upe vae mit, hei xupe. 21 Oiko-ta imemby kwimbae vae. Gwei kwry-gwi omboyke vaer hembiapo vaikwe, hei xupe ikra pygwa. Upa-gwi ereheni vaer xupe Hesu-py. Pene resendehar-gwi embohry xupe Hesu, hei xupe Nhandejry rembigwi ikra-py imombeu-vy. 22-23 Yma Nhandejry nhe-py omombeu vaety remimogwe kwatiarehe a-rami: O oikwaa vaer omembyr omenda e reheve. Ha upe rire katu oiko-ma vaer imemby. Emanuel-py oheni vaer imemby-pe

18 Hesu

(Lc 2.1-7)

(Mt 1.25)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS1,2

hei upe Nhandejry rembiporavokwe Cristo syr-rehe. Emanuel hei Nhandejry-rehe nhane moirhar-rehe. Ipokatu voi upe vae Nhandejry kwatia nhe. Upa-gwi yma gware hei hagwe-rami y oiko-ma.a 24 Komba rire opy-ma Jos. Ohendupa-ma Nhandejry nhe. Ogwerahama Maria gwga-py gwembirekor mo. 25 Hembireko jepe, gwembireko e-rami joty ogwereko. Omboete-gwi xupe, ogwereko mombyry joty xupe. Ndokiry vyteri hendive. Ha upe rire ae katu imemby kwimbae oiko-ma rire, ogwereko ete-ma katu gwembireko-pe, ojehea tee-ma hese. y katu oiko tee gwembireko ndive. Maria memby rypykwe-pe, Hesu hei ombohry-vy xupe.

upi katu Herodes mburuvixagwasu ramo oiko jave, oiko-ma Hesu. Belm tet-my, Judia yvy-py oiko-ma. Upe jave ogwah-ma ou-vy Jerusalm tet-my mombyrygwa hiarandu eterei vae. Mombyrygwi kwarahy res-gwi ou rae: 2 Kipy tipo oime miti judeu kwry ruvixagwasur oiko vaekwe? hei oporandu-vy. Pe miti oikomaha kwaa ukaha vae jasytata ojeupi oho-vy ramo kwarahy res-my, orohexa-ma vaekwe. Upa-gwi miti-pe oroju oromboete-vy, hei Jerusalm tet mygwa-pe. 3 Judeu ruvixar rerakw ohendu-ma ramo judeu ruvixagwasu Herodes, onhemondi voi. Ndaipyagwapyvi-ma voi upa oikwaa ramo. Entro Jerusalm tet mygwa gwive onhemondyipa hikwi. Ndaipyagwapyviry oikwaa ramo upa hikwi. 4 Upa-gwi Herodes oheni ou hagw pai ruvixa kwry gwive judeu rekomboehaty kwry ndive: Mamo-py po oiko vaer upe Nhandejry rembiporavo Cristo? Kipy tipo hekwagw? Mbavae tipo hei vaekwe yma gware kwatia nhe? hei oporandu-vy xupe kwry. 5 Belm tet-my, Judia yvy-py oiko-ta, hei. Nhandejry nhe-py omombeu vaety remimogwe kwatia-rehe hei a-rami: 6 Hae-ta Belm tet, Judia yvy pygwa-rehe. Teti jepe tuvixave vae-rami joty. Upe-gwi oiko vaer mburuvixagwasu. Gwymbarehe onhangarekoha-rami, onhangareko vaer Israel kwry xe rei kwry-rehe hei Nhandejry kwatia nhe. Upa-gwi upe Nhandejry rembiporavo oiko-ta Belm-py, hei Herodes-pe hikwi.b 7 Upe ramo Herodes oheni ou hagw upe hiarandu vae kwry. Omohae anho oheni-vy oporandu hagw upe jasytata-rehe: Arakae pyhare po ojehexa uka rae pe-my jasytata? hei oporanduvy xupe kwry. 8 Oikwaa-ma ramo omondo Belm-py:

1Ha

Kwarahy res-gwi ogwah ou-vy hiarandu eterei vae

1.23 Is 7.14

2.6 Mq 5.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS2

Tapeho pejohu peve peheka xupe, hei. Mamo pa oime pehexa por. Petopa-ma ramo xupe, peju jevy kuri pemombeu xe-vy aikwaa hagw xe ave aha hagw ahexa xupe, aha hagw xe ave amboete xupe, hei mo upe hiarandu vae-pe. 9 Ohendu-ma ramo mburuvixa nhe, ojei hikwi oheka-vy. Upi upe jasytata ojeupi ypy jave kwarahy res-my ohexa vaekwe oho henonderupi. Upi miti oimeha ri opyta yvate-py. 10 Ohexa ramo, ovya eterei. Ipor ete katu. Jahexa jevy-ma jasytata, hei herovya-vy. 11 Upi ogwah oho-vy ga-py. Upe-py ohexa miti-pe isy Maria ndive oiko ramo. Gwetypy-rehe onhes imboete-vy xupe. Omombaegwasu xupe hikwi. Upi oipea imbae ryru-gwi. Omboete eterei-vy, ome rei mit-pe ouro hepy vae. Ome xupe hyakw por vae, incenso hry vae. Ome ave xupe hyakw por vae mirra hry vae ave. 12 Pyhare ogwah ou-vy Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Hei: Anke peho jevy mburuvixa rga-rupi, hei hiarandu vae-pe. Ike-py omombeu xupe. Upa-gwi oikupeo peo ojei-vy hikwi gwei ha-py.

rire ojei-vy upe hiarandu vae, pyhare ojehexa uka ou-vy Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Jos oke jave, ojehexa uka xupe: Epu katu, hei, eraha isy ndive miti. Erokanhy heraha-vy miti Egito yvy-py. Epyta ranhe upe-py eiko-vy. Xe hae ramo ae, ereju jevy vaer, hei xupe. Mburuvixa Herodes katu oheka uka-ta xupe ojuka uka hagw. Upa-gwi epyta upe-py, hei xupe Nhandejry rembigwi. 14 Upe-ma ramo opu pyhare ogwerokanhy herojei-vy. Ogweraha isy ndive miti. Oho Egito yvy-py. 15 Upe-py opyta miti ndive. Herodes omano raar-vy opyta Egito-py. Yma ete Nhandejry nhe-py omombeu vaety remimogwe kwatia-rehe hei a-rami: Aheni-ma xe ray-pe Egito yvy-gwi ou hagw hei upe Nhandejry rembiporavo Cristo-rehe. Ipokatu voi Nhandejry nhe. Upa-gwi yma gware hei hagwe-rami, y oiko-ma.c

13 Oho

Ogwerokanhy heraha-vy miti Egito-py

upi katu ndouvi-ma Herodes renda-py pe hiarandu vae. Oikupeo-ma rae oho-vy xupe. Xe mbotavy rei rae hei ojupe Herodes. Upa ombopoxy eterei-ma xupe, ojupe nomombeiry-gwi. Upa-gwi omondo Hesu oiko hagwe-py. Miti gwive hei ojuka ukapa hagw. Belm tet mygwa ijerekwe rehegwa ave hei ojuka ukapa hagw mit kwimbae-pe gwive. Moki roy ogwereko vae, ner omboty vyteri moki roy vae-pe gwive hei ojuka ukapa hagw. Pe hiarandu
c

16 Ha

Ojejuka mit kwimbae

2.15 Os 11.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS2,3

vae omombeu ha-rupi rei xupe, hei ojuka ukapa hagw. 17-18 Yma Nhandejry nhe-py omombeu vaety Jeremias remimogwe kwatia-rehe a-rami hei: Omemby ohapir vae nhahendu-ma tet hry vae Ram-py. Raquel remiarirre voi upe vae ohapir omemby kwry. Ojaheo ramo omemby kwry-rehe nhahendu-ma voi. Ndoikovi-magwi omemby nohendusiry voi ombopyagwapyhar mo nhe hei vaekwe imemby ojejuka vaekwe-rehe. Upixa yma hei hagwe-rami, y oiko-ma Belm tet-my.d upi katu omano Herodes. Omano rire, ojehexa uka jevy Jos-pe Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Egito-py vyteri oime ramo, ikrapy ojehexa uka jevy xupe: 20 Omano-ma mit-rehe ijae vaekwe. y ereraha jevy jepe ar upe-py. Ijukasehargwe omano-ma. Epu katu, hei eraha jevy mit isy ndive. Ereiko hagwe-py tereho jevy. Israel kwry yvy-py tereho, hei Jos-pe. 21 Upe-ma ramo opu ojei-vy. Mit ogweraha isy ndive jevy gwetmy. Israel kwry yvy-py oho. 22 Ha upi katu: y Herodes rayre Arquelau oiko jevy mburuvixagwasu ramo Judia yvy-py, hei Jos-pe omombeu-vy. Upixa-gwi ikyhyje oho hagw tayre manda ha-py. Pyhare ojehexa uka jevy xupe ou-vy Nhandejry rembigwi yvy pygwa. Jos oke jave, ojehexa uka xupe: Ani ereho te upe-py, hei xupe. Upixa-gwi ndohiry oyvy-py. Galilia yvy-py ae hae oho. 23 Upe-py oho opyta Nazar tet-my. Yma Nhandejry nhe-py omombeu vaety remimogwe kwatia-rehe hei a-rami: Hei vaer xupe Nazar pygwa hei upe Nhandejry rembiporavo Cristo-rehe. Ipokatu voi Nhandejry nhe. Upa-gwi yma hei hagwe-rami, y oiko-ma.

19Ha

Ogweru jevy-ma miti Egito yvy-gwi

3
d

Ojekwaa Joo Batista Nhandejry nhe mombeu-vy


1Upe

ramo ojekwaa-ma ou-vy Joo Batista. Tekwaty e-my Judia yvy-py ojekwaa-ma Nhandejry nhe mombeu-vy: 2 Onhemoagw-ma katu ou-vy Nhandejry nhande ruvixar. Pemboasy katu pene rembiapo vaikwe. Perova pende rekoha pemoir hagw xupe, hei omombeu-vy. 3 Upear-rehe yma gware Nhandejry nhe-py omombeu vaety Isaas remimogwe kwatia-rehe a-rami:

(Mc 1.1-8; Lc 3.1-18; Jo 1.19-28)

2.18 Jr 31.15
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS3

O tekwaty e-my onhe hat vae. Pemopot katu Nhandejry raper. Pembohape kar e katu xupe. Penhemoatyr katu henonde, hei onhe hat-vye hei Joo Batista rekor mombeu-vy. 4 Hae camelo mymba ragwekwegwi onhemonde oiko-vy. Ha ixumbe katu vaka pire gwigwa. Hou tukry-pe oiko-vy. Ei kaagwy hou ave. 5 Upe jave ohopa ojei-vy henda-py Jerusalm tet mygwa, Judia yvy pygwa ave. Jordo ysyry jere rupigwa ave ohopa iha-py. 6 Ogwah ramo henda-py, pete te onhemombeu Joo-pe gwembiapo vaikwe-rehe: Amboasy-ma xe rembiapo vaikwe pete te onhemombeu ramo, omongarai-ma xupe. Jordo ysyry-py oporomongarai oiko-vy. 7 Ha upi katu ogwah ave ou-vy heta fariseu saduceu ndive. Onhemongarai ukase-vy ou xupe hikwi. Ohexa ramo xupe kwry Joo hei: Mbi-rami pe pende reko mbi reko-rami, hei xupe Joo. Kivae po nde-vy hei erekanhy hagw? Ndikati erekanhy nde rereko asyhargwi, hei xupe kwry. 8 Ererova ramo nde rekoha, ehexa uka nde reko porha. 9 Abrao amyr nhande ru voi. Nhande kwry hemiarirre tee voi ere rei erenhemboete ukase-vy. Ani joty ere upa. Pehexa katu ko vae ita. Hae-ta pe-my. Ko itakwe Nhandejry omondo kwaa vaer kente ramo. Hetave omondo kwaa vaer Abrao remiarirre ramo. Ndaheko rasiry ar hemimondo ramo ita. 10 Yva mta hia e vae oity vaer. Hapy hagw-pyma ogweraha vaer. O-ma hxa ijypy-py ombogwi hagw hapo-rupi. Upixa ete ogwereko asy vaer hekoha vai vae-pe. 11 Xe, hei y-py mante apomongarai vae penhemboasy-gwi pende rekoha vaikwe-rehe ojekwaa hagw pe penhemboasyha pende rekoha vaikwe-rehe. Ha o xe rapykwerigwa katu napene mongarai moi xe oromongaraiha-rami. Hae ombogwejy vaer omoingo-vy pende pyapypy Nhe Marangatu tee vae, hei. Tata-py ae pene mongarai vaer omokanhy ngatu-vy pende reko tujakwe pendhegwi. Tata-py imombopyr jahapyha-rami ave, pende reko tujakwe oipea vaer pendhegwi. Pende aigwe ohapypa-ma vaer. Hae ipuakave vae xhegwi. Upa-gwi, xe rekoive xugwi-gwi, xe ave at xugwi. Ni hembigwi ramo jepe ndikatiry aiko. 12 Yrup-my nhamombo yvate-koty imboveve-vy. Upi inhongatu haty-py nhamo haigwe. Ha hai e vae pirekwe katu jahapy. Upixa ete hae ogwah-ma ou-vy oipea hagw hekoha vai vae-gwi hekoha por vae. Upe vae ogweraha vaer oha-py. Ha hekoha vai vae katu ogwereko asy vaer xupe. Oki voi Nhandejry rata. Ndoiki voi imbogwehar, hei judeu ruvixa kwry-pe Joo Batista imombeu-vy.

3.3 Is 40.3
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

7 Onhemongarai Hesu

MATEUS3,4

ramo ogwah ou-vy Hesu Galilia yvy-gwi. Jordo ysyry-py ou. Ojupe ave oipota omongarai. 14 Ha Joo katu nomongaraisi xupe: Iporve katu xe mongarai nde voi. Nde, nde reko porve xhegwi, hei xupe Joo. Nde reko porve jepe, maer ereju joty xe renda-py? Maer erenhemongarai ukase joty xe-vy, hei oporandu-vy. 15 y eheja katu tanhemongarai, hei Hesu. Upixa ipor jajapo entro Nhandejry oipota vae gwive, hei Joo-pe. Ha Joo hei: Ni. Aipo ramo toromongarai, hei Hesu-pe. Ha omongarai xupe. 16 Onhemongarai rire-ma, os y-gwi ou-vy. Upe-ma ramo ojekwaa pyae yvy-py. Upe-gwi hae ohexa ogwejy vae. Pykasu-rami ogwejy ou-vy Nhe Marangatu tee vae. jehe ogwejy ramo ohexa. 17 Upi ohendu yvy-gwi onhe vae. Hei: Ka xe ray xe rembiayhu voi. Xe rembierohory por ete vae voi ko vae, hei yvy-gwi onhe vae Hesu-rehe.

13 Upe

(Mc 1.9-11; Lc 3.21-22; Jo 1.32-34)

Anhy ruvixa ombojejavyse mo Hesu-pe


1Ha upi katu ogweraha Hesu-pe Nhe Marangatu tee vae. Tekwaty

(Mc 1.12-13; Lc 4.1-13; Hb 4.15)

e-my ogweraha xupe. Anhy renda-py ogweraha xupe anhy ruvixa otantea hagw xupe ombojejavy hagw mo. 2 Quarenta ry, quarenta pyhare ave ohasa okaru e reheve. Ha upe rire ae katu ivarea-ma. 3 Upe ramo ohekoteta-vy ou anhy ruvixa. Ombojejavyse mo xupe. Anhy hei xupe: Nde ere ndjehe, Xe Nhandejry ray voi. Aipo ramo ere ko ita-pe eremondo hagw xupe mbojape ramo, hei Hesu-pe anhy itantea-vy, ombojejavyse mo-vy. 4 Hesu ae ndojapiry joty inhe. Nhandejry nhe ae joty omombeu xupe: Koa-rami ae voi Nhandejry nhe o vae kwatia-rehe, hei xupe: Nhane rembiukwe-rehe anho rei ndahai nhande rekover tee. Nhandejry hei vae gwive ae nhande rekover tee hei Hesu, Nhandejry kwatia nhe omombeu-vy xupe.f 5 Upe rire anhy ruvixa ogweraha xupe Jerusalm tet marangatu-py. Nhandejry rga kakwaa-py ogweraha xupe. Upe-py ijyvateve vae ri omonhemboy xupe. Anhy hei xupe: 6 Xe Nhandejry ray voi ere nde ndjehe, hei xupe. Aipo ramo, hea katu a-gwi. Koa-rami ae o Nhandejry kwatia nhe hei anhy Hesu-pe ombojejavy ukase mo-vy:

4.4 Dt 8.3
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS4

Nhandejry omonhangareko uka vaer nde-rehe gwembigwi yvy pygwa-pe. Ipo-py nde joko vaer pono erea-vy ererokwa hat nde py ita-rehe hei Nhandejry kwatia nhe oiporu rei-vy. Upa-gwi hea katu, hei mo Hesu-pe.g 7 Ha Hesu ae katu ndojapiry joty inhe. Nhandejry nhe ae joty omombeu xupe: Koa-rami ave o Nhandejry kwatia nhe, hei ave xupe Hesu omombeu-vy. Ani katu eretantea te Tup nde Jry-pe imbojejavy ukase-vy mo hei anhy ruvixa-pe Nhandejry kwatia nhe omombeu-vy. 8 Upi ogweraha jevy Hesu-pe yvyatygwasu ri. Upe-py ohexa uka xupe entro tet tet ko yvy-py o vae gwive. Mburuvixa vixa rga kakwaa ohexa uka xupe. Ijapo por porpyre, heta iporve rve vae ohexa uka xupe. 9 Ohexa ukapa rire hei xupe: Entro ne rembiexakwe gwive ame ar nde-vy, hei xupe anhy. Ne retypy-rehe erenhes ranhe ramo xe mboete-vy, ame ar nde-vy, hei otantea-vy imbojejavy ukase-vy mo Hesu-pe. 10 Ha Hesu ae katu ndojapiry inhe. Hei joty xupe: Tereho katu, nde Satans, hei joty xupe. Koa-rami ae o Nhandejry kwatia nhe, hei ave xupe Hesu: Pemombaegwasu katu Tup pende Jry-pe. xupe anho mante pehendu pemboete-vy hei anhy ruvixa-pe onhe mbojevy-vy. 11 Upa hei rire anhy ruvixa oheja xupe oho-vy. Ha Nhandejry rembigwi yvy pygwa ogwah ou-vy iha-py. Hemikotev ogweru.

Onhepyr Hesu Nhandejry nhe mombeu-vy

upi katu Joo Batista onhemo preso. Oherakw rendu ramo, Hesu os jevy oho-vy Galilia yvy-py. 13 Gwet Nazar-py ndopyti. Ova oho-vy Cafarnaum tet-my. Pe Cafarnaum Galilia yugwarusu rembeypy. Zebulon yvy pygwa, Naftali yvy pygwa ave hei yma gware. 14 Upe-py ova Hesu yma gware hei hagwe-rami oiko hagw y. Yma Nhandejry nhe-py omombeu vaety Isaas remimogwe kwatia-rehe a-rami: 15 O Zebulon yvy pygwa, Naftali yvy pygwa ave. O yugwarusu rape-koty o vae, o Jordo ysyry rovi pygwa, o Galilia yvy pygwa, judeu e kwry vae. 16 Upe vae kwry pyt-my rei oiko vae-rami oiko vaekwe. y katu hendy vae-py ohexa por vae-rami oiko-ma vaer hikwi. Gw omano vaer-rami, ohexa jokupe rei-ma vae-rami oiko vaekwe hikwi, y katu ohesape xupe vae-rami oiko vaer hikwih

12 Ha

(Mc 1.14-15; Lc 4.14-15)

4.6 Sl 91.11-12

4.15-16 Is 9.1-2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS4

hei Nhandejry kwatia nhe. Yma hei hagwe-rami, y oiko-ma. 17Cafarnaum tet-my ova rire, onhepyr Hesu Nhandejry nhe omombeu-vy: Pene moagw-ma ou-vy Nhandejry pende ruvixar. Upa-gwi pemboasy pete te pene rembiapo vaikwe. Perova katu pende rekoha vaikwe, hei omombeu-vy xupe kwry.

Peju katu xe moir hei Hesu

upi katu Hesu ogwata oho-vy Galilia yugwarusu yke-rehe. Ohexa oho-vy Simo-pe, hry vae Pedro ave, tyvry Andr ndive. Ohexa omombo ramo oity hagw y-py kyha oipyhy hagw pira. Pira jopoihaty voi hae kwry: 19 Peju katu xe moir, hei xupe kwry. Nde katu pira jopi kwaahaty. y ae orohekomboe-ta xe moir uka hagw gw kente kwrype, hei oheni-vy xupe kwry Hesu. 20 Upe-ma ramo pyae oheja okyha. Omoir-ma oho-vy Hesu-pe. 21 Ha upi ohasave Hesu oho-vy gwenonde-koty. Ohexa oho-vy moki Zebedeu ray, Tiago tyvry Joo ave. Gwu ndive omoatyr oiko-vy kanoagwasu-py kyha. Oheni xupe ojupe omoir hagw: Peju katu xe moir, hei xupe kwry. 22 Upe-ma ramo pyae oheja okana gwu reheve. Oho hupive omoir-vy Hesu-pe.

18Ha

(Mc 1.16-20; Lc 5.1-11)

(Mt 4.21)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS4,5

10 Hesu oporomboe oporombogwera ave

oporomboe. Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe por omombeu mbeu. Entro mbaasy-gwi oporombogwera gwera oiko-vy. 24 Upe-ma ramo isarambi oho-vy herakw. Sria tet tet-rupi oho herakw. Upixa-gwi ogweru xupe opambae mbaasy rerekoha vae gwive. Gw hasy ete vae, gw anhy rerekoha, gw heoo vae, gw hajy jeapa vae ogweru ave xupe. Entro hasy vae xupe ojereru vaekwe gwive, ombogwerapa joty hae. 25 Upe ramo heta ojogweroaty Hesu-rehe hikwi. O heta Galilia yvy pygwa, o heta Dez Cidades ojeeha tet mygwa. O heta Jerusalm tet mygwa, Judia yvy pygwa ave. O heta Jordo ysyry rovi pygwa. Heta eta kente oho ijave ojei-vy.

23Ha upi katu Hesu oho Galilia tet tet-rupi. Ojeporahi haty haty-rupi

(Lc 6.17-19)

upi katu heta eterei ijaty vae omoirse Hesu-pe. Ha hae katu ohexa ramo xupe kwry, ipa-gwi ojeupi oho-vy. Ijavyte kwrygwi ojeupi oho-vy. Yvyaty ri-ma ojeupi oho-vy. Upe-py ogwah ramo, ogwapy-ma yvyaturu-rehe. Ogwapy rire, omoir xupe hemimboe kwry. 2 Upe ramo onhepyr-ma ohekomboe por-vy gwemimboe kwry-pe. Hei omombeu-vy xupe kwry: 3 Gw, Iporiahu vae-rami ko yvy-py xe aiko hei jehe vae, gw, Xejhegwi rei ndikatiry xe aiko hei jehe vae, heko vya tee vae. Nhandejry nhande ruvixa ndive gwar voi. Upa-gwi ovya. 4 Gw gwembiapokwe omboasy-vy has vae, heko vya tee joty. Nhandejry remimbopyagwapyr voi upa. Upa-gwi ovya. 5 Gw ipoxy pyae e vae, heko kirir vae, heko vya tee vae. Ko yvy pygwa xupe gwar. Ko yvy imbae teer. Upa-gwi ovya joty. 6 Gw Nhandejry remimbota gwive ojaposeve seve vae, heko vya tee vae. Ivarea vae-rami, ijuhi vae-rami ave oiko hemimbota ojapose eterei-gwi. Ojapo rire ovya vaer. Onhembopyajeko tee vae-rami ovya-ma vaer oiko-vy. 7 Gw gwapixa-pe oiporiahuvereko vae, heko vya tee vae. Oiporiahuvereko vaer ave xupe Nhandejry. Upa-gwi ovya. 8 Gw hesakatu reheve ipya pot vae, heko vya tee vae. Ohexa vaer Nhandejry-pe. Upa-gwi ovya. 9 Gw gwapixa petexa omoingo por vae, ombojoja vae, heko vya tee vae. Xe ray voi, xe rajy voi hei vaer hese Nhandejry. Upa-gwi ovya. 10 Gw Nhandejry remimbota ojapo-gwi ogwereko asy ramo jepe xupe, heko vya tee joty. Nhandejry nhande ruvixa ndive gwar voi. Upa-gwi ovya. 11 Ha pe ave xe moir-gwi onhe rei rei vaer pende-rehe. Pende rereko asy vaer. Xe-rehe ndaijai-gwi opaixagwa ivai vae omombeu vai vaer

Heko vya tee vae


1Ha

(Lc 6.20-23)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

11

MATEUS5

pende-rehe, ijapu vaer pende-rehe. Upixa pende rereko jave, pende reko vya tee voi. 12 Pevya katu. Perovya joty katu pende-rehe hembiapo vai vae. Yvy-py heta eterei ombohekovia vaer pe-my ome-vy Nhandejry. Upagwi pevya joty. Pende rerekoha-rami ave ogwereko asy vaekwe myamyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe. Yma gware-pe pene renonderrehe ogwereko asy hagwe-rami ave, y pende rereko asy ave vaer.

Juky rehegwa nhe, yvypry kwry-pe ohesape vae-rami oiko vae rehegwa nhe ave

katu juky rehegwa nhe-rehe. Juky-rami pe peiko ko yvy-py. Pono ine soo-rehe juky nhamo vae-rami, pe peiko ko yvypy ani hagw teko rei ivaive ive oho-vy. He por juky ha ndahe porvi ramo, ndikatuvi-ma nhamoatyr xupe. Naiporvi-ma nhamoatyr hagw. Nde eremombo-ma vaer. Erepyr vaer hese. 14 Yvypry kwry-pe pehesape vae-rami ave pe peiko. Ojekwaa por tet yvyaty ri onhemo vaekwe. Ndikatiry onhomi nhomi xupe. 15 Ojekwaa por ave tataendy. Nhamoendy ramo, ndajajahory nha gwypy. Tataendyy ri ae nhamo. Upe ramo entro ga pygwa-pe pe tataendy ohesapepa o-vy. 16 Upixa ete ohesape vae-rami, tojekwaa por ne rembiapo porkwe. Upixa ramo nde rapixa kwry ohexa vaer ne rembiapo por. Ohexa ramo, omombaegwasu vaer nde Ru yvy pygwa-pe, hei Hesu.

13 Pejeapysaka

(Mc 9.50; Lc 14.34-35)

hei jevy Hesu: Ani ere te: Ogwah-ma ou-vy Hesu ohekoviar hagw Moiss amyr remimombeukwe tekoha ani ere te. Ou-ma ohekoviar hagw Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr remimombeukwe tekoha ani ere te. Agwah-ma ae aju-vy ipokatu hagw upe Nhandejry remimoarandukwe nhe oiko hagw hei hagwe-rupi, hei. 18 Upi hei ave: Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Ko yvy ry ndive oiko jave, nonhemohekoviar moi vaer Moiss amyr remimombeukwe nhe. Nomokanhy moi ni pete ojehai vaekwe. Ni pete ndyky jaiporu vae kwatia nhamonhe por hagw nomokanhi vaer. Hei hagwe-rami oikopa peve nonhemohekoviar moi vaer Nhandejry kwatia nhe. 19 Upa-gwi o ramo Nhandejry kwatia nhe ohendu rire mix eterei vae nohendusevi vae. Upi ohendu e uka hagw omboe gwapixa-pe. Upe vae apohare-pe nomombaegwasi ar voi Nhandejry oiko ha-rupi nhande ruvixar. Ombohekomixve vaer ae voi xupe. Ha Nhandejry kwatia nhe apoha, Pehendu katu Nhandejry kwatia nhe Moiss amyr remimombeukwe hei ae vaer gwapixa-pe, omombaegwasu vaer xupe Nhandejry oiko ha-rupi. 20 Ha

17Upi

Moiss amyr remimombeukwe rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS5

12

gw judeu rekomboehaty kwry, fariseu kwry ndive ojapose mo Nhandejry remimbota gwive ogwah hagw mo oho-vy nhande ruvixa ramo Nhandejry oiko haty-py. Heta nhane rembiapo por por hei jehe kwry. Upa-gwi nhagwah vaer jaha-vy Nhandejry oiko haty-py hei mo jehe kwry. Ha nogwah moi voi. Hae kwry heko-rupi peiko ramo, napemoir moi Nhandejry pene ruvixar-pe. Nhandejry remimbota gwive pehenduseve seve ramo ae, pemoir vaer xupe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. rire katu hei jevy Hesu: Ani ereporojuka te hei arakae yma gware-pe. Oporojuka vaekwepe ogweraha vaer mburuvixa rovagwy-py oporandu hagw xupe hembiapokwe-rehe hei arakae yma gware-pe. Upa pehendu-ma. 22 y xe ae katu nde rekoha porve hagw amombeu-ta pe-my. Gwei-rehe ipoxy rei vae-pe gwive ogweraha vaer mburuvixa renda-py ogwereko hagw xupe hembiapokwe-rami. Gwei-rehe onhe rei vae-pe ogweraha vaer mburuvixa kwry ojogweroaty haty-py omoporandu uka hagw hembiapokwe-rehe xupe. Ha, Nde tavy. Ne arandu e vae hei vae gwive gwapixa-pe katu, ojereraha vaer tata opa rei rei e vae-py. 23 Upixa ramo ereho ramo Nhandejry rga-py ne remimer eremema hagw xupe Nhandejry apyka nhamboete haty-py, upe-py nde rei nde-rehe ijaeha-rehe ne mandua ramo, ani ereme ranhe te Nhandejrype ne remimer. 24 Eheja rei katu Nhandejry apyka renonde-py. Tereho ranhe katu nde rapixa ha-py erehekombojoja ranhe hagw xupe petexa ereiko hagw. Ha upe rire katu eju jevy Nhandejry ha-py ne remimer ereme hagw xupe. 25 Embojoja mani katu nde-rehe ijaeha-pe peho jave mburuvixa ha-py. Ner vyteri eregwah jave, embojoja ranhe katu ne nhe nde rapixa ndive erembovya jevy hagw xupe. Nerembojoji ramo xupe, ne me ar mburuvixa po-py. Upi mburuvixa ne me vaer polcia po-py. Upi nde reja vaer preso. 26 Anhetegwa amombeu-ta pe-my. Preso erepyta rire, ndopoi rei moi ndhegwi. Nane mos moi. Ndereve reveha gwive ne mbopaga uka vaer. Erepagapa rire mante, ne mos vaer, hei Hesu.

21Upe

Ipoxy rei vae rehegwa nhe

hei jevy Hesu: Ani erenhomongya te nde rapixa rembireko ndive, nde rapixa mna ndive ereiko-vy hei arakae yma gware-pe. Upa pehendu-ma. Ha y katu xe ae nde rekoha porve hagw amombeu-ta pe-my. 28 Gw opyapy-py imandua gwapixa rembireko-rehe oikose-gwi indive vae, hendive ndoiki vyteri ramo jepe, ojejavy joty. Gwesa-rupi joty ogwereko gwapixa rembireko. Omongya-ma vae-rami, ojapo vai-ma hese.

27Upi

(Mt 19.3-9; Mc 9.43-47; 10.11-12; Lc 16.18)

Mbaixa nhanhemongya

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

13
29Upixa

MATEUS5

ramo nde resa nde akata-koty o vae-gwi erejejavy-ta ramo, ejejoko joty ne rembiapo vairgwe-gwi. Enoh katu pete nde resakwe emombo ndejhegwi nde resakwe, pete hesa peh vae-rami ereiko hagw. Nde resa moki reheve nde reraha ramo tata ijapy e vae renda-py, ivai eterei vaer nde-vy. Iporve erenoh eremombo pete nde resakwe ndejhegwi. 30 Ha nde po nde akata-koty o vae-gwi erejejavy-ta ramo, ejejoko ae katu ne rembiapo vairgwe-gwi. Ejahya ae katu upe nde po emombo ndejhegwi. Pete ipo vae rekoha-rami ae katu eiko. Moki nde po reheve nde reraha ramo tata ijapy e vae renda-py, ivai eterei ar. Iporve erejahya pete nde po ndhegwi. 31 Gwembireko-gwi opoise vae gwive, tojapo kwatia ome hagw gwembireko-pe, Apoi-ta ndhegwi, hei-vy vae tome xupe upa hei ave arakae yma gware. 32 Ha y katu xe ae nde rekoha porve hagw amombeuta pe-my. Gwembireko-gwi opoi vae ojapo vai hese. Upi hembirekokwe omenda jevy ramo, onhemongya-ma vaer. Ha Nhandejry katu omoingo asy vaer imenakwe-pe, omenda amboaese jevy-gwi oheja rei gwembireko hagwe-rehe. Ha kunha hejapyre-rehe omenda jevy vae katu, onhemongya vaer hae-rami ave. Ha kwimbae ambue ndive ojohu vae gwembireko katu, opoi ramo gwembireko-gwi, ndojapo vary hese, hei Hesu.

Ani ereiporu te imbae rry rei ne nhe pokatuve hagw mo

hei jevy Hesu: Ani erejapo e te ne nhe. Xe apu ramo xe rendu vaer Nhandejry, ere ramo, ejapo katu ne nhe hei arakae yma gware-pe. Upa ave pehendu-ma. 34 y ae katu nde rekoha porve hagw amombeu-ta pe-my. Nanhe rei moi, ajapo-ta voi ere ramo, ani ereiporu te imbae rry rei ererovia uka hagw ne renduhar-pe ne nhe. Ani ereiporu yvy rry. Upe-py Nhandejry ogwapy haty. Nde ae ne nhe eiporu. 35 Ani ereiporu te yvy rry. Upe-py Nhandejry opyr haty. Ani ereiporu te Jerusalm tet rry. Upe-py oiko Nhandejry nhande ruvixagwasu. Nde ae ne nhe eiporu. 36 Ani ereiporu te ne ak rry ererovia uka hagw ne renduhar-pe ne nhe. Nhandejry mbae ne ak. Nde vy pete vae neremomorot kwai, neremoh kwai ave. Nde ae ne nhe eiporu. 37Erenhomongeta ramo, erejapose vaer-rehe. Ajapo-ta ere. Ha nderejaposi vaer-rehe, Ndajapo moi ere ave. Imbae rry rei ani ereiporu te. Imbae rry rei ereiporu ramo, nde rekomboe rae anhaygwasu. Anhaygwasu rape-rupi ereiko rae, hei Hesu gwemimboe kwry-pe.

33 Upi

(Tg 5.12)

Ani erejehepy te nde rapixa-rehe

hei jevy Hesu gwemimboe kwry-pe: Ipor erejepy hei arakae yma gware-pe. Nde resa ombyai ramo nde rapixa, embyai katu hesa hekovia. Ne ri omop ramo nde rapixa, emop
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

38 Upi

(Lc 6.29-30)

MATEUS5,6

14

katu hi hekovia. Nde-rehe ojapo hagwe-ramima nde rapixa ejapo ave hese hei arakae nhande rekor omombeu-vy arakae. Upa pehendu-ma. 39 y ae katu iporve amombeu-ta pe-my. Anke upixa erejapo te. Nde rapixa nde-rehe ojapose vae ojapo ramo, ani joty kuri erejepy te hese. Nde rovapete ramo jepe nde akata-gwi, ani joty kuri erejepy te hese. Nde rovapete ramo jepe, ejerova rova joty xupe. Eme joty xupe nde rova asu nde rovapete jevy hagw. 40 Nde reraha ramo mburuvixa renonde-py oipea hagw ndhegwi ne kamisa, eme xupe togweraha ne kamisa nde ao joa ndive. 41 Eraha katu areko vae pete quilmetro hei ramo nde-vy pete soldado omanda-vy, ejapo katu inhe. Ejapove joty inhe. Eraha joty katu ogwereko vae moki quilmetro. 42 Gw oikotev vae ojerure ramo nde-vy, eme katu xupe. Ne mbae oiporuse vae-pe eiporuruka joty ave xupe, hei Hesu.

Nde-rehe ijae ramo jepe, ehayhu joty kuri xupe

hei jevy Hesu: Ehayhu katu nde rei-pe ha nde-rehe ijae vae-pe ani ave erehayhu te hei arakae yma gware-pe. Upa pehendu-ma. 44 y ae katu nde rekoha porve hagw amombeu-ta pe-my. Nde-rehe ijae vae jepe, ehayhu joty xupe. Nde rereko asy vae-rehe, ejapo joty orao. Embojeupi joty katu ne nhe Nhandejry-pe hese kwry. 45 Upixa Nhandejry rekoha. Upixa ereiko vaer nde Ru yvy pygwa ray tee ramo. Nhande resape uka vae petexa nhande rereko. Hekoha vai vae-pe hekoha por vae-pe ave omos kwarahy omoendy-vy petexa Nhandejry. Hembiapo por vae-pe hembiapo vai vae-pe ave omongy petexa. Enterove vae-pe ohayhu-gwi ojapo upixa. Pende Ru yvy-py o vae ojapoha-rami ave, pe pejapo katu. 46 Nde rayhu vae-pe anho erehayhu ramo, Hekoha por eterei ndei moiry nde-rehe Nhandejry. Nde reko-ramima ave oiko gw plata-py nhane mbopaga vaety, hese imandua vai vae. 47 Nde rei anho ererovya ramo, Hembiapo por eterei ndery vaer nde-rehe Nhandejry. Xe rekoha por ere rei ar ndjehe. Nde reko-ramima ave oiko vaer judeu e vae Nhandejry kwaa eha, gwei anho ogwerovya-vy. 48 Peiko ae katu Pende Ru yvy pygwa reko-rupi. Hae hekoha por tee rei voi heko jejavy e reheve. Hae-ramima peiko meme katu, hei Hesu gwemimboe kwry-pe.

43 Upi

(Lc 6.27-28,32-36; Rm 12.14)

hei jevy gwemimboe kwry-pe: Xke, enhangareko por katu ndjehe, hei. Ne rembiapo por ramo, ani erejapo te enterove vae resa-py erejehexa uka porse-vy imandua por hagw mo nde-rehe. Upixa ereiko ramo, Hekoha por upe vae. xupe gwar ame-ta ndei moi ar voi nde-rehe Nhandejry
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Ne rembiapo por ramo, ani erejapo te enterove resa-py erejehexa ukase-vy


1Hesu

15

MATEUS6

pende Ru yvy pygwa. Nde rekoha oikwaa voi. Ani erejapo te upixa. Ndaipoti upixa erenhemboete ukase ereiko-vy. 2 Iporiahu vae-pe eremese ramo, ani ereiko gw gweko-gwi rei enterove resa-py ojehexa uka porse vae reko-rupi, opya kyaha omo kwaa vae reko-rupi. Atra-py ojeporahi haty-py omonhe gwemimbygwasu, enterove imandua por hagw mo hese. Tape-rupi ombopu onhemboete ukase-vy mo. Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Hexahry-pe onhemboete uka rire, mbaeve nome movi-ma xupe Nhandejry. 3-4 Iporiahu vae-pe eremese ramo ae, eme nhemi xupe. Tojekwaa e ne remime. Toikwaa e jepe nde po asu vae nde po akata vae rembiapo. Toikwaa e nde reko ir kwry ne remime. Upixa nde Ru yvy pygwa ombohekovia vaer nde-vy ome-vy. Ndaipri xugwi okanhy vae. Okanhy vaergwe jepe ae ojohu joty Nhandejry, hei Hesu.

5 Upi hei jevy Hesu: Gw nombojekwai joty vae opya kyaha, ojehexa uka porse-vy rei ojapo vae mo orao, onhemboyse orao apo-vy. Ojeporahi haty-py ojapo orao imandua por hagw mo hese. Ojhegwi rei ojapo mo orao enterove resa-py. Onhemboete ukase-vy rei ae onhemboyse tape kurusu-py. Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Ojekwaa por rire, mbaeve xupe nombohekovia movi-ma Nhandejry. Ani peiko te hae kwry heko-rami, hei. 6 Orao erejapo jave ae, eike katu koty-py. Ne rok emboty ndejeheve. Upi ne anho ha-py embojeupi ne nhe nde Ru jahexa e vae-pe. Ha upe rire katu nde Ru yvy pygwa ne anho ha-py erejapo vae rexa-vy, nde rovasa por vaer ombohekovia-vy nde-vy. 7 Gw judeu e vae Nhandejry kwaa eha onhemboe mboe rei. Heta nhe oiporu rei vae omondo rei onhe Nhandejry-pe. Xe nhe puku ramo, anhe por-ma hei mo jehe. Heta-gwi xe nhe, ohendu-ta xe nhe Nhandejry hei mo jehe. 8 Ani peiko te hae kwry heko-rami. Erejerure e reheve ne remikotev oikwaa-ma Nhandejry nhande Ru. 9 Orao erejapo ramo, a-rami ae kuri ere: Ore Ru yvy-py ereime vae. Opa-rupi tomboete nde rry marangatu vae. 10 Ejehexa uka uka katu yvy pygwa-pe huvixar. Ne remimbota yvy pygwa ojapoha-rami, tojapo yvy pygwa ave. 11 y eme ore-vy ore remiur y gwar. 12 Ore poriahuvereko katu orojejavy rire. Ore rapixape ore-rehe ojejavy rire oroiporiahuverekoha-rami, ore poriahuvereko katu ore-vy ave. 13 Ani te ereheja ore rekomboe vai anhy. Ore resende ae katu xugwi. Nde ae ko mburuvixa teeve voi. Nde puaka porve vae voi nde. Tane mombaegwasu enterove vae opa e reheve. Amm.i

Orao erejapo ramo, a-rami ejapo

6.9-13 Lc 11.1-4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS6
14 Hae-ta

16

pe-my. Nde-rehe ojejavy rire nde rapixa-pe ereiporiahuvereko ramo, nde-vy ave nde poriahuvereko vaer nde Ru yvy pygwa. 15 Ha nde rapixa-pe ndereiporiahuvereki ramo katu, nde-vy ave nande poriahuvereko moi vaer nde Ru yvy pygwa, hei Hesu.

hei jevy Hesu: Gw opya kyaha omo kwaa vae gweko-rehe rei onhemboete ukase vae, okaru e reheve ohasa mo Nhandejry mboete-vy. Upixa ojapo ramo, hova asy oiko-vy ovyare vae-rami. Ndojehovahiry. Ndojekyvu pori ave ojehexa uka por hagw okaru eha onhemboete ukase-vy rei. Oipota enterove omanha hese. Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Onhemboete rire, nombohekovia moi vaer xupe ome-vy Nhandejry. Ani peiko te hae kwry heko-rami. 17-18 Ha pe katu Nhandejry mboete-vy pekaru e reheve pehasa ramo, pejekyvu por katu. Pejehovahi katu. Upixa pende rapixa-pe ndojekwai vaer pekaru eha. Ha Nhandejry hae anho mante oikwaa vaer pekaru eha. Ndaipri xugwi okanhy vae. Ne rembiapo nhemi oikwaa ramo, ombohekovia vaer nde-vy ome-vy ne rembiapo porgwe-rehe, hei Hesu.

16 Upi

Jakaru e reheve rehegwa nhe

hei jevy Hesu: Ani erenhongatu rei te ko yvy-rehe ne mbae kwry. Onhembotapurupa ar nde ao. Onhembyaipa ar ne mbae. Ombokwa ar nde rga-rehe imonda vae oike hagw nde koty-py. Ndahai yvy pygwar ko yvy pygwa vae. Nhane rembiejar meme voi. 20 Nhandejry reminhongatu yvy-py pe-my gwar-rehe ae katu pepena peiko-vy ko yvy-py. Yvy-py onhongatu vae-rami peiko katu ko yvy-py. Upe-py ndaipri nhande ao ombotapuru rei vaer. Ndaipri nhane mbae ombyai rei vaer. Upe-py ndaipri nhande rga-rehe ombokwa mbokwahar nhande koty-py oike-vy omonda vaer nhandhegwi nhane reminhongatu vae. 21 Nhane rakateha-ma nhane renonde-py nhamo meme jaiko-vy. Upa-gwi ani erenhongatu rei te ko yvy-rehe ne mbae kwry. Hese anho ereity ar nde resa ereiko-vy. Epena ae katu nde reko porr yvy pygwar-rehe, hei Hesu.

19Upi

(Lc 12.33-34; 2 Tm 4.8; 1 Pe 1.4)

Yvy pygwar-rehe katu pepena

Nhande resa nhande rete resapeha

hei jevy Hesu: Ha nhande resa reheve katu ohexa vae-rami oiko nhande rete. Jahexa por ramo, ohexa vrami ave nhande rete. Hembipepa xupe vae-rami oiko. Upixa nde rekoha por tee ramo, arakatu pygwa vrami ereiko vae, erejehesa rerova uka-vy Nhandejry-rehe. 23 Ha naipori ramo nhande resa katu hesa e vae-rami oiko nhande rete. Ndohexa uka pori ramo

22 Upi

(Lc 11.34-36)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

17

MATEUS6

nhande-vy, pyt-my oiko ave nhande rete. Upixa voi nde rekoha vai ramo, pyt-my vrami ereiko vae, erejehesa rerova uka e-vy Nhandejry-rehe. Ipytmba rei voi nde-vy. Ndahapi voi nde-vy, hei Hesu.
Ne remikotev-rehe gwive ani erepena pena ereiko-vy

hei jevy Hesu: Avave ndikati ojry moki vae nhe-py ombaapo. O ramo nhanderehe moki omanda vae, pete vae-rehe nanhande ai vaer. Outro-pe jahayhu vaer. Pete vae-rehe nhane rakate vaer. Ha outro-pe ndajahexasi vaer. Upa-gwi naipori nhane rakate eterei plata-rehe. Erembotuvixave ramo plata, ipuaka vaer nde-rehe. Nerepeni vaer Nhandejry-rehe. Nde kupe-py o vae-rami erereko vaer xupe.j 25 Upa-gwi hae-ta pe-my. Anke erepena pena anho rei ereu vaer-rehe ereikove hagw. Nde aor-rehe eremonde vaer-rehe, gwa-rehe ani erepena eterei te. Nhane remiur anho rei-rehe naipori jaiko. Nhande rete pegwar anho voi nhande ao, nhane remiur ave. Naipori nhapena upe vae anho-rehe jaikovy. Upe vae anho-rehe ndikati nhapena jaiko-vy. 26 Pehexa katu gwyra reko. Onhemit e ramo jepe, koty-py onhongatu hagw heraha-vy oikyt e ramo jepe, omongaru joty xupe nde Ru yvy pygwa. Ha gwyra kwry natuvixambae etiry Nhandejry-pe. Ha pe katu pende tuvixave xupe gwyra kwry-gwi. 27Ani erepena eterei te ndjehe. Ereiko pukuseve mo-gwi rei, ndereiko pukuve moiry. 28 Nde aor or-rehe ani erepena eterei te ereiko-vy. Pehexa katu yvoty reko. Nombaapi opotyr-rehe. Oipogw vae-rami ndoikiry. Nombaapi ramo jepe, opyta por ete voi joty. 29 Yma oiko vaekwe myamyr mburuvixa Salomo. Imbae reta vaekwe. Ijao por ave vaekwe. Upe vae-rehe onhemombaegwasu ete vaekwe. Ha hae-ta pe-my. Xe ae katu amboeteve upa yvoty-pe. Hae ijehexaha-rami e jepe, iporve joty katu xugwi. 30 Ha Nhandejry katu ombopoty por kapii. Etera henhi por. Ko ramo oikyt-ma ar, omombo vaer tata-py ohapy-vy. Pe kapii Nhandejry remimbopoty voi. Onhangareko por hese-gwi, ipoty por voi. Ha pende-rehe katu onhangareko porve. Ne monde uka vaer. Maer ndapejerovii hese? Hese anho ae pejerovia katu. Ome vaer nde-vy nde aor. 31 Upa-gwi ani erepena ndjehe. Mbavae tipo jau vaer? Mbavae tipo jayu vaer? Mbavae-py tipo nhanhemonde vaer? ani ere te upixa. 32 Upeixagwa-rehe opena pena oiko-vy judeu e vae Nhandejry kwaa eha. Ha nde Ru yvy pygwa katu ne remikotev gwive oikwaa vae. Upa rehegwa ereikotev vae-rehe hae oikwaa voi. Upa-gwi ani erepena pena te hese ereiko-vy. 33 Pepena ranhe ae katu Nhandejry pende ruvixar-rehe. Pemo meme pene renonde-py hae ae hemimbota erejapo hagw. Hese anho mante epena eiko-vy. Upi upa rehegwa gwive ne remikotev vae ome rei vaer

24 Upi

(Lc 12.22-31; Fp 4.6; 1 Pe 5.7)

6.24 Lc 16.13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS6,7

18

nde-vy. 34 Ani pepena te ko ramogwar-rehe. Pono pene mytue pendjehe ani pepena te ko ramo ojehu-ta vae-rehe, gw ivai-ta vae-rehe. Ko ramo ae pepena kuri hese, hei Hesu gwemimboe kwry-pe omombeu-vy.

hei jevy gwemimboe kwry-pe: Ani nde rapixa rembiapo-rehe, Ivai ere te erepondera-vy. Ne rembiapo ojohu vai ave ar nde-rehe Nhandejry. 2 Upe erejavaeterekoha-rami ave, Ivai hei ar nde-rehe Nhandejry. Nde rapixa ererekoha-rami nde ave nde rereko vaer Nhandejry. 3 y amombeu-ta pene rekor-rehe. Yvyra raykwe rehegwa nhe-rami aiporu-ta pe-my imombeu-vy. O rae nde resa-py yvyra raykwe ere te nde rapixa-pe. Ha nde ave tuvixave nde resa-py o vae. Heko por vae-rami ereikose mo nde rapixa-pe. 4 Upixa ramo maer ere te nde rapixa-pe: Taipea nde resa-gwi pe yvyra raykwe mix o vae. Nde ave tuvixave nde resa-py o vae. 5 Nde, Ndaxe pya kyi, ere mo ndjehe. Nde nde rekoha vai-ma. Erova ranhe katu nde rekoha. Eipea ranhe katu ndejhegwi pe yvyra tuvixave vae nde resa-py o vae. Upi erehexa por ar ereipea hagw nde rapixa resa-gwi upe yvyra raykwe mix o vae. 6 Ani ereme te jagwa-pe imarangatu por vae jae. Ojere ar nde suu-vy. Ani eremombo kure rovagwy-py ne mbae por hepy vae. Opyr rei ar hese omongyapa-vy jae. Nde rapixa ne nhe por ombojevy vae, ndahai ne nhe por xupe gwar.

Ani nde rapixa rembiapo-rehe, Ivai ere te erepondera-vy


1Hesu

(Lc 6.37-38,41-42; Rm 2.1-3; 1 Co 2.14-15; Tg 4.11-12)

Hekoha por tee vae Nhande Ru yvy pygwa

nde-vy. Eheka heka katu ndejupe gwar. Ha ne rembieka katu erejohu vaer. Ok onhemboty vae oipea uka hagw ombota mbota vae-rami, pene kyre katu pejapo hagw orao. Nde-vy oipea-ma vae-rami ok, ohendu vaer Nhandejry pene nhe. 8 Gw ojerure rure vae-pe gwive ome vaer. Gw oheka heka vae gwive ojohu vaer. Gw ombota mbota vae-rami ohaar o-vy vae-pe gwive ojepea vaer. 9 Tary gwemiur-rehe ojerure ramo, ndaipri pene pa-my ita ome vaer xupe. 10 Tary pira-rehe ojerure ramo, ndaipri pene pa-my mbi ome vaer xupe. 11 Pe kwry pende rekoha vai ramo jepe, peme kwaa joty ipor por vae pende ray kwry-pe. Ha pende Ru yvy pygwa katu hekoha por tee vae. Upa-gwi ome kwaa porve voi pejerure vae-pe gwive ipor por tee vae. 12 Ha nhande kwry katu jaipota nhande rapixa ojapo por nhande-rehe. Aipo ramo, nde hese ave ejapo por. Petexa pejapo por ojehe, hei. Tuvixa mbaeve ko vae nhe. Ko vae nhe-py anoh kuri pe-my judeu rekohar Moiss amyr remimombeukwe gwive, Nhandejry nhe-py omombeu vaekwe gwive ave. Pete nhe-py amombeupa kuri pe-my, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

7Ejerure rure katu Nhandejry-pe. Ha ne rembijerure katu ome vaer

(Lc 11.9-13; Jo 14.13-14)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

19 O moki tape

MATEUS7

Hesu hei jevy: Tapeho katu tape por-rupi. Upe tape ypyrha tape poi voi. Uperupi tapeho katu. Ani peho te tape vai-rupi. Upe tapegwasu mombyry nhande rerahaha voi Nhandejry-gwi. Tapegwasu nhepyrha tuvixa o vae. Ndahekorasi jaha hagw upe tapegwasu-rupi. Heta oho tapegwasurupi vae. 14 Ha ndaupixairy tape Nhandejry ha-py oho vae. Upe tape ypyrha tape poi voi. Hasy-py nhagwah vaer upe tape-rupi Nhandejry ha-py. Ha upe tape-rupi ogwata vae ndahetiry, hei Hesu.

13 Upi

(Lc 13.24)

O, Nhandejry nhe-py amombeu hei vae mo jehe

Hesu hei jevy: O, Nhandejry nhe-py amombeu hei vae mo jehe. Xke. Ani penhembotavy uka xupe. Ojehexa uka por vaer ogwah ou-vy pende ha-py. Ou vaer ovexa-rami. Ipoxy e vae-rami ou vaer ojehexa uka-vy. Ha opyapypy kwry katu ipoxy. Heko poxy vae-rami, jagwarete ivarea vae-rami voi ipoxy opya-py. 16 Pehexa kwaa vaer hembiapo-rehe. Nhuat-gwi ndikati jaipoo hia uva. Karapxu-gwi ndikati jaipoo figo aju. Ndahai figo aju-rami karapixua. 17Hia por yvyra por. Ha ndahia pori yvyra vai. 18 Ndoiki yvyra por hia por e vae. Ha yvyra vai hia por vae ndoiki ave. 19 Entro yvyra ndahia pori vae gwive oity vaer. Tata ri imombopyr. 20 Upixa yvyraa-rami pehexa kwaa vaer hekoha-rehe. Nhandejry nhe-py oromombeu hei ramo mo, hembiapo-rehe pehexa kwaa vaer, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

15 Upi

(Lc 6.43-44; Tg 3.11-12; 1 Jo 3.10)

Enterove nomoirmbi vaer Nhandejry nhande ruvixa-pe

Hesu hei jevy: Heta o, Nde xe Jry, nde xe Jry hei rei vaer xe-vy. Upa nomoiri vaer oho-vy Nhandejry nhande ruvixa-pe. Nogwahi vaer oho-vy oiko haty-py. Ha xe Ru yvy pygwa remimbota ojapo vae ae katu omoir vaer xupe oho-vy, hei. 22 Upe ry-py, enterove vae-pe hembiapo apokwe-rami areko hagw ry-py, heta, Nde xe Jry, nde xe Jry hei rei vaer xe-vy. Nde rry-py Nhandejry nhe oromombeu vaekwe. Nde rry-py oromos mos oromondovy anhy-pe. Nde rry-py heta hexapyr-rupi ore rembiapo por vaekwe. Heta ipuaka vae orojapo vaekwe hei vaer mo xe-vy. 23 Ha upe rire katu Hesu rry-py xe rembiapo. y ae Hesu rei tee-ma voi xe hei jehe mo vae-pe xe Hesu hae vaer xupe kwry: Yma gwive konga ete peve pe ndahai xe rei. Ndoroikwai voi. Xe rei e voi pe, xe hae vaer xupe kwry. Pende rekoha vai. Tapeho jevy katu xhegwi, hae vaer xupe kwry, hei Hesu.

21Upi

(Lc 13.25-27; 1 Jo 2.3-6)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS7,8

20

Gwogar ojapose ramo, o ita ri omo vae, o ave yvy kui ri omo vae

Hesu hei jevy: Ko vae xe nhe renduha, xe nhe apoha hiarandu por voi. Ha hiarandu vae katu gwogar ojapose ramo, ita ri omo. 25 Ojapopa rire, oky-ma. Okygwi y hygwasu ojahoipa hagw ga. Ou ave yvytugwasu heity hagw mo ha ndoiry. Ita ri ojapo rae. Upa-gwi ndoiry. Upixa ete xe nhe ojapo vae oho por voi ojeity ukase e-vy. 26 Ha ko vae xe nhe renduse e vae xe nhe ojapo e vae katu nahiarandu pori. Ha hiarandu e vae katu gwogar ojapose ramo, nomory ita ri. Yvy kui ri rei omo gwga. 27Upi oky-ma. Okygwi ovu y ga ojahoipa hagw. Ou yvytugwasu oity hagw ave ga-pe. Ha upe rire katu hoa. Hoapa ete voi hga. Hoa e vaekwe ndopytiry. Omboasy eterei hoa vaekwe hga. Upixa ete ojeity uka-vy oho vai hiarandu e vae, xe nhe renduse eha, hei Hesu Nhandejry nhe omombeu-vy.

24 Upi

(Lc 6.47-49)

rire, heta ojogweroaty aty vae ogwerovya inhe omboete-vy xupe hikwi: Ipor ete Hesu nhe, hei hikwi. 29 Inhe ndahai gw nhande rekomboehaty kwry nhe-rami, hei Hesu nhe-rehe hikwi. Hae kwry ndoikwaapiry. Hae ae onhe nomombeiry. Ha Hesu ae katu hae ae onhe omombeu. Oporomonhegendu kwaa vae-rami onhemonhe. Imbaraete voi inhe, hei Hesu-rehe opondera-vy hikwi.

28 Omombeupa

Imbaraete voi inhe hei

upi katu Hesu ogwejy jevy ou-vy upe yvyatyrusu ri-gwi. Ogwejy rire heta ijaty jaty vae kente kwry omoir xupe ojei-vy hikwi. 2 Upe jave ogwah ou-vy iha-py mbaasy vai ogwereko vae ijai aipa vae. Gwetypy-rehe onhes omboete-vy hovagwy-py: Nhane mbogwerahaty voi nde, xe Jry. Xe-vy pa xe mbogwera ave ar nde? hei Hesu-pe. 3 Hae oipyso opo omo hese: Orombogwera-ta voi katu nde-vy, hei xupe. Xe nhe-py tane pot katu, hei hasy vae-pe. Upe-ma ramo opa-ma ojei xugwi ijai aikwe. Okwera por-ma. 4 Upi hei Hesu: Ejeapysaka katu xe nhe-rehe. Ani eremombeu avave-pe orombogwerama hagwe, hei hasy vaekwe-pe Hesu. Tereho katu pai o ha-py ejehexa uka-vy. Ehexa uka xupe erekweramaha. Eme xupe upe myamyr Nhame katu hei vaekwe. Upixa ramo, Okwera-ma. Onhemopot jevy

Hesu ombogwera ijai aipa vae-pe


1Ha

(Mc 1.40-45; Lc 5.12-16)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

21

MATEUS8

ma hei vaer nde-rehe, atra-py ne mombeu-vy, hei xupe Hesu.


Hesu ombogwera capito, soldado kwry ruvixa rembigwi-pe

upi katu ogwah oho-vy Hesu Cafarnaum tet-my. Upepy oike rire ogwah ou-vy iha-py capito, soldado kwry ruvixa vae: 6 Xe pytygw katu, Xe Jry Hesu, hei. Xe rembigwi oime koty-py. Nopuvi-ma, hajy jeapa(Mt 8.8) gwi ndoryriry. Hasy ete voi o-vy, hei xupe soldado ruvixa. 7 Aipo ramo, aha-ta nde rga-py ambogwera hagw xupe, hei soldado ruvixa-pe. 8 Nde, nde tuvixa mbae-gwi, mbaixa ereike-ta ereho-vy xe rga gwy-py? hei omboete-vy xupe. Erenhembohekomirve-ta parae ereike ereho-vy. Tuvixave e vae-rami joty ereike-ta upe-py. Aipo ramo ne nhe-py rei embogwera katu xe rembigwi-pe, hei. Tokwera ere ramo, okwera vaer. A-gwi rei ne nhe-py mante okwera vaer xe rembigwi hasy vae, hei Hesu-pe. 9 O xe-rehe omanda vae. Inhe ajapo vae. Xe pogwy-py ave o soldado xe amanda hese vae. Ka-pe, Tereho katu hae ramo, oho ave ar voi. Ha upa-pe, Eju katu hae ramo, ou ave ar voi. Xe rembigwipe, Ejapo katu xe nhe hae ramo, ojapo ave ar voi. Upixa ave ne nhe-py rei nde puaka nipo rae mbaasy-rehe erembogwera hagw xe rembigwi-pe, hei xupe upe soldado ruvixa. 10 Upa nhe rendu-vy Mbaixa ojerovia tee xe-rehe hei Hesu opondera-vy hese. Ojerovia tee voi xe-rehe upe vae, hei kente kwry-pe hapykwri ogwa vae-pe. Amombeu-ta pe-my anhetegwa, hei. O Israel remiarirre judeu kwry xe-rehe ojerovia vae. Ha ko vae soldado ruvixa judeu e ramo jepe, ojerovia teeve joty xe-rehe, hei. 11 Hae-ta pe-my. Heta mombyrygwa ogwah vaer oho-vy Nhandejry nhande ruvixa ramo oiko haty-py. Heta kwarahy res gwigwa oho vaer jekarugwasu haty-py. Heta kaaru gwigwa oho vaer ave. Ogwapy vaer okaru-vy Abrao ndive, Isaque ndive, Jac ndive ave. 12 Ha judeu kwry vae Nhandejry rei vae oho vaergwe katu nogwah moi vaer upe-py. Omos vaer xupe imondo-vy pyt kwa-py. Upe-py ojaheo vaer. Has vaer onhemboasy-gwi. Nhandejry-rehe onhemoyr-gwi, onhemohingyry ngyru vaer oiko-vy, hei judeu kwry-rehe.

5 Ha

(Lc 7.1-10)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS8
13 Upi

22

hei upe soldado ruvixa-pe: Tereho jevy katu nde rga-py. Xe reroviaha-rami, toiko katu nde-vy, hei. Upe-ma ramo okwera-ma hembigwi.
Entro hasy vae-pe gwive ombogwera Hesu

upi katu Hesu oho Pedro rga-py. Ogwah ramo upe-py ohexa Pedro raixo. Onheno rae o-vy. Hasy ete voi heteraku-gwi. 15 Omboja opo ipo-rehe. Opa-ma xugwi heterakukwe. Opu-ma Hesu remiur-rehe onhangareko-vy. 16 Kaaru ete-ma ojereru iha-py heta anhy ojepota hese vae. Onhe-py rei omos mos anhy imondo-vy. Entro hasy vae-pe gwive ombogwerama. 17 Upa rehegwa ojapo Hesu, upixa hembiapo yma gware hei hagwe-rami oiko hagw y. Yma Nhandejry nhe-py omombeu vaety Isaas remimogwe kwatia-rehe a-rami: Nhande kwry nhande rasy ramo, omboyke-ma opaixagwa mbaasy heraha-vy nhandhegwi.k Yma hei hagwe-rami, y oiko-ma.

14Ha

(Mc 1.29-34; Lc 4.38-41)

Xe oromoir-ta, xe Jry hei

upi katu heta kente onhemboaty Hesu-rehe. Ohexa ramo heta onhemboaty hese, hei gwemimboe kwry-pe: Jahasa katu y rovi, hei. 19 Ner vyteri onhemboyru jave kana-py, ou ohogwait-vy xupe pete judeu rekomboehaty: Xe oromoir-ta, poromboehry, hei Hesu-pe. Mamo ereho ha-rupi oromoir-ta, hei xupe. 20 Hesu hei jevy xupe: Mykur, yvykwa o xupe hgar. Gwyra, o ave xupe haityr. Ha xe ae katu Nhande Rykey tee vae, ndaipri xe-vy xe renagw atongea-vy xe apyta hagw, hei. Xe moirse joty pa nde? hei pe tekomboehaty-pe. 21 Upi outro pete hemimboe vae hei Hesu-pe: Xe oromoir vaer, xe Jry, hei. Ahaar ranhe-ta xe ru omano ramo ajaty hagw, hei xupe. 22 Nahniry. y voi aipota xe moir, hei xupe. Xe moirse e vae ae taimandua ranhe katu omano vaekwe ojaty hagw-rehe, hei upe gwemimboe-pe.

18 Ha

(Lc 9.57-62)

8.17 Is 53.4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

23 Ekirir katu hei y-pe

MATEUS8

onhemboyru-ma kana-py Hesu. Hemimboe kwry onhemboyru ave indive. 24 Upe jave ou yvytugwasu marny. Hoa yugwarusu-rehe omomi hagw yugwarusu. Upe-ma ramo omopu pu y-pe, ojahoi hoi kana-pe y. Ha Hesu ae katu oke joty o-vy. 25 Ha hemimboe kwry oho omomby xupe: Ore resende katu, ore Jry, hei. Nhanheapymi-tama nhande, hei Hesu-pe hikwi. 26 Mbavae-gwi tipo pende pyamir, hei xupe kwry. Ndapejerovia teiry rae xe-rehe, hei xupe kwry. Upi opu onhe-py omokirir hagw. Hei yvytugwasu-pe, y opu vae-pe ave Ekirir katu, hei ipoxy vae-pe. Upe-ma ramo ohopa-ma yvytu. Opytuu jevy y. Okirir pormba jevyma y. 27 Hae kwry opondera voi hese: Mbaeixagwa heko vae po, hei opondera-vy hese. Yvytugwasu jepe, y opu pu vaekwe jepe ohendu inhe, hei Hesu-rehe hikwi.

23Upi

(Mc 4.35-41; Lc 8.22-25)

ogwah-ma oho-vy y rovi. Gadara yvy-py ogwah. Upepy ogwah-ma ramo, ou ohogwait-vy xupe moki anhy rerekoha vae. Ijyta-gwi os ou-vy. Heko poxy eterei vae. Upa-gwi ohasase vae oikupeo xupe ohasa hagw. Ndikati ohasa ijypy-rupi. 29 Onhe hat hat Hesu-pe ombojevyse-vy mo: Nde ko Nhandejry ray. Maer ereju koa-py, hei Hesu-pe ombojevyse-vy mo. Ner vyteri ore moingo asyha ry. Maer ereju? hei. Ore moingo asyha ry-py ae ereju vaer mo, hei Hesu-pe. y katu ani ereju ore moingo asy-vy, hei xupe. 30 Mombyry-gwi ohexa heta kure okaru jave. 31 Upa-gwi ojerure rure xupe: Ore mos-ta ramo, ore mondo katu kure kwry-pe. Ore mondo katu ipya kwry-py, hei anhy kwry Hesu-pe. 32 Tapeho, hei xupe kwry. Inhe-rupi os oho-vy oike kure kwry pya-py. Ha kure kwry katu oriparapa ojei-vy. Yugwarusu-py ogwejy ojei-vy. Hiap ogwejy ojeivy. Hoa onheapymi ojei-vy y-py. 33 Ha kure nhangarekoha oripara ojei-vy. Atygwasu-py oho omombeu-vy. Anhy rerekohare-pe ojehu vaekwe gwive omombeu. 34 Upe ramo atygwasu pygwa Hesu rogwait-vy os ogwa-vy. Ohexa-ma ramo Hesu-pe, ombojevyse xupe: Ekwa jevy katu ore yvy-gwi, hei Hesu-pe ojapura-gwi hikwi.

28 Upi

(Mc 5.1-20; Lc 8.26-39)

Moki anhy rerekoha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS9

24 Hesu ombogwera hajy jeapa vae-pe

upi katu Hesu onhemboyru jevy-ma oho-vy kana-py. Upi ohasa y rovi ogwah oho-vy hae ae oiko ha-py. 2 Upe-py ojereru xupe hajy jeapa apa vae. Gwupa reheve ou onheno o-vy. jehe ojerovia tee ramo, ohexakwaa hese. Upa-gwi hei upe hajy jeapa apa vae-pe: Ani erekyhyje te, xe ray, hei xupe ombopyagwapy-vy. Gwary-pe heiha-rami hei xupe: Amboyke-ma ndhegwi ne rembiapo vaikwe, hei upe hajy jeapa apa vae-pe. 3 Upe-py o judeu rekomboehaty. Ohendu-ma ramo Hesu nhe, ndojohu pori: Onhemonhandejry rei ou-vy, hei mo Nhandejry Hesu-rehe. Onhe vai rei, hei ojupe hese. 4 Ha ipyapry oikwaa Hesu: Maer-gwi erenhe vai rei nde pyapy-py? hei. 5 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. O ramo, Amboyke-ma ndhegwi ne rembiapo vaikwe hei vae katu, ndajahexi hemimboyke. Omboyke parae. Tapa nomboykiry rae. Ndajahexiry. Ha o ramo, Epu katu egwata eho-vy hei rei vae katu, jahexa ave. Nomopuiry upe vae. 6 y aikwaa uka-ta pe-my xe nhe rei eha ko yvy-py. Xe Nhande Rykey tee vae xe nhe-py rei amboyke-ma voi yvypry rembiapo vaikwe, hei Hesu onhe-vy gw imboehry-pe. Upe ramo hei hajy jeapa vae-pe: Epu katu ehupi nde rupagwe. Tereho nde rga-py, hei. 7 Upe-ma ramo opu oho-ma gwga-py. 8 Upa ohexa ramo ijaty vae kente, opondera eterei hese. Inhe-py rei omopu-gwi: Omopu-ma ngatu, hei Hesu-rehe. Ipor por ete vae voi hembiapo, hei hese. Nhandejry omombaraete voi upe kwimbae. Herovia hexapyrrupi hae hembiapo, hei Hesu-rehe Nhandejry-pe omombaegwasu-vy.

1Ha

(Mc 2.1-12; Lc 5.17-26)

Xe moir katu hei Mateus-pe


9 Upe-gwi ohasave Hesu oho-vy. Oho jave, ohexa Mateus hry vae-pe ogwapy o-vy ramo. Nhane mbopaga haty-py ogwapy o-vy: Xe moir katu, hei xupe. Upe-ma ramo opu omoir-ma xupe. 10 Upi oho okaru Mateus rga-py. Hae okaru jave gwemimboe kwry ndive ogwah ave ou-vy heta nhane mbopaga uka vaety, heta ojejavy vae ou ave okaru ojoha-py. 11 Upa ohexa ramo fariseu kwry, oporandu Hesu remimboe kwry-pe: Maer-gwi ne mboehry okaru nhane mbopaga uka vaety ndive, ojejavy vae ndive ave? hei Hesu-rehe. 12 Upa fariseu nhe ohendu ramo Hesu:

(Mc 2.13-17; Lc 5.27-32)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

25

MATEUS9

Nhane resi ramo, nanhaikotevi nhane mbogwerahar-rehe. Ha nhande rasy ramo ae katu, nhaikotev-ma nhane mbogwerahar-rehe, hei hemimopotse-rehe onhemoir uka hagw. 13 Koa-rami ae o Nhandejry kwatia nhe: Ijukapyr xe mboete-vy pejuka rei ramo, pende pya por e reheve ojupe, xe ndajohu pori ar. Ha pejoporiahuvereko rei ramo katu xe ajohu por ar pende reko. Upe vae xe aipota voi, hei Nhandejry.l Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. Upa nhe, tapeho katu peikwaa hagw heise vae. Ndaji vaekwe aheni-vy Xe pot hei jehe vae-pe ou xe moir. Gw ojejavy vae-pe ae aju arova uka-vy hekoha xupe xe moir hagw, hei fariseu kwry-pe.

Hesu remimboe kwry ndohasi okaru e reheve

ogwah ou-vy Hesu renda-py Joo remimboe: Ore orohasa orokaru e reheve Nhandejry oipotaha-rami, hei. Ohasa ave okaru e reheve fariseu kwry. Ha ne remimboe kwry katu ndohasi voi okaru e reheve. Maer po ndoiki ore reko-rami, hei Hesu-pe oporandu-vy. 15 Upi Hesu hei: Amombeu-ta pe-my arandu rehegwa nhe omenda vae rehegwarami. Oime vyteri ramo omenda vae, ndovyareiry hei kwry. Okaru e reheve ndohasiry. Ha ojererahaha ra ogwah-ta. Upe ra-py ohasa vaer okaru e reheve hei kwry, hei ojehegwa omombeu-vy. 16 Upi hei jevy upe pygwa-pe: Outro arandu rehegwa nhe hma amombeu-ta pe-my ao rehegwarami, uva rykwere rehegwa-rami ave. Nanharemendi ipyahu vae-py ao tuja. Nharemenda ramo ae katu onhynhy ar rae ipyahu vae. Ojepoapy-vy omondoro ar ao tuja. Osorogwasuve vaer ao tuja. 17Nanhanhunhiry ave uva rykwere pyahu vae hyrur tuja-py vakapi iperer vae-py. Ha nhanhunha ramo ae katu, ovu vaer rae ipyahu vae. Gwyru tuja vae omondoro vaer. Osyrypa ar rae pe uva rykwere onheh-vy. Osoropa ar hyrukwe. Ha uva rykwere pyahu vae ae katu nhanhunha hyru pyahu-py. Upixa ramo opyta por gwyru ndive, hei Hesu oipota-gwi fariseu kwry onhemboheko pyahu.

14 Upi

(Mc 2.18-22; Lc 5.33-39)

Hesu omoingove jevy kunhata-pe

hei jave, ogwah ou-vy pete mburuvixa. Gwetypy-rehe onhes Hesu rovagwy-py imboete-vy: Omano-ma xe rajy, hei. Omano ramo jepe, ipor ereho joty katu eremo nde po hese oikove jevy hagw, hei Hesu-pe.
l

18 Upa

(Mc 5.21-43; Lc 8.40-56)

9.13 Os 6.6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS9

26

ogwejy eterei xupe-gwi. Upa-gwi ou hapykwri, Hesu rapykwri. Opoko-ma ijao poty-rehe. 21 Amboja ramo jepe xe po ijao-rehe, akwera-ma vaer hei rae ojupe. 22 Upe-ma ramo hae ojere. Oma ramo, ohexa-ma upe kunha-pe: Ani erekyhyje te xhegwi, xe rajy, hei imbopyagwapy-vy xupe. Gwajry-pe heiha-rami, hei kunha-pe: Nde erejerovia-magwi xe-rehe, erekwera-ma, hei kunha-pe. Upa nhe hei-ma ramo, pyae okwera upe kunha. 23 Ha upi katu ojere jevy oho hagw mburuvixa rga-py. Upe-py ohexa heta o ga-py ijayvu vae. Gwemimby ombopu ohapir-vy. Hasmba-ma ave. Ohexa ramo: 24 Tapehopa katu, hei. Nomano etiry voi mit kunha. Oke ae-ma o-vy, hei omos-vy. Ha ga-py o vae gwive katu onhembohory hese. 25 Omosmba rire, oike koty-py mit kunha o ha-py. Oipopyhy xupe imopu-vy. 26 Upe ramo upe mit kunha omopu jevy vaekwe rerakw opa-rupi osarambi upe yvy-rupi oho-vy.

20Upe-ma ramo ogwah ou-vy pete kunha. Are-ma hasy. Hasy doze roy ijysapy

19Inhe-py opu oho-vy mburuvixa ndive. Hemimboe kwry hendive ave oho.

hapykwri: Davi remiarirre nhane remihaar vae, hei oheni hat-vy xupe. Ore poriahuvereko katu, ore poriahuvereko katu, hei oheni hat-vy xupe. 28 Upi hae oike koty-py. Oike rire, ogwah ave ou-vy upe moki hesapyso e vae: Pejerovia tipo xe-rehe apombohesapyso por hagw, hei xupe kwry Hesu. Hae voi, hei. Orojerovia-ma nde-rehe, ore Jry, hei xupe. 29 Upi omo hesa ri opo: Xe reroviaha-rami pehexa por katu, hei hesapyso e vae-pe. 30 Upe ramo hesapyso por-ma. Ha Hesu ndoheji omombeu ojehegwa: Erekwera hagwe anke eremombeu mbeu te avave-pe, hei xupe omanda pohi-vy. 31 Ha okwera vae katu ojoko ramo jepe xupe, os joty oho-vy. Omosarambi rae opa-rupi. Herakw oho joty opa-rupi. Upe yvy-rupi osarambi joty rae.

27Upe-gwi

Hesu ombohesapyso jevy moki hesapyso e vae-pe

ohasave oho-vy Hesu. Ha moki hesapyso e vae katu ou

Hesu ombogwera inhenge vae-pe


32 Koty-gwi os jave, ojereru Hesu renda-py anhy rerekoha inhenge vae. 33 Omos imondo-vy anhy-pe. Inhenge vaekwe onhe-ma. Ojogweroaty vae kente ohexa ramo, opondera eterei hese:

(Lc 11.14-15)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

27

MATEUS9,10

Yma gwive konga ete peve ndajahexi voi a ramigwa, hei. Nhande kwry yvy-rupi, Israel yvy-rupi ndajahexi voi a ramigwa, hei opondera-vy hese. 34 Ha fariseu kwry katu ndojohu pori hembiapo: Anhy ruvixa nhe-py ae nipo rae omos imondo-vy anhy-pe Hesu. Anhy ae nipo ombopuaka rae Hesu-pe, hei mo hese hikwi.

upi katu Hesu ohasa oho-vy tet tet-rupi gwive. Teti ti-rupi gwive ave ohasa oho-vy. Ojeporahi haty haty-rupi Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe por omombeu mbeu. Opaixagwa mbaasy-gwi ombogwera gwera hasy vae-pe. 36 Ohexa ramo ijaty jaty vae kente, oiporiahuvereko xupe kwry: Ovexa-rami rei oiko rae hikwi, hei. Ndoikiry ramo ovexarehe onhangareko vae, ndoiko pori. Ipyrasypa, heterasypa ave. Hoa ramo, ndaipri henohhar. Upixa ete ovexa hasy vae-rami, herekwa e vae-rami oiko ko ijaty vae kente xe moirse vae. Upa-gwi aiporiahuvereko-ma xupe kwry, hei ojogweroaty vae kente kwry-rehe. 37 Upe ramo omombeu gwemimboe kwry-pe nhe mombeuhar rehegwa nhe temitgwe kythar rehegwa nhe oiporu-vy. Heta hia por ramo jepe, ndahetiry joty oikyt vae herahavy. 38 Upixa ete heta eterei o ramo jepe nhe por ohenduse vae, ndahetiry joty imombeuhar xupe kwry. Upa-gwi pejapo orao temitgwe jry-pe omondo hagw oikythar, hei Nhandejry-rehe, nhe por mombeuhar-rehe orao ojapo uka-vy.

35 Ha

Hesu oiporiahuvereko ijaty jaty vae kente kwry-pe

10

upi katu Hesu oheni gwemimboe kwry omoir teeha doze vae-pe. Upe vae doze vae oheni ou hagw. Ou ramo ombopuaka xupe kwry omos hagw anhy imondo-vy. Opaixagwa mbaasy-rehe ave ombopuaka xupe kwry ombogwera hagw hasy vae-pe. 2 Gw doze hemimondo vae hry a-rami. O Simo hae tenonde vae, tuvixave vae. Pedro ombohry joa xupe. Tyvry hry Andr. O ave moki Zebedeu ray Tiago, tyvry hry Joo ave. 3 O ave Filipe Bartolomeu ndive. O Tom Mateus ndive. Mateus nhane mbopaga uka vaety plata-py governo pegwar. O Alfeu ray Tiago. O Tadeu ave. 4 O ave Simo. Hae gw ojehegwa e vae huvixa ramo oiko vae-pe omosse vae kwry ir vaekwe. Indive o Judas Iscariotes, upe vae Hesu pyhy ukahar voi.

1Ha

(Mc 3.13-19; Lc 6.12-16)

Doze voi Hesu ir tee

Hesu omondo upa doze gwemimboe nhe por omombeu hagw


5 Upa

doze gwemimboe omondo nhe por omombeu hagw:

(Mc 6.7-13; Lc 9.1-6)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS10

28

Tapeho a-rami, hei. Ani ereho te judeu e vae oiko ha-rupi. Tet Samaritano oiko ha-rupi ani ereike te upe-py. 6 Tapeho ae katu Israel remiarirre judeu kwry oiko ha-rupi. Ovexa okanhy vaekwe-rami oiko hikwi. Tapeho ae katu peheka-vy xupe kwry. 7Pemombeu mbeu pehokwe-vy Nhandejry rehegwa nhe xupe kwry: Ogwah-ma ngatu hira. Pene moagw-ma ou-vy Nhandejry pende ruvixar peje kuri judeu kwry-pe, hei. 8 Pembogwera gwera katu hasy vae-pe peho-vy. Pemoingove jevy katu omano vaekwe-pe. Pembogwera katu mbaasy vai-gwi ijai aipa vae-pe. Pemos mos katu anhy-pe. Pende rexakwaa rei hagwe-rami ave, pehexakwaa rei pende rapixa pembopaga e reheve. 9 Ani ereraha te plata nde kuakwaha gwy-py. Hepy vae ouro ani ereraha te. Ani ereraha plata. Moeda jepe ani ereraha te. 10 Nde vosa ani ereraha te ave ne ndive ereho jave. Ne kamisa ani erembojoa ave kuri. Nde pyryru, nde pykoka ave ani ereraha te. Ombaapo vae-pe nhame hemikotev jae. 11 Atygwasu-py ereike ramo, teti-my ereike ramo ave, eporandu ranhe hembiapo por por vae-rehe. Kipy kipy tipo o hembiapo por vae peje. Epyta indive eres peve pe tet-gwi ereiko-vy upe-py. 12 Ereike ramo ga-py, Tapene mbopyagwapy katu Nhandejry ere ga pygwa-pe. 13 ga pygwa pene mogwah por ramo, peheja katu pene nhe xupe. Ha napene mogwahi ramo, ani peheja te xupe pene nhe. Upe pene nhe perupa jevy katu xugwi. 14 Ha o ramo ga pygwa pende rerohory e vae, o ramo tet mygwa ave pene nhe renduse eha vae katu, pe tet-gwi eres jave, embovava nde py hoapa hagw yvy timbore nde py-gwi. Upixa erejapo ramo, eremomandua uka ar hembiapo vaikwe-rehe. Nhandejry rei e-rami nipo rae nhande hei vaer jehe. 15 Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Upe ry-py, yvypry rembiapo apokwe-rami ojererekoha ry-py, omoingo asy vaer gw hekoha vai vaekwe-pe Sodoma tet mygwa amyr kwry-pe. Gomorra tet mygwa amyr kwry-pe ave. Ogwereko asy vaer xupe kwry. Ha pe tet mygwa-pe ne nhe renduse e vae-pe katu ogwereko asyve syve vaer Nhandejry, hei gwemimboe kwry-pe.

Pende rereko asy vaer hei

Hesu hei jevy gwemimboe kwry-pe: Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Xke pende-rehe. Oromondo-ta hekoha vai vae pa-rupi ereiko hagw. Ovexa jagwarete pa-my oiko vae-rami pe peiko ar ipa-my. Aipo ramo penhangareko por katu pendjehe pe. Juigwasu onhangareko jehe ha-rami, peiko arandu katu pe ave. Pykasu inhar e vae reko-rami, peiko katu pe ave. 17Xke pende reraha vaer pende ruvixa renda-py. Ojeporahi haty haty-rupi pene nup vaer. 18 Xe-rehe ha-py pende reraha vaer mburuvixa renda-py. Mburuvixagwasu renonde-py ave pende reraha vaer. Judeu kwrype, judeu e kwry-pe ave, pemombeu vaer Nhandejry tuvixa mbae voiha. 19 Pende reraha ramo, ani pemo te pende pya-rehe pene nher. Upe

16 Upi

(Lc 12.11-12)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

29

MATEUS10

ra-py ou rei vaer nde juru-py ne nher. 20 Erenhe ramo, ndahai vaer ne arandu-rupi. Nde juru-py ae Nhandejry ombou vaer nde-vy ne nher. Pende Ru yvy pygwa vae nhe marangatu ou vaer nde juru-py ne nher ne monhe hagw. 21 Ha tykery oipyhy vaer heraha-vy gwyvry ojuka uka hagw. Tyvry ojuka uka vaer gwykery-pe. Tvy ojuka uka vaer gwary-pe gwajry-pe ave. Ha tary kwry tajry kwry ave ogwereko asy vaer gwu-pe ojuka uka-vy. Imemby kwry ojuka ukase vaer osy-pe. 22 Xerehe ha-py enterova ipya vai vaer oiko-vy pende-rehe. Ha xhegwi ova e vae, ogwereko asy ukahar-pe onheme e vae, ojerereko asy ramo jepe onhembopyat joty vae katu, oresende vaer xupe Nhandejry. 23 Pende rereko asy hagwe-gwi, tapekanhy katu peho-vy outro henda-py. Amombeu-ta pemy anhetegwa vae. Xe Nhande Rykey tee vae ajekwaa aju hagw ry-py, o vyteri vaer Israel yvy pygwa tet ner vyteri pegwah upe-py. 24 Hemimboe nonhembotuvixa mbai voi omboehry-pe. Nonhembotuvixa mbai ave ojrype hembigwi. 25 Ipor katu omboehry-pe ohekoarupityse ramo hemimboe. Ojry-pe ohekoarupityse ramo hembigwi, ipor ave. Onhe vai rei kuri xe-rehe, Anhy ruvixa Belzebu hei kuri xe-rehe. Upixa hei ramo xe-rehe, onhe vaive vaer voi pende-rehe. Xe ga jry-rami. Pe ga pygwa. Xe-rehe onhe vaiharami ave, pende-rehe onhe vaive vaer, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

Nhandejry-gwi ae katu pekyhyje hei

hei jevy gwemimboe kwry-pe: Upixa ramo, ani erekyhyje te pende rereko asy ukahar-gwi. Entro nhanhomi vaekwe gwive, ojehexa jevy joty vaer voi. Entro nhamokanhy vae gwive, ojekwaa jevy joty vaer. 27 Nhemi ha-py pe-my xe remimombeukwe, atra-py pemombeu mbeu jevy. Pende apysa-py pe-my xe rembierovovo xe remimombeukwe, pende rga apotaha ri, penhomboaty haty haty-rupi, perosapuki vaerami pemombeu jevy. 28 O nhande rete jukahar. Ha nhane nhegwe-rehe ae katu ndaipuakiry. Anke erekyhyje te xugwi. Ha Nhandejry katu ipuaka nhane nhegwe-rehe. Omondose ramo, omondo ar omondose ha-py. Tata opa opa rei e vae haty-py nhane mondose ramo, nhande rete reheve nhane mondo vaer. xugwi ae katu pekyhyje. xugwi ae katu enhemokirir. 29 Moki gwyrai ovende ramo, ndahepi. Nanhapeni joty hese. Ha Nhandejry katu onhangareko hese. Hymba voi. Yvy-py pete hoa ramo, ojhegwi rei ndoiry. Nhandejry nhe-py ae hoa omano-vy. 30-31 Heta eterei gwyrai ovende ramo jepe ndahepy eti joty. Ha nde ae katu tuvixa mbaeve Nhandejry-pe gwyra kwry-gwi. Ne ak ragwe jepe, mbovy po o oikwaa-ma. Pete te oipapa-ma nde-rehe opena eterei-gwi. Tuvixa mbae hei nde-rehe Nhandejry. Upa-gwi anke pekyhyje te pendjehe, hei gwemimboe kwry-pe.

26 Upi

(Lc 12.2-7)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS10

30 Atra-py, Hesu rei voi xe hei vae

hei jevy Hesu: Atra-py, Hesu rei voi xe ere ramo katu, xe Ru yvy pygwa vae renonde-py, Xe rei voi upe vae hae ar nde-rehe, hei. 33 Ha atra-py, Hesu remimboe e voi xe ere ramo katu, xe Ru yvy pygwa renonde-py, Xe rei e voi upe vae hae ar nde-rehe, hei gwemimboe kwry-pe.

32 Upi

(Lc 12.8-9)

Entro yvypry ijoja por hagw ndaji vaekwe hei

hei jevy Hesu: Ojekwaa-ma ou-vy Hesu entro yvypry ijoja por hagw ani ere mo ndejupe. Upe vaer-rehe ndaji vaekwe. Ha ijoja e hagw onhondive xe renduse eha xe rendusehar ave ae katu aju vaekwe. 35 Xe aju vaekwe-gwi, ndoiko joji vaer tary gwu ndive. Ndojoeko rayhu rery vaer imemby kunha osy ndive. Imemby rembireko ndoiko pori vaer ome sy ndive ave. 36 Nhande rga pygwa jepe nhande aeha voi, hei Nhandejry kwatia nhe oiporu-vy.m Upi hei jevy: 37 O ramo xe rayhu vae, gwu-pe xhegwi ohayhuve vae, osy-pe ohayhuve vae xhegwi, ndahai ar xe rei tee. O ramo xe rayhu vae, gwary-pe, gwajry-pe ohayhuve vae xhegwi, omemby-pe ohayhuve vae xhegwi, ndahairy xe rei tee upe vae, hei. 38 Gw xe moir tee hagw okurusugwasu ohupi heraha-vy vae-rami ijukapyr-rami oiko vae ae, xe rei tee vaer, hei. Upa reko-rupi ndereiki ramo, ndahai ar xe rei tee. 39 Gwekove-rehe hakate vae ndoikove moi vaer Nhandejry ndive. Ha xe-rehe ha-py gwekove-rehe nopeni vae katu, oikove meme vaer Nhandejry ndive, hei gwemimboe kwry-pe.

34 Upi

(Mc 8.34-35; Lc 9.24; 12.51-53; 14.26-27; Ap 12.11)

Ne rembiapo porkwe repy ohekoviar vaer voi nde-vy Nhandejry

hei jevy Hesu: Ne mogwah por vae, xe hma ave xe mogwah por vaer. Xe mogwah por vae, hae hma ave Nhandejry xe mbou vaekwe-pe omogwah por vaer. 41 Ogwah ou-vy ramo nde rga-py Nhandejry nhe-py omombeu vaety, emogwah por katu xupe Nhandejry rembigwi-gwi. Nhandejry ombohekovia vaer upe inhe-py omombeu vaety-pe. Hae-rami ave ne rembiapo porkwe repy ohekoviar vaer voi nde-vy yvy-py. Ogwah ou-vy ramo nde rga-py hekoha por vae, emogwah por katu xupe hekoha por

40 Upi

(Mt 25.34-40; Mc 9.41; Jo 13.20)

10.35-36 Mq 7.6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

31

MATEUS10,11

gwi. Nhandejry ombohekovia vaer upe hekoha por vae-pe. Hae-rami ave ne rembiapo porkwe repy ohekoviar vaer nde-vy yvy-py. 42 Xe remimboe vae hekoive vae jepe ijyuhi-ma ramo, eme y xupe toyu. Xe remimboe-gwi, emboyu joty xupe. Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Ne rembiapo porkwe repy ohekoviar vaer voi nde-vy yvy-py, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

11

Ogwah ou-vy Hesu renda-py Joo Batista remimboe


1Upixa Hesu omboe mboe upe doze gwemimboe kwry-pe. Omboepa

(Lc 7.18-35)

rire, os oho-vy Hesu rupive hikwi. Upe-gwi ohasave oho-vy tet tetrupi. Oporomboe mboe Hesu oho-vy. Omombeu mbeu oho-vy ave Nhandejry nhe. 2 Ha Joo Batista katu onhemo preso oiko-vy. Ohendu ramo Cristo Nhandejry rembiporavo vae rerakw, moki gwemimboe omondo Hesu ha-py oikwaa hagw: Mbaeixagwa po nde omoporandu uka hagw omondo xupe. 3 Ogwah oho-vy ramo hei: Nde tipo upe temihaar vae voi, hei oporandu-vy xupe. Ndahai tipo nde? Tapa outro ae nhahaar vaer? hei oporandu-vy Hesu-pe. 4 Tapeho jevy katu, hei Joo remimboe kwry-pe. Emombeu Joo-pe ne remiendu endukwe, ne rembiexagwe xagwe ave emombeu xupe, hei. 5 Hesapyso e vaekwe hesapyso por-ma. Ogwata e vaekwe ogwata por-ma. Mbaasy vai-gwi ijai aipa vaekwe okwera-ma. Ijapysa e vaekwe ijapysa por-ma. Omano ete vaekwe oikove jevyma. Ha iporiahu vae kwry-pe katu omombeu-ma Nhandejry rehegwa nhe por. 6 Xe rembiapo rerakw rendu ramo, ohexa kwaa-ma vaer xe rekoha-rehe. Oikwaa-ma vaer xe-rehe. Xe-rehe ojerovia kua kua vae, Nhandejry rembiporavo tee parae. Nhandejry rembiporavo e parae hei rei vae xe-rehe, ndovya moi vaer. Ha xe-rehe ojerovia tee vae, xe rerovia kua kua e vae katu xe rerovya tee vaer, hei Joo-rehe. 7 Os-ma ramo oho jevy-vy Joo remimboe, omombeu Hesu ojogweroaty aty vae kente-pe Joo rehegwa nhe omombeu: Peho kuri tekwaty e-my. Maer tipo peho arakae? Upe-py heta o kapiyvanhe yvytu ogwerova rova vae. Upa-rehe ndapehi rae. 8 Mbavae rexa-vy rei tipo peho arakae? Ijao por vae rexa-vy ndapehi arakae. Mburuvixagwasu rga kakwaa-py oiko ijao por vae. 9 Mbavae rexa-vy rei tipo peho arakae. Nhandejry nhe-py omombeu vaety rexa-vy rei po peho arakae? Upa-rehe voi katu peho arakae. Hae-ta pe-my: Gw Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry-gwi tuvixave vae, Joo Batista hry vae pehexa voi arakae. 10 Pe Nhandejry kwatia nhe omotenonde xupe vaekwe-pe pehexa arakae. Koa-rami ae o Nhandejry kwatia nhe:

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS11

32

Xe nhe mombeuhar amondo vaer xupe ne renonde-rupi. Ner ereho jave, omopot vaer nde rapern hei vaekwe Joo Batista rekohar-rehe, upe xe nhe ohendu uka vaer-rehe. 11 Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Yma gwive y peve ndaipri vaekwe Joo Batista-gwi tuvixave vae. Ha y katu, Nhandejry nhande ruvixa-pe omoir tee vae gwive, tuvixave vae Joo Batista-gwi. Onhomboete e ete vae jepe, Nhandejry nhande ruvixa-pe omoir tee joty ramo, tuvixave vae Joo Batista-gwi. 12 Are-ma vaekwe Joo omombeu vaekwe konga ete peve. Heta kente onhemokyre eterei omoir hagw Nhandejry-pe gwuvixar. Ojapura-ma vae-rami ikyre. Oikese ha-py pyae ae oike ha-rami itarova-ma vae-rami, omoirse ngau Nhandejry-pe gwuvixar. 13 Entro yma gware Nhandejry nhe-py omombeu vaety gwive omotenonde vaekwe y oiko vaer. Nhandejry nhande ruvixar oiko vaer omotenonde vaekwe Nhandejry kwatia nhe-py omombeu-vy. Joo Batista peve omotenonde vaekwe omombeu-vy: Onhemoingove jevy vaer Elias amyr hei vaekwe yma gware, Nhandejry kwatia nhe mombeu-vy. 14 Pehenduse ramo pe-my hae vae, pejeapysaka katu. Upe Elias amyr upe ou vaer hei vaekwe yma gware, hei Joo Batista-rehe, ojekwaa ramo vae-rehe. Elias rekovia ojekwaama Joo. y nomotenondevi imombeu-vy. Yma hei hagwe-rami, y oiko-ma. 15 Ne aranduse ramo ejeapysaka por katu xe nhe-rehe. 16 Xe amombeu-ta pe-my mbaeixa po oiko koygwa. Mit-rami voi koygwa. Mbae jogwa haty-py onhembosari mit. Osapuki oirrgwe-pe: 17Ore remimby orombopu kuri ha pe ndapejerokysi rae. Orohapir raanga kuri ha pe ndapejaheosiry rae hei oirrgwe-pe nonhembosaraisi-gwi indive kwry. Upe mit oir remimbota ndojaposiry. Upe mitgwe reko-rami ygwa ndogwerovyi gwapixa reko. 18 Ojekwaa vaekwe ou-vy Joo Batista. Nhandejry oipotaha-rami ohasa okaru e reheve. Uva rykwere ndoi vaekwe. Ha hexahry ae katu, Anhy rerekoha hei mo Joo Batista-rehe vaekwe. 19 y xe Nhande Rykey tee vae ajekwaa-ma aju-vy. Akaru-vy aju. Uva rykwereu-vy aju. Ha xe rexahry ae katu: Okaru eterei upe vae hei xe-rehe. Hou eterei uva rykwere upe vae. Oporombopaga uka vaety ndive oiko vae upa. Gw ojejavy vae ndive ave oiko vae upa hei voi xe-rehe hikwi. Ha Joo rembiapo por rexa kwaa-vy hese, xe rembiapo por rexa kwaa-vy xe-rehe ave katu, Hiarandu tee nipo rae peje vaer ore-rehe, hei Joo-rehe ijaty jaty vae kente kwry-pe.

Hesu ndojohu pori upe tet mygwa inhe rendu e vae-pe

upi katu Hesu ndojohu pori upe tet mygwa inhe rendu e vae-pe. Upe-py heta heroviapyr-rupi hembiapo por por ramo jepe, ndogwerovi joty gwekoha. Nomboasi gwembiapo vaikwe. 21 Upe ramo hei:

20Ha

(Lc 10.13-15)

11.10 Ml 3.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

33

MATEUS11

Apomboasy eterei pe-my Corazim tet mygwa kwry. Apomboasy eterei pe-my Betsaida tet mygwa kwry. Heroviapyr-rupi xe rembiapo por por kuri pene ret pa-rupi apombojerovia ukase-vy mo xjehe. Ko ramigwa voi ajapo ramo rae Tiro tet-my Sidom tet-my ave, pyae voi omboasy ar arakae gwembiapo vaikwe rae. Pyae voi ogwerova ar arakae gwekoha. Gwekoharupi ivyare vae ao nhane mopirehat vae ao omonde ar arakae. Tanimbu oipixy ar jehe arakae ojekwaa hagw hese gwembiapokwe omboasyha. 22 Upe ry-py yvypry gwive hembiapo apokwe-rami ojerereko hagw rypy, ogwereko asy vaer Tiro tet mygwa-pe, Sidom tet mygwa ndive. Ha pe ae pende rereko asy asyve vaer katu. 23 Ha pe Cafarnaum tet mygwa katu, Jajeupi vaer yvate yvy-py jaiko hagw peje mo pendjehe penhembotuvixa ukase-vy. Ahniry, napene mbojeupi moi vaer Nhandejry. Pegwejy ae vaer yvy gwy-py peho-vy, tata opa opa rei e haty-py. Heroviapyr-rupi xe rembiapo por por kuri pene ret pa-rupi apombojerovia ukase-vy mo xjehe. Upixa ndajapi arakae Sodoma tet-my, upe hekoha vai eterei oiko vae haty-py. Ha upixa xe ajapo ramo ae katu arakae upe-py, omboasy ar voi arakae gwembiapo vaikwe, ogwerova ar arakae gwekoha. Nonhehundry ar arakae. Konga ete peve opyta ar rae pe tet. 24 Upe ry-py yvypry gwive hembiapo apokwe-rami ojerereko hagw ry-py, omoingo asy vaer Nhandejry Sodoma tet mygwa-pe. Ha pe Cafarnaum tet mygwa ae katu, pene moingo asyve syve vaer voi, hei Hesu upe tat mygwa-pe omboasy-vy.

Peju katu xe ha-py apomotongea vaer hei

ramo hei Nhandejry-pe Hesu: Xe Ru, hei Nde yvy pygwa Jry, yvy pygwa Jry ave. O oak-gwi rei hiarandu vae. Nahiarandu pori. Ore ae oroikwaa vae hei vae mo jehe, upe vae-pe ndereikwaa uki inharandu porr. Ha gw mit vrami ner inharandu vae, Ore oroikwaa vae hei e vae jehe katu, upa vae-pe ereikwaa uka inharandu porr. Upa ne remimbota por voi, xe Ru. Ereipota voi upe vae. Upa-rehe atima por nde-vy, hei Nhandejry-pe Hesu. 27 Upi hei: Opambae-rehe xe mbopuaka vaekwe xe Ru. Xe pogwy-py opambae omo, hei. Xe kwaa porha voi ndoiki. Xe Ru, hae anho mante xe kwaapa. Xe Ru kwaa porha ndoiki. Xe ae Tary xe anho mante aikwaapa vae xupe. Ha outro kwry-pe xe aikwaa ukase ramo katu, oikwaapa ave ar xe Ru-pe, hei. 28 Peju katu xe ha-py. Pe pene kane vae, ipohi vae ogwerahaharami oiko vae-rami peiko vae, peju katu xe ha-py. Apomotongea vaer, apomombytuu vaer. 29 Xe ko xe reko kirir vae. Xe reko amomir vae voi xe. Upa-gwi xe nhe pehendu katu, xe nhe-rupi peiko katu. Xe remimboe ramo peiko ramo, pende pyagwapy vaer, hei. 30 Ndahasiry niko xe remimombeu pejapo hagw. Pejapo ramo xe nhe, omanda pohi

25-26 Upe

(Lc 10.21-22)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS11,12

34

vae pogwy-py ndapeikovi-ma vaer. Upa-gwi pende pyagwapy por vaer peiko-vy, hei Hesu upe pygwa-pe onhemombeu-vy.

12

Xe nhande pytuuha ry jry hei jehe Hesu


1Ha upi katu nhande pytuuha ry-py oho ogwata Hesu. Trigoty mbyte

(Mc 2.23-28; Lc 6.1-5)

rupi oho ogwata. Ha hemimboe kwry katu ivarea-ma oho-vy. Upa-gwi oipoo-ma oho-vy trigo rope hou hagw. 2 Upa ohexa ramo fariseu kwry, hei: Ema hese, hei xupe. Maer po ne remimboe oipoo trigo rope pytuuha ry-py? Yma gware reko-rupi ndoikiry. Pytuuha ry-py oipoo ramo, ndatekohiry ogwereko, hei xupe fariseu kwry. 3 Upe-ma ramo Hesu hei: Pemonhe nhe rei peiko-vy ndapeikwairy Davi amyr rehegwa nhe kwatia-rehe omo vaekwe, hei. Nahembii-gwi, ivareapa vaekwe Davi oir kwry ndive. 4 Upa-gwi oike koty-py vaekwe, Nhandejry-pe nhamboete haty-py oike vaekwe. O upe-py upe mbojape Nhandejry rovagwy-py pai remimogwe. Nhandejry nhe-py ndajai voi upe mbojape. Ha pai kwry anho mante hou ar. Ha Davi katu pai e ramo jepe, hou joty upe mbojape. Omongaru joty ave oir kwry-pe. Ivarea-gwi, Nhandejry, Pejejavy ko ndery xupe. Ojohu por hembiapokwe, ogwerovya ave. 5 Pemonhe nhe rei peiko-vy ndapeikwai Moiss amyr remimombeukwe nhane rekor. Ndatekoha-ramiry jaiko nhambaapo ramo pytuuha ry-py. Ha pai kwry katu ombaapo joty pytuuha ry-py. Nhandejry rga kakwaa-py ombaapo. Upe ry-py ombaapo ramo jepe, Nhandejry, Pejejavy ko ndery joty xupe. Pytuuha ry-py ombaapo ramo Nhandejry rga-py, ojohu por joty huvixa kwry hembiapo. 6 Ha xe katu xe mbaraeteve Nhandejry rga ruvixa kwry-gwi. 7-8 Xe Nhande Rykey tee vae. Upa-gwi xe ko pytuuha ry jry ave. Upixa-gwi ipor joty xe ambaapo pytuuha ry-py. Hei Nhandejry kwatia nhe: Ha pe katu ndapejoporiahuvereko kwairy peiko-vy. Aipo ramo, pene kyre ramo jepe pejapo hagw Moiss amyr remimombeukwe gwive, pejapo rei joty. Xe aipota ae katu pende pya por onhondive hei Nhandejry nhe. Upa kwatia nhe pemonhe rei peiko-vy, ndapeikwairy. Ne arandu ramo rae, ipya pot vae-rehe, Ipya kya ndery ar rae, hei fariseu kwry-pe Hesu.

Hesu ombogwera ipo ypi vae-pe

Hesu ohasave oho-vy ojeporahi haty-py oike oho-vy. 10 Upepy o ipo ypi vae. Ha fariseu kwry, Hembiapo vai vae upe vae heise Hesu-rehe. Upa-gwi oporandu xupe hikwi: Tekoha-rami pa jaiko rae nhambogwera ramo pytuuha ry-py? hei ombojase rei hese-vy.

9Upe-gwi

(Mc 3.1-6; Lc 6.6-11)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

35
11Ha

MATEUS12

Hesu hei: Pytuuha ry-py pene rymba ovexa hoa ramo yvy kwa-py, ndapeheja rery vaer, hei xupe kwry. Pehupi jevy vaer ae heraha-vy, hei. 12 Ovale voi nhane rymba ovexa. Ha tekove hasy vae katu ovaleve voi ovexa-gwi. Ovaleve voi. Upa-gwi pytuuha ry-py nhaipytygw ramo nhande rapixa, tekoha-rupi joty jaiko, hei fariseu kwry-pe. 13 Upa hei rire: Eipyso katu nde po, hei ipo ypi vae-pe. Oipyso-ma, okwera por-ma. Ijoja-ma ipo mokive. 14 Ha fariseu kwry ndojohu pori hembiapo por vae. Os oho-vy hae kwry nhemi ha-py: Mbaixa tamo rae jajuka Hesu-pe? hei. Nhahaar jajuka hagw xupe, hei onhonherendu-vy hikwi.

oikwaa ramo Hesu, otekwarai-ma oho-vy outro henda-py. Otekwarai oho jave, heta vae ave oho hapykwri. Heta vae-pe ombogwera gwera oho-vy. 16 Ombogwera-ma ramo, Anke xe mombeu te hei okwera vae-pe. 17 Upixa ojapo y oiko hagw Nhandejry nhe-py omombeu vaety Isaas amyr hei hagwe-rami. 18 A-rami voi omo vaekwe kwatia-rehe: Upe vae xe rembigwi, xe rembiporavo vae. Hae xe rembihayhu. Xe rembierovya vae upa. Xe Nhe Marangatu amo-ta hese. Omombeu vaer entro yvypry-pe gwive. Nhandejry pende pya omopothar, hei vaer xe-rehe. 19 Ipoxy vae onhonhe mbojevy jevyha vae-rami ndoiki vaer. Osapuki vae-rami ndoiki vaer. Okirir vae-rami ae oiko vaer. Atra-py nohendi vaer xupe onhe hat-vy. 20 Heko kirir vaer. Takwry, Xky, hei heseve vae nomopi vaer. Upixa opena vaer iporiahu vae-rehe. Tataendy ogwe-tama ramo, imbogwe ehar. Upixa ete onhemboete e vae-pe ogwereko por vaer. Upixa hembiapo por por vaer. Ndovi vaer Nhandejry rape-gwi. Opa-rupi ojekwaa vaer anhetegwa. 21 Hese ojerovia-ma vaer yvypry kente kwry: Nhahaar katu xupe jaiko-vy. Ou vaer, hei vaer heseo hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe gwary rehegwa omombeu-vy.

15Upa

Nhandejry rembiporavo tee vae

Hesu omombeu Belzebu rehegwa nhe

ramo ojereru xupe, Hesu-pe pete anhy rerekoha. Hesapyso e vae, inhenge vae ave. Ombogwera-ma ramo xupe, inhenge vaekwe onhe por-ma, ha hesapyso e vaekwe hesapyso por-ma. 23 Hembiapo por rexa-vy,

22 Upe

(Mc 3.20-30; Lc 11.14-23)

12.18-21 Is 42.1-4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS12

36

Mbaixa po oporombogwera, hei ojupe opondera-vy hese. Upa ko ndahai parae Davi amyr remiarirre, nhane remihaar? hei hese ijaty jaty vae kwry. 24 Ha fariseu kwry katu upa ohendu ramo: Ojhegwi rei ndaipuaki omos hagw anhy hei. Anhy ruvixa Belzebu nhe-rupi ae omos imondo-vy hei mo ojupe hikwi. 25 Ha hae ipyapry oikwaa ramo, hei fariseu kwry-pe: Tape vai-rupi oho mburuvixagwasu rei onhondive onhorairvy. Naimbaraetevi-ma. Tet mygwa ndaijai ramo ojehe, hga pygwa ave ndaijai ramo ojehe, tape vai-rupi oho. Hasy vae-rami ndaipuakavi-ma jehe. Ikangyve ngyve oho-vy, hei arandu rehegwa nhe omombeu-vy. 26 Aipo ramo, gw Satans rei kwry ave ndaijoji ramo, ndoikovi ar rae. Ndaijoji ar onhondive rae. Aipo ramo, ndaipuaki ar joty jehe rae. 27 Belzebu nhe-rupi omos anhy peje kuri xe-rehe. Aipo ramo, kivae nhe-rupi pende rei kwry omos anhy? Anhy ruvixa nherupi parae, Nhandejry nhe-rupi parae. Ha Nhandejry nhe-rupi omos ramo katu, maer po, Anhy ruvixa nhe-rupi hembiapo Hesu peje kuri joty xe-rehe. Ijapu hei vaer pende-rehe pende rei kwry. 28 Ha Nhandejry Nhe Marangatu tee vae-rupi katu xe amos anhy. Aipo ramo, xe rekoha-rehe pehexa kwaa ramo rae, Oiko-ma nipo rae Nhandejry nhande ruvixa ramo peje ar rae xe-rehe. 29 Amombeu jevy-ta pe-my xe puakaveha Satans-rehe. Ndikati avave oike imbaraete vae rga-py omonda hagw imbae kwry-rehe. Onhapyt ranhe ramo ae xupe, ogwerahapa ar hga-py o vae, hei Hesu anhy rerekoha ombogwera-vy pono ipuakave hese Satans. 30 Upi hei jevy: Xe ndive ombaapo e vae, ojoko xe rembiapo. Xe renda-py ogwenogwa e vae, xe renda-gwi omondo mombyry omosarambi-vy, hei jehe ndaijai-gwi Satans. 31-32 Upi hei jevy: Aipo ramo, anhete ko xe hae-ta pe-my: Ne rembiapo vai ramo, erenhe vai ramo Nhandejry-rehe, omboyke-ta ndhegwi Nhandejry entro ne rembiapo vaikwe gwive. Erenhe vai ramo ave xe Nhande Rykey tee vae-rehe, omboyke-ta ndhegwi ne rembiapo vaikwe. Ha erenhe vai ramo katu Nhe Marangatu tee vae-rehe, nande poriahuvereko moiry Nhandejry. Nde pya kya eterei-ma. y nande pya pot movi-ma vaer. Ha upe ry-py xe aju jevyha ry-py nande pya potvi-ma vaer opa e-rehe, hei fariseu kwry-pe, Anhy nherupi hembiapo rae Hesu hei-gwi Hesu-rehe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

37 Hia-rehe jaikwaa yvyra hei Hesu

MATEUS12

(Lc 6.43-45) omombeu xupe kwry arandu rehegwa nhe yva mta rehegwa-rami: Yva mta jaikwaa hia-rehe. Yvyra por hia por meme. Ha yvyra vai ndahia pori. Hia vai meme voi. Hia-rehe jaikwaa yvyra, hei fariseu rekoha-rehe. 34 Upi hei jevy Hesu: Pe mbi ipoxy vae rekoha-rami peiko. Pende reko vai-gwi, ndikati penhe por. Nhande pyapry-rehe nhande nhanhe. Entro nhande pya-py jareko vae-rehe, nhanhe ave nhande. 35 Ipya-py hekoha por vae reminhongatu ipor. Upe-gwi ogwenoh noh ipyapry ipor vae. Ha hekoha vai vae reminhongatu ipya-py katu, ivai vai. Upe-gwi ogwenoh noh ojhegwi ivai vae. Ipyapry ivai vae ogwenoh. 36 Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Upe ry-py yvypry gwive hembiapo apokwe-rami ojerereko hagw ry-py, ogwereko asy vaer onhe rei rei vae-pe. Pete te pene remimombeukwe reirehe pene monhe uka vaer Nhandejry pende rereko asy-vy. 37Erenhe por ramo, Ipya pot-ma hei vaer nde-rehe. Ha erenhe rei ramo katu, Ipya kya-ma hei vaer nde-rehe, hei gw fariseu kwry-pe hekoha mombeu-vy.
33 Upi

Judeu kwry ohexase Hesu rembiapo por

ramo oporandu Hesu-pe gw fariseu kwry, judeu rekomboehaty kwry ndive: Oroipota ne rembiapo por, poromboehry, hei xupe. Ore rembiexar-rupi ejapo jahexa e vae, hei xupe. 39 Upi Hesu hei xupe kwry: Pe katu y peiko vae pende reko vai-ma. Ome tee-pe oheja vaerami pe peiko. Gwembireko tee-gwi opoi vae-rami ave pe peiko. Pejehesa rerova rova vae Nhandejry-gwi. Upa-gwi pejerure jahexa e vaer-rehe, hei. Ha ndahexa uka moi pe-my upeixagwa, hei. Ha Jonas amyr rehegwa nhe ojehu xupe vaekwe katu amombeu-ta pemy. Hexapyr-rupi xupe ojehu vaekwe-rami ave, ojehu vaer xe-vy. Upe vaer anho mante ahexa uka-ta pe-my, hei. 40 Amombeuve-ta pe-my Jonas amyr rehegwa nhe. Yma vaekwe piragwasu omok-ma xupe, Jonas-pe. Ha upe rire katu piragwasu rye py-py ohasa mbohapy ry mbohapy pyhare ave. Upi os jevy. Upixa ete xe Nhande Rykey tee vae anhemo vaer itagwasu kwa-py mbohapy ry mbohapy pyhare ave ko itagwasu rye py-py. 41 Ha yma gware Jonas amyr oho vaekwe Nhandejry nhe omombeu-vy. Nnive tet mygware-pe omombeu mbeu vaekwe. Upe nhe ohendu ramo vaekwe omboasy-ma gwembiapokwe, ogwerova-ma gwekoha

38 Upe

(Mc 8.11-12; Lc 11.29-32)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS12

38

vaekwe. Ha koa-rupi oime tuvixa mbaeve vae Jonas amyr-gwi, hei jehe Hesu xupe kwry. Ha xe nhe rendu-vy jepe, ndaperovi joty pende rekoha rae. Upa-gwi upe ry-py, yvypry hembiapokwe pokwe-rami ojerereko hagw ry-py, Nnive tet mygware opu jevy vaer Nhandejry rovagwy-py pene mombeu-vy, hei. Ojohu vai vaer pene rembiapokwe. 42 Yma vaekwe pete mburuvixagwasu kunha vae arapopy-koty oiko vaekwe, oho mombyry vaekwe mburuvixagwasu Salomo renda-py. Onhemoarandu uka-vy oho. Yvy apy gwive mombyry ete oho vaekwe ohendu hagw Salomo nhe. Ha koa-rupi oime hiaranduve vae Salomo-gwi, hei jehe Hesu. Upa-gwi upe ry-py opu jevy vaer upe mburuvixa kunha Nhandejry rovagwy-py pene mombeu-vy. Pene rembiapokwe ndojohu pori vaer, hei judeu ruvixa kwry-pe Hesu.

Hesu omombeu anhy rehegwa nhe

hei jevy upe pygwa-pe: Mbaeixagwa pa pende rekoha amombeu-ta pe-my. Anhy rerekoha-rami pende rekoha. O anhy heko kya vae nhande-rehe ojepotase vae. Ha ojepota rire os-ma ramo katu oiko rei anhy tekwaty e eha-rupi, y eha-rupi ohasa oho-vy. Otongease mo ha ndojohiry opytuu hagw. 44 Upe ramo hei ojupe anhy: Aha jevy-ta xe taperekwe-py, aiko hagwe-py jevy hei. Ojevy oho-vy otaperekwe-py. Otaperekwe-py ogwah ramo upe-py otopa nandi o. Ikoty oitypei rae. Omo pormba rae. 45 Upe-ma ramo oho ogweru outro anhy hekoha vaive vae xugwi. Seteve ogweru. Hioitoha ojogweru, oike koty-py oiko hagw. Upixa oiko vaive anhy rerekoha. Os rire xugwi pete anhy, hejahare oike jevy ipyapy. Sete hekoha vaive vaer reraha-vy oike. Xe nhe rendu e-gwi, upixa ete peiko vaer. Pe, y peiko vae, upe anhy rerekoha-rami peiko vaer, hei fariseu kwry-pe.

43 Upi

(Lc 11.24-26)

Hesu rei rehegwa nhe


46 Upa hei joty ramo Hesu atra-rupi, ogwah ou-vy isy tyvry kwry ndive. Opyta o-vy oka-py. Onhomongetase hendive. 47 Nde sy ko nde ryvy kwry ndive opyta o-vy oka-py. Ne ndive onhomongetase, hei xupe omombeu-vy. 48 Ha Hesu hei: Amombeu-ta pe-my kivae pa xe sy, kivae pa xe ryvy, hei. 49 Pehexa katu, hei oikwave ve-vy ojyva-py gwemimboe rexa uka-vy. Ko vae kwry xe sy voi, ko vae kwry xe ryvy voi, hei gwemimboe kwry mombeu-vy. 50 Upe xe Ru yvy pygwa nhe ojapo vae gwive, xe ryvy-py aheni xupe kwry, hei. Upa xe reindy, hae voi hese. Upa xe sy, hae voi ave hese, hei gwemimboe kwry-rehe mombeu-vy.

(Mc 3.31-35; Lc 8.19-21)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

39 Hesu oiporu temitgwe rehegwa nhe


1Ha

MATEUS13

13

upe ry-py Hesu os ga-gwi oho-vy. Oho yugwarusu rembepy ogwapy omboe hagw. 2 Ha heta eterei ijatypa typa henda-py. Upa-gwi onhemboyru kanoagwasu-py xugwi kwry. Kana py-py ogwapy-ma. Ha hae kwry ijaty vae kente opyta rei yvy-py. Onhemboy o-vy y rembe-py hikwi. 3 Upixa ramo, heta omombeu mbeu xupe kwry arandu rehegwa nhe. Temitgwe rehegwa nhe-rami oiporu omombeu hagw arandu rehegwa nhe xupe kwry: Oho onhemit onhemit vae. Omombo onhot-vy. 4 Onhemit jave o temit rai tape-rupi hoa vae. Ha upi ou gwyra houpa. 5 O temit rai ave yvy perer-rupi hoa vae. Upe-py o mixmi yvy. Pyae rei henhi-ma yvy ndahetiry-gwi. 6 Kwarahy ojeupi rire, onhandu kwarahy aku hemitgwe. X hei hogwe. Ha kwarahy ohapypa voi. Hovirupa ave ndahapi-gwi. 7O nhuatndy-rupi hoa vae ave. Ha nhuat katu okakwaave xugwi. Ojahoipa temitgwe-pe. 8 O yvy por-my hoa vae ave. Henhi hemit hope-ma. Pete hope katu cem voi hai vae, outro mixve vae katu sessenta hai vae voi, outro mixve vae katu trinta hai vae voi. 9 Ne aranduse vae, ejeapysaka katu ko xe nhe-rehe, hei oporomboe-vy Hesu temitgwe rehegwa nhe oiporu-vy.

(Mc 4.1-9; Lc 8.4-8)

Hemimboe kwry oporandu Hesu-pe hemimombeukwe-rehe

hemimboe kwry ogwahve ou-vy Hesu ypy-py: Maer po eremombeu kuri xupe arandu rehegwa nhe temitgwe rehegwa nhe-rami? hei oporandu-vy xupe. 11 Pe-myte oikwaa uka-ma kuri Nhandejry mbaixa pa oiko-ta pende ruvixar. Mbaixa po pemoir-ta xupe pende ruvixar oikwaa uka-ma ave. Ha ambue kwry-pe katu ndoikwaa uki. 12 O hiarandu vae. Omoaranduve vaer xupe hiarandu por por hagw. Ha inharandu e vae katu, hiarandurgwe oipeapa vaer xugwi. Opa vaer xupe. 13 Uparehe amombeu xupe arandu rehegwa nhe temit rehegwa nhe-rami, hei. Oma ma hikwi, ndohexiry voi mbaeve. Ohendu hendu hikwi, nohendu poriry. Ijapysa e vae-rami mbaeve ndoikwai. Okanhymba ete jevy xugwi. 14 Yma gware Nhandejry nhe-py omombeu vaety Isaas omombeu vaekwe agwa rekor. Hei hagwe-rami y oiko-ma: Pehendu hendu vaer ha ijapysa e vae-rami pepyta vaer. Pema ma rei vaer xe-rehe ha ndapehexa kwai vaer xe-rehe. 15 Napehendusi-gwi, aipea-ma pendhegwi pene arandurgwe. Ijapysa e vae-ramima peiko pe kwry. Hesapyso e vae-rami ave peiko. Ha xe renduse ramo katu, hesapyso vae-rami peiko vaer. Ijapysa vae-rami pehendu vaer ave. Pene ak-my pereko-ma vaer pene

10 Upi

(Mc 4.10-12; Lc 8.9-10)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS13

40

arandu porha. Perova ar pende rekoha. Pende rekoha perova-ma ramo, apombogwera-ma vaer, hei Nhandejry.p Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. 16 Ha pe katu pevya ete vaer. y katu pe hesapyso vae-rami peiko-ma. Ijapysa vae-rami y pe peiko-ma ave. 17 Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae, hei. Heta yma gware Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr ohexase eterei mo vaekwe pene rembiexa ramo vae ha ndohexi. Heta vaekwe heko marangatu vaekwe amyr ohexase mo vaekwe ave ha ndohexa jepiry. y pene remiendu ramo vae ohenduse mo vaekwe ha nohendiry. Pe pehendu-gwi pevya ete voi peiko-vy, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

Hesu oikwaa uka gwemimboe kwry-pe gwemimombeu

hei jevy gwemimboe kwry-pe: y pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Mbavae-rehe po heise temitgwe rehegwa nhe aikwaa uka-ta pe-my, hei. 19 Upe tape-rupi onhenhot vaekwe heise: O Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe ohendu vae ha heise vae ndoikwairy. Ohendu-ma ramo, ou anhy ruvixa hekoha vai ete vae. Oipeapa-ma xugwi ipya-gwi inharandu porrgwe. Oike-tama vae oipea jevy xugwi. 20 Ha yvy perer-rupi onhenhot vaekwe katu heise: O ohendu vae nhe por. Ohendu-ma ramo, ovya ogwerovia-vy. 21 Ha ndahapiry vyteri. Upa heise: Sapya ete ogwerovia. Ndogwerovia teiry voi. Ha upe rire katu nhe por rendu-gwi, omoingo asy xupe. Ojerereko asy-gwi, ndogweroviaseviry. Pyae ae oheja nhe por. 22 Ha nhuatndy-rupi onhenhot vaekwe katu heise: O nhe por rendu vae. Ha hemikotevr-rehe opena pena eterei oiko-vy. Oipotave tave rei ojupe gwar. Upa-gwi ohendu rei joty nhe por. Hembiapo porse ramo jepe, gwembiapo porr-rehe nopeni joty oiko-vy. 23 Ha yvy por-my onhenhot vaekwe katu heise: O ohendu vae nhe por. Ohendu ramo mbavae-rehe po heise oikwaa por. Ogwerovia tee voi. Ogwerovia-gwi, o trinta hai vae-rami hembiapo por vae. O sessenta hai vae-rami, hetave ogwereko vae gwembiapo porha. O cem hai vae-rami, hetave rei voi ogwereko vae gwembiapo porha, hei omombeu-vy gwemimboe kwry-pe Hesu.

18 Upi

(Mc 4.13-20; Lc 8.11-15)

omombeu jevy upe pygwa-pe arandu rehegwa nhe. Temitgwe rehegwa nhe-rami oiporu omombeu-vy: Oiko onhemit vae, hei. Nhandejry nhande ruvixa-rehe heise onhemit vae. Hae oho kokwe-py onhemit por hagw.
p

24 Upi

Hesu oiporu jevy temitgwe rehegwa nhe

13.14-15 Is 6.9-10
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

41

MATEUS13

Trigo pa-rupi onhot trigo rehegwa e vae. Kapii onhot. Ha upe rire katu oho jevy-ma. 26 Henhi-ma upe trigo onhenhot vaekwe. Upi hope-ma. Upe ramo henhi-ma ave upe kapii trigo rehegwa e vae. 27Henhi-ma ramo, oho ojei-vy omombeu ojry renda-py hembigwi: Upe nde kokwe-py erenhot uka vaekwe ne remitgwe trigo rai voi rae hei. Mbaeixagwa kapii po trigo pa-rupi henhi-ma erejaty e vaekwe hei ojry-pe omombeu-vy. 28 Xe rehe ijae vae rembiapokwe voi nipo rae aipo vae hei gwembigwi-pe. Ereipota tipo ore oroho oromondoro trigo pa-gwi gw kapii? hei oporanduvy ojry-pe. 29 Ndikatiry hei. Anke pejapo te upa. Pemondoro ramo kapii, ndaipoti pemondoro ave upe trigo onhenhot vaekwe hei. 30 Tokakwaa kapii trigo jave nhaikyt hagw ry peve. Upe ry-py hae vaer trigo kytharpe: Pemondoro ndoro ranhe katu kapii. Pemboaty aty pejokwa pehapy hagw. Ha upe rire katu pemondoro trigo pemboaty jaraha hagw nhanhongatu hagw-py hei Hesu omombeu-vy Nhandejry ir rehegwa oikwaa uka-vy.

25Upi nhande kwry jake ramo pyhare, ogwah ou-vy hese ijae vae.

Hesu oiporu temit hry vae mostarda rehegwa nhe

upi omombeu jevy upe pygwa-pe arandu rehegwa nhe. Temitgwe rehegwa nhe-rami oiporu: O temit hry vae mostarda. Kwimbae onhot pete temityr okokwe-py. Nhandejry nhande ruvixa ir-rehe heise upe temit mostarda. 32 Nhanhot ramo mix eterei. Mixve opambae rai-gwi, ko yvy arigwa rai-gwi. Ha nhanhot-ma rire, okakwaa porve. Entro temit-gwi tuvixave xave oho-vy. Upi imta-ma, hakmbe kmbe ave. Upa-rehe oveve ou-vy gwyra ogwapy hakmby-rehe, hei Hesu, Nhandejry ir hetave tave o vaer rehegwa oikwaa uka-vy.

31Ha

(Mc 4.30-32; Lc 13.18-19)

Hesu oiporu fermento mbojape mbovuha rehegwa nhe

upi katu omombeu jevy joty upe pygwa-pe arandu rehegwa nhe. Fermento mbojape mbovuha rehegwa nhe-rami oiporu: O kunha. Oipyhy mbojape mbovuha. Heta trigo kui reheve ombojehea ombovu hagw. Ojavyky rire, omboapitajy ovupa ete hagw. Upixa ete Nhandejry nhande Ruvixa ir, hei Hesu, Nhandejry ir hetave tave o vaer rehegwa oikwaa uka-vy. 34 Upixa omombeu mbeu aty atra vae kente kwry-pe. Temitgwe rehegwa nhe oiporu e reheve, fermento mbojape mbovuha rehegwa nhe oiporu e reheve, outro rehegwa nhe oiporu e reheve nomombei. 35 Upixa oiko-ma Nhandejry nhe-py omombeu mbeu vaety hei hagwe-rami: Anhe ramo, arandu rehegwa nhe amombeu vaer, ambue kwry vae rehegwa nhe aiporu-vy. Yma ko yvy onhemoingo hagwe gwive

33 Ha

(Lc 13.20-21; Mc 4.33-34)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS13

42

y peve ndojekwairy vaekwe, y amombeu-ta aikwaa uka-vy, hei.q Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. upi katu oheja oho-vy ijaty vae kente. Hae ae katu oike koty-py. Oike rire, ogwah ou-vy iha-py hemimboe kwry: Eikwaa uka katu ore-vy mbavae-rehe tipo heise upe kapii rehegwa nhe, kokwe-py o vae, hei Hesu-pe hikwi. 37Upe temit por onhot uka vaekwe hei xe-rehe Nhande Rykey tee vae-rehe, hei. 38 Upe kokwe hei ko yvy-rehe. Upi upe temit por hei Nhandejry rei-rehe. Upi upe kapii hei hekoha vai vae-rehe. 39 Upi upe hese ijae vae kapii onhot vaekwe hei anhy ruvixa-rehe. Upi upe nhaikytha ry hei ombopapa vaerha ry-rehe. Upi upe trigo kythar hei Nhandejry rembigwi yvy pygwa-rehe. 40 Upe kapii omondoro omboaty onhapyt omondo hagw tata-py. Upixa ete oiko vaer ombopapa vaerha ry-py, hei. 41 Xe Nhande Rykey tee vae amondo mondo vaer xe rembigwi yvy pygwa vae. Xe rei pa-gwi oipea vaer gw oporombojejavy vae-pe gwive. Entro hembiapo vai vae-pe gwive oipea vaer heraha-vy ojohapy haty-py omombo hagw. 42 Upe-py has vaer, onhemohingyry ngyru ave vaer oiko-vy onhemoyr-gwi Nhandejry-rehe. 43 Upema ramo hekoha por vae gwive kwarahy rendy-rami ojekwaa vaer onhembohete resak rendy-vy. Nhandejry nhande ruvixa ramo oiko hatypy, ojekwaa vaer onhemohesak vaer. Ne aranduse vae, ejeapysaka katu ko xe nhe-rehe, hei Hesu gwemimboe kwry-pe omombeu-vy.

36 Ha

Hesu oikwaa uka kapii rehegwa nhe

omombeu jevy xupe, upe pygwa-pe moki arandu rehegwa nhe. Hepy vae rehegwa nhe-rami oiporu omombeu-vy: O kokwe-py heta plata yvy gwy-py ijatypyre arakae. Upe ramo ojohu rei xupe ijry e vae. Upe hepy vae ojohu vae hei Nhandejry nhande ruvixa-pe omoirse vaer-rehe. Otopa-ma ramo, upi ojaty jevy. Ovya eterei ojohu vaekwe-rehe. Upa-gwi oho ovende entro ogwereko vae gwive ovendepa. Upe hemivende vae repykwe ogweraha ojogwa hagw upe kokwe, hei Hesu omombeu-vy, Nhandejry-pe oate e reheve omoirse vae rehegwa oikwaa uka-vy. 45 Upi omombeu jevy xupe: O onhembaejogwa vaety. Oheka heka oiko-vy ita kyra por vae, hepy ete vae, prola hry vae ojogwa hagw. Upe hepy vae oheka vae hei Nhandejry nhande ruvixa-pe omoirse vaer-rehe. 46 Ipor ete vae otopa ramo oho

44 Upi

Hesu oiporu hepy vae rehegwa nhe

13.35 Sl 78.2
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

43

MATEUS13

ovende entro gwembiereko gwive ovendepa. Upi hemivende vae repykwe ogweraha. Gwemimbota ngau upa oho ojogwa, hei Hesu omombeu-vy, Nhandejry-pe oate e reheve omoirse vae rehegwa oikwaa uka-vy. omombeu jevy upe pygwa-pe arandu rehegwa nhe. Pira kyha rehegwa nhe-rami oiporu xupe kwry: O pira kyha y-py omombo vae. Upe omombo vae hei Nhandejry nhande ruvixa rembigwi yvy pygwa-rehe. Yupa-py omombo rire, oipyhy opaixagwa pira. 48 Hynyh jave oipyhy ogwenoh y rembey-py. Upi ogwapy oipea oiporavo imono-vy. Pira por omo ajaka-py. Ha hiupy e katu omombo-ma voi. 49 Upixa ete oiko vaer ombopapa vaerha ry-py. Nhandejry rembigwi yvy pygwa oiporavo ravo vaer ojei-vy. Hekoha por vae pa-gwi, oipea vaer hekoha vai vae-pe. 50 Ojohapy haty-py omombo vaer xupe kwry. Upe-py has has vaer oiko-vy. Nhandejry-rehe onhemoyr-gwi, onhemohingyry ngyru ave vaer oiko-vy ave, hei omombeu-vy ombopapa vaerha ry oikwaa uka-vy. 51 Ko vae hei rire, oporandu gwemimboe kwry-pe: Mbavae-rehe po hei ko vae? Peikwaa-ma tipo? hei. Hae voi, hei. Oroikwaa-ma, hei xupe, Hesu-pe. 52 Aipo ramo, gw judeu rekomboehaty vae ipor oiko Nhandejry nhande ruvixa remimboe ramo. Amboepa rire xupe, oiko vaer ga jry-rami. Hga-py o heminhongatu pyahu vae, o heminhongatu tuja vae ave. Oipota ramo, gweminhongatu pyahu ogwenoh vaer. Oipota ramo, gweminhongatu tuja ogwenoh vaer ave. Upixa ete upe judeu rekomboehaty Nhandejry nhande ruvixa remimboe oiko ramo, nhe pyahu omombeu vaer oikwaa uka-vy, yma gware nhe omombeu vaer ave, hei Hesu omombeu-vy.

47Upi

Hesu oiporu pira kyha rehegwa nhe

rehegwa nhe omombeupa rire, upe-gwi os ohovy gwet-my hae ae oiko ha-py. Upe-py ojeporahi haty-py omboe mboe gwei kwry-pe. Hexapyr-rupi omboe por oiko-vy. Mbaixa onhemonhe hei opondera-vy hese. Mamo-gwi po upa ohendu aipo vae nhe? hei hese. Kivae omombeu hiarandu hagw xupe, hei hese. Hexapyr-rupi voi Hesu hembiapo por. Kivae po omombeu xupe ojapo hagw upa? hei joa hese hikwi. 55 Upa ga apohaty ray voi, hei. Maria memby voi. Tiago Jos ndive, Simo Judas ndive ityvry kwry voi. 56 Heindry kwry oiko voi nhane pa-rupi. Aipo ramo, mamo-gwi po upa ohendu aipo vae nhe? hei joa Hesu-rehe hikwi. 57 Onhembotuvixa mbae-ta tipo nhande-vy rae? hei hese hei kwry.

53-54 Arandu

(Mc 6.1-6; Lc 4.16-30)

Hesu oho gwet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS13,14

44

(Mt 13.55)

Upa-gwi ndaijai hese hikwi. Upe ramo, Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe omboete voi. Ha hei kwry katu nomboeti xupe. Anheigwa ndery hese hga pygwa omboete e-vy, hei jehe Hesu omombeu-vy, ndaijai-gwi jehe. 58 Upe-py hese ndojerovii-gwi, ndaheti hembiapo por hexapyr-rupi upe-py.

14

Joo Batista rehegwa nhe


1Upe

ramo, ohendu Hesu rerakw mburuvixagwasu hry vae Herodes. Galilia yvy pygwa ruvixa voi upa. 2 Hesu rerakw ohendu ramo hei, Upa Joo Batista nipo rae. Omano rire, oikove jevy-ma rae, ojekwaa jevy-ma rae, hei mo hese. Upa-gwi hexapyr-rupi hembiapo por por oiko-vy, hei mo oir-pe Hesu-rehe. 3 Yma vaekwe Herodes hei vaekwe oipyhy hagw Joo-pe, ojepokwa reheve omo hagw preso. Upa ojapo vaekwe ombovya hagw gwyvry Filipe rembirekokwe Herodias. Hae omenda rae gwyvry rembirekorehe. Oipea rae gwyvry-gwi hembireko. 4 Ha Joo katu hei: Tekoha e-rupi ereiko rae ne rembireko ereipea vaekwe nde ryvygwi, heiri iri rae Herodes-pe. 5 Upa-gwi ojukase mo Joo-pe. Ha kente kwry katu hei hese, Upa ko Nhandejry nhe-py omombeu vaety voi hei Joo-rehe hikwi. Ha mburuvixa katu opyapy-py ikyhyje jehe. Nombopoxysi xupe kwry. Upagwi ndojuki joty xupe. 6-7Ha upi katu mburuvixa oiko hagweha ry-py, oike

(Mc 6.14-29; Lc 9.7-9)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

45

MATEUS14

ojeroky henonde-py Herodias memby kunhata. Mburuvixa ir gwry renondepy ojeroky kunhata. Ogwerovya eterei-gwi xupe, kunhata-pe, hei mburuvixa: Ne rembijerure vae gwive ame-ta nde-vy hei xupe. Pono oapu Tup rry-py ame-ta nde-vy hei. Ndei rery pe kunhata ojeroky vae-pe. 8 Upi osy nherupi hei: Aipota ereme xe-vy Joo Batista akgwe. A-py ete enterove vae resa-py eme mani katu xe-vy nha-py hei mburuvixa-pe kunhata. 9 Upe-ma ramo omboasy eterei hei vaekwe. Ha Tup rry-py ame-ta nde-vy hei-gwi imboviapyre resa-py katu, hei joty ome hagw kunhata-pe hembijerure ojupe. 10 Hei oho hagw onhako Joo-pe onhemo preso hatypy. 11 Upi ogweruruka nha-py inhakgwe ome kunhata-pe. Ha kunhata ogweraha osy-pe. 12 Ha Joo remimboe ohendu ramo, ou hetekwe ogweraha. Ombosuru tetekwe renda-py ijaty-vy. Upe rire oho omombeu Hesu-pe.

rerakw ohendu ramo, oho Hesu kana-py tekwaty e-my oho. Hae anho oiko hagw-py oho. Oikwaa ramo ihoha ijaty vae kente, gwet gwetgwi os ojei-vy. Hapykwri ojei ojohu jevy hagw Hesu-pe. Yvy-rupi ojei. 14 Ha Hesu ojehexa uka jevy ramo, ohexa-ma ijaty vae kente-pe jevy oha-py: Ogwah ogwa-vy rae, hei hese kwry. Ohexa ramo, Aiporiahuvereko xupe kwry, hei. Aipo ramo, hasy vae-pe ambogwera-ta, hei. Upe rire hae ombogwera hasy vae-pe. 15 Upi kaaru-ma. Ogwah ou-vy hemimboe kwry iha-py: Ndaipri a-py mbaeve, hei. Kaaru-ma. Ere xupe kwry toho tet mir-rupi ojogwa hagw gwemiur, hei Hesu-pe. 16 Ha hae hei: Natekoteviry oho okaru hagw, hei. Pe ae peme xupe kwry hemiur, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 17 A-py ndahetiry o mbojapei. Cinco o mix vae. Moki pira ka hendive o, hei xupe. 18 Hae hei: Peru katu a-py, hei gwemimboe kwry-pe. 19 Upi hei ijaty vae kente-pe ogwapy hagw kapiipe ri. Upi oipyhy upe cinco mbojapei moki pira ndive. Hovayva otima por Nhandejry-pe temiur-rehe. Upi ombopopy upe mbojape, ome me gwemimboe kwry-pe. Ha hemimboe ome hou vaer-pe. 20 Enterovete okaru, hygwyatmba-ma ave hikwi. Upi hemimboe kwry omono no hembiu rembyre kwry. Doze ajaka omohynyh hembyre kwry-gwi houpa e vaekwe. 21 Upe mbojape hou vaekwe heta heta voi o. O cinco mil kwimbae hou vae. Heta kunha ave okaru vae, heta ave mit okaru vae ave.

13Joo

(Mc 6.30-44; Lc 9.10-17; Jo 6.1-14)

Hesu omongaru ijaty vae kente-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS14

46 Hesu y ri rei ogwata oho-vy

ramo hei gwemimboe kwry-pe onhemboyru hagw kana-py: Tapeho mani katu pe xe renonde y rovi, hei. Xe ae, Tapeho jevy katu pende ro nde rga-rupi hae-ta ijaty vae-pe, hei gwemimboe kwry-pe. 23 Omondopa rire, hae anho ojeupi oho yvyaty ri. Ojapo orao hagw ojeupi oho-vy. Kaaru ete-ma, pyt-ma. 24 Upe ramo mombyry o yvy ete-gwi kanoagwasu. Henonde-gwi ou ramo yvytu, ndogwata pori. Omopu y omoap ap kana-pe. 25 Kot pyt vyteri jave, oho kana o vae ha-py Hesu. Y ri-rupi rei ogwata oho-vy. 26 Y ri-rupi ogwata oho-vy ramo, onhemondi eterei hexa-vy hemimboe kwry. Arygwypry hei mo hese hikwi. Osapuki, onhemondi eterei-gwi. 27 Upe-ma ramo hae hei: Ani erejapura te. Xe ae ko, xe ko Hesu, hei gwemimboe kwry ombopyagwapy-vy. 28 Upe ramo hei Pedro: Nde voi ramo rae, ere xe-vy, Eju katu y ri-rupi rei xe ha-py ave hei Hesu-pe. 29 Aipo ramo, Eju y ri-rupi rei xe ha-py, hei. Upi os Pedro kana-gwi, ogwejy y-py ogwata y ri-rupi. 30 Ha yvytugwasu rexa-vy, imytue jehe. Oypy oho-vy y gwy-koty. Onheapymi-tama ramo: Xe resende katu, xe Jry, hei Hesu-pe. 31 Upe-ma ramo oipyso opo oipyhy xupe: Mix joty xe rerovia rae. Upe vae-gwi ae nde erenheapymi-ta mo. Maer po nderejerovia teiry rae xe-rehe rae? hei Pedro-pe. 32 Onhemopyr jevy rire kana-py ndayvytuvi-ma. 33 Upi kana pygwa onhes xupe gwetypy-rehe: Tup Nhandejry ray tee katu vae nipo nde rae, hei xupe imboete-vy hikwi.

22 Upe-ma

(Mc 6.45-52; Jo 6.15-21)

Hesu ombogwera heta hasy vae-pe

upi katu hae ohasa oho-vy yugwarusu rovi. Genesar yvy-py ogwah oho-vy. 35 Upe pygwa oikwaa ramo xupe, omombeu ojupe ogwahmaha Hesu. Tet jerekwe-rupi omombeu mbeu ogwahmaha Hesu. Ogweru entro hasy vae-pe gwive: 36 Eheja hasy vae tomboja jepe opo nde ao rembe-rehe, eheja tomboja jepe opo nde ao-rehe, hei Hesu-pe. Ha omboja vae gwive opo hese, okwera-ma joty hikwi.

34 Ha

(Mc 6.53-56)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

47 Nhane rembypy reko rehegwa nhe


1Upe

MATEUS15

15

ramo ogwah ou-vy Hesu ha-py gw fariseu kwry, judeu rekomboehaty kwry ndive. Jerusalm tet-gwi ou vaekwe. Ogwah ramo hikwi, oporandu xupe: 2 Maer tipo ne remimboe ndoiki nhane rembypy rekorupi? Maer tipo ojepohi por e reheve okaru? Maer tipo nonhemopotseviry nhande kwry e vae ndive oiko rire? hei xupe. Ha hae hei: 3 Ha pe katu maer tipo ndapejapi Nhandejry hei vaekwe? Nderejaposi voi nde rae Nhandejry hei vaekwe. Ne rembypy rembiapokwe-rupi ae ereiko vae, hei. 4 Nhandejry hei vaekwe a-rami: Pemboete nde ru nde sy-pe ave. Ha entro onhe vai rei vae gwive gwu-rehe osy-rehe ave, tojejuka katur hei Nhandejry kwatia nhe. 5 Ha pe katu pepyr Nhandejry nhe-rehe. Ndapehejiry gwu osy-pe ome hagw. Pemboe mboe rei judeu kwry-pe a-rami. Peje, Ava hei ramo gwu osy-pe ave, Voive ereporandu ramo, ame ar nde-vy rae. y katu ndikatuvi-ma ame nde-vy. Xe mbae kwry opa-ma. Amemba-ma kuri Tup Nhandejry-pe. Aiporu jepe xe, Tup mbaepama, hei gwu osy-pe ave. Upixa hei ramo, ipor joty pe-my. 6 Upixa ndapeheji oipytygw gwu osy-pe ave. Ne nhe-py gwu osy-pe nomboetevi. Ne rembypy reko-rupi joty peiko. Upa-gwi pepyr joty Nhandejry nherehe, pemboyke joty Nhandejry nhe peiko-vy. 7Pe katu pemo kwaa vae pende pya kyaha. Napet kwairy pe. Ha Isaas amyr anheiha-rupi omombeu vaekwe pende rekor. Omo vaekwe kwatia-rehe a-rami: 8 Hae kwry xe mboete onhe-py rei. Opya-py katu naxe mboetiry. Ndojehesa rerovi xe-rehe. 9 Xe mombaegwasu te. Xe nhe-py nomboiry. Ha teko rei nhe-py ae, oporomboe mboe oiko-vys hei Nhandejry kwatia nhe pende-rehe, hei judeu kwry ruvixa-pe.

(Mc 7.1-13)

Hesu omombeu mbaixa nhanhemongya

oheni jevy ou hagw ijaty vae kente kwry oha-py. Hei: Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe peikwaa por hagw, hei. 11 Jakaru jave ndikati nhane mongya tembiu. Nanhande pya mongyiry voi tembiu. Ha pene nhe vai ramo katu onhemongya ar pende pya, hei ijaty vae-pe arandu rehegwa nhe omombeu-vy. 12 Upi ogwah ou-vy iha-py hemimboe kwry:

10 Upi

(Mc 7.14-23)

15.4 x 21.17

15.8-9 Is 29.13

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS15

48

Fariseu kwry ojohu vai kuri pene nhe. Ndereikwai tipo upa nde rae? Ne nhe rendu-vy, Aipo hei nde-rehe opondera eterei-vy. Ndojohu pori voi, hei Hesu-pe. 13 Upi hae omombeu arandu rehegwa nhe temitgwe rehegwa nhe-rami, hesapyso e vae rehegwa nhe-rami ave hei: Entro temitgwe xe Ru yvy pygwa onhot e vaekwe gwive, hapo gwive omondoro jevy vaer, hei fariseu kwry rekoha vai-rehe. 14 Ani pepena hese. Hesapyso e vae-rami oiko ramo jepe, gwapixa ogwerahase joty tape-rupi. Ha moki hesapyso e vae ojogweraha ramo, hoa ar oho-vy mokive onhondive yvy kwa-py, hei fariseu kwry-rehe. 15 Upe rire hei Pedro: Mbavae-rehe po heise arandu rehegwa nhe, eikwaa uka ore-vy, hei Hesu-pe. 16 Upa-rehe hei gwemimboe kwry-pe: Pe napene arandu pori vyteri peiko-vy. Hae kwry-rami voi ndapeikwaa pori joty. 17Maer tipo ndapeikwaa pori vyteri? hei. Pekaru ramo, oho pende ryekwe-py tembiu. Upi osmba jevy pendhegwi. Napene mongyiry voi, hei. 18 Ha pene nhe katu pende pya-gwi os-vy ombojekwaa-ma pende pya pygwa, hei. Nde pya kyaha parae, nde pya potha parae ombojekwaama pende-rehe. Ivai ramo pene nhe, pene mongya ar. 19 Pende pya-py katu penhemongeta peiko-vy pene rembiapo vair-rehe. Upa-gwi peporojuka. Pende pya kya-gwi onhoembireko ndive, onhome ndive peiko. Kunha ndive pejogwereko rei ave. Pende pya vai-py penhemongeta-gwi, pemonda rei peiko-vy, pende apu, pende rapixa-rehe penhe vai rei peiko-vy. 20 Upeixagwa pejapo pende pya vai-gwi. Upixa ramo pende pya vaigwi, pene mongya-ma. Ha pejepohi por e reheve pekaru ramo, pene mongya vaer hei mo fariseu kwry. Upixa ramo, napene mongyavima vaer, hei Hesu fariseu kwry remimombeukwe-rehe.

Kunha Cana yvy pygwa rehegwa nhe


21 Upe-gwi os oho-vy Hesu. Okanhy oho-vy outro yvy-koty os oho. Tiro tet jerekwe-rupi, Sidom tet jerekwe-rupi oho ave. 22 Upe-py oiko kunha Cana yvy gwigwa ogwah ou-vy Hesu ha-py: Xe Jry, Davi remiarirre, xe poriahuvereko katu. Xe memby kunha ohasa asy eterei oiko-vy anhy ojepota hese vae, hei xupe. 23 Ha Hesu mbaeve ndery xupe. Onhemokirir xugwi. Ogwah ou-vy iha-py hemimboe kwry: Tereho katu ere, Tereho katu ere xupe. Nhane moak rasy osapukivy. Ejapo katu hemimbota-rupi xupe oho jevy hagw, hei xupe. 24 Upi Hesu hei kunha-pe:

(Mc 7.24-30)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

49

MATEUS15

Ovexa okanhy vaekwe-rami oiko Israel remiarirre judeu kwry. xupe kwry anho mante xe mbou vaekwe. Judeu e vae kwry-pe naxe mboi vaekwe, hei joty xupe otantea-vy. 25 Ha kunha ou gwetypy-rehe onhes hovagwy-py: Xe pytygw katu, xe Jry, heiri iri xupe. 26 Ha Hesu hei: Nde ko ndahai xe rei. Xe rei kwry aipytygw ranhe-ta. Ha upe rire katu xe rei e-pe aipytygw-ta ave. Mitgwe katu nhamongaru ranhe. Nanhamombi jagwa-pe mit remiur, hei joty Hesu itantea-vy, ojekorerovia uka etese-vy kunha-pe. 27 Aki-ramima ngatu, xe Jry, hei kunha Hesu-pe. Ha tembiu sururukwe ijry apyka gwy-py hou joty jagwa, hei Hesu-rehe ojerovia joty-vy. 28 Upe-ma ramo hei, Nde kunha, erejerovia tee-ma rae xe-rehe, hei xupe. Oiko-ta voi nde-vy gwar ne remimbota, hei kunha-pe. Upe-ma ramo okwera por imemby.

oho Hesu ohasa oho-vy Galilia yugwarusu rembey-rupi. Upi ojeupi yvyaty ri oho-vy ogwapy hagw o-vy. 30 Ogwah ojei-vy ijaty jaty vae kente iha-py. Heta hasy vae reraha-vy ogwah ojei-vy hikwi. O ijyva mbaraete e vae, o ogwata e vae, o hesapyso e vae, o onhenge vae, o heta mbaasy oiporu vae ave. Pete te hasy vae pyae ombogwejy imo-vy ipy renonde-py. Ombogwerapa-ma xupe kwry. 31 Upe ramo ohendu inhenge vae onhe por-ma. Ohexa onhemaxuka vae onhemoatyr-ma. Ohexa ogwata e vae ogwata por-ma. Ohexa hesapyso e vae hesapyso por-ma ave. Upe vae kwry rexa-vy, Mbaixa ombogwera? hei opondera eterei-vy. Nhandejry, Israelita kwry Jry tuvixa mbae voi, hei omombaegwasu-vy Nhandejry-pe.

29Upe-gwi

Hesu ombogwera gwera heta hasy vae-pe

Hesu omongaru jevy ijaty vae kente-pe

upi katu oheni Hesu gwemimboe kwry-pe ou jevy hagw oha-py: Peju katu xe ha-py, hei. Ijaty jaty vae kente iporiahu vae xe-vy. Mbohapy ry xe moir okwa-vy. Ndogwereki ave gwemiur. Upa-gwi aiporiahuvereko xupe kwry. Amondo ramo xupe kwry pete te hga kwry-rupi ivareapa reheve, naipyatvi ar tape-rupi, ikangy ar taperupi ojei-vy, hei gwemimboe kwry-pe. 33 Upe ramo hemimboe kwry hei xupe: Mbaixa-ta mora nhahembiu me koy ijaty jaty vae kente kwry-pe? A-rupi ndaipri voi kente tembiu mehar, hei xupe hikwi. 34 Mbovy tipo erereko mbojape? hei oporandu-vy gwemimboe-pe.

32 Ha

(Mc 8.1-10)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS15,16

50

Sete voi, hei. O ave ndaheti pirai ka, hei xupe. 35 Upi hae hei ojogweroaty vae-pe ogwapy hagw kapiipe ri: Pegwapy gwapy katu kapiipe ri, hei xupe kwry. 36 Upe rire oipyhy upe sete mbojape pirai reheve. Otima por hese Nhandejrype. Omboete rire, ombopo mbopy ime-vy gwemimboe kwry-pe. Upi hae kwry ome hou vaer-pe. 37Upixa enterove okaru. Hygwyat pormba-ma hikwi. Upi hemimboe kwry omono hembyre opyta vaekwe omboyru sete ajakagwasu-py. 38 Ha okaru vae heta eterei voi. O irundy mil kwimbae okaru vae. Heta kunha okaru ave. Heta mitgwe okaru ave. 39 Upi hei: Tapeho jevy katu, tapeho jevy katu pete te pende rga-rupi, hei ijaty vae kente kwry-pe. Ha upe rire katu hae onhemboyru kanoagwasu-py y-rupi oho hagw. Magad jerekwe-py oho.

16

Judeu ruvixa ohexase Hesu rembiapo por hexapyr-rupi


1Ha

upi katu ogwah ou-vy Hesu ha-py fariseu kwry saduceu kwry ndive. Ombojejavyse-vy mo xupe ou hikwi: Hexapyr-rupi ejapo katu ore-vy. Nhandejry rembiapo por ramigwa ejapo katu ore mbojerovia uka por-vy, hei Hesu-pe otantea-vy xupe. 2 Ha Hesu hei oporandu vae-pe: Kaaru ete ramo, aragwaju-ma ramo, Aragwaju-ma rae peje, Ndoky moiry rae peje ar ry-rehe. 3 Ha komba-ma ramo, Aragwaju-ma rae, araigwe-ma ave rae. Upagwi oky-tama rae peje ave ar ry-rehe. Aipo ramo, ry-rehe pema ramo, peikwaa-ma oikotaha. Ha xe rembiapo por por rexa-vy, ndapehexa kwai xerehe. Mbavae-rehe po heise xe rembiapo por ndapeikwai voi. Nhandejry rembiapor ndapeikwairy ave. 4 Pe y peiko vae pende reko vai-ma. Ome tee-pe oheja vae-rami, gwembireko tee-gwi opoi vae-rami ave pe peiko. Pe pejehesa rerova rova Nhandejry-gwi. Pejere jere xugwi. Upa-gwi pejerure jahexa e vaer-rehe. Ha ndahexa uka moi pe-my upeixagwa. Ha Jonas amyr rehegwa nhe upe ojehu xupe vaekwe katu peikwaa voi. Hexapyrrupi xupe ojehu hagwe-rami ave, ojehu vaer xe-vy. Upe vaer anho mante ahexa uka vaer pe-my, hei hembiapor-rehe oporandu vae-pe. Upi katu Hesu oheja xupe kwry oho-vy.

(Mt 12.39-42; Mc 8.11-13; Lc 12.54-56)

Judeu ruvixa remimombeu rehegwa nhe


5 Ha upi katu oho yugwarusu rovi gwemimboe kwry ndive. Gwemiurrehe naimanduavi-ma hikwi, Hesu ndive ojei-vy. 6 Upe jave hei Hesu: Xke! Penhangareko por katu pendjehe. Ivai voi upe mbojape mbovuha fariseu saduceu ave rembiporu, hei fariseu kwry remimombeu vaikwe joko-vy.

(Mc 8.14-21)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

51

MATEUS16

Upa hei gwemimboe kwry-pe pono fariseu kwry ohekomboe vai xupe kwry. 7 Ha mbavae-rehe po heise Hesu ndoikwai voi. Upa-gwi, Nanhane mbojapi-gwi nipo omombeu rae upa nhande-vy, hei mo ojupe onhonhengendu-vy hikwi. 8 Ha Hesu oikwaa onhomongeta ramo: Maer po, Nanhane mbojapevi-ma peje penhonhengendu-vy? Mix vyteri pejerovia xe-rehe peiko-vy rae, hei xupe kwry. 9 Ner vyteri pehexa kwaa-ma xe-rehe. Ner vyteri pejerovia tee xe-rehe. Napene ak pori voi. Upe cinco mil kwimbae-pe ambopopy kuri cinco mbojape ame hagw. Upe rire mbovy ajaka-py pemboyru hembyre? Napene manduavi-ma tipo? hei upe vaekwe-rehe. Maer tipo napene manduavi-ma hese? hei. 10 Ha upe rire katu upe irundy mil kwimbae-pe ambopopy sete mbojape ame hagw. Upi mbovy ajakagwasu-py pemboyru hembyre? Napene manduavi-ma tipo? hei upe vaekwe-rehe. Maer tipo napene manduavi-ma hese? hei ndojerovii-gwi hese hikwi. 11 Mbojape rehegwa nhe namombei kuri pe-my. Mbojape mbovuha ae katu fariseu kwry saduceu kwry ndive rembiporu amombeu kuri pe-my. Xke xugwi. Mbavae-rehe po haese, maer po ndapeikwai? hei gwemimboe kwry-pe. 12 Upe ramo ipaha-py, mbavae-rehe po heise, oikwaa por-ma hemimboe: Xke mbojape mbovuha-gwi ndei teiry Hesu. Ndahairy mbojape mbovuha tee-rehe hei Hesu, hei. Xke pono pene mboheko vai fariseu kwry saduceu kwry ndive heise ae nhande-vy Hesu, hei ojupe Hesu nhe kwaa-vy.

Atra-py Pedro omombeu Hesu rehegwa nhe. Nde ko Cristo hei xupe omombeu-vy

upi katu ohasa oho-vy Hesu. Cesaria de Filipe tet jerekwe-rupi oho. Upe-py oporandu gwemimboe kwry-pe: Mbavae tipo hei rae xe-rehe, Nhande Rykey tee vae-rehe? hei oporandu-vy. 14 Nane mombeu poriry. Ne mombeu joavy avy kuri, hei. Joo Batista onhemoingove jevy vaekwe rae ko upe vae o hei vae nde-rehe. Elias onhemoingove jevy vaekwe rae ko upe vae o hei vae upixa nde-rehe. Jeremias onhemoingove jevy vaekwe rae ko upe vae o hei vae nde-rehe. Outro Nhandejry nhe-py omombeu vaety oikove jevy vaekwe rae ko upe vae o nde-rehe hei vae, hei xupe hemimboe kwry omombeu-vy. 15 Ha pe ae katu, mbavae tipo peje xe-rehe? hei oporandu-vy. 16 Nde ko Cristo, Nhandejry rembiporavo vae, Nhandejry tee ray voi nde, hei xupe Simo Pedro. 17Nde Simo Jonas ray. Nde rerovya eterei-ma Nhandejry, hei Pedrope. Ndaxe kwaa uki nde-vy teko rei. Ha xe Ru yvy pygwa vae ae katu xe kwaa uka-ma nde-vy. 18 Nde Pedro. Nde rry-rehe ita hei. Nde reko

13 Ha

(Mc 8.27-30; Lc 9.18-21)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS16

52

ita-rami. Xe mombeu por-gwi ita-rami erenhemombaraete. y, nde-rami heta nde rapykwerigwa onhemombaraete vaer xe mombeu por ramo. Nde xe mombeuha-rami ave, hae kwry xe mombeu por ramo, xe-rehe ojerovia vaer, amoingo vaer xe rei ramo. Xe rei kwry omano ramo jepe, ndaipuaki vaer hese anhaygwasu. 19 Xe nhe-py eremombeu vaer Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe. Eremombeu ramo, o xe rerovia vaer. O xe rerovia e vaer. Ok-rehe onhangareko mbaraete vae-rami erepyta vaer. Ipya pot-ma ere ramo nde rapixa-rehe, Nhandejry ave hei ave vaer hese: Ipya pot-ma hei ave vaer hese. Ogwah vaer Nhandejry ha-py. Ha Ipya kya joty ere ramo nde rapixa-rehe, Nhandejry ave hei ave vaer, Ipya kya hei ave vaer. Nogwah moi vaer Nhandejry ha-py. Ipokatu vaer voi ne nhe, hei Pedro-pe Hesu omombeu-vy. 20 Upi hei gwemimboe kwry-pe: y katu anke xe mombeu te kuri. Cristo, nhane remihaar vae voi upe vae ani peje te kuri xe-rehe avave-pe, hei onhemombeuse e-vy.

Hesu omombeu ojejukahar rehegwa nhe, onhemoingove jevyhar rehegwa nhe ave

hei rire, omombeu jevy jevy gwemimboe kwry-pe ojupe ojehu vaer oikwaa uka-vy: Nhandejry nhe-py aha-ta Jerusalm tet-my. Upe-py xe mbohasa asy vaer gw judeu ruvixa kwry, pai ruvixa kwry ndive. Gw judeu rekomboehaty xe mbohasa asy vaer. Xe juka uka vaer. Ha mbohapy ry rire katu, anhemoingove jevy-ma vaer, hei gwemimboe kwry-pe ojupe ojehu vaer oikwaa uka por-vy xupe kwry. 22 Ha Pedro katu ogwenoh-ma hae anho ha-py hakate-gwi: Tane resende katu Nhandejry, hei xupe. Koixagwa ndojehu moi vaer nde-vy, xe Jry, hei onhe joko-vy xupe. 23 Ojere-ma Hesu: Ejei xe ypy-gwi, hei Pedro-pe, Satans-py oheni-vy xupe. Anhy ruvixa Satans nhe-py xe rekomboe vaise mo ereiko-vy, hei xupe. Ereipota mo xe ajere Nhandejry rape-gwi, hei. Nhandejry remimbota nde ndereipoti. Teko rei remimbota ae erejohu por, hei xupe. 24 Upe ramo hei gwemimboe kwry-pe: Pe xe moirse ramo, anive pejapo rei te pejapose vae anho mante. Anive pepena te pende rekove-rehe. Xe moir ae katu pe. Okurusugwasu ohupi heraha-vy vae-rami ijukapyr-rami ae katu peiko. 25 Ha gwekove-rehe hakate vae katu, ndoikove moi Nhandejry ndive. Ha xe-rehe ha-py gwekove-rehe nahakateiry vae oikove meme vaer

21Upa

(Mc 8.31-9.1; Lc 9.22-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

53

MATEUS16,17

Nhandejry ndive.t 26 Nde parae ko yvy apy gwive jry ramo ereiko vaer. Ha Nhandejry ndive ereiko e ramo katu, mbaevete nderereki vaer. Opa ete-ma vaer. Nhandejry ndive ereiko e ramo, nande reko repyvima vaer. Nderetopi vaer nde rekove repyr. Eremano joty vaer, hei. 27 Xe Nhande Rykey tee vae amano rire aju jevy vaer. Upe ry-py xe Ru rendy pype-ma aju vaer. Ipuakaha reheve aju jevy vaer. Xe rembigwi marangatu yvy pygwa ndive aju jevy vaer. Peti te yvypry kente kwrype hembiapo apokwe-rehe areko vaer. 28 Anhete ko xe hae-ta pe-my. Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy vaer pe-my pende ruvixar. Ha o y gw pene pa-my xe rexa joty vaer, xe aju jevy ramo. Xe rexa e reheve nomano moi. Xe rexa rire ae mante omano vaer, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

17

Moiss amyr Elias amyr ndive ojereropyahu vae rehegwa nhe


1Seis

ry rire, mbohapy ogweraha gwupive Hesu. Pedro, Tiago tyvry Joo ndive ogweraha. Hae kwry anho ogwerojeupi heraha-vy yvyatyrusu-rehe. 2 Upi mbohapygwa resa-py ojehete rekoviarma Hesu. Kwarahy rendy-ramima ave hendy hova. Ijao rembipepa-ma ave. 3 Upe-ma ramo ojekwaa ave mokive Hesu ndive onhomongeta o-vy ramo. Moiss amyr ndive ojekwaa Elias amyr. 4 Ohexa ramo, hei Pedro: Ipor nhande nhaime a-py, ore Jry, hei Hesu-pe. Ereipota ramo xe ajapo, ajapo-ta mbohapy tapi, pete vae nde-vy gwar, pete vae Moiss pegwar, pete vae Elias pegwar ave, hei xupe Pedro. 5 Onhe vyteri jave, tatat hesak vae ramigwa voi omo-ma xupe kwry. Tatat hesak vae pa-gwi ohendu-ma onhe vae: Ko vae xe ray, xe rembihayhu vae, hei. Arovya por voi xupe. Ejeapysaka katu inhe-rehe, hei Hesu-rehe tatat hesak ramigwa pagwi onhe vae. 6 Upe vae nhe ohendu ramo, mbohapy hemimboe onhemondi eterei. Ojeityma. Ovapy-py hoa oho-vy, onhemondi eterei-gwi. 7Ha Hesu opoko joty hese: Epu jevy katu, hei. Anive erekyhyje te, hei ovapy-py hoa vaekwe-pe. 8 Onheakrupi jevy ramo, avave ndohexiry. Hesu-pe anho mante ohexa. 9 Upi ogwejy jevy ou-vy yvyaty-gwi. Ogwejy jave hei: Anive eremombeu te ne rembiexagwe avave-pe, hei. Ha upe rire katu xe Nhande Rykey tee vae amano rire, aikove jevy rire ae katu, emombeu katu ne rembiexagwe, hei xupe kwry omanda-vy. 10 Upi oporandu xupe hikwi: Jahexa kuri Elias oikove jevy ramo. Aipo ramo, maer po hei judeu rekomboehaty, Toikove jevy ranhe ou-vy Elias Cristo renonde-rupi hei Hesu-pe. 11 Upi hei Hesu xupe kwry:

(Mc 9.2-13; Lc 9.28-36)

16.24-25 Mt 10.38-39; Lc 14.27; Gl 5.24


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS17

54

Hae-ma ngatu. Anhetegwa omombeu hese judeu rekomboehaty. Ou ranhe vaer voi Elias hei, omoatyrmba hagw ndei rery hikwi. 12 Ha hae-ta pe-my. Ou-ma vaekwe Elias. Ojapose vae rei, ojapo hese kuri, ndohexakwairy hese-gwi. Upixa ete ave ar xe-rehe xe Nhande Rykey tee vae-rehe ojapose vae rei ojapo vaer, hei Elias rehegwa nhe oikwaa uka-vy xupe kwry. 13 Upe ramo: Joo Batista-rehe nipo onhe rae, hei Hesu-rehe hikwi.

Hesu ipuaka anhy-rehe imos-vy

jevy ou-vy ramo ijaty jaty vae kente ha-py, oho onhes gwetypy-rehe Hesu rovagwy-py: 15 Ndikati pa ereiporiahuvereko xe ray-pe, xe Jry? hei. Heo o vae oiko asy voi. Oime ha-py rei hoa. Tata-rupi y-py ave hoa oho-vy. 16 Aru te kuri xupe ne remimboe ha-py. Ha ndikati ombogwera xupe, hei xupe tvy. 17 Upi hei Hesu upe pygwa-pe: Pe xe-rehe pejerovia e vae, pene ak hat vae. Xe ae katu ndaxe are moi pene ndive. Ndoroipokwaa are movi-ma. Eru katu xe ha-py hasy vae, hei upe pygwa kwry-pe. 18 Ogweru rire, ojao anhy-pe imondo hagw. Ha anhy katu os xugwi ohovy. Upe-ma ramo okwera por-ma hasy vaekwe. 19 Ha upi katu upe hemimboe ombogwerase mo vaekwe, oporandu nhemi Hesu-pe hae anho oho ha-py: Maer-gwi po ndore puaki anhy-rehe oromos hagw xugwi imondo-vy, hei xupe 20 Ha Hesu hei: Pe katu ndapejerovia teiry xe-rehe peiko-vy. Anhetegwa amombeu-ta pemy. O temit rai mix eterei vae voi mostarda hry vae. Upe temit rai mix vae-rami, mix jepe xe rerovia tee ramo, imbaraete joty vaer ne nhe. Ere vaer ko yvyatygwasu-pe: Ejei katu outro henda-py tereho ere ramo, ojepea vaer. Ipokatu voi vaer ne nhe mbaraete-vy, hei xupe. 21 Nde ae rei ramo, nosi vaer anhy. Nande puaki vaer hese. Ha Nhandejry-pe ne nhe eremondo mondo ramo, erekaru e reheve erehasa ramo ave, upixa ramo nde puaka ar hese. Eremos vaer imondo-vy, hei gwemimboe-pe Hesu omombeu-vy.

14 Ogwah

(Mc 9.14-29; Lc 9.37-43a)

Hesu omombeu jevy ojupe ojehu vaer rehegwa nhe

hemimboe kwry katu ojogweroatypa jevy pete henda-py. Galilia yvy-py ojehea jevy ojehe. Upe ramo hei xupe kwry Hesu: Xe Nhande Rykey tee vae xe me vaer xe reraha-vy. Xe-rehe ijae vae po-py xe me vaer. 23 Upe rire xe juka uka vaer. Xe juka rire, mbohapy ry ohasa jevy rire katu, xe moingove jevy-ma vaer Nhandejry, hei xupe kwry Hesu.

22 Ha

(Mc 9.30-32; Lc 9.43b-45)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

55

MATEUS17,18

Upa ohendu ramo, ipya reraha, ipya nhemondi. Ndovyavi hemimboe kwry. upi katu Hesu gwemimboe kwry ndive ogwah oho-vy Cafarnaum tet-my. Upe-py ogwah ramo, oho Pedro ha-py oporombopaga vaety: Ne mboehry ndopagi tipo imposto Nhandejry rga kakwaa pegwar? hei Pedro-pe hikwi oporandu-vy. 25 Ome-ta voi, hei xupe. Koty-py oike jevy ramo, Hesu hei ranhe xupe: Kivae vae-pe hei ko yvy arigwa mburuvixagwasu vae, Peme xevy imposto? Gwei kwry-pe pa ojerure rae? Gwei e-pe pa ojerure rae? hei Pedro-pe oporandu-vy. 26 Gwei e-pe mante ojerure, hei Pedro. Aipo ramo, hei Hesu. Peme katu ndery gwary-pe. Xe Nhandejry ray. Eme katu ndery xe-vy xe Ru, hei. 27 Ha Hesu ndopagi imposto, nopeni rae Nhandejry rga-rehe ndaipoti hei rae xe-rehe. Upa-gwi ekwa tereho yugwarusu-py. Eity nde pinda erenoh hagw pira. Erenoh ypy vae eipyhy pira ejurupea. Ijurupy erejohu-ta pete itaendy plata. Eraha ereme hagw oporombopaga vae-pe. Xe-rehe, nde-rehe ave eme xupe, hei Pedro-pe Hesu.

24Ha

Hesu opaga imposto

18

Hesu omombeu onhemboeteve vaer rehegwa nhe


1Upe

ramo ogwah ou-vy Hesu ha-py hemimboe kwry: Nhandejry nhande ruvixar-pe omoir tee vae gwive pamy, kivae-pe tipo nhambotuvixave vaer? hei oporandu-vy xupe hikwi. 2 Upi oheni mit-pe ou hagw. Omo gwemimboe kwry rovagwy-py omombeu hagw hesegwa nhe: 3 Amombeu-ta pe-my anhetegwa. Ha pe penhemboete ukase ramo mo, napemoir moi vaer Nhandejry pende ruvixar-pe. Ha pende rekoha perova ranhe ramo, mit-rami pende reko pemomir peiko-vy ramo ae katu, pemoirma vaer Nhandejry-pe. 4 Upe onhemomirve vae katu, ko mit-rami oiko vae katu ave, upa ko omboeteve vaer xupe Nhandejry oiko ha-rupi nhande ruvixar. 5 Xe rry-py pemogwah ramo koixagwa, ko mit-rami oiko vae gwive, xe-vy xe mogwah vaer ave, hei gw onhemboete ukase mo vae-pe.

(Mc 9.33-37; Lc 9.46-48; Fp 2.3-7; 1 Pe 5.5-6)

Hesu omombeu nhane mbojejavy ukase vae rehegwa nhe

hei jevy Hesu: Pejeapysaka katu xe nhe-rehe, hei. Ko mit-rami oiko vae, heko mir vae, xe-rehe ojerovia vae ave, o ohesa rerova uka vaer xhegwi ombojejavy
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

6 Upi

(Mc 9.42-48; Lc 17.1-2)

MATEUS18

56

uka-vy. Hekoha vai eterei upe vae. Ipor ar rae jajuka hagw omboe vai e ngatu. Iporve ar rae nhanhapyt itagwasu ijajuy-rehe rae. Iporve ar rae nhamombo ygwasu-py omboe vai e ngatu. Iporve voi ko rae omano ranhe rae omboe vai e ngatu pono xe-rehe ojeroviase vae-pe omboe vaipa rei. 7 Ojekwaa vaer ou-vy nhane mbojejavy ukase vae. Ha inhe renduhar-pe katu, amboasy eterei. Ha nhane mbojejavy ukase vae-pe katu amboasy eterei ave hembiapo vair-rehe. 8 Xke, penhangareko katu pendjehe. Nde po-gwi parae erejejavy ramo, nde py-gwi parae erejejavy ramo, ejahya katu nde po, ejahya katu nde py ave eremombo-vy. Pete ipo e vae rekoha-rami eiko. Pete nde py e vae rekoha-rami ave eiko. Iporve nde posogwe, ne kar ave, eregwah hagw ereho-vy Nhandejry oiko hatypy. Ha ne mombo ramo tata opa opa rei e vae-py katu moki nde po reheve, moki nde py reheve ave, ivaive ar nde-vy. Nde poriahu ete vaer. 9 Ha nde resa ne mbojejavy ukase ramo, enoh katu nde resa emombo ndhegwi. Pete nde resa e vae rekoha-rami eiko. Iporve pete nde resa reheve eregwah ereho-vy Nhandejry oiko haty-py. Ne mombo ramo tata opa opa rei e vae-py moki nde resa reheve, ivaive ar nde-vy. 10 Penhangareko por katu pendjehe. O hekoha por vae hekoive vae. Ha pe katu anke pemboete e te xupe. Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae onhangareko vae hese. Xe Ru rovagwy-py o upe inhangarekoha. Upa-gwi ani pemboete e te hekoive vae-pe. 11 Xe ave Nhande Rykey tee vae, okanhy vaekwe aresende hagw ajekwaa aju-vy vaekwe. Upa-gwi anke pemboete e te upe mitrami hekomirve vae-pe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

(Lc 15.3-7) Hesu omombeu arandu rehegwa nhe ovexa rehegwa nherami oiporu: O vaekwe heta hymba ovexa vae. Cem gwymba-rehe onhangareko oiko-vy. Upi pete okanhy ramo xugwi, kixa ojapo vaer parae, hei. Oheja vaer upe noventa e nove okanhy e vae. Yvyatyrusu-py oheja vaer mombyryve ryve oho ar oheka heka hagw okanhy vaekwe. 13 Ojohu-ma ramo, ovya eterei gwymba-rehe, Ajohu-ma pete okanhy vaekwe ajohu-ma upe okanhy vaekwe hei. Heta okanhy e vae kwry-rehe ovya joty. Ha upe pete okanhy vaekwe-rehe, ojohu jevyma vaekwe-rehe ovya etereive voi oiko-vy. 14 Upixa ete pende Ru yvy pygwa ndoipoti ni pete mit-rami ner oikwaa vyteri vae, heko mir vae, okanhy xugwi mombyry oho-vy, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.
12 Upi

Ovexa okanhy vaekwe rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

57

MATEUS18

(Mt 18.12)

Nhanhomboaty haty-py nhande rekoha rehegwa nhe

hei jevy Hesu: Ha nde rapixa, xe-rehe ojerovia vae, hembiapo vai ramo nde-rehe, ne anho tereho kuri iha-py. Ekwa hae anho oiko ha-py, eikwaa uka katu xupe katu nde-rehe hembiapo vaikwe. Ne rendu ramo, erenhombojoja jevy-ma rae. 16 Ha nde-vy anho nane rendusi ramo, eraha kuri ne ir nde rupive pete, moki parae. Upixa moki vae, mbohapy vae resa-py ojekwaa por-ma vaer ojehu vaer gwive. 17 Ha pe mbohapygwa napene rendusi ramo ave katu, emombeu Hesu reroviaha-pe onhomboaty aty haty-py. Ha upe vae kwry-pe nohendusi ramo ave katu, anive eremboete te xupe. Onhomboete e vae-rami ereko xupe, nhande kwry e-rami. Plata-py oporombopaga vaety-rami rei joty ereko xupe. 18 Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Penhomboaty haty-py ipokatu vaer pene nhe. Ipya potma peje ramo pende rapixa-rehe, Nhandejry ave hei ave vaer hese, Ipya pot-ma hei ave vaer hese. Ha, Ipya kya joty peje ramo nde rapixa-rehe, Nhandejry ave hei ave vaer, Ipya kya hei ave vaer. Ipokatu vaer voi pene nhe. 19 Anhete ko xe hae-ta pe-my. Ko yvy-py pe moki vae penhomboaty ramo, perojoja ramo orao apo-vy, ome vaer pe-my pene rembijerure xe Ru yvy pygwa. 20 Xe rry-py erenhomboaty ramo, pe moki

15 Upi

(Lc 17.3-4; Gl 6.1)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS18

58

vae parae, pe mbohapy vae parae, upe-py ete pene pa-my aime vaer xe ave, hei Hesu mbaixa jaiko nhanhomboaty aty haty-py omombeu-vy.
Tembigwi hekoha vai vae rehegwa nhe

ramo onhemoagwve ou-vy Hesu ypy-py Pedro. Hei xupe: Xe rei xe-rehe hembiapo vai vai ramo, ipor pa aiporiahuverekori kori joty xupe? Sete vse peve pa aiporiahuvereko vaer xupe? hei Hesu-pe Pedro oporandu-vy. 22 Ha Hesu hei: Sete vse anho peve nomei ar. Sete vse setenta vse peve ae katu eiporiahuverekori kori katu xupe, hei. Nde-rehe hembiapo vairi iri ramo jepe, eiporiahuvereko meme meme joty katu xupe, hei Pedro-pe Hesu. 23 Upi hei jevy: Upa-rehe amombeu-ta pe-my arandu rehegwa nhe mburuvixagwasu oporoporiahuvereko vaety rehegwa nhe poru-vy. O mburuvixagwasu, o ave hembigwi kwry oreve vae. Ijry oipota ombohekovia jevy xupe oreve vae repy. Upe mburuvixagwasu hei Nhandejry nhande ruvixa-rehe. 24 Oheni rire gwembigwi upe mburuvixagwasu, ou ijry ha-py pete hembigwi heta eterei oreve vae, heta milhes oreve vae. 25 Erereve vae repy eme katu xevy hei gwembigwi-pe. Ha ndogwereki-gwi ndikati ome. Upe-ma ramo hei hese ijry outro gwembigwi-pe: Eraha katu erevende hagw entro hae ae ogwereko vae gwive. Hembireko, tary, tajry, hae ave evende katu. Upi eru katu xe-vy upe ne remivende vaekwe repykwe hei hese ijry. 26 Upema ramo upe hembigwi heta eterei oreve vae onhes gwetypy-rehe ojry rovagwy-py. Anke nde poxy te xe-vy. y ndikatiry apaga nde-vy. Emo katu xe-vy arakae pa aju-ta apagapa hagw nde-vy hei ojry-pe. 27 Upi ijry oiporiahuvereko-ma xupe. Ohexakwaa rei-ma xupe. Ireveha oheja rei. Nombopagi xupe oiporiahuvereko-gwi xupe. 28 Os rire ojry ha-gwi, upe hembigwi otopa oir mixmi plata-rehe oreve vae xupe. Ojyryvirunga xupe, ombovava vava xupe ijajuy-rehe omoingo asy-vy. Eme mani katu, eme mani katu erereveha repy hei oir-pe. 29 Upe-ma ramo gwetypy-rehe onhes upe hembigwi rovagwy-py: Anke nde poxy te xe-vy. Ani erejapura eterei te. Apagapa ar voi ko nde-vy hei oir-pe. 30 Ha ndoiporiahuverekovi-ma xupe. Omo uka preso opagaha ra peve. 31 Ha outro hembigwi kwry katu hexahry voi. Omboasy eterei hembiapokwe. Oho omombeu ojry-pe entro ojapo vaekwe. 32 Ha upe rire katu ijry oheni jevy upe gwembigwi-pe. Tou katu hei. Nde rekoha vai voi ko nde rae hei xupe. Orohexakwaa-ma kuri erejerure-gwi xe-vy. Norombopaga ukiry nde reveha repy gwive. 33 Maer po ndereiporiahuvereki ne ir-pe oroiporiahuvereko hagwe-rami? hei upe gwembigwi-pe. 34 Upa-gwi ipoxy xupe ogwereko asy-vy. Emo xupe preso.

21Upe

(Mt 6.14; Lc 17.3-4; Ef 4.32; Cl 3.13)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

59

MATEUS18,19

Embopaga uka xupe eremoingo asy-vy, enterove oreve vae gwive opaga hagw hei hese ijry. 35 Upixa ave pende rereko asy vaer xe Ru yvy pygwa vae. Nde rei nde pya gwive ereiporiahuvereko e ramo, pe-my ave pende rereko asy vaer, hei Hesu arandu rehegwa nhe omombeu-vy.

19

Galilia yvy-gwi, ohasa ysyry Jordo rovi. Judia yvy-py oho. 2 Upe-py heta eterei ijaty vae oho hapykwri. Oavyte-py ogweraha Hesu-pe. Ha hasy vae kwry-pe katu ombogwera joty oho-vy. 3 Upe-py o ave fariseu vae. Ogwah ouvy iha-py. Omonheavyse mo Hesu-pe. Upa-gwi oporandu xupe: Omenda vaekwe opoi rei ramo gwembireko-gwi, oiko joty tipo tekoha-rupi, hei omonheavyse mo-vy Hesu-pe. 4-5 Ha Hesu hei: Nhandejry nhe hei a-rami: Yma ete vaekwe kwimbae ypy-pe ndive ojapo-ma ave kunha ypy. Upa-gwi kwimbae oheja vaer gwu-pe osy-pe ave gwembireko oirr omoir teehar ndive omenda hagw. Moki vae-rami ndoikovi-ma. Petexa ae onhomoir-ma oiko-vy vaeru hei Nhandejry kwatia nhe. Maer napemonhei upa rehegwa kwatia nhe peikwaa por hagw, oikwaa uka por hagw pe-my. 6 Nhandejry kwatia nhe hei hagwe-rami jaikwaa omenda vaekwe rekoha. Ndoikovi hae anho rei. Petexa ae hekoha. Upa-gwi tomomboi uka e katu teko rei Nhandejry remimbojehea, hei fariseu kwry-pe. 7 Hae kwry katu hei joty omonheavyse-vy mo xupe: Aipo ramo, maer hei vaekwe Moiss amyr: Erepoise ramo ne rembireko-gwi, ehai ranhe kwatia-rehe ereikwaa ukapa hagw. Upi eme xupe kwatia erepoi hagw xugwi hei vaekwe Moiss amyr. Maer hei vaekwe yma gware upa? hei Hesu-pe oporandu-vy. 8 Ha Hesu hei: Pende pya rat-gwi napehendusiry nhe. Upa-gwi Moiss amyr hei vaekwe pe-my pepoi hagw pene rembireko-gwi. Ha ojejapo hagwe ry-py kunha ypy kwimbae ypy ndive katu, gw omoir vaekwe Nhandejry ndery voi vaekwe opoi poi hagw, hei. 9 Hae-ta pe-my: Gwembireko-gwi opoi rei vae omenda jevy ramo, onhemongya vaer, ojapo vai vaer gwembirekokwe-rehe. Ha kwimbae ambue ndive ae hembireko oiko vae, gwembireko ojapo vai hese-gwi ae opoi vae katu, nonhemongyi vaer, ndojapo vary gwembirekokwerehe, hei omenda vaekwe-rehe.

1Heta nhe por por omombeu Hesu ha upe rire katu os oho-vy

(Mt 5.31-32; Mc 10.1-12; Lc 16.18; 1 Co 7.10-11)

Omenda vae rehegwa nhe

19.4-5 Gn 2.24
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS19
10 Upe

60

ramo hei xupe hemimboe kwry: Aipo ramo, naipori-gwi japoi nhane rembireko-gwi, iporve parae nhande nhamenda e jaiko-vy nhane anho rei jaiko, hei xupe. 11 Ha Hesu hei xupe: Ndairy upixa, hei. Ndairy enterove vae-pe omenda e hagw. Gw Nhandejry oipota omenda e vae-pe ae, upa-pe aipo hae. Ndahairy enterove vae-pe rei hae. 12 Napetexairy omenda e vae. O oiko ypy ramo nahesiry vae. Nomendiry. Ndahairy omendasere-gwi. O omenda e vae ikatu e vae. O ave omenda e vae nomendasi-gwi. Heteae ae ombaapo hagw Nhandejry nhande ruvixa-pe. Upa-gwi nomendasiry. Tomenda e oiko-vy omendase e vae, hei omenda e vae-rehe.

13 Upe ramo ojereru okwa-vy Hesu renda-py mit opo omo hagw hese, ojapo hagw orao hese. Ha hemimboe kwry katu: Togweru e katu mit, hei ojoko-vy mo xupe. 14 Ha Hesu hei: Ani pejoko te mit ou vaer. Tou katu xe renda-py, hei joty Hesu. Haeta pe-my: Kente kwry onhemboete ukase rei vae nomoiri-ma vaer Nhandejry gwuvixar-pe. Ha gw onhembotuvixase e vae, mit-rami hekomirve vae ae, omoir-ma vaer Nhandejry gwuvixar-pe. Upa-gwi ani pejoko te mit ou vaer, hei mit-rehe oikwaa uka-vy kivae po omoir-ta Nhandejry-pe. 15 Upi mit-rehe opo omo rire, os oho-vy.

(Mc 10.13-16; Lc 18.15-17)

Mit kwry rehegwa nhe

16 Pete ra-py ogwah ou-vy Hesu ha-py kariay imbae reta vae: Mboehry, hei Hesu-pe, Mbaeixagwa ajapo-ta ipor vae aikove hagw Nhandejry ndive apave reheve, hei Hesu-pe oporandu-vy. 17Maer ereporandu xe-rehe ipor vae-rehe, hei. Nhandejry hae anho mante hekoha por tee vae. Nhandejry ndive ereikove memese ramo, eiko katu Nhandejry remimombeukwe nde rekor-rupi, hei upe imbae reta vae-pe Hesu. 18 Heta hemimombeukwe. Mbavae vae xe ajapo-ta? hei Hesu-pe oporandu-vy. Upei hei Hesu xupe:

(Mc 10.17-31; Lc 18.18-30)

Kariay imbae reta vae rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

61

MATEUS19

Ani ereporojuka te. Ani eremoingo ambue mbue te. Ani eremonda te. Ani nde apu rei te nde rapixa-rehe.v 19 Emboete ae katu nde ru nde sy ave. Ehayhu rei katu nde rapixa-pe ave nde rekove erehayhuha-ramiw hei upe imbae reta vae-pe Hesu. 20 Upa nhe namokanhi ahendupa aiko-vy, hei Hesu-pe upe kariay. Kivae nhe ajapove-ta? hei oporandu-vy Hesu-pe. 21 Pete anho nderejapi nde reko agwyje hagw, hei xupe. Nde reko agwyjese ramo, eraha ranhe evendepa erereko vae. Upe rire katu ememba hepykwe iporiahu vae kwry-pe. Nde reko agwyje-ma vaer, hei xupe. Hetave o vaer nde-vy gwar yvy-py. Ha upe rire katu eju xe moir, hei upe kariay imbae reta vae-pe. 22 Upa nhe ohendu ramo, ndovyavi oho-vy. Heta mbae por por ogwereko-gwi, ojepya reraha oho-vy. Imytue-gwi ombae kwry-rehe ojepya reraha oho-vy. 23 Upe ramo hei Hesu gwemimboe kwry-pe: Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Imbae reta vae hasy peve omoir vaer Nhandejry gwuvixar-pe. 24 Amombeu jevy-ta pe-my: Hasy eterei nhambohasa kaijugwasu kwarupi mymbagwasu camelo. Ha hasyve voi gw imbae reta-rehe ojerovia vae omoir hagw Nhandejry nhande ruvixa-pe, hei gwemimboe kwry-pe. 25 Ha hae kwry katu onhemondi eterei-ma upa ohendu ramo.

(Mt 19.24)

19.18 x 20.13-16

19.19 x 20.12; Lv 19.18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS19,20

62

Aipo ramo, kivae nipo onheresende vaer, kivae nipo onheresende vaer. Avave nonheresende moi ar rae, hei ojupe. 26 Ha hae katu osareko reko o-vy hese kwry: Ojhegwi rei nonheresendi ar avave. Nhandejry hae anho mante o ne resendehar. Hae opambae rereko kwaaha voi, hei gwemimboe kwry-pe. 27 Upe ramo hei Pedro: Upe imbae reta vae, mbaeve voi novendiry ne moir hagw-rehe, hei. Ha ore katu opambae oroheja oromoir hagw. Mbavae tipo ombohekovia vaer ore-vy? hei xupe Pedro oporandu-vy. 28 Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my, hei. Pe xe moir vae ame vaer pe-my gwar. Upe Nhandejry ombopyahupa omoatyrmbaha ry-py, xe Nhande Rykey tee vae agwapy vaer Nhandejry ogwapy haty-rehe. Pe apyka resaupa hesak vae ri agwapy vaer enterove areko hagw hembiapokwe pokwe-rehe. Upe ry-py pe ave pegwapy vaer mburuvixa ogwapy haty-rehe doze apyka ri pegwapy ave vaer pereko hagw hembiapokwe pokwe-rehe Israel rei kwry doze tet tet-rupi oiko vae-pe. 29 y hae-ta enterove vae-pe: Xe-rehe ha-py nde rga pygwa ereheja ramo, ombohekovia vaer nde-vy ne rembiejare. Xe moir hagw nde rykey ereheja ramo, nde ryvy ereheja ramo, ne reindy ereheja ramo, nde ryke ereheja ramo, nde kypyry ereheja ramo, nde kyvy ereheja ramo, nde ru ereheja ramo, nde sy ereheja ramo, nde ray, nde rajy ereheja ramo, ne memby ereheja ramo, nde yvy ereheja ramo ave xe moir hagw, ombohekoviar vaer nde-vy ne rembiejare-rehe. Nde rexakwaa rei jevy vaer. Hetave ar ome vaer nde-vy. Pete ereheja vaekwe rekovia ome vaer nde-vy cem peve, hei. Ereikove meme vaer Nhandejry ndive erepave reheve. 30 Heta o y onhemboeteve vae. Ha upe rire katu ndatuvixa mbairy vaer Nhandejry-pe. Heta o y onhemboete e vae. Ha upe rire katu tuvixa mbae vaer Nhandejry-pe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

20

Nhandejry-pe hei kuri Hesu. Upa nhe kwaa uka-vy gwemimboe kwry-pe omombeu xupe arandu rehegwa nhe uvaty jry rehegwa nhe rami: O vaekwe uvaty jry, hae oporomombaapo vaekwe. Upe uvaty jry hei Nhandejry nhande ruvixa-rehe. Voi os oho-vy oheka ombaapo vaer uvaty-py. 2 Otopa ramo: Pete ry ne rembiapo repy ame-ta nde-vy hei ombaapo vaer-pe. Inhe omopor rire, Tapeho pembaapo xe uvaty-py hei. 3 Ha upi katu asaje ramo os jevy oho-vy ijry. Praa-py ombaapose vae omombaapohar-pe ohaar haty-py oho ramo, ohexa ombaapo e vae. 4 Pe ave tapeho pembaapo xe uvaty-py hei, Ne rembiapo repy ame vaer nde-vy hei ombaapo vaer-pe. Inhe-py oho ombaapo. 5 Upi larose os jevy ohovy. Otopa jevy ramo nomombaapi xupe vae, ombaapo e vae, Pembaapo

1Heta o y onhemboete e vae. Ha upe rire katu tuvixa mbae vaer

Hesu omombeu Nhandejry nhande ruvixa rehegwa nhe uvaty jry rehegwa nhe-rami

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

63

MATEUS20

hei. Ne rembiapo repy ame vaer nde-vy hei xupe. Upi kaarugwasu os jevy oho-vy. Otopa jevy ramo nomombaapi xupe vae-pe, Pembaapo hei jevy xupe kwry. 6 Upi kaaru ete os jevy oho-vy otopa jevy ombaapo e vae, onhemboy o vae-pe: Maer tipo penhemboy rei pe-vy a-py kaaru peve? Maer tipo napembaapi? hei xupe kwry oporandu-vy. 7Norombaapi nore mombaaposi-gwi hei uvaty jry-pe. Aipo ramo, pe ave ipor peho pembaapo xe uvaty-py hei ombaapo vaer-pe. 8 Kaaru pyt-ma jave, ijry hei gwembigwi-pe: Eheni ombaapo vae kwry-pe ou hagw. Eme pete te-pe hembiapokwe repy. Gw kaaru ae ombaapo vae-pe, eme ranhe xupe. Ha upe rire katu eme gw voi gwive ombaapo vae kwry-pe hei gwembigwi-pe. 9 Ou ramo gw kaaru eteve ombaapo vaekwe ome xupe pete ry hembiapo repy. 10 Upi ou ave gw voi gwive ombaapo vaekwe: Omeve-ta nhande-vy hei mo ojupe. Ha ambue kwry-pe omeha-rami ave ome xupe. Pete ry hembiapo repy ae ome xupe. 11 Ome ramo, Maer po ambue kwry-pe eremeha-rami ave ore-vy ereme? hei ojry-pe. 12 Gw kaaru ete ombaapo vaekwe sapya ete ombaapo. Mix mante ombaapo. Maer po ore-vy eremeharami ave ereme xupe? hei. Ore kwry katu ore kane-ma orombaapo-vy. Kwarahy hakugwasu-rupi orombaapo. Voi gwive kaaru ete peve orombapo hei. Maer po hetave neremei ore-vy? Kaaru ae ombaapo vae-gwi ore oroganave vaergwe hei ijry-pe. 13 Xe rapixa hei. Ndajapo vary nde-rehe hei. Pete ry ne rembiapo repy ame-ta nde-vy, hae ramo, eremopor-ma kuri xe nhe. 14 Eraha ne rembiapokwe repy tereho. Nde-vy ameha-rami ave amese gw kaaru ete ae ombaapo vaekwe-pe hei. 15 Ndaipri xe jokohar xe amese vae ame vaer. Aiporiahuvereko kuri gw kaaru ete ae ombaapo vaekwe-pe. Upa-gwi nande airy nipo rae xe-rehe hei ombaapo vae-pe ijry. 16 Upixa ete heta o y onhemboete uka e ete oiko vae. Ha upe rire katu tuvixa mbae vaer Nhandejry-pe. Heta o y onhemboete ukaseve vae. Ha upe rire katu natuvixa mbairy voi vaer Nhandejry-pe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

Hesu omombeu jevy omanotaha


17 Ha upi katu Hesu ojeupi upi oho-vy. Jerusalm tet-my ogwah hagw oho-vy. Ogwata jave ogwenoh gw doze gwemimboe. Tei jusu avyte-gwi xupe kwry anho ogwenoh omombeu hagw ojupe oiko-ta vae: 18 Pejeapysaka katu, hei. Jaha jaiko-vy Jerusalm tet-my. Upepy xe Nhande Rykey tee vae xe pyhy vaer xe me hagw pai ruvixa kwry-pe, judeu rekomboehaty kwry-pe ave. Upe-py, Ipor eremano hei vaer xe-vy. 19 Upi xe me vaer nhande kwry e vae-pe xe-rehe onhembohory hagw, xe mbopi hagw, xe juka hagw kurusugwasu-rehe xe rupi-vy, hei. Ha upe rire katu mbohapy ry rire anhemoingove jevyma vaer, hei gwemimboe kwry anho-pe onhemombeu-vy.

(Mc 10.32-34; Lc 18.31-34)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS20

64 Kunha rembijerure 2 rehegwa nhe

20 Upe ramo ogwah ou-vy Hesu renda-py Zebedeu ray sy. Tiago Joo ndive ou isy. Onhes xupe gwetypy-rehe ombae jerure hagw: 21 Mbavae tipo ereipota? hei kunha-pe. Ne nhe-py togwapy nde yke-rehe joja xe memby. Erejehexa uka ramo nhande ruvixa ramo, togwapy nde yke-rehe pete nde akata-koty. Pete nde asu-koty ave togwapy, hei Hesu-pe ombotuvixa ukaseve-vy mo omemby. 22 Upi hae hei: Ndapeikwai pene rembijerure-rehe, hei. Xe mbohasa asy hagw-rami ave, pehasa asy-ta parae, hei oporandu-vy Zebedeu ray Tiago Joo ndive-pe. Hae voi, hei. Ne ndive ore orohasa asyse, hei xupe. 23 Ni, hei. Xe mbohasa asy hagw-rami ave, pehasa asy vaer voi, hei mokigwa-pe. Ha xe Ru ndery apombogwapy hagw xe yke-rehe joja. Hae ae ombogwapyse vae ae, ombogwapy vaer xe ykerehe. Ajehexa uka ramo nhande ruvixa ramo, hae ae ombogwapyse vae ombogwapy ar xe yke-rehe, hei mokigwa-pe. 24 Ha hemimboe ojerure e vae katu o dez. Ohendu-ma ramo onhembotuvixaseve mo vae-pe ogweropoxy voi. Tyvry reheve Tiagorehe ipoxy hikwi. 25 Ha Hesu katu hei: Peju katu xe ha-py, hei entro gwemimboe kwry-pe. Peikwaa voi judeu e kwry rekoha, Nhandejry kwaa eha rekoha. Huvixa kwry omanda voi hese oiko-vy. Ipuaka voi hese gw onhemboete vae. 26 Upe vae rekoha-rupi xe ndaipoti peiko. Pende rekor a-rami. Erenhembotuvixa mbae ukase ramo, eiko katu nde rapixa rembigwi ramo. 27 Erenhemboete ukaseve ramo, erejejokwi vae-rami eiko, hei. Nde rerekoseha-rupi voi eiko. 28 Xe ave Nhande Rykey tee vae jepe ndaji vaekwe xe rembigwi heta heta ajohu hagw. Aju ae vaekwe tembigwi-rami aiko hagw. Ajejuka uka hagw aju vaekwe heta aresende vaer-rehe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.x

(Mc 10.35-45)

Hesu ombogwera moki hesapyso e vae-pe

30 Upe-py

jave Jeric tet-gwi, heta tei jusu avyte-py oho Hesu. tapegwasu rembe-py ogwapy o-vy moki hesapyso e vae: Hesu ko rae ohasa tape-rehe o hei vae xupe. Upa nhe ohendu ramo hei:

29 Os

(Mc 10.46-52; Lc 18.35-43)

20.24-28 Lc 22.25-27
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

65

MATEUS20,21

Ore poriahuvereko katu, Davi remiarirre. Ore poriahuvereko katu, hei onhe hat-vy Hesu-pe. 31 Pekirirmba katu, hei xupe ijaty vae inhe joko-vy. Ha hae ae katu onhe hatve: Mboehry, Davi remiarirre, ore poriahuvereko katu, hei Hesu-pe. 32 Upe-ma ramo opyta Hesu. Oheni ou hagw: Mbavae tipo ereipota xe ajapo hagw nde-rehe? oporandu hesapyso e vae-pe. 33 Eipea katu ore resa, mboehry, hei xupe. 34 Hae katu oiporiahuvereko-ma hesapyso e vae-pe. Opo omo hesarehe. Upe-ma ramo hesapyso jevy-ma hesapyso e vaekwe. Upe rire katu omokambara-ma xupe tape-rupi iho ramo.

21

tet-my. Hiagw o ramo jepe tet xugwi, nogwahi joty upe-py ohovy. Upe ramo ogwah ranhe oho-vy Betfag tet mir-my. Yvyaty Oliveiras-py ogwah ranhe oho-vy. Upe ramo omondo moki gwemimboe gwenonde-rupi: 2 Tapeho upe tet mir-my xe renonde-rupi, hei. Upe-py ereike-ma ramo, pyae eretopa vaer mburika onhenhapyt vae. Hendive mburikai eretopa-ta ave. Ejora eru xe-vy, hei. 3 Maer erejapo upa? hei ramo nde-vy upe pygwa, ere xupe, Oiporu-ta nhande ruvixa. Pyae ogweruruka jevy-ta nde ha-py. Upi ne nhe-py pyae oheja ar peru moki xe renagw, hei moki gwemimboe-pe Hesu. 4 Upa hei oiko hagw myamyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety hei hagwe-rami. Yma gware nhe a-rami hei: 5 Emombeu Sio tet mygwa-pe. Pehexa katu. Ogwah-ma ou-vy pende ruvixagwasu. Pende ruvixagwasu ramo jepe, nonhembotuvixa mbae ukiry joty ogwah ou-vy. Gweko kirir reheve joty ou. Mburika ri ogwah ou-vy. Mburika ray ri ouy hei yma gware nhe. Yma gware remimombeukwe-rupi, y oiko-ma Hesu. 6 Ha upe moki hemimboe oho ojapo Hesu nhe. 7 Ogweru jevy mburika tary reheve. Omo hiri oao. Upi ojeupi-ma hiri Hesu oho-vy. 8 Heta o tei jusu omombaegwasu vae xupe. Omboi mboi oao oipyso hagw Hesu renda opyr hagw-rupi. Oikyt kyt omo-vy yvyrupi yvyra rogwe hak reheve. Yvy-rupi omohasi imo-vy. 9 Osapuki joa henonde rupigwa. Hapykwerigwa osapuki ave imboete-vy: Ereju-ma rae Davi remiarirre rae, hei xupe. Oromombaegwasu voi, hei xupe. Nhandejry rry-py rae eregwah-ma ereju-vy. Tande

1Ha upi katu Hesu gwemimboe kwry ndive ogwata oho-vy Jerusalm

(Mc 11.1-11; Lc 19.28-40; Jo 12.12-19)

Hesu ogwah oho-vy Jerusalm tet-my

21.5 Zc 9.9
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS21

66

rovasa por katu Nhandejry. Nhamombaegwasu katu xupe, hei Hesupe ijaty vae kwry hexa-vy.z 10 Upi ogwah oho-vy Jerusalm tet-my. Upe-py oike rire, ndaipyagwapyvi-ma pe tet mygwa. Ogweronhemba rei hikwi oikwaase-vy: Kivae po ou rae, kivae po ou rae? hei oporandu randu-vy ojupe hikwi. 11 Upa Hesu pe Nhandejry nhe-py omombeu vaety Nazar da Galilia gwigwa, hei hese hikwi hendive ogwah ou-vy vae.

Hesu oike Nhandejry rga kakwaa-py

oike Hesu Nhandejry rga kakwaa-py. Upe-gwi omosmba ombaevende o vae-pe, ombaejogwa o vae-pe omos ave imondo-vy. Upe-py o ave plata ombohekovia vae hepy-rehe. Ombohekoviapa oiporu jevy vaer-py. Imbae renda ombovapy xugwi kwry. Ombovapy pykasu jry imbae renda ave: 13 Xe rga xe mboete haty-py hry vaer orao apohatya hei Nhandejry kwatia nhe, hei. Ha pe katu pemoingo upe-py gw oporosakea nhemi vae, hei Nhandejry rga kakwaa roka-py ombaevende vae kwry-pe. 14 Ha hesapyso e vae, ikar vae ave katu ojereru xupe Nhandejry rga kakwaa-py. Ou ramo, ombogwera gwera xupe kwry. 15 Ha pai ruvixa kwry judeu rekomboehaty kwry ndive katu ipoxy xupe. Hembiapo por jahexa e vae ohexa. Nhandejry rga kakwaa-py mitgwe nhe ohendu: Nde Davi remiarirre voi ore oromboete oroiko-vy, hei Hesu-pe mitgwe. Upa nhe ogweropoxy judeu ruvixa kwry: 16 Erehendu-ma tipo mitgwe nhe? hei hikwi oporandu-vy xupe. Ahendu voi mit nhe, hei Hesu xupe kwry. Hei Nhandejry kwatia nhe a-rami: Erenhemombaegwasu uka mitgwe-pe. Mit kambu-pe gwive erenhemombaegwasu uka ave hei xupe. Ne mboete tee voi hikwib hei Nhandejry kwatia nhe. Pemonhe rei upa nhe ndapeikwairy, hei judeu ruvixa kwry-pe Hesu. 17 Upa hei rire, oheja huvixa kwry-pe. Os Jerusalm tet-gwi oho-vy. Ogwah oho-vy Betnia tet mir-my. Upe-py oke.

12 Upi

(Mc 11.12-26; Lc 19.45-48)

21.9 Sl 118.26

21.13 Jr 7.11

21.16 Sl 8.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

67 Figo mta rehegwa nhe

MATEUS21

voi ou jevy Jerusalm tet-my. Ou jave ovarea ogweru. figo mta tape rembey-rehe o ramo. Oho ohexa hia pa hou hagw mo. Ha ogwah ramo imta-py, ndahiiry xupe. Hogwe rei o. Ndaipri figo. Hesu hei figo mta-pe: Anive nde a, hei xupe. Upe-ma ramo ipirupa-ma voi oho-vy figo. 20 Ohexa ramo, opondera hese ipiru ramo hemimboe kwry: Mbaixa ipiru pyae rae figo mta? hei ojupe hikwi. 21 Ha Hesu hei: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Erejerovia tee ramo Nhandejryrehe, ererovia kua kua e reheve ererovia ramo, ka figo mta-rehe xe ajapo hagwe-rami ave nde erejapo vaer, hei gwemimboe kwry-pe. Iporve vae erejapo vaer. Eremo ramo ne nhe upe yvyatyrusupe, Ejeupi enheapymi hagw ygwasu-py ere ramo, oiko-ta nde-vy, hei.c 22 Oime ra vae-rehe erejerure ramo orao apo-vy, oiko vaer ave ndevy erejerovia tee ramo Nhandejry-rehe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.
19Ohexa

18 Iko-my

(Mc 11.12-14,20-24)

Kivae nhe-py tipo ereporomboe? hei Hesu-pe oporandu-vy

upi katu oike jevy Nhandejry rga kakwaa-py oporomboe hagw. Oporomboe jave ogwah ou-vy iha-py pai ruvixa kwry. Gw judeu ruvixa kwry ou ave. Hesu rembiapo ndojohu pori hikwi: Kivae nhe-py tipo ereporomboe a-rami? hei xupe. Ipor ereporomboe a-rami kivae tipo hei nde-vy rae ereporomboe hagw a-rami? hei oporandu-vy Hesu-pe hikwi. 24 Hesu hei: Xe-vy peporanduha-rami ave aporandu-ta pe-my xe aikwaase pendhegwi vae-rehe, hei xupe kwry Hesu. Pemombeu ranhe katu xevy pe-my aporandu-ta vae-rehe, hei xupe Hesu. Upe rire, xe amombeu-ta ave pe-my kivae nhe-py pa aporomboe, hei xupe kwry Hesu. 25 y aporandu ranhe-ta pe-my. Kivae nhe-py oporomongarai arakae Joo Batista amyr? Nhandejry nhe-py parae? Teko rei nhe-py parae? hei xupe kwry. Pemombeu ranhe katu xe-vy, hei huvixa kwry-pe. Ha hae kwry katu ndoikwairy onher Hesu-pe: Mbavae jae rei-ta po Hesu-pe? hei ojupe oporandu randu-vy hikwi. Nhandejry nhe-py oporomongarai vaekwe Joo, jae ramo, Maer po ndapejerovii arakae hese? hei ar nhande-vy, hei ojupe hikwi.

23 Ha

(Mc 11.27-33; Lc 20.1-8)

21.21 Mt 17.20
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS21
26 Ha

68

teko rei nhe-py oporomongarai vaekwe, jae ramo katu, nhane mytue ar nhandjehe, hei ojupe. Pende apu hei ar nhande-vy tei jusu. Nhandejry nhe-py omombeu vaety ae katu Joo hei ar. Mbavae tipo ojapo ar nhande-rehe hikwi? hei ojupe huvixa kwry. 27 Upa-gwi, Ndoroikwairy, hei mo Hesu-pe okyhyje-gwi. Aipo ramo, xe-vy napemombeuiha-rami ave, kivae nhe-py aporomboe a-rami, ndaikwaa uka moi ave pe-my, hei huvixa kwry-pe Hesu.

hei jevy xupe kwry omboese-vy mo: Areko pete arandu rehegwa nhe amombeu vaer pe-my, hei xupe kwry. O vaekwe moki tary vae. Oho ranhe gwayrusu ha-py: Tereho, key, embaapo etera xe uvaty-py hei gwayrusu-pe. 29 Aha-ta xe. Aha-tama xe ambaapo, xe ru hei ha ndohiry. 30 Upi oho gwaymir ha-py: Tereho, xiryvy, embaapo katu etera xe uvaty-py hei. Ha xiryvy hei: Ndaha moi hei gwu-pe. Ha upe rire katu omboasy onhegwe ohovy xirivy gwu nhe apo-vy. 31 y aporandu-ta pe-my: Kivae ojapo gwu nhe? Tykery parae? Tyvry parae? hei oporandu-vy xupe kwry Hesu. Tyvry ojapo, hei xupe. Aipo ramo, amombeu-ta pe-my pende rekokwe. Gw naimandua pori hese vae, nhane mbopaga uka vaety kwry, ikwimbaese vae kwry ave omoir ranhe-ma Nhandejry nhande ruvixar-pe. Ha pe katu ner pemoir Nhandejry-pe. Pene renonde voive-ma hae kwry omoir-ma xupe. 32 Ojekwaa ou-vy vaekwe Joo amyr tape por oikwaa ukase mo-vy pe-my. Ha pe ndaperoviiry joty vaekwe inhe. Ha gw hekoha vai vae ae ogwerovia inhe. Gw nhane mbopaga uka vaety, gw ikwimbaese vae ave katu ogwerovia-ma ave vaekwe inhe. Upa pehexa ramo jepe, ndaperovi joty vaekwe pende rekoha. Anhei ete nipo rae ndapejiry joty vaekwe Joo nhegwe-rehe. Ndaperoviiry joty vaekwe inhe, hei huvixa kwry-pe Hesu.

28 Upi

Hesu omombeu arandu rehegwa nhe moki tary rehegwa nhe-rami

Hesu omombeu jevy arandu rehegwa nhe uvaty rehegwa-rami

upi katu omombeu jevy huvixa kwry-pe arandu rehegwa nhe: Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Amombeu-ta pe-my arandu rehegwa nhe uvaty rehegwa-rami, hei. O vaekwe heta yvy jry. Hae oho onhot uva ojapo hagw uvaty. Upi ogweroajere imboty-vy. Ojoo itakwa hykwere ryrur. Omboyvate ojeupi hagw orepara hagw. Upi ijry oiporuruka ombaapo vaer-pe. Hiaju ramo, oipota ombojao yva ojupe. Ha upe rire katu os mombyry oho-vy. Tet ambue-py oho. 34 Hiaju-ma ramo pe yva uva, ombou iva ramo gwembigwi ombojao xupe hagw mo ombou. 35 Ha uvaty-py ombaapo vae katu oipyhy

33 Ha

(Mc 12.1-12; Lc 20.9-19)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

69

MATEUS21

imboupyre-pe heraha-vy. Pete vae-pe oinup. Pete vae-pe ojuka. Pete vae-pe ojapi japi ita-py. 36 Hetave-ma ombou iva ramo. Ha hemimbou ypy ogwereko hagwe-rami ave ogwereko xupe kwry. 37Ha upe rire katu ombou gwary. Xe ray-pe katu omboete ar hei mo ombou-vy. 38 Ha gw uvaty-py ombaapo vae tary ohexa ramo katu, Upa uvaty jaryr voi hei hese. Jaha jajuka xupe hei. Uvaty-rehe nhanhembojry ar hei ojupe hikwi. 39 Upa-gwi oipyhy xupe. Omboyke uvaty-gwi ojuka. 40 Ha upi katu ogwah jevy ou-vy ramo pe uvaty jry, mbaixa ojapo-ta hese kwry? hei Hesu oporandu-vy. 41 Hae kwry hei: Ogwah ou-vy ramo, ojuka-ma vaer katu gw hembiapo vai vae-pe, hei. Upi ohekoviar vaer outro ombaapo jevy vaer. Hiaju ramo pe yva uva, ombojao vaer ime-vy yva aju heraha uka hagw, hei xupe huvixa kwry. Upixa Hesu omombeu judeu ruvixa kwry rekoha vai uvaty rehegwa nhe omombeu-vy. 42 Ha upi katu hei jevy judeu ruvixa kwry-pe: Pemonhe nhe te peiko-vy yma gware nhe Nhandejry omo uka vaekwe kwatia-rehe, ha ndapeikwairy, hei. Yma gware nhe a-rami hei: Ndovaliry, hei ga apoha ita-rehe. Ha upe ita katu ojohu vai ramo jepe, ojeporuve joty ga pytahoha ramo. ga jekoha voi upe ita. Upa Nhandejry rembiapo por, jae. Jahexa-vy, Ipor por katu, jae Nhandejry rembiapo-rehed hei xe-rehe yma gware nhe. Maer hei vae ndapeikwairy rae? hei xupe kwry hekokwe mombeu-vy. 43 Upi hei jevy: Upa-gwi hae-ta pe-my: Xe moir katu pende ruvixar ndeivima vaer pe-my Nhandejry. Ha pe kwry e vae-pe katu, Xe moir katu hei vaer Nhandejry. Hae kwry ae katu ojapo vaer hemimbota. Ogweroagwyje vaer inhe, hei huvixa kwry-pe hekor mombeu-vy. 44 Upi oiporu jevy yma gware nhe, Nhandejry omo uka vaekwe kwatia-rehe. Hei xupe kwry: Upe ita-rehe hoa vae ojekarayi vaer hoa-vy. Ha upe ita hoa hese vae omongui vaer xupe hoa ramo hiri hei jehe Hesu huvixa kwry-pe hekokwe mombeu-vy. 45 Ha pai ruvixa kwry fariseu kwry ave ohendu Hesu nhe. Uvaty rehegwa-rami ita rehegwa-rami ave arandu rehegwa nhe ohendu hikwi. Ohendu ramo inhe, oikwaa-ma ojehegwa nhe hikwi: Nhande rehegwa nhe kuri omombeu Hesu, hei hei ojupe hikwa. 46 Upa-gwi upe judeu ruvixa oipyhyse mo xupe. Ha ndoipyhiry: Hesu ko Nhandejry nhe-py omombeu vaety hei hese tei jusu. Ikyhyje-gwi, Hesu ndive heta o vae-pe nombopoxysi-gwi, ndoipyhiry xupe hikwi.

21.42 Sl 118.22-23
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS22

70

upi katu omombeu jevy judeu ruvixa kwry-pe. Arandu rehegwa nhe jekarugwasu rehegwa nhe-rami omombeu: 2 O vaekwe mburuvixagwasu tary omenda-ta vae. Upe mburuvixagwasu hei Nhandejry nhande ruvixa-rehe. Ha omenda hagw tary hei ojapo hagw omenda vaer-pe jekarugwasu. 3 Upi omondo gwembigwi gwemieni eni oheni ou hagw: Peju katu jekarugwasu ajapo ha-py hei uka xupe kwry. Ha ndousiry hikwi. 4 Upe-ma ramo omondo jevy joty outro gwembigwi oheni uka-vy. Hei gwembigwi-pe: Tapeho pemombeu xe nhegwe. Xe jekarugwasu amomba-ma. Ojuka-ma kuri xe rymba vaka ray onhemongyra vaekwe. Ojapo vaer gwive ojapopa-ma kuri. Peju katu jekarugwasu ojejapo ha-py, peje kuri pemombeu gw ou vaer-pe hei gwembigwi-pe imondo-vy. 5 Ha hemieni mo katu nopeni voi inherehe ou hagw. Gwembiapo apo-rupi joty oho hikwi. Pete oho kokwe-py, outro oho ombae vende haty-py. 6 Ha outro kwry katu oipyhy hembigwi-pe. Onhembohory hese ojuka-vy. 7Ha mburuvixagwasu ogweropoxy eterei-ma upe hembiapo vai vai vaekwe-rehe. Omondo soldado kwry hese ogweru hagw hereko asy uka-vy. Ojuka hagw gw oporojuka vaekwe-pe, omondo heko heko ha-rupi ohapy hagw. 8 Ha upi katu hei jevy outro gwembigwipe: Omba-ma xe jekarugwasu ha xe remienoikwe xe mot voi hei. Hekoha vai okwa-gwi, ndoi okaru hei. 9 Upa-gwi tapeho tapegwasu gwasu-rupi. Petopa vae gwive peru okaru hagw, hei. Jaha katu jekarugwasu ha-py peje xupe kwry, hei. 10 Inhe-py os hembigwi kwry oho-vy tapegwasu-rehe. Omboaty aty heru-vy otopa vae gwive ogweru. Hekoha por vae, hekoha vai vae ave ogweru. Jekarugwasu oikoha rendapy omohynyh heru-vy. 11 Upi mburuvixagwasu oike upe-py hemienoikwe rexa-vy. O pete ou vae nomondi rae omendaha pygwa ao. Oao ae rae omonde ou-vy. 12 Xe rapixa hei. Maer po ereike rae koa-py omendaha pygwa ao e reheve? hei oporandu-vy xupe. Mbaeve ndery oike rei vae. Okirir rei o-vy. 13 Upe-ma ramo: Eipokwa eipykwa ave xupe. Emos xupe imondo-vy pyt kwa-py hei. Upe-py ojaheo vaer. Nhandejry-rehe onhemoyr-gwi hei, onhemohingyry ngyru vaer oiko-vy. Has vaer onhemboasyvy hei gwembigwi-pe mburuvixagwasu, hei Hesu arandu rehegwa nhe mombeu-vy. 14 Upe rire hei: Heta vae-pe, Xe moir katu pende ruvixar hei ramo jepe Nhandejry, ndahetiry joty omoir vaer xupe. Ndahetiry joty hembiporavo, hei Hesu Nhandejry ir rehegwa oikwaa uka-vy.

22

Hesu omombeu arandu rehegwa nhe jekarugwasu rehegwa-rami


1Ha

(Lc 14.15-24)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

71 Judeu ruvixa omonheavyse mo Hesu-pe

MATEUS22

ramo gw fariseu kwry onhomboaty ojei-vy: Mbaixa nhamonheavy-ta Hesu-pe jaipyhy uka hagw xupe, hei oporandu randu-vy ojupe. 16 Upi ombou iha-py gwemimboe mburuvixagwasu Herodes rei ndive: Orohexa kwaa-ma voi nde reko apu eha nde-rehe, mboehry. Ne nhe ndojohu pori ramo jepe, eremombeu joty anhetegwa voi eremombeu vae. Avave-gwi neretry eremombeu hagw. Nhandejry remimbota eremombeu voi. Erehexa kwaa voi hekoha enterove-rehe. Upa-gwi anheiha-rupi ne remimombeu Nhandejry rape kwaa uka-vy, hei omboheko jejavy hagw mo Hesu-pe. 17 Aipo ramo, ipor parae nhande, judeu reko-rupi jaiko vae, japaga nhame-vy mburuvixagwasu Csar-pe hemimbopaga uka? Ipor parae japaga e? hei. Ne mbae tipo eremombeu ar ore-vy upa-rehe oroikwaa hagw, hei xupe omonheavyse-vy mo hikwi. 18 Ha hae ohexa kwaa hese hekoha vai: Pe katu pende pya kyaha pemo kwaa vae, hei. Maer xe monheavyse? hei. 19 Pehexa uka xe-vy plata at mburuvixagwasu remimbopaga uka, hei huvixa kwry-pe. Pete ogweru. 20 Kivae raanga pa upe vae plata at? Kivae ohai uka vaekwe plata at-rehe? hei oporandu-vy xupe kwry Hesu. 21 Csar raanga hembihai uka ave, hei xupe hikwi. Ha Hesu hei: Aipo ramo, Csar-pe imbae eme. Ne mbopaga uka ramo, eme jevy xupe, ijry-pe. Ha Nhandejry-pe katu hemimbota eme xupe, hei huvixa kwry-pe Hesu. 22 Upa ohendu ramo, opondera Hesu nhe-rehe hikwi. Ha hae kwry hei: Hasy vae-rehe jepe nhaporandu ramo xupe, omombeu por joty nhande-vy, hei hese opondera-vy hikwi. Upi oheja xupe ojei-vy hikwi.

15 Upe

(Mc 12.13-17; Lc 20.20-26)

Saduceu kwry omonheavyse mo Hesu-pe

ry-py ogwah ou-vy henda-py gw saduceu kwry, Nonhemoingove jevi vaer gw omano vaekwe hei vae. Ou ramo hei: 24 Mboehry, hei Hesu-pe hikwi, Moiss amyr omombeu vaekwe nhande-vy nhande rekor. Kwimbae omano ramo, oheja ramo gwembirekokwe naimembi reheve, tomenda jevy tyvry gwovajarerehe. Upixa ramo, Key ray, hei vaer imemby ypy-rehe hei nhande-vy

23 Upe

(Mc 12.18-27; Lc 20.27-40)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS22

72

vaekwe Moiss. 25 O vaekwe pete tykery, seis tyvry. Tykery omenda kunha-rehe. Upi omano tary e mboyve. Tyvry omenda gwovajare-rehe. 26 Tyvry omano ramo, ndaitaryi ave. Upi tyvry ambue jevy omenda omano jevy ave. Pete te omenda hese gwovajare-rehe. Pete te omano ramo, ndaitary jepiry. 27 Omanomba rire, upe kunha omano ave. 28 Nhane moingove jevy ramo, kivae rembirekor upe kunha? Gw sete tyvry kwry omenda rae hese, hei Hesu-pe hikwi hasy vae-rehe oporandu-vy. 29 Upi Hesu hei xupe kwry: Pejavy-ma voi pene nhe, hei. Nhandejry nhe kwatia-rehe ohai uka vaekwe pe ndapeikwairy. Pe ndapeikwai voi ave Nhandejry opambae rereko kwaaha voi, hei xupe kwry. 30 Nhane moingove jevyha ry-py, kwimbae nomendavi-ma vaer. Kunha ave nomendavima vaer. Oiko vaer Nhandejry rembigwi yvy pygwa reko-rupi. 31-32 Ha Nhandejry kwatia nhe katu omombeu pe-my omano vaekwe oikove jevymaha: Xe katu Nhandejry, xe Abrao jry, xe Isaque jry, xe Jac jry avee hei Nhandejry kwatia nhe, omano vaekwe oikove jevy-ma vae oikwaa ukaha. Maer ndapeikwai pemonhe nhe vaekwe? Aipo ramo, Nhandejry ndahai omano vaekwe jry, tekove jry ae. Hae onhemoingove jevy vae jry, hei saduceu kwry-pe nhane moingove jevyha kwaa uka-vy. 33 Upa ohendu ramo, tei jusu opondera hese: Hasy ete vae-rehe jepe oporandu ramo Hesu-pe, omombeu por joty oporomboe-vy, hei hese tei jusu pygwa kwry.

Pete tekoha mombeuhaty omonheavyse mo Hesu-pe

upi katu o fariseu kwry-pe omombeu vae: Hesu ndive onhonhe mbojevy jevy rire, ndoikwaavi-ma onher saduceu kwry. Okirirmba-ma, hei. Upa ohendu ramo, ojogweroaty fariseu kwry ou-vy Hesu renda-py. 35 Fariseu pa-gwi pete vae, tekoha mombeuhaty oporandu Hesu-pe omonheavyse-vy: 36 Mboehry, hei, Heta o nhande rekoha nhe. Kivae tuvixave vae? hei oporandu-vy xupe. 37 Ha Hesu oiporu Nhandejry kwatia nhe. Hei xupe: Ehayhu tee katu Nhandejry-pe. Nde pyapy gwive ehayhu xupe. Ehayhu xupe nde koty gwive. Ne mandua meme katu hese hayhu-vyf hei xupe. 38 Upa nhande rekoha tuvixave vae, nhande rekoha ypyve vae. 39 Ha upe rire katu o outro tuvixa vae: Ehayhu rei katu nde rapixa-pe nde ae nde rekove erehayhuha-ramig

34 Ha

(Mc 12.28-34; Lc 10.25-28; 1 Jo 5.3; Ap 2.4)

22.32 x 3.6

22.37 Dt 6.5

22.39 Lv 19.18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

73

MATEUS22,23

hei Hesu Nhandejry kwatia nhe poru-vy. 40 Upe moki nhe-py ogwenohmba Moiss amyr remimombeukwe tekoha rehegwa nhe, gw Nhandejry nhe-py omombeu vaety nhe ave. Moki nhe-py heipa, hei fariseu kwry-pe Hesu.
Hesu omokirir judeu ruvixa kwry-pe

avyte-py o jave Hesu, oporandu. Hei: tipo peje rae Cristo Nhandejry rembiporavo vae-rehe? Kivae remiarir pa hae? hei oporandu-vy fariseu kwry-pe. Davi amyr remiarirre voi, hei xupe hikwi. 43 Aipo ramo, maer po Davi oheni xupe xe Jry-py? Noheni rery xupe. Ome vaekwe xupe inher Nhe Marangatu tee vae, hei Hesu. Hei vaekwe Davi: 44 Nhandejry hei xe Jry-pe, Egwapy katu xe yke-rehe. Xe orombopuaka vaer ne aeha-rehe. Orombopuakapa peve eregwapy vaer ere-vy xe yke-reheh hei Davi vaekwe. 45 Upixa, xe Jry-py oheni vaekwe xupe. Aipo ramo, hemiarir pa? Ha gwemiarir-rehe, Xe Jry ndery, hei fariseu kwrype Hesu omokirir-vy. 46 Upe ramo, onher ndoikwairy avave. Upe ry rire, ndaipyagwasuvi-ma oporandu-vy xupe avave.
42 Mbavae

41Fariseu

(Mc 12.35-37; Lc 20.41-44)

23

Judeu ruvixa kwry rekoha rehegwa nhe


1Ha

upi katu omombeu jevy Hesu tei jusu-pe. Gwemimboe kwry-pe ave omombeu jevy hekor: 2 Gw judeu rekomboehaty kwry fariseu kwry ave omombeu pe-my Moiss amyr remimombeukwe. Nhandejry nhe-py omombeu pe-my oiko-vy. 3 Upa-gwi pehendu inhe entro hei vae gwive pe-my pejapo katu. Ha hae kwry ae ndojapi pe-my heiha-rami. Omboe mboeha-rupi ndoiki. Upa-gwi inhe pehendu ramo jepe, hae kwry ae heko-rupi ani peiko joty katu, hei. 4 Nhandejry nhe omombeu rire, hasyve jajapo vaer nhe omombeu nhande-vy. Jareko asy nhane rymba mbae ipohi eterei nhamo ramo hese. Upixa ete hasy nhe jajapo vaer omombeu nhande-vy. Nhane rymba ipohi vae ogweraha ramo, nhande ae mbaeve ndajarahi. Nanhaipytygwiry. Upixa ete hae kwry nanhane pytygwiry voi, hei. 5 Ojehexa uka por hagw ojapopa. Osyva-rehe, ojyva-rehe ave ojokwa imo-vy Nhandejry nhe. Ombotuvixave ojokwa vaekwe ojehexa porve hagw. Ojehexa hagw ombopuku oao poty. 6 Jekarugwasu-py oho ramo, ga jry yke-rehe ogwapyse

(Mc 12.38-39; Lc 11.43-46; 20.45-46)

22.44 Sl 110.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS23

74

onhemboete ukase-vy. Ojeporahi haty-py oho ramo, mburuvixa kwry pamy ogwapyse. 7Mbae jogwa haty-py oho ramo, onhemboete ukase-vy oho. Ojererovya ukase-vy gwapixa kwry-pe oho. Poromboehaty oipota hei jehe. 8 Ha pe katu ojoei. Pene mboehry xe voi. Upa-gwi, Poromboehaty ndaipoti peje ojupe. 9 Pete o pende Ru yvy pygwa. Upa-gwi yvypry-pe rei, ani peje te, Nhande Ru. 10 Xe Cristo xe anho-ma ngatu pene mboehar. Ndaipri outro. Upa-gwi, ani peje te ojupe, Xe mboehry peje. 11 Pene pa-my erenhembotuvixa mbae vae, eiko katu nde rapixa rembigwi ramo. 12 Upe onhembotuvixa mbae ukaseve vae-pe katu nomboeti vaer voi Nhandejry. Ha onhemboete ukasere vae-pe katu, omboete-ma vaer voi Nhandejry, hei upe pygwa-pe Hesu omombeu-vy.

Hesu omombeu judeu ruvixa kwry-pe omboasyha

ramo, ojerova oma-vy judeu rekomboehaty-rehe, fariseu kwry-rehe ave: Apomboasy voi pe-my. Pehasa asy vaer pe. Pe katu pende pya kyaha pemo kwaa. Pejoko omoirse vae-pe omoir e hagw Nhandejry gwuvixar-pe. Pe ae napemoirsi xupe. Ha imoirsehry katu ndapeipoti omoir xupe. Upa-gwi pehasa asy vaer, hei xupe kwry Hesu. 14 Apomboasy voi pe-my. Pende poriahu vaer. Pehasa asy vaer pe, pende pya kyaha pemo kwaa vae. Tembirekokwe rembiporu pemonda heraha-vy. Upi pejehexa uka por hagw, pene nhe mbuku orao apo-vy Nhandejry-pe. Upa-rehe pene mbohasa asyve vaer Nhandejry. Apomboasy voi pe-my. 15 Pehasa asy vaer pe pende pya kyaha pemo kwaa vae. Opa-rupi pegwata peho-vy. Tet tet-rupi peho ygwasu-rupi peho ave. Hat eterei pembaapo pete judeu e vae ojehesa rerova uka hagw pendjehe. Ha upe rire katu ojehesa rerova uka rire, pembohekoha vai xupe. Upe pemokambara xupe vae, pende rekoha vaiha-rami, pembohekoha vaive pendhegwi. Upagwi oromboasy voi, hei fariseu kwry ndive judeu rekomboehaty-pe. Upi hei jevy: 16 Pehasa asy vaer pe. Ndapehexi pene renonder. Upixa reheve peporogwerahase joty mo. Ndohexi gwenonder vae-rami peiko. Upixa reheve peporomboese mo joty peiko-vy. Peporomboe avy peiko-vy: Ajapo-ta xe nhe Nhandejry rga kakwaa rry-py ajapo-ta xe nhe, jae ramo, jae rei. Ndajajapi ramo jepe nhane nhe, mbaeve joty ndajajejavi peje mo peiko-vy. Ha Ajapo-ta xe nhe Nhandejry rga pygwa ouro gwigwa rry-py, jae ramo katu ndajae rery. Ndikatiry nhande apu jae vaekwe-rehe. Jajapo-ta mo vaekwe-rehe, ndajajapi ramo, jajejavy-ma vaer peje peporomboe avy-vy. Ha hae-ta pe-my: Nhandejry rga rry-py jae ramo, Nhandejry rga pygwa ouro gwigwa jae ramo ave petexa. Pene remimo moki mo, ha xe katu amopetexa joty. Peporomboe avy voi. 17Pe pene arandu e. Ndohexi gwaper

13 Upe

(Mc 12.40; Lc 11.39-42,52; 20.47)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

75

MATEUS23

vae-rami peiko. Maer, Gw Nhandejry pygwa ouro gwigwa tuvixa mbaeve Nhandejry rga-gwi peje? Ndahai upixa. Nhandejry rga kakwaa ae katu omomarangatu gw ouro gwigwa, hei inharandu eha kwaa uka-vy xupe. 18 Upi hei jevy: A-rami peporomboe avy peiko-vy: O upe apykagwasu hiri nhamoka haty Nhandejry mboete-vy, altar hry vae. Hae hry-py ajapo-ta xe nhe, jae ramo, jae rei peje. Ha, Ajapo-ta apykagwasu ri Nhandejry-pe nhane remimer rry-py, jae ramo katu, ndajae rery. Ndikati nhande apu jae vaekwe-rehe peje mo, hei xupe kwry. 19 Pehexa e vae-rami peiko, hei. Maer, Nhane remimer tuvixa mbaeve upe apykagwasu-gwi peje. Ndahai upixa. Upe apykagwasu ae katu omomarangatu nhane remimer hiri nhamo vae, hei. 20 Aipo ramo, Upe apykagwasu kakwaa rry-py ajapo-ta xe nhe peje ramo, Entro apyka ri oiko vae gwive rry-py ajapo-ta xe nhe hei hagwe-rami ave peje. Ndikatiry pejapo e pene nhe. Pene remimo moki mo, xe amopetexa joty, hei. 21 Nhandejry rga rry-py ajapo-ta xe nhe peje ramo, Nhandejry rga-py o vae rry-py ajapo-ta xe nhe hei hagwe-rami ave peje. Petexa ijoja pene nhe. Ndikatiry pejapo e pene nhe, hei. 22 Yvy pygwa rry-py ajapo-ta xe nhe peje ramo, Nhandejry ogwapy haty rry-py ajapo-ta xe nhe hei hagwe-rami peje. Upe-py ogwapy Nhandejry nhande ruvixa. Nhandejry rry-py ajapo-ta xe nhe hei hagwe-rami peje. Petexa ijoja pene nhe. Ndikatiry pejapo e pene nhe, hei. 23 Upi hei jevy judeu rekomboehaty kwry ndive fariseu kwry-pe: Apomboasy pe-my. Pehasa asy vaer, pe pende pya kyaha pemo kwaa vae. Heta o pene remit ikarape vae. O hortel, o erva doce, o cominho. Upa pene remiur ndive pene remimbojehear pembohe por hagw tembiu. Mix eterei ramo jepe, dez-gwi peme pete joty Nhandejry-pe. Ha Moiss amyr remimombeukwe pende rekohar tuvixave vae-rehe katu napepeni. Imarangatuve vae-pe napehendusiry peiko-vy. Hei vaekwe pe-my pejogwereko por hagw, pejoporiahuvereko hagw, pende-rehe ojerovia tee hagwe-rami joty peiko hagw. Upa nhe imarangatuve vae napehendusiry. Hae-ta pe-my: Mixve vae-rehe pende resari eha-rami ave, pepena katu tuvixave vae-rehe, hei. 24 Ndapehexi pene renonder. Upixa reheve peporogwerahase joty mo. Pono mix vae reheve hoyu, trapo-py ombogwa vae-rami peiko. Hou vaer-gwi oipease vae-rami peiko. Ha heta hiupy e reheve okaru vae-rami peiko joty. Mixve vae-rehe pepena. Tuvixave vae-rehe ndapehexiry. Tuvixave vae-rehe napepeniry, hei xupe kwry Hesu. 25 Upi hei jevy gw judeu rekomboehaty kwry ndive fariseu kwry-pe: Apomboasy pe-my. Pende poriahu vaer. Pehasa asy vaer pe pende pya kyaha pemo kwaa vae. Eremopot por mo kpo nde prato ave. Ijape rei eremopot. Ipy pygwa katu neremopotry. Pendejupe gwar peipotave

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS23

76

tave. Pemonda monda-py pekaru. Upa-gwi nde kpo nde prato ave ijape rei eremopot. Ipy pygwa katu naipotry. Ipy-py eremo eremondapyre. 26 Ne arandu e vae. Hesapyso e vae-rami nde ereiko. Kpo eipyhi ranhe. Upixa hiri ipot ave vaer. Nde pya pot ramo, ne rembiapo ave ipot vaer, hei xupe kwry. 27Upi hei jevy gw judeu rekomboehaty kwry-pe, gw fariseu kwry-pe ave: Apomboasy pe-my. Pehasa asy vaer pe pende pya kyaha pemo kwaa peiko vae. O yta onhembojegwa vaekwe morot vae-py. Ijehexa rei ipor ete voi. Ha ipy-py katu hynyh o-vy ivai vae. Omano vaekwe kgwe heta o ipy-py. 28 Upixa ete pende rekoha por vae-rami pende jehexa rei. Pende rova-py mbaeve ndapereki. Pende koty py-py ivai voi. Pejapose vae rei pejapo, hei upe judeu ruvixa kwry-pe.

Hesu omombeu judeu ruvixa kwry ohasa asy ete vaer


29 Upi hei jevy gw judeu rekomboehaty ndive fariseu kwry-pe: Apomboasy eterei pe-my. Pehasa asy vaer pe pende pya kyaha pemo kwaa vae. Pene rami amyr ojuka vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe. Heta hekoha por vae-pe ojuka ave vaekwe. Ha y katu pe pejapo ijyta pemo por hagw. 30 Peje ave: Yma jaiko ramo rae, nanhamoiriry ar rae nhane rami amyr-pe jajuka hagw Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe peje pendjehe. 31 Aipo ramo, pene nhe-py gw oporojuka vaekwe remiarirre voi rae pe. 32 Hae kwry hekokwe-rami pende reko vai voi rae, hei. Aipo ramo, peiko katu hekokwe-rupi, hei xupe kwry. 33 Pe mbi ipoxy vae reko-rami peiko vae. Pende ru reko vai niko mbi-rami. Mombyry ojhegwi pene mondo vaer Nhandejry pende rereko asy hagw-py. Ndaiporivi pene resendehar. 34 Upa-rehe ambou vaer pe-my gw Nhandejry nhe-py omombeu vaety gw hiarandu vae ave ambou vaer, hei. Gw porohekomboe vaety ambou vaer ave pe-my. O gw pene rembijuka ukar. O gw kurusugwasu-rehe pene remimor. O gw peporahi haty haty-rupi pene remimbopir. Upa tet tet-rupi pene remimos mosr. 35 Heta o hekoha por vaekwe ne rami amyr rembia amyrkwe. Yma gware gwive y peve katu ojuka juka joty hekoha por vaekwe-pe. Yma ete oiko vaekwe Abel amyr. Ipya pot vaekwe hae. Ha ojuka ypy xupe vaekwe. Upi katu heta vae-pema ojuka juka. Baraquias ray Zacarias amyr peve, ojuka juka vaekwe. Upe Zacarias Nhandejry kwatia nhe-rehe omo paha-ma vaekwe. Hae ipya pot vae. Ha pene rami ojuka joty xupe Nhandejry rga kakwaa-py. Imarangatu ete vae ha-py, onhegwah e haty renonde-py, apykagwasu kupe-py, ipa-my ojuka xupe. 36 Aipo ramo, anhetegwa vae amombeu-ta pe-my, hei. Abel amyr gwive Zacarias amyr peve ojuka meme hekoha por vae-pe. Upe ojejuka hagwerehe gwive apogwereko asy uka vaer voi pe-my. Pene rembia amyr-rehe

(Lc 11.47-51)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

77

MATEUS23,24

apombohasa asy uka vaer. ygwa ohasa asy vaer entro yma gwive ojejuka uka vaekwe-rehe, hei gw judeu rekomboehaty-pe, fariseu kwry-pe ave.
Hesu omombeu Jerusalm tet mygwa-rehe gweko kirirha

hei Jerusalm tet mygwa-pe: Apomboasy eterei pe-my. Nhandejry nhe-py omombeu vaety pene rembijuka juka voi. Pe-my hemimbou ita-py pene rembiapi api voi. Upixa pende reko jepe, xe apomboatyse tyse mo joty pe kwry-pe pene mitgwe reheve apokwav kwavse-vy, hei. Yrugwasu ogweroaha-rami gwary, apomboatyse mo. Ha napenhekwav ukasi joty xe-vy, hei. 38 Pene ret peheja vaer. Pende ro nde rga nandi-rupi o vaer. 39 Xe haetama y pe-my. Ndaxe rexa movi-ma y. Ha upe rire katu xe aju jevy ramo, Nhandejry rry-py eregwah-ma ereju-vy. Tande rovasa por katu Nhandejry peje vaer. Upe ry-py xe rexa jevy vaer pe, hei Jerusalm tet mygwa-pe Hesu.

37Upi

(Lc 13.34-35)

24

Ohasa asy vaer rehegwa nhe


1Ha

upi katu os oho-vy Hesu Nhandejry rga kakwaa-gwi. Oho jave ohogwait ogwah-vy Hesu-pe hemimboe kwry: Ehexa katu ga kakwaa. Heta voi ikoty, hei xupe hikwi. 2 Ha Hesu hei: Pe ae katu pehexa upa ga kakwaa, hei. y oime por. Ha anhetegwa vae amombeu-ta pe-my, hei. Ita heta omohimba vaer, omosarambipa vaer. Ndojepota movi ojehe, hei gwemimboe kwry-pe. 3 Ha upi katu oho Hesu Oliveiras yvyaty-py. Hiri ogwapy. Ogwapy jave Hesu anho otopa ha-py oho hemimboe kwry, hei xupe oporandu-vy: Arakae tipo omohimba-ta? Arakae tipo ojehu vaer ne remimombeu? hei oporandu-vy xupe. Mbaixa po oroikwaa vaer imombeuhry? Arakae tipo ereju jevy vaer? Opa-tama ramo ko yvy, mbaixa po oroikwaa vaer imombeuhry? hei oporandu-vy xupe hikwi. 4 Upe ramo hei Hesu: Xke pene mbotavyse vaer. Ani joty pende tavy xupe. 5 Heta ojekwaa vaer ou-vy xe rry-py vrami mo ou vae. Xe Cristo pene remihaar vae voi hei vaer mo jehe pe-my, onhembocristo raanga-vy, oporombotavy rei-vy. 6 Pehendu vaer pene pa-rupi onhorair ramo. Mombyry onhorair vae rerakw pehendu ave vaer. Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Ani pekyhyje te upa-rehe. Upa oiko vaer voi. Upa oiko-ma ramo, ner vyteri ogwah Nhandejry nhe apy-py. 7Ha tet mygwa onhorair vaer outro tet mygwa ndive. Mburuvixagwasu rei onhorair vaer outro mburuvixagwasu rei ndive. Ndaiporivi-ma vaer hou vaer. Yvy ryri oiko vaer ave heta rendapy. Opa-rupi ndoiko memi ramo jepe, oiko vaer joty, hei. 8 Upa-rupi

(Mc 13.1-13; Lc 21.5-19)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS24

78

pehasa asy ramo, ner vyteri pehasa asy ete peiko-vy. Kunha imemby-ta vae hasy xupe. Ha upe rire katu hasyve syve oho-vy xupe imemby hagw. Upixa ete yvypry ohasa asy vaer. Ha upe rire katu ohasa asyve syve oho-vy. 9 Upe ramo pende pyhy vaer pende rereko asy hagw pende juka hagw. Entro tet tet rupigwa ndaijai vaer pende-rehe. Xhegwi katu pende rereko vaer aki-rami. 10 Upe-ma ramo heta ova vaer Nhandejry rape-gwi, hei. Ojopyhy uka vaer ojehe ijae-vy. 11 Ojekwaa vaer ojhegwi rei omombeuse rei vae. Nhandejry nhe voi xe remimombeu hei rei vaer jehe heko vai omboe hagw. Heta oporombotavy rei vaer oiko-vy. 12 Hetave tave rei hekoha vai vae. Heta hekoha vai o vae-gwi, hekoha por vae jepe, ndojohayhu porve rviry vaer okwa-vy. Ojohayhu vae-rami rei ojogwereko vaer. 13 Ha Nhandejry rape-gwi ova e vae katu ko yvy opa ete peve, oresende vaer xupe Nhandejry. 14 Omombeu ranhe vaer opa-rupi nhe por. Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe omombeu ranhe vaer entro tet tet-rupi oiko-vy, enterove ohendu hagw. Ha upe rire ae katu omomba ete-ma vaer ko yvy, hei. 15 Upi oiporu Hesu Nhandejry kwatia nhe: Kwatia-rehe Daniel amyr remimogwe a-rami hei: O vaer pe ivai ete vae, pene momar vae. Nhandejry koty pygwi pene mos vaeri hei Hesu. Upa nhe eikwaa por y eremonhe vae. Upi hei Hesu: Yma hei hagwe-rami, pehexa vaer upe ivai ete vae, Nhandejry rga kotypy onhemo ramo. Imarangatu ete vae rendagwe-py, teko rei mbae o e haty-py pehexa vaer upe ivai ete vae pene momarhar. 16 Pehexa-ma ramo upe vae, pyae voi tokanhymba kuri Judia yvy pygwa kwry ojei-vy. Yvyatygwasu ri-rupi tokanhy kuri ojei-vy. 17Ogwejy ramo ga ri o vae, ani oike koty-py ogweraha hagw mbaeve. 18 Ha kokwe-py o vae ani oho jevy ranhe gwgapy oipyhy hagw oao. Pyae ae kuri tokanhymba katu ojei-vy, hei. 19 Upe ry-rupi iporiahu vaer kunha imemby-ta vae, omokambu vae ave. Apomboasy pe-my, hei. 20 Roy eterei-rupi pekanhy ramo, ivaive ar pe-my. Upa-rehe pemo katu Nhandejry-pe pene nhe pono ivai ete pe-my. Pono royha ra-py ojehu, pono japytuuha ry-py ojehu ave, pejapo orao. 21 Upa ry-py ohasa asy eterei vaer. Ko yvy rembypy oiko jave upa ry e mboyve ndohasa asy etiry vaekwe. Upa ry-py ae ohasa asy eterei vaer. Ha upe rire katu ndohasa asy etevi-ma vaer. 22 Ha Nhandejry katu nombohasa asy hetave ryiry vaer. Ombohasa asy hetave ry ramo rae, opa-ma ar rae enterove ko yvypry. Ha gwembiporavo-rehe opena por-gwi ae katu, nombohasa asy hetave ryiry vaer. 23 Upe-ma ramo, Ema katu. Upe vae Cristo voi o hei vae parae pe-my. Ema katu. Upe vae Cristo voi o ave hei vae parae pe-my. Ani perovia inhe. 24 Ojekwaa vaer ou-vy hekoha vai vae. Cristo pene remihaar vae voi xe hei rei ar jehe pe-my. Nhandejry nhe amombeu

24.15 Dn 9.27; 11.31; 12.11


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

79

MATEUS24

voi hei rei ar ave jehe. Hexapyr-rupi voi hembiapo vaer ohekoporu ou-vy ramo. Ohexa uka vaer gwembiapo tuvixa vae, ikatu ramo itavy hagw mo xupe Nhandejry rembiporavo. Xke. Ani joty pende tavy xupe. 25 Pejeapysaka katu. Ko mbae oiko e ngatu amombeu-ma kuri pe-my, hei. 26 Aipo ramo, Amoete tekwaty e-my oime Nhande Rykey tee vae hei vaer parae pe-my. Ani joty peho. A-py koty-py oime Nhande Rykey tee vae hei vaer parae pe-my. Ani joty pende tavy xupe. Ani perovia joty inhe. 27 Upixa xe, Nhande Rykey tee vae, ndaju jevy moiry. Kwarahy res-gwi kaaru peve overa vae pehexaha-rami ae katu, xe aju jevy vaer. 28 Ojhegwi rei yruvu mbae retekwe-py pyae ou meme vae-rami ave ae aju jevy vaer. Entro xe remimombeu oiko-ma ramo, aju jevy-ma vaer, hei Hesu omombeu-vy gwemimboe kwry-pe.j

Hesu omombeu ogwah jevytaha ry

hei jevy Hesu: Upe-ma ramo ohasa asy ete rire-ma, ojeo vaer kwarahy rendy. Ha jasy nahendy movi. Ha oki vaer yvy-gwi jasytata. Ova ova vaer gwendagwe-gwi entro yvy rehegwa imbaraete vae.k 30 Upe-ma ramo ojekwaa vaer yvy-py oikwaa uka vae xe aju jevy hagw-rehe. Ha enterove tet tet mygwa ko yvy ri o vae gwive onheapir-vy ojaheo vaer. Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy ramo arai-rupi xe rexa vaer. Xe puakaha reheve aju vaer pende resa mbojevy vaer xe rendy por tee-gwi, xe rexa-ma vaer aju ramo.l 31 Mimbygwasu nhe-py ambou vaer xe rembigwi yvy pygwa ombojogweroaty hagw heraha-vy xe rembiporavokwe. Opa-rupigwi ombojogweroaty vaer. Kwarahy res-gwi, kwarahy reike-gwi ave ombojogweroaty vaer heraha-vy. Arapopy-gwi ave, yvyapy-gwi ave, yvyapy arendaja gwive ombojogweroaty vaer, hei xupe kwry omombeu-vy.

29Upi

(Mc 13.24-27; Lc 21.25-28; Ap 1.7)

32 Upi hei jevy Hesu: y amombeu-ta pe-my ojehu vaer rehegwa nhe figo mta rehegwarami peikwaa por hagw xe agwah jevytaha ry, hei. O figo mta. Hoky kyru jevy-ma ramo, hogwe pyahu jevy-ma ramo, pehexa-ma voi. Pehexa-ma ramo, peikwaa-ma voi opa-ma rae roy. ry raku jevy-tama, peje. 33 Upixa ete upe ojehu vaer gwive pehexa ramo, peikwaa vaer oike-ta vae-rami xe agwah jevytamaha ry. 34 Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Entro pe-my xe remimombeu oiko vaer. Judeu kwry oiko reheve joty

(Mc 13.28-31; Lc 21.29-33)

Figo mta rehegwa nhe

24.15-28 Mc 13.14-23; Lc 21.20-24

24.29 Is 13.10; 34.4

24.30 Dn 7.13

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS24

80

ojehu vaer. 35 Opa vaer ry yvy ave. Ha xe remimombeu xe nhe katu nombopapa moiry, hei gwemimboe kwry-pe omombeu-vy gwenonder. (Mc 13.32-37; Lc 12.37-40; 17.26-30,34-36; 1 Ts 5.2-3)
Hesu omombeu gwemimboe kwry-pe orepara hagw

hei jevy Hesu: Mbavae ry-py po ojehu vaer ndajaikwairy, hei. Arakae ra-ma po ojehu vaer ndajaikwairy. Nhandejry rembigwi yvy pygwa jepe ndoikwairy. Xe tary jepe ndaikwai ave. Nhandejry xe Ru hae anho mante oikwaa, hei. Arakae ra-ma po aju jevy vaer ndapeikwai-gwi, perepara rei voi katu peiko-vy. 37-38 Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy ramo, yma gware-pe ojehu hagwe-rami ave ojehu jevy vaer, hei. Yma ete No amyr oiko jave, y ovu e mboyve, okaru por rei okwa-vy vaekwe yma gware. Omenda vaekwe okwa-vy. Upixa vaekwe oiko jave, oike-ma vaekwe kanoagwasu-py No amyr vaekwe. 39 Ojupe ojehu vaer ndoikwai vaekwe yma gware. Ojupe ojehu vaer-rehe naimytueiry vaekwe oiko-vy hikwi. Upe-ma ramo, pyae ovu xupe kwry imonhapymimbahar y. Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy hagw ry-py, upixa ete ojehu jevy vaer. Mbavae nipo ojehu vaer xupe kwry ndoikwairy yvypry. 40 Kokwe-py moki ombaapo jave, pete ogweraha vaer, pete oheja vaer. 41 O vaer moki kunha oipokyty jave ojehe itagwasu-py omongui hagw. Pete ogweraha vaer, pete oheja vaer. 42 Upa-gwi haarvy perepara katu xe agwah hagw-rehe. Arakae ry-pyma po xe pende Jry aju jevy vaer ndapeikwai-gwi, perepara rei katu peiko-vy, hei. 43 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe peikwaa por hagw. ga jry rehegwa nhe-rami amombeu-ta pe-my pehaar hagw peiko-vy. ga jry-pe arakae ra pyhare ou-ta imonda vae hei-vy, ndoki ar rae oreparavy. Nomoinge ukiry ar rae imondase vae-pe. 44 Upixa ete perepara katu peiko-vy pe ave xe Nhande Rykey tee vae aju jevy vaer-rehe. Upa-gwi xe raar-vy peiko katu, hei gwemimboe kwry-pe omombeu-vy.

36 Upi

Tembigwi rekoha rehegwa nhe

oiporu jevy Hesu ga jry rehegwa nhe jarepara por hagw nhande-vy oikwaa uka-vy. Tembigwi rekoha rehegwa nhe-rami omombeu: O vaekwe ga jry, hei. Heta o hembigwi. Kivae po hekoha por-ta, kivae po hekoha vai-ta amombeu-ta pe-my. ga jry mombyry oho-ta ramo, pete gwembigwi hese ojerovia vae-pe, hiarandu vae-pe ave: Enhangareko por katu xe rga pygwa-rehe gwive hei. Jakaru karuha ra-py pete te vae-pe embojao jao xupe kwry hemiur kwry eremongaru-vy hei gwembiporavo-pe oho-vy. 46 Upi ogwah jevy-ma ou-vy ijry. Onhe ojapo vae-pe otopa ramo, ojohu por vaer hembiapokwe. Ipor vaer xupe. 47Anhetegwa vae amombeu-ta

45Upi

(Lc 12.42-48)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

81

MATEUS24,25

pe-my: y ae xe mbae reta-rehe gwive enhangareko meme ereiko-vy hei vaer inhe ojapo vae-pe. 48 Ha inhe apo eha-pe katu ivai vaer. Ndojohu pori vaer hembiapokwe. Upe inhe apo eha: Hiare-ma xe jry hei rei ar ojupe. 49 Upa-gwi oinup nup oir hembigwi kwry-pe hereko asy-vy. Okau vae ndive okaru oiko-vy. 50 Upe ramo ijry ogwah jevy vaer ou-vy. Hese naimanduavi jave, oikwaa e ete jave, ogwah jevy-ma vaer ou-vy. 51 Ogwah rire, ombohasa asy vaer xupe. Ojhegwi mombyry omondo vaer xupe. Gw opya kyaha omo kwaa vae renda-py omondo vaer xupe. Upepy ojaheo vaer Nhandejry-rehe onhemoyr-gwi. Onhemohingyry ngyru vaer oiko-vy. Omondo hagwe-pe has vaer onhemboasy-vy. Upa-gwi perepara por katu peiko-vy pe ave, hei Hesu gwemimboe kwry-pe.

hei jevy Hesu gwemimboe kwry-pe: Amombeu-ta pe-my xe agwah jevytaha ry kunhata rehegwa nhe-rami, hei. O vaekwe dez kunhata. Omenda-ta vaepe omoir. Upe kunhata hei Nhandejry nhande ruvixa-pe omoirse vaer-rehe. Oho ohogwait-vy upe kwimbae omenda vae-pe. Tataendy reheve oho. 2 Cinco o hiarandu por e vae. Cinco o hiarandu vae. 3 Upe inharandu por e vae tataendy reheve oho. Ha tataendyvy ryru oheja. 4 Ha upe hiarandu vae katu tataendyvy ryru reheve oho. 5 Hiare ogwah hagw ou-vy upe omenda vae. Ohaar jave hapehi oke-ma. 6 Ha upe rire katu pyhare mbyte-py o onhe hat vae: Ogwah-ta ou-vy omenda vae. Tapeho katu pehogwait xupe hei. 7 Upe-ma ramo opaypa-ma hikwi upe dez kunhata. Upi opu pu omoatyr gwataendy. 8 Upi hiarandu por e vae hei: Ogwe-tama ore rataendy hei. Ne rataendyvy ryru-gwi eme mani katu ore-vy hei hiarandu vae-pe.

25

Hesu omombeu ogwah jevytaha ry kunhata rehegwa nhe-rami


1Upi

(Mt 25.5)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS25
9Name

82

moi hei. Orome ramo, ore-vy gwar ndoikovi vaer ore-vy. Tapeho katu ovende vaer-py, pejogwa pendejupe gwar hei hiarandu por e vae-pe. 10 Oho jave ojogwa hagw, ogwah-ma ou-vy omenda vae. Pe kunhata oho e vae oike ojei-vy indive jekarugwasu-py. Oknda-py omboty-ma. 11 Hiareve ogwah ou-vy hiarandu por e vae: Ore jry hei. Oroiketa ore ave hei omenda vae-pe. 12 Ha hae hei: Anhetegwa amombeu-ta pe-my. Xe ndoroikwai voi. Pe ndahai xe rei hei oikese mo vaepe, hei Hesu omombeu-vy kunhata rehegwa nhe-rami. 13 Upi hei jevy: Arakae ry-ma po xe agwah jevy vaer, arakae ra-ma po xe aju jevy vaer ndapeikwai voi. Ndapeikwai voi xe aju jevy hagw ry. Upa-gwi xe raar-vy tapeiko meme katu, hei Hesu gwemimboe kwry-pe.

Hesu omombeu ogwah jevytaha ry plata at rehegwa nhe-rami

hei jevy gwemimboe kwry-pe: y amombeu-ta pe-my xe agwah jevytaha ry plata at rehegwa nherami, hei. O vaekwe imbae reta vae. Upe imbae reta vae hei Nhandejry nhande ruvixa-rehe. Yvy ambue-py oho-tama ramo, oheni ou hagw gwembigwi kwry: Penhangareko katu xe mbae kwry-rehe hei xupe. 15 O oito moeda tuvixa vae hepy vae ouro gwigwa ogwereko vae. Pete vae-pe cinco ome. Pete vae-pe ome moki. Pete vae-pe pete ome oiporuruka-vy. Pete te oiporu kwaa hagw-rami ome. Upe-ma ramo os oho-vy. 16 Upe cinco ome ojupe vaekwe, pyae oiporu por oho-vy ome vaekwe ojupe. Cincove ogana oiporu por-gwi. 17 Haerami ave upe moki ome ojupe vaekwe ogana ave. Mokive ogana oiporu por-gwi. 18 Ha upe pete ome ojupe vaekwe ndoiporiry ijry ome vaekwe. Oho ojoo yvy-py ojaty hagw ome ojupe vaekwe. 19 Are rire upe hembigwi jry ogwah jevy-ma ou-vy. Oheni rire: Mbaixa peiporu pe-my ame vaekwe? hei oporandu-vy. 20 Upe cinco ome xupe vaekwe, cincove ogweru jevy xupe: Cinco ereme vaekwe xe-vy, xe Jry hei, Ko. Cincove agana vaekwe hei ojry-pe ome-vy. 21 Ipor eterei hei xupe. Nde reko por voi rae hei xupe. Ajerovia tee voi nde-rehe hei xupe. Mix vae-rehe erenhangareko por rae xe mbotavy e reheve hei xupe. y tuvixave vae-rehe oromonhangareko jevy-ta hei xupe. Xe moir katu onhondive javya hagw hei cincove ogana vaekwe-pe. 22 Upe moki ome xupe vaekwe ogwah ou-vy ave, Xe jry hei. Moki ereme vaekwe xe-vy. Ko. Mokive agana vaekwe hei ojry-pe ome jevy-vy. 23 Ohexa-vy ijry, Ipor eterei hei ovya-vy gwembigwi-pe ijry. Nde rekoha por voi rae. Ajerovia tee voi nde-rehe hei xupe. Xe mbotavy e reheve erenhangareko por rae mix vae-rehe hei xupe.

14 Upi

(Lc 19.11-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

83

MATEUS25

y tuvixave vae-rehe oromonhangareko jevy-ta hei xupe. Xe moir katu onhondive javya hagw hei mokive ogana vaekwe-pe. 24 Upi ogwah ave ou-vy upe pete ome xupe vaekwe: Orohexa kwaama, xe jry, nde reko-rehe hei. Ne mae rakate vae voi rae nde. Nde rapixa-pe, Penhemit xe kokwe-py, ere erejaty uka-vy. Ha upe rire katu entro hia vae gwive eremono uka ndejupe gwar. Nde rapixa-pe, Pemohi-vy penhemit xe kokwe-py, ere erejaty uka-vy. Ha upe rire katu entro hia vae gwive eremboaty uka ndejupe gwar hei. 25 Upixa-gwi xe kyhyje ndhegwi. Xe kyhyje-gwi, aha ajaty ne remimegwe yvy-py anhomi-vy. Ko. Ne mbae hei ojry-pe ome jevy-vy. 26 Nde rekoha vai voi rae. Ne ate voi rae hei gwembigwi-pe. Xe jry kokwe-py onhemit e reheve, omohi e reheve hemimono ogwerahapa ojupe gwar, ere rei kuri xe-rehe. 27Aipo ramo, maer nerenhongatiry xe mbae banco-py? Maer neremory ojeporu hagw-py, banco pygwa kwry oiporu hagw. Aipo ramo, xe aju jevy ramo, ome jevy-vy xe-vy, hetave ome ar mo xe-vy hei upe pete ome xupe vaekwe-pe. 28 Upi hei upe pygwa-pe: Pete ogwereko vae-gwi eipea jevy xugwi, eme dez ogwereko vae-pe hei. 29 Ogwereko vae-pe omeve vaer hetave tave ogwereko hagw. Ha ogwereko e vae katu mix ogwereko vae jepe oipea jevy vaer xugwi. 30 Ha xe rembigwi inhate vae-pe katu, pemos katu xupe imondo-vy pyt kwa-rupi. Upe-py ojaheo vaer. Has vaer onhemboasy-gwi. Nhandejry-rehe onhemoyr-gwi, onhemohingyry ngyru vaer oiko-vy hei gwembigwi kwry-pe, hei Hesu ogwah jevytaha ra kwaa uka-vy.

hei jevy xupe kwry Hesu: Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy vaer. Xe ae xe reko-rupi aju vaer, hei. Enterove vae remimboeter-rami ajehexa uka ar aju-vy. Xe ndive ou vaer entro Nhandejry rembigwi yvy pygwa gwive. Oroju ramo, pe apykagwasu hesak vae, mburuvixagwasu gwapy haty ramigwa ri agwapy-ma vaer pete te hembiapo apokwe-rehe areko hagw, hei. 32 Entro tet tet mygwa ko yvy-py o vae gwive onhomboatypa vaer ou-vy xe renonde-py. Ogwah ramo ou-vy xe renonde-py aipea pea vaer ojhugwi hembiapokwe-rami. Herekwa cabrito kwry-gwi ovexa oipeaha-rami ave xe aipea vaer hekoha vai vae-gwi hekoha por vae, hei. 33 Hekoha por vae xe amo vaer xe akata-koty. Xe asu-koty amo vaer hekoha vai vae. 34 Upe ramo xe huvixagwasu vae hae-ta xe akata kotygwape: Peju katu pe xe Ru rembihovasa vae. Peju katu. O pe-my gwar. Ko yvy rembypy gwive omo vaekwe pene renagw. Peiko katu Nhandejry pende ruvixa ndive pemoir-vy. 35 Xe varea ramo, xe mongaru vaekwe. Xe

31Upi

(Mt 13.36-43,47-50; Ap 20.11-15)

Hesu ogwereko vaer kente-pe hembiapo apokwe-rehe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS25

84

yuhi ramo, xe mboyu vaekwe. Xe ndareki ramo xe agwah hagw xe mogwah joty vaekwe nde ha-py. 36 Opi-vy aiko jave, ereme vaekwe xe-vy xe aor. Xe rasy ramo, erenhangareko vaekwe xe-rehe. Preso anhemo jave, xe mbovya hagw ereju vaekwe. Upa-gwi peiko katu Nhandejry pende ruvixa ndive pemoir-vy hae vaer hekoha por vae-pe, hei. 37Upe ramo hei rei vaer xe-vy: Arakae tipo erejehexa uka arakae nde varea ramo, ore Jry? Arakae tipo oromongaru arakae? Arakae tipo erejehexa uka nde yuhi ramo? Arakae tipo oromboyu arakae? 38 Arakae tipo eregwahse arakae ore ha-py? Arakae tipo erejehexa uka opi-vy ereiko ramo? Arakae tipo orome arakae nde-vy nde aor? 39 Arakae tipo erejehexa uka arakae nde rasy ramo? Arakae tipo oronhangareko nde-rehe arakae? Arakae tipo preso erenhemo ramo, orogwah nde ha-py? Arakae tipo orombovya orogwah-vy arakae nde ha-py hei vaer oporandu-vy xe-vy, hei. 40 Upi xe huvixagwasu vae hae vaer xupe kwry: Anhetegwa amombeu-ta pe-my. Erejapo por jave xe rei-pe, xe-vyma ave erejapo por-ma. Xe rei hekoive vae-pe jepe ereipytygw tygw jave, xe-vy ave-ma xe pytygw hae vaer hekoha por vae-pe, hei. 41 Upi hae vaer xe asu kotygwa-pe: Tapeho katu xhegwi. Xe remimboyker-ma voi pe. Oime tata anhy ruvixa pegwar, hembigwi kwry pegwar ave. Upe tata nhepyr opa e vae. Tapeho katu upe-py. 42 Xe xe varea ramo vaekwe, napepena peniry joty vaekwe xe-rehe xe mongaru hagw-rehe. Xe yuhi ramo, napepeni vaekwe xe-rehe xe mboyu hagw-rehe. 43 Xe ndareki ramo xe agwah hagw, naxe mogwah uki vaekwe pende ha-py. Xe opi-vy aiko ramo, napemesiry vaekwe xe-vy xe aor. Xe rasy ramo, xe preso anhemo ramo ave, napenhangarekiry xe-rehe vaekwe. Upixa xe hae vaer xe asu kotygwa-pe, hei. 44 Upe-ma ramo hei-ma vaer xe-vy hikwi: Arakae tipo eregwah ore ha-py nde varea ramo, ore Jry? hei vaer xe-vy. Arakae tipo noromongari vaekwe? Arakae tipo erejehexa uka nde yuhi ramo? Arakae tipo noromboyi vaekwe? Arakae tipo noromogwah uki nderereki ramo eregwah hagw? Arakae tipo noroipytygwi opi-vy ereiko jave? hei vaer xe-vy. Nde rasy ramo, preso erenhemo jave, arakae tipo noroipytygwi? hei vaer xe-vy xe asu kotygwa, hei Hesu. 45 Upe jave hae ar xupe kwry: Xe huvixagwasu vae anhetegwa amombeu-ta pe-my. Xe rei-pe nderejapo pori jave, xe-vyma ave nderejapo poriry rae. Xe rei hekomirve vae-pe jepe nereipytygwiry jave, xe-vyma ave naxe pytygwiry rae, hae vaer hembiapo vai vae-pe, hei. 46 Upe jave ojerereko asy haty-py opa e reheve ojei vaer hekoha vai vae. Ha hekoha por vae katu oikove meme vaer Nhandejry ndive opa e reheve, hei gwemimboe kwry-pe Hesu ogwah jevy hagw ra-py oikwaa uka-vy.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

85

MATEUS26

26

Judeu ruvixa kwry onhomboe mboe Hesu-rehe ijuka hagw


1Ko vae nhe omombeupa rire, hei jevy gwemimboe kwry-pe Hesu: 2Peikwaa moki ry rire oiko-ta aretegwasu hry vae pscoa. Upe

(Mc 14.1-2; Lc 22.1-2; Jo 11.45-53)

ry-py xe Nhande Rykey tee vae kurusugwasu-rehe xe mo vaer po-py xe me vaer xe reraha-vy xe juka uka hagw, hei jehe, aretegwasu pscoa-rehe ave. Upe ry-py nanhamboviry vaekwe jau vaer. Nhane mandua ave nhane rembypy ojerereko asy hagwe-rehe. Yma ete upe ry-py os vaekwe gw hese ipuaka vae po-gwi. Upa-rehe jareko aretegwasu pscoa koy peve. 3 Upe ramo pai ruvixa kwry, judeu ruvixa kwry ndive ojogweroatyma hikwi. Caifs pai ruvixagwasu rga kakwaa-py ojogweroaty. 4 Upe-py koty-py onhomboe mboe Hesu-rehe hikwi: Nhambotavy xupe jaipyhy-vy jajuka hagw, hei Hesu-rehe hikwi. 5 Arete-py ae ani jaipyhy xupe, hei. Atra-py jaipyhy ramo, onhembopoxy ar ijaty jaty vae kente kwry nhande-vy, hei jehe Hesu pyhyhar kwry.

(Mt 26.2)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS26

86

Upa-gwi oipyhy nhemise Hesu-pe hikwi.


Kunha onhoh Hesu ak-rehe omohyakw por-vy xupe

Hesu katu oime Betnia teti-my. Simo rga-py oime. Upe Simo mbaasy vai-gwi ijai aipa vaekwe nhaheni xupe vae. 7 Upe ramo ogwah ou-vy pete kunha. Hyakw por tee vae hyru reheve ogweru. Pe hyru ojejapo vaekwe alabastro-gwi. Ita kyra rendy-gwi ojapo vaekwe. Ha hyakw por vae hepy eterei voi. Upa oipyhy onhoh Hesu ak-rehe. Ogwapy jave okaru-vy onhoh hese omohyakw por-vy xupe. 8 Upe vae ohexa ramo, ogweropoxy-ma hemimboe kwry: Maer po onhoh rei pe hyakw por vae Hesu ak-rehe? hei ojupe hikwi oporandu-vy. 9 Hepy eterei vae onhoh rei, hei ojupe. Maer po rae hepy-rehe nomeiry rae, hei. Maer ndogweri rae hepykwe ome hagw iporiahu vae kwry-pe. Ome ramo rae hyakw vae repykwe, iporve ar rae, hei kunha rembiapo-rehe hikwi. 10 Upa hei vae oikwaa-ma Hesu: Maer po ko kunha-pe eremoak rasy? hae hei. Hembiapo por ete voi xe-vy, hei xupe kwry. 11 Pene pa-my oime meme vaer iporiahu vae. Ha xe ae katu naime memi vaer aiko-vy pene pa-my, hei xupe kwry. 12 Omano vaekwe jajaty hagw nhamohyakwha-rami, amano e ngatu xe mohyakw ranhe ko kunha, hei. 13 Hae-ta ko kunha-rehe anhetegwa vae. Opa-rupi entro ko yvy-rupi, mamo xe rehegwa nhe por omombeu mbeu ha-rupi ave omombeu vaer voi ko kunha rembiapo por-rehe imandua hagw hese, hei gwemimboe kwry-pe Hesu kunha-rehe.

6 Ha

(Mc 14.3-9; Jo 12.1-8)

Aipyhy uka-ta pe-my Hesu hei Judas

ramo pete hemimboe kwry vae, Judas Iscariotes hry vae, oho pai ruvixa kwry ha-py: 15 Aipyhy uka-ta pe-my Hesu, hei. Mbovy erepaga-ta xe-vy aipyhy uka ramo pe-my? hei oporandu-vy Judas. Ha ipyhyhar hei: Trinta prata gwigwa moeda orome-ta nde-vy, hei Judas-pe hikwi. 16 Upa nhe omopor Judas. Omopor rire-ma, orepara oiko-vy Hesurehe Judas ipyhyhar-pe omombeu hagw ra raar-vy.

14 Upe

(Mc 14.10-11; Lc 22.3-6)

upi katu aretegwasu-py ogwah ou-vy Hesu ha-py hemimboe kwry. Upe vae semana-py mbojape ovu e vae jau. Oiko-ma ramo upa semana, ogwah ou-vy Hesu ha-py hemimboe kwry:
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

17Ha

(Mc 14.12-21; Lc 22.7-14,21-23; Jo 13.21-30)

Hesu omongaru gwemimboe kwry-pe

87

MATEUS26

Kipy tipo orombogwejy-ta nde-vy ne remiur nhane mandua hagw pscoa-rehe jakaru-vy? hei oporandu-vy Hesu-pe. 18 Ha Hesu hei xupe kwry: Tapeho katu tet-my. O xe mogwahhar. Tapeho iha-py peje-vy: Hei kuri nhane mboehry: Onhemoagw-ma amano hagw ry. Nde rga-py xe mandua-ta pscoa-rehe. Xe remimboe kwry ndive akaru-ta peje kuri ga jry-pe, hei gwemimboe kwry-pe. 19 Upi oho ojapo Hesu nhe ombogwejy hemiur xupe. 20 Kaaru ete ramo ogwapy hae doze gwemimboe kwry ndive okaru hagw. 21 Okaru jave hei: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my, hei. Pete pene pa-my o vae xe mombeu vaer xe pyhyhar-pe, hei gwemimboe kwry-pe. 22 Ohendu ramo inhe, ojepya rerahapa-ma hese hikwi. Nombovyavi-ma xupe kwry: Xe tipo oropyhy uka-ta, xe Jry? hei. Xe parae, ndaxiry parae? onhemopete te oporandu-vy xupe. 23 Pete pende avyte-py o vae, hyru-py opo omo vae, xe mombeu vaer xe pyhyhar-pe, hei. Xe ndive omoak vae mbojape nha-py xe mombeu vaer, hei. 24 Xe Nhande Rykey tee vae aha vaer xe ajejuka uka hagw-py, hei. Nhandejry kwatia nhe hei hagwe-rami aha vaer. Ha xe mombeu vaer katu xe pyhyhar-pe amboasy eterei xupe. Ohasa asy eterei vaer. Iporve ar rae ndoiki ramo osyr-pe rae, hei gwemimboe kwry-pe. 25 Upe ramo: Xe parae, ndaxiry parae, xe mboehry? hei Judas, upe ipyhyharpe omombeu-ta vae. Nde voi, hei Hesu. Nde erenhemombeuha-rami voi nde, hei Judas-pe. 26 Okaru joa jave, hae oipyhy mbojape, otima por Nhandejry-pe. Upi ombopo mbopy mbojape ome gwemimboe kwry-pe omongaru joty: Ko, hei ome-vy. Heu katu. Ko mbojape xe rete-rehe hei, hei xupe kwry ojehegwigwa ome-vy. 27 Upi oipyhy ave copo, otima por Nhandejry-pe ome xupe kwry: Pe kwry peu katu ko vae copo pygwa, hei. 28 Ko copo pygwa xe rugwy-rehe hei, hei xupe kwry. Osyry vaer xe rugwy imbaraete hagw Nhandejry hei vaekwe. Yma Nhandejry, Amopot vaer kente kwry hei vaekwe. Upa nhe imbaraete-ma vaer xe rugwy osyry-ma ramo, hei. Heta kente-rehe ha-py osyry vaer xe rugwy omboyke hagw xugwi kwry hembiapo vaikwe, hei Hesu. 29 Hae-ta pe-my. Hau-ma kuri uva rykwere. y ae katu ndau movi-ma. Ha upe rire katu, xe Ru pende ruvixa oiko hatypy, hau jevy vaer, hei. Upe-py agwah ramo uva rykwere pyahu hau jevy vaer. Pene ndive hau jevy vaer, hei gwemimboe kwry-pe. 30 Upi oporahi rire, os oho-vy. Oliveiras yvyaty-py oho ojei-vy.m

26.26-30 Mc 14.22-26; Lc 22.15-20; 1 Co 11.23-25


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS26

88

Xe ndaikwai voi, ere vaer xe-rehe mbohapyha-rehe hei Pedro-pe

jave hae hei gwemimboe kwry-pe: Pe kwry pejehesa rerova-ta xhegwi. Ko vae pyhare-py xe reja-ta pe, hei. O Nhandejry kwatia nhe hei vae a-rami: Ajuka vaer herekwa osarambipa hagw ovexa hymba kwryn hei. Yma hei hagwe-rami, y xe juka-tama, hei. 32 Ha upe rire xe anhemoingove jevy rire katu, aha vaer Galilia yvy-py, hei. Pene renonde aha ranhe vaer, hei xupe kwry. 33 Upi Pedro hei: Gw ne ir kwry ndhegwi ojehesa rerova ramo jepe, xe ae katu ndoroheji joty vaer, hei Hesu-pe. 34 Anhetegwa vae amombeu-ta nde-vy, hei Hesu Pedro-pe. Etera ko vae pyhare-py, ner osapuki ramo gju, Xe ndaikwai voi ere vaer xe-rehe mbohapyha-rehe, hei xupe. 35 Ne ndive xe ajejuka uka ramo jepe, ndajehesa rerovi joty vaer ndhegwi, hei xupe Pedro. Xe ndaikwairy ndairy joty ar nde-rehe, hei Hesu-pe. Pedro hei hagwe-rami ave hei inhir kwry Hesu remimboe.

31Upe

(Mc 14.27-31; Lc 22.31-34; Jo 13.36-38)

Hesu ojapo orao Getsmani yvaty-py

upi katu Hesu oho ojei-vy gwemimboe kwry ndive. Ogwah oho-vy Getsmani yvaty-py: A-py pegwapy katu, hei. Xe ae ahasave-ta upe-py Nhandejry ndive anhomongeta hagw, hei gwemimboe kwry-pe. 37 Upi mbohapy ondive ogweraha. Ogweraha Pedro. Moki Zebedeu ray ogweraha ave ondive. Upe ramo Hesu ovyare-ma oiko-vy. Ojepyajopy eterei-ma ave oiko-vy. Ogwah vyaregwasu xupe: 38 Ogwah-ma vyaregwasu xe-vy xe juka-ta vae-rami, hei. Epyta nde a-py. Xe moir katu ereke e reheve, hei gwemimboe-pe. 39 Upi hae ae oho mbykymi hova-py ojeity yvy-rupi: Xe Ru, ereipease ramo, eipea katu xhegwi xe pyajopyha. Xe-vy ojehu vaer eipea katu xhegwi. Ha ndereipeasi ramo ae katu, ani joty ereipea, hei onhomongeta-vy Nhandejry ndive. 40 Upi ou jevy mbohapy gwemimboe ha-py. Ogwah ramo, ikra otopa: Maer po ereke e reheve naxe raariry? Maer pete ra-py jepe naxe raariry? hei. 41 Epy katu. Ejapo katu orao xe raar-vy pono penhembojejavy uka avave-pe, hei. Nde pya kyre voi. Ereke e reheve erejapose mo orao. Ha nde rete katu okese voi, hei Pedro-pe.

36 Ha

(Mc 14.32-42; Lc 22.39-46)

26.31 Zc 13.7
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

89
42 Upi

MATEUS26

oho jevy Nhandejry ndive onhomongeta-vy: Ndereipeasi ramo xe pyajopyha jepe, ereipota ramo ave xe ahasa asy jepe, tojapo joty katu ne remimbota, xe Ru, hei orao apo-vy. 43 Ouri jevy ramo, ikra otopa jevy-ma. Hapehi eterei-gwi, okepa-ma hikwi. 44 Upixa-gwi oheja jevy-ma oho-vy. Mbohapy jevy ojapo orao. Gwemimombeukwe omombeu jevyri Nhandejry-pe. 45 Upi ou jevy-ma gwemimboe o ha-py: Maer po ereke joty eretongea-vy? hei. Ogwah-ma ngatu xe ra. Xe Nhande Rykey tee vae y xe me-ta xe reraha-vy gw ojejavy vae Nhandejry kwaa eha vae po-py, hei. 46 Epu katu jaha. Ehexa katu. Onhemoagw-ma rae xhegwi ou-vy upe xe pyhy ukahar, hei gwemimboe-pe omotenonde-vy opyhyhar-rehe.

Hesu pyhyhar onhemo-ma hese hikwi

vyteri jave Hesu, ogwah-ma ou-vy Judas, pete doze hemimboe kwry vae. Indive kwry heta ou ave. Opo-py ogweru kyse puku. Yvyra ave ogweru hikwi. Upa pai ruvixa kwry remimbou, judeu ruvixa kwry remimbou voi. 48 Ha Judas hei rae xupe kwry: Ahexa uka-ta pe-my pene rembipyhyse hei rae Hesu-rehe. Upe ahovapyte-ta vae pene rembipyhyr voi hei rae xupe kwry Judas. Ahovapyte jave pe peikwaa-ma ar. Peipyhy mani kuri xupe hei rae ipyhyhar-pe. 49 Upa-gwi oho pyae Hesu renda-py oipyhy hagw. Judas hei: Mbaixa pa xe mboehry, hei ogwah-vy xupe. Upi ohovapyte Hesu-pe. 50 Ha Hesu hei: Xe ir, hei, Mbae apo-vy ereju rae, hei xupe. Ejapo mani katu erejapose vae, hei Judas-pe. Hei-ma ramo, ou onhemo-ma hese oipyhy hagw xupe hikwi. 51 Upe-ma ramo, pete Hesu ir vae omopu okyse oikyt-vy. Ombogwi pai ruvixagwasu rembigwi-pe. Ohupity inambi, hoa inambikwe oho-vy. 52 Ha Hesu hei: Nde kyse katu emo jevy hyru-py. Kyse omopu vae gwive kyse-py ave ojejuka vaer, hei kyse omopu vaekwe-pe. 53 Ndaipri Hesu pytygwhar ere mo. Xe Ru-pe aheni ramo, pyae ombou ar xe-vy heta gwembigwi yvy pygwa xe resendehar. Setenta e dois mil ombou ar xe-vy xe resendehar, hei. Hetave ombou ar xe-vy xe resendehar, hei. 54 Ha naheni moiry xe pytygwhar-rehe. O Nhandejry kwatia nhe a-rami: Ohasa asy vaer Cristo hei vaekwe. Aipo ramo, xe Ru-pe aheni ramo xe resende hagw, naimbaraetevi ar Nhandejry kwatia nhe, hei. Yma hei hagwerami, y ndoiki ar, hei kyse omopu vaekwe-pe.

47Onhe

(Mc 14.43-50; Lc 22.47-53; Jo 18.3-12)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS26
55 Upe

90

ramo hei ijaty jaty vae kente-pe: Maer po pegwah peju-vy kyse reheve xe pyhy hagw peju-vy? Maer po yvyra reheve ave pegwah peju-vy? Hesu oporosakea vae peje tipo peju-vy xe-rehe? hei xupe kwry. Ha ndahairy upeixagwa xe, hei Hesu xupe kwry. Iko ko agwapy aporomboe-vy ae Nhandejry rga kakwaapy aiko-vy. Ha ndaxe pyhi voi rae. 56 Ha Nhandejry nhe-py omombeu vaety remimogwe kwatia-rehe katu ipokatu voi, imbaraete voi. Upa-gwi yma hei hagwe-ramima, y oiko-ma, hei. Kixa ndojehi ramo rae xe-vy, ndaipokati ar rae Nhandejry kwatia nhe, hei xupe kwry. Upe-ma ramo, hemimboe kwry gwive ohejapa xupe. Okanhymba ojei-vy xugwi.

upi katu Hesu pyhyhagwe ogweraha xupe. Caifs pai ruvixagwasu rga kakwaa-py ogweraha. Upe-py ojogweroaty rae gw judeu rekomboehaty, judeu ruvixa kwry ndive. 58 Ha Pedro katu oho hapykwri meme. Hesu rapykwri puku oho. Pai ruvixagwasu roka peve ogwah oho-vy. Upe-py ogwah ramo, oike ogwapy polcia kwry ndive oiko-ta vae ohexa hagw. 59 Ha pai ruvixa kwry judeu ruvixa kwry ndive, oheka heka mo Hesu-rehe ijapu vaer. Ojuka ukase xupe hikwi. 60 Hovagwy-py ou onhemboy ramo jepe heta ijapu vae, omombeu joavy avy joty. Oipota petexa omombeu ojuka uka hagw. Ha omombeu joavy avy joty. Heta ijapu japu rire, ou onhemboy moki vae: 61 Upa remimombeukwe oromombeu jevy-ta pe-my, hei. Aitypa uka-ta ko Nhandejry rga kakwaa, mbohapy ry-rupi amopu jevy hagw hei Hesu nhegwe mombeu-vy. 62 Upe jave opu onhemboy-ma pai ruvixagwasu o-vy: Ne mombeu kuri. Maer-gwi nerenhemombeiry rae nde? hei Hesu-pe. 63 Ha Hesu katu opyta okirir rei xugwi. Mbaeve ndery xupe. Upi pai ruvixagwasu hei: Nhandejry Tup oikove vae rry-py, oromonhe-ta nde apu e reheve, hei xupe. Nde pa Cristo nhane remihaar vae? hei oporandu-vy xupe. Nde pa Nhandejry ray tee vae? Emombeu katu ore-vy nde apu e reheve, hei xupe omonhese-vy. 64 Upi Hesu hei: Xe ko hae voi, hei. Nde xe mombeuha-rami xe Cristo voi, hei pai ruvixagwasu-pe. Upi hei jevy Hesu: Hae-ta pe-my kwry. Xe Nhande Rykey tee vae-pe xe rexa-ta kuri. Nhandejry yke-rehe ijakata-koty agwapy ramo xe rexa vaer. Imbaraeteve vae Nhandejry. Arai-rupi xe agwejy ramo xe rexa vaer, hei judeu ruvixa-pe.

57Ha

(Mc 14.53-65; Lc 22.54-55,63-71; Jo 18.12-14,19-24)

Judeu ruvixa oporandu Hesu-pe hekoha-rehe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

91
65 Upa

MATEUS26,27

nhe ogwenoh-ma ramo ojupe, ogweropoxy pai ruvixagwasu. Ogwerovi-gwi, omondoro oao: Onhe vai rei-ma onhemonhandejry-vy mo, hei. Pehenduma inhe vaiha, hei. Outro imombeuhar-rehe nanhaikoteviry. Ojhegwi rei onhe vai-ma, hei hese. 66 Mbavae tipo pejapo-ta hese? hei oporandu-vy. Tomano katu, tojejuka katu, hei joa voi hese. 67Upe ramo onygw nygw hese. Osokea xupe opo-py. O xupe oipete vae ave: 68 Nde Cristo, Nhandejry nhe mombeuhaty rae nde. Aipo ramo, emombeu ore-vy kivae vae ne nup, hei oinup nup-vy xupe hikwi.

Ndaikwairy xupe hei mo Pedro Hesu-rehe


69Ha

Pedro katu ogwapy o-vy oka-py. Upe-ma ramo ogwah ou-vy iha-py kunhata pai ruvixagwasu rembigwi vae: Nde ave eremoir rae Hesu Galilia pygwa, hei Pedro-pe. 70 Ha Pedro hei: Ndaxiry, hei. Namoiriry vae voi xupe, hei upe-py o vae apytepy Hesu-rehe. Ne nhe katu ndaikwairy, hei mo kunhata-pe. 71 Upi os mbykymi oho-vy. Ok-my oho. Upe-py ohexa xupe outro kunhata: Upa omoir vae oiko-vy rae. Hesu Nazar pygwa ndivegwa, hei upe pygwa-pe. 72 Ndaxiry, hei jevy Pedro kunhata-pe. Xe apu ramo, taxe moingo asy katu Nhandejry, hei. Ndaikwairy xe xupe, hei mo Pedro kunhata-pe Hesu-rehe. 73 Upe riremi onhemoagw-ma ou-vy Pedro renda-py upe-py opu o-vy vae: Galilia pygwa nhe-rami ave erenhe. Hendivegwa voi nipo rae nde, hei xupe. Nde rekoha-rehe oroikwaa, hei xupe. 74 Upe ramo hei: Xe apu ramo, taxe moingo asy katu Nhandejry, hei. Upe vae xe ndaikwairy voi, hei mo upe pygwa-pe. Upe-ma ramo pyae osapuki gju. 75 Ha Pedro imandua-ma Hesu nhegwe-rehe: Ner osapuki ramo gju, Xe ndaikwairy voi, ere vaer xe-rehe mbohapyha-rehe. Upa nhe-rehe imandua-ma ramo Pedro, os-vy ojaheo. Has-ma os oho-vy.

(Mc 14.66-72; Lc 22.56-62; Jo 18.15-18,25-27)

27

Hesu ojereraha mburuvixa Pilatos renda-py


1Komba-ma

ramo, ojogweroaty jevy pai ruvixa kwry, judeu ruvixa kwry ndive: Mbaixa jajuka uka-ta Hesu-pe? hei onhomboe mboe-vy hikwi hese.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

(Mc 15.1; Lc 23.1-2; Jo 18.28-32)

MATEUS27
2 Upe-ma

92

ramo, onhapyt-ma xupe. Ipokwaha reheve ogweraha mburuvixa Pilatos po-py ome-vy.
Ojejuvy Judas
3 Ha upi katu. Ojuka-ta voi nipo Hesu-pe rae hei ojupe Judas pe Hesu mombeuhare ipyhyhar-pe. Upa-gwi omboasy eterei gwembiapokwe. Omboasy-gwi omese jevy ojupe ome vaekwe imehare-pe. Upe trinta prata gwigwa moeda omese jevy mo xupe kwry: 4 Ajejavy-ma, hei. Heko jejavy e vae amombeu kuri ijuka ukahar-pe, hei judeu ruvixa kwry-pe Judas onhemombeu-vy. Ha hae kwry katu nopeni joty inhe-rehe: Noropeni ne nhe-rehe, hei. Nde ae katu epena ne rembiaporrehe, hei Judas-pe hikwi. Nopeni hese. 5 Upe ramo oity yvy-py upe trinta moeda. Nhandejry rga kakwaa koty-py oity. Oity rire, os ojejuvy hagw-pyma oho. 6 Ha pai ruvixa kwry katu omono no jevy hembieitykwe: Ko vae moeda ojuka uka-ta mo vae repy, hei. Upa-gwi ndatekohiry nhamo hagw pirapire ryruty-py Nhandejry rga o vae-py, hei ojupe. 7 Upixa ramo onhomboe mboe onhondive oikwaa hagw gwembiapor. Oikwaa rire, oho ojogwa yvy. Upe yvy tuju-gwi mbae ryru apohaty mbaekwe. Gw yvy akno-gwi ou vaekwe ojaty hagw ojogwa upe vae yvy. 8 Upa-gwi, ojejuka vaekwe repykwe-py ojogwa-gwi, ombohry, Ojejuka vaekwe yvy. Konga ete peve hry upixa. 9-10 Koa-rami ae yma gware Nhandejry nhe-py omombeu vaety Jeremias remimogwe kwatia-rehe: Oipyhy upe trinta prata gwigwa moeda oho ojogwa tuju-gwi mbae ryru apohaty mbaekwe. Nhandejry xe-vy hei hagwe-rami oho ojogwa. Kwimbae repykwe voi trinta moeda, hei Israel rei kwry.o Yma hei hagwe-rami y oiko-ma.

(At 1.16-19)

Nahembiapo vary rae hei ramo jepe Hesu-rehe, ome joty ijukahar-pe
11Ha upi katu omonhemboy imo-vy Hesu-pe mburuvixa Pilatos rovagwy-py:

(Mc 15.2-15; Lc 23.3-5,13-25; Jo 18.33-19.16)

Nde tipo ereiko rae judeu kwry ruvixagwasu ramo? hei oporanduvy xupe Pilatos. Hae hei: Xe voi aiko, hei. Ereha-rami aiko, hei joty mburuvixa-pe. 12 Ha pai ruvixa kwry judeu ruvixa kwry ndive,

27.9-10 Zc 11.12-13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

93

MATEUS27

Hembiapo vai-ma, hembiapo vai-ma, hei joa ramo hese, mbaeve joty nomombeiry. Onhemokirir rei joty Hesu. 13 Upixa-gwi: Hembiapo vai vai-ma upe vae hei ramo nde-rehe, maer po rae nerenhemombeiry? hei xupe oporandu-vy Pilatos. 14 Ha hae katu mbaeve joty ndery. Heta nhe ombojase mo ramo jepe hese, mbaeve joty nomombeiry gw jehe onhe vai vai vae-pe. Upa rexa-vy, Maer po Hesu nonhemombei joty gw jehe onhe vai vai vae-pe? hei ojupe mburuvixa opondera-vy Hesu-rehe. 15 Ha oiko jave aretegwasu, o opoi uka vaer xugwi. Pete onhemo preso vaekwe-gwi o opoi uka jevy vaer imondo-vy mburuvixa. Upixa tekoha. Upe ijaty vae kwry ojerure vaekwe-gwi opoi uka-ma imondovy. 16 Upa ojehu jave Hesu-pe, o pete onhemo vae preso hry vae Barrabs. Upa-pe enterove vae oikwaa xupe. 17-18 Ha upi katu heta kente ojogweroatypa. Upe ramo hei: Ndaijai-gwi rei Hesu-rehe oipyhy rae xupe heru-vy xe-vy hikwi hei ojupe mburuvixa. Upa-gwi hei: Kivae-gwi po peipota pe-my apoi, hei, arrabs-gwi parae, Hesu Cristo hry vae-gwi parae? hei oporandu-vy ijaty jaty vae kwry-pe. 19 Upe ramo ogwapy jave Pilatos o-vy mburuvixa ogwapy haty-py, ombou onhe hembireko xupe: Upe vae heko jejavy e vae. Eheja rei katu xupe, hei. Pyhare ahexa kuri xupe xe kra-py. xugwi anhemondi. Xe kra-py ahasa asy ahexa ramo. Esyry katu ijypy-gwi, hei omondo-vy onhe ome-pe. 20 Ha pai ruvixa kwry judeu ruvixa ndive katu, omboe mboe ijaty jaty vae-pe: Epoi katu Barrabs-gwi. Hesu ae katu tojejuka peje katu, hei ijaty vae kwry-pe ojojurupypa opo-vy hikwi. 21 O moki. Kivae-gwi tipo peipota apoi? hei oporandu-vy xupe kwry. Ha hae kwry hei: Barrabs-gwi epoi toho, hei mburuvixa-pe hikwi. 22 Aipo ramo, mbavae tipo ajapo-ta Hesu Cristo hry vae-rehe? hei xupe kwry. Ejuka uka katu xupe. Kurusugwasu-rehe ejuka uka xupe, hei joa joty xupe. 23 Ajuka rei vaer. Nahembiapo vary vote Hesu rae, hei Hesu-rehe xupe kwry. Emboja katu, emboja katu imo-vy kurusugwasu-rehe omano hagw, hei joa joa hikwi onhe hatve tve-vy hikwi. 24 Upe-ma ramo hei: Ndaxe puakavi-ma upe ijaty vae kwry-rehe hei. Xe rair rei-tama hikwi opoxy-gwi. Xe mongyhyje rei-ma hikwi hei ojupe ikyhyje-vy. Upa-gwi ojerure y-rehe. Upa y-py ojepohi atra-py. Ojogweroaty vae kwry resa-py ojepohi:

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS27

94

Xe pot-ma, hei. Ko heko jejavy e vae ndajukasi, hei. Ndaxe pya vary hese. Pene nhe-py ae katu ojejuka vaer Hesu, hei Hesu-rehe Pilatos. 25 Ore nhe-py voi tomano, hei. Hepyha ae katu ore-vy tojehu. Ore remiarir joapyri pyri-pe ave tojehu joty oho-vy, hei mburuvixa-pe hikwi. 26 Upe rire inhe-py opoi Barrabs-gwi imondo-vy. Ha Hesu-pe katu hei ombopi hagw xupe. Ome ijukahar-pe omboja hagw kurusugwasu-rehe ijuka-vy.

Soldado kwry onhembohory Hesu-rehe

ramo mburuvixa rembigwi kwry soldado vae, ogweraha Hesupe. Mburuvixa rga kakwaa koty-py ogweraha xupe. Upe-py entro soldado gwive onhomboatypa hese. 28 Ijao tee omboi xugwi hikwi. Omonde hese ao pyt vae. 29 Upi nhuatt-gwi ojapo xupe ijegwaka raangar omo hagw inhak-rehe. Ipo akata-py omo takwry. Upi gwetypy-rehe onhes hovagwy-py onhembohory-vy hese: Toiko are katu judeu ruvixagwasu, hei omboete raanga anga-vy xupe, onhembohory-vy hese. 30 Upi katu onygw nygw-ma ave Hesu-rehe. Oipyhy ipo pygwa takwry. Ipo pygware-py onhakrup rup xupe. 31 Onhembohorypa rire hese, omboi xugwi ao pyt vae. Omonde jevy hese ijao. Upe rire ogweraha xupe omboja hagw kurusugwasu-rehe ijuka-vy.

27Upe

(Mc 15.16-20; Jo 19.2-3)

Omboja Hesu-pe kurusugwasu-rehe ijuka-vy

jave, ohogwait Cirene tet mygwa-pe hry vae Simo-pe. Ogweraha uka xupe Hesu kurusugwasur. 33 Ogwah oho-vy Glgota ojee ha-py. Akgwe rendatyrehe hei Glgota. 34 Upe-py uva rykwere poh hi vae reheve ome xupe hou uka-vy. Ome xupe pono ohendu eterei ojupe hasy vae. Ha otantea rire katu ndoiry. 35 Upi ijuka hagw-pyma ogwenogwah xupe heraha-vy omboja hagw xupe kurusu-rehe. Omboja rire soldado kwry ohuga onhombojao jao hagw Hesu aokwe-rehe. Ogana gana vae ogweraha ijaokwe.p 36 Upi ogwapy hese orepara-vy. 37Ha Hesu-rehe hemimombeukwe ohai omo ikurusu-rehe inhak ri: Ka Hesu judeu ruvixagwasu vae hei omo-vy. 38 O ave moki imonda vae kurusu-rehe omboja ave imo-vy. Hesu yke-rehe omo, pete ijakata-koty, pete ijasu-koty. Imbyte-py o Hesu. 39 Gw ohasa oiko-vy vae opuka hat hese. Onhakreity ity onhembohory-vy hese. Hei Hesu-pe hikwi:q 40 Aity-ta mo Nhandejry rga kakwaa amopumba jevy hagw mbohapy ry-rupi ere mo kuri ndjehe. Aipo ramo, enheresende

32 Ha upi katu soldado kwry Hesu reheve os ojei-vy pe tet-gwi. Os

(Mc 15.21-32; Lc 23.26-43; Jo 19.17-27)

27.35 Sl 22.18

27.39 Sl 22.7; 109.25

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

95

MATEUS27

katu, hei. Xe Nhandejry ray ere mo kuri ndjehe. Aipo ramo egwejy katu kurusu-gwi, hei onhembohory-vy hese. 41 Upixa ave onhembohory hese pai ruvixa kwry judeu rekomboehaty ave. Upixa ave onhembohory hese judeu ruvixa kwry. 42 Upa opororesende vaety. Ha ndaipuakiry gwekove-rehe onheresende hagw, hei hese onhembohory-vy. Xe Israel kwry ruvixagwasu hei kuri jehe. Aipo ramo y togwejy kurusu-gwi jarovia hagw xupe, hei joa hese hikwi. 43 Nhandejry-rehe ojerovia oiko-vy vae. Xe Nhandejry ray hei kuri jehe. Aipo ramo, oresendese ramo, toresende katu xupe Nhandejry y, hei Hesu-rehe judeu ruvixa kwry onhembohory-vy hese.r 44 Upixa ete ave upe moki imonda vae hendive kurusugwasu-rehe onhemboja vae, onhe rei rei ave hese.

kwarahy mbyte-py pytmba-ma upe yvy ri. Mbohapy ra peve pyt. Kaarugwasu peve pytmba. 46 Upe ramo onhe hat Hesu. Hei: Eli, Eli, lam sabactni? hei. Hae ae onhe-py onhe. Upa heise: Tup xe Jry, Tup xe Jry, maer-gwi po xe rejapa xe anho eterei?s hei oporandu-vy. 47 Ha upe-py o inhe ohendu vae: Upa oheni Elias-pe, hei mo Hesu-rehe. 48 Upe-ma ramo oripara ogweru bucha. Omoak uva rykwere hepy ete e vaepy. Takwry-py omo, oipyte uka Hesu-pe omboyu-vy.t 49 Ha outro kwry katu hei: Eheja katu. Ou-ta parae Elias oresende hagw xupe, hei hese. 50 Upi onhe hat jevy-ma Hesu. Ha upe rire katu omano-ma. 51 Upe-ma ramo pyae ojeka Nhandejry rga kakwaa pygwa okgwasu nhugwha tuvixa ete vae. Osoro hat. Yvate-gwi yvy peve ojeka hat ou-vy. Entro-rupi omyimba yvy, itaty ojeka. 52 Ojepea ijyta. Heta heko marangatu vae omano vaekwe onhembotekove jevy-ma. 53 Oyta-gwi os oho-vy. Oike oho-vy Jerusalm tet marangatu-py heta kente vae-pe ojehexa uka-vy. Hesu onhemoingove jevy rire upe onhembotekove jevy vae kwry ojehexa uka-vy oho Jerusalm-py. 54 Ha gw capito, soldado ruvixa vae Hesu-rehe orepara vae kwry ndive katu, ohexa yvy omi ramo. Entro ojehu vaekwe gwive ohexa ave. Upa rexa-vy onhemondi eterei hikwi. Upe jave ae hei hikwi: Nhandejry ray tee voi nipo rae, hei Hesu-rehe hikwi. 55 Heta kunha o upe-py. Galilia yvy-gwi ou rae. Hesu ir meme voi gw kunha. Ome me Hesu-pe hemikotev. 56 O Maria Madalena. O Maria, hae Tiago tyvry Jos ndive isy rae o ave upe-py. O ave Zebedeu ray sy. O outro kunha kwry ou vaekwe ave. Gw kunha mombyry-gwi oma joa Hesu-rehe hikwi.

45 Upi

(Mc 15.33-41; Lc 23.44-49; Jo 19.28-30)

Omano Hesu

27.43 Sl 22.8

27.46 Sl 22.1

27.48 Sl 69.21

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MATEUS27,28

96 Itakwa-py omo Hesu retekwe

57 Kaaru ete-ma. Ogwah ou-vy imbae reta vae hry vae Jos. Arimatia tet-gwi ou vaekwe. Hae Hesu nhe renduha voi. 58 Ogwah rire oho mburuvixa renda-py ojerure Hesu retekwe-rehe: Ekwa eme xupe Hesu retekwe, hei gwembigwi-pe Pilatos. 59 Upixa-gwi ogweraha hetekwe onhugw ao morot ipor vae-py. 60 Upi oho ogweraha hetekwe imo-vy hetekwe rendar ipyahu vae-py. Ita ojoo rae hetekwe renagw. Upe-py omo hetekwe. Upi omboapajeri imondovy itagwasu. Omboty hagw itakwa rok heseve omboapajeri imondo-vy itagwasu. Ombotypa rire, oheja-ma oho-vy. 61 Ha Maria Madalena, Maria Jos sy ndive opyta upe-py. Hetekwe renda rok rovagwy-py ogwapy o-vy mokive.

(Mc 15.42-47; Lc 23.50-56; Jo 19.38-42)

62 Iko-my aretegwasu pegwar omomba rire, oho ojei-vy Pilatos renda-py. Upe-py oho pai ruvixa kwry fariseu kwry ndive: 63 Nde, karai, hei xupe Ore mandua upe ijapu vae Hesu nhegwe-rehe. Mbohapy ry rire anhemoingove jevy vaer hei vaekwe oikove vyteri jave, hei. 64 Aipo ramo, mbohapyha ry peve, emonhangareko uka katu hyru-rehe, hei. Ou-ta parae hemimboekwe omonda hagw hetekwe, hei. Ha upe rire katu, Onhemoingove jevy-ma Hesu hei rei hagw hese atra-py. Upa Cristo, nhane remihaar vae hei ramo kuri hese, ijapu-ma vaer voi hese. Ha y katu, Onhemoingove jevy-ma hei ramo, ijapu vaive vaer hese. Upa-gwi emonhangareko uka katu hyru-rehe, hei Pilatos-pe judeu ruvixa kwry. 65 Ni, hei xupe kwry. Peraha katu soldado, hei. Tapeho jevy katu. Ani pene ate te haar-vy. Penhangareko porha-rami, pemonhangareko uka por por katu hese, hei judeu ruvixa-pe. 66 Soldado ome rire xupe ogweraha hagw, oho ojei-vy hikwi. Oho onhangareko-vy hetekwe ryru-rehe. Itagwasurehe omo imbotyha ete pono oike nhemi koty-py imonda vae. Upi hei: Perepara por katu peiko-vy hetekwe ryru-rehe pono oike nhemi koty-py imonda vae, hei soldado kwry-pe judeu ruvixa kwry.

Soldado orepara Hesu retekwe renda-rehe

28

ohexa Hesu retekwe renda. Upe-py oho Maria Madalena, Tiago sy ndive. 2 Upe-ma ramo, omi eterei yvy. Ogwejy rae ou-vy yvy-gwi Nhandejry rembigwi. Oho hetekwe renda-py, oipea imbotyha itagwasu omboapajeri jevy-vy, ogwapy hiri. 3 Overa vae-rami hendy hova, nhande resa mbojevy-vy. Ijao morot por, ikya e vae ijao resak vae. 4 Ha gw hetekwe renda-rehe

1Pytuuha ry rire, voi ete domingo-py, nakoi vyteri ramo, oho

(Mc 16.1-10; Lc 24.1-12; Jo 20.1-10)

Hesu onhemoingove jevy-ma

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

97

MATEUS28

oreparahargwe onhemondi eterei-ma xugwi. Ombopya ryripa xupe kwry heity-vy. Omano vaekwe-rami hoa ojei-vy hikwi. 5 Ha Nhandejry rembigwi vae katu hei kunha-pe: Ani pekyhyje te. Hesu kurusu-rehe onhemboja vaekwe retekwe-pe peju-ma pehexa kuri. 6 Peheka ramo jepe, ndaiporivi-ma koa-py, hei. Oikove jevy-ma kuri. Aipo hoe hagwe-rami oikove jevy-ma kuri. Ohoma kuri. Peju katu pe pema hupagwe-rehe, hei. Hendagwe rei-ma o, hei. 7 Ha upe rire katu ekwa pyae emombeu hemimboe kwry-pe, Oikove jevy-ma Hesu peje. Ne renonder-rupi oho-ta Galilia yvy-py ere hemimboe kwry-pe. Upe-py erehexa vaer xupe peje hemimboe kwry-pe, hei. Upa nhe mombeu-vy aju, hei moki kunha-pe Nhandejry rembigwi yvy pygwa. 8 Upe-ma ramo pyae oripara oho-vy hetekwe rendagwe-gwi pe kunha. Okyhyje ramo jepe, ovyagwasu joty oho-vy jevy. Hemimboe kwry rendapy oripara oho-vy omombeu hagw. 9 Upe-ma ramo ohogwait xupe Hesu: Mbaixa pa, hei kunha-pe. Upi kunha onhemoagw-ma xugwi oipyhy ipy omboete xupe. 10 Upi Hesu hei: Ani pekyhyje te. Ekwa teremombeu gw xe-rehe ojerovia vae-pe, Tapeho katu Galilia yvy-py. Upe-py xe rexa vaer, hei kuri Hesu ere xupe kwry, hei kunha-pe Hesu.

oho jave, o soldado Hesu retekwe-rehe orepara vaergwe vae. Oho ojei-vy Jerusalm tet-my omombeu pai ruvixa kwry-pe entro ojehu vaekwe gwive. 12 Upi ojogweroaty pai ruvixa kwry judeu ruvixa ndive onhomboe mboe-vy. Aipo ramo, heta plata ome soldado kwry-pe ijapu hagw Hesu retekwe-rehe: 13 Atra-py peje, Pyhare ou nhemi Hesu remimboekwe. Oroke jave omonda hetekwe heraha-vy hei. Nororepara poriry-gwi, ojereraha hetekwe peje rire, ani pekyhyje te, hei xupe. 14 Upa nhe ohendu ramo mburuvixa, oronhomongeta ar hendive. Noromoingo asy uki vaer xupe, hei soldado-pe hikwi plata me-vy. 15 Upe ramo upe soldado kwry ogweraha plata. Judeu ruvixa hei hagwerami ojapo, onhemombeu mbeu-vy. Judeu kwry pa-rupi oho inhegwe. Konga ete peve upa rehegwa nhe omombeu mbeu joty ojupe.

11Kunha

Hesu retekwe-rehe orepara vaergwe omombeu ojehu vaekwe

Tapeho opa-rupi xe moirhar har-pe xe mombeu-vy hei Hesu gwemimboe kwry-pe

upi katu onze hemimboe kwry vae oho ojei-vy Galilia yvy-py. Ojeupi ojei-vy yvyaty ri upe Hesu remimombeukwe-py ojeupi hagw ojeiO Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

16Ha

(Mc 16.14-18; Lc 24.36-49; Jo 20.19-23; At 1.6-8)

MATEUS28

98

vy. 17Ohexa ramo xupe, gwetypy-rehe onhes omboete-vy xupe hikwi. Ha o joty hese ndojerovia teiry vae. Hesu parae, tapa ndahai Hesu hei joty hese vae. 18 Upe ramo onhemoagw-ma gwemimboe kwry-gwi ou-vy: Xe mbopuaka-ma Nhandejry enterove vae-rehe, hei. Entro yvy pygwa, entro ko yvy-py o vae gwive ave oheja xe pogwy-py meme imo-vy, hei. 19 Aipo ramo, xe nhe-py tapeho katu opa-rupi. Entro tet tet ko yvy-py o vae-rupi gwive, tapeho xe moirhar har-pe xe mombeuvy, hei. Xe renduhar har-pe xe mombeu peiko-vy. Pemongarai rai xupe kwry xe Ru rry-py, xe tary rry-py ave. Nhe Marangatu tee vae rry-py ave pemongarai rai peiko-vy. 20 Peje, Opambae ore orojapo hagw Hesu ore-vy hei vaekwe gwive, nde ave ejapo katu peje xe renduhar-pe, hei. Ha xe ae katu apomoir tee meme vaer. Ndapoheja moi vote pe-my. Ko yvy oiko vyteri jave xe apomoir meme vaer, hei Hesu gwemimboe kwry-pe omombeu paha-vy onhe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hesu Cristo rehegwa nhe por

Marcos remimombeukwe
o evangelho de Marcos
1y

anhepyr amombeu-vy Hesu Cristo rehegwa nhe por. Hae katu Nhandejry ray tee voi. (Mt 3.1-12; 11.10-14; Lc 3.1-18; Jo 1.19-28)
Joo Batista rehegwa nhe

2-3 Yma vaekwe oiko vaekwe Isaas. Nhandejry nhe-py omombeuvy oiko vaekwe. Joo Batista rekor mombeu-vy oiko vaekwe. Hesu rekoha mombeuha rekor omombeu vaekwe. A-rami omo vaekwe kwatia-rehe onhe:a Hei Nhandejry: Ko vae xe nhe mombeuhaty. Amondo-ta xupe ne renonde omopot hagw nde raper. Nde rerosapuki vaer ne mombeu-vy. Tekwaty e-my nde rerosapuki vaer. Hei vaer upe pygwa-pe: Pemopot katu Nhandejry raper. Pemokar kar e katu xupe tape. Penhemoatyr katu henonde. Pembohape por katu xupe tape, hei vaer ne mombeu-vy, hei Nhandejry.b Upixa voi omo vaekwe kwatia-rehe onhe Isaas, Nhandejry nhe-py omombeu vaety. 4 Upa-gwi yma gware hei hagwe-rami ojekwaa-ma Hesu rekoha mombeuha. Joo Batista oporomongarai vaety ojekwaa ou-vy. Tekwaty e-my ojekwaa. Ojekwaa ramo, ohopa Joo renda-py ijaty vae kwry. Hemimombeur ohenduse hikwi: Erova katu nde rekoha, hei. Enhemongarai uka katu nde ave, hei. Nde rekoha ererova ramo, erenhemongarai uka ramo ave, omboyke ar ndhegwi Nhandejry ne rembiapo vaikwe, hei onhemonhe-vy xupe kwry.

