Você está na página 1de 220

Tratado De If

Uso exclusivo de Babalawos


INTRODUO Este exemplar da coleo TRATADO DE IFA. Nos mostra em suas pginas quase todas as cerimnias de Ifa que um Babalawo deve saber. As quais esto concentrados e numa forma de fcil compreenso.As cerimnias de Ifa constituem um valioso documento que vo suprir as necessidades prioritrias do sacerdote de Ifa no processo de aprendizagem no primeiro ano e aumentaro o conhecimento nos que so estudiosos do ifismo e seguidores de Orunmila. com este livro no pretendo estabelecer regras nem parmetros de Ifa, nem estabelecer linhas de conduta, mas, pretendo estabelecer um guia de estudos, o qual nunca haja existido e que seja de ajuda aos novos sacerdotes de Ifa, aos quais Orumila d sete anos em seu aprendizado inicial(Iwore ogbe). Como tambm tratar de buscar a organizao de nossa religio quanto as suas cerimnias, j que se outras religies so organizadas e tm seus guias de estudo , devemos pensar em no ser uma religio desorganizada( Ejiogbe). Por outro lado, considero que este exemplar uma importante contribuio ao conhecimento de nossas razes africanas, que foram transmitindo-se de gerao em gerao por um sistema oral, e agora estamos colocando num grande livro. Esperamos seja esta expresso literria um grande aporte de organizao e sabedoria a todos aqueles irmos que necessitem desse instrumento para melhor tratar os problemas que assolam a humanidade, e sejamos capazes de reduzi-los e de dar uma vida mais prspera para o mundo. O autor. S a desgraa da fatalidade Pode ser reparada por ele Pois ele o Rei das grandes possibilidades Sua sabedoria infinita Assim como seu poder contra o mal Ajusta a fora do mundo

Quem ? OrunmilaREZA INICIAL ORUNMILA ELERI IPIN IBIKEJI OLODUMARE, AJE JU OOGUN OBIRITI, A PI JO IKU DA O LUWA MI, A TO IBA JAYE ORO ABIKU JIGBO OLUWA MI, AJIKI; OGEGE AGBAYEGUN ODUDU TINDU ORIEMERE A TUN ORI TI KO SUNWON SHE A-MO-IKU OLOWA AIYERE AGIRI ILE LLOGBON OLUWA MI; AMOIMOTAN A KO MO O TAN KOSHE A BA MO TAN IBA SHE KE.
TRADUO:

ORUNMILA, testemunha do destino, Segundo de Deus, s mas eficaz que a medicina Tu s a rbita imensa Que afasta o dia da morte Meu senhor todo poderoso, salva-me. Esprito misterioso que luta com a morte O primeiro dever saudar-te pela manh O equilbrio que ajusta a fora do mundo Tu arte, cujo esforo reconstruir a Criatura de sua m sorte. Reparador da desgraa e da fatalidade. Aquele que conhece a imortalidade Senhor, Rei das grandes possibilidades Perfeito na casa da sabedoria Meu Senhor infinito em conhecimento Por no conhecer-te bem somos inteis Oh, se pudssemos e conhecssemos bem a Ti Tudo seria melhor para ns. CAPITULO I 1. MO-JUBA (Eu rendo homenagem) Antes de apresentar este captulo gostaria de dar algumas explicaes sobre o significado

da utilizao, no sistema de divinao de Orisha-Ifa em Cuba, do significado da palavra mojuba. 1. O significado deste vocbulo Yoruba em nosso idioma o seguinte: Render homenagem. Render = entregar-se Homenagem = celebrao de algum ato em honra de uma ou vrias pessoas. Reafirmando estas palavras extradas de nosso dicionrio de lngua espanhola, Mojuba no mais que: entregarmos ou rendermos honras s deidades Superiores, como a nossos ancestrais tanto de sangue como religiosos e invoca-los para que nos acompanhem em algum ritual que vamos realizar, buscando firmeza neles. Em nossa prtica diria de todo ato religioso ou ritual, utilizado MOJUBA. Como podemos ver, o principal ritual e o de maior prtica dentro do sistema de divinao de Ifa. Este mesmo MOJUBA pode ter variantes segundo a casa religiosa, mas, em essncia muito parecido. O mojuba que a seguir daremos um exemplo, o qual est amparado por sua traduo em nosso idioma, pois nos dar a conhecer o que estamos invocando, j que em alguns casos o oficiante no sabe ao que est se referindo, pois aprendeu de memria atravs da repetio. MO-JUBA AGBA OLOFIN MO-JUBA AGBA LODE MO-JUBA AGBA IRAWO MO-JUBA OSHUPA MO-JUBA AGERE MO-JUBA (REZA INICIAL) MO-JUBA IRUNMOLE OJU KOTUN MO-JUBA IGRAMOLE OJU KOSI MO-JUBA OLORUN, AKOKO I RFRE OLORUN TI MRE LOKE, FRU WA AIYE KT OLOFIN, ERU WA AIYE MO FOJU GBA OLORUN OMI TUTO, ONA TUTO, ILE TUTO, OWO TUTO OMO TUTO, TUTO ARIKU BARAWA OMI FUN EGUN, OMI FUN ILE, OMI FUN OLORUN AGRE JI OLORDUMARE GBOGRO ARA ONU IGBA E. LONI (Nome ou apelido familiares de sangue Ex: avs, pais, etc.) IGBA F. LONI (Nome, apelidos e Odu da If de Babalawos mortos de seu ramo ou familias e outras importantes.) IGBA E. LONI (Iyalorishas, Babalorishas, nome e apelidos e nomes de Santo) ASHE, GROGBO AWO OTOKU, IYALOSH OTOKU, BARAI OSHA OTOKU, OMOKEKERE OTOKU, GROGRO EGUN ILE GROGRO EGUN ARA, GROGRO EGUN TI MRF LAIYE TI MRE LESE OLORDUMARE OTUN OWO, ORA OSI NI LOWO SHE ASHE BABA, ASHE YEYE, ASHE OLOFIN, ASHE OLORDUMARE ASHE OLORUN, ASHE OLUO SIGUAJU (Nome, Apelido e Odu) ASHE OTUBONA (Nome, apelido e Odu) ASHE APETEBI (Nome , apelido e 3

Odu, ASHE LORI MI, ASHE LOWO MI. ASHE GBOGBO AWO, IYALOSHA, BABALOSHA, IWORO KOVA ILE ASHE ASHEDA TI NKO ODU IFA GBOGBO AIYE ASHE ADORDA TI NKO GBOGBO AGBA NI MORAN ASHE EBO, ASHE TO, ASHE AIKU BABAWA IGBA (SANTO) EMI OMO ODU (X) AWO ORUNMILA. Traduo: Eu rendo homenagem ao Grande Olofin Eu rendo homenagem ao Grande Espao Eu rendo homenagem s estrelas Eu rendo homenagem Lua Eu rendo homenagem a terra Eu rendo homenagem s 400 deidades que vm a minha direita Eu rendo homenagem s 200 deidades que vm a minha esquerda Eu rendo homenagem ao sol e rogo ao sol por bom tempo, ao sol quando est na montanha. Os escravos vm ao mundo saudar Olofin eu contemplo e recebo o sol. gua fresca, caminho fresco, mos frescas, inteligencia fresca, fresca a saude de nosso pai (maior). gua para o morto, gua para o solo, gua para o Sol, ns acompahamos e levantamos a Deus e todos os defuntos familiares. Te sado hoje (familiares de sangue) Te sado hoje (Babalawos mortos) Te sado hoje (Santeras e Santeros mortos) Sabedoria de todos os adivinhos mortos,santeras mortas,santeros mortos, crianas mortas, todos os mortos da casa, todos os mortos familiares, todos os mortos da terra que vivem ao lado de Deus. A mo direita quem agarra a esquerda, a que trabalha. A bno de meu Pai, de minha Me, de Olofin, do Criador, A bno do Sol, do maior dos adivinhos (nome, apelido e Odu), de quem com seus olhos cuida do caminho. A bno de quem invoca a semente de If. A bno da minha cabea, de minhas mos, de todos os adivinhos, das santeras, santeros e da gente que vem minha casa. A bno de Asheda, que mostra as figuras de ifa para todo o mundo. A bno de Akoda, que ensinou a todos los maiores o conhecimento. A bno para sacrificar, para dirigir, para a sade do nosso Pai. Sado (Santo) Eu, filho do Signo, adivinho de Orunmila. 1.2. OSHE BILE ( jogo com obi) OSHE BILE ODU IRE OBI AWO ADIATOTO ADIFAFUN ALAKETA OSHE VILE ODU IRE OBI AWO ADIATOTO ADIFAFUN ALADESISI OSHE BILE ODU IRE OBI AWO 4

ADIATOTO ADIFAFUN ALAKETU 2. OBI ATANU KO MA JE ALADETA OBI ATANU KO MA JE ALADESISI OBI ATANU DO MA JE ALAKESISI OWO MI ALA EBE OBI IFA OWO ILE MO OKU O, A PE YE Figura bendita ,segredo do obi de Adiatoto,o que foi profetizado por If para: ALAKETA, ALAKESISI, ALAKETU Ao obi derramamos para que dele constantemente coma Alaketa, Aladesisi, Alaketu. Minhas mos vm rogar ao obi de Ifa com as mos. Terra, eu te saudo, ns convocamos para perguntar. 1.3. APRESENTAO Para apresentar as pessoas, se tocar as seguintes partes do corpo: Cabea AGO ORI nuca AGO IPAKO garganta AGO OFUN ombro direito LAPA OTUN ombro esquerdo LAPA OSI ventre OLU YUN joelho direito ITAN BORUKU joelho esquerdo ITAN BORUKU LODE P direito ELESE KAN P esquerdo ELESE MEJI Mo direita OWO OTUN Mo esquerda OWO OSI ARIKU BABWA (Se apresentar a parte de cima das mos) 1.4. SAUDAES Retirar-se da casa: -ONARE O Traduo: A bno do caminho Cano geral : OSHE MI NI HE Traduo: Meu trabalho est bom. - MO FORIBALE IFA - MO FORIBALE OLUWO SIGUAJU - MOFORIBLE OYUBONA Traduo: Eu ponho minha cabea e toco o solo de If. Eu ponho minha cabea e toco o solo do divinador maior Eu ponho minha cabea e toco o solo de quem com seus olhos cuida do caminho. Responde o Oluwo maior ao levantar-se o afilhado: BOBO TU ASHE Traduo:Te cubro com todas as bnos. Saudao a Orunmila: ORUNMILA IBORU 5

ORUNMILA IBOYE ORUNMILA IBOSHESHE Traduo: Os sacrifcios so oferecidos. Os sacrifcios so satisfatrios. Os sacrifcios esto realizados.
1.5. SAUDAO COMEMORANDO TEMPO DE FEITURA:

O mesmo MO-JUBA, eliminando a saudao aos mortos. IGBA (Ao santo correspondente) EMI OMO ODU (fulano de tal) MBO TO LO SI ILE IYALOSHA O BABALOSHA. IYO LONI EJUN (Anos correspondentes) IBUJOKO OSA SARA IWOR. IKU UMLO, ARUN UNLO, OFO UNLO (todos os osobos) NI IRE AIKU, IRE OMA (todos os ire) MOFORIBALE (Santos). Eu, filho do Odu de Ifa ral, venho a casa da Santera/o (nome e/ou apelidos), que no da de hoje tantos anos de assentar Santo celebra con as pessoas, para que a morte, a enfermidade, a perda, etc.., se v e venha a asde, a inteligencia, etc. 1.6. OS QUATRO PONTOS DO TABULEIRO ORORI OPON ................................................... CABEA DO TABULEIRO ELESE OPON ................................................... PS DO TABULEIRO OTUN OPON ................................................... DEREITA DO TABULEIRO OSI OPON .................................................... ESQUERDA DO TABULEIRO ATENA BAYE ................................................... a escritura toca ligeiramente o centro 1.7. APRESENTAO DOS PONTOS CARDEAIS AO OBI ATI KU OJO Eu sado o da ATI WO ORUN Eu sado o Sol. IRE LODE Bendito o Espao. AGBO ORUN TI Ns escutamos a voz. O MI YI Daquele que fala girando.
1.8. REZA PARA ACENDER A VELA

OWORI IROSUN REZO: AWO IKU KU AWO ITANA MAFUN ASHE Traduo: Adivinho da obscuridade Adivinho da claridade Constantemente do bnos. CANTOS: ORISHA AWO IKU KU ORISHA AWO IKU KU (Santo) ITANA LOBI MI KA ORI INA ORISHA AWO IKU KU Traduo: O santo adivinho da obscuridade

(santo) com a vela no alto eu ao redor da cabea ilumino 3.


1.9. PARA CONTAR DE UM AT VINTE. OKAN UM MEJI DOIS META TRES METNO QUATRO MARO CINCO MEFA SEIS MEJE SETE MEJO OITO MESAN NOVE MEWUA DEZ MOKANLA ONZE MEJYILA DOZE METANLA TREZE MERINLA QUATORZE MARUNLA QUINZE MERIN DILOGUN DEZESSEIS MEJELA DEZESSETE MEJOLA DEZOITO MESANLA DEZENOVE OOGUN VINTE 1.10. NOME DOS MESES DO ANO OSHU EPELE JANEIRO OSHU SERE FEVEREIRO OSHU ERENA MARO OSHU YGBE ABRIL OSHU ERIBI MAIO OSHU OKUDO JUNHO OSHU OGEMO JULHO OSHU OWEWE AGOSTO OSHU OGUN SETEMBRO OSHU OWARA OUTUBRO OSHU BELU NOVEMBRO OSHU OKPE DEZEMBRO 10.11. DIAS DA SEMANA SEGUNDA: OYO-AYE dia do xito financeiro. TERA: OYE-Y SEGN dia da vitoria. QUARTA: OYE-RIRU-EYORU Dia da confisso. QUINTA: OYE-ASEE DAIYE dia da nova criao. SEXTA: OYE-ETI dia da contrariedade. Sbado: OYO-ABAMETA dia de trs resolues. Domingo: OYO-AIKU dia da imortalidade.

CAPITULO II 2. GENERALIDADES DA MATANA 2.1. ORDEM DA MATANA 1er. ESHU (ELEGBARA), OGUN, OSHOSI, OSUN 2do. OBATALA 3ro. OJA 4to. AGANJU 7

5to. OSHUN 6to. SHANGO E YEMANJA 4. NOTA: o anjo da guarda sempre comer por ltimo.( Orix Olor ) Quando for dar comida a Oya, retire-a do quarto de Santo, para que possam comer YEMANJA E SHANGO. Estes trs no comem juntos. 2.2 ANIMAIS QUE CADA SANTO PODE COMER. os Guerreiros podem comer: Cabrito, frango, galo, pombo (excepto ELEGBA), angola (excepto ELEGBA), codorna. OBATALA: Cabra, galinha branca, pombo, codorna, angola. OJA:Cabra, galinha, angola, pombo, codorna. OSHUN:Cabrito capado, galinha amarela, pavo real, pombo, codorna, angolas. AGAJU:Cabrito, frango, angola macho, codorna NOTA: para este santo se coloca vinho seco e no gua. SHANGO: Carneiro, tartaruga, galo, angola, codorna. YEMAYA: Carneiro, pato, galo, ganso, codorna, pombo, angola. 2.3 ORDEM DE HIERARQUIA DOS ANIMAIS Carneiro ABO Ovelha AGUTAN Cabrito OUNKO Cabra EURE Tartaruga AJAPA Ganso AGBE Pavo real Pato PEPEIYE (KUEKUEYE) Galo AKUKO Frango OSIADIE Galinha ADIE Pombo EYELE Angola ETU Codorna APARO 2.4 PARTES DOS ANIMAIS ALA Parte que cobre o estomago ELESEKAN ELESE MEJI Patas. IGATA IGAYA Costelas. GEGE AIYA dorso GEGE IRU Rabo ODOKI, OKOFA, OKAN fgado, rins, corao. IDA OTUN, IDA OSI ABOYUN as laterais e centro da barriga. AJABALA IKU ARUN Centro da barriga. EPON MEJI testculos. 8

KUN MUNIKUN ASHE pescoo. ABO IRE O Couro. 5.


2.5 CANTIGAS PARA MATANA:

OBA: YANKIYAN YANKIYAN IKU OLORUN CORO: BARA YANKIYAN YANKIYAN OLORUN BARA YANKIYAN OBA: YA WESE IKU OLORUN CORO: BARA YA WESE YA WESE OLORUN BARA YA WESE OBA: OGUN SHORO SHORO CORO: EYE BALE KARO OBA: (nome do orix) DEKUN CORO: ERAN EKUN NJE OBA: EJE SI MOYURE CORO: EBI AMA EJE SI MOYURE EBI AMA. OBA: EJE LORO EJE LORO CORO: EJE EJE LORO EJE OBA: IRUNMOLE EJE IRUNMOLE EJE CORO: EJE IRUNMOLE EJE EJE
2.6 COLOCAR AGUA

OBA: IRO KO ISO OWO CORO: IRO ERO KO ISO ERO OBA: ERO KO ISO EROKO MA CORO: IRO ERO KO ISO ERO
2.7 COLOCAR MEL DE ABELHAS

OBA: BARA I LA WE OYIN O BARA I LA WE OYIN O ODU MAMA LA WE OYIN O BARA I LA WE OYIN O CORO: BARA I LA WE OYIN O BARA I LA WE OYIN O OKU MAM LA WE OYIN O BARA I LA WE OYIN O OGBE ROSUN NTELE ATIDE KUN ATIDE
2.8 RETIRAR PENAS

OBA JA ORUNMILA HURUN HURUN MOLE PIN (KUIN) CORO: HURUN MOLE KUIN HURUN
2.9.ENFEITAR

OBA BOBO BO MI CORO: E RA BOBO BO MI EJE TRADUO DAS CANTIGAS DE MATANA: Com passo firme o morto vai ao cu Tocar o corpo e com passo firme vai ao cu Est satisfeito de lavar os ps

O morto vai ao cu. OGUN est agitado O sangue , cai e se derrama (orish) rasga e come o tigre come o animal vai beber o sangue com voracidade continua com fome e vai tomar o sangue com voracidade o sangue vai cair sangue para as 400 deidades deixa no cair como gotas com as mos deixa no cair como gotas frequentemente tocamos o corpo e estamos lavando o corpo estamos lavando com mel a imagem estamos constantemente lavando con mel OGBE IROSUN caminha sobre a Terra E chega a cortar em pedaos E chega rasgando ORUNMILA com as penas limpa o piso para terminar Com as penas limpo o piso para terminar Cobrindo-o e cobrindo-me A carne cobrimos e eu cubro o sangue. 2.10. CANTIGA PARA CORTAR A CABEA, (animais de 4 patas) OBA: O GEGE NIRE O CORO: LERI AGO GE O GEGE NI RE O LERI AGO GE OBA: O MA OBE LERI O CORO: A KURA KUTAN OMA OBE LERI O A KURA KUTAN Traduo: O cortar para bemdizer A cabea com permisso cortamos Ele continua com a faca na cabea Aquele que mata o corpo com a morte e continua com a faca na cabea Quem mata o corpo com a cabea termina 2.11.LEVANTAR O ANIMAL DO SOLO (Retirada) KU MI NI IKU MI ERAN Traduo: O morto eu carrego Do morto carrego a carne
2.12. A CABEA DANA

A TORI A TOBE A TOWA O A FAI MA LERIO 10

A FARI MA LERIO 6. A DEDE RE MO NI A DEDE RE MO NI A DEDE RE ERELI (Animal) FUMI (ORISH) A DEDE RE MONI A DEDE RE CANTIGA: TETE LERI O BA TOWA O TETE LERI O WA FUMI Traduo: Ns colocamos a cabea Ns a colocamos, ns Estamos colocando OH Ns exibimos a cabea Constantemente a cabea OH Aquilo que constantemente cortamos E eu permaneo complacente Cortamos a cabea dele (animal) (Orisha) rapidamente pega e saboreia rapidamente pega a cabea e me oferece.
2.13. TEMPERAR A CABEA:

OBA: EPO MA LERO EPO MA LERO CORO: AJALA EPO MA LERO OBA: IYO MA LERO IYO MA LERO CORO: AJALA IYO MA LERO NOTA: no caso de Obatala, a cabra se tempera com efun, e manteiga de cacau.1 OBA: ORI MA LERO ORI MA LERO CORO: AJALA ORI MA LERO OBA: EFUN MA LERO EFUN MA LERO CORO: AJALA EFUN MA LERO Traduo: Ep constantemente untamos o esprito da cabea Sal constantememte untamos o esprito da cabea.
2.14. CANTO PARA AS FACAS.

Depois de fazer a matana, se realiza uma cerimnia que dar obi a faca, que se prepara da seguinte forma: Se tomar um prato, onde se por os seguintes ingredientes: EJA Pescado defumado EKU jutia defumada 2 ----------------------------------------------------------------11

1, cascarilla substitui o efun na falta deste / manteiga de cacau substitui banha de or . 2. jutia, animal originrio de Cuba, comida de Exu, equivale a pre.

AWADO IA Milho tostado ORI manteiga de cacau EFUN cascarilla OTI aguardente OI mel de abelhas ERAN KEKE pedaos de carne de KUNMU NIKUASHE OBI EKO O AKARA akaraj ou po. ATITAN ILEKUN lixo ou terra de frente da casa ODOKI GBOGBO ERANKO pedacinhos de fgado de todos os animais ( da matana) cozidos. Pega-se as facas que trabalharam na matana, limpa-se e unta-se com ep. Estas facas colocamos em frente a OGUN e se cobre com os ingredientes do prato. Se tomar una ETU (guin ou angola), a qual se apresentar a todos os que participaram do sacrifcio, tocando de frente e em forma circular ao redor da cabea, no sentido contrrio Aos ponteiros do relgio, com a seguinte cantiga: CANTIGA: OBA: ORISHA FI FETU CORO: ARA GOGO ORISHA FI FETU NOTA: No proceder assim com os filhos de Eshu. Traduo: Ao Orisha pomos a Et Ao corpo vivamente. Depois de feito isto, se matar la dangola e se dar eje a todos os Orishas e as facas. Posteriormente se dar Obi e Omi Tutu s facas (OBE) y a OGUN, dando-lhe conta dos Animais que foram sacrificados a cada Orisha ,nome da Iyawo para qual se assentou Orisha e de seus padrinhos. Depois se cantam vrios cantos para Ogun. CANTO: MORI YEYE YEYE MORI YEYE YEYEO OGUN ALAGUEDE AWA NILEO OGUN MARIWO AWA NILEO OGUN MARIWO OGUN FOMODE ENNATERE MARIWO OGUN DE BAMBA OGUN ARERE ILE BOMBO LOKUA OGUN GUANILE OGUN GUALONA ILE BOMBO LOKUA ARE AWA NILE AWA NILE KOMANSHE IYAWO AWA NILE OGUN ARERE KOMANSHE IYAWO OGUN SHIBIRIKI KOMANSHE IYAWO OGUN MEJI MEJI KOMANSHE IYAWO

12

E ANFEREYO OGUN ARERE ANFEREYO OGUN MEJI MEJI ANFEREYO 7. IBA SHEKE SHEKE MO FO OGUN IBA SHEKE SHEKE MO FO OGUN IBA SHEKE SHEKE MO FO OGUN Aquele que est cantando dana com a faca na mo. Depois recolhe-se tudo que est no cho e faz-se um embrulho e se limpa a todos os participantes exceto os filhos de Eshu, tudo isto se far desde o fundo da casa at a porta,com a seguinte cantiga: AGO ORI A LA KASHU Depois leva-se o embrulho para a mata.
2.15. CANTO PARA MATAR A TARTARUGA (AJAP)

AJAPA LO DA PARA REO AJAPA LO DA PARA REO AJAPA LU OSANYIN AJAPA LO DA PARA REO AWUN LO DA PARA REO AWUN LO DA PARA REO AJAPA O LU OSANYIN AJAPA LO DA PARA REO AJAPA, AJAPA Traduo: O ajapa vamos quebrar Golpeando o corpo e cortando O ajap se quebra para OSANYIN A tartaruga vai se quebrar Golpeando o corpo e cortando A tartaruga se quebra para OSANYIN 2.16. REZAS PARA ORUNMILA REZA 1 ORUNMILA APA LOSIYAN ONA WEDE ODUDUWA APUANI EMBOROTI ORUNMILA ISOTA KAKA FOWOTIKUN AFAITI BAYE EWATITUN AWO ORUNMILA AWO ELERI IPIN BARABA NIREGUN AGEDEGEYO OMO LOYEKUN ORUNMILA ISOTA REZA 2 ORUNMILA ELERI IPIN IBE KEJI OLORDUMARE ONI TUMO AGBEDEGBEYO APA LOSIYAN WI ODUDUWA SHE ISHE MINI ORUNMILA SHOMO SHOMO Traduo reza 2 ORUNMILA, testemunha final (testemunha do destino) Segundo de Deus, que entende todos os idiomas Que faz divinaes nas controvrsias 13

Disse ODUDUWA abenoa meu trabalho ORUNMILA cuida de seus filhos 8. Reza a ORUNMILA para iniciar o da. ORUNMILA ELERI IPIN IBIKEJI OLORDUMARE A JE JU OOGUN OBIRITI APIJO IKU DA OLUWA MI ATOIBA JAYE ORO ABIKU JIGBO OLUWA MI AJIKI OGEGE AGB AYE GUN ODUDU TI NDU ORI EMERE A TUN ORI TIKO SUNWON SHE AMOIKU OLOWA AIYERE AGIRI ILE LLOGBON OLUWA MI AMOIMOTAN AKO MO O TAN KOSHE A BA MO TAN IBA SHE KE Traduo: ORUNMILA, testemunha do destino Segundo de OLORDUMARE s mais eficaz que a medicina Tu s a rbita imensa Que afasta o dia da morte Meu Senhor, todo poderoso, salva-me Esprito misterioso que lutou contra a morte O primeiro dever saudar-te pela manh Equilbrio que ajusta a fora do mundo Tua arte, cujo esforo reconstruir a criatura Da m fortuna Reparador da desgraa e da fatalidade O que conhece a imortalidade Senhor Rei das grandes possibilidades Perfeito na casa da sabedoria Meu senhor infinito em conhecimentos Por no conhecer-te bem somos inteis Oh, se pudssemos conhecer-te bem Tudo seria melhor para ns. O sacerdote de Ifa dever comear o dia com esta reza, pois nela se encontra A relao literal e perspectiva entre sua voz e seu esprito guardio ORUNMILA.
2.17. O COCO (OBI)

Seu significado o seguinte: O Quem 14

BI pergunta Pelo qual , OBI significa: QUEM PERGUNTA 9. O OBI regido pelo deus OSHUPA (a lua), deus da divinao. Os odus que predizem OSAIN ELEYE OGBE TUA 64. OSAIN BANKOKO, OZAIN BANKOKO EWE EWE EWOSI OSAIN YOYOBI OSA LOFOREYO 65. OSAIN YOYOBI, OSAIN YOYOBI EWE EWE EWOSI em com ele so: OSHE BILE nascimento como divinador. OTURA OWONRIN foi onde o OBI se encheu de orgulho e foi amaldioado por OLOFIN a ser jogado no solo. BABA EJIOGBE veio ao mundo e se comunicou com seu anjo da Guarda atravs dele. O obi um sistema de divinao regular usada en Cuba. Tem 5 posies que mostraremos a seguir. No sistema de divinao para consulta, mas, para perguntar. OKANRAN OYEKU Quem pergunta ao morto. ALAFIA Paz (tranquilidade) EJIF 2 felicidades (dois so os que esto de acordo) ETAWA 3 segredos (tres esto contemplando) OKANRAN 1 caminho (um o que castiga) OKARAN YEKU: a maior entre as cinco posies do obi na hierarquia. Nesta posio se pode perguntar ao morto. sinal de mau agouro, ameaa de algo ruim. Esta cada est fora dos segredos de OSHE BILE. No uma resposta negativa, Somente indica a presena de um morto, bom ou mau. OKANRAN: segunda cada do obi em hierarquia, regida por ALAKETU, primeiro filho de OSHE BILE e o que tem o poder da morte. Sua resposta negativa e indica que os acontecimentos no so bons e chama a ateno do consulente de que algo falta ou est sendo mal feito. ETAWA: a quarta cada do obi em hierarquia e regida por ALAKESISI, o terceiro filho de OSHE BILE e o que o poder do bem e do mal. Sua resposta pode indicar que tudo est bem ou mal, no confivel, amigo pessoal de Eshu. Sua resposta favorvel quando se pergunta a Exu para o mal, com esta cada tem que se jogar de novo para saber da realidade (KINISHE) que se quer. ALAFIA: A quinta e ltima cada do obi est regida por ADIATOTO, filho adotivo de OSHE BILE, o qual tem o poder da beno. Vive em EJIOGBE, representa a guerra e a paz, no muito confivel, pois depois do riso, vem o pranto. OKANRAN OYEKU Lua nova OKANRAN Lua cheia Negativa EJIFE quarto Minguante ETAWA Cheia Positiva ALAFIA Lua plena CAPITULO III 3.1. OBI OMI TUTU A ORUNMILA Devo esclarecer que no caso da Deidade ORUNMILA, o dar OBI OMI TUTO deve ser feito por dois Awos ou Babalawos, representados pelo maior que se colocar a seu lado 15

direito e pelo menor ao lado esquerdo, e cada um trar quatro pedaos de obi que sero colocados em pratos.

10. Primeiro passo: se colocar a sopera de ORUNMILA sobre seu tabuleiro no cho e se colocar de frente para o nascente (leste) no piso se colocaro os seguintes elementos: uma esteira, dois pratos um candelabro com as velas. Nos dois pratos de colocam os obis, uma moeda de prata e uma tigelinha com gua. Segundo passo: Quando tudo est preparado o Awo maior que est no lado direito pegar as duas velas apagadas, cruzar as velas nos seus braos e rezar para OWONRIN IROSUN. Traduo: REZA: AWO IKU KU Adivinho da escurido AWO ITANA Adivinho Da claridade MA FUN ASHE Constantemente do as benos. Depois disto o Awo maior pegar as velas com o seguinte canto: SUYERE: ORISHA AWO IKU KU ORISHA AWO IKU KU ORUNMILA ITANA MEJI LOBI MI KA ORINA ORISHA AWO IKUKU Traduo: Santo divinador da obscuridade ORUNMILA com duas velas No alto e ao redor da cabea ilumino Santo divinador da obscuridade Coro: OSHEMINIE, dir o mesmo. Terceiro passo: se destapa ORUNMILA, dando-lhe 3 pancadinhas dizendo AGO e se proceder pelo Awomaior a cham-lo com o seguinte canto: CANTO: IFA JI ORUNMILA BI OLO LODO esta palavra vai se substituindo LOJA, LODE, LOKE... CORO: KI O WA LE O Traduo: If desperta ORUNMILA, Se algum foi ao campo praa, caada, colina etc. Deve voltar para casa Colocaro os obis no cho tocando-os levemente , e comear o MO-JUBA (ver 1.1 MOJUBA). TERMINADO DE mo-jubar ou render homenagens s Deidades superiores e antepassados se rezar para ORUNMILA (ver2.16 Reza para ORUNMILA). Posteriormente o maior prestar contas a ORUNMILA de quem est dando o obi a Ele e na companhia de quem 16

E lhe dar conhecimento da louvao que se vai fazer. Quarto passo: O awo maior dir, ento OSHE BILE e o menor o realizar (ver 1.2 OSHE BILE). Devo aclarar que antes de rezar OSHE BILE, o menor rezar o seguinte: 11. REZA: OGBE DI KAKA OGBE DI LELE ADIFAYOKO BARABANIREGUN ADIFAFUN OSHUN, ADIFAFUN OGUN OBINI, OGBE SA YEYE MATEO AFEFE LO SALU OBOLODE AWALODA LO IKIN. Despois de realizar o OSHE BILE, os Awos levantaro os obis com a mo direita e os passaro sobre ORUNMILA e o Awo maior cantar: CANTO: SHOR KIDE ORUNMILA OBI MO FIYE Traduo: adianta- te e detenha- te, ORUNMILA Al coro eu pergunto. O coro responde: SHORO DIDE OBI MO FIYE Despois realiza-se esta mesma operao porm com os obis na mo esquerda. Depois se pegaro os obis com as duas mos e elevando-as , tanto O Awo maior quanto o menor e o maior elevar sua voz, que dir: OLORDUMARE OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE OLOFIN OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE OLORUN OBI MO FIYE Como poder ver estaremos dando contas as principais deidades que vivem no cu. Despois pega-se os obis em cada mo e dando pancadas suaves no piso, E na voz do Awo maior: OGERE OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE ODUDUWA OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE ORISHOKO OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE Aqui se d conta s deidades principais da terra. Despois de tocar todas as partes do OPON IFA (tabuleiro): ELERI OPON OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE ELESE OPON OBI MO FIYE CORO: SHOR DIDE OBI MO FIYE OTUN OPON OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE OSI OPON OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE ITA MERIN OBI MO FIYE CORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE 17

Quinto passo: se colocam os obis no cho e o maior diz: ILE MO OKO O Terra eu te sado A PEYE Ns convocamos para perguntar. 12. Sexto passo: se levantam os obis e se apresentam (ver 1.3 apresentao) e depois de apresentados se trocam dois pedaos de obi entre os Awos. Depois se apresentam os obis aos pontos cardinais (ver 1.7 ) depois de apresentados os obis aos pontos cardinais, se dir tres vzes OBI A ORUNMILA e se jogar para diante. O obi de ORUNMILA se atirar para frente de uma s vez, buscando a sua mensagem. No caso que d OGUNDA MEJI, se cantar o seguinte: cantiga: OYU DEDE AWARA WARARIF OBI MODUPUE ORUNMILA YEYETA OYU DEDE AWARA WARARIFE OBI MODUPUE ORUNMILA YEYETA E procegue-se: cantiga: ORULA MA BORU ORULA MA IBOJE ORULA MA IBOSHESE Traduo ORUNMILA constantemente os sacrifcios foram ofrecidos. ORUNMILA constantemente os sacrifcios foram realizados. ORUNMILA constantemente os sacrifcios foram satisfatrios. OLOWO MA BOUR OLUWO MA IBOJE OLUWO( maior dos divinadores) OLUWO MA IBOSHESHE OJUBONA MA BORU OJUBONA MA IBOJE OJUBONA (que guarda o caminho) OJUBONA MA IBOSESHE APETEVI MA BORU APETEVI MA IBOJE APETEVI (que chama as sementes de if) APETEVI MA IBOSHESHE AMOSUN MA BORU AMOSUN MA IBOJE AMOSUN (conhece os sonhos) AMOSUN MA IBOSHESE AMORO MA BORU AMORO MA IBOJE AMOSUN (conhece as palavras) AMORO MA IBOSHESHE APE MA BORU APE MA IBOJE APE (quem chama) APE MA IBOSHESHE Traduo ODU Figura ou signo CORO: EURALE escravo do que certo 18

OSHUN MORI OSHUN eu te vejo CORO: YEY O me IYAYAN CORO: ERUALE OBANLA CORO: ERUALE 13. Depois se reza: MO WA AIYE, MO WA GUN, AWA NI YE ILE KOBU, YE GBE MI IRE, ORUNMILA IBORU, IBOYA, IBOSHESHE CAPITULO IV A GENEALOGIA DE IFA 4.1. OS 16 APSTOLOS PRINCIPAIS H 16 apstolos principais (Olodus) de ORUNMILA e deles, em suas combinaes Saem 240 Omoluos ou filhos destes Olodus. A seguir descrevermos em ordem de antiguidade os 16 Reis ou Olodus. 1. EJIOGBE ou OGBE MEJI 2. OYEKU MEJI 3. IWORI MEJI 4. ODI MEJI 5. IROSUN MEJI 6. OWONRIN MEJI 7. OBARA MEJI 8. OKANRAN MEJI 9. OGUNDA MEJI 10. OSA MEJI 11. IKA MEJI 12. OTURUPON MEJI 13. OTURA MEJI 14. IRETE MEJI 15. OSHE MEJI 16. OFUN MEJI
27

4.2. ORDEM SENHORIAL OU DE ANTIGUIDADE DOS 256 ODUS. 1. EJIOGBE 8. OKARAN MEJI 15.OSHE MEJI I I II II I I I I II II II II I I II II I I I I I I II II 2. OYEKU 9. OGUNDA MEJI 16. OFUN MEJI II II I I II II II II I I I I 19

II II I I II II II II II II I I

14. 3.IWORI MEJI 10.OSA MEJI 17. OGBE YEKU II II II II II II I I I I I I II I I I I I I II I II II I I I II I 4.ODI MEJI 11. IKA MEJI 18. OGBE IWORI I I II II I I II II I I I I I II II II II I I I I I II II I I 5. IROSUN MEJI 12. OTURUPON MEJI 19. OGBE ODI I I II II I I I I II II II I II II I I II I II II II II I I 6. OWONRIN MEJI 13. OTURA MEJI 20. OGBE IROSUN II II I I I I II II II II I I I I I I II I I I I I II I 7. OBARA MEJI 14. IRETE MEJI 21. OGBE OWORIN I I I I II I II II I I II I II II IIII I I II II I I I I 22. OGBE OBARA 29. OGBE IRETE 36. OYEKU OWONRIN I I I I II II II I I I II II II I II I I II 20

II I I I I II 23. OGBE OKANRAN 30. OGBE OSHE 37. OYEKUOBARA II I I I I II II I II I II II II I I I II II I I II I II II 15. 24. OGBE OGUNDA 31. OGBE FUN 38. OYEKU OKANRAN I I II I I II I I I I II II I I II I II II II I I I II II 25. OGBE OSA 32. OYEKU OGBE 39. OYEKU OGUNDA II I I II I II I I I II I II I I I II I II I I I II II II 26. OGBE IKA 33. OYEKU IWORI 40. OYEKU OSA II I II II II II I I I II I II II I I II I II II I II II I II 27. OGBE OTURUPON 34. OYEKU ODI 41. OYEKU IKA II I I II II II II I II II I II I I II II II II II I I II II II 28. OGBE OTURA 35. OYEKU IROSUN 42. OYEKU
OTURUPON

I II I I

I I II I I II I II II I II II

II II II II I II II II

43. OYEKU OTURA 50. IWORI IROSUN 57. IWORI OTURUPON I II I II II II II II I I II I 21

I II II I I I I II I II II II

16. 44. OYEKU IRETE 51. IWORI OWONRIN 58. IWORI OTURA I II II II I II I II II I II I IIII I I I I I II I II I II 45. OYEKU OSHE 52. IWORI OBARA 59. IWORI IRETE I II I II I II IIII II I I I I II II I II I IIIIII II I II 46. OYEKU OFUN 53. IWORI OKANRAN 60. IWORI OSHE II II II II I II I II II I II I II II II I I I I II I II II II 47. IWORI OGBE 54. IWORI OGUNDA 61. IWORI OFUN I II I II II II I I I I I I I I I I II I I II II II I II 48. IWORI OYEKU 55. IWORI OSA 62. ODI OGBE II II II II I I II I I I I II II I I I I II II II I II I I 49. IWORI ODI 56. IWORI IKA 63. ODI OYEKU I II II II II I II I I I II II 22

II I II I II II I II II II II I

17.