1.2 Ml 3.1

1.3 Is 40.3

99
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS1
5Upixa

100

ramo, ohopa Joo renda-py Judia tet mygwa. Ohopa ave entro Jerusalm tet mygwa. Onhemongarai uka hagw Jordo ysyry-py ojei. Onhemombeu ramo Joo-pe gwembiapo vaikwe-rehe, omongaraipa xupe kwry. 6 Camelo mymba ragwekwe-gwi onhemonde oiko-vy. Vaka pire ikua jopyha. Tukry-rehe okaru. Ei kaagwy ave hou oiko-vy. 7 Hei omombeu-vy: Ou-ta pete xe rapykwerigwa vae ipuakave vae xhegwi. Amboete eterei xupe. Upa-gwi xe mirve-gwi, xe at-gwi ave, ni hembigwi ramo jepe ndaikati apyta. 8 Xe katu oromongarai kuri y-py. Hae katu napene mongaraivi-ma vaer y-py xe oromongaraiha-rami. Omoingo vaer ae pemy Nhe Marangatu tee vae pende pya-py opyta vaer, hei xupe kwry.

jave oiko joty Hesu Nazar tet-my. Galilia yvy-py oiko. Ha upi katu ogwah ou-vy Joo renda-py. Ha Joo katu omongarai xupe Jordo ysyrypy. 10 Os jave y-gwi, Hesu ohexa-ma ojekwaa pyae ramo yvy-py. Upe-gwi hae ohexa ogwejy vae. Pykasu-rami ogwejy ou-vy Nhe Marangatu tee vae. jehe ogwejy ramo ohexa. 11 Ha upi katu onhehendu yvy-gwi onhe vae: Nde katu xe ray xe rembihayhu. Xe orogwerohory ete vae, hei xupe yvy-gwi onhe vae.

9Upe

(Mt 3.13-17; Lc 3.21-22; Jo 1.32-34)

Joo Batista omongarai Hesu-pe

upi katu pyae ogweraha Hesu-pe Nhe Marangatu tee vae. Tekwaty e-my ogweraha xupe. 13 Upe-py opyta Hesu. Quarenta ry opyta ohekoteta hagw xupe anhy ruvixa Satans. Ombojejavyse ramo jepe xupe, hae ohexa uka joty Satans-pe gweko mbaraeteha. Opyta o-vy Hesu nhu pygwa mymba ndive. Ha upe jave ogwah ou-vy yvy pygwa Hesu ha-py hembigwair.

12 Ha

(Mt 4.1-11; Lc 4.1-13; Hb 2.18; 4.15)

Satans ombojejavyse mo Hesu-pe

my. Galilia yvy-py oho. Oho omombeu Tup Nhandejry rehegwa nhe por: 15 Ogwah-ma hira, hei. Pene moagw-ma ou-vy Nhandejry pende ruvixar, hei. Emboasy ne rembiapo vaikwe, hei. Erova katu nde rekoha. Erovia katu Nhandejry rehegwa nhe por, hei.

14Ha upi katu Joo onhemo preso. Onhemo preso rire, Hesu oho outro tet-

(Mt 4.12-17; Lc 4.14-15)

Hesu onhemonhe

Eju xe moir, hei Hesu

tyvry ndive. Tyvry hry Andr. Ohexa omombo ramo oity hagw y-py kyha. Omombo ramo oipyhy hagw pira-pe ohexa. Hae kwry katu pira jopoihaty voi.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

16Upi Hesu oho ogwata Galilia yugwarusu yke-rehe. Ohexa oho-vy Simo-pe

(Mt 4.18-22; Lc 5.1-ll)

101
17Eju

MARCOS1

katu xe moir, hei xupe Hesu. Nde katu pira jopi kwaahaty voi, hei xupe. Ha xe oromboe-ta xe moir uka hagw yvypry kente kwry-pe, hei xupe kwry. 18 Ohendu-ma ramo upa nhe, pyae oheja okyha. Oho hupive omoir hagw xupe. 19 Ha upi henonde-rupi oho Hesu. Ohexa oho-vy moki Zebedeu ray, Tiago, tyvry Joo ave. Ohexa omoatyr ramo kanoagwasu-py kyha. 20 Ohexa ramo, pyae oheni xupe kwry Hesu. Ha ohejapa voi oir kwry oho-vy. Kanoagwasu-py oheja xupe kwry oho-vy. Gwu Zebedeu ave oheja. Oheja ave gwembigwi. Oho hupive.

Hesu omos imondo-vy anhy-pe

katu ogwahmba oho-vy Cafarnaum tet-my. Pytuuha ry-py pyae oike Hesu ojeporahi haty-py. Oike ramo onhemonhe xupe kwry. 22 Ha henduhry, Mbaixa po onhemonhe, hei opondera-vy hese hikwi: Ipor ete inhe, hei. Inhe ndahai gw judeu rekomboehaty nhe-rami, hei hese. Hae kwry ndoikwaapiry onhemonhe hagw. Hae ae onhe nomombeiry hikwi. Ha Hesu katu hae ae onhe hae omombeu. Oporomonhegendu kwaa vae-rami onhemonhe, hei Hesu-rehe opondera-vy hikwi. 23 Upe-ma ramo oime ojeporahi haty-py anhy ojepota vae hese. Osapuki hei-vy:

21Upi

(Lc 4.31-37)

(Mc 1.19)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS1
24Nde

102

Hesu Nazar pygwa. Maer ore toryva? hei xupe. Ereju-ma pa ore hundi hagw? oporandu xupe. Xe oroikwaa voi kivae pa nde, hei xupe. Nde katu Tup Nhandejry ray imarangatu vae, hei Hesu-pe. 25 Ha ojao xupe Hesu: Ekirir katu. Es xugwi, hei anhy-pe. 26 Ha upa-gwi omboheteryri-ma xupe anhy. Osapuki os-vy anhy xugwi oho-vy. 27 Ha hae kwry, Mbaixa po omos hei opondera eterei-vy hese: Mbaeixagwa tipo ka? hei. Teko pyahu-py nhane mboe rae, hei. Ohendu uka kwaa vae-rami omboe Hesu. Omanda ramo, ohendu voi xupe anhy, hei hese ojupe hikwi. 28 Upe-ma ramo onhehendu herakw opa-rupi. Enterovete ohendupa inhe. Galilia yugwarusu jerekwe rupigwa gwive ohendupa.

Hesu ombogwera Simo raixo-pe


29 Os ramo ojeporahi haty-gwi, ogwah oike reheve Simo rga-py. Andr oiko ave ojoha-py. Ogwah onhondive Tiago Joo ave. 30 Ha Simo raixo onheno o-vy. Hasy heteraku-gwi. Pyae omombeu hese Hesu-pe. 31 Oho Hesu. Oipopyhy. Omopu xupe. Oheja-ma xupe heterakukwe. Ha upi katu okwera rire Simo raixo, hae ogweru xupe kwry hemiur.

(Mt 8.14-15; Lc 4.38-39)

Hesu ombogwera heta hasy vae-pe

ete. Oike-ma kwarahy. Oupa Hesu renda-py. Ogweru xupe hasy vae kwry. Opa anhy rerekoha vae gwive ogweru xupe. 33 Ha entro tet mygwa ijatypa hok rovagwy-py. 34 Ha Hesu ombogwera heta-ma hasy vae-pe. Opaixagwa mbaasy-gwi ombogwera. Omos ave xugwi kwry heta anhy. Ha oikwaa voi xupe anhy. Upa-gwi omokirir xupe kwry. Ndoheji onhe.

32 Kaaru

(Mt 8.16-17; Lc 4.40-41)

Hesu os oho tekwaty e-my

morot jave opu Hesu. Os oho hae anho tekwaty e-my. Opyta upe-py onhomongeta-vy Tup Nhandejry ndive. 36 Ha upi katu oheka heka xupe Simo inhir gwry ave. 37 Otopa-ma ramo, hei Hesu-pe: Enterovete nde reka kuri, hei xupe. 38 Ha Hesu hei: Jaha katu tet ambue mbue-rupi tanhemonhe upe-py ave. Upa ajapo hagw as aju-vy, hei xupe kwry. 39 Upe rire oho Hesu opa-rupi. Galilia yugwarusu jerekwe-rupi oho. Onhemonhe nhe oiko-vy ojeporahi haty haty-rupi. Omos mos ave oiko-vy kente kwry-gwi anhy-pe.

35 Ko

(Lc 4.42-44)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

103 Okwera ijaipa vae

MARCOS1,2

mbaasy vai-gwi ijaipa vae katu ogwah ou-vy iha-py. Onhes omboete-vy Hesu-pe. Ojerure xupe okwera hagw: Nhane mbogwerahaty voi nde, hei. Xe-vy parae xe mbogwera ar ave rae? hei Hesu-pe. 41 Ha Hesu oiporiahuvereko xupe. Upa-gwi oipyso opo. Opoko hese: Orombogwera-ta voi katu nde-vy, hei. Ekwera katu, hei xupe. 42 Hesu onhe-ma ramo xupe, okwera-ma. Opa aiai xugwi. 43-44 Anke eremombeu avave-pe orombogweraha, hei jevy jevy xupe. Ekwa mani ehexa uka pai-pe erekweramaha, hei xupe. Eme xupe upe Moiss amyr ereme hagw hei vaekwe. Ha upixa enterove oikwaa-ta erekweramaha, hei xupe. Upi omondo pyae xupe Hesu. 45 Ha upe okwera vae katu os omombeupa joty. Opa-rupi omosarambi joty herakw. Upa-gwi ndikatuvi-ma oike Hesu tet tetve-rupi. Tekwaty e-my katu opyta o-vy. Oupa vyteri Hesu renda-py. Opa-rupigwi ou hikwi.

40 Ha

(Mt 8.1-4; Lc 5.12-16)

Hesu katu ndaari oiko tekwaty e-my. Oho jevy oike Cafarnaum tet-my. Oike ramo, ohendu-ma oimeha hga-py hikwi. 2 Upe rire heta ete ojogweroaty. Upa-gwi ndikati oike avave hoga py-py. Gw ogwah vae hok rovagwy-rupi rei oiko hikwi. Ha Hesu katu omombeu oiko-vy xupe kwry. Nhandejry rehegwa nhe por omombeu. 3 Omombeu jave, ogweru Hesu renda-py hajy jeapa vae. Irundyve reheve ogweru henda-py. 4 Heta eterei ojogweroaty-gwi ndikati ogweroike Hesu renda-py. Upa-gwi ojeupi oipea ga, Hesu ri ombokwa. Ombogwejy mbegwe katu imbou-vy. Ombogwejy hajy jeapa vae-pe. Hupa reheve ombogwejy. 5 Irundyve-pe, hajy jeapa vae-pe ave ohexa Hesu. Ohexa ojerovia-ma ramo jehe. Upi hei hajy jeapa vae-pe: Amboyke-ma voi ne rembiapo vaikwe ndhegwi, xe ray, hei xupe Hesu. 6 Ha o upe-py gw judeu rekomboehaty. Onhepyamongeta-vy ogwapy upe-py: 7Maer upe vae onhe upixa? hei oporandu-vy ojupe. Onhemonhandejry raanga anga rei-vy, onhe rei rei Hesu hei. Tup Nhandejry hae anho mante omboyke kwaa vae nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe hei. Ndaipri avave omboyke vaer hei opya-py ojupe. 8 Onhepyamongeta ramo upixa hikwi, opya-py oikwaa-ma Hesu: Maer-gwi erenhe vai rei nde pyapy-py? hei. 9 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe, hei xupe kwry. O ramo, Amboyke-ma

Hesu ombogwera hajy jeapa vae-pe


1Ha

(Mt 9.1-8; Lc 5.17-26)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS2

104

(Mc 2.5)

ndhegwi ne rembiapo vaikwe hei vae katu, ndajahexi hemimboyke, hei. Omboyke parae. Tapa nomboykiry rae. Ndajahexiry. Ha o ramo, Epu katu, eraha nde rupagwe, egwata eho-vy hei rei vae katu, jahexa ave. Nomopuiry. 10 y aikwaa uka-ta pe-my xe nhe rei eha ko yvy-py. Xe Nhande Rykey tee vae voi. Xe nhe-py rei amboyke-ma voi yvypry rembiapo vaikwe. Peikwaa por hagw xe nhe rei eha, ambogwera-ta upe hajy jeapa vae-pe, hei Hesu onhe-vy gw imboehry-pe. Upe rire-ma ojere hajy jeapa vae-pe: 11 Hae-ta nde-vy. Epu eraha nde rupagwe. Xe nhe-py tereho nde rga-py, hei xupe. 12 Ha upi inhe-py opu oho. Gwupa ohupi heraha-vy. Os oho enterove rovagwy-rupi. Upixa Hesu ohexa uka xupe kwry onhe rei eha. Upa ohexa ramo ijaty vae kente, Mbaixa po oporombogweraha, hei ojupe opondera-vy hese hikwi. Nhandejry-pe omombaegwasu hikwi. Ndojehexiry vae koixagwa, hei ojupe hikwi.

upi katu oho jevy Hesu yugwarusu rembe-py. Ojogweroatypa jevy hikwi upe-py. Ou Hesu renda-py. Onhemonhe xupe kwry upe yugwarusu rembe-py. 14 Upi ogwata oho-vy y rembe-rupi. Ohexa oho-vy Levi-pe. Ha Levi Alfeu ray. Ohexa xupe nhane mbopaga haty-py: Eju xe moir, hei Levi-pe.

13 Ha

(Mt 9.9-13; Lc 5.27-32)

Hesu oheni Levi-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

105
15 Ha

MARCOS2

Ha upi katu opu. Oho hupive. Hesu okaru o-vy Levi rga-py. Okaru ave Hesu ndive, hemimboe kwry ndive ave, nhane mbopaga vaety, heta ojejavy vae ave. Heta o Hesu ir. Upa-gwi heta voi okaru indive. 16 Ha gw fariseu judeu rekomboehaty vae ohexa xupe. Ohexa okaru ramo ojejavy vaety ndive, nhane mbopaga vaety ndive ave: Maer po okaru rae Hesu nhane mbopaga vaety ndive, gw ojejavy vae ndive ave, hei oporandu-vy hemimboe kwry-pe hikwi. 17 Ohendu-ma ramo upa Hesu, omombeu xupe kwry arandu rehegwa nhe nhane mbogwerahaty rehegwa-rami: Nhane resi ramo, nanhaikoteviry vae nhane mbogwerahaty-rehe. Nhande rasy ramo ae, nhaikotev vae hese. Xe ndaji aheni hagw, Xe pya pot hei jehe vae ou hagw xe renda-py, hei Hesu. Ha gw ojejavy vae katu aju vaekwe aheni-vy, hei joty xupe kwry Hesu hemimopotse-rehe onhemoir uka hagw.

Ne remimboe kwry katu maer po ndohasi okaru e reheve hei oporandu-vy Hesu-pe
18Ha upi katu ohasa okaru e reheve Joo remimboe kwry, fariseu kwry

(Mt 9.14-17; Lc 5.33-39)

ave. Ndahai ojupe gwar-rehe upixa oiko hikwi. Nhandejry pegwar-rehe ae upixa oiko hikwi. Upe ramo ogwah ou-vy Hesu renda-py oporandu vae: Maer ohasa okaru e reheve Joo remimboe kwry fariseu kwry ave? hei. Ha ne remimboe kwry katu maer po ndohasi okaru e reheve? hei oporandu-vy Hesu-pe. 19 Ha Hesu oiporu mendaha rehegwa nhe oikwaa uka por hagw. Hei xupe kwry: O vyteri ramo omenda vaekwe, ndikati ohasa okaru e reheve hei kwry. Maer ere kuri, Tohasa okaru e reheve hei oporandu-vy. Ndikati ohasa okaru e reheve onhondive oime ramo. 20 Ha upe rire katu ogwah vaer hiry. Ojereraha vaer xugwi kwry omenda vaekwe. Ojereraha rire ndaivi vaer okaru hei kwry, hei upe pygwa-pe ojehegwa omombeu-vy. 21 Upi Hesu oiporu ao rehegwa nhe, uva rykwere rehegwa nhe ave oikwaa uka por hagw xupe kwry. Hei xupe kwry: Nanharemendi ipyahu vae-py ao tujakwe. Nharemenda ramo, onhy ar rae ipyahu vae ojepoapy-vy. Omondoro ar ao tujakwe-pe. Opyta ar rae osorove, hei. 22 Nanhanhunhiry uva rykwere pyahu vae hyru vakapi ndaijyvi ma vaepy. Nhanhunha ramo, ovu omondoropa-ma vaer gwyru tuja. Osyrypa ar pe uva rykwere rae. Osoropa ar hyrukwe. Uva rykwere pyahu vae katu nhanhunha hyru pyahu-py ave, hei Hesu ohekombopyahu kwaa uka hagw xupe kwry.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS2,3

106 Xe pytuuha ry jry hei Hesu

23 Ha upi katu pytuuha ry-py oho ogwata Hesu. Trigoty mbyte-rupi oho. Ha hemimboe kwry oipoo-ma oho-vy trigo rope. 24 Ha hei Hesu-pe fariseu kwry: Ema hese, hei. Maer po hae kwry oipoo trigo rope pytuuha ry-py? Jaipoo ramo trigo rope, nhambaapo voi. Ndikati nhambaapo pytuuha ry-py, hei Hesu-pe. 25 Ha hei xupe kwry Hesu: Maer eremonhe nhe rei Nhandejry kwatia nhe, Davi amyr rehegwa nhe? Mbaixa katu ndereikwairy? hei oporandu-vy xupe.c Upi hei: Nahembii-gwi, ivareapa vaekwe Davi inhir gwry ave. 26 Upa-gwi oike koty-py vaekwe. Nhandejry-pe nhamboete haty-py oike, oiko ramo Abiatar pai ruvixagwasu ramo. Hou vaekwe gw mbojape Nhandejry rovagwy-py pai remimogwe. Nhandejry ndoheji avave-pe hou vaer upe mbojape. Pai kwry rembiu ae. Upa ndikati hou avave. Ha Davi ae katu hou joty vaekwe. Pai e ramo jepe Davi hou joty vaekwe. Omongaru ave oir gwry vaekwe, hei oikwaa uka-vy xupe kwry. Ipor voi rae jau trigo rope konga, hei oikwaa uka-vy.d 27 Upi hei jevy xupe kwry Hesu: Omo vaekwe Tup Nhandejry upe pytuuha ry nhane kanegwa hagw. Teko rei remimombeu nhane mbohasa asy hagw nomory vaekwe. Nhanderehe ha-py ae katu omo vaekwe pytuuha ry, hei xupe kwry. 28 Ha xe katu Nhande Rykey tee vae. Upa-gwi xe ae pytuuha ry jry voi, hei. Xe ae pytuuha ry moha voi, hei. Xe ae amandave vae, hei xupe kwry Hesu.

(Mt 12.1-8; Lc 6.1-5)

upi katu oike jevy Hesu ojeporahi haty-py. Oike ramo ohexama o ramo ipo ypi vae. Upe ramo judeu ruvixa orepara Hesu-rehe: 2 Oporombogwera-ta parae pytuuha ry-py? hei hese oporandu-vy ojupe hikwi. Upa-gwi orepara para hese hikwi ohexa hagw. Oity vai ukase mo Hesu-pe. Oporombogwera ramo, Ombaapo rae, heise hese. Tembiapo vai ombojase mo hese. 3 Ha Hesu hei ipo ypi vae-pe: Eju katu enhemboy ore kwry rovi, hei xupe. 4 Upe rire oporandu judeu ruvixa-pe:

1Ha

(Mt 12.9-14; Lc 6.6-11)

Okwera ipo ypi vae

2.25-26 1 Sm 21.1-6

2.26 Lv 24.9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

107

MARCOS3

Ipor tipo pytuuha ry-py nhane rembiapo por e? Erejohu por vaer tipo jajapo vai ramo? Ipor tipo pytuuha ry-py nhaporombogwera e? Erejohu por vaer tipo japorojuka ramo? hei xupe kwry. Onhereitypa xupe kwry. Ha hae kwry katu opyta okirirmba hikwi xugwi. 5 Ha upi katu Hesu ndaijai hae kwry heko vaiha-rehe orepara para-vy hese kwry. Ndovyavi-ma. Hae kwry nainhak pori-gwi, nainharandusiry-gwi, ndovyiry: Eipyso katu nde po, hei xupe, ipo ypi vae-pe. Oipyso ramo, okwera-ma ipo. 6 Ha fariseu kwry osmba oho-vy xugwi. Os rire pyae ojogweroaty Herodes ir gwry ndive: Mbaixa tamo rae jajuka xupe, hei oporandu randu-vy ojupe hikwi.

Ombogwera gwera hasy vae kwry Hesu

upi katu oho jevy Hesu yugwarusu rembe-py. Gwemimboe kwry ndive oho. Heta eterei Galila yugwarusu jerekwe rupigwa oho ave hapykwri. Heta eta ou upe Hesu ojapo vaekwe rerakw rendu-vy. Ohendu heta Judia pygwa ave. 8 Ohendu heta Jerusalm pygwa, heta Idumia pygwa ave. Heta Jordo ysyry rovi pygwa ave ohendu. Ohendu heta Tiro jere rupigwa. Sidom jere rupigwa ave herakw ohendu. Upa-gwi oupa ete voi Hesu renda-py hikwi. 9-10 Ou ramo hikwi omongwera gwera heta vae-pe Hesu. Upa-gwi ijatypa hasy vae kwry opoko hagw hese onhembogwera ukase-vy. Upe ramo hei Hesu: Emo por katu xe-vy xe renagw kana pono xe jopy eterei, hei gwemimboe kwry-pe. 11 Ha anhy rerekoha katu ohexa ramo xupe, ojeity ity Hesu rovagwyrupi osapuki-vy: Nde katu Tup Nhandejry ray voi, pete te hei ojeity-vy xupe. 12 Ani xe mombeu mbeu kivae pa xe, hei pete te-pe ojao-vy.

7Ha

(Mt 4.24-25; Lc 6.17-19)

Hesu oiporavo doze kwimbae-pe oirur

Hesu renda-py. 14 Ha Hesu katu oiporavo doze kwimbae-pe omoir hagw xupe: Oromondo-ta erenhemonhe hagw. 15 Xe nhe-py eremos-ta anhy, hei xupe kwry. 16 Upixa-rupi oiporavo Simo-pe. Ha Simo-pe ombohry joapy Pedro-py. 17Oiporavo ave Zebedeu ray-pe, Tiago, tyvry Joo ave. Upe mokove vae ombohry joapy ave Boanerges-py. Hry heise: Tyapu ramigwa. 18-19 Oiporavo ave Andr, Filipe, Bartolomeu ndive. Oiporavo Mateus, Tom, Alfeu ray Tiago ndive. Oiporavo ave Tadeu, Simo ndive. Upe vae gw huvixa ramo oiko vae-pe

13Upi ojeupi oho-vy yvyatyrusu-py. Oheni gwembiporavokwe-pe. Ha oupa

(Mt 10.1-4; Lc 6.12-16)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS3

108

omosse vae kwry ir vaekwe. Oiporavo ave Judas Iscariotes. Upe vae Hesu pyhyhar-pe omombeu vaer. Upe doze kwimbae oiporavopa-ma Hesu oirr.
Judeu rekomboehaty onhe rei rei Hesu-rehe

Hesu oike oho-vy oga py-py. Ha heta eta ojogweroaty jevy. Upa-gwi ndikati okaru Hesu inhir gwry ave. 21 Upa ohendu ramo, Hesu rga pygwa os oho onhangareko hagw hese heraha-vy. Itavy, hei mo hese hikwi. Upa-gwi os oho onhangareko hagw mo hese hei kwry. 22 Ha judeu rekomboehaty katu Jerusalm-gwi ou vaekwe hei: Gw Belzebu anhy ruvixa katu ojepota rae Hesu-rehe. Upa-gwi Belzebu nhe-py omos anhy imondo-vy. Upe anhy ruvixa nhe-py omos xupe kwry, hei mo hese hikwi. 23 Upe vae-rupi oheni xupe kwry Hesu. Arandu rehegwa nhe omombeu xupe kwry, tet mygwa rehegwa nhe poru-vy. Imbaraete vae rehegwa nhe oiporu ave: Mbaixa katu omos-ta hesegwa Satans, upe anhy ruvixa vae, hei. Ndikatiry omos. 24 Ha mburuvixagwasu rei ndaijojavi-ma ramo, ndoiko porvi-ma. 25 Ha hga pygwa ndaijojavi-ma ramo, ndoiko porvi-ma. 26 Ha Satans rei kwry ave ndaijojavi-ma ramo rae, ndoiko porvi-ma ar rae Satans. Ndoikovi-ma ar rae. Opa-ma ar rae, hei. 27Ha ndikati avave oike imbaraete vae rga-py omonda hagw imbae kwry-rehe. Onhapyt ranhe ramo ae xupe, ogwerahapa ar hga-py o vae, hei xupe kwry Hesu. Upixa hae kwry ijapuha oikwaa uka xupe. Anhy ndikati omos ojehegwa, hei ramo oikwaa uka xupe hae kwry ijapuha. 28-30 Anhy ojepota rae Hesu-rehe, hei mo hese kuri hikwi. Hesu Nhe Marangatu tee vae-pe omoanha anhy hikwi. Upa-gwi hei xupe kwry Hesu: Anhete ko xe hae-ta nde-vy. Ne rembiapo vai ramo, erenhe vai ramo Nhandejry-rehe, omboyke-ta ndhegwi Nhandejry ne rembiapo vaikwe. Ha erenhe vai ramo katu Nhe Marangatu tee vae-rehe, nande poriahuvereko moiry. Nde pya kya-ma. Nande pya pot movi opa e reheve, hei xupe kwry Hesu.

20 Upi

(Mt 12.22-32; Lc 11.14-23)

rire ou isy tyvry kwry ave. Opyta oka-py. Oheni uka os hagw. 32 Heta ogwapy hikwi Hesu jerekwe-vy: Nde sy ou. Ou ave nde ryvy ne reindy ave. Oka-py ogwah o-vy, hei xupe. Nde rexase, hei Hesu-pe. 33 Ha hae nosiry joty oho-vy. Upi hei:

31Upe

(Mt 12.46-50; Lc 8.19-21; Hb 2.11-12)

Hesu rei kwry

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

109
34 Upe

MARCOS3,4

Amombeu-ta pe-my kivae pa xe sy, kivae pa xe ryvy, hei xupe kwry. rire orepara gwenduha-rehe ojerekwe-rehe ogwapy vae: Ehexa, hei gwenduha-pe, ko vae kwry xe sy. Upe vae kwry xe ryvy, hei. 35 Nhandejry nhe ojapo vae gwive upa voi xe ryvy, hei. Upa xe reindy, upa xe sy ave, hei gwenduha-pe Hesu.

Hesu omombeu arandu rehegwa nhe temitgwe rehegwa-rami


1Ha

upi katu onhemonhe jevy-ma Hesu yugwarusu rembe-rehe. Ha heta eterei ijatypa henda-py. Upa-gwi oike kanoagwasupy xugwi kwry. Ogwapy-ma kana py-py. Y rembey-py o kana. Ha enterove opyta yvy-py hikwi. Y rembe-rehe opyta. 2 Ha heta onhemonhe nhe xupe kwry arandu rehegwa nhe omombeu-vy. Omombeu arandu rehegwa nhe xupe kwry temitgwe rehegwa-rami: 3 Pejeapysaka joa joa, hei. Oho onhemit onhemit vae. Omohi gwemit. 4 Onhemit jave, oime temit rai tape-rupi hoa vae. Ha upi ou gwyra opa hou. 5 Oime temit rai ave yvy perer-rupi hoa vae. Upe-py o mixmi yvy. Pyae henhi-ma, yvy ndahetiry-gwi. 6 Kwarahy haku-ma ramo, onhandu-ma temitgwe kwarahy aku. Ha kwarahy ohapypa voi. Ombohovirupa ave hapo e reheve. 7Oime nhuatndy-rupi hoa vae ave. Ha nhuat katu okakwaa-ma. Ojahoipa temitgwe-pe. Upa-gwi ndahopiry. 8 Oime yvy pormy hoa vae ave. Henhi-ma hemit. Okakwaa. Hope-ma. O trinta hai vae. O sessenta hai vae. O haive vae cem hai vae. 9 Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu xe nhe-rehe, hei onhemonhe-vy xupe kwry.

(Mt 13.1-9; Lc 8.4-8)

Hesu oikwaa uka gwemimboe kwry-pe temitgwe rehegwa nhe

vae ojei rire, oporandu Hesu-pe doze hemimboe kwry inhir gwry ave: Temitgwe rehegwa nhe ereiporu kuri. Mbavae-rehe po hei upe vae? hei oporandu-vy xupe. 11 Upi hei Hesu xupe kwry: Ha pe katu peikwaa voi mbaixa po nhamoir-ta Nhandejry nhande ruvixa. Nhandejry oikwaa uka-gwi pe-my peikwaa. Ha ambue kwry-pe katu ndoikwaa ukiry. Upa-gwi temitgwe rehegwa-rami amombeu kuri Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe, anhemonhe-vy xupe kwry, hei. 12 Ha upi oma ma hikwi. Ha ndohexi mbaeve. Ohendu hendu. Ha ndoikwai mbaeve. Upa-gwi ndogwerovi gweko. Ha Nhandejry katu nomboykiry xugwi kwry hembiapo vaikwe. Upa-rehe arandu rehegwa nhe aiporu mante amombeu-vy xupe kwry Nhandejry rehegwa nhe, hei.e

10 Ijatypa

(Mt 13.10-23; Lc 8.9-15)

4.12 Is 6.9-10
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS4

110

ramo, mbaixa peikwaa-ta arandu rehegwa nhe gwive amombeu mbeu ramo? 14 Onhemit vae onhemit. Upa heise: Omoherakw Nhandejry rehegwa nhe por. 15 Ha tape-rupi onhenhot vaekwe katu heise: O ohendu vae nhe por. Ohendu-ma ramo, ou anhy ruvixa Satans. Oipea ipya-gwi inhe por. 16 Ha yvy perer-rupi onhenhot vaekwe katu heise: O ohendu vae inhe por. Ohendu-ma ramo, ovya ogwerovia-vy. 17Ha ndahapiry. Upa heise: Sapya ete ogwerovia. Ndogwerovia teiry voi. Ha upe rire katu nhe por rendu-gwi, omoingo asy xupe. Ojerereko asy-gwi, ndogweroviaseviry. Pyae ae oheja nhe por. 18 Ha nhuatndy-rupi onhenhot vaekwe katu heise: O ohendu vae voi inhe por. 19 Ha onhesamondo mondo ombae-rehe: Mbaixa po aiko-ta konga? oporandu randu ojupe. Ovya-ta mo imbae reta ramo. Oipotave tave ojupe gwar. Upa-gwi ohendu hendu rei inhe por. Nahembiapo por poriry. 20 Ha yvy por-my onhenhot vaekwe katu heise: O ohendu vae inhe por. Ohendu ramo ogwerovia tee voi. Ogwerovia-gwi, o hembiapo por por vae. O hembiapo porve rve vae. O hembiapo por eterei vae ave, hei xupe kwry Hesu.

13Ha pe katu ndapeikwaa pori ave. Maer ndapeikwaa pori? Aipo

21 Ha upi katu Hesu omombeu jevy arandu rehegwa nhe tataendy rehegwa-rami: Ndajari voi tataendy nhamo hagw mbae ryru gwy-py. Ndajari ave nhamo hagw tupa gwy-py. Tataendy katu jaru nhamo hagw tataendy rendaty-py. 22 Oime vae gwive onhenhomi vae ojekwaa-ta voi. Ha pe ereikwaa e vae gwive, upa ereikwaa-ta voi ave. 23 Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu xe nhe-rehe, hei. 24 Ejeapysaka por erehendu vae-rehe. Ereme me vaekwe ohekoviar-ta nde-vy. Hetave ave ohekoviar-ta. 25 Heta ogwereko vae-pe hetave ohekoviar-ta. Ha naimbae rexakwai vae-gwi katu, oipeapa-ta xugwi. Ogwereko vae gwive oipeapa-ta xugwi, hei xupe kwry Hesu.f 26 Ha upi katu omombeu jevy Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe temitgwe rehegwa-rami: Kwimbae oho onhemit. Onhemit yvy-rupi. 27Upi pyhare hare okema. Ikomba mba opu-vy. Henhi rei temit. Okakwaa. Ha ndoikwairy mbaixa po henhi. 28 Hemitgwe katu omohenhi rei yvy. Upe rire ombohope. Upe rire omohai. 29 Ijagwyje-ma ramo, oikyt uka ogwah-ma hiry-gwi, hei xupe kwry Hesu, Nhandejry ir ojekwaa vaer rehegwa oikwaa uka-vy. 30 Mbaixa aikwaa uka-ta pe-my Nhandejry nhande ruvixaha? Mbaeixagwa nhe aiporu-ta pene moarandu hagw, hei xupe kwry.

Hesu omombeu mbeu arandu rehegwa nhe

4.21-25 Mt 5.14-15; Lc 8.16-18


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

111
31Amombeu-ta

MARCOS4,5

Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe temitgwe mostarda rehegwa-rami, hei. O temit hry vae mostarda. Onhot ramo, mix eterei. Mixve opambae rai-gwi yvy arigwa-gwi. 32 Ha onhot-ma rire, pyae tuvixa. Entro temit-gwi tuvixave. Upi hakmby-ma. Uparehe ojapo-ma gwyra gwaityr. Hi gwy-py ojapo, hei xupe kwry Hesu, Nhandejry ir hetave tave o vaer rehegwa oikwaa uka-vy.g 33 Upixa voi omombeu mbeu xupe kwry Hesu arandu rehegwa nhe temitgwe rehegwa-rami. Pete te oikwaa peve omombeu. 34 Onhemonhe-vy xupe kwry, temitgwe rehegwa nhe vae-rupi, tataendy rehegwa vae-rupi ave omombeu xupe. Upa rehegwa oiporu e reheve nomombeiry xupe kwry. Ha hemimboe kwry anho hendive oime ramo, oikwaa ukapa-ma xupe kwry.h

Ekirir katu, hei y-pe Hesu

upi kaaru ete-ma. Jaha jahasa y rovi, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 36 Upi ohejapa oho-vy ijaty vae-pe hikwi. Ogwapy o-vy kanoagwasupy Hesu. Upixa ramo ogweraha xupe y-rupi y rovi. Oho ave hupive kana ambue vae. 37 Ha upi katu ou yvytugwasu. Opu pu-ma y. Oike kanoagwasu-py y. Upa-gwi haimete-ma kana hynyh y-gwi. 38 Ha Hesu katu oke o-vy kana-py. Hemimboe kwry kupe-py oke. Oke inhakngyta ri. Ha omomby-ma xupe hikwi. Nhande nhanheapymi-tama, mboehry, hei omomby-vy xupe. Nerepeni tipo nhande rekove-rehe? hei xupe. 39 Ha opy-ma Hesu. Ha opy jave Hesu ohexa-ma y opu pu vae. Ha ojao yvytugwasu-pe omombyta hagw: Ekirir katu, hei y-pe. Inhe rupi opyta-ma yvytu. Okirirmba ete voi. 40 Hae hei: Maer nde pyamir upixa? Nderejeroviiry xe-rehe. Maer nderejeroviiry xe-rehe? hei xupe kwry. 41 Ha onhemondyipa-ma xugwi hikwi. Kivae po ko vae? Ojao ramo yvytugwasu-pe, ojao ramo y-pe ave xupe, ohendu voi inhe, hei ojupe hikwi hese.

35 Ha

(Mt 8.23-27; Lc 8.22-25)

5
g

Oike kure kwry pya-py anhy kwry


1Ha

upi katu Hesu gwemimboe kwry ndive ohasa yugwarusu rovi. Ogwah Geraseno kwry ret-my. 2 Os-ma ramo Hesu kanoagwasugwi, ou ohugwait-vy xupe anhy ojepota vae hese. Oyta-gwi ou. 3 Oiko

(Mt 8.28-34; Lc 8.26-39)

4.30-32 Mt 13.31-32; Lc 13.18-19

4.33-34 Mt 13.34-36

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS5
4Onhapyt

112

rei oyta-rupi anhy ojepota vae hese. Ndikatuvi onhapyt xupe avave. jevy jevy rei xupe. Oipokwa pokwa xupe corrente-py. Oipykwa pykwa ave xupe. Ha anhy-rehe omenda vae katu omondohoypa-ma. Omopesgwe sgwepa, omondoho ndohoypa-ma xugwi. Ndaipri ipuaka vae hese. 5 Pyhare osapuki o-vy oyta-rupi, yvyaty aty-rupi ave. ry ramo osapuki ave. Onhekyt oiko-vy ita-rehe. 6 Mombyry-gwi ohexa-ma Hesupe. Oripara ojeity omboete hagw xupe. 7 Hei osapuki hat-vy: Nde, Hesu, hei. Tupgwasu ray nde, hei. Maer tipo erepena xe-rehe? hei oporandu-vy Hesu-pe. Tup Nhandejry rry-py, ajerure nde-vy. Anke xe mbohasa asy, hei Hesu-pe. 8 Upa hei jave, Anhy, hei, es katu xugwi, hei xupe Hesu. 9 Upi oporandu xupe: Mbaixa nde rry? hei xupe. Heta xe ae xe moir vae. Upa-gwi xe rry Heta ave, hei Hesu-pe. 10 Upi ojapura anhy ojerure-vy Hesu-pe pono omondopa xupe kwry pe tet-gwi. 11 Ha upe-py heta eterei o kure. Yvyaty rembey-rehe okaru hikwi kure. 12 Ha anhy kwry ojerure xupe: Ore mondo katu kure kwry-rehe. Toroike ipya kwry-py, hei Hesu-pe. 13 Tapeho, hei xupe kwry Hesu. Ha anhy kwry katu os xugwi. Oike kure kwry yta-py. Ha kure kwry oriparapa ogwejy. Y rembey-py ogwejy oho-vy. Hiap hoa-vy. Otgwe-vy hoa yugwarusu-py. Heta eterei onheapymimba y py-py. Moki mil-rupi, gweta hagwe-ma onheapymimba. 14 Ha herekwa kwry katu oriparapa oho-vy hikwi. Omombeu tet mygwa-pe. Tet jerekwe-rehe o vae-pe omombeu ave. Oupa ohexa ojehu vaekwe. 15 Ogwahmba Hesu renda-py. Ohexa anhy rerekohare hikwi. Ohexa xupe ogwapy ramo. Onhemonde ramo ohexa. Ndaitavyvi-ma voi rae, hei hexa-vy hikwi. Upa-gwi ikyhyjepa-ma hikwi. 16 Ha upe hexahare omombeupa xupe kwry. Ojehu vaekwe omombeupa xupe. Omombeu ave anhy rerekohare rehegwa nhe. Kure kwry rehegwa nhe omombeu ave. 17 Upa-gwi upe pygwa kwry okyhyje-ma Hesu-gwi hikwi. Ojerure-ma xupe os hagw het kwry-gwi. 18 Upe rire onhemboyru kana-py Hesu. Onhemboyru-ma ramo ojapura upe anhy rerekohare omoir hagw xupe. 19 Ha ndoheji omoir xupe: Tereho ae katu nde rga-py. Ekwa emombeu nde rei kwry-pe erekwera pormaha. Nhandejry ojapo por por xe-rehe ere katu emombeu-vy, hei xupe. Xe poriahuvereko eterei-ma voi Nhandejry ere katu emombeuvy, hei xupe Hesu. 20 Ha upi katu oho omosarambi-vy anhy rerekohare Decapolis tet mygwa-pe. Ojapo por por xe-rehe Hesu hei omombeu-vy. Nhandejry ojapo por por hese, hei opondera-vy hese hikwi.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

113 Hesu omoingove jevy mit kunha-pe

MARCOS5

upi katu Hesu oho jevy kanoagwasu-py. Ohasa ojei-vy y rovi. Ogwah rire heta eterei jevy ijatypa henda-py. Ha Hesu yugwarusu rembe-py onhemboy o-vy. 22 Ha upi ojapura ou-vy ojeporahi haty-py omanda vae. Hry Jairo. Ohexa-ma ramo xupe, onhes omboete-vy Hesu renonde-py: 23 Omano-tama xe rajymi, hei. Jaha katu eremo hagw hiri nde po okwera hagw, nomanovi hagw, hei ojapura-gwi Hesu-pe. 24 Upa-gwi oho hendive Hesu. Ha ijaty vae ojopypa xupe oho-vy hapykwri. 25 Oime kunha. Are-ma hasy. Hasy doze roy. Tuvixa hasyha ogwejy xupe. 26 Ohasa asy ete vaekwe. Heta o imongwerahar mo, ha nomongweriry. Ha omemba rei-ma vaekwe ogwereko vae xupe kwry okwera hagw mo. Ha ndokweri joty. Opyta hasyve vaekwe. 27 Upi katu ohendu Hesu rerakw. Upa-rehe ojogweroaty aty ramo hikwi, oho hapykwri, Hesu rapykwri. 28 Apoko ramo xe ijao-rehe jepe, akwera ar, hei ojupe. 29 Upa-gwi opoko ijao-rehe. Opoko-ma ramo hese, opi-ma xupe imbaasy. Oikwaa okweramaha imbaasy-gwi hete. 30 Ha Hesu katu oikwaa-ma omongweramaha kunha-pe. Upa-gwi ojere-ma Hesu ijatypa vae mbyte-py: Kivae opoko-ma xe ao-rehe, hei oporandu-vy. 31 Ha hemimboe kwry hei xupe: Ema katu ijatypa vae-rehe. Ojejapipa voi nde-rehe rae. Kivae opoko xe-rehe maer ere upixa, hei oporandu-vy. 32 Ha Hesu oma o-vy ohexa hagw kivae po ojapo upixa rae. 33 Ha kunha katu oikwaa okweramaha. Upa-gwi ikyhyje-ma. Oryri-ma ave. Ou ojeity henonde-py. Omombeupa xupe anhete vae. 34 Xe rajy, hei kunha-pe ipyagwapy hagw. Gwajry-pe heiha-rami, hei kunha-pe, nde erejerovia-ma kuri xe-rehe, upa-gwi erekwera-ma. Tereho nde pyagwapy reheve. Nande rasyvi-ma ne mbaasy-gwi, hei kunha-pe. 35 Onhe vyteri jave, ou mburuvixa rga-gwi omombeu: Omano ete-ma nde rajy, hei tvy-pe. Eheja katu toho mboehry, hei Jairo-pe omombeu vae. 36 Ha Hesu katu ohendu omombeu ramo: Anke erekyhyje. Ejerovia katu xe-rehe, hei mburuvixa Jairo-pe. 37 Ha upi katu ndoheji omoir xupe avave. Mbohapy hemimboe anho mante omoir xupe. Oho indive omoir Pedro, Tiago, tyvry Joo ave. 38 Ogwah-ma mburuvixa rga-py. Ohexa heta ijayvu joa vae. Ha hae kwry hasmba voi osapuki-vy. 39 Oike Hesu. Hei xupe kwry: Maer tipo pende ayvu? Maer tipo pene rasmba rei pekwa-vy? hei xupe kwry. Nomano teiry voi upe mit kunha. Oke ae maniko o-vy rae, hei xupe kwry.

21Ha

(Mt 9.18-26; Lc 8.40-56)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS5,6
40 Hae

114

kwry katu onhembohory Hesu-rehe. Ha hae katu omosmba imondo-vy. Ogweraha ondive mit ru, isy oir ave. Oike mit kunha o ha-py. 41 Oipopyhy xupe. Talita cumi hei xupe. Hae ae onhe-py oheni omopu hagw, Mit kunha, epu katu hei-vy. 42 Upe mit kunha opu-ma ogwata-ma. Mit kunha katu doze roy ogwereko vae. Upa-gwi, Mbaixa omoingove jevy xupe? hei opondera eterei-vy hese hikwi. 43 Ha Hesu hei: Anke avave ohendu, hei jevy jevy xupe kwry Hesu. Emongaru xupe, mit kunha-pe, hei.

oho Hesu. Gwet-my ogwah jevy. Omoir xupe hemimboe kwry. 2 Ha pytuuha ry-py Hesu onhemonhe jevy-ma. Ojeporahi haty-py onhemonhe. Heta ohendu vae inhe, Mbaixa onhemonhe? hei opondera-vy hese hikwi: Mamo-gwi upa ohendu aipo vae nhe? hei hese. Kivae omombeu hiarandu hagw xupe? hei hese. Ema hese. Hexapyr-rupi voi Hesu rembiapo por. Mbaixa ojapo upixa? hei hese. 3 Upa ga apohatygwe voi, hei. Maria memby voi. Tiago, Jos, Judas, Simo ave ityvry kwry voi. Heindry kwry oiko voi nhane ndive. Maer onhembotuvixa ukase? hei opondera-vy hese. Upa-gwi ndijaevi Hesu-rehe hikwi. 4 Upi hei xupe kwry Hesu: Ha onhemonhe vaety onhemboete voi. Ha het mygwa katu nomboeteviry xupe. Hei kwry ave nomboeteviry xupe. Hga pygwa ave nomboeteviry ave xupe, hei jehe ndaijaevi-gwi hei kwry. 5 Upa-gwi ndikati hembiapo por hexapyr-rupi. Mbovymi hasy vaerehe mante omo opo omongwera hagw. 6 Ha ndogwerovii-gwi hikwi, Mbaixa ndogwerovii? hei opondera-vy hese kwry Hesu. Upi oho tetgwasu jerekwe-rupi. Tet mir mir o ha-rupi oho onhemonhe-vy Hesu.

Hei kwry ndogwerovii Hesu-pe


1Upe-gwi

(Mt 13.53-58; Lc 4.16-30)

Hesu remimboe kwry oho onhemonhe-vy

upi katu Hesu oheni doze gwemimboe kwry-pe ogwah hagw hae-py. Mok moki meme ombojao jao imondo-vy: Xe nhe-py emos imondo-vy anhy, hei xupe kwry. 8 Anke ereraha mbaeve. Nde pykoka anho eraha, hei. Ani ereraha ne remiur ani ereraha nde vosa. Ani ave ereraha pirapire ne kuas gwy-py, hei xupe kwry. 9 Emonde nde pyryru. Ne kamisa katu ani erembojoa, hei xupe kwry.

7Ha

(Mt 10.5-15; Lc 9.1-6)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

115
10Ereike

MARCOS6

ramo ga-py epyta upe-py. Ani erembopopa ereiko-vy. Eres peve upe tet-gwi, eiko peti ga-py xupe kwry. 11 Ha o ramo tet mygwa pende rerohory e vae, pene nhe renduse e vae katu, eres ramo upe tet-gwi embovava nde py hoapa hagw yvy timbore nde py-gwi. Upixa erejapo ramo, eremomandua uka ar hembiapo vaikwe-rehe. Nhandejry rei erami nipo rae nhande hei vaer jehe, hei xupe kwry Hesu. 12 Aipo-gwi hemimboe kwry oho onhemonhe-vy enterove vae-pe: Erova nde rekoha, hei. 13 Omos imondo-vy heta anhy-pe. Hasy vae-rehe omona nhandy omongwera hagw.i

Hesu rerakw opa opa-rupi oho. Upixa-gwi mburuvixagwasu Herodes ohendu ave Hesu rerakw. Kente kwry omombeu mbeu ojupe Hesu rerakw. Gw Hesu rexa-vy, hei ojupe: Joo Batista oikove jevy-ma, hei mo. Upa-gwi hexapyr-rupi hembiapo por por voi, o hei vae mo Hesu-rehe. 15 Hesu rexa-vy hei ojupe: Upe vae ko Elias, o hei vae mo ave Hesu-rehe. Upe vae ko onhemonhe vaety yma gwarixa, o hei mo vae ave hese. Upixa voi hae kwry hupi e omombeu. Omombeu jokupe kupe hesegwa nhe. 16 Upixa ramo Herodes mburuvixagwasu vae ohendu Hesu rerakw. Upe ojapo japo vaekwe ohendu: Upe Joo xe anhako uka vaekwe, oikove jevy-ma nipo rae, hei mo hese. 17-18 Are-ma omenda vaekwe Herodes. Gwyvry rembirekokwe-rehe omenda vaekwe. Gwovajry Herodias-rehe omenda vaekwe. Tyvry hry Filipe. Ha Joo katu hei vaekwe xupe, Herodes-pe: Ereiko ramo nde ryvy rembireko ndive, ndatekohiry erereko hei vaekwe xupe. Upa-gwi mburuvixagwasu omondo vaekwe ipiri oipyhy uka hagw Joo-pe. Omo uka vaekwe xupe preso. Gwembireko-rehe onhe-gwi, omo uka xupe preso. 19 Ha hembireko katu ndijai voi Joo-rehe. Ojuka-ta mo. 20 Ndikati ojuka, omboetegwi xupe mburuvixagwasu Herodes. Ha mburuvixa katu oheko kwaa voi xupe. Hiarandu vae Joo, heko marangatu vae voi ave hei hese. Upagwi omongatu joty xupe. Ohendu ramo inhe, ojapose vrami mo inhe. Ha ndojaposi ave. Ndojapi ramo jepe, ogwerohory joty inhe. 21 Hiry ogwah ojuka hagw xupe. Oiko hagwe ry-py mburuvixagwasu omongaru por imboviapyre. Mburuvixa kwry, soldado ruvixa kwry, imbae reta vae kwry, Galilia pygwa vae omongaru por. 22 Ojekaru ha-py oike-vy ojeroky

14 Ha

(Mt 14.1-12; Lc 9.7-9)

Joo ojejuka

6.7-13 Lc 10.1-12
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS6

116

hembireko memby kunha. Ombovya ojeroky ramo mburuvixagwasu Herodespe, imboviapyre ave ombovya. Ha upi hei kunhata-pe mburuvixagwasu: Ejerure xe-vy ne remimbota-rehe. Oime ra vae voi ame-ta nde-vy, hei xupe. 23 Oime ra vae-rehe erejerure ramo, ame-ta nde-vy, hei xupe. Pono oapu-gwi Tup rry-py ame-ta nde-vy, hei. Ha opambae xe areko vae katu amombyte-ta nde-vy ime-vy, hei jevy jevy xupe. 24 Upi os oho-vy oporandu osy-pe: Mbavae-rehe tipo xe ajerure-ta, hei omombeu-vy osy-pe. Isy hei xupe: Ejerure katu Joo Batista akgwe-rehe, hei xupe. 25 Ojapura oike hagw jevy mburuvixagwasu o ha-py. Pyae oike ojerure-vy: y aipota eremboyru xe-vy pyae nha-py Joo akgwe araha hagw, hei ojerure-vy. 26 Ha mburuvixagwasu katu onhegwe omboasy eterei. Tup rry-py ame-ta hei-gwi, ohendu-gwi ave imboviapyre inhe, ndikatuvi-ma Joo-rehe hakate. 27 Upe-ma ramo omondo pete gwembigwi soldado ogweruruka hagw xupe inhakgwe. Ha oho onhako Joo-pe onhemo vae preso haty-py. 28 Ogweru nha-py inhakgwe ome kunhata-pe. Ha kunhata katu ome osy-pe. 29 Ha Joo remimboekwe ohendu ramo, ou hetekwe ogweraha. Omo yvykwa-py hetekwe.

Hesu ombopopy cinco mil vae-pe cinco mbojape moki pira ave

hemimondo kwry katu ou jevy Hesu ha-py. Omombeu xupe ojapo japo vaekwe. Omboe mboe vaekwe ou jevy omombeu. 31 Ha heta ipohuha ou. Opohupry-gwi ndikatuvi okaru. Upa-gwi hei gwemimboe kwry-pe: Jaha katu nhane anho ojeiko e ha-py. Japytuu mix-vy jaha, hei. 32 Aki ramo oho hae kwry anho ojeiko e ha-py. Kanoagwasu-py oho. 33 Ha heta kente ohexa xupe iho ramo. Oikwaa-ma ave. Upe ramo enterove tet-gwi os oho-vy. Yvy-rupi oripara oho-vy. Hae kwry ranhe ogwah y rovi. Ha Hesu nogwahi joty. 34 Ogwah ramo hembey-py, os kana-gwi. Heta ojohapypa rae onhomboaty, hei hexa-vy. Upa ovexa ijry e vae-rami ndoiko kwairy hae kwry anho, hei. Ndaherekwiry, hei. Upa-gwi oiporiahuvereko-ma xupe kwry. Oiporiahuvereko-gwi heta onhemonhe nhe xupe kwry. 35 Kaaru ete ou Hesu ha-py hemimboe kwry: Ndaipri mbaeve a-py, hei. Kaaru ete-ma. 36 Ere xupe kwry toho tet mir-rupi tetgwasu-rupi ave ojogwa hagw gwemiur, hei Hesu-pe. 37 Ha Hesu katu hei gwemimboe kwry-pe: Pe katu peme xupe kwry hemiur, hei.

30Ha

(Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jo 6.1-14)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

117

MARCOS6

Oroho-ta tipo orojogwa duzentos repy mbojape hemiur kwry orome hagw xupe kwry hou hagw, hei xupe oporandu-vy. 38 Hesu hei: Mbovy a-py erereko mbojape? Ekwa terehexa, hei xupe. Upe rire oho ohexa. Oikwaa (Mc 6.38) rire, ou omombeu: Cinco mbojape o, hei. Moki pira ka ave o, hei Hesu-pe. 39 Ha upi katu hei ojogweroaty mir mir hagw ogwapy-vy. Kapii pyahu ri ogwapy hagw, hei xupe kwry. 40 Ha cem o vae, cinqenta o vae ave ojoypy ypy-py ogwapy. 41 Ha Hesu katu oipyhy upe cinco mbojape. Moki pira ave oipyhy. Upi hovayva yvate-koty omboete-vy temiur-rehe. Otima por ave. Ombojao jao upe mbojape. Ome me gwemimboe kwry-pe ombogwejy hagw entro vae rovagwy-py. Ombojao jao ave moki pira enterova-pe. 42 Ha enterovete okaru. Hygwyatmba-ma ave hikwi. 43 Upi omono hou vaekwe rembyre, pira rembyre ave. Doze ajaka joty rae o hembyre kwry. 44 Upe okaru vaekwe heta o rae. Kwimbae kwry okaru vae cinco mil o rae.

ramo Hesu hei: Eike katu kanoagwasu-py, hei gwemimboe kwry-pe. Pekwa mani katu y rovi xe renonde, hei. Betsaida-py ekwa mani katu, hei. Oho rire, hei ojogweroaty vae-pe: Tapeho katu pende ro nde rga-rupi, hei Hesu xupe kwry. 46 Upe rire, Aha jevy-tama hei rire xupe kwry, oho yvyaty ri-rupi Hesu. Onhomongeta hagw Nhandejry ndive oho. 47 Ojekwaa-ma pyt ou-vy. O kanoagwasu y mbyte-py y ri ave. Ha Hesu katu opyta hae anho yvy-py. 48 Ohexa xupe kwry onhemombaraete ramo oipyki-vy. Ndogwatavi kana henonde-gwi ou ramo yvytu. Hembipe ramo Hesu oho gwemimboe kwry ha-py. Pyt joty reheve oho xupe kwry ogwata-vy y ri. Ohenondea-ta mo kana-pe. 49 Ha hae kwry katu ohexa ramo xupe ogwata y ri, Arygwypry, hei mo hese. Osapuki ave. 50 Enterova hemimboe kwry ohexa xupe. Onhemondi eterei-ma ave. Upa-gwi osapuki joa. Upe ramo pyae hei xupe kwry: Anive erejapura te. Xe ko Hesu, hei voi. Ani erekyhyje te, hei. 51 Upi katu oike-ma kanoagwasu-py hendive kwry. Ndayvytuvi-ma. Mbaixa omombyta yvytu? hei opondera eterei-vy hese.

45 Upe

(Mt 14.22-33; Jo 6.15-21)

Hesu oho ogwata-vy y ri

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS6,7
52 Ha

118

Hesu ombopopy ramo mbojape hexapyr-rupi, ndoikwairy heko-rehe. Nainhak pori-gwi ndoikwairy heko-rehe hikwi. Upa-gwi, Mbaixa omombyta yvytu? hei opondera eterei-vy hese. 53 Upi katu oho yugwarusu rovi. Genezar tet-my ogwah oho-vy hikwi. Is-py onhapyt kana. Os kana-gwi. 54 Os jave, pyae oikwaa Hesu-pe tet mygwa. 55 Oripara oho-vy hikwi opa-rupi. Pe tet kupe-rupi oripara para okwa-vy. Ha hasy vae-pe katu ogweru Hesu ha-py. Hupa reheve ogweru. Ohendu-ma ramo Hesu o ha-py ogweru-ma.j 56 Ha Hesu katu ogwah ramo tetgwasu-py, ogwah ramo tet nhepyr-py, ogwah ramo ave tet mirmy, ga pa-rupi ombogwejy meme hasy vae-pe hikwi. Ojerure xupe: Tande pyhy nde ao rembey-rehe jepe hasy vae, hei xupe hikwi oipyhy vae gwive okwera-ma hagw.

Maer tipo ndoiki yma gware reko-rupi ne remimboe hei Hesu-pe oporandu-vy
1Ha fariseu kwry ojogweroaty Hesu ha-py. Ogwah ave ou-vy judeu kwry

(Mt 15.1-20)

rekomboehaty. Jerusalm tet-gwi ou vaekwe. 2-4 Ndajajepohi pori ramo ndikati jakaru, hei vae fariseu kwry, opa judeu kwry gwive ave. Ojepohe pohi e reheve ndokari vae ojapo-gwi hembypy hei vaekwe. Ou jevy ramo mbae jogwa haty-gwi nonhemopotry ramo ndokari. Ojohi kopoi, ojohi japepo, ojohi nha kwarepoti-gwi ojejapopyre. Hupa ojohi ave. Heta mbae ojapo hembypy hei vaekwe ohendu-gwi. Ha gw fariseu kwry, judeu rekomboehaty ave ohexa Hesu remimboe kwry-pe okaru ramo ojepohi e reheve. Upa heise: Ojepohe pohi rei e reheve okaru. 5 Upa-gwi oporandu Hesu-pe hikwi: Maer tipo ndoiki yma gware reko-rupi ne remimboe kwry? Maer okaru ojepohi por e reheve? hei. Maer tipo nonhemopotseviry nhande kwry e vae ndive oiko rire? hei xupe. 6 Ha Hesu hei xupe kwry: Pe katu pende pya kya pemo kwaa vae. Ha Isaas amyr anheiharupi omombeu vaekwe pende rekor. Omo vaekwe kwatia-rehe a-rami: Hae kwry xe mboete onhe-py rei. Opyapy-py katu naxe mboetiry. Ndojehesa rerovi xe-rehe. 7 Xe mombaegwasu te. Xe nhe-py nomboiry. Ha teko rei nhe-py ae oporomboe mboe oiko-vyk, hei Nhandejry kwatia nhe pende-rehe. 8 Ha Nhandejry hei ramo, nderejaposi voi inhe. Ha teko rei katu omanda ramo, hei vae gwive erejapo japo voi, hei xupe kwry Hesu. 9 Nderejaposi voi Nhandejry hei vaekwe jajapo hagw nhane rembypy hei vaekwe. Upixa ramo, Ore rembiapo por ere mo ndjehe. 10 Ha Moiss amyr hei vaekwe:

6.52-55 Mt 14.34-36

7.6-7 Is 29.13

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

119

MARCOS7

Pemboete nde ru, nde sy-pe ave. Ha entro onhe vai rei vae gwurehe, osy-rehe ave, tojejuka katul , hei Nhandejry kwatia nhe. 11 Ha pe katu pepyr Nhandejry nhe-rehe. Ndapehejiry gwu osy-pe ome hagw. Pemboe mboe rei judeu kwry-pe a-rami. Peje, Ava hei ramo gwu osy-pe ave, Voive ereporandu ramo ame ar nde-vy rae. y katu ndikatuvi-ma ame nde-vy. Xe mbae kwry opa-ma. Amemba-ma kuri Tup Nhandejry-pe. Aiporu jepe xe, Tup mbaepa-ma, hei gwu osy-pe ave. 12 Upixa hei ramo, ipor joty pe-my. Upixa ndapeheji oipytygw gwu osy-pe ave. Ne nhe-py gwu osy-pe ave nomboetevi. 13 Ne rembypy reko-rupi joty peiko. Upa-gwi pepyr joty Nhandejry nhe-rehe, pemboyke joty Nhandejry nhe peiko-vy. Heta gwa-rami erejapo japo ave, hei xupe kwry Hesu. 14 Upe rire oheni jevy oha-py kente kwry ou hagw hei: Pejeapysaka joa xe nhe-rehe peikwaa por hagw, hei arandu rehegwa nhe omombeu-vy. 15 Jakaru jave ndikati nhane mongya. Ndoiki tembiu nhande pya omongya vaer. Ha nhane nhe vai ramo ae katu onhemongya ar nhande pya. 16 Pene arandu-ta ramo, pejeapysaka katu ko xe nhe-rehe, hei xupe kwry Hesu. 17 Upi oheja xupe kwry Hesu. Oho oike koty-py. Oike rire, oporandu xupe hemimboe kwry. Hei: Tembiu rehegwa nhe ereiporu kuri. Ha upa, mbavae-rehe tipo aipo vae heise, hei oporandu-vy xupe hemimboe kwry. 18 Ha Hesu hei xupe kwry: Pe katu kente kwry-rami ave ndapeikwaa pori joty. Maer tipo ndapeikwaa pori? Pekaru ramo, ndikati penhembohete kya. Ndaipri tembiu pene mbopya kya vae. 19 Tembiu katu pende pya-rehe ndohi. Pende ryekwe-py ae oho. Upi osmba jevy. Upa-gwi napene mongyiry, hei xupe kwry Hesu. Upixa jaikwaa entro tembiu ipot voi, hei. 20 Upa-rehe hei jevy xupe kwry Hesu: Ha pene nhe vai ramo katu, onhemongya ar pende pya, hei. 21 Pende pyapy-py katu penhemongeta peiko-vy pene rembiapo vair-rehe. Upagwi pende pya vai. Pende pya vai-gwi pejogwereko rei. Pende pya vai-gwi pemonda rei peiko-vy, peporojuka ave. Pende pya kya-gwi onhoembireko ndive, onhome ndive ave peiko. 22 Pende pya vai-gwi peipota rei pende rapixa mbae, ha pene rembiapo vai, ha peporombotavy, ha pene ak vai, napende ai pende rapixa-rehe, penhe rei rei pende rapixa-rehe, ha penhembotuvixaseve mo ave peiko-vy, ha napene nhe rendi ave. 23 Ha opaixagwa pejapo pende pya vaigwi. Upixa ramo pende pya vai-gwi penhemongya-ma, hei xupe kwry Hesu.

7.10 x 20.12; 21.17


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS7

120 Ne memby-gwi opoi-ma anhy hei Hesu

24 Upi opu oho-vy Hesu. Upe-gwi oho ogweroajere Tiro tet jerekwerupi. Sidom tet jerekwe-rupi oho ave. Oike koty-py opyta hagw. Ndoipoti mo onhemombeu. Ha ndikati onhemi. 25 Ha pete kunha pyae ohendu herakw. Ou ojeity Hesu rovagwy-py. Ha imemby kunha mix vae anhy rerekoha voi. 26 Ha kunha katu onhe outro nhe-py. Grego nhe-py onhe. Hei Sirofencia pygwa. Ojerure Hesu-pe: Emos katu imondo-vy xe memby-gwi anhy, hei xupe. 27 Nde ko ndahai xe rei. Xe rei kwry aipytygw ranhe-ta. Ha upe rire katu xe rei e-pe aipytygw-ta ave, hei. Mitgwe-pe katu nhamongaru ranhe. Nanhamombi jagwa-pe mit remiur, hei joty Hesu itantea-vy, ojeheko rerovia uka etese-vy kunha-pe. 28 Ha kunha katu hei xupe: Aki-ramima ngatu, xe Jry, hei kunha Hesu-pe. Ha tembiu sururukwe ijry apyka gwy-py hou joty jagwa, hei Hesu-rehe ojerovia joty-vy. 29 Ere por-ma, hei. Ekwa jevy katu. Ne memby-gwi opoi-ma anhy, hei kunha-pe Hesu. 30 Ha upi oho gwga-py. Ohexa omemby hupa-py. Onheno o-vy ramo ohexa. Ha anhy os-ma rae xugwi oho-vy.

(Mt 15.21-28)

upi katu ojevy Hesu Tiro tet jerekwe-gwi. Sidom-rupi ohasa oho-vy. Ohasa oho-vy ave Decpolis tet-rupi. Galilia yugwarusu-py oho. 32 Ha upe pygwa ogweru Hesu-pe ndaijapysa pori vae. Hae inhengopa vae ave. Inhapek rat vae-rami oiko. Ojerure xupe omo hagw hiri opo. 33 Ha Hesu ogwenoh xupe. Ojogweroaty ha-gwi ogweraha xupe hae anho. Ijapysaka-py okw omopo. Upi ondyvu okw-rehe Hesu. Upe rire omo inhapek apy-rehe. 34 Upe rire hovayva yvate-koty. Onhe vaer-rami ipytuh hat: Efat, hei hae ae onhe-py. Upe vae heise: Tojepea nde apysa mbotyha. 35 Ha upi katu ikwa-ma ijapysa. Nainhapek ratviry ave. Nainhengopavi-ma ave. Onhe por-ma. 36 Upi Hesu hei xupe kwry omombeu e hagw avave-pe: Ani xe mombeu te, hei jevy jevy mo xupe kwry. Heiri iri xupe Hesu ramo, hae kwry katu omombeuve uve joty. Ndogwereko nhemry Hesu ombogwera hagwe. Nogwenotry Hesu-pe. 37Ha henduhry gwive hei: Hembiapo por e vae ndoikiry. Hembiapo por por meme ae katu Hesu. Ijapysa e vae omboapysa jevy vae. Ha nonhei vae omonhe por jevy vae Hesu, hei ojupe hikwi opondera eterei-vy hese.

31Ha

Ogweru Hesu-pe ndaijapysa pori vae

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

121 Hesu ombopopy irundy mil vae-pe sete mbojape


1Upe

MARCOS8

ramo heta ojogweroaty jevy ramo, ndogwereki ramo gwemiur, oheni Hesu gwemimboe kwry-pe ou jevy hagw xupe: 2 Peju katu xe ha-py, hei. Ojogweroaty vae iporiahu vae xe-vy. Mbohapy ry xe mokambara okwa-vy. Ndogwereki ave gwemiur. Upa-gwi aiporiahuvereko xupe kwry. 3 O mombyry-gwi ou vaekwe. Amondo ramo xupe kwry hga-py ivarea ramo, naipyatvi ar tape-rupi, hei xupe kwry Hesu. 4 Upe ramo hemimboe kwry hei xupe: Mbaixa tamo rae nhahembiu me koa rupigwa kente kwry-pe? A-rupi ndaipri kente tembiu mehar, hei xupe hikwi. 5 Mbovy tipo erereko mbojape, hei oporandu-vy gwemimboe-pe: Sete voi areko, hei xupe. 6 Ha Hesu katu hei ojogweroaty vae-pe ogwapy hagw yvy-py: Pegwapy katu, hei xupe kwry. Upe rire oipyhy upe sete mbojape. Otima Nhandejry-pe. Otima rire ombopopy ome gwemimboe kwry-pe. Ojogweroaty vae rovagwyrupi omo hagw ome. 7 Ha pirai ka ndogwereko heti hikwi. Ha Hesu omboete ranhe Nhandejry-pe pira hou vaer-rehe. Upe rire omo uka ave hovagwy-rupi. 8 Upe rire hou-ma omohygwyatmba por ave xupe kwry. Upi omboaty hembyre opyta vae omboyru sete ajakagwasu. 9 Ha heta eterei okaru vae. Irundy mil parae okaru vae. Ha upi hei: Tapeho katu pende ro nde rga-rupi, hei xupe kwry Hesu. 10 Upe ramo pyae oike kanoagwasu-py gwemimboe kwry ndive oho hagw. Dalmanuta jerekwe-py oho.

(Mt 15.32-39)

Ejapo katu ore-vy hexapyr-rupi hei Hesu-pe


11 Ha fariseu kwry ou Hesu o ha-py onhonhe mbojevy jevy hagw: Ejapo katu ore-vy hexapyr-rupi. Nhandejry rembiapo por ramigwa ejapo katu ore mbojerovia uka por-vy, hei Hesu-pe. Ombovyte xupe ombojejavyse-vy. 12 Ha Hesu ndojohu pori-gwi, opyapy-py onhe vaer-rami ipytuh hat: Maer ygwa ohexase hexapyr-rupi xe rembiapo ramo. Anhete ko xe hae-ta pe-my. ygwa-pe katu naxe rembiapo moi hexapyr-rupi, hei xupe kwry Hesu. 13 Upi oheja oho-vy xupe kwry. Oike jevy ramo kanoagwasu-py oho yugwarusu rovi. 14 Ha hemimboe naimanduavi-gwi ndogwerahi mbojape. Petemi ogweraha hendive. Pete anho mbojape o kana-py. 15 Hei Hesu gwemimboe kwry-pe:

(Mt 12.38-42; 16.1-12)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS8

122

Ivai voi mbojape mbovuha fariseu kwry, Herodes ir kwry rembiporu, hei xupe kwry Hesu omombeu-vy, pono judeu ruvixa ohekomboe vai xupe kwry. 16 Ha mbavae-rehe po heise upa ndoikwai voi. Upa-gwi onhomongeta okwa-vy: Maer po omombeu upixa Hesu. Nanhane mbojapi-gwi omombeu upixa, hei mo ojupe. 17 Ha Hesu katu oikwaa onhomongeta ramo. Upa-gwi hei gwemimboe kwry-pe: Maer pemombeu mbojape pereko eha? Maer, Nanhane mbojapevi peje pemombeu-vy? hei. Maer tipo ndapehexa kwaavi-ma xe-rehe? hei. Maer tipo ndapeikwaavi-ma xe reko? Napene ak pori vyteri, hei. 18 O pende resa. Maer tipo ndapehexavi-ma? O pende apysa. Maer tipo napehenduvi-ma? Maer tipo napene manduavi-ma? 19 Xe ambopopy kuri heta eta vae-pe, cinco mil vae-pe upe cinco mbojape. Ambopopy rire, mbovy ajakagwasu-py eremboyru hembyrekwe? hei xupe kwry oporandu-vy. Doze ajaka, hei xupe hikwi. 20 Ajei-ma ambopopy ave kuri upe sete mbojape ame hagw irundy mil vae-pe. Ambopopy rire, mbovy ajaka-py eremboyru hembyrekwe? hei xupe kwry oporandu-vy. Sete ajaka, hei xupe. 21 Ndereikwai joty? Maer ndereikwai? hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

upi katu ogwahmba-ma Hesu gwemimboe kwry ndive. Betsaida tet-my ogwah. Ha ojereru Hesu ha-py hesa e vae-pe. Ojerure xupe opoko hagw hese. 23 Ha Hesu katu oipopyhy ogweraha hesa e vae. Tet avyte-gwi ogweraha. Onygw rire hesa-py, omo hiri opo: Erehexa-ma tipo? hei xupe oporandu-vy. 24 Ahexa-ma katu tekove-pe. Hav hav rei ahexa-vy, hei. Yvyra vyra-rami rei ahexa xupe. Ogwata o-vy ramo ahexa xupe, hei xupe hovayva-vy hesa hav-gwi. 25 Upi omo jevy Hesu hesa ri opo. Ha upi ohexa katu o-vy. Hesapyso jevy-ma. Ndahesa tatatviry. Ohexa pormba-ma. 26 Tereho nde rga-py, hei. Ani ereike jevy tei avyte-py, hei xupe Hesu.

22 Ha

Hesu ombogwera hesa e vae-pe

Nde Cristo voi hei Pedro

rupigwa tet mir mir-rupi oho. Oho jave oporandu gwemimboe kwry-pe: Mbavae hei rae xe-rehe? hei xupe kwry. 28 Hae kwry hei:

27Ohasa jevy oho Hesu gwemimboe kwry ndive. Cesaria de Filipe jerekwe

(Mt 16.13-28; Lc 9.18-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

123

MARCOS8

Nane mombeu poriry. Ne mombeu joavy avy. O, Joo Batista onhemoingove jevy vaekwe rae hei vae mo nde-rehe. O, Elias onhemoingove jevy vaekwe rae hei vae mo ave nde-rehe. O, Nhandejry nhe-py omombeu vaety onhemoingove jevy vaekwe Hesu hei vae mo nde-rehe, hei xupe hikwi. 29 Upi Hesu hei: Mbavae ere xe-rehe? hei xupe kwry oporandu-vy. Nde Cristo voi, Nhandejry rembiporavokwe. Enterove remihaar voi ko nde, hei xupe Pedro. 30 Xke ne nhe ohendupa vaer, hei. Ani xe mombeu mbeu te avave-pe, hei xupe kwry. 31 Upe rire omombeu-ma xupe kwry Hesu ojupe ojehu-ta vae: Xe Nhande Rykey tee vae voi, hei. Xe ry omaemboypy hagwe-py heta-ma xe ahasa asy-ta. Xe mbojevy-ta, xe juka uka-ta ave judeu ruvixa kwry, pai ruvixa kwry, judeu rekomboehaty kwry ave. Mbohapy ry rire katu aikove jevy-ma vaer, hei. 32 Ohendupa hagw-rami upa hei xupe kwry. Ha Pedro katu ogwenoh-ma Hesu-pe hae anho hakate-gwi. Anke erenhe te upixa, hei inhe joko-vy xugwi. 33 Ha Hesu katu ojere ohexa gwemimboe kwry. Ani xe nhe joko te, hei Pedro-pe. Ejei xe ypy-gwi, hei Satans-py oheni-vy xupe. Neremombei voi Nhandejry nhe. Anhy ruvixa nhe-py ae eremombeu voi, hei Pedro-pe.

Taxe moir katu okurusugwasu ohupi heraha-vy vae-rami peiko-vy hei Hesu

oheni Hesu ou hagw oha-py ojogweroaty vae-pe. Gwemimboe kwry-pe ave oheni: Pe xe moirse ramo, anive pejapo rei te pejapose vae anho mante. Anive pepena te pende rekove-rehe. Xe moir ae katu pe. Okurusugwasu ohupi herahavy vae-rami ijukapyr-rami ae katu peiko, hei xupe kwry. 35 Ha gwekove-rehe hakate vae katu, ndoikove moi Nhandejry ndive. Ha xe-rehe ha-py gwekoverehe nopeni vae, Nhandejry rehegwa nhe por-rehe ha-py gwekove-rehe nopeni vae ave, oikove meme vaer Nhandejry ndive, hei.m 36 Nde parae ko yvy apy gwive jry ramo ereiko vaer. Ha Nhandejry ndive ereiko e ramo katu mbaevete nderereki vaer. Opa ete-ma vaer. Oipeapa vaer ndhegwi. 37Nhandejry ndive ereiko e ramo, nande reko repyvi-ma vaer. Eremano rei vaer. Nderereki ereme vaer Nhandejry-pe erejehepy hagw. Eremano joty vaer, hei. 38 Ha ygwa katu Nhandejry-pe nomboeti vae, hekoha vai vae ave. Upa-rupi, Ndaikwai xupe peje ramo xe-rehe, xe nhe napehendusi

34 Upi

(Mt 16.24-28; Lc 9.23-27)

8.34-35 Mt 10.38-39; Lc 14.27; Jo 12.25-26


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS8, 9

124

ramo ave, xe, Nhande Rykey tee vae, napena pena moi ave pende-rehe. Xe amano rire aju jevy ramo xe Ru rendy-rupi, hembigwi marangatu reheve, napena pena moi pende-rehe agwah ramo, hei xupe kwry Hesu. 1 Ha Hesu katu hei ondive o vae-pe: Anhete ko xe hae-ta pe-my, hei. Pene pa-my o ohexa vaer Nhandejry gwuvixar-pe. Ombaraete reheve oiko ramo, ohexa vaer. Ohexa e reheve nomano moi. Ohexa rire mate, omano vaer, hei xupe kwry Hesu.

ry rire, mbohapy ogweraha gwupive Hesu. Pedro, Tiago, Joope ogweraha. Ogwerojeupi heraha-vy yvyatyrusu-rehe hae kwry anho. Upe-py hae kwry hovagwy-rupi ojehete rekoviar-ma Hesu. 3 Overapa ijao hendy-vy. Hesak ete ipot-gwi. Imorot ete ijao. Upixa omomorot rei ijohi hagw, ndikati ko yvy-rehe oiko vae. 4 Ha upi moki ojekwaa xupe kwry. Moiss ndive ojekwaa Elias. Onhomongeta o-vy Hesu ndive. 5 Ha Pedro katu hei Hesu-pe: Ipor nhande nhaime a-py, mboehry, hei Pedro xupe, Torojapo mbohapy tapi, pete nde-vy gwar, pete Moiss pegwar, pete Elias pegwar ave, hei xupe. 6 Upixa hei ndoikwai-gwi onher, ikyhyje eterei-gwi hikwi. 7 Upe rire omoy-ma xupe kwry arai. Ohendu-ma arai-gwi onhe vae xupe kwry: Upe vae xe ray, hei. Xe rembihayhu vae voi, hei. Ejeapysaka katu inhe-rehe, hei xupe onhe vae. 8 Onhemba rire-ma pyae osareko reko o-vy hemimboe. Avave ndohexavi-ma. Hesu-pe anho mante ohexa gwupive oho ramo. 9 Ogwejy jevy yvyaty ri-gwi. Ogwejy gwejy ou ramo hei xupe kwry Hesu: Ani eremombeu avave-pe erehexa vaekwe, hei xupe kwry. Xe Nhande Rykey tee vae, aikove jevy rire ae, emombeu katu, hei xupe. 10 Upa-gwi avave-pe nomombei hembiexakwe. Hei ojupe: Xe aikove jevy-ta hei ramo Hesu, mbavae-pe po hei Hesu? hei oporandu randu-vy ojupe hikwi. 11 Ha upi katu oporandu xupe hikwi: Maer, Tou ranhe Elias hei judeu rekomboehaty, hei xupe. 12 Ou ranhe voi Elias omoatyrmba hagw. Omoatyrmba ramo jepe, omo joty vaekwe kwatia-rehe xe mbohasa asy vae rehegwa nhe. Nhande Rykey tee vae-pe ombohasa asy vaer, ombojevy ave vaer xupe hei joty xe-rehe omo-vy kwatia-rehe. Peikwaa tipo upe vae nhe? hei. 13 Ha Elias katu ou rae. Ou voi kuri, hae-ta nde-vy. Ojapose vae ojapo hese. Yma hei hagwe-rami, y ojapo-ma hese, hei xupe kwry Hesu.

2 Seis

(Mt 17.1-13; Lc 9.28-36)

Ojehete rekoviar Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

125 Hesu omos imondo-vy kunumi-gwi anhy

MARCOS9

Ogwah jevy ramo ohexa heta reheve ojogweroaty aty ramo hikwi. Heta o kente kwry ijerekwe-rehe. Imbyte-py o Hesu remimboe kwry. Hendive onhomongeta hat hat oiko-vy judeu rekomboehaty. 15 Upe ramo, osareko-ma Hesu-rehe hikwi. Hesu rexa-vy, Mbaixa ogwah? hei opondera eterei-vy hese hikwi. Ndouitaha-gwi, ogwah ou-vy. Ohexa ramo xupe, oriparapa ojei-vy Hesu renda-py ohogwait hagw xupe. Ogwerohory-ma xupe. 16 Mbavae-rehe tipo penhomongeta hat hat rae peiko-vy? hei xupe kwry Hesu. 17 Ha ojogweroaty vae avyte-gwi pete vae omombeu: Xe ray-rehe katu ojepota kuri anhy. Xe ray nonheve vi-ma o-vy anhy ojepota-gwi hese, hei. 18 Aru mo kuri nde ha-py erembogwera hagw, xe Jry. Ha ndorotopi, hei. Ha ogwah ha-py xupe anhy, oity xupe imondo-vy. Ijuruyji, onhemohingyru, onhembohete hat ave. Ajerure mo ne remimboe kwry-pe omos hagw imondo-vy xugwi anhy. Ha ndikati omos, hei Hesu-pe. 19 Upi hei Hesu xupe: Agwa katu ndojerovii vyteri xe-rehe. Ndapyta are moi ne ndive. Ndoroipokwaa are movi-ma. Eru katu xupe xe ha-py, hei xupe kwry Hesu. 20 Ogweru xupe kunumi hikwi. Ha anhy katu ohexa ramo Hesu-pe, omboheteryri-ma mit kunumi-pe. Hoa oho-vy yvy-py. Ijapajeri oikovy yvy-rehe ijuruyji ramo. 21 Upi oporandu tvy-pe Hesu: Are-ma voi tipo arakae ojepota hese anhy? hei xupe. Imit gwive y peve ojepota joty hese, hei. 22 Oity meme voi tata-py. Ojuka hagw mo y-py ave oity xupe. Ha nde puaka ramo, erejapose vae erejapo-ta hese, hei. Ore poriahuvereko katu ore pytygw hagw, hei Hesu-pe. 23 Maer tipo, Nde puaka ramo ere xe-vy? Ererovia tee ramo, opambae-rehe ipuaka-ta Nhandejry ojapo-vy nde-vy, hei xupe Hesu. 24 Upe ramo hat onhe mit ru: Xe arovia-ma. Ha arovia e ramo, xe pytygw xe arovia porve hagw, hei. 25 Ha Hesu katu ohexa kente kwry oripara joa ogwa-vy. Ohexa ramo ojao-ma anhy-pe: Erejepota-gwi kunumi-rehe, nonhevi, nohenduvi. Hae-ta nde-vy, Epoi xugwi. Anive ereju erejepota hese, hei xupe Hesu. 26 Ha anhy katu osapuki rire, omboheteryri eterei rire xupe, opoi xugwi anhy oho-vy. Tegwe-rami voi iti yvy-rupi upe kunumi. Upa-gwi, Omano-ma rae, heta hei mo vae kunumi-rehe. 27Ha Hesu katu oipyhy xupe ipo-rehe omopu hagw. Ha opu-ma kunumi.

14Ha upi katu Hesu ogwah jevy ou-vy gwemimboe kwry renda-py.

(Mt 17.14-21; Lc 9.37-43a)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS9
28 Oike

126

rire koty-py, oporandu Hesu-pe hemimboe kwry hae kwry anho: Maer tipo ore ae ndikatiry oromos imondo-vy anhy-pe, hei Hesu-pe. 29 Koixagwa ndikati eremos imondo-vy neremondi ramo Nhandejrype ne nhe, hei. Ha eremondo ramo ne nhe xupe, erehasa ramo erekaru e reheve ave katu, eremos-ta imondo-vy, hei xupe kwry Hesu.
Hesu omombeu mbeu gwemimboe kwry-pe

Hesu ohasa jevy oho-vy. Galilia-rupi ohasa hasa oho-vy. Ohasa ramo, oiko vaer omombeu mbeu oiko-vy gwemimboe kwry-pe. Upa-gwi ndoipoti Hesu oikwaa hapykwere entro vae: Xe Nhande Rykey tee vae voi. Xe mombeu-ta voi xe pyhyharpe. Teko rei po-py voi xe me-ta. Gw xe jukase vae xe pyhy-ta voi xe reraha-vy, hei. Xe juka vaer hikwi. Ha xe juka rire, mbohapy ry rire, aikove jevy-ma vaer, hei xupe kwry Hesu. 32 Hesu omombeu por ramo jepe, ndoikwai joty inhe. Mbavae-rehe po hei nhande-vy, hei rei hikwi ojupe. Ikyhyje-gwi, noporanduvi xupe. 33 Upi ogwahmba-ma Cafarnaum tet-my. Oime ramo koty-py, oporandu xupe kwry Hesu: Mbavae-rehe tipo penhomongeta rae pejukwe-vy tape-rehe? hei xupe kwry. 34 Hae kwry katu okirirmba ete Hesu-gwi. Ndoikwai onher hikwi. Nhande kwaa-ma hei ojupe hikwi. Hei rae hikwi tape-rehe ou-vy: Kivae tipo onhembotuvixave vaer nhane pa-gwi hei ojupe. Upagwi okirirmba ete xugwi hikwi. Ndoikwaaviry rei onher hikwi. 35 Ha Hesu katu ogwapy oikwaa uka xupe kwry: Peju katu a-py, hei doze o vae kwry-pe. Erenhemboete ukaseve tipo? hei. Aipo ramo, enhembohekomirve katu, hei xupe kwry. Enterove vae rembigwi ramo oiko vae ramo eiko, hei xupe kwry Hesu. 36 Upi oipyhy mit ijavyte-py omo. Upi oikwav xupe, ohupi ojyva ri omo-vy: 37 Eremogwah ramo koixagwa mit xe rry-py, xe-vy xe mogwahharami, eremogwah vaer. Xe mogwah ramo katu, eremogwahha-rami ave xe mbouhare-pe, xe mogwah vaer, hei xupe kwry Hesu.n 38 Ha Joo katu hei xupe: Orohexa-ma kuri omos ramo anhy-pe. Omos imondo-vy nde rrypy rei. Ha nanhane mokambari-gwi, Ani eremos te Hesu rry-py rei oroe kuri xupe, mboehry, hei Joo xupe.

30-31Upe-gwi

(Mt 17.22-23; Lc 9.43b-45)

9.33-37 Mt 18.1-5; Lc 9.46-48


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

127
39Ha

MARCOS9,10

Hesu katu hei: Ani erejoko te xupe. Xe rry-py hexapyr-rupi ojapo vae ndikati onhe vai vai xe-rehe. Hembiapo por rire ndaikatiry ar onhe rei rei xe-rehe, hei. 40 Ha nhane rembiapo ojoko e vae katu, nhane pytygw vae. 41 Anhete voi ko xe hae-ta nde-vy. Ha ne mboyu vae katu erejeroviagwi xe-rehe, ombohekovia vaer voi katu xupe Nhandejry, hei.o 42 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Ko mit-rami oiko vae, hekoive vae, xe-rehe ojerovia vae ave, o ohesa rerova uka vaer xhegwi ombojejavy uka hagw. Hekoha vai eterei upe oporombojejavy uka vae. Ipor ar rae jajuka hagw omboe vai e ngatu. Iporve ar rae nhanhapyt hagw ijajuy-rehe itagwasu hese nhamo-vy ipohyive hagw, hei. Iporve ar rae nhamombo ygwasu-py omboe vai e ngatu. Iporve voi ko rae omano ranhe rae omboe vai e ngatu pono xe-rehe ojeroviase vae-pe omboe vaipa rei, hei. 43 Xke, penhangareko katu pendjehe. Nde po-gwi parae erejejavy ramo, enhepokyt katu eremombo-vy nde po. Pete nde po e vae rekoha-rami eiko. Iporve nde posogwe reheve eregwah hagw ereho-vy Nhandejry nhande ruvixa ha-py. Ha ne mombo ramo tata opa opa rei e vae-py katu moki nde po reheve, ivaive ar nde-vy. Nde poriahu ete vaer, hei. 44 Upe-py ndopi tata. Nomani tegweuha.p 45 Ha nde py-gwi parae erejejavy ramo, enhepykyt katu eremombo-vy nde py. Pete nde py e vae rekoha-rami, eiko. Iporve nde pysogwe reheve eremoir hagw Nhandejry ne ruvixar-pe. Ha ne mombo ramo tata opa opa rei e vae-py katu moki nde py reheve, ivai ar nde-vy. Nde poriahu ete vaer. 46 Upe-py nomani tegweuha. Ndopi tata. 47 Ha nde resa ne mbojejavy ukase ramo, enoh katu nde resakwe emombo ndejhegwi. Pete gwesa ogwenoh vaekwe-rami eiko. Iporve pete nde resa reheve eregwah ereho-vy Nhandejry nhande ruvixa oiko haty-py. Ne mombo ramo tata opa opa rei e vae-py moki nde resa reheve, ivaive ar nde-vy. 48 Upe-py nomani voi tegweuha. Ndopi tata.q 49 Enterova tata-py ohasa vaer onhemopot-vy. 50 He por juky. Ha ndahi ramo katu ndikati eremoatyr jevy. Aipo ramo ereko katu nde pyapy-py juky ramigwa pono nde poxy onhondive, ne nhe piroy hagw onhondive, hei xupe kwry Hesu.

10

Topoi e katu kwimbae gwembireko-gwi hei Hesu


1Upe-gwi

os Hesu Judia tet tet-rupi oho-vy. Y Jordo kuperupi ave oho. Ha gw kente kwry ojogweroaty aty joty iha-py hikwi. Ha Hesu katu ojapo memeha-rupi omboe mboe joty oho-vy. 2 Ha gw fariseu kwry katu ogwah ou-vy iha-py ombovyte mo hagw xupe. Hei:
9.38-41 Lc 9.49-50
p

(Mt 5.31-32; 19.1-12; Lc 16.18; 1 Co 7.10-17)

9.44, 46 Is 66.24

9.42-48 Mt 5.30; 18.6-9; Lc 17.1-2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS10

128

Gw omenda vaekwe opoi rei ramo gwembireko-gwi, oiko joty tipo tekoha-rupi? hei Hesu-pe oporandu-vy, ombojejavy ukase mo-vy hikwi. 3 Upe ramo Hesu oporandu xupe kwry: Pene mandua vyteri pa Moiss amyr hei vaekwe-rehe pejapo hagw? hei xupe kwry. 4 Upi hae kwry hei Hesu-pe: Upa hei voi vaekwe Moiss amyr. Hei vaekwe: Erepoise ramo ne rembireko-gwi, ehai ranhe kwatia-rehe ereikwaa ukapa hagw. Upi eme xupe kwatia erepoi hagw xugwi hei vaekwe Moiss amyr, hei hikwi Hesu-pe. 5 Ha Hesu katu hei xupe kwry: Ha pende pyarat-gwi napehendusiry inhe. Upa-gwi Moiss amyr hei vaekwe pe-my pepoi hagw pene rembireko-gwi, hei. 6 Ha ojejapo hagwe ry-py kunha ypy kwimbae ypy ndive katu gw omoir vaekwe Nhandejry ndery voi vaekwe opoi poi hagw, hei xupe kwry.r 7 Nhandejry nhe hei a-rami: Yma ete vaekwe kwimbae ypy ndive ojapo-ma ave kunha ypy. Upa-gwi kwimbae oheja vaer gwu osy-pe gwembireko oirrrehe omenda hagw. Omoir teehar ndive omenda. 8 Moki vae-rami ndoikovi-ma. Petexa ae onhomoir-ma oiko-vy vaers hei Nhandejry kwatia nhe. Nhandejry kwatia nhe hei hagwerami, jaikwaa omenda vaekwe rekoha. Ndoikovi hae anho rei. Petexa ae hekoha. 9 Upa-gwi tomomboi uka e katu teko rei Nhandejry remimbojehea, hei fariseu kwry-pe Hesu. 10 Ha upa nhe-rehe oporandu jevy xupe koty-py hemimboe kwry. 11 Ha hei xupe kwry: Gwembireko-gwi opoise vae omenda jevy ramo, ojapo vai voi hese. 12 Ha kunha omna-gwi opoise vae omenda jevy ramo, ojapo vai voi ave hese, hei xupe kwry Hesu.

ramo ojereru Hesu ha-py mit opo omo hagw hese. Ha hemimboe kwry ojoko xupe kwry: Togweru e katu mit, hei. 14 Ha Hesu katu ohexa ramo ojao vae, ojoko xupe. Ani pejoko te mit ou vaer, hei. Tou katu xe renda-py, hei joty Hesu. Hae-ta pe-my: Koixagwa omoir-ma vaer Nhandejry gwuvixar-pe, hei. 15 Anhete ko xe hae-ta pe-my, hei. Erenhemboete ukase rei vae neremoiri-ma vaer Nhandejry nde ruvixar-pe. Ha gw hekoive vae, mit-rami onhemboete ukase e vae ae, omoir-ma vaer

13 Upe

(Mt 19.13-15; Lc 18.15-17)

Hesu ohovasa mit-pe

10.6 Gn 1.27

10.7-8 Gen 2.24

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

129

MARCOS10

Nhandejry gwuvixar-pe, hei xupe kwry. Upa-gwi ani pejoko te mit ou vaer, hei mit-rehe oikwaa uka-vy kivae po omoir-ta Nhandejry-pe. 16 Upi ohupi mit-me oikwav ohupi-vy ojyva ri: Nhandejry tande rovasa katu, hei pete te-pe Hesu omo-vy opo hese.

Mbaixa ajapo-ta xe aikove hagw Nhandejry ndive apave reheve hei Hesu-pe

mo oho-vy Hesu. Ha ohogwait pete kwimbae xupe oripara ou-vy. Hovagwy-py onhes gwetypy-rehe. Oporandu Hesu-pe: Nde ko nde reko por vae, mboehry. Mbaixa ajapo-ta xe aikove hagw Nhandejry ndive apave reheve, hei Hesu-pe. 18 Hesu hei xupe. Maer, Nde reko por vae ere xe-rehe? hei oporandu-vy xupe. Ndaipri ojejavy e vae. Nhandejry hae anho mante heko por ete vae, hei xupe. 19 Ereikwaa-ma Nhandejry omombeu vaekwe nde rekor: Ani ereporojuka te ereiko-vy, ani ereiko te ambue mbue ndive, ani eremonda te, ani nde apu rei te nde rapixa-rehe, ani erembotavy ereraha hagw nde rapixa rembiereko. Emboete ae katu nde ru nde sy ave.t Upixa omombeu vaekwe Nhandejry, hei xupe Hesu. 20 Xe mit ramogware y peve upa nhe namokanhiry areko-vy, mboehry. Ahendu vyteri aiko-vy xe, hei Hesu-pe. 21 Ha Hesu oma-vy hese, ohayhu voi xupe: Pete o vae nderejapi vyteri, hei xupe. Eraha ranhe terejerure hepy upe erereko vae-rehe. Upe rire iporiahu vae kwry-pe erememba hagw hepykwe, hei xupe. Hetave o vaer nde-vy gwar yvy-py, hei xupe. Ha upe rire katu eju xe moir, hei xupe Hesu. 22 Upa nhe hae ohendu ramo, ipyareraha-ma voi oiko-vy. Ndaipyagwapyvi-ma. Ndovyavi-ma oho-vy heta mbae ogwereko-gwi. 23 Ha Hesu oma o-vy gwemimboe kwry-rehe: Imbae reta vae hasy peve omoir vaer Nhandejry gwuvixar-pe, hei xupe kwry. 24 Ha ojapura hese hikwi. Ha Hesu katu hei jevy xupe kwry: Xe ray kwry, hei, hasy eterei gw imbae reta-rehe ojerovia vae omoir hagw Nhandejry gwuvixar-pe, hei. 25 Hasy eterei nhambohasa kaijugwasu kwa-rupi mymbagwasu camelo, hei. Ha hasyve voi gw imbae reta vae omoir hagw Nhandejry nhande ruvixa-pe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 26 Ha hae kwry katu onhemondi eterei-ma hikwi: Aipo ramo, avave nonheresende moi ar rae. Kivae nipo onheresende vaer? Kivae nipo onheresende vaer? hei ojupe hikwi.

17Os

(Mt 19.16-30; Lc 18.18-30; 1 Tm 6.6-10)

10.19 x 20.12-16
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS10
27Ha

130

Hesu oma o-vy hese kwry: Ojhegwi rei nonheresendi ar avave, hei. Tup Nhandejry hae anho mante o ne resendehar, hei. Hae opambae rereko kwaaha voi, hei gwemimboe kwry-pe. 28 Ha upi katu hei xupe Pedro: Ha ore katu opambae oroheja oromoir hagw, hei Hesu-pe. 29 Anhete ko xe hae-ta nde-vy, hei xupe Hesu. Xe-rehe ha-py nde rga pygwa ereheja ramo, ombohekovia vaer nde-vy ne rembiejare. Xe moir hagw, nde rykey ereheja ramo, nde ryvy ereheja ramo, ne reindy ereheja ramo, nde ryke ereheja ramo, nde kypyry ereheja ramo, nde kyvy ereheja ramo, nde sy ereheja ramo, nde ru ereheja ramo, nde ray, nde rajy ereheja ramo, ne memby ereheja ramo, nde yvy ereheja ramo ave xe moir hagw, ombohekoviar vaer nde-vy ne rembiejare, hei xupe Hesu. Xe rehegwa nhe por erehendu-gwi ereheja ramo, ombohekoviar vaer nde-vy ne rembiejare. Nde rexakwaa rei jevy vaer. 30 Hetave ome vaer nde-vy. Pete ereheja rekova ome vaer nde-vy cem peve, hei xupe Hesu. Ome vaer nde-vy nde rogar, nde rykeyr, nde ryvyr, ne reindyr, nde syr ave. Ne mitr ome vaer nde-vy. Nde yvyr ome vaer nde-vy. Heta nde-vy ome ramo jepe, nde rereko asy joty vaer. y ome vaer nde-vy. Ha upe rire katu ko yvy opa rire-ma, ereikove meme vaer Nhandejry ndive erepave reheve, hei xupe Hesu. 31 Heta o y onhemboeteve vae. Ha upe rire katu ndatuvixa mbairy vaer Nhandejry-pe. Heta o y hekoive vae. Ha upe rire katu tuvixa mbae vaer Nhandejry-pe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

Hesu omombeu jevy omanotaha

upi Hesu ogwata oho-vy tapegwasu-rupi. Jerusalm tet-my ojupi oho-vy. Gwemimboe kwry renonde-rupi oho. Maer po oho Jerusalm tet-my, hei opondera-vy hese hikwi. Ha hapykwrigwa katu oiko-tagwi ikyhyje hikwi. Upi ogwenoh jevy gw doze gwemimboe hae kwry anho omombeu hagw ojupe oiko-ta vae: 33 Pejeapysaka katu xe nhe rehe, hei. Jaha jaiko-vy Jerusalm tet-my. Upe-py xe Nhande Rykey tee vae, xe pyhy vaer xe me hagw pai ruvixa kwry-pe, judeu rekomboehaty-pe ave. Upe-py, Tomano hei vaer xe-rehe. Upi xe me vaer xe reraha-vy nhande kwry e vae-pe. 34 Xe-rehe onhembohory vaer, onygw ave vaer xe-rehe. Xe mbopi vaer ave, xe juka vaer ave. Ha upe rire katu mbohapy ry rire anhemoingove jevy-ma vaer, hei gwemimboe kwry-pe anho onhemombeu-vy.

32 Ha

(Mt 20.17-19; Lc 18.31-34)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

131

MARCOS10

hiagw-ma ou Zebedu ray, Tiago Joo ndive. Hesu ha-py ogwah-ma ou-vy: Oroipota erejapo ore-vy oime ra vae orojerure vae nde-vy, mboehry, hei xupe. 36 Mbae pa ereipota xe ajapo nde-vy, hei gwemimboe-pe. 37 Nde yke-rehe joja torogwapy erenhemombaegwasu ramo, hei xupe. 38 Ha Hesu katu hei xupe kwry: Ndapeikwai pene rembijerure-rehe xe-vy, hei. Xe mbohasa asy hagw-rami ave, pehasa asy-ta parae? Ajepyapy hagw-rami ave pejepyapy-ta parae? hei oporandu-vy Zebedeu ray Tiago Joo ndive-pe. 39 Hae voi, hei. Ne ndive ore orohasa asyse, hei xupe. Ni, hei, Xe mbohasa asy hagw-rami ave, pehasa asy vaer voi. Ajepyapy hagw-rami ave, pejepyapy vaer voi, hei xupe kwry mokigwape. 40 Ha xe Ru ndery apombogwapy hagw xe yke-rehe joja. Hae ae ombogwapyse vae ae, ombogwapy vaer xe yke-rehe, hei xupe Hesu. 41 Ha hemimboe ojerure e vae katu o dez. Ohendu-ma ramo onhembotuvixaseve mo vae-pe ogwerovyare voi. Tyvry reheve Tiago-rehe ijae hese hikwi. 42 Ha upi katu: Peju a-py, hei entro gwemimboe kwry-pe Hesu. Peikwaa voi judeu e kwry rekoha, Nhandejry kwaa eha rekoha. Huvixa kwry heiha omanda voi hese oiko-vy. Ipuaka voi hese gw onhemboete vae. 43 Upe vae rekoharupi xe ndaipoti peiko, hei. Pende rekor a-rami. Erenhembotuvixa mbae ukase ramo, eiko katu nde rapixa rembigwi ramo. 44 Erenhemboete ukaseve ramo, erejejokwi vae-rami eiko, hei. Nde rerekoseha-rami eiko. 45 Xe ave Nhande Rykey tee vae jepe ndaji vaekwe xe rembigwair heta ajohu hagw. Aju ae vaekwe tembigwi-rami aiko hagw. Ajejuka uka hagw aju vaekwe heta aresende vaer-rehe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

(Mt 20.20-28; Mc 9.35; Lc 22.24-27; Jo 13.12-17; Ef 4.2; Fp 2.3-4; 1 Pe 5.3)


35 Upi

Erenhemboete ukaseve ramo, erejejokwi vae-rami eiko hei Hesu

Hesu ombogwera hesapyso e vae

Jeric tet-my. Ohasa oho-vy. Upi os oho-vy Hesu gwemimboe kwry ndive. Heta ojogweroaty vae oho ave indive. Os jave ogwapy o-vy tapegwasu rembey-py hesapyso e vae. Hry vae Bartimeu. Ha Bartimeu Timeu ray. Ombae repyr-rehe ojerure vaevy. 47 Ohendu ramo Hesu Nazar pygwa ohasa ramo, onhe hat: Hesu, Davi remiarirre, xe poriahuvereko katu, hei onhe hat-vy. 48 Heta o vae inhe ojoko:

46 Ogwahmba

(Mt 20.29-34; Lc 18.35-43)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS10,11

132

Ekirir katu, hei xupe. Ha Bartimeu katu hatve tve joty onhe: Hesu, Davi remiarirre, xe poriahuvereko katu, hei onhe hat-vy. 49 Ha upi opyta-ma Hesu: Eheni katu xupe tou xe ha-py. Hesu ne reni-ma kuri peje xupe, hei. Ha oheni hesapyso e vae-pe hikwi: Ani erejapura te. Epu katu. Hesu ne reni, hei xupe hikwi. 50 Ha upi onhenhugwha omombo opu pyae oho-vy Hesu ha-py. 51 Mbavae tipo ereipota xe ajapo nde-rehe? hei hesapyso e vae-pe. Eme jevy xe-vy xe resapysor, mboehry, hei Hesu-pe. 52 Upe-ma ramo Hesu hei xupe: Tereho, hei. Xe-rehe erejerovia-gwi, erekwera-ma, hei xupe Hesu. Onhe jave okwera-ma. Upe rire katu omokambara-ma xupe tapegwasu-rupi oho jave.

11

tet-my. Hiagw o ramo jepe xugwi, nogwahi joty upe-py. Upe ramo ogwah ranhe oho-vy Betfag tet mir-my. Betnia-py yvyaty Oliveiras ypy-py ogwah ranhe oho-vy. Ogwah rire, omondo moki gwemimboe gwenonde-rupi: 2 Tapeho katu upe tet mir-my nhande rovarehi, hei. Ereike-ma ramo eretopa vaer mburikai onhenhapyt vae. Ndojeupry vyteri hiri avave. Ejora eru koa-py, hei. 3 Maer erejapo upa? hei ramo ndevy upe pygwa, ere xupe, Oiporu-ta nhande ruvixa ere xupe. Pyae ogweruruka jevy-ta ere xupe, hei xupe kwry Hesu. 4 Ha upi katu oho otopa onhenhapyt ha-py mburikai. Ok rovagwypy, tape yke-rehe otopa. 5 Ojora ramo mburika, oporandu xupe moki hemimboe-pe, upe-py o vae: Maer erejapo upa, hei Hesu remimboe-pe. 6 Ha Hesu nhegwe omombeu xupe kwry. Upa-rupi oheja ogweraha mburikai. 7Ha upi katu ogweru Hesu-pe. Omo hiri oao. Ha Hesu ojeupi-ma hiri. 8 Heta vae omboi mboi oao oipyso hagw Hesu renda opyr hagw-rupi. Oikyt kyt omo-vy yvy-rupi yvyra rogwe hak reheve. Yvy-rupi omohasi imo-vy. 9 Osapuki joa henonde rupigwa. Hapykwerigwa osapuki ave: Ereju-ma, hei imboete-vy. Ipor ete katu, hei onhe hat-vy. Nhandejry rry-py eregwah-ma ereju-vy. Tande rovasa por katu Nhandejry, hei Hesu-pe.u 10 Upe vae ou vae nhande ruvixagwasur. Upe vae ou vae nhane ramoirusu Davi ramigwa voi. Ou ramo, tohovasa xupe Nhandejry. Nhandejry yvy-py o vae-pe jaha nhamboete, hei Hesu-rehe onhe hat-vy.

1Ha Hesu gwemimboe kwry ndive ogwah ogwata oho-vy Jerusalm

(Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jo 12.12-19)

Hesu oho Jerusalm tet-my

11.9 Sl 118.25-26
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

133

MARCOS11

haty-py ga kakwaa-py oike. Oike-vy osareko reko enterova-rehe. Osareko rire, kaaru ete-ma. Upa-gwi os oho-vy Betnia-py. Gwemimboe kwry ndive oho. 12 Ko ramo Betnia-gwi ou-vy, ovarea ogweru Hesu. 13 Mombyry-gwi ohexa figo mta hogwe por vae. Oho ohexa: Hia parae hei oho-vy. Ha ogwah ramo, ndahiiry xupe. Hogwe rei o. Ndaipri figo. Ndahai vyteri hiaha ry: 14 Anive hou avave nde a, hei figo mta-pe. Upixa omo onhe yva mta-pe. Ha ohendu hemimboe kwry inhe.v

11Ha Hesu katu ogwah-ma Jerusalm tet-my. Nhandejry-pe nhamboete

Hesu oike Nhandejry-pe nhamboete haty-py ga kakwaa-py

upi katu ogwah jevy-ma Jerusalm tet-my hikwi. Ha Hesu oike Nhandejry rga kakwaa-py. Upe-gwi omosmba ombae jogwa vae. Omaevende o vae ave omos. Upe-py o ave pirapire ombohekovia vae hepy-rehe. Ombohekoviapa oiporu jevy vaer-py. Upa-gwi xupe kwry omos imondo-vy. Imbae renda ombovapy xugwi kwry. Ombovapy pykasu jry apyka kwry ave. 16 Ndoheji avave ogweraha mbaeve Nhandejry rga kakwaa roka-rupi. 17 Onhemonhe-vy hei xupe kwry: A-rami omo vaekwe Nhandejry kwatia-rehe: Xe rga xe mboete haty-py hry vaer onhe mondo mondo Nhandejrype haty. Upe-py entro vae gwive ombojeupi inhe Nhandejry-pew hei. Ha pe katu pemoingo a-py gw oporosakea vae onhemi vae-rami, hei xupe kwry Hesu. 18 Ohendu herakw pai ruvixa kwry judeu rekomboehaty ave. Ohendu ramo, oheka heka ojuka hagw mo Hesu-pe. Ikyhyje-gwi xugwi ojukase. Ha enterova, Ipor ete hemimombeu mbeu hei opondera-vy hese hikwi. Upa-gwi ikyhyje xugwi pai ruvixa kwry. 19 Kaaru ete ramo os-ma Hesu gwemimboe kwry ndive. Tet-gwi os ojei-vy. 20 Ko ramo ohasa jevy. Ohasa ramo, ohexa yva mta ipirupa rae hapo gwive. Hokuipa-ma. 21 Ha Pedro katu imandua Hesu nhegwe-rehe: Ema erehexa hagw, mboehry, hei Hesu-pe. Ipiru-ma rae pe yva mta ere vaekwe-pe, Anive nde a hou avave ere kuri xupe. Ne nhe pokatu voi nipo rae, hei Hesu-pe. 22-23 Ha upi katu hei xupe kwry Hesu: Ejerovia katu Nhandejry-rehe. Anhete ko xe hae-ta nde-vy. Eremo ramo ne nhe ko yvyaty-pe, Ejeupi enheapymi ygwasu-py oiko-ta nde-vy. Ne nhe hagwe-rami oiko-ta. Oiko-ta voi ndererovia kua kui ramo nde pyapy-py. Oiko-ta voi nde-vy ererovia tee ramo oikotaha ne nhe hagwe-rami. 24 Upagwi hae-ta nde-vy: Oime ra vae-rehe erejerure ramo erenhomongeta-vy

15 Ha

(Mt 21.12-17; Lc 19.45-48)

11.12-14 Mt 21.18-19

11.17 Is 56.7; Jr 7.11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS11,12

134

Nhandejry ndive, erovia por katu xupe. Oime rae xe-vy gwar ere ndejupe. Ererovia por ramo, oiko-ta voi nde-vy. 25 Erepu ramo erenhomongeta hagw Nhandejry ndive, eiporiahuvereko katu nde-vy hembiapo vai vaekwe, nde poriahuvereko hagw nde Ru yvy-py o vae erejejavy vaekwe-rehe, hei. 26 Ereiporiahuvereko e ramo nde rapixa-pe, nande poriahuvereko moi nde Ru yvy-py o vae erejejavy vaekwe-rehe, hei xupe kwry Hesu.x

Kivae tipo ojapo uka nde-vy ko vae hei Hesu-pe

upi katu ogwah jevy Jerusalm tet-my hikwi. Ha Hesu ogwata jave Nhandejry rga kakwaa gwy-rupi, ou henda-py pai ruvixa kwry, judeu rekomboehaty kwry, judeu ruvixa kwry ave: 28 Kivae nhe-py tipo ereporomboe? hei xupe. Kivae hei nde-vy rae erejapo hagw a-rami? hei oporandu-vy Hesu-pe hikwi. 29 Xe-vy peporanduha-rami ave aporandu-ta pe-my xe aikwaase pendhegwi vae-rehe, hei. Pemombeu ranhe katu xe-vy pe-my aporandu-ta vae-rehe. Upi, xe amombeu-ta ave pe-my kivae nhe-py aporomboe, hei xupe kwry Hesu. 30 y aporandu ranhe-ta pe-my. Kivae nhe-py oporomongarai vaekwe Joo Batista amyri? Nhandejry nhe-py parae? Teko rei nhe-py parae? hei xupe kwry. Pemombeu ranhe katu xe-vy, hei huvixa kwry-pe. 31 Ha hae kwry katu ndoikwairy onher: Mbavae jae rei-ta po Hesu-pe? hei ojupe oporandu randu-vy hikwi. Nhandejry nhe-py oporomongarai vaekwe Joo jae ramo, Maer po ndapejerovii vaekwe hese? hei ar nhande-vy. 32 Ha Teko rei nhepy oporomongarai vaekwe Joo jae ramo katu, nhane mytue ar nhandjehe. Pende apu hei ar nhande-vy tei jusu, hei ojupe hikwi. Nhandejry nhe-py omombeu vaety ae katu Joo hei ar. Mbavae tipo ojapo ar nhande-rehe hikwi? hei ojupe huvixa kwry. 33 Upa-gwi, Ndoroikwairy, hei mo Hesu-pe okyhyje-gwi. Aipo ramo, xe-vy napemombeuiha-rami ave, kivae nhe-py aporomboe a-rami, ndaikwaa uka moi ave pe-my, hei judeu ruvixa kwry-pe Hesu.

27Ha

(Mt 21.23-27; Lc 20.1-8)

12
x

Hesu omombeu arandu rehegwa nhe uvaty rehegwa-rami


1Ha

upi katu Hesu omombeu jevy judeu ruvixa kwry-pe. Arandu rehegwa nhe uvaty rehegwa-rami omombeu: O vaekwe uva onhot vaekwe. Oho onhot uva ojapo hagw uvaty. Upi ogweroajere imboty-vy. Ojoo itakwa hykwere ryrur. Omboyvate ojeupi hagw orepara hagw. Upi ijry oiporuruka ombaapo vaer-pe. Hiaju ramo, oipota ombojao yva ojupe. Ha upe rire katu oho mombyry. Tet ambue-py oho.
11.20-26 Mt 21.20-22; Mc 11.13-14
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

(Mt 21.33-46; Lc 20.9-18)

135

MARCOS12

yva mbyte-rupi heraha-vy. 3 Ha uvaty-py ombaapo vae katu oipyhy imboupyrepe oinup ombojevy rei mbaeve e-rehe. 4 Outro jevy ombou iva ramo, hae kwry katu onhakrup onhembosari hese. Nomboetiry xupe. 5 Outrove ombou jevy. Hae kwry katu ojuka xupe. Heta ou ramo, onhembosari hese kwry. Ou vae oinup. Oinup e ramo, ojuka. 6 Pete oikori vyteri ombou vaer tary hembiayhu. Ipaha-py ombou xupe kwry gwary pete. Xe raype katu omboete vaer hei mo imbou-vy. 7Ha gw uvaty-py ombaapo vae katu hei ojupe: Upa uvaty jaryr voi hei. Jaha jajuka xupe. Uvaty-rehe nhanhembojry vaer hei ojupe. 8 Upa-gwi oipyhy xupe ojuka omboyke uvaty-gwi. 9 Ha upi katu oikwaa-ma ramo pe uvaty jry, mbaixa ojapo-ta hese kwry? hei. Ogwah ou-vy ramo, ojuka-ma vaer katu gw hembiapo vai vaepe. Upi ohekoviar vaer outro ombaapo jevy vaer, hei xupe kwry Hesu. Upixa omombeu judeu ruvixa kwry reko uvaty rehegwa-rami. 10 Ha upi katu hei jevy judeu ruvixa kwry-pe: Pemonhe nhe te peiko-vy yma gware nhe Nhandejry omo uka vaekwe kwatia-rehe, ndapeikwairy, hei. Yma gware nhe a-rami: Ndovaliry, hei ga apoha ita-rehe. Ha upe ita katu ojohu vai ramo jepe, ojeporuve joty ga pytahoha ramo. ga jekoha voi upe ita. 11 Upa Nhandejry rembiapo por, jae. Jahexa-vy, Ipor por katu, jae Nhandejry rembiapo-rehey hei xe-rehe yma gware nhe. Maer hei vae ndapeikwairy rae? hei xupe kwry Hesu hekokwe mombeu-vy. 12 Ohendu ramo inhe, oikwaa pyae ojehegwa hikwi: Nhande rehegwa nhe kuri omombeu Hesu, hei ojupe. Upa-gwi upe judeu ruvixa oipyhyse mo xupe. Ha ndoipyhi, ikyhyje-gwi. Nombopoxysi-gwi Hesu ndive heta o vae-pe, ndoipyhiry joty xupe hikwi. Upe rire ohejari jevy ojei.

2Hiaju-ma ramo pe yva uva, ombou iva ramo gwembigwi ombojao hagw

Judeu ruvixa omonhe avyse mo Hesu-pe

upi katu judeu ruvixa kwry omonhe avyse mo Hesu-pe. Upa-gwi ombou iha-py fariseu-pe Herodes rei ndive: 14 Orohexa kwaa nde reko apu eha nde-rehe, mboehry. Ne nhe ndojohu pori ramo jepe, eremombeu joty anhetegwa vae. Avavegwi neretry eremombeu-vy. Nhandejry remimbota eremombeu voi. Erehexa kwaa voi hekoha enterove-rehe. Upa-gwi anhei-rupi ne remimombeu Nhandejry rape kwaa uka-vy, hei. Aipo ramo, ipor parae nhande, judeu reko-rupi jaiko vae, japaga nhame-vy mburuvixagwasu Csar-pe hemimbopaga uka? Ipor parae japaga e?

13 Ha

(Mt 22.15-22; Lc 20.20-26)

12.10-11 Sl 118.22-23
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS12

136

hei. Ipor parae nhame? Ipor parae nhame e? hei. Emombeu ore-vy upa-rehe oroikwaa hagw, hei oity vai ukase-vy xupe hikwi. 15 Ha hae ohexa kwaa hese hekoha vai: Omo kwaa voi opya kyaha hei ojupe hese. Upi hei judeu ruvixa kwry-pe: Maer xe monhe avyse? hei. Eru xe-vy moeda mburuvixagwasu remimbopaga uka tahexa, hei xupe kwry. 16 Pete ogweru. Upi oporandu xupe kwry: Kivae raanga pa upe vae moeda? Kivae ohai uka vaekwe moedarehe? hei xupe kwry. Csar raanga. Hembihai uka ave, hei xupe hikwi. 17 Aipo ramo, Csar-pe imbae eme. Ne mbopaga uka ramo, eme jevy xupe, ijry-pe. Ha Nhandejry-pe katu hemimbota eme xupe, hei huvixa kwry-pe Hesu. Hasy vae-rehe jepe nhaporandu ramo xupe, omombeu por joty, hei Hesu-rehe opondera-vy hikwi.

Nonhemoingove jevi vaer gw omano vaekwe hei mo saduceu kwry

upi katu ou Hesu renda-py saduceu kwry, Nonhemoingove jevi vaer gw omano vaekwe hei vae. Ou oporandu xupe: 19 Moiss amyr omombeu vaekwe nhande-vy nhande rekor, mboehry. Tykery omano ramo, oheja ramo gwembirekokwe naimembi vyteri ramo, tomenda tyvry gwovajare-rehe. Upixa ramo, Key ray, hei mo vaer imemby ypy-rehe hei nhande-vy Moiss. 20 O vaekwe pete tykery, seis tyvry. Tykery omenda kunha-rehe. Upi omano ramo, ndaitary jepiry. 21 Tyvry omenda hovajare-rehe. Tyvry omano ramo, ndaitaryi. Upi tyvry ambue jevy omenda omano. 22 Pete te omenda hese gwovajare-rehe. Pete te omano ramo ndaitary jepi. Omanomba rire, upe kunha omano ave. 23 Nhane moingove jevy ramo, kivae rembirekor upe kunha? Gw sete tyvry kwry omenda rae hese, hei Hesu-pe hikwi hasy vae-rehe oporandu-vy. 24 Ha pe katu pejavy-ma voi pene nhe, hei Hesu. Nhandejry nhe kwatia-rehe ohai uka vaekwe pe ndapeikwairy. Pe ndapeikwai voi ave Nhandejry opambae rereko kwaaha voi. Upa-gwi pejavy voi pene nhe, hei xupe kwry. 25 Nhane moingove jevyha ry-py, kwimbae nomendavi-ma vaer. Kunha ave nomendavi-ma vaer. Oiko vaer Nhandejry rembigwi yvy pygwa reko-rupi. 26 Ha Nhandejry kwatia nhe katu omombeu pe-my omano vaekwe oikove jevymaha. Moiss amyr ohai vaekwe yvyra ray rehegwa nhe a-rami: Xe katu Nhandejry, xe Abrao jry, xe Isaque jry, xe Jac jry avez

18 Ha

(Mt 22.23-33; Lc 20.27-40; 1 Co 6.14; 15.12-32; 1 Ts 4.16-17)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

137

MARCOS12

hei Nhandejry kwatia nhe, omano vaekwe oikove jevy-ma vae oikwaa ukaha. Maer ndapeikwai pemonhe nhe vaekwe? 27 Aipo ramo, Nhandejry ndahai omano vaekwe jry, tekove jry ae. Hae onhemoingove jevy vae jry. Pejavypa pene nhe, hei saduceu kwry-pe Hesu nhane moingove jevyha kwaa uka-vy.

Ehayhu tee katu Nhandejry-pe hei Hesu

ou-vy judeu rekomboehaty pa-gwi pete vae. Ohendu xupe kwry onhonhe mbojevy jevy ramo. Ohendu ramo, Ipor Hesu remimombeu hei. Upa-gwi oporandu Hesu-pe: Heta o nhande rekoha nhe. Kivae tuvixave vae? hei xupe. 29 Kivae tuvixave vae amombeu-ta nde-vy, hei Hesu. Upi oiporu Nhandejry kwatia nhe: Pehendu katu, Israel remiarir kwry. Tup Nhandejry hae anho oiko vae. 30 Ehayhu tee katu Nhandejry-pe. Nde pyapy gwive ehayhu xupe. Ehayhu xupe nde koty gwive. Ne mandua meme katu hese hayhu-vy. Ehayhu mbaraete ete ave xupea hei. 31 Ha upe rire katu o outro tuvixa vae: Ehayhu rei katu nde rapixa-pe nde ae nde rekove erehayhuha-ramib hei Hesu Nhandejry kwatia nhe poru-vy. Upe moki nhe-gwi ndaipri nhande rekoha nhe tuvixave vae, hei xupe Hesu. 32 Hae-ma ngatu, mboehry, hei xupe. Anheigwa eremombeu ere ramo Nhandejry-rehe hae anho. Ndaipri hae-rami tup. 33 Ha Nhandejry katu hei vaekwe nhande-vy, Pehapy mymba xe mboete-vy, pemoka ave. Upixa ramo ipor nhame hembijukar nhamboete-vy Nhandejrype. Ha iporve jahayhu xupe nhande pyapy gwive, nhande koty gwive jahayhu. Jahayhu mbaraete ete ave. Iporve ave jahayhu nhande rapixape nhande ae nhande rekove jahayhuha-rami, hei xupe. 34 Ha Hesu katu ohendu oarandu reheve omombeu ramo: Haimete-ma eremoir Nhandejry nde ruvixar-pe, hei xupe. Upe rire nonhembopyagwasi avave oporandu hagw Hesu-pe mbavae-rehe po hei upixa. 35 Ha Hesu onhemonhe nhe oiko-vy Nhandejry rga kakwaa-py. Onhemonhe-vy oporandu: Davi remiarirre voi Cristo nhane remihaar vae hei omombeuvy judeu rekomboehaty. Maer po hei upa hikwi? 36 Hei vaekwe Davi amyr:

28 Ogwah

(Mt 22.34-40; Lc 10.25-28)

12.26 x 3.6

12.29-30 Dt 6.4-5

12.31 Lv 19.18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS12,13

138

Nhandejry hei xe Jry-pe, Egwapy katu xe yke-rehe. Xe orombopuaka vaer ne aeha-rehe. Orombopuakapa peve eregwapy vaer ere-vy xe yke-rehe.c Upixa ome vaekwe Davi-pe inher Nhe Marangatu tee vae. 37 Ha Davi katu xe Jry-py oheni vaekwe xupe. Aipo ramo hemiarir pa? Ha gwemiarir-rehe, Xe Jry ndery, hei xupe kwry Hesu omokirir-vy judeu ruvixa kwry-pe.d Ha tei jusu ohendu ramo inhe, ogwerohory joa xupe.

Xke judeu rekomboehaty-gwi hei Hesu

judeu rekomboehaty-gwi, hei onhemonhe-vy. Ani erejapo te hae kwry hembiapo-rami. Oao puku reheve ogwatase voi. Ogwata oho-vy mbae jogwa haty-py. Onhemboete vaer-rehe oho. 39 Ojeporahi haty-py ogwapyse mburuvixa pa-my. Mburuvixa gwapy haty-py ogwapyse onhembova ramo ojekarugwasu haty-py. 40 Ha tembirekokwe rembiporu omonda heraha-vy. Upe rire omondo mondo raanga rei Nhandejry-pe heta onhe enterove ohexa hagw. Upe vae temiexagw rei rae. Ombohasa asyve vaer xupe kwry Nhandejry, hei judeu rekomboehaty-rehe Hesu.

38 Xke

(Mt 23.1-12; Lc 20.45-47)

Tembirekokwe okwer vae

ogwapy-ma Hesu Nhandejry rga kakwaa-py pirapire imboyru haty rovi. Oma heta o vae-rehe pirapire omboyru ramo hyruty-py. Heta oikotev e vae heta ome me. 42 Ha upi ou tembirekokwe ogwereko e vae. Moki moeda ombohyru, ohupity vae pete plata hat. 43 Peju katu. Peju a-py, hei gwemimboe kwry-pe. Anhete ko xe hae-ta pe-my. Ka tembirekokwe okwer vae, hetave ombohyru enterove ombohyru vae-gwi. 44 Hae kwry katu heta ogwereko-gwi, ome. Ha kunha katu opa ogwerekomi vae hembiu repyr, omemba ete voi, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

41Upi

(Lc 21.1-4)

13

upi katu os oho-vy Hesu Nhandejry rga kakwaa-gwi. Oho jave hei xupe hemimboe: Ema ehexa ita ipor vae, mboehry. ga tuvixa vixa vae ehexa, hei Hesu-pe. 2 Ha hei xupe Hesu:
12.36 Sl 110.1
d

1Ha

Ojeo vaer kwarahy rendy

12.35-37 Mt 22.41-46; Lc 20.41-44

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

139

MARCOS13

Ehexa katu upa ga tuvixa vae, hei. Ha upe rire katu ita reta omohimba vaer, omosarambipa vaer. Ndojepota movi-ma ojehe, hei gwemimboe-pe.e 3 Ogwapy o-vy yvyaty Oliveiras ri jave, Nhandejry rga rovarehi ogwapy o-vy. Ogwapy hae anho jave, oporandu xupe Pedro, Tiago, Joo, Andr ndive: 4 Emombeu katu ore-vy, hei. Arakae tipo omohimba-ta? Arakae tipo ojehu vaer ne remimombeu? hei. Mbaixa po oroikwaa vaer imombeuhry? Ojehu-tama ramo ne remimombeu gwive, mbaixa po oroikwaa vaer imombeuhry? hei Hesu-pe hikwi. 5 Oporandu rire-ma hei xupe kwry Hesu: Xke pene mbotavyse vaer. 6 Heta ojekwaa vaer xe rry-py vrami mo ou vae. Xe Cristo pene remihaar vae voi hei vaer mo jehe onhemocristo raangase-vy, oporombotavy rei-vy. 7Pehendu vaer herakw hiagw pendhegwi onhorair ramo. Mombyry onhorair vae rerakw pehendu ave vaer. Pehendu ramo, ani pekyhyje te upa-rehe. Upa oiko vaer voi. Upa oiko-ma ramo, ner vyteri ogwah pehendu vae ijapy-py. 8 Ha tet mygwa onhorair vaer outro tet mygwa ndive. Ha mburuvixagwasu rei onhorair vaer outro mburuvixagwasu rei ndive. Oiko oiko ha-rupi ae oiko vaer yvyryri. Ndaiporivi-ma hou vaer. Upa-rupi pehasa asy ramo, ner vyteri pehasa asy ete peiko-vy. Kunha imemby-ta vae hasy xupe. Ha upe rire katu hasyve syve oho-vy xupe imemby hagw. Upixa ete yvypry ohasa asy vaer. Ha upe rire katu ohasa asyve syve oho-vy, hei xupe kwry Hesu. 9 Xke pende pyhy vaer pende reraha-vy mburuvixa o ha-py. Ojeporahi haty-py pene nup vaer. Xhegwi pene monhe uka vaer mburuvixa rovagwy-py. Mburuvixagwasu rovagwy-rupi ave pene monhe uka vaer. Xe mombeu mbeu hagw-py pene monhe uka vaer. Xhegwi katu pende rereko vaer aki-rami. 10 Ha xe rehegwa nhe por katu pemombeu ranhe vaer enterove tet-my. Ha upe rire ae katu ombopapa ave-ma vaer ko yvy, hei. 11 Pene monhe uka-vy pende reraha vaer. Pende pyhy pende reraha-vy ramo oikwaa hagw pene rembiapo vai parae, ani erejapura te ere vaer-rehe. Ou rei vaer nde juru-py ne nher. Ome vaer nde-vy ne nher Nhe Marangatu tee vae. Upixa ramo eremombeu vaer, hei. 12 Ha tykery oipyhy vaer heraha-vy gwyvry ojuka uka hagw. Ha tvy ojuka uka vaer gwary gwajry ave. Ha tary kwry tajy kwry ave ogwereko asy vaer gwu osy ave ojuka uka hagw. 13 Ha xe-rehe ha-py katu enterova ndaijae moi pende-rehe, hei. Ha Nhandejry rape-gwi ova e vae katu ko yvy opa ete peve, oresende vaer xupe Nhandejry, hei xupe kwry Hesu.f 14 Upi oiporu Hesu Nhandejry kwatia nhe: O vaer upe ivai ete vae, pene momar vae. Nhandejry rga kakwaa koty py-gwi pene mos vaerg

e g

13.1-2 Mt 24.1-2; Lc 21.5-6 13.14 Dn 9.27; 11.31; 12.11

13.3-13 Mt 24.3-14; Lc 21.7-19; 2 Tm 3.1-9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS13

140

hei Hesu. Upa nhe eikwaa por y eremonhe vae. Upi hei Hesu: Yma hei hagwe-rami, pehexa vaer upe ivai ete vae Nhandejry rga-py, gwenagw e ha-py omonhemboy ramo. Pehexa-ma ramo upe vae, pyae voi tokanhymba kuri Judia yvy pygwa kwry ojei-vy. Yvyatygwasu rirupi tokanhy kuri ojei-vy. 15 Ogwejy ramo ga ri o vae, ani oike koty-py ogweraha hagw mbaeve. 16 Ha kokwe-py o vae ani oho jevy ranhe hga-py oipyhy hagw oao. Pyae ae kuri tokanhymba katu ojei-vy. 17Upe ry-rupi iporiahu vaer kunha imemby-ta vae omokambu vae ave. 18 Roy eterei-rupi pekanhy ramo, ivaive ar pe-my. Upa-rehe pemo katu Nhandejry-pe pene nhe pono ivai ete pe-my. 19 Upe ry-py ohasa asy eterei vaer yvypry kente kwry gwive. Ko yvy rembypy Nhandejry remimoingokwe oiko jave, upe ry e mboyve, ndohasa asy etiry vaekwe. Upe ary-py ae ohasa asy eterei vaer. Ha upe ry rire katu ndohasa asy etevi-ma vaer.h 20 Ha Nhandejry katu nombohasa asy hetave ryiry vaer. Ombohasa asy hetave ry ramo rae, opa-ma ar rae enterove ko yvypry. Ha gwembiporavo-rehe opena por-gwi ae katu, nombohasa asy hetave ryiry vaer, hei. 21 Upe-ma ramo, Ema katu. Ko vae Cristo voi o hei vaer parae pe-my. Ema katu. Upe vae Cristo voi o hei vaer parae pe-my. Ani perovia inhe. 22 Ojekwaa vaer, Cristo pene remihaar vae voi xe hei vae mo jehe pe-my. Nhandejry nhe-py mbae xe-vy anho oikwaa uka xe remimombeur hei vae mo jehe, ojekwaa vaer ou-vy. Hexapyr-rupi voi hembiapo vaer ohekoporu ou-vy ramo. Ohexa uka vaer gwembiapo tuvixa vae, ikatu ramo, itavy hagw mo xupe Nhandejry rembiporavo. 23 Xke. Ani joty pende tavy xupe. Ko mbae oiko e ngatu amombeu-ma pe-my, hei xupe kwry Hesu.i 24 Upe-ma ramo ohasa asy ete rire-ma, ojeo vaer kwarahy rendy. Ha jasy nahendy movi. 25 Ha oki vaer yvy-gwi jasytata. Ova ova gwendagwe-gwi entro yvy rehegwa imbaraete vae.j 26 Upe-ma ramo xe rexa vaer yvypry kente kwry gwive. Xe Nhande Rykey tee vaepe xe rexa vaer aju jave arai-rupi. Xe puakaha tee jave nhande resa mbojevy vaer xe rendy por-rupi xe rexa vaer, hei. 27 Ambou vaer xe rembigwi yvy pygwa ombojogweroaty hagw xe rembiporavokwe. Oparupigwi ombojogweroaty vaer xupe kwry. Kwarahy res-gwi, kaaru-gwi ave ombojogweroaty vaer heraha-vy. Arapopy-gwi, yvy apy-gwi yvy apy arendaja gwive ombojogweroaty vaer, hei xupe kwry omombeu-vy.k

Hesu omombeu gwemimboe kwry-pe orepara hagw


28 Upi
h j

hei jevy Hesu:

(Mt 24.32-44; Lc 21.29-36)

13.19 Dn 21.1; Ap 7.14 i 13.14-23 Mt 24.15-28; Lc 21.20-24; 2 Ts 2.3-12 13.24-25 Is 13.10 k 13.24-27 Mt 24.29-3l; Lc 21.25-28; 2 Pe 3.10-13; Ap 1.7
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

141

MARCOS13,14

A amombeu-ta pe-my ojehu vaer rehegwa nhe figo mta rehegwarami, hei, peikwaa por hagw xe agwah jevytaha ry. O figo mta. Hoky kyru jevy-ma ramo, hogwe pyahu jevy-ma ramo, pehexa-ma voi. Pehexa ramo, peikwaa-ma voi opa-ma rae roy. ry raku jevy-tama. 29 Upixa ete upe ojehu vaer gwive pehexa ramo, peikwaa-ma vaer oike-ta vae-rami xe agwah jevytamaha ry. 30 Anhete ko xe hae-ta pe-my. Entro pe-my xe remimombeu oiko vaer. Judeu kwry oiko reheve joty ojehu vaer. 31 Opa vaer ry yvy ave. Ha xe remimombeu xe nhe katu nombopapa moiry, hei. 32 Mbavae ry-py po ojehu vaer ndajaikwairy. Arakae ra-ma po ojehu vaer ndajaikwairy. Nhandejry rembigwi yvy pygwa jepe ndoikwairy. Xe tary jepe ndaikwai ave. Nhandejry xe Ru hae anho mante oikwaa. 33 Arakae ra-ma po aju jevy vaer ndapeikwai-gwi, xke, perepara voi katu. Emondo mondo katu ave Nhandejry-pe ne nhe, hei xupe kwry. 34 Upi oiporu jevy Hesu ga jry rehegwa nhe jarepara por hagw nhande-vy oikwaa uka-vy: O vaekwe ga jry, hei. Heta o hembigwi. Ijry oho ramo mombyry, oheja gwembigwi onhangareko hagw hga-rehe. Pete te-pe hembiapor ome. Erepara por hese hei ok-rehe onhangareko vae-pe. 35 Ha upixa haeta pe-my, ga jry hei xe-rehe. Upa-gwi perepara katu. Ndereikwai voi arakae po xe aju vaer. Kaaru ete parae, pyhare mbyte parae, gju sapuki-py parae, ko hembypyt jave parae. 36 Upa-gwi perepara katu pono pehaar e reheve aju pyae orotopa peke jave. 37Pe-my haeha-rami, hae-ta enterova-pe oikwaa hagw. Xe raar ar katu perepara-vy, hei xupe kwry Hesu.l

14

Judeu ruvixa kwry onhomboe mboe Hesu-rehe ijuka hagw


1Moki

ry rire oiko-ta aretegwasu hry vae pscoa. Upe ry-py nanhamboviry vaekwe jau vaer. Nhane mandua ave nhane rembypy ojerereko asy hagwe-rehe. Yma ete upe ry-py os vaekwe gw ipuaka vae po-gwi. Ha upi katu ner oiko ramo aretegwasu, pai ruvixa kwry judeu rekomboehaty ave onhomboe mboe Hesu-rehe hikwi: Nhambotavy Hesu-pe jaipyhy hagw xupe jajuka hagw, hei. 2 Aretepy ae ani jaipyhy xupe, hei. Atra-py jaipyhy ramo, onhembopoxy ar ijaty jaty vae kente kwry nhande-vy, hei ojupe Hesu pyhyhar kwry. Upa-gwi oipyhy nhemise Hesu-pe.

(Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Jo 11.47-53)

Kunha onhoh Hesu ak-rehe omohyakw por-vy xupe

Hesu katu oime Betnia teti-my. Simo rga-py oime. Ha Simo mbaasy vai-gwi ijai aipa vaekwe nhaheni xupe vae. Ogwapy okaru-vy
l

3 Ha

(Mt 26.6-13; Jo 12.1-8)

13.32-37 Lc 12.35-40; 17.26-36; At 1.7; 1 Ts 5.2-4


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS14

142

Hesu. Okaru ramo, ogwah ou-vy pete kunha. Ogweru hyakw por tee vae. Hyru reheve ogweru. Ha hyru ojejapo vaekwe ita kyra rendy-gwi hry vae alabastro. Ha hyakw por vae hry nardo. Ha nardo hepy eterei voi. Ojoka onhoh Hesu ak-rehe omohyakw por-vy xupe. 4 Ha upe-py o ipoxy vae: Maer po onhoh rei upe hyakw por vae Hesu ak-rehe? hei ojupe oporandu-vy. Hepy eterei vae onhoh rei, hei ojupe hikwi. 5 Maer po rae hepy-rehe ae nomeiry, hei. Iporiahu vae kwry-pe nhame ramo rae hyakw vae repykwe, iporve ar rae, hei. Hyakw repy pete roy tembiapo repy parae, hetave parae, hei onhengi ngi-vy kunha-pe hikwi. Upixa ramo kunha ndive ipoxy voi hikwi. 6 Upi hei xupe kwry Hesu: Eheja katu, hei. Maer po ko kunha-pe eremoak rasy? hei. Hembiapo por ete voi xe-vy. 7 Pene pa-my oime meme vaer iporiahu vae kwry. Eremese ramo, ereme-ta xupe kwry. Ha xe ae katu naime memi vaer aiko-vy pene pa-my, hei. 8 Ha ko kunha katu omeseharami ome xe-vy. Nhamano vaekwe nhande retekwe nhamohyakwha-rami, amano e ngatu xe mohyakw ranhe ko kunha, hei. 9 Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Opa-rupi entro ko yvy-rupi mamo xe rehegwa nhe por omombeu mbeu ha-rupi ave omombeu vaer voi ko kunha rembiapo por imandua hagw hese, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

Judas oho omombeu Hesu pyhyhar-pe

upi katu oho pete doze hemimboe kwry-gwi. Hry vae Judas Iscariotes. Pai ruvixa kwry ha-py oho omombeu Hesu pyhyhar-pe. 11 Ha hae kwry ohendu ramo inhe, ovya joa eterei: Ereipyhy uka ramo ore-vy, orome-ta nde-vy pirapire, hei Judas-pe. Ha Judas katu orepara oiko-vy Hesu-rehe ipyhyhar-pe omombeuha ra raar-vy.

10 Ha

(Mt 26.14-16; Lc 22.3-6)

Hesu gwemimboe kwry ndive okaru imandua hagw pscoa-rehe

upi oiko-ma aretegwasu. Upe vae semana mbojape ovu e vae jau. Upe vae ry-py jajuka ovexa nhamoka-vy Nhandejry-pe nhamboete-vy. Upe jave oporandu Hesu-pe hemimboe kwry: Kipy tipo orombogwejy-ta nde-vy ne remiur nhane mandua hagw pscoa-rehe jakaru-vy, hei xupe. 13 Ha Hesu katu omondo moki gwenonde: Tapeho katu tet-my, hei. Pende topa-ta kwimbae y ryru reheve. Tapeho hapykwri. 14 Oike ramo hga-py, peje ga jry-pe: Kipy o nde koty ereiporu e vae? Aiporu-ta. Xe remimboe kwry ndive akaru

12 Ha

(Mt 26.17-30; Lc 22.7-23; Jo 13.21-30; 1 Co 11.23-25)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

143

MARCOS14

hagw aiporu-ta. Pscoa-rehe xe mandua hagw aiporu-ta, hei kuri nhane mboehry peje pemombeu-vy, hei xupe. 15 Upi ohexa uka-ta nde-vy koty ijyvate vae, tuvixa vae, omba voi vae. Nhane mohenonde katu upe-py, koty tuvixa omba vae-py, hei gwemimboe-pe Hesu. 16 Upi moki hemimondo os oho-vy omohenonde hagw. Ogwah ramo, opambae ojohu Hesu nhe-py. Upa-gwi omohenonde okaru hagw imandua hagw pscoa-rehe. 17 Ha upi katu kaaru ete ramo ogwah-ma Hesu ou-vy. ga-py ogwah ou-vy doze gwemimboe kwry ndive. ga oiporuruka hagwe-py xupe ogwah. 18 Okaru joa ramo, hei xupe kwry Hesu: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my, hei. Pete pene pa-my o vae xe karu rovi xe mombeu vaer xe pyhyhar-pe, hei. 19 Ohendu ramo inhe ojepyarerahapa-ma hese, ndovyavi-ma hikwi: Xe parae ndaxiry parae, hei hikwi onhemopete te oporandu-vy Hesu-pe. 20 Xe mombeu vaer pete xe remimboe pende avyte-py o vae, nhapy opo omo vae. Xe ndive omoak vae mbojape nha-py xe mombeu vaer, hei. 21 Xe Nhande Rykey tee vae aha vaer xe ajejuka uka ha-py. Nhandejry kwatia nhe hei hagwe-rami aha vaer. Ha xe mombeu vaer katu xe pyhyhar-pe amboasy eterei xupe. Ohasa asy eterei vaer. Iporve ar arakae ndoiki ramo arakae osyr-pe, hei gwemimboe kwry-pe. 22 Okaru joa jave Hesu oipyhy mbojape. Otima por Tup Nhandejrype. Upi ombopo mbopy mbojape. Ome xupe kwry omongaru joty: Ko, hei ome-vy xupe. Ko mbojape xe rete-rehe hae, hei xupe kwry Hesu. 23 Upi oipyhy ave copo. Otima por Nhandejry-pe. Hou uka xupe kwry ome-vy. Hou joa uva rykwere: 24 Ko copo pygwa xe rugwy-rehe hei. Onheh vaer xe rugwy imbaraete hagw Nhandejry remimombeu. Yma Nhandejry, Amopot vaer kente kwry-pe hei vaekwe. Upa nhe imbaraete-ma vaer xe rugwy onhehma ramo. Heta kente-rehe ha-py onheh vaer xe rugwy, hei. 25 Hae-ta pe-my. Hau-ma kuri uva rykwere. y ae katu ndau movi-ma. Ha upe rire katu, pende ruvixa ramo xe Ru oiko haty-py, hau jevy vaer, hei. Upepy agwah ramo uva rykwere pyahu hau jevy vaer, hei gwemimboe kwry-pe.

Xe ndaikwai voi, ere vaer xe-rehe hei Pedro-pe Hesu

Nhandejry mboete-vy oporahi joa. Oporahi rire os oho-vy Oliveiras yvyaty-py. 27 Pe katu pejehesa rerova-ta xhegwi, hei xupe kwry Hesu. O Nhandejry kwatia nhe hei vae a-rami:

26 Upi

(Mt 26.31-35; Lc 22.31-34; Jo 13.36-38)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS14

144

Ajuka vaer herakwa osarambipa hagw ovexa hymba kwry hei.m Yma hei hagwe-rami, y xe juka-tama, hei. 28 Ha upe rire xe anhemoingove jevy rire katu aha vaer Galilia yvy-py. Pene renonde aha ranhe vaer, hei xupe kwry. 29 Upe ramo hei Pedro: Gw ne ir kwry ndhegwi ojehesa rerova ramo jepe, xe ae katu ndoroheji joty vaer, hei xupe Pedro. 30 Ha Hesu katu hei: Anhete ko xe hae-ta nde-vy: Etera ko vae pyhare-py ner vyteri osapuki ramo gju imokiha-rehe, Xe ndaikwai voi ere vaer xe-rehe mbohapyha-rehe, hei xupe, Pedro-pe. 31 Ha hat hat onhe Pedro: Xe ajejuka uka-ta ramo jepe ne ndive, ndajehesa rerovi joty vaer ndhegwi. Xe ndaikwairy ndairy joty ar katu nde-rehe, hei Hesu-pe. Pedro hei hagwe-rami ave, hei inhir kwry Hesu remimboe.

Hesu pyhyhar onhemo-ma hese hikwi

ogwata-vy hikwi. Getsmani yvaty ojee ha-py ogwah oho-vy: A-py pegwapy katu, hei. Xe anhomongeta jave Nhandejry ndive, xe raar ranhe a-py, hei gwemimboe kwry-pe. 33 Upi mbohapy ondive ogweraha. Ogweraha Pedro, Tiago, Joo. Upi ogwah vyaregwasu xupe. Ojepyajopy eterei-ma ave oiko-vy: 34 Ogwah-ma vyaregwasu xe-vy xe juka-ta vae-rami, hei. Epyta a-py. Xe moir katu ereke e reheve, hei xupe kwry. 35 Upi hae ae oho mbykymi ojeity yvy-rupi. Ojerure Nhandejry-pe: Ikatu-ta ereipea xhegwi xe ajepyajopyha? hei oporandu-vy. Upi hei jevy: 36 Nde katu opambae erejapo kwaa vae, xe Ru, hei gwu-pe. Upa-gwi eipea katu xhegwi xe ajepyajopyha. Ereipease ramo, eipea katu xhegwi. Ha ndereipeasi ramo, ani joty ereipea ave, hei onhomongeta-vy Nhandejry ndive. 37 Upi ou jevy mbohapy gwemimboe ha-py. Ogwah ramo ikra otopa: Maer po ereke joty ere-vy, Simo? hei Pedro-pe. Maer po naxe raari pete ra-py jepe? Maer nem mixmi naxe moiriry? hei. 38 Epy katu. Ejapo katu orao xe raar-vy. Nerenhembojejavy uki ar, hei xupe. Nde pya kyre voi. Ereke e reheve erejapose mo orao. Ha nde rete katu okese voi, hei Pedro-pe. 39 Upi oho jevy Nhandejry ndive onhomongeta-vy. Gwemimombeukwe omombeu jevy. 40 Ouri jevy ramo, ikra otopa jevy

32 Ohopa

(Mt 26.36-56; Lc 22.39-53; Jo 18.3-12)

14.27 Zc 13.7
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

145

MARCOS14

ma. Hapehi eterei-gwi okepa-ma hikwi. Ot-gwi ndoikwai onher okwa-vy. 41 Ouri uri. Mbohapyha-rehema ou jevy. Maer po ereke joty eretongea-vy? hei Hesu. Haeve-ma. Ogwahma ngatu xe ra. Xe ko Nhande Rykey tee vae xe pyhy uka-tama hekoha vai vae-pe. Xe me vaer gw ojejavy vae Nhandejry kwaa eha vae po-py, hei. 42 Epu katu. Jaha. Ehexa katu. Onhemoagw-ma rae xhegwi ou-vy upe xe pyhy ukahar, hei gwemimboe-pe. 43 Onhe jave Hesu, pyae ogwah ou-vy Judas, peti Hesu remimboe kwry vae. Heta ou ave hendive ogweru opo-py kyse puku yvyra ave. Ogwah ou-vy pai ruvixa kwry remimbou, judeu rekomboehaty remimbou ave. Judeu ruvixa kwry remimbou ave ogwah ou-vy. 44 Ha Judas katu Hesu pyhy ukaha hei rae: Ahexa uka-ta pe-my pene rembipyhyse hei rae. Upe vae ahovapyte-ta vae pene rembipyhyr voi hei. Peipyhy hat xupe heraha-vy pono okanhy hei rae ipyhyhar-pe. 45 y ou pyae hae anho Hesu o ha-py ohovapyte hagw Hesu-pe: Mboehry, hei ogwah-vy Judas xupe.

(Mc 14.45)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS14

146

Upi ohovapyte Hesu-pe. 46 Ha upi katu hae kwry ou onhemo-ma hese oipyhy hagw xupe hikwi. 47 Upe-ma ramo pete upe-py o vae omopu kyse oikyt-vy. Ohaxea pai ruvixagwasu rembigwi-pe onambio-vy. Ohupity oinambio hagw. 48-49 Ha Hesu katu hei: Maer po pegwah peju-vy kyse reheve xe pyhy hagw peju-vy? Maer po yvyra reheve ave pegwah peju-vy? hei oporandu-vy xupe kwry. Hesu oporosakea vae peje tipo peju-vy? Ha ndahairy upeixagwa xe. Iko ko anhemonhe nhe aiko-vy Nhandejry rga kakwaa-py. Anhemonhe meme ramo, xe mokambara voi. Ha naxe pyhiry voi rae. Ha Nhandejry kwatia nhe imbaraete voi. Upa-gwi yma hei hagwe-rami, y oiko-ma, hei xupe kwry Hesu. 50 Ha upi katu hae anho ete-ma oheja Hesu-pe hikwi. Ohopa xugwi hemimboe kwry. 51 Ha upi oho hapykwri kariay. Upe kariay Hesu rapykwerigwa morot vae-py mante onhenhugw. Oipyhy-ma mo xupe hikwi. 52 Ijao rei oipea. Ha kariay omboi oao oripara oho-vy. Opi-vy oheja oho-vy oaokwe.

53 Ha upi katu Hesu pyhy hagwe ogweraha xupe. Pai ruvixagwasu rga kakwaa-py ogweraha Hesu-pe. Upe-py ojogweroaty pai ruvixa kwry. Judeu ruvixa kwry hekomboehaty kwry ndive ojogweroaty. 54 Ha Pedro oho hapykwri meme. Hesu rapykwri puku oho. Pai ruvixagwasu roka-py oike ogwah-vy. Polcia kwry ndive ogwapy o-vy. Tata ypy-py ojepee o-vy. 55 Ha pai ruvixa kwry entro judeu ruvixa kwry ndive ojuka ukase voi Hesu-pe. Upa-gwi oheka heka mo Hesu-rehe onhe vaer. Ha ndotopi voi. 56 Heta omombeu mbeu apu rei Hesu-rehe. Ha ndaijoji inhe kwry. Omombeu joavy avy joty. Upa-gwi ndaipri Hesu-rehe onhe hagw. 57 Ha upe rire katu ou onhemboy vae omombeu. Apu rei omombeu hese: 58 Upa remimombeukwe orohendu vaekwe oromombeu-ta pe-my: Aitypa uka-ta ko Nhandejry rga kakwaa teko rei rembiapokwe xe ae amopu jevy hagw. Teko rei rembiapo e amopu jevy-ta xe. Mbohapy ry-rupi amopu jevy-ta. Upixa hei Hesu hei omombeu-vy hikwi. 59 Ha hemimombeu katu ndaijojiry vyteri. 60 Omombeu joavy avy joty. Upe-ma ramo onhemboy-ma o-vy pai ruvixagwasu hae kwry hovi: Ejeapysaka katu, hei. Heta ne mombeu mbeu hikwi. Maer po neremombeu moi ne mombeuhare-pe? hei Hesu-pe. 61 Ha hae katu opyta okirir xugwi. Mbaeve nomombei. Upi pai ruvixagwasu hei: Nde pa Cristo, nhane remihaar vae? Nde pa Nhandejry onhemombaegwasu vae ray? hei jevy xupe, Hesu-pe, omonhese-vy.

(Mt 26.57-68; Lc 22.54-55; 63-71; Jo 18.13-14; 19-24)

Judeu ruvixa oporandu Hesu-pe hekoha-rehe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

147
62 Xe

MARCOS14

ko hae voi, hei. Xe Nhande Rykey tee vae-pe xe rexa vaer Nhandejry yke-rehe ijakata-koty agwapy ramo xe rexa vaer. Imbaraeteve vae Nhandejry. Arai-rupi xe agwejy ramo xe rexa vaer, hei onhemombeu-vy judeu ruvixa-pe. 63-64 Upa nhe ogweropoxy pai ruvixagwasu. Ogwerovi-gwi omondoro oao: Pehendu-ma voi inhe vaiha, hei. Outro imombeuhar-rehe nanhaikoteviry-ma, hei. Ojhegwi rei onhe vai-ma, onhemonhandejry-vy mo, hei hese. Mbavae tipo pejapo-ta hese? hei xupe kwry oporandu-vy: Tomano katu, tojejuka katu, hei joa joty voi hese hikwi. 65 Upi onygw nygw Hesu-rehe. Ohesagw ojokwa. Osokea kea xupe opo-py: Emombeu ore-vy, kivae vae ne nup, hei oinup nup-vy xupe hikwi. Oinup nup ave xupe polcia kwry.

Pedro katu opyta o-vy oka-py, pai ruvixagwasu rok rovagwy-py. Upe-ma ramo ogwah ou-vy kunhata pai ruvixagwasu rembigwi vae. 67 Ohexa Pedro-pe ojepee ramo. Omanha hova-rehe: Upe Nazar pygwa ndive ereiko vae voi nipo nde rae. Hesu ndive ereiko vae voi ave nde, hei xupe hembigwi. 68 Ndaiki vae voi xe, hei. Ndaikwairy mbaeve xe, hei. Ne nhe katu ndaikwai voi, hei. Mbavae rehe po aipo ere, ndaikwai voi xe, hei mo xupe Pedro. Hesu ir e-rami ojejapo hae. Upi katu os oho-vy mbykymi. Ok-my oho. Ha osapuki gju. 69 Ha ohexa jevy-ma xupe hembigwi: Hesu ndivegwa voi upe vae, hei jevy upe-py o vae-pe. 70 Nahni, ndaxiry, hei jevy Pedro kunhata-pe. Upe riremi hei jevy xupe upe-py o-vy. Galilia pygwa voi nde. Hesu ndivegwa voi nipo rae nde, hei Pedro-pe. 71 Upe ramo hei: Xe apu ramo, taxe moingo asy katu Nhandejry, hei. Upe kwimbae ne remimombeukwe ndaikwai voi xe, hei mo xupe Pedro. 72 Ha upi imokiha-rehema osapuki pyae jevy gaju. Imandua-ma Hesu nhegwe-rehe, Ner osapuki ramo gju imokiha-rehe, Xe ndaikwairy, ere vaer xe-rehe mbohapyha-rehe. Upa nhe-rehe imandua-ma ramo Pedro, ojaheo-vy has.

66 Ha

(Mt 26.69-75; Lc 22.56-62; Jo 18.15-18,25-27)

Xe ndahai Hesu ndivegwa hei mo Pedro

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS15

148 Hesu ojereraha mburuvixagwasu Pilatos renda-py

15

ramo ojogweroaty jevy pai ruvixa kwry, judeu ruvixa kwry ndive, judeu rekomboehaty ndive ave. Entro judeu ruvixa kwry gwive ojogweroaty onhomongeta-vy: Mbavae tipo jajapo-ta Hesu-rehe? hei onhomboe mboe-vy hese. Upi oikwaa-ma ramo, onhapyt-ma xupe hikwi. Ipokwaha reheve ogweraha mburuvixagwasu Pilatos po-py ome-vy. 2 Nde tipo ereiko rae judeu kwry ruvixagwasu ramo? hei oporanduvy xupe Pilatos. Nde ae xe reni voi. Judeu kwry ruvixagwasu nde ae ere-ma xerehe. Xe voi, hei joty xupe Hesu onhemombeu-vy. 3 Ha pai ruvixa kwry heta omboja rei inhe hese vae. Hembiapo vai-ma, hembiapo vai-ma, hei joa hese. Ha Hesu katu nomombeuviry. 4 Heta nde-rehe nhe onhemboja mboja rei vae. Maer po nerenhemombeiry? hei jevy xupe Pilatos oporandu-vy. 5 Ha Hesu katu mbaeve joty nomombeiry. Nonhemombei-gwi, Maer po nonhemombeusiry? hei ojupe opondera-vy hese. 6 Ha oiko jave aretegwasu, o opoi uka xugwi vaer. Pete onhemo preso vaekwe-gwi o opoi uka jevy vaer imondo-vy mburuvixagwasu-pe. Upe ijaty vae kwry ojerure vaekwe-gwi opoi uka-ma imondo-vy. 7O hembiapresakwe oporojuka vaekwe. Ohekoviar hagw mo mburuvixagwasu-pe, oporojuka vaekwe. Indive kwry o hry vae Barrabs. 8 Ha upi katu ou ijaty vae ojerure-vy ojapo hagw xupe kwry ojapo japo hagwe-rami: Epoi katu ore-vy toho jevy aretegwasu-py erepoi meme hagwe-rami, hei Pilatos-pe hikwi. 9-10 Ha mburuvixa oikwaa pai ruvixa kwry rekoha vaiha. Ohexa kwaa hese: Ndaijai-gwi rei hese, oipyhy rae xupe heru-vy xe-vy hikwi hei ojupe mburuvixa. Upa-gwi hei ijaty vae-pe: Peipota tipo apoi pe-my upe judeu kwry ruvixagwasu-gwi? hei xupe kwry oporandu-vy. 11 Ha pai ruvixa kwry katu hei: Ejerure katu Hesu rekova Barrabs-rehe, hei jevy jevy ijaty vae-pe ojojurupypa opo-vy hikwi. Pai ruvixa nhe-py hei Pilatos-pe ijaty vae: Epoi ore-vy xugwi, Barrabs-gwi toho, hei. 12 Aipo ramo, mbavae tipo ajapo-ta Hesu-rehe? Upe vae judeu ruvixagwasu pene remiheni, hei jevy xupe kwry. 13 Ejuka uka katu xupe. Kurusugwasu-rehe ejuka uka katu xupe, hei joa joty xupe onhe hat-vy.

1Komba-ma

(Mt 27.1-2,11-26; Lc 23.1-5,13-25; Jo 18.28-19.16)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

149
14 Ajuka

MARCOS15

rei vaer. Nahembiapo vary vote Hesu rae, hei xupe kwry Hesu-rehe. Emboja katu, emboja katu imo-vy kurusugwasu-rehe omano hagw, hei joa joa hikwi onhe hatve tve-vy. 15 Ha Pilatos katu ombovyase xupe kwry. Upa-gwi hae kwry inhe-py opoi imondo-vy xugwi. Barrabs-gwi opoi Pilatos. Upi hei ombopi hagw Hesu-pe. Ome ijukahar-pe omboja hagw kurusugwasu-rehe ijuka-vy.

Soldado kwry onhembohory Hesu-rehe

upi katu soldado kwry ogweraha koty-py Hesu-pe. Mburuvixa rga kakwaa-py ogweraha xupe. Hoga kakwaa hry pretrio. Upe-py enterove soldado gwive onhomboatypa hese. 17 Omonde Hesu-rehe ao pyt vae. Upi nhuat-gwi ojapo xupe ijegwaka raangar omo hagw inhak-rehe. 18 Upe rire omboete raanga anga rei xupe onhembohory-vy: Toiko are katu, toiko are katu judeu ruvixagwasu, hei onhembohory-vy hese. 19 Onhakrup rup xupe takwry-py. Onygw nygw hese. Onhes nhes gwetypy-rehe omboete a a hagw xupe. 20 Onhembohorypa rire hese, omboi xugwi ao pyt vae. Omonde jevy hese ijao. Upe rire ogweraha Hesu-pe omboja hagw kurusugwasu-rehe ijuka-vy.

16 Ha

(Mt 27.27-31; Jo 19.2-3)

Omboja Hesu-pe kurusugwasu-rehe ijuka-vy

ramo o ohasa rei vae. Upe vae Cirene pygwa hry vae Simo. Simo Alexandre ru, Rufo ru ave. Tet jerekwe-gwi ou rae. Ha soldado katu ogweraha uka xupe Hesu kurusugwasur. 22 Upixa ramo ogweraha Hesu-pe. Glgota ojee ha-py ogweraha. Akgwe rendaty-rehe hei Glgota. 23 Upe-py ogwah ramo, uva rykwere-py omo poh hry vae mirra. Ome xupe hou uka-vy. Ome xupe pono ohendu eterei ojupe hasy vae. Ha ndoiry. 24 Ha upi katu ijuka hagw-pyma ogwenogwah omboja xupe kurusugwasu-rehe. Upi omboja rire soldado kwry ohuga onhombojao jao hagw Hesu aokwerehe. Ogana gana vae ogweraha ijaokwe. 25 Pyhareve asaje ramo, omboja-ma xupe kurusu-rehe imo-vy. 26 Ha Hesu-rehe hemimombeukwe ohai omo ikurusu-rehe inhak ri. Ka judeu ruvixagwasu hei imo-vy. 27 O ave moki imonda vae kurusu-rehe omboja ave imo-vy. Hesu yke-rehe joty ave omo pete ijakata-koty, pete ijasu-koty. Imbyte-py o Hesu. 28 Ogwereko xupe ojejavy vaekwe-rami. Nhandejry kwatia nhe hei hagwe-rami, y oiko-ma. Upa-gwi ogwereko asy xupe. 29 Gw ohasa oiko-vy vae opuka hat Hesu-rehe. Onhakreity ity onhembohory-vy hese: Aa! Ereity-ta mo Nhandejry rga kakwaa eremopumba jevy hagw mbohapy ry-rupi, hei mo. 30 Aipo ramo, egwejy katu kurusugwi erenheresende-vy, hei.

21Upe

(Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Jo 19.17-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS15
31Ha

150

upixa ave onhembohory hese ojupe pai ruvixa kwry, judeu rekomboehaty ndive: Upa opororesende vaety. Ha ndaipuakiry gwekove-rehe onheresende hagw, hei hese onhembohory-vy. 32 Xe Cristo nhane remihaar vae. Xe Israel kwry ruvixagwasu hei kuri jehe. Aipo ramo y togwejy katu kurusu-gwi. Jahexa ramo, jarovia ar, hei joa hikwi. Hesu jave kurusugwasu-rehe onhemboja vaekwe onhe rei rei ave hese.

kwarahy mbyte-py pytmba-ma upe yvy ri. Upe tet-rehe pytmba ete-ma. Mbohapy ra peve opyta. Kaarugwasu peve opyta. 34 Kaarugwasu ramo onhe hat Hesu. Hae ae onhe-py onhe: Elo, Elo, lam sabactni? hei hae ae onhe-py. Upa heise, Tup xe Jry, Tup xe Jry, maer-gwi po xe rejapa xe anho eterei? hei oporandu-vy.n 35 Ha upe-py o inhe ohendu vae: Ejeapysaka katu. Upa oheni Elias-pe, hei mo Hesu-rehe. 36 Upe ramo oripara ogweru bucha. Omoak uva rykwere hepy ete e vae-py. Takwry-py omo. Oipyte uka Hesu-pe omboyu-vy: Eheja katu. Ou-ta parae Elias ombogwejy hagw kurusu-gwi oresende-vy, hei Hesu-rehe hikwi.o 37Ha upi katu onhe hat jevy-ma Hesu. Ha upe rire katu omano-ma. 38 Upema ramo pyae ojeka Nhandejry rga kakwaa pygwa okgwasu nhugwha tuvixa ete vae. Osoro hat. Yvate-gwi yvy peve ojeka hat ou-vy. 39 Ha Hesu rovagwyrupi o capito, soldado ruvixa vae. Onhe hat omano hagw ramo, ohexa xupe: Upe vae Nhandejry ray tee voi nipo rae, hei Hesu-rehe ohexa-vy. 40 Ha kunha heta o upe-py. Mombyry-gwi oma joa Hesu-rehe hikwi. O Maria Madalena, o Salom, o Maria, hae Tiago tyvry Jos sy ndive voi. Tykery hry ave Tiago ikarapemi vae. 41 Upa kunha kwry omoir ir rae Hesu-pe Galilia-rupi. Ome me rae Hesu-pe hemikotev. O ave heta kunha ambue vae hendive ou vaekwe Jerusalm-my.

33 Upi

(Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Jo 19.28-30)

Omano Hesu

ete-ma. Upe ry-py judeu kwry omo pormba gwemiur iko hou vaer. Ndoiki vyteri pytuuha ry. 43 Ndoiki-gwi vyteri, oho Jos Pilatos renda-py. Upe vae Jos Arimatia pygwa, judeu ruvixa vae, onhemboete vae voi. Hae ave ohaar ar vae Nhandejry nhande ruvixa-pe omoir hagw. Upixa ramo onhembopyagwasu oho hagw

42 Kaaru

(Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Jo 19.38-42)

Omo itakwa-py Hesu retekwe

15.34 Sl 22.1

15.36 Sl 69.21

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

151

MARCOS15,16

(Mc 15.37)

Pilatos renda-py ojerure Hesu retekwe-rehe. 44 Ha Pilatos ohendu ramo omanoha, Pyae omano rae, hei Hesu-rehe opondera-vy. Upi oheni upe soldado ruvixa-pe oporandu hagw xupe: Omano-ma tipo rae Hesu? hei soldado ruvixa-pe. 45 Hae voi. Omano ete-ma voi, hei xupe omombeu-vy. Upe rire hei Jos-pe Pilatos: Aipo ramo eraha hetekwe, hei. 46 Ha upi katu Jos oho ojogwa ao morot ipor vae onhugw hagw hetekwe. Ombogwejy kurusu-gwi. Onhugw ao morot-my. Upe reheve omo itakwa-py hetekwe. Ita-gwi ojoo rae hetekwe renagw. Upe-py omo hetekwe. Upi omboapajeri imondo-vy itagwasu. Omboty hagw itakwa rok omboapajeri itagwasu. 47 Ha Maria Madalena Jos sy ndive oma o-vy. Ohexa joty omo ramo hetekwe.

16

Oho ojogwa poh hyakw vae omona hagw hetekwe-rehe. 2 Iko ramo, domingo-py os-ma ramo kwarahy, voi oho ogwata-vy. Itakwa-py oho. 3 Oho jave,

1Pytuuha ry rire oho Salom ndive Maria Madalena, Maria Tiago sy ave.

(Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Jo 20.1-10)

Hesu onhemoingove jevy-ma

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

MARCOS16

152

Kivae oipea-ta nhande-vy itagwasu itakwa rok-gwi, hei ojupe oporandu randu-vy. 4 Oma ramo ohexa-ma itagwasu ojepea vaekwe. Ha ita tuvixa eterei voi. 5 Ha upi katu oike itakwa rye py-py. Oike ramo hae-py Nhandejry rembigwi kariay-pe ohexa-ma. Ohexa ogwapy o-vy ramo ijyke-rehe. Ao morot puku vae omonde ramo ohexa. Ohexa ramo, onhemondi-ma. 6 Ha hei xupe kariay: Anke penhemondi te, hei. Peju-ma rae, hei. Peheka voi pejuvy Hesu Nazar pygwa kurusu-rehe onhemboja vaekwe retekwe-pe, hei. Oikove jevy-ma kuri Hesu. Peheka ramo jepe ndaiporivi-ma koa-py. Oho-ma kuri. Peju katu pe pema hupagwe-rehe. Hendagwe rei-ma o, hei. 7 Ha upe rire katu ekwa emombeu hemimboe kwry-pe, Pedro-pe ave. Ere xupe: Hesu oho-ta Galilia tet-my. Ne renonde oho-ta. Upe-py erehexa vaer xupe. Hei hagwe-rami erehexa vaer hei xupe kwry kariay. 8 Ha kunhagwe katu os pyae itakwa-gwi. Oripara oho-vy. Ipya ryri-ma onhemondi-gwi. Okyhyje-gwi nomombeiry avave-pe.

uka Maria Madalena-pe. xugwi omos vaekwe imondo-vy sete anhy. y katu xupe anho ranhe ojehexa uka Hesu. 10 Ohexa rire, Maria oho omombeu Hesu irgwe-pe. Hae kwry has ojaheo-vy hikwi. Upe jave omombeu: 11 Hesu oikove jevy-ma, hei omombeu-vy. Ahexa jevy-ma xupe kuri, hei xupe kwry omombeu-vy. Ha ohendu ramo inhe ndogweroviiry voi xupe. 12 Ha upe rire katu Hesu ojehexa uka jevy moki oirgwe-pe. Gweko ambue vae-rami ojehexa uka xupe tet jere-rehe ogwata ramo oiko-vy. Oirgwe ramo jepe ndoikwaaviry oirgwe. 13 Ha oikwaa-ma ramo oho jevy omombeu Hesu remimboe kwry-pe. Ha ndogweroviiry voi inhe. 14 Ha upi katu ojehexa uka jevy onze gwemimboe kwry-pe. Okaru joa jave ojehexa uka xupe. Hei xupe kwry Hesu: Xe rexahare xe mombeu ramo nde-vy, maer ndereroviiry? hei. Xe aikove jevymaha omombeu ramo nde-vy, maer ndererovii? Nane ak porigwi, nane mbae reroviiry-gwi, xe mombeu ramo ndereroviiry, hei xupe kwry. 15 Upi hei xupe kwry: Tereho opa-rupi emombeu Nhandejry rehegwa nhe por. Entro yvypry-pe kente kwry vae-pe gwive emombeu.p 16 Upe ogwerovia vae, onhemongarai vae ave, oresende vaer xupe Nhandejry. Ha ogwerovia e vae katu, nomboyke moiry voi xugwi hembiapo vaikwe, hei xupe kwry. 17Ha xe rerovia vae katu xe rry-py omos vaer imondo-vy anhy.

9Ha Hesu katu, oikove jevy ramo, ojehexa uka jevy. Voi domingo-py ojehexa

(Mt 28.16-20; Lc 24.13-35; Jo 20.11-18)

Hesu ojehexa uka jevy-ma

16.15 At 1.8
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

153

MARCOS16

A oikwaa e nhe vae-py onhe vaer. 18 Oipyhy ramo mbi reheve, naimboirasy moiry. Hiupy e jepe hou ramo, ndahasi ave ar. Hasy vaerehe omo ramo opo, ombogwera vaer xupe. Upixa voi hexapyr-rupi hembiapo por por vaer xe rerovia vae, hei xupe kwry Hesu.
Ogwerojeupi Hesu-pe Nhandejry

omombeu rire ogwerojeupi heraha-vy xupe Nhandejry. Ha Hesu ogwapy-ma Nhandejry yke-rehe ipuaka reheve. 20 Ha hemimboe kwry katu os oho-vy opa-rupi onhemonhe nhe-vy. Ha Nhandejry oipytygw xupe kwry. Upa-gwi hexapyr-rupi hembiapo por por hikwi. Nhandejry Hesu Cristo rehegwa nhe por omombeu ramo, ogwerovia inhe henduhry. Hembiapo por rexa-vy, Anhetegwa nipo rae inhe, hei ogwerovia-vy.

19Upi

(Lc 24.50-53; At 1.6-11)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hesu Cristo rehegwa nhe por

Lucas remimombeukwe
o evangelho de Lucas
Onhypyr ohai-vy onhe Lucas

gwar. Hesu Cristo rehegwa nhe ahai-ta nde-vy, Tefilo. O-ma Hesu Cristo rehegwa kwatia nhe gw ambue kwry ohai vaekwe. Hesu rerakw, mbavae tipo ojapo arakae ore pa-rupi hae kwry kwatia-rehe omo vaekwe. Hesu irgwe kwry ohexapa arakae hembiapo, ohendu ave arakae hemimombeu, ha omombeu mbeu arakae ojehegwa nhe por. Aipo ramo inhirgwe omombeu jevy ramo hesegwa nhe, henduhry kwatia-rehe omo vaekwe gwemiendukwe. 3 Ha xe katu, xe ave anhomongeta vaekwe Hesu irgwe kwry ndive. Heta Hesu rehegwa nhe aikwaase-gwi aporandu randu xupe kwry hesegwa nhe-rehe. Aikwaa porve hagw aporandu randu aiko-vy vaekwe xupe kwry. Omombeupa vaekwe xe-vy. Hexahare remimombeukwe ahai kuri nde-vy ko kwatia-rehe. 4 Hesu rerakw nhahendu meme-ma vaekwe. Eremonhe-ma rire ko kwatia, hesegwa nhe anhetegwa ete ereikwaa vaer. Ere ar Omombeu por xe-vy Hesu rehegwa nhe.

1-2Mbaixa pa, Tefilo? Xe, Lucas, ahai-ta ko kwatia-rehe xe nhe nde-vy

oime ramo mburuvixagwasu judeu kwry yvy-pe pai ramo Zacarias oiko. Pai Abias reyikwe hae Nhandejry rembigwi ramo jevy oiko. Hembireko pai Aro reyikwe vae. Isabel hembireko rry. 6 Ha pe moki ojapo meme Nhandejry remimbota. Oiko meme Nhandejry nhe-rupi. Upixa-gwi Nhandejry hei hese: Ipya por voi Zacarias, hembireko ave ipya por hei Nhandejry hese. 7 Ha hae katu ndataryi vae voi. Imemby e vae voi hembireko. Ogwerogwaigw-ma omemby e. Ogwerotuja-ma gwary e gwajry e ave.

Nhandejry omondo gwembigwi omombeu hagw Zacarias-pe tayryr-rehe


5 Herodes

154

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

155
8-10Ha

LUCAS1

pete ry Nhandejry nhe-py inhir kwry oiporavo Zacarias-pe omohyakw hagw kotyi. Abias reyikwe ndive, Zacarias oime Nhandejry rga kakwaa-py. Nhandejry renonde-py ombaapo hikwi. Ha pete vae mate oike Nhandejry kotyi-py imohyakw hagw. Upe jave ojogweroaty vae oka-gwi rei omondo onhe Nhandejry-pe. Ha pete ry hapixa kwry Nhandejry rry-py oiporavo Zacarias-pe omoinge hagw kotyi-py. Hyakw jave, oka-py joa-ma o hikwi. Os ramogwar ohaar hikwi. 11 Upe jave ou Nhandejry rembigwi yvy pygwa ojehexa uka hagw Zacariaspe. Onhemboy hyakw vae renda yke-rehe ha upe-py ojehexa uka xupe. 12 Ohexa-ma ramo Nhandejry rembigwi, onhemondi Zacarias. Ndoikwai mbae pa ojapo-ta. 13 Aipo ramo Nhandejry rembigwi hei xupe: Ani erekyhyje, Zacarias, hei xupe. Nhandejry ohendu-ma ne rembijerure. Igwaigw eterei jepe ne rembireko hae imemby-ta joty. Nde ray tee oiko-ta, hei xupe. Oiko-ma ramo embohry xupe Joo-py. Joo voi heryr, hei xupe. 14 Oiko-ma ramo nde ray, erevya vaer. Heta heta-ta kente kwry ovya ar nde ray reko por-rehe, hei xupe. 15 Nhandejry rovagwy-py nde ray oiko-ta heko marangatu vaer. Ndou moi oporomongau vae. Oiko e mboyve Nhandejry Nhe Marangatu tee oiko-tama ipyapypy. 16 Ha heta-pe ombojerovia uka vaer Nhandejry-rehe nde ray. Gwei kwry, Israel remiarirre kwry, ombojerovia uka vaer Tup Nhandejryrehe. 17Nhandejry nhe-py omombeu vaetykwe Elias amyr-rami oiko-ta nde ray, hei xupe. Nhandejry ombopuaka-ta xupe, omoarandu-ta xupe ogwata hagw gwenonde-rupi. Inhe-rupi kente kwry ogwerova ar gwekoha. Upixa-gwi tvy ipya por vaer gwary ndive. Heta nherenduse eha omoarandu ar heko por hagw. Upeixagwar nde ray oiko-ta, hei Nhandejry rembigwi Zacarias-pe tary-rehe omotenonde-vy hesegwa nhe. 18 Upe-ma ramo Zacarias hei: Mbaixa ko arovia-ta ne nhe? hei xupe. Xe, xe tuja-ma, xe rembireko igwaigw-ma ave, hei joty ndogwerovii-gwi. 19 Upi Nhandejry rembigwi hei xupe: Xe Gabriel, Nhandejry rembigwi. Hendivegwa voi xe, hei xupe. Hae xe mbou amombeu hagw nde-vy inhe por. 20 Anhetegwa nhe amombeu kuri nde-vy. Ha nde, ndererovii joty xe nhe. Ndereroviigwi, nerenhe movi-ta. Nde ray oiko rire ae, erenhe jevy vaer. Anhetegwa voi amombeu kuri nde-vy, hei xupe. 21 Ha upe jave kente kwry ohaar hikwi xupe oka-py. Hiare eterei Zacarias. Maer nosi Nhandejry rga-gwi hei joa hese hikwi. 22 Ha Zacarias os-ma ramo kotyi-gwi ndikatuvi onhe xupe kwry. Mbae tipo? Maer-gwi nonhevi Zacarias? hei hese. Yvy pygwa parae ojehexa uka xupe hei hese. Upixa-gwi parae nonheviry hei hikwi. Ojepombovava rei omombeu hagw mo onhe. Ndojerovii-gwi, opyta inhengu Zacarias. Onhe jokopa xupe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS1
23 Upi

156

gw ombaapo hagw ry-py ombaapopa rire, oho jevy gwga-py Zacarias. 24-25 Ha upe rire hembireko ohaar oiko-vy omemby hagw. Ha avave-pe nomombei, opyta pyta meme gwga-py hembireko. Hei ojupe: Xe rexakwaa ha xe poriahuvereko-ma Nhandejry. Are-ma xe ndavyi. Naxe membi-gwi ndavyi hei. At eterei naxe membi-gwi hei. y katu avya voi. Ndaijegwaruvi ar kente kwry xhegwi hei. Ajohu-ta mit. Avya ete hei opyapy-py Zacarias rembireko miti ojohu-tarehe. Cinco jasy-rehema te nomombei avave-pe miti oikotaha.

omombeu hagw Maria-pe imembytaha reheha-ma. Omondo gwembigwi yvy pygwa omombeu hagw Maria-pe. Hry vae Gabriel. Upi Nhandejry nherupi Gabriel ou Galilia yvy-py. Nazar tet-my ou omombeu hagw Nhandejry nhe Maria-pe. Maria kunhata rei oiko-vy. Omenda e vae ha imena vae voi Maria. Ndoiki vae vyteri kwimbae ndive. Imer hry Jos. Mburuvixa Davi amyr remiarirkwe Jos. Upe ramo ndoiki vyteri Maria ndive.a 28 Ha upi katu ogwah Nhandejry rembigwi Maria ha-py. Hei ojehexa uka-vy: Evya katu, Maria, hei. Nhandejry nde rexakwaa-ma. Hembiporavo voi ko nde. Nhandejry o ne ndive, hei xupe. 29 Upi ohendu-ma ramo Maria hei ojupe Mbae tipo, maer tipo aipo hei xe-vy? hei. Tup Nhandejry rembigwi nipo rae ojehexa uka xe-vy rae hei. Maer tipo aipo hei xe-vy? hei ojepyamongeta-vy. 30 Upe jave Nhandejry rembigwi hei jevy: Ani erekyhyje te. Tup Nhandejry ovya nde-rehe, nde poriahuvereko voi Nhandejry. 31 Ome-ta voi nde-vy ne membyr, hei xupe. Kunumi voi ne memby-ta. Oiko ramo ne memby, embohry kuri Hesu-py hei xupe.b 32 Ne memby Nhandejry voi. Teko jaryr voi ne membyr, hei xupe. Tupgwasu ray ojee-ta xupe. Tup Nhandejry nhe-py oiko-ta mburuvixagwasu voi ne membyr. Nhamoigwasu Davi amyr oiko hagwe-rami, oiko-ta mburuvixagwasu ramo judeu kwry-pe ne memby, hei xupe. 33 Jac remiarir kwry-gwi oiko vaer mburuvixagwasu. Avave nohekoviari xupe. Opave ar voi ne membyr mburuvixagwasu ramo oiko-ta.c 34 Ohendu-ma ramo inhe hei Nhandejry rembigwi-pe Maria: Xe, mbaixa xe memby-ta, hei xupe. Namendi vyteri niko. Ndaiki vyteri kwimbae ndive, hei. 35 Ndoiko rery-ta ne membyr. Nhe Marangatu tee-rupi oiko vaer ne membyr. Upe ohekokwaa vae nhe-rupi ae oiko vaer, hei xupe.

26-27Ha upe rire, ohasa pete jasy jevy Nhandejry omondo gwembigwi

Nhandejry omondo gwembigwi omombeu hagw Maria-pe imembytaha

1.27 Mt 1.18

1.31 Mt 1.21

1.32-33 Is 9.7

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

157

LUCAS1

Tup marangatu ne membyr. Imarangatu vaer voi ne memby. Upixagwi hei ar hese hikwi Nhandejry Tupgwasu ray hei hese. 36 Ha nde ryke Isabel ave, igwaigw-ma jepe imemby-ta joty, hei omombeu-vy xupe. Ndeivi ar hese Ikatu e-gwi naimembi Isabel. y ohaar oiko-vy, hei. 37 Nhandejry-pe ndaipri ikatu e vae. Ohekokwaa hagw ndahekorasi voi Nhandejry-pe. Ohekokwaapa vae opambae, hei. 38 Upi Maria hei: Ipor. Arovia-ma Nhandejry-pe, hei. Toiko katu hemimbota. Toiko katu ne remimombeukwe, hei rire, ndohexavi Nhandejry rembigwi yvy pygwa-pe. Oho jevy-ma yvy-py.

rire, ndahiari Maria oho oipohu hagw gwyke Isabel-pe. Mombyry oho. Judia yvy-py oho. Tet mir-my yvyaty-py oime Zacarias rga. Upe tape-rehe oho Maria. Ha ogwah-ma ramo hga-py: Ereikove tipo? hei oike oho-vy. 41 Ohendu-ma ramo Maria nhe tykry Isabel ovya. Omi-ma imembyr ohendu jave Maria nhe. Ha Nhandejry Nhe Marangatu tee vae omohynyh Isabel pya-py. 42 Upixa-gwi Isabel onhe-vy hei. Entro kunha kwry-gwi nipo nde rovasave rae Nhandejry. Ne membyr hembihovasa tee voi. Nhandejry nde rovasa ete-gwi nipo erevya rae. Ha xe ave, xe mbovya kuri, hei Isabel okypyry Maria-pe. 43 Nde, xe Jaryr syr voi, ereju rae xe pohu-vy. Avya eterei eregwah ramo, hei. 44 Ahendu jave ne nhe, xe membyr ovya-ma ave. Omi-ma kuri ovya eterei-gwi. 45 Nde ave erevya eterei nipo rae. Nhandejry-pe ere rae Arovia-ma. Toiko katu ne remimbota. Upixa-gwi nde rovasa ete-ma rae Nhandejry, hei Maria-pe.

39-40 Upe

Maria oho oipohu hagw gwyke Isabel-pe

46 Upi

hei, hei.

Maria omboete Nhandejry-pe: Xe Jry,

Maria omboete Nhandejry-pe oporahi-vy

xe pyapy gwive aporahi-ta oromboete hagw oromombaegwasu eterei-gwi, pyapy gwive arovya Tup Nhandejry-pe. Xe resendeha voi upe vae. Xe rexakwaa voi xe poriahuvereko hagw. Xe ko Nhandejry rembigwi voi jepe, imandua joty xe-rehe Nhandejry. Yvy opa e mboyve kente kwry hei vaer xe-rehe: Tupgwasu Nhandejry rembihovasakwe voi upe vae hei vaer xe-rehe. Nhande-vy ikatu e vae ojapo xe-vy Nhandejry xe ruvixa. Hry imarangatu tee vae,
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

47 Xe

48

49

LUCAS1

158

hei Maria oporahi-vy Nhandejry mboete-vy. 50 Upi oporahi jevy. Porahi-py omombeu pyahu jevy Maria: Entro ojerovia vae gwive hese poriahuverekoha voi hae. 51 Yvy apy-rehe gwive heta mbae por opuaka-rupi ojapo Nhandejry. Onhemombaegwasu rei vae-pe omosarambi hae ponove oakgwi rei ojapo opambae. 52 Mburuvixagwasu imbaraete vae kwry jepe oipea omanda oikovyha-gwi kente rei-rami jevy oiko hagw. Ha omombaegwasu eterei hekoive vae-pe. 53 Iporiahu vae-pe heta imbae porr ome vaer. Ivarea vae-pe ave ome hemiur. Ha imbae retave vaekwe jepe omondo ipo nandi reheve hei. 54-55 Nhane ramoigwasu amyr kwry-pe omombeu arakae Nhandejry: Apohovasa-ta, ne remiarir kwry-pe ave ahovasa-ta. y peiko vaer gwive apohovasa-ta. Upixa hei nhane ramoigwasu Abrao amyr-pe, hemiarir kwry-pe ave. Ha imandua katu gwemimombeukwe-rehe oiko hagw hei vaekwe. Ipokatu inhe. Upa hei vaekwe-gwi oiporiahuvereko meme nhande rei kwry-pe, Israel rei kwry-pe. Ohovasa por nhande-vy Nhandejry,d hei oporahi-vy. Maria oporahi Nhandejry-pe omboete-vy. 56 Ha upe rire Maria hiare jevy gwykry rga-py. Mbohapy jasy ohasa rire, oho jevy gwga-py.e

oikotamaha ry-py imemby-ma Isabel. Kunumi voi imemby. ramo, hga ypy-rehe o vae, hapixa kwry, ha hei kwry ave ou ogwerohory xupe imemby jave. Nhandejry nde poriahuvereko-gwi ome nde-vy ne membyr, hei xupe. 59 Upi ogwereko-ma ramo ocho ry ogweraha xupe oipirekyt uka hagw ha ombohry hagw ave. Ha enterove omboheryse xupe. Nhambohry-ta xupe Zacarias-py, hei hikwi. Omose mo tvy rry hese. 60 Ani eremo tvy rry hese, hei isy. Joo ae ambohry-ta xupe, hei isy. 61 Ndojohu pori hikwi. Ndaipri nde rei kwry pa-my avave hry vae Joo, hei isy-pe hikwi.
58 Oiko-ma

57Imemby

Joo Batista onase ramogware

1.55 Jn 17.7,19

1.45-56 1 Sm 2.1-10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

159
62 Upixa-gwi

LUCAS1

oporandu hikwi tvy-pe. Onhepombovava hikwi oporandu-vy tvy-pe gwary reryr omombeu hagw. 63 Upi onhepombovava ojerure-vy ome uka hagw ojupe kwatia. Ome-ma rire ohai kwatia-rehe. Joo hry hei ohai-vy. Omombeu ramo, Maer po omboheryse Joo-py hei hikwi opondera-vy. 64 Ha ohai jave gwary rry, omonhe uka jevy xupe Nhandejry. Nainhenguvi-ma. Onhe por jevy-ma ha omombaegwasu Nhandejry-pe: Imarangatu tee vae Nhandejry, hei onhe-vy. Ndaipri haeixagwa ohekokwaa vae, hei Nhandejry-pe omboete-vy. 65 Ha entro oikwaa vae opyamir reheve opondera ndera hesegwa hikwi. Joo rehegwa rerakw omombeu mbeu Judia yvy-rupi. Tet ambue mbue mygwa-pe omombeu mbeu ave hikwi. 66 Ha herakw renduha kwry onhemongeta opyapy-py hese. Mbavae tipo ojapo-ta upe kunumi? hei. Okakwaa-ma rire, mbae po oiko vaer xugwi? hei oporandu randu ojupe. Hae Nhandejry rembihovasa voi nipo rae, hei ojupe hese. Ha Nhandejry ohovasa meme mit-me. Omombaraete ave xupe onhe-py oiko hagw.

upi katu Nhandejry Nhe Marangatu tee vae omohynyh tvy Zacarias pyapy. Ome xupe hembiporaheir: 68 Tonhemombaegwasu katu Tup Nhandejry, hei oporahi-vy. Gwei kwry Israel remiarirre kwry-pe oipytygw-ma. Nhane resende-tama. Tuvixa mbae voi Nhandejry, judeu kwry Jry, hei oporahi-vy. 69 Ombou-ma nhande-vy ipuaka ete vae nhane resende vaer, hei. Gwembigwi Davi amyr remiarir ombou, nhande rei ete vae voi, hei oporahi-vy. 70 Yma vaekwe Nhandejry omombeu ha omotenonde-ma vaekwe nhane resende vaer rehegwa nhe. Inhe-py omombeu vaety kwry heko marangatu ete vaekwe omohenonde-ma vaekwe omombeu-vy hesegwar voi vaekwe nhe. 71 Gw nhande rayhu e vae-gwi nhane resende vaer. Gw nhande-rehe ijae vae-gwi ave nhane resende ave vaer imbaraete e hagw nhande-rehe, hei oporahi-vy. 72 Ha inhe-rupi oiporiahuvereko meme arakae nhane ramoigwasu kwry-pe Nhandejry.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

67Ha

Zacarias omotenonde gwary rehegwar

LUCAS1

160

Imandua meme katu onhe marangatu-rehe oikopa hagw omombeu hagwe-rami. 73-74 Onhomongeta arakae nhane ramoigwasu Abrao amyr ndive. Hei xupe: Hupigwa vae voi amombeu-ta nde-vy. Ne nhemonhar kwry-pe aresende-ta hese ijae vaergwe-gwi xe mboete por hagw kyhyje e reheve aresende-ta xupe kwry. 75 Heko marangatu reheve, pya pot reheve xe mboete hagw. Ko yvyrehe oiko aja oiko por meme hagw xe ndive aresende-ta xupe kwry hei Nhandejry. Nhande rehegwar voi upa nhe Abrao amyr-pe omombeu arakae Nhandejry, hei Zacarias Nhandejry-pe omboete-vy. 76 Ha nde, hei Zacarias gwary-pe hekor omohenonde-vy xupe, Nde-rehe kente kwry hei vaer Nhandejry Tupgwasu nhe omombeu vaety hei vaer nde-rehe. Nhandejry ne mondo-ta gwembiporavo vae renonde-rupi. Ogwahtamaha ra-py eremombeu vaer.f 77 Henonde-rupi ereho-ta eremombeu-vy nhande rei kwry-pe. Nhane resendehar ou-tama ere vaer ereho-vy. Nhane rembiapo vai omboyke-vy ou-ta. Nhane mopya pot-vy ou-ta ere vaer ereho-vy eremombeu-vy, hei. Nhandejry renonde-rupi eremombeu-ta hembiporavo kwry-pe. 78 Nhandejry heko por tee vae oiporiahuvereko kwaa vae nhande poriahuvereko vaer voi ere vaer hese. Nhande rayhu eterei-gwi ombou-ta yvy-gwi nhane resendehar nhane moaranduhar ere ar hesegwa nhe eremombeu-vy. 79 Nhande rei e resapehar-rami ave upe ou-ta vae. Hae kwry pyt mygwa-rami oiko. Oikwaa e vae Nhandejry-rehe, ogwerovia e-gwi xupe, omano rire onhehundipa vaer. Oikwaa uka vaer xupe kwry Nhandejry remimbota oiko por hagw hendive. Ombou-ta nhande-vy nhane resendehar. Ohexa uka-ta nhande-vy nhane raper nhane mbopyagwapy hagw inhe-rupi jaiko hagw. Upe Nhandejry nhe eremombeu meme-gwi hei vaer nde-rehe: Nhandejry, Tupgwasu vae nhe-py omombeu vaety tee voi hei vaer kente kwry nde-rehe,g
f

1.76 Ml 3.1

1.79 Is 9.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

161

LUCAS1,2

hei Zacarias. Nhe Marangatu tee vae omohynyh xupe ipyapy. Upa-rupi Nhandejry ome inheer omombeu hagw gwary rekor omotenonde hesegwar. 80 Upi okakwaa por-ma upe mit. Hiarandu por voi upa oiko-vy. Nhandejry nhe-py oiko, ojerovia ete hese. Ava rekwaty e-rupi ogwata gwata oiko-vy. Gwei kwry-pe Israel remiarir kwry-pe atra-py ojehexa uka hagw ry peve ogwata gwata oiko-vy ava rekwaty e-rupi.

oiko jave Sria pygwa kwry-pe mburuvixa ramo, Augusto ohai uka kwatia. Mburuvixagwasu voi Augusto. Omonhangareko uka entro yvy pygwa kwry-rehe. Omomarandu uka xupe kwry: Ohai-ta kwatia-rehe pende rry. Ne ramoigwasu oiko hagwe-py tekotev ereho. Upe-py mante ohai ar nde-vy nde rry. Upixa hei oipapa hagw entro yvy pygwa kwry-pe. Onhypyr upe pygwa kwry-pe hry ohai-vy. 3 Upixa-gwi enterove oho. Gwamoigwasu oiko hagwe-py ojeivy hikwi. Oheni uka-gwi xupe kwry oho. 4-5 Ha Jos ave oho gwamoigwasu oiko hagwe-py. Os Galilia yvy-gwi. Nazar tet-gwi os oho hagw Judia yvy-py. Oho Belm tet-my. Gwamoigwasu Davi oiko hagwe-py oho oheni uka-gwi xupe kwry. Oho Maria ndive. Imembytama jave ogweraha gwembirekor. Ha hembirekor te Maria. 6 Upi ogwah ojei-vy hikwi Belm tet-my. Ha oime jave upe-py ogwah-ma imemby hagw ry. 7 Oiko-ma mit. Kunumi voi imemby rypykwe. Oiko-ma ramo mit isy onhugw omemby hupar-py. Upi omonheno omemby mymba karu haty-py rei imo-vy. Mbohupa rga-py ndaipri henagw-gwi yvyranha-py rei omo omonheno-vy omemby-pe.

Hesu oiko ramogware


1-2 Quirino

(Mt 1.18-25)

ramo gw Belm pygwa-pe ojehexa uka Nhandejry rembigwi yvy pygwa. Mymba rerekwa kwry-pe ojehexa uka. Oime jave nhu-my, Belm jerekwe-rehe, pyhare ramo onhangareko gwymba ovexa-rehe. Upi sapya ojehexa uka xupe kwry Nhandejry rembigwi. Hembigwi ojehexa uka jave Nhandejry omohendy hymba rerekwa jerekwe-rehe. ry-rami rei hendy xupe kwry imarangatu tee vae. Ohesapeve rei-ma ramo hendy vae, omopyamir xupe kwry. 10 Upi Nhandejry rembigwi hei xupe kwry: Ani nde pyamir te ereiko-vy, hei xupe. Aju pene momarandu-vy. Pene mbovya-ta ko nhe por, ha pende rei kwry-pe ave ombovya vaer, hei. 11 Pene resendehar oiko-ma kuri. Pene ramoigwasu Davi amyr oiko hagwe-py oiko-ma kuri. Mburuvixagwasu voi hae. Hae ko Cristo, Nhandejry rembiporavo vae voi, hei xupe. Pende Jry voi ave, hei. 12 Miti oime-ma te mymba karu haty-py. Ijao-py onhugw rire-ma omonheno xupe hupa-py

8-9Upe-ma

Nhandejry rembigwi ojehexa uka hymba rerekwa kwry-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS2

162

mymba karu haty-py. Upe-py peho ramo, petopa-ma vaer pene resendeharpe. Ka nhe amombeu pe-my pene rembiexar peikwaa por hagw pene resendehar oikomaha, hei Nhandejry rembigwi ojehexa uka-vy xupe kwry. 13 Upa hei jave heta heta Nhandejry rembigwi yvy pygwa kwry ou ojehexa uka okwa-vy xupe kwry. Onhe vae ndive oiko-vy ojehexa uka heta hikwi. Ha oporahi omboete hagw Nhandejry-pe. 14 Tomombaegwasu Tup Nhandejry yvy pygwa o vae-pe. Ipor ete eterei Nhandejry. Avave haeixagwa ndoiki. Yvypry-pe ombopyagwapy ohexakwaa rei-vy, hei oporahi-vy. 15 Upixa oporahi rire, oho jevy yvy-py ojei-vy hikwi. Oho-ma rire upe mymba rerekwa vae kwry hei ojupe: Jaha katu, hei. Jaha-ta Belm tet-my. Jahexa hagw mbae tipo oiko upe-py, hei ojei-vy hikwi. Jahexa-ta ko Nhandejry omombeu uka kuri nhande-vy vaekwe jahexa-ta, hei. 16 Ha pyae ojei hikwi. Ogwah-ma ramo upe-py ojohupa xupe kwry. Ohexa isy Maria-pe, ohexa Jos-pe, ohexa ave miti-pe ave. Ha miti katu onheno o-vy mymba karu haty-py. 17 Ha ohexa-ma Nhandejry remimombeukwe. Upi omombeu jevy miti rehegwa nhe. Nhandejry rembigwi hei vaekwe omombeu jevy mymba rerekwa vae kwry. 18 Ha entro ohendu vae opondera-vy rei oiko hikwi. Mbaeixagwa pa ko mit, hei ojupe hikwi. 19 Ha isy Maria katu opondera ndera oiko-vy. Onhongatu opyapy-py hesegwa nhe. Imandua ndua opambae-rehe oiko-vy. 20 Upi hymba rerekwa kwry oho jevy nhu-my. Oho jave oporahi hikwi. Omombaegwasu Nhandejry-pe oporahi-vy. Tup xe Jry nde tuvixa, hei oporahi-vy. Ipor ete vae erehexa uka kuri ore-vy. Ipor ete vae oroikwaa kuri. Nde tuvixa ete, hei oporahi omboete-vy. Upe Nhandejry rembigwi remimombeukwe otopa. Upixa-gwi omboete ete Nhandejry-pe oiko-vy hikwi.

ramo oito ry oikytmir uka mit pire. Judeu vae ray-gwi Nhandejry rry-py oipirekyt xupe. Oipirekyt uka rire xupe ombohry Hesu hei xupe. Nhandejry rembigwi yvy pygwa omombeu ramo oiko vaerha omombeu ave heryr. 22 Ha upe rire ogwah-ma isy-pe, tuvanga-pe ave hira ojapo hagw Nhandejry nhe. Ohai uka vaekwe Moiss amyr-pe mbaixa pa onhemopot jevy kunha oiko-ma rire mit. Upixa-gwi oho Jerusalm tet-my. Miti ave ogweraha ohexa uka hagw pai-pe. 23 Moiss amyr rembihaikwe hei ave entro judeu kwry-pe Ne mit ypykwe kwimbae ramo ereme

21Ogwereko-ma

Nhandejry rogagwasu-py Hesu miti-pe omboete

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

163

LUCAS2

(Lc 2.16)

xupe Nhandejry pegwar.h Upe Nhandejry nhe ojapo hagw ogweraha xupe Jerusalm-my, Nhandejry rga kakwaa-py ogweraha xupe. 24 Moki gwymba ave ogweraha. Moiss rembihaikwe Nhandejry nhe: Oiko-ma ramo miti, erehapy uka moki ne rymba Nhandejry-pe eremboete-vy hei vaekwe ohai-vy. Pai ojuka vaer ohapy vaer ereme xupe hei. Pykasu ramo, moki pykasu ave eraha erehapy uka vaer. Pykui ramo, moki pykui ave eraha erehapy uka vaer. Upixa ohai uka vaekwe Nhandejry. Upa ojapo hagw oho hikwi Jerusalm-my. Upa ojapo-vy oho hikwi.i 25-27 Ha ogwah-ma ramo, oike Nhandejry rga kakwaa-py. Nhandejry nhe ojapo-gwi oike. Oike jave o ave upe-py pete kwimbae, hry vae Simeo. Nhandejry-rehe ojerovia eterei vae Simeo oiko Jerusalm tet-my. Hekoha por Nhandejry renonde-py. Imarangatu vae. Nhandejry rembiporavo vae ogwahtaha ra raar-vy oiko Simeo. Israel remiarir kwry ombopyagwapy vaer ohaar oiko-vy. Ha Nhe Marangatu tee vae oiko ipyapy-py. Henonder omombeu arakae xupe: Nde, Simeo, hei xupe Nhe Marangatu tee vae erehexa-ta Nhandejry rembiporavo vae. xupe erehexa rire ae mate eremano vaer, hei xupe. Erehexa e reheve neremano moi, hei xupe omombeu mbavae oiko-ta vae xupe. Upe rire Nhe Marangatu tee vae hei xupe oho hagw Nhandejry rga kakwaa-py. Ha upe-py o jave oike Hesu sy, tuvanga ave ogweru

2.23 x 13.2,12

2.22-24 Lv 12.6-8

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS2

164

Hesu-pe upe-py Nhandejry nhe ojapo hagw. 28 Upi Simeo ohupi Hesu miti ojyva ri. Omboete ete Nhandejry-pe, miti-rehe hei: 29-32 Xe Jry, yvy-py ereiko vae, atima por nde-vy ko miti-rehe. Ko vae ne rembiporavokwe rae, ne remimbou voi rae. Ko vae ore resendehar rae ahexa-ma katu. Ne remimbou ohexa-ma yvypry. Erembou xupe entro opa opa kente ambue mbue kwry-pe, judeu e vae-pe omoarandu hagw, pyt-my rei oiko vae-pe arakatupy ae omoingo hagw. Ne remimbota oikwaa vaer. Nde puakaha reheve oikwaa uka-ta ave nde rekoha marangatu tee Israel remiarirre kwry-pe. Ko mit katu ne remimbou ore resendehar. Xe pyagwapy-ma. Ahexa-ma ore resendehar. Nahaarvi-ma ore mbopyagwapyhar-pe. Ahexa-ma katu xupe. Xe mbovya voi. Xe, ne rembigwi, amano ramo jepe xe pyagwapyma vaer aiko-vy. Ne remimombeukwe y ahexa-ma,j hei Nhandejry-pe omboete-vy Simeo. 33 Ha Hesu sy, tuvanga ave ohendu-ma ramo Mbaeixagwa po ko mit hei opondera-vy miti-rehe. 34-35 Upi Simeo omondo onhe Nhandejry-pe ohovasa hagw xupe kwry. Upe rire Maria-pe, Hesu sy-pe hei: Ejeapysaka por katu xe nhe-rehe, hei isy-pe. Ko miti Nhandejry rembiporavo tee vae voi, hei. Ombojoavy avypa vaer Israel remiarirre judeu kwry. Hae kwry onhemongeta vaer hese opyapy-py. Ha onhemongetaha Nhandejry oikwaa uka vaer enterove-pe. Heta voi ndaijai vaer hese, ha upa-rehe Nhandejry ombohasa asy-ta xupe kwry. Heta ave ojerovia vaer hese. xupe kwry oresende vaer. Oikwaa vaer onhemongetaha okwa-vy. Ha nde, isy, eremboasy-ta xupe. Ne memby-rehe ne mytue-gwi, nde pya kutu vaer, hei omotenonde-vy Maria-pe. 36-37Upa hei jave Simeo, igwaigw ete vae ogwah-ma. Nhandejry nhepy omombeu vaety upe kunha. Aser rei gwigwa. Fanuel rajy. Hry Ana. Ha igwaigw voi. Kunhata ramo omenda arakae. Upi, sete roy rire omano ime. Ime omano rire-ma hiare jevy. Ohupity-ma oitenta e quatro roy tembirekokwe ramo rei-ma oiko. Ha oiko meme joty Nhandejry rga kakwaa-py. Nosi voi upe-gwi oiko-vy. Omboete ete Nhandejry-pe oiko-vy upe-py. ry ramo, pyhare

2.32 Is 42.6; 49.6


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

165

LUCAS2

ramo ave omboete ete oiko-vy. Omondo mondo ave onhe Nhandejry-pe. Okaru e reheve omondo mondo onhe Nhandejry-pe ojerovia tee-gwi hese. 38 Ha Simeo omombeu jave miti rehegwa nhe, ogwah-ma Ana ouvy. Omondo onhe Nhandejry-pe. Hei: Atima voi nde-vy xe Jry, hei. Nde puaka tee vae xe mbovya eterei, xe Jry. Ahexa-ma ore resendehar, hei omboete-vy miti Hesu rexa-vy. Upe rire omombeu mbeu mit Hesu rehegwa nhe heta judeu kwry-pe. Gwesendehar ohaar vae-pe Jerusalm tet mygwa-pe omombeu igwahha. 39 Ha ojapopa-ma ramo Nhandejry remimombeukwe mit ypykwe kwimbae-rehe, oho jevy gwga-py. Galilia yvy-py, Nazar tet-my oime hga. Ojapopa rire, ohexa ukapa rire, ogweraha jevy-ma xupe. 40 Upi imbaraete okakwaa-vy. Hiarandu por-ma voi Hesu. Nhandejry rembihovasa voi.

41 Ha tvy kwry oho meme hikwi Jerusalm-my. Aretegwasu pscoa ry ohasa meme hagw upe-py. 42 Hesu ogwereko-ma ramo doze roy oho indive kwry Jerusalm-my pscoa ry ohasa hagw upe-py. Judeu kwry reko-rupi oho hikwi. 43 Ohasa-ma rire aretegwasu oho jevy-ma hikwi gwga rape-rupi. Ha ohokwe-vy hei kwry anho-ma ojei hikwi. Ha Hesu katu nomoiri xupe kwry ojei ramo. Ha hae opyta Jerusalm-my. Ha tvy kwry ndoikwai ipytaha. 44 Gwapixa kwry ndive oho Hesu hei mo hese. Ha kaaru-ma ramo ae oheka mo xupe. Ha ndotopiry. Gwei kwry ndive ndoikiry ave. Gwapixa kwry ndive ndoikiry ave. Upe pygwa pa-rupi oheka rei ave xupe. 45 xupe ndojohi-gwi oho jevy tuvanga, isy ave. Jerusalm-my Hesu reka-vy oho jevy. 46 Upe rire, ohasa-ma rire mbohapy ry otopa jevy xupe. Nhandejry rga kakwaa-py ogwapy o-vy. Gw Nhandejry nhe mboeha mbyte-py ogwapy o-vy. Hesu ojeapysaka saka ohendu hagw inhe oiko-vy Hesu. Oporandu randu ave xupe kwry Nhandejry nhe oikwaave hagw. Onhomongeta ave hendive kwry. 47Ha onhomongeta jave poromboeha kwry ndive heta kente kwry ohendu vae ave. Hae kwry opondera ndera voi hese hiarandu etereigwi. Oporandu ramo xupe, hiarandu voi omombeu hagw oporandu vae-pe. 48 Upixa oiko jave ogwah tuvanga, ha isy ave. Isy ohexa-ma ramo Hesu-pe hei Maer po opyta rae koapy? hei opondera-vy hese. Upi isy hei xupe: Maer-gwi ko vae erejapo ore-vy? Ne ruvanga ndive orojapura voi kuri nderehe. Oroheka heka voi kuri nde-vy oroiko-vy, hei xupe isy onhemonhe-vy. 49 Hae katu hei osy-pe: A-py voi aime, hei osy-pe onhemombeu-vy. Xe rendagwerupi xe reka rei ereiko-vy. Ndapyta rery. Xe Ru yvy-py o vae remimombeukwe-rehe apena eterei-gwi apyta koa-py, hei osy-pe. Tekotev amondo xe resa hese aiko-vy, hei osy-pe.

Hesu mit ramo onhomongeta gw Nhandejry nhe mboeha kwry ndive

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS2,3
50Ha

166

isy, tuvanga ave nohendu kwai inhe. 51 Upi Hesu oho jevy indive kwry Nazar-py. Ha tuvanga nhe-py oiko. Isy imandua ndua opyapy-py hese, omono no hesegwa nhe. 52 Hesu katu okakwaa por. Hiaranduve nduve oiko-vy. Nhandejry ndive kente kwry ndive ave ipya por ave oiko-vy.

Kente kwry-pe onhemonhe Joo Batista


1Tekwaty

e-my oiko ramo Zacarias ray Joo Batista, Nhandejry omombeu xupe inher. Upe jave Tibrio Csar oiko mburuvixagwasu ramo. Ojapo-ma quinze roy oiko hagwe mburuvixagwasu ramo upe pygwa kwry-pe. Ha Judia yvy pygwa-pe katu Pncio Pilatos oiko mburuvixa ramo ave. Ha Galilia yvy pygwa-pe katu Herodes oiko mburuvixa ramo ave. Ha tyvry Filipe katu oiko mburuvixa ramo Ituria yvy pygwa-pe, Traconites yvy pygwa-pe ave. Ha Abilene yvy pygwa-pe katu Lisnias oiko mburuvixa ramo ave. Upe mburuvixa kwry omanda-ma jave, Nhandejry onhomongeta Joo Batista ndive. 2 Upe jave oiko ave paigwasu Ans ha paigwasu Caifs ave. Pai kwrygwi imburuvixave vae upe moki vae. Ha upe jave Nhandejry omondo Joo Batista-pe omombeu hagw inhe. 3 Upixa-gwi oho Jordo ysyry jere-rupi upe pygwa-pe Nhandejry nhe omombeu mbeu-vy. Ha upe pygwa okwa vae kwry-pe onhemonhe ramo Joo Batista hei: Pende rekoha vai eterei. Taperova katu pende rekoha, hei xupe kwry. Enhemongarai uka katu Nhandejry nhe-rupi ereiko hagw, hei. Nde rekoha ererova ramo, erenhemongarai uka ramo ave, ne rembiapo vaikwe omboyke ar ndhegwi Nhandejry, hei Nhandejry nhe-rupi omombeu-vy xupe kwry. 4 Nhandejry nhe kwatia-rehe ohai vaekwe Isaas amyr: Tekwaty e-my ou vae-pe osapuki vaer xe nhe-py omombeu vaety: Ou-tama Nhandejry rembiporavo vae, osapuki vaer hoe-vy. Pembohape por katu xupe, hei vaer. Pemopot xupe haper. 5 Entro yvy pyko ko gwive emohynyh katu. Eity entro yvyatyrusu gwive. Entro yvy atymir ave eity katu erembojoja hagw haper. Emokar kar e katu tape ikar vae. Emboyke katu ne rembiapo vaikwe ndejhegwi, hei vaer onhe hat-vy. 6 Enterove ohexa vaer Nhandejry rembiporavo nhane resendehar voi, hei vaer onhe hat-vy tekwaty e-my ou vae kwry-pe xe nhe-py omombeu vaety hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. Isaas amyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety omotenonde vaekwe ohai-vy Joo Batista rehegwar nhe.k

(Mt 3.1-12; Mc 1.1-8; Jo 1.19-28)

3.4-6 Is 40.3-5
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

167
7Ha

LUCAS3

upixa-gwi Nhandejry nhe-py Joo Batista omombeu gwendapy ou vae-pe gwive. Ojogweroatypa henda-py onhemongarai uka hagw. Upa-rehe Joo onhemonhe xupe kwry: Xke, hei. Kivae nhe-rupi po ereju erenhemokanhy uka hagw mo nde rereko asy etehar-gwi? Mbi ramigwa voi pe, pende rekoha vai vae. Ndikati erenhembotavy rei Nhandejry-pe, hei. 8 Nhandejry ko oikwaa. Erova tee nde rekoha. Ne rembiapo porr-rupi erehexa uka katu nde rekoha pyahur. Ani ave ere rei nde pyapy-py Xe Abrao remiarirre, upixa-gwi naxe mbohasa asy moi-ta Nhandejry ani ere rei aipo-rami nde pyapy-py. Xe hae-ta katu pe-my, oipota ramo Nhandejry, onhe-py rei omoingo ar ita-gwi rei Abrao remiarirr. Inhe pokatu voi Nhandejry. Opa mbae rekokwaaha voi ko Nhandejry, hei onhemonhe-vy. 9 Ha ndahiari-tama ou hagw Nhandejry. Ogwah-tama nhande rekoha vai rexa-vy. Yvyra hia vai vae-rami nhande rekoha vai ramo nhane mbohasa asy-ta. Yvyra oityha-rami nhane mbohasa asy-ta. Oity rire ohapypa. Upe-rami ave omoingo asy-ta hekoha vai vae-pe. Erova katu nde rekoha, hei. 10 Ha hae kwry hei: Mbavae tipo orojapo-ta orogwerova hagw ore rekoha oroiko por hagw Nhandejry ndive, hei hikwi oporandu-vy xupe. 11 Joo Batista hei xupe kwry: Moki nde kamisa erereko ramo, eme pete ogwereko e vae-pe. Ne remiur erereko ramo, embojao jao ereme hagw ogwereko e vae-pe, hei xupe kwry. 12 Upi gw plata-py oporombopaga vaety kwry ave ou onhemongarai ukase-vy xupe: Ha ore tipo, hei, mbavae tipo orojapo-ta? hei oporandu-vy. 13 Ha Joo Batista hei: Ereporokobra ramo, ani erembopaga hepy eterei. Ani eremombyta ndejupe peipeave vaekwe, hei oporombopaga vaety kwry-pe. 14 Upe rire soldado kwry ave oporandu xupe: Ha ore tipo, hei, mbavae tipo orojapo-ta orogwerova hagw ore rekoha? hei oporandu-vy. Joo hei xupe: Ani pene rembiapo vai avave-rehe. Ani pembohasa asy avave-pe peipea vai hagw xugwi iplata. Ani ave pende apu avave-rehe nde platar ome hagw pe-my. Pene rembiapo repy-rehe ani katu erenhe rei rei ereiko-vy. Pevya joty, hei onhemonhe-vy soldado kwry-pe oipea uka hagw hae gwekoha vaikwe. Pende rekoha por katu, hei xupe kwry. 15 Upeixagwa onhemonhe ramo, kente kwry onhemongeta opyapy-py: Hiare-ma nhahaar Nhandejry rembiporavo tee vae ou hagw. Ogwah vyteri parae, nogwahi-ma parae. Joo nipo rae Nhandejry rembiporavo tee voi rae? Hae Cristo voi nipo rae, hei rei Joo-rehe hikwi.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS3
16 Ha

168

Joo Batista hei enterova-pe: Xe katu oromongarai y-py. Ou-ta pete vae xe rapykwerigwa ipuakave vae xhegwi. Amboete eterei-gwi xupe, at ambaapo hagw xupe. Hae niko nane mongarai moi xe oromongaraiha-rami. Hae niko ombou-ta nde-vy Nhe Marangatu tee vae omohynyh hagw nde pya erehupity hagw nde rekoha porr. Temimombokwe jahapyha-rami ave ombou vaer tata nde reko tujakwe pea-vy ndhegwi, hei Hesu rekor mombeu-vy Joo Batista. Hei ave: 17Trigo rehegwa nhe-rami aiporu-ta ereikwaa porve hagw Nhandejry ogwahha rehegwa nhe, hei. Jaipiro trigo-gwi ipire. Haigwe katu hyru-py nhanhongatu imo-vy ha ipirekwe katu nhamboaty jahapy hagw. Upeixagwa pire oipiro vae-rami nhande rereko ar. Hae nhande rekokwaaha. Hese ojerovia vaekwe hendive opyta vaer. Hese ojerovia e vaekwe trigo pirekwerami omboaty-ta tata-py. Tata opave-my voi oiko-ta ohasa asy meme hagw. 18 Upixa voi onhemonhe kente kwry-pe. Nhandejry Hesu rehegwa nhe por omombeu mbeu voi oiko-vy. 19 Hembiapo vai-rehe onhemonhe voi xupe kwry Joo Batista. Upixa-gwi mburuvixagwasu Herodes-pe ave onhemonhe. Ne rembiapo vai nde ryvy-rehe, hei xupe. Hembirekokwe ereipea arakae xugwi eremenda hagw hese. Naipori voi erereko Herodias nde rovajare-pe. Ne rembiapo vai meme-ma nde. Nde rekoha vai voi, hei mburuvixagwasu Herodes-pe. 20 Upa-rehe ojapo vai eteve jevy Herodes. Oipokwa uka Joo Batistape oapresa hagw imo-vy.

oiko preso ramo Joo Batista omongarai heta kente kwrype. Ha upe rire, omongarai ave Hesu-pe. Hesu onhemongarai jave omondo onhe Nhandejry-pe oiko-vy. Ha upe jave yvy-gwi ogwejy Nhe Marangatu tee vae ou-vy. Pykasu-rami ojehexa uka ogwejy-vy Hesu-rehe. Ha upe jave ohendu ave yvy-gwi onhe vae: Nde xe ray tee vae, xe rembihayhu tee voi nde, hei Hesu-pe. Nde xe mbovya voi ereiko-vy, hei Hesu-pe.
Hesu ypykwe

21-22 Ner

(Mt 3.13-17; Mc 1.9-11; Jo 1.32-34)

Omongarai Joo Batista Hesu-pe

Jos ray tee voi hei rei vae hese heta o. Tuvanga mate Jos. Ha Jos ratyu Eli. 24 Upi myamyr nhamoigwasu kwry ko vae: Eli Mat ray. Mat Levi ray. Levi Melqui ray. Melqui Janai ray. Janai Jos ray. 25 Jos Matatias ray. Matatias Ams ray. Ams Naum ray. Naum Esli ray. Esli Naga ray. 26 Naga Mate ray. Mate Matatias ray. Matatias Semei ray. Semei Jos ray. Jos Jod ray. 27Jod

23Ogwereko-ma ramo trinta roy, Hesu onhepyr-ma oporomboe mboe-vy.

(Mt 1.1-17)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

169

LUCAS3,4

Joan ray. Joan Res ray. Res Zorobabel ray. Zorobabel Salatiel ray. Salatiel Neri ray. 28 Neri Melqui ray. Melqui Adi ray. Adi Cos ray. Cos Elmad ray. Elmad Er ray. 29 Er Josu ray. Josu Elizer ray. Elizer Jorim ray. Jorim Mat ray. Mat Levi ray. 30 Levi Simeo ray. Simeo Jud ray. Jud Jos ray. Jos Jon ray. Jon Eliaquim ray. 31 Eliaquim Mele ray. Mele Men ray. Men Matat ray. Matat Nat ray. Nat Davi ray. 32 Davi Jess ray. Jess Obede ray. Obede Boaz ray. Boaz Sal ray. Sal Naassom ray. 33 Naassom Aminadabe ray. Aminadabe Admim ray. Admim Arni ray. Arni Esrom ray. Esrom Fars ray. Fars Jud ray. 34 Jud Jac ray. Jac Isaque ray. Isaque Abrao ray. Abrao Ter ray. Ter Nacor ray. 35 Nacor Serugue ray. Serugue Raga ray. Raga Fleque ray. Fleque ber ray. ber Sal ray. 36 Sal Cain ray. Cain Arfaxade ray. Arfaxade Sem ray. Sem No ray. No Lameque ray. 37Lameque Metusalm ray. Metusalm Enoque ray. Enoque Jarete ray. Jarete Maleleel ray. Maleleel Cain ray. 38 Cain Enos ray. Enos Sete ray. Sete Ado ray. Ado Nhandejry ray.

pya omohynyhmba Nhe Marangatu tee vae. Upe rire ombou xupe jevy ysyry Jordo-gwi, ogweraha xupe tekwaty e-my. 2 Quarenta ry opyta upe-py anhy ruvixa ombojejavy uka mo Hesu-pe. Ha mbaeve ndoi upe-py. Upi ivarea voi Hesu. 3 Upe-ma ramo anhaygwasu hei xupe: Nde Tup Nhandejry ray tee ramo, ka erejapo kwaa ar. Ita-gwi erejapo vaer mbojape, hei anhaygwasu Hesu-pe ombojejavy hagw mo xupe. 4 Hesu katu hei xupe inhe ojoko-vy: Nhandejry ohai uka vaekwe onhe marangatu hei uka nhande-vy: Ndahai tembiu-rehe anho oikove kente kwry, hei Nhandejry onhe-pyl hei Hesu anhaygwasu-pe ojoko-vy. 5-7 Upi anhaygwasu ogweraha Hesu-pe ijyvate vae ri. Cerro apyte-py oiko ramo ombojejavyse-gwi hei Hesu-pe: Tet tet erehexa pa? Entro tet yvy arigwa o vae gwive erehexa pa? Upe o vae gwive xe mbae meme voi, hei xupe. Upe o vae gwive xe-vy onhememba vaekwe. Amese vae-pe ame jevy vaer. Erenhes ramo xe-vy, xe mombaegwasu ramo, ame vaer nde-vy, hei. Apomomburuvixa vaer enterove ne mboete hagw, hei ombojejavyse-vy mo Hesu-pe. 8 Ha Hesu katu hei xupe inhe ojoko-vy: Nhandejry ohai uka vaekwe onhe, hei uka nhande-vy:

Anhaygwasu ombojejavy ukase mo Hesu-pe


1Hesu

(Mt 4.1-11; Mc 1.12-13; Hb 2.18; 4.15)

4.4 Dt 8.3
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS4

170

Tup Nhandejry-pe mante erenhes vaer. Hae ae eremboete tee vaerm hei nhande-vy Nhandejry nhe, hei Hesu anhaygwasu-pe inhe ojoko-vy. 9 Upe rire anhaygwasu ogweraha jevy xupe Jerusalm tet-my. Nhandejry rga kakwaa apy-rehe omo xupe. Ombojejavy ukase mo-gwi Hesu-pe hei: Nde Tup Nhandejry ray tee ramo, a-gwi erejeity vaer yvy-py, hei xupe otantea-vy. 10 Hei ave Tup Nhandejry nhe ohai uka vaekwe-py hei: Tup Nhandejry hei vaer gwembigwi yvy pygwa kwry-pe onhangareko hagw nde-rehe pono mbae vai ojehu nde-vy, pono erevyapi. 11 Ipo-py nde reraha vaer pono ererokwa nde py ita-rehen hei anhaygwasu Hesu-pe. 12 Upi Hesu hei: Nhandejry nhe-py hei ave: Ani katu eretantea te Tup Nhandejry-pe hemimbota e erejapo-vyo hei xupe Hesu. 13 Upi anhaygwasu ndojohuvi ombojejavy uka hagw mo. Upe rire anhaygwasu oho sapya jevy xugwi.

Hesu omombeu Nhandejry nhe Galilia yvy pygwa kwry-pe

ramo Hesu ou jevy Galilia yvy-py. Nhandejry Nhe Marangatu tee vae mbaraete reheve ogwah jevy ou-vy Galilia yvypy. Ha enterove herakw por ohendu. 15 Ha Hesu oho omombeu mbeu ojeporahi haty-rupi. Ha henduhry kwry omombaegwasu xupe.

14 Aipo

(Mt 4.12-17; Mc 1.14-15)

Nazar tet mygwa-pe Hesu onhemombeu

ogwah jevy okakwaa hagwe-py. Nazar tet-my ogwah jevy ou-vy. Ha oiko meme hagwe-rami joty oiko upe-py. Pytuuha ry-py oho oike ojeporahi haty-py. Opu onhemboy omonhe hagw Nhandejry kwatia nhe. 17 Upi ome xupe hemimonher Nhandejry nhe-py omombeu vaety hry vae Isaas ohai vaekwe. Oipea pea ojohu ramo pete nhe katu omonhe-ma. Omonhe ohendu hagw ojogweroaty vae: 18 Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae o xe pyapy-py. Amombeu hagw iporiahu vae kwry-pe inhe marangatu xe poravo-ma. Preso oiko vae kwry-pe hae hagw, Preso ereiko ha-gwi ne mos-tama, hae hagw xupe kwry xe mbou. Hesapyso e vae-pe ambohesapyso hagw xe mbou. Anoh hagw aresende-vy gw ojerereko asy vae-pe xe mbou. 19 Enterova-pe hae hagw, Ndahiare ete moi Nhandejry oresende hagw gwary tee kwry-pe, gwajry tee kwry-pe ave, hae hagw amombeu-vy xe mboup

16 Hesu

(Mt 13.53-58; Mc 6.1-6)

4.8 Dt 6.13

4.10-11 Sl 91.11-12

4.12 Dt 6.16

4.18-19 Is 61.1-2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

171

LUCAS4

hei omonhe-vy kwatia nhe Hesu. 20 Upi omboty kwatia. Ome jevy herekwa-pe. Upe rire hae ogwapy. Ha entro upe-py ojogweroaty vae oma hese. Ohexa katu katu xupe. 21 Upi Hesu hei xupe kwry onhemombeu-vy: Xe rehegwa ohai vaekwe omotenonde-vy, y oiko-ma. Amonhe kuri kwatia-py Nhandejry nhe. Xe rehegwa voi nhe pehendu-ma kuri, hei onhemombeu-vy. 22 Ha enterove ohendu vae ojohu por Hesu-rehe. Onhomongeta por Hesu-rehe: Ipor voi omonhe vae kuri, hei. Imarangatu voi inhe hemimombeu, hei opondera-vy hese. Jos ray ae nipo rae ko vae, hei ave opondera-vy ndojeroviasi-gwi hese. 23 Upi Hesu hei ave xupe kwry: Pejese mo xe-rehe, Xe ndarovii voi. Ndajerovia moi hese peje mo xe-rehe. Ne rerakw orohendu vaekwe Cafarnaum tet mygwagwi ogwah vaekwe koa-py. A-py ave ne mongakwaa hagwe-py ejapo hexapyr-rupi ave ore remiexagw-rupi ejapo ave peje mo kuri xe-vy xerehe nderejeroviasi-gwi, hei xupe kwry. 24 Anhetegwa hae-ta pe-my, hei. Nhandejry nhe-py omombeu vaety gwet mygwa-pe nohendusi voi, hei Hesu ojerovia eha-rehe onhemonhe-vy xupe kwry. 25-26 Napene mandua pori rae myamyr nhande rei hekoha kwryrehe. Nhande judeu kwry Nhandejry rei tee jepe, myamyr kwry ndojerovii-gwi hese Nhandejry ndovyi joty. Upa ereikwaa por hagw judeu e vae-pe jehe ojerovia vae-pe ohexakwaa por vaekwe Nhandejry, hei. Israel remiarirre judeu kwry ndojerovii vaekwe jehe jave, Elias amyr-pe omondo vaekwe oipytygw hagw judeu e vae-pe. Nhandejry nhe-rupi oho. Sidom yvy-py, Sarepta tet-my omogwah. Judeu e vae-pe jepe Nhandejry omogwah joty. Pete tembirekokwe-pe mate oipytygw. Ha ndahai Israel remiarirre-pe. Hae kwry katu upe jave ivareapa rei vaekwe okwa-vy, hiare eterei ndokyvi-gwi. Mbohapy roy-rupi, ha seis jasy-rupi ave ndokyviry. Hiupy ndoikovi. Ha ivareapa okwa-vy. Nahembiuvi. Ha judeu e vae-pe jehe ojerovia vae-pe mate oipytygw uka Nhandejry, hei.q 27 Upi hei jevy: Nhandejry nhee-py omombeu vaety Eliseu amyr oiko jave oime ave heta mbaasy vai-gwi ijai aipa vae Israel tet mygwa judeu kwry. Ha hae kwrype nomopotry, nombogweri xupe kwry. Pete Israel e vae-pe mate jehe ojerovia-gwi ombogwera joty. Sria gwigwa vae-pe ombogwera. Hry vae Naam, hei Hesu onhemonhe-vy ojeporahi haty-py oime vae kwry-pe.r 28 Upi inhe renduha ipoxy voi Hesu-rehe Onhemonhe rei nhande-vy Hesu hei mo Hesu-rehe hikwi. 29 Ipoxy eterei-gwi opu onhemboypa

4.25-26 1 Rs 17.1,8-16

4.27 2 Rs 5.1-14

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS4

172

(Lc 4.22)

hikwi ogwenoh hagw Hesu-pe gwet-gwi. Hesu rupive ojeupi ojei-vy oity hagw mo Hesu-pe yvyaty aty apyte-gwi. Upe tet oime yvyaty aty yke-rehe. Yvateve teve hupive ojei oity hagw mo yvyaty apyte-gwi ojuka hagw mo. 30 Ha Hesu katu ohasa rei jepe ipa-rupi oho-vy. Ohose ha-py oho joty.

Hesu omos imondo-vy anhy-pe

ogwejy ou-vy Galilia yvy-py. Cafarnaum tet-my ogwah ouvy. Pytuuha ry-py omombeu upe pygwa kwry-pe. 32 Ha onhemonhe ramo ohendu vae kwry opondera hese hikwi. Onhemonhe por tee nipo rae Hesu, hei hese ojupe hikwi. Onhe voi omombeu, hei. Oikwaa arandu tee omombeu hagw, hei opondera eterei-vy hese hikwi. 33 Ha upe-py, ojeporahi haty-py, o ave anhy ojepota vae. Anhy rry-rupi ae osapuki hei mo Hesu-rehe: 34 Nde, Hesu Nazar pygwa, maer-gwi eregwah? Nde katu Tup Nhandejry ray tee. Ne marangatu voi ko nde. Ore hundi hagw ereju parae? hei Hesu-pe anhy. 35 Hesu ae ojao-ma xupe. Omokirir uka xupe: Ekirir katu, hei xupe. Es katu kwimbae-gwi, hei xupe omos-vy.

31Hesu

(Mc 1.21-28)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

173

LUCAS4

Upi anhy oity upe kwimbae-pe yvy-py. Ojogweroaty vae pa-my oity rire os-ma xugwi. Mbaeve jepe ndojapiry kwimbae-rehe. 36 Ha upe pygwa o vae kwry opondera Hesu-rehe. Mbaeixagwa ko nhe? hei oporandu-vy ojupe. Hesu ipuakave parae anhy-rehe, hei. Hae onhe-py rei omos anhy kwry imondo-vy, hei ojupe hikwi Hesu-rehe opondera-vy. 37 Upexa-gwi Hesu rry opa-rupi oho. Upe yvy jerekwe-rupi oikwaapama Hesu rehegwa nhe herakw por eteha.

Hesu ombogwera Simo raixo-pe

ramo ojeporahi haty-gwi oho oike Simo rga-py. Ha Simo raixo katu hasy voi o-vy upe-py. Heteraku eterei. Upa-rehe ojerure hikwi Hesu-pe ombogwera hagw xupe. 39 Upi Hesu oho hasy vae renda-py. Hei: Epoi xugwi, hei mbaasy-pe. Oipea heterakukwe xugwi. Omoroys hete inhe-rupi. Okweramagwi Simo raixo oho omomimi imbohupa remiur kwry.

38 Os-ma

(Mt 8.14-15; Mc 1.29-31)

Hesu ombogwera heta hasy vae-pe

kwarahy. Oupa Hesu renda-py. Ogweru xupe hasy vae kwry. Opaixagwa mbaasy oiporu vae ogweru henda-py. Ha Hesu ombogwerapa xupe kwry. Pete te-rehe omo opo ombogwera hagw xupe kwry. 41 Heta anhy omos ave xugwi kwry. Os-vy osapuki imombeu-vy. Nde Hesu Nhandejry ray tee nde, hei. Oikwaa voi Hesu-pe. Nde Cristo voi. Nhandejry rembiporavo tee vae voi nde, hei anhy Hesu-pe. Upi omokirirmba xupe kwry. Ekirir katu. Ani xe mombeu avave-pe, hei jevy xupe Hesu. Omokirirmba xupe kwry. Ndoheji onhe anhy. Omokirir xupe.

40Oike-ma

(Mt 8.16-17; Mc 1.32-34)

Hesu onhemonhe Judia pygwa kwry-pe

ramo os oho Hesu anho tekoha e-my. Ha heta eta ou hapykwri oheka heka xupe. Otopa-ma ramo, hei Hesu-pe: Ani ereho te. Epyta katu koa-py. Ani ore reja rei ereho-vy, hei Hesu-pe. 43 Upi Hesu hei: Tekotev aha tet ambue mbue-rupi. Gwa-rupi ave taha tamombeu Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe por, hei. Upe vae ajapo hagw xe mbou Nhandejry ko yvy-py, hei. 44 Upe rire oho Hesu opa-rupi. Galilia yvy jerekwe-rupi oho. Ojeporahi haty haty-rupi ogwah omombeu hagw nhe oiko-vy.

42 Komba-ma

(Mc 1.35-39)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS5

174 Pira mboa haty-py heta omboa pira

upi katu onhemonhe jevy-ma Hesu yugwarusu rembey-py. Genesar yugwarusu hry. Ha heta eterei ijatypa henda-py ohendu hendu Nhandejry nhe hemimombeu. 2 Upe jave Hesu ohexa moki kanoagwasu. Y rembe-rehe o kana. Pira jopoihaty oss kuri rae hikwi. Okyha pira mboa haty kwry ojohi-vy oss ijry. 3 Upi oike Hesu kana-py. Simo mbae voi kana. Aipo ramo Hesu hei Simo-pe: Jaha mix y rembey-gwi enterove ohendu por hagw xe nhe. Heivy ogwapy-ma kana-py. Ogwapy jave onhemonhe nhe ojogweroaty vae-pe. Ojeapysaka Hesu remimombeu-rehe ohendu hagw yvy-gwi. 4 Opa-ma, onhemonhe rire hei Simo-pe: Jaha hypyve ha-py ereity hagw nde kyha heta pira ereipyhy hagw, hei xupe. 5 Ha Simo katu hei: Orombaapo kuri, mboehry. Pyhare puku jave orombaapo ha mbaeve norogwenohi. Ne nhe-py ae oroity jevy-ta ore kyha kwry. 6 Hei-vy ombogwejy jevy hikwi omboa hagw pira. Hesu nhepy oity jevy okyha opira jopi-vy. Upe rire heta pira oipyhy. Haimete omondoro kyha. Pira ipohi eterei-gwi. 7 Upe-ma ramo oheni opytygwhar inhir kana ambue pygwa kwry. Upi ou hikwi omohynyh kanoagwasu kwry-py pira. Pira ipohi eterei-gwi haimetema onheapym kana mokive vae. 8 Pira heta eterei-ma ramo onhes Hesu renonde-py Simo Pedro Hesu omboete-vy. Hei xupe: Xe Jry, ejei katu xhegwi. Xe pya kya eterei aiko hagw ne ndive, at eterei aiko hagw ne ndive, hei Simo opondera ndera Hesu-rehe. 9 Heta eterei pira-gwi opondera hese. Inhir gwry ave opondera ndera Hesu-rehe. 10 Tiago, Joo ave opondera ave. Simo ndive ojopi meme upe moki Zebedeu ray. Onhemongeta opyapy-py Hesu-rehe oiko-vy hikwi. Mbaixa po oikwaa Hesu pira-rehe? hei opondera-vy. Ha Hesu hei Simo-pe: Ani eret te xhegwi, hei. y erenhypyr-ta Nhandejry nhe eremombeu-vy. Ne nhe rendu ramo, heta kente kwry xe moir vaer. Ipor, hei Hesu-pe. 11 Upi ogweru jevy okana kwry y rembe-py omo. Ha oheja okana oho Hesu omoir hagw.s

1Ha

(Mt 4.18-22; Mc 1.16-20)

5.1-11 Jo 21.1-14
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

175 Mbaasy vai oiporu vae-pe Hesu ombogwera

LUCAS5

oime jave tet-my ogwah hasy vai vae. Mbaasy vai oipiremboaipa xupe. Ohexa-ma ramo Hesu-pe, onhes henonde-py. Ovapy-py hoa o-vy omboete-vy Hesu-pe. Ojerure rure xupe: Xe Jry, nde porombogwerahaty voi nde. Nde ae xe rexakwaa ramo xe mbogwera hagw, hei Hesu-pe. 13 Hesu katu oipyso-ma opo hese: Xe katu orohexakwaa voi, hei omo opo hese-vy ombogwera hagw xupe. Tane mopot katu ko mbaasy vai-gwi, hei xupe ombogwera hagw. Onhe jave xupe okwera-ma. Hesu opoko hese vae ijai vaekwe okwerapa-ma. 14 Upi hei jevy xupe: Anke eremombeu avave-pe, hei. Tereho mani ehexa uka pai-pe erekweramaha, hei. Eme xupe upe myamyr Moiss hei vaekwe ereme hagw erenhemopot jevy hagw. Upixa oikwaa-ta enterove erekweramaha, hei omondo-vy xupe. 15 Ha opa-rupi omosarambi Hesu rerakw. Upa-gwi hetave tave ojogweroaty henda-py ohendu hagw inhe onhembogwera uka hagw ave entro imbaasy-gwi. 16 Hesu oho joty tekwaty e-my Nhandejry-pe ombojeupi-vy onhe.

12 Hesu

(Mt 8.1-4; Mc 1.40-45)

Hajy jeapa vae-pe Hesu ombogwera

Hesu omombeu jevy Nhandejry rehegwa nhe por. ga pypy ogwapy vae kwry ohendu. O upe-py fariseu vae kwry. O Moiss amyr rembihai vaekwe omombeu vae kwry. Opa rupi-gwi hae kwry ou. Galilia yvy jerekwe-rehe teti ti-rupi o vae gwive ou, Judia yvy jerekwerehe teti ti-rupi o vae gwive ou ave. Jerusalm tetgwasu-gwi ou ave. Ha Nhandejry ombopuaka Hesu ombogwera gwera hagw hasy vae kwry-pe. 18 Upe jave gw kwimbae kwry ogweru hajy jeapa vae. Hupa reheve ogweru Hesu renda-py. Ha ndaikati oike. Mbaixa oike ar ga-py. 19 Heta eterei ojogweroaty-gwi ndikati ogwerohasa hasy vae-pe okrupi. Upa-gwi ojeupi oipea ga arigwa. Ombokwa Hesu ri. Ikwa-rupi ombogwejy hajy jeapa vae. Hupa reheve ombogwejy gwejy xupe. Ojogweroaty vae pa-my, Hesu renonde-py omo hasy vae ombogwejy-vy. 20 Ohexa-ma xupe kwry Hesu. Oikwaa-ma ojerovia etemaha jehe. Upa-gwi hei hajy jeapa vae-pe: Amboyke-ma ne rembiapo vaikwe ndhegwi, hei xupe Hesu. 21 Ha judeu rekomboehaty kwry, fariseu kwry ave upe-py o vae onhepyamongeta-vy ogwapy okwa-vy. Onhe vai rei nipo rae upe vae. Onhemonhandejry rei rae hei mo hikwi Hesu-rehe. Tup Nhandejry

17Upi

(Mt 9.1-8; Mc 2.1-12)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS5

176

hae anho mante omboyke vae nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Haeixagwa ndaipri voi. Ndaipri ambue omboyke vaer nhane rembiapo vaikwe hei. Maer, Amboyke-ma ne rembiapo vaikwe ndhegwi, hei kuri Hesu. Onhemonhandejryse mo hei rei hikwi Hesu-rehe. 22 Upi Hesu hei xupe kwry: Maer-gwi aipo-rami ere nde pyapy-py xe-rehe? hei xupe. 23 Mbavae pa hasyve jajapo hagw nhambogwera xupe parae, nhamboyke hembiapo vaikwe xugwi parae? hei. 24 Nhambogwera ramo pyae enterove oikwaa ar. Ha nhamboykepa ramo hembiapo vaikwe xugwi ndajahexiry. Ajehexa uka-ta nde-vy xe ko ipuaka tee vae voi. Xe ko Nhande Rykey tee vae amboyke kwaa vote hembiapo vaikwe aporombogwera kwaa ave, hei. Xe nhe-py joty amboyke yvy arigwa rembiapo vaikwe. Upa peikwaa hagw anhe-ta hajy jeapa vae-pe ambogwera hagw xupe, hei Hesu. Upi katu hei hajy jeapa vae-pe: Epu katu. Tereho nde rga-py. Eraha nde rupa ave, hei. 25 Aipo ramo inhe-py opu oho-vy. Enterove rovagwy-rupi opu ohupi-ma gwupagwe heraha-vy. Gwga-py oho jave omombaegwasu-ma Tup Nhandejry-pe. 26 Upa-gwi enterove opondera eterei Hesu-rehe hikwi. Onhemondi okwa-vy. Otmba ete-ma hikwi. Nhandejry puaka-rupi nipo ombogwera rae, hei. Ipuaka tee vae jepe imandua por nhande-rehe Nhandejry, hei omombaegwasu-ma Nhandejry-pe hikwi. y hembiapo por hexapyr-ma nipo rae jahexama. Ohexa uka-ma nhande-vy heroviapyr, hei opondera-vy hese hikwi.

27 Upe rire-ma os oho-vy. Ohexa plata-py governo pegwar nhane mbopaga uka vaety-pe. Hry vae Levi. Ohexa xupe ogwapy o-vy nhane mbopaga haty-py. Hei xupe: Eju, xe moir, hei xupe. 28 Ha upi katu opu, ohejapa omoir hagw xupe. 29 Upe rire Levi omongaru heta inhir gwry-pe. Hesu ndive okaru hagw oheni xupe kwry. O upe-py heta nhane mbopaga vaety. Levi remieni kwry pa-my oime hikwi. Ogwapy o-vy okaru vae renda-py. Hesu ndive okaru ave hikwi. 30 Ha gw fariseu kwry judeu rekomboehaty kwry gwive hemimboe kwry-pe onhe rei rei: Maer-gwi pekaru gw nhane mbopaga vaety ndive, hekoha vai vae ndive ave? hei oporandu-vy xupe kwry. 31 Hesu katu onhemonhe oporandu vae-pe:

(Mt 9.9-13; Mc 2.13-17)

Levi-pe Hesu oheni

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

177

LUCAS5,6

Nhane resi ramo nanhaikotevi nhane mbogwerahaty-rehe. Nhande rasy ramo ae nhaikotev-ma vaer hese. 32 Upixa voi ave hembiapo vai vae oikotev-ma vaer xe-rehe ave, hei. Aju aheni xupe ogwerovama hagw gwekoha. Xe rekoha por hei onhemboete-vy vae-pe ndaji aheni-vy, hei Hesu onhemonhe-vy xupe kwry.

Okaru e reheve vae rehegwa nhe

hei Hesu-pe: Joo remimboe kwry, fariseu remimboe kwry ave heta gwembiu ogwereko jepe, ohasa meme okaru e reheve ombojeupi-vy onhe Nhandejry-pe. Ne remimboe kwry ae okaru joty hoyu joty ave oikovy. Maer tipo upixa ojapo? Maer tipo ndohasiry okaru e reheve ne remimboe kwry? hei ojohu vaise mo Hesu-pe. 34-35 Upi Hesu oiporu omenda vae rehegwa-rami nhe omombeu hagw xupe kwry. Ojogweroaty omenda vaer-rehe. Upi omenda rire oukwe-vy okaru hikwi. Avave ndery ar hendive o vae-pe ohasa hagw okaru e reheve. Ogwah-ta joty hiry ojereraha vaer xugwi upe omenda vaekwe kuri. Ojereraha rire ae, heta jepe ogwereko gwemiur, ohasa joty vaer okaru e reheve oiko-vy, hei Hesu arandu nhe oiporu-vy ojhegwa nhe omombeu hagw. 36 Ha upi katu Hesu omombeu jevy tekoha pyahur rehegwa nhe. Ao nharemenda vae rehegwa nhe-rami oiporu omombeu-vy. Ao pyahu-gwi nanhaikytry nharemenda hagw ao tuja-pe. Upixa nharemenda ramo, ojepoapy ar rae ipyahu vae. Ndojehea pori ar rae ituja vae ndive, hei Hesu arandu nhe oiporu-vy. 37 Upi katu oiporu jevy arandu nhe teko pyahu-rehe omombeu jevyvy. Uva rykwere ryru rehegwa nhe-rami oiporu. Nanhanhunhiry uva rykwere pyahu vae hyru tujakwe vakapi vaepy. Nhanhunha ramo, ombovu omondoro ar rae gwyru vakapi tujakwe. Osyrypa ar pe uva rykwere osoropa ar hyrukwe. 38 Uva rykwere pyahu vae nhanhunha hyru pyahu-py ave. Upixa ramo mokive hiare por. 39 Hae-ta ave pe-my: Uva rykwere ituja vae hou rire, ipyahu vae ndousiry avave. He por eterei ko vae hei voi ituja-rehe hikwi, hei Hesu arandu nhe oiporu-vy omombeu hagw tekoha pyahu ndahai tekoha tujakwe-rami.

33 Upixa-gwi

(Mt 9.14-17; Mc 2.18-22)

Pytuuha ry Jry voi ko xe hei Hesu


1Ha

upi katu pytuuha ry-py oho ogwata Hesu. Kokwe mbyte-rupi oho. Ha hemimboe kwry oipoo-ma trigo rope. Oipokyty opo-py hou hagw inhapgwe. 2 Ha gw fariseu kwry hei xupe kwry:

(Mt 12.1-8; Mc 2.23-28)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS6

178

Maer tipo upixa erejapo? Naipori voi jaipoo trigo rope pytuuha ry-py, hei xupe. Tekotev japytuu opa nhane rembiapo-gwi, hei ojohu vai-vy xupe kwry. 3 Upa hei-gwi Hesu hei ojohu vai vae kwry-pe: Pe, pemonhe rei rae Nhandejry nhe kwatia-rehe. Napene manduiry nhane ramoigwasu Davi rehegwa nhe-rehe. Yma, nahembii-gwi ivarea eterei vaekwe myamyr Davi inhir gwry ndive.t 4 Upa-gwi oike Nhandejrype nhamboete haty-py. Koty-py oike rire, hou gw mbojape Nhandejry rovagwy-py pai remimogwe. Upa ndaikati hou avave. Nhandejry ndoheji avave-pe hou rei upe mbojape. Pai kwry rembiu vae ae upa. Pai e ramo jepe hou joty vaekwe Davi. Ome ave oir gwry-pe. Hae kwry hou ave. Nhandejry oheja rei xupe kwry. 5 Ha xe katu, xe Nhande Rykey tee vae. Upa-rupi pytuuha ry Jry voi ko xe, hei xupe kwry Hesu onhemonhe-vy.

Ipo ypi vae-pe ombogwera

upi katu pytuuha ry jevy-ma ramo Hesu oike ojeporahi haty-py. Omombeu jave ohexa o ave upe-py ipo ijakata ypi vae. 7 Ha gw judeu rekomboehaty kwry, fariseu kwry ave omangea ngea mo Hesu-rehe omboja reise mo Hesu-rehe nhe. Hembiapo-gwi opytuu-ta parae, ndopytu moi parae? hei ojupe hikwi. Ombogwera hagw ombaapo-ta parae. Japytuuha ry-py nipori nhambaapo. Ndahai Nhandejry remimbota hei rei ojupe hikwi. Omboja rei Hesu-rehe nhe. Upixa-gwi Hesu-rehe oma ohaar-vy. 8 Hesu ae ipyamongetaha jepe oikwaa-ma. Upa oikwaa jave hei ipo ypi vae-pe: Epu katu. Eju enhemboy ore mbyte-py, hei xupe. Upixa-gwi hae opu ou-vy Hesu rovagwy-py. 9 Upe-ma ramo Hesu oporandu upe pygwa kwry-pe. Aporandu-ta pe-my pene arandur-rehe, hei xupe kwry. Mbavae tipo pejohu porve jajapo hagw pytuuha ry-py? Jajapo por tipo? Jajapo vai tipo? hei. Pe-my ipor tipo nhaporombogwera pytuuha ry-py? Ipor tipo japorojuka parae? Mbavae pa pejohu porve pe? hei onhemonhe-vy xupe kwry. 10 Upi ojogweroaty vae-rehe osareko ranhe. Upi hei ipo ypi vae-pe: Eipyso katu nde po, hei xupe. Oipyso-ma ramo opo. Pe ipo ypi vaekwe okwera-ma. 11 Ombogwera-ma xupe. Hembiapo-gwi ndopytui Hesu, hei rei ipoxy-vy hese hikwi. Nhandejry remimbota ndojapi rae. Mbae tipo jajapo-ta hese? hei oporandu randu-vy ojupe hikwi. Ha ojapo vaise mo Hesu-rehe hikwi.

6 Ha

(Mt 12.9-14; Mc 3.1-6)

6.3 1 Sm 21.1-6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

179 Hesu oiporavo doze kwimbae-pe onhe mombeuhar

LUCAS6

upi katu Hesu ojeupi oho-vy yvyatyrusu-py. Oho ombojeupi hagw onhe Nhandejry-pe upe-py. Pyhare-rupi omondo mondo Nhandejry-pe onhe. 13 Komba-ma ramo oheni gwemimboe kwrype ogwah hagw henda-py. Upi oiporavo doze kwimbae-pe. Pe xe remimondor kwry voi, hei upe doze gwembiporavo kwry-pe. 14 Oiporavo Simo-pe. Ha ombohry joa xupe Pedro. Oiporavo Simo ryvy Andr-pe ave. Oiporavo Tiago-pe ave, Joo-pe ave, Filipe-pe ave, Bartolomeu-pe ave, 15 Mateus-pe ave, Tom-pe ave, Alfeu ray Tiago-pe ave, Simo-pe ave. Hae gw huvixa ramo oiko vae-pe omosse vae kwry ir vaekwe. 16 Hesu oiporavo ave Tiago ray Judas-pe ave, Judas Iscariotes-pe ave. Doze kwimbae-pe oiporavo omombeu porve hagw inhegwe. Ha Judas Iscariotes oiko vaer Hesu pyhy ukahar.

12 Ha

(Mt 10.1-4; Mc 3.13-19)

Hesu ombogwera heta hasy vae-pe

rire ogwejy jevy gwemimondo vaer kwry ndive. Ogwah-ma ramo yvyatyrusu renonde-py opyta. Upe-py heta eta onhe renduha kwry-pe otopa jevy. Heta eta ojogweroaty vae o ave upe-py ou arakae Judia yvy jerekwe rehegwa. Ou arakae Jerusalm tet mygwa ave. Ou ave arakae mombyryvegwa. Ygwasu rembey rehegwa Tiro tet jerekwe rehegwa, Sidom tet jerekwe rehegwa ou ojogweroaty upe-py. 18 Hesu nhe rendu-vy ou. Onhembogwera uka hagw ave mbaasy-gwi ou. Ha gw anhy ombohasa asy vae-pe ave Hesu ombogwerapa. 19 Ha enterove ojogweroaty aty vae omose opo Hesu-rehe. Ipuaka reheve onhembogwera ukase eterei-gwi omose opo hese. Ha ombogwerapa joty enterova-pe.

17Upe

(Mt 4.23-25)

Pende reko vya ete joty voi katu

upi katu Hesu ojerova-ma oma gwemimboe kwry-rehe ohekomboe hagw xupe kwry. Hei ranhe iporiahu vae kwry-pe: Pe, xe-rehe pepena-gwi pende poriahu vae, pende reko vya ete joty peikovy. Nhandejry pende ruvixa tee ndive gwar voi pe. Upa-gwi pevya katu. 21 Pe pende varea vae pende reko vya ete joty peiko-vy. y ae joty pende varea. Nhandejry pene moangapyhy por vaer. Upa-gwi pevya. Pe pejaheo vae pende reko vya ete joty peiko-vy. y ae pejaheo. Pepuka vaer. Upa-gwi pevya. 22 Pe ave, xe moir-gwi pende rereko asy vae, pende reko vya ete joty. Xe Nhande Rykey tee vae. O ramo xhegwi pende-rehe ndaijai vae, pende joko ramo ave, onhe rei rei ramo ave pende-rehe, pevya katu. O ramo nde

20 Ha

(Mt 5.1-12)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS6

180

vy hei vae: Nde Hesu-rehe erejerovia vae ndorohexasevi. Nahendusevi ave nde rry. Ejei katu a-gwi hei ramo nde-vy, evya joty kuri eiko-vy. 23 Aipo-rami pende rereko ramo, pevya katu. Erovya joty katu nde-rehe hembiapo vai vae. Pende rexakwaa-ta voi katu pe-my Nhandejry yvy pygwa. Heta voi o nde-vy gwar yvy-py. Upa-gwi evya katu. Yma vaekwe myamyr nhane ramoigwasu kwry upixa ave ogwereko asy vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry-pe. Yma gware-pe pene renonder-pe ogwereko asy hagwe-rami ave, y pende rereko asy ave vaer.

ramo Hesu onhemonhe imbae reta-rehe ojerovia vae kwry-pe: Pe, pene mbae reta reta vae, pendejupe gwar-rehe mate pepena rei vae, apomboasy eterei pee-my. Pende reko vyare vaer. A-py mate pevya vaer peiko-vy. 25 Pe, mbaeve pene rekotev pene rygwyat jepe vae, apomboasy eterei pe-my. Pende reko vyare vaer. Ivarea ete vae-rami peiko vaer. Pe, pepuka vae, apomboasy eterei pe-my. y ae pepuka. Teko reirehe pevya. Pejaheo vaer penheapir-vy. 26 Pe, opavave pene mboete vae, apomboasy eterei pe-my. Pende reko vyare vaer. Upixa ave yma gware nhane ramoigwasu amyr kwry omboete rei vaekwe Nhandejry nhe mombeu a aha rei vae kwry-pe. Yma gware-pe pene renonder-pe omboete rei hagwe-rami ave, y pene mboete rei ave. Apomboasy voi pe-my.

24Upe-ma

Pende reko vyare vaer peiko-vy

Peiko por, Nhandejry-rami pene rembiapo por vaer

pe, xe renduha kwry, pe-my hae tee-ta katu. Peiko por katu. Ehayhu katu nde-rehe ijae vae-pe. Ejapo por katu nde rayhu e vae-pe. 28 Ejerure Nhandejry-pe ohovasa por hagw nde-rehe onhe rei rei vae-pe. Ha ne mbohasa asy vae-rehe ejerure rure joty Nhandejry-pe ohexakwaa por hagw xupe oiporiahuvereko hagw xupe. 29 Ha nde rova pete ramo, ejerova joty xugwi eme joty xupe nde rova rovi nde rova pete jevy hagw. Ha oipea ramo ndhegwi nde kamisa, eheja joty togweraha nde ao joa reheve. 30 Nde-vy ojerure vae-pe eme hemimbota. Ha ogweraha ramo ndhegwi ne mbae ani erejerureve te joty ne mbaekwe-rehe. 31 Peiko por joty. Nde rerekoseha-rami eiko enterova-pe. 32 Eiporiahuvereko katu enterova-pe. Nde rayhu vae-pe anho erehayhu ramo, upe ne rembiapo por-rehe Hekoha por voi ndei moiry nde-rehe Nhandejry. Hekoha vai vae ave ohayhu kwaa gwapixa-pe. 33 Nde-vy ojapo por vae-pe mante ne rembiapo por ramo, ani ere upa-rehe, Ko xe rembiapo por-rehe Nhandejry xe rexakwaa ar. Hekoha vai vae kwry ave ojapo por ave xupe hembiapo por vae-pe. Nde reko-rami ave oiko hikwi. 34 Ha oiporuse vae-rehe ani ere, Aiporu

27Ha

(Mt 5.38-48; Rm 12.14)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

181

LUCAS6

uka ramo ko vae-pe ohekoviar por vaer xe-vy. Upixa-gwi aiporu uka-ta xupe ani aipo ere te. Aipo hei ave hekoha vai vae gwapixa kwry-rehe. Upixa ereiporu uka ramo jepe, nipori ar. 35 Hae-ta katu pe-my: Ehayhu katu nde-rehe ijae vae kwry-pe gwive. Ejapo por meme katu. Ani erehaar mbaeve-rehe ne rembiporu ukakwe-rehe ome jevy vaer. Ani ere te, Ndaiporu uka moi ndevy xe mbae. Eiporu uka rei katu, hei Hesu ohekomboe-vy. Ko xe nhe-rupi ereiko ramo, hei, pende rexakwaa vaer voi pemy Nhandejry yvy pygwa, hei. Hae hei ar ave nde-rehe Xe ray, xe rajy hei ar ave nde-rehe Nhandejry Tupgwasu. O heta hembiapo vai vae. O ave heta Nhandejry-pe nomboeti vae. Ipor voi Nhandejry ndery. Ome-ma xe-vy xe remikotev ndery. Ha Nhandejry katu ipya por hese kwry. Ome me xupe kwry hemikotev. Nhandejry, Nhande Ru yvy-py o vae nhande poriahuvereko meme vae. 36 Upixagwi hae-ta pe-my: Peiporiahuvereko por enterova-pe. Nhandejry nhande Ru yvy-py o vae-rami pejoporiahuvereko por katu.

37 Ani erehekojohu rei nde rapixa-pe. Ani erejohu vai nde rapixa rembiapo ani hagw upixa ave Nhandejry ojohu vai nde-vy ne rembiapo. Ani ave ere mo te nde rapixa-pe: Tane mbohasa asy ne rembiapo vaikwerehe ani upixa ave Nhandejry hei hagw nde-rehe. Eiporiahuvereko katu nde-rehe hembiapo vai vaekwe-pe. Upixa nde rapixa-pe ereiporiahuvereko hagwe-rami nde poriahuvereko vaer Nhandejry ne rembiapo vaikwerehe. 38 Eme katu hemikotev nde rapixa kwry-pe. Hemikotev ereme por ramo ne remimegwe rekovia hetave ome vaer nde-vy Nhandejry. Eremboyru ime-vy mbae ryru-py. Upe vaekwe-gwi hetave ome ar nde-vy. Omohynyhve vaer nde-vy ime-vy ne mbae ryru. Ojapete peteve vaer imo-vy mbae ryru-py ome hagw nde-vy ombohekovia-vy hetave ome vaer nde-vy. Nde rapixa ererekoha-rami ave nde rereko ar Nhandejry.

(Mt 7.1-5; Rm 2.1-3; 14.1-4; 1 Co 4.5; Tg 4.11-12)

Ani erehekojohu rei nde rapixa-pe

ramo omombeu xupe kwry arandu nhe hesapyso e vae rehegwa nhe-rami. Ndovali voi hesapyso e vae oporogweraha hagw. Ndaikati voi ogweraha gwapixa hesapyso e vae-pe ave. Ojopopyhy rei ar ojereraha uka mo-vy ohexa e-gwi. Mokive rei hoa ar yvykwa-py ojei-vy. 40 Upixa ave ndaipri heko tuvixave vae omboeha-gwi. Avave ndaheko tuvixavi omboeha-gwi. Omboe hagwe-rupi ae-ma hae oiko.

39Upe-ma

Arandu nhe hesapyso e vae rehegwa nhe-rami

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS6

182 Nde resa-py o vae rehegwa nhe-rami arandu nhe

41-42 Upi omombeu jevy xupe kwry nde resa-py o vae rehegwa nhe-rami omombeu. Nde, nde resa-py yvyravogwe o vae, maer-gwi ere nde rapixa-pe Nde resa-py o yvyra raykwe. Upixa-gwi nande resapysovi-ma. Upa ere jave tuvixave vae o joty nde resa-py. Ndovali voi ereheka rei hagw mixve vae nde rapixa resa-py o vae, nde resa e jave. Tanoh nde resa-gwi ere rei nde rapixa-pe nde reko por a a-vy. Enoh ranhe katu nde resa-gwi upe yvyravogwe nde rekoha ererova-vy. Upe rire ae erehexa por-ta. Erehexa por-ma ramo, erenoh ar hesa-gwi upe-py o vae, hei Hesu xupe kwry onhemonhe-vy. Arandu nhe oiporu ponove ojohu vai rei gwapixa rekoha.

(Mt 7.3-5)

Hia roopy-rehe jaikwaa yvyra rehegwa nhe


43 Upi omombeu jevy ipya rekoha rehegwa nhe hia roopy-rehe jaikwaa yvyra rehegwa nhe-rami. Yvyra jaikwaa hia roopy-rehe. Ndaipri yvyra por hia vai vae. Yvyra por hia por meme. Ndaipri ave yvyra vai hia por vae. Hia vai meme. Yva aju-rehe ohexa uka nhande-vy gwekoha yvyra. 44 Pete yvyra-gwi petexa meme hia. Nhuat mta-gwi nanhamondohyry yva aju jau vaer. Ha jukri-gwi ndajaipoi yva aju jau vaer. 45 Upixa ave nhande kwry, mbae aju-rami jahexa uka nhande pyapry nhande rekoha-rehe. Nhande pya por ramo nhande rekoha por meme vaer. Ha nhande pya vai ramo nhande rekoha vai vaer. Upixa ave nhande pya rekoha-ramima nhanhe.

(Mt 7.16-20; 12.33-37)

Hesu-rehe ojerovia vae rehegwa nhe


46 Erejapo e jave xe nhe ere rei xe-vy Xe Jry hei Hesu onhemonhe-vy xupe kwry. 47 Amombeu-ta pe-my mbaixa pa oiko vaer xe-rehe ojerovia vae. Ou xe renda-py, ohendu por xe nhe, oiko meme xe nhe-rupi. Aiporu jevy-ta xerehe ojerovia vae rehegwa nhe ita ri omo gwoyr vae rehegwa nhe-rami. 48 Pete kwimbae ojapo vaekwe gwogar. Ysyry rembey-py ojoo okytakwar. Yvykwa ipy pukukwe ojoo okytakwar. Ita ri omo okyta. Ojapopa rire ou sapya pete marny. Heta eterei oky-gwi, ysyrygwasu hynyhmba-ma. Oipete pete hga-pe. Ha ndoitiry joty hga. Hat joty o hat ojapo vaekwe-gwi. Omombaraete por gwga-gwi ndoiry joty hga. Ita ri omo-gwi hat joty hga o, hei arandu nhe omombeu-vy. Upi hei jevy:

(Mt 7.24-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

183

LUCAS6,7

Hae-ta ave pe-my, Xe-rehe ojerovia vae upixa ete ave ndojeity ukase moi, oiko meme vaer voi xe nhe-rupi. 49 Ha upe xe nhe nohendu pori vae, ohendu rei-gwi ndoiki xe nhe-rupi vae-rehe amombeu-ta pe-my gw pyae vrami gwga ojapo vae rehegwa nhe-rami. Pete kwimbae ojapo arakae gwogar. Pyae ae ojapo gwogar. Ysyry rembey-py ojoo okytakwar. Yvykwa nandi rei-py omo okyta. Ndaipy puki ave. Upi oky heta ramo, ysyry okakwaa-ma ramo, y oipete hat ramo hga-pe, oitypama hga. Ojejapipa-ma hga-rehe. Ndojapo poriry gwga. Upa-gwi oity. Ijry nahiarandu pori-gwi, oity uka gwga, hei arandu nhe omombeu-vy. Upi hei: Hae-ta pe-my: Xe nhe-rupi oiko e vae upixa ave ojeity uka rei ar voi oho vai rei hagw upe xe nhe ohendu rei vae nahiarandu pori-gwi, hei.

Mburuvixa rembigwi-pe Hesu ombogwera


1Ojogweroaty

aty vae-pe omombeu heta rire Hesu ohasa-ma ou-vy oike hagw Cafarnaum tet-my. 2 Ha upe-py oime capito, soldado ruvixa vae judeu e vae. Heta soldado-rehe omanda vae, heta hembigwi ave. Ha pete hembigwi hembihayhu por vae katu hasy ete. Omano-tama o-vy hembigwi. 3 Hasy ete jave hembigwi soldado ruvixa ohendu-ma Hesu rerakw. Ohendu-ma ramo hei gw judeu ruvixa-pe: Tereho Hesu renda-py. Emombeu xupe ou hagw xe ha-py. Aikotev hese. Aipota eterei ou ombogwera hagw xe rembigwi xe rembiayhu ete vae-pe, hei omondo-vy xupe. 4 Aipo ramo judeu ruvixa kwry oho onhomongeta Hesu ndive. Ojerure rure Hesu-pe: Ipor voi ereho erembogwera upe romano vae soldado ruvixa rembigwipe, hei xupe. Ipor voi ereiporiahuvereko xupe. 5 Hae nhande rayhu rae. Nhande rei kwry-pe hembiapo por meme vae. Ojapo uka vaekwe pete ogagwasu nhande porahi hatygw. Upa-gwi ipor voi ereiporiahuvereko xupe hembigwi-pe erembogwera hagw, hei jevy jevy Hesu-pe. 6 Aipo ramo Hesu ou indive hasy vae rexa-vy ou oiko-vy. Ogwahtama ramo ou-vy Hesu ohogwait jevy-ma xupe ou-vy. Soldado ruvixa omondo gwapixa kwry Hesu rogwait uka-vy. Ha igwah ramo hei xupe: Ani erenhemomir eregwah hagw xe rga-py nde, mboehry. Ne rembiapo por eterei vae at eterei ereju hagw xe renda-py. Naxe pya porigwi xe at eterei orohogwait hagw. 7At eterei-gwi ndahi kuri anhomongeta ne ndive. Iporve ne nhe-py rei erembogwera xe rembigwi-pe, hei uka. 8 Ha hae hei uka ave Aikwaa voi mburuvixa nomanda rery. Xe ko, xe ave mburuvixave vae nhe gwy-py ave aiko. Ha oime ave soldado kwry xe nhe gwy pygwa

(Mt 8.5-13)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS7

184

ave. Hae ramo pete soldado-pe, Tereho amanda ramo xupe, oho joty. Hae ramo outro-pe, Eju ou joty ave. Hae ramo xe rembigwi-pe, Ejapo ko xe remimbota hae ramo, ojapo joty ave. Upa-rehe aikwaa ne nhepy rei okwera ar xe rembigwi, hei uka Hesu-pe soldado ruvixa. 9 Ohendu-ma ramo inhe kwry Hesu ojere omongeta hagw omoirhaty-pe: Ndajohi vyteri Israel pygwa kwry-pe ko judeu e vae-rami xe-rehe ojerovia vae. Ner ojerovia tee Israel pygwa kwry xe-rehe, hei. 10 Upe rire soldado ruvixa remimbou kwry oho jevy. Ogwah-ma ramo mburuvixagwasu rga-py, ohexa hembigwi. Hesi jevy-ma hembigwi. Okwera por-ma rae.

rire Hesu oho tet Naim-my. Hemimboe kwry ave, ojogweroaty vae ave oho indive. 12 Ogwah-tama ramo upe tet rok-my ohexa oss vae kwry. Omano vaekwe ogweraha-tama hetekwe rendaty-py. Tvy omano rire ae-ma omano tary ave. Isykwe tembirekokwe memby voi omano jevy. Petemi oiko vae. Ha heta upe tet mygwa oho omoir upe tembirekokwe-pe. Ossmba hikwi. 13 Ohexa-ma ramo kunha-pe Hesu oiporiahuvereko xupe. Hei upe tembirekokwe-pe: Ani erehapir ne memby-pe, hei. 14 Upa hei-vy ogwah hyru ypy-py omo opo hyru-rehe. Herahahare kwry opyta. Opyta-ma ramo Hesu hei: Hae-ta nde-vy: Epu katu, kariay, hei omano tee-ma vaekwe-pe. 15 Hei-ma ramo upe omano tee vaekwe opu jevy ogwapy-vy. Onhypyr jevy-ma onhe. Upi Hesu hei isy-pe: Ko ne memby amoingove jevy-ma, hei. 16 Upe-ma ramo ikyhyjepa rei Hesu-gwi hikwi. Ikyhyjepa-gwi omboete katu Nhandejry-pe: Ou-ma nipo nhane pa-my Nhandejry nhe-py omombeu vaety rae. Ipuaka vae voi oiko-ma nhane pa-my, hei Hesu-rehe Nhandejrype omombaegwasu-vy. Hei ave hikwi: Nhandejry nipo ou-ma rae oresende hagw oipytygw hagw gwei kwry-pe, hei hese hikwi. 17 Opa-rupi oho Hesu rerakw. Judia pygwa kwry ohendu-ma, ijerekwerupi ave tet ambue mbue pygwa kwry ohendu-ma Hesu rembiapo porgwe.

11Upe

Omano vaekwe Hesu omoingove jevy

Joo Batista rembijokwi rehegwa nhe

Joo remimboe kwry omombeu jevy xupe Hesu rerakw: Omano ete vae omoingove jevy omombeu xupe. Upa ohendu-gwi Joo oheni moki gwemimboe vae:
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

18 Ha

(Mt 11.2-26)

185
19Tereho

LUCAS7

Hesu ha-py, hei ojokwi-vy. Eporandu xupe, Nde tipo, Nhandejry rembiporavo tee vae nhane remihaar vae voi nipo rae nde? ere xupe. Ha ndoiki ramo, eporandu ave, Ambueve vae-rehe parae tekotev nhahaar? ere Hesu-pe, hei Joo moki gwemimboe-pe imondo-vy. 20 Ogwah-ma ramo Hesu ha-py oporandu-ma xupe: Joo Batista ore mbou oroporandu hagw nde-vy. Nde tipo, Nhandejry rembiporavo tee vae voi tipo nde rae? hei xupe. Ambueve vae-rehe pa tekotev nhahaar? hei oporandu-vy Hesu-pe. 21 Ha Hesu ae onhemokirir xugwi. Henonde-py ombogwera heta hasy vae-pe, imbaasy vaekwe ombogwera ave. Omoss ave anhy kente kwry-gwi, ohexa e vae kwry-pe ombohesapyso ave. 22 Upa ojapo rire ae-ma hei Joo remimbou kwry-pe: Tapeho jevy katu. Emombeu Joo Batista-pe mbae pehexa kuri mbae pehendu kuri ave. Hesapyso e vaekwe gwive hesapyso-ma. Ikar vaekwe opu por jevy-ma ave. Mbaasy vai-gwi ijai aipa vaekwe ipire por jevy-ma ave. Ijapysa e vaekwe ijapysa por-ma ave. Omano ete vaekwe oikove jevy ave. Iporiahu vae kwry-pe omombeu Nhandejry nhe por.u 23 Hexapyrrupi voi ojapo Nhandejry heroviapyr-rupi ojapo. Upixa-gwi heko vya vaer upe xe-rehe ojerovia tee vae kwry. Ha ndovya moi ar upe xe-rehe, Hae parae, ndahai parae Nhandejry rembiporavo tee vae? hei vae. Tereho eremombeu hagw Joo-pe jevy, hei Hesu Joo remimbou kwry-pe.

Joo Batista-rehe omombeu Hesu

jevy-ma ramo Joo Batista remimbou, Hesu omombeu jevy ojogweroaty vae-pe hesegwa nhe: Peho arakae Joo Batista pehexa hagw. Peho ae tekwaty e-my. Ndapehi parae ikangy kangy vae rexa-vy jahapixa onhembovava vae ndapehexasi parae peho-vy rae. Ndapehi ave ijao por por vae erehexavy. Ijao por por vae ndopyti tekwaty e-my. Gw ijao por por vae, imbae reta reta vae mburuvixagwasu rga-py oiko. 26 Peho rae pehexa hagw ae Nhandejry nhe-py omombeu vaety. Anhete hae-ta: Upa voi ko Joo Batista. Joo Batista o ha-py pejei-vy rae. Hae-ta ave pe-my: O heta Nhandejry nhe-py omombeu vaety. Joo Batista rekoha ae ipuakave hese kwry-gwi. 27 Nhandejry kwatia-rehe o Joo Batista rehegwa nhe. Amondo-ta xe rembigwi ne renonde-py. Xe nhe mombeuha upe vae. Amondo-ta xupe omopot hagw nde raperv hei vaekwe Nhandejry ohai uka-vy hese vaekwe. 28 Xe katu hae-ta pe-my: Yma gwive y peve ndaipri vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety Joo Batista rekoha-gwi tuvixave

24-25 Oho

(Mt 11.7-19)

7.22 Is 35.5-6; 61.1

7.27 Ml 3.1

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS7

186

vae. Upixa ramo jepe oiko-ta hekoha tuvixave vae kwry xugwi, hei Hesu. Nhandejry nhande ruvixa-pe omoir tee vae gwive, hese ojerovia vae ogwereko ar gwekoha tuvixave Joo Batista rekohagwegwi. Gw Nhandejry ndive oiko vae entro upe pygwa-gwi heko mirve vae jepe hekoha tuvixave vaer Joo Batista rekohagwe-gwi. 29 Enterove ohendu vae, gw plata-py nhane mbopaga vaety kwry gwive, onhemongarai uka vaekwe Joo Batista-pe vae kwry hei: Nhandejry hembiapo por meme ete vae voi, hei xupe omboete-vy. 30 Gw fariseu kwry ae, ndoikosi Nhandejry reko potha-rupi, gw Moiss remimombeukwe-rehe oporomboeha ave ndoikosi Nhandejry reko potha-rupi ave. Upixa-gwi nonhemongarai ukiry vaekwe Joo-pe hikwi. 31 Upi Hesu onhemonhe jevy enterove upe-py ojogweroaty vae-pe. Hei: Mbaeixa pa oiko koygwa amombeu-ta pe-my. 32 Mitgwe reko rami voi ygwa reko. Onhembysari mit mbaejogwa haty-py. Osapuki oirrrehe Mbaraka orombopu kuri ha pe katu ndapejerokysi rae. Orohapir raanga kuri ha pe katu ndapejaheosiry rae hei oirr kwry-pe nonhembysaraisi-gwi. Ha koygwa mitgwe ramigwa voi ndogwerovyi gwapixargwe reko, hei. 33 Ou vaekwe Joo Batista. Mbojape ndoi. Uva rykwere ndoi ave Nhandejry-pe omboete tee-vy. Pe ae peje mo hese: Anhy voi rae ijry peje mo hese napehendusi-gwi rei inhe, hei. 34 Xe-ma Nhande Rykey tee vae voi xe. Xe aju-ma koa-py akaru reheve uva rykwere hau ave aiko-vy. Pe ae, peje mo xe-rehe: Uva rykwere hou eterei upe vae peje mo xe-rehe napehendusi-gwi. Okaru eterei upe vae peje mo xe-rehe. Plata-py oporombopaga vaety kwry ndive oiko vae upa peje vai xe-rehe. Ojejavy vae kwry ndive oiko vae upa peje vai ave xe-rehe. 35 Anhete voi hae-ta pe-my: Nhandejry reroviaha oikwaa-ma voi Nhandejry inharanduve ete vae voi. Jaiko ramo Nhandejry nhe-rupi, nanhamombeu peh pehmba rery mbaeve-rehe, hei Hesu.

36 Pete fariseu vae oheni Hesu-pe okaru hagw ondive. Hry vae Simo. Ha oheni-gwi Hesu oho hga-py. Oike rire ogwapy-ma o-vy okaru hagw. 37-38 Oime jave upe-py pete kunha ou Hesu renda-py. Upe tet mygwa voi upe kunha. Enterove upe tet mygwa kwry oikwaa-ma manduaha por eha voi upe kunha. Ha ohendu-ma ramo Hesu okaru-vy o-vy farisu rga-py, upe kunha ou-ma ave. Ogweru hyakw por tee vae omboete hagw Hesu-pe. Hyru reheve ogweru. Upe hyru ojejapo vaekwe ita-gwi hry vae alabastro. Hepy eterei. Hepy ave hyakw vae. Ha hyakw vae reheve ou oike fariseu rga-py. Onhemoagwve Hesu-gwi. Ovya eterei Hesu ombogwera hekoha-gwi. Ojaheo opyta-vy. Omoak ak Hesu py gwesay-py. Omok mok ipy hovy-py. Oipyte pyte Hesu py omboete-vy. Hyakw por ogweru vaekwe onhoh ave Hesu py-rehe otima por hagw xupe.

Hesu oiko fariseu vae ry-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

187

LUCAS7

opyapy-py: Ko kwimbae Nhandejry nhe-py omombeu vaety mo hei rei rei hese. Nhandejry nhe-py omombeu vaety ramo, oikwaa-ma ar rae ka ko kunha mandua vaiha voi. Ndoikwai parae hei mo Hesu-rehe. Ndoikwai-gwi parae: Ani eremo nde po xe-rehe, ndery kunha tavy-pe. Ndoikwai parae hei rei rei Hesu-rehe opyapy-py. Mbaeve nohendu uki joty. 40 Ha Hesu katu hei xupe: Simo, anhomongetase ne ndive, hei xupe. Mbavae-rehe erenhomongetase xe ndive? hei Simo Hesu-pe. 41 Upi Hesu omombeu arandu nhe oiporiahuvereko vae rehegwa nhe-rami omombeu Simo-pe hesegwa nhe: Moki kwimbae oiporu vaekwe plata pete oiporu uka vae-gwi. Ha pete oreve vyter quinhentos opaga vaer ha pete oreve cinqenta opaga vaer. 42 Ha ndogwereki mbaeve ombohekovia hagw ijry-pe. Aipo ramo upe plata jry oiporiahuvereko xupe kwry. Hei xupe kwry: Iporve aheja rei nde-vy upe plata ereiporu vaekwe xhegwi hei xupe. Ani katu erembohekovia jevy xe-vy xe platakwe. Ne mbae tee-rami voi ame vaekwe nde-vy hei xupe kwry. Upe moki nombohekovii vae ovya voi ijarykwe-rehe imboete-vy. Oheja rei-gwi nipo hae kwry omboete voi plata jarykwe-pe rae. Kivae tipo nde-vy omboeteve ar upe pirapire jarykwe-pe? hei Hesu omombeu Simo-pe arandu rehegwa nhe hesegwa nhe. 43 Xe-vy, pirapire hetave ojupe ome vaekwe omboeteve ar, hei. Upixa voi, hei Hesu. 44 Upi Hesu oma upe kunha-rehe ha hei jevy Simo-pe: Pete nheve hae-ta nde-vy, hei jevy. Erehexa ko kunha, hei xupe. Hae ojapo por kuri xe-vy, hei. Agwah ne mbohupa-vy kuri xe. Ha nhande rei ojapoha ramigwa nderejapi kuri xe-vy. Nhande rei ome ombohupa-pe y ojepyhi hagw. Nde, neremei kuri ajepyhi hagw. Nde rekovia ko kunha ajei-ma rae xe py omoak gwesay-py. Hovy-py oikyty omok hagw omoak vaekwe. 45 Ha nde, ndaxe rova pyti voi nde nhande rei ojapoha-rami. Ha agwah gwive ko kunha oipyte pyte xe py. 46 Nde neremohyakwi xe ak aceite hyakw por vae-py nhande rei ojapoha-rami. Ha ko kunha nde rekovia ojapo porve xe-rehe. Omohyakw xe py. Onhoh nhoh xe py-rehe hepyve pyve vae. Hyakw por vae onhoh xe py-rehe omohyakwmba xe py. 47 Anhete hae-ta nde-vy. Ko kunha-gwi amboyke-ma heta eta hembiapo vaikwe. Upa-rehe xe rayhuma voi. Ha Ndaheti xe rembiapo vaikwe hei vae-gwi eremboyke ramo hembiapo vaikwe, mix mate nde rayhu ar upe vae, hei Simo-pe onhemonhe-vy. 48 Upi: Amboyke-ma ndhegwi ne rembiapo vaikwe, hei kunha-pe.

39Upixa ojapo jave upe kunha, fariseu vae ohexa katu xupe. Hei rei

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS7,8

188

(Lc 7.46)

ramo Hesu nhe entro upe-py ogwapy vae oporandu randu ojupe: Kivae tipo ko kwimbae: Amboyke-ma ne rembiapo vaikwe ndhegwi, hei kuri. Onhe rei nipo rae hei rei hikwi opyapy-py. 50 Upi Hesu hei kunha-pe: Xe-rehe erejerovia tee-ma. Upixa-gwi Nhandejry omboyke-ma ndhegwi ne rembiapo vaikwe. Nde pyagwapy reheve tereho katu hei kunha-pe.

49Ohendu-ma

upe rire-ma Hesu oho omombeu Nhandejry nhe por. Oho tetgwasu kwry-rupi. Oho tet mir kwry-rupi ave. Oho-vy omombeu mbeu Pemoir katu Nhandejry pende ruvixar-pe hei omombeu mbeu oho-vy. Upe doze hembiporavokwe vae oho indive. 2 Gw kunha hemimbogwerakwe ave oho indive. Gw xugwi omondopa vaekwe anhy ave oho. Heta kunha oho. Oho Maria Madalena. Upe vae-gwi omos vaekwe sete anhy. 3 Oho Joana, Cuza rembireko upa. Cuza mburuvixa voi. Onhangareko mburuvixagwasu Herodes mbae kwry-rehe. Hembireko Joana

1Ha

Oho Hesu ndive kunha kwry ave

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

189

LUCAS8

oho. Oho Suzana ave. Hetave ave kunha Hesu ndive oho. Upe kunha kwry ome meme hemikotev Hesu-pe, doze hembiporavo vae-pe ave ome hemikotev. Oho meme indive ojapo hagw gwemiur indive hou hagw.
Temitgwe rehegwa nhe

ojogweroaty aty kente kwry oikwaa por hagw Hesu nhe. Entro tet tet-gwi oss hikwi ojogweroaty aty-vy. Ha Hesu omombeu arandu nhe temitgwe rehegwa nhe-rami. 5 Oho onhemit vae onhemit hagw. Omohi temit. Onhemit jave oime temit rai tape rembey-rupi hoa vae. Ha upi ohasa vae opyrmba hese, gwyra ou houpa ave. 6 Oime ave temit rai itaty-rupi yvy perer-rupi hoa vae ave. Upi henhi-ma ramo pyae ipirupa jevy nainhaki-gwi yvy. 7Oime ave temit rai nhuatndy-rupi hoa vae ave. Upi ojoparapa henhi-vy hemit ndive okakwaa nhuat. Ojahoipa upe temitgwe-pe. 8 Oime ave temit rai yvy pormy hoa vae. Upi okakwaa-ma hemit. Hope por-ma oho-vy. Hia por-ma rire cem hai meme-ma o, hei Hesu xupe kwry omombeu-vy arandu nhe. Upi: Ne aranduse vae ejeapysaka katu ko xe nhe-rehe, hei onhe hatvy xupe kwry. 9 Upe rire Hesu reroviaha kwry oporandu xupe: Mbavae tipo eremombeuse kuri ore-vy? Ore, norohendu kwai kuri upe temitgwe rehegwa nhe, hei oporandu-vy xupe. 10 Pe peikwaa voi rae mbaixa po nhamoir Nhandejry-pe nhane ruvixar. Nhandejry ome-ma pe-my pene arandur. Oikwaa uka-gwi pe-my peikwaama. Ha kente ambue kwry-pe ndojerovii vae-pe ndoikwaa ukiry. Upa-gwi arandu rehegwa nhe aiporu ramo, ndojerovii-gwi okanhy inharandur xugwi kwry, hei. Upixa-gwi oma ma rei hae kwry, ha mbaeve ndohexiry. Ohendu hendu rei hikwi, mbaeve ndoikwairy. Ndojerovii hese-gwi Nhandejry ndoikwaa ukiry xupe kwry, hei Hesu omombeu-vy.w 11 Upi hei ave: Temitgwe rehegwa nhe amombeu kuri aikwaa uka-ta pe-my, hei. Temit rai heise Nhandejry nhe por. 12 Upe tape rembey-rupi hoa vae nhe heise: O nhe por nohendu kwai vae. Ohendu-ma ramo, ou oipea anhaygwasu nhe por inharandu porrgwe ipya-gwi pono ogwerovia, pono onheresende uka Nhandejry-pe, hei. 13 Ha itaty-rupi hoa vae nhe heise: O nhe por ohendu rei vae. Ohendu-ma ramo ovya ogwerovia-vy. Ha pyae henhi ndahapiry vae-rami ndogwerovii ipyapy reheve. Sapya ndogweroviavi. Ohasa asy-tama ramo, imbojejavyhar ou ramo naimanduavi-ma Nhandejry nhe por-rehe.

4 Upi

(Mt 13.1-23; Mc 4.1-20)

8.10 Is 6.9-10
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS8

190

vae. Ha onhesamondo mondo ombae-rehe: Mbae tipo ojehu-ta xe-vy konga hei ojepyapy-vy. Imbae reta reta-rehe ojapura. Oipotave tave ojupe gwar. Opaixagwa ojapose ojererohory mo hagw. Ombae retar-rehe ete hae oikotev. Nhandejry remimbota, gwembiapo porr mo ojapo. Ha nopeni inhe porrehe. Temitgwe nahairy vae-rami opyta. 15 Ha yvy por-my hoa vae nhe heise: O nhe por-rehe ojeapysaka vae. Ohendu-ma ramo ogwerovia tee voi. Ogwerovia-gwi ipya pot por. Nhandejry rape-rehe ogwata gwata. Hembiapo porve rve vae ogwerovia-gwi. Upixa-gwi Heta hai vae ramigwa hae hese, hei Hesu gwemimboe kwry-pe gwemimombeukwe oikwaa uka-vy xupe kwry.

14Ha nhuatndy-rupi hoa vae nhe heise: O nhe por ohendu mix

Tataendy rehegwa nhe

Hesu omombeu jevy arandu nhe tataendy rehegwa nhe-rami: Tataendy nhamoendy ramo jepe ndahai nhamo hagw mbae ryru gwy-py. Ndahai ave nhamo hagw tupa gwy-py. Tataendy nhamoendy nhamo hagw tataendy rendaty-py, nhande resape por hagw. 17Upixa ave ojekwaa por vaer gw onhenhomi vaekwe gwive. Ha Nhandejry oikwaa uka vaer enterove vae-pe oikwaa e vaekwe gwive oikwaa pormba hagw. Hesak vae ramigwapy ojekwaapa vaer. Nhande pyapy-py oime vae gwive ojekwaa uka vaer. 18 Ejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Ne arandu por-ma ramo, hetave ojekwaa vaer nde-vy ne aranduve nduve hagw-vy ereho. Nahiarandi vae ae nohendu kwai-vy voi. Okanhymba vaer xugwi inharandurgwe, hei Hesu omombeu-vy gwemimboe kwry-pe.

16 Upi

(Mc 4.21-25)

19 Upe ramo ou isy tyvry kwry ndive. Ndikati ogwah henda-py. Hesu jerekwe-rehe heta eterei onhomboaty hikwi. 20 Upi oikwaa vae hei Hesu-pe. Nde sy o oka-py. Nde ryvy kwry ave o upe-py. Nde rexase, hei omombeu Hesu-pe. 21 Hae katu hei: Nhandejry nhe ohendu vae gwive, inhe ojapo vae gwive upe vae kwrype xe hae, Xe sy, xe ryvy ave, hei xupe kwry Hesu hekor omombeu-vy.

(Mt 12.46-50; Mc 3.31-35; Hb 2.11-13)

Hesu rei kwry

Hesu omokirir y, yvytu ave

upe rire, pete ry-py, Hesu onhemboyru kanoagwasu-py gwemimboe kwry ndive: Jaha jahasa hagw y rovi, hei xupe kwry. Hei-vy oho hikwi.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

22 Ha

(Mt 8.23-27; Mc 4.35-41)

191
23 Oipyki

LUCAS8

ojei-vy jave hikwi Hesu oke o-vy. Upe jave y-rehe hoa yvytugwasu. Omopu pu y-pe. Onheh-ma kanoagwasu-py y. Haimete ete y omohynyh kana. Ombopohi eterei kana y. Haimete ete omonheapymi kana y gwy-py. 24 Upixa-gwi oho omomby Hesu-pe: Epy katu, mboehry. Nhanheapymimba-tama. Onheapymi-tama nhande ryru y gwy-py, hei Hesu-pe omomby-vy. Opy-ma Hesu. Ojao yvytugwasu-pe. Omombyta y. Inhe-py okirirma. 25 Upi hei ondivegwa kwry-pe: Maer nderejerovii xe-rehe, hei onhemonhe-vy ondivegwa kwry-pe. Ha oponderapa hese hikwi: Mbaeixagwa po ko vae? Onhe ramo y-pe yvytu-pe ave omokirir inhe-py rei. Mbaeixagwa po ko vae, hei joa Hesu-rehe hikwi.

Anhy rerekoha-gwi Hesu omos anhy kwry

upe rire oipyki pyki oho-vy ogwah hagw Geraseno kwry ret-my. Upe tet opyta yrusu rembey-py. Galilia yvy rovake opyta. 27-29 Ha os-ma ramo kana-gwi, ou ohogwait-vy xupe upe anhy ojepota vae vaekwe hese. Tet-gwi ou. Hiare-ma oiko opi-vy. ga-py ndoikovi ave. Oiko rei ijyta-rupi upe anhy ojepota vae hese. Ojepota-gwi omenda vaekwe anhy-rehe. Oiko meme indive. Upe tet mygwa kwry oapresa mo xupe. Ndikatuvi onhapyt xupe. Onhapyt jevy jevy rei xupe. Ojokwa jokwa xupe oipokwa oipykwa ave calena-py. Ha omondohoypa. Omopmba xupe oho-vy. Anhy ogweraha xupe tekwaty e-my oheja. Upi Hesu ou ohogwait xupe. Ohexa-ma ramo Hesu-pe osapuki-vy ojeity xupe: Hesu Tupgwasu ray tee voi ko nde, hei xupe. Mbae tipo erejapota xe-rehe, hei oporandu-vy xupe. Ajerure nde-vy ani xe mbohasa asy te, hei Hesu-pe anhy. Upe jave: Es katu ko kwimbae-gwi, hei Hesu anhy-pe. 30 Ha kwimbae-pe hei: Emombeu xe-vy nde rry, hei xupe. Ore reta-gwi xe rry Heta ave, hei. Heta-ma voi anhy-rehe ojepotama vaekwe. 31 Upi ojerure rure Hesu-pe anhy kwry pono omondopa xupe kwry anhy opyta hagw-my. 32 Upe jave y rembey-py o heta kure. Yvyaty rembey-rehe okaru joa kure. Ha anhy kwry ojerure Hesu-pe oheja hagw kure yta-py oike. Tapeho katu, hei xupe kwry. 33 Ha anhy kwry os kwimbae-gwi oike jevy kure yta-py. Ha kure kwry oriparapa ogwejy-vy. Y rembey-py ogwejy ojei-vy yugwarusu-py. Onheapymimba y gwy-py ojei-vy hikwi.

26 Ha

(Mt 8.28-34; Mc 5.1-20)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS8
34 Upa

192

ohexa-ma ramo, kure-rehe onhangareko vae kwry oriparapa oho-vy hikwi. Omombeu tet mygwa kwry-pe. Tet jere rehegwa-pe ave omombeu. 35 Oupa ojehexapa ojehu vaekwe gwive. Ogwahmba Hesu renda-py. Ohexa anhy rerekohare ave ogwah hikwi. Ohexa xupe Hesu renonde-py ogwapy-vy o-vy. Onhemonde-ma o-vy. Ndaitavyvi-ma anhy rerekohare. Upa-rehe ipyamirmba hikwi. Ipuaka eterei Hesu. 36 Ha gw hexahare omombeupa xupe kwry. Anhy rerekohare rehegwa nhe omombeu. Mbaeixagwa pa ombogwera anhy rerekohare omombeu. 37 Ha upa-rehe ipyamirmba Hesu-gwi Geraseno kwry. Hei xupe opoi hagw het-gwi. Upixa-gwi onhemboyru jevy kana-py Hesu hendive kwry ave ohasa jevy y rovi ojei-vy. 38 Oike-ma ramo kana-py, anhy rerekohare ojerure xupe omoirse eterei xupe. Ha ndoheji oho ondive. Omondo xupe: 39 Tereho nde rga-py, hei. Emombeu nde rei kwry-pe erekwera pormaha. Nhandejry ojapo por por xe-rehe ere katu emombeu-vy xupe kwry, hei Hesu xupe. Ha upi katu oho omoherakw upe tet mygwa-pe: Xe-rehe ojapo por por Hesu, hei. Inhe-py rei omos imondovy xhegwi anhy kwry. Xe mbogwera-ma. Ndaxe tavyvi-ma y, hei. Ojapo por voi xe-rehe Hesu, hei omombeu-vy gwei kwry-pe.

Jairo rajy rehegwa nhe, kunha ombogwera vae rehegwa nhe ave

y rovi ogwah jevy ramo heta eta ojogweroaty aty y rembey-py Hesu raar-vy. Ogwerohory eterei Hesu ogwah ramo. 41-42 Ha upe ramo ogwah ou-vy kwimbae. Ojeporahi haty pygwa ruvixa upa. Hry Jairo. Ogwah-ma ramo onhes omboete-vy Hesu rovagwy-py. Mboehry, hei, Omano-tama xe rajy, hei. Eju katu, jaha, hei xupe. Haenhomi xe rajy oiko, hei. Ogwereko-ma doze roy, ha omano-tama. Eju katu jaha embogwera xupe ani hagw omano, hei ojapura-vy hese. Upa-gwi Hesu oho hendive. Tape-rehe oho ramo, ijaty jaty Hesu-rehe ojoko-vy ojopypa xupe. 43 Tape kua-rupi ou kunha. Hapykwri ete-ma ou. Are-ma hasy. Doze royma ogwereko ojegwaha. Omemba vaekwe ogwereko vae ombogwerahaty kwry-pe okwera hagw mo. Opaga paga rei okwera hagw mo. Ha ndokweri joty. 44 Upa-gwi ou Hesu rapykwri. Opoko ijao poty-rehe. Opoko-ma ramo omo opo hese, opi-ma xugwi ijegwaha. Okwera-ma kunha. 45 Upa-rehe Hesu oporandu: Kivae opoko kuri xe-rehe? hei oporandu-vy onhomongeta hagw indive. Enterove hei joa: Ndahai xe, hei Hesu-pe. Ha Pedro katu, oir gwry ndive, hei:

40 Ha

(Mt 9.18-26; Mc 5.21-43)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

193

LUCAS8

Ijatypa hikwi, mboehry. Ojogweroaty aty ojei-vy nde rexa-vy. Ojejapi japipa ojei-vy, hei xupe. Ereporandu rei parae, Kivae opoko kuri xe-rehe? ere rei rae, hei. 46 Upi katu Hesu hei jevy: Opoko-ma voi xe-rehe kuri. Onhembogwera uka hagw opoko xerehe kuri. Okwera-ma xe-rehe opoko-gwi, hei. 47 Ha kunha katu oikwaa. Ndikati anhem Hesu-gwi hei opyapy-py. Ou, ikyhyje omboryri. Ou ojeity henonde-py. Ipoxy parae xe-rehe. Naxe mbogwerasi parae hei mo Hesu-rehe opya-py. Omombeupa anhetegwa vae. Ijaty vae ohendu ave omombeu ramo. Anhembogwera uka hagw kuri nde-rehe apoko kuri, hei xupe. Xe po amo ramo nde-rehe akwera-ma, hei Hesu-pe hasy vaekwe kunha. 48 y katu erekwera-ma. Xe rajy-rami voi oroporiahuvereko, hei kunha-pe imbopyagwapy-vy Hesu. Nde erejerovia-ma xe-rehe. Upa-gwi erekwerama. Ne resi por-ma. Nde pyagwapy reheve tereho, hei Hesu xupe. 49 Onhe jave kunha-pe, ou mburuvixa Jairo rga-gwi omombeu: Omano ete-ma nde rajy. Ndovalevi, natekotevi oho mboehry nde rga-py. Eheja katu toho, hei mburuvixa-pe. 50 Ha Hesu ohendu omombeu ramo: Ani eremboasy te. Ejerovia katu xe-rehe. Ambogwera-ta xupe, hei tvy-pe. Upi oho ohexa omano vaekwe. 51-54 Ogwah-ma ramo ga-py ndoheji avave oike indive. Pedro mante oike, Joo, Tiago, mit ru, mit sy ave oike. Upe vae mante oike omoir-vy Hesu-pe. Ha ijayvu joa hikwi gw ndoiki vae kwry. Hasmba hapir-vy. Hesu ae hei: Ani pene ras te, hei. Nomano tee moiry. Oke ae-ma o-vy, hei omano tee vae-rehe. Ha hae kwry onhembohory hese hikwi. Omano ete-ma, hei hikwi ohapir joa-vy. Upi oike Hesu mit kunhagwasu o vae ha-py. Inhir mbohapy reheve, mit kunha ru, isy ave ogweroike ondive. Oipopyhy mit kunhagwasu-pe: Mit kunhagwasu, epu katu, hei oheni-vy mit kunha omano vaekwe-pe. 55 Hei-ma ramo Hesu, oikove jevy mit kunha. Pyae opu. Emongaru mani katu ne memby, hei Hesu isy-pe. 56 Mbaixa omoingove jevy xupe? hei opondera eterei-vy hese hikwi. Ha Hesu katu hei: A-rami xe amoingove jevyha kuri, ani ae te xe mombeu kuri, hei xupe kwry Hesu.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS9

194 Gwemimboe kwry omondo Hesu

upi katu Hesu oheni doze gwemimboe kwry-pe ojogweroaty hagw henda-py. Xe nhe-py emos smba katu anhy imondo-vy, hei xupe kwry. Xe nhe-py ereporombogwera-ta ave, hei. 2 Tereho eremombeu hagw Nhandejry rehegwa nhe. Pemoir katu Nhandejry pende ruvixar-pe ere kuri xe mombeu-vy, hei xupe kwry. Ha hasy vaepe erembogwera-ta ave, hei xupe kwry imondo-vy. 3 Ani ereraha mbaeve nde rupive. Nde pykoka ani ereraha te. Nde plata ryru ani ereraha te ave. Nde avo ani ereraha te ave. Nde plata ani ereraha te ave. Ne kamisa moki ani ave ereraha te, hei. Nandi ete voi tapeho, hei xupe kwry. 4 Ereike ramo ga-py, epyta upe-py. Eres peve upe tet-gwi, eiko pete ga-py. Ani erembopopa ga ereiko-vy. 5 Ha tet mygwa kwry nane mogwahsiry ramo, eres jave embovava nde py hoapa hagw yvy timbore nde py-gwi. Hekoha vaipaha eremombeu hagw emopot por nde py. Hei ar upe pygwa, Nhande rekoha vai eterei-gwi nipo rae opy omopot pot oho-vy hei ar nde-rehe. Nhandejry rei e-rami nipo rae nhande kwry rekoha hei ar gwekoha vaiha oikwaa-vy hikwi, hei xupe kwry Hesu omondo-vy. 6 Aipo ramo oho hemimboe kwry. Teti ti-rupi onhemonhe enterove-pe oho-vy. Nhandejry Hesu Cristo rehegwa nhe por omombeu. Ha opa ohoha-rupi ombogwera hasy vae-pe.x

1Ha

(Mt 10.1,5-15; Mc 6.7-13)

Hesu rerakw ohendu Herodes

jave Galilia pygwa mburuvixagwasu ohendu-ma Hesu rerakw. Herodes mburuvixagwasu rry. Ohendu-ma ramo herakw, hei: Kivae tipo upe vae, hei opondera-vy. Omombeu joavy avy, omombeu jokupe kupe rei xupe. O hei vae Hesu-rehe: Joo Batista amyr voi rae ojehexa uka jevy rae hei rei vae hese. 8 O ave hei rei vae hese: Upa ko myamyrkwe Elias ojehexa uka jevy rae hei rei hese. O ave hei vae hese: Upa ko yma myamyrkwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety ojehexa uka jevy-ma rae hei rei vae hese. 9 Upa-rehe Herodes hei: Kivae tipo upe vae, hei. Joo amyr anhako uka vaekwe ndahai nipo hae voi rae, hei mo hese. Aipo ramo kivae nipo aipo vae rae, hei rei hese. Ahendu herakw jokupe kupe rei. Ahexase eterei Hesu-pe, hei.

7Upe

(Mt 14.1-12; Mc 6.14-29)

9.1-6 Lc 10.1-12
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

195

LUCAS9

Hesu ombopopy heta vae-pe cinco mbojape, moki pira ave


10 Upe rire hemimondo kwry ou jevy-ma ramo Hesu renda-py omombeupa xupe. Ojapo japo vaekwe omombeu xupe. Upe-ma ramo hae ogweraha xupe kwry Betsaida tet-my omokaneogwa-vy mo ogweraha. 11 Oikwaa-ma ramo jepe kente kwry oho hapykwri. Ogwah-ma ramo hikwi ojogwerohory ogwah-vy Hesu ha-py. Omombeu xupe kwry. Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe omombeu xupe kwry. Ha hasy vae-pe ombogwera meme. 12 Kaaru ete-tama ramo upe doze hemimondo kwry ou onhemoagwve-ma Hesu-gwi. Hei Hesu-pe: Ere ojogweroaty vae-pe toho tet mir-rupi tet jerekwe-rupi gwemiur toheka, oke hagw ave, hei Hesu-pe. Ndaipri mbaeve a-py, hei Hesu-pe. 13 Hae katu hei xupe kwry: Pe jepe peme hemiur kwry xupe kwry, hei. Ndaheti nhane remiur, hei cinco mbojape, moki pira ka mate o, hei. Oroho-ta tipo orojogwa heta hetave hemiur kwry hetave hou hagw, hei oporandu-vy Hesu-pe. Hei ave xupe: Heta eterei oime kente kwry koa-py, hei onhomongeta-vy Hesu-pe. 14 Haimete cinco mil Hesu nhe renduhaty oime upe-py. Upixa-gwi hei hese kwry Heta eterei voi oime kente kwry koa-py hei. Ha Hesu hei: Nahniry, pembogwapy uka katu xupe kwry. Cinqenta o vae ojoypy ypy-py ogwapy hagw, hei gwemimondo kwry-pe. Ojogweroaty mir mir-vy pembogwapy uka xupe kwry, hei xupe kwry. 15 Hae kwry omombeu enterove ogwapy hagw. Ha ogwapypa-ma hikwi. 16 Upi Hesu oipyhy upe cinco mbojape. Moki pira ave oipyhy. Upi hovayva temiur-rehe omboete-vy. Hemimeer-rehe Hesu otima por Nhandejry-pe. Upi ombopopy temiur. Ome me gwemimboe kwry-pe ombogwejy hagw enterove rovagwy-py. 17 Ha enterovete okaru. Hygwyatmba-ma ave hikwi. Upi ombohyru hou vaekwe rembyre. Doze ajaka jevy joty ombohyru hembyre kwry. Hynyhmba.

(Mt 14.13-21; Mc 6.30-44; Jo 6.1-14)

Nde ko Nhandejry rembiporavokwe voi hei Hesu-pe Pedro

omondo jevy onhe Nhandejry-pe. Haenho ombojeupi onhe. Ha hemimboe kwry o ave hendive. Upi oporandu xupe kwry ojekwaa uka hagw. Mbavae tipo hei rae kente kwry xe-rehe? hei oporandu-vy. 19 Hae kwry hei:

18 Hesu

(Mt 16.13-23; Mc 8.27-33)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS9

196

Ne mombeu joavy avypa kuri hikwi. Yma myamyr omano vaekwe ojehexa uka jevy kuri nhande-vy hei joa kuri nde-rehe entero kente kwry, hei xupe. Joo Batista amyr voi ojehexa uka jevy nipo rae o hei vae nde-rehe. Elias amyr ojehexa uka jevy nipo rae o ave hei vae nde-rehe. Myamyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety ojehexa uka jevy nipo rae o hei ave vae nde-rehe, hei xupe. 20 Ha nde katu, mbavae ere xe-rehe? hei ave oporandu-vy xupe kwry. Ha Pedro katu hei: Nde ko Cristo voi, hei xupe. Nde ko Nhandejry rembiporavokwe voi nde, hei xupe Pedro. 21 Hae voi xe. Ani ae katu xe mombeu te kuri avave-pe, hei. Cristo nhane remihaar voi upe vae ani peje te avave-pe xe mombeu-vy, hei xupe kwry. 22 Xe Nhande Rykey tee vae voi ko xe, hei. Tekotev xe ahasa asy aiko-vy. Xe mbojevy-ta judeu ruvixa kwry, pai ruvixa kwry ave, judeu rekomboehaty kwry ave. Upi xe jukase-ta hikwi. Ha xe juka uka-ta joty hikwi. Xe juka-ma rire, mbohapy ry rire aikove jevy-ma vaer, hei ojehegwa omotenonde-vy xupe kwry.

moirse ramo anive ne rakate nde rekove-rehe. Okurusugwasu-rehe omano vaer-rami ae katu eiko nderejapovi hagw erejapose vae. Xe reko-rupi ae ereiko meme hagw. 24 Gwekove-rehe hakate vae ndoiki vaer voi Nhandejry ndive. Ha xe-rehe ha-py gwekove-rehe nopeni vae oikove meme vaer Nhandejry ndive. 25 Ndovali vaer nde-vy ko yvy apy gwive jry ramo ereiko hagw, ne mbae retave tave erereko hagw erepena e Nhandejry-rehe. Ndereiko pori ramo Nhandejry ndive, ndovali ar nde-vy nde rekoha por mo. Hae nde joko-ta gwenda-gwi, hei. 26 Ha kente gwapixa rendapy ogwenot hei hagw, Ajerovia-ma Hesu-rehe hei hagw vae, nohendusi ave xe nhe. Upa-rehe xe ave, xe Nhande Rykey tee vae voi, napena moi ave hese, hei. Xe amano rire aju jevy vaer. Xe puaka resak reheve agwah jevy vaer aju-vy. Xe Ru puaka resak reheve agwah jevy vaer aju-vy. Hembigwi marangatu vae yvy gwigwa vae ndive agwah jevy vaer aju-vy. Ha upixa aju ramo, napena pena moi hese kwry xhegwi ot vaekwe-rehe, hei voi. 27 Anhete ko xe hae-ta nde-vy. O a-py gw nhane pa mygwa ohexa ranhe-ta mbaeixagwa pa oiko vae Nhandejry nhande ruvixar. Ohexa e reheve nomano moi. Ohexa rire mate omano vaer, hei onhemombeu-vy xupe kwry Hesu.

23 Xe

(Mt 10.38-39; 16.24-28; Mc 8.34-9.1; Lc 14.27)

Hesu moirse vae rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

197 Hesu onhomongeta moki ojereropyahu jevy vae ndive

LUCAS9

ave ogweraha omondo hagw onhe Nhandejry-pe. Ogwerojeupi yvyatyrusurehe heraha-vy. 29 Ha Nhandejry ndive onhomongeta jave ojehekoviar-ma oiko-vy Hesu. Ijao imorotgwasu ete vae voi. Nhande resa mbojevy ete hesakgwi ijao. 30 Ha sapya moki vae ojereropyahu jevy vaekwe onhomongeta indive. Moiss, Elias ave 31 ojereropyahu jevy ramo vaekwe ojehexa uka jevy xupe. Nhandejry omoendy por ijere-rehe. Upe reheve ojehexa uka. Hesu ndive onhomongeta jave ojehexa uka. Mbae ojehu vaer-rehe onhomongeta. Hesu ohasa asy vaer Jerusalm-my. Ojuka-tama xupe upe-py. Upa-rehe onhomongeta-ma Hesu ndive upe mokigwa. 32 Ha upe jave Pedro, inhir ndive hapehi eterei-gwi oke hat-ma o-vy. Opy-ma ramo, ohexa Hesu hendy ete reheve. Moki indive onhomongeta vae ave ohexa-ma ave. 33 Ha upi katu upe mokigwa ojei-tama hikwi. Upe jave Pedro hei Hesu-pe: Ipor voi japyta koa-py, mboehry. Ipor ar orojapo-ta pe-my gwar tapyir. Pete nde-vy gwar, pete Moiss pegwar, pete Elias pegwar orojapo-ta, hei Pedro. Onhemondi eterei xugwi ndoikwairy mbae pa hei. 34 Onhe jave omo-ma xupe kwry arai. Oiko jave arai-py onhemondyipa xugwi hexa-vy. 35 Ohendu-ma arai pa-my onhe vae: Hesu xe ray tee, hei. Xe rembiporavo vaekwe, hei. Ejeapysaka por katu inhe-rehe, hei. Inhe-rupi eiko katu, hei xupe kwry Nhandejry. 36 Opa-ma ramo upe vae nhe, ohexa Hesu anho-ma opyta o-vy. Moki indive onhomongeta vaekwe-pe ndohexavi-ma. Upa-rehe Hesu remimboe okirirmba opyta-vy. Ohexa vaekwe avave-pe ndoikwaa ukiry.

28Pete semana rire mbohapy ogweraha gwupive Hesu. Pedro, Joo, Tiago

(Mt 17.1-8; Mc 9.2-8)

Hesu omos imondo-vy anhy

eta ou ohogwait-vy Hesu-pe. 38 Upi ojogweroaty vae pa-my o inhe hat vae: Ajerure-ta nde-vy xe ray-rehe, mboehry. Hae anhomi xe ray. 39 Ha anhy ojepota-ma hese. Ogwereko ramo sapya ombosapuki oity imondovy xupe, hei omombeu Hesu-pe. Onhembohete hat ombojuruyjuipa-ma xupe. Omboheteryri oiko-vy oityha ra. Ndopoi moi voi xugwi, hei. 40 Ajerure rei ne remimboe-pe omos hagw mo imondo-vy. Ndikati omos, hei Hesu-pe ojerure-vy gwary ombogwera hagw. 41 Hesu katu hei: ygwa katu ndojerovii vyteri xe-rehe. Ndogwerovasi gwekoha xe ndive oiko hagw. Ndapyta are moi pene ndive. Ndoroipokwaa movi-tama. Upi hei tvy-pe: Eru katu nde ray xe ha-py.

37Upi ry ambue-ma ramo, ogwejy jevy hikwi yvyatyrusu ri-gwi. Ha heta

(Mt 17.14-21; Mc 9.14-29)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS9
42 Ou-tama

198

ramo nogwah jepiry ramo, anhy oity jevy-ma xupe imondo-vy yvy-py, omboheteryri xupe. Hesu ae ojao-ma anhy-pe: Epoi xugwi. Anive erejepota hese, hei anhy-pe ombogwera hagw kunum-pe. Ombogwera-ma rire hei: Eraha jevy nde ray, hei tvy-pe. 43 Ha entro ohexa vae opondera ndera oiko-vy: Ipuaka tee vae voi nipo Nhandejry rae, hei hikwi hese.

Gwenonde-rupi Hesu omombeu ojejukaha

Ha Hesu rembiapo por ete-rehe opondera-vy oiko jave, Hesu hei gwemimboe kwry-pe: 44 Pejeapysaka por katu ko xe nhe amombeu vaer-rehe pe-my. Ajekwaa uka-tama pe-my. Xe Nhande Rykey tee vae xe mombeu-ta voi xe pyhyhar-pe. Xe pyhy-ta xe reraha-ta kente kwry xe juka hagw, hei. 45 Ha Hesu nhe katu ndoikwai voi. Ojeapysaka rei hikwi ndoikwai inhe. Onhenhomi xugwi, upa-gwi ndoikwai. Ha mbaeve noporandi xupe. Ot eterei oporandu hagw.

(Mt 17.22-23; Mc 9.30-32)

Kivae po Nhandejry ombotuvixave-ta?

onhomongeta onhondive hemimboe kwry: Kivae opyta-ta onhembotuvixave hagw oporandu randu ojupe. Onhembotuvixaseve mo hikwi. 47 Hesu ae katu oikwaa-ma joty mbae-rehe onhepyamongeta hikwi. Upa-rehe oipyhy mit oyke-py omo omombeu hagw xupe kwry hekor. 48 Eremogwah ramo mit xe rry-py, ererovya ramo xupe, xe mogwah ave ar. Xe mogwah ramo katu, eremogwah ave ar xe mbouhare-pe ave, hei. Nonhemboete uki vae-pe Nhandejry ombotuvixa-ta joty imboete-vy, hei.

46 Ha

(Mt 18.1-5; Mc 9.33-37)

Nhande-rehe ndaijaei vae nhane pytygw vae joty hei Hesu


49 Ha Joo katu hei xupe: Orohexa-ma kuri kwimbae omos ramo anhy-pe, mboehry. Omos imondo-vy nde rry-py. Ha upe vae nanhane moiri-gwi oroe xupe Ani eremos te Hesu rry-py oroe kuri xupe, hei Hesu-pe Joo. 50 Ha Hesu katu hei: Ani erejoko te xupe xe nhe-py oiko vae. Nhande-rehe ndaijaei vae nhane pytygw vae joty, hei xupe.

(Mc 9.38-40)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

199

LUCAS9

ogwah-ma hira ojeupi jevy hagw yvy-py. Upe-ma ramo hei gwemimboe kwry-pe: Taha jevy ranhe Jerusalm tet-my, hei. Ohose eterei jevy Jerusalm-my. 52 Omondo gwenonder gw hendive okwa vae. Os-ma oho-vy ohexa hagw Hesu rejupagw. Jerusalm tet rape kua-py rei Samaria yvy pygwa teti-my ogwahse mo. 53 Ha upe pygwa oikwaa-ma ramo Hesu ohose Jerusalm-my, nomogwah moi henonder-rupi oho vae-pe gwet-my. 54 Upa-rehe hemimboe Tiago, Joo ave oporandu Hesu-pe: Mboehry, ereipota tipo oroheni tata yvy-gwi hoa hagw ko tet mygwa ri ohundipa hagw xupe kwry, hei oporandu-vy nomogwah uki-gwi xupe upe pygwa kwry. 55 Hesu ojere ha onhemonhe xupe kwry: Nahni. Ndikati. Ani erejapo vai hese kwry, hei. Ndereikwai vyteri xe ae xe rekoha. 56 Xe Nhande Rykey tee vae aju aresende hagw kente kwry. Nahundisiry avave-pe, hei onhemonhe-vy xupe kwry. Upi ohasa oho-vy teti ambue-py ogwah oho-vy.

51Haimete

Hesu ohose jevy Jerusalm tet-my nhande-rehe ha-py ojejuka uka hagw

Xe moir katu hei Hesu


57Hesu

ndive ojei hikwi. Ha pete vae hei xupe: Oromoir meme-ta mamo ereho ha-py. 58 Hesu ae hei xupe: Mbaeixagwa pa xe amombeuse pe-my. Agwara kwry ogwereko okeha yvyrakwa, gwyra kwry gwaity ogwereko. Ha xe, Nhande Rykey tee vae, ndareki xe rupagw anhemokanegwa hagw, hei oikwaa hagw gwekor. 59 Pete upe-py o vae-pe ae hei: Xe moir katu, hei. Upe vae hei Hesu-pe: Xe reja ranhe ahaar hagw xe ru omano. Upe rire ae-ma aha vaer ne ndive oromoir hagw, hei xupe. 60 Upi: Nahniry. y voi aipota xe moru, hei xupe. Xe moirse e vae ae taimandua ranhe katu omano vaekwe ojaty hagw-rehe, hei. Nde xe moir meme katu, hei. Emoherakw Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe, hei. 61 Upi pete vae hei jevy xupe: Oromoir-ta xe Jry. Taha ranhe tamombeu xe rga ygwa-pe oromoir hagw, hei Hesu-pe. 62 Hesu ae hei xupe: Xe moir katu. Kavaju-py ombaapo vae-rami ani erejapo. Kavaju omboasuru yvy jave ojeapa ramo, ojapo par par oho-vy. Gwapykwe-koty

(Mt 8.18-22; Lc 14.26-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS9, 10

200

orepara-gwi ndohexi gwenonder. Xe-rehe nderejerovia pori ramo kavaju-py ombaapo vae-rami upixa nde rekoha kar kar ar ave. Upixa ramo ou ramo Nhandejry nhande ruvixar nande pya pori vaer ereiko hagw indive, hei xupe. Ani ererepara rei te nde rekokwe-rehe. Xe moir ae katu, hei xupe.

10

rire oiporavo Hesu setenta kwimbae omondo hagw gwenonder. Onhe mombeuhar omondo mok moki tet tet-rupi oho hagw. 2 Arandu nhe temitgwe kythry rehegwa-rami oiporu omombeu hagw xupe kwry hekohar. Hei xupe kwry: Tuvixa eterei voi kokwe ha temitgwe hiaju vaekwe heta eterei o. Upixa ave o heta eterei nohendi vyteri vae Nhandejry nhe. Ha temitgwe kythry ndahetiry. Ndahetiry-gwi ojerure kokwe jry-pe ombohetave hagw ikythar imondo-vy. Upixa ete pe pejerure katu Nhandejry-pe ombohetave hagw onhe mombeuhar omosarambi hagw onhe. 3 Tapeho, hei ave xupe kwry. Xe oromondo-ta y hembiapo vai vaety ha-rupi, hei. Mymba ray jagwarete pa-my oiko vae-rami peiko vaer upe-py. 4 Ani ereraha mbaeve rei nde rupive. Ani ereraha ne mbae ryru. Nde plata ryru ave, ani ereraha te. Nde py rehegwa ave ani ereraha te. Ne rogwait ramo tape-rupi, ani joty erepyta te. 5 Eregwah-ma ramo gapy ereike-ma ramo, ere-ta ga pygwa-pe Nhandejry tane mbopyagwapy por katu ere ar ga pygwa-pe. 6 Upe ga pygwa kwry ojohayhu por ramo, ipyagwapy por vaer. Ha ndojohayhu pori ramo upe pygwa kwry, ojevypa jevy ar nde-vy ne nhe. 7 Pete vae ga-py mate erepyta. Ani erembopopa ga ereho-vy. Ome ar ne remiur, ne mboyu ave ar. Ani nde pyamir te erekaru hagw. Ombaapo vae-pe ohembiu me voi. 8 Tet ambue-py eregwah ereho-vy ramo, ne mogwah por ramo terepyta upe-py. Ne rembiu me rire tereupa mani. 9 Terembogwera hasy vae upe-py okwa vae-pe ha teremombeu mbeu xupe kwry: Hiagw-ma pendhegwi hira Nhandejry oiko hagw nhande ruvixar ere eremombeu-vy, hei Hesu gwemimondor kwry-pe. 10-11 Upi: Eregwah ramo tet ambue-py ha nane mogwah pori ramo, hape heta-rupi teregwata gwata-vy eremombeu-vy. Enhe hat at eremombeu-vy, O xe pyrehe ne ret timbore. Ambovava-ta xe py xe py-gwi hoapa hagw ereikwaa tee hagw Nhandejry nhe nerehendusiha. Ne moagw-ma rae ou-vy Nhandejry nhande ruvixar, ha nerehendusi upe xe remimombeu hesegwa nhe. Upixa-gwi napene arandu poriry pejejavy-vy emombeu xupe kwry, hei. 12 Anhetegwa hae-ta pe-my, Nhandejry ojohu-ta enterova-pe hembiapokwerehe, ha ombohasa asy-ta jehe ojerovia e vae-pe. Hekoha vai eterei vaekwe Sodoma tet mygwa kwry. Upixa-gwi Nhandejry ombohasa asy vaekwe

1Upe

Setenta gwemimboe kwry-pe omondo Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

201

LUCAS10

xupe kwry. Ha koygwa nohendusi ramo ne remimombeu, nohendusi-gwi ombohasa asy eterei vaer xupe kwry. Sodoma tet mygwa ohasa asy vaer, ha upe ne nhe xe rehegwa nohendusi vae ohasa asyve vaer.y
Ovyare vaer Hesu-rehe

rire Hesu omombeu tet ambue-rehe. Pe Corazim tet mygwa kwry apomboasy pe-my. Pehasa asy ete vaer. Pe Betsaida tet mygwa kwry apomboasy pe-my. Pehasa asy vaer. Hexapyr-rupi xe rembiapo por meme pene ret-my ajapo-ma pejerovia hagw mo xe-rehe. Koixagwa hexapyr-rupi xe rembiapo por ramo rae Tiro tet-my, Sidom tet-my, pyae voi ojerovia ar arakae xe-rehe upe pygwa kwry. Omboasy ar arakae gwembiapo vaikwe. Gwekohakwe-rupi ivyare vae ao omonde ar arakae, ivyare vae renda-py ogwapy ar arakae onhehapir-ma voi ar arakae. Tanimbu oipixy ar jehe arakae ojekwaa-vy. Ogwerova ar arakae gwekoha, oiko ar mo arakae Nhandejry reko-rupi. Ndaxe rexi-gwi ndojerovii xe-rehe. Ohexa ramo arakae, pyae ogwerova ar gwekoha arakae. 14 Kente kwry hembiapo apokwe-rehe ojerereko ramo, hembiapo vai vae-pe ombohasa asy vaer Nhandejry. Upe ry ombohasa asy voi ar Tiro tet mygwa-pe, Sidom tet mygwa-pe ave. Ha pe-my ombohasa asyve syve vaer xugwi upe tet mygwa kwry-gwi.z 15 Pe Cafarnaum tet mygwa napenhembojeupi moi Nhandejry renda-py. Ndereho moi yvy-py. Pe-my pene mbogwejy vaer tatagwasu ogwe e vae-py, anhy renda-py peho vaer, hei Hesu omotenonde-vy gwekoha vai-gwi ndogwerovi vae-pe.a 16 Upi hei gwemimondor kwry-pe: Kente ohendu ramo ne nhe, xe nhe ave ohendu-ma vaer. Ha nderehe ijae vae, ijae ave ar xe-rehe. Ha xe-rehe ijae vae, ijae ave ar Nhandejry xe mbouhare-rehe ave ar. Tereho xe renonde-rupi xe nhe eremombeu hagw tet tet-rupi, hei.

13 Upe

(Mt 11.20-24)

17 Ha upi katu omombeu mbeu Hesu nhe rire, ou jevy upe setenta hemimondo vaekwe, Hesu ha-py ogwah jevy ou-vy. Ovya ete reheve ogwah jevy omombeu Hesu-pe: Mboehry, ore nhe-py ossmba ojei-vy anhy hese omenda vaekwe-gwi. Nde rry oroheni ramo, ore nhe-py osmba ojei-vy, hei omombeu Hesu-pe ovya voi. 18 Hae katu:

Hesu ha-py ogwah jevy hemimondo kwry

y a

10.12 Gn 19.24-28 10.15 Is 14.13-15

10.13-14 Is 23.1-18; Ez 26.1-28.26; Jl 3.4-8; Am 1.9-10; Zc 9.2-4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS10

202

Hae voi. Ahexa-ma kuri anhaygwasu Satans hoa-ma yvy-gwi. Overa vae-rami hoa vaekwe. 19 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Xe apombopuaka-ma opambae vai-rehe, anhy-rehe jepe apombopuaka-ma joty. Ndojehu moi pe-my mbaeve ivai vae. Erepyr ramo mbi-rehe erepyr rei vaer joty. Japeusa-rehe ave erepyr rei vaer joty. Xe nhe-py apombopuaka-ma. 20 Anhy kwry ohendu-ma jepe ne nhe, ani erevya joty te uparehe. O iporve vae nde-vy ne mbovya tee hagw. Oiko-ma pete te pende rry yvy-py. Ohai uka vaekwe Nhandejry kwatia-rehe. Pe hei tee voi. Upa-rehe ae voi pe pevya tee katu peiko-vy.

upi katu Hesu-pe ombohory ete Nhe Marangatu tee vae. Ovya eterei-gwi hei: Oromboete voi katu, oromombaegwasu ave xe Ru, yvy-py ereiko vae. Nde ko, yvy Jry voi, nde. Nde ko, yvy Jry ave ko nde. Ne arandu, nde rekoha rehegwa ereikwaa uka gw ne arandu oikwaase vae-pe. Ha onhemoaranduseve vae-pe nderejekwaa uka moiry nde. Eremokanhy uka ne arandu por xugwi. Nonhemoarandusevegwasi vae-pe ae, gw Mit-rami ner aikwaapa hei jehe onhemomix-vy vae-pe erejekwaa uka. Ne remimbota por-rupi erejapo upa. Ne arandu tee vae nde, hei Nhandejry-pe omboete-vy. 22 Upi hei: Xe Ru omo vaekwe opa vae xe pogwy-py. Xe mbopuaka vaekwe hese kwry, hei. Ha xe kwaapaha ndaipri. Xe Ru mate xe kwaapaha. Ha ndaipri ave xe Ru kwaapaha. Xe ae, tary, xe anho mante aikwaapa xupe. Aikwaa ukase ramo ambue vae-pe, hae ave oikwaapa vaer xe Ru-pe, hei Hesu ojekwaa uka-vy xupe kwry. 23 Upi ojere onhe mbegwe hagw gwemimboe kwry-pe. Ovya ete vaer pene rembiexa exa ohexa vae. 24 Hae-ta voi pemy: Yma gware, Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr kwry, mburuvixagwasu amyr kwry ave oipota eterei mo vaekwe ohexa pene rembiexa vae ha ndohexiry. Xe, Nhandejry rembiporavo vae xe rexase eterei mo vaekwe. Ndaxe rexiry. Ohenduse eterei mo ave vaekwe pene remiendu endu vae ha nohendiry. Ha pe pehendu-gwi pevya ete voi peiko-vy, hei Hesu gwemimboe kwry-pe.

21Ha

(Mt 11.25-27; 13.16-17)

Ovya voi oiko-vy Hesu

Kivae tipo ahayhu-ta oporandu Hesu-pe


25 Upi pete judeu rekomboehaty omonhe avyse mo Hesu-pe. Moiss amyr rembihaikwe-rehe omombeu meme upe vae ha hei Hesu-pe:

(Mt 22.34-39; Mc 12.28-31)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

203

LUCAS10

Mbae tipo ajapo-ta opave e hagw xe rekove, mboehry, hei ombojejavy ukase mo-vy. 26 Ha Hesu katu hei: Moiss amyr ohai vaekwe kwatia-rehe jaikwaa hagw Nhandejry remimombeukwe. Nde, eremonhe kwatia nhe kwaa vae ereikwaa-ma rae eremombeu jevy hagw. Mbae tipo eremonhe upe-py? hei Hesu mboehry-pe oporandu-vy. 27 Upi upe mboeha hei jevy Hesu-pe: Ejerovia katu Tup Nhandejry-rehe. Ehayhu xupe nde pyapy gwive. Nde koty gwive ave ehayhu xupe. Ne mandua meme hese hayhu-vy. xupe ehayhu mbaraete ete por katu. Ha Ehayhu katu nde rapixa kwry-pe. Nde ae nde rekoha erejehayhuha-rami ehayhu rei katu xupe kwry hei oikwaa-vy.b 28 Ere por Hesu hei upe mboeha-pe. Upixa erejapo ramo nde rekove opave vaer, hei Hesu xupe. 29 Hei-ma ramo upe Moiss remimombeukwe-rehe mboeha onhemboheko porse mo. Upixa-gwi oporandu jevy Hesu-pe. Kivae-rehe heise xhegwi hiagw vae? Kivae tipo ahayhu-ta? hei. 30 Upi Hesu omombeu xupe kivae jahayhu hagw ojeporiahuvereko vae rehegwa nhe-rami: Pete kwimbae ogwejy oho-vy Jerusalm tet-gwi, hei. Ohose mo Jeric tet-my upe judeu vae. Tape kua-rupi hekoha vai vae oipyhy xupe. Oipea ijao, oinup xupe, ogwerahapa imbae kwry omondapa xugwi. Mbaeve ndoheji xupe. Ogwerahapa imbae kwry xugwi. Ha oinup etereigwi haimete ojuka xupe. Omano-tama ramo oheja xupe tape yke-rehe. 31 Upe rire, oime jave tape yke-rehe ou pai judeu kwry ruvixa pai vae. Ohexa-ma ramo omano-tama vae ohasa rei joty tape yke rovi-rupi oho-vy. Noipytygwi hasy vae-pe. 32 Upixa ave ojapo pai pytygwha ave. Noipytygwi omano-tama vae-pe. Ogwah-ma ramo henda-py, ohexa-ma ramo xupe oikupeo hasy vae-pe oho-vy. 33 Upi pete Samaria pygwa vae ogwah ou-vy tape-rupi. Samaria yvy pygwa judeu kwry-rehe ijae vae jepe, ohexa-ma ramo omano-tama vae-pe, oiporiahuvereko xupe. 34 Hae ae jepe oipytygw judeu vae-pe. Oipohano xupe. Ikutu hagwe-py omo leo, omo ave vinho, ombogwera hagw. Upi ojokwa ave xupe ikutu hagwe. Upe rire ohupi gwenda ri ogweraha hagw ombohupa rga-py. Upe-py onhangareko hese. 35 Komba-ma ramo, oho mombyry e ngatu, upe Samaria pygwa onhomongeta mbohupa rga jry ndive. Hei: Taha xe tape puku-rupi. Mombyryve aha-ta. Ko, moki plata ame-ta nde-vy. Enhangareko por ko hasy vae-rehe xe rekovia enhangareko por hese hei. Ereiporupa ramo ko plata hese erenhangareko-gwi, hetave ame-ta nde-vy. Agwah jevy

10.27 Dt 6.5; Lv 19.18


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS10,11

204

ramo hepyve ramo ame jevy-ta nde-vy. Enhangareko por hese xe rekovia hei mbohupa rga jry-pe, hei Hesu arandu rehegwa nhe mombeu-vy. 36 Upa omombeu rire, Hesu oporandu mboeha-pe: Mbohapy ohexa upe haimete omano vae-pe. Nde-vy ramo kivae tipo onhangareko hese ohayhu vae ramigwa? hei oporandu xupe onhemonhe-vy. 37 Upe oiporiahuvereko xupe vae, hei Hesu-pe. Upixa voi, hei Hesu. Ha nde, nde ave tekotev ereiporiahuvereko kente kwry-pe ave, hei Hesu upe oity vai ukase mo vae-pe.

gwemimboe kwry ndive, ogwah oike-vy teti-my. Ogwah-ma ramo opyta Marta rga-py. Ha ikypyy Maria oime ave hga-py ogwapy o-vy Hesu ha-py ohendu hagw inhe. Ohenduse eterei inhe naimanduavi mbaeve-rehe. 40 Ha tykry katu ojapura pura ombaapo-vy. Hemiur heta ojapo-vy oho ou oho ou. Upi ou Hesu-pe ojapura-vy: Nerepena moi tipo xe-rehe, xe Jry? Xe kypyy xe reja rei. Naxe pytygwiry, hei. Xe ae ajapopa hagw nhane remiur xe reja ou-vy naxe pytygwsi parae, hei okypyry-rehe. Ere xupe xe pytygw hagw, hei Hesu-pe. 41 Ha Hesu hei: Nahniry, hei xupe. Nde erejapura eterei opambae-rehe. Nande pyagwapyvi-ma, hei xupe. 42 Nanhaikotev moi heta mbae-rehe. Pete mate nhaikotevve vae. Ha nde kypyy katu imandua upa-rehe. xupe gwar opa e vaer-rehe imandua, hei Hesu onhemonhe-vy Marta-pe.

38-39Hesu,

Hesu oho Marta kwry rga-py oipohu-vy

11

Koixagwa nhanhomongeta Nhandejry ndive


1Gwemimboe

kwry ndive Hesu oime pete henda-py. Upe jave Hesu omondo mondo onhe Nhandejry-pe. Onhemba-ma rire, pete indive o vae hei xupe ojerure-vy: Ore Jry, emombeu ore-vy orombojeupi kwaa hagw ore nhe Nhandejry-pe, hei. Joo arakae omombeu gwemimboe kwry-pe. Upe vae ramigwa ave, nde emombeu orombojeupi kwaa hagw ore nhe Nhandejry-pe, hei ojerure-vy xupe. Oporandu onheer-rehe. 2 Aipo ramo Hesu hei omombeu-vy: Koixagwa nhane nhe Nhandejry ndive nhanhomongeta por ramo: Ore Ru jae-ta. Tonhemomarangatu kena nde rry. Nde ko ore ruvixa voi. Xe ruvixa ete ko nde, tei enterove nde-vy. 3 Ha y katu eme meme ore-vy y gwar ore remiur, ore remikotev ave eme ore-vy. 4 Ore poriahuvereko katu ore rembiapo vaikwe-rehe anive hagw ne mandua hese. Ore-rehe hembiapo vai vaekwe-pe oroiporiahuverekoha-rami, ore poriahuvereko katu. Ani te ereheja ore rekomboe vai anhy.

(Mt 6.9-15)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

205

LUCAS11

Aipo-rami voi nhanhomongeta Nhandejry ndive, hei xupe kwry. (Mc 11.24-25; Lc 18.1; Rm 12.12; Ef 6.18; 1 Ts 5.17)
Hemikotev-rehe ojerure vae-rami rehegwa nhe

omombeu xupe kwry arandu rehegwa nhe. Hemikotevrehe ojerure rure vae rehegwa nhe-rami omombeu: Nde, ne remikotev-rehe ereho nde rei rga-py. Pyhare mbyte-py ogwah ramo ne mbohupa, ha ndaipri ramo hemiur, ereho nde rei rga-py erejerure-vy hemiur-rehe. Eme xe-vy xe mbohupa hou vaer ere erejerure-vy. Mbohapy mbojape eme xe-vy amongaru hagw xupe. Ogwah kuri xe mbohupa. Ha xe, ndareki hemiur ame vaer ere nde rei-pe. O ramo kixa hei vae nde-vy: Oronhenomba-ma. Mit kwry ndive oronheno-ma. Okepa-ma mit. Ndikati apu aipea hagw ore rok. 8 O ramo aipo-rami hei vae nde-vy, erejerure rure jevy vaer. Nde reigwi jepe nopu moi joty. Erejerure eterei-gwi joty opu vaer ome vaer nde-vy ne remikotev, hei omombeu-vy arandu rehegwa nhe.

5-7Upi

Hesu omombeu gwemiendu kwry ojapo hagw orao

Nhandejry-pe. Ejerure rure katu xupe, ne rembijerure ome vaer nde-vy. Eheka eka katu ndejupe gwar. Ne rembieka katu erejohu vaer. Ok onhemboty vae oipea uka hagw ombota mbota vae-rami, pene kyre katu pejapo hagw orao. Nde-vy oipea-ma vae-rami ok, ohendu vaer Nhandejry pene nhe. 10 Gw ojerure rure vae-pe gwive ome vaer. Gw oheka heka vae gwive ojohu vaer. Gw ombota mbota vae-rami ohaar o-vy vae-pe gwive ojepea vaer. 11 Nde, tvy kwry, ereme mbae por nde ray kwry-pe. Po-rehe ojerure ramo, po rekoviar avave nomei ita gwary-pe. Upixa ave pirarehe ojerure ramo, pira rekoviar avave nomei mbi xupe. 12 Yrygwasu rupia-rehe ojerure ramo, hekoviar avave nomei japeusa xupe. 13 Pe kwry pende rekoha vai ramo jepe, peme kwaa joty ipor por vae pene mitgwe-pe. Ha pende Ru yvy pygwa katu hekoha por tee vae. Upa-gwi ome kwaa porve voi pe pejerure vae-pe. Omohynyh-ta nde pya Nhe Marangatu tee vae. Ojerure vae pya omohynyh-ta.

9Ha xe katu, xe hae-ta pe-my: Upixa vae-rami tekotev erejerure rure

(Mt 7.7-11)

Ndahai Belzebu nhe-py amos anhy kwry hei Hesu

upi katu Hesu omos kwimbae-gwi anhy imondo-vy. Anhy ojepota hese-gwi nainhei, inhenge vae. Anhy os-ma ramo xugwi, onhe jevy-ma. Upa-rehe, Mbaixa po oporombogweraha? hei ojupe opondera-vy Hesu-rehe. 15 Ha gw ipa-my o vae hei rei Hesu-rehe:

14 Ha

(Mt 12.22-30; Mc 3.20-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS11

206

Belzebu ojepota rae hese, Hesu-rehe, hei. Belzebu anhy ruvixa. Upa-gwi Belzebu nhe-py omos anhy imondo-vy, hei rei Hesu-rehe. 16 Ha kente ambue hei ave xupe: Orohexase ne rembiapo por voiha. Nderejapo kwai parae, erejapo kwaa parae. Yvy-gwi hexapyr-rupi orohexase erejapo ramo, hei ave Hesu-pe. Opuakaha oiporu avy ukase mo xupe hikwi. 17 Ha Hesu katu oikwaa-ma ipya-py onhemongeta okwa-vy ramo. Uparehe hei xupe kwry: Ndahai Belzebu nhe-py amos anhy kwry, hei. Mburuvixa reminhangareko kwry ndaijoji ramo, onhorair ramo, ndikatuvi ar oiko por onhondive. Upixa ave ga pygwa kwry ndaijoji ramo, onhorair ramo, ndikatuvi ar oiko por onhondive. 18 Ha anhy ruvixa Satans rei kwry ave ndaijoji ramo rae, onhorair ramo rae ave, ndikatuvi ar rae oiko por rae anhaygwasu gwei ndive. Ndoikovi ar rae gwei kwry-pe mburuvixa. Aipo ramo omos ar mo rae avavegwi anhaygwasu pe anhy ruvixa vae rry-py voi, hei. Ere rei kuri xe-rehe, Belzebu nhe-py omos anhy imondo-vy ere rei kuri xe-rehe. 19 Ha pende rei kwry omos ave anhy imondo-vy. Maer-gwi nderiry Belzebu nhe-py omos anhy imondo-vy nhande rei kwry? Upa ndere moi nde rei-rehe. Nde rei kwry rembiapokwerehe enterove oikwaa ne ak tavyha, ne rembiapo vaiha ave. 20 Ndahai Belzebu nhe-py xe rembiapo. Nhandejry nhe-py voi amos mos imondo-vy anhy kwry, hei. Aipo ramo, xe rekoha-rehe pehexa kwaa ramo rae, Oiko-ma nipo Nhandejry nhande ruvixa ramo rae peje ar rae xe-rehe, hei. 21 Imbaraete vae rehegwa nhe-rami omombeu arandu nhe. Anhyrehe opuakaveha omombeu. Omonda vae ndoikiry imbaraete vae rga-py. Onhangareko voi ombae-rehe. 22 Ogwah-ma ramo imbaraeteve vae ipuaka vaer hese, oipeapa-ma vaer xugwi. Inhemombaraeteha, imbae kwry ogwerahapa ar xugwi ombojao jao ar gwapixa-pe ime-vy. 23 Xe ndive ombaapo e vae, ojoko xe rembiapo. Xe renda-py ogwenogwa e vae, xe renda-gwi omondo mombyry omosarambi-vy, hei Hesu onhemombeu-vy.

Anhy ou jevy gwendagwe-py

hei jevy: Ojepota vaekwe hese os rire, ogwata gwata jevy-ma oiko-vy anhy. Opytuu renda-py oheka eka-vy ojehasa asa y eha renda-rupi. Ha ndotopi gwenagw. Xe rendagwe-py jevy aha-ta, as hagwe-py aha jevy-ta hei ojupe. 25 Ogwah jevy-ma ramo ohexa gwendagwe. Omoatyrmba-ma opya

24 Upi

(Mt 12.43-45)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

207

LUCAS11

kwimbae. Ndaiporivi anhy ipya-py. Gwendagwe ohexa jevy: Ipor voi xe rendagwe hei, Opyta rei hei ojupe kwimbae pya-rehe. ga jry oitypei por rire, omo por jevy imbae kwry omopot-vy. Upixa upe ga jry-rami omopot opya kwimbae rae. Opyta rei xe rendagwe hei anhy ojupe. 26 Upe-ma ramo, oho oheka oirr kwry. Sete anhy ojohu ivaive vae ojhegwi. Ogweru, omoinge jevy gwendagwe-py. Oike rire pe kwimbae reko ivai voi. Are vaekwe pe kwimbae pete anhy ojepota hese ramo, omboheko vai voi xupe. Ha y katu ombohekoha vaive ive, hei Hesu omombeu-vy.

hei jave pete kunha omboaty vae pa-gwi osapuki: Tovya katu nde sy, hei, ne mokambuhare, ne moingohare. Tovya voi katu hei omboete-vy xupe. 28 Hesu katu: Tovyave katu Nhandejry nhe renduha inhe-rupi ogwata vae tovyave xe sy-gwi, hei.

27Upe

Ovya ete vae

Ipuaka ete tee vae Nhandejry hei Hesu

upi katu Hesu omombeu jevy ojogweroaty vae-pe: ygwa heko vai voi Nhandejry-rehe. Inhe ndojaposi-gwi, ndojeroviasi ave xe-rehe. Ne rembiapor avave ndohexi vyteri vae ramigwa erejapo ramo, oroikwaa ar mbaexagwa nde ere rei xe-vy. Upa erehexa hagw ndajapo moi. Pene mandua katu myamyr Jonas rehegwa nhe-rehe. 30 Yma vaekwe Nhandejry omondo myamyr Jonas-pe oho hagw Nnive tet-my. Upe tet mygwa kwry oikwaa hagw ipuaka tee vae voi Nhandejry, Jonas oho upe-py. Ha xe ave, Jonas ramigwa xe mbou ave Nhandejry pende ha-py. Xe Nhande Rykey tee vae voi xe mbou ygwa oikwaa por hagw ipuaka teeha Nhandejry. 31 Hae-ta ave pe-my: Gwenonde-py Nhandejry ombojogweroaty vaer kente kwry pete te ogwereko hagw hembiapokwe-rehe. Upepy koygwa onhemboy ramo ojekwaa hagw hembiapokwe. ygwa onhemboy jave, yma gware kunha mburuvixa Sab tet mygwa onhemboy ave omombeu hagw pene rembiapo vaiha. Upe kunha amyr ou vaekwe amo mombyry ete ko yvy apy gwive ou ohendu hagw mburuvixagwasu Salomo amyr. Ha xe aiko koa-py pene pa-my. Xe tuvixave myamyr Salomo-gwi. Aikwaave xugwi ha napehendusi xe nhe. Upe pene rembiapo vaiha-rehe omombeu vaer upe kunha. 32 Ha yma gware Nnive pygwa kwry opu vaer onhemboy. ygwa omombeu-vy onhemboy vaer Nhandejry renonde-py. Pene rembiapo vaiha omombeu vaer. Hae kwry ohendu-ma vaekwe Jonas remimboe. Inhe ohendu-gwi ogwerova gwekoha vaekwe. Ojerovia-ma vaekwe Nhandejry-rehe. Ha xe aiko koa-py. Xe tuvixave myamyr Jonas-gwi, ha napehendu moi xe nhe, hei onhemombeu-vy.

29Ha

(Mt 12.38-42)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS11

208 Tataendy rehegwa nhe

hei jevy ojogweroaty vae-pe: Nanhamoendi tataendy nhanhomi hagw. Nanhamory mbae ryru gwy-py. Tataendy nhamoendy nhamo hagw hendaty-py ohesape por hagw oike vae-pe. 34 Upixa ave nhande resa. Hesi por ramo nhande resa, jahexa por. Hembipe por-rupi jagwata por. Upixa nde pya por ramo, Nhandejry arandu ohesape nde pya-py hemimbota-rupi ereiko hagw. Ha nde resa hasy ramo, nde resa ivai ramo katu, nande resapysovi-ma. Ndereiko porvi-ma. Pyt-my vrami rei ereiko. Opyta rei ndhegwi Nhandejry arandu. 35 Erepara katu nde pya reko-rehe. Nande pya pori ramo, pyt-my rei vrami ereiko vaer. 36 Nde pya por meme ramo, nde pya vai e reheve erehexa por vaer. Tataendy nde resape porha-rami erehexa por vaer, hei onhemonhe-vy upe pygwa kwry-pe.

33 Upe

(Mt 5.15; 6.22-23)

Hesu onhemonhe fariseu kwry-pe, tekoha mboeha kwry-pe ave

rire Hesu, pete fariseu vae hei xupe: Jaha katu xe rga-py jakaru hagw, hei Hesu-pe. Upixa-gwi oho indive. Ogwah-ma ramo ogwapy okaru hagw. 38 Ha Hesu ndojepohiry okaru hagw judeu kwry ojapoha-rami. Upa-rehe upe fariseu hei ojupe: Maer-gwi ndojepohiry Hesu? Nhande rei kwry ojapoha-rami ndoikiry hei opyapy-py opondera-vy hese. 39-41 Upi Hesu hei xupe: Pe fariseu kwry erejohi ramo copo, nha ave, ijape meme rei mate erejohi. Nderejohiry ipy. Jahexa ramo, Omopot por poku jae mo. Ha neremopot pori joty rae. Ipy ikya vyteri. Upixa ave pe, nde pya kya meme ne rembiapo vai-gwi. Pendejupe gwar peipotave tave. Upixa ave eremonda monda-py ereiko, nane arandu pori. Ndereikwai parae ijapejapoha ipya ave ojapo vaekwe. Hae-ta ko pe-my: Ejepya me kena Nhandejry-pe. Upe rire nde pya potha rexa uka-vy eme iporiahu vae-pe ne remimer. 42 Apomboasy voi pe-my, fariseu kwry. Pehasa asy vaer pe. Nhande rei ojapoha-rami pejapo meme ha Nhandejry remimbota tee nderejapi. Pene mandua por peme hagw pene mbae Nhandejry-pe, ha napene mandui ae peiko por hagw indive, kente kwry ndive ave. Ne rembiapo por-rehe erejerovia eterei. Eremboaty mir mir ne mbae kwry dez o vae meme eremboaty. Ha upe rire ereipea dez-gwi pete ereme vaer Nhandejry-pe. Hembyre opyta vaer nde-vy. Mix mix vae gwive ereme Nhandejry-pe. Ereme iti vae, poh kaagwy pygwa ave, temitgwe nhane remimbojehea vae ereme ave. Upa erejapo ramo ipor. Nhande

37Onhemonhemba

(Mt 23.1-36; Mc 12.38-40)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

209

LUCAS11

rei ojapoha-rami erejapo upe vae mbae ereme meme hagw Nhandejrype. Ove joty erejapo vaer xupe. Tapejogwereko por katu. Tapehayhu rei katu Nhandejry-pe. Upixa mixve vae-rehe pende resari eha-rami ave, pepena katu tuvixave vae-rehe, hei onhemboasy-vy fariseu kwry-rehe. 43 Apomboasy voi pe-my, fariseu kwry. Pehasa asy vaer pe penhemboetese rei-gwi, hei. Ojeporahi haty-rupi ereho penhemboetese rei hagw. Upixa-gwi eregwapyse mburuvixa kwry pa-my ha peho ramo mbaejogwa haty-py ereipota enterove ne mboete rei. 44 Apomboasy voi pe-my, pemohembiapo vai uka kente kwry-pe. Upa-rehe erehasa asy vaer, hei. Pe peikwaa nipori voi judeu kwry ogwata hetekwe renda ri. Ha o omano vaekwe retekwe omo rei itagwy-py hendaty e-py omo. Upi oikwaa e-gwi judeu ogwata ar hiri. Ndoikwai-gwi ojapo vai ar. Ha pe fariseu kwry upixa ave penhomi kente kwry-gwi Nhandejry nhe hiarandurgwe ha upixa pemohembiapo vai uka xupe kwry, hei Hesu onhemonhe-vy. 45 Upa-rehe hei xupe pete teko mboeha: Mboehry, upixa ramo ere vai ore-rehe ave, erenhengi ar mo ore-rehe, hei Hesu-pe ndovyiry-gwi. Ndojohu pori inhegwe. 46 Ha Hesu katu hei: Apomboasy voi pe-my pe Moiss remimombeukwe mboeha kwry, pehasa asy-ta ave. Pene rembiapo vai kente kwry-rehe. Pemombeu ramo Nhandejry nhe, Moiss amyr ohai vaekwe, hasyve nhe pemombeu. Tapeiko ko nhe-rupi peje rei pene renduha kwry-pe. Mbae ipohi eterei ogweraha mo hagwixa pene remimombeukwe oiko xupe kwry. Ha, Tapeiko ko nhe-rupi peje hese. Pe ae ndereiko moi vaer upe ne remimombeukwe-rupi. 47 Pehasa asy-ta ave pene rembiapo vaikwe-rehe. Myamyr kwry pene ramoigwasu kwry ojuka meme vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe. Ha pe katu pemopu itai pemo por hagw ijukapyre rendagwe-py. 48 Upa-rupi pemoru joty hembiapo vai vae kwry-pe. Hembiapo por oiko-vy vaekwe nhane ramoigwasu peje joty pemombeu-vy. Nhandejry nhe omombeu vaety-pe ojuka vaekwe, ha y katu pe pejohu por upe hembiapo vaikwe. 49 Upa-rehe Nhandejry, inharandu tee vae, hei vaekwe: Amondo-ta xupe kwry xe nhe-py omombeu vaety, xe nhe mosarambihaty ave. O ar gw pene rembijuka ukar. O ave ar gw pene remimbohasa asyr hei vaekwe Nhandejry omombeu-vy, hei Hesu onhemonhe-vy xupe kwry. 50-51 Ha hae-ta pe-my, hei. Upa hei vaekwe Nhandejry ombohasa asy hagw ygwa-pe ave. Ymagware inhe-py omombeu vaety kwry jukahare-rehe ombohasa asy-ta ygwa-pe ave. Ymagware Abel amyr gwive Zacarias amyr peve ojuka meme vaekwe Nhandejry nhe mombeuhaty-pe. Zacarias amyr-pe ojuka Nhandejry roka-py.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS11,12

210

Mymba ohapyhaty renda ypy-py onhegwah e haty renonde-py ipa-my oime jave Zacarias amyr, ojuka vaekwe ave xupe. Ha ygwa, Ipor rei hei mo ymagware rembiapokwe-rehe. Upixa-gwi, ymagware rembiapo vaikwe ojohu por-gwi ombohasa asy-ta ave ygwa kwry-pe Nhandejry. 52 Apomboasy voi pe-my, pe Moiss remimombeukwe mboeha kwry. Pevyare vaer. Naipori pende rekoha. Pemonhe rei rei meme Nhandejry nhe. Ndaperoviasi xupe. Ha hese ojeroviase vae-pe ndapeheji ojerovia ave hese peiko-vy. Upa-rehe pehasa asy-ta voi, hei Hesu Moiss amyr remimombeukwe omombeu vae kwry-pe onhe-vy. 53 Hei rire, Hesu os oho-vy upe fariseu rga-gwi. Os rire judeu rekomboehaty kwry, fariseu kwry ave opyta ipoxy hese. Ombojevy jevy inhe. Oporandu opaixagwa-rehe omonhe avy ukase mo hagw hikwi. Oheka heka rei ndotopi hembiapo vaikwe. 54 Inhe-rehe, hembiapo-rehe hembiapo vai ombojase mo hese. Ha ndikati omboja rei hese. Hembiapo por meme mate Hesu.

12

Pene mbotavyse fariseu kwry hei Hesu kente kwry-pe


1Upe jave ojogweroaty aty heta kente. Heta eterei-gwi onhomoanhamba,

(Mt 10.26-33)

opyrmba ojehe. Ha Hesu katu gwemimboe kwry-pe ranhe hei: Ani kena ererovia rei fariseu nhe. Pene mbotavyse. Mbojape mbovuha nhanhomiha-rami opya kyaha omo kwaa, hei. Ani katu upixa ereiko te. 2 Omokanhy vaekwe gwive ojehexa uka jevy joty vaer. Nhane reminhomigwe gwive ojekwaapa joty vaer. 3 Opa ne remimombeukwe nhemi ha-py ere vaekwe, atra-py ohendu endu vaer. Ere mbegwe mbegwe vaekwe nde rga-py omombeu hat hat jevy vaer. Enterove remiendur-rupi omombeu hat hat vaer. Fariseu rekoha-rami ani ereiko te, hei Hesu ohekomboe-vy gwemimboe kwry-pe. 4 Hei ave Hesu: Pe, xe rembiayhu vae kwry, ani erekyhyje rei te. O nhande rete jukahar. Nhane nhegwe-rehe ae ndaipuakiry voi. Ani erekyhyje rei te xugwi. 5 Tup Nhandejry tee-gwi ae erenhemokirir erenhemomir vaer. Hae oipea vaer ndhegwi nde rekove. Ha upe rire oikwaa mamo pa ogwahta ne nhegwe. Hae ipuaka tee vae voi. Oikwaa ne mondo hagw anhy renda-py. Upe nde rekove oipea kwaa vae-gwi mate erenhemomir vaer. 6-7Ani erekyhyje te. Nhandejry pene nhangarekoha voi. Ne mandua katu manimbe-rehe. Mix eterei-gwi yvypry nopeniry hese. Nhavende ramo, mokirehe mixmi nhagana ar. Ndovali voi yvypry-pe. Nhandejry ae onhangareko hese kwry. Hymba tee voi manimbe. Omano ramo pete, hae oikwaa gwymba omano ramoha hese kwry opena-gwi. Ha nde-rehe openave gwembiayhu tee-gwi. Oikwaa voi nde rehegwa. Ne ak ragwe jepe pete te oipapapa-ma gwembiayhu tee-gwi. Upixa-gwi ani erekyhyje te vaer avave-gwi.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

211
8 Ha

LUCAS12

xe katu, hei ave xe Nhande Rykey tee vae. Ere ramo nde rapixa-pe: Hesu reroviaha voi ko xe xe ave hae ar Nhandejry rembigwi yvy pygwa kwry-pe: Xe rembiayhu voi upe vae hae ar nde-rehe. 9 Ha ere ramo Xe ndajerovia moi Hesu-rehe. Xe ndaiko moiry Hesu rembigwi ramo ere ramo, xe ave hae ar Nhandejry rembigwi yvy pygwa kwry-pe: Ndahai voi xe rei upe vae hae ar nde-rehe. 10 Xe ko Nhande Rykey tee vae. Ne rembiapo vai ramo, xe-rehe erenhe rei rei ramo jepe, omboyke-ta joty ndhegwi Nhandejry ne rembiapo vaikwe. Nhandejry Nhe Marangatu tee vae-rehe ae erenhe vai vai ramo nomboyke movi-ta ndhegwi ne rembiapo vaikwe Nhandejry. Nande pya pot movi opa e reheve. 11 Upixa-gwi ou ramo ipoxy vae nde pyhy nde reraha-vy, ani erejapura nde pyapy-py. Nde reraha ramo ojeporahi haty-py, ani erejapura te. Nde reraha ramo mburuvixa renonde-py, mburuvixagwasu renonde-py ave, ani erejapura te ne nher-rehe. Mbae tipo hae vaer? Mbaixa tipo anhe-ta? aipo-rami ani ere rei te nde pyapy-py ereho-vy. 12 Nhe Marangatu tee vae ae ne monhe uka vaer. Ipoxy vae nde reraha jave, Nhe Marangatu tee vae ome vaer nde-vy ne nher, hei Hesu gwemimondo kwry-pe pono ikyhyje oho-vy.c

ojogweroaty vae pa-gwi pete hei Hesu-pe: Mboehry, emombeu xe rykey-pe ombojao jao hagw ore ru amyr mbaekwe. Xe ave aipota xe mbaer, hei Hesu-pe. 14 Aipo ramo Hesu hei xupe: Nahniry. Ndajiry mbaekwe ambojao hagw. Mbaeve nambojao ukiry. Ndahai upear xe aju. 15 Upi hei ave xupe kwry: Pejeapysaka katu ko xe nhe-rehe. Xke, ani ereipota rei rei pende rapixa mbae. Nhane mbae reta reta rei ndahai nhande rekover tee. Mbaeve nderereki ramo jepe, nde pya pot ramo ereiko por vaer, hei onhemonhe-vy xupe kwry. 16 Upi arandu nhe omombeu ojogweroaty vae kwry-pe. Imbae reta vae rehegwa-rami omombeu gwekor: Oime arakae pete imbae reta vae, ijyvy por vae. Ijyvy por-gwi nipo opu por xupe hemitgwe rae. Heta eterei hemitgwe. 17Upixa-gwi hei opyapy-py: Upe xe remitgwe ryrur mix eterei. Heta eterei xe remitgwe. Ndaiji ar xe remitgwe ryru-py. Mbae tipo ajapo-ta? hei opyapy-py. 18 Upi hei ave, Aikwaa-ma ajapo vaer. Aitypa uka-ta upe xe remitgwe ryru kwry. Ambotuvixave-ta xe remitgwe ryrur. Ipyahu vae-py amboyruta xe remitgwe, xe mbae reta ave hei opyapy-py. 19 Avya vaer voi ko

13 Ha

Hesu onhemonhe ombae reta-rehe opena eterei vae-pe

12.11-12 Mt 10.19-20; Mc 13.11; Lc 21.14-15


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS12

212

xe hei. Xe mbae reta reta xe mbovya vaer hei. Nambaapovi ar aiko-vy, heta eterei-ma xe mbae kwry-gwi. Naxe kaneovi-ma vaer hei. Apytuu-ta. Akaru-ta. Opaixagwa ajapo-ta anhembovya hagw hei upe imbae reta vae opyapy-py, hei Hesu omombeu-vy arandu rehegwa nhe. 20 Ha upixa oiko jave upe imbae reta vae, Nhandejry hei xupe: Nde, nane arandu pori voi. Ne rembiereko heta ndovalevi vaer nde-vy. Ko pyhare eremano ete-ma vaer. Ne mbaekwe opyta rei-ta. Nde rekoviare mate oiporu-ta. Ndovali voi ar nde-vy ne mbae reta hei Nhandejry upe ombae reta-rehe opena eterei vae-pe, hei Hesu omombeu-vy arandu rehegwa nhe. 21 Upi hei ave omombeu-vy xupe kwry: Upixa voi ombae reta-rehe opena eterei vae. Ombae reta reta ojupe gwar-rehe mate opena. Ha Nhandejry remimbota-rehe nopeniry. Ojupe gwar nonhongatu moa yvy-py.

Nhandejry onhangareko kente kwry-rehe

omombeu gwemimboe kwry-pe imbae-rehe: Ani erejepyapy te ne remikotevr-rehe. Anive ereporandu randu nde pyapy-py upa-rehe. Maer tipo ajapo-ta xe remiur-rehe? Mbaixa tipo ajapo-ta xe aor-rehe? nipori aipo ere erejepyapy eterei ereiko-vy. 23 Ndahai nhane rembiu-rehe, nhande ao-rehe jaiko por Nhandejry ndive. 24 Ne mandua por katu xopgwasu-rehe. Onhemit e vae upa, omono e vae ave, ojapo e vae gwembiu renagw vae ave, nomongati gwemiur. Nhandejry ae omongaru xupe kwry. Ha kente katu iporve gwyra kwry-gwi. Iporve-gwi onhangareko porve-ta hese kwry Nhandejry. 25-26 Erejepyapy eterei ne remikotev-rehe. Nde ae nande puaki ndjehe. Nde ae ni pete ry nderehupity kwairy nde tujave hagw. Nde ae nande puaki ndjehe. Upixa ramo anive erejepyapy te ne remikotev-rehe, hei Hesu omombeu-vy. 27 Upi hei ave: Tapene mandua katu yvoty nhu mygwa-rehe, okakwaa rei vaerehe. Nombaapi, noipogwiry. Ipor rei o-vy. Hae-ta katu xe, Mburuvixagwasu Salomo amyr ao ipor ete voi vaekwe. Ha ijao-gwi iporve voi yvoty. 28 Ndahiari vae voi yvoty. y katu o, ko ramo ipirupa jevy-ma vaer, ohapy jevy-ma vaer, ndaiporivi jevy-ma vaer. Nhandejry mbae voi yvoty. Onhangareko por ombae-rehe. Ha nde katu, nde ave Nhandejry remimoingo vae voi nde. Yvoty-gwi nde tuvixave xupe. Upixa-gwi onhangareko porve ave nde-rehe Nhandejry. Maer nderejerovii hese? Ejerovia ete katu hese nde pyagwapy hagw. 29 Ani erejapura te ani erevyare te ne remikotev-rehe. Ere rei rei nde pya-py, Mbae tipo ajapo-ta ajohu hagw xe remiur, xe ayu hagw? ere rei nde pyapy-py.

22 Upi

(Mt 6.25-34)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

213

LUCAS12

Ani erejapura eterei te ne remikotev-rehe. 30 Entro kente, Nhandejryrehe ojerovia e vae gwive upa ojapo. Ha nde, ani erejapo haeixagwa. Nhandejry, nde Ru yvy pygwa oikwaa-ma ne remikotev. 31 Nde katu epena meme hese. Hae ne ruvixar. Hemimbota-rehe mate epena. Upixa erejapo meme ramo, hae nde rexakwaa por-ta. Ome-ta nde-vy ne remikotev vae. 32 Upixa-gwi pe, xe rembiayhu kwry ani pejapura rei te. Napende reti ramo jepe, ani pekyhyje rei te. Nhandejry Nhande Ru yvy pygwa pende poravo-ma vaekwe peiko hagw hendive. Pemoir-ma vaer xupe pene ruvixar. 33-34 Upixa-gwi anive ne rakate eterei ne mbae kwry-rehe. Iporve ne rakate Nhandejry remimbota-rehe nde rekoha porr hagw. Upa-rehe evendepa ne mbae kwry hepykwe ereme hagw iporiahu vae kwry-pe. Upixa erejapo nde rekoha porve hagw yvy-py. Hyru-py eremono vae, ne mbae, ndohi ar ne ndive yvy-py. Ndahai upe pygwar ne mbae ko yvy pygwa vae. Nhandejry remimbota-rupi ereiko ramo ae, nde rekoha porr erehupity ar yvy-py. Nde rekoha porr hemimonda e vae, hembiu e vae ave nde ao raso rembiu e vae ave nde rekoha porr. Ne rakateha-rehe erepena pena vaer. Erepytase ar indive. Upixa-gwi iporve nde-vy ne rakate Nhandejry remimbota-rehe, hei Hesu gwemimboe kwry-pe.d

Mburuvixa-pe ohaar vae rehegwa nhe oiporu Hesu


35-37 Upi hei jevy Hesu: Xe raar katu xe Nhande Rykey tee vae agwahha ra. Amombeu-ta pemy mbaixa pa tekotev xe raar mburuvixa-pe ohaar vae rehegwa nhe-rami. O vaekwe imbae reta vae. Oho omenda vae karugwasu ha-py. Ha hembigwi kwry ohaar ar xupe ou jevy hagw. Okua jopyha ndoipeiry. Tataendy nombogwiry. Ohaar tee oiko-vy. Omonhenduha ohaar. Ogwahhaty ohaar sapya ogwah ramogwar oipea hagw ok. Hae-ta katu pe-my: Ovya voi vaer upe ijry-rehe ohaar vae kwry. Ogwah ramo ijry, ogwereko por vaer gw gwembigwi ndokiry vae-pe. 38-40 Avave ndoikwai igwah hagw ry. Pyhare pyte-py parae ogwah-ta, haimete-ma ko jave parae ogwah-ta. Ohaar ar joty oiko-vy hembigwi. Ogwah ramo ijry ndoki vae ovya vaer. Ijry joty ohexakwaa vaer upe gwembigwi haarha-pe. Upe hembigwi haarhixa pe katu tapeiko xe raar-vy, hei Hesu. Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy-ta. Avave ndoikwai agwah hagw ry. Xe raar ar-vy katu peiko kena. Amombeu jevy-ta mbaixa pa tekotev xe raar ga jry nhe-rami, hei Hesu.

(Mt 24.43-44; 25.1-13; Mc 13.35-37; Lc 21.34-35)

12.33 Mt 6.19-21
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS12

214

ga jry oikwaa ramo rae imonda vae ogwah ramoha ry ndoki ar rae haar oiko-vy pono oike imondase vae. Upixa ave pe xe raar-vy peiko katu. Ndereikwai ar xe agwah hagw ry. Tane mandua meme katu xe-rehe. Ogwah-tama parae ere xe-rehe. Upixa xe raar, hei Hesu gwembiayhu kwry-pe.e Pedro hei Hesu-pe oporandu-vy: Kivae-pe eremombeu kuri arandu rehegwa nhe, ore Jry? Ore-vy gwar parae, entro vae pegwar parae? hei oporandu-vy. Ore, ndoroikwairy, hei. 42 Amombeu-ta pe-my tembigwi rekoha rehegwa nhe-rami pehaar hagw peiko-vy, hei. Kivae po hekoha por vae, kivae po hekoha vai ave amombeu-ta pe-my, hei. O vaekwe kwimbae heta hembigwi vae. Mombyry ohose-gwi hei gwembigwi hiarandu vae-pe: Xe mbae-rehe enhangareko katu. Xe rembigwi kwry-rehe eremanda ave. Erembojao jao hagw ereme-vy hemiur kwry xupe gwar hei. Upa hei rire oho oheja gwekoviar ijry. 43 Ogwah jevy-ma ramo otopa jevy gwembigwi-pe. Ovya voi ar upe ijry nhe-rupi omanda por vae ogwah jevy-ma ramo herekwa. 44 Anhetegwa amombeu-ta pe-my: Upe herekwa vae ovya eterei vaer gwembigwi ndive. Ovya-gwi hei vaer xupe: Ipor voi ne rembiapokwe. Avya voi ne rembiapokwe-rehe. Upixa-gwi xe areko vaerehe erenhangareko meme-ta. Aipo hei ar ijry gwembigwi por vae-pe. 45 Ha ndovya moi vaer upe ijry nhe-rupi ndoiki vae, omanda vai vae. Upa, ndoi jave ijry, hei rei ar nipo opyapy-py Hiare-ta voi xe rerekwa. Ha upa-rehe nahembiapo porvi-ma. Tembiapo vai vai ojapo. Onhembosari hembigwi ambue kwry-rehe, kwimbae-pe kunha-pe ave oinup nup oiko-vy. Okaru karu oiko-vy. Okau kau ave oiko-vy. 46 Ha hembiapo vai jave, ojry-rehe naimanduavi jave, ogwah jevy vaer ijry. Ogwereko asy asy ete uka vaer gwembigwi hembiapo vaikwe-rehe. Omo uka vaer upe gwembigwi hembiapo vai vae kwry ha-py. Nhandejry-rehe ndojerovii vae ha-py omondo ar xupe. 47 Hae-ta ave pe-my: Upe ijry remimbota oikwaa-ma jave ojapo e vae ohasa asy asy vaer. Gwembiapo por e-rehe ohasa asy vaer. Ndojaposi-gwi ndojapi. 48 Ha upe ijry remimbota ndoikwai vae hembiapo vai-rehe jepe ndohasa asy etiry vaer joty. Heta ome me rire nhande-vy, hekovia heta ojerure rure ave ar. Hetave tave ome rire, hetave tave ave ojerure rure ar nhande-vy.

41Upi

Tembigwi gwerekwa rekovia opyta vae rehegwa nhe

12.35-40 Mt 24.42-44; Mc 13.32-37; Lc 21.34-36


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

215 Tata-rami aru xe puaka kente kwry-rehe hei Hesu

LUCAS12

hei jevy Hesu: Aju vaekwe ko yvy-py. Tata-rami aru xe puaka kente kwry-rehe. Ambojepotase eterei vae vrami aiko-vy pyae hendy por hagw. 50 Tekotev ae ahasa asy xe aiko-vy ou e mboyve. Ajepyapy hese ahaar-vy. Ahasa asy haar-vy. 51 Pende pya-py penhemongeta rei xe-rehe. Ou ombopyagwapy enterove-pe petexa oiko hagw hikwi. Ou ponove ndaijai ojehe ou-vy peje rei xe-rehe peiko-vy. Ndahairy upa-rehe xe aju. Aju kente kwry ambojao-vy. Ndaijojavi voi vaer kente kwry xe-rehe ha-py. Napetexiry voi vaer. 52 y gwive hei kwry, pete ga gwigwa napetexavi vaer xe moir vae ipa-my o-gwi. Ndaijojaviry ar gwei kwry ndive upixagwi. 53 Tvy ijae vaer gwary-rehe ha tary gwu-rehe. Kunha ijae vaer omemby kunha-rehe ha imemby kunha osy-rehe. Kunha ijae vaer ome sy-rehe. Imena sy ijae vaer omemby rembireko-rehe ave. Napetexi ojohayhu vaer xe-rehe ha-py, hei onhemombeu-vy Hesu.

49Upi

(Mt 10.34-36)

ry-rehe ne arandu voi hei Hesu

ave gwenonde-py ijaty okwa vae-pe: Ygwasu-gwi ou ramo arai oky hagw, Oky-tama nhande-vy peje ramo, oky voi. 55 Yvy aku-gwi ou yvytu haku vai hagw nhande-vy peje ave. Haku vai voi ave. 56 Arai erehexa ramo ereikwaa-ma oky hagw. Yvytu aku nde pete ramo ereikwaa-ma haku vai-ta ave. ry-rehe ne arandu voi. Maer-gwi nane arandu pori Nhandejry rehegwa nhe erehendu hagw. Nde, nde pya kyaha eremo kwaa, maer-gwi nane arandu pori erehexa kwaa hagw xe-rehe. Mbavae-rehe po heise xe rembiapo por ndapeikwai voi. 57 Maer-gwi po nderejehexa kwairy nde rekoha-rehe ne arandu por hagw? hei onhemonhe-vy. 58 O ramo nde-vy ipoxy vae, hei ramo nde-vy: Ne rembiapo vai vaekwe xe-vy. Nerembohekovii xe-vy xe mbae ne rembiporu vaekwe. Uparehe aha-ta mburuvixa-pe oromombeu-vy. Aipo hei ramo nde-vy, ani nde poxy te joty. Enhe mbegwe mbegwe joty xupe. Nde reraha ramo mburuvixa renda-py, tape-rupi erenhe por por joty xupe ponove ipoxy ne ndive. Ereiko por jevy hagw indive embopya por jevy ndejupe. Ipoxy reheve ogwah ramo mburuvixa renda-py, nipori ar voi nde-vy. Ne rembiapo vai-rehe mburuvixa ne mo uka ar preso. Polcia-pe nde pyhy uka vaer, nde reraha uka vaer. 59 Nde, neresvi-ma vaer ne mo hagwe-gwi. Erembohekoviapa ete-ma rire mate, ne mos jevy vaer, hei Hesu.

54 Hei

(Mt 16.2-3; 5.25-26)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS13

216 Ndererovi ramo nde rekoha, eremano vaer

13

jave ogwah Hesu ha-py omombeu xupe: Mburuvixa Pilatos ojuka uka arakae gw galileu kwry-pe. Oime jave Nhandejry-pe ojeporahi haty-py, ojuka xupe kwry. Nhandejry-pe omboete jave gwymba ojuka uka-vy xupe ave ojuka, hei omombeu-vy. 2-3 Upa-rehe Hesu hei xupe kwry: Ani ere te nde pyapy-py: Ojejavy eterei vae-pe mate Nhandejry ombohasa asy onhehundipa ani ere te upa-rehe, hei. Anhete hae-ta nde-vy, ndererovi ramo nde rekoha, sapya ou vaer Nhandejry ne mbohasa asyhar, ne rembiapo vai-rehe eremano vaer, hei onhemonhe-vy xupe kwry. 4-5 Hoa-ma ramo vaekwe upe ga yvate vate vae hry Silo, dezoito omano vaekwe. Hiri hoa-gwi omano joa-ma hikwi. Kxa ani peje te hese kwry: Hembiapo vai eterei vae voi nipo rae. Jerusalm mygwa kwry-gwi nipo rae hembiapo vaive rae. Upa-gwi nipo rae ombohasa asy xupe Nhandejry onhehundipa hagw. Ani peje te aipo-rami hese kwry. Anhete hae-ta nde-vy. Ndererovi ramo nde rekoha, nderejerovii ramo Nhandejry-rehe, nde ave upeixa sapya eremano ar, erenhehundi ar, hei Hesu onhemonhe-vy xupe kwry.

1Upe

upi katu Hesu omombeu arandu nhe figo mta rehegwa nhe-rami. Uvaty mbyte-py kwimbae onhoty vaekwe pete figo yvyrar. Upi hiare rire ou oheka mo ijyva figo. Ha ndojohi. 7Upixa-gwi hei gwembigwi-pe uvaty-rehe onhangareko vae-pe: Ohasa-ma mbohapy roy upe figo mta anhoty hagwe. Hia-rehe aju meme mo. Ndaipri. Ndahiiry joty. O rei-ma. Eity xupe hei gwembigwi-pe. 8 Ha hembigwi hei xupe: Iporve ereheja pete royve xupe hei hembigwi gwerekwa-pe. Ajoo por-ta ijerekwe-rehe. Amohu-ta amoporve yvy ijerekwe-rehe. 9 Pete roy rire jevy hia ramo ipor ar. Ha hia e vyteri ramo katu, aity ar xupe hei gwerekwa-pe. Upe arandu rehegwa nhe, figo yvyra rehegwa-rami omombeu Hesu.

6Ha

Figo mta rehegwa nhe

pytuuha ry-py Hesu oho jevy omombeu ojeporahi hatypy. ogwah kunha ikarap vae. Ojapo-ma dezoito roy ikarapha oiko-vy. Ndahiyvi porvi-ma. Anhy ojepota hese-gwi omokarap xupe. 12 Ha ohexa-ma ramo xupe, Hesu oheni gwenda-py. Upi hei xupe: Kunha, orombogwera-ma nde rasy vaikwe-gwi, 13 hei hese opo omovy. Upe jave opu por-ma kunha. Nhandejry imarangatu tee vae, hei kunha omboete-vy. Nhandejry ombogwerahare-pe omombaegwasu. 14 Upa-rehe ojeporahi haty jry hei ojogweroaty vae kwry-pe:
11Ha

10 Pete

Kunha ikarap vae-pe ombogwera Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

217

LUCAS13

Ani te ereju pytuuha ry-py ne mbogwera uka hagw, hei. ry rei-py katu ereju vaer, hei xupe. Seis ry meme-py nhambaapo meme. Pete ry-py japytuu. Anive ereju pytuuha ry-py ne mbogwera hagw, hei xupe ipoxy-vy. 15 Hesu katu hei xupe: Nde, nde pya kyaha eremo kwaa eterei. Erenhemboete rei ereiko-vy. Ndereikwaa pori Nhandejry nhe, hei. Pytuuha ry-py meme eremboyu ne rymba kwry. Erejora ne rymba vaka, ne rymba mburika ave eremboyu hagw ereraha-vy y rembe-py imboyu-vy, hei. Ndahai tembiapo rei ajapo amboyu-vy ere ereho-vy. ry meme hoyu hagw ndahai hembiapo rei ere. Amboyu hagw ae xe rymba ere. 16 Upixa voi ave ambogwera ar pytuuha ry-py. Kente iporve voi mymba-gwi. Ha ko kunha Abrao remiarirre voi. Ojapo-ma dezoito roy anhaygwasu Satans ndopory xugwi. Omokarap-ma xupe. Ipor voi pytuuha ry-py imbaasy, anhaygwasu remimogwe ajorapa-ma kunhagwi, hei oikwaa ukase-vy huvixa kwry-pe gwembiapo por. 17 Inhegwe ohendu-ma ramo, ot-ma hese ijae vae kwry. Ha enterove ojogweroaty aty vae ogwerovya Hesu rembiapokwe.

Temit mostarda rehegwa nhe-rami arandu nhe

xupe kwry Hesu: Mbaixa aikwaa uka-ta pe-my Nhandejry nhande ruvixaha? Mbaeixagwa nhe aiporu-ta pene moarandu hagw? hei. 19 Ne arandur amombeu-ta temit mostarda rehegwa nhe-rami aiporu-ta, hei. Kwimbae kokwe-py onhot arakae temit. Hry vae mostarda onhot. Mix ete vae mostarda rai. Okakwaa-ma rire ae oiko-ma tuvixa vae yvyra. Hakmby-py gwyra ojeaityvapo-ma, hei Hesu Nhandejry ir hetave tave o vaer rehegwa kwaa uka-vy.

18 Hei

(Mt 13.31-32; Mc 4.30-32)

Mbojape mbovuha rehegwa nhe-rami arandu nhe

hei jevy: Mbaeixagwa nhe aiporu-ta aikwaa uka hagw pe-my Nhandejry nhande ruvixaha? hei. 21 Mbojape mbovuha rehegwa nhe-rami amombeu-ta. Kunha oipyhy hui ojapo hagw mbohapy mbojaper. Ha hui-py omo mo imbovuha. Ijavyte-rupi voi ojeheapa hese. Indive ovu. Ombovupama xupe, hei Hesu, Nhandejry nhe ir hetave tave o vaer rehegwa kwaa uka-vy.

20 Upi

(Mt 13.33-35)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS13

218 Ok poi rehegwa nhe

Ohasa ramo omboe mboe upe pygwa kwry-pe. 23 Upe jave pete oporandu xupe: Mboehry, ndaheti tipo onheresende vaer? hei. 24 Hesu katu arandu nhe omombeu xupe, ok rehegwa nhe-rami. O ok ereike hagw yvy-py. Ipoi vae voi. Hasy peve ohasa vaer. Heta vae ohasase mo pe ok-rupi. Anhetegwa hae-ta nde-vy. Ne kyre re katu erehasa por hagw pe ok-rupi, hei Hesu ombojerovia ukase mo-vy xupe. 25 Upi omombeu jevy Nhandejry rehegwa nhe ga jry rehegwa-rami. ga jry opu omboty hagw gwok. Omboty-ma ramo ndikatuvi-ma ereike koty-py. Ok-my rei erenhe-ta. Eipea ne rok oroike hagw ere rei ar ga jry-pe. Ha upixa ave ere rei ar Nhandejry-pe. Ereipota mo ok oipea-gwi nde-vy. Ndoroikwai voi nde hei ar nde-vy. Ndaikwai xe hei ar nde-rehe. 26 Ha nde katu ere ar, Nde karu rovi tee vaekwe xe. Ne ndive hayu vaety tee vaekwe xe. Xe ret-my xe mboe tee vaekwe ave nde ere ar xupe. 27Hae ae hei ar nde-vy, Xe katu, ndoroikwai voi hei ar nde-vy. Tereho mombyry xhegwi. Nde ne rembiapo vai-gwi ndikati ereike koa-py. Nde-vy ndaipea moi ereike hagw hei ar Nhandejry nde-vy. 28 Upa-rehe erejaheo vaer. Ndaikati ereike-gwi Nhandejry nhande ruvixa oiko hatypy, nde vyare vaer. Ne rami amyr Abrao oiko-ta Nhandejry ndive. Ne rami amyr Isaque ave oiko-ta Nhandejry ndive ave. Ne rami amyr Jac ave oiko-ta Nhandejry ndive ave. Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr kwry ave oiko-ta indive. Hae kwry meme Nhandejry ndive oikopa vaer. Ha nde, mombyry-gwi rei erehexa ar xupe kwry. Ndikati ereike koa-py hei ar Nhandejry nde-vy, hei arandu nhe oiporu-vy xupe kwry. 29 Hae-ta pe-my heta heta judeu e vae omoir-ta Nhandejry gwuvixar-pe. Yvy apy gwive opa yvy arigwa oho-ta ave oiko hagw Nhandejry nhande ruvixa oiko haty-py. Upe-py ogwapy-ta indive yvy-py. 30 Ha heta o y onhemboete uka e vae. Ha yvy-py tuvixa mbae vaer Nhandejry-pe. Heta o ave y onhemboete ukaseve vae. Ha natuvixa mbairy voi vaer Nhandejry-pe, hei xupe kwry Hesu omombeu-vy.

22Hesu ogwata gwata oho-vy Jerusalm-my. Tet-rupi, teti-rupi ohasa oho-vy.

(Mt 7.13-14,21-23; Jo 10.7)

Jerusalm tet mygwa-pe ohayhu Hesu

upe jave gw fariseu kwry ogwah ijukahar omombeu xupe. Nde jukahar ogwah-tama, hei xupe. Ekwa katu. Ekanhy mani xugwi. Herodes, nhande ruvixagwasu nde juka ukase-ma, hei xupe. 32 Hesu ae hei: Xe areve-ta koa-py. Nakanhy moi voi xugwi. Nhandejry oipota-ma ramo mate amano vaer. Ndahai mburuvixa nhe-py amano vaer, hei

31Ha

(Mt 23.37-39)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

219

LUCAS13,14

Hesu. Mbarakajagwasu hembiapo nhemi nhemi ombotavy gwemiur-pe. Upixa ete ne mbotavy meme Herodes, hei Hesu Herodes-rehe. Tereho jevy emombeu xupe xe nhegwe, hei. Ove xe rembiapor ere xupe. Hetave anhy amos-ta, hetave tave ambogwera-ta vyteri ere xupe, hei Hesu omombeu uka-vy. Ko mbue mbue ramo mate ambopa-ta xe rembiapor ere xupe kuri. 33 Aikwaa-ma amanotaha ra ere xupe, hei. y katu, ko ramo ave ahase ha-py aha-ta ere xupe. Ndahai ko tet-my amano vaer. Aha ranhe-ta Jerusalm tet-my amano hagw upe-py ere xupe. Jerusalm tet mygwa meme ojuka Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe ere xupe, hei Hesu omondo onhegwe mburuvixagwasu-pe. 34 Upi hei Jerusalm tet mygwa kwry-rehe: Yma gware y peve erejuka meme Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe. Ombou ramo nde ha-py, erejuka meme xupe. Ita-py erejapi xupe ijuka-vy. Upixa pejapo meme voi pe. Xe aipota voi xe-rehe erejerovia. Xe rembiayhur amboatyse xe ndive xe renda pygwar. Ha nderejeroviasi xe-rehe, hei. Yrygwasu ray kwry ojerovia osy-rehe. Ojohu-tama ramo ivai vae ou, omboaty ipepogwy-py. Hae onhangareko por hese kwry. Ohayhu por gway kwry-pe. Xe ave, yrygwasu-rami, anhangareko porse mo pende-rehe kwry. Ha nderejeroviasi xe-rehe. 35 Pejeapysaka katu, anhete hae-ta nde-vy, aha-tama ko xe, orohejatama. Ava os vae-rami hga-gwi, aha ave ne renda-gwi. Ha ndaxe rexavi-ma vaer. Agwah jevy-ma ramo, xe rexa jevy-ma ramo, ere ar xe-vy: Tande rovasa ete katu Nhandejry. Hae ne mbouha-rupi eregwah ore-vy ere ar xe-vy, hei Hesu onhemombeu-vy xupe kwry.f

14

pytuuha ry-py Hesu oho okaru fariseu rga-py. Fariseu kwry ruvixa upe vae. Ha heta heta kente o hga-py. Orepara para Hesu-rehe o-vy hikwi. Hiypa-ma kwimbae irurupa vae o ave upe-py. Hesu renonde-py o. Ha fariseu kwry, Moiss remimombeukwe mboeha kwry ave ohaar ohexa hagw. Mbavae nipo Hesu ojapo ar, hei ojupe hikwi. Oporombogwerata parae pytuuha ry-py. Ndopytuu tee moi parae gwembiapo-gwi, hei ojupe orepara para jave Hesu-rehe. Upi Hesu hei xupe kwry: Mbavae tipo ipor Nhandejry-pe jajapo hagw pytuuha ry-py? Oipota tipo nhaporombogwera? Oipota tipo ndajaiporiahuvereki hasy vae-pe? Pe nipo pejohu vai rae nhaporombogwera ramo pytuuha ry-py. 4 Ha okirirmba xugwi. Upe-ma ramo ombogwera hasy vae-pe. Upi hei xupe:

1-3 Pete

Irurupa vae-pe ombogwera Hesu

13.35 Sl 118.26
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS14

220

Tereho jevy nde rga-py, hei xupe Hesu. 5 Upi omombeu jevy xupe kwry pytuuha ry rehegwa nhe. Pe kwry, sapya pembaapo ave pytuuha ry-py, hei xupe kwry. Nde ray hoa ramo ygwa-py, ne rymba hoa ramo ave, sapya erenoh jevy ar upe ygwa-gwi. Nderi vaer Nanoh moi pytuuha ry-py aipo ndere moi. Erenoh pyae vaer. 6 Ohendu-ma ramo upa nhe, ndikati ojohu vai.

gw fariseu oheni vaekwe ou heta okaru por hagw. Ha ogwah ramo pete te oiporavo gwenagw ogwapy hagw. Iporve rve vae-py ogwapyse. Upa-rehe Hesu omombeu xupe kwry arandu rehegwa nhe omenda vae rehegwa nhe-rami. Hei: 8-9 Ne reni ramo erekaru hagw omenda vae ha-py, ani erenhembotuvixa eterei eregwapy hagw. Ejehexa uka por katu. Imbotuvixapyr vae renda-py ani eregwapy te. Imbotuvixapyr e-rupi eiko pono ne mbova ga jry nde gwapy ha-gwi. Nipori eregwapy koa-py. Ko vae mburuvixave renda ae ko. Hae ae ogwapy-ta koa-py. Nde, eregwapy mombyryve xhegwi pono hei nde-vy. Aiporami ne mbova ramo nane mbovyi ar. Ne mopu pu ramo ne mot-ma ar. 10 Iporve eregwapy imbotuvixapyr e hagw-rami. Upe-py eregwapy jave ga jry ou ar nde ha-py: Iporve xe ypy pyve eregwapy koa-py erekaru porve ar nde hei ar nde-vy ne mbotuvixave-vy vaer. Upixa ramo ohendu vae ne mbotuvixave vaer enterova-gwi. 11 Hae-ta pe-my, onhembotuvixaseve vaerehe avave nopeniry, ha upe onhemomirve vae-pe katu ombotuvixave vaer. 12 Upa omombeu rire hei gwenoihare-pe: Nde, ereporomongaru porse ramo, ani ereheni nde-vy jevy ne mongaru vaer kwry-pe. Nde rapixa kwry, nde ryvy kwry, nde rykey kwry, nde rei kwry, nde rapixa imbae reta vae kwry ave ani ereheni upe vae kwry mante eremongaru por hagw. Hae kwry ne reni jevy ar ne mohekoviar uka ar. Ha ko yvy-py mate ipor vaer nde-vy. 13-14 Iporve ereporomongaru porse ramo jepe ne mohekoviar e vaerpe joty ereheni. Iporiahu vae kwry, ikarap vae kwry, ogwata e vae kwry, hesapyso e vae kwry ave ereheni vaer eremongaru por hagw xupe kwry. Upe vae kwry ndogwereki mbaeve ne mongaru jevy hagw. Upa erejapo ramo Nhandejry katu nde rovasa por ar yvy-py, hei xupe. Upe ry-py, entro omano vaekwe gwive omoingove jevy vaer ry-py, nde rereko por vaer Nhandejry ne rembiapo porkwe-rehe, hei Hesu omboe-vy.

7Ha

Mbaixa pa oiporavo gwenagw ogwapy hagw rehegwa nhe

15 Pete indive okaru vae ohendu-ma ramo hei xupe: Nhandejry nhande ruvixa oiko haty-py, ovya ete vaer indive okaru ramo.

Kente kwry omongaru uka vae rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

221
16 Ni,

LUCAS14

hei Hesu. Amombeu-ta pe-my Nhandejry ndive oiko vaer rehegwa nhe kente kwry omongaru uka vae rehegwa nhe-rami. Kwimbae ojapo uka heta temiur omongaru por hagw heta kente-pe. Ha omombeu heta vae-pe ou hagw okarugwasu ha-py. 17Ojapopa-ma rire omondo gwembigwi omombeu hagw okaru vaer-pe. Ejo katu, jaha jakaru. Ojapopa-ma nhane remiur, ere xe remiheni-pe hei omondo-vy xupe kwry. 18 Oheni-ma ramo avave ndousi indive. Pete vae hei uka xupe: Yvy ajogwa vaekwe ahexa ranhe-ta hei uka. Ahexa ranhe-ta ndaha moi ranhe. Ani erejohu vai te aha e ramo hei uka jevy xupe. 19 Upi, hemieni ambue vae ave hei uka xupe: Heta xe rymba pyahu ajogwa vaekwe. Tekotev aikwaa nombaapo pori parae, ombaapo por parae. Upa-rehe ndaha moi akaru hagw ne ndive. Ani erejohu vai te, ndahi ramo hei uka jevy xupe. 20 Upi, outro hei uka ave xupe: Amenda-ma kuri. Ndikati aha hei uka ave. 21 Ogwah jevy-ma ramo hembigwi omombeupa gwerekwa-pe. Oikwaa-ma ramo ndovyi voi ijry. Imaeandu-gwi hei gwembigwi-pe Ekwa katu. Tereho hekoviar embou iporiahu vae kwry okaru hagw hei. Tetgwasu-py ekwa ehexa xupe kwry. Tapegwasu rupigwa, tape poi rupigwa embou. Ikarap vae kwry, hesapyso e vae kwry, ogwata e vae kwry ave embou katu okaru hagw hei gwembigwi-pe. 22 Upi oho jevy hembigwi. Ogwerupa ete rire-ma, hei gwerekwape: Aha ambova vaekwe kuri ogwahmba-ma hei. Ajohu vae kwry gwive ogwahmba-ma hei. Nomboaty heti joty. Hendar kwry ner vyteri omohynyhmba hei. 23 Aipo ramo ekwa jevy tape tape-rupi tereho. Erejohu vae gwive erembou hagw henagw-rupi ogwapy hagw. O rei tenda vae nhamohynyh hagw. 24 Anhete hae-ta katu nde-vy: Tenonde-rupi aheni uka vaekwe ndou movi-ma xe rembiu hei ndovyi-gwi hese kwry, hei Hesu arandu nhe omombeu-vy.

Tekotev omoir hagw Hesu-pe

ramo Hesu heta eterei oho ave hapykwri. Upi ojere hei hagw xupe kwry: 26 Xe moirse ramo ndikati xhegwi erehayhuve avave-pe. Nde ru-pe, nde sy-pe, ne rembireko-pe, nde ray kwry-pe, nde rajy kwry-pe, nde rykey kwry-pe, nde ryvy kwry-pe, ne reindy kwry-pe, ne mnape, ne memby kwry-pe, nde ryke kwry-pe, nde kypyy kwry-pe, nde kyvy kwry-pe ave erehayhuve ramo xhegwi ndikati ar xe moir. Xe moirse ramo ndikatuvi ne rakate nde rekove-rehe. 27 Tekotev ereiko okurusugwasu ogweraha vae-rami. Upixa ijukapyrrami ndereikosi ramo ndikati xe moir xe rei tee ramo.

25 Ogwata

(Mt 10.37-38; Mc 8.34; Lc 9.23)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS14,15
28 Amombeu-ta

222

pe-my xe moirse vae rehegwa nhe gwogar omopuse vae rehegwa nhe-rami. Kwimbae omopuse ramo gwogar ijyvate vate vae, opya ndive onhemongeta por ar. O tipo heta xe plata ajapopa hagw? O tipo xe pytygwhar jajapo por hagw? Arekopa tipo ajapopa hagw xe rogar? oporandu ar opyapy-py. 29 Nonhemongeta pori ramo omopu rei ramo gwga mor, entro ohexa vae opuka vaer hese hgar-rehe mo ohexa ramo. 30 Omo mo gwga renagw. Omopu kua kua rei henagwrgwe. Ndojapopi oheja hagw hei vaer onhembohory vaer hga-rehe. Ojapo-ta mo ga oheja jevy gwogargwe hei ar, hei Hesu arandu nhe omombeu. 31 Upi hei jevy: Amombeu jevy-ta pe-my xe moirse vae rehegwa nhe mburuvixagwasu onhorair vae rehegwa nhe-rami. Mburuvixagwasu onhorair-tama ramo mburuvixagwasu ambue ndive, onhemongeta por opyapy ndive soldado kwry-rehe. Dez mil mate ogwereko ramo, ha hese ijae vae hetave ogwereko ramo, vinte mil ogwereko ramo, oporandu ar opyapy-py: Isoldado kwry imbaraeteve tipo xe soldado kwry-gwi? hei ar. Ome-ta tipo aipea imburuvixave ramo oikoha xugwi? oporandu ar opyapy-py. 32 Ha nomei-tama ramo, nonhorairsevi-ma vaer. Gwenonde-rupi omondo ar onhomongeta vae. Ojerure uka-ta upe ipuakave vae-pe oiko por jevy hagw onhondive, hei omombeu arandu nhe. 33 Upixa ave, xe moirse vae tonhemongeta por opya ndive. Nomei voi xe moir kua kua. Gwekove-rehe hakate vae, gwei kwry-rehe hakate vae, ombae-rehe hakate vae naxe moir eti ar oiko-vy, hei xupe kwry oiporavo uka hagw.

Juky rehegwa nhe


34 Upi hei jevy: Amombeu jevy-ta pe-my xe moirse vae rehegwa nhe juky rehegwa nhe-rami. He por juky. Ha ndahi ramo katu, ndikati eremoatyr jevy. 35 Ndovalevi-ma. Yvy pygwar ndovaliry. Ha ne remimombor-ma voi vaer upa, hei. Ne aranduse ramo, ejeapysaka por ko xe nhe-rehe, hei Hesu omombeu-vy xupe kwry.

(Mt 5.13; Mc 9.50)

15

Hesu renda-py plata-py oporombopaga vaety kwry, gw ojejavy vae kwry ave inhe rendu-vy. 2 Ha upa-rehe fariseu kwry, judeu rekomboehaty kwry ave onhe rei rei hese:

1Onhemboja

Hembiapo vai vae ndive Hesu oiko

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

223

LUCAS15

Ka nahiarandiry voi, hei rei hese. Gw ojejavy vae kwry ndive oiko meme okaru ave indive kwry, hei hese ojohu vai-vy hese.
Ovexa kanhygwe rehegwa nhe

Hesu omombeu gw jehe ojerovia vaer rehegwa nhe ovexa kanhygwe rehegwa nhe-rami. 4 Ne rymba ovexa heta ete erereko ramo, cem erereko ramo, erenhangareko hese. Pete okanhy-ma ramo, ereheja upe okanhy e vae kwry anho nhu por-my ereheka heka hagw xupe. 5 Erejohu-ma ramo, Ajohu-ma xe rymba ere vaer. Erehupi vaer xupe nde atiy-rupi ereru hagw ne rymba kanhygwe. Erevya eterei ne rymba erejohu jevy-ma ramo. 6 Eregwah-ma ramo rire nde rga-py ereheni ar enterove-pe jevy ovya ave hagw. Nde rei kwry, nde rapixa kwry ave ereheni ar ovya ave hagw. Ajohu jevy xe rymba okanhy vaekwe aipo ere ar eremombeu-vy xupe kwry erembovya-vy jevy, hei. 7Upixa ave yvy pygwa ovya joa ar. Hembiapo vaikwe vae ogwerova-ma oiko-vy ramo gwekoha ovya joa-ma vaer oiko-vy. Ojejavy vae ojerovia-ma ramo xe-rehe ovya joa-ma vaer yvy pygwa ave. Heta heko por vae ojerovia oikovy ramo xe-rehe ombovya ar yvy pygwa kwry. Ha pete hekoha vai vaekwe ogwerova ramo gwekoha katu, ombovyagwasuve ar xupe kwry, hei Hesu.

3 Upa-rehe

(Mt 18.12-14)

omombeu jevy arandu rehegwa nhe ombae oheka vae rehegwa nhe-rami. Kunha ogwereko arakae dez plata, ovale voi vae. Ha okanhy pete xugwi. Upixa-gwi omohendy tataendy, oitypei por koty-py. Tajohu jevy xe mbae kanhygwe hei. Ndoheji mbaeve gwendagwe-py oitypei oheka-vy. 9 Ojohu-ma ramo oheni kunha kwry-pe ogwerovya jevy vaer. Hapixa kwry, hei kwry hga ypy rupigwa kwry ogwah-ma ramo, omombeu: Ajohu-ma xe plata okanhy vaekwe. Pevya katu xe ndive ajohu jevy-ma xe plata hei xupe kwry. 10 Upixa ave ogwerovya ar Nhandejry hekoha vai vaekwe-pe ogwerova-ma ramo gwekoha. Ovya ar gwembigwi kwry yvy pygwa ndive.

8 Upi

Ombae oheka oiko-vy kunha

omombeu jevy arandu rehegwa nhe taymir okanhy vaekwe rehegwa nhe-rami. Oiko vaekwe kwimbae. Moki tary vae upa. 12 Ha taymir hei gwu-pe: Eme mani xe-vy xe mbaer. y voi eme xe-vy. Nahaarsi eremano rire ae areko hagw ne mbaekwe hei gwu-pe. Iporve ereme xe-vy ereikove reheve hei gwu-pe taymir hereko asy-vy. Upixa-gwi tvy ombojao jao opa ombae. Heta voi ombaekwe ombojao jao gway kwry-pe omemba xupe kwry.

11Hesu

Taymir okanhy vaekwe rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS15
13Upi,

224

ndahiari taymir oho-ma mombyry. Omboatypa ombae gwu mbaekwe ome kuri vae ovendepa oho-vy. Hepykwe ae ogweraha. Mombyry ete oho. Ogwah ramo tet ambue-py ojapo opaixagwa. Omokanhy rei rei ombae repykwe. 14 Omokanhymba-gwi mbaeve ndogwereki, ndaiporivi-ma imbae, ndaiporivi-ma ave imbae repyrrgwe. Iporiahu ete jevy opyta-vy. Ha upe rire, iporiahu ete jave tet ambue pygwa kwry-pe nahenhiry hemitgwe. Upixa-gwi ohasa asy upe tet mygwa. Ndogwerekovi gwemiur-gwi ivareapa upe pygwa. Ha ohasa asyve taymir. Ndaipri tembiu-gwi ohasa asy oiko-vy. 15 Ivareapa eterei-gwi oho upe-py oiko vae-pe ojerure gwemiur-rehe. Ha upe vae omombaapo xupe. Erembaapose ramo, tereho xe yvy nhu-my enhangareko xe rymba kure kwry-rehe, xe rymba kure mongaruha ramo ereiko hagw hei upe pygwa taymir-pe. Ipor. Apyta-ta ne rembigwi ramo hei. 16 Ha hymba kwry-rehe onhangareko jave, taymir ivarea vyteri oikovy. Xe varea hei. Akaruse eterei. Xe varea-gwi hause mo kente rembiu e vae, ko kure rembiu rei-ma hause. Pono xe juka xe varea hause mo ko kure rembiu. Hei-ma ramo ojupe, avave hou vaer nomesi taymir-pe. 17 Upe rire ae imandua jevy gwu-rehe: O heta xe ru rembigwi ombaapo vae. Upe xe ru rga pygwa kwry okaru por. Hembigwi kwry ave okaru por ave. Ndaivarei voi xe ru ndive ombaapo vae kwry. Ha xe, amano-tama xe varea eterei-gwi ko xe yvy e-py aiko-vy hei ojupe. 18 Taha jevy xe ru rga-py. Hae-ta xupe, Ajapo vai vaekwe nde-rehe, aipo hae-ta xupe. Nhandejry-rehe ave ajapo vai vaekwe ave. 19 Ajapo vai eterei-gwi xe at agwah jevy hagw. Xe rembiapo vai eterei nde-rehe, anive, Xe ray, ere xe-rehe. At eterei, Xe ray, ere hagw xe-vy. Aikose eterei ne rembigwi ramo, aipo hae-ta xe ru-pe hei opyapy-py. 20 Hei-ma ramo os upe yvy-gwi ojevy hagw gwu rendapy. Mombyry-gwi ou jevy. Ogwah e jave gwu rga-py, mombyry vyteri gwu rga-gwi ou-vy ohexa-ma xupe tvy. Ohexa-ma ramo, oiporiahuvereko gwaymir-pe. Oripara oho-vy ohogwait hagw gwarype. Ohova pyte pyte xupe. Oiporiahuvereko voi gwary-pe. 21 Aipo ramo taymir hei gwu-pe: Xe rembiapo vai vaekwe nderehe. Xe rembiapo vai vaekwe Nhandejry-rehe ave. Xe rembiapo vai-gwi xe at voi ndhegwi. Anive, Xe ray, ere te xe-vy xe rembiapo vai eterei vaekwe-gwi hei gwu-pe. 22-23 Ani eret te xhegwi. Nde xe ray tee hei. Orohayhu eterei. Avya orohexa-vy hei tvy xupe. Upi hei gwembigwi kwry-pe omanda-vy: Pekwa pyae peru xe ray aor. Eru ao por ete omonde hagw. Ikwyrur eru ikw-rehe omo hagw. Ipy ryrur eru ave omonde hagw. Ipor porve vae eru xe ray pegwar hei. Peru ave vaka ray ikyrave vae pejuka hagw xupe. Heta eta vaka roo jau-ta javya eterei-gwi. 24 Ko xe ray okanhy vaekwe oiko-vy ha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

225

LUCAS15,16

konga ogwah jevy ou-vy. Omano vrami vaekwe ha oikove jevy-ma nipo rae hei hese gwembigwi kwry-pe. Upi onhepyr ogwah ramo ovya joa. 25 Upe jave tay rypykwe oime kokwe-py. Gwga-py ogwah-tama ramo ohendu ombopu vae, ohendu ave ogwahu vae. 26 Ohendu-ma ramo oheni hembigwi oikwaa hagw: Mbavae tipo aipo vae? hei. 27Nde ryvy ogwah kuri. Hesi por ogwah ou-vy. Ovya eterei nde ru. Upixa-gwi ojuka uka vaka ray ikyrave vae hemiur. 28 Aipo ohendu-ma ramo tayrusu ipoxy gwyvry-rehe, ndoikesi gwga-py. Upe-ma ramo tvy os oho-vy ohogwait-vy xupe. Ojerure rure gway rypy-pe oike hagw gwga-py. 29 Upe vae ae hei gwu-pe: Xe katu, xe are-ma ambaapo ne ndive. Are-ma aiko ne nhe-rupi. Ne remimbota mate ajapo aiko-vy. Nera vyteri ereme xe-vy ne rymba mix vae hau vaer xe rapixa kwry ndive. 30 Ha ko ne mbae hundipahare katu ogwah ramo, ne rymba ikyrave vae erejuka xupe. Hembiapo vai vaekwe nde-rehe. Opa mbae ojapo nipo oiko-vy rae kunha vai ndive nipo oiko rae ave ha ogwah ramo, ne rymba ikyrave vae erejuka nipo rae xupe. 31 Hei-ma ramo, tvy hei xupe: Xe ray, nde ko ereiko meme xe ndive. Entro xe mbae gwive ne mbae voi. 32 Tekotev javya konga onhondive. Ko nde ryvy, Omano, hae mo vaekwe hese, oikove te nipo rae. Okanhy vaekwe ha konga ogwah jevy ou-vy. Tekotev nhanhombovya jevy katu hei tvy gwayrusu-pe, hei Hesu, gw ojejavy rire ojehesa rerova uka vae-rehe Nhandejry ovyaha kwaa uka-vy.

16

omombeu jevy doze gwemimboe kwry-pe. Arandu nhe omombeu tembigwi rehegwa nhe-rami. Kwimbae onhangareko uka ombae reta reta pete gwembigwipe. Upe imbae reta vae oiporu uka meme ombae kente kwry-pe ombohekovia hetave hagw xupe. Ha ohekoviar-vy hembigwi-pe ogweru hikwi. Ijry ete nonhangareki voi hese, hembigwi mate ojapo. Upe jave gw oikwaa vae hei imombaapoha-pe: Nonhangareko pori voi ne rembigwi ne mbae-rehe. Ndohekoviar pori nde-vy oiporuruka hagwe hei omombeu-vy. 2 Ha upi katu upe vae oheni uka gwembigwi-pe: Ne rembiapo vai rerakw ahendu kuri. Anhete pa erejapo. Nerembohekovia pori nipo xe mbae aheja nde-vy vaekwe ereiporuruka hagw. Upixa ramo noromombaapo movi hei gwembigwi-pe, hembiapo vai vaekwe-rehe. 3 Ha upi katu hembigwi onhemongeta opyapy-py: Mbavae tipo ajapota? Xe mombaapoha xe mos-ta. Nambaapo movi-ma xupe. Xe kangy eterei ambaapo hat hagw. Ndikatiry ambaapo mbaraete hagw. Ndajoo kwai yvy. At eterei ajerure rure hagw xe remikotev-rehe. Mbavae tipo ajapo-ta aiko por hagw nambaapovi-ma ramo a-py? hei opya-py onhemongeta-vy.

Tembigwi nonhangareko pori gwerekwa mbae-rehe rehegwa nhe


1Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS16
4 Upi

226

hei jevy opya-py: Aikwaa-ma mbae ajapo-ta kente kwry xe moir por hagw, xe mogwah hagw gwga-py hei opyapy-py. 5 Upi omombaapoha mbae oiporu vaekwe oheni. Ogwah ypy vae-pe hei: Mbovy tipo erereve vyteri xe mombaapoha-pe? hei oporandu-vy xupe. 6 Heta nhandy aiporu vaekwe. Cem ryrugwasu-rehe areve voi xupe. Ki, ehai nde kwatia-py mixve ereve hagw. Cinqenta ryrugwasu-rehe erehai hei oreve vae-pe. Ome xupe ikwatia ohai mixve oreve hagw. 7 Upi oporandu kwimbae ambue-pe: Ha nde tipo, mbovy tipo erereve ave nde? hei. Heta trigo aiporu vaekwe. Cem ryrugwasu-rehe areve vyteri ne mombaapoha-pe hei. Ehai mixve nde kwatia-rehe. Oitenta ryrugwasu-rehe mate erehai hei ome-vy xupe ikwatia ohai hagw. 8 Ha upa oikwaa-ma ramo imombaapohare hei hese: Hiarandu nipo rae xe rembigwaikwe xe mbotavy hagw hei gwembigwaikwe-rehe, hei Hesu arandu nhe tembigwi rehegwa nhe-rami omombeu-vy. Ha Hesu hei ave: Hae-ta katu pe-my koygwa pyt mygwa-rami oiko vae hiarandu voi ombovia uka hagw gwapixa-pe. Ha o arakatu pygwa-rami oiko vae, Nhandejry-rehe ojerovia vae, nahiarandu pori gwapixa ndive oiko por hagw. 9 Hae-ta ave pe-my, ani ereiporu rei ne mbae, nde pirapire ave ndejupe gwar anho-rehe. Iporve ereme hemikotev iporiahu vae kwry-pe. Upixa nde pya por reheve ereiporu ramo ne mbae reta, gw ereiporiahuvereko vaekwe ovya jevy vaer ne ndive. Ha eregwah-ma ramo yvy-py ne mogwah por ar. 10 Tereiporu por ne mbae ereiko por hagw. Ndaheti ramo ne mbae, ereiporu kwaa ramo, ipor ar nde-vy. Hetave tave erereko ramo ereiporu kwaa ar upe ne mbae reta voi ave. Nde pya por-gwi ereiporu kwaa ne mbae. Ha ndaheti ramo ne mbae, ndereiporu pori ramo upe ne mbae mbovy, hetave tave erereko ramo, ndereiporu kwai ar upe hetave vae ave. Nande reko pori-gwi ndereiporu kwai ne mbae. 11 Ha nane arandu pori-gwi ndereiporu pori ne mbae ko yvy pygwa. Mbaixa po ereiporu kwaa vaer Nhandejry remimeer? hei Hesu omombeu-vy. 12 Ha ndereiporu pori ramo koa-py ereiporu vae, avave nomei ar ne mbae teer nde-vy. 13 Ndaikati erembaapo mokive-pe. Pete vae-rehe nande ae poriry vaer. Ambue katu erehayhu tee vaer. Pete vae-rehe ne rakateve ar. Ha outro-rehe katu nerepeni ar. Pete vae nhe-rupi mate ereiko ar, hei omombeu-vy. Upixa ave ereiko ramo Nhandejry nhe-py, ndikatuvi erepena eterei ko yvy-rehe oiko vae nde pirapire-rehe. Ne rakate eterei ramo pirapire-rehe, ipuaka vaer nde-rehe. Nerepeni vaer Nhandejry-rehe. Nde kupe-py rei o vae-rami erereko vaer xupe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

227 Fariseu kwry-pe onhemonhe Hesu

LUCAS16

ramo upe nhe fariseu kwry, onhembohory hese. Plata rayhuha hae kwry. Ombae reta rayhuha ave hae kwry. Upixa-gwi Hesu remimombeu-rehe ndovyiry. 15 Upa-gwi Hesu hei xupe kwry: Pe penhemboheko marangatu rei yvypry renonde-py. Peje rei pendejupe Aiko por Nhandejry nhe-py peje mo, pende apu rei pendjehe, pende rerovia rei kente kwry. Nhandejry ae ohexa por nde pyapy-py. Oikwaa-ma katu mbavae-rehe erejerovia ete. Oikwaa-ma ave mbavae-rehe erenhemongeta nde pyapy-py, hei onhemonhe-vy xupe kwry. O heta mbae, heta hembiapo ave ovale e vae voi katu Nhandejry-pe. Ha kente kwry hei rei upe mbae-rehe, Ipor katu hei rei hembiapo-rehe. Ovale voi hei rei hese. Ndoiki petexa Nhandejry ndive-gwi, aipo hei rei hese, hei Hesu onhemonhe-vy. 16 Myamyr ojerovia arakae Nhandejry-rehe. Upixa-gwi oiko por arakae inhe-py. Ohendu meme katu arakae Moiss amyr rembihaikwe. Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr kwry rembihaikwe ave ohendu meme ave arakae. Upa-rehe oikwaa-ma arakae Nhandejry remimbota ojapo hagw, hei. Upe rire ou-ma vaekwe Joo Batista. Ou-tama Nhandejry nhande ruvixar omombeu meme. Upe rire y peve onhemosarambi rambi upe nhe. Ha heta kente ikyre voi omoir hagw Nhandejry-pe. Oikese ha-py pyae ae oike ha-rami ojapura-ma vae-rami omoirse eterei Nhandejry-pe gwuvixar, hei. 17 Hae-ta ave pe-my, ry opa vaer. Yvy ave opa vaer ave. Nhandejry nhe ae Moiss amyr remimombeukwe ndopi vaer. Hei hagwe-rami oikopa peve nonhehekoviar moi voi, hei Hesu.

14 Ohendu-ma

18 Hei ave: Gwembireko-gwi opoi vaekwe omenda jevy ramo ambue kunha-rehe, ojapo vai voi Nhandejry renonde-py. Ha kunha ome oheja vaekwe-rehe omenda vae ojapo vai ave Nhandejry renonde-py, hei Hesu omboe-vy xupe kwry.

(Mt 19.1-12; 5.31-32; Mc 10.11-12)

Mendare rehegwa nhe

19 Upi Hesu omombeu jevy arandu nhe moki kwimbae rehegwa nhe-rami. Oiko vaekwe pete kwimbae imbae reta vae. Hepyve pyve vae ao meme voi katu hae omonde. Ha okaru por por meme ave. 20 Ha hok-my ogweru omo-vy kwimbae iporiahu ete vae. Hry vae Lzaro. Hasy vae voi Lzaro. Ipire aipa vae voi. Ikangy voi hasy ete-gwi. 21 Ha ivarea eterei-gwi ogwapy o-vy upe-py. Ohaar hou vaer mo. Tembiu sururukwe hoa vaekwe hou hagw o upe-py. Onhemohygwyat-vy mo ou ohaar o-vy upe-py. Ha upixa o jave gw jagwa ou ohere xugwi ijai ai.

Moki kwimbae rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS16
22 Upe

228

rire omano Lzaro. Omano ramo Nhandejry rembigwi yvy pygwa ou ogweraha xupe oiko hagw Abrao amyr ndive ogwenogwah xupe heraha-vy Nhandejry renda-py. Upi omano ave upe imbae reta vaekwe ave. Ha omo hetekwe hetekwe rendaty-py. 23 Omano rire-ma oime jave nhane mbohasa asy vae renda-py, ohasa asy-ma voi oiko-vy. Upi oma jave mombyry-kotypy ohexa Lzaro amyr-pe oiko ramo Abrao amyr ndive. 24 Upi osapuki Abrao amyr-pe. Hei Xe poriahuvereko katu, xe ramoigwasu Abrao hei gwamoigwasu-pe. Embou Lzaro xe pytygw uka-vy. Omoakmi hagw jepe xe apek hei. Okw apy omoak hagw y-py omoroys hagw xe apek hei. Aiko asy eterei ko tata rendy-py hei. 25 Upa-rehe Abrao amyr hei xupe: Namondo moi nde ha-py Lzaro hei xupe. Nde, tekotev ne mandua nde rekohagwe-rehe. Eremano e mboyve vaekwe, ereiko ramo yvy ri ne mbae reta-rehe mate erepena vaekwe ereiko-vy. Ha upe-py nde rekoha por vaekwe. y ae katu ereiko asy vaer. Nde rekoha porgwe ndovalevi-ma vaer nde-vy. Erehasa asy-ta voi katu ereiko-vy hei xupe. Ha Lzaro amyr nde ramigwa e vaekwe. Hae oiko ramo vaekwe yvy ri ohasa asy voi vaekwe. y katu hae oiko por-ma hei Abrao amyr imbae reta vaekwe-pe. 26 O ave yvykwagwasu nhane mbyte-py. Koa pygwa ohasase mo upe-py. Ndikati ohasa yvykwagwasu-gwi hei. Ha ndikati ave upe pygwa ohasa ou hagw ore ha-py ave hei Abrao amyr upe imbae reta vaekwe-pe. 27 Aipo ramo hei Abrao amyr-pe, Emondo emogwah uka Lzaro amyr xe ru rga-py hei. 28 Oiko cinco xe ryvy kwry oikove vae. Emondo Lzaro amyr omombeu hagw xupe kwry Nhandejry nhe pono omano rire hae kwry ave ou koa-py, ko ohasa asy hagw-py hei ojerure-vy xupe. 29 Upi Abrao amyr hei xupe: O Nhandejry nhe ohai uka vaekwe. Upa ae mate hae kwry tohendu hei xupe. Nhandejry nhe Moiss amyr rembihaikwe ogwereko nipo rae. Nhandejry nhepy omombeu vaety rembihaikwe ogwereko ave nipo rae. Upa nhe ae katu hae kwry tohendu hei Abrao amyr xupe. 30 Hae hei Nahniry hei jevy. Nde, ereikwaa, upe hembihaikwe rehegwa nhe hae kwry nohendusi voi. Ohexa ramo pete omano vaekwe oikove jevy-ma ramo ae ogwerovia ar inhe. Ogwerova ar gwekoha ave hei ojerure rure-vy. 31 Ndojeroviasi voi nipo rae hikwi hei Abrao amyr xupe. Nohendusi nipo rae Moiss amyr rembihaikwe. Nohendusi nipo rae Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr rembihaikwe ave. Omano vaekwe oikove jevy-ma ramo nohendusi ave ar voi inhe. Nohendusi ete voi Nhandejry nhe hei xupe Abrao amyr. Namondo moi Lzaro amyr upe-py hei ave Abrao amyr, hei Hesu omombeu ramo arandu rehegwa nhe xupe kwry.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

229 Kente-pe ombotavyse vaer rehegwa nhe


1Upi

LUCAS17

17

Hesu hei gwemimboe kwry-pe: O heta kente-pe ombotavy vaer. Ohesa rerova uka vaer xhegwi ombojejavy uka-vy. Amboasy upe imbotavyhar-pe. Ohasa asy eterei vaer. 2 Iporve ar rae jajuka omboe vai e ngatu. Iporve ar rae nhanhapyt nhamo-vy ijajuy-rupi itagwasu-rehe ipohyive hagw. Iporve ar rae nhamombo ygwasu-py omboe vai e ngatu omano pono xe-rehe ojeroviase vae-pe ombotavy rei.

(Mt 18.6-7; Mc 9.42)

ramo nde rapixa xe reroviaha vae jepe nde-rehe hembiapo vai vae, enhemonhe por jevy katu xupe. Ha ohendu-ma ramo ne nhe, Arova-ta xe rekoha xe anhemboasy xe rembiapo vaikwe-rehe nde-vy hei ramo eiporiahuvereko xupe. Anive eremomandua hembiapo vaikwe-rehe. 4 Nde-rehe hembiapo vai meme ramo, ha onhemboasy meme gwembiapo vaikwe-rehe ramo, eiporiahuvereko meme katu xupe. Eiko por rei indive, hei Hesu omombeu-vy hekoha kwryr. 5 Upa-rehe hemimboe kwry hei xupe: Ore pytygw katu orojerovia teeve hagw Nhandejry-rehe, hei onhepytygw ukaseve-vy ojerovia ete hagw.g 6 Erejerovia mixmi-ma ramo Nhandejry-rehe, ome-ta nde-vy ne rembijerure, hei. O temitgwe hry vae mostarda. Mix eterei haimete nomei erehexa hagw. Upe mixgwe vae-gwi os tuvixa vae. Yvyrarami opyta. Upixa ave mixmi jepe erejerovia tee ramo Nhandejry-rehe, Ehapoo eheki ko yvyragwasu ere ramo, ohapoo joty vaer. Erenhot jevy ko yvyragwasu ygwasu-py ere ramo xupe, onhot jevy vaer y-py. Ne rembijerurekwe ojapo-ta Nhandejry, hei xupe kwry. Nde-vy ikatu e vae ojapo vaer nde-vy ne rembijerurekwe, hei Hesu. 7-9 Hei ave xupe kwry: Eremombaapo heta ne rembigwi kokwe-py ombaapo vae. Mymbarehe onhangareko vae ombaapo heta. Ombaapo rire-ma ogwah jevy nde rga-py. Upi ere xupe: Ekwa katu ejapo xe remiur. Eru xe-vy hau vaer, hayu hagw ave. Erekaru por rire ae-ma ere ne rembigwi-pe, Ekaru katu. Avave ndery ombaapo vae-pe: Atima nde-vy ne rembiapo-rehe ndery. Ndery ave, Atima nde-vy xe nhe-rupi erembaapo-gwi ndery. 10 Pe ave, peiko ramo Nhandejry nhe-py, hemimbota meme pete te pejapo ramo, ani peje pendjehe, Xe rembiapo por voi ko xe ani

3Pe xe reroviaha vae kwry, penhangareko por katu pete te pendjehe. O

Nde-rehe hembiapo vai vae ndive eiko por

17.5 Mt 17.20; 21.21; Mc 11.23


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS17

230

peje te pendjehe. Iporve ere Hembigwi por ete ndaiki Nhandejrype. Hemimbotami mate ajapo xupe peje ae katu pendjehe, hei hekohar omombeu gwemimboe kwry-pe. ogwata oho-vy Jerusalm tet-my. Tape puku-rehe oho. Samaria pygwa yvy-rupi oho, Galilia pygwa yvy-rupi ave oho. 12 Oike-tama pete teti-my ou ohogwait mo xupe dez aiai mbaasy vai ogwereko vae. Ipire omboai mbaasy ani eremoagw te mbaasy vai ogwereko vae-pe. Ogwah mo Hesu renda-py. Mombyry jave xugwi opyta. Onhe hat hei-vy: 13 Mboehry Hesu, ore poriahuvereko katu ore mbogwera katu, hei onhe hat-vy. 14 Hesu ohexa-ma ramo xupe kwry hei: Tapeho pejehexa uka pai kwry-pe judeu kwry rekoha-rupi, hei xupe kwry. Ha oho hikwi. Tape-rupi ogwata oho jave okwerapa-ma hikwi. Hesu nhe-py okwerapa-ma.h 15 Oikwaa-ma ramo ikweraha pete ou jevy ohogwait Hesu-pe: Xe mbogwera-ma hexapyr-rupi xe mbogwera-ma, hei. Tonhemomarangatu katu Nhandejry rry. Onhemombaegwasu ete vae Nhandejry, hei. Omboete Nhandejry-pe osapuki-vy ou jave tape-rupi ovya eterei-gwi. 16 Ogwah-ma ramo Hesu-pe onhes henonde-py omboete xupe-vy: Xe Jry, ne rembiapo por eterei. Nde ko ne marangatu tee vae. Atima voi nde-vy xe mbogwera-gwi. hei xupe. Ovya eterei okwera-ma ramo upe Samaria pygwa vae. 17-18 Upi Hesu hei xupe: Ndahai ne anho orombogwera kuri, hei. Enterova-pe voi ambogwera kuri, hei. Ha ne anho mate ereju xe mboete-vy, hei okwera vae-pe. Ha ojogweroaty vae-pe omombeu. Ko samaritano vae mate ou jevy xe mboete-vy. Nhande rei e vae mate ovya parae ambogwera-magwi xupe, hei. Nove ndoiry vae kwry-pe ambogwera ave kuri, hei. 19 Upi hei samaritano vae-pe: Epu katu. Orombogwerapa-ma. Xe-rehe erejerovia-gwi ororesendema, hei xupe Hesu.

11Hesu

Dez mbaasy vai ogwereko vae-pe ombogwera Hesu

Kixa Nhandejry nhande ruvixa ramo


20 Gw fariseu kwry oporandu Hesu-pe: Arakae tipo ojekwaa-ta Nhandejry nhande ruvixar, hei oporandu-vy.

(Mt 24.23-28,37-41)

17.14 Lv 14.1-32
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

231

LUCAS17

Ndahai nhande resa-rupi jahexa Nhandejry nhande ruvixa ramo, hei omombeu-vy xupe kwry. 21 Upa-rehe ndikati ere, A-py ou-ma Nhandejry. A-py ojekwaa-ma huvixar. Ndery ave Upe-py ou-ma. Ojekwaa-ma huvixar upe-py ndery ave, hei Hesu omombeu-vy. Avave ndohexi kipy po oiko. Nhande pyapy-py oiko nhande ruvixar, hei upe fariseu kwry-pe omboe-vy. 22 Upi hei doze gwemimboe kwry-pe: Ou vaer pe-my pete ry xe rexase eterei vaer. Ha xe Nhande Rykey tee vae-rehe peje-ta, Ahexa ngau xupe. Pete ry-rupi ahexa ramo xupe avya vaer peje ar xe-rehe. Ha ndaxe rexa moi-ta vyteri. 23 Ogwah-ma koa-py hei rei vaer xe-rehe. Ijapu rei vaer xe-rehe. Ogwah-ma upe henda-py hei rei vaer xe-rehe ijapu vae. Ani erejerovia te hese kwry. Ani te ereho xe reka-vy ave. 24 Agwah ramo xe, Nhande Rykey tee vae, enterove oikwaa-ta, ohexa-ta xe gwah ramo. Hae-ta pe-my: Omohembipepa aragwaju-rami vaer pe-my agwah-ma ramo. Xe rexapa vaer. 25 Ahasa asy ranhe-ta. ygwa xe joko-ta ijae-ta xe-rehe. 26 Xe Nhande Rykey tee vae agwah jevy ramo, yma gware-pe ojehu hagwe-rami ave, ojehu jevy vaer. Oikove vyteri jave No amyr 27gw kente kwry oiko rei arakae. Okaru, oyu, omenda ave, ome gwajry omenda hagw ave. Upixa rei okwa arakae hikwi. Nhandejry-rehe katu nopeniry arakae hikwi. Upi No oike okanoagwasu-py. Oike rire-ma, pyae oky arakae. Tuvixa oky. Yvu mbovu-vy arakae oky. Ha onhehundipa oike e vaekwe gwive. 28 Upixa ave ojehu arakae myamyr Sodoma tet mygwa kwry-pe. Oiko-ma jave L amyr upe pygwa kwry oiko rei ave arakae. Okaru, oyu rei, ojogwa ombaer, ovende ave ombaekwe, kokwe ojaty, gwogar omopu ave. Upixa rei okwa arakae. 29 Upi L os arakae tet-gwi oho-vy. Osha ry-py hoa tata yvy-gwi ohapy hagw arakae tet mygwa. Ikui sayju vae hoa-ma arakae ohapy hasyve hagw tet mygwa kwry ohundipa hagw. 30 Upixa oiko-ta ave agwah jevy ramo. Xe, Nhande Rykey tee vae agwah jevy-ta. 31 Agwahha ry ramo xe-rehe mate pepena vaer. Agwah jave ereime ramo ga ri, ani te ereike koty-py mbaeve ereraha hagw. Ereime ramo kokwe-py, ani erejevy nde rga-py. 32 Ne mandua jevy katu L amyr rembireko-rehe. Ojevyse mo onhehundi-ma vaekwe. 33 Gwekove-rehe hakate vae katu, onhehundipa ete vaer. Ndohi vaer Nhandejry renda-py. Ha xhegwi gwekove-rehe nopeni vae, ohekoviar ar hekove xupe. Oresende-ta xupe Nhandejry. 34 Hae-ta ave pe-my: Pyhare-py agwah jevy ramo, moki vae oke jave koty-py. Pete vae-pe Nhandejry ogweraha vaer. Inhirgwe-pe katu oheja vaer. 35 Moki kunha huir ojoso vae oime jave agwah ramo, pete vae-pe Nhandejry ogweraha vaer. Inhirgwe-pe oheja vaer. 36 Moki oime jave kokwe-py agwah ramo, pete vae-pe ogweraha vaer. Inhirgwe-pe oheja vaer, hei omboe-vy doze gwemimboe kwry-pe. 37 Upa-rehe oporandu xupe:

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS17, 18

232

Mamo tipo oiko vaer upa, ore Jry, hei xupe. Upi Hesu hei xupe kwry: Anhete voi o ramo hetekwe, yruvu kwry ogwejy katu ete ar hou hagw. Anheteve hae-ta nde-vy: Oikopa-ma ramo xe remimombeu, aju jevy-ma vaer, hei Hesu omombeu-vy gwemimboe kwry-pe.

18

Hesu hei gwemimboe kwry-pe: Tapembojeupi meme katu pene nhe Nhandejry-pe peiko-vy. Ani ne ate te ne nhe erembojeupi-vy, hei. Upi arandu nhe omombeu xupe kwry. Tembirekokwe rehegwa nhe-rami omombeu. 2 Mburuvixa ipya vai vae o vaekwe pete tet-my. Ndojerovii Nhandejryrehe nopeni hese. Ojupe gwar mate ojapo. Ndojapiry mbaeve avave pegwar. 3 Ha pete tembirekokwe upe pygwa vae oho meme mburuvixa rendapy. Ojerure rure rei xupe ohepy hagw imbohasa asyhare-pe. Ha ndojapi inhe. 4-5 Ijerureha ndojapiry xupe. Are ohendu hendu rei kunha nhe. Upi hei opyapy-py: Xe mokaneo eterei ko tembirekokwe nhe. Upagwi ajapo-ta inhe. Ndahai pono xe mbohasa asy Nhandejry. Napeni hese. Ndahai ave pono onhe vai hagw avave xe-rehe. Xe napeniry avave-rehe aiko-vy. Pono xe toryvave ajapo-ta xupe inhe, aipytygw-ta xupe hei mburuvixa kunha-rehe, hei Hesu omombeu ramo arandu nhe. 6 Upi heive xupe kwry: Hae-ta pe-my: Upe mburuvixa ipya vai jepe hembiapo por nainhatei vae-pe. Hembijerure ojapo voi xupe. 7 Ha Nhandejry katu ipya por ete nhane ndive. Gwembiporavo-pe oiporiahuvereko meme. Oipytygw-ta xupe, omondo mondo xupe onhe vae-pe oipytygw. Ohendu voi inhe. Ani ere te, Hiare eterei Nhandejry xe rembijerure ojapo hagw. Omondo mondo xupe onhe vae-pe oipytygw. Ani ave ere te, Xe nhe nohendi parae ohendu parae Nhandejry ani ere te Nhandejry-rehe, hei Hesu omombeu-vy. Ereikokwe-vy joty ani ne ate te eremondo hagw ne nhe xupe. ry-py, pyhare-py ave eremondo mondo ne nhe xupe. Nde poriahuvereko-ta ne rembijerure ojapo-ta nde-vy. 8 Ndahiari ne pytygw hagw nde hese erejerovia vae, hei. Xe ko Nhande Rykey tee vae. Agwah jevy ramo, ndaheti ar voi nipo rae upixa ojerure rure vae xe raar vaer. Ani katu ne ate eterei ereiko-vy. Emondo mondo katu ne nhe Nhandejry-pe, hei Hesu omombeu-vy.

1Upi

Tembirekokwe ojerure rure vae rehegwa nhe

Hesu omombeu jevy ojogweroaty vae-pe. Upe-py o onhemboete rei vae kwry. O ave gwapixa-rehe onhe rei rei vae kwry. Upa-rehe Hesu onhemonhe xupe kwry. Arandu nhe oiporu
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

9Upi

Moki kwimbae ombojeupi onhe Nhandejry-pe rehegwa nhe

233

LUCAS18

omombeu hagw mbaeixagwa pya jareko nhambojeupi ramo nhane nhe Nhandejry-pe. Moki kwimbae rehegwa nhe-rami omombeu. 10 Moki kwimbae oho ojeporahi haty-py ojapo hagw orao. Pete fariseu vae, outro plata-py nhane mbopaga vaety. 11 Ha omondo hagw onhe Nhandejry-pe upe fariseu vae onhemboy. Ipyapypy ae onhemongeta. Onhembotuvixa eterei-gwi onhenoh por mo Nhandejry-pe. Tup xe Jry hei onhemongeta-vy. Avya ete xe rekoha-rehe hei mo. Ambue kwry-rami ndaiki voi xe hei. Imonda e vae xe. Hekoha vai e vae ave xe. Namenda mendi kunha ambue-rehe ave aiko-vy. Naxe rembiapo vary voi avave-rehe hei mo. Avya eterei. Xe ndaiki voi ko plata-py oporombopaga vaety rekoha-rami hei onhembotuvixa-vy. Xe rembiapo por voi aiko-vy hei. 12 Ha nde-rehe ajerovia-gwi pete te semana moki ry meme ahasa asy karu e reheve aiko-vy hei. Xe areko vae aipapa meme dez-gwi aipea pete ame nde-vy gwar hei omondo-vy onhe Nhandejry-pe onhenoh por hagw mo xupe, hei Hesu omombeu-vy. 13 Ha upe oporombopaga vaety ot oike hagw ojeporahi haty-py. Mombyry-rupi rei oiko. Noma mai voi oiko-vy ot eterei-gwi. Ndojeesaupry ojaheo voi o-vy onhemboasy-vy Xe ko xe pya vai voi aiko-vy hoe-vy has. Tup, xe Jry hei, Xe poriahuvereko katu hei onhemboasy-vy xupe. Xe rembiapo vai eterei voi aiko-vy hei onhemboasy-vy, hei Hesu omombeu-vy. 14 Ha hei ave Hesu: Hae-ta katu xe: Onhemboasy vae-gwi omboyke voi-ma hembiapo vaikwe Nhandejry. Ohendu voi inhe. Ipya pot-vy oho jevy gwga-py. Ha upe fariseu vae-gwi hembiapo vaikwe nomboyke moi voi onhenoh porse mo xupe-gwi, hei Hesu arandu nhe oiporu-vy. Upi hei jevy. Anhete hae-ta pe-my: Onhemboeteseve vae-rehe avave nopeni ar, ha onhemomir vae-pe ae katu omboete vaer, hei Hesu omombeu-vy.

ave okwa-vy Hesu renda-py mitgwe Hesu omo hagw opo mit kwry-rehe ohovasa hagw. Ha hemimboe kwry ohexa-ma ramo, hakate Hesu-rehe. Ani ereru Hesu ha-py mit mix mix vae, hei ojoko-vy. 16 Ha Hesu katu hei: Eheja katu tou miti gwive xe renda-py. Ani erejoko te. Miti reko mir vrami vae meme omoir-ta Nhandejry gwuvixar-pe, hei omombeu-vy. 17 Anhete ko hae-ta pe-my. Nhandejry oiko ha-rupi huvixa ramo ndaipri-ta onhembotuvixave vae. Onhemohekomirve vae ae omoir-ta xupe, hei Hesu omombeu-vy.

15 Ogweru

(Mt 19.13-15; Mc 10.13-16)

Mitgwe-pe Hesu ohovasa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS18

234 Imbae reta vae onhomongeta Hesu ndive

mburuvixa oporandu Hesu-pe: Mboehry, nde reko por vae. Mbae tipo ajapo-ta xe aikove hagw Nhandejry ndive apave reheve? hei oporandu-vy Hesu-pe. 19 Ne mandua por katu ne nhegwe-rehe, hei xupe Hesu. Nde reko por vae ere kuri xe-rehe. Nhandejry, hae anho mante heko por tee vae, hei Hesu xupe. 20 Ereikwaa-ma Nhandejry omombeu vaekwe nhande rekor, hei ave Hesu. Ani ereiko te ambue mbue ndive, hei. Ani ereporojuka te. Ani eremonda te. Ani nde apu te avave-rehe. Emboete katu nde ru, nde sy ave. Upixa omombeu vaekwe Nhandejry nde rekor, hei xupe Hesu.i 21 Xe mit ramogware y peve upa nhe namokanhi, hei. Ahendu vyteri aiko-vy xe, hei Hesu-pe. 22 Ohendu-ma ramo, Hesu hei xupe: Pete o vae nderejapi vyteri, hei xupe. Erereko vae gwive evendepa katu. Hepykwe ae eru ememba iporiahu vae kwry-pe. Upixa erejapo ramo, nde rekoha porr erereko ar yvy-py. Upe rire eju katu xe moir, hei xupe Hesu. 23 Ohendu-ma ramo inhe ndovyavi-ma. Ipya reraha eterei ombae reta reta-rehe.

18 Pete

(Mt 19.16-22; Mc 10.17-22)

Hasy eterei opambae ogwereko vae oiko hagw Nhandejry mburuvixa ramo oiko ha-rupi

Hesu oma hese. Oikwaa-ma ndovyavi-ma upe vae. Upixa-gwi hei onhondive o vae-pe: Hasy peve opambae ogwereko vae omoir hagw Nhandejry gwuvixar-pe, hei. 25 Hasy eterei nhambohasa kaijugwasu kwa-rupi mymbagwasu camelo, ndaijasiry. Ha hasyve imbae reta vae omoir hagw Nhandejry gwuvixar-pe, hei. 26 Ha ohendu vae kwry hei: Kivae onheresende-ta, aipo ramo? Hasy eterei nipo nhanheresende hagw rae, hei. 27 Ha Hesu katu hei: Pe-my hasy eterei vae ndahasy moi Tup Nhandejry-pe. Hae anho mante ne resende vaer, hei. 28 Ha upi katu hei xupe Pedro: Ore niko orogwereko vae gwive orohejapa oroju-vy oromoir hagw, hei Hesu-pe.

24 Ha

(Mt 19.23-30; Mc 10.23-31)

18.20 x 20.12-16
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

235
29Anhete

LUCAS18

ko xe hae-ta nde-vy, hei xupe Hesu. Xe moir hagw gwga, gwga pygwa ave oheja vae hetave ojohu vaer gwembiejare rekoviar. Gwembireko, gwykery, gwyvry, gweindry, gwary, gwajry, omna, omembry, gwykry, okypyy kwry, okyvry, gwu, osy oheja ramo omoir hagw Nhandejry gwuvixar-pe, 30 hetave tave ome vaer xupe Nhandejry. Ohexakwaa rei vaer xupe koy, ha yvy opama rire oikove meme vaer Nhandejry ndive opave reheve, hei Hesu.

Omanotaha omombeu Hesu

Jaha jaiko-vy Jerusalm tet-my. Ha xe Nhande Rykey tee vae ahasa asy-ta upe-py, hei. Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry omohenonde vaekwe ihai-vy mbae pa ojehu-ta xe-vy. Upe ohai vaekwe xe rehegwa y ojapopa-ta, hei. 32 Xe pyhy-ta xe reraha judeu e vae kwry-pe. Onhembohory-ta xe-rehe, xe rereko asy-ta ave, onygw-ta ave xe-rehe. 33 Xe mbopi rire xe juka-ta. Mbohapy rypy anhemoingove jevy-ma vaer, hei gwemimboe kwry anho-pe onhemombeu-vy Hesu. 34 Ha hemimboe kwry nohendu kwai voi Hesu nhe. Ojeapysaka rei hikwi. Onhenhomi voi xugwi kwry pono oikwaa heise vae.

31Upi oheni jevy gw doze gwemimboe xupe kwry anho omombeu hagw.

(Mt 20.17-19; Mc 10.32-34)

Jeric tet mygwa hesapyso e vae-pe ombogwera Hesu

Jeric tet-my. Hiagw-ma o ramo tet hesapyso e vae ogwapy o-vy tapegwasu rembey-py. Ombae repyr-rehe ojerure ovy. 36 Ha Hesu ndive ojogweroaty vae ohasa ojei-vy tape-rupi. Ohendu ramo ijayvu, oporandu ohexa vae-pe: Mbavae tipo ojapo ojei-vy? hei hese. 37 Hesu Nazar pygwa ohasa ojei-vy, hei xupe. 38 Ohendu-ma ramo, onhe hat oheni-vy: Hesu, Davi remiarirre, xe poriahuvereko katu, hei. 39 Henonde-rupi ohasa vae inhe ojoko mo xugwi: Ekirir katu, hei xupe omongirirse mo-vy xupe. Hae katu hatve tve joty osapuki o-vy: Xe poriahuvereko katu, Davi remiarirkwe, hei joty. 40 Upi opyta-ma Hesu. Eru xupe, hei. Ou-ma ramo oporandu xupe Hesu: 41 Mbavae tipo ereipota xe ajapo hagw nde-rehe? hei hesapyso e vae-pe ijeroviaha ojekwaa uka hagw. Eme xe resar xe-vy, mboehry, hei.

35 Ogwah-tama

(Mt 20.29-34; Mc 10.46-52)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS18,19
42 Ema.

236

Nde resapyso-ma ngatu, hei. Xe-rehe erejerovia-gwi erekwera-ma, hei. 43 Onhe jave okwera-ma. Okwera-ma ramo, omoir-ma xupe oho-vy. Omboete ete Nhandejry-pe oho-vy Hesu rapykwri. Ha upe pygwa o vae gwive, upa ohexa vae gwive, Nhandejry-pe omombaegwasu ete voi.

19

Hesu Jeric tet-my. Ohasa oho-vy tet-rupi. 2-3 Ha pete mburuvixa ohexase eterei Hesu-pe. Pirapire-py nhane mbopaga vaety kwry-pe mburuvixa upa. Imbae reta vae. Ikarape vae. Hry vae Zaqueu. Ikarape-gwi ndikati ohexa kente ri-rupi Hesu-pe. Heta eterei ojogweroaty vae ogweroajere Hesu-pe omanha manha hese-vy. 4 Upi Hesu oho hagw-rupi oho yvyra-rehe ojeupi Zaqueu. Oripara oho-vy yvate ojeupi o-vy ohexa hagw Hesu-pe. 5 Ogwah-ma ramo Hesu upe yvyra gwy-py, opyta. Orepara yvate-koty oma Zaqueu-rehe. Zaqueu, egwejy. Pyae egwejy. Aha-ta nde rga-py, hei xupe. 6 Pyae ogwejy oho ohogwait Hesu-pe. Ovya eterei Zaqueu. Hei Hesu-pe: Jaha katu, hei. Pyae oho indive. 7 Hexahry ndojohu pori. Ojohu vaipa voi. Onhe vai vai Hesu-rehe. Hesu omoir rei opaixagwa vae-pe. Ojejavy vaety jepe, Hesu katu omoir joty xupe, hei hese ojohu vai-vy. 8 Ha upe rire, ogwah-ma rire, hga-py o-ma rire, Zaqueu hei: Xe Jry, arova katu xe rekoha, hei xupe. Iporiahu vae kwry-pe ameta heta xe mbaekwe. Ambojao jao-ta xe rembierekokwe. Ame-ta iporiahu vae kwry-pe. Ha xe rembiapo vaikwe-gwi heta voi xe pirapire, hei. Pete vae-rehe areko ramo xe rembiapo vai-rupi ahekoviar-ta ameve-ta voi. Ijarykwe-pe irundy voi ame-ta hekovia. Arova-ta ave xe rekoha, hei Hesu-pe. 9 Upe-ma ramo Hesu hei: y eremoir-ma Nhandejry nde ruvixa-pe. Omboyke-ma ndhegwi ne rembiapo vaikwe. Ne resende-ma. AArao remiarirre voi ko nde. 10 Xe, Nhande Rykey tee vae agwah-ma aju-vy aheka Nhandejry-gwi mombyry oiko vae-pe aresende hagw.

1Ogwah-ma

Zaqueu rehegwa nhe

Mburuvixagwasu oplata oiporu uka vae rehegwa nhe

nhe ohendu hikwi. Ha namombyry etiry Jerusalm tet-gwi. Upixa-gwi ohendu-ma ramo upe nhe ojogweroaty vae hei opya-py. Ojekwaa-tama parae Nhandejry nhande ruvixar. Ogwah-tama Hesu Jerusalm-my hei. Ojekwaa-tama parae nhande ruvixar.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

11Upe

(Mt 25.14-30)

237

LUCAS19

Upa-rehe Hesu omombeu jevy xupe kwry arandu nhe mburuvixagwasu oplata oiporuruka vae rehegwa nhe-rami. Hei: 12 Pete mburuvixa oho mombyry. Yvy ambue-py oho onhemomburuvixagwasu hagw. Oiko-ma ramo mburuvixagwasu, ou jevy vaer oiko hagwe-py. 13 Oho e ngatu oheni gw dez vae gwembigwi. Pete te-pe ome plata. Pete meme ome xupe kwry. Ome jave hei gwembigwi-pe. Ko xe plata eiporu por erembohei hagw xe rapykwe-py. Agwah jevy-ma aju-vy ramo, aporandu jevy ar nde-vy heyiver-rehe hei omanda-vy gwembigwi-pe. 14 Ha heta hei kwry ndijai rei mburuvixa-rehe. Upixa-gwi nhe rei omondo hapykwri mburuvixave vae-pe: Upe vae ore ndoroipoti ore ruvixar. Ipogwy-py ndoroikosiry. Hekoha vai eterei hei rei hese. 15 Oiko-ma ramo mburuvixagwasu ramo, ogwah jevy oyvy-py. Upi oheni gwembigwi kwry oplata rehegwa oikwaa hagw. 16 Ogwah ypy vae omombeu xupe: Xe ruvixa, aiporu vaekwe nde plata hei omombeu-vy. Ereme pete xe-vy vaekwe amove nde-vy. Ambohekovia nde-vy dez jevy hei omombeu-vy. 17 Ovya hemimbohekoviakwe-rehe mburuvixa. Ipor voi hei. Xe rembigwi por voi, nde. Ndaheti mbae jepe erenhangareko kwaa por hese. Upixa-gwi dez tet mygwa-pe ereiko-ta mburuvixa ramo hei xupe. 18 Upa ogwah rire, pete jevy ogwah: Pete nde plata aiporu-gwi amove nde-vy cinco jevy ave hei xupe. 19 Aipo ramo erenhangareko kwaa ave nde. Upixa-gwi ereiko-ta mburuvixa ramo. Cinco tet vae-rehe erenhangareko-ta hei gwembigwi-pe. 20 Upe rire ou pete jevy hembigwi ave hei gwerekwa-pe: Ame jevy-ta nde-vy nde plata hei xupe. Upe pete ereme vaekwe xevy anhangareko por hagw anhugw imo-vy ao-py. 21 Xe ko, at voi ndhegwi hei xupe. Aikwaa voi ne rakateha. Ereme e vaekwe jepe, ereipea joty ijry-gwi. Erenhemit e reheve, eremono uka vai joty ne mbaer ijarykwe-gwi. Upixa-gwi at ndhegwi hei. 22 Ne rembiapo vai voi ko nde xe-rehe hei herekwa xupe. Nderevali voi hei ave. Maer-gwi ndereiporu pori xe plata? hei xupe. Ere kuri xe-vy: Ne rakateha aikwaa voi, ere hei xupe. Ereme e vaekwe ereipea ijry-gwi, ere xe-vy, Eremono uka vai ne mbaer ijarykwe-gwi, ere ave kuri xe-vy. 23 Aipo ramo maer-gwi neremei vaekwe xe plata pirapire oiporuruka vae-pe? Oiporuruka vaekwe repy ohekoviar jevy hagw xe-vy. Ne rembiapo vai voi xe-rehe hei ovyare-vy inhate vae-pe. 24 Upi hei gwembigwi ambue-pe: Eipea jevy xe plata xugwi. Upa ave ereme jevy hagw upe dez plata omono vae-pe hei. 25 Upa-rehe hei gwerekwa-pe: Ogwereko-ma dez. Naipori eremeve xupe hei jevy. 26 Ipor eremeve xupe hei herekwa. Nhande rei hei meme: Heta ogwereko vae-pe hetave ome jevy vaer. Ha inhate vae,

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS19

238

naimbae rexakwai vae-gwi oipeapa vaer xugwi. Mix ogwereko ramo jepe, ogwereko vae gwive oipeapa jevy-ta xugwi hei. 27 Haeta ave pe-my: Peru katu xe-rehe ijae vaekwe. Ndaxe potiry vaekwe gwuvixar. Xe renonde-py jevy pejuka xupe kwry hei omanda-vy ijukahar-pe, hei Hesu nhande ruvixa ramo ndojehexa uka pyaesi-vy.

rire, upa omombeu rire, Hesu oho Jerusalm tet-my. Gwemimboe kwry renonde-rupi oho tape-rupi ojei-vy. 29 Ha nogwahi vyteri, onhemoagw ranhe Betfag tet mir-gwi. Betnia tet-gwi ave. Yvyatyrusu Oliveiras ypy-py ogwah gwah ranhe oho-vy. Upe-gwi omondo gwenonde-rupi moki gwemimboe: 30 Tereho tet mir-my ore renonder-rupi, hei xupe. Ereike-ma ramo eretopa-ta mburikai onhenhapyt ha-py. Hiri ojejeupi e vae. Ejora heru-vy, hei. 31 Erejora ramo mburika, Maer tipo erejora mburika? hei vaer nde-vy. Aipo ramo ere xupe, Araha-ta. Oikotev hese nhande ruvixa ere kuri xupe, hei imondo-vy.

28 Upe

(Mt 21.1-11; Mc 11.1-11; Jo 12.12-19)

Jerusalm tet-my ogwah Hesu

(Lc 19.30)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

239
33 Ojora

LUCAS19

upi katu oho upe moki vae ha otopa omombeu hagwixa. jave mburikai ijry oporandu moki hemimboe-pe: Maer tipo erejora xe rymba mburikai? hei. 34 Nhande ruvixa oiporu-ta xupe. Oiporu hagw araha-ta, hei. Aipo ramo eraha, hei. 35 Ha upi katu ogweru Hesu-pe. Omo hiri oao. Ha Hesu-pe ohupi omo mburika ri oho mombyryve hagw. 36 Ha oho jave heta vae omboi oao oipyso hagw Hesu ogwata hagw hiri. Haper-rupi omo omboete-vy. Hesu mboete-vy hae oipyso oao. Ogwejy ojei-vy hikwi. 37 Upi ogwahtama ramo ogwejy tape-rupi yvyaty Oliveiras ri-gwi. Ogwejy ojei-vy jave, ogwah-tama ramo Jerusalm tet-my, hese ojerovia vae kwry ogwerohory Hesu-pe. Osapuki joa oporahi ave omboete Nhandejry-pe. Heta hembiapo por hexapyr-rupi ohexa vaekwe-rehe omboete xupe: 38 Ereju-ma, hei. Ipor katu, hei osapuki-vy xupe. Nhandejry ombou-ma nhande-vy mburuvixagwasu. Tohovasa vasa katu Nhandejry, hei hese. Toiko yvy-py pyagwapy por. Nhandejry yvy-py o vaepe jaha nhamboete, hei oporahi-vy.j 39 Upa-rehe gw fariseu vae o jave ojogweroaty vae pa-my hei Hesu-pe: Mboehry, ejoko katu xupe kwry pono aipo-rami hei nde-rehe, hei Hesu-pe. 40 Tekotev oiko xe mboete vaer. Kente kwry naxe mboeti ramo rae Nhandejry omonhe uka vaer rae ita kwry-pe xe mboete hagw. Kente rekoviar xe mboete hagw, hei Hesu fariseu kwry-pe.

32 Ha

41 Ogwah-tama ramo, ohexa-ma ramo Jerusalm tet Hesu ojaheo upe pygwa kwry-rehe. 42 Apomboasy voi pe-my. Ndapeikwai vyteri mbaeixagwa pa pene mbopyagwapy, hei. Nhandejry xe mbou vaekwe pene moarandu hagw mo ha napehendusi xe nhe. Napehendusi-gwi pene arandurgwe okanhy-ma pendhegwi. 43 Ogwah-tama pe-my pehasa asy hagw. Penderehe ijae vae kwry ou vaer. Pene ret jerekwe-rehe ojoo-ta yvykwa. Omopu-ta ave ne mbotyhaty ponove avave os pene ret-gwi, pende jopy-ta. 44 Pene hundipa-ta. Oity-ta pene ret. Ha pe kwry upe-py o vae onhehundipa-ta. Ita-gwi pejapo vaekwe pende rga kwry. Ha upe ita kwry oity-ta. Ndoheji ar ni pete ita hendagwe-py. Oitypa ete ar. Upixa pene mbohasa asy-ta. Nhandejry xe mbou-ma ha Nhane remihaar ogwah-ma rae nderiry xe-rehe. Ndapejeroviiry joty xe-rehe. hei. Upa-rehe pene hundipa-ta Nhandejry, hei Hesu Jerusalm mygwa kwry-rehe.

Hesu ojaheo Jerusalm tet mygwa kwry-rehe

19.38 Sl 118.26
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS19,20

240

Ombaevende vae kwry-pe omosmba Nhandejry rga kakwaa-gwi Hesu


45 Upe rire oike Hesu Nhandejry rga kakwaa-py. Ombaevende vaepe omosmba. 46 Hei xupe kwry onhemonhe-vy: O kwatia-rehe Nhandejry nhe hei: Hry-ta xe rga xe mboete haty inhe mondo haty Nhandejry-pe. Ha pe katu peiporu Nhandejry rga oporosakea nhemi vae rga-rami, hei xupe kwry Hesu omos-ma ramo imondo-vy.k 47 Ha Hesu oho meme Nhandejry rga kakwaa-py omboe mboe oikovy. Ikomba mba omboe meme-vy upe-py. Ha pai ruvixa kwry, judeu rekomboehaty kwry, judeu ruvixa kwry ave oheka heka ojuka hagw Hesu-pe. 48 Ha ndotopi mbae-rehe ojuka xupe. Enterova kente kwry ojeapysaka katu katu eterei ohendu hagw inhe.

(Mt 21.12-17; Mc 11.15-18; Jo 2.13-22)

pete ry Hesu oime jevy Nhandejry rga kakwaa-py omombeu mbeu hagw Nhandejry nhe por. Ha omombeu jave ou henda-py pai ruvixa kwry, judeu rekomboehaty kwry, judeu ruvixa kwry ave: 2 Kivae nhe-py ko vae erejapo? hei. Kivae tipo nde-vy a-rami oporomboe uka ave nde-vy? hei ave. Oporandu Hesu-pe hikwi. 3 Xe ave aporandu-ta pe-my pete mbae, hei. Pemombeu ranhe ramo xe-vy aporandu-ta vae-rehe, amombeu-ta ave nde-vy kivae nhepy xe rembiapo, hei. Upi oporandu omokirir hagw xupe kwry: 4 Kivae nhe-py vaekwe Joo Batista amyr oporomongarai oikovy vaekwe? Nhandejry nhe-py parae, teko rei nhe-py parae oporomongarai oiko-vy hae ae hoarandu-rupi rei parae ojapo? hei. Emombeu ranhe katu xe-vy, hei xupe kwry Hesu. Hae katu oikwaa-ma. 5 Upa-rehe oporandu randu ojupe: Nhandejry nhe-py katu oporomongarai vaekwe jae ramo Maer nderejerovii vaekwe hese? hei ar nhande-vy, hei ojupe hikwi. 6 Ha, Teko rei nhe-py oporomongarai vaekwe jae ramo, nhande api vaer ita-py kente kwry nhande juka hagw, hei ojupe. Joo niko Nhandejry nhe-py omombeu vaety voi hei kente kwry hese, hei ojupe hikwi. Iporve nhakirir rei hese jaiko-vy, hei ojupe. 7 Upa-rehe hei Hesu-pe: Ndoroikwairy, hei mo.

20

Kivae nhe-rupi ko vae erejapo? oporandu Hesu-pe


1Ha

(Mt 21.23-27; Mc 11.27-33)

19.46 Is 56.7; Jr 7.11


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

241
8 Aipo

LUCAS20

ramo, xe ave namombeu moi pe-my kivae pa ojapo uka xe-vy ko vae, hei xupe kwry Hesu.
Arandu rehegwa nhe uvaty-py ombaapo vae rehegwa nhe-rami

upi katu omombeu upe pygwa-pe arandu rehegwa nhe uvatypy ombaapo vae rehegwa-rami: O vaekwe uva onhot vaekwe. Oho onhot uvaty omo hagw. Ha omo rire oheja ombaapo vaer-pe yva aju ombojao jao ar ime-vy vae-pe. Upi oho mombyry. Tet ambue-py hiare voi oiko-vy. 10 Hiaju ramo omondo vaer iva ramo gwembigwi ombojao hagw yva mbyte-rupi ogweruruka hagw ojupe. Ha uvaty-py ombaapo vae katu hembigwi-pe oinup jevy imbou-vy. Nomei xupe ogweraha vaer. Ombojevy oinup-vy. 11 Ambue jevy omondo iva ramo. Hae kwry oinup onhembosari hese, ombojevy rei ave mbaeve e ogweru hagw xupe nomboeti-gwi. 12 Ambueve omondo jevy ombohugwypa, omonha imbojevy imbou-vy. 13 Upe rire uvaty jry hei opya-py: Mbavae tipo ajapo-ta hei opya-py. Amondo jevy-ta xe rembiayhu tee. Amondo-ta xe ray. Omboete-ta parae xe ray ogwah oho-vy ramo hei mo. Upa-rehe gwary omondo. 14 Ohexa-ma ramo tary ombaapo vae hei ojupe: Upa uvaty jaryr. Jaha jajuka xupe, hei jevy hese. Upixa ramo opyta ar nhande-vy imbaergwe, hei ojupe. 15 Upixa-gwi uvaty-gwi ogwenoh ojuka xupe. Oikwaa-ma ramo uvaty jry, mbae tipo ojapota xupe kwry? 16 Ohepy joty vaer xupe kwry. Ogwah-ta voi ojuka uka upe hembiapo vai vae-pe. Ohekoviar-ta ombaapo vaer, hei Hesu judeu ruvixa kwry rekokwe oikwaa uka-vy. Ohendu-ma ramo Hesu nhe, upe uvaty rehegwa-rami hesegwa omombeu vae nhe, hei: Nipori voi oiko ramo upixa, hei. 17 Upi Hesu oma hese kwry ha hei jevy: Pene mandua kena Nhandejry nhe ohai uka vaekwe-rehe. Ndovali upe ita, hei ga omopu vae imboyke-vy. Ha ojohu vai jepe, upe ita ga pytahoha ramo oiporu. ga pytahoha voi ita.l hei Nhandejry kwatia nhe. 18 Hoa-ma ramo upe ita-rehe opmba vaer hoa vae. Ha hoa-ma ramo upe ita kente ri omonguipa-ma vaer xupe, hei jevy ita rehegwa nhe-rami ojhegwa nhe henduhry rehegwa nhe ave omombeu-vy.

9Ha

(Mt 21.33-46; Mc 12.1-12)

Ipor tipo japaga nhame-vy mburuvixagwasu Csar-pe hemimbopaga uka?


19Ohendu
l

ramo inhe oikwaa pyae ojhegwa hikwi.

(Mt 22.15-22; Mc 12.13-17)

20.17 Sl 118.22
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS20

242

Nhande rehegwa nhe omombeu Hesu arandu nhe oiporu ramo, hei ojupe judeu rekomboehaty kwry, pai ruvixa kwry ave. Upa-gwi oipyhyse mo xupe. Ha ikyhyje-gwi ndoipyhiry. Hesu reroviaha heta o indive-gwi ikyhyje. Nombopoxysiry xupe kwry. 20 Upixa-gwi ome plata gwembigwair-pe: Peho meme Hesu ndive pemonhe avy hagw xupe, hei ome-vy inhe mbojejavy uka vaer-pe mo hepyr. Pejeapysaka por katu inhe-rehe. Pende rekoha por vae-rami peiko-vy pehendu hendu raanga inhe. Pete nhe vae ojavy ramo nhamombeu-ta mburuvixa-pe oipyhy uka vaer ojuka uka hagw, hei omonhe avyse mo-vy Hesu-pe. Inhe avy ramo ohendu hagw mo oiko indive. 21 Aipo ramo imonhe avyhar mo oho indive. Oporandu xupe: Mboehry, jaikwaa anhei-rupi erenhe. Anhei-rupi ne remimombeu mbeu, hei omonhe avyse-vy. Nerepeni avave-rehe neremoi avavepe. Nde-vy enterova petexante. Anheigwa eremombeu Nhandejry rape por-rehe ereporomboe ramo, hei. 22 Ipor tipo nhande judeu rekorupi jaiko vae japaga nhame-vy hemimbopaga uka mburuvixagwasu Csar-pe? Ipor tipo japaga e xupe? hei oporandu-vy hikwi Hesu-pe. 23 Ha Hesu katu oikwaa voi hese. Ndogwereki ramo gwova-py mbaeve, oikwaa joty ipya kyaha. 24 Eme xe-vy plata at mburuvixagwasu remimbopaga uka xe ahexa hagw, hei. Ome rire oporandu rei xupe kwry: Kivae raanga o koa-py? Kivae ohai uka vaekwe? oporandu rei xupe kwry. Csar raanga, hei. Hembihai uka ave, hei xupe. 25 Aipo ramo, eme Csar-pe imbae. Ha Nhandejry-pe katu eme hemimbota ave, hei xupe kwry Hesu. 26 Ndikati omonhe avy xupe ojogweroaty pa-rupi. Hasy vae-rehe jepe nhaporandu ramo xupe, omombeu por joty hei hese opondera-vy. Ha mbaeve noporanduvi xupe.

Jaikove jevy vae rehegwa nhe

upi ou henda-py gw saduceu kwry. Ndoikovi-ma vaer omano vaekwe hei rei vae saduceu kwry. 28 Ou oporandu Hesu-pe: Mboehry, hei xupe hikwi, Moiss amyr omo vaekwe kwatiarehe Nhandejry remimbota ohai nhande-vy: Tykery omano ramo, oheja ramo gwembirekokwe naimemby jepi ramo, tomenda katu tyvry gwovajare-rehe. Upixa ramo, Key ray, hei mo vaer imemby ypy-rehe.m

27Ha

(Mt 22.23-33; Mc 12.18-27)

20.28 Dt 25.5
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

243

LUCAS20

Upixa voi Moiss amyr omo vaekwe nhande-vy kwatia-rehe, hei. 29 O vaekwe pete tykery seis tyvry. Tykery omenda kunha-rehe. Upi omano ramo, ndatary jepiry. 30 Tyvry omenda gwovajare-rehe. Ndatary jepi ramo omano ave tyvry. Upi tyvry ambue jevy omenda hese. 31 Pete te omenda hese, gwovajare-rehe. Pete te omano ramo ndaitary jepi hikwi. 32 Upe rire upe kunha ave omano-ma ave. 33 Oikove jevy ramo, kivae rembirekor upe kunha? Gw sete tyvry kwry omenda vaekwe hese, hei oporandu-vy Hesu-pe upe Omano vaekwe ndoikove jevi hei vae kwry. 34-35 Ha upa-rehe Hesu omombeu xupe kwry: Amombeu-ta pe-my omano vaekwe oikove jevymaha. Tekoha-rupi por oiko vaekwe gwive onhemoingove jevy rire katu nomendavi-ma vaer ygwa omendaha-rami, hei xupe. Kwimbae kwry nomendavi-ma vaer. Kunhagwe ave nomendavi-ma vaer. 36 Oiko vaer Nhandejry rembigwi yvy pygwa reko-rami. Upixa-gwi nomendavi-ma vaer. Nomanovi-ma vaer ave, hei. Hae kwry Nhandejry ray voi, Nhandejry rajy ave. Oikove jevy-ma vaer. 37 Upixa ave Moiss amyr omombeu ave omano vaekwe oikove jevy vaer. Yvyra ray oki vae rehegwa nhe omombeu ramo, omombeu ave Nhandejry nhe. Hei Moiss: Nhandejry a-rami hei: Xe-ma Abrao Jry vae xe. Isaque Jry vae ave xe. Jac Jry vae ave xen hei Nhandejry Moiss amyr kwatia-rehe. Ha omanomba rire ae upe myamyr, hei vaekwe upixa, hei Hesu. Upi hei: 38 Hae-ta katu xe: Nhandejry ndahai omano vaekwe Jry. Oikove vae Jry voi Nhandejry. xupe oikovepa joty, hei Hesu nhane moingove jevyha-rehe omombeu-vy. 39 Upa-rehe gw judeu rekomboehaty hei xupe: Ipor voi ne nhe. Hasy vae-rehe jepe oroporandu ramo nde-vy, eremombeu por joty, hei xupe. 40 Ha upe rire ave ndaipyagwasuvi oporandu mbaeve-rehe Hesu-pe. Ndikati omonhe avy xupe.

Nhane remihaar vae Davi remiarirre

upi katu Hesu oporandu imonhe avyse mo vae kwry-pe. Mbaixa tipo Cristo ymagware Davi remiarirre? 42 Iporahi kwrypy kwatia-rehe omo-vy omombeu vaekwe Davi Cristo rehegwa nhe: Nhandejry hei xe Jry-pe: Egwapy katu xe yke-rehe, hei.

41Ha

(Mt 22.41-46; Mc 12.35-37)

20.37 x 3.6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS20,21
43

244

Xe orombopuaka-ta ne aeha-rehe, hei. Xe yke-rehe eregwapy erehaar-vy nde pogwy-py amoingo hagw ne aeha kwry, hei Nhandejry xe Jry-pe.o Upixa ohai vaekwe Davi amyr Nhandejry kwatia nhe hry vae Salmo-py. 44 Ha Davi amyr katu Xe Jry hei Cristo-rehe. Nhane remiarir-rehe Xe Jry ndajairy. Aipo ramo hemiarir pa? hei Hesu omokirir-vy xupe kwry.

Judeu rekomboehaty kwry reko-rehe Hesu onhemonhe

vae ohendu jave Hesu hei gw doze gwemimboe kwry-pe: 46 Xke, onhemboetese rei judeu rekomboehaty kwry. Oao puku reheve ogwatase voi. Kente kwry-pe omboete uka onhembotuvixa vixa oho-vy mbae jogwa haty-py. Ojeporahi haty-py ogwapyse mburuvixa pa-my. Mburuvixa gwapy haty-rupi ogwapyse onhembova ramo jekarugwasu haty-py. 47 Ha tembirekokwe rembiporu omonda herahavy. Upe rire temiexagw rei omondo mondo raanga rei Nhandejry-pe heta onhe enterove ohendu hagw. Ombohasa asyve-ta xupe kwry Nhandejry, hei judeu rekomboehaty-rehe omombeu-vy.

45 Enterovete

(Mt 23.1-37; Mc 12.38-40)

21

Tembirekokwe iporiahu vae rehegwa nhe


1Ohexa

Hesu kente kwry Nhandejry roga kakwaa-py. Oma ovy plata mboyru haty-rehe Hesu. Ogwah imbae heta vae kwry omo heta jepe hetave tave omombyta joty ojupe gwar. 2 Ohexa ave kunha tembirekokwe okwer ome vae moki plata at, omo hyru-py. 3 Upe-ma ramo Hesu hei: Anhete hae-ta pe-my, hei. Ko kunha tembirekokwe iporiahu vae ome hetave enterove-gwi. 4 Hae kwry katu ome heta jepe hetave tave omohemby ojupe gwar kwry. Ko kunha katu imboriahu-gwi omemba-ma gwembiu repyrgwe, hei Hesu.

(Mc 12.41-44)

Hesu hei Nhandejry rga kakwaa opa vaer

Nhandejry rga kakwaa-rehe omombeu mbeu ojupe. Ipor eterei omo hese ombojegwa-vy. Hemimegwe gwe-rehe ita por por vae-rehe onhomongeta hikwi. 6 Ha Hesu hei: Ogwah vaer ry gw pehexa vae gwive hoapa vaer. Ndopyti vaer pete ita ojori, hei.

5 O

(Mt 24.1-2; Mc 13.1-2)

20.42-43 Sl 110.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

245 Nhandejry rogagwasu opa vaer rexa ukaha

LUCAS21

oporandu hikwi Hesu-pe: Mboehry, arakae tipo oiko vaer upa? Mbavae tipo oiko-ta oroikwaa hagw ojehu-ta ramo ne remimombeukwe gwive? hei oporandu-vy hikwi. 8 Ha Hesu hei: Anke penhembotavy te. Heta hei rei vaer, Xe ko Cristo, pene remihaar vae hei ar ijapu-vy. Ani ererovia te xupe. Hei rei ar ave, Ogwah-ma hira oiko hagw Nhandejry nhande ruvixar hei ar oapu rei-vy. Ani ererovia te xupe. 9-10 Nhorair rerakw erehendu ramo ani erekyhyje te. Nhorair-py ohekoviar ar mburuvixa. Upa oiko vaer voi. Upe jave jepe ner vyteri ogwah inhe ijapy-py, hei. Upi hei jevy xupe kwry: Ojehu vaer pene mongyhyje vaer. Yvypry onhorairmba vaer onhondive. Tet mygwa kwry onhorair vaer tet ambue mygwa kwry ndive. Mburuvixagwasu gwembigwi soldado kwry-pe omonhorair uka ave ar ambue mburuvixagwasu rembigwi soldado kwry ndive. 11 Heta tet-rupi oiko vaer yvyryri hat, nhembyahi ave, ha mbaasy ave oiko vaer. O vaer heta pene mongyhyjehar. Yvyrehe ave ojehexa vaer hexapyr. 12 Ojehu e mboyve upixa pehasa asy ete vaer. Nde pyhy ar nde reraha ne mbohasa asy-vy, ojeporahi haty-py ne monhe uka hagw. Erenhemonhandejry rei Hesu-rehe hei ar nde-vy. Upi katu ne mombo vaer preso ojepyta haty-py. Xe-rehe ha-py nde reraha vaer mburuvixa renda-py, mburuvixagwasu renda-py ave. 13 Upixa nde rereko asy vaer xe rehegwa nhe eremombeu hagw xupe kwry. Emombeu por katu xe rehegwa nhe. 14 Ani nde pya nhemondi te ere vaer-rehe. Xe oromoarandu vaer. 15 Ne nher ame vaer nde-vy, ne arandur ave ame vaer nde-vy ndikati hagw gw nde-rehe ijae vae ne mboapu. Onhe poxy rei rei vae nane nhe mbojevy kwai vaer.p 16 Nde rei ete vae kwry ave pende rereko asy vaer. Nde ru, nde sy, nde rykey, nde ryvy, ne reindy, nde kyvy, nde kypyy, nde ryke enterovete nde reraha uka vaer nde rereko asy-vy, ne ir kwry ave xerehe ha-py pende rereko asy asy vaer. Ijae vaer pende-rehe. O gw pene pa mygwa-pe ojuka vaer ave. 17 Xe-rehe ha-py enterove ijae vaer pende-rehe. 18 Upixa ramo jepe ne mbaraete katu. Xe ororesende jevy vaer. Pete jepe nde vy nokanhi vaer. 19 Xe nhe-py meme katu eiko erenheresende hagw, hei Hesu omotenonde-vy xupe kwry hekor.

7Ha

(Mt 24.3-14; Mc 13.3-13)

21.12-15 Mt 10.18-19; Lc 12.11-12; Jo 16.2-3


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS21

246 Onhehundi-ta Jerusalm tet

hei jevy: Pehexa ramo Jerusalm tet-my ogweroajere ramo soldado kwry mburuvixa ndive peikwaa-ma vaer onhehunditamaha. 21 Upe-ma ramo Judia-py o vae tokanhymba katu yvyatyrusu-rupi tokanhymba ojeivy. Tet-my o vae tos katu pyae okanhy-vy. Nhu-my o vae ani oike te tet-my. Tokanhymba katu. 22 Upe ry-py Nhandejry nhe hei vaekwe gwive oiko vaer. Judeu kwry ohasa asy asy vaer hembiapo apokwe-rehe. 23 Ombovyare vaer xupe kwry. Ivyareve vaer gw kunha imemby vaer, gw imemby mix vae ave. Ohasa asy eterei vaer hikwi. Judeu kwrype ijyvy reheve Nhandejry ombohasa asy-ta voi. 24 O vae kysepuku-py omano vaer. O vae ombojao heraha-vy tet ambue-py oiko hagw tembigwi ramo. O ave opyta vae Jerusalm tet-my judeu e vae pogwy-py. Hiare vaer upixa. Judeu e vae kwry ojapopa upe Nhandejry omotenonde hesegwa peve, opyta vaer ipogwy-py Jerusalm tet upe-py o vae gwive.

20 Hesu

(Mt 24.15-21; Mc 13.14-19)

Nhande Rykey tee vae ou jevymaha rehegwa nhe

hei jevy: Gw yvy rehegwa ojei vaer gwape-gwi. Yvy-gwi kwarahy ojeo vaer. Jasy ave hendy vaer, jasytata ave ojei vaer gwape-gwi. Kente kwry tet tet mygwa katu onhemondi vaer ygwasu ryapu rendu ramo. 26 Kwimbae kwry katu ikyhyje ete-gwi omano vae-rami oiko vaer. Ova ova vaer gwendagwegwi entro yvy rehegwa imbaraete vae. Upa-gwi onhepya mondi vaer ohaar-vy ou vaer-rehe. 27Upi katu xe Nhande Rykey tee vae ajehexa uka vaer agwejy ramo arai-rehe. Xe puaka reheve, xe rendy marangatu pende resa mbojevy vae reheve xe rexa vaer aju-vy.q 28 Upe vae ojehu-ma ramo, tane mbaraete katu. Ani katu ne kyre e te, hiagw ne resende vaer.

25 Hesu

(Mt 24.29-31; Mc 13.24-27)

Aju jevymaha ra ehaar eiko-vy hei Hesu


29 Upi omombeu jevy Hesu arandu rehegwa nhe figo mta rehegwa-rami: Pema katu figo mta-rehe, opa yvyra rak-rehe. 30 Henhi-ma ramo hogwe pyahu-ma ramo peikwaa-ma voi ogwah-tama ry hakuha. Pehexa ramo peikwaa. 31 Upixa ave xe remimombeukwe. Pehexa ramo oikomaha xe remimombeukwe, peikwaa vaer Nhandejry oiko-tama entro vae ruvixar. 32 Anhete ko hae-ta pe-my: ygwa omano e mboyve ojehu vaer ko vae. 33 ry opa vaer, ko yvy gwive opa vaer.

(Mt 24.32-35; Mc 13.28-31)

21.27 Dn 7.13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

247

LUCAS21,22

Xe nhe, xe remimombeukwe ae ndopi vaer. Opyta vaer opa e reheve. 34-35 Xke! Perepara por katu pende rekoha-rehe. Peiko por katu xe raar-vy. Ani pene mandua eterei te pene mongauhar-rehe. Ani pene mandua eterei te ave pene mbohoryhar-rehe. Ani ave pejepyapy eterei te pene remikotev koa pygwa-rehe. Xe aju jevy hagw-rehe ae tapene mandua ndua katu peiko-vy. Sapya, ndorepara poriha ra-py omboa nhuh mymba. Upixa ave sapya naxe raar poriha ra-py ojekwaa vaer entro ko yvy rupigwa kwry-pe xe aju jevyha ry. 36 Upa-rehe perepara katu haar-vy xe agwah hagw-rehe. Pejerure rure katu Nhandejry-pe mbaeve rei ndoiki hagw pe-my. Xe Nhande Rykey tee vae aju jevy vaer. Pejerure xupe pene mbopya por hagw pono penot pende rekoha xe renonde-py.r

37Nhandejry rga kakwaa-py Hesu oporomboe ry jave. Pyhare ramo os oho-vy yvyatyrusu Oliveiraty-py. 38 Ha pyharevete meme ou jevy Nhandejry rga kakwaa-py. Entro tet mygwa oho-ma ohendu hagw Hesu remimombeu.

Enterove ohenduse Hesu oiko-vy

22

Mbaixa pa jajuka-ta Hesu-pe? oporandu ojupe


1Ogwah-tama

aretegwasu. Upe-ma ramo gw ijaeha ojukase eterei Hesu-pe. Judeu kwry-pe mate upe aretegwasu. Hry vae pscoa. Oime jave pscoa mbojape imbovuha e vae hou judeu kwry. 2 Ha ogwah-tama ramo aretegwasu, gw judeu vae ojukase voi Hesu-pe. Pai ruvixa kwry, hekomboehaty kwry ndive ijaeha kwry ojukase xupe. Mbaixa pa jajuka-ta upe vae, hei meme ojupe hikwi. Iporve jajuka uka nhemi xupe ani hagw nhambopoxy ijaeha kwry-pe. Upixa hei meme ojupe ojukase eterei-gwi Hesu-pe. Ijaty jaty vaegwi ikyhyje eterei-gwi hikwi.

(Mt 26.1-5; Mc 14.1-2; Jo 11.45-53)

Judas onhomongeta pai ruvixa kwry ndive Hesu oipyhy uka hagw

jave anhaygwasu Satans oike-ma gwembigwair pya-py. Judas Iscariotes hry ete. Pete doze Hesu remimboe kwry vae Judas. Ha anhaygwasu ogwapy ijyke-rehe ojokwi hagw. 4 Upi Judas oho onhomongeta pai ruvixa kwry ndive. Anhaygwasu nhe-rupi oho. Oho otopa hagw Hesu-rehe ijaeha kwry. Pai ruvixa kwry ndive Nhandejry rga kakwaa-rehe onhangareko vae kwry ndive ave ojotopa hei hagw mbae-rami po oipyhy ar Hesu-pe. 5 Upa-rehe ovya eterei okwa-vy.

3 Upe

(Mt 26.14-16; Mc 14.10-11; Jo 13.2,27)

21.34-36 Mt 24.42-44; Mc 13.35-37; Lc 12.35-40; Rm 13.12-13


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS22

248

Nde, ereme ramo Hesu ore-vy, orome-ta nde-vy nde platar. Hesurehe orome-ta nde platar, hei Judas-pe ovya-vy hikwi. 6 Ipor ereme kuri xe-vy xe platar, hei xupe kwry. Upixa-ma ramo, Judas orepara oiko-vy Hesu-rehe ipyhyhar-pe omombeuha ra raar-vy. Ijaty aty eha ra-rehe ohaar ar oiko-vy.

Aretegwasu remiur ojapo Hesu remimondo vae

ramo aretegwasu, Hesu omondo Pedro, Joo ndive ojapo hagw tembiu aretegwasu-py hou vaer. Pscoa ry-gwi judeu kwry ojuka ovexa hou vaer Nhandejry-pe omboete-vy. Ojapo ave mbojape ombovu e vae hou vaer. Upixa ojapo hagw Hesu omondo Pedro-pe, Joo-pe ave gwenonde. Tapeho tet-my, hei. Pejuka pete mymba ovexa jau vaer nhande ave aretegwasu-py soo mbixy, hei imondo-vy. 9 Kipy tipo orojapo-ta? hei oporandu-vy hikwi xupe. 10 Peike jave ramo upe tet-my, pehexa-ta pete y ogweraha vae. Kwimbae y ryru ogweraha vae pehexa-ta. Tapeho hapykwri. Oike-ma ramo ga-py, pegwah penhomongeta ga jry ndive. 11 A-rami penhe kuri xupe, hei. Mboehry ore mbou oroporandu hagw nde-vy: Kivae koty-py hau-ta pscoa remiur xe remimboe kwry ndive? Aiporuse nde koty ore mandua hagw pscoa-rehe ere xupe. 12 Ohexa uka-ta pe-my pete koty jaiporu-ta vae. Kotygwasu, ijyvate vae omba-ma vae ohexa uka-ta pe-my. Upe koty-py jau-ta nhane remiur, pscoa-rehe imandua vae pegwar. Ore mohenonde pejuka mymba vexa nhande-vy gwar, hei Hesu omondo-vy gwenonde. 13 Upi oho-ma okwa-vy. Mokive oho tet-my. Ha Hesu hei hagwe-rami ojohu. Upi ojapo tembiu aretegwasu pscoa-rehe imandua-vy hou vaer.

7-8 Ogwah-ma

(Mt 26.17-19; Mc 14.12-16)

okaru hagw ra-py Hesu ogwapy doze gwemimondo kwry ndive. 15 Okaru-tama ramo hei xupe kwry: Hause eterei pene ndive ko aretegwasu-py tembiu. Xe rereko asy amano hagw e mboyve akaruse pene ndive, hei. 16 Hae-ta katu pe-my: Koapy ndauvi-ma y-rami aretegwasu-py tembiu. Xe are-ta hau jevy hagw. Oikopa-ma rire, hau jevy vaer, hei xupe kwry. Nhandejry nhande ruvixa oiko haty-py mate hau jevy vaer, hei gwemimondo kwry-pe. 17 Upe-ma ramo Hesu oipyhy uva rykwere ryru. Omboete Tup Nhandejry-pe. Upi hou uka gwemimondo kwry-pe: Peupa katu, hei. 18 Anhete hae-ta pe-my. Ndauvi-ma voi uva rykwere. Nhandejry nhande ruvixar ojekwaa rire ae hau jevy vaer, hei onhemohekotenonde-vy.

14 Upi

Aretegwasu ry ramo okaru paha-ma Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

249 Hesu-rehe nhane mandua vaer

LUCAS22

ave mbojape pscoa ry pegwa. Upi otima rire Nhandejrype ombopo mbopy ome-vy gwemimboe kwry-pe hou hagw. Ha hei: Ko mbojape-rehe hae Xe rete hei. Pende-rehe ha-py anheme vaer pe-my amano hagw, hei. Ka ereu ramo ne mandua kena xe-rehe, hei. 20 Upixa ojapo ave okarupa-ma rire. Ome xupe kwry hou uka-vy uva rykwere: Ko vae peu katu, hei. Ko vae-rehe hae Xe rugwy voi, hei. Osyry vaer xe rugwy kente kwry rekove-rehe. Tup Nhandejry hei hagw kente kwry-rehe, Ipya pot-ma. Hesu-rehe ojerovia-gwi omopot-ma ipya hei hagw Tup Nhandejry osyry vaer xe rugwy, hei xupe kwry. 21-22 Xe Nhande Rykey tee vae amano-ta. Xe ndive ogwapy o-vy xe juka uka nhemi vaer, hei Hesu. Tekotev amano kente kwry aresende hagw. Amboasy upe xe juka ukahar. Ohasa asy eterei vaer, hei Hesu. 23 Upe-ma ramo oporandu randu ojupe hikwi: Kivae pa ojuka uka nhemi-ta Hesu-pe, hei ojupe.

19Oipyhy

(Mt 26.20-30; Mc 14.17-26; Jo 13.21-30; 1 Co 11.23-25)

Tuvixaseve vae tekotev onhemomixve

hemimboe kwry katu onhomongeta ngeta onhondive: Kivae pa tuvixave nhane pa-my, hei ojupe. 25 Upe-ma ramo Hesu hei: Mburuvixa kwry, ko yvy pygwa ogwereko puaka yvypry kwryrehe. Onhe-py omanda manda xupe kwry. Ha o gw mburuvixa katu onhembotuvixave kente kwry renonde-py. 26 Pe onhopa-my ndaikati upixa peiko. Pe onhopa-my pende tuvixave ramo jepe penhemohekomirve katu peiko-vy onhopa-my. Mburuvixa katu toiko tembigwi-ramo. 27 Hae-ta ave pe-my: Tuvixave vae-pe hembigwi ogweru hemiur. Ha xe katu tembigwi-rami voi aiko pene pa-my, hei. 28 Pe katu xe moir meme peiko-vy. Ambue kwry xe mbojejavyse mo meme jave xe moir-ma pe. 29 Yma vaekwe Nhandejry hei xe-vy: Xe ray, nde ereiko-ta mburuvixa ramo xe moir vaer-pe. Upe vae-rehe, pe xe Ru ome hagwixa xe-vy, xe ame vaer pe-my ave. Peiko-ta ave mburuvixa ramo. 30 Nhandejry ha-py xe aiko-ma ramo nhande ruvixar, peiko-ta xe ndive. Pekaru ha peyu-ta xe ndive. Pegwapy-ta ave mburuvixa gwapy haty-rupi pejohu hagw Israel rei kwry-rehe hembiapokwe.

24 Ha

(Mt 20.25-27; Mc 10.42-45)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS22

250 Ndojerovia tei vaer Hesu-rehe Pedro

ave Hesu: Ejeapysaka por kena xe nhe-rehe, Simo. Anhaygwasu ojerurema kuri pende-rehe. Oikwaase kivae-rehe pa pejerovia ete. Ipirekwe oss hagw ovale vae-gwi nhambovava trigo-pe. Upixa ave anhy ruvixa Satans pende rerekose. Pene mbotavyse ponove peiko xe nherupi. 32 Xe katu ambojeupi kuri xe nhe Nhandejry-pe nde-rehe, Simo, erejerovia tee hagw xe-rehe pono inhe-rupi ereiko. Erejerovia ete jevy ramo xe-rehe, emokyre katu nde rapixa kwry-pe oiko porve hagw xe nhe-rupi. 33 Upe-ma ramo Pedro hei: Ahni, oromoir-ta xe. Nde erepyta ramo preso, xe apyta ave ar ne ndive preso, hei xupe. Eremano ramo amano ave vaer ne ndive, hei. 34 Hesu katu hei xupe: Anhetegwa hae-ta nde-vy, hei xupe: Etera gju ndosapuki vyteri ramo jepe, mbohapy-ma ere-ta xe-rehe, Upa Hesu xe ndaikwai ere-ta xe-rehe, hei xupe.

31Hei

(Mt 26.31-35; Mc 14.27-31)

hei xupe kwry: Apomondo mondo ramogware, peho nandi voi. Ndaperahiry voi vaekwe mbaeve. Pene mbae ryru ndaperahi vaekwe. Pende pirapire ryru ndaperahi ave vaekwe. Upixa nandi peho vaekwe ramo mbae tipo pene remikotev? hei joty Hesu oporandu-vy. Mbaeve-rehe noroikotevi upe jave, hei xupe hikwi. 36 y katu hae-ta pe-my: Ogwereko vae opirapire ryru ombae ryru ave, oipyhy-ta. Kysepuku ogwereko e vae kyse repyr-rehe ome-ta oao joa. 37 Nhandejry nhe kwatia-rehe ohai vaekwe xe-rehe hei: Hembiapo vai vae-rami ojerereko vaer. Anhete hae-ta: Ojehu-tama xe-rehe ojehai vaekwe, hei xupe gwekohar omotenonde-vy.s 38 Upe-ma ramo hemimboe kwry hei: Koa-py niko o moki kysepuku, ore Jry. Ha hae hei: Ipor, hei joty.

35 Upi

Nde kysepuku reheve ereho eremombeu hagw xe nhe hei Hesu

22.37 Is 53.12
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

251 Yvyaty-gwi Hesu ombojeupi onhe Nhandejry-pe

LUCAS22

meme ha-py oho jevy Hesu. Yvyatyrusu hry vae Oliveiras hapy oho. Gwemimboe kwry ndive oho. 40 Ogwah-ma jave oho-ta ha-py oiporavo hagwe-py, hae hei: Pejerure Nhandejry-pe pono eremondo nde resa ne mbojejavy uka vae-rehe, hei. 41 Upe rire ojei xugwi kwry mombyrymive ojei. Gwetymy-rehe onhes ha onhepyr onhomongeta-vy Nhandejry ndive: 42 Ereipota ramo, xe Ru, eipea xhegwi xe reko asyha. Ani oiko te xe remimbota, ne remimbota ae toiko, hei. 43 Upe jave Nhandejry rembigwi yvy pygwa ojehexa uka omombaraeteve hagw xupe. 44 Ojepyajopy jave Hesu imbaraete pyve onhomongetave Nhandejry ndive. Ombojeupi jave onhe Nhandejry-pe mbae rugwy-rami otyky yvy-py hyaikwe ojepyajopy-vy. 45 Upi opa-ma ramo hiorao opu jevy ou-vy gwemimboe kwry renda-py, oke okwavy vae ojohu. Tuvixa imaemboasy omonge xupe kwry. 46 Ha Hesu hei: Maer tipo peke? Pepu katu pejerure Nhandejry-pe pene mombaraete hagw, pono ne mbojehesa rerova uka xugwi mbaeve nembojejavy uka-vy, hei onhemonhe-vy.

39Oho

(Mt 26.36-46; Mc 14.32-42)

onhe vyteri o-vy, ogwah heta kente kwry. Pete doze hemimboe kwry vae, hry vae Judas ogweru xupe kwry. Judas katu ogwah Hesu ypy-py ohovapyte hagw xupe. 48 Upe-ma ramo Hesu hei: Judas, petegwe xe rovapyte mo xe pyhy uka hagw, xe Nhande Rykey tee vae xe pyhy uka-ma, hei. 49 Upe jave hemimboe kwry o vae Hesu ndive, ohexa-ma ramo ojehu vaer hei hikwi: Mbae tipo jajapo-ta, ore Jry? Oroipyhy-ta parae ore kysepuku, orojoko hagw xupe kwry? hei. 50 Pete hemimboe katu oinambio-ma pai ruvixa rembigwi. Ijakatakoty o vae inambikwe oipea-ma. 51 Ha Hesu katu: Iporvete peheja, hei-vy opoko inambikwe-rehe imbogwera-vy. 52 Upe-ma rire hei pai ruvixa kwry-pe, porahi haty pygwa ruvixa kwry-pe ave, judeu ruvixa kwry-pe ave gw ou oipyhy hagw Hesu vae gwive-pe, hei Hesu: Nipori katu peju pende kysepuku reheve, ha pende yvyra reheve, xe pyhy hagw. Xe ndaiki oporosakea vae-rami kysepuku reheve xe reraha

47Hesu

(Mt 26.47-56; Mc 14.43-50; Jo 18.3-11)

Preso ogweraha Hesu-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS22

252

hagw. 53 Heta ry-ma aiko pene ndive. Nhandejry rga kakwaa-py aime meme ramo napemopuiry pende po xe pyhy hagw. y mate xe pyhy-ta. Ka pende ra pene remimbota pejapo hagw xe-rehe. Gw pytgwy-rupi ipuaka vae nhe-rupi peiko-ma pene rembiapor pejapo hagw. (Mt 26.57-58,69-75; Mc 14.53-54,66-72; Jo 18.12-18,25-27)

Upa ndaikwai xe hei Pedro Hesu-rehe

54 Oipyhy-ma ramo Hesu-pe ogweraha xupe pai ruvixagwasu rga kakwaa-py. Ha Pedro katu oho Hesu rapykwri puku. 55 Omoendy-ma ramo tata, upe-py Pedro oho ave ojepee hagw. Tata ypy-py ogwapy ovy vae ndive ogwapy ave Pedro. 56 Ohexa-ma ramo xupe tata rendy-py Pedro-pe tembigwi kunha vae, ohexa katu por por xupe ha hei: Ko kwimbae Hesu ndivegwa vae ave rae, hei. 57 Upe-ma ramo Pedro hei: Upa ndaikwai voi xe, kunha, hei xupe Pedro. 58 Upe riremi ohexa jevy xupe pete kwimbae. Nde ave rae hae kwry vae, hei. Pedro hei jevy: Upa xe ndaikwai. Ndahai hesegwa kwry xe, hei rei. 59 Upe rire pete ra-rupi, hei jevy Pedro-pe ambue vae: Anhete voi rae nde ave ereiko vae indive. Nde ave hae Galilia yvy pygwa rae, hei xupe. 60 Hei jevy Pedro: Upa xe ndaikwai, mbae-rehe tipo aipo-rami ere xe-vy? hei rei. Upixa onhe o-vy jave ete, gju osapuki. 61 Upe-ma ramo ojere Hesu oma por por Pedro-rehe. Ha Pedro katu imandua Hesu hei vaekwerehe xupe, Konga gju ndosapuki vyteri jepe, mbohapy-ma nde ere-ta xe-rehe: Upa xe ndaikwai, ere-ta. 62 Upa-gwi has-ma Pedro. Onhemboasy eterei-gwi ojaheo oho-vy.

Onhenup ramogware Hesu


63Gw kwimbae Hesu-rehe onhangareko vae onhembohory hese. Ogwerohasa

(Mt 26.67-68; Mc 14.65)

asy eterei Hesu-pe. Oinup eterei xupe. 64 Ohesamboty xupe ha hei: Kivae pa ne nup? Emombeu katu, hei xupe. 65 Heta mbae hei rei rei xupe onhembohory-vy hese.

66 Ko jave ramo ojogweroaty jevy judeu ruvixa kwry, pai ruvixa kwry, judeu rekomboehaty kwry ndive ave, onhomongeta geta okwa

(Mt 26.59-66; Mc 14.55-64; Jo 18.19-24)

Hesu pai ruvixa renonde-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

253

LUCAS22,23

vy. Upi katu oipyhy heru-vy Hesu-pe mburuvixa kwry renonde-py. Ogwah-ma ramo oporandu xupe: 67 Nde tipo Cristo judeu kwry remihaar vae? Emombeu katu orevy, hei xupe. Upe ramo Hesu hei: Xe Cristo judeu kwry remihaar vae voi hae ramo, ndaperovii joty ar. 68 Anhetegwa hae-ta pe-my: Aporandu ramo pe-my, napemombeu moi xevy. 69 Xe Nhande Rykey tee vae y gwive agwapy-ta yvy-py Tup Nhandejry yke-rehe. Upe ipuaka ete vae ndive xe agwapy-ta, hei xupe kwry Hesu. 70 Upe-ma ramo enterove o vae oporandu xupe: Aipo ramo Nhandejry ray tee voi vae tipo nde? hei xupe. Nde hae voi peje kuri xe-vy, hei xupe kwry Hesu. 71 Upe-ma ramo hei ojupe: Nanhaikotevvi-ma imombeuhar-rehe. Nhande katu nhahendu-ma voi hae inhe tee voi. Onhemonhandejry rei Hesu, hei ojohu vai-vy Hesu nhe.

(Lc 22.65)

23

Hesu ojereraha mburuvixa hry vae Pilatos renonde-py


1Upe

jave kente kwry ijaty vae opumba ojereraha hagw Hesu ndive mburuvixagwasu Pilatos renda-py. 2 Oroipyhy-ma katu ko kwimbae. Ohekomboe vaekwe-gwi ore rei kwry ndoikosevi-ma mburuvixagwasu Csar nhe-rupi, hei hese.

(Mt 27.1-2,11-14; Mc 15.1-5; Jo 18.28-38)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS23

254

Hae katu omombeu kente kwry-pe pono ome mburuvixagwasu Csar-pe mbaeve, hei rei ave hese. Xe Cristo Nhandejry remimbou vae pene ruvixar hei jehe, hei omo vai-vy Hesu-pe. 3 Upe-ma ramo Pilatos oporandu Hesu-pe: Nde tipo judeu kwry ruvixagwasu? hei xupe. Nde voi katu aipo ere kuri, hei joty xupe Hesu. 4 Upi Pilatos hei pai ruvixa kwry-pe, ojogweroaty vae kente kwry-pe ave: Ko kwimbae katu nahembiapo vary vae voi. Aipo ramo nipori ajuka uka xupe, hei. 5 Kente kwry katu hei jevy jevy: Hese ha-py hemimombeu-gwi voi Judia yvy pygwa kwry ndogwerojoji onhonhe onhombojao jao upixa-gwi. Galilia-gwi koa peve ndaijaevi ojehe xugwi. y katu ogwah-ma koa-py. 6 Aipo vae rendu-vy Pilatos oporandu: Ko kwimbae tipo Galilia yvy pygwa? hei oporandu-vy. 7 Oikwaa-ma ramo Pilatos Hesu upe pygwaha, omondo Hesu-pe upe pygwa ruvixa hry vae Herodes-pe. Upe vae oiko ave Jerusalm tetmy ombohupa-vy. Upixa-gwi omondo Hesu Herodes renda-py oporandu hagw hembiapokwe-rehe. Ojohuse mo Hesu-rehe hembiapo vaikwe.

mburuvixa Herodes ohexa-ma ramo Hesu-pe. Ohendu vae voi ave Hesu rerakw por. Yma-ma upa-gwi ohexase eterei xupe. Ohexase ave Hesu ojapo ramo hembiapo por vae hexapyr-rupi jahexa e vyteri vae. 9 Oporandu heta Hesu-pe. Ha Hesu katu nonheiry xupe. 10 Upe-ma ramo pai ruvixa, judeu rekomboehaty kwry ndive ijapu hese hembiapokwe-rehe omboja hagw mo hembiapo vai Hesu-rehe. 11 Soldado kwry, huvixa ndive, omoingo asy-ma Hesu-pe. Omoingo vai-ma voi xupe. Omo hese ijahoja por vae omomburuvixa a hagw xupe, onhembohory hory hese, ha upe rire omondo jevy Pilatos o ha-py. 12 Upe mboyve Herodes, Pilatos ndive ndaijairy ojehe. Upe ry gwive oiko por onhondive.

8 Ovya

Hesu ojereraha mburuvixa hry vae Herodes renonde-py

uka Pilatos pai ruvixa kwry, judeu ruvixa kwry, judeu kwry ave. 14 Upi hei: Maer tipo peru xe-vy ko kwimbae pemombeu hagw hese hembiapo vaiha. Ohekomboe vaekwe-gwi ore rei kwry ndoikosevi-ma mburuvixagwasu nhe-rupi peje rei kuri hese. Upa-rehe xe ajohu-ma kuri hese pene renonde-py. Ndoiki rae hese ivai vae penhe vai hagw hese. 15 Herodes ave ndotopi hese mbaeve. Upa-gwi ombou jevy nhande-vy. Upixa

13 Omboaty

(Mt 27.15-26; Mc 15.6-15; Jo 18.39-19.16; At 3.13-14)

Tojuka kena xupe osapuki Hesu-rehe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

255

LUCAS23

ramo ko kwimbae ndojapi ko rae mbaeve pejuka uka hagw. 16 Ambopi ukata mante xupe upi apoi-ta xugwi oho jevy hagw, hei xupe kwry. 17 Aretegwasu ramo mburuvixagwasu rekoha-rupi opoi pete onhemo preso vaekwe. Upa-rehe, Apoi-ta xugwi hei. 18 Upa ohendu-ma ramo entro kente kwry osapuki: Tojuka kena ko kwimbae, hei osapuki-vy. Epoi Barrabs-gwi orevy gwar, hei osapuki-vy. 19 Barrabs katu onhemo arakae preso. Upe tet-my onhorair arakae ohekoviar hagw mo mburuvixagwasu. Oporojuka ave. Upa-gwi onhemo preso arakae. Ha Epoi Barrabs-gwi heiri iri hikwi. 20 Mburuvixa ae katu opoise mo Hesu-gwi. Upa-rehe onhe jevy kente kwry ndive. 21 Hae kwry ae katu osapuki hatve tve. Ejuka uka katu xupe ehupi uka kurusugwasu-rehe ijuka-vy, hei hese. 22 Mbohapyha-ma Pilatos hei hese: Mbaeixagwa ivai vae tipo ojapo? Ndahexi mbaeve ivai vae hembiapokwe ajuka uka rei hagw xupe, hei. Ambopi uka rei-ta xupe oho jevy hagw, hei. 23 Aipo ramo hae kwry osapuki joty: Tojuka katu, hei osapuka puki okwa-vy hese. Kurusugwasu-rehe tojuka kena. hei hese hikwi Isapuki katu imbaraeteve ojapo uka hagw gwemimbota. Upa-rupi isapuki-rupi ipoxyha-rupi ojapo joty xupe kwry. 24 Ijaty vae nhe rendu-vy, mburuvixa Pilatos ojapo uka hemimbota. 25 Upe kwimbae onhorair vaekwe, oporojuka vaekwe ave, kente kwry oipota vaekwe os preso onhemo ha-gwi, upe kwimbae-gwi opoi uka. Hesu rekovia opoi hembiapo vai vae-gwi. Ha ome Hesu ijukahar-pe onhemboaty vae remimbota rei-rupi ogwereko hagw xupe.

Hesu onhemo ramogware kurusugwasu-rehe

upi katu soldado kwry ogweraha Hesu-pe ojuka hagw. Ogweraha jave ohogwait Cirene pygwa, hry vae Simo. Ou oiko-vy tet jerekwe-gwi. Oipyhy ave Simo: Nde, eraha ko kurusugwasu Hesu rapykwri, hei-vy omo kurusugwasu Simo ape-rehe ogweraha hagw Hesu rapykwri. 27 Heta oho vae hapykwerigwa. Ipa-my kwry o ave kunha ojaheo Hesupe ombyasy vae. 28 Upe-ma ramo Hesu ojere ha oma hese kwry. Hei: Ani xe mboasy, pe kunha. Pe ha pene memby ae kuri pemboasy, hei Jerusalm mygwa-pe. 29 Ogwah vaer ry oporombohasa asy vaer, entro hei vaer: Ovya ete gw kunha imemby e vae. Ikatu e imemby vae ave. Oporomokambu e vaekwe ave. Naimembi-gwi ovya hei vaer oporombohasa asy-gwi.

26 Ha

(Mt 27.32-44; Mc 15.21-32; Jo 19.17-27)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS23
30 Upe

256

ramo hei ar ave: Toa yvyatyrusu nhande ri. Tanhande jatypa yvyatyrusu oitypa-vy. Nhande rekove reheve tanhande aty hei ar ohasa asy eterei-gwi.t 31 Ha konga koixagwa ojapo xe-rehe. Vaive ojapo ar pende-rehe. Xe, yvyra aky-rami heko por vae ko xe, ha xe-rehe hembiapo vai joty. Hembiapo vaive ive ar pende-rehe. Pe yvyra pirukwe-rami pende reko por e vae. Hembiapo vaive ive ar pende-rehe, hei Hesu kunhagwe-pe omboasy-vy. 32 Ha soldado kwry ogweraha ave moki hembiapo vai vae-pe Hesu ndive ojuka vaer ogweraha. 33 Akgwe renda hry vae-py ogweraha. Ogwah-ma ramo upe-py omo xupe kurusugwasu-rehe ohupi-vy. Upe moki hembiapo vai vae ohupi ave hendive. Hesu kurusugwasu yke-rehe omo kurusugwasu moki. Hesu o hembiapo vai vae mbyte-py. Ijakata-koty o pete, ijasu-koty o ave pete. Kurusugwasu-rehe meme ohupi ojuka-vy. 34 Oime jave kurusugwasu-rehe Hesu ombojeupi onhe Nhandejry-pe: Eiporiahuvereko xupe kwry, xe Ru. Ndoikwai-gwi kixa ojapo hikwi, hei. Upi onhombojao jao Hesu aokwe-rehe hikwi. Onhombojao hagw ohuga soldado kwry. 35 Ha entro ojogweroaty vae oma ma oiko-vy. Ohexapa hikwi. Ha huvixa kwry ave onhembohory ave Hesu-rehe. Hei rei rei-vy: Ka opororesende arakae, hei onhembohory hese. y katu tonheresende kena. Heta hei hese arakae: Hesu ko Cristo nhane remihaar vae. Nhandejry rembiporavo vae voi Hesu heta vae hei vaekwe Hesu-rehe. Ha y tipo ndoikwai parae onheresende hagw. Tonheresende kena, hei huvixa kwry onhe rei rei onhembohory hese. 36 Ha soldado kwry ave onhembohory hese. Onhemoagw xugwi ome xupe uva rykwere ndahepi vae hou hagw mo. Onhe rei rei xupe: 37 Nde parae judeu kwry ruvixagwasu vae. Aipo ramo enheresende kena, hei onhembohory-vy hese. 38 Ha ohai omo hagw Hesu ak ri. Ka judeu kwry ruvixagwasu hei ohai omo-vy. Mbohapy nhe-py ohai. Grcia pygwa nhe-py ohai. Roma pygwa nhe-py ohai. Hebreu kwry nhe-py ohai ave. Ka judeu kwry ruvixagwasu hei. Mbohapy nhe-py ohai rire omo inhak ri. 39 Ha pete hembiapo vai vae ave onhe rei rei xupe. Oime jave okurusugwasu-rehe, onhe rei rei Hesu-pe hei-vy: Xe Cristo, Nhandejry rembiporavo vae ere kuri ndjehe. Aipo ramo enheresende katu. Ore ave ore resende katu. 40 Hei-ma ramo, upe outro kurusugwasu-rehe o vae onhemonhe oir-me: Nde tipo, maer-gwi nderekyhyji Tup Nhandejry-gwi? hei. Nhande ave nhamano-tama nhande kurusugwasu-rehe. 41 Nhane

23.30 Os 10.8
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

257

LUCAS23

rembiapo vaikwe-rehe jahasa asy jaiko-vy. Hae ae rei ohasa asy. Mbaeve ndojapi, hei gwembiapo vaikwe-gwi okurusugwasu-rehe o vae-pe.u 42 Upi hei ave: Nde, Hesu, xe poriahuvereko erejehexa uka ramo nde ore ruvixa ramo, xe poriahuvereko katu. 43 Aipo ramo Hesu hei xupe: Anhete konga ereiko-ta xe ndive yvy-py, hei Hesu upe jehe ojerovia vae-pe.

Opyta pyt mbohapy ra-rupi. Kaarugwasu peve opyta. Kwarahy ndohesapevima. Kaarugwasu ramo onhe hat Hesu. Upi hei Nhandejry-pe: Xe Ru, xe mogwah katu nde ha-py. Hei-ma ramo omano ete-ma Hesu. Ha upi o Nhandejry rga kakwaa pygwa okgwasu nhugwha tuvixa ete vae. Omano-ma ramo Hesu, pyae osoropa. 47 Ha omano ramo soldado ruvixa ohexapa. Upixa-gwi omboete Nhandejry-pe: Pa hae vonte hembiapo vai e vae, hei hese. 48 Ha heta heta ojogweroaty aty vae ou vaekwe oma hagw ikurusurehe ojejuka vae kwry-rehe. Ha entro ojehu vaekwe gwive ohexa-ma ramo, onhemboasy oiko-vy. Xe ko, xe pya vai voi aiko-vy hei. Upe kwimbae-rami ndaiki voi-ma xe hei onhemboasy-vy. 49 Ha heta hese ojerovia vae o ave upe-py. Gw kunhagwe Hesu rapykwri ou vaekwe Galilia-gwi o ave ijaty vae pa-my. Mombyrygwi oma Hesu-rehe hikwi.

44-46Kwarahy mbyte-py pytmba-ma upe yvy ri. Upe tet pytmba ete-ma.

(Mt 27.45-56; Mc 15.33-41; Jo 19.28-30)

Hesu omano ramogware

Itakwa-py omo ramogware Hesu retekwe

upi katu Jos oho Pilatos renda-py. Arimatia pygwa Jos. Judeu kwry ret Arimatia. Ha Jos judeu ruvixa vae, hembiapo por vae. Onhemboete vae voi. Judeu ruvixa ambue kwry ojukase ramo Hesu-pe, Jos ndojohu pori hembiapor. Hae ohaar ar voi Nhandejry nhande ruvixape omoir hagw. 52 Ha Jos oho Pilatos renda-py ojerure Hesu retekwe-rehe. 53 Upi ombogwejy kurusugwasu-gwi hetekwe. Onhugw ao morot ipor vae-py. Upi omo itakwa-py hetekwe. Ita-gwi ojoo vaekwe-py omo. Ipyahu itakwa. Ner onhemo tetekwe upe itakwa-py. Hesu retekwe omo upe-py. 54 Kaaru-tama, haimete-ma pytuuha ry. Ha upe ry-py judeu kwry omombama ngau pono ombaapo pytuuha ry-py. 55 Ha kunha kwry Hesu ndive ou

50-51Ha

(Mt 27.57-61; Mc 15.42-47; Jo 19.38-42)

23.41 Sl 31.5
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS23

258

vaekwe Galilia-gwi vae oho Jos rapykwri. Ohexa itakwa. Ohexa ave omo ramo hetekwe hyepy-py. 56 Upe rire oho jevy gwga-py omongui ngui hyakw por vae hykwere omona hagw Hesu retekwe-rehe omohyakw hagw hetekwe. Ha pytuuha ry-py Nhandejry remimombeukwe-py opytuu oiko-vy.

(Lc 23.56)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

259 Oikove jevy-ma Hesu

LUCAS24

24

kwarahy os-ma ramo, voi oho kunha kwry ogwata. Hyakw por vae omongui ngui vaekwe ogweraha omona hagw Hesu retekwe-rehe. Itakwa-py oho. 2 Ogwah-ma ramo ohexa-ma itagwasu ojepea vaekwe. 3 Oike voi itakwa rye py-py. Oike-ma ramo ndotopavi-ma hetekwe. 4 Ha upa-rehe mbaeve ndoikwai. Mbavae tipo jajapo-ta, hei. Opondera-vy oiko jave moki kariay ohexa, yvy pygwa rembihexa uka rae. Ao hesak ete hemimonde ohexa. 5 Ohexa jave onhemondi-ma, ojeayvy oma yvy-rehe. Upi kariay hei: Maer-gwi ereheka oikove vae omano vae renda-py? hei. 6 Hesu ndaipri a-py. Opu jevy-ma kuri oho-vy, hei Hesu-rehe. Nane manduavi tipo inhegwe-rehe? Oime-ma ramo pene ndive Galilia-py omombeu-ma voi vaekwe oikove jevymaha hagw-rehe. 7Hei vaekwe nde-vy: Xe Nhande Rykey tee vae. Tekotev xe pyhy xe reraha-vy hembiapo vai vae kwry-pe. Xe juka-ta kurusugwasu-rehe. Mbohapy ry-py katu aikove jevy-ta hei voi vaekwe. Upe vae hei vaekwe-rehe napene manduiry nipo rae, hei. 8 Ohendu-ma jave imandua jevy inhegwe-rehe. 9 Upi oho jevy itakwa-gwi kunha kwry. Oho ohexa Hesu remimboe kwry-pe. Gw onze hemimboekwe-pe omombeu. Hendive o vae-pe omombeu ave. Hesu oikove jevy-ma katu, hei. 10 Heta kunha ohexa kuri omombeu hagw xupe kwry. Maria Madalena ohexa kuri. Joana ave ohexa kuri. Tiago sy hry Maria ave ohexa kuri ave. Hapixa kwry, indive oiko-ma ave itakwa-py ohexa kuri ave. Ha enterove omombeu petexa nhe Hesu remimondo kwry-pe. 11 Ohendu-ma ramo, Itavy kunha kwry, hei mo. Ndogwerovii Hesu oikove jevymaha. 12 Pedro ae opu oripara oho-vy itakwa-py. Ojeayvy ohovapyexa hagw. Inhugw hagwe mate ohexa. Ijaokwe morot vae anho oime. Ohexa rire oho jevy gwga-py. Opondera eterei-ma oiko-vy.

1Domingo

(Mt 28.1-10; Mc 16.1-8; Jo 20.1-16)

Emas tet rape-rupi Hesu onhomongeta moki gwemimondo ndive

ry-py moki inhirgwe ogwata oho-vy Emas teti-my. Namombyri Jerusalm-gwi upe teti. Dez quilmetro mate o. 14 Taperupi ogwata jave onhomongeta Hesu rehegwa nhe-rehe. Hetekwe okanhy hagwe rehegwa nhe-rehe onhomongeta hese ojei-vy. 15 Onhomongeta

13 Upe

(Mc 16.12-13)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS24

260

jave ogwah-ma Hesu omoir xupe kwry ogwata-vy. 16 Hae katu ohexa te Hesu-pe. Ndoikovi hei mo hese-gwi ndoikwai xupe. 17 Mbavae-rehe penhomongeta peho-vy? Penhemboasyha-rehe parae penhomongeta peho-vy, hei Hesu xupe kwry, ogwah-ma jepe xupe. Upi opyta rei onhemboasy-vy hikwi. 18 Ha pete, hry vae Clopas hei xupe: Nde tipo, ne anho nipo ndereikwai rae mbae pa oiko kuri Jerusalmmy? Enterove upe pygwa kwry oikwaa-ma. Nde tipo upe-py ereiko rei nipo herakw erehendu e reheve rae? hei oporandu Hesu-pe jevy. Ndohexa kwairy Hesu-pe Hesu voiha. 19 Mbae tipo oiko upe-py? hei oporandu rei-vy Hesu. Upi omombeu hikwi: Hesu rehegwa nhe ndereikwai nipo rae. Hae Nazar pygwa. Nhandejry nhe-py omombeu vaetykwe. Ipuaka vaekwe. Hexapyr-rupi hembiapokwe. Nhandejry nhe-py oiko por vaekwe. Hemimombeukwe, hembiapokwe kente kwry ojohu por voi vaekwe, hei omombeu-vy. 20 Upi mburuvixa kwry ojuka uka vaekwe xupe. Pai ruvixa kwry, nhande ruvixa kwry ave xupe ogweraha uka-ma judeu e vae-pe ojuka uka hagw Hesu-pe. Ha ojuka-ma xupe. Kurusugwasu-rehe ojejuka-ma vaekwe, hei Hesu-pe jevy omombeu-vy hesegwa. Hei ave: 21 Ha ore katu, oroe mo vaekwe hese, Israel remiarirre judeu kwry resendehar oroe mo hese. Ohasa-ma mbohapy ry omano hagwe rire, hei omombeu-vy. 22 Gw ore ndive oiko meme vae, kunha kwry, ore mondi kuri hesegwa nhe omombeu-vy. Kwarahy os-ma ramo oho rae itakwa-py. Hetekwe rexa-vy mo oho kuri. 23 Ndaiporivi itakwa-py. Ogwah jevy ore hapy omombeu kuri: Nhandejry rembigwi yvy pygwa ojehexa uka-ma kuri ore-vy hei omombeu-vy ore-vy. Oikove jevy-ma, hei ojehexa uka vae kunha kwry hei ore-vy omombeu-vy, hei Hesu-pe inhirgwe. 24 Ha gw ore ir oho ohexa, hei. Kwimbae oho itakwa-py kunha rapykwri oho. Kunha omombeu ha-rami voi omombeu. Ndohexiry ae Hesu-pe, hei omombeu-vy Hesu-pe jevy. 25 Upe-ma ramo Hesu hei xupe kwry: Pe napene arandi voi rae. Ndapeikwai voi Nhandejry nhe, hei xupe kwry. Nde are eterei erejerovia tee hagw inhe-py omombeu vaety remimombeukwe-rehe, hei. 26 Nhandejry nhe-rupi tekotev oiko upixa. Tekotev hembiporavo vae ohasa asy, omano ave kente kwry oresende hagw. Tekotev oho yvy-py onhemombaegwasu hagw. Nhandejry remimombeukwe ojehu-ma xupe, hei omombeu-vy. 27 Upixa ojhegwa nhe omombeu Hesu xupe kwry. Nhandejry nhe ohai uka vaekwe Moiss amyr-pe, onhe-py omombeu vaety amyr kwry-pe ave. Upa omombeu jevy Hesu xupe kwry. Nhandejry remimombeukwe ojhegwa nhe omombeu mbeu ogwata-vy. 28 Upi ogwah oho ha-py, teti Emas-py ogwah. Ha Hesu mombyryve oho-ta mo.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

261

LUCAS24

Aipo ramo oho omoir xupe kwry. Oike hga-py. 30 Hou-tama ramo Hesu oipyhy mbojape. Ha gwemiur-rehe omboete Nhandejry-pe. xupe omondo onhe rire ombojao jao mbojape ome xupe kwry hou hagw. 31 Upe jave ae oikwaa-ma hikwi Hesu-pe Hesuha. Oikwaa-ma jave ndohexavi jevy-ma xupe. Okanhy-ma Hesu hesa kwry-gwi. 32 Nhane mbovyagwasu kuri nhanhomongeta ramo tape-rehe. Nhandejry nhe, kwatia-rehe o vae omombeu kuri tape-rehe. Oikwaa uka-ma kuri nhande-vy nhane moaranduve hagw, nhane mbopyagwapy voi kuri, hei Hesu-rehe ojupe. 33 Pyae opu jevy oho jevy Jerusalm-my. Ogwah-ma ramo ojohu gw onze Hesu remimondokwe. Indive hetave oiko ojogweroaty-vy. 34 Oikove jevy-ma Nhandejry Hesu, hei omombeu-vy. Simo ohexa-ma xupe, hei hikwi upe moki ogwah vae-pe. 35 Ha upi katu ou vae omombeu ave Hesu rexahare. Ore ave orohexa xupe kuri, hei omombeu-ma. Ore moir kuri tape-rehe Hesu, hei omombeu-ma. Ore mboe jevy kuri tape-rehe. Orokaru-tama ramo ae orohexa kwaa hese, hei. Hembiapo-vy voi ojapo-ma Hesu. Omondo onhe Nhandejry-pe omboete-vy. Ha upe rire ombojao jao mbojape. Upe ojapo jave oroikwaa-ma hese, hei omombeuvy Hesu irgwe-pe. Oroikwaa-ma Hesu voi rae, hei.

29Epyta ore ndive. Kaaru ete-ma. Oike-tama kwarahy, hei Hesu-pe hikwi.

omombeu jave Hesu ogwah xupe kwry. Ipa-my ojekwaa-ma: Pende pyagwapy tapeiko-vy, hei xupe kwry. 37 Onhemondi voi xugwi hikwi. Ndaipyagwapyvi-ma hikwi. Ikyhyje hexa-vy. Aragwypry, hei mo hese ikyhyje vae onhemondi xugwi. 38 Ani penhemondi rei te xhegwi, hei. Maer-gwi nde pya-py ereporandu randu xe-rehe, Oikove parae Hesu, ndoikovi parae anive upixa peje te xe-rehe. Ejerovia katu, hei xupe kwry Hesu. 39 Pema katu xe-rehe, hei. Xe po-rehe pema, xe py-rehe ave pema, hei. Epoko katu xe rete-rehe ereikwaa por hagw. Aragwypry rei-ma oiko peje mo xe-rehe kuri. Hae-ta pe-my: Aragwypry ndaipiri naikgwi ave. Ha xe ndahairy. Xe rete renogwah jevy pe-my, hei. 40 Hoe-vy ohexa uka xupe kwry opo, opy ave: Pehexa katu xe kutu hagwe ave, hei. 41 Ha ohexa jepe ndogwerovii joty xupe. Ovya eterei-gwi opondera ndera eterei-gwi mbaeve-rehe ndojerovii hikwi. Aipo ramo Hesu oporandu: Oime tipo temiur, hei ohexa ukave hagw gwekoha.

36 Upa

(Mt 28.16-20; Mc 16.14-18; Jo 20.19-23; At 1.6-8)

Gwemimboe kwry-pe ojehexa uka jevy Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

LUCAS24
43 Ha

262

ome xupe hemiur, piky mbixypyre era ave ome xupe. hae kwry hesa-py hou. 44 Hou-ma rire hei jevy: Oiko-ma xe remimombeukwe xe rehegwa amombeu mbeu vaekwe pe-my. Aiko ramo vaekwe pene pa-my amombeu mbeu vaekwe upe nhe pe-my. Xe rehegwa nhe Nhandejry ohai uka vaekwe kwatia-rehe. Ymagware-pe Moiss amyr-pe ohai uka vaekwe, onhe-py omombeu vaety amyr kwry-pe ave ohai uka vaekwe. Davi amyr-pe ave ohai uka vaekwe porahi kwry hry vae Salmo. Xe rehegwa nhe meme ohai uka vaekwe xupe kwry. Omotenonde xe rehegwa nhe gwemimombeukwe ohai hagw. Ha tekotev oikopa Nhandejry remimombeukwe, hei.

42 Upi

(Lc 24.53)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

263
45 Upe-ma

LUCAS24

ramo oikwaa uka xupe kwry Nhandejry nhe kwatiarehe omo uka vaekwe. 46 Hei xupe kwry: Yma vaekwe Cristo rekor omo vaekwe kwatia-rehe Nhandejry nhee. Xe rembiporavo vae pene remihaar ojerereko asy vaer. Omano tee rire oikove jevy-ta. Mbohapy ry-py oikove jevy-ta. 47Hry-py omombeu mbeu vaer: Perova katu pende rekoha Nhandejry omboyke hagw pendhegwi pene rembiapo vaikwe. Gwembiporavo rry-py omopot vaer pende pya kyakwe, hei vaer omombeu-vy opa rupigwa ohendu hagw Cristo rehegwa nhe. Jerusalm mygwa-pe omombeu ranhe-ta. Upe rire oho omombeu entro tet tet mygwa kwry-pe. Upixa omombeu Nhandejry kwatia nhe, hei Hesu onhemombeu-vy. 48 Upa pehendu vaekwe, pemoherakw pemombeu mbeu opa-rupi xe aikove jevymaha, hei. 49 Xe Ru nhe amombeu vaekwe pe-my. Ambou-ta Nhe Marangatu tee vae hei xe-vy vaekwe xe Ru. Upe xe Ru remimbou ambogwejy-ta. Upa-rehe pehaar Jerusalm tet-my. Pene mbopuaka tee rire-ma ae eres upe-gwi, hei xupe kwry Hesu.

Hesu ojereraha yvy-py ramogware

rire ogweraha xupe kwry Betnia ypy-py. Ohupi opo omondo onhe Nhandejry-pe. Enhangareko por xe irgwe-rehe, hei ohovasa hagw xupe kwry. 51 Omondo jave onhe Nhandejry-pe ojei oirgwe-gwi ojereraha yvy-py. 52 Aipo ramo inhirgwe omondo ave onhe Nhandejry-pe omboete-vy. Ore Ru, nde tuvixa voi. Nde puaka tee vae voi katu, hei omboete-vy. Upe rire oho jevy Jerusalm tet-my. Ovya eterei hikwi ojei-vy. 53 Ha opyta meme Nhandejry rga kakwaa-py. Omboete ete Nhandejrype oiko-vy hikwi upe-py.

50 Upe

(Mc 16.19-20; At 1.9-11)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hesu Cristo rehegwa nhe por

Joo remimombeukwe
o evangelho de Joo
Hesu Cristo Nhandejry reko kwaa ukaha voi

nhepyr e vyteri ramo, oiko-ma vaekwe Nhandejry reko kwaa ukaha. Upe heko kwaa ukaha Nhandejry ndive oiko. Upe heko kwaa ukaha Nhandejry vae ave voi ko. 2 Koyvy nhepyr e vyteri ramo, hae oiko vaekwe Nhandejry ndive. 3 Entro mbae rereko kwaahar voi hae oiko vaekwe. Ojapo e ramo mbaeve ndoiki. Hae anho mbae apohar oiko. 4 Hae nhane moingohar voi. Nhane moingo rire, nhande pya-py nhande resape vae-rami nhane moarandu por vaekwe.a 5 Pyt-my oiko vrami vae-pe ohesape. Ha ndaipri imbogwehar.b 6 Ha upi katu ojekwaa vaekwe kwimbae hry vae Joo. Hae Nhandejry remimo omombeu hagw.c 7 Ojekwaa ou-vy Joo anhetegwa mombeuhar, hembiexagwe hemiendukwe mombeuhar ave. Hei Joo: Nhande resapeha vae ko upe vae nhane moarandu-vy hei ou-vy Nhandejry reko kwaa ukaha-rehe. Ou omombeu ogwerovia uka por por hagw enterove vaepe. 8 Ha Joo katu ndahai nhande resape teehar. Nhande resapehar mombeuhar ae ojekwaa ou-vy. 9 Ha upe Nhandejry reko kwaa ukaha katu nhande resape teehar vae voi. Upe ramo ogwah-ma vaekwe nhande-vy ou-vy ko yvy ri upe heko kwaa ukaha. Pete te nhande resapepa hagw nhane moarandu-vy ou vaekwe. Hae nhande resape teehar vae voi. 10 Hae oiko vaekwe nhane pa-rupi. Nhande kwry-pe nhane moingo ramo jepe vaekwe, ndajaikwairy joty vaekwe voi xupe. 11 Ogwah ouvy ramo jepe vaekwe gwei kwry ret-my, ndogwerovyiry joty xupe. Ombojevy ae xupe hei judeu kwry vae. 12 Ha inhe renduha-pe gwive

1Koyvy

a c

1.1-4 Gn 1.1; Jo 1.14; 10.30; 17.5; Hb 1.2-3; Ap 19.13 1.6 Mt 3.1; Mc 1.4; Lc 3.1-2

1.5 Jo 8.12; 1 Jo 1.5

264
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

265

JOO1

(Jo 1.15)

hei: Eiko katu xe nhe-py Nhandejry ray ramo hei pete te-me. Ojerovia hry-rehe vae-pe gwive: Eiko katu Nhandejry ray ramo hei. 13 Jaiko ramo nhande sy-gwi, ndajaiki vyteri Nhandejry ray ramo. Jaiko ramo nhande ru gwayryr oipota-gwi, ndajaiki vyteri Nhandejry ray ramo. Ojereropyahu nhande rekoha rire ae, oiko Nhande Ru tee ramo Nhandejry. Nhandejry ray ramo jaiko. Teko rei remimbota-rupi ndajaiki Nhandejry ray ramo. Nhandejry remimbota-rupi ae jaiko Nhandejry ray ramo.d 14 Ha Nhandejry reko kwaa ukaha nhande rete poru-ma vaekwe. Nhanderami oiko-ma vaekwe. Nhane pa-rupima oiko. Oroma ma vaekwe hese. Ore resa-rupi oiko vae. Hekoha por tee vae rae. Orohexa por ramo: Haeixagwa ndaipri oroe hese. Nhande Ru ray tee hae anho oiko vae

1.13 Rm 8.14-17; Gl 3.26; Ef 1.5


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO1

266

rekoha-rami voi upa oroe orohexa-vy. Hae nhande rereko por por meme vaety nhande rexakwaa rei-vy. Hae anhetegwa meme vae mombeuha ave.e 15 Ha Joo katu omombeu vaekwe hesegwa. Hei: Upe vae xe remimombeukwe kuri, hei. Hae kuri hese amombeuvy, Hae ipyahuve ramo jepe xhegwi, xe renondegwa joty hae hese. Upe vae onhemboeteve vae xhegwi, hiaranduve vae xhegwi. Xe rekove e ramo vyteri, hae oiko vaekwe yvy-py hae kuri hese amombeu-vy, hei vaekwe omombeu-vy onhe hat-vy. 16 Ha hae katu ojehegwigwa-py nhande rovasapa por rei kuri. Iporve rve vae-py nhande rexakwaa rei oiko-vy. 17Yma vaekwe omombeu nhande-vy vaekwe tekohar myamyr Moiss omombeu vaekwe. Nhandejry nhepy omombeu nhane rekohar. Ha upi katu Hesu Cristo nhande rovasa kuri nhande rexakwaa rei-vy. Anhetegwa tee vae omombeu kuri nhande-vy. 18 Ha Nhandejry katu nhane rembiexa e vae voi. Ha tary katu petemi oiko vae, Nhandejry rembiayhu tee vae voi, oikwaa uka nhande-vy Nhandejry rehegwa.

Joo oikwaa uka Hesu Cristo rehegwa

judeu ruvixa kwry katu ombou vaekwe Joo renda-py Jerusalm pygwa ombou. Hemimbou pai levita hry vae ave. Ogwah ramo hae-py, oporandu Joo-pe: Mbavae tipo ere ndjehe? hei xupe. 20 Ha Joo katu omombeupa Hesu Cristo rehegwa nhe. Mbavae tipo ere ndjehe? hei ramo xupe, nokirirry omombeupa voi: Xe ndahai Cristo. Xe katu nhane resende ou-vy vaer e vae voi. Pene remihaar e xe, hei jehe xupe kwry. 21 Upe-ma ramo Jerusalm-gwi ou vaekwe oporandu jevy xupe: Aipo ramo, mbavae tipo eremombeu ndejehegwigwa? hei xupe. Nde Nhandejry nhe-py omombeu vaety hry vae Elias ymagware remimoherakwkwe pa nde rae? hei oporandu xupe. Ha Joo katu hei: Upe vae e ave xe, hei xupe kwry. Upi oporandu jevy xupe hikwi: Nde Nhandejry nhe-py omombeu vaety nhane remihaar vae ymagware remimoherakwkwe pa nde rae, hei xupe. Ndahairy. Upa e ave xe, hei xupe kwry. 22 Aipo ramo, mbavae tipo eremombeu ndejehegwigwa? hei xupe. Emombeu katu ore-vy orogweraha hagw ne nhegwe ore mbouharepe, hei. Mbavae tipo ere ndjehe? hei xupe hikwi.

19Ha

(Mt 3.1-12; Mc 1.1-8; Lc 3.1-18)

1.14 Fp 2.7-8; Cl 2.9


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

267
23 Upixa

JOO1

hei-ma ramo, hae oiporu yma gware nhe. Nhandejry nhe-py omombeu vaety hry vae Isaas nhe oiporu oikwaa uka hagw mbaixa hembiapo: Xe ko tekwaty e-my gw ou vae-pe anhe hat vae: Pemoatyr katu Nhandejry raper hae vae voi kente kwry-pe. Amombeu xupe tape ramigwar-rami ambojehesa rerova uka hagw hese, hei jehe oporandu vae-pe.f 24 Upe ramo hei xupe hikwi. Upa onhembou vaekwe fariseu kwry vae hei: 25 Aipo ramo mbavae-gwi po ereporomongarai ereiko-vy? hei xupe. Cristo ou vaer e nde. Elias hry vae e ave nde. Nhandejry nhepy omombeu vaety, nhane remihaar vae e ave nde. Upa-gwi maer po ereporomongarai ereiko-vy? hei oporandu xupe. 26 Upe ramo hei: Xe, hei y-py mante aporomongarai vae. Ha pene pa-my katu o peikwaa e vae. 27 Hae ipyahuve ramo jepe xhegwi, xe rekove e ramo, oiko vaekwe yvy-py, hei. Amboete eterei xupe. Upa-gwi, xe mirvegwi, xe at-gwi ave, ni hembigwi ramo jepe ndikati aiko, hei xupe kwry oporandu vae-pe. 28 Upixa oporandu randu ojupe Betnia tet-my, Jordo ysyry rovi. Joo oporomongarai ha-py onhomongeta hikwi.

ramo ohexa Hesu-pe ogwah ou-vy ramo henda-py. Ohexa ramo, hei xupe: Upe vae ko Nhandejry gwigwa ovexa ray ijukapyr ramigwa ou upa. Nhane rembiapo vaikwe omboyke vaer nhandhegwi, hei hese. 30 Upe vae xe remimombeu kuri, Xe rapykwerigwa jepe hae. Xe aiko e ramo, oiko-ma voi hae. Upe vae onhemboeteve vae xhegwi. Xe aiko e ramo, oiko-ma voi vaekwe hae hae kuri hese amombeu-vy. 31 Xejhegwi rei ramo ndahexa kwai hese hekoha. Ha Nhandejry nhe-py xe agwah vaekwe ajuvy aporomongarai hagw y-py. Ojehexa uka hagw myamyr Israel remiarir kwry-pe upe nhane remihaar vae aporomongarai aiko-vy, hei Hesu-rehe. 32-33 Upi Joo omombeu gwembiexagwe, gwemiendukwe omombeu ave: Upe vae, nhane remihaar vae ahexa ramo jepe, xejhegwi rei ramo ndahexa kwai hese hekoha. Nhandejry oikwaa uka ramo xe-vy ae, aikwaama hekoha. Hei vaekwe xe-vy Nhandejry: Eporomongarai katu y-py hei. Upi hei jevy: Erehexa-ta Nhe Marangatu tee vae ogwejy ou-vy ramo pykasu-rami. Ogwapy hese o-vy ramo erehexa-ta ave. Upe vae hese ogwejy vaer voi omoingo vaer pende pya-py Nhe Marangatu tee vae-pe hei

29Ikomba-ma

Nhandejry gwigwa ovexa ray ijukapyr ramigwa voi Hesu

1.23 Is 40.3
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO1

268

kuri xe-vy Nhandejry. Ha upe rire katu ahexa Nhe Marangatu tee vae-pe pykasu-rami ogwejy ou-vy ramo. Yvy-gwi ogwejy ogwapy hese. Upe vae ahexa voi. 34 Ahexapa-ma voi. Upa-gwi amombeu pe-my ahexa vaekwe. Upe vae katu Nhandejry ray voi, hei Joo omombeu-vy.g 35 Iko jevy-ma ramo, Joo onhemboy jevy o-vy moki hemimboe ndive. 36 Ha Hesu katu ohasa oho-vy. Ohexa ramo Hesu-pe: Upe vae ko Nhandejry gwigwa ovexa ray ijukapyr ramigwa upa, hei Hesu-rehe. 37 Ha moki hemimboe katu ohendu ramo inhe, oho Hesu 38 Ha Hesu ojeapa hese ohexa ou ramo gwapykwri: Mbavae tipo ereipota? hei mokive vae-pe. Kipy tipo ereiko vae nde, poromboehry? hei Hesu-pe. 39 Peju katu pehexa, hei xupe. Upe-ma ramo oho ohexa oiko ha-py. Kaarugwasu-ma. Upa-gwi opyta Hesu ndive. Kaaru ete peve indive opyta. 40 Upe moki vae ohendu rire Joo nhe oho rae Hesu rapykwri. Pete hry vae Andr. Hae Simo Pedro ryvy vae. 41 Pyae oho gwykery reka-vy. Otopa rire hei xupe: Orotopa-ma Messias hry vae, hei xupe. Cristo nhane remihaar vae-pe hei Messias. 42 Ogweru gwykery-pe Hesu renda-py. Ogwah rire, ohexa katu katu xupe Hesu: Nde katu Joo ray. Nde rry Simo. Ha ahekoviar-ta nde rry. Erenheheni-ta Cefas-py, hei tykery-pe. Ha inhe ambue-py oheni Pedro-pe. Pedro heise ita.

jevy-ma ramo: Jaha katu Galilia yvy-koty, hei Hesu. Upi otopa Filipe-pe: Eju, xe moir katu, hei xupe. 44 Ha Filipe katu Betsaida tet mygwa. Andr tykery ndive upe tet mygwa ave. 45 Ha upi katu Filipe oho otopa Natanael-pe. Ha omombeu xupe: Orotopa-ma voi Jos ray Hesu-pe, Nazar pygwa vae. Upe vae-rehe yma ohai vaekwe kwatia-rehe Moiss amyr, nhane rekor omombeu jave nhande kwry-pe. Ohai vaekwe hese myamyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry ave, hei Natanael-pe. 46 Nazar pygwa ere kuri xe-vy, hei. Upa tet-gwi xe ndaikwai os por vae, hei Filipe-pe imombeu-vy.

43 Iko

Eju xe moir katu hei Filipe-pe Hesu

1.32-34 Mt 3.13-17; Mc 1.9-11; Lc 3.21-22


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

269

JOO1,2

Nde katu eju terehexa, hei Natanael-pe. 47 Upi Hesu ohexa Natanael-pe ogwah ou-vy ramo henda-py: Upa ko Israel rei tee vae. Nhane mbotavy e vae voi, hei hese. 48 Ohendu ramo inhe, hei: Mbaixa po xe kwaa? hei Hesu-pe. Eregwapy ere-vy ramo vyteri figo mta gwy-py, orohexa-ma voi. Orohexa-ma voi kuri eregwapy ramo ha upe rire katu ne reni-ma Filipe, hei Natanael-pe Hesu. 49 Nde katu Nhandejry ray tee voi, poromboehry. Myamyr Israel remiarir ruvixagwasu ave nde, hei Hesu-pe. 50 Upe-ma ramo Hesu hei xupe: Hae-ma kuri nde-vy, Eregwapy ere-vy ramo figo mta gwy-py orohexama hae nde-vy. Upe vae-gwi mante xe rerovia-ma tipo? hei. Ha konga katu tuvixa mbae vae erehexa vaer iporve vae ave, hei Natanael-pe Hesu. 51 Upi hei upe-py o vae-pe gwive: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Pehexa vaer ojekwaa ramo yvy-py, Nhandejry rembigwi ojeupi ramo xhegwi. Ogwejy jevy ou-vy ramo ave xe renda-py pehexa vaer. Pehexa ramo, pehexa kwaa vaer xe-rehe. Hae ko Nhande Rykey tee vae voi nipo rae peje vaer xe-rehe, hei xupe kwry Hesu.

ry rire omenda-ta Hesu rei omenda vaer. Can tet-my omenda-tama. Upe Can Galilia yvy pygwa. Upe-py omenda ha-py Hesu sy o ave. 2 Onheheni Hesu oho hagw gwei menda hagw-py: Eju katu, hei. Ne remimboe kwry ndive eju katu, hei xupe. Upe-ma ramo ohopa hikwi omenda vaer ha-py. 3 Upi katu omendaha ra ndoikovi-ma uva rykwere. Houpa-ma rae hikwi. Opa ramo, oho Hesu ha-py isy: Ndogwerekovi-ma uva rykwere, hei omombeu-vy. 4 Maer tipo eremombeu xe-vy xe rembiapor, hei osy-pe. Hirapyma voi xe xe rembiapo-ma vaer, hei osy-pe. 5 Upi hei hembigwi kwry-pe isy: Pe-my hei vaer gwive pejapo katu, hei. 6 Upe-py o seis y ryrugwasu. Ita gwigwa ijapopyre y ryru. Ojohae-rami meme. Hynyh ramo, pete te ogwereko oitenta litro parae, cem litro parae ogwereko. Upe y ryru-gwi judeu kwry reko-rupi ogwenoh vae y onhemopot hagw. 7 Ha upi katu Hesu hei xupe kwry: Pemohynyh katu upe y ryru y-gwi, hei hembigwi kwry-pe. Omohynyhmba-ma. Ijuru gwive omo omohynyh-vy. 8 Upi hei xupe kwry: y pejara mix mix peraha temiur rerojaha-pe otantea hagw, hei. Upe-ma ramo ojara ogweraha. 9 Upi pe huvixa otantea hembierukwe. Y omondo rae uva rykwere ramo. Hesu nhe-py y ojere uva rykwere ramo rae. Otantea ramo ohendu:

1Moki

Omenda-ma omenda vaer

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO2

270

Uva rykwere tee vae, hei hou-vy. Kigwigwa po ojara rae? hei. Ndoikwai. Ha ijarahare ae oikwaa voi. Upa-gwi pe huvixa oheni ou hagw omenda vaer-pe. Osapuki ou hagw: Eju katu a-py, hei xupe. 10 Ogwah ramo, hei xupe: Nhande kwry uva rykwere tenonde nhame vae iporve. Upe rire katu heta hou rire nhane remienoigwe, nhame jevy vae naiporvi-ma, hei. Ha nde katu nderejapo kwairy upixa. Iporve vae eremo ngatuma. Konga ete peve eremo ngatu, hei omenda vaer-pe. 11 Upixa onhepyr Hesu heroviapyr-rupi hembiapo por. Can, Galilia tet-my hembiapo por. Ohexa uka gwemimboe kwry-pe gwekoha porha. Ohexa kwaa ramo hese hekoha por, ojerovia-ma hese hikwi. 12 Upe rire oho Hesu Cafarnaum tet-my. Omoir xupe isy, tyvy kwry hemimboe kwry ave. Upe-py ndahiariry opyta hikwi.

Hesu oho oike Nhandejry rga kakwaa-py

upi katu hiagw-ma ogwah hagw aretegwasu ry hry vae pscoa. Judeu kwry remimboete upe arete. Upe-ma ramo Hesu oho Jerusalm tetmy.h 14 Nhandejry rga kakwaa-py oike ramo, otopa heta omae vende vae. Upe-py o vaka vendeha ovexa vendeha pykasu vendeha ave. Upe-py ogwapy o-vy plata kambiaha. Okambiaseha-pe okambia. 15 Upe-ma ramo Hesu omos ombopi hagw. Omosmba Nhandejry rga-gwi ovexa reheve. Vaka reheve omosmba xupe kwry imondo-vy. Ombohekovia vae apyka ombovayva. Ombojerepa. Iplata oitypa yvy-py. Omosarambipa iplata. 16 Ha pykasu jry-pe katu hei: Penohmba katu pykasu peraha-vy koa-gwi, hei ijry-pe. Ani pereko te xe Ru rga gwy-py pevende vaer, imondopa hagw hei xupe. 17 Upe vae ohexa ramo, imandua hemimboe kwry Nhandejry kwatia nhe-rehe o vae-rehe: Xe rakate eterei nde rga-rehe. Upa-gwi xe juka vaeri hei Nhandejry kwatia nhe Hesu-rehe. 18 Ha judeu ruvixa kwry katu ogwah ou-vy iha-py: Kivae nhe-py erejapo-ma upa? hei xupe. Ejapo katu tuvixa mbae oroikwaa hagw Nhandejry nhe-py parae erejapo hagwe, ne nhe-py parae, hei xupe judeu ruvixa kwry. 19 Ni, ajapo-ta. Pemboai ramo ko ga, mbohapy ry rire amopu jevy ar, hei judeu ruvixa kwry-pe. Ha ndoikwairy inhe hikwi.

13Ha

(Mt 21.12-13; Mc 11.15-17; Lc 19.45-46)

2.13 x 12.1-27

2.17 Sl 69.9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

271
20 Imopu

JOO2,3

hagwe Nhandejry rga kakwaa quarenta e seis roy-ma ojapo, hei xupe. Maer ere kuri ore-vy, Amopu jevy-ta mbohapy ry rire hei oporandu-vy xupe judeu ruvixa kwry. 21 Ha, ko ga hei ramo, ndery ga tee-rehe. Gwete-rehe ae hei Hesu. 22 Upa ohendu-ma ramo, ndoikwairy Hesu nhe hemimboe kwry. Ha omano rire onhemoingove jevy ramo katu, imandua hemimboe kwry inhegwe-rehe. Imandua ramo, ogwerovia-ma Nhandejry kwatia nhe. Hesu nhegwe ogwerovia-ma ave.

Nhande pyapry oikwaapa Hesu

jave aretegwasu hry vae pscoa, o Hesu Jerusalm-my. Heta hembiapo por voi heroviapyr-rupi. Upe-ma ramo Hesu rembiapo ohexa-ma ramo, heta o ojerovia vae hese: Jajerovia-ma hese. Hesu rry-rehe jajerovia-ma, hei hese hikwi. 24 Ha Hesu katu ndojerovii vyteri hese kwry. Ndojerovia tei vyteri ojeheha-gwi oikwaa voi. Upa-gwi ndojerovii vyteri hese kwry. 25 Nhande kwry-pe pete te nhande kwaa por-ma voi. Avave omombeu e reheve xupe, nhande rekoha ohexa kwaapa-ma voi nhande-rehe. Oikwaapa voi nhande pya-py o vae. Nhande pyapry oikwaapa voi. Ndaipri xugwi okanhy vae.

23 Oiko

(Jo 5.41)

upi katu ogwah ou-vy Hesu ha-py mburuvixa hry vae Nicodemos. Pyhare-ma ou. Upe vae fariseu kwry vae. Judeu kwry ruvixa ave. Ogwah rire hei Hesu-pe: Avave onhe-py rei nahembiapo poriry ne rembiapoha-rami, poromboehry. Nhandejry nhe-py ae hembiapo por ar ne rembiapo porharami. Upa-gwi ne mbou-ma nipo rae Nhandejry ore mboe hagw, hei Hesu-pe. 3 Upe ramo Hesu hei xupe: Ejeapysaka por katu. Anhetegwa vae amombeu-ta nde-vy. Ndikati avave ojohu Nhandejry-pe gwuvixar. Onhembopyahu jevy ramo ae oikwaa vaer, hei mburuvixa-pe. 4 Ha mburuvixa hei xupe: Mbaixa po nhanhembopyahu-ta nhande tuja ramo? hei. Ndikatuvima jaike nhande sy rye py-py jaiko jevy hagw, hei xupe mburuvixa. 5 Hei jevy mburuvixa-pe: Ejeapysaka por katu. Anhetegwa vae amombeu-ta nde-vy, hei. Ojhegwi rei avave nomoir moi Nhandejry-pe gwuvixar. Onhemopot rire, onhembopyahu jevy-ma rire Nhe Marangatu tee vae oiko-magwi ipya-py ae, ojohu vaer xupe, hei. 6 Jaiko ramo nhande sy-gwi jaiko rei. Ha nhanhembopyahu jevy ramo katu, Nhe Marangatu tee vae-rupi jaiko

1-2 Ha

Pete mburuvixa onhomongeta Hesu ndive

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO3

272

vaer. 7 Hae kuri nde-vy, Nhandejry oipota erenhembopyahu jevy hae nde-vy. Maer po erepondera xe nhe-rehe? hei. 8 Oho yvytu. Ohose ha-koty rei oho. Nhahendu ou ramo hyapu vae. Nhahendu ramo jepe, ndajaikwai joty ki-gwi po ou. Ki-koty po iho hagw ndajaikwairy ave. Upixa ete voi Nhe Marangatu tee vae-rupi nhanhembopyahu jevy vae gwive. Yvytu-rami rei ou Nhe Marangatu tee vae. Ndajaikwai ki-gwi po ou. Ki-koty po iho hagw ndajaikwai ave, hei upe mburuvixa-pe. 9 Mbaixa po oiko upa? hei Hesu-pe. 10 Nde ko Israel remiarirre judeu kwry mboehry voi. Imboehry jepe, ndereikwai joty voi xe nhe. Ne arandu te, hei. 11 Amombeuta nde-vy anhetegwa vae. Oroikwaa-gwi oronhe vae. Oromombeu vae ore rembiexagwe. Ha ndaperovii voi joty ore nhe, hei xupe Hesu. 12 Ndaxe reroviiry-ma kuri amombeu ramo pe-my yvy arigwa rehegwa. Aipo ramo, mbaixa po xe rerovia-ta amombeu ramo pe-my yvy pygwa rehegwa? 13 Upa rehegwa avave ndoikwai yvy-py ndojeupry-gwi oho-vy. Ha xe ae katu Nhande Rykey tee vae aiko upe-py. Upe-gwi aju kuri. Upagwi xe aikwaa voi upa rehegwa, hei mburuvixa-pe. 14 Amombeu-ta nde-vy myamyr Moiss rehegwa nhe. Yma vaekwe Moiss ohupi vaekwe mbi raanga imo-vy yvate yvyra-rehe. Tekwaty e-my oiko jave ohupi vaekwe. Upixa voi Nhandejry nhe-py xe rupi-ta. Xe Nhande Rykey tee vae-pe xe rupi-ta yvyra-rehe.j 15 Xe mo-ta kurusugwasu-rehe entro ojerovia vaer gwive xe-rehe oiko por meme ete hagw Nhandejry ndive. Opa e vaer voi, hei mburuvixa-pe. 16 Nhande kwry vae-pe nhande rayhu tee rei-ma vaekwe Nhandejry. Upa-gwi nhande rayhu-gwi, ombou ime-vy vaekwe nhande-vy gwary hae anho oiko vae. Upixa ramo jajerovia vae gwive hese, nanhane mondi vaer mombyry ojhegwi. Jaiko meme ete vaer ae Nhandejry ndive. Japave e reheve jaikove joty vaer voi.k 17 Nhande kwry vae-pe ombou vaekwe gwary. Nomboi xupe nhane mbohasa asy hagw. Pene rembiapo vai ko ndery nhande-vy ou-vy. Ombou rei ae vaekwe nhande kwry vae-pe. Nhane resendehar rei ombou vaekwe. 18 Upixa ramo jajerovia vae gwive hese nhas rei-ma nhane monhe e reheve. Ha jajerovia e vae gwive hese katu nhane mbohasa asy hagw-ma voi. Ndajajerovii-gwi Nhandejry ray rry anho-rehe, nhane mbohasa asy vaer. 19 Ogwah-ma vaekwe ou-vy ko yvy ri nhande pyapy-py nhande resapehar. Ha hembiapo vai vae gwive katu ndojohu pori nhande resapeha. Pyt ae hae kwry ojohu por vaekwe. Upa-gwi Nhandejry, Ambohasa asy vaer hei imandua hese kwry ombohasa asy hagw. 20 Ha hembiapo vai vae gwive ndaijai nhande resape vae-rehe. Ndoipoti ojekwaa hembiapo vaikwe. Upa-gwi ndohi nhande resape vae ha-py. Hembiapo vaikwe ojekwaa hagw-my ndohosiry voi. 21 Ha

3.14 Nm 21.9

3.16 Jo 3.36; 6.40; 11.25-26; 20.31; Rm 5.8; 1 Jo 5.11-12

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

273

JOO3

anhetegwa ojapo vae gwive hembiapo ojekwaa por hagw-my oho vae. Upepy oho entro ohexa por hagw hembiapo porkwe. Nhandejry reko-rupi hembiapo por oipota hei jehe, hei pe mburuvixa-pe Hesu. rire mburuvixa ndive, oho ojei-vy Hesu hemimboe kwry ndive Judia yvy-py. Upe-py hendive kwry opyta oporomongarai uka oikovy. 23 Upe jave Joo oporomongarai oiko-vy ave. Enom tet-my Salim ypy-py oporomongarai. Upe-py heta o y. Heta o vae henda-py ojei. Onhemongarai uka-vy ojei. 24 O e ngatu preso omongarai joty entro vae-pe. 25 Ha upi katu onhonhe mbojevy jevy-ma Joo remimboe kwry judeu kwry vae ndive: Nhanhemongarai hagw a-rami tekoha, hei. Ndahai. Ndaikosi nde reko-rupi. A-rami ae aikose, hei outro. Nohendusi onhonhe. 26 Upe-ma ramo ojeoipa Joo renda-py: Naipori voi, poromboehry, hei Joo-pe hikwi. O vaekwe kwimbae ne ndive Jordo ysyry rovi. Hesegwa eremombeu vaekwe. Ha konga katu ogwah koa-py upe vae. Oporomongarai ko oiko-vy koa-py ave. Enterove ete oho henda-py, hei xupe hikwi. 27 Ha Joo hei: Nhande-vy Nhandejry remimegwe mante jareko, hei. 28 Hae kuri hese: Xe ko ndahai Cristo hry vae. Pene remiraar e xe. Cristo renonde-rupi mante xe mbou-ma hae hese. Pehendu-ma voi xe nhe anhemombeu ramo, hei. 29 Upi omombeu xupe kwry pete nhe. Kunha-rehe nhamenda-tama ramo, nhane rembirekor voi pe kunha. Ndahai nhane ir rembirekor. Ha nhane ir katu, nomendi ramo jepe, ovya joty. Nhande ayvu ohendu ramo, ogwerohory joty nhande ayvu. Upixa ete xe avya Hesu-rehe. Heta ojehesa rerova kuri hese oiko-vy. Ha xe ir katu ndaheti. Ndaheti ramo jepe, xe avya joty Hesu-rehe. Xe avya eterei konga, hei jehe. 30 Nhandejry nhe-py hae onhembotuvixave xave oho-vy vaer. Ha xe katu aiko kirirve rve aiko-vy vaer, hei jehe Joo.

22 Onhomongeta

Joo omombeu Hesu rehegwa, ojehegwa omombeu ave

katu oiko rei yvy ri ojehegwigwa mante omombeu. Ha yvy gwigwa ou vaekwe katu enterove vae-gwi hekoha porve vae. 32 Hae omombeu gwembiexagwe ha gwemiendukwe mate. Ha avave joty ndogwerovii joty xupe. 33 Inhe ogwerovia vae ae: Nhandejry ijapu e vae. Anhetegwa vote omombeu vae ae hei ete hese. 34 Hae ko Nhandejry remimbou vae. Nhandejry nhe tee omombeu vae voi. Ha Nhandejry katu nahakateiry ime-vy xupe Nhe Marangatu tee vae. Ome me rei xupe. Upa-gwi hae Nhandejry nhe tee omombeu vae

31Yvy-gwi ogwejy vaekwe entro vae-gwi heko porve vae. Ha yvy pygwa

Yvy-gwi ogwejy vaekwe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO3,4

274

voi. 35 Ha Nhandejry katu Nhande Ru vae ohayhu vae gwary. Enterove vae jry-ma voi oiko tary. 36 Jajerovia ramo Nhandejry ray-rehe, jaiko-ma opa e reheve vaer Nhandejry ndive. Ha nhahendu e ramo katu inhe, ndajaiko movi-ma vaer Nhandejry ndive. Hae nhande rereko asy vaer.

ramo omombeu fariseu kwry-pe: Are-ma omoir heta Joo-pe. Ha konga katu hetave Hesurehe ojehesa rerovapa. Hesu-pe hma omoir heta. Omongarai-ma xupe kwry Hesu gwemimboer, hei omombeu-vy. Upa oikwaa-ma ramo, os oho-vy Hesu Judia yvy-gwi. Oho jevy Galilia yvy-koty. Ha Hesu katu oporomongarai e vae. Hemimboe kwry mante ae oporomongarai vae. 4 Ha upi katu ohasa oho-vy Samaria yvy-rupi. Upe-rupi ndoho rery. 5 Upixa ramo ogwah oho-vy Samaria pygwa tet hry vae Sicar-py. Ha Sicar katu hiagw o myamyr Jac yvykwe-gwi pe ome gwary Jos-pe vaekwe-gwi.l 6 Upe-py o Jac ygwa. Ha upi katu Hesu ogwah rire ogwapy ygwa ypy-py. Ogwata puku ou-vy rire ikaneo. Upa-gwi okaneo ramo ogwapy otongea-vy. Larose-ma ramo ogwapy o-vy onhemokanegwa hagw. 7 Upe-ma ramo ogwah ou-vy kunha Samaria pygwa vae. Ogwenoh hagw y ou. Hei xupe Hesu: Hayu-ta, hei. 8 Ha ndaipri inhir. Hemimboe kwry ojei kuri tet-my oho ojogwa hagw gwemiur kwry. 9 Ha upi hei xupe pe kunha: Nde ko judeu kwry vae. Xe katu Samaria pygwa vae. Pende aeha ore, hei. Aipo ramo maer po erejerure xe-vy y-rehe. Judeu kwry katu ndore rerohori vae. Ndoipori ore mbae, hei xupe. 10 Upi Hesu hei pe kunha-pe: Ndereikwai voi Nhandejry remimer. Hayu-ta hae ramo nde-vy, ndaxe kwai ave. Ha xe kwaa rire rae, erejerure ar xe-vy rae. Ame ar nde-vy rae y. Yvu ramigwa vae ame ar nde-vy nde rekover, hei kunha-pe. 11 Upi hei xupe pe kunha: Hypy voi ygwa, poromboehry, hei. Nderereki henohha. Mamogwi nipo erenoh-ta y yvu ramigwa vae, hei xupe kunha. 12 Ore rami ypykwe Jac ome vaekwe ore-vy upa ygwa. Hoyu ave xugwi. Tary hoyu ave xugwi vaekwe. Omboyu ave xugwi vaekwe gwymba, hei. Ha nde nerenhembotuvixa mbai tipo xupe? hei xupe kunha. 13 Upi hei kunha-pe:

1-3 Upe

Hesu onhomongeta kunha Samaria pygwa ndive

4.5 Gn 33.19; Js 24.32


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

275

JOO4

(Jo 4.7)

Ko vae y jau ramo, jayu jevy jevy vaer, nhande yuhi jevy vaer. xe remimer ereu ramo, nande yuhi movi-ma vaer, hei. Xe mbae y ame vaer nde-vy nde pya-py ndopi vaer. Yvu-rami opupu vaer. Yvu-rami o vaer nde pya-py nde rekover. Ndopi-gwi ereiko vaer opa e reheve Nhandejry ndive, hei kunha-pe. 15 Upe-ma ramo hei xupe kunha: Eme mani katu xe-vy, poromboehry, aipo erereko vae y. Ndaxe yuheivi-ma vaer. Ndajuvi-ma vaer y-rehe koa-py, hei xupe. 16 Upi hei kunha-pe:
14 Ha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO4

276

Ekwa emombeu ne mna-pe ou ave hagw a-py. Upe rire peju katu koa-py, hei. Ha kunha hei xupe: 17 Naxe mnai voi, hei. Ha Hesu hei xupe: Naxe mnai ere-ma ramo, anhetegwa voi eremombeu xe-vy. 18 Eremenda menda voi ereiko-vy vaekwe. Cinco voi oiko ne menakwe. Indive y ereiko vae ndahai ne mna tee. Naxe mnai ere ramo, anhetegwa voi eremombeu xe-vy, hei kunha-pe Hesu. 19 Ohendu ramo inhe: Xe kwaa-ma rae hei jehe. Upa-gwi hei xupe kunha: Nde ko, poromboehry, Nhandejry nhe-py eremombeu vaety nipo rae. Ahexa kwaa-ma nde-rehe, hei oikwaa-gwi xupe Hesu. 20 Upe vae yvyaty ri ojeupi meme vaekwe ore rami kwry. Nhandejry nhamboete haty-py oho meme. Ha pe, judeu kwry vae katu ndapejohu pori upe-py oroho ramo. Jerusalm tet-my mante oipota jaha Nhandejry mboetevy. Upe-py ae tekoha hei judeu kwry, hei kunha omombeu-vy. 21 Upi hei kunha-pe: Xe rerovia katu, kunha. Ogwah-tama Nhandejry ra, nhamboete tee hagw xupe ra. Ogwah-ma rire, upe yvyaty ri napemboete movi-ma Nhandejry Nhande Ru-pe. Napemboete movi-ma ave xupe Jerusalm-my, upe oromboete haty-py. 22 Ha pende kwry niko peikwaa e vae pemboete vae. Ha ore kwry katu oroikwaa vae oromboete voi. Nhane resendehar ko judeu kwry vae. Upa-gwi oromboete vae oroikwaa voi. 23 Ogwah-ta hira, hei. y ogwah pota-ma voi hira. Konga katu Nhandejry-pe omboete tee vae gwive, omboete vaer xupe opya gwive. Nomboete raanga anga rei movi-ma xupe. Upa rehegwa omboete teehar Nhandejry oipota, hei. 24 Ha Nhandejry katu hete e vae jahexa e vae hae. Upa-gwi jahexa e ramo jepe, tanhamboete tee joty xupe nhande pya gwive. Ndikatuvi-ma nhamboete raanga anga rei xupe, hei kunha-pe. 25 Upe ramo hei xupe kunha: Nhane remihaar ko ou vaer, hei. Nhane remihaar vae hry vae Cristo. Upi hei: Ogwah rire ou-vy, opambae jaikwaa e vae gwive oikwaa uka vaer nhande-vy, hei xupe. 26 Xe voi niko hae. Xe Cristo-ma voi. Xe ne ndive anhomongeta vae hae-ma voi, hei kunha-pe Hesu. 27 Upa hei-ma ramo, ogwah ou-vy hemimboe kwry. Opondera hese: Mbavae-gwi po onhomongeta kunha ndive o-vy, hei ojupe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

277

JOO4

Ha Hesu-pe katu nomongetiry: Mbavae tipo ereipota? ndery. Maer tipo erenhomongeta kunha ndive ere-vy? ndery xupe. Opondera rei hese. Noporandiry. 28 Upe ramo pe kunha oheja ombae y ryru oho jevy pe tet-my: 29 Pekwa mani. O kwimbae opambae xe rembiapokwe gwive omombeu-ma vae xe-vy. Peju katu jaha pehexa hagw xupe. Nhane remihaar vae parae hae, hei omombeu-vy pe tet mygwa-pe. 30 Osmba-ma upe tet-gwi hikwi. Oime ou-ma hikwi. Hesu rendakoty ogwa. Ner vyteri ogwah Hesu-pe. 31 Upe-ma ramo ou jave hikwi: Ekaru mani, ekaru mani, poromboehry, hei xupe hikwi. Ojapura okaru hagw mo. 32 Ndau moi, hei. Xe areko hau vaer peikwaa e vae, hei gwemimboe kwry-pe. 33 Upe-ma ramo hei ojupe hikwi: Ndogweri tipo avave Hesu-pe hemiur rae? hei ojupe. 34 Upi hei gwemimboe kwry-pe: Xe ajapo meme xe mbouhare remimbota ajapopa peve xe rembiapor. Pe pejapura pene remiur-rehe. Ha xe ajapurave xe rembiapor-rehe. Upa ajapo ramo, ndakari ramo jepe, xe rygwyat vrami joty voi. Akaru-ma vae-rami xe, hei jehe. 35 Upi hei jevy gwemimboe kwry-pe: Irundy jasy rire ijagwyje-ma jae vae voi. Ha xe katu hae-ma pemy. Pema katu pehexa hagw. Hiaju-ma nipo rae temitgwe, hei Hesu gweroviahar-rehe temitgwe rehegwa-rami. Upi hei: 36-37 Pete onhemit vae, outro kwry oikyt vae. Pe temit omosarambi vae-rami, pete omombeu mbeu Nhandejry nhe. Pe oikyt vae-rami, outro kwry oporogwerovia uka vae. Konga o inhe rerovia ukaha oikove opa e reheve hagw Nhandejry ndive heroviaha. Hembiapo por-rehe ohekoviar vaer xupe Nhandejry. Pete onhemit, outro kwry oikyt. Ovya onhondive hikwi. Petexa hembiapo. Upixa ete inhe mombeuhaty inhe rerovia ukaha ndive ovya. Petexa hembiapo. 38 Oromondo kuri peporogwerovia uka hagw pemombeu ranhe e reheve. Outro kwry oho pene renonde vaekwe omombeu hagw Nhandejry nhe. Ha konga katu outro kwry rembiapo por por-gwi, peporogwerovia uka-ma, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 39 Ha heta o Samaria pygwa vae ojerovia vae Hesu-rehe. Pe kunha, Entro xe rembiapokwe gwive omombeu-ma kuri xe-vy hei ramo tet mygwa-pe omombeu-vy, ojerovia-ma hese hikwi. 40 Ha upi katu ogwah ou-vy Hesu renda-py hikwi: Epyta katu ore ndive, epyta katu ore ndive, hei xupe. Upa-gwi moki ry opyta hendive kwry.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO4
41Inhe

278

ohendu ramo hetave-ma ogwerovia vae o. 42 Hei kunha-pe hikwi: Eremombeu ramo kuri ore-vy orogwerovia-ma xupe. Ha konga katu ore-vy tee-ma onhe. Ore apysa-rupima orohendu inhe. Upa-gwi orogwerovia tee-ma voi xupe, hei. Upe vae entro ko yvy ri oiko vae gwive resendehar nipo rae, hei hese kunha-pe hikwi.
43Moki ry rire upe-gwi oho jevy-ma Hesu. Ogwah oho-vy Galilia yvy-py: 44 Nhandejry

Hesu ombogwera mburuvixa ray-pe

nhe-py omombeu vaety ko nomboeti xupe het mygwa, hei Hesu. 45 Ha upi katu ogwah rire Galilia yvy-py, ogwerohory xupe upe pygwa kwry. Ojei vaekwe upe pygwa Jerusalm-my. Oiko jave aretegwasu hry vae pscoa, upe-py ohopa. Upe-py ohexa vaekwe entro Hesu rembiapo porgwe. Upa-gwi ogwerohory voi xupe hikwi. 46 Ha upi katu Hesu ogwah jevy oho-vy Can tet-my, Galilia yvy pygwapy ogwah oho-vy. Upe-py ykwe omondo vaekwe uva rykwere ramo. Ha outro tet-my hry vae Cafarnaum mburuvixa ramo o vae upe-py. Hasy voi tary.m 47 Ou-ma kuri Hesu Judia yvy-gwi. Ogwah-ma koa-py, hei-ma ramo mburuvixa-pe, oho ogwah Hesu renda-py. Hei Hesu-pe: Jaha mani katu embogwera xe-vy xe ray-pe, hei xupe. Omano hagw rami-ma o. Embogwera mani xupe, hei xupe mburuvixa. 48 Upe-ma ramo hei xupe Hesu: Ndaxe rerovia moi nde xe rembiapo erehexa e reheve. Heroviapyr-rupi xe rembiapo ramo, jahexa e vae ajapo ramo ae, xe rerovia vaer, hei mburuvixa-pe. 49 Upe-ma ramo hei xupe mburuvixa: Eju mani, poromboehry. Ani ne ate te ereju hagw pono omano xe ray, hei xupe. 50 Tereho katu. Oikove jevy-ma nde ray, hei mburuvixa-pe. Ogwerovia-ma inhe oho-ma. 51 Oho jave, ohogwait xupe hembigwi ou-vy: Oikove jevy-ma nde ray, hei xupe omombeu. 52 Upi oporandu hembigwi-pe: Mbovy ra-py oikove jevy-ma xe ray? hei oporandu-vy gwembigwi-pe. Kwehe larose rire nahete rakuvi-ma, hei tvy-pe hembigwi. 53 Upa ra-py ete voi Hesu omombeu kuri xe-vy nipo rae, Oikove jevy-ma nde ray, hei voi xe-vy hei ojupe. Upe-ma ramo ojerovia tee voi hese. Hga pygwa gwive ave ojerovia tee ave hese. 54 Upixa imokiha-rehe hembiapo por heroviapyr-rupi ogwah rire Galilia-py Judia yvy-gwi.

4.46 Jo 2.1-11
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

279

JOO5

Upa-rehe oho Hesu Jerusalm tet-my. 2 Upe-py o ygwa hry vae Betesda hebreu nhe-my. Ovexa rok ypy-py o. Ygwa ypy-py o cinco ogapy onhemboty e vae. 3 Upe-py heta eterei o hasy vae. Onheno joa okwa-vy. Heta o hesapyso e vae, heta o ndogwata pori vae. Heta o ijapa vae ave. 4 Ha Nhandejry rembigwi yvy-py oiko vae ogwejy ou-vy vae. Ndogwejy memiry. Hira-py ae ogwejy ou-vy y-py. Omomi hagw mante y ou ogwejy. Omi rire y, hae ranhe oike vae y-py, okwera-ma. Oime ra vae mbaasy opoi-ma xugwi. Upa ohaar o-vy entro hasy vae gwive. 5 Upe-py o kwimbae. Are-ma hasy. Ojapo trinta e oito nho hasy hagwe. 6 Ha upi katu ohexa xupe Hesu. Ohexa kwaa hese are hasyha. Are-ma onheno-vy rei oiko upe-py hei ojupe. Upe-ma ramo hae hei: Erekwerase tipo? hei hasy vae-pe oporandu-vy. 7 Ndaipri omi jave xe mo vaer y-py. Aikese mo y-py, poromboehry. Ndaikati aike y-py. Oike xe renonde-rupi voive vae, hei Hesu-pe hasy vae. Upe-ma ramo hei xupe: 8 Epu katu, ehupi nde rupa. Upi egwata, hei xupe Hesu. 9 Upe-ma ramo okwera-ma Hesu nhe-py. Ohupi gwupa ogwata-ma voi. Japytuuha ry-py okwera. 10 Upa-gwi omombeu mbeu okwera vaekwe-pe judeu ruvixa kwry: Etera ko japytuuha ry. Nde rupa ereraha ramo, erembaapo voi. Ha naipori erembaapo pytuuha ry-py, hei omombeu-vy hasy vaekwe-pe. 11 Upi hei judeu ruvixa kwry-pe: Hei kuri xe-vy, Ehupi nde rupa egwata katu hei xe-vy xe mbogwerahare, hei omombeu-vy. 12 Kivae tipo, Ehupi nde rupa egwata katu hei nde-vy, hei oporandu-vy xupe hikwi. 13 Ha okwera vaekwe katu ndoikwairy ombogwerahare rry. Upe-py o heta ojogweroaty vae. Ha Hesu katu ndojehexa ukavi-ma oho-vy. 14 Ha upe rire katu Hesu otopa okwera vaekwe-pe. Nhandejry rga kakawaa-py otopa xupe: Nde ko erekwera-ma. Anive erejejavy te pono ojehu jevy nde-vy ivaive vae, hei xupe Hesu. 15 Upe ramo oho jevy omombeu judeu ruvixa kwry-pe: Hesu ko xe mbogwerahare rae, hei omombeu-vy. 16 Upa-gwi ojukase voi Hesu-pe judeu ruvixa kwry: Hesu ko ombaapo vae japytuuha ry-py, hei ojupe hese hikwi. 17 Upi hei xupe kwry Hesu: Konga ete peve xe Ru ndopytui ombaapo-vy. Ombaapo meme hae oiko-vy. Hae-rami xe ambaapo ave aiko-vy, hei jehe Hesu. 18 Upa ohendu ramo, ojukaseve voi xupe hikwi. Hei ojupe:

1Ha upe rire hiagw-ma ogwah hagw Judeu kwry-pe arete ry hagw.

Hesu ombogwera hasy vae-pe ygwa ypy-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO5

280

Upe vae ojapo meme vae jajapo e vae japytuuha ry-py, hei hese. Ha konga katu, xe Ru tee hei Nhandejry-rehe. Nhandejry ko xe-rami hei. Xe tuvixa mbae Nhandejry-rami hei Hesu jehe. Upe vae onhemonhandejry raanga anga rei oiko-vy, hei mo Hesu-rehe onhomboe mboe-vy judeu ruvixa kwry. Upa-gwi ojukase voi Hesu-pe hikwi. hei jevy judeu ruvixa kwry-pe Hesu: Anhetegwa voi amombeu-ta pe-my. Xe ko Nhandejry ray tee ramo jepe, xejhegwi rei mbaeve ndajapi. Xe Ru xe-vy ohexa uka vae gwive ae ajapo. Xe Ru rembiapo gwive katu ajapo ave xe. Xe Ru-rami ave ajapo, hei. 20 Xe ko xe Ru rembiayhu vae. Entro hembiapo gwive ohexa uka vae xe-vy. Ha tuvixave vae katu ohexa uka vaer xe-vy pepondera vaer hese. 21 Xe Ru ko ombotekove jevy vae omano vaekwe omoingove jevy xupe. Hae-rami voi xe amoingove vae amoingove vaer-pe gwive. 22 Ha xe Ru nomonhei vae avave-pe. Hei vaekwe xe-vy xe Ru xe amonhe ranhe hagw enterove vae-pe hembiapo apokwe-rami ajapo hagw hese. 23 Hei vaekwe xe-vy xe Ru aporomonhe hagw entro xe mboete hagw omboeteha-rami xe Ru-pe. Avave xe mboete e ramo, nomboeti ave xe mbouhare-pe. Xe Ru-pe nomboeti. 24 Anhetegwa vae amombeu-ta nde-vy. Pete te xe nhe rendu vae, xe mbouhare-pe ogwerovia vae gwive, oikove-ma vaer opa e reheve Nhandejry ndive. Hae nomondovi-ma vaer xupe ojhegwi ohasa asy hagw. Oiko-ma vaer opa e reheve Nhandejry ndive, hei judeu ruvixa kwry-pe Hesu. 25 Upi hei jevy omombeu-vy: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Ogwah-tama omano vaekweha ry, hei. y ogwah-ma voi. Ohendu-ta xe nhe omano vaekwe. Xe ko Nhandejry ray tee voi. Xe nhe rendu vae oikove jevy-ta. 26 Ojhegwi rei vonte oiko xe Ru. Upixa ete ome xe-vy xejhegwi rente aiko hagw ave. 27 Xe ko Nhande Rykey tee vae voi. Upa-gwi Nhandejry nhe-py amonhe ranhe vaer enterova-pe ajapo hagw hese hembiapo apokwe-rami. 28 Ani pepondera te xe nhe-rehe. Ogwah vaer omano vaekweha ry. Ohendu vaer xe nhe entro ijyta-py o vae gwive. 29 Os vaer ojejaty hagwe-gwi gw hembiapo por vaekwe. Oikove jevy vaer oiko meme hagw Nhandejry ndive. Ha gw hembiapo vai vaekwe oikove jevy vaer amondo mombyry hagw xejhegwi, hei omombeu-vy judeu ruvixa kwry-pe Hesu.

19Upi

Nhandejry nhe-py Hesu omonhe ranhe enterove vae-pe

30 Upi hei jevy omombeu-vy Hesu: Xejhegwinte mbaeve ndajapi. Nhandejry remimombeu xe-vy vae ae xe ajapo. Xe ajapose vae mante ndajapi ave. Xe mbouhare remimbota

O xe mombeu vae hei jehe Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

281

JOO5

ae ajapose meme voi. Upa-gwi Ko vae heko por vae. Upe vae heko vai vae xe hae ramo, anhetegwa amombeu vae voi. 31 Xe amombeu ramo xejehegwigwa mante: Ijapu-ma peje ar xerehe.n 32 O outro xe rekoha omombeu vae. Hemimombeu vae xe-rehe anhetegwa voi. Xe aikwaa ijapu eha. 33 Ha pene remimondokwe oho kuri Joo renda-py. Oporandu ramo xe-rehe, hae omombeu-ma xupe kwry anhetegwa vae. 34 Teko rei remimombeu xjehe napeniry. Xe mombeu joty Nhandejry. Ha amombeu pe-my xe-rehe teko rei hei vae, xe rerovia hagw, pene resende hagw Nhandejry. 35 Ha Joo katu omombeu por vaekwe xe rehegwa. Sapya perohory inhe vaekwe. Nhande resape sapyaha-rami omombeu. Ha tataendy hendy por nhande resape-vy. Nhande resape jave javya voi. Upixa ete voi sapya perohory inhe. 36 Xe mombeu por vaekwe Joo. Ha konga katu xe rembiapo por por rexa-vy, pehexa kwaa-ma vaer xe-rehe xe rekoha. Ome vaekwe xe-vy xe Ru xe rembiapor. Upe vae xe ajapo voi. Ereikwaa por ramo xe rembiapo, ere ar xe-rehe, Upe vae Nhandejry Nhande Ru vae remimbou voi nipo nhande-vy rae ere ar xe-rehe. 37Ha xe mbouhare katu hae ngau xe mombeu-ma vaekwe. Ha pe katu napehendi vae onhe jave. 38 Mbaeixagwa po Nhandejry ndapehexi vae. Nhandejry remimbou ndaperovii vae. Upa-gwi ndopyti voi pende pya-py inhe. 39 Peje ojupe, Jaikwaa por ramo Nhandejry kwatia nhe, jaikwaa vaer mbaixa po jaiko opa e reheve vaer Nhandejry ndive peje pendjehe. Upa-gwi pemonhe nhe mo peiko-vy Nhandejry kwatia nhe. Ha ndapeikwai voi heise vae. Upe vae nhe pemonhe nhe vae xe mombeu voi. 40 Xe mombeu ramo jepe inhe, pe naxe moirsiry joty peikove meme hagw Nhandejry ndive. 41 Naxe mboeti ramo teko rei, apyta akirir joty. Napeni joty hese. Xe Ru ae katu xe mboete vae. 42 Ha pe katu peipota vae pende rapixa ne mboete. Pende pyapy-py ndapehayhi vae Nhandejry-pe. Aikwaa voi xe upe vae. 43 Nhandejry nhe-py aju amombeu-vy vaekwe ha naxe rerovyiry joty-ma pe. Ha xe e vae katu onhe-py rei ou ramo jepe, upe vae perovya joty ar. 44 Peipota pende rapixa pene mboete. Ha Nhandejry hae anho vae katu napenhemboete ukiry voi xupe. Napepeni hese. Upa-gwi ndikati xe rerovia. 45 Ani Hesu ko omombeu vaer Nhandejry-pe nhande rekoha vai ani peje te pendejupe. Myamyr Moiss remimombeukwe-gwi ae ojekwaama vaer pende-rehe pende rekoha. Nhande kwry Moiss nhegwe renduha vae voi. Upa-gwi nanhane mboyki vaer ojhegwi Nhandejry peje mo pendjehe. Ha Moiss nhegwe napehendusi-gwi ae, ojekwaa-ma vaer pende-rehe pende reko vaiha. 46 Moiss omo vaekwe kwatia-rehe xe rehegwar. Upa-gwi perovia ramo xupe rae, xe rerovia ar rae ave. 47Ha

5.31 Jo 8.14-18
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO5, 6

282

mbaixa po xe rerovia-ta? Naperoviavi-ma kwatia-rehe omo vaekwe. Upixa ramo mbaixa po xe rerovia-ta? hei judeu ruvixa kwry-pe Hesu.

upe rire Hesu ohasa oho-vy yugwarusu rovi. Upe yugwarusu moki hry vae. Hry Galilia yugwa. Hry vae ave Tiberades yugwa. 2 Ha upi katu heta eterei o kente kwry. Ohexa okwa-vy Hesupe omogwera gwera ramo hasy vae-pe. Jahexa e vae hexapyr-rupi ojapo ramo, ohexa. Upa-gwi oho Hesu piri hikwi. 3 Upe ramo hae ojeupi oho-vy yvyaty-rehe. Upe-py ogwapy-ma o-vy gwemimboe kwry ndive. 4 Oiko-tama judeu kwry aretegwasu vae ry hry vae pscoa. 5 Ha upi katu hae oma ohexa heta eterei kente ogwa ou-vy ramo henda-py ohexa. Upe-ma ramo hei Filipe-pe: Mbae-rami po jajogwa-ta hemiur hou vaer mbojape? hei oporandu Filipe-pe. 6 Upa hei oikwaa hagw Filipe nhe. Hae katu oikwaa-ma voi mbavae tipo ojapo-ta. 7 Hei xupe Filipe: Jajogwa ramo seis jasy ombaapo vaekwe repy-rehe mbojape hemiur kwry, nomei ar pete te hou mixmi hagw, hei xupe kente kwry-rehe. 8 Upe-ma ramo hei xupe hemimboe Simo Pedro rykey, hry vae Andr: 9 Ko vae kariay ogwereko cinco mbojape cevada-gwi ojejapo vaekwe. Moki pira ka ogwereko ave. Ha upe vae ndahai heta kente remiur, hei xupe Andr. 10 Pembogwapy katu xupe kwry yvy-rupi, hei gwemimboe-pe. Upepy heta o kapiipety. Ha upi katu ogwapy-ma hikwi kapiipety-py. Cinco mil kwimbae nunga-rupi ogwapy hikwi. Ndoipapi mit-pe kunha-pe ave. 11 Upi hae oipyhy mbojape, otima por Nhandejry-pe ome me ogwapy vae kwry-pe. Pira ome ave househa-rami. 12 Okaru por hikwi, hygwyatmba-ma hikwi. Okaru por rire, hei gwemimboe kwry-pe: Pemono no pembohyru tembiu rembyre pono onhehundi rei hoa vaekwe gwive, hei gwemimboe kwry-pe. 13 Upe-ma ramo omonomba cinco mbojape rembyre. Okaru vae hou por rire oheja rae. Upa omono no omohynyh nyh doze ajaka jevy hembyre kwry. 14 Upi hexapyr-rupi Hesu rembiapo por ohexa ramo, hei ojupe hikwi: Upe vae ko Nhandejry nhe-py omombeu vaety ojekwaa vaer voi vaekwe ko yvy ri, hei ojupe Hesu-rehe upe pygwa kwry. 15 Upe-ma ramo hei opya-py Hesu: A pygwa voi ou-tama xe jopyse mo xe pyhy-vy xe moingo hagw huvixagwasu ramo hei jehe. Upa oikwaa ramo okanhy jevy hae anho yvyaty-rehe oho-vy.

Hesu omongaru cinco mil kwimbae-pe


1Ha

(Mt 14.13-21; Mc 6.30-44; Lc 9.10-17)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

283 Y ri ogwata Hesu

JOO6

ete-ma. Ha hemimboe kwry katu ogwejy oho-vy yugwarusu rembe-py. 17 Upi onhemboyru kana-py. Oho y-rupi hikwi. Cafarnaum tet-ngoty oho. Pyt-ma voi ha Hesu katu ner vyteri ogwah ou-vy gwemimboe kwry renda-py. 18 Yvytu eterei-ma ramo opu y. 19 Oipyki oho-vy cinco quilmetro parae, seis quilmetro parae. Ner ogwah ogwahse ha-py. Upe-ma ramo ohexa Hesu-pe hikwi y ri ogwata ou-vy ramo ohexa. Ohexa-ma ramo xupe, onhemondi voi hikwi. 20 Ha Hesu onhe xupe: Xe ae ko, hei. Ani pekyhyje te, hei gwemimboe kwry-pe. 21 Inhe ohendu ramo, ovya joa ogwerohory xupe: Eike katu kana-py, hei Hesu-pe hikwi. Upe-ma ramo pyae ogwah kana ogwahse ha-py yvy ete-py oho-vy.

16 Kaaru

(Mt 14.22-33; Mc 6.45-52)

ramo, kente kwry opyta vae y rovi oho e vae hei ojupe: Mamo po oho rae Hesu? hei ojupe. O rae pete kana. Upe vae-py onhemboyru jave hemimboe kwry nonhemboyri rae Hesu. Hemimboe kwry ae hae kwry anho os ojei-vy rae Hesu e reheve. Upa-gwi hei ojupe: Mamo po oho rae Hesu? hei. 23 Upe jave ogwah ou-vy outro kana Tiberades tet-gwi. Ogwah-ma ouvy yvy ete-py. Upe tet-my Nhandejry Hesu otima por kuri Nhandejry-pe upe vae mbojape-rehe. Upe-py hou kuri upe vae mbojape kente kwry. 24 Ha upi katu gw ogwah ramo vae hei ojupe: Koa-gwi oho nipo rae Hesu. Hemimboe kwry oho ave nipo rae, hei ojupe. Upa-gwi onhemboyru-ma kana-py hikwi oho y-rupi Cafarnaum-my. Hesu piri oho.

22 Komba-ma

Hesu piri oho kente kwry

rire oho-vy y rovi otopa Hesu-pe hikwi: Arakae po ereju rae koa-py, poromboehry, hei xupe hikwi. 26 Upe-ma ramo hei xupe kwry Hesu: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Peu kuri upe vae mbojape pene rygwyatmba-ma voi kuri. Upa-gwi peju-ma xe piri. Heroviapyrrupi xe rembiapo ramo, ndapeikwai voi mbavae-rehe xe rembiapo por. 27 Ani pepena eterei te pene remiur-rehe. Pemo por ramo jepe, opa ar pendhegwi. Pembaapo ae katu pene rembiu teer-rehe peiko hagw opa e reheve Nhandejry ndive. Pene rembiu teer ko xe Nhande Rykey tee vae remimer pe-my. Nhandejry nhe-py xe rembiapo. Upe vae oikwaa uka-ma kuri pe-my Nhandejry, hei judeu kwry-pe.

25 Ogwah

Mbojape tee-rami pene moingovehaty voi ko xe hei jehe Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO6
28 Upi

284

hei xupe hikwi: Orojapose voi oipota vae Nhandejry orojapo vaer. Mbaixa tipo orojapo-ta hemimbota, hei oporandu-vy xupe hikwi. 29 No-rami pene rembiapor. Xe ko Nhandejry remimbou. Pejerovia katu xe-rehe, hei xupe kwry. 30 Upi judeu kwry: Ni, hei, Mbaixa ne rembiapo por-ta heroviapyr-rupi, orohexa vaer orogwerovia hagw. Ehexa uka ore-vy nde puakaha-rupi ne rembiapor oropondera hagw hese. 31 Yma vaekwe nhane ramoigwasu amyr kwry tekwaty e-my oime jave vaekwe hou vaekwe tembiu hry vae man: Ome vaekwe xupe kwry yvy gwigwa mbojape hou vaer.o Upixa omo vaekwe kwatia-rehe Nhandejry nhe, hei xupe omombeu-vy. 32 Upi hei Hesu: Anhetegwa amombeu-ta pe-my. Ndahai Moiss ome vaekwe nhane rami kwry-pe upe vae yvy gwigwa mbojape. Nhandejry remimegwe ae upe vae. Konga katu Nhandejry ome pe-my yvy gwigwa mbojape tee vae. 33 Upe mbojape tee Nhandejry mbae voi yvy gwigwa ogwejy vaekwe pene moingove vaer, hei judeu kwry-pe. 34 Eme me katu ore-vy upe vae mbojape, poromboehry, hei xupe hikwi. 35 Xe ko mbojape tee ramigwa pene moingove vae. Pete te xe moir vae gwive ivarea e vae-rami oiko vaer. Ojerovia vae gwive xe-rehe ijyuhi e vae-rami oiko vaer, hei. 36 Hae kuri pe-my, Pe ko xe rexa ramo jepe, ndapejerovii joty xe-rehe. 37Entro xe rerovia uka vae gwive xe Ru, xe moir vaer. Xe-vy ou vaer gwive, namboyke movi-ma vaer xupe. 38 Ndahai ajapose vae mante ajapo hagw agwejy vaekwe aju-vy yvy-gwi. Xe mbouhare remimbota ae mante ajapo vaer agwejy aju-vy. 39 Ha xe mbouhare remimbota no-rami. Ndoipoti xe amokanhy ni pete xe moir uka vaekwe gwive. Oipota xe amoingove jevy xupe kwry. Gw omano vaekwe opu jevyha ry-py, oipota xe amoingove jevy enterove vae xe moir uka vaekwe gwive. 40 Xe Ru remimbota no-rami. Oipota xe rexa vae gwive, xe rerovia vae gwive ave oiko opa e reheve hendive. Upe vae amoingove jevy vaer gw omano vaekwe oikove jevyha ry-py, hei judeu kwry-pe Hesu. 41 Upe-ma ramo judeu kwry ndojohu pori inhe: Xe ko Nhandejry gwigwa. Mbojape-rami aju pene moingove hagw hei kuri Hesu, hei ojupe hikwi. Hesu nhe ndojohu pori voi. Upi hei jevy hikwi:

6.31 x 16.4; Sl 78.24


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

285
42 Upe

JOO6

vae ko Jos ray voi. Hae Hesu voi. Tvy isy ndive ikwaapy voi-ma upe vae. Aipo-rami, maer po, Xe ko yvy-gwi agwejy vaekwe hei kuri nhande-vy, hei ojupe hikwi. Ndojohu poriry Hesu nhe. 43 Upe-ma ramo hae hei: Anive penhe poxy xe-rehe, hei. 44 Ndou moi xe-vy avave ojhegwite. Xe Ru xe mbouhare xe moir uka ramo ae, xe moir vaer. Gw omano vaekwe oikove jevyha ry-py, amoingove jevy vaer xe reroviaha-pe. 45 Yma vaekwe omo vaekwe kwatia-rehe Nhandejry nhe-py omombeu vaety nhe. A-rami omo vaekwe: Enterove vae-pe omboe-ta Nhandejry hei. Upixa ramo entro Nhandejry nhe ohendu vae, Nhandejry omboe xupe vae gwive, upe vae gwive ou xe-vy.p 46 Xe Ru-pe katu avave ndohexi vae. Ha xe katu Nhandejry-gwi aju vaekwe ahexa vae xupe. 47Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Xe rerovia vae gwive oikove-ma vaer opa e reheve Nhandejry ndive. 48 Xe ko mbojape tee-rami pene moingove vae. 49 Yma vaekwe pene rami kwry hou vaekwe man hry vae. Tekwaty e-my hou hikwi. Hou ramo jepe, omano joty vaekwe. 50 y katu ko vae yvy gwigwa vae mbojape tee ramigwa ndahai upe man hry vae ramigwa. Ko mbojape tee ramigwa hou vae gwive ae nomano movi-ma vaer. Oikove meme vaer Nhandejry ndive. 51 Xe katu yvy-gwi agwejy vaekwe aju-vy pene moingovehar. Mbojape tee-rami xe ko pene moingove vae. Upe mbojape tee hou vae gwive oikove meme vaer. Upe mbojape tee ame vaer kente kwry-pe oikove hagw. Upe mbojape tee xe rete voi, hei jehe judeu kwry-pe. 52 Upa nhe ohendu ramo, onhe poxy-ma ojupe: Hesu hei kuri jau hagw hete, hei mo ojupe. Mbaixa po Hesu ome-ta nhande-vy gwete jau vaer, hei. Upa-gwi ogweropoxy Hesu nhe hikwi. 53 Upe-ma ramo hei judeu kwry-pe: Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Xe ko Nhande Rykey tee vae. Xe rete ndapei ramo, xe rugwy ndapei ramo, pemano vaer, ndapeikovi vaer, namei vaer pe-my pende rekover. 54 Xe rete hou vae gwive, xe rugwy hou vae gwive, ame-ta xupe hekover. Gw omano vaekwe oikove jevyha ry-py, amoingove jevy vaer xupe kwry. 55 Xe rete ko pene rembiu teer voi. Xe rugwy pene rembiu teer voi. 56 Xe rete hou vae, xe rugwy hou vae, xe moir tee vae. Xe pyapy-py areko xupe vae voi. Opyapy-py xe rereko voi ave. 57Nhandejry Nhande Ru nhane moingove vae xe mbou vaekwe. Ome vaekwe-gwi xe-vy xe rekover, xe aiko ave. Upixa ete voi xhegwi okaru vae ame vaer xupe hekover. 58 Ko vae mbojape tee ramigwa yvy-gwi ogwejy vaekwe kuri hei xe-rehe. Ndahai nhane rami kwry hou hagwe-rami. Hou ramo jepe, omano joty vaekwe hikwi. Ko vae mbojape tee ramigwa ae hou vae gwive oiko meme vaer, hei judeu kwry-pe Hesu.

6.45 Is 54.13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO6
59Upe

286

vae hei Cafarnaum tet-my, omboe mboe jave Hesu judeu kwry oporahi haty-py. Oipota ojerovia tee jehe gwete rehegwa nhe, gwugwy rehegwa nhe ave omombeu-vy xupe kwry.
Ne nhe ae mante orohendu ramo, oroiko meme-ma vaer Nhandejry ndive hei Hesu-pe Pedro

Ipohi voi upe vae nhe. Ndikati nhahendu. Kivae po ohendu-ta, hei ojupe hikwi. 61 Ha Hesu katu opya-py oikwaa-ma gwemimboe kwry hei vae: Ndojohu pori xe nhe hei ojupe. Upi hei gwemimboe kwry-pe: Xe reja-ta tipo pe, hei. ndapejohu pori-gwi xe nhe? hei. 62 Pe ko xe rexa vaer parae Nhande Rykey tee vae xe ajeupi jevy aha-vy ramo xe rekwagwe-py. Upixa xe rexa ramo, xe reja joty ar joty tipo, hei. 63 Nhandejry Nhe Marangatu tee vae ko nhane moingove vae. Ha nhande kwry katu nhandejhegwi mbaeve ndajajapi vae. Ha xe nhe katu pehendu ramo opyta pende pya pyapy-rupi nhe marangatu ramo. Pene moingove vae ave xe nhe. 64 Xe nhe pehendu ramo jepe, o joty pene pa-my xe rerovia e vae, hei gwemimboe kwry-pe. Oikwaa voi rae kivae vae po ndogwerovii vonte vaer rae xupe. Kivae po omombeu hesegwa vaer rae ijaeha-pe oikwaa-ma rae ave. 65 Hei jevy gwemimboe kwry-pe: O pene pa-my xe rerovia e vae. Upe vae-gwi ete hae kuri pemy, Ndou moi avave xe-vy ojhegwi. Xe Ru, Tou, hei ramo ae, ou vaer hae kuri pe-my, hei gwemimboe kwry-pe. 66 Inhe ohendu ramo, heta o xupe omoir vae ojere xugwi. Nomoirsevi xupe. 67 Upe ramo hei upe doze gwemimboe kwry-pe: Ha xe rejase tipo pe ave, hei. 68 Ha Simo Pedro katu: Oroheja ramo, ndaipri ore mboehar oroho hagw hae-py, ore Jry. Ne nhe ae mante orohendu ramo, oroiko-ma vaer opa e reheve Nhandejry ndive. 69 Konga katu orogwerovia tee-ma. Ne mbou tee vaekwe nipo rae Nhandejry. Nde reko marangatu tee nipo rae, hei xupe Pedro. 70 Upe ramo Hesu: Xe apoporavo vaekwe pepyta hagw doze. Oroporavo ramo jepe, pete pene pa-my o joty anhy nhengenduha, hei gwemimboe kwry-pe. 71 Upa hei ramo omombeu Simo Iscariotes ray Judas-rehe. Hese gwar nhe omombeu. Ha Judas katu doze hemimboe kwry vae voi. Indivegwa jepe, omombeu joty vaer ijaeha-pe Hesu rehegwa.

60Upa nhe ohendu ramo, heta o hemimboe kwry vae ndojohu pori inhe:

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

287

JOO7

upe rire katu ndogwatavi-ma Hesu Judia yvy-rupi. Upe pygwa judeu kwry vae ojukase xupe. Upa-gwi ndogwatavi upe-rupi. Galilia yvy-rupi ae ogwata oiko-vy. 2 Ha upi katu hiagw-ma o ogwah hagw judeu kwry arete ry, hry vae Festa dos Tabernculos, kwarahy y-my jaiko ramo pete semana. 3 Upe ramo hei xupe Hesu ryvy: Tereho katu Judia yvy-py, ne nhe renduha ohexa hagw ne rembiapo, hei. 4 Erejehexa ukase ramo, ani erejapo nhemi ne rembiapo. Nde puakaha-rupi, hexapyr-rupi ne rembiapose ramo, atra-py katu ejehexa uka, hei xupe tyvry. 5 Tyvry jepe ndojeroviiry joty hese: Hae Cristo voi ndery vyteri gwykey-rehe. 6 Upi hei gwyvry-pe: Nogwahi vyteri xe ra aha hagw. Ha pe katu napende rai peho hagw. Pehose ramo, tapeho mani katu, hei. 7Ha teko rei ndaijaei pende-rehe. Ha xe katu aikwaa uka xupe kwry hembiapo vaikwe-gwi, ndaijae pori voi xerehe teko rei. 8 Tapeho katu Jerusalm-my aretegwasu mboete-vy. Ha xe katu nogwahi vyteri xe ra aha hagw. Upa-gwi ndaha moi joty, hei gwyvry-pe. 9 Upe rire katu ndohi opyta joty Galilia-py.

1Ha

Hesu ryvy kwry rehegwa nhe

tyvry oho-ma tenonder. Aretegwasu mboete hagw-py oho-ma. Oho rire hikwi, oho ave Hesu. Ha hexapyr-rupi katu ndohi. Onhemo ha-rupi ae oho. 11 Ogwah e ngatu oheka Hesu-pe judeu ruvixa kwry aretegwasu mboete haty-py: Ner vyteri tipo ogwah, hei oporandu Hesu-rehe. 12 Ha kente kwry omombeu joavy avy hese: Hekoha por vae hae, hei hese. Outro hei: Ndahai hekoha por vae. Nhane mbotavy rei oiko-vy vae ae, hei mo hese. 13 Ha atra-py katu Hesu rehegwa nhe nomombeiry. Hevovo rei onhe-vy, judeu ruvixa kwry-gwi ikyhyje-gwi hikwi. 14 Ha upi katu oho Hesu upe-py. Aretegwasu mbyte-py oike oho-vy Nhandejry rga kakwaa-py. Omboe upe pygwa-pe. 15 Inhe ohendu ramo, opondera hese hikwi: Mbaixa po hiarandu? hei hese. Onhemboe e reheve, oikwaa rei onher, hei judeu ruvixa kwry hese. 16 Onhe xupe kwry Hesu: Ndahai xejhegwi xe amboe. Xe mbouhare rembigwaa uka xe-vy ae amombeu. Nhandejry rembiexa uka-py xe-vy amboe. 17 Hemimbota ojapose vae gwive oikwaa vaer ki-gwi po ou rae xe nhe, Nhandejry gwigwa parae, xejhegwigwa rei parae. Nhandejry gwigwa vonte xe

10 Ha

Hesu oho aretegwasu mboete hagw-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO7

288

nher. 18 Ojhegwi onhe vae onhembotuvixase mbae. Ha imbouharepe ombotuvixase mbae vae katu, anhetegwa omombeu. Ijapu e vae. 19 Pene rembypy Moiss omombeu vaekwe ramo jepe pende rekohar, pene pa-my ndaipri tekoha-rupi oiko vae, hei. Upa-gwi xe jukase voi. Ha naipori xe juka, hei judeu ruvixa kwry-pe Hesu. 20 Anhy ojepota nde-rehe rae, hei. Kivae nipo nde jukase? hei xupe ijaty vae kwry. 21 Upi Hesu hei: Pete mbae ajapo vaekwe hexapyr-rupi ajapo. Pehexa ramo pepondera joa hese. 22 Ha pe katu ndapepytuu teiry japytuuha ry-py. Japytuuha ry-py ereikyt mixmi joty nde ray pire. Moiss nhe-py ereikyt ipire. Ha Moiss nomombeu ranhi vaekwe nhande-vy koa-rami nhande rekor. Nhane rembypy ae omombeu vaekwe nhane rekor. 23 Upixa ramo japytuuha ry-py jepe ereikyt joty ar ipire Moiss nhegwe apo-vy. Upa erejapo ramo, erembaapo joty voi, hei. Nderepytuu teiry, erembaapo ave nde. Ha konga katu xe amohesimba kuri pete hasy vae. Japytuuha ry-py amohesimba-ma xupe. Maer po pende poxy xe-vy rae upeakwe-rehe? hei xupe kwry. Pe kwry ave ndapepytuu teiry japytuuha ry-py, hei xupe kwry. 24 Ani ere rei te nde rapixa-rehe, Hembiapo vai rae. Erehexa por rire mante ae hembiapo vaikwe, Hembiapo vai-ma ere ar hese rae, hei judeu kwry-pe Hesu.

ramo o Jerusalm pygwa hei vae Hesu-rehe: Upe vae hembijukase voi, hei ojupe Hesu-rehe. 26 Hae ko atrapy omombeu. Ha mburuvixa kwry nombojevi joty inhe. Ohexa kwaa parae hese hekoha hikwi. Hae Cristo nhane remihaar vae hei parae hese hikwi, hei ojupe. 27 Ha o hei vae, Ojekwaa ramo Cristo, ki-gwi po ojekwaa uka ou-vy vaer avave ndoikwai hei Cristo, hemihaar vae-rehe hei. Upa-gwi hei ojupe: Ha upe vae ae katu, ki-gwi po ou rae jaikwaa voi ogwahha. Upe vae ndahai nipo Cristo rae, hei mo hese Jerusalm pygwa kwry. 28 Ha upe-ma ramo Nhandejry rga kakwaa-py oporomboe jave, onhe hat Hesu: Jaikwaa voi xupe. Ki-gwi po ou rae jaikwaa voi ogwahha peje mo xe-rehe, hei. Xe katu ndaji vaekwe xe nhe-py. Oime voi xe mbouhare. Hae Nhandejry tee vae. Pe katu ndapeikwai xupe. 29 Xe ae aikwaa xupe. xugwi-ma aju vaekwe. Hae xe mbou vaekwe. Upagwi aikwaa voi xupe, hei jehe xupe kwry Hesu. 30 Inhe ohendu ramo, oipyhyse mo xupe hikwi. Ha nogwahi vyteri oipyhy hagw ra. Upa-gwi ndoipyhi vyteri xupe. 31 Heta o jepe ojerovia vae hese:

25 Upixa

Judeu ruvixa kwry oipyhyse mo Hesu-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

289

JOO7

Heta hembiapo por vaekwe Hesu. Opuakaha-py, hexapyr-rupi hembiapo, hei. Ojehexa uka ramo Cristo nhane remihaar vae, hetave xugwi ndojapo moi vaer voi. Hae nipo Cristo voi rae, hei ojupe ojerovia vae hese.
32Upe ramo kente kwry omombeu joavy avy Hesu-rehe. Inhe ohendu ramo

Mburuvixa kwry hei oipyhy hagw Hesu-pe

hei oipyhy hagw xupe pai ruvixa kwry ndive fariseu kwry. Oipyhy uka gw Nhandejry rga kakwaa-rehe onhangareko vae polcia kwry-pe mo. 33 Upe-ma ramo Hesu hei: Ndaxe are moi ne ndive aiko-vy. Upe rire katu aha jevy-ta xe mbouhare ha-py. 34 Pe xe reka vaer ha ndaxe topa moi. Ndikati peju vaer xe aha hagw-py, hei jehe judeu ruvixa kwry-pe. 35 Upi oporandu ojupe hese hikwi: Upe vae mamo-py po oho-ta jatopa e hagw-py xupe? Oho-ta parae oiko hagw judeu kwry pa-my grego yvy-py oiko vae pa-my? Omboe-ta parae nhande kwry e vae, grego kwry vae-pe? hei. 36 Hei kuri nhande-vy: Pe xe reka reka-ta ha ndaxe topa moi hei. Upi hei, Ndikati peju vaer xe aha hagw-py hei. Upa hei ramo, mbavae-pe po hei, hei oporandu-vy ojupe.

ry paha-py, ipor ete vae-py, onhemboy-ma Hesu. Hat onhe. Enterove ohendu hagw-rami onhe: Ijyuhi vae gwive tou katu xe ha-py hoyu hagw, hei. Ijyuhi vae ouse vae-rami y-py hoyu hagw, taxe moir katu xe moirse vae gwive, hei. 38 Xerehe ojerovia vae gwive, ipyapy gwive os oho-vy vaer yvu ramigwa hapixa pegwar. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe, hei jehe omombeu-vy Hesu.q 39 Yvu ramigwa hei ramo, Nhe Marangatu tee vae-pe ae hei. Entro jajerovia hese vae-pe gwive Nhe Marangatu tee vae hemimer ae. Ner omano Hesu oikove jevy hagw onhembotuvixa mbae hagw. Upa-gwi nomei vyteri Nhe Marangatu tee vae nhande-vy gwar.

37Aretegwasu

Xe reroviaha pyapy gwive os oho-vy vaer yvu ramigwa hei Hesu

nhe ohendu ramo, o hei vae hese: Upe vae ko Nhandejry nhe-py omombeu vaety ou vaer vaekwe voi, hei Hesu-rehe. 41 O outro hei vae: Upe vae ko Cristo nhane remihaar vae voi, hei. O ave outro hei vae: Cristo ndahai ou vaer vaekwe Galilia-gwi, hei mo. 42 Hae ae ko myamyr Davi remiarir voi, hei. Belm-gwi ou vaer vaekwe.

40 Hesu

Kente kwry omombeu joavy avypa Hesu rehegwa nhe. Ndogwerojoji inhe

7.38 Ez 47.1; Zc 14.8


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO7,8

290

Davi oiko hagwe-gwi ou vaer vaekwe. Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe, hei hese hikwi.r 43 Upixa ramo omombeu joavy avypa hesegwa nhe. Ndogwerojoji inhe hikwi. 44 O oipyhyse vae mo xupe. Ha ndoipyhi joty xupe.

upi katu ou jevy imondohare-pe gw Nhandejry rga kakwaarehe onhangareko vae polcia. Ha pai ruvixa kwry fariseu kwry ndive oporandu polcia-pe: Maer po ndereipyhi xupe heru-vy? hei oporandu-vy. 46 Ha polcia katu hei: Haeixagwa ndoiki onhe por vae. Onhe por tee voi, hei mburuvixa-pe. 47 Hei fariseu kwry polcia-pe: Penhembotavy nipo rae pe ave, hei. 48 Ndojerovii hese mburuvixave. Fariseuve ndojerovii hese ave. 49 Teko rei katu nhande rekoha-rupi oiko e vae, hae kwry anho ojerovia-ma hese. Ha gw teko rei-rehe hei vai-ma Nhandejry, hei mo hese fariseu kwry. 50 Ha pete ipa-my o vae ndojohu pori inhe. Hry vae Nicodemos. Pyhare onhomongeta rae Hesu ndive. y katu hei hese: 51 Hembiapo vai rae jae ramo hese nhamonhe ranhe e reheve xupe ndajaikiry tekoha-rupi. Jaikwaa e reheve hembiapokwe, Hembiapo vai rae jae ramo ave, tekoha-rupi ndajaiki voi ave, hei mburuvixa kwry-pe Nicodemos. 52 Nde Galilia gwigwa parae, hei xupe. Emonhe nhe katu Nhandejry kwatia nhe. Ndaipri Nhandejry nhe-py omombeu vaety Galilia-gwi ou vaer. Upa ereikwaa por hagw emonhe katu, hei Nicodemos-pe hikwi. 53 Upe ramo mburuvixa kwry ohopa jevy ojei-vy. Pete te jevy ojei hikwi. Gwga gwga-rupi ojeoipa jevy hikwi.

45 Ha

Mburuvixa kwry ndojerovii Hesu-rehe

Hesu katu os oho-vy Oliveiras yvyaty-py. Upe-py oke. 2 Iko-my oike jevy Jerusalm tet-my. Nhandejry rga kakwaa-py oike. Oike rire upe-py, enterove vae ou henda-py. Upe-ma ramo ogwapy-ma omboe hagw xupe kwry. 3 Ha escriba kwry fariseu kwry ndive ogwenogwah heru-vy kunha-pe. Upi entro vae pa-my omo xupe hikwi. 4 Hei Hesu-pe hikwi: Poromboehry, ko vae kunha orojohu xupe kuri omna e ndive oiko jave, hei. 5 Koixagwa kunha-pe gwive ipor ita-py jajapi jajuka hagw hei vaekwe Moiss amyr nhane rekor mombeu-vy, hei Hesu-pe. Ha y emombeu katu ore-vy ne nhe, hei. Mbavae tipo ere-ta hese? hei xupe kunha-rehe.

Ko vae kunha orojohu xupe kuri omna e ndive oiko jave hei
1Ha

7.42 Mq 5.2
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

291
6Upa

JOO8

hei oipota-gwi mo Hesu ojavy onhe kunha-rehe. Ombojase mo hese hikwi, Ojejavy-ma Hesu hei hagw mo hese hikwi. Ha hae katu okirir joty xugwi. Ojeayvy ohai rei joty yvy o-vy. Okw-my ohai yvy o-vy. 7 Mbavae tipo erejapo uka-ta hese? hei jevy jevy oporandu-vy xupe. Upe-ma ramo onhemboy-ma o-vy. Hei: Pene pa-my ojejavy e vae tojapi ranhe katu xupe, hei xupe kwry Hesu. 8 Upa hei rire ojeayvy jevy. Ohai jevy ikw-my yvy. 9 Itujave vae ranhe os oho-vy ojupe, tenonder voi hae os oho-vy. Upixa-gwi Hesu anho jevy-ma opyta. Ha upe kunha katu onhemboy o-vy hendive. 10 Upe ramo hovayva-ma Hesu. Hei: Mamo tipo ojeoipa hikwi? hei. Ndopyti tipo pete jepe hei hagw Ipor ojejuka ko kunha hei hagw nde-rehe? hei kunha-pe. 11 Pete jepe ndopytiry, poromboehry, hei xupe kunha. Upi hei kunha-pe: Xe ndae moi ave nde-rehe, Ipor ojejuka ko kunha ndae moi nde-rehe, hei xupe Hesu. Ha tereho katu. Anive katu erejejavy te, hei ae kunha-pe Hesu.

upi katu Hesu hei jevy upe pygwa-pe: Xe ko gw pyt-my oiko vrami vae-pe ahesape vae, hei. Xe moir vae gwive ndoiki vaer pyt-rupi. Arakatu-rupi ae meme oiko vaer Nhandejry ndive, hei upe pygwa-pe Hesu. 13 Ha fariseu kwry katu hei xupe: Ndejehegwigwa rei mante eremombeu-ma. Nde apu rei eremombeuvy, hei xupe mo. 14 Ha Hesu hei: Ndaxe api voi, hei. Ha pe katu ndapeikwai voi ki-gwi po aju rae. Kipy po aha jevy vaer pe ndapeikwai voi ave. Ha xe katu aikwaa voi xe aju hagwe. Xe aha hagw aikwaa voi ave. Upa-gwi xejehegwigwa amombeu ramo jepe, anhetegwa joty amombeu. Naxe api voi, hei. 15 Ha pe pene ak gwigwa rei pemombeu. Ko vae hembiapo por vae. Upe vae hembiapo vai vae peje mo ramo, peje rei-ma pe. Pene ak gwigwa rei mante pemombeu. Peiporavo vrami mo. Ha xe pene nhe-rami namombeiry voi. Xe ndae rery pende rekoha-rehe, hei. 16 Amombeu ramo ae pe-my, anhetegwa tee voi amombeu joty. Naxe anho rery amombeu. Xe Ru xe mbouhare ave omombeu, hei. 17Pejeapysaka katu myamyr Moiss hei vaekwe-rehe, kwatia-rehe omo vaekwe-rehe. Hei vaekwe pe-my: Mokive ogwerojoja voi onhe ramo, mbae tee voi omombeu hei pene rekor mombeu-vy. 18 Xe amombeu vae xejehegwigwa. Ha xe Ru xe mbouhare xe mombeu vae ave. Ha ijoja voi ore nhe. Upa-gwi mbae tee voi oromombeu vae, hei fariseu kwry-pe Hesu. 19 Upe vae hei-gwi:

12 Ha

Xe ko yvypry kwry-pe pyt-rupi oiko vae-rami vae-pe ahesape vae hei

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO8

292

Kipy o nde Ru? Kipy o nde Ru? hei xupe hikwi oporandu-vy. Hei fariseu kwry-pe: Naxe kwai voi pe. Ndapeikwai xe ae xe rekoha. Xe Ru ndapeikwai ave. Ha xe kwaa ramo rae katu, xe Ru-pe ave peikwaa ar rae, hei fariseu kwry-pe Hesu. 20 Upa hei omombeu, Nhandejry rga kakwaa-py omboe jave. Pirapire omboyru haty-py omboe jave, hei upa. Ha nogwahi vyteri ojuka hagw ry. Upa-gwi ndoipyhi xupe heraha-vy avave.

upi katu hei judeu kwry-pe: Xe aha vaer pendhegwi. Aha rire xe reka rei vaer peiko-vy. Xe reka ramo jepe, pemano joty vaer. Pende pya kya reheve pemano vaer. Napegwahi vaer xe ho ha-py, hei judeu kwry-pe Hesu. 22 Upe ramo hei ojupe hikwi: Napegwahi vaer peho-vy xe aha hagw-py hei kuri ore-vy. Hae voi ojeahi-tapa jehe rae? hei mo hese ojupe hikwi. 23 Upi hae voi hei: Pe yvy pygwa voi. Ha xe katu yvy pygwa. Pe teko rei rekoha-rupi peiko vae. Ha xe katu hemimbota-rupi ndaiki vae, hei. 24 Pende pya kya reheve pemano vaer, hae kuri pe-my. Xjehe hae vae ndaperovii ramo, pemano vaer voi pende pya kya reheve, hei judeu kwry-pe. 25 Upe ramo hei xupe hikwi: Nde ko maer tipo upixa ere? Kigwigwa po nde? hei oporandu-vy xupe. Upa amombeu meme vae pe-my, hei. 26 Heta pende rehegwa nhe xe amombeu vaer. Heta pende rekoha vai rehegwa nhe xe amombeu vaer. Napehendi ramo jepe xe nhe, anhetegwa vae joty amombeu. Ha xe mbouhare anhetegwa vae omombeu vae. Xe Ru nhe ahendu vae gwive amombeu entro yvypry-pe gwive, hei judeu kwry-pe. 27 Upa hei ramo, Gwu rehegwa nhe omombeu. Ha judeu kwry katu ndoikwai voi inhe. Naimbaererovii voi. Kivae po imbouhare, hei ojupe. 28 Upixa ramo hei jevy judeu kwry-pe: Xe ko Nhande Rykey tee vae. Xe rupi rire xe mo-vy kurusugwasurehe xe juka hagw, Anhetegwa nipo rae hei vae jehe peje vaer xe-rehe. Ojehegwnte mbaeve ndojapi nipo rae. Tvy omboe xupe vaekwe mante omombeu nipo nhande-vy rae peje vaer xe-rehe, hei. 29 Xe mbouhare remimbota ajapo meme vae. Upa-gwi xe mbouhare naxe reji xe anho. Xe moir meme voi oiko-vy, hei judeu kwry-pe. 30 Ha henduha heta o hese ojerovia vae.

21Ha

Napegwahi vaer peho-vy xe aha hagw-py hei

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

293 Xe oromoingo ramo Nhandejry ray ramo, ndapeiki vaer anhy rembigwi-rami hei

JOO8

hei judeu kwry-pe gw hese ojerovia vae-pe: Xe nhe pehendu ramo peiko-vy, xe remimboe tee ramo peiko, hei. 32 Upixa xe remimboe ramo peiko ramo, peikwaa vaer anhetegwa vae. Upe ramo pente-ma pemanda vaer pendjehe, hei judeu kwrype, hese ojerovia vae-pe. 33 Hei xupe hikwi: Myamyr Abrao ko nhane rembypy voi. Avave nomandi vae nhande-rehe, hei. Maer ere kuri ore-vy, Pendejehnte-ma pemanda vaer hei xupe. 34 Upi hei jevy judeu kwry-pe: Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Ojejavy vae gwive hekoha por hagw ndaipuaki jehe. Anhy rembigwirupi oiko-gwi, nomandi jehe. Ha naipori jaiko anhy rembigwi ramo. Iporve jaiko Nhandejry rei ramo. 35 Nhane ir memer voi nhande rei ha nhane rembigwi katu ndahai nhande rei-rami. Nhamosse ramo, nhamos xupe oho hagw. 36 Ha xe ko Nhandejry ray voi. Upa-gwi xe oromoingo ramo Nhandejry ray ramo, ndapeiki vaer anhy rembigwi-rami, hembiapose e vae vrami. Nomandavi vaer pende-rehe anhy. Pende puaka vaer pendjehe ani pejejavy hagw. Nhandejry ray ramo peiko meme vaer. Nomandavi vaer avave pende-rehe, hei. 37Ha Abrao katu pene rembypy voi. Aikwaa upa. Ha hemiarirkwe ramo jepe, ndapeiki heko-rupi. Xe jukase joty voi peiko-vy, napehendusi xe nhe-gwi. Upa-gwi xe jukase joty pe peikovy, hei xupe kwry. 38 Xe ko amombeu vae xe-vy ohexa uka vaekwe xe Ru. Ha pe katu pejapo vae pe-my hei vaekwe pende ru, hei judeu kwry-pe. 39 Upi hei hikwi: Abrao ko ore ru tee voi, hei xupe. Hei jevy judeu kwry-pe: Abrao ore ru tee voi peje kuri xe-vy. Aipo ramo maer ndapeiki Abrao reko-rupi? hei. 40 Nhandejry remimombeukwe xe-vy, anhetegwa tee vae, amombeu ramo jepe pe-my, xe jukase joty pe peiko-vy. Ha pende reko-rupi ndoiki vaekwe Abrao, hei. 41 Pende ru reko-rupi ae peiko pe, hei judeu kwry-pe. Upi hae kwry hei: Ore sy naimemby rery vaekwe. Nhandejry hae anho ore Ru vae. Ore kwry tary tee, hei xupe. 42 Upi hae hei: Nhandejry-gwi aju vaekwe. Nhandejry gwigwa voi xe. Xe ae xe nhepy ndaji vaekwe. Nhandejry nhe-py ae aju vaekwe. Upa-gwi Nhandejry pende Ru ramo oiko ramo rae, xe rayhu ar pe rae. 43 Maer po ndapeikwai xe nhe. Napehendusi voi xe nhe. Upa-gwi ndapeikwai voi xe nhe, hei.

31Upa-gwi

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO8
44Anhy

294

ruvixa ray voi pe, hei. Pende ru voi anhy. Peiko voi katu hemimbota-rupi. Yma ete gwive konga ete peve nhande jukase vae voi. Anhetegwa tee vae-rehe nopeni voi. Upa-gwi anhetegwa vae omombeu e vae voi. Hae ijapu vae. Ijapu vae gwive ru ave. Upa-gwi ojehegwnte ijapu. Gweko-rupi meme oiko. Ijapuse-gwite ijapu, hei. 45 Xe katu anhetegwa tee vae amombeu vae. Upa-gwi xe remimombeu ndaperovii peiko-vy. Ha pe katu anhy reko-rupi peiko-gwi ndaperovii xe remimombeu, hei. 46 Kivae po pene pa-gwi hei-ta xe-rehe, Ipya kya nipo Hesu rae ojejavy-gwi? Ha Ojejavy ko rae hei vaer xe-rehe, ndoikiry. Upixa ramo peikwaa ramo xe remimombeu anhetegwa tee ramo, maer katu ndaxe reroviasiry, hei. 47 Nhandejry rei gwive ohendu inhe. Ha pe katu ndahai Nhandejry rei. Upa-gwi napehendusi voi inhe, hei judeu kwry-pe Hesu.

48 Upe-ma ramo hei xupe judeu kwry: Nde ko ore kwry e vae, Samaria pygwa vae nipo rae. Anhy nipo rae ojepota nde-rehe oroe hagwe-rupi rae, hei mo xupe. 49 Ndojepotiry voi te kuri xe-rehe anhy, hei judeu kwry-pe. Xe Ru-pe amboete vae. Ha pe xe mboete e ramo, napemboeti xupe. 50 Nanhemboete uki voi teko rei-pe. Ha pe xe mboete e ramo jepe o joty xe mboetesehar. Anhetegwa vae xe amombeuha oikwaa voi. 51 Anhetegwa vae amombeu-ta pe-my. Xe nhe renduha gwive nomano movi-ma. Oiko vaer opa e reheve Nhandejry ndive, hei judeu kwry-pe. 52 Upe ramo hei xupe hikwi: Anhy ojepota-ma nipo nde-rehe oiko-vy rae. Anhete teegwa-ma, hei mo. Ojepota-ma nde-rehe anhy. Oroikwaa-ma voi ojepotaha nde-rehe anhy. Omano vaekwe Abrao. Omano vaekwe ave Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry. Omano ramo jepe, Xe nhe renduha gwive nomano movi-ma ere kuri ore-vy. Ojepota-ma voi nde-rehe oiko-vy rae anhy, hei mo Hesupe. 53 Omano-ma voi vaekwe nhane rami myamyr Abrao. Ha Abrao enterove remimboete voi. Ha nde erenhemboete ukaseve mo tipo ereiko-vy? Myamyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety omano-ma voi vaekwe ave. Erenhemonhandejry raanga anga rei nipo rae, hei xupe judeu kwry. 54 Upi Hesu hei judeu kwry-pe: Tuvixave vae mbae voi xe hae ramo xjehe, nanhemboete teiry ar rae. Ha xe mboete vae xe Ru. Upe vae, Ore Jry peje mo hese, hei. 55 Nhandejry kwaa eha pe. Xe katu aikwaa voi xupe. Xe ndaikwairy xupe hae ramo, xe apu-tama xe ave. Pende reko-rupima xe aiko ar rae. Ha Nhandejry kwaaha xe. Aikwaa voi xupe. Ahendu vae inhe, hei. 56 Nhandejry ray ry ahexa vaer hei ojupe myamyr

Ner vyteri myamyr Abrao oiko ramo, xe Nhandejry ramo aiko-ma voi vaekwe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

295

JOO8,9

Abrao xe-rehe vaekwe. Upa-gwi ovya eterei vaekwe. Upi xe ajehexa ukaha ry ohexa rire, ogwerohory hembiexagwe, hei judeu kwry-pe. 57 Hae kwry hei: Ner eremboty cinqenta roy. Maer po ere kuri ore-vy, Myamyr Abrao-pe ahexa vaekwe ere kuri? hei xupe hikwi. 58 Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae, hei. Ner vyteri myamyr Abrao oiko ramo imit ramo, xe Nhandejry ramo aiko-ma voi vaekwe, hei judeu kwry-pe. 59 Upe-ma ramo ojapi hagw mo xupe oheka heka-ma ita. Oipyhy pyhy ojuka hagw mo xupe. Ha Hesu okanhy onhemo xugwi kwry. Upi os oho-vy xugwi kwry Nhandejry rga kakwaa-gwi.

upi katu oho ogwata-vy Hesu. Ogwata jave ohexa pete hesapyso e vae-pe. Imit gwive ndahesapysiry vae. 2 Ohexa ramo, oporandu Hesu-pe hemimboe: Mbae-gwi upe vae ndahesapysiry vae imit gwive, poromboehry? Hae ojejavy-gwi parae. Ojejavy-gwi parae tvy isy ave? hei xupe oporandu-vy. 3 Upi Hesu hei xupe: Upe vae hesa e vae ojejavy-gwi parae, tvy isy ave ojejavy-gwi parae, onase hesa e reheve peje mo. Ha ndaupixairy, hei. Hesapyso e vae ae hembiapo por hagw xupe Nhandejry hexapyr-rupi. 4 ry ramo jajapo katu xe mbouhare rembiapo. Ou vaer pyhare. Pyt jave ndikati ombaapo avave. y ome nhambaapo. Ha nhambaapo e vaer ra-py, nanhambaapo movi-ma vaer, hei jehe. 5 Xe aime jave ko yvy ri, yvypry kwry-pe, pyt-rupi oiko vae-rami vae-pe ahesape vae, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 6 Upa hei rire, onygw yvy-py ombotuju hagw gwendy-py. Ombotuju rire katu omona-ma hesa e vae resa-rehe. 7 Tereho katu Silo ykwa-py ejehesahi, hei hesa e vae-pe. Y ojereru vaekwe-pe hei Silo. Ha upi katu oho ojehesahi. Hesapyso por-ma oukwe-vy. 8 Ha hapixa kwry, imbaejerure o-vy ramo hexahry ave hei ojupe: Kivae tipo upa? hei. Ogwapy vaevy vaekwe ko upa kwimbae. Ombae repyr-rehe ojerure rure vaekwe. Ha y hesapyso-ma nipo rae, hei ojupe hese hikwi. 9 Hae voi o hei vae hese. Imbaejerure vaekwe hesapyso voi rae y, hei. Outro kwry hei hese: Ndahai. Ijogwaha rei upe vae, hei mo hese. Ha hae voi katu hei: Xe mbaejerure vaekwe voi xe, hei jehe. 10 Upe ramo hei xupe hikwi: Mbavae tipo erejapo nde resa-rehe erehexa por hagw? hei oporandu-vy.

1Ha

Hesu ombohesa hesapyso e vae-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO9
11Hesu

296

Ha hae hei: hry vae ombotuju kuri yvy omo xe resa-rehe. Upi, Tereho katu Silo ykwa-py ejehesahi hei xe-vy. Upe ramo aha ajehesahi xe resapyso-ma, hei xupe kwry. 12 Kipy oime Hesu? hei xupe hikwi. Ndaikwairy kipy po o, hei xupe kwry.

upi katu hesapyso e vaekwe ojereru fariseu kwry renda-py. Ndojohu pori rae Hesu rembiapo fariseu kwry: Japytuuha ry-pyte ombotuju Hesu hesapyso hagw, hei ojupe fariseu kwry. 15 Upa-gwi oporandu xupe: Mbaixa pa nde resapyso jevy-ma? hei xupe fariseu kwry. Xe resa-rehe omo kuri tuju. Upi aha ajehesahi xe resapyso-ma, hei fariseu kwry-pe. 16 Upe ramo omombeu joavy avy ojupe fariseu kwry: Hesu ko japytuuha ry reko-rupi ndoikiry. Upa-gwi Nhandejry nhe e-py hembiapo, o hei vae hese. Ha outro fariseu hei: Hesu hexapyr-rupi hembiapo por vae. Maer, Ojejavy rae peje hese mo? hei ojupe hese hikwi. Upixa ramo omombeu joavy avy ojupe Hesu-rehe. 17 Upa-gwi oporandu jevy hesapyso e vaekwe-pe: Mbaeixagwa hekoha vae tipo nde resa apohare? hei. Emombeu katu ore-vy hesegwa, hei xupe fariseu kwry. Nhandejry nhe-py omombeu vaety voi upe vae, hei fariseu kwry-pe. 18 Xe resapyso-ma hei ramo, ndogwerovii inhe judeu ruvixa kwry. Upagwi oheni uka hesapyso e vaekwe ru-pe. Isy-pe oheni uka ave ou hagw. 19 Ogwah ramo, oporandu tvy-pe isy-pe ave: Nde ray tipo upe vae, hei tvy-pe. Imit gwive ndahesapysiry vae peje hese vae? Mbaixa tipo ohexa oiko-vy? oporandu tvy-pe isy-pe ave. 20 Hei judeu ruvixa kwry-pe: Ko vae katu aikwaa voi xe ray teeha. Imit gwive hesapyso eha aikwaa voi, hei. 21 Ha ndoroikwai mbaixa po ohexa y. Kivae po ombohesa rae xupe ndoroikwai ave. Ha xe ray-pe katu peporandu peikwaa hagw. Naimitviryma voi xe ray. jehe gware omombeu vaer pe-my, hei judeu ruvixa kwry-pe. 22 Upa hei ikyhyje-gwi judeu ruvixa-gwi. Onhomboe rae ojupe judeu ruvixa kwry: Cristo, nhane remihaar vae voi Hesu hei vae gwive, nhamos katu ojeporahi haty haty-gwi, hei ojupe.

13-14 Ha

Mbaixa ne mbohesa rae? hei xupe judeu ruvixa kwry

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

297

JOO9

Upa-gwi ikyhyje voi tvy isy ave. Upa-gwi hei: 23 Naimitviry-ma voi xe ray. jehe gware omombeu vaer pe-my hei judeu kwry-pe tvy isy ave. 24 Upa hei-gwi: Eju katu, hei jevy hesapyso e vaekwe-pe judeu ruvixa kwry. Ore kwry ko oroikwaa voi pe kwimbae Hesu hry vae ojejavy javyha. Upa-gwi etima por katu Nhandejry-pe nde resapyso jevymaha-rehe, hei xupe judeu ruvixa kwry. 25 Ojejavy vae parae pe kwimbae. Tapa ojejavy e vae. Xe ndaikwairy. Ha pete mbae xe aikwaa. Kwehe ndaxe resiry vae xe. y katu xe resa-ma voi. y katu ahexa por-ma, hei judeu ruvixa kwry-pe. 26 Upe ramo hei xupe hikwi: Mbavae tipo ojapo nde-vy rae ne mbohesa hagw? hei. Mbaixa tipo ne mbohesa hagw rae? hei jevy xupe judeu ruvixa kwry. 27 Maer po pehenduse jevy? Napehendusi kuri xe remimombeu pemy. Peikose parae Hesu remimboe ramo pe ave, hei judeu ruvixa kwry-pe. 28 Upe-ma ramo ipoxy-ma xupe. Onhe rei rei-ma xupe: Hesu remimboe voi nde. Ha ore kwry katu Moiss remimboe voi, hei. 29 Nhandejry remimombeukwe nipo arakae Moiss-pe. Ha kigwi po ou Hesu rae ndoroikwairy, hei xupe judeu ruvixa kwry. 30 Upe ramo hae hei: Apondera voi pende-rehe. Hesu xe mbohesa ramo jepe, ki-gwi po ou rae ndapeikwai joty, hei. 31 Nhandejry rekoha jaikwaa voi. Ojejavy vae-pe gwive ndohexa moi. Ha imboeteha gwive katu hemimbota apoha ave, upe vae-pe ohexa vaer, hei. 32 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Ko yvy nhepyr gwive y ete peve, Hesapyso-ma imit gwive hesa e vae ndery vae, hei. 33 Ojhegwi mbaeve ndojapi vae Hesu. Xe mbohesa-ma kuri. Nhandejry remimbou voi nipo rae Hesu, hei judeu ruvixa-pe. 34 Upe nhe ohendu-ma ramo ipoxy-ma hikwi: Nde pya kyapa-ma reheve ereiko vaekwe. Upa-gwi naipori voi nde ore mboe, hei hesapyso e vaekwe-pe judeu ruvixa. Upe rire omos xupe: Anive ereike te ojeporahi haty haty-rupi, hei xupe judeu ruvixa kwry.

upi katu: Omos rae hesapyso vaekwe-pe judeu ruvixa, hei Hesu-pe. Upa-gwi oho oheka xupe Hesu. Otopa ramo, hei: Erejerovia-ma tipo nde ereiko-vy Nhande rykey tee vae-rehe, hei oporandu-vy xupe. 36 Kivae po ndaikwai, poromboehry, ajerovia-ma hagw hese, hei Hesu-pe. 37Erehexa-ma ere-vy xupe. Xe voi, hei jehe. Pende rykey tee vae xe voi nde-vy anhe vae, hei xupe Hesu. 38 Ajerovia-ma nde-rehe, xe Jry, hei xupe.

35 Ha

Hiarandu e vae aipota hesapysomaha vae-rami oiko hei Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO9,10

298

Gwetypy-rehe onhes omboete-vy xupe. 39 Ha upi katu hei upe pygwa-pe Hesu: Ko yvy-py aju vaekwe ojekwaa hagw yvypry kwry rekoha, ipyapy o vae ojekwaa hagw. Hesapyso e vae-rami voi oiko hiarandu e vae. Aipota hesapyso-ma vae-rami oiko hikwi. Ha, Nhane arandu vae hei raanga anga rei vae katu, aipota hiarandu eha enterove ohexa. Upa-gwi aju vaekwe ko yvy ri, hei upe pygwa-pe Hesu. 40 O fariseu kwry vae hendive o vae, upa ohendu vae: Pene arandu e pe ave ere tipo rae kuri ore-vy ave, hei oporandu-vy xupe. 41 Pende resapyso e vae-rami peiko ramo rae, ndaikyi ar rae pende pya. y katu, Ore resapyso vae-rami ore arandu por vae peje mo pendjehe. Upagwi pende apu-gwi, ikya-ma voi o-vy pende pya, hei fariseu kwry-pe Hesu.

10

upi katu hei jevy upe pygwa-pe Hesu: Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Jaike ramo xikro-py ovexa o ha-my, ok-rupi jaike vae. Ha imondahry oporosakeahaty vae ave katu ok-rupi ndoikiry. Ojeupi ae ohasa xikro ri-rupi oike hagw ovexa o ha-my, hei. 2 Ha ok-rupi oike vae katu ovexa rerekwa voi, hei. 3 Ogwah ou-vy ramo, imbotyhaty jry onhokendavo xupe. Upi oheni gwymba. Pete te hry-py oheni. Oheni ramo, ohendu inhe hymba. Upi oka-py ogweraha. 4 Ogwenoh rire gwymba gwive, oho henonderupi. Oikwaa inhe. Upa-gwi oho hupive hikwi, hei. 5 Ha herekwa e vae-pe katu nomoirsi voi. Ndohosi hupive. Herekwa e vae nhe ndoikwai voi. Upa-gwi okanhy ojei-vy xugwi, hei upe pygwa-pe Hesu. 6 Arandu rehegwa nhe omombeu xupe kwry ovexa rehegwa nherami. Ha henduha katu mbavae-rehe po heise Hesu ndoikwai voi hikwi.