64. ODI IWORI 71. ODI IKA 78. IROSUN OYEKU II I II I II I I II I II II I I II II II II II II I II I II II 65. ODI IROSUN 72. ODI OTURUPON 79. IROSUN IWORI I I II I II I I II II II I I II II I II I II II I II I II II 66. ODI OWONRIN 73. ODI OTURA 80. IROSUN ODI II I I I I I II II II II II I I II I II II II I I I I I II 67. ODI OBARA 74. ODI IRETE 81. IROSUN OWONRIN I I I I II I II II I II II I II II II II I II II I I I I II 68. ODI OKANRAN 75. ODI OSHE 82. IROSUN OBARA II I I I I I I II II II II II I II II I II II II I I II I II II 69. ODI OGUNDA 76. ODI OFUN 83. IROSUN OKANRAN 23

I I II I II I I II I II II I I II II II II II II I I I I I 18. 70. ODI OSA 77. IROSUN OGBE 84. IROSUN OGUNDA II I I I I I I II I I I I I II I II I II I I I II II II 85. IROSUN OSA 92. OWONRIN OGBE 99. OWONRIN OGUNDA II I I II I II I I I II I II I II I I I I I II I I II I 86. IROSUN IKA 93. OWONRIN OYEKU 100. OWONRIN OSA II I II II II II I I II II I II II II II I I I II II II I I I 87. IROSUN OTURUPON 94. OWONRIN IWORI 101. OWONRIN IKA II I II II II II II I I II I II I II I I II I II II II I II I 88. IROSUN OTURA 95. OWONRIN ODI 102. OWONRIN OTRUPON I I I II II II II I II II II II I II II I I I I II I I II I 89. IROSUN IRETE 96.. OWONRIN IROSUN 103. OWONRIN OTURA I I I II I II I I I II II II II II II I I I 24

I II II I I I

19. 90. IROSUN OSHE 97. OWONRIN OBARA 104. OWONRIN IRETE I I I II I II II I II II I II I II II I II I II II II I I I 91. IROSUN OFUN 98. OWONRIN OKANRAN 5. OWONRIN OSHE II I II II I II I I II II II II II II II I I I I II I I II I 106. OWONRIN OFUN 113. OBARA OKANRAN120. OBARA OSHE II I II I I I I I II II II II II II II II I II I II I II II II 107. OBARA OGBE 114. OBARA OGUNDA 121. OBARA OFUN I I I I II I I II I II I II I II I II II II I II II II I II 108. OBARA OYEKU 115. OBARA OSA 122. OKANRAN OGBE II I II I I II II II I II I II II II I II I II II II I II I I 109. OBARA IWORI 116. OBARA IKA 123. OKANRAN OYEKU II I II I II II I II I II II II I II II II II II II II II II II I 25

110. OBARA ODI 117. OBARA OTURPON 124. OKANRAN IWORI I I II I II II II II II II I II II II I II I II I II II II II I 20. 111. OBARA IROSUN 118. OBARA OTURA 125. OKANRAN ODI I I I I I II I II II II II II II II I II II II II II I II I I 112. OBARA OWONRIN 119. OBARA IRETE 126. OKANRAN IROSUN II I I I I II II II I II I II I II II II II II I II I II II I 127. OKANRAN OWONRIN 134. OKANRAN IRETE 141. OGUNDA IROSUN II II I II I I II II I II I I I II II II II I I I I I II II 128. OKANRAN OBARA 135. OKANRAN OSHE 142. OGUNDA OWONRIN I II I II II I II II II II II I II II I II I I II I II I I II 129. OKANRAN OGUNDA 136. OKANRAN FUN 143. OGUNDA OBARA I II II II I I I II I II II I I II II II II I II I I I II II 130. OKANRAN OSA 137. OGUNDA OGBE 144. OGUNDA OKANRAN II II I I II I I II I I II I I II I I II I I I I II I II 131. OKANRAN IKA 138. OGUNDA OYEKU 145. 26

OGUNDA OSA II II II I II I I II II I I I II II II I I I II I II II I II 21. 132. OKANRAN OTURUPON 139. OGUNDA IWORI 146. OGUNDA IKA II II II I II I II II I I I I I II I I II I II I II II II II 133. OKANRAN OTURA 140. OGUNDA ODI 147. OGUNDA
OTURUPON

I II I I II I II II II I II I I II II I I I I I I II II II 148. OGUNDA OTURA 155. OSA ODI 162. OSA OTURUPON I I I II II II II I II I II I I I II I I I I II I I II I 149. OGUNDA IRETE 156. OSA IROSUN164. OSA IRETE I I I II I II I I I I I I II I II I II I I II I I I I 150. OGUNDA OSHE 157. OSA OWONRIN 164. OSA IRETE I I II II I II II I II I I I I I I I II I II II I I I I 151. OGUNDA FUN 158. OSA OBARA 165. OSA SHE II I I II I II 27

I I II I II I II I II I I I I II II I II I

22. 152. OSA OGBE 159. OSA OKANRAN 166. OSA FUN I II II II II II I I II I I I I I II I II I II I I I I 153. OSA YEKU 160. OSA OGUNDA 167. IKA OGBE II II I II I II II I I I I I II I I I I II II I II I I II 154. OSA IWORI 161. OSA IKA 168. IKA OYEKU II II II II II II I I I I II I I I II I II II II I II I II II 169. IKA IWORI 176. IKA OSA 183. OTURUPON OYEKU II II II II II II I I I I II II I II I II II I IIII I II II II 170. IKA ODI 177. IKA OTURUPON 184. OTURUPON IWORI I II II II II II II I II I I II II II I II I I I II II II II II 171. IKA IROSUN 178. IKA OTURA 185. OTURUPON ODI I II I II I II I I II I II II II II I II II I II II I II I II

28

172. IKA OWONRIN 179. IKA IRETE 186. OTURUPON IROSUN II II I II I II II I I I I II I II II II II I I I I II I II 23. II II 173. IKA OBARA 180. IKA OSHE 187. OTURUPON OWONRIN I II I II II II II I II I II II II II I II I I II II II II I II 174. IKA OKANRAN 181. IKA FUN 188. OTURUPON OBARA II II II II I II II I I I II II II II II II II I I II I II II II 175. IKA OGUNDA 182. OTRUPON OGBE 189. OTURUPON OKANRAN I II I II II II I I I II II II I II I I II I II II I II I II 190. OTURUPON OGUNDA 197. OTURA OGBE 204. OTURA OKANRAN I II I I II I I II I II II II I I I I II I II II I I I I 191. OTURUPON OSA 198. OTURA OYEKU 205. OTURA OGUNDA II II II I I I I II II II I II I I II I I I I II II I II I 192. OTURUPON IKA 199. OTURA IWORI 206. OTURA OSA II II II I II I 29

I II I II I II II I I I I I II II I I I I

24. 193. OTURUPON OTURA 200. OTURA ODI 207. OTURA IKA I II I I II I II II II II I II I I II I II I I II I I I I 194. OTURUPON IRETE 201. OTURA IROSUN 208. OTURA TRUPON I II I I II I I II I II II II II I II I I I I II II I II I 195. OTURUPON OSHE 202. OTURA OWONRIN 209. OTURA IRETE I II II I I I II II II I I II I I I I II II I II II I II I I 196. OTURUPON OFUN 203. OTURA OBARA 210. OTURA OSHE II II I I I I I I II II II II II II I II I I I I II I I II I 211. OTURA FUN 218. IRETE OBARA 225. IRETE OSHE II I I I I I I II II I II I II I II II I II I I II I II I 212. IRETE OGBE 219. IRETE OKANRAN 226. IRETE OFUN I I II I II I I I II I I I I II II II II II II I I I I 30

25. 213. IRETE OYEKU 220. IRETE OGUNDA 227. OSHE OGBE II I I I I I II I I I I II II II I II I I II I II I I II 214. IRETE IWORI 221. IRETE OSA 228. OSHE YEKU II I II I II I I I I I II II I II I II II I II I I I II II 215. IRETE ODI 222. IRETE IKA 229. OSHE IWORI I I II I II I II I I I I II II II II II I I I I II I II II 216. IRETE IROSUN 223. IRETE OTURUPON 230. OSHE ODI I I II I I I I I II I II II II II I II II I II I II I I II 217. IRETE OWONRIN 224. IRETE OTURA 231. OSHE IROSUN II I I I I I II I II I I II I II I II II I I I I I II II 232. OSHE OWONRIN 239. OSHE OTURA 246. OFUN IROSUN II I I I I I II II II II II I I 31

I I I I II II I II I II II I 26. 233. OSHE OBARA 240. OSHE IRETE 247. OFUN OWONRIN I I I I II II II II I II II I II I II I I II II II I II I I 234. OSHE OKANRAN 241. OSHE FUN 248. OFUN OBARA II I II I I II II II I II II I II I II I I II II I II I II II I 235. OSHE OGUNDA 242. OFUN OGBE 249. OFUN OKANRAN I I I II II II I II I I II I I I I II II II II II I I I I 236. OSHE OSA 243. OFUN YEKU 250. OFUN OGUNDA II I II II I II I II II I I I I I II II I II I II II I I II 237. OSHE IKA 244. OFUN IWORI 251. OFUN OSA II I II II II II I II I I I I II I I I II I II II II II I I I 238. OSHE OTURUPON 245. OFUN ODI 252. OFUN IKA II I I II II II II II II I I I I I II II II II 32

II II I I II I

27. 253. OFUN OTURUPON 254. OFUN OTURA 255. OFUN IRETE II II I II I II II I II I I I I II I II II II II I I I I I 256. OFUN SHE I II II I I II II I 4.3. CAPITULO DOS IRES E DOS OSOBOS (IBI) 1. IRE ARIKU O AIKU Bom por no haver morto, por no ver a morte. 2. IRE ASHEGUN OTA Bom por vencer dificuldades e inimigos. 3. URE BUYOKO Bom de assentamento (na casa, trabalbo, na vida, na terra etc.) 4. IRE SUSU Bom para melhoria pouco a pouco de posio, sade, situao. 5. IRE OSHA WARIN OYA Bom por pedra de Orisha. 6. IRE AYE Bom para dinheiro. 7. IRE FUARA bom para terra, quanto mais se d comida a terra melhor ficar, 8. IRE LASHERE bom para providencia. As quatro esquinas. 9. IRE TOYADE EDI Bom para rua. 10. IRE ITA META YAGADA bom para esquina se l da de comer as quatro esquinas. 11. IRE KOKONI FUYE Bom para animais (t-los). Tem que fazer eb. 12. IRE EGUN MEYINLAYE Bom para os quatro ventos. Tem que observar EGUN, OSHA, ORUNMILA, quem o trs e o que quer. 13. IRE TONTI IBI Bom para obi a EGUN. Ver o que quer. 14. KONTONIUKU Um morto tira outro. 15. IRE OTOKUN Um bem que vem de repente. 16. IRE ASENIO SAWIWO Um bem de obedincia a Orisha. 17. IRE OSHA LARISHE Bem atravs de Orisha (recebe-lo e dar de comer 4 patas) 18. IRE OYETE BILARI Bem por Oya (dar-lhe obi) 19. IRE OTONOWA Bem que tem que fazer o Santo. 20. IRE ARIYA KOOSHA Bem para festa de Santo. 21. IRE ELESE KIRIN INELU Bem para viajem, perguntar a YANKOKO, se seguro. 22. IRE ABILONA Bem para caminho aberto, para a pessoa dar de comer a Eshu e a rua. 33

23. IRE ILE SHOTOTO WENWE Bem para ter casa e comida porm falta amor. 24. IRE ARUN Melhoras para quem estar enfermo, este Ire NASCEU EM ODI MEJI. 25. IRE AYE IKU Sorte de anular a morte. 26. IRE ALO OYE Bem ligado a inteligencia. 28. 27. IRE OMA Bem de inteligencia. 28. IRE ONIYE Bom para memoria. 29. IRE ISHOWO Bom para o comercio. 30. IRE FISHI TIRE est mais bem que mal. 31. IRE DE WUANTO OLOKUN Uma sorte que vem pelo mar. 32. IRE BETANS Bem pela bondade. 33. IRE BALBAYE Bem pelo ar. 34. IRE IRE NISIDENI Bem, porm nem tanto. 35. IRE ALEJERE Bem que est no campo. 36. IRE ALEYO Bem da sorte de da. 37. IRE AYERE Bem da sorte noite. 38. IRE OSHON KELATU Bem do resguardo. 39. IRE SILEMU Bem por ser imune ao perigo. 40. IRE IRE AVILA LAFIA Bem pelo caminho da felicidade. 41. IRE ADEDE ORDEN Bem da liberdade. 42. IRE IRE AWESEI Bem por inteligncia e obediencia 43. IRE ADEDE WA Bem pouco a pouco. 44. IRE IKU Bem atravs da morte. 45. IRE ELEDAD AWANTOLOKUN Bem da sorte completa. 46. IRE AARE YUNODI Bem por fim das intrigas. 47. IRE AYE Bem de prosperidade. 48. IRE SIGUAJU Bem completo de tudo. 49. IRE OMO Bem por um filho. 50. IRE OSHINSHIN Bem pelo trabalho. 51. IRE OBINI Bem atravs de uma mulher. OSOBO 1. IKU SUAYON morte de repente.
43

2. IKU ADO a morte por trs. 3. IKU OTONOWA a morte pelo meio circundante. 4. IKU LESE OSHE, ORISHE, EGUN a morte por desobediencia ao Santo. 5. IKU OSOKU a morte por suicidio. 6. IKU RO morte por acidente. 7. IKU NI IKU a morte certa. 8. IKU XIMU LULE morte por colapso. 9. IKU LESE ELEDA morte por seu prprio ORI. 10. IKU LOWO OTEARAYE morte por conspirao. 11. IKU LOWO IKA ARAYE morte por bruxara. 34

12. IKU LOWO EGUN morte por um morto. 13. IKU LOWO OKUNI/OBINI morte por homem ou mulher. 14. IKU FITIBO morte inesperada 15. IKU INTORI SHEPE morte por maldio. 29. 16. ARUN EDIMO enfermidade incurvel. 17. ARUN NA la enfermidade instalada. 18. ARUN DI la enfermidade congnita. 19. ARUN TIKU SARA enfermidade ou malestar indefinido. 20. ARUN LESE OSHA doena causada por Santo. 21. ARUN LESE ALALEYO ANUGBO causada por Santo. 22. ARUN ELIOSA enfermidade por desobediencia. 23. AIYAN ansiedade 24. AMALA BUDU os murmrios. 25. AKOBA complicaes. 26. ARUIYE susto. 27. EYO discusso. 28. IKA ARAYE maldade. 29. IGBAMBADA revs na fortuna. 30. ADAGUROJIONA catstrofe no jogo. 31. IBERU medo. 32. IPONJU misria. 33. OPA LAYE problemas de justia. 34. OMU inveja. 35. ONI IBERU nervosismo 36. ONILARA perda da liberdade com respeito a justia. 37. AVIAL Perda da liberdade com respeito a moradia, social, paixo. 38. TIYA TIYA perturbaes. 39. DALE Traio. 40. OFO castigo. 41. ONA chicote. 42. BANGULA bruxaria. 43. TIYA TIJA brincadeira de mau gosto 44. EGBA paralisias

CAPITULO V RELAO DAS ERVAS E CANTOS PARA FAZER OSAIN. 1. EWE ATIPONLA/ ERVA TOSTO 2. EWE PAPISAME /BELDROEGA. 3. EWE ODUNDUN/ BELADONA 4. EWE PEREGUN / DRACENA 5. EWE ARABA/SUMAUMA

35

6. EWE ODON/ FIGUEIRA 7. EWE TETE NIIFA/ BREDO SEM ESPINHO 8. EWE TETE /cactos branco 9. EWE TETELEGU/cactos roxo. 10. EWE AKIOYO/Alfavaca mundo guerra. 11. EWE OGUMA /Maravilla. 12. EWE YENTOKO /Coral. 13. EWE OBANYOKO/ dinheiro roxo 14. EWE ONIYOKO /Coralillo. 15. EWE ALUKERESE/ Hera. 16. EWE ALIKPAIYU Abiu. 17. EWE OKIKAN /CAJ 18. EWE YEYE ameixa amarela. 19. EWE ABERE/ PICO PRETO 20. EWE ABERODOFE /amor seco. 21. EWE ERAN erva fina. 22. EWE ANATIKEKERE/ P DE GALINHA 23. EWE URO /SALVIA 24. EWE YOKORE patico de la reina. 25. EWE AFOMA bromlia 26. EWE BAIYEKU imbaba 27. EWE ELA liana 28. EWE OO/ alecrim do campo 29. EWE OTO capeba 30. EWE OSA arara francesa 31. EWE TEOMODE estramonio 32. EWE MISI MISI mentrasto- erva-de-so-joo 33. EWE FIN/ BOTO DE OURO 34. EWE FA/ corao de pomba 35. EWE KUYEKUYE/BRILHANTINA f 36. EWE ORUJE celestina azul 37. EWE KOTORUJE celestina branca 38. EWE TOTORUJA erva parada. 39. EWE ORISAOMA erva ligeira ou colorida. 40. EWE MOWO bejuco leiteiro 41. EWE ALADUN orosun 42. EWE ALAFIN/ PEGA PINTO 43. EWE OPOTO /FIGO 44. EWE ASHIBATA/ PIRES 45. EWE OYOURO sisal 46. EWE ABAMODA beladona 47. EWE EFERIN manjerico 48. EWE OWURO jacinto da gua. 49. EWE TBAYU paraso. 50. EWE VENTOUDUA manjerico vermelho 51. EWE YINI melo-de-so-caetano 52. EWE AYO mate-da-costa 36

53. EWE ONO guiro amargo. 54. EWE ORAWE vinagrillo 55. EWE AGBE cabaa 56. EWE FUN hierba de la plata. 57. EWE IRE figueira 58. EWE DAGURO abrojo blanco. 59. EWE ATORI/ HIBISCO 60. EWE AKOKO pasiflora 61. EWE YAGURA picadinho 62. EWE OSE baobab 63. EWE AYAN caoba 64. EWE AKOWE paraguita 65. EWE IWEREYEYE peonia (las hojas) 66. EWE ATIOLOGBO/ orelha de gato 67. EWE OSHEPOTU malva branca 68. EWE YAMODE malva branca 69. EWE ORORO /CORDO DE SO FRANCISCO 70. EWE GLEN GLEN guenguere 71. EWE OMINI agrio 72. EWE BANA algarrobo 73. EWE ONIBARA meloncillo 74. EWE BUYE granada. 75. EWE YANTEN ERVAS DE CADA SANTO ELEGBA Corojo/ dendezeiro Zarzafran nc Pendejera nc Yaya nc Caa brava/ cana brava Ateja nc Helecho macho/ samanbaia macho Mejorana/ manjerona Rompe saraguey nc Algarrobo algarobo Caimitillo nc Ebano carboner nc Aceitero aji de Chile / azeiteiro picante do Chile Rabo de zorra/rabo de perua Mastuerzo/mentastro Perejil/salsa/salsinha Espartillo/nc Jobo matienzo/nc Pariso/nc Sargazo/nc Albahaca/alfavaca 37

Campana morada/nc Intamoreal/nc 30. Gringa/nc Cardo santo Lengua de mujer Bleo blanco/nc Macio/nc Grama de caballo Lechera Reseda Yamao Anamu Caa de azcar/cana de aucar Salvadera Aguacate Picapica Guira Hierba bruja/erva bruxa Aguinaldo morado Guisaso de baracoa Sabaleccion Romerillo Alacrancillo Curujey guarina OGUN Aroma Acana Pomaci Flor de muerto Uva caleta Hierba mora Abrojo amarillo Vicaria Lengua de vaca Aji guaguao Ocalete Alamo macho/lamo Naranja agria/laranja azeda Aguacate/abacate Aji de china/pimenta da china Guisazo de baracoa Sabeleccin. OSHOSI Helecho hembra Embelezo Guama//samambaia fmea 38

31. OBATALA Paraso campana blanca/ lingua de vaca Mejorana canutillo blanco flor de mrmol Chirimolla toronja flor de agua Yantn mango macho pin de botilla Zapatico de la reina hierba de ans sauco blanco OYA Perejil mamey colorado cuparey Ateje apastillo yagruma Culantro ajinjible cordoban Caimito morado SHANGO Algarrobo corojo grengua Brusella hierba hedionda malba Jaguey alamao malbate Genario mangle colorado guacalote Trebol pin de botija mar pacfico. Atiponla canistel siguaralla Yagruma hierba buena canutillo morado Masorquilla gimbombo jobo Palma salvadera aguacate/abacate Cordobn peonia. YEMAYA Berbena aji dulce canutillo Belladona ciruela flor de agua azul/beladona Guasima aguacate lechuguilla Malanga paraguita cucaracha OSHUN Resedad abre camino flor de agua Alacrancillo rosado himo macho anon Platanillo de cuba boton de oro flor de muerto Calabaza almcigo cerraja Mamey colorado culantrillo de pozo marilope Embelezo cundiamor guacamaya francesa Pomarrosa guama de costa jaboncillo Maravilla amarilla hierba de la vieja no me olvides Girasol romerillo zapote Albahaca sauco hierba de la nia AGAYU Ceiba toronjil cerraja Mabati peregun colonia Curujey ciguaralla abre camino Alamo pitahulla sacosaco 39

Peonia maraon salvadera 32. AZOJUANO (Sn Lzaro) Apio vergonzosa cupido Aroma caisimon pendejera Cardn cundiamor manto Albahaca morada estropajo apasote Vinagrillo hierba de la vieja zarzaparrilla JIMAGUAS (IBEYES) Chirimolla zarzaparrilla mamey santo domingo Zapote rompe zaraguey canistel Guayaba guanabana aon Naranja mango pia Platanillo mamoncillo todas las frutas. ORUNMILA Mamey santo domingo cohollo de mariwo Maravilla aceitunillo Mano de San Francisco aguinaldo morado Pia de ratn. 5.3. CANTOS DE OSANYIN (OSAIN) 1. KURU KURU BEKE MARIWO OSAIN MARIWOYE MARIWO IRETE UNTENDI 2. OSAIN KUKURU KUKURU TIBIRI TIBIRI LAVONISBERA IRETE UNTENDI 3. OSAIN KUKURU KUKURU GANGAN OZAIN OBONIBOSHE GANGAN OGBE SHE 4. ATIKPONLA IFA BURU ATOKPONLA IFA BURU IFA OMO IFA AWO IFA ILE ATIKPONLA IFA BURU OGBE BI 5. OYIKI OYIKI OTALOMIO OYIKI OYIKI OTALOMIO OTIKI YIKI AGBADO AWO OKUMA OYIKI OYIKI OTALOMIO IRETE YERO 6. EWE IRE BELODO EXE IRE BELODO ABEROKO OMO EWE EWE IRE BELODO IWORI BOKA 7. BAN SEI SEMI OSAIN LOMI LOMI BARA OWIWI AGA YEROKO OWIWI AGBA TEWIWI OGBE UNLE 8. BOROKITI LAGBA TEREPO BOROKITI LAGBA TEREPO OPOPOLINO AGBA ELESE BOROKITI LAGBA TEREPO OSI SHE 9. ABERO ABERO MA ABERO ABERO MA BOBALIO OLUWO OZAIN ABERO ABERO MA MOWE IRETE UNTENDI 40

10. AWEDUN ABORA MAI AWEDUN BORA MAI 33. BOBALIO OLUWO OZAIN AWEDUN BERA MA MOWE IRETE UNTENDI 11. BABA IPONMODE BABA IPONMODE BOBALIO OLUWO OSAIN BABA IPONMODE MOWE IRETE UNTENDI 12. IYA IPONMODE IYA IPONMODE BOBALIO OLUWO OZAIN IYA IPONMODE MOWE IRETE UNTENDI 13. OSAIN AWE DADARA MADAO OSAIN AWE DADARA MADAO OSAIN ADAMIWO OSAIN ADAMAWO AWE DADARA MADAO OSHE PAURE 14. AGBE MASI BOLOYO AGBE MASI BOLOYO BANTI OKEYO MARSIBOLOYU MANSIBOLOLO OGUNDA FUN 15. ASHE AWO, ORI AWO, INSHE AWO MOYUKAYO MANA OZAIN OGBE FUN 16. OBARA BOGBE IBODE OBARA BOGBE IBODE OSAIN MORAYE MORAYE OBARA BOGBE IBODE OBARA BOGBE 17. EWE IKOKO, EWE IKOKO GUERE GUERE OMO LERI ORUMILA EWE IKOKO BABA EJIOGBE 18. EWE TOMODE, EWE TOMODE GUERE GUERE OMO LERI ORUNMILA EWE TOMODE OSA RETE 19. EWE PANDIOMON, EWE PANDIOMON ADIFAFUN ORUNMILA EWE PANDIOMON OTRUPON MEYI 20. EWE AYO, EWE AYO AYEWE FUN FIFUN EWE AYO OSHE MIWO 21. OSAIN SESE NILEO SES OSAIN SESE NILEO SESE ALAIKEKE SESE OSAIN SESE NILEO SESE OSHE YEKU 22. OYU ORO, OYU ORO BOGBO AWONI OSAIN OYU ORO OTURA NIKO 23.SHAWERE KUEKUE FUMIWAO SHAWERE KUEKUE FUMIWAO ASHE OZAIN EWE SHAWERE KUEKEU FUMIWAO OTURA NIKO 24. EWE TETE LAMISAYE EKUMA LAWA EWE OKUMA (e assim com todas as ervas) OTRUPON KANA 25. EWE TETE LAMISAYE EWE OYEYE OKIKAN OMOKAN ORO AWO EWE OYEYE OYEKUN BATRUPON 41

26. ERI SEMI LA ISORO EGAN ERI SEMI LA ISORO EGAN 34. EYE IBI LAYA ANI KINMBO TANI LAKOSHA LOLYU ERI SAMI LA ISORO EGAN IKA BEMI 27. EWE ODARA, EWE ODARA EWE OZAIN IFA LA OMA EWE ODARA IWORI OBERE 28. EWE ODUNDUN SHEKE EWE ODUNDUN SHEKE BORO BORO SHEKE SHEKE BORO (comeando por ELEGBA at ORUNMILA) OFUN SHE 29. KUYE KUYE ESE FA KUYE KUYE EWE FA OBARA KASIKA 30. EWE FIN, EWE FA OMO ALAWO KIKATE OBARA KASIKA 31. EWE OTUORO TOMI TOMINEYEO TOMI EWE ASHIBATA TOMI TOMINIYEO TOMI OGUNDA TRUPON 32. MOYUN EWE MOSARAO MOTUN EWE MOSARAO EWE LOBIMI, EWE LOYAMI MOYUN EWE MOSARAO OJUANI BOKA 33. NITA NITA NITA AWO NITA NITA NITA AWO IBA KIBAN KAMA IRE ODUN NITA NITA NITA AWO OGUNDA MASA 34. OSAIN DEMU PARADIDEO OSAIN DEMU PARADIDEO OSAIN DEMU PARADIDEO OSAIN DEMU PARADIDEO OGUNDA MASA 35. BODOMI BODOLA OSAIN BODOLA ODOLA KINTA OYEKUN BARATRUPON 36. EWE NILADIDEO, EWE NILADIDE AWO POKO SHA OZAIN DE MALE EWE NILADIDE OTURA MEYI 37. OMODE KUYOFE, EWE SESE SESEFA OMODE BUYOKO, OMODE KAYOSUN OMODE KOGOFA BARABA ODI BARA 38. TANI LAGBA DIBARO TANI LAGBA DIBARO DIGBARO AYA PORO ESHIN TANI LAGBA DIBARO OKANA MEYI 39. SOTUTO TARAWEYEYE SOTUTO TARAWEYEYE BABA DOGUN, BABA DOMA SOTUTO TARAWEYEYE OSHE BILE 42

40. MOFE ASHE LASHE AWO MOFE ASHE LASHE AWO 35. OYUORO KOGUMINI MOFE ASHE LASHE AWO OGBE FUN 41. OSAIN TENTE LONILE OSAIN TENTE LONILE ATEBO LONILEO MOFE AME LASHE AWO IWORI BOFUN 42. OSAIN SHIWIRI KUI KUI OSAIN SHIWIRI KUI KUI AUN FOREMILAE ENI AUN OBI AUN OSAIN SHIWIRI KUI KUI OGBE TUMAKO 43. OSAIN SHIWIRI KUI OSAIN SHIWIRI KUI EWE EFA EWE EYE OSAIN SHIWIRI KUI KUI OGBE TUMAKO 44. EWE OSAIN SHEBO, EWE OZAIN SHEBO ASHE OZAIN ASHE BONIGBE EWE OSAIN SHEBO OGUNDA KA 45. LEKE LEKE ODO, LEKE LEKE ODO LEKE KUMBELORI IGUI OGBE BARA LEKE LEKE ODO OGUNDA BARA 46. OSAIN TENTE MONI TENTE OSAIN TENTE MONI TENTE YAMA EDUN DOSHEDUN IGUI ABERE ORUN OSAIN TENTE MERI TENTE OGUNDA YEKU 47. MOKUETI BARO OROMINI OZAIN MOKUETI BARO OROMINO EWE OGUNDA TETURA 48. OZAIN AA KINI MAWE OSAIN AA KINI MAWE ELEYO ALBRIO, ELEYO, ELEYO OSAIN AA KINI MAWE OGBE WEE 49. SHIRIRI WANWA SHIRIRI WANWA AWO NAMEUO, OSAIN KIMEYO ODI OGUNDA 50. ISHEWOLA ISHEWOLA SHEWOLA WLENI SHOKUTA OSAIN BOMBO OGBE DI 51. OSAIN BOMBO OZAIN BOMBO SHEWOLA ELENI SHOKUTA OSAIN BOMBO ASHE BARA 52. OSAIN BAKUEPEMI, OZAIN BOMBO ELENU SHOKOTA, OSAIN BOMBO OSHE BARA 53. OSAIN AYEGUNI. OSAIN BOMBO ELENU SHOKOTA, OSAIN BOMBO OSHE BARA 54. AGBADO, AGBADO, OSAIN MOLOSHINSHIN 43

KOSILE SHINSHIN OLU ORO OJUANI BOKA 36. 55. MAMURA MOFIYE OSAIN MAMURA AGBALODE OGBE TUA OSAIN BOWO NIKOKO ITRETE YERO 57. OKO INLE YOMI AGBONA MEYI YOMI OSHINSHIN ILE YOMI OSAIN BAKUBEYA MAYOROBA OKO INLE YOMI IRETE YERO 58. TANI KINI OKAMI IKAMI BABA OZAIN KINI WOLOKUA IRETE YERO 59. OSAIN EWEWENI LAMUSIYE OSAIN EWEWENI LAMUSIYE OGUNDA KA 60. OSAIN SHEWELW WELE WELE CUNGUN OSAIN SHEWELE WELE WELE AKUKO PON MAROKO AREREWAO PON MAROKO AREREO BABA EJIGBE 61. OSAIN WERI WIRI OBA EWE OSAIN WERI WIRI OBA EWE OKANA TRUPON 62. OSAIN ELEYE OZAIN ELEYE OBA EWE AWO FUNIYE OSAIN ELEYE OKANA TRUPON 63. OSAIN BANKODO, OSAIN BANKOKO KUENKORO EWE ISHE ORUN OBASHE SA EWE, OSAIN MANWA OTRUPON DI 66. OSAIN EWEDUN EWEDUN KOMA INA, OSAIN EWEDUN OSHE LEZO 67. OSAIN KUEN KUEN, OSAIN KUEN KUEN OMO AWO AWOMOSHEBO OSAIN KUEN KUEN OBARA SHE 68. BABA OSAIN MOWA NI LOWO BABA OSAIN MOWA NI LOWO KINI KINI EYIOSHE BABA OSAIN KINI MOWA NI LOWO OSHE TRUPON 69. OBEREKETE OBEREKETEWA OBEREKETE OBEREKETEWA OSAIN OLORI EWE OBEREKETE OBEREKETEWA OBARA RETE 70. OSAIN BABA OOO OSAIN BABA OOO OSAIN ELEMASHE OBA EWE OSAIN BABA OOO IWORI YEKU 71. OSAIN KILODE, OSAIN KILODE OKAMU BABASHIRE OSAIN KILODE OSA LOFOBEYO 72. BAKE OMA IYA OMA 37. BAKE OMA IYA OMA 44

EWE OZAIN WAKO BAKE OMA IYA OMA IKA PAURE 73. OSAIN BARUKAN, OSAIN BARUKAN LERI NI AWO, OSAIN BARUKAN IKA SA 74. OSAIN KINI KINI IFA MOWA OSAIN KINI KINI IFA MOWA ORISAYE OTI OZAIN LAYE OSAIN KINI KINI IFA MOWA ODI KA 75. EKO MOKI AGBA, EKO MOKI AGBA OSAIN NILODEO, EKO MOKI AGBA OSA LOFOBEYO 76. MAMBA OSAIN LUMAMBA LODE MAMBA OSAIN LUMAMBA LODE OSAIN IKO, MAMBA LUMAMBA LODE OFUN FUNDA 77. OSAIN ONI, BOMBOSHE OSAIN ONI, BOMBOSHE BANGO EDUN ARA BELE OSAIN ONI BOMBOSHE EDIBRE 78. BABA OSAIN OMOLOYU BABA OSAIN OMOLOYU OROFUN OSAIN AFEMOYU BABA OSAIN OMOLOYU OYEKUN WORI 79. EKUTE PARAMAO OLOGBO KOWA ILE IWORI BOSA 80. OSAIN KOSHEYU OSAIN KOSHEYU OLUWO SARAKO OZAIN AWAKO OSAIN KOSHEYU OGBE WEE 81. IROKO AYEO, IROKO AYEO TETE OKUO OKU AGBA UNSHESHE IRETE MEYI 82. IROKO DILOYU, IROKO DILOYU KAKA KIMI KUMARE EWE IROKO DILOYU OFUN NAGBE 83. OZAIN ABINU FOYU OZAIN ABINU FOYU IROKO AA, IROKO AA OZAIN ABINU FOYU IKA DI 84. OZAIN LORI YOKO OMO OKETE AYA EKUN IMANSA OLOMA INSHE AWO MA INSHE OZAIN LORI YOKO OMO OKETE OGBE TUA 102. SHEMI SHEMI SHE LARIO SHEMI SHEMI SHE LARIO BOLO KIMBOLO OYU LOKOYU SHEMI SHEMI SHE LARIO OSA YEKU 103. OKUKO FUNFUN PAMILAWA AKUKO OZAIN TIMBELORUN TIMBELAYE OKANA MEYI 104. AKUKO KERE KERE OYU MAI MAI 38. AKUKO LAMIWO ADIE FUN FUN OKANA MEYI 45

105. OZAIN AGBADO OMIROKO OZAIN AGBADO OMIROKO ASHE KOYARE ADESHERALE OZAIN BELUYE OMIROKO OKANA MEYI 106. OZAIN BELUYE OMIROKO OZAIN BELUYE OMIROKO ASHE KOMALE ADABASHEBALE OZAIN BELUYE OMIROKO OKANA MEYI 107. OYOBO OYOBO OZAIN KUMAMBO OZAIN AWAYE OYOBO OYOBO OZAIN KUMAMBO OTRUPON MEYI 108. OZAIN OGUN GUN IRE AYARE ATA EPO, KANIO KAN ERE AGBANIO OZAIN WENILAYE OKANA TRUPON 109. OZAIN AYEGUI KOROPO IRO IRO IROLAYE IRO OSA TRUPON 110. OZAIN OBEDE KOROPO IRO IRO IROLAYE IRO OSA TRUPON 111. OZAIN EYEWIN BAMI IRO IRO IROLAYE IRO OSA TRUPON 112. OZAIN FARA, OZAIN FARA KINI KINI YANA EBO OZAIN FARA OSA JUANI 113. OZAIN FARA, OZAIN FARA OZAIN OI MORA, OZAIN FARA OSA JUANI 114. GAN GAN OZAIN AKUELEKU IKU UNLO OKANA MEYI 115. KAN KAN KAN KAN KULESHO KAN KAN BABA OZAIN KUANILO OKANA MEYI 116. EWE OYEYE, EWE OYEYE OBEKAN OROIA KOMO EWE EWE OYEYE OBARA SA 117. EWE OKIKAN, EWE OKIKAN OZAIN ASHUMOMI SHANGO WOMA EWE OKIKAN OFUN TEMPOLA 118. AYA BAKUN BELE KOIMA KOIMA KUPUMA MIO BEKUANIYE BEKUANIYE AYA BAKUN BOLE KOIMA OTURA SA 119. AYA BEKUN ODOLATO AYA BEKUN ODOLAO ODOLOWANI ODOLOYARE AYA BEKUN ODOLA OTURA SA 120. TA RUKUTA BABA RUKUTA 39. OYO NILE ORUNMILA 46

BABA RUKUTA BABA EJIOGBE 121. ADASHE ADAMASHE AYEWESE UNALOWE (UMBALOWO) BI ADA ASHE AYEWESE UMBALOWO BABA EJIOGBE 122. OZAIN OMO IRA KIYA IRA OZAIN OMO IRA KIYA IRA OMOYEKUN BIEKUN MAYO OZAIN OMO IRA KIYA IRA OTURA IRA 123. EWE ONIBARA, EWE ONIBARA OBARA BARA OZAIN OWOLODE EWE ONIBARA OBARA MEYI 124. OZAIN NADA LERI LOMI LOMIO OZAIN NADA LERI LOMI LOMIO PEWENE OZAIN OZAIN NADA LERI LOMI LOMIO OGUNDA KETE 125. OZAIN IKOKO OTA WAN WAN OZAIN IKODO OTA WAN WAN SHUSHU DIDE OZAIN KUNAYO OZAIN IKOKO OTA WAN WAN IRETE WAN WAN 126. OZAIN ONI MOLEIKUN MAKUN OZAIN ONI MOLEIKUN MOLA OBARA KARA 127. OZAIN EWE INAWE, OZAIN EWE INAWE OPONSA IFA NILADIDE OZAIN EWE INAWE OKANA YEKU 128. OZAIN ERESHE ILE BOMBOLARA OZAIN IRESHE ILE BOMBOLARA OBONSA IFA MILADIDE OZAIN EWE INAWE OGUNDA DIO 129. OZAIN ERESHE ILE BOMBOLARA OZAIN IRE BOMBOLARA OZAIN IRE IRE TIKI TIKI BOMBOLARA OZAIN ERESHE ILE BOMBOLARA OGUNDA DIO 130. AWARA WARA WARALOYE OZAIN KEEKEMIO AWARA WARA WARALOYE OZAIN KELEKEMIO ONIFA AWALOYE AWARA WARA WARALOYE OZAIN KELEKEMIO 131. OZAIN EWE AYO AYO AYO OZAIN EWE AYO AYO AYO IRETE ANSA 132. OZAIN FOWO MAWO FOWO DUN DUN OZAIN FOWO MAWO FOWO DUN DUN OZAIN OTOMDE OZAIN MAWO OZAIN FOWO MAWO FOWO DUN DUN OBARA MEYI 133. OZAIN OLOYU EDUN AWORIRE OZAIN OLOYU EKUN AWORIRE 40. BORI OLOYU EDUN AWO YAYE 47

OLOYU EKUN AWORIRE OYEKUN DI 134. OZAIN MONI KELETO OZAIN MONI KELETO OYU MAMA OZAIN OZAIN MONI KELETO OGBE YONO 135. OZAIN EI AWO OZAIN AWO OZAIN AGOGORO OZAIN EI AWO OGBE TUA 136. BAN BAN OZAIN BOGUEDE BAN BAN OZAIN BOGUEDE ORI IFA BENSHAWO BAN BAN OZAIN BOGUEDE BABA EJIOGBE 137. OZAIN ABE BEBEWA OZAIN IGUI MOYARE OGBE TUA 138. OZAIN ERI LOKUN ERI BAWA OZAIN BORIBSHE ERI BAWAO OGBE SHE 139. WADE WADE BOBI INA WADE WADE BOBI INA OZAIN MADE LOBI INA WADE WADE LOBI ORO ODI MEYI 140. IKI MAWA OLOKUN ORUNMILA TENTEMITERO IKI MAWA OLOKUN OZAIN TENTEMITERO BABA EJIOGBE 141. OZAIN NILAYE BEREWAO NILAYE OSHE MIWO 142. OZAIN BABA UN BABA OZAIN BABA UN BARA OZAIN BOBALEYO OMIO IWORI BOGBE 143. EWE AFOMA EWE AFOMA YIKI YIKI OSHISHE OZAIN SHISHE IFA EWE AFOMA OGUNDA TETURA 144. EWE AFOMA EWE AFOMA OZAIN TETURA EWE AFOMA OGUNDA TETURA 145. ONIKI LAWA ABOLA NILEWA OZAIN OZAIN ONIKI LAWA ABOLA NILEWA IKA MEYI 146. EWE LOWY OZAIN AWOYE EWE LOWY OZAIN AWOYE ARIKU OMO EWE LOYE OZAIN AWOYE OGBE ATE 147. OZAIN KAYE OYEMI MAYIO OZAIN KAYE OYEMI MAYIO EMI SHAWO MOSHAWE 148. OZAIN ONI ASHE BEMI OBABO 41. OZAIN ONI ASHE BEMI OBABO 48

UMBO OWO OZAIN ONI ASHE BEMI OBABO ASHE BEMI OBABO IROSO UMBO 149. OZAIN ATORI EWE ORISHAO OZAIN ATORI EWE ORISHAO EFUFU LELE OYEKUN MEYI 150. EWE MA OSHE IBOYE EWE FIN OSHE IBOYE OTOROMA OTOROFIN EWE MA OSHE IBOYE OSHE MEYI 151. OZAIN WERE WERE OU LANLA OZAIN WERE WERE OU LANLA EWE OU MOMODE OMO OZAIN AGODO OZAIN WERE WERE OU LANLA OSA MEYI 152. OZAIN OMODE LALADEMI OZAIN OMODE LALADEMI OZAIN MARIWO OPE YEYE OZAIN OMODE LALADEMI ORAGUN 153. OZAIN OROYU AKUEREMOKUETE OZAIN AROYE AKUEREMOKUETE EMI OROYE AKUEREMOKUETE OZAIN OROYU AKUEREMOKUETE OGBE ROSO 154. OKUA EMERE OZAIN OSHE KUOTU EWEMI BAWA ARIKU OKUA EMERE OZAIN OSHE KUOTU OGBE FUN 155. OZAIN LOMA GUN SHAWO OZAIN LOMA GUN SHAWO AYAMO ISHE EJIOGBE KOBALAYE OZAIN LOMA GUN SHAWO BABA EJIOGBE 156. AGBA YEKU YEKU OZAIN ORIWA AGBA YEKU YEKU OZAIN ORIWA OLOMO ATEWORO AGBA YEKU YEKU OZAIN ARIWA OYEKUN PAKOSHE 157.OZAIN OGOROYE BA A EE OZAIN OGOROYE BA A EE ODUA ATEWORO OZAIN OGOROYE BA A EE OYEKUN TESIA 158. IFA IRELE OZAIN IFA IRELE OZAIN ILELE EWE OBA FEKOLAYE IFA IRELE OZAIN OYEKUN 159. PEREGUN ALAWA LOTUNTUN PEREGUN ALAWA LOTUNTUAN BOGBO DE MARUN EFIROMINI PEREGUN ALAWA LOTUNTUN ORAGUN 42. NOTA: Depois disto se faz oro para ORUNMILA e continua. 49

LAVATORIO: a) ARIKU MANIWA ARIKU MANIWA ONIKI BAKU ODIDEO ARIKU MANIWA IRETE MEYI b) OYEKU NI YEKURE OYEKU NI YEKURE ONIKI BAKU ODIDEO OYEKU NI YEKURE ODI FUMBO c) OYETUMAKO OLORUN LATIKU OYEKUNDI OYETUMAKO OLORUN LATIKU OYEKUNDI YEKUN KI d) EWE EWE INA IKU LAWA OLORUN LATIKU OLORUN LATIKU OYEKUNDI OYEKUN DI OBA: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALDE MAUMBE CORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE OBA: ALADE MAUMBE IRE ALADE MAUMBE OWO CORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE OBA: ABELOMO ABELAYE CORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE OBA: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE CORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE Ento se vai marcando os 16 mejis. Exemplo: 1. BABA EJIGBE BABA EJIOGBE ALALAKUN OMONIKUN ADIFAFUN OLUWO ALADASHE O Awo e o coro repetem tudo desde o incio: 2. BABA OYEKUN MEYI BABA OYEKUN MEYI ARIKU MADAWA ONI MI MASHAYO ADIFAFUN OLOWO AGOGO 3. BABA IWORI MEYI BABA IWOR MEYE YIWI YIWI MAYO MAYO ADIFAFUN KOKO LOYEBE IFA 4. BABA ODI MEYI BABA ODI MEYI ASHAMARUMA ADIMA KODIMA BABA YERIMO SHANLA 5. BABA IROSUN MEYI MOSHEBO TARUKU TARUKU BARASIE BARASI ADIFAFUN YEWA 6. BABA OWONRIN MEJI ADIFAFUN AGANGARA ADELEPEKO KO OMO OLORDUMARE 7. BABA OBARA MEYI ONI BARA OLODOBARA ELEGBARA ADIFAFUN AKUKO O b aba e o coro repetem tudo desde o incio e depois o nmero 8. 8. BABA OKANA MEYI SHUKUTU MAYALAWA ADIFAFUN AKUKO 9. BABA OGUNDA MEYI ADIFAFUN OLIFIN ADIFAFUN ORUNMILA ADIFAFUN OBINI META IBORU, IBOYA, IBOSHESHE

50

10. BABA OSA MEYI BABA BURU BURU BABA FOSHO FOSHO BABA OBRAGADAN ADIE OYO PEKAKARA (PEKAKARA) 11. BABA IKA MEYI IKA IKANI EBO ADIFAFUN ELEBUTE 12. BABA OTUPON MEYI JEKUA BABA EIE LASHORE EII LASHORE EKUN ADIFAFUN SHANGO 13. BABA OTURA MEYI ASHEGUN KIFA IMALE AIFAFUN IMALE 14. BABA IRETE MEYI BABA EYELEMERE OKO LAE ADIFUN OPOROYE 15. BABA OSHE MEYI KULU KULUSHE OSHE MALUKU MALUKU UMBALAWO ADIFUN AKATAMPO
63

16. BABA OFUN MEYI BABA ORAGUN JEKUA BABA IFA OFUN MAFUN TALE OKAN JUJU ADI ADIFAFUN OLOFIN O baba e o coro repetem tudo desde o incio: Despois disto vem : FOTIWO e FOMIWO. Depois os cantos de Osun e si la persona Omo de 1. OGGUN (EGGUNA), hay que lavar el Osun de la rodilla, o sea, el Osun llega desde sus tobilloa a la rodilla y se levanta Osun con 16 Suyeres. 5.4. APLICAES DE ALGUMAS PLANTAS Abrecaminho: empregada em banhos; com esta planta se agiliza Exu. Acacia: para construir amuletos e em banhos lustraes. Afato: para para a fora viril ou para deter o choro de uma criana. Agracejo: no omier de assentamento. Tambm se utiliza para fazer o bem e o mal. Aguedita: se emprega para a potencia sexual. Aguedo: para banhos lustraes. Gergelin : se um filho de ORISHANLA ou AZUANI come gergelin , adoece e pode at morrer, s o comem sem perigo as divindades. Se se derrama provoca epidemia. tabu para AZUANI Alacrancillo: para bahos lustraes Alamo: uma das principais rvores consagradas a Shango. uma das plantas do omier do assentamento para sacramentar e lavar seus elementos. Quando Shango est enojado, se se tranqiliza aspeegindo-o com folhas de lamo. Este Santo gosta de comer lamo e nessas folhas se embrulham as oferendas para ele com fitas roxas. Ao carneiro que se imola. Se oferecem as folhas do lamo antes de sacrific-lo. Estas folhas cozidas se usa para banhos lustraes. Se utiliza na limpeza para demanchar bruxarias e afastar os maus espritos da casa. Alfavaca cimarrona: para banhos lustraes, boa sorte , livrar-se de ms influencias, contra doenas dos olhos. Queimada como incenso afasta os maus espritos. Algodo: se utiliza para destruir a memria dos inimigos rezada rezada no tabuleiro de If. Se colocam seus botes para OBATALA como atributo. Almendra: as folhas so utilizadas par dor de cabeaa , banhos e limpeza para

51

purificar a casa e obter boa sorte. O azeite de almendra se emprega para lamparinas que se acendem para ORISHANLA e OBATALA. Suas folhas vo para o omiero, tambm seus frutos so dados as galinhas que so sacrificadas tanto para Obatala como para Orunmila. Amor seco: as folhas e a raiz se trabalham para unir matrimoneos y relaes desfeitas. Apasote: as folhas servem como condimento para comida dos Orishas, para amarrar uma lngua.indiscreta. Mesclada com sangue de ave serve para fortalecer e organismo, tambm utilizada em problemas de parasitos intestinais. Ayua: para fazer desunio . Os haitianos utilizam os espinhos para se resguardar do mau olhado e para Abiku. Em Cuba se pem para Shango um pedao do tronco para proteo e reforo. Aucena. Para banhos. Bayoneta(PEREGN): Uma das plantas mais importantes nos assentamentos para terminar a cerimonia. uma das principais plantas do Omier de Osain, se utiliza no emplasto que se coloca na cabea do Iyawo. Adorna o santurio de Ogun. Odu Ofun Meji. Bejuco Ubi: serve para lavar las pedras y atributos de Yemonj. Bejuco Enredado: se utiliza para desviar os caminhos dos inimigos. Cacto branco: uma das primeiras ervas que viajaram para a terra , no pode faltar no omier de Osain. Se diz que o Ewe Tete pode tudo. Se recomenda que ao fechar um Ebo se coloque um pedao desta esta erva para obter vitria total. Boto de Ouro: usado en omiero, com esta erva se prepara um p para atrair homens. Caimito: como estimulante para fazer Oya trabalhar a favor de determinada pessoa. Tambm se diz que propicia descoberta dos inimigos. Atrvs do Odu Otura Niko se pe um galho atrs da porta da casa para afastar os inimigos. Caisimn: para banhos lustraes. Canela: para mulher que quer atrair um homeme se le aconseja misturar os ps faciais com p de canela. Serve para homenagear os Orishas. Caoba: esta planta sagrada. Dos Orishas: Shango, Oduduwa e Odu Osa gostan que se lhes oferea sacrifcio ao redor desta rvore. Cebolla: Bem picada para misturar com incenso e afastar as ms influncias. Cedro: atrs da porta se ata uma cruz de cedro com fita roxa para que o mal nunca entre na casa. Cedro fmea para os homens e cedro macho para as mulheres. Ceiba:para banhos lustraes. Ao seu redor se colocam oferendas dedicadas a Obatala, Orishanla,Shango e Oduduwa. Se diz que os africanos en Cuba consagraram estea rvore como a mais importante, donde nala repousam todos os Orishas. Celestina azul: se utiliza na regio para banhos lustraes antes de empreender viagens. Cerraja: utilizada para preparar o Oshinshin de Osun na cerimnia do ro, asm como em outras oferendas que se fazem no rio para este santo. Serve para amarrar. Ciruela: a rvore predileta de Oya, seu pau de batalha, os galhos so colhidos para limpeza. So colocados no trono de Elegba cuando se esta iniciando um filho deste santo. Copal: se usa em banhos lustraes, para obter moral e respeito. Corojo/ dend: quando Shago est enojado com seus filhos, para que se acalme e perdoe se lava sua pedra e os bzios que a acompanham em dend engrossado (manteca de corojo) e mel de abelhas. O dend uma substancia de grande importancia no culto dos Orishas, Eshu, Ogun, Oshosi, Shango, Azojuano e Oya se mantm sempre untados com dend. A certos alimentos que se oferecem s divindades se passa sempre um pouco de dend, ao milho tostado de Eshu e Oya, no po e na espiga de milho de Azojuano (Sankpana). 52

Corona de cristo: para enaltecer Ogun. Cortadera: para banhos lustraes. Curujey: para fazer amuletos e ps divinos. Escoba amarga: para cubrir as duas quartinhas que no precito Arara comtm o Orisha Azojano(Shankpana). uma das ervas com que limpa Orishanla a seus enfermos. Qualquer enfermidade se limpa com escoba amarga e milho tostado. Espadaa: se utiliza para procriao. Espuela de caballero: utilizada pelos congos para fazer ps lvos e outras preparaes mgicas. Se emprega nas rogaes por pessoas que esto arruinadas.