Arandu rehegwa nhe omombeu Hesu ovexa rehegwa nhe-rami


1Ha

ramo hei jevy xupe kwry Hesu: Amombeu-ta pe-my anhetegwa vae. Ovexa rok heise xe-rehe. 8 Xe renonde-py ou vaekwe-rehe gwive heise imondahry oporosakeahaty ave. Ha nohendiry xupe ovexa. Xe nhe renduha-pe heise ovexa. 9 Ok, hae ramo xjehe vonte hae. Ok-rupi oike vae gwive xe-rehe ojerovia vae aresende vaer xupe. Ndaikyhyji vaer oike ike-vy. Ikyhyje e reheve os os vaer. O hese onhangareko vae. Oheka vaer hou vaer, hei gw hese ojerovia vae-rehe. 10 Ha imondahry katu nopeni ovexa-rehe. Omonda hagw mante xupe ou vae. Ijukapyr voi ovexa. Ohundi hagw mante xupe ou. Ha xe katu aju vaekwe amoingove hagw ovexa-pe. Amoingove porve rve vaer xupe, hei.

7Upixa

Pe herekwa heko por tee vae xe-rehe voi hei hei Hesu

10.11 Hb 13.20; 1 Pe 5.4; Ap 7.17


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

299

JOO10

herekwa heko por tee vae xe-rehe voi hei, hei.s 12-13 Hembigwi ae katu ogana hagw mante ombaapo vae ndahai herekwa tee. Ijry e voi upa. Upe vae nopeni mymba-rehe. Ogana hagw mante ombaapo. Upa-gwi ogwah ou ramo jagwarete, nonhangareko pori hymba-rehe. Oripara mante xugwi. Upe-ma ramo oipyhy mymba-pe jagwarete omosarambipa hagw. 14-15 Pe ovexa rerekwa hekoha por tee vae, hae ramo, xjehe vonte hae. Xe Ru rekoha aikwaapa voi. Xe kwaa ave xe Ru. Upixa ete aikwaa xe rymba. Ha xe rymba xe kwaa ave. Xe rymba rekova ajejuka ukase vaer voi. Naxe rakateiry xe rekove-rehe xe rymba aresende hagw, hei. 16 Mombyry mbyry o vae xe rymba xe areko vae ave. Ndahai a pygwa, ko xikro pygwa. Mombyrygwa-pe ajererovia uka vaer. Xe nhe ohendu vaer. Henda henda-rupi petexa oiko vaer. Pete mante o vaer herekwa. 17 Xe rymba rekova ajejuka uka vaer voi, xe aikove jevy hagw. Upa-gwi xe rayhu voi xe Ru. 18 Xe rekove-rehe ipuakave vae ndaipri. Xe jukase-gwi mante naxe juki vaer avave. Xe nhe-rupi mante xe juka vaer. Xe nhepy joty ajejuka uka vaer. Xe nhe-py joty aikove jevy vaer. Upe vae ajapo hagw hei vaekwe xe-vy xe Ru omanda-vy, hei judeu kwry-pe Hesu. 19 Upe vae nhe ohendu ramo, omombeu joavy avy judeu kwry: 20 Ojepota-ma rae hese anhy, hei. Itavy voi. Maer po pehenduse inhe? hei hese heta o vae. 21 Outro kwry hei: Anhy ojepota hese vae nonhei hae-rami. Anhy rerekoha ndikati ombohesa jevy hesapyso e vae-pe, hei ojupe hese.

11Herekwa heko por tee vae gwymba ndive ojejuka uka hagwixa opyta. Pe

e vae gwy-py, Salomo onheheni vae gwy-py ogwata oiko-vy. 24 Upe-ma ramo ogwah ou-vy judeu ruvixa kwry. Ogwata jave Hesu, ogweroajere xupe hikwi: Are gwive konga ete peve orojapura eremombeu hagw ore-vy kivae tipo nde oroikwaa por hagw. Emombeu por katu ore-vy, hei. Nde tipo Cristo voi ore remihaar vae? hei oporandu-vy xupe hikwi. 25 Upi Hesu hei xupe kwry: Xe jehegwigwa nhe amombeu kuri pe-my. Ha ndaperovii voi xe nhe. Xe Ru rry-py xe rembiapo por vae. Pende rexapyr-rupi xe rembiapo. Upe vae pehexa ramo, maer peje xe-rehe, Hesu nipo ndahai Cristo rae peje kuri xerehe, hei. 26 Xe rymba kwry e vae-rami peiko vae xe-vy. Xe rei e vae pe. Upa-gwi ndaperoviiry xe nhe. 27Xe rymba kwry xe nhe renduha vae voi. Pete te vae-pe aikwaa. Xe rupive ojei vaer. 28 Xe rymba gwive amoingove vae Nhandejry ndive opa e reheve opyta hagw. Mombyry orhegwi nory vaer.

23Ha Hesu katu ogwata oiko-vy Nhandejry rga kakwaa-py. Ogapy onhemboty

kakwaa nhamoatyrmba hagwe ry arete hry vae. Upe ramo roy eterei voi.

22Ha upi katu oiko-ma Jerusalm tet-my judeu kwry arete. Nhandejry rga

Erenhemonhandejry raanga anga rei ereiko-vy hei mo Hesu-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO10,11

300

Xe po pyte-py xe rembiereko meme voi. Ha ndikati ogweraha avave xe po pytegwi. 29 Upa xe Ru remimonhangareko uka xe-vy ime-vy. Haeixagwa ndaipri. Ipo pyte-py xe Ru rembiereko voi. Ha ndikati ogweraha avave ipo pyte-gwi, hei. 30 Xe xe Ru ave petexa, hei judeu ruvixa kwry-pe. 31 Upa hei-ma ramo, ojapi hagw xupe, ita oipyhy hikwi. Ojukase xupe mo hikwi. 32 Ha Hesu hei: Pene pa-rupi heta xe rembiapo por. Xe Ru nhe-py ahexa uka pe-my xe ajapo porha. Kivaeixagwa-rehe po xe api apise pe? hei judeu ruvixa kwry-pe. 33 Ndorojapi moi ne rembiapo por-rehe. Nhandejry-rehe erenhe rei hagwe-rehe ae orojapi-ta. Teko rei jepe erenhemonhandejry raanga anga rei ereiko-vy. Upa-rehe orojapise, hei mo xupe judeu ruvixa kwry. 34 Upe-ma ramo omombeu judeu ruvixa kwry-pe Nhandejry nhe: Nhandejry kwatia nhe, pehendu vae hei no-rami: Tup kwry voi pe, hae-ma pe-myt hei Nhandejry. 35 Ha Nhandejry nhe anhetegwa tee vae hei meme. Upa jaikwaa voi. Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Gw inhe renduha-pe tup kwrypy oheni vaekwe Nhandejry. 36 Xe katu Nhandejry rembiporavo ko yvy-py hemimbou voi xe. Ha, Nhandejry ray voi xe, hae ramo xjehe, ndapejohu pori vaer voi xe nhe. Teko rei-pe tup kwry-py oheni rei vaekwe Nhandejry. Aipo ramo, maer po, Erenhe rei rei ereiko-vy Nhandejry-rehe peje joty xevy, Nhandejry ray voi xe, ere ramo. Maer aipo peje joty xe-vy? hei. 37Xe Ru rembiapo ajapo e ramo, ani xe rerovia te pe, hei. 38 Ha hembiapo voi katu ajapo ramo, xe rerovia katu pe. Ha naxe rerovii ramo jepe pe, pejerovia joty katu xe rembiapo por-rehe. Aipo ramo peikwaa por-ma ar voi ore rekoha peiko-vy. Petexa xe moir xe Ru oiko-vy. Ha xe katu amoir petexa xe Ru aikovy. Upe vae peikwaa por ar, hei judeu kwry-pe. 39 Upa hei-gwi, oipyhyse jevy mo xupe hikwi. Ha judeu kwry ndaipuaki hese oipyhy hagw. Os oho-vy xugwi kwry. 40 Ha upi katu oho jevy Jordo ysyry rovi. Joo Batista oporomongarai hagwe-py oho. Upe-py opyta. 41 Oiko jave upe-py, heta ou oheka-vy: Jahexa e vae ndojapi vaekwe Joo. Ha Hesu-rehe hemimombeu gwive anhetegwa nipo rae, hei Joo-rehe hikwi. 42 Upa-gwi upe-py heta o ojerovia-ma vae Hesu-rehe hikwi.

11
t

upi katu o hasy vae Lzaro hry vae. Oiko Betnia teti-my. Upe-py oiko ave heindry Maria, heindry Marta ave. 2 Upa Maria Nhandejry Hesu py omohyakw vaer. Hoa vuku apy-py oikyty vaer ipy omok hagw. 3 Upe vae Maria tykry Marta ndive omomarandu uka Hesu-pe:

1Ha

Omano ete-ma Lzaro hei Hesu gwemimboe kwry-pe

10.34 Sl 82.6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

301

JOO11

Poromboehry, hae ko ne rembiayhu vae hasy-ma, hei Hesu-pe. 4 Upa ohendu ramo: Omano hagw-rami ndahasi. Hasy-ma ae o-vy Nhandejry ohexa uka hagw gwembiapo porha. Hasy-gwi xe Nhandejry ray vae ahexa uka vaer ave xe rembiapo porha anhembotuvixa mbae hagw, hei hasy vae-rehe Hesu. 5 Ha Marta Hesu rembiayhu voi. Ikypyry ikyvy ave hembiayhu ave. 6 Ha upixa ramo jepe oikwaa-ma ramo Lzaro hasymaha, opyta joty upe o ha-py. Moki ry opyta joty upe-py. 7 Upe rire ae hei gwemimboe kwry-pe: Jaha jevy katu Judia yvy-py, hei xupe kwry. 8 Nde api apise kuri mo ita-py judeu ruvixa kwry, poromboehry. Maer po erehose jevy joty hae kwry o ha-my? hei xupe hemimboe. 9 Upi hei hae: ry ramo hesak meme voi. Jahexa nhande resapeha. Upa-gwi jagwata por nhanhepysanga e reheve. 10 Ha pyhare katu nhande resapeha e reheve jaiko. Upa-gwi jagwata ramo, nhanhepysanga ramo, jaa ar, hei jehe omanotaha ry-rehe. 11 Upa hei rire, Lzaro rehegwa omombeu gwemimboe kwry-pe: Oke o-vy nhande rapixa Lzaro. Aha-ta amomby xupe, hei gwemimboe kwry-pe. 12 Oke o-vy ramo, okwera ar, ore Jry, hei xupe hemimboe kwry. 13 Ha Hesu omombeu Lzaro omanoha rehegwa nhe okeha rehegwa nherami. Ha hemimboe kwry katu mbavae-pe po heise Hesu nhe ndoikwai voi: Lzaro oiko por oke jave hei mo ojupe. 14 Upa-gwi omombeu por xupe kwry omano hagwe: Omano ete-ma Lzaro, hei. 15 Naimi-gwi omano jave, avya joty xe. Naimi-gwi pejerovia vaer xe-rehe. Upa-rehe avya. Omano jepe jaha katu jahexa xupe, hei gwemimboe kwry-pe. 16 Jaha katu nhande ave nhamano hagw indive, hei hapixa kwrype Hesu-rehe Tom. Ddimo hry ave Tom.

17Upe ramo oho ojei-vy Betnia teti-my. Upe-py ogwah ramo Hesu, Lzaro retekwe omo-ma rae oheja-vy itakwa-py. Ojapo irundy ry oheja hagwe upe-py. 18 Ha Jerusalm hiagw o Betnia teti-gwi. Mbohapy quilmetro parae. 19 Upagwi heta judeu kwry ou Jerusalm-gwi omoir hagw Marta-pe ikypyry ndive. Ou pono omboasy eterei okyvry-pe. 20 Ha upi katu ogwah-tama Hesu Marta renda-py. Oikwaa-ma ramo Hesu ogwahtaha ou-vy, oho ohogwait xupe. Ha ikypyry katu opyta hga-py. Ha upi Marta ogwah ohogwait-vy Hesu-pe. 21 Ereime ramo rae a-py, xe Jry, nomani ar rae xe kyvy, hei Hesu-pe. 22 Omano jepe, erejerure vae-rehe gwive, ome ar voi ndevy Nhandejry. Upa aikwaa voi, hei xupe Marta.

Xe ko apomoingove jevy vaety hei Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO11
23 Oikove 24 Hae

302

jevy vaer nde kyvy, hei Marta-pe. voi. Aikwaa voi upa. Jaikove jevy vaeha ry-py oikove jevy vaer, hei xupe Marta. 25 Upi Hesu hei: Xe ko apomoingove jevy vaety. Apomoingove meme vaety voi xe. Xerehe ojerovia vae gwive omano ramo jepe, xe ndive oikove meme vaer, hei. 26 Xe ndive oikove vae gwive, xe-rehe ojerovia vae gwive nomano movima. Ha omano ramo katu, namombyry moi voi opyta xhegwi. Xe moir vaer voi opa e reheve. Ererovia tipo ko xe nhe? hei Marta-pe Hesu. 27Hae. Arovia-ma, xe Jry, hei. Cristo voi nde nipo rae. Nhandejry ray voi nde rae. Ko yvy-py ou vaer vaekwe voi nde nipo rae, hei Hesu-pe Marta.

hei rire oho oheni okypyry. xupe anho hei: Ogwah-ma ou-vy poromboehry. Ne reni-ma, hei nhemi okypyry-pe. 29 Inhe ohendu-ma ramo, pyae opu oho-ma Hesu ha-py. 30 Ha Hesu nogwahi vyteri teti-my. O joty Hesu Marta ohogwait xupe hagwe-py. 31 Ha upi katu ikypyry Maria opu os pyae oho iha-py. Ohexa ramo hupive oho ave judeu kwry hga-py o vae, omoir hagw xupe ou vaekwe: Oho-tama ijyta-py Maria ojaheo hagw upe-py, hei mo hese hikwi. Upixa ramo oho hupive hikwi. 32 Upi ogwah oho-vy Hesu renda-py. Ogwah-ma ramo, ojeity Maria Hesu rovagwy-py: Ereime ramo rae a-py, xe Jry, nomani ar rae xe kyvy, hei xupe. 33 Upe ramo hae ohexa Maria has ramo. Indive o vae judeu has ramo ohexa ave. Ohexa ramo, ndovyavi-ma. Ndaipyagwapyvi-ma voi Hesu: 34 Kipy pemo rae omano vaekwe-pe, hei oporandu-vy upe pygwa-pe. Eju katu erehexa hagw, poromboehry, hei xupe hikwi. 35 Hesay-ma Hesu. 36 Aipo ramo: Hembiayhu tee voi nipo rae, hei omano vaekwe-rehe hikwi. 37 Outro hei: Hesapyso e vaekwe-pe ombohesa kuri. Mbaixa Hesu ndojapi Lzaro-rehe ombogwera hagw? hei Hesu-rehe hikwi.

28 Upa

Hesay-ma Hesu

38 Upe ramo ndaipyagwapy eti jevy-ma Hesu oho Lzaro retekwe ombosuru hagwe-py. Omo arakae itagwasu omboty hagw. 39 Peipea katu imbotyha, hei Hesu. Ani ereipea te. Ine-ma voi rae, xe Jry, hei xupe. Xke ine-ma voi. Ojapo irundy ry ombosuru hagwe, hei xupe Marta, omano vaekwe reindykwe. 40 Upi Hesu hei:

Hesu omoingove jevy omano vaekwe-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

303

JOO11

Hae-ma kuri nde-vy, Xe rerovia ramo ojehexa uka vaer nde-vy Nhandejry. Tuvixa mbaeha-rupi ojehexa uka vaer nde-vy, hei Marta-pe. 41 Upe ramo oipea ita imboty hagwe hikwi. Ha Hesu hovayva-ma ovy yvate-koty: Erehendu-ma kuri xe nhe, xe Ru, hei Nhandejry-pe. Upa-gwi atima por nde-vy, hei. 42 Xe rendu meme vae nde. Aikwaa. Upa hae-ma a-py ijaty vae ohendu hagw, hei hagw xe-rehe, Nhandejry remimbou nipo rae hae hei hagw xe-rehe, hei Nhandejry-pe orao apo-vy. 43 Upa hei rire, hei: Lzaro, es katu, hei onhe hat-vy.

(Jo 11.43)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO11
44 Upe-ma

304

ramo os ou-vy omano vaekwe. Onhenhugwmba-ma ipy ipo ave ou-vy. Ohovami rae ao-py xupe: Pejora katu xugwi oho hagw, hei upe pygwa-pe Hesu.
Onhomboe mboe-ma okwa-vy mburuvixa kwry ojuka hagw Hesu-pe

heta o judeu Marta pohuhry ou vaekwe. Hesu rembiapo ohexa ramo, ojerovia tee-ma hese oiko-vy. 46 Ha ojerovia e vae katu oho jevy fariseu kwry-pe omombeu Hesu rembiapokwe. 47 Upe-ma ramo ojogweroaty fariseu kwry pai ruvixa kwry ndive: Jahexa e vae heta ojapo vae Hesu. Mbavae po jajapo-ta hese? 48 Anive erejapo te koixagwa, ndajai ramo xupe, enterove ojerovia tee ar hese, hei. Aipo ramo, mburuvixa kwry romano vae omanda pohi ar nhande-rehe kwry. Ohundi ar Nhandejry rga kakwaa nhamboete haty-py. Nhane ret ave ogwereko asy ar. Omosmba vaer nhande ruvixa kwry hekovia omanda mbaraeteve hagw nhande-rehe, hei ojupe hikwi. 49 Upe ramo hei xupe kwry Caifs. Upe nho-py pai ruvixagwasu voi Caifs. Ha upi hei: Mbaeve ndapeikwairy voi pe, hei. 50 Pejeapysaka katu xe nherehe. Nhane ret ret gwive ogwereko asy ramo, naipori ar nhande-vy. Nhande-vy iporve ar nhande rekova pete vae omano ramo, hei Hesurehe ojogweroaty vae-pe. 51 Upa hei-ma ramo nomombei ojehegwigwa. Upe nho-py oiko pai ruvixagwasu ramo. Upa-gwi Hesu rekor-rehe omotenonde uka xupe Nhandejry: Judeu kwry rekovia omano vaer Hesu hei ojehegwigwa e vae omombeu-vy. 52 Ndahai judeu kwry rekovia mante omano vaer Hesu. Entro Nhandejry rei kwry opa-rupi osarambi vaekwe rekovia ave omano vaer. Henda henda-rupi petexa ijoja hagw oiko-vy omano vaer Hesu. 53 Upa-gwi upe vae ry gwive onhomboe mboe-ma okwavy mburuvixa kwry judeu vae ojuka hagw xupe. 54 Upa-gwi ndogwatavi-ma judeu kwry o ha-rupi. Oho ojei-vy tekwaty e-koty. Efraim tet-my oho. Upe-py gwemimboe kwry ndive opyta. 55 Ha upi katu oiko-tama aretegwasu pscoa hry vae, Egito yvy-gwi judeu rembypy os hagwe ry arete hry vae. Ner oiko jave arete, heta judeu oho Jerusalm-my. Gweko-py oho. Tenondeve oho onhemopot uka hagw Nhandejry rga kakwaa-py. 56 Ogwah ramo upe-py osareko reko Hesu-rehe hikwi: Emombeu katu ore-vy Hesu rehegwa nhe. Ou-ta parae. Tapa ndou moi katu Nhandejry rga kakwaa-py, pete te hei ojupe Nhandejry rga-py. 57 Pai ruvixa kwry fariseu ndive oipyhyse xupe. Upa-gwi hei: Ereikwaa ramo oimeha, emombeu katu ore-vy, hei Hesu-rehe omanda-vy hikwi.

45 Ha

(Mt 26.1-5; Mc 14.1-2; Lc 22.1-2)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

305 Maria omohyakw Hesu py

JOO12

12

oiko-ta. Upe ramo Hesu ogwah oho-vy Betnia teti-my. Upe-py oiko Lzaro Hesu remimoingovekwe. 2 Upe-py ogwah rire Hesu, omongaru por xupe. Ha Marta ogweroja xupe hemiur oiko-vy. Heta Hesu karu ir. Ipamy ave okaru Lzaro. 3 Upe ramo Lzaro reindy Maria ogweru hyakw por tee vae, nardo hry vae. Hyru reheve pete litro ogweru. Upe vae hyakw por vae hepy vae. Upi Maria onhoh Hesu py-rehe, omohyakw-vy ipy. Upe rire hoavuku-py oikyty ipy omok hagw. Ha ohasapa hyakw. Ojohupa koty hyakw. 4 Upe-ma ramo hei Judas Iscariotes, Hesu mombeuhar ipyhyhar-pe: 5 Hepy eterei hyakw vae. Maer nomei hepy-rehe rae? hei. Doze jasy ombaapo vaekwe repy upe vae. Maer po nomei rae iporiahu vae-pe hyakw vae repy? hei mo Judas hyakw vae-rehe. 6 Ndahairy omese-gwi iporiahu vae-pe. Imondahry voi Judas. Pirapire ryru-rehe onhangareko vae. Ha hyru-py o vae omonda monda oiko-vy vae. 7 Upe ramo hei Hesu: Ani nde poxy te Maria-rehe. Eheja taxe mohyakw. Heko-rupi hae ou. Xe mohyakwse rei amano e ngatu. Upa-gwi gweminhongatu omo xe-rehe, hei judeu rekoha-rehe. 8 Oiko meme pene pa-rupi iporiahu vae kwry. Pemese ramo, peme vaer xupe kwry. Xe ae ndaiko are moi pene pa-rupi, hei upe pygwa-pe Hesu.

1Ha upi katu oiko-ta aretegwasu pscoa hry vae. Seis ry rire

(Mt 26.6-13; Mc 14.3-9)

teti-my. Upa-gwi ojei ohexa-vy. Lzaro-pe, Hesu remimoingovekwe rexa-vy ave ojei. 10-11 Ha pai ruvixa kwry katu ojei ohexa vae ndojohu pori: Heta judeu ko nanhane moirvi-ma, hei. Hemimoingovekwe-gwi ojehesa rerova-ma oiko-vy Hesu-rehe. Ojerovia-magwi, ojehesa rerovama hese, hei Hesu-rehe Lzaro-rehe ave. Upa-gwi onhomboe mboe-ma Lzaro-pe ave ojuka hagw hikwi.

9Ha upi katu heta ijaty vae, judeu kwry vae, ohendu Hesu oimeha Betnia

Judeu kwry onhomboe mboe-ma Lzaro-pe ave ojuka hagw

Ogwah ou-vy Jerusalm tet-my Hesu; mburika ri ogwah ou-vy

heta o ijaty vae Jerusalm-my oho vaekwe, pscoa aretegwasu-py oho vaekwe. Upe ramo ohendu-ma Hesu rerakw hikwi: Ogwah-tama ou-vy Hesu, hei ijaty vae-pe Hesu rerakw omombeu-vy. Upe-py o Hesu rembiapo por rexahare. Omoir rae Hesu-pe oheni ramo Lzaro-pe oyta-gwi os jevy hagw. Omoingove jevy jave Lzarope, omoir rae xupe hikwi. Upa-gwi omombeu mbeu herakw. Ha upi katu henduhare oho ohogwait-vy xupe:
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

12,17-18 Iko-my

(Mt 21.1-11; Mc 11.1-11; Lc 19.28-40)

JOO12

306

Jahexa e vae opuakaha-py ojapo kuri Hesu, hei hese omombeu-vy. Upa-gwi oho ohogwait-vy xupe. 13 Upe-ma ramo gw henduhare oikyt heraha-vy pindo rogwe hak reheve. Ohogwait-vy oho. Hei: Tonhemombaegwasu katu Nhandejry, hei onhe hat-vy hikwi. Nhandejry rry-py ou vae-pe tohovasa katu, hei. Nhande ruvixarpe tohovasa katu. Nhande Israel kwry ruvixagwasur-pe tohovasa, hei Hesu-rehe onhe hat hat-vy hikwi.u 14 Ha upi katu Hesu ojohu gwenagw mburika ray ojeupi hagw hiri. Upixa ete omombeu vaekwe Nhandejry kwatia nhe Hesu rehegwar nhe: 15 Ani pekyhyje te, hei Sio mygwa-pe, Pene ruvixagwasur ko ogwah-ma ou-vy mburika ri ou. Upa-gwi ani pekyhyje tev hei Nhandejry nhe Jerusalm pygwa-rehe. 16 Upixa voi hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe Hesu rekor omombeu-vy. Ha hemimboe ndoikwai voi rae Hesu rekor rehegwa nhe. Mburika ri oho ramo, mbavae-pe po heise upe vae ndoikwairy voi. Ha onhembotuvixa mbae rire katu Hesu, oikove jevy rire katu, imandua jevy Nhandejry kwatia nherehe hikwi. Hesu rekor rehegwa nhe-rehe imandua jevy hikwi. Upe ramo: Nhandejry kwatia hei hagwe-rami oiko nipo rae Hesu-pe. Hesupe jajapo vaekwe, Nhandejry nhe-rupi jajapo nipo rae xupe, hei omombeu ojupe hemimboe kwry. Ha mburika ray ri ou jave omboete ete Hesu-pe ijaty aty vae kwry. 19 Ha fariseu kwry: Erehexa pa? Enterove vae ko ojehesa rerovapa-ma hese hikwi. Ha ojehesa rerova hagw hese ndikati jajoko, hei ojupe fariseu kwry.

Ipa-my o ave gw judeu e vae grego-py onhe vae. 21 Upe ramo ou Filipe o ha-py. Filipe Galilia yvy pygwa voi. Betsaida tet mygwa voi. Ha upi: Mbaejry, orohexase Hesu-pe, hei Filipe-pe. Oporandu jevy jevy oho hagw-rehe. 22 Upe ramo oho omombeu Andr-pe. Upi mokive oho omombeu Hesu-pe. 23 Inhe ohendu ramo, hei Hesu: Xe Nhande Rykey tee vae. Ogwah-ma anhemombaegwasu ukaha ra, hei. 24 Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Xejehegwa amombeuta trigo rai rehegwa nhe-rami. Trigo rai nhanhot vae yvy-py henhi hagw. Henhi e ramo trigo rai mante o. Pete mante oiko. Ha henhi ramo katu ndoikovi-ma haigwe. Ndoikovi jehe. Henhi ijagwyje hagw, onhembohetave hagw, hei. 25 Upixa ete gwekove-rehe hakate vae,

20Ha Jerusalm-py ogwah ogwa-vy heta eta vaekwe aretegwasu mboeteha.

Orohexase Hesu-pe hei judeu e vae grego-py onhe vae

12.13 Sl 118.25-26

12.15 Zc 9.9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

307

JOO12

ojehte oiko vae, onhehundipa rei vaer hekove. Ndotopi vaer gwekove repyr. Ha gwakate hagw gwekove-rehe nopeni vae katu ko yvy ri, omo ngatu vaer gwekove Nhandejry ndive oiko opa e reheve hagw, hei. 26 Xe rembigwi ramo oikose vae gwive taxe moir katu, hei. Upixa ramo xe aime ha-rupi, xe ndive oiko vaer ave xe rembigwi. Xe rembigwi vae gwive omboete vaer xupe xe Ru, hei upe pygwa-pe Hesu.

upi katu hei jevy upe pygwa-pe Hesu: Konga katu ajepyapy-ma xjehe, hei. Ndaxe pyagwapyvi-ma xjehe. Mbavae po hae-ta xe Ru-pe, ndaikwai. Hae-ta parae, Xe resende katu xe ry-py. Xe amano hagw ry-py xe resende katu, hae-ta parae. Nahniry. Xe resende katu, aipo ndae moiry. Amano hagw-ma agwah aju-vy xe ra-py, hei. 28 Tomombaegwasu uka nde rry, hei Gwu-pe. Upe-ma ramo ohendu yvy-gwi onhe vae: Xe rry amombaegwasu-ma kuri. y amombaegwasu jevy-ta, hei upe pygwa-pe Tvy. 29 Ha ijaty vae ohendu ave onhe vae. Hyapu vae-rami ae ohendu inhe: Hyapu-ma. Osunu-ma, hei mo yvy pygwa nhe rendu-vy hikwi. Outro hei: Nhandejry rembigwi yvy pygwa omombeu xupe, hei mo onhe vaekwe-rehe. 30 Upixa ramo hei Hesu: Ndahairy xe-vy anho omombeu vaekwe. Pe-my ave omombeu onhe vae, hei. 31 y ogwah-ma ygwa ra. Yvypry-pe ahexa ukatama hekoha vaiha. Ha yvypry ruvixa-pe amos-tama imondo-vy, hei anhy ruvixa-rehe. 32 Ha xe ko, ko yvy-gwi xe rupi rire kurusu-rehe, anhemoir uka-ta entro kente kwry-pe, hei ijaty vae-pe Hesu. 33 Upa hei kurusu-rehe omanotaha omombeu-vy. 34 Ha upi hei xupe ijaty vae kwry: Nhandejry kwatia nhe, orohendu vae, hei no-rami, Nomani vaer Cristo. Oiko meme vaer opa e-rehe hei. Upixa ramo maer, Ohupi vaer omo-vy ko yvy-gwi Nhande Rykey tee vae-pe ere kuri ore-vy? Kivae po ko Nhande Rykey tee vae, ndoroikwai, hei xupe hikwi.w 35 Upi hei Hesu: Sapya apomboeve-ta ohesape vae-rami. Ha upe rire katu, aha jevy-ma vaer, hei. Pene pa-rupi xe aime jave, arakatu-rupi oiko vae-rami tapeiko kena. Arakatu-rupi peiko ramo, ndapeiki vaer hesapyso e oiko vae-rami. Pyt-rupi

27Ha

Kurusu-rehe omanotaha omombeu Hesu

12.34 Sl 110.4; Is 9.7; Ez 37.25; Dn 7.14


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO12

308

oiko vae gwive ndohexiry gwaper. 36 Apohesape jave pejerovia katu xe-rehe. Upixa peiko-ma vaer arakatu-rupi meme oiko vae-rami, hei ijaty vae-pe Hesu.x Onhe o-vy rire onhemo-ma oho-vy Hesu. Ijaty vae-gwi okanhy-ma oho-vy. 37 Heta jahexa e vae gwive hexapyr-rupi voi ojapo-ma. Ohexa jepe, ndojerovia eti voi hese hikwi. 38 Yma vaekwe omo kwatia-rehe. Hesu rekor omo vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety hry vae Isaas. Ohai vaekwe no-rami: Kivae po ogwerovia nhane remimombeu, xe Jry? Kivae-pe po ohexa uka Nhandejry ipuakaha?y hei Nhandejry nhe. 39 Upa-gwi hembihaikwe-rami ndogweroviiry ave Hesu nhe hikwi. Ohai jevy vaekwe Isaas no-rami: 40 Ogwerovia e vae-pe omoingo Nhandejry pyt-rupi. Inharandu porrgwe oipeapa xugwi. Upa-rehe hesapyso e vae-rami oiko. Nahiarandu pori voi. Ndojeri Nhandejry-rehe omoir hagw xupe, Nhandejry ombogwera hagw xupe kwryz hei Nhandejry nhe. Upixa ete ohai vaekwe judeu rekor Isaas amyr. Upa-gwi ohai hagwe-rami ndikati ojerovia Hesu-rehe hikwi. 41 Ha Isaas upte ojehexa uka vaekwe Hesu rekoha. Tuvixa mbae hei Hesu rexa-vy. Upa-gwi omo vaekwe kwatia-rehe Hesu rehegwar. 42 Judeu kwry ndogwerovii ramo jepe, heta o mburuvixa judeu vae ojerovia joty hese. Ha atra-py katu nomombeiry ojeroviaha. Ikyhyje fariseu kwry-gwi. Nonhemos ukasi ojeporahi haty haty-gwi. 43 Onhemboete ukase ramo jepe Nhandejry-pe, ojehexa uka porse ave oiko-vy teko rei-pe. Upa-gwi nomombeiry ojeroviaha atra-py.

Judeu kwry ndogweroviiry Hesu nhe

upi katu onhe hat Hesu: Xe-rehe ojerovia tee vae gwive ojerovia xe mbouhare-rehe ave. Ndahairy xe-rehete anho ojerovia vae, hei. 45 Xe reko ohexa kwaa vae gwive, xe mbouhare reko ohexa kwaa ave. 46 Yvypry kwry-pe ahesape hagw aju vaekwe xe-rehe ojerovia tee vae gwive oiko e hagw pyt-rupi. 47Xe remimombeu renduse e vae gwive, namombeu moi xupe hekoha vaiha. Ndaji vaekwe yvypry rekoha vai mombeu-vy. Aresende-vy ae aju vaekwe, hei. 48 Ha xe nhe mbojevy vae gwive, xe nhe nohendusi vae gwive, oikwaa vaer

44 Ha

Xe nhe mbojevy vae gwive, hekoha vai mombeuhar o ave xupe hei Hesu

x z

12.35-36 Jo 1.4-5; 3.19,21; 8.12; Ef 5.8-13; 1 Ts 5.4-5; 1 Jo 1.5-7 12.40 Is 6.10

12.38 Is 53.1

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

309

JOO12,13

gwekoha vaiha. Xe aju jevytaha ry-py oikwaa vaer gwembiapo vaikwe. y xe remimombeu nohendusi-gwi ombohasa asy vaer xupe kwry Nhandejry, hei. 49 Xe jehegwigwa namombei vae. Xe Ru nhe ae amombeu. Xe Ru xe mbouhare omombeu xe-vy xe nher. Xe remimombeur ave omombeu xe-vy. Upa-gwi xe aju jevytaha ry-py xe nhe nohendusi-gwi ojekwaapa vaer xupe hembiapo vaikwe. 50 Ha xe Ru omombeu vae xe-vy xe nhe katu ohendu vae gwive amoingove vaer xupe Nhandejry ndive opa e reheve oiko hagw. Xe jehegwigwa nhe namombei. Xe nher xe Ru omombeu vaekwe ae amombeu voi xe, hei Hesu upe pygwa-pe.

13

upi katu ogwah-tama aretegwasu hry vae pscoa. Ogwahma Hesu omanoha ra oheja hagw ko yvy oho-vy. Ojeupi jevy-tama oho-vy Gwu oiko ha-py. Upa oikwaa voi Hesu. Ko yvy pygwa hei vae hembiayhu meme voi. Meme ete ohayhu xupe kwry. Omano peve ohayhu. 2 Okaru jave gwemimboe kwry ndive, anhy ruvixa anhaygwasu omboe rae Simo ray Judas Iscariotes-pe. Omomandua uka rae Hesu pyhyhar-rehe: Emombeu katu Hesu oimeha a-py. Ipyhyhar-pe emombeu katu, hei rae xupe anhaygwasu. 3 Ha Nhandejry omoingo rae Hesu-pe enterove vae ruvixar. Upa oikwaa voi Hesu. Nhandejry-gwi voi ou rae. Konga oho jevy-tama Nhandejry oiko ha-py. Upa oikwaa voi ave Hesu. 4 Upe-ma ramo opu omboi oao joa. Oipyhy jepykytyhaty. Gwumby-rupi omo okua jopy hagw. 5 Upi hyrur-py y onhoh oipyhi-ma pete te gwemimboe kwry-pe oipyhi. Pete te oipyhi rire omok jepykytyhaty-py. 6 Ogwah ramo Simo Pedro renda-py: Nde ko xe pyhi-ta tipo, xe Jry? hei xupe oporandu-vy. 7 Konga ndereikwai voi mbavae po xe ajapo-ta nde-rehe. Ha ndevy oikwaa ukataha ra-py ereikwaa vaer, hei Simo Pedro-pe. Upe ramo hei: 8 Xe ko apa e ngatu nde ndaxe pyhiry vaer, hei xupe Pedro. Ndoropyhiry ramo, naxe moir movi-ma voi nde, hei Pedro-pe Hesu. 9 Aipo ramo, hei xe pyhi katu, xe Jry. Upi xe pohi mani ave, hei. Xe akhi mani ave, hei xupe Pedro. 10 Upe ramo Hesu hei: Ne nhe katu ndajapo moi. Jajahu rire, nhane pot-ma voi, hei. Nhande jajahu rire, nhande rete gwive ipot. Upixa ramo nhande py mante jaikyty. Upixa ete pete te pende pya onhemopot-ma y. Ha pete vae katu opyta ipya kya reheve. 11 Upa hei kivae po oikwaa uka-ta ipyhyhar-pe oikwaa-gwi voi. 12 Ha upi katu oipyhi rire omonde jevy oao joa omoir jevy hagw xupe kwry:

1Ha

Hesu oipyhi pete te gwemimboe kwry-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO13

310

Peikwaa tipo mbavae ajapo kuri pende-rehe, hei. 13 Pe, Ore mboehry peje voi xe-rehe. Ore jry peje xe-rehe. Peje por voi, hei. Pene mboehry voi xe. Pende jry ave voi xe, hei. Peje por voi, hei. 14 Pende jry jepe, pene mboehry jepe apopyhi joty kuri, hei. Upa-gwi ipor pejopyhi. 15 Oropyhi ranhe xe reko ra hagw pe, peiko hagw-ma xe rekoha-rupi, penhopytygw hagw tembigwi-rami. 16 Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Ani, Hembigwi voi xe jepe, xe jry-gwi tuvixave vae voi xe peje mo pende pyapy-py. Hemimondo voi xe jepe, xe mondohare-gwi tuvixave vae voi xe ani aipo peje mo pende pyapy-py.a 17Pene rembiapor peikwaa voi. Upa pejapo ramo pevya vaer, hei. 18 Xe rembiporavo voi pe apokwaa voi. Ha pene pa-rupi o pete hembiapo por e vae. Ovya vaer, ndairy hese. Yma gwive hei vaekwe Nhandejry nhe upe vae-rehe: Xe karu ir omoir-ma xe ae eha-pe omoir hei Nhandejry nhe. Upa-gwi Nhandejry nhe hei hagwe-rami omoirma kuri xe ae eha-pe xe ir, hei Judas Iscariotes-rehe. 19 Upa y hae-ma pe-my peje hagw xe-rehe, Nhandejry voi Hesu nipo rae peje hagw xe-rehe. Ner ojehu xe-vy mbaeve. Ha ojehu rire katu, peje vaer xe-rehe, Hesu oikwaa rae ojehegwa nhe rae. Nhandejry voi Hesu nipo rae peje vaer xe-rehe, hei.b 20 Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Xe remimondo omogwah vae, xe mogwah ave. Ha xe mogwah vae xe mbouhare-pe omogwah ave, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

hei rire, ndaipyagwapyvi-ma Hesu oiko-vy. Omombeu por gwemimboe kwry-pe: Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Pene pa-rupi pete vae xe mombeu vaer xe pyhyhar-pe, hei xupe kwry. 22 Upe ramo osareko ojehe hikwi. Kivae-rehe po hei Hesu ndoikwairy. 23 Ha xe katu Hesu remimboe, ijyke-rehe agwapy vae. Xe Hesu rembiayhu voi. 24 Upe ramo Simo Pedro xe reni arepara hagw hese. Upi hei: Kivae-rehe tipo ere kuri, eporandu katu xupe, hei xe-vy Pedro. 25 Upe ramo ojoyke reheve a ramo, hae Hesu-pe: Kivae-rehe tipo ere kuri, xe Jry hae Hesu-pe anho aporandu-vy. Ha Hesu hei: 26 Upe ame-ta vae xupe mbojape pehgwe amoak rire. Upe vaepe ame-ta, hei xe-vy Hesu.

21Upa

Pene pa-rupi pete vae xe mombeu vaer xe pyhyhar-pe hei gwemimboe kwry-pe Hesu

a b

13.13-16 Mt 20.24-28; 23.8-12; Mc 9.35; Fp 2.3-7; 1 Pe 5.3 13.18-19 Sl 41.9; Mt 26.20-25; Mc 14.17-21; Lc 22.21-23
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

311

JOO13

Upe-ma ramo oipyhy-ma mbojape. Hyru-py omoak rire ome Simo Iscariotes ray Judas-pe. 27 Upe-ma ramo Judas oipyhy rire xugwi mbojape, oheko me-ma xupe anhy ruvixa anhaygwasu. Hei xupe Hesu: Ejapo pyae katu erejapose vae, hei Judas-pe. 28 Ikaru ir mbavae-pe po heise Hesu ndoikwai voi. 29 Ha Judas katu pirapire ryru-rehe onhangareko vae. Upa-gwi hei rei hese opyapypy hikwi: Ojogwa-ta parae nhane remiur hei rei hese. Ome-ta parae iporiahu vae-pe hei rei hese opyapy-py. 30 Ha Judas mbojape oipyhy rire-ma xugwi, pyae os oho-vy. Pyt-ma ramo os oho-vy.

31 Os rire, hei jevy Hesu gwemimboe kwry-pe: Konga xe Nhande Rykey tee vae, aikwaa uka-ta pe-my xe rekoha por tee. Xe-rehe ohexa kwaa vae, ohexa kwaa ave Nhandejry-rehe hekoha por tee vae. 32 Nhandejry rekoha por tee aikwaa-gwi, Nhandejry oiko ha-rupi ohexa uka-ta enterove ohexapa vaer xe rekoha por tee. y katu xe rekoha por tee ohexa uka-tama, hei. 33 Naxe are moi pene pa-rupi, xe ray kwry. Aha rire, xe reka vaer. Konga xe hae hagwe-rami judeu kwry-pe, amombeu-ta pe-my. Xe aha hagw-py ndikati peho ave, hei. 34 y ame-ta pe-my pende reko pyahur: Pejohayhu rei katu. Xe apohayhuha-rami, pejohayhu katu pe ave. 35 Pejohayhu peiko-vy ramo, Hesu nhe renduha tee voi nipo rae entro hei vaer pende-rehe.c

Xe apohayhuha-rami, pejohayhu katu pe ave hei Hesu gwemimboe kwry-pe

upi katu oporandu xupe Simo Pedro: Kipy tipo ereho-ta, xe Jry? hei Hesu-pe. Xe aha hagw-py ndikati ereho y. Ha upe rire katu ereho vaer xe rapykwri, hei Pedro-pe. 37 Maer tipo, xe Jry, y voi ndereheji aha nde rapykwri, hei xupe. Nde rekova amano hagw-rami a, hei xupe Pedro. 38 Upa ere ramo, anhetegwa tipo ere xe-vy? hei. Amombeu-ta ndevy anhetegwa tee vae. Ner osapuki ramo gju, ere mo vaer xe-rehe mbohapyha, Ndaikwai voi xupe ere mo vaer xe-rehe, hei Pedro-pe Hesu.d

36 Ha

Ner osapuki ramo gju, ere-ta xe-rehe mbohapyha, Ndaikwai voi xupe, ere-tama xe-rehe hei Pedro-pe Hesu

c d

13.34-35 Mt 22.39; Jo 15.12; Gl 5.14; 1 Pe 1.22; 1 Jo 3.11; 4.7 13.38 Mt 26.31-35; Mc 14.27-31; Lc 22.31-34
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO14

312 Xe ko Nhandejry rape rexa ukaha voi onhe paha-vyma hei jehe Hesu

14

ramo Hesu hei jevy gwemimboe kwry-pe: Ndikatuvi xe moir ramo jepe, anive pende pyagwapy e peiko-vy. Pejerovia katu peiko-vy Nhandejry-rehe. Pejerovia katu peikovy xe-rehe ave, hei. 2 Xe Ru oiko ha-py heta o jaiko hagw. Ha ndaipri ramo rae pene renagw katu, amombeu ave ar rae pe-my rae. Ha aha-tama amo por por hagw pene renagw, hei. 3 Amo pormba rire katu, aju jevy ar pende-rehe apogweraha hagw xe aiko ha-py pe ave peiko hagw xe ndive.e 4 Xe agwah hagw-py peikwaa voi. Xe raper peikwaa ave, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 5 Upi Tom hei: Kipy po eregwah-ta, ndoroikwai voi, ore Jry. Upa-gwi ndikati oroikwaa nde raper, hei xupe Tom. 6 Upi Hesu hei: Xe ko Nhandejry rape rexa ukaha voi, hei jehe. Xe apu e vae. Anhetegwa mante mombeuha voi xe, hei jehe. Apomoingove vae xe. Pene moingoveha voi xe, hei jehe Hesu. Ojhegwi rei nogwahi vaer oho-vy xe Ru oiko ha-py avave. Ha xe ae araha ramo katu xupe, ogwah vaer oho-vy xe Ru ha-py.f 7 Xe-rehe pehexa kwaa ramo rae, xe Ru-rehe pehexa kwaa ave ar rae. Ha konga katu pehexa kwaa-ma hese. Peikwaa-ma hekoha, hei Tom-pe. 8 Upi hei Filipe: Ehexa uka katu ore-vy nde Ru, ore Jry. Xe remiporandu vae orohexa-ma ramo, orovya ar. Naporanduvi-ma ar nde-vy, hei xupe Filipe. 9 Upe ramo Hesu hei: Xe are-ma voi pene pa-rupi aiko-vy. Maer nderehexa kwai vyteri xe-rehe, Filipe? Xe-rehe ohexa kwaa vae, xe Ru-rehe ohexa kwaa-ma ave. Oikwaa-ma ave xe Ru-pe. Upa-gwi maer, Ehexa uka katu ore-vy nde Ru ere joty xe-vy. Maer xe Ru erehexase joty? hei. 10 Xe reja eha voi xe Ru. Hembieja e voi xe. Petexa oronhomoir vae voi, hei. Maer po ndererovii xe nhe, hei Filipe-pe. Upi hei jevy gwemimboe kwry-pe: Ndahai xe jehegwigwa xe remimombeu vae pe-my. Xe Ru ae petexa xe moir vae. Xe Ru ae ojapo uka xe-vy xe rembiapor. 11 Petexa xe moir vae xe Ru. Ha petexa amoir vae xupe. Perovia katu xe nhe. Ha ndaperoviasi ramo jepe, pehexa-ma niko xe rembiapo por. Upa

1Upe

14.2-3 2 Co 5.1; Ap 21.1-4

14.6 At 4.12; Ef 2.18; 3.12

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

313

JOO14

rehe xe rerovia katu, hei.g 12 Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Aha jevy-ta xe xe Ru oiko ha-py. Upa-gwi xe-rehe ojerovia-ma oiko-vy vae gwive, aipytygw vaer xupe kwry. Xe rembiapo-rami hembiapo por vaer. Hembiapo porve rve vaer katu aipytygw ramo xupe, hei. 13 Oime ra vae-rehe xe rry-py pejerure ramo, xe rry peheni ramo, ajapo vaer pe-my, aikwaa uka hagw xe Ru rekoha por tee pe-my. 14 Oime ra vae-rehe pejerure ramo xe rry-py, xe-rehe pejerovia-gwi, ajapo vaer pe-my, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.h

Xe rekovia ome vaer pe-my pene pytygwhar pene ndive oiko meme vaer hei Hesu
15 Upi hei jevy Hesu: Xe rembiayhu vae voi Hesu peje ramo xe-rehe, xe nhe pejapo-ma vaer, hei. 16 Xe nhe pejapo ramo, xe ko ajerure vaer xe Ru-pe pende-rehe. Xe rekova ome vaer pe-my pene pytygwhar. Pene ndive oiko meme hagw ome vaer pe-my. 17 Upe vae hemimer Nhe Marangatu tee vae voi, anhetegwa tee vae mombeuha voi hae. Ha teko rei-pe katu nogwah moiry ou-vy Nhe Marangatu tee vae. Ndohexa kwai hese teko rei. Ndoikwairy xupe. Ha pe katu peikwaa voi xupe. Pene ndive oiko Nhe Marangatu tee vae. Pende pyapy-py oiko vaer, hei. 18 Pene tyre hagw ndapoheja moi. Pene renda-py aju jevy vaer, hei. 19 y ndaxe rexa are moi ko yvypry kwry. Upe rire ndaxe rexa movi jevy-ma. Ndaxe rexi ramo jepe teko rei, pe katu xe rexa joty vaer. Xe aikove jevy-ma vaer. Upa-gwi xe jave peikove ave vaer pe. 20 Xe aikove jevytaha ry-py peje vaer xe-rehe, Petexa omoir nipo rae Gwu-pe. Petexa nhamoir nipo rae Hesu-pe. Petexa nhane moir nipo rae Hesu peje vaer xe-rehe, hei. Nhanhomoirha pe peikwaa por vaer voi, hei. 21 Xe nhe renduha, xe nhe apoha, xe rayhuha voi upe vae. Ha xe rayhu vae, ohayhu ave vaer xupe xe Ru ave. Xe ave ahayhu ave vaer xupe. Ajekwaa uka ave vaer xupe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 22 Upe-ma ramo oporandu xupe Judas, ndahai upe Judas ipyhy ukahar: Maer po nderejekwaa uka moi entro yvypry-pe, hei xupe. Maer po ore-vy anho erejekwaa uka-ta, ore Jry? hei xupe Judas oporandu-vy.

(Jo 7.38-39; 16.5,7,13; At 2.2-4; Rm 5.5)

g h

14.9-11 Jo 10.30; Cl 2.9 14.13-14 Mt 18.19-20; Mc 11.24; Lc 11.9-10; Jo 15.7; 16.23; 1 Jo 5.14-15
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO14,15
23 Upi

314

Hesu hei xupe kwry: Xe rayhu vae gwive ohendu vaer xe nhe. Ohayhu vaer xupe xe Ru ave. Upa-gwi orogwah vaer xupe oroju-vy. Hendive oroiko vaer, hei Gwu-rehe, jehe ave. 24 Ha xe rayhu e vae gwive, nohendu moi xe nhe. Ha xe remimombeu pe-my ndahai xe jehegwigwa. Xe Ru xe mbouhare remimombeu ae amombeu pe-my, hei. 25 Upe vae pe-my xe remimombeu voi pene pa-rupi aime jave. 26 Ha ndaikovi ramo, pene mboe vaer pene pytygwhar. Nhe Marangatu tee vae voi upe vae. Upe vae xe Ru remimbour xe rry-py voi. Entro xe-rehe omombeu vaekwe-rehe gwive, entro xe remimombeukwe-rehe ave pene momandua uka vaer, hei.i 27Tereho katu nde pyagwapy reheve hei rei teko rei. Ha xe katu ndae rery upixa. Orombopyagwapy-ta. Xe pyagwapyha-rami orombopyagwapy-ta. Upagwi anive pene pyagwapy e te. Anive pekyhyje te, hei.j 28 Aha jevy-ta. Ha upe rire katu aju jevy-ta pene ndive apyta hagw hae kuri pe-my. Upa pehendu voi. y xe rayhu tee ramo, pevya ar rae. Xe Ru ko tuvixave vae xhegwi. Aha-ta xe Ru-pe agwah. Upa-gwi aha jevy ramo jepe, pevya ar rae. 29 Aha e reheve amombeu-ma pe-my xe aha hagw. Aha rire-ma katu, aipota, Anhetegwa voi nipo rae hemimombeu peje vaer xe-rehe pene mandua-vy. Upa-gwi amombeu y xe aha hagw pe-my. 30 y ogwah-ta ou-vy anhaygwasu gw Nhandejry-rehe ijaeha-rehe omanda vae voi. Upa-gwi nanhomongeta puku moi pene ndive. Ndaipuaki xe-rehe anhaygwasu. Xe ndaikiry inhe-rupi. Xe Ru nhe-py ae aiko. 31 Aipota teko rei oikwaa xe ahayhuha xe Ru-pe. Upa-gwi xe Ru hei vae gwive ajapo-ta inhe, hei. Nhapu katu koa-gwi jaha, hei.

15

hei jevy gwemimboe kwry-pe Hesu: Amombeu-ta pe-my xe rehegwa nhe uva mta rehegwa nhe-rami. Uva mta tee vae heise xe-rehe. Uva mta jry heise xe Ru-rehe. 2 Hak hia e vaer gwive oipea. Uva mta-gwi oipea. Ha hak hia por vaer katu oheja xupe. Hak gwyre mante oipea xugwi. Hia porve hagw omopot xupe, hei. 3 Upixa pene pot-ma pende pya-py. Xe remimombeu pehendu vae gwive pene pot-ma voi pende pya-py. 4 Xe moir katu peiko-vy petexa. Ha xe ave petexa oromoir-ta. Imta-gwi oipea hak vae-rami upe vae hak ndahiiry. Upixa ete naxe moirvi-ma ramo, napene rembiapo porvi-ma vaer. Mbaeve ndapejapovi-ma vaer, hei. 5 Ha uva mta heise xe-rehe. Pende-rehe heise uva rak. Petexa xe moir vae, xe ave amoir xupe vae, upe vae heta hembiapo por por vaer hia por por o vae-rami. Xe e reheve mbaeve ete voi ndapejapo movima vaer, hei. 6 Ha petexa xe moir e vae katu hia e vae rak-rami

1Upi

Uva mta tee vae heise xe-rehe hei jehe Hesu

14.26 1 Co 2.12

14.27 Fp 4.7; Cl 3.15

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

315

JOO15

(Jo 15.5)

onhemombo vaer. Ipiru vaer. Ipiru rire omboaty vaer ohapy hagw-py, hei. 7Petexa xe moir ramo, pende pya-py oiko ramo xe nhe, oime ra vaerehe pejerure ramo katu, ome vaer pe-my. 8 Pene rembiapo por por ramo, ohexa kwaa vaer xe Ru-rehe hekoha por tee. Upixa ramo pene rembiapo por ramo, xe remimboe ramo peiko vaer. 9 Xe Ru xe rayhuha-rami, xe ave apohayhu pe-my. Pene mandua meme katu apohayhuha-rehe. 10 Xe nhe pehendu peiko-vy ramo, pene mandua meme vaer apohayhuha-rehe. Upixa voi xe Ru nhe ahendu-gwi xe mandua meme xe rayhuha-rehe, hei. 11 Upa hae-ma pe-my pevya hagw. Xe avyaha-rami aipota pevya ave. Pevyapa hagw peiko-vy hae-ma pe-my. 12 y hae-ta pe-my: Pejohayhu katu peiko-vy. Apohayhuha-rami pejohayhu katu, hei.k 13 Oir rekovia ojejuka uka vae, ohayhu tee rei oir-pe. Ndoiki ohayhuve vae, hei. 14 Ha xe ir voi pe. Xe nhe pehendu ramo xe ir tee voi pe. 15 Xe rembigwi, ndaevi-ma pende-rehe. Mbavae po ojapo ijry ndoikwai voi hembigwi. Ha xe Ru nhe ahendu vaekwe gwive, amombeu-ma pe-my. Upa-gwi, Xe rembigwi, ndaevi-ma pende-rehe. Xe ir tee-py ae apoheni. 16 Ndaxe poraviry vaekwe pene mboehar. Apoporavo vaekwe ae xe irr. Ame vaekwe pe-my pene rembiapor hetave hia vae-rami peiko hagw. Aipota pende rekoha por por meme opa e-rehe hia meme vaerami. Ndaipoti hesari rei pende rekoha por-rehe. Upixa ramo oime ra vae-rehe pejerure ramo xe rry-py ome vaer pe-my.l 17 Hae jevy-ta pe-my, Pejohayhu katu peiko-vy, hae, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

ramo hei jevy gwemimboe kwry-pe Hesu: Ha teko rei katu ndaijai xe-rehe. y ndaijae moi pende-rehe. Ndaijai ramo pende-rehe, pene mandua katu xe-rehe ijae hagwe-rehe. 19 Teko rei reko-rupi peiko ramo rae, gwei-rami pende rayhu ar rae. Ha apoporavo vaekwe ndapeikovi-ma hagw teko rei reko-rupi. Ndapeiki teko rei rei vaerami. Upa-gwi ndaijai pende-rehe teko rei, hei. 20 Hae kuri pe-my, Ani,

18 Upe

Ndaijai pende-rehe teko rei hei Hesu gwemimboe kwry-pe

k l

15.12 Mt 22.39; Jo 13.34; Gl 5.14; 1 Pe 1.22; 1 Jo 3.11; 4.7 15.16 Rm 8.29; Ef 1.4; 1 Ts 1.4; 1 Pe 1.2; 2.9
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO15,16

316

16

Hembigwi jepe xe, xe jry-gwi tuvixave vae voi xe peje mo pende pyapypy pendjehe. Ani pende resari hae vaekwe-rehe. Xe rereko asy hagwe-rami, pende rereko asy ave vaer. Xe rendu hagwe-rami, pene nhe ave ohendu vaer. 21 Teko rei ndoikwai xe mbouhare-pe. Upa-gwi koixagwa gwive ojapose vae ojapo vaer pende-rehe. 22 Ndaji ramo rae, namombei ramo yvypry-pe rae, ndojekwai ar rae ipya kyaha. Ha konga katu, Ndajaikwai voi nhande pya kyaha ndikatuviry hei jehe. Hekoha vaiha amombeu teko rei-pe. 23 Xerehe ndaijai vae xe Ru-rehe ndaijai ave. 24 Ipa-rupi xe rembiapo por por xeixagwa ojapo vae ndaipri. Upa rehegwa ndajapi ramo rae, ndaipya kyi ar rae hikwi. Ha konga katu xe-rehe ohexa kwaa ramo jepe, ndaijairy rei xe-rehe. Xe-rehe ndaijairy jave xe Ru-rehe ndaijairy ave, hei. 25 Yma vaekwe hei Nhandejry kwatia nhe judeu kwry ohendu vae. ygwa rekor omombeu-ma voi vaekwe: Ijae rei xe-rehe hei Nhandejry nhe ygwa rekor mombeu-vy. Upa-gwi hembihaikweramima ijae rei xe-rehe hikwi, hei.m 26 Ha pene pytygwohar Nhe Marangatu tee vae xe Ru gwigwa voi, anhetegwa tee vae mombeuha voi. Pe-my xe remimbour voi upe vae. Xe Ru-gwi xe remimbour voi. Ou ramo xe mombeu vaer. Anhetegwa voi hei xe-rehe. 27Ha pe katu xe anhepyr xe rembiapo gwive y peve xe moir-ma peiko-vy. Upa-gwi xe mombeu vaer pe ave, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 1 Upe ramo hei jevy gwemimboe kwry-pe Hesu: Pende rereko asyhar amombeu-ma pe-my. Xe aha rire pende rereko asy vaer gw pende-rehe ijae vae. Pende rereko asy ramo, ndaipoti penhemondi. Ndaipoti, Maer po nhande rereko asy oiko-vy peje pendjehe, hei. 2 Pene mos vaer imondo-vy ojeporahi haty haty-gwi. Anive peike te hei ar pe-my gw pende-rehe ijae vae. Upi ogwah vaer pe-my pemano hagw ry. Upe-ma ramo pende jukahar: Nhandejry remimbota-rupi jajuka xupe hei mo vaer pende-rehe. 3 Upixa voi pene moingo asy vaer hikwi, ndoikwai-gwi xe Ru rekoha, xe rekoha ndoikwai-gwi ave. 4 Upixa amombeuma pe-my pende-rehe ijae vae rekor. Ha upe rire katu pene moingo asy ramo, pene mandua vaer xe remimombeukwe-rehe pe-my, hei xupe kwry.

Hesu omombeu Nhe Marangatu tee vae rehegwa nhe

Upi hei jevy gwemimboe kwry-pe Hesu: Yma gwive konga ete peve xe aiko pene pa-rupi. Upa-gwi namombei pe-my pende-rehe ijae vae rekor, hei. 5 Ha konga katu aha jevy-ta xe xe mbouhare oiko ha-py. Aha-tama jepe aiko-vy, Kipy tipo ereho-ta? ndapejiry xe-vy. 6 Ha xe aha hagw amombeu-gwi katu ndapevyavi-ma voi.

(Jo 14.16)

15.25 Sl 35.19; 69.4


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

317

JOO16

naipori ar pe-my. Ha aha ramo katu iporve vaer pe-my. Ndahi ramo, nogwahi ar ou-vy pe-my pene pytygwhar. Ha aha ramo katu, ambou vaer pe-my pene pytygwhar. 8-11 Ogwah ou-vy ramo pene pytygwhar Nhe Marangatu tee vae, oikwaa uka vaer yvypry kwry-pe ijapuha, Jajejavy e vae voi nhande hei ramo mo jehe. Ndojerovii voi xe-rehe oiko-vy. Upa-gwi oikwaa uka vaer xupe kwry hembiapo vaikwe. Ha Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka ave vaer xupe kwry ijapuha Onhemonhandejry rei voi Hesu hei ramo mo xe-rehe. Ha aha ramo xe Ru oiko ha-py, pe ndaxe rexavi-ma ramo katu, oikwaa uka vaer xupe kwry xe-rehe ijapuha. Ha Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka ave vaer yvypry kwry-pe ijapuha, Nhande rexakwaa rei vaer voi Nhandejry. Nhane rembiapo vaikwe-rehe katu nanhane rereko asy moi hei rei ramo jehe. Ha ohexa kwaa-ma ramo anhy ruvixa-rehe gw teko rei-pe omboe mboeha-rehe ndaipuakaveimaha nhande-rehe katu, Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka vaer xupe Nhandejry-rehe ijapuha, hei. 12 Hetave voi o xe remimombeuse pe-my. Ha y amombeu pukuve ramo katu, ipohive ar pe-my. 13 Ha upe rire katu Nhe Marangatu tee vae, anhetegwa tee mombeuha ou ramo, oikwaa uka vaer pe-my anhetegwa vae gwive. Ojehegwigwa vae nomombeu moi. Ha hemiendu katu omombeu vaer. Oiko-ta vaer pene renonder omombeu vaer. 14 Xe rehegwa omombeu vaer pe-my. Upa-gwi xe rekoha por tee oikwaa uka vaer. 15 Ha xe rehegwa katu xe Ru rehegwa ave voi. Upa-gwi hae kuri pe-my, Xe rehegwa omombeu vaer ave pe-my Nhe Marangatu tee vae ou ramo, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

7Ha anhetegwa tee vae amombeu-ta pe-my. Xe apytave ramo pene ndive,

hei jevy xupe kwry: y ndaxe rexa are moi pe, hei. Ha upe rire katu xe rexa jevy vaer, hei xupe kwry Hesu. 17 Ha hemimboe kwry ndoikwairy inhe. Hei ojupe: y ndaxe rexa are moi pe. Ha upe rire katu xe rexa jevy-ta hei kuri nhande-vy. Aha-gwi xe Ru oiko ha-py hei kuri nhande-vy, hei ojupe. 18 Maer po, Ha upe rire katu xe rexa jevy-ta hei kuri nhande-vy. Mbavae-rehe nipo hei nhande-vy, ndajaikwairy aipo hei ramo, hei ojupe hikwi Hesu nhe-rehe. 19 Ha Hesu oikwaa-ma oporanduseha ojupe. Upa-gwi hei xupe kwry: Hae kuri pe-my, y ndaxe rexa are moi pe. Ha upe rire katu xe rexa jevy vaer hae kuri pe-my. Upe vae xe nhe-rehe peporandu randu tipo ojupe peiko-vy? hei xupe kwry. 20 Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Pene ras vaer pejaheo-vy. Ha teko rei katu ovya vaer. Pevya e vaer. Ha upe rire katu ndapevyavi rire, pevya jevy-ma vaer peiko-vy. 21 Imemby-ta vae-rami peiko vaer. Imemby-tama ramo kunha ndovyavi-ma. Imembytamaha ra-py ohendu-ma ramo gwasy, ndovyavi-ma. Ha imemby

16 Upi

Xe rexa jevy ramo, pevyagwasu ete jevy-ma vaer hei Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO16

318

rire-ma katu, ovya jevy omemby-rehe: Oiko-ma miti. Kunumi rae hei ojupe. Upa-gwi gwasy hagwe-rehe naimanduavi-ma, hei. 22 Upixa ete peiko y. Imemby-tama vae-rami peiko. y ndapevyavi-ma. Ha upe rire katu apohexa jevy-ta. Xe rexa jevy ramo pevyagwasu ete jevy-ma vaer, hei. Upe ramo pene mbovyare vae ndoikovi-ma vaer. Pevya meme ete vaer, hei. 23 Upe ry-py napeporanduvi-ma vaer xe-vy. Amombeu-ta pe-my anhetegwa tee vae. Oime ra vae-rehe pejerure ramo xe Ru-pe xe rry-py, ome vaer pe-my xe Ru. 24 Konga ete peve ndapejeruriry xe rry-py. y pejerure rure katu xe rry-py. Ome vaer pe-my. Hemimegwerehe pevyapa-ma vaer, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.n

ramo hei jevy gwemimboe kwry-pe Hesu: Amombeu-ma kuri pe-my xe Ru rehegwa nhe ambue-py oromboeha-rami. Ha ogwah vaer xe amombeu porha ry. Upe rypy xe Ru rehegwa nhe ambue vae oromboeha-rami namombeuvi-ma vaer. 26 Upe ry-py pejerure vaer xe Ru-pe. Xe rry-py pejerure vaer xupe. Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Pende rekova ndajerure moi xupe. Xe Ru-pe voi katu pejerure vaer xe rry-py. 27 Xe rayhu-gwi pe hae katu pende rayhu ave. Nhandejry-gwi ou vaekwe nipo rae Hesu peje-gwi xe-rehe, pende rayhu ave hae. Upa-gwi xe Ru-pe voi katu pejerure vaer. 28 Xe ko as vaekwe xe Ru oiko ha-gwi aju-vy. Ko yvy-py aju vaekwe. Ha konga katu aheja jevy-ta ko yvy aha-vy. Xe Ru oiko hapy aha jevy-ta, hei gwemimboe kwry-pe Hesu. 29 Upe ramo hei xupe hikwi: y katu eremombeu por-ma ore-vy. Nde rehegwa nhe neremombeuvi-ma ambue-py ore mboeha-rami, hei. 30 Opambae kwaaha voi nipo nde rae, hei. Oroikwaase vae ereikwaa uka ore-vy. y noroporandu movi-ma nde-vy. Upa-gwi Nhandejry-gwi ereju vaekwe nipo rae, hei xupe hemimboe kwry. 31 Ha Hesu hei: Ner pejerovia tee xe-rehe peiko-vy, hei. 32 Ogwah-tama ou-vy xe ry. Upe ry-py pesarambipa-ta pete te pende rga-rupi peho-vy. Upixa xe anho xe rejapa-ta peho-vy. Xe rejapa ramo jepe, naxe anhi joty apyta vaer. Xe moir joty ar xe Ru, hei.o 33 Koixagwa pe-my xe remimombeu voi. Aipota xe moir pende pyagwapy hagw. Pene moingo asy vaer teko rei. Pene moingo asy ramo jepe, ani joty pekyhyje te. Ndaipuaki vaer pende-rehe teko rei. Xe ko xe puakave-ma aiko-vy xe rendu eha-rehe. Upa-gwi ani pekyhyje te teko rei-gwi, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

25 Upe

Xe ko xe puakave-ma aiko-vy yvypry kwry-rehe hei Hesu

16.23-24 Jo 14.13-14

16.32 Mc 14.27

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

319

JOO17

17

hei rire, hovayva Hesu ombojeupi onhe Nhandejry-pe: Ogwah-ma ou-vy xe aha hagw ra, xe Ru, hei xupe. Nde ray voi xe, hei Gwu-pe. Xe reko porha ehexa uka katu ahexa uka hagw nde reko porha. 2 Yma vaekwe nde katu xe moingo entro yvypry gwive jaryr, xe amoingove hagw ne rembiporavo vae gwive ne ndive oiko hagw opa e reheve. 3 Ha xe remimoingove katu ohexa kwaa por nde-rehe nde rekoha. Ne anho Tup tee voi. Ne ramigwa ndaipri. Ha xe ne remimbou voi. Xe rekoha ohexa kwaa por ave xe-rehe xe remimoingove. Upa-gwi ehexa uka katu xe reko porha. 4 Yvypry-pe ahexa uka-ma nde reko porha. Ereme vaekwe xe rembiapor gwive ajapo-ma katu. 5 Ko yvy oiko e mboyve xe tuvixa mbae-ma aiko ne ndive vaekwe. Konga ne ndive aiko hagwe-rami, xe moingo jevy katu, xe Ru. Xe mbotuvixa mbae jevy katu. 6 Yvypry pa-gwi ereiporavo vaekwe xe irr ereme hagw xe-vy. xupe aikwaa uka-ma nde rekoha. Ne rembiporavo nde rei voi. Upi ereme vaekwe xe-vy xe reyir. Ne nhe ohendu hikwi. 7 Konga katu, Nhandejry remimegwe voi xupe nipo rae hei ereme vaekwe-rehe xe-vy. 8 Xe-vy ne remimombeu amombeu xupe. Ha xe remimombeu katu ohendu voi hikwi. Nhandejry-gwi ou nipo rae Hesu. Ombou nipo rae xupe Nhandejry hei nhande-rehe hikwi. 9 Ha teko rei-rehe katu ndajerure moi nde-vy. Xe-vy ne remimegwerehe ae ajerure-ta nde-vy. Nde rei voi. Upa-gwi ajerure-ta nde-vy hese. 10 Xe areko vae gwive ne mbae ave. Ha nde erereko vae gwive xe mbae ave. Ha xe remimboe katu xe-vy ne remimegwe xe irr ohexa uka-ma xe reko por teeha. 11 y katu aha-ta xe nde ereiko ha-py. Ndaiko movi-ma ko yvy ri. Ha xe remimboe katu oiko joty vaer ko yvy ri. Nde reko marangatu voi, xe Ru. Ne nhe-rupi aikwaa uka-ma kuri xupe kwry nde rekoha. y nde rrypy enhangareko por katu hese ijoja meme oiko-vy hagw. Petexa nhande, nhande jojaha-rami, aipota ijoja ave onhondive hikwi. 12 Hendive xe aime jave ko yvy ri, anhangareko hese aiko-vy nde rry-py, ahexa uka xupe vaekwe-py. Anhangareko por hese aiko-vy. Avave ndaxe reji oho-vy. Pete vae mo xe reja kuri oho-vy. Xe ir tee e vae upa anhaygwasu rembieraha. Yma hekor omo vaekwe kwatia-rehe. Upa-gwi hembihaikwe-rami naxe moirvi-ma y.p 13 Konga aheja-tama ko yvy aha-vy nde ereiko ha-py. Ha aime jave katu ka xe nhe amombeu xupe kwry ovya hagw. Xe avyaharami aipota ovyapa hikwi. 14 Ne nhe amombeu-ma kuri xupe ha teko rei katu ndaijai-ma hese. Teko rei reko-rupi aiko eha-rami, xe ir ave ndoikovi-ma heko-rupi. Upa-gwi ndaijaevi-ma hese teko rei. 15 Eipea katu xupe heraha-vy ko yvy-gwi ndae moi nde-vy. Hae-ta

Xe ir-rehe ajerure-ma nde-vy hei Nhandejry-pe Hesu gwemimboe-rehe


1Upa

17.12 Sl 41.9
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO17

320

(Jo 17.19)

ae, Eresende katu xupe. Anhy reko e-rupi oiko hagw eresende katu hae-ta ae nde-vy hese kwry. 16 Teko rei reko-rupi xe aiko eha-rami xe ir ave ndoikovi-ma heko-rupi. 17 Teko rei reko-rupi ndoikovi-gwi, ipotmagwi eheja katu toiko ne ir tee ramo. Anhetegwa tee vae ne nhe. Ne nhe rendu ramo emoingo katu ne ir tee ramo. 18 Yvypry kwry-pe amombeu hagw xe mbou vaekwe. Upixa ete, Tapeho opa-rupi xe mombeu-vy hae kuri xe ir-pe. 19 y apena hese-gwi, napenavi-ma xjehe. Hekovia ae amano hagw-rami a. Nde-vy anheme-ta ne ir tee ramo oiko hagw xe ir. 20 Xe ir-rehe ajerure-ma nde-vy. Ha konga katu xe ir nhe renduharrehe ave ajerure-ta ave. Inhe rendu-gwi ojerovia-ma vaer xe-rehe. 21 Xe-rehe ojerovia vaer-rehe ajerure-ta nde-vy petexa ijoja tee hagw xe-rehe ojerovia vae gwive. Nde ko xe moirha-rami, xe Ru, xe oromoirha-rami ave, aipota petexa nhane moir hikwi, Nhandejry remimbou voi nipo rae Hesu hei hagw xe-rehe yvypry. 22 Nde rekoha erehexa uka xe-vy vaekwe-rami, ahexa uka ave kuri xupe xe rekoha petexa ijoja tee hagw oiko-vy. Nhande nhande jojaha-rami aipota ijoja ave hikwi. 23 Petexa amoir xupe. Petexa ave xe moir nde. Upixa jaiko hae kwry ijoja por tee hagw. Ijoja por tee ramo, Nhandejry remimbou voi nipo rae Hesu aipota hei vaer xe-rehe teko rei. Aipota hei vaer, Hesu-pe ohayhuha-rami Nhandejry, Nhandejry reroviaha ave hembiayhu voi nipo rae hei vaer. 24 y, xe Ru, ko vae xe-vy ne remimegwe voi xe irr. Xe aiko harupi, aipota xe moir ave. Ndoiki vteri ramo ko yvy xe rayhu vaekwe ereiko-vy. Upa-gwi xe mombaegwasu vaekwe xe rereko-vy. y aipota xe moir xe mombaegwasuha ohexa hagw hikwi. 25 Nde ko erejejavy e vae, xe Ru. Teko rei katu nde kwaa eha voi. Xe ko ae nde kwaaha voi. Ha xe ir katu oikwaa-ma nde xe mbouhare. 26 Aikwaa uka vaekwe xupe nde rekoha aiko-vy. y aikwaa uka jevy-ta aiko-vy, xe rayhuharami ereiko-vy, ojohayhu porve rve hagw ave. Petexa amoirse ave xupe kwry, hei Nhandejry-pe onhe ombojeupi-vy.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

321 Soldado kwry polcia ndive oipyhy Hesu-pe

JOO18

18

Cedrom y rupagwe-rupi ohasa ojei-vy. Upe-py o yvotyty. Upe-py oike oho-vy hikwi. 2 Upe vae yvotyty-py onhomboaty aty vae gwemimboe kwry ndive. Upa-gwi Judas, Hesu pyhyhar-pe omombeu vaer oikwaa voi yvotyty. 3 Upixa ramo Judas Hesu piri oho upe-py. Hendive oho soldado kwry. Polcia pai ruvixa remimondo vae, fariseu remimondo vae ave indive oho. Gwesapehar ave ogweraha. Gwataendyr ave ogweraha. Ikutu hagw reheve oho. 4 Ha Hesu oikotaha gwive oikwaapa voi. Upa-gwi oho ohogwait joty xupe: Kivae-pe tipo peheka peiko-vy? hei oporandu-vy soldado kwry-pe Hesu. Ha soldado kwry hei xupe: 5 Oroheka Nazar pygwa Hesu-pe, hei xupe hikwi. Xe voi ko hae, hei onhemombeu-vy soldado kwry-pe. Ha Judas katu Hesu pyhyhar-pe omombeuhare ou ave Hesu pyhyhar ndive. Onhemboy ave o-vy upe-py. 6 Xe voi ko hae hei-ma ramo Hesu, onhemondi hikwi. Ogwevi mo ramo hoa ojei-vy yvy-py soldado kwry. 7Ha Hesu oporandu jevy xupe kwry: Kivae-pe tipo peheka? hei jevy xupe kwry. Nazar pygwa Hesu oroheka vae, hei jevy xupe. 8 Xe voi ko hae, hae-ma kuri pe-my. Ni. Xe voi xe reka peiko-vy ramo, peheja katu toho xe ir gwry, hei soldado kwry-pe. 9 Upa hei oiko hagw hei hagwe-rami. Hei-ma kuri Gwu-pe: Ne remimegwe-rehe anhangareko por por aiko-vy. Ndojehesa rerovi xhegwi avave hei kuri gwemimboe kwry-rehe. Upa-gwi y hei: Peheja katu toho xe ir gwry hei. 10 Upe-ma ramo Simo Pedro oheki hyru-gwi okyse. Omopu-vy oikytma pai ruvixagwasu rembigwi-pe, Malco hry vae-pe. Oinambijo-ma xupe. Ijakata kotygwa oikyt xugwi inambi. 11 Upi hei Pedro-pe Hesu: Emo jevy katu hyru-py nde kyse, hei. Nhandejry nhe-py ahasa asy vaer. Ani, Ndohasa asy moi Hesu ere erenhemongeta-vy te nde pyapy-py, hei Pedro-pe.

1Upe orao ojapo rire, Hesu os oho-vy gwemimboe kwry ndive.

(Mt 26.47-56; Mc 14.43-50; Lc 22.47-53)

Hesu-pe oipokwa-ma heraha-vy. 13 Ogweraha ranhe Ans rga-py. Ha Ans katu Caifs ratyu. Ha Caifs upe vae roy-py pai ruvixagwasu ramo opyta. 14 Upe vae hei-ma kuri judeu ruvixa kwry-pe: Pe-my iporve ar nhande rekovia pete vae omano ramo hei kuri Hesu-rehe. Ha upi katu ogweraha xupe Ans rga-py.

12Upe rire soldado kwry huvixa ndive, judeu remimbou polcia ave oipyhy

Ogweraha Hesu-pe Ans rga-py hikwi

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO18

322 Ndahai xe hemimboe hei mo Hesu-rehe Pedro

Simo Pedro outro Hesu remimboe ndive oho hapykwri. Pe outro hemimboe katu pai ruvixagwasu kwaaha. Upa-gwi oike pai ruvixa rga kakwaa-py Hesu rapykwri. 16 Ha Pedro katu opyta oka-py. Ok-my rei o. Upi pe outro hemimboe pai ruvixagwasu kwaaha os jevy ou-vy omombeu pai rembigwi-pe ok-rehe onhangareko vae-pe. Upe-ma ramo oheja Pedro oike: Eike katu, hei xupe pai rembigwi. 17 Oike rire hei jevy Pedro-pe pai rembigwi: Nde tipo ndahai Hesu remimboe, hei oporandu-vy xupe. Ndahai xe, hei mo. 18 Roy eterei voi. Upa-rehe pai rembigwi kwry polcia ndive ohatapy rae ojepee hagw. y onhemboy tata ypy-py ojepope okwa-vy. Ipa-my ave Pedro ojepope o-vy.

15Ha

(Mt 26.57-58,69-70; Mc 14.53-54,66-80; Lc 22.54-57)

upi katu pai ruvixagwasu oporandu Hesu-pe hemimboe kwry-rehe. Mbavae eremombeu ijaty vae-pe? hei xupe oporandu-vy. 20 Ha Hesu hei: Xe ko atra-py meme amombeu-ma enterove vae-pe aiko-vy. Ojeporahi haty haty-rupi xe amboe-ma aiko-vy. Nhandejry rga kakwaa-py ave amboe-ma aiko-vy. Judeu kwry ojogweroaty aty ha-rupi amboe aiko-vy. Nhemi ha-rupi ae namombeiry aiko-vy, hei. Ambue mbue vae katu namombei nhemi ha-rupi aiko-vy, hei. 21 Ani xe-vy ereporandu te, hei. Xe renduhare-pe ae katu eporandu. Xe renduhare oikwaa por vae xe remimombeukwe, hei pai ruvixagwasu-pe. 22 Upe-ma ramo pete polcia upe-py o vae ohovapete xupe: Maer po nde pyagwasu-ma upixa ere hagw pai ruvixagwasu-pe, hei xupe pe polcia. Upi Hesu hei: 23 Ereikwaa ramo xe nhe por eha, emombeu katu a pygwa-pe xe apuha. Ha xe nhe por ramo jepe, maer katu xe rovapete rei? hei polcia-pe. 24 Upe-ma ramo Ans omondo Hesu-pe. Pai ruvixagwasu Caifs oiko ha-py omondo. Ipokwaha reheve oho Hesu upe-py.

19Ha

(Mt 26.59-66; Mc 14.55-64; Lc 22.66-71)

Pai ruvixagwasu oporandu Hesu-pe

Ndahai xe hemimboe hei jevy mo Hesu-rehe Pedro

ramo Pedro opu joty ojepee o-vy tata ypy-py. Ha oporandu xupe upe pygwa:
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

25 Upe

(Mt 26.71-75; Mc 14.69-72; Lc 22.58-62)

323

JOO18

Nde tipo ndahai Hesu remimboe? hei xupe. Nahniry xe, hei joty mo. Ndahairy Hesu remimboe xe, hei mo upe pygwa kwry-pe. 26 Upi oporandu xupe pai ruvixagwasu rembigwi vae. Inambikytpyre rei voi. Ha upi katu oporandu xupe: Nde tipo Hesu ir? hei. Yvotyty-py nde orohexa voi kuri, hei xupe hembigwi. 27 Xe ndaiki kuri, hei jevy mo Pedro. Upe-ma ramo osapuki-ma gju.

Mburuvixagwasu rga kakwaa-py ogweraha Hesu-pe

upi katu oipyhy jevy-ma Hesu-pe heraha-vy hikwi. Os Caifs rga-gwi ojei hagw mburuvixagwasu rga kakwaa-py. Voi ogwah ojei-vy upe-py. Ha judeu ruvixa kwry ndoikiry mburuvixa rga-py. Pe mburuvixa ndahai judeu kwry vae. Heko-rupi oiko e-gwi ndoikiry koty-py. Judeu kwry e vae koty-py ndoikiry. Hei judeu ruvixa kwry: Jaike ramo nhande kwry e vae rga-py nhanhemongya ar. Aipo ramo, nhanhemongya ramo, ndikati ar jakaru aretegwasu-py, hei jehe kwry. Ha judeu ruvixa kwry okaruse voi aretegwasu-py. Upa-gwi ndoikiry voi mburuvixagwasu rga-py. 29 Upixa ramo mburuvixagwasu Pilatos os ou-vy koty-gwi: Mbavae tipo ojapo vai rae peru hagw, hei oporandu-vy judeu ruvixa kwry-pe. 30 Nahembiapo vary ramo rae, ndorogweri ar rae xupe nde hapy, hei joty hese mburuvixa-pe. 31 Ni, hei Pilatos. Pe ko peraha katu xupe pende reko-rupi pejapo hagw hese, hei xupe kwry. Upi hei judeu ruvixa kwry: Nderejuka ukasiry joty ore-vy hembiapo vai vae, hei. Ne nhe-py mante ojuka vaer hembiapo vai vae, hei mburuvixa-pe. 32 Ha Hesu katu onhemombeu-ma kuri mbaixa omano-ta. y onhemombeu hagwe-ramima oiko-tama voi. Onhemombeu hagweramima onhe-ma y judeu ruvixa kwry. 33 Ha upi katu mburuvixa oike jevy koty-py oheni tou Hesu. Ou ramo, oporandu xupe: Nde tipo judeu kwry ruvixagwasu vae? hei xupe mburuvixa Pilatos. 34 Ha Hesu hei: Ndejehegwi rei parae ereporandu xe-vy xe kwaa hagw. Xe mombeu parae nde-vy, hei mburuvixa-pe. 35 Ndahairy xe judeu kwry vae. Nde rei ae pai ruvixa kwry ave nde reru-ma ne mo xe po-py. Mbavae tipo erejapo rae? hei xupe Pilatos.

28 Ha

(Mt 27.1-2,11-14; Mc 15.1-5; Lc 23.1-5)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO18,19
36 Upi

324

Hesu hei: Xe ko mburuvixagwasu jepe, namandi vae yvypry-rehe, hei. Amanda ramo hese kwry rae, aheja ar rae xe ir onhorair xe-rehe. Aheja ar rae xe resende judeu kwry-gwi. Ko yvy arigwa-rami katu namandi vae voi, hei mburuvixa-pe. 37 Aipo ramo, nde mburuvixagwasu voi rae, hei xupe Pilatos. Upi hei Hesu: Mburuvixagwasu-py xe reni-ma kuri, hei. Xe ko ndaju rery vaekwe ko yvy ri. Anhetegwa tee vae mombeuhar xe aiko-ma vaekwe ko yvy-rehe. Ha anhetegwa reroviaha gwive katu xe nhe ohendu ave ar, hei mburuvixa-pe. 38 Mbavae nipo anhetegwa vae, hei Hesu-pe Pilatos.

Emboja katu kurusu-rehe hei Hesu-rehe

19

Upa hei rire os jevy koty-gwi omombeu hagw judeu kwry-pe: Nahembiapo vary rae, hei Hesu-rehe. 39 Pscoa aretegwasu-py pete preso o vae apoi-ta vae xugwi. Pende reko-rupi apoi xugwi, hei. Aipo ramo, peipota tipo xe apoi pende ruvixagwasu Hesu-gwi, hei judeu kwry-pe. 40 Upe-ma ramo entro judeu kwry vae gwive onhe hat-ma osapuki-vy hikwi: Nahniry, hei. Hesu-pe katu ndoroipotiry erepoi. Barrabs ae oroipota erepoi, hei mburuvixa-pe judeu kwry. Ha Barrabs katu oporasakeahaty voi. 1 Ha upi katu Pilatos omanda Hesu-rehe: Peipyhy katu Hesu-pe peraha-vy. Pembopi mbopi katu xupe heraha-vy, hei omanda-vy Hesu-rehe. 2 Upe ramo soldado kwry oipyhy ombopi xupe. Upi nhuat-gwi ojapo xupe inhak rehegwar. Ijegwaka raanga ojapo omo hagw inhak-rehe hikwi. Omonde hese ao pyt vae, mburuvixa omonde vae. 3 Upi pete te ogwah ou-vy hovagwy-py. Imboete raanga anga-vy ou hovagwy-py. Toiko are katu, toiko are katu, judeu ruvixagwasu, hei onhembohoryvy Hesu-rehe. Ohovapete pete xupe. 4 Upe-ma ramo Pilatos os jevy koty-gwi oho-vy hei judeu kwry-pe: Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Anoh jevy-ta xupe xe hae vae hese peikwaa por hagw. Hesu rembiapo vaikwe ndajohiry voi, hei judeu kwry-pe Hesu-rehe. 5 Hei rire-ma os jevy-ma ou-vy koty-gwi Hesu. Inhak-rehe o nhuat-gwi ijegwaka raanga. Ao puku pyt vae-py onhemonde-ma ou-vy. Os-ma ramo: Pehexa katu xupe. Ou-ma katu. Pema katu hese, hei Hesu-rehe Pilatos. 6 Ohexa-ma ramo xupe pai ruvixa kwry polcia kwry ave onhe hat-ma osapuki-vy:

(Mt 27.15-31; Mc 15.6-20; Lc 23.13-25)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

325

JOO19

Ejuka katu xupe. Kurusugwasu-rehe ejuka katu xupe, hei Hesu-rehe osapuki joa joa-vy hikwi. Nahembiapo vary vrami ko xe-vy, hei. Upa-gwi pe perahase ramo katu, peraha katu xupe pehupi hagw imo-vy kurusu-rehe omano hagw, hei judeu kwry-pe. 7 Upi hae kwry hei: Xe ko Nhandejry ray hei mo jehe. Ha ore katu ore rembypy Moiss remimombeukwe tekoha-rupi joty oroiko vae. Hesu ae nainhe rendi. Upa-gwi ipor katu ejuka xupe, hei mo mburuvixa-pe Hesu-rehe hikwi. 8 Hesu Nhandejry ray hei-ma ramo, omongyhyjeve xupe judeu kwry nhe. 9 Oike jevy koty-py oporandu Hesu-pe: Ki-gwi tipo ereju rae? hei xupe. Ha Hesu okirir xugwi. Mbaeve ndery mburuvixa-pe. 10 Upa-rehe oporandu jevy xupe: Maer po neremombei rae xe-vy? hei. Ejeapysaka katu xe nherehe, hei. Xe ko amanda vae nde-rehe, hei. Apoi-ta parae ndhegwi. Orojuka uka-ta parae kurusu-rehe, hei xupe Pilatos. 11 Upe ramo Hesu hei: Nhandejry nhe-py mante eremanda xe-rehe ereiko-vy, hei xupe. Ne rembiapo vai-ma xe-rehe. Ha judeu ruvixa nde-vy xe juka ukase vae katu hembiapo vaivete-ma xe-rehe, hei mburuvixa-pe Hesu. 12 Upa ohendu ramo opoise ise mo xugwi. Ha judeu kwry onhe hat jevy-ma xupe: Mburuvixagwasu Csar katu ndojohu pori onhemomburuvixa vaepe gwive. Upa-gwi erepoi ramo xugwi, ndojohu pori vaer erejapose vae Hesu-rehe, hei Pilatos-pe hikwi. 13 Upa ohendu ramo, hei ogwenoh jevy hagw Hesu-pe koty-gwi. Os rire-ma, ogwapy-ma Pilatos o-vy mburuvixa ogwapy haty-py. Upe opu o vae ita-gwi ojapo vaekwe ri ogwapy. Ha hebreu nhe-py katu oheni Gabat-py. 14 Ha upi katu haimete-ma larose. Oiko-tama pscoa aretegwasu. Upe-ma ramo hei judeu kwry-pe Pilatos: Pende ruvixagwasu ko ou-ma, hei Hesu-rehe. 15 Ha hae kwry katu: Emboja katu, emboja katu imo-vy kurusu-rehe omano hagw, hei joa onhe hat-vy hese. Pende ruvixagwasu ko peipota tipo xe ajuka xupe, hei oporandu-vy judeu kwry-pe. Upe ramo hei pai ruvixa kwry: Mburuvixagwasu Csar anho voi ko ore ruvixa vae, hei mo Pilatospe hikwi. 16 Upe-ma ramo Pilatos ojapo hae kwry hemimbota. Hei omboja hagw Hesu-pe imo-vy kurusugwasu-rehe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO19

326 Omboja Hesu-pe imo-vy kurusugwasu-rehe

Upi ogweraha-ma xupe omboja hagw-py hikwi. 17 Ha upi katu Hesu os oho-vy. Onhemboja hagw kurusu-rehe o-vy hagw-py oho. Kurusugwasu ogweraha hoyr ojave oho-vy. Ak rendaty-py ojee ha-py ogweraha xupe. Ha hebreu nhe-py katu oheni Glgota-py. 18 Ha upi katu ogwah rire oho-vy upe-py, omboja xupe imo-vy kurusugwasu-rehe. Moki hembiapo vai vae katu ave ohupi yvate. Hesu yke-rehe joja omo xupe kurusugwasu-rehe. Imbyte-py o Hesu. 19 Ha Pilatos katu ohai imombeu hagw: Emo katu kurusu-rehe Hesu ak ri, hei omanda-vy. Ko vae Hesu Nazar pygwa judeu kwry ruvixagwasu voi hei hagw hese, hei omanda-vy Pilatos.

(Mt 27.32-44; Mc 15.21-32; Lc 23.26-43)

(Jo 19.17)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

327
20 Pete

JOO19

nhe ambue mbue-py ohai imo-vy. Ohai hebreu nhe-py, ohai latim nhe-py. Grego nhe-py ohai ave. Ha upi katu heta judeu ou omonhe ohai vaekwe. Hiagw o pe tet-gwi Hesu rupi hagwe-py. 21 Upa-gwi pai ruvixagwasu ojei Pilatos oiko ha-py: Judeu ruvixagwasu ani erehai te. Xe judeu ruvixa voi ko, hei mo jehe ehai ae katu, hei xupe judeu ruvixa kwry. 22 Ha Pilatos nohendiry joty inhe: Upixa ahai-ma kuri. Ndaipea movi-ma xe ahai vaekwe, hei judeu ruvixa kwry-pe. 23 Ha irundy soldado katu omboja rire Hesu-pe imo-vy kurusu-rehe, oipyhy ijaokwe ombojao jao pete te ojupe. Ha ikamisa pukukwe katu oipyhy ave. Onhembovyvy e vae. 24 Upixa ramo hei soldado: Ani eremondoro te kamisa puku. Jahuga katu hese. Aipo ramo, ogana vae togweraha katu, hei ojupe Hesu aokwe-rehe onhemogana-vy. Yma vaekwe hei Nhandejry kwatia nhe: Xe aokwe ombojao pete te ojupe. Ohuga xe kamisa-rehe hikwiq hei Hesu rehegwar omombeu-vy. Upa-gwi hembihaikwe-rami voi y ojapo Hesu aokwe-rehe. 25 Ha upi katu o irundy kunha kurusu rovagwy-py. O Hesu sy. Upi ikypyry ave. Upi Maria Madalena ave, Clopas rembireko Maria ndive. 26 Upe ramo Hesu ohexa-ma osy-pe. Ijyke-rehe xe anhemboy a-vy. Xe hemimboe hembiayhu vae. Xe rexa-ma ave. Ore rexa ramo, hei osy-pe: Ne memby voi upe vae, hei osy-pe xe-rehe. 27 Upi hei xe-vy: Nde sy voi upe vae, hei xe-vy osy-rehe. Ha upe rire katu xe rga-py araha Hesu sy oiko hagw xe ha-py.

Ha Nhandejry kwatia nhe kwaaha voi Hesu. Hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe, Xe yuhi-ma hei Hesu rekor omombeu-vy. Upa-gwi hembihaikwe-rami: Xe yuhi-ma, hei jehe. 29 Upe-py o uva rykwere hepy e vae ryru. Upi bucha omoak. Yvyra apy-rehe, hissopo hry vae apy-rehe omo imondo-vy xupe. Oipyte uka hou uka-vy xupe.r 30 Hou rire-ma: Ajapo vaer gwive, ajapopa-ma voi, hei jehe. Hei rire, onhak reity-ma omano-ma.

28Ha upi katu Hesu: Ajapo vaer gwive ajapopa-ma voi hei ojupe.

(Mt 27.45-56; Mc 15.33-41; Lc 23.44-49)

Omano-ma Hesu

19.24 Sl 22.18

19.28-29 Sl 69.21

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO19

328 Oikutu kyse puku-py Hesu arok-my

omano Hesu. Iko-my, sbado, oiko-ta aretegwasu. Omboete eterei upe vae arete judeu kwry. Upa-gwi oipota omano pyae: Naipori o arete-py omano hagw-rami joty, hei ojupe judeu ruvixa kwry. Upa-gwi oho ojei-vy mburuvixa Pilatos oiko ha-py: Ere katu omop hagw kurusu-rehe o vae retyma omano pyae hagw, hei. Ha upe rire katu eipea uka mani kurusu-gwi, hei xupe judeu ruvixa kwry. 32 Upe ramo oho soldado omop hetyma. Hesu yke-rehe ohupi vaekwepe omop hetyma. Upi outro ijyke-rehe ohupi vaekwe-pe omop ave hetyma. 33 Ha ogwah ramo katu oho-vy Hesu o ha-py: Omano-ma o-vy, hei hese soldado. Upa-gwi nomopiry hetyma. 34 Nomopiry ramo jepe hetyma, oikutu joty kyse puku-py Hesu arok-my. Upi oikutu rire Hesu arok-my osyry-ma hugwy y ndive. 35 Xe ko hexahare voi. Amombeu-ma ojehu vaekwe perovia hagw pe ave. Anhetegwa tee vae amombeuha peikwaa voi. Anhetegwa teeha xe aikwaa ave. 36-37 Ha upi katu yma hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe: Ikgwe ni pete nonhemopi vaer hei. Ha upi hei jevy outro Nhandejry kwatia nhe: Kysepuku-py oikutu vaekwe-rehe oma vaer hikwis hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe Hesu rekor omombeu-vy. Upagwi hembihaikwe-rami katu ojapo-ma hese hikwi.

31Vierne

upe rire katu Arimatia tet mygwa Jos hry vae ogwah ohovy Pilatos oiko ha-py. Upe-py oho ojerure hagw Hesu retekwe-rehe: Arahase amo hagw itakwa-py hetekwe, hei Hesu-rehe oporandu-vy xupe. Eraha katu hetekwe, hei xupe Pilatos. Ha Jos katu Hesu nhe renduha voi. Henduha jepe ikyhyje judeu ruvixa kwry-gwi. Upa-gwi teta-py nomoiriry voi vaekwe Hesu-pe. y katu Jos oho-ma ogweraha-vy Hesu retekwe. 39 Hendive oho ave Nicodemos hry vae. Upe vae Hesu rexa-vy oho vaekwe. Pyhare oho vaekwe. y oho hae Jos ndive. Heta ogweraha hyakw vae babosa mirra ndive hry vae. Quarenta e cinco kilo ogweraha. 40 Mokive oipyhy hetekwe. Omohyakw rire ae ao, onhugw hetekwe ao-py. Upa ojapo vae judeu kwry omano vaekwe-pe heko-rupi ojaty rekovia omo hagw hetekwe itakwa-py. 41 Hesu rupi hagwe-py o yvotytygwasu. Upe-py o itagwasu ikwa pyahu vae. Hae-py nomory vyteri hetekwe. 42 Hiagw voi o upe yvotytygwasu. Ha sbado, judeu kwry opytuuha ry katu oiko-tama ave. Upa-gwi pyae omo hetekwe itakwa-py. Ha itagwasu-pe ave omboty.

38 Ha

(Mt 27.57-61; Mc 15.42-47; Lc 23.50-56)

Omo itakwa-py Hesu retekwe

19.36-37 x 12.46; Nm 9.12; Sl 34.20; Zc 12.10; Ap 1.7


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

329 Oipea rae Nhandejry Hesu retekwe-pe itakwa-gwi hei


1Ha

JOO20

20

upi domingo voi ramo, pyharevete kwarahy hembipe rei vyteri ramo, pyt para para vyteri jave oho. Oho ohexa hagw Hesu retekwe Maria Madalena. Upe-py ogwah oho-vy ramo, ohexama itagwasu imbotyhare. 2 Ojepea-ma o-vy. Upa ohexa-ma ramo, oripara jevy imombeu ou-vy. Ogwah ou-vy Pedro oiko ha-py. Xe Hesu remimboe inhir tee vae aiko ha-py ave ou omombeu: Oipea rae hikwi Nhandejry Hesu retekwe-pe. Kipy po ogweraha omo hagw rae xupe? hei ore-vy ou-vy Hesu rehegwa omombeu-vy. 3 Upe-ma ramo ore mokive vae oroho orohexa hagw hetekwe rendagwepy. Pedro ndive xe aha. 4 Ororipara oroho-vy. Ha xe hatve aripara. Xe ranhe agwah aha-vy upe-py. 5 Agwah-ma ramo ajeayvy hetekwe rendagwe ahovapyexa hagw. Ijaokwe imorot por vae ahexa inhugw hagwe mate o ramo. Ha ndaikiry. 6 Xe rapykwri ogwah ou-vy Simo Pedro ave. Ou-ma oikema itakwa rye py-py. Ijaokwe imorot vae mante ave ohexa. Inhugw hagwe mo o. 7Upe hovahoi hagwe nory ijaokwe imorot vae ndive. Upe vae anho o. 8 Upi xe agwah ranhe vaekwe, aike ave vaekwe itakwa rye py-py. Ahexa-ma ramo, arovia-ma. 9 Ha Nhandejry kwatia nhe, Hesu oikove jevy vaer, hei vaekwe katu, ner oroikwaa heise vae. 10 Ha upi katu oroho jevy ore rga-py.

(Mt 28.1-8; Mc 16.1-8; Lc 24.1-12)

Hesu ojekwaa uka jevy Maria Madalena-pe

Maria Madalena katu ndoikiry itakwa rye py-py. Ita yke-rehe opyta has o-vy. Gwas reheve ojeayvy ohovapyexa hagw. 12 Upi ohexa-ma moki Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae. Ao morot vae omonde ramo ohexa. Hesu rupagwe ri ogwapy o-vy. Pete inhak rupagwe-py, outro ikupy rendagwe-py. Mokive oporandu xupe: 13 Maer tipo ne ras, hei kunha-pe. Kunha hei xupe: Ogweraha rae xe Jry retekwe, hei xupe kunha. Kipy po omo rae xupe, xe ndaikwairy, hei mokive vae-pe kunha. 14 Upa hei rire, ojerova ramo ohexa Hesu-pe onhemboy o-vy ramo. Hesu te nipo rae ohexa, ha kunha ndoikwairy xupe. 15 Maer tipo ne ras ere-vy? hei. Kivae-pe tipo ereheka ereikovy, kunha, hei kunha-pe Hesu. Yvotyty-rehe onhangarekoha voi upa hei mo opyapy-py kunha Hesu-rehe. Upa-gwi hei Hesu-pe: Ereraha ramo rae xupe, eremo ambue henda-koty emombeu katu xe-vy, xe araha hagw xupe, hei mo Hesu-pe ndoikwai-gwi. 16 Nde Maria, hei xupe Hesu.

11Ha

(Mt 28.9-10; Mc 16.9-11)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO20

330

Upe-ma ramo oikwaa-ma xupe ojerova Hesu ha-koty: Nde Raboni, hei xupe onhe-py hebreu nhe-py. Raboni heise xe mboehry-pe. 17 Ha upi katu hei xupe Hesu: Ndajeupry vyteri aha-vy xe Ru oiko ha-py, hei. Upa-gwi anive xe kwav te. Tereho mani katu nde xe rei oiko ha-py emombeu xe nhe: Ajeupi-ta aha-vy xe Ru ha-py. Xe Ru ko hae kwry Tvy ave. Xe Jry ijry kwry ave. Upe vae ha-py ajeupi-ta aha-vy hei. Ko vae nhe eraha emombeu katu xupe kwry, hei kunha-pe Hesu. 18 Upe-ma ramo Maria Madalena oho jevy omombeu Hesu remimboe kwry-pe: Ahexa-ma kuri Nhandejry Hesu-pe, hei gwemimboe kwry-pe. Upi omombeu xupe Hesu nhegwe.

Hesu ojekwaa uka jevy gwemimboe kwry-pe

ry-py domingo kaaru ete ojogweroaty o-vy koty-py Hesu remimboe kwry. Ikyhyje voi judeu ruvixa-gwi hikwi. Upa-gwi hat omboty hikwi ok. Upe-ma ramo ogwah-ma ou-vy Hesu. Ipa-my ojekwaa-ma o-vy: Tapende pyagwapy katu xe-rehe, hei-ma xupe kwry. 20 Upa hei rire, ohexa uka xupe kwry opo oikutu hagwe. Oarok oikutu hagwe ohexa uka ave. Ojry-pe ohexa ramo, ovya eterei-ma hikwi. 21 Upe ramo hei jevy xupe kwry: Tapende pyagwapy katu xe-rehe, hei. Xe Ru nhe-py aju vaekwerami, y xe nhe-py apomondo-ta ave pembaapo apo hagw-rupi, hei gwemimboe kwry-pe. 22 Upa hei rire, oipeju peju xupe kwry: Toike katu pende pya-py Nhe Marangatu tee vae, hei opytu-py oipejukwevy. 23 Peje ramo, Tomboyke katu ne rembiapo vaikwe Nhandejry peje ramo, omboyke vaer Nhandejry xugwi hembiapo vaikwe. Ha peje ramo katu, Ani Nhandejry omboyke ne rembiapo vaikwe peje ramo, nomboyki ave vaer xugwi hembiapo vaikwe, hei gwemimboe kwry-pe Hesu.

19Upe

(Lc 24.36-43)

ramo Hesu, ndoikiry koty-py hemimboe hry vae Tom. Ddimo-py oheni xupe ave. 25 Upe rire ogwah ramo Tom, omombeu xupe outro hemimboe kwry: Orohexa-ma kuri Nhandejry Hesu-pe, hei Tom-pe omombeu-vy. Upi hei xupe kwry Tom: Xe ndaroviiry, hei Tom. Xe ahexa e reheve ipo ikutu hagwe, ndarovia moi, hei. Amo e reheve xe po inharok-rehe ikutu hagwe-py, ndarovia moi voi xe, hei oir kwry-pe Tom.

24 Ogwah

Tom rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

331
26 Pete

JOO20,21

semana rire hemimboe kwry ojogweroaty jevy-ma koty-py ovy. Hendive o-ma Tom. Onhemboty hat hok gwive. Onhemboty hat ramo jepe, ogwah-ma ou-vy Hesu ipa-my onhemboy-ma o-vy: Tapende pyagwapy katu xe-rehe, hei xupe kwry. 27 Upe-ma ramo hei Tom-pe: Emo a-py ne kw erehexa hagw xe po, hei. Eipyso katu nde po emo katu ne kw xe arok-rehe xe kutu hagwe-py ereikwaa hagw, hei. Ani ne mbae rerovia e te. Erovia tee katu, hei Tom-pe Hesu. 28 Xe Ruvixa voi ko nde rae, hei. Xe Jry voi rae, hei xupe Tom. 29 Upi Hesu hei xupe: Ni, hei. Xe rexa-gwi xe rerovia-ma, Tom, hei. Ha gw xe rexa e reheve xe rerovia joty ramo, arovya voi xupe. Oiko por por tee rei vaer upa, hei Tom-pe Hesu.

Heroviapyr-rupi ojapo gwemimboe kwry remiexagw. Ha namombiry ko vae kwatia-py. Heta kwatia-rehe amo e vae o. 31 Ha ko vae katu kwatia-rehe amo vaekwe. Pe-my gwar amo-ma peje hagw Hesu-rehe: Cristo nhane remihaar vae voi Hesu nipo rae. Nhandejry ray tee voi nipo rae peje hagw Hesu-rehe amo-ma. Aipota pejerovia-ma hese peiko-vy Hesu rry-py peiko meme hagw Nhandejry ndive.

30Ha Hesu katu heta hembiapo por por voi opuakaha-rupi oiko-vy.

Joo omombeu maer pa omo kwatia-rehe Hesu rehegwa nhe

21

Tiberades ygwasu rembe-rehe a-rami ojehexa uka. 2 Upe-py ojogweroaty o-vy Simo Pedro Tom ndive. Ddimo-py onheheni ave Tom. Hendive o ave Can da Galilia pygwa Natanael. Omoir ave xupe Zebedeu ray. Outro moki Hesu remimboe omoir ave xupe. 3 Upe ramo Simo Pedro hei oir-pe: Aha-ta ajopi pira, hei oir-pe. Ne ndive oroho-ta ave pirapi-vy, hei Pedro-pe hikwi. Upe ramo ohopa onhemboyru kana-py ojei-vy. Pyhare-rupi oho ojopi pira mo ha nogwenohiry mbaeve. 4 Iko-my hembipe rei vyteri jave kwarahy, ohexa-ma Hesu-pe o-vy ramo y rembe-py ojekwaa o-vy. Hesu ohexa ramo jepe, ndoikwairy xupe. 5 Upe ramo oporandu Hesu: Napenohi tipo pira, xe ray? hei xupe kwry. Mbaeve norogwenohiry, hei xupe hikwi. 6 Aipo ramo, pemombo katu kyha kana akata-koty. Penoh vaer pira, hei xupe kwry Hesu. Inhe-py omombo ramo ogwenoh. Upi ndikatuvi-ma ogwenoh jevy kyha ipohi-gwi. Ndikati omboyru kana-py. Heta eterei pira ojepyhy rae kyha-rehe. 7 Upe-ma ramo xe Hesu ir tee vae hae Pedro-pe:

1Ha upe rire katu Hesu ojehexa uka jevy gwemimboe kwry-pe.

Hesu ojehexa uka jevy sete gwemimboe-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO21

332

(Jo 21.8)

Nhandejry Hesu voi upe vae hae amombeu-vy. Upa ohendu ramo, omboi vaekwe oao joa omonde jevy hoa hagw y-py. 8 Ha outro hemimboe kwry katu ogwah ou-vy kana-py. Hiagw o y rembe-gwi. Cem metro-rupi ogwah hagw. Upa-gwi ou kana-py ombotyryry heru-vy kyha pira reheve. 9 Os rire kana-gwi ohexa tata. Tata ri omoka-ta pira. Mbojape ohexa ave. 10 Upi hei Hesu: Penoh vaekwe-gwi pira, eruve nhamokave vaer pira, hei gwemimboe kwry-pe. 11 Upe ramo Simo Pedro onhemboyru jevy kana-py kyha otira hagw heru-vy. Upi ombotyryry heru-vy yvy ete-py. Pira omohynyh voi kyha. Kyha py-py o cento e cinqenta e trs pira tuvixagwe vae. Heta jepe pira, nomondoriry joty kyha. 12 Ha upi hei Hesu: Peju katu jakaru, hei xupe kwry. Ha hae kwry katu oikwaa Nhandejry Hesuha voi upe vae. Upa-gwi noporandi xupe onhemombeu hagw. Ndaipyagwasi oporandu hagw. Upa-gwi noporandu jepiry. 13 Ha upi katu Hesu oho ome me vaer oipyhy. Mbojape ome xupe kwry. Upe rire ome me pira ka ave xupe kwry. 14 Upixa voi oikove jevy rire, mbohapyha-rehema ojehexa uka jevy gwemimboe kwry-pe Hesu.

rire, oporandu Simo Pedro-pe Hesu: Xe rayhu tee tipo nde, Joo ray Simo? hei. Xe rayhu-ma voi ne ir. Nde tipo xe rayhuve joty tipo nde? hei Pedro-pe. Hae katu. Ereikwaa voi xe orohayhuha, xe Jry, hei Hesu-pe.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

15 Okaru

Pedro rehegwa nhe

333

JOO21

Aipo ramo, enhangareko katu xe rei-rehe ereiko-vy. Ovexa-rehe onhangareko vae-rami, enhangareko hese, hei Pedro-pe. 16 Upi oporandu jevy xupe: Nde tipo xe rayhu, Joo ray Simo, hei. Hae katu, hei. Ereikwaa voi xe orohayhuha, xe Jry, hei Hesu-pe. Aipo ramo, enhangareko katu xe rei kwry-rehe. Ovexa rerekwarami eiko xupe kwry, hei Pedro-pe. 17 Upi mbohapyha-rehema oporandu jevy xupe: Xe rayhu tipo nde, Joo ray Simo, hei xupe. Upe-ma ramo ndovyavi Pedro. Mbohapyha-rehe oporandu xupe-gwi ndovyavi-ma. Hei Hesu-pe: Opambae ereikwaa vae, xe Jry. Xe orohayhuha ereikwaa ave, hei Pedro. Aipo ramo, hei enhangareko katu hereko-vy xe rei kwry-rehe. Ovexa rerekwa-rami enhangareko hese, hei. 18 Ne mit ramo katu, nde kua jopyha eremo ndjehe eremboty eregwata hagw. Erehose ha-koty ereho voi vaekwe. Ha amombeu-ta nde-vy anhetegwa tee vae. Nde tuja ramo, ereipyso vaer nde po nde pokwa hagw. Upi nde reraha vaer erehose e ha-koty. Nde pokwaha-rehe ereho vaer, hei Pedro-pe Hesu. 19 Upa hei oikwaa uka hagw Pedro-pe, mbaixa po Pedro omano hagw: Xe moir meme-gwi ojejuka uka ramo, omano ramo, ohexa uka vaer enterove vae-pe Nhandejry rekoha por, hei Pedro omano-taha ry omombeu-vy. Ha upi katu hei Pedro-pe: Xe moir katu ereiko-vy, hei xupe Hesu.

20 Upe rire ojerova Pedro xe rexa gwapykwe-gwi, xe Hesu ir tee vae aju ramo. Kwehe arete-py orokaru ramo, hae vaekwe Hesu-pe ojoyke reheve a-gwi: Kivae tipo ne mombeu-ta nde pyhyr-pe hae vaekwe Hesu-pe. y xe agwata aju-vy Pedro rapykwri-gwi. 21 Ha Pedro katu ojerova ramo xe-rehe xe rexa ramo, gwapykwri aju ramo, oporandu xe-rehe Hesu-pe: Mbavae tipo oiko-ta ou xe rapykwri vae-pe? hei Hesu-pe xe-rehe. 22 Xe aipota nomani xe aju jevy peve ramo rae, namombei ar nde-vy rae. Nde katu xe moir ereiko-vy, hei Pedro-pe Hesu. 23 Upa-gwi Hesu remimboe kwry hei mo ojupe xe-rehe: Nomano movi-ma upe vae. Ha upa ndery Hesu. Hei ae: Xe aipota nomani xe aju peve ramo rae, namombei ar nde-vy rae hei hese Pedro-pe. 24 Ko vae Hesu rehegwa nhe gwive katu xe remimombeu voi. Xe rembihaikwe ave voi. Anhetegwa tee vae amombeuha jaikwaa voi.

Xe rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JOO21

334 Hesu rehegwa nhe paha

Hesu rembiapo apo xe remimombeu. Heta xe remimombeu e ave. Pete te omo meme ramo Hesu rembiapo gwive, kwatia-rehe omomba ramo, heta eterei ar o kwatia. Ko yvy ri ndaiporivi-ma ar vrami henagw. Heta verei-gwi, ndaijavi-tama vrami xe-vy.

25 Heta

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hesu remimondo rembiapokwe


atos dos apstolos

Hesu ome gwemimondo kwry-pe hembiapor


1Are-ma

xe Lucas amondo vaekwe nde-vy, Tefilo, xe nhe kwatiarehe. Hesu rehegwa nhe gwive amo vaekwe kwatia-rehe. Hesu ojapo vaekwe gwive rehegwa nhe amo vaekwe. Omombeu vaekwe gwive rehegwa nhe amo ave.a 2 Onhypyr omboe mboe ojererojeupi oho peve yvy-py rehegwa nhe amo ave. Oheni vaekwe gwemimondo vae, gwembiporavpyre-pe ome hagw hembiapor. Ha Nhe Marangatu tee vae katu oikwaa uka porve xupe kwry hembiapor. Hesu ome ranhe xupe kwry hembiapor. Ome rire katu hae ojererojeupi jevy oho-vy. 3 Koy amondo jevy-ta xe nhe nde-vy, Tefilo. Hesu omano rire hae onhemoingove jevy vaekwe voi. Oikove jevy ramo, ojehexa uka por por vaekwe voi oiko-vy gwemimondo kwry-pe. Quarenta ry ojehexa uka uka jevy oiko-vy vaekwe xupe kwry. Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe omombeu oiko-vy. Ohexa ramo xupe: Ereikove jevy-ma nipo rae hei xupe hemimondo kwry. 4 Ijave kwry opyta ramo Jerusalm-my: Ani pes te ko tet-gwi, hei. Pepyta katu pekwa-vy a-py, hei Hesu xupe kwry. Xe Ru nhe amombeu vaekwe pe-my: Ambou vaer Nhe Marangatu tee vae hei vaekwe xe-vy xe Ru. 5 Upa-gwi pehaar katu xe Ru remimbour pe-my. Ha Joo Batista katu pene mongarai vaekwe y-py. Ha y ae katu Nhandejry omo-tama kuri pende pyapy-py Nhe Marangatu tee vae. Pene mongarai jevy-ta vrami xe Ru, hei xupe kwry Hesu.b 6 Upixa ramo Hesu ndive onhomboaty hemimondo kwry:

(Mt 28.16-18; Mc 16.14,19; Lc 24.36,50)

1.1 Lc 1.1-4

1.5 Mt 3.11; Mc 1.8; Lc 3.16; Jo 1.33; At 11.16

335
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS1

336

Eremos-ta tipo imondo-vy Israel rei e, mboehry, hei xupe hikwi. Eremos-ta tipo xupe kwry Israel kwry ae omanda jevy hagw ojehe, hei oporandu-vy xupe. 7 Ha hei Hesu: Nhandejry omo vaekwe onhe pete ry-py omos hagw imondovy Israel rei e kwry-pe. Nhandejry nhe-py ogwah vaer hiry. Ha ndoikwaa uki pe-my arakae pa omos-ta xupe kwry. 8 Ha pene rembiapor katu amombeu-ta pe-my. Nhandejry ombogwejy-ta pe-my Nhe Marangatu tee vae oiko hagw pende pyapy-py. Ombogwejy-ta ne mbopuaka tee hagw. Ne mbopuaka tee rire, ereho vaer eremombeu mbeu opa-rupi xe aikove jevymaha rehegwa nhe. Xe mombeu mbeu vaer Jerusalm tet-my okwa vae-pe. Judia yvy-rupi oiko vae-pe gwive xe mombeu mbeu vaer, hei. Samaria yvy-rupi oiko vae-pe gwive xe mombeu mbeu vaer ave. Yvy apy gwive xe rehegwa nhe ereraha vaer xe mombeu mbeu-vy, hei xupe kwry Hesu. 9 Upa omombeu rire, oho. Hae kwry hesa-rupi ojereroyvate jevyma oho-vy ry-rehe. Yvateve teve oho. Arai kupe-rupima oho jevy, ndohexavi-ma xupe hikwi. 10 Hesu rapykwere-rehe joty oma o-vy hikwi. Upe jave onhemboy o ramo ijyke-rehe moki ijao morot vae. Kwimbae nipo upe vae rae. 11 Hei Hesu remimondo kwry-pe, Ore rapixa kwry, Galilia pygwa vae, maer tipo pende rovayva yva yvate-koty pe-vy, hei. Ko vae Hesu, a-rami jevy ogwejy vaer ou-vy. Pehexa-ma xupe kuri ojereroyvate ramo oho-vy pendhegwi. Ojereroyvate hagwe-rami jevy ogwejy vaer ou-vy, hei Hesu remimondo kwry-pe.

ramo hemimondo kwry ojeoipa jevy gwetakwe reheve. Oliveiras yvyaty-gwi ogwejy ojeoipa hagw Jerusalm tet-my. Namombyry eti opyta upe-gwi. Hiagw voi opyta. Upa-gwi ogwah pyae ojei-vy Jerusalm tet-my. 13 Upe-py oike rire ojeupi okoty yvatepy opyta haty-py. Oikepa upe-py hemimondo kwry, Pedro, Joo, Tiago, Andr ndive. Oike ave Filipe, Tom ndive. Oike ave Bartolomeu, Mateus ndive. Oike ave Tiago, Alfeu ray vae, Simo Zelote vae, Judas, Tiago ray vae ndive oike. 14 Hae kwry meme oikepa upe-py. Gweta kwry reheve petexa omondo mondo Nhandejry-pe onhe. Orao apo-vy heteae voi. Nainhateiry voi. Hendive kwry onhomboaty kunhagwe. Hesu sy hry Maria omoir ave xupe kwry. Tyvry omoir ave xupe kwry. 15 Orao ojapo meme hikwi. Ha pete ry-py heta ojogweroaty jave, cento e vinte-rupi o ramo upe-py, Pedro opu omombeu hagw. Entro vae rovagwy-gwi opu. Upi hei xupe kwry:

12 Upe

Matias omoir Hesu remimondo kwry-pe opyta hagw doze jevy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

337
16 Amombeu-ta

ATOS1

pe-my, xe rei kwry. Yma voi Nhe Marangatu tee vae ome vaekwe myamyr Davi-pe inher omombeu hagw Judas amyr rekor, omotenonde hagw oiko hagw. Anhetegwa voi rae. Upa-gwi yma omombeu hagwe-rami, y oikopa voi kuri, hei Pedro. 17 Judas amyr katu Hesu remimboekwe, nhande javegwa voi. Hembiapor ome xupe vaekwe Hesu. Nhande-vy omeharami ome ave xupe vaekwe. 18 Upa oho vaekwe omombeu Hesu pyhyhar-pe. Kipy oime omombeu ipyhyhar-pe. Ha upe rire katu ipyhy-vy Hesu-pe ogweraha-ma. Ojapo vai voi. Hesu mombeuhare repykwe ogweraha Judas ojogwa hagw yvy. Upe rire yvate-gwi hoa upe-py yvy-py. Osoro ramo hye, hoapa hyekwe poikwe yvy-py omano. 19 Omosarambi herakw heraha-vy enterove Jerusalm tet-rupi oiko vae-pe. Omano vaekwe ha-py hae ae onhe-py oheni Aceldama. Upa heise, Tugwy reheve yvy vae o ha-py.c 20 Ha Judas rehegwa omo uka vaekwe Nhandejry kwatia-rehe. Upe kwatia nhambohry Salmo. A-rami hesegwar omotenonde vaekwe: Topyta nandi hekwagwe. Ani oiko te avave upe-py. Hekoviare ae tojapo hembiapokwe.d Upixa voi omo uka vaekwe kwatia-rehe Nhandejry, hei Pedro imombeu-vy. 21 Upi hei jevy xupe kwry Pedro: Upa-rehe ae tanhane moir hekoviare japyta jevy hagw doze, hei. Jaiporavo katu Hesu nhe renduha vae voi, nhane ndive oiko vaety. 22 Hesu ndive oiko vaekwe, Joo oporomongarai joty ramo. Ojereroyvate peve Hesu ndive oiko meme vae. Upeixagwa nhande jaipota nhane moir omombeu hagw nhane ndive Hesu oikove jevymaha, hei xupe kwry Pedro. 23 Upa hei rire moki oiporavo hikwi. Omonhemboy hae kwry gwovi imo-vy. Oiporavo moki kwimbae. Pete hry vae Jos Justo. Hry joapy Barsabs. Oiporavo ave Matias. 24 Upe ramo ombojeupi onhe Nhandejry-pe hikwi: Nde ko opambae ereikwaa vae, ore Jry. Ore pya-py ndaipri okanhy vae ndhegwi. Kivae po ne rembiporavo ehexa uka ore-vy oroikwaa hagw ore irur, hei. 25 Ha Judas katu ne remimondokwe ave. Ha oheja vaekwe gwembiaporgwe. Oheja oho hagw anhy ndive oiko, hei Nhandejry-pe hikwi. 26 Upixa ramo moki try omo hyru-py. Omboveve pete hoa hagw. Hoa ramo pete, ohexa ojohu hry: Matias rae, hei ojupe. Upa-gwi omoir xupe kwry opyta hagw doze jevy.

1.18-19 Mt 27.6-8

1.20 Sl 69.25; 109.8

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS2

338

(At. 2.6)

Nhe Marangatu tee vae ipya omohynyh joa Hesu nhe renduha-pe gwive
1Oiko-ma

aretegwasu hry vae Pentecostes. Upa ry-py Hesu nhe renduha gwive pete henda-py ojogweroaty okwa-vy.e 2 Upema ramo ry gwigwa ogwejy ou-vy. Yvytugwasu-rami ou: Tyryryry hei ou-vy. Oike koty-py ogwapy okwa-vy ha-py. Ojohupa koty. 3 Pete te vae ak ri ohexa tata rendy poi ramigwa. 4 Upe-ma ramo ipya omohynyh joa xupe kwry Nhe Marangatu tee vae. Omohynyhmba rire nhe ambue-py onhe-ma hikwi. Omonhe-ma xupe kwry Nhe Marangatu tee vae. Upa-gwi nhe ambue-py onhe pete te hikwi. 5 Upe ramo heta judeu kwry o Jerusalm tet-my. Opa opa-rupigwi ou vaekwe o upe-py. Nhandejry-pe omboete hagw ou vaekwe. 6 Yvytugwasu ramigwa ohendu ramo ojogweroatypa hikwi:

(At 4.31; 8.15; 10.44; 19.2)

2.1 Lv 23.15-21; Dt 16.9-11


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

339

ATOS2

Xe nhe-py voi onhe aipo vae. Xe nhe voi aipo vae, hei pete te henduha. Mbaixa po onhe xe nhe-py? Mbaixa po oikwaa hagw? oporandu randu-vy ojupe hikwi. 7 Upa-gwi opondera joa hese hikwi: Maer tipo gw-rami? Galilia pygwa meme gw vae rae, onhe okwa-vy vae, hei. 8 Mbaixa oikwaa nhane nhe? Pete te nhane nhe-py onhe hikwi rae, hei ojupe opondera-vy hese. 9 Nhande jaju vaekwe a-py opa-rupigwi jaju vaekwe. Nhande ko Prtia yvy pygwa, Mdia yvy pygwa, Elo yvy pygwa, Mesopotmia yvy pygwa, Judia yvy pygwa, Capadcia yvy pygwa, Ponto yvy pygwa, sia yvy pygwa, 10 Frgia yvy pygwa, Panflia yvy pygwa, Egito yvy pygwa. Cirene de Lbia yvy pygwa ave. Nhande ko Roma tet mygwa, 11 judeu vae, judeu reko-rupi jaikose vae ave. Nhande Creta yvy pygwa, Arbia yvy pygwa ave. Opa-rupigwi voi jaju vaekwe nhande kwry. Ha pete te nhane nhe-py katu onhe ramo, nhahendu-ma. Nhandejry rembiapo por por ipuaka reheve omombeu ramo, nhahendu, hei judeu kwry oparupigwi ou vaekwe. 12 Upixa ramo opondera ndera Hesu nhe renduha vae-rehe gwive. Ha nainhe joji judeu kwry: Mbavae po oiko-ta? Mbavae po oiko-ta? o hei vae ojupe. 13 Okau randai upe vae, o hei vae mo opuka-vy hese.

ramo Pedro opu onhemboy o-vy. Onze inhir ijave opu. Hat onhe enterove ohendu hagw: Pejeapysaka katu pehendu por hagw xe nhe, xe rei kwry, Jerusalm-my oiko vae gwive ave. Upeixagwa ore nhe vae voi. 15 Ndorokairy te, hei xupe kwry. Okau ere mo kuri ore-rehe. Ndayvate eti vyteri kwarahy. A-rami ha-py ndajakauha rai vyteri, hei xupe kwry. Avave voi ndokairy ka ra. 16 Ha y ojehu vae katu amombeu-ta pe-my. Aipo vae rehegwa yma omo vaekwe kwatia-rehe. Nhandejry nhe-py omombeu vaety hry vae Joel omo vaekwe. Yma omohenonde vaekwe y oiko hagw: 17 Hei Nhandejry: Enterove vae pegwar ambogwejy-ta ime-vy Nhe Marangatu tee vae. Haimete opa-tama ko yvy oiko-ta, hei. Xe nhe-py nde ray kwry xe mombeu vaer, nde rajy kwry xe mombeu ave vaer. Pe kariay kwry vae, pete vae upte ajehexa uka-ta. Xe rehegwa ohexa-ta ikra-py pe tuja kwry vae. 18 Xe rembigwi kwry-pe kwimbae vae, kunha vae ave ambogwejy-ta ime-vy Nhe Marangatu tee vae. Xe nhe-py xe mombeu vaer. 19 Hexapyr-rupi xe rembiapo-ta ry-rehe. Yvypy ave xe rembiapo-ta enterove opondera hagw ahexa uka-ta, hei. Ambojekwaa-ta ko yvy-rehe tugwy. Tata ambojekwaa-ta

14 Upixa

Pedro omombeu judeu kwry-pe Nhandejry rehegwa nhe por

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS2

340

ave. Yvytu-rupi oho jave tatat ahexa uka-ta. 20 Ha kwarahy katu onhepyt-ta. Hugwy-ta jasy. Upe rire ae agwejy jevy-ta aju-vy ko yvy-py, hei Nhandejry. Xe puakaha reheve aju vaer upe rypy. Ndaipri avave xe rexa e vaer. Entro vae o vae gwive ko yvy ri xe rexa-ta aju ramo, hei. 21 Upixa ramo opa-rupi xe rry renoiha gwive onheresende-ta. Aresende-ta xupe, hei Nhandejry.f Upixa voi Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae, hei Pedro omombeu-vy. 22 Upe rire hei jevy xupe kwry: Pejeapysaka por katu ko xe nhe-rehe, xe rei kwry. Amombeuta pe-my Hesu rehegwa nhe. Hesu Nazar pygwa vae ko Nhandejry rembiporavopyre voi, hemimbojekwaa ave. Hexapyr-rupi hembiapo por hagw hei vaekwe xupe Nhandejry. Ojapo uka vaekwe xupe hembiapor. Nhane rembiexa e ave ojapo uka vaekwe xupe. Upixa ojapo uka vaekwe xupe pene pa-my. Enterove hexapyr-rupi hembiapo ojapo uka. Hei hese kente kwry: Hesu ko Nhandejry rembiporavo nipo rae hei heko rexa-vy. Upa pe peikwaa voi. 23 Ha pe katu pehupi uka vaekwe kurusugwasu-rehe imo-vy pejuka hagw Hesu-pe. Iporayhu e vae po-py pejuka uka vaekwe xupe. Ha Nhandejry omohenonde voi vaekwe Hesu rekor. Ojehu vaer oikwaa voi vaekwe. Hembiayhu ramo jepe, oipota voi omano. Upa-gwi oheja omo xupe kurusugwasu-rehe. 24 Ha ojejuka rire, omoingove jevy xupe Nhandejry. Hae ae katu omano ete jepe ndikati omano are o-vy onhemo asy reheve. Ndaipuaki hese manoha. Upa-gwi pyae omoingove jevy xupe Nhandejry. 25 Yma ete myamyr Davi omohenonde vaekwe Hesu rekor hese. Hesegwar omo vaekwe kwatia-rehe ka hei-vy: Ahexa Nhandejry-pe xe yke-rehe meme o ramo. Xe akata-koty meme o xe mbopya ryri e hagw. 26 Upa-gwi avya xe pyagwapy-gwi. Avya etereiha amombeu. Ndaxe rete kyhyje movi-ma aiko-vy. Naxe mytue movi-ma. 27 Amano ramo, ndereheja moiry xe nhegwe oiko hagw onhemondo hatypy. Ndereheja moiry ine nde ray marangatu vae retekwe. 28 Erehexa uka voi xe-vy tape por amano e hagw. Xe mbovya eterei-ta ne ndive aime meme ramo.g Upixa voi omo vaekwe kwatia-rehe myamyr Davi, hei Pedro omombeu-vy. 29 Upi hei jevy xupe kwry: Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe, xe rei kwry. Nhane rami Davi katu omano vaekwe. Hetekwe omo vaekwe itakwa-py. Ha y ete peve o ijyta.

2.17-21 Jl 2.28-32

2.25-28 Sl 16.8-11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

341
30 Nhandejry

ATOS2

nhe-py omombeu vaekwe oiko-vy. Ko vae jaikwaa voi. Yma ete hei vaekwe Davi-pe Nhandejry: Amombeu-ta ndevy hupigwa vae. Ndaxe apu moi nde-vy hei. Pete ne remiarir amoingo-ta mburuvixar nde rekova ramo hei xupe Nhandejry. Ohendu ramo: Hupigwa vae voi Nhandejry nhe hei vaekwe Davi.h 31 Ogwerovia-gwi Hesu rekor omotenonde vaekwe: Amano ramo, ndereheja moiry ine xe retekwe hei ramo, omotenonde vaekwe Hesu rekor. Hesu Cristo oikove jevymaha vae rehegwa nhe omombeu vaekwe. Hesu rekor omohenonde vaekwe Davi, hei Pedro imombeu-vy. 32 Upi hei jevy xupe kwry: Pehendu katu. Ko vae Hesu, omoingove jevy kuri xupe Nhandejry. Ore kwry katu hexahare. Orohexa voi oikove jevy rire xupe. 33 Onhemoingove jevy rire, onhemombaegwasu ete-ma Nhandejry yke-rehe. Are-ma hei vaekwe Hesu-pe Tvy: Ambogwejy uka-ta nde-vy Nhe Marangatu tee vae hei xupe Nhandejry, hei Pedro imombeu-vy. Upi hei jevy judeu kwry-pe: y ae ombogwejy-ma kuri Nhe Marangatu tee vae-pe. Ha pe katu pehexa-ma. Hemimbogwejy vae pehendu-ma ave. Pene rembiexa gwive, pene remiendu gwive ave Nhandejry remimbogwejy voi, hei. 34 Ha myamyr Davi katu ndojereroyvati voi vaekwe yvy-py. A-rami ae hei vaekwe Davi: Nhandejry hei xe Jry-pe: Egwapy katu xe yke-rehe. 35 Xe orombopuaka-ta ne aeha-rehe. Orombopuakapa peve eregwapy-ta ere-vy xe akata koty, hei.i Upixa Davi omombeu vaekwe Hesu rekor, hei Pedro imombeu-vy. 36 Upi hei jevy judeu kwry-pe: Davi hei vaekwe gwive anhetegwa voi. Toikwaapa katu Israel remiarirre judeu kwry vae. Upe vae Hesu pehupi uka vaekwe kurusugwasu-rehe pejuka uka hagw, omombaegwasu ete-ma joty xupe Nhandejry. Omombaegwasu joty xupe, nhane ruvixar omoingo-vy. Xe rembiporavo vae joty voi katu hei Hesu-rehe Nhandejry, hei Pedro judeu kwry-pe Nhandejry nhe omombeu-vy. 37 Upa nhe ohendu ramo ojepyajopy joa hikwi: Mbavae po orojapo-ta y, ore rei kwry? hei Pedro-pe. Outro Hesu remimondo vae kwry-pe oporandu ave gwembiapor-rehe. Upe ramo hei xupe kwry Pedro: 38 Perova katu pende rekoha, hei. Penhemongarai pete te Hesu Cristo rry-py, omboyke hagw pendhegwi pene rembiapo vai vaekwe. Upe rire ae ombogwejy-ta ime-vy pe-my Nhe Marangatu tee vae.

2.30 Sl 89.3-4; 132.11

2.34-35 Sl 110.1

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS2,3
39Yma

342

Nhandejry hei vaekwe: Ambogwejy-ta ime-vy pe-my pende ray kwry-pe ave. Mombyry rupigwa-pe gwive ave ambogwejy-ta Nhe marangatu tee vae. Entro xe remieni-pe gwive ou hagw xe ha-py ambogwejy-ta ime-vy hei vaekwe Nhandejry, hei Pedro imombeu-vy. 40 Upi onhemonheve ve xupe kwry: Tekoha-rami e pende rekoha. Perova katu pende rekoha, hei. Ani pemoir te pende rapixa hekoha vai vae, heiri iri judeu kwry-pe Pedro. O hetave tave omombeu vae. 41 Upe ramo inhe renduha vae onhemongarai-ma. Upe vae ry-py heta-ma o inhe renduha. Mbohapy mil-rupi o. Ha Pedro kwry-pe omoir-ma hikwi. 42 Hesu remimondo kwry ndive oiko meme ohendu hagw inhe. Onhemoir meme. Hendive mante oiko. Onhondive okaru. Onhondive omondo mondo Nhandejry-pe onhe. 43 Upe-py o vae gwive opondera hese: Mbavae tipo ko vae? Mbavae tipo ko vae? hei ojupe. Ha hemimondo kwry heta hembiapo por hexapyr-rupi. Heta ojapo nhane rembiexa e. Upa-gwi enterove vae opondera hese.

Hesu reroviaha gwive onhondive oiko

Hesu reroviaha gwive onhondive oiko: Kva ko vae xe mbae pete te ndeivi-ma ojupe. 45 Ogwereko vae ovende ome hagw hepykwe. Pete te vae-pe ome hemikotev. 46 Komba mba oho meme ojei-vy Nhandejry rga kakwaa-py. Pete te vae rga-py ombojao jao ojupe onhondive okaru hagw. Ovya joa okaru-vy. Naimae rakateiry. 47 Nhandejry-pe omboete ete oiko-vy vae. Upixa ramo ogwerovya joa xupe kwry kente kwry. Hae kwry hetave tave oho-vy. Ogwerovia rovia vae omoir xupe kwry. Nhandejry nhe-py ogwerovia.

44 Ha

(At 4.32-35)

ry-py kaarugwasu-ma ramo, Pedro Joo ndive, Hesu remimondo vae, ogwata oho-vy. Nhandejry rga kakwaa-py oho. Upa ra-py orao jajapo vae upe-py. 2 Ha ga kakwaa renonde-py o ogwata e vae. Imit gwive y peve ndogwati. Ogweraha meme omo xupe upe-py okgwasu renonde-py, hry okndusu por. Oike vae-pe gwive ojerure hagw omo upe-py. 3 Ha upi katu oho upe-py Pedro Joo ndive. Oho oike hagw upe-py. Ha ogwata e vae katu ohexa xupe. Oike ramo Pedro Joo ndive, ojerure xupe imbaer-rehe. 4 Hae kwry, mokive vae, ohexa katu xupe. Ogwata e vae-pe ohexa katu: Ema katu ore-rehe, hei xupe. 5 Upe ramo oma mokive vae-rehe: Ombae me-tama xe-vy hei mo ojupe.

1Pete

Ogwata e vae ogwata jevy-ma

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

343
6 Ndaxe

ATOS3

pirapiri ame hagw nde-vy. Ndaxe platavi, hei xupe Pedro. Ko vae areko vae ame-ta nde-vy. Epu katu egwata Hesu Cristo Nazar pygwa rry-py. Epu katu egwata, hei xupe Pedro. 7 Upe rire ijakata-rehe oipopyhy imopu-vy xupe. Upe-ma ramo ipynhu ipy reheve imbaraete-ma voi xupe. 8 Opo voi opu-ma. Ogwatama. Ogwata reheve-ma voi oike ga kakwaa-py. Onhondive oike. Opo opo omboete eterei-vy Nhandejry-pe. 9 Enterove ohexa xupe ogwata-ma ramo, omboete-ma ramo Nhandejry-pe: 10 Imbae jerure vaevy ko upe vae, hei ohexa-vy xupe. Okndusu por renonde-py ogwapy vaevy ko upe vae, hei. Mbavae po ojehu upe vae-pe? hei oporandu randu-vy ojupe hikwi. Ohexa ramo ogwata-ma ramo, opondera eterei hese, Mbaixa po ombogwata rei hajy jeapa vae-pe, hei opondera-vy hese.

upe ogwata e tuja vae y katu ogwata-ma. Omoir-ma Pedro Joo ndive. Mokive vae-pe oipyhy jovi ramo, oriparapa ou-vy upepy o vae gwive ohexa hagw xupe. Opondera eterei hese hikwi. Oupa Nhandejry rga kakwaa mopekw pekwpyre-py hikwi. Upa imopekwpyre oheni Salomo. Upe-py oupa hikwi. 12 Ohexa ramo, onhe xupe kwry Pedro: Maer tipo pepondera hese, xe rei kwry? hei Israel remiarirre judeu kwry-pe. Maer tipo ore rexa katu katu pekwa-vy? oporandu xupe kwry. Ore nhe-py katu norombogwatiry xupe. Noromopuiry imbogwata-vy xupe ore rekoha por-gwi: Pedro ombogwata peje mo hese. Upa-gwi ore rexa katu katu pekwa-vy, hei xupe kwry. 13 Hesu nhe-py ae voi ogwata. Hae Nhandejry remimombaegwasu voi. Nhandejry Abrao Jry, Isaque Jry, Jac Jry, nhane rami kwry Jry ave. y omombaegwasu voi gwembigwi Hesu-pe. Ha pe katu pembojevy asy voi vaekwe: Ipor ojejuka peje vaekwe hese mburuvixagwasu Pilatos-pe. Ha mburuvixa opoise jevy mo xugwi. 14 Upe ramo pembojevy xupe. Hae heko marangatu ramo jepe, ojejavy e ramo jepe ave, pembojevy asy joty voi xupe. Pejerure mburuvixa-pe opoi hagw imondo-vy pete oporojuka vaekwe-gwi. 15 Ha nhane moingove vaety katu pejuka. Ha Nhandejry omopu jevy xupe. Oikove jevy ramo, ore kwry hexahare. 16 Ko vae kwimbae pe pehexa vae, peikwaa vae ave, ogwata e tuja vae, y katu Hesu rry-py imbaraete jevy. Hesu-rehe ojerovia-gwi okwerapa-ma voi. Upa rexaha pe, hei xupe kwry. 17 Peikwaa e reheve pene rembiapo vai vaekwe, pe, xe rei kwry. Oikwaa e reheve pende ruvixa kwry rembiapo vai vaekwe ave. Upa aikwaa voi xe, hei Pedro imombeu-vy.

11Ha

Pedro omombeu judeu kwry-pe Nhandejry rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS3
18 Upi

344

hei jevy judeu kwry-pe: Yma ete Hesu rekor omo vaekwe kwatia-rehe Nhandejry nhe-py omombeu vaety gwive: Nhandejry rembiporavo vae oiko asy vaer hei vaekwe, imohenonde-vy hekor. y katu oiko-ma voi Nhandejry nhe-py, hei. 19-20 Upa-gwi pemboasy katu pene rembiapo vaikwe. Perova katu pende rekoha peiko hagw Nhandejry reko-rupi, omboyke hagw pendhegwi pene rembiapo vaikwe, pene mbopyagwapy jevy hagw, ombou hagw ime-vy pe-my hembiporavo vae Hesu Cristo. 21 Hae oiko vaer Nhandejry ndive yvy-py. Upe-py Hesu Cristo oiko vaer entro Nhandejry nhe-py omombeu vaety imarangatu vae hei vaekwe gwive oiko hagw: Nhandejry omoatyrmba ranhe vaer voi hei vaekwe. Omoatyrmba rire ae, ombou jevy vaer Hesu-pe hei vaekwe, hei Pedro imombeu-vy. 22 Upi hei jevy judeu kwry-pe: Ha myamyr Moiss omombeu vaekwe Hesu rekor: Xe ramigwa omoingo vaer Nhandejry inhe-py omombeu vaer. Pene pa-gwi omoingo vaer pete vae omombeu vaer Nhandejry nhe-py. Xe moingo hagwe-rami omoingo vaer. Pehendupa ete vaer hemimombeur gwive pe-my.j 23 Entro xupe ohendu e vae gwive, omboyke vaer Nhandejry gwei kwry-gwi, opa hagw-pyma imondo-vyk hei vaekwe Moiss, hei Pedro omombeu-vy. 24 Upi hei jevy Pedro: Upixa ave Nhandejry nhe-py omombeu vaety gwive omombeu vaekwe Hesu rekor. Samuel amyr omombeu vaekwe. Upi Samuel amyr nhegwe omombeu mbeu joty y peve. Petexa omombeu vaekwe. Ogwerojoja joa onhe y oiko vaer mombeu-vy, Hesu rekor mombeu-vy. 25 Upe vae Nhandejry nhe-py omombeu vaety pende rei kwry vae voi. Upa-gwi inhe pe-my gwar voi ave. Yma ete onhe vaekwe Nhandejry myamyr pene rami kwry-pe: Pete ne remiarir joapyri pyri-rehe ha-py ahovasa vaer enterove ko yvy ri o vae-pe gwivel hei vaekwe Abrao amyr-pe, Hesu rekor mombeu-vy. Ohendu ramo upe inhe, omopor. Abrao pegwar voi inhe. Ha Abrao pene rami voi. Upa-gwi upe inhe pe-my gwar voi ave, hei imombeu-vy Pedro. 26 Upi heive Pedro: Ha konga katu oiporavo Nhandejry gwembigwair Hesu-pe. Omoingove jevy-ma rire xupe, pe-my ranhe ombou pende rovasa hagw, omboyke hagw pete te pendhegwi pene rembiapo vai vaekwe, hei judeu kwry-pe Pedro.

3.22 Dt 18.15-16

3.23 Dt 18.19

3.25 Gn 22.18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

345

ATOS4

upi katu Pedro Joo ndive onhe o-vy Nhandejry rga py-py, ga kakwaa vae py-py. Ner omombeupa vyteri ramo, ogwah ou-vy pai ruvixa kwry. Ogwah ave polcia ruvixa. Upe vae polcia onhangareko vae Nhandejry rga kakwaa-rehe. Ogwah ave saduceu kwry. 2 Mokive vae nhe ogweropoxy: Hesu oikove jevy-gwi, nhande kwry jaikove jevy vaer voi ave hei rae omombeu-vy kente kwry-pe gwive Pedro Joo ndive. Upa nhe ombopoxy saduceu kwry-pe. 3 Upa-gwi mokive vae-pe oipyhy hikwi oapresa hagw xupe. Kaaru ete-ma. Komba peve oapresa imo-vy. 4 Ha heta voi o inhe reroviaha. Cinco mil kwimbae vae-rupi o inhe renduha. 5 Komba-ma ojogweroaty Jerusalm-my judeu ruvixa kwry. Ojogweroaty ave gw judeu kwry remimboete. Judeu rekomboehaty kwry ojogweroatypa ave. 6 Hendive kwry o pai ruvixagwasu hry vae Ans. Hei o ave, hry vae Caifs, Joo, Alexandre. Hei gwive o ave. 7 Upe ramo oheni uka onhemo preso vaekwe ou hagw. Ou ramo gwovagwy-py omonhemboy imo-vy xupe kwry. Upi omonhe xupe: Kivae nhe-py tipo pejapo koixagwa rae? Kivae rry-py pejapo koixagwa rae? hei xupe kwry oporandu randu-vy. 8 Upe-ma ramo ipya omohynyhmba xupe onhe hagw Nhe Marangatu tee vae. Upi omombeu judeu ruvixa kwry-pe Pedro: 9 y katu xe monhe voi ogwata e vae-rehe. Okwera pormaha-rehe xe monhe: Mbaixa tipo okwera? ere kuri xe-vy ereporandu-vy. 10 Ni, amombeu-ta pe-my peikwaa hagw, pe kwry mburuvixa kwry vae. Entro Israel remiarirre judeu ruvixa kwry-pe amombeu-ta ave. Ko vae kwimbae, Hesu Cristo Nazar pygwa rry-py vote opu okwera por. Ha pe katu pehupi vaekwe Hesu-pe imo-vy kurusugwasu-rehe ijuka-vy. Ha pene rembiupikwe-pe katu omoingove jevy-ma voi Nhandejry. Hae hrypy voi onhemboy jevy-ma ko vae kwimbae, ogwata e tuja vae. Pende rovagwy-py opu-ma o-vy. 11 Yma omo vaekwe kwatia-rehe hei-vy: Ndovali, hei ogapoha ita-rehe. Ha upe ita katu ojeporu ojepytahoha ramo. ga jepytahoha voi itam hei vaekwe, hei Pedro omombeu-vy. Upi hei jevy Pedro: Ita hei ramo, Hesu rekor omombeu. Ogapoha hei ramo, pene rekor omombeu vaekwe. 12 y katu ko yvy-rupi ndaipri hae hry ramigwa. Ambue vae rry nomory nhande-vy Nhandejry nhane resende hagw. Hesu rry mante ae nhaheni ramo, nhane resende vaer, hei judeu ruvixa kwry-pe Pedro.

1Ha

Pedro Joo ndive onhemo preso

4.11 Sl 118.22
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS4
13 Upe

346

ramo mburuvixa kwry ohendu joa inhe. Onhembopyagwasu reheve mokive vae remimombeu ohendu joa hikwi. Hei ojupe: Ndoiki ramo jepe escola-py, oikwaa por voi onher. Imboehry ndoiki ramo jepe, hiarandu por voi, hei ojupe hese kwry. Oikwaa por onher-gwi, opondera hese hikwi: Hesu ndivegwa vote rae upe vae, hei ojupe hese hikwi. 14 Upi oma upe ogwata e tuja vae-rehe Pedro yke-rehe onhemboy o-vy ramo. Okwera por-gwi nonhe mbojevy moi xupe hikwi. Mbaeve ndery xupe. 15 Upixa ramo, ombojevy imondo-vy opa-gwi hikwi. 16 Os rire hei ojupe: Mbavae tipo jajapo-ta hese? hei oporandu randu-vy ojupe hikwi. Hexapyr-rupi voi hembiapo por, hei hese. A pygwa, Jerusalm-my oiko vae gwive oikwaapa voi. Upa-gwi ndikati nhande apu hese. 17 Ha ndajaipotavi herakw oho mombyry-rupi: Anive katu erenheve te Hesu rry-py ereiko-vy. Upixa erejapo ramo orogwereko asy ar jae katu mokive vae-pe, hei ojupe judeu ruvixa kwry. 18 Upi oheni jevy oike hagw. Oike rire, hei xupe: Anive katu erenheve te ereiko-vy Hesu rry-py. Ani ereporomboeve te heko-rupi, hei onhe poxy-vy xupe onhemonhe-vy. 19 Ohendu ramo inhe, hei mburuvixa kwry-pe Pedro Joo ndive: Ipor tipo orohendu pene nhe orohendu e hagw Nhandejry nhe? hei. Aipo ramo mbavae tipo hei-ta Nhandejry orohendu ramo pene nhe? Pemombeu katu ore-vy, hei xupe. 20 Ore rembiexagwe, ore remiendukwe oromombeu meme vaer. Norokirir moiry voi, hei mburuvixa kwry-pe. 21 Upe rire hei xupe: Anive eremombeu Hesu rry-py. Upixa erejapo ramo orogwereko asy ar, heiri iri onhe poxy-vy xupe hikwi. Upi katu opoi xugwi oho hagw: Tereho katu, hei xupe ombohasa asyse mo rire xupe. Nombohasa asy jepiry xupe. Ha upe pygwa onhomboaty vae gwive omboete okwa-vy vae Nhandejry-pe. Ojehu vaekwe-rehe omboete. Upa-gwi mburuvixa kwry omos rei imondo-vy. 22 Ha ogwata e tuja vae katu hexapyr-rupi okwera vae ituja-ma vae voi. Quarentagwi ogwerekove vae roy. Upa-gwi kente kwry omboete tee voi Nhandejry-pe.

ramo Pedro Joo ndive oho jevy gwei kwry ha-py. Pai ruvixa hei vaekwe omombeu. Judeu ruvixa hei vaekwe omombeu ave. 24 Ohendu ramo, petexa omondo mondo joa hikwi Nhandejry-pe onhe:

23 Upe-ma

Hesu reroviaha gwive petexa omondo Nhandejry-pe onhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

347

ATOS4

Nde ko, ore Jry, nde puaka vae voi enterove vae-rehe, hei omboete-vy. Nde ry yvy ygwasu ave apoha. Hesegwa gwive ijapoha voi nde, hei omboete-vy.n 25 Yma ete nhane rami Davi amyr-pe ne rembigwi-pe ereme vaekwe inher. Omboe vaekwe xupe onhe hagw Nhe Marangatu tee vae: Hei Nhandejry: Mbae-gwi po judeu rei e kwry ipoxypa hikwi? Maer po hei mo xe-rehe: Nhande kwry nhande puaka vae voi Nhandejry-rehe, hei. 26 Ha yvypry ruvixagwasu kwry ojogweroatypa hikwi. Onhesyr syr okwa-vy. Ou orair xe-vy, xe rembiporavo-pe ave, hei Nhandejry.o Yma upixa hei vaekwe Davi. 27 Ha konga katu a-py voi ojogweroatyma mburuvixagwasu orair hagw ne rembigwi marangatu-pe, ne rembiporavo Hesu-pe. Upa mburuvixa hry Herodes, upa mburuvixagwasu hry Pncio Pilatos ave, Israel remiarirre judeu kwry, judeu rei e kwry ave ojogweroatypa orair hagw ne rembiporavo Hesu-pe.p 28 Ne nhe-rupi ojapo hagw hese yma ere vaekwe gwive ojapo vaer. 29 y katu onhe poxy hikwi. Ehexa katu ipoxyha, ore Jry. Ore ne rembigwi vae. Ore mbopyagwasu katu ore kyhyje e hagw ne nhe mombeu-vy. 30 Ehexa uka katu nde puakaha erembogwera hagw hasy vae-pe. Mbaasy-rehe nde puaka vae. Ne rembigwi marangatu Hesu rry-py ejapo uka katu nhane rembiexa e. Ehexa uka katu ne rembiapo por. Hexapyr-rupi ejapo uka katu, hei joa hikwi. 31 Upixa omondo mondo Nhandejry-pe onhe. Upe-ma ramo ojogweroaty haty-py oryri-ma. Ipya omohynyhmba-ma xupe kwry Nhe Marangatu tee vae. Upixa ramo okyhyje e reheve pete te omombeu Nhandejry nhe.

ramo Hesu reroviaha gwive ogwerojoja okyre oiko-vy hikwi: Ka xe mbae, ka xe mbae hei vae ndoiki. Nhane mbae meme voi ko vae hei ombae kwry-rehe ojupe. 33 Ha upe doze Hesu remimondo vae heroviapyr-rupi omombeu mbeu oiko-vy Hesu oikove jevymaha rehegwa nhe. Nhandejry ipytygw-vy xupe omombaraete omombeu hagw. Upa-gwi ohendu vae gwive inhe ojohu por voi. 34 Ogwerohory joa hikwi. Ha ndaiporivi-ma ipa kwry-py oikotev vae. Heta ijyvy vae, heta ga ogwereko vae ave ovende oiko-vy. 35 Upi ovende vaekwe repykwe ogweru, ome hagw Hesu remimondo kwry-pe, ombojao jao vaer

32 Upe

Pete te vae-pe ome me hemikotev

n p

4.24 Gn 1.1-2.22; x 20.11; Sl 146.6 o 4.25-26 Sl 2.1-2 4.27 Lc 23.7-11; Mt 27.1-2; Mc 15.1; Lc 23.1; Jo 18.28-29
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS4,5

348

pe. Upixa ramo ombojao jao ime me-vy oikotev vae-pe, pete te vae-pe ome hagw hemikotev. 36 Upe ramo o Hesu nhe renduha hry vae Jos. Ha Hesu remimondo kwry ombohry joa Barnab. Barnab rry heise: Nhane mongyre vaety. Barnab Levita vae, Chipre yvy pygwa vae ave. 37 Hae oho pete oyvy ovende. Ogweru hepykwe Hesu remimondo kwry-pe ome hagw.

ave kwimbae hry vae Ananias, hembireko hry Safira. Barnab rekoha-rami te oiko vae. 2 Hae oho ovende ave oyvy. Ha hepykwe ndogwerahapi ime-vy Hesu remimondo kwry-pe. Omohemby joty ojupe gwar ndogwerahapasiry. Ogweraha vaerte ogweraha. Ha hembireko oikwaa por upa. 3 Upa-rehe Pedro hei Ananias-pe: Maer anhy ruvixa Satans nde rekome nde apu hagw Nhe Marangatu tee vae-pe? hei. Maer nde rekome ndererupiry hagw, Ananias? hei oporandu-vy xupe. 4 Kwehe ner erevende vyteri ramo ne mbae vyteri. Upa yvy ne mbae voi rae. Ha upi erevende rire, hepykwe ne mbae ete vyteri voi. Eremese ramo, erememba ar voi rae. Neremesi ramo, neremei ar ave rae. Upixa ipor ar rae nde-vy. Ha konga katu nde apu ereiko-vy. Maer nde apu? hei xupe. Maer nde apu hagw erenhemongeta ereiko-vy nde pya-py? Teko rei-pe mante nande api. Nhandejry-pe voi nde apu ereiko-vy, hei xupe Pedro. 5 Ohendu-ma ramo inhe, hoa omano-ma. Ha henduhare gwive onhemondyipa-ma hikwi. 6 Upe rire ou kariay ojahoi hoi heraha-vy hetekwe. Ogwenoh koty-gwi ogweraha ojaty hagw. 7 Ndahiare etiry ogwah hembireko oike koty-py. Imna-pe ojehu vaekwe ndoikwairy. 8 Ha Pedro katu oporandu xupe: Ko vae-rehe anho tipo ereme rae nde yvy? hei xupe. Hae voi, hei. Ko vae-rehema ngatu orome ore yvy, hei Pedro-pe ijapu-vy. 9 Maer tipo erenhomboe mboe ne mna ndive nde apu hagw Nhe Marangatu tee vae-pe, hei xupe. Nde apu ramo, nande api xe-vy. Nhe Marangatu tee vae-pe ae nde apu, hei xupe. Maer tipo erenhembopyagwasu te nde apu hagw xupe? Maer ere mo kuri, Nhandejry nopeni ar xe apuha-rehe? hei. Ejeapysaka katu ogwata ou-vy vae-rehe. Ne mna atyhare ogwah jevy-ma ou-vy, hei xupe. Nde reraha-ta nde ave, hei xupe Pedro. 10 Upe-ma ramo Pedro rovagwy-rupi hoa omano ete reheve-ma ave hembirekokwe. Ha kariay ogwah-vy oike. Oike ramo otopa-ma ave hegwe. Ogweraha hegwe ijaty-vy. Ombojoyvy imo-vy yvykwa

1O

Ananias rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

349

ATOS5

py imna retekwe ndive. 11 Upe-ma ramo onhemondi joa-ma Hesu reroviaha gwive. Herakw renduhare gwive onhemondyipa-ma hikwi. hemimondo kwry heta hembiapo por por. Upe tet mygwa pa-my hexapyr-rupi hembiapo, heroviapyr-rupi hembiapo ave. Nhandejry rga mopekw pekwpyre-py opyta joa hikwi. Upe vae imopekwpyre oheni Salomo. 13 Ha Hesu-rehe ojerovia e vae gwive ndaipyagwasi imoir-vy xupe kwry. Omoir e ramo jepe, omboete tee joty xupe. 14 Upe ramo onhembohetave tave oho-vy Hesu reroviaha kwry. Onhemboheta kwimbae. Kunha vae ave onhembohetave tave oho-vy hikwi. 15 Upixa ramo hasy vae ogwenoh ga-gwi omo tape yke-rehe. Hasy vae ogwenoh hupa reheve. Hupa reheve ogwenoh. Pedro ohasa hagw-rupi omo, hiygwe rei jepe hoa hagw hese hasy vae-rehe. 16 Ogwah ou-vy ave Jerusalm jerekwe-rehe okwa vae. Ojereru hasy vae. Anhy rerekoha vae gwive ogweru xupe. Ojereru vae gwive okwerapa-ma voi.

12 Ha

Hesu remimondo ombogwera hasy vae-pe

Hesu remimondo kwry enterove kente kwry remimboete. Upagwi ndaijairy eterei hese kwry pai ruvixagwasu ijavegwa kwry ave: Maer kente kwry nhane mboyke ojererova hagw Hesu remimondo kwry-rehe. Nanhane mboeteviry, hei ojupe. Ndaijaevi ete voi hese. 18 Upa-gwi pai ruvixagwasu hendivegwa kwry, saduceu kwry vae ave oho oipyhy xupe kwry oapresa hagw. Hembiapo vai vae rendaty-py omo xupe. 19 Ha upi katu pyhare pyte-ma ramo yvy-gwi ogwejy ou-vy Nhandejry rembigwi. Oipea ok ogwenoh hagw. 20 Ogwenoh rire: Tereho katu, hei xupe. Tereho enhemboy Nhandejry rga kakwaa gwy-py erenhe hagw ohendu vaer-pe gwive, hei xupe. Ko vae teko por pyahu rehegwa nhe emombeupa katu, hei xupe Nhandejry rembigwi. 21 Ohendu ramo inhe ojei. Komba-ma jave Nhandejry koty-py oike omombeu hagw Nhandejry nhe. Upe jave pai ruvixagwasu hendivegwa ave ojogweroaty ou-vy. Ojoavisapa ojogweroaty hagw Israel remiarirre judeu kwry ruvixa. Entro judeu kwry ruvixa vae gwive ombojogweroatypa. Ogwah-ma henda-py. Upi omondo hembiapresakwe ogweru hagw. 22 Upixa ramo oho polcia kwry heru-vy mo. Ogwah ramo preso onhemo haty-py, ndojohuvi-ma xupe. Oho-ma rae. Ha upi ou jevy imombeu-vy: 23 Orotopa onhembotypa typa ramo ok. Onhangareko vae o ok-my. Ha oroipea ramo ok, ndorotopavi-ma preso o vae

17Ha

Judeu ruvixa kwry ombohasa asy Hesu remimondo kwry-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS5

350

pe. Ndorojohuvi-ma koty-py. Os-ma rae, hei mburuvixa kwry-pe imombeu-vy. 24 Ohendu ramo inhe: Mbae-rami po os oho-vy rae? Mbavae po oiko-ta y, ndajaikwairy, hei ojupe pai ruvixa kwry, polcia ruvixa ave. 25 Upixa ramo ou imombeu-vy: Upe pene remimogwe preso katu onhemboy o-vy Nhandejry rga gwy-py. Oporomboe mboe o-vy, hei mburuvixa kwry-pe. 26 Ohendu ramo inhe oho heru-vy polcia kwry huvixa ndive. Ha ndoipyhy poxiry xupe kwry. Enterova resa-py oipyhy por rei xupe heraha-vy. Ikyhyje-gwi kente kwry-gwi oipyhy por rei xupe: Poxy reheve jaipyhy ramo xupe, nhande api vaer ita-py, hei ojupe polcia kwry. 27 Ogweru rire omo hovagwy-py. Mburuvixa rovagwy-py omo omonhe hagw. Ha pai ruvixagwasu katu hei imonhe-vy: 28 Ore oroeri eri kuri nde-vy: Anive erenhe kuri Hesu rrypy oroe. Ha oroe ramo jepe, nderejapi voi kuri ore nhe, hei xupe. Opa-rupi oho ne nhe. Jerusalm pygwa gwive ohendu hagw eremosarambi kuri ne nhe imombeu-vy. Upixa ramo ereipota enterove vae hei ore-rehe: Gw vae ojuka kuri Hesu-pe. Hepy-vy jajuka katu xupe kwry ereipota hei ore-rehe, hei imonhe-vy pai ruvixagwasu. 29 Ha upi katu hei xupe Pedro Hesu remimondo kwry ndive: Nhandejry nhe ndaijoji ramo teko rei nhe ndive, iporve jajapo Nhandejry nhe, hei. 30 Nhandejry, nhane ramoigwasu Jry omoingove jevy vaekwe Hesu-pe. Yvyra-rehe ne rembijukakwe ombotekove jevy vaekwe. 31 Upi omombaegwasu ete-ma voi xupe. Oyke-rehe imo-vy omombaegwasu. Omo xupe nhane ruvixar. Nhane resendehar ave omo. Israel remiarirre judeu kwry oheja ramo gwekoha vai, hae omboyke-ta xugwi hembiapo vaikwe. 32 Ko vae ore oromombeu voi orohexa-gwi. Ko vae Nhe Marangatu tee vae remimombeu ave. Hae katu inhe renduha-pe Nhandejry remimegwe, hei xupe kwry Pedro. 33 Ohendu ramo Pedro nhe, ipoxy eterei voi hese. Ojukase voi xupe hikwi: Jajuka katu xupe, jajuka katu xupe hei joa hese hikwi. 34 Ha pete o ndaipoxi vae. Opu-ma onhemboy. Hei omos hagw Hesu remimondo kwry-pe pono ojuka: Emos sapya ete imondo-vy oka-py, hei. Hry Gamaliel, fariseu vae, judeu ruvixa vae, Moiss amyr hei vaekwe-py imboeha. Omboete joa xupe. 35 Hae hei mburuvixa kwry-pe: Xke, xe rapixa kwry, hei, Maer pene rembiapo vai-ta Hesu remimondo kwry-rehe? 36 Are-ma ojekwaa vaekwe kwimbae hry vae

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

351

ATOS5,6

Teudas. Onhembotuvixase raanga rei oiko-vy vae. Quatrocentos oiko imoirha xupe. Upi ojuka xupe. Ojuka rire ohasimba xugwi inhir gwry. Nonhemboatyvi-ma. 37 Upe rire hapykwerigwa ojekwaa vaekwe Galilia pygwa, kwimbae hry vae Judas. Yma mburuvixagwasu nhepy kente kwry omo mo vaekwe hry kwatia-rehe. Omo jave ojekwaa vaekwe Judas. Oiko vaekwe imoirhry. Upi soldado kwry ojuka xupe Judas-pe. Ojuka rire, opa isarambipa xugwi inhir gwry. 38 Upagwi hae-ta pe-my: Ani erepenave hese Hesu remimondo kwry-rehe. Eheja katu toiko hae oikoseha-rami, hei xupe. Teko rei omombeu ramo hembiapor, nos por moi, opa rei ar. 39 Ha Nhandejry ae omombeu ramo hembiapor, napende puaka moi hese kwry Nhandejry nhe pokatu-gwi, hei xupe kwry. Pe pemboyke ramo hae kwry inhe, Nhandejry-pe pemboyke-ta parae ave, hei xupe kwry Gamaliel. Teudas-pe Judas-pe ave ojehu vaekwe omombeu xupe kwry pono ojuka Hesu remimondo kwry-pe. 40 Ha upi katu ohendu inhe hikwi. Gamaliel nhe ohendu-gwi, ndojukasevi Hesu remimondo kwry-pe. Upe ramo omoingepa jevy gwemimosgwe-pe koty-py. Ndaipoxy etevi-ma. Oinup nup rei-ma xupe kwry. Ojuka hagw-rami noinupviry. Upi oinup rire, heiri iri xupe onhemonhe-vy: Anive ereiporu Hesu rehegwa nhe. Hesu rry-py anive erenhe, hei hemimondo kwry-pe. 41 Upe rire opoi xugwi imondo-vy. Ha upi katu ojoatra-gwi os oho-vy. Oinup ramo jepe xupe, ndojohu vary voi. Ogwerovya joty os-vy hikwi: Hesu rereko asy hagwe-rami nhande rereko asy ave. Hesu-pe omboete e hagwe-rami, nhande-vy nanhane mboeti ave, hei ojupe. Upixa ramo Hesu reko-py oiko-gwi, ovya joty os-vy hikwi. 42 Iko komba Nhandejry nhe omombeu meme oiko-vy vae Nhandejry rga kakwaa-py. ga ga-rupi omombeu oiko-vy vae ave: Hesu ko Nhandejry remimboupyr vaekwe voi, hei omombeu-vy.

ramo onhembohetave tave oho-vy Hesu rehegwa nhe renduha. Ha iko komba ome me oiko-vy tembirekokwe-pe hemiur. Ha grego nhe-py onhe vae imaeandu-gwi hei ojupe: Nhande-vy mix ome. Upa-pe, hebreu nhe-py onhe vae-pe katu hetave ome, hei. Ome joavy avypa ime-vy, hei ojupe ndojohu pori-gwi. 2 Upe-ma ramo gw doze hemimondo kwry vae oheni uka ojogweroatypa hagw Hesu nhe renduha gwive. Hei xupe kwry: Gw ome me vae tembirekokwe-pe hemiur, ome joavy avypa nipo rae ime-vy, hei. Ha ore katu orombojao jao ramo ime-vy

1Upe

Oiporavo sete kwimbae-pe Hesu remimondo pytygwhar

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS6

352

hemiur, ndikatuvi-ma ar oromombeu Nhandejry nhe. Naipori vaer kixa. 3 Upa-gwi, ore rei kwry, peiporavo katu sete kwimbae. Ore nhe-py onhangareko hagw ome vae-rehe peiporavo nome joavy avyvi hagw. Nhe Marangatu tee vae ipya omohynyh vae xupe, hiarandu por vae, nhane mandua por hese vae, upa rehegwa peiporavo katu. 4 Ha ore katu oromondo meme-ta Nhandejry-pe ore nhe. Hesu rehegwa nhe oromombeu meme-ta. Gw vae apo-vy nore ateiry. Ndaiji outro tembiapo ore-vy orojapo vaer, hei xupe kwry Hesu remimondo. 5 Ha ojohu por joa inhe ijaty vae gwive. Upe ramo oiporavo pete kwimbae-pe hikwi, Hesu-rehe ojerovia tee vae, Nhe Marangatu tee vae ipya omohynyh vae xupe, hry vae Estvo. Upi oiporavove ave seis kwimbae, hry vae Filipe, Prcoro, Nicanor, Timo, Prmenas, Nicolau ave. Nicolau Antioquia pygwa judeu e vae upe vae. Ner vyteri ojerovia ramo Hesu-rehe, judeu kwry reko-rupi oiko vaekwe. 6 Upa sete vae oiporavo onhangareko hagw ome vae-rehe. Oiporavo rire, ogweru henda-py Hesu remimondo renda-py. Upi hemimondo ombojeupi Nhandejry-pe onhe, inhak ak-rehe omo opo, inhe-py ome me por hagw tembirekokwe-pe hemiur. 7 Mombyryve ryve ogweraha imombeu-vy Nhandejry nhe. Onhembohetave tave oho-vy Hesu nhe renduha, Jerusalm tet mygwa. Ha pai kwry, Hesu nhe apoha, heta eterei o.

Estvo katu, imbaraete inhe, opa vae rembiayhu. Kente kwry pa-my hembiapo por hexapyr-rupi. 9 O ave hese ijae vae, judeu porahi haty-gwi ou vae. Upe-py ojeporahi haty-py o Cireneu tet mygwa, o Alexandria tet mygwa, o Cilcia yvy pygwa, o sia yvy pygwa ave. Upe-py ojogweroaty vae gwive hry Liberto kwry. Upi ogwah ou-vy Estvo renda-py onhe mbojevy hagw xupe hikwi. 10 Ha ndikati onhe mbojevy xupe arandu rehegwa omombeu-gwi, Nhe Marangatu tee vae oipya mohynyh-gwi xupe. 11 Upi oho jevy nhemi ha-py opaga hagw ijapu japu vaer-pe Estvo-rehe. Ome xupe inher. Upe ramo: Orohendu voi Estvo-pe onhe vai vai ramo Moiss-rehe. Nhandejry-rehe onhe vai vai ramo orohendu ave, hei mo hese enterove vae-pe. 12 Upixa hei ramo, ombopoxy enterove vae-pe gwive. Judeu ruvixa kwry, judeu rekomboehaty-pe ave ombopoxypa. Upa-gwi oupa jevy henda-py oipyhy hagw xupe. Mburuvixa kwry ojogweroaty haty-py oipyhy heraha-vy. 13 Ha gw ijapu hese vaer-pe oheni ogwah hagw. Ogwah ramo, hei ijapu apu-vy hese:

8 Ha

Judeu ruvixa kwry ndaijai Estvo-rehe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

353

ATOS6,7

Upe vae onhe vai vai meme vae voi ko vae Nhandejry rga kakwaa marangatu-rehe. Moiss amyr remimombeukwe jajapo vaer-rehe onhe vai. 14 Upe Hesu Nazar pygwa omohimba-ta ko vae Nhandejry rga kakwaa. Ohekoviar-ta nhande reko Moiss remimombeukwe hei Estvo, hei omombeu ijapu vae. Ore henduhry voi, hei mo hese ijapu-vy. 15 Ha ojogweroaty vae gwive ohexa katu katu xupe. Oma Estvo rova-rehe oma: Hendypa voi hova rae, hei ojupe. Ojogwa ete Nhandejry rembigwi rova-pe, hei ojupe judeu ruvixa kwry.

pai ruvixagwasu katu ohendu ijapu vae nhe. Ohendu ramo oporandu Estvo-pe: Upixa voi pa? hei xupe. 2 Upe ramo Estvo onhe judeu ruvixa kwry-pe: Xe rei kwry, xe ruvixa kwry ave, pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Yma ete ojehexa uka vaekwe nhane ramoigwasu myamyr Abrao-pe. Nhandejry onhemombaegwasu ete vae ojehexa uka vaekwe xupe. Mesopotmia yvy-py gwet tee-my joty oiko ramo, ojehexa uka-ma voi vaekwe xupe. Ndovi joty Har tet-my. 3 Hei Abrao-pe Nhandejry: Eva katu ne ret-gwi hei. Ehejapa nde rei kwry eho-vy. Tereho nde-vy ahexa uka vaer nde yvyr hagw-py tereho hei xupe Nhandejry. 4 Upe-ma ramo Nhandejry nhe-py os gwet-gwi ohovy. Caldeu yvy-gwi oho. Tet ambue-py ae oiko jevy hagw os oho-vy. Har tet-my ogwah ramo, oiko vaekwe upe-py. Hiare rire omano tvy. Upi tvy omano rire ome ogwata puku jevy. Tereho katu nde yvyrpy hei ogwerova uka-vy tary-pe Nhandejry. Upixa voi ogweru vaekwe xupe koa-py. y peiko ha-py ogweru xupe. 5 Ha ogweru rire ae, nomesi voi xupe ijyvyr, ni hga renagw jepe nomesiry xupe. Ni mixmi nomesi voi. Ndataryiry ramo jepe, hei xupe Nhandejry: y namesi vyteri nde-vy nde yvyr. Ha ne remiarir kwry pegwar katu ame vaer ko yvy ijyvyr hei xupe Nhandejry. 6 Upe rire a-rami hei Nhandejry: Ne remiarir kwry katu yvy ambue-py oiko vaer, gwei e ha-py oiko-ta vaer. Upe vae yvy pygwa omombaapo eterei vaer voi xupe kwry. Hiare eterei vaer voi ombohasa asy. Quatrocentos roy omoingo asy vaer xupe kwry. 7 Upe rire ae ahepy vaer xupe kwry. Imoingo asyhare-pe areko asy vaer ave. Ahepy rire, yvy akno-gwi osmba vaer ojei-vy ne remiarir kwry. Xe mboete hagw a-py osmba vaer hei Abrao-pe Nhandejry. 8 Ha upi katu hei jevy xupe Nhandejry: Eipirekyt uka mix katu kwimbae gwive. Upa erejapo ramo, erepyta vaer xe rei

1Ha

Estvo omombeu judeu ruvixa kwry-pe Abrao rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS7

354

tee vaer voi hei Abrao-pe. Upe rire oiko-ma tary. Isaquer oikoma. Upe rire, oito ry rire mix oikyt ipire, gwary pire. Ha Isaque okakwaa rire, omenda. Upe rire, Isaque omenda rire, tary-ma oiko-ma Jacor. Upi okakwaa ave Jac. Tary-ma ave Jac. Oiko-ma doze tary nhane ramoigwasu vae, tet ambue mbue-py oiko vaer, hei Estvo omombeu-vy.q Estvo omombeu jevy judeu ruvixa kwry-pe: Ha Jac ray kwry doze o vae. O tyvry hry vae Jos, tvy rembiayhu tee vae Jos. Upa-gwi ndaijairy vaekwe hese tykey kwry. Ndaijai-gwi hese, tembigwair ovende vaekwe gwyvry ojereraha hagw Egito yvy-py. Ha Nhandejry omoir joty xupe, ndoheji xupe hae anho. 10 Ohasa asy reheve oresende sende xupe. Ome ave xupe inharandur. Upa-gwi ohayhu xupe mburuvixagwasu, hry vae Fara, Egito yvy pygwa ruvixa vae. Ohayhu-gwi xupe, omonhangareko uka xupe mburuvixa. Egito yvy-py o vae-rehe gwive, hga-py o vae-rehe gwive ave omonhangareko uka. 11 Ha upi katu ndoikovi hiupy Egito yvy-py gwive. Cana yvypy gwive ave opa hiupy. Upa-gwi upe pygwa kwry oiko asy eterei hikwi. Ha nhane ramoigwasu kwry katu ndotopavi gwemiur. 12 Ha nhane ramoigwasu ru ohendu oimeha trigo rope. Egito-py oimeha ohendu. Upi omondo gwary kwry tembiu-rehe. Nhane ramoigwasu omondo. 13 Upe rire omondo jevy tembiu-rehe ogweru hagw. Ogwah jevy ramo upe-py tyvry o ha-py, ojekwaa uka gwykery-pe: Nde ko ore ryvy nipo rae hei gwyvry-pe hikwi. Ha mburuvixa oikwaama Jos rykey rekoha, hei rekoha ave. 14 Upi Jos oheni uka ou hagw tvy. Hei kwry oheni uka ave. Hei kwry reta vae setenta e cinco vo o. 15 Ha upi ova ou-vy Egito-py tvy gwei ndive. Upe-py omano tvy. Omano ave hei kwry, nhane ramoigwasu vae. 16 Upe rire ogweraha jevy Siqum tet-my hetekwe. Omo hagw yvykwa py-py ogweraha. Upa yvykwa Abrao rembijogware, Emor ray kwry ovende vaekwe xupe plata-rehe. 17 Ha upi katu oiko-tama voi Nhandejry hei vaekwe, Abrao-pe hei vaekwe. Ipokatu-ta inhe. Oiko-ta hei vaekwe ha ndoiki vyteri. Upe ramo nhane ramoigwasu kwry katu onhembohetave tave hikwi. 18 Upe rire oiko hekoviare mburuvixagwasu pyahu Egito pygwa kwry ruvixa ramo. Ha mburuvixa pyahu katu nohenduvi-ma nhane ramoigwasu rerakw, Jos rerakw. 19 Upixa ramo mburuvixa ogwereko

9Upi

Estvo omombeu myamyr Jos rehegwa nhe

7.1-8 Gn 11; 12; 17


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

355

ATOS7

(At 7.21)

asy nhande rei kwry myamyr-pe. Ipya vai reheve ogwereko: Anive erehupi oiko ramo mit. Omano hagw-py eheja hei xupe kwry mburuvixa omanda-vy, hei Estvo omombeu-vy. r Estvo omombeu jevy judeu ruvixa kwry-pe: Upe ramo, mburuvixa ogwereko asy ramo vaekwe nhande rei kwry, oiko-ma vaekwe Moiss Nhandejry rembierohory voi. Ipor
r

20 Upi

Estvo omombeu myamyr Moiss rehegwa nhe

7.9-19 Gn 39-50; x 1.1-11


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS7

356

ete voi oiko-vy. Mbohapy jasy ombouvixa xupe isy. Tvy rga-py ombouvixa. 21 Upe rire mburuvixa nhe-py oheja rei hae anho omemby. Ha mburuvixa rajy katu ohupi heraha-vy ombouvixa hagw: Ajohu-ma xe membyr araha-ta xe hei hese. Upi ogweraha xupe. 22 Oarandu-py omboe xupe. Egito pygwa arandu-py omboe hereko-vy. Hiarandu porma Moiss onhe-vy. Hembiapo por-ma ave inharandu-gwi. 23 Okakwaa rire, omboty rire quarenta roy, imandua gwei kwry-rehe: Aha-ta aipohu xe rei kwry, Israel amyr remiarirre kwry hei ojupe Moiss. 24 Upi oho gwei kwry ha-py. Upe-py ohexa pete gwei. Oinupma xupe Egito pygwa: Xe rei upa onhenup vae hei Moiss ojupe. Upa-gwi oresende xupe. Ha Egito pygwa oinup vae-pe, ojuka voi gwei repy-vy: 25 Nhandejry nhe-py aresende-ta xupe hei ojupe rae. Upa-gwi: Xe hepyhare, xe kwaa-ta hei mo Moiss jehe. Ha avave joty xupe ndoikwairy. 26 Komba ramo ojehexa uka jevy Moiss gwei kwry-pe. Ohexa moki gwei onhorair ramo. Ndoipoti onhorairve: Maer po pejogwereko asy, xe rei? hei. Pe ko ojoei voi hei. Maer po penhorair? hei mokive vae-pe. 27 Ha gwapixa-pe ogwereko asy vae ombojevy Moiss-pe imondo-vy: Kivae po ne moingo ore-vy ore ruvixar hei. Kivae po hei nde-vy ore reko johu hagw? 28 Nde parae xe jukase. Upe Egito pygwa-pe erejuka hagwe-rami ave xe jukase hei Moiss-pe. 29 Ohendu-ma ramo inhe: Xe ajapo vaekwe oikwaa-ma rae hei ojupe Moiss. Upa-gwi okanhy-ma oho-vy. Tet ambue-py oho oiko hagw. Midi yvy-py oiko. Upe-py moki-ma tary. 30 Hiare voi oiko upe-py Moiss. Quarenta roy rire ojehexa uka xupe Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Ojehexa uka xupe tekwaty e-my oiko ramo yvyaty gwy-py hry vae Sinai. Upe-py ohexa yvyrai rete-rehe tata rendy. Hendy pa-my ojehexa uka xupe Nhandejry rembigwi. 31 Opu ramo hese tata, ndopiry. Ohexa ramo, opondera hese Moiss. Onhemoagw xugwi ohexa porve hagw. Onhemoagw jave ohendu-ma Nhandejry nhe: 32 Ne ramoijusu Jry voi xe hei xupe. Xe ko Abrao Jry, Isaque Jry, Jac Jry. Xe ijry meme hei Moiss-pe Nhandejry. Ohendu ramo inhe, onhemondi ndaipyagwasi oma-vy. 33 Upi hei xupe Nhandejry: Upe erenhemboy ha-py imarangatu voi yvy. Upa-gwi eipea katu nde py-gwi nde pyryru xe mboete-vy hei xupe. 34 Xe rei kwry Egito-py oiko vae, ohasa asy vae. Ogwereko asy ramo ahexa voi. Ipyah joa o-vy ramo ahendu. Upa-gwi agwejy-ma aju-vy aresende hagw xupe kwry hei xupe. Upe ramo tereho katu hei. Egito yvy-py oromondo-ta hei Moiss-pe Nhandejry. 35 Upe Moiss hei kwry ombojevy vaekwe xupe. Yma oho ramo gwei kwry ha-py, ombojevy xupe vaekwe: Kivae po ne moingo ore-vy ore ruvixar. Kivae po hei arakae nde-vy ore reko johu hagw ore rembiapokwe-rehe hei arakae Moiss-pe. Upe rire ae Nhandejry omondo jevy xupe upe hei kwry

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

357

ATOS7

remimbojevykwe. Mburuvixar, heresendehar ave omondo. Hembigwi nhe-py omondo xupe. Upe tata rendy-rami yvyrai rete-rehe ojehexa uka xupe vaekwe nhe-py omondo-vy xupe. Upe-ma ramo Moiss oho Egito-py. 36 Upe-py hembiapo por hexapyr-rupi. Upi ogwenoh heraha-vy upe-gwi gwei kwry. Ogwah ojei-vy ygwasu-py, hry Y pyt. Ojao y yvytu jave tape ojekwaa hagw. Upi quarenta roy hexapyr-rupi Moiss hembiapo por oikovy. Tekwaty e-my hembiapo por por, hei Estvo omombeu-vy. Upi Estvo omombeu jevy judeu ruvixa kwry-pe: 37 Hei vaekwe Moiss Israel kwry-pe: Pene pa-gwi oipea vaer Nhandejry hiarandu vae. Inhe-py omombeu vaety oipea vaer. Xe pea hagwe-rami oipea vaer hei xupe kwry Moiss. 38 Ha upi katu hae omoir ir gwei kwry-pe. Ojogweroaty ha-py, tekwaty e-my omoir xupe kwry, nhane ramoigwasu-pe. Upi ojeupi oho-vy yvyatyrusu ri, hry Sinai vae ri. Onhomongeta hagw Nhandejry rembigwi yvy gwigwa ndive oho. Ohendu hagw inhe ojeupi. Nhane moingove vae nhe ohendu Nhandejry rembigwi-gwi ome hagw nhande-vy. 39 Ha nhane ramoigwasu kwry katu nohendusi voi Moiss nhe. Omboyke imondo-vy. Ohose-vy ohexangau Egito yvy hikwi. 40 Upa-rehe hei Moiss rykey-pe hikwi. Hry vae Aro: Ejapo katu ore-vy tup raanga ore renonder oho hagw hei. Nde ryvy katu okanhy rae orhegwi. Upe ore reru vaekwe Egito yvy-gwi okanhy rae. Ndoroikwaavi ki-koty po oho hei Moiss rykey Aro-pe. 41 Upi ojapo gwemimboete raanga angar hikwi. Vaka ray raanga-rami ojapo tup raanga. Ojapo rire omoka mymba ijukapy tup raanga ramigwa imboete-vy. Gwembiapokwe ogwerovya hikwi: Ipor poku hei mo herovya-vy. 42 Ha upi Nhandejry ojere xugwi kwry. Oheja xupe kwry anho. Omondo xupe kwry tape por e-rupi omboete hagw kwarahy-pe, jasy, jasytata-pe gwive hekova. A-rami ohai vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety: Tekwaty e-my ereiko ramo, xe rei kwry, neremei xe-vy mymba ijukapyre. Quarenta roy eremoka ka ereiko-vy xe mboete-vy mo. 43 Xe mboete e-vy katu eremoka. Ha tup ambue raanga hry Moloque eremboete voi ereiko-vy. Hyru ao gwigwa ga erehupi meme heraha-vy. Erehupi ave jasytata raanga erejapo vaekwe. Tup ambue mboete-vy hry vae Renf erehupi heraha-vy jasytata raanga. Upa raanga gwive erejapo vaekwe imboete-vy erehupi heraha-vy. Naxe mboetevi-ma. Upa-gwi orogwerovata orogweraha-vy mombyry. Pende yvy-gwi orogwerova-ta. Tet ambue kupe-py, Babilnia kupe-py jevy orogwerova-tas

7.42-43 Am 5.25-27
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS7

358

(At 7.48)

hei vaekwe Nhandejry nhe-py, hei Estvo imombeu-vy. 44 Upi hei jevy judeu ruvixa kwry-pe: Ha nhane ramoigwasu kwry katu oiko vaekwe tekwaty emy. Upe-py oiko jave o hendive kwry upe ao gwigwa ga. Upe ga ohexa ramo: Nhandejry kwaaha hei. Oikwaa-ma Nhandejryha: Nhandejry nhane ndive oime hei ohexa ramo. Upe ao gwigwa ga Nhandejry ohexa uka ranhe vaekwe xupe. Moiss-pe haanga rei ohexa uka. Ohexa uka rire: Ejapo katu hae ramigwa hei xupe. Upi ojapo.t 45 Ha upi katu opyta are upe ao gwigwa ga. Hemiarir kwrype opyta. Ha upi ohupi jevy heraha-vy. Gwetr ambue reka-vy ojei hikwi. Huvixa ndive, Josu ndive oho. Ogwah ramo outro tet-my, omos imondo-vy upe-py o vae, gwetr-my oiko vae. Henonde-gwi Nhandejry omos rire, gwekwagw-pyma ogwah. Omos vaekwe yvypy opyta hikwi. Upe-py opyta upe Nhandejry rga ao gwigwa. Opyta oiko peve mburuvixa ramo hry vae Davi, hei Estvo omombeu-vy.u v

omombeu jevy judeu ruvixa kwry-pe: Ha Nhandejry ogwerovya vaekwe myamyr Davi-pe. Upixa ramo Davi ojerure Nhandejry-pe: Ipor tipo ajapo nde-vy nde rogar hei
t v

46 Upi

Nhandejry teko rei rembiapokwe-py ndoiki hei Estvo imombeu-vy

7.44 x 25.9-40 7.45 Js 3.14-17

7.20-45 x 2.2-32.6; Nm 14.33; Dt 18.15-18; 5.1-33; Js 3.14-17

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

359

ATOS7

Nhandejry Jac Jry-pe.w 47 Ha nomei ojapo hagw. Ha tary katu ojapo, hry Salomo. Nhandejry rogar ojapo.x 48 Ha Nhandejry katu, Tupgwasu vae, teko rei rembiapokwe-py ndoiki. A-rami ohai vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety: 49 Hei Nhandejry: Yvy-py xe gwapy haty o. Yvy xe pyr haty, hei. Mbaeixagwa ga erejapo-ta xe-vy? Kipy eremo-ta xe pytuu haty? Xe-vy gwar ndikati erejapo. 50 Entero mbae ae xe rembiapokwe. ry yvy ave xe ajapo voi vaekwe, hei Nhandejry.y Upixa ohai vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety, hei Estvo imombeu-vy. 51 Upe rire hei jevy mburuvixa kwry-pe: Pene ak hat voi peiko-vy pe, hei. Pehendusere vae Nhandejry nhe. Napene ak pori voi. Pembojevy meme peiko-vy Nhe Marangatu tee vae. Myamyr pene ramoigwasu kwry rembiapokwerami pene rembiapo ave.z 52 Hembiapo vai vaekwe pene ramoigwasu kwry. Nhandejry nhe-py omombeu vaety pete te vae-pe omoingo asypa vaekwe hikwi. Ndaipri ojerereko asy e vaekwe. Gw, Ou-ta Nhandejry rembigwi imarangatu vae hei vaekwe-pe ojuka ave hikwi. Nhandejry nhe-py omombeu vaekwe-pe ojuka vaekwe. Ha konga katu upe yma gware remimombeu Nhandejry rembigwi Hesu ou ramo jepe, pemombeu nhemi joty kuri hese ijaeha-pe. Pemombeu rire, pejuka uka xupe. 53 Nhandejry rembigwi yvy gwigwa ome vaekwe pe-my pende rekor. Ha ndapejapi vote inhe, hei judeu ruvixa kwry-pe Estvo. 54 Upa nhe ohendu rire gw mburuvixa kwry ipoxy hikwi. Onhemohimbiri jagwa-rami opoxy-vy Estvo-rehe. 55 Hae-ma ngatu Nhe Marangatu tee vae ipya omohynyh-gwi xupe, oma ry-rehe. Ohexa hendy ete vae Nhandejry o ha-py. Hesupe ohexa yvy-py. Nhandejry yke-rehe onhemboy ramo o-vy ohexa. Hendy reheve onhemombaegwasu ramo ohexa xupe: 56 Pema katu, hei. Ojepea ramo ry ahexa vote. Ahexa Nhande Rykey tee vae-pe. Nhandejry yke-rehe onhemboy o-vy ramo ahexa xupe, hei mburuvixa kwry-pe. 57 Ha hae kwry katu osapuki hat opoxy-vy. Omboty oapysa ohendusere-gwi. Onhemo hagw hese oriparapa ogwa ou-vy hikwi. 58 Upe rire ogwenoh imondo-vy tet-gwi. Ita-py ojapi japi hagw xupe ojuka hagw ogwenoh hikwi. Ha ijukahar oao joa omboi. Omboi rire oheja kariay-pe onhangareko hagw hese. Upa kariay hry vae Saulo. Ha upi katu ojapi japi ita-py omano peve. 59 Ha ojapi jave xupe hikwi, hae omondo onhe Nhandejry-pe:

w z

7.45-46 2 Sm 7.1-16; 1 Cr 17.1-14 7.51 Is 63.10

7.47 1 Rs 6.1-38; 2 Cr 3.1-17

7.49-50 Is 66.1-2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS7,8

360

Togwah katu nde ha-py, xe Jry Hesu, xe nhegwe, hei. 60 Upe rire onhes gwetypy-rehe o-vy hat onhe: A-rami xe-rehe hembiapo vai rire, ani erembohasa asy uka te hembiapo vaikwe-rehe, ore Jry. Eiporiahuvereko katu xupe kwry, hei. Upe vae heipa-vy, omano-ma. 1 Ojuka ramo xupe hikwi, ojohu por Saulo onhembysaraiha: Ipor voi pejuka xupe hei.

Upe ry-py mburuvixa kwry ombohasa asyse voi hereko-vy Hesu reroviaha vae-pe gwive. Jerusalm-my o vae-pe gwive ogwereko asy eterei. Upa-gwi osarambipa ojei-vy Judia yvy-rupi. Samaria yvy-rupi ave osarambipa ojei-vy. Ndohopa etiry. Opyta joty Jerusalm-my Hesu remimondo. Ojei e vae doze joty o. 2 Ha gw Nhandejry-pe omboete oiko-vy vae ogweraha ijaty-vy Estvo retekwe. Hetekwe ogweraha. Omboasy eterei xupe. Ojaheo hat ohapir pir-vy xupe. 3 Ha Saulo katu ogwereko asy asy Hesu reroviaha gwive. Onhembosari hese kwry. Oike ike koty akno-rupi. Ogwenoh vai kwimbae-pe, kunha-pe ave oapresa uka hagw. Omoat heraha-vy omo uka hagw preso. 4 Upa-gwi ojeoipa osarambi-vy. Nhandejry nhe omombeu joty ojei-vy hikwi.

Ohasa asy voi Hesu reroviaha vae gwive

Filipe katu oho tet ambue-py hry vae Samaria-py. Cristo rehegwa nhe oho omombeu hagw: Hesu ko Cristo, Nhandejry remimbou voi hei omombeu-vy. 6 Ha upe pygwa ojogweroatypa hendu-vy hikwi. Ijoja hendu-vy. Filipe rembiapo por hexapyr-rupi heroviapyr-rupi ave ohexa ramo hikwi, ohendu ramo inhe por, ojeapysaka por por joa inhe-rehe hikwi. 7Heta o upe-py anhy rerekoha. Anhy rerekoha-gwi omos mos imondo-vy. Os jave hat osapuki. Heta o hajy jeapa vae, heta o ogwata e vae. Okwerapama ogwata por-ma. 8 Upixa ramo gw tet mygwa ovya joa-ma voi hikwi. 9 Ha upe-py o kwimbae hry vae Simo, anhy arandu-rupi hiarandu vae. Pedro-rami te hry vae. Hexapyr-rupi mo hembiapo oiko-vy ramo, omopondera uka jehe entro Samaria pygwa kwry-pe gwive. Opambae-rehe xe puakave xe hei mo jehe. 10 Upa-gwi ohendupa inhe hikwi. Mburuvixa kwry ohendupa xupe. Hekoive vae kwry ohendu ave xupe. Upe-py o vae gwive ohendupa xupe: Nhandejry ko omombaraeteve rae xupe, hei joa mo hese. 11 Are-ma hembiapo mo oiko-vy ramo hexapyr-rupi, omopondera ukapa jehe. Upa-rehe ojeapysaka por joa hese. 12 Ha upi katu Filipe ou omombeu. Nhandejry rehegwa nhe por ou omombeu-vy: Nhandejry nhande ruvixar voi. Pemoir katu xupe hei omombeu-vy. Hesu Cristo rry rehegwa nhe omombeu ave.

5Ha

Filipe oho omombeu-vy Cristo rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

361

ATOS8

Ohendu ramo ogwerovia-ma hemimombeu hikwi onhemongarai uka ave. Kwimbae kwry kunhagwe ave onhemongarai uka. 13 Ha Simo katu ogwerovia ave hemimombeu. Onhemongarai uka ave. Onhemongarai uka rire, omoir-ma Filipe-pe. Ohexa heta hembiapo por ramo hexapyr-rupi. Tuvixa mbaegwasu ohexa. Ohexa ramo, opondera hembiapo-rehe.

omombeu: Samaria pygwa gwive ohendupa Nhandejry nhe hei imombeuhry oho-vy Jerusalm tet-my. Ha Hesu remimondo upe-py o vae ohendu ramo, ombou moki imborepara-vy. Pedro Joo ave ombou. 15 Mokive ogwah ou-vy Samaria tet-my. Ogwah rire omondo onhe Nhandejry-pe ombogwejy hagw Nhe Marangatu tee vae ipyapy-py kwry. 16 Ner ogwejy ou-vy Nhe Marangatu tee vae Samaria pygwa-pe. Hesu Cristo rry-py ae onhemongarai uka hikwi. 17 Ha upi katu upe moki hemimondo omo opo inhak ak ri ogwejy-ma hagw Nhe Marangatu tee vae. Ogwejy-ma ou-vy opyta hagw Samaria pygwa pyapy-py. 18 Ha Simo katu ohexa Nhe Marangatu tee vae ogwejy ou-vy ramo, omo ramo moki hemimondo opo inhak ak ri. Ohexa ramo, omese pirapire xupe mokive vae-pe: 19 Xe mbopuaka katu xe-vy ave ambogwejy hagw Nhe Marangatu tee vae, amo ramo xe po xe rapixa ak ak ri, hei mokive vae-pe. 20 Ha Pedro katu hei: Ndaipoti nde pirapire, hei. Nhandejry xe mbopuaka-ta ame ramo pirapire ere mo kuri, hei xupe. Eheja. Tove terenhehundi. Tonhehundi nde pirapire ave. 21 Nde ko nane ak poriry. Nane ak porigwi, ndikati erejapo Nhandejry rembiapo. Nhandejry rembiapo e-rami ae nde ne rembiapo vae, hei xupe. 22 Erova katu nde pya vaiha. Emondo ne nhe Nhandejry-pe ikatu hagwixa omboyke ndhegwi nde pya vaiha, hei xupe. 23 Ahexa voi nde pya vaiha. Hi vai vae-rami nde pya vaiha. Ndikati erejere tape vai-gwi, hei xupe Pedro. 24 Emondo katu Nhandejry-pe ne nhe pono ojehu xe-vy upe ere vaekwe, hei xupe Simo ikyhyje-gwi. 25 Upixa ramo, Pedro Joo ndive omombeu Nhandejry nhe. Hesu rembiapokwe ohexa vaekwe omombeu ave. Upe rire ojevy ohovy Jerusalm tet-my. Samaria pygwa-pe tet mir mir rupigwa-pe omombeu. Hesu rehegwa nhe por omombeu oho-vy.

14Oho

Pedro Joo ave ogwah ou-vy Samaria tet-my

26 Ha Filipe katu oime oiko-vy Samaria tet-my. Ha upi katu ojekwaa ou-vy Nhandejry rembigwi yvy gwigwa:

Filipe omongarai mburuvixa-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS8

362

Ekwa tereho, pete arapopy-koty jevy ekwa, hei. Tereho katu eregwah hagw tapegwasu-py, Jerusalm-gwi Gaza-py oho vae-py, hei Filipe-pe. Nhu-rupi oho vae upe vae tape. 27 Ohendu ramo inhe, opu ogwata oho-vy. Ogwata jave: Mburuvixa nipo rae ki ou-ma rae tapegwasu-rupi hei ojupe. Upa mburuvixa Etipia pygwa, eunuco vae omenda e vae. Hae Candace rembigwi. Ha Candace katu mburuvixagwasu kunha vae. Etipia pygwa-rehe gwive omanda oiko-vy. Heta mbae ogwereko vae. Ha upa hembigwi onhangareko vae imbae reta-rehe. Hae ou vaekwe Jerusalm tet-my Nhandejry-pe imboete-vy. y katu oho jevy-ma. 28 Ombae ndururu-py oho jevy. Kavaju ogweroripara heraha-vy xupe. Ohokwe-vy ogwapy ha-py omonhe oho-vy kwatia nhe marangatu vae. Isaas remimogwe kwatia-rehe, Nhandejry nhe-py omombeu vaekwe omonhe. 29 Ha upi katu hei Filipe-pe Nhe Marangatu tee vae: Ekwa katu imbae ndururu-py eremoir hagw ereho-vy, hei xupe. 30 Ha upi onha oho-vy ogwah hagw hae-py. Ogwah ramo, ohenduma omonhe ramo kwatia nhe, Isaas omo vaekwe kwatia-rehe: Ereikwaa tipo mbavae-pe po hei ko vae nhe kwatia-rehe o vae, hei oporandu-vy mburuvixa-pe. 31 Ha mburuvixa katu hei xupe: Mbavae-pe po hei ko vae nhe, hei. Xe-vy omombeu e reheve xe ndaikwai, hei. Upe-ma ramo: Ejeupi egwapy katu xe yke-rehe, hei Filipe-pe. 32 A-rami joty omonhe heraha-vy upa mburuvixa: Ijuka hagw-my heraha-vy nonhei joty ovexa. Onhap-tama ramo ovexa ray ragwe nonhei joty ave. Upixa voi ogwereko asy ramo Nhandejry rembigwi-pe, nonhei ete voi. Okirir ete voi oiko-vy. Ovexa has e vae-rami ave Nhandejry rembigwi nahasiry voi. 33 Ogwereko asy ramo xupe, onhembysari ramo hese, ndaipri hepyha. Ojapose vae mante ojapo hese hikwi. Ko yvy-gwi omokanhyngatu xupe. Ndaipri omombeu vaer hei kwry rehegwa.a Upixa voi Isaas remimogwe kwatia-rehe Hesu rehegwa nhe. 34 Ha upi katu hei xupe upe mburuvixa: Kivae-rehe po omombeu arakae Isaas? hei. Ojehegwa parae omombeu, hapixa rehegwa parae omombeu, hei. Emombeu katu xe-vy, hei Filipe-pe. 35 Upe-ma ramo omombeu mburuvixa-pe. Oikwaa uka ranhe xupe ovexa rehegwa nhe ramigwa. Hesu rehegwa nhe por omombeu ave. 36 Upi mokive ojei-ma tape-rupi hikwi. Ogwah-ma y-py ramo: Y ko rae, hei xupe mburuvixa, Ipor tipo xe mongarai koy, hei xupe mburuvixa.

8.32-33 Is 53.7-8
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

363
37Nde

ATOS8,9

ko erejerovia tee-ma ramo ae Hesu-rehe, ipor-ma vaer erenhemongarai uka, hei mburuvixa-pe. Ajerovia tee-ma voi ko xe, hei joty. Hesu Cristo katu Nhandejry ray tee vae voi. Upa arovia voi, hei xupe. 38 Upi mburuvixa hei omombyta hagw ombae ndururu. Ogwejy mokive imbae ndururu-gwi. Ogwejy o-vy y-py. Omongarai xupe mburuvixa-pe. 39 Upe-ma ramo ogwerokanhy-ma heraha-vy Filipe-pe Nhe Marangatu tee vae. Ha mburuvixa katu oma jevy mo hese, ha ndohexaviry-ma. Oho-ma rae. Upe-ma ramo oho jevy-ma mburuvixa tape-rupi. Ovya eterei oho-vy. 40 Ha Filipe ojererokanhy rire ojehexa uka jevy outro tet-my hry vae Azoto-py. Ohasa hasa ohokwe-vyte omombeu mbeu Hesu rehegwa oho-vy. Tet ambue mbue-py omombeu mbeu oho-vy. Cesaria tet-my ogwah-ma ramo, opyta upe-py.

Saulo katu ipyagwasu voi joty. Ipoxy eterei joty Hesu nhe renduha kwry-rehe: Ajuka-ta xupe kwry heiri iri opya-py. Upagwi oho pai ruvixagwasu renda-py ojerure hagw kwatia nhe-rehe: 2 Emo katu ne nhe kwatia-rehe xe araha hagw Damasco tet-my. Judeu kwry oporahi haty haty-rupi arahase, hei. Upe-py atopa ramo Hesu rape pyhyha, ajohu vae gwive kwimbae kunha vae gwive aru-ta koa-py. Ne nhe-rupi aru-ta. Nde kwatia nhe-rupi aru-ta ijokwaha reheve, hei pai ruvixagwasu-pe. 3 Upi ogwata oho-vy. Ogwata ramo hiagw opyta xugwi Damasco tet. Ogwah pota-ma jave, upe-ma ramo sapya hendy mbaraete eterei xupe. ry-gwi omohendy ijerekwe-rehe. 4 Omondi-gwi hoa-ma oho-vy yvy-py. Ohendu onhe vae xupe. Hry oheni ramo: Saulo, Saulo, hei heni-vy. Maer po xe rereko asy? hei xupe oporandu-vy. 5 Kivae tipo nde erenhe vae xe-vy, xe Jry, hei xupe Saulo. Xe voi Hesu ne rembiereko asy voi xe, hei xupe. 6 Ha epu katu upe tet-my tereho. Upe-py omombeu-ta nde-vy ne rembiapor, hei xupe Hesu. 7 Ha hendivegwa opyta okirirmba ete ikyhyje-gwi. Inhe rei ohendu ha avave-pe ndohexiry. Upa-gwi opyta okirirmba ete hikwi. 8 Upi hae onhemboy jevy-ma oipea gwesa osareko jevy-ma ha mbaeve ndohexiry. Upa-gwi ojepopyhy uka ojereraha uka-vy Damasco-py. 9 Mbohapy ry mbaeve ndohexiry. Mbohapy ry ndokari ave oiko-vy. Mbohapy ry ndoyi ave oiko-vy. 10 Upe-py o Hesu nhe renduha hry vae Ananias. Ikepe ojehexa uka ixupte Nhandejry Hesu:

1Ha

(At 22.3,6-16; 26.9,12-18)

Saulo ogwerova gwekoha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS9

364

Ananias, hei Hesu oheni-vy xupe. Mbavae tipo ere-ta xe-vy? hei Ananias Nhandejry Hesu-pe. 11 Hei xupe Hesu: Ekwa tereho ko tet mbyte-rupi oho vae tape-rupi, tape kar e hry vae-rupi. Eheka katu Tarso pygwa hry vae Saulo. Judas rga-py eheka xupe. Upe-py oiko vae. y voi ko ombojeupi xe-vy onhe oiko-vy. 12 Ikry pygwa vrami nde rexa kuri. Hei nde-rehe: Ahexa-ma kwimbae hry vae Ananias. Oike ramo xe koty-py, omo ramo opo xe-rehe xe resapyso jevy hagw ahexa hei kuri nde-rehe Saulo ikra-py, hei Ananias-pe Nhandejry Hesu imombeu-vy. 13 Ha upi katu hei Ananias Nhandejry Hesu-pe: Ha ore rereko asy vaety niko upa, xe Jry, hei xupe. Ahendu hendu herakw aiko-vy. Heta-ma ogwereko asy nde rei kwry-pe, Jerusalm-my oiko vae-pe. 14 y ogwah Saulo ou-vy koa-py. Pai ruvixa kwry nhe-rupi ou. Nde rry renoiha gwive onhapyt hagw ou, hei Hesu-pe. 15 Ha Hesu katu hei xupe: Ekwa katu tereho joty henda-py, hei. Saulo ko xe rembiporavo xe mombeu mbeu hagw judeu e vae kwry-pe, huvixagwasu-pe ave. Israel remiarirre judeu kwry-pe ave xe mombeu hagw aiporavo-ma xupe. 16 Tereho ere xupe Heta erehasa asy-ta xhegwi. Nde ko xe mombeutagwi nde rereko asy-ta ere xupe, hei Ananias-pe Nhandejry Hesu. 17 Upe ramo oho oike Judas rga gwy-py Saulo o ha-py. Opo omo hese: Aju-ma ngatu y, xe ryvy, Saulo, hei xupe. y katu xe mbou Nhandejry Hesu, upe ojehexa uka vaekwe kuri nde-vy ereju jave tape-rupi. Orombohesapyso jevy hagw xe mbou kuri y, hei. Nde pya omohynyh hagw Nhe Marangatu tee vae xe mbou ave, hei xupe Ananias. 18 Upe-ma ramo hoa hesa-gwi pira pekwe ramigwa. Hesapyso jevyma Saulo. Upe rire onhemboy onhemongarai uka hagw. 19 Okaru-ma. Okaru ramo, omombaraete jevy-ma xupe tembiu. Ha Saulo katu ndahiariry oiko Hesu nhe renduha upe tet-my oiko vae ndive.

ramo omombeu judeu oporahi haty haty-rupi. Hesu rehegwa omombeu: Hesu ko Nhandejry ray tee voi, hei omombeu-vy. 21 Henduha gwive opondera hese. Mbavae po ojehu xupe hae kwry ndoikwairy: Upe vae voi ogwereko asy vaekwe Hesu rry renoiha-pe gwive. Jerusalm-my oiko vae ogwereko asy vaekwe, hei ojupe. y kuri upe vae ou a-py. Gw Hesu rry renoiha-pe oipyhy hagw mo heraha-vy ou. Ou kuri onhapyt reheve ogweraha hagw pai ruvixa kwry renda-py. Maer po ndogwerahi xupe kwry, hei ojupe.

20 Upe-ma

Saulo omombeu Hesu rehegwa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

365

ATOS9

(At 9.25)

opondera hese hikwi. Ha hae katu ipyagwasuve suve oho-vy. Omongirirmba judeu kwry upe pygwa-pe: Hesu ko Cristo, Nhandejry remimbou tee voi hei oikwaa uka-vy xupe kwry. 23 Are-ma omombeu oiko-vy. Upe rire judeu kwry onhomboe mboe hese ijuka hagw. Jajuka katu Saulo-pe, hei ojupe. 24 ry ramo ohaar o-vy. Pyhare ave ohaar o-vy upe tet rok. Os jave ojuka hagw mo xupe ohaar ar voi o-vy. Onhomboe mboe ramo hese hikwi o omomarandu vae Saulo-pe. 25 Upe ramo pete pyhare oresende xupe inhe renduha. Kotygwi ohupi ombogwejy hagw okupe-koty. Hiri-gwi ombogwejy xupe. Yvate-gwi ombogwejy yvy-py. Ajakagwasu-py ombogwejy xupe.b

22 Upa-gwi

upi katu Saulo oho jevy Jerusalm tet-my. Ogwah rire omoirse mo Hesu nhe renduha-pe gwive. Ha ikyhyje joa xugwi hikwi: Saulo ko ndahai Hesu nhe renduha vae hei mo hese herovia eha. 27 Upe ramo Hesu nhe renduha vae hry vae Barnab oho ogweru oheja oike Hesu remimondo renda-py. Ogwerovia uka xupe kwry Saulo rehegwa nhe. Hei Barnab:

26 Ha

Saulo ogwah oho-vy Jerusalm tet-my

9.23-25 At 11.32-33
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS9

366

Saulo ko ohexa rae Nhandejry Hesu-pe tape-rupi, hei omombeu-vy. Onhe rae xupe Nhandejry Hesu. Upe rire Saulo ogwah Damasco tetmy. Upe-py ipyagwasu omombeu-vy Hesu rry-py, hei hese omombeu-vy. 28 Upixa ramo Saulo omoir-ma Hesu nhe renduha-pe. Hendive ogwata oiko-vy Jerusalm tet-rupi. Ipyagwasu omombeu-vy Nhandejry Hesu rry-py. 29 Omombeu ramo gw judeu kwry-pe, gregopy onhe vae-pe, onhe mbojevy jevy oiko-vy inhe. Ojukase mo xupe oiko-vy. 30 Upa ohendu ramo, iresende-vy ogwerova xupe hei kwry. Cesaria tet-my ogwerova xupe: Iporve ereho Tarso tet-my nde rei renda-py, hei xupe hikwi. 31 Ha Hesu reroviaha gwive ipyagwapy oiko-vy. Judia yvy rupigwa gwive, Galilia yvy rupigwa gwive, Samaria yvy rupigwa gwive ave oiko por meme-ma, ndoiko asyvi-ma. Hiaranduve nduve oiko-vy herovia-vy. Omboete meme oiko-vy Nhandejry Hesu-pe. Ha Nhe Marangatu tee vae oipytygw mbaraete xupe kwry. Upa-gwi onhembohetave tave oho-vy hikwi.

Pedro katu ogwata oho-vy. Opa-rupi oho. Tet tet-rupi Hesu reroviaha gwive pohu-vy oho. Lida tet mygwa-pe ave oho oipohu-vy. 33 Upe-py oho otopa hasy vae hry vae Enias. Ha Enias onheno mante oiko-vy vae. Hajy jeapa vae voi. Hajy jeapa-gwi oito roy-ma onheno ovy gwupa-py. 34 Ha upi katu hei hasy vae-pe: y voi katu Hesu Cristo ne mbogwera-tama, Enias. Epu katu, hei xupe. Emboapua nde rupa ereraha hagw, hei hasy vaekwe-pe. Upema ramo pyae opu okwera-ma. 35 Ha Lida pygwa gwive, Sarona pygwa gwive ave ojeroviapa-ma Nhandejry Hesu-rehe. Ohexa-ma ngau xupe ogwata ramo. Upa-gwi ogwerovapa gwekoha Hesu-rehe. Ha naimombyri o ojhugwi outro tet hry vae Jope. 36 Upe-py oiko ave Hesu nhe renduha kunha vae hry vae Tabita. Ha grego nhe-py hry vae Dorcas. Upa hembiapo por por meme-ma voi oiko-vy. Iporiahu vae-pe ome vaer ojapo oiko-vy. 37 Upe ramo hasy omano reheve-ma. Ombojahu hetekwe omo koty yvate-py. 38 Upi onhemombeu Pedro oimeha: Pedro ko oime Lida-py, hei hese. Ha Lida hiagw o Jope-gwi. Upa-gwi Pedro piri omondo moki kente. Oho omombeu xupe omano vaekwe. Ojapura pura xupe ou pyae hagw: Ejapura pura katu eju-vy, hei xupe. 39 Upa-gwi opu ou-vy hendive. Ogwah rire ou-vy, ogwerojeupi heraha-vy xupe koty yvate-py. Upe-py tembirekokwe gwive onhemboy Dorcas retekwe yke-rehe ohapir-vy. Ohexa uka Pedro-pe hembiapokwe,

32 Ha

Pedro ogwah oho-vy Lida tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

367

ATOS9,10

oiko joty ramogware onhondive. Hembiapokwe kamisa ao roy pygwa ave ohexa uka xupe. 40 Ha Pedro katu omosmba imondo-vy xupe kwry. Ha upi hae gwetypy-rehe onhes omondo onhe Nhandejry-pe. Upe rire ojerova oma hetekwe-rehe: Epu katu, Tabita, hei. Omanoha-gwi upe kunha oipea gwesa ohexa xupe. Ohexa ramo ovy-ma o-vy. 41 Upi oipopyhy imopu-vy kunha-pe. Upe rire oheni omoingepa jevy hagw koty-py gw Hesu reroviaha. Tembirekokwe omoingepa jevy ave. Oike jevy rire ohexa uka xupe kwry oikove jevyha: Nugw oikove jevy-ma, hei. 42 Ha Jope pygwa gwive ohendu herakw. Heta-ma ojerovia Nhandejry Hesu-rehe. 43 Ha Pedro opyta upe-py. Simo rga-py opyta. Upe Simo vakapigwi ojapo opaixagwa. Ha Pedro katu are opyta hendive oiko-vy hga-py.

10

Pedro omombeu judeu e kwry-pe Hesu rehegwa nhe


1O

vaekwe Cesaria tet-my capito hry vae Cornlio judeu e vae. Cem soldado ruvixa vae. Gw vae soldado kwry Itlia yvy pygwa. 2 Upe vae capito Nhandejry remimbota ojapose pose vae voi. Nhandejry-pe omboete vae hga pygwa ndive omboete. Hei e remikotev ome me vae. Omondo mondo vae Nhandejry-pe onhe. 3 Ha upi katu pete ry kaarugwasu-ma ramo, xupe mante ojehexa uka jahexa e vae. Ojehexa uka xupe Nhandejry rembigwi yvy gwigwa vae. Oike ramo ou-vy koty-py ohexa: Cornlio, hei xupe. 4 Onhemondi voi. Upa-gwi ohexa katu katu xupe: Maer po ereju a-py, xe Jry? hei oporandu-vy Nhandejry rembigwi-pe. Upi hei xupe Nhandejry rembigwi: Nhandejry ko imandua por vae nde-rehe. Ne nhe eremondo-gwi xupe, nane mae rakatei-gwi ave imandua por nde-rehe, hei xupe. Nde johu por Nhandejry. 5 y katu emondo ne rembigwi Simo piri. Pedro-py oheni vae ave. Emondo Jope tet-my. 6 Upe-py oiko Simo hry vae ndive. Upe Simo vakapi-rehe ombaapo. Simo rga o ygwasu rembe-rehe, hei xupe Nhandejry rembigwi. 7 Upe rire ojeupi jevy oho-vy yvate-koty Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Upe ramo upe capito heta hembigwi vae, moki vae-pe oheni ou hagw. Pete soldado Nhandejry-pe omboete vae oheni ave. 8 Upi omombeupa ete mbohapygwa-pe gwembiexagwe. Upe rire mbohapyve vae-pe omondo Jope tet-my. Pedro piri omondo. Upi ogwata oho-vy. 9 Iko-my omoagw-ma Jope ojupe oho-vy ha ner ogwah oho-vy upe-py.

(At 11.5-17)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS10

368

(At 10.9)

Upe-ma ramo ogwah e jave, ry pyte-rupi, ojeupi-ma yvate Pedro. Hga apotaha apesi vae ri ojeupi o-vy onhomongeta hagw Nhandejry ndive. 10 Ivarea okaruse-ma. Gwemiur raar-vy xupe mante ojehexa uka jahexa e vae. 11 Ohexa ojekwaa pyae yvy-gwi. Ohexa ogwejy tupa arigwa ramigwa. Tuvixa vae voi. Irundy joapy joja reheve oipyhy joja imbogwejy-vy. Yvate-gwi yvy-py ombogwejy. 12 Hye py-py o opaixagwa mymba gwive, opaixagwa mbi gwive ave, gwye-rehe osyryry vae gwive, opaixagwa gwyra gwive ave. 13 Upe-ma ramo ohendu xupe onhe vae: Epu katu, Pedro. Ejuka ereu vaer, hei xupe. 14 Ndajuka moiry, xe Jry, hei. Ndau moiry. y peve ner vyteri hau soo vai. Hiupy e ndai vyteri voi yma gware nhegwe-rupi aiko-gwi, hei Nhandejry-pe. 15 Upe rire ohendu jevy xupe onhe vae: Nhandejry hei-ma ramo, Ipor jau, Hiupy e ani ere te, hei xupe. 16 Mbohapy vse ohexa hemimbogwejy. Mbohapy vse ohendu xupe onhe vae. Upe rire ogwerojeupi jevy ry-rehe heraha-vy. 17 Ha Pedro omondo oiko-vy gwesa gwembiexagwe-rehe. Maer po ahexa rae upa hei ojupe. Upe ramo capito remimbou ko ogwah-ma ou-vy. Kipy tipo oime Simo rga? ajei-ma oporandu rae. 18 y onhemboy o-vy ok rovi. Oporandu hese: Oiko tipo a-py upe Simo hry vae Pedro? hei onhe hat-vy. 19 Ha Pedro omondo joty oiko-vy gwesa gwembiexagwe-rehe. Upe ramo ogwah-ma ou-vy capito remimbou. Ogwah-ma ramo, hei xupe Pedro-pe Nhe Marangatu tee vae:

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

369

ATOS10

Mbohapyve koy ogwah-ma ou-vy nde reka-vy. 20 Ekwa katu egwejy, hei xupe. Ani ne ate te, hei xupe. Tereho katu hendive. Gw mbohapy ou vae xe remimbou voi, hei xupe Nhe Marangatu tee vae. 21 Upi ogwejy ou-vy: Xe ko ne rembieka, hei. Mbavae-rehe tipo ereju rae? hei mbohapyve ou vae-pe. 22 Ore ko capito Cornlio remimbou, hei xupe. Hae heko por ete vae. Nhandejry-pe omboete oiko-vy vae. Judeu kwry gwive imandua por hese. Kwehe hei xupe nde-rehe Nhandejry rembigwi imarangatu vae yvy gwigwa: Ere kuri Pedro-pe tou nde rga-py erehendu hagw hemimombeur hei Nhandejry rembigwi, hei xupe omombeu-vy. Ha Pedro katu: 23 Ni, hei. Peike katu peju-vy. Ipor peke a-py, hei mbohapyve vae-pe. Iko-my os oho-vy oho-ma hendive. O oho vae Pedro ndive Jope pygwa Hesu reroviaha. Omoir xupe oho-vy. 24 Upi iko-my jevy ae katu ogwahma ojei-vy hikwi Cesaria tet-my. Ha capito ohaar o-vy xupe kwry. Ohaar ave capito ndive hemieni. Hei kwry hembiayhu vae ave ohaar hendive. 25 Ha Pedro oike-tama ramo capito rga-py ohogwait ou-vy xupe capito. Ojeity imboete-vy yvy-rupi. 26 Ha Pedro omonhemboy jevy xupe: Epu katu, hei. Xe ko ne ramigwa voi. Xe ndahai Nhandejry. Teko rei ave xe, hei Pedro capito-pe. 27 Upixa onhomongeta-vy hendive oike koty-py. Upe-py oike ramo, heta-ma o ojogweroaty vae. 28 Upe ramo hei xupe kwry imombeu-vy: Judeu kwry ko yma gware nhegwe-rupi oiko ramo, ndoipoti omoir judeu e kwry-pe. Ndoipoti ni oipohu xupe. Ko vae peikwaa voi pe, hei. y ae katu hei xe-vy oikwaa uka-vy Nhandejry: O nhamoir e vae, o jaipohu e vae ave, ani ere te hei xe-vy. 29 Upagwi erembou ramo xe piri, naxe ateiry aju-vy. Mbavae-rehe tipo erembou xe piri rae? hei xupe kwry Pedro. 30 Upi hei xupe capito: Kwehe ojapo-ma mbohapy ry kaarugwasu-ma ramo a-rami, amondo xe nhe Nhandejry-pe aiko-vy. Amondo jave xe nhe, ojehexa uka xe-vyte. Xe-vyte ojehexa uka sapya ijao rendypa vae. Onhemboy o-vy xe rovi. 31 Hei xe-vy: Nhandejry ohendu-ma rae ne nhe, capito Cornlio. Nane mae rakatei vaevy-gwi imandua por nde-rehe hei xevy. 32 y katu emondo Jope tet-my Simo piri, hry vae ave Pedro. O pe vakapi-rehe ombaapo vaety rga-py. Hry ave Simo upe vae. Ygwasu rembe-rehe oiko vae hei xe-vy ojehexa uka vaekwe. 33 Upa-gwi naxe ateiry amondo-vy nde piri. Ha nde nane ateiry voi oromomarandu ramo. Ereju voi. Ha y katu ore kwry oronhomboheta koa-py. Nhandejry resa-py ne nhe rendu-vy orohaar. Nhandejry nde-vy hei vaekwe, emombeu katu ore-vy. Orohenduse voi, hei xupe capito Cornlio.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS10
34-35 Ha

370

upi Pedro hei xupe kwry omombeu-vy: Nhandejry ko nhande rayhu vae. Enterova-pe yvypry gwive kente kwry petexa ohayhu vae. Nipo anhei ete voi katu rae, hei. xupe omboete vae-pe gwive ojohu por Nhandejry. Nombojevi o-vy. Ojohu por ave tape por pyhyha gwive. Ore kwry anho mante judeu kwry vae Nhandejry rembiayhu oroe mo ha ndaupixairy rae. Yvypry vae gwive Nhandejry rembiayhu. 36 Are-ma vaekwe Nhandejry ombou vaekwe ore-vy Israel kwry vae-pe onhe por: Hesu Cristo ko pene mbopyagwapy vaer, pende kwry Jry ave hei Nhandejry omombeu-vy, hei Pedro imombeu-vy. Upi hei jevy xupe kwry: 37 Ha Joo Batista katu omombeu ranhe oiko-vy Nhandejry nhe oporomongarai ave. Upe rire Hesu onhepyr omombeu. Galilia yvyrupi oho omombeu. Upe rire Judia yvy-rupi gwive oho omombeu oiko-vy Nhandejry nhe. Upe vae peikwaa voi, hei 38 Upe Nazar pygwa Hesu rehegwa nhe ave peikwaa voi ave. Nhandejry nhe-py oipyapyhy mbaraete xupe Nhe Marangatu tee vae. Ha upi katu oparupi oho oiko-vy Hesu. Hembiapo por por meme. Oipytygw mbaraete xupe Nhandejry. Upa-gwi anhy rerekoha gwive ombogwera. 39 Ha ore ko Hesu rembiapo apo rexahare. Upa-gwi judeu kwry yvy-py tet mir mir-rupi, Jerusalm tet-my ave ojapo oiko-vy vaekwe oromombeu oroiko-vy. Ha gw judeu kwry katu ojuka xupe vaekwe. Kurusugwasurehe ohupi vaekwe ojuka-vy. 40 Ha Nhandejry omopu jevy xupe. Mbohapy ry rire, omoingove jevy-ma xupe. Ombojekwaa jevy xupe ave. 41 Ha enterova niko ndohexiry. Ore ae orohexa vaekwe. Are-ma vaekwe ore poravo Nhandejry hexahar. Upa-gwi oikove jevy rire, ore-vyte ojehexa uka. Orokaru hendive. Oroyu ave hendive. 42 Upi hei ore-vy Hesu: Pemombeu katu entro vae-pe xe rehegwa nhe por. Peje katu xupe kwry: Omo voi rae Nhandejry gwary Hesu ogwereko hagw hembiapokwe pokwe-rami oikove vae gwive omano vaekwe-pe gwive ave, peje katu xe mombeu-vy. Ha hembiapo por vae katu Hesu omogwah vaer oha-py ha hembiapo vai vae katu omboyke vaer imondo-vy, peje xupe kwry hei ore-vy Hesu, hei Pedro imombeu-vy. Upi hei jevy xupe kwry: 43 Ha Nhandejry nhe-py omombeu vaety gwive omombeu vaekwe Hesu rehegwar nhe: Ojekwaa vaer ou-vy hei. Ha ojerovia hese vae gwive omboyke vaer xugwi hembiapo vaikwe Nhandejry. Hesu-rehe, Hesu rry-rehe ojerovia vae-gwi omboyke vaer hembiapo vai vaekwe hei vaekwe hese hikwi, hei xupe kwry Pedro omombeu-vy. 44 Onhe jave, ogwah ou-vy Nhe Marangatu tee vae. Omohynyhmba ipya upe pygwa kwry-pe ogwejy-vy. Entro ohendu vae-pe gwive inhe, ogwereko. 45-46 Upa rexa-vy opondera hese kwry gw judeu vae, Hesu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

371

ATOS10,11

reroviaha Jope-gwi ou vaekwe Pedro ndive. Ohendu nhe ambue-py oikwaa e reheve onhe ramo judeu e vae, Nhandejry-pe ombotuvixa mbae ramo, ohendu inhe ave. Upa-gwi hei ojupe: Maer ogwah xupe Nhe Marangatu tee vae? hei oponderavy hese. Nugw judeu e kwry-pe ave ohexakwaa rei nipo rae Nhandejry inher-my. Ome rei nipo rae xupe Nhe Marangatu tee vae oiko hagw ipya-py kwry, hei ojupe opondera-vy hese. Upe-ma ramo hei Pedro gwei kwry-pe: 47 y katu omohynyhmba-ma ipya kwry judeu e vae-pe Nhe Marangatu tee vae, nhande pya omohynyhmba vaekwe-rami, hei. Upixa ramo nhamongarai xupe. Nhamongarai e te xupe kwry ani jae te xupe kwry, hei gwei kwry-pe Pedro. 48 Upixa ramo Pedro hei omongarai hagw Hesu Cristo rry-py. Ha upi katu hei xupe judeu e vae: Nderepyta moi tipo rae ore ndive. Epyta katu kuri ore ndive, hei xupe.

11

Pedro omombeu Cornlio rehegwa nhe


1Ha

upi katu Cornlio kwry rerakw osarambi oho-vy. Ha Hesu remimondo, Judia yvy rupigwa o vae gwive ave Hesu reroviaha vae, ohendu herakw: Judeu e kwry ko ohendu rae Nhandejry nhe nhande kwryrami, hei ojupe imombeu-vy. 2 Upixa ramo Pedro ogwata ou-vy Jerusalm tet-my. Upe-py ogwah ramo, onhe poxy xupe upe pygwa judeu vae: 3 Judeu e kwry ko ndojapi vae Moiss amyr hei vaekwe gwive. Tojapo katu, hei. Gw judeu e vae katu onhekyt uka e vae voi. Nanhande reko ramry oiko. Upa-gwi maer ereho ereiko rae hendive? Maer po erekaru rae hendive? hei oporandu poxy-vy xupe. 4 Ha Pedro katu ojeapysaka por ranhe inhe-rehe. Upe rire ae omombeupa xupe kwry. Ojehu vaekwe gwive omombeu: 5 Kweheve kuri aime Jope tet-my. Nhandejry ndive anhomongeta jave ojehexa uka xe-vy. Xe-vyte ojehexa uka, hei. Ahexa ombogwejy ramo tupa arigwa ramigwa tuvixa vae. Irundy joapy joja reheve oipyhy joja imbogwejy-vy. Yvate-gwi ombogwejy. Opyta o-vy xe yke-rehe. 6 Ama hese. Ipy-rehe ama a-vy. Upe-py ahexa mymba gwive, kaagwy rupigwa mymba gwive ave. Gwye-rehe osyryry vae gwive, gwyra gwive ave ahexa. 7 Upi ahendu xe-vy onhe vae: Ekwa katu, Pedro. Ejuka ereu vaer hei xe-vy. 8 Ndau moi, xe Jry hae xupe. y peve ner vyteri hau soo vai. Yma gware nhegwe-rupi ndai hiupy e hae xupe. 9 Hei jevy xevy yvy-gwi onhe vae: Nhandejry ko hei-ma ramo, Ipor jau, Hiupy

(At 10.9-48)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS11

372

e, ani ere te hei xe-vy. 10 Mbohapy vse ahendu xe-vy onhe vae. Upe rire ogwerojeupi jevy yvy-koty heraha-vy, hei Pedro omombeu-vy. 11 Upe-ma ramo katu ogwah ou-vy mbohapyve vae, Cesaria-gwi xe piri ombou vaekwe. Xe aime ha-py ogwah ou-vy. 12 Upi hei xe-vy Nhe Marangatu tee vae: Ani ne ate te ereho hagw hei. Tereho katu hendive hei xe-vy. Upe-ma ramo xe aha-ma. Ko vae xe jave oho vae ave, seis Hesu renduha vae. Orogwah ramo upe-py oroikepa oroho-vy capito Cornlio rga-py. 13 Hei ore-vy: Ahexa kuri Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. A-py xe rga-py onhemboy o-vy ramo ahexa voi. Upi hei xe-vy Nhandejry rembigwi: Emondo katu Jope-py Simo piri hry vae ave Pedro. 14 Upe vae omombeu-ta nde-vy nhe por. Upa nhe ererovia ramo, ne resende-ta Nhandejry. Nde rei kwry ave oresende-ta, hei xe-vy Nhandejry rembigwi hei ore-vy omombeu-vy. Upe ramo anhe capito Cornlio-pe hendivegwa-pe ave anhe. 15 Ner vyteri anhe heta, omohynyhmba-ma ipya kwry ogwejy-vy Nhe Marangatu tee vae. Ymama nhande pya omohynyhmba vaekwe-rami voi omohynyh ipya xupe. 16 Upe ramo xe mandua Nhandejry Hesu hei vaekwe-rehe: Joo ko y-py oporomongarai vaety. Ha ndahai y pygwa vae-rami pene mongarai vaer Nhandejry. Nhe Marangatu tee vae ae pende pya omohynyhmba vaer ne mongarai-vy hei vaekwe nhande-vy Hesu, hei Pedro omombeu-vy. 17 Upixa ramo Nhandejry ome-ma voi rae judeu e kwry-pe Nhe Marangatu tee vae. Yma jajerovia-ma ramo Nhandejry Hesu Cristo-rehe nhande-vy ome vaekwe-rami, koy xupe kwry hma ave ome. Upa-rehe, Anke erejapo upa xe ndae moi voi Nhandejrype, hei xupe kwry Pedro omombeu-vy. 18 Ohendu rire inhe, nainhe poxyvi-ma. Omombaegwasu-ma Nhandejry-pe: Nipo anhei ete voi katu rae: Perova katu pende rekoha, peipyhy katu tape por hei judeu e kwry-pe rae. Nhande-vy hei hagwe-rami, hei voi nhande rei e-pe ave rae Nhandejry, hei ojupe hikwi.

katu Hesu reroviaha gwive ndoikoviry pete henda-py. Osarambipa vaekwe ojei-vy hikwi. Ha mburuvixa kwry katu ojuka vaekwe Hesu reroviaha hry vae Estvo-pe. Ojuka rire, ipyagwasuve suve ogwereko asy hagw Hesu reroviaha-pe gwive. Ojerereko asy-gwi opa isarambipa ojei-vy. O oho vaekwe Fencia yvy-py peve, Chipre yki meve ave, Antioquia tet meve ave. Upe vae nomombeu joji Nhandejry nhe. Judeu kwry anho-pe mante omombeu mbeu. Judeu e vae-pe ae nomombei Nhandejry nhe. 20 O ave Chipre pygwa, Cirene pygwa ave. Gw vae oho vaekwe Antioquia tet-my, Nhandejry nhe omombeu-vy. Ogwerojoja

19Konga

Judeu e vae-pe omombeu Hesu rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

373

ATOS11,12

imombeu-vy xupe kwry. Judeu e vae grego vae-pe ave, omombeu vaekwe Nhandejry Hesu rehegwa nhe por. 21 Ha Nhandejry oipytygw mbaraete xupe kwry omombeu hagw. Upa-gwi ohendu ramo inhe, heta-ma ojerovia-ma Hesu-rehe. Ogwerova-ma gwekoha hese. 22 Ha upi katu ohendu-ma herakw Hesu reroviaha Jerusalm pygwa vae. Upa-rehe ipa-gwi kwry omondo kwimbae hry vae Barnab. Antioquia-py omondo. 23 Upe-py ogwah ramo, ohexa voi Nhandejry rembihovasa. Ohexa ramo ovya: Peipyhy katu tape por, hei xupe kwry. Upe vae-rupi meme tapeho. Petexa peraha pene renonde-rupi pene arandu. Anive te peva Nhandejry Hesu rape-gwi, hei xupe kwry Barnab. 24 Hekoha por vae Barnab. Nhe Marangatu tee vae ipya omohynyhmba xupe vae, ojerovia tee vae Hesu-rehe. Upa-rupi onhembohetave tave oho-vy Nhandejry Hesu reroviaha. 25 Ha upi katu Barnab oho Tarso tet-my. Saulo reka-vy oho. 26 Otopa ramo ogweru. Pete roy opyta upe-py Antioquia-py. Omboheta hagw Hesu reroviaha-pe opyta. Omboe mboe oiko-vy moki vae. Heta voi hemimboe. Upe pygwa ombohry ranhe vae Hesu nhe renduha-pe: Cristo kwry vae hei ombohry-vy. 27 Upe-py omboe mboe jave ogwah ou-vy Nhandejry nhe-py omombeu vaety Jerusalm-gwi ou vaekwe. 28 Ogwah rire onhemboyma hry vae gabo: Yvy apy gwive-rehe opa vaer tembiu, hei. Ohasa asy eterei vaer yvypry gwive, hei henonder omombeu-vy. Upa oikwaa, Nhe Marangatu tee vae ome xupe-gwi inher. Ha upa ry-py ndojehiry. Cludio oiko ramo mburuvixagwasu ramo ae, ojehu-ma hei vaekwe. 29 Upa-rehe gabo nhe rendu-vy, Hesu nhe renduha hei ojupe: Nhamboaty aty katu plata jaraha uka hagw, hei, nhaipytygw hagw nhande rei kwry, Judia yvy rupigwa vae. Jareko rekomi vaete nhame, hei ojupe. 30 Upe rire ogweraha uka Barnab-pe Saulo ndive plata ome hagw Hesu reroviaha rerekwa-pe.

12

ramo mburuvixagwasu hry vae Herodes ogwereko asy-ma Hesu reroviaha-pe. 2 Ogwereko asy hry vae Tiago-pe. Upa Joo rykey vae. Ojuka uka kysepuku hi jovi vae-py. 3 Upa ohexa ramo, ovya joa-ma judeu kwry. Upa-gwi mburuvixagwasu ipyagwasuve suve oho-vy. Hei omo hagw preso Pedro-pe ave. Aretegwasu-py omo preso xupe. Upe vae ry-py mbojape onhembovu e vaekwe hou judeu

1Upe

Mburuvixagwasu Herodes omo preso Pedro-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS12

374

kwry. 4 Ha upi oipyhy rire, omo xupe preso. Omonhangareko uka hese dezesseis soldado-pe. Irundy rundy omonhangareko uka o-vy hese. Ha mburuvixagwasu hei opya-py: Aretegwasu opa rire, anoh-ta judeu kwry ohexa hagw xupe ajuka hagw xupe anoh-ta hei mo hese. 5 Upixa ramo opyta preso Pedro. Ha Hesu reroviaha kwry nainhateiry omondo meme hagw Nhandejry-pe onhe hese. 6 Ha mburuvixagwasu hei: Ko ramo anoh-ta enterove vae ohexa hagw xupe hei mo ojupe. Pyhare ramo oke o-vy Pedro, moki soldado pagwe-rupi oke. Ojepokwa o-vy moki is-rehe. O soldado ave ok raarha. 7 Upe-ma ramo pyae ojehexa uka onhemboy-vy Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Hendy ramo koty-py, omohembipepa. Omokani xupe ijatiy-rehe omomby hagw. Opy jave hei xupe: Epu pyae ereho hagw, hei xupe. Upixa hei-ma ramo, pyae ojerapa rei is xugwi. Hoa rei ipoapy-gwi is. 8 Upe rire hei xupe Nhandejry rembigwi: Emonde katu nde kua jopyha. Emo ave nde pyryru nde py-rehe, hei xupe. Omonde-ma. Omo-ma opyryru opy-rehe. Upi hei jevy xupe: Emonde katu nde ao roy-py eremonde vaety ereho hagw xe rupive, hei Pedro-pe. 9 Upe-ma ramo Pedro os koty-gwi oho hagw hupive. Mbavae po ojehu rae, hae ndoikwairy: Xe py-py pa ahexa rae Nhandejry rembigwi. Xe kra-py pa ahexa rae hei ojupe, ndoikwairy-gwi. 10 Upi moki ok-rupi os ha ndohexi xupe soldado ok raarha. Upe rire ogwah oho-vy ok pahagwepy, kwarepoti-gwi ojejapo vaekwe. Upe-py oime tape tet-my oho vae. Upa ok onhembotypa voi. Ha ogwah ramo hae-py ojepea rei xupe oho-vy. Upe rire osmba oho-vy. Henonde-rupi oho tape-rupi ojei-vy. Upe-ma ramo pyae onhemo-ma xugwi Nhandejry rembigwi. 11 Onhemo-ma rire oikwaa-ma osha. Hei ojupe: Nipo anhei ete voi katu rae hei. Ndojehexa uka rery voi rae xe-vy. Ombou nipo rae Nhandejry gwembigwi xe renoh-vy. y katu ndaipuakavi-ta xe-rehe mburuvixagwasu hei. Gw judeu kwry naxe rexa moi xe juka ramo hikwi. Xe resende nipo rae Nhandejry hei ojupe. 12 Inharandu por rire, oho gwei kwry rga-py, Maria rga-py oho. Upa Maria Joo Marcos sy vae. Upe-py ajei-ma kuri heta ojogweroaty ombojeupi upi hagw Nhandejry-pe onhe. 13 Ha upi katu ogwah ohovy ramo, ombota mbota ok-rehe. Ohendu ramo, ou ohexa tembigwi hry vae Rode kunha vae. 14 Inhe ohendu ramo, oikwaa-ma: Ouma rae Pedro hei ojupe. Ovya eterei. Ovya eterei-gwi hesari-vy ndoipei ok. Oripara jevy koty-py oho-vy omombeu hagw: Pedro ko ok rovi onhemboy-ma o-vy, hei omombeu-vy. 15 Ha ndogwerovii voi hei kwry: Nde tavy, hei hembigwi-pe hikwi.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

375

ATOS12

Anhetegwa tegwa tee vae, heiri iri xupe kwry. Ha ndogwerovia eti voi: Ndahai Pedro, hei. Nhandejry rembigwi hese onhangareko vae rae ae. Oheko a rei rae Pedro-pe, hei rei hembigwi-pe. 16 Onhomongeta hikwi jave koty-py, ombota mbota jevy-ma oiko-vy. Ipaha-py oho onhokendavo ok ohexa-ma xupe. Ohexa ramo: Mbaixa ereju rae hei Pedro-rehe opondera-vy. Ereju-ma rae. Eregwah-ma nipo rae, hei xupe. 17 Upi omopu opo omongirirmba koty pygwa-pe gwive hei hagw: Ajei-ma kuri xe renoh Nhandejry rembigwi preso a ha-gwi, hei Pedro omombeu-vy. Emombeu katu xe rerakw Hesu reroviaha-pe gwive, huvixa Tiago-pe emombeu ave, hei xupe kwry Pedro. Upe rire ndopyti upe-py os oho-vy. 18 Komba ramo ojapura eterei soldado kwry hese: Okanhy-ma nipo rae Pedro, hei joa hikwi. Mamo-ngoty po oho Pedro? hei ojupe. 19 Eheka heka katu xupe, hei soldado-pe mburuvixagwasu. Ha ndotopi xupe. Upe-ma ramo mburuvixagwasu oheni soldado-pe ok raarha-pe ou hagw hovagwy-py. Omonhe xupe oporandu-vy: Mbaixa tipo Pedro pemokanhy uka hagw rae? hei. Ndoroikwai ore, hei. Ndoikwai-gwi Pedro okanhy hagwe, hei ojuka hagw ok raaroharepe. Upe rire mburuvixagwasu Herodes os oho-vy Judia yvy-gwi. Opyta are Cesaria tet-my.

upi katu Herodes ipoxy eterei-ma Tiro tet mygwa-pe. Sidom tet mygwa-pe ave ipoxy. Hei ojupe upe pygwa: Ipoxy-ma rae nhande-vy mburuvixagwasu. y katu nombou movi nhande-vy nhane remiur. Mbaeve novendevi ar nhande-vy, hei ojupe. Upa-gwi onhomono no ou-vy Herodes renda-py hikwi. Ou ranhe hembigwi renda-py. Hembigwi hry vae Blasto. Herodes rga kakwaarehe onhangareko vae. Upi hei: Oroipota ereraha ore nhe eremombeu hagw mburuvixa-pe, hei hembigwi-pe. Upe rire ohopa mburuvixa renda-py. Ojerure xupe omopor hagw inhe kwry ndaipoxyviry hagw jehe kwry. 21 Ha upi katu ogwah-ma ou-vy mburuvixa onhemonhe hagw ry ijatra vae-pe. Upe pygwa kwry vae-pe onhemonhe. Omonde ao por vae. Mburuvixa remimonde vae omonde. Onhe hagw-ma mburuvixa gwapy haty-rehe ogwapy. Upe ramo onhe-ma. 22 Onhe ramo xupe kwry: Ndahai teko rei onhe vae. Tup ae onhe, hei hese onhe hatvy hikwi.

20 Ha

Mburuvixagwasu Herodes omano

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS12,13
23 Ha

376

mburuvixa katu ohendu rei. Omotup ramo xupe hikwi, ojohu por voi: Xe ko ndahai tup ndery. Onhemotup raanga anga rei voi. Nhandejry tee-pe ae nomboetiry. Upa-gwi pyae omo mbaerasy hese Nhandejry rembigwi yvy gwigwa. Heta mbaeraso hou-ma hyekwe. Hou-gwi omano. 24 Ha Hesu reroviaha onhembohetave tave joty oho-vy. 25 Ha Barnab Saulo ndive oheja Jerusalm-my upe plata ombojehea hea vaekwe heru-vy. Hembieru oheja upe-py. Oheja rire oho jevy-ma. Joo Marcos ogweraha ave ondive.

13

vaekwe Antioquia tet-my Hesu reroviaha onhomboaty aty vae. Ipa-my o ave Nhandejry nhe-py omombeu vaety, imboehry ave. O Barnab, o Simeo hry vae Kamba ave. Upi Cirene pygwa hry vae Lcio. Upi Manam mburuvixagwasu Herodes tyvyranga. Upi Saulo ave. Entro imboe mboeha kwry. 2 Ha upi ojogweroaty hikwi Nhandejry mboete-vy. Ohasa ave okaru e reheve hikwi. Upe-ma ramo hei xupe kwry Nhe Marangatu tee vae: Eipea katu xe-vy Barnab Saulo ndive, hei. Upa xe rembiporavo ojapo hagw xe remimbota. Eipea katu ojapo vaer xe aipota vae, hei Nhe Marangatu tee vae. 3 Upe rire ohasa rire hikwi okaru e reheve, omondo rire Nhandejrype onhe hikwi, omo inhak ri opo imondo-vy gwekova. 4 Upixa ramo os oho-vy. Nhe Marangatu tee vae omondo ha-rupi oho. Oho ygwasu rembey-py, Selucia tet-my oho. Ogwah ramo upe-py kanoagwasupy ogwejy onhemboyru oho-vy. Oho kana-py ogwah ykigwasu-py hry vae Chipre. 5 Upe-py ogwah rire, ogwah tet-my. Tet hry vae Salamina. Upe-py judeu kwry porahi haty haty-rupi omombeu meme Nhandejry nhe. Omoir xupe oiko-vy kariay hry vae Joo Marcos oipytygw hagw xupe.

Barnab Saulo ndive os oho-vy omombeu hagw Nhandejry nhe


1O

oho. Pafos tet-my ogwah oho-vy. Upe-py otopa anhy arandu-py hiarandu vae, judeu vae hry vae Barjesus: Xe ko Nhandejry nhe-py amombeu tee vaety hei rei jehe. Ha Nhandejry nhe mombeuha raanga anga rei vae voi upe vae. Mburuvixa ir voi upe vae. 7Ha mburuvixa yki jry vae, hiarandu vae voi, hry vae Srgio Paulo. Nhandejry nhe ohenduse vae. Upa-gwi Barnab-pe Saulo ndive oheni ou hagw omombeu hagw Nhandejry nhe. 8 Ha upe vae anhy arandu-py ojapo vae, ombojevyse mo imondo-vy inhe. Elimas-py ave ombohry vae xupe grego nhe-py. Hei Elimas mburuvixa-pe: Hesu rehegwa nhe-rehe ko ani erejeapysaka te. Ani ererovia te Hesu-pe, hei mo mburuvixa-pe.

6Ha upi katu ohasa oho-vy Chipre yki-rupi. Yvy-rupi oho. Yki apy peve

Ojeopa-ma Elimas resa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

377
9Upe-ma

ATOS13

ramo Nhe Marangatu tee vae omohynyhmba-ma ipya xupe Saulo-pe. Paulo-py ave ombohry vae xupe. y pete opyta heryr. Saulo-py ndaheryviry. Upi ohexa katu Elimas-pe Paulo: 10 Anhy rerekoha ko nde, hei xupe. Hekoha por vae gwive erembojevy jevy meme vae imondo-vy. Nde apu ereiko-vy vae. Nde pya vai vae ereiko-vy. Tape por-rupi oho vae erejoko. Tape vai-rupi ae eremondose mo xupe kwry. 11 Maer erejapo upixa? nga ete-ma katu Nhandejry ne mbohasa asy-ta hei xupe. Nande resapysovi-ma ar. Kwarahy rendy nderehexavi-ma ar. Arei voi upixa ereiko vaer, hei Elimas-pe Paulo. Upe-ma ramo ojeopa-ma hesa. Omohatatmba-ma hesa. Pytmba rei xupe. Ogwata oheka-vy ipopyhyhar. 12 Ha mburuvixa hei: Anhei nipo rae hei. Ogwerovia tee voi, ohexa ramo ojehu vaekwe. Nhandejry rehegwa nhe-rehe opondera eterei-ma oiko-vy.

upi katu Paulo inhir gwry ave os Pafos-gwi ojei-vy. Oike jevy kanoagwasu-py ojei jevy. Oho kana-py ogwah Perge tet-my. Perge Panflia yvy-py o. Upe-py Joo Marcos oheja xupe kwry. Ojevy ou-vy. Jerusalm tet-my ou. 14 Hae kwry ae ohasa ojei-vy. Ogwah outro tet hry vae Antioquia-py. Pisdia yvy rembey-rehe o. Upe-py pytuuha ry-py oho judeu porahi haty-py. Oike ogwapy. 15 Upi upe pygwa hat okwatia omonhe o-vy ramo, enterove ojeapysaka inherehe. Moiss amyr remimombeukwe, Nhandejry nhe-py omombeu vaety remimombeukwe ave omonhe nhe. Omonhemba rire, omanha Barnab ndive Paulo-rehe gw ojeporahi haty pygwa ruvixa. Oma ramo hese, onhe ogweruruka xupe. Hei: Erenhemonhese ramo, enhemonhe katu ore kwry-pe, ore rei, hei Barnab ndive Paulo-pe. 16 Upe ramo Paulo onhemboy-ma. Omokirir hagw omopu opo ojeapysaka por hagw inhe-rehe. Upi hei judeu kwry-pe: Pejeapysaka joa katu, xe rei kwry, Israel remiarirre kwry. Xe rei e vae gwive ave Nhandejry pemboete vae, pejeapysaka por katu pehendu por hagw xe nhe. 17 Nhandejry ko, nhande rei Jry oiporavo vaekwe nhane rami amyr-pe. Entro yvypry o vae gwive ojoavyte-gwi oipea vaekwe nhane rami amyr-pe. Upe rire oiko oyvy e-my nhane rami kwry. Egito yvy-py oiko hikwi. Upe-py onhemboei eterei, ohovasa xupegwi Nhandejry. Upe rire ogwenoh heraha-vy xupe kwry upe yvy-gwi. Upe pygwa ndoipoti mo ogweraha. Ha Nhandejry oresendepa joty heraha-vy. Imbaraete voi Nhandejry.c 18 Ha upi katu quarenta roy

13 Ha

Paulo omombeu Nhandejry nhe Antioquia pygwa-pe

13.17 x 12.51
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS13

378

onhangareko hese kwry heraha-vy tekwaty e-rupi. Nohendusi ramo jepe inhe, onhangareko por joty hese kwry.d 19 Gwary-rami joty ogwereko xupe kwry. Ogwah ramo oyvyr hry vae Cana-py, upe pygwa heta-ma o. Hete te vae. Sete ijyvye vye vae. Gwa kwry-pe ohundipa Nhandejry. Nhane rami kwry-pe ae ogweroike jevy hekova. Ome ijyvyr xupe kwry, omano ramo hikwi opyta hagw tayre-pe.e 20 Upe rire quatrocentos e cinqenta roy-rupi Nhandejry ombopyahu ahu nhane rami kwry ruvixa. Heta ombopyahu rire omoingo jevy inhe-py omombeu vaety-pe hry vae Samuel.f 21 Upe rire ndoipotavi gwuvixar yma gware ramigwa hikwi. Mburuvixagwasu ete ramigwa ae oipota. Upa-gwi Nhandejry ome xupe kwry huvixagwasu eter hry vae Saul. Tvy ko hry vae Quis. Tamoigwasu ko hry vae Benjamim. Upe ramo oiko-ma Saul mburuvixa ramo. Quarenta roy rire ae omos xupe Nhandejry.g 22 Mburuvixagwasu ramo oikoha-gwi omos imondo-vy. Opyta hekova Davi huvixagwasur. Nhandejry nhe-py opyta. Mburuvixa Davi-rehe Nhandejry onhe vaekwe a-rami: Ko vae kwimbae Jess ray hry vae Davi xe arovya xupe vae. Xe remimbota gwive ojapopa vaer hei vaekwe hese, hei Paulo imombeu-vy.h 23 Upi hei jevy judeu kwry-pe: y katu ogwah-ma ou-vy Hesu, Davi amyr remiarirre vae, Israel remiarirre voi. Hesu ko Nhandejry remimbou nhande-vy. Nhane resende hagw ou, hei. Upe hei hagwe-rami ombou. 24 Ha Hesu ner vyteri onhepyr omombeu mbeu. Upe ramo o hry vae Joo Batista. Onhemonhe oiko-vy nhande kwry vae-pe: Peheja katu pene rembiapo vaikwe. Penhemongarai uka katu hei nhande-vy Joo onhemonhe-vy. 25 Upi mix vyteri o hembiapor. Onhemonhe apy-ma. Upe ramo hei nhande kwry-pe: Hae ko Cristo, nhane remihaar vae, ere mo kuri xe-rehe. Xe ndahai voi upe Cristo hei. Nhane remihaar ar vae ndahai xe. Xe rapykwerigwa ae ou-ta kuri. Heko porve vae xhegwi. Upa-gwi amboete-gwi xupe xe at voi amoir hagw xupe. Ni hembigwi ramo jepe aiko hei Hesu-rehe Joo Batista, hei Paulo imombeu-vy. 26 Upi hei jevy judeu kwry-pe: y katu amombeu-ta pe-my, xe rei kwry, Abrao remiarirre kwry. Nhandejry-pe pemboete peiko-vy vae, xe rei kwry e vaepe, amombeu-ta ave. Ombou rae nhande-vy Nhandejry ko vae nhe. Nhane resendeha rehegwa nhe ombou. 27 Ha Jerusalm-my oiko vae gwive huvixa kwry ave ndoikwai xupe. Ohaar ar ramo jepe Hesu-pe

d g

13.18 Nm 14.34; Dt 1.31 e 13.19 Dt 7.1; Js 14.1 f 13.20 Jz 2.16; 1 Sm 3.20 13.21 1 Sm 8.5; 10.21 h 13.22 1 Sm 16.12; Sl 89.20
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

379

ATOS13

hikwi, ndoikwai xupe ogwah ramo. Ndoikwai ave Nhandejry nhepy omombeu vaety hei vaekwe. Upe vae omonhe meme ojeporahi haty haty-rupi. Pytuu tuuha ry-py omonhe ha ndoikwairy voi hikwi. Upi ogwah-ma Hesu-rehe yma gware remimombeukwe-py. Hesu rehegwar omo kwatia-rehe vaekwe-py ogwah-ma: Ipor katu jajuka Hesu-pe hei jave hese mburuvixa kwry, ogwah-ma voi yma gware remimombeukwepy. 28 Ha upi katu ndikati omboja hese ivai vae. Hembiapo vai e reheve ojerure joty voi mburuvixa-pe hry vae Pilatos ojuka hagw xupe. 29 Upixa ogwahmba-ma voi yma gware remimombeukwe-py. Hei vaekwe gwive ojapopa-ma voi hese. Ohupi uka kurusugwasu-rehe imo-vy ojuka hagw xupe. Upe rire, omano rire, ombogwejy kurusugwasu-gwi tetekwe omo hetekwe rendaty-py itakwagwasu-py opyta hagw mo. 30 Ha Nhandejry katu omoingove jevy xupe. 31 Are-ma ojehexa uka uka oiko-vy oirgwe, Galilia-gwi Jerusalm peve hendive ou vaekwe-pe. y katu upe vae hexahare vae omombeu mbeu Hesu rekoha nhande kwry-pe. 32 Upixa ramo ore ave oroju kuri koa-py oromombeu hagw pemy nhe por. Hesu ko Nhandejry remimoingove jevy vae. Yma ete voi Nhandejry omombeu vaekwe nhane ramoigwasu amyr kwry-pe gwembiapor. 33 y katu ogwahmba-ma hemimombeukwe-py. ygwape hemiarir kwry-pe ojapopa-ma. Hei vaekwe gwive ojapopa y. Yma Nhandejry remimogwe vaekwe kwatia-rehe hry vae Salmo inmero moki vae. A-rami hemimogwe: Nde ko xe ray tee voi. Koy katu amombeu-ta enterova-pe: Ko vae xe ray tee voii hei vaekwe Nhandejry Hesu oikove jevytamaha vaer-rehe. 34 Upe rire Nhandejry omo uka jevy vaekwe hese kwatia-rehe onhe. A-rami hemimogwe: Orohovasa vaer ime-vy nde-vy gw ipor marangatu vae gwive hae tee vaekwe ame vaer vaekwe Davi-pe hei Nhandejry. Omotenonde Hesu-rehe omoingove jevytaha, hetekwe ine etaha ave.j 35 Upi Davi omo jevy vaekwe hese kwatia-rehe onhe. A-rami hemimogwe: Ndereheja moi te ijyta-py nde ray imarangatu vae ine hagw hetekwek hei omo-vy kwatia-rehe inhe. Kwatia hry vae Salmo. Upixa voi Davi hei vaekwe Hesu-rehe, Nhandejry omoingove jevy-tagwi xupe pono ine hetekwe, hei Paulo imombeu-vy. 36 Upi hei jevy judeu kwry-pe: Ha myamyr Davi katu ojapo oiko-vy vaekwe Nhandejry remimbota oikove reheve. Upe rire, ojapopa rire omano vaekwe. Hei kwry

13.33 Sl 2.7

13.34 Is 55.3

13.35 Sl 16.10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS13

380

retekwe pa-my omo vaekwe itakwagwasu-py. Upi inemba Davi retekwe. Ojeroaigwepa-ma. 37 y katu nainembiry voi Hesu retekwe. Nhandejry ae omoingove jevy-ma xupe. Upa-gwi nainemba jepiry hetekwe. Oikove jevy-ma voi Hesu. 38-39 Upixa ramo amombeu-ta pe-my, xe rei kwry, peikwaa por hagw. Hesu ko omano rire oikove jevy-gwi, Nhandejry omboyke-ma pendhegwi pene rembiapo vaikwe. Pejerovia tee ramo hese, Hesu-rehe, napene mbohasa asy moiry. Pende reja rei-ta. Ha pejerovia e ramo katu hese, pepyta vaer pende pya kya reheve joty. Gwa Moiss hei vaekwe erehendu ramo jepe, nane mbopya pot moi vote. Nde pya kya joty vaer, hei Paulo imombeu-vy. Upi hei jevy judeu kwry-pe: 40-41 Yma ete omo vaekwe kwatia-rehe onhe Nhandejry nhe-py omombeu vaety. A-rami hemimogwe: Pejeapysaka katu pe Nhandejry nhe-rehe, penhembohory peiko-vy vae. Peiko reheve xe rembiapo por-ta. Pene rembiexapyr-rupi ajapo-ta. Ha pe katu ndaperovii ar voi. Onhemombeu ramo jepe, ndaperovia moi vote. Upa-gwi pepondera rei vaer peiko-vy Nhandejry rembiapo-rehe perovia e-vy. Upe rire pemanomba vaerl hei Nhandejry nhe-py omombeu vaety. Upixa voi omo vaekwe kwatiarehe onhe. y katu xke. Ani pepyr Nhandejry nhe-rehe. Hoa ar pende-rehe myamyr hei vaekwe, hei Paulo imombeu-vy judeu kwry-pe.

rire, os oho-vy Paulo Barnab ndive. Os jave ojerure xupe ou jevy hagw: y pytuuha ra oiko jevy ramo, eju jevy katu, hei. Emombeu mbeuve katu ore-vy ko vae rehegwa nhe, hei xupe. 43 Ha upi katu osmba ojei-vy ojeporahi haty-gwi. Heta-ma o imoirhry. Heta judeu omoir vae xupe. Heta judeu reko-rupi oiko vae omoir vae ave. Upe vae-pe hei onhemonhe-vy: Pende rexakwaa rei-ma kuri Nhandejry. Tape por-rupi ereho meme ramo, pende rexakwaa porve rei-ta vyteri. Upa-gwi anive ereva te tape por-gwi, hei xupe kwry. 44 Upi ogwah jevy ramo pytuuha ry, oupargwe voi hikwi. Ojogweroatypargwe voi upe tet mygwa gwive ohendu hagw Nhandejry nhe. 45 Ha judeu kwry katu ohexa ramo ojogweroatypa ramo, upa mokigwa-rehe ndaijaevi-ma: Ijapu Paulo hei hese. Onhe vai rei hese hikwi.

42 Omombeupa

Ore katu orojere-ta pendhegwi hei judeu kwry-pe Paulo

13.41 Hc 1.5
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

381
46 Ha

ATOS13,14

Paulo Barnab ndive ndaikyhyji voi onhe-vy. Nokirirry voi. Ipyagwasu voi hei-vy: Emombeu ranhe katu judeu kwry-pe xe nhe hei kuri orevy Nhandejry. Ha pe katu Nhandejry nhe pehenduse e vae. Pembojevy vae voi. Nhandejry ndive ndapeikosi nipo rae opa e reheve. Aipo ramo peikoseha-rami katu peiko katu, hei xupe kwry. Ore katu orojere-ta pendhegwi. Nhande rei e ha-py oroho-ta Nhandejry nhe oromombeu hagw. 47 Upe vae orojapo vaer, hei kuri ore-vy Nhandejry: Nde ko xe rembiporavo eremoarandu hagw judeu e-pe pyt mygwa-rami rei oiko vae-pe, arakatu pygwa-rami ae oiko hagw. Ko yvy apy gwive oiko vae gwive, emoarandu katu onheresende hagw hei kuri ore-vy Nhandejry. Upixa omo uka vaekwe kwatia-rehe onhe Nhandejry, hei judeu kwry-pe Paulo imombeu-vy.m 48 Ohendu ramo inhe ovya eterei judeu e kwry: Ipor ete voi Nhandejry nhe, hei omombaegwasu-vy xupe. Gwa ojave opa e reheve gwar voi Nhandejry oiporavo vaekwe ogwerovia-ma inhe. 49 Hesu reroviaha ramo oiko-ma. Opa-rupi ohasa Nhandejry nhe. Entro upe yvy pygwa gwive ohendupa inhe. 50 Ha judeu kwry katu ndojohu pori upa nhe. Upa-gwi onhe apo eterei moki vae-pe hikwi. Ombopoxy-ma hese herekovy gw onhembotuvixa mbae vae-pe, Nhandejry-pe omboete vae, onhembotuvixa kunha vae. Upe tet mygwa ruvixa kwry-pe ave ombopoxy: Pemos katu imondo-vy Paulo Barnab ndive hei onhe apo-vy hese. Ndoipotavi ojerovia hese. Ogwerovia apu-gwi omos imondo-vy xupe kwry gwet-gwi hikwi. 51 Ha Hesu remimondo moki vae katu ombovava opy hoapa hagw yvy ipy-gwi. Upixa omombeu enterova-pe mburuvixa rembiapo vaikwe. 52 Upe rire oho ete. Ha upe pygwa Hesu nhe renduha vae ovya eterei. Omohynyhmba oiko-vy ipyapy xupe kwry Nhe Marangatu tee vae.

14

upi katu Paulo Barnab ndive oho outro tet-my. Icniopy ogwah oho-vy. Upe-py ojehu jevy xupe Antioquia tet-my ojehu vaekwe. Ogwah rire oike judeu porahi haty-py. Nhandejry nhe omombeu hagw oike. Ohendu ramo inhe heta eterei ogwerovia vae. Omombeu tee rei voi rae. O judeu ogwerovia vae, o judeu e vae ogwerovia vae ave. 2 Ha judeu ogwerovia e vae katu ombopoxy judeu e-pe inhe apo-vy Hesu reroviaha-rehe. Onhe vai rei Cristo kwry-rehe. Upa-gwi upe pygwa ndaijaevi-ma Cristo kwry-rehe. 3 Ha

1Ha

Paulo Barnab ndive oho Icnio tet-my

13.47 Is 42.6; 49.6


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS14

382

Hesu remimondo moki vae are joty opyta upe-py oiko-vy. Ipyagwasu reheve omombeu Nhandejry nhe oiko-vy. Nhandejry-rehe ojeroviagwi ndaikyhyjiry voi: Nhandejry ko nhande rexakwaa rei vae hei ikyhyje e reheve. Ha Nhandejry oipytygw voi xupe. Nhandejry nhe-py hembiapo por hexapyr-rupi. Inhe-py nhane rembiexa e vae ojapo. Upa-gwi: Anhetegwa nipo rae inhe, hei upe pygwa. 4 Ha upe tet mygwa napetexairy ipya kwry. Ipya ambue mbue voi hikwi. O judeu-pe omoir vae, o Hesu remimondo-pe omoir vae ave. Napetexairy omoir vae. 5 Upi ogwereko asy-ta mo Hesu remimondope judeu e kwry. Judeu kwry huvixa kwry ndive ogwereko asy-ta mo xupe ave. Ojapi-ta mo xupe ita-py ojuka hagw. 6 Upe-ma ramo oikwaa-ma ojehegwa. Osmba oho-vy. Outro tet-my okanhy oho-vy xugwi. Licania yvy-py oho. Upe-py Listra tet-my, Derbe tet-my ave oho. Tet jerekwe-rupi oho ave. 7 Upe-py omombeu mbeu oho-vy Hesu rehegwa nhe por.

upi katu ogwah oho-vy Listra tet-my. Upe-py o kwimbae ogwapy o-vy vae, ndogwati vae. Imit gwive voi ndogwati vae. Ogwata e tuja vae voi. 9 Onhe ramo Paulo, ojeapysaka inhe-rehe. Upe jave oma por ogwata e vae-rehe: Ko vae ojerovia por-ma Nhandejry-rehe okwera hagw hei ojupe. 10 Upe ramo: Enhemboy katu, hei xupe onhe hat-vy. Inhe-py opo voi. Opu-ma, ogwata-ma voi. 11 Ha upe pygwa ohexa joa ramo Paulo rembiapo: Ogwejy-ma rae tup, hei. Heko-py ndoi. Nhande rete-rami rei ae ogwejy ou-vy, hei mo onhe hat-vy. Upe tet mygwa nhe-py onhe vae. 12 Ha Barnab-pe ombohry hikwi Jpiter-py. Ha Paulo-pe katu ombohry Mercrio-py. Upixa ombohry Paulo-pe heta inhe ogwereko-gwi. 13 Ha upi katu ogwah ou-vy tup hry vae Jpiter rembigwi, ipai vae. Upe tet renonde-py o Jpiter rga kakwaa vae. Upe-gwi ogweru vaka. Tet rok-my ogweru. Onhemboyvotypa reheve ogweru. Omoka-ta mo hereko-vy omboete hagw Barnab ndive Paulo-pe ave. Upe pygwa ndive omoka-ta mo imboete-vy: Upe vae, mokive vae tup, hei mo hese. 14 Upe vae ohendu ramo, Hesu remimondo, moki vae, onhemondi. Omondoro ndoropa okamisa pya. Kente mbyte-rupi oripara oho-vy. Onhe hat ojei-vy: 15 Ani pejapo te upixa, ore rapixa kwry, hei Paulo xupe kwry. Ore ko ndahai te tup. Teko rei ae ore, hei. Pe ramigwa katu ave ore, hei Paulo Barnab ndive onhe hat-vy xupe kwry. A-rami

8 Ha

Paulo ombogwera ogwata e vae-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

383

ATOS14

pejapo ramo, pejapo rei-ta. Ha oromombeu-ta pee-my nhe por heruvy. Pene rembiapo rei vaekwe rekova, perova katu pende rekoha Nhandejry-rehe, hei xupe kwry. Nhandejry ko oikove vae. Hae ry apohare, yvy apohare ave, ygwasu apohare ave. Entro mbae apohare voi ko Nhandejry, hei xupe kwry. 16 Entro myamyr yma gware-pe gwive oheja oiko rei arakae Nhandejry. ry porukwe-py rei oiko arakae. 17 Ha nhande kwry-pe katu hembiapo por por-ma oikovy. Omongy nhande-vy, ombohia por hira-py. Nhane mohygwyatmba Nhandejry. Nhane mbopya rory ave. Upixa voi Nhandejry ohexa uka vaekwe nhande kwry-pe nhande rayhuha, hei omombeu-vy Paulo. 18 Upixa onhe ramo jepe, omokase joty imboete-vy xupe hikwi. Hasy-py ojoko xupe kwry. 19 Ha upi katu ogwah ou-vy judeu kwry. Antioquia pygwa ou, Icnio pygwa ou ave. Ogwah rire, onhe apo Paulo-pe hikwi. Ombopoxy uka upe pygwa hese. Upe ramo ojapi japi ita-py xupe hereko-vy ojuka hagw mo. Upi: Omano-ma hei mo hese hikwi. Upa-gwi ombotyryry heraha-vy xupe. Tet pa-gwi ogwenoh heraha-vy. 20 Upi ogwahmba Hesu nhe renduha ogweroajere xupe. Oma ma jehe jave, opu jevy-ma. Oike jevy upa tet-my. Iko-my ohasave oho-vy outro tet-my. Barnab ndive oho. Derbe-py ogwah oho-vy. 21 Upa tet mygwa-pe omombeu Hesu rehegwa nhe por. Ohendu-gwi inhe, heta-ma oiko Hesu rehegwa nhe renduhar.

Upe rire ojevy jevy ou-vy Paulo Barnab ndive. Ogwah jevy Listra tet-my. Icnio tet-my ogwah jevy ave. Antioquia Pisdia yvy jave o vae-py ogwah jevy ave ou-vy. 22 Upe tet tet-rupi onhemonhe jevy Hesu rehegwa nhe renduha-pe: Peiko meme katu tape por-rupi. Ani pejere te Hesu rekoha-gwi. Nhandejry nhande ruvixa oiko haty-py nhagwah peve, heta jajerereko asy vaer. Nhagwah-ma rire ae ndajahasa asy movi-ma, hei Paulo Barnab ndive onhemonhe-vy. 23 Upi Hesu reroviaha onhomboaty aty ha-rupi oiporavo onhopa-gwi. Herekwar kwar oiporavo onhangareko hagw hese kwry. Okaru e reheve, heta ombojeupi Nhandejry-pe onhe. Upe rire hei xupe kwry: y Nhandejry-rehe pejerovia vae. Tonhangareko katu Nhandejry pete te vae-rehe pende-rehe kwry, hei xupe kwry Paulo Barnab ndive. 24 Ha upi katu ohasa jevy ou-vy Pisdia yvy-rupi. Ogwah ou-vy Panflia yvy-py. 25 Nhandejry nhe omombeu rire Perge tet-my, ou jevy-ma Atlia tet-my. 26 Upe-py ogwejy jevy onhemboyru kanoagwasupy ou hagw. Y-rupima ou. Antioquia tet-my jevy ogwah ou-vy. Hemimondo moki vae ogwah jevy-ma ou-vy. Are-ma hei vaekwe

Paulo Barnab ndive ojevy jevy ou-vy gwekwa-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS14,15

384

xupe upe pygwa oho hagw: Nhandejry ko nhande rovasa vae nhande rexakwaa rei-vy. Tande rovasa katu ne rembiapor erejapo por hagw hei vaekwe xupe imondo-vy. y ojapopa rire ogwah jevy-ma ou-vy. 27 Upe-py ogwah ramo, ombojogweroatypa Hesu reroviaha gwive. Omboaty omombeupa hagw gwembiapokwe. Nhandejry oipytygwha xupe omombeu: y ogwerovia-ma judeu e kwry ave Nhandejry nhe. Ogwerovia uka-gwi xupe Nhandejry, ogwerovia-ma, hei omombeu-vy. 28 Upe-py are-ma opyta. Hesu nhe renduha ndive opyta.

15

upi katu ogwah ou-vy, Judia yvy-gwi ou vae. Omboe mboe oiko-vy Hesu reroviaha-pe: Ipor katu erenhepirekyt uka upe Moiss amyr hei hagwe-rupi. Nerenhepirekyt uki ramo, nane resende moi Nhandejry, hei mo imboe-vy. 2 Ohendu ramo inhe Paulo Barnab ndive: Ndahairy upixa, hei. Upixa vonte nhande reko, hei Paulo-pe onhe mbojevy jevy-vy. Ndaupixairy, heiri iri onhonhe mbojevy jevy-vy. Omombeu joavy avy-gwi, hei ojupe: Nhamondo katu Paulo Barnab ndive. A pygwa ave nhamondo Jerusalm tet-my jaikwaa porve hagw, hei. Upe-py o Hesu remimondo, Hesu reroviaha rerekwa ave. Nhamondo katu upe-py, Ipor-ta pa judeu e kwry onhepirekyt uka, tapa naipori oporandu hagw, hei. 3 Upa-gwi omondo xupe Hesu reroviaha upe-py o vae. Upi oho. Ohasa oho-vy Fencia yvy-rupi, Samaria yvy-rupi ave: Gw judeu e kwry ko ogwerova-ma gwekoha Nhandejry-rehe, hei omombeu mbeu oiko-vy. Upa omombeu ramo, ombovya eterei entro Hesu reroviaha gwive. 4 Ogwah ramo Jerusalm-my ogwerohory xupe Hesu reroviaha, herekwa kwry ave, Hesu remimondo ave. Nhandejry ojapo uka uka xupe vaekwe omombeupa xupe kwry. 5 Ha o ave Hesu reroviaha, fariseu kwry moirhaty. Moki vae reko-rupi oikose vae. Ohendu ramo Paulo nhe, onhemboy-ma inhe mbojevy hagw: Tonhepirekyt uka voi katu judeu e kwry. Tohendu katu ave myamyr Moiss hei vaekwe nhande rekor, hei mo imombeu-vy. 6 Upixa-gwi ojogweroaty onhomongeta-vy Hesu remimondo, Hesu reroviaha rerekwa ave. Ojogweroaty ojohu hagw mbavae tipo Nhandejry oipota jajapo jaiko por hagw. 7 Heta omombeu joavy avy rire, opu-ma o-vy Pedro. Hei Hesu reroviaha kwry-pe omombeu-vy:

1Ha

Naipori nhanhemonhe hat hat judeu e kwry-pe hei Hesu reroviaha rerekwa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

385

ATOS15

Are-ma voi xe poravo vaekwe pene pa-gwi Nhandejry, xe rei kwry. Xe poravo vaekwe amombeu hagw Hesu rehegwa nhe por. Xe nhe ohendu ramo, judeu e kwry ogwerovia hagw hikwi, xe poravo. 8 Ha Nhandejry nhande pya pygwa vae rexaha voi. Judeu e kwry ogwerovia tee ramo, ojohu por. Upa-gwi nhande pya omohynyhmba hagwe-rami ipya omohynyhmba ave xupe kwry. Ome xupe kwry ave Nhe Marangatu tee vae ipyapyhyhar xupe. 9 Petexa ogwereko vaekwe enterove vae gwive imopot-vy. Nhande pya mopot hagwe-rami, omopot ave judeu e kwry pya ogwerovia-gwi xupe. 10 Maer peje xupe kwry ojapo hagw Nhandejry remimbota e? Maer pembopoxy-ta te Nhandejry-pe? Judeu reko-rupi jaiko ramo, ipohi vae oata-rehe ogwerahaha-rami jaiko. Upe vae rekorupi ndikati jaiko. Nhane rami amyr ave ndikati oiko arakae upa reko-rupi. y katu maer penhemonhe hat hat xupe kwry oiko hagw judeu reko-rupi? Ani pejapo te upixa. Judeu reko-rupi anho ngatu rei peiko meme ramo jepe, napene resende moi joty Nhandejry. 11 Jajerovia-ma ramo ae Nhandejry Hesu-rehe, nhane resende-ta. Nhane resendese-gwi, nhane resende-ta. Nhane resendeha-rami ave, oresende-ta judeu e vae-pe, hei Hesu reroviaha kwry-pe Pedro imombeu-vy. 12 Onhe rire okirirmba hikwi. Upi Paulo, Barnab ndive omombeupa Nhandejry ojapo uka uka vaekwe xupe. Omombeu hexapyr-rupi ojapo uka vaekwe. Judeu e remiexar ojapo uka vaekwe omombeupa: Nhandejry rembiapo por-rehe oponderapa joa hikwi ojohu porvy, hei omombeu-vy. Omombeu jave, ndoikwai onhe mbojevy hagw. 13 Omombeupa rire, onhe-ma Hesu reroviaha rerekwa hry vae Tiago: Pejeapysaka por xe-rehe, xe rei kwry. 14 Simo Pedro ko omombeupa kuri nhande-vy judeu e kwry rehegwa nhe: Yma Nhandejry ndohovasi vaekwe xupe kwry, judeu kwry-rami. Upe rire ae ohovasa vaekwe xupe kwry. Oipea vaekwe onhopa-gwi hese ojerovia vae gweyir hei nhandevy Pedro omombeu-vy. 15 Yma ete Nhandejry nhe-py omombeu vaety omo vaekwe kwatia-rehe onhe. Yma hemimogwe-rami kwatia-rehe y katu onhe Pedro. Ijoja inhe. No-rami hemimogwe: 16 Heta mbae ojehu vaekwe myamyr Davi rayre-pe. Heta mbae ojehu ramo xupe, ndopytavi mburuvixa ramo. Upi hei Nhandejry: nga ete-ma ae aheja jevy-ta Davi remiarirre-pe mburuvixagwasur. 17 Aheja jevy-ta xe reka reka hagw entro yvypry kente kwry gwive. Xe reka-ta xe moir hagw. Judeu e kwry, xe reyir gwive xe reka-ta gwuvixar, hei. 18 Yma gwive y peve aikwaa uka pe-my ko vae nhe, hei Nhandejryn

15.16-18 Am 9.11-12
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS15

386

hei Tiago imombeu-vy. Upi omombeu jevy upe Hesu reroviaha rerekwa: Upixa hemimogwe kwatia-rehe. Upixa voi judeu e kwry katu Nhandejry rei ave. 19 Upa-gwi hae-ta pe-my: Xe-vy naipori nhanhemonhe hat hat judeu e kwry-pe. Ogwerova ramo gwekoha Nhandejry-rehe naipori nhamoakrasy xupe kwry. Entro Moiss hei vaekwe gwive ejapo katu naipori jae xupe. 20 Nhamondo katu xupe kwry nhande kwatia nhe no-rami: Ani penhemongya te peuvy upe tembiu tup raanga rovagwy-py onhemo vae hemiur. Pemenda e reheve, ani ae peiko rei onhondive. Ani peu te ijuka-vy ohumbiri vaekwe. Ani peu te soo rugwykwe. Ko vae nhe mante nhamondo xupe kwry. Ko vae nhe ojapo vae judeu kwry.o 21 Yma gwive y peve oiko enterove tet-my meme myamyr Moiss hei vaekwe mombeuha. Pytuu tuuha ry-py meme omonhe nhe hei vaekwe. Judeu kwry porahi haty haty-rupi omonhe. O joty judeu reko-py oiko vae. Upagwi naipori nhambopoxy rei xupe kwry, hei onhemonhe-vy Tiago. Upixa onhonhe mbojevy jevy rire, onhonhe mbohory jevy oiko-vy.

ramo inhe, ogwerovya hikwi. Upa-gwi hei Hesu remimondo, Hesu reroviaha gwive ave, herekwa kwry ave: Nhane pa-gwi jaiporavo katu nhane remimondor. Antioquia tetmy nhamondo katu. Paulo Barnab ave nhamondo katu inhirr, hei ojupe hikwi. Ko vae nhe ojohu por hikwi. Upa-gwi moki omondo. Judas ombohry vae Barsabs Silas ndive omondo. Ko moki Hesu reroviaha rerekwa vae. 23 Upe oho jave voi ogweraha uka ipo-py xupe kwry kwatia nhe. No-rami hei hembieraha vae kwatia nhe. Ore kwry, Hesu remimondo vae, Hesu reroviaha rerekwa vae, pende rei ave oromondo-ta ore nhe pe-my, Hesu reroviaha vae, judeu e vae, Antioquia tet mygwa vae, Sria yvy pygwa vae, Cilcia yvy pygwa vae ave. Pe kwry vae-pe oromondo-ta ore kwatia nhe. Mbaixa tipo peiko? Peiko por pa? 24 Pene moakrasy jeko rae koa gwigwa. Omombeu ambue ramo pemy pene moakrasy. Oromombeu uka e reheve, omombeu. 25 Upa-gwi orojogweroaty rire oroe: Ipor katu jaiporavo nhane remimondor, oroe. Hendive oho-ta Barnab Paulo ave, nhane rembiayhu vae, naimytue etiry jehe vae. 26 Hapixa kwry ojukase ramo jepe xupe, hae ojapo joty vae Nhandejry Hesu

22 Ohendu

Hesu reroviaha rerekwa kwry omondo onhe kwatia-rehe entro Hesu reroviaha-pe gwive

15.20 x 34.15-17; Lv 18.6-23; 17.10-16


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

387

ATOS15

Cristo remimbota, oroe kuri orejupe Barnab ndive Paulo-rehe. 27Upa-gwi oromondo-ta Judas Silas ndive omombeu hagw ore remimogwe kwatia-rehe, peikwaapa por hagw omombeu vae. 28 Ha oroe, xupe kwry katu naiporiry nhanhemonhe hat hat, oroe kuri orejupe pende-rehe kwry. Tekoha por ae nhamombeu vaer kwatia nhe-rupi xupe kwry, oroe kuri pende-rehe kwry. Koixagwa nhe ojohu por ave Nhe Marangatu tee vae. 29 Upa-gwi ani penhemongya te peu-vy tembiu tup raanga rovagwy-py onhemo vaekwe. Ani peu te soo hugwy reheve. Ani peu te ijuka-vy ohumbiri vaekwe. Pemenda e reheve, ani ae peiko rei onhondive. Upa ndapejapi ramo peiko por vaer. Nhandejry tapende rovasa katu. Opa-ma oronhemba. Upixa voi omo kwatia-rehe onhe omondo vaer.

upi katu hemimondo os oho-vy. Antioquia tet-my ogwah oho-vy. Upe-py ogwah ramo, ombojogweroatypa Hesu reroviaha gwive. Omboaty ome hagw Hesu reroviaha-pe upa kwatia nhe. 31 Omonhemba rire, upe pygwa ogwerovya eterei inhe hikwi: Onhemonhe por nipo rae, hei ojupe. 32 Upi Judas Silas ndive Nhandejry nhe-py omombeu vaety, hetama onhe onhemonhe-vy: Eiko meme katu tape por-rupi, hei Hesu reroviaha-pe. 33 Upe-py are-ma opyta. Upe rire: Oroho jevy-tama ore mbouhare ha-py, hei Hesu reroviaha-pe. Ni, tapeho por katu Nhandejry ndive, hei xupe. 34 Ha Silas katu ndohiry. Opyta joty upe-py. 35 Ha Paulo Barnab ndive opyta upe-py omboe mboe-vy. Nhandejry nhe omombeu o-vy. Hetama omoir xupe ave Nhandejry nhe omombeu-vy.

30 Ha

Hesu reroviaha gwive ogwerovya kwatia nhe

Heta omombeu Nhandejry nhe Paulo Barnab ndive oiko-vy. 36 Upe rire hei Barnab-pe Paulo: Jaha jahexa jevy Nhandejry nhe nhamombeu mbeu hagwe-rupi. Tet tet-rupi jaha, hei. Jaha jaikwaa hagw mbaixa pa oiko Hesu reroviaha, hei xupe Paulo. 37 Jaraha katu nhane ndive Joo Marcos, hei xupe Barnab. 38 Naipori jaraha xupe, hei. Nhande reja-ma vaekwe oho-vy upe vae. Panflia yvy-py nhande reja vaekwe oho-vy. Nanhane moirviry, jaha ramo nhamombeu Nhandejry nhe. Naiporvi-ma jaraha xupe, hei xupe Paulo.p 39 Upixa ramo mokive vae onhonhe mbojevy jevy hikwi. Ndaijoja etiry voi inhe kwry. Upa-gwi ojoheja-ma. Barnab oho, Marcos

Paulo oiporavo Silas-pe omoir hagw xupe

15.38 At 13.13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS15,16

388

rerahaha ramo oho. Onhemboyru kanoagwasu-py oho hagw Chipre yki-my. 40 Ha Paulo katu oiporavo Silas-pe omoir hagw xupe: Nhandejry ko nhande rexakwaa rei vae. Tande rovasa katu, hei xupe imondo-vy Hesu reroviaha. 41 Upe rire os oho-vy. Sria yvy-rupi, Cilcia yvy-rupi ave oho onhemonhe-vy: Ani erejere te Hesu rekoha-gwi, hei Hesu reroviaha-pe onhomboaty aty ha-rupi.

16

ramo Paulo Silas ndive ogwah oho-vy Derbe tet-my. Listra tet-my ogwah ave oho-vy. Upe-py oiko Hesu rehegwa nhe renduha, hry vae Timteo. Isy judeu vae voi, Hesu reroviaha vae. Ha tvy katu ndahai judeu vae. Grego kwry vae ae hae. 2 Timteo ko hekoha por vae hei hese upe pygwa Hesu reroviaha vae. Imandua por hese. 3 Upa-gwi Paulo oipota omoir xupe. Ha heta o upe-py judeu kwry: Timteo ru ndahai judeu vae. Grego kwry vae ae hae hei hese hikwi. Upa-gwi Paulo oho ojapo judeu remimbota. Ogweraha oipirekyt hagw xupe judeu kwry-rami. Hekoha-rami ojapo xupe pono ipoxy hikwi. 4 Upi omoir xupe, oho upe tet tet-rupi. Hesu reroviaha onhomboaty aty ha-rupi oho. Omombeu mbeu oho-vy hembiapor. Hesu remimondo hei vaekwe, Hesu reroviaha rerekwa vae, Jerusalm pygwa vae hei vaekwe ave, ombojoja rire inhe hikwi, kwatia-rehe omo vaekwe, omombeu. 5 Hembiapor omombeu. Upixa-gwi ojerovia porve rve Nhandejry Hesurehe hikwi. Onhembohetave tave oho-vy Hesu reroviaha kwry. 6 Ha upi katu Paulo inhir ndive ohasa hasa oiko-vy Frgia yvy-rupi. Galcia yvy-rupi ave ohasa. Ogwah ramo sia yvy-py nomombeu uki xupe: Ani eremombeu te sia pygwa-pe Nhandejry nhe ani eremombeu hei xupe Nhe Marangatu tee vae. 7 Upi ogwah ramo Msia yvy rovi, oho-ta mo Bitnia yvy-py. Ha ndoheji oho Hesu Nhe Marangatu. 8 Upixa ramo Msia yvy yke-rehe ohasa rei oho-vy. Ohasa rire ogwah oho-vy Trade tet-my. 9 Ha upi katu pyhare ojehexa uka sapya Paulo-pe. Ixupte ojehexa uka Macednia pygwa. Onhemboy ramo ohexa. Onhe ramo ohendu: Eju katu y rovi. Eju katu. Xe yvy hry vae Macednia-py eju katu ore pytygw hagw, hei ojapura-vy. 10 Ojehexa uka rire-ma orohasase oroho-vy Macednia yvy-py. Upe-py Trade tet-my xe Lucas amoir-ma xupe. Ha upi katu: Nhandejry ko nhane reni kuri nhamombeu hagw Macednia pygwa-pe, Hesu rehegwa nhe por, oroe ojupe. 11 Upa-gwi oronhemboyru kanoagwasu-py y-rupi oroho hagw. Oroheja Trade tet oroho-vy. Oroho pyae ae Samotrcia yki-my. Iko-my orohasa

1Upixa

Heta oinup rire, omo preso Paulo-pe Silas ndive

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

389

ATOS16

jevy yvy yke-rehe. Orohasa orogwah Nepolis tet-my. Upe-py yvy ete-py oros kana-gwi. 12 Upe-gwi yvy-rupi oroho jevy orogwah Filipos tet-my, Macednia yvy-py o vae-py orogwah. Ha Filipos tet tuvixa. Ndaipri upe tet jerekwe-rehe xugwi tuvixave vae. Yma Roma pygwa onhemombae hese vaekwe. Ha upi katu orogwah ramo upe-py, are oropyta. 13 Upi pytuuha ry-py oros tet rok-rupi. Ysyry rembe-py oroho: Upe-py oime rae jajapo orao haty oroe orejupe. Upa-gwi oroho upe-py orogwapy. Oronhe kunha kwry-pe, ojogweroaty okwa vae-pe. 14 Ore nhe ohendu vae apyte-py o kunha hry vae Ldia, Tiatira tet mygwa. Upe kunha aor pyt por vae vendeha. Nhandejry-pe omboeteha ave. Ha upi katu Paulo onhe ramo, Nhandejry oikwaa uka xupe Paulo nhe ohendu por hagw. 15 Ohendu rire, oromongarai xupe. Hga pygwa oromongarai ave. Upe jave: Peju katu peiko xe rga-py. Peikwaa ramo xe ajerovia teeha Nhandejry-rehe, peju katu, heiri iri ore-vy. Upe-ma ramo oroho. Oipota hagwe-rami oroho. 16 Upi ore oroho jave jajapo orao haty-py, ore rogwait hembigwi kunhata. Upe kunhata anhy rerekoha. Upe anhy arandu-rupi oikwaama oikotaha. Oikwaa vae oikwaa uka imombeu-vy. Omombeu ramo, heta ome ijry-pe ohendu vae. Ogana por ijry. 17 Upe kunhata oho Paulo rapykwri. Ore rapykwri oho ave. Hat onhe oho-vy: Ka kwimbae Tupgwasu rembigwi omombeu vae pe-my tape por Nhandejry pene resende hagw, hei omombeu-vy. 18 Komba mba oho vae ore rupive. Upa-gwi ipoxy xupe Paulo. Ojeapa hese. Hei anhy-pe: Ekwa katu xugwi. Hesu Cristo rry-py es katu xugwi, hei anhy-pe. Upe-ma ramo anhy os-ma oho-vy xugwi. 19 Ha ijry katu ohexa ramo, hei: Upe kunhata ko ndoikwaa uka movi-ma oiko-ta vae nhande-vy, hei. Nome movi-ma nhande-vy hemimombeu repy. Upa-gwi oipyhy Paulo-pe Silas ndive oipyhy heraha-vy. Ipot ha-my ogweraha xupe. Ombotyryry heraha-vy. Ogweraha mburuvixa o ha-py. 20 Ogweraha rire polcia ruvixa renonde-py, hei: Ko vae kwimbae ko judeu vae, hei. Ko tet mygwa kwry-pe ombopoxy vae, hei hese. 21 Teko ambue omombeu mbeu vae. Ha nhande katu ndahai judeu vae. Romano kwry vae ae nhande, hei. Upa-gwi teko ambue vae nhe nanhahendu moi, hei mburuvixape hikwi. 22 Ha ojogweroaty vae gwive ohendu ramo inhe, ipoxy xupe. Oinupse ave. Ha upi mburuvixa kwry oipea uka xugwi ijao oinup uka hagw yvyra-py. 23 Heta oinup rire, omo preso: Enhangareko por katu hese pono okanhy, hei preso-rehe onhangareko vae-pe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS16
24Ohendu

390

rire inhe, omo koty mbyte-py omo. Omo yvyra pa-my ipy pono ogwata. 25 Haimete-ma ramo pyhare pyte Paulo Silas ndive omondo oiko-vy Nhandejry-pe onhe. Oporahi oiko-vy ave. Ha ijypy-rupi o vae gwive preso vae, ohendu oporahi ramo. 26 Upe-ma ramo hiap ap eterei yvy. Okue ga rokyta. Pyae ojepea ok o vae gwive. Upixa-gwi ojei ramo inhapytha, nonhenhapytviry preso o vae gwive. 27 Upe-ma ramo opy preso-rehe onhangareko vae. Ohexa ok ojepea ramo. Ohexa ramo, Onhemo preso vae osmba rae, hei mo. Upa-gwi oheki kyse ojekutu hagw mo. 28 Ha Paulo onhe hat xupe: Ani erejejuka te. Ore kwry oro vyteri a-py, hei xupe. 29 Perke tataendy, hei preso-rehe onhangareko vae. Oripara oho-vy oike hagw koty-py. Ipya ryri ramo ojeity hae kwry hovagwy-py imboete-vy. 30 Upi ogwenoh heru-vy koty-gwi: Mbaixa xe aiko-ta, mboehry, Nhandejry xe resende hagw, hei xupe oporandu-vy preso-rehe onhangareko vae. 31 Ejerovia katu Nhandejry Hesu-rehe. Ne resende-ta. Oresende-ta nde rga pygwa ave, hei preso-rehe onhangareko vae-pe hikwi. 32 Upi omombeu xupe, preso-rehe onhangareko vae-pe Nhandejry rehegwa nhe. Hga pygwa-pe omombeu ave. 33 Upixa ramo ogweraha ombojahu preso onhemo vaekwe-pe. Oipire joka hagwe-gwi oipea hugwy. Upe-ma ramo omongarai xupe preso-rehe onhangareko vae-pe, hga pygwape omongarai ave. 34 Upe rire upe onhemongarai vae ogwenogwah heru-vy gwga-py omongaru xupe kwry. Nhandejry-rehe ojerovia-gwi ovya etereima. Hga pygwa ovya ave. 35 Komba ramo mburuvixa kwry ombou polcia hei hagw: Tove toho upa kwimbae hei Paulo-rehe, Silas-rehe ave. 36 Upi omombeu Paulo-pe inhegwe preso-rehe onhangareko vae: Tove toho upa kwimbae ombou hei hagw mburuvixa kwry. Upagwi es, hei. Tereho katu. Nande rereko asy moviry avave y, hei xupe. 37 Ha Paulo katu: Ndaha moi, hei. Ore ko romano vae. Nanhainupi romano vae nhamonhe e reheve, hei. Ha ore nup kuri enterova rovagwy-py hikwi. Ore monhe e reheve, ore-vy oporandu e reheve ore nup nup kuri, hei. Upe rire ore moanha ore mondo koty mbyte-py ore mo hagw preso. y katu ore mos nhemise ore mondo-vy. Ha ndaha moi. Tou katu mburuvixa ore renoh hagw, hei polcia kwry-pe. 38 Upi Paulo nhe omombeu mburuvixa-pe. Ohendu ramo inhe, ikyhyje xugwi: Paulo ko romano vae nipo rae, hei ojupe hese. Upa-gwi ikyhyje voi. 39 Upixa-gwi ou iha-py mburuvixa: Ore oroporonup uka-gwi oronhemboasy, hei xupe. Upi ogwenoh heraha-vy preso o ha-gwi: Ipor katu ereho a-gwi ko tet-gwi, hei xupe mburuvixa.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

391
40 Upa-gwi

ATOS16,17

os oho-vy onhemo preso ha-gwi. Oho Ldia rga-py. Upepy ohexa Hesu reroviaha. Ohexa ramo onhemonhe xupe kwry: Peiko meme katu tape por-rupi, hei Hesu reroviaha-pe. Upe rire os oho-vy upe-gwi hikwi.

17

upi tet tet-rupi ohasa oho-vy Paulo Silas ndive. Ohasa Anfpolis tet-rupi, Apolnia tet-rupi ohasa ave hikwi. Ohasa rire, ogwah oho-vy Tessalnica tet-my. Upe-py o judeu oporahi haty. 2 Tet tet-my ogwah-vy oike ike judeu oporahi haty haty-rupi. Upixa ramo ogwah-ma ramo Tessalnica tet-my, oike ojeporahi haty-py. Upe-py mbohapy pytuuha ry-py onhomboe mboe oikwaa uka por-vy Nhandejry rehegwa nhe kwatia-rehe o vae. 3 Hei xupe kwry: Yma vaekwe Nhandejry omo uka kwatia-rehe Hesu rehegwar: Cristo, Nhandejry rembiporavo vae ojerereko asy vaer. Omano rire, oikove jevy vaer hei kwatia nhe-rupi. Yma Nhandejry hei hese vaekwe-gwi ojehu xupe. Omano hagw-ma ou vaekwe. Ha konga hae-ta pe-my: Ko Hesu xe remimombeu vae Cristo voi, Nhandejry rembiporavo vae voi, nhane remihaar vae ave, hei xupe kwry Paulo. 4 O ohendu vae inhe. Omoir mokive vae-pe. Heta eterei grego vae, Nhandejry mboeteha omoir ave xupe. Heta kunha onhemboete vae omoir ave xupe. 5 Ha judeu kwry katu ndaijai mokive-rehe. Silas-rehe, Paulo-rehe ave ndaijai hikwi. Oho ojogweroaty oporombopoxy-vy heta ndovali vae. Hekoha vai vae kwry, tape-rehe oiko rei vae kwry ndive oporombopoxy poxy. Ojei ijaeha reraha-vy. Opoxy reheve ogwerahapa upe tet mygwa Jasom rga-py. Ogwenohse mo upe Hesu reroviaha rga-gwi mokive vae. 6 Ha ndotopi Paulo-pe upe-py. Ndotopi-gwi ombotyryry heraha-vy Jasompe hikwi. Hesu reroviaha upe-py o vae ogweraha ave. Mburuvixa kwry renonde-py ogweraha. Ogwah rire, omombeu hesegwa hikwi: Ko vae kwimbae opa-rupi onhemonhe nhe oiko-vy vae enterove vae ndaijoja porvi hagw. Ou rae a-py ave onhemonhe-vy. 7Ogwah ramo, omogwah rae xupe kwry Jasom. Ko kwimbae nohendi vae voi nhande ruvixagwasu nhe. No-rami hei: Csar katu ndahai nhande ruvixagwasu tee. Hesu ae nhande ruvixagwasu tee hei Paulo kwry, hei mo omombeu-vy. 8 Ohendu ramo inhe, onhemondi-ma mburuvixa kwry. Kente kwry upe tet-my o vae onhemondi ave. Oipota Paulo oho upe-gwi hikwi. 9 Upixa ramo Jasom-pe indive kwry-pe ave oheja uka plata hikwi. Oir kwry rekova oheja plata mburuvixa-pe, Paulo-gwi opoi hagw imondo-vy. Oheja rire: Toho katu, hei xupe mburuvixa. Opoi xugwi oho hagw. 10 Upe-ma ramo Hesu reroviaha kwry omondo Paulo-pe Silas ndive. Pyt ramo omondo. Outro tet-my pyae omondo. Upixa ramo oho Beria tet

1Ha

Paulo Silas ndive oho Tessalnica tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS17

392

my. Ogwah ramo upe-py oike judeu oporahi haty-py. 11 Ha upe pygwa, Beria pygwa vae hiarandu por vae. Ha gw judeu kwry Tessalnica pygwa vae nahiarandu pori. Ha Beria pygwa katu hiaranduve vae voi. Ha upi nainhatei ohendu hagw Paulo nhe. Ohenduse voi hikwi: Anhetegwa parae, tapa ndahairy anhetegwa, hei ojupe. Upa-gwi omonheri ri Nhandejry nhe o vaekwe kwatia-rehe. Pete te ry-py omonhe oikwaa hagw. Oikwaa rire: Anhetegwa voi rae Paulo nhe, hei ojupe. 12 Upa-gwi heta o ogwerovia vae. Ogwerovia ave heta kunha, grego vae, nhamboete vae, imandua por hese vae. 13 Heta kwimbae ogwerovia ave. Ha gw judeu kwry Tessalnica pygwa vae ohendu ramo herakw os ogwa-vy. Beria tet-my ogwah ou-vy. Upe-py ombopoxy ojogweroaty vae-pe: Ou-ma Paulo nhane moakrasy-vy, hei mo. Pereko asy katu xupe, hei oporombopoxy-vy. 14 Upe-ma ramo Hesu reroviaha omondo pyae xupe. Ygwasu-koty omondo. Ha Silas Timteo ndive ndohi. Opyta upe-py. 15 Ha Paulo ir ogweraha xupe. Atenas tet-my ogweraha xupe. Ogwah ramo upe-py: Pyae tou xe ha-py Silas Timteo ndive, hei oir-pe. Inhe ohendu rire, oho jevy. Ojevy-ma ojei-vy.

upi Paulo ohaar oiko-vy oir ou hagw. Ohaar jave heta eterei ohexa tup raanga. Upe pygwa Atenas pygwa vae gwive nomboetiry vae Nhandejry-pe. Tup raanga anga rei ae omboete vae hikwi. Upa ohexa ramo, ipyareraha oiko-vy Paulo. 17 Upa-gwi oike judeu oporahi haty-py onhomboe mboe hagw oikwaa uka por-vy judeu kwry. Judeu e vae-pe Nhandejry mboeteha vae ave onhemonhe onhomboe mboe-vy. Komba mba onhomboe ave ipot ha-my praa-py ojogweroaty haty-py o vae ndive. 18 Ha upe-py ohogwait xupe hiarandu vae. Gw Epicuro remimombeu renduha, gw Estico remimombeu renduha ave ohogwait xupe: Upa ko onhe eterei vae. Mbavae po omombeuse, o hei vae hese. Oimne omombeu tup pyahu rehegwa, o hei vae mo hese. Ohendu hikwi Paulo omombeu ramo Hesu rehegwa. Oikove jevymaha rehegwa ave ohendu hikwi. Ohendu ramo: Paulo ko omombeu parae tup pyahu rehegwa, o hei vae hese. 19 Upe ramo ogwerojeupi heraha-vy xupe yvyaty-rehe, hry vae Arepago. Mburuvixa kwry ojogweroaty haty-py ogwerojeupi heraha-vy. Upi hei xupe: Mbae pyahu-py ore mboe ramo ndoroikwai, hei. 20 Ha oroikwaase. Oroikwaa e vae ne remimombeu. Upa-gwi emombeu katu ore-vy erese vae, hei xupe gw hiarandu vae.

16 Ha

Ipya reraha oiko-vy Paulo Atenas tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

393
21Ha

ATOS17

Atenas pygwa gwive, outro tet gwigwa upe-py oiko vae ave, mbaeve ndojapi vae. Imbae pyahu ohendu-ma ramo, omombeu mbeu vae ojupe. Mbaevete ndojapi. ramo Paulo onhemboy o-vy Arepago yvyaty ri. Atenas tet mygwa mbyte-py opu o-vy. Onhe hagw onhemboy: Pejeapysaka katu, xe rapixa kwry, xe nhe-rehe. Pe ko pemboete eterei vae rae tup kwry, hei Atenas tet mygwa-pe. 23 Ahexa kuri ahasa-vy pene remimboete. Tup raanga apyka ahexa ave ha ndaipri tup raanga. Apyka anho rei o. Nandi rei o. Tup raanga rekova, ahexa imombeuha rei: A-py nhamboete tup jaikwaa e vae hei ita-rehe ohai vae. Ha konga katu amombeu-ta, kivae tup po upe vae, xe amombeu-ta pe-my. Pemboete vae peikwaa e reheve, amombeu-ta pe-my. 24 Upe vae Nhandejry voi. Hae ko yvy apohare, ko yvy-py o vae gwive apohare ave. Hae yvy Jry, yvy Jry ave. Teko rei ojapo vaekwepy ndoikiry vae. 25 Nhane moingopa vae ae, nhane mopytuhhare. Opambae ome vaety nhande-vy. Upa-gwi ndikati nhaipytygw xupe. Mbaeve-rehe noikotviry nhandhegwi.q 26 Yma ete vaekwe ojapo vaekwe pete kwimbae ypy-pe. xupe ranhe ojapo vaekwe. Upe kwimbae-gwi enterove vae onhepyr hagw. Ojapo oiko hagw xugwi entro yvy-py o vae gwive oiko hagw hei hei e ave. Oiko e jave yvypry, Nhandejry omo vaekwe pete ry pete te oiko hagw. Nhandejry omombeuha ry-py oiko vaekwe. Upi pete te-pe omombeu vaekwe hekwagw kwry. 27 Oipota vaekwe jaheka heka xupe jaikwaa hagw xupe, jaiko hagw hendive. Ha mombyry oiko e vae nhandhegwi. Pete te vae-gwi ae hiagw oiko. 28 Nhandejry e ramo ndikati jaiko, ndikati jagwata, nanhande rekohiry voi. No-rami hei arakae pende rei ikwaahry vae. Kwatiarehe omo arakae: Nhande ko Nhandejry rei voi hei arakae. 29 Upa-gwi naipori jae: Nhandejry ko tup raanga ramigwa, ourogwi jajapo vae. Naipori jae upixa hese. Nhandejry ndahai teko rei rembiapokwe, nhane rembiapokwe. Kixa Nhandejry hei mo teko rei tup raanga apo-vy. 30-31 Ha ndahairy voi upixa. Yma jaikwaa e jave xupe, Nhandejry nhande reja rei vaekwe. Nanhane mbohasa asiry jajejavy ramo. Ha konga katu omo-ma pete ry. Nhande kwry nhanhemboy hagw Nhandejry renonde-py pete ry omo. Omo-ma ave kwimbae hry vae Hesupe nhane monhe hagw. Hesu ko anhetegwa mante omombeu vae. Oikwaa vae nhane rembiapo vaikwe. Nhane rembiapo vai e ramo oikwaa ave. Upa-gwi omo-ma xupe Nhandejry nhande rereko hagw nhane rembiapo

22 Upixa

Paulo omombeu Nhandejry nhe Atenas tet mygwa-pe

17.24-25 Is 42.5
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS17,18

394

apokwe-rehe. Upa peikwaa hagw omombeu nhande kwry-pe Hesu oikove jevymaha. Omano rire Hesu omoingove jevy xupe vaekwe Nhandejry. Upixa ramo, omoingove jevy-gwi xupe, nhande kwry jaikwaa upe ry-py nhane monhemboytaha gwenonde-py. Upa-gwi konga hei nhande-vy: Perova katu pende rekoha hei Nhandejry, hei Paulo omombeu-vy. jevyha rehegwa nhe ohendu ramo hikwi, o onhembohory vae hese. O ohendu vae ave. Ndogwerojoji hendu-vy: Ko ramo, ko mbue ramo eremombeu jevy ramo ko vae nhe, orohendu jevy-ta, hei. 33-34 Upe ramo hae os imbyte kwry-gwi. Ha o omoir vae xupe. Ogwerovia inhe Dionsio, mburuvixa vae. Upe vae inhomboatyhaty outro mburuvixa ndive Arepago yvyaty ri. Ogwerovia ave kunha hry vae Dmaris. O ambue vae ave ogwerovia vae.

32 Jaikove

O omoir vae Paulo-pe

18

oho-vy. 2 Upe-py otopa judeu hry vae qila, Ponto yvy gwigwa. Kwehe ambue ou vaekwe Itlia yvy-gwi. Omos-gwi xupe, ou. Roma pygwa ruvixagwasu hry vae Cludio omos vaekwe judeu vae gwive. Roma tet-gwi omos. Omos ramo, ou upe tet-gwi qila hembireko ave, hry vae Priscila. Ha upi katu Paulo oho ohexa mokive vae-pe opyta hga-py. 3 Upe kwimbae hry vae qila hembireko ave ao gwigwa ga apoha ave. Upa-gwi hendive opyta ijave ombaapo. 4 Pytuu tuuha ry-py oike judeu oporahi haty-py. Oike rire omombeu mbeu xupe kwry oikwaa uka porve rve hagw judeu-pe. Judeu reko-rupi oikose vae-pe ave oikwaa uka porve omombeu-vy: Anhetegwa voi ko vae nhe, heiri iri xupe kwry. 5 Ha upi ogwah ou-vy Silas Timteo ndive. Macednia-gwi ou. Ogwah ramo hikwi, Paulo ndopytuiry voi omombeu-vy. Omombeu meme ete voi Nhandejry nhe: Hesu ko Cristo voi, Nhandejry rembiporavopyre voi, nhane remihaar vae voi. Upa xe aikwaa voi, hei judeu kwry-pe. 6 Ha gw judeu kwry katu onhe mbojevy jevy xupe. Onhe rei rei hese. Upe ramo Paulo omotygw tygw oao oikwaa uka-vy xupe kwry hekoha vaiha. Hei xupe kwry: Aipota mo kuri perova pende rekoha. Amombeu-ma pe-my pende pya kyaha. Ha napehendi voi xe nhe. Upa-gwi pendejhegwi voi pemano vaer. y aha-ta pendhegwi. Judeu e vae-pe ae aha-ta Nhandejry nhe amombeu-vy, hei judeu kwry-pe. 7 Ha upi upe-gwi os oho-vy. Oike ga-py ijry hry vae Tcio Justo, Nhandejry mboeteha. Judeu oporahi haty ypy-py o hga. 8 Ha upi

1Upe rire Paulo os oho-vy Atenas tet-gwi. Corinto tet-my ogwah

Paulo ogwah oho-vy Corinto tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

395

ATOS18

ojeporahi vae ruvixa hry vae Crispo ojerovia-ma voi Nhandejry Hesu-rehe. Hga pygwa ojerovia-ma ave. Ohendu ramo Paulo nhe, heta upe tet mygwa ogwerovia-ma. Onhemongarai uka ave xupe. 9-10 Ha upi pyhare ramo Paulo ohendu Nhandejry Hesu nhe. Ikepe ohendu: Heta o ko tet mygwa xe rerovia vaer. Upa-gwi anke erekyhyje. Erekirir e reheve ere katu xupe kwry. Ndou moi avave nde rereko asy-vy. Ne ndive xe aiko voi. Upa-gwi emombeu katu xe nhe eiko-vy, hei xupe Nhandejry Hesu. 11 Upixa ramo opyta upe-py pete roy. Pete roy rire seis jasy jevy opyta. Omboe mboe Nhandejry nhe omombeu-vy hendive kwry opyta ramo. 12 Ha upi katu oiko mburuvixa ramo hry vae Glio, Acaia yvy pygwa-rehe omanda vaer. Oiko jave, judeu kwry onhomboe mboe Paulo-pe oipyhy hagw hikwi. Upi oipyhy heraha-vy mburuvixa renonde-py omo hagw xupe. 13 Ogwah rire, inhegwe omombeu: Ani pemboete te Nhandejry-pe nhane rami kwry hei hagwe-rami. Ani pejapo te Moiss amyr remimombeukwe hei Paulo. Orohendu-ma omombeu ramo upa, hei mo Paulo-rehe omombeu-vy hikwi. 14 Ha hae katu omombeuse mo mburuvixa-pe anhetegwa vae. Ner onhepyr onhe ramo, hei judeu kwry-pe mburuvixa: Xe ko nahendusi, judeu kwry, pene nhe. Paulo ojejavy ramo ae, hembiapo vai eterei ramo, ahendu ar pene nhe. 15 Ha Paulo katu nahembiapo vary rae. Ha pe katu hemimombeukwe-rehe rei pende poxy. Pende rei hei vaekwe katu, pende rei rry, pende rei rekor-rehe nomombeu poriry voi rae Paulo. Ambue vae rry ae omombeu. Upa-gwi nipo rae pende poxy rae hese. Xe nahendu moi pene nhe. Anive peru xe-vy a ramigwa nhe. Ipor parae pende rei hei vaekwe, tapa naipori. Ndaikwairy xe. Upa nhe pemy gwar. Aipo ramo pe katu pepena ae katu hese peiko-vy. Xe katu napena moi voi pende rei hei vaekwe-rehe, hei xupe kwry mburuvixa. 16 Upi henonde-gwi omos imondo-vy xupe kwry ombopoxy-vy. 17 Upe ramo onhembopoxy vae oipyhy judeu ruvixa-pe. Gw judeu oporahi haty vae ruvixa hry vae Sstenes-pe oipyhy. Oinup nup xupe hikwi. Mburuvixa renonde-py oinup xupe. Ha mburuvixa katu ohexa katu rei o-vy xupe. Nopeni hese onhenup vae-rehe. 18 Upe rire Paulo hiare-ma opyta-vy upe-py.

Opyta are rire, hei Hesu reroviaha-pe: Aha jevy-tama xe, hei. Hendive oho ave Priscila imna ave. Ogwah ramo Cencria tetmy, oakmoper uka Paulo. Oity ukapa hovy judeu reko poru-vy. Hei vaekwe-rami Nhandejry-pe oakmoper uka. Upe rire onhemboyru kanoagwasu-py oho hagw y-rupi, Sria yvy-koty. 19 Upi ogwah oho-vy

Paulo ogwah jevy Antioquia tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS18

396

feso tet-my. Upe-py oheja oir-pe. Oheja rire Paulo oike judeu oporahi haty-py. Omombeu mbeu oikwaa uka porve rve hagw. 20 Epyta areve ore ndive, hei xupe hikwi. Ndapyta moi, hei xupe kwry. 21 Upi: Aha jevy-tama xe, hei. Nhandejry oipota ramo xe aju jevy a-py, aju jevy vaer, hei feso tet mygwa-pe. Upi onhemboyru jevy kanoagwasu-py oho jevy upe-gwi y-rupi. 22 Ogwah oho-vy Cesaria tet-my. Y rembe-py omboja kanoagwasu os hagw yvy ete-py oho-vy. Oho Jerusalm tet-my. Upe-py ogwah ramo Hesu reroviaha ha-py ojogwerovya. Upe-gwi os jevy oho-vy. Ogwah Antioquia tet-my. 23 Upe-py opyta are oiko-vy. Upe rire os jevy oho-vy. Ohasa hasa oho-vy Galcia yvy-rupi, Frgia yvy-rupi ave. Hesu nhe renduha ojogweroaty haty haty-rupi onhemonhe nhe xupe kwry ojerovia porve rve hagw.

upi katu pete judeu hry vae Apolo, Alexandria gwigwa ogwah ou-vy feso tet-my. Hae inhe por por vae voi. Nhandejry kwatia nhe kwaa porha voi hae. 25 Nainhatei omombeu hagw Hesu rehegwa nhe. Omombeu por voi. Ndojaviry imombeu-vy. Anhetegwa meme voi hei. Omombeu por xupe rae Nhandejry Hesu rape ha nomombei xupe Hesu reroviaha onhemongarai vaekwe. Joo omongarai vaekwe rerakw ohendu mante. 26 Ha upi katu oike judeu oporahi haty-py onhe hagw. Ikyhyje e reheve onhe. Ha Priscila imna ndive, ohendu ramo inhe, ogwenoh heraha-vy atra-gwi xupe. Upi xupe anho omombeu oikwaa porve rve hagw Nhandejry Hesu rape. 27 Ha upi katu ohose y rovi. Acaia yvy-py ohose y-rupi. Ohose ramo: Ipor katu ereho, hei xupe Hesu reroviaha. Upixa ramo ome xupe kwatia nhe ogweraha hagw, amo etegwa Hesu reroviaha vae omonhe rire, omogwah hagw xupe. Upi os oho-vy. Ohasa oho-vy. Upi ogwah oho-vy Acaia yvy-py. Ogwah ramo, omoir-ma upe pygwa, Hesu reroviaha vae-pe. Nhandejry ohexakwaa rei-gwi xupe kwry, ojerovia-ma rae hese upe pygwa. Upa-gwi Apolo ogwerovia uka porve rve upe pygwa Hesu reroviaha vae-pe gwive. 28 Ha gw judeu kwry-pe katu hae onhe mbojevy jevy atra-py ohendu hagw: Hesu ko Cristo voi, Nhandejry rembiporavopyre voi, hei. Nhane remihaar ar vae ogwah-ma rae, hei. Upa ohexa uka xupe kwry. Nhandejry kwatia nhe-rupi oikwaa uka xupe kwry.

24Ha

Apolo rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

397

ATOS19

19

Apolo katu opyta Corinto tet-my. Oime jave upe-py, ohasa hasa Paulo. Yvyaty aty pa-rupi, tet mir-rupi, ohasa oho-vy. Upe rire ogwah oho-vy feso tet-my. Upe-py o Hesu nhe renduha. 2 Ogwah ramo, otopa xupe kwry. Upi oporandu xupe kwry Paulo: Peroviamaha ry-py, upa ry-py ogwah-ma tipo pe-my Nhe Marangatu tee vae? hei xupe kwry. Hae kwry hei: Nogwahi vyteri, hei. Gw Nhe Marangatu tee vae rehegwa nhe norohendi vyteri voi, hei xupe hikwi. 3 Kivae rry-py penhemongarai uka vaekwe, hei jevy oporandu-vy xupe kwry. Oronhemongarai vaekwe Joo Batista oporomongarai hagwe-rami, hei xupe hikwi. 4 Upe ramo hei xupe kwry Paulo: Ha Joo Batista katu, ogwerova rova gwekoha vae-pe omongarai. Omongarai jave, hei vaekwe henda-py ou vaekwe-pe: Xe ranhe ko aju tenonde-rupi. Ha xe rapykwerigwa katu ou-ta ave. Ou ramo, pejerovia katu hese hei xupe kwry Joo Batista, hei. Hapykwerigwa ko Hesu voi, hei Paulo imombeu-vy. 5 Ohendu ramo inhe, onhemongarai uka-ma Nhandejry Hesu rry-py. 6 Upi omo inhak ak ri opo. Omo-ma ramo, omohynyhmba ipya kwry Nhe Marangatu tee vae. Omohynyhmba-gwi, onhe nhe ambue-py hikwi. Nhandejry rehegwa omombeu ave. Hae oikwaa e vae oikwaa uka imombeu-vy xupe. 7 Upe ramo doze kwimbae-rupi ipya rynyhmba Nhe Marangatu tee vae-gwi. 8 Ha upi katu Paulo oike judeu oporahi haty-py. Mbohapy jasy-rupi onhemonhe nhe oiko-vy. Notry omombeu hagw Nhandejry rehegwa nhe: Pemoir katu Hesu Nhandejry nhande ruvixar-pe hei omombeu mbeu-vy oikwaa uka porve rve hagw. 9 Ha upe-py o nohendusi vae. Gw ogwerovia e vae, onhe rei rei vae Nhandejry Hesu-rehe enterova rovagwy-py. Upixa ramo Paulo os oho-vy. Kente kwry pa-gwi os oho-vy. Ogweraha ojave Hesu nhe renduha. Oike oho-vy imboehry nherendu haty-py. Imboehry hry vae Tirano. Ha upi oike rire upe-py, pete te ry-py omombeu mbeu oikwaa uka porve rve hagw Nhandejry rehegwa nhe. 10 Moki roy omombeu oiko-vy upe-py. Upixa-gwi ohendupa Nhandejry Hesu rehegwa nhe hikwi. sia yvy pygwa gwive, judeu vae, judeu e vae ave ohendupa inhe. 11 Ha Nhandejry ojapo uka xupe hexapyr-rupi, heroviapyr-rupi ave ojapo uka. Upixa ramo jahexa e vae ohexa hikwi. 12 Ou Paulo renda-py. Ogweraha xugwi inhak jokwaha oiporu vaekwe. Hambeo oiporu vaekwe oipea ave xugwi heraha-vy. Hasy vae ha-py ogweraha. Omboja ramo hese okwera-ma hasy vae. Os-ma anhy oho-vy xugwi kwry.

1Ha

Paulo ogwah oho-vy feso tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS19
13 Upe-py

398

o ave judeu ogwata oiko-vy vae. Hei onhemombeu-vy: Ore oromos kwaa vae imondo-vy anhy hei rei onhemombeu-vy. Ha upi katu Hesu rry oiporu rei omos hagw mo anhy rerekoha-gwi: Es katu Hesu rry-py. Upe Paulo remimombeu vae rry-py es katu, hei mo anhy rerekoha-pe. 14 Upixa voi hembiapo sete kwimbae, Ceva ray kwry. Ha Ceva judeu vae, pai ruvixa vae ave. Tay kwry oiporu rei vae Hesu rry imos-vy. 15 Ha anhy katu hei xupe kwry: Hesu ko aikwaa xe. Paulo ave aikwaa. Ha pe katu ndapokwairy voi, hei xupe kwry anhy. 16 Upe-ma ramo upe anhy rerekoha opo hese. Ipuaka hese kwry oinup nup-vy. Upa-gwi os oho-vy hga-gwi. Opi-vy oripara oho-vy. Onhemaxukapa ave oho-vy hikwi. 17 Ha upi katu opa tet-rupi oho herakw. Gw feso pygwa gwive, judeu vae, judeu e vae ave ohendupa herakw. Ohendu ramo ikyhyje eterei voi. Ipyamirmba upe-py o vae gwive. Ha Nhandejry Hesu rry katu: Ipormba ete voi hei imboete-vy hikwi. 18 Upixa ramo ogwah ou-vy heta ogwerovia vae. Hembiapo vaikwe ner ogwerovia reheve ojapo vaekwe omombeu atra-py. 19 Yma oiko vaekwe imohy vae. Oiko ave vaekwe onhemboe vae ombohasy hagw gwapixa-pe. Oiko ave vaekwe omoheonde vai vae ojupe. Upa rehegwa kwatia nhe hae kwry hembiporukwe ogweru gweru omboaty aty hagw. Omboaty ramo ohapypa pono oiporu jevy ivai vae. Enterova rovagwy-py ohapy voi. Upi mbovy repy po o upa kwatia oipapa oikwaa hagw. Oipapa rire: Heta eterei rae. Cinqenta mil moeda tuvixa vae repy rae, hei. 20 Upixa ramo opa-rupi oho Nhandejry nhe imbaraeteve teve oho-vy. 21 Upe rire Paulo hei ojupe: Ahasa hasa-ta Macednia yvy-rupi. Hesu reroviaha vae rexa-vy aha-ta hei. Acaia yvy-rupi ave ahasa-ta agwah hagw Jerusalm tet-my. Upe-py naxe are moi. Upe rire aha-ta Roma tet-my. Xe kyre eterei aha hagw upe-py hei ojupe. 22 Upi gwenonder omondo moki oir. Timteo Erasto ndive omondo. Macednia yvy-py omondo xupe. Hae katu opyta joty sia yvy-py.

ramo feso tet mygwa ipoxy voi Nhandejry Hesu nhe renduserevy. Pete henda-py ojogweroaty onhombopoxy-vy hikwi. 24 O kwimbae hry vae Demtrio. Prata-gwi opaixagwa apoha. Hae ranhe ipoxy. Upe tet-my o ga kakwaa. Upe ga gwy-py onhemboete tup raanga hry vae Diana. Hae ramigwa te ga raanga ojapo Demtrio. Diana rga ramigwa te ga raanga mix vae ojapo ovende vaer. Upa-rehe ogana por oiko-vy. Ipytygwhry ogana por ave. 25 Upe vae ombojogweroaty oha-py. Hae-rami ombaapo vae oheni ave ogwah hagw oha-py. Upi hei xupe kwry:

23Upe

Ojogweroaty feso tet mygwa onhombopoxy-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

399

ATOS19

Xe ir gwry, hei, kixa nhane rembiapo ramo, nhavende ramo, nhagana por voi. Mbaixa nhagana pe peikwaa voi, hei. 26 Ha upe Paulo no-rami hei vae: Gw tup raanga erejapo vae ndahai tup hei. Upa-gwi Paulo nhe-rupi ndogweroviavi tup raanga-pe. Inhe-rupi heta-ma o ogwerovia e vae. O a pygwa, mombyry rupigwa ave ndogweroviaviry vae. sia yvy-rupi heta-ma ogwerovia e vae o. Ha upe vae katu pehexa-ma, pehendu-ma ave, hei. 27Naipori upa. Ivai voi. Oimne nogwahvi-ma ijogwahar. Nogwahvi ramo, nanhagana por movi-ma ar, hei. Oimne nogwahvi-ma ga kakwaa-py imboete-vy. Upa gwy-py o Diana raanga, nhane remimboete vae. Tuvixa mbae voi Diana, hei. Ha sia pygwa gwive, opa rupigwa gwive ave omboete ete xupe vae. Ha nogwahvi ramo katu iha-py, nomboete movei-ma xupe hikwi. Nomombaegwasu movi-ma. Naimanduavi ar hese, hei xupe kwry Demtrio. 28 Inhe ohendu ramo, ipoxypa hikwi Paulo-rehe. Nogana por movi-gwi ipoxypa Diana-rehe hakate-vy. Tuvixa mbae Diana, nhande kwry feso pygwa vae jry, hei onhe hat hat-vy. 29 Ha upe tet mygwa ndaipyagwapyvi-ma. Osmba ohendu-vy oripara oho-vy ojogweroaty heta heta haty-py. Omoat heraha-vy moki Macednia pygwa hry vae Gaio Aristarco ave. Paulo ogwata ramo, omoir vae xupe. Upe moki oipyhy heraha-vy hikwi. 30 Ha upi katu Paulo os-ta mo ijayvu vae kwry pa-my onhe hagw. Ha Hesu nhe renduha ndoheji os. 31 O sia pygwa ruvixa vae Paulo-pe ohayhu vae. Ndoheji ave os. Ombou xupe onhe ani hagw os te: Ani erenhembopyagwasu te eres hagw hei uka xupe. 32 Ha upe pygwa oikwaa e reheve mbaeve ijayvu yvu rei voi okwa-vy ojogweroaty heta heta haty-py. Maer po jaju rei a-py ndajaikwai, heta o hei vae ojupe. 33 Omombeu joavy avypa rei hikwi. Ha judeu kwry ogwenoh herahavy kwimbae-pe hry vae Alexandre. Kente kwry pa-gwi ogwenoh xupe. Omoanha anha gwenonde-rupi onhe hagw xupe kwry. Ombovava xupe kwry opo. Omongirirmbase mo. Onhese mo ani hagw omboja rei judeu kwry-rehe hikwi: Ore ko judeu kwry vae ndahai Paulo rehegwa heise mo. 34 Ha ohexa ramo xupe hikwi: Upe vae ndahai nhande rei, hei. Judeu kwry vae rehegwa voi upe vae, hei hikwi. Nokirirsi voi. Are are eterei ijayvu okwa-vy. ra pyte-py kaarugwasu peve onhe hat hat. Petexa onhe hat okwa-vy: Tuvixa mbae Diana, nhande kwry feso pygwa vae jry, hei. 35 Ha upi katu mburuvixa feso pygwa ruvixa vae opuma omongirir hagw ijayvu vae kwry-pe. Omongirirmba rire, onhemonhe xupe kwry:

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS19,20

400

Xe rapixa kwry, feso pygwa vae, hei. Nhande kwry ko Diana rga kakwaa-rehe nhanhangareko vae. Tuvixa mbae Diana, nhande kwry feso pygwa jry voi, hei. Yvate-gwi hoa arakae haanga ita-gwi ijapopyre. Upe ita marangatu-rehe nhanhangareko vae ave. Ndaipri avave oikwaa e vae nhande nhanhangarekoha. 36 Upixa jae ramo, enterove oikwaa anhetegwaha, hei. Ndaipri Nde apu hei vaer nhande-vy. Upa-gwi pekirir katu. Peikwaa por e reheve, ani mbaeve pejapo te, hei xupe kwry. 37 Ko vae kwimbae ndoikiry vae jepe Diana rga-py imbae marangatu omonda-vy, nonhe rei rery vae jepe Diana-rehe nhande kwry jry-rehe, peru joty koa-py. Maer tipo peru rei joty xupe? hei. 38 Hae-ta pe-my: Oime mburuvixa nhane monhehaty vae. Nhane monhe vae oikwaa hagw nhane rembiapokwe. Ipor parae, tapa naipori hei nhane monhe-vy. Upixa ramo o ramo omombeuse vae Paulo-rehe hembiapo vai vaekwe, toho katu imombeu-vy mburuvixa renda-py. Toho katu imombeu-vy Demtrio, hae-rami ombaapo vae ave. Oime ave mburuvixagwasu imbaraeteve vae. Pete te tomombeu xupe hese hembiapo vai vaekwe. 39 Neremombeusi ramo mburuvixa-pe, emombeu katu kente kwry-pe. Mburuvixa nhe-py ombojogweroatypa rire-ma, emombeu katu xupe kwry kuri. 40 Oimne mburuvixa kwry hei vaer nhande-vy: Maer po pende ayvu rei etera? Maer penhombopoxy rei ave? Upixa hei ramo nhande-vy, ndaipri nhane remimombeur. Nhanhomboaty rei-gwi, ndajareki nhane remimombeur. Nhande poxy rei voi kuri, hei xupe kwry mburuvixa. 41 Upa hei rire: Tapeho jevy katu, hei xupe kwry.

20

ramo gw ijayvu vae kwry osarambipa jevy ohopa gwga gwga-rupi hikwi. Upe rire Paulo oheni uka xupe ogwahmba jevy hagw gwga-py. Hesu nhe renduha vae kwry gwive oheni. Ogwah ramo: Peiko meme katu Hesu rape-rupi, hei xupe kwry. Upe rire: Aha jevy-tama xe, hei. Upi oho jevy Macednia yvy-py. 2 Ohasa hasa amo ete rupigwa-rupi. Hesu reroviaha vae o ha-rupi onhemonhe nhe imombaraete-vy. Upe rire ogwah oho-vy Grcia yvy-py. 3 Upe-py mbohapy jasy opyta. Ha upi katu onhemboyru-ta mo kanoagwasu-py ogwejy hagw y-rupi oho-vy Sria yvykoty. Ha ohendu ramo ojukaseha xupe judeu kwry, nonhemboyru jepiry. Aha jevy-ta Macednia yvy-rupi, hei. 4 Upi oho. Omoir xupe Beria pygwa hry vae Spatro, Pirro ray oho hagw sia yvy-py. Omoir xupe ave Tessalnica pygwa hry vae Aristarco Secundo ndive.

1Upe

Paulo ojapura oho-vy ogwah pyae hagw Jerusalm-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

401

ATOS20

Omoir ave xupe Derbe-py oiko vae hry vae Gaio. Omoir ave xupe Timteo. sia yvy pygwa hry vae Tquico Trfimo ndive omoir ave xupe. Upe vae kwry omoir xupe. Ogwah oho-vy Filipos tet-my. Upe-py opyta xe ndive Paulo xe rekwa-py opyta. 5 Ha inhir kwry katu ohasa meme oho-vy. Ore renonder oho Trade tet-my. 6 Upe-py opyta ore raar-vy. Ha ore katu oropyta Filipos tet-my. Oiko-ma aretegwasu. Upe aretegwasu-py jau meme vae mbojape ovu e vae. Aretegwasu opa rire mante oroho jevy. Upe-gwi ygwasu rembe-py orogwah ramo, oronhemboyru kanoagwasu-py oroho hagw y-rupi. Upi cinco ry jave orogwah oroho-vy Trade tet-my. Upe-py pete semana oropyta. 7 Domingo-py orojogweroaty onhondive orokaru hagw. Orokaru jave ore mandua Hesu-rehe omano vaekwe-rehe. Ha Paulo omondo mondo gwesa ko ramogwar-rehe, gwaper-rehe. Upa-gwi onhemonhe ijaty vae-pe. Pyhare mbyte peve onhemonhe nhe oiko-vy. 8 Koty joapy apy-py orojogweroaty haty-py heta o tataendy. 9 Upe-py o kariay hry vae utico. Ogwapy o-vy oki-my. Gwenda-py oke-ma o-vy gwapehi ramo. Paulo nhe omonge xupe, onhe joty o-vy ramo. Upixa-gwi oke oke o ha-gwi hoa oho-vy. Yvate-gwi mbohapy koty o ha-gwi hoa. Ogwejy hese ohupi hegwe reraha-vy hikwi. Omano ete-ma voi nipo rae, hei mo hese hikwi. 10 Ha upi katu ogwejy ave Paulo henda-py ojeayvy upe kariay-rehe oikwav hegwe-pe: Ani penhemondi te. Nomano eti ko rae. Oikove joty ko rae, hei xupe kwry. Oikove jevy voi. 11 Upe rire ojeupi jevy oho-vy. Ombojao jao ojupe onhondive okaru. Okaru rire omongeta jevy xupe kwry. Komba peve omboe mboe. Kombama ramo oho jevy-ma. 12 Ha upe pygwa ogweraha hga-py upe kariay onhemoingove jevy vaekwe-pe. Oikove jevy-gwi, ovya eterei voi hikwi.

upi katu: Aha-ta yvy-rupi, Asss tet-my aha-ta, hei. Upe-py anhemboyru-ta xe kanoagwasu-py, hei hae ore-vy. Upa-gwi xe Lucas Paulo ir ave oroho henonder. Oronhemboyru kanoagwasu-py oroho hagw y-rupi. Henonder oroho. Asss tetmy oroho y-rupi. 14 Orogwah ramo upe-py, Paulo o-ma upe-py rae. Orogweroike kanoagwasu-py oromboyru xupe. Upe-gwi oroho Mitilene tet-my. 15 Upe-gwi oros jevy y-rupi oroho-vy. Iko-my orohasa Quios yki yke-rehe. Iko-my jevy orogwah Samos yki-my. Iko-my jevy orogwah oroho Mileto tet-my. 16 Ndorohi feso tet-my orohasa rei oroho-vy. Paulo are ndopytasi sia yvy-py. Upa-gwi orohasa meme oroho-vy. Ojapura oho-vy ogwah pyae hagw Jerusalm tet-my, aretegwasu ry-py ogwah hagw oho-vy. Upa aretegwasu hry vae Pentecostes.

13 Ha

Paulo oho y-rupi. Ogwah oho-vy Mileto tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS20

402

upi katu orogwah oroho-vy Mileto tet-my. Orogwah ramo upe-py, Paulo omomarandu uka feso pygwa-pe ou hagw ore ha-py. Upe Hesu nhe renduha rerekwa-pe oheni uka ou hagw. 18 Ogwah ou-vy ramo, gwemienoigwe-pe hei onhemonhe-vy: Pe katu xe reko rexapa-ma vae. Xe agwah gwive xe asha peve sia yvy-gwi ndajapo nhemry mbaeve. Mbaixa po aiko vaekwe pene pa-rupi peikwaa voi pe. 19 Ha Nhandejry Hesu remimbota ajapo meme vaekwe aiko-vy. Onhe rei rei ramo jepe xe-rehe aiko kirir joty vaekwe. Nanhembotuvixa mbairy voi joty. Hiarandu e vae ahekomboasy eterei ahapir-vy. Ha gw judeu kwry xe jukase mo ramo jepe, xe mbohasa asy ramo jepe vaekwe, xe ajapo meme joty vaekwe Nhandejry Hesu remimbota anhemonhe-vy. 20 Ha xe mbohasa asy jepe vaekwe naxe pyamirry joty vaekwe Nhandejry nhe amombeu-vy. Mbae por gwive amombeu pe-my. Anhemonhe pemy enterove vae ohendu hagw. Pete te pende rga-rupi anhemonhe ave. 21 Judeu kwry-pe, judeu e vae-pe ave anhemonhe aiko-vy: Perova katu pende rekoha. Peiko katu Nhandejry reko-rupi. Pejerovia katu Nhandejry Hesu-rehe. Anhetegwa voi ko nhe hae vaekwe pemy. Mbaixa po vaekwe pene pa-my xe rekoha peikwaa voi pe, hei. 22 Ha konga katu aha-ta Jerusalm tet-my. Ndahaitaha-gwi ae aha-ta. Nhe Marangatu tee vae ae xe reraha-ta, hei. Mbavae po ojehu-ta xe-vy upe-py xe ndaikwairy. 23 Ahasa asy vaer ae aikwaa. Ha Nhe Marangatu tee vae katu oikwaa uka vae xe-vy xe mo ukataha preso, xe rereko asytaha ave. Pete te tet-my oikwaa uka xe-vy. 24 Ha naxe rakateiry voi xjehe. Xjehe anho rei ndaiko pukusi. Xe rembiapor Nhandejry remime ae ajapopase aiko-vy. Amombeuse joty Nhandejry Hesu rehegwa nhe. Mbaixa nhande rexakwaa rei nhandevy Nhandejry, amombeu joty vaer aiko-vy, hei. Xe rembiapor xe ajapopa peve, xe aikose. Ajapopa rire, tamano jepe xe, hei. 25 Are-ma xe aiko vaekwe pene pa-rupi Nhandejry nhe amombeuvy. Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe amombeu mbeu pe-my. Ha konga katu ndaxe rexa moviry ko yvy-rupi. Upa xe aikwaa voi. 26-27 Ha Nhandejry remimbota rehegwa nhe gwive amombeupa vaekwe. Pe-my gwar vae amombeupa. Mbaeve nanhomry imombeu-vy pendhegwi. Amombeupa voi. Napehendusi ramo jepe, amombeu joty vaekwe pe-my. Upa-gwi pemano ramo pende pya kya reheve, pendejhegwi rei pemano vaer. Ndaxe rerovii-gwi, eremano-ta. Nomombeiry rae xe-vy Paulo ndaipri hei vaer xe-rehe. 28 Upa-gwi penhangareko por katu pendjehe ani hagw pejere te pe Nhandejry rape-gwi. Penhangareko por katu ave Hesu reroviaha vae-rehe gwive. Pemombaraeteve teve peho-vy xupe. Nhe

17Ha

Paulo onhemonhe feso tet mygwa, Hesu reroviaha rerekwa-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

403

ATOS20,21

Marangatu tee vae ko omonhangareko uka vae pe-my hese kwry. Hae kwry Nhandejry Hesu rei tee-ma voi. Hekova omano ramo gwugwy reheve, opyta heyir Hesu-pe hikwi, hei. 29 y aha-tama xe. Aha rire, ogwah vaer ijapu vae ou-vy pende ha-py. Ogwahtaha aikwaa voi xe. Ogwah vaer pende rerova hagw. Ou jagwarete ogweraha hagw ovexa. Upixa ete voi ijapu vae ou vaer pene pa-my, pende rerova hagw Hesu rape-gwi ou vaer. 30 Ha pene pa-gwi katu ojekwaa vaer inhe rei rei vae omoingo hagw gwekorupi Hesu nhe renduha. 31 Upa-rehe pesareko reko katu peiko-vy ani hagw pene mbotavy rei. Pene mandua meme katu xe rekokwerehe. Mbohapy roy-ma anhemonhe nhe aiko-vy vaekwe pe-my. Pyt ramo, ry ramo ave anhemonhe. Pete te vae-pe anhemonhe. Oroiporiahuvereko-gwi xe ras anhemonhe-vy vaekwe, hei. 32 Ha konga katu tonhangareko por katu Nhandejry pende-rehe. Inhe rendu-vy peiko meme katu. Ipor ete inhe, pende rexakwaa rei vaer hei vae. Inhe rendu-vy peiko ramo, pene mombaraeteve teve vaer voi Nhandejry. Pende reraha vaer ave oha-py. Ojepya mopot vae gwive o ha-py pende reraha vaer pe-my ave, hei. 33 Ha xe katu namondo rery xe rapixa mbae-rehe rei xe resa. Ipirapire-rehe, ijao-rehe ave namondo rery xe resa. 34 Ko xe po-rehe ambaapo. Aipota vae-rehe xe ambaapo. Xe ir oipota vae-rehe ambaapo ave. Pene rembiereko-rehe katu ndajeruriry. Xe ambaapoha peikwaa voi. 35 Ipor katu nhambaapo nhaipytygw hagw gw ogwereko e vae-pe. Upixa ete voi xe ambaapo vaekwe xe ambaapo hagwe-rami pe pembaapo hagw ave. Ipor katu nhane mandua Nhandejry Hesu nherehe: Nhande-vy ome ramo, javya vae. Ha nhame ramo katu nhande rapixa-pe, javya eteve voi hei vaekwe Hesu, hei omombeu-vy Paulo. Upixa voi hei feso pygwa-pe onhemonhe-vy. 36 Onhe rire, onhes gwetypy-rehe. Hendive kwry ombojeupi Nhandejry-pe onhe. 37 Upi ohapir xupe hikwi, oho-ta ramo. Oikwav kwav xupe hereko-vy. Ohovapyte ave xupe: 38 Ndaxe rexa movi-ma hei-gwi, ohapir eterei xupe hikwi. Omboasy eterei ohoha. Upe ramo omboyru xupe heraha-vy kanoagwasu-py.

21

upi katu: Oroho jevy-tama, oroe xupe kwry, feso pygwa-pe. Upi oronhemboyru kanoagwasu-py y-rupi oroho hagw. Pyae oroho ykimy orogwah hagw, yki hry vae Cs-py. Iko-my oroho ramo orogwah jevy oroho-vy yki ambue hry vae Rodes-py. Upe-gwi oroho jevy yvy ete-py, Ptara tet-my. 2 Upe-py orogwah ramo, orotopa outro kanoagwasu. Oho vaer voi Fencia yvy-py orotopa. Orohekoviar ore ryru oroho jevy-ma.

1Ha

Paulo ogwah oho-vy Tiro tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS21

404

orohasa meme joty oroho-vy, orogwah hagw oroho-vy Sria yvy-py. Tiro tetmy orogwah. Yvy ete-rehema oroho. Upe-py ogwenohmba gwembierahakwe. 4 Ogwenohmba jave, oroheka upe tet-rupi Hesu nhe renduha vae-pe. Orotopa ramo, oropyta sapya hendive kwry. Pete semana oropyta: Ani ereho te Jerusalm-my hei Paulo-pe. Oiko asytamaha ohendu uka xupe kwry Nhe Marangatu tee vae. Upa-gwi omombeu xupe ani hagw oho. 5 Pete semana rire, oroho jevy joty-ma. Ha Hesu nhe renduha gwive ore reraha hagw osmba upe tet-gwi. Hembireko kwry reheve, mitgwe reheve osmba ore reraha hagw. Orogwah ramo ygwasu rembe-py, ore kwry oronhes ore retypy-rehe. Orombojeupi Nhandejry-pe ore nhe. 6 Upe rire: Oroho jevy-ma, oroe xupe kwry. Tapeho katu Nhandejry ndive, hei ore-vy. Ha upe rire hae kwry ojei jevy-ma gwga-py hikwi.

3Oroho jave ojekwaa yki renda hry vae Chipre. Ore asu-koty opyta ha

Upi ore oronhemboyru jevy-ma kanoagwasu-py. 7Oroho jevy-ma orogwah jevy oroho-vy Ptolemaida tet-my. Upe-py oroho orohexa Hesu reroviaha. Pete ry-py oropyta hendive. 8 Iko-my oroho jevy-ma. Orogwah jevy-ma oroho-vy Cesaria tet-my. Upe-py orogwah oroho-vy hry Filipe vae rga-py. Oropyta hendive. Filipe ko Hesu rehegwa nhe por mombeuhaty. Hae seis kwimbae Jerusalm pygwa ndive oiko vaekwe Hesu remimondo nhe-py tembiu meha ramo. Ome me vaekwe Hesu reroviaha-pe hemiur. 9 y irundy tajry vae, omenda e vae. Nhandejry nhe-py omombeu vaety voi. 10 Upe-py oropyta jave, ogwah ou-vy Nhandejry nhe-py omombeu vaety, Judia yvy gwigwa, hry vae gabo. 11 Ogwah ramo ore ha-py, Paulo xumbe oipyhy. Upe rire Paulo xumbe-py ojepokwa, ojepykwa ave. Upe rire omombeu ore-vy Nhe Marangatu tee vae nhe: A-rami oipokwa-ta hereko-vy ko xumbe jry-pe. Judeu kwry, Jerusalm pygwa vae oipokwa-ta hereko-vy xupe, hei. Oipokwa rire, judeu e vae po-py ome-ta, hei ore-vy omombeu-vy. 12 Inhe orohendu ramo, oroeri eri xupe: Ani ani ereho te Jerusalm tet-my, oroe Paulo-pe. Ha upe-py o vae ave heiri iri xupe ani hagw oho. 13 Hae katu hei ore-vy: Maer peje upixa xe-vy? Aha-ta joty xe. Maer tipo xe rapir? Pene ras ramo, naxe pya ratvi-ma vaer. Xe rasse-ma ave xe ave. Ndaxe puakavi-ma vaer xjehe. Xe pya-py pekwa vae voi. Upe Jerusalm pygwa kwry xe pokwase ramo, xe pykwase ramo ave, taxe jokwa katu, hei. Upe-py Nhandejry Hesu ahayhu-gwi xe jukase ramo, taxe juka katu ave, hei. Ojapose vae, tojapo katu xe-rehe, hei ore-vy. 14 Upixa ramo, ndikati orojoko xupe. Noronhengivi-ma xupe:

Paulo ogwah oho-vy Cesaria tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

405

ATOS21

Tereho katu. Ejapo katu Nhandejry remimbota eiko-vy, oroe rei-ma xupe. rire oromboaty aty ore maetir oronhembosakoi oroho hagw. Upi oroho-ma Jerusalm tet-my. 16 Oroho-ma jave, ore moir-ma ave ore-vy Cesaria pygwa, Hesu nhe renduha kwry. Orogwah oroho-vy Jerusalm-my. Ore moir ave pete Hesu reroviaha hry vae Menasom. Hae are etereive-ma ojerovia vae. Chipre pygwa vae. Hae gwga-py ore renogwah ore reraha-vy oropyta hagw upe-py hendive. 17 Upe-py orogwah oroho-vy ramo, ore rerovya Hesu reroviaha kwry ore rexa ramo. 18 Ha iko-my Paulo ndive oroho herekwa hry vae Tiago vae rendapy. Upe-py orogwah jave rae ojogweroaty rae Hesu reroviaha rerekwa kwry. 19 Ha Paulo katu oporandu xupe kwry oiko porha-rehe. Upi omombeu xupe kwry. Pete te omombeu gwembiapokwe judeu e vae pa-my ojapo vaekwe. Nhandejry nhe-py ojapo japo vaekwe gwive omombeupa. 20 Inhe ohendu ramo, omombaegwasu Nhandejrype hikwi. Upi hei xupe Hesu reroviaha rerekwa vae: Ore ko orojohu por voi mombyry-gwi ne rembiapokwe. Ha a pygwa katu judeu kwry vae, ojerovia vae, nde rapykwe pygwa ndojohu pori. Ojohu por eha ereikwaa voi, ore ryvy. Heta eterei judeu ojerovia vae o. Moiss hei vaekwe nhane rekor ojapose joty voi hikwi. Ikyreha ereikwaa voi. 21 Ha o hei vae nde-rehe: Upe Paulo hei judeu kwry-pe, judeu e vae pa-my oiko vae-pe: Anive pejapo Moiss hei vaekwe. Anive peipirekyt pene mit kwimbae-pe. Anive pehendu pene rami hei vaekwe, hei voi ko Paulo hei xupe mo nde-rehe, hei xupe omombeu-vy. 22 Ha konga katu ojogweroaty-ta judeu ojerovia vae gwive. Ohendu ramo eregwahha, ojogweroaty-ta voi. 23 Upixa-gwi ipor katu erejapo a-rami, hei xupe. Irundy kwimbae o ore jave. Judeu reko-rupi oiko vae. Oho-tama Nhandejry rga kakwaa-py onhemopot uka hagw Moiss hei vaekwe-rami. Upi onheapiper uka-ta hemimombeukwerupi omboete hagw Nhandejry-pe. 24 Ha konga katu emoir xupe. Hae-rami enhemopot ave ijave ereiko-vy. Eme katu xupe pirapire onheapiper hagw. Upixa erejapo ramo, gw judeu kwry nde rexa-ta. Nde rexa ramo hei-ta: Ijapu nipo rae Paulo-rehe onhe vae hei-ta nde-rehe. Hae katu judeu kwry reko-rupi oiko ave. Ojapo voi nhandevy Moiss hei vaekwe hei-ta nde-rehe hikwi, hei xupe omombeu-vy. 25 Ha judeu e vae ojerovia vae katu, are-ma voi oromondo vaekwe xupe kwry ore kwatia nhe: Ani penhemongya te peu-vy tembiu tup raanga rovagwy-py onhemo vaekwe. Ani peiko rei te kunha kwimbae ndive. Ani peu te ijuka-vy ohumbiri vaekwe. Ani peu te soo hugwy reheve. Ka nhe oromondo vaekwe xupe kwry, hei xupe Hesu reroviaha rerekwa vae omombeu-vy.

15 Upe

Paulo ogwah oho-vy Jerusalm tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS21
26 Ha

406

upi katu Paulo oho. Upe irundy kwimbae jave oho. Iko-my ojapo myamyr Moiss hei vaekwe. Onhemopot oiko-vy ga kakwaa-py hikwi. Upi Nhandejry rga kakwaa-py oike jevy omombeu hagw mbovy ry po ohasa-ta onhemopot pormba peve. Upi hei pai-pe: Oronhemopotmba rire, pete te orome-ta nde-vy ne rembijukapyr, hei xupe omombeu-vy.
27 Paulo onhemopot hagwe pete semana ojapo. Ndopi vyteri ramo, gw judeu kwry, sia gwigwa vae ohexa xupe Nhandejry rga kakwaa-py. Ohexa ramo ombopoxypa kente kwry oipyhy hagw xupe: 28 Nhande rei kwry, Israel remiarirre kwry, ore pytygw katu, hei onhe hat-vy judeu kwry. Ko vae kwimbae ko nhane moakrasy vae. Opa vae rupigwa-pe hei vae nhane rendu e hagw. Inhe rei rei vae nhande kwry-rehe. Moiss hei vaekwe nhane rekor-rehe onhe rei rei. Inhe rei rei ave Nhandejry rga kakwaa-rehe. Ha konga katu judeu e vae-pe ogwenogwah-ma Nhandejry rga-py. Ogwenogwahvy omongya koty marangatu kuri, hei mo hese onhe hat-vy. 29 Ohexa rae hikwi feso gwigwa hry vae Trfimo, judeu e vae. Paulo ndive ohexa ogwata ramo upe tet-rupi. Ohexa ramo: Ogwenogwah nipo rae Nhandejry rga-py hei mo hese. Upa-gwi: Omongya koty marangatu hei mo hese hikwi. 30 Inhe ohendu ramo, ipoxypa hikwi. Upe tet mygwa gwive ojogweroaty aty hikwi oipyhy hagw Paulo-pe ombotyryry-vy. Koty-gwi ogwenoh herahavy. Upe-ma ramo omboty-ma Nhandejry rga rok. Hapykwere ok omboty-ma. 31 Ojukase mo xupe hikwi. Ojukase jave, coronel-pe ogwah ipoxyha rerakw: Ipoxy okwa-vy Jerusalm pygwa gwive, hei omombeu-vy. 32 Upe-ma ramo oripara ogwejy ou-vy. Ojave ogweru soldado kwry, capito ave. Ohexa ramo coronel-pe soldado-pe ave hikwi, noinupviryma xupe. 33 Upe rire coronel ogwah ou-vy oipyhy Paulo-pe. Hei oipokwa hagw xupe moki ipo-rehe. Upi oporandu upe-py o vae kwry-pe: Kivae tipo ka? Mbaixa tipo hry? Mbavae tipo ojapo ko vae? hei upe pygwa-pe. 34 Ha omombeu joavy avypa hikwi. Upa-gwi ndoikwairy voi soldado ruvixa. Ijayvu eterei voi hikwi. Upa-gwi nohendi mbaeve. Upixa ramo hei ogweraha hagw koty-py, soldado kwry renda-py. 35 Ogwah ramo ijeupi hatypy, ogwerojeupi xupe heraha-vy ani hagw ojuka xupe, Paulo-pe ipoxy vae: 36 Peraha katu pejuka. Peraha katu pejuka, hei onhe hat hat-vy Paulo-rehe gw hupive kwry ogwa vae. 37 Ha upi katu nogwenogwahi vyteri xupe koty-py. O joty ijeupi haty-py: Amombeuse voi nde-vy pete mbae, hei Paulo coronel-pe. Onhe ramo, ohexa katu xupe. Hei xupe:

Coronel oipyhy Paulo-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

407

ATOS21,22

Erenhe kwaa nipo rae grego nhe-py, hei. 38 Aipo ramo ndahai nipo nde rae upe Egito gwigwa erembopoxy vaekwe kente kwry-pe. Ndererahi nipo tekwaty e-my irundy mil kwimbae oporojuka vaekwe, hei Paulo-pe coronel. 39 Upi hei coronel-pe: Ndahairy xe upe vae, hei. Xe ae judeu kwry vae, Tarso tet mygwa xe, hei. Tarso tetgwasu voi. Cilcia yvy-py o vae. y anhese voi hendive kwry, eheja katu tanhe hendive kwry, hei coronel-pe. 40 Aipo ramo, enhe katu, hei xupe coronel. Upixa ramo onhemboy o-vy ijeupi haty-rehe. Ombovava opo xupe kwry omokirir hagw. Okirirmba rire-ma onhe xupe kwry. Hebreu nhe-py onhe xupe kwry.

Paulo hei judeu kwry-pe: Xe ryvy kwry, xe ru kwry ave, pehendu katu xe rehegwa nhe. Anhe-ta xjehe, hei. 2 Ohendu ramo inhe hikwi: Nhane nhe-py onhe rae, hei ojupe hikwi. Upa-rehe ni pete jepe nonheiry. Okirirmbaete voi ojeapysaka-vy hese. 3 Ha hae katu hei xupe kwry: Xe voi judeu kwry vae, Tarso tet mygwa. Upe tet Cilcia yvy pygwa. Ha koa-py xe mboe mboe oiko-vy vaekwe. Xe mboehry hry Gamaliel. Nhande ru kwry hei vaekwe gwive, upa ahendu pormba vaekwe voi, hei. Aikwaapa por peve xe aiko vaekwe. Komba mba ajapose voi Nhandejry remimbota gwive. y pejaposeha-rami voi Nhandejry remimbota, ajapose mo voi vaekwe xe ave. Pete te ry-py ajapo aiko-vy, hei xupe kwry. 4 Yma vaekwe areko asy aiko-vy Hesu rape pyhyha ajuka uka hagw. Aha vaekwe aipokwa-vy amo uka hagw preso. Kunha kwimbae ave amo uka vaekwe preso, hei. 5 Anhetegwa voi xe amombeu xe rembiapokwe. Ndaxe api ramo, oikwaa voi pai ruvixagwasu. Judeu ruvixa kwry gwive oikwaa ave. Gw mburuvixa kwry ome xe-vy vaekwe kwatia nhe xe araha hagw nhande ryvy kwry, Damasco tet-my oiko vae-pe. Upixa ramo ndaxe ae rery aha. Pai ruvixagwasu nhe-rupi ae aha amoingo asy hagw Hesu reroviaha-pe. Ha upi katu aha Damasco tet-my. Upe-py aipyhy-ta mo aipokwa hagw heru-vy. Koa-py aru jevy-ta mo ambohasa asy uka hagw. 6 Upi larse-rupima agwata jave aha-vy, namombyry etevi-ma xe agwah hagw upe-py. Upe-ma ramo hoa-ma xe-rehe hendy mbaraete vae. Yvate-gwi hendy vae. 7 Haa-ma aha-vy yvy-py. Ahendu-ma hei vae xe-vy: Saulo, Saulo hei xe-vy xe reni ramo. Maer tipo xe mbohasa asy? hei xe-vy. 8 Kivae tipo nde, xe Jry hae xupe. Xe ko Hesu Nazar pygwa. Xe-vy voi xe mbohasa asy hei xe-vy, hei omombeu-vy.

22

1Ha

Anhe-ta xjehe hei Paulo Judeu kwry-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS22
9Ha

408

xe ndivegwa hendy mbaraete ramo ohexa ha xe-vy onhe vae nhe katu nohendiry. 10 Mbavae tipo xe ajapo-ta y, xe Jry aporandu xupe. Epu katu tereho Damasco tet-my. Upe-py omombeu-ta nde-vy opaixagwa ne rembiapor, Nhandejry remimbota hei xe-vy Hesu. 11 Ha xe namavi-ma. Xe resaka eterei-gwi namavi-ma. Upa-gwi xe popyhy rei-ma xe reraha-vy xe ndivegwa. Upe rire orogwah ore oroho ha-py. 12 Ha upi katu ogwah ou-vy xe ha-py kwimbae hry vae Ananias. Moiss hei vaekwe apoha vae: Upe vae hekoha por vae hei hese upe-py oiko vae judeu vae gwive. Imandua por hese. 13 Ha upi katu ogwah ramo ou-vy, onhemboy xe ypy-py o-vy: Ema jevy mani katu, xe ryvy Saulo hei xe-vy. Upe-ma ramo xe resa jevy-ma ahexa-ma xupe. 14 Ha hei xe-vy: Nhandejry ko, nhande ramoigwasu kwry Jry vae, nde poravo arakae ereikwaa hagw hemimbota. Erehexa hagw upe hekoha por vae Hesu-pe nde poravo arakae hei xe-vy. Ha konga katu erehexa-ma xupe kuri. y kuri erenhomongeta hagw hendive nde poravo arakae. y katu erenhomongeta-ma kuri hendive hei xe-vy. 15 Upixa ramo eremombeu mbeu-ta kente kwry vae-pe gwive Hesu rehegwa nhe. Ne rembiexakwe, ne remiendukwe ave eremombeu-ta imosarambi-vy. 16 y voi epu mani katu enhemongarai uka Nhandejry Hesu rry reni-vy, hei xe-vy. Ere katu: Xe ajerovia-ma Nhandejry Hesu-rehe, ere katu. Upixa ramo omopot-ta nde pya ikya vae Nhandejry hei xe-vy Ananias.r 17 Upe rire aha jevy Jerusalm teta-my aike Nhandejry rga kakwaapy. Upe-py ambojeupi Nhandejry-pe xe nhe a-vy. Upe jave, ojehexa uka xe-vy Nhandejry Hesu. Xe-vy anhte ojehexa uka. 18 Ahexa xupe xe-vy onhe ramo: Tereho katu ejapura pura ekwa-vy, ko tet-gwi ereho-vy. Xe rehegwa eremombeu ramo jepe nohendu moiry voi hei xe-vy Hesu. 19 Upe ramo hae xupe: Ojeporahi haty haty-rupi aike ike vaekwe, Xe Jry. Xe amo uka vaekwe preso nde-rehe ojerovia vae. 20 Ainup uka vaekwe ave. Ojuka jave hikwi nde rehegwa mombeuhare hry vae Estvo, ijave ave xe aime vaekwe. Hembiapokwe ajohu por vaekwe. Ijukahar ao-rehe xe anhangareko hese vaekwe. Upe vae xe rembiapokwe gwive oikwaapa judeu kwry. Xe kwaapa voi, xe Jry hae xupe.s 21 Ha hei joty xe-vy Nhandejry Hesu: Tereho katu. Oromondo-ta mombyry judeu e vae oiko ha-py oromondo-ta nde-vy hei xe-vy Hesu, hei xupe kwry omombeu-vy Paulo.

hae kwry ohendu por meme inhe. Ha, Aha-ta judeu e vae oiko ha-py hei-ma ramo katu, ojohu vai. Upe vae nhe ombopoxypa xupe kwry. Hat hat voi onhe:
r

22 Ha

Coronel hei ombopi hagw Paulo-pe

22.6-16 At 9.1-19; 26.12-18; Fp 3.4-6

22.20 At 7.58

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

409

ATOS22,23

Upa kwimbae pejuka katu. Iporve ndoikoviry nhane pa rupi, hei Paulo-rehe. 23 Onhe hat jave, oipea ojhegwi ao ombovava hagw. Ojara yvy kui opo-py omombo hagw yvate-koty. Omotimbo yvy kui opoxy-gwi. 24 Upixa ramo coronel hei ogweroike hagw Paulo-pe koty-py: Embopi mbopi xupe eremonhe hagw, hei. Omombeu ramo jaikwaa hagw, Mbavae po ojapo rae, mbavae-gwi ijayvupa hese rae ipoxy-vy hikwi. Embopi xupe omombeu hagw gwembiapokwe, hei soldado-pe. 25 Upi ou oipokwa-vy xupe okyta-rehe imo-vy. Upa-gwi Paulo hei capito-pe ijyke-rehe onhemboy o-vy ramo: Xe mbopi rei-ta. Xe ko romano kwry vae. Ner xe monhe, ner ereikwaa vyteri xe rembiapokwe. Nanhambopry vae romano kwry-pe nhamonhe e reheve, hei. Upixa ramo ivai vaer xe mbopi rei ramo, hei capito-pe. 26 Ohendu ramo inhe oho omombeu coronel-pe: Maer tipo erembopi uka-ta ko kwimbae? Hae katu romano kwry vae voi. Xke, erembopi ramo, ne rembiapo vai-ta, hei coronel-pe. 27 Upe ramo ou coronel. Paulo renda-py ou oporandu-vy xupe: Nde tipo romano kwry vae. Emombeu katu xe-vy, hei oporandu-vy xupe. Xe voi, hei coronel-pe. 28 Upi hei xupe: Heta vaekwe xe ame pirapire apyta hagw romano ramo, hei Paulo-pe. Upe ramo hei coronel-pe: Romano kwry vae te xe. Ndapagiry. Namei mbaeve. Xe ru katu romano kwry vae. Hae hesegwa te ave xe. Namei mbaeve, hei coronel-pe. 29 Upe-ma ramo opa osmba ojei-vy imbopihargwe mo ikyhyje-gwi. Ikyhyje ave coronel. Paulo romano kwry vae ae nipo rae hei ojupe hikwi. Onhe-py rei oipokwa-gwi, ikyhyje. 30 Iko-my hei coronel: Mbavae-gwi tipo ipoxy Paulo-rehe judeu kwry? hei ojupe. Upa-gwi hei ojogweroaty hagw iha-py pai ruvixa kwry, judeu ruvixa kwry gwive ave. Hei ave opoi hagw Paulo-gwi. Upi ogwerogwejy heraha-vy. Hovagwy-py kwry omonhemboy xupe imo-vy.

23

ramo Paulo ohexa katu katu ojogweroaty vae-pe, judeu ruvixa gwive. Hei xupe kwry: Yma gwive konga ete peve, xe rei kwry, aiko meme Nhandejry ndive. Ajapose meme vae Nhandejry remimbota. Upa oikwaa Nhandejry. Xe apu ramo, hae oikwaa, hei. Hesa-gwi nokanhi mbaeve. Oikwaapa voi, hei xupe kwry Paulo. 2 Ha upa nhe ohendu-ma ramo ogweropoxy pai ruvixagwasu hry vae Ananias. Hei Paulo yke rehegwa-pe ojurupete hagw xupe. 3 Ha hae hei pai ruvixagwasu-pe:

1Upe

Paulo onhe judeu ruvixa kwry-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS23

410

Nde rova-py ipot. Nde pyapy-py katu ikya. Nde rereko asy-ta ave Nhandejry, hei xupe. Eregwapy ere-vy xe monhe hagw. Moiss hei vaekwe-rami xe monhe hagw ereiko. Maer xe nup uka xe monhe e reheve? hei. Upixa ndery vaekwe Moiss nhande-vy vaekwe, hei pai ruvixagwasu-pe. 4 Upe ramo ijyke-rehe onhemboy o vae: Ani erenhe vai te pai ruvixagwasu, Nhandejry rembigwi vaerehe, hei xupe hikwi. 5 Hae katu hei: Ni, hei. Naipori te nhanhe vai te pai ruvixagwasu-rehe. Ani erenhe vai te nde rei ruvixa-rehe. Upixa omo vaekwe kwatia-rehe Nhandejry nhe, hei omombeu-vy. Ha ndaikwairy voi xe xupe, xe rei kwry. Pai ruvixagwasu o ramo ndaikwairy xe xupe, hei upe-py o vae-pe.t 6 Upe rire oma katu katu judeu ruvixa kwry-rehe. Oma ramo, ohexa jopara katu. O saduceu vae, o fariseu vae ave. Ohexa ramo ambue mbue, onhe hat: Xe rei kwry, xe ko fariseu kwry vae, fariseu ray ave. Omano vaekwe gwive oikove jevy vaer xe hae vae amombeu-vy. Upa nhegwi xe reru a-py xe monhe, hei huvixa kwry-pe. 7 Upa hei-ma ramo, onhonhe mbojevy jevypa hikwi, ndogwerojojiry onhonhe. 8 Ha saduceu kwry hei vae no-rami: Ndoikove jevi vaer omano vaekwe. Nhamano rire, nhane nhe ndoikovi-ma vaer hei mo. Ndoiki vae Nhandejry rembigwi yvy pygwa hei mo ave. Ha fariseu kwry katu ndogweroviiry inhe: O voi Nhandejry rembigwi yvy pygwa. Oikove jevy-ma vaer ave omano vaekwe. Oikove jevy-ma vaer voi ko nhane nhegwe hei vae. 9 Upixa ramo ijayvu eterei. Upe rire onhemboy-ma gw judeu rekomboehaty vae, fariseu vae. Onhe hese: Nahembiapo vary nipo rae. Orojohu por hembiapokwe. Nhete ohendu parae. Nhandejry rembigwi nhe ohendu parae. Koixagwa nhe Paulo ohendu ramo, ndikati nhapyr Nhandejry nhe-rehe hei judeu ruvixa kwry-pe. 10 Upixa ramo onhonhe mbojevy jevy hikwi. Hatve tve onhe. Ipoxyve xyve voi hikwi. Ha coronel katu oma ma rei hese kwry: Ojuka-tama Paulo-pe hereko-vy hikwi hei ojupe coronel ikyhyje-vy. Upa-gwi hei soldado-pe ogwejy hagw oipea heru-vy ojhugwi kwry: Eru ne renda-py, hei. Upi oho ogweru xupe.

upi katu pyhare Nhandejry Hesu onhemboy ijyke-rehe. Ikrapy onhemboy o-vy ijyke-rehe:
t

11Ha

Nhandejry Hesu ojehexa uka Paulo-pe

23.5 x 22.28
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

411

ATOS23

Ani erekyhyje te, hei. Enhembopyagwasu katu. A-py xe mombeu mbeuha-rami, xe mombeu vaer ave Roma tet-my, hei xupe Nhandejry Hesu. ramo ojogweroaty judeu kwry: Jajuka Paulo, hei onhomboe mboe okwa-vy hese. Omopor por onhonhe hikwi: Ndajakaru movi, ndajayu movi ave. Jajuka rire ae Paulo-pe, jakaru jevy vaer, jayu jevy vaer, hei hikwi ojupe. Tanhane mbohasa asy Nhandejry jajuka e mboyve jakaru ramo, hei omopor porvy ojupe onhonhe. 13-14 Upa hei vae quarenta-gwi ove vyteri. Upi oho pai ruvixa kwry renda-py, judeu ruvixa renda-py ave. Oho omombeu-vy: Ndikatu movi orokaru Paulo orojuka e mboyve oroe kuri ajei Nhandejry-pe. Ore apu ramo oikwaa ar Nhandejry, hei. 15 y katu pemondo mani coronel-pe pene nhe mombeu uka-vy. Tomondo ave onhe judeu ruvixa kwry gwive: Togwejy katu Paulo tou-vy ore rendapy. Oromonhese xupe orohendu hagw inhe, oroikwaa porve hagw hembiapokwe peje mo xupe imbotavy-vy, hei. Ogwah e mbove Paulo, orohaar-ta xupe orojuka hagw, hei mburuvixa kwry-pe. 16 Ha Paulo reindy memby kwimbae katu ohendupa hesegwa nhe. Ohaar o-vy vae nhe ohendu. Upa-gwi oho omombeu. Paulo rendapy oike omombeu hagw xupe. 17 Ha Paulo katu hei capito-pe: Ko vae eraha katu coronel-pe. O hemimombeur, hei capito-pe. 18 Upixa ramo ogweraha xupe coronel renda-py. Ogwah ramo hendapy, hei coronel-pe: Upe onhemo vae preso hry vae Paulo xe reni-ma kuri: Eraha katu ko kariay coronel renda-py. O hemimombeur hei xe-vy imombeu-vy, hei coronel-pe. 19 Ohendu ramo inhe, oipopyhy-ma heraha-vy upe kariay-pe. Ogwenoh hae anho heraha-vy. Oporandu xupe hae anho ha-py: Mbavae tipo eremombeuse? hei xupe. 20 Ha Paulo reindy memby omombeu coronel-pe judeu nhegwe: Hei kuri judeu kwry: Jae-ta coronel-pe: Togwejy katu ko ramo Paulo touvy. Togwejy orojogweroaty haty-py. Oromonhese xupe orohendu hagw inhe oroikwaa porve hagw hembiapokwe, jae-ta coronel-pe hei judeu kwry. 21 Ha nde ani erejapo te kuri inhe. Ijapu voi hikwi. y ohaperaar ar-ta xupe okwa-vy ojuka hagw. Heta o ohaarhry quarenta-gwi ove vyteri. Ndorokaru movi, ndoroyu movi ave Paulo orojuka e mboyve hei kuri Nhandejrype. nga ete-ma voi ohaar xupe ne nhe-rupi ogwejy ramo, ojuka hagw xupe. Ogwejy-ma ramo, ohaarmba-ma ijukahar, hei coronel-pe imombeu-vy. 22 Ohendu ramo inhe:

12 Komba-ma

Judeu kwry onhomboe mboe Paulo-rehe ojuka hagw

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS23

412

Ani avave-pe eremombeu mbeu te xe aikwaaha, hei. Xe aikwaa ramo hembiapor, ani xe mombeu mbeu. Tereho katu, hei xupe coronel. 23 Upe-ma ramo moki capito-me oheni ou hagw. Ou ramo, hei xupe upe coronel omanda-vy: Pyhare pytmba-ma ramo, emonhembosakoi uka katu duzentos soldado, setenta kavaju arigwa reheve, hei. Emoangeki uka mani katu ojei hagw mombyry Cesaria tet-my, hei. Outro soldado mbae jukaha huy puku joa ogwereko vae duzentos o vae, emonhembosakoi uka ave. 24 Eiporu uka katu ave Paulo renagw, hei. Eraha xupe ojehu e reheve mbaeve xupe. Mburuvixagwasu hry vae Flix renda-py eraha xupe, hei capito-pe coronel.

coronel ogweraha uka ave kwatia-rehe onhe mburuvixagwasupe. 26 No-rami omo kwatia-rehe: Xe Cludio Lsias amondo-ta xe nhe nde-vy xe ruvixa Flix. Enterovete vae ne mboete vae. Mbaixa tipo ereiko? Ne resi ave pa ereiko-vy? 27 Konga oromondo-ta ko kwimbae hry vae Paulo. Kwehe aresende xupe ijukahargwe-gwi. Judeu kwry oipyhy rire xupe, ojuka-tama rae ogwereko xupe. Upe jave xe agwah soldado kwry ndive aresende xupe. Hae romano kwry. Ha aikwaaramo xupe romano gwigwa voi aresende xupe heraha-vy. 28 Upi araha jevy xupe judeu ruvixa kwry ojogweroaty haty-py. Upe-py aporandu hembiapo vaikwe-rehe: Mbavae tipo ojapo rae ko kwimbae Paulo? hae aporandu-vy. 29 Ha mbaeve nomombei xe-vy. Mbaeve ndojapiry rae. Ipoxy rei rae judeu kwry hese. Paulo nohendi ramo judeu hei vae, ipoxy hese hikwi. Judeu reko-rupi mate ndogwati rae Paulo. Upa-rehe rei ndaikati amo preso, ndaikati ave ajuka uka xupe. 30 Preso o vyteri jave ogwah xe-vy imombeuhry: O judeu Paulo raarha, hei xe-vy. y voi ohaar ojuka hagw xupe, hei kuri xe-vy omombeu-vy. Aipo ramo hae xejupe: Amondo-ta mburuvixagwasu ha-py Paulo, hae. Upi hae judeu kwry-pe: Tapeho katu mburuvixagwasu renda-py. Pemombeu xupe Paulo rembiapokwe. Paulo ko hembiapo vai, peje hese. Upa-gwi tapeho katu pemombeu, hae xupe kwry. Upixa voi coronel omo kwatia-rehe onhe.

25 Upi

Coronel omo kwatia-rehe onhe

ramo soldado kwry ojapo inhe. Coronel hei vaekwe ojapo. Ogweraha oho-vy Paulo-pe. Pyhare ogweraha xupe Antiptride tet-my. 32 Komba-ma ramo, oheja xupe soldado yvy rupigwa. Oheja-ma ramo, ou jevy xugwi henda-py. Ha kavaju arigwa katu oho mombyryve joty hendive hikwi. 33 Ogwenogwah heraha-vy Cesaria tet-my. Upe-py ogwah ramo oho-vy, ome kwatia nhe mburuvixagwasu-pe: Ko vae Paulo, hei mburuvixa-pe hexa uka-vy.

31Upixa

Paulo ogwah oho-vy Cesaria tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

413
34 Omonhe

ATOS23,24

rire kwatia nhe: Kivae yvy pygwa tipo nde? hei Paulo-pe oporandu-vy. Cilcia yvy pygwa xe, hei Paulo. 35 Ohendu ramo inhe: Ni, hei. Ne rembiapokwe mombeuhar ogwah ramo, oromonhe-ta ave ahendu hagw ndejehegwigwa nhe, hei xupe. Upe rire hei soldado-pe: Enhangareko katu hese Herodes rga kakwaa-py, hei.

24

vae Ananias. Indive ou ave ndaheti judeu ruvixa. Ogwah ave ou-vy onhe kwaa vae hry vae Trtulo. Ogwah ramo omombeu mburuvixagwasu-pe hry vae Flix, Paulo rembiapokwe. 2-3 Upi mburuvixagwasu hei ogweru hagw Paulo. Ou ramo, onhemboy Trtulo omombeu hagw Paulo rembiapokwe: Ore ko oromombaegwasu ete voi nde-vy, Flix. Orotima por nde-vy erejapo japo vaekwe-rehe ore-vy. Nde ere-gwi ore jojapa enterove vae oroiko-vy. Ore kwry-rehe erenhangareko por por. Upa-gwi ore kwry oroiko porve rve. Upa-rehe orotima por nde-vy. 4 Noromoakrasysi-gwi nanhe hetasiry. Ndaheti ramo jepe xe nhe, xe mboete joty katu. Ejeapysaka katu xe nhe-rehe. 5 Upa kwimbae hry vae Paulo ndorojohu pori xupe. Upe vae ko nhane moakrasy vae. Judeu kwrype opa-rupi oiko vae-pe gwive ombopoxy poxy vaevy voi upa, hei. Hesu Nazar pygwa nhe renduha ruvixa upe vae, hei. 6 Kweheve omongya-ta mo Nhandejry rga kakwaa koty marangatu omongya-ta mo. Ha orojoko xupe oroipyhy-vy. Orogwereko-ta mo xupe judeu kwry hei hagwe-rami. 7 Upe-ma ramo ogwah ou-vy coronel hry vae Lsias. Ore moanha anha ramo, hat eterei oipea xupe orhegwi heraha-vy. 8 Upi hei ore-vy: Paulo rembiapokwe omombeuse vae toho katu mburuvixagwasu renda-py hei ore-vy. Ore remimombeu vae hese anhetegwa voi. Nde eremonhe ramo ave xupe, ereikwaa ave vaer anhete vae, hei mburuvixagwasu-pe Trtulo. 9 Upixa voi, hei joa judeu kwry, omopor-vy onhonhe. Anhetegwa voi Paulo-rehe hemimombeukwe, hei joa hese.

1Cinco ry rire ogwah ou-vy Cesaria tet-my pai ruvixagwasu hry

Judeu kwry omombeu Paulo rembiapokwe

upi katu mburuvixagwasu opo-py omombeu xupe onhe hagw. Upe-ma ramo, Paulo hei mburuvixagwasu-pe: Judeu kwry onhonhe mbojevy jevy okwa-vy ramo, are-ma erembohory xupe kwry. Upa-gwi ipor amombeu-ta nde-vy xe rembiapokwe. Xejehegwigwa nhe amombeu-ta nde-vy. 11 Ojapo doze ry mante xe aha hagwe Jerusalm tet-my, hei.

10 Ha

Paulo omombeu mburuvixagwasu-pe ojehegwigwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS24

414

Upe-py aha amboete-vy Nhandejry-pe. O xe rexahare. Ereikwaa porse ramo, omombeu vaer nde-vy xe rexa ramo. 12 Avave-pe nanhe mbojevy jeviry. Xe rexa e reheve xe mombeu rei. Nambopoxiry xe rapixa kwry-pe. Xe rexa e reheve xe mombeu rei judeu kwry. Naxe rembiapo vary aiko-vy Nhandejry rga kakwaa-py. Ojeporahi haty haty-rupi, upe tet-rupi ave naxe rembiapo vary aiko-vy. 13 y katu ndaipri a-py xe rexahare eremonhe hagw ereikwaa porve hagw hemimombeu kwry. 14 Ha pete vae hemimombeu ndaijapi vae. Hesu rape Paulo oipyhy voi hei xe-rehe, hei omombeu-vy. Xe ko amboete aiko-vy vae vote Nhandejry-pe, ore rami Jry vae. Ha judeu kwry hei mo xe-rehe: Hesu rape oipyhy ramo Paulo, ndoikovi Nhandejry reko-rupi. Ojere-ma xugwi hei mo xe-rehe hikwi, hei omombeu-vy. Ha ndahai upixa. Amboete aiko-vy vae Nhandejry-pe. Hesu nhe ahendu ramo, amboete aiko-vy Nhandejry-pe. Hae kwry-rami ave xe arovia Moiss ohai vaekwe kwatia-rehe gwive. Nhandejry nhe-py omombeu vaety ohai vaekwe kwatia-rehe ave arova voi. 15 Hae kwry-rami ajerovia Nhandejry-rehe. Upe omoingove jevy vaer-rehe ajerovia. Entro omano vaekwe gwive omoingove jevy vaer. Hekoha por vae gwive, hekoha vai vae gwive ave opu jevy vaer. Upa nhe xe arovia. 16 Upa nhe hae kwry ogwerovia ave. Xe rekoha oikwaa por Nhandejry. Hesa-gwi nokanhi mbaeve. Teko rei-rupi aiko ramo xe rexa ave. Upa-gwi ndajejavysiry. Xe pya pot porse meme voi aiko-vy, hei. 17 Are-ma aha vaekwe mombyry. y ae aju jevy ramo. Xe rei kwry-pe agwah aju-vy. Aru aju-vy iporiahu vae kwry-pe ambojao jao vaer ime-vy pirapire. Nhandejry-pe xe remimer aru aju-vy ave. 18 Upa ame jave, Nhandejry rga kakwaa-py xe topa hikwi. Anhemopot Moiss remimombeukwe-rupi a-vy ramo xe topa. Xe topa ramo, ndaipri ijaty vae. Onhombopoxy vae ndoiki ave. 19 sia pygwa judeu vae mante xe topa vaekwe. Maer ndoi ne renda-py xe mombeu hagw? Paulo hembiapo vai voi oiko-vy hei hagw xe-rehe, ndoiry nde ha-py. Maer ndoi xe mombeu por hagw nde-vy? 20 Ha ndoi vae rekova ou vae, taxe mombeu katu. A-py ou vae taxe mombeu kuri, hei. Kwehe xe monhemboy xe monhe uka-vy. Judeu ruvixa kwry rovagwy-py xe monhe kuri. Upixa ramo xe rembiapo vai ramo, taxe mombeu katu. 21 Anhemboy jave hovagwy-py kwry, mbaeve ndajapiry. A-rami ae voi anhe hat kuri: Etera pe xe monhe voi. Xe arova voi jaikove jevymaha rehegwa nhe. Omano vaekwe oikove jevy vaer vae rehegwa nhe xe arovia voi. Upa-gwi xe monhe etera hae xe monhehry-pe, hei mburuvixagwasu-pe Paulo onhemombeu-vy.

mburuvixagwasu katu ohendu ramo inhe, hembiapokwe-rehe mbaeve ndery xupe. Hesu rape pyhyhry rekoha oikwaa por vae. Upi hei:
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

22 Ha

Mburuvixagwasu oheja preso Paulo-pe

415

ATOS24,25

y ndae moiry ne rembiapokwe-rehe. Ka ndahai etera gwar, hei. Ko ramogwar jaheja-ta nhane nher. Ogwah ou-vy ramo ae coronel Lsias hae-ta ne rembiapokwe-rehe, hei xupe mburuvixagwasu. 23 Upi hei capito-me: Emo katu xupe preso. Ani erereko asy te xupe, hei. Ogwah ramo hemikotev reruha, ani erejoko te. Egwah katu ere xupe, hei omanda-vy. 24 Ndaheti ry rire, ogwah jevy ou-vy mburuvixagwasu hry vae Flix hembireko ndive. Hembireko judeu kwry vae hry Drusila. Ogwah rire: Eru xe ha-py tamonhe Paulo aikwaa por hagw inhe, hei. Upi ou ogwah hae-py. Omombeu Hesu rehegwa nhe. Hesu Cristorehe jajeroviaha vae rehegwa omombeu: 25 Nhandejry ko hekoha por vae, hei. Nhane mbotavy e vae. Hekoha-rupi oipota jaiko. Oipota nhande puaka nhandjehe. Ivai vaer erejapo-ta ramo, ani ne mandua ne rembiapo vair-rehe. Ne rembiapo porha-rehe ae katu ne mandua. Ombopapa ramo, Nhandejry ombojogweroaty vaer oha-py kente kwry gwive omombeu hagw pete te-pe hembiapokwe. Hembiapo por parae, hembiapo vai parae. Gw hembiapo vai vae ombohasa asy vaer xupe Nhandejry, hei onhemonhe-vy mburuvixagwasu-pe. Ohendu ramo inhe, onhemondi tee-ma: y tereho katu, hei. Ko ramo, ko mbue ramo ija ramo, orombovia uka-ta ereju jevy hagw nhanhomongeta hagw, hei xupe mburuvixagwasu. 26 Ha ipya-py katu oipota Paulo ome gwepy opoi hagw xugwi. Upa-gwi ogweruruka ruka onhomongeta jevy hagw. 27 Ha upi katu moki roy rire onhehekoviar mburuvixagwasu. Ogwah mburuvixagwasu pyahu hry vae Prcio Festo. Ha Flix os oho. Oho ramo, oheja preso Paulo-pe. Judeu kwry-pe ombovyase voi. Oipota-gwi imandua por hese, ohejave joty xupe preso.

25

upi katu Festo mburuvixagwasu pyahu vae, ogwah ou-vy Cesaria tet-my. Upe-py oiko mburuvixagwasu ramo. Mbohapy ry rire upe-gwi oho. Ogwah oho-vy Jerusalm tet-my. 2 Upe-py ogwah ramo ou henda-py pai ruvixa kwry judeu ruvixa kwry ave. Omombeu xupe Paulo rehegwa nhe. Upi hei xupe hikwi: 3 Oroipota eterei ou Paulo koa-py. Ne nhe-rupi tou katu Paulo ore mbovya hagw, hei mburuvixagwasu-pe. Ha ojukase mo Paulo-pe judeu kwry: Ou ramo koa-py, nhahaar nhemi katu Paulo tape-rehe jajuka hagw hei ojupe rae hese hikwi. 4 Ha mburuvixagwasu ndojohu pori inhe:

1Ha

Aipota xe monhe mburuvixagwasu Csar hei Paulo

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS25

416

Paulo onhemo preso o-vy Cesaria-py. Aha-ta upe-py, hei. Ko mbue ramo xe aha-ta upe-py, hei. 5 Upixa ramo toho ave xe ndive pende ruvixa kwry. O ramo Paulo rembiapo vaikwe, tomombeu katu xe-vy upe-py, hei judeu kwry-pe. 6 Upi opyta indive kwry pete semana, moki semanargwe-rupi. Upe rire oho jevy Cesaria tet-my. Iko-my oho ojogweroaty haty-py. Mburuvixa gwapy haty-py ogwapy. Hei ogweru hagw Paulo-pe. 7 Ou ramo, onhemboy ijere-rehe judeu kwry Jerusalm-gwi ou vaekwe. Omombeu hagw hembiapokwe onhemboy. Heta o hembiapo vaikwe mombeuha ha hexahare katu ndogweri. 8 Omombeupa rire hesegwa, Paulo omombeu ave ojehegwigwa: Judeu kwry reko-rupi aiko joty. Nhandejry rga kakwaa namongyi joty. Mburuvixagwasu Csar nhe-rupi aiko joty ave, hei ojehegwa omombeu-vy. 9 Ha upi katu oporandu xupe mburuvixagwasu Festo: Nderehosi tipo Jerusalm-my xe oromonhe hagw. Upe-py oromonhe-ta nde-rehe hei vaekwe-rehe, hei xupe. Upe vae hei ombovya hagw mo judeu kwry-pe. 10 Ha Paulo katu hei: Ndaha moi, hei. Ipor katu xe monhe a-py. A-py Csar rembigwi omonhe haty-py. Ipor katu xe monhe a-py voi ave, hei. Ha judeu kwrype naxe rembiapo vary. Upa ereikwaa voi. 11 Hembiapo vai vae jajuka vae. Upixa ramo xe rembiapo vai ramo, ipor ave hembiapo vai vae-rami xe juka, hei. Ha xe rembiapo vai e ramo katu, avave ndikati xe me judeu kwrype, hei. Aipota xe monhe mburuvixagwasu Csar, hei mburuvixa Festo-pe. 12 Upe ramo mburuvixa onhomongeta oir ndive oikwaa hagw hembiapor. Oikwaa ramo, hei: Aipota xe monhe mburuvixagwasu Csar ere kuri xe-vy. Ni, oromondo-ta Csar renda-py, hei xupe mburuvixa.

rire ndaheti ry rire outro mburuvixagwasu hry vae Agripa ogwah ou-vy Cesaria tet-my. Indive ou ave heindry hry vae Berenice. Ou ohexa mburuvixa Festo-pe. Ogwah ramo vae-pe ohexa. 14 Upe-py opyta are. Upa-gwi omombeu xupe Paulo rehegwa nhe: A-py o kwimbae ojeheja vaekwe preso, hei. Os ramo Flix oheja xupe vaekwe preso. 15 Xe aime ramo Jerusalm-my ou xe renda-py pai ruvixa kwry, judeu ruvixa kwry ave. Ou omombeu hesegwa: Ejuka katu xupe hei xe-vy. 16 Upe ramo hae judeu kwry-pe: Ore katu romano kwry vae a-rami ndorojapiry vae voi. Onhombovke e reheve hembiapokwe mombeuha ndive, avave-pe ndorogwereki vae katu ore orojuka hagw

13 Upe

Mburuvixagwasu Agripa ohenduse Paulo nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

417

ATOS25

rami voi. Oromonhe e reheve, omombeu e reheve ojehegwa nhe, ndorojukiry. Oroikwaa por hembiapokwe rire ae, hembiapo vai tee rei ramo ae, orojuka vaer hae judeu kwry-pe, hei omombeu-vy. 17Ha upi katu koa-py onhomboaty hikwi. Upa-gwi komba-ma ramo pyae agwapy mburuvixa gwapy haty-py. Preso onhemoingo vae hae-ma ogweru hagw. 18 Xe nhe-py ou. Upi onhemboy hikwi hembiapokwe mombeuhar: Paulo ko hembiapo vai eterei rae hei mo hese. Ha hae katu nahembiapo vary rae. 19 Ha gw judeu kwry ndojohu pori rae inhe: Paulo ko omombeu ramo nhane rami nhegwe, nomombeu pori myamyr Moiss omombeu hagwerami hei hese. Ha Paulo ohendu ramo inhe: Ndahairy upixa hei hese hikwi. Ha hae kwry ndojohu pori rae ave Hesu rehegwa nhe hikwi. Hesu ko omano vaekwe hei judeu kwry. Ha Paulo katu hei: Hesu oikove jevy-ma hei. Upixa onhonhe mbojevy jevy ramo, ndikatuvi ombohory onhonhe. 20 Upixa onhe ramo hikwi, ndaikwaavi-ma xe nher hae vaer xupe kwry. Upa-gwi: Nderehosi Jerusalm-my? hae aporandu-vy xupe. Upe-py hemimombeukwe-rehe aporandu-ta nde-vy hae xupe. 21 Ndahasi hei xe-vy. Ndaha moi upe-py hei. A-py apyta-ta vyteri preso. Enhangareko katu xe-rehe a-py. Mburuvixagwasu hry vae Csar ndive anhese. Aipota xe monhe Csar. Ahaar-ta xupe xe monhe hagw hei xe-vy. Upixa ramo ahaar herahahar araha uka hagw Csar renda-py: Epyta vyteri preso hae xupe. Ogwah ramo nde rerahahar, oromondo-ta hae xupe, hei Agripa-pe mburuvixa Festo. 22 Ha upi katu Agripa ohenduse Paulo nhe: Ahenduse inhe, hei Festo-pe. Ni, ko ramo erehendu-ta, hei xupe.

upi katu komba-ma ramo ogwah jevy ou-vy Agripa heindry ndive. Hemimonde por reheve, gwembigwi kwry pa-my ogwah ou-vy. Oike ojogweroaty haty vae koty-py coronel kwry ndive. Upe tet mygwa ruvixa ndive ave oike. Upe ramo Festo hei ogwenogwah hagw heru-vy Paulo. Inhe-py ogwah ou-vy. 24 Upe-ma ramo hei Festo mburuvixa Agripa-pe: Erepara katu ko ou vae-rehe, hei. Pe pegwah ramo vae pehexa katu ave. Ko kwimbae-rehe judeu kwry ou meme vae xe-vy inhegwe apo-vy. Ojerure rure vae xe-vy ajuka hagw xupe. Naipori oikove joty hei xe-vy hat hat onhe-vy enterova judeu kwry vae gwive, Jerusalm pygwa, a pygwa ave. 25 Ha ndikatiry xe ajuka rei xupe. Ndajohi hembiapo vaikwe. Ndajohiry-gwi hembiapo vaikwe, ndikati ajuka rei xupe, hei. Upixa ramo: Xe aipota xe monhe mburuvixagwasu Csar hei ramo xe-vy, Ni, oromondo-ta hae xupe, hei omombeu-vy. 26-27 Ha ndaipri xe amo vaer kwatia-rehe hembiapokwe. Ndajohiry voi

23Ha

Mburuvixagwasu Festo hei ogwenogwah hagw heru-vy Paulo

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS25,26

418

hembiapo vaikwe. Naipori nhamondo Csar renda-py preso o vae nhamo e reheve kwatia-rehe hembiapo vaikwe hae xejupe. Upagwi aruruka kuri nde rovagwy-py, Agripa. Pene renonde-py ave aruruka nhamonhe ranhe hagw xupe, hei. Upe rire, nhaporandu rire ae, jareko-ma vaer kwatia-rehe nhamo vaer, hei xupe kwry Festo.

26

upi katu hei Paulo-pe mburuvixagwasu hry vae Agripa: y eremombeuse ramo, emombeu katu ore-vy ndejehegwigwa nhe, hei xupe. Aipo hei-ma ramo, omopu Paulo opo xupe omboete-vy omombeu hagw. No-rami hei hae omombeu-vy: 2 Xe avya aiko-vy, xe ruvixa Agripa. Heta omombeu mbeu mo xe rehegwa nhe judeu kwry. Xe renoh vaise mo xe-rehe ijapu-gwi. Ha etera nde xe monhe-ta. Amombeu-ta xejehegwigwa nhe, hei. Xe monhe ramo, ereikwaa por-ta xe-rehe ijapu reiha. Upa-gwi xe avya. 3 Ha nde ereikwaa por katu judeu kwry rekoha gwive. Ndorogwerovii oronhonheha ereikwaa por ave. Upe vae nhe ereikwaa por-gwi xe avya. Ajerure nde-vy erejeapysaka por hagw xe nhe-rehe, hei mburuvixagwasu-pe. 4 Xe mit ramogware y peve xe rekokwe oikwaa pormba judeu kwry gwive. Ni pete ndoikwaa eiry. Xe mit ramo aiko vaekwe xe rei kwry pa-rupi. Upe-py Jerusalm-my aiko ave vaekwe. 5 Nhandejry hei vaekwe gwive ahendu pormba vaekwe voi. Ndaipri mbae okanhy vae xhegwi. Fariseu kwry ohendu porve vae outro judeu kwry-gwi. Fariseurami aiko vaekwe. Ahendupa por ete. Are gware-ma voi oikwaa judeu kwry xe rekokwe. Upixa voi Paulo rekoha heise ramo, hei ar xe-rehe. 6 Yma ete-ma ore rami kwry-pe hei vaekwe Nhandejry: Oikove jevy vaer omano vaekwe gwive hei. Upa hei vaekwe arovia voi aiko-vy. 7 Ogwerovia ave ore rei kwry gwive pete te tet-rupi oiko vae, doze tet-rupi oiko vae. ry ramo, pyhare ave omboete Nhandejrype hikwi. Ohaar ar imboete-vy omoingove jevy hagw Nhandejry hei kwry omano vaekwe. Xe ahaar ave oikove jevy hagw. Upixa ramo jepe: Hembiapo vai voi Paulo hei joty mo xe-rehe gw judeu kwry. Maer hei joty upixa xe-rehe hikwi? hei mburuvixagwasu-pe. 8 Nhandejry nomoingove kwai omano vaekwe maer peje Nhandejry-rehe upixa? hei upe pygwa-pe. 9 Upi hei jevy mburuvixagwasu-pe: Yma vaekwe heta xe ambohasa asy Hesu Nazar pygwa rry-py oiko vae-pe. Heta nipo areko asy rae xupe kwry. Ipor mo xejupe, hei. 10 Jerusalm tet mygwa ambohasa asy voi vaekwe. Pai ruvixa kwry nhe-py heta amo preso vaekwe gw Hesu rei kwry-pe. Upe

1Ha

Amombeu-ta xejehegwigwa nhe hei Paulo Agripa-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

419

ATOS26

rire ojuka-ta ramo, arovya vaekwe. Ajohu por-gwi: Tojuka katu hae vaekwe. 11 Areko asy asy vaekwe xupe kwry. Ojeporahi haty hatyrupi amoingo asy vaekwe xupe kwry. Xe puaka hese areko asy-vy ojererova hagw mo Hesu-gwi. Xe poxy eterei voi. Xe poxy-gwi aha vaekwe ipiri. Mombyry outro tet-my aha vaekwe, hei. 12 Upixa ramo agwata aha-vy Damasco tet-my. Aha pai ruvixa rry-py. Inhe-rupi aha. 13 ry mbyte-py o jave kwarahy, xe ruvixa, agwata aha-vy. Agwata ramo tape-rupi, ahexa-ma ry-gwi hendy vae, kwarahy rendy ramigwa. Hendy mbaraeteve vae kwarahy-gwi. Hendy xe-rehe, xendive ogwata vae-rehe ave hendy. 14 Oroapa-ma oroho-vy yvy-py. Upe-ma ramo ahendu onhe vae. Hebreu nhe-py onhe: Saulo, Saulo hei, Maer xe mbohasa asy? hei onhe-py. Gwi opy voi ramo, ogwerokwa ojekutu ave. Gwi-rami erereko asy nde rekove. Maer po nde erereko asy nde rekove? Nde poxy ramo xe-rehe, nde rekove ae erereko asy hei xe-vy onhe vae, hei omombeu-vy. 15 Kivae nde, xe Jry aporandu xupe. Xe ko Hesu hei xevy. Xe ko nde aeha ave xe. Xe rereko asy vae ave nde. 16 Ha epu katu, enhemboy jevy. nga ete ajehexa uka-ma nde-vy oromo hagw xe pytygwhar. Aipota eremombeu mbeu xe-rehe erehexa vae. Ajehexa uka jevy ramo nde-vy, erehexa vaer aipota eremombeu mbeu. 17 Ororesende-ta heru-vy judeu kwry-gwi. Ipo-gwi kwry oroipea-ta heruvy. Judeu e vae ave ororesende-ta ave xugwi kwry. Oromondo-ta judeu e vae kwry-pe. 18 Oromondo-ta xe rehegwa nhe eremombeu mbeu hagw hiarandu por hagw. Pyt-my rei oiko vae-pe oromondo-ta arakatu-py eremoingo hagw. Oromondo-ta ereipea hagw heru-vy anhy ruvixa Satans-gwi, Nhandejry ndive oiko por-ma hagw. Oromondo-ta ave xe-rehe ojerovia hagw, omboyke hagw Nhandejry xugwi kwry hembiapo vaikwe, ipya omopot hagw, xe ir gwry-pe omoir-ma hagw oromondo-ta hei xe-vy Hesu ojehexa uka-vy, hei omombeu-vy.u 19 Upa nhe xe ahendu voi, xe ruvixa Agripa, hei Paulo xupe. Xe mo inhe mombeuha ramo, ahendu voi inhe. 20 Amombeu ranhe Damasco tet mygwa-pe Nhandejry nhe. Upe rire ae amombeu mbeu Jerusalm tet mygwa-pe. Judia yvy rupigwa-pe gwive ave amombeu mbeu imosarambi-vy Nhandejry nhe. Amombeu ave judeu e vaepe: Perova katu pende rekoha. Pejere katu Nhandejry ha-koty ojehexa por hagw pene rembiapo porha hae imombeu-vy judeu e vae-pe.v 21 Ha judeu kwry katu xe juka-ta mo ramo, xe pyhy. Xe aime ramo Nhandejry rga kakwaa-py, xe pyhy. Judeu e vae-pe amombeu-gwi, xe pyhy hikwi. 22 Are-ma y ete peve xe pytygw tygw Nhandejry. Upagwi koa-py anhemboy imombeu-vy. Mburuvixa-pe, mburuvixa e vae-pe

26.12-18 At 9.1-19; 22.6-16

26.20 At 9.20-22,28-29

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS26

420

gwive amombeu mbeu. Moiss hei vaekwe oiko hagw xe amombeu vae. Nhandejry nhe-py omombeu vaety hei vaekwe oiko hagw xe amombeu vae ave. Nanhe pyahiry amombeu. Yma gware nhe mante amombeu. 23 Yma gware nhe no-rami: Ohasa asy vaer Cristo, Nhandejry rembiporavo vae. Upe rire hae katu ranhe oikove jevy vaer. Upa-gwi hae ranhe omombeu vaer arandu judeu kwry-pe, judeu e vae-pe ave oikwaa hagw omano vaekwe oikove jevymaha hei. Upixa voi hei vaekwe yma gware nhe, hei mburuvixagwasu-pe Paulo imombeu-vy.w 24 Upixa voi omombeu ojehegwa nhe. Omombeu jave upixa, Festo onhe hat xupe: Nde tavy rae, Paulo, hei. Heta eterei eremonhe-gwi kwatia, nde tavy-ma rae, hei mo xupe. 25 Hae katu hei: Nahni, naxe tavi voi katu, xe ruvixa Festo, hei joty Paulo. Anhetegwa meme amombeu. 26 Upi hei jevy mburuvixagwasu Agripa-pe: Ko vae rehegwa Hesu rehegwa ereikwaa por voi, xe ruvixa Agripa. Oiko ramo, nokanhiry ndhegwi ni pete rae. Erehendupa voi rae, hei. Nanhemry-py oiko vaekwe. Ereikwaapa voi nipo rae. Upa-gwi natry voi, hei. Anhembopyagwasu anhe hagw nde-vy, xe ruvixa. 27 Maer ndererovii Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae? Ererovia nipo rae. Aikwaa voi ereroviaha, hei mburuvixagwasu-pe. 28 Upe-ma ramo hei xupe: Ereipota pyae xe aiko Hesu reroviaha ramo. Ha ndaiko pyae moi, hei. 29 Upe ramo hei mburuvixagwasu-pe: y erepytase ramo Hesu reroviaha vae ramo, ipor. Are rire erepytase ramo, ipor ave vaer. Tane mbojerovia katu jehe Nhandejry xe-rami ave, hei. Etera xe rendu vae gwive tombojeroviapa katu jehe Nhandejry. Aipota erejerovia xe-rami ha ndaipoti erepyta ipokwaha reheve opyta vae-rami, hei Paulo mburuvixagwasu-pe.

Festo. 31 Indive ogwapy vae opu ave. Oho hae anho o ha-py onhomongeta-vy: Ko kwimbae nahembiapo vary vae nipo rae. Naipori nhamo preso, naipori jajuka ave xupe, hei ojupe. 32 Upi mburuvixagwasu hei Festo-pe: Aipota xe monhe Csar hei kuri nde-vy Paulo. Upe vae ndery ramo rae, jaheja ar xupe toho rae. Japoi jevy ar rae xugwi, hei Festo-pe mburuvixagwasu.

30Upe ramo mburuvixagwasu opu onhemboy. Opu ave heindry. Opu ave

Naipori nhamo preso hei Paulo-rehe

26.23 Is 42.6; 49.6


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

421

ATOS27

27

rire hei mburuvixa kwry: Jaha nhamondo xupe Itlia yvy-py, hei Paulo-rehe. Upe-ma ramo ome capito-pe hry vae Jlio mburuvixagwasu rembigwi vae, onhangareko hagw hese. O vae preso vae ave oho hendive. Xe Lucas aha ave hendive. 2 Upixa ramo oronhemboyru orohovy kanoagwasu-py. Adramtio tet mygwa-py oronhemboyru oroho-vy. Upe kana oho-tama sia yvy ret ret-rupi. Ore moir ave Tessalnica tet mygwa, hry vae Aristarco, Macednia yvy pygwa vae. Ha upi katu oroho-ma y-rupi. Ndorohi y mbyte-rupi. Hembey-rupi ae orohasa oroho-vy. 3 Iko-my orogwah oroho-vy Sidon tet-my. Orogwah rire, hei Paulo-pe ore capito: Tereho katu erehexa hagw ne irgwe-pe. Tome nde-vy ne remiur, hei xupe ore capito ogwereko por hagw. Upa-gwi oho ohexa oirgwe-pe. 4 Upe rire orohasa jevy oroho-vy y-rupi. Henonde-gwi ou ramo yvytu, ojejapi japi kanoagwasu-rehe y. Upa-gwi orogweroajere yki yvytu ete e ha-rupi oroho. Upe vae yki hry Chipre. 5 Upe rire orohasa meme oroho-vy Cilcia yvy, Panflia yvy ave orohasa. Upe rire orogwah oroho-vy Mirra tetmy, Lcia yvy pygwa. 6 Upe-py ore capito otopa kanoagwasu mombyry oho vaety, Alexandria tet mygwa, Itlia yvy-py oho vaer. Upixa ramo ore rerova upa kana-py. Orosmba ore ryru-gwi orova hagw upa kana-py. 7 Upe rire oroho jevy y-rupi. Ndaheta ry jepi mbegwe oroho. Hasy-py orogwah Cnido rovi. Norogwah jepi. Ndoheji orohove yvytu. Upagwi yki orogweroajere oroho-vy. Yvytu ete e ha-rupi oroho. Upe vae yki hry Creta. Salmona ypy-rupi orohasa. 8 Hasy-py hembey reheve oroho. Mbegwe mbegwe oroho orogwah tet-my hry Kana Opyta Por Haty-py. Upe-gwi hiagw-ma o tet hry vae Lasia. 9 Upixa ramo ore are-ma orogwah hagw upe-py. Nomei orohove hagw. Judeu kwry aretegwasu ohasa-ma. Upa jasy-rehe ama yvytu reheve. Upa-gwi ore mytue orohove hagw. Hei Paulo: 10 Anive ereho te, xe ir. Erehove joty ramo, ojehu vaer nhandevy mbae. Onhehundi vaer voi randai kana. Hye py pygwa ave onhehundipa-ta randai ave. Nhanheapymi-ta randai ko nhande ave, hei Paulo capito-pe hendivegwa-pe ave. 11 Ha ore capito katu nohendi inhe. Jahave katu hei ramo kana ombogwataha kana jry ave, ohendu upe moki vae nhe. 12 Ha Paulo nhe katu nohendi. Ha hei hetave ohoseve vae: A-py nomei japyta are, hei. Ama yvytu reheve eterei, hei. Jaha vyteve y-rupi ikatu hagwixa jatopa yvytu e ha-py, japyta are hagw upe-py, roy jave japyta hagw. Oimne nhagwah-tama Fenice tet-my,

1Upe

Paulo oho y-rupi ogwah hagw Roma tet-my hikwi

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS27

422

kana opyta por haty-py, Creta yvy pygwa. Upe-py ojapyraha yvytu. Ndoi hese. Kwarahy res gwigwa ndoi yvytu, hei hetave ohoseve vae. 13 Ha upi katu yryete-gwi ou vae yvytu. Yvytu por ha-rupi rei nahat eti yvytu. Mbegwe nunga yvytu o: Ome-ma jaha vyteri, hei ojupe hikwi. Upixa ramo omboyru jevy heraha-vy inhapytha kana-py oroho jevy hagw y-rupi. Hembey-rehe ete orohasa oroho-vy. 14 Yki rembey-rehe ete oroho. Ndoroho mombyri vyteri. Upe-ma ramo ou yvytugwasu. Kana-rehe ojejapi. Yvy ete-gwi ou vae yvytu. Upe yvytugwasu hry Nordeste. 15 Ha kana ndogwatavi-ma henonde-gwi ou-gwi yvytu. Upa-gwi orogwerova yvytu rupive oho hagw kana. 16 Oripara ore ryru ykii yke-rehe. Upe-py ojapyraha yvytu ore ri-rupi. Yki hry Clauda. Orohasa jave kanoagwasu ri orohupi kanoai. Hasy-py orohupi. 17Upi gw imbogwataha kwry omo igwy-rupi ojokwa hagw. Pono ojepea yvyra, kana rehegwa, omo. Ikyhyje ave itaypa-gwi. Ikyhyje ojeka ramogwar ikana itaypa-rupi. Itaypa hry Sirte. Upa-gwi ombogwejypa lna. Lna kana rerahaha oipea kana ri-gwi. 18 Yvytugwasu ramo omoap ap kana-pe. Upa-gwi iko-my omombo y-py omboyru vaekwe ivevuive hagw kana. Ko komba omombo. Omombo ranhe y-py omboyru vaekwe. 19 Iko-my oipyhy opo-py omombo jevy hagw y-py kanoagwasu rehegwa. 20 Ou ramo marny yvytugwasu reheve, ndopi yvytugwasu. Are ndojekwaa vory kwarahy jasytata ave. Upixa ramo: Ndaiporivi-ma nhane resendehar, hei joa ojupe. 21 Are-ma ndokaruvi ave. Upe-ma ramo oho Paulo kana pygwa o hapy. Hei xupe kwry: Maer nerehendi rae xe nhe, xe ir kwry? hei. Maer peju joty kwehe rae Creta yki-gwi? Ndapeji ramo ndojehiry ar nhandevy mbae, hei. Nanhamombo rery ar rae nhamboyru vaekwe, hei xupe kwry. 22 A penhembopyagwapy joa katu. Ojere-ta kanoagwasu. Ha nhande kwry katu ni pete nanhanheapymi moiry, hei. 23 Ko pyhare xe yke-rehe onhemboy-ma kuri Tup Nhandejry rembigwi. Tup Nhandejry xe Jry voi. 24 Amboete xupe vaety. Ani ne mytue, Paulo hei xe-vy. Nerenheapymi moi. Eregwah-ta yvy ete-py erenhemboy hagw Csar rovagwy-py. Ha ne ndive oho vae gwive katu aresendepa-ta ave hei kuri xe-vy, hei omombeu-vy. 25 Upixa ramo penhembopyagwapy katu pe, xe ir kwry, hei Paulo. Hae hei ha-rami oiko-ta. 26 Xe arova oikotaha hei ha-rami. Ha omoanha-ta kanoagwasu nhande reheve yvytugwasu. Pete yki-koty omoanha-ta imondo-vy, hei kana pygwa-pe gwive Paulo. 27 Ha upi katu oho rei kana. Ojererosyry uka oiko-vy y-pe. Ygwasu hry dria. Moki semana rire, pyhare mbyte-py, ojererosyry uka ramo: Nhagwah-tama parae yvy ete-py, hei ojupe imbogwataha kwry. 28 Upa-gwi oikutu y rye py imbogwejy-vy oikwaa hagw hypyha: Trinta

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

423

ATOS27

e sete metro nipo rae, hei oikwaa ramo. Oho vyteve. Otantea jevy hypyha: Vinte e oito metro nipo rae, hei oikwaa jevy ramo. 29 Jaha vyteve ramo, oimne ojejapi-ta ita-rehe kana, hei ojupe hikwi. Upa-gwi kana revi-gwi omombo y-py imbogwejy-vy irundy kana mombytaha. Ohaar oiko-vy ko. Ojapura komba voi hagw. 30 Ha upi katu imbogwataha kwry okanhyse mo kanoagwasu-gwi. Ombogwejy kanoai y-py: Oromombo-ta it-gwi kana mombytaha, hei mo. 31 Okanhyse-vy ae rae. Upe-ma ramo Paulo hei ore capito-pe, soldado kwry-pe ave: Ko vae ndopyti ramo kanoagwasu-py, nanhane resende moiry, hei. Nhamanomba-ta parae, hei capito-pe. 32 Ohendu ramo inhe, soldado kwry omondohy ikyt-vy opoi hagw oho-vy y-rehe, ogwerosyry hagw heraha-vy kanoai-pe y. 33 Hembipe jave ko, hei xupe kwry Paulo: Pekaru mani katu. Moki semana ne mytue reheve ereiko rae, mbaeve ereu e reheve. 34 Pekaru mani katu, pekaru mani katu, hei. Pekaru ramo, pene mbaraete jevy-ta. Ani erejapura te, hei. Ni pete vae-pe ndojehu moi mbaeve nhande-vy, hei xupe kwry Paulo. 35 Hei rire oipyhy mbojape omboete Nhandejry-pe. Enterove pa-my otima por. Ombopy-ma hiu-vy. 36 Ohexa okaru ramo ipyagwapy-ma hikwi. Ipyagwapypa rire, okaru ave. 37 Ha ore kwry, kana pygwa gwive ko duzentos e setenta e seis. 38 Okaru por rire, omombo y-py gwembyre kwry trigo ombovevi porve hagw kanoagwasu. 39 Komba-ma ramo ndoikwai yvy. Ohexa hembey-py yugwa por. Upe-py ndaipoxi y. Hembey-rehe o yvykui morot: Jaha katu upe-py. Nhatantea. Jaha-ta parae upe-py, hei ojupe hikwi. 40 Upa-rehe nomboyruvi inhapytha. Oheja y-py oho-vy. Upi ojora is kana mbogwata porha ojokwa vaekwe. Upi it arigwa lna omo jevy yvyra-rehe kana t ri yvytu omoanha hagw heraha-vy yvy ete-py. 41 Ha ogweraha itaypa-rupi kana-pe yvytugwasu. Ndaysyry joji-gwi itakuruvi ri oho opyta kana t. Ndogwatavi. Ha kana revi-rehe katu ojejapi japi y. Upixa ramo ojoka voi kana-pe y. Hei soldado kwry: 42 Preso o vae gwive ranhe jajukapa, hei. Pono oyta okanhy ojeivy, hei. Okanhy e reheve jajuka mani, hei ojupe soldado kwry. 43 Ha ore capito ndoheji ojuka. Oresendese xupe, Paulo-pe. Upa-gwi ndoheji ojuka. Hei ore capito: Pepo ranhe katu y-py. Heyta ranhe katu eres hagw yvy ete-py, hei oyta kwaa vae-pe. 44 Ha oyta kwaa e vae-pe katu hei: Tapeho katu, hei. Ejepyhy katu yvyra ojeka vaekwe-rehe ereho-vy eres hagw. Kana ojeka vaekwe pehgwe-rehe ejepyhy ereho-vy, hei xupe kwry. Ha upixa ramo os vaekwe gwive yvy ete-py onheresendepa-ma voi hikwi.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS28

424 Paulo ogwah oho-vy Malta yki-my

28

rire, omombeu ore-vy yki rry. Malta hry. oky-ma. Ama ramo hoys eterei. Ha upe pygwa ore rereko por-vy ou ohatapy ore-vy: Pegwah katu. Orohatapy-ta pe-my, hei ore-vy. 3 xupe kwry gwar oho japea-rehe Paulo. Omboaty heru-vy omo hagw tata-py. Ijapea pa-my ou mbi. Omo tata-py. Syryry hei osvy mbi. Opo-ma ipo apy-rehe mbi. Osagwygwyu o-vy ipo-rehe mbi. 4 Ha upe pygwa ohexa ramo, hei ojupe: Upe vae kwimbae oporojuka nipo arakae, hei hese. Ygwasu-gwi onheresende kuri. Ha mbi-gwi katu nonheresendevi-ma. Tup ojuka uka-tama mbi-py, hei hese. Hembiapo vai-gwi ndohejiry oikove puku xupe, hei mo hese hikwi. 5 Hae ae katu ojhegwi ombovava rei heity-vy mbi tata-py. Mbaeve ndojehiry xupe. 6 Ha hae kwry katu ohexa katu katu xupe: Irurupata ipo hei mo ojupe. Hoa-tama hetekwe hei mo ojupe. Ohexa katu katu are rire xupe: Mbaeve te ndojehi rae xupe. Ndaipuaki hese rae mbi ri. Tup voi rae upa, hei jevy mo hese. 7 Pepete o yki mygwa ruvixa yvy. Huvixa hry Pblio. Upe vae ore rereko por ore mogwah-vy. Mbohapy ry ore mongaru por ojave. 8 Ha mburuvixa ru oime hasy. Nopuvi voi. Gwupa-py voi o. Gwye rasy-gwi heteraku. Ha Paulo oho ohexa hasy vae ha-py. Omondo mondo Nhandejry-pe onhe okwera hagw. Upi omo hete ri opo ombogwera hasy vae-pe. 9 Upi ojekwaa-ma herakw. Upa-gwi yki mygwa, hasy vae gwive ou iha-py. Ha hae ombogwerapa-ma. 10-11 Heta ore mboete ore rexakwaa kwaa rei-vy hikwi. Oroikotev-ma ramo ome me ore-vy.
2 Upi

1Oronheresendepa

Mbohapy jasy rire orohopa jevy-ta y-rupi. Oroho jevy-tama ramo, omboyru kanoagwasu ohekoviar vaekwe-py ore rembiporur vae gwive. Upe kanoagwasu opyta vaekwe upe-py hoa ramo roy. Roypa rire, yki-my orogwah vaekwe gwive orohopa jevy. Upe kana Alexandria tet mygwa. Hiri o moki taanga, tyvry moki vae. Oroike jevy oroho-vy kanoagwasu-py. 12 Orogwah oroho-vy outro tet-my hry vae Siracusa. Upe-py oropyta mbohapy ry. Upe rire oroho jevy y-rupi. 13 Yry akw akw-rupi oroho. Orogwah oroho-vy Rgio tet-my. Pete ry-py ndaijerekwi yvytu. Iko-my ore rapykwe-gwi ae ou yvytu. Ou-ma ramo yvytu katu oroho jevy-ma y-rupi. Iko-my orogwah oroho-vy outro tet-my hry Potoli. Upe-py orosmba kana-gwi orogwata oroho-vy yvy ete-rupi. 14 Upe-py orojotopa Hesu nhe renduha ndive.

Paulo ogwah oho-vy Roma tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

425

ATOS28

Pepyta ranhe a-py, hei ore-vy. Upixa ramo pete semana oroiko upe-py. Upe rire oroho jevy. Orogwata oroho-vy Roma tet-koty. 15 Ha Hesu nhe renduha Roma pygwa vae ohendu-ma ramo ore rerakw, ou ore rogwait. Ou voi ore rape raarha ore rogwait-vy. O ou vae ore rape raarha Praa de pio-py. O ave ou vae Trs Vendas peve. Orohogwait-ma ore rape raarha-pe. Ha Paulo ohexa ramo: Atima por nde-vy, xe Jry, hei imboete-vy. Ipyagwapy jevy-ma. 16 Upe rire oroike oroho-vy Roma tetgwasu-py. Upe-py preso rerekoha e-rami ogwereko Paulo-pe ore capito. Oiko hga pygwa-rami. Pete soldado mante oiko hendive. 17 Mbohapy ry rire, ombovia uka upe pygwa judeu ruvixa vae onhomboaty hagw hese. Onhomboaty rire hei xupe kwry: Naxe rembiapo vary vaekwe, xe rei kwry, hei Paulo. Ndajapo vary vaekwe nhande rei kwry-rehe. Judeu amyr reko-rupi aiko meme vaekwe. Ndajapo vary jepe xe mo rei preso joty. Jerusalm tet-my xe mo preso. Upe rire xe me vaekwe romano kwry-pe. 18 Ha romano kwry xe monhe rire hikwi: Ndaipri hembiapo vaikwe hei xe-rehe. Upixa ramo naipori jajuka xupe. Japoi xugwi toho hei xe-rehe hikwi. 19 Ha judeu kwry katu ndojohu pori upe vae nhe: Ani erepoi xugwi. Ejuka ranhe katu hei vaekwe xe-rehe. Upixa heima ramo, hae-ma xe mburuvixa-pe: Aipota xe monhe mburuvixagwasu Csar hae mburuvixa-pe, hei omombeu-vy. Ha namombeu moi mburuvixagwasupe judeu kwry hembiapo vaikwe. Xejehegwa mante amombeu-ta, hei. 20 Ha konga katu amombeu-ta pe-my Nhandejry nhe. Yma vaekwe nhane rami kwry-pe hei vaekwe Nhandejry. Oikove jevy vaer omano vaekwe gwive hei vaekwe, hei. Upa hei vaekwe ogwerovia vaekwe hikwi. Ha xe arovia ave. Upa nhe arovia-gwi, xe pokwaha-rehe xe rereko. Upa-gwi xe apombovia uka kuri anhomongeta hagw pene ndive, hei ou vaekwe-pe. 21 Upe rire hei xupe ou vae: Nogwahi vyteri ore-vy nde rehegwa kwatia nhe. Judia yvy-gwi ndoi vyteri. Nhande rei kwry koa-py ou vae nane mombeiry. Nomombeu vary nde rehegwa. 22 Ha gw opa-rupi oiko vae onhe vai vai Hesu nhe-rehe. Upa oroikwaa. Upa-gwi orohenduse voi ndehegwigwa, hei. Mbaeixagwa ne nhe pa orohenduse ndhegwi, hei xupe judeu kwry. 23 Ha upi katu omopete ry ou jevy hagw hikwi. Upe ry-py ou jevy henda-py. Hga-py ou heta eterei. Pyharevete kaaru ete peve oikwaa uka xupe kwry Hesu rehegwa nhe. Hei xupe kwry: Anhetegwa voi Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe. Anhetegwa voi Hesu rehegwa nhe, hei ogwerovia uka etese-vy. Hesu renonde rupigwa ndaijapi voi. Upixa hei vaekwe myamyr Moiss, Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry ave, hei omombeu-vy ou vaekwe-pe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ATOS28
25 Upixa 24 Ohendu

426

ramo inhe, o ogwerovia vae, o ndogwerovii vae ave. ramo ojeoipa jevy-ma hikwi. Onhonhe mbojevy jevy ojeivy. Ojei e mboyve omombeu xupe kwry Nhandejry nhe-py omombeu vaety hei vaekwe. Hry vae Isaas. Ndojavi nipo rae onhe Nhe Marangatu tee vae ome-vy Isaaspe inher. Pene rami amyr kwry pegwar ome xupe. Anhetegwa voi rae onhe omombeu. A-rami hei vaekwe Isaas: 26 Tereho katu judeu kwry renda-py. A-rami emombeu ko vae nhe: Erehendu-ta voi ha erehendu vae ndopytiry vaer nde apysa-py. Erehexa-ta voi ha erehexa vae ndereikwairy vaer. Aiporami ere kuri xupe kwry. 27 Nainhak porvi-ma judeu kwry. Ohendu e vae-rami ohendu. Ohexa e vae-rami ave, ohexa. Upa-gwi ndohexasi voi, nohendusi voi. Ndopytiry ipya-py hemiendukwe hiarandu por hagw. Ndogwerovasi gweko Nhandejry omopot hagw ipya ikya vaex hei vaekwe Isaas judeu kwry-rehe, hei Paulo imombeu-vy. 28 Pejeapysaka por katu ko vae nhe-rehe. Are-ma ner joty omosarambi ranhe. Kwehe nomosarambry judeu e vae-pe. Judeu kwry-pe mante omosarambi. y ae omosarambi-ta Nhandejry xupe kwry judeu e vae-pe nhane resendehar rehegwa nhe. Ohendu vaer vote hikwi, hei ou vaekwe-pe Paulo. 29 Ohendu ramo inhe, ojeoipa judeu kwry. Onhonhe mbojevy jevy ojei-vy. 30 Ha hae katu opyta upe-py. Oiko moki roy opaga-vy jehe. Oiporu hagwe-py joty oiko. Ou vae-pe gwive omogwah meme: Nhagwah katu jagwapy hei meme. 31 Omombeu mbeu Nhandejry nhande ruvixar rehegwa nhe. Hesu Cristo rehegwa nhe-py oporomboe mboe. Ndaipri ojoko vaer xupe. Notry imombeu-vy.

28.26-27 Is 6.9-10
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Roma tet mygwa pegwar


epistola de Paulo aos romanos

peiko vae. Xe Paulo amondo-ta pe-my xe nhe. Tapende rovasa katu Nhandejry, Nhande Ru vae pende rexakwaa rei-vy. Tapende rexakwaa katu Nhandejry Hesu Cristo ave. Tapene mbopyagwapy katu ave. Xe Paulo Hesu Cristo rembigwi voi. Ha Nhandejry xe reni vaekwe gwemimondor. Inhe por mombeuhar xe poravo vaekwe. 2-4 Yma vaekwe Nhandejry omombeu nhe por. Hesu ner ojekwaa ramo vaekwe, hesegwa nhe por omombeuma. Inhe-py omombeu vaety-pe omombeu. Ohai uka xupe kwry kwatia marangatu-rehe omo hagw inhe por. Kwatia nhe-py omombeu Nhandejry ray rekor. Hae Nhandejry Hesu Cristo voi. Upi ogwejy ouvy ko yvy-rehe oiko-ma hagw kwimbae ramo. Myamyr Davi remiarir voi upa. Ha upa ojejuka rire oikove jevy vaer voi, ojekwaa hagw hese Nhandejry ray teeha hese, inhe marangatu-gwi enterove vae-rehe ipuakaha ojehexa uka hagw hese. 5 Hae katu xe rexakwaa rei vaekwe. Xe mo vaekwe gwemimondor xe arovia uka hagw inhe entro tet tet mygwa kente kwry-pe. Hae oipota gwry-py enterove vae omboete xupe. 6 Ha pe ave Roma-py peiko vae, Nhandejry pende pea Hesu Cristo reyir. 7(-)

1(v1,7) Nhandejry rembiayhu peiko vae, hemieni heyir, Roma tet-my

8 Konga atima por ranhe-ta Nhandejry-pe pende-rehe kwry. Hesu Cristo rry-py atima por-ta. Nhandejry perovia tee-magwi peiko-vy, pene rerakw por opa-rupi oho. Upa-gwi atima por Nhandejry-pe. 9-10 Orao ajapo jave, xe mandua meme pende-rehe. Oikwaa Nhandejry xe mandua nduaha pende-rehe. Oikwaa xe apu eha voi xe. Xe pya ete gwive ambaapo vae xupe, tary Hesu Cristo rehegwa nhe por amombeu-vy. Are-ma ahase mo pende ha-py. Ajerure rure Nhandejry-pe y aha hagw apopohu. Xe aha vaer hae oipotaha ry-py aha vaer. 11 Apohexase eterei amombeu hagw pe-my Nhe Marangatu tee vae remimegwe rehegwa nhe pejehesa rerova e hagw Hesu-gwi, perovia porve rve hagw xupe. 12 Upixa ramo

Paulo otima por Nhandejry-pe Roma tet mygwa-rehe

427
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS1

428

nhanhopytygw vaer. Xe arovia teeha xe-rehe pehexa kwaa ramo, perovya vaer. Ha perovia teeha pende-rehe ahexa kwaa ramo katu, arovya ave vaer. 13 Ahase rei aiko-vy, xe rei kwry, apopohu-vy. Ha xe jokoha katu ndohejiry aha. Nhande kwry e vae, judeu e vae outro tet tetrupi oiko vae-pe namombeu rery hagwe-rami, pe aipota katu pehendu ave nhe por. 14 Xe areko amombeu vaer voi. Tekotev amombeu voi Hesu Cristo rehegwa nhe por enterova-pe. Aha-ta katu amombeu karai-pe, karai e-pe ave. Aha-ta katu amombeu imboepyre vae-pe, imboepyre e vae-pe ave. 15 Upixa ramo amombeuste voi pe-my hesegwa nhe por Roma-py peiko vae-pe.

natry Hesu rehegwa nhe por amombeu-vy. Xe arovia voi inhe. Xe natry voi hesegwa amombeu hagw. Nainhe rery vae Nhandejry. Onhe reroviaha gwive oresende kwaa vaer xupe Nhandejry. Nhande kwry, judeu vae-pe oresendese ranhe. Upi oresendese ave nhande kwry e vae-pe, judeu e vae-pe. Upa-gwi xe natry voi, nhe por mombeu-vy.a 17Upa nhahendu ramo, oikwaa uka nhande-vy Nhandejry mbaixa pa nhane mopot. Jarovia-ma ramo xupe, omopot nhande pya. Nhane rembiapo porrehe rei nanhane mopotry. Jarovia-gwi xupe ae nhane mopot. Ogwerovia-gwi xupe, Nhandejry remimopot oikove vaer Nhandejry ndive.b Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe.

16Xe

Nainhe rery vae Nhandejry. Nhane resende kwaa voi

asy vaer gw ojupe omboete e vae-pe gwive. Hembiapo vai vae-pe gwive ogwereko asy vaer. Hembiapo vai meme-gwi, Nhandejry ndoheji ojekwaa hese anhetegwa vae rekoha. 19 Ha Nhandejry rekoha opa-rupi ojekwaa por yvypry-pe. Oikwaa uka xupe kwry gwekoha por. Ha ndoikwaasi-gwi xupe ogwereko asy joty vaer xupe kwry. 20 Yma vaekwe omoingo ko yvy Nhandejry. Ha upe rire katu Nhandejry rexa e ramo jepe, gw yma gware ohexa kwaa joty hese hekoha: Opa e reheve ipuakaha vae nipo rae hei hese. Heko marangatu vae voi nipo rae hei Nhandejry-rehe hikwi. Nhandejry rembiapokwe rexa-vy ohexa kwaa por tee voi hese. Oikwaa te jepe, ndojapiry heko-rupi. Upa-gwi ndikatiry hei Xe ndaikwairy xupe. Xe ndaheko kwairy vyteri xupe. Ndaheko kwai-gwi, ajapose vae rei-ma xe ajapo ndikatiry hei. Ohexa kwaa voi hekoha. Oikwaa te jepe ndojapiry heko-rupi. 21 Nhandejry-pe oikwaa ramo jepe: Nde ko Nhandejry voi rae ndery joty xupe. Nomboetesi xupe, notima pori xupe. Nomboetesi-gwi

18Ha upi katu Nhandejry oikwaa uka-ma oiko-vy gwembiapor. Ogwereko

Ndoikiry ko yvy-rupi ipya kya e vae

1.16 2 Tm 1.8-9

1.17 Hc 2.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

429

ROMANOS1,2

xupe, onhembotavy-ma oiko-vy hikwi. Opyapy-py onhe rei rei oiko-vy. Nahiarandi-gwi pyt-my rei oiko vae-rami oiko hikwi. 22 Ore ore arandu voi hei mo jehe kwry. Ha nahiarandiry voi hikwi. 23 Nomboetesi-ma Nhandejry omano e vae-pe. Hekovia omboete taanga anga Nhandejry e vae-pe rei. Omboete e vaergwe-pe katu omboete hikwi. Teko rei-pe ae omonhandejry imboete-vy. Omboete gwyra raanga-pe, vxu raanga-pe ave. Gwye-rehe oiko vae raanga-pe ave omboete hikwi. 24 Nahiaranduvi-magwi, ta-pe por e-rupi Nhandejry oheja xupe kwry oho: Tojapo katu oiko-vy hae ae gwembiapo hei hese kwry. Gweko kya-rupi ae toiko katu hei hese. Oheja xupe kwry oho onhomongya hagw-rupi, ot kwaa e reheve ae oiko hagw. 25 Ombohekovia anhetegwa vae Nhandejry rehegwa. Ijapu vae-pe katu ogwerovia. Nomboetesi-ma nhane moingohare-pe. Hekovia ombotuvixa mbae Nhandejry rembiapokwe imboete-vy. xupe ae katu nomboete teiry. Hae ae katu tonhemboete opa e reheve. Amm. 26 Nomboeti-gwi xupe, oheja xupe kwry Nhandejry tape vai-rupi oho hagw. Toiko ot kwaa e reheve hei hese kwry. Upixa kunha notvi-ma. Ohasa verei-ma oiko-vy tekoha. Teko kya-rupi oiko. 27 Ha kwimbae ave ohasa verei-ma ave oiko-vy tekoha. Nonhenot kwaavima oiko-vy. Upa-gwi omoingo xupe kwry tape vai-rupi Nhandejry hembiapo apokwe-rehe hereko-vy. 28 Upixa ramo anhetegwa vae Nhandejry rehegwa ndoikwaasevi. Upagwi omoak vai xupe kwry Nhandejry. Upixa ramo ivai ramo jepe, ojohu por joty hikwi: Tohasa katu tekoha hei hese. Omohembiapo vai joty xupe kwry. 29 Upa-gwi opaixagwa ojapo. Hembiapo vai, opambae rei oipota ojupe gwar, ipya vai. Gwapixa oiko porha ave ndojohu pori. Ha hae kwry oporojuka, onhorair, oporombotavy ave. Gwapixa-pe ndohayhi. Onhe rei rei oiko-vy ojehe. 30 Onhogwenoh vai vai rei ave. Ndaijairy Nhandejryrehe. Nonhomboetiry-gwi onhegwasu gwasu rei ojehe. Onhembotuvixaseve mo hikwi. Xe tuvixa mbae, xe tuvixa mbae hei mo oiko-vy jehe. Ha imandua ndua gwembiapo vair-rehe ojapo vaive ive hagw. Gwu nherehe opyr. Osy nhe-rehe ave opyr. 31 Hiarandu e vae, hese ndojerovii vae. Gwei-pe ndohayhi, ndojohayhi vae. Hei hagwe-rami ndojapi vae. Ndoporoporiahuverekiry ave. 32 Upeixagwa apoha Mombyry amondo vaer xupe xejhegwi hei Nhandejry kwatia nhe. Ogwereko vaer hembiapo vaikwe-rami. Omano hagw-py oho vaer. Upa oikwaa ramo jepe, ojaposte katu oiko-vy. Ha outro kwry katu upeixagwa ojapo vae ogwerohory joty hembiapo. Ipor hei mo joty hembiapo vai rexa-vy.

1Maer po, xe rei, Ne rembiapo vai-ma peje rei pende rapixa-rehe?

Nhandejry ogwereko enterova-pe hembiapo apokwe-rehe

Nde rapixa rembiapo nderejohu pori ramo jepe, hae-rami ave nde.
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS2

430

Upixa ramo ojekwaa nde-rehe nde rekoha vai. Upa-gwi nhande kwry ramo jepe, nhande kwry e ramo jepe, Xe ko xe pya pot aiko-vy ndikati ere ndjehe.c 2 Upeixagwa apoha-pe ogwereko vaer Nhandejry hembiapo apokwe-rehe imoingo asy-vy. Oheko kwaapa voi Nhandejry. 3 Nde rapixa rembiapo nderejohu pori vae, ne rembiapo hembiapo ramigwa voi ave. Maer po, xe rei, Nhandejry ndaxe mbohasa asy moi xe rembiapo apokwe-rehe ere rei ndjehe? 4 Nerepeni parae Nhandejry rekoha-rehe. Hae nhande poriahuvereko reko vae. Nanhane mbohasa asy pyai vae nhane rembiapo vaikwe-rehe. Ipoxy rei rei e vae hae. Hekoha por-gwi, nerepeni parae hese. Ha Nhandejry oipota ererova nde rekoha. Upa-gwi nde poriahuvereko reko oiko-vy ererova hagw hese nde rekoha. Upe vae peikwaa te voi peiko-vy.d 5-6 Ha pe katu pende apysa e vae-rami joty peiko. Penhembopya rat-gwi, napehendusi voi inhe. Pepyr inhe-rehe. Upa-gwi Nhandejry ojehexa uka jevyha ry-py, ogwereko asy vaer yvypry-pe. Hembiapo apokwe-rami ojapo vaer hese. Inhe-rehe pepyr-gwi, pene moingo asyve syve vaer. Upe ry-py ojohu tee vaer enterova-rehe hembiapo apokwe.e 7O hembiapo por meme vae. Oipota ojupe omombaegwasu Nhandejry. Oipota ojupe omboete. Onhemoingove ukase Nhandejry-pe. Upe vae-pe omoingove vaer ondive Nhandejry opa e reheve. 8 Ha hembiapo por e vae katu jehe anhte oiko. Tekoha-rupi ndoikosi-gwi, ojeheko rerova ivai vae-rehe. Upe vaepe ogwereko asy vaer voi Nhandejry. 9 Hembiapo vai vae-pe gwive omoingo asy vaer Nhandejry. Ombohasa asy ranhe vaer nhande kwry judeu vae-pe. Upi nhande kwry e vae judeu e vae-pe ave omoingo asy vaer. 10 Ha hembiapo por vae-pe gwive omombaegwasu vaer Nhandejry. Omboete vaer xupe kwry. Ombopyagwapy vaer ave. Ohovasa ranhe vaer nhande kwry vae-pe. Upi nhande kwry e vae-pe ave ohovasa vaer. 11 Enterove vae-pe petexa ogwereko Nhandejry. Judeu kwry, judeu e kwry ave hembiapo apokwe-rehe petexa ogwereko.f 12 Ha nhande kwry e vae katu ndoiki myamyr Moiss remimombeukwerupi. Hemimombeukwe tekoha por-rupi ndoikiry. Hae ae gweko-rupi joty oiko. Moiss remimombeukwe-rupi ndoiki-gwi ojejavy. Ojejavy-gwi, oheja xupe Nhandejry. Ha nhande kwry katu jaikose mo Moiss remimombeukwe-rupi. Upe tekoha por omombeu vaekwe nhande-vy teko por-rupi jaiko hagw. Ha jajejavy joty jaiko-vy ramo, Moiss nhegwe-rupi ndajaiki ramo, ndojohu pori nhane rembiapokwe Nhandejry. 13 Upe tekoha por ohendu rei vae-pe, Nde pya pot-ma nde ndery vaer xupe Nhandejry. Ohendu tee vae-pe ae katu, Nde pya pot-ma nde hei vaer xupe Nhandejry. 14 Upe tekoha por-rupi ndoiki nhande kwry e vae. Moiss nhegwe ndoikwai voi. Ha oikwaa e ramo jepe, Nhandejry remimbota-rupi joty oiko. Ojhegwi rei vrami oikwaa

c e

2.1 Mt 7.1-2; Lc 6.37; Mt 6.14 d 2.4 x 34.6-7; 1 Pe 3.20 2.6 Sl 62.12; Mt 16.27; 1 Co 3.8; Ap 22.12 f 2.11 Dt 10.17; At 10.34-35
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

431

ROMANOS2

hemimbota. 15 Nhandejry remimbota ojapo-gwi, o vrami joty hei vae xupe ipyapy-py, oikwaa uka vae xupe. Hembiapo por ramo, o vrami joty hei vae xupe, Ipor erejapo upe vae hei vae. Ha hembiapo vai ramo katu, o vrami joty xupe, Ne rembiapo vai-ma hei vrami joty voi ave xupe. Ojhegwi rei vrami oikwaa rae Nhandejry remimbota. 16 Upixa ete oiko vaer. Nhandejry ojehexa uka jevyha ry-py oiko vaer. Xe remimombeukwe-rami oiko vaer. Upe ry-py enterova-pe omonhe vaer Nhandejry hembiapo apokwe-rehe. Inhe-py Cristo omombeu vaer xupe kwry ipya-py onhemi o vae. Ipor hei vaer parae, Ivai hei vaer parae peti te-pe.

vae-pema amonda-ta xe nhe. Xe ko judeu kwry vae peje pendjehe. Tekoha por Moiss remimombeukwe perovia vae. Nhandejry ko ore Jaryve voi peje pendjehe gw nhande kwry e vae-pe penhemboete uka reise-vy. Ndahairy pende Jry tee peje xupe onhombaejry-rehe pepondera-vy. 18 Nhandejry remimbota peikwaa vae voi. Upe tekoha por-py pene mboe vaekwe peikwaa por hagw jajapo vaer, jajapo e vaer ave. 19 Xe ko gwaper oikwaa e vae-pe ahexa uka vae voi peje rei pendjehe. Xe ko pyt-my rei oiko vae-pe ahesape vae voi peje pendjehe. 20 Xe ko hiarandu e vae-pe amoarandu vae. Oikwaa e vae-pe ahekomboe vae peje pendjehe. Upe tekoha porrupi aiko-gwi, xe arandupa voi xe. Anhetegwa vae gwive aikwaapa xe peje rei mo pendjehe. 21 Kente mboehry voi nde. Maer po ndapeji ojupe Anke eremonda te peje hagw pende rapixa-pe penhemonhe-vy. Aipo ramo, maer nde voi gw-rami ne monda? 22 Anke peiko te nde rapixa rembireko ndive penhomongya-vy peje penhemonhe-vy. Aipo ramo, maer nde voi ereiko nde rapixa rembireko ndive. Tup kwry raanga pejohu vai voi. Anke peike te hae kwry o ha-py peje ojupe. Aipo ramo, maer nde voi ereho upe-py pemonda hagw. 23 Nhandejry remimombeu ukakwe nhande rekohar voi ore rekoha peje mo pendjehe peponderase-vy ojehe. Penhemboeteseve mo. Aipo ramo maer pemot Nhandejry-pe hemimombeukwe pejapo e-vy? 24 Nhandejry rekoha vrami mo pereko-gwi, xe rei kwry, nhande kwry e vae nomboeti Nhandejry-pe. Onhe rei rei heseg hei Nhandejry kwatia nhe. 25 Gw Moiss remimombeukwe tekoha por vae gwive rendu-vy, pe kwry penhepirekyt uka vaekwe. Ha upe tekoha-rupi peiko e ramo katu penhepirekyt uka rei arakae. Penhepirekyt uka hagwe ndovali pe-my. 26 Ha nhande kwry e vae, judeu e vae katu onhepirekyt uka e vae voi. Ha upe tekoha-rupi oikoma ramo, Xe rei e ramo jepe, onhepirekyt uka e ramo jepe, xe rei tee-rami

17Ha konga katu amondo-ta xe nhe pe-my, xe rei kwry. Nhande kwry

Moiss remimombeukwe tekoha por-rupi ndajaiko por teiry nhande kwry

2.24 Is 52.5
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS2,3

432

joty oiko hei vaer Nhandejry nhande kwry e vae-rehe. 27Aipo ramo, Gw nhande kwry e vae hekoha porve pendhegwi hei vaer Nhandejry pe-my. Ha pe katu upe tekoha por-rupi ndapeiki voi. Upe tekoha pende rehegwa nhe kwatia-rehe onhemo vaekwe. Penhepirekyt uka vaekwe. Ha upe tekoha-rupi katu ndapeiko teiry voi. Ha nhande kwry e vae katu onhepirekyt uka e ramo jepe, upe tekoha-rupi joty voi oiko. Upa-gwi Judeu kwry e vae hekoha porve pendhegwi hei vaer pe-my Nhandejry. 28 Aipo ramo, entro judeu kwry hei vae, oipirekyt vae gwive, ndahairy hae tee meme. Judeu kwry oipirekyt-gwi mante ndoikiry judeu tee ramo. 29 Ndahairy upixa. Ha judeu tee vae katu ipya pot vae, Nhandejry remimopot ipya. Xe rei tee voi nde hei xupe vae Nhandejry. Upe tekoha por kwatia-rehe nhe nhamonhe-gwi, jaiko judeu tee ramo jae mo nhandjehe. Nhe Marangatu tee vae o-ma ramo ae nhande pya-py, jaiko judeu tee ramo. Xe pirekyt-gwi, aiko judeu tee vaerami jae mo nhandjehe. Ndahai upa-gwi. Nhande pya pot-gwi ae jaiko Nhandejry rei ramo judeu tee vae-rami. Judeu tee vae katu nomboeti xupe teko rei. Nhandejry ae omboete xupe.h 1 Upixa ramo, Nhande pea rei arakae nhande kwry e vae pa-gwi o hei vae mo upixa. Nhanhepirekyt rei arakae o upixa hei vae mo. Judeu kwry vae te nhande kwry o upixa hei vae mo. 2 Nahniry. Nanhande pea rery vaekwe Nhandejry. Nanhanhepirekyt uka rery vaekwe. y amombeu ranhe-ta pe-my mbaixa Nhandejry nhande rovasa vaekwe. Nhande kwry-pete omonhangareko uka nhe por-rehe omombeu hagw. 3 Ha o vaekwe nhande kwry judeu vae ndojapi inhegwe-rupi: Aipo ramo hei vaekwe ndojapiry voi parae Nhandejry, hei vae o. 4 Ndahairy upixa. Ndaijapu moi Nhandejry. Onhe-gwi ova e vae voi ko hae. Enterova vae teko rei vae ijapu ramo jepe, ojapo vaer katu onhegwe-rupi Nhandejry. Ndikatiry hae ijapu jehe. Upa-rehe hei Nhandejry kwatia nhe: Erenhe jave, ojekwaa-ta katu nde-rehe nde apu eha. Ne monhe uka ramo, Ojejavy e vae voi, hei vaer katu nde-rehe. Mbaeve ndojapiry, hei joty vaer nde-rehe.i Upixa hei voi Nhandejry-rehe Nhandejry kwatia nhe. 5 O hei vae mo: Nhane rembiapo vai ramo, ojekwaa porve Nhandejry-rehe ijapu eha hei mo. Upixa ramo, nhane rembiapo vaikwe repy-rehe nhane moingo asy ramo, ndahai hembiapo por vae Nhandejry o onhe vae mo Nhandejry rekoha-rehe. Upixa hei mo teko rei, ijapu rei-vy hese. 6 Ha ndahairy voi upixa. Ha Nhandejry katu ndaheko pori ramo rae, ndikati ogwereko ar rae enterova-pe hembiapo apokwe-rehe. Ha hekoha por meme vae voi hae. Ijapu e vae voi hae. 7 O hei vae mo: Xe nhegwe-rupi ndajapi ramo, ojekwaa porve rve Nhandejry-rehe hekoha apu eha. Hae anho mante tuvixa mbae,

2.29 Fp 3.3

3.4 Sl 51.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

433

ROMANOS3

hei vaer Nhandejry-rehe omboeteve-vy. Onhemboete ukave Nhandejry. Onhemboete ukave-gwi, Mbavae-rehe po xe moingo asy rei vaer. Mbavae-rehe po xe rereko rei vaer xe rembiapokwe repy-rehe? o hei vae mo. 8 Jajapo vai katu onhemombaegwasuve hagw Nhandejry hei mo. Upe vae Paulo nhegwe voi hei mo xe-rehe. Xe renoh vai uka rei xe-rehe onhe rei rei-vy. Upixa xe-rehe ijapu-gwi, ipor katu Nhandejry omoingo asy xupe hembiapo vai vaekwe repy-rehe.

Ndoiki ojejavy e vae

ramo, Nhande kwry rekoha ojohu porve parae Nhandejry nhande kwry e rekoha-gwi o hei vae. Nahniry. Enterova-rehe petexa ojohu hese. Xe hae hagwe-rami, nhande judeu kwry vae, judeu kwry e vae ave nanhande puakavi-ma nhandjehe jajejavyvy. Ipuakave nhande kwry-rehe mbaevai nhane mohembiapo vai uka hagw. 10 Upixa hei Nhandejry kwatia nhe: Ndaipri ni pete vae ojejavy e vae. 11 Hiarandu vae ndoikiry. Nhandejry-pe omoirse vae ndoiki ave. 12 Enterova tekoha vai-rupi rei-ma oiko ramo, omboyke-ma Nhandejry-pe ohovy. Ndoikovi-ma ni pete vae hembiapo por vae.j 13 Hetekwe ojejaty e vae ivai ine ramo. Nanhagwahsiry hae-py. Upixa ete ijuru vai vai-gwi, nanhamoirsi xupe. Oporombotavy tavy onhe vai-vy. Onhe-py oporomomytue rei nhande jukase-vy. Mbi nhande suu-ta vae-rami, ivai nhande-vy.k 14 Naipori voi inhe. Tomano mani, hei nhande-rehe. Onhegwasu gwasu vai rei ojehe.l 15 Pyae ae voi oiko ojapo vai hagw gwapixa-rehe. Ndojejokiry voi xupe ojuka hagw-rehe. 16 Oho ha-rupi ojohu vae-pe ogwereko asy asy, hese ndaijai-gwi. 17 Tape por-rupi ndohiry. Gwapixa kwry-pe nombopyagwapy kwairy. Ogwereko asyste.m 18 Nomboeti voi Nhandejry-pe oiko-vygwi, upeixa hembiapo.n Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. 19 Entro Nhandejry kwatia nhe gwive gw Moiss nhegwe-rupi oikose vae pegwar. Upa jaikwaa voi. Nhandejry remimombeukwe-gwi hembiapor enterove oikwaa. Upagwi Nhandejry ojohu vaer enterova-rehe hembiapokwe. Hovagwy-py o vae ndojohi vaer onher. 20 Gw Moiss nhegwe renduhape, Nde pya pot-ma nde ndery joty Nhandejry. Ndojapopi-gwi inhegwe nomopotry joty xupe Nhandejry. Upa nhe jajapose ramo mo, oikwaa uka nhande-vy nhane rembiapo vaikwe.o

9Upe

(Rm 3.23; Gl 3.22)

j n

3.10-12 Sl 14.1-3; 53.1-3 k 3.13 Sl 5.9; 140.3 3.18 Sl 36.1 o 3.20 Sl 143.2; Gl 2.16

3.14 Sl 10.7

3.15-17 Is 59.7-8

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS3

434

Kivae-pe Nhandejry, Nde pya pot-ma nde, hei? o oporandu vae

vaekwe Nhandejry kwatia nhe omombeu nhande-vy vaekwe Nhandejry rembiapor. Ha konga katu oikwaa uka-ma nhande-vy mbavaerehe Nde pya pot-ma nde hei nhande-vy. Nhande nhanhemopot uka reise ramo upe tekoha por-rupi rei jaiko-vy, nanhane mopotry voi Nhandejry. 22 Hesu Cristo-rehe jajerovia-gwi ae, Nde pya pot-ma hei nhande-vy. Entro Hesu Cristo reroviaha-pe gwive, nhande kwry vae, nhande kwry e vae ave, petexa ogwereko Nhandejry. Petexa jehe ojerovia vae-pe omopot. 23 Ndoiki ojejavy e vae. Enterove ojejavy. Nhandejry-rami ndoikiry. Hae-rami oikose jepe, hae-rami ndikati oiko hikwi. 24 Ha jajejavy ramo jepe, nhande rexakwaa rei-ma oiko-vy Nhandejry. Ne resende-ma nde Hesu Cristo. Hry-py nde pya pot-ma nde hei nhande-vy Nhandejry. 25 Omoingo vaekwe xupe nhane resendehar. Nhande-rehe ojejuka-gwi, omboykese vaekwe nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Hesu Cristo-rehe jajerovia-ma ramo ae, omboyke vaer nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe nhande rereko poxy e reheve. Upa ojapo Nhandejry ojekwaa hagw hese hekoha apu eha. Yma arakae kente kwry hembiapo vai ramo jepe, ohaar joty xupe. Ndogwereko asy pyairy. 26 Ha konga katu ojohupa oiko-vy enterova-rehe hembiapo vai vaekwe, ojekwaa hagw hese hekoha apu eha, hekoha por teeha ojekwaa hagw hese. Upixa voi ojekwaa voi hese hekoha potha. Mbavae-rehe Hesu reroviaha vae-pe gwive omopot ojekwaa-ma ave hese. 27Ha konga katu ndikatuvi-ma nhapondera ojehe: Tekoha-rupi aiko-gwi aiko porve ndhegwi ndajaevi-ma ojupe, tekoha-rupi rei jaiko ramo. Ne pot-ma nde ndery nhande-vy Nhandejry tekoha-rupi jaiko-gwi. Jarovia-ma ramo Hesu Cristo-pe ae, aipo hei nhande-rehe. 28 Jarovia-ma xupe. Upa-gwi nhane mopot nipo rae jae nhandjehe. Nhande nhanhemopot uka reise ramo upe tekoha por-rupi rei jaiko-vy, nanhane mopotry voi Nhandejry jae nhandjehe. 29 Nhandejry ndahai judeu kwry Jry mate. Hae ae enterove vae Jry. Hae judeu kwry Jry, judeu e Jry ave. 30 Enterove vae-pe nhande rereko petexa Nhandejry. Nhane mopot nhande kwry vae-pe jajerovia-gwi hese. Ogwerovia-gwi xupe, omopot ave nhande kwry e vae-pe. 31 Upe ramo o hei vae mo: Hesu Cristo-pe jarovia-gwi, ndajaikovi-ma Moiss remimombeukwe tekoha por-rupi hei mo jehe kwry. Upixa ave hei mo nhande-rehe kwry. Ha upe tekoha por-rupi ae katu jaiko joty.p

21Yma

(Gl 2.15-16; 3.11; Fp 3.9)

3.21-31 Gl 2.15-21
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

435

ROMANOS4

Nhandejry reroviaha Abrao amyr rehegwa nhe


1Konga

amombeu-ta pe-my myamyr nhane ramoigwasu Abrao rehegwa nhe. Mbaixa arakae ipya onhemopot vaekwe amombeu-ta. 2 Hembiapo por-gwi onhemopot ramo rae, Xejhegwi rei anhemopot-ma hei ar arakae jehe. Ha Nhandejry rovagwy-py katu ndikatiry hei upixa. 3 Ha Nhandejry kwatia nhe hei: Ogwerovia-ma vaekwe Nhandejry-pe Abrao. Upa-gwi Nde pya pot-ma nde, hei xupe vaekwe Nhandejry.q Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. Upa-gwi, Xejhegwi rei anhemopot-ma ndikatiry hei. Ogwerovia-gwi xupe ae omopot-ma arakae xupe ipya. 4 Ombaapo vae-pe hembiapokwe repy nhame xupe. Nanhame rery xupe. Hemigana ae nhame xupe. Ha hembiapo porrehe rei nomopotry Abrao-pe Nhandejry. Ha teko rei katu gwembiapo por-rehe rei onhemopot ukase mo Nhandejry-pe. 5 Ha Nhandejry reroviaha katu nonhemopot ukasiry gwembiapo por-rehe rei. Ndoipoti Nhandejry nhambaapo nhanhemopot hagw-rehe. Ha ipya kya vae-pe, onhe reroviaha-pe katu, Ne pot-ma nde hei xupe Nhandejry. Onhe reroviaha-pe ojohu por-gwi, omopot-ma xupe Nhandejry gweko irr. 6 Upixa voi hei arakae myamyr Davi gw Nhandejry remimbovya-rehe: Nhandejry remimopot ovya oiko-vy. Nonhemopotry ojehegwnte hembiapo por-gwi. Nhandejry ae omopot xupe hei arakae Nhandejry remimopot-rehe. 7 Hembiapo vai vaekwe-rehe ndogwereki xupe Nhandejry. Upe vae-rehe ovya eterei oiko-vy. Hembiapo vaikwe omboyke xugwi vae-rehe ovya oiko-vy. 8 Hembiapo vai vaekwe-rehe naimanduavi-ma Nhandejry. Omboyke-ma voi xugwi. Upe vae-rehe ovya ete voi oiko-vy.r Upixa hei Nhandejry kwatia nhe Davi amyr remimombeukwe. 9 Gw yma gware reko-rupi ojepirekyt vaekwe, judeu kwry ovyaha anho parae omombeu Davi upixa. Nahniry. Gw ojepirekyt e vaekwe, judeu e kwry ovyaha ave omombeu upixa. Amombeu kuri pe-my Nhandejry kwatia nhe: Ogwerovia-gwi xupe Abrao amyr: Nde pya pot-ma nde, hei xupe vaekwe Nhandejrys Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. 10 Arakae po Nhandejry hei upixa? Abrao ojepirekyt rire-ma parae hei arakae xupe Nhandejry. Nahniry. Upa hei ramo xupe, ndojepirekytry vyteri vaekwe. 11 Onhemopot rire-ma ojepirekyt vaekwe. Ha ojepirekyt e ramo ogwerovia rei-gwi Nhandejrype, omopot-ma vaekwe xupe. Ha upe rire katu Nhandejry oipirekyt uka xupe ojekwaa hagw hese ogwerovia-gwi Nhandejry-pe. Omopot-ma

(Gl 3.6-18; Tg 2.23)

4.3 Gn 15.6

4.6-8 Sl 32.1-2

4.9 Gn 15.6

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS4

436

arakae xupe. Ogwerovia-gwi Nhandejry-pe omboheko pot-ma xupe hei ar Abrao-rehe. Upixa-gwi Nhandejry reroviaha vae gwive, Myamyr Abrao nhane ramoigwasu voi rae hei hese hikwi. Ojepirekyt e ramo jepe, Nhandejry omopot joty xupe vaekwe.t 12 Ha gw ojepirekyt vae judeu kwry vae gwive katu tvy kwry-rami ave voi rae Abrao. Ojepirekyt ramo jepe, oiko ave Abrao reko-rupi hikwi. Hae ojepirekyt e ramo vyteri Nhandejry-pe ogwerovia-ma voi arakae oiko-vy. Hae ogwerovia hagwe-rami y ogwerovia-ma ave Nhandejry-pe oiko-vy hikwi. Abrao reko-rupima oiko ave hikwi. Upixa-gwi tvy kwry-rami voi ave Abrao.

tee arakae Nhandejry: Norombotavy moi xe rembiapor-rehe hei. Ko yvy ame vaer nde-vy ne maer hei. Ne remiarir kwry onhemombae ave vaer hese hei tee Abrao amyr-pe gwembiapor-rehe.u Upixa hei tee ramo xupe Nhandejry, Moiss amyr remimombeukwe tekoha por-rupi anho ndoiki arakae Abrao onhemopot hagw mo. Upe tekoha-rupi rei-vyte oiko ramo, ndery xupe. Ogwerovia-gwi xupe ae arakae, Nhandejry omopot-gwi xupe ae arakae, hei tee arakae xupe upixa. 14 Nhandejry reroviaha e reheve Moiss remimombeukwe tekoha-rupi rei-vyte oiko vae-pe, Penhemombae vaer ko yvy-rehe hei ramo Nhandejry rae, jarovia rei ar rae xupe. Onhe rei ar arakae Abrao amyr-pe.v 15 Ha upe tekoha-rupi oiko vae gwive, upe tekoha-rupi ndoikovi-ma ramo, upe tekoha ohasa-ma ramo, ogwereko asy vaer xupe Nhandejry. Ha upe tekoha kwaa e vae-pe katu jae rei ar: Petekoha rasa-ma peiko-vy. Peiko katu upe tekoha-rupi jae rei ar xupe.w 16-17 Upe ramo ogwerovia-magwi xupe omombeu arakae Abrao amyrpe hekohar hei tee-vy arakae xupe. Hemiarir kwry-pe gwive ave hei tee arakae Nhandejry. Ohexakwaase rei xupe kwry. Entro heroviahape ohovasa vaer. Gw Moiss amyr remimombeukwe tekoha-rupi oiko vae-pe, upe tekoha kwaa e vae-pe ave ohovasa vaer. Abrao ogwerovia hagwe-rami ave ogwerovia-gwi, ohovasa vaer ohexakwaa rei-vy hemiarir joapyri pyri-pe gwive. Upa-rehe hei Nhandejry kwatia nhe:x Heta tet tet-rupi oiko vae, Nhane rami, hei vaer nde-rehe. Erejerovia hagwe-rami ave, ojerovia-ma vaer xe-rehe, hei Abrao-pe Nhandejry.y Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. Upa-gwi nhande rami-rami ave voi rae Abrao. Nhandejry rekoha apu e vae-gwi, hese ojerovia-gwi, omoangeri ngeri inhegwe Abrao. Ha Nhandejry, Abrao ojerovia hese vae katu, omano vaekwe-pe omoingove jevy vae voi. Gw oiko e vae-pe mbaeve-gwi omoingo joty onhe-rupi. 18 Ha Abrao katu: Oiko-ta nde ray hei ojupe ramo, ogwerovia-ma Nhandejry-pe. Ituja

13 Hei

Nhandejry hei tee vaekwe Abrao-pe gwembiapor mombeu-vy

t x

4.11 Gn 17.10 u 4.13 Gn 17.4-6; 18.18; 22.17-18 4.16 Gl 3.16,29 y 4.17 Gn 17.5

4.14 Gl 3.18

4.15 Rm 7.7,10-25

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

437

ROMANOS4,5

ramo jepe ohaar ar ojupe omombeu vaekwe Nhandejry. Upa-gwi onhemboheta-ma onhemboei-vy hemiarir tet tet-rupi oiko vae. Upixa voi oiko vaekwe Nhandejry kwatia nhe hei hagwe-rami: Upixa onhemboei ei vaer ne remiarir kwryz hei arakae Nhandejry kwatia nhe Abrao-rehe. 19 Hae omboty-tama cem nho. Ituja eterei ramo jepe ndogwerovia kua kui ojupe hei vaekwe Nhandejry. Gwete-rehe imandua oiko-vy. Haimete-ma ndaipuakavi gwete-rehe. Omano hagw-ramima oiko. jehe ndaipuakavi-ma. Igwaigw-ma hembireko Sara. Naimembi vae voi hae oiko-vy. Ogwenogwaigw-ma omemby eha. Upa-rehe imandua jave, ndogwerovia kua kuiry joty ojupe hei vaekwe Nhandejry. y ndahexa movi-ma xe rayr ndery joty jehe. Ogwerovia tee joty.a 20 Mbaixa po oiko-ta xe ray? ndery joty. Ojupe hei vaekwe Nhandejry ndogwerovia kua kui joty. Ogwerovia tee-gwi, ojerovia teeve eve joty hese. Nde ko nde tuvixa mbae vae voi hei Nhandejry-pe omboete-vy. 21 Nhandejry hei tee ramo, ojapo nhande-vy hei. Hei hagwe-ramima ojapo vae voi nhande-vy. Ojapo kwaa voi xe-vy gwar. Hekoha apu eha aikwaa voi xe hei Nhandejryrehe ogwerovia tee-vy. 22 Upixa-gwi ogwerovia tee-gwi, Hae ipya pot-ma hei hese Nhandejry. 23 Upa Nhandejry kwatia nhe hei ranhe Abrao-rehe. 24 Ha upe rire katu hei-ma nhande-rehe ave. Nhandejry Hesu moingove jevyha-rehe jajerovia-ma ramo Nde pya pot-ma nde hei ave vaer nhande-vy Nhandejry. Upixa voi upa Nhandejry kwatia nhe hei-ma nhande-rehe ave.b 25 Nhandejry nhe-py ojejuka vaekwe Hesu. Jajejavy-gwi omano. Upi omoingove jevy vaekwe xupe, nhande pya pot reheve onhemoir uka hagw nhande-vy.

Nanhande rereko asyvi-ma vaer Nhandejry. Nhane mbojoja vae ojupe Nhandejry Hesu Cristo. Heko-rupi mante jaiko. 2 Hese jajerovia-gwi, Cristo nhande reru vae, nhande rovasa nhande rexakwaa rei-vy hagw-py nhande reru. Ha konga Nhandejry reko ir ramo-ma jaiko. Ojehexa uka ramo Nhandejry reko por teeha, onhembotuvixa mbae ramo ave, jaiko vaer katu heko-rupi. Upa jaikwaa voi. Upa-rehe javya ete voi jaiko-vy.c 3 Gw nhande rereko asyha-pe ae nanhanhemei. Nhande rereko asy jave, javya joty nhande, nhane mbaraeteve teve joty jaiko-vy, jajehesa rerova e hagw Nhandejrygwi. Upa jaikwaa-gwi, javya joty jaiko-vy. 4 Jajehesa rerova e ramo xugwi, Xe rerovia tee nipo rae hei ar nhande-rehe Nhandejry nhande johu porvy. 5 Nhande johu por-gwi, jaikwaa voi jaiko por hagw Nhandejry ndive. Nhandejry ndive jaiko por vaer ndajae rery voi nhandjehe. Ha Nhe Marangatu tee vae, nhande-vy Nhandejry remimegwe, oikwaa uka nhande

1Upe ramo Nhandejry-pe jarovia-magwi, nhande pya pot reheve jaiko.

Nhande pya omopot-ma Nhandejry

z c

4.18 Gn 15.5 a 4.19 Gn 17.17; Hb 11.12 5.1-2 Mt 5.11-12

4.23-24 Rm 15.4; 1 Co 9.10; 10.11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS5

438

vy Nhandejry nhande rayhu tee reiha nhande pya ete gwive jajohayhu hagw. Upixa-gwi, Nhandejry ndive jaiko por vaer ndajae rery voi nhandjehe.d 6 Nhandjehe nanhande puaki vyteri ramo, nhande rekoha vai ramo, upe jave Cristo ojejuka-ma vaekwe nhande-rehe. Nhandejry omboypy hagwe-py omano.e 7Ojejavy e vae-rehe hasy peve voi nhamano vae, nhande rekove-rehe nhane rakate-gwi. Ha nhande poriahuvereko reko vae-rehe katu, Naxe rakateiry xe rekove-rehe. Hese amano hagw-rami a o parae upixa hei hese. Hese amano hagw-rami joty hei parae hese. 8 Ha Nhandejry katu oikwaa uka-ma vaekwe oiko-vy nhande rayhu tee reihar oikwaa uka-ma vaekwe nhande-vy. Jajejavy vyteri jaiko-vy ramo, Cristo nahakateiry gwekove-rehe. Nhande rekovia omano vaekwe nhande-rehe. 9 Nhande rekovia gwugwy avyte-py ojejuka-gwi vaekwe, y ipot-ma Nhandejry-pe nhande pya. Upa-gwi Cristo nhane resende vaer voi. Ogwah vaer Nhandejry ry enterove-pe ohekojohupa hagw, hembiapo vaikwe-rehe ogwereko asy hagw xupe kwry. Upeha ry-py nhane resende vaer katu Cristo. Nanhane mondi vaer nhane mbohasa asy hagw-py. 10 Yma vaekwe nanhande airy vaekwe Nhandejry-rehe. Ha Tary nhande-rehe omano-gwi gweko irr nhane moingo vaekwe Nhandejry. y Nhandejry nhamoir-ma jaiko-vy. Ha Cristo nomanovi hagw-ma oikove jevy-gwi, nhane resende sende meme vaer katu oiko-vy. 11 Areko joty amombeuve vaer pemy. y Nhandejry Hesu Cristo nhane moingo-ma Nhandejry ir ramo nhande rereko asy e reheve. Upa-gwi nhane mbovya vya oiko-vy Nhandejry.

Ado amyr rembiapokwe ndahai Cristo rembiapo-rami

ombojejavy vaekwe yma gware yvypry kwry-pe. Ojejavy-gwi mombyrypa oiko Nhandejry-gwi omano hagw-rami voi hikwi. Upa-gwi ojejavy-ma vaekwe entro yvypry gwive. Upa-gwi mombyrypa oiko Nhandejry-gwi omano hagw-rami voi oiko hikwi.f 13 Ner omombeu vaekwe Nhandejry yvypry kwry-pe tekoha porr. ry porukwe-rupi rei oiko hikwi. Hae kwry hekor ner omombeu ramo jepe, ojejavy joty oiko-vy hikwi. Ha gweko hagw oikwaa e vae oiko ha-py, Amoingo asy vaer xupe ndery Nhandejry. Hembiapo vai vaekwe-rehe ner imandua hese Nhandejry. 14 Ha hembiapokwe-rehe ner imandua ramo jepe Nhandejry, ojejavy joty oiko-vy vaekwe hikwi. Ado amyr rire Moiss amyr oiko peve, Nhandejry nomombei xupe hae kwry hekor. Tekoha por ndoikwai-gwi, Nohendi voi xe remimombeukwe ndery hese Nhandejry. Ha ndoiki-gwi Nhandejry reko-rupi, ojejavy joty oiko-vy vaekwe. jehe ndaipuakavi-ma. Mombyrypa oiko Nhandejry-gwi omano vaer-rami rei hikwi. Ha Ado katu nohendi-ma vaekwe ojupe hei vaekwe Nhandejry. Ha hei kwry-pe katu nomombei Nhandejry hekor kwry. Upa-gwi Ado

12Yma vaekwe ojejavy-ma nhande ypy hry vae Ado. Hae ojejavy ranhe-gwi,

(1 Co 15.21-22)

5.3-5 Tg 1.2-3,12; 1 Pe 1.5-7; 4.13

5.6 1 Tm 1.15; 1 Pe 3.18

5.12 Gn 2.17; 3.6,19

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

439

ROMANOS5,6

ojejavy hagwe-ramima hae kwry ndojejaviry. Hae-rami ojejavy e ramo jepe, mombyrypa oiko arakae Nhandejry-gwi. Omano vaer-rami rei oiko hikwi. Ado rehegwa nhe hei Cristo ou vaer-rehe. 15 Ha Cristo rembiapo ndahai Ado rembiapokwe-rami. Nhande ypy Ado gw ojejavy vae gwive ypy voi. Ha Cristo katu enterova-pe omopot hagw oikwaa. Ojejavy-ma vaekwe Ado. Ha Nhandejry katu nhande rovasa vaekwe nhande rexakwaa rei-vy. Ado ojejavy-magwi, mombyrypa oiko arakae Nhandejry-gwi hikwi. Omano vaer-rami rei oiko yma gware yvypry kwry. Ha Nhandejry katu nhande rexakwaa por rei voi vaekwe. Nhande kwry gwive nhande rovasa vasa vaekwe pete hry vae Cristo, hae ramigwa ndoikiry vae. Upa-gwi opambae-py nhande rexakwaa porve rve katu Nhandejry. 16 Ha ndahai Ado rembiapokwe-rami Nhandejry rembiapo. Nhande ypy Ado ojejavy rire-ma, Hae onhembopya kya-ma hei hese Nhandejry. Upixa hei ave nhande-rehe Nhandejry. Ha nhande kwry katu heta jajejavy javy rire-ma jepe Nde pya pot-ma nde hei joty nhande-vy nhande rexakwaa rei-vy. 17O pete vae nhande ypy ojejavy vaekwe. Pete jepe ojejavy ramo, ndaipuakavima jehe enterova. Omano vaer-rami rei hikwi. Ha outro pete vae, Hesu Cristo jaroviaha ypy vae rembiapo ipor eteve voi. Nhandejry rembiexakwaa rei vae gwive, Nde pya pot-ma nde hei xupe vae gwive, upeixagwa Nhandejry rekoha-rupita ae oiko, pete oiko vae Cristo omoingove xupe-gwi. 18 Upixa ramo pete vae ojejavy-gwi ikya-ma nhande pya. Ha upe rire katu pete vae ojejavy e-gwi, Nde pya pot-ma nde hei nhande kwry-pe Nhandejry nhane moingove-vy. 19 Nhandejry nhe pete vae nhande ypy nohendi vaekwe. Upa-gwi nhande kwry gwive jajejavy vaekwe. Ha upe rire katu pete vae ohendu vaekwe ojupe hei vaekwe Nhandejry. Upa-gwi, Nde pya pot-ma nde hei vaer heta heta vae-pe Nhandejry. 20 Upe ramo omombeu vaekwe Nhandejry nhande rekoha porr rehegwa nhe. Upixa teko rei ndoiki ramo upe tekoha por-rupi, Nhandejry oipota ojekwaapave hese upe tekoha-rupi oikose e etereiha. Ha teko rei ivaive ive vae ojapo-ma ramo, upe jave nhande rexakwaa porve rve joty Nhandejry nhande rovasa-vy. 21 Yma vaekwe jajejavygwi, ipuaka nhande-rehe tekoha vai. Nanhande puakavi-ma nhandjehe. Nhamano vaer vae-rami jaiko rei vaekwe jajejavy-gwi. Ha upe rire katu nhande rovasa-ma vaekwe nhande rexakwaa rei-vy ndaipuakavima hagw nhande-rehe tekoha vai. Nhandejry Hesu Cristo omano-gwi nhande-rehe, nhane mopot-ma vaekwe Nhandejry. Nhande pya potgwi, nhane moingove opa e reheve jaiko hagw hei tee ramo.

Cristo-pe petexa nhamoir ramo, jaiko voi nhande


1O

hei vae mo oiko-vy: Jajejavy ramo jepe, nhande poriahuvereko reko joty ar Nhandejry hei mo. Aipo ramo,
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

(2 Co 5.17; Gl 2.20; 5.24)

ROMANOS6

440

ipor jajejavyve, nhande poriahuverekove hagw hei mo. 2 Ndahai upa-rehe. Nhande-rehe ndaipuakavi-ma ae tekoha vai. Mbae vai-rupi ndajaikovi-ma nhande. Nhamano vae-ramima jaiko xupe. Omano vaekwe-rami jaiko mbaevai-pe. Upixa-gwi ndikatuvi-ma jajejavy jaikovy. 3 Nhanhemongarai ramo vaekwe, jajehexa uka vaekwe Cristo Hesu-pe petexa nhamoirmaha xupe. Hae omano vaekwe. Petexa nhamoir-ma ramo xupe, omano vaekwe-rami ave jaiko-ma indive. Upa peikwaa voi. 4 Nhane mongarai ramo vaekwe, petexa nhamoirmaha xupe jahexa uka vaekwe. Hae omano vaekwe. Petexa nhamoir-ma ramo xupe, omano vaekwe-rami ave jaiko hendive. Ndajajejavyvi-ma voi. Upi Cristo-pe omoingove jevy ramo Nhande Ru, ojekwaa voi hese heko mbaraeteha. Cristo oikove jevy hagwe-rami oipota nhande ave nhande rekoha pyahu jaiko-vy. Oipota nhambopyahu nhande reko jaiko-vy.g 5 Cristo omano vaekwe. Petexa nhamoir-ma ramo xupe vaekwe, omano vaekwe vrami jaiko indive. Upixa ete hae vrami nhane moingove jevy ramo, petexa nhamoir vaer xupe. 6 Nhandejry rembiapor jaikwaa voi. Kurusugwasu-rehe omano ramo vaekwe Cristo, hendive nhande reko tujakwe ave omano vaekwe. Oipease nhandhegwi nhande rekoha vaikwe nhande jajapose vae rei ndajajapovi-ma hagw, ndaipuakavi-ma hagw nhande-rehe tekoha vai. 7 Nhamano ramo ndaipuakavi-ma nhande-rehe tekoha vai. Upa jaikwaa voi. 8 Cristo ndive omano vaekwe-rami jaiko-ma ramo, indive gwar nipo rae nhande jae nhandjehe jarovia-vy xupe. 9 Cristo omano rire oikove jevymaha jaikwaa voi. Nomanovi-ma vaer. jehe ipuaka-magwi, nomano hagwvima voi hae oiko-vy. 10 Ojejuka-ma ramo, omano vaekwe nhande-rehe ndaipuakavi-ma hagw tekoha vai nhande-rehe. Petegwe mante omano vaekwe. Ha upe rire katu nomano manovi-ma vaekwe oiko-vy. Konga katu oikove jevy-gwi Nhandejry pegwar-ma voi hae oiko. 11 Upixa ete ipor katu: Ndaipuakavi-ma xe-rehe tekoha vai. Amano vaekwe-rami a joty. Cristo Hesu-pe petexa amoir-gwi, y Nhandejry pegwar-ma voi aiko jae nhandjehe. Nanhanhemevi-ma tekoha vai-pe.h 12 Anive penheme tekoha vai-pe ipuaka hagw pende pya-rehe, pejapose vae rei pejapo hagw. 13 Naipori katu penheme xupe. Pende rete poru-ma ramo, ojapo vai uka vaer pe-my. Hekovia Nhandejry-pe ae katu penheme. Pemano vaekwe-rami pene moingove jevy vaekwe. Upa-gwi peheja katu Nhandejry po-py pende pya gwive pende rete gwive pende rete poru hagw pene moembiapo por uka hagw.i 14 Naipori katu pende-rehe ipuaka tekoha vai. Yma vaekwe Moiss remimombeukwe tekoha por-rupi peikose mo. Pendejhegwi peiko vaekwe. Ha konga katu Nhandejry pende rovasa vasa vae-rupi peiko.

6.4 Cl 2.12

6.11 2 Co 5.15; Gl 2.19-20

6.13 Co 3.5; 2 Co 5.14-15

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

441

ROMANOS6,7

Pende rexakwaa kwaa rei-gwi peiko por voi. Upa-gwi naipori katu pende-rehe ipuaka tekoha vai. hei vae mo oiko-vy: Ipor parae jajejavy hei. Yma Moiss remimombeukwe tekoha-rupi mo jaikose vaekwe nhanhemopot hagw mo. Ha konga katu Nhandejry rembiporiahuvereko ramo jaiko-gwi, nhane pot-ma jaiko-vy. Upa-gwi jajejavy ramo jepe, nanhane moingo asy moi parae Nhandejry hei mo oiko-vy hikwi. Ndahai voi upixa. 16 Erenheme ramo ijokwaiha-pe inhe rendu ramo, nde ruvixa ramo oiko ar nde-vy. Hembigwi ramo ereiko vaer xupe. Mbae vai-pe erenheme ramo, eremano vaer. Aipo ramo mombyry erepyta ar Nhandejry-gwi. Ha Nhandejry po-py katu erenheme ramo, inhe erehendu ramo, Nde pya pot-ta nde hei vaer nde-vy. Upa peikwaa voi. 17 Ha atima por katu Nhandejry-pe pende-rehe. Yma mbae vai ipuaka arakae pende-rehe. Ha upe rire katu pehendu-ma vaekwe pe-my hemimombeukwe heko-rupi peiko hagw. Pende pya gwive pehendu-ma vaekwe inhe. 18 Pende-rehe ndaipuakavi-ma mbae vai. Peiko-ma Nhandejry rembigwi ramo pejejavyve e hagw.j 19 Napene arandupiry vyteri. Upixa-gwi apomoarandu-ta tembigwi rehegwa nhe-rami. Yma penhememba vaekwe pende pya gwive mbae vai-pe hembigwair penhemongya hagw pejapo vaive ive hagw. Ha konga ipor katu penhememba Nhandejry-pe hembigwair pejejavyve e hagw, peiko marangatu hagw peiko-vy. 20 Yma arakae peiko mbaevai rembigwi ramo peiko. Pejapo katu Nhandejry remimbota ndery arakae pe-my nde rerekwa. 21 y katu pet pene rembiapokwe-gwi. Yma pene rembiapo vai jave, pene rembiapokwe ndovali arakae. Napende rovasi voi arakae Nhandejry. Upixa pejapo ramo, mombyry rei pemano ar Nhandejry-gwi. 22 Ha konga katu pende-rehe ndaipuakavi-ma mbae vai, Nhandejry rembigwi ramo peiko-magwi. Penheme-ma xupe peiko marangatu hagw hendive peikove opa e reheve hagw. Upixa xupe penheme ramo, entro ne rembiapo ovale voi. 23 Ha jajejavy ramo nhande rembiapo apokwe-rami nhande rereko ar. Mombyry rei nhamano ar Nhandejrygwi. Ha Nhandejry Cristo Hesu-pe petexa nhamoir ramo, ondive nhane moingove meme vaer voi Nhandejry nhande rexakwaa rei-vy.k

15 O

Peiko-ma Nhandejry rembigwi ramo pejejavy e hagw

7
j

1Pe xe rei kwry, tekoha rehegwa nhe kwaaha voi. Upixa-gwi pe-

Omenda vae rehegwa nhe

my amombeu-tama vae peikwaa voi. Tekoha rehegwa nhe jaikove vae


k

6.17-18 Gl 5.1

6.23 Gl 6.7-8

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS7

442

pegwar. Ndahai nhamano vaekwe pegwar tekoha. 2 Upixa voi kunha ime vae tekoha-rupi oiko jave, oikove vyteri ramo imna, ndikati oheja oho-vy. Ha omano ramo katu ndaipuakavi hese imenakwe. 3 Upixa ramo imna oikove vyteri ramo, outro kwimbae ndive oiko ramo, Teko kya-rupi oiko jae ar hese. Ha imna omano ramo katu ndaipuakavi hese. Omenda pyahu jevy ramo outro kwimbae-rehe, tekoha-rupi joty oiko vaer. Omano vaekwe rereko asyhaty e upa. Ndoikovi omano vaekwe pogwy-py, ojei-ma xugwi. Ndaixupe gwari inhe. 4 Upixa ete pende rekoha, xe rei kwry. Cristo omano vaekwe. Cristope petexa pemoir-gwi, omano vaekwe-rami ave peiko vaekwe. Yma vaekwe hei vaekwe Moiss: Nderejapopi ramo upe tekoha por nhe gwive, eremano ar mombyry Nhandejry-gwi ereiko hagw hei vaekwe Moiss Nhandejry nhe ohai-vy. y jajerovia-magwi Cristo-rehe, upa nhe ndahaevi nhandevy gwar. Hae kuri pe-my: Imenakwe nomandavi-ma gwembirekokwe-rehe. Ndoikovi-ma omano vaekwe pogwy-py, ojei-ma xugwi. Upixa ete Hesu Cristope nhamoir-gwi, omano vaekwe-rami jaiko-gwi, ndahai nhande-vy gwar Moiss rembihaikwe. Ha Cristo omano rire, omoingove jevy xupe Nhandejry. Upa-gwi y peiko-ma hei ramo yvaa por vae-rami, pene rembiapo por por hagw xupe. 5 Yma jajapose vae rei jajapo vaekwe. Upe-ma ramo, Ani erejapo te upa hei ramo Moiss remimombeukwe nhande rekohar, ivaive ive vae joty jajapose vaekwe. Yvyra hiupy e vaive vae-rami nhane rembiapo vai vai jaiko-vy vaekwe. Nhane rembiapo vai vyteri ramo rae, mombyry Nhandejrygwi jaiko ar rae. Nhamano hagwixa jaiko vaekwe. 6 Upa yma gware tekoha por nhe ipokatu joty. Ha petexa nhamoir-ma ramo Cristo-pe, y upa kwatia nhe ndahaevi nhande-vy gwar. y omano vaekwe-rami jaiko xupe. Ndaipokatuvi-ma nhande-rehe upa yma gware nhe. Nhe Marangatu tee vae reko-rupi ae nhambaapo Nhandejry-pe jaiko-vy.

Upe tekoha por nhe amonhe ramo, aikwaa-ma xe rekoha vai

hei mo. Ndahairy upixa. Upe tekoha rehegwa nhe ahendu-ma ramo, xe rembiapo vaikwe aikwaa-ma voi. Anke peipota te pende rapixa mbae ndery ramo rae upe tekoha rehegwa nhe, ndaikwai ar rae xe rekoha vai.l 8 Ani ne mbae jerure rure te hei Moiss amyr rembihaikwe tekoha por mombeuvy. Upa nhe amonhe ramo jepe, ajejavy joty. Aipota eterei xe rapixa mbae. Upa-gwi ajejavyve vyve aiko-vy. Upe tekoha ndaikwai ramo rae, ndaikwai ar rae xe rekoha vai. Naxe mbojejavi ar rae. 9 Yma upe tekoha rehegwa nhe kwaa e-vy aiko vaekwe. Ha upe rire katu: Ani erejapo te upeixagwa hei pykatu upe tekoha rehegwa nhe, ajaposeve seve joty. 10 Upi mombyry aiko vaekwe Nhandejry-gwi amano vaekwe-rami. Upe tekoha por-rupi meme

7O hei vaer parae: Naipori rae Moiss amyr remimombeukwe tekoha

(Rm 3.20)

7.7 x 20.17; Dt 5.21


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

443

ROMANOS7

mo oipota vaekwe xe aiko hendive Nhandejry. Ha xe katu mombyry-ma aha vaekwe aiko-vy Nhandejry-gwi. Aiko te. Omano vaekwe-rami aiko vaekwe xugwi. 11 Upe tekoha nhe amonhe ramo jepe Anke erejapo te upeixagwa hei pykatu, xe ajaposeve seve joty. Upe tekoha-rupi aikose mo ramo jepe, anhembotavy-ma joty. Upe tekoha nhe xe mbojejavyve joty. Ajejavyseve joty. Upixa ramo ajejavy javy-gwi, omano vaekwe-rami aiko vaekwe. 12 Upixa ramo Nhandejry rekoha marangatu voi upe tekoha. Nhande rekor rehegwa nhe, Nhandejry rekoha marangatu voi ave. Nhandejry remimbota omombeu upa nhe. Nhane moarandu por, nhane moingo tape por-rupi ave. 13 O hei vaer parae: Upe tekoha Nhandejry rembijohu por vae xe mbojejavy rae. Xe jukahar vrami hei mo. Ndahairy upixa. Ani erejapo te upeixagwa hei vae-rehe xe mandua ramo, ajejavyseve joty aiko-vy. Omano vaekwe-rami aiko. Upixa ramo ojekwaa xe-rehe xe rekoha vaiha. Jajejavy e hagw pe tekoha hei-gwi, ojekwaa porve nhande-rehe nhande rekoha vaiha. Ivai eterei voi jae nhandjehe.

por. Ha ndaxe reko marangatu memiry. Xe-rehe ipuaka joty tekoha vai vae. 15 Xe aikose ha-rupi ndaiki. Ndajaposi vae ajapo joty. Upixa-gwi xe ndaikwaavi-ma voi xe rekoha. 16 Xe remimbota e-rupi aiko ramo, upe tekoha-rupi aikose ramo mo, Anhetegwa voi rae hae joty upe tekoharehe. 17Upixa-gwi xejhegwi ndajapo vary. Xe pya-py o vae, mbae vai xe mbojejavy ukaha ae ojapo uka xe-vy. 18 Xejhegwi ndajapo por kwai. Ajapose vae rei ajapo. Ajapose ramo mo ipor vae, ndajapiry joty. 19 Xe remimbotarupi ndaiki joty. Ipor vae ndajapi. Hekovia ajapo ae ivai vae joty. Ndajapo moi ramo jepe, ajapo joty. 20 Xe remimbota e-rupi joty aiko. Ajapo vai ramo vyteri, xejhegwi katu ndajapo vary joty. Xe aiko porse mo. O ave xe mbojejavy ukaseha, pe tekoha vai vae, xe pya-py o vae. Xe-rehe ipuaka joty. 21 Upixa-gwi xe-vy ojehu vaekwe y aikwaa-ma. Ajapo porse ramo mo, nomei xe-vy ajapo por hagw. Ivai vae mante ajapo joty aiko-vy. 22 Xe ae xejehegwte arovya Nhandejry remimombeu ukakwe nhande rekohar. 23 Ha xe pya-py o ave pe tekoha vai vae vyteri. Ha xe remimbota, xe ajohu por vae, ndaijoji pe tekoha vai vae ndive. Ndaijoji ramo, ndaxe puakavi-ma xjehe xe mbojejavy uka-gwi pe tekoha vai vae.m 24 Upixa ramo, xe pya-py ijoja egwi, xe poriahu ete voi, ndavyavi-ma. Kivae-pa xe resendehar. Omano-tama vae-rami aiko pe tekoha vai vae-gwi. 25 Xe resende-ta katu Nhandejry. Uparehe atima por xupe. Xe resende-ta ave Nhandejry Hesu Cristo. Upixa amombeu jevy-ta pe-my xe rekoha. Xe katu Nhandejry rembigwi ramo jepe, xe rekoha kua kua joty. Xe pya rekoha-rupi aiko

14Nhane nhe marangatu pegwar voi Moiss remimombeukwe tekoha

Aikose eha-rupi aiko joty hei Paulo

7.15-23 Gl 5.17
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS7, 8

444

ramo, upe jave Nhandejry remimombeukwe-rupi aiko. Ha pe tekoha vai nhe-rupi aiko ramo, ndaxe puaki xjehe. Ojapo vai ukase joty xe-vy.n

Nhe Marangatu tee vae nhande pya-py oiko ramo, jaiko por voi
1Upe ramo Cristo Hesu-pe petexa nhamoir vae gwive, Ojejavy-ma y

(Gl 5.16-18)

ndei moi nhande-rehe Nhandejry. 2 Nhe Marangatu tee vae rekorupi jaiko ramo, nhane moingove. Jaikove meme voi Cristo Hesu-pe petexa nhamoir vae. Upixa ete xe jukahar jepe, ndaipuakavi-ma xe-rehe tekoha vai. Ndaikovi igwy-py, as-ma xugwi. Hiarive-ma xe aiko. Cristo nhane moingovegwi, Ojejavy-ma ndei movi nhande-rehe Nhandejry. 3 Yma jajapose vae rei jajapo vaekwe. Upa-gwi Moiss remimombeukwe tekoha-rupi ndajaikiry vaekwe. Nhande rekoha vai imbaraeteve vaekwe nhande-rehe. Ha Nhandejry katu ipuakave-ma nhande-rehe. Oikwaa uka ranhe nhande-vy nhande rekoha tujakwe. Pejejavy-ma hei nhande-vy. Upe ramo nhande-rehe ombou vaekwe gwary. Nhande reko-rami ave hae hekoha. Nhande rekoha-rami ave ou vaekwe oipea hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. 4 Upixa upe tekoha por-rupi gwive Nhandejry oipota jaiko. y ndajajapovi-ma jajapose rei vae. Nhe Marangatu tee vae reko-rupi ae jaiko. Upixa ramo upe tekoha, Ipor katu pejapo upa, hei vae gwive oipota voi nhahendu. 5 Ha nhande jajapose rei vae jajapo vae mate nanhande puaki nhandjehe. Jajapose vae rei-rehe mate nhane mandua jaiko-vy jajapo hagw-rehe. Ha nhande Nhe Marangatu tee vae reko-rupi jaiko vae katu nhande puaka nhandjehe. Nhe Marangatu tee vae remimbota-rehe nhane mandua jaiko-vy vae nhande puaka voi nhandjehe.o 6 Erejapose vae anho-rehe rei ne mandua meme ramo, mombyry ereiko ar Nhandejry-gwi. Omano vaekwe-rami rei ereiko vaer. Ha Nhe Marangatu tee vae remimbota anho-rehe ne mandua meme ramo katu, ereikove ar nde pyagwapy reheve ereikove vaer. 7Upixa erejapose vae anho-rehe rei ne mandua ereiko-vy ramo, Nhandejry nhe-rehe erepyr meme ereiko-vy. Nhandejry remimombeu ukakwe nhande rekohar-rupi ndereiki voi. Ereikose te. Nande puakiry ereiko hagw. 8 Erejapose vae anho rei erejapo ramo, Nhandejry remimbota apo eha voi nde. Nerembovyi voi xupe. 9 Ha konga pejapose vae anho rei ndapejapovi-ma. Oiko ramo pende pya-py Nhe Marangatu tee vae, heko-rupima peiko. Ha ndoikiry ramo rae katu pende pya-py Cristo nhe marangatu, Cristo rei ramo ndapeiki ave ar rae. 10 Cristo pene moir ramo, pene moingove vaer Nhe Marangatu tee vae. Pejejavy-gwi pemano vaer. Omano vaer voi pende rete. Ha omano ramo jepe, peikove jevy joty vaer. Pende pya pot-gwi, Cristo nhane moingove jevy vaer Nhandejry ndive opa e reheve jaiko hagw. 11 Ha Nhandejry katu omoingove jevy vaekwe Hesu-pe. Omano rire omoingove jevy vaekwe xupe. Hemimoingove jevy voi

7.7-25 Gl 5.16-26

8.5 Gl 5.19-25

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

445

ROMANOS8

Cristo. Upa-gwi pende pya-py oiko ramo Nhandejry Nhe Marangatu, pene moingove jevy vaer ave. Omano vaer pende rete. Ha omano ramo jepe pende retekwe, omoingove jevy vaer pe-my pende rete. Pene ndive oiko-gwi inhe Marangatu pene moingove jevy vaer voi Nhandejry ndive peiko meme hagw. 12 Upixa-gwi, xe rei kwry, ipor katu jaiko Nhe Marangatu tee vae rekorupi. Ha nhande reko tujakwe-rupi rei katu ndikatiry jaiko. 13 Pende reko tujakwe remimbota-rupi peiko ramo, mombyry peiko ar Nhandejry-gwi. Omano vaekwe-rami rei peiko ar. Ha Nhe Marangatu tee vae remimbota-rupi peiko ramo katu, anive peiko te pende reko tujakwe-rupi. Ereheja-ma vaer nde rekoha tujakwe. Ani penhemeve te pende reko tujakwe-pe. Yma gware pende reko-rupi ani peikove te. Upixa ramo peikove vaer Nhandejry ndive. 14 Nhandejry Nhe Marangatu tee vae-rupi jaiko-ma ramo, Nhandejry ray ramo-ma jaiko voi. 15 Pe-my Nhandejry remimegwe Nhe Marangatu tee vae voi. Hae ndoi voi pene mopyamir hagw, ndoi ave pende jokwi hagw. Napene mytuevi-ma hagw pendjehe ae ou. y katu Nhe Marangatu tee vae oiko-gwi pende pya-py, Nhandejry ray ramo-ma peiko. Nhanhemopete te, Xe Ru jae-vy. Jarovya jae-vy Nhandejry-pe. 16 Nhande pya-py, Nhandejry ray voi xe pete te jae nhandjehe nhanhemombeu-vy. Upixa ave hei nhande pya-py Nhe Marangatu tee vae. 17Nhande tary-gwi, gwei pegwar ipor vae ome ave vaer nhandevy. Cristo rei pegwar ipor vae ome ave vaer nhande-vy. Cristo rereko asy hagwe-rami, nhande rereko asy ave vaer. Ha upe rire katu Cristo-rehe heko por teeha ojekwaa ramo, hekoha-ramima nhanheheko viar vaer.pq

teeha, nhande rereko asy hagwe-rehe nanhane manduavi-ma vaer. Nhane mombaegwasu porve rve vaer. 19 y entro Nhandejry rembiapokwe gwive ojapura ohaar-vy Nhandejry ray kwry ojekwaa hagw. Arakae po ou-ta ojehexa uka-vy hei ojapura-vy hese. 20 Yma entro Nhandejry rembiapokwe gwive oiko te arakae. Omano hagwixa oiko arakae hikwi. Ojhegwi rei ndoikiry arakae. Nhandejry nhe-py te oiko arakae. Nhandejry remimbotarupi oiko upixa. 21 Ha ndojehu memi vaer xupe kwry upixa hei ojupe Nhandejry. y entro vae ndaipuaki jehe. Upa-gwi enterova-pe amoatyrmba vaer itujave jave e hagw, omano mano e hagw, xe ray kwry ndive ipuaka jevy hagw jehe, Cristo Hesu ndive onhemombaegwasu hagw hikwi hei ojupe Nhandejry. 22 Konga ete peve entro Nhandejry rembiapokwe vae gwive hasy vae-rami has. Ner onhemoatyr enterove vae. Upa-gwi has. Kunha imemby-tama vae-rami ave has. Upa jaikwaa voi. 23 Na Nhandejry rembiapokwe anhiry has. Nhande ave, nhane ras. Nhande pya

18y jahasa asy voi jaiko-vy. Ha ojehexa uka ramo hese Nhandejry reko por

Nhandejry nhane mopot rire, nhane moingo vaekwe gweko por tee-rupi, hae-rami nhane mombaegwasu hagw

8.14-17 Gl 4.1-7

8.17 Gl 3.29; 4.6-7; 2 Tm 2.11-12

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS8

446

py oiko Nhe Marangatu tee vae. Nhandejry remimegwe ranhe pe-my hae. Upa-gwi nhande pya-py nhane ras nhande Nhandejry raar-vy. Ha upe rire katu gwary tee-rami nhande rereko vaer, nhane resendepa vaer. Nhande rete gwive nhane resende vaer. 24 Jajerovia ypyha ry gwive nhane resende-ma vaekwe. Ha upe rire katu ou jevy ramo, nhande rete gwive-ma nhane resendepa ete-ma vaer jae nhandjehe jarovia-vy. Nhahaar vae jahexa ramo, ogwahma ramo, nanhahaarvi-ma. Jahexa vae nanhahaari joty jaiko-vy. 25 Ha jahexa e vyteri vae katu nhahaar ramo, Ndoiko moi parae ndajai joty hese. Nanhahaar kua kui jaiko-vy vae. Nhahaar tee ae jaiko-vy vae. Upixa Cristo ou jevytaha ry-rehe nhahaar tee voi nhanhemoatyrmba hagw. 26 Ha Nhe Marangatu tee vae nhane pytygwhar voi ave. Nanhane mbaraeti ramo nhane pytygw-vy ou. Nhandejhegwi rei ndajajapo por kwairy orao. Ha Nhe Marangatu tee vae ae katu nhande rry-py ojerure Nhandejry-pe nhande-rehe. Nhane nhe e-my has vae-rami onhe ojerure asy-vy.r 27Ha Nhandejry-gwi ndaipri okanhy vae. Nhande pyapygwa jepe oikwaapa voi hae. Upa-gwi Nhe Marangatu tee vae heise vae oikwaapa voi. Ha Nhe Marangatu tee vae ojerure asy Nhandejry-pe hei kwry-rehe. Hry-py ojerure rure hese. Nhandejry remimbota-rupi ojerure hese. Upa-gwi heise vae oikwaapa voi. 28 Nhande, Nhandejry oipota pota ojupe nhamoir vae, hemieni voi. Nhandejry-pe jahayhu ramo, opambae oiko vaer nhandevy nhande rereko por hagw. Mbae ojehu ramo nhande-vy, ombaapo por joty nhande-rehe Nhandejry. Upe vae jaikwaa voi. 29 Yma vaekwe nhande-rehe hei vaekwe Nhandejry: Xe rembiporavor voi aipea vaer xupe xe ray Hesu reko-rupi oiko hagw hei. Xe ray Hesu aipota oiko tykeyrusu ramo, tyvry reta vae-rami oiko hagw Hesu hei vaekwe nhande-rehe Nhandejry. 30 Ha upe rire katu, nhande pea rire, nhane reni vaekwe ave. Upi nhane reni rire, Hae ipya pot-ma hei vaekwe nhande-rehe. Upi nhane mopot rire, nhane moingo vaekwe gweko por tee-rupi, hae gweko-rami nhane mombaegwasu hagw.

Cristo po pyte pygwa voi nhande. Ndaipri ipo pyte-gwi nhande pea vaer

Hae nhane pytygw tygw-gwi, ndaipri nhande-rehe ipuaka vaer. 32 Pete oiko vae gwary-rehe jepe nahakateiry vaekwe. Nhande kwry rekovia ijukahar-pe ome vaekwe nhande-rehe. Gwary-rehe nahakateiry-gwi ome vaekwe nhande-rehe ijukahar-pe, opambae-py nhande rexakwaa rei vaer voi katu. 33 Nhandejry rembiporavo vae-rehe, Ojejavy-ma rae hei vaer ndoiki vaer. Hae ipya pot-ma hei hese Nhandejry. 34 Upa-gwi, Hae ipya kya-ma hei vaer hese ndaipri. Nhande-rehe ha-py omano vaekwe Hesu Cristo. Omano rire katu hae onhemoingove jevy-ma vaekwe. Ha konga nhande rry-py ojerure Nhandejry-pe nhande-rehe ijyke-rehe oiko-vy. 35 Cristo

31Nhande rovasa vasa-gwi Nhandejry, amombeu-ta pe-my hekoha por.

8.26 Jn 14.16
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

447

ROMANOS8,9

po pyte-gwi ndaipri nhande pea vaer. Jahasa asy ramo jepe, jajepyapy jaikovy ramo jepe, nhande rereko asy ramo jepe, nhande varea ramo jepe, nhande ao e ramo jepe, nhane mongyhyje ramo jepe, nhande juka ramo jepe, Cristo po pyte-gwi nanhande pei vaer voi. 36 Upixa hei Nhandejry kwatia nhe: Nde rry-py oroiko vae. Upa-gwi ore jukase meme vae-rami oroiko. Ore rereko asy voi. Ovexa ijukapyr-rami ore rerekos hei Nhandejry kwatia nhe. 37Mbae ojehu ramo jepe, nanhane mytueiry joty nhandjehe. Cristo nhande rayhu-magwi, nanhanheme moi nhande jukase vae-pe. Cristo rembiayhu voi nhande. Ndaipuakavi-ma vote nhande-rehe nhande rereko asyhar. Nhande pyagwasu joty jaiko-vy. 38 Hembiayhu voi nhande. Upagwi ipo pyte-gwi ndaipri nhande pea vaer. Nhamano vaer parae, jaikove vaer parae. Ipo pyte pygwa meme joty nhande. O yvy pygwa, Nhandejry rembigwi vae parae, mburuvixa vae parae, imbaraeteve vae parae. Upeixagwa jepe ndikatiry nhande pea ipo pyte-gwi. Ndaipri Nhandejry jokohar nhande rayhu e hagw. y ojehu vae gwive, ko mbue ramo ojehu vaer gwive ndaipri ipo pyte-gwi nhande pea vaer. 39 Ipo pyte-gwi nanhande pei vaer yvate rupigwa, yvygwy rupigwa ave. ry-rupi oiko vae, okwa rei vae ave, aragwy-rupi oiko vae gwive nanhande pei vaer vote xugwi. Ndaipri Nhandejry ojokohar nhande rayhu e hagw. Nanhande rayhu kua kua rery vae. Ndopoi rery nhandhegwi. Nhandejry po pyte pygwa-ramoma jaiko vaer voi Nhandejry Hesu Cristo nhande rayhu-gwi. Ndaipri vote xugwi nhande peahar.

pe-my anhetegwa vae. Cristo ir voi xe. Upa-gwi naxe apu moi voi xe. Ha Nhe Marangatu tee vae xe mboe-gwi, xe pya-py o hei vae xe-vy Anhetegwa vae hei vae xe-vy. Upa-gwi aikwaa voi xe apu eha. 2-3 Amombeu-ta pe-my xe vyare. Xe ndavyaveiha amombeu-ta pe-my. Xe mbopya rasy meme xe rei kwry Israel rei vae. Hae kwry xe rugwy rei voi. Aipota eterei mo hae kwry ogwerovia ave. Hekovia jepe tamano xe, hae-ta parae Nhandejry-pe. Tove taiko Nhandejry ojuka vaerrami xe ave. Xe kente kwry-rehe ha-py tove jepe taxe mondo Cristo ojhegwi mombyry, hae-ta parae Nhandejry-pe. 4 Hae kwry katu Nhandejry rembiporavokwe gweyir. Gwayryr ave oiporavo vaekwe. Ohexa uka uka vaekwe xupe kwry Nhandejry gwekoha tee. Hae tuvixa mbae ohexa uka vaekwe gwekoha. Xe reko-rupi peiko ramo, xe orohovasa meme vaer heiri iri xupe kwry vaekwe Nhandejry. Ohendu ramo, ojohu por onhonhe. Hekor omombeu vaekwe xupe Nhandejry. xupe kwry anho omombeu mbaixa pa vaer ojapo omboete hagw ojupe. xupe kwry anho: Pe-my

1Amombeu-ta

Nhandejry rembiporavokwe gweyir rehegwa nhe

8.36 Sl 44.22
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS9

448

katu orohovasa vaer voi heiri iri Nhandejry. 5 Yma myamyr Jac ray kwry-rehe imandua por meme. Hae kwry judeu kwry rembypy. Ha Cristo katu nhande-rami oiko ramo kuri, hae kwry rugwy rei ave. Isy judeu kwry vae voi. Hae ko Nhandejry voi. Enterove vae ruvixa voi. Ndaipri hae ramigwa. Hae ko tuvixa mbae opa e reheve oiko vae voi. Amm. 6 O hei vae mo: Nhandejry hei hagwe-rami ndojapiry hei mo. Ndahairy upa-gwi. Israel rei judeu kwry Nhandejry rembiporavokwe vae voi. Ha hese ojerovia vae ndahetiry o. Upa-gwi entro judeu kwry vae-pe ndoiporavi vaekwe Nhandejry gweyir. 7 Ha Abrao remiarir kwry katu, o Nhandejry ray, o Nhandejry ray e ave. Nde ray Isaque ray kwry ne remiarir kwry tee voi hei vaekwe Abrao amyrpe Nhandejry.t 8 Upixa ramo entro Abrao remiarir kwry ndahai Nhandejry ray ave. Upe vae xe ray voi hei hese vae katu, Nhandejry ray kwry voi. Ndoiporavopi. 9 Nhandejry hei vaekwe a-rami: Anhetegwa amombeu-ta nde-vy. Outro roy-py hiry-py aju jevy-ta hei. Ne rembireko Sara hry vae imemby-ta hei Abrao-pe. Upixa voi, Upe vae xe ray voi hei hese vae, Nhandejry rei voi.u 10 y amombeu-ta pe-my outro nhe peikwaa hagw mbaixa Nhandejry oiporavo gweyir. Moki mit rehegwa nhe amombeuta. Isy hry Rebeca. Moki omembyr-gwi hyegwasu. Ha nhane rembypy Isaque moki mit vae ru voi.v 11-12 Moki mit ner oiko ramo, pete-pe oiporavo Nhandejry, outro-pe ndoiporavi. Gwembiporavose-pe ae oiporavo Nhandejry. Upa-gwi hei vaekwe isyr-pe: Tyvry rembigwair voi tykery hei. Ner hembiapo por, ner hembiapo vai ave, ner vyteri oiko ave. Upe-ma ramo: Tyvry rembigwair voi tykery hei isyr-pe. Upixa ramo, mbaeve ojapo e reheve, mbaeve oikwaa e reheve, oiporavo arakae tyvry-pe Nhandejry.w 13 Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe: Ha Jac katu xe rembiayhu vae. Ha tykery katu xe rembiayhu e vaex hei Nhandejry kwatia nhe. 14 Upixa ramo o hei vae mo: Ndaheko pori Nhandejry. Pete vae-rami ndogwerekiry. Pete ohayhu outro ndohayhi hei mo. Ha ndaupixairy. 15 Moiss-pe Nhandejry remimombeukwe amombeu-ta: Xe rembiporiahuverekose ate aiporiahuvereko vaer. Xe rembiereko porse ate areko por vaery hei vaekwe Moiss-pe Nhandejry. 16 Upixa ramo, ndaipri nhane rembiapor-rehe nhande poriahuvereko ar. Nhande ae jajehovasa ukase mo ramo jepe, nanhande rovasi joty upa-gwi. Hae ae nhande poriahuverekose vae-pe gwive nhande poriahuvereko. 17 Upe vae peikwaa hagw hei Nhandejry kwatia nhe mburuvixa Fara-pe:

t x

9.7 Gn 21.12; Hb 11.18 u 9.9 Gn 18.10 9.13 Ml 1.2-3 y 9.15 x 33.19

9.10 Gn 25.21

9.12 Gn 25.23

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

449

ROMANOS9

Xe oromoingo vaekwe mburuvixagwasu ramo ojekwaa kwaa hagw opa-rupi xe puakaha. Yvy apy gwive xe rry ojekwaa hagw oromoingo vaekwe. Xe nhe rendu e ramo jepe, xe mbojevy ramo jepe, ndhegwi ojehexa uka vaekwe xe puakahaz hei Nhandejry kwatia nhe. 18 Upixa ramo, gwembiporiahuverekose vae-pe gwive oiporiahuvereko Nhandejry. Ha gw gwerovia eha onhembopya ratse vae gwive, omoingo xupe Nhandejry ijapysa e vae-rami.

Nhandejry, maer po xe monhe vaer? Maer po, Erejejavy-ma, hei vaer xevy? hei mo. Kivae po ojoko-ta oipota vae. Avave ndikati ojoko Nhandejry ojapose vae hei mo Nhandejry-rehe. 20 Naipori upa. Nde ndahai Nhandejry. Nde, teko rei voi. Nde ae erenhemonhese joty xe-vy maer ere Nhandejry-pe? Amombeu-ta pe-my pete nhe. O tuju gwigwa nha. Maer tipo a-rami xe apo nde? naipori hei oapohare-pe.a 21 Ha tuju-gwi mbae ryru apohaty ojaposeha-rami ojapo. Pete tuju-gwi ojapo moki mbae ryrur. Pete katu sapya rei oiporu vaer ojapo. Ojehexase hagw-rami ojapo por voi. Outro katu pyae ae oiporu vaer ojapo. Upe vae imombopyr ojeka rire. 22 Upixa voi nhande rereko Nhandejry. Oikwaa ukase vaekwe nhande rereko asyha. Opuakaha oikwaa ukase ave. Gw gwembiereko asyr ohaar joty. Ndaipoxy pyai. y ndogwereko poxiry vyteri hekoha vai vae-pe. Ohaar joty oiko-vy. 23 Ha gwekoha por ete voi katu ohexa ukase vaekwe ave. Nhande kwry hembiporiahuvereko vae nhande rexakwaa rei-ma voi. Gweko-rami ete-ma jaiko hagw nhande poravo-ma. 24 Nhandejry remimbovia voi nhande

19Upixa-gwi o pene pa-my hei vae mo: Xe mbopya rat ramo

O Nhandejry rembiereko asyr, o ave hembiporiahuverekor

(Rm 9.22)
z

9.17 x 9.16

9.20 Is 45.9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS9

450

Ha xe rei e-pe, Xe rei, hae joty vaer. Xe rembiayhu e vae-pe, Xe rembiayhu, hae joty vaer.b 26 Pe ko xe rei e voi, Nhandejry hei hagwe-py, upe-py ete oheni vaer xupe kwry gwary Nhandejry nhane moingovehaty.c Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe oikwaa uka-vy nhande-vy mbaixa Nhandejry oiporavo gweyir, judeu kwry vae, judeu kwry e vae ave. 27 Ha upi hei jevy Nhandejry kwatia nhe ohai vaekwe hry vae Isaas. Nhane mbotee tee hei-vy a-rami: Ygwasu apy e rembey-rehe heta eterei o yvy kuit. Yvy kuitgwasurami onhembohetave tave rei ramo Israel kwry, hembiepyr ndahetiry joty vaer. 28 Nhandejry hae hei hagwe-ramima pyae ojapo-ta yvy apy gwive o vae-rehe. Nohaar movi-ma. Enterove vae rembiapokwe-rami ojapo-tama hese kwryd hei Isaas Israel kwry-rehe omombeu-vy. 29 Upixa ete omombeu jevy vaekwe Isaas judeu kwry oikotaha. Hei vaekwe a-rami: Entro mbae-rehe ipuakave vae Nhandejry. Ndopyti ramo rae inhe-py nhane remiarir kwry, japa vaer rae. Myamyr Sodoma pygwa-rami japyta vaer rae. Myamyr Gomorra pygwarami nhamanomba vaer rae.e Upixa voi omombeu vaekwe Isaas kwatia-rehe nhande-vy oikwaa ukavy ndaheti judeu kwry onheresende vae.

25Ha Nhandejry kwatia nhe ohai vaekwe hry vae Osias hei a-rami:

kwry. Ndahai judeu kwry anho. Judeu kwry e ave Nhandejry remimbovia.

mbaixa po ojapo Nhandejry? o hei vae onhomongeta opya ndive. Amombeu-ta nde-vy ereikwaa hagw. Ha nhande kwry e vae katu ndoiki arakae Nhandejry reko-rupi, Ipya pot-ma hei hese hagw-rami ndoikiry arakae. Ha upi katu Nhandejry-rehe ojerovia-ma ramo, ombopya pot-ma vaekwe xupe. 31 Ha nhande kwry vae, Israel remiarirre vae, judeu vae katu Nhandejry rembiporavo vae voi, oikose mo vaekwe Nhandejry reko-rupi. Ipya pot-ma hei hagw mo hese vaekwe oiko. Ha nombopya potry joty xupe. 32 Maer po nombopya potry xupe o onhomongeta vae opya ndive. Ojerovia e reheve ojapose mo Nhandejry nhe. Upa-gwi, Ipya pot-ma ndery hese kwry. Ogwerovia e-gwi ita-rehe onhepysanga sanga vae-rami oiko vaekwe. 33 Upixa ete voi hei Nhandejry kwatia nhe: Pejeapysaka katu. Sio tet-my, judeu kwry pa-my amo-ta onhepysanga hagw voi heity hagw voi amo-ta henonde. Onhepysanga vae-rami amoingo asy vaer xupe. Heityhar omo

Aipota ngau Nhandejry oresende xe rugwy rei kwry-pe hei Paulo


30Ha

9.25 Os 2.23

9.26 Os 1.10

9.27-28 Is 10.22-23

9.29 Is 1.9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

451

ROMANOS9, 10

10

henonde vae-rami, amoingo vaer xupe. Ha hese ojerovia vae gwive, ndojerovia rery vaer hese. Nomotry vaer ogweroviaha-pe.f Upixa hei Nhandejry kwatia nhe heroviaha-rehe herovia eha-rehe ave. 1 Hae-ta pe-my, xe rei kwry, Hesu-rehe pejerovia vae. Aipota ngau Nhandejry oresende xe rugwy rei kwry-pe, Israel remiarirre kwry-pe. Xe pya gwive aipota ngau oresende. Amboete ete Nhandejrype hese kwry orao apo-vy. 2 Nhandejry-pe omboetese eterei ave mo hikwi. Xe hexahare-gwi xe aikwaa omboeteha. Ha ndoikwaa tei-gwi Nhandejry rekoha, omboete vae-rami mo oiko. 3 Ha Nhandejry katu ojerovia hese vae-pe, Nde pya pot-ma hei xupe. Ha Nhandejry reko kwaa eha onhemopotse mo hae ae gweko-rupi oiko vae. Upixa ndoiki voi Nhandejry reko-rupi onhemopot hagw. Heko-pe nonhemei voi vaekwe heko-rupi oiko hagw. 4 Ha konga katu ojekwaa ou-vy Cristo. Upa-gwi ijapyma voi Moiss amyr remimombeukwe judeu kwry hae kwry hekoha. y ogweroviaha gwive: Hae kwry ipya pot-ma hei hese Nhandejry.

Gw onhemopot uka hagw mo upe tekoha-rupi oiko vae gwive, Nhandejry hei vae gwive ojapopa ramo omopot vaer xupe Nhandejryg hei omombeu-vy Moiss amyr kwatia-rehe. 6 Ha gw onhemopot uka hagw ojerovia-ma voi oiko-vy vae hese, Nhandejry kwatia nhe a-rami hei hese: Kivae po ojeupi-ta yvy-py, ani upixa erenhomongeta te nde pya ndive.h Upixa ere ramo, nde ko erembogwejyse vae mo yvy-gwi Cristo. Ani ere te upa. 7 Kivae po ogwejy-ta ko yvygwy-py, ani upixa erenhomongeta te nde pya ndive. Upixa ere ramo, nde eremoingoseve jevy vaer Cristo-pe omano rire. Ani ere te upa. 8 Ha Nhandejry kwatia nhe hei a-rami: Ha Nhandejry remimombeu nory mombyry ndhegwi. Hiagw ae o ndhegwi. Upa ereikwaa voi. Upa eremombeu-ta ramo, o-ma Nhandejry nher nde juru-py. Ererovia-ma ramo, o-ma ave nde pya-py hei Nhandejry kwatia nhe. Upeixagwa nhe ore remimombeu voi ave. Perovia hagw oromombeu pe-my. 9 Hesu Nhandejry voi ere eremombeu-vy ramo, Nhandejry omoingove jevy xupe nipo rae erenhomongeta ramo nde pya ndive, ne resende-ta voi Nhandejry. 10 Nhande pya gwive jajerovia-ma ramo hese, nhane mopot-ma vaer. Hesu Nhandejry voi jae ramo nhamombeu-vy, nhane resende-ma vaer Nhandejry. 11 Hei ave Nhandejry kwatia nhe:
5

Nhandejry rry renoiha gwive oresende-ta xupe kwry Nhandejry

9.33 Is 28.16

10.5 Lv 18.5

10.6-8 Dt 30.12-14

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS10

452

Ha hese ojerovia vae gwive, ndogwerovia rery vaer. Nomotry vaer ogweroviaha-pei hei Nhandejry kwatia nhe. 12 Ha judeu vae, judeu e vae ave katu enterove ogwereko petexa Nhandejry. Upa-gwi pete vae pegwar anho e vae voi Nhandejry kwatia nhe hei vae. Nhandejry ko enterove vae Jry voi. Gweniha gwive ohovasa por vae xupe ohexakwaa rei-vy. 13 Upixa ete hei Nhandejry kwatia nhe: Nhandejry rry renoiha gwive oresende-ta xupe kwry Nhandejryj hei Nhandejry kwatia nhe. 14 Mbaixa po ojerure-ta Nhandejry-pe ner vyteri ojerovia ramo hese reheve. Mbaixa po ojerovia-ta hese ner ohendu reheve Nhandejry remimombeu. Mbaixa po ohendu-ta ndaipri ramo imombeuhar. 15 Mbaixa po omombeu-ta xupe, omondo e reheve imombeuhar: Jarovya Nhandejry nhe por mombeuhar ogwah ou-vy ramo. Ogwah ou-vy ramo jarohory voi xupe jarovya-vyk hei Nhandejry kwatia nhe. 16 Ha nohendu joji inhe por. Upixa voi omombeu Isaas kwatia-rehe: Kivae-pe rei po anhe kuri. Avave nohendusiry nhane remimombeu. Anhe ramo xupe, xupe kwry e vrami anhel hei vaekwe Isaas Nhandejry kwatia-rehe. 17Upixa-gwi Cristo rehegwa nhe nhamombeu ramo, nhahendu Nhandejry remimombeu. Hemimombeu nhahendu ramo, jarovia-ma voi xupe. 18 O hei vae mo: Nanhahendi vaekwe Nhandejry remimombeu hei mo. Ha ijapu voi. O nhahendu vae: Omombeu mbeu ojupe hikwi. Inhegwe opa-rupi oho. Yvy apy gwive ohupity inhegwem hei Nhandejry remimombeu-rehe Nhandejry kwatia nhe. 19 O hei jevy vae mo: Ndoikwai voi Israel remiarirre judeu kwry Nhandejry remimombeu hei mo hese. Oikwaa hei ranhe hese Moiss. Upi hei judeu kwry-rehe: Teko rei-pe ahovasa-ma ramo, oromohakate uka vaer xjehe. Orombopoxy uka vaer, inharandu e ete vae-pe ahovasa-ma ramo, hei Nhandejry.n Upixa hei vaekwe Moiss kwatia-rehe o vae. 20 Upi Isaas omo jevy vaekwe kwatia-rehe onhe. Ipyagwasuve imombeu-vy judeu kwry-pe: Xe reka e vae xe johu voi. Xe-rehe oporandu e vae-pe ajehexa uka xupe hei vaekwe nhande kwry e vae-rehe. 21 Ha Israel remiarirre judeu kwry rehegwa nhe omombeu vaekwe a-rami:

i n

10.11 Is 28.16 j 10.13 Jl 2.32 10.19 Dt 32.21

10.15 Is 52.7

10.16 Is 53.1

10.18 Sl 19.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

453

ROMANOS10,11

Komba ramo meme ome opo vae-rami, xe ahaar xupe, xe nhe renduse eha-pe. Xe nhe mbojevyha-pe ave ahaar, hei Nhandejry judeu kwry-reheo hei Nhandejry kwatia nhe Isaas ohai vaekwe.

11

pe-my: Judeu kwry Nhandejry rei katu ndahairy hemimboyke. Gwei e ramo, ojapo e vae. Gwei ramo meme ogwereko. Xe ave Israel rugwy rei kwry vae. Myamyr Abrao katu xe rembypy voi. Myamyr Benjamim remiarir kwry vae voi katu xe.p 2 Yma ete vaekwe oiporavo vaekwe Israel rugwy rei kwry vae gweyir. y katu nhande kwry, Israel rei kwry vae, Nhandejry remimboyke e vae voi. Nhande rereko joty gwei ramo. Yma vaekwe myamyr Elias ombotee vaekwe oiko-vy Nhandejry-pe ohendu hagw xupe. Hei Nhandejry-pe: 3 Ha gw ne nhe-py omombeu vaety-pe katu ojuka-ma voi hikwi, hei. Ne mboete haty apyka ramigwa ita-gwi ijapopyre altar hry vae, omohaimba-ma voi oity-vy hikwi, hei. Ha xe katu xe anho rei aiko, hei. Xe jukase voi okwa-vy,q hei jehe Nhandejry-pe. 4 Upi hei xupe Nhandejry: Nane anho rery erepyta, hei xupe. O joty sete mil kwimbae. Nomboeti vyteri tup raanga-pe hry vae Baal. Upa kwry xe ndaheji ojehesa rerova outro-rehe. Xe rakateha voi upa, hei Elias-pe Nhandejry.r Upixa voi hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe. Peikwaa-ma voi upa nhe. Peikwaa ramo jepe, amombeu jevy-ta joty nde-vy. 5 Yma Nhandejry ojapo hagwe-ramima, y ojapo-ma ave. Enterove vae-pe ndoiporavi vae. Nhande poriahuvereko-gwi o hembiporavo vae. Ndahetiry joty. 6 Hembiapo-rehe rei ndoiporavi xupe. Oiporiahuvereko-gwi ae oiporavo xupe arakae. Hembiapo-rehe rei oiporavo ramo rae, ndoiporiahuvereko teevi ar rae xupe Nhandejry. Hembiapo por vae-pe oiporavo ar rae. 7 Mbaeixagwa nhe-pa xe amombeu-ta. Israel rei kwry katu ndohupiti vaekwe gwembieka onhemopot uka hagw. Ha Nhandejry rembiporavo katu ndahetiry oheka ojohu-ma. Nhandejry ogwerovya-ma xupe. Ha outro kwry katu heta o vae Nhandejry gweni ramo, nohendusi-ma. Ijapysa e vae-rami oiko-ma hikwi. 8 Upixa hei vaekwe Nhandejry kwatia nhe: Ha gw ohenduse e vae katu Nhandejry omoingo arakae xupe kwry ijapysa e vae-rami. Konga ete peve ndikatuvi-ma mbae oikwaa, ndikatuvi-ma mbae ohendu. Hesa pyso e vaerami oiko. Ndaijapysi vae-rami ave oiko hikwis hei Nhandejry kwatia nhe. 9 O ave Nhandejry kwatia nhe Davi amyr ohai vaekwe:

Ohovasa vaekwe ohexakwaa rei-vy Israel rei kwry-pe Nhandejry


1Hae-ta

10.20-21 Is 65.1-2

11.1 Fp 3.5

11.3 1 Rs 19.10,14

11.4 1 Rs 19.18

11.8 Is 29.10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS11

454

Karugwasu-py ou ramo, tonhembotavy toipyhy xupe. Monde gwy-py hoa vae-rami, tove toa katu. Tove toiko onhepysanga vae-rami ave. Tomoingo asy xupe kwry Nhandejry. 10 Tove tonhemboty katu hesa ohexa e hagw. Tojeayvy rei oiko-vy oiko asy-gwit hei Nhandejry kwatia nhe. 11 Hae-ta pe-my: Hei tee judeu kwry vae onhepysanga sanga vae-rami rei oiko vaekwe ojejavy-gwi. Hoa tee vaer-rami te oiko. Ha hei kwry ndoa teiry. Ojejavy-gwi Nhandejry nhe nohendusi-gwi, y hekovia gw hei e vae oikwaa-ma voi Nhandejry-pe. Hesendehar oikwaa-ma. Upa-gwi jehe omohakate uka hagw-pyma oheja gwei tee Nhandejry. 12 Ojejavy javy rire hei tee, ohovasa vasa vaekwe outro gwei e vae Nhandejry ohexakwaa rei-vy. Gwei tee-pe nomogwahi xupe gwar. Upagwi outro-pe ohovasa vasa vaekwe Nhandejry. Gwei e vae-pe ohexakwaa kwaa rei. Ha gwei tee omogwahmba jevy joty vaer ojupe. Omogwahmba rire nhande kwry-pe nhande rovasa porve rve vaer voi Nhandejry.

hae-ta pe-my, judeu e vae, hei e vae kwry-pe. Hesu remimondo voi xe ojehegwa amombeu hagw pe-my. Upa-gwi tuvixa mbae xe-vy xe rembiapo. 14 Heta xe rembiapo pene pa-my amohakate uka hagw mo xejhegwi xe rugwy rei tee vae kwry-pe. Ohexa ramo outro kwry ojeroviaha: Hesu nipo rae Nhandejry ave upixa xe aipota xe rugwy rei hei. Upa-gwi ikatu ar o vaer xe jave oresende hagw xupe. 15 Ha hei tee onhemboyke xugwi vaekwe. Upe-ma ramo outro kwry-pe oir tee-ramima ogwereko Nhandejry. Hei tee-rami Nhandejry-pe hikwi. Ogwerojoja xupe gwekoha hikwi. Ha gwei tee katu omogwah jevy-ma ramo xupe kwry ojupe, ipor tee rei vaer voi nhande-vy. Onhemoingove uka jevy vae-rami oiko por jevy vaer hikwi.

13 y

Gwei e-pe oresende Nhandejry

mbae joty. Yvyra mta rapo Nhandejry mbae ramo, hakgwe gwive imbae meme. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe gwei tee ojupe omogwah jevytaha omombeu-vy. 17Amombeu-ta ave pe-my oliveira mta rehegwa nhe. O vaekwe oliveira mta imboa por ukapyre. Upi ojepea vaekwe hak. Upi hakgwe rendagwe-py omo outro rakgwe. Oliveira mta opu rei vae rakgwe omo hese. Yvyra mta opu rei vaekwe-rami voi pende rekoha, pe judeu kwry e vae. Opu rei vae rakgwe onhemo imboa por ukapyre rak rendagwe-py. Upixa peiko por y. Ohovasa por hagwe-rami Nhandejry gwei tee judeu kwry-pe, ohexakwaa kwaa rei-vy, y pende rovasa por-ma

16Nhambopy ramo mbojape Nhandejry pegwar, hembiu rei Nhandejry

Ha Nhandejry rei tee, judeu kwry vae hembiporavo meme joty

11.9-10 Sl 69.22-23
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

455

ROMANOS11

ave. Hapo e reheve ndaheteyvi-ma hak. Hapo-gwi ae ou hokyr. Upixa voi nhande kwry judeu kwry vae-gwima peiko por-ma y. 18 Upixa ani penhembohory te hese, Nhandejry rei tee-rehe. Yvyra rakgwe-rami ojepea vaekwe hae kwry. Ani penhemombaegwasu te pe peiko-vy. Mbaeixagwa tipo pe. Yvyra mta rakgwe-rami rei pe. Hak-gwi ndoi hapor. Hapo-gwi ae ou hokyr. Upa-gwi ani penhembohory te hese kwry. 19 Pene pa-my o parae hei vaer: Ore mo hagw-ma hendagwe-py ojepea vaekwe hae hak hei vaer. 20 Hae voi. Ojepea vaekwe upa-gwi. Hae kwry ndogwerovii-gwi ojepea vaekwe. Ha pe katu pepyta peiko-vy hendagwe-py perovia-gwi. Upa-gwi ani penhemombaegwasu te pe. Ani pejeapo te hak teeve ramo. Peiko arandu ae katu. 21 Ha hei tee judeu kwry vae hae hak-rami voi ha omop vaekwe ojhegwi. Maer, Nanhande pea moi Nhandejry peje pendjehe. Upeixagwa ani peje te. Peiko arandu ae katu. 22 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Nhande rovasa por ramo jepe, nhane mbohasa asy joty ave Nhandejry. Gw ojejavy vaekwe-pe ogwereko asy voi. Ha pe katu pende rereko por voi. Pemoir ir xupe ramo, pende rereko por vaer. Ha pemoir e ramo katu xupe, gwak ojhegwi oipea vaekwe-rami pende pea jevy vaer. 23 Hae kwry katu ogwerova ramo gwekoha ogwerovia jevy hagw xupe, hae hendagwe-py omo jevy vaer xupe Nhandejry. Hak roky-rami jevy o hagw. Omo jevy kwaa vae voi Nhandejry xupe kwry. 24 Ha pe hei e vae katu yvyra mta opu rei vae rak-rami. Ojepea vaekwe hak. Upi heko e-rupi onhemo outro rak rendagwe-py. Ha hei tee judeu kwry vae katu imboa por ukapyre-rami voi. Ndaheko rasiry Nhandejry-pe omo jevy xupe haekwe-py. Ha hae hagwe-py onhemo jevy vaekwe katu hae heko-rupima oiko jevy voi. Upixa ramo ndaheko rasi Nhandejry-pe omogwah jevy hagw xupe kwry jehe.

anhetegwa nhe. Ore-vyte Nhandejry remimbojekwaa uka ojekwaa kuri. Upa nhe aipota peikwaa por. Peikwaa por ramo, Nhandejhegwi nhane aranduve voi nhande ndapeji vaer pendjehe. Ore-vy ohexa uka kuri Nhandejry onhe a-rami: Ndoiko memi vaer heta xe rei kwry xe nhe rendu e-vy. Ijapysa e vae-rami ndoiko memiry vaer. Ha xe rei e vae, judeu e vae katu xe aipota ou vae gwive amogwahmba ranhe vaer xejupe. Ha upe rire katu ndoikovi vaer xe rei, judeu kwry vae ijapysa e vae-rami. 26 Ha Israel rei kwry, xe rei tee vae, pete te xe aipota ogwah ou-vy vae gwive aresendepa vaer hei Nhandejry gwembiapor rexa uka-vy. Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe: Jerusalm tet-gwi ou vaer nhane resendehar. Ha Jac remiarir joapyri pyri kwry-gwi katu omboyke vaer hembiapo vaikwe gwive.u 27Ha upe

25Aipota peikwaa por xe hae-ta vae, xe rei kwry. O Nhandejry

Enterove vae-pe ohayhu Nhandejry

11.26 Is 59.20-21
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS11,12

456

rire katu amboyke rire hembiapo vaikwe, Nhandejry hei ete hagwe-rami, ojapo-ma voi hese kwry, hei vaer xe-rehe, hei Nhandejry jehe.v Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe. 28 Ha hei tee, judeu kwry vae katu Hesu rehegwa nhe por nohendusi-gwi, ogwereko xupe kwry Nhandejry gwembiayhu e ramo. Ha upixa ojapo ramo gwei kwry-rehe, ipor joty pe, hei e vae-pe. y gwembiayhu e-rami jepe ogwereko ramo, ohayhu joty xupe kwry. Hae kwry hembiporavo joty. Ahovasa vaer xupe hei ete vaekwe ore rembypy-pe gweyir-rehe. Upa-gwi ohayhu joty xupe oiko-vy. 29 Nhandejry rembiporavo hembihovasa vasa meme voi judeu kwry. Aiporavo vaekwe xe rei-pe. Ahovasa por vaer xupe ndei rery Nhandejry gwemienirehe. Ogwerova rova e vae onhe Nhandejry. 30 Ha pe hei e vae katu napehendi arakae Nhandejry nhe. Ha konga katu hei tee nohendusigwi inhe, pende rayhu-ma Nhandejry pende poriahuvereko-vy. 31 Upixa y pende rayhu jave Nhandejry, hae kwry nohendusevi-ma inhe. Upagwi nohendusi-gwi inhe, iporiahu Nhandejry-pe. Aiporiahuvereko-ta joty xupe kwry hei joty hese kwry. 32 Nhandejry nhe ojapo meme vae ndaipri. Upa-gwi ko yvy apy-rehe oiko vae-pe gwive ogwereko inhe renduse e vae-rami. Preso onhemo vae-rami ogwereko enterova-pe. Upixa ojapo hese kwry pete te oiporiahuvereko hagw joty xupe kwry.

Nhandejry katu hekoha porve tee rei vae voi katu. Hae heko-rami oiko vae ndoikiry. Hae hiarandu tee vae. Opambae oheko kwaave vae. Heta ipyapry jaikwaa e ete vae. Mbavae-gwi nipo hei ko vae, Maer nipo hei upa, avave ndoikwai. Mbae-gwi nipo ojapo ko vae, maer nipo ojapo upa, teko rei vae ndoikwai voi ipya. Imbaraeteve vae voi hae. 34 Ha Nhandejry kwatia nhe hei a-rami: Nhandejry imandua ramo, ndoikwairy voi avave. Ndaipri omboe vaer xupe hembiapor-rehe.w 35 Avave nomei mbaeve Nhandejrype hae hemimegwe rekovia ome jevy hagw. Avave-pe ndorevi.x Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. 36 Ha entro mbae moingohaty voi hae. Hae entro nhangarekoha voi. Hae ojupe gwar ave omoingo vaekwe entro mbae. Tonhemombae tuvixa meme ete katu. Opa e reheve tonhemboete ete. Upa aipota voi. Amm.

33 Ha

Paulo omombaegwasu Nhandejry-pe

12
v

Nhandejry reroviaha onheme xupe hembigwair


1Nhande

poriahuvereko-ma oiko-vy Nhandejry, xe rei kwry. Upa-gwi aipota eterei penheme pende pya gwive xupe imbaer.
w

(1 Co 6.20; 1 Ts 4.1)

11.27 Jr 31.33-34

11.34 Is 40.13

11.35 J 41.11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

457

ROMANOS12

Peiko jave imbae voi pe. Penheme katu xupe hembigwair pende rerohory por hagw. Penheme tee ramo xupe, napemboete raanga anga rei moi xupe. Pemboete tee vaer xupe. 2 Teko rei rekoha-rami ani peiko te pe. Peheja katu Nhandejry tapene moatyrmba pene ak por hagw ogwerova hagw pende rekoha pende pya gwive. Upe-ma ramo Nhandejry remimbota peikwaa vaer. Mbavae tipo oipota Nhandejry? Oipota ipor vae. Ojupe ombovyahar oipota. Imar e vae, ndaipri haeixagwa iporve vae oipota. 3 Nhandejry rembihovasa voi xe. Xe rexakwaa rei voi. Upa-gwi inhe-py aporandu-ta pe kwry-pe: Ani erenhemombaegwasu te nde. Ani erejeapo tuvixave vae ramo mo. Ani nde rapixa reko-rupi ereiko te. Nde ae nde reko-rupi voi eiko. Pe-my ogwerovia uka hagwe-rami Nhandejry, peiko. Ani penhemombaegwasu te pe peiko-vy. 4 Heta nhande rete-rehe o vae. Hekoha ambue ambue jepe ijoja joty oiko-vy. 5 Upixa ete nhande reta. Nhande reta jepe, Cristo nhamoir-gwi petexa joty jaiko. Nhande rekoha ambue mbue ramo jepe, nhande joja joty. Nhande rete ijojaha-rami joty jaiko. 6 Pete te vae-pe nhande rovasa-gwi Nhandejry nhande rexakwaa rei-vy, nhanhopytygw rei katu. Ome me nhande-vy nhande rekoha ambue mbuer. Pete te vae-pe hemimegwe gwe-py nhanhopytygw tygw rei ojupe. Nhande reko me ramo onhe-py ombae kwaa uka ramo nhande-vy nhamombeu hagw, nhane kyrere katu imombeu-vy. Jarovia porhixa jarosapuka puki katu inhe jaiko-vy. 7Nhande reko me ramo nhaipytygw hagw nhande rapixa-pe, ipor katu nhaipytygw voi xupe. Nhande reko me ramo nhamboe hagw nhande rapixa-pe, ipor katu nhamboe ave xupe. 8 Nhande reko me ramo nhamokyre hagw nhande rapixa-pe, ipor katu nhamokyre voi xupe. Nhame-taramo nhane mbae, ipor katu nhane rakate e reheve nhame. Nhande, Hesu reroviaha rerekwa vae, nhanhangareko por katu nhande rei kwry-rehe. Nhande rapixa-pe jaiporiahuvereko-ta ramo, nhane kyre ramo nhaipytygw xupe.y 9 Ani pejohayhu raanga anga rei te. Pejohayhu tee katu. Ivai vae pemboyke katu pendhegwi. Ha ipor vae-gwi katu ani pepoi te. Eraha ne renonde-rupi joty. Pesegi por joty katu. 10 Pejohayhu katu pejogwerovya rei-vy pende ryvyrami pejogwereko hagw. Ani pene ate penhomboete-vy.z 11 Ipituva vae-rami ani peiko te. Pembaapo mbaraete ae katu peiko-vy. Pene kyre pende pya ete gwive pejapo Nhandejry nhe. 12 Pehaar tee Nhandejry pende reraha hagw. Upa-gwi pevya meme joty peiko-vy. Peiko asy ramo jepe ani pejapura. Ani pejapo kua kua rei orao. Pembojeupi meme katu Nhandejry-pe pene nhe. 13 Ha Hesu reroviaha katu pende ryvy-rami. Iporiahu vae-pe ehexakwaa katu ereme-vy. Ani pene rakate pene mbae-rehe peme hagw xupe. Ehexakwaa joty xupe. Ne mbae eiporu uka meme joty xupe. Ogwah ou-vy ramo pende ha-py peikwaa e vae pemogwah katu xupe pene ndive opyta hagw.

12.1-8 1 Co 12.7-31, Ef 4.11-12,16; 1 Pe 4.10-11

12.9-10 Hb 13.1; 1 Pe 1.22

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS12,13
14 Peporandu

458

Nhandejry-pe ohovasa hagw pende rereko asyha-pe. Ehovasa katu xupe peje. Ehundi mani xupe ani peje te Nhandejrype hese.a 15 Ovya ramo nde rapixa evya joty indive. Ha has ramo katu ne ras joty ave hendive. 16 Petexa pejogwereko. Pende joja katu peikovy onhondive. Ani penhemombaegwasu rei te. Nomombae gwasi vae-pe pemoir joty. Ani, Xe aranduve ko peje rei pendjehe.b 17 Anke pejapo vai pe-my ojapo vai vae-pe. Pejapo por meme. Ani, Hembiapo vai-ma hei pende-rehe hagw-rami peiko.c 18 Ani katu pene ae ojehe. Ikatu ramo, pejoporiahuvereko rei enterova ndive. 19 Ani erejepy te nde rapixa-rehe. Nhandejry ae nde repy ar! Ombohasa asy vaer xupe. Xe ae orohepy vaer. Nde-rehe hembiapo vaikwe-rehe xe ae orohepy vaer, hei Nhandejry. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe.d 20 Pende rereko asyha-pe pereko por joty: Ivarea ramo pemongaru joty xupe. Ijyuhi ramo, pemboyu joty xupe. Upixa pereko ramo xupe, pemot vaer xupe. Pereko por ramo xupe, pejehexa uka por joty vaer xupe onhemot hagw.e Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. 21 Ani peheja ivai vae ipuakave pende-rehe. Pejapo katu ipor vae penheme e hagw ivai vae-pe, pende puakave hagw ivai vae-rehe.

13

tojapo nhande ruvixa nhe. Ojhegwi rei ndoiki nhande ruvixar. Nhandejry nhe-py ae nhande ruvixa ramo oiko. Oiko ramo nhande ruvixa ramo, Nhandejry remimoingo upe vae. 2 Nhande ruvixa nhe ojapo e vae gwive, Nhandejry nhe ndojapi ave vaer. Upa ojapo e vae-pe gwive ombohasa asy uka vaer Nhandejry. 3 Hembiapo por vae gwive ndaikyhyjiry voi katu nhane ruvixa-gwi. Ha hembiapo vai vae katu ikyhyje. Nhande ruvixa-gwi pende kyhyje e reheve peiko porse tipo? Pejapo por. Upa-rehe pende rerohory vaer. 4 Nhandejry rembigwi voi nhande ruvixa. Pende-rehe ombaapo vae voi. Ha ne rembiapo vai ramo katu, pene mytue pendjehe. Ndogwereko asy uka rery nhande ruvixa-pe Nhandejry. Nhandejry rembigwi voi nhande ruvixa. Inhe-py hembiapo vai vae-pe gwive ogwereko poxy vaer. 5 Upa-gwi anke erehasa tekoha nhande ruvixa nhe rendu e-vy. Pehasa ramo tekoha pende rereko poxy ar. Pehendu katu hei ave nde pya-py onhe vae. Upa-gwi pejapo katu nhande ruvixa nhe. 6 Nhande ruvixa kwry Nhandejry remimombaapo voi. Nainhatei ombaapo-vy. Upa-gwi imposto okovra ramo, eme xupe ojerure vae.

1Enterove

(Mt 22.21; Mc 12.17; Lc 20.25; Tt 3.1; 1 Pe 2.13-17)

Ipor katu jajapo nhande ruvixa nhe

a e

12.14 Lc 6.28 b 12.16 Pv 3.7 c 12.17 1 Pe 3.9 12.20 Pv 25.21-22; Mt 5.44; Lc 6.27-28

12.19 Dt 32.35

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

459
7Pememba

ROMANOS13

por katu pereve vae-pe. Oime ra vae imposto okovra vae, taxa okovra vae peme katu ave xupe. Nhamboete vaer gwive pemboete katu. Pete te vae-pe pemombaegwaske pemboete-vy.f (Mt 22.39-40; Gl 5.14; 1 Jo 3.11)
Jajogwereko por jaiko-vy

vae gwive pepaga mani katu xupe. Ipor Jajohayhu voi peje katu pendjehe. Ha hae-ta ave pe-my, Pejohayhu porve rve katu peiko-vy. Ner pejohayhu por tee rei. Gwapixa rayhuha oiko Moiss amyr remimombeukwe tekoha-rupi. 9 Upe tekoha a-rami hei: Ani peiko onhoembireko ndive onhome ndive ave. Ani peporojuka. Ani pemonda. Ani pene mbae pota pota rei te peiko-vy. Upixa voi upe tekoha. O ave tuvixave vae. Ha upe tekoha hei vae gwive pete nhe-py ogwenohmba: Ehayhu katu nde rapixa-pe nde rekove erehayhuha-rami hei. Upe vae nhe-py omombeupa Moiss amyr heise vaekwe. 10 Gwapixa rayhuha ndojapo vary hese. Upa-gwi jajohayhu ramo, upe tekoha tee vae gwive-rupi jaiko.g 11 y peikwaa voi ogwahmaha ou-vy pende ra, oke vaekwe opy jevy-ma vae-rami peiko hagw. Upa-gwi peiko katu tekoharupi. Hesu-rehe jajerovia ypy hagwe are-ma voi. y hiagwve-ma o nhandhegwi nhane resendehar ry. Upa-gwi ogwah-ma ou-vy pende ra anive peiko hagw oke vae-rami. Oke vae-rami peikove te. y tapeiko por katu. Opy por vae-rami jevy katu tapeiko. 12 Pyt-rupi oiko vae-rami pe. Ha konga katu pyhare-rupi rei ereiko vaekwe nde-vy opa-tama. Ko ou vae-rami nde-vy ereiko portama. Upa-rehe anive peiko pyt-my oiko vae reko-rupi. Arakatu-py oiko vae reko-rupi ae peiko. Pono pende reity gweko-rupi anhy, nhande rete jokoha jaiporu vrami peiporu por katu pene arandu arakatu pygwa peiko por hagw. 13 Arakatu pygwa-rami jaiko. Ani nhanhemot hagw-rami jaiko te. Anive pekau te. Ani ave pemoir okau vae-pe. Peiko ae katu arakatu pygwa-rami. Pejohu vae rei-pe ani ave pemoir te. Ani ot kwaa e vae-rami peiko te. Arakatu pygwa-rami ae katu peiko. Ani ave pejoteta te. Ani ave pejohu vai te pende rapixa oiko porha. 14 Ha pemoir katu petexa Nhandejry Hesu Cristo. Penhembojry katu hese peiko hagw hekoha-rupi. Anive peiko pendejhegwi anho rei pejapose vae rei-ma pejapo hagw.

8 Pereve

f g

13.1-7 Mt 22.21; Mc 12.17; Lc 20.25; Tt 3.1; 1 Pe 2.13-17 13.9-10 x 20.13-17; Dt 5.17-21; Lv 19.18; Mt 22.39-40; Gl 5.14; 1 Jo 3.11
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS14

460

14

Ani Tekoha-rupi ndoikiry peje mo Hesu reroviaha vae-rehe


1O pene pa-my ner ogwerovia tee vae. Perohory joty xupe

(Mt 7.1-2; Rm 2.1-3; 15.7; 1 Co 10.25-33)

pemogwah-vy. Ha pemogwah rire xupe katu, ani pembovyte te xupe penhomboe vai-vy. Ani Ndatekohiry nde rekoha. A-rami ae tekoha peje rei te xupe. 2 Ogwerovia por vae, ojohu vae hou. Ha ogwerovia miximi vae katu ndou kati soo. 3 Ha ojohu vae hou vae, tonhe rei e katu ndou kati vaerehe. Ha soo hou katu e vae katu, Ani Ndikati ereu soo hei te gwapixa-pe, ojohu vae hou vae-pe. Hembiapo ojohu por ave Nhandejry. Upa-gwi, Ani Tekoha e-rupi ereiko hei hese. 4 Ndikatiry ere rei nde rapixa rembigwi-rehe, Upa ndoiki tekoha-rupi. Ani eremombeu te hembiapo. Ijry ae omombeu vaer xupe hembiapo-rehe. Ojohu por parae, ojohu vai parae. Ijry ae omombeu vaer xupe. Ha Nhandejry katu ojohu por voi hembiapo. Upa-gwi ojohu por vaer hese Nhandejry. Cristo rape-gwi ndovi vaer. 5 Ha arete rehegwa katu pemombeu joavy avy. O nhamboeteve vae ry o hei vae. ry meme petexa o hei vae. Ani, Mbaeixagwa po tekoha ere te ndejupe. A-rami voi xe rekoha pete te hei ae ojupe. Pete te toikwaa por hae ae gwekoha hapixa rembiapo ojohu vai e reheve. Ojoekoha ojohu vai e reheve, pete te tojapo ipya oipotaha-rupi. 6 Pejeapysaka por katu xe nherehe. Etera arete tuvixave vae o hei vae, Nhandejry-pe omboeteha-rami omboete ave arete-pe. Ha soo hou vae katu Nhandejry-pe omboeteha-rami hou ave soo. Soo houha-rehe otima por ave Nhandejry-pe. Ha soo hou e vae katu Nhandejry omboeteha-rami, ndoi ave soo. Ndoi ramo jepe, otima por joty Nhandejry-pe. 7Nhandjehe anho rei ndajaikiry. Nhandjehe anho rei nanhamani ave. 8 Jaiko jave Nhandejry mbae voi nhande. Ha nhamano rire Nhandejry mbae teer voi jaha ar. Upixa ramo jaikove ramo jepe, nhamano ramo jepe imbae tee voi nhande. 9 Upa-rehe omano-ma vaekwe Cristo. Upi oikove jevy-ma vaekwe nhande jaiko vae jaryr nhamano vaekwe jaryr ave. 10 Upixa ramo, nde ko maer tipo nde erejohu vai Hesu reroviaha vae rembiapo? Maer tipo erenhe mbojevy nde rapixa-pe, nde reko-rupi ndoiki-gwi. Nde katu maer erenhe rei ereiko-vy nde rapixa-rehe? Ha nhande kwry katu nhanhemboy-ma vaer nha-vy Nhandejry rovagwy-py omombeu hagw nhande-vy nhane rembiapokwe. Ipor parae, naipori parae hei vaer nhande-vy.h 11 A-rami hei Nhandejry kwatia nhe: Hae ete-ma pe-my. Xe rekoha apu e vae xe. Xe rovagwy-py enterove onhes vaer petexa. Petexa ogwerosapuki vaer xe Nhandejry voiha.i Upixa hei Nhandejry kwatia nhe.

14.10 2 Co 5.10

14.11 Is 45.23

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

461
12 Upa-gwi

ROMANOS14

pete te nhanhemombeu vaer Nhandejry-pe nhane rembiapo apokwe-rehe.


Anke erembojejavy uka nde rapixa-pe

ramo soo, ndajau kati ramo soo ave, petexa. Upixa ramo, Anive Tekoha e-rupi ereiko jae nhande rapixa-pe. Anive nhanhomboe vai hese. Jae ae katu nhande rei-rehe Xe rei-pe ambojejavy uka ramo, hesa-py ndaiko moi xe rekoha-rupi. Ndajapo moi xe ajaposeha-rami. Nambojejavy ukasi xupe jae nhandejupe. 14 Tekoha xe aikwaa por voi Cristo xe moarandu-gwi. O hei vae mo Ka jau vaer, upa jau e vaer hei mo. Ha upe vae-rehe Jau e vaer ndery Nhandejry. Ha Jau e vaer nipo rae upa hei vae katu ndoikwairy tekoha. Hae ae gwekoha-rupi oiko. Upixa hou ramo gwembiu e, Ajejavy-ma hei vaer jehe. 15 Ha, Ne rembiu e katu ipor jau ere ramo nde rapixa-pe, nerembovyavi-ma vaer xupe. Nderehayhuvi-ma vaer hereko-vy. Nde rapixa-rehe omano-ma vaekwe Cristo. Tuvixa mbae nde rapixa Cristo-pe upa-gwi. Upa-gwi ani peu te hembiu e nde rapixa resa-py. Erembojejavy uka ar xupe. Ojehesa rerova ar Cristo-gwi. 16 Peiko arandu katu. Ani ojohu vai te pene remimopor. 17 Nhande ruvixa ramo oiko ramo Nhandejry, Ka nhane rembiu, upa nhane rembiu e ndery nhande-vy. Hei ae nhandevy: Pene pot-ma hei. Tekoha-rupi peiko. Pejejavy e reheve peiko hei. Pende joja por katu onhondive hei. Tapene mbovya katu Nhe Marangatu tee vae hei ae nhande-vy. 18 Upixa Cristo rembigwi vae ombovya ave Nhandejry-pe. Imandua por ave hese teko rei. 19 Upixa-gwi nhane renonde-rupi meme jaraha katu nhande joja hagw. Nhanhomombaraete katu jaiko por hagw. 20 Anke erembyai te Nhandejry remimoingo hembiu e ereu-gwi nhande rapixa resa-py. Hiupy gwive ipor jau ramo jepe, naipori joty nhambojejavy uka nhande rapixa-pe. Hembiu e jau-vy nhambojejavy uka ramo ave xupe, naipori katu ojehesa rerova vaer Cristo-gwi. 21 Hembiu e ereu-vy erembojejavy uka ramo ave nde rapixa-pe, anive ereu soo, anive ereu uva rykwere ave. Oime ra vae-py erembojejavy uka vaer xupe, anive erejapo te. 22 Upixa-gwi ne rembijohu por ani eremombeu te avave-pe. Nhandejry anhte toikwaa. Ha gwembijohu por ojapo vae katu, Ipor parae xe rembiapo, naipori parae xe rembiapo hei rei ramo jehe, ndovyiry. Ndogwerovyapi gwembiapo. Ha ojerovia tee ramo jehe, ogwerovya gwembiapo. 23 Ha ndojeroviapiry vae hou vaer-rehe katu gwembiu e hou ramo, gwembijohu vai hou joty ramo, ndojohu pori xupe Nhandejry. Jajerovia kua kua nhandejeheha ndojohu pori voi Nhandejry. Hae-ta pe-my. Nhane rembiapor-rehe ndajajeroviapiry ramo, jajejavy joty voi jajapo-vy.

13 Jau

(1 Co 8.9-13)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS15

462

15

Ani nhandjehe anho rei jaiko. Nhande rapixa-pe nhambovya ave


1Ha

nhande nhandjehe jajeroviapa vae katu ani jajere te gw ogwerovia mix mix vae kwry-gwi. Tvy-rami ae jareko xupe. Ani nhambovyare xupe nhandjehe anho rei jaiko-vy. 2 Nhande kwry nhambovya ae katu nhande rapixa-pe oiko porve hagw ogwerovia porve hagw. 3 Ha Cristo katu hae jepe jehe anho rei ndoiki vaekwe. Hekovia ohasa asy vaekwe. Upixa hei hese Nhandejry kwatia nhe: Nde-rehe onhe rei rei hagwe-rami, y onhe rei rei-ma xe-rehe ave.j Upixa hei Nhandejry kwatia nhe Cristo-rehe. 4 Yma vaekwe entro Nhandejry kwatia nhe gwive ohai vaekwe nhane renonder nhane mboe hagw. Upe vae nhe-py gwive nhane mboe jajapura e hagw, nhane kyre hagw pono jajehesa rerova xugwi, nhahaar tee hagw Nhandejry-pe, jaiko meme hagw hendive nhande reraha hagw. 5-6 Ojhegwi nanhande rerova uki vae Nhandejry. Nhane mbopyagwasu ae ojupe, nhane mokyre ave ojupe. Tapene moingo Cristo reko-rupi penhe joavy avy e hagw ojupe, pende joja hagw, petexa pemombaegwasu joa hagw xupe ojojurupypa penhe-vy. Hae ko Nhandejry Hesu Cristo Ru voi.

(1 Co 10.24; Fp 2.3-5; 2 Tm 3.15-17)

katu ojupe, Nhandejry-pe pemombaegwasu hagw. 8 Are-ma oiko vaekwe Cristo judeu kwry pytygwhar, Hei hagwe-rupima ojapo jae hagw Nhandejry-rehe. Jahexa-ma katu y nhane rembypy-pe hemimombeukwe jae hagw hese. 9 Cristo oiko-ma vaekwe nhande kwry e vae ave, judeu e vae, omombaegwasu hagw Nhandejry-pe, Nhande reko poriahuvereko-ma hei hagw hese. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe: Upa-gwi nhande kwry e pa-my atima por-ta nde-vy. Nde rrype amombaegwasu-ta aporahi-vy nde-vy.k Upixa hei Nhandejry kwatia nhe Nhandejry-pe omboeteha-rehe Cristo. 10 Hei e tovya katu Nhandejry rei ndivel hei jevy Nhandejry kwatia nhe judeu kwry e vae-rehe. 11 Entro nhande kwry e vae gwive tomombaegwasu Nhandejrype. Judeu kwry e vae gwive petexa tomboete ave xupem hei jevy Nhandejry kwatia nhe judeu kwry e-rehe. 12 Ojekwaa vaer ou-vy myamyr Jess remiarir joapyri pyrir. Omoingo vaer xupe nhande kwry e ruvixar. Ohaar tee vaer xupe hikwi.n Upixa hei Cristo-rehe Nhandejry kwatia nhe Isaas rembihaikwe.

7Upixa-gwi pende rerohory hagwe-rami Cristo, pe ave pejogwerohory por

Hesu Cristo rehegwa nhe por nhande kwry e pegwar nhe ave

j n

15.3 Sl 69.9 k 15.9 2 Sm 22.50; Sl 18.49 15.12 Is 11.10

15.10 Dt 32.43

15.11 Sl 117.1

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

463
13 Ha

ROMANOS15

Nhandejry onhehaar tee uka vae nhande-vy voi. Perovia-gwi xupe, tapene mbovya vyapa katu. Tapene mbopyagwapy gwapypa katu ave. Upixa-gwi pene mombaraete ete-gwi Nhe Marangatu tee vae pehaar teeve eve vaer Nhandejry-pe.
Amondo-vy pe-my xe kwatia nhe, haese vae gwive at e reheve haepa ete-ma voi pe-my

xe katu, xe rei kwry, pende rekoha porha aikwaa por voi xe. Pene arandu porha xe aikwaa voi. Penhomoarandu por kwaa voi. Pende rekoha kwaaha voi xe. 15-16 Ha o Nhandejry nhe aipota pende resari e vae xugwi. Upa rehegwa amombeupa-ma pe-my. Natry amombeu-vy. Are-ma xe rexakwaa rei-ma vaekwe Nhandejry. Xe mo-ma vaekwe Hesu Cristo rembigwair ambaapo hagw judeu kwry e vae-rehe. Upa-gwi natry Nhandejry rehegwa nhe amombeupa-vy pe-my. Ha pai kwry katu ome me Nhandejry-pe oipota vae ombovya hagw xupe. Upixa pai-rami xe ave ambovyase Nhandejry-pe. Upa-gwi amombeu mbeu Nhandejry gwigwa nhe por. Aipota Nhe Marangatu tee vae omomarangatu judeu kwry e vae-pe. Aipota Nhandejry ogwerovya xupe kwry, aipota omogwah xupe kwry oha-py. 17 Cristo Hesu xe rereko ha-py ambaapo-gwi Nhandejry-pe, xe rembiapo ambotuvixa mbae. 18 Outro-pe Cristo rembiapo uka namombeu moi. Xe-vy hembiapo uka mante amombeu-ta, natry amombeu-vy. Cristo rekovia ahendu uka-ma vaekwe judeu kwry e vae-pe Nhandejry nhe. Amombeu ramo, xe rembiapo por ramo ave, ahendu uka xupe kwry inhe. 19 Xe mombaraete-ma vaekwe Nhe Marangatu tee vae hexapyr-rupi xe rembiapo por hagw xe ajapo hagw jahexa e vae. Upixa-gwi Cristo rehegwa nhe por arosapukaipa. Jerusalm tet-my amombeupa vaekwe. Upe-gwi aroajere jere aha-vy vaekwe. Ilria yvy peve aha vaekwe amombeuvy. Opa-rupi amombeupa vaekwe nhe por. 20 Petexa xe ajapose. Cristo rry rendu eha-rupi arosapukaise nhe por imombeu-vy. Cristo rry rendu ha-rupi ndarosapukaisi. Outro kwry hembiapo ranhe ha-rupi ndahasiry xe ave xe rembiapo hagw upe-rupi. Ndahasiry outro nhe rapykwri anhe-vy. Nambojoasi outro rembiapokwe ri xe rembiapo. 21 Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe: Gw ohendu e vae hesegwa nhe ohexa kwaa vaer hese hekoha. Gw herakw rendu e vae oikwaa vaer xupeo hei Nhandejry-rehe.

14 Ha

15.21 Is 52.15
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS15,16

464

ahase rei aiko-vy pene renda-py. Outro tet tet-rupi nhe por amombeu-vy aiko. Upa-gwi ndahi pende ha-py.p 23 Ha konga katu xe aiko ha-rupi opa-ma xe rembiapor. Heta roy-ma ojapo orohexase hagwe. 24 y katu ikatu ramo, orohexa-ta. Aha ramo Espanha yvy-koty nde ha-rupi ahasa-ta aha-vy pende ha-py. Ha ndaxe are moi pene ndive apyta-vy. Ha upe rire katu, xe mbovya rire, aipota xe pytygw ahave hagw mombyryve Espanha yvy-py. 25 y ete katu aha ranhe-ta Jerusalm tet-my Nhandejry rei pegwar araha vaer. 26-27 Ha Hesu reroviaha gwive Macednia yvy-rupi, Grcia yvy-rupi ave onhomboaty aty vae hei kuri Nhandejry rei-rehe Jerusalm pygwa-rehe. Hae ae onhe-py hei: Nhamono jaraha uka vaer nhame vaer upe-py iporiahu vae pegwar hei Nhandejry rei-rehe.q Nhamboaty jaraha uka vaer hei ojhegwi rei. Ha hae-ta pe-my: Oreveha ome gw iporiahu vae-pe. Nhande-vy imepyre nhame jevy ave vaekwe judeu kwry e vae-pe hiarandur. Upixa-gwi nhame vaekwe rekovia ipor ome jevy nhande-vy nhane remikotev.r 28 Ha upe rire katu ajapopa rire amemba rire xupe omono vaekwe, Espanha yvykoty aha-ta. Tape kua-gwi agwah ar nde ha-py. 29 Pende ha-py agwah aha-vy ramo, apohovasa uka por vaer Cristo-pe. Cristo remimer gwive amemba vaer pe-my. Anhetegwa voi amombeu pe-my. 30 y xe rei kwry, Nhandejry Hesu Cristo-rehe jajerovia-gwi, nhane mbojohayhu uka-gwi Nhe Marangatu, aporandu-ta pe-my: Ani pene ate te orao apo-vy xe-rehe. Xe ndive katu pembojeupi upi pene nhe Nhandejry-pe. 31 Peje Nhandejry-pe: Eresende katu Paulo-pe Judia pygwa po-gwi heroviaha e vae-gwi eresende xupe peje. Ani omot te Paulo-pe ome-ta vae-rehe Nhandejry rei Jerusalm pygwa-pe peje Nhandejry-pe xe-rehe orao apo-vy. 32 Upixa ramo Nhandejry xe mogwah-ta ramo, xe pya rory-gwi rei agwah-ma vaer pende ha-py. Xa avya-ma vaer atongea-ma vaer apytuu-vy pende ha-py. 33 Nhane mbopyagwapy vae voi Nhandejry. Tapene moir oiko-vy. Amm.

22 Are-ma

Ahase Roma tet-my hei Paulo kwatia-rehe

16
p

pe-my nhande rei Febe hry vae rehegwa nhe. Hekoha por pe kunha. Hesu reroviaha Cencria tet-my onhomboaty vae pytygwha voi pe kunha. 2 Hae Cristo ir voi. Upagwi pemogwah katu xupe. Nhande kwry jarovia vae nhanhomogwah por katu. Upa-gwi pemogwah por katu xupe ave. Heta o hemipytygw. Ha xe-vy xe pytygw ave. Upa-gwi, pendhegwi hae oikotev ramo, peme katu xupe.

Paulo omombeu Hesu reroviaha Roma pygwa-rehe omandua porha


1Amombeu-ta

15.22 Rm 1.13

15.25-26 1 Co 16.1-4

15.27 1 Co 9.11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

465
3Amombeu-ta

ROMANOS16

xe mandua porha ave Priscila-pe qila ndive. Xe ndive ombaapo Hesu Cristo-pe. 4 Xe-rehe ha-py nahakateiry vaekwe gwekoverehe. Xe-rehe ha-py ojejuka hagw-rami joty oiko vaekwe. Xe rayhu tee hagwe-rehe, xe atima por xupe. Naxe anhiry atima por xupe. Entro Hesu reroviaha gwive judeu kwry e vae, onhomboaty aty ha-rupi, otima por ave xupe. 5 Hae uka-ta ave xe mandua porha Hesu reroviaha-pe gwive upe moki vae rga-py onhomboaty vae. Hae uka-ta ave xe mandua porha Epneto-pe. Hae xe rembiayhu voi. sia yvy-py hae anho ranhe ojerovia ypyma vaekwe Cristo-rehe. 6 Hae uka-ta ave Maria-pe xe mandua porha. Heta ombaapo pende-rehe. 7Amombeu uka-ta ave Andrnico-pe Jnias ndive. Hae xe rugwy rei tee voi. Preso a ramo xe moir-ma vaekwe upe-py. Hesu remimondo upa. Enterove mandua porha. Voive ogwerovia-ma vaekwe Cristo-pe xe renonde-py. Hapykwri-ma xe ajerovia vaekwe Hesu-rehe. 8 Hae uka-ta ave Amplato-pe. Xe rembiayhu voi. Cristo ir vae. 9 Hae uka-ta ave Urbano-pe. Cristo-pe orombaapo ramo ore ir voi. Xe rembiayhu Estquis-pe ave hae uka-ta xe mandua porha. 10 Hae uka-ta ave Apeles-pe. Cristo-rehe ojerovia tee-ma nipo rae hei hese imandua por-vy. Aristbulo rga pygwa-pe ave hae uka-ta. 11 Hae uka-ta ave Herodio-pe. Hae xe rugwy rei tee voi. Hesu reroviaha Narciso rga pygwa-pe hae uka-ta ave. 12 Amondo-ta ave xe mandua porha Trifena-pe Trifosa ndive. Pe kunha ombaapo Cristo-pe. Prside-pe amondo-ta ave. Pe kunha ave heta ombaapo Cristo-pe. 13 Amondo-ta Rufo-pe xe mandua porha. Cristo-pe ombaapo ramo imandua por hese. Isy-pe ave amondo-ta. Omembyrami hembiereko ave xe. 14 Amondo-ta Asncrito-pe, Flegonte-pe ave xe manduaha. Amondo-ta ave Hermes-pe, Ptrobas ndive Hermas-pe ave. Indive kwry Hesu reroviaha-pe gwive hae uka-ta. 15 Hae uka-ta Fillogo-pe Jlia ndive. Heindry ndive Nereu-pe, Olimpas-pe ave, indive kwry Nhandejry rei o vae-pe gwive hae uka-ta xe mandua porha. 16 Pejohayhu-gwi, penhokwav kwav katu peiko-vy onhondive. Entro Cristo reroviaha gwive onhomboaty aty ha-rupi omondo-ta pe-my omandua porha.

Ani pene mit arandu te. Peiko arandke hei Paulo

onhe rei rei vaer nhande joja e hagw. Nhande rerovase Cristo-gwi. Aporandu randu-ta pe-my, xe rei kwry: Perepara kena hese hekoha rexa-vy. Peiko arandu kena. Ani pemoir te xupe. Oromboe hagwe-rami, napene mboi vaer. Pende rerovase-vy omombeu a a vaer pe-my Cristo nhe. 18 Upa rehegwa apoha Nhandejry Hesu Cristo-pe noipytygwiry. jehe anho rei ombaapo oiko vae. Cristo pytygwha e voi gwa. Ojapose vae rei-ma ojapo. Onhe por vae vrami rei-ma oiko-vy. Onhe-py oporombotavy. Inhe reroviaha-pe, mit arandu-rami itavy rei rei vae-pe ave ombotavy.

17O

(Mt 7.15-20; Ef 5.6-7; Cl 2.8; 1 Jo 4.1-6)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

ROMANOS16

466

Ndohexa kwai ha nohendu kwairy. Upa-gwi ogwerovia mo. 19 Penderehe ae enterove imandua por: Ogwerovia tee voi xupe, Cristo-gwi ojehesa rerova e vae hei pende-rehe. Upa-gwi avya pende-rehe. Aipota pene arandu. Pejapo por kwaa katu. Ani erejapo vai kwaa te. 20 Ha Nhandejry nhane mbopyagwapy voi ani hagw nhande joja e te onhondive. Ndahiare moi, pene pytygw-ta kuri. Mbi ijukapyrerehe nhapyrha-ramima, pene mbopuaka uka-ta kuri anhy ruvixa Satans-rehe.

Timteo katu xe rembiapoha ir vae omondo-ta pe-my omanduaha. Omondo-ta ave xe rugwy rei Lcio, Jaso, Sospatro ave. 22 Ha xe Trcio, Paulo nhe raiha, Hesu reroviaha vae ave, amondo-ta ave pe-my xe manduaha. 23 Omondo-ta ave omanduaha Gaio. Hga-py aime. A-py ave ojogweroaty haty Hesu reroviaha. Omondo-ta ave omanduaha Erasto, ko tet mygwa ome vaekwe pirapire nhongatuha. Quarto, nhande rei omondo-ta ave omanduaha. 24 Tapende rovasa vasa Nhandejry Hesu Cristo pende rexakwaa rei-vy. Amm.

21Ha

Tapende rovasa katu Nhandejry Hesu pende rexakwaa rei-vy

remimombeu pehendu ramo, pene moingo kwaa Nhandejry tape por-rupi pejehesa rerova e reheve. Yma gwembiapor nhongatu arakae avave-pe nomombei arakae gwembiapor. Ha upe rire katu nhande-vy omombeu oikwaa uka-vy gweminhongatugwe. Anhetegwa vae omombeu vae. Upa rehegwa nhe pehendu ramo, pene moingo kwaa Nhandejry tape por-rupi pejehesa rerova e reheve. 26 Ha konga katu heminhongatu omombeu atra-py Nhandejry nhe omombeuhaty kwatia-rehe oikwaa uka-vy nhande-vy. Ha Nhandejry opa e vae hae ae ave oikwaa uka. Nhandejry nhe-py ojekwaa-ma entro tet tet mygwa-pe gwive, hembiapor enterove vae ogwerovia ramo ojapo hagw inhe. 27 Nhande rexakwaa por rei vaekwe Hesu Cristo. Upa-gwi tomombaegwasu meme katu Nhandejry-pe. Haeixagwa hiaranduve vae ndoikiry. Upa-gwi tomboete katu xupe opa e reheve. Amm.

25Nhamombaegwaske Nhandejry-pe. Hesu rehegwa nhe por xe

Ipaha-ma omboete Nhandejry-pe Paulo

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

primeira epstola de Paulo aos corntios

Corinto tet mygwa pegwar 1

Cristo reroviaha, Nhandejry remieni gwei kweryr, gwemimomarangatur, Corinto tet-my peiko vae, opa-rupi Hesu Cristo rry renoiha gwive vae ave. Xe, Paulo amondo uka-ta pe-my xe nhe. Xe, nhande rei Sstenes ndive, oromondo uka-ta ore nhe pemy gwar. Kwatia-rehe oromoimba-ta ore nhe pe-my. Tapende rovasa katu Nhandejry Nhande Ru vae pende rexakwaa rei hagw, pene mbopyagwapy hagw. Tapende rexakwaa katu Nhandejry Hesu Cristo ave. Xe, Paulo, Hesu Cristo remimondo voi xe. Nhandejry xe reni vaekwe aiko hagw hemimondor. Hemimbota-rupi aiko Hesu Cristo remimondor. 4 Ha xe mandua meme pende-rehe anhomongeta jave Nhandejry ndive. Atima por nde-vy hae Nhandejry-pe. Erehovasa por-ma Corinto pygwa kwry-pe. Upa-rehe atima por nde-vy hae Nhandejry-pe pende-rehe.

1-3 Hesu

Paulo ohai kwatia nhe Corinto tet mygwa kwry-pe

5 Pe pete te pejerovia-ma Hesu Cristo-rehe. Upa-gwi onhangareko por por pende-rehe Nhandejry. Peiko-ma petexa Hesu Cristo ndive. Indive meme-ma peiko. Upa-gwi ome meme-ma pe-my opa pene remikotev. Pene mbopya kyre. Pete te-pe pene arandur ome-ma pe-my, pene nhe ngatu porr ave ome pe-my pemombeu por hagw anhetegwa nhe, Nhandejry Hesu Cristo rehegwa nhe pemombeu porve rve hagw. 6 Peikwaa por-ma Cristo rehegwa nhe. Pejerovia-ma hese-gwi inherupi peiko-ma rae. 7 Upa-gwi Nhandejry Nhe Marangatu tee vae ome-ma pe-my entro mbae hae ogwereko ome hagw nhande-vy.

Hesu reroviaha vae-rehe Nhandejry onhangareko por

467

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS1

468

Perekopa-ma rae hemimegwe kwry. Ha upe jave pehaar Nhandejry Hesu Cristo ou jevy hagw ra. 8 Upe vae ry-py pehaar jave pene mombaraete meme vaer Nhandejry. Upa-gwi Hesu Cristo ogwah-ma ramo ojehexa uka-vy Nde pya pot-ma hei vaer pete te-pe pe-my. 9 Hei hagwe meme Nhandejry ojapo. Onhe-gwi ova e vae voi Nhandejry. Hae pene reni vaekwe peiko hagw pete heko por-rupi tary Hesu Cristo ndive. Nhandejry tee voi Hesu Cristo.

Pene rerakw vai nipo rae. Ogwah-ma xe-vy pene mombeuha. Pejoavy avy-ma nipo rae onhondive. Cloe rei kwry omombeu kuri xe-vy: Corinto tet-my oiko vae kwry Hesu reroviaha vae ndoiko poriry onhondive. Aipo hei kuri pene rerakw mombeu-vy. Pene rerakw ahendu-gwi ajerure-ta pe-my pejohayhu rei hagw peiko por meme hagw onhondive. Nhandejry Hesu Cristo rry-py ajerure pe-my anive hagw penhonhe mbojevy jevy. Taperojoja kena onhondive pene nhe. Petexa pereko por kena pende reko por onhondive. Penhomongeta ramo ojojurupypa kena pe. Pete-rupi meme pereko kena pene nhe por. 12 Amombeu jevy-ta pe-my pene rerakw ahendu kuri. Penhe rei rae pene mboeha kwry-rehe. Gw onhe rei vae xe-rehe hei Ore orohenduse Paulo remimombeu mante hei. Gw outro Ore orohenduse Apolo remimombeu mante hei Apolo-rehe. Gw outro Ore orohenduse Pedro remimombeu mante hei Pedro-rehe. Gw outro Ore orohenduse Cristo remimombeu mante hei Cristo-rehe. Upixa penhonhe mbojevy jevy rei rae ore-rehe. 13 Naipori voi upe pene nhe pene mboeha kwry-rehe. Pemopete katu pene nhe peiko por hagw. Okurusu-rehe omano vae ndahai xe. Hesu Cristo mate omano okurusurehe nhande resende hagw. Ndahai xe rry-py arakae penhemongarai uka. Hesu Cristo rry-py ae arakae penhemongarai uka. Anive inhe mombeuha-rehe aipo-rami peje. Nipori penhe ore-rehe. 14-15 Paulo xe mongarai vaekwe ajerovia hagw hese. Ani upixa peje xe-rehe. Ndaheti xe remimongarai vae o pene pa-my. Upa-rehe avya ndaikati avave hei Xe Paulo rehegwa. Crispo-pe amongarai vaekwe, Gaio-pe ave amongarai vaekwe. 16 Xe mandua ave Estfanas-rehe. Amongarai vaekwe xupe, hga pygwa ndive. Upe rire ndaipri parae ambue amongarai vaekwe. Naxe manduaviry mbovy nipo amongarai vaekwe. 17Ndahai aporomongarai hagw xe mondo vaekwe Hesu Cristo. Inharandu eterei vae nhe xe rehegwa nhe ani ereiporu rei te xe mombeu-vy hei xe-vy. Iporve kixa ere ar xe-rehe: Hesu Cristo omano okurusugwasu-rehe nhane resende hagw. Upixa ere-ta xe mombeu-vy enterove-pe hei xe-vy. Ha inharandu eterei vae nhe ereiporu ramo ne rendu vae kwry naimanduavi ar ne nhegwe

10-11Tapehendu por mani xe nhe, xe rei kwry Hesu reroviaha vae kwry.

(Rm 15.5; Ef 4.3)

Petexa tapeiko

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

469

1 CORNTIOS1

rehe. Hei joty ar nde-rehe, hae inharanduve voi, hei ar nde-rehe, ha xe rehegwa nhe-rehe naimanduavi ar. Upixa hei xe mondo-vy Hesu Cristo.
18Nhahendu-ma ramo Hesu Cristo rehegwa nhe, jae nhande pyapy-py: Hesu

Paulo omombeu maer-gwi Hesu omano vaekwe

Cristo omano xe resende hagw. Nhandejry omboyke-ma xhegwi xe rembiapo vaikwe. Tary Hesu Cristo ombou-ma omano hagw xe resende hagw. Aipo niko hese jajerovia vae jae. Ipuaka voi nhande-vy Hesu rehegwa nhe. O ae heta Hesu rehegwa nhe nohendu kwai vae. Umi ohasa asy vae renda-py oho vaer. Ohendu-ma ramo Hesu Cristo rehegwa nhe, ndopo hei: Maer-gwi omano? Omano rei nipo rae. Ndoikovi voi hei mo vaer Hesu Cristo-rehe. 19 Nhandejry ohai uka vaekwe: Inhak por-gwi inharandu vae, nahiarandu tei voi. Amokanhy-ta xugwi hiarandukwe. Ha yvy arigwa-rehe oikwaa por vae, nahiarandu tei vyteri. Hembigwaakwe ambohesari-ta xupe. Ndovali ar xupe.a Upixa hei Nhandejry. 20 Nhane arandu mbyky nhande kwry. Ndahai Nhandejry-rami. Nhandejry arandu ipukuve nhane arandu-gwi. Ha nhane arandu mbyky-rehe ndajeheko arupiti Nhandejry-pe. Koa pygwa hekomombeuhaty ndikati omombeu Nhandejry-pe hae oikwaave hagw mo. Ndaipri Nhandejry yke-rehe hiaranduve vae. Inharandu mbyky vae meme mate o. Ndaipri ave Nhandejry renonde-py nhe oiporu por vae.b 21 Hae anho mate voi inharandu tee vae. Hiarandu tee-gwi ndoheji ko yvy arigwa arandu anho ogwereko vae ohekoarupity hagw xupe. Hae ojekwaa ukase mate onhe mombeuha renduhaty kwry-pe. Omombeu uka ramo, itavy vae nhe-rami ramo jepe, heroviaha kwry-pe mate oresende vaer Nhandejry. 22-23 Ha ore ae katu oromombeu meme inhe. O umi ohendu vae ogwerovia vae ave xupe. O ave umi ndogwerovii vae inhe. Itavy voi hei mo ore-rehe. Upixa voi judeu kwry ndogweroviasi voi xupe. Yvy-gwi hexapyr-rupi erembaapo ramo arovia-ma voi hei rei. Ha umi judeu e kwry ave ndogweroviasi ave. Hoarandur oikwaa seve seve hikwi. Ha ore katu, Hesu rehegwa nhe mate oromombeu. Hesu Cristo omano vaekwe kurusugwasu-rehe nhane rembiapo vaikwe omboyke hagw nhandhegwi ore oroe meme oromombeu-vy. Ohendu-ma ramo judeu kwry umi ndogwerovii vae hei ore-vy: Penhemonhandejry rei Hesu Cristo-rehe. Ndovali ne nhe hei mo ore-vy. Ha ohendu-ma ramo judeu e vae umi ndogwerovii vae hei rei ave ore-vy: Pe ko ndapeikwairy voi mbaeve hei rei ave ore-vy. 24 Nhandejry rembiporavo vae ae ohendu kwaa inhe. Judeu kwry gwigwa o gw oiporavo vae. Judeu e vae kwry gwigwa ave o gw oiporavo vae.

1.19 Is 29.14

1.20 Is 44.25

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS1,2

470

Hembiporavo vae ohendu ramo ogwerovia. Anhetegwa voi nipo rae hei ogwerovia-vy. Ha upixa, Cristo reko-rupi Nhandejry ohexa uka gwembiporavo vae kwry-pe hae huvixaha voi. Hae oaranduha ave ohexa uka Hesu Cristo rekorupi. Hae opuakaha ave ohexa uka Hesu Cristo reko-rupi hese ojerovia vae-pe. 25 Ha ogwerovia e vae aipo hei rei hese: Konga ikangy Nhandejry onhe rei hese. Hae ae imbaraeteve yvypry kwry-gwi. Ipuaka tee vae voi ko Nhandejry. Ha ogwerovia e vae ae onhe rei hese. Nhandejry ndoikwai aipo hei onhe rei-vy hese. Oikwaave hae yvypry kwry-gwi. Oikwaa paete vae voi Nhandejry. 26 Tapene mandua por kena xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry, pende rekohakwe-rehe, Nhandejry pene reni hagwe-rehe. Ndaheti pene pa mygwa-pe omombaegwasu arakae yvypry kwry. Ndaheti-rehe hei arakae Inharandu por upe vae. Ndaheti-rehe ave hei arakae Oiporu kwaa por ombae reta reta upe vae. Ndaheti ave o yvypry ruvixa rei pene pa-my. Ipor voi nonheiry pende-rehe hikwi Nhandejry pene reni e mboyve. 27Ha upixa meme Nhandejry rembiporavo kwry. Hae oiporavo arakae inharandu e vae-pe gwei kwryr arakae. Ha upa-rehe ombohekogwypyve vaer inharanduve vae-pe. Oiporavo ave arakae ikangy vae-pe gwei kwryr. Ha upa-rehe ot vaer opyta-vy imbaraete vae. 28 Oiporavo ave yvypry nopeni-rehe vae-pe gwei kwryr. Oiporavo ave onhe rei rei-rehe vae-pe gwei kweryr ave. Oiporavo ave iporiahu vae-pe gwei kweryr. Ndovali voi upe vae hei meme kente kwry Nhandejry rembiporavo vaekwe-rehe. Ha upixa-gwi oiporavo xupe kwry gwei kweryr omot hagw onhemoaranduve vae kwry-pe. Upixa oikwaa uka enterova-pe avave ojhegwi rei ndovali voi. 29 Ndaikati avave onhemombaegwasu Nhandejry renonde-py.c 30 Ha pe katu, Nhandejry pene mopete arakae Hesu Cristo ndive. Hae oiko jepe-ma nhane arandu meha. Hesu Cristo-rehe nhane mopotmba Nhandejry. Hesu-rehe nhane resende voi ko Nhandejry. Ijavegwa voi nhande. Upa-gwi nhane momarangatu. 31 Nanhande pyagwasuviry nhandejhegwi Nhandejry yke-rehe nha-vy. Upa-rehe hei: Oime ramo onhemombaegwasuse vae, tonhemombaegwasu Nhandejry Hesu Cristo-rehed hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae.

2
c

Cristo rehegwa nhe anho mante amombeu-ta xupe kwry hae vaekwe xejupe pende-rehe. Mbaeve-rehe namombeu moiry upe-py hae ave. Nhande-rehe ha-py Hesu Cristo omano vaekwe okurusugwasu-rehe. Hesegwa nhe meme mante xe amombeuse xupe kwry. Aipo hae-vy xejupe agwah vaekwe pene renda-py.
1.26-29 Gl 6.14
d

1-5 Hesu

Hesu omano ramogware rehegwa nhe

1.31 Jr 9.24

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

471

1 CORNTIOS2

Ha pene ndive aime jave anhemomirve vaekwe pejeroviave hagw Hesu Cristo-rehe. Aime ramo upe-py anhemokangy ajepyapy-vy penderehe. Napombojerovia ukasi xe arandu-rupi rei. Hesu Cristo anho-rehe mate apombojerovia ukase. Upixa-gwi ndaipori koygwa arandu nhe amombeu hagw Hesu rehegwa nhe pe-my. Ha hesegwa nhe amombeu jave Nhandejry Nhe Marangatu tee vae oiko ave xe ndive. Ohexa uka pe-my opuakaha. Ha upixa ipuakaha-rupi pete te pejerovia-ma Hesu Cristo-rehe. Ndahai koy rupigwa arandu-rupi erejerovia hese. Nhandejry Nhe Marangatu tee vae puakaha-rupi erejerovia-ma hese.
Nhandejry ojekwaa uka vaer nhande-vy Nhe Marangatu tee vae-rupi

Nhe Marangatu tee vae reko-rupi oiko por vae-pe amboe ramo ae aiporu ar hiarandu tee vae nhe. Upa ndahai koygwa arandu. Ndaiporu moi pe-my upa arandu. Ndaiporu moi ave mburuvixa arandukwe. Hae kwry opa-tama. Hiarandu reheve opa vaer. Ha ndovali ar koygwa-pe mburuvixa-pe ave hiarandu hagwe. Hae kwry ndoikwai ave Nhandejry arandu. Oikwaa e-gwi ohupi uka vaekwe kurusugwasu-rehe imo-vy ojuka Hesu-pe. Haeixagwa ndaipri. Ipuaka marangatu tee vae voi Hesu. Ha xe katu Nhandejry arandu-rupi amombeu aiko-vy. Yma arakae Nhandejry onhongatu arakae hiarandu. Nomombei gwembiapor avave-pe. y ae katu gwembiporavo-pe omombeu oaranduha Nhandejry. Ko yvy nhepyr e mboyve Nhandejry oikwaa ukase arakae nhande-vy. Kurusu-rehe omano-ta xe ray. Hese ojerovia vae-pe aresenda-ta xe. Xe ray Hesu-rami opyta hagw ipot. Upe xe rembiporavor-me aikwaa uka-ta xe arandu. Upixa hei arakae Nhandejry gwemimombeur-rehe. Upa-rehe omo uka ave vaekwe kwatia-rehe ko nhe: Avave ndohexi vaekwe, nohendi vaekwe, mbae ndojepya mongeti vyteri joty ave Nhandejry rembiapo por xupe ohayhu vae kwry pegwar.e 10 Upe Nhandejry oarandu onhongatu vaekwe koy nhande jaikwaa-ma. Nhandejry Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka-ma nhande-vy. Hae oikwaapa-ma Nhandejry pyapy ete-py o vae jepe ave Nhe Marangatu tee vae oikwaapa-ma joty. 11 Nhande yvypry, nhande pyapy pygwa avave ndoikwairy. Nhande ae pete te jaikwaa mbae-rehe nhande pyapy-py nhanhemongeta. Avave ndoikwairy. Upixa ave Nhandejry. Avave ndoikwai mbae o ipyapy ete-py. Nhe Marangatu tee vae mante oikwaa. 12 Ha Nhandejry ome

6-9Ha

(Jo 14.26; 16.13)

2.9 Is 64.4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS2,3

472

ma nhande-vy Nhe Marangatu tee vae opyta hagw nhande pyapy-py. Hae katu oikwaa uka nhande-vy mbaeixagwa pa gwemimegwe. Ndahai teko rei nhe koygwa ome nhande-vy. Nhe Marangatu tee vae katu Nhandejry ome-ma nhande-vy nhane mboe hagw. 13-15 Ore ae rei orejhegwi ore arandu noromombeiry. Nhe Marangatu tee vae ore mboe vaekwe mante oromombeu jevy. Oromombeu ramo o ohendu kwaa vae. O ave ohendu kwaa e vae. Ohendu kwaa vae ogwereko-ma Nhe Marangatu tee vae opyapy-py. Hae oikwaa uka xupe hiarandur ohendu por hagw, oikwaa hagw ave anhetegwa nhe. Ipor voi ka hei hagw. Mix mate ovale upa hei ave hagw. Nipori voi upa hei ave hagw ipyapy-py Nhe Marangatu tee vae omoarandu vaer xupe. Nhandejry rehegwa nhe nohendu kwai vae katu ndogwereki joty Nhe Marangatu tee vae opyapy-py. Ndogwereki ave hemimegwe kwry. Ndaixupe gwari, ndoikwai ave mbaeixagwa pa upe vae. Upixa-gwi Nhe Marangatu tee vae ogwereko e vae ndohekojohu kwairy Hesu reroviaha rembiapo-rehe. Nhe Marangatu tee vae ogwereko vae ae ohekojohu kwaa opaixagwa. 16 A-rami hei Nhandejry kwatia nhe: Avave ndoikwairy Nhandejry pya-py o vae. Ndaipri omboe vaer xupe mbaeve-rehe.f Upixa hei kwatia-rehe. Ha nhande katu, Nhe Marangatu tee vae oime-ma nhande pyapy-py. Oiko-ma Cristo pya nhande pyapy-py.

Nhandejry remimbota erejapo kua kua-gwi nerehendu kwai inhe hei Paulo onhemonhe-vy
1Nhandejry

arandu nhe aiporuse mo vaekwe pene ndive, xe rei kwry. Ha ndaikati. Napehendu kwai vyteri inharandu ete vae. Nhe Marangatu tee vae ndogwereki vae-rami peiko. Erejapose vae rei erejapo. Nerehendu kwai vyteri inharandu tee vae nhe. 2 Are-ma erejerovia Cristorehe ereiko-vy ha mit okambu ramo vae vrami ereiko vyteri. Ndereikwairy vyteri Nhe Marangatu tee vae nhe. Upixa-gwi ndikati amombeu por vaekwe pe-my Nhandejry nhe. Nhandejry remimbota erejapo kua kua-gwi nerehendu kwairy inhe. Ndaikati amombeu vyteri pe-my heta hesegwa nhe. 3 Pejapose vae rei pejapo meme vyteri. Pene rakate eterei pe-my gwar-rehe, ha pende rapixa oiko porha-rehe pevyare. Pende ae e ojehe. Pejojao jao rei peiko-vy. Upixa peiko-gwi oroikwaa nde rekoha vai. Erejapose vae rei erejapo-gwi. 4 Ha pene mboeha kwry-rehe ndaperojojiry pene nhe. O xe-rehe onhe rei vae Paulo nhe mante ahenduse hei rei. O ave Apolo-rehe onhe rei vae. Xe Apolo nhe mante ahenduse hei rei jevy. Upixa penhe rei-gwi pejapose vae rei pejapo peiko-vy.

(Hb 5.11-13)

2.16 Is 40.13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

473

1 CORNTIOS3

oromombeu vaekwe pe-my. Xe, Paulo, Apolo ave, oroiko Nhandejry rembigwi ramo. y aiporu-ta kokwe rehegwa nhe ne moarandu hagw mbaixa pa oroiko. Nhandejry kokwe jry-rami onhangareko okokwe-rehe. Omohe gwemit onhot vaekwe. Pe peiko ikokwe-rami. Ore oroiko hembigwi ramo. Ikokwe-py vrami ore orombaapo oromombeu pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe. Temit onhenhot vaekwe-rami ave amombeu vaekwe Hesu Cristo rehegwa nhe pe-my. Temitgwe omohe vaekwe-rami ave Apolo omombeu arakae Hesu Cristo rehegwa nhe pe-my. Ha Tup Nhandejry katu omongakwaa temitgwe. Upeixagwa ave pe. Nhandejry ae katu pene moarandu arakae pejerovia hagw Hesu Cristo-rehe. 7Upixa-rupi jaikwaa-ma onhot vae ndahai mbaeve. Omohe vae ave ndahai mbaeve. Tup Nhandejry mante omoingo kwaa vae. 8 Onhot vae, omohe vae ndive oiko petexa. Hembigwi meme. Hepyr-rehe mate ombaapo. Ha pete te-pe ome ar hembiapo repykwe. Ombaapo por vae-pe hetave ome ar hembiapo repykwe. Ha ombaapo ate vae-pe mixmi mate ome ar hembiapo repykwe. 9 Ore niko Xe ir oroe ojehe. Nhandejry rembigwi meme ko ore. Ha pe peiko ikokwe-rami. Hga-rami ave peiko xupe. Hae nhande rereko por. 10-11 ga omopu vaer rehegwa nhe aiporuta apohekomboe hagw pe-my, peikwaa hagw mbaeixagwa pa nhande. ga omopu kwaa vae onhepyr hembiapo. Upixa ijekoha hagw okyta. Hae-rami anhepyr vaekwe Nhandejry rogar amombeu ramo pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe. Amombeu ramo vaekwe pejeroviama hese. Nhandejry xe moarandu-gwi apombojerovia uka vaekwe Hesu Cristo-rehe. ga jepytahoha-rami Hesu Cristo opyta. Hae mate Nhandejry omo uka vaekwe nhande resendehar. Outro-rehe jajerovia ramo nanhane resende moi. Hesu Cristo mate nhane resende tee vaer. Okyta omo rire outro kwry omopumba. 12 Mbavae oiporu-ta omo hagw ga omopu vae oiporavo. O opa e vaer oiporu meme ga omopu-vy. O ouro ramigwa oiporu vae. O prata ramigwa oiporu vae. O ita hepy vae oiporu vae. Opa e vae meme oiporu ga porr omopu hagw. O ave pyae ogweru vae oiporu vae. Pyae opa jevy vae oiporu meme ga omopu-vy. O yvyra oiporu vae. O ave hogwe piru vae oiporu vae. O ave kapii oiporu vae. Pyae opa jevy vae meme oiporu ga hiare e vae omopu-vy. 13 Tatagwasu ou ramo ojekwaa ar ga omopu vae rembiapokwe. Ohapy vaer parae tapa ndohapi vaer parae gwoga ojapo vaekwe arakae. Upixa ave Hesu ou jevyha ry-py ojekwaa ar pete te-pe mbaeixagwa voi pa ojapo arakae gwembiapokwe. 14 Tata ombogwe rire upe ga ohapy e vae ndoki-gwi opyta vaer ijry-pe. Upixa ave entro Hesu Cristo remimbota ojapo por por vae. Nhandejry ome-ta xupe hembiapokwe repy. 15 Ha ombogwe rire tata, ndaiporivi-ma ramo gakwe, okaipa-ma ramo hembiapokwe, ijry mbaeve ndogwerekovi-ma vaer. Upixa ave

5-6Ore remimombeu-rupi ae pejerovia-ma Nhandejry-rehe. Inhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS3,4

474

Hesu Cristo remimbota ojapo kua kua vae. Tata-rupi ohasa vae-rami okanhymba vaer xugwi hembiapo repyrgwe. xupe mate oresende vaer. 16 Pene mandua kena pende reko-rehe. Pe, Hesu reroviaha kwry reko-rehe pene mandua kena. Oiko-ma pende pyapy-py Nhe Marangatu tee vae. Upixa-gwi hei pende-rehe Nhandejry rga upe vae hei. Imarangatu voi Nhandejry rga. Upixa-gwi Nhandejry rga pende rekoha-rehe tapenhangareko por katu pendjehe. 17 Nhandejry ombohasa asy ar gwga omongya vae-pe, gwga ohundi vae-pe. Ha pe peiko-ma Nhandejry rga-rami. Ha Nhandejry rga ipot marangatu vae voi.g

te erenhembotavy ndejupe. Ani erenhembotuvixa rei te. O ramo pene pa-my hei vae Xe xe arandu voi, aikwaa por opaixagwa, gw-rami oiko vae-ma onhemoarandu tee raanga rei oiko-vy. Teko rei reko-rupi anho hiarandu. Upixa-gwi omombaegwasu rei oaranduha. Iporve xupe nopeni oaranduha-rehe oheka hagw Nhandejry remimegwe arandu. Teko rei arandu mate ogwereko vae-rehe Nahiarandu pori hei Nhandejry. Yma omo arakae kwatia-rehe hei-vy: Teko rei arandu ogwereko-gwima onhemombaegwasu eterei mo onhembotavy rei. Oarandu-rehe ojerovia eterei-gwi hiarandu omokanhy ar xugwi Nhandejry.h 20 Hei ave arakae kwatia-rehe: Nhandejry oikwaa inharandu vae ipyapyete pygwa. Omombaegwasu rei oarandu, hei hese.i 21-23 Upixa-gwi ani penhemombaegwasu te avave-rehe. Oiko-ma opambae nhane pytygw hagw. Ani te penhemombaegwasu mbaeve kente kwry rembiapokwe-rehe. Nhandejry onhangareko por hagw nhande-rehe ojapo arakae opambae nhane pytygwhar. Hry-py aiko-ma xe ave pene pytygwhar voi ave niko xe. Apolo ave, Pedro ave oiko-ma ave pene pytygwhar. Onhangareko por meme pende-rehe Nhandejry. Peikove vaer parae pemano vaer parae hae onhangareko por ave pende-rehe. Pende reko renonder-py ave onhangareko por ave penderehe. Hae omoingo opaixagwa pende reko porr-rehe. Ha Cristo pende rereko opogwy-py. Ha Nhandejry ogwereko jevy Cristo-pe opogwy-py.

18-19Ani

Nhane arandu mbyky eterei ramogware

4
g

mandua ramo ore-rehe, peje ae katu kuri: Hae Cristo rembigwi. Omombeu vaekwe nhande-vy Nhandejry nhe. Cristo rehegwa nhe Nhandejry reminhongatukwe ojekwaa-ma nhande-vy. Upa omombeu-vy oiko tembigwi ramo peje ae katu kuri ore-rehe. Cristo rembigwi voi ore.
3.16-17 1 Co 6.19; 2 Co 6.16
h

1Pene

Nhandejry rembigwi por nos moi inhe-gwi

3.19 J 5.13

3.20 Sl 94.11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

475
2 Ha

1 CORNTIOS4

tembigwi katu tekotev oiko ojry nhe-py. Tembigwi por ramo nos moi inhe-gwi. Oiko meme gwerekoha ojohu por hagw hembiapokwerehe. Ijry anho mante ojohu kwaa hese. 3-4 Upixa-gwi o ramo kente Maer ojapo upixa? Nipori parae hei vae xe rembiapokwe-rehe, ndajepyapy moi upe vae-rehe. Pe, Maer Paulo ojapo upixa? Hembiapo por e parae peje ramo, mburuvixa kente rembiapokwe-rehe omonhe vaety jepe aipo-rami oikwaase ramo xe-rehe, ndajepyapy moiry. Kente kwry ndaxe johu kwai ar. Xe-ma, xe pyapy-py ahendu kwaa jepe, ndaikwai joty ar xe pya ete pygwa. Ndaikwaa teiry xe rembiapo-rehe Ipor tee Naipori parae hae hagw hese. Nhandejry anho mante ojohu kwaa xe pyapy ete pygwa-rehe xe reko rehegwar. Hese anho mante xe mandua vaer. 5 Upixa ramo ani peporandu rei avave rembiapokwe-rehe pejohu hagw hembiapo vaikwe. Nhandejry ogwejy jevy e peve ani peporandu rei upe vae-rehe. Hae mante ou-vy ombojekwaa vaer nhande pya ete-py o vae gwive, nhande pya pota vae gwive, nanhane manduavi vae gwive, pyt gwy-py nhande rembiapo nhanhomi vaekwe gwive, nhande pya-py onhemi o vae gwive ombojekwaa-ma vaer Nhandejry. Upe ry-py enterova-pe omombeu ar hekokwe-rehe hembiapokwe-rehe. Cristo reko-rupi oiko por vaekwe-pe hei ar Nhandejry: Ereiko por xe renonde-py hei ar upe vae-pe.

hagw. Tapene mandua katu ko xe nhe-rehe anive hagw pene mboehryrehe penhe rei. Haese nde-vy, Ani erehasa Nhandejry nhe. Eiko meme katu inhe-rupi. Upe ohai uka vaekwe nhe-rupi eiko katu. Inhe-rupi peiko ramo napenhembotuvixaviry avave-pe. Ani peje avave-rehe Iporve ko vae xe-vy. Ani ave peje outro-rehe Ndovali upe vae. Ani pembojoavy te pene nhe xupe. Naipori voi upa pende rekoha. Pembojoja katu petexa pene nhe. 7Nhande kwry jaiko Nhandejry renonde-py. Hemimoingokwe meme nhande. Ha pe, penhembotuvixa rei meme pene mbae-rehe, pende rekoha-rehe. Maer-gwi tipo? Nipori voi upixa. Nhandejry remimegwe meme pereko. Maer-gwi penhembotuvixa rei hemimegwe-rehe? Anive te upixa peiko. 8 Nhandejry nhe mombeuha-rehe nanhaikotevi-ma nhande peje rei ojupe. Jaikwaapa-ma hesegwa jaiko por hagw peje rei. Nhandejry remime heta heta voi jareko-ma peje rei ave. Nanhaikotevvi-ma Paulo-rehe peje rei-ma pe. Nanhaikotevvi-ma peje rei-ma ave Apolo-rehe. Nhandejry nhande Ruvixagwasu ndive nhande jaiko-ma mburuvixagwasu ramo peje rei ave. Maer-gwi tipo upixa penhembotuvixa? Ore, pene mboeha jepe, ner vyteri oroiko mburuvixa ramo indive. Peiko-ma ramo rae mburuvixagwasu ramo, ore ave oroiko-ma ar rae. Upixa ramo rae ore orovya voi ar rae. 9 Pende rekoha nipori reheve penhembotuvixase mo: Cristo rry-py oroikogwi oroiko porve enterova-gwi peje rei jave pendjehe, ore katu oroiko asy

6Ahai kuri xjehe, Apolo-rehe ave. Upa ajapo, xe rei kwry, pene pytygw

Eiko katu Nhandejry nhe-rupi

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS4

476

Cristo rry-py oroiko-gwi. Ore rereko asy meme Hesu reroviaha e vae kwry. Nhandejry remimbota-rupi parae ore mbohasa asy hae kwry. Nhandejry ore moingo enterova rekogwypyve. Enterova oma ma ore-rehe. Mbavae nipo ojehu ar xupe kwry? hei-vy ohexase vae oma ma ore-rehe. Kente kwry oma ore-rehe ore rexa hagw. Yvy gwigwa Nhandejry rembigwi kwry ave oma ore-rehe. Heko vai eterei vae ojuka hagw hexahar omboaty hikwi. Upixa ave randai oroiko enterove ohexase mbavae nipo ojehu ar ore-vy. 10 Cristo-rehe orojerovia-gwi ore arandu por peje rei jave Itavy voi hei meme ore-rehe. Nahiaranduvi-gwi ogwerova gwekoha Cristo-rehe. Itavy voi hei ore-rehe. Naimbaraeti hei ave ore-rehe ore rereko asy-vy. Ha pe katu Ore mombaraete por Nhandejry opambae-rehe peje rei pendjehe. 11 Ore ae yma ete gwive orohasa asy voi. Ore varea meme. Ore yuhi ave. Ituja-ma ave ore ao. Ore nup nup oroiko-vy. Orova rova vae ore. Ore rga e vae voi ore. 12 Ore mokane ne ore rembiapo ore rembiur-rehe. Onhe rei rei ore-rehe ore joko-vy. Tapenderovasa katu Nhandejry oroe jepe ore joko vae-pe. Ore mbohasa asy ramo jepe ore orokirir oroiko-vy.j 13 Ore rogwait vae onhe vai vai rei ramo ore-vy, nhe por jepe oroiporu oronhomongeta hagw hendive. Hesu reroviaha e vae ndaijai ore-rehe. Ore rereko mbae rembyre kyakwe ramo. Ore rereko mbae yty ramo upe vae kwry. Ha pe katu pene mbotuvixase rei. Nipori voi upe pende rekoha.

ahai-ma pe-my pe xe ray kwry ramigwa-gwi. Anhemonheta pe-my. Xe ae voi pende-rehe. Upixa-gwi napomotsiry. Anhemonhese pe-my peiko porve hagw. 15 Pehendu ar parae heta eta Cristo rape rexa ukaha vae pene mboeha kwry. Oime joty pe-my pete anho pende ru ramigwa pene mboeha. Xe apyta pe-my pende ru-rami pene mboeha. Yma vaekwe amombeu-ma ramo pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe pejerovia nipo Hesu-rehe rae. Upixa-gwi apyta pende ru-rami pe-my. Ha pende ru-rami anhemonheta pe-my. 16 Tekoha por-rupi, xe-rami, tapeiko.k 17 Pende rekoha porr hagw amondo kuri Timteo oiko hagw pene pa-my. Hae opyta xe-vy xe ray vrami Nhandejry Hesu Cristo reko-rupi oiko por-gwi. Ahayhu voi xupe. Ogwah-ma ramo pene renda-py omombeu vaer pe-my xe rekoha-rehe mbaixa pa aiko Hesu Cristo reko-rupi. No hei ar xe-rehe: Anhetegwa voi omombeu meme Paulo hei ar xe-rehe. Opa-rupi oho-vy Paulo omombeu meme Hesu Cristo rehegwa nhe hei ar xe-rehe. 18 Anive penhembotuvixa te. A-py ete ndou moi Paulo peje rei. 19 Ahaar mix aha hagw pene renda-py. Hiagw-ma agwah hagw pende ha-py. Nhandejry oipota hary agwah-ta upe-py. Ndaxe ari-ta.

14 Ka

Tvy-rami Paulo onhemonhe

4.12 At 18.3

4.16 1 Co 11.1; Fp 3.17

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

477

1 CORNTIOS4,5

Ogwah-ma a-py onhembotuvixa vae rerakw. Agwah-ma ramo pende ha-py ahexa vaer teko rei-rupi oiko parae ter Nhandejry omombaraete xupe parae. 20 Oiko-ma ramo Nhandejry nhande ruvixa ndahairy vaer nhande juru-rupi rei nhanhe jaiko-vy. Nhandejry ae nhane mombaraete vaer gwekoha-rupi nhande ave jaiko hagw. 21 Ndaxe rexasi-ry parae. Maer tipo? Pet tipo xhegwi? Peiporavo katu mbaixa katu anhe-ta pene ndive. Ndaperova moi ramo pende rekoha anhemonhe pohi vaer pe-my. Ha perova ramo pende rekoha agwah vaer pende ha-py xe reko kirir reheve apohayhu-vy. Peiporavo katu mbaixa katu anhe-ta. Perova katu pende rekoha.

Hembiapovai eterei kwimbae ramogware


1Ahendu

kuri pende rerakw vai. Teko vai-gwi onhomongya rei pete Corinto pygwa hei. Hesu reroviaha vae jepe omenda ambue mbue joty oiko-vy gwu rembirekokwe-rehe hei omombeu-vy. Ivai eterei voi upa. Nhandejry-rehe ojerovia e vae kwry jepe upixa ndojapo moi.l 2 Ha pe katu, maer-gwi penhembotuvixa raanga rei? Iporve penhemboasy pende rapixa rekoha vai-rehe. Tapemboyke pene pa-gwi upe hembiapo vai eterei vae anive ojogweroaty hagw Hesu reroviaha kwry ndive, anive hagw pemoir xupe. 3 Hesu Cristo rry-py hae pe-my Pemos katu upe vae pene pa-gwi. Hembiapo vai eterei. Ndikatuvi opyta Hesu rerovia vae kwry pamy hae-ma hese koa-gwi. 4 Hesu rry-rupi pejogweroaty ramo upe-py, Hesu oiko pene ndive, ipuakaha reheve oiko pene ndive. Xe ave amondo xe resa pejogweroaty ha-py peime ramo upe-py. 5 Pemos katu imondovy upe hembiapo vai ete vae pene pa-gwi. Satans anhaygwasu nde rerekoseha-rami tande rereko peje katu xupe. Hae nde rete ogweroasy vaer parae ter nde juka vaer parae ne rembiapo vai eterei-rehe peje pemondo-vy. Hekove onheresende hagw upe Hesu Cristo ou jevyha ry-py. 6-7 Ha pe katu nipori voi penhembotuvixaseha. Mbae tipo? Napene mandui tipo nhande rei kwry hei vaekwe-rehe? Miximi ramo jepe mbojape mbovuha, pyae joty ojeheapa hese. Upe mbojape mbovuha-rami oiko hembiapo vai vae pene pa-my. Upixa ramo pene rembiapo vai ave vaer. Tapenhemopot katu. Tapemopot katu pende rekoha. Upeixa ramo aretegwasu mbojape pyahu imbovuha epyre-rami peiko ar. Ndaipri ar nde pya-py ne mongyahar. Pende rekoha por reheve mate peiko vaer. Hesu-rehe pejerovia-magwi pende rekoha pyahu-ma. Yma aretegwasu ypy pscoa-py ovexa ray omanoha-rami Hesu omano-ma okurusu-rehe. Nhane rekovia omano nhane rembiapo vaikwe omboyke hagw nhandhegwi.m

(2 Co 2.5-11)

5.1 Dt 22.30

5.7 x 12.19

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS5,6
8Upixa

478

ramo nhane rembiapo vaikwe e reheve tekotev nhane mandua hese. Nhande pya por reheve mante jau vaer mbojapei uva rykwere ndive nhane mandua hagw Hesu-rehe. Upixa-gwi ani pene mandua te Hesurehe pende poxy reheve pende rapixa-rehe. Ani ave pende pya vai te ojehe. Anhetegwa nhe mate pereko ave. Tapende pya pot rei katu peiko-vy.n 9 Kwatia-rehe ahai vaekwe xe remimondo pe-my. Upe-py amombeu pe-my ani hagw pemoir teko vai-rupi oiko vae-pe. 10 Ndahai Hesu rerovia eha vae kwry-rehe ahai vaekwe. Hesu reroviaha vaekwe-rehe ae ahai vaekwe anive pemoir xupe. Hesu-rehe ndojerovii vae kwry pa-rupi o opixa rei oiko vae. O teko vai-rupi oiko vae. O ave imbae reta reta ojupe gwar oipotave tave eterei vae kwry, o ave oporomonda rei vae, tup raanga anga-rehe ojerovia vae kwry ave. Ndahai upe vae kwry-rehe hae vaekwe ani hagw peiko indive. Hesu rerovia eha vae pa-gwi pesse ramo tekotev pes ko yvy-gwi. 11 Hesu reroviaha-rehe Hesu rei-rehe ae ahai vaekwe teko vai-rupi oiko ramo ani eremoir xupe. O ramo pene pa-my hembiapo vai vae, ani te pemoir xupe. O parae teko vai-rupi oiko vae. Anive te pemoir xupe. O parae imbae reta reta oipota eterei vae. O parae tup raanga-pe omboete vyteri vae. O parae onhe vai vae gwapixa-pe ojoko vae ave. O parae okau vae ave. O parae omonda vae ave. Anive te pemoir xupe kwry. Anive ave pekaru te indive.o 12-13 Namonhe moi Hesu reroviaha e vae-pe hembiapo vaikwe-rehe. Nipori voi upa jajapo ramo. Nhandejry ae ojohu ar hese. Hae ae oikwaa Ne rembiapo vai eterei hei hagw nhande-vy. Ipor voi katu nhande yke-rehe o vae-pe nhamonhe ramo. Hesu reroviaha vae, nhane ndive ojogweroaty ramo omboete hagw Nhandejry-pe vae-pe, ipor jae ramo Nipori voi upe ne rembiapo vaikwe. Anive te erejapo jae nhamonhe-vy. Kwatia-rehe Nhandejry omo uka vaekwe hei-vy: Emos katu pene pagwi hembiapo vai vaekwe. Ipor jajapo upa Nhandejry nhe.

kwry Hesu reroviaha vae. Upa-rehe Hesu rei kwry jaikoma. Ojoei meme nhande. Tekotev jajohayhupa rei jaiko-vy. Ha pe katu ndapejohayhiry peiko-vy. O ramo pene pa mygwa ojoavy gwapixa ndive vae peraha xupe mburuvixa kente rembiapokwe-rehe oporandu vaetype pemombeu hagw hembiapo vaikwe. Mburuvixa renda-py peraha xupe. Nipori voi upa pejapo. Hesu reroviaha e vae-pe anive pemombeu te pene rembiapo vaikwe. Hesu reroviaha vae-pe ae peporandu ojohu hagw penderehe Ipor parae, ivai parae hei hagw pende johu-vy. Nhandejry pegwa voi ko nhande. Jaikwaa uka vaer Hesu rerovia eha vae-pe hembiapo por vaekwe parae tapa hembiapo vai vaekwe parae. Upixa ramo ndahasiry vaer nhande rei Hesu reroviaha vae-pe jaikwaa uka hagw ojejavyha. 3 Ko

1-2 Nhande

Pene vyareha-rehe ani pejohu uka Hesu reroviaha e vae-pe

5.8 x 13.7; Dt 16.3

5.9-11 2 Ts 3.6

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

479

1 CORNTIOS6

yvy opa-ma ramo jaikwaa uka vaer Nhandejry rembigwi yvy pygwa-pe hembiapo por parae tapa hembiapo vai parae. Tapene mandua por kena upa-rehe. Nhandejry rembigwi-pe jepe jaikwaa uka vaer. Upixa ramo ndahasyive ar nhande rei Hesu reroviaha vae-pe jaikwaa uka hagw. 4 O ramo ojoavy gwapixa ndive vae, ani peho pemombeu pene pamy o e vae-pe nde rapixa-pe erehepy hagw. Ani peho Hesu rerovia eha-pe. 5 Pet katu pemombeu hagw. Anive te pejapo upa. O rae pene pa mygwa inharandu por vae. Oikwaa por hembiapokwe-rehe ohepy hagw. Iporve upa-pe pemombeu pene vyareha. Ne vyare ramo nde rapixa-rehe emombeu Hesu reroviaha vae-pe. 6 Pe ae, peho Hesu rerovia e ha-py oikwaa hagw Hesu reroviaha vae rembiapo vaikwe. Nipori voi upa. 7 Ndapeiko pori, xe rei kwry Hesu reroviaha kwry. Peho jave pemombeu hagw mburuvixa kente rembiapokwe-rehe oporandu vaety-pe nde rapixa Hesu reroviaha vae rembiapokwerehe, peiko teko rei-rupi. Nipori voi. Iporve pekirir peiko-vy. Ani ne manduave te hembiapo hagwe-rehe nde-rehe. Ani ave ne manduave ne mbae monda hagwe-rehe. 8 Hae-rami ave pe. Pe penhomonda peiko-vy. Ha Hesu rei-rehe pene rembiapo vai. Naipori voi pende rekoha. 9 Pehendu por-ma parae nhande rekor-rehe. Oiko-ma ramo Nhandejry nhande ruvixa ramo, hembiapo vai vaekwe kwry ndoiki ar hendive. Anke penhembotavy te upa-rehe. Teko vai-rupi oiko vae ndoiki ar Nhandejry ndive. Tup raanga-pe omboete vae ave, omenda menda rei rei vae ave, onhemot e gwapixa-pe vae ave, 10 omonda vae ave, imbae reta reta ojupe gwar oipota eterei vae ave, okau vae ave, onhe vai vai gwapixa-rehe oiko-vy vae ave, oporosakea vae ave ndoiki ar Nhandejry nhande ruvixa ndive. 11 Ha pe katu o pene pa-my upeixagware. Nhandejry omboyke-ma ae pendhegwi pene rembiapo vaikwe Nhandejry Hesu Cristo-rehe pejerovia-magwi. Pene mbopya pot-ma pene momarangatu-ma ave. Hei ave pende-rehe Ipya pot-ma. Upa ojapo Nhandejry Hesu Cristo rry-rupi peiko-gwi. Pejerovia-ma Hesu Cristo-rehe. Upixa-gwi ome-ma pe-my Nhe Marangatu tee vae.

Nhande rete Nhandejry mbae

Hesu Cristo rei tee vae. Upixa-gwi ndaipri ikatu e vae nhande-vy. O ae heta mbae nhane pytygw e vae. Ha upe nhane pytygw e vae pogwy-py xe, Paulo, ndaiko moi.p 13 O ave gw oiko rei vae hei vae: Tembiu nhande rye pegwar voi hei mo. Nhande rye oiko voi tembiu pegwar hei mo ave. Tapene mandua joty opa-ma ramo ko yvy, tye, tembiu ave opa vaer. Ndahai

12 Nhande

(Rm 13.13-14; Ef 5.3)

6.12 1 Co 10.23
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS6,7

480

teko vai-rupi jaiko hagw Nhandejry nhane moingo arakae. Nhe Marangatu tee vae oiko hagw nhande pyapy ete-py nhane moingo arakae. 14 Ha Hesu Cristo omano ete rire Nhandejry omoingove jevy vaekwe xupe. Upixa ave nhamano ete rire nhane moingove jevy vaer Nhandejry. Ipuakaha-rupi nhane moingove jevy vaer. 15 Ndapeikwairy tipo mbaeixagwa nhande rete? Hesu-rehe jajeroviagwi nhande rete kwry oiko-ma Hesu rete mbojojaha ramo. Nipori voi jaipea ramo Hesu rete rehegwa oiko hagw teko vai-rupi kunha ndive. Ani upixa pejapo te. 16 Pereko jave kunha ikwimbaese vae-pe, nde rete, hete ndive oiko ave pete. O kwatia-rehe Nhandejry nhe: Moki oiko vae pete mate oiko vaer. Ndoikovi vaer moki. Pete vae-rami hae oiko-ma.q Ani upixa-gwi pereko te kunha ikwimbaese vae-pe. 17 Jaiko ramo Hesu Cristo reko-rupi, petexa jaiko-ma indive. Nhande pyapy petexa ipyapy ndive. Nhe Marangatu tee vae o nhande pyapy-py. 18 Ani te peikove teko vai-rupi. Upixa pejapo ramo pembyai pende rete. Heta nhane rembiapo vai ndahai nhande rete-rehe. Teko vai-rupi jaiko ramo ae nhambyai nhande rete. Ivai eterei upa. 19-20 Nhande rete oiko-ma Nhandejry rga ramo. Hae ome vaekwe nhande-vy Nhe Marangatu tee vae. Oiko-ma nhande pyapy-py. Upe-ma ramo nhande rete oiko-ma Nhandejry rga ramo. Nhandjehe anho ndoikovi-ma nhande rete. Hesu rete ramo-ma oiko. Hae omano nhane mopot hagw nhane rembiapo vai-gwi. Tup Nhandejry oikoma nhande ruvixa. Hae omboyke-ma nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe teko por-rupi jaiko hagw. Upa-gwi tapembotuvixa kena Nhandejry-pe. Tapeiko teko por-rupi nde reko rexa vae omboete hagw Nhandejry-pe.r

nhe pemondo vaekwe kwatia-rehe xe-vy. Upe kwatia nherehe peporandu vaekwe xe-vy Ipor ar tipo nhamenda ramo? peporandu xe-vy. y katu amombeu-ta upa-rehe pe-my. Kwimbae omenda e ramo oiko por. 2 O jepe omenda e vae teko vai-rupi rei oiko joty. Ani upixa rei rei ereiko te. Emenda katu. Pe, kwimbae pene rembireko tee ae pereko katu. Ha pe kunha kwry pene mna tee ae pereko. 3-4 Kwimbae, ne rembireko pejogwerekose ramo pejogwereko-ta hendive. Kunha, ne mna pejogwerekose ramo pejogwereko-ta hendive. Nde rete ndahai ne mbae ete. Tembireko ndahai gwete jry, imna mbae. Upixa ave imna ndahai ave gwete jry, hembireko mbae tee. 5 Nderejogwerekosi ramo ani erejejoko te xugwi. Ani erejoko joko ojupe te. Ere ramo ojupe Iporve ndajajogwerekiry nhahaar nhambojeupi upi hagw nhane nhe Nhandejrype. Aipo ere ramo ndapejogwereki hagw, ani nde are te penhohaar-vy. Are

1Pene

Ipor ar tipo nhamenda ramo?

6.16 Gn 2.24

6.19 1 Co 3.16; 2 Co 6.16

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

481

1 CORNTIOS7

eterei ramo anhaygwasu Satans ne mombae avy vaer nde reity-vy. Iporve pejogwereko tee jevy ne mna tee ndive jevy, ne rembireko tee ndive jevy. 6 Ko nhe xe remimombeu ndahai amanda hagw pende-rehe. Iporve peiko ko-rami hae-ta ae pe-my. 7Amenda e vae voi ko xe. Avave nomendi ramo, Ipor hae ar rae hese. Nhandejry oipytygw gw omenda e vae-pe ani hagw ojejavy. Gw ambue kwry ndikati oiko omenda e reheve. Ojejavyse. Ani hagw ojejavy hae kwry tomenda. Nhandejry remimbota-rupi omenda. Nhandejry nhe-py o omenda vae, o ave omenda e vae. Ome pete te-pe hekohar. Ombopuaka ave xupe pono ojejavy. 8 Iporve neremendi haese omenda e vae-pe. Xe-rami erepyta. Ha tembirekokwe-pe katu haese Iporve neremenda jevi. 9 Eremendase eterei ramo, emenda katu. Iporve eremenda. Naipori voi nde reko vai-rupi rei ereiko. 10-11 Ha omenda vae-pe hae-ta: Ani te erepoi ojhugwi. Kwimbae katu, ani te erepoi ne rembireko-gwi. Ani ave eremo kwatia-rehe erepoi ete hagw ne rembireko-gwi. Ha kunha katu, ani ereheja te ne mna. xupe ereheja ramo jepe, ani te eremenda ambue-rehe. Eiko omenda e vae-rami. Iporve ereiko por jevy ne menakwe ndive. Nhandejry rry-py ka amanda pe-my. Ndahai xhegwi rei nhe. Namombeu rery pe-my. Hry-py hae upixa.s 12 y katu hae-ta xe ae xe arandu-gwi. Nahniry. Ndahai xe hae rei vae. Nhandejry manda-rupi ae amombeu ka pe-my, pe Hesu reroviaha vae kwrype. Ipor voi pejapo ko vae. Ne rembireko Hesu reroviaha e jepe, ani ereheja te xupe. Oikose vyteri ramo ne ndive, ani erepoi xugwi. 13 Nde, ne mna Hesu reroviaha e jepe, ani ereheja rei te xupe. Oikose ramo ne ndive, ani joty erepoi xugwi. 14 Ereiko jave ne mna ndive, Nhandejry ohovasa vaer xupe. Hesu-rehe ojerovia e vae jepe Nhandejry ohovasa joty ar xupe. Hese ojerovia vae ndive oiko-gwi gwembireko tee ndive oiko-gwi ohovasa ar ave xupe. Upixa ave kwimbae kwry. Nderepory ramo ne rembireko-gwi Nhandejry ohovasa ar xupe. Hese ojerovia e vae-pe jepe Nhandejry ohovasa joty ar xupe. Hesu reroviaha ndive oiko-gwi, omna tee ndive oiko-gwi, ohovasa ave xupe. Ani hagw nde ray kwry, nde rajy kwry, ne memby kwry oiko Hesu reroviaha e ray-rami ohovasa ar xupe. Hesu reroviaha ndive oiko vae-pe Nhandejry ohovasa ave ar xupe. 15 Hesu reroviaha e vae opoise ramo jepe ndhegwi eheja katu toho. Ndhegwi opoi-ta ramo jepe ne mna, ne rembireko tekoha por-py jepe ereiko. Ani erenhembyasy eterei. Nhandejry katu nhande poravo nhande pyagwapy hagw ojehe. 16 Ndereikwai, kunha, mbaexa-rami ne mna erembojerovia hagw Hesu-rehe onheresende hagw. Nderekwai ave, kwimbae, mbaexarami ne rembireko erembojerovia hagw ave Hesu-rehe onheresende hagw. 17Nhandejry-pe omboete vaer-pe meme anhemonhe pe-my. Nhandejry remimbota-rupi ejapo katu ne rembiapo. Hae nhane mombaraete nhambaapo

7.10-11 Mt 5.31-32; 19.1-9; Mc 10.2-12; Lc 16.18


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS7

482

hagw. Hembiapo ambue mbue pete te pejapose vae pejapo katu. Nhandejryrehe erejerovia-ma ramo erembaapo joty vaekwe. Ani erepoi ne rembiapo porkwe-gwi. Upe erembaapo hagwe-rami erembaapo joty. Upixa hae xe Hesu reroviaha kwry-pe pete te tet-rupi o vae-pe. 18 Nde judeu ray-gwi ne pirekyt rire ne reni ramo Nhandejry, ani ereipease ne kyt hagwe. Nde rete ereheja judeu rete-rami. Ha judeu e-rami nane pirekytry vyteri ramo ne reni ramo Nhandejry, ani ereheja ne pirekyt uka te. 19 Ipirekyt uka vae, ipirekyt uka e vae petexa oiko Nhandejry renonde-py. Ndahai nhane pirekyt-rehe Nhandejry opena. Hemimbota-rupi jaiko mate oipota. 20 Ne reni hagwe-rami epyta katu. Erembaapo joty ereiko-vy vaekwe erejerovia-ma ramo Hesu-rehe. Upe erembaapo hagwe-rami embaapo katu. 21 Nde, ne rembiapo repy e-rehe nde jokwaiha pogwy-py ereiko vae, erejerovia ramo Hesu Cristo-rehe ereiko joty nde jokwaiha pogwy-py. Ani erejapura eterei erepoi hagw xugwi. Ome ramo erejei nde rerekoha-gwi eheja por xupe nde rerekohare-pe. 22 Nde jokwaiha pogwy-py ereiko vyteri vae ojejokwi e vae-rami ereiko-ma nde pyapy ete-py. Nde jokwi teeha Nhandejry voi. Ha nde ndejehnte erembaapo vae, ereiko jave ne reni ramo Nhandejry, erepyta vaer Cristo rembigwi ramo. 23 Nhande repy-vy Cristo omano vaekwe. Upixa-gwi anive erejerovia te teko rei-rehe. Anive erembopuaka te ndjehe. 24 Ne reni ramo erembaapo hagwe-rami ereiko joty Cristo rekoha-rupi, xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry. Nhandejry ne pytygw vaer ereiko hagw upixa.

kwatia-rehe peporandu vaekwe xe-vy Mbavae tipo oroe-ta kunhata omenda e vae kwry-pe oromanda-vy? peporandu-ma xe-vy. Nhandejry naxe mombei vyteri upa-rehe. Hae xe poriahuvereko meme xe arandur ome-vy. Upixa-gwi ipor peiko ramo ko xe nhe-rupi. 26 y katu nhande, Hesu reroviaha vae, jahasa asy asy jaiko-vy. Upa-gwi hae-ta xe, iporve neremendi ramo. Erepyta nde rekoha ygwa-rupi. 27 O ramo ne rembireko ani erepoi te xugwi. Neremendi vyteri ramo ani ereheka ne rembirekor. 28 Eremenda ramo jepe, ipor. Upixa ramo nderejejaviry. Kunhata omenda ramo jepe ipor ave. Upixa ramo ndojejaviry. Omenda vae ojapura eterei gwemikotev-rehe. Koa pygwa-rehe imandua ndua. Ha xe-vy iporve erejapura e reheve ereiko ramo. 29-31 Xe rei kwry, nipori nhane mandua eterei ramo ko yvy arigwa-rehe. Hiagw parae Hesu ou jevy hagw ry. Ko ygwa ohasa-tama oho-vy. Upixa-gwi iporve pe pemenda vae kwry tapeiko omenda e vae reko-rami. Pe pejaheo vae kwry tapeiko ovya vae reko-rami. Pe pevya vae kwry, tapeiko imytue vae reko-rami. Pe pene mbaer pejogwa vae ojogwa e vae reko-rami pe tapeiko. Pe pene mbae reta reta vae mbaeve ndogwereki vae-rami joty tapeiko. 32 Xe-vy iporve ndojapuri vae-rami jaiko hagw nanhane mandui eterei ko yvy arigwa-rehe rei, jajapurave hagw.