2. Farolito: se utiliza para abrir camihos fechados. Flor de agua: uma das principais plantas do omiero de assentamento e com a qual se lavam as coisas de Yemanja. Flor de Aroma: para banhos lustraes. Flor de mrmol: para oferendar a Egungun. Fruta bomba: para rogao de cabea e refrescar o anjo da guarda. Guacalote: conhecida como Corta Maldio em Cuba. Suas sementes so usadas para fortalecer Orunmila e Shango, e para fazer carrego. Guayaa: o fruto uma das coisas que mais gosta Eshu (Elegba) que trabalha de preferncia com seus ganchos e folhas. A sorte se atrai com sete ganchos.
66

Guira: com este se realizam trabalhos para atrair s pessoas. o preferido de Osanyin (osain) e Eshu para seus amuletos, como tambm para fazer o tintiyero e inshe osanyin. Com os frutos grandes de pescoo largo se produz msica para orinshanla y sankpana. Deles se preparam a cuias,que so muito teis nas cerimnias de ifismo como recipientes para oferendas. Helecho: uma das primeiras ervas do omier de assentamento. Heno: para limpar o astral. Em forma de banhos. Hierbabuena: para curar afeces do estmago. Hierbafina: para adornar o altar de eshu. Se usa para progao ou multiplicao no quarto dos Orishas. Figo: oferenda a shango e orishanla para obter simpata. Ibuje: para mudar a cor da pele. Itamo real: se usa para potencia sexual. Jaboncillo: o fruto e as sementes se empregam em banhos. Jaguey: pode com todas as rvores menos com a palmeira. Um oco no seu tronco um santurio natural, pois acaba sendo a moradia de um Orisha, que recebe sacrifcios, oferendas e libaes. Jazmn del cabo: para agasalhar orinshanla. Jobo: para lavar a cabea, que segundo os africanos faz rcuperar a memria. As pedras de Shango e o boneco de cedro chamado oshe se lavam com as folhas de jobo: seu fruto oferendado a shango. Se utiliza para curar a loucura. El carneiro oferecido a shango deve mastigar folhas de jobo antes de ser sacrificado. 53

Laurel: usado para banhos aromticos. Limn: para curar o estmago. Se d a Orishanla. Lino: para aplacar oshun e para obter seus favores. uma das plantas utilizadas no omier de assentamento. Lirio: o sumo emtico e se emprega para tratar problemas do estmago. Se utiliza no sacrifcio para trazer boa sorte e se d a egungun como oferenda. Llantn: se mescla com o sangue de aves para preparar medicinas dentro do culto dos orishas. Maza/milho: a utilizao do milho dentro do ifismo se traduz no sacrifcio de ofendas para obteno de boa sorte. Os bolos de milho se oferecem s divindades, o milho tostado se oferece ao Ori e aos demais orishas. 3. Orinshanla gosta do milho molinho quase branco. Com o milho modo e fermentado se faz um tamal ( milho modo envolto em folhas do prprio milho) que se envolve em folhas de banana e utilizado para os ebs e para fazer saraeko ( milho mole com leite, aguardente, mel,acar, sempre viva picada, ori e efun). O tamal aqui chamado Eko.
67

Majagua: a sombra da pessoa que se enterra amarrada con tiras de majagua no se liberta nunca. A corda se emprega para ligar uma sombra e prend-la. O odu ogbe di recomenda como uma bemo as flores de majagua com sumo de agrio aos tuberculosos. Malanga: uma folha de malanga ( orelha de elefante) se pem os ingredientes do ebo. Como tambm se guarda ou guarda o dinheiro que se recebe de uma madrinha de Orisha ou de um padrinho de Ifa pela consagrao que se vai fazer. Suas folhas so instrumento de trabalho de Yemonj. O pato que vai ser sacrificado se vendam os olhos com esta folha. Para refrescar a Eshe (vida) se banha com folhas de malanga e para fazer se rogaes se ponhe sobre a folha um padacinho de po frio de milho ou de po molhado no dend e ps divinos d e Ifa . A malanga amarela, com idnticas aplicaes, pertence a Oshun. Malvate: para lavar as pedras e atributos dos orishas. Mamey/ abric: as sementes gmeas se usa em trabalhos religiosos. As folhas trituradas e misturadas com cinza acabam com a bruxaria. Sua semente se usa no sacrifcio para egungun. Seu fruto muito delicado e se oferece a Shango. Mamoncillo: se utiliza para carregos e escritos de eshu. Mangle rojo: se utiliza em preparados mgicos e amuletos. O basto de ibu akuaro akenoro se fazem de seu tronco com um entalhe especfico. Mango silvestre: agrada a todos os orishas. Quando d muitos frutos, presagia misria. Mani: tostado com acar dorado se oferece a oshun. Os santeros probem de com-los quando h epidemias. Mano de pelon: se utiliza para fabricar adornos de orishas e objetos pequenos que servem de resguardo. Manzanilla: o banho limpa o astral individual. Mar pacfico: se utilizam seus ramos para preparar atoris de egun. Se oferecem a Egun na forma de refresco. Maravilla: de boa sorte, quando os olhos de um cadver permanecem abertos se cobre com suas folhas e fecha-se suavemente. As sementes (atare aguma) so utilizadas para preparar o morto..

54

Melon: que se oferece a oshun, por cinco dias se entrega no rio. Estas oferendas de frutas so repartidas entre as crianas do local por ordem dos Orishas que exigem que se d frutas e doces as crianas porque os Gmeos so crianas. Meloncillo: para oferendar os Orishas em sacrificios. Moco de pavo: para banhos lustraes. Moruro tm poder de fazer o bem e o mal. Seu tronco utilizado para fazer Afoshe e como carrego de osun.
68

4. Nomeolvides: para banhos de purificao. Em trabalhos de inshe. Mame/inhame: com a polpa do inhame se preparam os ps divinos chamados iyefa, que cobrem o tabulero de ifa. Para divinar a melhor rogao para Orishanla preparar oito pelotas de inhame casca e manteiga de cacao. Tambm se oferece a Orunmila e aos demais Orishas. Ao sacerdote de Ifa se probe amassar inhame segundo o Odu iwori ogbe. Olivo: suas folhas so usadas para banhos refrescantes. Orozur: para banhos lustraes. Yagruma: para os congos a torre centinela da coruja. Usada no omiero. Yagua: seu sumo vela as vistas dos feiticeiros, os desperta e engana (embora cure a cegueira). Ademais tem no seu interior um ashe de gua clara e fresca. Zarzaparrilla: para banhos lustraes. CAPITULO VI ORDEM DE LA CONSGRAO DE IKOFAFUN Y AWAFAKAN (ASSENTAR) Esta consagrao durama consagracin, o dia da consagrao, dia do meio e dia de If. Na realidade esta consagrao comea 7 das antes, j que tem que preparar os ikins, tanto para os ikofafun como para os awafakan, os quais se colocam numa panela de barro ou cuba grande, na qual se colocam os seguintes elementos: tiekan, eku (hutia), eja, awado, ero, obi, kola, oi (mel), um ovo e gua, a qual se asperge. Esta panela ou cuba se coloca no tempo (sol e chuva) e todos os dia se reza a Eji Ogbe e se asperge um pouco de gua. Reza que se utiliza: EJIOGBE. ORUNMILA NI ODI ELESE MESE MO NI ODI ELESE MESE ONI OKO MESE TIRE KO BAJA Traduo:
69

Orunmila disse que transforma as coisas com ordem. Eu digo que transformo as coisas com sua ordem. Ele disse que vinte pesos tem uma ordem que no tinham. 1er. Dia de cerimonia: 1. OBI OMI TUTO A EGUN 2. PREPARAO DE OSANYIN (OSAIN) 3. TEMPERAR OSANYIN E OBI OMI TUTO 55

4. TOQUE NA PORTA 5. LAVATORIO 6. A LA GBA NFO GEDE 7. OBI OMI TUTO GUERREIRO Y MATANA 8. OBI OMI TUTO ORUNMILA

5.

9. COGER PLUMAS DE ADIE POR AWOSES (JUJU MUAA) 10. PONER PLUMAS EN LA LERI (MUJER) EN EL HOMBRO (HOMBRES) 11. MATANZA A ORUNMILA 12. MAMU RA ADIE, MAU OTI PUPUA 13. REFRESCAR LAS ADIE 14. ENTREGA DE OMIERO Y CONSEJOS PARA LOS DIAS RESTANTES 15. DIA DEL MEDIO 16. DIA DE ITA Cerimoniais 1. Preparao de egun. Quando no exite juramento de orun, se pinta em uma telha do tipo canal os seguintes odus: OTURA NIKO IRETE KUTAN OGUNDA FUN IRETE YERO OGUNDA BIODE ORAGUN OSHE PARUE OYEKUN PITI OYEKU MEJI No caso de no ter a telha, se pinta no cho, prximo ao encanamento da casa. Se prepara um prato com 9 pedaos de obi com dend e uma pimenta maravilha em cada pedao de obi. Se no tem Marvilha (atare aguma) pode por pimenta da guin. Se por um vaso com flores, gua com acar, caf, po, leite, fumo, etc... Se procede trazendo todos que vo receberr e colocando-os em frente a egun. O awo oficiante prender 2 velas com a reza de prender as velas a Egun (2) Se rezar a Egun (odi meji) WA NIHIN ARA ORUN Veham aqueles familiares do cu. KI IDU ARA WO NILE que no recusamos os familiares ADIFAFUN EGUN da casa, o profetizado por If para Egun.
70

dar MO-JUBA e diz se o que vai se fazer, dando conta dos ikofafun e awafakan, e seuis nomes apelicos e odus o nome do padrinho e dos babalawos que vo trabalhar. Se rezar o obi. Antes que el Babalawo oficiante jogue o obi, mandar a que as pessoas dm dobale e segue jogando obi. Quando egun aceitar se examina os obis com a seguinte cantiga: OBI AWERE OBI BI 56

OKUN AWA OSHE Se for dar bicho de pena Cantiga de bebida para egun. OTI LAYE, OTI LAYE EGUN LOWA OTI LAYE Cantiga de mel para egun. UMBLO WO OI ONIO AKIKAN UMBALO WO OI ONIO AKOKORO Cantiga de gua a Egun. OMI LAYE OMI LAYE EGUN LOWA OMI LAYE Depois de dar eje pode-se fazer a chamada dos eguns com as cantigas correspondentes. 6. 2. Preparao do ikoko de osanyin. Se tomar um ikoko de grande, no qual se marcar o bordo superior e se marcaro quatro linhas, como se fossem os quatro pontos cardeais, quer dizer que o ikoko fica dividido em quatro partes e se coloca no quarto de consagrao. Se coloca a erva de OSANYIN en una cesta, separada una de otra y diferenciadas, imediatamente se colocar em frente a ORUNMILA uma estera, que ser para se colocar as ervas na ordem que se descreve a seguir. Ordem das ervas. Se colocar sobre a estera as quatro primeiras ervas que chegaram ao mundo, que so: EWE TETENIFA Bleo blanco EWE PAPASIMI beldroega EWE ODUNDUN Prodigiosa EWE PEREGUN Baioneta
71

Despus se pondrn por orden, segn los santos: OBATALA, ELEGBA, OGUN, OSHOSI, YEMAYA, SHANGO, SHUN, OYA, AGAYU, ORUNMILA, ZOJUANO, OSAIN. No podem faltar as seguintes ervas: Erva Hedionda EWETO MODE Baioneta PEREGUN Penia IWERIYEYE Para colocar as ervas na esteira, se cantar o seguinte: SUYERE EWE OSANYIN ATE MO WAYE As folhas de Osain ns colocamos e eu estou rogando. Uma vez colocadas as ervas sobre a esteira, se sentam ao lado da cazuela de OSAIN os awos mais jovens que voz do Awo vo picando as ervas de OSAIN dentro da cazuela. A ltima erva a ser picada EWETO MODE (erva hedionda), com a qual se tocam primeiro a cabea de todos os awoses. CANTOS PARA ENTREGAR ERVAS PARA PICAR REZA: BAWA IKOKO OSAIN /Esta erva vai na cazuela) SUYERE: TETE RE GUN EWE ODARA TETE RE GUN EWE OSAIN Traduco: Rpidamente rompemos as ervas que esto bem. 57

Rpidamente rompemos as ervas de OSAIN. CANTO PARA TOCAR A CABEA COM EWETO MODE SUYERE: EWETO MODE EWETO MODE A GERE GERE LERI OMO OSAIN. EWETO MODE. Traduo: Com o EWETO MODE ns te tocamos a cabea ao filho de OSAIN con el EWETO MODE. Depois de colocadas as ervas , se colocaro todas as ervas que ainda restam na esteira. 7. Se coloca um balde de gua limpa para quando os awos comearem a picar as ervas Se tira a maldio das ervas atravs de IRETE DUTAN, os awos lavam as ervas e do mojuba antes de comear a pic-las.
72

Reza para cortar maldio IRETE KUTAN REZO: A LA WE JADE TINSHE AWO ILE ORUNMILA SHEPE LERI EWE ADIFAFUN OBATALA Traduo: Ns saudamos os folhas que chegaram de fora Aquelas que trabalham com o divinador Na casa de Orunmila Da cabea das folhas o profetizado Por If para OBATALA SUYERE: EWE IRE MBE LODO EWE IRE MBE LODO A BE RO KOKO MAGBE EWE IRE MBE LODO Traduo: As folhas benditas que esto presentes Ns lhes rogamos, soltando-as e constantemente Acompanhamos as folhas benditas que esto presentes. Picar ervas com o seguinte canto: OBA CORO OMO YO YA IYA IYA IYA IYA OMO MO KI IBO EBO EBO EBO OMO MONI OSAIN OSAIN OSAIN OSAIN OMO MONI EWE EWE EWE EWE OMO MONI OMI OMI OMI OMI 3. temperar a cazuela de OSAIN Esta cazuela se tempera com: hutia e pescado defumado, milho tostado,todo tipo de

58

gua, ero, kol, osun, mel de abelha, aguardente, terra de 4 esquinas, terra da porta da rua gua de coco, um ovo, um igbin, peregun e por ltimo, EWEREYE. Cada vez que se coloca cada um destes ingredientes se dir: ASHE IKOKO OSANYIN Traduo:
73

Com as bemos da cazuela de OSANYIN Antes j deve-se ter colocado o carvo para acender, o qual se trar com folhas de sempre viva e se cantar a seguinte cantiga (OGBE TUMAKO)

8. INA OWO ASHE LOWO INA OWO ASHE LOWO INA YO LOKUN NSU LORO INA OWO ASHE LOWO Traduo: A vela nas mos abenoa as mos. A vela se dissove com a fora, refrescando-a ao cair. A vela nas mos abenoa as mos. NOTA:quando entrar no quarto com o carvo aceso, os awos lhe daro seu hlito. Depois se d obi a OSANYIN, o qual o Awo oficiante previamente mascar 1 pedao de obi con 4 pimentas (OYEKU, TEKUNDA), se enclinar con um p adeante e outro atrs colocar nos quatro pontos cardinais da cabea; e o restante no centro da cazuela. E continua com, MO-YUBA, reza para OSANYIN e OSHE BILE. colocar um obi da cazuela e se passar o p diteito por cima dele, depois o esquerdo dizendo, : OSANYIN KUELESE KAN, KUELESE MEJI Depois se colocar os ashes j rezados com os Odus dos awos que esto trabalhando. 4. bater porta. Batem porta as mulheres que iro receber o IKOFAFUN (mo esquerda de Ifa ), por ordem de idade. O padrinho dentro do quarto, pintar na porta por dentro a seguinte marca. OSHE TURA: o que subiu ao cu em busca de ash. ODI MEJI: o Odu onde pela primeira vez se entregou o IKOFAFUN. Odi padrinho: Posteriormente, com a porta fechada, a primeira tocar a porta trs vezes, e comear o seguinte dilogo: - quem bate porta? - reposta , com nome e apelidos. - o que quer,o que busca? - eu quero e busco ORUNMILA
74

- para que, queres ORUNMILA? 59

- Para sade, desenvolvimento para mim, minha famlia e para voc. - Ashe. Isto se repetir trs vezes, com cada uma das mulheres que recebero o IKOFAFUN. terminado o dilogo, o padrinho, com os IKINS sobre a marca , a apagar como esfregando em crclos, como que mechendo o EBO, enquanto se canta. GBOGBO AWO LA IYAMI IKOFAJUN ORUNMILA BIT BITI BITIRE Traduo: Todos os adivinhos vo ao IKOFAFUN de ORUNMILA Aqueles que vo nascer para as benos. 9. 5. serimonia do Lavatrio Por os guerreiros e demais coisas que sero lavadas. Isto feito pelos prprios IKOFAFUN e AWAFAKAN. Se colocar o recipiente em frente a ORUNMILA e se colocaro os 4 awos representando os 4 pontos cardiais, o oficiante maior o que colocar o omier e se sentar de frente a ORUNMILA. El oficiante menor lavar os Awafakan e o que se segue os Ikofafun. O padrinho entregar os IKOFAFUN e AWAFAKAN, realizar o MO-JUBA e rezar; REZA: ASHE WA WE IKIN OSANYIN SHO FBI DIRE Traduo: Com as bnos de OSAIN lavamos os IKINS Para converte o mal em beno. Depois ficaro de p e cobrindo a cazuela de OSAIN: REZA: OTU OTA A LA GBANA SHIRE Traduo: Completamente ele expande Ns vamos receber no caminho iniciando as benos. E cobrindo de novo a cazuela de OSANYIN, se diz : REZA: A LADE TU JU
75

TUMI resposta SHORO Traduo: Ns que estamos de fora liberamos, Aspergimos, aspergimos a gua Rpidamente Na terceira vez se dir GBA (recebemos) e se recolhe um pouco de erva da cazuela de OSANYIN. Sentados comeamos a cantar, quando o maior coloca ervas nas mos do que est em frente a ele. CANTO: EWE FO O SHE GBA 60

ASHE EWE FO OSHE GBA Traduo: As ervas lavamos com o sabo que recebemos, despus se echar el oshe y posteriormente el omiero. Con el mismo suyere: oshe y omi se comenzar a lavar y el oba comienza los cantos. OBA: AGO MO JUBA LORISA MO JUBA O MO JUBA LORISA CORO: ASHE MO JUBA LORISA Traduo: OBA: Permisso, eu rendo homenagens aos orishas 10. Eu rendo homenagens Permisso eu rendo homenagem aos orishas CORO:con a beno , eu rendo homenagem aos orishas. E se comea a cantar para ELEGBA at OSHOSI. Cantos a Elegba (Eshu): ESHU BARAGO AGO MOYUBARA ESHU BARAGO AGO MOYUBARA OMODO DONI KOSHIBARAGO AGO MOYUBARA ELEGBA SHOLONA ISHONSHO ABE ISHONSHO ABE ODARA KOLORI EYO BABASEMI
76

ALAYIKI.....ISHONSHO ABE ALAWANA.....ISHONSHO ABE ALAROYE.....ISHONSHO ABE ISHONSHO ABE ISHONSHO ABE ODARA KOLORI BABASEMI ESHU O O ELEGBA ARAE ESHU O O ELEGBA ARAE ELEGBA MOFORIBALE ELEGBA ARAE AGO ELEGBA ABUKENKE AGO ELEGBA ABUKENKE TANI LAYOYE ANKIO AGO ELEGBA BUKENKE AGO ELEGBA ABUKENKE YORUYE LERDE ANKIO AGO ELEGBA ABUKENDE KUANKIA KUANKIA ANKIO AGO ELEGBA ABUKENKE ESHU SHUWAYO MAMA KEO ESHU ODARA KIKEO 61

ESHU SHUMAYO MAMA KEO ESHU ODARA KIKEO AWO Cantos A Ogun: OGUN DEDE ARERE ILE BOMBO LOKUA OGUN DEDE ARERE ILE BOMBO LOKUA OGUN WANILE, OGUN WALONA SARA IKOKO OGUNDE KOBU KOBU ARERE AWA NILEO OGUN ARIBO AWA NILEO OGUN ARIBO OINLE FUMODE AWERE ARIBO OGUN DE GUANGUAN AWANILE AWANILE KOMANSE IYABO, AWANILE 11. OGUN AWANILE KOMANSE IYABO AWANTLE AWANILE KOMANSE IYABO, AWANILE OGUN WALONA, KOMANSE IYABO AWANILE AWANILE KOMANSE IYABO, AWANILE OGUN ALAGUEDE KOMANSE IYABO KOBU KOBU ARERE KOMANSE IYABO, AWANILE
77

Cantos de OSHOSI OSHOSI OMONI WARA OKE OKE OBALOKE AYE WARA WARA OKE OKE OSHOSI BABAYI LODA ALAMALA ODE SHILE SHILE ODEMATA AGOLOMA SIRE SIRE ODEMATA OKE OKE YAMBILE KE ILORO ODEMATA KOLONA OSHOS OGUIDO WARA WARA OKE LODO OBALOKE AYE WARA WARA OKE OKE Ver punto 5.3. cantos de Osain: 1.IBA: KURU KURU BEKE CORO: MARIWO OSAIN MARIWOYE MARIWO IRETE ODI 2.OBA: OSAIN KUKURU KUKURU CORO: TIBIRI TIBIRI LAWONSHERA IRETE ODI 3. OBA: OSAIN KUKURU KUKURU GANGAN OGBE SHE CORO: OSAIN ABONBOSHE GANGAN 4.ATIPONLA IFA BURU, ATIPONLA IFA BURU OGBE DI IFA OMO, IFA AWO, IFA ILE ATIPONLA IFA BURU 5.OYIKI YIKI OTALOMIO, OYIKI YIKI OTALOMIO IRETE YERO OYIKI YIKI AGBADO AWO OKUMA OYIKI YIKI OTALOMIO 6.EWE IRE MBE LODO, EWE IRE MBE LODO IWORI BOKA A BERO KOKO MAGBE EWE IRE MBE LODO 7.BAN SEI SEMI, OSAIN LOMI LOMI BABA OGBE UNLE 62

OWIWI AGBA YEROKO, OWIWI AGBA TEWIWI 8. BOROKITI LAGBA TAREPO, BOROKITI LAGBA TAREPO EPOLINU AGBA ELESE BOROKITI LAGBA TAREPO ODI SHE 9. ABERO ABERO MA, ABERO ABERO MA BOBALIO OLUIO OSAIN ABERO ABERO MA MOWE IRETE UNTENDI 10. AWEDUN BERA MAI, AWEDUN BERA MAI BOBALIO OLUO OSAIN
78

ABERO ABERO MA MOWE IRETE UNTENDI 11.BABA IPON MODE, BABA IPON MODE 12. BOBALIO OLUO OSAIN BABA IPON MODE MOWE IRETE UNTENDI 12. IYA IPON MODE, IYA IPON MODE BOBALIO OLUO OSAIN YA IPON MODE MOWE IRETE UNTENDI 13.OSAIN AWE DADARA MADAO, OSAIN AWE DADARA MADAO OSIN ADAMIWO, OSAIN ADAMAWO AWE DADARA MADAO OGUNDA FUN 14. AGBE MANSI BOLOYU, AGBE MANSI BOLOLO BANTIO KEYO, MANSI BOLOYU, MANSI BOLOLO OGUNDA FUN 15. ASHE AWO, ORI AWO, INSHE AWO MOYUKAYO MAMA OSAIN 16.OBARA BOGBE IBODE, OBARA BOGBE IDOBE OSAIN MORAYE MORAYE OBARA BOGBE IBODE OBARA BOGBE 17.EWE IKOKO, EWE IKOKO LODAFUN ORUNMILA EWE IKOKO EJIOGBE 18.EWE TOMODE, EWE TOMODE A GERE GERE LERY OMO OSAIN EWE TOMODE OSA RETE 19.EWE PODIAMO, EWE PODIAMO ADIFAFUN ORUNMILA EWE PODIAMO OTUPON MEJI 20.EWE AYO, EWE AYO ADIFAFUN ORUNMILA EWE AYO 21.OSAIN SESE NILEO SESE, OSAIN SESE NILEO SESE ALAIKEKE SESE, FOLO DOLONILEO SESE OSHE YEKU 22.OYU ORO, OYU ORO GBOGBO AWONI OSAIN OYU ORO ODI ORO 23.SHAWERE KUE KUE FIMIWAO, SHAWERE KUE KUE FIMIWAO ASHE OSAIN EWE 63

79

SHAWERE KUE KUE FUMIWAO OTURA NIKO 24.EWE TETE LAMISAYE EKUMA LAWA EWE OKUMA (As Todas las hierbas) OTRUPON KANA 25.EWE OYEYE, EWE OYEYE OYEYE OKIKAN OMOROKAN ORO AWO EWE OYEYE OYEKU BATRUPON 26.ERI SEMI LA ISORO EGAN, ERI SEMI LA ISORO EGAN EYE IBI LAYA TANI KINMBO TANI LAKOSHA LOLOYU ERI SEMI LA ISORO EGAN IKA BEMI 13. 27.EWE ODARA, EWE ODARA EWE OSAIN IFA LA OMA EWE ODARA IWORI OBERE 28. EWE ODUNDUN SHEKE, EWE ODUNDUN SHEKE BORO BORO SHEKE BORO Empezando desde Elegba hasta Orunmila 29.KUYE KUYE EWE FIN KUYE KUYE EWE FA OBARA KASIKA 30. EWE FIN, EWE FA OMO ALAWO KIKATE OBARA KASIKA 31.EWE OYUORO TOMI TOMINEYEO TOMI EWE ASHIBATA TOMI TOMINEYEO TOMI OGUNDA TRUPON 32. MOYUN EWE MOSARAO, MOYUN EWE MOSARAO EWE LOBIMI, EWE LOYAMI MOYUN EWE MOSARAO OJUANI BOKA 33.NITA NITA NITA AWO, NITA NITA NITA AWO IBA KIBAN KAMA IRE ODUN NITA NITA NITA AWO OGUNDA MASA 34.OSAIN DEMU PARADIDEO, OSAIN DEMU PARADIDEO OSAIN DEMU PARADIDEO, OSAIN DEMU PARADIDEO OGUNDA MASA 35. BODOMI BODOLA OSAIN BODOLA ODOLA KINTA OYEKUN BATRUPON 36.EWE NILADIDEO, EWE NILADIDE AWO PODO OSHA OSAIN DE MALE
80

EWE NILADIDE OTURA MEJI 37.OMODE KUYOFE, EWE SESE SESEFA OMODE BUYOKO, OMODE KAYOSUN OMODE KOGOFA BARABA ODI BARA 38.TANI LAGBA DIBARO, TANI LAGBA DIBARO DIGBARO AYA PORO ESHIN KODIBARO EDIGBARO TANI LAGBA DIBARO 64

39.SOTUTO TARAWEYEYE, SOTUTO TARAWEYEYE BABA DOGUN BABA DOMA SOTUTO TARAWEYEYE OGBE FUN 40.MOFE ASHE LASHE AWO, MOFE ASHE LASHE AWO OYOURO KOGUMINI MOFE ASHE LASHE AWO OGBE FUN 41.OSAIN TENTE LONILE, OSAIN TENTE LONILE ATEBO LONILEO, ATEBO LONILEO OSAIN TENTE LONILE IWORI BOFUN 42. OSAIN SHIWIRI KUI KUI, OSAIN SHIWIRI KUI KUI AUN FOREMOLA, ENI AUN, ORI AUN OSAIN SHIWIRI KUI KUI 14. 43.OSAIN SHIWIRI KUI KUI, OSAIN SHIWIRI KUI KUI EWE FA, EWE EYE OSAIN SHIWIER KUI KUI OGBE TUMAKO 44.EWE OSAIN SHEBO, EWE OSAIN SHEBO ASHE OSAIN ASHE BONIGBE EWE OSAIN SHEBO OGUNDA KA 45.LEKE LEKO ODO, LEKE LEKE ODO LEFE KUMBELORI IGI OGBE BARA LEKE LEKE ODO OGBE BARA 46.OSAIN TENTE MONI TENTE, OSAIN TENTE MONI TENTE YAMA EDUN DOSHEDUN GI ABERE ORUM OSAIN TENTE MONI TENTE OGUNDA YEKU 47.MOKUETI BARO, OROMINI OSAIN MOKUETI BARO, OROMINI EWE OGUNDA TETURA 48.OSAIN AA KINI MAWE OSAIN AA KINI MAWE ELEYO ALABRIO, ELEYO, ELEYO
81

OSAIN AA KINI MAWE OGBE WEE 49.ISHEWOLA ISHEWOLA, ISHE OSAIN EDUN FOKAN SHEWOLA NIFE ISHEWOLA ISHEWOLA AKOKO FOKAN SEWOLA NIFE 50.OSAIN BOMBO, OSAIN BOMBO SHEWOLA ELENI SHOKUTA OSAIN BOMBO OSHE BARA Estos no son todos los cantos (ver cantos de Osain) Se cierra Osain con: PEREGUN ALAWA LTUNTUN PEREGUN ALAWA LOTUNTUN GBOGBO DE MARUN EFIROMINI PEREGUN ALAWA LOTUNTUN Despus Del cierre de los cantos a Osain se le hace oro a Orunmila. 1.ARIKU MANIWA, ARIKU MANIWA ONIKI BAKU ODIDEO 65

ARIKU MANIWA IRETE MEJI - OSHE MI NI HE2.OYEKU NI YEKURE, OYEKU NI YEKURE ONIKI BAKU ODIDDEO OYEKU NI YEKURE ODI FUMBO - OSHE MI NI HE3.OYETUMAKO OLORUN LATIKU, OYEKUNDI OYETUMAKO OLORUN LATIKU, OYEKUNDI OYEKUN DI 4.EWE EWE INA IKU LOWAO OLORUN LATIKU, OLORUN LATIKU OYEKUN DI 5.ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE 15. OBA:SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE CORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE OBA:ALADE MAUMBE IRE ALADE MAUMBE OWO CORO:ALADE MAUMBE IRE ALADE MAUMBE OWO OBA:ABELOMO ABELAYE CORO:ABELOMO ABELAYE
82

OBA:KOIBIDAM KOIBIRE Ento se reza aos Mejis. EL OBA: 1.BABA EJIOGBE: BABA EFIGBE ALALAKUN OMINIKUN ADIFAFUN OLUO ALADASHE OBA Y CORO REPITEN EL 5 ANTERIOR. 2.BABA OYEKU MEJI BABA OYEKU MEJI ARIKU MADAWA ONI MI MASHAYO ADIFAFUN OLOWO AGOGO OBA Y CORO IDEM ANTERIOR 3.BABA IWORI MEJI BABA IWORI MEJI YIWI YIWI MAYO MAYO ADIFAFUN KOKO LAYEBE IFA OBA Y CORO IDEM 4.BABA ODI MEJI BABA ODI MEJI ASHAMARUMA ADIMA KOKIMA BABA YERIMO OSHANLA OBA Y CORO IDEM 5.BABA IROSO MEJI BABA IROSO MEJI MOSHEBO TARUKU TARUKU BARASIE BARASIE ADIFAFUN YEWA OBA Y CORO IDEM 6.BABA OJUANI MEJI BABA OJUANI MEJI ADIFAFUN AGANGARA ADELEPEKO KO OMO OLORDUMARE OBA Y CORO IDEM 7.BABA OBARA MEJI BABA OBARA MEJI ONI BARA OLUDOBARA ELEGBARA ADIFAFUN ELEGBA OBA Y CORO IDEM 66

8. BABA OKANA MEJI BABA OKANA MEJI BABA OKANA MEJI SHUKUTU MAYALAWA ADIFAFUN AKUKO OBA Y CORO IDEM 9.BABAOGUNDA MEJI BABA ODUNDA MEJI TETE SIRO ADIFAFUN ALAWEDE ADIFAFUN OSHNLA OBINI META EBORU, EBOYA, EBOSHISHE. OBA Y COR IDEM 10.BABA OSA MEJI BABA OSA MEJI BABA BURU BURU, BABA FOSHO FOSHO BABA OBRAGADANADIE OYO 16. PEKARARA OBA e CORO IDEM
83

11.BABA IKA MEJI BABA IKA MEJI IKA IKANI EBO ADIFAFUN ELEBUTE OBA Y CORO IDEM 12.BABA OTRUPON MEJI BABA OTRUPON MEJI JEKUA BABA EII LASHORO EKUN ADIFAFUN SHANGO OBA Y CORO IDEM 13.BABA OTURA MEJI BABA OTURA MEJI AWO NIPAKO KEKE NIPAKO ADIFAFUN IMALE ADIFAFUN NANGAREO OBA Y CORO IDEM 14. BABA IRETE MEJI BABA IRETE MEJI BABA EYELEMERE OKO LAIE LAE ADIFAFUN PAROYE OBA Y CORO IDEM 15.BABA OSHE MEJI BABA OSHE MEJI KUKU KULUSHE OSHE MALUKU MALUKU AUM BABALAWO ADIFAFUN AKANTMAPO. OBA Y CORO IDEM 16.BABA OFUN MEJI BABA ORAGUUN JEKUA BABA IFA OFUN MAFUN TALE OKAN JUJU ADIE ADIFAFUN OLOFIN - AFOREDETE ALAWO DIDEPARASE cantar para Osun: 1.OSUN DURO MA DUBULE ORO GANGA LA A BOSUN OSUN DURO MA DUBUBLE ORO GANGA LA A BOSUN - OSHE MI NI ME2.IFA MAUMINIO IFA MADUBULIE 67

ORO GANGA IA BOSUN IFA MAUMINO IFA MADUBULE ORO GANGA IA BOSUN AWO Depois se rezar IROSO TOIDA Iroso toida ewe lebo Eleni siguayu elebo Eni yeweta elebo. fechar OTIOBA: OBA IRE RE NFO OTI WEIO CORO:IDEM
84

OBA:ELEGBA NFO OTI WEO 17. CORO:OBA IRE RE NFO OTI WEO OBA:OGUN NFO OTI WEO CORO: OBA IRE RE NFO OTI WEO OBA:OSHOSI NFO OTI WEO CORO: OBA IRE RE NFO OTI WEO OBA:OSUN NFO OTI WEIO CORO: OBA IRE RE NFO OTI WEO OBA:ORUNMILA NFO OTI WEO CORO: OBA IRE RE NFO OTI WEO Echar agua (OMI) OBA: OBA IRE RE NFO OMI WEO CORO:OBA IRE RE NFO OMI WEO OBA:ELEGBA NFO OMI WEIO CORO:ELEGBA NFO OMI WEIO OBA:OGUN NFO OMI WIEO CORO:OGUN NFO OMI WEO OBA: OSHOSI NFO OMI WEO CORO:OSHOSI NFO OMI WEO OBA:OSUN NFO OMI WEO CORO:OSUN NFO OMI WEO OBA:ORUNMILA NFO OMI WEIO CORO:ORUNMILA NFO OMI WEO Depois se d uma volta sobre o p esquerdo dizendo: SHUKU SHUKU SHU LATERIO 6. A LA GBA NFO GUEDE se colocam duas vasilhas grandes com gua uma para Awafakan e outra para Ikofafun. Ao mecher nas vasilhas de diz o seguinte: OTO OTA A LA GBANA SHIRE OTO OTA A LA GBANA SHIRE OTO OTA A LA GBANA SHIRE
85

GBA se echa dentro de las jcaras. Se recoger el cuarto, poniendo todo en su lugar y se contarn los Ikines de los Ikofafun y las Awafakan 68

para ver se estn completos. Se arrodillan, mirando hacia arriba y se dir. A LA GBA NFO GUEE OYU se passa gua nos olhos. Se beija o cho ou a esteira. Se dir A LA GBA NFO GUEDE OFO se passa gua nas costas. Isto se repete com todos da casa e por ltimo queles que esto recebendo mo de Ifa. Ao final coloca-se um pouco dgua na cazuela de Osain. A LA GBA NFO GEDE (BABA EJIOGBE) Traduo: Ns vamos receber encantamento. 7. OBI OMI TUTO AOS GUERREIROS. - Se colocam os que vo receber mo de Ifa diante dos guerreiros, por ordem de idade, 18. comeando pelos ikofafun e depois os awafakan - MO-JUBA ver captulo I - Reza a elegba e dando lhe conta da cerimnia que est se realizando, o que se vai fazer e os nomes dos que vo receber Ifa, e dos padrinhos. - OSHE BILE ver captulo II - Se tocaro as pessoas com o obi em todos os pontos do corpo. - Rezar para Ogun e se far o mesmo que Elegba, a nica variante que s se tocar a frete com o obi. - Reza a oshosi (se realiza a mesma coisa) - Reza a Osun (se realiza a mesma cerimnia para elegba, s que quando se vai passar o obi se manda levantar o p esquerdo.
86

- Se realizar a matana: REZA ELEGBA: (ESHU) ESHU ELEGBA OGA GBOGBO NA MERIN ITA ALAWNA BABA MI MULO NA BURUKUN NITOSI LE KUNKA O KUELE KIUKO OKI KOSI OFO KOSI KU KOSI ANO NI OROKO NI GBOGBO OMO ILE FOKUKU ODUDUE BABA MI ELEGBA. REZOA OGUN: OGUN AGBANIYE BABA ALAGBERE KUEIERE LE SHE NA KIFE LAILA FONI KIWI NITOSI JE UYE OLORDUMARE, NI NA AGBARA AJI NI OGBOGBO NA SNISHE BAWO SHISHE ODARA AJI BORUKU BABA OGUN MOLA BALOMI REZO A OSHOSI: OSHOSI OLOGBA NI GBOBO NA ODE ATI ARESHA SHESE ODEMATA SI MI ATI GBOBO OMO NILE FUMI OKA ONA IRE ATI KUELURE OFA DURO GBOGBO BURUKU KIWA NITOSI NI ODUKUE BABAMI. REZO A OSUN: OSUN NI ODURO MA DUBULE AGOGORO MATA ADENA N NITOSI KI KUELERE

69

ISHAGORO KPE MI NITOSI KINLE BAJI WANA KUKU OBAMU ATI TITI RE LONA KUELE GBOGBO NA BORUKU ODUKUE. Traduo das rezas: ELEGBA (ESHU) Diabo do poder, dono dos quatro caminhos, dono do caminho meu pai, leve o mal para longe para podermos caminhar com muita sade para que no haja doena, que no haja perdas,que no haja guerra, que no haja morte, em nome dos filhos da casa te agradeo ELEGBA (Eshu). OGUN Guerreiro maior do sangue, pai guerreiro, com sua ajuda serei sempre vitorioso, 19. Aquele que destri o inimigo, Deus onipotente da fora e de tudo que fazes, como trabalho bom e ruim, pai guerreiro Deus da morte acompanha-me. OSHOSI Dono de todos os caadores e santo justiceiro, caador, no desampare a mim e a todos filhos da terra, d-me um caminho bom e com todas as sua flexas vena o mal, todo o mal que venha para mim, axe, axe. OSUN
87

Osun, voc que tem que estar parado, no pode deitar-se, guarde meu sono, no me abandone, meu centinela, para que com seu sino me chame, para que a morte no me alcance, e continue seu caminho, ax. MATANA Devemos esclarecer que no nascimento de Ikofafun ou Awafakan se dever dar a exu um cabrito novo, ainda mamando e cobri-lo com frango. Este cabrito dever ser sacrificado pelo padrinho, rogando por todos os afilhados que vo se consagrar, deste cabrito vo comer todos os guerreiros, tambm se d uma pomba para Osun. Se preparar um pedao de obi com trs atares, que ser mastigado pelo padrinho para soprar o cabrito antes de mat-lo. Os animais que forem sacrificados sero dados aqueles que se consagraram. Se matar um cabrito com o ritual e cantos de 10.4 e 10.8, depois se mataro os frangos ou galos e pombos. Quando terminar a matana dever ser oferecido mel cantando conforme 10.5 e posteriormente se cobrem os Santos com pena de Ogbe Irosun, ver 10.7 se tempera a o ori com sal e dend, 10.11 levanta-se a matana tirando os animais do quarto de santo. O cabrito se levanta com o frango entre as patas traseiras. E ao levant-lo do solo se dir, KUMINI, IKU MERAN,ver 10.9.Procede-se ento alimpeza do sangue do cho do quarto.pedindo o que se deseja e se retiram do quarto para preparar para conta a Orunmila. 8. OBI OMI TUTO A ORUNMILA Ver Captulo III. NOTA: quando se est dando conta a Orunmila do que est se fazendo deve se, ento d o nome e Orukio das pessoas que esto recebend e nome e Odu do Padrinho. Como tambm se tocar com obi em todos que esto recebendo. Cada pessoa dever ter em suas mos as galinhas que so ofercidas a Orunmila. 70

9. Tirar penas das galinhas pelos Awos (JUJU MUAA) As galinhas oferecidas a Orunmila devero ser repartidas;tendo cada Awo duas galinhas, uma em cada mo de forma tal que fiquem de frente para Orumila e por ordem de antiguidade se arrancam penas de cima para baixo, de dentro das asas e o Awo maior canta: CANTIGA: JUJU MUAA ADIE JUJU MUAA Cada Awo apresentar as plumas a Orumila, e as guardar para mais tarde oferecer a Orunmila. 10. Colocar penas na cabea (mulher) e no ombro (homem) (ORI OTO ORI OTA) 20. Com a seguinte cantiga: ORI OTO, ORI OTA, OSUN MAI MAI. Se coloca um prato com gua e segue-se cantando as cantigas de matana. Quando o sangue comear a cair sobre Orunmila, se canta o seguinte:
88