Omenda e vae-pe, tembirekokwe vae-pe ave hekohar omombeu Paulo


25 Ha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

483

1 CORNTIOS7,8

Omenda e vae imandua ndua Nhandejry-rehe hemimbota-rupi oiko hagw. 33 Kwimbae omenda vae ae imandua ndua koygwa-rehe, ombovyase gwembireko-pe. 34 Upa-gwi moki vae remimbota-rehe imandua meme. Nhandejry nhe ohenduse jave gwembireko nhe ohenduse ave. Kunha ave, kunhata, tembirekokwe ave, naimnairy-gwi imandua ndua Nhandejry anho-rehe xupe gwar mate oiko hagw. Kunha omenda vae ae imandua ndua moki vae-rehe. Nhandejry-rehe imandua jave, imandua ave omna-pe ombovya hagw-rehe. 35 Upa hae-ta pe-my pene pytygw hagw Nhandejry reko tee-rupi peiko hagw. Ndaese moiry nde-vy, Ani eremenda te. Ndae moi upixa pe-my. Eiko katu Nhandejry remimbota-rupi. Inhe rendu-vy eregwata. Tapene mandua ndua meme katu hese, upa haese pe-my. 36 O ramo pene pa-my tvy tajry omenda e vae, hae-ta ko nhe pemy: Ere parae nde rajy-rehe Namomenda moi xe rajy. Omenda e-rehe opyta ar imandua meme hagw Nhandejry-rehe. Ha y katu nderevyavi parae ne nhegwe-rehe. Kunhata rei-tama. Tekotev amomenda xe rajype. Mbae tipo ajapo-ta? ere tipo rae. Amomenda-ta parae, namomenda moi parae ere tipo rae. Upixa erenhemongeta ramo nde pyapy-py, ani erejapurave upa-rehe. Erejapo nde-vy iporve vae. Emomenda katu nde rajy. Upa ndahai hembiapo vai. 37 Erejapo nde-vy iporve vae. Ereikwaa nde pyapy ete nhe. Nde-vy iporve nomendi ramo nde rajy, natekotevi omenda ramo, ejapo katu upixa. Neremomenda moi xupe. Erejapo por. Opyta-ta kunhata omenda e vae. 38 Upe gwajry omomenda vae hembiapo por. Ha upe gwajry nomomendi vae hembiapo porve. 39 y katu anhemonhe-ta kunha omenda vae-pe. Oikove vyteri ramo ne mna epyta indive. Ani erepoi te xugwi. Eiko por rei katu. Ereheja ramo xupe nipori voi. Omano rire jepe ne menakwe ipogwy-py ndereikovi vaer. Eremenda jevy ar. Hesu reroviaha vae-rehe mate ipor eremenda. 40 Ha neremendavi ramo ipor ave. Xe-vy iporve nomendaviry. Ovyave ar parae nomenda jevi vae omenda jevy vae-gwi. Pejeapysaka por ko xe nhe-rehe. Nhe Marangatu tee vae xe pya mohynyh-ma xe moarandu hagw. Upa-gwi pehendu por katu ka xe nhe.

soo? Upixa peporandu vaekwe xe-vy. y upa-rehe amombeu-ta pe-my. Pejohayhu por rei katu. Pene mandua katu pejohayhu hagw-rehe penhopytygw hagw rei-rehe ave. Ani erejapo te penhopytygw e vae. Nhane arandu-ma. Anhetegwa jaikwaa-ma tup-rehe peje pendejupe. Nipori upixa penhemombaegwasu ani hagw penhopytygw peiko-vy. Nhane aranduma jae ramo nhandjehe nhanhemombaegwasu uka rei. Nanhaipytygw moi avave-pe. Upixa naiporiry. Ha jajohayhu rei ramo ae nhanhopytygw por
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1Ipor parae naipori parae jau ramo tup raanga rovagwy-py gware

Tup raanga rovagwy-py gware soo rehegwa nhe

1 CORNTIOS8

484

vaer. 2 O nipo rae pene pa-my onhembotuvixase rei vae mo. Xe aranduve ko xe hei mo jehe. Napopytygw moiry xe hei rei jehe. Hiaranduse mo vae. Ner oikwaa por. Jae ramo nhandjehe Xe aikwaapa nhane aranduseve mo nhandejupe. Ndajaikwaa pori vyteri. 3 Tup Nhandejry-pe jahayhu tee ramo, hae nhande kwaa por voi. Hei tee ramo jaiko. 4 y katu amombeu-ta pe-my tup raanga rovagwy-py gware-rehe. Jaikwaa-ma tup raanga ndahai Tup tee. Anhetegwa e nipo rae. Oiko e vae voi. Tup tee pete anho Nhandejry mate. Upa jaikwaa-ma. 5 O tup kwry ry-rehe oiko vae hei mo ave. Ijapu rei voi upa-rehe. Ndoikwai mbaeve tup tee-rehe. Upixa-gwi omombeu rei rei tup-rehe. 6 Nhandejry ae pete anho mate Tup. Nhande Ru tee vae upe vae. Hae ohekokwaa vaerupi ae oiko entro mbae. xupe gwar nhande ave jaiko. Hae ojupe gwar voi opambae omoingo vaekwe. Pete anho mate Nhandejry Hesu Cristo. Hae omoingo vaekwe opambae. Nhane moingo ave hae. 7 O ave Hesu-rehe gw ojerovia mix mix vae ave. Tup kwry oiko e vae-rehe ojerovia arakae. Ha ner oikwaa por Tup Nhandejry pete anho mate oikoha. Tup raanga rovagwy-py gware soo hou meme arakae xupe omboete-vy. Ha y katu, hou-ma ramo, imandua vaer vyteri tup raanga ogwerovia hagwe-rehe. Imboete ha-py vrami hou joty ar. Upa-rehe ojejavy rei ar nahiarandi-gwi. Nhandejry rehegwa ndoikwaa poriry. Ipya porse mo omongyahar rei hou. Pete anho mate Tup Nhandejry ndeikwai vyteri hese. 8 Pete anho katu Tup Nhandejry. Ndahai nhane rembiu jau vae-rehe jau e vae-rehe jaiko por hendive. 9 Upa jaikwaa-ma. O ave nipo rae upa oikwaa e vae pene pa-my. Ani pende rapixa-pe pembojejavy te. Hae ner ogwerovia por. Hae hei ramo Ndikati hau tup raanga rovagwy-py o vaekwe hei ramo, pemoir katu xupe. 10-11 Xe, aikwaa-ma, ndaipri tup ambue. Tup raanga oiko e vae voi aikwaa-ma xe peje. Ha upa peje jave peho tup raanga omboete vae renda-py, pekaru rei upe-py. Ndahai tup peje jave pekaru henonde-py. Ha Hesu-rehe ner oikwaa por vae pende rexa-ma ramo no-rami hei ar opyapy-py: Ipor nipo rae nhamboete tup raanga-pe ave hei ar avei. Upe Hesu-rehe ojerovia tee vae okaru koa-py tup raanga nipo omboete rae. Xe ave amboete-ta xupe hei rei ar rae. Ha upa-rehe pembojejavy ar pende rapixa-pe. Upe vae ndoikwaa pori vyteri tup rehegwa nhe. Upa-gwi ndikati hou tup raanga rovagwy-py omo vaekwe. Ha pende rexa-gwi hou ave vaer ojejavy-vy. Upixa-gwi pembojejavy ar xupe. Hesu omano vaekwe ipya omopot hagw. Ha y katu pembojejavy jevy xupe ojepya mongya jevy-vy. Naipori voi upa. 12 Upixa pende rekoharupi pembojejavy ramo pende rapixa kwry, Cristo-rehe ndojeroviapa gwasiry vae, pe ave pejejavy. Upa-rehe pene rembiapo vai voi Hesu-pe. 13 Xe katu upixa naxe rembiapo vaisiry xe rapixa-rehe. No-rami hei ramo tup raanga rovagwy-py omo ramogware-rehe Jau e vae ka.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

485

1 CORNTIOS8, 9

Nhanhemongya ar jau ramo. Aipo hei ramo xe-vy xe rapixa, xe ave ndau moi ani hagw ambojejavy rei xupe. Aipytygwse xupe. Ahayhu rei xupe. Upixa-gwi ndau moi hou e vae.t ko Nhandejry Hesu remimondo vae voi. Upa-gwi avave yvypry nomombeiry xe rekor xe-vy. Hesu remimondo voi ko xe. Ahexa-ma vaekwe xupe. Ahexa rire amombeu-ma pe-my hesegwa nhe. Upixa-gwi voi pejerovia-ma Hesu Cristo-rehe. Upa-gwi peikwaama voi xe-rehe xe ko Hesu remimondo vae voi. 2 O parae xe-rehe hei rei vae Ndahai Hesu remimondo vae Paulo. O ramo upixa hei rei vae, ndahai nipo pende Corinto pygwa kwry rae. Pe niko ndaikati peje upixa. Peikwaa por-ma xe rekoha. Hesu remimondo vae voi ko xe. O-ma heta hei pende-rehe Corinto pygwa kwry ojerovia-ma nipo Hesu Cristo-rehe rae. Paulo nhe ohendu-gwi nipo rae oiko-ma Hesu rape-rupi. Hesu remimondo vae nipo rae Paulo pende rexa vaekwe hei xe-rehe. 3 Ha xe-rehe onhe rei vae-pe haese voi xe Hesu Cristo remimondo vae voi ko xe haese xupe kwry. 4 Upa-gwi Ipor voi xe remimboe kwry ome xe-vy xe remikotev akaru hagw hayu ave hagw. Ipor voi ome xe-vy xe remiur xe remimboe repy rekovia haese xupe kwry. 5 Haese ave Kwimbae ambue, Hesu remimondo vae, ogweraha meme gwembireko ondive, Hesu reroviaha vae hembireko. Hesu ryvy kwry ogweraha meme ave gwembireko. Pedro ave ogweraha gwembireko hendive. Ovale ave xe ajapo hae ramigwa haese ave. 6 Hesu remimondo ambue kwry opoi-ma gwembiapokwe-gwi omboe mboe hagw Hesu rehegwa nhe. Aipo ramo, maer-gwi peje ore-rehe Iporve ombaapo Barnab, Paulo ave opo-rupi. Naipori voi upa pene nhe. Ore ave Hesu remimondo vae. 7 Pene mandua katu soldado kwry-rehe. Ndojogwi gwemiur, ndojogwi ave oaor. Hepyr-rehe oiko soldado ramo. Pene mandua ave onhot vae-rehe. Ndojogwi gwemiur. Okokwe-gwi hou hiakwe. Gwembiapokwe-rehe ae hae okaru. Pene mandua ave hymba vae omongakwaa vaekwe-rehe. Gwemimbokakwaa repy okambyu por upe vae. Hae ramigwa ave ore. Ipor ave orohekomboe ramo ore remikotevrehe. Ore rembiapo repy-vy oroiko vaer upixa. 8 Ko xe nhe ndahai xejhegwi rete. Ymagware myamyr Moiss ave omombeu ave arakae gwembiapo repy-rehe okaru vae rekoha rehegwa nhe ave. 9 Yma arakae Moiss ohai Nhandejry nhe kwatia-rehe. Hei ohai-vy: Ereiporu ramo ne rymba erejyki ramo nde trigo rai, ani erejuru jokwa xupe. Eheja katu tou ombaapo jave.u

1Xe

Hesu remimondo rekoha rehegwa nhe

8.8-13 Rm 14.13-23

9.9 Dt 25.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS9

486

Nhande rehegwa nhe voi upe vae. Ndahai hymba anho-rehe opena arakae Nhandejry ohai uka hagw onhe. 10 Nhande-rehe ave hae opena arakae ohai uka-vy. Nhane rembiapo-rehe jakaru hagw omombeu upa arakae Nhandejry. Onhemit vae ombaapo kokwe-py gwemitgwe haar-vy. Anhemit-ta hau hagw xe remitgwe hei ojupe onhemitvy. Onhembiso vae hei ave ombaapo-vy Ajoso-ta xe remiur hei ojupe onhembiso jave. Enterove ombaapo hepyr raaro-vy. 11 Ore ave, oromboe mboe oroiko-vy peikwaa hagw Nhandejry nhe. Inhe pehendu-gwi peiko por-ma hendive. Pende rovasa-ma Nhandejry ore remimboe-gwi. Ipor voi upa. Ore remimboe rekoviar ipor ave peme ore-vy ore remikotev. Ipor voi peje ramo pendejupe Paulo Barnab ave omombeu vaekwe Nhandejry nhe xe-vy. Upixa-gwi ame-ta xupe hemikotev.v 12 Ambue kwry-pe pehexakwaa peme hagw xupe imbaer hemikotev. Ipor upa. Ha ore tipo? xugwi oromombeuve pe-my Nhandejry nhe. Hetave ore remimombeu pehendu-ma. Iporve ore-vy ore rexakwaa ave peme hagw ore remikotev. Upe jave jepe ore orojerure e-vy oroiko pende ha-py orohekomboevy. Upixa oroiko ani hagw avave onhe rei ore-rehe. Orohasa asy voi upe-py oromboe oroiko-vy ramo. Ore rembiapo repy-rehe orojogwa vaekwe ore remikotev. Xe mbaer aipota ereme xe-vy gwar ndae moi avave-pe. Upa-gwi ndaikati avave hei xe-rehe Nahendusi Paulo nhe. Ombaer-rehe mate omboe Nhandejry nhe Paulo ndikati ave xe-rehe. 13 Pene mandua katu Nhandejry rga kakwaa-py ombaapo vae-rehe. Ome meme xupe kwry hemiur hembiapo repy-rehe. Nhandejry-pe hymba ohapy vae ndohapypiry. Oheja gwemiur.w 14 Upixa ave Nhandejry hei vaekwe Hesu Cristo rehegwa nhe por omombeu mbeu vae-pe pembohekovia por katu hemikotev peme-vy.x 15 Upixa ramo xe remimombeukwe-rehe jepe pereve heta-ma xe-vy. Xe ae katu ndaipoti xe remimombeu repykwe. Ndahai hepy-rehe amombeu Nhandejry nhe. Ndahary ave ko kwatia peme hagw xe-vy xe mbaer. Xe remimombeu repyr-rehe napena moi pono avave hei xe-rehe Ombaer oipota eterei-gwi nipo Paulo omombeu rae Nhandejry nhe ore-vy. Xe-vy iporve joty amano upa-gwi. 16 Nhandejry katu xe mondo vaekwe. Hei xevy Tereho Hesu Cristo rehegwa nhe por eremombeu hagw. Emoherakw hesegwa nhe hei vaekwe xe-vy. Hemimondo-rupi aiko ramo, Hesu Cristo rehegwa amombeu. Ndikatiry anhemombaegwasu amombeu vae-rehe. Amombeu mbeu inhe imondo-vy. Ha namombeiry ramo rae amosarambi-vy inhe xe vyare eterei ar rae. 17Xe remimombeuse amombeu-gwi avya. Xe remimombeu repy rekoviarha oiko xe mbovyaha. Ha xe mbovya rei hagwrehe namombei ramo jepe hesegwa nhe amombeu joty vaer. Ndahai xejhegwi rei amombeu. Nhandejry ae katu hei vaekwe xe-vy Emombeu

9.11 Rm 15.27

9.13 Dt 18.1

9.14 Mt 10.10; Lc 10.7; 1 Tm 5.17-18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

487

1 CORNTIOS9

katu Hesu Cristo rehegwa nhe. Upa-gwi apomboe. Apomboe vae-rehe xe avya. 18 Xe remimombeu repy ndaipotiry. Eme xe-vy xe remimombeu repy ndae moi avave-pe. Amombeu jave Nhandejry nhe avya eterei. Upa-rehe hae xejupe Nhandejry xe mbovya-ma. Inhe amombeu-gwi xe mbovya-ma. Xe remimombeu repykwe ombohekovia-ma xe-vy Nhandejry. 19 Xe ko ajejokwi e vae voi. Xe-vy ae katu nomombeiry voi avave ko yvy pygwa mbaixa po amombeu vaer Nhandejry nhe. Inharandu-rupi amombeu inhe. Ndaipri jepe xe jokwaiha anhemema joty xe enterova rembigwair ramo hetave ojerovia hagw Hesu Cristo-rehe. 20 Upixa ramo aiko ymagware myamyr Moiss remimombeukwe-rupi ha Hesu Cristo remimombeukwe-rupi ave. Aime jave judeu kwry apyte-py anhemoingo hae kwry-rami ave. Ndaiki jepe myamyr Moiss remimombeukwe-rupi, hemimombeukwe-rupi oiko vae apyte-py aime jave heko-ramima aiko, hae kwry ohenduse hagw Hesu Cristo rehegwa nhe ojerovia hagw hese. 21 Aime jave judeu e apyte-py anhemo hae kwry-rami ave xe. Ndaiki myamyr Moiss remimombeukwe-rupi ani hagw ajoko xupe kwry Hesu Cristo-gwi. Ijapyte-py aiko voi Nhandejry remimombeukwe-rupi, Hesu Cristo remimbota ajapo-vy hae kwry ohenduse hagw Hesu Cristo rehegwa nhe ojerovia hagw hese. 22 Aime ramo Hesu Cristo-rehe ojerovia kangy vyteri vae apyte-py anhemo hemimbota-rehe. Aipytygwse xupe kwry ojerovia ete hagw Hesu-rehe. Upixa anhemo meme xe ndive oiko vae yke-rehe amombeu mbeu hagw Hesu Cristo rehegwa nhe enterove vae-pe. Upixa ikatu o vaer hetave onheresende vaer. 23 Upeixagwa amboe ramo inhe, aiko por ar hendive xe rovasa meme hagw Nhandejry.y 24-27Peikwaa-ma nipo rae oripara vae-rehe. Heta heta o oripara vae kwry. Enterove hat jepe oripara, pete mate ogwah henonde-rupi. Upe vae-pe mate ome ar imbaer. Oripara vaety hembiapo kwaa voi. Oripara para hatve tve oho-vy. Ndopoi moi tape oripara oho ha-gwi. Ohupityse imbaer. Ojegwakar yvyra rogwe gwigwa oganase-vy. Upa pete ry-rupi ipor. Upe rire ipirupa-ma. Oripara vaety vae vrami tajaiko jahupity hagw nhande rekoha porr. Upa ndahai pete ry-py opa vaer. Opa e vae gwive ipor vaer jaiko ramo Nhandejry ndive. Ha ohuga ramo ojosokea vae pete vae ndoi. Ohuga kwaave vae ndoiry. Upe hembiapo kwaave vae-rami aikose ave xe. Nhandejry rape pokwaaha ramo aikose pono mbaeve xe mbojejavy. Ndaxe rembiapo vaisiry. Anhemonhe nhe ambue kwry-pe Egwata por Hesu rape-rupi hae anhemonhe-vy. Naipori voi ar xe-vy ajejavy ramo upixa anhemonhe rire. Xe at eterei xe rembiapo vair ajapo hagw. Upa-gwi tembiapo vai ajoko xejhegwi aiko por hagw Hesu renonde-py. Xe rembiapo vaise ajoko

9.19-23 1 Co 10.32-33
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS9, 10

488

xejhegwi ani hagw Hesu hei xe-vy Ne rembiapo vaikwe-rehe xe ndavyi ne ndive. Ani ereju xe renda-py pono hei xe-vy Hesu.z

10

myamyr nhane ramoigwasu kwry-rehe. Yma arakae hae kwry ojerovia nhane ramoigwasu Moiss-rehe. Hendive tekwaty e-rupi oiko vaekwe hikwi arakae. Upe-py ojei jave pete araigwegwasu oho henonder-rupi kwry haper rexa uka-vy xupe kwry. Ygwasu Pyt pa-rupi ave ohasapa ojei-vy hikwi. Inhak e reheve voi ohasapa hikwi y pa-rupi ojei-vy.a 2 Ha o jave xupe kwry upe araigwegwasu, hae kwry ohasa jave ygwasu mbyte-rupi onhemopete Moiss ndive. Oroiko-ta ne nhe-rupi hei rae Moiss-pe hikwi. 3 Ha tekwaty e-rupi oiko jave arakae enterove hou meme tembiu yvy-gwi ombou vae.b 4 Hoyu ave yvy gwigwa y hikwi. Nhandejry rry-py Moiss oinup pete ita xugwi os hagw y xupe kwry. Upe ita omombeuse Cristo-rehe. Upa-rehe jae Cristo omoir xupe kwry arakae. Nhandejry ohovasa meme xupe kwry.c 5 Ohovasa ramo jepe ndaheti o ombovya vae arakae Nhandejry-pe. Hetave tave o ombovyare vae Nhandejry-pe. Hembiapo vaikwe-rehe omano vaekwe arakae hae kwry. Tekwaty e-gwi nos moi arakae hikwi. Nhandejry ndovyi hendive kwry. Upixa-gwi nomogwahi xupe kwry ijyvyr-my.d 6 Upa Nhandejry ojapo arakae nhane moarandu hagw, nhane ramoigwasu amyr-rami ani hagw jaiko. Xe rembiapo vair ajapose vae ndajapo moi jae hagw nhane mandua ramo hembiapo vaikwerehe. Nhande katu, nipori jajapo hae kwry-rami.e 7 O arakae umi ipa mygwa omboete arakae Nhandejry e vae-pe, tup raanga anga ojapo vaekwe-pe. Upa-rehe Nhandejry ndovyi. Ohai uka arakae kwatia-rehe: Okaru ogwapy-vy tup raanga renonde-py. Okau ave upe-py. Okotyhu ave upe-py. Ojeroky ave tup raanga renonde-py.f Ha nhande ave nipori jajerovia ramo Nhandejry e vae-rehe. Ndovyi ar Nhandejry upa jajapo ramo. 8 O ave arakae gw ipa mygwa teko kya-rupi okwa vae. Ani haerami ereiko te. Hembiapo vai eterei-rehe omano vinte e trs mil kente pete ry-py. Upixa oiko-gwi Nhandejry ombohasa asy xupe kwry omano hagw hikwi. Ani hae-rami ereiko te.g 9 O ave arakae gw ipa mygwa hei rei vae Nhandejry oheja rei ar xe rembiapo vaikwe hei rei vae jehe. Ani te erejapo hae-rami.

1Xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry, tapene mandua kena,

Ani jajapo nhane ramoigwasu rembiapo vaikwe ramigwa

9.24-27 Fp 3.14; 2 Tm 4.7; Hb 12.1-2 a 10.1 x 13.21-22; 14.22-29 b 10.3 x 16.35 10.4 x 17.6; Nm 20.11 d 10.5 Nm 14.29-30 e 10.6 Nm 11.4 f 10.7 x 32.6 g 10.8 Nm 25.1-18
z

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

489

1 CORNTIOS10

Upixa ojapo vae-pe arakae mbi oisuu. Nhandejry-pe ombovyte vytegwi omano vaekwe hikwi. Mbi oisuu-gwi omano.h 10 O ave arakae gw ipa mygwa Nhandejry-pe onhe vai gwekoharehe. Ndavyi ka ndive hei. Ka nipori xe-vy hei. Mbae ambue aipota hei ave. Maer-gwi nomei xe-vy xe mbaer iporve vae? hei ave. Upixa ndovyi Nhandejry remimegwe-rehe. Nhandejry indive ndovyi-gwi omondo ijukahar xupe kwry ohundipa hagw. Ani erejapo te hae kwry-rami. Ani erenhe vai te Nhandejry-pe nde rekoha-rehe.i 11 Nhandejry ombohasa asy vaekwe myamyr nhane ramoigwasu kwry-pe hendive oiko vae omoarandu hagw. Hembiapo vai-rehe nipo ogwereko asy rae Nhandejry hei hagw jehe ombohasa asy xupe kwry. Ha upa-rehe nhane moarandu ave Nhandejry. Kwatia-rehe ohai uka vaekwe nhande-vy gwar nhane renonde nhane mboe hagw. Jaikwaa-ma ramo mbaixa pa ojohu vai nhane rami amyr kwry, gw hembiapo vai vae jaikwaa-ma ar ave Ani erejapo te upixa omombeuse nhande-vy. Hiagw-ma yvy opa hagw ra. Upa-rehe nipori voi jaiko upe myamyr hembiapo vai vae kwry-rami. 12 Ani ere te nde rekor-rehe Xe naxe rembiapo vary vae xe. Xe mbaraetegwi ndajejavi anke ere te. Tekotev jajerure Nhandejry-pe nhane pytygw hagw anive hagw jajapo vai. 13 Nhane mbojejavyse vae oiko nhande yke-rehe nhane mbotavy hagw. Enterova-pe oity ukase. Nhandejry ae katu onhe-gwi ova e vae, onhe-gwi ova e vae voi Nhandejry. Hei hagwe-rami ojapo vae voi. Oropytygw-ta hei nhande-vy. Ou ramo ne mbojejavyseha oromombaraete-ta, oromoarandu-ta ave ereikwaa hagw mbaixa pa ereiko hagw ani hagw ipuaka nde-rehe hei nhande-vy.j 14 Xe rei kwry Hesu reroviaha vae ani eremotup raanga Nhandejry e vae-pe. 15 Pe pekakwaa-ma nipo rae, pene arandu-ma nipo rae. Tapejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Tapenhemongeta pende pya-py xe nhegwe-rehe Anhetegwa nhe parae, teko rei nhe parae peje katu peporandu-vy pende pya-py. Anhetegwa voi xe nhe. Tapejeapysaka por katu ko xe nher-rehe. 16 Hesu mano hagwe-rehe nhane mandua ramo Nhandejry renonde-py hae nhande rovasa-ma ave. Jayu jave nhane momandua uka Hesu rugwykwe-rehe. Nhaime-ma Hesu ndive petexa. Mbojape nhambopy jau vaer. Jau jave nhane momandua uka Hesu retekwe-rehe. Nhaime-ma Hesu ndive petexa.k 17Pete mbojape-gwi enterove hou. Nhande reta reta vae jaiko petexa pete vae-rehe nhane mandua-gwi. 18 Tapene mandua ave Israel rei judeu kwry reko-rehe. Pai kwry ohapy meme hemimer Nhandejry-pe. Nhandejry omboete haty-py ohapy. Ha ohapy e vae hou pai kwry. Hou jave imandua Xe katu Nhandejry rei voi ko xe hei ojupe.l 19 Ka-rehe amombeu peikwaa porve hagw. Tembiu-rehe,

h k

10.9 Nm 21.5-6 i 10.10 Nm 16.41,49 j 10.12-13 2 Pe 2.9 10.16 Mt 26.27-28; Mc 14.22-24; Lc 22.19-20 l 10.18 Lv 7.6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS10

490

Nhandejry e vae-rehe ave amombeu-ta pe-my. Tup raanga oiko e vae voi. Jaikwaa-ma voi hae kwry ndoikoiryha. Anhetegwa ave ko xe nhe. 20 Gw tup raanga-rehe ojerovia vae omo rei soo hovagwy-py. Xe jry rovagwy-py amo hemiur hei rei hese. Oiko e vae-rehe hei upa. Ha hae ko xe, omo ramo soo tup raanga rovagwy-py, ome upe soo anhy kwry-pe. Anhy rry-py omo upe-py. Ani eremoir te anhy-pe.m 21 Nhane mandua hagw Hesu omano hagwerehe jau uva rykwere Nhandejry renonde-py. Nhande katu Nhandejry rei tee voi jae nhane mandua-vy hese. Upa-gwi naipori jayu anhy pegwargwe. Nhandejry renonde-py jau mbojape nhane mandua hagw Hesu retekwerehe. Nhande katu Nhandejry rei tee jae nhane mandua-vy hese. Upa-gwi naipori jau ave soo anhy pegwargwe. Anhy rry-py ome vaekwe naipori jau nhande. 22 Hakate voi nhande-rehe Nhandejry. Ani erembovyare te xupe. Na pene mbaraeteve xugwi. Ani erembovyare te xupe.n

Cristo reroviaha vae tekotev ojohayhu

Hesu Cristo rei tee vae nhande. Upa-gwi ndaipri ikatu e vae nhande-vy. Heta mbae o jepe nanhane pytygwi vae. Ndahai nhane mopor hagw-rehe jajapo upe vae.o 24 Ani pete te pendejupe gwar mate pepena te. Mbae tipo iporve ambue kwry-pe tere ndejupe erejapose vae-rehe. Pejohayhu-rupi erepena ambue kwry-rehe. 25-26 Tup Nhanderjry ko yvy jry voi. Upixa-gwi entro oiko vee gwive jry ave hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. Upixa-gwi ndoiki ikatu e vae jakaru hagw. Ome pejogwa hagw soo pene remiur. Erejogwa mboyve natekotevi ereporandu upe soo-rehe. Tup raanga rovagwy-py gware tipo ko soo? Hau ramo upe soo ajejavy parae? ani ereporandu nde pya-py. Heu rei katu. Nhandejry remimoingokwe voi upe soo.p 27Nhandejry-rehe ojerovia e vae ne reni ramo indive erekaru hagw, ipor. Erehose ramo, tereho katu. Ne remiur ome ramo heu rei joty. Ani ereporandu ne rembiu me ha-pe Ko vae tipo tup raanga rovagwy-py gware? Ani upixa ere. 28-30 O ramo imombeuha Ko vae soo tup raanga rovagwy-py gware hei ramo, ani ereu pono erembovyare xupe petexa pevya hagw. Jaikwaa upe soo ikatu por ereu vaer jepe ndereu moi joty. Upe Nhandejry-rehe ojerovia mir vae hei rae Nipori nhande Nhandejry-rehe jajerovia vae jau ramo soo tup raanga-pe gware. Upe soo nderei ramo Ipor hei ar nde-rehe. Ha erejejohu por ave ar. Pevya ar onhondive. Gw ndovyi vae hei ar Xevy ipor hau. Maer-gwi hei apena hagw xe rapixa-rehe? Akaru e mboyve amboete Nhandejry-pe. Atima xupe xe remiur-rehe. Xe ndaikwai maer hei xe-vy pono hau upe soo hei ar ndoryiry. 31 Hae-ta voi pe-my teko por

23 Nhande

(Rm 15.1-3; Fp 2.4)

10.20 Dt 32.17

10.22 Dt 32.21

10.23 1 Co 6.12

10.25-26 Sl 24.1

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

491

1 CORNTIOS10,11

11

rupi katu peiko. Penhopytygw katu. Pekaru ramo, peyu ramo, tapeiko por. Tembiapo por mate pejapo penhopytygw-vy. Upixa ipor ramo pende rekoha pemombaegwasu ar Nhandejry-pe. Ipor voi Tup Nhandejry hei ar nde rekoha rexa vae. 32 Judeu kwry renonde-py judeu e renonde-py ave, Tup Nhandejry-rehe ojerovia vae renonde-py ave tapeiko por katu ani hagw avave hei nde causa-gwi Xe ndajeroviasi Hesu Cristo-rehe. 33 Xe rekoha-rami katu pe peiko katu. Xe aiko meme teko por-rupi ambojerovia hagw enterove vae-pe Hesu-rehe. Xjehe anho rei ndajekiry. Mbae tipo iporve ambue kwry-pe? hae xejupe ajapose vae-rehe. Upa ajapo hae kwry ojerovia hagw Hesu-rehe onheresende-vy.q

1Cristo

reko-rupi aiko. Upa-gwi ipor peiko ramo xe reko-rupi.r

meme vae rae. Xe mbovya voi upe vae. 3 Ove xe nhe amombeuve vaer pe-my. Pejeapysaka por katu peikwaa porve hagw Hesu rehegwa nhe. Cristo pogwy-py oiko kwimbae. Ha kunha oiko jevy kwimbae pogwy-py. Ha Cristo katu oiko joty Nhandejry pogwy-py. 4-5 Pene mandua katu uparehe peiko por hagw Nhandejry-pe omboete ojogweroaty haty-py. Pe, Nhandejry nhe-py omombeu vaety, pe Nhandejry-pe ombojeupi onhe vae ave pejogweroaty ramo Nhandejry-pe pemboete hagw tapeiko por katu. Nipori voi kwimbae inhak rehegwa reheve oime upe-py. Upixa oime ramo nomboete teiry Cristo-pe. Nipori ave kunha inhak rehegwa e reheve oime upe-py. Upixa inhak rehegwa nomondi ramo nomboete teiry omna-pe. Onhemoakper uka vae ramigwa omot ar omna-pe. 6 Ha nomondesi ramo inhak rehegwa, peje xupe Eikyt uka ne ak ragwe. Ha ot eterei-gwi noikytsi inhak ragwe ramo nonhemoakper ukasi ramo ave, tomonde oak rehegwa. 7Kwimbae katu Tup Nhandejry omoingo vaekwe hae ramigwar. Inherupi oiko hagw omoingo vaekwe. Ohexa uka mbaeixagwa Nhandejry remimoingo por ipuaka marangatu tee-gwi kwimbae-pe ojapo vaekwe. Upixa-gwi nipori voi oime ramo oak rehegwa reheve Nhandejry-pe omboete haty-py. Ha kunha katu ohexa uka mbaixa pa Nhandejry rembiapo porgwe ojapo-ma ramo kwimbae kgwe-gwi kunha ypyr.s 8 Kwimbae ypy omoingose ramo, Nhandejry ndojapo moi kunha-gwi kwimbae ypyr. Kwimbae ypy-gwi ae jepe oipea vaekwe upe kunha ypyr. 9 Kwimbae ypyr nomoingi ave vaekwe kunha ypy-rehe ha-py. Kunha ypyr ae ojapo vaekwe kwimbae ypy-rehe ha-py.t 10 Upa-rehe onhomboaty ramo Hesu reroviaha vae kwry, kunha kwry omonde oak rehegwa vae. Upa omonde jave ohexa uka

2 Pene mandua meme nipo xe-rehe rae. Xe remimombeu-rupi nipo peiko

Mbaeixagwa pa kunhagwe rekoha Nhandejry-pe ojeporahi haty-py

q t

10.32-33 1 Co 9.19-23; Fp 2.4 11.8-9 Gn 2.18-23

11.1 1 Co 4.16; Fp 3.17

11.7 Gn 1.26

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS11

492

ar omboete teeha omna-pe. Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae kwry ave oikwaa hagw omboete omna-pe oiko-vy. 11 Hesu reko-rupi jaiko-ma ramo nhane ak-gwi rei ndikati jajapo. Kunha kwry oikotev kwimbae kwry-rehe ha kwimbae kwry oikotev kunha kwryrehe ave. 12 Yma vaekwe Nhandejry ojapo kunha kwimbae kgwe-gwi. y katu kwimbae oiko kunha-gwi. Ha Nhandejry katu omoingo enterovte. 13 Pene mandua katu Nhandejry-pe ombojeupi ramo onhe vae-rehe. Kunha oak nandi reheve ombojeupi ramo onhe pene pa-my ndapejohu poriry. 14 Nhane ak gwigwa rei arandu oikwaa uka kwimbae rekoha nhande-vy. Inhak ragwe puku rei ramo naipori voi nhande-vy. Ot ar oiko hagw nhane pa-my. 15 Kunha ae katu, inhak ragwe puku vae ipor voi nhande-vy. Nhandejry ome xupe omo por rei hagw. 16 Upa-rehe haese jevy pe-my nipori voi kunha oak nandi reheve ombojeupi onhe Nhandejry-pe nhane pa-my. Ha o-ma ramo pene pa mygwa onhonhe mbojevy jevyse vae, ka mate hae-ta xupe. Opa-rupi Nhandejry-pe omboete hagw ojogweroaty vae hekoha upixa.

katu pende rekoha-rehe. Pejogweroaty ramo ojeporahi haty-py napende rekoha poriry rae upe-py. Upixa-gwi ndavyiry. Jajogweroaty ramo Nhandejry rry-py tekotev nhanhopytygw enterove oiko porve hagw Nhandejry rape-rupi. Ha pe katu, napenhopytygwiry rae. Ndapeiki nipo rae tape por-rupi. 18 Pejogweroaty ramo Hesu rry-py ndapeiko pori nipo rae onhondive. Ojogweroaty ramo Corinto pygwa kwry Hesu reroviaha vae ndogwerojoji onhe. Ndoiki petexa upe vae kwry. Aipo pene rerakw ahendu kuri. Haimete kuri arovia. Upixa peiko vai nipo rae. 19 O vaer pene pa-my ambue mbue ndive ndogwerojojasi vae. Upixa petexa ndapejogwereki ramo ae ojekwaa ar voi rae kivae pa oiko tekoha por-my. 20 Pejogweroaty Nhandejry rry-py pekaru hagw ramo ndahaevima Hesu Cristo omano hagwe-rehe pene mandua hagw nipo rae. Pekaru rei hagw nipo rae. 21 Pete te nipo rae pekaru upe-py. Onhemotenonde vae kwry heta voi hou. Nonhohaariry. Hapykwri ou vae tembyre mate hou. Upixa pekaru-gwi o vyteri ivarea vae, o jave hygwat vae, o ave okau vae. 22 Nipori voi upe pende rekoha. Pekaruse ramo pende rga tee-py pekaru. Anive peraha heta pene remiur Hesu reroviaha vae ojogweroaty haty-py peu vaer. Anive upixa pemot iporiahu vae-pe. Ndavyi upe pende rekoha vaikwe-rehe. Anive te upixa pende rekoha vai pejogweroaty porahi haty-py. 23 Apomboe vaekwe mbaixa pa jajapo-ta Hesu omano hagwe-rehe nhane mandua hagw. Nhandejry oikwaa uka vaekwe xe-vy onhe por. Ha upe inhegwe por-rehe apomboe jevy vaekwe. y apomboe jevy-ta upe inhee por-rehe jevy. Nhandejry oikwaa uka vaekwe xe-vy nhane mandua hagw Hesu omano hagwe-rehe. Upe apomboe jevy-ta. Hesu omano e mboyve,

17Avyare

Mbaeixagwa pa nhane mandua Hesu omano hagwe-rehe?

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

493

1 CORNTIOS11

inhirgwer omombeu nhemi-tama jave ipyhy ukahar-pe, a-rami ojapo Hesu. Pyhare ramo Hesu oipyhy mbojape, 24 otima Nhandejry-pe, ha upe rire ombopo mbopy ome-vy gwemimboe kwry-pe. Ko mbojape-rehe hae-ta xe rete tee vae hei. Pende-rehe ha-py anheme vaer ajejuka uka vaer pene resende hagw hei. Ka ereu ramo ne mandua kena xe-rehe hei. 25 Upixa ave okaru rire oipyhy uva rykwere ryru. Ko uva rykwere-rupi Tup Nhandejry oikwaa uka ar yvypry-pe xe manoha rehegwa nhe hei. Kente kwry-rehe ha-py onheresende hagw osyry vaer xe rugwy. Peu jave pene mandua kena xe-rehe hei. Omano xe resende hagw, peje pene mandua-vy xe-rehe hei vaekwe Hesu gwemimboe kwry-pe.u 26 Ha upixagwi jau ramo upe mbojape, upe uva rykwere ave, jahexa uka enterove-pe Hesu omanoha. Upa tekotev jajapo Hesu ou jevytaha raar-vy.v 27Upagwi nhande reko por e reheve jau ramo pe mbojape pe uva rykwere ave, Nhandejry-pe nipori voi. Nhande reko por e reheve jau ramo upe uva rykwere mbojape ave jajuka uka rei vrami Cristo-pe. Naipori voi upa. 28 Upa-rehe tanhanhemongeta nhandejupe nhande reko ete-rehe. Ipor tipo xe reko Nhandejry rovagwy-py? tanhaporandu nhandjehe. Aiko por parae ter aiko kua kua parae Nhandejry reko-rupi? Upixa ramo ipor nhaporandu randu nhandejupe jau hagw. 29 Hou rei vae onhembohasa asy uka ojehe. Naimandui Hesu omano hagwe rehe-gwi hou rei. Ha upa-rehe Nhandejry ombohasa asy vaer xupe. 30 Heta pene pa-my o vae hou rei nipo arakae. Upa-rehe rae oime heta ikangy vae, hasy vae ave. Ha upe vae-rehe ave heta omano vaekwe. 31 Jau-tama ramo mbojape nhane mandua hagw Hesu mano hagwe-rehe tanhaporandu katu nhandjehe nhande rekoharehe, nhane rembiapokwe-rehe. Ipor parae nipori parae Nhandejry rovagwy-py xe rekoha? nhaporandu katu nhande pyapy-py nhandejupe nhamboyke uka hagw nhane rembiapo por ekwe nhandejhegwi Ipya pot-ma hei hagw Nhandejry nhande-rehe. Nanhane mbohasa asyvi-ma hagw. 32 Ha nanhaporandi ramo upixa nhande pyapy pygwa-rehe nhane moingo por jevy hagw Nhandejry rape-rupi, hae ae Ipya kya reheve hou Hesu-rehe oporomomanduaha hei ar nhande-rehe. Ha upa-rehe katu nhane mbohasa asy ar nhanhemboasy kwaa hagw nhane rembiapo vaikwerehe ani hagw nhande ave kogwa hekoha vai vae hese ojerovia e vae ndive nhande ave jaha ombohasa asy ha-py. 33 Upa-rehe, xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry, penhohaar katu peu ramo Hesu manduaha rembiu. 34 Ani peju pene rygwat hagw-rami. Ivarea vae tokaru katu gwga-py pono Nhandejry pene mbohasa asy hagw. Ove pene remiporandukwe kwatia-rehe pemo vaekwe. y katu namombeu moi upe vae-rehe. Agwah ramo pende ha-py amombeu ar pe-my upa-rehe.

11.25 Jr 31.31-34; x 24.6-8

11.23-26 Mt 26.26-28; Mc 14.22-24; Lc 22.19-20

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS12

494

12

Nhe Marangatu tee vae remimegwe nhande-vy gwar


1Mbae

tipo Nhe Marangatu tee vae ome nhande-vy, nhande Hesu reroviaha vae-pe? peporandu vaekwe kwatia-rehe. Uparehe apomboe-ta, xe rei kwry. Pete te-pe ome gwemimegwe. 2 Tapene mandua por peiko hagwe-rehe. Yma pejerovia e reheve Hesu-rehe, heta tup raanga-rehe pejerovia rae. Taanga rei upe vae. Nonhei, ojehexa uka e vae, hekove e vae. Pene mbotavy tavy voi arakae. 3 Upixa-gwi amombeu-ta pe-my mbaeixagwa pa peikwaata anhetegwa nhe. Hesu Tup tee hei vae anhetegwa hei. Nhe Marangatu tee vae o ipyapy-py. Upixa-gwi onhe por Hesu-rehe. Ha Hesu-rehe Tomano katu hei vae ndogwereki Nhe Marangatu tee vae opyapy-py. Upixa-gwi onhe rei rei Hesu-rehe. 4 Nhe Marangatu tee vae pete anho mate. Hemimegwe nhande-vy gwar jepe heta. 5 Nhande rerekwa tee vae Tup Nhandejry. Hae omombeu pete tepe hembiapo ambue mbuer nhande-vy gwar. 6 Heta nhane rembiapor jajapo kwaa vae. Pete te vae-pe ae katu Nhandejry nhane moarandu nhambaapo hagw hembigwair. 7Nhe Marangatu tee vae nhande rexakwaa rei, pete te vae-pe ome me gwemime. Hemimer ome nhande-vy nhanhopytygw rei hagw. 8 Upixa o Nhandejry omoarandu vae kwry. Arandu nhe oiporu vaer. Nhe Marangatu tee vae remimegwe-rupi arandu nhe oiporu vaer. Ha ambue vae kwry-pe oikwaa uka onhe rei mo hagw nhande-vy oikwaa vrami voi nhande pyapry. Nhe Marangatu tee vae oikwaa ukaha-rupi voi hae onhe rei mo anhetegwa voi upe-vae. 9 Ha ambue kwry-pe Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka ogwerovia tee hagw Hesu-rehe. Ha ambue kwry-pe ome ombogwera hagw hasy vae-pe. Nhe Marangatu tee vae remimegwe-rupi ombogwera xupe kwry. 10 Ha ambue kwry-pe ome hexapyr-rupi ombaapo hagw. Nhe Marangatu tee vae remimegwe-rupi nhande-vy ikatu e vae hexapyr-rupi ojapo. Ha ambue kwry-pe Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka oiko hagw Nhandejry nhe mombeuhaty ramo. Hembigwaa egwe oikwaa uka xupe onhe hagw. Ha ambue kwry-pe omoarandu Nhe Marangatu tee vae ojohu hagw kivae nhe-py po omombeu ambue kwry, Nhe Marangatu tee vae remimoarandu tipo ambue vae remimoarandu tipo ojohu kwaa hagw. Ha ambue kwry-pe omonhe Nhe Marangatu tee vae. Upa-gwi nhe ambue mbue-py oiporu kwaa e reheve onhe. Ha ambue kwry-pe omoarandu Nhe Marangatu tee vae omombeu jevy hagw upe nhe ambue. Nhe Marangatu tee vae remimegwe-rupi ohendu upe nhe ambue omombeu jevy hagw onhe-py. Oiporu kwaa e reheve jepe omombeu jevy onhe-py. 11 Nhe Marangatu tee vae pete anho tee. Hemimegwe nhande-vy gwar ae katu heta. Omese-gwi ome pete te-pe gwemimer.

(Rm 12.6-8; 1 Pe 4.10-11)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

495

1 CORNTIOS12

Cristo reroviaha vae kwry ndive hae pete oiko

rehegwa, heta o ramo jepe ave, pete anho joty o hete. Upixa ave Cristo gweroviaha kwry ndive oiko pete mante. 13 O-ma heta Hesu reroviaha vae. Opaixagwa vae ojerovia-ma hese. O judeu vae, o ave judeu e vae. O onhemombaapo vae. O ave ojejokwi e vae. Heta-ma voi ojerovia-ma Cristorehe. Ha petexa nhane mongarai vaekwe. Petexa onhemoingo nhande pyapy-py Nhe Marangatu tee vae. Nhande reta reta-gwi hae nhane moingo petexa mate ondive. 14 Upixa ave nhande rete rehegwa heta o. Ndahai pete anho mate hesegwa o. O nhande po, o nhande py, o nhande jyva, o ave nhane kw. Upe vae nhande rete rehegwa voi. Pete te nhane rembiporu nhande rete-rehe o vae. Upixa ave nhande, Hesu reroviaha vae kwry. Pete te nhane rembiapo jajapo. Heta voi nhambaapo vae. Pete rry-rupi ae nhambaapo. Hesu rry-py mate voi jaiko petexa. 15 Ha nhande rete rehegwa katu onhe kwaa ramo rae onhe rei ar mo rae nhande rete-pe. Onhe rei ar nhande py Xe ndahai po-gwi ndaiki teterehe hei ar mo. Oiko joty nhande rete rehegwa ramo. 16 Ha nhande apysa katu onhe rei ramo rae nhande rete-pe: Xe, ndahai tesa, upa-gwi ndaiki tete rehegwa ramo onhe rei ar rae. Ha onhe ramo jepe oiko joty nhande rete rehegwa ramo. 17Nhande resa anho nory. Upixa ramo rae nanhahendi ar rae. Ha nhande apysa anho nory ave. Upixa ramo rae nanhaheti ar rae mbaeve. Pete anho nory nhande rete rehegwa. 18 Yma arakae Nhandejry omo nhande rete rehegwar voi arakae. Pete te omo meme nhande reterehe. Gwemimbota-rupi omo nhande rete rehegwar arakae. 19 Pete ramigwa meme nomo uki Nhandejry. Upixa ramo rae nanhande retiry ar rae. 20 Nhande rete rehegwa heta o. Heta o ramo jepe pete joty nhande rete. Upixa ave nhande. Jaiko petexa Hesu-rehe jajerovia-gwi. Pete rekorupi jaikopa. 21 Ndaipri nhande rete-py o rei vae. Nhaikotev entro nhande rete rehegwa-rehe. Jaiporu xupe kwry. Nhande resa-rupi jahexa. Nhande po-rupi nhambaapo. Nhande py-rehe jagwata. Onhopytygw nhande rete rehegwa. Upixa ave Hesu Cristo reroviaha vae gwive nhanhopytygw vaer jaiko-vy. 22 Nhandejry katu nhane moingo vaekwe. Nhande rete omoingo vaekwe. Nhande rete-rehe o jaiporuve vae nhaikotev tee vae. Upa ndoiki ramo rae nhamano rei ar rae. 23 Nhande rete-rehe o ave nhane rembihexa uka rei rei e vae. Upa-rehe nhanhangareko por. O ave nhanot vae nhanhangareko porve vae-rehe. 24 O ave nanhanotry vae iporve nhandevy. Nanhapeniry hese. Upixa oiko nhande-vy nhande rete. Nhandejry katu omoingopa vaekwe. Hae omombaegwasuve upe nhanot vae-pe. 25 Upixagwi ndaipri iporve vae ojhugwi. Onhopytygw vaer meme omoingo

12Nhande rete katu pete mate, heta ae hesegwa o vae. Ha nhande rete

(Rm 12.4-5; Ef 1.22-23; 4.15-16)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS12,13

496

Nhandejry nhande rete-rehe. 26 Hasy ramo pete nhande rete-rehe o vae nhahendu kwaa nhande rete-rehe. Okwera jevy ramo ipormba nhande retepy. Nhamboete ramo nhande rete rehegwa, nhande rete tee nhamboete ave. 27Upixa jaiko-ma nhande, Hesu reroviaha vae kwry. Cristo rete ramigwa nhande. Upixa-gwi jaiko pete te hete rehegwa-rami. 28 Nhandejry remimbotarupi katu nhanhopytygw jaiko-vy. O vae nhane pa-gwi oiporavo arakae gwembigwair. Hae kwry oiko nhande-vy nhande pytygwhar. Tenonde vae oiporavo gwemimondor. Upe rire oiporavo onhe-py omombeu vaer. Upe rire oiporavo oporomboe vaer onhe omombeu mbeuhar. Oiporavo ave hexapyrrupi ombaapo vaer. Oiporavo ave hasy vae-pe ombogwera vaer. Oiporavo ave oporopytygw vaer. Oiporavo ave Hesu reroviaha nhangarekohar. Oiporavo ave nhe ambue mbue-py oiporu kwaa e reheve onhe vaer.w 29 Ndoiporavi oime ra vae-pe oiko hagw gwemimondo ramo. Ndoiporavi ave opavave oiko hagw onhe mombeuhaty ramo kente hembigwaa egwe omombeu hagw. Ndoiporavi ave opavave oiko hagw oporomboe vaer. Ndahai enterove vae ombaapo hexapyr-rupi. 30 Ndahai enterove vae ombogwera hasy vae-pe hemimegwe-rupi. Ndahai enterove vae nhe ambue oiporu kwaa e reheve onhe vaer. Ndahai enterove vae gwemihendukwe nhe ambue ohendu kwaa e reheve vae omombeu jevy onhe-py. 31 Pe katu pejerure katu Nhandejry-pe ome hagw pe-my gwemimer iporve rve vae. Xe ae ahexa uka-ta pe-my pene rekor iporve vae.

13

rei katu jaiko-vy. Ndahai nhane nhe-rehe nhambovya Nhandejry-pe. Jajohayhu rei-rehe ae nhambovya xupe. Nhanhe ramo opa nhe, ko yvy pygwa ambue mbue vae nhe, Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae nhe ave nhanhe ramo jajohayhu e reheve, nanhambovyi ar Nhandejry-pe. No rae hei ar nhane nhe-rehe: Mbae ombopu rei vae-rami voi hei ar ndajajohayhi-gwi. 2 Ndahai ave nhane arandu-rehe nhambovya Nhandejry-pe. Jajohayhu rei ramo ae nhambovya xupe. Inhe-py nhamombeu jevy ramo hae ombae kwaa ukaha nhande-vy, Nhandejry reminhongatukwe jaikwaa-ma ramo, opaixagwa-rehe jaikwaa por ramo ndajajohayhi reheve, ndovali ar nhande-vy nhane arandu. Nanhambovyi ar Nhandejry-pe. Hesurehe jajerovia tee-gwi hry-py nhambova uka yvyatygwasu-pe jajohayhu e reheve, ndovali ar nhande-vy. Nanhambovyi ar Nhandejry-pe. 3 Ndahai ave nhane rakate e mbae-rehe jaiko-vy nhambovya Nhandejry-pe. Jajohayhu ramo ae nhambovya xupe. Nhamemba ramo nhane mbae iporiahu vae pegwar jajohayhu e reheve, ndovali ar nhande-vy nhane rakate eha. Nanhambovyi ar Nhandejry-pe.

1Tajajohayhu

Jajohayhu-rupi nhambovya Nhandejry-pe

12.28 Ef 4.11
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

497

1 CORNTIOS13

Hesu Cristo-rehe jajerovia-gwi kente kwry nhane mbohasa asy ete ramo jepe, nhande rete rapy ramo jepe jajohayhu e reheve, ndovali joty ar nhande-vy upixa jahasa asy ramo. Nanhambovyi ar Nhandejry-pe upa-rupi. Jajohayhu ramo ae nhambovya vaer xupe. 4 Jajohayhu ramo jaiporiahuvereko rei nhande rapixa-pe, nhande pya por xupe. Jajohayhu ramo nhanhohaar kwaa. Nhande pya por nhande rapixa ndive. Nanhane ae eiry nhande rapixa rembiapo porrehe. Nanhanhemombaegwasiry. Nanhanhemboete rery. 5 Jajohayhu ramo ndajaiko hat hatiry. Nanhane rakate e rei mbaeve-rehe nhane mbaer nhande-vy gwar mate ndajahekiry. Nhande rapixa reko porrrehe ave nhane mandua. Nanhande rova asy kwairy nhande rapixa ndive. Nanhane mandui tembiapo por egwe-rehe nharoyr-vy. 6 Nhande pya rory ae ojehe. Anhetegwa-rehe mate nhambovya. Nhande rapixa rekoha por e-rehe nhane mbovyare, nhane mboasy. 7 Jajohayhu ramo nhahaar joty. Nhane mbovya e vae ndive jajogwereko kirir joty. Nhande pyagwapy reheve nhahaar Nhandejry rembiapo porr nhande-vy gwar-rehe. Nhandejry ipokatu vae voi nhande rexakwaa nhane poriahuvereko ave jae meme nhande pyapy-py nhahaar-vy.x 8 Mborayhu opa e vae. Oiko-ma ramo Nhandejry nhande ruvixa, yvy-py nhaime-ma ramo avave nomombeuvi vaer inhe-py hae ombae kwaa ukaha nhande-vy, avave nonhevi vaer nhe oiporu kwaa e reheve. Koa-py arandu ndoiporuvi vaer ave. 9 Jaikwaapa vaer. y ndajaikwaapi voi mbaeve-rehe. Nhandejry nhe-py nhamombeu hagw mbae hae oikwaa uka nhande-vy ndajaikwaapiry. 10 Oiko ramo Nhandejry nhande ruvixa, nhagwah ramo ae henda-py jaikwaapa vaer opambae, enterove vae-rehe ave. Ndaiporivi-ma vaer oikwaa kua kua vae. Ndaipri vaer oikwaa e vae mbaeve-rehe. Jaikwaapa vaer. 11 Yma xe mit ramo, mitixa aiko vaekwe, mitixa anhe vaekwe. Xe pyapy-py anhemongeta ramo, mitixa ave aiko. Opixa aiko vaekwe xe mit ramo. y ae katu akakwaapa-ma. Ndaiko movi-ma mit reko-rami. 12 Ha upixa ave ko yvy-py jaiko ramo jaikwaa mir mir Nhandejry rekoha. Espko tuja-py jahexaha-rami nhande rova koy nhane arandu Nhandejry-rehe. Ndajaikwaa pori. Hae ae oikwaapa nhande rehegwa. Jaiko ramo indive, yvy-py nhaime ramo jajohexa vaer, jaikwaapa vaer ave hesegwa ave. Hae nhande kwaahixa jaikwaa ar xupe. 13 Ha konga mbohapy jajapo vae opa e reheve ovale vaer nhandevy. Hesu-rehe jajerovia, nhahaar Nhandejry-pe hei hagwe-rami ojapopa hagw, jajohayhu rei ave jaiko-vy. Upe mbohapy jajapo vae-rehe Nhandejry ovya-ma voi oiko-vy. Ha jajohayhu rei ramo nhambovyave ar Nhandejry-pe.

13.4-7 Gl 5.22
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS14

498

14

katu peiko-vy. Pejerure katu Nhandejry-pe ome hagw pe-my Nhe Marangatu tee vae hemimer iporve rve vae. No-rami pejerure xupe: Eme xe-vy ne remimer nde rei pegwar. Aipota eterei ne nhe-py amombeu jevy nde erembae kwaa uka xe-vy. 2 Oiporu kwaa e vae onhe vae onhomongeta Nhandejry ndive mante. Nonhei ko yvy rehegwa ndive. Nohendu kwai inhe. Nhe Marangatu tee vae reko-rupi onhe oiporu kwaa e vae. Anhetegwa hei. Hapixa kwry ae nohendu kwairy inhe. 3 Nhandejry nhe-py omombeu vae ae katu onhe enterova ohendu hagw. Nhane pytygw jaroviave hagw Hesu-pe, nhande reko porr omombeu nhande-vy, nhane mbopyagwapy Hesu rape-rupi jaiko por hagw. 4 Ha upe oiporu kwaa e vae onhe vae ae onhepytygw ojupe. Nhandejry nhe-py omombeu vae ae oipytygw Hesu reroviaha kwry-pe. 5 Nhandejry tane mbopuaka erenhe hagw ereiporu kwaa e vae. Upixa erenhe ramo xe mbovya ar. Nhandejry tane mbopuaka ave eremombeu mbeu hagw inhe. Upa eremombeu ramo avyave ar. Oiporu kwaa e vae onhe nhe vae ojapo por. Nhandejry rembiaporupi onhe. Nhandejry nhe-py omombeu vae hae oikwaa uka vae ojapo porve xugwi henduha-pe oipytygw-gwi. Ha ndaipri ramo imombeu jevyha hendu hry nhe-py noipytygwi ar Hesu reroviaha kwry-pe upe oiporu kwaa e nhe-py onhe vae. 6 Agwah-tama upe-py, xe rei kwry. Agwah rire anhemonhe ramo ereiporu kwaa e nhe-py napopytygwi ar. Napehendu kwai-gwi napopytygwi ar. Jaiporu kwaa nhe-py ae amombeu ramo Nhandejry rehegwa nhe pe-my apopytygw ar. Nhandejry nhe jaikwaa e vaekwe hae oikwaa uka xe-vy amombeu jevy ramo pe-my apopytygw ave ar. Arandu nhe amombeu ramo pe-my apopytygw ave ar. Nhandejry nhe-py amombeu ramo pe-my apopytygyw ave ar. Anhe ramo ae jaiporu kwaa e vae xejupe mate anhepytygw ar. 7Nhande rekove vae nhanhe voi. Nhambopu vae kwry hekove e vae ipu ave. Upixa mimby onhe, harpa ipu ave. Nombopu kwai vae ae ombopu rei ramo nipori ar nhande-vy. Nanhahendu kwai ar. 8 Ha upixa ave capito rembigwi nomonhe pori ramo gwemimbygwasu, soldado kwry nohendu kwai vaer. Nohendu kwai-gwi ndoikwai ar ave onhorair hagw ra. 9 Upixa ave pende kwry. Erenhe ramo ereiporu kwaa e vae avave nohendu kwai ar. Nhandejry mate ohendu kwaa vaer. A pygwa erenhe e vae-rami oiko vaer ne renduha kwry. 10 O heta eta nhe ko yvy pygwa onhe vae. Nhe ambue mbue kente kwry oiporu. Upe nhe oiporu vae ohendu kwaa ave onhe. 11 Ha oiporu e vae nohendu

Mbaixa pa jaiporu vaer Nhe Marangatu tee vae remimegwe


1Tapejohayhu

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

499

1 CORNTIOS14

kwai. Nhahendu ramo nhe ambue, nanhahendu kwai voi. Nhande rei e nipo rae jae ojehe. Nanhahendu kwai ete inhe jae ojehe. 12 Ha pe katu, aikwaa-ma rae pende rekoha. Pejerure rure rae peiko-vy Nhandejry-pe Nhe Marangatu tee vae remimer peipota eterei-gwi rae. Upa-rehe hae-ta pe-my, tapejerure katu hemimer iporve vae ome hagw pe-my peipytygw por hagw Hesu reroviaha vae kwry-pe. 13 Upixa ave nde, nhe ereiporu kwaa e erenhe vae, ejerure katu Nhandejry-pe eremombeu jevy hagw upe ne nhegwe ne renduha nhe-py ave eremombeu hagw. 14 Xe ambojeupi upi xe nhe Nhandejry-pe. Aiporu kwaa e nhepy ambojeupi jave xe nhe xe pyapy-py mate aikwaa Nhandejry ndive anhomongetaha, xe arandu reheve nanheiry. Ndaikwai xe upe anhe vae. 15 Mbavae tipo ajapo-ta upixa ramo? aporandu xejupe. Tanhomongeta Nhandejry ndive xe pyapy ete anho reheve, tanhomongeta ave xe arandu reheve ave. Taporahi Nhandejry-pe. Xe pyapy ete anho reheve taporahi xupe nhe aiporu kwaa e reheve. Taporahi ave xupe xe arandu reheve ave nhe aiporu kwaa reheve. 16 Eremombaegwasu ramo Nhandejry-pe nde pyapy ete reheve nhe ereiporu kwaa e reheve erenhe ramo nohendu kwai vae nomo por pete kwai vaer onhe ne nhe ndive. No-rami ndikati ar hei: Upixa voi xe ave atimase ave nde-vy oromombaegwasu hagw ndery vaer Nhandejry-pe. Nohendu kwai-gwi nomopetery onhe ne ndive. 17 Nhe ereiporu kwaa e-py erenhe ramo eremombaegwasu por Nhandejry-pe. Nde rapixa-pe ae nderepytygwiry, ne ndive ojogweroaty vae kwry-pe nderepytygwi ar. Nohendu kwairy upe vae nhe-gwi ne ndive nomombaegwasu joi ar Nhandejry-pe. 18 Xe katu aiporu kwaa e vae-py anhe nhe voi. Hetave tave pendhegwi anhe upixa. Upa-rehe atima por Nhandejry-pe. 19 Upixa anhe ramo jepe Hesu reroviaha vae kwry ojeporahi hatypy ohendu kwaa nhe aiporuse joty amombeu hagw xupe Nhandejry nhe. Anhe mbuku ramo aiporu kwaa e vae nhe-py nohendu kwai ar xe nhe. Iporve anhe mixve ohendu kwaa nhe-py oikwaa por hagw xe remimombeukwe. 20 Xe rei kwry, ani peiko mit reko-rami penhemongeta ramo pende pyapy-py. Pekakwaapa-ma. Pene arandupa-ma. Arandu por-rupi peiko katu. Hembiapo vai ndojapo kwai mit-rami, pe ave, ani erejapo vai kwaa te. Pejapo por kwaa ae katu. 21 Yma omo arakae Nhandejry nhe kwatia-rehe judeu kwry rehegwa. Amombeu-ta ko tet mygwa-pe, hei Nhandejry. Hei e vae ave ambou-ta omombeu hagw xupe kwry. Nhe ambue-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS14

500

omombeu-ta. Ha nohendu moi vaer nohendusi-gwi. Na xe rendusiry hae kwry, hei Nhandejry.y 22 Upixa-gwi nhanhe ramo jaiporu kwaa e nhe-py heroviaha e vae oikwaa hagw Nhandejry puaka-rupi nhanhe. Ndahai ohendu hagw nhane nhe Hesu reroviaha vae. Nhamombeu ramo ae Nhandejry nhe-py hae ombae kwaa ukaha nhande-vy, heroviaha kwry oikwaa porve hagw joty nhamombeu upa. Ndahai heroviaha e vae pegwar. 23 Tapene mandua por kena Hesu reroviaha kwry ojogweroaty ramo-rehe. Penhemba joa ramo peiporu kwaa e vae ambue mbue-py, mbavae tipo hei ar pende-rehe umi upeixagwa nohendukwai vae? Umi Hesu-rehe ojerovia vae, umi Hesu-rehe ndojerovii vae? Mbavae tipo hei vaer pende-rehe? Itavy nipo rae hei vaer parae penderehe. 24-25 Ha Nhandejry nhe-py pete te omombeu ramo mbae hae oikwaa uka xupe, ou ramo nhe ambue-rehe ndoikwai vae, umi Hesurehe ojerovia vae, umi Hesu-rehe ndojerovii vae, ohendu kwaa ar pene remimombeu. Ipya ete-py onhemi o vae gwive Nhandejry ombojekwaa ar parae xupe. Xe pyapy pygwa oikwaapa nipo Nhandejry rae. Ner aikwaa por hesegwa nhe hei vaer parae pene rendu-vy. Upe hei-vy onhes ar parae omombaegwasu hagw Nhandejry-pe Nhandejry oiko nipo ko pene pa-my rae hei ar parae ojogweroaty vae kwry-pe.

pe-my, xe rei kwry, mbaixa peiko hagw pejogweroaty ramo Nhandejry rry-py. Tapenhopytygw kena peiko porve hagw Nhandejry reko-rupi. O vaer porahi ogwereko vae oporahi vaer omboete hagw Nhandejry-pe. O vaer omboe vae, o vaer mbae Nhandejry oikwaa uka xupe, gwembigwaa egwe omombeu vae. O vaer oiporu kwaa e reheve onhe vae. O vaer omombeu kwaa vae upe oiporu kwaa e vae nhe-py pehendu hagwe omombeu jevy vaer. Upixa pejogweroaty ramo penhopytygw kena peiko-vy. 27-28 O ramo oiporu kwaa e vae nhe-py onhese vae, tonhe moki mate, ter mbohapy. Pete te tonhe. Ha pete onhe rire pehaar omombeu kwaa vae omombeu jevy hagw upa nhe. Omombeu rire ae tonhe ambue vae oiporu kwaa e vae nhe-py. Ha ndaipri ramo omombeu kwaa vae, nde, erenhese vae ekirir eiko-vy pejogweroaty haty-py. Nde pyapy-py mate erenhe, Nhandejry ndive mate erenhe upe nhe ambue-py. 29 O ramo mbae Nhandejry oikwaa uka xupe omombeuse vae, tomombeu moki vae mate, ter mbohapy. Pete te tonhe. Omombeu jave tapejeapysaka por tapeporandu randu pende pyapypy hemimombeukwe-rehe: Anhetegwa parae ter nainhetegwi parae peporandu pehendu jave. Tapejeapysaka por anhetegwa nhe-rehe mate

26Amombeu-ta

Mbaixa pa jaiko jajogweroaty ramo Nhandejry rry-py

14.21 Is 28.11-12
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

501

1 CORNTIOS14,15

perovia hagw. 30 Nhandejry oikwaa uka ramo onhe ambue vae-pe tokirir henonde vae gwapixa omombeu hagw. 31 Heta vae-pe Nhandejry oikwaa uka vaer onhe-py omombeu hagw. Upixa ramo pete te tomombeu enterove ohendu hagw. Upixa penhopytygw vaer penhomokyre vaer peikwaa porve hagw Nhandejry rehegwa nhe. 32 Nhandejry nhepy omombeu vaety ohaar kwaa vae. Onhese ramo onhe, nonhesi ramo, nonhei ave. Ohaar kwaa. 33 Nhandejry nhane reni jaiko por hagw. Hry-py jajogweroaty ramo upixa oipota ave. Ndahai jajogweroaty nhanhemba rei hagw hry-py. Jaiko por hagw nhane reni vaekwe. 34 Hesu reroviaha vae ojogweroaty ramo tokirir katu kunha kwry. Ani penhemba rei te. Opa tet-rupi oiko upixa. Upixa voi ave Moiss amyr remimombeukwe judeu kwry rekohar. Nipori kunha onhemonhe ojogweroaty haty-py. 35 Oikwaase vae toporandu omna-pe. Gwga-py ae oporandu xupe. Nipori oporandu ojogweroaty ha-py ijayvu hagw. 36 Ndapevyi parae ko xe remimombeukwe-rehe. Ndahai pendehegwigwa oiko Nhandejry nhe. Ixugwigwa voi oiko. Ndahai ave pe-my gwar mate omombeu uka onhe. Opa-rupi oiko vae kwry pegwar ave Nhandejry nhe. 37 O ramo hiarandu por vae, Nhe Marangatu tee vae nhe-rupi oiko meme vae pene pa-my no-rami hei ar xe-rehe: Nhandejry nhe tee voi omombeu Paulo. Nhandejry rry-py voi ohai arakae ko kwatia jaiko hagw Nhandejry remimbotarupi hei ar xe-rehe. O ave Nhandejry nhe-py omombeu vaety upe-py upixa ave hei ar xe-rehe, ko kwatia-rehe ave. 38 O ramo gw a-rami hei vae Xe-vy nipori upe Paulo nhe. Ndahai parae Nhandejry nhe tee upixa hei ramo xe nhe-rehe ani te pejerovia hese. Ani ave pepena te hese. 39 Xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry, tapejerure katu Nhandejry-pe hemimer pe-my gwar-rehe pemombeu hagw inhe-py mbae hae oikwaa uka pe-my. Ha ani te peje avave-pe pejokovy Ani erenhe ereiporu kwaa e vae nhe-py. Upixa ani te peje ojupe. 40 Pejogweroaty ramo Nhandejry rry-py, peiko por heko-rupi. Ani te pende ayvu rei rei upe-py.

15

mandua katu, xe rei kwry, Hesu reroviaha vae, Hesu Cristo rehegwa nhe por amombeu vaekwe-rehe. Pehendu-ma vaekwe, pejerovia-ma Hesu-rehe. Pene mbopya potma arakae. Hesu Cristo rehegwa nhe perovia-magwi omboyke-ma pendhegwi pene rembiapo vaikwe Nhandejry. Pejerovia rei ramo napene resendi ar arakae. y peve ndapeiki ar rae inhe-py. 3 Ko nhe Nhandejry omombeu vaekwe xe-vy, amombeu jevy vaekwe pe-my ha y katu amombeu jevy-ta pe-my. Amombeu ranhe-ma vaekwe
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1-2 Tapene

Cristo oikove jevy vaekwe

1 CORNTIOS15

502

Cristo rehegwa nhe por. Hae omano vaekwe omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Yma arakae Nhandejry omotenonde Hesu rehegwa nhe kwatia-rehe o vae. Omombeu hagwixa Hesu omano.z 4 Omano rire omo itakwa-py hetekwe. Ita-gwi ojoo vaekwe-py omo rire hetekwe omboty itakwa rok. Upi moki pyhare rire omopu jevy xupe Nhandejry omoingove jevy xupe. Tenonde-rupi inhe kwatia-rehe o vae oiko hagw omoingove jevy xupe Nhandejry.a 5 Ha oikove jevy-ma ramo ojehexa uka jevy Pedro-pe. Upe rire ojehexa uka jevy doze gwemimondo kwry-pe. 6 Upe rire katu ojehexa uka jevy gweroviaha vae kwry-pe. Quinhentos onhomboaty jave ojehexa uka jevy xupe kwry. y peve heta vyteri o hexahare. Ha heta ave hexahare omano-ma vae ave. 7Ha upe quinhentos-pe ojehexa uka jevy rire, ojehexa uka jevy Tiago-pe. Upi gwemimondo kwry onhomboaty-ma jave ojehexa uka jevy xupe kwry. 8 Ha ipaha ete-py ojehexa uka jevy xe-vy ave. Are oikove jevy rire ojehexa uka jevy xe-vy. Upa-gwi mit ohasa hiry oiko hagw vae-rami xe anhembopyahu. 9 Upixa-gwi ave Hesu remimondo ambue kwry imbaegwasuve voi xhegwi. Yma vaekwe xe areko asy asy Hesu Nhandejry reroviaha vae kwry-pe. Uparehe y peve apyta at. Xe ave Hesu remimondo vae hae ramo xe mandua jevy xe rekokwe-rehe ha xe mot jevy. 10 Nhandejry ae xe poriahuvereko ha xe rexakwaa rei-ma. Hry-py xe aiko Hesu remimondo ramo. Ha ndarery xe poriahuvereko Nhandejry. Hemimondo tee voi ko xe. Ambaapo hetave tave enterova-gwi. Hemimondo vae ambue kwry-gwi ambaapove xe. Ndahairy xe ae rei xejhegwi xe mbaraete ambaapo-vy. Cristo xe mombaraete xe mombaapo hagw. Upixa-gwi xe rapixa kwry-gwi xe ambaapove. 11 Hesu Cristo rehegwa nhe por mate amombeu mbeu pe-my vaekwe. Hesu remimondo vae kwry ave hesegwa nhe mate omombeu arakae ave pe-my. Upixa voi ore, Hesu remimondo vae kwry hesegwa nhe tee mate oromombeu. Ha pe katu Hesurehe pejerovia arakae. Ore remimombeu-rupi pejerovia hese.

omano ete rire Nhandejry omoingove jevy xupe oroe meme oromombeu-vy. Upe oroe jave o umi pene pa mygwa outro nhe omombeu rei. Hei Ndoikove jevi omano hagwe rire hei rei. Anhetegwa e omombeu pe-my. 13-15 Tapene mandua por katu. Omano vaekwe ndoikove jevi peje rei ramo Ndoikove jevi nipo rae Hesu peje vaer mo Hesu-rehe. Ha pemombeu joavy avypa hesegwa nhe. Hesu Cristo ko oikove jevy-ma voi katu. Pende tavy-ma voi. Peje ramo rae Ndoikove jevi nipo rae Hesu pende tavy voi. Nhandejry omoingove jevy-ma Cristo-pe oromombeu meme katu pe-my. Omano vaekwe oikove jevy e ramo rae, Cristo ndoikove jevi-ma vaekwe rae. Upixa ramo rae Nhandejry nomoingove jevi-ma vaekwe

12 Cristo

Cristo oikove jevy-gwi kente kwry oikove jevy ave vaer

15.3 Is 53.5-12

15.4 Sl 16.8-10; Os 6.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

503

1 CORNTIOS15

xupe rae. Ha ore remimombeu Cristo rehegwa nhe anhetegwa e rae. Nhandejry-rehe oroe rei rei rae ore apu rae hese. Ore ko ndore api vae voi. Anhetegwa nhe voi oromombeu pe-my Hesu rehegwa nhe. Nhandejry ko omoingove jevy joty-ma xupe. Anhetegwa voi upa. 16-18 Omano vaekwe ndoikove jevi ramo rae Cristo ave ndoikove jevi vaekwe ave rae. Ha hae-ta pe-my Cristo ndoikove jevi ramo rae pejerovia rei arakae Hesu-rehe rae. Peiko vyteri rae pene rembiapo vai reheve, pende pya kya vyteri rae peiko-vy. Ha upe Hesu reroviaha kwry omano arakae vae onhehundipa-ma ave rae. 19 Ko yvy-py mate ovale ramo rae nhande-vy Hesu-rehe jajeroviaha, javyareve vaer rae enterova-gwi. Ndoikove jevi ramo rae Cristo, nhamano ramo oikove jevy e-gwi rae, nanhande poriahuvereki ar voi rae Cristo. Upixa ramo rae ko yvy-py mate javya ar jaiko-vy rae. Nhande tavy tee-ma ar rae jaiko-vy. Nhande vyare eterei-gwi rae avave nanhande poriahuvereko kwai ar rae. 20 Oikove jevy-ma joty Hesu. Anhetegwa voi hesegwa nhe. Nhandejry omoingove jevy vaekwe xupe. Nhane renonde vae voi oiko-ma Hesu Cristo. Nhandejry omoingove jevy vaekwe xupe. Ha upa-rehe oikwaa uka nhande rekor nhande-vy. Hesu reroviaha vae omano vaekwe omoingove jevy-ta ave Nhandejry.b 21 Enterove ko yvy pygwa omano-ta pete kwimbae rembiapo vaikwe-rupi. Upixa ave enterove oikove jevy-ta pete kwimbae rembiapo porkwe-rupi. 22 Nhande ko yvy arigwa myamyr Ado remiarirre kwry voi nhande. Upagwi haixa nhamano jevy vaer. Upixa ave Cristo-rami jaikove jevy vaer. Hese jajerovia-gwi nhane moingove jevy-ta Nhandejry. 23 Pete te omoingove jevy-ta Nhandejry ipya pot vae kwry-pe. Tenonde-rupi omoingove vaekwe Hesu Cristo-pe. Hesu ogwejy jevy ou-vy ramo omoingove jevy-ta gweroviaha kwry-pe. 24-25 Upi katu Hesu-rehe ndaijai vaekwe mbaraetekwe Nhandejry oipeapa jevy-ta xugwi kwry. Ndaipuakavi-ma vaer teko vai rehegwa jry, pytmbry jry ave, yvy arigwa jry ave, ry jry ave, ko mundo jry ave, mburuvixa kwry ave. Ndaipuakavi-ma upixa ramo hae kwry. Mbaeve-rehe ndaipuakavi-ma vaer hikwi. Oimbaraetepeapa-ma vaer xugwi kwry. Avave ndoikovi-ma vaer ipogwy-py. Hesu nhe-py mate oiko vaer hikwi. Ha upi katu Hesu omo mbaete vaer Nhandejry pogwy-py. Mburuvixa tee ramo-ma oiko vaer Nhandejry. Nde ae Tup Nhandejry tee enterove hei vaer xupe. Ne nhe-rupi mate oroiko-ta hei vaer ave xupe. Ha upe mboyve Nhandejry omo ranhe vaer opaixagwa Hesu pogwy-py, ipuaka-rupi omanda hagw hese kwry. Hese ijae vaekwe gwive jepe, xupe ohayhu e vaekwe jepe ipogwy-py joty oiko vaer. Inhe-py joty voi oiko vaer.c 26 Ha nhande katu, yvy arigwa kwry jakyhyje hyje jaiko-vy nhemano-gwi. Nhande jukahar-gwi jakyhyje voi. Nhandejry mburuvixa tee ramo o ramo opa

15.20 2 Co 4.14

15.25 Sl 110.1

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS15

504

tama nhandhegwi nhemano. Hesu oiko ramo mburuvixa ramo avave nomano movi-ma vaer. 27Upa-rehe Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei: Hesu pogwy-py Nhandejry omo-ma opaixagwa ko yvy pygwa, yvy pygwa, yvy arigwa ave, pytgwy pygwa jry gwive opyta Hesu pogwy-py. Nhandejry oipea-ta ipuakakwe xugwi kwry enterove oiko hagw Hesu nhe-pyd hei Nhandejry nhe kwatia-rehe. Tup Nhandejry ae katu nonhemoingi ar Hesu pogwy-py. 28 Tup Nhandejry omoingo-ma rire enterove Hesu pogwy-py, Hesu nhe-py oiko-ma rire enterova, Hesu onhemoingo jevy vaer Tup Nhandejry pogwy-py. Tup Nhandejry omo ranhe-ta enterove Hesu pogwy-py. Upe rire Hesu hei ar gwu-pe Xe aiko-ta nde pogwy-py. Eremo-ma enterove xe pogwy-py. Ha xe katu anhemo jevy nde pogwy-py. Upe-ma ramo Tup Nhandejry oiko vaer mburuvixa ete ramo. Inhe tee-rupi ipuaka tee-rupi oiko vaer enterove. Tup Nhandejry tee mburuvixa-ma vaer. Opa e vaer Tup Nhandejry mburuvixa teeha. 29 Gw pene pa mygwa onhemongarai uka gwei omano vaekwe rekovia. Upe jave o ave pene pa-my Omano vaekwe nomoingove moi Nhandejry hei rei vae. Maer napembojojiry pende reko pene nhe-rehe? Ndoikove jevi ramo rae omano vaekwe onhemongarai uka rei ar arakae omano vaekwe rekovia. 30-31 Ha ore katu, orohasa asy meme katu. Hesu oikove jevy-ma oromombeu-gwi ore mbohasa asy hikwi. Ndoikove jevi ramo rae omano vaekwe, ahasa asy rei ar rae aiko-vy. Omano vaekwe omoingove jevy joty Nhandejry. Upixa-gwi ndahasa asy rery aiko-vy. Cada ko ko xe mbohasa asy. Xe juka-tama hae jave xe pyagwapy-ma, avya vyteri. Xe rei kwry, Hesu reroviaha vae, pejerovia-gwi xe remimombeukwe-rehe xe mandua ramo pende-rehe xe avya voi. Petexa jajerovia Nhandejry Hesu Cristo-rehe upa xe mbovya joty ahasa asy jave. 32 Ha koa-py ave feso tet-my haimetema xe juka vaekwe hikwi. Mymba poxy nhande jukahar-gwi nhane renoh vae-rami aiko koa-py. Xe ndive onhe poxy poxy vae pa-my aiko ramo Xe juka-tama hae mo jevy xjehe. Tekoha rei-rupi aiko ramo rae upixa, xe tavy rei ar rae. Hesu oikoveha-rupi ae aiko katu. Omano vaekwe ndoikove jevi ramo rae iporve ar rae jaiko ramo rae teko rei nhe-rupi. Ko ramo nhamano-ta parae. Jakaru katu, jakau katu hei rei Hesu reroviaha eha. Ha omano vaekwe ndoikove jevi ramo rae anhetegwa rae inhe.e 33 Ani pejejavy te. Ani ereheja avave pene mbotavy rei te. Hapixa tavy ndive oiko vae oipea gwapixa rekoha hae ave jaikwaa meme. Ani penhembotavy rei te. 34 Taperova katu pende rekoha. Anive pene rembiapo vai reheve peiko te. O pene pa mygwa Nhandejry reko kwaa e vae. Pemombeu e vae xupe.

15.27 Sl 8.6

15.32 Is 22.13

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

505

1 CORNTIOS15

Maer-gwi napetry upa-rehe? Pende rekoha por ramo pembojerovia vaer Hesu-rehe pene pa mygwa kwry-pe. Taperova katu pende rekoha.
Mbaeixagwa pa oikove jevy vae rekor?

pene pau mygwa a-rami oporandu vaer Mbaixa oikove jevyta? Mbaeixagwa oiko vaer heter omoingove jevy ramo? oporandu vaer. 36 Upixa peporandu ramo, napene arandu pori, xe rei kwry. Mbae rai nhanhoty. Ndahai mbae rai jevy jahexa vaer. Ojeka ranhe ar henhi hagw. 37 Tuvixa vae nanhanhot moiry. Mbae rai meme nhanhot. Ha ndahai petexa mbae rai. O trigo rai. O kumanda rai. Hai ambue mbue vae nhanhoty. 38 Nhandejry ae katu omohenhi kwaa mbae raigwi temitr henhi hagw. Hemimbota-rupi pete te-pe ome imta teer. 39 Ndapetexai ave too. O nhande roo. O ave mymba roo, gwyra roo, pira roo. Opambae roo o. 40 Upixa ave ndahai petexa oiko vae oikove vae ndive. O yvy pygwa vae. O ave ko yvy arigwa vae ave. 41 Ndapetexairy ave hembipe vae kwry. O kwarahy resak. O jasy rembipe. O ave jasytata rembipe. Pete te jasytata rendy oiko ambue mbue onhoendy-gwi. 42-43 Upixa ave Nhandejry omoingove vaer omano vaekwe-pe. Nhamano ramo nhane retekwe inemba vaer voi. Nhane moingove jevy-ma ramo nhande reter ine e vaer. Jahexase e vae voi nhande retekwe, nhanhot vae xupe. Ndovalevi vae. Humba-ma nhande retekwe. Ivai eterei jae-ma hese. Jaikove jevy-ma ramo ipor vaer nhande reter. Nhandejry opuakaha reheve nhane moingove-gwi ipor por vaer nhande reter. 44 Yvy pygwa voi nhande retekwe. Nhanhot xupe. Oikove jevy-ma ramo yvy pygwa oiko jepe nhande reter. Nhaime jave ko yvy-py, nhande rete yvy arigwa voi. Nhane moingove jevy-ma ramo Nhandejry, Nhe Marangatu tee vae omoingo-ta nhande-vy nhande reter yvy pygwar. 45 Nhandejry kwatia nhe koa-rami hei: Nhandejry ojapo vaekwe kwimbae ypyr. Hekove vae kwimbae ypy. Hry vae Ado.f Koygwa kwimbae hry vae Hesu ndahai Ado-rami. Imarangatu ete vae. Omo uka kwaa vae opambae. Ou vaekwe kwimbae reko oiporuvy. Yvy pygwa voi Hesu. 46 Upe moki kwimbaeixagwa ave nhande. Oiko ranhe nhande rete ko yvy arigwa. Upe rire ae katu oiko ar nhande reter yvy pygwar. 47 Ha kwimbae ypy ko yvy ri gware voi. Yvy kuigwi Nhandejry ojapo xupe arakae. Koygwa kwimbae ae, Hesu yvy pygwa voi. 48 Hae-ta ave pe-my entro ko yvy arigwa vae kwimbae ypy oiko hagwe-rami. Hete yvy kui rei. Hesu reroviaha Hesu-rami voi

35 Gw

(Rm 8.10-11; Fp 3.21)

15.45 Gn 2.7
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS15

506

oiko vaer. Yvy pygwar meme. Hesu rete-rami yvy pygwa meme heter. 49 Koy nhande rete kwimbae ypy rete-rami. Yvy kui gwigwa ave nhande rete. Upixa ave nhane moingove jevy ramo Hesu rete-rami nhande reter oiko vaer. Yvy pygwa voi jaiko vaer. 50 Pene mandua por kena ko xe remimombeu-rehe, xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry. Tup Nhandejry renda-py nhande ruvixa vae o ha-py nogwah moi ine vaer. Upixa-gwi nhande rete ko yvy arigwa, nhande roo, nhande rugwy gwive nogwah moi henda-py. Ine e vae mate ogwah vaer upe-py. Onhembopyahu jevy-ta nhande-vy nhande rete. 51 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Nhandejry reminhongatukwerehe apomboe-ta kuri. Nhande, Hesu reroviaha kwry Nhandejry ohekoviar jevy vaer nhande rete kwry. O ar Hesu reroviaha vae ndohupiti vaer jepe omanoha. Hete ohekoviar vaer ave xupe kwry. 52 Sapya ete, nhande rekoviar-ta. Tesa pir-rami ndahiare moiry. Hemimbygwasu paha omonhe jave nhande rekoviar-ta Nhandejry. Omonhe-ta hemimbygwasu. Ha upi katu entro Hesu reroviaha omano vaekwe gwive oikove jevy vaer. Omoingove jevy-ta Nhandejry xupe kwry. Omoingove jevy-gwi Hesu reroviaha rete gwive ine e vaer. Ha upe jave jaikove vyteri ramo, nhande rete rekoviar-ta. Nanhamanovima vaer. Ine e-ma vaer nhande reter. 53 Upixa voi tekotev ohekoviar ko nhande rete ine vaer. Nhande reter yvy pygwa ine e vaer ome-ta nhande-vy Nhandejry. Ko nhande reko yvy arigwa ohekoviar-ta ave nhande-vy. Yvy pygwa reko nhande rekor opa e vae ome-ta nhande-vy Nhandejry.g 54 Nhande rete ine vaer oiko-ma ar ine e vaer, ha nhande reko yvy arigwa oiko-ma ar yvy pygwar. Upe jave oiko vaer Nhandejry kwatia nhe hei vaekwe: Tup Nhandejry oikoma ramo nhande ruvixa enterove omanove e vaer. Ojoko-ta nhandhegwi nhane manohargwe. Nanhane mbohasa asyvi vaer nhane manohargwe.h 55 Nhande jopi vae-rami oiko nhande-vy nhemano. Nhandejry ae nhane moingove jevy vaer. Upe ramo opa vaer nhandhegwi nhemano.i 56 y ae katu nhane rembiapo vaikwe-rehe nhemano oiko nhandevy. Nhandejry nhe Moiss remimombeukwe nhahendu-gwi jaikwaa upe vae. 57 Nhandejry ae omboyke-ma nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Nhane mombaraete pono jakyhyje nhemano-gwi. Tanhatima por por katu xupe. Hesu Cristo oiko-ma nhane resendeha-gwi nhane mbopuaka nhane mombaraete-gwi heko por-rupi jaiko por hagw.

15.53 1 Co 15.24-26

15.54 Is 25.8

15.55 Os 13.14

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

507

1 CORNTIOS16

rembiayhu vae kwry, tapeiko por katu. Pepyta katu Hesu rape-rupi. Ani pejere tape por-gwi. Tapende kyre Nhandejry rembiapo apo-vy. Ani pene ate Nhandejry rembiapo pejapo hagw. Opa hembiapo pejapo vae gwive ndahai pejapo rei vae. xupe gwar ae pejapo. Upa nipo peikwaa por rae.jk
Pemonoo plata peipytygw hagw Hesu reroviaha vae kwry, judeu yvy rupigwa kwry
1Ha

58Hae-ta jevy pe-my xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry, xe

16

kwatia-rehe pehai vaekwe xe-vy no peje xe-vy: Ore ave oroipytygwse Hesu reroviaha vae kwry, Judia yvy rupigwa kwry. Upa-rehe oromonose ore plata hesegwar peje xe-vy kwatia-rehe. Ipor, pemono katu. Galcia yvy pygwa, Hesu reroviaha vae-pe amombeu vaekwe omono kwaa hagw oplata. Upixa ave pejapo. 2 Domingo meme, pemono plata. Heta ogwereko vae tomono heta. Ha mix ogwereko vae mix mate tomono. Upixa pejapo pono aju-ma ramo peheka heka pene remimer. 3 Agwah rire amondo-ta pene remimegwe kwry Jerusalm tet-my. Peiporavo pene pa mygwa ogweraha hagw. Ahai-ta ave ikwatiar ondive ogweraha hagw. 4 Ha pejohu por ramo, xe ave aha ar pene remimer heraha-vy. Xe ndive oho ar pene rembiporavokwe.

(2 Co 8.1-5)

arese pene ndive. Ikatu ramo apyta vaer arapyahu ahasa hagw pene ndive. Upe rire xe pytygw vaer ahasave hagw mamo ahase ha-py mombyryve aha hagw. 7Nagwah moi vyteri pende ha-py pyae aha hagw. Ajukwe-vy katu xe are-ta pende ha-py. Upa-gwi ahaar aha hagw upe-py. Nhandejry oipota ramo xe are-ta pene ndive. 8 y ae katu ahaar-ta koa-py, feso tet-my. Aretegwasu pentecostes ahasase koa-py. 9 O heta koa pygwa Nhandejry nhe ohenduse vae. Amombeu mbeu xupe kwry aiko-vy. Aikwaa uka porve rve xupe Nhandejry Hesu rehegwa nhe. O ave heta xe-rehe ijae vae, Hesu nhe pene mbotavy vaer hei ipoxy-vy xe remimombeu-rehe hikwi.

5Ahasa-ta aha-vy Macednia yvy-rupi. Upe rire ae apyta-ta pene ndive. 6Xe

Mbavae tipo ojapo-ta Paulo

ramigwa Timteo ave omombeu mbeu Hesu rehegwa nhe. Upixa-gwi ogwah-ma ramo pende ha-py Timteo, pepytygw katu xupe. Pembovya xupe opyta por hagw pene ndive. 11 Ipyahu eterei-gwi nahendu moi inhe ani peje te hese. Ani pepyr te inhe-rehe. Pepytygw xupe ave pembopyagwapy xupe ogwah jevy por hagw ko xe ha-py. Ahexa ngau xupe. Nhande rei kwry ndive ou vaer. Ahaar aiko-vy xupe kwry koa

10Xe

Pemogwah por kena Timteo, Apolo ave hei Paulo

15.51-58 1 Ts 4.13-18

15.58 Gl 6.9

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 CORNTIOS16

508

py. 12 Ha nhande rykey ramigwa Apolo ave. Ajerure meme xupe oho hagw pende ha-py. Tereho katu Corinto tet-my, Hesu reroviaha vae kwry erehexa hagw. Tereho nhande ryvy kwry ndive hae meme xupe. Ha Koy ndikati aha upe-py hei xe-vy. Omeha ra-py oho-ta pende ha-py.
13Penhangareko katu pendjehe pono pene mbojere Cristo rape-gwi. Pejepyhy

Kwatia nhepahar ohai Paulo

katu Nhandejry-rehe. Tapenhembopyagwasu katu. Tapenhemombaraeteve katu peiko por hagw Hesu reko-rupi. 14 Tapejohayhu por rei katu peiko-vy. 15 Ha Estfanas, Grcia pygwa peikwaa ave parae. Hesu-rehe hae ojerovia rire ae, het mygwa kwry ave ojerovia ave. Hga pygwa ave peikwaa parae. Hesu reroviaha vae kwry-pe oipytygw tygw oiko-vy hikwi. 16 Pehendu kena Estfanas nhe, xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry. Indive o vae nhe ave pehendu katu. Hae kwry omombeu por Hesu rehegwa nhe. Tapeiko ave inhe-py. 17 Ogwah-ma xe renda-py Estfanas. Ogwah-ma ave Fortunato, Acaico ave ogwah-ma. Upe mbohapy vae rexa-vy avya eterei. Hae kwry xe pytygw por koa-py. Pe peime mombyry eterei xhegwi xe pytygw hagw. Hae kwry pende rekovia o koa-py xe pytygw vae. 18 Xe mbovya xe mokyre eterei aiko porve hagw Nhandejry rape-rupi. Pe ave pene mokyre ave arakae hae kwry peiko porve hagw Hesu rape-rupi. Pehexakwaa rei katu xupe kwry hemikotev-rehe. Tapejeapysaka katu ave inhe-rehe. 19 Hesu reroviaha vae kwry sia pygwa imandua vaety omondo uka pende ha-py. qila, hembireko Priscila ave imandua vaety omondo uka-ta ave pende ha-py. qila rga-py ojogweroaty vae Hesu reroviaha imandua vaety omondo uka-ta ave pende ha-py. Hesu rry-py omondo uka pe-my. 20 Hesu reroviaha koapy o vae ave omondo uka-ta pe-my imandua vaety. Penhoanhukwav kwav rei katu pehexa uka hagw pene manduaha Hesu reroviaha vae-rehe. 21 y xe ave xe mandua vaety amondo-ta ave pende ha-py. Xe voi ajapo xe rry xe po-rupi. 22 O ramo Nhandejry Hesu Cristo-pe ndohayhi vae tombohasa asy katu xupe mombyry ojhegwi omondo-vy Nhandejry. Ha Hesu-pe ae xe hae Eju kena, xe Jry. 23 Nhandejry Hesu Cristo tapende rovasa por katu pende rexakwaa rei-vy. 24 Apohayhu voi Hesu Cristo rry-py. Amm. Opa xe nhe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Cornto tet mygwa pegwar 2

segunda epistola de Paulo aos corntios

hemimondo ramo. Xe nhande rei Timteo ndive oromondo-ta kwatiarehe ore nhe pe-my gwar. Pe Corinto tet mygwa Nhandejry nhe-rupi penhomboaty aty vae pegwar orohai pe-my. Hesu-rehe ojerovia vae gwive opa Grcia yvy rupigwa pegwar orohai ave pe-my. 2 Tapende rovasa por katu Nhandejry Nhande Ru tee vae. Tapene mbopyagwapy por ave pende rexakwaa rei-vy. Hesegwa voi nhande. Nhandejry Hesu Cristo rehegwa voi ave nhande.

1Xe Paulo Hesu Cristo remimondo vae. Nhandejry remimbota-rupi aiko-ma

3 Tup Nhandejry Hesu Cristo Ru-pe tanhambotuvixa mbae voi katu. Nhande Rugwasu voi hae. Nhande poriahuvereko voi vae hae. Nhande rexakwaa rei vae voi hae. Nhane mbopyagwapy vae voi hae. 4 Jahasa asy asy ramo jepe nhane mbopyagwapy ave vae voi hae. Ha nhane mbopyagwapy meme-gwi nhande ave jaikwaa nhande rapixa-pe ohasa asy vae-pe nhambopyagwapy jevy hagw. Xe upixa voi ave ahasa asy vaekwe jae ar nhande rapixa-pe ohasa asy ramo imbopyagwapy jevy hagw xupe. Upe jave voi vaekwe Nhandejry xe mbopyagwapy-ma vaekwe. Xe mbopyagwapy hagwe-rami ne mbopyagwapy ave vaer Nhandejry jae ar xupe imbopyagwapy-vy. 5 Cristo oiko hagwe-ramima ore ave oroikoma. Ohasa asy asy hagwe-rami ave orohasa asy konga ore oroiko-vy. Upe jave ore mbopyagwapy joty Cristo. Ore mbopyagwapy hagwe-rami ave oronhombopyagwapy ave oroiko-vy. 6 Ore mbohasa asy ore momytue hagw mo. Nhandejry ae ore pytygw meme ore pya mombaraete jevy hagw. Upixa oroiko ramo peikwaa vaer penhembopyagwapy hagw. Ore-rami pehasa asy ramo penhembopyagwasu kwaa ar. Paulo-rami ahasa asy rae

Paulo ombotuvixa mbae imboete-vy Tup Nhandejry-pe

509
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS1

510

peje ar pendejupe pendjehe. Upe jave Nhandejry oipytygw xupe rae, ombopyagwapy-ma ave xupe rae. Nhandejry aipo ramo xe pytygw ar xe mbopyagwasu hagw ave peje ar. Ahaar-ta xe resende hagw Nhandejry peje kwaa vaer penhembopyagwapy-vy. 7Aikwaa-ma voi rae pejeroviaha Hesu-rehe. Oroiko hagwe-rami upixa ave pe peiko ar. Hesu-pe ogwerovia e vae pene mbohasa asy ave vaer. Upe jave pejeroviave ar Hesu-rehe ha pene mbopyagwapy vaer Nhandejry. Upe pende reko porr-rehe orojerovia-ma. 8 Xe rei kwry, Hesu reroviaha vae kwry, amombeu porse pe-my, mbae ojehu vaekwe ore-vy. sia yvy-py oroiko ramo ojehu vaekwe ore-vy. Oroiko asyha ipohi eterei vaekwe ore-vy. Haimete vaekwe ndore puakavi orjehe. Nasvi-ma vaer koa-gwi hae mo vaekwe. Amano-tama xe hae mo vaekwe xjehe. 9 Orojejuka uka hagw-ramima oroiko vaekwe Nhandejryrehe anho mante orojerovia hagw. Omano vaekwe gwive omoingove jevy vae voi Nhandejry Hesu Cristo. Ore orejhegwi rei nore mbaraetiry. Hae anho mate ore mombaraeteha. 10 Hae ore resende ore pytygw-vy vaekwe. Ndoheji vaekwe oromano. Ahasa asy jevy ramo jepe, Hesu ndoheji voi vaer amano hagw hae vaer xejupe. Xe resendehaty voi Hesu. Xe ajerovia tee-ma hese. 11 Pe ave pembojeupi kuri pene nhe ore-rehe Nhandejry-pe ore pytygw hagw. Upixa ramo heta vae ombojeupi ramo onhe Nhandejry-pe ohendu vaer ore rovasa hagw. Upe vae-rehe onhangareko por vaer ore-rehe. Ore rovasa rire petima por kuri Nhandejry-pe. Upixa ramo hei vaer Heta voi nipo rae xe mboeteha hei vaer Nhandejry.

vae xe mbovya voi. Xe pyapy gwive aikwaa xe reko porha. Hesu reroviaha e mbyte-py, pende apyte-py, mombyrykwe-py, higwikwepy ave petexa voi xe aiko Nhandejry nhe marangatu-rupi. Ndahai yvypry arandukwe-rupi aiko upixa. Nhandejry ae xe rexakwaa reimagwi xe moarandu-vy, upixa aiko. xupe amboete-vy apogwereko porse. 13 Ndahai apombotavy hagw xe nhe amo kwatia-rehe. Amombeu por hagw ae pe-my amo kwatia-rehe pemonhe hagw. Xe ko petexa voi xe nhe. Aipota peikwaa por voi xe rehegwa nhe. 14 Ore rekoha rehegwa peikwaa kua kua rei joty. Apombojerovia ukaseve-gwi aipota peikwaa xe rehegwa nhe. Nhandejry Hesu ou jevy hagw ry-py, avya ar pende-rehe. Upe ry-py pe ave aipota pevya ave ar ore-rehe. 15-16 Ovya ar xe rexa-vy hae mo-ma xe pende-rehe. Macednia raperehe aha ramo agwahse ranhe mo pende ha-py. Upi agwah jevy-ta ajukwe-vy iha-py hae xejupe. Upixa ramo imokiha agwah jevy vaer ambovyave hagw xupe kwry hae mo vaekwe pende-rehe. Xe pytygw hagw ahave hagw mombyryve Judia yvy-py aha hagw hae mo ave vaekwe pende-rehe. 17Ajapose vaekwe ndajapi vyteri-gwi pene nhe rei rei rae xe-rehe. Nonhemongeta poriry nipo rae opya ndive peje mo arakae

12 Ko

Paulo omombeu mbavae-gwi po hiare oho hagw Corinto tet-my

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

511

2 CORNTIOS1,2

xe-rehe. Ojhegwi rei nipo ojapo arakae peje mo arakae xe-rehe. Teko rei reko-rupi voi nipo rae oiko Paulo peje mo xe-rehe. Ajapo-ta hei mo jehe Paulo, upi ndojapi hei hagwe-rami peje mo arakae xe-rehe. 18 Heroviapyr voi xe remimombeu. Nhandejry onhe-gwi ova e teehixa pete-rupi voi xe remimombeu. 19 Ore katu, Silvano, Timteo, xe ave, ore oromombeu mbeu pe-my vaekwe Hesu Cristo rehegwa nhe. Hae Tup Nhandejry ray tee voi. Petixa voi inhe. Anhetegwa meme voi hemimombeu. Hei hagwe-rami oiko meme-ta voi. 20 Tup Nhandejry omombeu mbeu vaekwe gwemimer kwry-rehe. Apohovasa vaer. Nde rei kwry gwive ave ahovasa vaer hei voi meme vaekwe Nhandejry nhane ramoigwasu kwry-pe. Hesu Cristo-rehe jajerovia tee ramo, Nhandejry hei hagwe-rami nhande rovasa voi vaer. Hae hei vaekwe gwive ojapopa-ma vaer Cristo. Upa-rehe jae Amm. Upixa ete toiko jae nhamombaegwasu-vy Nhandejry-pe. 21 Nhandejry voi ore mombaraete, pe-my ave pene mombaraete pono jajere eterei Cristo-gwi. Nhande poravo vaekwe gweyir. 22 Omo-ma nhande-vy Nhe Marangatu tee vae nhande pyapy pygwar kwry. Oime-magwi nhande pyapy-py jaikwaa-ma, nhande rereko-ma gweyir Nhandejry. Hemimer-rehe nhahaar kwaa-ma ave.a 23 Mbavae-gwi po ndahi vaekwe pende ha-py. Nhandejry oikwaa por voi. Pono apombovyare rei ndahiry. Nhandejry oikwaa xe apu e vae voi xe. 24 Ndahairy voi pende-rehe amanda hagw ahase pende ha-py. Perovia hagw ae agwahse upe-py. Aikwaa por-ma Hesu-rehe pejerovia pormaha. Upixa apopytygwse ae pevya hagw. Kwehe ae aha ramo rae pende ha-py, orombovyare ar rae. Upa-gwi ndahi vaekwe pende ha-py. 1 Upa-rehe hae xejupe: Ndaha movi-ma xe vyare reheve pono ambovyare rei xupe kwry hae xejupe pende-rehe. 2 Apombovyare ramo kivae po xe mbovya jevy ar. Pe mate xe mbovya jevy vaer apombovyare rire. 3 Upixa-gwi ahai vaekwe pe-my kwatia ani hagw agwah ramo pende ha-py xe mbovyare jevy. Aipota xe rerohory voi xe agwah ramo pende ha-py. Ajerovia-ma voi xe pende-rehe kwry. Xe avya ramo pe ave pevya ar. 4 Ahai ramo vaekwe upa kwatia pe-my gwar xe anhemboasy eterei ajaheo ahai-vy avyare-gwi. Ndahai pene mbovyare hagw ahai vaekwe pe-my kwatia-rehe. Xe apohayhu etereiha aikwaa ukase pe-my.

Mbaeixa jareko hembiapo vai vae imytue vae jehe

pe-my hae-ta: Xe naxe anhiry avyare vaekwe hese. Pe ave nipo pereko ave nhembyasy rae xe-rami ave. 6 Konga hae-ta pe-my: Haeve-ma. Anive pereko asy xupe hembiapo vaikwe-rehe. 7Peiporiahuvereko rei ae katu kuri

5Gw nhane mbovyare vae o rae pene pa-my. Pono xe nhe asy eterei

(Lc 17.3; Gl 6.1)

1.21-22 Rm 8.14-15; Ef 1.13-14


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS2

512

xupe. Pemohembiapo por uka ae katu xupe. Pembohory hory joty xupe. Ani pemomytue te xupe pono ojeahi rei jehe. 8 Upa pejapo hagw ajerure pe-my pene rembihayhu-rami joty pereko hagw xupe. Anive pemomandua te xupe hembiapo vaikwe-rehe. 9 Ndahai ae upa-rehe mante ahai vaekwe pe-my upa kwatia. Aikwaase vaekwe ave pende rekor-rehe. Pejapopa-ta parae ndapejapo moi parae xe nhe, xe remimombeu gwive pe-my, xe ndaikwairy joty vaekwe. Upa-rehe ahai vaekwe pe-my aikwaase-gwi. 10 Peiporiahuvereko ramo xupe aiporiahuvereko ave ar xe anive hagw nhane mandua hembiapo vaikwe-rehe. O-ma ramo vaekwe xe aiporiahuvereko hagw, Hesu Cristo rry-py aiporiahuvereko-ma voi xupe. Nhandejry Hesu Cristo oikwaa voi xe apohayhuha enterova-pe. 11 Aiporiahuvereko-ma xupe nhande joja jevy hagw ani hagw anhaygwasu Satans ipuaka nhande-rehe. Jaikwaa-ma voi nhane mbotavy vae anhaygwasu.

ramo vaekwe Trade tet-my amombeu mbeuse mo vaekwe Hesu rehegwa nhe upe pygwa kwry-pe. Xe renduhar Nhandejry omo por-ma jepe ndaxe pyagwapi joty xe are hagw upe-py. 13 Ndaxe pyagwapiry ndatopi-gwi xe ir Tito-pe. Maer po nogwahi a-py hae xejupe hese. Aha-ta Macednia yvy-py. Upe-py parae atopa vaer Tito-pe hae xe renduhargwe-pe. Upi aha jevy mombyryve Tito piari.

12 Agwah-ma

Otopase mo oru Tito-pe Paulo

ndive. Opa-rupi nhane moir nhande reraha-vy. Nhane mombaraete jaiko por meme hagw. Ipuaka voi rae Nhandejry rae hei hagw nhande rexahry. Opa-rupi omohyakw por vae-rami omoherakw uka por nhande-vy nhande rexahry oikwaa por hagw Cristo rehegwa. Upixa ramo nhane rerakw oiko vaer hyakw por vae-rami Nhandejry Hesu Ru-pe. Cristo nhane mbohekoha por. Upi nhande rekoha pyahu rerakw mombyry-rupi oho vaer enterove oikwaa hagw hesegwa nhe. Nhandejry ndive oiko vaer, Nhandejry ndive oiko e vaer ave oikwaa ar Hesu Cristo rehegwa nhe. 16 Ohenduse e vae ojere ar Cristo-gwi. Nhande jegwaru vae nanhahetseiharami, nohendusi vaer Nhandejry rerakw. Oikwaa Nhandejry omondo hagw mombyry ojhegwi. Upa-rehe ndogwerovyiry inhe. Ha gw Hesurehe ojerovia vae, hyakw por jarovyaha-rami, ohenduse vaer Nhandejry rerakw. Ogwerovya vaer inhe. Onhemboheko pyahuve huve vaer oho-vy. Kivae po omoherakw por kwaa Cristo rehegwa nhe? Ojhegwi rei ndoikiry voi omoherakw por kwaa vae Cristo nhe. 17Nhandejry rry-py omombeu vae mate omoherakw por kwaa vaer. Ore niko Nhandejry remimondo vae voi ore. Anhete teegwa voi ore remimombeu. O ojupe gwar-rehe ombojopara rei gwemimombeu Nhandejry nhe mo. Ore ae

14-15Atima por-ta Nhandejry-pe. Hae nhane moingo-ma petexa Cristo

Cristo nhane mombaraete meme

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

513

2 CORNTIOS2, 3

katu ndahai upeixagwa inhe vae. Ore ore pya por reheve ae Cristo rry-py ore oroiko vae. Hesegwa nhe tee voi ore oromombeu vaekwe oroiko-vy.

Iporve rve Hesu rehegwa nhe Moiss amyr remimombeukwe-gwi


1O nipo rae gw vae ogwah ramo pende ha-py perovia hagw xupe

ogweraha kwatia opo-py ojekwaa hagw hese. Ore ae katu natekoteviry voi orogweru kwatia. Peikwaa voi pe ore rehegwa. Ha ore rehegwa peikwaa por ramo jepe o joty nipo rae ore-rehe onhe rei vae rae. Kwatia nherehe Paulo ogwerovia ukase mo jehe hei rei voi rae xe-rehe. Anive upixa erenhe rei xe-rehe. 2 Ore rembihayhu voi ko pe. Kwatia rekova pe peiko. Ore nhe renduhaty kwry pe. Pende rekoha pyahu por rexaha oikwaa vaer ore rekoha. Aipo ramo Nhandejry rry-py voi nipo rae omombeu inhe Paulo kwry hei vaer voi ore-rehe pende rexaha kwry. 3 Ojehai vaekwerami voi omo pende pya-py onhe. Pende pya pot por-ma enterova-pe pe. Kwatia-rehe jahai ramo tinta-py, pyae opa vaer. Hierro-py ojoo ramo ita-rehe ohai-vy, upe ave pyae opa vaer. Nde pya-py o-ma ramo katu Nhandejry nhe, nde rekoha pyahu ndopi vaer. Cristo rehegwa nhe amombeu pe-my vaekwe-gwi Nhe Marangatu tee vae pene moarandu-ma vaekwe. Upe Tup Nhandejry oikove vae pene moarandu-gwi pejerovia-ma vaekwe hese. Pende rekoha pyahu opa e vae omombeu vaer nde rexaha-pe ore reko porha.b 4 Ndahairy voi-ma xejehegwi rei aipo hae pe-my. Cristo rembiapo apo oroikwaa por-gwi ae aipo hae pe-my. 5 Ndahairy orejhegwi rei ore ore mbaraete oromombeu mbeu hagw Hesu rehegwa nhe ore renduhry ogwerovia hagw Hesu-rehe. Ndahai ave ore ae rei orejhegwi rei ore arandu-gwi oromombeu mbeu hesegwa nhe. Nhandejry ae voi ore mombaraeteha-rupi oromombeu mbeu hesegwa nhe. 6 Hae ae ore moarandu-ma vaekwe ore mombaraete-ma vaekwe inhe mombeuhar ore oroiko hagw xupe. Hesu Cristo rehegwa nhe mombeuhar ore moingo-ma vaekwe. Nhane rembypy Moiss amyr remimombeukwe rehegwa katu ore noromombei vae ore. Nhe Marangatu tee vae ae ore moarandu Hesu Cristo rehegwa oromombeu mbeu hagw. Moiss amyr remimombeukwe ndojapi vae nogwah moi Nhandejry rendapy noromombeuvi. Iporve ore remimombeu. Nhe Marangatu tee vae pende pyapyhy ete-ma ramo pejerovia vaer Hesu Cristo-rehe. Peiko meme vaer Nhandejry ndive oroe meme oromombeu-vy.c 7Nhandejry ohai uka vaekwe Moiss amyr-pe hemimombeur tekoha por jareko hagw. Ita-rehe ojoo ohai-vy vaekwe. Upi Moiss ogweraha upe ita Israel rei kwry-pe. Ohexa uka-ma ramo xupe kwry tekoha rehegwa nhe Nhandejry nhe ita-rehe o vae, Moiss rova ohesakapa xupe kwry. Upa-gwi ndikati omanha vaekwe Moiss rova-rehe hikwi. Ogwe hagw

3.3 x 24.12

3.6 Jr 31.31-34

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS3

514

ramima jepe hendy mbaraete vrami joty xupe kwry ohesaka-vy. Upa-rupi Nhandejry ohexa uka vaekwe nhande-vy ombaegwasu marangatuha ombou jave nhande-vy tekoha por rehegwa nhe ita-rehe o vae. Ha avave ndojapopiry hemimombeukwe. Upe tekoha tuja-rupi ndajaiko memiry voi. Upixa-gwi nhane mogwah ukase mo Nhandejry o ha-py Moiss remimombeukwe tekoha.d 8 Koy katu Nhandejry ombou uka Nhe Marangatu tee vae nhane moarandu hagw nhane moagw uka hagw ojhegwi nhande rekover opa e vae omevy nhande-vy. Aipo ramo upa-rupi Nhe Marangatu tee vae rembiapo-rupi onhemombaegwasuve vaer voi Nhandejry. 9 Ipor te voi-ma Moiss amyr remimombeukwe. Nhande reko por vaerha ohexa uka te vaekwe nhande-vy. Ndajajapo pori-gwi ae omopot ukase mo nhande pya. Iporve xugwi Hesu Cristo rehegwa nhe. Nhande pya omopot vae ohexa por uka nhande-vy. Omboyke nhandhegwi nhande pya vaikwe. Ipor ete voi hesegwa nhe. 10 Uparehe nhande jaikwaa porve Nhandejry ipuakaha. Upixa ramo Hesu rehegwa nhe yke-rehe o ramo Moiss remimombeukwe tekoha, iporve rve vrami te xugwi. 11 Upe nhe tuja omombaegwasu por voi jepe Ijapy rei vaer ka nhe pe-my hei vaekwe Nhandejry nhande-vy. Ha Hesu Cristo rehegwa nhe katu ndopi vaer pe-my hei ae hesegwa nhe por-rehe omombaegwasuve-vy.

Nhandejry Hesu Cristo rehegwa nhe. Nhandejry ndive jaiko vaer voi. Cristo-rehe ha-py omboyke nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe oroe orejupe. Orohaar tee voi ar indive oroiko hagw. 13 Ndorojapi Moiss amyr ojapo hagwe-rami. Hae omonde vaekwe oak rehegwa ojehovaomi-vy. Ndoipoti-gwi hei kwry, Israel remiarirre oikwaa nahendyveimaha hova.e 14 Hae kwry ndoikwai vaekwe mbae po heise upe vae. Nhandu kyha-py ojeavoaha-rami voi o vaekwe inhak-rehe ojopia vae. Ohendu te. Koy peve nhandu kyha-py ojeavoapa vae-rami voi joty okwa hikwi. Oarandu porr-rehe ndoikwairy vyteri hikwi. Oikwaa jokupepa rei. Yma gware Nhandejry nhe omonhe ramo ohendu te. Ha ohendu e vae-rami joty voi oiko hikwi. Ndoikwai mbae pa heise. Petexa oiko-ma ramo Hesu Cristo ndive rire ae oikwaa-ma vaer. 15 y peve Moiss amyr remimombeukwe omonhe jave o ipya jeavoaha vae. Ndoikwaa pori anhetegwa vae-gwi ipya jeavoaha vyteri hikwi. 16 Hesu Cristorehe ojerovia ramo ae katu ojepea paete ar xugwi ipya jeavoaha vrami o vae. 17Upe kwatia-py Nhandejry hei ramo, Nhe Marangatu tee vae heise. Ha Nhe Marangatu tee vae o ha-py mbaeve ndaipuakavi-ma vaer nhande-rehe. Nhane moarandu meme ar jaiko meme hagw inhe-py.

12Upixa-gwi ore oronhembopyagwasu oromombeu mbeu hagw

Nhe Marangatu tee vae o ha-py mbaeve ndaipuakavi-ma vaer nhande-rehe

3.7 x 34.29

3.13 x 34.32

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

515
18 Cristo-rehe

2 CORNTIOS3,4

jajerovia-magwi pete te nhande rova avoaha e vae-ramima jaiko. Ndaiporivi-ma nhande-vy nhandu kyha ramigwa nhande pya jeavoaha. Espko-py jajehexaha-rami Nhandejry mbaegwasuha ipuakaha ave ohexa uka nhande-rehe. Ojehexa jave, nhande reko ojeheave ave ohovy Cristo-rehe. Hekoha-ramima jaiko porve rve jaha-vy. Nhandejry Nhe Marangatu tee vae rembiapo voi upe nhande reko pyahu-ma.f

ramo ore moingo-ma vaekwe. Upa-gwi ore reteae reheve oromombeu Hesu Cristo rehegwa nhe. 2 Nore rembiapo vary. Norogwenotry ore rembiapokwe. Nhandejry nhe raanga noromombeu moi. Norombojopara rery vaekwe imombeu-vy inhegwe. Oporombotavy e vae voi ore. Nhandejry oikwaa voi ore rekoha. Nokanhi mbaeve xugwi. Anhetegwa mante ore remimombeu vae voi. Upixa orojekwaa uka enterove vae-upe. 3 Hesu Cristo rehegwa nhe enterove ohendu hagw oromombeu mbeu oroiko-vy. Ohenduse e vae-gwi mate onhemi rei oiko-vy ore remimombeu. Ipya jeavoaha vae-rami voi oiko gw Nhandejry-gwi mombyry oikose vae kwry. Ohasa asy hagwpy oho vaer hikwi. 4 Anhaygwasu-pe ae ogwereko gweko jry ramo hikwi. Hae omopytmba xupe kwry pono ojerovia Hesu-rehe. Omohesakmba por mo xupe kwry Cristo rehegwa nhe. Nhane remimombaegwasu vae voi Cristo. Hae hekoha petexa Nhandejry rekoha ndive. 5 Ha ore katu hesegwa nhe meme ore remimombeu. Noromombei ore orejhegwi rei. Hesu Cristo Nhandejry voiha mante ore remimombeu. Ore niko oroiko pene rembigwi-rami rei Hesu Cristo nhande rayhuha-gwi. 6 Tahembipe hei vaekwe Nhandejry. Pyt rei vaekwe omohembipe hagwe-rami, y omohembipe ave Nhandejry nhande pyapy-py nhane moarandu hagw jehe. Hesu Cristo-rehe hekoha por tee jahexakwaa ramo jaikwaa-ma ave Nhandejry imbaegwasuha.g

1Nhandejry ore poriahuvereko-magwi Hesu rehegwa nhe mombeuha

Heteae reheve Paulo omombeu Hesu Cristo rehegwa nhe

voi hyru yvyjygwe gwigwa-py omo iporve vae. Upixa ete ave mbae ryru-rami rei ore oroiko. Nhandejry omo vaekwe ore pyapy-py onhe marangatu por ete vae. Upa-rehe oroikwaa-ma voi Hesu Cristo Nhandejry tee voiha. Ipuaka teeveha oroikwaa-ma voi. Ore moarandu por enterove oikwaa hagw. Ndahairy voi orejhegwi rei ore mbaraeteha. Nhandejry ore mombaraeteha vae ae ojekwaa hagw ore reko-rehe. 8 Ore-vy katu, gw Hesu rehegwa nhe nohendusi vae ore jopyve pyve vaekwe ore moingo asy-vy. Ore rereko asy vai ramo jepe oronherenoh jevy joty xugwi. Ndorojepyapiry voi oroiko-vy orjehe. Ore pya rerovase vae o ramo jepe ore-vy ndorojepya rerova ukiry joty xupe. Aki joty voi ore

7Upixa

Nhandejry mate o Paulo mombaraeteha

3.18 Rm 8.29; 1 Jo 3.2-3

4.6 Gn 1.3

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS4,5

516

orojerovia Hesu-rehe. 9 O heta voi ore-rehe ijae vae ore rereko asy vae. Nhandejry ae ore pytygw voi. Ore-rehe ijae vae ore reity jepe te oropu jevy joty oroho-vy orojerovia-gwi Nhandejry-rehe. 10 Ore jukase meme orerehe ijae vae. Hesu rereko hagwe-rami ave ore rerekose mo. Hesu ae ore mombaraete. Upa-gwi ore rexahry ohexa kwaa ore-rehe hei hagw Hesu nipo oikove tee vae voi rae hei hagw. 11 Oroikove peve gwive ore mbohasa asy meme ore jukase-vy oroiko-gwi Hesu rembigwi ramo. Upixa oroiko jave ojehexa uka ore reko-rehe Hesu oikove jevymaha. Hesu voi nipo rae oipytygw Paulo kwry-pe. Hesu voi nipo rae oikove jevy-ma hei hagw ore rexahry. 12 Hesegwa nhe oromombeu-gwi oromano vaer-ramima ore oroiko. Ha pe ae katu inhe oromombeu-gwi pene moingove por-ma Hesu. 13 Yma vaekwe hese ojerovia vae ohai Nhandejry nhe kwatia-rehe Arovia-gwi amombeu hei. Ore ave, orogwerovia-gwi oromombeu mbeu ave Nhandejry rehegwa nhe.h 14 Omano rire Hesu Cristo, Nhandejry omoingove jevy xupe. Oroikwaa-ma ave nhamano rire Nhandejry nhane moingove jevy vaer Hesu ndive. Pene ndive ore reraha vaer gwenda-py. 15 Orohasa asy pende-rehe ha-py oroikwaa uka hagw pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe pende retave tave hagw pejerovia-vy Hesu-rehe. Upixa ramo o ar hetave tave ojerovia vae Hesu-rehe. Atima xe Jry hei meme ar hikwi. Hetave tave o vaer omombaegwasu vae Nhandejry-pe.

Nhande rereko asy ramo jepe nhamondo mondo nhande resa yvy-py o vae-rehe

ndore pya rerahi oroiko asy ramo jepe. Ore rete-pe ore mokgwe rasypa jepe, ore pya katu onhemoatyrve rve oho-vy. 17 Orerehe ijae vae ore rereko asy tee jepe ndorojohu vary joty ore. Ndahiare etiry oroe joty orejupe. Yvy-py ore mombaegwasu porve rve vaer ore rereko por-vy opa e reheve. 18 Upixa-gwi ndahai niko jahexa vaerehe oromondo ore resa oroiko-vy. Jahexa e vae-rehe ae oromondo mondo ore resa. Jahexa vae ndahiari vaer. Jahexa e vae katu opa e vaer.

16 Upixa-gwi

(Rm 8.17-18)

5
h

ma niko hoa-ma ramo, ombohekovia ar nhande-vy yvy-py Nhandejry Hesu Cristo renda-py. Ndahai nhane rembiapor upe nhande rga teer. Nhandejry rembiapo ae ijapopyre opa e vae ome ar nhande-vy nhande rete pyahur jevy. 2 Ore ao pyahu-py oronhemondese etereiha-ramima oroiko-ma ore. Ore rete pyahur oroiporuse eterei ore. Ndahai ore pya kane-gwi, iporve vae orohexasi-gwi ae. 3 Nhane nhe reko katukwe ombohete jevy ave vaer yvy

1Ko nhande rete nhande tapi rei voi. Hoa rei ar nhamano ramo. Jaikwaa-

Nhandejry ndive jaiko vaer-rehe javya haar-vy

4.13 Sl 116.10
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

517

2 CORNTIOS5

py. Ndoiko reivi-ma vaer nhane nhegwe upe-py. Nhanhemonde vaer-rami nhande rete pyahupa-ma vaer upe-py. 4 Nhande tapi rei vrami jaiporu vae nhande rete rasypa rei nhahendu. Ha ore katu haimete norohaar kwairy ore rete resak-rehe. Ndahai te jepe oromanose-gwi. Oronhemondese eterei-ma ae ore rete pyahur-py. Ipor eterei ore-vy omano e vaer. 5 Nhandejry voi ojapo vaekwe nhande reter. Omoingo-ma nhande pyapy-py Nhe Marangatu tee vae. Pe Nhe Marangatu tee vae ome ranhe vaekwe nhande-vy Nhandejry yvy pygwar-rehe nhahaar kwaa hagw. 6 Upa-rehe ore mbaraete reheve oroiko koa-py. Nhande rete jaiporu ramo ae mombyry jaiko joty Nhandejry renda-gwi. Indive jaiko vaer-rehe javya haar-vy. 7 Ndahairy jahexa vae-rehe orovya. Orogwerovia-gwi ae orovya haar-vy orogwah hagw xupe. 8 Ore pyagwapy por oroiko-vy. Ndorokyhyji oromano hagw-rehe. Ore-vy iporve ore retekwe oroheja Nhandejry rga pygwa ramo oroiko hagw. 9 Upa-rehe orombovyase eterei Nhandejry-pe hemimbota orojapo-vy. Ore rete-py oroime reheve, oroime e ramo ave, xupe mate orombovyase oroiko-vy. 10 Nhande kwry enterove gwive jajehexa uka-ma vaer Hesu Cristo-pe. Imburuvixagwasu ramo nha-ma vaer hovagwy-py. Nhande rete jaiporu aja ramo ipor parae naipori parae nhane rembiapo oikwaa uka vaer pete te-pe. Ome vaer nhande-vy pete te-pe nhane rembiapokwe repy.

vae oroikwaa-gwi, Cristo rovagwy-py nhane monhemboytaha oroikwaa-gwi, orojapo japo inhe oroiko-vy. Oromombeu anhetegwa nhe enterova-pe, hetave tave vae orombojerovia tee uka hagw hese. Ore rekoha ore pya gwive oikwaapa voi Nhandejry. Ha pe ave aipota peikwaa pende pya gwive ore ore rekoha porha. Anhetegwa mate voi ore remimombeu. 12 Upa hae ramo ndahai anhemboete-gwi rei. Xe reko por ndairy xe anhembotuvixa mbae hagw. Aipota peikwaa xe rekoha pejoko kwaa hagw ore-rehe onhe rei rei vae. Hae kwry onhembotuvixase rei nipo rae pe-my. Hekoha por vrami ojehexa uka porse rei pe-my. Nopeniry voi nipo rae opyapygwa-rehe rae. Ore ae anhei tee-rupi mante oroiko. 13 Ndopo hae-gwi Itavy rei-ma Paulo peje ar parae xe-rehe. Aipo ramo itavy vae-rami jepe xe taiko, Nhandejry-pe katu xe amombaegwasu aiko-vy. Hiarandu voi Paulo peje ar parae xe-rehe. Aipo ramo pejerovia porve rve hagw Hesu-rehe, xe ae taiko xe arandu ramo. 14 Hesu xe rayhu eterei-gwi ndajaposi xe ae xe remimbota. Hemimbota ae mante ajapose. Xe reteae reheve ajapose Hesu remimbota. Aikwaa-ma pete vae omano vaekwe enterove rekova. Upixa-gwi enterove opytama omano vaekwe-rami. 15 Hesu omano vaekwe nhande-rehe ha-py. Ndahai nhandjehe anho rei jaiko hagw omano vaekwe. Hese mante jaiko hagw yma omano

11Upe

Hesu remimbota mante ojapose Paulo rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS5,6

518

vaekwe hae nhande-rehe ha-py. Omano ete rire oikove jevy vaekwe hese ha-py ae y jaiko por hagw ponove jajapose vae rei jajapo. 16 Upa-gwi konga gwive xe ak gwigwa rei nanhe reisevi avaverehe. Yma vaekwe xe ak-gwi rei anhe vaekwe Hesu-rehe. y katu xe nanhe reivi-ma ar upixa hese. Ahexa kwaa-ma hese hekoha-rehe. 17 Upixa-gwi jajerovia-ma ramo Hesu-rehe nhane mbohekoha pyahupama petexa ondive gwar voi. Nhande rekoha tujakwe jahejapa-ma. y katu nhanhypyr-ma nhande rekoha pyahu reheve jajapo meme hagw inhe.

Nhandejry nhane mbojerovia ukase Cristo-rehe

rekova Cristo omano vaekwe. Upa-rupi Nhandejry ombopyahu-ma vaekwe nhande pya nhande-vy. Yma vaekwe nanhande ai Nhandejry-rehe. Nhande ae eha ramo jepe jareko vaekwe xupe, hae ae joty nhane mboheko pyahu vaekwe jaiko hagw hei ramo jaroja hagw xupe nhande rekoha. Nhane rembiapor ome-ma ave nhandevy enterove-pe nhambojerovia uka hagw hese hei kwry ramo oiko hagw ogwerojoja hagw xupe gwekoha hikwi. 19 Nhande rekova Cristo omano vaekwe nhande repy-vy. Omboyke voi vaekwe nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Upixa-gwi Nhandejry naimanduavi nhane rembiapo vaikwe-rehe. Hese ojerovia vae Nhandejry ogwereko gwei tee ramo. Oae eha ramo rei ndogwerekoviry. A-rami voi ore mboe uka vaekwe ore remimombeur ome-vy ore-vy. Oipota enterove vae oikwaa upe vae. 20 Upixa-gwi Cristo rry-py apomoarandu pe-my. Nhandejry ore mbou uka vaekwe pe-my oromombeu hagw inhe. Cristo rry-py, hekova, orojerure meme pe-my apombojerovia tee ukase Cristo-rehe. Penhemo uka katu Nhandejry-pe hei ramo pejeheko mbojoja-vy. 21 Ojejavy e vae tee jepe Cristo, nhane rembiapo vaikwe omomba joty vaekwe hese Nhandejry. Nhande rekova ojuka vaekwe xupe. Upa-rupi nhane mopotse Nhandejry hekoha por-ramima jaiko hagw, Cristo ndive petexa jaiko hagw. 1 Ore katu Nhandejry rembigwi ramo oroiko hembiapo orojapovy. Upixa-gwi ore orojerure pe-my ani hagw pende resari Nhandejry-gwi. Hae pende rexakwaa rei arakae pende rovasa-vy. Pende rovasa rire ani pejere te xugwi. Perova tee katu pende rekoha hekoha-rupi. 2 Nhandejry kwatia-rehe o vae nhe kixa hei: Orohendu-ma vaekwe aporohovasaseha ra-py orohendu-ma vaekwe oroipytygw hagw. Ororesendeseha ra-py oroipytygwma vaekwei hei Nhandejry kwatia-rehe o vae. y nhande rexakwaa reiha ra voi, nhane resende hagw ra voi konga.

18 Nhande

(Rm 5.10; Ef 6.20; Cl 1.20)

6.2 Is 49.8
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

519

2 CORNTIOS6

meme voi ore Paulo-rehe ha-py rei ndajeroviasi Hesu-rehe pono hei orerehe. 4 Ore ae katu ore reko jejavy e-rupi orojehexa ukase ore Nhandejry rembigwi teeha. Upa-rehe ore rereko asy ramo jepe Hesu-rehe ijae vae kwry, noronhei joty voi ore. Oroikotev eterei ramo jepe, ndorojerure ruri joty oroiko-vy. Oronhemboasy ramo jepe, norogweronhei joty ore ore nhemboasyha orokirir rei oroiko-vy. 5 Ore nup nup vaekwe, ore mo mo vaekwe preso. Ore-rehe ipoxypa-gwi ojogweroaty aty vaekwe ore-rehe. Ore kaneo te-ma ore rembiapo eterei-gwi. Oroke e reheve, ore rembiu e reheve ave oroiko orombaapo apo oroiko-vy. Upixa jepe ore reko orokirir rei joty ore orojehexa uka por hagw Nhandejry rembigwi voiha ramo ore. 6 Ore reko pot vae voi ore. Oroikwaa por Hesu rehegwa nhe oromombeu mbeu jevy hagw. Ore rei e vae-pe gwive tvy-rami orogwereko enterove vaepe. Oroporohayhu vae voi ave ore. Upixa ore reko por-rehe orojehexa uka ore Nhandejry rembigwaiha. Nhe Marangatu tee vae ore pyapyhy paitema. Oromombeu jave Nhandejry rehegwa nhe Inhe Marangatu tee vae omoarandu-ma henduhry-pe. 7 Anhete voi ore nhe. Nhandejry remimbopuaka voi ore. Heko por tee-rupi oroiko-gwi oromokirir uka ore-rehe ijae vae-pe. Ore reko porr ome me ore-vy Nhandejry. Hembigwi voi ko ore. 8 O ore mboete ore mombaegwasu vae. O ave ore mombae rei rei vae. O ore moherakw vaise mo vae. O ave ore moherakw por por vae. O ave Ijapu eterei Paulo oir ndive hei rei vae ave ore-rehe. Ore ae katu anhei teegwa voi ore remimombeu. 9 Ndahexa pytiry-rami po ore. Heta-ma jepe ore kwaa porha ore. Oromano mano hagw-rami jepe oro ramo, y peve joty oroiko. Ore rereko asy meme vaekwe, ndore jukiry joty. 10 Ore mbovyare ramo jepe, orovya meme joty oroiko-vy. Ore poriahu ete jepe, orombohekoha por joty heta vae-pe oromoaranduvy xupe kwry Hesu rehegwa nhe-py. Ore renduha kwry oiko por katu Hesu rehegwa nhe rendu-vy. Mbaeve ndorogwereki ramo jepe, ore niko opambae orogwereko vae voi Nhandejry renonde-py. 11-13 Xe pyapy gwive anhemombeu kuri pe-my, pe Corinto tet mygwa kwry-pe. Mbaeve nanhom nhomry pendhegwi. Ndapeiki jepe xe reko-rami. Xe apohayhu voi joty. Pe ae naxe rayhiry. Gway kwry-pe tvy ojerureharami xe ave ajerure pe-my xe apogwerekoha-rami xe rereko hagw ave pe.

3Enterova-pe orombojerovia ukase oroiko-vy Hesu-rehe. Ore reko por

Gweko-rehe Paulo ojehexa uka Nhandejry rembigwaiha

Ndikati Hesu reroviaha omoir rei herovia eha-pe

eremoir eterei te ereiko-vy Hesu rerovia eha-pe pono pene mbojehea jevy jehe. Petexa ani pembojehea te pende rekoha hekoha
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

14 Ani

(1 Co 10.20-21; 1 Jo 1.6)

2 CORNTIOS6,7

520

kwry-rehe. Mbaixa po ojopohu pohu-ta hekoha por vae hekoha vai vaeha-rupi? Pyt hesak vae jaikwaa voi, ndojeheiry voi ojehe. Upixa ave ndikati Hesu reroviaha omoir meme herovia eha-pe. Ani eremoir eterei te Hesu-rehe ojerovia e vae-pe. 15 Mbaixa po oiko por vaer anhaygwasu Cristo ndive? Ndikati voi. Ndahairy hesegwagwi. Upixa ave ndikati Hesu reroviaha omoir meme herovia eha-pe. Ani eremoir ir te Hesu-rehe ojerovia e vae-pe. 16 Mbaixa po opyta-ta Nhandejry rga-py tup raanga rei? Naipor viry oiko upe-py. Nhande, Hesu Cristo-rehe jajerovia vae kwry, jaiko-ma Nhandejry rga tee ramo. Hae Tup tee. Hekove por tee vae voi Nhandejry. Ha opyta nhande pyapy-py, nhande koty-py oiko. Hae hei vaekwe: Xe aiko-ta ipyapy-py. Ijapyte-rupi agwata-ta. Aiko-ta xupe kwry heko jry ramo. Hae kwry oiko-ta xe rei kwry ramo.j 17 Upixa-gwi ani erepena anho ngatu rei ivai vae-rehe. Ndikati erereko ne ir tee-rami xe-rehe ojerovia e vae kwry-pe. Erenhemomombyry ae ar mbae kya-gwi. Upixa erejapo ramo oromogwah por vaer xe ha-py.k 18 Aiko ar nde ru ramo. Nde ave ereiko ar xe ray ramo, xe rajy ramo avel hei vaekwe Nhandejry ipuaka tee vae. 1 Upe nhe jaikwaa-gwi xe rembihayhu kwry, tanhanhemopot kena opa ivai vae-gwi. Nhande rete-py ivai vae-gwi, nhande pyapy-py ivai vaegwi tanhanhemopot katu jaiko por hagw Nhandejry-pe, hae hei hagw pete te nhande-rehe: Onhemomarangatu xe mboete-vy. Opyapy gwive onhemopot xe-rehe ojerovia ete-gwi hei hagw nhande-rehe Nhandejry.

xe ko ajerure-ta pe-my ore rayhu hagw-rehe. Pende pya gwive pehendu hagw xe nhe. Xe pya gwive xe rembiayhu vae voi pe. Naxe rembiapo vary avave-pe xe. O onhembohekoha vai vae. Xe ae avave-pe nambohekoha vary. Xe ko nambotaviry voi avave-pe. 3 Upixa hae ramo jepe, Pene rembiapo vai ko ndai joty vaer pe-my. Hae jevy-ta joty pemy Pe ko xe pya gwive xe rembiayhu vae voi pe. Jaiko gwive onhondive nhamano peve onhondive xe pya ete gwive apohayhu. Xe rei ramigwa voi pe. 4 Ajerovia por pende-rehe. Apomoherakw por opa-rupi. Xe pyagwapy jevy-ma pende-rehe. Opambae ahasa asy ramo jepe pende reko arovya joty.

2 Ha

Xe rembiayhu vae voi pe hei Paulo Corinto pygwa kwry-pe

yvy-py orogwah ramo vaekwe ndikati oropytuu por. Ndore pyagwapi voi vaekwe oropytuu e-vy. Ore jerekwe-rupi
j

5Macednia

Tito omoir jevy-ma Paulo-pe

6.16 Lv 26.12; Ez 37.27

6.17 Is 52.11

6.18 2 Sm 7.14; 1r 17.13

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

521

2 CORNTIOS7

ore mbohasa asy vaekwe-gwi ore pya kyhyje vaekwe voi oroiko-vy. 6 Nhandejry ae katu ore mbopyagwapy jevy-ma. Ojepyapy vae-pe ombopyagwapy kwaa voi Nhandejry. Ha ore mbopyagwapy-ma. Tito ogwah ore-vygwi ore mbopyagwapy jevy-ma Nhandejry. 7Ndahairy igwahha-rehe rei ore pyagwapy. Omombeu kuri xe-vy pende rekoha: Corinto pygwa kwry nde rexa ngau voi kuri. Ojepyapy nipo rae nde-rehe hei pende-rehe. Hae kwry omboasy gwembiapokwe rae hei. Nde ereipota vae ojapose voi hei xe-vy pende reko mombeu-vy. Upa ahendu ramo xe mbovya jevy-ma. 8 Perovyare voi rae xe nhe araha uka vaekwe pe-my kwatia-rehe. Upa-rehe Maer po rae araha uka xupe kwry upe kwatia? ndai ramo jepe, haimete aipo-rami hae vaekwe pende vyareha rerakw rendu-vy. Corinto pygwa ndovyavi ne rembihaikwe-rehe omombeu jevy-ma ramo xevy, ndahiari upixa peiko ramo jepe, haimete-ma anhemboasy pe-my ahai hagwe-rehe. 9 y ae avya jevy. Ndahai pevyare hagwe-rehe avya. Ipor jarova nhande rekoha peje rae-gwi ae xe mbovya jevy pe. Nhandejry pene mbovyare uka vaekwe pene moarandu hagw. Pevya e-rupi ojapo por pende-rehe Nhandejry. Upa-rehe ndorojapo vary vaekwe joty pende-rehe. 10 Nhandejry nhane mbovyare uka jarova hagw nhande rekoha nhane rembiapo vaikwe omboyke hagw nhandhegwi. Teko rei reko rupi oiko vae ae ndahai upixa. Ivyare ramo jepe nonhemohiagwry Nhandejry-gwi. Onhemomombyryve ryve joty xugwi. 11 Pemondo por katu pende resa pende rekokwe-rehe pene mandua por hagw mbaixa pa Nhandejry pende rovasa pene mbovyare-gwi. Pene vyareha-gwi pene mboeteae nipo rae pejapo hagw hemimbota. Pene mokyre rae pende reko porha pehexa uka hagw xe-vy rae. Hembiapo vai vaekwe-pe pereko asy nipo rae. Pe pekyhyje nipo rae. Xe rexa ngau voi nipo rae. Pene rakate ave nipo rae xe-rehe. Pyae pereko asy nipo upe mbae vai apohare-pe rae. Upixa peiko-gwi, ojekwaa pende-rehe xe nhe pehenduha. Ndapeiki voi rae upe vae reko-rupi. 12 Araha uka-ma ramo vaekwe pe-my upe kwatia nhe ndahairy hembiapo vai vaekwe-rehe mate ahai vaekwe pe-my. Ndahairy ave hese hembiapo vai vaekwe-rehe ave. Pende rehegwa voi upe vae kwatia. Aipota eterei voi pene momandua xe-rehe Nhandejry Nhane rembihayhu voi Paulo peje hagw xe-rehe. Upa-rehe voi ahai vaekwe pe-my upa kwatia. 13 Upixa ramo aikwaa-ma xe rayhu teeha voi rae. Upa-rehe xe pyagwapy jevy-ma y arovya jevy-ma. Tito ave xe mbovya-ma ave. Hae ovya etereigwi xe avya ave. Corinto pygwa xe mogwah por kuri hei Tito pende rekoha omombeu-vy xe-vy. Omoroys jevy-ma xe pyapy-py hei ave Tito pende-rehe. Upixa-gwi avya jevy xe ave. 14 Yma vaekwe apomoherakw por vaekwe Tito-pe. Ne mogwah por ar Corinto pygwa kwry hae vaekwe xupe pende-rehe. Oromondo-gwi ohendu ar ne nhe hae ave

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS7,8

522

pende-rehe. Ha nanhemotry xe hae hagwe-rehe. Anhetegwa meme mate hae pe-my. Upixa ave apomoherakw por ramo vaekwe Tito-pe anhete tee voi upe xe nhe. 15 Hae pende rayhuve huve rae imandua ramo pende-rehe. Xe mogwah por kuri. Xe nhe ohendu por hei pende-rehe. Pene kyre nipo rae hemimombeu pejapo-vy. Xe remimondo vae-gwi parae penhemo nipo rae ipogwy-py xe mboete-vy nipo rae. Upixa arakae perohory xupe imogwah-vy. 16 Xe katu avya pende-rehe. Ajerovia pende reko-rehe xe.

rei kwry, Hesu reroviaha kwry, amombeuse pe-my mbaixa pa Nhandejry oheko mboe Macednia pygwa-pe, jehe ojerovia vae-pe. Oheko mboe xupe kwry ohexakwaa por rei hagw gwapixa kwry-pe. 2 Hae kwry ohasa asy eterei ramo jepe ovya joty. Iporiahu ramo jepe hae kwry ome heta voi iporiahuve vae-pe. Ndaheti jepe ogwereko nahakateiry gwemimer-rehe. 3-5 Ore ave oromese Judia pygwa kwry Hesu reroviaha vae kwry-pe. Orome-ta nde-vy ore pirapire ereraha hagw xupe kwry ipirapirer hei vaekwe ore-vy. Oikotev jepe ohexakwaa rei joty gwapixa-pe. Hetave tave orogweraha ukase nde-vy xupe kwry, iporiahu vae kwry pegwar hei ore-vy. Ndahairy eremanda-gwi ore-vy orome. Ore ae voi oromese-gwi orome hei vaekwe ome-vy. Ore ae oroe: Iporiahugwi rae ndaheti opirapire ogweraha uka vaer oroe rei vaekwe hese kwry. Heta voi ore-vy ogweraha uka opirapire. Onheme ete ranhe rae Nhandejrype. Upi ojapose eterei voi rae inhe. Xe nhe ave ojapose voi ave rae. 6 Upixa hae kwry ojapo ramo xe mandua jevy pende-rehe pe Corinto tet mygwa kwry-rehe. Upe jave anhomongeta Tito ndive. Ereime ramo arakae Corinto tet-my eremombeu xupe parae pirapire omboaty hagw iporiahu vaepe ome hagw. Upixa-gwi ipor ereho jevy Corinto tet-my hae kuri Tito-pe. Ereime jave arakae onhypyr-ma rae omboaty hagw gwemime mer. Aipo ramo tereho jevy teremokyre jevy xupe kwry heta heta omono hagw gwemimer. Upixa ramo hae kwry ohexa uka vaer Hesu rei ojohayhuha gwembiapo por ojapo-vy hae ave xupe oho hagw pende ha-py. 7 Pe pende rekoha porve rve rae ambue kwry reko-gwi. Pejerovia teeve rae Nhandejry Hesu-rehe. Hesegwa nhe pemombeu porve rae, peikwaa porve ave rae. Ambue kwry-gwi pene kyreve rae ambue kwry-pe peipytygw-vy. Ore rayhuve ave voi rae. Aipo ramo hae-ta pe-my Enterove vae reko pehasave-gwi tapemeve katu pende pirapire iporiahu vae kwry pegwar. Oporohayhu vae rembiapo voi upe vae. 8 Namandiry pe-my peme hagw pende pirapire xupe kwry. Amombeu ramo pe-my Macednia pygwa kyreha aipota ojekwaa ave pende-rehe pejohayhuha. Heta voi pende pirapire peme ramo Corinto pygwa ore rayhu voi rae hei vaer pende-rehe.

Nhame katu opambae nhane rakate e reheve


1Xe

(At 11.29; Rm 15.25-27; 2 Co 9.7-8)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

523
9Pene

2 CORNTIOS8

mandua katu Nhandejry Hesu Cristo nhande rayhuha-rehe. Yma vaekwe opambae ogwereko yvy-py. Ha upi ogwejy ou-vy ko yvy-rehe jave katu iporiahu-ma opyta-vy. Upixa onhemboheko poriahu vaekwe pende-rehe ha-py pende rovasa por por hagw.m 10 Amombeu-tama pe-my pene remimer-rehe. Nhamboaty-ta iporiahu vae pegwar peje arakae. Ojapo-ma pete roy aipo peje hagwe. Yma tenonder penhypyr-ma peme. Pevya reheve pehayhu eterei-gwi pemese xupe kwry arakae. Nhame-ta jaiporiahuverekogwi xupe kwry peje arakae penhypyr-vy arakae hese kwry. 11 Konga katu ipor pejapopa upe pene rembiapo por. Ani pehaarve peme me vaer-rehe. Pete te pereko vae-gwi pemono peme vaer xupe kwry. Pevya reheve pene kyre reheve pende aja-rupi peme iporiahu vae kwry-pe. 12 Anhete voi omese vae ogwereko hixa ome ramo ombovya ar Nhandejry-pe. Ndaheti ramo jepe Nhandejry-pe ombovya joty ome-vy. Hae ndojeruriry jareko e vae-rehe. 13-14 Ndairy pe-my peme me hagw xupe kwry peikotev jevy hagw. y heta pene mbae. Iporiahu joty hae kwry. Aipo ramo ipor pembojao ime-vy xupe kwry. Ogwah ramo ndaperekoiha ra pende rexakwaa jevy vaer ave hae kwry pe-my. Upixa ramo hae-rami ave meme penhopytygw ar onhondive avave ndoiki hagw iporiahu vaerami. Ndoiki ave ar imbae retave vae-rami ojhugwi. Pejogwereko rei ar petexa penhopytygw-vy. 15 Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei: Hetave omono vae nahembi joty xupe. Mix jepe omono vae omohygwyat joty xupen hei Nhandejry kwatia nhe petexa ogwereko xupe kwry-gwi.

ave pene pytygwse ave Tito. Ikyre xe nhe rendu-vy oho hagw. Pende rereko opyapy-py. Nhandejry voi omo ipya-py ohose hagw pene pytygw-vy. Upa-rehe atima por Nhandejry-pe hese. 18 Indive oromondo ave pete nhande rei vae. Opa rupigwa Hesu rry-py onhomboaty vae kwry remimboete upe xe remimondo. Omombeu por kwaa Hesu rehegwa nhe. Upixa-gwi omboete xupe henduha kwry. 19 Hae Hesu reroviaha vae, ha Hesu reroviaha kwry oiporavo vaekwe xupe ore irr ore ndive ogweraha hagw pirapire Judia tet-my gwar. Jahexakwaa rei ramo upe pygwa kwry oikwaa ar jahayhuha xupe kwry. Hesu-rehe ojerovia vae onhopytygw voi rae okwa-vy hei ar nhande-rehe hikwi nhande rexahry. Nhandejry nipo omboheko pyahu rae xupe kwry hei ave ar omombaegwasu-vy Nhandejry-pe nhande rexahry kwry.

16-17Ore-rami

Tito, oir kwry ndive oho oipytygw hagw Corinto tet mygwa Hesu reroviaha kwry-pe

8.9 Fp 2.4-8

8.15 x 16.18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS8,9
20 Heta

524

voi pirapire orogweraha vaer. Pono onhe rei xe-rehe, heta oho vae ndive orogweraha vaer pirapire. Upixa ramo Oiporu rei nipo rae ojupe gwar oipea ndikati hei vaer ore-rehe. 21 Nhandejry oikwaa ore rekoha por tee voi. Entro vae renonde-py ave ore rekoha por ore rembiapo ave oroipota ojekwaa por ore-rehe.o 22 Upixa-gwi pete jevy oho-ta Tito ndive inhirur ave imbohapyha ramo oromondo-ta. Aheko rexa meme vaekwe xupe. Hesu reroviaha vae hae. Ikyre voi hae onhopytygw hagw. Ha konga ojerovia-ma ave penderehe pene pytygwse ave peme por hagw pende pirapire iporiahu vae kwry-pe. Upixa-gwi oromondo-ta imbohapyha ramo pende ha-py. 23 Tito xe ir voi. Xe ndive ombaapo vae voi pene pytygw-vy. Oho-ta xe rekova. Oho ave ar gw Cristo-pe omombaegwasu gwasu vae. Hesu rry-py onhomboaty aty vae rembigwi ramo hae kwry hekovia oho vaer upe inhirr kwry. 24 Upixa-gwi pemogwah por katu xupe kwry igwah ihovy-ramo. Hesu rry-py onhomboaty aty vae-kwry opa rupigwa oikwaa hagw pende reko porha. Omogwah ohayhu por reheve Hesu reroviaha vae Corinto pygwa hei vaer pende-rehe. Upa-rupi ojekwaa por vaer pende rekoha. Ndahae ae rery omoherakw por-ma vaekwe Corinto pygwa rekoha-rehe hei vaer xe-rehe.

yvy pygwa Hesu reroviaha vae kwry iporiahu vae kwry pegwar-rehe natekotevvi ahaive pe-my kwatia-rehe nhane remimer-rehe. 2 Aikwaa-ma voi xe peipytygwse voi xupe kwry. Ojapo-ma pete roy Grcia yvy pygwa onhypyr vaekwe omboaty-vy gwemimer. Oipytygw-ta nhande rei Judia yvy pygwa kwry-pe. Upixa-gwi omono gwemimer xupe kwry hae vaekwe pende rekorehe amombeu-vy vaekwe Macednia yvy pygwa kwry-pe. Upa-rehe heta upe pygwa onhemokyre ave pejapoha-rami hae kwry ave ojapo hagw. 3 Omboaty aty voi opirapire Corinto pygwa kwry ogweraha uka hagw ore-vy Judia yvy pygwa kwry pegwar hae meme penderehe. Aipo ramo pemboaty e ramo, xe mboapu rei ar. Pono upixa xe mboapu, amondo-tama xe renonde-rupi nhane ir pene mongyrehar. 4 Xe ndive ogwah ramo Macednia pygwa pende ha-py nhat vaer napemboati joty ramo iporiahu vae pegwar. Apomoherakw por rire katu anhemot ar xe. Pe ave penhemotve ar pejapo e vaekwe-gwi orojerovia rei-gwi pende-rehe. 5 Upixa-gwi amondo xe renonder-rupi nhane ir kwry pene pytygw hagw pemboaty-vy pene remimer. Peje hagwe-rami pejapo hagw amotenonde-ta xupe agwah e ngatu pemboaty hagw pende

1Judia

Paulo omombeu mbaeixagwa omboaty gwemimer Hesu reroviaha kwry pegwar

8.21 Pv 3.4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

525

2 CORNTIOS9

pirapire iporiahu vae kwry pegwar. Upixa ramo pende rexahry Omese voi rae hei ar pende-rehe. Ndahai Paulo ojerure-gwi ome. Omese eterei-gwi ome rae hei ar pende-rehe kwry. 6 Pene mandua katu kokwe jry-rehe. Ojaty mix vae mix ave omono. Ojaty heta vae, heta voi ave omono. Upixa ave nhane rembiapo por. 7 Kokwe jry-rehe pene mandua jave, pemese se vae pete te tapeme xupe kwry. Ani ereme nde pya vya e reheve. Neremesi ramo ani ereme. Nde pya ovya ete reheve ae ereme vaer eremese vae. Nhandejry ohayhu voi ipya kyre reheve ombae me me vae-pe. 8 Hae meme-ma ome opa ipor vae nde-vy. Ne remikotev-gwi hetave tave ome me vaer nde-vy. Ne remimbota-gwi ave hetave tave ome meme vaer nde-vy. Ne ryvyat eterei vaeha-rami heta voi erereko vaer ne rembiapo porr erejapo hagw. 9 Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei: Ipya por voi ombae me meme hagw iporiahu vae-pe hei. Hembiapo por opa e vaerp hei Nhandejry nhe. 10 Temit rai ambue mbue vae ome vaekwe nhande-vy Nhandejry, omohenhi hetave tave ave hagw nhande-vy nhane remiur. Upixa hetave tave ombae me meme vaer pe-my Nhandejry. Upixa ave heta pende rexakwaa reiha-rami ave, oipota pe pemeve ve peiko-vy iporiahu vae kwrype. Upixa ave pe, peme me ramo pehexakwaa rei-vy iporiahu vae kwry-pe, hetave tave Nhandejry ome vaer pe-my pene remimegwe rekova.q 11 Pende-rehe onhangareko por voi Nhandejry. Hae pende rexakwaa rei-gwi heta voi pereko vaer pene remimer jevy. Atima por ndevy hei ar iporiahu vaekwe pene remimegwe-rehe ovya-gwi. Heta voi ore remikotev repyr ogweruruka Paulo-pe hei ar ave. Corinto pygwa kwry ogweruruka ore-vy hei vaer Nhandejry-pe omboete-vy. 12-13 Iporiahu vae Hesu reroviaha vae-pe peme ramo hemikotev hae kwry otima por vaer omboete-vy Nhandejry-pe. Peipytygw jave xupe kwry pemboete uka ave vaer xupe kwry Nhandejry. Atima por xe Jry hei vaer Nhandejry-pe hikwi. Erembopya por nipo rae Corinto pygwa kwrype hei vaer. Upixa-gwi ome kuri ore-vy ore pirapirer hei vaer pende reko por-rehe. Ambue kwry-pe ave rae ohexakwaa rei ave nipo rae Hesu-rehe ojerovia-gwi rae. Erembopya por xupe kwry nipo rae hei vaer Nhandejrype omboete-vy. 14 Upa-rehe ombojeupi meme ave ar onhe Nhandejry-pe hikwi. Pende rayhu-gwi ojerure rure ar xupe pende rovasa hagw. Ehovasa katu xupe kwry ne rembihayhu ave hei vaer pende-rehe. Erehexakwaa rei arakae xupe kwry. Upa-rehe rae hae kwry ave ore rexakwaa rei ave omombeu vaer gwexakwaa hagwe Nhandejry nhande rayhuha-pe.

9.9 Sl 112.9

9.10 Is 55.10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS9,10
15 Nhamboete

526

tee anhetegwa-rupi voi Nhandejry. Nhatima por voi xupe. Avave ohayhu eha-rami nhande rayhu eterei Nhandejry. Nhande rayhu tee-gwi nhande rexakwaa rei vaekwe ome-vy vaekwe gwary nhane resendehar.

10

nhande ru-rami nhande rereko opya por reheve. Xe ave, Cristo-rami ave apogwerekose xe ray-rami, xe rajy-rami ave. Aime ramo vaekwe pene ndive apogwereko kirir meme. Mombyry aime ramo, upixa joty apogwerekose mo. Xe pyagwasu reheve ae aiporu ko kwatia nhe ipohi vae pe-my gwar. 2 Nanhemonhesi jepe pe-my, tekotev ramo ae anhembopyagwasu tee vaer anhemonhe pohi hagw ahovait-vy xe-rehe onhe rei rei vae kwry-pe. Teko rei-rupi oiko vae-rami Paulo kwry. Oak-gwi rei ojapo vae Paulo hei rei rei rae ore-rehe ore moherakw vai rei-vy pe-my. 3-5 Ko yvy-rupi oroiko jepe, ndoroikiry voi yvy rupigwa reko-rupi. Mbae vai-gwi orojejoko hagw teko rei rembiporu ndoroiporiry. Soldado kwry rembiporu ave ndoroiporiry. Nhandejry puakaha reheve ae ore oroiko. Hae ome ore-vy ore arandur opuakaha ave orojejoko joko kwaa hagw, orejhegwi opa ivai vai vae-gwi orojejoko hagw. Gw Nhandejry-rehe ijapu vae-pe gwive, gw onhembotuvixaseve vae-pe, gw Nhandejry nhe nohendusi vae-pe gwive oromokirir katu xupe inhe mbojevyvy Nhandejry-pe oroikwaa-gwi. Opa ore pya ndive oronhemongeta vae oromo ave Cristo pogwy-py. Ipogwy-py opyta ramo, ipormba vaer voi. 6 Upixa oroiko-gwi oroiporu Nhandejry puaka apombohekoha por hagw penhemo tee hagw Hesu Cristo pogwy-py. Ipogwy-py penhemo tee rire, inhe napehendusi ramo vyteri, apogwereko asy joty ar.r 7 Hova pygwa rei jahexa ipyapygwa jaikwaa e reheve. Ani pejerovia tee te ojehexa vae anho-rehe. Ndajaikwai voi ojopyapry. O ae rae pene pa-my: Cristo rry-py ae xe aikove Paulo-gwi hei mo vae jehe. Paulo kwry-gwi amombeu porve Hesu nhe-py hei mo vae jehe pe-my. Xe katu, xe Paulo, hae-ta upe vae-pe: Terejepyamongeta jevy katu. Nde-rami ore ave oroiko Cristo rry-py, hae-ta xupe. 8 Ojehexa vae peikwaase rae. Aipo ramo nanhembotuvixasi jepe xejehegwa amombeuve-ta joty pe-my. Hae vaekwe pe-my: Nhandejry ore poravo vaekwe oromombeu hagw pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe. y katu aipo hae jevy-ta pe-my xe reko amombeu-vy. Xe katu Nhandejry remimondo vae voi. Hry-py aiko pe-my inhe mombeuvy. Ndahai pende reity uka rei hagw xe poravo vaekwe. Pene pytygw hagw peikwaa porve hagw inhe xe poravo vaekwe xe mondo-vy.

1Ha xe katu, xe Paulo Hesu remimondo vae xe. Cristo nhande rayhu-gwi

Xe katu Nhandejry remimondo vae voi hei Paulo

10.3-6 2 Co 6.7; Ef 6.10-13


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

527
9Ndaipoti

2 CORNTIOS10

peje xe-rehe, Paulo ombou nhande-vy kwatia nhe nhane mongyhyje hagw. Nipori upixa peje xe-rehe. 10 Xe-rehe ijae vae hei rei arakae xe rekoha-rehe. Ani pepena Paulo nhe-rehe hei rei arakae. Onhemonhe hat hat nhande-vy okwatia ohai-vy. Nhane ndive oime ramo ae ipyamir vaer. Nonhe kwai ar hei rei xe rekoha oikwaa e vae. 11 Upe hei vaekwe toikwaa katu: Mombyry aime ramo pendhegwi araha uka ar xe kwatia nhe. Upe xe kwatia nhe-rami joty agwah ramo pende ha-py apogwereko ar. 12 Gwekoha por ete mo-rehe onhembotuvixa uka rei vae kwry ojhegwi rei onhemombeu porse mo vae. Ndaxe pyagwasu moiry ijyke-rehe anhemo hagw anhemboete-vy. Hae kwry onhembotavy voi. Onhemboheko por raanga anga rei okwa-vy. Gwapixa reko-rupi rei oiko Heko-rami ave xe reko por hei mo. Hekoha por tee vae rekorehe hae kwry nopeniry hikwi. Hae kwry ae hoarandu-rupi hikwi. Nhandejry rekoha-rupi e okwa hikwi. Onhembotavy rei okwa-vy.

ore mbou oromombeu hagw inhe oroe ramo ndahai oronhembotuvixase rei-vy. Anhetegwa voi ore nhe. Hae ore mondo e ha-py ndorohi ave. Nhandejry rry-py voi orogwah vaekwe pende ha-py. Hry-py voi oromombeu mbeu vaekwe pe-my inhe. 14 Ore mondo e ha-py ndorohi voi ore. Hae ore mondo vaekwe peiko ha-py. Upixa-gwi hemimbota-rupi Hesu Cristo rehegwa nhe mombeuvy orogwah vaekwe upe-py. Ore ranhe voi vaekwe oromombeu hesegwa pe-my. 15 O ave ambue kwry hesegwa nhe omombeu mbeu vae. Hembiapokwe-rehe ore noronhembotuvixa moi. Xe remimombeukwe ohendu-gwi ojerovia-ma Hesu-rehe ndoroe moi hemiendukwe kwry-rehe. Ore ae Hesu rehegwa nhe ner vyteri ohendu vae ha-py meme oroho. Upa orojapo-gwi pe ave pehendu orhegwi hesegwa nhe. Ha upa-rehe orohaar pejerovia porve rve hagw-rehe. Upa-rehe oroho jevy vaer pende ha-py hetave tave hagw Nhandejry nhe oromombeu hagw pe-my. Nhandejry ore mondo hapy ae mate ore oroho vaer. 16 Pe-my oromombeu heta rire oroho jevy-ta mombyryve. Mombyryve ryve tet ambue mbue-py ore orohose jevy. Hesu rehegwa nhe por nohendi vyteri vae ha-py oroho jevy-ta oromombeu hagw hesegwa nhe. Upixa ramo ndikati avave hei ore-rehe Hesu rehegwa nhe oikwaa vae-pe omombeu jevy Paulo heta gwenduhare-rehe rei onhemombaegwasu hagw ndikati hei ore-rehe hikwi. 17 Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei:

13 Nhandejry

Hesu rehegwa nhe nohendiry vyteri vae-pe oho-ta omombeu Paulo

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS10,11

528

Oime ramo onhemombaegwasuse vae, tonhemombaegwasu Nhandejry Hesu Cristo-rehes hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. 18 Nhanhemboete ramo, nhane rembiapo-rehe nhanhemombaegwasu ramo, nhane ak-gwi rei ae nhanhemboete rei jaiko-vy. Ha Hekoha por-ma voi hei ramo katu nhande-rehe Nhandejry, nhande rekoha por-ma voi.

11

vae-rami voi parae aiko pe-my anhemonhe etereigwi. Ndapotoryvasi jepe aipota peikwaa porve xe reko-rehe. 2 Ajepyapy voi pende-rehe kwry. Nhandejry hakate nhande-rehe harami ave xe rakate voi pende-rehe kwry. Pende ru-rami ave ajepyapy pende-rehe. Tvy gwajry kunhata ime e vae-rehe hakate-vy, oipea xupe gwar imer. Upixa ramo hae ae omer gwembiahyhupe anho ohayhu hagw. Upixa ave xe apogwereko xe rajy-rami. Pene rembiayhur aipea-ma pe-my hry vae Cristo. Aipota eterei pehaar xupe pende kya e reheve. Upa-gwi xe rakate pende-rehe. 3 Pejerovia por vaekwe Cristo-rehe. Pende pyapyhy-ma Cristo. Pende pyapy gwive pegwata-ma vaekwe indive. y ae ajepyapy pende-rehe Cristo-gwi pene mbojere jevyse vae-rehe. O-ma pene mbotavyse vae, pene monhomongeta rei vae pende pyapy-py ogwerova uka-vy pende resa Nhandejry-gwi. Upixagwi ajepyapy-ma pende-rehe. Ouse vaer pende resa rerova ukase jevy vae pene mbotavyse vaer. Ani penhembotavy uka xupe. Ani Eva amyr-rami penhembotavy uka te xupe. Eva oikwaa te jepe vaekwe. Onhembotavy uka joty vaekwe onhemombi ou-vy vae-pe. Gweko-rupima oity vaekwe Eva-pe anhaygwasu. Ani penhembotavy uka avave-pe. Ani pejehesa rerova Hesu-gwi hese.t 4 Amombeu por-ma vaekwe pe-my Hesu rehegwa nhe tee. Hae anho voi nhane resende teehar. Nhe Marangatu tee vae-rehe amombeu por-ma ave vaekwe pe-my. Upe anhete nhe pehendu vaekwe jepe, perohory joty gw arandu rehegwa nhe raanga omombeu vae kwry-pe. Ogwah ramo pende hapy, pehenduse voi hemimombeu. Hae kwry katu pene mbotavy jevy vaer voi. Hesu aikwaa e vae rehegwa nhe omombeu ramo pe-my pejeapysaka teese voi hese. Nhe Marangatu tee e vae aikwaa e vae rehegwa nhe omombeu ramo pe-my pejeapysaka teese ave hese. Pende rerovase jevy Cristo tee-gwi. Ha pe katu pembovyase xupe kwry. Nipori voi upe pende rekoha.u 5 Ore katu Hesu remimboe hemimondo tee vae hei mo jehe pe-my. Ore ramigwa ndaipri oikwaa vae hei mo ave pe-my onhembotuvixase-vy. Xe ae katu ndairy upeixagwa. Nanhembotuvixasi ramo jepe ndahai hekoha porve vae xhegwi hae kwry. Ha pe katu Hesu rembigwi e-rehe pejeroviaseve.

Paulo ndahai gw Nhandejry nhe omombeu raanga vae kwry-rami


1Itavy

s u

10.17 Jr 9.24 t 11.3 Gn 3.4-13 11.3-4 Mt 7.15; Rm 16.17; Gl 1.8; Ef 5.6-7; Cl 2.8; 2 Pe 2.1-2; 1 Jo 4.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

529
6Inhe

2 CORNTIOS11

ngatu porve vae-rami nomombei nhande-vy Paulo peje parae xe-rehe. Naxe nhe ngatu kwai ramo jepe ndaijapi voi xe remimombeur. Aikwaa porve rve xe nher. Anhetegwa mate voi xe remimombeu. Hesu Cristo rehegwa aikwaa por tee voi xe. Upa ahexa uka meme vaekwe pemy. Hesu rehegwa nhe amosarambi vaekwe amombeu-vy pe-my. 7Ndaxe reko johu pori voi nipo arakae. Hepy e reheve voi amombeu vaekwe pe-my Nhandejry nhe. Hembigwaa tee ramo rae hepy-rehe mante rae oporomoarandu ar rae peje rei nipo rae xe-rehe ndaxe reko johu pori-vy. Apohexakwaa rei-gwi ae aiko vaekwe pene pa-rupi amombeu mbeu pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe. Upa-rehe anhemomirve vaekwe pe-my pejeroviave hagw Hesu Cristo-rehe peiko por hagw indive. Upe xe rembiapo porkwe-rehe Hembiapo vai peje rei joty xe-rehe rae. Ndapejohu poriry nipo rae xe reko. 8 Amombeu jave vaekwe pe-my Hesu rehegwa nhe, tet ambue-gwi Hesu reroviaha ombou vaekwe xe-vy xe mbae repyr. Mombyry jepe aiko ramo xugwi kwry xupe ambaapo vae-rami xe rereko hae kwry. Upixa oroiko vaekwe pehendu por hagw Hesu rehegwa nhe. 9 Pene pa-rupi aime ramo vaekwe xe mbae repyr ndareki jepe pendhegwigwa-rehe ndajeruri joty vaekwe pe-my. Upixa aikotev jepe a-vy vaekwe jave ou-ma Macednia yvy-gwi Hesu reroviaha vaekwe. Omemba xe-vy xe remikotev repyr. Pe-my ndajeruriry voi vaekwe xe remikotev. Mbaeve-rehe voi katu ndajerure moi ave pe-my pono pe-my ipohi xe remikotev repyr-rehe. 10 Acaia yvy jerekwe-rupi aiko ramo hepyr ndairy joty aiko-vy Hesu rehegwa nhe mombeu-vy. Anhete voi upe xe nhe. Hesu-rehe ajerovia-gwi naxe nhe api vae voi xe. 11 Maer-gwi gwemimombeu repyr-rehe noporandiry peje arakae peporandu-vy arakae xe-rehe. Nanhande rayhi-gwi parae nopeni nhande-rehe oporandu hagw nhande-vy opirapirerrehe peje nipo arakae xe-rehe. Maer-gwi upixa peje arakae xe-rehe? Xe katu apohayhu voi. Tup Nhandejry oikwaa voi xe apohayhuha. 12 O gw Paulo reko-rami ave xe reko por hei raanga rei vae jehe. Xe katu hepyr e-rehe amombeu Hesu rehegwa nhe. Hae kwry ae katu hepyr-rehe mante omombeu raanga anga rei oiko-vy. Upixa-gwi Paulo reko-rami ave xe reko hei mo jehe. Hae gwekoha ombojojase mo oikovy xe rekoha-rehe ha xe katu xe remimombeukwe repy-rehe ndajeruri pe-my. 13 Nhandejry remimondo tee-rami ojehexa ukase mo hikwi. Onhemboheko por raanga mo oiko-vy. Cristo rry-py oromombeu inhe hei rei rei jehe ijapu-vy. Oporombotavy vae voi hae kwry oiko-vy. 14 Upixa voi anhaygwasu Satans ave oiko. Oporoheko a kwaa ou-vy. Nhandejry rembigwi yvy pygwa tee ramo mo ojehexa uka ou-vy. Onhembohesak a anhaygwasu. Nhandejry rembigwi tee voi nipo xe moarandu rae nhane mboe ukase voi jehe. 15 Hae-rami ave inharandu-rupi oiko vae oporoheko a kwaa voi. Heko por vaerami ojehexa uka nhande-vy. Nhane mbotavyse-gwi omombeu raanga

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS11

530

anga rei Nhandejry nhe nhande-vy. Opa-ma ramo ko yvy hembiapo apokwe-rehe ombohasa asy vaer xupe kwry Nhandejry. 16 Xe Paulo hae jevy-ta pe-my. Ani xe rereko te itavy rei vae-rami. O ramo jepe Itavy rei ko Paulo hei vae xe-rehe, tojeapysaka katu xe nhe-rehe. Gw Nhandejry nhe omombeu raanga vae kwry onhembotuvixa hagwe-rami, xe ave anhembotuvixa-ta pe-my. Itavy vae-rami jevy anhemombeu-ta pemy. 17Nhandejry ndery jepe xe-vy aipo hae hagw pe-my anhemombeu-ta itavy vae-rami. Upixa anhemombeu jepe xe reko por-rehe mate joty aikwaa uka vaer kuri pe-my. 18 O heta vae ojhegwi rei onhembotuvixa ukase pemy. Xe ave anhemboetese vae-rami aiko-ta kuri ave pe-my. 19 Nhane arandu por rae peje rei pendjehe. Pene arandu por ramo maer po pemogwah por upe oak-gwi rei inharandu vae pene mbotavyha kwry? 20 Pende-rehe omanda rei vae-rehe pejerovia tee rae. Gwembigwi ramo pende rereko rei ramo jepe pemboete joty rae xupe. Pene rembiporu oipea rei pendhegwi ramo jepe, pene mboporiahu ramo jepe pemboete joty rae xupe. Pene mbotavy ramo jepe, pene momir ramo jepe onhembotuvixa ete-vy pe-my, pende rova pete ramo jepe pemboete joty rae xupe. Xe arandu voi peje rei joty pendjehe. 21 Ndaipyagwasi Paulo peje rae xe-rehe. Peje por voi. Ni. Ndaxe pyagwasi apogwereko asy hagw. Gw onhembotuvixa rei vae ipyagwasu hei hagw Kxa aiko-gwi xe reko por. Upe vae reko por-gwi xe ae xe reko porve katu. Xe ave, xe Paulo, itavy vae reko vrami aiporu-ta pe-my. Anhembopyagwasu xe reko porha amombeu hagw pe-my. 22 Xe rugwy rei voi hebreu kwry. Hebreu tee vae voi ko xe hei jehe upe Hesu remimondo raanga vae kwry pene mboae uka hagw rei xe-rehe. Xe katu hebreu tee ave xe. Myamyr Israel remiarir Nhandejry rembiporavokwe voi ko xe upixa ave hae kwry hei ave jehe. Upixa ave xe. Abrao amyr xe ramoigwasu tee voi hei ave jehe onhemombaegwasu rei-vy. Xe ave, xe ramoigwasu tee Abrao amyr ave xe. 23 Ore Hesu rembigwi hei onhemombeu mo penhemboae uka hagw xe-rehe. Xe hembigwi porve voi xugwi kwry. Ambaapo porve xugwi kwry xe. Itavy vae vrami tanhemombeu jevy pe-my xejehegwigwa. Hesu-rehe ijae vae ogwereko asy meme Hesu nhe mombeuhaty kwry-pe. Upixa-gwi xe-vy ave xe rereko asy. Xe rereko asyve syve upe pene mboe a a rei vae kwry-gwi. Xe mo mo vaekwe preso. Hetave xe mo preso xugwi kwry. Ha hetave vaekwe xe nup ave. Xe nup nup meme voi vaekwe. Haimete mete xe juka ave vaekwe. Ahasa asyve voi xugwi kwry. 24 Hesu rehegwa nhe amombeu mbeu-gwi vaekwe xe nup uka vakapi ojepogw vaekwe-py. Cinco vse xe nup uka upixa judeu kwry mburuvixa vae. Xe nup jave, xe nup jevy jevy. Trinta e nove vse peve xe nup jevy jevy voi vaekwe. 25 Mbohapykwe jevy xe nup vaekwe yvyra-py Roma yvy pygwa kwry. O ave ojogweroaty voi vaekwe xe-rehe xe api api-vy ita-py. Mbohapykwe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

531

2 CORNTIOS11,12

onheapym pym vaekwe xe ryru kanoagwasu ygwasu mbyte-rupi ahasa mo ramo. Ygwasu mbyte-py rei ajepyhy rei vaekwe a-vy. Xe ryru kanoagwasu hoypy-ma ramo ygwasu mbyte-py rei apyta vaekwe a-vy. Pete ry pyhare peve a vaekwe upe-py amano hagw mo.v 26 Hesu rehegwa nhe amombeu hagw agwata puku puku meme voi aiko-vy. Upixa-gwi heta-ma xe jukahargwe-gwi aha jepe jepe aiko-vy. Ysyry-rupi agwata jave haimete xe juka vaekwe. Mondaha oiko vae haimete ave xe juka vaekwe. Xe raar por vaekwe xe rei kwry judeu kwry xe juka hagw mo. Judeu kwry e vae gwive xe jukase mo. Tet-rupi agwata ramo, tekwaty e-rupi ahasa ramo, yugwarusu rovi-rehe ahasa ramo heta jevy ahasa asy haimete amano hagw mo. Hesu rerovia raangaha xe rereko asy meme. y peve xe rereko asy. Hesu rehegwa nhe amombeu-gwi xe rereko asy meme joty voi.w 27Tet tet-rupi amombeu hagw Hesu rehegwa nhe aha meme. Aha jave ambaapo aha-vy. Xe rembiapo eterei-gwi xe mokane ne. Heta ndakiry. Heta ave xe varea vaekwe aha-vy. Xe yuhi jepe vaekwe aha joty. Akaru e e reheve aha ave vaekwe. Petemi ao reheve aha vaekwe.x 28 Hesu reroviaha kwry opa rupigwa-rehe ajepyapy aiko-vy vaekwe, y peve. Oiko por parae tapa ndoiko pori Hesu ndive hae voi aiko-vy. 29 O ramo oiko por hagw-rehe ikangy vae ijyke-rehe ase aipytygw hagw xupe. O ramo xupe oity ramo gweko-rupi hekoha vai vae, avyare-ma voi hese ajepyapy-vy. 30 Nanhembotuvixasi te jepe, tekotev ramo, anhembotuvixa vaer pe-my. Xe mbaraete tee e rehegwa mate ae tanhemombeu pe-my anhembotuvixa-vy. 31 Ndaxe api pe-my. Nhandejry Hesu Cristo Ru, upe onhemboete opa e reheve vae, oikwaa nda xe api vae voi ko xe. 32-33 Aime ramo vaekwe Damasco tet-my xe pyhy ukase mo vaekwe mburuvixa. Aretas mburuvixave rry-py oiko pe mburuvixa upe-py. Tet jere jokoha-rupi omo heta soldado xe pyhy uka hagw mo. Xe ir kwry xe resende joty. Ajakagwasu-py xe mo xe monhemi-vy. Oki-rupi xe mos vaekwe. Xe mbogwejy xe reraha-vy xe pyhyhargwe-gwi, aha jepe joty xugwi kwry. Upixa-gwi Damasco tet mygwa mburuvixagwasu xe pyhy uka mo vaekwe.y

12

nhanhembotuvixase rei ramo jepe, tanhemombeu xe reko por-rehe pe-my. Jahexa e vae xe kry-py e ahexa vaekwe. Upa-rehe amombeu-ta pe-my. Xe-vy voi vaekwe ojehexa uka por Nhandejry ohendu uka por ave xe-vy onhe vaekwe. Upe xe voi aikwaa vae-rehe amombeu-ta pe-my peikwaa porve hagw pe. 2 Yma vaekwe Cristo-rehe ajerovia rire xe reko nandi jepe Nhandejry xe rerojeupi rei xe reraha-vy gwenda-py. Yvy mbohapyha peve gwenda ipor ete vae-py xe renogwah vaekwe xe reraha-vy. Ojapo-ma quatorze roy xe
11.25 At 16.22; 14.19 11.32-33 At 9.23-25
w

Nhandejry ojehexa uka vaekwe Paulo-pe ikry-py e vaekwe


1Naipori

v y

11.26 At 9.23; 14.5

11.23-27 1 Co 4.11-13; 2 Co 4.8-10; 6.4-5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS12

532

reraha hagwe. Ndaikwai xe rete reheve parae xe rete e reheve parae xe reraha-ma vaekwe oha-py. Nhandejry ae katu oikwaa. 3 Aikwaa joty xe reraha hagwe. Xe rerojeupi vaekwe xe reraha-vy. Xe reko nandi reheve tapa xe rete e reheve ndaikwaa pori. Nhandejry ae oikwaa. 4 Upe-py yvy-py ahendu nhe por eterei. Ndikatiry nhande yvy pygwa nhamombeu jevy upa nhe. Ipor eterei-gwi nhande ndajaiporu kwai upa nhe. 5 Upe xe reko ipor eterei hagwe-rehe anhemombaegwasuse ramo rae ipor ar rae. Xe reko por-rehe ajehexa ukase por ramo rae anhemombaegwasu vaer rae pe-my. Xjehe katu nanhemombaegwasusiry. Xe mbaraete e rehegwa nhe mante aikwaa uka vaer pe-my. 6 Cristo reko-rupi aiko por hae ramo rae hupigwa-rupi voi amombeu ar rae jepe xjehe, naxe arandu pori ar rae joty upixa anhemombaegwasu ramo rae. Iporve namombeiry pe-my. Xe reko peikwaa-ma voi. Xe remimombeu peikwaa-ma ave. Konga xe rereko porve hagw ndajekwaa ukasi pe-my. Iporve akirir tee aiko-vy. 7Ipor eterei vae avave ndohexi vae xe ae ahexa-ma nipori amombeu anhemombaegwasu-vy. Upa-gwi Nhandejry omo vaekwe xe-rehe ju ramigwa xe mbohasa asy hagw. Nhande rete kutu kutuha vrami, anhaygwasu rembigwi ramigwa Nhandejry ombou xe-vy. Pono anhemombaegwasu upa omo xe-rehe. 8 Ko xe mbohasa asyha eipea emboyke xhegwi hae vaekwe Nhandejry-pe ajerure-vy. Mbohapy jevy ajerure vaekwe oipeapa hagw mo xhegwi. 9 Ha ndoipea moi voi vaekwe xhegwi. Oroporiahuvereko reko-ta, oromombaraete meme vaer ereikotev jave hei vaekwe xe-vy. Naimbaraeti vae-pe amombaraete por tee joty hei vaekwe xe-vy. Xe mombaraete hagw hei ramo xe-vy xe mbovya. y peve naxe mbaraeti ramo jave avya. Aipota Cristo puaka ojehexa uka xe-rehe xe mombaraete jevy hagw. 10 Naxe mbaraeti ramo jepe avya joty aiko-vy. Xe-rehe ijae vae onhe rei rei ramo jepe xerehe, aikotev eterei ramo jepe, Hesu-rehe ojerovia e vae xe rereko asy ramo jepe, Cristo rape-rupi aiko-gwi anhemboasy ramo jepe, avya joty aiko xe. Naxe mbaraeti jave Nhandejry ae xe mombaraete jevy.

vae vrami voi anhemombaegwasu kuri ahai-vy. Pende-rehe ha-py voi itavy vae vrami anhe por por xjehe. Pe napepeniry xe-rehe. Nhandejry remimondo a a-rehe mate pepena peiko-vy. Mbavae-py tipo hae kwry hembiapo porve xhegwi? Mbaeve-py. Xe xe rembiapo porve meme xugwi kwry. Xe reko mir jave jepe, xe xe rekoha por teeve xugwi kwry. 12 Aime jave vaekwe pene pa-my ohexa uka pe-my opuaka teeha Nhandejry. Hemimboe hemimondo tee aiko-gwi amombeu jave vaekwe inhe hae ojehexa uka vaekwe hexapyr-rupi pe-my. Gwembiapo por ojapo Nhandejry. Nhane rembiexa e vae ojapo meme ave hesegwa nhe amombeu

11Itavy

Corinto tet mygwa Hesu-rehe ojerovia vae-rehe Paulo ojepyapy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

533

2 CORNTIOS12

jave vaekwe pe-my. Xe hemimbou tee ajekwaa meme-ma vaekwe pene pamy. 13 Tet tet-rupi Hesu rry-py onhomboaty aty vae-pe areko vaekwe-rami apogwereko ave vaekwe. Pete mbaemi mate ndajapi ndapogwereki petexa tet ambue pygwa ndive. Upe pygwa kwry ome meme vaekwe xe-vy y peve xe remikotev. Ha pe katu mbaeve napemeiry xe-vy. Ndajeruri vaekwe pe-my xe remikotev-rehe. Upa-rehe Hembiapo vai nhande-vy Paulo peje rei nipo rae xe-rehe. Aipo ramo ajerure kuri pe-my xe poriahuvereko rei hagw. Pe-my pende rereko asy vae-rami apogwereko-ma ramo rae, xe poriahuvereko rei vae-rami joty taxe moingo mani, hae-ta pe-my. 14 Moki jevy aha vaekwe pende ha-py apopohu-vy. Koy ahase jevy pende ha-py. Aiko hagwe-rami aiko hagw pende ha-rupi jevy. Naporandu moi pemy xe rekotev-rehe. Ndahai pene mbae-rehe apena-gwi ahase pende ha-rupi. Aipota ae pe xe rerovia nhande joja por hagw onhondive. Mitygwe nomei omongakwaahare-pe mbaeve hemikotev. Tvy ae ome me hemikotev gway kwry-pe gwajy kwry-pe ave. Ha xe katu pende ru-rami aiko pe-my. Apombojerovia vaekwe Hesu-rehe. Xe ray kwry, xe rajy kwry-rami peiko xe-vy. 15 Upa-rehe xe pya gwive apopytygwse aiko-vy. Opa xe mbae kwry ame vaer pende-rehe ha-py. Amano hagw-rami a ar ave peiko por tee hagw Cristo reko-rupi. Ha pe nipo naxe rayhu pori voi rae apohayhu eterei-gwi. 16 Upixa voi Paulo peje parae. Gwemikotev-rehe ndojeruri jepe nhane mbotavy rei nipo rae peje mo nipo rae xe-rehe. 17 Mbaeixagwa pa xe apombotavy vae? Xe ir amondo ramo pende hapy apombotavy tipo? Nahniry. Xe aporombotavy e vae voi xe. 18 Ajerure rure vaekwe Tito-pe oho hagw vaekwe pende ha-py. Pete nhande rei Cristo-rehe ojerovia vae ave amondo ave Tito ndive oho hagw vaekwe pende ha-py. Pene mbotavy parae Tito? Napene mbotavi mbaeverehe upe xe remimondo kwry. Petexa oroiko indive. Petexa ore pya. Ore reko por tee vae voi ore. Oporombotavy e vae voi ore. 19 Ojehexa uka porse jevy nhande-vy Paulo are-ma peje rei arakae xe-rehe. Ndahai uparehe anhemonhe pe-my. Nhandejry oikwaa Cristo rry-py ae anhemonhe pe-my. Pe xe rembihayhu kwry voi. Apopytygwha ramo xe aiko pe-my. 20 Ajepyapy voi pende-rehe. Agwah ramo pende ha-py ndajohu pori ar voi parae pende rekoha, Nhandejry rape-rehe ndapeiko pori-gwi. Ha pe ave ndapejohu pori ar parae ave xe rekoha, apogwereko asy vae-rami, apogwereko ramo. Upe vae-rehe ajepyapy pende-rehe. O parae pene pa-my onhonhe mbojevy jevy oiko vae. O ave parae gwapixa oiko porha ndojohu pori vae ave. O ave parae onhemoyr rei rei vae ojupe. O ave parae ojupe gwar anho rei oipota vae. O ave parae ndoiko pori vae gwapixa ndive. O ave parae onhe rei vae gwapixa-rehe. O ave parae onhembotuvixase rei vae. Petexa voi nipo rae ndapeikovi rae pende rapixa kwry ndive. Pende reko por e ajohu ramo pende-rehe amboasy vaer pende rekoha. Anhemonhe pohi ar pe-my. Pende rekoha vai-rehe anhemonhe ramo pemboasy ave ar.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 CORNTIOS12,13
21Ajepyapy

534

pende rekoha-rehe, xe rei kwry. Agwah ramo pende hapy anhemboasy vaer parae pende reko vaikwe-rehe. Nhandejry xe mot ar voi pene pa-my aime jave napehendu pori-gwi xe remimombeukwe perova hagw pende rekoha vaikwe peiko por hagw indive. Gw onhemboasy e vae gwembiapo vaikwe-rehe xe monhemboasy ar ave. O nipo heta pene pa mygwa gwembiapo vaikwe-rehe onhemboasy e vae rae. Teko vai-rupi oiko jepe, menda-rehe ojogwereko jepe, inhak vai jepe, nonhemboasiry joty okwa-vy. Nogwenotry joty gwekoha-gwi ndogwerovi gwekoha vaikwe. Upa-rehe at vaer Nhandejry-gwi pendehegwi ave at vaer, pehendu rei-gwi xe remimombeukwe.

13

pende ha-py. Moki jevy agwah vaekwe upe-py. Aha jevy ramo amombohapy-ma vaer xe ho hagwe pende ha-py. Agwah ramo upe-py apomonhe vaer pene rembiapo vaikwe-rehe. Hembiapo vai-ma upe vae omombeu ramo xe-vy moki, mbohapy-ma imombeuhry arovia-ma vaer areko asy-ma hagw upe hembiapo vai vae-pe. 2 Aime jave upe-py mokiha hat-ma voi vaekwe xe anhemonhe vaekwe hembiapo vai vaety-pe, ambue kwry-pe ave anhemonhe vaekwe. Konga katu mombyry aime ramo jepe hae jevy-ta xe: Ndaiporiahuvereko moiry avave-pe ajohu ramo hembiapo vaikwe hese kwry, areko asy-ta voi xupe kwry. 3 O rae gw Tojehexa uka por katu nhande-vy Cristo Paulo omombeu ramo hei rei rae xe-rehe. Pehexase parae Cristo puakaha anhemonhe ramo pe-my. Agwah jevy ramo peikwaa voi ar Paulo Cristo remimondo vae voi peje hagw xe-rehe. Ohexa uka marangatu ete voi Cristo pene pa-my imbaraeteha. 4 Hae ae yma vaekwe okurusugwasu-rehe omano ramo ndaipuaki vrami jehe. y ae katu Nhandejry puakaha-rupi oikove jevy-ma. Ore ave Cristo ndive petexa oroiko-gwi heko-rami oroiko. Ore rete kangy hete-rami ave. Nhandejry puakaha-rupi ae ore mombaraete jevy, Cristo reko-rami ave oroikove hagw. 5 Pe katu, pete te penhemongeta katu pende pyapy-py peikwaa por hagw pende jeroviaha-rehe. Ajerovia rei parae ajerovia por-ma parae Hesu Cristo-rehe peje ae katu pendjehe penhemongeta-vy pende pya ndive. Pe ae peikwaa pende pyapry. Pejerovia tee ramo Hesu-rehe, inhe marangatu onhemo pende pyapy-py pende pyapry kwaaha pejerovia teemaha hese peikwaa hagw. Ha ndapejerovia tei ramo hese nomory. Penhemongeta katu pende pyapy-py peikwaa por hagw pende jeroviaha-rehe. 6 Aipota voi peikwaa por ore rekoha ore-rehe peje hagw i ave nipo rae Paulo pyapy-py ipyapry kwaaha ave peje hagw xe-rehe. Aipota voi peikwaa por upe vae. 7Orombojeupi ore nhe Nhandejry-pe pende reko porr-rehe: Enhangareko por Corinto pygwa kwry-rehe ponove ojejavy oroe pende reko porr-rehe

Agwah ramo pende ha-py apomonhe vaer pene rembiapo vaikwe-rehe


1Agwah-tama

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

535

2 CORNTIOS13

orojerure-vy Nhandejry-pe. Upixa ajerure ramo xupe ndahairy xe rereko por hagw-rehe. Pende reko porr-rehe ae xe ajerure. Ndahai ave hei hagw pende rexahry: Paulo renduhare oikwaa por nipo Cristo rape rehegwa nhe. Omombeu por nipo rae Paulo ndei ukasi avave-pe. Pende reko porr Cristo reko-rami hagw-rehe mate ajerure Nhandejry-pe pende-rehe. O ramo jepe ore mombae rei rei vae, xe ae katu aipota pende reko por meme ae joty peiko-vy. 8 Anhetegwa vae meme amombeu-ta. Ajehexa uka porse-vy rei, ndikati xe apu. Anhetegwa vae ndikati xe amboyke. 9 Upa-gwi pene mbaraete ramo Hesu-rehe pejerovia tee-gwi orovyama vaer pende-rehe kwry. Nore mbaraeti ramo jepe orovya ar joty pende-rehe. Orojerure rure Nhandejry-pe pene mombaraeteve teve hagw peiko hagw heko tee-rupi. 10 Upe vae-rehe ahai pe-my kwatia. Agwah e mboyve anhemonhe teese pe-my arova uka hagw pende reko pe-my. Upixa ramo ndapogwereko asi vaer pende ha-py aime jave. Nhandejry rry-py inhe mombeuha ramo aiko pe-my. Ndahai anhemonhe asyse-gwi rei aiko upixa pe-my. Pene pytygw hagw peikwaa porve hagw inhe aiko pe-my inhe mombeu-vy.

xe nhe ahaise vae. Mixve mate ahai-ta pe-my xe rei kwry. Tapeiko katu Cristo reko tee-rupi. Tapehendu por katu xe remimombeukwe. Tapeiko petexa onhondive. Pende pyagwapy reheve tapeiko onhondive. Upixa peiko ramo Nhandejry o ar pene ndive. Hae nhande rayhuha, nhane mbopyagwapy vae voi ave. 12 Pejotopa ramo, penhoanhuv nhuv pejohayhupa rei-vy. Hesu reroviaha koa pygwa omanduaha omondo uka-ta kwatia pe-my. 13 Nhandejry Hesu Cristo tapende rovasa por katu pende rexakwaa rei-vy. Tapene mandua meme katu Tup Nhandejry pende rayhuha-rehe. Tapene moir ir katu Nhe Marangatu tee vae.

11Opa-tama

Paulo omondo omanduaha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Galcia yvy pygwa pegwar


epstola de Paulo aos glatas

reroviaha Galcia yvy-py oiko vae onhomboaty aty ha-rupi. Xe Paulo amondo-ta pe-my xe nhe. Xe katu Hesu Cristo remimondo vae. Ndaiki vaekwe Hesu Cristo remimondo ramo teko rei nhe-py. Ndoiki xe moingo vaekwe Hesu Cristo remimondo ramo. Hesu Cristo ae xe moingo vaekwe gwemimondor. Xe moingo vaekwe Nhandejry ave Nhande ru gwemimondor. Gwary Hesu Cristo omano rire, tvy omoingove jevy vaekwe xupe. Ha konga xe rei kwry, Hesu reroviaha vae, entro xe ndive oiko vae gwive omondo-ta pe-my omanduaha. 3 Tapende rovasa katu Nhandejry Nhande Ru vae pende rexakwaa rei-vy. Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry Hesu Cristo ave. Tapene mbopyagwapy ave. 4 Ha Hesu Cristo onheme vaekwe ijukahar-pe. Ojejuka uka rei vaekwe omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe, nhane resende hagw, ndajaikovi-ma hagw ygwa hekoha vai vae reko-rupi. Nhandejry Nhande Ru vae remimbota-rupi ojapo upa. 5 Upa-gwi hembiapo por-gwi, tonhemombaegwasu meme ete katu Nhandejry opa e reheve. Aipota upa. Amm.

1-2 Hesu

Paulo omondo Galcia yvy pygwa-pe onhe. Kwatia-rehe omondo

reni vaekwe Nhandejry pemoir hagw xupe, Cristo pende rexakwaa rei hagw. Ha konga katu o hei vae pende-rehe: Sapya ojerovia-ma Nhandejry-rehe. Ha konga katu pyae oheja jevy-tama
536
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

(Mt 7.15; Rm 16.17; 2 Co 11.2-4; Ef 5.6; Cl 2.8; 1 Ts 2.4; 2 Pe 2.1-3; 1 Jo 4.1)


6 Pene

Cristo rehegwa nhe por petexa

537

GLATAS1

Nhandejry-pe. Ojehesa rerova-tama outro kwry-rehe, Cristo rehegwa nhe por omombeu ambue vae-rehe hei pende-rehe. Upa ahendu ramo, xe mondi voi. 7Upe vae pe-my omombeu ambue vae: Cristo rehegwa nhe por voi ore remimombeu hei mo omombeu-vy. Ha ndahai inhe tee omombeu vae pe-my. Omombeu joavy avy pe-my pene ak ombotarova rei-vy. Inhe por tee vae ohekoviarse mo pe-my. 8 Ha pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Cristo rehegwa nhe por petexa. Oromombeu vaekwe pe-my Cristo rehegwa nhe por. Ha konga katu: Ijapu rae ore remimombeukwe oroe jevy ramo pe-my, ivai ar. Oromombeu ambue ramo pe-my, tore mondo katu ojhegwi Nhandejry ore mbohasa asy hagw-py. Nhandejry rembigwi yvy pygwa ave omombeu ambue ramo pe-my, ivai ar. Omombeu ambue ramo pe-my, tomondo katu xupe ojhegwi Nhandejry ombohasa asy hagw-py. 9 Oroe hagwe-rami, konga hae jevy-ta pe-my. Oime ramo Cristo rehegwa nhe por pehendu e hagwe-rami omombeu vae, tomondo katu xupe ojhegwi Nhandejry ombohasa asy hagw-py. 10 Upixa anhe pohi ramo, maer hei xe-rehe: Paulo hei upa oipota hapixa kwry omboete xupe-gwi hei mo xerehe. Ha anhetegwa vae katu nomombei. Anhemboete ukase ae Nhandejry-pe. Teko rei remimbota-rupi oiko Paulo hei mo xe-rehe. Nomombeu pori xe rehegwa. Teko rei remimbota-rupi aiko vyteri ramo rae, ndaiki ar Cristo remimbota-rupi rae. Ndaiki ar rae a-rami Cristo rembigwi ramo.

Paulo oiko-ma Hesu Cristo remimondo ramo

vae, ndahai voi teko rei ak gwigwa rei. Aipota peikwaa upa. 12 Cristo rehegwa nhe por ndoikiry xe-vy omombeu vaekwe. Inhe-py xe mboe vaekwe ndoikiry. Hesu Cristo ae oikwaa uka xe-vy vaekwe onhe por omombeu vaekwe xe-vy. Upa-gwi xe nhe ndahai teko rei ak gwigwa rei amombeu. 13 Ha pe peikwaa voi xe rekokwe. Judeu kwry xe rugwy rei voi. Xe rekokwe judeu reko-rupi aiko ramo vaekwe peikwaa voi. Xe ko areko asy vaekwe aiko-vy Hesu reroviaha kwry-pe, Nhandejry rembiporavo vae-pe. Xe poxy-vy voi areko asy vaekwe xupe kwry. Ajukase mo vaekwe aiko-vy xupe kwry.a 14 Ha ore rembypy ore rami kwry remimombeukwe gwive, ore rekoha, upa ahendu pormbaseve seve vaekwe. Upa-gwi heta xe rei rugwy kwry, xe jave ikariay vae ohendu por ramo ore ru hei vaekwe gwive, xe katu ahendu porve voi. Judeu reko-rupi aikose voi vaekwe. 15 Ha Nhandejry katu omo vaekwe xe-vy xe rembiapor xe reko e ramo. Ha upi katu xe reni vaekwe xe rexakwaa rei-vy amoir hagw xupe. 16 Hemimbota-rupi ohexa uka vaekwe xe-vy gwary amombeu hagw

11Xe rei kwry hae-ta pe-my. Cristo rehegwa nhe por, xe remimombeu

(1 Ts 2.4)

1.13 At 8.3; 26.9-11


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS1,2

538

tary rehegwa nhe judeu e pa-rupi. Upe-ma ramo nanhomboe mboi xe rapixa kwry ndive.b 17 Ndahi vaekwe Jerusalm tet-my anhomboe hagw Hesu remimondo vae ndive. Upe-py Pedro oir ndive Hesu remimondo ramo oiko-ma xe renonder. Ha ndahi joty vaekwe anhomboe hagw hendive kwry. Ha upi katu aha pyae ae xugwi kwry yvy aknopy. Arbia yvy-py aha vaekwe. Upe-gwi aju jevy ramo aha Damasco tet-my. Upa-gwi xe nhe ndahai teko rei ak gwigwa rei amombeu. 18 Upe rire mbohapy roy rire aha Jerusalm-my. Pedro pohu-vy aha. Upepy apyta. Quinze ry apyta hendive. 19 Ha outro kwry Hesu remimondo vae, avave-pe ndahexi. Tiago Nhandejry Hesu ryvy mante ahexa. 20 Ko vae kwatia-rehe amo vae anhetegwa voi. Nhandejry resa-py amo anhetegwa voi. Ndaxe api voi. 21 Ha upi katu as Jerusalm-gwi. Aha Sria yvy-rupi. Cilcia yvy-rupi aha ave. 22 Ha Judia yvy-rupi katu Hesu reroviaha onhomboaty aty vae ndaxe rexi voi. 23 Ndaxe rexi ramo jepe, ohendu xe rerakw: Nhande kwry Hesu reroviaha vae gwive, Paulo nhane moingo asy vaekwe jajehesa rerova e hagw mo Hesu-gwi, jarovia e hagw mo Hesu rehegwa nhe por. Ha konga katu hae ae Hesu rehegwa nhe por tee omombeu oiko-vy hei xe mombeu-vy hikwi. 24 Upixa ramo xe rerakw rendu-vy omombaegwasu Nhandejry-pe hikwi.

ndive aha vaekwe. Ha Tito katu oho ave xe ndive.c 2 Ha Nhandejry xe-vyte oikwaa uka rae xe raper. Upa-gwi aha vaekwe Jerusalm tet-my. Orogwah-ma ramo upe-py, aha Hesu reroviaha ruvixa ha-py. Hae kwry anho ha-py aha amombeu-vy. Hesu rehegwa nhe xe remimombeu judeu e kwry pegwar, amombeupa por xupe kwry aikwaa uka-vy: Ndopo-rami amombeu judeu e kwry-pe hae Hesu reroviaha ruvixa-pe. Ndaipoti hei xe remimombeu-rehe, xe remimombeur-rehe ave: Ndahai Hesu rehegwa nhe tee vae Paulo remimombeu ndaipotiry hei mo xe-rehe upa. 3 Oime ave xe ndive Tito xe ndive ou vaekwe. Upa ndahai judeu kwry vae ore kwry-rami. Grego vae ae hae. Ha: Ipor ereiko ore reko-rupi judeu kwry reko-rupi. Ipor erenhepirekyt uka ore kwry-rami ndery joty xupe. 4 Ha ndaipri vaekwe ore pa-rupi upe vae hei vaer. Oike nhemi voi rae ore pa-my upa hei vae. Upa hei vae ndahai Hesu reroviaha tee vae. Omombeu raanga anga rei vae ae Hesu rehegwa nhe porombotavyse-vy. Oike nhemi voi rae ore rekoha rexa hagw-rehe: Hesu Cristo-rehe pejerovia-magwi, maer ndapeikovi-ma judeu kwry reko-rupi? heise ore-vy. Judeu kwry reko Nhandejry rekoha voi hei ore-vy. Ipokatu joty voi judeu kwry nhe nhande

1Upe rire, quatorze roy rire aha jevy vaekwe Jerusalm tet-my. Barnab

Paulo oho Hesu reroviaha ruvixa ha-py

1.15-16 At 9.3-6

2.1 At 15

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

539

GLATAS2

vy. Ndaijapiry, anhetegwa joty hei. Naipori peheja judeu kwry rekoha peiko hagw Hesu reko-rupi. Ipor katu Hesu reroviaha ohendu joty entro yma gware Moiss remimombeukwe onhemopot hagw hei mo ore-vy. 5 Upe-ma ramo pyae oronhe joko upa hei vae-pe: Ipor parae ne nhe ndoroi voi xupe kwry. Oroipota pehendu meme Cristo rehegwa nhe tee vae penhemopot tee hagw. Onhe ambue vae pe-my ndoroipotiry. 6 Ha Hesu reroviaha ruvixa vae imandua por hese vae, ohendu xe nhe. Ohendu-ma rire nonhemonhei xe-vy: A-rami ko erejapo vaer. Upixa ani erejapo te ndery xe-vy. Upe vae huvixa o hese imandua por vae. O omombaegwasu vae xupe. Ha namombaegwasuvi xupe ambue vae kwry-gwi. Nhandejry-pe petexa nhande rekoha.d 7-8 Ha upe vae huvixa nonhemonhei voi xe-vy. Okirir rei ae oiko-vy. Mbaeve ndery xe-vy. Hei xe rembiapo-rehe: Yma ome vaekwe Pedro-pe Nhandejry hembiapor. Judeu kwry-pe mante oipota omombeu Hesu Cristo rehegwa nhe por hei. Ha konga katu Pedro-pe ome hagwe-rami hembiapor, ome-ma ave kuri Paulo-pe nipo rae. Judeu e kwrype mante ae oipota omombeu upe nhe por tee hei xe-rehe ojupe. Yma omombaraete vaekwe Pedro-pe Nhandejry imondo-vy judeu kwry-pe Hesu remimondo ramo hei. Ha konga katu Pedro-pe omombaraete hagwe-rami, omombaraete-ma nipo rae Paulo-pe ave imondo-vy judeu e kwry-pe Hesu remimondo ramo hei xe-rehe ojupe. 9 Upe ramo Hesu reroviaha ruvixa vae hei xe-vy xe mongeta-vy. Upe vae nhande ru-rami, nhande jekoha voi. Hry vae Tiago, hry vae Pedro ave, hry vae Joo ave. Upe vae hei xe-vy: Ne mondo hagw nde poravo nipo rae Nhandejry. Nde poravo ne mondo hagw nhande kwry e vae ha-py hei xe-vy. Ore moir katu hei xe-vy Barnab-pe ave. Upi xe popyhy. Barnab-pe oipopyhy ave. Oronhomoir-ma. Hei ore-vy: Jarojoja katu nhane nhe jaha hagw hei. Ore oroho vaer nhande kwry-pe nhe mombeu-vy. Ha pe katu peho vaer nhande kwry e-pe Hesu Cristo rehegwa nhe por pemombeu-vy hei ore-vy Hesu reroviaha ruvixa vae. 10 Upixa ramo nonhemonhei voi ore-vy. Pete mbae mante omombeu ore-vy: A-py o iporiahu vae ore pa-my. Ani nde resari hese kwry-gwi hei ore-vy. Upe iporiahu vaepe amese meme vae hemikotev hae xupe kwry.

pori. Upa-gwi hae xupe: Naipori ne rembiapo hae xupe. 12 Pedro ogwah ramo upe-py, okaru o-vy Hesu reroviaha judeu e vae ndive. Ha upi katu ogwah ou-vy gw Hesu reroviaha Tiago remimbou judeu kwry vae. Upe-ma ramo ndokarusevi-ma Pedro judeu e vae ndive. Judeu kwry vae ndive mante okaruse. Ndoipoti Tiago remimbou judeu vae hei xupe: Ner oiko ramo judeu e vae judeu reko-rupi, naipori jakaru onhondive hei upa

11Ha upi katu Pedro ou Antioquia tet-my. Ogwah ramo upe-py, nahembiapo

Paulo ndojohu pori Pedro rembiapo

2.6 Dt 10.17
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS2

540

ndoipoti. Pono hei upa, ndokaruvi-ma onhondive Pedro. Onhombojao jaoma okaru hagw. Ikyhyje-gwi inher-gwi onhondive ndokarusevi-ma. 13 Ha nahembiapo pori voi Pedro. Ipor jakaru onhondive hei ramo jepe, hae ae katu ndokarusiry onhondive. Okaru vae-pe ombotavy. Upa-gwi upe-py o vae judeu kwry vae, Pedro reko-ramima ave oiko. Ndokaruvi-ma judeu e vae ndive. Upe ramo Barnab jepe oipea-ma hekoha. Ojoeko rupipa-ma hoa hikwi. 14 Upe-ma ramo ahexa hekoha: Ndohovi-ma nipo rae tape por-rupi. Cristo rehegwa nhe por tee vae nohendu porvi-ma nipo rae hae xe jupe. Upagwi hae Pedro-upe. Atra-py hae xupe: Nde ko judeu kwry vae. Nde judeu jepe, judeu e reko-rupi ereiko ave. Ndereikovi-ma voi judeu reko-rupi anho. Upixa ramo, maer po eremoingose judeu reko-rupi judeu e vae-pe hae xupe. Nde ko ndereikovi-ma voi judeu reko-rupi xe hae Pedro-pe.

Hesu Cristo-rehe jajerovia-ma ramo, Nde pya pot-ma hei vaer nhande-vy Nhandejry
15-16 Ore rami kwry ko judeu kwry voi. Moiss amyr remimombeukwe tekoha kwaaha voi ore. Ndoroiki voi judeu e rekoha-rupi. Ha ore arandu ramo jepe, Moiss amyr hei vaekwe orojapo ramo jepe, Nde pya pot-ma ndery joty vaer ore-vy Nhandejry. Hesu Cristo-rehe orojerovia-ma ramo ae, Nde pya pot-ma hei vaer ore-vy. Upixa ramo ore orojerovia-ma vaekwe Hesu Cristo-rehe, Pende pya pot-ma hei hagw ore-vy Nhandejry. Jajerovia-ma ramo hese, nhande pya omopot-ma vaer. Ha nhande nhanhemopot uka reise ramo Moiss amyr remimombeukwe gwive rei nhahendu-vy, nanhane mopotry vaer joty. Upa hei voi Nhandejry nhe: Gw Moiss amyr remimombeukwe gwive jajapo ramo jepe, Ipya pot-ma, ndery vaer joty nhande-rehe Nhandejry hei. Upixa hei Nhandejry nhe kwatia-rehe omo vaekwe. 17Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Orojerovia-ma ramo Hesu Cristo-rehe, Ipya pot-ma oroipota vaekwe Nhandejry hei ore-rehe. Upe ramo oronhemopot hagw mo, ndorojapovi-ma vaekwe Moiss remimombeukwe gwive. Judeu rekoha-rupi ndoroikovi-ma vaekwe. Judeu e vae-ramima oroiko. Upe tekoha kwaa e vae-ramima oroiko vaekwe. Upixa ramo o ore-rehe hei vaer mo: Hesu Cristo-rehe ojerovia-gwi, ndojapovi yma gware reko. Ojejavy nipo rae. Hesu Cristo parae ombojejavy vae xupe hei vaer mo ore-rehe. Ha nomombeu pori ojupe. Hesu Cristo ko ndahai voi ore mbojejavyhar. 18 Xe ko anhemopot ukase-vy mo ndajapovi-ma vaekwe Moiss remimombeukwe. Aikose joty Hesu reko-rupi. Ha konga katu xe hae ramo: Ajapo jevy-ta Moiss hei vaekwe gwive Nhandejry hei hagw xe-vy, nde pya pot-ma. Upe vae hae ramo, ndaikovi-ma vaer Hesu reko-rupi. Ajejavy tee-ma vaer.

(Mt 16.24; Rm 3.21-31; 6.6-7)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

541
19Yma

GLATAS2,3

ajapose ramo jepe Moiss remimombeukwe tekoha, ndajapopi joty. Xe pya kya joty. Hei vaekwe upe tekoha nhe: Pete te upe tekoha nhe gwive nderejapopi ramo, nde pya kya reheve joty eremano vaer hei. Ha konga katu amano vaekwe-rami amoir-ma Cristo-pe. Upa-gwi ndaipokatuvi-ma xe-rehe upa yma gware nhe. Xe-vy yma gware nhe ijapy-ma. Ndahaevi-ma xe-vy gwar. Ndaikovi-ma upe tekoha anho-rupi. Nhandejry nhe ahendu por hagw upe vae tekoha nhe anho nahenduvima. Ha Cristo katu omano vaekwe kurusugwasu-rehe. Upi petexa amoir-gwi xupe, amano vaekwe-rami aiko hendive y. 20 Upixa xe aiko. Xe ae xe arandurupi rei katu ndaikovi-ma. Cristo xe moingove vaekwe-rupi ae aiko. Xe pya-py o inhe. Hae xe rayhu-gwi xe-rehe ijukahar-pe onheme vaekwe. Ajeroviagwi hese, Nhandejry ray-rehe, aiko por konga ko yvy-rupi. 21 Upixa ramo xe mopotse ramo Nhandejry, Xe ndaipoti voi xe-vy hemimese ndae moiry xupe. Upe tekoha-rupi anho jaiko rei ramo, nhanhemopot por-ma vaer ndajairy ar nhandjehe. Jae ae ramo nhandjehe, Upe tekoha-rupi anho jaiko rei ramo, nhanhemopot por-ma vaer jae ramo, omano rei ar rae Cristo.

Gw Moiss remimombeukwe tekoha renduha onhemopot ukase rei mo


1Pejeapysaka

katu xe nhe-rehe, xe rei kwry, Galcia pygwa vae. Pe pene arandu e vae. Kivae po pene mbotavy rae? Oromombeu por vaekwe pe-my Hesu Cristo kurusugwasu-rehe omano hagwe. Upagwi pe-my oromombeu vae pehexa vrami. Pehexa vrami Hesu ojejuka ramo nhande rovasa hagw. Ha konga kivae po pene mbotavy rae pehendu e hagw anhetegwa vae. 2 Pemombeu katu xe-vy Nhe Marangatu tee vae omboumaha pe-my. Moiss remimombeukwe-rupi peikose mo jave, Nhandejry ombou tipo pe-my arakae Nhe Marangatu tee vaepe? Nomboi voi arakae pe-my. Perovia-magwi ae Hesu Cristo rehegwa nhe por ombou-ma vaekwe pe-my. 3 Pende tavy voi nipo rae. Ha Nhe Marangatu tee vae katu pende pyapy-py oiko rire, tape por-rupima peho peiko-vy. Ha konga katu pe ae pene arandu-rupi napende reko agwyje movi-ma. Moiss amyr remimombeukwe tekoha-rupi peikose ramo mo, napegwah moi Nhandejry oiko ha-py. Nhe Marangatu tee vae e reheve napegwah moi upe-py. Napende reko agwyje movi-ma. Upa-gwi pende tavy voi peiko-vy. 4 Upe tekoha-rupi peikose ramo mo penhemopot hagw mo, oiko rei ar pende pya-py Nhe Marangatu tee vae rae, pejerovia rei ar Hesu-rehe rae. 5 Ha Nhandejry katu pene rexakwaa rei vaekwe imevy Nhe Marangatu tee vae. Ojapo por uka pe-my vaekwe jahexa e vae. Hexapyr-rupi nahembiapo pori pene pa-my upe tekoha-rupi anho peikose ramo mo. Perovia-magwi ae Hesu Cristo rehegwa nhe por, hembiapo por pe-my vaekwe. 6 Upixa voi hei Nhandejry nhe kwatia-rehe hemimogwe:

(Rm 4.1-3; Gl 2.16; 5.2-4; Fp 3.9)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS3

542

Ha Abrao katu ogwerovia-ma Nhandejry-pe. Upa-gwi Ipya potma, hei hese Nhandejry.e Upixa hei Nhandejry nhe. 7 Upixa ete Abrao amyr reko-rupi jaiko y nhande jarovia vae. Ikente e ramo jepe, Abrao rekoha-rupi joty peiko ramo, tary-rami joty pepyta. Tary tee voi pe. Judeu e ramo jepe, tary tee voi pe hei Nhandejry nhande-rehe. Aipota peikwaa upa. 8 Yma ete vaekwe opya-py hei Nhandejry judeu kwry e-rehe: Ojerovia-ma ramo xe ray-rehe, xe remimondor-rehe, Pende pya pot-ma, hae vaer xupe hei Nhandejry. Upixa voi hei Nhandejry kwatia nhe. Ha upi katu hei vaekwe Abrao-pe Nhandejry: Entro ko yvy-py o vae-pe gwive ahovasa vaer. Xe reroviaha gwive hikwi nde xe rerovia hagwe-rami ahovasa vaer xupe kwryf hei Abrao-pe Nhandejry. Upixa ohexa uka vaekwe Abrao-pe gwembiapor. Hesu Cristo renonder ave omombeu xupe vaekwe. Upixa voi hei Nhandejry nhe. Ha upi katu Abrao ogwerovia-ma vaekwe Nhandejry-pe. Upa-gwi ohovasa xupe Nhandejry. 9 Upixa ramo ygwa entro heroviaha gwive, Abrao rovasa hagwe-rami, ohovasa vaer xupe kwry ave. 10 Ha Moiss remimombeukwe tekoha-rupi rei oikose mo vae-pe gwive ndohovasa moi Nhandejry. A-rami hei Nhandejry nhe: Ohendu e vae entro Moiss omo vaekwe gwive kwatia-rehe, mombyry omondo vaer xupe ojhegwi Nhandejryg hei. Upa-gwi entro hei vae gwive: Pende pya pot-ma, hei vaer nhande-rehe Nhandejry upe tekoha-rupi anho rei jaiko ramo hei mo. Upe vae-pe katu mombyry omondo vaer Nhandejry ojhegwi. 11 Hei ave Nhandejry nhe: Xe rerovia-gwi, nde pya pot-ma, hei hese vae Nhandejry, upe vae Nhandejry ndive oiko vaerh hei. Upa-gwi gw upe tekoha-rupi anho rei oikose vae: Nde pya pot-ma ndery nipo hese rae Nhandejry. 12 Gw upe tekoha-rupi anho rei oikose vae ndery: Jarovia katu Nhandejry-pe nhane resende hagw ndery voi. Oipota mo Nhandejry oresende xupe, Moiss hei vaekwe gwive ohendupase-gwi mo. Ha upa ndery Nhandejry nhe. Hei ae: Upe pete te Moiss hei vaekwe gwive rendupa ete vae katu oiko vaer Nhandejry ndivei hei. Ha ojejavy e vae ndoiki voi gwembiapo-rehe anho onhemopot hagw. 13-14 Hei jevy Nhandejry nhe:

3.6 Gn 15.6

3.8 Gn 12.3

3.10 Dt 27.26

3.11 Hc 2.4

3.12 Lv 18.5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

543

GLATAS3

Jahexa ramo yvyra-rehe ojejuka vaekwe, ndaijai voi nipo hese rae Nhandejry. Upe vae Nhandejry remimbojevy vae voi, jae omano vaekwe-rehej hei Nhandejry nhe hekoha vai vae-rehe, yvyra-rehe ojejuka vae. Yma nhande ave jaiko vai vaekwe. Entro Moiss hei vaekwe gwive jajapose ramo mo, Nhandejry remimbojevy vaekwe-rami jaiko vaekwe. Upa-gwi Cristo nhane resende vaekwe ani hagw: Moiss amyr hei vaekwe gwive rendupa e vae voi upe vae hei nhande-rehe. Upe vae Nhandejry remimbojevy vae voi upe vae ndery hagw nhande-rehe, nhane resende vaekwe Cristo. Hae katu Nhandejry remimbojevykwe-rami omano vaekwe kurusu-rehe. Nhande rekovia omano. Nhande kwry e-pe jepe ohovasa hagw omano vaekwe. Abrao rovasa hagwe-rami ohovasase ave judeu e vae-pe, Cristo reroviaha-pe gwive. Nhande-rehe omano vaekwe ou hagw nhande-vy Nhe Marangatu tee vae. Ou vaer ndei rery vaekwe hese Nhandejry.
15Konga xe rei kwry, Hesu reroviaha vae, aikwaa uka-ta pe-my arandu

Hei tee vaekwe nokambia moi voi Nhandejry

rehegwa nhe, yvypry rehegwa nhe-rami. Nhamopor ramo nhane nhe ojupe, nhamo vae kwatia-rehe nhane nhe nhande apu e hagw ojupe. Upe rire nhamopor vaekwe ndikati nhakambia jevy. Nhamopormba rire ndikati nhamove vae kwatia-rehe nhakambia hagw mo nhamopor vaekwe. 16 Upixa ete okambia e vaer omo vaekwe Nhandejry. Ndei rery vaekwe Abrao amyr-pe. Hei tee vaekwe, nokambia moiry. Ha Nhandejry katu hei tee vaekwe Abrao amyr-pe: Xe orohovasa vaer hei. Ne remiarir joapyri pyri-pe hei. Ahovasa vaer ndei rery Abrao-pe, omo por-vy xupe onhe. Hemiarir kwry-pe ndery. Pete hemiarir-pe mante Orohovasa vaer hei ae. Cristo-pe hei voi.k 17Ha y katu pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Omopor vaekwe katu okambia e vae Nhandejry. Yma ete vaekwe Nhandejry omopor-ma ramo onhe Abrao amyr-pe: Naxe apu moi hei, Ahovasa vaer xupe hei Abrao amyr-pe. Yma ete voi hei vaekwe upa. Ha upe rire katu, heta eterei roy rire, quatrocentos e trinta roy rire, ore rami kwry Moiss remimombeukwerupi oiko vaekwe. Upa-gwi: Okambia nipo rae Nhandejry gwembiapor. Ijapu nipo Abrao-pe rae. Ojapo vaer hei vaekwe, ndojapo moiry o hei vae mo. Ha omombeu mo upa. Hemikambia e vaer voi Nhandejry rembiapor. Ndaijapi vae voi ko Nhandejry.l 18 Hae katu: Ha Moiss amyr remimombeukwe-rupi ereiko-gwi, ame vaer nde-vy nde-vy gwar ndery voi nhande-vy. Upa-rehe yma hei vaekwe Abrao amyr-pe: Ame rei vaer nde-vy nde-vy gwar. Xe orohexa kwaa rei vaer ndei rery vaekwe xupe Nhandejry. Ha Moiss amyr nhe gwive katu erejapopa-gwi, ame vaer nde-vy nde-vy gwar ndery voi xupe. Ame rei vaer hei ae xupe Nhandejry.

3.13 Dt 21.23

3.16 Gn 12.7

3.17 x 12.40

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS3

544

Konga amombeu-ta pe-my Moiss amyr hei hagwe rehegwa nhe

hei vae mo: Nomei ramo nhande-vy Nhandejry nhandevy gwar Moiss amyr nhe nhahendu ramo rae, nhane rami kwry oiko rei ar voi rae Moiss remimombeukwe tekoha-rupi oiko rire o hei vae mo. Ha ndahai upixa. Yma arakae Nhandejry oipota nhane rami kwry upe tekoha-rupi oiko. Oipota hei jehe tekoha e-rupi oiko ramo: Ndajaikovi-ma voi upe tekoha por-rupi. Jajejavy eterei-ma nipo rae jaiko-vy hei jehe. Oipota Nhandejry nhane rami kwry upe tekoha-rupi oiko Cristo peve. Upi Cristo oiko vaekwe ko yvy-py. Hae-ma Abrao remiarir voi. Hesegwa nhe Nhandejry ndei rery vaekwe Abrao amyr-pe. Cristo oiko rire, Nhandejry ndoipotaviry oiko upe tekoha-rupi onhemopot hagw mo hikwi. Cristo oiko rire, ijapy-ma voi upe tekoha. Ha Nhandejry katu nomboe ranhi voi vaekwe upe tekoha-py ore rami kwry-pe. Omboe ypy arakae yvy pygwape ranhe. Upi upe yvy pygwa omboe Moiss amyr-pe. Upi Moiss omboe vaekwe ore rami kwry-pe. Ha Abrao amyr-pe katu nomombei upixa. Ndaipri vaekwe ohendu uka vae. Hae ae ohendu vaekwe Nhandejry nhe. Ha Nhandejry katu ndery yvy pygwa-pe. Outro yvypry-pe ndery. xupe anhte ae hei: Xe orohovasa vaer hei Abrao-pe arakae. 21-22 Ha o hei vae mo katu: Nhandejry omoingo vaekwe nhane rami kwry-pe Moiss hei hagwe-rami. Aipo ramo naimbaraetevi-ma Abrao-rehe hei tee xupe vaekwe. Ndaipokatuvi-ma hese hei xupe vaekwe. Ogwerova rova parae gwemimombeu Nhandejry hei mo hese. Ndahairy upeixagwa. Ogwerova rova e vae gwemimombeu. Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Nhandejry ndery nhande-vy: Moiss remimombeukwe-rupi peiko-gwi, pende pya pot-ma ndery voi. Upa-gwi hendive nhane moingove meme hagw, nanhane moingiry upe tekoha-rupi. Upa-rehe oipota nhande jarovia hei vaekwe nhanhemopot uka tee hagw. Cristo reroviaha gwive aresende vaer tekoha vai-gwi hei Nhandejry. Hei ave Nhandejry kwatia nhe: Upe tekoha vai, hei, entro ko yvy-rupi jaiko vae-rehe gwive ipuaka nhane moembiapo vai hagw hei Nhandejry kwatia nhe. Upa-rehe oipota jarovia hei vaekwe jajejavy vae gwive.

19-20 O

(Rm 3.20; 5.20-21)

Moiss remimombeukwe-rupi nhande-rehe onhangareko vae-rami jaiko vaekwe,


23 Yma vaekwe jaiko Moiss remimombeukwe tekoha-rupi. Jajapose vae rei ndajajapiry vaekwe. Upe yma gware rekoha-rupi jaiko vyteri ramo, nhande-rehe

Cristo ojekwaa peve

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

545

GLATAS3,4

onhangareko vae-rami jaiko vaekwe. Ha upe rire katu Nhandejry oikwaa uka nhande-vy jarovia-gwi jaikoveha. 24 Upixa ramo, yma Moiss remimombeukwerupi jaiko rei ramo, tekoha por-py nhane mboe vae-rami jaiko vaekwe. Nhande reko-rehe onhangareko vae-rami jaiko vaekwe. Upixa jaiko vaekwe Cristo ojekwaa peve hei hagw nhande-vy: Pende pya pot-ma Cristo-rehe pejeroviagwi hei hagw Nhandejry nhande-vy. 25 Ha konga katu jajerovia jaiko-vy Cristo-rehe. Moiss nhegwe-rupi anho nhanhemopot hagw mo ndajaikoviry vae. Upe tekoha-rupi, nhande-rehe onhangareko rei vae-rami, ndajaikoviry.

Petexa pemoir-gwi Cristo-pe, peiko Abrao remiarir-rami

konga katu Cristo Hesu-rehe pejerovia-gwi, peiko-ma Nhandejry rei ramo. Pemoir-ma petexa xupe. 27 Petexa pemoir hagw xupe, pene mongarai vaekwe. Pemoir-gwi xupe peiko y hae-rami. 28 Upixa ramo enterove vae-pe Nhandejry ogwereko petexa. O judeu kwry vae. O judeu kwry e vae ave. O onhemombaapo vae ogwerekoseha-rami ogwereko xupe vae-rami oiko. O ombaapo vae ojehente ave. O kwimbae, o kunha ave. Ha Nhandejry katu nhande kwry-pe nhande rereko petexa. Petexa pemoir-magwi Cristo Hesu, peiko y petexa onhondive. 29 Cristope pemoir-gwi, peiko y Abrao remiarir-rami. Upa-gwi, perovia-gwi, pe-my ave ome vaer Nhandejry Abrao remiarir pegwar.

26 Ha

(Jo 1.12-13; Ef 1.5)

Nhane mit-rami jaiko vaekwe


1Konga amombeu jevy-ta pe-my arandu rehegwa nhe mit

(Rm 8.14-17)

rehegwa nhe-rami. Nhande ray nhane mbae jaryr voi. xupe gwar nhame vaer xupe. Ha imit vyteri ramo katu nanhamei vae xupe xupe gwar. Mix vyteri jave nhane rembigwi rei ramo oiko. 2 Imit ramo o hese onhangareko vae. O ave imaer-rehe onhangareko vae. Ha ogwah-ma ramo imaer ome ixupeha ry, tvy omboypy xupe ry hagwe-py ogwahma ramo, nhame vae xupe xupe gwar. 3 Upixa ete nhande ave nhane mit-rami jaiko vaekwe. Nhandejry kwaa eha voi nhande. Ipuaka vaekwe nhande-rehe ko yvy jry kwry, Nhandejry e vae, gw onhembojry rei vae ko yvy-rehe. 4-5 Ha upi katu ogwah ramo Hesu ry ojekwaa hagw, ombou vaekwe Nhandejry nhande-vy. Gwary ombou vaekwe. Isyr-pe ombou vaekwe xupe. Judeu rekoha-rupi oiko hagw nhane pa-rupi ombou. Upixa omoingo xupe judeu rekoha-rupi. Gw onhemopot ukase-vy mo judeu rekoha-rupi rei oiko vae katu, hesendehar voi katu hae. Ou e mboyve upe tekoha nhe ipokatu joty nhande-rehe. Ha konga katu ipogwy-py ndajaikovi hagw hae nhane resende vaekwe Nhandejry ray ramo jaiko hagw. 6 Upixa ramo Nhandejry ray ramo jaiko. Ha Nhandejry katu ombou vaekwe Hesu Nhe Marangatu oiko hagw nhande pyapy-py. Upa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS4

546

gwi Nhandejry rei ramo jaiko: Jaiko-ma voi Nhandejry ray ramo jae nhandejupe. Xe Ru jae nhaheni-vy xupe, nhane monhe-gwi Nhe Marangatu tee vae. 7 Upa-gwi ndereikovi-ma jehe ipuaka e vae-rami. Ne mboe-gwi Nhe Marangatu tee vae, nde puaka ndjehe. Nhandejry ray ramo ae ereiko-ma. Nhandejry ray kwry ramo ereikogwi, gwary pegwar nde-vy ome vaer ave.

Paulo ojapura Galcia yvy pygwa-rehe

arakae ndapeikwai voi Nhandejry-pe. Upa-gwi Nhandejry e vae ae pereko arakae pende reko jry ramo. 9 Ha konga katu: Peikwaa-ma Nhandejry-pe jae. Pende kwaa-ma Nhandejry jae katu ave. y pende kwaa-ma voi Nhandejry. Maer pejehesa rerovase jevy ko yvy jry kwry hry vae-rehe? Gw vae nomandi vae pende-rehe. Omanda rei vae pende-rehe. Upa-gwi maer pejehesa rerovase jevy rei hese? Maer po peipota omanda jevy mo pende-rehe hikwi? 10 Ha pe ae pene remimboetese ae pemboete. Konga peje a-rami: O ry nhane remimboete vae, o jasy nhamboete vae, o arete nhamboete vae, o roy nhamboete vae peje rei. Upa rehegwa-rehe pepena eterei. Maer po pepena hese? Penhemopot ukase mo parae. Pepena ramo, pejehesa rerova ukase parae Nhandejry-gwi. Upa pejapo ramo, ndapeikovi-ma Nhandejry remimbota-rupi. Peipota parae omanda jevy pende-rehe ko yvy jry kwry. 11 Upa-gwi xe ajapura pende-rehe. Amombeu rei voi nipo rae pe-my Hesu Cristo rehegwa nhe por. 12 Xe rei kwry, xe ndaikovi judeu reko-rupi vaekwe nde reko-rupi aiko hagw. Konga xe ndaipoti peiko jevy xe rekokwe-rupi. Ndapejapo vary xe-vy vaekwe. Xe rereko por katu ae vaekwe. 13-14 Xe rasy vaekwe. Xe rasy-gwi apyta pene pa-my. Upa-gwi xe ranhe amombeu pe-my vaekwe Hesu rehegwa nhe por. Upa peikwaa voi. Xe rasy voi. Xe rete rasy ndapejohu pori. Xe rasy ramo jepe: Omombeu raanga anga rei Paulo ndapeji xe-rehe. Naxe mbojevi vaekwe. Xe rerohory katu vaekwe agwah ramo. Nhandejry rembigwi, yvy pygwa vae-rami xe rerohory katu. Cristo Hesu pemboeteha-rami ave xe mboete. Napenhembohoriry xe-rehe. 15 Pene pa-my xe aime ramo: Ipor por nhandevy peje vaekwe. Pevya eterei voi vaekwe xe-rehe. Pene pa-my xe aime ramo, pende resa jepe pemese vaekwe xe-vy xe resar. Pende puaka hagwixa mo xe-vy pemese vaekwe. Xe remikotev gwive pemese xe-vy. Upixa ahendu voi vaekwe xe rayhu teeha. Upa-gwi amombeu pe-my pende rekohar. 16 Ha y katu maer ndapevyavi-ma? Anhetegwa vae mante amombeu pe-my vaekwe. Upe ramo, maer peje xe-rehe: Paulo ndaijaevi-ma nhande-rehe. 17Ha gw Hesu rehegwa nhe por omombeu ambue vae katu pene mboete raanga anga rei vae. Ndoipotavi pe xe moir. Oipota pene mandua por hese. Onhemboete ukase pe-my. 18 Ha naipori pende rekomboe rei xe moir

8 Yma

(2 Co 11.3-4; 1 Pe 1.14)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

547

GLATAS4

e hagw. Ipor ae nhanhomboete meme onhondive jaiko por meme hagw. Pene pa-my xe aime ramo, ipor nhanhomboete. Xe aime e ramo jepe, ipor nhanhomboete meme joty. 19-20 Amombeu-ta pe-my, xe rei kwry, pete nhe. Kunha imemby-tama ramo, ohendu-ma gwasy oiko hagw miti. Upixa voi xe ave ahasa asy kunha-rami. Ajapura kunha-rami. Aipota eterei Cristo rekoharupi peiko porve rve hagw, petexa pemoir hagw xupe. Konga ajapura pende-rehe. Pene pa-my y aimese mo. y anhomongetase mo pene ndive. Ajapura verei pende-rehe. Mbaixa po agwah-ta apomboe hagw?m

pe katu penhemopot hagw mo Moiss hei vaekwe-rupi peikose jevy-ma. Pemombeu katu xe-vy. Maer po ndapeikwai voi heise vaekwe. 22 Yma omo vaekwe kwatia-rehe a-rami: Ha Abrao katu moki oiko tary. Tykery Abrao rembigwi memby. Ha tyvry katu Abrao rembireko tee memby. Hembigwi e vae memby voin hei. 23 Tykery hembigwi memby vae oiko tvy oipota ha-rupi oiko. Ha tyvry katu Nhandejry hei hagwe-rami voi oiko. Hemimbota-rupi oiko. 24-25 Upe moki kunha, Abrao ray sy vae, hry vae Agar, Sara ave. Upe moki kunha rehegwa nhe-rami oikwaa uka nhande-vy Nhandejry jaikoha. Nhande rekoha oikwaa uka tary-rami jaiko ramo. Tembigwi-rami jaiko ramo ave oikwaa uka nhande rekoha. Nhande tembigwi-rami jaiko vae jaiko Agar nhande sy voi vae-rami. Ha imemby kwry katu ndaipuaki jehe. Tembigwirami voi oiko. Upe kunha hry vae Agar heise Sinai yvyaty-pe. Upe yvyaty o Arbia yvy-py. Upe-py ore rami ohendu ypy vaekwe Moiss remimombeukwe. Upi ndaipuaki jehe. Tembigwi-rami oiko hikwi. Upe kunha Agar hry heise ave ygwa-pe, Jerusalm tet mygwa-pe. Hae isy kwry ramigwa. Upe tet mygwa imemby ramigwa. Ndaipuaki jehe. Onhemopot ukase mo Moiss remimombeukwe-rupi oiko-gwi. Upa-gwi ikya joty ipya. 26 Ha upe kunha ambue vae hry vae Sara heise nhande-vy. Jerusalm yvategwa pegwar-pe hei. Hesu reroviaha isy ramigwa oiko Sara. Nhande kwry imemby ramigwa voi. Upe yvate gwar-rehe ndaipuakiry tekoha vai. 27 Upe moki kunha rehegwa nhe jaikwaa por hagw omo vaekwe kwatia-rehe Nhandejry. A-rami omo vaekwe: Nde ko ne memby e vae, evya katu eiko-vy. Ner vyteri erehendu mbaasy ne memby hagw jave, evya katu. Esapuki ave katu erevya-gwi. Imna vae remiarir heta vaer. Ha imna rembieja, omna ndive oiko jevy ramo, hetave tave vaer hemiarir.o Upixa voi hei Nhandejry nhe.

21Ha

Moki kunha rehegwa nhe hry vae Agar, Sara ave

4.8-20 Cl 2.8-23

4.22 Gn 16.15; 21.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS4,5
28 Ha

548

Sara memby, hry vae Isaque, oiko-ma vaekwe Nhandejry hei hagwe-rupi. Ha konga, xe rei kwry, nhande ave jaiko hae-rami. Nhandejry hei hagwe-rupi jaiko. 29 Yma vaekwe tykery, tvy oipota ha-rupi oiko vaekwe, omoingo asy vaekwe gwyvry-pe Nhandejry nhe marangatu-rupi oiko vaekwe. Yma konga ete peve ojehu ko vae. Omoingo asy joty Nhandejry nhe marangatu-rupi oiko vae-pe. 30 Pejeapysaka katu Nhandejry nhe-rehe kwatia-rehe omo vae-rehe: Hei Sara omna-pe, Emos katu ne rembigwi kunha vae. Imemby reheve emondo. Ne rembireko tee voi xe. Xe memby pegwar katu ani ereme ne rembigwi memby-pe, hei Abrao-pe hembireko.p Upixa hei Nhandejry nhe. 31 Upixa ramo xe hae-ta pe-my, xe rei kwry. Nhande kwry Hesu reroviaha vae katu ndahai tembigwi memby-rami. Nhane rembypy nhande sy-rami oiko vae ndahai tembigwi-rami. Tembigwi e vae voi.

por hagw nhane resende vaekwe Cristo. Nhas hagw judeu reko-gwi nhane resende vaekwe. Peiko meme katu Hesu reko-rupi. Ani pejehesa rerova jevy katu judeu reko-rupi pene moingose ramo jepe. 2-3 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Xe Paulo hae-ta pe-my. Judeu kwry-rami ani penhepirekyt uka te, Nde pya pot-ma hei hagw mo Nhandejry pende-rehe. Pende-rehe Cristo nopenavi-ma ar rae. Hae jevyta pe-my. Anke penhepirekyt uka te judeu kwry-rami: Konga pehendu katu entro Moiss hei hagwe gwive jajapo hagw. Inhe imbaraete voi joty pe-my hei ar pe-my. Upixa ramo Cristo ndoikovi ar pe-my pene resendehar. 4 Ani peiko te judeu rekoha-rupi Nde pya pot-ma hei hagw mo Nhandejry. Napemoirvi-ma ar Cristo-pe. Peheja-ma ar Nhandejrype nhande rexakwaa reihaty-pe. 5 Upe vae jajapo e vae. Jajerovia tee ae Nhandejry-rehe. Nhahaar xupe Nde pya pot-ma hei hagw nhande-vy. Nhe Marangatu tee vae oiko-gwi nhande pyapy-py, Cristo-rehe jajerovia tee-gwi, nhahaar ar katu xupe. 6 O judeu kwry vae, o judeu kwry e vae ave. Ha Cristo-pe nhamoir ramo petexa katu, enterove vae-pe petexa jareko: Jarovia-gwi jajohayhu porve rve katu jae meme katu ojupe. 7-8 Ha pe katu peho kuri tape por-rupi. Kivae po pene moingo tape por e-rupi ijapu vae pe-my pehendu hagw. Upe vae tape-rupi napene moingi kuri Nhandejry. Nhandejry ae pene reni vaekwe pemoir hagw xupe: Peho katu upe vae tape-rupi ndery kuri pe-my. 9 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Nhande kwry jae: Mixmi hagwno jepe ramo, pyae onhomoagwnomba-ma jae. Upe ramo xke. Peho-ma ramo tape vai-rupi, pende reko vaipa-ma vaer. 10 Ha pende

1Jaiko

Ani pejehesa rerova katu Hesu reko-gwi

4.27 Is 54.1

4.29-30 Gn 21.9-10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

549

GLATAS5

rehe xe ajerovia vyteri. Nhandejry Hesu-rehe jajerovia-gwi Ipor jajere Hesu rape-gwi ndapeji vaer. Upa hae ramo, ndaxe api voi. Ha o pe-my omombeu joavy avy vae pene moak tarova hagw rei. Upe vae, oime ra vae o vae, ogwereko asy vaer xupe Nhandejry. 11-12 Hae-ta pe-my xe rei kwry. Xe ko namombeuvi judeu rekorupi jaikoha. Judeu kwry-rami ipor nhanhepirekyt uka, ndaevi voi xe. Ha gw pene moak tarova rei vae xe-rehe ijapu voi: Paulo omombeu joty judeu reko-rupi jaikoha nhanhemopot hagw hei mo xe-rehe. Ha ijapu voi. Oipota vae amombeu vyteri ramo xe rae, naxe rereko asi ar rae. Ha xe rereko asy joty. Hemimbota amombeu vyteri ramo xe: Naipori jajerovia Hesu Cristo-rehe anho, kurusugwasu-rehe ojejuka vaekwe-rehe. Jajerovia-ma ramo hese, ipor judeu reko-rupi joty jaiko nhanhemopot hagw xe hae joty ramo rae, naxe rereko asi ar rae hikwi. Ha xe rereko asy joty katu. Gw pene moak tarova vae aipota nopenavi pende-rehe. Aipota jehe ae tojapo vai onhekyt-vy. 13 Xe rei kwry, peiko por hagw pene reni vaekwe Nhandejry. Pendjehe pende puaka hagw pene reni vaekwe. Oipota pejepea gw judeu reko-rupi pene moingose vae po-gwi. Hae kwry oipota mo pehendu entro Moiss hei hagwe gwive. Ha konga katu ani peje te pendejupe: y ndajaikovi-ma upe tekoha-rupi. Upa-gwi ipor jajapo jajapose vae rei ani peje upa. Peje ae Ipor jajohayhu katu jaiko-vy peje ae ojupe. Nhanhopytygw por katu peje katu ojupe. 14 Ha upe tekoha katu, entro Moiss amyr hei hagwe gwive pete nhe-py ogwenohmba: Ehayhu katu nde rapixa-pe, nde rekove erehayhuha-rami ave hei. Upe vae nhe-py omombeupa Moiss amyr heise vaekwe. Jahayhu ramo nhande rapixa-pe, entro Moiss amyr hei vaekwe gwive jajapo voi.q 15 Ha vixu kwry katu onhorairmba ramo, ojosuupa ramo, ojojuka-ma hikwi. Upixa ete ani penhe vai te ojehe. Ani penhe rei rei ojehe. Ndapeiko porvi ar onhondive. Vixu-rami rei peiko ramo, ndapejohayhuvima vaer.

Nhe Marangatu tee vae oiko e reheve pende py apy-py, pejapose vae rei pejapo vaer

jajapose vae rei katu ndahai Nhe Marangatu tee vae remimbota. Hae ndojohu pori voi jajapose vae rei. Hae katu oiko e reheve pende pyapy-py, pejapose vae rei mante pejapo vaer. Upa-gwi hae-ta pe-my: Tapene pyapyhy pyhy katu Nhe Marangatu tee vae. Toiko porve rve katu pende pyapy-py, peho meme hagw tape por-rupi. Ndapejapovi ar pejapose
q

16-17Ha

(Rm 7.7-25; 8.5-6)

5.14 Lv 19.18; Mt 22.39; Jo 13.34-35; 15.12; 1 Pe 1.22; 1 Jo 3.11; 4.7-8


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS5,6

550

vae rei. 18 Ha Nhe Marangatu tee vae katu pene moingo ramo tape por-rupi, ndikatuvi-ma pene moingo judeu reko-rupi penhemopot hagw mo. 19 Ha jajapose vae rei mante jajapo ramo, ojekwaa voi nhande-rehe. Teko kya-py rei jaiko vae. Jajohu vae rei ndive jaiko. Nhande rekoha kya. Nhat kwaa e vae. 20 Nhamboete vae Nhandejry e vae-pe. Mohy-py nhanhopohano vae. Nanhande ai vae ojehe. Jajoteta. Nhane rakate vae. Opaixagwa jaipota rei nhandejupe gwar. Nhande poxy poxy rei vae. Nhanhemombaegwasuse mo vae. Ndajarojoji nhane nhe. Ndajajogwerekovi-ma petexa. 21 Nhande pya vai vae voi ojehe. Jakau vae. Jakau hagw nhanhomoir-ma. Upixa ete jaiko. Jajapose vae rei-ma jajapo. Upixa ramo hae jevy-ta pe-my xe hae hagwe-rami. Upeixagwa jajapo jaiko-vy ramo, nanhamoir moi Nhandejry-pe ojekwaa ramo nhande ruvixar. 22 Ha Nhe Marangatu tee vae katu oiko jave nhande pyapy-py, jaiko por voi. Hia por por vae-rami nhande rekoha por vae. Jajohayhu vae. Javya por vae voi jaiko-vy. Nhande pyagwapy vae jaiko-vy. Jajogwereko kirir vae. Jajogwereko por vae. Nanhane mae rakatei vae ojupe. Nhande ko nhande-rehe ojerovia vae voi. 23 Ndajajoteti vae. Jajapose vae mante katu ndajajapi voi. Upixa jaiko ramo Ani peiko te upixa ndery vaer nhande-vy onhemonhe vae. Tekoha-rupi ae jaiko. 24 Yma vaekwe jajapose vae rei mante jajapo vaekwe. Opaixagwa jaipota vaekwe mo. Ha konga katu nhande Cristo Hesu rei vae, ndajajapovi-ma jajapose vae rei mante. Ha Cristo katu omano jave kurusu-rehe, hendive omano ave xe reko tujakwe jae nhandjehe. Hendive omano ave xe reko vaikwe omboyke hagw xhegwi xe rekoha vai xe ajapose vae rei jae nhandjehe. 25-26 Konga Nhe Marangatu tee vae ndive jaiko. Upa-gwi tanhane moingo meme katu tape por-rupi. Ndikatuvi-ma jaiko nhanhembotuvixase mbae vae-rami. Ndikatuvi-ma jajoteta. Ndikatuvi-ma nhande pya vai vae ojehe.

rei kwry, oime ramo pene pa-my ojejavy vae, ojekwaa ramo hembiapo vaikwe, penhemonhe katu xupe: Anive ereho tape por e-rupi. Tereho ae katu tape por-rupi peje xupe. Pene pamy hiarandu por vae, Nhe Marangatu tee vae nhe-rupi oiko meme vae, tonhemonhe por rei katu ojejavy vaekwe-pe. Tvy-rami tonhe por katu xupe. Ha tonhangareko por katu jehe pono hae-rami ave ojejavy. 2 Penhopytygw katu peiko-vy. Upixa peiko vaer Cristo rekoharupi. 3 Pene pa-my o ramo onhemombaegwasu ukase mo vae: Xe ko xe tuvixave vae xe. Naipytygw moi xe rapixa kwry-pe hei rei voi jehe. Ijapu rei jehe. Upa-gwi penhopytygw katu peiko-vy. 4-5 Ipor voi jajapo pete te nhane rembiapo. Upa-gwi nhane rembiapo-rehete nhapena

1Xe

(At 20.35; 1 Co 15.58; Tt 3.14; Hb 13.16)

Penhopytygw katu peiko-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

551

GLATAS6

vaer. Jajapo katu pete te nhane rembiapo nhapondera e reheve ojehe, nhanhembohory e reheve nhande rapixa-rehe. Upixa ipor ramo nhane rembiapo, ovya-ma vaer nhane rembiapokwe-rehe Nhandejry. 6 Ha Cristo nhe-py omboe xupe vae katu, ani hakate te ogwereko vae-rehe omboehry-pe. Tome me omboehry-pe hemikotev. 7-8 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe: Jajaty jau vaer jae. Upixa ete ereho-ma ramo tape vai-rupi, erehasa asy ar ereiko-vy. Upa-gwi: Ambotavy-ta Nhandejry-pe ani ere te ndejupe. Imbotavypyre voi ko hae. Ereho ramo tape vai-rupi, erehasa asy vaer ereiko-vy. Nerenhot pori ramo, okakwaa ar nde kokwe-py hiupy e vae. Upixa ete jajapose vae rei jajapo ramo, jaha vai ar, nhanhehundi rei vaer. Ha erenhot por ramo katu, ereu vaer erejaty vaekwe. Upixa ete Nhe Marangatu tee vae oiko tee ramo nde pya-py, ereiko por por vaer. Nhandejry ndive ereiko vaer opa e reheve. 9 Upixa ramo anke ere: Xe kweri-ma xe rembiapo por por ramo ani ere upa. Nhane rembiapo por meme ramo nhande kaigwe e reheve, nhande-vy gwar ometaha ry-py ome vaer nhande-vy Nhandejry. 10 Upa-gwi nhande puaka hagw-rami jareko por rei enterova-pe. Ha Nhandejry reroviaha gwive katu jareko porve rve katu xupe kwry.

Tuvixa vixa amo kwatia-rehe imonhe hagw. 12 Ha gw omombeu ambue vae Hesu Cristo rehegwa nhe por katu oipota judeu kwry imandua por hese. Upa-gwi hei pe-my: Judeu reko-rupi peiko joty katu, penhepirekyt uka-vy hei pe-my omanda-vy. Oipota peiko judeu reko-rupi. Hei ramo rae: Cristo-rehe, kurusu-rehe ojejuka vaekwe-rehe, hese anho mante jajerovia-ma ramo, omopot vaer nhande pya Nhandejry judeu reko-rupi jaiko e reheve hei ramo rae, omoingo asy ar rae xupe judeu kwry. Upa-gwi hei pe-my: Penhepirekyt uka katu hei pe-my omanda-vy. 13 Ha nonhe pori hikwi. Gw judeu reko-rupi oikose vae mo nohendi entro Moiss hei hagwe gwive. Maer oipota penhepirekyt uka? Maer oipota peiko judeu reko-rupi? Oipota voi imandua por hese judeu kwry. Onhemboete ukase mo judeu rekorupi peiko-gwi. 14 Ha xe katu napeni voi judeu remimbota-rehe. Hemimbota ndajapi vae imandua por hagw mo xe-rehe. Cristo rehegwa nhe, ikurusugwasu rehegwa nhe ave, upa nhe amombaegwasu voi amombeu meme-vy. Cristo upe kurusugwasu-rehe omano-gwi, napenavi-ma ygwa nhe-rehe. Omano vaekwe-rami ndarohoryvi-ma xupe, ygwa-pe. Ha ygwa katu ndaxe rerohoryvi-ma ave. Omano vaekwe-rami ndaxe rerohoryvi-ma ave. Ikurusugwasu-rehe apena aiko-vy vae mante xe mopot vaer. 15 Ha judeu kwry vae, judeu e vae ave, ogwereko pete vae-rami xupe Nhandejry. Tape pyahu por-rupi jaiko hagw, nhane moatyrmba vae, nhane mohekoviar

11Pehexa katu. Konga xe amo-ta kwatia-rehe xe nhe. Xe po-rupi amo-ta.

Cristo mbae kurusu-rehe apena xe aiko-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

GLATAS6

552

pyahu vae Nhandejry voi. Upa-gwi judeu rekoha-rehe napenavi-ma. Cristo mbae kurusugwasu-rehe ae apena xe aiko-vy. 16 Upe vae tape pyahu porrupi peho vae-pe gwive, tapene mbopyagwapy katu Nhandejry. Tapene poriahuvereko katu ave. Entro gwei gwive tohovasa por katu Nhandejry. 17 Xe ko Hesu remimondo tee vae. Hemimondo tee ramo aiko-gwi, xe mbohasa asy vaekwe. Ha konga katu xe rete-rupi ojekwaapa voi xe pire joka joka hagwe. Pehexapa-ma voi xe-rehe. Xe mbopere pere vae-rami ojekwaa voi xe-rehe oho-vy enterove oikwaa hagw Hesu rembigwi ramo xe aikoha. Upa-gwi xe-rehe ijapu ramo avave ndaipoti xe moak tarova. 18 Tapende rovasa por por katu Nhandejry Hesu Cristo pende rexakwaa rei-vy, xe rei kwry. Pende pya gwive tapende rovasa. Amm.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

feso tet mygwa pegwar


epstola de Paulo aos efsios

Paulo remimombeukwe

Paulo Nhandejry oipotaha-rami aiko Hesu Cristo remimondo ramo. y amondo-ta pe-my xe nhe kwatia-rehe. Pe Nhandejry rei kwry feso tet-my peiko vae. Hesu Cristo-pe pehendu-gwi, petexa pemoir-ma xupe peiko-vy. 2 Tapene rexakwaa rei katu Nhandejry Nhande Ru vae. Tapene mbopyagwapy katu ave. Tapende rovasa por katu Nhandejry Hesu Cristo ave.

1Xe

Paulo omondo feso tet mygwa-pe onhe kwatia-rehe

Cristo ir-gwi nhande, nhande rovasa por por jaiko por hagw
3 Tonhemombaegwasu katu Nhandejry, Nhandejry Hesu Cristo Ru vae. Cristo ir-gwi nhande, Nhandejry yvy pygwa vae rei nhande. Upa-gwi nhande rovasa por por vaekwe yvy pygwa-rami jaiko por hagw. 4-6 Nhande apo e ngatu, nhande kwaa-ma voi. Ner vyteri ko yvy oiko jave, nhande pea-ma voi arakae gweyir nhande reko marangatu hagw, nhande reko jejavy e reheve gwesa-py. Hesu Cristo ir voi nhande. Nhande rayhu-gwi, Oiko vaer xe ray ramo, xe rajy ramo ave hei arakae nhande-rehe ojupe ae nhane mogwah ukase-vy. Upixa xe rembiapo vaer hei arakae nhane renonder mombeu-vy. Nhande kwry gwary Hesu Cristo gwembiayhu irr-gwi, nhande rexakwaa por eterei arakae opambae ome rei-vy nhande-vy. Upa-rehe tojehexa por ete katu Nhandejry. Tomboete ete katu xupe. 7-9 Tary Hesu gwugwy avyte-py omano-gwi, nhane resende-ma vaekwe nhande repy-vy. Omboyke-ma nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Tuvixa mbae Nhandejry. Tuvixa ete nhande rexakwaa por rei vaekwe nhane moarandu-vy, oikwaa uka-vy nhande-vy ave. Outro kwry-pe nomombei arakae ojapo vaer. Ha nhande-vy katu oikwaa uka-ma voi vaekwe. Yma arakae, Xe ray Cristo ojapopa

(Rm 8.29; 2 Co 1.21-22; 1 Pe 1.2-3)

553
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EFSIOS1

554

vaer xe remimbota gwive hei ojupe arakae.a 10 Hira-py ojapo-ma vaer. Hemimoingo gwive ombojoja vaer. Yvy pygwa gwive, yvy pygwa gwive ave ombojojapa vaer. Cristo irr ojapopa vaer. Enterove vae ruvixar amoingo vaer Cristo hei arakae gwary-rehe. 11 Nhandejry nhe-py hemimbota-rupi opambae oiko. Ner vyteri ko yvy oiko jave, hei arakae ojupe ojapo vaer. Upa-gwi nhande poravo arakae gweyir. Nhande poravo petexa nhamoir hagw tary. 12 Ore kwry katu orojerovia ypy vaekwe Cristo-rehe. Upa-gwi toromombae gwasu katu Nhandejry-pe. Iporete vae hekoha toroe hese. 13 Ore-vy oiko hagwe-rami, ojehu ave pe-my. Pehendu ramo pe anhetegwa nhe, Hesu Cristo pene resendehar rehegwa nhe por pehendu ramo, pejerovia-ma vaekwe Cristo-rehe. Upi Nhandejry ombou vaekwe pe-my Nhe Marangatu tee vae upe hei vaekwe Ame vaer. Xe mbae voi upe vae, xe reminhongatu voi upe vae hei pende-rehe, Nhe Marangatu tee vae ome-vy. 14 Nhe Marangatu tee vae ome ranhe-gwi nhande-vy, jaikwaa por nhande-vy gwar. Entro hei vaekwe gwive, Ame vaer xe rei kwry-pe ome vaer nhandevy Nhandejry, nhane resendepa-vy ojupe gwar. Tuvixa mbae Nhandejry rekoha, ipor ete voi jae hese nhamboete-vy.

Paulo omondo Nhandejry-pe onhe Hesu reroviaha-rehe

rerakw. Ojerovia oiko-vy Nhandejry Hesu-rehe. Nhandejry rei gwive hembiayhu hei pene mombeu-vy. Upa-gwi atima tima Nhandejry-pe aiko-vy pende-rehe. Orao ajapo jave, xe mandua pende-rehe. 17Ajerure Nhandejry Hesu Cristo Ru-pe. Nhande Ru tuvixa mbae hekoha vae-pe ajerure penderehe. Aipota hae ome pe-my Nhe Marangatu tee vae pene arandu por hagw, ojekwaa por hagw pe-my Nhandejry, peikwaa porve hagw xupe. 18 Aipota pende resape pende pya-py peikwaa por hagw pe-my gwar ipor vae. Upa-rehe pene reni vaekwe. Upe vae-pe pendejupe gwar pehaar peiko-vy perovia kua kua e reheve. Aipota peikwaa por Nhandejry tuvixa ete nhande rovasa porha. Xe rei-pe gwive ahovasa vaer hei hagwe-rami pende rovasa vaer. 19-20 Aipota peikwaa ave Nhandejry opambae-rehe ipuakaveha. Jajerovia ramo hese, nhane mbopuaka. Ohae-rami ave nhane mombaraete. Hae ipuaka vaekwe omano vaekwe-rehe. Cristo-pe omopu jevy vaekwe. Upi ombotuvixa xupe yvy-py. Oakata-koty ombogwapy oyke-rehe. Cristo-pe omopu hagwe-rami, nhane mombaraete ave nhande puakave hagw.b 21 y Cristo oiko upe-py enterove vae ruvixa ramo. Ipuakave yvy pygwa-rehe gwive. Mburuvixa-rehe gwive ipuaka. O ramo omanda vae, o ramo ipuaka vae, o ramo yvy jry ave, ipuakave hese kwry. Ko yvy-rehe ndaipri tuvixave vae rry. Opambae-rehe ipuakave Cristo. Heko apy rei e reheve oiko vaer.

15-16Upixa ramo, atima por Nhandejry-pe pende-rehe. Ahendu kuri pene

(Ef 4.15-16; Cl 1.9-10; Hb 13.20-21)

1.7 Cl 1.14

1.20 Sl 110.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

555

EFSIOS1,2

gwive onhomboaty aty ha-rupi, enterove jaryr omo vaekwe.c 23 Nhane ak omoaranduha-rami nhande rete, upixa Cristo omoarandu entro gweroviaha gwive. Hete-rami oiko hese ojerovia vae. Hese e reheve ndoiko por poriry. Nhane ak omoaranduha-rami nhande rete, upixa Cristo omoarandu entro gweroviaha gwive. Hese e reheve ndoiko por poriry. Omohynyhmba ramo ae katu, oiko pormba-ma hikwi. Entro mbae omohynyhmba onhe-py.

22Ipogwy-py entro mbae omo vaekwe Nhandejry. Hesu-rehe ojerovia vae-pe

Ne rembiapo por-rehe rei nane resendiry voi


1Ha

pe katu omano vaekwe-rami, ijapysape vae-rami peiko arakae. Pejejavy-gwi, pene rembiapo vai-gwi ave, jehe ipuaka e vae-rami peiko arakae. 2 ygwa reko rei-rupi peiko arakae. Yvy jry ry-rehe rei oiko vae ruvixa nhe-py peiko arakae. Nhandejry nhe renduse eharehe ipuaka vae nhe-py peiko arakae. 3 Upixa ave nhande kwry jaiko vaekwe. Teko rei reko-rupi jaiko vaekwe. Jajapose vae rei jajapo vaekwe. Yvypry kwry ojerereko asy vaer-rami ave, nhande kwry jaiko vaekwe Nhandejry-pe. 4 Ha Nhandejry katu oporoporiahuvereko verei vae voi, nhande rayhu tee rei vae voi. 5 Jajejavy meme-gwi, omano vaekwerami jaiko vaekwe. Upe-ma ramo nhane moingove jevy vaekwe. Cristo nhamoir-magwi, nhane moingove jevy vaekwe. Ne resende rei vaekwe. Ne rembiapo por-rehe rei nane resendi vaekwe. 6 Cristo nhamoir-magwi ae, Cristo ndive nhane moingove jevy vrami vaekwe. Cristo yke-rehe nhane mbogwapy-ma vrami yvy pygwa-rami jaiko hagw. Jagwapyma vrami ave nhaime-vy ijyke-rehe. 7 Upa ojapo ohendu hagw ave herakw kente kwry ndoiki vyteri vae, oiko e vae, Gwary Hesu-pe ohayhu eterei-gwi, nhande rayhu tee rei vaekwe. Nhande rovasa por por vaekwe nhande rexakwaa rei-vy hei hagw hese. 8 Pejerovia-magwi Cristo-rehe, pene resende vaekwe pende rexakwaa rei-vy. Pendejhegwi napenheresendi vaekwe. Pende rexakwaa rei-gwi pene resende rei vaekwe. 9 Pene rembiapo por-rehe rei, napene resendi voi. Pene rembiapo por-rehe rei pene resende ramo rae, Xe rembiapo por-gwi rei, xe resende vaekwe Nhandejry peje rei ar rae. 10 Nhande apoha Nhandejry. Hesu Cristo-pe nhamoir-ma ramo, nhane moingove por vaekwe nhane rembiapo por por hagw, yma jaiko e ngatu hei hagwe-ramima jajapo hagw.

(Rm 3.24; 5.6-11; Cl 3.5-7; Tt 3.3-7)

Nhande kwry nhamoir ramo Cristo-pe, petexa jaiko onhondive

e vae pe, judeu e vae pe. Ore kwry oronhepirekyt vae. Ha pe katu,
c

11Upixa ramo pene mandua katu pende rekokwe-rehe. Yma ore kwry

(Gl 3.28)

1.22 Sl 8.6
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EFSIOS2

556

Onhepirekyt e vae hei pende-rehe judeu kwry pene mboete e-vy. Upixa Nhandejry nhe-py ogwereko gwete, upixa ojapo jehe judeu kwry. y pene mandua katu pende rekokwe-rehe, pene mboete e jave. 12 Upe jave Cristo e reheve peiko arakae. Yvy akno-py oiko vae-rami peiko arakae. Nhandejry rembiporavo e gweyir e arakae pe. Pe-my Xe rendu ramo, apohovasa vaer ndery arakae Nhandejry. Gwei-pe hei tee vaekwe, ndei rery vaekwe, upa ndery arakae pe-my. Ndaipri nhande-vy ipor vaer hei vae-rami ojupe, peiko arakae. Nhandejry oiko e vae-rami peiko arakae ry porukwe-rupi peiko-vy. 13 y katu Cristo Hesu-pe pemoir-gwi, ndapeikovima mombyry xugwi. Gwugwy avyte-py omano-gwi pende-rehe, Cristo ir ramo-ma peiko. Penhemoagw-ma xugwi peiko-vy. 14 Judeu kwry, judeu e vae-pe ave, onhondive imbojoja-vy ou Cristo vaekwe, petexa ogwereko hagw onhondive. Upixa nhande kwry nhamoir ramo xupe, petexa jaiko ar onhondive. Ojejuka uka ramo, petexa ombojoja vaekwe judeu, judeu e vae ndive. Ijokoha oipea vae-ramima, ombojoja anive hagw ijae ojehe, oiko por hagw onhondive. 15 Judeu rekoha-rehe, Moiss amyr remimombeukwerehe ave, Ijapy-ma hei hese. Ndaipokatuvi-ma, naimbaraetevi-ma hei. Omopetese judeu judeu e vae ndive. Oipota omoir ojupe petexa ombojehea hagw xupe kwry, onhemboheko pyahu vae-rami oiko hagw. Upixa ombojoja por judeu judeu e vae ndive. 16 Kurusugwasu-rehe omano vaekwe Cristo, omoingo por hagw xupe kwry ani hagw ojehe ijae te. Omano-gwi kurusugwasu-rehe, Nhandejry rei ramo nhane moingo. Ombojoja ojehe ijae vaekwe-pe onhemboeko pyahu vae-rami oiko hagw petexa. 17Upixa ramo ogwah ou-vy vaekwe Cristo nhe por omombeu-vy. Pe-my mombyry xugwi peiko vae-pe, Pembojoja katu pende reko xe rekorehe pende pyagwapy hagw hei. Ore-vy agw xugwi oroiko vae-pe, upixa ave hei.d 18 Nhande kwry, judeu vae, judeu e vae ave, nhandejhegwi rei ndahai petexa. Ha Cristo omano-gwi nhande-rehe katu, upa-gwi ae petexa nhande rereko Nhe Marangatu tee vae. Nhane nhe petexa ogweraha Nhandejry-pe. 19 Upa-gwi pe kwry judeu e vae ndahaevi-ma ore kwry e vae. Ndapeikovi-ma hae oyvy e-py oiko vae-rami. y Nhandejry rei ir ramo peiko-ma. y pete ga pygwa-rami peiko. Nhandejry rga pygwa pe. 20 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Amombeu-ta Nhandejry rei rekoha ogagwasu rehegwa nhe-rami. Nhandejry rei gwive Nhandejry rgarami oiko. Yma gware Nhandejry nhe-py omombeu vaety-pe Hesu remimondo vae kwry-pe ave hei Nhandejry rga nhepyrha. ga renagw hei Hesu remimondo-pe. Pe-my hei hembiporur omopu hagw ga. Ha Cristo-pe katu hei okytagwasu. 21 Opambae jekoka voi hae. xugwi tuvixave xave oho-vy Nhandejry renagw, imarangatu vae voi hae. 22 Ha pe kwry ave Cristo pemoir-gwi, peiko vaer Nhandejry rei gwive

2.17 Is 57.19
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

557

EFSIOS2,3

ndive. Hesepa ombojoja omo-vy vae-rami ogagwasu apo-vy, pene mbojoja ave vaer petexa Nhandejry rei ndive pene mbojehea-vy. Hendive kwry oiko vaer Nhandejry. Nhe Marangatu tee vae-rupi oiko vaer.e

Yma oikoe koe vaekwe y petexa-ma onhomboaty


1Upe vae-rehe ajapo-ta orao Nhandejry-pe pende-rehe. Xe Paulo Cristo-

(Cl 1.24-29)

rehe ha-py anhemo ave vae preso. Pe ore kwry e-rehe ha-py, anhemo vae preso. Anhemo ramo jepe, ajapo-ta joty orao Nhandejry-pe penderehe. 2 Pehendu nipo rae xe rerakw. Nhandejry omombeu vaekwe xe-vy xe rembiapor pende-rehe xe rexakwaa rei-vy. 3 Xe-vyte oikwaa uka Nhandejry ojapo vaer. Xe-vyte ohexa uka vaekwe. Hembiapor-rehe ndaheti xe nhe ahai kuri ko kwatia-rehe. 4 Pemonhe ramo xe ahai vaekwe, peikwaa vaer xe Cristo rembiapor oikwaa-ma vae. 5 Yma arakae avave-pe nomombei ojapo vaer Nhandejry. Ha konga katu gwei ete-pete oikwaa uka. Gwemimondo vae-pe, onhe-py omombeu vaety-pe ave oikwaa uka. Nhe Marangatu tee vae-rupi oikwaa uka ore-vy. 6 Mbavae tipo hei ojapo vaer? A-rami hei: Nhe por renduha gwive ahovasa vaer hei Nhandejry. Yma judeu pegwar mante y ambojoja-ta judeu e-pe ave ime-vy hei. Judeu kwry-pe, Aporesende vaer hei tee vaekwe, ndei rery voi. Upe hei vaekwe, hei ave judeu e vae-pe judeu pegwar gwive y ombojoja ime-vy judeu e-pe ave. Cristo-pe omoir-ma ramo nhe por rendu-vy, ombojoja ime-vy judeu e-pe ave. Cristo-pe omoir ir-gwi, oikoe koe vae pete vae rete-rami oiko-ma y. Judeu judeu e ndive oiko-ma onhondive. 7Upa nhe por amombeu hagw Nhandejry rembigwi ramo aiko-ma. Hembigwi ramo xe moingo-ma xe rexakwaa rei-vy, Hesu rehegwa nhe por amosarambi hagw. Xe mombaraeteha-rupi amombeu mbeu aiko-vy. 8 Xe nanhembotuvixi. Anhembohekomirve vae aiko-vy. Oime ra vae Nhandejry rei gwive heko porve xhegwi. Ha xe-vy katu omombeu xe rembiapor vaekwe Nhandejry xe rexakwaa rei-vy, araha hagw amombeu-vy judeu e vae kwery-pe Hesu rehegwa nhe por, Tuvixa mbae Cristo. Haeixagwa ndaipri. Ndikati jahexa kwaa por tee hekoha hese. O meme nhande-vy oikwaa uka porve hagw. Upeixagwa oipota xe amombeu. 9 Oipota xe amoarandu entro vae-pe amombeu-vy mbaixa ojekwaa-ta Nhandejry rembiapor. Ha Nhandejry katu opambae apoha voi. Opambae reko jry voi hae. Upixa arakae nomombei arakae avave-pe. Yma gwive y peve nomombei avave-pe gwembiapor. 10 y katu Nhandejry oikwaa uka-ma gw yvy pygwa omanda vae kwry-pe. Ipuaka vae kwry-pe oikwaa uka-ma ave gwembiapo. Entro Hesu reroviaha gwive, yma oikoe koe vaekwe y petexa-ma onhomboaty aty okwa-vy ohexa ramo, oikwaa-ma Nhandejry arandu, ombojojapa ramo. Mbaeixagwa xagwa pa hembiapo por vaer oikwaa-ma vaer. 11 Ner oiko ramo vyteri

2.11-22 Cl 1.15-23
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EFSIOS3,4

558

arakae ko yvy, yma gwive hei hagwe-ramima, y ka ojapo-ma Nhandejry. Nhandejry Hesu Cristo rembiapo voi. 12 xupe nhamoir-gwi, hese jajerovia-gwi, Nhandejry ndive nhanhomongetase ramo, ndaiporivi nhande jokohar. Nhat e reheve ae nhanhemoagw xugwi. Nhat e reheve nhande rete nhanogwahma xupe orao apo-vy.f 13 Upa-rehe ani pevyare xe-rehe. Pende-rehe ha-py ajerereko asy ramo jepe, pende rovasa por joty vaer Nhandejry.

pygwa-rehe yvypry-rehe ave. 16 Hae hekoha por tee rei vae. Upa-gwi ajerure xupe pene mombaraete hagw, Nhe Marangatu tee vae oiko hagw pende pyapy-py.g 17Hese pejerovia-gwi, aipota Cristo oiko pende pyapy-py. Hope por ramo, hapo por ave jae. ga por ramo, okyta por ave jae. Upixa ete Cristo oiko-gwi pende pya-py, peiko por vaer pejohayhu-vy. 18 Ajerure meme Nhandejry-pe hei gwive ndive pene mombaraete hagw. Aipota pene moarandu por peikwaa hagw Cristo, heko porayhu tee rei vae-pe. Enterove vae voi hembiayhu. Oporohayhu kua kua e vae voi hae. Oporohayhu meme vae. Ohayhu okanhy vae. Mombyrygwa hembiayhu. Yvy pygwa gwive ohayhu. Yvygwy pygwa jepe ave ohayhu. Ndaipri voi hembiayhu e vae. 19 Cristo reko porayhu kwaapa vae ndoiki ramo jepe, heko porayhu ndajaikwaa por eti vyteri ramo jepe, aipota peikwaa porve rve joty pende rayhu tee vereiha. Aipota pemboatyve tyve Nhandejry remime me pendejupe. Hae hekoha tee-rehe aipota pene mohynyh nyhve katu hemimegwe rereko-vy. 20 Hae ko jajerureha-rami xupe ome nhande-vy nhande rovasa por kwaa-vy. O jajerure e hese vae, o nhane mandua e hese vae. Hae katu hetave tave kwaa voi ome joty nhande-vy, nhane mombaraete oiko-vygwi. 21 Tonhemombaegwasu meme katu Hesu reroviaha onhomboaty atyha-rupi. Cristo oikoha-rupi tonhemboete ete voi opa e-rehe. Amm.h

15Nhandejry Nhande Ru voi. Hae Nhande Ru tee-gwi, Nhande rei jae yvy

14Upa-gwi anhes xe retypy-rehe Nhandejry renonde-py orao apo-vy.

Aipota peikwaa Cristo heko porayhu tee rei vae-pe

Upa-gwi anhemonhe-ta pe-my. Pene mboheko marangatu hagw pene reni vaekwe Nhandejry. Pende reko marangatu e ramo, pemot ar xupe. 2 Xe katu xe tuvixave ani peje rei ojupe peiko-vy. Penhembohekomirve ae joty peiko-vy. Pejogwereko por katu kirir po-py. Ani peropoxy pyae ae te ojoekoha. Pejoporiahuvereko rei katu pejohayhu-vy. Ani pejoteta te. 3 Penhangareko por pendjehe petexa peiko hagw onhondive. Nhe Marangatu tee vae pene mboeha-rami peiko hagw pende joja porve rve hagw. 4 Cristo rete-rehe o

1Nhandejry Hesu Cristo rembigwi ramo xe aiko-gwi, xe mo kuri preso.

(Rm 12.6-8; 1 Co 1.10; 12.8-11; Cl 3.12-15; 1 Pe 3.8; 4.10-11)

Nhane ak-rami oiko Cristo

3.12 Hb 4.16; 10.19-22

3.16 Rm 5.5

3.20-21 Jd 24-25

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

559

EFSIOS4

vae-rami petexa peiko. Petexa oiko nhande pya-py Nhe Marangatu tee vae. Petexa nhande pea vaekwe gweyir. Petexa nhande kwry nhahaar Hesu ogwah jevytaha ry. 5 Petexa nhande kwry Jry vae voi Nhandejry. Petexa jajerovia hese. Petexa nhane mongarai vaekwe. 6 Nhande kwry vae Jry, nhande kwry vae Ru ave Nhandejry voi. Hae anho pete oiko vae. Haeixagwa ndaipri. Nhande kwry Ruvixa vae. Nhane moingoha. Nhane mombaraeteha imombaapo uka-vy. Nhande pya-py oiko vae Nhandejry voi. 7Nhande kwry pete te vae-pe nhande reko me me. Ojohae hae ramigwa e-py nhande reko me Cristo. Pete te nhande rexakwaa rei-gwi, nhande reko me me nhande-vy. 8 Upixa hei Nhandejry kwatia nhe Cristo-rehe: Yvy-py ojeupi oho-vy. Oho jave, ogweraha omo hagw preso anhy nhe-py okwa vae-pe. Ha kente kwry-pe heta gwemime ome mei hei Nhandejry kwatia nhe Cristo-rehe. 9 Ojeupi hei ramo, mbavae-pe hei, o oporandu vae. A-rami hei omombeu-vy. Ogwejy ranhe vaekwe Cristo ko yvy-py yvy-gwi. Ha upi katu ojeupi jevy vaekwe oho-vy. 10 Upixa upe ogwejy vaekwe, upe ojeupi jevy vaekwe oho-vy petexa. Ojeupi vaekwe Cristo yvate ry paha-py oho-vy opa-rupi omohynyh hagw ojhegwi. 11 Hae katu nhande rekor ome me vae. Pete te nhande-vy ome me nhande rekor. Pete vaepe oheko me gwemimondor ramo. Outro-pe oheko me inhe-py mbae kwaa ukahar. Outro-pe oheko me Hesu rehegwa nhe por mombeuhar. Outrope oheko me heroviaha nhangarekohar. 12 Oipota nhande kwry heroviaha vae nhanhopytygw kwaa. Oipota nhanhomombaraete nhanhopytygw-vy, Cristo rete-rehe o vae-rami jaiko hagw. 13 Oipota petexa jarovia porve rve Nhandejry ray-pe. Jaikwaa porve rve xupe oipota nhande agwyje por hagw. Kakwaa vae reko-rami oipota jaiko. Mit reko-rami ndoipotiry jaiko. Cristo reko jejavy e por-rupi oipota jaiko jaheko arupitypa hagw xupe. 14 Upe ramo ndajaikovi-ma mit reko-rami. Ojererova rova vae-rami ndajaikovi-ma. Kana-rami y-pe ojererosyry uka oho-vy vae-rami, ndajaikovi-ma nhande resa rerova uka hagw mo. Upe ramo nanhahenduvi-ma vaer ijapu vae nhe, nhahendu e vaer-py nhane mboese vae nhe nanhahenduvi-ma. Nhane mbotavyse nhande resa rerova hagw mo. Tape ijapu rei vae-rupi oipota mo jaha vae. 15 Ani nhahendu te aipo vae nhe. Anhetegwa vae ae nhamombeu mbeu ojupe jajohayhu-vy. Aipo ramo, okakwaa vae-rami petexa nhamoir porve rve vaer Hesu Cristo-pe. Nhane ak-rami oiko Cristo. 16 Nhane ak katu nhande rete moaranduha voi, imbojojapa porha voi. Nhane moarandu-gwi ojepota potapa ojehe onhomombaraete-vy nhande rete. Heko heko-rupi pete te oiko ramo, okakwaa por nhande rete. Upixa nhande kwry Hesu-rehe jajerovia vae gwive nhande mbaraeteve teve jajohayhu-vy. Cristo nhane moarandu-gwi, nhanhomombaraete ete jaiko-vy, nhande reko agwyjeve jeve vaer jaha-vy. Nhanhomombaraeteve teve vaer jaha-vy.j

4.8 Sl 68.18

4.16 Cl 2.19

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EFSIOS4

560

Ipor perova pende rekoha tujakwe pene mboheko pyahu jevy hagw

peiko rei te judeu e vae-rami. Hae kwry tekoha e-rupi rei oiko. Ojupe hei vae rei hae ojapo, oikwaa vae rei ojapo. Ani ereiko hae-rami. 18 Inhak hatgwi mbaeve ndoikwai. Tekoha-rupi ndoiki-gwi ndoikwai gwekoha. Upa-gwi pyt-my rei oiko vae-rami ndoikwairy hikwi gwaper. Upa-gwi mombyry oiko Nhandejry-gwi. 19 Not kwaaviry-ma hikwi. Tekoha vai-rupima voi ivaive ive-ma oho-vy. Upeixagwa ojapo rire, ojaposeve seve-ma hikwi. 20 Ha Cristo rekoha omombeu jave pe-my, upeixagwa nhe nomombei vaekwe pe-my. 21 Anhetegwa vae ae oikwaa uka vaekwe pe-my Hesu rehegwa. Hemimombeu pe-my pehendu vaekwe. 22 Hei vaekwe pe-my pende rekoha tujakwe-rehe: Perova katu pende rekoha. Pejapose vae rei pejapo-gwi, omano vaer-rami peiko vaekwe. Ivaive ive oho-vy pende reko tujakwe. 23 y ipor katu penhemoatyrmba pene ak por jevy hagw. 24 Ipor perova pende rekoha tujakwe pene mboheko pyahu jevy hagw Nhandejry. Pende reko me vaer Nhandejry hae heko-rupima peiko hagw, pende reko jejavy e reheve pende reko marangatu tee hagw hei vaekwe pe-my.kl 25 Upa-rehe perova katu pende reko apukwe. Nhande kwry ak-rami oiko Cristo. Pete hete vrami jaiko xupe. Upixa-gwi petexa nhande jojaha-rami jaiko. Nhandjehe anho rei ndajaikovi-ma. Upa-gwi anive pende apu pende rapixa-pe. Anhetegwa ae pemombeu ojupe.m 26 Nde poxy ramo jepe, ani erejejavy hagwrami ereiko. Ani pyhare peve nde poxy. Epoi mani nde reko poxy-gwi.n 27Nde poxy jave, ereheja-ma ipuaka nde-rehe anhy ruvixa. Upa-gwi ani erenheme xupe nde-rehe ipuaka hagw-rami. 28 Taimonda eve katu oiko-vy imonda vae. Tombaapo ae katu ojupe gwar-rehe oiko-vy. Opo-rupi togana oiko-vy ome hagw gwapixa remikotev. 29 Ani penhe rei rei ojehe. Penhe por ae katu ojupe penhombopyagwapy jevy hagw. Pende rapixa pemoarandu hagw-rami pemombeu xupe. Upixa ramo ae ogwerovya ar pene nhe henduhry. 30 Hei vaekwe pende-rehe Nhe Marangatu tee vae: Xe mbae hei, Xe reminhongatu hei pende-rehe. Cristo ogwahha ra peve pende reraha hagw, anhangareko-ta pende-rehe aiko-vy hei pende-rehe. Upa-gwi ani peme xupe vyare. Pejapo vai ramo katu, pembovyare ar xupe. 31 Anive pende ae e te ojehe. Pejohayhu rei katu. Anive pende poxy pyae rei ojupe. Pehexa uka katu pende reko kirir ae katu pende rapixape. Anive pejogwereko poxy te. Pejogwereko rayhu ae katu. Penhonhe mbojevy jevy-vy, anive penhe hat hat ojupe. Pejogwereko kirir ae katu. Anive penhe vai rei ojehe. Penhe por por ae katu ojupe. Anive pejohayhu e te. Pejohayhu ae katu peiko-vy. Upe tekoha tujakwe-gwi

17Upixa ramo anhemonhe-ta pe-my Nhandejry rry-py hae-vy: Anive

(Cl 3.5-14)

4.22-24 Rm 12.2

4.24 Gn 1.26

4.25 Zc 8.16

4.26 Sl 4.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

561

EFSIOS4,5

pepoi katu. 32 Pende pya por katu ae ojehe. Pejoporiahuvereko katu. Nderehe hembiapo vai vae-pe, ani nde poxy xupe. Peiporiahuvereko rei joty xupe, Cristo-rehe ha-py Nhandejry pende poriahuvereko rei hagwe-rami. Nhandejry ray voi. Hembiayhu vae voi pe. Upa-gwi tapeiko heko-rupi. Peheko ra xupe. 2 Ha Cristo pende rayhu-gwi vaekwe, nahakatei gwekove-rehe. Ojejuka uka rei vaekwe ae. Ijukahar-pe onheme-ma ramo, gwu remimbota ojapo-ma ramo, ogwerovya xupe Nhandejry. Nhande rayhu hagwe-rami, pejohayhu yhu tee rei katu peiko-vy.o 3 Pe Nhandejry rei heko marangatu vae voi. Toiko e pene pamy tekoha vai-rupi oiko vae. Heko kya vae toiko e katu. Ojapose vae rei ojapo vae toiko e katu pene pa-my. 4 Ot kwaa e vae nhe ani perovya te. Ani penhe rei, ani penhe vai ojehe penhembohory-vy. Hekova petima por ae katu Nhandejry-pe. 5 O ramo tekoha vai-rupi oiko vae, heko kya rei vae, ojapose vae rei ojapo vae. Upa Nhandejry e-pe omboete voi. Heko ramigwa xupe gwar ndaipri. Nhandejry ndive Cristo oiko ha-py nhane ruvixar ndaipri xupe gwar.p 6 Ani pene mbotavy te avave: Upeixagwa apoha oiko vaer Nhandejry ndive hei rei vaer pe-my. Upeixagwa apoha-pe ogwereko asy vaer Nhandejry onhe renduse e-gwi. 7Upa-gwi heko kya vae-pe ani pemoir te peiko-vy. 8-9 Yma pyt-my rei oiko vae-rami peiko arakae. y katu Nhandejrype pemoir-magwi petexa, arakatu-py oiko vae-rami peiko-ma, os-ma ipot ha-my vae-rami peiko-ma. Ipot ha-my os vae-rami oiko vae, opaixagwa ipor vaer ojapo. Heko jejavy e oiko-vy. Heko apu e vae oiko-vy. Upa-gwi arakatu pygwa-rami peiko katu. Anive peiko pyt pygwa-rami.q 10 Peheka katu pejohu hagw Nhandejry remimbota. 11 Ani pemoir gw hekoha vai nhemi vae-pe. Peho ae katu tape por-rupi. Ohesape vae-rami peiko, ojekwaa porve hekoha vai hese. 12 Nhemi ha-py hae kwry hembiapo kyaha nhamombeu mbeu ramo katu ojupe, nhane mot voi hembiapokwe. 13 Okanhy vae oho ramo gwesapehar-py, jaikwaa-ma hese hekoha. Ojekwaa por rire, os-ma ipot ha-my. Arakatu-pyma oho. 14 Upa-gwi gw oke vae-rami vae-pe, jae: Epy katu. Ani erepyta gw omano vaekwe-rami. Evy katu. Ombovy jevy vae-rami eiko. Tape por-rupima eiko. Nde resape ar Cristo jae. 15 Penhangareko por katu pendjehe peiko por hagw. Hiarandu e vae-rami ani peiko. Ne arandu katu ereiko-vy. 16 ygwa hekoha vai voi. Upa-gwi pene rembiapo por meme katu. Mamo peime ha-rupi, pejapo por katu.r 17 Ani oikwaa e vae-rami peiko te. Nhandejry remimbota oikwaa vae ramo ae peiko. 18 Ani pekau te. Ipuaka ar tekoha vai pende

1Pe

Pe Nhandejry ray-gwi, tapeiko heko-rupi

o q

5.2 x 29.18 p 5.3-5 Tg 4.4; 1 Jo 2.15-16 5.8-9 Jo 8.12; 12.35-36; 1 Ts 5.5-6; 1 Jo 1.5-7

5.16 Cl 4.5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EFSIOS5

562

rehe. Tapende pya mohynyh ae katu Nhe Marangatu tee vae. 19 Peporahi katu ojupe gwar. Nhandejry nhe hry vae Salmo-py eporahi. Eporahi hino-py. Mborahi-py eporahi ave. Pende pya gwive peporahi Nhandejrype. 20 Nhandejry Hesu Cristo rry-py petima por meme opambae-rehe. Opambae Nhandejry Nhande Ru remime-rehe petima por katu xupe.s

Nhane mna nhane rembireko rehegwa nhe

gwi. Enterove tainhengendu katu. 22 Konga anhe-ta pene rembireko kwry-pe. Pehendu katu pene mna nhe kwry. Nhandejry nhe pehenduharami ave, pehendu pene mna nhe. 23 Entro Hesu reroviaha gwive huvixagwasu Hesu. Nhande kwry Hesu rete-rami. Nhane ak-rami hae. Nhane arandu-rami hae ave. Hete-ramigwi, nhane resendehaty ave. Upixa nhane rembireko kwry ruvixa nhande kwimbae. 24 Hesu nhe nhahenduha-rami, tohendu katu nhane nhe gwive nhane rembireko kwry. 25 Konga pene mna kwry-pe peha-ma anhe-ta. Pehayhu tee katu pene rembireko kwry-pe. Ha Cristo katu, nhande kwry, hei vae-pe, hese jajerovia vae-pe, nhande rayhu tee vaekwe. Ojejuka uka rei vaekwe nhande-rehe. Ojukahar-pe onheme vaekwe. Cristo nhande rayhuha-rami pehayhu pene rembireko kwry-pe. 26 Hae oipota nhande reko ipot, oipota nhande rete marangatu.t 27Onhemoir ukase nhande-vy. Nhande pya hesak vae-rami oipota. Nhande pya pot por oipota imar e reheve. Ipisi por vae-rami oipota. Ikuru kuru e vae-rami oipota nhande pya ipot marangatu por, ivai e reheve. Upixa nhande rayhu tee Hesu nhande rekove-rehe hakate-gwi. 28 Upixa ete voi tohayhu gwembireko kwry-pe. Gwete ohayhuha-rami ave tohayhu gwembireko kwry-pe. Nhande rembireko-pe jahayhu ramo, jahayhu nhande rekove-pe ave. 29 Gwekove rayhuha e ndoiki. Enterove ohayhu gwekove. Nhane rakate katu nhande rete-rehe, nhanhangareko por katu hese. Cristo nhande-rehe onhangarekoharami voi nhanhangareko nhande rete-rehe. 30 Nhande kwry hese jajerovia vae Cristo rete-rami. Gwete-ramigwi, onhangareko nhande-rehe. Upixa ete nhane rembireko nhande rete-rami. Nhandjehe nhanhangarekoha-rami ave, pete te nhanhangareko nhane rembireko-rehe. 31 Upa-rehe hei Nhandejry nhe: Kwimbae oheja gwu-pe, osy-pe oheja ave, petexa oiko hagw gwembireko ndive. Omenda rire, moki-rami e oiko. Petexa oho onhondive. Onhoarandu-py meme ohou hei Nhandejry kwatia nhe. 32 Jahexa ramo omenda vaekwe petexa oiko ramo onhondive, Nhandejry oikwaa ukave ukave nhande-vy nhande rekor. Omenda vae reko jahexa ramo mbaixa nhande heroviaha vae jaiko-ta Cristo reko irr oikwaa uka nhande-vy. 33 Aipo ramo pete te pe-my amombeu-ta pehendu por

21Pe kwry-pe hae-ta. Pehendu katu onhonhe kwry Cristo-pe pemboete-

(1 Pe 3.1-7; 1 Co 7)

5.15-20 Cl 3.16-17

5.21-26 Cl 3.18-4.1

5.31 Gn 2.24

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

563

EFSIOS5, 6

hagw. Pende rekove pehayhuha-rami ave, pehayhu pene rembireko kwry-pe. Hae-ta ave pe kunhagwe-pe, pemboete hagw pene mna kwry-pe.

Nhane mit nhande ru nhande sy rehegwa nhe


1y

ne mit vae anhemonhe-ta pe-my. Pe Hesu reroviaha vae voi. Upa-gwi ipor katu pehendu meme pende ru, pende sy nhe. 2-3 Nhandejry remimombeukwe a-rami: Pemboete pende ru pende sy ave peiko por hagw. Peiko pukuve ar ko yvy-rehev hei. Upixa voi hemimanda ypy nhande-vy gwar mombeu-vy. 4 y tvy kwry-pe anhemonhe-ta. Ani pehekoteta te nde ray kwry-pe, nde rajy kwry-pe pembopoxy-vy. Pemongakwaa por ae katu. Nhandejry onhemonheha-rami nhande-vy nhane mboeha-rami ave, penhemonhe katu xupe pemboe-vy.
Nhande nhanhemombaapo rei vae, nhande nhaporomombaapo vae rehegwa nhe

(Cl 3.20-21)

penhemombaapo rei vae anhemonhe pe-my. Pehendu meme katu nde jry yvy pygwa nhe. Cristo pehenduha-rami, pemboete nde jry nhe nde pya gwive. 6 O oipota vae ijry imandua por hese. Ijry resa-py ohendu voi inhe. Ndoikovi ramo katu, nohenduvi-ma inhe. Ani peiko upe vae reko-rupi. Pehendu ae katu inhe. Cristo rembigwi-rami pehendu joty inhe. Cristo-pe ae katu xe ambaapo peje joty pendejupe. Nde pya gwive pehendu joty inhe Nhandejry remimbota apo-vy. 7 Nde pya gwive embaapo. Nhandejry-pe vrami erembaapo. Ambaapo teko rei anhopete ani ere ndejupe. 8 Nde ne mombaapo rei vae nde rerekoseha-rami rei nde rereko. Nde ereporomombaapo vae ave. Pene rembiapo por porkwerami Nhandejry pende rereko joty vaer. Upa peikwaa voi. 9 O pene pa-my oporomombaapo vae. Nde ereporomombaapo vae anhemonheta nde-vy. Ereko por katu ne rembigwi-pe. Ani erereko poxy-py xupe. Oime ko Nhandejry yvy-py. Nde jry ijry ave. Enterove vae-pe ogwereko petexa. Upa-gwi ereko por katu ne rembigwi-pe.w

5 y

(Cl 3.22; 1 Tm 6.1-2; Tt 2.9-10; 1 Pe 2.18)

Tapene mombaraete katu Nhandejry, anhy ruvixa nhe oike e hagw nhande-rehe

rembiapor. Penhemombaraete ete katu Nhandejry-pe pemoir-vy petexa. Hae


v

10Konga ojoaky kwry amombeuve-ta peikwaa por hagw pene

(1 Ts 5.8; 1 Pe 5.8-9)

6.2-3 x 20.12; Dt 5.16

6.9 Cl 4.1; Dt 10.17

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

EFSIOS6

564

tuvixa mbae, pene mbopuakaha voi. 11 Tapene mombaraete katu Nhandejry. Soldado omondeha-rami gwete-rehe hat vae, upixa pemonde ave pende rete gwive jokoha ramigwa, anhy ruvixa nhe oike e hagw pende pyapy pono hoarandu-py pende reity gweko-rupi. 12 Teko rei ndive anho mante nanhanhorair vary jajoityse-vy. anhy ruvixa ndive ae katu nhanhorair pono jajeity uka xupe. O ave ry pygwa jepe Nhandejry e vae, hekoha vaive vae nhanhorair vae ndive. O anhy ruvixa kwry arygwy rupigwa nhande-rehe omandase vae, nhande-rehe ipuakase vae jajoko vae xupe. O entro pytmy rei oiko vae-rami oiko vae ruvixa 13 Upa-gwi Nhandejry gwigwa-py ae pejavoa katu pende rete pono oike anhy nhe pende pyapy-py pono pende reity gweko-rupi, ipuakaseha ry-py ou-vy pende-rehe. Pemonde ranhe-rami katu, napende reitiry ar. Opu o-vy vae-rami joty ndapei ar. Are penhorair rire, are pejoko joko rire peiko-vy, ndapei joty ar. 14 Pejoko katu anhy-pe. Ani erejeity uka xupe. Pemonde ranhe katu nde kua kwaha. Nhande kua kwaha, nhande reko apu e vae-rehe ae hei nhande-vy. Upi pemonde pene kamisa ramigwa hat vae. Nhande kamisa hat vae, nhande rekoha jejavy e vaerehe ae hei nhande-vy.x 15 Upi pemonde pende py rehegwa pende py syry e hagw. Nhande py rehegwa, Hesu rehegwa nhe por nhane mbopyagwapy vae, nhamombeu vaer-rehe ae hei nhande-vy.y 16 Upe rire, pereko pende rete jokoha ramo pono pende rapy vrami anhy ruvixa pende api ramo, pembogwe hagw ae hemimombo. Nhande rete jokoha, Hesu-rehe jajeroviaha-rehe ae hei nhande-vy. 17Upi emonde ne ak ryru hat vae. Nhane ak ryru, nhane resendehar-rehe ae hei nhande-vy. Upi eipyhy katu nde kysepuku haimbe jovi vae, Nhe Marangatu tee vae remimegwe. Kysepuku, Nhandejry kwatia nhe marangatu-rehe ae hei nhande-vy. Upe vae kysepuku ramigwa-py pejoko katu anhy-pe, Nhandejry nhe-py pembojevy-vy xupe.z 18 Pemondo mondo katu pene nhe Nhandejry-pe pene mboeha-rami Nhe Marangatu tee vae. Opaixagwa pene nhe pembojeupi upi pejerure-vy Nhandejry-pe. Ani ne ate te. Pene kyre ae orao apo-vy entro Nhandejry rei-rehe gwive pemondo mondo Nhandejry-pe pene nhe. 19 Xe-rehe ave pejapo orao anhe jave ou rei hagw xe juru-py xe nher, at e reheve amoherakw Hesu rehegwa nhe por hembiexa uka ramo vae. 20 Upe vae-rehe apyta preso. Ajepokwa ramo jepe xe s-rehe a-vy, amombeu joty inhe. Hesu Cristo rry-py amombeu mbeu inhe. Ejapo oraco xe-rehe at e reheve amombeu joty hagw, Cristo ombou gwekova onhe mombeu hagw vae-rami joty amombeu hagw.

oiko xe ndive nhande rei vae, nhane rembiayhu vae Tquico hry vae. Hae Nhandejry rembigwi vae, hese jajerovia vae. Hae oho-ta pende ha-py xe mombeu-vy, xe-vy ojehu vaekwe gwive oikwaa
x

21A-py

Tquico oho-ta pende ha-py xe mombeu-vy

6.14 Is 11.5; 59.17

6.15 Is 52.7

6.17 Is 59.17

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

565

EFSIOS6

(Ef 6.18)

ukapa-vy. Mbaixa pa xe aiko vae oikwaa ukapa vaer pe-my. 22 Uparehe xe remimondo vae amondo-ta omombeu hagw peikwaapa hagw ore rekoha. Amondo-ta pene mbopyagwapy hagw pono pene mytue hagw xe-rehe. 23 Tapene mbopyagwapy katu Nhandejry Nhande Ru, Nhandejry Hesu Cristo ave. Tapene mbojohayhu. Tapene mbojerovia uka porve jehe. Pe kwry Nhandejry rei vae pe. Tapende rovasa katu. 24 Pende reko porayhu reheve pene mbyai e reheve, pehayhu tee meme voi Nhandejry Hesu Cristo-pe peiko-vy. Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Filipos tet mygwa pegwar


epstola de Paulo aos filipenses

Paulo Timteo ndive, Hesu Cristo rembigwi vae voi, oromondota pe-my ore nhe kwatia-rehe. Pe Nhandejry rei Filipos tet-my peiko vae kwry, Cristo-pe petexa pemoir vae voi. Oromondota ore nhe pe-my gwar. Penhomboaty aty ha-rupi pe Hesu reroviaha nhangarekoha vae, ipytygwha vae ave oromondo-ta ave pe-my ore nhe. 2 Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry, Nhande Ru. Tapene mbopyagwapy katu. Tapende rovasa katu Nhandejry Hesu Cristo.

1Xe

Paulo omondo Filipos tet mygwa-pe onhe kwatia-rehe

kwry. 4-5 Yma gwive pehendu ypy vaekwe y peve pe xe pytygw tygw amosarambi por hagw Hesu rehegwa nhe por. Upa-gwi avya meme aikovy pende-rehe. Ajapo jave orao ajerure rure pende-rehe Nhandejry-pe, atima ave xupe pende-rehe. 6 Apogwerovia voi pende rekoha-rehe. Are-ma onhepyr Nhandejry pene mboheko por hagw. y gwar peve pendhegwi ndopoi rery voi. Pene mboheko porve rve pene moingo-vy. Ha Hesu ou jevytaha ry-py katu pende reko moatyr tee-ta katu ojupe gwar. Upa-gwi ajerovia pende-rehe. 7Pe xe po pyte pygwa, xe apohayhu voi. Upa-gwi ipor katu xe ajerovia penderehe. Ome vaekwe xe-vy Nhandejry xe rembiapor xe rexakwaa rei-vy. Ha pe kwry xe pytygw vae. Preso anhemo jave xe pytygw joty. Hesu rehegwa nhe por aikwaa uka jave gw xe remimombeu ombojevyse vae-pe, xe pytygw joty. Hesu rehegwa nhe por, Anhetegwa vae voi inhe hae jave amombeu-vy, xe

3Xe mandua pende-rehe jave, atima por meme Nhandejry-pe pende-rehe

(Ef 1.15-16; Cl 1.9-10; 1 Ts 5.23; 2 Ts 2.16)

Paulo ojapo orao

566

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

567

FILIPENSES1

pytygw ave. 8 Pe xe rembiexa ngau voi. Cristo pende rayhuha-rami, apohayhu ave. Anhete ha-py voi apohayhu. Xe apu eha oikwaa voi Nhandejry. 9-10 Ajapo orao pende-rehe. Aipota pejohayhu porve rve voi peiko-vy, pene aranduve hagw, pejapo vaer, pejapo e vaer peikwaa por hagw, tape iporve vaerupi peho hagw. Cristo ou jevytaha ry-py, aipota pende reko pot, Erejejavy-ma pono hei pende-rehe kwry. 11 Aipota Hesu Cristo pene mboheko por por, pende reko por kua kua e hagw, ojekwaa por hagw Nhandejry rekoha, entro ohexa kwaa hagw hese hekoha, Hae tuvixa mbae hei hagw hese.

Cristo-rehe anho mante aiko

jepe, osarambive mbive joty oho-vy xe remimombeukwe Hesu rehegwa nhe por. 13 Cristo-rehe ha-py xe xe moha preso opa-rupi ojekwaa. Ojehexa uka por entro soldado mburuvixagwasu nhangarekoha-pe. 14 Ajepokwa-gwi jepe, heta eterei nhande rei Hesu-rehe ojerovia vae, notvi-ma. Ipyagwasuve-ma Nhandejry nhe mombeu-vy jehe imytue e reheve. 15 O xe-rehe ndaijaigwi omombeu vae. Onhemboete ukase-vy omombeu Cristo rehegwa. O ave ipya por reheve omombeu vae. 16 Hei xe-rehe, Nhandejry remimbota-rupi Paulo-pe omo preso. Oikwaa uka por ete hagw gw hemimombeu ombojevyse vae-pe, o joty preso hei xe-rehe. Upa-gwi omombeu Cristo rehegwa nhe. Xe rayhu-gwi omombeu. 17Ha upe onhembotuvixa ukase vae katu, xe moakrasyse mo. Cristo rehegwa mombeu-vy ojehexa uka porseve mo oiko-vy. jehe rei oiko. Xe xe mo jave preso, xe moakrasyse voi mo. 18 Xe mbopoxyse mo ha ndaxe poxy moi joty. Onhemboete ukase-vy omombeu ramo jepe, Cristo rehegwa joty omombeu. O ipya por reheve omombeu vae ave. Upixa entro omombeu Cristo rehegwa. Upa-rehe avya joty aiko-vy. Ndaipri xe mbovyare vae. Avya joty vaer aiko-vy. 19 Heta mbae xe-vy ojehu ramo jepe, xe arovya joty, ipor vaer joty xe-vy. Xe-rehe orao pejapo ramo, ipor vaer joty xevy. Xe-rehe pene mandua vae-rehe ajerovia tee joty pende-rehe. Hesu Cristo nhe marangatu-rehe xe pytygwhar-rehe ajerovia joty. Upa-gwi xe-vy ojehu vaer, ipor joty xe-vy. Naxe mbopyamirry vaer. 20 Xe kyre ahaar-vy xevy ojehu vaer. Xjehe ajerovia voi xe mot e hagw, xe pyagwasuve hagw ae katu Cristo-pe amombaegwasu-vy. Amano-ta parae. Mbae ojehu ramo xe rete-pe ambotuvixaseve joty katu Cristo-pe. 21 Xjehe anho rei ndaikiry. Cristorehe anho mante aiko. Amano ramo ae, iporve-ma vaer xe-vy. 22 Ha xe aiko pukuve ramo katu ko yvy-py, ndaiko rery vaer, xe rembiapo por vyteri vaer. Upixa xe ndaikwai xe renonder. 23-24 Ajeupise aha-vy amoir hagw Cristo-pe. Iporve-ma voi ar xe-vy. Ha xe apytave ramo katu ko yvy-py, iporve ar pemy. Pene remikotev voi xe-rehe. Kivae xe rembiapor po ajapo-ta, ndaikwairy. Ndaikwaaviry xe renonder. 25 Ha pe katu peikotev vyteri xe-rehe. Pene remikotev xe-rehe aikwaa-gwi xe apytave-ta ko yvy-py ha-rehe ajerovia. Pene

12y xe rei kwry, aipota xe rehegwa peikwaa. Heta mbae xe-vy ojehu ramo

(Ef 6.20)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

FILIPENSES1,2

568

ndive apyta vaer perovia porve rve hagw nhe por, perovyave ave hagw xupe oho-vy. 26 Pene ndive aiko jevy ramo, xe rerovyagwasu ave vaer peiko-vy. Hesu Cristo hembiapo por voi Paulo-rehe peje vaer xe-rehe imombaegwasu-vy.

O nhe por ombojevyse vae. Penhe joko xugwi

ani pemot te Cristo-pe inhe rendu e-vy peiko-vy. Upixa ramo, agwah aha-vy ramo pende ha-py parae, pene rerakw ahendu rei ramo parae, ajerovia vaer pende-rehe. Pene mongyhyjese vae-pe napenheme moi. Petexa pene mbaraete vaer. Petexa pembojevy vaer gw nhe por rendu eseha-pe gwive. 28 Penhemongyhyje e reheve penhe joko vaer penderehe ijae vae-pe. Hae kwry pende rexa ramo pende pyagwapy reheve, pene mytue e reheve, Ore, Nhandejry remihundir voi rae hei vaer jehe kwry. Pe Nhandejry remiresender voi rae hei vaer pe-my. Nhandejry hae katu pene mbopuaka vaer. 29 Pende rexakwaa rei vaekwe Nhandejry pende poravo-vy. Pende poravo vaekwe pejerovia-ma hagw Cristo-rehe. Oipota ave Cristo-rehe ha-py pejerereko asy peiko-vy. 30 y nhande kwry petexa nhande-rehe ijae vae-pe nhanhe joko joko vaer nhandhegwi. Are xe rexa vaekwe anhe joko joko a-vy ramo xejhegwi xe-rehe ijae vae-pe. Upixa xe anhe joko joty aiko-vy. y katu pehendu-ma rae xe rerakw.a

27Aikove-ta parae, amano-ta parae. Xe ndaikwai. Mbae ojehu ramo xe-vy,

(Hb 12.3-4; Tg 5.7-11)

rayhu-gwi, hemimbopyagwapy voi pe. Pende pya-py kwry oiko-gwi Nhe Marangatu tee vae, pe kwry ojoei. Pejoporiahuvereko rei katu. Pende pya por rei katu ojupe peiko-vy. 2 Upa-gwi pete ak-rami tapeiko katu onhondive. Petexa tapejohayhu peiko-vy. Petexa tapeipyhy pende raper. Onhoarandu-rami meme tapene arandu. Upixa ramo xe mbovyagwasu vaer. 3 Ani pende seve rei-gwi pene rembiapo te peiko-vy. Ani penhembotuvixaseve rei te peiko-vy. Penhemboete ukase-vy rei ani peiko. Penhembohekomirve ae katu peiko-vy. Ani penhembotuvixave pende rapixa-gwi. Xhegwi heko porve peje ae pende rapixa kwry-rehe imboete-vy. 4 Ani pendjehe anho rei peiko meme te. Pende rapixa-rehe ave peiko. Pene mandua meme hese. 5 jehe opena e vae-rami oiko Cristo. Hae-ramima peiko katu. 6 Ner oiko vyteri jave ko yvy, Cristo oiko-ma voi arakae. Nhandejry-ramima oiko arakae. Nhandejry voi hae arakae. Upixa oiko ramo jepe, nahakatei gweko-rehe Nhandejry reko-rami e ou hagw ko yvy-py oiko arakae. 7Nhande resaka vaer ohejapa rei vaekwe ou-vy. Nandi ete ou vaekwe. Omaetir ohejapa vae-rami, ohejapa

1Petexa pemoir-magwi Cristo-pe, hemimombaraete voi pe. Pende

(Jo 13.12-17; 2 Co 8.9; Ef 1.20-22; 4.1-3)

Cristo-ramima peiko katu

1.30 At 16.19-40
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

569

FILIPENSES2

rei vaekwe ou-vy. Imboetepyr-rami e ou vaekwe. Tembigwi-rami rei ou vaekwe. Nhande-rami ojehexa uka ou-vy. Nhandejry reko-rami oiko rire nhande rete poru ou-vy.b 8 Onhembohekogwypyve ou-vy. Nhandejry nhe renduha voi. Ndojeheko rayhi voi ojejuka uka hagw, kurusugwasu-rehe omano hagw. 9 Upa-gwi Nhandejry ombotuvixa jevy vaekwe xupe. Ogwerojeupi jevy xupe heraha-vy yvy-py. Ndaipri onhembotuvixave vae xugwi. Ndaipri tuvixave vae xugwi. Hae anho mante tuvixave vae. Ombotuvixa voi xupe hry. Ndaipri imbaraeteve vae hry-gwi. Hae anho mante hry tuvixave vae oiko.c 10 Hesu rry-py oipota enterove vae onhes xupe gwetypy-rehe. Oipota onhes xupe yvy pygwa gwive, yvypry gwive, yvy pypa anhy gwive ave. Entro yvygwy-py o vae gwive ave hry omboete-vy onhes vaer. 11 Oipota entrove omombeu atra-py Hesu Cristo Nhandejry voiha, Nhandejry Nhande Ru-pe omombaegwasu-vy.d

xe rembiayhu vae, pehendu katu xe nhe. Pene ndive xe aime ramo, pehendu meme vaekwe xe nhe. Xe nhe rendu hagwe-rami y peve gwar aipota voi xe nhe pehendu, pene ndive naimi-ma ramo. Pende pya-py omo Nhandejry pene mokyrehar pejapo hagw gwemimbota peiko-vy. Upa-gwi, penhangareko por katu pendjehe, pejerereko poxy e hagw-rami peiko-vy. Ndojapo vaisi-gwi ikyhyje vae-rami peiko katu. Pene resendeha remimbota pene kyre voi pejapo-vy peheko arupity hagw xupe. 14 Pene rembiapor pejapo katu. Pejohu vai e reheve, penhonhe mbojevy e reheve pejapo katu. 15 Aipota pende reko jejavy e reheve, aipota pende reko pot, Nhandejry ray-rami peiko hagw pejejavy e-vy. ygwa tape por-gwi ojere vae, hekoha vai voi. Ipa-gwi ohesape vae-rami peikoma vaer. Jasytata nhande-vy ohesape vae vrami peiko vaer pehexa uka hagw haper xupe kwry.e 16 Nhane moingove vae nhe por-py pemoarandu vaer xupe. Upa pejapo ramo, Hesu Cristo ou jevytaha ry-py, naxe motry vaer pe kwry. Avya ae vaer pende-rehe kwry. Ogwerovia tee-ma voi hae vaer pende-rehe apomboete-vy. Paulo nomosarambi rery inhe mombeu-vy omokyre-vy. Nahembiapo por rery voi hei vaer xerehe. 17Xe juka-tama parae. Amano ramo pende-rehe ha-py, Nhandejry xe rerovya vaer. Ha pe katu pejerovia tee Nhandejry-rehe peiko-vy. Pejerovia ramo, penheme tee kuri xupe. Penheme-gwi xupe, pende rerovya. y nhande kwry nhanheme-gwi xupe, nhande rerovya ave vaer Nhandejry. 18 Ajejuka-ta vae-rami a ramo jepe, avya joty xe. Nhanhombovya joty katu. Upixa ramo aipota pevya xe-rehe. Nhanhombohory katu ave.

12-13Upa-gwi

Jasytata nhande-vy ohesape vrami peiko vaer

2.7 Hb 2.17

2.9 Hb 2.9

2.10-11 Is 45.23

2.15 Dt 32.5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

FILIPENSES2,3

570 Timteo Epafrodito ndive rehegwa nhe

ramo, ko mbue ramo, amondose pende ha-py Timteo-pe. Oipota ramo oho Nhandejry Hesu, amondo vaer xupe. Ha upe rire katu ou jevy ramo pende ha-gwi pene mombeu-vy, xe mbovya ar. 20 Hae pende-rehe opena tee vae voi. Mbaixa peiko ojapura pende-rehe. Xe ndive ndaipri haeixagwa. 21 Outro kwry jehe anho mante opena oiko-vy. Hesu-rehe nopeni oiko-vy. 22 Ha Timteo katu ombaapo oikovy xe ndive. Gwu ndive ombaapo tary vae-rami, oiko ombaapo-vy xe ndive. Petexa orombaapo nhe por oromosarambi-vy. Hekoha por nipo rae hei hese. Enterove ohexa kwaa hekoha-rehe. 23 Upa-rehe xe-vy ojehu vaer aikwaa-ma ramo, amondose Timteo. 24 Nhandejry-rehe ajerovia pende ha-py aha jevy hagw. Ajerovia hese xe are e hagw preso apyta ha-gwi xe renoh hagw pyae. 25 Ha Epafrodito katu xe reko ir jepe, amondo jevy-ta joty pende ha-py. Ogwah-ma oho jevyha ry. Hae nhande rei, xe ndive ombaapo vae, xe ndive onhe joko joko vae ore-rehe ijae vae-pe. Pene remimboukwe ave. Xe remikotev xe-vy ome hagw pembou xupe vaekwe. 26 Pende kwry-pe pende rexa ngau oiko-vy. Hasy ete vaekwe Epafrodito. Herakw pehendu ramo, pejepyapyma rae hese. Upi pevyare-gwi hae ave pende reko-rami ndovyavima. 27 Hasy ete vaekwe voi. Omano hagw-rami o vaekwe. Ha Nhandejry katu oiporiahuvereko-ma vaekwe xupe imbogwera-vy. Xe poriahuverekoma ave. Heta o xe mbovyare vae. Omano ramo rae, xe mbovyareve ar voi rae. 28 Upa-rehe xe kyre amondo hagw xupe. Pehexa jevy ramo xupe, pene mbovya jevy-ma vaer. Pene mbovya jevy ramo, xe ahasa asy ramo jepe, avyave vaer. Pene mbovyaha-rami, xe mbovya ave vaer. 29 Hae Nhandejry ir-gwi, nhande ojoei voi. Upa-gwi perohory katu xupe pemogwah-vy. Haeixagwa gwive pemboete. 30 Hae nahakateiry gwekove-rehe. Haimete ojejuka Cristo-pe ombaapo-gwi xe pytygw-vy. Napeimi ramo, ndikatiry xe pytygw pe. Hae ae katu pende rekovia xe pytygw oiko-vy xe ndive.

19Ko

Cristo reko aikwaa porseve-gwi, xe rembiereko-rehe napenavi-ma

katu. Tapene mbovya katu Nhandejry. y ndahasi xe-vy amo jevy hagw kwatia-rehe amo vaekwe-rami. Upa nhe-rehe pene mandua meme ramo, ndapevi ar tape por-gwi. 2 Xke o oporohekomboe vai vae, jagwa ipoxy vae reko-rupi oiko vae, gwemimboe vae-pe oipirekyt ukase vae. Nohendu kwai Nhandejry nhe hikwi. Xke xugwi kwry. 3 Ha nhande kwry ae katu Hesu-rehe jajerovia vae. Yma gware onhepirekyt oiko-vy Nhandejry rei ramo oiko hagw. Ha y katu nanhanhepirekytvi-ma hei tee ramo jaiko hagw nhande. Nhande pya-py oiko-gwi Nhe Marangatu tee vae ae nhamboete tee

1Konga ojoapykwri hae jevy-ta pe-my, xe rei kwry. Penhombovya

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

571

FILIPENSES3

Nhandejry jaiko-vy. Nhane resende hagw mo, nhane rembiapo por rei-rehe ndajajeroviavi-ma. Hesu Cristo-rehe anho mante jajerovia jaiko-vy. Nhande hei tee voi. Yma onhepirekyt hagwe-rami nhande rereko y. 4 Are-ma ajerovia-ma mo vaekwe xe reko por mo-rehe. y o ramo gweko por-rehe anho ojerovia mo vae, ndahai ar xe rekokwe-rami voi oiko. Xe rekokwe iporve vaekwe hae kwry heko-gwi. 5 Xe rekokwe a-rami: Ohasa rire pete semana xe aiko hagwe ry rire, xe pirekyt judeu reko-rupi xe rereko-vy. Israel amyr remiarir joapyri pyri vae xe. Xe rami jete amyr Benjamim. Xe ru xe sy ndive ojoehegwa hebreu vae, Nhandejry rembiporavokwe voi. Upa-gwi hebreu tee vae xe. Judeu kwry rekoha gwive ajapopa vaekwe xe. Gw fariseu kwry ohendu porve vae pe tekoha outro judeu kwry-gwi. Xe ae katu fariseu kwry vae voi vaekwe. Judeu rekoha ojapose ngau fariseu kwry. 6 Ha xe ae katu ajaposeve seve vaekwe. Hesu reroviaha onhomboaty atyha-rupi ndaipoti ova judeu rekoha-gwi. Upagwi xe areko asy voi vaekwe aiko-vy Hesu reroviaha kwry-pe. Nhandejry remimbota ajapo hae mo xejupe vaekwe. Judeu rekoha-rupima aiko vaekwe. Paulo ojapo kua kua Moiss amyr remimombeukwe ndery xe-rehe vaekwe. Imandua por vaekwe ae xe-rehe judeu kwry. 7Upe xe rekokwe fariseu rembierovya vaekwe-gwi, apoi-ma upe tekoha-gwi. Ndovalevi-ma hae hese, Cristo rekoha aikwaa por-magwi. Ambotuvixave Cristo reko kwaa ukaha-pe. 8 Upa-gwi Cristo-rehe ha-py mbaeve ete-rehe napeni. Cristo xe Jry reko aikwaa porseve seve xupe amoir-vy. Cristo-rehe ha-py opa xe rembiereko gwive ahejapa-ma voi. Yty nhamombo vaekwe-rami rei areko xupe, Cristo reko irrupi aiko porve hagw. 9 Petexa amoirse xupe. Ndaipoti hei xe-rehe Paulo ojapopa Moiss amyr remimombeukwe. Upa-gwi heko-rehe rei heko jejavy e vae mo ndaipoti hei xe-rehe. Aipota ae hei xe-rehe, Cristo-rehe ojeroviamagwi ae katu, onhemopot-ma Paulo hei xe-rehe. Ipya pot-ma aipota Nhandejry hei xe-rehe. 10 Cristo reko aikwaa porseve seve. Hae onhembotekove jevy vaekwe ipuakaha reheve. Petexa hae-rami aikose ave. Aipota xe mbopuaka ave. Hae ohasa asy vaekwe. Hae oiko asy hagwe-rami aikose ave. Hae omano vaekwe. Petexa hae heko-rupi tee-ma aiko hagw, omano vaekwe-rami, ijukapyr-rami ave xe aikose. 11 xupe petexa amoir teese voi aiko-vy, amano rire anhemoingove jevy hagw ave. Upixa nhane mbotekove jevyha ry-py agwah ete-ma ar aha-vy.

xupe. Ogwahse ha-py pyaeve oripara vae-rami, aiko joty. Ner joty agwah aha-vy upe-py. Yma vaekwe xe johu Hesu Cristo. Xe mbopuaka uka voi vaekwe, aheko arupity hagw xupe. 13 Xe rei kwry, aheko arupity-ma, ndairy joty xjehe. Oripara hat vae ikyre eterei ogwah hagw ogwahse ha-py. Upixa ete xe ave xe kyre agwah hagw-rehe. Petexa xe renonde-py amo xe raper.

12Cristo reko-rupi tee-ma aiko, ndairy xjehe. Ner vyteri aheko arupity

(1 Co 15.46-49; 2 Co 5.1-5; Jd 12-13)

Oripara hat meme vae-rami aiko

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

FILIPENSES3,4

572

Xe rapykwere-rehe ndajeapavi-ma, napenavi-ma. Xe resari-ma xugwi. Ha xe agwah hagw-rehe ae xe resa amo. Pyae agwahse-vy ajapura voi aha-vy. 14 Upixa ndopi ndopiiry vae-rami, ogwahse ha-py oripara oho-vy vae-rami aiko. Ogwah ranhe hagw oho pyaese vae-rami aiko. Aipota xe-vy gwar ome voi xe-vy yvy-py aiko hagw. Upe-py aha hagw xe reni vaekwe Nhandejry. Amoir hagw Hesu Cristo-pe xe reni vaekwe. 15 Upixa hae-ta pe-my ipor katu nhambojoja nhane nhe nhande nhane arandu vae. O ramo Ndahai upixa peje vae, oikwaa uka por vaer pe-my Nhandejry. 16 Yma gwive y peve pete nhande raper jaipyhy-ma. Petexa joty jaha upe vae-rupi. Nhane arandu-ma. Upe nhane arandu-py joty jaiko. 17Xe rei kwry, xe reko ra katu pende joja-vy. Ore oroikwaa uka vaekwe pe-my peiko por hagw. Gw ore rekorupi oiko vae katu pemanha por joty hese peheko ra ave hagw ave xupe. 18 Xe hae hae hagwe-rami hae jevy-ta pe-my ajaheo-vy. O pene pa-my ojapose vae rei ojapo vae. Cristo kurusugwasu-rehe omano vaekwe remimbota ojapo e vae, hae jevy-ta hekoha kwry-rehe amboasy-vy. 19 Mombyry Nhandejry-gwi onhemondo vaer. Gwyvyat hagw-rehe anho rei oiko vae-rami, ojupe gwar rei oipota vae-rehe anho rei oiko vae. Notvi-ma oiko-vy. Nhande rekoha por vae nhande hei mo joty jehe onhemombeu-vy mo ko yvy pygwa anho reirehe oiko vae. 20 Ha nhande Hesu rape-rupi jaiko vae kwry-pe o vaer yvy-py nhande rekoha teer. Upe-gwi nhahaar nhane resende teehar ou vaer. Nhane kyre reheve nhahaar jaiko-vy ou vaer Nhandejry Hesu Cristo. 21 Hae entro mbae-rehe ipuakave voi. Hae gwete hesakha-rami ave ohekoviar ar nhande rete iporiahu vae. Hae ipuakaha-rupi voi ohekoviar ar nhande rete. 1 Upa-rehe, xe rei kwry, peipyhy katu Nhandejry rape peva e reheve. Pe xe rembiayhu vae voi. Xe rembiexa ngau voi pe. Xe mbovya vae. Pejere e reheve pegwah-ma ramo peho-vy Nhandejry renda-py apogwerovya vaer. Pende-rehe avya tee vaer voi.