ORUNMILA NI JE EYE ORUNMILA NI JE EJE Traduo: ORUNMILA est comendo ORUNMILA est comendo eje. Depois segue-se cantando: ADIE DUN DUN INA TUTO IFA GBA Traduo: Com a galinha negra a vela se refresca Para que Ifa a receba. IFA NI SI FIKU LA IFA NI SI FIKU LA EJE IFA NI SI FIKU LA EJE Traduo: If est lentamente colocando o morto para lamber o sangue. 12. MAUMU RA ADIE E MAMU OTI PUPUA para as mulheres se far a ceremonia de MAMU RA ADIE. Se purificar o pescoo da galinha com: EPO e mel de abelhas, e se dar para chupar , com a seguinte cantiga: MAMU RA ADIE MAMU RA ADIE NA NGE RERE LO GBAYO NA NGE RERE Traduo: Constantemete chupamos o corpo da galinha A mesma que cortamos para o bem estar Vamos sentir o gosto A mesma que cortamos para o bem estar Terminada esta cerimnia, se procede fechando-se o mel de abelhas. OIO O ESE MBO 71

ORI AWO KI NSOFO AWO


89

MBO TOWO MBO LOWO ORI AWO KI NSOFO AWO BARA I LAWE OI O BARA I LAWE OI O ODU MAMA LA WE OI O BARA I LAWE OI O. 13. Refrescar as galinhas se pem as galinhas em linha com a ala direita de cima para baixo e canta-se, aspergindo gua: 21. TUTU DUN DUN TUTO NI NI INA KIJO APAERI INA KIJO LASJHE ODU INA KIJO ASHE ORISHA Traduo: Com o fro refrescamos a vela que se angustia e queima. A vela que queima com a beno dos Santos. Depois se viram as galinhas. Se dir: APA OSI Se borrifa gua, cantando: OLU NINI TU NINI O INA KIJO YO KA GBA MA INA KIJO ASHE ORISHA Traduo: Ao calor ofereo calma, ofereo, oh, a vela que queima e diluindo ns estamos recebendo a vela que queima, com as bemos de Orisha. Despois se d gua para ORUNMILA, cantando a cantiga de Obara Bogbe, e posteriormente, se limpa o cho com as penas cantando: INA INA FINA RE YON KIKE YON ARUN UNLO, OFO UNLO. Etc. Terminada a matana se entregar s pessoas que esto recebendo um frasco com Omier para que se banhem no dia de Ifa. Deve-se explicar que no dia seguinte e no outro devero vir para comer e fazer rogaes a cabea. Esta rogao dever ir depois com o eb assim como os restos de comida. 15. Da do Meio
90

Se cozinha um pouco de arroz amarelo ou branco, se cozinham os axs, estes so: cabea pescoo, pontas das asas, corao, moela, fgado, rabo, patas, ova de galinha, a parte mais fina do peito. Estes se cozinham com cominho em p, alho.cebola, vinho sco, tomate e sal Tambm se deve cozinhar de cada galinha a coxa esquerda, com pata e tudo. Juntam-se a isto 8 pedaos de eko e 8 de po, 8 bolas de inhame. Um pouco de tudo isto se pe num prato e se servem para todas as pessoas que vo receber. A sobra vai para o eb. Antes de servir s pessoas que vo receber deve-se poner nos quatro pontos cardeais do Opon Ifa um pouquinho destas coisas. Ao p-las deve-se cantar: MARI EBO, MARI EBO AKASHA MARI EB : A comida que foi colocada a cada ponto do Opon se coloca num pedao de papel se sai para a esquerda e se pem cada uma em uma esquina, chamando por Exu. Dos inhames

72

temperados se pega um pouco, uma colherada para o Ifa do Awo, sendo um pouco de inhame, po e epo. E ao faz-lo se diz: KODU IYO, KODU EPO, SHILEKUN O padrinho tem que comer um pouco desta comida que se d a ORUNMILA d-se a Orunmila: 6. Um prato de inhame y mantega de cacao. 7. Um prato de EKU, EJA, EPO, AGBADO. 8. Um prato com 4 Ekuru. 9. Um prato com OLELE 10. Um prato com EKURU ARO 11. Um prato com 16 bolinhos de feijo fradinho. 12. Um arroz branco cozido, ao qual se acrescenta manteiga de cacao e cscara. 22. 13. Um prato com farinha 14. Um prato com OSHINSHIN de acelga e beldroega. 15. Um prato com cscara e ep. 16. Um prato com quiabo ou abbora. A regra so 16 Adimus para Orunmila, mas coloca-se quantos puder ou quantos se tenha. So eles: 1. um prato de feijes coloridos cozidos na salmora com ep. 2. Um prato com 16 pedaos de EKO . 3. Um prato de inhames cozido na salmora, amassados, no qual se coloca um pouco de cscara. 4. Um prato de inhame assado com casca, com EPO. 5. um prato de inhame com ep
91

Se reza a cabea com OBI OMI TUTO aos que esto recebendo, o qual ir depois para o EBO. Dos Adimus tem que se colocar um pouco aos guerreiros, a EGUN, ao EBO e ao KASHEORO. DIA DE ITA 1. NANGAREO 2. DESJEJUNAR 3. CBI AOS GUERREIROS 4. COC A ORUNMILA 5. ATEFAR E EBO 6. FAIAR AOS AWOS EXPLICAR 7. POR COLAR E IDE 8. ENTREGAR IKOFAFUN E AWAFAKAN 9. LEVANTAR-SE, COM COISAS RECEBIDAS E OSUN 10. DESIGNAR SEGUNDO PADRINHO 11. ENSINAR A SAUDAR OS MAIS VELHOS 12. ABRAAR PADRINHO, ROMBONA E AWOS 13. ALMOAR OU COMER ALGUMA COISA 1. CERIMNIA DO NANGAREO (ANGAREO- NANGAR) Se prepara da seguinte forma: colocar num recipiente grande os seguintes ingredientes:

73

EKO, si no tem farinha de milho, leite, gua, acar branco, mel, ot, banha de ori, efn e Ewe Dudu(prodigiosa) Pegar um pouco de areia no quintal, no cho , em qualquer lugar onde se possa ver o sol. Nesta areia se marca o Odu Otura Meji e se coloca o recipiente sobre esta areia. Pega-se um pano roxo e uma pequenina canastraSe tendr un pao rojo y una canastica chica. O Awo rezar: REZA: ALAFIA BURUKU OLORUN KOKOIBERE ABANYIKI SUMAJANA SALA MALEKUN SALA AREMU SEDA ITANA MEDINA AKANA BODA KUPA UMBELEYO MODUNDUN BOLOYO KAKAFINA MEFOYU OWO PIPO OSATU OMA OLONU OBI OTO OMA OLONU OKOBISIA BESEI MILAY BEBEWA OLORUN NANGARE. 23. Se d OBI OMI TUTO ao NANGAREO. Depois do obi comea o canto. CANTO:
92

1. NANGARE NANGARE 12. ERIKIN OLOLORUN 2. AYAITO EBOLONU 13. DENGUE IMALE 3. KAKASENA MOFOYU 14. OLOYU OBAYERE 4. AGBA MOLOYU 15. OKI KALETU OMOLORUN 5. KAKAFETU MOLORUN 16. ARIKINA MOFOYUE 6. MAYA MAYA MOFOYU 17. OYOLORUN LAGBADO 7. ADISOTO OMOLORUN 18. ORI EKO IMALE 8. OLOFIN LOYIKI 19. LADANI OLORUN MOFOYU 9. OLOFIN LAWADO 20- OMALONU IMALE 10. AGO KORIKO LAGBEO 21. INA TUTO BELAYE 11. ARERE AREREO Responde-se NANGAREO Despois se forma uma roda e se canta: BARIKA BARIKA BARIKA IMALE ODUPUE ENI ADO ELUPE LUNDE IMALE Despois se pe o pano roxo e se canta: ASHO LORUN KOMAYA ASHO LORUN KOMAYA ALAFI TETEKUN IFA ASHO OLORUN KOMAYA Para cobrir a canastra se canta: AWAN AWAN WANASHE IMALE AWAN AWAN WANASHE OLORUN AWAN AWAN WANASHE, SHANGO ENIFA OLORDUMARE NOTA: se colocam 3 cubas para: EGUN, ESHU, ORUNMILA. 2. DESJEJUN (desayuno) Desjejunam todos os Awos junto com os padrinhos e todos que esto recebendo. 3. OBI PARA OS GUERREIROS Se dar obi aos guerreiros e lhes acender uma vela. 4. OBI PAR A ORUNMILA 74

Se dar obi a ORUNMILA segundo os preceitos, dsndo-lhe conta do Ifa que se realizar. 5. ATEFAR IKOFAFUN 5.1. Pr uma mo de Ikins dentro de Orunmila e tirar um Ikin de Orunmila
93

5.2. pasar da direita para esquerda e da esquerda para direita. Ver captulo VII 5.3. depois se d Mo-juba e se d conta a Orunmila, se toca a pessoa com o Ikin e se passa o Ikin para a pessoa, para que fale com Ornmila e pea o que desejar. 5.4. Se apresenta o Ikin aos 4 pontos e se comea a atefar 5.5. quando sai o primeiro Omo Odu coloca-se um pouco de Yerosun no cho e um pouco de gua e diz-se: IYE LASHERAN OSINI WA WANSHE e segue-se marcando at completar o Odu. 24. 5.6. quando terminar de tirar o Odu, se faz KASHEORO. Se marca o Odu no centro do tabuleiro e em volta os Odus do KASHEORO, que so: OSHE TURA, OTURA SHE, Padrinho, OYEKU NILOGRE, OSHE PAURE, IWORI BOJFUN, OKANA YEKU, IRETE YERO, Odu do Awo que est atefando. OKANA SA, OJUANI SHOBE, EJIOGBE, IKA MEJI, ORAGUN. Se rompern, rezando y cantando los Odus se coloca yerosun nas mos e as passa trs vezes pela cabea Se coloca yerosun no KASHEORO. Se arrodilla el ms chico, echa agua y le pasar EL KASHEORO a todos dentro del cuarto por la cabeza, de derecha a izquierda, y se le pondr uno a ELEGBA, otro a OSUN y el ltimo a EGUN. Posteriormente se pone OJUANI SHOBE y se coger el cuarto KASHEORO y se limpiar a todos, tanto los que estn en el cuarto como los que estn en la casa. El ltimo en limpiarse ser el que lo leva para la calle y lo tirar al lado izquierdo. Desde que sale del cuarto se empezar a cantar el siguiente: ESHU SHUWAYO MAMA KEO ESHU ODARA KIKEO ESHU SHUWAYO MAMA KEO ESHU ODARA KIKEO AWO OSHEMINIE quando regressar beijar o tabuleiro, e comear a cantar. NOTA: o segundo IKOFAFUN se pe OSHE TURA, Odu da sada, otura she. Se sair meji depois do kasheoro, se poder atef um outro ikifafun (ikin). Depois do kasheoro se por o opele na perna e o obi no p direito. NOTA; Se sair o Odu IROSO TOIDA 3 OTAS OGBE SA 2 OTAS IROSUN UMBO 4 OTAS OGBE ATE 16 PEDRAS IROSUN MEJI 16 sementes De guacalote CHRYSANTHEMUM LEUCANTHEMUM. 75

Se far um eb para cada um. 6. se falar a cada um segundo a ordom dos Awo, comeando pelo mais novo. O padrinho no dever falar. O Awo mais velho fecha o Ifa. 7. Por Ide e Ilek. Se rezar Ogbe fun ou Ofun sa. REZA:
94

OGBE FUN FUNLO IDE IKU MAYE MARIWO IDE MORILEKE IKU KUANI OBERI AYO IKUDA CANTIGA: OKUO OMOLUN SELU AYE ODUO OKUNI FEO 25. OKUO ONIBARA BANIREGUN ONI BABALAWO ARIKU ARIKU ONIDE KOYU DIDE, AYARAWO KOYUDIDE AYARAWO ILE AFEFE OTA KOYUDIDE IDE AFEFE OTO Quando se puser ( Ilek e Ide ) o Awo maior diz Afefe Unto, e Entrega ilek (colar) Se rezar Owonrin Meji REZA: IAFA FOROLOYU ERE KUTASHO ARA ARA ADIFAFUN OLUYEGBE OBI ORUN OUYEGBE OBI INA OLUYEGBE IKOIDE SUYERE: ENIFE BONIFE ORUBO ENIFE BONIFE ORUBO AGANGARA OMO OLORDUMARE AGANGARA OMO OLORDUMARE AIKU LOWA OMO OLORDUMARE AGANGARA OMO OLORDUMARE 8. Entregar IKOFAFUN e AWAFAKAN
95

Se far a entrega de ikofafun e awafakan, explicando as coisas de Orunmila que esto dentro deles e como devem ser entendidas. 9. Levantar Orunmila e Osun. OFEREKETE ALAWO DIDE Levantar da esteira Orunmila e Osun, se cantaro varios cantos a Osun. Depois daro uma volta completa. 10. se designar o segundo padrinho 11. ensinar a saudar os mais velhos. 12. Abraar o padrinho, a segunda madrinha ou segundo padrinho e os Awos 13. Almoar. CAPITULO VII 7. COMO ATEFAR, IKA RETE Para poder atefar, se dever tirar Orunmila como est establecido no Odu Ika rete. 76

1. a sopera de Orunmila se chama oguere. 2. Se beja o tabuleiro e se diz: OYU OPON BABA AEBO OKITI KADA EURE (olhos divinos, pai do Eb que coroa divinamente a cabea das criaturas) 3. Se coloca o yerosun e marca-se ejiogbe e atravessa com uma linha, formando 4 partes. 4. Se tomar a sopera de Orunmila com ambas as mos e se levar boca. Se coloca o hlito trs vezes e se diz: ILA ORUN IFA ORUNMILA SODIDE 5. Se tirar a Orunmila de dentro da sopera e se colocar em uma cuba, dizendo:IFA GBOGBO ADETE IFA ODUN IFA SEMI 26. 6. Se tira a sopera do Opon e se diz: moche onareo oshe onaremi ifa yefun fumida omore asehe onareo siguayu 7. Se tira Orunmila da direita para a esquerda. Se dir: OROKAN OSHOKO INLE OTUN O OSIN Da esquerda para direita:
96

OKOKAN OSHORO AGBA INLE ADELE OSIN O OTUN 8. o oficiante se limpar: - ORI BALE: Cabea brilhante. Se tocar com as duas mos a cabea. - IFA YOWA: If me defende e me gua. - ISEKAN EKUNDIOMA MAFARAWO KUMAWA: que esta pernas me guiem bem. Se tocar os joelhos: - ONA ASHORO OMA ADELE OFOLO IKOSO: que o ofo se v de dentro de mim. Se tocar o ventre e soprar para fora. - IFA SIWEDE ONA YENI: com as mos de IFA limpo meu caminho. Passar as mos pela cabea. - BI AFARU AGBA UNTEFA: aquele que nasceu seu maior escravo anda, anda contigo. se colocam todos os ikins na frente. - ORIMA YEYEMI: que eu seja iluminado. 9. depois se contar If: - IFA ARUN OSHE KOFISELE: 5 ordenam e reteem a terra. - IFA EWA ORA KOFIRAFUN EYIBONERO: 10 ensebados do a vida a If. - IFA ETA OFUNDA DAFISHETE OKUNI: 3 caminhos marcam o tempo dos homens. - IFA EYIRETE KOFISHETE OBINI: 2 figuras marcam o tempo das mulheres. - OKAN SHONSHON KIRUFIDAN DIRUFAYE: 1 s reparte o poder como escravo da terra. - ADELE MARUN NISHERU IFA: 5 so os servidores da vigilancia de If. Em cada um desses passos a resposta ser: ATATA IKARU OTONU: Viajando as sementes de um lugar outro destroem os inimigos, 10. Se Passam as terras. 1. AWO LODE a luz do sol 2. AWO LODA a creiao do mundo. 3. AWO LOMA a inteligncia 4. AWO LOKUN o mar, nascimento da vida. 77

5. AWO IGBAN a cuba, primeira casa de Orunmila 6. AWO OKO campo onde Orunmila obteve sua comida 7. AWO IBAYU o paraso (rvore onde repousa Orunmila) 8. AWO AKUKO o galo, primeiro acompanhante de Orunmila. 9. AWO OKUNI o homem, primeiro herdeiro de Orunmila. 10. AWO ANFIN o homem louro. 11. AWO WANFIN o homem albino. 12. AWO ERU o homem negro. 13. AWO OYIGBO o homem branco. 14. AWO KKUNDUKU o homem mestio 27. 15. AWO FILANI o homem chines. 16. AWO ASHE o poder.
97

Ao terminar se dir: OKOTOLO ADELE IFA. Todos SO testemuhas de If. 12. se tornar a contar e se rolar 5 ikins e se dir: ADELE MARUN MISHERU IFA Com estes 5 ikins na parte dereita, se movero de forma circular no cho, cantando: AWARA WARA OKUNI ORISHA, AWARA AWARA OBA IFA WEO. Devagar os santos homens limpam o rei. Se passa ao lado esquerdo, fazendo o mesmo se cantar AWARA WARA OBINI ORISHA, AWARA WARA OBA IFA WEO, devagar as santas mulheres limpam o rei. Depois pegam-se os ikins com a mo direita e os apresenta e diz: ADELE ORUN TETE NIBO AYE. 8. ODU ISALAYE 8.1. DIAGRAMA DEL PLATA SEGN EL ORISHA A LLAMAR ORISHA ODU ISALAYE ETA MANTEGA OBI COCO ATARE (Pimenta) ELEGBA OGBE ATE EPO 3 3 OGUN OGUNDA MEJI EPO 7 7 OSHOSI OSHE KANA EPO 7 7 OSUN IRETE LAZO ORI 4 4 OBATALA OSHE FUN ORI 8 8 OYA IROSO SA EPO 9 9 AGAYU OSA BARA EPO 9 9 SHANGO OKANA MEJI EP 6 6 YEMAYA IWORI MEJI EPO 7 7 OSHUN OSHE TURA EPO 5 5 AZOJUANO OBARA TURA EPO 9 9 BROMU OGBE YONO EPO 7 7 BROSIA IWORI BOGBE EPO 7 7
98

78

DADA IREE UNTELU ORI 4 4 IBEYIS OTURA ODI EPO 4 4 INLE OKANA SODE EPO 7 7 IROKO OJUNAI OSHE EPO 7 7 NANA BURUKU OYEKU IWORI EPO 7 7 OKE ORAGUN ORI 8 8 OBA OTRUPON EPO 8 8 OLOKUN OKI KANA EPO 7 7 OLOSA OGBE KANA EPO 7 7 28. DAIJUERO OGBE YEKU EPO 7 7 OSANYIN OSHE NIWE EPO 7 7 TEMBO OFUN SA EPO 4 4 YEWA OTURA SA EPO 9 9 ODUDUWA ODI KA EPO-ORI 16 16 OLOFIN IRETE FUN EPO-ORI 16 16 ORUN OJUANI SA EPO-ORI 9 9 8.2. EBO ISHE PARA DAR DE COMER S MOS se pinta no cho duplo oshe meji. Encima deles se coloca areia. Onde se marca ogbe ka, owonrin alaketu, owonrin alawan, oshe tura, ikashe e otura sa. Nas mos se pintam raias verticais de OSUN e EFUN, EPO, ORI, EKU, EJA, AGBADO, EKURU, EKURU ARO, OLELE, AKARA E ADALU. Ento se reza: OMI TUTO ORUN, OWO ALAFIA, OGBARI DOWE OGUN ISHE OWO OTUN LASHE NI OGUN MOBA ISHE OWO OMILO ONI WASHE SHANGO OWO BAWO, OSO LELESE BAWO ESE OWO ARA ENI LAFITUNWA ENISHE EPO NI AYE OWO BANILA OLOFINESE GAN GIRI GIRI MAFARAWO KUNAWA LOSO ASHE OSA KURO IRE LOWOSHE.
99

Ento se d o animal que tenha sido pedido com um OWO LADA ( moeda ).Se Limpa tudo e se lavam as mos com omiero de: EWE OYUOBO, gua de ro e de mar, mel de abelhas e vinho sco. Despois divide-se tudo em pacotinhos e se envolvem em morim branco e leva-se junto com o animal para ser enterrado no p de uma rvore. Quando se enterra , se reza: OWO ORISHA OSHE OLOWO ADE OWO ORIOSHA OKUO MADE OKUOYA OMADE IYA OLOWOADE OMADE OWO IRE ADE OMOA OTUN OWO IROLE OMOA OSIN OWO IROLE ARABA BABA OWO INLE OYU Quando se tapa o buraco, se canta: 79

OWO LAIER OWO LAIER ARABA IYA OWO LAIRE 8.3. EBO ISHE PARA DAR DE COMER AOS PS (ELESE MEJI). IMPORI. Se utilizam duas pedras, otas brancos. Nas pedras se pintam Owonrin meji com Osun y Efun consagrados. Os ps tm que repousar um sobre cada ota, pelos dedes. Nos ps se pintam com efun e osun consagrado o odu ogbe yono. 29. Nos dedes se untar epo, hutia, peixe defumado, milho e 8 atare em cada um, obi ralado e eran mal (carne de vaca ) e se reza assim: ORI AKUETERI OYO AKUETERO ORI OSHA BAWO ATELESE YIOBA IMPORI IREIWA OSHA ESE ARAWAYU IYALAYA IYA ORUN OSENI MAMI ALASHE OTA ELESE OSI ALABA ELESE OTUN ORINI LAYE INLE ARAWAYU IRE BAWA OLOFIN Ento se pega uma galinha e se d ej aos ps e aos ots cantando para o p direito: EYE ADIE IWASHE YIOBA OLOFIN IMPORI IRE IYALAYA YANYA ORUN Se coloca mel de abelhas e penas, depois se d ORI OMI TUTO e se limpa tudo com algodo. Se recolhe tudo junto com os ots, envolve-se no morin branco e leva para enterrar no p da rvore. E se reza: ORI IWA ATELESE ORI OWO LAIERE
100

8.4. ABIKU EGBE ORUN estes abikus so aqueles que mascem e morrem novamente, vivem em sociedade no Orun, aproveitam todas as oportunidades para vir do Orun para a terra, para encarnarem-se temporarimente no ventre de alguma mulher, que passe pelos locais ermos onde eles costumam viver. O conhecimento destes seres e entidades muito conhecido na frica Ocidental onde recebem diversos nomes, Exemplo disto temos em: YORUBA, IBO, HAUSA, FANTI, EWE, ABIKU, OGBANJE, DANWABI, KOSAMAN, NARAISA. Para represent-los nos grandes segredos o Babalawo tem 8 estatuetas de madeira de 20 cms de altura: 6 so abiku e dois so ibejis. Estes ibejes so: salko e tabali, oriapin e oriapina, que vm ao mundo com pedaos de surro ( ourio ) encima da cabea, o que os aproxima da sociedade dos abiku. Sua festa em 27 de setembro. Vivem ao redor das rvores. Entre os alimentos que se lhes oferecem esto: OKA (Po), OKU (inhame amassado), OBELA (salada de fruta, laranja doce) (feijo preto amassado), ADALU (de feijes coloridos), EKURU (feijo fradinho), OLELE (fradinho envolto em folhas), AGBADO (milho), ERAN DIDIN (CARNE FRITA), EJA DIDIN (PESCADO FRITO) Estes abiku tm nomes prprios deles entre os mais notveis esto: 1. AIYEDUN A VIDA DOCE 2. AIYELAGBE FICAREMOS NO MUNDO 80

3. AJA CACHORRO 4. AJE IGBS A RIQUEZA NO EST PERDIDA 5. AKISATAN O QUE NO USAR MAIS TRAPOS 6. AKUJI O QUE EST MORTO REVIVE 7. APAARA O QUE FREQUENTA MINHA CASA 8. AYORUMO VAI AO ORUN E VOLTA 9. BAJOKO SENTADO JUNTO A MIM 30. 10. DUROLILU ATENDE AO SENHOR 11. DUROJAIYS FICA PORQUE GOZA A VIDA 12. DURO ORUKE FICAS E SERS MIMADO 13. DURO SINMI FICA PARA ENTERRAR-SE 14. DURO SHOMO FICA PARA FAZER CRIANAS 15. DURO TOYE FICA PARA RECEBER TITULO HONORIFICO 16. DURO WOJU FICA PARA ME OLHAR NOS OLHOS.
101

17. EBE LOKU SUPLICA PARA QUE ELE FIQUE. 18. ENI LOLOBO ALGUM QUE EM PARTE VOLTOU 19. ENUN KUNO NIIPE O QUE CONSULTA EST FATIGADO DE DAR SUAS CONDOLNCIAS. 20. IOBE KOYE O PNTANO O RECUSA 21. IKU FORYIN A MORTE O PERDOA 22. ILETAN A TERRA EST ACABADA 23. JFARI OGRE DESEJA QUE TE CHAMEMOS 24. KIKE INDULGENTE 25. KOJEYU NO CONSCIENTE DA MORTE 26. KOKUMO NO MORRA MAIS 27. KONIBIRE NO V MAIS DESTE LUGAR 28. KOSILE EL NO SE ENTERRE MAIS 29. KOSOKO EL NO CRUZE MAIS A TUMBA 30. KUMAPAYI A MORTE NO O MATAR MAIS 31. KUTI A MORTE J NO O MATA 32. MAKU NO MORRAS MAIS 33. MALOMO NO IRS MAIS 34. MATNAMI NO CAIRS MAIS 35. OBI MESAN NO FARS REVANCHE 36. OKURO TAN O NOME SE ACABO 37. OKU RI O CADAVER QUE VOLTA 38. OMATUNDE O MENINO REENCARNADO 39. ORUNKUN O CU EST CHEIO 40. ROTINI ME QUEIRAM 41. TAMI MOWO QUE SABE TOMAR COM CUIDADO 42. TIJUIKU AVERGONHADO DA MORTE 43. JEKIN NIYIN DIGA-ME TEU PREO. Embora existam diferentes Odus que falem e tratem de abuku citaremos os principais que tratam deles, as frases e falas dos mesmos. Os principais com suas frases so: 81

1. OTURUPON GURDE h que se tomar cuidado com os abikus se no eles te levam de volta ao orun. 2. IROSUN UMBO As oferendas podem reter os abikus no mundo. 3. OSHE OMOLUO onde nascem os subterfgios para reter os abikus no mundo. 4. OGBE FUN masetaan se queda en el mundo 5. OTURA SA Oloiko est en ela cabeza de la sociedad de los abiku 31. 6. ODI MEYI ASHEJEJE JAVE, filho de Orunla Abiku, fica no mundo pela decimasexta vez que vive. 7. OFUN OWONRIN s abikus chegam ao mundo pela primeira vez na cidade de Awanje. 8. IRETE IROSUN iya janjasa no deja a los abiku quedarse en el mundo. 9. OBARA IROSO donde nace ABEYI OLUKESAS en la ciudad de itake y se crea la sociedad OMO FGBE ORUM.
102

as ervas secretas para a cerimnia de abikus so: 1. ABERIKUNLO Espanta morto 2. AGICI MAGBAYIN KANNA platanillo de jardna. 3. IDI terminalla ide 4. IYA OGBOKIN mariwo 5. LARA PUPA higuereta roja 6. OLOBUTOJE pin de botija 7. OPA BMORF malva branca 8. EWE NIJE escova amarga as rezas para trabalhar essas ervas so as seguintes: 1. EWE ABERIKUNLO ISINKU ORUN EPRINDA folha de espanta morto, sepultadora do Orun, reviva-o 2. EWE AGIDIMAGBAYIRE OLORUN MATIKUN folha de ide feche a porta do orun A OKU MO 3. EWE IDI IONI IKI ONA ORUN TSMI folha de ide diga que o caminho do orun est fechado para mim.camino 4. EWE IYA AGBONRIN KIRIN ONS TIN KO GBORN folha de mariwo no caminhe, pelo longo caminho que leva ao orun. 5. EWE LARA PUPA NI OSUN AWON ABIKU folha de LARA PUPA s o Osun dos Abiku. 6. OLOBOTUJE AJE KI MI ABIKU ONO folha olobotuje no me deixes parir abiku. 7. OPA EMERE KIFETI FI KU YIO MA OVON basto de EMERE no me deixes morrer BA RI OPA EMERE conceda-me isto, basto de Emere. 8. EWE NIYE OLONU KOKO IGBE KEKEREKA folha de Ewe Niye Recurdale que foi KANI WA UMBO KADDA criana porm no voltou. Estas ervas se pem no tabuleiro e se rezam primeiro aos odus, depois se rezam segredos destas ervas. Depois socam-se num pilo e se prepara um omier com o qual e lava o coupo da criana abiku que se est preparando, independente dos ebs correspondentes aos odus que saiam no jogo. 8.5. TRATADOS SOBRE OS TABULEIROS DO BABALAWO. OLORUN

82

Vive numa cuba pintada de branco, coberto por um pano roxo, sobre o tabulero de orunmila. Leva 12 igbins legtimos, 4 ikins de 4 olhos, 1 pedra do mar, rajada e se pergunta se Olorun a aceita. LAVATRIO a cazuela leva EWE TETE NI IFA, erva tosto, atwanala, guenguero, ewe bulle, mlvate, beladona, parte superior do Iroko araba, iroko ayeo, e um pinto. Se lava sem sabo.
103

32. ORO PARA O LAVATRIO Cantos de Osain, Oduduwa, Obatala. REZA A OLOFIN. OLORUN KOKOIBERE, BABA YEGUN OLOFIN FOBAE ALLANILLA LORUN OFA TI FOBAYE ONI WERE OUNMILA MORI LAYE ANAMIWA SHANGO, YANYA NI ORUN. OLORUN KOKOIMBERE AYARILEKUN MOFORIBALE EYEKUN MAWA INA ASHE KALASENA MAFOYU KAWADE ALAWADA INA TUTO BELAYE. Con frecuencia el Awo se ruga la cabeza con dos palomas blancas y se da sangre que caiga en la jicara donve vive Olorun. Isto na sexta feira ou no domingo de manh cedo; se cobre com o pano vermelho e se canta: OKIMU MAMA DIMU OLORUN OKIMU MAMA DIMU Ao cantar, se se apresentam as duas cubas ao sol. TABULEIROS DO BABALAWO 1. TABULEIRO ORUMALE Sobre este tabuleiro vive Olorun. Se pe ao lado de Olofin, antes de andar com este tabuleiro, o awo deve banhar-se com 4 ervas de Oxal. Se lava quando se lava Olorun e come pombas brancas. O tabuleiro Orumale um tabuleiro redondo, con 4 caras brotando dum sol, na posio dos pontos cardiais. 2. TABULEIRO DE IFA Sobre este tabuleiro vive o If do Aw. No deve ser utilizado para outros fins, nada mais que para assentar Orunmila, deve ser usado em trabalhos pessoais do Awo. Este tabuleiro se lava e consagra ao fazer-se Ifa do Babalawo. E um tabuleiro redondo de 40 cm de dimetro, com entalhes nas bordas, com dois sois nas partes norte e sul e duas meia luas nas partes leste e oeste, e sobre o sol na parte norte se sobretalha uma cruz. 3. TABULEIRO TETEWO EBO CAYELE IRU Este tabuleiro tem a forma de meia lua, come com a terra, com o Osun e tudo que representa Egun. Come animais brancos, tais como cabritos, galos, pombos, galinhas. Para sua consagrao procede-se como se segue: Se prepara omier de obatala, uma erva de cada santo escolhido por sua importancia: SARGAO, ABIU , EMBABA
104

PARAISO ,ALFARROBA, ERVA TOSTO FLAMBOYAN, TAMARINDO, P DE GALINHA 83

HIBISCO, IWERETE, CHOUPO BRANCO No omiero de Obatala no devem faltar: folha da costa, caruru de porco, erva tosto. Lavam-se as patas da cabra, a cabea e o corpo e se canta: EURE NI IRE BAWANI EURE QUEM puxa o canto vai chamando diferentes qualidades de Egungun. Ao levantar o canto: INLE OEWRE EURE NI IRE EWE BAWANI EURE 33. ORUN ESHIKUELU, FOKOYERI, YANYA, DIMUKARA, OLEYEKUN As ervas que sobram do banho da cabra e os pelos que se pegam so guardados para fazer eb. O tabuleiro se lava submergindo no omier ( abo ) e com ervas de Odudua se esfrega. Se cava um buraco no cho e se pinta com as cores: branco,vermelho, amarelo e azul. O tabuleiro fica no buraco pintado. Cuando se tira o tabuleiro depois dele ter comido, se canta: OPON LASHUPUA TETEWO, INLE AFUKOYERI TETEWO INLE OWERE LO UPON, LASHUPUA TETEWO Pe-se sobre o tabuleiro pescado fresco e todo tipo de adimu: akaraj, olele, hutia, aro, ochinchin, aca, eku, ey, awado, bolas de malanga, huevos con picadillo, etc., e se d uma galinha branca.este tabulero ser limpo no dia seguinte cedo com gua de chuva. Se fazem os ebs sobre este tabuleiro. O s signos de eb sobre o Tetewo so: OSHE TURA OKANA YEKU OGBE IROSUN IRETE KUTAN OSA SHE OGUNDA FUN IRETE YERO OTURA NIKO OTUARA SHE OWONRIN SHOBE OKANA SA E os 16 mejis. Para comear o eb se chama ou se reza: INLE OWRE MAFOKUN LAYE OWANI INLE TETEWO ARAIA BELEKUN MAWA BELAKUA IYA OLORUN AFOKUN MAWA INLE AFOKOYERI Depois do Ebo, se passeia em procisso com o tabuleiro pela casa. As pessoas vo atrs dos que levam o tabuleiro e cantam: KANGUAO INLE OGUERE, ONI LAYE KANGUAO UPON
105

volta-se ao local do buraco e todos se limpam com morim branco e jogam os morins no buraco. O Orof deste tabuleiro de madeira, leva uma cabea na parte superior, com uma com uma boca ( buraco ) para carrego. O carrego terra de todos os tipos que se consiga e de todos os lugares. NOTA IMPORTANTE: este tabuleiro pode comer galinha com Orunmila, se coloca a comida no buraco ( boca) do tabuleiro. 4. TABULEIRO BABA YEKUN LORUN Sobre este tabuleiro pode viver SHANGO. um tabuleiro redondo, com os 16 mejis entalhados nas bordas. E na parte norte e no sul do tabuleiro tem que talhar EJIOGBE. 84

Este tabuleiro se lava com omier das seguintes ervas: Fortuna, caruru, erva tosto,choupo branco, Caj, figueira, terpentina Mlvate, folhas de quiabo; maravilha vermelha; Figueira de Bengala; mutamba Se abre um buraco na terra e se pinta igual que no caso do tabuleiro anterior. Se coloca o 34. Tabulero na cabea do carneiro se apoiando para no cair e leva-se at o buraco e se faz o seguinte chamamento: IYA MOLIRE LEKUN ABO MEFUN INLE AGUERE MASOKUN AGUANIBOSHE. Se coloca Sango ao lado do buraco e se d um galo terra e se corta o carneiro com a seguinte cantiga: ABENI IRE ABO KOYAGUAO ONI INLE OGUERE SOKU MAGUAO ABO KOYAGUAO Aquele que est puxando o canto improvisa: BABA OLOFIN INLE OGUERE IYA KAWA ENI ORI BAWA ORUNMILA AYEO SHANGO ENI LAYE ODUDUWA ORUN ORUMALE WAMALE OSHA OKO ORUMALE IYA YIKATUN ORUMALE IYE YIKOSI Depois se cortam as tartarugas e se canta: FEREKUN LAYE ORISHA FIFETU E se vai chamando diferentes Orisas e mais Orisas.
106

OLUO POPO FEFEREKUN LAYEO ORISHA FIFETU SHANGO ORUNMILA Etc. Todos se limpam com morim branco,amarelo , azul, vermelho os quais vo para o buraco. No comeo o carneiro se lava no omier. Se colhem os pelos e restos de ervas para fazer um eb no dia seguinte cedo. Este Eb se reza con: Oshe Tura, os 16 mejis y depois Iwori Owonrin. Ao levantar o carneiro se canta: ABO NI IRE EWE BAGUANI ABO 5. TABLERO YEGUN KAYERE OSAIN EWE YEYE Sobre este tabuleiro vive Osain, se lava com omier normal e as ervas tpicas de Egun. Os sacrifcios de animais so feitos com: tartaruga, gato, cachorrinho ( filhote), urubu (de cabea vermelha), coruja, hutia, galo, pombo, codorna e pssaros de todo tipo.

85

Para consagr-lo, se da hutia , galo, pombos, codorna, angola. Se abre um buraco na terra, se pinta igual aos anteriores,se coloca nele o tabuleiro e sobre ele Osain. Todos devem ter a mo um pedao de morin vermelho. Se banha a hutia e se canta: AKETE AWO IKU NI LAYEO, AKATE NI LAYEO AWO IKU Se mastiga obi com 9 atars e sopra-se o prprio corpo. Se limpa o corpo com um obi e com o irofa e se canta: ABERIKUNLO MAREE FOSHEWAO 35. Reza para o buraco: AKETE INLE AFOKAN IKU MAYEYE WA-WA ORUNMILA ELERIPIN ORUMALE ISOTA AWEDE NILEYE AKETE MOGUO NI OLORUN ORUNMALE AWANI BOSHE INLE OGUERE ORIMI IKU. ORINI AKUN, ORIMI OFO, ORIMI EYO, ORIMI (Todos os Osorbos) OBANI OLORUN AKETE MAFUN MAWA Antes de matar-se a hutia, em qualquer cerimnia deve se cantar trs cantigas de Eshu. REZAS DESTE TABULEIRO: BABA ORI EFUN ORUNMILA EURE ENI BEWA AKETE NI MAWA ONU LORUN BABA ORI EFUN ODUA EURE, ENI BAWA AKETE NI BAWA
107

LORUN ONIBARABANIREGUN AYE NIREGUN ORI, NIREGUN IFA ELEWE DE ENI MAJUN NI EMU ENI EFUN Durante a matana, Oduduwa e Orunmila so colocados diante do buraco, porm no recebem ej. 6. TABULEIRO BABA YEKUN MAWA ENI EFUN EBI LADDE Este tabuleiro pertenece a Oduduwa e responde ao signo Orangun. Sobre este tabuleiro pode viver em certas ocasies y responde al signo Oragun. Sobre este tabuleiro pode viver em certas ocasies Oduduwa. um tabuleiro redondo de 30 centmetros de dimetro. Talhado nas bordas,dois sis no Norte e no Sul, e uma lua minguante e outra crescente em leste e oeste respectivamente. Se lava para sua consagrao com 16 ervas de Obatala e de Oduduwa. Dentro deste omier se coloca uma cabaa. Se corta uma cabra que j tenha parido e outra virgem, uma galinha preta, uma galinha rajada, uma angola, e um pombo. Quando se lava a cabra com omier preparado se canta: EURE BEBEYE EWE, ELEWEDE EWE BEBEYE INLE AFOKAN MAFOKUN EWE Os pelos e ervas do banho da cabra so guardados para fazer eb. E ao matar a cabra se canta: TONTALYE EYE INLE OGUERE TOTOLAYE EYE E se chama, intercalando no canto a: ODUDUWA, ORUN, ORUNMILA Outro canto para matana: ADELE NIFA ORUNMILA AWANI, ADELE MAWA EYE IFA ADELE NIFA ODUDUWA AWANI, ADELE MAWA EYE IFA 86

Outro canto: ADELE, ADELE JUN NI MU, EYE ADIE NI IFA Ao matar as pombas, que so oito, se prepara uma bacia com gua, cacau, e cscara. Se molham as pombas e vai salpicando-se a casa e a todos os presentes, cantando-se: ADELE NIFA MOWA AYE 36. BABA (MEJI) ADELE NIFA NI MOWA AYE (GUIA) 7.TABULEIRO OKANARI BAWA IKANIKA EBO: Este tabuleiro pertence Ogun e corresponde ao signo Ika Meji. uma tabuleiro redondo, com 4 caras em forma de sis. Ao norte do tabuleiro, sobre o sol, se talha Ejiogbe. Ao sul, Oyeku Meji. A oeste Odi Meji, o centro do tabuleiro come cabrito, galo, pombo e angola. Para sua consagrao come tudo que come Ogun. Se lava com as seguintes ervas: Fortuna, caruru de porco, Erva tosto, hibisco, Mogno,sumauma Figueira, cardo Fwe orille ewe kotorille Fedegoso, folhas de capim amargoso. O cabrito se lava com omier das ervas anteriores e se canta para cort-lo: ABENI FRE OUNKO KAYAGUAO ENI INLE OGUERE SOKU MAGUAO, OUNKO KAYAGUAO Aquele que puxa o canto faz uma chamada similar a do tabuleiro Baba Yekun Lorun, porm trocando Abo por Ounko. O canto, yere, para lavar o cabrito : OUNKO NI IRE EWE BAWANI OUNKO Outro canto que se canta para cortar o ccabrito : OUNKO MAWA NI EYE, EYE NI INLE OGUERE OPON KAMAWA IKU O tabuleiro, vai para o buraco pintado. Ao lado do buraco se pe Ogun que come do ej deste cabrito. Reza deste tabuleiro: IYA KEKEKUN MAYE, IYA NI LAKEKUN LAYEO ENI MAWA OGUN OPA IKU, EPO OKANAKI MAWA IKANIKA IKA MEYI ONI LORUN USOS DOS TABULEIROS 1. TABULEIROS ORUMALE Assentamento de Olorun. Nele o Awo faz ebs quando entrega certos Orixs, exceto Oduduwa. 2. TABULEIROS TETENO: assentamento de Orun, nele tambm o Awo faz eb, quando reliza cerimnias Egun e de Orun.
109

3. TABULEIRO DE IFA: Assentamento de Orunmila, para uso pessoal do Awo para todos os fins de Ifa. 4. TABULEIRO BABA YEKUN LORUN Assentamento de Sango, este tabuleiro de trabalho dirio do Babalawo. 87

5. TABULEIRO BABA YEKUN KAYERE Assentamento de Osain. Para trabalho de Osain. 6. TABULEIRO BABA YEKUN KAYERE Assentamento de Oduduwa. Neste tabuleiro se realizam os trabalhos de Ita, de Ikofa, awofakan, ita de Oduduwa e trabalhos de orunmila. 37. Neste tabuleiro quando se mata hutia, se canta: AKETE NILAYUO IKU LORUN AKETE IYA BABA IKU LORUN SHEKUE NI LORUN YOYE Outra cantiga: AKATE BABAGUAO IKU IFA AKETE BABAGUAO O que puxa o canto, improvisa: IKU LONA, LONA AYERE NI IFA ORUMALE GUAMALE, AKETE BABAGUAO IKU Todos se limpam com morins vermelhos que so colocados no buraco. Se faz eb no dia seguinte no tabuleiro de Ifa, com o obi que se golpeou a hutia( cabea) e com os pelos e ervas de quando foi lavada. 7. TABULEIRO OKANARI MAGUA Assentamento de Ogun. Este um tabuleiro para se realizar trabalhos dirios do Babalawo. Serve para trabalhos malficos, Opa iku. SIGNOS QUE GOVERNAM CADA TABULEIRO TABULEIRO ORUMALE BABA EJIOGBE TABULEIRO TETEWO BABA OYEKU MEJI TABULEIRO DE IFA BABA EJIOGBE E OGBE KANRAN TABULEIRO BABA YEKU LORUN BABA OKANRAN MEJI E OKANRAN YEKU TABULEIRO BABA YEKUN KAYERE OKANRAN YEKU TABULEIRO BABA YEKUMAGUA BABA ORAGUN E ODI KA TABULEIRO BABA OKANRAN KI BABA IKA MEJI E OGUNDA MEJI
110

CARREGO DOS TABULEIROS TABULEIRO ORUMALE: Terra de todos os locais possveis, a qual se reza todos os 256 signos sobre a mesma e leva ( se apresnta ) aos 4 pontos cardeais. TABULEIRO TETEWO: Ax de Orunmila que se reza os 256 signos. Com o p de 21 rvores, areia do mar e de rio. Cabea de rato, fedegoso verdadeiro, osso de defunto, cabea de animais que se tenham dado a Egun, p de marfim, terra de cemitrio, terra de tumba. Se fecha a boca com um corao feito de palma ( dendezeiro ) e cera. A este carrego se d uma pomba negra. TABLERO DE IFA: Ax de Orunmila no qual se reza os 256 signos de Orunmila, ceniza de cachaza de cntral, de panader y de mangle rojo. P de 21 rvores, areia de rio e do mar, colida quando no h vento. Terra de redemoinho. Cabea de trara ( peixe ), cabea de guia, p de 21 rvores, cabea de galinha (de sacrifcio ) de Orunmila. Cabea de cabrito com a qual se fez Ifa ou de cabra dada a Ifa,ou p de osso de egun. . Mate comum e mate da costa. Cabea de angola, 88

16 ps de ervas secas com as quais se lava Ifa. Se cobre com cera e corao de palma ( dendenzeiro) nos quatro pontos cardiais e na parte de baixo do centro do tabuleiro. TABULEIRO BABA YEKUN LORUN: Ax ( yerosun) de Orunmila dos 256 signos. P de 21 rvores, 16 atares. 38. terra de formigueiro, terra de cemitrio. Cinza de: terra de redemoinho, terra de banco, terra de padaria, e cinza de mangue vermelho ( planta). Areia de rio, de mar, quando haja vento. Cabea de galo, chifre de boi,cabea de angola ( etu), azogue. Se fecha com raiz de palma e cera. Ao carrego deve-se dar: tartaruga e akuaro. Se d aos 4 pontos e ao centro do tabuleiro. TABULEIRO BABA YEKU KAYERE: Este tabuleiro se faz o carrego pelos 4 pontos cardeais. um tabuleiro quadrado. Leva 7 pssaros, cabea e corao de cachorro, de gato, urubu de cabea vermelha, hutia, morcego,galo, tartaruga. Cabea de macaco. P de: 21 rvores, mate, mate da costa,oyu malu, lombriga, vermes, osso de defunto,limalea de metal, chifre de boi, espelho modo, areia do mar( com vento) e de rio azogue, a este carrego se d sangue de angola ( etu) e se fecha com espelho modo, corao de palma e cera. TABULEIRO BABA YEKU MAWA Tudo que leva o tabuleiro de Orunmila, y, adems, palo ramn, moruro, enxofre, p de arroz, osso de defunto, osso de cabra e carneiro. Espinha de peixe, p de morcego, de lagartixa p de caranguejo. Se fecha igual que o de Orunmila e se d ao carrego: em forma de p, uma pomba branca. TABULEIRO OKANRANKI: Leva tudo que leva tabuleiro yeku lorun e mais: cabea e patas de cachorro,limalea de metais, raspa do Ogun do Babalawo. P de de animais de 4 patas, da parte onde se tempera a cabea. Esher de piedra. Fuligem de forja e de forno. Areia de fundio. Se carrega e fecha igual que o yeku lorun e se d de comer: tartaruga e angola.
111

CARREGO GERAL PARA TODOS OS TABULEIROS: A todos os tabuleiros tem que se dar de todos os axs de Orixs; obi, osun, orogbo, etc... , obi, ero, kola, osun, aira, orogbo, etc. Todos llevan pelusade iguin, moquito de iquin machacado,terra de sumama, de dendezeiro, de bambuzal, raspa de chifre de viado, casca de ovo, 16 atares. Se d eje do animal indicado, vinho seco, aguardente, mel de abelhas e pergunta-se a Orunmila com opele se o carrego foi aceito. 8.6. REFOROS DE ORUNMILA orunmila se refora com muitas coisas, segundo o signo do babalawo, porm servem para todos os awos os seguintes axs: entre as duas mos, quando objeto mpar, os pares so unilaterais. 16 OTA KEKE (PEDRA LISA) 16 ERU, KOL, AIRA 16 MATES 2 OBI EDUN 16 GUACOLETES 2 DENTES CANINOS DE TIGRE 16 OLHOS DE BOI. 2 GARRAS DE LEO 16 IGBO( CARACOL GRANDE) 2 OWO LACA (PESOS MACHOS) NOTA: as garras de leo se pem dentro de Orunmila para simbolizar quando owonrin, que foi o primeiro arab se vestiu com a pele do leo. 89

Adems, lleva cuatro inshe de Osain y a Ori. AMULETO DE OSAIN UMBO WA OWO:se monta en un owo laca con afoshe de etu okan emi aure. Atare, eru, obi, kol, air, osun, iyefa de marfil y, antes de cerrarlo, se coje un buche de omi charo /agua tibia) lo ms que se pueda resistir y se lo echa dentro y se pueda resistir y se lo echa dentro y se forra con un cuero de kun. Se pone dentro de orunmila. AMULETO DE OSAIN UMBO WA ABONA OBINI: isto se monta em uma bonequinha de madeira, la que se carga con tinchomo de aya, insu de aya ruina yanimais fmeas. , ekun, osso de defunto homem,egun okuni, bogbo igui, ori de galinha e galo.. Isto e para atrair mulheres, toda vez que o awo quizer uma; para rezar e falar com essa boneca. REZA: IDIN AWO ODARA OFE ABEYWO NARI (NOME DA MULHER) OFE MI LAFETO AFETEKUNTE INKOKO OKANCHOCT. INSHE OSAIN LENU EURUKU UNLO: Lleva afoshe de akuko, avispa, un oyu de ologbo, okokan de ey, onolu, oyu de alakaso, eyo, un ikin keke, ewe pica pica, peregun, atiponla, araba, agrado, 3 ewe de elegba, agun, igui (pregntados), 21 atare, obi motiwao, ero, kol. Se envuelve en jobo y se amarra con hilo rojo y amarillo, blanco y negro, y se adorna con cuentas de Orunmila y Shango. INSHE OSAIN ACHELU UNLO: afoshe de leri de ekute, alakaso, ella tuto con su oyu y de ologboinsu, igui de perde rumbo, 9 atare, 9 cuaba negra, atitan de las 12 p.m. y 12 a.m. se amarra el
112

insu de ologbo (significa achelu( y ekute (olor de todo), se entieza en hilo de 7 colores, se le echa con ileke de bogbo orisha,. Se le da de comer un akuko arriba de shango, que es el responsable de ashelu. CAPITULO IX TRATADO DE EGUN 9.1. SIGNOS DE IFA PARA COMIDA OYEKU MEJI, OTURA NIKO, OGUNDA FUN, OGUNDA BIODE, IRETE YERO, IKA YEKUN, OGBE IROSUN, OTURA OWONRIN, ODI MEJI. 9.2. CANTIGA PARA ACENDER AS VELAS. ITANA EGUN LEKUN, ITANA EGUN LELEKUN BAGBA OLOFIN EGUN LELELKUN, ITAN AEGUN LELEKUN OLORDUMARE EGUN LELEKUN, BAGBA MI EGUN, EGUN LELEKUN ITANA EGUN LELEKUN ITANA KEKE, IKU EGUN KEKE, ABORIBAYE IKU EGUN KEKE, ITANA KEKE
113

90

ITANA LAU LAU, EGUN FUMI LAU LAU, ITANA LAU LAU, EGUN FUMI LAU LAU, ITANA LAU LAU. 39. 9.3. CANTIGA PARA EGUN LA NBA AWA ORI Ns estamos procurando e no te vemos LA NBA AWA ORI ns repetimos e continuamos AWA O SUN a quin aparece agilmente diante de ns AWA O MA defuntos devemos acompahar AWA OMA LE JA O GBOGBO EGUN KA GBE NOTA: no gbogbo egun, se vai substituindo pelos nomes dos mortos a quem se est oferendando. LAN KUE EGUN, LAN KUE EGUN, LAN KUE EGUN ARA BONILE LAKUE EGUN EGUN NAYIO SHILEKUN FUMI, EGUN NAYIO SHILEKUN AWA EGUN NAYIO SHILEKUN FUMI, LAKUE EGUN FUFULELE EGUN, FUFULELE EGUN EJA ORO AWA IKU FUFULELE EGUN, FUFULELE EGUN EJA ORO AWA IKU TORI BARA LELEO, TORI BABA LELEO ASHIKUELU LELEO, TOI BABA LELEO TELE MOBA TELE, TELE MOBA TELE WAYE KE WAYE KE ODOSA UMBO ARA UMBO WAYE WAYE KE WAYE KE MIO BAYE EEE IKI AMBELA WO LA OSHA AMBELA WO EEE IKI AMBELA WO LA OSHA AMBELA WO SHUKURU, AMBELA WO SHONKORORO AMBELA WO EEE IKI AMBELA WO LA OSHA AMBELA WO OKOKAN LAMI WAYE OKOKAN LAMILORO OKOKAN LAMI WAYE ODODAN LAMILOR ENI GBOGBO ORISHA LAMI WAYE OKOKAN LAMI WAYE BO SHE BONA IYO IYO BO SHE BONA IYO IYO KANAN KAN LERI O FEE BO SHE BONA IKU LOWA YE AWE WEMISELEO, AWO IKU YAYO EWEMISELEO, AWE WEMISELEO, AWE WEMISELEO AWE ARA ONU, WEMISELEO AWE IKU YAYO WMISELEO AWE WEMISELEO
114

MOFO YU WO RELE, MOFO YU WO RELE MOFO YU WO RELE O, ALABARO TOLAYE BABA MI KUYEO, IYA MI KUYEO BABA MI KUYEO, IYA MI KUYEO IYA OSI MAO BO ALABARO TOLAYE IKU MAYENDE ITO, IKU MAYENDE IYO, EA AE IKU MAYENDE IYO 91

IKU MAYENDE IYO, IKU MAYENDE IY, EA AE IKU MAYANDE IYO JEKUA ORO OBA NILORUN, JEKUA EGUN IKU MAWA JEKUA ORO OBA NILORUN, JEKUA EGUN IKU MAWA 40. BABA ULE KI OLOFIN, BABA ULE KI OLOFIN OLOFIN OLO YIKI, OLOFIN OLO YAE BABA UE KI OLOFIN, OLOFIN OLOYIKI OLOFIN OLOYARE AWONI LA YEE AWO NIFA AWONI LA YEE AWO NIFA EGUN (ODUN) AWO NIFA (ODUN LOS 16 MEJIS SE MENCIONAN) OBONI LAYEE AWOO NIFA IKU LA ILORO, IKU LA ILORO O OYALA IKU AYAWA DONA, IKU KA ILORO OYALA IKU AYAWA DONA, IKU KA ILORO AJE AJE TORILEYEO OKORO LELE, OKERO YA TORI LEYO, AKARA IRAWE LERI LEYO, OKORO LELE AJEO AYE TOLA IKU AYE AYE TOLA IKU AYE YEYE OWUNKO YEYE OMA YEYE OWUNKO YEYE OMA YEWA LOFINI, YEWA LOFINI, YEWA LOFIN IKU AYW A NARO ONO WARA YO NILE OMO WAWA O A KARO O NI O DARA IFA MODA RORO IFA MODA RORO AJA OLELEL IFA MODA RORO SHE OBA EGUN EGUN DOWO ALELEO ILELELE OBA EGUN EGUN KOWO ALELEO ILELELE MOFE SORO MOFE SOR, BABA LAWA MOFEI SORO MOFE SORO MOFE SORO, BABA LAWA MOFEI SORO BABA ORO BABA EJA ORUN LEFUN LORUN TIMBELORUN ABURE LODE NILEFUN
115

SIKU SIKU ERONSILAYE, LAYE ERONSILAYE SIKU SIKU ERONSI LAYE, LAYE ERONSILAYE EMI TOKEO, EMI TOKE ARO, ABUKA EMI TOKE ARO EMI TOKEO, EMI TOKE ARO, ABUKA EMI TOKE ARO EGUN OMA LODE O SHANGO EGUN OMA ODE O SHANGO EGUN IKU ODUDUWA, EGUN OMA LODE O SHANGO OBI YEKU OBI EGUN OBI AWA NI LORUN DEDE LA EWE, DEDE LA EWE IKU OLORDUMARE DEDE LAE WE O DIDEO DEDE LA EWE O DIDEO SHON SHON SHON BAMI, ILE AYA YA SHON BAMI SHON SHON SHON KUAMI ILE AYA YA SHON BAMI 92

AIBO ESE ESE AIBO ILE ILE ELIO AIBO ESE ESE AIBO IKU SOKUO GBOGBO SURERE BAMI KI YEWA, GBOGBO SURERE BAMI KI YEWA 41. GBOGBO SURERE BAMI KI YEWA, GBOGBO SURERE BAMI KI YEWA SESE IRE FARA KUN FARA SESE IRE FARA KUN FARA KUARO KUARO IKU FURIBOYEMA KUARO KUARO ARUN FURIBOYEMA KUARO KUARO ARAYE RURIBOYEMA KUARO KUARO ETE FURIBOYEMA BAKE OROMIO BAKE OMA BAKE OROMIO BAKE OMA MUNI MUNI BAKE OMA EYANROKO FARAWAO, EYANROKO RAFAWA LODE EYANROKO RARAWAO, EYANROKO RARAWA LODE BABA LAWA AWA KO RIO BABA LAWA AWA KO RIO MODE ITA (E) KOSI NI ITA MODE ILE (E) KOSI NI ILE MODE OYA (E) KOSI NI OYA BABA LAWA AWA KO RIO (Odibere ao pai) MORI BABA MILONI MORI BABA MILONI
116

IBALOYE IBALOYE AWA ILE IBAKILOYE IBALOYE IBALOYE AWA ILE IBAKILOYE IKU KUA KUA LO ODE (a morte v embora) EGUN a lele olona Egun a lele olona Shango Awa egun a lele iku o lona Ina bawa iku YOMBARA YOKO FARE MI YOMBARA YOKO FARE MI AWA IKU LELE O I WARA A SHE LA WA LA WA LA WA. EGUN LELE IKU ADE IKU ADE BABA LAWA IKU ADE OSI OLORDUMARE FEDENO AKUFON AKUFON OSI OLORDUMARE FIODENO AKUFON AKUFON BABA BAKA ENI OWO UMBALE BABA BAKA ENI OWO UMBALE IKU INLE YEMI, OMI OMI ARA INLE YEMI BEDURE BEYE WA O, IKU UNYEN ARA INLE YEMI 93

BO LOKU SHANGO OMO WAIYE BO LOKU SHANGO OMO WAIYE 42. BABA WA YE IKU BO LOKU SHANGO OMO WAIYE Liberte o morto Sango , o filho que est no mundo. 9.4. QUANDO SE DA CARNEIRO A EGUN Se traam duas linhas de nove passos cada, traadas com carvo, formando um corredor por onde se trs o carneiro e se coloca tete-a-tete com ele e se canta. A pessoa que guia o carneiro vem como se estivesse montada nele. EWE IKOKO TENIO TENIO ABO TENIO TENIO EWE IKOKO TENIO TENIO ABO TENIO TENIO 9.5. QUANDO SE DA COMIDA A TERRA.
117

LAYE LAWA LAYE LAYE LA FISI LAYE LAWA LAYE LAYE LA FISI 9.6. MATANA IKU YERE IKU YERE EYE IKU YERE IKU YERE IKU YERE EYE IKU YERE IKA YERE IKU YERE EYE IKU YERE AKUKO MANKIO AKUKO MANKIO EWE EYE IKU ODARA AKUKO MANKIO AKUKO MANKIO AKUKO MANKIO EWE EYE IKU ODARA AKUKO MANKIO EGUN ODARA INSIWA DELE LA DEREO EGUN ODARA INSIWA DELE LA DEREO EYELE NILEO AKORO LOYE NILEO EGUN ODARA EYELE NILEO AKORO LOYE NILEO EGUN ODARA ERUNSE YE ERUNSE YE, EYE ERUNSE EYE ERUNSE YE ERUNSE YE, EYE ERUNSE EYE 9.7. REZA PARA DAR OBI. OBI YEKU YEKU IKU EGUN AWA NILORON LOWO FIBI IKU AWA NI LORUN MAYEBU OBI MAFUN EGUN OBI TIWA OBA TI OBA KU OLORUN MOWA YODE EGUN OBI LA FIBI IKU OKANA YUREO OBATI BIKU LOWO LESE IRE ARA ONU BAINLE IRE OBI IFA OBI FUN EGUN 94

OBI FUN INLE OBI FUN OLORUN OBI FUN EGUN ODARA 43. 9.8. CHAMAR EGUN A WE TORO MOLE IKU O OLELE A WE TORO MOLE IKU O OLELE AKOKO TORO MOLE IKU DE AKORO NIBE IKU MO DE TORO MOLE AKORO NIBE EMI SE BA NSE YO
118

AWO NIER IKU O OLELE Ns Levantamos, chamamos a morte, pegando a terra, ele aparece sobre a terra por um tempo, solicitamos ao morto que vem apegado a terra, vou at o morto apegado terra, e ali no tempo, eu o toco em o tocando aparece. Ns o ouvimos para bendizer ao morto, oh, e ele aparecer sobre a terra. Egun come em uma panelinha de barro, num tijolo quebrado, rachado, numa telha quebrada. Se pem 9 pedaos de ob com dend, e uma pimenta em cima. Se coloca tambm hutia ( jutia), peixe,awado.se deve ter um basto de egun preparado, parado constantemente, o qual ao comer com egun se recarrega.( ix). O babalawo no usar o Osun neste caso, a no ser que esteja com problemas de sade. 9.9. CANTIGA PARA O BASTO. ORERE IKI OBA, ORERE IKI OBA, MOFOYUWO RELEO ODU AREMU KAYOBA, OKU AREMU KAYOBA, ORERE IKI OBA 9.10. TARTARUGA PARA EGUN (SACRIFICIO) AHUN NANA NIO NIO AHUN NAN NIO NIO EGUN AYAKUA NILORUN AHUN NAN NIO NIO EGUN LOWA OTI LAIRO, EGUN LOWA OTI LAIRO EGUN LOWA OMI LAIRO, EGUN LOWA OMI LAIRO EGUN LOWA OMI LAIRO, EGUN LOWA OMI LAIRO UMBATOLO OYIN OYIN OKIKAN, UMBATOLE OTIN OYIN IKOKO 9.11. OBI A EGUN BABA ORUN OBI AYARE UN YEWA OBI ASHUKUELU OBERI BI KUKEYE ORUN OYIYI MEJI OYIYI IKU OYIYI OBI OYIYI EGUN WEWERUN WEWERUN EGUN OBI YEWE EGUN ORUN Vai se picando o obi e colocando na panela, na telha, no tijolo. IRETE YERO MALORUN, OGUNDA FUN ORUN WE, ASHIKUELU ERIN YEYE OTURA NIKO RULO RULO OBI RULO RULO OTI Se coloca obi e bebida ( cachaa ) na terra. OYIYI MEJI ELERI LEGUN MASAKUN MASAKUNDELE BABA LODE LODORUN OLORUN LAYE OFUN, OFUN LAYE OBI (se jogam pedacinhos de obi para os lados). OBI YEKUERE IYEYEO OBI OYEKUREO (Fulano de tal) OBI YEKUREO TIMBELORUN OLORDUMARE 95

119

44. ILE MOPE EGUN MOPE ALAFIA LOKUN EYIFE LOYE BABA ORUN ETAWA LOGUN OYE EGUN OKANA KANA OSODE LORUN BAWA YERE YERE ORUN ASHIKUELU EYE MANKEE. OYIYI MEJI ARIKU BABAWA AGOGO YERE IKU AGOGO ORUN GBOGBO SHANGO BABA EGUN Se toma um pedao de cada obi dizendo: 1 OBI: ALAFIA OLORUN FIEDDENU-PICA-KINKAMASHE LADE ASHE ORUN, EGUN: Fulano de tal. TIMBELORUN OLORDUMARE 2. OBI: EJIFE BABU IKU ORUN ASHIKUELU DEDELABORU DEDELABSHE ILE AFOKAN KAWAYO OBI FIEDDENU. 3. OBI: ETAWA ETAWA DEDELEWA OMO EGUN OMO IKU SHEWE LOYE ORUN KUA YORE OMO TIMBELORUN OBI LORUN LODO NI LEFUN FIDDENU. 4. OBI: OKANA OKANA OKANA SHIERE ASHIKUELU OLEL LAYE EGUN INAKA BURUKU UMBATI OSODE UNLO FIEDDENU. 5. OBI: OYEKU Depois de toma as quatro partes do obi de uma vez rezando: OYIYI OYIYI IKU OYIYI EGUN OYIYI ORUN, OYIYI OLORUN OLORUN OBI ADEDELEMPO EGUN IKU UNDEDE ORUN SHANGO FEIDDENU: Fulano De tal. FIEDDENU TIMBELORUN OLORDUMRARE. Depois segue-se a forma costumeira de culto a Egun. 9.12. CONSAGRAO DOS BASTES DE EGUN. Segundo Jos Adn Don. Estes bastes so em nmero de nove. Podem-se usar 8 de hibiscus e um de tamarindo. Amarra-se no meio com tiras de pano, vermelha, preta, e branca. Os bastes podem ser feitos de arrayan (rvore).
120

Estes bastes leva-se para um babanal mata a dentro, que esteja em canpo aberto, chama-se por Egun, por Orun, e de volta em casa, onde j est preparado um omier com folhas de ifa, se lavam os bastes e se sacrificam dois pombos.( estes pombos vo para os ps da sumama, ( rvore frondosa), onde so enterrados. Estes bastes comem: hutia, peixe, ep, oti, efn e banha de or. Depois so colocados no sereno. No dia seguinte, se leva na mesma plantao de bananas e se d dois pombos, um preto e outro branco, se marcam os odus seguintes na terra ao p da bananeira: OYEKU MEJI, OBARA OWONRIN, OTURA NIKO, IERETE YERO, OGUNDA FUN, OGUNDABIODE e se canta para Egun. 96

45. Segundo Miguel Febles Padrn. Estes bastes, trs ou nove, podem ser de ator, goiaba, arrayan, hibisco, tamarindo, etc...porm jamis alfarroba. Se colocam diante de Sango e de Ogun. Se marcam na parte mais grossa os signos: OYEKU MEJI, OTURA ANIKO, IERETE YERO, ORAGUN, OGUNDA FUN, OGUNDA BIODE, OGBE FUN, OWONRIN MEJI, OBARA OWONRIN Quando se vai usar cada um deles se marca: OTURA NIKO, IRETE YERO Y OGUNDA FUN. Aos bastes se amarram fitas negras, vermelhas e brancas entrelaadas e se asperge bastante cachaa Se les da de comer ovo, mel, um pombo rogando a Olorun proteo para o que est fazendo. Depois lavam se os bastes e se colocam diante de um bananal. Dois pintinhos so sacrificados, o primeiro se sacrifica sobre os bastes como oferecimento terra e o segundo se oferece ao cu. Pede-se a uma filha de Oxun para cozihar um Se busca una hija de Oshun para que le cocine una cazuela de oshinshin de acelga, otro con caldo de malanga amarilla y otro de ame. Coloca-se bastante epo, tambm se preparam nove bolinhos de inhame amarelo, nove olele ( fradinho na folha de banana), nove ekuaro ( fradinho com cscara e sal) e nove adal. O awo prepara uma panelinha de quiabo e outra com farinha que junto com as demais comidas citadas vo para o bananal e se acende uma vela por 9 dias rezando: PASHAN TAFINO IYALE BELEKO AJAFUN AWO. Entonces se coge ashe de lso signos, hecho de mara pacfico. Se le echa encima de los cujes parados al pie de la mata de Oguede y se le da akuko fun fun llamando a Egun. El Awo tendra en la casa preparado un omiero de todas clases de hierbas para baarse. Terminada la ceremonia se KOFIBORI ELEDA con Eyele fun fun, ob, ori, efn. Se dar ob y se recogen los cujes. Cuando los cujes se retiran, se rompen y se les dar un pollito dun dun en el mismo lugar de la ceremonia, o si no en la mata de Oguede, diciendo: usted que simpres est conmigo y que me salve la vida. Y se pasar Ori, Efun, Epo, Oti, ita tutu, diciendo lo mismo que dijo anteriormente.
121

EYE MAWEO EYE MAWEO EYE MAWEO EYE MAWEO ERU REPE ODARA EYE MAWEO ASHIKUELU ELEGBA EYE MAWEO SUYERE A EGUN ESTO ES PARA CUANDO SE CONSAGRAN LOS CUJEES. ATORI LONI OTORO EGUN NIKU ATORI PASHAN Pode assegurar sua ordens na memria do morto. BUKO OOO MOPE OOO BI MO BI ISAN Y BI ILE OYALE KUA OO 97

46. Eu te chamo batendo na terra, apresente se Quando se bate na terra com a mo trs vezes se diz: BABA BABA BABA DA MI LOJO Pai, pai, pai responda-me Os ixs so colocados em um local aproriado e cobertos por panos brancos, pretos e vermelhos . NOTA: o primeiro a usar o ix para egun foi o awo OPOLONCHO ALAPINI, que viveu em Oyo. 9.13. OSUN DO TERREIRO DE EGUN Isto se faz para adorao de egun, para consagr-lo se necessitam de dois fragos pretos. Se faz um buraco e se pe dentro dele uma panela de barro nova, onde se pintam os seguintes signos: ++++++ 0III0III 00 00 III0II II 00 I I 0IIII0II 00 00 I0II0II000 I I Colocar 9 pedaos de obi, epo, atare,se pega o primeiro frango ( que se denomina adie treya) se pinta a cabea dele e se coloca o ej ( sangue) e algumas penas na panela, e se chama por egun. A panela se deixa ali mesmo no buraco, se coloca o osun de egun apoiado dentro dela e cobre-se com terra. Depois o outro frango, que se denomina adie irer,mata-se batendo com ele contra o osun. Sua cabea, sua pena, uma conta de cada Orix e terra de cemitrio vo para dentro do osun. Se pintam os odus meji e se d uma galinha e um galo, chamando por egun. OSUN DE EGUN um cano de ferro, fechado na extremidade por um prato, onde se pintam os 16 mejis Cuando va a comer se le cuelgan 16 cascabeles. Quando se d de comer ao osun de egun de risca desde a porta dos fundos at onde est o osun com cum uma linha de efun e outra de carvo. Se for na floresta que ele vai comer no precisa riscar. Se d obi e gua fresca porta chamando pelo osun e a egun tocando trs vezes no cho com os ixs e depois se mata um frango na porta. D-se comida e cachaa para a encruzilhada. E canta-se: BABA IDE MORO IDE MORO IKU MAYEKU BABA IDE MORO Se vai cantando para o osun at onde ele vai comer e se deve aspergir um pouco de cachaa colocar um ovo e mel. Um awo trs uma vela acesa e se cantaro sete cantigas de Osain, uma cantiga de Oya, de Exu, de Sango, Omulu, a ltima para Odudua. 9.14. RITO TIPICO DE DAR DE COMER AO CEMITRIO. Num terno se faz uma cruz com ep e se coloca nele: arroz com feijo, 9 peixes defumados, 9 pedaos de obi, 9 pedaos de vela, 9 ixs, se pe ao lado: um coco verde, um leno com 9 cores (bandana). Se cobre o palet com a bandana e se acende ao redor dele os nove pedacinhos de vela chamando por Oya, aos egungun familiares ( idinle)e protetores. No dia seguinte noite, se leva para o cemitrio com 9 centavos e uma garrafinha de mel e se coloca dentro do cemitrio. 47. 98

Depois de 9 dias, pega-se um pedao de pano branco, coloca-se uma conta de Oya e um bzio ( cauri) coloca-se na floresta de egun, e isto representa o cemitrio. REZAS PARA APRESENTAR-SE A EGUN: EGUN EMI OGBA YIMI INTORI NI ODUN IFA AWO EGUN INTORI NI GARO EYI RAN LOMONI EMI ARA EMI IFE 9.15. REZA DO OBI PARA OS EGUNS EM GERAL. EGUN YEKU YEKU IKU EGUN AWA LORUN YAMA BIFE OBI AYALORUN MAYEBI OBI WAFUN EGUN TIWA IKU MAYEBI OLORUN MOWA LODE OBI TIWA MAYEBI EGUN A UN BATI BI IKU LERO IRE ARA ONU BAYE IRE OBI FI FABI IRE EGUN LAFI BIKU OKANAN YUREO. Quando se termina a reza: OBI EGUN OBI IKU OLORUN 9.16. REZA A EGUN DE INVOCAO (MINI MINI)
123

BABA Fulano de tal LOSI OLORDUMARE OKU ASHE IKU IRUN ORI MULUKU ONI KAMA YEPO KAMAYEKUE KOMAWA YENI OLOFIN OBE EKU BURUKU KOLOYUE OKUA ATANDA IGBAE AABI AWA MATO IGBAE ADECHINA IGBAE AWIRIWI INSHE ILU IFA BOLA IGBE ADOFO IGBAE OKILAKUA IGBAE. 9.17. REZA DO OBI DE EGUN EM ARARA KUTOTOBI ADRA MIDOPUE ADRA GUEI KUNO SHUMI ZEZUZU MOKUA NUKOVAA SUAGO NOWA DEDOMOA Morto sagrado,padrinho, ns te agradecemos, padrinho, nosso senhor da morte, morto sagrado, padrinho,ns te agradecemos. O pssaro que est voando no pode tocar o rabo com sua cabea, assim tua compania inevitvel, ajuda-nos para que tudo seja bom para ns. 9.18. KOBO ORI LERI EGUN este um trabalho que se realiza chamando a um egun protetor da pessoa, ou seja, diretamente o seu egun amigo que mora no orun, o guia espiritual direto da pessoa, com isto, se confere o poder astral na terra e tambm e tambm se d conhecimento a egun. Isto se faz segundo indique o orculo de If, com peixe,galo, galinha, pombo,angola, etc... se utiliza como smbolo da cabea de egun um obi seco, que se raspa bem at ficar liso. Com um pincel se pinta o seguinte signo, utilizando a pintura ritual: 48. ++ 99

IIII 0000 IIII 0II0 + 0I I0 II 00 ++ 0I0I IIII II0I 0II0 se o egun homem, coloca-se o obi seco na parte alta da telha se mulher se coloca na parte baixa, canaleta da telha.se procde igual que nas outras rogaes de cabea, s que aqui h uma cabea simblica e no existe corpo. Se d eje do animal cantando: FOLERI EYE FOLERI EYE ELERI EGUN Depois se d ob e se canta: ABEYE NILE KONSO WADELE LAURE EGUN, IA KO KONSO WADELE LAUER EGUN, OBA ILE KO LELE AFEFE AYE ODUDUWA, OGBA ILEKO LILE ADUA RELE ADUARE AKUERELE, BABA KORIBU IKU EGUN, ABEYE NILE IFA WARA WARA EGUN BAWA OMO NILE KUN. Se d obi, gua fresca, se pergunta se deve dar o ob a pessoa para que o leve para casa ou se deve ser colocado debaixo de uma rvore frondosa. 9.19. SIGNOS DE EGUN PARA DAR DE COMER AKUKO, ADIE, ETU, EYELE Se risca numa panela de barro com efun,atori e osun, 4 quadrantes so marcados,no primeiro otura niko, no segundo irete yero, no terceiro ogunda biode e no quarto ogunda fun. Quando se vai sacrificar algum dos animais de pena, se do trs pancadas no cho com o axn e se d obi, gua fresca, 9 pedaos de obi, com 1 atar cada, ep, ao redor do crculo feito com efun se faz outro com mel. Se pe: hutia, peixe defumado, cachaa. E no final se acendem duas velas . quando se arrancam penas das cabeas dos animais se canta: AKIA AKIA LORUN BARA AKINA Depois se corta o pescoo sem separar da cabea e se canta: EYE MANKO EYE MANKIO, ENIRE OGDARA E se finaliza com
125

LELEKUN DEKUN ERAN DEKUN UNYEN LELEKUN DEKUN ERAN DEKUN UNYEN LELEKUN DEKUN ERAN DEKUN UNYEN 49. Ento se cantam cantigas para orun, e para egun; o animal se pe em cima da panela. E se borrifa gua dizendo: 100

ARUNLO EYO UNLO, ONILU UNLO, ONA UNLO Em seguida se coloca mel, e se diz: ire ariku, ire ona Ento se pergunta para onde vai o animal SUYERE DE LA EYELE A EGUN OWO MASOKU YELE EYELE OWO MASOKU YELE SIGNO: ++ 0III III0 I0II 0III II0I IIII II0I I0I0 9.20. ITUTO DE AWOFAKAN E IKOFAFUN Ingredientes: Frangos, 1 galinha preta, panela de barro, 4 pratos brancos, faca , farinha seca, panos preto ,branco e vermelho, marinwo, hutia, peixe defumado, milho tostado, basto de egun ou um basto com fitas vermelhas e brancas, 2 cocos, 4 velas, dend, 16 folhas de figueira, as ervas seguintes: alfarroba, erva de boto, alfavaca, hibisco, cinza, folha orelha de elefante,cscara, gua ardente, mel de abelha, gua benta, carvo,bacia,ax, albahaca morada, escoba amarga, parso y mar pacfico, ceniza, hoja de malanga, ek, cascarilla, aguardiente, miel de abejas, agua bendita, carbn, palangana, hilo blanco y nego. Procedimento: Dividi-se a panela de barro em quatro quadrantes e se coloca os seguintes signos: 1 quadrante: OYEKU MEJI 2 quadrante: OGUNDA FUN
126

3 quadrante: OTURA NIKO 4 quadrante: IRETE YERO o carvo se coloca no centro da panela,bem como os panos na seguinte ordem; branco, vermelho, e por ltimo negro. Ao redor da panelaas folhas de figueira. - se far omier em uma bacia com as ervas indicadas na lista acima. - Se pepara um eb de limpeza - Se prepara o morto e se diz a ele o que ser feito - Se da obi e gua fresca aos guerreiros - Se da obi e omi tutu a orunmila. 50.

NOTA:se faz um tabuleiro pequeno no solo, na quarta parte da cerimnia com cinzas. O ax deve estar preparado feito com cinzas,folhas de bananeira queimadas e alfarroba 101

queimada. Depois spus se le da entrada a los dolientes y se les marca ocn cascarilla (efun9 en la nuc y la mano derecha. Se comea a marcar Ifa, a marcao sempre ser de cima para baixo e de diz: IFA ORUN SA FA LU NOTA: o rito IKOFAFUN se pode fazer com o opele destinado a isso que feito de fruto da cabaceira (guira) o ao cotrrio, pode-se dar Ifa usando os otas de pedras lisas preparados ateiormente. se puede hacer con el okpele destinado para eso, que es de gira, tirando el mismo al revs o, de lo contrari, se atefr con ota chinas pelonas preparadas de antemano. Se pregunta por los guerreros, si se van o se quedan. Y a orunmil, si se va orunmila, osun se va tambin. Si se queda, se pregunta con quien se quedan. Se hace ebo tete ebo kayele iku, este ebo se realiza con la mano izquierda y en sentido contrio al normal a favor de las manecillas del reloj. OKU DEL EBO: OSHE TURA, ODU SALIDOR, OYEKU NILOGBE, OSHE PAURE, IWORI BOFUN, OKANA YEKU, OKU AWOFAKAN O IKOFAFUN, 16 MEJIS, OTURA SHE, ODI FUNBO, OJUANI SHOBE, OGBE ROSO. Este ebo siempre va a la maigua, al igual que los guerreros si se van, si elegba se va, ogun y oshosi se van tambin. Siempre hay que darle sangre, en caso que se vayan y se desbaratan. En caso de orunmila, igual se le da sangre. Si orunmila se va, se parte el ide y el collr, y los ikines se le introducen en el ano, con el siguiente canto: IKINS JOR JORO AL I MO Se Pondr la cazuela de barro con los paquetes y se le pondrn los platos delante.
127

1ro: jutia e peixe defumado, 2do: linha branca e negra 3ro: corda 4to: mariwo empezando por el mayor, tomar el hil blanco y negro, que previamente es preparado y se lo llevar a la nuca (si no es familiar, lo romper y lo dentro de la cazuela, y si es familiar no lo romper y lo 51. tirar en la cazuela). Despus la soga, haciendo la misma operacin, y por ltimo el mariwo. 102

Esto lo realizarn todos los presentes. Todo se echar en la cazuela. Despus se retiran los platos dejando uno solo, el cual coger en la mon el awo oficiante y cantar a egun, empezando por umba wa ori. Despus de terminados los cantos, dir: OMO ALWO YARE FI E DENO. Y se rompe elplato. Se recogen los restos y van a parar a la cazuela. Se coger el pollo y se hace oparaldo; nos viramos de espalda y se mata el pollo sobre el piso con un golpe seco. Se envuelve todo y va con el pawuete de los guerreros. Se pondr la palangana con el oeiro y hacer alberin kunlo. ABEREKUNLO, MAREO IKUFO SE WAO NOTA: a la palangana se le echa ashe del atefjamiento. Se lavarn los brazo, la cara, la nuca y las piernas con el omiero. El omiero sobrante se rocea por toda la casa, de atrs hacia delante, y se dejar detrs de la puerta por si llega alguien haga lo mismo. Despus se botar para la calle. Se coger una jicara con aguardiente y agua, regando toda la casa con elsiguiente canto: FELEJA KUN PELEYA OKUO Y se bota para la calle. La casa se limpiara al otro da. La persona que bota los paquetes, debe baarse concascarilla, manteca de cacao y prodigiosa. NOTA: el awo que se sento a hacer el ituto de awo o de iyalosha o babalosha, para no quedar metido en egun y quede limpio, baarse con agua de lluvia de mayo en una palangana con cepa de pltano, que se le da candela para que suelte un poco de zumo, y en la misma forma se quema pluma de tiosa y se le aade al agua. Se lavar las manos, brazos y pernas, y que esto caiga dentro de la palangana y se bota en el cao. Se le puede poner un pescado fresco a sahngo y se le da cuenta a shango, y al regreso se rogar la cabeza con la cabeza de un pescado. 9.21. CEREMONIA DE DAR AGUTAN O ABO A EGUN
128

Si EL egun es femenino, come agutan , carnera, y si es masculino come abo, carnero, y recibe el 52. nombre de abo kaneko. Se pone la siguiente atena: ++++++ II0III0I00II 103

IIIII0II0000 II0IIII000II I0I0II0I00I0 ++++++ 0000000I0I00 II00III0II00 00II00000III II00000IIIII Estos signos se atefan sobr easho dun dun, que se coloca en la cazual de barro nueva. A la derecha se le echa harina de maz y a la iquierda ceniza, y ah es donde se le pone eku, eja, epo, efun, awado, 9 pedazos de obi con epo y una tare a cada uno, un eja tutu keke y se rocea con oti. Entonces se le da obi omi tutu y se suenan los pashanes y a orun se le cana: BABA IDE MORI IDE MORI ASHIKUELU MAYEKU PELE WAO BABA IDE MORI IDE MORI ASHIKUELU MAYEKU PELE WAO CORO: LAKUNFA OKU ORUN OKU ORUN BABA OSUN YEYE BABA OSUN YEYE BABA OSUN YEYE LAKUNTA OKU ORUN OKU ORUN OYA BINI LADEO OGBABAO Despus por lo menos, se le cantan 9 cantos de los concidos a egun. Durante el canto se toca un agogo a obatala. Cuando se mata el abo o el aguran, se canta este suyere: IKU YERE IKU YERE IKU YERE CORO: EYE IKU YERE EYE MANKO ONTREPO OGDARA EYE MANKIO Unas veces se descuartiza el animal y otras se echa entero. Cuando se duscuartiza se le canta a la carne, echndolas en un hueco y se cocen los animales que e le ahn dado. Despus de darle el eyerbale de abo o agutan, se mata akuko oadi, segn sea abo o aguta, eyele o etu. La leri del animal cuando se va, hay que echarla dentro del hueco, cantando: INWA ILE GUN WIWA DELE DARERE LERI ABO LESE OLORUN INWA ILE GUN GUN SIWA DELE LARERE OKU ORO LERI ABO LESE EGUN
129

FUNLANO DE TAL. As SE va cantando todo lo del animal y se sigue con el akuko o adie lese egun, eyele lese egun. Todos lospresentes se pintan la cara en la frent y van echando en el hueco, cantando, si es

53. hombre: BABA LOGDO NILEFUN BABA LOGDO NILEFUN 104

NILEFUN MANILE BABA LOGDO NILEFUN CUANDO ES MUJER SE CANTA LOS MISMO,PERO EN VEZ DE baba logdo SE DICE OBINI LOGDO. Todos los adimuses se le presentan a oorun y se le canta: GBOGBO WANISHE GBOGBO WANISHE ADIMU OLORDUMARE GBOGBO WANISHE ADIMU EGUNGBOGBO WANISEH. Y se echan en el kutun, que se tapa cantando : OMO NILE SOKU SOKU ONILE SOKU SOKU ONILE OLORUN SOKU SOKU ONILE OKU ORUN ++ IIII III0 IIII I0II +++ 000000 000000 II0000 I00I00
130

++ 0I0I IIII I00I 0II0 Despus de poner la atena lelvar los siguientes elementos: Una ayapa, 4 obi, 9 atare aguma, 2 eyele, 2 akuko, 2 eyele fun fun, epo, efun, oti, osun, aari. En una teja espaola, por la cara que corresponda, ya sea el egun que va a comer hembra o macho, se pinta la atena con las pinturas rituales. En el suelo sei pintan con efun los odun de los awoses fallecidos y se tapa con aari y se le pone encima dos palos de moruro y al lado de esto se le coloca la teja espaola sealada. Antes decomenzar, a la persona se le ruega la leri con eyele meji fun fun, 54. despus se rezan los odun de la teja y en la atena del piso se rezan los mejis de if. Es to ses rodea con 9 paltos, de adimu diferentes, ak, akru, ekru aro, olele, akara, adalu, tut de malanga amarilla, 105

fufu de ame, amala, il, etc. Despus se le da obi omi tuto a egun y despus se le sacrifica la ayapa, cantando: EGUN KUSI TULA AYAPA Fulano de tal EGUN KUSI TULA AYAPA Fulano de tal AYAPA AYAPA EGUN Fulano de tal AYAPA AYAPA OLORUN AYAPA EGUN AYAPA KUANKONEO Echando la eyerbale sobre al teja y sobre la atena cubiera de aari, cuando se pone el cuerpo de la ayapa sobre la aari, enter los dos palos de moruto, se canta: AURORA WARAREO AURORA WARAREO AYAPA EGUN AURORA WARAREO EGUN KUSI TULA AYAPA EGUN Despus se le da akuko con su suyere y las dos eyele con su suyere igual. Se le cantan a egun 9 suyeres de elevacin, siendo el priemro el sigueinte: IKU ORUN LANEO AKUAEGDE AKUAEGDE ADEDE LEO IKU ORUN LANEO AKUAEGDE AKUAEGDE ADEDE LEO IGBAYE IGBAYE TONU fulano de tal. Los akuko se asn y se untan en epo, las eyeles se asan y se untan de ori. Los iales se sacan y se sazonan bien y se poenn en un plato, que se pone junto a la ayapa sobre los aplos de moruro y en unpalto se ponen sobre al teja. Al tercer da se recoge todo, se envuelve en un papel grade, se le echa juju de los animales y rasura de la ayapa. Entonces se hace ebo de egun y se manda a pie de una aragba. Para preguntar hay dos formas, una con el opkuele ade egun, que se hace concscara de igba (gira) y otra utilizando 16 chinas pelona sy atefando sob re aari fina. Ashe ina o ceniza. Esta esuna bora muy fuerte, tan grande como darle de comer una abo a egun CEREMONIAS DE EKU A EGUN
131

55.