Penhombovya katu

anhemonhe-ta ave. Pe ojoei voi Nhandejry-pe pemoir-gwi. Penhombojoja katu ojehe peiko-vy. 3 y hae-ta xe ir-pe. Enhemonhe katu pe moki kunha-pe petexa oiko hagw onhondive. Xe ndive oiko ramo, xe pytygw vaekwe voi upe moki kunha. Xe ndive onhe joko joko gw nhe por ohenduse e vae-pe. Xe pytygw ave Clemente xe ir gwive ave. Hry kwry o rae yvy pygwa kwatiarehe. Tekove ijapyre reheve oiko hagw omo rae Nhandejry. 4 Pe Nhandejry ir-gwi, penhombovya meme katu peiko-vy. Hae jevy-ta pe-my, Penhombovya katu. 5 Pejogwereko por katu pende poxy e reheve ojupe. Tojekwaa por katu pende pya porha opa-rupi oho-vy. Ndahiare moi Nhandejry ogwah jevy hagw ra. 6 Ani pejapura te mbaeve-rehe. Opambae-rehe ae katu pejapo japo orao. Pejerure katu Nhandejry-pe pene remikotev-rehe. Peporandu ramo

2y moki kunha-pe anhemonhe-ta. Anhemonhe-ta Evdia-pe. Sntique-pe

(Cl 3.15)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

573

FILIPENSES4

xupe, petima por meme xupe. 7Nhane mbopyagwapy vaer Nhandejry. Pe-my ojehu vae-rehe peikwaa e ramo jepe, pene mbopyagwapy joty ar Nhandejry. Petexa pemoir-gwi xupe, pendhegwi ivai vae ojoko vae-rami, pende pya ombogwapy vaer pe-my. Pene ak omombaraete ave vaer. 8 Ojoapykwri hae jevy-ta pe-my, xe rei kwry. Pene mandua meme katu ipor por vae-rehe. Mamo ipor por vae petopa ha-rupi, mamo imandua por hese vae petopa ha-rupi, perovya joty. O anhetegwa vae, o nhamopor vae, o ojapo joavy e vae, o ipot vae, o jajohu por vae, o nhamboete vae. Upeixagwa-rehe pene mandua meme katu perovya ete hagw. 9 Xe apomboe hagwe-rami peiko. Pemboypy hagwe-rami ave pejapo katu. Pe-my hae hagwe-rami pejapo. Xe reko rexa hagwe-rami, peiko katu. Upixa ramo pene ndive oiko vaer Nhandejry nhane mbopyagwapy vaety.

avya eterei Nhandejry xe mbovya-gwi. Arovya pene remimbou-rehe. Arema voi pene mandua rei vaekwe xe-rehe peiko-vy. Perurukase mo xe-vy xe remikotev ha ndikatiry peruruka vaekwe xe-vy. 11 Pene rembieruruka-rehe naikotev etiry. Heta xe areko ramo, ndaheti xe areko ramo, aipokwaa-ma xe rekoha xjehe anho ajeko-vy. 12 Xe remikotev ndareki ramo, xe poriahu ramo, aipokwaa-ma xe rekoha. Heta xe areko ramo, aipokwaa joty ave. Mbae ojehu ramo jepe xe-vy, avya joty xe. Akaru por ramo parae, xe varea ramo parae, avya joty xe. Heta xe areko ramo parae, xe poriahu ramo parae, arovya vya joty xe rekoha. Aipokwaa-ma voi xe reko. 13 Nhandejry xe mombaraete ramo, opambae-rehe xe puaka. Mbaeve-pe nanhemei. Mbaeve ndaipuakiry xerehe. 14 Mbaeve-rehe naikotevi ramo jepe, ipor joty xe pytygw. Xe ajerereko asy jave, ipor xe mbovya. 15 Are-ma amombeu mbeu vaekwe nhe por aiko-vy Macednia yvy-rupi vaekwe. Upi ahasave hagw aha-vy as ramo upe vae yvy-gwi, naxe pytygwiry vaekwe avave. Pe anho mante xe pytygw xe remikotev-rehe. Pe-my ame vaekwe-rami jevy xe pytygw vaekwe. 16 Upi Tessalnica tet-my mombyry pendhegwi aime ramo jepe, peruruka vaekwe xe-vy xe remikotev. Ha upe rire katu peruruka jevy vaekwe. 17Ome ojupe oipota eterei vae-rami ndaikiry. Aipota ae hetave tave pe-my gwar Nhandejry remihekoviarr. 18 Oreveha-rehe opagapa rire omeve vae-rami, pememba voi xe-vy. Epafrodito ogweru kuri xe-vy pene remimegwe xe-vy pene rembieruruka. y katu xe remikotev gwive arekopa-ma. Nhandejrype omohyakw por-vy ome vae-rami, hemimbota xupe ome vae-rami, ogwerovya Nhandejry xe-vy pene remimegwe.f 19 Ha Nhandejry, xe Jry katu ohekoviar vaer ime rei-vy pe-my entro pene remikotev gwive. Cristo Hesu-pe pemoir-gwi, gweko katur ndive ome vaer. Ndaijapy rery

10Are rire pene mandua jevy-ma xe-rehe xe remikotev mbou-vy. Upa-gwi

Nhandejry xe mombaraete ramo, mbaeve ndaipuakiry xe-rehe

4.15-18 2 Co 11.9
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

FILIPENSES4

574

Nhandejry remime. 20 Tomombaegwasu meme katu Nhandejry Nhande Rupe opa e reheve. te Nhandejry rei gwive Hesu Cristo reko ir vae-pe emombeu mbeu xe manduaha. Nhande rei, xe ndive o vae omondo uka-ta pe-my omanduaha ave. 22 Entro Nhandejry rei gwive a-py oiko vae omondo uka-ta ave omanduaha. Ha mburuvixagwasu Csar rga pygwa katu ikyreve voi omanduaha omondo uka hagw. 23 Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry Hesu Cristo pende pyapy-py o vaer-rehe.

21Pete

Paulo omondo omanduaha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

epstola de Paulo aos colossenses

Colossos tet mygwa pegwar

Paulo Hesu Cristo remimondo vae. Nhandejry remimbota-rupi xe pota gwemimondor. Xe, nhande ryvy Timteo ndive, oromondota kwatia-rehe ore nhe pe-my gwar. 2 Pe Colossos tet mygwa vae, Nhandejry javegwa vae voi pe. Pejerovia-ma peiko-vy rae Hesu Cristorehe. Pejererova tee-ma rae hese heyir. Nhandejry Nhande Ru tee vae voi. Tapende rovaske kuri pende rexakwaa rei-vy. Tapene mbopyagwapke kuri.

1Xe

Paulo omondo Colossos tet mygwa-pe onhe kwatia-rehe

Paulo Timteo ndive ojapo orao Colossos tet mygwa-rehe


3Orojapo ramo orao pende-rehe, ore mandua ramo pende-rehe, orovya

(Ef 1.15-23; 3.14-19; 1 Ts 5.23-24)

eterei. Pende-rehe voi orotima por por Nhandejry-pe. Nhandejry Hesu Cristo Ru-pe orotima pende-rehe. 4 Ojerovia tee-ma Hesu Cristo-rehe hei pene mombeu-vy. Nhandejry rei kwry gwive ojohayhu hikwi hei pene mombeu-vy. Upa-gwi orotima por Nhandejry-pe pende-rehe. 5 Arema omombeu vaekwe pe-my anhetegwa nhe, Hesu Cristo rehegwa nhe. Omombeu-ma ramo pe-my, perovia-ma inhe. Perovia-gwi inhe, pehaar tee Hesu ou jevy ramo nhande reraha hagw. Yvy-py pene renonder pehaar. Upe vae raar-vy, pejerovia tee Hesu-rehe pejohayhu ave. 6 Inhe por oho opa-rupi osarambi. Mamo jaha ha-py nhahendu nhe por. Hetave tave o hembiapo por vae. Hetave tave o ogwerovia vae. Upixa ramo ogwenogwah-ma ramo heraha-vy pe-my nhe por, pehendu-ma ave, pene rembiapo por-ma ave. Hei vaekwe imombeu-vy pe-my: Nhandejry pende rovasa-ma kuri oiko-vy. Pende rexakwaa rei-ma ave hei imombeu-vy pe-my Hesu rehegwa nhe. Inhe

575

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

COLOSSENSES1

576

pehendu ramo: Anhetegwa tee nipo rae. Jaikwaapa-ma nipo inhe rae peje arakae. 7Ha Epafras katu pene mboehry voi. Hae ore ir. Nhane rembiayhu ave. Cristo rembigwi hae. Cristo nhe omombeu vae pe-my. Ojavy e vae mombeuha pe-my. Ore rekova oho vaety pende ha-py. 8 Ha upi katu upe ore ir ogwah jevy-ma ou-vy. Hei omombeu-vy: Upe pygwa ojohayhupa hikwi. Ombovyapa xupe kwry Nhandejry Nhe Marangatu tee vae-rupi ojohayhupa hagw hei imombeu-vy ore-vy pende-rehe kwry. 9 Orohenduma ramo pejerovia por teeha, orovya-ma. Orojapo-ma ave orao pende-rehe. Ndore resariry voi orojapo meme hagw orao. Orojerure meme Nhandejrype peikwaa porve rve hagw entro hemimbota gwive. Ome hagw pe-my pene arandur meme orojerure xupe ave. Ha Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka vae pe-my hemimbota vae gwive. 10 Upixa ramo peiko vaer Nhandejry remimbota-rupi. Heko-rupi peiko vaer ave ani hagw pemot xupe. Pende reko por vaer, opaixagwa pene rembiapo por por meme vaer. Pe peikwaa porve rve vaer peho-vy Nhandejry-pe. 11 Nhandejry ko onhemombaegwasu opave vae. Imbaraete vae voi. Tapene mombaraeteve teve. Upixa ramo, peiko asy ramo jepe, aki joty pevya vaer. 12 Nhandejry Nhande Ru pende poravo vaekwe ome hagw pe-my onhongatu vaekwe. Arakatu-py oiko vae pegwar, Nhandejry javegwa vae pegwar ave, ome vaer pe-my ave. Upa-rehe petima por katu Nhandejry-pe pende pya gwive. 13 Yma pyt-my rei jaiko vaekwe. Ha Nhandejry katu nhane resende vaekwe anhy ruvixa Satans po-gwi. Nhane renogwah nhande reraha-vy vaekwe nhamoir hagw tary, hembiayhu vae, Hesu Cristo-pe, nhane ruvixar. 14 Hesu Cristo katu onheme vaekwe nhande rekove-rehe, jaiko rei hagw japaga e reheve. Hae omboyke vae nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe.

Nhandejry Hesu Cristo haeixagwa ndaipri

mbaeixagwa po Nhandejry reko. Nhandejry ndahai jahexa vae. Hexapyre vae voi hae. Ha Hesu Cristo ohexa uka nhande-vy mbaeixagwa po heko. Hae Nhandejry ray voi. Tary tee voi. Ndoiki vyteri ramo mbaeve vaekwe oikoma vaekwe hae Tvy ndive. Hae entro onhemoingo vaekwe gwive vae Jry. 16 Yma arakae ojapo uka arakae xupe gwary-pe Nhandejry. Nhandejry nhe-py voi opambae ojapo arakae. Ojapo ry rupigwa gwive, yvy pygwa gwive ave, yvy arigwa gwive ave. Inhe-py opambae ojapo uka gwary-pe. Ojapo arakae jahexa vaer gwive. Jahexa e vaer gwive ojapo ave arakae. Ojapo arakae Gwu rembigwair yvy pygwa, jahexa e vae. Ojapo ave Gwu rembigwair gw anhy reko-rupi hoa vaer. Mburuvixar ojapo. Ojapo ipuaka vaer. Ojapo omanda vaer. Gwu nhe-py hembiapo vaer ojapo. Entro vae Gwu rembigwair hae ojapo. Opaixagwa ojapo uka arakae xupe Nhandejry gwary pegwar. Upa-gwi entro onhemoingove vaekwe gwive vae Jry

15Hesu Cristo ojehexa uka ramo nhande-vy ohexa uka nhande-vy

(Jo 1.1-3; Ef 2.11-22; Hb 1.2-14)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

577

COLOSSENSES1

Hesu. 17Yma arakae ndoiki vyteri ramo mbaeve, oiko Cristo. Hae anho vyte oiko arakae Nhandejry ndive. Mbaeve ndoiki hae e reheve. Ndoa rery entro mbae. Oheko kwaa vae-rupi meme ae oiko enterova. 18 Hae jajerovia hese vae gwive Jry. Nhane ak katu nhande rete moaranduha voi. Nhane akrami oiko Cristo nhande-vy. Upixa voi hae nhane moarandu entro jajerovia hese vae-pe gwive. Hae nhane moingove vaety voi, nhane arandur ome nhande-vy. Omano rire-ma hae onhemoingove jevy ranhe vaekwe onhypyr hagw nhane moingove jevyha enterove-pe. Onhemoingove jevy-gwi hae opyta opaixagwa jaryr. 19 Nhandejry oipota arakae Hesu reko gweko-rupi vote. Heko ambue vae ndoipoti. Oipota tuvixa mbae hae-rami. Upa-gwi hae jajerovia hese vae gwive Jry. Opaixagwa vae Jry hae. 20 Nhandejry oipota ave omoatyr ijoja hagw xupe opambae. Hae nhande repy-vyma voi omano. Ojejuka uka-gwi kurusugwasu-rehe, entro mbae omoatyrmba vaekwe Nhandejry. Omoatyrmba yvy arigwa gwive, ry rupigwa gwive ave, yvy pygwa gwive ave. Ijoja hagw xupe omoatyrmba vaekwe Nhandejry. 21 Yma vaekwe peiko vaekwe mombyry Nhandejry-gwi. Ndapejererovi hese. Pende pya vai pe peiko vae gwive vaekwe. Pene rembiapo vai vaekwe. Upagwi napende ai Nhandejry-rehe. 22 Ha konga katu napende ai ramo jepe hese, pende rekoha kwry ogwerova jehe. Pende rekove-rehe tary ojejuka uka-gwi, pene ndive jevy-ma oiko Nhandejry. Ijavepa-ma peiko y. Hae omano vaekwe pene renogwah hagw peiko hagw Nhandejry ndive, pende pya marangatu pot reheve, pejejavy e reheve. Pejere e reheve xugwi, pene renogwah vaer pende reraha-vy. 23 y peiko katu pejere e reheve Hesu rape-gwi. Ijekoha tee vae ndoi. Upixa ramo perovia por meme katu ndapei hagw. Perovia-ma ramo Hesu rehegwa nhe por, Hesu rembierahar peiko-ma vaer pe. Ani pejererova ukave te upe vae nhe pehendu vaekwe-gwi. Upe vae nhe por opa-rupi omombeu vaekwe enterova pegwar. Upe vae nhe mombeuha aiko-ma xe ave vaekwe. Aiko-ma xe vaekwe Hesu Cristo rehegwa nhe por mombeuha.

Paulo omombeu oiko-vy entro vae-pe Cristo rehegwa nhe

xe-vy Hesu Cristo: Xe-rehe ha-py xe nhe-rupi ereiko-gwi ne mbohasa asy-ta. Ereipytygw-gwi xe reroviaha-pe gwive, ne mbohasa asy-ta. Nhande rete-rehe katu nhane rakate. Upixa voi xe rakate ave xe reroviaha kwry-rehe hei xe-vy Hesu. Upixa ramo, konga ahasa asy jevy-ta pendhegwi. Ner ahasa asypa vyteri. 25 Ha Nhandejry xe moingo kuri hembigwi ramo heroviaha pytygw hagw. Ome kuri xe-vy xe rembiapor amombeu hagw inhe pemy, apopytygw hagw ave. Hei xe-vy amombeu por hagw amombeupa ete peve. 26 Hei xe-vy amoherakw hagw inhe. Ha ko vae nhe katu ni mixmi jepe nomombeiry vaekwe avave-pe. Yma vaekwe y peve nomombeiry. Ojupe voi onhongatu gwembiapor Nhandejry. Koy katu oikwaa uka-ma

24Pende-rehe ha-py ahasa asy. Ahasa asy ramo jepe, avya joty. Hei kuri

(Ef 3.1-13)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

COLOSSENSES1,2

578

gwei kwry-pe ojapo vaer. 27Yma arakae Nhandejry hei ojupe: y anhongatu xe rembiapor. Hiry ogwah-ma ramo katu amombeu-ta xe rei kwry-pe. Enterove vae rehegwa, judeu vae, judeu e vae-pe gwive amombeuta hei. Ipor por-ta voi xe remimombeu. Ndahai enterova pegwar. Xe rei kwry pegwar ae hei arakae Nhandejry. No-rami Nhandejry remimombeu: Cristo inhe marangatu reheve oiko-ta pende pyapy-py. Yma pe kwry ndapeiki xe ndive vaekwe. Ha konga katu peiko-ma xe ndive. Upa-gwi Cristo onhembotuvixa mbae teeha ry-py pene mbotuvixa mbae ave vaer hei-ma pe-my Nhandejry. 28 Upa-rehe oromombeu oroiko-vy entro vae-pe Cristo rehegwa nhe. Oronhemonhe pete te vae-pe. Oromboe xupe ave. Nhandejry arandu randu-rupi oromboe. Cristo ipya-py ogwereko vae gwive, ambaapo hiarandu porve hagw. 29 Ambaapo eterei hese kwry. Cristo xe mombaraete-gwi ambaapo voi hese kwry. 1 Koy amombeuse pe-my xe rembiapo hatha. Pe-my gwar ajapoha amombeuse. Laodicia tet mygwa pegwar ajapoha, xe rexa e vae gwive pegwar ajapoha ave amombeuse ave. 2 Ambaapo hat voi pe-my gwar-rehe penhembopya mbaraete hagw, pejohayhu hagw pende joja hagw ojupe. Ambaapo hat pende-rehe pene arandu tee hagw, Hupigwa meme voi peje hagw Nhandejry nhe-rehe. Upixa ramo peikwaa pormba voi vaer Nhandejry remimombeuse pe-my. Hemimombeu Cristo rehegwa nhe voi. 3 Ha Cristo katu hae anho mante oikwaa uka vae nhande-vy. Nhandejry arandu jaikwaa e vae gwive oikwaa uka vae voi nhande-vy jaikwaa pormba hagw. Hae nhane moarandu Nhandejry arandu por por ete-rupi jaikwaa pormba hagw. 4 Upe ramo hae-ta pemy: Ani pene mbotavy rei te Cristo arandu e mombeu-vy. O imandua por vae hemimombeu-rehe. Ha nomombeu pori. Omombeu raanga anga rei ae oiko-vy. Ani pene mbotavy rei te, hae pe-my. 5 A-py xe a ramo jepe, xe resa katu amondo meme joty pende ha-py. Xe mandua ramo mbaixa pa peiko, xe avya. Petexa perovia por Cristo-pe. Petexa ndapevi tape porgwi. Upe vae-rehe xe mandua ramo, avya eterei voi.

Pemoir meme katu Cristo-pe

gwi pemoir meme katu xupe. Ani peheja te. 7Ijekokaha tee vae ndoi vae. Upixa voi Cristo-pe perovia por ramo, pende jekokahar voi hae. Ndapea rei rery ar. Pende jekokahar voi hae. Upixa ramo pemoir meme katu xupe pene mombaraeteve teve hagw peho-vy, perovia porve rve hagw xupe. Oromboe hagwe-rami, perovia katu xupe. Petima por por katu ave Nhandejry-pe peiko-vy. 8 Xke, o ko pene mbotavyhar. Ani pene mbotavy te. Cristo nhe nomombei vae. Hae ae oarandu omombeu ar. Omombeu raanga anga rei vaer pe-my. Oapuha rei-ma vaer omombeu pe-my. Teko rei

6Ha pe peje kuri Hesu Cristo-pe: Nde ko xe ruvixa peje kuri xupe. Upa-

(Gl 4.8-20; Ef 2.1-10)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

579

COLOSSENSES2

nhegwe omombeu vaer pe-my. Ko mundo jry Nhandejry e vae kwry nhegwe rei omombeu. Hekoha-rupi katu ani pejererova te. 9 Ha Cristo katu heko Nhandejry reko-rami. Hae ramigwa voi. Oheteporu ramo jepe, haerami joty o. Ndahai hekoha ambue vae. Hae ramigwa joty voi. 10 Opaixagwa mburuvixa vae-rehe gwive ipuaka vae. Gw yvy pygwa vae-rehe, gw yvy arigwa vae-rehe ave ipuaka vae voi hae. Omanda vae gwive Jry hae. Enterove vae ipo pygwa meme o. Ha pe katu peiko-ma ramo hendive, pene moingo-ma voi gwekoha-rupi. Pene remikotev gwive ome-ma pe-my. 11 Pe Nhandejry javegwa voi. Yma vaekwe judeu kwry hae kwry anho mante Nhandejry rei. Cristo-pe pemoir-gwi, peiko-ma Nhandejry javegwa ramo. Ndapeiki ramo jepe judeu kwry reko-rupi, peiko-ma Nhandejry javegwa ramo. Yma vaekwe pejapo peiko-vy pejapose vae. Pene rembiapo por-ta mo vaekwe. Pene rembiapo vai joty peiko-vy. Pejapose vaekwe pejapo joty rae. Ha konga katu Cristo pene mombaraete-ma voi pene rembiapo por meme hagw. 12 Cristo vaekwe omano rire, hetekwe renda-py omo hetekwe. Upe rire, oikove jevy. Ha pe penhemongarai uka kuri Hesu Cristo rry-py. Penhemongarai rire-ma peikoma petexa hendive. y katu peiko-ma Cristo ndive pemano vaekwe vrami. Peikove jevy vaekwe vrami peiko. Hesu omano rire vaekwe, omoingove jevy xupe Nhandejry. Upe vae nhe pehendu ramo: Imbaraete voi Nhandejry peje hese. Pejerovia-ma hese.a 13 Yma vaekwe nape-myi vrami vaekwe onhe. Heta pene rembiapo vai-gwi, napehendiry voi vaekwe. Nhandejry hei vaekwe peikwaa e vaekwe. Napende jryi vaekwe pe. Ha konga katu pene moingove-ma Cristo ndive petexa peiko hagw hendive. Nhane rembiapo vai vaekwe gwive Nhandejry omboykepa-ma nhandhegwi. 14 Yma vaekwe Nhandejry omo vaekwe kwatia-rehe nhane rembiapor. Upe vae nhe ndajajapi ramo vaekwe jepe, nanhane moingo asiry joty. Cristo omano-gwi pe kurusugwasu-rehe, nanhane moingo asy movi-ma. Nhande reveha-rami omo kurusu-rehe. Kurusu-rehe omano jave, omboykepa voi nhandhegwi nhande reveha. Nanhane mbopaga ukiry. 15 Hae omano ramo kurusu-rehe, omos opaixagwa ko mundo jry kwry, yvy pygwa, yvy arigwa ave yvygwypry, jaigwypry ave. Gw omanda vae-pe gwive omosmba. Hexapyr-rupi voi ohexa uka enterova-pe opuakaveha-gwi nomandavi gw mburuvixa kwry. Opyta otmba ete hikwi entero mburuvixa gwive yvy pygwa, yvy arigwa ave, yvygwypry, jaigwypry ave. Hekova omanda mbaraeteve hese. 16 Upa-gwi anive pehendu te gw pe-my hei vae: Upe vae hiupy e hei Naipori pemboete e arete. Naipori pemboete e jasy ray ry pytuuha ry ave hei pe-my. Upe vae nhe anive pehendu te upe vae nhe. 17Ha upe vae nhe gwive ndahai Nhandejry remimbota tee. Ndahai y pegwar. Upe vae nhe ranhe ogwah nhande-vy. Ogwah Cristo renonde rupigwa-rami. Imanduaha ranhe ogwah. Ha upe rire ae ogwah ou-vy

2.12 Rm 6.3-4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

COLOSSENSES2,3

580

hae tee vae ohexa uka hagw nhande-vy anhetegwa vae gwive. Upa-gwi upe vae nhe ndaipokatuvi-ma nhande-vy. 18 Ani pehendu te pe-my hei vae: Pe ko ndapeiki vae tekoha-rupi. Iporve ereiko xe rekoha-rupi hei mo. Xe pyamir voi. Xe kyhyje Nhandejry-gwi. Upa-gwi nanhemopetery Nhandejry-pe imboete-vy. Nhandejry rembigwi kwry-pe yvy pygwa vae ae amboete ave hei mo. Ani pehendu te inhe. Ixupte ojehexa uka vae omombeu mbeupa rei hikwi. Ikra-py ohexa vae omombeu rei. Omombeupa pe-my onhembotuvixa mbaese-gwi mo. Ha nonhembotuvixa mbae teiry. Hae ae oak gwigwa omombeu rei ar pe-my. Nhandejry-pe oikwaa e-gwi, Nhandejry arandu katu nomombei. 19 Upe vae nomoir teevi-ma Hesu Cristo-pe. Upa-gwi hae ae oarandu omombeu. Cristo gwigwa arandu katu nomombei. Nhane ak katu nhande rete moarandu vae. Nhande rete omongakwaa vae ave. Upixa voi Cristo nhane moarandu vae nhande rereko-vy. Nhande rete ojepota potapa ojehe ombaraete hagw. Upixa ete voi Nhandejry oipota nhande joja nhanhopytygw-vy nhane mbaraete hagw.bc

Pemo katu pende resa yvy pygwa-rehe

xupe, peiko y pemano vaekwe-rami ave. Upa-gwi ndaipuakavi pende-rehe ko mundo jry Nhandejry e vae kwry vae, yvy pygwa. Upixa ramo, ani vyteri pehendu te gw omanda rei vae nhe, Cristo ndive peiko e vae-rami. No-rami hei vae ko mundo jry kwry omanda-vy: O jau vae. O jau e vae ave. Ani erehupi te jau e vae. Ani eremboja jepe ne apek-rehe. Ani erepoko te hese hei mo. Maer po pehendu upe vae nhe. Upa rehegwa jau ramo, ndaiporivi-ma, opa voi. Opa vaer-rehe naipori nhamanda. 22 Upa rehegwa ndery Nhandejry vaekwe. Teko rei nhe ae upa nhe. Upa-py rei nhane mboe vaekwe teko rei. 23 Gw pende-rehe omanda vae hiarandu por vrami mo. Ha nahiarandu pori: Ipor katu ereiko ore rekoha-rupi hei mo. Ore pyamir voi. Ore kyhyje Nhandejry-gwi. Upagwi noromopetery imboete-vy Nhandejry-pe. Nhandejry rembigwi kwry-pe yvy pygwa vae ae oromboete meme ave hei mo. Ipor ore rekoha-rupi peiko hei mo pe-my. Ipor katu jareko asy nhande rete nhamboeteve hagw Nhandejry-pe hei mo pe-my. Ani pehendu te inhe. Pene mboe ramo jepe, nahiarandu pori joty voi pene mboehry. Inhe nhahendu ramo katu, ndaipiry joty inhe. Ijapu voi. Inhe nhahendu ramo ndajaiko pori ar joty. Nanhane mombaraetiry vae inhe nhane rembiapo vai e hagw, jajapo por meme hagw. Nainhe pokatiry voi. Inhe rei vae hikwi. Ani erehendu te inhe.

20-21Ha Hesu Cristo katu omano vaekwe kurusu-rehe. Petexa pemoir-gwi

(Gl 3.3-5)

2.16-19 Mt 7.15-20; 2 Co 11.1-4; Gl 1.8; Ef 5.6; 2 Pe 2.1-3

2.19 Ef 4.16

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

581
1Omano

COLOSSENSES3

rire oikove jevy-ma Cristo vaekwe. Petexa pemoir-gwi xupe, peikove jevy-ma vrami peiko. Upa-gwi pemo katu pende resa yvy pygwa-rehe. Upe-py o Cristo Nhandejry yke-rehe ogwapy o-vy. Nhandejry ombopuaka xupe ha-py o.d 2 Upe pygwa rehte pemondo meme katu pende resa. Ani pepena te ko yvy pygwa-rehe peipota vae-rehe. 3 y pe peiko voi pemano vaekwe-rami hendive. Napepenaviry ko yvy pygwa-rehe. Petexa pemoir-gwi Cristo-pe, onhangareko vae pene nhe marangatu-rehe. Hae Nhandejry ndive o. Ha konga katu Nhandejry ndive onhangareko vae pene nhe marangatu-rehe. 4 Ha pe hendive peiko vae. Hae pene nhe marangatu-rehe onhangareko vae voi. Hae ojehexa uka jevy ou-vy ramo, pende rexa uka vaer hendive ave. Ha enterove vae katu ombotuvixa mbae xupe vaer. Pene mbotuvixa mbae vaer ave hendive.

Anive pejapo pejapo vai vaekwe-rami

mandua te pene rembiapo vai vaer-rehe. Anive penhemot e te avave-pe. Teko rei reko-rupi ani pejogwereko te. Ani pemondo pende resa pene rembiapo vair-rehe. Ani peipota rei te pende rapixa mbae. Peipota vae-rehete ani pepena eterei te. Upixa peiko ramo, Nhandejry e vae pemboete peiko-vy. Naipori eremboete nde ereipota vate. 6 Upa rehegwa apoha gwive, Nhandejry nhe rendu e vae gwive, ogwereko asy vaer xupe kwry Nhandejry. 7Yma vaekwe upixa voi peiko vaekwe. Upa rehegwa pejapo japo peiko-vy vaekwe. 8 Ha konga katu anive pejapo pejapo vai vaekwe-rami. Ani pende poxy te. Ani ne mandua poxy te nde rapixa-rehe. Ani erenhe poxy xupe. Ani nde pya vai te nde rapixa-rehe. Ani nde apu rei te nde rapixa-rehe. Ani erenhe rei rei hese. 9 Perova-ma kuri pende rekoha vai peiko-vy napene rembiapo vaivima hagw. Upa-gwi ani pende apu ojupe. 10 Koy pene mboheko por-gwi Nhandejry, pe pende rekoha pyahu por-ma voi. Oipota gweko rupive pive peiko peikwaa porve rve hagw xupe.e 11 Nhande nhande rekoha pyahu por-ma voi. Upa-gwi nhandejupe vae gwive nhande jareko petexa: Ko vae judeu e vae, upa judeu kwry vae ndajaeviry. Ko vae judeu reko-rupi oiko vae. Upe vae judeu reko e-rupi oiko ndajaevi-ma. Ko vae nhande rei e vae. Upa nhande reko kwaa e ndajaevi-ma. Ko vae ombaapo vae ijry-pe mante. Upe vae ombaapo vae ojehnte ndajaevi-ma. Ha Cristo katu nhande pyapy-py kwry oiko vae. Upa-gwi nhande, nhande rekoha pyahu por vae, agwa petexa jareko nhandejupe.f 12 Ha pe katu Nhandejry rei. Pende rayhu vaekwe. Pende poravo vaekwe ojupe gwar. Upa-gwi perova katu pende rekoha. Peiporiahuvereko katu pende rapixa-pe. Ani pene mbae rakate te xupe. Eme ae katu xupe hemikotev vae. Ani penhembotuvixa

5Upa-gwi xe anhemonhe-ta pe-my. Anive pejapo vai te. Anive pene

(Ef 4.17-25)

3.1 Sl 110.1

3.10 Gn 1.26

3.1-11 Ef 4.17-32

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

COLOSSENSES3,4

582

mbaese eterei. Ani pende poxy pyae te pende rapixa-pe. Pereko kirir rei ae katu xupe. 13 Tvy-rami pejogwereko por katu. Ipoxy ramo jepe nde rapixa, tvy-rami joty peiko katu xupe. Ani pereko poxy xupe. Pende poriahuvereko Nhandejry. Upa-gwi pejoporiahuvereko reko katu peiko-vy ave. Ha nde rapixa katu nde rereko asy ramo jepe, eiporiahuvereko reko meme joty katu xupe. 14 Pejohayhu por por katu. Pejohayhu ramo, pende joja por por tee joa vaer. 15 Ha pene mbopyagwapy vae katu Cristo voi peiko hagw pende pyagwapy reheve. Pende pea vaekwe Nhandejry petexa peiko hagw onhondive pende joja meme hagw pende pyagwapy reheve. Upixa ramo petima por katu Nhandejry-pe pemboete-vy.g 16 Topyta meme katu nde pyapy-py Cristo nhe por gwive. Pehendu por por katu inhe. Penhomboe mboe katu arandu-rupi. Penhemonhe ojupe arandu-rupi. Peporahi katu. Nhandejry nhe hry vae Salmo-py eporahi. Eporahi mborahi-py ave. Nhandejry mboete-vy peporahi katu. Petima por katu xupe pende pya gwive. 17Ha ne rembiapo vae gwive ejapo katu Nhandejry Hesu rry-py. Ere vae gwive, ere katu Hesu rekova. Hesu rry-rupi petima por katu Nhandejry Nhande Ru vae-pe.h

Opixa pene rembiapor pejapo katu nde pya gwive

te pene mna nhe. Pe Hesu reroviaha voi. Upa-gwi ipor katu pehendu pene mna nhe. 19 y pe kwimbae eremenda vaekwe-pe anhemonhe-ta. Ehayhu tee katu ne rembireko-pe. Ani erereko asy te xupe. 20 y pe mit kwry-pe anhemonhe-ta. Pe Hesu reroviaha vae voi. Upa-gwi pehendu meme katu pende ru, pende sy nhe. Upixa pejapo ar Nhandejry remimbota. 21 y pe mit ru vae-pe, mit sy vae-pe anhemonhe-ta pono pemanda pohi pende ray kwry-pe, pende rajy kwry-pe ave. Ani nde poxy reheve eremanda nde ray kwry-pe. Upixa ramo mbaeve ndojaposevi ar hikwi. 22 y penhemombaapo vae anhemonhe-ta pe-my. Pehendu meme katu ne mbaejry nhe. O oipota vae imbaejry imandua por hese. Imbaejry resa-py ombaapo. Ndoikovi ramo katu nombaapi. Ani peiko upe vae reko-rupi. Ndoikovi ramo ne mbaejry, o vrami joty ne ndive, embaapo joty. Nde pya gwive embaapo katu eremboete-gwi Nhandejry-pe. 23 Opixa pene rembiapor pejapo katu nde pya gwive. Ne mombaapo ramo, ani ere: Ambaapo teko rei-pete. Ere ae Nhandejry-pe ave ambaapo ere. 24 Erembaapo por ramo, ome vaer nde-vy Nhandejry ne rembiapokwe repy. Ne mandua katu upe vaer-rehe. Nhandejry rei pegwar ome vaer nde-vy. Ndahai teko rei nde Jry tee. Cristo ae katu nde Jry tee. 25 Entro hembiapo vai vae-pe gwive Nhandejry petexa ogwereko vaer. Ombohasa asy vaer xupe kwry hembiapo vai vaekwe-gwi. Mburuvixa ramo jepe, hembigwi ramo jepe, petexa ombohasa asy vaer xupe kwry.

18y pe kunha eremenda vaekwe-pe anhemonhe-ta. Pehendu katu pete

(Ef 5.21-6.9; 1 Pe 3.1)

3.12-15 Ef 4.1-16

3.16-17 Ef 5.15-20

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

583
1O

COLOSSENSES4

pene pa-my oporomombaapo vae. Nde eremombaapo vae anhemonhe-ta nde-vy. Eme katu ne rembigwi kwry-pe hemikotev kwry. Ani ne mbae rakate te xupe kwry. Oime ko nde Jry ave yvy-py. Ne mandua katu nde Jry yvy pygwa-rehe. (Lc 18.1-8; Ef 5.15-16; 6.18-20; 1 Ts 5.17; 1 Pe 3.15-17)

Paulo onhemonhe xupe kwry

pejapo e te orao. Ani ne mandua Nhandejry rehegwa e-rehe, pejapo jave orao. Petima por Nhandejry-pe imboete-vy. 3 Pejapo jave orao, pemondo katu pene nhe Nhandejry-pe ore-rehe ave omombeu uka por hagw ore-vy. Oromombeuseve Nhandejry nhe. Hesu Cristo nhe oromombeuseve ave. Cristo rehegwa ojehexa uka ramo vae nhandevy oromombeuse. Konga Cristo rehegwa nhe amombeu-ma aiko-vygwi, xe mo-ma kuri preso. 4 Upa-gwi pejapo katu orao xe-rehe xe aikwaa uka porve hagw inhe amombeu-vy. Amombeu por hagw Nhandejry oipotaha-rami amombeu hagw, pembojeupi katu Nhandejry-pe pene nhe xe-rehe. 5 Ha gw Hesu reroviaha e vae katu ereko arandu katu xupe. Mamo eretopa ha-rupi, ereko reko arandu katu xupe.i 6 Pende poxypype ani penhe te xupe. Penhe por ae katu enterove vae pene nhe ohenduse hagwixa. Upixa ramo pete te vae oporandu ramo nde-vy, ohendu hagwixa eremombeu vaer xupe kwry.

2 Ani

omombeupa vaer xe aikoha upixa. Hae nhande ryvy voi jajohayhu vae. Nhane pytygw vae nhane mbotavy e reheve. Nhandejry rembiapo ojapo japo vaevy. Ore ndive oiko vaevy Nhandejry rembiapo orojapo ramo. 8 Upe vae amondo-ta kuri pe-my ore moherakw por hagw pene mbopyagwasu hagw. 9 Indive oho-ta kuri nhande ryvy Onsimo nhane rembiayhu vae, Hesu rape-gwi ojere e vae. Hae nde rei voi, ne ir vae ave. A-py ojehu vaekwe gwive omombeu-ta pe-my. 10 Ha Aristarco katu xe ndive o preso vae hei uka-ta pe-my omandua porha. Hei uka-ta ave pe-my omandua porha Barnab ryvy Marco. Oho jevy ramo pe-my erohory katu xupe Marco-pe. Amondo kuri hesegwa xe nhe perohory hagw xupe. 11 Ha Josu Justo katu hei uka-ta pe-my omandua porha. Upe mbohapygwa Aristarco, Marco, Josu Justo ave, judeu kwry vae, hae kwry anho xe pytygw vae. Outro kwry Hesu-rehe ojerovia vae, judeu kwry vae, naxe pytygwiry. Ha upe mbohapygwa ae katu xe pytygw. Xe pytygw amombeu hagw nhande ruvixa rehegwa nhe. Xe mbopyagwasu ave xe pytygw-gwi. 12 Ha Epafras katu ne ir vae, Hesu Cristo rembigwi vae ave, hei uka-ta ave pe-my omandua porha. Hae ojerure meme

7y amondo-ta nde-vy xe ir Tquico hry vae. Ogwah ramo nde ha-py

Paulo ir hei uka xupe omandua porha

4.5 Ef 5.16
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

COLOSSENSES4

584

Nhandejry-pe pende-rehe. Ojerure mbaraete tee xupe pene mbopyagwasu hagw, onhembohetave tave pe-my pene rembigwaa, pepyta e hagw mit reko-rami, pejapopa hagw Nhandejry remimbota gwive. 13 Hae ombaapo vae voi. Ndopytavi orao apo-vy. Pende-rehe meme ojapo orao. Laodicia tet mygwa-rehe, Hierpolis tet mygwa-rehe ave ojapo meme oraa. Xe resa-rupi ahexa vaekwe amombeu. 14 Ha Lucas katu nhane mbogwerahaty nhane rembiayhu vae ave, hei uka-ta ave omandua porha. Demas ave hei uka-ta omandua porha. 15 Xe rekova peraha katu xe mandua porha xe ryvy kwry-pe Laodicia tet mygwa-pe. Peraha katu kunha hry vae Ninfa-pe ave. Hga-py onhomboaty vae Hesu reroviaha kwry. Upe-py onhomboaty vae-pe gwive, peraha katu xe mandua porha. 16 Eremonhemba rire ko kwatia nhe atra-py, embohasa outro po-py. Embohasa gw Hesu reroviaha-pe Laodicia tet mygwa-pe. Emonhe uka xe kwatia upe-py. Upe-gwi ombohasa-ta ave pemy outro xe kwatia nhe ave. Ogwah ramo, pemonhe katu ave pe outro xe kwatia nhe. 17Ha ere katu kuri xe ryvy Arquipo-pe: Ne rembiapor Nhandejry remimegwe. Hesu reroviaha-pe ereipytygw hagw hei nde-vy Nhandejry. Upe vae gwive ejapopa katu ere xupe. 18 y amondo-ta pe-my xe mandua porha. Xe voi ajapo xe rry xe po-rupi. Pene mandua meme katu preso aimeharehe. Tapende rovasa katu Nhandejry pende rexakwaa rei-vy. Opa xe nhe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

primeira epstola de Paulo aos tessalonicenses

Tessalnica tet mygwa pegwar 1

reroviaha Tessalnica tet-my oiko vae kwry. Ore Paulo, Silvano, Timteo ave oromondo-ta pe-my ore nhe. Kwatia-rehe oromondo-ta pe-my. Nhandejry ko Nhande Ru. Pe katu ijave etegwa voi, Nhandejry Hesu Cristo jave etegwa ave. Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry pende rovasa por-vy. Tapene mbopyagwapy ave.
2-3Ha ore ore mandua meme vae pende-rehe kwry oronhomongeta jave

Paulo inhir ave omondo Tessalnica tet mygwa-pe onhe kwatia-rehe


1Hesu

Paulo otima por Nhandejry-pe Tessalnica tet mygwa-rehe

Nhandejry Nhande Ru ndive. Perovia tee vae Nhandejry-pe. Pehayhu tee vae xupe ave. Upa-gwi pene kane ramo jepe pene rembiapo por por joty. Napehaar kua kui vae Nhandejry Hesu Cristo-pe. Pehaar tee ae xupe peiko-vy ou hagw nhane resende hagw. Gwa-rehe ore mandua ramo, orotima por por oroiko-vy Nhandejry-pe pende-rehe. Nhandejry ndive oronhomongeta jave ore mandua pende-rehe. 4 Ha pe katu, ore rei kwry, Nhandejry rembiporavo voi nipo rae. Hembiayhu nipo rae ave oroe roe pende-rehe. Oroikwaa voi. Orohexa-gwi pende rekoha por, oroikwaa voi. 5 Heta oronhemonhe nhe vaekwe pe-my. Oronhemonhe jave napehendu rery vaekwe. Perovia tee-ma voi vaekwe. Ipuaka Hesu rehegwa nhe penderehe. Upa-gwi perovia tee voi vaekwe xupe. Anhe nipo rae ka nhe peje vaekwe, oikwaa uka pe-mygwi Nhe Marangatu tee vae. Upixa ramo pende rekoha oroikwaa ramo, orotima por Nhandejry-pe. Ha ore rekoha peikwaa voi. Pehendu por hagw mbae-rami orogwereko vaekwe oronhemonhe-vy pe-my peikwaa voi. 6 Ha pe katu peikose vaekwe ore reko-rupi. Nhandejry Hesu reko

585

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TESSALONICENSES1,2

586

rupi peikose ave. Oronhemonhe ramo pehendu vaekwe Hesu nhe. Ha pende rapixa pene moingo asy voi. Pehendu-gwi Nhandejry Hesu nhe, pene moingo asy. Upixa pende rereko asy ramo jepe, pene mbovya joty Nhe Marangatu tee vae.a 7Pende rekoha por ete voi. Upa-gwi Macednia yvy pygwa Acaia yvy pygwa ave, Hesu nhe renduha vae oikose pende reko-rupi. 8 Pendhegwi onhemombeu vaekwe nhe por. Opa-rupi onhehendu. Macednia yvy-rupi, Acaia yvy-rupi ave ohendu pene rerakw. Nhandejry perovia tee-gwi opa-rupi oho pene rerakw por. Upa-gwi, ojekwaa-gwi opa-rupi, ore noromombei pene rerakw. 9 Oromombeu rekovia xupe kwry, hei ore-vy Hesu reroviaha omombeu-vy: Ohendu por nipo rae pene nhe Tessalnica tet mygwa kwry hei. Upa-gwi nipo rae omboyke tup raanga anga rei ogwerova-ma hagw gweko Nhandejry-rehe. Tup tee oikove vae rekoha-rupi oiko hagw ogwerovama gwekoha hei ore-vy. 10 Ha konga katu ohaar oiko-vy Nhandejry ray Hesu-pe, hemimoingove jevy vaekwe, ogwejy jevy hagw yvy-gwi. Ohaar voi oiko-vy Hesu nhane resendehar hei ore-vy pene mombeu-vy. Ha Nhandejry omoingo asy-ta ramo entro hekoha vai vae kwry gwive, imytue eterei ramo Nhandejry-gwi hikwi, upe ry-py voi nhane resendehar voi Hesu.

moingo asy voi. Upe pygwa kwry ore rereko asy vaekwe onhembosari-vy ore-rehe. Upe vae peikwaa voi, xe rei kwry. Upe rire orohasa asy rire, oroho pende ha-py. Orohasa asy rire, ore mbopyagwasu joty Nhandejry oromombeu hagw pe-my hesegwa nhe por. Pende rapixa kwry ore nhe omboyke ramo jepe, oromombeu joty nhe por. Ndoroho rery oronhemonhe-vy pe-my. Pehendu voi ore nhe.b 3 Oronhemonhe ramo pe-my, ndahai voi imombeu jevypyre ore-vy. Ore ko anhetegwa voi oromombeu vaekwe pe-my. Ore reko kya e reheve oronhemonhe vaekwe. Ndahairy voi orombotavysevy rei oronhemonhe vaekwe. Anhetegwa tee vae meme voi oromombeu oronhemonhe-vy pe-my. 4 Ha Nhandejry katu ojohu por-gwi ore reko ojerovia ore-rehe. Upe ramo hei ore-vy oromombeu hagw Hesu rehegwa nhe por. Upa-gwi mate orojapo hemimbota oronhemonhe-vy. Teko rei remimbota katu ndorojapi. Nhandejry remimbota ae mate orojapo. Nhande pyapy gwive oikwaa vae Nhandejry. Ipor parae, ivai parae? Upa Nhandejry oikwaa voi. Ndaipri mbaeve onhemi vae xugwi. 5 Aipo ramo noromboete rery vaekwe orombotavy hagw. Upa peikwaa voi. Noronhe raanga anga rery oroipotave-gwi orejupe gwar. Ore apu ramo oikwaa ave ar Nhandejry. 6 Ore Cristo remimondo voi. Ha noronhemboete reisiry. Noronhemboete rei ukasiry pe-my. Noronhemboete rei ukasiry avave-pe. 7Upa-rupi: Jaha jajerure nhane maer-rehe ndoroi joty. Nhandejry hei ramo jepe nhande-vy: Ipor xe remimondo okaru rei hei

1-2Are-ma oroho vaekwe Filipos tet-my. Orogwah ramo upe-py ore

Mit isy ogwerekoha vae-rami Paulo ohayhu pe tet mygwa-pe

1.6 At 17.5-10

2.2 At 16.12-24; 17.1-9; 2 Co 1.12

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

587

1 TESSALONICENSES2

ramo, orombaapo joty ore rembiu repyr-rehe. Ndorojerure ruriry joty ore remiur-rehe. Oroiko ramo pene pa-my, orogwereko por por rei pe-my. Mit isy ogwerekoha vae-rami orohayhu oroiko-vy pe-my. 8 Orohayhu eterei-gwi oromombeu vaekwe pe-my Nhandejry nhe por. Upe rire oromese ave pemy ore rekove. Orohayhu eterei-gwi oroiko-vy, nore rakateiry ore rekove-rehe ime-vy. Oromese voi ore rekove. Orejupe katu ndoroiki. Pe-my gwar mante ore oroiko. 9 Ha konga pene mandua vae voi ore rembiapo hat hagwe-rehe, ore rei kwry. Ore mokane ne hagwe-rehe pene mandua vae. Oromombeu ramo nhe por, ndoroipoti vaekwe peme rei ore-vy ore remiur. Upa-gwi ndoropyti orombaapo e reheve vaekwe. ry-py pyhare ave orombaapo oroikovy. 10 Apogwereko por vaekwe pe-my, Hesu reroviaha vae kwry-pe. Ore reko marangatu oroiko-vy. Ndorohejiry voi tape por. Ore reko jejavy e reheve ore oroiko vaekwe. Ha pe katu upa rexahare voi. Ndore api voi. Ore apu ramo oikwaa ar Nhandejry. 11 Oronhemonhe pe-my tvy onhemonheha-rami gwary-pe. Nde rixa pete te-pe oronhemonhe: Eiko katu Nhandejry rekoharupi. Hei hagwe-rami eiko oroe roe pe-my. 12 Ha Nhandejry katu hae pene mogwah vaer pende ruvixa ramo oiko ha-py, hendy-rupi onhemombaegwasu ete ha-py. Anke pemboyke te xupe. Peipyhy katu tape por pono pemonhemot xupe oroe vaekwe pe-my.

ramo oromombeu ramo nde-vy Nhandejry nhe, pehendu vaekwe. Pehendu ramo: Ko vae nhe Nhandejry nhe tee voi rae. Ndahai teko rei nhe. Nhandejry nhe tee ae voi rae peje vaekwe ojupe. Peje por voi. Ka nhe Nhandejry nhe tee voi. Ka nhe pene moarandu vae perovia ramo. Ka nhe pene mbopyapyhy pyhy vae perovia-gwi. Upa-gwi orotima por por pende-rehe Nhandejry-pe. 14 Perovia rire, ore rei kwry, pehasa asy vaekwe. Ohasa asy hagwe-rami Nhandejry rei mamo ojogweroaty aty ha-rupi, pehasa asy ave. Ohasa asy hagwe-rami Judia yvy rupigwa Hesu Cristo reroviaha kwry, pe ave pehasa asy. Peha-ma xupe kwry. Ha judeu kwry ogwereko asy vaekwe gwei kwry. Upixa voi y pene moingo asy ave pende rei kwry. Upixa peiko-ma heko-rupi, Hesu reroviaha reko-rupi, Judia pygwa reko-rupi. 15 Ha judeu kwry katu hekoha vai vae. Yma ojuka juka vaekwe Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry-pe. Ojuka rire, ojuka vaekwe Nhandejry Hesu-pe ojuka hikwi. Upe rire ore mos kuri ore mondo-vy. Ha Nhandejry ndojohu pori hembiapo. Ndojapiry hemimbota hikwi. Entro kente kwry-rehe gwive ndaijairy hikwi. 16 Ndoipoti oromombeu Nhandejry nhe judeu e kwry-pe. Nhandejry oresende judeu e-pe ndoipoti voi hikwi. Ndoipoti te jepe, ore oromombeu joty. Upixa ramo hembiapo vaive ive voi oho-vy. Ha y katu Nhandejry nhe-py ogwah-ma ombohasa asy hagw ry. Angaete-ma Nhandejry ombohasa asy-ta xupe kwry.

13Upixa

Ohasa asy hagwe-rami Nhandejry rei, ohasa asy ave pe tet mygwa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TESSALONICENSES2,3

588

ngau eterei vaekwe, ore rei kwry. Sapya ete ndorohexi pe-my. Orohexa ngau eterei-gwi tyre-rami oroiko. Ndorohexavi ramo jepe, oronhesamondo mondo rei joty oroiko-vy pende-rehe kwry. Upixa ramo orohexa ngau eterei-gwi, orohexaseve seve pende rova. Orojapura ave. Orohexase-ma voi pende rova. 18 Upe-ma ramo oroho-ta mo pende ha-py. Xe Paulo ahase hase rei aiko-vy pende ha-py. Ha Satans anhy ruvixa katu ore joko joko, ndoheji oroho hagw pende ha-py. Upa-gwi orohose ramo te jepe, ndorohi joty. 19 Ha ogwejy jevy ou-vy ramo Nhandejry Hesu, ndaipri voi ne ramigwa ore mbovya vaer. Hesu yke-rehe nha ramo, upe-py apohexa ramo, orovya-ta. Pende-rehe kwry voi ore orovya-ta. Upe-py oroe-ta penderehe: Nhane remimombeu ndarery oroe-ta pende-rehe. 20 Pende-rehe ore oronhemombaegwasu-ta. Pende-rehe kwry orovya eterei-ta.

17Orohexa

Paulo oho-ta mo Tessalnica tet-my

mbaixa po peiko. Xe ajapura-gwi amondo kuri pende rexa-vy xe ir Timteo. Hae Nhandejry nhe apoha Hesu nhe mombeuhaty. Ha upi xe anho apyta a-py Atenas tet-my. Xe ir e reheve apyta. Naxe rakatei xe irrehe: Iporve xe apyta xe anho hae xejupe. Ndapytasi ha-gwi apyta joty xe anho, ajapura-gwi aikwaa hagw mbaixa po peiko. Upa-gwi amondo kuri Timteo onhemonhe hagw pe-my: Perovia tee katu Hesu-pe. Peiko meme katu tape por-rupi.c 3 Anke pejere tape por-gwi erehasa asy jave. Upa hei hagw pe-my amondo kuri xupe. Nhande kwry, Hesu reroviaha vae jahasa asy vaer voi. Upeixagwa nhande-vy gwar voi. Upa peikwaa voi. 4 Oroime ramo pene ndive vaekwe oromombeu vaekwe nhane renonder: Jahasa asy-ta oroe vaekwe pe-my. Ha konga katu oroe hagwe-rami jahasa asy-ma jaiko-vy. Upa peikwaa voi. 5 Upa-rehe ajapura eterei-gwi, amondo kuri aikwaa hagw perovia por-ma parae, perovia kua kua rei parae. Pende reko mboe vai-ma parae anhy ruvixa Satans. Pende reko rerova-ma parae Satans. Upa nhande reko mboe vaise vaety voi. Pende reko rerova-ma parae gwekoha-rupi rae. Aipo ramo oronhemonhe rei voi ar arakae pe-my. 6 Ha koy ogwah jevy-ma ouvy pende ha-gwi. Ogwah jevy-ma ou-vy ore ha-py Timteo. Pene rerakw por ogweru imombeu-vy ore-vy. Hei ore-vy pende-rehe: Ogwerovia tee-ma hikwi Nhandejry-pe. Ojohayhu tee hikwi. Nde-rehe imandua por meme hikwi. Erehexa ngauha-rami xupe kwry nde rexa ngau ave hikwi hei ore-vy penderehe.d 7Upa-rehe ore orohasa asy jave, orojepya jopy jave, orohendu-ma voi perovia tee ramo. Orohendu-ma ramo, ndapogwerokyhyjevi-ma pe-my perovia tee-magwi. Ore mbopyagwapy jevy-ma katu. 8 Eremboyke e ramo Nhandejry

1-2Upe ramo heta orohexa ngau vaekwe. Ajapura voi aikwaa hagw

Timteo ogwah jevy. Herakw por ogweru

3.1 At 17.15

3.6 At 18.5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

589

1 TESSALONICENSES3,4

pe, ereipyhy joty ramo tape por, oroiko por jevy ore ave. Ore pytuh jevy-ma ore ave. 9 Ore mbovya-gwi Nhandejry, orovya eterei pende-rehe. Upa-gwi orotima por Nhandejry-pe. Orotima porseve xupe pende-rehe kwry. Ha norotima por kwai xupe. Mbae-rami tamo rae orotima porve hagw xupe. 10 Oromondo mondo oroiko-vy Nhandejry-pe ore nhe. Pyhare ry-py ave ore kyre voi orojerure rure-vy xupe jajohexa jevy hagw. Upi katu jajohexa jevy ramo, nderejerovia por tei ramo Hesu-rehe, orombojerovia por ar hese. Ndereho por tei ramo, oromboe ar ereho porve hagw tape por-rupi.

uka ore-vy tape por Nhandejry, Nhande Ru, orogwah hagw oroho-vy pende ha-py. Tore reraha katu ave pende ha-py Nhandejry Hesu. 12 Nhandejry nhe-rupi tapejohayhu porve rve katu. Enterova-pe pehayhu porve katu. Ore orohayhu teeha-rami ave pe-my, pejohayhu katu. 13 Upixa ramo pene mbopyapyhy pyhy-ta Nhandejry ndapejejavyvi hagw, ndapejeri hagw tape marangatu-gwi. Upixa ramo, ogwejy jevy ou-vy ramo Nhandejry Hesu imarangatu vae kwry ndive, penhemboy vaer Nhandejry rovagwy-py pe-vy. Pejejavy e reheve, pende pya pot reheve, penhemboy vaer Nhande Ru rovagwy-py.

11Tohexa

(Cl 1.9; 2 Ts 2.16-17)

Paulo ojapo orao

Oipota Nhandejry heko marangatu


1Konga

oromombeu jevy-ta pende rekor, ore rei kwry. Oromombeu vaekwe pende rekor. Mbaixa po pejapo-ta Nhandejry remimbota oromboe vaekwe. Konga pejapo voi Nhandejry remimbota oromboe hagwe-rami. Upa-gwi oronhemonhe jevy pe-my Nhandejry Hesu rry-py: Pejapo porve rve katu hemimbota oroe pe-my. Nhane moir-gwi nhande-vy Hesu oronhemonhe. 2 Nhandejry Hesu rry-py oronhemonhe pe-my vaekwe. Mbae-py oromboe vaekwe peikwaa voi. 3 Oipota Nhandejry pende reko marangatu. Ndoipoti teko kya-rupi peiko rei-vy. 4 Emenda katu pete te pekwa vae erereko kwaa hagw ne rembireko erenhomongya e reheve. Pejogwereko enterova ne mboete hagw. 5 Teko kya-rupi rei ani ereiko te judeu e vae-rami. Gw Nhandejry-pe oikwaa e vae-rami ani ereiko te. 6 Nhandejry ndoipoti erejejavy. Ndoipoti erejapo vai nde rapixa-rehe. Ha erejapo vai ramo ae nde rapixa-rehe, ne rembiapo vaikwe-rehe ne mbohasa asy vaer Nhandejry nde rapixa repy-vy. Upa-gwi oroeri eri vaekwe pe-my: Anive erejapo upa. 7Nhande poravo vaekwe Nhandejry jaiko hagw teko kya e reheve. Jaiko marangatu hagw nhande poravo vaekwe. Nanhande poravi voi vaekwe teko kya-rupi jaiko hagw. 8 Ko vae nhe ndahai teko rei nhe. Nhandejry nhe ae. Upa-gwi ohendu

(Rm 13.13-14; Ef 5.3-8)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TESSALONICENSES4,5

590

e vae kente kwry omboyke vote Nhandejry-pe. Nhandejry ome vaety pe-my Nhe Marangatu tee vae. Upa-gwi ndikati eremboyke xupe. (Jo 13.34; 15.12; 1 Jo 3.11; 4.11; 1 Co 4.12; Ef 4.28-29; 2 Ts 3.6-12)
Pejohayhuve huve katu, hei Paulo

jevy oromombeu ramo, oromombeu rei ar. Pene mboe vaekwe Nhandejry pejohayhu hagw. Upa-gwi Hesu nhe reroviaha-pe gwive, Macednia yvyrupi oiko vae, pehayhu voi pekwa-vy. Upa-gwi natekotevi avave ohai pe-my penhemonhe-vy pejohayhu hagw. Koy ae katu Pejohayhuve huve rei katu oroe ae-ta pe-my. 11-12 Ani pejotoryva te. Ani ne mbae avyky ereiko-vy ne ak hat reheve. Ani erema te nde rapixa mbae-rehe. Ne mbae-rehe ae enhangareko katu. Oroe jevy-ma oroe hagwe-rami: Embaapo katu ne mboete hagw Hesu rendu eha. Ani ereiko ipituva vae-rami. Embaapo katu mbaeverehe ereikotev e hagw. Anive te ne mbae jerure oroe meme pe-my.

9-10Oromombeu vaekwe pe-my pejohayhu hagw. Ha konga upixa

Paulo omombeu omano vaekwe rehegwa

rehegwa. Heta o ohapir vae: y ae ndajahexavi-ma vote omano vaekwe. Opa ma ngatu hei mo. Ndoroipoti erehapir gw vae-rami. 14 Ha Hesu katu omano rire, oikove jevy-ma. Upa nhe jarovia voi. Upixa voi Hesu oikove jevy-gwi omoingove-ta Nhandejry heru-vy. Hesu reroviaha omano vaekwe-pe ogweru-ta Nhandejry. Upa-gwi ani pehapir te. 15-16 Ka nhe Nhandejry-gwi orohendu vaekwe oromombeu-ma pe-my. Hesu ogwejy jevy ou-vy ramo, entro hese ojerovia vae gwive ojeupi vaer yvy-py. Omano vaekwe ranhe ojei vaer ojeupi-vy nhane renonde-rupi. Ha nhande jaikove vae, ko yvy-py japyta vae, nhande rerojeupi ar hapykwri. Ha Nhandejry Hesu ogwejy-ta ou-vy yvy-gwi. Hat onhe-ta omanda-vy. Ha hembigwi yvy pygwa onhemombaegwasu ete vae nhane reni-ta. Nhane reni-vy omonhe-ta Nhandejry remimbygwasu. Nhandejry mbae tee vae voi. Ha upi katu oikove jevy ranhe-ta gw omano vaekwe, Hesu onhangareko hese vae. 17Upe rire nhande jaikove vae, nhamano e vae, nhande rerojeupi vaer nhande reraha-vy arai-rupi. Onhemoingove vaekwe ndive nhande rerojeupi vaer. Upe-py ry-rupi nhande nhanhogwait vaer jaha-vy Nhandejry Hesu ndive jaiko hagw. Upixa ramo mante jaiko meme ete-ta voi Nhandejry Hesu ndive. 18 Upa-gwi ka nhe pemombeu mbeu ojupe napehapirvi hagw, penhombopyagwapypa hagw.

13Konga, ore rei kwry, oromombeu-ta peikwaa hagw omano vaekwe

(Mt 24.30-31; 1 Co 15.51-58)

Jaikwaa e vae ra-py ogwejy-ta ou-vy Nhandejry Hesu


1Oromombeu vaekwe pe-my Nhandejry Hesu ry rehegwa nhe igwejy

(Lc 12.39-40; 2 Pe 3.10)

hagw. Ore remimombeukwe peikwaa voi ngau. Upa-gwi, natekotevi


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

591

1 TESSALONICENSES5

voi oromombeu jevy pe-my kwatia-rehe, ore rei kwry. Ko vae ahai vaer pe-my peikwaa por parae. 2 Ogwah vaer Nhandejry ry igwejy hagw. Jaikwaa eha ry-py ae ogwah vaer nhande-vy Nhandejry. Nhaimo e reheve ou imonda vae pyhare. Upixa ou vaer Nhandejry Hesu. Jaikwaa e vae ra-py ogwejy vaer ou-vy Nhandejry Hesu. Upa peikwaa voi. 3 Ha hei vaer kente kwry: Jaiko por nhande. Ndojehu moi mbaeve nhande-vy hei vaer mo yvypry kente kwry. Upe-ma ramo, Jaiko por meme-ta hei jave, pyae omanomba-ta hikwi. Ndoikwaa moiry omanotamaha, oikwaa eharami imembytamaha kunha. Onhenhandu e reheve ohendu-ma gwasy. Upixa voi kente kwry ndoikwaa moiry omanotamaha hikwi. Ndaipri pete vae voi onheresende vaer. Onhehundipa vaer voi.

Nhanhangareko por katu nhandjehe hei Paulo

pe katu, ore rei kwry, ndapeikiry pyt-my oiko vae-rami. Upa-gwi pehaar katu peiko-vy pono ogwah ou-vy upe ry imonda vae-rami, pono pehaar e jave ogwah ou-vy pe-my. 5 Pene aranduma vae pe. Arakatu pygwa-rami peiko. Ndajaikiry pyt mygwa-rami. Hiarandu e vae-rami ndajaiki vote. 6 Upa-gwi ani jaiko te nhande opy e vae-rami. Heta o opy e vae. Ani jaiko te hae-rami. Japy voi katu jaiko-vy. Nhanhangareko por katu nhandjehe. 7 Pyhare oke okese vae. Okause vae pyhare okau. Upe pyharegwa-rami voi Hesu rerovia eha. 8 Ha nhande katu arakatu pygwa nhande. Upa-gwi nhanhangareko por katu nhandjehe. Jarovia por ete katu. Jajohayhu por rei katu ave. Jarovia por ramo, jajohayhu por ramo ave, nhamonde nhande pya jokoha ramigwa pono nhande reity gweko-rupi anhy ruvixa Satans. Nhandejry Hesu nhane resende-ta jae meme katu. Upa jae ramo nhamonde nhane ak jokoha ramigwa pono nhande reity gweko-rupi. 9 Nanhande peiry Nhandejry nhande reropoxy hagw nhande rereko asy ete-vy. Nhande pea ae jarovia hagw Nhandejry Hesu Cristo-pe nhane resendehar-pe. 10 Hae omano vaekwe nhande-rehe ha-py. Jaiko hagw voi hendive omano hae. Nhamano vae, nhamano e vae ave jaiko vaer hendive. 11 Upa-rehe penhomongyre katu penhombopyagwapyvy. Penhomombaraete kwaa voi ojupe. y penhemonhe nhe ojupe perovia porve rve hagw Nhandejry Hesu-pe.

4 Ha

(Mt 24.42-44; Lc 21.34-36)

Paulo onhemonhe Tessalnica tet mygwa-pe

ombaapo-vy ndopytiry vae pemboete katu. Pende-rehe onhangareko o-vy. Pe-my onhemonhe oiko-vy. Pemboete katu xupe kwry, ore rei kwry. Omonhangareko uka xupe vae pende-rehe Nhandejry Hesu. 13 Hembiapo

12Oroipota eterei pemboete Hesu reroviaha nhangarekoha-pe. Pene pa-my

(1 Tm 5.17-19; Ef 4.1-3; Cl 1.10)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TESSALONICENSES5

592

por-gwi pehayhu tee xupe imboete-vy. Pemombaegwasu ete katu xupe. Pende pyagwapy reheve peiko por rei onhondive. Ani penhorair te. 14 Oroe-ta pemy, ore rei kwry: Penhemonhe katu gw ipituva vae-pe. Ha gw ipyamir vae-pe katu pemombaraete imbopyagwapy-vy. Ha gw ogwerovia por e vaepe pembopya jekoha jevy katu. Eipytygw katu xupe kwry. Ani ereheja hae anho. Ne moak rasy ramo hikwi, ani erejao jao te xupe. Eiporiahuvereko rei ae katu xupe oroe pene mongyre hagw. 15 Xke ore rei. Hembiapo vai ramo jepe nde-vy nde rapixa, ani joty nde poxy xupe. Ani nde katu ne rembiapo vai hese. Eiporiahuvereko rei ae katu xupe. Peje meme katu ojupe: Jajohayhu rei katu jaiko-vy peje ojupe. Enterova-pe ave jahayhu katu peje. 16 Pevya joa meme katu. Ereiko por ramo, ereiko por e ramo ave evya joty ereiko-vy. 17Pemondo mondo katu Nhandejry-pe pene nhe. 18 Petima por meme katu Nhandejry-pe. Ereiko asy ramo jepe, etima por joty xupe. Ha Nhandejry oipota erejapo upa gwive. Hesu Cristo pende pya-py o-gwi, evya joty. Hasy reheve evya joty kuri eiko-vy. 19 Ha Nhe Marangatu tee vae ani eremboyke te. 20 Nhandejry nhe-py xe remimombeu hei vae-rehe gwive, ani Onhe rei rei ere te. Ani erepyr te inhe-rehe. 21 Pejeapysaka por katu gw omombeu vae nhe-rehe peikwaa por hagw Nhandejry nhe parae, teko rei nhe parae. Upa, Nhandejry nhe vae, pehendu katu. Peipyhy mbaraete tape por. 22 Tape vai-gwi ae es. Oime ra vae mbaevai-gwi epoi katu. 23 Nhandejry ko nhane mbopyagwapyha voi. Hae ngau tapene mopotmba katu. Pende pya tomoatyr por por katu. Tonhangareko por katu Nhandejry pene nherehe, pende pya-rehe, pende rete-rehe ave penhemongya e hagw. Pejejavy e reheve tonhangareko. Ogwejy jevy ou-vy peve Nhandejry Hesu Cristo tonhangareko por katu pende-rehe. 24 Nhandejry ndahai okambi kamba vae onhe. Ohekoviar e vae voi onhe. Pende poravo rire, ojapo-ta voi pende-rehe hei hagwe-rami. 25 Pembojeupi katu pene nhe Nhandejry-pe ore-rehe, ore rei kwry. 26 Xe rekova peikwav kwav katu Hesu reroviaha gwive. 27Emonhe katu ka kwatia nhe entro Hesu reroviaha-pe gwive. Xe Paulo Nhandejry nhe-py hae-ta pe-my eremonhe hagw xupe kwry. Neremonhei ramo Hesu renduha-pe gwive, oikwaa ar Nhandejry, ojohu vai ar. 28 Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry Hesu Cristo pende rovasa por-vy.

(1 Ts 5.16)
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

segunda epstola de Paulo aos tessalonicenses

Tessalnica tet mygwa pegwar 2

reroviaha Tessalnica tet-my oiko vae. Ore Paulo, Silvano, Timteo ave oromondo-ta pe-my ore nhe. Kwatia-rehe oromondota. Pe katu Nhandejry Nhande Ru tee vae rehegwa, Nhandejry Hesu Cristo rei ave. 2 Tapende rovasa katu pende rexakwaa rei-vy Nhandejry Nhande Ru tee vae. Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry Hesu Cristo ave. Tapene mbopyagwapy katu ave.

Paulo inhir ave omondo jevy Tessalnica tet mygwa-pe onhe kwatia-rehe
1Hesu

pe. Pejohayhu porve rve katu pekwa-vy ave. Pende rovasa por-gwi orotima Nhandejry-pe pende-rehe kwry. Naipori orotima e ramo Nhandejry-pe. Nhatima por meme katu Nhandejry-pe hese kwry oroe roe pende-rehe kwry. 4 Perovia por-gwi, pejohayhu por-gwi ave, heta oronhe por pende-rehe. Hesu reroviaha ojogweroaty haty haty-rupi gwive heta oronhe por meme penderehe oromboete-vy. Hekoha por por voi oroe pende-rehe kwry. Ojerereko asy ramo jepe, ohasa asy ramo jepe, Nhandejry rape-gwi katu ndojeri voi. Ogwerovia joty kuri oroe pende-rehe oromboete-vy. 5 y peiko asy Nhandejry raar-vy. Ha Nhandejry oipota peiko asy ramo, perovia tee joty xupe. Upe rire pegwah ramo Nhandejry oiko ha-py, pende ruvixa oiko ha-py pegwah ramo, napemonhemot motry vaer xupe perovia tee-gwi. Upixa voi Nhandejry ohexa uka-ta gwekoha por. 6 Ojehexa uka jevy ramo Nhandejry Hesu, nde repy vaer voi Nhandejry. Ne moingo asyhare-pe katu omoingo asy ave vaer. Upixa voi Nhandejry ohexa uka vaer gwekoha por. 7Erehasa asy rire, nane

3Ha pe katu, ore rei kwry, perovia porve rve katu peho-vy Nhandejry-

Ojehexa uka jevy vaer Nhandejry Hesu

593

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 TESSALONICENSES1,2

594

mbohasa asy ukavi-ma vaer. Ha ore-vy ave nore mbohasa asy ukavi-ma vaer. ry-rehe ojehexa uka ramo Nhandejry Hesu, nanhane mbohasa asy ukavi vaer. Nhandejry Hesu ojehexa uka vaer gwembigwi mbaraete vae ndive. 8 Hendy mbaraete tee reheve ojehexa uka vaer. Ogwah ramo, ombohasa asy vaer Nhandejry kwaa eha-pe. Hesegwa nhe por rendu eha-pe ombohasa asy vaer ave. 9 Omboyke vaer mombyry imondo-vy ojhegwi. Opa hagwpyma omondo vaer inhe rendu eha gwive. Ndou movi-ma Hesu rexa-vy. Opuaka teeha reheve mburuvixagwasu tee-rami ojehexa uka ramo, ndohexa movi-ma xupe hikwi. 10 Ha upe vae ry-py ogwah ramo Nhandejry Hesu, omboete vaer xupe hei kwry. Ojerovia vae gwive hese, Nde tuvixa mbae vae voi nde hei vaer Nhandejry Hesu-pe imombaegwasu-vy. Ha pe ave hese ojerovia vae gwive pa-my pe vaer. Ore remimombeu perovia-gwi pe vaer upe-py, hei kwry pa-rupi. 11 Upa-rehe oromondo meme vae Nhandejry-pe ore nhe. Pende-rehe oromondo. Pende pea vaekwe Nhandejry peiko hagw heko-rupi. Upa-gwi orojerure rure xupe pene mombaraete hagw peiko hagw heko-rupi onhemot e hagw pendhegwi. Ha pende rekoha porse ko pe. Tapene mombaraete katu pende rekoha porve rve hagw, perovia porve rve hagw, pene rembiapo por por meme hagw. 12 Pene rembiapo por ohexa ramo, omombaegwasu vaer Nhandejry Hesu-pe hry mboete-vy. Hesu rry ipor ete hei vaer. Pene mboete vaer ave. Hry-py pe vae tuvixa mbae ko Nhandejry-pe. Nhandejry ko pende rovasa vae voi. Pende rexakwaa rei vae voi ave Nhandejry Hesu Cristo. Upa-gwi pene mboete vaer. Nhandejry-pe pemboete vaer ave. Upa-rehe tapende rovasa vasa katu Nhandejry.

Hesu Cristo ou jevytaha rehegwa nhe. Gwupive nhande rerahapa hagw outaha rehegwa nhe oromombeu-ta. O pene pa-my omombeu vae mo pe-my. Ani penhemoak rasy uka rei te xupe. Maer erehaar joty Hesu outaha ry? Ogwah-ma voi hei mo vaer pe-my. Xe ndaipoti voi perovia inhe, ore rei kwry. Ani pene mbopya reraha rei, omombeu-vy mo pe-my upa nhe. O hei vae, Nhe Marangatu tee vae ko omombeu nhande-vy upa nhe hei mo. O hei vae, Kixa voi Paulo remimombeu hei mo. O hei vae, Upa nhe Paulo omo vaekwe kwatia-rehe hei mo.a 3 Upixa omombeu ramo, ani pene mbotavy uka rei vaer. y ete katu nogwah moi Nhandejry ry igwejy hagw. Kente kwry yvypry vae gwive ojere ranhe vaer Nhandejry rekoha-gwi. Ojekwaa ranhe vaer pe hekoha vaive eterei vae, anhy ruvixa Satans rembierahar. Upe rire ae katu ogwejy vaer ou-vy Nhandejry Hesu. 4 Ha pe hekoha vaive eterei vae voi ojekwaa ranhe vaer. Opaixagwa tup tee-pe, tup raanga-pe ave ndoipotavi omboeteve xupe.

1-2y oromombeu-ta pe-my, xe rei kwry, kwatia-rehe Nhandejry

Pe hekoha vaive eterei vae ojekwaa ranhe vaer

2.1-2 1 Jo 2.18-19
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

595

2 TESSALONICENSES2

Enterova remimboete gwive ndoipotavi omboeteve. Xe-vy mante xe mboete katu. Anive eremboete te tupve hei vaer. Oipota vaer ojeupte omboeteve. Oike vaer Nhandejry rga kakwaa-py ogwapy hagw onhemonhandejry raanga anga-vy. Xe katu Nhandejry hei mo vaer jehe.b 5 Maer po nde resari nde-vy amombeu vaekwe-gwi. Pene pa-my xe aiko ramo amombeupa por-ma vaekwe pe-my.c 6 Ha pe hekoha vaive eterei vae katu ner ojekwaa. Hiry-py ae ogwah vaer. Anga ete ndojekwaa moi. O ijokoha. Mbaeixagwa po upe vae peikwaa voi. Amombeu vaekwe-gwi pe peikwaa voi. Peikwaa-ma voi-gwi pe, namombeu movi-ma pe-my. 7y nhemi nhemi ha-py hembiapo vai. O ijokoha. Nombojekwaa uki pe hekoha vai vae. Upe rire oipea vaer ijokoha Nhandejry. 8 Oipea rire ae ojehexa uka por vaer ivai vae. Upe vae hekoha vai vae ojekwaa ramo, ombaraete reheve ou vaer Nhandejry Hesu. Ojehexa uka por ar ou-vy. Ou-ma ramo ojuka vaer pe hekoha vai vae-pe. Pytu-py ojuka vaer xupe.d 9 Upe vae hekoha vai vae ojekwaa vaer anhy ruvixa Satans nhe-rupi. Nhandejry Hesu ou e mboyve, Nhandejry rembiapo por oha a oiko-vy vaer. Hembiapo por raanga anga rei vaer oiko-vy. Opaixagwa nhane rembiexa e vae ojapo vaer. Oipota, Nhandejry hei mo hese kente kwry. Omopondera uka uka vaer jehe iporombotavyvy. 10 Nainheresendehi vae-pe ombotavy vaer. Opaixagwa ivai vae ojapo vaer ombotavy-vy. Upa, Hesu-rehe ojerovia e vae, ohendu ramo anhetegwa nhe, nohendusi voi. Ipor upa nhe. Nhahendu katu ndery. Ndoipoti oresende xupe Nhandejry. Upa-gwi noresende moi xupe kwry Nhandejry.e 11 Nohendusi-gwi nhe por, pyt-my oiko hagw Nhandejry remimondo voi. Ombojejavy uka xupe ijapu vae ogwerovia hagw. 12 Upixa ramo Nhandejry ombohasa asy vaer anhetegwa nhe ogwerovia e vae-pe gwive. Entro ojejavyse vae gwive, ombohasa asy vaer xupe imondo-vy anhy renda-py.

pea ranhe vaekwe kente kwry pa-gwi Nhandejry pene resende hagw. Omopotmba-ma ramo pende pya Nhe Marangatu tee vae, perovia-ma ramo inhe anhetegwa vae, pene resende voi vaekwe Nhandejry. Upa-gwi orotima por por meme Nhandejry-pe pende-rehe. Naipori voi orotima e xupe. 14 Pende poravo vaekwe ojave gwar peiko hagw, perovia-ma ramo Hesu rehegwa nhe por, ore remimombeukwe pe-my. Pende poravo vaekwe penhemombae hagw pe-my gwar, Nhandejry Hesu Cristo ome pe-my vaer-rehe hendive peiko ramo. Ipormba meme voi Nhandejry Hesu onhemombaegwasu ete ha-py. Upe-py pe pemoir vaer xupe. 15 Upa-gwi pe, ore rei kwry, anike pejere te Nhandejry rekoha-gwi. Perovia tee meme katu upe vae nhe anhetegwa vae. Ani katu pemboyke te pendhegwi ore

13Ha pe katu, ore rei kwry, Nhandejry Hesu rembihayhu vae voi. Pende

Pende pea ranhe vaekwe Nhandejry pene resende hagw

2.3-4 Dn 11.36

2.5 Rm 1.21-25

2.8 Is 11.4

2.9-10 Mt 24.24

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 TESSALONICENSES2,3

596

remimombeukwe. Anhemonhe vaekwe pe-my pene pa-my aime ramo vaekwe. Kwatia ahai vaekwe pe-my ave. Upa nhe-rupi gwive peiko meme katu pe. 16 Ha Nhandejry Hesu Cristo katu, Nhandejry Nhande Ru tee vae ave tapende rovasa por katu. Hae nhande rayhu vaekwe, nhande rexakwaa rei vaekwe ave, nhane mbopyagwasu meme voi vaekwe. Xe raar tee katu. Xe katu napombotavy moiry hei vaekwe nhande-vy. 17Tapene mbopyagwasu katu Nhandejry. Tapene mombaraete katu Nhandejry pene mbopyagwapy-vy ipor vae gwive pejapo hagw, nhe por por vae gwive pemombeu hagw.

opa ore nhe. Oromombeu-ta vyteri, ore rei kwry. y orojerure-ta pe-my: Pejapo katu orao Nhandejry-pe ore-rehe, opa-rupi pyae osarambi hagw Nhandejry Hesu rehegwa nhe, enterove omboete hagw inhe. Upixa voi ogwah vaekwe pe-my inhe. 2 Ha inhe renduha gwive ndogwerojoji herovia-vy. O tekoha-rupi e oiko vae, hekoha vai vae ave. Upa-rehe pejerure Nhandejry-pe xugwi ore resende hagw. 3 Ha Nhandejry Hesu katu nhane mbotavy e vae. Hei vae gwive anhetegwa meme voi. Pene mombaraete vaer. Upa anhy ruvixa-gwi pene resende vaer. 4 Hae katu ore mbojerovia vae pende-rehe kwry. Penhepyr por heraha-vy. Ore remimombeu pe-my ndapeheja rery vaer. Pejapo meme joty vaer. Orojerovia-ma voi penderehe. Hendive peiko jave orojerovia-ma pende-rehe. 5 Tapene mbopyapyhy katu Nhandejry Hesu peikwaa por hagw Nhandejry pende rayhuha, pejere e hagw xugwi. Hesu Cristo ojere e hagwe-rami joty, ani pejere.

1Ner

Pejapo katu orao Nhandejry-pe ore-rehe

Tombaapo ogana hagw jehe

vaekwe. Oromanda pe-my, ore rei kwry. Nhandejry Hesu Cristo rry-py oromanda. Ani pemoir xupe kwry. 7-8 Ha oroiko ramo pene ndive vaekwe ndore pituviry vaekwe ore. Ipor peiko ore oroiko hagwe-rami. Upe vae peikwaa voi. Oropaga paga vae ore remiur-rehe. Ndorokaru rery. Ha orombaapo hat hat ae katu oroiko-vy ore mbaraete reheve. Ore kane ramo jepe orombaapo joty. ry pyhare ave orombaapo oroiko-vy ponike ipohi eterei avave-pe ore remiur ome ramo. 9 Upixa ramo orombaapo ore oroiko hagwe-rami peiko hagw. Xe nhe mombeuhry-pe ipor ereme rei hou vaer hei vaekwe Nhandejry. Ha ore ae katu orombaapo joty orokaru hagw, ore oroiko hagwerami ave pe peiko hagw. 10 Oroiko ramo pene ndive vaekwe, Gw ombaapose e vae gwive tokaru e jepe oroe kuri pe-my. 11 Onhemombeu ore-vy: Ipamy o ombaapo e vae, ipituva vae. O omoakrasy rei vae gwapixa-pe hei pende-rehe. Upe vae-pe oromondo-ta ore nhe, Toiko tekoha-rupi. Tombaapo ogana hagw jehe oroe. 12 Nhandejry Hesu Cristo rry-py oronhemonhe

6Hesu reroviaha jepe o ipituva vae. Ndojaposi mbaeve. Nohendiry oroe

(1 Ts 4.11-12; Ef 4.28-29)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

597

2 TESSALONICENSES3

xupe ombaapo hagw. Tekoha-rupi oiko hagw, gwembiu repyr-rehe ombaapo hagw oromanda xupe. 13 Ha pe katu, ore rei kwry, ani peje te, Xe kwerima, naxe reteaevi-ma xe rembiapo por por-gwi ani peje te. Ha peje ae, Xe rapixa nopeni ramo jepe, ajapo por por-ta joty xupe peje ae. 14 O parae pene pa-my ohendu e vaer xe nhe, xe remimondo pe-my ko kwatia-rehe amo vae. Upe vae ohendu e vae, ani te pemoir xupe. Peje Hesu reroviahape: Eheja hae anho ranhe toiko onhemot hagw peje. 15 Ha nde aeha-rami ani erereko. Nde ryvy-rami ae ereko xupe. Enhemonhe por katu xupe ohendu hagw xe nhe. 16 Ha Nhandejry Hesu nhane mbopyagwapy vae voi. Tapene mbopyagwapy joa meme kena. Ojehu ramo jepe mbae, tapene mbopyagwapy por joty. Toiko meme pene ndive kwry Nhandejry Hesu. 17y xe tee-ma a-rami ahai: Xe Paulo xe resi. Pe pene resi tipo ave? hae-ta pe-my. Upixa meme ahai amo-vy kwatia tia-rehe xe rry pehexa ramo, Paulo nhe tee voi nipo rae upe vae peje vaer. 18 Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry Hesu Cristo pende rovasa por-vy.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Timteo pegwar 1
primeira epstola de Paulo a Timteo

Paulo amondo-ta nde-vy Timteo, xe nhe. Xe Paulo Cristo Hesu remimondo vae voi. Hae-ma nhane remihaar vae voi. Inhepy aha hemimondo ramo. Nhandejry nhane resendehar nhe-py ave aiko-vy hemimondo ramo. 2 y amondo-ta nde-vy, Timteo, xe nhe. Xe remimombeukwe-rupi ereiko-magwi, nde erejerovia-ma Hesu-rehe. Upagwi nde xe ray ete ramigwa voi ereiko-ma nde xe-vy. Tande rexakwaa rei katu Nhandejry Nhande Ru, Nhandejry Cristo Hesu ave nde rovasa por-vy. Toity katu gwesa nde-rehe nde poriahuvereko-vy. Tane mbopyagwapy katu.

1Xe

Enhemonhe katu gw omombeu joavy avypa vae-pe


3Macednia yvy-py aha jave, amombeu vaekwe nde-vy ne rembiapor.

(Rm 16.17; 1 Tm 6.3-4; 2 Tm 2.23; Tt 1.10-16; 3.9)

y amombeu jevy-ta: Epyta katu feso tet-my, erenhemonhe hagw gw oporombotavy rei okwa vae-pe, Anive eremombeu joavy avy te Cristo rehegwa nhe ere hagw xupe kwry. 4 Ani eremboyke te nhe por. Inhe rei rei vae nhe ani erehendu te. Hembypykwe rry-rehe ani erepena meme te. Ijapy e vae upa rehegwa nhe. Upa rehegwa nhe-rehe erepenase ramo, nerehendusi vaer nhe por ere katu upe oporombotavy rei vaepe. Upeixagwa nhe-rehe opena ramo, onhonhe mbojevy jevy rei vaer hese okwa-vy. Nhandejry rembiapose ndojapi. Nhandejry rei-rehe nonhangareki ave. Nipori voi hekoha. Jarovia tee ramo ae katu Nhandejry nhe, jajapo ar hembiapose, nhanhangareko por ar voi ave hei kwryrehe. 5 Aipo ramo enhemonhe katu xupe kwry ojohayhu rei hagw okwa-vy. Ha nhande pya por ramo ae katu o vrami nhande pya-py, Ne rembiapo por rae hei vae nhande-vy. Upe jave jarovia tee ramo anhetegwa vae katu, jajohayhu por tee rei vaer. Upa-gwi enhemonhe katu xupe kwry opena e hagw nhe rei-rehe hikwi. Ojohayhu rei hagw ae okwa-vy. 6 Ha hae

598

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

599

1 TIMTEO1

kwry ndaipya poriry, nahembiapo poriry, ndogwerovia teiry. Upa-gwi ojehesa rerova uka nhe rei-rehe onhomboe mboe rei okwa-vy. 7Oporomboese mo hikwi. Orohekomboe por por voi hei jehe ramo jepe, A-rami ae teko por Nhandejry remimbota hei ramo jepe, ndoikwai joty hei vaer. Hiarandu por vae-rami mo oporomboe oiko-vy. Ore oroikwaa voi hei mo jehe ha gwemimombeu porrgwe katu ndoikwairy omombeu vaer.

nhane rekor me-vy vaekwe. 9 Hekoha por vae-pe, Ani erejapo vai te ndery. Ha heko vai vae-pe ae katu, Tekoha e voi ko ko vae jae xupe. Upixa hekoha por vae nanhahekomboiry. Ha heko vai vae ae katu nhahekomboe por tekoha por-rupi ave oiko hagw. O hekoha por-rupi e oiko vae, o ohenduse e vae ave. O Nhandejry-pe omboete e vae, o ojejavy vae ave. O ipya kya vae, o Nhandejry-rehe opuka vae ave. O oporojuka vae, o gwu ojuka vae, o osy ojuka vae ave. 10 O ot kwaa e reheve gweko kya-rupi rei oiko vae. Ohasa verei-ma tekoha. O oporovende vae, o ijapu vae, o, Nhandejry rry-py amombeu-ta anhetegwa vae hei ramo jepe jehe, ijapu joty oiko-vy. Upixa oiko vae-pe nhahekomboe por tekoha por-rupi oiko hagw. Hesu Cristo rehegwa nhe ombojevyse vae-pe gwive, nhahekomboe mboe joty jaiko-vy. Entro upixa okwa vae ndatekohiry ave ogwereko. 11 Upa oikwaa uka nhande-vy Nhandejry onhe mombeu-vy. Hesu Cristo rehegwa nhe nhahendu ramo, Tuvixa mbae nipo rae Nhandejry. Hekoha por ete vae nipo rae. Nhande rovasa vasa vae nipo rae jae hese. Upa nhe por, Emombeu katu, Paulo hei xe-vy vaekwe Nhandejry.

8Nhahekomboe por ramo, ipor voi nhande-vy Moiss amyr hei vaekwe

Hekoha vai vae-pe ae katu, A-rami tekoha e-rupi ereiko jae xupe

Xe poriahuvereko eterei-ma vaekwe hei jehe Paulo otima por-vy Hesu-pe

xe rembiapor aporopytygw hagw. Xe mombaraete ave ajapopa hagw xe-vy hemimombeu. 13 Yma anhe rei rei hese aiko-vy vaekwe. Hei-pe gwive areko asy vaekwe. Xe seve seve aiko ramo vaekwe, hei-pe areko poxy vaekwe areko asy-vy. Upixa voi xe rekokwe vaekwe. Upixa jepe xe aiko vaekwe, ome joty vaekwe xe-vy xe rembiapor, xe poriahuvereko rei joty vaekwe Cristo. Ndarovii joty vaekwe xupe. Gwaper oikwaa e vae-rami xe pyagwasu vaekwe. Ndaikwairy vyteri xupe jave hae katu oity joty gwesa xe-rehe. Upagwi xe poriahuvereko joty vaekwe xe-vy. 14 Xe rexakwaa por rei vaekwe xe rovasa-vy Hesu Cristo. y katu petexa amoir-ma xupe, xe mbojerovia uka jehe, xe mbohekorayhu-ma ave. 15 Anhetegwa voi ko Hesu rehegwa nhe jarovia kua kua e hagw. Ogwah ou-vy vaekwe Hesu Cristo ko yvy-py. Gw heko jejavy vae kwry resende-vy ou vaekwe. Ha xe katu xe reko jejavyve voi vaekwe enterova-gwi. 16 Ha Hesu Cristo oity joty vaekwe xe-rehe gwesa xe poriahuvereko-vy. Ohexa ukase nhande-vy gweko kirirha. Xe ajejavy eterei

12Xe atima por Nhandejry Hesu Cristo-pe. Xe-rehe ojerovia-gwi ome xe-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TIMTEO1,2

600

ramo jepe, hekopytuu joty oiko-vy xe-vy. Upixa ohexa uka nhande kwry-pe gweko kirirha. Xe rekokwe rexaha, Heko kirir voi oiko-vy Paulo-pe Hesu Cristo hei vaer xe-rehe. O xe renondegwa ogwerovia ave vaer Cristo-pe ijapy e reheve oiko hagw Nhandejry ndive. Xe rekokwe rerakw rendu-vy, Nhande-rehe oity voi gwesa Cristo Hesu nhande poriahuvereko-vy hei vaer. 17Tomboete katu Nhandejry Nhande ruvixagwasu-pe. Opa e reheve nhande ruvixa ramo oiko vae. Opa e reheve tomombaegwasu xupe. Hae omano e vae, jahexa e vae. Hae tuvixa mbae, haeixagwa ndoiki vae. Tonhemboete katu Nhandejry-pe enterove vae. Amm.

pygwa-pe. Xe hae hagwe-rami, enhemonhe katu xupe kwry. Nde xe ray-rami ereiko vae Timteo. Ne mandua katu hei vaekwe-rehe Nhandejry nhe-py omombeu vaety ne mombeu-vy. Topyta inhe nde pya-py ne mombaraeteve hagw. Soldado ojeity uka e-vy xupe onhemombaraete vae reko-rami, eiko erenhemombaraete-vy xupe. Tape por-gwi ani ereva. Ijapu vae nhe embojevy jevy katu. 19 Upixa ereiko jave, erovia por por katu ereiko-vy anhetegwa vae. Nde pya-py, Ipor upa o vrami joty nde-vy hei vae. Upe hei vae ae ejapo meme katu. O gw hei vrami xupe ipya-py ndojaposiry vae. Ojapose vae rei mate ojapo. Kanoa ojejapi vae pyae ojere ovapy-py oho y gwy-py. Upixa ete voi ipya-py o vae nohendusevi vae pyae ojere oho-vy Hesu rape-gwi onhehundi hagw. 20 Upeixagwa voi Himeneu, Alexandre ave, nohendusevi rae. Sapya ame kuri xupe kwry anhy ruvixagwasu Satans po-py, Hesu reroviaha onhomboaty aty haty-gwi amos-vy. Ponove onhe nhemba rei Nhandejryrehe amos. Nanhe rei rei movi-ma hese aipota hei jehe-gwi amos-ma kuri xupe kwry. Aipota Nhandejry ohekorerova jevy xupe kwry.

18y xe Paulo amombeu-ta nde-vy ne rembiapor: Enhemonhe katu upe

Soldado ojeity uka e-vy xupe onhemombaraete vae reko-rami, eiko

Enterove vae-rehe tombojeupi Nhandejry-pe onhe


1Aipota eterei Cristo reroviaha ojapo orao. Tojapo orao ojehe kwry.

(Ef 6.18; Cl 4.2-4)

Opaixagwa kente kwry-rehe tojapo orao. Tojerure gwemikotev-rehe, tojerure gwapixa pegwar-rehe, totima por Nhandejry-pe ave. 2 Ha mburuvixa kwry-rehe entro omanda vae kwry ndive-rehe tojapo ranhe katu orao jaiko por hagw nhande pyagwapy reheve, ojehu e hagw nhande-vy mbaeve, tekoha-rupi ae jaiko hagw Nhandejry mboete-vy. Upa-rehe tojapo voi katu orao mburuvixagwasu kwry-rehe omanda por hagw nhanderehe. 3 Enterove vae-rehe jajapo ramo orao ojohu por voi Nhandejry nhane resendehaty. 4 Oipota enterove onheresende. Oipota enterove oikwaa anhetegwa vae. Upa-gwi enterove vae-rehe jajapo ramo orao, nhande rerovya tee voi Nhandejry. 5 Ha Nhandejry Nhande Ru pete hae anho oiko vae. Tary Cristo Hesu, nhande-rami ou vaekwe pete hae anho oiko vae ave. Hae anho nhane

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

601

1 TIMTEO2,3

mbojoja vae Nhandejry ndive. 6 Hae anho vaekwe hory-py ojejuka uka vaekwe enterove vae-rehe ha-py oresendepa hagw. Hory-py omano vaekwe. Upa jaikwaa ramo, Aipo ramo Nhandejry oipota enterove onheresende nipo rae jae ar jaikwaa-vy. 7Upa nhe amombeu hagw xe mondo vaekwe Nhandejry. Ndaxe apiry. Anhetegwa vae ae amombeu. Xe mondo vaekwe judeu e kwry-pe arovia uka hagw xupe kwry anhetegwa vae nhe.

aipota kwimbae kwry ojapo orao opa-rupi. Entro ojogweroaty aty haty-rupi tojapo orao. O ramo ojejavy vae, ani katu ojapo orao enterove resa-py. Opya pot reheve ae katu tojapo orao. Opoxy e reheve, onhonhe mbojevy jevy e reheve tojapo katu orao. 9 y ahai-ta kunha kwry-rehe. Aipota onhemonde jehe imandua por hagw-rami. Ndaipoti nonhenot kwairy. Ojehexa uka vai hagw-rami oiko hagw ndaipoti. Aipota tekoha-rupi onhemonde oiko-vy. Topena e katu jehe onhemomor e hagw-rehe. Ani katu oak anho-rehe opena omborepara ukase-vy jehe. Tomonde e katu opaixagwa rei jehe. Ouro prola ave tomonde e katu. Mbae hepy hepy rei vae ndaipoti omonde jehe ijaor onhemboete ukase-vy mo. 10 Tahembiapo por ae katu ojehexa uka por hagw. Gw, Oromboete Nhandejry-pe oroiko-vy hei vae jehe, tahembiapo por por katu oiko-vy. 11 Tohendu katu kunha onhe e reheve. Gw Hesu reroviaha-rehe onhangarekoha nhe tohendu katu. 12 Ndaheji kunha kwimbae-pe ohekomboe. Tomanda e kwimbae-rehe kunha. Onhe e reheve tohendu ae katu inhe. 13 Yma vaekwe kwimbae ypy Ado onhemoingo ranhe vaekwe. Ha upe rire katu onhemoingo ave vaekwe hembirekor Eva.a 14 Ha kwimbae ypy Ado katu nombotavi vaekwe xupe anhy ruvixa Satans. Ha hembireko katu onhembotavy uka rei vaekwe. Upi ohasa-ma Nhandejry nhe. Upa-gwi ndaheji kunha kwimbae-pe ohekomboe.b 15 Ha kunha katu onheresende-ma vaer. Nhandejry-rehe ojerovia oiko-vy ramo, ojohayhu oiko-vy ramo, Nhandejry remimbota ojapo-ma oiko-vy ramo, tekoha-rupi oiko-ramo ave, onheresende-ma vaer voi. Imemby hagw ohasa asy ramo jepe, onheresende-ma vaer.

8 Upixa

Hesu reroviaha onhomboaty aty ramo, kwimbae rekoha, kunha rekoha a-rami

3
a

Hesu reroviaha nhangarekoha mbaixa pa oiko vaer


1Gw Hesu reroviaha nhangarekoha ramo oikose vae, ipor vae voi hae

(Tt 1.6-9)

ojapose jae. Upa jaikwaa voi. 2 Ha Hesu reroviaha nhangarekoha ramo oikose vae katu, toiko por pono, Ojejavy-ma rae hei hese. Pete kwimbae pete kunha ndive mate toiko. Hesu reroviaha-pe tomogwah por, toporomboe por ave. Tojejoko kwaa taipuaka jehe, taimandua por hese. Upixa heroviaha
2.13 Gn 2.7,21-22
b

2.14 Gn 3.1-6

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TIMTEO3

602

nhangarekoha rekoha. 3 Tokau e oiko-vy, toporonup e oiko-vy. Taheko kirir ae oiko-vy, tonhorair e ave oiko-vy. Toiko e pirapire mombaegwasuha ramo. 4 Tonhangareko por gwga pygwa-rehe. Tohendu voi katu inhe tary tajry omboete-vy xupe. 5 Gwga pygwa-rehe nonhangareko kwai ramo mbaixa po onhangareko-ta Hesu reroviaha onhomboaty vae-rehe? 6 Ogwerovia ramo vae toiko e katu Hesu reroviaha nhangarekoha ramo. Onhembotuvixaseve mo ar oiko-vy. Aipo ramo anhaygwasu-pe ogwereko asy hagw-rami ave, ogwereko asy ar xupe Nhandejry. 7Hesu reroviaha nhangarekoha taimandua por hese Hesu-rehe ojerovia e vae. Tape ipor e vae-rupi oho ramo, ojehexa uka vai ramo ae, onhe vai-ta ave hese. Anhy nhuh-py hoa vae-rami oiko, ipuaka ar hese anhaygwasu gweko-rupima oity vaer xupe.

ave oiko heroviaha pytygwha. Tomboete xupe. Gw opya kya omo kwaa vaerami toiko e katu. Tokau e katu. Pirapire mombaegwasuha-rami rei toiko e katu ave. 9 Togwerovia tee katu opya pot reheve Nhandejry rembigwaa uka nhande-vy nhande rekor. 10 Enterove vae resa-py toiko ranhe ojekwaa por hagw hekoha. Upi ojekwaa por rire mante, toiko jepe Hesu reroviaha pytygwha ramo. 11 Upixa toiko ave hembireko kwry. Tomboete ave xupe. Tonhe rei rei e gwapixa-rehe. Tokau e ave hembireko kwry. Ojeroviapa hese vae-rami ae katu toiko katu. 12 Pete kunha ndive oiko vaer heroviaha pytygwha. Tonhangareko por gwary-rehe gwajry-rehe ave. Entro gwga pygwa-rehe tonhangareko por katu. 13 Hembiapo por ramo omboete vaer xupe. Nonhembohori ar hese. Imandua por vaer hese. Aipo ramo, ot e reheve, ojoehe onhombohory e reheve omombeu vaer Cristo rehegwa nhe.

8Upixa voi heroviaha nhangarekoha rekoha. Ha hae kwry hekoha-ramima

Hesu reroviaha pytygwha reko a-rami

agwahse aha-vy nde ha-py. Agwahse ramo jepe nde ha-py, amondo-ta joty xe nhe kwatia-rehe. 15 O parae xe jokohar. Upa-rehe ahai-ta nde-vy gwar kwatia ereikwaa hagw mbaixa pa Nhandejry rei rekoha. Nhandejry rei jae entro heroviaha onhomboaty aty vae kwryrehe. Nhandejry oikove meme vae, heroviaha kwry imbae ete voi. Hae kwry onhangareko anhetegwa nhe-rehe pono ijapu vae omombeu joavy avypa. O ramo ijekoha, opyta por ga. Ndoa rery, ndoity rery. Upixa ete ndoity rery vaer anhetegwa nhe o ramo hese onhangareko vae. 16 Tuvixa mbae voi nipo rae Nhandejry rembiexa uka nhande-vy. Tekoha por ohexa uka vaekwe nhande-vy. Hesu rehegwa ohexa uka vaekwe. Hae nhande-rami ojehexa uka vaekwe. Nhande rete-rami ave hete. Ipya pot-ma hei vaekwe hese Nhe Marangatu tee vae, hekoha porha rexa uka-vy. Nhandejry rembigwi yvy pygwa oma vaekwe hese. Judeu e vae ret ret pa-rupi

14Pyae

Nhandejry rei rekohar amombeu-ta nde-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

603

1 TIMTEO3,4

onhemombeu mbeu vaekwe. Ko yvy-rupi ogwerovia-ma vaekwe xupe. Nhandejry onhemombaegwasu ha-py ogwerojeupi xupe heraha-vy.c

Oporohekomboe vai vae ojekwaa vaer


1Koa-rami

Nhe Marangatu tee vae remimombeu por: Hesu ogwah jevyha ry renonde ojekwaa vaer oporohekomboe vai vae. Oporombotavy vae nhe anhy remimombeu ohendu vaer. Anhy arandu-rupi oiko vaer hei Nhe Marangatu tee vae. 2 Oporomboe joavy avy rei vaer. Opya kya ombojekwaa e ramo jepe, ijapu joty vaer. Ipya kya ramo jepe, Ndajapo vary hei rei joty vaer ojupe. Gw imbae raku-py ombopere vae-rami ombopere opya. Gwasy ohendu e vae-rami oiko. Ndoikwai gwekoha vai. 3 Anive eremenda te. Omenda e vae mante ojapo Nhandejry remimbota hei mo vaer upe hekoha vai vae. O jau e vaer. Anive ereu te hei mo vaer anhy arandu-rupi oporomboe rei-vy. Ndajai hei ramo jepe, Nhandejry remimoingokwe joty nhande-vy gwar. Nhandejry oipota ojupe otima por Hesu reroviaha anhetegwa oikwaa vae tembiu hemimoingokwerehe. 4 Entro Nhandejry remimoingokwe ipor meme voi. Ndoiki jau e vaer. Nhatima por ramo xupe jau hagw-rehe, jau joty vaer. Ndaipri voi jau e vaer. 5 Upa Nhandejry rembijohu por. Ipor ereu hei nhande-vy. Jajapo orao hese ave. Upa-gwi ndaipri jau e vaer.

(Cl 2.16-17)

Erepara por katu ndjehe pono eremombeu joavy avy

Cristo nhe-py ereipytygw vaer xupe kwry. Upixa hesegwa nhe por ererovia tee ramo, ne mboehry nhe erehendu ramo, ne mbaraeteve teve vaer ereho-vy. 7Ani erepena te onhe rei vae-rehe. Hiarandu e vae nhe emboyke katu. Imombeuhargwe embojevy katu imondo-vy. Nde reteae reheve ejapo katu Nhandejry remimbota. 8 Jaripara puku ramo, nhanhemombaraete-vy jaripara. Upixa ipor nhande rete-pe jaripara. Ha nhande reteae reheve Nhandejry remimbota jajapo ramo ae katu, nhanhemombaraeteve voi jaiko-vy. y ko yvyrupi jaiko ramo, Nhandejry ndive jaikove meme vaer jae. Ha upe rire katu nhagwah ramo Nhandejry oiko ha-py ave, jaiko meme vaer Nhandejry ndive. 9 Upa nhe anhetegwa voi. Ipor jarovia xupe. 10 Upa-rehe hat hat nhambaapo Nhandejry nhe nhamombeu-vy. Jajerovia-ma Nhandejry oikove vae-rehe jaiko-vy. Hae enterove vae resendehar. Hesu reroviaha-pe oresende voi. Upa-gwi nhambaapo hat inhe mombeu-vy. 11 Upa nhe, Pejapo katu ere erehekomboe por-vy xupe kwry. 12 Enhemboete uka katu xupe, ani

6Orohekomboe hagwe-rami ave ehekomboe nde rei kwry-pe. Upixa Hesu

(2 Tm 1.13-14; Tt 2.7-8)

3.16 Jo 1.14; Rm 16.25-26


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TIMTEO4,5

604

hei hagw nde-rehe, Ikariay vyteri nipo rae Timteo. Nde ae eiko por katu Hesu reroviaha rekor rexa uka-vy. Enhe por katu. Tekoha-rupi eiko xupe kwry. Eporohayhu, ejerovia Nhandejry-rehe, ot kwaa vae-rami eiko. jehe hae ae omombeu vae-rami eiko. Ohexa kwaa ramo nde-rehe, ohendu vaer ne remimombeu. 13 Agwah vaer aha-vy nde ha-py. Aha e jave, emonhe nhe katu Nhandejry kwatia nhe onhomboaty vae-pe. Jajapo katu Nhandejry nhe ere xupe kwry erehekomboe por-vy. 14 Omombeu vaekwe nde-vy Nhandejry ne rembiapor nde rexakwaa rei-vy. Upe vae apo-vy ne kyre ae katu. Are-ma omotenonde vaekwe nde-rehe ne rembiapor-rehe Nhandejry nhe-py omombeu vaety. Omo vaekwe ne ak-rehe opo heroviaha rerekwa kwry. Upe jave ne mombaraete voi vaekwe Nhandejry ne rembiapo porr-rehe. Upa-gwi ne kyre katu ne rembiapor apo-vy. 15 Ne renonde-py emo meme katu ne rembiapor omotenonde vaekwe nde-vy. Enheme xupe upa nherupi ereiko hagw. Aipo ramo upa nhe-rupi ereiko porve rve ramo, ojekwaa por vaer nde rekoha por. 16 Erepara por katu ndjehe. Ne remimombeurrehe enhangareko katu ave, pono eremombeu joavy avy. Upixa ereiko ramo erenheresende vaer. Ne nhe-rupi onheresende vaer ave ne renduhry.

erejao te ituja vae-pe. Nde ru-rami ae katu ereko xupe erenhemonhe-vy. Ipyahu vae-pe nde ryvy-rami ae ereko xupe. 2 Ha igwaigw vae-pe nde sy-rami ae katu ereko xupe. Ha kunha ipyahu vae-pe katu ne reindy-rami ae ereko xupe. Eremot e reheve ereko por xupe. Tekoha por-rupi eiko xupe kwry.
3y amombeu-ta nde-vy tembirekokwe kwry hei e vae rehegwa

1Ani

Hesu reroviaha gwive nde rei-rami ereko xupe kwry

Tembirekokwe hei e vae rehegwa nhe

nhe. O tembirekokwe tee, ijekoha e vae. Emboete xupe hemikotev mevy. Enhangareko katu hese imboete-vy. 4 O ave tembirekokwe imemby vae hemiarir vae ave. Tome ranhe katu osy-pe, tome ranhe katu ojari-pe hemikotev tekoha-rupi oiko-vy. Omongakwaa hagwe-rehe tombohekovia katu xupe. Upixa ojapo ramo, ogwerovya ar xupe Nhandejry. 5 Ha upe tembirekokwe ijekoha e vae katu ojerovia Nhandejry-rehe oiko-vy. Pyhare ojapo orao oiko-vy, ry ramo ojapo ave: Xe pytygw katu, xe pytygw katu hei Nhandejry-pe ojerure-vy. 6 Ha tembirekokwe ojapose vae rei ojapo vae katu oikove vyteri ramo jepe omano-ma vaekwe-rami oiko joty. 7Gw vae ramigwape ani onhembojekoha pende-rehe. Peme katu pete te pende sy-pe pete te pende jari-pe ave hemikotev ere tembirekokwe memby kwry-pe, hemiarir kwry-pe ave. Aipo ramo, Gwei-pe nomesiry. Hakate ndery ar hese. 8 Ha o ramo gwei-pe nomesi vae, hae ae gwga pygwa-pe nomesi vae ave, inhe rendusere vae-rami oiko. Ogwerovia e vae-gwi hae ojapo vaive. 9 Tembirekokwe iporiahu vae rry erehai kwatia-rehe Hesu reroviaha-rehe ojeko

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

605

1 TIMTEO5

hagw. Entro tembirekokwe rry gwive ani erehai kwatia-rehe. Gw heroviaharehe ojeko vaer gwive kwatia-rehe emo hry. Ha sessenta roy ogwereko vae, nomenda mendi vaekwe katu hae hry anho emo kwatia-rehe. 10 Hembiapo por-gwi imandua por hese vae, omemby omongakwaa por vaekwe, gwgapy gwei e vae omogwah por vaekwe, Nhandejry rei-pe oipyhi vaekwe, ohasa asy vae-pe oipytygw vaekwe, opambae hembiapo por por hagw ikyre vaekwe, upe vae rry gwive emo kwatia-rehe Hesu-rehe ojerovia vaerehe ojeko hagw. 11-12 Ha tembirekokwe ipyahu vae rry katu ani eremo te kwatia-rehe. Omendase ramo, pyae jevy omenda vaer. Omenda pyahu jevy ramo, Cristo-pe hei hagwe-rami ndojapo movi-ma vaer. xupe ijapu-gwi nomboete movi-ma xupe. 13 Heroviaha-rehe ojeko ramo, inhate-ma oikovy, ga ga-rupi ojopohu oho-vy. Inhate-gwi imara rei ojehe. Gwapixa-rehe onhe rei oiko-vy. Nipori jae vae-rehe onhomongeta ngeta rei oiko-vy. Upixa hei vae ndatekohiry ogwereko. 14 Upa-gwi aipota tembirekokwe ipyahu vae omenda pyahu jevy onhembohy jevy hagw, imemby jevy hagw. Aipota oiko por meme pono nhande-rehe ijaeha onhe vai nhande-rehe. Nhande kwaa uka rei vaer. 15 O tembirekokwe ipyahu vae ojehesa rerova vaekwe anhaygwasu Satans-rehe. Upa-gwi aipota omenda jevy. 16 O ramo kunha heroviaha vae, hga-py o vae tembirekokwe, hae ae tome xupe hemikotev, ipohi e hagw Hesu reroviaha onhomboaty vae-pe. Aipo ramo Hesu reroviaha vae oipytygw vaer tembirekokwe iporiahu tee ijekoha e vae-pe.

heroviaha rerekwa hembiapo por vae. Onhatende por heroviaharehe Nhandejry nhe omombeu mbeu-vy, oporomboe mboe-vy ave. Nhamboete tee xupe upa-rehe.d 18 Upixa hei Nhandejry kwtia nhe: Vaka trigo-rehe eremopyr ramo, omohai hagw ani erejoko katu ijuru. Eheja katu tou hei. Pono ovarea reheve ombaapo, pono ombaapo rei ombaapo vae, hei upixa. Hei ave, Ombaapo vae-pe nhame xupe imbaapo repye hei Nhandejry kwatia nhe. Upixa ave voi Nhandejry reroviaha rerekwa ombaapo por Nhandejry rembiapo apo-vy heroviaha kwry pa-my. Hembiapokwe repy nhame por ave xupe, nhamboete tee-vy xupe. 19 Ha o ramo heroviaha rerekwa-pe oity vaise vae, ani erepena inhe-rehe. Ha o ramo moki, mbohapy hexahry ae katu, erovia inhe. 20 O ramo ojejavy vae, enterove resa-py, Anive pejejavy te ere xupe atra-py. Aipo ramo henduhry ndojejavysi vaer, omongyhyje uka vaer xupe kwry. Ot-ma vaer. 21 Hae-ta nde-vy Nhandejry resa-py, Cristo Hesu resa-py, Nhandejry rembigwi yvy pygwa hembiporavo resa-py ave hae-ta nde-vy oromokyre

17O

Heroviaha rerekwa rehegwa nhe

5.17 1 Ts 5.12-13

5.18 Dt 25.4; Mt 10.10; Lc 10.7

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TIMTEO5,6

606

uka-vy. Ehendu katu xe nhe. Ereikwaa por e ngatu, Erejejavy-ma ani ere te heroviaha rerekwa-pe. Ani ereheja rei te ojejavy vaekwe ererovya-gwi xupe. Enhemonhe ae katu xupe atra-py, xupe ere vae gwive enterove ohendu hagw. 22 Erepara por ranhe heroviaha rerekwar-rehe. Eiko katu heroviaha rerekwa ramo ani ere pyae rei te xupe. Ani pyae rei te eremo nde po hiri eremoingo-vy heroviaha rerekwa ramo. Emanha por ranhe katu hese ereikwaa por hagw hekoha. Ojejavy oiko-vy vae ak-rehe eremo ramo nde po, Maer po Timteo omoingo kuri ojejavy vae-pe Hesu Cristo reroviaha rerekwa ramo? Hae ave ojejavy-ma nipo rae hei ave vaer nde-rehe hikwi. Upa-gwi ani pyae rei eremo te nde po inhak-rehe erehexa kwaa e reheve. 23 Anive ereyu meme y rei. Nde rye hasy meme vaer. Heu ave uva rykwere mix vae okwera hagw nde rye. 24 O atra-py ojejavy vae. Ojekwaa por hese hembiapo vaiha. Ner vyteri omonhe ramo, ojehexa-ma hese. O ave ojejavy nhemi vae. Nombojekwairy voi jehe hembiapo vai. Ha upe rire katu nhane monhesyrha ra-py, ojekwaa por-ma ar hese hembiapo vaikwe. 25 Upixa ete o atra-py hembiapo por vae. Ojekwaa por hese hekoha por. O ave hembiapo por nhemi vae. Ha nonhomi memi vaer gwembiapo por. Ojekwaa por vaer ae hese hembiapo por porkwe. O ojejavy nhemi vae, o hembiapo por nhemi vae ave, Upa-gwi ani pyae rei eremo te nde po hese ereikwaa e reheve, heroviaha rerekwa ramo eremoingo hagw.

amombeu-ta nde-vy onhemombaapo vae rehegwa nhe. Ipor katu amboete xe jry-pe tei ojupe ojokwaiha pogwy-py oiko vae. Nomboeti ramo, Nhandejry rry-rehe onhe vai ar. Tomboete katu teko rei onhe vai e hagw Nhandejry rry-rehe. Nomboeti ramo nhane remimombeu-rehe onhe rei ar. 2 O ramo ijry Hesurehe ojerovia oiko-vy vae, tomboete joty xupe. Ojoei-gwi ndaipoti omboete mixve xupe. Tombaapo reteae katu ojry-pe. Heroviaha-pe ombaapo, Nhandejry rembiayhu vae-pe ombaapo. Tombaapo reteae katu upa-gwi. Upa nhe-py eporomboe. Ejapo katu ere xupe.

1y

Heroviaha onhemombaapo vae rehegwa nhe

omombeue ue vae, Nhandejry Hesu Cristo rehegwa anhetegwa nhe vae rendusereha, ohekomboe vae-pe nohendi vae. 4 Upe vae onhemboete ukase rei voi. Onhemboete ukase ramo jepe, mbaeve ndoikwai joty. Onhe rei oiko-vy. Hapixa nhe rendusere-vy oiko. Onhonhe mbojevy jevy rei-vy oiko. Ha henduhry katu ndaijai ojehe, onhorair, gwapixa-rehe ijapu. Ipya vai xe ndive hei mo hese. 5 Ipya vai-gwi, anhetegwa vae-gwi ova. Onhonhe mbojevy jevy oiko-vy. Tajapo katu Nhandejry remimbota hetave tave xe maer ome hagw xe-vy hei rei rei jehe oiko-vy.

3O

O onhe rei oiko-vy vae

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

607

1 TIMTEO6

O nhande-vy gwar nhane remikotev, javya jaiko-vy

imbae reta vae jepe, ndogwerovyi mbae reta. O Nhandejry remimbota ojapo vae, ndahetiry ogwereko ramo jepe, ogwerovya joty. Upixa imbae reta vae-gwi ovyave oiko-vy. 7 Nhande sy-gwi jaiko ramo vaekwe, mbaeve ndajariry nhandejupe gwar. Ha upe rire katu nhamano ramo, mbaeve ndajaraha moiry jevy ko yvy-gwi. 8 Upa-gwi o ramo nhande-vy gwar tembiu, o ramo nhande-vy gwar ao, javya jaiko-vy katu. Nhane remikotev jareko-ma. 9-10 Ha o imbae retase vae. Omboe xupe anhy gweko-rupi oity-vy. Onhuh-py oity-ma vae-rami ogwereko ave xupe anhy. Nainharandi-gwi ivai vae ojupe gwar oipota. Pirapire oipota eterei ojupe gwar ramo, opaixagwa rei ojehu xupe. Ndoiko porvi-ma, onhehundi hagw-pyma oiko. O pirapire mate omombaegwasuve vae. Anhetegwa vae-gwi ojehesa rerova. Ova nhe por-gwi gwembiapokwe katu omboasy eterei.

6 O

(Mt 19.23; Lc 12.15-21; Tg 5.1-6)

vaekwe voi. Ne renonde-py emo meme ipor vae. Emboete tee Nhandejrype ereiko-vy. Ejerovia hese ejohayhupa rei ereiko-vy. Nde rereko asy ramo jepe, eipyhy joty katu Hesu rape. Nde reko kirir reheve ejogwereko. 12 Oripara hatse vae ikyre oripara hagw. Upixa ete ne kyre katu ererovia tee hagw ereiko-vy. Ogwah pyae hagw ogwahse ha-py oripara hat oho-vy oripara vae. Upixa ete ave nde ave ne kyre katu eregwah hagw Nhandejry oiko haty-py. Ome vaer nde-vy nde rekover. Upe vae Nhandejry remimer voi nde-vy. Upa-rehe ne reni vaekwe onhemoir uka-vy nde-vy. Aroviama Nhandejry Hesu Cristo-pe atra-py ere jave, ne reni-ma vaekwe. Heta henduhare pa-my eremombeu por ramo, ne reni vaekwe onhemoir uka-vy nde-vy. 13 y oromongyre-ta Nhandejry resa-py, Cristo Hesu resa-py ave oromongyre-ta. Nhandejry omoingove entro vae-pe. Ha Hesu Cristo ijukahar mburuvixagwasu Pncio Pilatos rovake-py jepe, omombeu por joty anhetegwa vae. Hesa-py voi hae-ta nde-vy. 14 Xe hae hagwe-rami nde-vy ejapo katu. Xe nhe gwive ehendupa. Eiko tekoha-rupi nde-rehe imandua por hagw. Nhandejry Hesu Cristo ojehexa uka jevyha ry peve, ejapo upa. 15 Ojekwaa hagw ry-py Nhandejry ombojekwaa vaer xupe. Nhandejry heko vya vae. Haeixagwa ndoikiry mburuvixagwasu. Entro mburuvixagwasu gwive ruvixave voi hae. Ipuaka vae kwry gwive, hae ipuakave vae voi hese kwry. 16 Ojhegwi rei oikove opa e reheve vae. Hae oiko haty-py hendy mbaraete vae voi. Upe-py nogwahi vaer teko rei. Avave ndohexiry xupe. Ohesa mbojevy-gwi, ndikati avave ohexa xupe. Tonhemboete opa e reheve enterove vae-rehe taipuaka meme katu oiko-vy. Amm.

11Upeixagwa ani erejapo te, Timteo. Nde Nhandejry-pe erenheme

Ne kyre katu ererovia tee hagw ereiko-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 TIMTEO6

608

penhembotuvixave xave te peiko-vy ere ko yvy-py imbae reta reta vae kwry-pe. Anke pejerovia rei te pene mbae reta-rehe. Ojepea ar parae pendhegwi. Nhandejry-rehe ae pejerovia. Hae opambae ome me nhande-vy nhande rexakwaa rei-vy jarovya hagw hemime me nhande-vy ere ae joty xupe. 18 Pene rembiapo por por katu. Heta perekoha-rami, ejapo por katu. Ani pene rakate te pene mbae-rehe. Pene kyre ae katu peme me-vy ojupe ere katu xupe kwry. 19 Upixa ramo ae o vaer pe-my gwar hekoviar. Yvy-py penhongatu uka vaer pendejupe gwar. Upearrehe ndapejerovia rery vaer. Peikove meme vaer opa e reheve. Pende rekover tee ome vaer pe-my Nhandejry ere imbae reta vae kwry-pe.

17Ani

Imbae reta vae ndikati ojerovia imbae reta-rehe

por katu, Timteo, ne rembiapor-rehe, nde-vy Nhandejry remimombeukwe-rehe. Ha onhe rei vae-pe ani eremoir te. Emboyke katu xupe. O onhomboe mboe rei vae. Ore arandu voi ore rae hei mo jehe kwry. Ha nahiarandu pori voi rae. Ojehesa rerova-ma oiko-vy nhe por-gwi hikwi. Upeixagwa-pe katu ani te eremoir ereiko-vy. Ijapy-ma xe nhe. Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry pende rovasa-vy.

20-21Enhangareko

Ore arandu voi hei mo vae-pe ani eremoir

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Timteo pegwar 2
segunda epstola de Paulo a Timteo

Paulo Cristo Hesu remimondo vae. Nhandejry remimbota-rupi inhe-rupi aiko. Oipota xe amombeu Cristo Hesu rehegwa nhe. Cristo ir vae gwive oikove meme vaer xe ndive ndei rery vaekwe Nhandejry. 2 y amondo-ta nde-vy, Timteo, xe nhe. Nde xe rayrami ereiko vae, xe rembihayhu vae voi nde. Tande rexakwaa rei katu Nhandejry Nhande Ru, Nhandejry Cristo Hesu ave nde rovasa por-vy. Toity katu gwesa nde-rehe nde poriahuvereko-vy. Tane mbopyagwapy katu.

1Xe

por nde-rehe Nhandejry-pe. Xe rembypy omboete xupe hagwerami ave, hae xe remimboete voi ave. Xe pya pot reheve amboete xupe. O vrami xe pya-py xe mombeuha vae-rami. Ndaipri voi nipo rae xe rembiapo vaikwe xe pyapy pygwa omombeu hagw. ry ramo pyt ramo ave ajapo meme orao. Ajapo jave, xe mandua meme nde-rehe. 4 Nde jaheo-rehe xe mandua nde-rehe. Upa-gwi orohexa ngau eterei xe avyapa jevy hagw. 5 Xe mandua nde-rehe. Yma vaekwe nde jari Lide, nde sy Eunice ndive ogwerovia tee-ma Cristo Hesu-pe. y hei ogwerovia hagwerami ave Timteo ogwerovia tee Cristo Hesu-pe oiko-vy hae xejupe nde-rehe. Upa-rehe xe mandua ramo, atima por Nhandejry-pe nde-rehe.

3 Atima

Paulo otima por Nhandejry-pe Timteo-rehe

tee-gwi, hae jevy-ta nde-vy: Ne kyre katu erejapo hagw ne rembiapor. Amo jave xe po ne ak-rehe, ome vaekwe nde-vy Nhandejry ne rembiapor ne mombaraete-vy. 7 Nomboi vaekwe Nhandejry nhande-vy Nhe Marangatu tee vae nhane mongyhyje-vy. Nhane mombaraete hagw ae katu ome vaekwe nhande-vy. Jajohayhu hagw, nhande puaka hagw nhandjehe ave ombou vaekwe nhande-vy Nhe Marangatu tee vae.

6Ererovia

Paulo oipota Timteo ikyre ojapo hagw gwembiapor

609

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 TIMTEO1,2

610

mombaraete-gwi ani erenot te Nhandejry Hesu Cristo rehegwa nhe eremombeu-vy. Ha xe katu hese ha-py a ramo jepe preso, ani joty xe renot. Xe ndive ae katu ejerereko asy uka Hesu rehegwa nhe ohenduse e vae-pe. Nhandejry ne mombaraete jave nde rereko asyhar-gwi ani nde pya mir te. 9 Ha Nhandejry katu nhane resende vaekwe. Nhande pya pot reheve jaiko hagw gwei ramo nhane reni vaekwe onhemoir uka-vy nhande-vy. Nhane rembiapo por-rehe rei nanhane resendi vaekwe. Ahexakwaa rei vaer xupe ahovasa-vy hei-gwi vaekwe ojupe nhane resende vaekwe. Yma ete ner vyteri oiko jave ko yvy vaekwe hei vaekwe upa nhande Cristo irr-rehe. 10 y ae ojekwaa-ma hei vaekwe. Ojehexa uka-ma ou-vy nhane resendehar Cristo Hesu. Omano-gwi ndaipuakavi-ma nhande-rehe anhy nhande jukahargwe. Nhahendu ramo hesegwa nhe por, opa e reheve nhane moingove vaer Nhandejry ndive. 11 Upa nhe por mombeuhar xe mo-ma vaekwe. Hemimondor xe mo-ma vaekwe ave. Upa nhe-py aporomboe hagw xe mo-ma vaekwe. 12 Upa-gwi xe rereko asy inhe renduse e vae. Preso xe mo ramo jepe, nanot moi joty xe jokwaha. Cristo Hesu ajerovia hese vae ahekokwaa voi xe. Onhongatu por vaer ae katu nhe por xe-vy gwemimegwe. Ou jevyha ry peve onhongatu vaer hae xejupe arovia kua kua e reheve. 13 Anhetegwa nhe nde-vy amombeu hagwe-rami ave, emombeu mbeu katu. Cristo-pe petexa eremoir-gwi, anive ereva te xugwi. Ejerovia katu hese, ejohayhu ave. 14 Upe anhetegwa vae nhe ani ereheja te avave omombeu joavy avy jevy. Ojupe imepyre onhongatu por vae-rami, enhangareko katu hese. Nhe Marangatu tee vae nhande pya-py oiko vae ne mombaraete vaer. 15 Xe rerakw erehendu rae. Gw heroviaha sia yvy-py oiko vae opa ojehesa rerovapa xhegwi. Naxe moirvi-ma Figelo, Hermgenes ave. 16 Tohexakwaa por rei Nhandejry Hesu Cristo Onesforo rga pygwa-pe. Xe preso a ramo jepe, Onesforo ou meme joty xe pohu-vy xe mbopyagwapy hagw vaekwe. Hae nogwenotry gwekoha xe pohu hagw xe pokwaharehe a ramo. Ogwah joty xe rexa-vy. 17 Ogwah ramo Roma tet-my, ikyre joty xe reka reka-vy, xe johu hagw. 18 Nhandejry ojehexa uka jevyha ry-py, nhane rembiapo apokwe-rehe nhande rereko ramo, togwereko por katu xupe oiporiahuvereko-vy. Hembiapo porgwe rgwe feso tet-my oiko jave xe pytygw-vy ereikwaa por voi.

8 Nhane

Paulo oipota Timteo ojerovia tee Nhandejryrehe ova e reheve xugwi

1Heta o xhegwi ojehesa rerova oiko-vy vae. Upa-gwi tane mombaraete

Ani ereva te Cristo Hesu rape-gwi. Soldado hekoha por vae reko-rami ae katu eiko

katu Nhandejry, xe ray Timteo. Nde, xe ray-rami orogwereko vae.


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

611

2 TIMTEO2

Petexa Cristo Hesu-pe eremoir-magwi, tande rexakwaa rei katu nde pyapy ne mombaraete hagw erejehesa rerova e hagw. 2 Xe remimombeu nde-vy anhetegwa voi. Amombeu jave heta o henduha. Anhetegwa voi ko Paulo nhe hei xe remimombeu rendu-vy. Upe anhetegwa nhe omombeu jevy uka hese ojerovia vaer-pe. Ha upe rire katu ne remimombeukwe hemimombeur jevy. Upe vae nhe-py oporomoarandu jevy vaer oikwaa e vae-pe. 3 Ani ereva te Cristo rape-gwi. Soldado hekoha por vae oiko asy ramo jepe ohendu joty gwuvixa nhe. Upixa ete ave nhande jaiko asy ramo jepe nhanhembojere ukase vae, ndajajeri joty ar xupe Nhandejrygwi. Soldado oikoha-rami nde ave eiko joty Hesu Cristo-pe. 4 Upe soldado oservi por jave ombovyase jehe omanda vae gwuvixa-pe. Upa-gwi gwekohakwe-rehe nopenaviry. Gweko oheja gwuvixa nhe-py meme oiko hagw. Ombovyase gwuvixa-pe oiko-vy. Upe soldado oikoha-rami nde ave eiko katu, Cristo nhe-py anho ereiko hagw. 5 O ogwahse ha-py oripara hat vae oho-vy. Ha ojhegwi rei oripara vae-pe katu ogwah ranhe ramo jepe, nomei vaer mbaeve. Imboriparaha nhe-rupi oripara ramo ae katu ome ar xupe. Upixa ete imboriparaha nhe-rupi oripara hat vae rekorupi eiko katu nde ave. Entro Cristo nde-vy hei vaekwe gwive ejapo katu ombohekovia hagw nde-vy. 6 O heteae vae omoatyr-vy gwemitgwe ojupe gwar-rehe. Tou ranhe gwemitgwe ijagwyje vae jae joty hese. Upixa ete nde reteae erembaapo hat-vy Cristo-pe nde-vy hemimbohekoviar-rehe. 7Ne mandua meme katu ereiko-vy xe nhe-rehe. Upe jave xe haese vae oikwaa ukapa ar nde-vy Nhandejry. 8 Ani ereva te Hesu rape-gwi. Ne mandua ae katu ereiko-vy Hesu Cristo-rehe. Hae onhemoingove jevy vaekwe. Yma gware mburuvixagwasu Davi hembypy voi. Upa rehegwa nhe por amombeu mbeu aiko-vy. 9 Ha o upa nhe mbojevyha xe rereko asy vae. Hembiapo vai vae-rami xe mo preso xe pokwaha reheve. Ha xe joko ramo jepe, Nhandejry nhe ae katu ndojejokiry. O joty imombeuhar. Opa-rupi joty oho inhe. Upa-gwi eipyhy joty katu Hesu rape. 10 Upa-gwi opaixagwa-gwi aiko asy ramo jepe, ndajere moi joty Hesu-gwi. Nhandejry rembiporavo-rehe hapy aipyhy joty vaer upe tape. Aipota hae kwry ave omoir petexa Cristo Hesu-pe onheresende hagw, oikove opa e reheve hagw Nhandejry ndive yvy-py Nhandejry onhemombaegwasu ha-py, hendy resak ha-py. 11 Koarami ae o nhe jajerovia hese vae: Omano vaekwe Cristo. Petexa nhamoir ramo xupe, omano vaekwe-rami jaiko. Upixa jaiko ramo, hae oikove jevy hagwe-rami ave hendive jaikove vaer opa e reheve. 12 Ndajajeri ramo xugwi, nhamoir vaer xupe enterove vae-rehe omanda-vy onhembogwapy jave. Xe ndahai hei jae ramo hese nhat-vy, Pe ndahai xe rei hei ave vaer nhande-vy. 13 Ndajarovii ramo jepe, hei hagwe-rami ojapo joty vaer voi. Hae hagwe-rami ndajapo moi ndei moi jehe Nhandejry. Upa nhe-rehe jajerovia-gwi, ani ereva te Hesu rape-gwi. Eipyhy ae katu Hesu rape por ereiko-vy.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 TIMTEO2

612

14 Ani nde resari Paulo remimombeukwe-gwi. Ani eremokanhy inhe ere oporomboehry-pe. Nhandejry renonde-py vae-rami ani erenhonhe mbojevy jevy te. Oarandurgwe ndoikwaavi vaer henduhar. Ojehesa rerova ar inhe por-gwi ere xupe kwry. 15 Ne kyre ae katu, Upa xe rembijohu por voi hei hagw nde-rehe Nhandejry. Gwembiapo renotha erami eiko erembaapo-vy. Tape rexa ukaha ova e vae-rami, eiko eremombeu por por-vy anhetegwa vae nhe. 16 Gw onhe rei vae Nhandejry mboete e-vy, ani erepena te hese kwry eremoir hagw. Emboyke ae katu xupe kwry ndejhegwi. Hae kwry mombyryve ryve oho vaer Nhandejry-gwi. 17Ivaive ive oho-vy hasy vae, ojeporu ohetehu oho-vy, jae. Upixa ete mbaasyrami inhe rei. Oiko vaive ive oho-vy upa nhe renduha. Indive kwry oime Himeneu Fileto ndive. 18 Anhetegwa vae nhe nomombei. Onhe avy mante xupe: Nombotekove jevi vaer omano vaekwe-pe hei mo, ijapu. Upa-gwi henduhry, Mbaeixagwa nhe po arovia-ta? Xe ndaikwaavi-ma inhe kwry hei hemimombeu kwry joavy avy vae-rehe. 19 Ha Nhandejry nhe katu anhetegwa vae. Onhehekoviar ar e vae. Okytagwasu-rami voi Nhandejry nhe imbaraete. Upe okyta omi e vae imbaraete-gwi. Upe okyta-rami Nhandejry nhe imbaraete vae. Koa-rami ae ohai hese: Gwekoir oikwaa Nhandejry, hei. Xe Cristo rei voi, hei jehe vae gwive, tomboyke ojhegwi mbae vai, hei ave. Omi e vae Nhandejry rokyta imbaraete voi. Okue kue rei e vae. Upixa okambia e vae Nhandejry nhe, naikangiry. Upixa ndikati nhahekoviar Nhandejry remimombeu. Ndikati hendagwe-py nhamo hekovia. Anhetegwa meme ae katu Nhandejry remimombeu. Enterove vae jekoha ramo, jareko xupe. 20 Imbae reta vae rga-py heta o jaiporu vaer. O ouro gwigwa nha, prata gwigwa nha ave. Upa nhane rembihayhu tee voi. Karugwasu jave ae jaiporu upe vae. Ha o ave yvyra gwigwa nha, tuju gwigwa nha ave. Upa pyae ae ojeporu vaer. Nhande rembihayhu ete e upe vae. Ojeka ramo upe vae imombopyr voi. 21 Upixa o jaiporu vaer jahayhu vae. Upa ijry rembiporur, heminhongatu, hae ae hembiporur voi. Upixa ete voi nhande, jaiko Nhandejrype nhanhemoatyr por-vy, hae ae hembiporur. Nhanhemopot-vy jaiko xupe nhane rembiapo por por-vy. 22 Upa-gwi ani ereiko rei te. O kariay vae ojapose vae rei ojapo. Ani ereiko te upe kariay rekoha-rami. Ne kyre ae katu erejapo por hagw erejejavy e reheve. Erovia katu anhetegwa vae nhe, ejohayhu-vy. Upe Nhandejry-pe ipya pot reheve orao ojapo vae, petexa eiko indive. Ipya pot vae kwry aipota ombojoja onhondive gwekoha.

Gwembiapo renotha e-rami eiko erembaapo-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

613 Nhandejry rembigwi rekoha

2 TIMTEO2,3

upe vae. Mbaeve ndoikwai. Emboyke ae katu ndejhegwi inhe rei vae kwry-pe. Onhe rei ramo pyae onhonhe mbojevy jevy ar. 24 Ha Nhandejry rembigwi vae katu nonhonhe mbojevy jeviry. Opoxy e reheve tonhomongeta por katu entrovea ndive. Tvy-rami togwereko xupe kwry. Toporomboe por. Taheko kirir ave oiko-vy. 25 Taheko kirir onhemonhe por-vy. Onhe mbojevy vae-pe opoxy e reheve tonhemonhe por. Togwereko por ikatu hagwixa Nhandejry oikwaa uka xupe anhetegwa vae jehe imbohesa rerova uka-vy. 26 y katu onhuh-my oity vae-rami ogwereko xupe anhy. Ipuaka hese anhy ombotavy-vy. Ojapo uka xupe gwemimbota. Upa-gwi oipota hiarandu por jevy anhy po-gwi ojepea uka jevy-vy.

23Oikwaa seve seve rei vae-rehe ani erepena te. Hiarandu e vae voi-ma

Paulo omombeu ojehu vaer


1Aipota ereikwaa ojehu vaer Cristo ou jevyha ry ogwah e

(1 Tm 4.1-2; Jd 18-19)

ngatu. Ojekwaa vaer heta hekoha vai vae Cristo reko-rupi oiko vae moakrasyhar. 2 Oporohayhu e-vy hae ae ojehayhu ukase mo vaer. Pirapire mante omombaegwasu vaer. Onhemboete ukase mo rei vaer. Hae seve seve oiko-vy vaer. Gwapixa-rehe onhe rei rei vaer. Gwu nhe, osy nhe omombae rei vaer. Heko otima por e vae gwapixa-pe ojekwaa vaer. Ojekwaa vaer Nhandejry mboete ehar. 3 Heko porayhu e vaer, ojoporiahuvereko e vaer. Oapu-vy rei oiko vaer gwapixa kwry-rehe. jehe ndaipuaki vae. Heko poxy-vy rei oiko vaer. Ipor vaer gwive xupe ndojohu poriry. 4 Gwapixa oikwaa uka rei vaer ijaeha-pe. Ipyagwasu vaer. Onhemombaegwasu ukase rei vaer. Nhandejry-pe ohayhu e vaer. Onhembysaraiha omombaegwasu vaer Nhandejry-pe omboyke-vy. 5 Xe heroviaha tee vae hei mo vaer jehe. Ha ipya-py katu nory Nhandejry remimo imombaraete hagw. Upeixagwa-pe gwive emboyke katu. Ani erepena te hese kwry. 6 y oiko-ma voi ave upeixagwa hekoha vai vae. Xe aporomboehaty vae hei mo jehe. Xe aiko-ta voi nde rga gwy-py hei gwapixa-pe oporombotavy-vy. Omogwah rire xupe ombotavy oiko-vy hga pygwa. Kunha hiarandu e vae-pe ombotavy ohesa rerova uka-vy jehe. Upeixagwa kunha ojejavy vaety. Ojapose vae rei-ma ojapo. 7Hiaranduse te. Inhe por rendu-vy, Anhetegwa voi nipo rae ndery hese. Hiarandu vaergwe, inhe rei ohendu-gwi. 8 Yma vaekwe oiko vaekwe hiarandu vaergwe hry vae Janes, Jambres ave. Moiss amyr nhe ombojevyse mo vaekwe. Yma onhonhe mbojevy jevy hagwe-rami, y ave upixa oiko upe hekoha vai vae kwry. Onhembojevy jevyse ave anhetegwa vae omboyke jevy hagw. Hiarandu vaergwe jepe, pyt-my rei oiko vae-rami joty oiko. Ndogwerovia teigwi, Nhandejry remimboyke voi upe vae. 9 Pyae noporombotavyvi-ma vaer. Yma vaekwe ojekwaa-ma myamyr rekoha vai. Ohexa kwaa vaekwe hekoha-rehe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 TIMTEO3,4

614

Upixa ete y ohexa kwaa ave vaer hese hekoha-rehe. Oikwaa ar xupe. Ha upe rire katu noporombotavyvi-ma vaer oiko-vy.
Paulo omombeu Nhandejry kwatia nhe rehegwa nhe

nde ae katu xe reko kwaa-ma. Xe aporomboe jave, xe moir-ma vaekwe. Xe reko rexa-ma. Xe rembiapo por xe renonde-py xe remimo ereikwaa-ma. Ereikwaa voi Nhandejry-rehe ajeroviaha. Xe reko kirirha ereikwaa-ma ave. Xe ajohayhuha, xe ava eha ave ereikwaa-ma voi. 11 Xe aiko jave Antioquia tet-my, Icnio tet-my, Listra tet-my ave, xe mbohasa asy voi vaekwe xe rereko asy-vy. Xe rereko asy ramo jepe, ndajeri joty vaekwe Hesu rape-gwi. Xe rereko asy asy jave, xe resende sende joty vaekwe Nhandejry. Upa xe-vy ojehu vaekwe gwive ereikwaa voi.a 12 Ha entro ogwerovia tee vae petexa omoirse vae katu Cristo Hesu-pe ojerereko asy vaer. 13 Ha hekoha vai vae, Hekoha por nipo rae oipota mo hei jehe. Onhemboete ukase mo. Upa ivaive ive vaer hekoha oho-vy. Oporombotavy rei vaer oiko-vy. Hae ae onhembotavy vaer ave oiko-vy. 14 Ha nde ae katu erovia joty katu nde-vy hemimombeukwe. Hemimbojerovia uka nde-vy erovia katu inhe. Anhete teegwa nipo rae ere vaekwe hese. Are-ma hembiherovia uka nde-vy erovia joty inhe. Ne mboehry rekoporha ereikwaa-ma voi ereiko-vy. 15 Ne mit ramogware y peve ereikwaa-ma voi vaekwe ereiko-vy Nhandejry kwatia nhe marangatu. y peve erehendu ereiko-vy. Upa nhe ne moarandu vae voi erejerovia hagw Nhandejry Hesu Cristo-rehe ne resendehar-rehe. Upeixagwa nhe erovia joty ereiko-vy. 16 Entro Nhandejry kwatia nhe Nhandejry rembihai ukakwe vaekwe. Onhe-rupi oikwaa uka ihaihar-pe imoarandu-vy. Upe vae nhe-py nhanhomboe. Upa nhe rendu-vy jaikwaa jajejavyha. Upa nhe rendu-vy tape por-rupi nhas jaiko hagw. Upa nhe rendu-vy tekoha-rupi jaiko vaer nhande pya pot reheve. 17Oipota Nhandejry jaiko hembigwi ramo xupe. Oipota nhahendu upe vae nhe nhane arandupa hagw, nhane rembiapo por por hagw xupe jaiko-vy.

10Ha

(Rm 15.4; Tt 1.9; Tg 1.21; 2 Pe 1.19-21)

4
a

Paulo oipota Timteo gweteae reheve omombeu Nhandejry nhe por


1Nhandejry resa-py, Cristo Hesu resa-py ave amombeu-ta nde-vy ne

(Ef 5.15-16; 2 Pe 1.14)

rembiapor. Hae ae hovagwy-py onhemboy-ma vaer entro omano vaekwe oikove vyteri vaer gwive ave. Pete te hembiapo apokwe-rami ogwereko vaer xupe kwry. Hae ojekwaa jevy ou-vy vaer ko yvy-py enterove o vae gwive ruvixar. 2 Upa-gwi hae ae hesa-py amombeu-ta nde-vy ne rembiapor. Emombeu katu nhe por. Nde reteae reheve emombeu katu.

3.11 At 13.14-52; 14.1-7; 8-20


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

615

2 TIMTEO4

Ne nhe renduse ramo, ne nhe nohendusi ramo jepe, emombeu meme joty xupe. Ojejavy vae-pe eikwaa uka xupe hembiapokwe. Enhemonhe katu xupe emokyre xupe eremohembiapo por-vy. Ereporomboe mboe jave, ani erenhe asy te ne nhe rendusere vae-pe. 3 Ogwah vaer Nhandejry nhe rendusereha ry. Upe ramo nohendusevi vaer nhe por. Ojapose vae rei ojapo vaer. Heta omombeu joavy avy vaer omogwah ojupe. Orohendu vaerte ore-vy oroipota pemombeu hei vaer gwemimogwah por-pe. Ore remihenduse e ani pemombeu te hei vaer nhe por renduserevy. 4 Anhetegwa vae nhe nohendusiry vaer voi. Inhe rei vae-pe ae katu ohenduse vaer hikwi. Anhetegwa hei mo vaer hese. Upa-gwi y voi katu emombeu nhe por. Ohendusereha ry ner vyteri ogwah jave, nde reteae reheve emombeu mbeu joty xupe kwry. 5 Inhe rei vae hae kwry ohendu vaer. Nde ae katu nde puaka meme katu ndjehe. Nde rereko asy ramo jepe, ani ereva te joty Hesu rape-gwi. Embaapo katu Nhandejry-pe Hesu rehegwa nhe por eremosarambi hagw. Ne rembiapor gwive ejapopa katu ereiko-vy. 6 Xe rekovia ejapo. y ijukapyr-rami xe aime. Ogwah-tama xe-vy xe mano hagw ry. 7O oripara hat vae. Ikyre oripara hagw oho-vy ogwahse ha-py ogwah hagw. Upixa ete yma gwive xe kyre aiko-vy nhe por mombeu-vy y peve. Ha konga katu ogwahse ha-py ogwah-ma vae-rami oripara-vy, xe ajapo japo vaer apy-py agwah-ma. Cristo Hesu-rehe ajerovia tee-ma aiko-vy ajehesa rerova uka e reheve. 8 Oripara vae ogwah ranheve vae-pe ombohekovia. Upixa ete xe-vy ave ombohekovia vaer. Hemimbota ajapopa-gwi, o xe-vy imarangatu ete vae ome vaer xe-vy Cristo. Enterove vae hae hembierekor hembiapo apokwe-rehe. Upe ry-py naxe anhiry hemimbohekoviar. Entro ohaar vae-pe gwive ombohekovia vaer xupe.

ir kwry xe rejapa-ma ojei-vy xe anho xe reja. Demas xe reja teko rei remimbojohu por omombaegwasuve-gwi. Tessalnia tet-my oho xe reja-vy. Ha Crescente katu oho Galcia yvy-koty. Dalmcia yvy-koty oho Tito. Ha Tquico amondo kuri xupe feso tet-my. Lucas anho mante opyta xe ndive. Xe anho eterei. Upa-gwi ne kyre eregwah hagw xe ha-py. Ereju ramo, eju Marcos ndive. Ambaapo jave Nhandejry-pe, hae xe pytygw voi oiko-vy. 13 Ereju ramo eru katu xe-vy xe ao joavy Trade tet-my aheja vaekwe, Carpo rgapy aheja vaekwe. Eru ave xe-vy xe kwatia. Vaka pire-rehe o vae nhe aipota eterei ereru. 14 O Alexandre kwarepoti-rehe ombaapo vaety. Hae ojapo vai xe-rehe. Hembiapokwe-rami ogwereko vaer xupe Nhandejry. 15 Nhane nhe ombojevy jevy upe vae. Ema katu hese. Hke upe vae kwimbae. Ejoko katu xupe. Ojapo vai vaer nde-rehe ave. 16 Mburuvixa xe rekoha-rehe oporandu ypy ramo xe-vy, Nahembiapo vary rae Paulo hei vaer ndoiry xe yke-rehe onhemboy-vy. Xe rejapa-ma xe anho ojei-vy hikwi. Hae kwry hembiapo

9Ne kyre reheve eiko katu pyae eregwah hagw xe ha-py. 10-12Xe

Paulo omombeu ojehegwigwa

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 TIMTEO4

616

vai e vaekwe-rami togwereko xupe Nhandejry. 17Ha xe ndive onhemboy o-vy vae-rami, onhemboy-ma o-vy Nhandejry xe yke-rehe xe mombaraete-vy xe monhe hagw. Upa-gwi arosapuki voi imombeu-vy judeu e kwrype. Entro Hesu rehegwa nhe gwive amombeu. Heta tet-gwi ou vae hendu uka-vy amombeu xupe. Jagwarete juru-py aha vrami, xe repy jevy vaekwe Nhandejry. Ijuru-gwi xe pea vrami xe resende vaekwe. 18 y jagwarete juru-py vrami aha jevy ramo, xe-rehe ojapo vai ramo, xe repy jevy jevy joty ar Nhandejry. Xe resende vaekwe-gwi aikwaa voi xupe. Xe resende jevy voi ar ave y. Mbaeve ojehu e reheve xe-vy xe reraha vaer voi yvy-py. Upepy hae anho mburuvixa vaer voi upe-py. Tanhamombaegwasu meme vaer xupe opa e reheve. Amm. 19 Emombeu katu qila-pe Priscila-pe ave xe manduaha hese. Onesforo rei-pe ave emombeu xe manduaha hese. 20 Erasto opyta Corinto tet-my. Trfimo hasy-gwi aheja vaekwe xupe Mileto tet-my. 21 Ne kyre katu eregwah hagw xe ha-py roy e-py. Nhande rei ubulo, Prudente, Lino, Cludia ndive omombeu uka nde-vy omanduaha nde-rehe. Ambue kwry, nhande rei vae omombeu uka ave. 22 Toiko Nhandejry nde rekoir ramo, Timteo. Tapende rexakwaa por rei Nhandejry pende rovasa-vy.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Tito pegwar
epstola de Paulo a Tito

katu Tito, xe ray tee-rami, ereiko xe-vy. Hesu Cristo-rehe petexa jajerovia-gwi ojoei voi nhande. Xe Paulo amondo-ta ndevy xe nhe kwatia-rehe. Xe Nhandejry rembigwi vae, Hesu Cristo remimondo vae ave. Aipota ojeroviave hese heyir Nhandejry oiporavo vaekwe gwive. Aipota oikwaa porve anhetegwa vae Nhandejry rei rekor. Nhandejry nhane moingove meme vae ondive. Upe vae nherehe ajerovia voi. Upa-gwi ajapo inhe. Yma vaekwe, Amoingove vaer xupe oiko hagw xe ndive opa e reheve hei vaekwe nhande-rehe Nhandejry. Hae ijapu e reheve hei upixa. Ndei rery voi. y oikwaa uka-ma katu nhande-vy yma hei vaekwe nhane renonder mombeu-vy. Hira-py oikwaa uka-ma nhande-vy. Ombou vaekwe inhe oikwaa uka-vy nhande-vy. Ko nhe, Emombeu katu, Paulo hei vaekwe xe-vy Nhandejry. Omombeu uka vaekwe xe-vy xe remimombeur Nhandejry nhane resendehaty. Upa-gwi ajapo joty inhe. Amondo-ta nde-vy Tito xe nhe kwatia-rehe. Tande rexakwaa rei katu Nhandejry Nhande Ru, Nhandejry Hesu Cristo ave. Tane mbopyagwapy ave katu.
Paulo oipota Tito omoingo Hesu reroviaha rerekwar
5Aipota erejapo y xe ajapo e vaekwe. Upa-rehe oroheja kuri Creta

1-4 Nde

Paulo omondo kwatia Tito pegwar

(1 Tm 3.1-7)

yvy y mbyte-py o vae-py. Emoingo tet tet-rupi Hesu reroviaha rerekwar. Emoingo ingo katu xupe xe nde-vy hae hagwe-rami. 6 Heko por vae emoingo herekwar. Imandua por meme hese vae emoingo herekwar. Hembireko reta e vae pete voi hembireko vae. Tay kwry, tajry kwry ave ojerovia-ma ave
617
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TITO1

618

Hesu Cristo-rehe vae. Upeixagwa mante emoingo herekwar. O gwembireko ndive e oiko vae. O naimbaereroviiry vae tary. O tary nohendi vae inhe, ojapose vae rei ojapo vae. O heta imandua vai vae tary-rehe. Ani upeixagwa eremoingo te Hesu reroviaha rerekwar ramo. 7Ha herekwa Nhandejry nhe-py ae onhangareko Hesu reroviaha-rehe. Upa-gwi imandua por hese vae ae katu emoingo herekwar. O hae seve oiko vae, ipoxy pyae ae vae, okau vae, oporonup vae, oipotave tave rei ojupe gwar pirapire vae. Ani upeixagwa eremoingo te Hesu reroviaha rerekwar ramo. 8 Onhomogwah uka por rei vae-pe ae katu emoingo herekwar. O ave gw enterove vae ndive ipya por vae, inhak por vae, tekoha-rupi oiko vae, Nhandejry-pe omboete vae, jehe ipuaka vae. Upeixagwa heko por vae-pe ae katu emoingo herekwar. 9 Togwerovia por anhetegwa vae nhe ojehesa rerova e reheve. Nhamboe hagwe-rami, togwerovia joty omombeu hagw anhetegwa vae Hesu reroviaha-pe omokyre hagw. Onhe mbojevy vae-pe, Neremombeu pori hei vaer. Upeixagwa ogwerovia tee vae emoingo katu herekwar. 10 O heta inhengendu e vae. Onhe rei oporombotavy-vy. Upixa heta o judeu reko-rupi oiko vyteri vae, Penhepirekyt uka katu hei vae. 11 Upeixagwa-pe, Anive erehekomboe rei te ereiko-vy ere ae katu xupe. Omokirir hagw inhe rei rei vae-pe emoingo katu Hesu reroviaha rerekwar. Gw oporombotavy vae ohesa rerova uka oiko-vy jehe hga-py o vae gwive. Ohekomboe rei-vy ohesa rerova uka jehe. Oipota jehe gwar pirapire oporombotavy-vy. Upeixagwa-pe tomokirir katu xupe. 12 Hei arakae hese hiarandu vae Creta yvy pygwa: Ijapu meme Creta yvy pygwa hei. Mymba poxy-rami oiko vae. Ipituva ramo jepe, okaruse joty hei arakae oyvy pygwa-rehe Creta yvy pygwa-rehe. 13 Anhetegwa voi upe hiarandu vae remimombeukwe. Upa-gwi emandari ndari katu oporomboe rei vae-pe: Anive eremboe vai rei te ere ae xupe. Togwerovia por ae anhetegwa vae nhe por ere xupe. 14 Tapehendu e katu judeu kwry remimombeu rei. Teko rei remimombeu ave tapehendu e katu. Anhetegwa nhe por ae katu pehendu ere xupe kwry. 15 O ipya pot vae. Ndaipri imongyahar. O ave ipya kya vae, Nhandejry-rehe ojerovia e vae. Hembiapo porse mo oiko-vy, ha ojejavy joty oiko-vy, onhemongya rei joty oiko-vy. Ipya kya vaive ive oho-vy. Upa-gwi, Anive erehekomboe rei te ere oporomboe rei vaepe. Hae kwry ipya vai. Hembiapo vai ramo jepe, not kwai joty okwa-vy. 16 Oroheko kwaa-ma Nhandejry-pe hei rei jehe hikwi. Ha jahexa kwaa ramo katu hese, jaikwaa voi hekoha. Ndohekokwairy nipo rae Nhandejrype jae hese. Nhandejry rembijohu vai ojapo, nohendusiry inhe. Ha ipor vae katu ndojaposi voi. Upa-gwi, Anive erehekomboe rei ere xupe.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

619

TITO2

nde ae katu ehekomboe por Hesu reroviaha kwry-pe. Pehendu katu anhetegwa nhe tekoha-rupi peiko-vy ere xupe. 2 Ha ituja vae kwry katu: Ani pekau te peiko-vy ere xupe kwry. Penhemboete uka pende rapixa kwry-pe. jehe ipuaka vae-rami peiko katu. Perovia por katu anhetegwa nhe. Pejohayhu tee katu peiko-vy. Pejerereko asy jave pekirir joty katu peiko-vy ere xupe kwry erenhemonhe-vy. 3 Upixa ave igwaigw vae kwry-pe enhemonhe katu: Nhandejry ir reko-rupima peiko katu ere xupe. Ani erenhe rei rei te nde rapixarehe. Ani erekau te. Erekau ramo, ipuaka vaer opaixagwa rei nde-rehe. Ehekomboe por ae katu nde rapixa-pe ere igwaigw vae kwry-pe. 4 Tekoha-rupi peiko pehekomboe por hagw kunha omenda ramo vae-pe. Kunha omenda ramo vae tohayhu omna kwry-pe. Tohayhu ave omemby kwry-pe ave. 5 Toiko jehe ipuaka vae-rami. Ojoeko-rupi por toiko ome ndive hekopot-vy. Topyta gwga-py, tonhangareko ombaapovy. Taipya por. Ome nhe-rupi toiko. Tekoha-rupi toiko kunhagwe pono omonhe vai uka Nhandejry nhe-rehe gwapixa kwry ere gwaigw kwry-pe. 6 Upixa ete kwimbae kwry ipyahu vae-pe ave enhemonhe katu: jehe ipuaka vae-rami, peiko katu ere xupe. 7 Ha nde ejehexa uka por xupe, nde reko-rami oiko hagw kwimbae kwry ipyahu vae. Erehekomboe jave, ani erehekomboe rei te. Enhemboete uka katu xupe kwry. 8 Anhetegwa vae emombeu xupe. Petexa emombeu por meme katu. Aipo ramo ne nhe ombojevy vaergwe nane nhe mbojevi vaer. Ot vaer ne nhe mbojevy-ta mo vaekwe. 9 Ha onhemombaapo uka vae-pe enhemonhe katu: Pehendu meme katu nde jry nhe ere xupe. Oipota vae gwive ejapo katu xupe. Imbovya-vy ejapo xupe. Ani erembohovi te xupe eremboete e-vy. 10 Ani eremonda xugwi. Ejehexa uka por ae katu xupe. Embojerovia uka katu xupe ndjehe. Aipo ramo petexa peiko meme katu ojehexa uka por hagw Nhandejry rekoha, ojohu por hagw pende rexahry Nhandejry nhane resendehaty rehegwa nhe ere xupe. 11 Nhandejry nhande rexakwaa reihaty oikwaa uka-ma nhande-vy gwekoha nhande kwry kente kwry-pe nhane resende hagw. Upa-gwi, Enterove vae resa-py peiko por katu Nhandejry-pe pemboete-vy ere upe pygwa-pe. 12-13 Upixa nhande resendeha ramo oiko-gwi, Anive erejapo xe aipota e vae, ani erejapo nde erejapose vae rei hei nhande-vy Nhandejry nhande poriahuverekohaty. Ko yvy-py jaiko jave, ipor ae nhande puaka nhandjehe. Ipor jaiko nhande rekoha jajejavy e reheve Nhandejry mbovya-vy, nhahaarvy xupe. Nhandejry Hesu Cristo ou tee jevy vaer nhande rovasahar. Nhane remihaar ou tee jevy vaer. Hae tuvixa mbae, nhane resendehar voi hae. Hendy mbaraete reheve, opuaka reheve ou jevy vaer. 14 Yma vaekwe ojejuka

1Ha

Paulo oipota Tito ohekomboe por Hesu reroviaha-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TITO2,3

620

uka nhande-rehe ha-py omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe, nhande pya omopot hagw gwei marangatur, nhane mokyre hagw jajapo por hagw. 15 Upeixagwa nhe-py ehekomboe mboe xupe. Emokyre upe pygwa-pe ojapo hagw upa nhe. Ha henduse eha-pe katu enhemonhe katu ojapo jevy hagw. Nhandejry nhe-py enhe. Hae ae onhe-py rei onhemonhe ani ereheja hei nde-rehe. Ani ereheja nde-rehe onhe vai.

eremombeu ko nhe Hesu reroviaha-pe: Ani nde resari mburuvixa kwry-gwi. Gw omanda vae nhande-rehe, ani nde resari ere xupe. Pene mandua meme katu hese pehendu hagw inhe ere xupe. Pejapo katu inhe. Pene kyre katu ipor vae apo-vy.a 2 Ani erenhe rei rei te avave-rehe. Ani penhorair te penhonhe mbojevy jevy-vy. Pende reko kirir ae katu ojupe. Pende pya por reheve ae katu ave pejogwereko ere Hesu reroviaha-pe. 3 Are vaekwe nhande kwry ave jaiko vai vaekwe. Nhane arandu e vaekwe jaiko-vy. Inhe rendu e-vy ave jaiko vaekwe. Inhe rei vaekwe nhane mbotavy. Nanhande puaki nhandjehe vaekwe opaixagwa ivai vae teko rei ojapose vae rei ojapo vaekwe jajapo hagw. Nhande pya pohi vaekwe jaiko-vy. Nhane mandua meme vaekwe nhane rembiapo vair-rehe. Nhande rapixa mbae jaipota rei ngau vaekwe. Ndaijairy rei nhande-rehe nhande rapixa. Nanhande airy ojehe. 4 Ha Nhandejry nhane resendeha ae katu, jajejavy ramo jepe ojehexa uka por joty nhande-vy vaekwe. Nhande poriahuverekoha voi, nhande rayhuha voi Nhandejry. 5 Hae nhane resende vaekwe. Ndahai nhane rembiapo porkwe-rehe nhane resende vaekwe. Nhande poriahuvereko-gwi ae nhane resende vaekwe. Upi oiko-ma nhande pya-py Nhe Marangatu tee vae, nhanhemopot hagw, nhande reko tujakwe oipea hagw nhandhegwi, nhanhembopyahu jevy hagw jaiko-vy.b 6 Nhande pya omohynyh hagw ombou vaekwe nhande-vy Nhe Marangatu tee vae-pe ome rei-vy. Hesu Cristo nhane resendeha nhande rayhu-gwi, ou vaekwe Nhe Marangatu tee vae. Upixa nhane resende vaekwe. 7Nhane resende vaekwe nhande-vy gwar nhahaar vae ome hagw nhande-vy. Ipya pot hei-gwi nhande-rehe nhande poriahuvereko-vy, oipota jaikove meme indive. Upa-gwi, Peiko por katu ere meme Hesu reroviaha-pe. 8 Anhetegwa voi ko nhe hae vae nde-vy. Ipor erejerovia ko nhe-rehe. Upa-gwi ani ne ate te erenhemonhe-vy. Ne kyre ae katu eremombeu mbeu-vy, Nhandejry reroviaha imongyre-vy imohembiapo por hagw. Upixa hembiapo por ramo, ipor voi katu. Enterove rembijohu por hembiapo. Upa-gwi enhemonhe nhe katu ereiko-vy ereporomboe-vy.c 9 O onhonherehe rei onhonhe mbojevy jevy vae. Ani erepena te inhe rei vae-rehe. Heta ijypykwe pykwe rry-rehe ani erepena te. Judeu rekoha rehegwa nhe-rehe,

1Aipota

Paulo omombeu Hesu reroviaha rekor

3.1 Rm 13.1; 1 Pe 2.13-14

3.5 Ef 2.8-10; 1 Pe 1.3

3.8 1 Tm 1.3-4; 2 Tm 2.14

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

621

TITO3

ani erenhonhe mbojevy jevy te. Ani nde poxy erenhonhe mbojevy-vy hese. Upeixagwa inhe rei nanhane mombaraetiry. Upa-gwi ani erepena te hese. Ani ne nhengendu te hese. 10 O ramo ndaijojasiry vae Hesu reroviaha ndive, Anive erejapo upa ere xupe. Nane rendi ramo, Ani erejapo upa ere jevy xupe. Mokigwe ere xupe. Upi nane rendi joty ramo, anive eremoir xupe. 11 Upeixagwa oheja rae Nhandejry rape. Ojejavy vaety rei oiko-vy. Ojekwaa por hese, ojehexa por ave hekoha vaiha. Upa-gwi ani eremoir te xupe kwry.

nde-vy rtemas parae, Tquico parae. Ogwah ramo oho-vy nde ha-py, ne kyre katu xe topa hagw ereho-vy Nicpolis tet-my. Upe-py apyta-ta aha-vy roy jave hae kuri xe pyapy-py xejupe. 13 Ha Zenas preso oheja vae mos ukaha katu Apolo ndive oho-tama oyvy-gwi. Oho-tama jave, ne kyre katu ave ipytygw-vy xupe. Eme xupe hemikotev oho mombyryve hagw. 14 Taikyre ave entro Hesu reroviaha gwive hembiapo por hagw, gwapixa remikotev me-vy, oiko rei e hagw oporopytygw hagw oiko-vy. 15 Opa-ta xe nhe. Entro Hesu reroviaha a-py oiko vae omombeu uka-ta pe-my omanduaha. Ore ave oromombeu uka-ta ore manduaha pende-rehe. Entro Hesu reroviaha ne ndive oiko vae ore rayhu vae, oromombeu uka-ta ave xupe ore manduaha. Pe kwry-pe tapende rexakwaa rei katu Nhandejry pende rovasa-vy. Amm.

12 Amondo-ta

Paulo omombeu omanduaha onhe apy-vy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Paulo remimombeukwe

Filemom pegwar
epstola de Paulo a Filemom

Paulo, Hesu rehegwa nhe amombeu meme-gwi koy aime koa-py preso. Timteo opyta xe ndive xe moir hagw rei. Koy araha uka-ta pete kwatia-py nhe nde-vy gwar. Nde, Filemom, ore ir tee voi, ore rembihayhu vae voi nde. Ore ramigwa ave nde eremombeu mbeu Hesu Cristo rehegwa nhe ereiko-vy. Ko vae nhe ahai-ta nde-vy gwar. 2 Ne ndive oime vae kwry pegwar ave. Oime nipo rae Hesu reroviaha kwry ne ndivegwa. Oime rae fia ne ndive. Hae ojerovia tee-ma ave Hesu-rehegwi opyta-ma xe-vy xe reindy-rami. Oime rae Arquipo. Hae ore ir oiko-vy omombeu meme-gwi Hesu Cristo nhe. Oime ave rae gw nde ha-py onhomboaty aty meme vae Hesu Cristo-pe omboete hagw. xupe kwry gwar ave ahai-ta ko vae kwatia. 3 Nhandejry Tup Nhande Ru katu tapende rexakwaa rei. Tapene mbopyagwapy ave. Nhandejry Hesu Cristo ave tapende rexakwaa rei. Tapene mbopyagwapy ave.

1Xe,

atim meme voi Nhandejry-pe nde-rehe Filemom. Nhandejry-pe ajapo ramo orao, xe mandua meme vae voi nde-rehe. Xe ahendu nhe por ne rerakw. Nde, erehayhu tee voi Nhandejry Hesu-rehe ojerovia vae kwrype. Xe ne rerakw por ahendu ramo avya voi. Upixa avya aikwaa ramo nde erejerovia por Nhandejry Hesu Cristo-rehe. Ambojeupi ramo Nhandejrype xe nhe xe mandua meme voi nde-rehe. 6 Ajerure xupe nhane pav-gwi nhane moarandu porve rve hagw Hesu Cristo remimegwe-rehe. Ore, nde ave jajerovia Hesu Cristo-rehe. Petexa nhaime-gwi indive, Nhandejry ohovasa vasa nhande-vy nhande rekove. Upe jeovasa Nhandejry nhande-vy ome vaekwe jaikwaa porve rve hagw ajerure xupe.

4-5Xe

Filemom oporohayhu ojerovia-gwi Hesu-rehe

622
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

623
7Xe

FILEMOM

ryvy-rami voi xe-vy ereiko, Filemom. Xe aikwaa-ma ramo ne rerakw por xe mongyre-ma voi xe ave xe mbovya tee-vy eremongyregwi gw Nhandejry-rehe ojerovia vae kwry-pe. Upa-gwi xe avya voi.
Paulo ojerure Filemom-pe omogwah por jevy hagw gwembigwi Onsimo-pe
8 Xe, Paulo, Cristo nhe aikwaa por-gwi ome ar ne rembiapor amombeu hagw nde-vy. Ha xe katu ndae moi joty ne rembiapo porr-rehe. Erejerovia por-gwi Nhandejry-rehe, xe ndajepyapi voi nde-rehe. 9 Nhandejry Hesu Cristo rembigwi voi xe. Inhe amombeu-gwi aime preso koy. Aikwaa erejapo ar xe remimbota. Orohayhu eterei-gwi ae xe ndorojokwaisiry voi. 10 Ajerurese mate nde-vy ne rembigwaikwe Onsimo-rehe. Hae-ma preso aime ramo amombeu vaekwe xupe Nhandejry Hesu Cristo nhe. y hae ojeroviama ave Hesu Cristo-rehe. Upa-gwi koy xe ray-rami voi areko xupe. 11 Yma nipo arakae hae natembigwi pori voi nipo arakae nde-vy. Koy katu xe pytygw por voi oiko-vy. Xe-vy xe pytygw porha-rami ave hae ne pytygw por ar nde-vy. 12 Amondo jevy-ta xupe nde rga-py y. Xe rembiayhu voi Onsimo. Ogwah ramo nde rga-py ani ae ne mandua te hembiapo vaikwe-rehe. Xe-vy xe mogwah porha-rami ave emogwah por katu xupe igwah iho ramo.a 13 Hae jepe kuri xe xejupe Onsimo oiko meme hagw xe ndive. Upixa ramo ae ne rembiaporgwe hae ojapo vaer xe ndive koa-py. Nhandejry Hesu Cristo rehegwa nhe amombeu meme-gwi xe mo-ma a-py preso. Onsimo opyta ave preso-gwi xe moir a-py. 14 Aipota peve rei opyta xe ndive Onsimo. Nde ae xe rexakwaa ramo ereme ar xe-vy. Aikwaa voi xe nde naxe nhe mbojevi ar ha upa-gwi xe ndajeruresiry. Nde pya gwive ae eremese ramo ereme ar xe-vy. 15 Xe hae-ta nde-vy: Ikatu ar jae Onsimo-rehe. Hae sapya ete os arakae nde ry-gwi. Koy oike jevy nde ry-py oiko meme jevy hagw ne ndive. 16 Koy oho ramo nde ry-py hae, ndahaevi-ma tembigwi ramo anho mate oiko hagw. Nhande-rami ave-ma oiko-gwi, koy Hesu Cristo-rehe ojerovia-gwi, nhande ryvy mir-ramima jahayhu tee ar xupe. Xe ahayhu tee voi xupe. Nde katu xhegwi erehayhuve vaer xupe. Ne ndive oiko-gwi, Hesu-rehe ojerovia-gwi ave erehayhuve vaer xupe. 17Xe-rehe ere ramo Paulo xe ir voi, xe rerekoha-rami ave ereko Onsimo-pe. Xe-vy xe mogwahha-rami joty emogwah por katu xupe. 18 Sapya os ramo arakae oho-vy nde ry-gwi. Ojapo vai nipo arakae nde-rehe. Oreve parae ndevy. Oreve ramo nde-vy, xe ae apaga ar nde-vy ireveha. 19 Xe Paulo, xe po-rupi ahai nde-vy amondo hagw ko xe nhe. Oreve ramo nde-vy Onsimo, apaga ar nde-vy ireveha. Xe natekotevi oromomandua gw vae-rehe: nde erereve vaerami erepyta xe-vy. Xe-rehe ha-py ereiko-ma nde Hesu reroviaha ramo. 20 Opa

10-12 Cl 4.9
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

FILEMOM

624

xe rembijerure erejapo ramo xe-vy, upixa ramo xe mbovya vaer. Aipota xe rembijerure erejapo xe-vy, Hesu Cristo-rehe erejerovia-magwi xe-ramima ave ereiko. Upixa ramo xe mbovya ar, petexa Hesu-rehe jajerovia-gwi. 21 Koa-rami ahai nde-vy xe nhe. Aikwaa por voi xe ne nhengendu voi nde. Upa-gwi xe rembijerure-gwi erejapove vaer voi xe-vy. 22 Koy katu ajerure ambue vae-rehe nde-vy erembosakoi hagw xe-vy nde rga-py aha ramo upe-py ake hagw. Aikwaa voi pembojeupi meme ramo Nhandejry-pe pene nhe xe-rehe, voi as jevy ar koa-gwi aha jevy hagw pende ha-py.

omondo-ta nde-vy omarandu. 24 Xe ir kwry, Marcos, Aristarco, ha Demas, Lucas, hae kwry xe moir rei vae voi. Hae kwry ave omondo-ta nde-vy omarandu. 25 Tapende rovasa por por katu Nhandejry Hesu Cristo pende rexakwaa rei-vy. Pende pya gwive tapende rovasa.

23Epafras, Hesu-rehe ojerovia-gwi hae ave o preso xe ndive koa-py. Hae ave

Paulo, inhir kwry ndive, omondo omanduaha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hebreu kwry pegwar


epstola aos hebreus

omombeu uka meme nhande-vy ojehegwa nhe. Yma vaekwe gwembigwi kwry-pe omombeu uka nhane moarandu hagw. Koy ae katu omombeu gwary tee-pe nhane moarandu hagw tary. Yma, yma vaekwe heta eterei oiko inhe-py omombeu vaety. Ha Nhandejry omombeu uka vaekwe xupe kwry. Upi hae kwry omombeu jevy nhane rembypy-pe inhe. Nomombeupiry Nhandejry nhe. xupe omombeu uka hagwe-rami ae, hae kwry omombeu jevy nhane rembypype. Nhandejry ohexa uka xupe kwry hembiexagwe omombeu jevy hagw. Ohendu uka ave xupe kwry hemiendukwe ndukwe omombeu jevy hagw. Gwembigwi meme oiporu vaekwe nhane moarandu hagw. Ha y katu gwary tee-pe omombeu ukapa nhane moarandu hagw. y tary tee omombeu vaety ramo opyta. Gwu-gwi ohendu vaekwe omombeu. Hae Nhandejry rembiporavo opambae jaryr voi. xupe ae Nhandejry ojapo uka ko yvy, ry, ygwasu ave. Gwary reko-rehe ombojekwaa-ma gweko por teeha. Gwu rekoha-ramima voi ave oiko tary. Heko ambue e vae voi-ma hae. Onhe-py entro mbae omoingo meme tary. Imbaraete tee voi inhe. Hae omopot vaekwe nhande pya jajejavy rire. Ha upe rire katu oho jevy yvy-py ogwapy hagw. Nhandejry, upe Tupgwasu tee tuvixave vae yke-rehe ijakata-koty ogwapy-ma o-vy. 4 Xe rembigwi ndery xupe Nhandejry. Xe ray hei ae xupe. Upixa ramo ombotuvixave mbae xupe. Ha gwembigwi kwry yvy pygwa-pe katu, nombotuvixa mbae etiry Nhandejry. Upa-gwi Nhandejry rembigwi pa-my ndogwapi voi hae. Nhandejry yke-rehe ae ogwapy o-vy. 5 Ha Nhandejry gwembigwi kwrype katu ndery: Nde ko xe ray tee voi ndery xupe kwry. Koy katu amombeu-ta enterova-pe. Ko vae xe ray tee voiha ndery ave gwembigwi kwry-rehe.

Tuvixave mbae Cristo Nhandejry ray Nhandejry rembigwi kwry-gwi


1-3Nhandejry

625

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS1,2

626

Areko vaer xupe tvy-rami. Xe ray ramo oiko vaera ndery ave arakae Nhandejry gwembigwi kwry-rehe. Upa-gwi tuvixave mbae Nhandejry ray Nhandejry rembigwi kwry-gwi. 6 Upi hei ave arakae Nhandejry: Tomboete katu xupe entro xe rembigwi gwiveb hei arakae Nhandejry gwary-rehe ko yvy-py imbou-vy. 7 Ha hembigwi kwry-rehe katu hei Nhandejry kwatia nhe a-rami: Hemimondo vae, omondo xupe Nhandejry yvytu ramo. Tata rendy-rami rei voi hembigwi oikoc hei Nhandejry kwatia nhe. 8 Ha Nhandejry ray-rehe katu hei: Ore Jry, ereiko meme vaer ore ruvixa ramo. Erepa e reheve ereiko meme vaer hei. Eremanda por meme vaer ore-rehe kwry. Ore rembiapo apokwe-rehe ore rereko vaer hei. 9 Hembiapo por vae erejohu por xupe. Ha hembiapo vai vae katu nande airy hese. Upa-gwi Nhandejry nde Jry nde poravo-ma. Ne mbovya verei hagw ne ir gwry-gwi nde poravo-ma. Ne ir ovya ramo jepe, nomeiry joty xupe nde vyaha-rami Nhandejryd hei Nhandejry kwatia nhe Nhandejry ray-rehe. 10 Upi hei jevy Nhandejry kwatia nhe: Yma vaekwe, ore Jry, erejapo vaekwe ko yvy. ry ave ne rembiapokwe voi. 11-12 Onhehundi vaer ne rembiapokwe ha nde katu nerenhehundry vaer voi. Erepa e reheve ereikove vaer. Nhande ao osorove rove. Upi nhamboyke xupe. Upe rire nhahekoviar vaer xupe. Upixa ete nhande ao tuja-rami ko yvy ry ndive itujave jave vaer hei. Upi hekoviar-vy eremboyke-ma vaer erejapo vaekwe. Ha nde katu erenhehekoviar e vaer voi. Eremanotaha ry nogwah movi-ma vaer nde-vy hei. Ereikove meme vaere hei Nhandejry kwatia nhe Nhandejry ray Hesu-rehe. 13 Ha ndahai gwembigwi kwry-pe hae hei: Egwapy katu xe yke-rehe, xe akata-koty. Xe orombopuaka vaer nde aeha-rehe. Orombopuaka peve eregwapy vaer ere-vy xe yke-rehef hei ramo Nhandejry ndahai hembigwi pegwar. Gwary tee pegwar nhe ae upe vae. 14 Ha Nhandejry rembigwi yvy pygwa, jahexa e vae katu, hemimbou nhane pytygw hagw voi ombou. Gwemiresende sender-rehe ombou.g

2
a e

1Ndoikiry Cristo-rami nhane resendehar. Upa-gwi maer nerehendu

Ndaipri Cristo-rami nhane resendehar

poriry nhe por nde-vy omombeu vaekwe. Ipor katu nhahendu


b f

1.5 Sl 2.7; 2 Sm 7.14 1.10-12 Sl 102.25-27

1.6 Dt 32.43 1.13 Sl 110.1

1.7 Sl 104.4 d 1.8-9 Sl 45.6-7 1.2-14 Ef 2.11-22; Cl 1.15-23

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

627

HEBREUS2

meme upe nhe jajehesa rerova e hagw xugwi, pono nhakanhy kana-rami y-rupi ojererosyry uka oho-vy vae-rami. 2 Yma arakae yvy pygwa omombeu arakae nhane rami amyr-pe. Nhandejry nhe omombeu arakae. Imbaraete hei vaekwe. Upa-gwi inhe-rehe opyr vae gwive, inhe renduse eha vae gwive, ogwereko asy vaekwe xupe Nhandejry hembiapokwe-rehe. 3 Ha upe rire katu ojekwaa-ma o-vy vaekwe nhane resendehar. Haeixagwa ndaipri. Upa-gwi nhapena e ramo hese, ndoiki ni pete nhane resendehar. Heseve ndaipri nhane resende vaer. Aipo ramo, mbavae-rami po nhane resende vaer. Nhanhehundipa-ma vaer voi nhande kwry. Ha Nhandejry Hesu hae ae onhe ojhegwi omombeu ranhe vaekwe nhande-vy nhane resende hagw. Ha henduhare hei, Anhetegwa tee voi hei vaekwe nhande-vy inhe-rehe. 4 Upe ramo Nhandejry oikwaa uka ave nhande-vy inhe anhetegwa voiha. Heroviapyr-rupi hembiapo por vaekwe. Jahexa e vae ohexa uka nhande-vy. Hexapyr-rupi hembiapo por por vaekwe. Ha Nhe Marangatu tee vae katu pete te nhande reko rekor ome me vaekwe nhande-vy. Hemimbota-rupi ome nhande-vy nhande reko rekor jaikwaa hagw inhe anhetegwa voiha.

Nhande rekoha-rami oiko vaekwe Hesu Cristo nhande rape jry ramo

oromombeu-ta pe-my ko yvy rehegwa, Nhandejry remimoatyrmba vaer. Hei ramo: Pende puaka vaer xe amoatyrmba vaer-rehe ndahai gwembigwi-pe hei upa. Kente kwry-pe ae hei vaekwe: Nde puaka vaer hese hei vaekwe yvy ipyahu vaer-rehe. 6 Upixa hei Nhandejry kwatia nhe a-rami: Ore Jry, ore kwry ndahai ore tuvixave vae. Ha ne mandua por joty ore-rehe. Teko rei ramo jepe ore, erepena joty ore-rehe. 7Sapya ete eremboeteve ne rembigwi kwry yvy pygwa-pe. Ha upe rire katu ore mombaegwasu-ma vaekwe, ore mbotuvixa mbae ete voi vaekwe. 8 Entro mbae jaryr ore moingo-ma vaekwe, hei Nhandejry-pe. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe kente kwry-rehe. Pejeapysaka katu upe Nhandejry kwatia nhe-rehe: Opambae jaryr ore moingo-ma hei voi Nhandejry kwatia nhe. Ha opambae katu entro mbae-pe gwive heise. Ha konga katu ner ojekwaa hexapyr-rupi nhande entro mbae jry ramo jaikomaha. 9 Ha upe nhande ramigwa Hesu katu, jahexa kwaa voi hese hekoha por tee voiha. Sapya ete-ma Nhandejry hakateve gwembigwi yvy pygwa kwry-rehe. Oipota ohasa asy Hesu nhande-rehe ha-py. Nhande rovasase voi Nhandejry nhande rexakwaa rei-vy. Upa-rehe ojejuka uka vaekwe Hesu nhande-rehe ha-py. Nhande rekova omano vaekwe. Upagwi y omombaegwasu jevy-ma xupe Nhandejry. Nde ko tuvixave mbae

5 y

(Fp 2.5-9)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS2

628

vae voi hei Hesu-pe. Mburuvixagwasu-ramo ogwereko xupe.h 10 Ipor katu Nhandejry ogwereko upixa gwary. Entro mbae moingohaty voi Nhandejry. Ojupe gwar omoingopa vaekwe. Ogwenogwahse heru-vy ojupe gwei kwry hendive oiko por hagw heko tee-rupi. Upa-gwi: Ipor katu hei, Erehasa asy nde eremboagwyje hagw xe nhe, ereiko hagw kente kwry resende teeha ramo, hape jry ramo ave, ereru hagw xe-vy xe rei kwry-pe gwive hei Hesu-pe Nhandejry. 11 Ha nhane mopot vae Hesu Ru, hae Nhandejry voi. Nhane mopot rire nhande Ru ramo oiko ave Nhandejry. Hesu Ru nhande Ru voi ave. Upa-gwi Hesu Nhandejry ray tee ramo jepe, Xe ryvy kwry, xe reindy kwry hei joty vaer nhande-rehe kwry. Nanhamotry nhande Rykey-pe. Nahakateiry jehe. Xe ryvy kwry, xe reindy kwry hei ramo nhande-vy, ndojehekorenotry nhandhegwi. 12 Upixa hei Hesu nhe kwatia-rehe onhemo vaekwe: Amombeu-ta nde rehegwa xe ryvy kwry-pe. Atra-py aporahi-ta oromboete-vyi hei jehe Hesu Nhandejry-pe. 13 Upi hei jevy: Ajerovia-ma a-vy vaer hese hei Nhandejry-rehe Hesu. Upi hei jevy: Nhandejry ray kwry, gw omonhangareko uka xe-vy vae katu amoir-ma xej hei vaekwe ohai-vy Hesu nhe kwatia-rehe. 14 Ha nhande kwry katu, Nhandejry reko rupi e jaiko. Nhandejry reko e nhande jareko. Teko rei voi nhande. Ha, Xe ryvy hei joty nhande-vy Hesu. Hei kwry voi nhande. Upa-gwi hae katu oiko-ma ave nhande rugwy rei ramo. Ojejuka ukase omos hagw anhy ruvixa pono anhy ipuaka gw omano vaer-rehe, imongyhyjevy xupe kwry. 15 Oresendese katu gw jehe imytue vae-pe gwive. Imit gwive ndaipuakiry jehe ojei hagw anhy ruvixa po-gwi. Upeixagwa kentepe oresendese voi. 16 Pejeapysaka katu xe nhe-rehe. Gw jehe ipuaka e vae-pe, Hesu oipytygw voi. Ndahai yvy pygwa hemipytygw vae. Nhande kwry, Abrao remiarir joapyri pyri vae-pe ae oipytygw. 17Nhane pytygwsegwi, nhande rekoha-ramima oiko vaekwe. Nhande reko ramba voi vaekwe. Jaikoha-ramima hae oiko ave voi vaekwe. Nhande-vy ojehu vae gwive, ojehu ave xupe. Nhande-rami oiko. Tyvry kwry-rami, heindy kwry-rami hae oikoma vaekwe. Oikose vaekwe nhande-vy gwar pai ruvixagwasu-rami, nhande poriahuverekohar. Hese jajerovia vaer oiko vaekwe pai ruvixagwasu-rami. Oipota-gwi Nhandejry nhane renogwah xupe oiko vaekwe pai ruvixagwasurami. Hae omboykese nhandhegwi nhane rembiapo vai vaekwe Nhandejry ndive nhande joja hagw jaiko-vy. 18 Hae katu nhande-rami ojerereko asy vaekwe ombojejavyse mo xupe-gwi anhy ruvixa. Upa-gwi y hae nhane

2.6-9 Sl 8.4-6

2.12 Sl 22.22

2.13 Is 8.17-18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

629

HEBREUS2,3

pytygw kwaa voi. Hae-rami ramo, nhane mbojejavy javyse jevy ramo anhy, hae nhane pytygw kwaa voi pono jajejavy. xe rei kwry, Nhandejry rei voi pe. Pende reko marangatu vae. Hemieni voi pe yvy-py peiko hagw. Pene arandu kena peikwaa hagw Hesu rehegwa nhe. Hae Nhandejry remimbou pai ruvixagwasu-rami. Upa rehegwa nhamombeu jaiko-vy. 2 Hembiapor Nhandejry remimegwe ojapopa voi. Ndaipri ojapo e vae. Hae-rami Moiss amyr ave hembiapo gwive ojapopa, Nhandejry rei-rehe ombaapo-vy.k 3 Ha, Nhane moingovehare nhamboeteve voi hemimoingove-gwi jae. Upixa ramo, ipor katu nhamboete Moiss-pe. Ha Hesu katu ipor nhambotuvixa eteve xupe. 4 Ndoiki hemimoingove vae omoingovehaty e reheve. Ha enterove vae moingovehaty vae voi Nhandejry. 5 Ha Moiss Nhandejry rembigwi ramo rei oiko vaekwe. Ojapopa vaekwe hae gwembiapor Nhandejry rei-rehe ombaapo-vy. Emombeu katu atra-py eremombeu hagw hae vaer hei vaekwe xupe Nhandejry. 6 Ha Cristo katu tary tee voi. Ojapopa xupe hei vaekwe Nhandejry, Nhandejry rei kwry-rehe onhangareko-vy. Nhandejry rei tee voi nhande kwry ave. Nhande kyhyje e ramo, Hesu ogwah jevytaha javya meme ramo nhahaar tee-vy, hei tee voi nhande.

1y,

Hesu onhemboeteve vae Moiss amyr-gwi

katu Nhandejry kwatia nhe-rehe, Nhe Marangatu tee vae hei vaekwe-rehe pejeapysaka. Yma hei vaekwe a-rami voi: Koy Nhandejry nhe pehendu ramo, 8 ani ijapysa e vae-rami peiko te. Yma vaekwe pene ramoigwasu kwry yma gware nohendusiry vaekwe Nhandejry nhe. Tekwaty e-my oiko jave, ombovyte vyte vaekwe Nhandejry-pe. Ani peiko te hae kwry heko-rupi hei myamyr pene ramoigwasu kwry-rehe. 9 Upe-py tekwaty e-my xe mboyvyte vyte vaekwe pene rami nhagwe vaekwe: Nhahendu e ramo jepe, ndogweropoxi ar nhane rembiapo Nhandejry, hei mo xe-rehe hikwi hei. Quarenta roy xe rembiapo por por rexahare voi pene rami. Hexapyr-rupi xe rembiapo por ramo jepe, xe mbovyte vyte xe rendu e-vy. 10 Upa-rehe hae xejupe, Areko asy vaer xupe kwry hembiapokwe-rehe. Xhegwi ojehesa rerova meme oiko-vy. Ndohosi tape por-rupi. Tekoha por-rehe, Tekoha por, ndery. Aipo ramo, amoingo asy vaer xupe kwry hembiapo-rehe. 11 Upixa ramo hae ete-ma xejupe, Ndopytavi-ma vaer xe aime ha-py

7Pejeapysaka

Anke pejehesa rerova te Cristo-gwi

3.2 Nm 12.7
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS3,4

630

xe ndive opytuu hagw. Areko asy vaer xupe kwry hembiapo-rehe, hae xejupe, hei Nhandejry nhane rami amyr kwry-rehe.l Upixa hei Nhandejry kwatia nhe nhane ramoigwasu-rehe.m 12 Upixa ramo, xe rei kwry, Xke peje katu pendjehe. Ndaipoti pene pa-my hekoha vai vae, herovia eha pene pa-my ndaipoti. Upe vae ojehesa rerova ar Nhandejry hekove tee vae-gwi. Nhande reko ir-gwi ojehesa rerova vaer. 13 Aipota ae penhemonhe nhe meme ojupe: Ani peiko te ijapysa e vae-rami. Ani pene mbotavy te anhy pene mbojejavy uka hagw peje katu ojupe. Ko ko penhemonhe ojupe peiko-vy. Onhe vyteri jave nhande-vy Nhandejry, y voi peje. y voi pehendu katu koy omombeu vae peje katu ojupe. 14 y Cristo rei voi nhande. Are-ma jajerovia tee jaiko-vy hese. Ha ndajajerevi ramo xugwi nhamano peve, hei teer voi jaiko xupe nhande. Ndajajehesa rerova uki ramo xugwi, jatopa peve xupe, hei teer voi jaiko xupe nhande. Upa-gwi anke penhemonhe e te ojupe. 15 A-rami hei Nhandejry kwatia nhe: Koy, Nhandejry nhe pehendu ramo, ani kena erenhembohesae sae te inhe rendusere-vy. Yma vaekwe myamyr pene rami nohendusiry vaekwe Nhandejry nhe. Ani pe peiko te heko kwry-rupin hei Nhandejry kwatia nhe. 16 Upa kwatia nhe-rehe pejeapysaka katu. Kivae po yma gware Nhandejry nhe renduse eha, amombeu-ta pe-my. Gw Egito yvy-gwi Moiss rembierahakwe gwive voi. 17Upi kivae rembiapo yma gware po Nhandejry rembiereko asy quarenta roy vae amombeu-ta pe-my. Gw ojejavy vaekwe voi. Omano hagwe-py upe-py rei opyta vaekwe hetekwe tekwaty e-my. 18 Upi kivae-pe po, Ndapeikovi-ma vaer xe aime ha-py xe ndive petongea hagw ndei rery, amombeu-ta pe-my. Inhe renduse eha-pe hei upa. 19 Upixa ramo maer po ndoikovi-ma Nhandejry ndive, jaikwaa-ma voi. Ndogwerovii-gwi xupe ndoikiry hendive.o 1 Upa-gwi nhanhangareko por katu nhandjehe. Nhahendu katu Nhandejry nhe: Peiko vaer xe aime ha-py xe ndive pepytuu hagw hei ete vaekwe nhande-vy Nhandejry. Upa nhe imbaraete joty. Upa-gwi xke, ani erejere te xugwi. Nhanhangareko por katu nhandjehe jarovia tee hagw. Ndoroipoti hei parae pende-rehe: Ka ndoikovi-ma vaer Nhandejry ndive hendive opytuu hagw. Upa ndoiko movi-ma vaer hendive upa ndoroipoti hei pende-rehe kwry. 2 Yma gware-pe omombeu vaekwe upe nhe por. y omombeu hagwe-rami xupe, omombeu nhande-vy ave. Yma gware-pe omombeu rei nipo rae. Ndogwerovii arakae hemimombeu. 3 Ha nhande kwry jarovia vae katu jaiko-ma vaer Nhandejry ndive japytuu hagw hendive. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe inhe rendu ehare-rehe:

3.11 Nm 14.22-23; Jd 5

3.7-11 Sl 95.7-11

3.15 Sl 95.7-8

3.16-19 Nm 14.1-35

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

631

HEBREUS4

Hae ete-ma xejupe. Hae kwry ndopyti vaer xe aime ha-py xe ndive otongea hagw. Areko asy vaer xupe, hae xejupe.p Upixa hei Nhandejry kwatia nhe yma gware-rehe. Yma ete arakae japytuu hagw ojapopa ramo jepe Nhandejry, hei joty upa. Ojapo rire ko mundo, ojapopa-ma voi. Ndaiporivi-ma ojapo vaer. 4 O Nhandejry kwatia nhe hei vae a-rami sete aryha-rehe: Sete aryha-py opytuu-ma Nhandejry ombaapoha-gwiq hei Nhandejry kwatia nhe. 5 Upi hei jevy Nhandejry kwatia nhe: Hae kwry naxe moiri vaer voi xe ndive otongea hagwr hei onhe rendu ehare-rehe. 6 Upixa gw upe nhe por rendu ranhehare rei katu, nomoiri-ma Nhandejry-pe opytuu hagw hendive. Ndogwerovii-gwi arakae nomoiriry xupe. Ha o joty inhirur, Ipor pepytuu Nhandejry ndive hei vaer xupe o joty. Upa jaikwaa voi. 7 Nhandejry omo jevy-ma nhande-vy japytuuha ra. Koy hei-gwi Davi amyr Nhandejry nhe-py, jaikwaa voi. Upa-gwi o joty opytuuhar. Ha Nhandejry nhe renduse ehare omano are rire katu, omombeu vaekwe nhande-vy Davi amyr Nhandejry nhe-py, kwatia-rehe omo-vy onhe: Koy inhe pehendu ramo, ani ijapysa e vae-rami peiko te.s Upixa hei vaekwe Davi Nhandejry nhe-py. Upa nhe amombeu kuri pemy. 8 y o hei vaer mo: Josu amyr ko omombytuu-ma vaekwe nhane ramoigwasu kwry-pe hei vaer mo. Ha nomombytuiry xupe kwry vaekwe. Josu omombytuu ramo xupe kwry rae, Amo jevy-ta pepytuu hagw ra ndery ar rae Nhandejry.t 9 Upa-gwi o joty nhande Nhandejry rei pegwar japytuu hagw hara nhamoir hagw Nhandejry-pe japytuu meme hagw. 10 Nhandejry-pe nhamoir vae gwive japytuu hagw nanhambaapovi-ma vaer. Nhandejry opytuu hagwe-rami ave japytuuma vaer nhande. 11 Anke nhande kaigwe te. Nhamoir katu Nhandejry-pe nhane kyre reheve, japytuu hagw hendive. Anke nhande nhaheko ra te ni pete yma gware inhe renduse e vae-pe. Hae kwry heko-rupi jarovia e ramo katu, ndikati nhamoir Nhandejry-pe japytuu hagw hendive. Nhanhehundi ar. 12 Ha Nhandejry nhe tekove oikoha-rami oiko. Opa-rupi oho. Okanhy vae gwive ombojekwaa uka. Ha kyse hi joja vae katu, nhande kutupa voi. Nhande kutu nhande rete gwive, nhande pya gwive jepe nhande kutu ave. Upixa upe kyse-rami Nhandejry nhe. Ombojekwaa ukave kave entro nhande pyapy-py o vae gwive. Ndaipri nhande pya-py, nhande reterehe ave okanhy vae xugwi. Ojohupa nhande rete-rehe nhande pya-rehe ave. Pyae ohexa kwaa nhande-rehe nhande rekoha. Jajapose vae ave oikwaapa voi. Ndikati mbaeve okanhy xugwi. 13 Hemimoingove gwive ojekwaapa Nhandejry resa-py. Hae katu nhane monhe uka vaer gwovagwy-py, nhane

4.3 Sl 95.11

4.4,10 Gn 2.2

4.5 Sl 95.11

4.7 Sl 95.7-8

4.8 Dt 31.7; Js 22.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS4,5

632

monhe uka vaer pete te nhande kwry-pe. Upa-gwi nhanhangareko por katu nhandjehe ani hagw nhahenduse e inhe. Jarovia tee joty inhe. Hesu katu Nhandejry ray tee voi. Hae ohasa vaekwe oho-vy yvy-py. Nhande-rehe koty imarangatu ete vae-py oikeha-rami pai ruvixagwasu, oike ave yvy-py Hesu. Nhande-rehe oho upe-py pai ruvixagwasu-rami. Upa-gwi ani pemombeu e te atra-py Hesu rehegwa nhe. Perovia por tee katu xupe. 15 Hae onhangareko por nhande-rehe pai ruvixagwasu-rami. Oiko ramo vaekwe ko yvy-py, nhande-rami oiko vaekwe. Nhande mbojejavyseha-rami ave, ombojejavyse mo vaekwe oiko-vy xupe Satans. Nhande-rami jepe oiko vaekwe, ndojejavi joty voi oiko-vy vaekwe. Upa-gwi hapegwi nhande resa rerova ukase ramo, nhande poriahuvereko kwaa voi hae. Jahasa asy jave, nhande, hae imandua gwekokwe-rehe nhande poriahuvereko-vy. 16 Upa-gwi nhamoir katu Hesu-pe. Hae ogwapy haty-py ogwapy o-vy. Nhat e reheve nhamoir xupe nhande rexakwaa reihaty-pe. Nhande poriahuvereko vaer. Nhaikotev ramo, hae nhane pytygw vae voi. 1 Konga amombeu-ta pe-my pai ruvixagwasu rehegwa nhe Hesu-pe pemoir hagw pet e reheve. Nhane pa-gwi ojeporavo pai ruvixagwasur. Upi nhamo xupe nhande rekova ombaapo hagw Nhandejry-pe. Jaipota ome Nhandejry-pe hemimbota. Jaipota ome xupe ijukapyr pono nhande rereko asy, hekova omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. 2 Upe pai ruvixagwasu ko yvy pygwa nhande-rami ojejavy vae. Ohekomboese xupe ave anhy ohesa rerova uka hagw jehe. Nhande kwry-rami oiko-gwi, oiporiahuvereko kwaa ojejavy vae-pe. Hiarandu e vae-pe ae ogwereko por. 3 Upixa ramo ome-ta ramo Nhandejry-pe nhane rembiapo vaikwe-rehe ijukapyr, tome ranhe ave jehe jehe gwar. 4 Ndoiki avave pai ruvixagwasu ramo ojhegwi rei. Onhemboete ukase-gwi rei ndoiki. Oheni ae xupe Nhandejry pai ruvixagwasu ramo oiko hagw. Upixa voi oheni vaekwe myamyr Aro pai ruvixagwasu oiko hagw.u 5 Upixa ete Cristo ave katu Nhandejry remieni voi. Ndoiki pai ruvixagwasu-rami onhemboete ukase-gwi. Nhandejry remimoingo ae voi hae. Upixa hei Cristo-rehe Nhandejry kwatia nhe: Nde ko xe ray tee voi. Koy katu amombeu-ta enterova-pe: Ko vae xe ray tee voiv hei Nhandejry kwatia nhe. 6 Upi hei jevy Nhandejry kwatia nhe:

14 Ha

Pai ruvixagwasu-rami voi Hesu

5.4 x 28.1

5.5 Sl 2.7

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

633

HEBREUS5,6

Nde ko ereiko meme vaer pai ruvixagwasu-rami. Myamyr Melquisedeque reko-rupi ereiko vaer opa e rehevew hei Nhandejry kwatia nhe. Upixa ramo onhe-py mante ndoikiry voi pai ruvixagwasu-rami. Nhandejry remimoingo ae. 7Oiko jave vaekwe nhanderami ko yvy ri, ojerure rure Nhandejry-pe onhe omondo mondo-vy. Has jave ojerure xupe. Nomanosi-gwi ojaheo-vy ojerure ojupe oresende kwaa vae-pe. Orao ojapo ramo, ohendu inhe Tvy. Gwu remimbota ojapose-gwi, ohendu voi gwary nhe ave Tvy. Nomanosi jepe, ojapose joty Gwu-pe hemimbota. 8 Tary jepe, ohasa asy oiko-vy. Ohasa asy jave Gwu reko rupive pive-ma oiko, Gwu remimbota gwive ojapopa ete-ma oiko-vy. 9 Ha upe rire katu Nhandejry hei vaekwe xupe onhemboagwyje rire, oiko-ma inhe renduha gwive resendehar. Nhane moingovehar oiko, hendive jaiko meme ete hagw. 10 Hae Nhandejry remimo pai ruvixagwasu-rami oiko hagw, Melquisedeque reko-rupi oiko hagw hemimo voi.

Penhangareko katu pendjehe pono pejehesa rerova uka

hasy xe-vy aikwaa uka hagw pe-my Melquisedeque rehegwa nhe, napene arandu porviry-gwi. 12-14 Are-ma aikwaa uka uka mo pe-my aiko-vy. Maer ndapeikwai arakae. Maer ndapeikwaa uki arakae pende rei kwry-pe. Ha konga katu onhemboe e vae-rami peiko-ma joty. Pe, peikotev jevy pene mboehar-rehe onhepyr jevy pene mboe-vy Nhandejry rehegwa nhe-py. Nhane miti hou vae kamby. Kakwaa vae remiur ndoi. Upixa miti rekorupi oiko vae, kamby hou vae-rami voi oiko. Ndoikwai vyteri tekoha por, ivai parae ipor parae ndery oiko-vy voi hae. Ha okakwaa vae katu kakwaa vae rembiu hou kwaa voi. Upixa ete hiarandu vae kakwaa vae rembiu hou vaerami oiko. Areve-ma oiko-gwi arandu-rupi, inharandu porve-ma oikwaa hagw tekoha por, ipor parae, ivai parae oikwaa pormba voi hae. Ha pe katu kamby hou verei vae vrami joty peiko. Mit hiarandu e vae-rami joty peiko.x 1-2 Upa-gwi anive nhanhomboe mboe gw ojerovia ramo vae pegwar nhe-rehe. Nhamboe mboe hagwe-rami jevy nomeiry voi nhanhomboe jevy. Penhomboeve eve ae katu jaikwaa porve rve rei hagw nhande-vy gwar nhane arandu porve hagw. Ner ogwerovia tee vae-pe: Pejerovia katu Nhandejry-rehe jae. Perova katu pende rekoha tujakwe jae xupe kwry. Jaikwaa uka xupe nhanhemongaraiha. Inhak ri nhande po nhamoha jaikwaa uka ave xupe. Oikove jevy vaer omano vaekwe jae ave xupe. Ojapo japo vaekwe-rehe ogwereko vaer enterova-pe Nhandejry jae ner ogwerovia tee vae-pe. 3 y jaikwaa porve rve ae katu nhandevy gwar nhe nhane arandu porve hagw nhande. Ha Nhandejry nhane

11Heta o Melquisedeque rehegwa nhe oromombeu vaer. Ha konga katu

(1 Co 3.1-2; 14.20; Ef 4.14-15)

5.6 Sl 110.4

6.13-14 Gn 22.16-17

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS6

634

moaranduse ramo katu, nhahendu vaer upa nhe. 4-6 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. O omoarandu vae xupe mo, arakatu-py oiko vae-rami mo oiko. Nhandejry remime ome vaekwe xupe. Ipya-py Nhe Marangatu tee vae oiko-ma vaekwe. ygwa avave ohexa e vae Cristo rembiapo por rexahare voi. Ipor por nipo rae Nhandejry nhe hei ojohu por-vy. Upa rehegwa Cristo rape-gwi ova ramo, ndikatuvi-ma jarova uka jevy xupe hekoha. Ojere-ma ramo Nhandejry ray-gwi, yma ogwereko hagwe-rami jevy ogwereko Cristo-pe. Okurusugwasu-rehe ojuka xupe vaekwe-rami oiko xupe upe xugwi ojere vae. Ojapose vae ojapo jevy Cristo-rehe. Atra-py omot xupe onhembohory-vy hese. 7y amombeu-ta pe-my arandu rehegwa nhe temit rehegwa nhe-rami. Oime yvy. Upe-py oky oky rire omohu por xupe. Upi omohenhi por temit ijry-pe. Upa yvy Nhandejry omoporve rve upe gwembiapokwe. 8 Ha omohenhi e ramo katu ijry-pe, okakwaa henhi-vy ramo jai nhuat reheve, onhemit rei rae. Ojaty hagwe-rehe rei opyta. Anive erembohoky te hei-ta parae xupe Nhandejry. Ndoipotavi henhi. Tatapy ohapy vaer hei-ta parae xupe Nhandejry. 9 Upa nhe amombeu-ma pe-my penhangareko por hagw pendjehe tape por-gwi pejehesa rerova e hagw. Ha xe rei kwry, ahexa kwaa por-ma pende-rehe pende rekoha por: Ndovali ojry-pe ndae moi joty pende-rehe. Ohovasa por-ma vaer xupe Nhandejry hae-ta ae joty pende-rehe. Ohepy-vy oresende-ma vaer xupe hae-ta xe pende-rehe. 10 Hekoha por voi Nhandejry. Ndahesari moi voi pene rembiapo por-gwi. Pehayhu xupe peiko-vy. Pehayhu-gwi peipytygw vaekwe heroviaha kwry-pe. Konga ete peve peipytygw peiko-vy xupe kwry. Upe pene rembiapo-gwi ndahesariry vaer Nhandejry. 11 Aipota pete te pene kyre peipyhy hagw tape por Hesu ou jevytaha ry peve. Ndapejeri ramo xugwi, pehexa vaer pene remihaar Hesu ou jevy ramo. 12 Ndaipoti pene ate. O ogwerovia kua kua e vae. Ojere e reheve ogwerovia tee oikovy. Ome vaer xupe Nhandejry, Ame vaer pe-my ndei rery vaekwe. Upe vae rehegwa tapehekora katu xupe. Upeixagwa reko-rupi ae tapeiko katu.

vaekwe Nhandejry, Orohovasa vaer ndei rery vaekwe Abrao-pe. Xe hae hagwe-ramima ajapo vaer hei ete vaekwe. Ha Nhandejry-gwi ndaipri tuvixave vae. Upa-gwi hae ae gwry-py Orohovasa vaer hei ete vaekwe Abrao-pe. 14 Ndae rery-ta nde-vy hei. Orohovasa vaer. Ne remiarir joapyri pyri ambohei vaer hei ete Abrao-pe. 15 Upi ohaar tee tee vaekwe Nhandejry nhe. Ohaar rire oiko vaekwe xupe Nhandejry hei hagwe-rami. 16 Ha nhande kwry katu, Ajapo vaer katu xe hae hagwe-rami jae ramo, imbaraeteve vae rry ae jaiporu. Hry-py ajapo vaer voi xe hae hagwe-rami jae. Upixa jae ramo,

13 Yma

Hei ete hagwe-ramima ojapo voi Nhandejry

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

635

HEBREUS6,7

nanhamombeu mbeu rery ojupe. 17Upixa ete, Pe-my gwar ame vaer pe-my hei ramo Nhandejry, oikwaa uka porseve nhande-vy okambia eha onhe. Upa oikwaa uka porve rve hagw nhande-vy, Naxe nhe rery, imbaraete voi xe nhe. Xe rry-py xe ajapo vaer xe hae hagwe-rami hei. 18 Upixa ramo Nhandejry, Xe hae hagwe-rami ajapo vaer hei ramo Xe rry-py ajapo vaer hei ramo ave hae, ndaijapiry voi. Inhe apu e vae hae. Nhande mbopyagwapy-ma Nhandejry. Hesendehar o ha-py pyae oripara hagw oho-vy ojapura vaekwe-rami voi nhande. Hei hagwe-rami ojapo vaer jae kwaa ojupe nhamoir-gwi xupe. Upixa jae omombaraete-gwi nhande pya. 19-20 Inhe nhahaar tee jave, imbaraete voi nhande pya nhande kyhyje e reheve. Nhande pyamir e reheve nhahaar inhe. Ndajajehesa rerova uki inhe-gwi. Ipokatu voi hae inhe, ijapu e vae voi hae. Nonhekambiiry voi inhe. Ko yvy-py o vaekwe Nhandejry koty py-py ao-py ijopiapyre. Tuvixa ijopiaha nhande jokohar pono jaike rei koty imarangatu ete vae onhegwah e ha-py. y katu nhagwah vaer jaha-vy Nhandejry ae oiko ha-py. Ndaiporivima nhande jokohar. Upe pete ogwah ranhe vaekwe Hesu oho-vy nhande-rehe ha-py. Upe pete oho-ma oiko hagw pai ruvixagwasu-rami. Melquisedeque reko-rupi oiko meme vaer pai-rami nhande-rehe ha-py.

arakae Salm tet ruvixagwasu ramo. Pai ramo oiko arakae. Nhandejry Tupgwasu rembigwair oiko arakae. Hae ohogwait vaekwe Abrao amyr-pe. Abrao ojuka rae gw mburuvixagwasu ipoxy vae-pe. Ha upi katu ojuka rire upe mburuvixa ipoxy vae-pe, ou jevy-ma gwga-py. Upe-ma ramo gwga-koty ou jevy-ma ramo, ou ohogwait xupe vaekwe Melquisedeque. Upi hei xupe: Nhandejry tande rovasa hei Abrao-pe. 2 Upe ramo Abrao ombojao jao mburuvixa ijukapyre mbaekwe gwive ome hagw Melquisedeque-pe xupe gwar. Dcima parte ome xupe. Cada dez-gwi oipea pete ime-vy xupe nueve oheja hagw ojupe. Upixa dcima parte hei vae ome xupe. Upe xupe ome ranhe vae hry ranhe voi Melquisedeque. Melquisedeque heise nhande ruvixagwasu hekoha por vae. Melquisedeque oiko arakae Salm tet ruvixagwasu ramo. Nhande ruvixagwasu nhane mbopyagwapyhaty voi-pe heise upa hry. 3 Ndajaikwai kivae po arakae tvy isy ave. Kivae po arakae hembypy nomombei Nhandejry kwatia nhe. Ndajaikwai ave mbae ra po oiko arakae, arakae po omano ave ndajaikwai voi. Hae oiko meme pai ramo, opa e reheve oiko hae. Nhandejry ray tee Cristo rekoha-rupi oiko voi. 4 Pejeapysaka por katu xe nhe-rehe. Gwembieraha vae ombojao Abrao heraha-vy mburuvixa amyr mbaekwe rehegwa ome hagw xupe. Dcima parte ome xupe gwar. Nhandejry pegwar-ma ome xupe. Ha Abrao nhane rembypy voi, hae tuvixa mbae voi. Ha Melquisedeque-pe katu ome joty xupe gwar hembieraha-gwi. Upa-gwi Melquisedeque tuvixave vae nipo rae xugwi.

1y amombeu-ta pe-my Melquisedeque amyr rehegwa nhe. Oiko

Melquisedeque amyr rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS7

636

Hae kwry ave Abrao amyr remiarir joapyri pyri voi. Hae kwry pai ramo oiko-ma vaekwe. Hei vaekwe gwei kwry-pe: Moiss amyr nhegwe pejapo katu. Peiko katu hemimombeukwe-rupi. Peme katu ore-vy pene remimbojaokwe ore-vy gwar hei gwei kwry-pe. Hei Abrao remiarir joapyri pyri ramo jepe, hei joty gwei-pe upe nhe. 6 Ha Melquisedeque katu ndahai upe pai kwry rei, ndahai Levi remiarir kwry vae. Ndahai, Xe orohovasa vaer hei Nhandejry xupe vae Abrao-rami. Pai kwry rei ndahai ramo jepe, Moiss amyr nhe-py gwemimbojao ome xupe vae e ramo jepe, ome joty xupe Abrao gwemimbojao. Dcima parte hei vae ime-vy ombojao joty xupe. Nhandejry tande rovasa katu hei ave Abraope. 7Ha Nhandejry tande rovasa hei vae tuvixave vae gwembihovasa-gwi. Gwembihovasa vae-gwi tuvixave vae ohovasa vae. Upa nhe ndaipri Ijapu hei vaer hese. Anhetegwa voi upa nhe. Upa-gwi upe myamyr Melquisedeque tuvixave vae voi Abrao amyr-gwi. 8 Pejeapysaka por jevy katu xe nhe-rehe. Upe Peme katu ore-vy pene remimbojao ore-vy gwar hei vaekwe, nhande-rami oiko vaekwe omano vaer voi. Ha upe mburuvixagwasu katu, Abrao ome vaekwe xupe vae hemimbojaokwe, upe vae oikove voi. Omano-ma vaekwe ndery hese Nhandejry kwatia nhe. 9-10 Ha myamyr pai Levi-pe, hemiarir-pe ave katu ome me xupe vaekwe hei gwemimbojaokwe. Ha Levi katu, upe mburuvixagwasu-pe ome vae-rami ave. Tamoigwasu Abrao ohogwait ramo upe mburuvixa Melquisedeque, ome vaekwe Melquisedequepe gwemimbojaokwe. Upixa ramo ner vyteri oiko ramo jepe, hemiarir Levi ome joty mburuvixa-pe. Tami ome ramo, ome vae-rami ave jae Levi-rehe.y 11 Ha Nhandejry omoingo vaekwe Levi amyr hemiarir kwry-pe ave pai kwry ramo, judeu rembypy oiko por hagw hae gwekoha-rupi. Upe pai kwry oipytygw tygw rei judeu rembypy-pe. Ha nonhemboagwyji vaekwe Nhandejry hei vaekwe xupe. Moiss remimombeukwe tekoha-rupi rei oiko ramo, nomboagwyji vaekwe Nhandejry nhe oiko-vy. Heroagwyjehargwe. Omboagwyje ramo rae, ndojekwaavi ar rae pai ambue Melquisedeque rekoha-rupi oiko-vy rae. Oiko meme ar rae gw pai kwry Levi remiarir Aro amyr rekoha-rupi.z 12 Ha gw pai kwry ombaapo rei vaekwe judeu kwry omboagwyje hagw mo Nhandejry nhe. Upa-gwi Nhandejry ohekoviarse ramo pai rekoha, ohekoviar ave Moiss remimombeukwe tekoha. Ndaipokatuvi-ma upe tekoha rehegwa nhe pai ramo nhane moingo hagw. Ijapy-ma voi nhande-vy upe tekoha. 13 Ha Nhandejry Hesu-rehe katu hei: Nde ko ereiko meme vaer pai-rami hei Nhandejry kwatia nhe. Myamyr Levi ndahairy tami, Hesu rami. Hesu rei nombaapi Nhandejry rga-py. Omoka-vy Nhandejry-pe nombaapi heive. 14 Ha myamyr Jud katu Nhandejry

5y amombeu-ta pe-my Levi amyr remiarir joapyri pyri rehegwa nhe.

7.1-10 Gn 14.17-20

7.11,15,17,21,28 Sl 110.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

637

HEBREUS7

Hesu rami voi. Jud remiarir joapyri pyri-pe Peiko katu pai ramo ndery Moiss amyr. Upa-gwi Nhandejry Hesu ndoiki gw Levi amyr remiarir pai kwry reko-rupi. Pai ambue-rami ae hae oiko-ma vaekwe.
Hesu oiko vaekwe pete pai ambue-rami. Melquisedeque rekokwe-rupi oiko vaekwe

pe-my peikwaa porve hagw pai ambue rehegwa nhe. Ojehexa uka-ma vaekwe pete Melquisedeque ramigwa. Pai ambuerami ojehexa uka. 16 Pai Levi remiarir e voi hae. Upa-gwi ndoiki outro pai kwry-rami. Oiko hae ae pai ruvixagwasu-rami nomanovi hagw oikove jevy-gwi. 17 Upa-rehe hei Nhandejry kwatia nhe: Nde ko ereiko meme vaer pai-rami. Melquisedeque amyr rekova ereiko vaer hei xupe. 18-19 Ha y katu ndaipokatuvi-ma yma gware remimombeukwe tekoha. Yma Moiss remimombeukwe-rupi oikose vaekwe mo. Nomboagwyji-ma vaekwe Nhandejry nhe. Upa-gwi oiko rei vaekwe upe tekoha-rupi. Naimbaraetevi yma gware hei vaekwe. Ha konga katu iporve nhande-vy gwar nhande nhahaar tee vae-pe. Upe pai ambue Nhandejry ir ramo nhane moingo vae-rehe y katu jajerovia voi. 20 Outro kwry onhemoingo vaekwe-rami nomoingi pai-rami Hesu-pe Nhandejry: Xe rry-py hae ete-ta pe-my. Peiko katu pai-rami ndery outro kwry-pe. 21 Ha Hesu-pe katu hei: Xe ae xe rry-py ndae rery-ta nde-vy. Eiko katu pai-rami hei ete xupe. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe: Xe hae hagwe-rami voi ajapo vaer, hei. Xe rry-pyma ajapo vaer, hei onhe-vy. Nakambiiry vaer voi katu xe xe nhe, hei jehe Nhandejry. Ereiko meme vaer pai-rami erepa e reheve hei Hesu-pe Nhandejry. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe. 22 Yma vaekwe, Xe nhe renduha-pe ahovasa vaer hei ramo nhande-vy, nhamopor voi vaekwe onhonhe vaekwe. Ha konga katu, iporve voi nhande-vy inhe. Omano-gwi xe ray, orohovasa vasa-ma vaer hei nhande-vy. Upa nhe iporve nhande-vy. 23 Gw outro kwry onhemoingo vaekwe pai ramo. Upi omano vaekwe. Upi hekova onhemoingo jevy vaekwe. Ohekoviar ar meme vaekwe oiko-vy. Upa-gwi heta o vaekwe. 24 Ha Hesu katu nomanovi-ma. Upa-gwi hae oiko meme vaer pai ruvixagwasu-rami. Ohekoviar e vaer voi xupe Nhandejry. 25 Upa-gwi hry-py Nhandejry-gwi nhanhemoagw vae gwive jaju-vy nhane resende kwaapa voi Hesu indive jaiko por meme hagw. Nhande-rehe ojerure rure vaer Nhandejry-pe oiko meme-vy. Nomanovi-ma vaer voi hae opa e reheve. 26 Upixa ramo, pai ruvixagwasu-rami oiko Hesu. Nhane rekotevha tee voi hae. Hae ko heko marangatu tee vae. Ojejavy e vae voi hae, onhemongya e vae voi hae. Ogwerojeupi-ma vaekwe xupe Nhandejry yvate yvy-py oiko hagw ondive, Ojejavy e vae voi ko hae hei hagw hese. 27Outro kwry pai

15 Amombeuve-ta

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS7,8

638

ruvixagwasu kwry-rami e katu hae. Hae kwry ome me Nhandejry-pe jehe ijukapyr omboyke uka ranhe hagw ojhegwi gwembiapo vaikwe. Upi gwei kwry-rehe ave ome me jevy Nhandejry-pe ijukapyr. Ha hae kwry hembiapokwe ndahai Hesu rembiapo-rami. Hae nonheme py pyry vaekwe. Petegwe mante onheme-ma vaekwe petegwe ojejuka uka hagw, Nhandejry omboyke hagw enterova-gwi hembiapo vaikwe. Petegwe anho mante hae onheme. Ha upe rire katu nonhemevi-ma. 28 Yma gw outro kwry onhemoingo vaekwe pai ruvixagwasu ramo Moiss remimombeukwe-rupi. Pai ruvixagwasu ramo jepe, ojejavy joty vaekwe. Ha upe rire katu: Xe hae hagwe-rami oromoingo vaer pai-rami. Xe rry-py ereiko vaer hei gwary-pe Nhandejry. Hae ojejavy e vae. y oiko meme vaer Nhandejry ndive omboagwyjepa rire inhe.

onhemoingo vaekwe. Melquisedeque rekova onhemoingo vaekwe. y hae ogwapy-ma o-vy Nhandejry Tupgwasu tuvixave vae ogwapy haty yke-rehe ijakata-koty.a 2 Nhande rekova ombaapo pai ruvixagwasu-rami. Nhandejry ojapo uka xupe vae ojapo. Koty imarangatu ete onhegwah e ha-py ombaapo. Upe-py hae ombaapo haty-py ndahai ao gwigwa koty ramigwa tembiapokwe rei. Nhandejry rembiapokwe voi upe koty o vae. Upepy hae ojapo Nhandejry hei vae gwive xupe ojapo hagw. 3 Gw outro kwry pai ruvixagwasu gwive onhemoingo vaekwe ome hagw Nhandejry-pe imepyr ijukapyr ave. Upixa ete Hesu ndoiki ar pai ruvixagwasu-rami rae, mbaeve ndogwereki ramo rae Nhandejry pegwar ome vaer. 4 Ko yvy-py hae oiko vyteri ramo rae, ndoiki ar rae pai-rami. Upixa nanhaikotevi ar rae hese. A-py ko yvy-py heta o pai imepyr Nhandejry-pe ome vaer. Judeu rekoha-rupi ome me hikwi. 5 Yvy pygwa koty tee-py nombaapi hikwi. Yvy-py ae ombaapo hikwi. Ao gwigwa koty-py ombaapo vaekwe. Upe ao gwigwa koty ndahai koty tee. Upe koty tee raanga mante voi upe yvy pygwa koty. Upixa ave hei myamyr Moiss rehegwa nhe. Yma vaekwe upe ao gwigwa koty omopu-ta ramo, ohaanga xupe Nhandejry: Yvyaty ri nhaime ramo, ahexa uka kuri nde-vy haanga. y ejapo katu hae ramigwa ao gwigwa koty xe ahaanga hagwe-rami nde-vyb hei xupe vaekwe Nhandejry. 6 Ha y katu Hesu-pe nomombaapo uki koty tee raanga-py. Koty tee-py voi oike hae. Upixa ave iporve voi nhanderehe Hesu rembiapo hae kwry hembiapo-gwi. Orohovasa porve rve vaer hei ramo Nhandejry ndei rery nhande-vy. Iporve Hesu rembiapo

Nhande-vy onhemoingo vaekwe Hesu pai ruvixagwasu-rami


1Pe-my haese vae a-rami. O nhande-vy pai ruvixagwasu-rami

(2 Co 3.6)

8.1 Sl 110.1

8.5 x 25.40

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

639

HEBREUS8,9

yma gware rembiapo-gwi. Hae kwry nanhane moingo teiry vaekwe Nhandejry irr. Hesu ae katu nhane moingo tee-ma Gwu irr. 7 Yma gware nhane moingo kwaa ramo rae Nhandejry irr, nanhaikotev jevi ar rae inhirr nhane moingohar ambue-rehe. 8 Ha yma gware rembiapo katu ndojohu pori Nhandejry. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe: Ogwah vaer ou-vy xe amombeu jevytaha ry, hei Nhandejry. Israel rei kwry-pe amombeu jevy vaer hembiapo pyahur. Jud rei kwry-pe ave amombeu vaer. Xe nhe ojapo ramo katu, tvy-rami areko vaer xupe kwry, hei Nhandejry. 9 Yma vaekwe amombeu vaekwe tamoigwasu kwry-pe hembiapor. Tvy ohupi heraha-vy vae-rami gwary, anoh heraha-vy vaekwe. Egito yvy-gwi anoh vaekwe xupe kwry heraha-vy. Upe-ma ramo amombeu vaekwe xupe kwry hekor kwry. Ha hae kwry katu ndojapiry vaekwe xe hae hagwe-rami. Upagwi napenavi rei-ma hese kwry vaekwe, hei Nhandejry. 10 Ha konga ae katu xe namombeu jevy jevy movi-ma xupe kwry amombeu hagwe-rami hekor, hei. Hae kwry heko pyahur xupe amombeu vaer a-rami, hei Nhandejry. Amoarandu vaer xupe, hei. Amomandua meme hagw xupe xe rembihaikwe o vrami ar ipyapy-py. Upixa-gwi ojapose vaer xe nhe, hei. Ijaryr voi xe. Xe reir voi ave hae kwry. 11 Entro vae gwive xe kwaa vaer. Mit gwive ituja vae gwive, igwaigw vae gwive ave xe kwaa vaer voi. Upa-gwi, Pemboypy katu Nhandejry rekoha, ndaiporivi hei vaer. Gwapixa mboehry, gwei mboehry ndaiporivi-ma vaer. 12 Ojejavy rire, hembiapo vai rire, aiporiahuvereko vaer xupe. Naxe manduavi-ma vaer hembiapo vaikwe-rehe hei Nhandejry kwatia nhe.c 13 Heko pyahur amombeu vaer hei Nhandejry. Upixa ramo, ijapy-ma nipo rae upe tekoha yma hei ojapo hagw vaekwe. Ha ijapy rei vae-pe katu pyae omokanhy vaer Nhandejry.

9
c

pe. Koty omboete haty tembiapokwe rei-py omboete xupe. 2 Omopu vaekwe lona gwigwa koty moki vae. Jaike ypy ha-py hry vae koty marangatu. Upe-py o vaekwe tataendyy. O vaekwe ave apyka. Apyka ri omo mbojape imomarangatupyre Nhandejry-pe omboete-vy. 3 Upi koty imarangatu vae kupe-py joty o vaekwe ao-py ijopiapyre tuvixa vae. Ao tuvixa vae-py ijopiapyre

1Ha yma gware Moiss remimombeukwe-rupi omboete Nhandejry-

Yma gware pai kwry hembiapo por jepe pai ruvixagwasu-rami hembiapo porve nhande-vy Hesu

8.8-12 Jr 31.31-34; Hb 10.16-17


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS9

640

jahasa ramo ave, jaike-ma koty imarangatu ete vae-py, nhegwah e ha-py. 4 Upepy koty imarangatu ete vae onhegwah e ha-py o vaekwe ouro-gwi ijapopyre apyka ramigwa altar hei hry vae. Hiri pai ohapy vaekwe omotimbo hagw Nhandejry-pe hyakw ipor vae imohyakw porve hagw. Upe-py o ave vaekwe yvyragwi ijapopyre mbae ryru ouro-py ijapeugwpyre, arca do acordo hei hry vae. Hye py-py onhemo vaekwe mbae ryru mix vae ouro gwigwa ijapopyre. Hae hye py-py katu o man hry vae. Arca do acordo rye py-py onhemo vaekwe ave Aro amyr pykokakwe omo. Upe yvyra ipiru vaekwe. Nhandejry nhe-py ae hoky jevy-ma katu (Hb 9.5) vaekwe. Omo vaekwe ave arca do acordo rye py-py moki ita pehgwe. Nhandejry remimombeukwe omo hese.d 5 Upe imbae ryru ri o vaekwe Nhandejry rembigwi raanga ourogwi ijapopyre ipepo vae hry vae querubim. Upe-py, Nhandejry kwaa ukaha hei Jaikwaa-ma katu Nhandejaryha hei hese. Hiri oipyso vaekwe opepo. Ipepogwy-py onhoh vaekwe nhande-rehe ijukapyre rugwy. Ha upe rire katu Nhandejry omboyke vaekwe nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe, nanhane mbohasa asyvi-ma hagw. Pete te upa rehegwa nhe namombeu movi y. 6 Upixa ramo vaekwe pai kwry oike ike koty imarangatu vae gwembiapor ojapo hagw. 7Ha ikupe-py koty imarangatu eteve vae-py katu ndoikiry voi pai kwry. Pai ruvixagwasu anho mante oike upe-py. Ndaipri outro oike vae. Hae ndoike memiry. Petegwte oike pete roy-py. Hae ndoike rery. Ijukapyre rugwy reraha-vy mante hae oike upe-py Nhandejry-pe ome hagw. Ojehegwa ome, hei kwry rehegwa ave ome omboyke ukapa hagw xugwi hembiapo vaikwe. Oikwaa e reheve hembiapo vaikwe gwive omboyke uka ave xugwi. 8-9 Upa-py nhane mboe Nhe Marangatu tee vae oikwaa uka hagw

9.4 x 16.33; Nm 17.8-10


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

641

HEBREUS9

(Hb 9.6)

nhande-vy yma gware heise vae. Opu joty jave upe lona gwigwa koty vaekwe ndojepei vyteri vaekwe ijopiapyre upe koty imarangatu ete vae-py jaike hagw. Upe lona gwigwa koty hei yma gware-pe ojapo hagw. Yma gware remimopukwe ygwa-pe gwive oikwaa uka hagw ave mbaixa jaike-ta jaha-vy Nhandejry ha-py. Upe koty omopu vaekwe jaikwaa por hagw Nhandejry rembiapokwe ygwa pegwar ave. Yma gware ome me Nhandejry-pe hemime me ijukapyr ave. Ha ome rire katu nonhemopotmbiry voi ipya. 10 Yma gware rekoha-rupi oiko vae hiupy e vae-rehe opena eterei. Ojahuharehe, onhemopotha-rehe opena. Upe tekoha nhande rete pegwar mante ipor, ndahai nhande pya pegwar. Anhetegwa-ma vaekwe upe tekoha rehegwa nhe. Omoatyrmba peve enterova-pe Nhandejry, ipokatu joty. Ha upi katu ijapy-ma ave katu upe tekoha.e 11 Ha konga katu ojekwaa-ma ou-vy Cristo. Nhande rovasa por-vy pai ruvixagwasu rekokwe oiporu. Nhande-vy pai ruvixagwasu-rami iporve vae Cristo. Koty tee-py ojapo oiko-vy gwembiapor. Ko yvy-py tembiapokwe rei gwypy nombaapi. Yvy pygwa koty tee-py ae ombaapo oiko-vy. Koty tee yvy pygwa e-rami, lona gwigwa e-rami yvy-py koty. 12 Upixa Cristo oike-ma vaekwe yvy pygwa koty imarangatu ete vae-py. Petegwe oike vaekwe ha upe rire katu nosiry oike jevy hagw koty-py. Upe-py ndoiki kavara rugwy, vaka ray rugwy ave reraha-vy ome hagw Nhandejry-pe nhane rembiapo vaikwe-rehe. Hae ae gwugwy avyte-py o rire, ojejuka uka-vy, gwugwy ogweraha vae-rami oike

9.1-10 x 25.8-26.35
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS9

642

rugwy vaka rugwy ave. Upi vaka ray ohapy rire, oipyhy tanimbu. Upi gw ou vae onhemopot hagw omo hembipyhy hete-rehe. Gw hete onhemongya vaerehe omopot hagw omo. Hembipyhykwe omo hese.f 14 Upe yma gware rekoha anhetegwa tee voi vaekwe ha konga katu iporve voi Cristo rembiapo. Mymba rugwy ndogwerahi koty-py. Gwugwy avyte-py ae omano Nhandejry-pe gweko marane me-vy. Nhe Marangatu tee vae-rupi onheme xupe ijukapyre vrami. Upa-gwi gwugwy-py omopot nhande pya nhandhegwi oipea hagw nhande reko tujakwe jaiko hagw Nhandejry hekove tee vae rekoha-rupi. Upagwi nhande rereko por por voi Cristo. Hae ojejuka uka-gwi nhande Nhandejry remieni vae jaiko. Nhande pya-py gwive jajapose hemimbota Nhandejry-pe.g 15 Yma vaekwe, Ahovasa por meme vaer xe remieni-pe ndei rery voi arakae nhande-rehe. y Cristo nhe-py, hese ha-py ave, hei hagwe-rami ome vaer nhande-vy nhande-vy gwar. Moiss amyr remimombeukwe-rupi jaiko ramo jepe, jajejavy joty vaekwe jaiko-vy. Ndajajapopiry joty vaekwe yma hei hagwe-rami. Ha y katu nhande-rehe Cristo omano-gwi, oipea-ma nhandhegwi nhande reko tujakwe. Nhane rembiapo vaikwe omboyke nhandhegwi. Upixa ramo Cristo-rehe ha-py ae nhande-vy gwar opa e vaer ome ar nhandevy.h 16-17Jaikove vyteri ramo, nhamo kwatia-rehe nhane nhe. Kivae vae-pe pa opyta-ta xe mbae mbaekwe jae jahai-vy kwatia-rehe. Upe kwatia nhe ner vyteri ovale nhande jaiko jave. Ha nhamano rire katu, ipokatu-ma vaer voi. Upa-gwi kwatia upeixagwa ndovali ndajaikwai ramo ihaihare omanoha. Jaikwaa tee-ma ramo ae, ovale voi. 18 Upa-gwi yma vaekwe, Xe nhe renduhape gwive ahovasa vaer hei vaekwe Nhandejry. Hei jave, ner ipokatu vaekwe. Ha upe rire katu vaka ray ojuka uka rire katu, ipokatu-ma vaekwe nhande-vy. Anhetegwa voiha jaikwaa-ma. 19 Ha Moiss amyr katu omombeu ypy vaekwe yma gware-pe tekoha por. Nhandejry remimombeukwe gwive omombeu. Upi ogweru vaekwe vaka ray rugwy y ndive. Upi oipyhy yvyrai hissopo hry vae. Ovexa ragwekwe pyt vae oipyhy ave. Upi hae-py ombohayvi hugwy Nhandejry kwatia nhe-rehe. Kente kwry-rehe ombohayvi ave. Mbae rugwy ombohayvi hese. 20 Ombohayvi jave hei upe pygwa-pe: Ndei rery voi ko vae nhe. Hugwy-py ipokatu-ma pe-my. Nhandejry remimombeukwe anhetegwa-ma voi hei Nhandejry kwatia nhe-rehe.i 21 Hugwy hese ombohayvi hagwe-rami, ombohayvi jevy Moiss upe ao gwigwa koty-rehe. Nhandejry mboete-vy nhane rembiporu-rehe gwive ombohayvi hugwy.j 22 Judeu reko Moiss remimombeukwe-rupi oiko vae-pe haimete ndaipri ijukapyre rugwy e reheve onhemopot vae. Nomboyki Nhandejry nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe ijukapyre rugwy onheh e reheve. Nonhehiry nomopotry.

13Ha yma gware katu hae ae gweko-rupi oiko-gwi, oipyhy pyhy vaekwe kavara

koty-py oho-vy, nhane resende hagw, jaiko meme hagw Nhandejry ndive.

f i

9.13 Lv 16.15-16; Nm 19.9,17-19 g 9.14 1 Pe 1.18-19 9.19-20 x 24.6-8 j 9.21 Lv 8.15

9.15 Hb 8.6; 12.24

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

643

HEBREUS9,10

Cristo ojejuka uka-gwi omboyke-ma nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe

10

pygwa gwive. Yvy pygwa koty tee vae raanga voi upe koty. Yvy pygwa koty tee raanga rei ramo jepe, nonhemopotry hugwy e reheve. Ha yvy pygwa onhemopot iporve vae-py. 24 Ha Cristo katu ndoikiry vaekwe upe koty teko rei remimopukwe-py. Upe koty yvy pygwa koty tee raanga mante upe koty. Upepy ndoikiry voi vaekwe hae. Oike ae oho-vy yvy-py y ojehexa uka hagw Nhandejry-pe nhande-rehe ha-py. Nhandejry rovagwy-py o nhande-rehe. 25 Yma gware pai ruvixagwasu oike ike koty imarangatu onhegwah e ha-py. Petegwe pete roy-py oike. Ijukapyre rugwy reraha-vy oike koty-py. Ha Cristo katu ndohiry voi upe-py onheme jevy jevy hagw Nhandejry-pe. 26 Onheme jevy jevy ramo rae, ohasa asy jevy jevy ar rae. Yvy nhepyr gwive konga ete peve omano mano joty ar rae oiko-vy. Heta ohasa asy asy hagwe rekova, y ojekwaa-ma. Yma gware rekoha gwive ijapy rei-tama ramo vaekwe, upe-ma ramo hira-py ojehexa uka-ma vaekwe omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe nhande-rehe ojejuka uka-vy. 27Nhandejry nhe-py nhande kwry nhamano hagw ry-py nhamano vaer. Ha upe rire katu nhande rereko vaer Nhandejry nhane rembiapo apokwe-rehe. 28 Upixa ete petegwe ojejuka uka-ma vaekwe nhande kwry rembiapo vaikwe omboyke hagw. Ha upe rire katu ndojehexa ukavi-ma vaer hae kwry hembiapo vaikwe-rehe omano hagw. Ojupe ohaar tee vae-pe katu ojehexa uka jevy vaer oresende hagw. 1 Judeu rekoha Moiss remimombeukwe ndahai Nhandejry rekoha teer-rami. Gwembiapor renonder oikwaa uka yma gware-pe Nhandejry. Ipor ete vaer rehegwa nhe ner vyteri omombeupa por xupe. Oikwaa hagwe-rami omombeu xupe. Tenonder oikwaa uka rei xupe. Ohaanga rei ojupe hagwe-rami hae kwry hikwi. Hae kwry ome me Nhandejry-pe ijukapyr ome me xupe. Pete roy rire, ome jevy xupe. Pete roy ohasa rire ome jevy xupe. Upe Nhandejry mboeteha judeu reko-rupi oiko vae ndikatiry onhemopot tee. 2 Onhemopot tee ramo rae, Xe pya kya joty ndery ramo rae, nomevi ar Nhandejry-pe ijukapyr rae. 3 Ha ome me joty Nhandejry-pe ijukapyr. Ha hexahare imandua ndua joty opya kyaha-rehe hikwi. 4 Vaka rugwy-py rei nhanhemopot ukase ramo, Xe pya pot-ma ndajairy voi ar nhandjehe kwry. Kavara rugwypy rei nhamboyke ukase mo ramo nhane rembiapo vaikwe, nomboykiry voi nhandhegwi Nhandejry. 5 Upa-rehe Cristo ko yvy-py ojehexa uka-tama ramo gwete omano vaer reheve ou-vy, hei vaekwe Nhandejry-pe a-rami hei: Gw nde-vy ijukapyr imepyr ave ndereipotavi-ma. Ijukapyr rekova eremo xe reter. 6 Ijukapyr ome ramo nde-vy pai kwry hembiapo vaikwe-rehe, hembihapykwe ome ramo ave, ndererohoryvi-ma hembiapokwe, hembihapykwe ave. 7Upe-ma ramo, hae nde-vy. Xe

23Ijukapyre rugwy e reheve nonhemopotry vaekwe upe ao gwigwa koty

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS10

644

renonder ahexa jepe, aju-ma, xe Jry. Aime-ma ne remimbota apo hagw, hae joty. Xe rekor-rehe nde kwatia nhe heiha-rami ajapo vaerk hei Nhandejry kwatia nhe Hesu nhe mombeu-vy. 8 Hei ypy Nhandejry kwatia nhe: Ndereipoti gw ijukapyre imepyre ave. Gw hembihapykwe, hembiapo vaikwe repy mo ave ndererohoriry voi hei. Hembihapykwe jepe ndogwerohoriry. Upe vae Moiss remimombeukwerupi oiko vae remime voi. Nomopot teiry-gwi ndogwerovyiry. Yma gware rekoha jepe, ndogwerohori hembiapo. 9 Upi hei jevy: Aju-ma, xe Jry, aime-ma ne remimbota ajapo hagw hei Nhandejry kwatia nhe Hesu nhe mombeu-vy. Upixa yma gware remimegwe-rehe, Ijapy-ma hei. Ipya kwry nomopotry voi rae hei hese Nhandejry. Hekova omo Cristo reko: Pene mopot hagw ojejuka uka vaekwe hei Nhandejry nhande reko omombeu-vy. 10 Nhandejry oipota vaekwe gwive ojapopa voi Cristo. Gwete reheve petegwe onhememba-ma xupe. Omano hagw onheme xupe. Upa-gwi Nhandejry-pe onheme-gwi, nhane moingo-ma kuri gweko ir teer. 11 Yma gware pai kwry opu-ma o-vy lona gwigwa koty-py Nhandejry rga kakwaa-py ave. Pai upe-py ojapo japo gwembiapor. Ijukapyr imepyr ave ome me. Ome rire, ome hagwe-rami ome jevy. Ndaijapi omevy. Ome me ramo jepe, nonhemopotry hei kwry pya. Nomboyki xugwi hembiapo vaikwe. 12 Ha Cristo katu nhane rembiapo vaikwe omboyke hagw-rehe, petegwe mante ojejuka uka vaekwe. Nomano jevy jeviry. Nhane mopot tee-gwi, jaiko meme vaer Nhandejry ndive japa e reheve. Onheme rire Nhandejry-pe, ogwapy-ma vaekwe ijyke-rehe ijakata-koty o-vy. Onhembotuvixave vae ogwapy haty-pyma ogwapy o-vy. 13 y upe-py ogwapy ovy. Ohaar o-vy Nhandejry-pe. Ijaeha-rehe ombopuaka-ta Nhandejry xupe. 14 Petegwe onheme ramo, Nhandejry reko irr-pe omopotmba ete-ma opa e reheve. 15 Upa nhe anhetegwa voi hei ave Nhe Marangatu tee vae. Hei ypy vaekwe: 16 Heko pyahur xupe amombeu vaer a-rami, hei Nhandejry. Xe rembihaikwe o vrami ar ipyapy-py. Amomandua meme hagw xupe xe remimombeukwe-rehe amoarandu vaer xupe. Upixagwi ojapose vaer xe nhe hei Nhandejry kwatia nhe. 17 Upi hei jevy: Naxe manduavi-ma hembiapokwe-rehe oteko avy avy eterei rire. Hembiapo vaikwe amokanhy ukapa-ma vaerl hei Nhandejry kwatia nhe. 18 Upixa-gwi nhane rembiapo vaikwe omboykepa rire, nanhaikotevvi-ma nhande-rehe onheme jevy vaer-rehe.

10.5-7 Sl 40.6-8

10.16-17 Jr 31.33-34; Hb 8.10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

645

HEBREUS10

Nhanhemoagw katu Nhandejry-gwi nhamoir hagw

Hugwy reheve omano-gwi Hesu, upe koty marangatu ete onhegwah e ha-py oike vae-rami jaiko voi nhande pyamir e reheve. Ndaiporivi-ma nhande jokohar. 20 Hesu nhande rerahaha vaer Nhandejry-pe. Hae oiko meme nhande rape apo pyahu hagw nhande-vy nhagwah hagw jaha-vy Nhandejry renda-py. Upe ao-py ijopiaha tuvixa vae ohasa oike oiko-vy vae-rami ave nhande reraha Nhandejry-pe. Hesu rete-rehe voi hei upe ao-py ijopiaha. Ojejuka uka-ma jave Hesu, ojepea vaekwe upe ao-py ijopiahagwe. Nhande jokohar ndaiporivi. 21 Nhande-vy gwar o pai ruvixagwasu-rami Nhandejry rga-rehe onhangareko vae. 22 Upa-rehe nhanhemoagw agw katu Nhandejry-gwi jahavy nhande reko apu e reheve. Jajerovia kua kua e reheve nhanhemoagw katu xugwi jaha-vy. Nanhande pya kyavi-ma hagw nhane mopot. Y pot-my yma gware onhembojahu vaekwe-ramima nhane mbohete resak-ma vaekwe ojupe Nhandejry. Upa-gwi nhanhemoagw katu jaha-vy Nhandejry-pe. 23 Atra-py nhamombeu jaiko-vy Nhandejry hei hagwe-rami ojapo vaer. Jarovia porve rve katu upe nhe, Ojapo vaer katu hei hagwe-rami jae Nhandejry-rehe. Upa-gwi, Ojapo-ta parae, tapa ndojapo moi ani jae te hese. Nhamombeu katu jarovia tee vae. 24 Ani jajoteta teta te. Nhapena ae katu ojehe jajohayhu rei hagw nhanhopytygw hagw. 25 O Hesu reroviaha vae ndohi voi ojogweroaty ramo heroviaha kwry. Ani oho e vae reko-rupi jaiko te. Nhanhomombaraete katu nhande nhanhomboaty aty-vy. Jae ae katu ojupe: Nhandejry Hesu ou jevytaha ry hiagw-ma nipo rae jae joty ojupe. Upagwi nhanhomombaraete katu nhanhomboaty atyve-vy jajehesa rerova uka e hagw. 26 O nhande-vy ijukapyre Nhandejry omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Ha nhande nhane moarandu rire, jajejavyse-gwi rei jajejavy jevy ramo katu, nhane arandu te, jaikwaa te anhetegwa. Ndoikovi-ma nhande-vy ijukapyr Nhandejry omboyke hagw mo nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. 27Upixa jaiko ramo, ndajaiko porvi-ma. Nhande kyhyje ojehu vaer nhande-vy jaikwaa-vy: Xe ambojevy-ma nipo rae Nhandejry-pe. Upa-gwi xe rereko-ma vaer xe rembiapokwe-rehe jae. Tata ipoxy vaepy xe hundi vaer jae ar nhandjehe nhane renonder jaikwaa-vy. 28 Gw Moiss amyr nhe rendu eha-rehe, Tojejapi katu ita-py tojejuka hei hese yma gware. Hembiapo vai-ma hei ramo hese moki, mbohapy hexahare, ndoiporiahuverekiry xupe, pyae ojuka vaekwe. 29 Ha Nhandejry ray Cristo nhe-rehe opyr vae katu, mbaixa po ogwereko vaer y Nhandejry xupe? Ombohasa asyve vaer xupe. Cristo rugwy-py onhemopot rire jepe Nhandejry reir oiko hagw jepe, nomombaevi-ma Cristo rugwy. Omombae rei-ma Cristo-pe. Omano rei hei mo hese. Nhe Marangatu tee vae-pe ombojevy voi. Hembiayhu jepe, ombojevy xupe hendusere-vy. Mbaixa po ogwereko

19Ipor katu, xe rei kwry, nhagwah jaha-vy Nhandejry oiko haty-py.

(Ef 3.11-12; Hb 4.16; 6.4-6)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS10,11

646

vaer xupe Nhandejry? Hembiapokwe-rehe ogwereko asyve syve vaer xupe Nhandejry. 30 Jaikwaa voi Nhandejry rekoha: Xe ko enterova-pe ahepy vaerm heiha jaikwaa voi. Enterova-pe xe ae areko vaer hembiapo apokwe-rehe heiha jaikwaa voi ave. Nhandejry ogweru vaer gwovagwy-py gwei kwry-pe omonhe hagw xupe hei ave Nhandejry kwatia nhe. 31 Nde pyhy ramo Nhandejry hekove tee vae, nde rereko asy-vy, ne mongyhyje eterei voi ar. Ivai eterei ar nde-vy. Nderejekapi ar xugwi, nerekanhi ar xugwi. Upa-rehe tanhanhangareko por katu nhandjehe. 32 Aipota pene mandua jevy pende rekokwe-rehe. Are-ma pende resape rire Nhandejry pene moarandu-vy, pehasa asy vaekwe. Ha pehasa asy ramo jepe, ndapeviry joty vaekwe Cristo rape-gwi. 33 O pene pa-my atra-py onhe rei rei vaekwe hese. Entro hexapyrpyr-rupi pende rereko asy vaekwe. O pene pamy hembiereko asy vae-pe omoirse vae. Opena hese-gwi omoir xupe. 34 Ha preso onhemo vae katu ohasa asy jave pemoir xupe. Pene mbae kwry osakea ramo heraha-vy, napemboasi joty hembieraha. Ogwerahapa ramo jepe, pevya joty kuri. O joty nhande-vy gwar opa e vae peje joty kuri pendejupe. Pemy gwar peikwaa voi. Upa-gwi pevya joty kuri peiko-vy. 35 Pende pyamir e reheve Nhandejry reko ir ramo peiko ramo, ome vaer pe-my pene rembiapo por repyr. Upa-gwi ani penhembopyamir uka te kuri. 36 Anke pejehesa rerova uka te peiko-vy. Pejapo ae katu Nhandejry remimbota hei hagwe-rami ojapo hagw pende-rehe. 37Upixa hei Nhandejry kwatia nhe: Ange hiare e reheve ogwah-tama ou-vy ou vaer. Ndahiare moi voi. 38 Xe rei ipya pot vae xe rerovia-gwi, oikove vaer. Ha xhegwi ojehesa rerova uka vaer o ramo katu, ndarohori vaer xupen hei Nhandejry kwatia nhe. 39 Ha nhande kwry katu ndahai nhanhehundi hagw jajehesa rerova uka vaer mombyry Nhandejry-gwi jaiko hagw. Jarovia-ma ae Nhandejry-pe nhande pya gwive nhane resende hagw.

11
m

tee ramo, Anhetegwa voi nhane remihaar jae. Jahexa e ramo jepe, jaikwaa voi oikoha jae jarovia tee-gwi xupe. 2 Yma gware nhane rembypy ogwerovia tee-gwi ojohu por xupe kwry Nhandejry. Imandua por hese kwry. 3 Inhe jarovia-gwi, jae Onhe-py rei ombojehu vaekwe ojupe ko yvy ha ry ave Nhandejry jae. Hexapyr gwive ojapo-ma ramo vaekwe, ndaipri hembiporukwe. Upa-gwi jaikwaa voi Nhandejry ombojehu rei vaekwe.o

1Jarovia

Ipor katu jarovia tee voi Nhandejry-pe

10.30 Dt 32.36

10.37-38 Hc 2.3-4

11.3 Gn 1.1-31

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

647
4 O

HEBREUS11

vaekwe yma gware nhane rembypy hry vae Caim, tyvry hry vae Abel. Ha tykery katu imepyr ome vaekwe Nhandejry-pe. Upi tyvry ome vaekwe xupe ijukapyr. Nhandejry-pe ogwerovia tee-gwi ome xupe. Ha Nhandejry ojohu por tyvry remimegwe. Ha tykery remimegwe katu ndojohu poriry voi. Ha tyvry-rehe katu hei, Xe rerovia tee-gwi, heko-rupi oiko ipya pot reheve hei tyvryrehe Nhandejry. Enterove vae imandua por hese hikwi. Yma omano vaekwe tyvry Abel. Omano jepe, onhe vrami joty o-vy. Ogwerovia tee-gwi xupe, nhane mandua meme herakw-rehe.p 5 Ha myamyr Enoque ave ogwerovia tee vaekwe Nhandejry-pe. Ogwerovia tee-gwi, nomani vaekwe Enoque. Imanoha rgwepy, Nhandejry ogweraha rei xupe. Upa-gwi ndotopavi-ma xupe. Ner vyteri ogwerojeupi xupe heraha-vy ramo, ogwerohory xupe Nhandejry, hei Nhandejry kwatia nhe.q 6 Ogwerovia e reheve, avave-pe ndogwerohori Nhandejry. Nhamoirse ramo Nhandejrype, O voi Nhandejry jae vaer hese. Hae nhande rovasa vaer, jaheka tee ramo xupe jae ave hese. Upa nhe nhamombeu e ramo, nanhamoiriry vaer voi xupe. Tekotev jarovia tee ae xupe nhamoir hagw xupe. Jarovia e ramo, nanhamoiriry vaer xupe. 7 Ha No amyr katu ogwerovia tee vaekwe Nhandejry-pe. Upagwi ogwerovia tee-ma ojupe omombeu vae. Ohexa e reheve jepe henonder omombeu-ma xupe Nhandejry. Upixa-gwi ojapo vaekwe kanoagwasu Nhandejry nhe rendu-vy. Ha upe rire katu ovu ramo y, onheresende-ma hae-py. Hga pygwa gwive onheresende ave. Upixa hae ogwerovia oiko-vygwi, ojekwaa porve vaekwe yvypry-rehe ogwerovia eha. Ogwerovia-gwi, Ipya pot-ma hei hese Nhandejry.r 8 Ha myamyr Abrao katu ogwerovia tee-gwi, ohendu vaekwe Nhandejry nhe oheni ramo xupe. Ohendu-gwi ova oho-vy outro yvy-koty. Ame vaer nde-vy nde yvyr hei hagwe-py xupe ova vaekwe oho-vy. Gwet oheja oho-vy ha ki-koty po oho-ta ndoikwai oho hagw. Nhandejry omondose ha-py xupe oho. 9 Ogwerovia tee-gwi, ogwah rire Nhandejry omondo hagwe-py, upe yvyrehe rei oiko. Ame vaer nde-vy ndei rery xupe Nhandejry. Upe hei ojupe hagwe-rupima oiko. Yvy oyvy e-rupi oiko vae-rami oiko. Ao gwigwa ga gwyrupi oiko. Hendive oiko tary Isaque, hemiarir Jac ave. Tary-pe, hemiarir-pe ave, Ame vaer nde-vy nde yvyr hei vaekwe xupe Nhandejry. Hei ojupe hagwe-pyma y oiko hikwi.s 10 Ha Abrao katu ohaar ar oiko-vy vaekwe oiko hagw upe tet tee yvy pygwa-py. Nhandejry hei hagwe-ramima oiko upe tet. Hae ae hembiapo voi. Upa raar ar-vy, ao gwigwa ga gwy-rupi oiko joty vaekwe. 11 Ha hembireko Sara ogwerovia tee ave. Ogwerovia tee-gwi, omemby eha ogwenogwaigw-ma jepe, ituja-ma te imna, ogwerovia joty oiko-vy

11.4 Gn 4.3-10

11.5 Gn 5.21-24

11.7 Gn 6.13-22

11.8-9 Gn 12.1-8; Gn 35.27

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS11

648

Nhandejry nhe. Upa-gwi oiko-ma vaekwe imemby. Nhandejry hei vaekwe ogwerovia-gwi, oiko-ma imemby.t 12 Ituja eterei ramo jepe Abrao, omano vaerrami oiko ramo jepe, oiko joty vaekwe tary. Upi heta heta hemiarir joapyri pyri. Hae anho ramo jepe, heta eterei-ma hemiarir onhemboei oho-vy. Heta heta jasytata pyhare. Ygwasu rembe-rehe heta eterei o yvy kuit ndajaipapapi vae. Upixa ete heta eterei onhemboei ave Abrao remiarir joapyri pyri.u 13 Omano ramo jepe Abrao, omano ramo jepe tary, hemiarir ogwerovia tee joty. Omano jave, ner omese vae ome xupe. Ner ome xupe hei vaekwe. Mombyry-gwi ohexa vae-rami, ogwerovya Nhandejry ojupe ome vaer. Ko yvy-rehe jaiko rei oyvy e-rupi oiko vae-rami hei ojupe hikwi. 14 Upa hei vae, Nhande yvy teer jaheka jaiko-vy hei ojupe hikwi. Upixa-gwi hexahare oikwaa voi ome-ta vaekwe ijyvyr xupe kwry. 15 Naimanduavi-ma yvykwe-rehe os oho-vy vaekwe-gwi. Imandua jevy ramo rae, ome ar rae oho jevy hagw oyvykwe-py. Ha naimanduavi-ma gwembiejare-rehe. 16 Gwendar iporve vae ae katu ohexa ngau hikwi. Yvy pygwa gwenagw-py oho hagw-rehe ikyre ete voi hikwi. O vaekwe henagw Nhandejry rembiapo. Ogwerovia tee-gwi nomotry vaekwe oiko-vy Nhandejry-pe. Hae ko Nhande Ru tee voi hei ramo hese, anhetegwa voi. Upixa-gwi nomotry Nhandejry-pe. 17 Ogwerovia tee-gwi, oipota Nhandejry ojekwaa porve Abrao amyr rekoha. Upa-gwi oheko johu vaekwe xupe. Upi Nhandejry nhe-py ojukata mo ime-vy gwary Isaque. Are-ma, Oromboei vaer hei ramo jepe xupe Nhandejry, nahakatei joty vaekwe gwary petemi oiko vae-rehe. 18 Oiko vaer nde ray Isaque remiarir joapyri pyri hei ramo jepe xupe Nhandejry, ojuka-ta mo joty ime-vy gwary. 19 Xe ray ojejuka rire, omoingove kwaa jevy vaer xupe Nhandejry hei joty ojupe Abrao. Ha ojejuka e ramo jepe, onhemoingove jevy vae vrami oiko jevy joty.v 20 Ha upe rire katu okakwaa vaekwe tary Isaque. Upe ramo, ogwerovia tee-gwi, Anhetegwa amombeu-ta. Nde rovasa vaer Nhandejry ndei rery gwary-pe Jac Esa ndive. Oiko vaer omombeu xupe.w 21 Ogwerovia tee-gwi, omano-ta ramo tary Jac, Anhetegwa amombeu-ta nde-vy. Nde rovasa vaer Nhandejry hei moki gwemiarir Jos ray-pe, opykokaharehe ojepytaho opu onhemboy-vy omboete hagw Nhandejry-pe.x 22 Ogwerovia tee-gwi, omano-ta ramo Jac ray Jos, Xe rei Israel kwry ova jevy vaer oho-vy Egito yvy-gwi hei omombeu-vy. Peho ramo, peraha katu ave xe akgwe peho-vy pemoingatu jevy hagw pegwah hagw-py hei gwei kwry-pe ojapo uka-vy.y 23 Ogwerovia tee-ma vaekwe Nhandejry-pe myamyr Moiss ru isy ave. Oiko-ma ramo tary, Mit por voi oiko hei hese Moiss-rehe. Ha mburuvixagwasu ojuka ukase mo ramo xupe, ndokyhyji joty tvy

11.11 Gn 18.11-14; 21.2 u 11.12 Gn 15.5-6; 22.17 11.20 Gn 27.27-29,39-40 x 11.21 Gn 47.31-48.22

11.17-19 Gn 22.1-14; 21.12 11.22 Gn 50.24-25; x 13.19

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

649

HEBREUS11

isy ave. Ogwerovia tee-gwi, ojuka e hagw mbohapy jasy onhomi tee imo-vy. Mburuvixagwi onhomi tee imo-vy.z 24 Ha Moiss katu ogwerovia tee vaekwe Nhandejry-pe. Upa-gwi okakwaa rire, Xe ae ndaikoseviry mburuvixa Fara rajy memby ramo hei jehe.a 25 A-py aiko ramo, sapya ete mburuvixar-rami aiko vaer hei jehe. Upixa aiko ramo, aiko te ar ajererohory rei vaer Nhandejry nhe rendu e-vy hei jehe. Ha xe katu ndaiko moi upixa hei. Nhandejry rei-pe ae-ma xe amoir-ta hei. Ojerereko asy ramo hikwi, hendive xe rereko asy vaer ave hei jehe Moiss. 26 Upixa xe ajerereko asy ramo jepe, ipor ave xe-vy hei jehe. Imandua meme ojupe gwar-rehe. Ojupe Nhandejry remimer (Hb 11.28) gwenonde-py ogwereko. Nhandejry remimer-rehe imandua. Upa-gwi hei, A-py Egito-py heta opambae areko hei. Ha xe rembiereko iporve xe ahejapa, Nhandejry rembiporavo rei reko-rupi xe aiko hagw hei jehe. Hese onhe rei reiha-rami, xe-rehe tonhe rei rei ave hei Cristo ou vaer-rehe. 27 Ogwerovia tee-gwi, ova oho-vy Egito yvy-gwi. Mburuvixagwasu remimbota e-rupi oiko. Ipoxy ramo jepe, ndaikyhyji joty xugwi. Nhandejry jahexa e vae-pe ohexa vae-rami joty oiko. Upa-gwi ndojehesa rerova uki joty xugwi. Hape meme joty oipyhy oiko-vy.b 28 Ogwerovia tee-gwi, Egito-gwi ova-tama ramo, omo ypy vaekwe arete hry vae pscoa, Pembohayvi katu pene rok ri ijukapyre rugwy hei gwei kwry-pe. Ani pembohayvi e te hei. Ou ar ojuka-vy pete te otopa vae mit kwimbae ypykwe gwive gw Nhandejry rembigwi yvy pygwa oporojuka vaety hei vae. Tugwy ohexa o ramo pene rok-rehe, ohasa rei ar oho-vy ijukahargwe hei gwei kwry-pe.c 29 Ogwerovia

z c

11.23 x 2.2; 1.16,22 a 11.24 x 2.10-15 11.28 x 12.12-13,21-30

11.27 x 2.14-15

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS11

650

tee-gwi, Moiss rei kwry ohasa vaekwe oho-vy ygwasu pyt ojeeha. Yvy ete-rupi ohasa oho-vy vae-rami ohasa oho-vy hikwi. Upi hapykwerigwa Egito pygwa ohasase mo. Ohapykwe segi mo ha ndohasiry. Y mbyte-rupi oho jave, ojahoi onhapymimba-ma xupe kwry y.d 30-31 Ogwerovia tee-gwi nhane rembypy Israel kwry ogweroajere Jeric tet oho-vy hikwi. Pete semana ogweroajere oho-vy. Ha upe rire katu hoapa ijokoha. Oikepa upe-py Israel kwry ojuka hagw Nhandejry nhe renduse eha-pe. Ha ndojukapiry upe tet mygwape.e Pete kunha Raabe hry vae, ikwimbaese ramo jepe, hae ohendu joty Nhandejry nhe. Upa-gwi onheresende joty. Ogwerovia teegwi, gw soldado henonde-rupi ogwah nhemi ou-vy ohexa vaekwe-pe, Pegwah katu hei joty rae xupe. Oimeha nomombei joty ijukahar mo-pe.f 32 Heta amombeu kuri gw Nhandejry reroviaha rehegwa nhe. y namombeupa moi. Nomeiry xe amombeupa Gideo rehegwa nhe, Baraque rehegwa nhe, Sanso rehegwa nhe, Jeft rehegwa nhe ave. Namombeupa moi Davi rehegwa nhe, Samuel rehegwa nhe ave. Gw Nhandejry nhe-py omombeu vaety rehegwa nhe nomei xe amombeu.g 33 Ogwerovia tee-gwi, onhorair vaekwe outro tet mygwa ndive. Onhorair rire, ipuaka hese kwry. Hembiapo vai vaekwe-pe ogwereko asy. Hae ae hembiapo por. Arovia tee katu Nhandejry remimombeu hei tee-gwi, Nhandejry ojapo hese hei hagwe-rami. Jagwarete juru omboty pono oisuu xupe.h 34 O tata ipoxy vae-rehe ipuaka tata rendy mbogwe-vy vae. O kyse-py okutuhar-gwi, onheresende joty vae. O onhorair jave nonhembopyamir ukiry vae. Onhembopyagwasu joty oiko-vy. O soldado kwry outro yvy-gwi ou vaekwe ndive onhorair ramo, omboripara joty, ipuaka joty hese.i 35 O kunha hga pygwa omano vaekwe. Ogwerovia tee-gwi, onhemoingove jevy xupe vaekwe. O ave heta ojerereko asy eterei rire, ojejuka vaekwe. Nhandejry-gwi ojere ramo rae, ndojuki ar rae. Ha ndoviry joty xugwi. Ava e rire, iporve xe rekoha ar xe moingove jevy rire Nhandejry hei ae joty jehe.j 36 O onhembohory hese vaekwe. Ombopi mbopi xupe vaekwe. O onhapyt xupe vaekwe. Oipokwa heraha-vy xupe omo hagw preso vaekwe.k 37O ita-py ojapi xupe vaekwe. O serra-py onhekyt vaekwe imbyte-rupi. O kyse-py ojejuka vaekwe. Ombojehesa rerova ukase ramo jepe, ndovi joty Nhandejry-gwi. Gwga-py ndopyti. Opa-rupi oiko rei. Omonde ovexa ragwe, kavara pirekwe omonde ave oiko-vy. Iporiahu oiko-vy.

d g

11.29 x 14.21-31 e 11.30 Js 6.12-21 f 11.31 Js 6.22-25; 2.1-21 11.32 Jz 6.11-8.32; 4.6-5.31; 13.2-16.31; 11.1-12.7; 1 Sm 1.1-25.1 i 11.34 Dn 3.1-30 j 11.35 1 Rs 17.17-24; 2 Rs 4.25-37 k 11.36 1 Rs 22.26-27; 2 Cr 18.25-26; Jr 20.2; 37.15; 38.6

11.33 Dn 6.1-27

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

651

HEBREUS11,12

Ipya jopy ojerereko asy ave oiko-vy.l 38 Upa kente kwry remimbojevy voi. Omboeteve vaergwe-pe omombae rei vaekwe hereko-vy. Tekwaty e-rupi oiko, opyta e vae. Yvyaty-rehe ogwata oiko vae. Hga e vae. Opa-rupi rei oiko vae. Ojohu ha-py rei oke vae. Onhemi nhemi oiko-vy ita kwa-rupi. Yvy kwa-rupi oiko ave. Upa kwry omboeteve vaergwe-pe, omombae rei joty hereko-vy kente kwry. 39 Upe vae kwry yma gware ogwerovia teegwi, imandua por hese kwry Nhandejry. Imandua por ramo jepe, ner ojapopa joty hese kwry hei hagwe-rami. 40 Nhande kwry ygwa nhane raar joty ojapo porve hagw nhande kwry-rehe. Nhandejry hei vaekwe yma gware-pe nomboagwyji vaekwe. Ha konga katu ygwa ojapo-gwi inhe, omboagwyje-ma xupe. ygwa rehegwa nhe onhemboagwyje rire, aroagwyje-ta ave yma gware-pe ahovasa-vy hei ojupe Nhandejry. Upagwi ygwa raar-vy ner ojapopa yma gware-pe hei hagwe-rami.

12

Nhandejry Nhande Ru voi


1Yma gware heta eterei o Nhandejry-rehe ojerovia tee vae. y

(Pv 13.24)

nhande rexaha-rami oiko. Opa-rupi nhande jerekwe-rupi o nhande rexahry. Upa-gwi jaiko katu ohose ha-py pyae oripara oho-vy vae vrami. Pyae ogwahse-gwi, ndopyta pyti oripara oho-vy. Hae heko-rupi jaiko katu. Gw oripara vae omboi oao pyaeve oripara hagw. Hae omboykeha-rami onhembopohyihargwe, upixa ave nhande nhamboyke nhandhegwi tekoha vai. Pyae ae ipuakase nhande-rehe tekoha vai. Ani ipuaka hagw-rami te jaiko. Jaiko por meme katu jajehexa uka por hagw nhande rexahry-pe. 2 Ha Hesu katu nhane renonde-py jareko katu jajehesa rerova uka meme katu jaiko-vy Hesurehe. Hae ojerovia tee vae Nhandejry-rehe. Ogwerovia kua kua e vae voi hae. Hesu rekoha-rami jaiko. Hae ojejuka uka-tama ramo kurusu-rehe, ndovi joty vaekwe Nhandejry rape-gwi. Amano rire, anhemoingove jevy rire, avya eterei joty vaer hei jehe Hesu. Upa-gwi nopeni jehe hembiapo vai vaetyrami kurusu-rehe ojuka-tama ramo xupe. Omot eterei ramo xupe, nahakatei joty jehe. Upa-gwi y katu ogwapy-ma o-vy Nhandejry akata-koty. Ogwapy haty yke-rehe ogwapy-ma o-vy. 3 Pene mandua kena Hesu ojerereko asy hagwerehe. Ndaijai hese hekoha vai vae ha ndovi joty Nhandejry rape-gwi. Pene mandua kena hese pono pevyare, pono pejehesa rerova uka xugwi. 4 Tekoha vai-pe pejoko joko ramo, ner pende juka. Upa-gwi ani kena pende-rehe ipuaka tekoha vai. 5-6 Ani pende resari Nhandejry nhe-gwi. Tajry, taryrami pene mbopyagwapy vae inhe. Hei Nhandejry kwatia nhe: Nhandejry onhemonhe joty gwembiayhu kwry vae-pe. Xe ray, xe rajy, hei xupe vae gwive, tvy-rami ogwereko asy xupe oheko rerova uka-vy. Upa-gwi pehendu mani inhe, pe-my onhemonhe

11.37 2 Cr 24.21
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS12

652

jave. Pende rayhu-gwi ae pende rereko asy pende reko rerova uka-vy. Pene mbohasa asy ramo, ani joty kuri pende pyamir te. Upixa hei Nhandejry kwatia nhe.m 7 Pehasa asy ramo jepe, pende rereko Nhandejry gwary-rami joty. Upa-gwi ani pende pyamir te pejerereko asy ramo jepe. Gwary-rami xe rereko Nhandejry peje ae pendjehe kwry. Ndoiki mit tvy ombohasa asy e xupe vae oheko rerova uka-vy. 8 Nane mbohasa asi ramo rae, tary tee ramo ndereiki ar rae. Tvy e vae-rami ereiko ar rae. 9 Nde ru yvy pygwa ne mbohasa asy ramo jepe, eremboete joty xupe ereiko-vy. Upixa nhande ru yvy pygwa-pe nhamboete voi. Aipo ramo Nhande Ru yvy pygwa-pe nhamboeteve katu. Ani pehendu e te xupe. Penheme katu ae xupe peiko tee hagw hendive. 10 Ha nhande ru yvy pygwa nanhane mbohasa asy ariry oiko-vy. Nhane mbohasa asyse ramo, sapya nhane mbohasa asy. Ha Nhandejry nhane renoh por nhande rereko asy-vy, jaiko marangatu hagw heko-rupi. 11 Jajerereko asy jave, ndajarovyi voi. Aiko asy voi jae mo nhandjehe. Ha upe rire katu Nhandejry rembiereko asy nhande heko-rupi jaiko. Nhande pyagwapy reheve jaiko. Heko tee-rupima jaiko.

pene ate te pene mytue-gwi. Penhemokyre ae peho meme hagw tape por-rupi. Penhembopyagwasu katu pendjehe, peho meme hagw tape por-rupi. Upixa ramo gw ogwerovia kua kua vae ndohi ar ogwata por e vae-rami. Onhepysanga sanga vae-rami, ndogwatavi ar. Oho ramo tape vai-rupi, okaru vae-rami onhemaxuka vaer. Peho por ramo ae, ogwerovia tee-ma vaer. 14 Ani pejoteta te. Enterova-pe ae pereko por pende joja por hagw. Peiko marangatu katu. Pende reko marangatu e reheve ndapehexi ar Nhandejrype. 15 Penhangareko por pendjehe ani hagw oiko pene pa-my ojehesa rerova uka vaer Nhandejry nhande rexakwaa rei vae-gwi. Toiko e pene pa-rupi pono pende resa rerovapa jehe. Upeixagwa-pe hei temit hi hia vae. Upe temit okakwaa, hia. Upi heta o hiupy e jepe, hou joty. Hou-gwi ndoiko porvi-ma. Upa-gwi ani oiko pene pa-my pende akwaa rerovase vae gweko-rupi. 16 Penhangareko por pendjehe. Toiko e katu pene pa-my myamyr Esa rekokwe-rami oiko vae. Hae ot kwaa e vae Nhandejry-rehe nopeniry oiko-vy. Hae tvy ray ypykwe jepe, ovende joty vaekwe ojupe Nhandejry remimer. Hou vaer-rehe, ombovarea ehar-rehe ovende joty vaekwe.n 17Ha upe rire katu, Eme mani katu xe-vy nde ray ypykwe pegwar eme xe-vy hei mo gwu-pe. Ndikatuvi-ma ame vaer nde-vy xe ray ypykwe pegwar ae hei joty xupe tvy. Has voi upe-ma ramo. Ojaheo-vy

12-13 Ani

Nhande rekoha a-rami

12.5-6 Pv 3.11-12; Jo 5.17

12.16 Gn 25.29-34

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

653

HEBREUS12

ojerure rure ojupe gwar-rehe mo. Onhemboasy ramo jepe, ndikati ome xupe. Ndikati ohekoviar gwembiapokwe. Gwemimegwe oipease jevy ramo jepe, ndikatuvi-ma ome jevy xupe gwary ypykwe pegwar. Ha pe katu ani hae-rami pemo ko yvy rehegwa-rehe anho pende resa.o 18 y ndapeikovi-ma yma gware Israel kwry amyr rekokwe-rupi. Hae kwry oho ramo Nhandejry renda-py, ogwah oho-vy vaekwe upe yvyatypy hry vae Sinai-py. Japoko hese vae ha-py ogwah vaekwe. Tata ipoxy ramo, ohexa. Upe-py pyt rei-ma, pyhare vae-rami. Upe-py o marny yvytu. 19-20 Upe-py ohendu mimbygwasu nhe. Onhe vae ohendu ave:p Ko yvyatyrusu onhegwah e vae-rehe opyr vae gwive, mymba nhu pygwa jepe opyr vae gwive hese, tojejapi huy-py. Ita-py omano peve tojejapi, hei onhe vae ojapo uka-vy.q Upa nhe omondi-ma vaekwe yma gware Israel kwry-pe. Upa-gwi ojerure rure Moiss-pe omombeu eve hagw xupe upe onhe vae. 21 Ha Moiss katu onhemondi voi: Xe pya ryri xe kyhyje-gwi hei jehe upe yvyaty-rehe o vae rexa-vy.r 22 Ha y katu ndapeikovi-ma yma gware reko-rupi. Hekova peiko y ogwah oho-vy vae-rami yvy pygwa yvyaty-py hry vae Sio-py. Nhandejry hekove tee vae ret-my ogwah oho-vy vaerami peiko. Upe-py o yvy pygwa Jerusalm tet, upe-py oiko heta eterei Nhandejry rembigwi ojepapa e vae. 23 Upe-py yvy-py ojogweroaty oiko-vy jave, ovya Nhandejry ray ypykwe. Pete te hry vae gwive onhemo kwatia-rehe vaekwe vrami, Xe rei tee hei hese Nhandejry. y katu pemoir-ma peiko-vy Nhandejry-pe. Hae hembiapo apokwe-rehe enterova-pe ogwereko vaer. Pemoirma ave gw omano vaekwe-pe gwive, Ogweroagwyje ete-ma onhe onhemopotmba ete-ma hei hese vae Nhandejry. Upa rehegwa-pe pemoir-ma. 24 y katu pemoir-ma peiko-vy Hesu-pe. Hae ojejuka uka vaekwe nhande-rehe. Upa-gwi Nhandejry oiko-ma pende Jry ramo. Hei tee ramo peiko-ma pe. Abel amyr gwugwy mbyte-py ojejuka vaekwe. Omano rire, Xe repy katu, xe repy katu hei vae-rami. Ha Hesu katu gwugwy mbyte-py ojejuka uka ramo, Xe repy katu ndery vaekwe Eiporiahuvereko katu xupe hei gw hugwy-py onhemopot vaer-rehe.s 25 Penhangareko por pendjehe. Ani ijapysa e vae-rami peiko te. Yma gware nohendusi vaekwe ko yvy-py gw Nhandejry nhe omombeu vae. Upa-gwi ndaiporivi vaekwe hesendehar. y katu nhahenduse e ramo yvy-gwi omombeu vae, ivaive ar nhande

o q

12.17 Gn 27.30-40 12.20 x 19.12-13

p r

12.18-19 x 19.12-22; 20.18-21; Dt 4.11-12; 5.22-27 12.18-21 2 Co 3.7-13 s 12.24 Gn 4.10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS12,13

654

vy. Ndoiki ar vote nhane resendehar. 26 Yma omomi vaekwe Nhandejry nhe yvy. Ha y katu hei Nhandejry kwatia nhe: Amomi jevy vaer yvy. ry yvate jepe petegwe jevy joty amomi vaer, hei. Ha upe rire katu namomyivi-ma vaer xupe, hei Nhandejryt hei Nhandejry kwatia nhe. 27 Petegwe jevy joty amomi vaer hei ko yvy opa vaer-rehe. Upixa jaikwaa Nhandejry rembiapor. Gw jahexa vae hembiapokwe gwive omomi vaer oipea hagw, opyta hagw jahexa e vae meme, omi e vae meme opyta vaer. 28-29 Nomiry vaer Nhandejry nhande ruvixa ndive jaiko hagw-py. Upa-gwi nhatima por katu Nhandejry-pe nhande-vy hemimer-rehe. Tata vrami nhande rapy vae Nhandejry rekoha. Gw inhe renduse eha ohapy vae-rami hekoha. Hemimbota-rupi jaiko vaer nhamboete hagw xupe. Nhande pya por reheve, nhande pyagwapy ete reheve nhamboete xupe. Upa-gwi nhatima por katu xupe. Jakyhyje xugwi pono nhamonhemboasy. Tuvixave vae voi Nhandejry jae nhamboete-vy xupe.u

13

Nhandejry remimbota a-rami


1Ani pehayhu e te pende rei kwry-pe. Pehayhu meme katu Hesu

(1 Pe 2.11-12)

reroviaha-pe gwive. Pe kwry Cristo rei voi. Upa-gwi ani pejohayhu e te. Pejohayhu rei ae katu peiko-vy. 2 Ogwah ou-vy ramo pende rga-py Hesu reroviaha peikwaa e vae, ani pembojevy rei te xupe imondo-vy. Ogwah ramo jepe peikwaa e vae, emogwah por joty xupe. O hei vaekwe: Egwah katu hei gw ogwah ou-vy oikwaa e vae-pe. Oikwaa e ramo jepe, ogwerohory joty rae Nhandejry rembigwi yvy pygwa-pe omogwah uka-vy.v 3 Ani pende resari gw preso onhemo uka vaekwe-gwi. Hendive preso penhemo vaekwe vrami pene mandua meme joty hese. Ani ave pende resari gw ojerereko asy vae-gwi. Hendive pejerereko asy vae-rami ave joty pene mandua hese. 4 Naipori ereiko kunha ndive ndery Nhandejry nhande-vy. Nhane momandua uka vae Nhandejry nhe voi. Ipor katu nhamboete nhane rembireko, nhane mna ave. Ha gw onhemot e vae, hapixa rembireko ndive hapixa mna ndive oiko vaevy katu, ogwereko asy vaer xupe Nhandejry. Upa-gwi nhane rembireko ndive anhte jaiko katu. Nhane mna ndive jajohayhu rei jaiko-vy. 5 Pirapire hetave vaer-rehe anhte ani peiko meme te. Tuvixave-ta vrami xe-vy pirapire. Pirapire aipotave tave xe jupe gwar ani peje te pendejupe. Avya xe rembiereko-rehe peje ae pendejupe. Hei Nhandejry kwatia nhe: Ndapoheja moiry voi. Apomoir meme vaerw

12.26 x 19.18; Ag 2.6 13.5 Dt 31.6-8; Js 1.5

12.29 Dt 4.24; 9.3; Is 33.14

13.2 Gn 18.1-8; 19.1-3

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

655

HEBREUS13

hei Nhandejry nhande-rehe. 6 Upa-gwi ani katu jakyhyje te. Hei Nhandejry kwatia nhe: Nhandejry ko xe pytygwhar voi. Ndaipuaka moi xe-rehe teko rei. Naxe kyhyje movi-ma xex hei. Upa nhe nhamombeu katu nhandejehegwa pono ojekwaa nhanderehe nhane kangyha, nhande pyagwasu reheve ae jaiko hagw. 7Ani pende resari pene mboe mboehare-gwi. Nhandejry nhe pe-my omombeu mbeuhare-rehe pene mandua ndua joty kuri. Mbaixa oiko vaekwe, mbaixa omano vaekwe peikwaa voi. Nhandejry-rehe ojeroviave ave ohovy hikwi. Upa-gwi peiko katu hekokwe-rami. 8 Omano ramo jepe hikwi, ojehekoviar e vae Hesu Cristo. Omano e vae. Kwehe oiko hagwe-ramima joty oiko y peve. Opa e reheve ndojehekoviarvi-ma vaer. 9 Upa-gwi gw nhe ambue-py pene mboese vaer-rehe ani pejehesa rerova uka te. Ani pejeapysaka te inhe-rehe. Ore reko-rami pekaru ramo, omombaraete vaer pende pya Nhandejry hei mo ramo pe-my, ani pejeapysaka te inhe-rehe. Gw henduhare nonhemombaraeti joty. Onhemombaraeteve ae nhande pya nhande rovasa vasa-gwi Nhandejry. Nhande rexakwaa rei-py nhanhemombaraete. Upixa ipor nhande-vy. Upa-gwi ani pejeapysaka te inhe-rehe. 10 y apomomandua-ta judeu reko rehegwa nhe-rehe. Gw pai kwry oiko joty judeu reko-rupi Nhandejry-pe ijukapyr ome-vy mo. Omoirse-vy mo hou ijukapyre ha nomoiri joty Nhandejry-pe. Upixa ramo ndikati hae kwry omoir Cristo nhande-rehe ojejuka uka vaekwe-pe. Ndaiporivi-ma hou vaer onhemombaraete hagw. y gw ijukapyre hou joty-vy onhemombaraetese vae mo, ndikati joty nhane ndive omoir Cristo nhande-rehe ojejuka uka vaekwepe. 11 Judeu kwry vae pai ruvixagwasu ogweroike heraha-vy ijukapyre rugwy. Koty imarangatu ete onhegwah e ha-py ogweroike. Upe-py ome Nhandejrype omboyke hagw mo judeu kwry-gwi hembiapo vaikwe. Hugwy ogweraha koty-py ha hetekwe katu ogwenoh heraha-vy tet-gwi. Ohapy hagw-py tet jerekwe-rehe ogweraha.y 12 Upa-gwi tet jerekwe-py ave ojejuka uka vaekwe Hesu gwugwy avyte-py, omopot hagw nhande pya jajejavy rire. 13-14 Upa-gwi nhamoir katu Hesu-pe. Gwet oheja oho-vy vae-rami, jaha nhamoir hagw xupe heko-rupi jaiko hagw. Hese onhembohory hagwe-rami ave, onhembohory vaer nhande-rehe. Ko yvy-py ndaipri nhane renagw opa e vaer. Nhamo meme ae nhande resa yvy pygwa nhane renagw opa e vaer-rehe. Upa-gwi nhamoir katu Hesu-pe. Gwet oheja oho-vy vae-rami jaiko Hesu moirse-vy. 15 Upa-gwi nanhamevi-ma Nhandejry-pe ijukapyr. Hekova Nhandejry remimbota ae katu nhame xupe. Nhamboete meme katu Nhandejry-pe ae, nhande-rehe ojejuka uka-gwi Hesu Cristo. Hry nhamombaegwasu nhamombeu-vy ramo, hemimbota nhame xupe. 16 Pejapo por meme katu

13.6 Sl 118.6

13.11 Lv 16.27

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

HEBREUS13

656

pende rapixa-rehe. Ani pene rakate te pene mbae-rehe. Hemikotev peme katu xupe. Upa pejapo ramo, pende rerohory vaer Nhandejry pene rembiaporehe. Yma gware reko-rupi ijukapyr ome joty vae-pe ndojohu porvi-ma. Pene rembiapo por-rehe ae pende rerohory vaer. 17 Hesu reroviaha rerekwa hei vae pejapo katu. Pehendu katu inhe. Orepara oiko-vy pende rekove-rehe peho por hagw-rehe. Mbaixa jarepara vaer hekove-rehe xe monhe vaer Nhandejry hei ojupe pende-rehe. Upa-gwi pehendu katu inhe. Pehendu ramo, ovya vaer pende-rehe onhangareko-vy. Ha pehenduse e ramo katu, pembovyare vaer xupe, ndapeiko pori vaer. Ha ndovyi ramo pende rerekwa nipori ar pe-my. 18 Pembojeupi upi katu pene nhe Nhandejry-pe ore-rehe. Ore rembiapo porse meme oroiko-vy. Ipot ore pya. Upa-gwi ndoiki voi ore pyapy-py Erejejavy-ma hei vae vrami ore-vy. 19 Aipota eterei pejapo orao xe-rehe pyaeve xe mogwah hagw pende ha-py Nhandejry.

rire Nhandejry Hesu, omoingove jevy xupe Nhandejry nhande rerekwagwasur. Gwugwy mbyte-py ojejuka uka-gwi Nhandejry Hesu, hei meme voi nhande. Nhandejry ruvixa tee voi hae. Omano rire omoingove jevy xupe Nhandejry nhande rerekwagwasur. Nhandejry nhane mbopyagwapyhaty voi. 21 Tapende rovasa por por katu hemimbota gwive pejapo hagw. Hesu Cristo ojapo uka hagw pemy hembijohu por tapende rovasa katu. Tonhemombaegwasu meme katu opa e reheve. Upixa aipota. Amm.

20 Omano

Onhe paha

rei, naxe nhe mbuku etiry kwatia-rehe amo vaekwe. Upagwi pene kyre reheve pehendu katu, pende rekor amombeu ramo pe-my anhemonhe-vy. 23 Timteo rehegwa nhe amombeu-ta pe-my. Preso onhemo ha-gwi, os jevy-ma oho-vy. Pyae ogwah ou-vy ramo xe ha-py araha-ta xupe. Pende ha-py aha ramo, araha-ta xupe ave. 24 Amondo uka-ta xe manduaha Hesu reroviaha rerekwa-pe gwive. Hesu reroviaha-pe gwive amondo uka-ta ave xe manduaha. Nhande rei Itlia yvy pygwa omondo uka-ta ave pe-my omanduaha. 25 Tapende rovasa vasa katu Nhandejry pende rexakwaa rei-vy.

22 Xe

Omondo uka omanduaha

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Tiago remimombeukwe
epstola de Tiago

Tiago Tup Nhandejry rembigwi. Nhandejry Hesu Cristo rembigwi ave xe. Amondo uka-ta kwatia-rehe xe nhe pe-my gwar. Pe judeu kwry Hesu reroviaha vae opa-rupi judeu e kwry pa-my peiko vae ahai-ta pe-my. Mbaixa pa peiko, xe rei kwry?
Jaiko asy ramo jepe, nhande reko vya reheve joty tajaiko katu

1Xe

2-4 Opaixagwa nhande mbovyare vae pende johu meme parae. Upixa jaiko ramo ndahai jarova hagw nhande rekoha Nhandejry-gwi. Nhane mbojerovia tee hagw-rehe jehe oheja upe vae ojehu nhande-vy. Upixa-gwi jahasa asy ramo jepe nhande reko vya reheve tajaiko katu. Ha pe katu, xe rei kwry, pende-rehe ndijai ramo Hesu-rehe ndojerovii vae, pende rereko asy ramo jepe, pende reko vya reheve joty tapeiko katu. Pende rasy ramo jepe, pende poriahu verei ramo jepe, pende reko vya reheve joty tapemondo katu pende resa Nhandejry-rehe. Pehasa asy ramo jepe ani joty perova te pende resa Nhandejry-gwi, xe rei kwry. Ndahai nhane mbovyare hagw rei jahasa asy. Nhane mombaraete hagw-rehe ae nhane mbojerovia tee hagw-rehe ae jehe Nhandejry oheja nhane mbohasa asy vaer ojehu nhande-vy. Upixa jajerovia tee ramo jaiko ar inhe-rupi jaipyhy porve ar nhane arandur. Hesu remimbota jajapo kwaa vaer. Upixa ramo hei vaer pete te nhande-rehe Ipya ijagwyje-ma oiko-ma xe nhe-rupi hei vaer Hesu nhande-rehe. 5 Xe arandu mbyky eterei. Ndajapo kwai Nhandejry remimbota. Aipo ere parae ndejupe nde pyapy-py erenhemongeta-vy. Aipo ramo ejerure katu xupe ne arandur-rehe: Ajerure nde-vy xe arandur-rehe. Nde mante xe moarandu-ta. Upixa ere ar xupe. Hae ohendu ar voi ne moarandu hagw. Ipya por eterei-gwi hae ome meme vae nhande-vy nhane remikotev. Upixa ramo nde ao e reheve nde rexakwaa rei ar ne rembijerure ome-vy. 6-8 Ereporandu jave Nhandejry-pe Ome-ta xe-vy, tapa nome moi xe-vy ani aipo ere te. Ani upixa erereko moki nhe nde pya-py. Inhe moki vae oiko ygwasu yvytu omomiha-rami. Ojere jere

(Lc 6.22-23; Rm 5.3; 1 Pe 4.14)

657

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TIAGO1

658

oiko-vy. Nhande, Hesu-rehe jajerovia vae ndikati jaiko upixa. Inhe moki vae-pe Nhandejry nome moi hembijerure, ndojerovia tei-gwi hese. ae pevya katu Hesu rei kwry voi pe. Ojohae-rami meme pende rereko Nhandejry pejerovia-gwi hese. Pevya katu. Ambue kwry nde rereko asy ramo jepe, nane mbae reti ramo jepe, evya katu eiko-vy. Nhandejry nde rereko-ma gwary-rami gwajry-rami ave. Ha nde, Hesu rei jepe ne mbae reta reta erereko vyteri vae. Gwekogwypyve-rami nde rereko ramo jepe evya katu. Nhandejry-rehe mate erevya vaer. Yvoty pyae ipoty piruha-rami voi ndahiari vaer imbae reta reta rei vae. 11 Kwarahy os ramo, kwarahy ojope-ma ramo, ipoty piru-ma yvoty. Ombopirupa-ma kwarahy. Upixa ave ombae reta-rehe anho rei oiko vae oiko. Hetave ogwereko hagw-rehe ombaapo jave, ipiru ete hoa hagw oho-vy. Upixagwi ne mbae reta reta jepe, nde rereko ramo gwekogwypyve Hesu-rehe ha-py evya joty eiko-vy. Pe, Hesu reroviaha kwry, pevya meme katu peiko-vy.a

9-10Pe

Ani ne mbae reta-rehe anho erevya

asy ramo jepe Hesu-gwi ojevy e joty vae ovya voi joty oikovy. Nhandejry rape-gwi ndojeri joty-gwi ome vaer xupe hekove opa e vaer. Xe rayhu vae-pe ame vaer hekover opa e vaer hei vaekwe-gwi ome vaer xupe. 13 Erehasa asy rei ramo erenhemongeta ramo nde pya ndive ereva hagw erejejavy hagw, ani ere te Xe mbojejavy ukase parae Nhandejry. Xe mbova ukase parae Nhandejry ani peje te. Ndaipri voi Nhandejry-gwi inharanduve vae ombojejavy uka hagw Nhandejry-pe. Hae ave nhane mbojejavy e vae voi. Avave-pe nombojejavy ukasi Nhandejry. Nhandejry heko por vae voi. 14 Nhandejhegwi voi nhanhetantea nhande ae jajejavy hagw. Xe mboe vai-gwi, ajapo vai o hei vae mo. Ndahai upixa. Nhandejhegwi ae jajapo vai. Nhande pya-py jajapose vae ae-gwi, nhanhembotavy. 15 Nanhande puakavi-ma nhandjehe jajejoko kwaa hagw. Jajejavy joty. Jajapose-gwi rei jajapo. Nhandejhegwi nhanoh nhane rembiapor jajapo vaer. Upixa-gwi nhane rembiapo vai nhandejhegwi rei mante jajapo. Nhane rembiapo vai eterei ramo nhane mboyke ar ojhegwi Nhandejry. 16 Ani penhembotavy xe rei kwry, xe rembiayhu kwry. 17Nhandejry-gwi ou mbae por. Opa mbae ipor vae imarne vae omemba nhande-vy. Hae ojapo vaekwe entro tesapeha yvy pygwa. Kwarahy ojapo vaekwe. Jasy ave, jasytata ave, jasytatagwasu ave ojapo vaekwe. Hemimoingokwe vae heko ambue mbue. Hae ae pete tekoha ogwereko. Kwarahy okanhy vae. Jasy oiko rei vae. Nhandejry ae katu tekoha pete ogwereko. Ipor

12 Oiko

Jejavy rehegwa nhe

1.10-11 Sl 102.4,11; Is 40.6-8


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

659

TIAGO1,2

meme joty hekoha Nhandejry. 18 Ojhegwi voi gwemimbota-rupi nhande poravo vaekwe gweyir. Nhe anhetegwa vae jarovia. Upa-rupi nhane moingo gwei ramo entro gwembiapokwe-gwi nhane moporseve Nhandejry. 19 Upe vae peikwaa xe rei kwry, xe rembiayhu kwry. Upixa-gwi ekirir por eiko-vy erejeapysaka por hagw nhe-rehe. Ani erenhe erepensa e reheve. Ehaar nde rapixa onhe ranhe hagw. Ani ave pende poxy pyae ae te. 20 Nhande poxy rei rei ramo ndajaiki Nhandejry rekoha-rupi. Hemimbota ndajajapiry. 21 Upixa ramo ani pende poxy rei rei ojupe. Epoi kena nde poxy rei reiha-gwi. Opa nde rekoha rei-gwi epoi ave. Anive ne mandua ne rembiapo vairrehe. Nhandejry nhe-rehe ae katu ne mandua. Hae omo-ma onhe nde pyapy-py. Erovia kena inhe kuri erejeheko kirir-vy. Inhe-rupi ereiko ramo ne resende tee vaer Nhandejry. 22 Pehendu kena inhe. O inhe ohendu rei vae, ojapo e vae, onhembotavy vae. Ani upe vae reko-rupi ereiko. Nhandejry nhe remimombeu ejapo kena. Ndererovii ramo inhe erenhembotavy rei-ma ar ereiko-vy. 23-24 Jahexa nhane raanga epco-py. Jajere rire ndajahexavi-ma nhane agwe. Pyae nanhane manduavi-ma hese. Upixa ave Nhandejry nhe ndogwerovii vae. Ohendu ramo ohendu rei ha ojere oho ramo opa jevy-ma xugwi. 25 Anhetegwa tee vae Nhandejry nhe. Nhane moarandu Nhandejry reko-rupi jaiko hagw ponove ipuaka nhande-rehe tekoha vaiha. Nhahenduma ramo nhanhongatu-ma ramo nhande pyapy-py Nhandejry nhe nokanhy movi-ma vaer nhandhegwi. Hemimombeukwe-gwi ndajava java movi vaer. Nhane mandua por meme vaer Nhandejry nhe-rehe. Upa-rehe opambae nhane rembiapo gwive ohovasa meme vaer nhande-vy Nhandejry. 26 Nhanhe rei rei ramo nhande rapixa-pe, jae rei ar nhandjehe Ajeroviama Hesu-rehe. Upixa ramo nhanhembotavy rei mante vaer jaiko-vy.b 27 y amombeu-ta nde-vy mbaixa pa Nhandejry Nhande Ru yvy pygwa oipota jehe ojerovia vae oiko. Hae nhane moarandu gwemimbota-rupi jaiko hagw. Oipota nhaipytygw tyre oiko vae-pe, ime omano vaekwe vae-pe ave nhaipytygw pono ohasa asy oiko-vy. Oipota ave japoi nhane rembiapo vaise hagwe-gwi. Upixa nhande reko ramo, Erejerovia tee-ma xe-rehe hei vaer nhande-vy Nhandejry.

2
b

katu xe nhe-rehe xe rei kwry, Nhandejry Hesu Cristo reroviaha kwry. Petexa jaiko-ma Nhandejry ipuaka marangatu tee vae ndive. Upixa-gwi petexa tapejogwereko por meme
1.26 Sl 34.13; Tg 3.2-12
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1Tapejeapysaka

Nhandejry Hesu Cristo-rehe ojerovia vae ndogwereko joavy avi vaer gwapixa-pe

TIAGO2

660

rei katu. O imbae reta vae-pe ogwereko por vae ha iporiahu vae-pe katu ndogwereko pori petexa. Upixa ani te pejogwereko joavy avy imboete-vy. 2-4 Petexa ndapejogwereko rery ramo ojogweroaty ha-py ou vae-pe, nipori voi. Ijao por vae-pe, ikwir hepyve reheve ou vae-pe eremboeteve ramo ijao por e vae-gwi, nipori voi nde rekoha. Upixa ramo erereko joavy avy imboete-vy Hesu-rehe ojerovia vae kwry-pe. Ijao por vae-pe mante henagw porr eremombeu ramo, nerepeni jave iporiahu vae-rehe, eremboete joavy avy xupe kwry. Enhemboy rei e-vy ere ramo iporiahu vae-pe, Yvy-py egwapy ere ramo eremboete e-vy xupe, nipori voi upixa erereko joavy avy ramo nde rapixa kwry-pe. Ipya porha ojehexa voi ijao por-rehe voi ere ramo ijehexa rei omboete vae-rupi ereiko. Nerenhemongeta pori voi nipo rae nde pyapy-py. Imboetepyr-rupi ndereiki. Ani upixa nde reko joavy te avave-pe. 5 Tapejeapysaka por kena xe nhe-rehe, xe rembiayhu kwry. Nhandejry oiporavo meme iporiahu vae kwry-pe ojerovia por hagw jehe. Xe rayhu vae-pe aiko ar huvixar ramo hei. Xe moir tee vaer hikwi hei vaekwe Nhandejry. Hae hei hagwe-rami ave ojapo meme. 6 Upa-rehe napene manduavi parae. Napemboeti ramo iporiahu vae kwry-pe, Nhandejry reko-rami e peiko xupe. Maer tipo. Napene manduaviry imbae reta vae rekoha-rehe. Hae kwry pende rereko asy rei voi. Pende jokwi rei rei. Pende reraha rei ave mburuvixa renda-py ojapo hagw pende-rehe ojapose vae. 7Onhe rei ave Nhandejry Hesu Cristo-rehe. Inhe reroviaha vae-rehe onhe vai ramo, Nhandejry Hesu Cristo-rehe ae onhe vai. 8 Ne ndivegwa-pe ehayhu kena nde reko erehayhuha-rami avec ohai uka vaekwe Nhandejry Nhande Ruvixa nhande rekor-rehe. Erejapose ramo inhe tekotev erehayhu rei enterova-pe. 9 Penhomboete joavy avy ramo, pene rembiapo vai-ma voi. Upa-rehe Nhandejry nhe erejapo e ramo, ojekwaa-ma voi nde-rehe nde reko jejavyha. 10 O heta Nhandejry nhe Moiss amyr remimombeukwe nhande rekor. Upe mix jepe ndojapi vae os joty inhe-gwi. Opyta osmba ete vae-rami. Osmba ete xe nhe-gwi hei hese Nhandejry. 11 Onhepy hei vaekwe Ani eremenda menda reise te ereiko-vy hei vaekwe. Ani ereporojuka te hei ave vaekwe onhe-py. Aipo ramo Nhandejry remimombeukwe rendu-gwi nomenda mendi te oiko-vy vae oporojuka ramo os-ma hemimombeukwe-gwi. Hembiapo vai joty.d 12-13 Aipo ramo nhamondo kena nhande resa nhane renonder-rehe. Ogwah ar pete ry Nhandejry nhande rereko reko hagw nhane rembiapo apokwerehe. Hesu remimbota-rupi e joty jaiko ramo ndojohu pori ar nhande-rehe. Hemimbota-rupi ae jaiko ramo ojohu por ar nhande-rehe. Upa-rehe haeta pe-my pende reko peheja kena ipogwy-py. Tapejoporiahuvereko rei kena enterove vae ndive. Ndajaiporiahuvereki ramo nhande-rehe ndijai vae-pe,

2.8 Lv 19.18

2.11 x 20.13-14; Dt 5.17-18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

661

TIAGO2

Nhandejry ave nanhande poriahuvereki ave ar. Jaiporiahuvereko ramo enterova-pe Nhandejry ave nhande poriahuvereko ave vaer. Ovya vaer nhande-rehe ojohu ramo nhane rembiapokwe. ramo nhande rekoha Ajerovia-ma Hesu-rehe jae ramo, jae rei. Upixa ramo ndovali-ma voi nhande jeroviaha mo, xe rei kwry. 15-16 Pene mandua kena iporiahu vae-rehe. Nhane nhe-py rei jahovasa ukase ramo, gweko-rupi joty oiko iporiahu vae. O ramo nhane pa-my Hesu reroviaha iporiahu vae pene nhe rei-rupi napeipytygwi vaer xupe. Nhandejry tande rovasa katu nde ao repyr ereheka-vy peje rei xupe. Nhandejry tane mbopyagwapy katu ne rembiu repyr ereheka hagw peje rei ave xupe. Pene nhe-py rei pehovasa ukase mo Nhandejry-pe. Iporiahu joty vaer voi. 17Upixa ave nhane rembiapo por e reheve Ajerovia-ma Hesu-rehe jae ramo, jae rei jehe. Nhande reko tujakwe-rupi joty jaiko. 18 O parae pene pa-my gw xe remimombeu ombojevyse vae: Ndahai petexa nhande reko nhande Nhandejry ndive jaiko por vae kwry hei rei vaer. O hese ojerovia tee vae. O ave hembiapo por rei vae hei rei vaer. Mokive ombovya vaer Nhandejry-pe hei rei vaer nhande reko-rehe. Xe, xe rembiapo por-rehe ambovya Nhandejry-pe. Nde ae, Ajerovia-ma Hesu-rehe ere-gwi nde ave erembovya xupe. Ndahai petexa nhande reko nhambovya hagw xupe hei rei ar nhande reko-rehe. Aipo peje ramo, aipo ramo tanhemonhe xe pe-my. Mbaeixa-rami po ereiko ar Hesu reroviaha ramo ne rembiapo por e reheve? Mbaeixarami po ereikwaa ar nde ae nde jeroviaha? Xe ae xe rembiapo por-rupi aikwaa uka enterove-pe Hesu-rehe ajeroviamaha. Ipor voi nhande reko nhambojoja nhane nhe ndive. 19 Pete anho Tup Nhandejry peje nipo rae. Upa peje ramo anhetegwa voi ne nhe. Upa mante ere ramo ae ner ererovia por-ma xupe. Anhy kwry upixa ave hei hese. Onheresende e hagw jepe ikyhyje-ma xugwi. 20 Pende tavy vyteri nipo rae. Napene manduavi-ma nipo rae hekoha por e reheve oiko jave hei ramo Arovia-ma Hesu ndovali voi ijeroviaha. Upa nhe pemokanhy-ma nipo rae pendejhegwi. 21 Upixa-gwi apomomandua jevy-ma Abrao amyr rekokwe rehegwa nherehe. Gwekoha por reheve ojerovia vaekwe Nhandejry-rehe hemimbota ojapo-vy. Ome hagw Nhandejry-pe ojuka-ta mo vaekwe gwary Isaquepe. Nhandejry omboete-vy hemimbota ojapo-vy, ojuka-tama ramo Nhandejry hei Ojerovia tee nipo rae xe-rehe. Xe remimbota ojapo hagw nahakatei gwary-rehe. Oiko xe nhe-rupi. Ipya pot-ma Abrao hei hese.e 22 Ojerovia tee hese oiko-vygwi Nhandejry remimbota ete ojapo vaekwe oiko-vy Abrao.

14Ndajarovi

Nhandejry-rehe jajerovia teeha rehegwa nhe

2.21 Gn 22.1-14
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TIAGO2,3

662

Ohexa uka ijeroviaha gwembiapo por-rupi. 23 Upe rire Nhandejry hei kwatiarehe onhe-py: Abrao ojerovia Nhandejry-rehe. Ojerovia tee jehe-gwi, Ipya pot-ma, hei hese Nhandejry. Xe ir tee-ma voi Abrao hei ave hese.f 24 Upa-rehe nhane mandua ramo jaikwaa ar ave: Ojerovia rei hese vae nombovyi Nhandejry-pe. Ohexa porse ave nhande rekoha nhande-rehe Nhandejry Ipya pot-ma hei hagw nhande-rehe. 25 Upixa voi ave Raabe amyr Nhandejry reroviaha-rupi hembiapo por vaekwe. Kunha ikwimbaese vae jepe upe hembiapo por-rehe Ipya pot hei joty vaekwe hese Nhandejry. Josu amyr remimondo vae-pe Raabe omogwah por vaekwe gwga-py. Ojahoi xupe imonhemi hagw. Tape ambue-rupi omondo ijukahargwe-gwi iresende-vy. Upe hembiapo por-rehe Nhandejry hei hese Ipya pot-ma hei hese.g 26 Hesu-pe arovia-ma jae ramo nhane rembiapo por e reheve, hetekwe ndovaleveiha-rami ave ndovali nhande jeroviaha.

ave, amombeuse Nhandejry nhe poromoaranduha-rami ere ramo, pejeapysaka ka xe nhe-rehe, xe rei kwry. Ogwah ar nhande ra nhane rembiapokwe-rehe nhane monhe hagw Nhandejry. Ore oroporomoarandu vaekwe-pe ore rereko asyve vaer Nhandejry ore rembiapo vaikwe-rehe. Upa-gwi hae-ta pe-my iporve ndaheti pene pa mygwa oiko inhe poromoaranduhaty. 2 Nhande kwry, enterove, nanhane arandi voi. Jajejavy javy vote jaiko-vy. Nhande juru nhane mbojejavy rei ave. Ha nanhanhe rery ramo mbaeve-rehe ndajajejavi ar rae. Upixa ramo ndajajejavi ar rae, nhande puaka tee ar rae nhandjehe. 3 Pene mandua por kena. Kavaju juru-py nhamo imbogwatahar. Mix jepe ogwerogwata por ojry-pe kavaju. Ijry oipota ha-rupi oho joty kavaju. 4 Kanoagwasu tuvixa vixa vae-rehe pene mandua ave. Imbogwataha mix jepe ogwerova joty kanoagwasu ijry-pe. Imbogwataha-rehe imbogwatase harupi, ogweraha joty ojry-pe. Yvytu hat vai-rupi jepe oho joty. 5 Hae ramigwa voi nhande juru. Nhande rete rehegwa mix voi nhande juru. Mix ramo jepe ipuaka tee joty heta mbae-rehe. Nhane mandua kena tata-rehe ave. Mixmi o ramo hesaimi ramo jepe ojepota joty. Hendy-ma oho-vy. Nande puakavi-ma hese. Kaagwygwasu jepe ohapypa voi oho-vy. Tuvixa vaekwe jepe ohapypa voi. 6 Upixa ete nhane nhe ojepyso oho-vy. Tata-rami voi anhy rembiporu-rami nhande juru. Nhanhe hetave ramo nhande reity vaive ive oho-vy nhande juru. Nhande rapypa vaer nhande juru.

1Xe

Nhande juru ipuaka nhande-rehe

2.23 Gn 15.6

2.25 Js 2.1-21

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

663
7Jaipota

TIAGO3

ramo nhande puaka opaixagwa mymba kwry-rehe nhamomnso hagw. Kaagwy rupigwa mymba jepe, mymba oveve vae jepe, osyryry vae jepe, ygwasu rupigwa jepe nhande puaka voi hese. 8 Nhande juru-rehe ae avave ndaipuaki. Ndajajoko kwai nhande juru. Nanhande rereko kirir kwai nhande juru. Nanhanhesi ramo jepe nhanhe voi joty. Jaiporu rei nhande juru. Mbi nhande suu vae-rami nhande juru nhande mbohasa asy vaer. 9 Jaiporu nhande juru nhamboete hagw Nhandejry-pe. Ha upe rire katu nhanhe vai nhande rapixa-rehe. Gweko-rami nhane moingo vaekwe Nhandejry. Aipo ramo, nhanhe rei ramo nhande rapixa-rehe, Nhandejry rekoha-rami hemimoingo vaekwe-rehe nhanhe rei ave. Upe vae naipori voi. 10 Upixa ramo pete nhande juru-gwi os nhe vai nhe por ave. Omboete joavy onhe vai ndive. Nipori upixa nhande rekoha, xe rei kwry. 11 Ygwa-gwi petexa os y. Y he vae os ramo ndikati os y iro vae xugwi. Pete ygwa-gwi petexa meme os. Nhande juru ae ndahairy upeixagwa. Os jopara nhane nhe. 12 Figo mta-gwi nosiry azeitona oliveiraa. Uva mta-gwi ndajaipei figo. Upixa ave pete ygwa-gwi nanhanoh moi he vae, y iro vae ndive. Upeixagwa e nhande juru. Naipori voi upixa nhande reko, xe rei kwry.

Arandu Nhandejry remime rehegwa nhe

nhande reko por reheve jaiko, xe rei kwry. O ramo pene pa-my inharandu por vae ombojekwaa vaer jehe gwekoha porha. Hexaha e jepe onhemboete e reheve jepe inharandu por-gwi gweko kirir reheve ojapo ar gwembiapo porr rei. 14 Nhande pya-py nhandejupe gwar mate jaipota meme ramo, nhande rapixa ogwereko vae-rehe nhapena rei rei ramo, nhanhemonhemoyr ramo, Xe arandu por-ma xe jae rei mo nhandjehe. Ani upixa te nhande apu nhandjehe, xe rei kwry. 15 Aipo ramo jaiko ramo, nhane arandu vrami mo nhandejupe. Nhandejry nomei upeixagwa arandu nhande-vy. Nhane ak-gwi rei upe vae. Teko rei-gwi ae upe vae ave, anhy reko ae upe vae. 16 Nhande rapixa ogwereko vae-rehe nhapena rei rei ramo, nhandejupe gwar jaipota eterei ramo, ndajajohi ramo, nanhande pyagwapyvi vaer. Jaikwaa e reheve nhande ayvupa rei ar ojehe. Nhanhomonhe mbojevy jevy rei vaer. Nanhande reko joji vaer onhondive. Opixagwa mbae vai ave jajapo ar nhane pa-rupi. 17 Nhandejry remimombeu-rupi ae nhane arandu ramo nanhane rembiapo vaivi-ma vaer. Nhande pyagwapy vaer petexa onhondive. Nhande reko kirir reheve jajogwereko vaer. Nanhanhe asi ar ojupe.