Se hace un crculo y se marca la siguente atena: ++ II00 I000 106

II00 II00 ++ 0I0I I0II 0I00 I0II Esto se cubre con oti y se le echa encima aari odo y se le marcan los mejis. La eku se viste de nueve colores y se rodea de oti, se le da en la leri con un obi despus de quitarle la maldicin. Se le arrancan pelos del cuello y se dice: AKIA AKINA OLRUN EGUN AKIA AKIA OLORUN Se mata cantando: EKU IKUAYE EKU IKU AYE OTI LORUN OY LORUN A la eku muerta se le poen ekru, oka, akara, olele, adalu y se entierra en un kutun, sembrando una mata de oguede, y se canta: ESE LAYE EWE LAYE KUKUTE EWE LA AYE SUYERE PARA DARLE JUTIA A EGUN EIY EKU AYE EKU EKU AYE OYI LORUN OYILORUN EKU IKU AYE EWE LA AYE EWE LAYE EKU OKOA LERI EWE LA AYE EWE LA AYE COMO SE DA LA JUTIA A EGUN Ingredientes: una jutia, un akuko, tres obi, nueve velas, 9 pedazos de cpa de pltano, ek, ej, awado, ap, o, un tabaco, acaf, flores, un pauelo de 9 colores, nueve cujes de itamo real, un plato balnco hondo, un pilon de santo, ael cual se hay consagrdo, nueve pelotas de malanga amarilla, nueve pelotas de ame, una jicara de caldo de ila, una jicara de caldo de verdolaga, una jicara de caldo de cerraja, diez varas de asho fun fun, nueve atare, efun, media vara d asho fun fun, ajiaco. Al comenzar la ceremonia, el awo preparar el plato en el cual se ha de dar la jutia y el akuko en la siguiente forma: en el plato se ponen nueve pedacitos de obi, embarrados de epo, con sus respectivos atare, eku, eja, awado. Despus se pintar la tela negra con unpedazo de efun oyeso, con 56. los siguientes odun: OYEKU MEJI, OGBE TUA, IROSO YEKUN, OSALA FOBEYO, IRETE FILE Y ORAGUN.
132

107

Despus, esa tela negra se pone tendida en el piso sobre la tela blanca y sobre esta el plato antes citado, se le da obi omi tutu a egun y el awo lleva el piln y las 16 varas de tela blanca hasta la puerta de la calle y ah se pondr la tela al piln los presentes se pondrn en posicin de una procesin, de mod que cuando el awo oba lo indique los presentes, halando la tela arrastrarn el piln y el awo oficiante cantar: AUN BAWA ORI AUN BAWA ORI AWA OMA LERI YAO Fulano de tal Kawe. Este canto, como los dems, se repite varias veces. OMO ALAWO YARE FIEDENU AKUFAO AKUFAO, INLE ILE IMBELEO OMO YAREO ENDOUN, TLEMO BATELE TELEMO BATELE WAYEKE WAYEYE IROSO UMBO WAYERE BIO WAYERE. Estos cantos se prolongan segn la capacidad del awo oficiante y las dimensiones del lugar, puesto que hay que recorrerlo por toda la casa hasta llegar al lugar del sacrifico. Al llegar a ese lugar se baar la jutia con un poco de omiero de orunmila o de osha. Si no hubiese omiero se har con yantn, mar pacfico, verdolaga y atiponla (para quietar la maldicin de la jutia). Cuando se baa la jutia se canta: AUN BAWA ORI AUN BAWA ORI AWA OMA LERI YAO Fulano De tal YAREO Este Canto, como los dems, ser repite varias veces. OM ALAWO TARE FIEDENU AKUFAO AKUFAO. INLE ILE IMBELEO OMO YAREO ENDODUN. TELEMO BATELE TELEMO BATELE WAYEKE WAYEYE IROSO UMBO WAYERE BIO WAYERE. Estos cantos se prolongan segn la capacidad del awo oficiante y las dimensiones del lugar, puesto que hay que recorrrlo por toda la casa hasta llegar al lugar del sacrifiico. Al llegar a ese lugar se baar la jutia con un poco de omiiero de orunmila o de osha. Si no hubiese omiero se har con yanten, mar pacfico, verdolaga y atiponla (para quitar la maldicin de la jutia). Cuando se baa la jutia se canta: 57. PAIRO PAIRO PAIRO IKU FURI BUYEMA NIPE PAIRO PAIRO. Y as se ir cantando hasa terminar la matanza. Despus se descurtiza y se le presenta a egun. Luego s eentregan los platos con los ingredientes, con este canto:

108

GBOGBO WANISHE GBOGBO WANISHE OBI OMI TUTU OLORDUMARE GBOGBO WANISHE. Y as se va cantando todo lo que se ha hecho. Depsus el awo pondr la jutia descuartizada en la parte abovedada del pilon y lo ir tapando con las 16 varas de asho fun fun y, cando termine, se le ecienden las velas alrededor del piln y volver a darle obi omi tutu a egun para su conformidad en cuanto a la obra realizada y preguntar el camino que coge al da siguiente. Si el awo tiene conocimiento de cantos a egun, antes de dar obi omi tutu para cerrar la obra volver a cantar a egun, comenzando por AUMBA WA ORI. Cantando nueve o ms, segn sus conocimientos. 9.24. BASTON ABOKU
133

Esto se hace en un palo de algarrobo que se remata en la empuadura con una clavera tallada. El bastn se barrena y lleva la siguiente carga: raz de palma, cipres de cementerios, aragba, azufre, oti, sacu, leri de agutn de egun, kol, er, obi, osun, 16 atare aguma, 16 atare jijo. Este se tapa y se le pone 16 ikorkie de corona. Se pone en el piso OSALOFOBEYO, OGUNDA FUN, OTURA NIKO, IERTE YERO, ORAGUN, IROSO YEKUN Y OYEKUN MEJI. Se rezan estos ofun y se pone el bastn encima y se le da de comer una osaidie dun dun, que se manda a enterrar el cementerio. Despus esto se pone al lado de la tinaja y del caballo. La tinajaita lleva: un frontal humano forrado de ileke dun dun, fun fun, ayo meta, ota dun dun, okan ada, atilomo orun dilogun. 9.25. CONSAGRACION DE LOS PALOS MORUROS estos palos tienen que ser ambos de igual longitud. Se prepara un omiero con algarrobo, mar pacificio, albahaca, artemisa, espanta muerto, maravilla, asalvadera, rompe camisa, quieta maldicin. Se pregunta si lleva pion de botija y pariso. Despus se lava con oti, ser rezan los 16 mejis y se pueden utilizar. Despus de utitlizados, se guardan para otra ocasin. 9.26. QUITAR LAS LAGRIMAS Se LE da conocimetno al difunto o padrino, con sus nombre y apellidos y nombre de osha. Se 58. prepara el osain de egun y se lavan los fundamentos, se le da un akuko a los guerreros, una eyele a ogun y oshosi y a osun. Y con una adie se limpian a todos los presentes y se le da al fundamento.

109

Con obi se pregunta el camino que coja. El awo debe de coger los 9 medios y con eku. Eja, epo, awado, oi, oti, limpiarse y botarlo para donde marque el obi. 9.27. ELEVACION Y CANTOS A EGUN Estos se utilizan para las ceremonias a egun. AUN BABA ORI EGUN AWA ORI AWA ORI AWA OMA LEYA WAKO Fulano de Tal WARO INA OKU FARAWAO INA OKU FARAWA LODE OKOKAN LAMI WAYEO OKOKAN LAMILORO OKOKAN ERO OROSUN LAYEO OKOKAN LAMI LORO TELE TEMOBA TELE TEMOBA TELE WAYERE WAYERE BI ALA UMBO WAYERE WAYERE BI AWAYE YEO.
134

9.28. LEVANTAMIENTO Y ROMPIMIENTO DEL PLATO Esto Es lo que llaman los toruba la mesa del ao, obo il odun oduduwa. Ahora bien, los criollos han cambiado los principios bsicos de todas esas misas y decimos al principio porque hay queien hace a los tres meses lo que hacan los africanos al ao. Repetidas veces hemos dicho que el levantamiento del palato es una misa africana. Pero tambin es un tributo que se le est pegando a la tierra, de las ceremonias que se le han hecho en la vida al difunto, para que descanse en paz. Cuando una persona se consagra, tiene a los 7 das una ceremonia que termina en la plaza TENU ONYEN,. As mismo despus de muerta a los 9 das, despus que se regresa de la misa de la iglesia, se le da obi omi tutu y de todo lo que se haya desayunado por los presentes. Acto seguido se le hace oro cantando. Esta es la misa de los 9 dis luminis. A los tres meses de hacer hecho osha, todo iworo debe de hacer ebo de tres meses. Que consiste en: si es hombre 2 akuko fun fun y si es mujer 2 adi fun fun, un tallo de oguede, que simboliza a la persoan, hojas de oguede, ajiaco, eko, okru, obi, olele, ekr8u aro, oti bembe, itan, akara, asho fun fun, ori, oi, atare, eja, epo, adafun; de todo eso 9 de cada cosa y de elaboracin por medio de los cantos a egun y despus de egun a osha. Al ao, toda persona consagrada a osha tienen que hacer el ebo del ao, con animales de 59. cuatro patas a sus oshas. La misa del ao lleva los mismos ingredientes que la de los tres meses, adems de

110

agutn a abo, y despus se le da tambor a egun. El levantameinto del plato se le hace a la persona que haya puesto mesa, es decir, a los iworos que en vida hicieron dos o ms consagraciones de osha o que hubiesen recibido pinardo. Al primero se le hace porque hizo santo a otra persona y el segundo porque recibi los platos en su pinardo porque es smbolo de mayora. Recurdese que a ningn africano que no tuviese ms de 8 ahijados se le ha heco levantameinto de plato con elegdo, eja bo, abo a agutan. PARA HACER EL LEVANTAMIENTO DE PLATO Primeramente hay que hacerle, en ese da, las honras al difunto en una iglesia, darle a comer en la casa su abo o agutan y despues ponerle en un rincn de tod lo que se cocine ese da, y encenderle 9 velas, ponerle flores, tabaco, su vaso de agua y tenerle todo preparado para el tambor a egun. Despus de terminadas las honras de la iglesia, se le pone su desayuno. Se mata un cerdo y se harn las dems comidas para el almuerzo. Hay que tener bastantes platos nuevos, un mantel largo, para despus que se haya terminado de almorzar comenzar a tirar del mantel para que todos los paltos se rompan. Aqu comienza el emyero, es decir, a llamar al muerto. Se comenzarn a cantar solamente suyeres de egun y el tambor comenzar a tocar. Hay que tener tambin 9 varas de cretonas, los santos que vinieran ese dia sern solamanete para llorar, pues no pueden consultar a nadie. Los que participan en esto, en la vspera tienen que rogarse la cabeza. Se baila con una careta de eshi, se coge una batea grande y se llena de omi u omiero, se le meten dentro, boca abajo, 9 o 12 platos, en la misma forma 9 o 12 igba chiquetas y cuando se est okua y llamando a oro, en ese moemnto que los il estn tocando con sus suyeres, con dos palitos al mismo comps, se va tocando la igba que est dentro de la batea ycuando se termina la ceremonia, se van rompiendo todos los palatos dentro de la batea y tambin las igbas y luego tod ese material y lo dems de egun se entierra. NOTA: al toro ao de esta ceremonia, se hace arroz con eure dun dun y se le pone un poco 60. a egun y los presentes unyen de lo mismo
135

111

SUYERE A EGUN: Al colgar la sbana en el levantamiento de los platos, se dice: ASHOLA MIKI EGUN IWORO: la sbana es la gloria del muerto santero. Para el levantamiento del plato: PERE MI LA WE MI AYABA DIDE IKU IKU UNO (rompe, levantemos que ya el muerto se va) 9.29. PARA REFRESCAR OSHA se le da primero que todo obi a egun. Despus se procede igual que el omiero, ponindole al lado de cada osha un plato con pedazos de obi, de acuerdo al nmero de la marca del santo, con su correpsondiente atare. SANTO PEDAZOS DE OBI ATARE EPO ELEGBA CABECERA 7 7 ELEGBA 3 3 OGUN CABECERA 7 7 OGUN 3 3 OSHOSI DE CABECERA 7 7 OSHOSHI 3 3 OBATALA MACHO 8 8 ORI OBATALA HEMBRA 8 8 OYA 9 9 EPO OBA 8 8 OSHUN 5 5 YEMAYA 7 7 BABALU AYE 7 7 ORISHAOKO 7 7 OLOKUN 8 8 YEWA 9 9 BROMU 8 8 YEMBO 7 7 ORI ODUDUWA 16 16 INLE 7 7 EPO DADA 6 6 SHANGO 6 6 IBELLIS 4 4 AGAYU 9 9 IROKO 10 10 ORI Entonces se le da a cada uno su animal correpondiente, echndole eyerbale al plato con el obi. Despues e le pregunta para donde quiere ir, incluyendo el plato. NOTAS SOBRE LOS ITUTO
61. 136

Se tienen preparado un omiero con: almao, algodn, verdolaga, eleo blanco, prodigiosa y albahaca 112

morada. Se coge unpuado de hojas de almo, se tiran para arrriba y fijarse como caen. Leer la parte boca arriba com el dilogun. Despus se le pregunta en igual forma: IWO LOBE LENI (Ud. se va con su hijo). Si dece que si, se rompe la sopera, los platos y el collar en el cao, las otas se botan al ro. Los dilogunes en una bolsita con eku, eja, epo, ou, efun, que se va con el difunto. En la igba donde se echaron las hojas que significan el lavatorio, se echa el palo de la consagracin, significa el fifi,eri, jabn y estropajo, significa el bao de osha, el almagre y los polvos de pintura representa el osun de su leri. El ori, epo, efun, eku, eja, el ashe de la leri, las cuentas de varios colores los oshas que le dieron. Hecho lo anterior, moybando se mata el jio jio, destruyendo la cabeza contra el suelo, se mete dentro de la jicara. Este pollito s llma adie itana, el que abre el camino. Se le da para que el portero ORA ARERE de OLOFIN haga llegar este espritu ante OLOFIN. Despus, cada uno de los presentes menos la famlia de osha. Despedazn pajas secas de maz y la echan dentro d la igba para cubrirlo todo muy bien. Todo se mete en un cartucho y se pone bajo el feretro, en la parte de la leri. Esto es los primero que debe salier al partir el entierro y se rompe la tinaja. Si el fallecimeintoes del signo ofun, se le hace el ituto coneko. Los oshas ibeyis se retiran con obi, inle conel caracol de YEMAYA. Hay santo o deidad que nusnca se retira, como: ODUDUWA, YEWA, BROMU, BROSIA, OLOKN, AZOJUANO, ORISHAOKO, IROKO, INLE, NANA BURUKU, ABAI, etc. Estos se pasand e familia en familia. El osha se queda, se pasa por la ikoko del omiero y se enjuaga, despus se pasa por agua fresca, despus por omiero y los deja as hasta que lo vaya a refrescar. ITUTO El awo que se sienta a hace el ituto de awo o de iyalosha para que no se quede metido dentro de egun y quede limpio de todo, se tienen agua de lluvia de mayo, en una palangana se coge capa de ogue que este un poco seca, se le da ina por una prte para que la suerte vaya cayendo en una palangana y en la misma forma, juju de alakase y entonces se va sacando un poco de omi 62. de all y se lava owo otun, owo osi y los brazos y luego elese otun y elese osi, sinq ue caiga otra vez omi 113

dentro de la palangana. Si es posible, que el omi caiga en el cao despus de usaa. NOTA: Cuando sale Egun de awo para ibosun oku, lleva este suyere. AYE ODUN OILE OSUN MOTELE AYE ODUN OILE OSUN MOTELE Este es un ro que hay en Africa y sepra la tierra de los vivos y los muertos. 9.30. ITUTO DE IWORO se coge igba, se le mete adento una hoja de ewe ikoko, osun, cinco efun, pintura azul, cisco de carbon, ila seco, guano bendito, itana, ewe odan seco del suelo y yarako. Se registra osha que unl y la ota van ile ibu, elegba, ogun, oshosi y oke van para la sbana. Se rompen todos los platos y todos rompen iale, todo se lava con ewe onifin (albahaca)
137

Suyere para enterrar a SHAKUANA para Itutuo SHAKUANA AGBE EDI OJU POPO NIGBO San lzaro rinde tu cuerpo en el termino de tres das. BABALU AYE, cuando muere el iworo que lo tienen, entierran la cazuela para a los siete das de sacarloy se le hace el ituto. Al cadver del iworo hay que rasparle la cabeza para quietarle el osun y se lava con omiero hecho de emi-ka (ceniza) El babalawo que toma parte en el ituto o en los ritos funerales, como levantameinto de platos, honras,etc, dirigiendo esta ceremonia, recebe el nombre de APONA. EGUN PEGBEDA Esta es una ceremonia que se hace a los siete aos despus del entierro. Los parientes de santo o If visitan el cementerio y hacen ofrendas en la tumba de frutas y flores. Ellos le cantasn y le dan obi y despus ellos regresan a su casa y toman, en honor del muerto. SHAWO EGUN Recibe este nombre la ceremonia de iniciacin en los cultos de egun, que conocemos generalmente como jurarse en egun. CEREMONIA A LOS NUEVE DEIAS QUE SE LE HACE AL EGUN DEL FALLECIDO Se realiza porque segn el recien nacido en Africa, a los nueve das se le hace la ceremonia de Oloruko sami, o sea, el ponerle su nombre, pues es cuando se considera que eleda ha entrado en ara y emi, es decir, los cuatro componenetes del alma humana, as a los nueve das de fallecido 63. se considera que el finado recibe su OLORUKE EGUN y se descomponen los cuaro elementos de su alma. 114

9.31. REZO DE LOS MEJIS DE IFA PARA EGUN BABA EJIOGBE AIYE LOKU OMINIKU EGUN ATATAIAKU ENI OSHE PADA IKU AKDAYALOLA AGBO ALALEKU OMO ABOKU, OMO BIDE, OMO ENI ASHITIBELE KAFILEKE SITOMO ELOMIRAN ADIFAFUN DESHE PIPA OKE OKUATE, OBALETA TI ODI DUDU EGUN ALAI LAI TI OMO PAULE LAYE IKU NIBU JEKUA BABA EGUN. BABA OYEKUN MEJI
138

ALEKUTA ADAGBA OYONO IKU DEGUALA DIWALA OYONO TLOKO MOLE ONI EGUN OKPA EJ NI OKPA AJA OKU NI AJA OGBONI MEGUN IKU BONLE EKU OKPA OBIDE KELE KELE EJA MOSHE DAYI. DAYI IKUYE NILU MO AIYE NDO. BABA IWORI MEJI IWORI OMOSO IKU ERI OFO OSHESHE OKU WALODE EDA FERE AUN LOD AIYE TIMBELORUN TINSHE OMO IKU EWADO IKU KOMO OSHA OBA SHOFO EGUNGUN BABA ODI MEJI OKPA LERI OSPA LERI, OKPA AJOKO BILE KALE BABA IKU YEWE OLOFIN BOGBADOMO ODE KOBU LEGBE NI ODO KIATE BOKU OLORDUMARE OTA ONIGBO KUMI EGUN. BABA IROSO MEJI OSINI LASHE ERIKU OFOROSILIO UNTENDE FISELE AUN TOYO IFA BEDE MOYI EGUNGUN ENI AGBA IBAE ITUTO LENU ASHE BABA EGUN AGBA OMA UMBELEWO EGUN OTUN, UMBELEWO EGUN OSI IDEDELE IKU BABA EGUN BABA OJUANI MEJI EGUN OWINO EGUN YOKO ESHU YINLO KPADA AOTOMO IWEI OKOLOGUO NI EGUNGUN KOMA YAMI, AIYE ONI KPAMI EGUN KOMI KPAMI IKU KOSI MAYEBI BABA OBARA MEJI AKO OMO ALOWO DUDU BETOKU BOLI SHALBA BOTOKO GBOGBO KOLE IKU YEWE ABAJE LORUN ADIFAFUN LOKPOMU OLOKO AJALODE AJAMODE EGUN OTA OLUWO WOKUO IKU EGUN MIYE MAWA LODE 64. BABA OKANA MEJI IKANA OYIYI AYA LODE EGUN AROGUYE GUYE BABA AWO EYEGUN OMI KARAN 115

IWA OMOLORUN OMO IKU OLOIKU LODA UMBATI ORUBO BABA EGUNGUN GBOGBO MO IKU ALSHONA BABA OGUNDA MEJI ALGBASA AWO AJU OTI ITAKU KPOKORO AWO EFO ELODEO ADIFAFUN EGUN ISHE DLEWE ISHE NINKO NIKA ENETOKU GBOGBO EGUN TOLO AW, ELA FUN, ESHI EGUN. BABA OSA MEJI OYIYI NIMOYI NI MONU GUNUGU LORI, OGUN ODE NI MOYE NI MGBA. ORISAH EGUN AMAIYEGUN OBEDAKA LIWA IWI IKU TI UNLO, UMBO ILE AWO KOLEDLE AWO OMOLOKO, ELENO, LOSIDU NIGBE YAKO ELENU UNLO.
139

DUGBE ALETELO UMBE WOLE AWO KOLE DELE EGUN AWO DINGBE, ALABA DAYI EGUN AWO IGBANLA ABITA YAKATA TINSHOWO MOKUA OKU OLE MI OSHE GOGO EGUN, KOWA FOYI MOGBA OSHE GOGO EGUN KOWA FOJU DOTO AGBOTA EJE OSA IKU. BABA IKA MEJI IKU EGUN KATI KOKAMI EGUNGUN MOWA IKA ODUN KATIKE KAMI. ALAGBA ALAGBA AFERE ARA ONU. JONKA AWO YIBA AGUNFAO EGUNGUN AIYE ILE BABA OTRUPON MEJI OKI LONA GANA MUYA BABA EGUNGUN ODUN ODODABA LODE IKOKO A LA UMBO AWA OMA LEWAYA IKU OTERI BASHO EGUN. BABA OTURA MEJI IBORETE EGUN MALE, ALUPARADA ALUKARADI EGUN ADA FUMBO IBU OMETI TIMBELORUN ABONU ODIFA EGUN KOSHE OKO AGOGO MADFAN ILE EGUN IBUSUN OKU EGUN GBOGBO OTERI MALE. BABA IRETE MEJI IKO NILE FELU BANA IKUYE GBOGBO ESHU IGUIDI EGUN AJALORUM EMI IKU OKUAYA EGUN LELE BELELEE WOLU ADIFAFUN ALOGO EGUN DUDU AKUEDU IKU 65. BABA OSHE MEJI BABA EDA BISHE AIYE, BABA EDA BSHE IKU OKUN KEREKERE OMO EGUN TORE EGUN TORE EGUN TOMI PEWO LODO LADE TOBAKIKAN EGUN WASI AIYE BABA ORAGUN 116

EGUN AFAFA ODO AIYE OMODE AIYE ONDO AMALA BEMALA AWO EGUN BOIKU AWO EDA EWE, TEDI MOLE AWON LELE AWO LINFOWO IKU KAKUNKUN DAGBA OMOTOKO ALAGBA LAGBA TIMBELORUN TIMBLODE AFO AWEMINO, ODO AIYE IFA ONIMO OLEJAGBA EGBADO PITA MAJETA OPAWA EGUN IFA DOITA MAJETA KOPAWA IKU EGUN AWO. CEREMONIA DE PARGO A EGUN Esta ceremonia tienen su origen en el odun oyekun meji, donde segn latradicin conservada en cuba, se dice que estando olofin a sahngo en odo auye vieron caer en pardo del cielo a shango se le para comrselo, olofin le dijo eso es la representacin de oro, el orisha iku, oba de la tierra ayagba. Adems sabe en la pon entrre la hija de orunmila y la ............. iku por el pargo en el mercado. Por esto, esta ceremonia es de mayor el ascendencia uq ela comida de la agutan a egun. Esto se aplica parte de oyekun meji en cualqueir odun que un osode lo coja egun para su comida. Adems
140 141

es imprescindible realizarlo en las honras fnebres para el babalawo fallecido y si este era alawo bare o aragba y mucho ms cosas que desde la muerte de Eulogio Rodrguez Gaytan, If akuabori, el 14-04-1943, ya no tenemos ningn araba consagrado. Hecha esta aclaracin, procedemos a sealar los ingredientes y a describir la ceremonaia. INGREDIENTES: 9.22. PARALDO Lo primero que debo aclarar es el significado de esta palabra en yoruba. Esta Palabra se compone de los vocablos PA= matar ARA=cuerpo ALDO= detrs. Por lo que su significado es matar detrs del cuerpo. Esta obra se utiliza para quitar o alejarla muerte o un muerto determinado de detras de una persona. Existen muy variadas formas de realizar esta obra. Escogeremos una de las formas ms utilizadas, que es llamda paraldo por el odu otura niko. 66. PARALDO DE NORMAL OTURA NIKO Ingredientes: ave escogida, tiras de colores rojo, blanco y negro, cascarilla, aguardiente, vela, pao blanco 35 x 35 cm al rojo y 30 x 30 cm el negro: jutia y pescado ahumados, miel de abejas, las 117

hierbas sern: espanta meurto, albahaca morada, mar pacfico, algarrobo. Procedimiento: 1. se har un omiero con las hierbas antes mencionadas: mar pacifico, albahaca morada, algarrobo y espanta muerto. 2. Se har una trensa con la tira roja-blanca-negra, la cual se amarrar con las hierbas a la pata izquierda del ave. 3. Hacer crculos con cascarilla. Se hara un crculo del tamao necesario para que se ponga a la persoan y en el centro de este se har otro donde se pondr el odu de odi fun. 4. Se tomar la tela blanca, encima se pondr la tela, encima de la roja la negra. En esta ltima se pintar con cascarilla el odu otur aniko y en el centro de este el oku a travs del cual se indico el paraso. Diagrama. ela blanca ela roja Tela negra Odu OTURA NIKO salidor T +T IXXI IXX0 IXXI IXXI Odu
142

5. se pone a la persona dentro del crculo, en el lugar indicado, de espalda al Odu marcado. Se prende la vela, se le dar el ave para qu ela aguante,tocndose la fretne con el. Suyere de vela a egun. 6. Se MO-JUBA (ver captulo 1.1) 7. OSHE BILE A EGUN (Ver Captulo 9.15) y se le da coco al paraldo. 8. Se el echar aguardiente en todo el cuerpo. 9. Se le pondr el ave en la nuca (IPAKO) de la persoan y se reza OTURA NIKO y los 16 oku meji. Al terminar cada rezo, va el siguiente suyere: EGUN YILO, EGUN YILO. 67. 10. Se leimpia la persona con el siguiente suyere (se repite las veces que sea necesario) SUYERE: ONILE ONILE, IKU PARALDO ALADO ONILE ONILE, IKU PARALDO ALADO ONILE ONILE, IKU PARALDO ALADO 118

ONILE ONILE, IKU PARALDO ALADO 11. se matar el pollo con un golpe sobre la atena donde est pintado el odu odi fumbo y, simultneamente, se reza ese odu. . y se partir la veal. 12. Se le pregunta otan con el coco y se le harn todas las preguntas al respecto. 13. Se le echar aguardiente en la nuca a la persona y se le ordenar que salte del crculo sin mirar atrs y con el pie izquierdo. 14. Se cogera el ave, la vela y los cocos, y se envuelve en las terlas y se manda al destino preguntando. 15. Se mandar a la persona que se bae con el omiro preparado. REZO OTURA NIKO OTURA ONIKO ONIKO LO GBA ABE SI AIYE AWO KE TASEHE AFEFE LORUN ADIFAFUN ORISHAOKO NAWE YE SHANGO LESE EGUN, OLOFIN, ORUNMILA REZO ODI FUMBO ODI FUMBO DADE IFUN KARA KO DADE IFUN KARA WE ADIFAFUN TABA O Vela + 0I I0 00 II Persona X CAPITULO X SACRIFICIO A ORUNMILA 10.1. CABRA E GALINHA PRETAS PARA ORUNMILA. Aqui vamos falar do grande sacrifcio de Ifa, que a matana de cabra e Galina negras para Orunmila.
143

Este sacrificio se realiza geralmente na cerimnia de iniciao de Ifa, e quando Orunmila pede ao Babalawo ou aos filhos de Ifa que desejem agradecer algum bem.recebido de Ifa. e Ingredientes: um cabrito pequeno, uma cabra negra, um galo, uma pomba, velas, mel, aguardente, cscara, obis, peixe defumado, jutia defumada, pimenta. 68. O primeiro passo falar a Egun e dar gua fresca. Depois se da obi e gua fresca aos guerreiros, dizendo o que se pretende fazer, incluindo Osun. Do mesmo modo se d obi obi e gua fresca para Orunmila ( ver 39). Terminada esta primeira parte coloca-se Orunmila sobre o opon Ifa, se d o cabrito e o galo a Eshu, e as pombas aos guerreitos e a Osun. Em seguida leva-se a cabra de Orunmila para dentro do quarto ou para o igbodun, puxada pela corda pelo oficiante, e deixando todos os awos tocarem a cabra com a testa e canta-se: PAIRO PAIRO IKU OFO ORI OLOBUYEMA 119

Se refere a Oyeku Odi, Em frente a Orunmila d-se a cabra e canta-se: OBA: YANKIYAN YANKIYAN IKU OLORUN CORO:BARA YANKIYAN YANKIYAN OLORUN BARA YANKIYAN OBA: YA WESE IKU OLORUN CORO:BARA YA WESE YA WESE OLORUN BARA YA WESE OBA: OGUN SHORO SHORO CORO: EYE BALE KARO NOTA: o awo que est dando a cabra, mastiga um pedao de obi e pimenta da costa e sopra na cabra e introduz um pedao de obi em sua boca ( da cabra ) e amarrar a boca da mesma. Faz-se a matana cantando: OBA: ORUNMILA DEKUN CORO: ERAN EKUN NJE OBA: EJE SI MOYURE CORO: EBI AMA EJE SI MOYURE EBI AMA OBA: EJE LORO EJE LORO
144

CORO: EJE EJE LORO EJE OBA: IRUNMOLE EJE IRUNMOLE EJE CORO:EJE IRUNMOLE EJE OBA: YENYERE MAYA, YENYERE MAYA ODU FOMIWO MUSHASHA MOKERE YENYERE MAYA ODU FOMIWO CORO: IDEM Se Sigue cantando: Despus de haber echado la snagre de al chiva, se le desprende la cabeza con el siguiente suyere: OBA: O GERE NIRE O CORO: LERI AGO GE, O GEGE NI REIO LERI AGO GE OBA: O MA OBE LERI O CORO: A KURA KUTAN, OMA OBE LERI O A KURA KUTAN Esta cantiga se realiza com a lmina da faca invertida e a seguir vira-se a lmina na direo do pescoo da cabra e degola-se a mesma. Aps a degola, se coloca gua sobre Orunmila e no corpo da cabra, cantando: 69. OBA: IRO KO IKO OWO CORO: IRO ERO KO ISO ERO OBA: ERO ERO KO ISO EROKO MA CORO: IRO ERO KO ISO ERO Terminada esta parte damos as galinhas negras a Orunmila, rezando: reza: KETO LOTUMI MAYELE EYE KIMIFA NI FIKURA EYE ELEDI RONLE EYE ILE ELEDI 120

RONTE OYEYE BABA DUDUN ERAN DUDU Com esta reza se d uma pancada com irof na cabea da galinha e se arranca a cabea dela e se d o ej a Orunmila com o seguinte canto: OBA: ORUNMILA NI JE CORO: EJE ORUNMILA NI JE EJE OBA: ADIE DUDU CORO: INA TUTO IFA GBA OBA: IFA NI SI FIKU LA IFA NI SI FIKU LA CORO: EJE IFA NI SI FIKU LA EJE
145

Depois segue-se cantando como em 2. quando terminar de dar o ej se coloca o pescoo da galinha num prato com gua e canta-se como 3 anterior. Imediatamente se d mel de abelha a Orunmila com o canto: 1- OIO O ESE MBO ORI AWO KI KSO FO AWO OIO O ESE MBO ORI AWO KI KSO FO AWO CORO: OSHE MI NIE OSHE MI NIE 2- MBO TOWO MBO LOWO ORI AWO MSO FO AWO MBO TOWO MBO LOWO ORI AWO MSO FO AWO CORO: OSHE MI NIE OSHE MI NIE Enquanto se entoa este canto no se coloca mel de abelhas, que Ser colocado com o seguinte canto: OBA. BARA I LA WE OYIN, HO BARA I LA WE OI O ODU MAMA LA WE OI O BARA I LA WE OI O CORO: IDEM Depois se reza ogbe irsun da seguinte forma: OBA: OGBE IROSUN NTE ATIDE KUN ATIDE JA ORUNMILA HURUN HURUN MOLE KUIN CORO: HURUN MOLE RUIN HUERUN Se vo arrancando as penas e colocando sobre Orunmil, cantando: 70. OBA:BOBO BO MI CORO:ERA BOBO BO MI EJE Se limpam as mos sobre Orunmila cantando: MONI OSHA SEREBO, MONI OSHA SEREBO MONI OLOFUN, MONI OSHA SEREBO Logo a seguir reza-se otura she BABA JE GBE IDAKIDA KIRUN FIRUN ISHEKISHE ADIFAFUN OLOFIN 121

146

Depois se asperge gua sobre todo o sacrifcio cantando a cantiga de obar gbe. OBARA OGBE IFA TIMODASHE OBARA OGBE IFA TIMODASHE OBARA OGBE IFA TIMODASHE ESHU BARAKO 10.2. PARGO PARA ORUNMILA A orunmila se da sangue de pargo ( peixe ), nos odus: ejiogbe, ogbe ate, oyeku bika, oshe logbe,oshe lezo. Alem disso, cada vez que Orunmila marcado num osogbo ou ibi ( como, por exemplo um okanran que s trs maus pressgios), se d ej de pargo a Orunmila, como recordao do tesouro que o pargo trouxe para Orunmila, no seu ventre ao engolir a coroa do rei, que por soberba, a lanou ao mar para que quando morresse ningum mais a usasse. O rei de Arif no tinha coroa, a Orunmila lhe apareceu ejiogbe como osogbo e foi dito a ele que fizesse ebori de pargo, e ao abrir o pargo encontrou a coroa do rei e foi coroado oba adif. 2. Em Oyeku bika, porque quando o filho de Orunmila perdeu a calota craneana, neste odu, devido a correnteza do rio Orunmila acreditou na fora do Or e lhe consagrou um pargo. 3. Em ogbe ate, porque foi onde Orunmila comeu pargo em desagravo da maldade humana. 4. Em oshe nilogbe, porque o pargo foi quem troxe a felicidade para a terra de Agbado com a permisso de Olofin. 5. Em oshe lezo, porque foi pargo que venceu o esprito do fogo que estava acabando com Orunmila e todos os Orisbas orunmol. Esta cerimnia, como a cerimnia de Egun de grande poder e deve ser feita com conscincia. Ingredientes: Dois pargos grandes, duas galinhas pretas, pintura ritual, dezesseis folhas da fortuna, dend , mel de abelhas, dezesseis adimus variados ( comidas de Orishas ) em dezesseis pratos, dezesseis velas, obis, mantega de cacau, um galo colorido para Eshu, um pombo para Ogun, Oshosi e Osun. Procedimento: No cho sobre a areia fina se marca os 16 mejis de Ifa e oshe tura. Em cima se pe o opon Ifa, se coloca ao invs de yerosun, areia. Ento se divide em dois, com os ramos de accia ao meio, escrevendo-se direita os oito primeiros mejis, de Ifa e a esquerda os oito restantes. Fora do opon e adiante dele, de faz um crculo de dend, mel de abelha, cscara, e a pintura dos seguintes odus: OGBE IROSUN, IROSUN UMBO, OGBE SHE, OSHE NILOGBE, OGBE ATE, ODI 71. BARA, ODI KA, IROSO ATE, IWORI BARA, OKARAN YEKU, OKANRAN SA, OSA BARA, OGUNDA FUN, IRETE YERO. Se cobrem com areia e se escrevem os mejis por cima da areia. Sobre o tabuleiro se colocam as nozes de ifa (nozes cola) como de costume. Ao redor se pem os adimus cantando-se: GBOGBO GUANISHE GBOGBO GUANISHE
147

122

ADIMU ORUNMILA IFA GBOGBO GUANISHE Se acendem 16 velas, uma ao lado de cada adimu, cantando: EMI TEMBELE EKUN EMI TEMBELE EKUN BABA (ODU) IFA ABEOTITI EMI TEMBELE EKUN Cantando um meji por cada vela acendida. O awo oficiante d mojubare e reza oshe bile e depois reza: 0RUNMILA AWA IFA OMA YERO GBOGBO AWO LESE OLORDUMARE OBAYE LORUN AUADA IFA IBA OLUO IBA OYUBONA KAN IBA BABA IBA YEYE MODARE AWA FUMI EJA-BO ORUNMILA ODARA NI ODARA ASHE OLORDUMARE. Um dos pargos apresentado a Orunmila pelo oficiante, e por cinco filhas de Oshun, pedindo tudo o que desejar. Se retiram as filhas de oshun e o awo tira as escamas da cabea do pargo cantando: OBA: YANKIYAN YANKIYAN IKU OLORUN CORO: BARA YANKIKAN YANKIKAN OLORUN OBA: YA WESE IKU OLORUN CORO: BARA YA WESE YA WESE OLORUN BARA YA WESE Se abre o pargo ( ej-bo ) tirando-lhe o sangue apertando as guelras, saindo sangue pela boca do peixe, cantando: EJA NIRE MINERE, EJA NIRE MINERE EJA IREMAWA, EJA NIRE MINERE Isto , quando se coloca o sangue sobre Orunmila e em volta no crculo de areia se canta: FOLORI EJE FOLOR EJE EJE LONA FOLORI EJE EJE NI LORUN IFA IFA LODE MAWA MINERE EJE NIRE MINERE Com o outro pargo de procede de maneira semelhante na sopera de Orunmila. Depois se tampa a sopeira com 16 folhas de fortuna, ou de sempre-viva, e se da ej das duas galinhas pretas de acordo com o ritual normal. Coloca-se ep, escamas do pargo por cima se colocam as penas das galihas rezando-se 72. ogbe irsun. Depois se colocam os 16 adimus, cobertos com a areia. Se rezam os 16 mejis com suas rezas e se faz oro de Orunmil. A cabea dos pargos, o awo as cozinha com o mesmo tempero que cozinha as galinhas os axs so fritos com mantega de cacau, as cabeas dos pargos so fritos tambm desta forma e colocados para Orunmila.
148

as galinhas so colocadas sobre os 16 adimus cobertos por areia. Os corpos dos pargos, se mandam crus para o rio, em seguida e com 3 dias se faz ebo e as galinhas so enterradas em uma mata e se reza.

123

10.3. ANGOLA (ETU) PARA ORUNMILA regido pelo odu okaran ka um trabalha muito perigoso. Ingredientes: Uma galinha dangola, dois galhos de accia consagrados, 2 galinhas pretas, 16 adimu, cscara, velas, obis, 1 galo, muita manteiga de cacau, ervas de ifa, fortuna e brilhantina. Procedimento: No cho se pinta os signos com os seguintes odus: ++ IIII I0+++II IIII00II0I II00I0000I III0II 0I0II0 ++ 0000 II00 I000 0I00 estes signos depois se cobrem com areia, e encima vai o opon Ifa. Dividido por dois galhos de accia e sobre os galhos se pe Orunmila dentro de uma tigela coberto de folhas da fortuna. Sobre esta tigela se pe uma outra na qual se pinta oshe tura, oturupon ka, otura she, okanran as; dentro desta se pe um kolo y 4 pimientas de yamao,cobrindo-se com erva brilhantina. Se le da Obi Uto a eshu (elegba) y despus a orunmila. Se d o galo a Eshu, e depois se mata a dangola. O ej vai para a tigela deixando cair uma gora dentro de Orunmila e 73.

cantando: ETU ASHA ILE FUN LORISHA ORUNMILA TIKA IKU AGBALA Com este canto se d ej tigela e quando se deixa cair uma gota para Orunmila. Cantando: AWO ONIFA OPA ETU BALERI ORUNMILA BAWONISHE IFA ODONA
149

depois se procede da mesma maneira que quando se d o pargo. 10.4. AGBANI (VEADO) PARA ORUNMILA 124

Esta cerimnia prpria de irete meji , embora possa d-lo em a Orunmila em qualquer odu que o pea, para resolver uma situao. O veado se d a Orunmila para evitar epidemias e coisas ruins. Tem que se realizar escrupulosamente o ritual, pois muito rigoroso. Ingredientes: 1 agbani /veado), 1 cabrito, 1 carneiro, 2 dangolas, 2 galinhas pretas, 4 galos, 8 pombos brancos, aguardente, jutia, e peixe defumado, ep, manteiga de cacau, milho assado, velas, carne de vaca, 16 adimu distintos, folhas de fortuna. Cerimonia: Orunmila colocado em uma tigela e coberto. No cho se risca os seguintes odus: oshe tura, os 16 mejis e otura she; em cima se coloca areia at cobrir. Obre a areia se pe o opon Ifa onde se pintam os 16 mejis, os 8 primeiros direita e os 8 restantes a esqueda, separados por galhos de accia consagrados. Em cima se pe a tigela com Orunmila detro. Em frente a Orunmila se pinta os seguintes odus: ogunda fun, oyekumeji, otura niko, oshe paure, irete untendi, ogbe wee, osla fobey, owonrin irete, ogbe she, otura rete, ogbe yono, ika meji, baba ejigobe, osa rete, owonrin ika. Esta marcao se cobre com areia e sobre ela vai uma tigela com 16 pedacinhos de carne de res e ek (aca). Se cococa Sango do lado esquerdo de Orunmila e Esu a direita. Se diz a egun o que se vai fazer e se d oi e gua fresca. E se d o animal segundo o egun que rege o awo; galinha ou galo.se d obi e gua fresca a Eshu e a Sango. Depois se d obi e gua fresca a Orunmila. Terminada esta etapa, se tem preparado o omiero de Orunmila com 16 ervas, se banha com ele o veado, com as seguinte cantiga: LOBA OWO OKU KOWE OSE ORO EGAN ORO TEKOWE KORIKO AYASU ONI SUR U ERANKO ABI OWO ELESE BI ORISHA. Traduo: Cofre de dinheirom quando vai morrer no se lava com sabo, esprito da floresta que que no usa esponja, para banhar-se, s usa as coisas e omier de Ifa, animal paciente, que tem dinheiro em suas patas, como um Orisha. Depois se enchuga com mariwo e uma pena de papagaio cantando para o mariwo. MARIWO MOSODE, MARIWO MOSODE BABA AKIKU MARIWO MOSODE IKU UNLO, ARUN UNLO, EYO UNO, ETC. A seguir d-se o cabrito a Eshu com o galo como se faz sempre. Terminada esta parte,se do o carneiro, os galos e a dangola para Shango. O corpo do carneiro vai para um buraco, junto com ele vo o etu e os galos. 74. Depois amarra-se o veado e a apetibi vai acariciando-no com com o iroke, e o leva para frente de Orunmila. Ela pra diante de Orunmila e se rezam os 16 mejis, e depois a seguinte reza.
150

AGBANI LORUN OBEJE LEKENYE IFA ODUNYE IFA ODUNTA IFA ODU MURELE ODU MURELE ODU MUERELE ANA LOSHANA OLUWO EPETU MODU OGBEYU BERE 125

AGBANI ORIJU KEKE Traduo: O veado bom para se comer e para se ver, Ele delicado ao entrar em casa e uma oferenda delicada Ao nosso If a nuestro if, lo come odu por oku su centenila del monte, Ento se sacrifica o veado. Dando-se a primeira gota de ej para a areia e a ltima gota para Orunmila, cantando-se: AGBANI MITE AGBANI OJOTI AGBANI GBOGBO OJO IKURE AIYE Depois se desprende a cabea com o canto ritual 1. OBOYE NI OBALUMO LERI AGBANI 2. ABESHERERE ABESHEREREO KAWA ALODO OLOFIN FIEDINU AWO LORERE A seguir tira-se imediatamente o corao do animal, enganchando-se o corao com o irof, se beija e se coloca manteiga de cacau e se envolve numa folha de saio e se reza irete meji. Depois se pe dentro de Orunmila cantando: OKAN AGBANI TINSHOWO ORUNMILA APE ETOKAWA SI OLORUN ADURA OTO KOWA AWO BABA ARIKU Traduo: Corao de veado, fortaleza do babalawo Traga-lhe muita sade Depois se do as duas galinhas pretas. Terminada esta parte do ritual, o corpo do veado retirado cantando-se: 1. ODELU KURA KURU ODELU KURA KURU ENILA ORO DE AWO ODI LUKURU KURU 2. ARA AGBANI BOI KUYADE LOWOYODE LOWOYODE 3. OWO ILE KOWA ILE CORO: OMA IRE KOMA ILE 4. ODIDE ARA AGBANI WAN TOLOKUN KUWA ILE BEKUMBA KUE ERACO O corpo do veado vai para o buraco, junto com o carneiro e a dangola e se sacrificam duas pombas brancas, cantando:

75. BERE LELE IKU, IKU LAYERE AWA OKU AGBANI BAYENI SHANGO OMO YALAR WAYERE OWUO MASOKU
151

YELE EYELE OWUO MASOKU YELE Depois se tampa o buraco, cantando: BI OBU BAKU LEYE ELE BI OBU BAKU LEYE ELE BI OBU BAKU LEYE ELE Ento se dana e se oferece a cabea do veado a Orunmila cantando: 126