13 Tekotev

(1 Co 2.6-7)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TIAGO3,4

664

Jahexakwaa vaer nhande rapixa-pe hemikotev nhame-vy. Nanhane rakatei vaer mbaeve-rehe. Nhane rembiapo por por rei vaer ojupe. 18 Nhande pyagwapy reheve jaiko ramo, ijae vae ojehe nhambojoja por jevy vaer imbopyagwapy-vy onhondive. Temitgwe jry ohaar ojaty vaekwe hia hagw. Upixa ave nhahaar jaiko-vy nhande pyagwapy reheve Nhandejry rekoha tee-rupi jaiko hagw.

voi pende rekoha. Penhonhe mbojevy jevy nipo rae peiko-vy onhondive. Ae rei nipo rae pereko ojehe. Maer-gwi upixa peiko? Ndjehe rei mante nipo erenhemongeta ngeta rae nde pyapy-py. Ne remimbota ndejupe gwar-rehe mante nipo ne mandua rae. Upixa-gwi pe ojoekoha-rehe napende airy. 2 Ne mbae porr nderereki vae-rehe mate nipo ne mandua meme rae. Nde reko porver mo-rehe peiko rei-vy. Nderereki-gwi ereporojukase mo nipo rae ne rembijukakwe mbaekwe erereko hagw mo ne maer. Imbae nderereki-gwi nipo erenhe mbojevy jevy ne ae-vy nde rapixa-rehe rae. Ne remimbota nderehupiti nipo rae Nhandejry-pe nderejeruri-gwi rae. 3 Ne remimbotar-rehe erejerure ramo Nhandejry-pe, nomei ndevy nde-vy gwar. Nomei pono ne rembiapo vair upe erejapose vae ereiporu ramo. Ndahai Nhandejry rekoha-rami ereiko hagw ereipota upe ne rembijerure. Ne ak-gwi rei ereikotev e reheve ereipota upe vae. Nde rory rei hagw mo ne mbaer ereipota rei. Upixa-gwi nome moi nde-vy ne rembijerurekwe. 4 Nhandejry-gwi katu erejere jere rei nipo rae. Nane manduavi-ma nipo rae ka-rehe: Nhamoir meme ramo teko rei vae-pe nanhande ai ave Nhandejry-rehe. Upe vae nhe okanhy-ma parae ndhegwi. Upixa-gwi eremoirse meme ramo Nhandejry-rehe ijae vae, nde ave nande ai vaer Nhandejry-rehe. 5 Nhandejry nhe ojehai vaekwe nhande-vy nhahendu hagw hei vaekwe nhande-vy: Nhandejry omo-ma nhande pyapy-py Nhe Marangatu tee vae. Hakate voi nhande-rehe Nhe Marangatu tee vae. Hae oikwaa ukase vae-rehe oipota nhane mandua meme nhanhemongeta-vy, hemimbota anho mante jajapo hagw. Hakate voi nhande-rehe Nhe Marangatu tee vae.h Upe vae nhe ojehai rei rae pe-my gwargwe voi nipo rae. 6 Hembiapo por meme nhande-vy Nhandejry nhane pytygw tygw voi. Upa-rehe o ave inhe kwatia-rehe ohai vaekwe:

1Nipori

Yvypry remimbota rehegwa nhe

4.5 x 20.1,5; 1 Co 6.19


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

665

TIAGO4

Nhandejry ombojevy vaer onhembotuvixambae ukase vae. Onhembotuvixase e oiko vae-pe ae ohexakwaa por rei Nhandejryi hei vaekwe Nhandejry ohai uka-vy. 7 Aipo ramo penhemo katu Nhandejry yke-rehe. Ndaikosi voi xe anhaygwasu nhe-rupi peje kena. Upixa ere ramo opoi ar ndhegwi anhaygwasu. 8 Enheme katu Nhandejry-pe ijyke rehegwar. Ome ar nde-vy ne arandur. Hae hoarandu-rupi nde rereko. Hae nde yke-rehe onhemo vaer. Epoi katu ne rembiapo vaiseha-gwi. Ha nde, nde rekoha por raanga vae erova katu nde rekoha. Enhemongeta ngeta Nhandejry remimbota-rehe mate ponove erejere jere ereiko-vy xugwi. 9 Nde reko vai eterei-gwi enhemboasy kena. Nde rekoha vaikwe-rehe ejaheo ave. Anive ne rembiapo vai reheve erepuka puka te ereiko-vy. Erejaheo rei-vy hese eiko katu. Anive erevya te ne rembiapo vaikwerehe. Erenhemboasy-vy eiko katu nde rekoha vaikwe-rehe. 10 Penhembohekogwypyve Nhandejry-pe Xe pytygw katu, xe Jry. Xe arandu e ramo ndaxe puakiry xjehe. Ndaiko kwai nde reko-rupi peje kena Nhandejry-pe pene moingo hagw tekoha por-rupi. Hae pene pytygw vaer pende rovasa por vaer.

ramo nhanhe rei ave Nhandejry nhe-rehe. Moiss amyr remimombeukwe judeu rei rekohar-rehe nhanhe rei ave. Nhande rapixa jajohu vai ramo, Ivai jae hese anho mo. Nhandejry nhe Moiss amyr rembihaikwe-rehe ave aipo jae ave. Upixa ramo ndajaikovi Moiss amyr rembihaikwe pogwy-py. Nhande ae nhanhemo rei jajohu hagw hembihaikwe-rehe. 12 Nhandejry pete vae anho oiko omombeu hagw mbaeixagwa nhande reko jaiko por hagw ondive. Pete anho nhande reko johu kwaa vae. Hae anho nhane resende kwaa vae. Hae anho nhane hundi kwaa ave. Ndaijiry erejohu vai nde rapixa rembiapokwe. Eres-ma Nhandejry remimombeukwe-gwi ani ere te xupe.

11Ani penhe rei rei ojehe xe rei kwry. Nhande rapixa-rehe nhanhe rei rei

(Mt 7.1-5; Lc 6.37-38; Rm 2.1-3; 14.1-4,10; 1 Co 4.5)

Ani erenhe rei rei nde rapixa-rehe

por katu ko xe nhe-rehe. Jaha katu mombyry upe tet ambue-py peje nipo rae ojupe. y jaha Ko ramo jaha peje nipo rae ojupe peiko-vy rae. Nhambaapo-ta upe-py. Nhande are-ta pete mbae agwyje-rupi upe-py nhambaapo-vy. Upe rire ae jaju jevy vaer peje nipo rae ojupe. Upixa pene nhe ramo pejeapysaka katu ko xe nhe-rehe.
i

13 Pejeapysaka

Ko ramogwar-rehe ndajaikwai mbaeve

4.6 Pv 3.34
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TIAGO4,5

666

pende rekover-rehe. Hatat otimbo vae-rami voi nhande rekoha. Sapyami anho jahexa, okanhymba jevy-ma. Upixa ave nhande reko. Nanhande are ari ko yvypy. Sapya nhamano jevy vaer. Avave ndoikwai nhande ra nhamano hagw. 15 Upe vae-rehe iporve pete te peje Nhandejry oipota ramo ajapo-ta upixa peje. 16 Ko ramo aha-ta upe-py Ko ramo ajapo-ta upe vae ere nde rekor-rehe erevya-vy. Upixa ere ramo, Xe remimbota-rupi aiko ere nipo rae. Nhandejry remimbota-rupi aikose nderiry ndjehe. Upixa pene nhe rei. 17 Nhandejry nhe nhahendu rire hemimombeu-rupi ae tekotev jaiko. Ipor jae-ma ramo hese tekotev jaiko inhe-rupi. Hemimombeu e jajapo ramo Ojere xe nhe-gwi hei vaer nhande-rehe. Ojejavy-ma xe-vy hei vaer nhande-rehe Nhandejry.

14Mbavae tipo peikwaa pe ko ramo ojehu vaer. Mbaeve. Ndapeikwairy

pene mbae reta reta vae kwry, pejeapysaka por kena xe nhe-rehe. y pene mbae reta ramo jepe pehasa asy joty ar pe. Upa-rehe penhemboasy mani pejaheo kena. 2 Pene mbaekwe itujupa-ma vaer. Pende ao porgwe osoropa vaekwe raso hou-ma vaer. Ndahyvera porvi-ma pene mbaekwe. 3 Pene mbae hepy vae pende ouro, pende plata ave havmba-ma vaer. Pereko rei-ma pene mbae reta. Ndovalevi-ma pene mbae. Ombae reta-rehe hakate rei nipo rae. Ndovali voi hei ar pende-rehe pende rexahry. Omono no rei nipo ombae reta gwekoha porr mo hagw rae ojupe gwar. Hakate te rei nipo rae hei vaer pene mombeu-vy. Pene rembiapo vai-gwi, tatapy oki vae-rami erehasa asy vaer. Pemono rei pe-my gwar. Nhandejry ae ohexa tee voi. Ivai eterei ne rembiapokwe hei vaer pe-my. 4 Pende kokwe-py ombaapo vae-pe ndapepaga poriry. Pereko asy eterei pene rembigwi-pe. Upa pene rembiapo vaikwe-rehe hae kwry pene mombeu-ma Nhandejry-pe. Ore rerekoha ore mbohasa asy asy hei-ma Nhandejry-pe pende-rehe. Onhembigwi vai ore-rehe. Omono ojupe gwar ha nome moi ore rembiapo repy ore-vy hei pene mombeu-vy Nhandejry-pe. Ojeporiahuvereko uka Nhandejry-pe pene rembigwi kwry: Ore repy katu ore mbohasa asyhare-pe. Embohasa asy jevy xupe hei ave Nhandejry-pe. Ha Nhandejry yvy pygwa, nhande ruvixagwasu ipuaka tee vae ohendu-ma upe pene rembigwi nhe. Oiporiahuvereko-ma xupe kwry. 5 Ko yvy ri peiko jave pevya pene mbae-rehe. Pejapose vae rei pejapo. Pejogwase vae pejogwa ave. Opaixagwa rei pereko yvy arigwa peiko vae. Pekaru por por penhemongyra rei peiko-vy. Heta rei pene rembiu. Pejapose vae rei pejapo. Upa-rehe Nhandejry pene mondo-ta pende rereko asy hagw-py pene rembiapo vaikwe-rehe. Mae mymba vrami ijry omongaru vae pe ave pene mongyra pende juka uka hagw.

Imbae reta vae pegwar nhe


1Pe,

(Lc 12.15-21; 1 Tm 6.7-10)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

667
6 Hembiapo

TIAGO5

vai e vae-pe Ne rembiapo vai eterei peje rei vaekwe. Pejuka rei vaekwe ave hembiapo vai e vae-pe. Ndaipuaki mbaeve ojapo hagw pende-rehe jave pejuka xupe. vae-gwi, xe rei kwry, Hesu reroviaha, pende reko pyat joty katu pekirir-vy peiko pende rereko asy ramo jepe. Peiko marangatu katu pende rereko asyha-pe. Nhandejry Hesu ou jevyha ry-rehe pehaar katu. Ani pende kweri te haar-vy. Kokwe-py nhanhemit ramo nhahaar vae-rami nhahaar katu Nhandejry-pe. Nhahaar ama nhanhemit hagw. Oky rire katu jajaty henhi hagw. Oky jevy ramo, nhahaar xupe ombohia por hagw. Oky hagw nhahaar kwaa joty. 8 Upixa ave ani pende kweri te haar-vy Nhandejry Hesu ou jevy hagwrehe. Agw-ma ou jevy hagw ra. Upa-rehe pehaar por kena peiko-vy. 9 Ani pejoheko mombeu mbeu te, xe rei kwry. Hekoha vai ko ani peje te pende rapixa-rehe. Ne rembiapo vai vae ko nde ani ave peje rei te xupe ani hagw Nhandejry hei nde-vy Nde rekoha vai voi ko nde hei nde-vy. Agw-ma ogwah hagw ra. Hae anho mate omombeu kwaa nhane rembiapokwe-rehe. 10 Pene mandua kena myamyr rekokwe-rehe, Nhandejry nhe-py omombeu vaetykwe rekokwe-rehe. Yma vaekwe hae kwry Nhandejry pogwy-rupi omombeu mbeu vaekwe inhe. Inhe-gwi ndojeresi-gwi ohasa asy ramo jepe, omombeu mbeu joty vaekwe inhe. Nonhei joty ombohasa asyhare-pe. Upixa nahembiapo vary hae kwry. Ha pe katu pehasa asy jave, pene mandua kena myamyr rekokwe-rehe. Hae-rami peiko por kena, xe rei kwry. Ani pene rembiapo vai te pene nhe-rupi. 11 Upe myamyr kwry-rehe jae Ovya voi Nhandejry nhe mombeuhatygwe. Ohasa asy jepe omombeu joty inhe. Ogwerovia kwaa arakae Nhandejry-pe jae hese. Pene mandua kena J amyr-rehe. Hae ojerovia voi vaekwe Nhandejry-rehe. Ohasa asy asy jepe, heko pyat joty oiko-vy. Ojerovia tee joty vaekwe Nhandejry-rehe pono inhe-gwi ojere gwembiapo vair apo-vy. Pene mandua kena. Oiporiahuvereko joty ave Jpe Nhandejry. Upi ombopyahupa jevy xupe imbae retave hagw. Upixa voi Nhandejry ipor por voi nhande-vy. Oiporiahuvereko vae Nhandejry.j 12 Pejeapysaka por kena xe rei kwry. Ani ereiporu ambue vae rry erembojerovia uka hagw ne renduha-pe ne nhe-rehe. Ani ereiporu yvy, yvy rry ave ne renduha kwry ogwerovia hagw ne nhe. Ajapo-ta ere ramo, ejapo katu. Nderejaposi ramo Ndajapo moi ere katu. Ani nde apu rei te. Anhetegwa mate pemombeu katu. Upixa nde reko pyat ramo ne nhe rei jepe ogwerovia ar ne renduha. Ha nane mbohasa asi vaer Nhandejry.k

7Upe

Nhande kweri e reheve nhahaar Nhandejry-pe jaiko-vy

5.11 J 1.21-22; 2.10; 42.10,12; Sl 103.8

5.12 Mt 5.34-37

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

TIAGO5
13 Pehasa

668

asy ramo pemondo pene nhe Nhandejry-pe. Pevya ramo, peporahi katu Nhandejry-pe pemboete-vy. 14 Nde rasy ramo, ereheni uka katu Hesu reroviaha rerekwa-pe ou hagw nde rexa. Ou rire, ojerure vaer Nhandejry-pe ne mbogwera hagw. Omo ar mix nhandy ne ak-rehe a-rami hei-vy: Nhandejry Hesu rry-py amo-ta ne ak-rehe ko nhandy hei ar nde-vy. 15 Upixa hei ramo, ombogwera vaer hasy vae-pe Hesu jehe ojerovia-gwi. Hesu omopu jevy vaer xupe. Ha o ramo hembiapo vaikwe, omboyke vaer xugwi oresende hagw. 16 Upa-gwi ipor nhande Hesu reroviaha vae nhanhemombeu katu ojupe jajejavy hagwe Amboasy-ma xe rembiapo vaikwe jae ojupe nhanhemombeu-vy. Nhandejry-pe ave nhanhemombeu nhane mboasyha. Tajajerure kena nhandjehe nhane mbogwera hagw Nhandejry. Opya ete gwive ojerure vae-pe ohexa uka opuakaha Nhandejry hembijerure ome-vy. 17 Ymagware Nhandejry nhe-py omombeu vaetykwe, Elias amyr oiko vaekwe. Nhande-rami oiko vaekwe voi Elias. Yma vaekwe omondo mondo onhe Nhandejry-pe Anive eremongy ore-vy hei ojerure-vy. Ha ndokyvi vaekwe xupe kwry. Hembijerurekwe ojapo vaekwe xupe Nhandejry. Inhe rendu-vy omongy poo-ma xupe. Are-ma voi oky poo tee-ma. Mbohapy roy haimete jevy ogwah outro roy-py ohasa vaekwe oky e reheve. 18 Upe rire ae-ma Elias amyr ombojeupi jevy onhe Nhandejry-pe oky jevy hagw-rehe. Xe Jry hei emongy jevy katu ore-vy hei Tup Nhandejrype ojerure-vy. Inhe ohendu-gwi Nhandejry omongy jevy xupe kwry. Oky por jevy-ma xupe kwry. Henhi por jevy-ma vaekwe temitgwe. Elias amyr rekokwe-rami peiko katu. Pende pya ete gwive pembojeupi pene nhe Nhandejry-pe pene mbaraete-vy. Perovia xupe pene rembijerure raar-vy. 19 Xe rei kwry, Hesu reroviaha vae, o parae pene pa-my Nhandejry rape por-gwi ojere jere vae. Penhemonhe katu xupe kwry ogwerova hagw gwekoha onhembohekoha por jevy hagw. 20 Pene mandua kena Nhandejry rape-gwi ojere vae-rehe. Jarojevy ramo xupe hekoha por hagw-rupi jevy oiko hagw, oheja hagw gweko vaikwe oiko por jevy hagw Nhandejry ndive, nharesende xupe. Nhandejry nomondi vaer xupe ohasa asy hagw-py. Omboyke vaer xugwi hembiapo vaikwe. Heta heta hembiapo vaikwe jepe omboykepa joty vaer xugwi.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Pedro remimombeukwe 1
primeira epstola de Pedro

pe-my gwar. Pe Nhandejry reroviaha kwry pende yvy e-py peho peiko-vy arakae. Penhemosarambipa arakae peho-vy pene ret-gwi. Nhandejry reroviaha e vae pa-rupi tva ambue mbue-rupi peiko vae. Pe Ponto yvy-py peiko vae, Galcia yvy-py peiko vae ave, pe Capadcia yvy-py peiko vae ave, sia yvy-py peiko vae ave, yvy ambue Bitnia-py peiko vae pegwar ahai-ta. 2 Nhandejry pende poravo vaekwe ojupe gwar. Yma vaekwe Upa xe rembiporavor hei vaekwe pende-rehe kwry Nhandejry, Nhande Ru. Gweyir voi pende poravo vaekwe hekoha-rami peiko hagw. Nhe Marangatu tee vae omopotmba-ma pete te vae pende pya Hesu Cristo remimbota pejapo meme hagw Hesu omanoha-rupi pene resende hagw. Tapende rovasa katu pende rexakwaa porve rve rei hagw Nhandejry. Tapene mbopyagwapy tee katu pende rovasa-vy.

1Xe Pedro Hesu Cristo remimondo vae. Amondo uka-ta kwatia-rehe xe nhe

Pedro omondo kwatia nhe Hesu Cristo reroviaha kwry tva ambue mbue-py oyvy e-py oiko vae pegwar

3 Tanhamboete katu Nhandejry-pe Nde tuvixa tajae Hesu Cristo Ru-pe nhamboete-vy. Nhande poriahuvereko eterei Nhandejry. Nhande rekove pyahur ome-ma nhande-vy nhande poriahuvereko-gwi. Hae omopu jevy-ma vaekwe Hesu Cristo-pe. Omano tee rire omoingove jevy joty vaekwe xupe. Upa-gwi nhande rekove pyahu teer-rehe nhahaar jaiko-vy xupe. Oikove jevy-ma Nhandejry Hesu Cristo. Upa-gwi aikwaa-ma ou jevy-ta xe reraha hagw, opa e reheve aiko hagw hendive jae voi Hesu Cristo raar ar jaiko-vy. 4 Ha Nhandejry katu Anhongatu-ma pe-my gwar yvy-py, hei voi vaekwe nhande-vy. Upixa-gwi nhahaar ar joty jaiko-vy xupe. Opa e vaer onhembyai e vaer onhehundi e vaer upe vae onhongatuma vaekwe Nhandejry nhande-vy gwar. 5 Mbae vai-gwi onhangareko

Nhande rekove pyahur ome-ma nhande-vy nhande poriahuvereko-gwi Nhandejry

669

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 PEDRO1

670

meme nhande-rehe Nhandejry. Hese pejerovia tee-gwi opuakaha-rupi onhangareko pende-rehe oiko-vy. Pende pya pot tee hagw pende rekoverehe onhangareko. Hesu Cristo ogwejy jevy tee hara ohexa uka-ta entro vae-pe pene nhangareko por memeha pende pya pot teeha ohexa uka-vy. 6 Upa-rehe pe pevya voi katu. Pehasa asy ramo jepe, sapya penhemboasy ramo jepe, tapevya joty kuri. Penhemboasy ra ohasa vaer. Hiare e vae, ko yvy rupigwa mate pe-my pene mbohasa asy ar. 7 Nhandejry oipota pejerovia tee jehe, ojekwaa hagw pende rekoharehe pejerovia teeha hese. Upa-gwi pehasa asy peiko-vy. O ouro hepy vae. Imokanhymba reipyr ramo jepe, nhamo joty xupe tata-py itanteavy. Nhambohyku ojekwaa hagw ouro raangakwe ouro tee-gwi.a Upixa voi pe kwry. Tuvixa mbaeve Nhandejry-pe pe kwry ouro-gwi, hese pejerovia-gwi. Aipo ramo ouro nhatantea vae vrami pehasa asy ojekwaa porve hagw pende-rehe pejerovia teeha. Upixa ramo Hesu Cristo ojehexa uka jevy hagw ra-py pene mboete vaer. Xe-rehe ojerovia tee vae. Ohasa asy jepe vaekwe, ojeroviave ave joty xe-rehe hei ar pende-rehe pene mombaegwasu-vy. 8 Pe katu ndapehexi vyteri Hesu Cristo-pe. Pehexa e ramo jepe pehayhu joty voi xupe. Ha koy ndapehexi ramo jepe pejerovia tee joty ave hese. Upe vae-rehe pevya voi. Pe-my pete te-pe yvy-gwi ou vaekwe pende pyapy gwive pende vyaha. Haimete nomei nhamombeu hagw mbaeixagwa ipor pende pya vyaha. 9 Pete te pejerovia-ma arakae Hesu Cristo-rehe. Upixagwi omopot-ma pete te pende pya. Upa-rehe pevya tee joty peiko-vy. 10-11 Yma ete myamyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry omotenonde vaekwe imombeu-vy: Nhandejry pende rexakwaa rei vaer pene resende-vy. Heyir peiko vaer hei pete te omombeu-vy vaekwe pende rehegwa nhe. Ha Cristo rehegwa nhe omohenonde-ma ave vaekwe. Ogwereko asy vaer upe vae-pe hei vaekwe Cristo-rehe. Upe heta-ma ohasa asy vae-pe Nhandejry omombaegwasu ete vaer, oiko vaer Nhande Ruvixa ramo hei ave vaekwe Cristo rekor omohenondevy. Ha Cristo Nhe Marangatu tee vae ipyapy-py oiko vae oikwaa uka vaekwe xupe kwry aipo vae nhe omohenonde hagw imombeu-vy. Ha kivae rehegwa omombeu uka xupe ndoikwaa uki vyteri xupe kwry. Nomombei voi xupe kwry arakae pa oiko vaer. Oikwaase eterei-gwi ojerure rure Nhandejry-pe: Xe moarandu katu, xe Jry. Upe vae ne nhe amombeu kuri arakae pa oiko vaer? Arakae pa ogwah vaer ne remimbou? Mbaixa pa ogwah vaer? Xe ave, ahexa-ta parae xupe? Xe moarandu katu, xe Jry. Aikwaa porseve voi xupe hei pete te vae Nhandejry-pe. 12 Ha Nhandejry oikwaa uka vaekwe pete te-pe: Ndahai vaer nde-vy gwar ne remimombeukwe hei xupe. ygwa ndohexi vaer

1.6-7 Rm 8.17-18; 2 Co 12.9; Tg 1.2-4; 1 Pe 4.12-13


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

671

1 PEDRO1

upe vae ne remimombeukwe hei xupe. Ne remiarir joapy rire mate ohexa vaer ne remimombeukwe hei vaekwe pete te-pe Nhandejry.b Ha pe katu, y peikwaa-ma. Pehendu-ma Cristo rehegwa nhe. Ouma pende ha-py Cristo-rehe omombeu mbeu vae. Nhe Marangatu tee vae, yvy-gwi ou vae pene moarandu-ma. Imbaraeteha-rupi pene mboehry omombeu pe-my anhete teegwa voi Cristo rehegwa nhe. Ha upe nhande-vy ipor vae Cristo rehegwa nhe-rehe oikwaaase eterei mo ave yvy pygwa, Nhandejry rembigwi kwry.
Nhandejry nhande pea-ma vaekwe nhande pya pot reheve nhane rembiapo porve rve hagw jaha-vy
13Upa-rehe tapenhangareko reko por katu peiko por hagw. Ani

(1 Ts 2.10-12)

pemondo te pende resa Hesu Cristo rekoha e-rehe. Pejejoko katu pene kyre hagw Nhandejry remimbota mate pejapo hagw. Hesu Cristo ojehexa uka jevy hagw ra ani pemokanhy te pendejhegwi. Nhande rovasa-vy voi ou vaer hae. Upa-rehe tapene mandua meme katu Nhandejry nhe-rupi peiko hagw. 14 Mit inharandu por gwu nhe ohendu vae-rami pe ave pehendu katu Nhandejry nhe. Anive pejapose vae rei pejapo te. Anive pene arandu e reheve, inhe rendu e reheve rei pejapo te pene rembiapose rei vae. 15 Nhandejry katu hembiapo vai e vae voi. Imarangatu tee vae. Hembiapo marangatu tee-ma voi oiko-vy. Pende pea-ma arakae pejerovia hagw jehe. Upixa-gwi hae-rami voi ave katu tapeiko kena pende pya pot reheve pene rembiapo por meme hagw hendive. 16 Upa-rehe Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei: Xe-ma xe reko marangatu tee vae ko xe. Upixa-gwi pe ave pende reko marangatu reheve tapeiko kenac hei Nhandejry kwatia nhe. 17 Xe Ru peje rae xupe pene nhe pembojeupi ramo. Xke, nhande kwaa voi vae hae. Ndoheji rery hembiapo kua kua vae. Ndahai oae eha-rehe anho ojapo vae Nhande Ru yvy pygwa. Ombojoavy e vae voi hae. Pete te nhande reko johu kwaa. Upa-rehe nhane monhe vaer. Upe rire nhande reko hagwe-rehe omombeu vaer nhande-vy nhande rekor. Upixa-gwi ko yvy-rupi peikoha vapy peve ani pehasa te inhe. 18 Peikwaa voi pende rekohakwe kwry. Nhane ramoigwasu amyr gwekohakwe rei oheja nhande-vy. Ha Nhandejry nhande pea upa tekoha-gwi nhande repy gweyir ramo jaiko hagw. Pe katu, pene mandua por kena mbavae po ome nhande repy-vy. Ko yvy pygwa hepy vae nomei. Nomei prata. Nomei ave ouro nhande repy-vy.

1.10-12 Mt 13.17; Lc 10.23-24

1.16 Lv 11.44-45; 19.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 PEDRO1,2

672

Upe vae opa vaer. Iporve vae ome. 19 Pende repy-vy Cristo omano vaekwe. Pende rekove-rehe gwugwy-rupi omano vaekwe pende repy-vy. Yma vaekwe nhande ru amyr kwry oiporavo ovexa ray iporite vae imar e vae ojuka hagw Nhandejry-pe ijry rembiapo vaikwe repyvy. Upe ovexa ray-rami ave Cristo omano vaekwe. Imar e vae voi Cristo nhande-rehe ha-py omano vaekwe. 20 Ha yma ete ko yvy nomoingi vyteri jave Nhandejry oikwaa-ma vaekwe Cristo omano-ma hagw. Oiporavo vaekwe xupe ijuka uka hagw. Ha upe rire katu, oiko are-ma rire ko yvy, haimete jevy ko yvy opa jevy hagw ra, ogwahma vaekwe ou-vy Cristo. Ou-ma vaekwe nhande rayhu nhande rovasa hagw.d 21 Cristo-rehe jajerovia-gwi jajerovia ave Tup Nhandejry-rehe. Omano vaekwe pa-gwi hae omoingove jevy vaekwe Cristo-pe. Omombaegwasu ete ave xupe. Upixa-gwi jajerovia Tup Nhandejryrehe nhahaar ave Cristo-pe nhande rovasa tee hagw. 22 Perovia-ma arakae nhe anhete vae. Nhandejry nhe-pyma peikoma pene mopot tee-ma. Upixa-gwi tapehayhu kena Cristo reroviaha kwry-pe. Pende pya gwive tapejohayhu rei katu pejogwerovya-vy. 23 Mit oiko ramo tuvy, isy-pe ko yvy arigwa-pe, tvy-rami, isy-rami voi oiko xupe. Upixa ave Nhandejry nhane mbopyapyahu ramo jaiko-ma xupe tary ramo, tajry ramo ave. Nhande Ru yvy pygwa opa e vae. Inhe opa e vaerupi pene mbopyapyahu pende rekove pyahu reheve peiko-ma hagw opa e reheve. 24 Upa-rehe inhe kwatia-rehe o vae hei: Kente kwry kapii ramigwa voi. Hemimombaegwasu yvoty ramigwa. Kapii ipirupa. Yvoty ipoty ki-ma. Upixa ave kente kwry, hemimombaegwasu gwive yvoty oki vae pirukwe-rami voi. Ndahiari vaer. 25 Ha Nhandejry nhe katu opa e vae voie hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. Ha pe katu pehendu-ma upe nhe. Omombeu-ma pe-my Cristo rehegwa nhe.

tapejejoko katu opambae ivai vae-gwi. Anive pende pya vai pende ae e-vy ojehe. Pejohayhu katu. Anive ave peporombotavy. Anhetegwa tee vae mate pemombeu vaer. Anive ave pende juru mymi rei ojehe. Anive ave peipotapa rei te. Ne mbae erereko vae-rehe anho katu evya. Anive ave penhe vai ojehe. Opa mbae ivai vae-gwi tapejejoko kena. 2-5 Pejohu por nipo rae Nhandejry pya porha. Pende poriahuvereko meme-gwi pejohu por-ma rae. Aipo ramo pene kyre katu peikwaa porve rve hagw hesegwa nhe. Mit ikambuhi vae-rami pe ave

1Upa-rehe

Itagwasu ga pytahoha-rami oiko Hesu Cristo gwei kwry-pe imombaraete hagw

1.18-20 Hb 9.12-14

1.24-25 Is 40.6-9; Tg 1.11

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

673

1 PEDRO2

peheka heka katu pene arandur. Kamby por tee-rehe okakwaa mit. Pe ave Nhandejry nhe pehendu por ramo pene arandu porve rve vaer pende rekoha por reheve peiko hagw.f Penhemoagw katu Hesu Cristo-gwi. Hae pene moingove vae. Pene mose pai ramo nde pya pot marangatu reheve ereme meme hagw xupe hemimbota imboete-vy. Yma gware pai reko-rupi ndereiki vaer. Ijukapyre hemimegwe rekovia, nde reko por teeha reheve enheme katu xupe imboete-vy. Penhemoagw katu Hesu Cristo-gwi pembovya hagw Nhandejry-pe imboete-vy. Heta o xupe omboete e vae. Ijapu hei mo hese. Nhandejry ae oiporavo vaekwe xupe omombaegwasu tee hagw. Pejogweroaty ramo hese pene mombaraete tee vaer peiko por hagw. Nhane mandua ga itagwigwa-rehe. Itagwasu omopu ga pytahoha-ramo. Opa hagw ete-ma hiri omo mixive vae ita. Upixa ave Nhandejry rei. Itagwasu ga pytahoha-rami oiko Hesu Cristo gwei kwry-pe imombaraete hagw. Penhemoagw katu Hesu Cristo-gwi pene mombaraete hagw. 6 Upa-rehe Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei Hesu Cristo-rehe: Xe rei kwry ruvixar ambou-ta tet Sio-py hei. Itagwasu-rami, ga jepytahoha-rami imbaegwasu ete-ta. Hae katu aiporavo vaekwe xupe. Xe rakate hese. Upe xe rembiporavo-rehe ojerovia vae nonhemotry vaer.g hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. 7 Ha pe katu pejerovia-ma arakae Hesu Cristo-rehe. Pehayhu-ma arakae xupe. Pejohu por tee xupe. O jepe kente kwry hese ndojerovii vae. Upe vae-rehe Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei ave: Ndovali upe ita, hei ga omopu vae imboyke-vy. Ha ojohu vai jepe, upe ita ga pytahoha ramo oiporu. ga pytahoha voi upe ita.h hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. 8 Ndovali voi pe ita hei vae onhepysanga hese. Oporoity vae upe vae itai hei ave Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. Upixa voi Hesu Cristo oiko vaer kente kwry-pe. Onhe renduse e vae-pe oity uka-ta ogwereko asy-ta. Tenonde-rupi Nhandejry hekor oikwaa vaekwe-rami, hae kwry nahiarandu poriry y okwa-vy. 9 Pe ae katu Nhandejry rei tee ramo peiko-ma. Hae pende pea-ma vaekwe ojupe gwar. Ondive gwar voi pende pea-ma pende pya pot reheve peiko hagw. Hae mburuvixagwasu tee yvy-py ha pende pea-ma pende rereko hagw pai heko marangatu vae ramo. Upixa peiko heko por teeha rehegwa nhe pemosarambi rambi hagw, xupe pemboete meme hagw. Yma vaekwe pyt-rupi oiko vae-rami rei peiko vaekwe. Ndapeikwai vaekwe mbaeve Nhandejry-rehe. Hae ae pene moarandu-ma jehe pene mbojerovia uka hagw. Konga hesak vae-rupima peiko-ma pemombeu

2.3 Sl 34.8

2.6 Is 28.16

2.7 Sl 118.22

2.8 Is 8.14-15

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 PEDRO2

674

mbeu hagw mbaixa Nhandejry ojapo por meme pe-my.j 10 Yma vaekwe ndapeiki Nhandejry rei ramo. Konga katu hei ramo-ma peiko. Yma vaekwe ndapeikwai Nhandejry pende poriahuverekoseha. Konga ae peikwaa-ma. Pende poriahuvereko voi-ma peiko-ma hagw hei ramo.k
Tup Nhandejry-rehe pejerovia-gwi pehendu katu mburuvixa ko yvy pygwa nhe ave

rei kwry pene mandua kena ka-rehe: Yvy akno-py oiko vae-rami jaiko ko yvy pype. Nhandejry rei tee-gwi jaiko a-py sapya rei vae-rami. Upa-rehe anive pejapo pene rembiapose rei. Upa nhamo ramo nhane renonder-py nhande pya-py onhondive onhorairseha-rami voi jaiko. Anive katu pemondo te pende resa pene mbojejavy ukase vae-rehe rei. Nhandejry remimbota-rehe mate pene mandua pejapo hagw. 12 Nhandejry reroviaha e vae pa-my peime-ma. Hae kwry onhe vai vai parae pende-rehe. Upe jave jepe tapeiko por meme katu. Upixa ramo pende-rehe ha-py pende rexaha kwry omombaegwasu vaer Nhandejry-pe upe ou jevyha ry-py.l 13 Nhandejry-rehe pejerovia-gwi pehendu katu mburuvixa ko yvy pygwa nhe ave ipogwy-py peiko hagw. Upixa ramo pende reko por-rehe pemboete ar Nhandejry-pe. Heta o mburuvixa kwry ko yvy pype. Mburuvixagwasu o omandapa vae ko yvy arigwa-rehe. Tapejapo katu inhe. 14 Hembiporavokwe o jevy mburuvixar mixve vae. Tapejapo ave inhe. Tet tet-my ombou uka xupe kwry oikwaa uka hagw upe pygwa rembiapo-rehe. Hembiapo vai vae-pe katu ombohasa asy vaer. Hembiapo por vae-pe ogwereko por vaer. Mburuvixagwasu nhe-py ou vaekwe. Pejapo katu inhe. 15 Nhandejry oipota pene rembiapo por meme. Upixa ramo inherupi ndoikosi vae kwry ndojohi ar pende-rehe onhe rei hagw. 16 Pe katu pete te ndejehnte erembaapo vae. Upixa jepe tapeiko por katu. Ani pejapo vai te. Tapenheme Nhandejry rembigwair ae. 17 Petexa pereko enterove-pe pemboete-vy. Hesu Cristo reroviahape pehayhu katu. Nhandejry-pe inhe pejapo katu pemboete-vy. Mburuvixagwasu yvy pygwa vae-pe pemboete ave.m

11Xe

Tapemboete katu xupe. Petexa tapereko pene mbaejry. O pene mbaejry hekoha porve vae, heko kirir reheve pende rereko vae. O ave pene mbaejry pende rereko asy vae. Petexa katu tapereko xupe kwry. Pembaapo por meme katu xupe. 19 Nhane mbohasa asy ramo jepe nhane mbaejry tanhambaapo

18Pe tembigwi ramo peiko vae tapeiko katu pene mbaejry nhe-rupi.

(Lc 6.22-23; Hb 12.2-3; 1 Pe 3.14)

Cristo rekoha eiporu katu

j l

2.9 x 19.5-6; Dt 7.6; 14.2; Ap 1.6; 5.10 k 2.10 Os 1.10; 2.23; Rm 9.25 2.11-12 1 Ts 5.15 m 2.13-17 Rm 13.1-7; Tt 3.1; Hb 13.17
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

675

1 PEDRO2,3

por joty katu xupe. Tajae katu Nhandejry xe kwaa por-ma. xupe amboete hagw ambaapo por-ta xe jry-pe tajae katu nhambaapo-vy. Upixa jajapo ramo Nhandejry nhande rexakwaa rei vaer, nhane rembiapo por-rehe nhande rovasa vaer. 20 Ne rembiapo vai ramo ae nde jry-pe, ne rembiapo vai-rehe ne nup vaer nde rereko asy ave ar. Xe rereko asy ramo jepe xe nup ramo jepe xe ndajehepi joty xugwi. Kirr-vy areko xupe. Upa-rehe xe pya por ani upixa erenhembotavy te. Ne rembiapo vai-rehe voi ne nup kuri. Ner voi nde pya por. Ne rembiapo vai eterei voi ereiko-vy. Iporve ne rembiapo por meme xupe. Upixa ereiko por por ramo jepe ne nup ramo, nde rereko asy ramo, erovya joty. Ani erejehepy te. Ekirir katu xugwi. Upixa ereiko por ramo erembovya vaer Nhandejry-pe. Hae nde rovasa joty vaer nde rexakwaa rei-vy. 21 Pende rekoha por hagw pende pea vaekwe gweyir Nhandejry. Cristo ave ohasa asy vaekwe pe kwry-rehe ha-py. Upe vae-rehe ohexa uka pe-my mbaeixa pa peiko hagw pehasa asy jave. Hae ohasa asy ramo jepe ndojehepiry joty vaekwe. Hae oiko hagwe-rami ave tapeiko katu. 22 Ndojejavi voi vaekwe Cristo. Ijapu e vae voi hae. Oporombotavy e vae voi Cristo. Upixa oiko te vaekwe ha ombohasa asy joty vaekwe xupe.n 23 Onhe vai vai ramo jepe vaekwe hese hekoha por-gwi hae nonhe vary joty vaekwe. Ogwereko asy ramo jepe vaekwe xupe Ajehepy ar ndery joty ombohasa asyhare-rehe. Nhandejry po-py onhemo Nhandejry nhande kwaa por vae. Nhande reko johu kwaa vae. Ahaar hae xe repy hagw hei Cristo jehe. 24 Okurusugwasu-rehe omano ramo vaekwe Cristo ogweraha-ma jehe nhane rembiapo vai. Nhande reko vaikwe-gwi nhane mopot hagw hae omano. Upa ojapo vaekwe omano vaekwe vrami ndajajejavyvi-ma jaiko hagw. Nhandejry omoingove jevy vaekwe vrami nhande kwry jaiko hagw nhande pya pot reheve. Hae ojekutu vaekwe nhane mbogwera hagw. 25 Pe peiko vaekwe ovexa okanhy vae-rami, pende raper okanhy pendhegwi vae-rami. Nhandejry ae ovexa rerekwa por-rami pende reka reka-ma vaekwe pende reru jevy hagw oha-py. Konga peiko jevy-ma indive. Hae nhande pya-rehe onhangareko vae. Nhande rereko porha ave hae.o

Omenda vae kwry pegwar nhe


1Upixa

ave tembireko kwry tapeiko katu pete te pene mna nherupi. Nhandejry nhe-rupi ndoiki ramo jepe, ejapo katu ne mna nhe erembojerovia uka hagw xupe Nhandejry-rehe. Neremombei ramo jepe xupe Nhandejry nhe, inhe nohendusi ramo jepe oikwaa vaer nde reko porha-rehe nde-rehe. Ojeroviase ave vaer hae ave Nhandejry-rehe. 2 Xe rembireko heko por voi vae. Nhandejry-rehe ojerovia-magwi nipo
2.22 Is 53.9; Jn 8.46; 2 Co 5.21
o

(1 Co 7; Ef 5.22-25; Cl 3.18-19)

2.24-25 Is 53.5-6

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 PEDRO3

676

ogwereko-ma gwekoha por rae hei ar nde-rehe nde reko kwaa-vy. Xe aroviase ave Nhandejry-pe hei vaer ohexa kwaa-gwi nde rekoha por-rehe. 3 Ha pe katu kunha kwry, nipori pejehexa uka por rei pene nhemondeharehe pejekyvu por-rehe rei, pende ao hepyve vae-rehe rei, pende poy por-rehe rei ave nipori pejehexa uka por rei upixa. 4 Iporve pende pyapy porha pehexa uka. Pende reko kirir-rehe pende pyagwapy reheve pehexa uka pende rekoha por teeha opa e vae. Nhandejry-pe upa ovale voi. 5 Yma gware kunhagwe amyr ipya pot vae kwry upixa oiko vaekwe. Nhandejryrehe ojerovia-gwi oiko vaekwe omna nhe-rupi. 6 Upixa voi Sara amyr ojapo Abrao amyr nhe. Xe jry xe rerekoha hei omna-pe. Ipogwy-py voi oiko vaekwe. Sara amyr rekokwe-rami y pende reko por katu. Osy rekokwe-rami hekoha por hei ar pende-rehe Sara membyre-rami voi peiko-gwi. Tapene rembiapo por meme katu. Pende kyhyje e reheve tapende reko por. Pende kyhyje e reheve pene mna nhe tapejapo Nhandejry-pe pemboete-vy.p 7Pe katu kwimbae kwry, pete te pereko por katu pene rembireko-pe. Kunha ko ikangyve kwimbae-gwi. Ani pereko asy te pene rembireko kwry-pe. Pete te pemboete katu pene rembireko-pe. Ndahai kwimbae-pe anho ome vaer hekover Nhandejry. Kunha pegwar ave ome hekover. Upa-rehe nde sy eremboeteha-rami, terereko katu ne rembireko-pe Nhandejry ojeapysaka hagw ne nhe-rehe. Upixa ramo nerembojeupi rery ar ne nhe xupe.

hae-ta ave enterove-pe tapereko katu pete pya onhondive. Pejoporiahuvereko rei katu pejohayhu por-vy. Outro kwry-pe tapemboeteve katu pendejhegwi. 9 Ojapo vai ramo jepe nde-vy ani erembojovi te xupe. Onhe vai ramo nde-vy ani ave erembojovi xupe. Tapembojeupi katu Nhandejry-pe pene nhe ohovasa por hagw upe vae-pe. Upixa erejapo hagw Nhandejry pende pea-ma gweyir ramo. Upixa erejapo ramo hae nde rovasa por vaer. 10 Upe vae rehegwa o Davi amyr porahi-py kwatia-rehe o vae: Ko yvy-rehe ereiko jave nde reko por reheve erevyase parae ereikovy. Aipo ramo kixa ae eiko: Ejoko ne nhe hat. Eipea ndejhegwi ne nhe vaiha. Ani te ne nhe rei rei ereiko-vy. Ani ave nde apu rei rei te. 11 Ejoko ave ndejhegwi ne rembiapo vaiseha. Ne rembiapo porr ae katu ejapo. Nde pyagwapy por reheve eiko nde rapixa kwry ndive. 12 Nhandejry ko orepara ipya por vae-rehe. Ojupe ojerure ramo ohendu ar inhe. Ipya vai vae ae ombojeupi ramo onhe Nhandejry-pe nohendi vae-rami ar inheq hei Nhandejry nhe o vae.

8 Xe

(Rm 12.16-21; Fp 1.27-30; 1 Ts 5.14-15; 1 Pe 2.12)

Jajoporiahuvereko rei katu jajohayhu por-vy

3.6 Gn 18.12

3.10-12 Sl 34.12-16

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

677
13 Tapeiko

1 PEDRO3

por katu. Peiko por meme ramo ndaipri ar parae pene mbohasa asyse vaer. 14 Ha sapya pende reko porha-gwi pene mbohasa asy ramo, Nhandejry pene mbovya jevy joty vaer. Ani joty pende kyhyje avave-gwi. Pene mbohasa asyse ramo jepe ani joty pejepyapy te pendjehe. 15 Penhembojry katu Cristo-rehe, pende pya gwive pejerovia tee katu hese. Peime meme katu pende jeroviaha-rehe pemombeu hagw: Maer-gwi erejerovia Cristo-rehe? hei vae oporandu ramo nde-vy nde rapixa, nde reko kirir reheve emombeu por xupe.r 16 Mbegwe katu por emombeu xupe imboete-vy. Nde pya por reheve emombeu xupe. Nde pya pot-gwi ojekwaa ar nde-rehe nde rekoha por. Cristo-rehe pejerovia-gwi peiko por meme ramo onhemot ar pendhegwi penderehe onhe vai vai rei vaekwe. 17 O hembiapo vaikwe-rehe ohasa asy vaer. O ave hembiapo porgwerehe ohasa asy ave vaer. Pe katu Nhandejry remimbota ramo pehasa asy hagw iporve pene rembiapo porgwe-rehe mate pehasa asy. 18 Cristo ave ohasa asy vaekwe. Hembiapo apo por jepe ohasa asy joty vaekwe. Nhane rembiapo vai-rehe nhande repy eterei-gwi omano tee vaekwe. Opya pot reheve gw ipya kya vae-rehe ojejuka uka vaekwe. Nhande reraha hagw Nhandejry ha-py upixa hae oiko nhande-rehe vaekwe. Omano rire opu jevy oho-vy. Gwekove marangatu-rupi onhemoingove jevy vaekwe.s 19 Preso o vae-rami vae-py ogwah oho-vy vaekwe omano vaekwe nhegwe rendaty-py ojhegwa nhe omombeu ogwah oho-vy. 20 Hae kwry omano e mboyve ndoiki vaekwe Nhandejry nhe-rupi. Yma vaekwe No amyr ojapo jave vaekwe okanoagwasu omombeu xupe kwry Nhandejry nhe. Ha nohendusiry voi hikwi. Hiare voi No amyr ojapopa hagw okanoagwasu. Ha Nhandejry ohaar ar joty inhe nohendusi vae kwry-pe. Nohendusiry ramo jepe inhe, nohundi pyairy joty xupe kwry. Oito mate oike vaekwe kanoagwasu-py nonhehundry. Kanoagwasu-py oikepa-ma vaekwe Nhandejry onhangareko joty hese. Y-gwi ogweroresende vaekwe heraha-vy xupe.t 21 Onheresende rei vaekwe No amyr Nhandejry nhe reroviaha-gwi. Nhane mongarai hagw-rehe upa omombeu-ma nhande-vy. Nhane apym y-py nhane mongarai-vy. Ndahairy nhane mbojahu-vy. Ndoipeiry nhande kyakwe nhandhegwi. Nhane momandua mate Hesu Cristo-rehe nhane mongaraivy. Hese jajerovia-gwi nhanhemongarai uka jahexa uka hagw nhande pya omopot-ma nhane resende-vy Nhandejry. Oikove jevy-ma Hesu Cristo. Upi omano vaekwe pa-gwi Cristo omopu jevy vaekwe. 22 Upe rire ojeupi jevy oho-vy yvy-py. Nhandejry akata-koty o. Ipuaka entro vae-rehe. Ipuaka vae gwive oiko ipogwy-py. Nhandejry rembigwi kwry oiko ipogwy-py. Entro mburuvixa jahexa e vae gwive, ndoikosi mo vae gwive, oiko joty ipogwy-py.

3.14-15 Is 8.12-13; Mt 5.10

3.18 Rm 5.6-8; 2 Co 5.19-21

3.20 Gn 6.1-7,24

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 PEDRO4

678

Penhemoir katu Cristo-rehe pejejavyse hagwe pehejapa hagw


1Pene

mandua kena Cristo-rehe. Yvy-rupi oiko jave ombohasa asy ranhe vaekwe xupe imoingo-vy upe rire ojuka uka hagw. Upixa ramo pe ave tapenhembopyagwasu kena pehasa asy hagw. Ipya por reheve Cristo ohasa asy vaekwe tapeje katu. Xe ave ahasa asy vaer. Upe ramo hae-rami xe pya por reheve aikose. Aipo-rami katu tapeje pendejupe. Jahasa asy rire ndajajejavysevi-ma Cristo nhamoir teese-gwi. 2 Upa-gwi y peve anive pejapo pejapose rei vae. Nhandejry remimbota ae mate tapejapo. 3 Yma arakae pene rembiapo vai meme arakae Nhandejry-rehe ojerovia e vae-rami. Teko rei-rupi peiko arakae mbae vai-pe pehayhu arakae peikovy. Karugwasu-py, okau hagw renda-py ave peho meme arakae. Pekau rei arakae peiko-vy. Pende rekoha vai eterei-gwi Tup Nhandejry e rei-pe pemboete meme peiko-vy ave arakae. 4 Ha y katu pe nipo napemoirvima rae upixa oiko vae-pe. Pene irvykwe ojohu vaipa-ma pende reko pyahu rae. Ndaipya horyvi-ma voi rae pene ndive. Onhe vai vai ave pende-rehe. Ndapeikovi indive-gwi ndovyavi voi okwa-vy. 5 Ogwah vaer hira onhemombeu hagw gwembiapokwe-rehe Nhandejry-pe. Hae ojohu kwaa voi enterove rembiapokwe-rehe, oikove vyteri vae rembiapokwe-rehe ave ojohu kwaa voi hese. Hembiapo vai vaekwe-pe ombohasa asy vaer. 6 Upa-rehe omano vaekwe-pe ave omombeu-ma Hesu Cristo rehegwa nhe. Kente meme-gwi ojohu-ma xupe kwry omano hagw. Nhandejry ae oikove vae. Hae kwry oikove ave hagw oikwaa ukapama Hesu rehegwa nhe xupe kwry. Omoingove jevy ave xupe kwry inhegwe kwry. Hae kwry ave oiporu hagw oikove vae reko. 7 Ko yvy sapya opa-tama. Nhane arandu por mani katu. Nhande pyagwapy reheve, nhande reko kirir reheve ave nhahaar katu jaiko-vy Nhandejry-pe. Nhanhomongeta meme katu hendive. Nhamo ae katu nhane renonde-py. 8 Ha tajajohayhu rei katu jaiko-vy. Jajohayhu por ramo mbaeve vai ndajajohi ar ojehe. Nhane rembihayhu ojapo vai ramo jepe tajahayhu rei katu xupe. 9 Tanhamogwah por katu jahayhuvy nhane mbohupa-pe. Ndaikati nhande juru mymi rei hexa-vy. Nhande pya gwive ae nhande rory ar nhane mbohupa rexa-vy. 10 Penhopytygw por kena. Nhandejry remimoarandu pe kwry pende ae ae pejapo kwaa vae pejapo hagw. Penhopytygw jepe pende ae ae joty pene rembiapo pejapo. Nhandejry rembigwi por vae-rami upixa penhopytygw katu peiko-vy. 11 Pe, Nhandejry pene moarandu-gwi pemosarambi kwaa inhe vae, tapemombeu mbeu por katu inhegwe. Pe, peporopytygw kwaa vae, Nhandejry pene mombaraete pehexa uka por hagw entro vaepe kente pytygwha voi peiko hagw. Hesu Cristo nhe-rupi nhande

(Ef 4.17-32; Cl 3.1-11)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

679

1 PEDRO4

pya rory ete-gwi opambae jajapo vae tajajapo nhamboete ete hagw Nhandejry-pe. Ipuaka tee, imombaegwasuha ave opa e vae. Nhane remimboete voi. Nhandejry tee voi hae. Amm.u (Mt 24.9; Jo 16.1-4; Fp 1.29; 2 Ts 1.4-5; 1 Pe 3.14; 1 Jo 3.13)
Ani joty nhat te jahasa asy ramo Cristo-rehe jajerovia-gwi

nde kyhyje te, xe rembihayhu kwry. Nde rereko asy ramo jepe ani nde kyhyje te. Maer-gwi ndajai nhandjehe. Jaiko asy ramo jepe ojekwaa joty nhande rekoha. Tata-py nhamo ramo nhane mbae ndahyku rery ramo, Imbaraete voi rae tata-py jae ar hese. Upixa ete imbaraete ave nhande rekoha. Ani nde kyhyje te. 13 Pehasa asy ramo jepe taperovya katu. Hesu Cristo ohasa asy vaekwe. Hae-rami pe ave pehasa asy peiko-vy. Upixa ramo hae ojehexa uka ramo ombaegwasuha pe ave pevya vaer. Upa-rehe y peve erehasa asy ramo jepe, erovya katu. 14 Cristo-rehe pejerovia-gwi inhegwasu rei vae ndojejoki vaer onhe rei-vy pe-my. Upixa ramo taperovya joty kuri hekoha. O pende pyapy-py Nhandejry Nhe Marangatu tee vae opuakaha reheve pene mombaraete pene mbovya hagw. 15 Ani pene rembiapo vai te pene mbohasa asy uka hagw. Pet kena pene rembiapo nipori vae pejapo hagw. Ani peporojuka te. Ani pemonda te. Pende reko por e reheve ani ave peiko. Pejoko katu pene nhe. Pet kena pehasa asy hagw upa pene rembiapo vaikwe-rehe. 16 Hesu-rehe pejerovia-gwi ae pene mbohasa asy ramo ani joty kuri pet peiko-vy. Iporve pemombaegwasu Nhandejry-pe. Hesu Cristo rei voi ko xe. Nat moi ahasa asy ramo hese ha-py peje katu kuri Hesu-pe pemboete-vy. 17Ogwah-ma Nhandejry ry ogwereko asy hagw enterove-pe hembiapokwerehe. Onhypyr-ma ojohu-vy gwei kwry-rehe ranhe. Tvy-rami nhande rereko asy nhane rembiapo vai-rehe. Ndoheja rery nhane rembiapo vaikwe nhande-vy. y upixa nhande rereko-ma. Ou vaer hira gwei e rekokwe-rehe ogwereko hagw. Hesu rehegwa nhe por nohendusi hagwe-rehe ndoheja rei moi xupe kwry. Ombohasa asy ete-ta voi xupe kwry. 18 Inhe kwatia-rehe o vae hei: Nhande reko por ramo jepe hasy peve jahupity ar jaha-vy Nhandejry oikoha. Ha hekoha vai vae katu nogwahi ar voi oho-vy Nhandejry oikoha-pyv hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. 19 Upixa-gwi Nhandejry remimbota-rupi pehasa asy ramo penheme jevy katu xupe peiko por-vy. Gwemimombeukwe ojapo meme Nhandejry nhane moingoha. Onhangareko por pende-rehe hae oiko-vy. Pehasa asy jave, pene rembiapo por reheve pemondo mondo katu pende resa hese.

12 Ani

4.7-11 Rm 12.6-8; 1 Co 12.8-10; Ef 4.7-12

4.18 Pv 11.31

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 PEDRO5

680 Cristo reroviaha kwry rerekwa pegwar nhe

vaekwe ohasa asy ramo Cristo. Hae ojehexa uka ramo ombaegwasuha, xe amoir jevy vaer xupe. Heroviaha rerekwa ramo voi aiko-ma xe. Ha ahaise ko kwatia nhe xe rapixa kwry-pe, Cristo reroviaha rerekwa kwry-pe.w 2 Hymba kwry rerekwa por-rami penhangareko por katu Cristo reroviaha kwryrehe. Ani perovya e reheve penhangareko hese kwry. Pende pya por reheve pereko xupe kwry. Ani ave pene rembiapo repy-rehe pemondo te pende resa. Pene kyre rei katu peipytygw hagw pene reminhangareko kwry-pe. Upixa ramo Nhandejry remimbota-rupi peiko vaer. 3 Ani pemanda rei te ave xupe kwry. Peiko por meme katu pejapoha-rami ojapo jevy hagw hae kwry ave. 4 Nhande Rerekoha tee ou jevy ramo nhande rexakwaa rei-ma vaer. Upe-ma ramo ome-ta pe-my onhemombaegwasu vae pegwar opa e vae. Upa mate amombeuse Cristo reroviaha ruvixa kwry-pe.

1Xe ko aiko-ma Cristo reroviaha kwry rerekwa ramo. Xe ahexa voi

ipyahuve vae kwry-pe hae-ta ko vae. Nde ru-rami, nde sy-rami pehendu pendhegwi itujave vae nhe. Ha enterova-pe hae-ta ani penhembotuvixavese te. Penhopytygw ae ar penhembotuvixa e-vy. Jaikwaa-ma Nhandejry nhe: Nhandejry ombojevy vaer onhembotuvixase vae-pe. Ha onhemomirve vae-pe ae ohexakwaa rei vaer Nhandejry hei Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. 6 Upa-rehe penheme Nhandejry pogwy-py pene pyamir reheve. Hae imbaraete ete nhane pytygw hagw. Hira-py hae nhane mboete uka vaer. 7Pende pyapy-py pejepyapyse ramo pembojeupi ae pene nhe Nhandejrype. Nhane mbopyagwapy meme voi hae nhane pytygw-vy. 8 Opy vae-rami ae katu peiko. Penhangareko por por katu pendjehe. Nhande-rehe ijae vae anhaygwasu nhande reity vaiseha voi. Jagwarete onhe nhe gwemiur ohekaha-rami voi anhaygwasu nhande reka. 9 Tapenhemombaraete ae katu anhaygwasu-pe pejoko hagw pendejhegwi. Cristo-rehe pejerovia-gwi pene mbaraete katu anhy-pe. Pene mandua ave nhande rei kwry, Cristo reroviaha kwry-rehe. Opa ko yvy-rupi oiko vae hae kwry ave pe-rami ave ohasa asy. 10 Sapya ete mate pehasa asy vaer. Nhandejry ae pene moingo vaer gweko-rupi. Hae nhande pea vaekwe nhane moingo hagw petexa Cristo Hesu ndive. Opa e reheve enterove omombaegwasu ramo Cristo Hesu-pe petexa nhamoru ar xupe. Upe vae-rehe nhane mombaraete nhane mboheko por ojupe nhane mbojere e-vy ojhegwi. 11 Hae imburuvixagwasu ete vae opa e peve jae hese nhamo petexa nhe.

5 Pe

Pedro onhemonhe Cristo reroviaha kwry-pe

5.1 Mt 20.25-26; Mc 9.35; Lc 14.10-11; 18.9-14; Jo 13.12-15; Fp 2.3-8; Tg 4.6-7


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

681 Pedro omboapy-ta okwatia nhe

1 PEDRO5

xe pytygw ahai hagw kuri ko kwatia. Hae nhande rei. Ojerovia tee vae Cristo-rehe. Ohai-ma xe nhe pe-my gwar. Ndaipuki ko kwatia nhe. Anhemonhe hagw pe-my pene kyre hagw amombeu pe-my anhetegwa nhe. Nhandejry nhande rexakwaa rei rehegwa amombeu pe-my. Tapene mbaraete katu pejere e-vy inhe-gwi. 13 Babilnia tet mygwa Cristo reroviaha kwry onhomboaty aty vae omondo-ta omanduaha pe-my. Pe-rami xupe kwry ave Nhandejry oipea vaekwe gweyir. Marcos xe ray-rami oiko vae omondo-ta ave pe-my omanduaha. 14 Pe pejotopa ramo pejohayhu-gwi pejohovaet katu Cristo rry-py. Hese pejerovia-gwi tapene mbopyagwapy meme katu Nhandejry pende rovasa-vy.

12 Silvano

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Pedro remimombeukwe 2
segunda epstola de Pedro

Simo Pedro Hesu Cristo rembigwi voi, hemimondo vae voi xe. Ahai-ta kwatia-rehe xe nhe pe-my gwar. Hesu Cristo Nhandejry voi. Hae nhande resendeha voi. Hae gweko marangatu ete-rupi nhane mbopya pot-ma. Ore vaekwe orojerovia-ma hese. Ha pe ave pejeroviama voi ave arakae hese. Pete te jajerovia-ma hese-gwi gweko pot tee-rupi nhane mbopya pot-ma. 2 Tapende rexakwaa rei katu Nhandejry. Tapene mbopyagwapy katu ave. Tapeikwaa porve rve katu Tup Nhandejry-pe, Nhandejry Hesu Cristo-pe ave. Upa-gwi pende rexakwaa porve rve vaer pene mbopyagwapy tee hagw.

1Xe

Pedro omondo jevy kwatia nhe mokiha Hesu reroviaha kwry tva ambue mbue-py oyvy e e-rupi okwa vae pegwar

opya por teeha-rupi nhande pea-ma vaekwe Nhandejry. Jajerovia-ma Hesu-rehe. Upa-gwi ipuaka-rupi opambae nhane remikotev ome nhande-vy jaiko por hagw heko marangaturupi. Ndaipri mbaeve jareko e hae-rami ave jaiko por hagw. 4 Xe remimegwe por-rupi pende reko por vaer teko rei-rupi ndapeikovima hagw, pejapose vae rei ndaipuakavi-ma hagw pende-rehe hei vaekwe Nhandejry nhande-vy. Hei hagwe-rami ojapo vaer jaheko arupity hagw Cristo reko jejavy e por-pe. 5 Upa-gwi pemondo mondo meme katu pende resa pende reko porr-rehe. Amombeu-ta pe-my pemono no hagw pende rekoha porr, Nhandejry remimegwe por-rupi hemimbota-rami peiko hagw. Pejerovia tee katu Hesurehe. Upe rire katu peiko katu pene rembiapo porve rve reheve. Upe pejapo kwaa rire Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae peikwaa porve rve rei katu peikwaa por tee rei hagw hemimbota. 6 Upi hae oipotaha-rami pene arandu por-ma reheve peiko-ma ramo, penhemombaraete tee uka katu xupe. Ou ramo

3 Ombaegwasuha-rupi,

Nhande rekoha porr nhamono no vae rehegwa nhe

682

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

683

2 PEDRO1

jepe pende-rehe hembiapo vai vae, ani joty kuri penhe asy xupe. Ndaikatiry pembohovi xupe. Hesu rape-rupi ae katu peiko. Ha hape-rupi pejere e vae peiko-ma rire pemondo mondo meme katu hese pende resa. 7Upixa peiko kwaama ramo perohory rei katu pende rapixa kwry-pe peiko-vy, pejohayhupa rei katu Hesu reroviaha kwry ndive pende rei tee-rami. 8 Upixa ramo, pende rekoha porve rve vaer peho-vy. Upixa peiko ramo, ndapeiko rery vaer. Nhandejry Hesu Cristo-pe peikwaa tee-gwi, pene rembiapo porve rve ar peho-vy. 9 Ha upixa ndereiki ramo, neremono noi ramo nde rekoha porve rver, nane arandu pori ereiko-vy. Hesa piruv vae-rami rei ereiko. Haimete voi nande resapysiry ereiko-vy. Yma arakae ne rembiapo vaikwe omboyke-ma arakae ndhegwi Nhandejry. Upa eremokanhy rei-ma arakae ndejhegwi. Nande reko porve rvi-gwi Xe mbopya por-ma Nhandejry nderevi nipo rae ndejupe ereiko-vy. Ne arandurgwe eremokanhymba-ma nipo rae. 10 Upixa-gwi hae-ta pe-my, xe rei kwry, Hesu reroviaha vae, Nhandejry nhande poravo vaekwe nhande pea ave vaekwe gweyir. Gwei kwry tee-pe omboheko por uka-ma Nhandejry. Upixa-gwi pende resa pemondo katu pende reko porver-rehe. Nhandejry xe pea-ma voi arakae heko-rami ave xe aiko hagw peje hagw katu pene mandua meme-vy hese. Upixa peiko ramo ndapejeri vaer xugwi. 11 Nde rekoha por meme-ma ramo Eju katu xe renda-py hei ar nde-vy Nhandejry Hesu Cristo. Hae nhande resende vae. Opyta-ta mburuvixagwasu ramo opa e hagw-rehe. Upe-ma ramo Eju katu xe aiko ha-py hei ar ne reni-vy erejere e-gwi xugwi. 12 Upe anhetegwa nhe perovia-ma arakae. y peve napemokanhi pendejhegwi. Ipogwy-py pene rembiapo por meme peiko-vy. Upa aikwaa jepe apomomandua ndua xe remimombeukwe-rehe ponove pende resari xugwi. 13 Upa-rehe anhemonhe jevy-ta pe-my. Tapeiko por katu Nhandejry nhe apo-vy. Aikove kove reheve anhe nhe ar pe-my pono okanhy pendhegwi xe remimombeu. Amboypy-tama pe-my nhe. 14 Ndaiko puku movi-ma pene ndive. Nhandejry Hesu Cristo oikwaa uka-ma xe-vy amano hagw. Ndaxe arevi-tama pene ndive aiko-vy. 15 Upixa-gwi amano e ngatu pende reko porr-rehe amombeu-ma pe-my. Anive pemokanhy xe remimombeukwe. Amano ramo jepe pene mandua joty xe remimboypykwe-rehe.

Nhandejry ombotuvixa mbae tee joty-ma ramo Hesu-pe ore orohexama vaekwe hei Pedro

teeha reheve ogwejy jevy-ta Nhandejry Hesu Cristo oromombeu meme pe-my. Ndahairy voi-ma ore ore ak-gwi rei oromombeu. Anhetegwa voi ore nhe. Ore katu orohexa-ma vaekwe imbaegwasu teeha. 17Oromoir jave Hesu-pe Nhandejry Nhande Ru yvygwi onhe omboete tee joty xupe ombotuvixa mbae tee joty xupe vaekwe. Nhandejry Tupgwasu vae hae anho onhembotuvixa mbae tee vae. Ha

16Ipuaka

(Mt 17.1-5; Mc 9.2-9; Lc 9.28-36)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 PEDRO1,2

684

ombotuvixa mbae tee joty Hesu-pe. Yvy-gwi hei vaekwe ore-vy: Upe vae xe ray tee voi hei. Ahayhu tee voi xupe. Xe mbovya tee voi vae Hesu hei. 18 Yvy-gwi hei vaekwe onhe ramo ore-vy. Hesu-pe oromoir jave yvyatyrusu ri Nhandejry onheandu uka ore-vy yvy-gwi. Orohendu-ma upa inhe. 19 Upe vae e mboyve orogwerovia-ma vaekwe Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. Imombeuhaty myamyr kwry remimombeu voi arakae. Orohenduma ramo Nhandejry nhe yvy-gwi ou ore-vy vae ae Anhetegwa voi rae Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae oroe-ma hese. Yma gware inhe mombeuhaty inhe tee voi omombeu arakae oroe joty orogwerovia tee-vy. Upixa-gwi hae-ta pe-my: Ipor voi pene mandua ndua ramo Nhandejry nhe-py omombeu mbeu vaetygwe remimombeukwe-rehe perovia porve hagw. Inhe tataendy-rami nhande resape pytgwy-rupi jaiko vae-pe. Tataendyrami Nhandejry nhe pyt-rupi oiko vae-rami jaiko jave, nhande resapeha voi hae. Ipor katu pemo meme pene renonde-py upe nhe. Pyt jave, ko reruha jasytata-pe nhahaar. Ohesapeve vaer nhahaar. Upixa ko reruha-pe ohaar vae-rami pe ave pehaar katu Hesu-pe peiko-vy. Ou vaer pende pya resape-vy. Ani katu pemokanhy te pende pyapy-gwi kwatia-rehe o vae Nhandejry nhe. 20 Pehendu ramo pene mandua por katu ka-rehe: Ndahai nhane ak-gwi rei nhahendu kwaa hagw Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. 21 Ndahai ave oak-gwi rei omombeu vaekwe nhane renonder rehegwa nhe Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr kwry. Nhandejry Nhe Marangatu tee vae ae omoarandu xupe kwry. Ipogwy-py omombeu inhe.

Tup Nhandejry nhe amombeu hei mo jehe vae kwry rehegwa nhe
1Yma

ete oiko ave vaekwe myamyr pa-my Tup Nhandejry nhe amombeu hei mo vaekwe jehe vae kwry. y katu ou jevy vaer hae ramigwa. Ojhegwi rei omombeu vaer Nhandejry rekoha rehegwa nhe raanga anga nhande-vy nhane mbotavyse-vy rei. Ani perovia te kuri inhe. Ndoiki Nhandejry pogwy-py. Upa-rehe pyae onhehundipa vaer hikwi. Omano hagw jepe ndoikwairy. Pyae Nhandejry omondota xupe kwry ohasa asy hagw-py. Nhandejry Hesu Cristo ojejuka uka okurusugwasu-rehe vaekwe omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Inhe raanga anga omombeuhaty kwry-rehe ave ojejuka uka vaekwe Hesu. Upa hae kwry oikwaa jepe ndojerovii joty hese. Ndoiki ipogwy-py. 2 Ot kwaa e reheve rei oiko hikwi. Inhe reroviaha kwry oipea-ma vaer ave xugwi kwry gwekoha vair. Upe-ma ramo o vaer heko vai rexahare nohendusevi-ma vaer Nhandejry nhe tee. Hekoha vai voi nipo rae Hesu Cristo-rehe ojerovia vae rae hei ar omopavmbavy xupe kwry. Hesu Cristo rehegwa nhe tee nohendusi ar hexahare. 3 Pende plata oipota eterei-gwi ojupe gwar omombeu vaer gw ijapu vae.

(Jd 3-16)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

685

2 PEDRO2

Ojhegwi rei omombeu vaer Nhandejry nhe raanga anga rei, hetave tave iplatar henduhry ome hagw xupe inhe por raanga-rehe. Nhandejry katu ipya vaiha hese yma-ma voi oikwaa. Osapymi e vae Nhandejry. Nokanhi xugwi tekoha vai. Ohundipa hagw voi xupe kwry ogwereko. 4 Yma ete Nhandejry ndoheja rery voi vaekwe gw gwembigwi yvy pygwa hembiapo vai vae. Hembiapo vaikwe-rehe oity xupe kwry imbohasa asy hagw-py. Pyt-my rei oiko-ma is-rehe onhapyt-ma hereko-vy. Ha ohaar joty upe ry Nhandejry renonde-py enterove vae ombojogweroaty hagw pete te-pe ogwereko hagw hembiapokwe pokwe-rehe. 5 Yma gware hembiapo vaikwe vae kwry-pe ave ohundipa vaekwe Nhandejry. Hekoha vai rehe-ma voi ohundipa vaekwe. Tuvixa omongy vaekwe Nhandejry. Ymbovu hagw voi omongy vaekwe. Ha ohundipama xupe kwry. No amyr-pe ae katu nohundry vaekwe. No amyr onhemonhe meme arakae hekoha vai vae kwry-pe: Perova katu pende rekoha hei por voi arakae myamyr kwry-pe arakae. Nhandejry-rehe pepena katu hei onhemonhe-vy xupe kwry. Uparehe oresende xupe Nhandejry. Sete hei kwry reheve oresende xupe kwry. Inhe rendu ehare-pe katu ohundipa arakae Nhandejry.a 6 Yma gware Sodoma tet mygwa kwry-pe ave ohundipa arakae Nhandejry, Gomorra tet mygwa-pe ave. Upe moki tet mygwa hga kwry reheve ohapypa ohundi-vy. Hembiapo vai eterei-rehe ohundipa xupe kwry. Upa-rupi ohexa ukase nhande-vy mbaeixagwa ogwereko asy ar hekoha vai vae-pe.b 7 Yma vaekwe oiko ipya por vae L amyr. xupe anho oresende vaekwe Nhandejry hembiapo vai eterei vae pa-gwi. Ipya por reheve L ojepyapy voi Sodoma pygwa kwry rekoha vai vai-rehe, ot kwaa e reheve okwa vae-rehe ave. Upe pygwa rekoha kwry ombovyare xupe.c 8 Hekoha por jepe tekoha rei-rupi okwa vae pa-my oiko arakae L amyr. Ivyare reheve L oiko hekoha vai vae ndive. Ohexa hexa hembiapo vai. Ohendu hendu hembiapo vai, nhe vai rendu-vy ave ndovyavi-ma hembiapo vai eterei oikwaa-ma. Upa-rehe Nhandejry mate oresende joty xupe, L-pe. Hei kwry ohundipa ramo jepe L anho mate oresende. 9 Upixa voi Nhandejry. y ave jehe ojerovia tee vae-pe oresende vaer. Hae kwry ohasa asy ramo jepe onhangareko por joty hese kwry. Oresende vaer ojupe ohayhu vae-pe. Hekoha vai vae-pe ae katu ombohasa asy voi vaer Nhandejry. Henonde-py enterove ojogweroatyha ry-py omondo vaer hekoha vai vae kwry-pe ombohasa asy hagw-py. 10 Upe ry-py ombohasa asyve vaer gw ivaive vae-pe. Ojapose vae ojapo teko vai-rupi oiko-vy vaekwe-pe Nhandejry pogwy-py ndoikosi vaekwe-pe ave ombohasa asy vaive vaer. Hae-ta voi katu pe-my heko vai mboeha kwry ot e reheve onhembopyagwasu rei. Nohendiry ave mburuvixa kwry nhe. Onhe rei

2.5 Gn 6.1-7.24

2.6 Gn 19.24

2.7 Gn 19.16

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 PEDRO2

686

rei ave Nhandejry rembigwi yvy pygwa-rehe. 11 Upe jave jepe Nhandejry rembigwi yvy pygwa katu nomombeu jevi hesegwa nhe Nhandejry-pe. Okirir por opyta. Ohendu rei ojehegwa nhe rei. Nhandejry nhe raanga mombeuhaty-gwi imbaraeteve voi hikwi. Ipuakave ave xugwi. Upe jave jepe, nonhembotuvixiry onhe rei hagw hese kwry. Ijapu voi upe vae ndery Nhandejry-pe. Upe vae kwry ohekomboe vai ne nhe mo omombeu-vy ndery omombeu jevy hagw Nhandejry-pe. 12 Nhandejry nhe raanga rei omombeu vae kwry ae onhe rei rei ambue kwry-rehe. Gwembigwaa e-rehe onhembohory oiko-vy. Onhe vai rei hese. Ojapose vae rei ojapo ave. Mymba kaagwy rupigwa rekoha-rami oiko upe vae kwry. Pene mandua kena mymba kaagwy rupigwa-rehe. Teko rei-rupi oiko. Opambae apo-vy rei oiko mymba kaagwy rupigwa. Nahiarandi-gwi nhanhapyt vaer, jajuka vaer. Upixa ete ave heko vai mboeha kwry oiko. Mymba reko-rami rei ave oiko. Itavy voi. Itavy-rehe ohundi-ta voi xupe kwry Nhandejry. 13 Hae kwry onhombohasa asy uka oiko-vy ambue kwry-pe. Upa-rehe hae kwry ave ohasa asy ave vaer. Onhembopya vai hagwe-rehe ohasa asy vaer oiko-vy. ry-rupi rei ogwerohory gwembiapo kya gwekoha vai rexa uka-vy. Penhomboaty ha-py jepe, Hesu-rehe pene mandua hagw peu mbojape ramo jepe notvi-ma. Onhembohory-vy rei Hesu-rehe jepe hou joty mbojape pene pa-my. Notvi-ma. Hesu reroviaha-rami mo voi oiko pene pa-my pene mbotavy-vy. 14 Itavy rei rei kunha-rehe ombopopa reise voi kunha oiko-vy. Gwembiapo vair nomokanhy moi ojhegwi. Otantea tea gw heko kangy rei vae-pe ombotavy hagw. Gwekotev e vae oipota eterei. Hetave tave ojupe gwar-rehe mante imandua ndua oiko-vy. Nhandejry ae katu heima hese Ambohasa asy-ta xupe kwry hei-ma voi hese. 15 Hae kwry omokanhy-ma ojhegwi anhetegwa nhe. Nhandejry rape por-gwi ojere-ma. Balao amyr reko-rami voi heko. Beor amyr ray Balao amyr. Oplatar-rehe hembiapo vai vaekwe Balao amyr. 16 Nhandejry ae ojoko uka xugwi. Hymba mburika omonhe uka xupe ojoko hagw hembiapo vai vae-gwi. Ejapo katu Nhandejry remimbota hei mburika ojry-pe. Oiporu ojry nhe xupe onhemonhe-vy. Balao amyr Nhandejry nhe-py omombeu vaety jepe inhe-rupi ndoiki joty vaekwe. Upe jave hymba mburika ae onhemonhe xupe. Balao amyr-rami ygwa Nhandejry nhe raanga rei mombeuhaty. Opirapirer-rehe ae omombeu heko vair rei.d 17 Yrypagwe ndovaleiha-rami Nhandejry nhe raanga rei mombeuhaty ndovali ave. Araigwepa rei ndovali vae-rami ave hikwi. Araigwepa rei ramo yvytu rei ohasa rei oho-vy oky e hagw. Upe araigwepa vae-rami voi hikwi. Pyt tee-py ohasa asy hagw-py hikwi henagw onhongatu-ma xupe gwar. 18 Onhembotuvixa mo Nhandejry nhe raanga anga omombeuvy. Hesu-rehe ojeroviase vae-pe, Nhandejry-rehe ner oikwaa por vae-pe

2.15-16 Nm 22.4-35
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

687

2 PEDRO2,3

ave hae kwry omombeu a a oiko-vy. Teko rei-rupi nanhatry reheve jajapose vae jajapo ramo mbaeve ndojapi ar nhande-vy Nhandejry hei rei. Nhane mbovyase voi hei rei hikwi. Hemimbota omese gwei kwry-pe Nhandejry. Upixa-gwi jajapose vae ipor voi jajapo omombeu rei. Gweko kyaha ae omoporse mo-gwi omombeu joavy avy rei Nhandejry rehegwa nhe. Ombyai ukase-vy ae gwenduhare-pe. Anhete teegwa ner oikwaa vae ombotavy hagw pono oiko Hesu rape por-rupi. 19 Avave pogwy-py voi ndajapyti vaer voi. Nhande ae pete te nhande reko jry vaer hei mo omombeu rei ijapu-vy. Hae kwry ae ogwereko gwembiapo vaikwe gweko jry ramo. Hae-ta pe-my nhande reko jry pogwy-py nhanhemo ramo ipuaka voi nhande-rehe. Xe ae xe reko jry voi jae rei ar voi nhandjehe. Nanhande puakavi-ma vaer voi nhandjehe. 20 Hae kwry ojerovia-ma arakae Nhandejry Hesu Cristo-rehe. Upixa-gwi omboyke-ma xugwi hembiapo vaikwe. Nhandejry ombopya por-ma vaekwe xupe kwry. ygwa hekoha vai vae pagwi ogwenoh-ma vaekwe xupe kwry Nhandejry. Upe rire, ipya por-ma rire, Nhandejry remimbota oikwaa-ma jepe, ojere jevy joty hekoha vai-rupi oiko jevy hagw. Hekoha vaive ive-ma oho. Hekoha vaikwe-gwi hekoha vaive ive rei oho-vy. 21 Nhandejry nhe oikwaa e jave omano ramo ohasa asy vaer. Hese ojeroviama vae, Hesu Cristo rape oipyhy-ma vaekwe oikwaa-ma rire Nhandejry nhe tee ojere jevy ramo ohasa asy asyve vaer voi. 22 Anhete jae mymba-rehe Jagwa ogwe rire ogwegwe hou jevy. Kure katu, erembojahu rire onhemboapajeri jevy ikya vae-py. Upixa ete voi upe Nhandejry rape-gwi ojere jevy vae. Gweko vaikwe-rupi jevy hoa jevy ar onhemongya jevy hagw oiko-vy.

vaekwe amondo-ma pete kwatia pe-my gwar. y katu amo jevy-ta xe nhe kwatia-rehe pe-my gwar. Xe rembihayhu kwry, Hesu reroviaha, penhemongeta por por katu anhetegwa-rehe mate, mbae por tee-rehe. Pono Hesu Cristo rehegwa nhe okanhy rei pendhegwi ahai jevy-ta pe-my. Hae ogwejy jevytaha ou-vy peikwaa-ma voi rae pehendu vaekwe-gwi. y amombeu jevy-ta upa rehegwa nhe. 2 Yma gware, Nhandejry nhe-py omombeu vaety amyr kwry ohai vaekwe Hesu ou jevy-ma hagw-rehe. Upe myamyr heko marangatu vae kwry remimombeukwe-rehe ipor voi pene mandua ndua peiko-vy. y katu Nhandejry Nhane Resendeha ombou jevy pe-my onhe mombeuha. Hesu Cristo remimondo kwry ou-ma anhetegwa omombeu-vy. Pehendu por katu ore Hesu remimondo vae nhe pene mandua hagw hese. 3 Pejeapysaka por xe nhe-rehe. Hesu ogwah-tama ra-py ou ar pende ha-py pene mbotavyse vae rei. Gweko vai-rupi oiko vae onhembohory vaer Hesu ou jevy hagwrehe. 4 Aju jevy-ta, hei raanga rei nipo rae Hesu hei ar onhembohory-vy Hesu-rehe. Ndou movi-ma Hesu hei ar pe-my. Mamo tipo o? oporandu vaer. Omano-ma nhane rami amyr kwry Hesu reroviaha, ha

1Yma

Mbaixa po oiko ar Hesu Cristo ou jevy hagw ra-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 PEDRO3

688

ndoi joty hei rei ar pe-my. Ko yvy oiko vyteri. Yma arakae Nhandejry omoingo yvy hiri gwar ave omoingo arakae. Onhepyrha gwive oiko joty hei vaer onhembohory-vy. Hesu ou jevy hagw-rehe onhembohory vaer. 5 Omokanhy-ma nipo ojhegwi rae gw Nhandejry rembiapokwe. Yma, yma ete onhe rei-py Nhandejry omoingo ry, yvy ave. Y rei-gwi jepe ojapo yvy. Y mbyte-gwi ombojekwaa uka vaekwe yvy. 6 Upe rire hiare jevy rire ohundipa yvy. Nhandejry omongy tuvixa ombovu hagw y ohundipa hagw-ma yvy-pe. 7ygwa ry, yvy ave Nhandejry nhe-py voi oiko joty. O ar hira ohundipa jevy hagw. Tata-py omokanhy ngatu-ma vaer ry, yvy reheve. Nhandejry renonde-py enterove ojogweroaty vaer hae ogwereko hagw pete te-pe hembiapokwe pokwe-rehe. Upe ry-py hekoha vai vae kwry omondo vaer imbohasa asy hagw renda-py. Ohapy vaer ave yvy yvy reheve. Upa nhe ojhegwi rei parae omokanhy hikwi. Onhembohory rei hese. 8 Xe rembihayhu kwry, Hesu reroviaha, pejeapysaka katu ko xe nherehe. Hiare eterei Hesu. Inhate parae ou jevy hagw ani peje te Hesu-rehe. Ojepya mongeta ramo Nhandejry ndahairy nhanhemongetaha-rami. Nhande-vy ry pyae ohasa. Ha Nhandejry-pe katu are eterei vrami o ry. Mil roy vrami ojehasa xugwi. Ha, nhande-vy hiare voi mil roy. Nhandejrype ae nda ari joty. Pete ry vrami oiko xupe. Pyae voi ojehasa xugwi. 9 Upa-rehe nhane mandua ramo Nomokanhi onhe Nhandejry. Aju jevy-ta, hei vaekwe-rehe imandua ndua hory-py ou hagw jae kwaa vaer hese. O hei rei vae: Inhate eterei-gwi rae ndoi Hesu hei rei hese. Inhate e vae voi Hesu. Ndogwereko asy pyairy kente kwry-pe. Upixa-gwi hiare ou jevy hagw. Avave-pe nohundisi. Ohaar ar hetave tave jehe ojerovia hagw. 10 Avave ndoikwairy igwah hagw ry. Omonda vae ogwah hagw ra-rami ou vaer Hesu. Mbae jry ohaar eha-py sapya ou omonda vaer. Upixa ave avave ndoikwai ogwah jevy hagw Nhandejry Hesu Cristo ra. Ogwah jevy jave ry opa-ma vaer yvy. Hyapu-ma ave ar ry okivy. Hykupa vaer yvy ave. Ohapypa-ma vaer. Ko yvy ri okwa vae gwive kente kwry e ngatu hykupa-ma vaer.e 11 Upixa okaipa vaer hykupa vaer ry, yvy ave. Ohundi-ma vaer ry, yvy ave. Upa jaikwaa-gwi tajaiko por katu nhande pya marangatu ipot reheve. Ani pene rembiapo vai te haar-vy. Pende resa pemondo mondo katu Nhandejry-rehe ipogwy-py peiko por hagw. 12 Pehaar ar katu ou hagw Nhandejry ry. Pene rembiapo porr pejapo meme hagw-rehe pene mandua katu pyaeve ou hagw hiry. Ou ramo pe ry, ry ohundi-ma vaer tata-py. Yvy ave ohundi-ma vaer tata-py. Hykupa vaer tata rendy-py. 13 ry ipyahu vae amoingo-ta hei vaekwe Nhandejry. Ahekoviar-ta ry. Yvy ave ambopyahu-ta hei vaekwe ave Nhandejry. Inhe-py nhamondo nhande resa ry ohekoviar hagw-rehe, yvy ohekoviar hagw-rehe ave. Upe

3.10 Mt 24.43-44; Lc 21.25-27; 1 Ts 5.2-4; 2 Pe 3.7


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

689

2 PEDRO3

py ndaipri vaer ivai vae. Imarangatu ete-ma vaer upe pygwa. Nhahaar nhane pya pot reheve upe-py jaiko hagw. Upe ry-rehe nhahaar ar jaiko-vy.f 14 Upa-rehe hae jevy-ta pe-my, xe rembihayhu kwry, Hesu reroviaha vae: Pende pya pot potve hagw peho katu. Hae ogwah jevy ramo pene rembiapo vai e reheve pende pyagwapy reheve pende topa hagw Nhandejry. 15 No-rami tapeje katu pende pya-py pehaar-vy: Nhande poriahuvereko reheve Nhandejry onhangareko nhande-rehe. Nohundi ukasiry avave-pe. Oipota enterove ojerovia jehe. Upa-rehe ohaar ar oiko-vy hetave tave kente ojerovia hagw jehe. Upe vae xe remimombeu-rami Paulo remimombeu ave. Nhande rykey-rami jahayhu Paulo-pe. Nhandejry omoarandu por vaekwe xupe ojehegwa nhe-rehe. Ko xe nhe ramigwa Paulo ave ohai vaekwe pe-my pehaar por hagw Hesu-pe peiko-vy. 16 Kwatia ojapo meme-ma Paulo. Upe-py ohai meme Hesu ou jevytamaha-rehe. O inhe jaikwaa por vae. O ave inhe hasy peve jaikwaa por joty vae. Gw Hesu reroviaha tape por-gwi ojerese vae inhe oikwaa kua kua vae ave nohendu kwai Paulo remimombeu hasy vae. Ohendu por hagw-rami te voi Paulo remimombeukwe, ha nohendu kwaa pori joty. Upixa hae kwry ohendu kua kua meme Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae. Ha ohendu kua kua vaekwe omombeu jevy ojupe Nhandejry nhe raanga. Inhe nohendu kwai-gwi hae kwry voi ojerereko asy uka hagw-py onhemondo uka vaer. 17 Xe rembihayhu kwry anhemonhe jevy pe-my. Peikwaa-ma Nhandejry nhe mombeu a vae ou vaer. Ani kena pehendu inhe. Anhetegwa nhe mate pehendu. Hesu-rehe pejerovia-ma vaekwe. Anive anhetegwa e nhe perovia te. Hesu katu omboyke-ma pendhegwi pete te-gwi pene rembiapo vaikwe. Gweko vai reheve omombeu ramo Hesu nhe raanga ani joty kuri perovia inhe. Xke, pejejokke omombeu kua kua vae-gwi. Pende pya ndive penhemongeta por joty inhe-rehe pono penhembotavy. Pende rekoha porha-gwi ani perova pende reko. 18 Nhandejry Hesu Cristo nhande rexakwaa por rei-ma. Tapeikwaa porve rve katu xupe pende rexakwaa porve rve hagw. Hesu Nhandejry voi. Hae nhane Resendeha voi. Tonhemombaegwasu katu Nhandejry Hesu Cristo-pe. Koy opa e reheve tomombaegwasu meme kena Hesu-pe.

3.13 Is 65.17; 66.22; Ap 21.1


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Joo remimombeukwe 1
primeira epstola de Joo

Nhane moingoveha rehegwa nhe


1Hesu

reroviaha pe. Xe Joo amondo-ta pe-my xe nhe. Kwatia-rehe amo-ta Hesu Cristo rehegwa nhe. Hae ko opambae rereko kwaaha. Nhane moingoveha voi. Ko yvy nhepyr e vyteri ramo oiko-ma vaekwe. Upi orohendu vaekwe inhe. Ore resa-rupi voi orohexa-ma vaekwe xupe. Oroma-ma hese oroiko-vy. Ore po-rupima oroipyhy pyhy vaekwe xupe orogwereko-vy. 2 Ojekwaa por ramo, orohexa-ma vaekwe. Upa-gwi oronhe hese oromombeu-vy pe-my. Hae nhane moingove vaety voi Nhandejry ndive jaiko memete hagw. Nhandejry ndive oiko-ma vaekwe. Upi ojehexa uka-ma vaekwe ore-vy. 3 Oromombeu ore rembiexagwe, ore remiendukwe oromombeu ave pe-my jajogwereko hagw petexa. Ore ko oromoir petexa Nhande Ru. Tary Hesu Cristo oromoir ave. Upixa ete oroipota petexa jajogwereko. 4 Upe vae nhe oromo ave kwatia-rehe javyapa rei hagw.

(Jn 1.1)

jevy-ta pe-my ore-vy Cristo remimombeukwe. Nhandejry nhande resapeha voi. Pyt e vae hae.a 6 Pyt-my rei jaiko ramo, Xe amoir xupe petexa jae ramo mo, nhande apu nhandjehe. Jae vae ndajajapi voi.b 7 Ha arakatu-py jaiko ramo katu, Nhandejry rekoha-rami jaiko. Nhanhomoir-ma voi petexa jaiko-vy. Nhande pya omopot-ma oiko-vy Nhandejry tary Hesu gwugwy avyte-py omanogwi. Nhane rembiapo vaikwe gwive omopot nhandhegwi. 8 Ha Xe ajejavy e vae jae ramo katu, jajerovia mo nhandjehe. Anhetegwa e vae nhande. 9 Ha nhamombeu ramo katu Nhandejrype nhane rembiapo vaikwe-rehe nhanhemboasyha, oipea vaer nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Omopotmba vaer nhande pya

5 Oromombeu

Nhandejry nhande resapeha voi

1.5 Jo 1.4-5; 3.19-21; 8.12; 12.35-36

1.6 Ef 5.8; 1 Ts 5.5; 1 Jo 2.9-11

690
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

691

1 JOO1,2

jajejavy rire. Inhe ojavy e vae Nhandejry. Hembiapo por meme vae. Oporombotavy e vae. 10 Ha Ajejavy e vae xe jae ramo, Ijapu-ma jae ave Nhandejry-rehe. Nhande pyapy-py ndoiki voi inhe.c

e hagw peiko-vy. Ha jajejavy ramo katu, nhamombeu ramo Nhande Ru-pe nhane rembiapo vaikwe-rehe nhanhemboasyha, Hesu Cristo o nhane pytygwhar. Hae ojejavy e vae. 2 Hae ojejuka vaekwe-gwi omboyke nhandhegwi Nhandejry nhane rembiapo vai vaekwe. Enterova rembiapo vai vaekwe ave omboyke. Nhande-rehe ha-py ojejuka-gwi nanhande rereko asy asyvi-ma nhane rembiapo vaikwe-rehe. 3 Nhandejry remimanda nhahendu ramo, jaheko kwaa xupe. Jaheko kwaa ave xupe jae ramo, nanhande apiry nhandjehe. 4 Ha Xe aheko kwaa xupe o hei rei vae jehe. Ha Nhandejry remimanda nohendusi voi. Upe vae Nhandejry omanda vae rendu e vae, ijapu jehe. Opya-py ndogwereki anhetegwa nhe. 5 Ha inhe renduha katu ohayhu tee voi Nhandejry-pe. Upixa voi, Amoir xupe petexa jae ramo, anhetegwa voi jae nhandjehe. Nanhande apuiha jaikwaa nhandjehe. 6 Petexa xe amoir xupe hei vae gwive, toiko katu Hesu Cristo reko-rupi.

1Ko vae nhe amondo-ta pe-my kwatia-rehe, xe ray kwry, pejejavy

(Jo 14.15,21; 1 Tm 2.5; Hb 4.14-16; 9.11-15; 1 Jo 5.3)

Hesu Cristo o nhane pytygwhar

pene rembiapo pyahur. Are-ma peiko-ma ramo Hesu reroviaha ramo, omombeu vaekwe pe-my pene rembiapor. Ndaipyahi voi xe amombeu vaer pe-my. 8 Ha konga katu amombeu jevy-ta pe-my Cristo remimombeu pyahu vae. Pejohayhu katu hei nhande-rehe vaekwe. Upixa ojekwaa ramo pende-rehe pejohayhuha, Cristo pende rayhuha pende-rehe ojekwaa ramo ave. Anhetegwa rae Hesu remimombeu hei ar penderehe. Upixa pyt-my rei oiko vae-pe nhande resape tee vae omoarandu-ma imoingo-vy. 9 Arakatu-py aiko o hei rei jehe vae. Ha gwei-rehe ndaijai vae gwive katu, ijapu jehe. Konga ete peve pyt-my rei joty oiko. 10 Ha ojohayhu por rei vae katu, arakatu-py tee meme-ma oiko. Ndaipri ipysangaha imbojejavy uka hagw. 11 Ha gwei-rehe ndaijai vae katu pyt rupigwa voi. Pyt-my rei vyteri oiko vae. Hesa pytmby tmby rei vae. Pyt vae ojopa hesa. Upa-gwi ki-koty rei po oho-ta ndoikwai.d 12 Hae-ta pe-my xe mit kwry, Hesu-rehe pejerovia vae-pe. Cristo rry-py omboyke-ma Nhandejry pene rembiapo vaikwe. Cristo-rehe omboyke-ma pendhegwi. Upa-gwi amondo-ta pe-my xe kwatia nhe.

7Amondo jevy-ta pe-my, xe rembiayhu vae, pene rembiapor. Ndahai

Ame jevy-ta pe-my pene rembiapor

1.8-10 Lc 18.9-14

2.9-11 Ef 5.8; 1 Jo 1.5-7

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 JOO2
13Xe

692

ru kwry, peikwaa voi upe vae ko yvy nhepyr e ngatu oiko-ma voi arakae. Peikwaa voi xupe. Upa-gwi amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. Xe ryvy kwry, pemos-ma anhy ruvixa pemondo-vy. Ndapehejavi-ma peikovy anhy ipuaka pendjehe. Upa-gwi amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. 14 Xe ray kwry, peheko kwaa-magwi Nhande Ru-pe, amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. Xe ru kwry, peikwaa voi upe vae ko yvy nhepyr e ngatu oiko-ma voi arakae. Peikwaa voi xupe. Upa-gwi amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. Xe ryvy kwry, oiko pende pyapy-py Nhandejry nhe pene mbopya mbaraeteha. Ndapehejavi-ma anhy ruvixa ipuaka pendjehe. Upa-gwi amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. 15 Ani peipota te teko rei remimbota. Ani pejererova te hese, teko rei reko-rupi peiko hagw. Pehayhu ramo Nhande Ru rembiayhu e-pe, pene rembiayhu e voi Nhande Ru. 16 Teko rei rekoha a-rami. Ojapo ojapose vae rei-ma. Opaixagwa rei oipota ojupe gwar. Imbae pota rei vae. Oipota gwembiexa exa. Ojohu vae rei oipota. Imbae reta rei omboete oipota-gwi. Upixa voi teko rei rekoha. Nhande Ru remimbota e-rupi oiko vae. 17 Ha teko rei rekoha katu opa vaer. Hemimbota mbota opa vaer ave. Ha Nhandejry remimbota ojapo vae katu opa e reheve oiko vaer.e

18 Ogwah-ta ko yvy opa hagw ra. Omombeu vaekwe pe-my gw Cristorehe ijae vaety voi outaha. Ha konga katu heta ojekwaa-ma gw Cristo-rehe ijae vaety. Upa-gwi jaikwaa ogwahtaha ko yvy opa hagw. 19 Gw vae ndahai nhande javegwa tee. Upa-gwi nhane pa-gwi os nhande reja oho-vy. Nhande javegwa tee ramo rae, opyta joty ar rae nhande jave. Ha nhande rejama voi oho-vy. Upa-gwi ojekwaa-ma voi hekoha. y jaikwaa-ma hese. Gw vae kwry ndahai nhande javegwa tee nipo rae jae-ma hese. 20 Ha pe-my katu Cristo ombou vaekwe pe-my ime-vy Nhe Marangatu tee vae. Upa-gwi anhetegwa kwaaha voi pe kwry. 21 Anhetegwa kwaaha voi pe. Ndahairy anhetegwa kwaa eha voi pe. Anhetegwa tee vae voi ndaijapi vae voi. Upa peikwaa. Upa-gwi amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. 22 O ijapu vae. Kivae pa amombeu-ta pe-my. Hesu ndahai Cristo Nhandejry remimbou vae hei vae mo, ijapu. Hae Cristo-rehe ijae vaety voi upa. Onhe mbojevy vae Nhandejry ray-pe. Onhe mbojevy ramo xupe, Nhande Ru-pe onhe mbojevy ave. 23 Tary-pe ombojevy vae gwive ombojevy Nhande Ru-pe ave. Ha Tary ogwerohory vae gwive, petexa omoir Nhande Ru-pe ave. 24 Toiko meme katu pende pya-py pe-my hemimombeukwe, Hesu reroviaha ramo peiko-ma ramo vaekwe. Upa nhe oiko ramo pende pya-py, petexa pemoir vaer Tary-pe Nhande Ru-pe ave.

Cristo-rehe ijae vaety voi

2.15-17 Tg 4.4
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

693
25 Upixa

1 JOO2,3

ramo Nhandejry ndive jaikove vaer Cristo hei hagwe-rami. Apomoingove vaer opa e reheve peiko hagw hei ete vaekwe pe-my. 26 Ha gw Cristo nhe mbojevyha katu pene mbotavyse mo. Upagwi hesegwa nhe amondo-ta pe-my. 27 Ha pe-my katu Cristo ombou pe-my ime-vy onhe marangatu. Pende pya-py oiko ramo inhe marangatu, napeikotevgwasi vaer pene mboehar kwry-rehe. Inhe mante pene mboe vaer. Opambae-py pene mboe vaer. Anhetegwa voi hemimombeu. Apu e voi omombeu. Upa-gwi pehendu katu Nhe Marangatu tee vae remimombeu petexa pemoir hagw Cristo-pe.f 28 Upixa ramo, xe ray kwry, petexa pemoir katu xupe. Nhamoir ramo xupe, ojehexa uka jevy ou-vy ramo, nanhanhemondiry vaer jahexa-vy xupe. Nanhatry vaer xugwi ogwah jevyha ry-py. 29 Peikwaa Cristo ojejavy e vae voiha. Upa-gwi hembiapo por por vae gwive peikwaa Nhandejry ray kwry voiha.

Nhandejry rei kwry


1Nhandejry rembiexakwaa por voi nhande. Nhande rayhu tee rei-ma

(Jn 1.12; Rm 8.29)

oiko-vy. Upa-gwi Nhandejry ray kwry-py nhane reni. Nhandejry ray kwry voi nhande. Ha teko rei katu ndohexa kwairy Cristo-rehe. Nhandejry rayha ndohexa kwairy hese. Upa-gwi ndohexa kwairy nhanderehe ave tay kwryha nhande. 2 y katu, xe rembiayhu, Nhandejry ray kwry voi nhande. Ha upe rire katu ndojekwai vyteri nhande rekor. Ojehexa uka jevy ou-vy ramo, jahexa-gwi xupe onhemombaegwasu ramo, Hesu rekoha-ramima nhanhehekoviar vaer xupe. Upa peikwaa voi. 3 Cristope ahexa vaer hekoha-rami. Anhehekoviar vaer xupe hei vae gwive, onhemopotse tse oiko-vy. Cristo pya potha-ramima onhemopot oiko-vy. 4 Jajejavy ramo, Nhandejry nhe apo eha nhande. Upa-gwi ojejavy vae gwive ndoikovi-ma voi Nhandejry reko-rupi. Otekoha rasa-ma vae oikovy. 5 Ojehexa uka ou-vy vaekwe Cristo omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Hae ko ojejavy e vae voi.g 6 Upixa ramo Cristo-pe petexa omoir vae gwive, ndahaevi-ma ojejavy vaety. Ha ojejavy vaety katu ohexa kwaa e vae Nhandejry-rehe. Ndoheko kwai xupe. Nomoiriry voi xupe. 7 Ani penhembotavy uka te avave-pe, xe rei kwry. Hembiapo por vae gwive ojejavy e vae voi. Cristo ojejavy eha-rami ndojejavi ave. 8 Ha ojejavy vae gwive katu anhy reko-rupi oiko. Ha anhy ruvixa ko yvy nhepyr gwive, ojejavy vaekwe oiko-vy. Upa-gwi ojejavy vae oiko heko-rupi. Upa-rehe ojehexa uka ou-vy vaekwe Nhandejry ray omokanhy ngatupa hagw anhy rembiapokwe.

2.27 Jo 14.26; 16.13

3.5 Jo 1.29

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 JOO3
9Ha

694

Nhandejry ray kwry katu oiko Nhandejry reko-rupi. Ipya kwrypy oiko inhe. Upa-gwi ojejavy e vae voi oiko-vy. Tvy Nhandejry voi. Upa-gwi ndikati ojejavy oiko-vy. 10 Upixa ramo ojekwaa por Nhandejry ray kwry. Anhy ruvixa ray kwry ojekwaa por ave. Ojejavy vae gwive, Hesu reroviaha-pe ndohayhi vae, ndahai Nhandejry rei kwry-rami.

pejohayhu hagw. Pejohayhu katu peiko-vy hei pe-my. 12 Ha myamyr Caim reko-rupi katu anke peiko te. Caim anhy reko-rupi oiko-gwi, ojuka vaekwe gwyvry-pe. Maer po ojuka xupe? Tykery hembiapo vai meme vae. Ha tyvry katu hembiapo por vae. Upa-gwi ojuka vaekwe gwyvry-pe.h 13 Upixa ramo, xe ryvy kwry, ndaijai ramo pende-rehe teko rei, pendjehe ani aipo peje Maer po ndaijai nhande-rehe ani aipo peje pendjehe. 14 Yma vaekwe jaiko rei vaekwe Nhandejry-gwi mombyry. Ha y katu jaikove memema Nhandejry ndive. Nhandejry ndive jaikoha jaikwaa voi. Jahayhu voi nhande rei Hesu-rehe ojerovia vae-pe. Jajohayhu-gwi petexa Nhandejry ndive jaikoha jaikwaa voi Nhandejry ndive-ma voi jaiko jae nhandjehe. Ha gweipe ohayhu e vae katu, Nhandejry-gwi mombyry joty oiko. 15 Ha gwei-pe ohayhu e vae katu, oporojuka vae ojejavyha-rami ojejavy ave. Ha Nhandejry ndive ndoiko moi opa e reheve oporojuka vae. Upa peikwaa voi. 16 A-rami jaikwaa ohayhu teeha. Cristo nahakateiry gwekove-rehe. Nhande-rehe ojejuka uka vaekwe. Hae-rami ipor nanhane rakateiry nhande rekove-rehe. Ipor nhaipytygw nhande rei-pe nhamano ete peve, nhapena e reheve nhandjehe. Apa ete peve aporesende vaer peje katu pende rei kwry-pe. 17Ha imbae reta vae katu o ohexa vae gwei remikotev. Ha ndoiporiahuverekiry xupe. Ndohexakwaa rery xupe. Upa, Nhandejry xe rembiayhu voi hei mo ojupe. Ndohayhi voi Nhandejry-pe. 18 O Jajohayhu vae hei mo jehe. Ha nonhopytygwiry. Ojuru-py rei ojohayhu. Jajohayhu tee katu nhanhopytygw-vy.

11Are-ma Hesu reroviaha ramo peiko-ma ramo, omombeu vaekwe pe-my

Pejohayhu katu peiko-vy

Nhandejry rovagwy-py nanhatry vaer jajapo ramo orao

e reheve nhandjehe. Upixa Nhandejry rovagwy-py nanhatry vaer jajapo hagw orao. 20 Ha sapynte nde pya-py Erejejavy-ma hei vrami mo, ani pepena te hese. Ipuakave joty Nhandejry nhande pya-py o vae nherehe. Omeve pyagwapy. Opambae oikwaa voi. Jajejavy eseha oikwaa ave. 21 Upixa ramo pe xe rembiayhu vae, nhande pya-py mbaeve ndery vrami, Nhandejry rovagwy-py nanhatry vaer jajapo hagw orao. 22 Hemimanda nhahendu vae, hemimbota jajapo vae. Upa-gwi oime ra vae-rehe jajerure

19Upixa voi Hesu reroviaha tee voi nhande jae nhandjehe nhande apu

(Jo 15.17)

3.12 Gn 4.8
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

695

1 JOO3,4

xupe vae ome nhande-vy. 23 A-rami hei nhande-vy: Perovia katu xe Ray Hesu Cristo rry-pe. Pejohayhu katu, Cristo pe-my hei hagwe-rami hei nhande-vy omanda-vy. 24 Nhandejry remimanda ohendu vae gwive petexa omoir Nhandejry-pe. Nhandejry ave petexa omoir xupe. Ome vaekwe nhande-vy Nhandejry onhe marangatu tee vae. Upa-gwi inhe marangatu tee vae nhande pya-py oiko-gwi jaikwaa Nhandejry petexa nhane moirha.

katu xe nhe-rehe, xe rembiayhu vae. Nhe Marangatu tee vae xe monhe uka hei vae gwive, ani perovia pyae te xupe. Eporandu ranhe katu hemimombeu-rehe: Kivae nhe-py hae omombeu? Nhandejry gwigwa nhe parae. Anhy remimombeukwe parae omombeu ere hese. Heta anhy nhe-py omombeu vaety opa-rupi os oho-vy. Opa-rupi omosarambi onhe oho-vy. Upa-gwi eporandu randu ranhe katu xupe hemimombeu-rehe. Ani ererovia te Nhandejry nhere. 2 A-rami pehexa kwaa vaer hese. Hesu Cristo ojehexa uka-ma ou-vy vaekwe nhande-rami hei vae gwive, oiko ipya-py Nhandejry gwigwa Nhe Marangatu tee vae. 3 Ha upixa Hesu ojehexa uka vaekwe ou-vy rehegwa nhe nomombei vae gwive ndoikiry ipya-py Nhandejry gwigwa Nhe Marangatu tee vae. Upixa hei vae Cristo-rehe ijae vaety voi. Pe-my omombeu vaekwe outaha. Ha konga katu ojehexa uka-ma oiko-vy gw Cristo-rehe ijae vaety. Ani ererovia te inhe. 4 Ha pe katu, xe ray kwry vae, Nhandejry rei voi. Ipuakave Nhe Marangatu tee vae pende pya-py oiko vae. Teko rei pya-py o vae-rehe ipuakave voi. Upa-gwi napenhembotavy uki vaer upeixagwa ijapu vae-pe. 5 Teko rei rehegwa nhe omombeu. Teko rei reko-rupi oiko. Upa-gwi teko rei ohendu ave inhe. 6 Ha nhande kwry katu Nhandejry rei voi. Nhandejry ir vae gwive nhane nhe renduha voi. Ha Nhandejry rei e vae nanhane rendi oiko-vy. Upixa jaikwaa kivae nhe anhetegwa vae. kivae onhe-py nhane mbotavy vae jaikwaa ave.

O Nhe Marangatu tee vae-py amombeu Nhandejry nhe hei vae mo


1Pejeapysaka

Heko porayhu tee rei vae Nhandejry

katu xe nhe-rehe pe, xe rembiayhu vae. Nhane mbojohayhu uka vae Nhandejry voi. Upa-gwi jajohayhu katu. Ojohayhu vae gwive Nhandejry ray kwry voi. Oheko kwaa-ma voi xupe. 8 Heko porayhu tee rei vae voi Nhandejry. Upa-gwi oporohayhu e vae ndoheko kwairy xupe. 9 Oikwaa uka vaekwe nhande-vy nhande rayhuha. Gwary ombou nhande rayhu-gwi. Ko yvy-py ombou vaekwe xupe, haeixagwa ndoiki vae, pete voi oiko vae. Ombou xupe jajerovia ramo hese, jaikove meme hagw hendive. 10 Nhande rayhu teeha jaikwaa-ma a-rami. Nhande ranhe ndajahayhi vaekwe xupe. Ndaupixairy voi vaekwe nhande. Hae ae ranhe nhande rayhu tee

7Pejeapysaka

(Jo 3.16; Rm 5.6-8)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 JOO4,5

696

nhande-vy. Nhande rayhu-gwi ombou vaekwe gwary omboyke hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe nhande rereko asy e-vy. 11 Upixa nhande rayhu tee-ma vaekwe oiko-vy. Upa-gwi jajohayhu katu, pe xe rembiayhu kwry. 12 Nhandejry ko jahexa e vae. Ha jajohayhu ramo katu petexa nhane moir Nhandejry. Upixa jajohayhu tee rei jaiko-vy. 13 Ha Nhe Marangatu tee vae-py nhande rexakwaa rei vaekwe Nhandejry ime-vy. Upa-gwi jaikwaa voi petexa nhamoirha xupe. Petexa nhane moirha jaikwaa ave. 14 Ha tary-pe orohexa-ma vaekwe oroiko-vy. Ore rapixa-pe oromombeu vaekwe hesegwa. Ko yvy-py oiko vae-pe gwive ombou vaekwe Nhande Ru gwary hesendehar oroe oromombeu-vy. 15 Ha Nhandejry ray voi Hesu hei vae gwive, petexa omoir xupe Nhandejry. Omoir petexa Nhandejry-pe ave. 16 Nhandejry nhande rayhu teeha jaroviama jaiko-vy. Nhande rayhu por tee rei nipo rae jae hese. Ha Nhandejry katu nhane mbojohayhu uka vae voi. Ojohayhu vae gwive oiko-vy, petexa omoir vae Nhandejry-pe, omoir ave xupe Nhandejry. 17Upixa jajohayhu por tee rei voi jaiko-vy. Jajohayhu por-gwi, ojehexa uka jevy ou-vy ramo Nhandejry, nanhanhemondi vaer jahexa-vy. Hembiapokwe pokwe-rami enterova-pe ohekojohuha ry-py, nanhatry vaer jaha hagw hovagwy-py. Konga Hesu reko-rupima jaiko ko yvy-py. Upa-gwi upe ry-py jaha vaer hovagwy-py nhat e reheve. 18 Nhande rayhu-gwi, naipori jajepyapy rei nhandjehe. Jajohayhu tee rei ramo katu, nanhane mytuevi-ma nhandjehe. Ha nhane mytue ramo katu, Nhane moingo asy-ta Nhandejry jae nhandjehe. Upixa ramo jajepyapy jave ndajajohayhu por teiry vyteri. 19 Nhande rayhu ranhe vaekwe-gwi Nhandejry, jajohayhu ave nhande. 20 Xe ahayhu Nhandejry-pe o hei vae mo. Ha ndaijai gwei-rehe. Upe vae ijapu-ma jehe. Ohexa ramo jepe, ndohayhu pori gweipe. Mbaixa po ohayhu-ta Nhandejry-pe? Nhandejry-pe ndohexiry. 21 Hesu remimanda a-rami nhande-rehe: Nhandejry rayhuha tohayhu katu gwei ave hei Cristo nhande-rehe omanda-vy.

Nhandejry remimbou voi Hesu hei vae gwive herovia-vy, Nhandejry ray ramo ave oiko xupe rae. Nhande rapixa-pe jahayhu ramo, tary ndive jahayhu ave. 2 Upixa voi Nhandejry-pe jahayhugwi, hemimanda nhahendu-gwi ave, Nhandejry ray kwry-pe ave jahayhu tee rae jae nhandjehe nhande apu e reheve. 3 Nhandejry-pe jahayhu vae, jajapo katu hemimanda. Ha hemimanda ndahasiry nhandevy. Nomanda pohiry nhande-vy. Ndikati ajapo upa ndajai xupe. 4 Nhandejry ray kwry vae-rehe gwive ndaipuakavi-ma teko rei nhe. Upa-gwi ojapose katu Nhandejry remimanda. Ndojohu pohiry hei vae. Jarovia tee-ma ramo xupe, ndaipuakavi-ma nhande-rehe teko rei nhe.

1Cristo

Ndaipuakavi-ma nhande-rehe teko rei

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

697
5 Nhandejry

1 JOO5

ray tee voi Hesu hei vae herovia-vy, ndaipuakavi-ma teko rei nhe hese. Hae anho mante ipuakave teko rei nhe-rehe. (Jo 3.14-16,36; 5.31-38; 6.40; 11.25-26; 20.31)
Hesu Cristo rehegwa nhe omombeu vae

onhemongarai vaekwe. Upi gwugwy avyte-py omano vaekwe. Upixa ojehexa uka ou-vy vaekwe. Ojehexa uka ou-vy ramo, y-py ojehexa uka ranhe rire, gwugwy avyte-py ave ojehexa uka. Upe vae omombeu katu Nhe Marangatu tee vae. Hekoha apu e vae voi hae. Upa-gwi anhetegwa vae voi hemimombeu. 7Mbohapy Cristo rehegwa omombeuha yvy-py o vae. O Nhande Rugwasu, o Nhandejry reko kwaa ukaha, o Nhe Marangatu tee vae. Ha mbohapyhixa jepe pete vae joty. 8 Ha mbohapy Cristo rehegwa oikwaa uka yvy arigwa-pe. O Nhe Marangatu tee vae. O y-py onhemongarai uka hagwe rehegwa nhe. O ave gwugwy avyte-py omano hagwe rehegwa nhe. Upa mbohapy nhe ijoja. Petexa hei imombeu-vy. Hesu Cristo Nhandejry remimbou voi hei nhande-vy nhane mboe-vy vaekwe. 9 Nhande rapixa remimombeu jarovia vae. Ha Nhandejry remimombeu katu anhete teegwa vae voi. Onhe avy e vae. Ha mbohapy inhe mombeuha remimombeu voi Nhandejry remimombeu voi. Gwary rehegwa nhe omombeu. 10 Upixa ramo, Nhandejry ray-rehe ojerovia vae gwive, anhetegwa voi hemimombeu hae oikwaa opya-py. Ha herovia eha katu, Nhandejry-pe omboapu voi. Nhandejry ray rehegwa omombeu ramo ndogweroviiry hikwi. 11 Nhandejry remimombeu a-rami: Nhane moingove vaekwe Nhandejry opa e reheve jaiko hagw hendive. Tary-rehe jajerovia-ma ramo, nhane moingove vaekwe. 12 Tary-pe omoir vae gwive oiko meme vae Nhandejry ndive. Ha tary-pe omoir e vae gwive, ndoiki voi Nhandejry ndive. Mombyry rei oiko xugwi.

6Ojehexa uka ou-vy vaekwe Hesu Cristo voi. Ojehexa uka rire, y-pyma

Nhandejry ndive peiko memeha peikwaa

e-rehe peiko memeha. Upa-rehe amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. 14 Oime ra vae-rehe jajerure ramo Nhandejry-pe, hemimbota-rupi jajerure ramo, jaikwaa voi nhande renduha. Upa-gwi nanhane kyhyji jajapo-vy orao. Hovagwy-py jepe ndajajeheko renotry vae. 15 Jajerure javte xupe nhane rendu-ma voi. Nhane rendu-gwi nhane rembijerure ome vaer nhande-vy. Upa jaikwaa voi. 16 O nhande rei ojejavy vae ha ojejavy vaekwe-rehe nomondo moi xupe Nhandejry ojhegwi mombyry. Upeixagwa erehexa ramo, ejerure katu hese Nhandejry-pe ohexa uka hagw xupe hape porr. O ave nhande rapixa ojejavyve vae ha ojejavy vaekwe-rehe omondo vaer voi xupe Nhandejry ojhegwi mombyry. Ani joty erejerure hese, haeta pe-my. 17 Entro hembiapo vai vae gwive ojejavy voi. Ojejavy ramo

13Nhandejry rry-rehe pejerovia vae. Aipota peikwaa Nhandejry ndive opa

(Jo 14.12-14)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1 JOO5

698

jepe, o joty ojejavy vaekwe-rehe Nhandejry remimondo e ojhegwi mombyry. 18 Nhandejry ray ramo-ma oiko vae, ndojejavi oiko-vy onhangareko-gwi hese kwry Cristo Nhandejry ray tee vae. Ndaipuaki-gwi anhaygwasu hese, ndojejaviry oiko-vy. Ndoheko johiry voi xupe anhaygwasu. Upa jaikwaa voi. 19 Nhandejry javegwa voi nhande. Ha entro teko rei vae gwive katu anhy ruvixa ipuaka hese kwry. Upa jaikwaa voi. 20 Jaikwaa ave ko vae. Ojehexa uka-ma oiko-vy vaekwe Nhandejry ray. Nhane moarandu ou-vy vaekwe jaheko kwaa hagw Nhandejry teeha. Petexa nhamoir Nhandejry tee vae-pe. Tary Hesu Cristo-pe petexa nhamoir ave. Nhandejry tee voi hae. Ondive nhane moingove vae voi hae jaiko hagw opa e reheve indive. 21 Penhangareko katu pendjehe, xe ray kwry. Tup raanga anga rei-rehe ani katu pejehesa rerova te. Heta teko rei omboete vae. Upe vaerehe ani pejehesa rerova te. Nhandejry-pe anho nhamboete teeve katu.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Joo remimombekwe 2
segunda epstola de Joo
xe reindy, Nhandejry rembiporavo voi ne memby kwry ndive, xe Joo amondo-ta pe-my xe kwatia nhe. Hesu reroviaha-rehe anhangareko vae xe. Ne memby kwry xe rembiayhu tee vae voi. Anhetegwa vae nhe jarovia-gwi, xe rembiayhu voi pe. Naxe anhiry voi apohayhu vae. Anhetegwa nhe oikwaa vae gwive pende rayhu por oiko-vy. 2 Anhetegwa vae nhe jarovia-gwi, jajohayhu por jaiko-vy. Nhamoangeri ngeri inhe. Ange vrami joty nhande-vy inhe. Opyta meme vaer nhande pya-py. 3 Tanhande rovasa katu Nhandejry Nhande Ru. Tanhande rovasa katu tary Hesu Cristo nhande rexakwaa rei-vy. Tanhande poriahuvereko katu. Tanhane mbopyagwapy katu ave jajohayhu por hagw anhetegwa nhe-rupi jaiko-vy.

1Nde,

ne memby anhetegwa nhe-rupi oiko vae. Nhande Ru remimombeukwe-rupi oiko. Upa xe aikwaa-ma ramo avya eterei-ma xe. 5 Ha konga katu anhemonhe-ta nde-vy, xe reindy, jajohayhu hagw. Ipyahu e vae voi kwatia-rehe nde-vy xe remimondo. Upixa omanda vaekwe nde-vy peiko hagw, Hesu reroviaha ramo ereiko-ma ramo vaekwe.a 6 Ha Jajohayhu voi jaiko-vy jae ramo nhandjehe katu, Nhandejry nhe renduha ramo ipor jaiko. Hesu reroviaha ramo peiko-ma ramo vaekwe, omanda vaekwe pe-my Pejohayhu katu pe peiko-vy hei vaekwe pe-my. 7 Opa-rupi oho oporombotavy tavy rei vae. Hesu Cristo kwimbae ramo ojehexa ukaha nomombei voi. Ijapu rei hese. Oporombotavy tavy rei oikovy vae voi upe vae. Cristo nhe mbojevyhaty voi.b 8 Upa-rehe penhangareko katu pendjehe. Aipota pe-my ome pene rembiapo por repyr. Pendjehe penhangareko por ramo, entro pe-my gwar gwive ome vaer pe-my. 9 Cristo remimombeu rendu eha gwive ojehesa rerova-ma Nhandejrygwi, nomoruvi-vy xupe. Cristo remimombeu renduhaty ojehesa rerova

4O

Jajohayhu por katu anhetegwa nhe-rupi jaiko-vy

5 Jo 13.34

7 1 Jo 4.1-3

699
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

2 JOO

700

e reheve, omoir Nhande Ru-pe. Tary-pe omoir ave oiko-vy. 10 Ha Cristo nhe raanga anga rei omombeuha katu pende ha-py ogwah ou-vy ramo, ani katu pemogwah kuri pende ha-py. Tande rovasa katu Nhandejry ani ave peje te xupe. 11 Ereheja ramo ogwah, peipytygw ar xupe hembiapo vai-rehe. Opyta vaer upixa ramo ne iru ramo.

xe remimombeuse pe-my. Ha namombeu uka moi ndevy tinta-py. Kwatia rekovia xe voi ahase apopohu hagw jajovi hagw nha-vy nhanhombovyapa hagw nhanhomongeta-vy. Omondo-ta nde-vy omanduaha nde kypyry memby kwry, Nhandejry rembiporavo vae.

12-13 Heta

Pende rga-rupi apopohuse

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Joo remimombeukwe 3
terceira epstola de Joo
rembiayhu tee vae Gaio. Xe Joo amondo-ta nde-vy xe kwatia nhe. Hesu reroviaha-rehe anhangareko vae xe. Xe rembiayhu tee voi nde. 2 Ajapo orao nde-rehe ojehu e hagw nde-vy mbaeve, ne resi por hagw. Nde pya gwive erevyaha xe aikwaa. Hae-rami aipota ave nde rete resi por ereiko-vy. 3 Ogwah ou-vy Hesu reroviaha vae xe mbovya-vy, Gaio Cristo nhe rendu kua kua eha voi hei nde-rehe omombeu-vy. Upixa Cristo rekoha tee-rupi ereiko meme voi rae. 4 Nde ray kwry Cristo nhe-rupi oiko hei ramo xe-vy, avya eterei voi xe. Upixa ne mombeu ramo, ndaipri xe mbovyave vaer.

1Xe

rembiapo por tee ereiko-vy, xe rembiayhu vae. Hesu reroviahape ereipytygw-vy ne rembiapo por voi. Ogwah vae gwive nde ha-py nde eremogwah por meme voi. Ereikwaa vae eremogwah. Ereikwaa e ramo jepe eremogwah por joty. 6 Upi gw eremogwah vaekwe ogwah jevy ou-vy ramo koa-py, Hesu reroviaha ojogweroaty vae ha-py, omombeu por ne rerakw erehexakwaa entro vae-pegwi. Koy aipota ne remipytygw-pe ereme oime ra vae ogweraha hagw mombyryve oho por jevy hagw Nhandejry-pe eremboete-vy. 7 Cristo remimbou upe vae. Hesu rerovia eha-pe oho omombeu inhe. Ha hae noimbae pei xupe kwry, ndojerovii-gwi Hesu-rehe. Aipo ramo aipota erereko por hemimbou hemikotev ereme-vy eremot e hagw imbouhare-pe. 8 Nhande kwry Hesu reroviaha vae nhaipytygw katu Cristo remimbou. Anhetegwa nhe-rehe ombaapo vae, nhamoir katu xupe nhaipytygw-vy.

5Ne

Joo omombaegwasu Gaio rembiapo

e vae xe kwatia nhe amondo kuri nde rei Hesu reroviaha vae-pe. Ha Ditrefes katu onhembotuvixase vae mo. Nohendusi xe nhe. 10 Upagwi agwah aha-vy ramo pende ha-py aikwaa ukapa ar hembiapokwe inhe vaiha ave. Hae onhe rei xe-rehe, xe renoh vai rei. Xe-rehe ijapu rire, ojapo vaiseve. Ha Hesu reroviaha vae ogwah oho-vy ramo iha-py, nomogwahsi

9Heta

Ditrefes rehegwa nhe, Demtrio rehegwa nhe ave

701

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

3 JOO

702

voi. Omogwahse vae ha-py ndohejiry voi ave ogwah. Ha omogwahse katu ete vae-pe omosse Hesu reroviaha ojogweroaty vae ha-gwi. 11 Ani ereheko a hekoha vai vae-pe, xe ir. Eheko a hekoha por vaepe katu. Hembiapo por vae Nhandejry reko ir voi. Ha hembiapo vai vae katu ndohexa kwairy hese. Nhandejry oiko e vae-rami oiko hae. 12 Ha Demtrio katu enterove imandua por hese. Ohexa kwaa hese: Hekoha por tee voi hei hese. Hekoha por teeha xe ave amombeu. Ereikwaa xe remimombeu apu e vae voi.

xe nher o. Ha kwatia-rehe namondo moi. Tinta-py namo moi kwatia-rehe. 14 Angeve ngeve-rupi apohexase voi. Aipo ramo nhanhomongeta vaer nhande juru-rupi jajovi nha-vy. 15 Tapende mbopyagwapy katu Nhandejry. Pene ir gwive a-py oiko vae, omondo-ta pe-my omanduaha. Ore ir pene pa-my oiko vae pete te vae-pe emombeu ore manduaha.

13 Heta

Angeve ngeve-rupi apohexase

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Judas remimombeukwe
epstola de Judas
1 Xe Judas, Hesu Cristo rembigwi. Tiago ryvy xe. Ahai-ta kwatia-rehe xe nhe pe-my gwar. Pe Nhandejry pegwa-ma. Nhandejry, Nhande Ru pende pea-ma vaekwe ojupe gwar. Pende rayhu voi hae. Onhangareko por pende-rehe Hesu Cristo pegwar. 2 Tapende rovasa katu pende poriahuvereko reko hagw Nhandejry. Tapene mbopyagwapy tee katu pende rovasa-vy. Tapende rayhu porve rve katu pende rovasa-vy Nhandejry.

Judas omondo onhe kwatia-rehe Nhandejry rembiporavokwe pegwar

rembiayhu kwry are-ma ahaise pe-my. Nhandejry omboykema nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe nhane resende tee hagw. Xhegwi omboyke-ma voi vaekwe xe rembiapo vaikwe. Ha omboykema ave pendhegwi arakae pene rembiapo vaikwe. Upa-rehe are-ma ahaise ramo jepe, ahai vaergwe aheja-ta. Xe tuvixa mbaeve vae ahai-ta. Tekotev apomoarandu ambue vae. Ko kwatia-rehe ahai ani hagw pejere rei anhetegwa jarovia vaekwe-gwi. Ko kwatia ahai pene mokyre hagw, penhe mbojevy jevy hagw anhetegwa e nhe. Hesu Cristo rehegwa tee nhe peipyapyhy vaekwe. Hesegwa anhetegwa e nhe pejoko jevy katu. 4 Oime-ma pene pa-rupi gw Nhandejry-rehe ndojerovii vae. Porombotavy-vy rei oike nhemi pene pa-my. Nhande rekor Nhandejry remimbota voi nipo rae peje rei hagw hemimombeukwerehe. Ojhegwi rei omombeu Nhandejry remimbota mo. Nhandejry nhande rexakwaa rei vae voi. Opaixagwa jajapo ramo jepe hae nhande rexakwaa rei vaer voi hei mo. Aipo ramo nanhatvi reheve tajaiko katu nhande rexakwaa reive ive hagw hei mo pene mbotavy rei-vy. Ndogwerovii Nhandejry Hesu Cristo-pe. Hae anho nhande ruvixa

3 Xe

Penhemokyre katu pemonhe mbojevy hagw gw Hesu Cristo-rehe omombeu a a rei vae-pe

703
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JUDAS

704

ndery hikwi. Pejoko katu upe onhe rei vae kwry-pe. Yma vaekwe Nhandejry nhe kwatia-rehe o vae hei hese: Hembiapo vai vaer ohasa asy hagw-my oho vaer hei vaekwe hese kwry.
Myamyr-pe Nhandejry ogwereko asy ete vaekwe jehe ndojerovii-gwi vaekwe

rembigwaa-rehe apomomandua jevy-ta. Yma vaekwe Nhandejry oipea myamyr Israel ray kwry Egito yvy-gwi iresende-vy. Ogwerova heraha-vy. Upe rire ohundi tee xupe kwry jehe ndojerovii vae kwry-pe gwemiresendekwe-pe.a 6 Apomomandua jevy-ta gw yvy pygwakwe-rehe, Nhandejry rembigwaikwe-rehe. Yvy pygwa voi jepe gweko ypykwe-rupi ndopytasi vaekwe hikwi. Oheja rei gweko por teekwe. Upa-rehe Nhandejry ombogwejy uka-ma vaekwe xupe kwry. Pyt gwy-py is-rehe onhapyt pyt hereko-vy imbohasa asy-vy xupe kwry. Ohundi hagw ry-rehe ohaar ar joty okwa-vy. Nhandejry renonde-py enterova omboaty hembiapokwe pokwe-rehe nhande rereko hagw ry-py ohundipa vaer xupe kwry Nhandejry. 7Apomomandua jevy-ta ave gw tetgwe ymagware-rehe. Sodoma tetgwe, Gomorra tetgwe-rehe ave, gw tet ijerekwe rehegwa ave-rehe pene mandua katu. Myamyr upe pygwa kwry hembiapo vai tee vaekwe hikwi. Nhandejry rembigwaikwe-rami hembiapo vai hikwi. Teko rei-rupi opaixagwa ivaive ive vae ojapo vaekwe hikwi onhemot e-vy. Upa-rehe Nhandejry ohundipa ete vaekwe xupe kwry. Tatagwasu-py voi omokanhymba vaekwe xupe kwry. Upixa ogwereko vaekwe xupe kwry nhane moarandu hagw. Upa-rehe Nhandejry oikwaa uka nhande-vy entro hembiapo vai vae-pe hae ombohasa asy ar tata ogwe e vae-py omondo-vy.b 8 Aipo ramo jepe upe pene pa-my o vae upa myamyr-rami heko rei-rupi ivaive ive oho-vy. Nhande kra-py vrami ahexa nhande rekor hei. Xe krapy ojehexa uka kuri xe-vy nhande rekor hei okra pygware omombeu-vy onhembotavy rei-vy. Hae ae ojapose vae rei ojapo hikwi. Gweko vaiha-rupi okwa-vy. Mburuvixa kwry pogwy-py ndoikosi ave hikwi. Onhembohory ave yvy pygwa-rehe okwa-vy. Nhandejry rembigwi kwry-pe ohexa uka gwova asyha onhe rei rei-vy. 9 Nhandejry rembigwi ruvixa Miguel ae ndahai haeixagwa. Yvy pygwa tee jepe ojoko hagw anhaygwasu-pe nonhe asi joty xupe. Onhonhe mbojevy jevy jepe arakae anhaygwasu ndive nonhe asi joty xupe. Onhemoakate joty mokive Moiss amyr retekwe-rehe. Miguel ndoheji anhaygwasu ogweraha hetekwe. Onhonhe mbojevy jepe nonhe asi joty anhaygwasu-pe. Nde ko ne rembiapo vai ndery joty xupe. Tande joko katu Tup Nhandejry hei ae joty xupe ijoko-vy.c

5 Pene

5 x 12.51; Nm 14.29-30

7 Gn 19.1-24

9 Dt 34.6; Zc 3.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

705
10Upe

JUDAS

Nhandejry nhe omombeu raanga anga rei vae Miguel arandurami e voi inharandu. Gwembigwaa e-rehe onhe vai vai rei. Mymba kaagwy rupigwa-rami mante oikwaa gwete-rehe. Ha hae kwry oikwaaharupi ae oiko-gwi ae onhehundipa rei vaer. 11 Ohasa asy vaer. Caim amyr rapekwe-rupi ogwata Nhandejry remimbota apo e-vy. Balao amyr rapekwe-rupi jevy oiko. Opirapirer-rehe rei ae omombeu. Hemimombeukwe katu ndahairy voi Nhandejry rehegwa nhe. Cor amyr rapekwe-rupi jevy oiko. Hembiapo vai oiko-vy. Yma arakae Cor onhemoir uka heta vae kwrype ojoko uka hagw mburuvixagwasu-pe, Nhandejry remimo vae-pe. Cor rapekwe-rupi ohasa asy ave ar pene mboeha raanga kwry.d 12 Pe Nhandejry reroviaha pejohayhu-gwi penhomboaty meme karugwasu haty-py. Upe jave Nhandejry nhe omombeu raangaha ave ou. Ojapo vai rei hagw ou. Ijayvupa rei okwa-vy. Not kwai. Ndaheko pori pe-my. Pende rerekoha ramo mo oikose. Hae kwry ae rei onhemohygwyat. Ita y gwypy o vae-rami nhane kana ojoka-ta vae-rami voi pene raar hikwi. Yvytu arai-pe omosarambipaha-rami voi hae kwry naipori voi pe-my. Yvyra hiaha ra jepe ndahiiry vae-rami, hae kwry naipori pe-my. Ndaheko pori voi pe-my. Yvyra yvygwy-gwi oheki vae-rami hikwi. Omano tee-ma vae-rami ave hikwi. 13 Ygwasu hat omi omboaty gwyjuikwe ohexa uka hagw okyakwe. Upixa ave hae kwry ohexa uka gwekoha kyakwe hikwi. Gwembiapo vaise-vy ndogwapi oiko-vy enterove-pe ohexa uka hagw gweko kyakwe. Gwendagwe-gwi oripara rei oho-vy jasytata pyt ha-rupi rei okanhy kanhy oho-vy. Upixa ave pene mboe raangaha. Hesu Cristo rape-gwi oripara rei oho-vy. Ndohesapi avave-pe tape porr. y katu pyt-my rei oiko. Nhandejry ombohasa asy vaer xupe kwry hembiapo vaikwe-rehe. 14 Yma gware Nhandejry rry-py Enoque amyr omotenonde pende reko mboe vaihar rekohar-rehe. Ado amyr remiarir joapyri pyri remiarirkwe jevy oiko vaekwe Enoque amyr. Hae omotenonde pende reko mboe vaihar rekohar-rehe. Nhandejry ou vaer hei. Heta gwembigwi imarangatu vae yvy pygwa kwry ndive ou vaer hei.e 15 Imonhe uka-vy hembiapokwerehe ou vaer Nhandejry. Hembiapo vaikwe-rehe ombohasa asy vaer ave hei. Hekoha vai vaekwe-rehe ombohasa asy vaer. Ojupe omboete e hagwe-rehe ombohasa asy ave vaer. jehe onhe pohi hagwe-rehe Nhandejry ombohasa asy ave vaer xupe kwry hei vaekwe Enoque amyr kwatia-rehe ohai-vy. Upa ohai ramo pende reko mboe vaihar-rehe omotenonde-ma imombeu-vy. 16 Mbaixa po rae hae kwry hekoha? Perepara por katu hekoha-rehe. Onhe rei rei oiko-vy ambue kwry-rehe. Onhomymi rei rei. Mbaeve-rehe voi hae ndovyiry. Gwembiapo vaise mante ojapose oiko-vy. Hae ae onhe

11 Gn 4.3-8; Nm 16.1-35

14 Gn 5.21-24

4-16 2 Pe 2.1-18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

JUDAS

706

rupi onhembotuvixase mo oiko-vy. Onhembojuruhe ete xupe kwry oiko-vy ome uka hagw ojupe gwar. Upixa voi pene mboe raanga vae.f
Pende resa pemondo katu Nhandejry Hesu Cristo ou jevy hagw ry-rehe pehaar por hagw xupe

xe rembiayhu kwry, pene mandua katu Nhandejry Hesu Cristo remimondo tee remimombeukwe-rehe. 18 Kixa hei vaekwe pe-my: Ogwah-tama yvy opa hagw ry. Upe jave ogwah vaer ou-vy gw Nhandejry reroviaha-rehe onhembohory vae. Nomboeti vaer Nhandejry-pe. Gweko vai-rupi ae oiko vaer hei vaekwe pene moarandu-vy. 19 Ha konga katu perepara pene mboe raangaha reko-rehe. Gwemimombeu ambue mbue-rupi omboheko joavypa Hesu Cristo reroviaha kwry-pe. Teko reirupi inharandu. Ndogwereki Nhe Marangatu tee vae inharandur ome hagw. 20 Pe ae katu, xe rembiayhu kwry, penhemoaranduve nduve katu peiko-vy. Hesu Cristo heko marangatu tee vae-rehe pejerovia-gwi pe ave pende reko marangatu hagw katu peiko-vy. O pende pya-py Nhe Marangatu tee vae. Ipuaka-rupi pembojeupive pive katu Nhandejry-pe pene nhe. 21 Nhandejry nhande rayhuha-rehe pene mandua meme katu inhe pejapo meme hagw. Pende resa pemondo katu Nhandejry Hesu Cristo-rehe. Hae nhande poriahuvereko vae. Nhane mogwah por vaer gwenda-py jaiko hagw opa e reheve onhondive. Nhande rekove opa e vaer-rehe pehaar por katu. 22 Gw Hesu Cristo-rehe ojerovia kua kua vae-pe, gw ipya mokirupi oiko vae-pe, pemoarandu por katu ojerovia por hagw hese. 23 Peresende uka katu xupe kwry, gw tata-py hoa-tama vae-ramipe peresende uka ani hagw Nhandejry ombohasa asy tee xupe kwry tata ogwe e vae-py. Peiporiahuvereko rei katu gw teko vai-rupi oiko vae-pe, gw not kwai vae-pe. O ramo tetekwe ine vae, ijao-rehe ave inegwe ohasapa. Xke upa-gwi. Ani erenhemongya uka te xupe. Pene mbohekoha vai vaer. Tapende kyhyje katu xugwi pemoir hagw xupe. Hembiapo vai vae-pe ae peiporiahuvereko rei xupe peipytygw-vy.

17Pe,

Judas omombaegwasu Nhandejry-pe imboete-vy

ipuaka tee vae. Onhangareko por nhande-rehe ani hagw jaiko jajejavy reheve. Nhane mogwah vaer onhemombaegwasu ete ha-py nhande pya pot marangatu reheve. Javya ete vaer indive jaiko ramo. 25 Nhandejry mante Tup tee. Hae anho nhane mopot tee vae nhane resendehaty. Nhandejry Hesu Cristo omano vaekwe omboyke hagw nhandhegwi nhane reko jejavy kyakwe. Upa-rehe tanhamombaegwasu ete katu Nhandejry-pe. Hae anho Tupgwasu tee

24Nhandejry

(1 Co 1.8; 10.13; Ef 3.20-21; 1 Tm 1.17)

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

707

JUDAS

onhembotuvixa mbae tee vae. Hae anho nhande Ruvixa tee voi. Ipogwypy enterove oiko vae. Inhe-py enterove toiko. Upixa omombaegwasu vaekwe nhande ypy oiko e mboyve. Omboete hagwe-rami y peve joty tomombaegwasu xupe. Ha opa e reheve upixa-ma tomombaegwasu ave Nhandejry-pe. Amm.

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Hesu Cristo rembiexa ukakwe


apocalipse de Joo

vaekwe Nhandejry ohexa uka Hesu Cristo-pe mbavae pa oiko-ta nhande-vy. Ndahiari ko oiko vaer nhande-vy oiko-ta. Omombeu xupe omombeu jevy hagw jehe ojerovia vae kwry-pe. Upi Hesu Cristo ombou gwembigwi yvy pygwa vae ohexa uka jevy hagw Joo-pe ikra-py vrami. Upi okra-py vrami ohexa vaekwe Joo ohai kwatia-rehe oikwaa uka hagw enterova-pe. 2 Opambae ohexa vaekwe, ohendu vaekwe ohaipa kwatia-rehe omombeu-vy. Anhete teegwa ko kwatia pygwa Nhandejry nhe Hesu Cristo ohexa uka vaekwe Joo-pe. Gwembiexagwe katu ohai vaekwe Joo kwatia-rehe. 3 Ovya vaer voi ko kwatia nhe omonhe vae. Ovya voi ave ar henduhry ogwata ramo oiko-vy hemimombeukwe-rupi. Ndahiarevima oiko vaer nhande-vy. Oiko-ma vaer ko vae nhe nhane renonder omombeu vaekwe.

1Yma

Joo, ahai-ta ko vae kwatia nhe sete tet-my oiko vae pegwar kwatia. Hesu reroviaha onhomboaty aty vae sia yvy-rupi oiko vae kwry pegwar kwatia ahai-ta. Tapende rovasa por pende rexakwaa rei-vy Nhandejry. Tapene mbopyagwapy ave. Nhandejry hae voi vae. Yma gwive voi oiko vaekwe. Ha opa e reheve joty oiko vaer. Tapende rovasa por pende rexakwaa rei-vy. Tapene mbopyagwapy ave upe Nhandejry mandaha renda-py okwa vae, sete nhe marangatu Tup Nhandejry gwapy haty renonde-py okwa vae. 5 Tapende rovasa por pende rexakwaa-vy pene mbopyagwapy-vy ave Hesu Cristo. Hae anhete teegwa vae voi. Omano ete rire hae onhemogove jevy oikove jevy-ma vaekwe. Onhypyr vaekwe nhandevy omano vaekwe atra-gwi opu jevy vaer oikove jevy hagw. Ko yvy pygwa mburuvixagwasu oiko vae kwry ruvixave voi Hesu. Hae nhande rayhuha voi.

4 Xe,

Joo ohai kwatia nhe sete tet-my oiko vae Hesu reroviaha kwry pegwar

708

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

709

APOCALIPSE1

Omano vaekwe oipea hagw nhandhegwi nhane rembiapo vaikwe. Gwugwy avyte-py omano-gwi nhande pya omopot vaekwe.a 6 Gweyir voi nhande pea vaekwe. Pai-rami peiko vaer xe Ru-pe. Nhandejry ramo oiko vaer pe-my xe Ru hei nhande-vy nhande pea-vy. Upa-gwi tanhamombaegwasu meme katu Hesu Cristo-pe. Toiko hae imburuvixagwasu ijapy e reheve. Amm.b 7 Pema katu, ou-ta Hesu. Araigwasu avyte-rupi ogwejy-tama ou-vy. Hae ojehexa uka-ta entro vae-pe ogwejy ou-vy ramo. Gw ikutuhare jepe ohexa-ta ave xupe igwejy igwah ramo. Opa vae ko yvy arigwa onhemboasy ar ohexa ou-ma ramo. Upe vae aipota voi. Amm.c 8 Tup Nhandejry onhemombeu nhande-vy: Mbae ypyr ramo voi aiko-ma xe vaekwe. Ipaha rire ave xe aiko joty. Mbae nheypyrha voi ko xe. Mbae paha voi ave ko xed hei jehe onhemombeu-vy. Hae ko Tup tee voi. Hae vae voi. Yma gwive oiko vaekwe opa e vae voi hae. Hae ipuaka tee vae voi entro vae rehe.

aiko jave ahexa vaekwe xupe. Xe, Joo, pende rei vae. Hesu-rehe jajeroviagwi nhande jaiko ojoei kwry ramo. Hese ha-py jahasa asy asy jaiko-vy. Upe jave nhanhemokirir katu Nhandejry Nhande Ruvixagwasu ry-rehe haar-vy. Hesu-rehe ha-py aime ramo vaekwe preso ahexa vaekwe xupe. Hesegwa nhe amombeu mbeu-gwi upe anhetegwa nhe amombeu mbeu-gwi xe mo vaekwe preso hikwi. Ygwasu mbyte-py o vae yvyajere hry vae Patmos. Upe-py aime preso jave ojehexa uka vaekwe xe-vy Hesu. 10 Pete domingo-py Nhandejry Nhe Marangatu tee vae pete onhe vae ohendu uka xe-vy. Xe rapykwe-gwi ahendu hat onhe vae onheandu uka-vy xe-vy. Temimbygwasu nhe ramigwa hat ahendu. 11 Hei xe-vy: Ehai katu ne rembihexar kwatia-rehe, hei vaekwe xe-vy. Sete tetmy oiko vae pegwar kwatia ehai katu. Hesu reroviaha onhomboaty aty vae kwry pegwar emo katu kwatia-rehe, hei. Erehai rire eraha uka feso tet mygwa-pe. Eraha uka ave Esmirna tet mygwa-pe ave, Prgamo tet mygwa-pe ave, Tiatira tet mygwa-pe ave, Sardes tet mygwa-pe ave, Filadlfia tet mygwa-pe ave, Laodicia tet mygwa-pe ave, hei vaekwe xe-vy ohai uka-vy. Hesu reroviaha upe sete tet mygwa kwry pegwar ne rembihexavyr ehai katu, hei voi vaekwe xe-vy. 12-13 Onhe ramo ajere vaekwe ama ahexa hagw. Ajere ama hese-ma ramo ahexa-ma Nhande Rykey tee vae rae. Sete tataendyy ouro-gwi ijapopyre vae ahexa. Ipa-my o Nhande Rykey tee vae. Oao puku puku reheve

9Xe, Joo, ahexa vaekwe Hesu ojehexa uka ramo xe-vy. Xe kra-py rei vrami

Hesu, imbaegwasuha reheve ojehexa uka vaekwe Joo-pe

1.5 Sl 89.27

1.6 x 19.6

1.7 Dn 7.13; Zc 12.10

1.8 x 3.14

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE1,2

710

hivy morot. Tata rendy-rami voi hesa nhande resaka. 15 Ipy ave hyverapa. Bronze tata-py ombohyku jave onhembohyvera vera vae-rami ipy. Inhe ryapu etei. Y hyapu hatha-rami voi hyapu at inhe. 16 Ha opo ijakata vae pytepy ogwereko sete jasytata. Ijuru-gwi ojehexa os vae. Kysepuku hi jovi vae ramigwa inhe. Overapa vae-rami voi hova. Hembipepa voi hova. Kwarahy larose hembipe por vae-rami omohembipepa hova. 17 Ahexa-ma xupe-ma ramo haa ipy renonde-py. Omano vae-rami voi xe haa ipy renonde-py. Hae katu oakata gwigwa opo omo xe-rehe. Ani erenhemondi te xhegwi, hei xe-vy. Xe ko mbae ypyrha voi, hei xe-vy. Ipaha ramo voi ko xe aiko vae voi, hei xe-vy. 18 Xe aikove tee vae voi, hei. Amano tee vaekwe. Amano rire aikove jevy-ma. y katu ndapavi-ma vaer voi aiko-vy. Namanori norivi-ma vaer xe, hei. Xe aipota ramo omano, omano ar yvypry, ha ndaipoti ramo omano, nomani ave vaer. Xe nhe-py ae mate omano vaer. Xe nhe-py ave omano vaekwe opyta vaer imbohasa asy hagw-py, hei xe-vy onhemombeu-vy. 19 Ehai katu kwatia nhe. Ne rembihexavyr ehaipa. y oiko vaer ahexa uka-tama nde-vy. Upe rire oiko jevy vaer yvypry renonder-rehe ahexa uka-tama nde-vy erehai hagw nde kwatia-rehe. 20 Upa erehexa vae-rehe aikwaa uka-ta ave nde-vy. Sete jastata erehexa vae xe po-py. Sete tataendyy pa-my anhemboy a-vy. Upe vae-rehe amombeu-ta nde-vy. O sete tet-my xe reroviaha kwry onhomboaty aty meme hikwi. Upe tataendyy heise upe tet-rehe. Ha upe vae kwry rerekwa o xe remimogwe sete ave. Jasytata heise upe xe remimogwe-rehe, hei xe-vy. Upixa hei xe-vy, Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka vaekwe.

14Morot hiavy. Ovexa ragwe potpyre morot vae-rami hivy. Amandu-rami

onhemboy o-vy. Ikupy peve ogwah ijao. Ipytia kwaha ouro-gwi ijapopyre.

katu xe nhe kwatia-rehe, hei xe-vy. feso tet mygwape anhemonhese, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai katu xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy. Ko xe po akata-py areko vae sete jasytata vae voi xe, hei jehe. Sete tataendyy pa-rupi ogwata vae voi ko xe, hei ojehegwa ohai uka-vy. 2 Koy anhemonhese nde-vy, hei ohai uka-vy. Aikwaa por-ma nde rekoha. Erembaapo apo por meme. Eremboykepa voi teko rei-rupi oiko vae kwry pendhegwi. Ndererovia rery ave enterove vae-pe. Xe Tup Nhandejry remimondo vae hei ramo pe-my, erejeapysaka por ereikwaa por hagw ijapu vae parae, Nhandejry nhe mombeu ha rei parae, Nhandejry nhe tee omombeu vae parae, oak-gwi rei parae omombeu nhe. Ereporandu kwaa voi nhe-rehe. Ha nde katu ndererovia moi voi ijapu vae nhe. Aikwaa-ma katu xe nde rekokwe. 3 Xe aikwaa ave erehaar

1Ehai

Hesu reroviaha feso tet mygwa pegwar nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

711

APOCALIPSE2

teeha. Ha erehasa asy asy-ma xe-rehe ha-py. Na nde kweriry vyteri joty xe raar-vy. 4 Upixa nde rekokwe por jepe ndavyapiry vyteri nde-rehe ndaxe rayhugwasuvi-magwi. Yma nde xe rayhu tee voi vaekwe. Ha y katu ndaxe rayhuvi-ma. Ne mandua kua kua rei-ma xe-rehe. Nde resa yvuku rei-ma mombyry-gwi xe-rehe. Upe vae nde rekoha-rehe xe ndavyi voi. 5 Ne mandua katu upe nde reko porgwe-rehe. y ae katu haimete ndaxe rayhuvi-ma. Erova jevy katu xe-rehe nde resa. Ejevy jevy katu yma ne rembiapo por nhypyrgwe-rupi ereiko jevy hagw. Ndererovi ramo nde resa xe rayhu por jevy hagw, aha vaer nde ha-py arova vaer ndhegwi nde rataendyy ererova e-gwi nde rekoha. 6 O joty pete mbae erejapo xe mbovya vae. Xe-rami nde ave nde jegwaru gw Nicolata rembiapo-rami hembiapo vae-gwi, hei. 7Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe ejeapysaka por katu. Onhembohekopyat uka vae xe-vy, ojehesa rerova e vae xhegwi vae-pe ae hauka-ta yvy pygwa yva aju Nhandejry kokwegwasu mbyte-py o vae yva aju. Upe yva aju hou vae oikove ar opa e vaer voi, hei. Upa haese nde-vy anhemonhe-vy, hei ohai uka-vy feso tet mygwa kwry pegwar. Upa hei xe-vy Hesu, xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe.

jevy katu xe nhe kwatia-rehe, hei jevy xe-vy. Esmirna tet mygwa-pe anhemonhese ave, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai katu xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy. Xe ko mbaeve vyteri ndoiki ramo xe aiko-ma voi vaekwe. Opa ramo jepe xe aikove joty vaer. Apa e reheve voi xe aikove joty ar. Amanoma vaekwe. Upi aikove jevy vaekwe. y katu namano jevyvi-ma vaer xe, hei jehe. Anhemonhese nde-vy, hei ohai uka-vy vaekwe. 9 Xe aikwaa-ma nde rekoha. Nde erehasa asy ereikovyha aikwaa-ma. Nde poriahu tee voi nde ereiko-vy. Upe jave jepe heta joty ne mbaer yvy-py. Aikwaa ave heta onhe vai vai rei nde-rehe. Aikwaa voi inhe kwry: Xe judeu kwry vae ko xe. Upa-rehe xe Nhandejry rei, hei rei rei jehe okwa-vy. Xe ae hae-ta, Hae kwry anhaygwasu rei vae voi, hae voi hese kwry. Nde-rehe onhe vai vai vae-rehe aipo hae. 10 Xe aikwaa ave nde rekor. Nde-rehe ijae vae nde rereko asy-ta. Upe vae-gwi ani erekyhyje te. Anhaygwasu rekoha ogwereko vae omo vaer preso gw pene pa mygwa. Pete te pende rekoha oikwaase-gwi pene mo ar preso. Ojerovia tee parae Hesu-rehe, ndojerovia teiry parae? hei-vy pene mo ar preso. Nda ari ar nde rereko asy. Dez ry peve mate nde rereko asy vaer. Upixa nde rereko ramo jepe ani joty erejere xhegwi. Eremano peve jepe ejerovia tee katu xe-rehe. Erejere e ramo ame vaer nde-vy nde rekover opa e vaer.

8 Ehai

Hesu reroviaha Esmirna tet mygwa kwry pegwar nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE2
11Ne

712

aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe ejeapysaka por katu. Onhembohekopyat uka vae xe-vy ogwata meme hagw ipukukwe-vy xe ndive oikove jevy rire nomano jevyvi-ma vaer. Ijukahargwe ndaipuakavi-ma vaer hese, hei. Upa haese nde-vy anhemonhe-vy, hei ohai uka-vy Esmirna tet mygwa kwry pegwar. Upa hei xe-vy Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe. jevy katu xe nhe kwatia-rehe, hei jevy xe-vy. Prgamo tet mygwa-pe anhemonhese ave, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai katu xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy. Xe ko kysepuku hi jovi vae rerekoha voi ko xe. 13 Aikwaa voi xe nde rekoha. Anhaygwasu rekoha-rupi oiko vae pa-my voi ereiko. xupe ae omboete ojry ramo ogwerokwa hikwi. Nde katu nderejehesa rerovi joty xhegwi. Hesu reroviaha voi hei joa nde-rehe upe pygwa kwry. Nderejeriry joty xhegwi. Erejerovia tee voi xe-rehe. Ne ret anhaygwasu Satans oikoha voi. Gw xe rehegwa nhe omombeu por vaekwe-pe ojuka vaekwe upe pygwa. Antipas amyr-pe ojuka vaekwe hikwi. Upixa xe rembigwi amyr-pe ombohasa asy ramo jepe vaekwe nande resariry voi joty vaekwe xhegwi. Upa nde reko por-rehe aikwaa. 14 O ae ne rembiapokwe xe mbovyareha. Eremoir meme-gwi heko vai vae-pe. O gw ne ir ne ndive oiko vae kwry ojohu por Balao amyr remimombeukwe. Naipori upa. Yma vaekwe Balao amyr nhe ohendugwi myamyr pene ramoigwasu kwry ojejavypa vaekwe. Balao amyr ogwerova ukapa myamyr pende rami kwry Nhandejry remimombeukwegwi. Hemimombeukwe e-my Balao amyr ohekomboe vai vaekwe Balaque amyr-pe ombotavy hagw Israel remiarir kwry-pe. Upixa Nhandejry remimbota e ojapo uka vaekwe xupe kwry. Ombotavy rei voi xupe kwry. Heko porgwe-gwi ogwerova ukapa xupe kwry hou uka xupe kwry gw ipot e vae. Ipor voi ko jau soo. Tup raanga rovagwy-py ijukapyre roo jau katu hei ombotavy rei hagw xupe kwry omboete hagw Tup Nhandejry e vae kwry-pe. Omombeu ave xupe ot e reheve oiko hagw. Ha koy katu gw ne ir kwry aipo vae nhe ojohu por joty hikwi. Oiko hekomboe vaikwe-rupi hikwi. Naipori voi eremoir xupe kwry. Upa-rehe xe ndavyi, hei.e 15 O ave ne ndive oiko vae, ne ir kwry Nicolata kwry remimombeu ojohu por vae. Gwekoha oipea ave xugwi kwry. Nipori voi eremoir hae kwry.

12 Ehai

Hesu reroviaha Prgamo tet mygwa kwry pegwar nhe

2.14 Nm 25.1,2; 31.16


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

713

APOCALIPSE2

nde ha-py. Ndaxe arevi-ma aha hagw orombohasa asy. Areko asy-ta gwekoha ogwerova e vae kwry-pe. Onhorair vae-rami voi areko asy-ta xupe kwry. Kysepuku-rami voi aiporu-ta xe nhe ipyapy-py kwry amoinge hagw. 17Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe ejeapysaka por katu. Onhembohekopyat uka vae xe-vy xe rape-rupi ogwata meme hagw areko por vaer. Teminhomigwe hau uka vaer xupe hry vae man. Ame vaer ave xupe pete ita morot. Hese onhemo vaekwe hry. Avave ndoikwairy upe hry hesegwa. Hae ae ijry mate oikwaa vaer heryr. Upa haese nde-vy anhemonhe-vy, hei ohai uka-vy Prgamo tet mygwa kwry pegwar. Upa hei xe-vy Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe.

16Erova katu upe nde rekoha. Ererova e ramo nde rekoha vai-gwi, aha-ta

jevy katu xe nhe kwatia-rehe, hei jevy xe-vy. Tiatira tet mygw-pe anhemonhese ave, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai katu xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy, hei. Xe ko Tup Nhandejry ray tee voi. Xe ko xe resa tata rendy-rami ohesape vae voi ko xe. Bronze hyverapa vae-rami voi xe py hyverapa, hei. 19 Xe aikwaa por voi nde rekoha. Xe rayhuha voi nde. Erejerovia por voi xe-rehe. Ereporohayhu kwaa voi nde. Ereipytygw tygw kwaa voi ereiko-vy. Erehaar ar kwaa ave Nhandejry hei vaekwe oiko hagw. Ne rembiapo nhypyr-gwi iporve rve oho-vy. 20 Upixa jepe xe-vy ereiko por jepe o vyteri nde rekoha xe mbovyare vae. Upa-rehe anhe pohi-ta nde-vy. O pene pa-my upe kunha Jezabel ramigwa hekoha vai eterei vae. Ha, Ani te eremombeu nhe vai rei nderi joty xupe. Hae omboe mboe vaipa voi xe reroviaha kwry-pe. Ha, Anive upixa eremombeu mbeu rei nhe rei nderi joty xupe. Henduha kwry-pe ave nderi, Ani erehendu te upe vae nhe. Ekirir rei katu xugwi. Ani ererovia te xupe. Upa ko ijapu vae voi nderi ave henduhry-pe. Upa-rehe xe ndavyi voi. Ombotavy tavy voi xe reroviaha kwry-pe. Tup Nhandejry nhe-py amombeu voi hei rei rei jehe. Ha nde katu, Ani erenhe rei te nderi xupe. Heko porgwe-gwi ogwerova uka rei xhegwi xe reroviaha kwry-pe. Ani eret pejogwereko menda e reheve hei rei upe kunha omombeu-vy. Ipor joty jau ramo soo tup raanga rovagwy-py ijukapyre vae hei ave xe reroviaha kwry-pe ombotavy rei-vy. Ha nde, ereheja rei xupe. Nipori voi upa. Ejoko katu xugwi.f 21 Xe ahaar ar vaekwe upe kunha ogwerova hagw mo tekoha vai-gwi gwekoha. Ha ndogwerova moi voi gwekoha. 22 Anhete upa-rehe ambohasy ete-ta xupe gwupa-py ohasa asy asy tee hagw. Gw indive oiko

18 Ehai

Hesu reroviaha Tiatira tet mygwa kwry pegwar nhe

2.20 1 Rs 16.31; 2 Rs 9.22,30


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE2,3

714

teko rei-rupi vaekwe-pe ave ambohasa asy-ta ave indive. Konga ambohasa asy-ta xupe kwry. Upe kunha ndive oiko vae ndogwerovi ramo gwekoha, ndoheji ramo gwembiapo vaikwe ambohasa asy tee-ta voi xupe kwry. 23 Ha upe kunha remimboe-rupi oiko vae kwry omanomba-ta. Xe ahundipata xupe kwry. Upixa ramo entro xe reroviaha vae opa-rupi oiko vae oikwaa-ta ipya pygwa xe aikwaaha. Ne ak mygwa nde pyapygwa ave aikwaapa voi xe, hei. Ha pe katu, apogwereko-ta pete te-pe pene rembiapokwe-rehe. Hekoha vai vaekwe-pe areko asy vaer xupe. Ha hekoha por vaekwepe areko por ave vaer. Pene rembiapo apokwe-rami apogwereko ar. Upa haese Jezabel ramigwa vae nhe renduha kwry-pe.g 24 Ha pe ambue kwry vae napehendusiry upe kunha nhe. Ka haese pe-my. Tiatira tet-my peime jepe pende rekoha por meme vae voi pe. Pene mboe mboe ramo jepe napehendiry joty pe upe kunha nhe. Heroviaha kwry hei mo: Ore, ore aranduve pendhegwi hei rei vaekwe pe-my jehe kwry. Orohendu-ma Nhandejry nhe, ha anhaygwasu arandu ave oroikwaa ave ore heiri iri vaekwe jehe kwry. Ojohu por joty voi upe kunha nhe hikwi. Anhaygwasu rekoha-rupi voi katu oiko hikwi. Oroikwaa voi anhaygwasu rekoha heiri iri joty jehe. Ha pe katu ndapejohu poriry inhe. Pe katu ndapeikiry kuri anhaygwasu arandu-rupi. Upa pende rekoha-rehe avya. A katu namombeu heta movei-ma pe-my. 25 Xe raar tee jave xe aju jevy hagw ry peve eiko por katu xe nhe-py xe remimombeukwe-py, hei. 26-28 Onhembohekopyat vae, xe nhe ojapo meme vae-pe ambotuvixa vaer. Omano peve aju jevy ha ry peve ojapo meme ramo xe nhe ambotuvixa ar xupe. Tet tet mygwa kwry xe reroviaha e vae kwry gwive amo-ta ipogwy-py. Yma vaekwe xe Ru omo vaekwe opavave xe pogwy-py. Upixa ave amo jevy-ta xe-rehe ha-py onhembohekopyat vae pogwy-py. Ogwereko vaer mburuvixagwasu tee mbae hierro-gwi ijapopyre enterove oikwaa hagw ipogwypy oiko-ma xe rerovia eha kwry gwive. Ha omanda asy-ta hese kwry. Ipuaka hagwe omonguipa-ta ita-rami. Mbae ryru tuju gwigwa-rami omonguipa rei vaer xupe kwry ipuaka hagwe. Omanda asy vaer hese kwry. Ha xe nhe ojapo vae-pe ame ave imaer jasytata ko reruha. 29 Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe ejeapysaka por katu. Upa haese nde-vy anhemonhe-vy, hei ohai ukavy Tiatira tet mygwa kwry pegwar. Upa hei xe-vy Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe.

3
g

1Ehai

jevy katu xe nhe kwatia-rehe, hei jevy xe-vy. Sardes tet mygwa-pe anhemonhese ave, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty

Hesu reroviaha Sardes tet mygwa kwry pegwar nhe

2.23 Sl 7.9; Jr 17.10; Sl 62.12


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

715

APOCALIPSE3

aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai katu xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy. Xe ko Tup Nhandejry rovagwy-py sete nhe marangatu ogwerokwa vae rerekoha voi ko xe. Sete jasytata rerekoha voi ave ko xe. Aikwaa voi nde rekoha. Ojerovia tee Hesu-rehe hei rei nde-rehe hikwi. Ne rerakw por rei nde. Nde rekoha tee xe aikwaa voi ave. Nderejerovia pori-gwi xe-rehe omano-ma vaekwe-rami voi ereiko. Ndejupe ne rembiapo por por mo ereiko-vy, ha Nhandejry-pe katu naiporiry voi. 2 Erepara katu ndjehe. Anive oke vae-rami rei ereiko. Enhembohekopyat uka katu xevy ne rembigwaa porgwe-py ereiko hagw. Okanhy vaer-ramima oiko ndhegwi nhe por. Eiko katu hae-rupi. Nhandejry-pe ne rembiapo por mo. Nerembovyiry joty xupe. Ndahai nde pyapy gwive erejapo erejapo vae. Nane kyre pori erejapo-vy. Upa aikwaa-ma voi xe, hei. 3 Ne mandua kena anhetegwa nhe Nhandejry remimombeukwerehe. Ani eremokanhy te upe vae nhe. Erova katu nde rekoha Nhandejry remimombeukwe erejapo por jevy hagw. Erepara para katu ndjehe xe mbovya hagwixa ereiko meme hagw. Agwah hagw ra katu ndereikwai vaer. Omonda vae ogwahha ra-rami aju ar nde ha-py. Xe raar e reheve agwah-ma vaer aju-vy. 4 Upixa ereiko jave xe ndive o joty gw xe ndive ogwata por vae upe pene ret-my, Sardes tet-my. Ijao morot vae-rami ipya kya e reheve oiko joty. Naimandui mbae vai-rehe. Hae kwry oao morot reheve oikota xe ndive. Tup Nhandejry remimboete voi hae kwry. Ipya pot-ma hei vaekwe hese kwry. 5 Upixa omonde vaer oao morot entro xe-vy onhembohekopyat vae xe-rehe ojehesa mondo mondo vae gwive. Hekove apyre reheve hagw hry pa-my onhemo vaekwe kwatia-rehe hry. Upe kwatia-gwi nambojei voi ar hry. Ko vae kwry xe rei tee hae-ta hese xe Ru-pe. Xe Ru rembigwi kwry yvy pygwa-pe ave upixa ave amombeuta hese kwry. 6 Upa haese nde-vy anhemonhe-vy, hei ohai uka-vy. Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe ejeapysaka por katu. Upa erehai upe Sardes tet mygwa kwry pegwar, hei xe-vy Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe.

jevy katu xe nhe kwatia-rehe, hei jevy xe-vy. Filadlfia tet mygwa-pe anhemonhese ave, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy.h
h

7Ehai

Hesu reroviaha Filadlfia tet mygwa kwry pegwar nhe

3.7 Is 22.22
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE3

716

Xe ko xe reko marangatu tee vae xe. Anhete tee vae voi ko xe. Chave ogwereko vae-rami voi aiko. Nhandejry Nhande Ruvixa ramo renda rok peaha-rami voi xe. Xe-rehe ha-py anho mate oike vaer yvy-py. O Davi remiarirre amoinge vae, o ave hemiarirre amoinge e vae. Xe aipea ramo ok ndaikatuvi-ma avave omboty. Ha xe amboty ramo ok ndaikatuvi-ma ave avave oipea. Xe-rehe ha-py mate voi oike vaer yvy-py. Ha koy katu anhemonhese nde-vy, hei. 8 Aikwaa nde rekoha. Nane mbaraetiry jepe erejapo meme xe remimbota. Nde rereko asy ramo jepe nderejehesa rerovi joty voi xhegwi. Aipea-ma kuri nde-vy ne rokr ramigwa. Ndikati avave omboty jevy ndhegwi upe vae. 9 Amondo-ta ne renda-py gw anhaygwasu rei oikwaa hagw orohayhu teeha. Xe ko judeu kwry vae hei mo jehe. Onhembotavy rei voi. Judeu rei jepe ndahai joty Nhandejry rembiporavo teekwe hae kwry. Amogwah-ta xupe kwry ne renda-py. Amonhes-ta ave xupe kwry nde rovagwy-py. Hae kwry oikwaa vaer orohayhuha. Konga ore ave orojerovia-ma ave Hesurehe hei vaer nde-vy hikwi. Konga oroikwaa-ma Nhandejry nde rayhu teeha voi hei vaer nde-vy. 10 Ani erejere xhegwi, hae vaekwe nde-vy. Erehasa asy ramo jepe ejapo joty katu xe nhe. Tande pyapyhy katu xe nhe hae ave ndevy vaekwe. Upe xe nhe nde pyapyhy-ma. Upa-rehe anhangareko-ta nde-rehe. Ou vaer ry areko asy vaer yvy arigwa-pe ipya rekoha imbojehexa uka-vy. Upe jave anhangareko por joty vaer nde-rehe. 11 Xe voi katu aju-ta pyae nde ha-py. Tane rakate katu upe nde rekoha por-rehe. Ani ereheja avave ne mbojere uka xhegwi oipea hagw ndhegwi ne mbaer upe xhegwi ojere e vae pegwar. 12 Amombeu-ta pe-my xhegwi ojere e vae rekoha ga jekoka rehegwa nhe-rami. ga jekoka ga pygwa voi. Mbaegwasu voi ga pygwa. ga oiko gwive ndojepea moi ga-gwi ijekokaha. Upixa ave xhegwi ojere e vae, onhembohekombaraete xe nhe ojapo meme vae oiko vaer Nhandejry oiko ha-py. Nosvi vaer Nhandejry renda-gwi. Mbaegwasu vae ramo opyta pyta vaer upe-py. Xe-vy onhembohekopyat uka vae-pe amoingo ar Tup xe Jry rei ramo. Ogwejy ramo yvy-gwi Jerusalm hry vae tet pyahu, hae oiko vaer upe tet pyahu-py. Xe ave xe rekoha tee-rupi ajehexa uka por-ma ramo xupe, areko-ma vaer xupe kwry xe rei tee ramo. Upa haese nde-vy. 13 Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe ejeapysaka por katu. Upa erehai upe Filadlfia tet mygwa pegwar, hei xe-vy Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe.

jevy katu xe nhe kwatia-rehe, hei jevy xe-vy. Laodicia tet mygwa-pe anhemonhese ave, hei. Xe-rehe ha-py onhomboaty
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

14 Ehai

Hesu reroviaha Laodicia tet mygwa pegwar nhe

717

APOCALIPSE3

aty vae kwry rerekwa-pe xe remimogwe pegwar ehai katu xe-vy, hei. Ko vae ehai xupe gwar, hei vaekwe xe-vy. Xe ko, Upixa toiko kena, hae vae voi ko xe. Xe nhe ko ipokatu meme vae voi. Anhetegwa meme vae voi xe remimombeu. Aporombotavy e vae voi ko xe. Xe ko xe rembiexagwe amombeu jevy. Nhandejry ombae nheypyr ramo vaekwe aiko-ma vaekwe indive xe. Opambae Nhandejry ojapo vaekwe ndoiki vyteri ramo, aiko-ma voi vaekwe xe. Xe e reheve mbaeve ndojapi vaekwe Nhandejry. Ha koy katu anhemonhese-ta nde-vy. Ko vae haese nde-vy. 15-16 Aikwaa por nde rekoha. Y aku vai vai-rami ereiko xe-vy. Nahos poriry ha ndahaku poriry. Upixa ave ereiko xe-vy nde reko-rehe. Hoys por ramo, ter haku por por ramo, upixa ramo ipor vaer mo xe-vy. Hke, xe jegwaru-tama ndhegwi. Y hoys por e vae-rami oronhomu-ta. 17Amombeu-ta nde-vy maer-gwi kixa hae kuri nde-vy. Nde ere ndjehe: Xe xe mbae reta vae ko xe ere ndjehe. Oho por eterei opambae xe-vy. Naikotevi mbaeve-rehe ere mo kuri ndjehe. Xe ae hae nde-rehe: Nde ndereikwairy voi nde rekoha tee-rehe. Nde poriahu teeha ndereikwai joty. Ne mbae reta rei ndovali ar nde-vy. Erevya eha ave ndereikwai voi. Ne remikotev tee vae-rehe yvy pygwa-rehe nane mandui voi. Xe-vy ramo hesapyso e vae-rami rei voi ereiko. Ijao e vae-rami ave ereiko. Ha upa ndereikwai voi rae nde. 18 Xe hae nde-vy: Ejogwa vrami katu nde reko porr. Nde ouro teer jogwaha-rami opa e vaer ojupe ojogwaha-rami katu eiko xe-vy ne arandu porr erereko hagw pono nde poriahu eterei. Ao morot jogwaha-rami ave katu eiko xe-vy ani hagw ojehexa nde ao eha nde-rehe nde pya potha ereikwaa uka hagw. Tesa rasy poh jogwaha-rami ave katu eiko xe-vy ereipohano por vae-rami nde resa erehexa por hagw xe rape. Anive ere rei ndjehe, Aiko por vae voi ko xe anive ere rei te upixa ndjehe. 19 Opa ahayhu vae-pe anhemonhe hekoha por e-rehe. Ambohasa asy ave xupe ogwerova hagw gwekoha oiko porve hagw xe rape-rupi. Upa-rehe tane kyre katu ererova hagw nde rekoha. 20 Ejeapysaka katu ko xe nhe-rehe: Aime-ma pete ok ramigwa ykerehe. Ojupe oipea ukase vae-rami aime. ga jry oipea gwok omogwah por hagw ombohupa-pe ojogwerohory hagw vae-ramima aiko. Xe nhe ohendu vae upixa xe mogwah por ramo, aike ar ipyapy-py. Ambohory-ma ar xupe. Hae ave xe rerohory por-ma ave vaer. Onhondivegwa-rami jaiko vaer. 21 Jagwapy katu onhondive xe apykagwasu ri, hae-ta xe-rehe ojerovia vae-pe, xe nhe ohendu meme vae-pe. Xe ajapo hagwe-rami ave hae ojapo ave vaer. Xe Ru remimbota mate ajapo meme hagw amondo mondo xe resa hese. Ha y katu agwapy ijyke-rehe ijapykagwasu ri. Ipuaka reheve omanda haty ri agwapy ijyke-rehe a-vy. Ha xe-rehe mate omondo gwesa vae onhembohekopyat vae xe remimbota ojapo hagw ogwapy ar ave xe yke-rehe xe apykagwasu ri. 22 Ne aranduse vae, ejeapysaka por katu ko Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae nhe-rehe. Hesu reroviaha kwry pegwar-rehe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE3,4

718

ejeapysaka por katu. Upa erehai upe Laodicia tet mygwa kwry pegwar, hei xe-vy Hesu xe-vy anho mante ojehexa uka ramo vaekwe.

rire katu ahexa-ma yvy rok ojepea-ma vaekwe o-vy ramo xe-vy. Ha ahexa jave ahendu jevy upe hat onhe vae onheandu uka xe-vy vaekwe temimbygwasu nhe-rami hat voi ahendu jevy. Hei xe-vy: Ejeupi katu koa-py, hei xe-vy. Ahexa uka-tama nde-vy ereikwaa hagw ko rire katu oiko-ma vaer mbae, hei xe-vy. 2 Upe jave Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae xe moaranduma jahexa e vae ahexa hagw yvy pygwa. Ahexa pete apykagwasu mburuvixagwasu gwapy haty. Hiri o ogwapy vae. Nhandejry tee nipo rae. 3 Ogwapyha ri hae omimbi o-vy. Ita kyra jaspe endy hesak por tee vae-rami voi omimbipa ogwapy o-vy oapykagwasu ri. Ita kyra hesak sardnio pyt tee opiriri vae-rami ave ogwapyha ri omimbipa o-vy. Ha ijapykagwasu jerekwe-rehe o jyy. Ita kyra endy hesak esmeralda hovy vae mimbi-rami opyryrypa voi jyy ijere-rehe. 4 Ahexa ave mburuvixagwasu gwapy haty apykagwasu jerekwe-rehe heta apyka mix mixve vae o. Vinte e quatro apykai o ijerekwe-rehe. Hae kwry mburuvixa gwapyha voi. Vinte e quatro hembiporu igwapyha. Oao morot omonde vaekwe. Ojegwaka ouro-gwi ijapopyre omonde ave vaekwe. Ha mburuvixa gwapyha ri ogwapy okwa-vy. Apykagwasu jererehe ogwapy joa ave okwa-vy apykai ri mburuvixa kwry. 5 Upe mburuvixagwasu apykagwasu ae katu overa verapa voi o-vy. Hyapu apu voi o-vy mburuvixagwasu apykagwasu osunu sunu o-vy. O ave xugwi onhe hat vae. Henonde-py ohesape sete tataendy nhane momandua hagw Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vae sete okwa vae-rehe. 6 O ave mburuvixagwasu apykagwasu rovagwy-py pete hesakgwasu vae. Tuvixa ete vae. Ygwasu-rami tuvixa tee voi. Hesak ita kyra resak rendygwasu-rami. Irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety o ave mburuvixagwasu apykagwasu jerekwe-rehe. O igwapy haty pa-my. Ha upe Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety hesa reta vae voi. Henonde-py hapykwe-py ave hesa reta vae voi. 7Pete vae jagwaxaygwasu-rami tuvixa jepe ndaipoxi oiko vae. Ambue katu tro-rami oiko vae. Ambue katu kwimbae rova-rami oiko vae. Ambue katu tagwatogwasu oveve vae-rami oiko vae. 8 Pete te ipepo vae upe irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety. Seis ipepo meme ogwereko. Hesa hesapa vae meme upe irundy vae. Ndopytui vaer voi hae kwry. ry peve pyhare peve oporahi joa okwa-vy. Hei oporahi-vy: Tup Nhandejry imarangatu vae. Tuvixa vixa ete vae Nhande Ruvixa.

1Upa

Yvy-py o vae omboete tee Nhandejry-pe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

719

APOCALIPSE4,5

Ipya pot vae. Ipuaka tee vae. Hei oporahi okwa-vy. Hae vae voi. Yma gwive hae vaekwe. Opa e vae voi Nhandejry, Nhande Ruvixai hei oporahi joa okwa-vy. 9 Oromombaegwasu tee katu. Oromboete ete katu. Orotima tima voi nde-vy. Orogwerovyase Tup tee ore Jry-pe hei oporahi joa-vy hikwi. Mburuvixagwasu apykagwasu ri ogwapy o-vy vae-pe omboete tee okwa-vy. Upe opa e reheve oiko vae-pe omboete joa oporahi hikwi. 10 Ha upe irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety oporahi jave upe vinte e quatro mburuvixa onhes nhes joa voi hikwi ogwapy vae rovagwy-py. Mburuvixagwasu apykagwasu ri o vae-pe omboete tee voi okwa-vy. Upe opa e reheve oiko vae rovagwy-py onhes nhes joa voi hikwi imboete-vy. Pete te oity ojegwaka ijapykagwasu renonde-py imboete-vy. Ombotuvixave hagw ogwapy vae-pe ombogwejy. Ha omboete hagw xupe oporahi joa okwa-vy. 11 Tup ore Jry, ore Ruvixa entrove vae remimombaegwasuve vaer voi nde hei xupe. Nde voi opambae erejapo vaekwe. Ne remimbota-rupi anhnte entro oiko-ma vaekwe. Eremoingo paete vaekwe. Upa-rehe nde-vy anho mante oromboete tee vae. Nde-rehe anho mante oroe, Tuvixa mbae, oroe. Nde puaka tee vae voi nde. Ore Jry, ore Ruvixa hei oporahi joa imboete-vy hikwi. Upe mburuvixagwasu apykagwasu ri ogwapy o vae-pe omboete tee voi xupe hikwi.j

5
i

ri ogwapy o vae po akata-py ahexa o upe vae kwatia. Ijape-rehe igwyrehe ave o hese nhe. He iraity ramigwa-py omondyky omboja hagw ojehe vaekwe. Sete imbojapyre o hese. Ogwapy o-vy vae po-py ahexa upe kwatia. 2 Ahexa ave pete Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae. Ipuaka vae. Hat onhe oporandu-vy: Kivae po oipea vaer kwatia imbojapyre

1Upe rire ahexa kwatia inhapemombypyre. Mburuvixagwasu apykagwasu

Kwatia imbojapyre ojora vaer Ovexa Ray ramigwa vae

4.8 Ez 1.18; 10.12; Is 6.2-3

4.8-11 Ap 5.9-14; 7.9-12; 11.16-18; 19.1-4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE5

720

ojora vaer hexa-vy? hei oporandu-vy. Avave parae ndoikiry heko marangatu por vae ojora vaer hexa-vy? hei oporandu-vy. 3 Ha avave ndoiki ipea kwaahar. Yvy-py ndaipri. Yvy-py ndaipri ave. Yvygwy-py ndaipri ave. Avave ndoikiry heko kwaahar. 4 Ahexase eterei-gwi amboasy. Upa-gwi xe ras. Ndojohi rae ipeahar hae xejupe. Ndikati opa vae rei oipea. Heko marangatu vae po pygwar voi rae upe kwatia ha upeixagwa ndojohiry rae ipeahar hae xejupe anhemboasy-vy. 5 Upa hae-ma ramo pete mburuvixa hei xe-vy: Ani erejaheo te, hei. O voi pete ipea kwaahar, hei xe-vy. Judu rei kwry gwigwa upe vae, hei. Davi hembypy, hei hese. Hae leo imbaraeteha-rami imbaraete tee vae, hei hese. Onhembopuaka-ma vaekwe opambae-rehe. Nonhemei vaekwe ojeity ukahargwe-pe. Sete imbojapyre oipea vaer voi ko kwatia nhe ohexa hagw, hei hese.k 6 Upi katu ama ramo ahexa Ovexa Ray ijukapyre ramigwa oikove jevy-ma onhemboy o-vy ramo mburuvixagwasu apykagwasu renonde ete-py. Upe irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety pa-my o. Gw mburuvixa kwry pamy ahexa upe Ovexa Ray ramigwa vae oiko. Hesa jojapa vae. Hat eta vae. Sete hesa ogwereko vae. Sete hat ave ogwereko ave upe Ovexa Ray ramigwa vae. Upe sete hesa nhane momandua Tup Nhandejry Nhe Marangatu tee vaerehe. Gw sete opa-rupi yvy ri onhemondo mondo vaekwe-rehe.l 7 Ha upe jave upe Ovexa Ray ramigwa vae ijukapyre oikove jevy vaekwe ou ogwah ogwapy o-vy vae ha-py. Upi oipyhy ipo-gwi, ipo akata koty ogwereko vae kwatia oipyhy oipea xugwi. 8-9 Oipea-ma ramo gw ijerekwe rupigwa onhes joa Ovexa Ray ramigwa vae rovagwy-py imboete-vy. Upe irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety onhes hovagwy-py ave. Upe vinte e quatro mburuvixa kwry ave hovagwy-py onhes ave. Pete te ogwereko opo-py hikwi gwemimbopu is reta vae. Mbae ryru ouro-gwi ijapopyre ogwereko meme ave. Ha mbae ryru meme-py o hyakw por por vae. Hesu reroviaha kwry ombojeupi upi onhe Nhandejry-pe hyakw por vae vrami.m Ha mburuvixa kwry onhes Ovexa Ray ramigwa vae rovagwy-py imboete-vy. Oha pete mborahi pyahu okwa-vy hikwi. Enterove remimombaegwasu ar nde. Ipor voi ereipyhy ko kwatia nhe Imbojapyre ereipea ave. Nde voi erejejuka vaekwe. Nde rugwy avyte-py eremano vaekwe eremopot pot hagw heta eta vae Nhandejry pegwar. Opa opa rupigwa yvy oho vae-rupigwi ou vaekwe eremopot Nhandejry pegwar.

5.5 Gn 49.9-10; Is 11.1

5.6 Is 53.7; Zc 4.10

5.8 Sl 141.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

721

APOCALIPSE5

Ijypye pye vae eremopot Nhandejry pegwar. Nhe ambue mbue-py onhe vae eremopot Nhandejry pegwar. Kente ambue mbue opa rupigwa eremopot Nhandejry pegwar. Gwet gwet rupigwa eremopot xupe gwar. Ereipea vaekwe xupe kwry Tup Nhandejry pegwar heyir vaekwe. 10 Eremoingo xupe kwry mburuvixagwasu ramo. Eremoingo-ma xupe kwry Nhandejry rei kwry ramo pai-rami hae kwry omboete ete hagw Nhandejry-pe. Oiko vaer mburuvixagwasu ramo yvy ri ne remimopotkwe. Upa-rehe ipor voi nde ereipea imbojapyre erehexa hagw kwatia nhe, hei oporahi joa okwa-vy Ovexa Ray ramigwa vae-pe imboete-vy.n 11 Upi ahexa, ahendu ave hetave oporahi vae. Avave ndoipapa kwairy upe oporahi vae-pe heta eterei hikwi. Nhandejry rembigwi yvy pygwa meme hikwi. Mburuvixagwasu apykagwasu jerekwe-rehe oporahi.o Gw Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety jerekwe-rehe ave, mburuvixa vae kwry jerekwe-rehe ave 12 oporahi okwa-vy. Oromboetese-gwi ore oroporahi nde jerekwe-rehe. Ereikove jevy-gwi oromboeteseve voi nde-vy, hei xupe oporahi okwa-vy imboete-vy. Nde Ovexa Ray-rami nde juka vaekwe. Upe rire ereikove jevy-ma vaekwe. Nde puaka tee vae nde opaixagwa-rehe, opambae-rehe ave. Entro mbae mbae nde-vy gwar voi. Nde ne arandu tee vae voi. Tuvixa vixa ete vae voi nde. Ipor voi enterove ne mboete ete tee. Ne mbaegwasu gwasu ete voi nde. Ipor voi enterove omoherakw por nde rehegwa nhe Ne rerohory hagw. Ipor voi oronhe por por nde-rehe, hei oporahi okwa-vy.p 13 Upi ahendu-ma oporahi joa ramo okwa-vy. Yvy-py o vae, yvate okwa vae, yvy pype ave yvygwy-py okwa vae ave, ygwasu gwy-rupi okwa vae ave, opambae ipy-py kwry okwa vae gwive oporahi joa okwa-vy. Hei oporahi ramo okwa-vy: Tonhemombaegwasu por katu Mburuvixagwasu apyka ri ogwapy o-vy vae-pe,

n p

5.10 x 19.6 o 5.11 Dn 7.10 6.12 Is 13.10; Ez 32.7; Jl 2.31; Mt 24.29; Mc 13.24-25; Lc 21.25
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE5,6

722

Ovexa Ray ramigwa-pe ave. Tonhemboete tee katu pe Nhandejry-pe. Entro remimombaegwasu voi ko nde tei katu Nhandejry-pe. Nde ko, nde puaka tee vae voi tei ave xupe. Opa e reheve upixa toiko xupe, hei oporahi joa okwa-vy. 14 Ha gw irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety hei: Upixa voi toiko, hei. Ha gw vinte e quatro mburuvixa kwry onhes ogwapy o vae rovagwy-py Ovexa Ray ramigwa vae rovagwy-py ave. Ha omombaegwasu gwasu upe Nhandejry-pe.qr

ahexa Ovexa Ray ramigwa vae oipea pete vyte kwatia nhe imbojapyre. Upe jave ahendu pete Nhandejry apyka jererehe oiko vaety onhe. Ejo katu, hoe-vy hyapu inhe. 2 Ama ramo ahexa-ma ou kavaju morot ri ou vae. Gwyrapa ave ogweru opo-py. Ha ahexa omo ramo inhak-rehe ijegwakar mburuvixagwasu pegwar. Upe rire os ipuaka reheve onhembopuaka hagw opaixagwa-rehe kavaju morot arigwa. 3 Upe-ma ramo upe Ovexa Ray ramigwa vae pete imbojapyre jevy oipea kwatia nhe-gwi. Upe mokiha oipea-ma ramo ambue Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety katu onhe: Ejo katu, hei onhe-vy. 4 Hei-ma ramo os pete kavaju pyt vae ri ou vae. Upi ome xupe ipuakar. Ne nhe-py kente kwry ndaipya por moviry ojehe kwry, hei xupe. Inhanha tee tee vae onhorair vaer ojojuka hagw hikwi onhondive, hei ave xupe. Ome ave xupe pete kyse ipuku tee vae. 5 Upi Ovexa Ray ramigwa vae oipea jevy pete imbojapyre kwatiagwi. Upe mbohapyha oipea-ma ramo ahendu ambue Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety katu. Hei: Ejo katu, hei. Hei ramo, ahexa-ma pete kavaju h vae ri ou vae. Opo-py ogwereko pete mbae pohi kwaaha. 6 Upe irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety apyte-gwi ahendu ave nhe. Hei: Ivareapa rei vaer okwa-vy. Temiur ojogwa hagw kente kwry hepy voi vaer, hei. Pete ry repy-rehe pete kilo mate ojogwa ar trigo, hei. Ha

1Upi

Ovexa Ray ramigwa vae oipea kwatia-gwi gw imbojapyre

6.13-14 Is 31.4

5.9-14 Ap 4.8-11; 7.9-12; 11.16-18; 19.1-4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

723

APOCALIPSE6

cevada ojogwase ramo mbohapy kilo ojogwa ar pete ry repy-rehe. Upixa hepy eterei ramo jepe hemiur ani joty erembohepy eterei te nhandy ha vinho ave, hei. 7 Upe rire Ovexa Ray ramigwa vae oipea jevy pete imbojapyre. Upe irundyha oipea-ma ramo kwatia-gwi ahendu jevy ambue Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety nhe: Ejo katu, hei. 8 Ha ama ahexa pete kavaju hesayju vae ri ou vae. Upa rry Nhemano Jry. Omano vaekwe ogweropyta haty jry ou hapykwri. Ha Nhandejry omombeu xupe ojuka juka uka hagw kente kwry-pe: Ekwa katu opa-rupi upe yvy arigwa o ha-rupi erejuka juka uka hagw, hei. Irundy kente meme-gwi ejuka uka pete te-pe opyta hagw mbohapy hapy. Kysepuku-py omano hagw heta eta vae. Ivarea eterei-gwi heta ave omano hagw. Mbaasy-gwi omano hagw heta ave. Ha mymba kwry kaagwy-rupi o vae ojuka vaer ave heta eta kente-pe, hei omanda-vy Mano Jry-pe. 9 Upe rire jevy katu Ovexa Ray ramigwa vae oipea jevy pete kwatia nhe imbojapyre. Ko vae cincoha oipea-ma. Oipea-ma ramo upe cincoha ahexa heta omano vaekwe nhe marangatukwe. Hae kwry omosarambi por por vaekwe Tup Nhandejry remimombeukwe. Oiko por ave vaekwe inhe-py. Hemimombeukwe nohendusi vae kwry ojukase jepe xupe omombeu joty. Nahakateiry gwekove-rehe. Omombeu meme joty. Uparehe nohendusi vae ojuka vaekwe pete te-pe xupe kwry. Ha koy ahexa inhe marangatukwe. Nhandejry-pe omboeteha renda gwy-py oime hikwi. 10 Petexa onhe hat hikwi: Ore Jry, ore Ruvixagwasu, ne marangatu tee vae. Anhetegwa voi nde. Arakae peve tipo nde are-ta ore repy hagw-rehe? Arakae tipo erereko asy-ta ore jukahare kwry-pe? hei oporandu randu xupe okwa-vy. 11 Upe hei-ma ramo ome pete te-pe ijao morotr. Ha hei xupe kwry: Pepytuu kirirha-py pehaar-vy, hei. O joty hetave omano vaer pende juka hagwe-rami. Gw Hesu rembigwi, ne irra ojejuka vaer gwive pehaar kirir-my pene irr kwry-rehe, hei xupe kwry. 12 Upi ahexa Ovexa Ray ramigwa vae oipea jevy pete kwatia nhe imbojapyre. Seisha-ma oipea. Pete mate ndoipei vyteri. Ha oipea-ma ramo upe seisha-ma omimba-ma yvy. Ha kwarahy onhemohmba-ma ave. Ao h ete-rami opyta kwarahy rova. Jasy rova katu pytmba-ma ave. Tugwy-rami ipyt mbaete jasy rova. 13 Ha jasytata hoa joa-ma. Yvytu eterei oipeju peju ramo figo rak-me okuipa figo hia e vae. Upixa voi hoa paete jasytata yvy-py. 14 ry jepe ojei henda-gwi onheapypev reheve hoa ou-vy. Gw yvyatyrusu kwry ojeipa-ma voi gwendagwe kwry-gwi. Ymbyte-py o vae yvygwasu kwry ave ojeipa gwendagwe-gwi. 15 Upa-rehe entro kente kwry omondi eterei-gwi okanhymba onhemi hagw. Mburuvixagwasu ete yvy arigwa kwry jepe okanhymba mo ave. Coronel kwry ave okanhymba mo ave. Entro imbae reta vae gwive,

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE6,7

724

ipuaka vae gwive, hembigwi ramo oiko vae kwry gwive, gwembiapo mate ojapo vae kwry gwive okanhymba mo ave hikwi. Entrove gwive okanhymbase mo. Yvyatyrusu gwy-py oikepa hikwi okanhymba hagw mo. Itaty-rupi ojei hikwi okanhymba hagw mo. Ojepyapy voi hikwi omanose oiko-vy ojejuka ukapase mo.s 16 Hei jehe kwry, Ndaipotiry xe rexa avave, hei. Tondururu katu nhande ri itagwasu pehgwe hgwe. Taxe mbohayi yipa itagwasu. Taxe jatypa yvyatyrusu omonguigwasu-vy pono xe rexave upe mburuvixagwasu apykagwasu ri ogwapy o-vy vae, pono ave upe Ovexa Ray ramigwa vae xe rexa ave, hei. Ogweromaeandu vaer xe rekoha vaikwe, hei okanhy kanhyse mo-vy hikwi.t 17 Ogwah-ma rae upe ry ogweromaeandu hagw nhande rekoha vaikwe, hei ojupe hikwi. Ogwah-ma hiry hembiapo vaikwe-rehe gwive ogwereko asy asy hagw, hei. Avave ndaipuaki vaer hese, hei onhemise mo okwa-vy hikwi.u

rugwa-py pete te onhemboy o-vy ramo. Hae kwry ojoko joko gw irundy yvytu pono oipeju mbaeve-pe. Pono oipeju yvy-pe ter ygwasu-pe ter entro vae yvyra-pe ojoko joko yvytu hikwi. Upe irundy o vae yvytu jokoha.v 2-3 Ahexa ave pete jevy Nhandejry rembigwi yvy pygwa. Kwarahy res ha-gwi ou. Ojekwaa uka hagw Tup Nhandejry opa e vae rei kwry vae syva-rehe ohai hagw ou. Upa-rehe osapuki hat gwei kwry-pe, upe irundy vae yvytu jokoha-pe osapuki hat: Ehaar ranhe katu, hei xupe osapuki-vy. Nhandejry omanda xupe kwry ponove ojoko yvytu yvy-rehe ygwasu-rehe ojapo vai hagw ave. Ha upe kwarahy res-gwi ou vaekwe ojerure xupe kwry ohaar hagw. Ehaar ranhe katu erejapo vai hagw upe yvy-rehe ygwasu-rehe yvyra kwry-rehe ave. Ehaar ranhe katu. Orohai ranhe-ta oromo-vy Nhandejry reroviaha kwry syva-rehe ojekwaa hagw. Oromomba rire ae kuri ejapo vai, hei Nhandejry rembigwi yvytugwasu jokoha kwry-pe.w 4 Upe hei rire ae katu ahendu-ma mbovy pa o upeixagwa isyva-rehe Nhandejry rei ojekwaa hagw omo vae o. Ahendu-ma cento cuarenta e quatro mil-ma o. Entro Israel ray rei kwry rehegwa vae gwive omo heta. 5 Omo doze mil meme hese kwry. Omo doze mil Jud rei kwry rehegwa vae syva-rehe omo. Doze mil Rben rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. Doze mil Gade rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. 6 Doze mil Aser rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. Doze mil Naftali rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. Doze mil Manasss

1Upe rire ahexa irundy Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae. Yvy rapy

Nhandejry rei ojekwaa hagw omo vae isyva kwry-rehe

6.15 Is 2.10

6.16 Os 10.8

6.17 Jl 2.11; Ml 3.2

7.1 Zc 6.5

7.3 Ez 9.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

725

APOCALIPSE7

rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. 7 Simeo rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo doze mil. Levi rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo doze mil. Issacar rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo doze mil. 8 Doze mil Zebulom rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. Doze mil Jos rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. Doze mil Benjamim rei kwry rehegwa vae syva-rehe ave omo. Doze mil meme omo. Heta voi Nhandejry rei ombojekwaa hagw omo vaekwe isyva-rehe.

vy ndikati hagw avave oipapa xupe kwry. Opa opa rupigwa yvy oho vae-rupigwi ou vaekwe hikwi. Gwet gwet rupigwa ou vaekwe hikwi. Gwembypye pye-gwi ou vaekwe hikwi. Opa opa kente ambue mbue kwry rehegwa ou vaekwe hikwi. Nhe ambue mbue-py onhe vae kwry ave ou vaekwe hikwi. Mburuvixagwasu gwapy haty rovagwy-py, Ovexa Ray ramigwa vae rovagwy-py onhemboy joa okwa-vy. Oao morot reheve o hikwi upe-py. Ha entrove pindo rakgwe opo-py ogwereko joa reheve hikwi. 10 Tup Nhandejry katu ogwapy o-vy mburuvixagwasu gwapy haty ri. Hae katu Nhane Resendeha voi. Ovexa Ray ramigwa vae Nhane Resendeha voi, hei oporahi hat okwa-vy. 11 Ha entro Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae onhemboy joa o-vy hikwi Nhandejry gwapy haty jere-rehe. Upe mburuvixa kwry vae gwive ojere joa ave hese hikwi. Upe irundy Nhandejry apyka jererehe oiko vaety gwive ojere joa ave hese hikwi. Ha onhes joa okwa-vy henonde-py ojeayvy-ma Nhandejry-pe omboete eterei-gwi. 12 A-rami toiko, hoe-vy. Terenhemombaegwasu katu ore-vy ore Jry, hei joa omboete ete tee-vy xupe. Orombotuvixa ete voi nde-vy. Nde ne arandu tee vae voi nde. Orotima tima meme vaer voi nde-vy. Oromoherakwgwasu vaer nde rry. Nde puaka tee-ma vae voi nde, hei xupe. Ne mbaraete tee vae voi nde. Upixa oroe meme vaer ne mboete tee-vy erepa e reheve oromboete tee-vy oroe nde-vy. Nde ore Jry tee vae. A-rami toiko meme,

9Upe rire ae ahexa heta eta onhomboaty vae. Onhemboheta verei okwa-

Opya potha-rami ao morot-my onhemonde vae o okwa-vy Nhandejry rovagwy-py

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE7,8

726

hei oporahi joa imboete-vy hikwi xupe.x 13 Upi pete mburuvixa oporandu xe-vy: Ereikwaa tipo ki-gwi pa ou rae pa ko vae kwry ijao morot vae? hei xe-vy. Ereikwaa tipo kivae kwry ko vae? hei xe-vy oporandu-vy. 14 Ha xe katu hae xupe: Ndaikwai voi xe. Nde ae, ne mburuvixa vae ereikwaa rae, hae xupe. Upe-ma ramo hei jevy xe-vy: Ko vae kwry ohasa asy puku vaekwe jepe ojerovia joty upe Ovexa Ray ramigwa vae-rehe. Gwugwy apyte-py omano vaekwe-gwi hae omboykepa xugwi kwry hembiapo vaikwe gwive. Opya potha rexa uka-vy omonde-ma hikwi oao morot.y 15 Upixa-gwi onhemboy joa hikwi Tup Nhandejry gwapyha rovagwy-py. ry-rupi, pyhare peve nos moi hikwi Nhandejry renda-gwi. Hemimbota ojapo meme hikwi xupe omboete-vy. Upe mburuvixagwasu gwapy haty ri ogwapy vae onhangareko por ete hese kwry. Indive o-gwi ndojehu moi mbaeve xupe kwry. 16 Ndaivarea movima vaer. Ndaijyuhi movi-ma vaer. Nonhanduvi-ma vaer xupe kwry kwarahy haku eterei vae ter ambue haku vae.z 17Pe Ovexa Ray ramigwa vae mburuvixagwasu gwapy haty mbyte-py o vae onhangareko vaer hese kwry. Herekwa onhangareko porha-rami gwymba-rehe ogweraha vaer xupe kwry omboyu hagw upe yvu nhane moingove vae-py, nhande pyapy pygwar. Ha Tup Nhandejry oikyty vaer xupe kwry hesay.a

Ovexa Ray ramigwa oiko vae oipea jevy kwatia-gwi imbojapyre ipahagwe vae. Oipea-ma ramo onhekirirmba yvy pygwa kwry. Meia hora-rupi enterove vae okirirmba voi okwa-vy. 2 Upe rire ahexa sete yvy pygwa Nhandejry rembigi Tup Nhandejry rovagwy-py onhemboy o-vy vae. Ahexa jave pete te mimbygwasu ome-ma xupe kwry. 3 Upi ambue vae yvy pygwa Nhandejry rembigwi ou ave. Onhemboy o-vy nhemboete haty renonde-py. Opo-py ogwereko ouro-gwi ijapopyre hyakw por vae ryru. Ha ome xupe heta eta hyakw por vae. Ko hyakw por vae embojehea Nhandejry rei remimbojeupikwe ndive. Opa rupigwa Nhandejry-rehe ojerovia vae ombojeupi upi onhe Nhandejrype. Upe hemimbojeupikwe o-ma mburuvixagwasu gwapy haty rovagwy-py. Nhemboete haty ri o-ma Tup Nhandejry rei remimbojeupikwe. Embojehea katu hemimbojeupikwe ko hyakw por vae ndive, hei xupe.
7.9-12 Ap 4.8-11; 5.9-14; 11.16-18; 19.1-4 7.16 Is 49.10 a 7.17 Sl 23.2; Is 25.8
y

1Upe

Ipahagwe oipea jevy kwatia-gwi imbojapyre

x z

7.14 Dn 12.1; Mt 24.21; Mc 13.19

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

727
4 Ombojehea

APOCALIPSE8

ojehe rire ipo-gwi os oho-vy hyakw por vae ratatgwe ojeupi ogwah hagw oho-vy Nhandejry-pe. Hei remimbojeupikwe ndive onhehet uka hagw ogwah oho-vy xupe. 5 Upi katu upe yvy pygwa Nhandejry rembigwi omohynyh jevy upe ouro-gwi ijapopyre hyakw por vae ryrukwe. Oipea tata nhemboete haty-gwi ha omohynyh hyakw vae ryrukwe. Upi onhohmba jevy yvypy oitypa tata yvy-py. Upe-ma ramo osunu sunu hyapu ijayvu hat joa ave. Overa vera hat at ave. Hat at ave oryri yvy.b

ramo upe Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae opo-py meme ogwereko hikwi gwemimbygwasu ombopu vaer-rami te ogwereko hikwi opo-py. Sete meme ogwereko hikwi gwemimbygwasu ombopu vaer hikwi. 7 Upi upe ombopu ypy vae ombopu gwemimbygwasu. Ombopu ramo hoa-ma amandu, tata ave tugwy reheve ojepea hoa oho-vy yvy-rupi. Oki yvy. Tera parte oki. Imbohapy hapyha yvyra mta hak reheve oki. Kapiipe ohapypa ave. Upixa Nhandejry ombou uka marny xupe kwry.c 8 Upe rire joty Nhandejry rembigwi mokiha ombopu jevy gwemimbygwasu. Upi ombopu rire joty gwemimbygwasu yvyatyrusu ramigwa tata reheve onhemombo ygwasu hembey e vae-py. Upi hoa rire upe yvyatyrusu tata reheve haimete rei y mbyte gwive ogwah tugwy. Imbohapy hapyha ave tugwy ramo oiko. 9 Haimete omanomba vixo ygwasu hembey e vae gwy-py okwa vae kwry. Tera parte omano. Omano ave ogwata vae kanoagwasu-py. Heta omano. Imbohapy hapyha ave omano. Hyrukwe reheve onhembyaipa. Upixa Nhandejry ombou uka jevy marny xupe kwry. 10 Upi katu Nhandejry rembigwi mbohapyha ombopu jevy gwemimbygwasu. Ombopu-ma ramo gwemimbygwasu katu, hoa yvy-gwi jasytata hendy vae. Tata rendy-rami hoa. Ysyry-rupi meme hoa. Yvupy meme ave hoa. Imbohapy hapyha-rupi hoa.d 11 Hoa vae renda renda omboro. Jasytata hendy vae hoa ramo onhembohry iro vae. Hoa ramo y-py omboropa-ma y. Ijyuhi vae gwive hoyu ramo ojuka xupe kwry. Heta heta voi omano oyu vae. Upixa Nhandejry ombou uka jevy marny xupe kwry. 12 Upi Nhandejry rembigwi inhirundyha ombopu jevy gwemimbygwasu. Ombopu jevy-ma jave katu ombogwe-ma kwarahy rendy, jasy rendy, jasytata rendy ave. Tera parte ombogwe-ma xugwi. Upa-gwi nahendyvi-ma imbohapyha kwarahy, jasy, jasytata ave. Upa-gwi ry ramo imbohapyha vae ndohesapevi-ma kwarahy. Pyhare ramo imbohapyha ndohesapevi-ma ave jasy, jasytata reheve. Upixa Nhandejry ombou uka jevy marny xupe kwry.e

6Upe-ma

Gwemimbygwasu ombopu pete te Nhandejry rembigwi marny kwry oity uka-vy

b e

8.5 Lv 16.12; Ez 10.2; Ap 11.19; 16.18 8.12 Is 13.10; Ez 32.7; Jl 2.10

8.7 x 9.23-25

8.10 Is 14.12

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE8,9
13 Upi

728

katu ahexa oveve ramo yvy-rehe tagwatogwasu. Yvy mbyterehe oveve jave ahendu hat hat onhe omombeu-vy: Amboasy voi, amboasy voi, amboasy voi. Omomytu emba-ta yvypry, hei. Ohendu ramo upe mbohapy hemimbygwasu ner vyteri ombopu vae omomytuemba-ta yvypry, hei. 1 Ko cincoha Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae ombopu gwemimbygwasu. Upe jave ahexa jasytata ramigwa hoa voi nipo arakae yvy-gwi. Yvy-py hoa-ma arakae. Upa katu onheme xupe pete imboty teeha chave ramigwa yvykwarusu ijapyre vae onhehekoendao jevy hagw. 2 Ha oipea-ma ramo upe yvykwarusu ijapy e vae rok xugwi os-ma tatatrusu tatakwagwasu-gwi os vae ramigwa tatatrusu. Upe yvykwarusu ijapy e vae ratatgwe ojereroyvate oho-vy. Kwarahy rova-py oho-ma omopytmba hagw. Ndohesapevi-ma kwarahy. Aragwy opa-ma omopytmba-ma ave. 3 Tatatrusu pa-gwi os-ma tukukaru marny. Ogwejy-ma ko yvy-rehe. Ome ave xupe gw tukukaru-pe oporojopi hagw opyki-py japeusagwasurami joty.f 4 Hei ave gw tukukaru-pe ani hagw ombyai gw hogwe rovy vae, ani hagw ombyai yvyra mta ave, ani hagw ombyai oime ra vae temitgwe, omoingo asy hagw ae gw kente kwry ogwereko e vae Nhandejry Tup rembihaikwe osyva-rehe.g 5 Ndojuka moi jepe gw kente kwry-pe ombohasa asy-ta ae xupe kwry. Cinco jasy peve upe mbaasy hasy ar japeusa nhande jopi hagwe-rami. 6 Upe cinco jasy jave kente kwry hei ar, Amanose-ma voi xe hei rei ar jehe. Ha nomano moi vaer voi. Oheka ar omano hagw mo. Ndojohi ar omano hagw. Omanose asy ramo jepe, nomani vaer voi. Okanhy ar xugwi imanohargwe.h 7Aipo ramo tukukaru katu ijehexa kavaju-rami onhorair hagw-py oho vae. Hova anhe-rami voi kwimbae rova, ijegwaka katu anhe-rami ave ouro-gwi ijapopyre.i 8 Ha inhak ragwe kwry katu haete voi kunha ak ragwe ipuku. Hi katu haete voi jagwaxaygwasu ri-rami etei.j 9 Ipytia kwry-rehe o vae anhe-rami voi hat vae ijukahargwe jepe ndojuki ar voi xupe. Ipepo kwry hyapupa voi ojei-vy hikwi. Anhe-rami voi onhorair hagw-py oho vae-rami heta heta voi carroa reheve kavaju kwry reheve ave ohoha-rami voi hyapupa voi ipepo kwry.k 10 Japeusa-rami voi hugwi pyki. Ipyki joja-gwi kente kwrype omoingo asy-vy ar cinco jasy peve. 11 Nhandejry rembigwaikwe opyta huvixa ramo xupe kwry. Upe vae yvykwarusu ijapy e vae-rehe onhangareko vae. Hebreu kwry nhe-py katu hry, Abadom ha grego kwry nhe-py katu hry, Apoliom ha nhane nhe-py hry voi, Mbae Mbyaihaty. 12 Pete yvypry momytueha ohasa-ma. Ndopi joty mbae rasy yvypry-pe. Ove joty moki imomytueha kwry. 13-14 Ombopu-ma ramo gwemimbygwasu seisha Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae, ahendu ave xupe omombeu vae. Tup Nhandejry

9.2-3 x 10.12-15

9.4 Ez 9.4

9.6 J 3.21

9.7 Jl 2.4

9.8 Jl 1.6

9.9 Jl 2.5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

729

APOCALIPSE9,10

renonde-py o nhemboete renda ouro-gwi ijapopyre. Hugwa joja vae pa-gwi ahendu upe onhe vae. Omombeu upe Nhandejry rembigwi gwemimbygwasu seisha vae-pe.l Hei xupe: Tereho katu ysyrygwasu Eufrates hry vae-py. Irundy ne irgwe onhenhapytha-py ekwa katu ejora xugwi kwry oho hagw, hei Nhandejry rembigwi-pe. 15 Upe rire ojora xugwi kwry onhenhapyt hagwe-gwi. Ojepoi-ma ramo oho ojukapa ete hagw heta kente kwry-pe. Imbohapy hapyha-pe ojuka moko moki opyta hagw. Hae kwry onhembosakoi vaekwe upe ry ramogwar. Upe Nhandejry omboypy hagwe ra-py onhembosakoi ojuka hagw mbohapyha kente kwry-pe. 16 Ahendu ave onhendu ramo kavaju heta eta reheve ou vae. Duzentos milhes ou vae. 17Xe rembiexa uka ahexa ramo kavaju ri kwimbae kwry ogwereko hikwi ipytia resaupa-rehe o vae. O tata rendy ramigwa pyt vae. O hovyh vae. O ave hesayju vae. Ahexa kavaju inhak jagwarete ak-rami meme. Ijuru ryepy-gwi os tata rendy, tatat ave. Hesayju ita rendy omboykupa vaer os ave ijuru ryepy kwry-gwi. 18 Upe tata, tatat, hesayju vae ave katu ojuka heta heta vae-pe. Mbohapyha katu yvypry oikove vae gwive. Imbohapy hapyha-pe ojuka paete upe os vaekwe kavaju ramigwa juru ryepy-gwi. 19 Gwugwi-gwi, ojuru ryepy-gwi ave imbaraete oporojuka-vy. Hugwi katu haete gw mbi oak rehevegwa. Ha upe vae-py gw kavaju kwry ombohasa asy entro yvypry kwry-pe. Upa-rehe ojuka heta eta vae-pe. Imbohapy hapyha ojuka meme. Pete te ojuka. Mok moki mate ndojuki. 20 Ha upe opyta vaekwe ndogwerovi joty gwekoha kwry. Hapixa kwry ohasa asy omano hagw jepe hae kwry ndogwerovi joty gweko vaiha. Ojapo joty Nhandejry remimbota e. Omboete joty tup raanga-pe. Omboete joty ave anhy kwry-pe ha entro gw tup raanga ojejapo vaekwe. Ourogwi ojejapo vaekwe, prata-gwi ave. O ave ojapo vae bronze-gwi, o ojapo vae ita-gwi, yvyra-gwi ave ojapo tup raanga omboete hagw. Gw tup raanga mbaeve ndohexiry vae, mbaeve nohendiry ave, ndogwatiry ave. Upe vae kwry-pe omboete hikwi.m 21 Ndohejiry gweko tujakwe. Amboasy xe rembiapo vaikwe ndeiry. Oporojuka vae, Ndaporojukavi-tama y ndery joty ave jehe. Mohy ojapo vaekwe ave, Ndajapovi-tama mohy avave-rehe ndery joty voi jehe. Kunha ikwimbaese vae, kwimbae ikunhase vae heko vai-gwi ndogwerovi joty gwekoha. Imonda vae, y naxe mondavi-tama ndery ave jehe. Nomboasiry gwembiapokwe oheja hagw.

10
l

1Upe

ramo ahexa jevy Nhandejry rembigwi yvy pygwa imbaraete vae ogwejy ou-vy ramo yvy-gwi. Araigwasu pa-my
m

y katu Joo Nhandejry rembigwi vae omombeu jevy gwembiexagwe

9.13 x 30.1-3

9.20 Sl 115.4-7; 135.15-17; Dn 5.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE10

730

ogwejy yvy-gwi. Oak-rehe ogwereko jyy. Gwova-rehe katu ohexa uka xe-vy ramo kwarahy rendy vrami omimbi por. Aipo ramo hetyma katu tata rendy opu vae-rami etei. 2 Upe vae katu opo-py ogwereko pete kwatia ohapypea hereko-vy. Omo ave pete opy ygwasu hypyete vae ri. Ipy oakata kotygwa vae omo ygwasu hypyete vae ri. Ha ipy ijasu kotygwa katu omo yvy mbyte-py. 3 Upe-gwi osapuki. Osapuki hat voi ko jagwaxaygwasu okororha-rami voi osapuki. Upe-ma ramo osapuki hatma ramo, ahendu sete hyapu vae. Pete te hyapu jevy xupe. 4 Hyapu ramo nhe vrami ahendu inhe. Upe vae ahendu ramo, Tamo kwatia-rehe hae xejupe. Amo-tama ramo, yvy-gwi onhe vae xe-vy ahendu hei vae: Ani eremo te kwatia-rehe. Ehendu por rei katu. Ani eremo te, hei xe-vy. 5-7 Upe rire katu upe kwatia ogwereko vaekwe opo-py ha omo vaekwe pete opy ygwasu hypyete vae ri ha pete opy ave omo yvy mbyte-py hei:n Nhandejry Tup tee vae rry-py anhetegwa mate amombeu-ta nde-vy, hoe-vy opo akata omopu yvy pyte-koty. Nhandejry Tup opa e vae voi. Hae voi hembiapokwe voi vaekwe ygwasu, ry, yvy, yvypy-pe ave ojapo ave. Yvy arigwa hembiapokwe joty ave. ry pygwa hae hembiapokwe ave. Ygwasu pygwa hembiapokwe ave. Amombeu jevy-tama xe y anhete teegwa voi. Ndahiarevi-tama Nhandejry remimombeukwe oiko hagw. Ombopu vove hembigwi seteha gwemimbygwasu jahexa vaer y jahexa-tama. Upe-ma ramo ae Nhandejry Tup ojapo-ta entro gwembiapor gwive. Yma gwembiapor onhongatu arakae. Upi gweminhongatu arakae omombeu oikwaa ukave kave hagw onhe-py omombeu vaety kwry-pe. Gwembigwaa ukakwe upe gwembigwi kwry-pe y katu ojapo-ta Nhandejry Tup, hei. 8 Upe onhe vae xe-vy yvy-gwi onhe jevy xe-vy. y onhe-vy hei: Ekwa katu eipea ipo-gwi opo-py ogwereko vae kwatia ohapypea herekovy vae. Upe Nhandejry rembigwi omo vae pete opy ygwasu hypyete vae ri ha pete yvy-py upe vae-gwi eipea ohapypea ogwereko vae kwatia, hei. 9 Aha upe Nhandejry rembigwi renda-py. Ajerure xupe kwatia-rehe ha ome xe-vy. Ome jave hei xe-vy: Eipyhy eraha eremok hagw ko kwatia nhe. Nde rye-py iro ar ko kwatia eremok rire. Nde juru-py ae katu ei ryapi-rami voi ar, hei.o 10 Aipo ramo aha-ma katu aipyhy ipo-gwi upe kwatia nhe. Aipyhy rire amo xe juru-py ha amok. Xe juru-py ei ryapi-rami voi. Xe ryepy-py iro voi.p 11 Upe-ma ramo hei xe-vy okwa-vy: Tekotev eremombeu hetave Tup Nhandejry nhe eremotenonde hagw heta eta oikove vae-rehe. Ojehu vaer rekor eremombeu mbeu hagw tenonder. Entro kente kwry ambue mbue opa rupigwa-rehe gwive. Gwet gwet rupigwa-rehe gwive, nhe ambue mbue-py onhe

10.5-6 Dn 12.7

10.9 Ez 2.8-9

10.10 Ez 3.1-3

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

731

APOCALIPSE10, 11

vae-rehe gwive ave, mburuvixagwasu kwry-rehe ave tekotev eremombeu mbaixa pa ogwereko-ta Nhandejry xupe kwry, hei xe-vy okwa-vy.

11

rire katu ome-ma xe-vy pete yvyra ramigwa. Upe yvyra jaikwaahaty ga mbovy pa ipukukwe ha mbovy pa ipekwe ave. Upa ome ramo hei xe-vy: Ekwa katu tereipapa upe Nhandejry-pe omboete haty pukukwe. Ha nhemboete haty ave. Upe-py kwimbae omboete vae ave eipapa kuri.q 2 Upe Nhandejry-pe omboete haty-py hoka ani kuri ereipapa. O ae ar opyr vaer upe-py ojerovia e vae Nhandejry-rehe. Opyr ar imoingoasyvy tet marangatu-rehe quarenta e dois jasy peve.r 3 Amondo-ta moki xe nhe mombeuhar yvypry kwry oikwaa hagw gwekojejavykwe. Xe remimondo onhemonde vaer ovyare vae ao-py, Nhandejry ndovyi voi rae xe-rehe, xe rembiapo vaikwe-rehe rae hei hagw hexahry. Xe nhe-py onhemonhe vaer yvypry kente kwry-pe. Mbohapy roy seis jasy peve omombeu vaer xe rehegwa nhe, hei Nhandejry-gwi onhe vae. 4 Upe moki vae-rehe Nhandejry hei, Moki oliveira rak ramigwa Moki tataendyy ramigwa ave hei hese. Tup Nhandejry yvy Jry tee vae rovagwy-py onhemboy-ma o-vy upe moki inhe mombeuha. Hae kwry omombeu-ta inhe mbohapy roy seis jasy peve.s 5 Ha ndaikatiry avave ombohasa asy xupe kwry. Ombohasa asyse ramo jepe hae kwry ojehepy vaer. Ijuru ryepy-gwi os ar tata ramigwa omohundi hagw hese ijae vae kwry-pe. Upixa voi omano vaer hese ojapo vaise vae. 6 Nhandejry oipytygw ar xupe kwry, omombaraete vaer xupe kwry. Omombeu mbeu jave Nhandejry nhe, ipuaka vaer ama-rehe. Oipota ramo, ndoki vaer. Hei ramo y-gwi oikopa hagw tugwy ramo oiko ave vaer tugwy ramo. Ombohasa asyse ramo yvypry, ombohasa asy ave vaer opaixagwa mbae rasy-py.t 7Nhe mombeuha omombeupa-ma ramo katu pete mymba vaigwasu ete rekoporuha ojeupi ar yvykwarusu ijapy e vae-gwi. Ha onhorair ar upe moki Nhandejry nhe omombeu vaekwe ndive. Ipuaka vaer hese kwry. Ojuka vaer upe moki Nhandejry nhe mombeuhare-pe.u 8 Ojuka rire hetekwe opyta rei ar tape-rehe, jegwata haty-rupi rei hoa ar o-vy. Hetekwe opyta ave ar upe tet-my Nhandejry Hesu Cristo rete ojehupi hagwe-py. Sodoma tet mygwa hekoha vai vae-rami, Egito tet mygwa hekoha vai vaerami ave upe tet mygwa ave hekoha vai okwa-vy.v 9 Entro yvypry gwive entro ijypye pye vae gwive, entro nhe ambue mbue-py onhe vae gwive, opa opa kente ambue mbue kwry gwive ohexa katu katu ar upe mokigwa retekwe

1Upe

Moki Nhandejry nhe mombeuha rehegwa nhe

q u

11.1 Ez 40.3 r 11.2 Lc 21.24 11.7 Dn 7.3,21; Ap 13.5-7; 17.8

11.4 Zc 4.3,11-14 v 11.8 is 1.9-10

11.6 1 Rs 17.1; x 7.17-19

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE11

732

pe. Upe-py o ar hetekwe haimete irundy ry peve. Hetekwe katu ndojati ar enterove ohexa hagw. 10 Upe vae, upe moki vae omano rire entro yvypry ovyapagwasu-ma vaer hikwi. Ovya ete rei-gwi gwemime me ome ar okwa-vy ojupe. Nanhane mbohasa asyvi-ma upe mokigwa nhe mombeuhatykwe. Hiare eterei voi nhane mbohasa asy asy vaekwe. Nanhane mbohasa asyvi-ma vaer hei-gwi hese ovya eterei ar hikwi. 11 Tup Nhandejry ae omoingove jevy xupe kwry, mokigwa-pe. Ohasa rire mbohapy ry larose jevy-ma ramo pete yvytugwasu ou oipeju upe mokigwa retekwe-pe. Oipeju ramo upe moki vae omano ete-ma vaekwe opu jevy-ma. Enterove ohexa. Ohexa-ma ramo opu jevy hexahry onhemondipa hexa-vy hikwi.w 12 Upe omano vaekwe opu rire, ohendu yvy gwigwa onhe vae ojupe: Aipo ramo pejeupi katu, hei xupe, mokigwa-pe. Upe jave oma hese okwa-vy. Oma jave upe mokigwa gwete reheve voi ojeupi-ma oho-vy yvy-py. Araigwasu pa-my ojereroyvate-ma oho-vy upe mokigwa. Hese ijae vaekwe jepe ohexa-ma ave iho ramo.x 13 Upe jave yvy oryri-ma. Heta eterei ga okuipa upe tet-my. Yvy oryri-gwi heta ga oity. Omopehgwe hgwepa voi heity-vy. Dcima parte oity. Heta voi omano upe pygwa. Sete mil omano yvy oryri eterei-gwi. Omano e vaekwe okyhyje paete-gwi omboete joa Nhandejry-pe. Hei: Nde tuvixa Tup yvy pygwa, hei joa hikwi omboete-vy xupe.y 14 Moki yvypry momytueha ohasa-ma. Ndopi vyteri joty mbae rasy yvypry kwry-pe. Ove joty pete oporomomytueha pyae ojehu vaer.

vae seteha, o yvy-py onhe hat at vae. Oiko vaer-rehe omombeu hikwi: y Nhandejry Tup oiko-ma yvypry ruvixa ramo yvy-rehe. Hae oiko-ma mburuvixa ramo Cristo ndive. Hae oiko-ta mburuvixagwasu opa e reheve, hei Nhandejry rembigwi onhe hat-vy oiko vaer-rehe.z 16 Upe jave upe vinte e quatro mburuvixa Nhandejry renonde-py ogwapy okwavy vae ojesyva mboja joa yvy-rehe okwa-vy omboete eterei-vy Nhandejry-pe. 17 Hei omboete-vy xupe: Nde Tup ore Jry voi nde. Nde puaka tee vae voi nde entro mbae-rehe. Orotima tima nde-vy. Yma vaekwe nde. Konga ete peve nde hae joty. Konga katu eremo-ma opambae nde pogwy-py. Eregwah-ma katu y enterova ruvixar. Erenhemomburuvixagwasu ete hagwe-rehe

15Ombopu-ma ramo gwemimbygwasu Nhandejry rembigwi yvy pygwa

Ombopu gwemimbygwasu Nhandejry rembigwi yvy pygwa vae seteha

11.11 Ez 37.10

11.12 2 Rs 2.11

11.13 Ap 16.18

11.15 Dn 7.14,27

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

733

APOCALIPSE11,12

orotima voi nde-vy, hei omboete joa-vy xupe. 18 y ogwah-ma nde ry erereko asy hagw enterova-pe hekoha vaikwe-rehe. Upa-rehe entro tet tet mygwa kwry imaandupa hikwi. y ogwah-ma nde ry ereme hagw hembiapokwe-rehe gw omano vaekwe gwive hekor. y ereme-ta hembiapokwe repy Ne rembigwi ramo oiko vaekwe Ne nhe-py omombeu vaety kwry-pe Entro nde rei kwry-pe gwive, Nde-rehe ojerovia vae-pe gwive, entro ne mboetehare-pe gwive, gw mburuvixa vae-pe gwive, ha gw heko mirve vae-pe ave ereme-ta hekokwe repy. y katu eremomba ar katu gw yvypry kwry-pe gweko vai-rupi oity uka vaekwe-pe, hei hikwi Nhandejry-pe omboete-vy.a b 19 Upi ojepea yvy-py o vae Nhandejry-pe omboete haty rok. Ikoty tee-py ojehexa hyru. Nhandejry nhe moki ita-rehe o vae ryru upe vae. Ymagware nhane moingokwaa Nhandejry irur rehegwa nhe ryru, arca do acordo hry vae. Ojehexa jave overa vera voi osunu hat-ma, hyapu at at voi o-vy. Yvy katu oryri ha amandaugwasu ave hoa-ma hese.c

12

ojekwaa jevy ry-rehe hexapyr. Ogwerojaheo kunha omemby rasy aigwe etereiha-rami. Upe kunha opyr jepe jasyrehe. Ipy gwy-py opyta jasy. Ijegwaka ramo o doze jasytata. Kwarahy rendy-py onhemonde. Imemby rasy aigwe rei-ma ramo ogwerojaheo.d e 3 Upi ojekwaa jevy ry-rehe ambue hexapyr jevy. Os ave ry-rehe tejujagwagwasu pyt vae. Inhar vae voi upe tejujagwagwasu. Inhak jojapa rei vae voi upe vae. Sete ak ogwereko vae. Pete te oak-rehe ogwereko ojegwaka. Heta ave upe vae hat. Dez voi hat.f 4 Gwugwi-py oity yvy-gwi jasytata ko yvyrehe. Mbohapy hapyha jasytata ombotyryry heity-vy. Upe kunha hyegwasu vae o upe-py. Tejujagwagwasu katu house-ma imemby-pe. House-gwi oho-ma ohaar kunha imemby pota vae-pe imemby-ma ramo hou-ma hagw mo imemby.g 5 Upi oiko-ma imemby kunumi. Upe kunha memby katu oiko ar entro vae yvypry ruvixar. Opo-py ogwereko vaer mburuvixagwasu tee

Hexapyr ojekwaa kunha, tejujagwagwasu ave rehegwa nhe


1-2 Upi

a d

11.18 Sl 115.13 b 11.16-18 Ap 4.8-11; 5.9-14; 7.9-12; 19.1-4 c 11.19 Ap 8.5; 16.18 12.1 Gn 37.9 e 12.2 Mq 4.10 f 12.3 Dn 7.7 g 12.4 Dn 8.10
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE12

734

mbae hierro-gwi ijapopyre enterove oikwaa hagw ipogwy-py oiko ar entro kente kwry hemimbota e avave ndojapi hagw. Ha oiko hagwepy ndopyti joty upe mit. Nhandejry ogwerojeupi joty xupe heraha-vy ombogwapy hagw imo-vy xupe ondive oapykagwasu ri oypy-py.h 6 Nhandejry Tup omo-ma voi upe kunha-pe kipy mapo oho hagw opyta. Hae oho upe tekwaty e-koty pono avave ohexa xupe. Upe-py Nhandejry onhangareko ar hese mbohapy roy seis jasy peve. 7-9 Upi katu oiko nhorairgwasu yvy-py. Heta heta Nhandejry rembigwaikwe onhembohuvixa vaekwe tejujagwagwasu-rehe. Ha hae kwry onhorair joa okwa-vy Nhandejry rembigwi tee kwry ndive. Nhandejry rembigwi ruvixa, hry vae Miguel onhorair ave upe tejujagwagwasu ndive. Onhemombaraeteseve mo tejujagwagwasu hembigwi kwry ndive Nhandejry rembigwi tee kwry-rehe. Ha ipuakase mo ramo jepe ndaipuakiry Nhandejry rembigwi tee-rehe. Ndokwa porvi-ma hikwi Miguel-gwi. Nhandejry rembigwi kwry-gwi ave. Upa-rehe Nhandejry oity xupe kwry omondo-vy yvy-py. Tejujagwagwasu-pe, inhir kwry ndive oitypa-ma yvy-py imondo-vy. Tejujagwagwasu hei anhaygwasu-rehe. Satans hei ave hese. Hese joty mbi hei ave. Upe mbi rekoporuha yma vaekwe Eva amyr-pe ombojejavy vaekwe. y peve nhande kwry-pe nhane mbotavyha voi nhane mbojejavy-vy upe vae. Upa-rehe onhorair onhemombaraeteseve mo hagwe-rehe Nhandejry oity xupe kwry. Anhaygwasu hembigwi kwry ndive oity yvy-gwi. Oitypa-ma yvy-py imondo-vy. Ndaikatuvi opyta yvy-py hikwi. Nhandejry katu oitypa-ma xupe kwry yvy-py imondo-vy.ij 10 Upi katu ahendu jevy yvy-gwi onhe vae. Hei: y katu Nhandejry nhande rexakwaa rei-tama. Ou-ma Nhandejry nhane resendehar. Nhandejry Tup ohexa uka-ma ipuakaha oiko hagw nhande ruvixar. y Hesu Cristo tary petemi oiko-ma mburuvixa ramo, ogwereko-tama opambae opogwy-py, hei. y nhane mombeu vai vaihaty ndoikovi-ma yvypy, hei. Nhande rei kwry omombeu vaise vaety Nhandejry renonde-py oiko vaekwe. y katu ndoikovi-ma upe-py. Onhe rei rei vaekwe hese kwry ry gwive pyhare peve omo vaise rei vaekwe xupe kwry Nhandejry-pe. y katu ndoikovi-ma yvy-py. Nhandejry oity-ma imondo-vy anhaygwasu-pe yvy-py.k 11 Upe nhande rei kwry yvy-rehe oiko ramo vaekwe onhembopuaka vaekwe hese. Ojerovia tee-gwi Ovexa Ray ramigwa vae-rehe ndojeri joty xugwi. Pete te omoherakw por ave hesegwa nhe. Ohasa asy asy jepe pete te nahakatei joty vaekwe gwekove-rehe. Hesu omano vaekwe ovexa ray-rami gwugwy apyte-py nhane resende hagw omombeu por por reheve pete te onhembopuaka anhaygwasu-rehe. Ohasa asy vaekwe jepe omano peve vaekwe Hesu reroviaha ipuakave joty anhaygwasu-gwi. Ndojeri joty vaekwe

h k

12.5 Is 66.7; Sl 2.9 i 12.7 Dn 10.13,21; 12.1 12.10 J 1.9-11; Zc 3.1

12.9 Gn 3.1-6; Lc 10.18

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

735

APOCALIPSE12,13

Hesu-gwi. 12 Upa-rehe pevya katu pe peiko vae yvy-py. Pe yvypry kwry ae katu pevyare vaer. Anhaygwasu ogwejy-magwi kuri yvy-py, ygwasu-py ave. Pe peime ha-py ogwejy. y opoxyha-rupi ogwereko-ta yvypry kwry-pe, ygwasu pygwa-pe ave. Hae oikwaa-ma voi gwenonder. Ndoiko puku movima. Upe vae-rehe y hae ipoxy eterei-ma, hei omombeu-vy xe-vy. 13 Anhaygwasu oho-ma ramo yvy-rehe oho upe kunha imemby kunumi vaekwe rapykwri ombohasa asy hagw mo xupe. Tejujagwagwasu rekoporu-vy oho hapykwri. 14 Nhandejry ae ohekokwaa jevy upe kunhape. Ombopepo xupe oveve hagw tagwatogwasu-rami oho-vy tekwaty e-my. Upe-py katu onhenhangareko-ta hese mbohapy roy seis jasy peve pono mbi rekoporuha ohexa xupe.l 15 Anhaygwasu katu ogwereko asyse mo upe kunha-pe. Mbi ramo ojehexa uka jave ojuru ryepy-gwi jepe ogwenoh y osyry vae ramigwa ogwerosyry hagw mo upe kunha-pe. 16 Ha ndogwerosyry ukiry joty. Onhemboyvykwa y oho hagw hae-py pono ogwah kunha-pe. 17Ndohupiti-ma ramo anhaygwasu kunha-pe ipoxy rei voi opyta-vy hese. Ndohupiti-gwi xupe oho ombohasa asy hagw upe kunha rei kwry-pe. Gw ojerovia vae Nhandejry-rehe, hemimombeu ukakwe ojapo gwive anhete ha-py ojerovia vae Hesu-rehe, hemimombeukwe-rupi oiko meme vae-pe ombohasa asy hagw oho. 18 Upa-gwi tejujagwagwasu rekoporuha onhemboy rei ohaar o-vy ygwasu rembey-py.

13

jave ahexa ojehexa uka ygwasu-gwi ojeupi ou-vy pete mymba vaigwasu ete ohekoporu ou vae. Oak reta reheve gwat reta reheve ojehexa uka-ma ou-vy. Sete inhak, dez hat ave ogwereko. Pete te gwat rakwa apy-rehe ogwereko jegwaka. Dez ogwereko jegwaka ogwereko pete te gwat-rehe. Enterove rembiexar ohai hry kwry pete te syva kwryrehe. Hry kwry omo Nhandejry-rehe hei vaiha.m 2 Ojehexa uka upe vae tayrvasu ipini vae-rami. Ipokwe urso po-rami. Ipykwe ave urso py-rami ave. Aipo ramo ijuru katu tuvixa jagwaxaygwasu juru-rami. Tejujagwagwasu rekopuru vae katu ome xupe opuakakwe oiko hagw mburuvixa ramo. Ogwapy hagw ijapykakwe-py omanda hagw heta vae-rehe.n 3 Ahexa ave pete onhak kyt vaekwe, Hasy ete ramo ndokweravitama hei mo upe hasy vae-rehe. Ijukapyrgwe voi y okwera jevy-ma ngatu. Entro hexahry katu opondera ndera hese oho-vy hupive. 4 Entro omboete upe tejujagwagwasu rekoporuha-pe, ome-ma kuri ipuakakwe mburuvixagwasur-pe. Upa-rehe omboete xupe hikwi. Omboete ave upe mymba vaigwasu ete rekoporuha-pe os vaekwe ygwasu-gwi. Hei omboete-vy: Ndaipri haeixagwa imbaraeteve vae, hei rei omboete-vy xupe. Ndaipri hese ipuaka vaer, hei rei imboete-vy hikwi.

1Upe

Ojehexa uka mymba vaigwasu ohekoporu vae

12.14 Dn 7.25; 12.7

13.1 Dn 7.17; Ap 17.3,7-12

13.2 Dn 7.4-6; Os 13.7-8

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE13
5 Aipo

736

ramo tejujagwagwasu ome mymba vaigwasu ete-pe opyagwasu. Ombotuvixa ete xupe onhe vai vai hagw Nhandejryrehe. Ombopuaka ave xupe oiko hagw mburuvixagwasu ramo mbohapy roy seis jasy peve. 6 Oiko-ma kuri mburuvixagwasu ramo onhe vai vai hagw Nhandejry-rehe, henda marangatu-rehe ave, entro Nhandejry-rehe ojerovia vae gwive-rehe.o 7 Hei ave pe mymba vaigwasu ete-pe onhemomburuvixa hagw entro yvypry kwry-rehe. Hesu reroviaha kwry gwive ipogwy-py jevy opyta hagw. Ha Hesu reroviaha kwry-pe orair vaer voi ha ipuaka ave ar hese kwry. Enterove yvy ri oiko vae gwive oiko ar ipogwy-py. Opa opa kente ambue mbue kwry gwive, entro ijypye pye vae gwive, nhe ambue mbue-py onhe vae kwry gwive, opa opa-rupi yvy oho vae rupigwa kwry gwive oiko ar ipogwy-py.p 8 Omombaegwasu ar xupe okwa-vy hikwi. Gweko jry ramo ogwereko vaer xupe hikwi. Hry kwry ndoiki joty Ovexa Ray ramigwa vae kwatia nhe-rehe. Ko yvy oiko e mboyve nonhemory vaekwe kwatia-rehe hry kwry. Entro hekove tee ijapyre reheve vae rry oiko upe kwatia-rehe. Ha upe mymba vaigwasu ete-pe omboete vae kwry rry ndoiki voi upe kwatia-rehe.q 9 Ne aranduse vae, ejeapysaka katu ko xe nhe-rehe: 10 O preso omo hagw-py ojereraha vaer. Nhandejry oipotaha-rami ave ogweraha vaer xupe. O kyse puku-py omano vaer. Nhandejry oipotaha-rami ave ojuka vaer xupe. Upa oikwaa-rehe Nhandejry reroviaha ohasa asy ete jepe tekotev ojesaupi meme gwekojry-rehe anho mate onhembopyagwasu hagw ojerovia tee hagw hese.r 11 Upe rire katu ojehexa uka-ma ovexa-rami ou vae, moki hat vae, yvygwygwi os vae. Tejujagwagwasu-rami inhe. 12 Mymba vaigwasu ete rekoporuha ombopuaka xupe imbaraete hagw ave ome xupe. Hovagwy-py oiporu upe ipuaka hagwe ombohesa rerova uka hagw mymba vaigwasu-rehe yvypry kwry-pe onhembotuvixa uka hagw enterova-pe. Upe mymba vaigwasu ete ojekutu vaekwe omano-tama voi vaekwe, upe ramo okwera jevy-ma. Tup Nhandejry voi rae ipuaka tee voi hei hagw mo hese oporombotavy-vy rei. Omombaegwasu omombae tee hagw xupe. 13 Ojapo japo tembiexapyr. Enterove rembiexar-rupi ombogwejy jepe tata yvate ry tee-gwi hoa hagw yvy ri hei hagw hese hexaha kwry, Ipuakave vae voi nipo rae hei hagw hikwi mymba vaigwasu ete-rehe. 14 Upixa ojapo-ma ramo ombotavy voi yvypry kwry-pe omboete hagw mymba vaigwasu ete ojehexa uka ranhe vaekwepe. Mymba vaigwasu ete renonde-py ojapo meme mbae hexapyr opondera ndera hagw hese hexaha kwry. Ombotavy tavy rei voi oho-vy omombeu ave entro yvypry-pe ojapo hagw hemimboete raanga upe ojehexa uka vaekwe raanga upe kyse puku-py ojekutu vaekwe omano-tama o-vy vaekwe ha okwera jevy vaekwe raanga. Ha upixa oipota ojapo hagw hikwi yvypry kwry.

13.5-6 Dn 7.8,25; 11.36

13.7 Dn 7.21

13.8 Sl 69.28

13.10 Jr 15.2

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

737

APOCALIPSE13,14

uka ave taanga-pe. Hei hagw: Kivae po naxemboeti vae gwive omanomba vaer hei onhe-vy taanga. Ome ave xupe ojuka uka hagw jehe omboete e vae kwry-pe. 16 Upe rire katu hei enterove vae-pe omo hagw ojehexa uka hagw, Xe ko mymba vaigwasu ete mboete teeha voi ko xe hei hagw jehe. Omo ar osyva-rehe. Nomory ramo osyva-rehe, opo akata apyape ri omo vaer. Enterove-pe omo uka. Hei heko tuvixa vae kwry omo hagw, heko mir vae kwry gwive omo hagw, imbae reta reta vae kwry gwive omo hagw, iporiahu vae kwry gwive, ojejokwi vae kwry gwive, ojejokwi e vae kwry gwive omo hagw jehe kwry. 17Upe oikwaa ukaha ndaipri hese vae ndaikati mbaeve ojogwa. Ndaikati ave ojogwa gwemiur. Ndaikati oheka ombaapo hagw. Ndaikati ave ovende mbaeve avave-pe. Ha oikwaa ukaha onhemo hese vae katu, ojapo gwembiapor. Upe oikwaa ukaha mymba vaigwasu ete rry omo hese. Nomory ramo hry, hae ae inmero omo hese. 18 Inmero rei hei mo ar hexahry upe mymba vaigwasu ete kwaa ukaha-rehe. Inharandu por vae mante oikwaa por ar mbavae pa heise upe nmero rry rehegwa. Upa nmero hei kwimbae rry-rehe. Seiscentos e sessenta e seis voi inmero, mymba vaigwasu ete rekoporuha nmero voi.

15Ipuakaha-rupi joty omoingo upe taanga. Ome xupe hekover ave. Omonhe

14

Mborahi pyahu oha joa okwa-vy Nhandejry remiresendekwe

py omano vaekwe. Ojehexa uka onhemboy o-vy ramo yvyatyrusu Sio hry vae ri. Upe-py o hendive heta heta vae. Cento e quarenta e quatro mil o hendive upe-py. Hendive o vae ogwereko joa osyva-rehe kwry Hesu Cristo rry, Nhandejry Tup Hesu Cristo Ru rry ave ogwereko joa osyva-rehe hikwi.s 2 Ha yvy-gwi ahendu ave anhe-rami voi ygwasu vrami voi hyapu apu. Hat hat osunu ave. Hyapu voi oporahi joa vae nhe. Ombopu joa okwa-vy is reta reta vae vrami inhe ryapu. 3 Upi heta eta oporahi vae Nhandejry rembiporavokwe vae o Nhandejry mburuvixagwasu gwapy haty renonde-py. Irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety renonde-py, vinte e quatro mburuvixa renonde-py ave onhemboy o-vy hikwi. Mborahi pyahu oha joa okwa-vy Nhandejry mboete-vy. Hae kwry mante oikwaa upe mborahi pyahu. Ha outro kwry ndoikwairy voi. Hae kwry Nhandejry-rehe ojerovia vaekwe. Ogwerova vaekwe gwekoha. Upe rire katu oiko marangatu vaekwe Nhandejry ndive. Nhandejry oresende vaekwe xupe kwry yvypry pa-gwi.t 4 Hae kwry kariay omenda e vae onhemongya rei e vae voi. Upixa ete Nhandejry-pe voi oiko tekoha-rupi. Omoir meme vaekwe Ovexa Ray ramigwa vae-pe. Mamo oho ha-py, hendive voi oho meme. Nhandejry oiporavo voi vaekwe yvypry apyte-gwi onhypyr hagw ojupe gwar, y oho Nhandejry reyir, Ovexa Ray ramigwa vae reyir ave. 5 Heko por meme

1y katu ojehexa uka-ma Ovexa Ray ramigwa tee vae gwugwy avyte-

14.1 Ez 9.4; Ap 7.4; Ez 9.4; Hb 12.22; Ap 5.6; 7.4

14.1-3 Ap 19.4-7

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE14

738

vae voi hae kwry. Ijapu e vae voi hae kwry. Ojejavy e vae voi hae kwry. Ipya pot tee vae voi hae kwry. Hae kwry mante voi oporahi okwa-vy Nhandejry-pe imboete-vy mborahi pyahu oha joa okwa-vy.u
6Upi ahexa yvy mbyte-py Nhandejry rembigwi ambue vae. Hae

Nhandejry rembigwi yvy pygwa irundy vae remimombeukwe

omombeu-ma Nhandejry nhe opa e vaer Hesu Cristo rehegwa nhe por. Ahexa yvy mbyte-rehe oveve jave onhe vae. Entro yvypry kwry ohendu hagw opa opa-rupi yvy oho vae rupigwa gwive, opa opa kente ambue mbue kwry rehegwa gwive, entro nhe ambue mbue-py onhe vae ramo jepe, entro ijypye pye vae gwive ohendu hagw. 7Hat hat voi onhe hei-vy: Pejerovia tee katu Nhandejry Tup-rehe, hei. Ha pemombaegwasu tee katu xupe. Tuvixagwasu tee vae voi hae. y katu hira ogwah-ma entro yvypry-pe ogwereko hagw hembiapo apokwerehe. Pemboete tee katu yvy, yvy ave apohare-pe. Ojapo vae ygwasu entro yvu ysha gwive. Pemboete tee katu xupe, hei onhe hat-vy. 8 Upe rire ou jevy mokiha Nhandejry rembigwi yvy pygwa omombeu-vy: Tekohagwe voi Babilnia tetgwasukwe. Tekohagwe voi. Uva rykwere gwapixa-pe hou ukaha-rami hae omongau vrami vaekwe tet tet rupigwa kwry-pe heko vai-rupi ave oiko hagw hikwi, hei Nhandejry rembigwi omombeu-vy.v 9-10 Upe rire ou jevy mbohapyha Nhandejry rembigwi onhe ngat ngat reheve omombeu-vy yvypry kwry-pe: Upe mymba vaigwasu ete vae-pe omboete vae gwive ohasa asy eterei vaer. Haanga-pe omboete vae gwive, hry omo uka vaekwe osyva-rehe gwive, hry omo uka vaekwe opoapy ape ri vae gwive ohasa asy eterei vaer. Nhandejry ogwereko asy asy vaer xupe kwry hekoha vaikwerehe. Marny upeixagwa ner vyter omoingo omondo vaer xupe kwry. Onhembosakoi vaekwe oity vaer hese kwry ogwereko asy asy-vy. Tata ita omboykupa reheve-py ombohasa asy vaer upe mymbagwasu ivai ete vae mboetehare-pe. Uva rykwere naimohe pyriry vrami iro vaer xupe kwry hekoha. Ndohexakwaa movi xupe kwry Nhandejry. Ovexa Ray ramigwa vae rovagwy-py, hembigwi heko marangatu kwry rovagwy-py ave ohasa asy ete ar voi okwa-vy.w 11 Upe tatat oporombohasa asy vae-gwi meme katu ojeupi ar. Upe-py ndoiki ar pyagwapy. ry ramo pyhare ramo ave ndopytui vaer. Entro mymba vaigwasu ete haanga ave omboetehare, hesegwa hry ogwereko vaekwe gwive ohasa asy vaer upe-py opa e reheve.x 12 Upa oikwaa-ma ramo Hesu reroviaha kwry tonhembopya mbaraete uka vaer katu Nhandejry Hesu Cristo-pe ojehexa kwaa hagw ojerovia teeha hese. Ojapo meme hagw hemimombeukwe.

14.5 Sf 3.13

14.8 Is 21.9; Ap 18.2

14.10 Is 51.17; Gn 19.24

14.11 Is 34.10

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

739
13 y

APOCALIPSE14

rire ae katu hetave ojuka ar Hesu reroviaha kwry-pe. Upixa ramo jepe ovya joty vaer hikwi. Ehai katu upa nde kwatia-rehe, hei xe-vy yvy-gwi onhe vae. Upi ahendu ave Nhandejry Nhe Marangatu tee vae hei: Anhete tee voi upe vae nhe. Hae kwry opytuu ar ombaapohagwi. Heko por hagwe-rehe Nhandejry ogwereko porve ar xupe kwry yvy-py, hei Nhandejry Nhe Marangatu tee vae omombeu-vy xe-vy. ama jevy ha ojehexa uka xe-vy arai morotgwasu ri ogwapy o-vy pete vae kwimbae. Nhande Rykey tee vae voi nipo rae. Ogwapy ramo o-vy ojegwaka ouro-gwi ijapopyre reheve. Opo-py temitgwe kythaty haimbe vae voi ogwereko.y 15 Upe rire katu pete Nhandejry rembigwi vae os Nhandejry rendaty-gwi. Onhe ngat arai morotgwasu ri ogwapy o-vy vae-pe. Hei-vy: y katu ogwah-ma hira ereipea hagw temitgwe, hei omondo onhe xupe. y ae ereiporu-tama ne mbae kythaty yvy-rehe temitgwe ereipea hagw, hei xupe onhe-vy.z 16 Upe-ma ramo onhepyr-ma oipea temitgwe upe ogwapy o-vy vaekwe arai morotgwasu vae ri. Onhepyr-ma oipoo-vy. Ha onhenhongatu ha-py ogwerahapa-ma. Upixa ete voi ave ombojogweroaty vaer ojupe Nhandejry entro yvypry kwry-pe hembiapokwe pokwe-rehe ogwereko-vy. 17 Upe rire joty ojehexa uka xe-vy Nhandejry rendaty yvy-py o vae. xugwi os ramo Nhandejry rembigwi ahexa jevy-ma. Hae ave ogwereko ombae kythaty opo-py. 18 Nhemboete haty rata-rehe onhangareko vae os ave gwenda-gwi. Onhe ngat-vy ombae kythaty ogwereko vae-pe hei hagw: Eikyt katu uva hia inhapes vae hiajupa-ma kuri, hei. Uva rehegwa-rami hei xupe. 19 Upe-ma ramo Nhandejry rembigwi onhepyr ombaapo. Onhepyr oikyt-vy uva inhapes-gwi. Oity-ma ngatu mbae ryrugwasu-py ohumbiri hagw uva inhami-vy. Upixa ete uva rykwe ohumbiriha-rami Nhandejry ogwereko asy vaer hekoha vaikwe-rehe. 20 Ha mbae ryrugwasu-py ohumbiri uva rykwere onhami hagw. Upe mbae ryrugwasu onhemo vaekwe tet roka-py. Hykwere os vae-rami tugwy os xugwi. Heta eterei voi osyry oho-vy tugwy. Nhandejry rerovia eha vae kwry rugwy katu ohumbiri onhami hagwe-gwi mombyry voi osyry. Osyry heta heta-ma voi oho-vy. Tugwy rei hygwasu-ma. Hypyve pyve oho-vy. Kavaju rendyvagwy peve ogwah hypyve pyve oho-vy. Trezentos quilmetro peve tugwy osyry oho-vy. Mombyry voi tugwy osyry oho-vy.a

14 Upi

Ombopapa vaerha ry rehegwa nhe

14.14 Dn 7.13

14.15-20 Jl 3.13

14.20 Is 63.3; Ap 19.15

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE15

740

15

katu ojekwaa-ma hexapyr ry-rehe. Ojehexa uka-ma oiko vaer nhane mongyhyjehar voi ombou vaer. Nhandejry oiporavo sete gwembigwi kwry pa-gwi ombou hagw ko yvy-py marny kwry ombohasa asy voi hagw yvypry kwry-pe. 2 Xe-vy anhe-rami ygwasu hesak vae espko ramigwa ave. Ijavyte-rupi katu o tata endy endy ramigwa. Upe-py o ipuaka vaekwe pe mymba vaigwasu ete vae-rehe. Haanga rei imboetepyrgwe nomboeti vaekwe. Nomo uki vaekwe jehe inmero. Upe nmero mymba vaigwasu ete rry voi. Omano peve jepe nonheme uki joty vaekwe upe nmero-pe. Nmero omo hagw hese nomei vaekwe gwete. Onhemopyat uka Nhandejry Hesu-pe. Ha koy katu ojehexa uka-vy onhemboy okwa-vy ygwasu hesak vae espko ramigwa vae rembeyrehe. Ombopu ave okwa-vy Nhandejry Tup ome vaekwe xupe kwry mbaepu is reta vae. Ombopu joa hikwi. 3 Oporahi joa ave okwa-vy omboete hagw Nhandejry-pe. Nhane ramoigwasu Moiss mborahi oporahi okwa-vy hembigwi. Ovexa Ray ramigwa vae mborahi oha joa okwa-vy. Nde, nde tuvixa voi vae Nde ore Jry voi vae hei oporahi joa okwa-vy. Nde nde puaka tee voi nde. Entro mbae erejapo vae voi nde. Ipor por voi avave voi ndojapokwairy nde erejapoha-rami. Nde erejejavy e vae, Nde rekoha por ete vae voi nde. Anhete voi nde. Anhete teegwa voi ave nde. Entro yvypry opa opa-rupi yvy oho vae-rupi vae ruvixa vae voi nde.b 4 Ndaipri vaer ne mombaegwasu e vae, ore Jry. Nory ar ombotuvixa e vae nde rry. Ne anho ete voi ne marangatu tee vae. Enterove tet tet mygwa kwry gwive ne mboete ar nde-vy anho mante. Ne rembiapo por por entro vae-pe ojehexa uka-gwi, ne mboete ar. Nde rry ohendu ramo

1y

Nhandejry puakaha heko porha-rehe ave omboete voi xupe yvy-py oime vae kwry

15.3 x 15.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

741

APOCALIPSE15,16

imandua por ar nde-rehe ne mboete hagw, hei oporahi joa okwa-vy.c 5 Upe rire katu ahexa-ma onhokndavo ramo yvy pygwa o vae rok. Ikoty tee tee-py voi o koty imarangatu ete vae, Nhandejry renda tee voi vae. 6 Ha ahexa ramo os os hikwi ojei-vy Nhandejry rendaty-gwi, ikoty marangatu ete-gwi sete hembigwi yvypry-pe ombohasa asyhar. Inhemondeha katu omimbipa vae, morot por voi vae. Ndaipri hese ikya vae. Kuakwaha ramigwa ouro-gwi ijapopyre ogwereko opytia-rehe hikwi. 7Os-tama hikwi ojei-vy ramo upe sete Nhandejry rembigwi pete vae ome xupe kwry imbae ryrur ouro-gwi ijapopyre. Pete vae os upe irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety pa-gwi os ome hagw setegwa-pe imbae ryrur. Imbae ryru omohynyhmba marny-py ogwereko asy hagw Nhandejry hekoha vaikwe-rehe. Hae oiko opa e reheve. 8 Ohexa uka gweko puakaha ombaegwasu porha ave tatat-rami. Upe tatat ramigwa, hembipe reheve ojohupa Nhandejry rendaty-py. Upixa-gwi ndikatiry avave oike upe-py. Arema ndikati oike. Nhandejry rembigwi sete vae ombohasa asyhar yvypry kwry-pe ojapopa e mboyve gwembiapor avave voi ndikati oike upe-py.d

16

rembigwi sete vae kwry-pe ombou hat voi onhe xupe kwry Nhandejry rendaty-gwi. Ahendu onhe ramo: Tapeho penhoh sete peve mbae ryru pygwa yvy ri. Peity marny Nhandejry ombohasa asy hagw hekoha vaikwe-rehe, hei xupe kwry ombou-vy onhe. 2 Aipo ramo pete onhypyr vae os oho-vy onhoh yvypry kwryrehe teko rasy. Entro jehe kwry onhemo uka vaekwe gwive mymba vaigwasu ete ikwaa ukaha gwive, entro omboete vaekwe gwive haangape, mymba vaigwasu ete vae raanga-pe ave ijaipa ete-ma ipire. Hasy eterei-gwi oiko asypa-ma hikwi. Upixa pete mbae ryru-gwi onhohmba uka-ma Nhandejry omarny ombohasa asy-vy hekoha vaikwe-rehe. 3 Upe rire mokiha Nhandejry rembigwi yvy pygwa omarny onhoh ygwasu-rehe. Marny oity-ma ramo ygwasu-rehe y-gwi rei oiko-ma tugwy. Kente omano vaekwe rugwy-rami oiko-ma voi y. Hugwy-ma ramo y, omanomba ete y gwy-rupi okwa vae gwive. Upixa ambue mbae ryru-gwi ogwereko asy uka-ma Nhandejry marny ogweromaeandu-vy hekoha vaikwe. 4 Upe rire mbohapyha Nhandejry rembigwi yvy pygwa omarny onhoh entro ysyry-rehe entro y ovuvu rei vae-rehe gwive hugwypa hagw y. 5 Upe ra-py onhe vae yvy-gwi ahendu entro y kwry-rehe onhangareko vae hei ramo Nhandejry-pe:

1Nhandejry

Mbae ryru pygwa sete marny rehegwa nhe

15.4 Jr 10.7; Sl 86.9

15.8 1 Rs 8.10-11; 2 Cr 5.13-14; Is 6.4

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE16

742

Nde ae nde reko por vae. Nde ae nde reko marangatu tee vae. Nde ae erereko ar anhete ha-py yvypry hembiapokwe-rehe. Yma gwive y ete peve nde voi. 6 Hae kwry ojuka vaekwe ne nhe-py omombeu vaetykwepe. Heta heta nde-rehe ojerovia vae-pe ojuka ave. y katu upixa-gwi erereko asy-ma xupe kwry hembiapokwe-rami jevy. Ijyuhi vae tugwy mate ojohu vaer hoyu mo hagw. Oiko asy-ma ave ar hae kwry, hei y kwry-rehe onhangareko vae Nhandejry rembigwi imboete-vy. 7 Upi ambue vae nhemboete haty-gwi onheandu uka onhe vae. Upegwi ombou onhe xe remiendu ramo hei vae: Nde ae Tup ore Jry, nde tuvixa vixa ete vae nde. Nde puaka tee vae voi nde. Nde ae heko por tee vae. Nde erehekojohu kwaa voi hembiapo vaikwe-rehe. Nde ae ereikwaa erembohasa asy hagw hembiapo vaikwerehe yvypry kwry-pe. Anhete ha-py voi ne rembiapo, hei imboete-vy. Upixa ambue mbae ryru-gwi onhohmba uka-ma Nhandejry marny ombohasa asy-vy hekoha vaikwe-rehe. 8-9 Upe rire irundyha Nhandejry rembigwi yvy pygwa omarny onhoh kwarahy-rehe. Omo-ma ramo marny kwarahy-rehe haku etereima kwarahy. Tata piragwi-py ohapy entro yvypry-pe. Kwarahy rata-py enterove okipa. Ohasa asy-ma jepe hikwi onhe vai vai joty Nhandejryrehe hikwi. Ndogwerovi joty gwekoha omboete hagw xupe. Ipuaka marny kwry-rehe oikwaa te jepe nombotuvixambairy joty xupe. Upixa ambue mbae ryru-gwi onhohmba uka-ma Nhandejry marny ogwereko asy hekoha vaikwe. 10 Upe rire cincoha Nhandejry rembigwi yvy pygwa oity omarny mymba vaigwasu ete vae gwapy haty-rehe. Upe marny ohupity joty entro omandaha gwive. Inhypytmba-ma. xupe omboete vae gwive ohasa asy asy upe jave hikwi. Mbae rasy rendu-vy ojesuu suupa hikwi. 11 Mbae rasy rendu-vy onhe vaipama Nhandejry-rehe. Ha ijai aipa vae onhe rei-ma ave hese. Ndogwerovi joty gwekoha vaikwe, nossi joty tape vai-gwi. Tape kya-rupi joty ojeoise hikwi. Upixa ambue mbae ryru-gwi onhohmba uka-ma Nhandejry marny ogwereko asy-vy hekoha vaikwe. 12 Upe rire katu seisha Nhandejry rembigwi yvy pygwa oity omarny ysyrygwasu Eufrates hry vae-rehe. Oity marny ramo y katu hypa-ma. Y hypa rire ombohape por hagw mburuvixagwasu kwry ou vaer kwarahy res ha-gwi gwembigwi kwry ndive. Ykwe-rupi ohasa vaer hikwi ojei-vy ohovait hagw oaeha kwry-pe. 13-14 Upe-ma ramo ahexa jui ramo oho anhy mbohapy. Pete os oho-vy tejujagwagwasu juru ryepy-gwi. Pete jevy os oho-vy mymba vaigwasu ete vae juru ryepy-gwi. Pete jevy os oho-vy hesegwa nhe mombeuhaty juru ryepygwi. Jui ramo meme os oho-vy anhy ijuru ryepy kwry-gwi. Hexapyr ojapo vae meme. Upe vae-ma oporombotavyha rei voi-ma. Upe mbohapy vae anhy

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

743

APOCALIPSE16,17

rembiporu oho ar entro mburuvixa o vae gwive yvy-rehe omboaty aty hagw imonhorair uka-vy. Nhandejry Tup ipuaka tee vae ry-py onhorair ir vaer. 15 Tapejeapysaka por katu ko xe nhe-rehe, hei Hesu nhande-vy. Avave ndoikwai mbae ry-py pa aju ar. Imonda vae-rami avave ndoikwai aju hagw ra, hei. Ovya vaer jehe onhangareko vae. Oao-py onhemondeha-rami voi gweko por reheve xe raar vae pono opi-vy oiko vae-rami ot enterove vae pa-my, hei.e 16 Upe rire katu omboaty-ma okwa-vy mburuvixa kwry-pe onhorair hagw. Hebreu nhe-py ombohry upe onhorair hagw Armagedom. Upixa ambue mbae ryru-gwi onhohmba uka-ma Nhandejry marny ogwereko asy-vy hekoha vaikwe. 17 y katu seteha-ma voi Nhandejry rembigwi yvy pygwa ombou omarny. Onhoh omarny yvytu-rehe. Upe jave Nhandejry rendaty-gwi ahendu jevy onhe ramo. Ijapykagwasu yke-rehe o vae ombou onhe hei-vy: Tembiapo apor gwive opa-ma. Ojejapopa-ma, hei. 18 Upe hoe-vy oiko overa vae ara sunu hyapu vae, yvy katu oss-ma. Nhandejry omoingo kwimbae gwive y peve ndoiki koixagwa ivai vaive vae yvy oss vai ete. 19 Upe tetgwasu gwive ombojao jao mbohapy tavarxa ombojao jao ipa-my. Entro vae yvy ri o vae gwive tet tet-rupi y hapovyma okyta ovapy-py hoapa-ma hy kwry. Tet tet gwive onhembyaipa-ma. Upe jave Nhandejry ndoheja rery Babilnia tetgwasu. Yma nombohasa asi ramo jepe, ipaha-py ombou-ma xupe maranygwasu imbohasa asy ete-vy. 20 Heta heta yvy okanhy-ma yvy ryri hat eterei-gwi. Opa okanhy y ogweroajere vae, yvyatygwasu gwive okanhymba. Ndojehexavi-ma. 21 Yvy-gwi Nhandejry ombou amandaugwasu hoa hagw kwimbae kwry-rehe. Amandaugwasu pohyikwe ogwereko vae quarenta kilo voi. Upa-gwi gw kente kwry onhe vai vai voi Nhandejry-rehe ombou-ma ramo marny amandaugwasu reheve xupe kwry. Maranygwasu vai eterei-gwi ombopoxy xupe kwry Nhandejry-rehe. Upixa mbae ryrupaha-gwi onhohmba uka-ma Nhandejry marny ogwereko asy hekoha vaikwe.

17
e

katu arova ramo xe resa ahexa jevy sete marny ryrukwe rekoha. Ama jave pete ou onhopa-gwi hei xe-vy: Eju katu xe rupive. Tahexa uka nde-vy kunha ikwimbaese vae ramigwa heko vai vae, hei xe-vy. Nhandejry ombohasa asy-ta upe tet mygwa ysyry kwry rembey-py okwa vae kwry-pe. Kunha ikwimbaese vae-rami upe tet mygwa kwry ojry e rapykwri ojei hikwi. Tup tee e vae-pe ogwereko gweko jry ramo hikwi. Heko vai-rupi okwa vae teko kya-py oiko vae hendive. Entro
16.15 Mt 24.43-44; Lc 12.39-40
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

1-2 Sapya

Tet kunha ikwimbaese vae-rami rehegwa nhe

APOCALIPSE17

744

mburuvixa kwry yvy ri o vae gwive oipea xugwi gweko vair. Ha yvypry kwry-pe ogwerokau vai vai vrami voi hikwi. Ivai vaive voi hekoha kwry, hei. 3 Upi katu Nhandejry Nhe Marangatu tee vae xe moarandu-vy tekwaty kwaty e-rupi xe reraha hagw hembigwi. Upe-py ahexa ogwapy o-vy kunha mymba vaigwasu ete ri. Mymba pyt ri ogwapy. O nhe vai vai ojehai vae upe mymba rete-rehe Nhandejry-rehe onhe vai vai hagw. Upe mymba vaigwasu ete vae ogwereko sete voi inhak, dez voi hat jojapa vae ave. 4 Upe kunha katu onhemonde voi ao pyt-my vae voi. Oaoa-rehe ombojegwa jegwapa voi ouro-py. Ita kyra hendy hendy vae prola, hepy meme vae-py ave ombojegwa jegwapa oao onhemonde-vy. Ha opo-py ogwereko oipyhy-vy mbae ryru ouro-gwi ijapopyre. Ipya-py hynyh-ma voi ipya kya vaikwe. Upe mbae vai hae voi oak-gwi rei ojapose-gwi oiko gweko vai-rupi gweko t e reheve. Ipya kyaha rexa ukaha vrami omohynyhmba-ma hereko-vy ombae ryru. 5 Osyvarehe ogwereko ojehai vaekwe avave ndoikwairy mbae pa heise upe vae: Tetgwasu Babilnia kunha ikwimbaese vae kwry ruvixa o vae upe vae. Heko t e vae ruvixa voi hei ojehai vaekwe upe kunha syva-rehe. 6 Upe-py ahexa upe kunha ogwerohory-vy. Gw okau vae ogwerohory hory eterei voi knha-pe houseve seve-gwi vrami upe kunha ogwerohory Nhandejry reroviaha kwry ojuka juka vaekwe rexa-vy. Gw Nhandejry Hesu-rehe ojerovia tee vae kwry-pe ojuka juka-rehe onhemongauseve seve vrami oho-vy upe kunha. Ahexa ramo upe kunha okau vaety voi rae ha xe pya onhemondi-ma voi. 7 Ha Nhandejry rembigwi hei xe-vy: Ani erenhemondi eterei te, hei xe-vy. Amombeu-ta nde-vy mbae pa heise upe kunha erehexa vaekwe-rehe. Ha henda ave heta hat vae inhak reta vae ave heise vae amombeu-tama ave nde-vy, hei. 8 Upe mymba vaigwasu ete vae oiko vaekwe. Konga ae ndoikovi-ma. Upi ae katu os jevy vaer yvykwarusu ijapyre vae-gwi oiko jevy hagw. Upe rire ae katu omokanhy ete vaer xupe. Gw hry o e vae yvy pygwa kwatia-rehe onhemondyipa ar. Yma ko yvy oiko e mboyve Nhandejry nomory hry kwry tekove ijapyre reheve oiko hagw rry pa-my. Ha y onhemondyipa hikwi mymba vaigwasu ete vae rexa-vy. Ohexa ramo upe oiko vae, konga ndoikovima, upi ojekwaa jevy joty ramo, onhemondyipa voi vaer xugwi hikwi. 9 Upe vae-rehe inharandu por voi vae mante oikwaa por ar. Upe sete inhak heise sete yvyatyrusu kunha gwapy hatygwe. Heise ave sete mburuvixa. 10 Cinco os s vaekwe-ma. y pete mante omanda vae. Ambue vae ner vyteri oiko mburuvixa ramo. Oiko-ma ramo ndahiare moi joty opyta omanda hagw. 11 Ha upe mymba vaigwasu ete oikove vaekwe ha y ndoikovi vae-ma, oiko vaer mburuvixa ramo. Upe sete mburuvixakwe-gwi hae tuvixave voi vaer. Ha xupe ave omokanhy ete vaer. 12 Upe dez hat erehexa vaekwe katu dez mburuvixagwasur-rehe hae ohexaukase. Ner vyteri mburuvixa oiko ramo. Pete ra oiko ar mburuvixa ramo upe mymba vaigwasu ete vae ndive. 13 Petexa ogwerojoja vaer onhe. Petexa ome vaer

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

745

APOCALIPSE17,18

opuakaha upe mymba vaigwasu ete vae-pe ipuakave hagw. 14 Onhorair ar Ovexa Ray ramigwa vae ndive. Hae ae katu ipuakave vaer hese kwry. Hae Nhandejry tee-gwi hae mburuvixa ruvixagwasu voi hae. Entro mbae jry-gwi hae mbae jaryve voi vae hae. Hae ae ipuaka ar voi hese kwry. Gwembipeakwe onhondive gwar ojehesa rerova e reheve ojerovia tee hese vae kwry ndive hae ipuaka vaer hese kwry. 15 Hei ave xe-vy Nhandejry rembigwi: Erehexa kuri y tuvixa osyry vae. Upe pygwa tet kunha ikwimbaese vae ramigwa ave erehexa-ma kuri. Upe y tuvixa osyry vae heise yvypry kwry-rehe. Opa opa-rupi yvy oho vae rupigwa kwry gwive entro ijypye pye vae kwry gwive, opa opa kente ambue mbue kwry gwive, entro nhe ambue mbue-py onhe vae kwry gwive heise upe ysyrygwasu. 16 Upe dez hat vae-rami voi erehexa kuri mburuvixa kwry, mymba vaigwasu ete ave vae ojere ar upe kunha ikwimbaese vae ramigwa-gwi. Ndaijaevi ar hese. Hae kwry oipea paete ar xugwi ogwereko vae gwive. Mbaeve ndoheji ar xupe. Haenho oiko ar. Opi-vy oheja ar xupe. Hou ar hookwe ha hembyre ohapypa vaer. 17 Nhandejry voi omo ipyapy-py kwry ojapo hagw hese ojapose vae petexa oiko hagw okwa-vy ome hagw ave opuakakwe upe mymba vaigwasu ete-pe mburuvixa ramo oiko vae-pe. Nhandejry omombeu hagwe-rami oiko peve ojapo. 18 Upe kunha ikwimbaese vae erehexa kuri heise upe tetgwasurehe. Upe tetgwasu ipuakave voi. Mburuvixagwasu kwry ko yvy ri o vae gwive oiko ipogwy-py.

18

mbae oikopa rire ojehexa uka xe-vy ogwejy ramo yvy-gwi ipuaka vae Nhandejry rembigwi. Hembipepa-ma voi igwejy ramo yvy-rehe. Ohesapepa voi yvy-rehe. 2 Osapuki etei imombeu-vy: Tekohagwe voi Babilnia tetgwasukwe, hei, tekohagwe voi. Upe-py okwa vae gwive omokanhymba-ma. y anhaygwasu kwry mante okwa upepy. y entro anhy ivaive ive vae mbae ovale e vae mante okwa upe-py. y gwyra kwry katu ivai vai vae mate o upe-py. 3 Yma oiko vyteri ramo upe pygwa kwry kente meme ogwereko kuri kente ambue kwry, tet tet rupigwa kwry-pe gweko kyaha-rupi. Ndoikosi ramo te jepe omoingo joty vaekwe gweko kyaha-rupi xupe kwry. Ogwerokau vai vai vrami voi hikwi. Ivaive ive voi hekoha kwry. Entro mburuvixagwasu kwry yvy arigwa teko vai-py oiko voi hendive. xugwi oipea gweko vair. Ombae vende vaety kwry ovya paete voi arakae upe tet-my. Upe pygwa kwry ojogwa jogwa voi arakae ombaer ojohu hagw gwekoha vair. Ha upe tekoha vai rexa ukaha vendeha arakae hepykwe kwry-rehe oganave nave voi okwa-vy, hei. 4 Upe nhe omombeu rire ambue vae onhe ramo ahendu-ma yvy-gwi:

1Upe

Babilnia tetgwasukwe tekohagwe rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE18

746

Xe rei kwry, entro xe-rehe ojerovia vae gwive, ani kuri pepyta te upe tet-my. Pesmba katu kuri upe-gwi. Ani katu peipea te xugwi kwry heko vaiha pono pe ave pehasa asy hendive, hei onhe ombou vae yvy-gwi. 5 Opaixagwa ojapo vai eterei upe pygwa kwry. Nombohasa asy pyai ramo jepe Nhandejry, ndikatuvi-ma oheja rei teko avy hagwe-rehe. 6 y hekokwe-rami joty pereko kuri xupe kwry. Pembohasa asy tee katu xupe kwry. Hembiapokwe-rami joty pejapo kuri hese. Heta ojapo vai vaekwe pende-rehe. y hembiapokwe-gwi hetave pejapo kuri hese kwry. Ombojehea arakae gwekoha vaikwe y-rehe vrami hou vaer-rehe ave. Ogwerova voi gwekoha vaikwe gwapixa kwry-rehe. Upixa pejapo ave kuri hese. Hetave pejapo ave hese. Pembojehea ave vrami xupe kwry hekohar kwry ohasa asy tee hagw hekoha vaikwe-rehe, hei. 7Yma ovya vaekwe oiko-vy hikwi. Hae oiko por por vrami mo vaekwe, oao por por omonde vaekwe. y katu pembovyare-ma xupe kwry. Pembohasa asy xupe kwry ipya vyare hagw. Yma hae hei rei jehe onhembotuvixa-vy: Ore mburuvixagwasu-rami voi ore oroiko. Omanda vae apyka ri orogwapy voi oro-vy hei rei voi arakae jehe hikwi. Tembirekokwe vrami, imytue vae vrami ndoroiki voi ore. Ore-vy ndoikiry voi ore remimboasy hei onhemboete rei-vy arakae hikwi. 8 Upa-rehe voi pete ry-py ogwah ar xupe marny. Heta heta mbae rasy oiporu vaer. Onhemboasy joa vaer hikwi. Ivareagwasupa voi vaer hikwi. Ohapypa joty vaer upe tet. Nhandejry ipuaka tee vae ae ogwereko asy ar upe tet mygwa kwry-pe hembiapo vaikwe-rehe, hei onhe ombou vae yvy-gwi. 9 Yma vaekwe entro mburuvixagwasu gwive yvy arigwa omomor mor hekoha ipya jerure rure hese vae gwive teko vai-rupi oiko. Hae-rami joty heko vai vae ave omboasy ar xupe. Ogwerosapuki vaer ogwerovyare-vy ave ohexa ramo opu tatat xugwi oki jave. 10 Mombyry-gwi rei hesayvuku ar hese okyhyje-gwi mbae rasy hae ohasa vae-gwi. Upixa-gwi hei okwa-vy: Marny hoa-ma tetgwasu Babilnia-rehe. Sapya ete-py hoa ipuaka vaekwe-rehe. Ojehu vaekwe rapypa-vy voi ombou kuri Nhandejry marny ombohasa asy-vy xupe kwry. 11 Enterove mombyrygwa ogwerojaheo voi marny ohexa-ma hoama ramo hese kwry. Ombae vende vaety kwry ave ogwerojaheo. Omboasy rei mate okwa-vy. Ndojogwavi-ma vaer nhandhegwi Babilnia pygwa kwry, hei. Naxe pirapirevi-ma, hei-ma. 12 Avave ndojogwavi-ma vaer ombae porr onhembojegwa jegwa vaer mo mbaeve hepy vae ouro-gwi ijapopyre, prata-gwi ijapopyre, ita rendy rendy ita kyra rendy vae prola-gwi ijapopyre ave ndojejogwavi-ma vaer xhegwi. y katu nonhembojegwa porvi-ma vaer hikwi. Ndojejogwavi-ma vaer xhegwi ao por por avendese eterei vae, hei. Hepyve pyve vae oaor gw ipo hyverapa vae,

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

747

APOCALIPSE18

gw pyt por vae, gw isimba rei vae, gw hagwegwasu pyt vae ave ao ndojejogwavi-ma vaer xhegwi, hoe-vy ojaheo. Yvyra kwry hyakw por-gwi hepy vae ave novende movi-ma. Yvyra ajuy ave novende movi-ma. Ha entro mbae por ojejapo vaekwe marfim-gwi, yvyra hepy vae-gwi, bronze-gwi, hierro-gwi, ita morot mrmore-gwi iporve rve-gwi hepy tee vae novende movi-ma Babilnia pygwakwe-pe. Ovende-ta mo rire katu ndovyavi-ma hikwi. 13 He por vae ajuy mombyry gwigwa, opaixagwa hyakw por por vae ave novende movi-ma hikwi upe-py. Ndojogwavi-ma vaer avave xugwi kwry uva rykwere ijapopyre. Ndojejogwavi-ma vaer ave nhandy xugwi. Ndojogwavi-ma vaer trigo kui, trigo ikui e vae ave xugwi. Ndojogwavi-ma vaer xugwi vaka, ovexa ave, kavaju kwry ha imbae ryru ave. Ndojogwavi-ma vaer ave kente gwembigwa mbigwair. 14 Mbae vende vaety kwry hei yvy ki rexa-vy: Entro mbae nde pya jerure hese vaekwe y katu opa-ma. Ne mbae reta reta vaekwe yma. y katu nane mbae retavi-ma. Ne mbae rakate hagw y katu opa-ma ndhegwi. Ndaiporivi-ma. Ndererekovi-ma mbaeve. Nenhembohory hagwe opa rei ndhegwi, hei. 15 Yma vaekwe mbae vende vende vaety kwry ojohu upe-py ombae jogwa vaer xugwi kwry. y okyhyje-vy hikwi. y katu omanha sayvuku rei okwa-vy. Ndohasa asysi mo indive hikwi. Upixa-gwi onhemboasy joa rei hikwi. Ogwerosapuki joa hikwi hoe-vy upe tet-rehe: 16 Ou-ma katu maranygwasu pe tet-my. Tetgwasu por vaekwe upe vae. Upe pygwa kwry ijao kwry ojegwapa vaekwe. Onhemonde vaekwe ao ipor vae-py. Ojegwa vae ijegwaha ouro-gwi ijapopyre-py. Ita kyra prola-py imbojegwa jegwapyre. 17 Sapya ete-gwi ndogwerekovima ombae reta ipor vaekwe, hei onhemboasy joa-vy okwa-vy. Entro kente y-rupi ogwata vae mbae ryru pygwa onhemomombyry hikwi. Mbae ryru rerekwa kwry, hembigwi kwry gwive, hemimbogwataha kwry gwive, mbae ryru moatyrhaty kwry gwive, ogwata rei vae kwry gwive onhemomombyry joa hikwi. Hesayvuku vuku rei hikwi mombyry-gwi rei. 18 Yvy ki rexa-vy ramo ohexa-ma ramo tatat opu xugwi onhemboasy-vy ogwerosapuki hikwi. Ner vyteri oiko a-ramigwa tuvixa vae tet opambae rei jogwa jogwahaty, hei hikwi onhemboasy joa-vy. 19 Omombo oak-rehe onhemboasy rexa uka-vy yvy kui omombo jehe ovyare-vy onhemboasy eterei-vy hikwi. Ojaheo osapuki ohapir-vy. Hei ndovyi-gwi: Kanoagwasu jry kwry oiko por vaekwe ombae ovende jave upe tet-my o vae kwry-pe, hei omboasy joa-vy hikwi imandua ndua ombae vende vendehatygwe-rehe. Onhemomorse rei-gwi ojogwa heta vaekwe hikwi. Sapya ete-py ndojogwavi-ma vaer. Nhandejry

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE18,19

748

19

ombou-ma kuri marny ijukapahar kwry. Ndoikovi-ma voi kuri upe tet-my. Pete ra-py ndoikovi-ma, hei ohexa-vy onhemboasy joa-vy hikwi. 20 Pe ae, yvy-py peiko vae gwive, pevya katu. Entro Nhandejry remimondo kwry ha (Ap 18.20) inhe-py omombeu vaetykwe ave Nhandejry-rehe ojerovia vae gwive pevya katu. Nhandejry tee ogwereko-ma xupe kwry hembiapokwe-rehe. Hembiapo vai meme vaekwe pe-my. y katu hembiapo vai hagwe-rami ogwereko-ma ave xupe kwry. 21 Upe rire pete Nhandejry rembigwi yvy pygwa imbaraete vae oipyhy pete itagwasu avati soka ramigwa ha omombo-ma ygwasu mbyte-py. Upi hei: Upe avati soka xe amombo hagwe-rami ave Nhandejry omombo-ta ave Babilnia tet mygwa kwry ndohexaviry hagw-py. 22 Upe-py avave nohenduvi ar ovya joa vae. Nahembiry ombopu kwaa vae gw mbae ryapu gwyrapas reko ete. Nonhehenduvi-ma ar ipu ramo flauta, mimbygwasu ave. Avave nombopuvi-ma vaer upe-py. Avave nombaapovi-ma ar upe tet-my. Avave nonhembiapovi-ma vaer upe-py. Nonhehenduvi-ma vaer onhembiso vae. Ndaijayvuvi-ma vaer avave upe tet-my. 23 Mbaeve nahendyvi-ma vaer ave. Nonhehenduvi-ma vaer ave omenda ramo kunhata, kariay ave. Hembiapo vai-gwi ombotavypa rei vaekwe entro tet tet rupigwa-pe. Mbae reta por por hepy ramo jepe ovendepa ete joty vaekwe xupe kwry. Babilnia tet mygwa ovende kwaa ave. Ambue tet mygwa hae-rami e ovende. Enterovea-gwi hekoha vaive ave hikwi. Upixa-gwi ombohasa asy-ma Nhandejry xupe kwry. 24 Upe-py Nhandejry-rehe ojerovia vae-pe ojuka meme voi vaekwe. Inhe-py omombeu vaety-pe ojuka meme ave vaekwe. Ha entro yvypry kwry-pe ave. Opa opa tet tet rupigwa-pe ave ojuka uka meme voi vaekwe upe tet mygwa kwry. Upa-rehe Nhandejry ogwereko asyma Babilnia tet mygwa kwry-pe, hei Nhandejry rembigwi omombeu-vy. 1 Upe rire katu yvy-gwi onhe vae ahendu. Onhemboaty atypa vae oporahi joaha-rami iporahi ryapu ahendu yvy pygwa kwry porahi: Tanhamboete katu Nhandejry-pe. Nhandejry ae ogwereko puaka oipea hagw kente kwry-gwi heko vaikwe. Nhatima katu xupe. Hae anho imbaegwasu tee vae. Ipuaka ete tee vae voi Nhandejry,

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

749

APOCALIPSE19

hei oporahi joa-vy hikwi. 2 Hae heko por tee vae voi. Upixa-gwi anheteha-rupi ojohu kwaa hembiapo vaikwe hese. Hae omondo-ma upe kunha ikwimbaese vae veramigwa oiko asy hagw-py. Omongya vaekwe vrami yvypry kwry-pe gweko kyakwe-rupi. Hesu-rehe ojerovia vaekwe-pe ojuka juka-ma vaekwe. Upa-rehe Nhandejry Tup ombohasa asy xupe kwry, hei oporahi imboete-vy Nhandejry-pe hikwi. 3 Upi hae kwry osapuki jevy hei-vy: Tanhamboete katu Nhandejry-pe. Ohapy tetgwasukwe. Tatatgwasu opu ojereroyvate oho-vy. Ijapyre ar upe tatatgwasu, hei Nhandejry-pe imboete-vy. 4 Ha gw vinte e quatro mburuvixa kwry, ha irundy Nhandejry apyka jere-rehe oiko vaety onhes Nhandejry rovagwy-py omombaegwasu eterei hagw xupe. Ogwapy o-vy oapykagwasu ri. Hei xupe okwa-vy: Ore oromboete vae voi nde-vy. Orovya eterei voi nde-rehe ore, hei omboete tee-vy xupe.

Tapemboete katu Tup Nhandejry Tup tee-pe, hei onhe-vy. Pemboete katu xupe pe enterove hembigwi kwry. Pe yvypry kwry, hese ojerovia vae gwive pemboete joa ete katu xupe. Pe, huvixa vae kwry, pe, pende reko mirve vae kwry ave pemboete joa ete katu Nhandejry-pe, hei onhe-vy xupe kwry. 6 Upe jave ahendu hyapu vae kente heta vae nhe vrami, y onheh vae vrami oky-tama vae hyapu vae vrami voi ahendu. Hei: Tanhamboete katu Tup Nhandejry-pe. Hae anho voi Nhandejry tee vae ipuaka tee vae nhande-rehe kwry. Hae anho nhande ruvixa. Hae anho mante onhemoingo-ma mburuvixagwasu-ramo enterove-rehe.f 7 Javyapa katu japorahi katu imboete-vy. Nhambohory katu xupe. Nhamombaegwasu katu xupe ituvixave-gwi hae entro vae-gwi. y ogwah-ma vyagwasu ete ry. Oiko-tama y Ovexa Ray ramigwa vae jehe ojerovia vae omenda-ta vae vrami oiko-ta hendive kwry. Hembirekor vrami onhembosakoi-ma voi vaekwe haar-vy hese ojerovia tee vae kwry. 8 Onhemonde-ma ao ipor tee vae-py omimbi etei vae-py. Ipot ete vae-py onhemonde-ma voi katu. Hembireko vrami oiko hagw indive omoir hagw xupe. Upe ijao Nhandejry-rehe ojerovia vae pya pot hagwe ae upe ijao. 9 Upe-ma ramo Nhandejry rembigwi yvy pygwa hei xe-vy:

5Upi, apykagwasu-gwi mburuvixagwasu renda-gwi ahendu-ma onhe ramo:

Yvy-py oiko-ta vyagwasu mendaha pygwa-rami

19.6 Sl 93.1; 97.1; 99.1


O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE19

750

Emo katu kwatia-rehe. Ovyapagwasu menda ha-py o vae kwry. Upixa Ovexa Ray ramigwa vae remienoigwe kwry ovyapa gwasu vaer. Hemimongaru kwry ovyapagwasu-ma vaer hikwi, hei. Upe-ma ramo hei jevy: Ko vae Nhandejry nhe tee vae voi. Anhete tee voi ko nhe, hei. 10 Upe-ma ramo anhes-ma amboete hagw xupe. Hae ae hei xe-vy: Ani katu erenhes te xe-vy, hei. Nhandejry-pe ae emboete katu. Xe ko ne ir tee voi. Entro Hesu rehegwa nhe omombeu vae ave ir voi xe. Ani erenhes te xe-vy. Nhandejry-pe ae katu emboete tee, hei-ma onhe-vy xe-vy. Entro Nhandejry nhe-py omombeu vaety, entro Hesu rehegwa nhe omombeu vae ave Nhandejry Nhe Marangatu tee vae ae omoarandu-gwi oikwaa anhetegwa vae omombeu hagw, hei.

hry, Anhete Teegwa Voi Haete Voi Jeroviaha ave hry. Moki hry ogwereko gwekoha por tee oikwaa uka hagw. Gweko marangatu reheve ombohasa asy meme jehe ijae vae kwry-pe. Gweko marangatu reheve onhorair ave ondive onhorairse vae ndive. Enterove hei hagw hese: Anhete tee ha-py voi a-rami xe rereko. Gweko jejavy e tee reheve a-rami xe rereko asy hei hagw hese. 12 Tata rendy-rami voi hesa. Ha oak-rehe ogwereko heta ijegwaka. Avave ndoikwai try hese ojehai vaekwe. Gwry tee hae mante oikwaa. 13 Ijahoja-rehe katu heta o hugwy vae. Hry voi Tup Nhandejry reko kwaa ukaha. 14 Heta heta Nhandejry rembigwi yvy pygwa ao morot ipy hyverapa vae ipot vae reheve oho hapykwri. Kavaju morot kwry ri ojei hikwi. 15 Ha Tup Nhandejry reko kwaa ukaha oikwaa uka ojurugwi os vae kysepuku oikytha-rami, onhe-py ohundi yvypry kwry-pe. Onhemomburuvixagwasu teeha oikwaa uka-vy ogwereko hierrogwasu ijapopyre opo-py. Tet tet mygwa kwry-pe, jehe ojerovia e vae kwry-pe gwive hae oiko vaer mburuvixagwasu ramo. Opuakaha-rupi voi omanda pohi ar hese kwry. Nhandejry ipuaka tee vae ovya e eterei-gwi ogwereko asy asy vaer opa opa rupigwa nhande py-py nhahumbiri vaerami.g 16 Ijahoja-rehe hetyma-rehe ojehai a-rami: Mburuvixa Ruvixagwasu jevy ha entro mbae jry-gwi hae Mbae Jaryve voi hei ojehai-vy hese. 17 Upi ojehexa uka xe-vy kwarahy rova-rehe onhemboy o-vy pete Nhandejry rembigwi yvy pygwa. Onhe ngat-vy entro gwyra kwry-pe: Peju penhombovyagwasu hagw karugwasu Nhandejry remimbojeheapy. 18 Tookwe-rehe rei penhomboaty. Entro mburuvixa vae kwry rookwe-rehe, mburuvixagwasu vae kwry rookwe-rehe, mburuvixa mir vae kwry rookwe-rehe, ipuaka vae kwry rookwe-rehe ave, kavaju rookwe ha

11Upi ahexa kavaju morot vae yvy onhehanha jave. Upe kavaju ri o vae

Kavaju morot vae arigwa rehegwa nhe

19.5 Sl 115.13
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

751

APOCALIPSE19,20

ijry kwry rookwe-rehe ave penhomboaty aty peu hagw. Yvypry kwry rookwe-rehe ave, heko mir vae kwry rookwe-rehe ave, onhemboete vae kwry rookwe-rehe ave, ojejokwi rei vae rookwe-rehe ave, ojejokwi e vae rookwe-rehe ave. Peupa mani katu tookwe okwe, hei gwyra kwry-pe.h 19 Upi xe ahexa ave onhomboaty aty vae-pe. Upe mymba vaigwasu ete rekoporuha mburuvixagwasu kwry yvy ri o vae gwive gwembigwi kwry ndive onhomboaty aty onhorair hagw upe kavaju ri oiko vae ndive, hembigwi kwry ndive ave. 20 Ha nonhorairi joty hikwi. Mymba vaigwasu ete rekoporuha-pe ae oipyhy omo-ma xupe preso. Hesegwa nhe mombeu hatygwe-pe ave oipyhy-ma omo-ma ave kuri xupe preso. Yma hae hexapyrrupi ombotavy tavy yvypry kwry-pe omboete hagw mymba vaigwasu ete rekoporuha-pe onhemonhandejry-rami, haanga-pe ave omboete hagw, hry omo uka ave vaekwe jehe imboete-vy. y katu oipyhy-ma upe moki ivai ete vae-pe omo-ma katu preso kuri hae kwry. Upe moki vae, mymba vaigwasu ete rekoporuha, hesegwa nhe mombeuhaty ave hekove reheve rei omombo tatagwasu pa-my opa e reheve ohasa asy hagw. Ita omboykupa hese reheve oki vaer ombohasyve hagw xupe kwry. 21 Ha entro xupe omboete vae kwry ave omanomba. Kavaju morot ri oiko vae ojukapa xupe kwry. Ijuru-gwi os vae kysepuku oikytha-rami onhe-py ojuka paete-ma xupe kwry. Ha entro gwyra hou hookwe. Hygwyat at voi hookwe-rehe. Ombyaju peve hou hookwe.

20

Ogwereko ramo opo-py pete yvykwarusu hugwa e vae rok mbotyha. Pete calenagwasu inhapytha, ipohi vae ogwereko ave opo-py. 2 Ha oipyhy upe tejujagwagwasu-pe, upe mbi yma vaekwe kunha ypy Eva-pe ombojejavyharepe upe onhembotejujagwagwasu vae, upe onhemombi vae anhaygwasu voi. Satans ave hry vae voi. Ha ojokwa xupe hereko-vy mil roy peve. 3 Ha upe-gwi Nhandejry rembigwi omondo xupe yvykwarusu-py opyta hagw hugwa e vae-py. Upe rire hat voi omboty heseve pono os jevy ponove ombotavy tavy rei yvypry kwry-pe. Omboty-ma xupe upe yvykwarusu hugwa e vae-py opa peve mil roy. Upe rire katu opa rire mil roy anhy os jevy-ma ar. Upe yvykwarusu hugwa e vae-gwi omos te ndahai hiare hagw. 4 Pyae voi ahexa jevy apyka rysy. Ha upe apyka rysy-py ogwapy vae ojohutama hekokwe-rehe kente kwry-pe. Upe-py ahexa ave heta onhaka ete-ma vaekwe nhe marangatukwe. Anhetegwa Hesu remimombeukwe omombeu eterei vaekwe. Nhandejry nhe omombeu mbeu ave vaekwe. Nohendusi vae onhaka ete-ma vaekwe pete te-pe xupe kwry. Hae kwry nomboeti voi vaekwe mymba vaigwasu ete rekoporuha-pe. Haanga-pe ave nomboete rery

1Upi ahexa ave pete Nhandejry rembigwi ogwejy ou-vy yvy-gwi.

Mil roy rehegwa nhe

19.17-18 Ez 39.4,17-18
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE20

752

vaekwe hae kwry. Ndogwereki voi vaekwe ave osyva-rehe opo apyape ri ave. Oikove jevy-ma Cristo ndive oiko ave mburuvixa ramo omanda hagw onhondive mil roy peve.i 5 O ave heta omano vaekwe ner vyteri oikove jevy vaer, haar-vy rei oiko ar. Upe mil roy peve Hesu ndive nomandi ar hae oiko-vy. Hesu-rehe ojejuka uka vaekwe oikove jevy ranhe vae kwry onhypyr jevy-ma vaer nhane moingove jevyha ra-py. 6 Ovya ete voi vaer imarangatu vae kwry onhypyr jevy-gwi nhane moingove haty. Nomanovi-ma vaer hae kwry. Oiko joty ar pai-rami Hesu Cristo pytyvha ramo ha Nhandejry Tup pytyvha ramo ave. Ha oiko ar Hesu Cristo ndive mil roy peve mburuvixa ramo oiko vae hikwi.

yvykwarusu onhemboty hagwe-gwi ombotavy jevy hagw entro yvypry kwry opa opa rupigwa kwry-pe. Hesu reroviaha e vae-pe, hese ijae vae-pe, Gogue pygwa kwry-pe, Magogue mygwa kwry-pe ombotavypa jevy vaer. Anhaygwasu omboaty ar heta heta vae yvy kui-rami etei onhorair hagw mo. Kwarahy res-gwi, kaaru-gwi, arapopy popy-gwi omboaty aty ar heru-vy onhorair hagw mo. 9 Gw Nhandejry-rehe ojerovia vae kwry oimeha-rupi, entro yvypry kwry osarambipa hikwi ogweroajere ijoko-vy mo xupe kwry. Tet Nhandejry rembihayhu vae jere-rupi ave. Ndojapi joty gwembiapo vairgwe. Nhandejry ombou yvy-gwi tata ohapypa ete xupe kwry. 10 Upe-ma ramo yvypry mbotavyhare, anhaygwasu-pe Nhandejry omondo ombohasa asy hagw-py. Tatagwasu oha-py omondo xupe. Ita omboykupa vaer heseve ave tata-py ombohasa asy voi hagw xupe. Upe-py omondo-ma vaekwe upe mymba vaigwasu ete vae-pe hesegwa nhe mombeuhaty-pe ave ohasa asy meme hagw. Ndopi ar voi xupe mbaasy. ry, pyhare peve ohasa asy asy ar apyre gwar.

7-8Anhaygwasu os jevy ar mil roy rire ojapo vai hagw. Os jevy vaer

Anhaygwasu-pe Nhandejry omondo tatagwasupy ohasa asy hagw apyre gwar

ave apykagwasu mburuvixagwasu pegwa morot vae. Hiri o ogwapy vae Tup Nhandejry. Upe-py ogwapy jave ogwahma hira yvy opa hagw, yvy ave opa hagw. Avave ndohexavi-ma vaer ry yvy ave. Ha opaete. Ndajahexavi-ma vaer. 12 Upe jave ahexa-ma ave upe-py entro omano vaekwe ojoparapa onhemboy o-vy Nhandejry rovagwy-py. Oipea heta kwatiagwasu. Pete kwatia-rehe o Nhandejry-rehe ojerovia vae kwry rry. Hekove ijapyre reheve oiko hagw upe-py omo uka vaekwe hry kwry upe kwatia-py. Ha ambue kwatia-rehe katu hry kwry ndive ohai hembiapokwe pokwe-rehe ojerovia vae, ojerovia e vae kwry gwive rekohagwe. Omano vaekwe gwive Nhandejry hembiapokwe pokwe ojohu hese kwry. Upe kwatia-rehe ojehaipa ete voi kente kwry ojapo

11 Ahexa

Yvy yvy ave okanhymba rire Nhandejry ohekojohu vaer enterove-pe

20.4 Dn 7.9,22,27
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

753

APOCALIPSE20,21

vaekwe gwive. Ohekojohu-ma voi xupe Nhandejry. 13 Ygwasu-rupi omano vaekwe ave ogwah Nhandejry rovagwy-py. Ha entro omano vaekwe rendatygwi os smba okwa-vy. Nhemokanhy ngatu haty-gwi ogwah hikwi Nhandejry rovagwy-py. Ha enterova-pe, pete te-pe Nhandejry ohekojohu hembiapo vai vaikwe-rehe. 14 Omano vaekwe rendaty ogwerova uka-ma omombo tatagwasupy. y ae katu ndoikovi-ma vaer nhemano. Upe tatagwasu nhane moingove eha voi. Nhane mokanhy ngatu haty voi. 15 Ha entro vae rry ndoiki ramo Nhandejry kwatia-rehe hekove ijapyre reheve oiko hagw, Nhandejry omondo vaer xupe ohasa asy hagw-py upe tatagwasu-py oiko hagw.

21

rire ojehexa uka xe-vy yvy ipyahu vae ry ipyahu vae ave. ry oiko-ma vaekwe yvy ave, ygwasu ave ndaiporivi-ma.j 2 Ahexa-ma katu Nhandejry ombosakoi vaekwe tet hese ojerovia vae pegwar. Tet imarangatu ete vae upe vae. Hry vae Jerusalm ipyahu vae. Ou vae Tup Nhandejry-gwi. Ojegwa jegwa por por verei voi. Kunhata onhemonde por omenar ha-py ogwahha vrami voi upe tet.k 3 Upe jave Nhandejry apykagwasu ypy-gwi ombou nhe. Onhe hat ramo ahendu hei: y katu Nhandejry oiko-tama kente kwry pa-rupi. Ha pe kwry peiko-ta Nhandejry rei ramo. Nhandejry Tup tee vae oikota pene ndive kwry. Oiko-ta pende Jry ramo.l 4 Nhandejry oikyty-ta pendhegwi pende resay ponove hagw pene ras. Upe-py ndoikovitama omano vae, ndoikovi-tama onhemboasy vae, ojaheo vae. Mbaasy rasy ave nohendu movi-ma upe pygwa. Yma oiko vaekwe gw vaekwe opa-ma, ohasapa-ma, hei apykagwasu ypy-gwi ombou vae onhe.m 5 Upi Nhandejry ogwapy jave oapykagwasu ri hei: y ajapopa-ta ipyahu vaer, hei onhe-vy. Hei ave xe-vy: Ehai katu ko vae anhete teegwa voi ko ko nhe. Ipor voi enterove ojerovia tee hese, hei. 6 Upi hei jevy: Ajapo japo vaer gwive ajapopa-ma. Xe ko mbae ypyr ramo voi aiko-ma xe vaekwe. Ipaha rire ave xe aiko joty. Mbae nheypyrha voi ko xe. Mbae paha voi ave ko xe. Upe ijyuhi vae-pe ame vaer y oyu hagw. Ipyapygwar hekover ame rei vaer xupe.n 7Yvy pype oiko jave xe-rehe ha-py onhembohekopyat xhegwi ojehesa rerova e vae-pe ame vaer ko heko porr. Pete te-pe ame vaer ko heko porr amombeu kuri nde-vy. Xe aiko ave ar hekojry ramo ha hae kwry oiko ave ar xe rei ramo. 8 Entro heko vai vae ae oho vaer ohasa asy hagw-py. Entro ipyamir vae xe rape-rupi ogwata hagw,

1Upe

Yvy ipyahu vae, yvy ipyahu vae ave rehegwa nhe

21.1 Is 65.17; 66.22; 2 Pe 3.13 k 21.2 Is 52.1; 61.10 21.4 Is 25.8; 65.19 n 21.6 Is 55.1

21.3 Ez 37.27

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE21

754

entro xe rerovia eha, entro mbae ojapo vae ivai vae, oporojuka vae, teko kya-py oiko vae, mohy ojapo vae, omboete vae taanga-pe, Tup Nhandejry e vae-pe, ha entro ijapu vae oho ar ohasa asy hagw-py. Oiko asy ar tatagwasu-py ita omboykupa vaer hese. Upe tatagwasu yvypry ombohry rei nhane mokanhy ngatu haty ave, hei xe-vy Nhandejry ahai hagw. ramo upe sete marnyy ogwereko vae pa-gwi ou pete vae xe renda-py. Ou ramo hei xe-vy: Eju katu ahexa uka-ta nde-vy upe Ovexa Ray ramigwa vae reyir. Hembireko vrami oiko meme ar ndive hei kwry, hei xe-vy. 10 Upi Nhandejry Tup Nhe Marangatu tee vae xe moarandu-ma xe reraha hagw yvyatyrusu ijyvate vae ri ohexa uka hagw xe-vy. Upe ijyvate vae ri-gwi ohexa uka xe-vy Jerusalm tet. Imarangatu tee vae voi upe tet. Ou ramo Tup Nhandejry-gwi yvy-gwi ou upe vae. 11 Ipor eterei voi. Nhandejry mbaegwasuha reheve omimbipa upe tet pyahu. Ita kyra rendy ramigwa jaspe hry vae-rami omimbi por vae. 12 Onhemboty ijerekwe-rupi oipemimba tet jerekwe okra kraja mate oheja. Yvate peve hat vae-py omboty. Doze ok o. Ijyke-rehe meme o inhangarekoha Nhandejry rembigwi. Doze o inhangarekoha. Dozegwa rry o ave ojehai ok ri. Pete te Israel ray amyr kwry rry o okgwasu-rehe. Hei tee pegwar. 13 Mbohapy hapy hok. Hok jova jovaipa voi upe tet. Kwarahy res ha-koty o mbohapy. Kaaru-koty o mbohapy. Arapopy-koty o mbohapy ave. ry yke-koty o mbohapy ave. 14 Upe tet ogweroajere ijokoha. Igwy-py o ipytahoha, doze ita vae. Ojehai hese doze hry ave. Ovexa Ray ramigwa vae remimondokwe rry. 15 Upe Nhandejry rembigwi onhe vae xe-vy ogwereko oyvyra ramigwa ouro-gwi ijapopyre oipapa hagw upe tet, hok ave. Ijerekwe rehegwa ave oipapa hagw upe tet. 16 Ipekwe-rami joty ipukukwe. Upe Nhandejry rembigwi oipapa ramo oyvyra ramigwa-py otopa hese: Dois mil e duzentos quilmetro ipukukwe, hei hese. Ha ipekwe ijyvatekwe ave petexante ave. Ijyvatekwe-py ave ogwereko dois mil e duzentos ave. 17Oipapa ave ijokoha ha otopa sessenta e quatro metro ipekwe Nhandejry rembigwi yvy pygwa kwry oipapaha-rami. 18 Upe ijykerupi o vae ijokoha katu ojejapo ita kyra omimbi vae-gwi, hry vae jaspe-gwi. Ha upe tet katu ouro tee gwigwa omimbi voi vae. 19 Ha ijere rehegwa ojoko vae katu ojejapo heta ita kyra jegwa jegwa-gwi. Ita hepyve pyve vae-gwi voi ojejapo vaekwe. Ijepytahoha ypykwe ita kyra jaspe hesak tee vae. Ijepytahoha imokiha ita kyra safira hovy ete vae. Ijepytahoha imbohapyha ita kyra gata pykasu ragwe hovy endy-rami vae. Ijepytahoha inhirundyha ita kyra esmeralda hovy ete vae. 20 Ijepytahoha icincoha ita kyra sardnia hesayju pyt vae. Ijepytahoha iseisha ita kyra srdio pyt ete voi vae. Ijepytahoha iseteha ita kyra crislito hesayju endy vae. Ijepytahoha hioitoha

9Upe-ma

Jerusalm tet ipyahu vae rehegwa nhe

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

755

APOCALIPSE21,22

22

ita kyra berilo hovy ete vae. Ijepytahoha inoveha ita kyra topzio hesayju vae. Ijepytahoha idezha ita kyra crispraso hovyngy vae. Ijepytahoha hionzeha ita kyra jacinto hesayju pyt vae. Ijepytahoha idozeha ita kyra ametista pyt ete vae. Ita hepyve pyve vae-gwi voi ojejapo vaekwe ipytahoha kwry. 21 Upe doze ok vae ojejapo vaekwe doze hepy eterei vae prola-gwi. Ita kyra morot tee hendy rovy sayju vae voi prola. Pete prola oiporu vaekwe ojapo hagw pete ok. Upixa oiporu doze prola ojapo hagw doze ok. Ha ojegwata hagw upe tet-rupi ojapo vaekwe ouro tee-gwi. Hesak por vae-gwi ojejapo vaekwe. 22 Ndahexi ni pete Nhandejry-pe nhamboete haty upe tet-my. Nhandejry ae oiko upe-py hae Tup ipuaka tee vae, Ovexa Ray ramigwa vae ave oiko upe-py. Upa-gwi nanhaikoteviry nhamboete haty-rehe nhane mandua meme hagw hese. Indivepa-ma nhaime. 23 Upe-py avave noikotevi vaer ohesape vae-rehe. Noikotevi vaer kwarahy-rehe, jasy-rehe ave. Nhandejry Tup voi oiko upe-py. Hae voi opuakaha reheve omohembipepa vaer gweko marangatu ete-py upe-py. Ovexa Ray ramigwa vae ave oiko upe-py omohembipe ave hagw. Upa-rehe noikotevi ar gwesape hagw-rehe.o 24 Entro yvypry opa opa rupigwa gwive oiko ar hae hendy-rupi. Gw mburuvixagwasu kwry omembama vaer xupe ombaegwasukwe. 25 Upe ok-ma onhemboty e vae voi. ry ramo jepe nonhembotiry. Ha ndoikiry pyhare. Ijojapa rei voi ry. Upixa-gwi nonhemboti ok. Ok nandi vae voi upe vae. 26 Ha opa tet tet gwigwa otuvixakwe reheve, opuakakwe reheve omboete ar Nhandejry-pe. Omemba ombae retakwe. Gwembihayhukwe gwemiakategwe ave opa omemba vaer. Ojupe omboete vaekwe ohesa rerova vaer Nhandejry-rehe.p 27 Upe-py ndoiki vaer ipot tee e vae. Gw hembiapo vai vae ave ndoiki vaer. Ijapu vae ndoiki vaer. Upe-py Cristo-rehe ojerovia tee vae mante oike ar. Hry o vae Ovexa Ray ramigwa vae kwatia-rehe hekove oiko hagw apyre. Hae kwry mante oike ar upe-py.q 1 Ohexa uka ave xe-vy Nhandejry rembigwi yvy pygwa y reko ete oporomoingove vae, hesak por vae. Os vae Nhandejry apykagwasu gwy-gwi, Ovexa Ray ramigwa vae apykagwasu gwy-gwi. 2 Ha ohasa osyry-vy tet mbyte-rupi. Ha upe mokive y rembey-py ojoovi o-vy yvyra rak yvay. Upe yva hou vae oikove ar opa e reheve. Pete jasy jasy meme hia. Doze-ma o hia pete roy-py. Ha hogwe katu oiko yvypry pohr omohesi hagw xupe kwry. 3 Ndoiki ar upe-py Nhandejry rembihayhu e vae. Upe-py o ar Nhandejry, Ovexa Ray ramigwa vae ave oapykagwasu ri. Ha enterove omboete vaer xupe. Heroviaha kwry gwive omombaegwasu vaer xupe imboetevy. 4 Enterove ohexa ar Tup Nhandejry rova-pe. Ha hry katu o ar isyva kwry-rehe. 5 Upe-py ndoiko movi pyhare. Upixa-gwi avave noikoteviry tataendy-rehe, kwarahy rendy-rehe ave. Nhandejry Tup omohembipe jojapa

21.23 Is 60.19

21.25-26 Is 60.11

21.27 Is 52.1; 1 Co 6.9-10; Gl 5.19-21; Ef 5.5

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

APOCALIPSE22

756

ar xupe kwry. Hembipe-py mante oiko vaer gwei kwry ndive. Nhandejry ndive hae kwry oiko meme-ma vaer mburuvixagwasu ramo apyre gwar. katu Nhandejry rembigwi hei jevy xe-vy: Anhete teegwa voi ko nhe. Ipor jarovia tee voi hese, hei. Tup tee vae omombeu vaekwe onhe-py omombeu vaety kwry-pe oiko vaer-rehe. y ombou-ma katu gwembigwi yvy-gwi omombeu hagw ko vae ojehu-tama vae-rehe. Ndahiarevi-ma voi oiko hagw, hei. 7 Xe ko aju jevy-tama voi, hei Hesu. Ovya vaer Nhandejry remimbota ojapo vae, inhe-py oiko vae. Ko kwatia nhe ndahiari oiko hagw nhe-py oiko vae gwive ovya-ma vaer, hei Hesu. 8 Xe, Joo, Nhandejry rembigwi tee vae ko ahendu ahexa ave ko vae gwive. Upa-rehe anhes Nhandejry rembigwi yvy pygwa renonde-py amboete hagw mo xupe, hae ohexa ukapa-gwi xe-vy entro mbae. 9 Hae katu hei xe-vy: Ani erenhes te xe-vy xe mboete hagw, hei xe-vy. Nhandejry Tup-pe ae katu emboete. Xe ko ne ir voi. Nhandejry nhe-py omombeu vaety kwry ir ave ko xe. Entro vae opyapy gwive ogwerovia tee-ma ko Nhandejry nhe erehai vae kwatia-rehe inhir ave ko xe. Ani xe mboete. Nhandejry Tup-pe ae emboete katu, hei xe-vy. 10 Ani erehaar are are te eremombeu hagw ko ojehu vaer. Ndahiarevi-ma voi oiko vaer. 11 Upe ojapo vae gwembiapo vai meme tojapo joty oiko-vy ivai vae. Heko kya vae toiko joty kuri teko kya-py. Heko por meme vae taheko por meme joty ave. Heko marangatu vae taheko marangatu meme joty, hei xe-vy. 12 Pehendu katu, hei Hesu Cristo. Xe aju jevy-tama. Aru-tama enterova-pe xupe gwar hembiapo apo repykwe.r 13 Xe ko mbae ypyr ramo voi aiko-ma vaekwe. Ipaha rire ave xe aiko joty. Mbae nheypyrha voi ko xe. Mbae paha voi ave ko xe. Xe voi mbae nheypyr ramo aiko, ipaha ramo ave aiko xe, hei Hesu jehe.s 14 Heko vya vaer ipya pot vae. Oao omongya e vae-rami oiko. Hae kwry oike vaer Nhandejry ret-my indive oiko hagw, yva aju oporomoingovehaty hou hagw, ha oike hagw ok-rupi, hei. 15 O vaer oike e vaer. Jagwa reko-rami oiko vae ndoiki vaer. Mohy ojapo vae ndoiki ave vaer. Teko kya-rupi oiko vae ndoiki vaer. Oporojuka vae, omboete vae taanga-pe tup tee e vae-pe ndoiki ave vaer. Heko apu vae ndoiki ave vaer. Oporombotavy vae, onhe rei vae ave ndoiki ave vaer. Oka-rupi rei okwa vaer hikwi. Ndoiki vaer upe-py, hei. 16 Xe ko Hesu Cristo voi. Amondo kuri xe rembigwi yvy-gwi omombeu hagw nde-vy eremombeu jevy hagw Nhandejry-pe omboete

6 Upi

Hesu ou jevy-tama ra rehegwa nhe

22.12 Is 40.10; 62.11; Sl 28.4

22.13 Is 44.6; 48.12

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

757

APOCALIPSE22

haty haty-rupi okwa vae-pe. Xe ko xe rembypy voi mburuvixagwasu Davi. Inhemonha joapyri pyrire voi ko xe. Jasytata ko reruha hembipe por vae ramigwa voi ko xe. Xe aju jevy-tama, hei Hesu. 17 Eju katu, hei haar-vy okwa vae gwive. Ha Nhe Marangatu tee vae ave. Eju katu, hei xupe. Ka nhe renduha ave: Eju katu, hei ave ar xupe. Upe ijyuhi vae gwive tou katu. Upe y oporomoingove vae hoyuse vae tou ave katu. Ome rei vaer ou vae-pe. Upe y omboyu rei vaer xupe kwry. t

Joo, amombeuse entro ko kwatia nhe ohendu vae-pe gwive. Ko kwatia nhe nhane moarandu nhane renonder-rehe. Ani te eremo ambue vae. Ereheja joty koxagwa voi. O ramo gw omove vae, pete nhe jepe oak-gwi rei omove ramo, anhete tee voi Nhandejry ombohasa asy ar xupe. Ko kwatia-rehe ojehai vaekwe marny ombou ar xupe. 19 Oipea vae ave ko kwatia nhe nhane renonder rehegwa nhe-gwi oipea ramo pete nhe jepe Nhandejry ave oipea vaer xugwi imaergwe yvy pygwa. Yva aju oporomoingove vae oipea ar xugwi. Ndoi ar voi. Ndoiki ave vaer tet marangatu-py. Henonder porrgwe ko kwatia-rehe ojehai vaekwe oipea-ma vaer ave xugwi. Oimaergwepeapa vaer xupe. 20 Ko vae oikwaa uka vae hei: Ndaxe arevi-ma voi aju jevy hagw, hei. Ha xe ave hae: Eju katu xe Jry Hesu, hae joty xupe. 21 Nhandejry Hesu tapende rexakwaa por rei katu enterova-pe. Amm
(Ap 22.21)

18 Xe,

Kwatia nhepahar ohai Joo

22.17 Is 55.1
O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

758

FE

quilmetros

RR

IA I L Corazim
Can Magad

ED

ITE

GA

Cafarnaum

RM

Nazar Cesaria

Betsaida Mar de Galilia Tiberades

MA

Naim
Rio Jordo

DE

Gadara

SAMARIA
Sicar Jope Arimatia

Siqum

Emas

Jerusalm
Belm

Betfag Betnia

Jeric

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Mar M

Gaza

orto

JUDIA

SR
S

EO

IA

Tiro

20

40

60 0

CI

A TERRA DE ISRAEL NO TEMPO DE JESUS

Sidom

Damasco

Cesaria de Filipe

O
LI

DA

LM

C
IL

IA
R

IA
TRCIA

AR

NE

GR

Roma

MACEDNIA
Filipos Tessalnica Beria Anfpolis Apolnia Trade Asss

PO
BIT

NTO
GALCIA CAPADCIA

Pozuoli

ITLIA

Nepolis

NIA

Nicpolis Atenas Corinto

Mitilene

Quios
Mileto Atlia Perge

SIC

LIA

Rgio

759

Siracusa

ACAIA
Patmos
Ptara Mirra

Prgamo SIA Antioquia Tiatira Sardes Esmirna Filadlfia Icnio Colossos Listra feso Laodicia Derbe PISDIA

CILCIA
Pafos Salamina

Tarso

Antioquia Selucia

Malta

CRETA
Lasia Bons Portos

Rodes

SRIA CHIPRE

ER MAR MEDIT

RNI

Sidom Tiro Ptolemaida Cesaria Jope Gaza Alexandria

Damasco

O Novo Testamento na lngua Kaiw de Brasil, 2a ed., 2011, Liga Bblica Internacional

Jerusalm

2. A segunda viagem de Paulo

1. A primeira viagem de Paulo

AS VIAGENS DE PAULO

3. A terceira viagem de Paulo

EGITO
0 100 200 300 400

ARBIA
quilmetros

4. A viagem de Paulo a Roma

Você também pode gostar