GBOGBO ATOWOMI OTO WOMI ATOWORE AKUARIMA ORI ODI LERI AGBANI ODORI OYURI ADEDERE MONI ADEDERE MONI EEN ENU LEMIO TENTE EFUN EMI LEMIO TENTE EFUN OBA FOBAO, TENTE EFUN OBA FOBAO ORENTE EFUN OBA FOBAO Depois se pe Orunmila em cima e se acendem 16 velas a Orunmila. No dia seguinte, coloca-se a cabea, as patas e as tripas das galinhas, assados; so colocados sobre Orunmila e as galinhas assadas so colocadas sobre a areia. Se colocam 16 adimu para Orunmila. a Eshu se do as partes dos seus animais e a Sango as dos galos. No terceiro dia se recolhe tudo se faz eb e depois reza. NOTA: a cabea do veado j seca, no osso, se enfeita com mariwo e com uma pena de papagaio se entrega a runmila para sempre. 10.5. CABRITO (OWUNKO) A ORUNMILA o odu odi owonrin e se faz para ganhar uma guerra. Ingredientes: Um cabrito preto, 4 galos, 2 galinhas pretas, 16 adimu de Orunmila,ep, pimentas, obi, jutia e peixe defumado, manteiga de cacau, 3 inhames car, velas, e milho tostado. Procedimento: O cho pintado com os seguintes odus: OSHE TURA, OGUNDA YEKU, ODI OWONRIN E OTURASHE. Se deixa um bom espao separando e se pinta : OYEKU MEJI, OGUNDA FUN, OTURA ANIKO E ORAGUN. Se cobre com areia. Se coloca o opon Ifa no centro dos odus, que foram pintados ( marcados) e se marcam os 16 mejis nele, como se fosse dar pargo, se cobre com areia e se pem 2 galhos de accia consagrados e em duas tigelas se pem Orunmila coberto com fortuna e orqudeas. Depois, a seguir: Se evoca egun com obi e gua fresca, dizendo-se o que ser feito. Chamam-se os guerreiros e dizer o que ser feito ,com obi e gua fresca. Evocar Sango , com obi e gua fresca e dizer o que ser feito e por ltimo Orunmila. O awo leva sobre a cabea um cesto com trs inhames e com as galinhas e nos braos carrega o cabrito que vai envolto com morim branco, no pecoo um colar de mariwo e 101 guizos. Se dirige a um aposento onde a apetevi recolhe os inhames e as galinhas e os pem diante de Orunmila cantando. O cabrito ter em sua boca uma folha de caj. Cantiga:
152

76. ELAGBEWO ORUNMILA UNYEN OWUNKO ELAGBEWO J tendo dado os galos para ESHU, OGUN, OSHOSI E SHANGO. O cabrito se d a Orunmila e sacrficado com os cantos normais de matana. O primeiro ej vai para as duas tijelas, com sal, 16 pimentas da costa e dend; a ltima gota de ej sobre Orunmila, alem dos cantos normais se canta: CANTO: ELA MI IFA GBAE NAGBE LONI O corpo do cabrito retirado do aposento no qual foi sacrificado. O awo dana para Orunmila com a cabea do cabrito presa entre os dentes. Depois tira do quarto e segue danando. O awo corta um pedao de peito e cozinha bem, depois de lavado com omier. 127

Este peito s quem come so os awos. A petebi come os rins, a madrinha come costela. O restante do cabrito se cozinha com molho e todos comem. As sobras do que comem os awos se coloca na tigela grande, cheia de aca e dend e na manh seguinte, antes da reza e depois do nangareo, a cabea, o rabo e o pescoo so cozidos junto com os trs inhames e se come depois da reza. As cascas dos inhames, unidas por uma fita branca so colocadas em uma tigela com gua, se pe na porta de casa e ao terminar a reza se leva para floresta. O canto para enterrar o cabrito dahomeano: 1. IFA ORUNMILA ATOBOBI IMOSHE AKIKPO ENIA, EMI IE DE WAYI. 2. ELA LE AKUA A POBE OFIE MENA ANI MAYEKEKU MAJE KOLE XEE NGBO ERAN BEE DO GBETE GBE. 3. LAE NOGBO KARNO BONE Y HE ME ENA KU ETE LESE MIYO TIWE. 4. XEE NO GBE KARNO BANO DO GBETO GBE BENENNAKE MEE NA JE ETELE MI YO LIWE. 5. YO ME NI MA NUDUDU IFA YEWA YINU IFA EDO ASHENI IFA. Em Yoruba: IFA ORUNMILA ATEGBINI IMOSHE, AROKU ENIA, EMI LODE WAYI, IKU UNLO, ARUN UNLO, EYO UNLO, ETC. EIYE ORUN UNSORO EMI MOPOE, KORO MI FUYE ERU UNSORO ENI MOPOE KERO NI FUYE ORUN IMOLE ORUBO, EMI LOKUA MOPOE, WON SHE BI IFA WNSHE ENYE IFA, MOKE ASHI LOKUA, OWUNKO WEN ASHE LOPUA OWUNKO WEN ASHE LOKUA AWUNKO, WON AHE NI IFA IBORU, IBOYA, IBOSHESHE. 10.6. EJA-ORO (TRARA) PARA ORUNMILA
153

Este o odu oshe paure.Cerimonia muito delicada. Ingredientes: Duas traras , 2 galinhas pretas, 2 galos, 16 adimu de Orunmila, 16 velas, dend, muito mel de abelha, obi gbogbo tenuye, cocos. 77. Procedimento: Cerimnia realiza numa mata de sombreiros ( paraso ). No cho se marca os 16 mejis, como para dar o pargo. A nica variante com relao ao pargo que se marca oshe parue no centro do opon. Este coberto com areia e se coloca por cima as duas accias e se pem as duas tigelas com Orunmila e se cobre com fortuna. Se d obi e gua fresca a Egun, depois a Exu, depois Orunmila e se reza: OLOFIN GIJE ELADIPO EJA-ORO ORUNMILA FOMINI ERAJE EJA-ORO OLOJEUN EJO

128

UNLO AJOGUN UNLO, ARUN UNLO, OFO UNLO, ETC. ORUNMILA AWAJE AJEMONUMI MOJAGO SHEBONLA ISALAYE ORIRUBO ATETE TERU. D-se, ento as duas traras para Orunmila, do mesmo modo que deu pargo, mas com as seguintes rezas: ORUNMILA EJA-ORO NIFA FIMANJE ORO, FIMANJE OSAN, FIMANJE ALE, FIMANJE ORUN ARIKUBABWA Das traras, se separam as cabeas e coloca-se nos pratos. Em cada prato se escrevem os 16 mejis e coloca-se se um a cada lada lado de Orunmila, depois se d as dua galinhas pretas, com ritual normal e se coloca bastante mel de abelha. Os corpos das traras vo com gua fresca para beira do rio. Se rodeia Orunmila com os 16 adimu. No terceiro dia se faz eb com todos os ingredientes e depois se reza. 10.7. ABO (CARNEIRO) PARA ORUNMILA Este de ogunda biode. para vencer uma guerra. es del odu ogunda biode. Ingredientes: 1 carneiro carmelita (bege), 1 cabrito, 2 galinhas pretas, 5 galos, obi e velas agbgbo tenuye, coco, velas. Procedimento: No cho se marcam os deguintes odus: oyeku meji, ogunda fun, otura niko, oragun, ogunda biode. Cobre se com areia fina, ao lado coloca-se o opon Ifa, no qual se pintam os 16 mejis,de eji ogbe okanran a direita e de ogunda a oragn a esquerda. Se como com enxofre e se pem as astes de accia consagradas. Ao lado, se marca no cho a firma do Orisha Ogge,onde vo se colocar as coisas de Sango e dentro deste os odus: OSHE TURA, OGUNDA BIODE Y OTURA NIKO.
154

Orunmila tem que entrar no quarto dentro da batea de Sango e depois se pe sobre o tabuleiro e Sango ao lado direito tiene que entrar al cuarto dentro de la batea de shango y despus se pone sobre el tablero, y shango al lado derecho cobre su osun, ogun se pone a la izueirda, sobre su propio osun pintado en el piso. Eshu se pone dentro del igbodun o cuarto. Se le da obi omi tut a eshu, ogun y shango, y al final Se le da obi omi uto a orunmila, rezndole despus de oshe tura 78. Esta reza: BABA OLOFIN ODURE AWO ORUNMILA OGUNDA BIODE AGUARIZA EMO KONIKO MILOYO OLUKOSO ATI OGUN KOFIDAN IDEDAN ENIKAN OPA ABO DUDU, OBA GBOGBO ARUN UNYEN OGUNDA BIODE ATI GBOGBO AWO Depois se rezam os 16 mejis e ogunda biode. O cabrito e o galo vo para ExuDespus se rezan los 16 mejis y ogunda biode. Se le da el chivo y el gallo a eshu, Orunmila coberto com folhas de figueira, mate da costa e fortuna. O carneiro enfeitado com mariwo e levado ao quarto com uma corrente ou ilek branco no pescoo, e se coloca em frente a Orunmila, com quem se fala e, ento, se 129

sacrifica o carneiro, dando o primeiro ej a areia e depois a Ogun e Sango e as ltimas gotas a Orunmila, cantando: ORUNMILA EKUN PA ABO JU EJEWE Crava-se um chifre na cabea do carneiro e se faz oro a Orunmila.La cabeza del carnero se le clava un oguee y se pone sobre el tablero. Y se le hace oro a orunmila. O corpo do carneiro se enche com toda a comida. Se do dois galos a Xang, e dois a Ogun, e as duas galinhas pretas a Orunmila. No terceiro dia se levanta tudo, se faz eb e depois reza-se ( faz se o it ). Com o enxofre do tabuleiro se marca o Odu ogunda biode na porta da casa, se cobre este signo com o enxofre se acende uma vela rezando para o Odu para que a fumaa leve para longe todos os inimigos. O eb vai para onde indicar o jogo. 10.8. AWASA (JUTIA) PARA ORUNMILA Este o odu ogbe tuanilara A jutia se amarra no quintal ( terreiro), se pe perto de Orunmila, junto com os guerreiros, Ingredientes: 1 jutia, 2 galos, 2 galinhas pretas, 16 adimu, mel de abelhas, ep, efun , hutia e peixe defumado, 4 obis e 16 velas. Procedimento: Se risca o cho com os 16 mejis e se coloca Eshu, Ogun e Oshose. Ao lado deles, se risca um crculo com efun e dentro se pinta : OSHE TURA, OGBE TUA, OKANA SA, OTURA SHE. Se cobre com areia fina e se pe em cima o opon Ifa com os 16 mejis riscados, cobre se este tambm com areia fina e pe-se os dois galhos de accia consagrados e em cima se pe Orunmila, em uma tigela que se cobre com erva de Santa Luzia. Se acendem 16 velas, se d mojuba, como se faz sempre, joga-se obi para saber se foi tudo aceito depois, reza:
155

OLOKUN FUMILA YAMODURE YEYE MI OLOKUN BABA OLORUN ATETE AWASA OLOWO AYUMUNI NIER ABU FENI YAWAO FEFE YEKUTE OKUN IKU. Pega-se a jutia que est dentro de um saco e foi lavada com omier, pegam-se dois obis, sendo um pintado com oyeku meji y oragun y el otro ogunda fun y otura niko. Se bate com ele na cabea da hutia dizendo: ORITIKUNLO: Y SE CANTA ESHU BARAKO. Depois um segundo golpe: MADEO; Y SE CANTA ELEGBA EE 79. Depois um terceiro golpe dizendo: APON JURU; Y E CANTA ELEGBA NI TOLA ROMESEKU Ento se degola a jutia cantando: EKUTE PAWANKO OLUWO KOMBA IRE Se d sangue aos guerreiros e as ltimas gotas a Orunmila. Depois se d os galos aos guerreiros e as galinhas a Orunmila. 10.9. EJA-EJO (ENGUIA) A ORUNMILA Este eb de baba odun ejiogbe. Ingredientes:

130

Uma enguia, 2 galinhas pretas, areia de rio e do mar, pimenta da guin, pedaos de carne de boi, eko, mel de abelhas, mantega de cacau, efun, aguardente, ervas: fortuna, folha de caruru de porco, obi, velas, jutia, e pescado defumado. SARA EKO, Procedimento: Pega-se a areia do mar e peneira-se, se acresceta hutia e pescado defumados, a cabea deste ltimo triturada; coloca-se sumo de folhas, reza-se aos 16 mejis, e coloca-se 16 pedacinhos de carne de vaca, 2 pimentas da guin socadas. Se coloca no opon If e marcase no centro ejiogbe. Coloca-se uma mo de ikin a cada lado. Se faz um omier com gua do rio onde se coloca a enguia viva; antes de sacrificar a enguia se toca com ela em todos os presentes e se canta: SARAYEYE EYIN LOWA SARAYEYE EJA-EJO MARIO SARAYEY IKU MAREO, se mencionam todos os osobos. Depois se diz: IKAN BORUKU UNBATI OSODE
156

UNLO SARAYEYE EJE-EJO MAREO UNLO SARAYEYE EJE-EJO MAREO UNLO SARAYEYE EJE-EJO MAREO Se d obi e gua fresca a Orunmila, e os awos formam uma roda em frente a Orunmila e apresentam a enguia a Olorum e cantam: EJA-EJO KONOWAYE IKU EJA-EJO KONOWAYE IKU OBALAYEO NIKUWA ORO OLORUN ORUNMILA ISOTA IKU UNLO, IKU UNLO, IKU UNLO. 80. Reza para Orunmila. Ento se d o sangue da enguia para Orunmila. Antes, pega-se uma tigela com sara eko ( aca, acar branco, mel de abelha, manteiga de cacau, cascarilla ( cascas de ovos modas at virar uma pasta), aguardente, fortuna e caruru de porco. Isto se coloca em cima de Orunmila. Quando se est dando o ej se canta:

81. ADELE YEKUN ERANDE KOUN YEUN Depois de dam as duas galinhas pretas; estas so abertas e colocadas em cima de cada mo. Tufo isto ( areia, galinhas e a enguia) depois so levados para o rio. Feito isto, o awo toma banho com o omier que restou. No dia seguinte o awo joga Ifa e e faz eb. No dia que se est dando comida a orunmila se faz oro no quarto de santo. 10.10. AJAPA (TARTARUGA) PARA ORUNMILA Por osa ogund ( osa guleya ) ou quando Ifa indicar. Ingredientes: Uma tartaruga grande, 3 galos, 1 pombo, 2 galinhas pretas, 16 velas, 4 obis, manteiga de cacau, cascarilla, dend, mel de abelha, aguardente, 16 adimus de Orunmila, areia fina, ervas: furtuna, tanchagem, pintura ritual, odu ar, uma flexa de ao ,vinho seco. 131

flor de mrmol: Procedimiento: Se risca no cho: ogbe as, osa guleya, oshe tura, otura she. Se cobre com areia fina e sobre tudo se pe o opon Ifa, se ponen dois galhos de accia consagrados. Encima dos dois galhos de accia se pem duas tigelas, uma delas contento Orunmila, que se cobre com prodigiosa, tanchagem e flor de mrmol. Al lado de esto se pinta un osun de shango de doce crculos y se pone a shango encima. Se faz um crculo que se marca dentro: irete baturupos, se cobre com areia fina e se pe em cima uma tigela com vinho seco e 6 pimentas da guin.
157

se d um galo a Exu, e o pombo para os guerreiros. A tartaruga se pinta no casco os 16 mejis e obar oturupon. Se acende as 16 velas para Orunmila e de da obi e gua fresca e joga-se obi dizendo-se o que ser feito e reza-se: ORUNMILA IFE LEBO ORUNMILA TOKPA AYAPA TIRE LERI LABE ATPONIFA AWO AHUN FOKUN OSAIN AHUN LOFIYOROKO IFA MO IFA AWO IFA ARIKO BABAWA. Pega-se ento a tartaruga, e com a flecha de ao onde se risca o odu do awo, se atravessa a cabea da tartaruga e com um Edun ara se arranca a cabea, dando lhe golpes no casco. Se d o primero ej para Xang, depois se coloca dentro da tigela com vinho seco e depois se d para Orunmila, cantando: IFA ODARA EMI ODARA ORUNMILA LOKPA AYAPA IFA ODARA EMI TEMELE OKUN AYAPA IFA ODARA A cabea da tartaruga se coloca em baixo do opon Ifa. Depois se d dois galos a Xang e as duas galinhas pretas para Orunmila. se cantam ento duas cantigas, uma para Xang e e outra para Orunmila. depois todos os awos bebem do contedo da tigela. . Se le cantan dos suyeres a shango y a orunmila. Despus todos los awoses beben del contenido de la jicara. La jicara se ahuma y se le pone dentro a orunmila para que se seque. Las fallians se ponen sobre la arena ya conocida, donde estuvo la ficara con vino seco, los iales van sobre orunmila. 82. Los gallos se presentan a shangoy los iales junto con ellos. El cuerpo de la jicotea se manda relleno al ro. Depois de 3 dias se levanta tudo e faz itn. CAPITULO XI EBO (SACRIFICIO) E- partcula prefixada para converter o verbo em substantivo de ao e movimento. BO- sacrificar.
158

o conceito de reflexo condicionado que move os processos naturais e capaz de transformar o curso dos acontecimentos da Vida. O sacrifcio est ligado ao fato de realizar uma oferenda ou homenagem utilizando qualquer elemento, bem pessoal ou da natureza. 132

Em nosso pas o ebo fundamental em todo mecanismo do sistema Orisha-Ifa. O ebo se divide em trs partes: 1. INVOCAO: rezas especficas. 2. ANIMAL e OBJETOS ESCOLHIDOS: Sacrificio. 3. AO: trabalho. A deidade que rege o eb exu. O eb uma trindade onde se encontram: a pessoa, Exu e Olorun, o ser supremo. Ifa disse: 1. aquele que sacrifica ser absolvido. 2. Que o sacrifcio a libertao. 3. Que a vida no mais que um dar para receber. Devemos explicar que o sacrifcio uma fenmeno religioso universal, dizem que em todo o mundo e ao longo da histria, sempre a humanidade tem rendido culto ao ser divino, e encontramos a prtica do sacrifcio. atravs dele que somos capazes de desviar as perspectivas de perigo, desgraas, infornio e morte prematura, da ser o sacrifcio considerado o elemento mais importante de nosso culto de orisa Ifa. Quando uma pessoa realiza uma oferenda, ela est consciente de que ao cumprir com seu dever, ganhou o direito de ser retribudo com o afastamento ou desapario do perigo, se este for o caso ou a reafirmao do seu bem estar. Devemos sager tambm que o eb neutraliza o poder destrutivo dos feiticeiros, que odeiam ver o progresso do prximo e tratam de fazer a vida desagradvel com seus poderes de de fora do mal. EBO. Contedo: 1. preparao do eb. 2. Tabuleiros de eb. 3. Como se comea o eb e introduo leitura do tabuleiro. 4. instrues 2 tabuleiro. 5. Instrues do 3 tabuleiro. 6. Instrues do 4 tabuleiro.
159

1. PREPARAO DO EB. Prepara-se um pacote confeccionado com um pedao de papel quadrado de 50 cm, e outro 83. menor de 20 cm os quais se pem um dentro do outro. Pega-se uma folha de taioba, tira-se a nervura central e as trs pontas e se coloca no centro do papel, Pega-se um ek ( acas) abre-se e coloca-se sobre a folha de taioba. Coloca-se dend ( ep ) sobre o ek, colocam-se 3 pedaos de jutia e peixe defumado, milho torrado, terra da porta,que se pega primeiro com a mo direita e se diz: INLE LASHELU. Depois com a mo esquerda e se diz: INLE LASHELA. Depois disto se colocar no eb tudo o que sejam objetos pequenos pedidos no eb, deixando de fora os objetos grandes, que por seu tamanho ou funo no devem ser includos. Por ltimo se coloca aguardente e mel de abelhas, ficando o eb em condio de ser levado para o lugar onde se vai realizar a cerimnia evocando-se Exu. 133

No local ode se vai realizar a cerimnia se coloca uma esteira cobrindo o cho e sobre a mesma o opon Ifa com o yerosun que se vai usar. A esquerda do tabuleiro, sobre a esteira, devem estar colocados: o opl, 4 bzios, irof, vassourinha. E a direita, fora da esteira e do opon; devem ser colocados os animais que sero sacrificados e os objetos que por seu tamanho no foram includos. A parte do eb que j veio preparada colocada na parte superior direita da esteira, frente do tabuleiro. 2. TABULEIROS DE EBO. Para completar os rituais e cerimnias necessrias ao eb e para que este seja feito corretamente e possa levar sua finalidade, o awo, durante o processo de eb, necessita riscar os odus no tabuleiro, odus que variam de acordo com as etapas do eb. So estas etapas que so chamadas de tabuleiros do eb, cuja explicao facilitar a compreenso do eb e a realizao correta da cerimnia em seu todo. O eb consta de 4 tabuleiros, os quais se descrevem a seguir e aparecero ilustrados em pginas posteriores. TABULEIRO 1 o tabuleiro mais importante do eb, embora isto no tire a importncia dos demais tabuleiros, sem os quais o eb no correto. Este tabuleiro se faz anotando no centro do mesmo o odu ejiogbe, cujos dois braos ( traos ) uma vez que estejam anotados se transformam em duas linhas retas empurrando o dedo mdio de baixo para cima convertendo-se a marcao em duas linhas que dividem o tabuleiro em duas seces. A direita do odu mencionado se anotam os odus omos e a esquerda os odus mejis. Este es s, iwori ojuani e iroso umbo, con los cuales se finalizan las anotacioens del tablero 1. TABULEIRO 2 Este tem por finalidade colocar colocar penas e axs nas nas mos da pessoa e dentro do eb. No centro do tabuleiro se coloca o odu que deu origem ao ebo. A direita deste odu se escreve ogbe irsun e a esquerda otura she. A pessoa,, durante o processo do ebo deve estar mentalmente concentrado em Orunmila que ouve seus pedidos para livrar-se de todo o mal e que lhe conceda sade e tudo de bom que ele veio buscar diante de Orunmila. TABULEIRO 3 Este tabuleiro o que fecha o eb e no qual se pergunta o destino dos objetos e animais. Este tabuleiro se faz riscando-se no centro ejiogbe que divide o tabuleiro em duas partes. E depois se risca uma linha horizontal sem romper as linhas de ejiogbe, o que divide o tabuleiro em 4 quadrantes. 84. No primeiro quadrante se anotam os seguintes odus: o odu que deu origem ao eb e otura she. No segundo quadrante se riscam: irete yero e oshe logbe. No terceiro se pe iwori obara e okanran sa , e no ltimo se pe ika meji e owonrin shobe. TABULEIRO 4 Este tabuleiro utilizado para despachar o eb e feito da direita para a esquerda, e o cntro nesta ordem. Se pem os seguintes odus: oyeku funmo, odu saidor, ika meji e okaran sa. 3. INSTRUES DO EBO 3.1. COMEO DO EBO E ODUS UTILIZADOS Com tudo preparado para comear o eb, se manda a pessoa se ajoelhar e para apresentao do eb, o uel se realiza tocando-se o sugeito com o ebo nas distintas partes do corpo como indicamais abaixo, dizendo-se em cada parte uma frase em yorub. FRENTE AGO ORI PESCOO AGO OFUN 134

NUCA AGO IPAKO OMBRO DIREITO LAPA OTUN OMBRO ESQUERDO LAPA OSI ESTOMAGO OLU YUN JOELHO DIREITO ITAN BORUKU JOELHO ESQUERDO ITAN BORUKU LODE P DIREITO ELESE KAN P ESQUERDO ELESE MEJI MO DIREITA OWO OTUN MO ESQUERDA OWO OSI E se termina com a frase: ARIKU BABAWA Se apresenta o eb aos 4 pontos cardeais do opon Ifa. ACIMA OLORI OPON ABAIXO ELESE OPON A DIREITA OTUN OPON A ESQUERDA OSI OPON NO CENTRO ATENA BAYE E coloca-se o eb no centro do tabuleiro pone el ebo en el centro del tablero. Pegam-se as aves na ordem de sua importncia e se apresentam ao sujeito nos mesmos locais do corpo mencionados anteriormente e dizendo as mesmas palavras. Da mesma forma . se apresentam tambm ao tabuleiro, depois se arrancam algumas penas na seguinte ordem : cabea, pescoo, rabo, patas, asas e por ltimo dorso e se coloca dentro do eb. Se apresentam a pessoa e ao tabuleiro os objetos maiores da mesma maneira que se fez com os animais. Depois de apresentados cada objeto, se arrancam pedacinhos e se cococam no eb. Se no possvel tirar algum pedao ento raspa-se com faca ou lima, para arranvar partculas ou limalhas. Depois desta cerimnia, as aves ficam a esquerda do awo e os matrias a direita. Ambos fora da esteira. O eb termina e coloca-se fora do tauleiro, na parte superior direita, fora da esteira. Com a pessoa sentada diante do awo escrevem-se os seguintes odus: LADO DIREITO: 1. OSHE TURA 2. ODU LALIDOR 85. 3. OYEKU NILOGBE 4. OSHE PAURE 5. IWORI BOFUN 6. OKANA YEKU 7. OGBE BARA 8. OBARA BOGBE 9. OGBE YONO 10. OGUNDA BIODE 11. OGBE SA 12. OSALA FOBEYO 13. OGBE TUA 14. OTURA NIKO 15. OWONRIN BOKA 16. OGUNDA TETURA 135

17. OGBE DI 18. OGUNDA FUN 19. ODI KA 20. OTURA SA 21. OTURA SHE 22. OTURA TIYU 23. OSA FUN 24. OFUN SA 25. OSHE BILE 26. IRETE SUKA 27. ANCESTRAL DE IFA 28. PADRINHO DE IFA 29. OYUBONA 30. BABALAWO 31. APETEVI LADO ESQUERDO: 1. BABA EJIOGBE 2. BABA OYEKU MEJI 3. BABA IWORI MEJI 4. BABA ODI MEJI 5. BABA IROSUN MEJI 6. BABA OWONRIN MEJI 7. BABA OBARA MEJI 8. BABA OKANRAN MEJI 9. BABA OGUNDA MEJI 10. BABA OSA MEJI 11. BABA IKA MEJI 12. BABA OTURUPON MEJI 13. BABA OTURA MEJI 14. BABA IRETE MEJI 86. 15. BABA OSHE MEJI 16. BABA OFUN MEJI 17. IWORI OWONRIN 18. IROSUN UMBO NOTA: se algum dos odus de direita se repetir, para esqueda nos exemplos acima, no se torna a risc- lo. Quando terminar de marcar os odus do tabuleiro 1, manda-se a pessoa se ajoelhar. Inicia-se pelo mojuba, ( para mojuba usa-se o lrof e molhando-se o mesmo em gua da tigela, e batendo-se com ele no cho dizendo-se: omi tutu, nos tutu, etc...at chegar a otun owo, oba osi ni lowo ashe, que se faz derramando gua primeiro com a mo direita e depois com a esquerda. Quando se comea com ax baba, ax yeye, etc... se chama a ateno dando golpes na cabea do tabuleiro eleri opon com o irof. Se reza para \Orunmilae se fala o nome da pessoa ( consulente) e se dizendo umbatolosi ye awo Orunmila ( nome do babalawo, odu e nome de Ifa) nitosi onishesi eb ( aqui se mencionam todos os animais e 136

materiais utilizados no eb). Nitosi sede ide. Iku unlo,, arun unl, ofo unl e se dizem todos os osobos. Para ire aiku, ire aye, ire owo, ire ashegun, ota koyanadio. E se falam todos os ires...tudo isto batendo com o irof no tabuleiro. Se pega o eb com a mo direitae pe-se no centro do tabuleiro, se diz: eb katero. E se responde: arufim aruda ( trs vezes) e se comea a rezar o eb. REZAS DOS ODUS 1. OSHE TURA + ESHU A GBA IRE TETE I I ESHU A GBA IRE TETE 0 0 ESHU A GBA IRE TETE I I II Quando se falam estas palavras se faz o seguinte: o babalawo ao dizee o odu passar o eb circularmente sobre o tabuleiro e dir :ESHU A GBA IRE TETE, passa por cima da cabea da pessoa, trs vezes. A pessoa fica tocando o tabuleiro com o dorso dos dedos de ambas as mos. O awo tambm faz o mesmo s com a mo esquerda. A reza continua: ATIDE ASHE OLORDUMARE EBO OMO IRE ODARA SUYERE: OMODE ILE E GBA YI A ESHU A GBA IRE TETE NOTA:o baba continua batendo o iref no tabuleiro. OBARA BOGBE + REZOA: LANTOSI OMO KI SHERE OMA ERRO KUDA TINSHOMO ELEGBA II I0 I0 I0 87. CANTO : IFA TIMODASHE IFA TIMODASHE OBARA BOGBE OBARA BOGBE OBARA BOGBE OGBE YONO + REZA: OBEXONA OBOSOBA OBOKONO I I ADIFAFUN SHENA ONI BARA NIREGUN I I ABEYEKUN, LADE IFA, NI KAFEREFUN I I OKUKUWAQ NI OLOFIN 0I SUYERE: EFUNSHE NAJERA KUN SEBERE KUN, ABO IKUN BOKONO AFEREKUN EBO IKUN SHEWERE OGUNDA BIODE + 137

REZA: ABEWO ABEBERAN MULE AGOGO I I ABE DODO GOGORI OBINI ORISHA II II I0 CANTIGA: BABA YENI WAWAO BABA YENI WAWAO ODO AREMU WAWAO BABA YENI WAWAO OGBE SA + REZA: YEYE MATEO AFEFE SALU AYE 0I AFEFE SALU OLORUN ADIFAFUN EWE BANA II AFEFE OLORUN AWAYENI ABO II AWAYENI ORUNMILA OBA YALORUN SHANGO I I SUYERE: ABONSA ABONIYA ABO LODA IGUI ABONSA ABONIYA ABO LODA IGU OSHE MI NIE OSA FOBEYO + REZA: LAMINA GADA TORI YAMPO BELANPE SHANGO I 0 KAWO DAWOSILE LAMINA GADA ADIFAFUN II ASHIYELU II II CANTIGA: PIRITI PIRITU, OMODE ALARA PIRITI PIRITU, OMODE ALARA PIRITI PIRITU, OMODE ALARA PIRITI PIRITI, LAMI NANGARA OGBE TUA 88. + REZA: OGBE TUA NILARA, BABA MOFOYUSESI II ADIFAFUN OLUWO ALADI 0I MOFOYUSESI ADIFAFUN AYAPA TIROKO II LOLE NIFA OYEGUE ODUDUWA MOWAYE II YERE OLOFIN SUYERE: ORUNMILA OGUAO YONILEO ORUNMILA OGUAO YONILEO AGBA OBA YONILEO ORUNMILA AGBA YONILEO. OTURA NIKO + REZA: ONIKO LO GBA ABE SI AIYE II AWO KE TASHE AFEFE LORUN I0 KUELESE KAN KUELESE MEJI WAN WAN 0I OGERE LAYORI OBA SHANI ORISHAOKO 0I SUYERE: MOYUN EWE MOSARAO MOYUN EWE MOSARAO 138

EWE LOBIMI, EWE LOYAMI MOYUN EWE MOSARAO OGUNDA TETURA + REZA: AWO MADI, AWO MAROKO, AWO MAMARO SODE ABARAY ANIFA NOMINI YEKUN ADIFAFUN OBA POYOKO BARA NIREGUN ODUPUE OBA LERI CANTIGA: BABA YEWE, YEWE LERI KAYABA YEWE, YEWE LERI BABA OLOFIN YEWE, YEWE LERI OGBE DI + REZA: OGBE DI KAKA, OGBE DI LELE UMBATI ORUNMILA ADIFAFUN NOTORITA ADIFAFUN ODE

II 0I II I0

II 0I 0I II

OGBEDI KAKA, OGBEDI LELE OGBEDI KEKE, OGBEDI KAKA OGUNDA FUN + REZA: WERE YEYE NOWE WERE YEYE 0I OMONIREGUN OMO OSAIN II KUELESE KAN KUELESE MEJI 0I ORUNMILA ONI BARA BANIREGUN I0 SUYERE: BABA ERURUN ERURUN LAYEO BABA ERURUN ERURUN LAYEO BABA ERURUN ERURUN LAYEO 89. ODI KA + REZA: OKOLOYU OPUA ADIFAFUN ORISAYE TINSHONO 0I AYALORE, OBANIFE TNSHOMO OLOFIN OBA I0 ORIZAYE, ADIFAFUN EGUN, OYOBA, ARUN 00 MAFEREFUN SHANGO ORIZAYE OBAYE 0I ADIFAFUN ODUDUWA SUYERE: BABA KERERE, OBA KERERE ARA KERERE, OBA KERERE OYU KERERE, OBA KERERE EGUN KERERE, OBA KERERE ODUDUWA KERERE, OBA KERERE OTURA SA + REZA: IMPOYAMPO WERENIFA 0I EWELADO LAMPO SHANGO I0 LAMPO OLORUN OTURA SA AWO II II 139

CANTIGA: EKI MEWO EKI MEWO EWINA KIFABORE SHANGO EKI MEWO OTURA SHE + REZA: BABA JE GBE IDAKIDA KIRUN FIRUN ISHEKISHE ADIFAFUN OLOFIN CANTIGA: TO TAJE EBO TO TAJE EBO IRUN MOIE ASHE ASHE TO OTURA TIYU + REZA: BABAYE OLOFIN ESHU ASHELENU ASHE LERI AKUELERI AKUELE KIORUN BABAREKIORUN OUNMILA KIORON OTURA TIYU ASHEBO ASHETO SUYERE: WAN WAN YEYE ASHEBO IFA ORUDA WAN WAN YEYE ASHEBO IFA ORUDA WAN WAN YEYE ASHEBO IFA ORUDA OSA FUN + REZA: OFUN SAROSO SOTINA OMO ORUNMILA OMO GUINA, OMO LAYEBI MOGUE BABA BAYE SOTINA OMO ORUNMILA ORUBO 90. CANTIGA: OSA FUN OFUNSAROSO, OMO ALAIFA OSA FUN OFUNSAROSO, OMO ALAIFA OFUN SA + REZO: OMO IFA OMO OLORUN OMO IFA 00 BARANIREGUN JEKUA AYEBI OLORE II OLORUN OMO ORUNMILA KEYENI I0 OSAIN WEW SHEWELW KUEKEU II SUYERE: OSA OKUYERE OBARAWE OSAIN KEYE KEYE OBARAWE OSAIN MOKUO OKUYENWAO OSHE BILE + REZA: OSHE BILE ODU IRE AWO II ADIATOTO ADIFAFUN ALAKETA I0 OSHE BILE ODU IRE AWO 0I ADIATOTO ADIFAFUN ALAKESISI II OSHE BILE ODU IRE AWO OSHE BILE ODU IRE AWO 140

II 00 II 0I

II I0 0I II

00 II 0I II

ADIATOTO ADIFAFUN ALAKETU SUYERE: SOTUTO TARAWE YEYE SOTUTO TARAWE YEYE BABA DOGUN BABA DOMA SOTUTO TARAWE YEYE IRETE SUKA + REZA: ADE KAN KOLA ADIFAFUN AKOPERA I I O WERE ODO OBINI KUAYE 0I OBINI WANIFA BARANIREGUN I0 EYENIFA ORUNMILA ORUBO II SUYERE: EYUREO EWA EYUREO EWA EYUREO EWA EYUREO EWA EYUREO EWA EYUREO EWA ODU DO ANCESTRAL DE IFA ODU DO PADRINHO DE IFA ODU DA MADRINHA DE IFA ODU DO OFICIANTE ODU DA APETEVI Se colocam do lado esquerdo: 1. BABA EJIOGBE + REZA: ORUNMILA NI ODI ELESE MESE II MUNI ODI ELESE MESE II ONI OKO MESE TIRE KO BAJA II II 91. CANTIGA: ASHI NI MA ASHI NI MA ASHI NI MA ASHI NI MA IKU FORI BOYEMA 2. BABA OYEKU MEJI + REZA: ASHI MI ASHE 00 DODO IKU, ARUN, OFO, ARAYE 0 0 KORO KOBO ONIRE 00 PUPURU Y ARUN OLUO 00 AGOGO ABO LEBO AKUKO LEBO
169

CANTIGA: IKU YEMILO OYERE IKU YEMILO ARUN YEMILO OYERE ARUN YEMILO EYO YEMILO OYERE EYO YEMILO 3. IWORI MEJI + REZA: SHEKE SHEKE SHEREWE 00 141

KIRI KIRI KANWILO NO UN BATI UN POM

II II 00 CANTIGA: ARONI KUIN ARONI KUIN ARIKO MO AREO ARONI KUIN 4. BABA ODI MEJI + REZA: ASHAMARUMA KIMA IKU KODIMA ANO KODIMA SHENKUERIMA OBATIKO TUBALE ADIFAFUN ELLA TUTO KODIMO LORUBO CANTIGA: ADIMU DIMO DIRE MAMA YIKI MAMA KIKI YIKI MAMA KIKI 5. IROSO MEJI + REZO: APARITANI AWANTA LA OSHA ABEBE KORINA KOSI MADA ADIFAFUN OLOKUN CANTIGA: OLOFIN LOREYEO MODUPUE LORUN OLOFIN LOREYEO MOKUPUE LORUN 6. OJUANI MEJI

II 00 00 II

II II 00 00

92. REZA: ADIFAFUN AGANGARA ADELEPEKO KO OMO OLORDUMARE CANTIGA: AGANGARA OMO OLORDUMARE
170

00 00 II II

AGANGARA OMO OLORDUMARE ARIKU LOWAO OMO OLORDUMARE 7. OBARA MEJI + REZA: EYEBARA ONIBARA KIKATE AWO ADIFAFUN OROPO CANTIGA: OBORODO KIKATE AFEYU EYE KIKATE OBORODO KIKATE AFEYU EYE KIKATE 8. OKANA MEJI + 142

II 00 00 00

REZA: SUKUTU MALA WOLA OLEWALA KATIBO IRE OMO ARIKUBABAWA

00 00 00 II

CANTIGA: ESHU BI AGADA SHUERO ESHI BI AGADA SHUREO ESHI BI AGADA SHUREO 9. BABA OGUNDA MEJI + REZA: TETE YISIRO OBINI II ADIFAFUN ALAGUEDE II MAFEREFUN OSHANLA II A LA IBORU, EBOYA 00 IBOSHESHE CANTIGA: ERU SI BABA KERERE BABA KERERE MAKULENGO AWO 10. BABA OSA MEJI + REZA: ORUNMILA DIFAYOKO LODAFUN OKE BABA BURU BURU BABA FOSHE BARA ADIFAFUN SARAYEYE 93.

00 II II II

CANTIGA: SARAYEYE BAKUNO (O OBJETO ) AREMU


171

11. BABA IKA MEJI + REZA: IKA NIKA OBEDE MEJI IWA YOKOKO IFA NI ADIFAFUN ELEBUTE

00 II 00 00 CANTIGA: MAYOKODA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GAUNRI MAYOKODA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GAUNRI MAYOKODA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GAUNRI BEBEOTUN MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GUANRI OTOARAA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GUANRI ADIFAFUN ELEBUTE. 12. BABA OTRUPON MEJI + REZA: JEKUJEY OTORO TOROSHE KERENI PAPO 00 OLUO PAMI OYUBONA PAMI ADIFAFUN OI 00 II 00 CANTIGA: OII LASHORO OIO 143

OII LASHORO OIO OI FERUN LASHOR EKUN OII LASHORO OIO 13. BABA OTURA MEJI + REZA: AWO NI IPAKO KEKE NI IPAKO ADIFAFUN IMALE CANTIGA: ANANANDE IFA WA IFA TIWA IMALE ANANANDE IFA WA IFA TIWA IMALE OSHE NI NIE 14. BABA IRETE MEJI + REZA: EYEMBERE ELOKOMBERE EYEMBERE LATIBORO ADIFAFUN PAROYE CANTIGA: ARIKU MANIWA, ARIKU MANIWA ANINI BAKU ODIDEO ARIKU MANIWA AWO OSHE MINIE 94. 15. BABA OSHE MEJI + REZA: OSHE MULUKU KUNI LUSHE ADIFAFUN AKATAMEPO

II 00 II II

II II 00 II

LERIBO ELERIBA OBASIBA LAGUO EYIBORERE BASIBAO ERU AYE YAGUAO EYAGUALORO LESE KAN 16. BABA OFUN MEJI + REZA: ORAGUN JEKUA BABA 00 IFA OFUN MAFUN TALE OKAN II JUJU LEDIE ADIFAFUN OLOFIN 00 II CANTIGA: BABA FURURU ERE REO OKAEE LERIBO ELERIBA OBASIBA LAGUO EYIBORERE BASIBAO ERU AYE YAGUAO EYAGUALORO LESE KAN. 17. IWORI OWONRIN + REZA: IFA WARA NI MORO 00 144

II 00 II 00

KASHETA WARA WARA NI MORO II KASHETA KASHE MINI BABALONA 0I E LAROYE KASHETA KASHEMINI I0 SUYERE: AWARA WARA NIMORO AWARA WARA NIMORO KASHEITA KASHEMINI AWARA WARA NIMORO 18. IROSUN UMBO + REZA: MONI OLA SHE ELEBO MORO MORO II LOKUN TENIFA ONI BARA BARA NIREGUN II KUBA LADE NFA ESHU UNTEFA I0 ORUNMILA ORDARA. I0 SUYERE: MONI OLA SHE LEBO MONI OLA ASHE LEBO MORO MORO LOKUN AWO TETENIFA MONI OLA ASHE LEBO E terminando de rezar este ltimo odu, coloc-se o eb do lado direito do tabuleiro sobre a esteira, para preparar o 2 tabuleiro.

95. 4. INSTRUES DO TABULEIRO 2 Uma vez terminado o tabuleiro n 1, marca-se o tabuleiro n 2, o qual tem o objetivo de profetizar com penas e yerosun nas mos da pessoa e no eb. Marca-se os odus no opon, ogbe irosun e otura she e pede-se a pessoa que se ajoelhe, o awo comea a arrancar as penas das aves, dos locais j indicados, e as coloca sobre o odu ogbe irosun, marcado no tabuleiro. Comea-se ento a reza deste odu. Enquanto reza o odu o babalawo, com ambas as mo postas sobre as plumas move sobre o odu ogbe irosun de forma circular e em sentido contrrio ao relgio. OGBE ROSO + REZO: TELE ATIDE KUN ATIDEJA I I ADIFAFUN ORUNMILA I I MO IRUN MOJE PIN 0 I 0I quando se termina a reza e antes de comear a cantiga, o awo pede a pessoa que coloque as duas mos juntas e em posio de receber sobre o eb que permanece fora do tabuleiro. Sobre as mos da pesssoa, assim colocadas o awo coloca as penas que esto no opon, sem deixar sobrar nenhuma delas sobre o mesmo, e canta: IRUN MOLE PIN HU IRUN MOLE PIN HU IRUN IRE AIKU 145

ASHEBO, ASHETO ASHE LOWO ARIKU BABAWA A seguir, enquanto a pessoa permanece com as plumas nas mo o awo , utilizando o irof reza ogbe irosun ( odu carreador) e otura she . caso no saiba rezar o odu saidor reze ejiogbe. OTURA SHE + REZO: BABA JE GBE IDAKIDA KIRUN I I FIRUN ISHEKISHE ADIFAFUN OLOFIN 0 0 II 0I SUYERE: TO TAJE EBO TO TAJE EBO
174

IRUN MOLE AHE ASHETO ASHETO Quando o awo termina de rezar e cantar este odu, coloca todo o yerosun no centro do tabuleiro e pegando um pouco do mesmo entre o pelegar e dedo mdio de cada mo comea a colocar auternativamente o p na mo do sujeito o qual sustentando as penas nas mos repete a cada pouco de yerosun: ax baba, ax yeye , ax oluwo, ax madrinha, ax axeda, ax aoda, axeb, axeto,ax aiku babawa. Ento pede-se a pessoa que esfregue uma mo na outra como se estivesse lavando-nas e deixe cair tudo; penas e yerosun dentro do eb, pedindo a Orunmila que lhe conceda tudo de bom que ele veio buscar e que leve o mal 96. para longe. Imediatamente o awo comea a colocar o yerosun dentro do eb dizendo; ib Ogun, ib Oxosi, ib Oxun, ib Xang, ib Osain,ib arabakaraba , ax baba , ax yeye, sx oluwo, ax madrinha... se fecha o eb e prepara-se para fazer o terceiro tabuleiro. 5. INSTRUES SOBRE O TABULEIRO 3 (FECHAR O EBO) marcam-se os odus que se relacionam a este tabuleiro, conforme mencionado anteriormente. 1- o odu que saiu para a pessoa, 2- OSHE TURA. + REZA: a utilizada no tabuleiro 2 00 cantiga: a utilizada no tabuleiro 2 I0 3- IBE YERO + REZA: AYEBE LERI YOKO ATEBA ESE 0 I TONA ERUTI OMA AWO BAYE II AYEBENI IGUN KIYEBO I0 0I CANTIGA: OLORUN MAYE OBOLO WOI 146

OLORUN MAYE OBOLO WOI OBOLOWO ADETE OBOLOWO IGBO 4- OSHE NILOGBE + REZA: OTOROMU, OTRO LAYE ADIFAFUN OLUO BERE I I IKU KOMPANI, ARUN KOMPANI, etc. I 0 II I0 CANTIGA: BABA AWA, OSHE, MOWA AWA OSHE OSHE BABA AWA, OSHE, MOWA AWA OSHE OSHE
175

BABA AWA, OSHE, MOWA AWA OSHE OSHE 5- IWORI OBARA + REZA: UMBERYA, ADOKO ADIE ADIFAFUN TIMODE I 0 SHERE AWO, ONI BBALAWO LODAFUN 0 I BARA BARA NIREGUN SHEYERE IYA MORE 0 I YEYEO, OBERE UMBEREYE SAMOKUN LAYE 0 0 ADIFAFUN TIMODE OYERE OGUN ADEDE SHANGO SUYERE: BERE LAWAO, MAMAWAO BARELOBA AWO AYE BARELOBA AWO AYE BARELOBA AWO AYE 97. 6- OKANRAN SA + REZA: O DIDI ORO DI ADIFAFUN FI 0 0 ORIRI BODI I 0 I0 II Enquanto se canta este odu, passa-se o eb por sobre a cabea da pessoa de forma circular, e se toca o tabuleiro com o eb e torna a passar e canta: SUYERE: OKANA MOKISI BILARI ESHU A GBA IRETETE ARUN BILARI ESHU AGA IRETETE OFO BILARI ESHU AGBA IRETETE EYO BILARI ESHU AGBA IRETETE 7- IKA MEJI + REZA: A MESMA DO TABULEIRO 1 0 0 II CANTIGA: A utilizada no tabuleiro 1 00 00 8- OWONRIN SHOBE + REZA: ESHU GBA O I 0 147

ESHU GBA O I 0 ESHU GBA O I I ESHU BA LOHUN ESHU BA LODE I I SUYERE: ESHU GBA O
176

ESHU GBA O ESHU GBA O IRUN MOLE ASHETO ASHEBO Aqui terminam as rezas do 3 tabuleiro A seguir o awo separa o owo e o irof e levanta o opon. Pega o eb com a mo direitae toca o tabuleiro com o eb na sua parte superior e se diz leri opon. Se toca a parte de baixo do opon e se diz: akuane opon. Se toca circularmente na parte de trs do tabuleiro e se fala: iku unlo, arun unlo, ofo unlo, etc. Quando se termina de mencionar os osobos se pe o eb sobre a estera debaixo do tabuleiro e se toca com o irof sobre o tabuleiro e em cada toque se mencionam os ires. Quando se termina de sitar os ires se empura o eb para frente com o irof at coloc-lo para fora do tabuleiro, ficando o eb de novo sobre a esteira. Abre-se o eb, e dentro se coloca yerosun com ambas as mos pedindo o ax com ambas as mos, pedindo as bnos das deidades. Depois disto pergunta-se, com o opl, e com os bzios se o eb est completo em relao aos odus. Se a resposta for negativa, pergunta-se que odu falta. Quando a resposta for o tan, sim, se pergunta qual o destino dos objetos; que esto fora do eb, por exemplo: flexas, armadilhas, etc...e por ltimo se pergunta qual o local em que se vai despachar. Com tudo concluido, pergunta-se, se o eb foi aceito. Em caso afirmativo, se canta para okanran yeku. 98. CANTIGA: ARUFIN ARUDA ENI SHEBO ADDA ARUFIN ARUDA ENI SHEBO ADDA EBO ADDA BABA, EBO ADDA YEYE ABO ADDA OLOWO, EBO ADDA OYUBONA EBO ADDA AKODA BABARIBO Fim do tabulero 3 6. INSTRUES DO TABULEIRO 4. DESPACHAR O EBO. Marca-se no tabuleiro os odus: odifunbo, carreador, ika meji e okanran s. Coloca-se o eb sobre o opon, cobre-se e e leva-se para fora, fechando a porta dizendo-se APAKUANDI IKU, APAKUANDI ARUN, APAKUANI OFO e mesmo para todos os osobos. Se cierra la otra cabeza per antes se echa un poquito de iyeja y una s gotas de agua, pidindole el ashe a todas las deidades. cantiga: ESHU SHUSHUGAYO MAMAKEO ESHU ODARA KIKEO ESHU SHUSHUGAYO MAMAKEO
177 178

148

ESHU ODARA KIKEO AWO OSHE NI NIE Canta-se at o regresso de quem foi levar o eb, pede-se, ento que a pessoa se ajoelhe e beije o tabuleiro. Depois o baba levanta o tabuleiro e e pede que beije a esteira, oportunidade que tem para soprar nas costas da pessoa em pouco de yerosun do que est no tabuleiro e com o qual se fez o eb. Isto, o baba d uma pancada com o irof no tabuleiroe termina o eb. Quando terminou o eb para recolher o yerosun, pega-se o que sobrou no centro do tabuleiro, marca-se o odu ika meji, reza-se e com isto desativa o yerosun. Guardase, ento o yerosun deixando s um poquinho no opon no qual se marca os owonrin . vaise a te a porta e reza-se : REZA: OSA OWONRIN, OSA LONI, OSA METAN, OSA EJO. E sopra-se para a rua, dando um golpe co o irof no centro do tabuleiro. TABULEIRO 1. PARA FAZER EBO NESTE TABULEIRO, SE EMPI ZANDO LOS OLOUOS Y DESPUES LOS MEYIS CA RE
II II XX I0 II 00 XX I0 II II XX I0 II I0 XX I0 00 II II 00 00 II II 00 00 0I 00 II 00 II 00 0I I0 00 II I0 II 00 00 II 00 0I I0 II I0 II II 00 II 00 00 0I I0 0I I0 00 00 00 II 00 II 00 II II I0 0I II II II II II 00 00 I0 I0 0I II II II II 00 II II 00 00 A 0I II II II II II II 00 II 00 II 00 T 0I II II II II I0 0I A 00 II II II 00 B II II 0I 0I 0I II II II 00 II 00 00 A I0 00 I0 I0 II 0I 0I 00 II 00 II II 0I II II 00 0I 0I II II 00 II II 00 Y II 0I II 0I I0 II I0 A II 00 W MAYORES II II 00 00 II 0I A DE LA 0I I0 II II I0 II N RAMA I0 0I I0 0I I0 I0 Z II I0 II II A BABALAWO OFICIANTE

TABULEIRO 2 JUJU E ASHE NAS MOS E DENTRO DO EBO. LERI OPON


179

+++ IIXXII 00XXII IIXX0I 0IXX0I LESE OPON INSTRUES SOBRE O TABULEIRO N 3. 149

PARA FECHAR O EBO E PERGUNTAR O DESTINO DOS OBJETOS E ANIMAIS


180 181

LERI OPON LESE OPON INSTRUES SOBRE O TABULEIRO N 4 NESTE TABULEIRO N 4. PARA DESPACHAR O EBO, SO SE REZA O SIGNO ODI FUMBO ++++ 00 10 II XX I0 0I 00 XX I0 0I II XX II 00 I0 XX ++++ I0 00 II 0I I0 II I0 II II 00 II I0 II 00 I0 0I
182

99. LERI OPON (CABEA DO OPON) LESE OPON( PS DO OPON) CAPITULO XII EBO ENTRADA UMBOWA YOKO OSHA E IFA A- JURAR PINTURA

++++ OO OO XX OI IO I I XX I O IO OO XX OO I I OO XX I I
Pegam-se as quatro tigelinhas de pintura que se usam no santo. Na branca se coloca moruro em p, mexe-se e canta-se: IYE IGUI MADAO EFUNKOKO ENUGUI NI IMOLE BABA ORISHA Na vermelha coloca-se trara em p, mexe-se e canta-se: EJA-ORUN EJA OMOLOGUN IMOLE IMOLE AGABA ORISAHA OSUN NABORU ENIWA Na azul e na amarela se coloca moruro e guabina, ao mesmo tempo que se coloca na branc a e na vermelha respectivamente.

150

B- Pega-se uma das duas pombas do EBO e se faz uma limpeza em todos os presentes, o Iyawo se ajoelha e sacrifica-se a pomba, dando eje as tigelinhas branca, vermelha, azul, amarela e ao eb, onde se colocar o corpo e a cabea da pomba. Canta-se o canto do sacrifcio : . SI ES IF: SI ES OSHA: OBA: EYE EYELE NILE EYE OBA: EYE EYELE NILE EYE CORO:IDEM CORO: IDEM OBA: IFA AWANI BAWA OBA: OSHA AWANI BAWA CORO: IDEM CORO: IDEM OBA: IFA AWANI BOFUN OBA: OSHA AWANI BOSHE CORO: IDEM CORO: IDEM OBA: IFA BOSHE OBA: OSHA TOKUN AWANI CORO: IDEM CORO: IDEM OBA: IFA TOKUN AWANI OBA: OSHA TOKUN CORO: IDEM CORO: IDEM Se misturam bem as pinturas, adicionando-lhes aguardente e se canta: AKOUBO ABOODE AKOUBO ABOODE EDUEBE KUEFUN TE UMBO AKOUBO AKOBO AKOBO KUEFUN TE UMBO AWO C- Pinta-se os odus no tabuleiro de Ifa. Do Obatal consagrado para este fim. Sobre o tabuleiro se pintam os seguintes odus: el t( osun leri )d OSHE TURA. Odu do dia, isalaye do Orisha que ser feito, otura she., IROSUN ATE: registro y bao lustgral de la ceremonia de osha.
183

100. OTURA BARA: tocar la puerta del santo. IRETE MEJI: el pelado y afeitado de la cabeza. OGBE TUA. Pintar osun en la cabeza. OTRUPON SA: fifi okan OJUANI ALAKENTU: coronar con ashe la cabeza. OBARA SA: la corona del santo. OGUNDA MASA: sercreto del santo. IRETE SUKA: consagracin del santo. OFUN JUANI: llamada, parada, poner los santos en la cabeza y llamar al santo. D- sobre isto se coloca yerosun, e marcam se os odus do eb, sem repetir os j pintados com a pintura branca e vermelha. E- Chamamento deste EBO KIBO KIBO ADIFAFUN AYE EKUTE ELEBO FENA AUREFUN ELERI IYARAWO OSIKA IKU BABANI SURE FUN EKIBE SHISHE ELEBO OLORUN SHILEKUN ILE OSHA ASHE ORISHA MODE MODE F- Fazer or EBO: G- para tirar o EBO do opon se canta: AYIKININ NI ORUNMILA SHILEKUN 151

ILE OSHA SODEMI ORISHA AYIKININ NI ORUNMILA SHILEKUN ILE OSHA SODEMI ORISHA AWO Se contina com os cantos tradicionais de tirar o eb do opon. O babalawo acompanha o iyawo e a madrinha at o local do rio onde, dentro de sete dias se banhar o iyawo. Ali , no lodo, se enterra o eb, todos se limpam com o pombo e se derrama ej sobre o eb, cantando: AFEFERI NIR OSHA FEFERIRI
184

Se enterra a cabea do pombo sobre o eb e o corpo no leito do rio, para que Oya o pegue. No rio de reza e se chama por: ODUDUWA, ORUN, OYA, SHANGO, OBATALA, OSHUN e pelo anjo da guarda ( segredo de irete suka). Este eb se far 7 dias antes da cerimnia do santo e leva: 1 galo, 4 tigelinhas de pintura, pincis, 1 ovo, eko ( aca), terra da casa de santo, 2 pombos, pedaos de carne de vaca, 1 peixe fresco pequeno, folhas de taioba, cabelo da cabea do Iyawo, pedaos de pano da roupa, jutia e pescado defumado, milho tostado e e elementos caractersticos do Odu do dia e odu otun ( de direita) 101. CAPITULO XIII CAMINHOS DA CONSAGRAO DE IFA AARI (AREIA)
185 102.

Para esta cerimnia leva-se o iyawo para pegar areia na beira do mar. L se tira um odu com o opl, que ser defensor do padrinho. A verdadeira forma de preparar esta areia : metade de areia do rio, metade de areia do mar jutia, e peixe defumado, milho tostado, tudo bem fino. E na orelha da praia se marca o odu ejiogbe, se reza este odu quatro vezes e se d um pombo, dando-se o ej ao awofaca. Com um pouco desta areia, penas da cabea do pombo, o pdrinho faz um eb do odu que saiu pelo opl para sua defesa. A areia bem peneirada se guarda, depois ser colocada ao lado do if do padrinho, at us-la no Ifa ( atef). ILEKAN No ilekan procura-se a toca do caranguejo, pega-se a terra que o carranguejo cava para o nascente (oriente) e prepara-se, adicionando-se os seguintes elementos: obi, manteiga de cacau, areia de mar, areia de rio, jutia, e peixe defumados, milho tostado, peixe, mel, igbin, dend, banha de porco, cascarilla, 16 ovos. Hervas: ERU, OBI, KOLA, OSUN NABORU, AIRA, OBI MOTIWAO, OBE EDUN, manteca de cacao, arena de mara, arena de ro, juti ay pescado ahumados, maz tostado, sangre de todos los shas, un pescado, miel de abejas, caracol, manteca de corojo, manteca de puerco, cascarilla, 16 huevos, hierbas: ORIYE KOTORIYE, OGUMA FUN FUN, sla, aguardiente, azcar, vino seco. A todo esto se le da una gallina con shango, la cabeza y los iales van para dentro.

152

La gallina la comen el padrino y el ahijado, con los huesos, el padrino se hace ebo. ATEMOLETA de ODUDUA Prepara-se com o ilekan j consagrado. No momento da preparao acrescenta-se gua e se amassa. Se for necessrio adiciona-se banha de porco. Se preparam duas pores, em forma de esfera, e em cada uma se marca oyeku meji e iwori bofun. Se rezan y se hacen las dos atemoleta, el ire con lo sabido y la ofo. Para meter lo sabido, se reza: ORUNMILA ADELEWA AGBANI TEFA ENIFA TEFA ORUNMILA ENIFA ADELE GUEGUE NIFA UMM Tambin hay la variante de poner la mayor en la derecha y se le da una gallina y se canta: ADIE MAFUN AWONIFA, ADIE MAFUN Esta ir marcada con Efun y Osun, con el Odu iwori bofun. La otra se le marcar odu oyeku meji y se le da una paloma y se le canta: EYELE EYE NIFA MAYEKUN MAWE IFA NI ODUDUWA
186

NOTA: cuando se prepara atemoleta, lo que queda en el piso donde se hizo se limpia con algodn y se manda al ro. NOTA ADELE: la mano grande s llama awofaka, se confecciona con la mano de if del nefito y se le agregan dos adele de los testigos que tienen el padrino en su ifa. Si la persona no tienen 103. awofaka, se le confeccionan con testigos, la awofaka lleva una piedra negra y la mano chica se llma adele otunde, y son nuevos y lleva una piedra blanca. CEREMONIA PREVIAS. 1- se faz como foi dito no mar para colher areia 2- jogar para saber o sacrifcio do rio 3- jogar para saber o sacrifcio da palmeira 4- jogar para saber o sacrifcio do cemitrio. 5- Se d uma galinha mo de Ifa que est sendo preparada. Tendo como testemunha o Ifa do padrinho. Se recolhem as penas, a cabea e os ossos, pois esta galinha comida pelo afilhado e pelo padrinho diante de Orunmila. A cabea, as penas e os ossos vo para o ebpo de entrada. 6- se d um pombo a Oke ( senhor das montanhas) junto ao osun. 7- pega-se uma tigela com jutia e pescado defumado, milho tostado, coco ralado, yerosun, cascarilla, se pe ao lado de Shango, se d um galo ( sobre a folha de palmeira), ento o yawo come do contedo da tigela, usando um odu-ara como colher. 8- se do duas angolas para o anjo da guarda ( Orix olor), as cabeas destes itus se colocam para secar. NOTA: quando se termina a cerimnia volta-se praia com dois franguinhos pequenos e se do os mesmos onde foi feita a cerimnia da areia. 9- se daro duas pombas brancas a oduduwa. 153

REGISTRO e EBO DE ENTRADA Registra-se o yawo sem o mesmo estar presemte. Por ejiogbe se faz o eb para o yawo. Este eb leva: Eb : 16 bzios, 16 pedras, contas de todos os Orixs, morim de todas as cores rituais, mariwo, um franguinho pequeno, jutia e peixe defumado, milho tostado, dend, yerosun. Este eb se enterra na bera do rio pedindo pela vida do iyawo e todos os awos. EBO AYEKUN ENI ORINIFA ABEYENIFA NI AYE OSHA MAWANI IFA ORUNMILA ENI IFA BAYEKUN BAJARI EYENI NI IFA El iyefa de este ebo es el que se usa en el omiero de atefa. Depois de enterrar o eb, pega-se um pouco de gua do rio, se faz um omier com erva rabo de gato, e com este se lavam todos os ikins e se dam duas galinhas pretas junto ao ilekan e se coloca um ovo de galinha. Oferece-se uma pomba a olofin cantando:
187

EYEYLE NILEO ATEBO NI IFA NI SHANGO As galinhas so cozidas com com tripas, Las gallinas se coinan con iales. Los iales y cabezas se echan en el ilekan. Se hace caldo con las gallinas, se toma y come. Las sobras se envuelven en un pao blanco y se llevan al ro. Se lava a cabea do yawo com omier e se faz um ebori de manteiga de cacau, coco ralado, cascarilla, e uma gema de ovo e um obi branco.

104. Depois o iyawo bebe vinho seco com dend. NOTA: na vspera do Ifa se d um ebori com 2 pombas brancas, ademais se dar quando se prepara egun, 1 galo, uma galinha e uma pomba, junto com o ebori, antes que o iyawo v para o igbodun de Ifa. Despachando iku antes de entrar no igbodun: SUYERE PARA SACARLO: AGBANI BOSHE EGUN LONA OPEYEWEDE AWO MAYE IKU IKU OMORO ERIKI MAYE IKU OSUO ERIKI MAYE IKU Quando se desfia o mariwo: MARIWO MOSODE MARIWO MOSODE BABA ARIKU MARIWO MOSODE Mariwo no espia os segredos. OMOARIWO filhos do rio so as folhas de mariwo que aparecem aps o transbordamento do rio. PREPARACION DE AWAN AKUERE IFA (PREPARO DO AJERE IFA). Neste ajere de Ifa, antes de prepar-la se lava com omier e depois se d um pinto ( eje) por fora do ajere e se canta: OMO ADIE OMO ENIFA 154

ORUN AWAN AKUERENIFA Ento monta-se com os ingredientes que so: corda, mariwo, jutia e peixe defumado, milho torrado, aguardiente, ep, pimenta da guin, velas, morim branco, cabaa, inhame, 16 pratos, tigelas, cascarilla, osun, atemoleta, pinto, banha de porco, manteiga de cacau, coco, esteira, flazada de piso, miniestras, sal, acar, tisoura, navalha, iruke, opon, irofa, agere, sal, azcar, tijera, navaja, iruke, alepon if, irofa, orisha oiboje, areia, , ogbegan, papel, lpis, os ebs, comidilla, panela de barro, sopera de orunmila, os guerreiros.
188

Quando se termina de montar, se canta: AKUERE IFA KOKUN AWAN ENIFA FOLOFIN Nasce do odu edi meji, recebe o nome de recanto, recanto de ofofin ( igba odu) o primeiro que se monta no quarto de Ifa. Neste recanto, por trs da cortina, se faz uma circunferncia e ao faze-la se reza: OLOFIN OGBADA OBIRIKITU ENISHEBO IGBA SURU SURU FOLOFIN OLAITO AWO OMOLOFIN OMOLAYE UNTEFA ODARA Dentro do crculo se escreve Eji ogbe com cascarilla. Em algumas casas pinta o da direita para a esquerda. ODU OLUWO SIGUAYU IRETE FILE- ODU OYUBONA Se d um pombo branco e se canta: BABA OLOFIN AYEGBE BABA EJIOGBE ODU OBAYE 105. Quando se coloca olofin se canta: OLOFIN YOKUN, OLOFIN NIYOKO OMOSOKUN OMI BELEKUN OLOFIN OWAGBE Quando olofin entra na casa, se coloca gua fresca, e gua quente, e com o agog de obatal se vai tocando e cantando: AGOGO ONI OLOFIN ORUNMILA OLANLA OLANLA: Majestade. NOTA: as penas dos pombos quando se termina o Ifa, so recolhidas pelo padrinho para fazer eb do odu do afilhado, quando os odus so estratgicos, o padrinho d as penas para o afilhado usar no seu primeiro eb. O padrinho deve fazer eb antes de completar 16 dias do Ifa. PREPARAO DO ON IFA. Esta slo se puede hacer cuando odu est en el folofin. A cascarilla leva afox de palo moruro
189

o osun leva afox de eja-oro ( trara) Cuando las atenas se sacan de las fundas, se reza: AWO DIRE AWO LAYE ONI AYE AWO DIRE AWO LAYE BABA ORUNMILA Ento marcam-se os odus: 155

CASCARILLA (EFUN) OSUN ENIFA EFUN ATENA BEWA ENIFA OSUN ATENA BEWA AGOGO NILE OUN LALA OSUN NNILEFUN NILEFUN NIFA ENIFA EFUN ATENA BEWA ENIFA OSUN ATENA BEWA OUTRO: OUTRO: BABA EJIOGBE ATENA IFA BABA EJIOGBE ATENA IFA ATENA IFA EFUN LONI ATENA IFA OSUN LONI ATENA IFA ATENA IFA OUTRO: OUTRO: BABA IJIOGBE EFUN BAWA BABA EJIOGBE OSUN BAWA BABA EFUN BAWA BABA OSUN BAWA BABA TEGUN BABA TEGUN Cuando se termina de pintar, se reza: ADELE NIFA OLORUN IFA ODARA INLE OKE IFA ODARA IRAWO IFA ODARA OSHUPA IFA ODARA GBOGFBO ARAONU IFA ODARA BABA LOKE BABAO ORUNMILA ATENA OMO OYO ATENA ATENA IFA AYE OLOFIN Ento se cobre com morim branco se pe na esteira de olofin e se canta: GBOGBO AWO ODARA, OLOFIN LOWA, EGUN LOWA 106. AYEGBE ENI BOLOBO IFA ODARA BABA OLOFIN ODARA, AWO LANIRE, IFA ODARA AWO LANIRE, SHANGO BI OLOFIN, IFA ODARA ODU ODARA, AYEGBE BABA IFIOGBE ODU ODARA ON IFA DE TATA GAITAN: OGUNDA FUN 0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I (O) (P) 0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I II00II0000IIIIII000000II00II00II 00II00IIII00IIII0000II0000II00II II00IIII0000II00II00II00II0000II
190

00 II I0 00 I0 II II I0 I I 0 0 I I I I I I I I I I I 0 (B) (A) 0 I I 0 I I I I I I 0 0 I I I I 0I00IIIIII000II00III0I0II0I00I0I II00IIIIII000IIIIIII00IIII0IIIII II00I000II00III0IIII00IIII0IIIII ON IFA DE GUILLERMO CASTRO: 0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I (O) (P) 0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I II00II0000IIIIII000000II00II00II 156

00II00IIII00IIII0000II0000II00II II00IIII0000II00II00II00II0000II 00 II I0 00 I0 II II I0 I0III0III00IIIIIII0III0I0I00II00 III00II0I0II0I0IIIIIIIIIII00I0I0 II0II0III0IIII0I0IIIII0II000000I IIII0IIII0I0IIII0IIII0I00I0II00I ON IFA DE MIGUEL FEBLES PADRON: ODI KA 0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I (O) (P) 0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I I I 0 0 I I 0 0 0 0I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 00II00IIII00IIII0000II0000II00II II00IIII0000II00II00II00II0000II 00 II I0 00 I0 II II I0 I I 0 I I I 0 I I I 0 0 0 I I I (B) (A) 0 I I I 0 I 0 0 I I 0 0 I I I 0 00I0I0IIIII0II0IIIII000I0II0II0 IIIIIIIIII0I00IIIIIIII00I00I0II0 0IIIIII0I00I0IIIII0I000II0I00II0 107. EPGRAFE (P) Padrinho (O) Madrinha (B) Bisavo (A) Avo
191

quem d cor obara bogbe. PREPARAO DO OMIERO Se prepara na vspera, depois de ter preparado o igbodun de Ifa. Cuando se riega la hierba en la estera. EWENI BINI EWE GBOGBO EWE OSAIN IKOKO NI BAWA ATE EWE NIYERO OSAIN. ATE ORUMALE KASHEBO KSAHEFILEMU ORISHA. Quando se d ewe esteira EWE BAWA IKOKO OSAIN (Esta erva vai para a panela) TETEREGUN EWE ODARA, TETEREGUN EWE OSAIN Se faz cortando as ervas e colocando-as na panela. Cortar maldio IRETE KUTAN ewe jade tinshe awo ile Orunmila shepe leri ewe Adifafun obatala EWE IRE MBE LODO 157

A BE RO KOKO MAGBE EWE IRE MBE LODO Picar ervas: OMO MO YA IYA IYA, IYA, IYA OMO MO KI IBO EBO, EBO, EBO OMO MONI OSAIN OSAIN, OSAIN, OSAIN, OMO MONI EWE EWE, EWE, EWE OMO MONI OMI OMI, OMI, OMI Para tocar la cabeza con el eweto mode EWETO MODE, EWETO MODE A GERE GERE LERI OMO OSAIN WEWTO MODE Temperar cazuela de Osain Para colocar ewereyeye: IRE IRE ABIWEREAYE EWENI IKOKO ASHENI OSAIN Para colocar peregun: OSUN OMO PEREGUN OMIO, OSUN AGADA EWE OSAIN OLODUMARE Para epo: IROFA OMO EPO ENIFA IKOKO ASHENI OSHAIN Para ori: AYEE ORI IFA IKOKO ASHENI OSHAIN Para oti: OTI IFA OTIMU IKOKO ASHENI OSAIN
192

Para mel: OI AWORE OSAIN AWORE ONIFA ASHE IKOKO OSAIN Para gbogbo omi: OTUNDE MADE ENIFA ENI BOLERI AGBA ENIFA Para efun: EFUN KAFUN IRE AYE ASHENI IKOKO OSAIN Para jutia, eja, agbado: EKU, EJA, AGBADO IRE OSHAYEUN OLONA ASHENI 108. IKOKO OSAIN. Para atare: ATARE BABA IYERE AGBADENIFA ASHENI IKOKO OSAIN A panela de Osain sempre leva gua de coco e ovo de galinha. Agua de coco: OBI OMI AGBANI BOSHE, OMI MU OSAIN O vo de gallina: KOKORO ADIE ADEWA IFA EI ADIE ADEWA IFA CANTIGA PARA O CARVO: INA OWO ASHE LOWO, INA OWO ASHE LOWO INA YO LOKUN IFA NSO LORO BAWA INA OSO ASHE LOWO TETEREGUN SHUPAWO IFA APAKUANDA MAYAIKU Etc. colocar ashe: ORUBOSHE OSAIN EBONIOSHE ATEFA ASHE NIFA ODU BAWA APORRE APARABA ENIFA LABOSI AWO ATEWE OSAIN ASHENI IKOKO OSAIN COCO PARA OSAIN Se dar obi para a cazuela de osain. Mojuba dar o nome do nome do , oshe bile. El awo que le da coco, masticar un pedazo de coco con 4 atare y lo soplara a los 4 puntos de la cazuela de osain. Reza a osain. REZA: EMI OMO OSAIN INTORI ODU_________________AWE NIYI ELESE KAN ELESE MEJI OMO ATEFA LOKO LOWA BONOKUE AWO 158

OTA EWE IKUADA OBI IKOKO OSAIN SAMI OMOFA OBIREOO NOTA: Despus de dar obi a la cazuela de osain , de dar ifa, pega-se uma pomba e se d a Osain cantando: Depois se acende uma vela ao lado do ikoko de Osain. SUYERE: OYEKU NI YEKURE, OYEKU NI YEKURE IBO IBO OSAIN ITANA IBO.
193

Esta vela se deixa acesa por toda a noite. NOTA: as ervas que sobram na bacia , no so jogadas fora, se guardam para eventual necessidade; por exemplo, no caso de sair um odu muito forte. Depois de terminado o ifa, se pem as folhas para secar e se faz afox. Igualmente, o carvo do ikoko serve para uso do padrinho para eb de defesa. La cazuela del omireo sucio en que se bao el alawo, cuando se termina el wawe, se le da un jio-jio con jutia y pescado ahumados, maz tostado, aguradiente, miel de abejas y se el presenta a olorun y se deja ah hasta despus de ita. Si no sale ogbe yono, se limpia y e guarda para entregrselo al alawo despusSi sale ogbe yono, se deja as, con todo, y se pone a comer del gallo de la ceremonia del kutun en el iyoye y con tod eso se hace ebo al padrino, por el odu de ogbe yono, para su defensa. 109. PREPARACIOND E SHILEKUN DE IGBODUN EN UNTEFA Se faz um dia antes da preparao do igbodun. Primeiro se lava a porta com ewe papisami, gua de coco verde, cascarilla e manteiga de cacau. Depois do piso estar seco, coloca-se bastante cacarilla no centro do shilekun e se marcam os odus. Os mejis II I 0 I I 0 I I I I I II I I 0 0 I 0 0 I 0 0 II I 0 I I I I 0 0 I I II 0 I 0 I 0 0 I I I 0 II I I I 0 II I I I 0 00 0 I I I II I 0 I 0 Se colocam Ogun e Osun e se d uma dangola e um pombo. Depois de assados ou defumados, o pombo vai para Osun e a dangola para Ogun. NOTA: quando se vai fazer um ifa Irosun Umbo ou um filho de Elegbara a cerimnia feita com Exu e se d uma dangola na porta e esta a que vai ao igbodun. Quando se termina o Ifa se entrega ao alawo para que a entregue para Exu. Se for um ifa ogbe tura, no se entrega ao alawo. Si el ifa es ogbe tua, no se le entrega al alawo. Si el ifa es iroso umbo, se pone el elegba del padrino y del ahijado. Si el padrino es ogbe tua, despus de esto

159

se le dan 3 pollones a su elegba y van cargados para la esquina. Si el alawo es omo elegba, slo va su elegba, no se pone el del padrino.
194

Cuando hay antecedentes de que el alawo se monta con egun, se perepara un omiro con ewe baiykun (yagruma) y se le da un gallo blanco de la cabeza a la arena y se canta: IRE ORUNMILA SEKI ITA ORUNMILA IFA LENIWE IGBODUN AA EE AARI FORI SOLE AARI FORI SOLE KOKUA ERI AGBA ALA ADO OFA ERI IWI FOYEN FUO Despus de esto se le da ebomisi con el omiero de yagruma, coloca-se a areia para secar e esta ser utilizada para marcar o odu ori do alawo. O galo vai carregado com as ervas da cazuela e envolto em morim branco e enterrado embaixo do arab. NOTA: quando o alawo se cosatra est jurado nas folhas, um Omo NOTA: cuando el alawo se consagra est jurado en aa, es decir, es omo aloa, recibel el nombre de olu koto, donde antes de hacer if, cuando va a coger la arena tienen que llevar a iya ilu al mar y toca a olokun y a yemaya un oro y darle el gallo blanco y 3 palomas carmelitas a aa y orun, dndole cuenta que va a hacer if y es despus de esto que se recoge la arena. 110. PRENDICION YPROCESION DE IGBODUN El omofa se lleva para detrs del shilekun ile. Ah se tiene sentado, hasta la prendicin, el que debe prender es la oyubona, el odu es oshe tura. Para tirar el pao: OFUN AWO OMO IKU ARIKU ARIKU MAFUN AWO OMO IKU ARIKU KUAKUAYE SHIKUERE ASHISHE AWO ADE OMO AYE IFA KOYU FOWO AYAYABI OLOFIN UNTEFA WA OSHE ENI IFA OMONIFA ALAWO ONI BODUN PARA LEVANTARLO OBA: SHANGO ENI WERE ONI LAYEO AFEREWEDE AYABALA IKU CORO: OFERE WEWE AYABADIDE OFERE WEWE AYABALA IKU COLOCAR ATRIBUTOS: AWAN: AWAN AWAN UMBO AWAN IFA AWAN AWAN UMBO AWAN IFA AKUKO: AJUN ORI AYE AKUKO AJUN ORI AYE AKUKO ADIE: AJUN ORI AYE ADIE AJUN ORI AYE ADIE
195

160

EURE: AJUN ORI AYE EURE AJUN ORI AYE EURE Ento inicia-se a procisso para o igbodu rezando-se o odu otura meji. Camihar : SHIKUERE AKUASHE KOYU FOWO SHIKUERE outra: SHEWERE WERE AKUADA KAYE FOWO AWANI SHANGO OMOFA UMBO LESE IGBODUN KAYE FOWO AWANI ELEGBA OMOFA UMBO LESE IGBODUN KAY FOWO Quando est chegando ao igbodu: ENI OMOFA UMBO LESE IGBODUN KAYE FOWO Ao chegar: ENI OMOFA LAI SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWO ENI OMOFA LAI SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWO FOWOYU Ao ajoelhar-se: ENI OMOFA KUNLE SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWO ENI OMOFA LAI SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWO. Quando se trata de um ifa irosun umbo Para prenderlo: OMOFA ERIFA ASHO FUN FUN AWO NILORUN OMOFA UMBATOLOSI ENI AGBA ILE OLOFIN OMO BAKE OSHA IFA LA OMA Para awan: OMONIFA ENIFA ENIBODUN AGBADA KOYU FOWO ENI OLOFIN OMO SHILEKUN ILEKUN BAKE OSHA IFA LA OMA Llervarlo a igbodun: OMONIFA ENIFA ENIBODUN AGBADA KOYU FOWO ENI OLOFIN OMO SHILEKUN ILEKUN FEDUN OMO ALARA. 111.

Quando se chega a frente do igbodun ALAWO ENIFA ABAN TESI NIFA aquele que vai se cobrir de OWARI GBOGBO OJUN ELO IGBODUN ifa vem iniciar-se trazendo NILA ALEYO FUNLE FOLORUN (FULANO) em sua cabea o material ATII BABA TOBINIFA (PADRINHO) les meno dinero en su BAKEGBE OYUBONA KAN (,MADRINHA) cabea ao quarto de if ABARAWASHE ADIFAKUO BABALAWOS iniciado (fulano) com seu padrinho AMONIFA BAWA OLOFIN sua madrinha e todos os babalawos que cooperaram para o nascimento do filho de Ifa e de Olofin. Para ajoelhar-se : ORIRE ORIBAWA KUNLE FOLOFIN OLODUN YERE SHILEKUN LAI OLOFIN ESHILEKUN FEDUN REZO DEL COCO A LA PUERTA: REZA: ORIBAWA OLOFIN ORIBAWA LODE ILEKUN INSHELE IFE EDUN INLE OGUERE OLORDUMARE BABA MODUPUE OLORUN KOKOIBERE OTUN OBA AWO OSI LAWO ASHE LERI OMAYA. OMI TUTO INLE TUTO IBA BABA IBA YEYE IBA ASHEDA IBA AKORDA INA IKOLONA

161

IFA IBA IYA IBA OLUWO IBA OYUBONA KAN IBA APETEBI IYAFA ORUNMILA IBA ARAONU WANILORUN OBI MOKUO ENI BODUN AYARA ORO AYARA ODU SHANGO BABA AGBA YIROMI IFE ORUNMILA MODUPUE OMO OFO UMBO ILE OLOFIN OBI OBI ODARA. REZA DOS MEJIS (quando o if no irosun umbo) 1- BABA EWENYI KURU MEJI BABA TOTO JITI OTOTO RAYE ODOROFUN ODOROWA BABA EJIOGBE 2- ODOROFUN ODOROWA BABA OYEKU MEJI ORANIYAN AWORI SHANGO ORIBAWA OLOFIN IROWERE 3- ODOROFUN ODOROWA BABA IWORI MEJI OGUILA BASHE OLORDUMARE AWARILODE AWARILODE OLORDUMARE. 4- ODOROFUN ODOROWA BABA ODI MEJI ASHAMA MARUWA KODIMA ARAYIMO ORIBAWA OBATALA JEKUA ORILEKUN. 5- ODOROFUN ODOROWA BABA IROSO MEJI APANTARITA AWERIYEO OLOFIN OBANISHE OSUN WENI EYO AWARENIFA. 6- ODOROFUN ODOROWA OMO EYIROSUN 112. BABA OWONRIN MEJI OLUYEBE OBINA OBI ORUN OLUYEBE AGANGARA 7- ODOROFUN ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OBARA MEJI KARANSHA ELERI BABA UNLELE TOYO APALA OWETUN OWESIN OMO OLOFIN 8- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OKANA MEJI OKANA OKANANI BEREIKU ODERE OLOFIN 9- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OGUNDA MEJI BABA FARAYE OBATALA SHEWERE LOYE OGUN TETE EYI 10- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OSA MEJI BABA FOSHE BABA BORO
197

ENIFA BOLONA ABERI BABA LONA OLOFIN 11- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA IKA MEJI IKANIKA AWOKAN IFA SHOLA ASHE NIREGUN OGUN ASHE NIRO OLOFIN 162

12- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OTRUPON MEJI AWO IGADERE AYE EGUN BAMI OLORUN IFA OTOROSHE 13- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OTURA MEJI IMALE OLORUN IFA, KERENSHELE ONIPAKO SHANGO ABASHE OLOFIN 14- ODOROF ODOROWA OMO EYIROSUN BABA IRETE MEJI BABA KIYE OLOFIN AWO KEKE EKIFA OSUN AGANGARA WEWE OSHUN 15- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OSHE MEJI MOLOKU IFA AWARILOYE SHENSHE OLOMBO IFA TINLOSHE OLOFIN 16- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OFUN MEJI IFA ALAYO OSHANLA BABA OROJUN IYANYA ODANI ORI IFA OLOFIN

113. CHAMADA AO IGBODUN Quem chama a madrinha e fica do lado de fora, represnta ogunda masa. O que responde do lado de dentro o padrinho, representa ogunda biode. O padrinho deve ter uma reza na cabea. No algodo se pe ewe ikoko, preparada como se fosse para um eb, com a cabea de peixe aberta, manteiga de cacau, cascarilla, jutia e peixe defumados, milho torrado, aguardente, mel de abelhas, 16 pimentas da guin, yerosun do afilhado, do eb que se fez sem ele estar presente. Quando termina de d ifa, este kobori vai para Obatala. E se da um pintinho pequeno, rezando-se o odu que saiu para o afilhado. Depois, manda-se enterrar no rio Padrino deve fazer a chamada com uma vela acesa, com um lao branco na vela, que depois usado no juramento do afilhado no igbodu. Existem vrias chamadas ,mas a chamda ritual de ogunda masa. Esta chamada tradcional e serve para qualquer odu.se o obi dado na entrada ( jogo) deu okanran tem que se dar uma dangola ao ogun do padrinho e depois tornar a jogar. CHAMADA DE OGUNDA MASA. CHAVE: F- Fora D- dentro H- coro CHAMADA DE OGUNDA MASA 163

(F) OKUO OMORUN SELU saudamos o estrangeiro filho de orun OKUO OMORUN SELU AYE saudamos o estrangeiro filho de orun no mundo. OKUO OKUANIFEO saudamos diante de ifa OKUO OMOFA LESE IGBODUN saudamos diante de ifa aos seus ps. KI UMBO KINI KINSHE KUERU monte sagrado que vem se consagrar. ONI BARA AGBONIREGUN o segredo do mendigo ARIKU ARIKU Para no ver a morte OKUO ONI BABALAWO saudamos aos pais do segredo ENIFE BONIFE ORUBO consagram-se na terra de if (C) ENIFE BONIFE ORUBO (F) OKUO ERIN KAN KUOLA KEKEKE com relao ao esprito formador. (D) OSINKAO KALERUN OLELEO (mundo astral) (F) AGBA ENI o maior, e reza a OLOFIN (D) KINI ENIWA Este est abandonado, olofin no est. (F) AGBA OLOFIN espere, descanse e siga falando (D) OLOFIN OSINKAO OUN SOROMALO (C) ENIFE BONIFE ORUBO (F) OKUO ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) OSINKADO KALEKUN ILELEDO o esprito da inteligncia ( o elefante) (F) AGBA IWIN que sabedorias andas buscando. (D) KINI IWINWA (F) AGBA OLOFIN (D) OLOFIN OSINKAO OUN SOROMALO (C) ENIFE BONIFE ORUBO
114.

(F) OKUO ERIN KAN KOLA KEKEKE (D) OSINKAO KALEKUN ILELEDO (F) AGBA EFAN (D) KINI EFANWA (F) AGBA OLOFIN (D)OLOFIN OSINKAO OUN SOROMALO (F) OKUO ERI KAN KUOLA KEKEK o maior dos espritos, cujos olhos tudo vem. (D)ODINKAO KALEKUN ILELEDO Lo traen al pie de la cortina tapado (F)AGBA ODU ELEWEYU EWE ciego sin ver el bien que busca, con todo (D) ATI OFORE WANTE WANTE en sus manos. Lo traen guiando gentilmente TIOFOYU TIOFO OWO WENE WENE con su pao ciego sin ver el bien que busca (F)BANTI OFORE WANTE WANTE con todo en sus manos, buscando el mayor TIOFOYU TIOFO OWO TOFIO TIOFO ashe de olofin, para coger la cabeza del mundo WENE WENE LUBA ABASHE TI espritu mayor que vive en olofin. Yo soy su OLOFIN TI ORIYE TI ORIMU amigo y pid que me den la puerta para l, que AGBA ODU OREMI FOLOFIN entregue con la fe del mono al monte sagrado SHILEKUN FUMI (D) SHILEKUN SHILEKUN IFE EDUN PARA PASSAR PELA PORTA: ALAWO LEWA MAMAKEA IPORI el que est cubierto llega al poder de su vida

164

AWO KIKEA por su destino no marcado en la vida. CHAMADO AO IGBODUN ODU OYEKU MEJI ERI KAN KUOLA KEKEKE AWO ERIN AWO EFAN KILABSHE KILABASHE OLOFIN TINIYE TINIMU ERIN KAN KUOLA OTOLO KEKEKE AGBASHE OTOLO TINIYE TINIMU ERIN LELE LE AWO EDUN ELEYEMU EWE ENI OLORUN AYI AYEABO AUM BONI IFA NI OSHE ALOBO OYOMI KOTO KOTO KOFIKUENI AKAN WIKO NI MOFISHATE SHILEKUN IFE EDUN TIGERE TASO KUNLE FOWO (F)ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINSHE OLOFIN NI LE OMALO (F)ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINSHE OLOFIN AWO EDUN OFORI WANTE WANTE WENE WENE (F)ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) AWO EFAN AWO AWO IBIN OLOFIN (F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) AWO OLOFIN BABARINI SHILEKUN IFE EDUN (F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINIWA OLOFIN OMALO (F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINISHE EFAN NILE EKO MALO (F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) EDUN EFAN WANTE WANTE OFOYI
115.

AROTI TIOFO TIOFO OFO AWO WENE WENE PARA ENTRAR NO IGBODUN IGUAL A TODAS AS CHAMADAS.

NOTA: diz-se que esta foi a primeir chamada que teve ifa, que ocorreu no tempo me que os animais comandavam o mundo, que ele consagraram-se Osoguian e Sango, e tocavam a porta com um galho de atori ( hibisco). Por isso que quando no h ewetomode se substitui por ewe atori, que foi o qe esteve presente na consagrao.
LLAMADA DE IGBODUN DE OSHE TURA: Es la misma llamada de OYEKU MEJI, pero se hace dando toques con una ODU-ARA. Pero antes de empezar s pone una ODU-ARA (Piedra de rayo) en la puerta y se hace l rezo siguiente: REZO: SOKUN KEKE, UNSHAWO ORI OTA ARONI KEKEKE KANKE, AGBANI BOSHE ONI BABALAWO LODEFA, FOKANIKE TINSHAWO OYO RERE, OYO RERE LAFOYA ODU-ARA BABA IKANIKE, LAMPE SHANGO IFA LAYENI, IFA ODARA.

165

Esta ceremonia se hace cuando el padrino es OSHE TURA. Esta piedra de rayo (ODUARA) come gallo y jicotea con shango los 16 das antes del ifa. Con esta misma piedra de rayo se cierra la pueta el da del iyoye. Esta ODU-ARA vive despus dentro del ifa del padrino para su salud. NOTA: si el alawo saca en el atefa oshe tura, el ebo hay que hacerlo junto con un odu-ara. LLAMADA DE IGBODUN DE OBARA MEJI OKUO OMO ORUN SALU OKUO OMO ORUN SALU AYE OKUDO OKUANIFEO OKUO OMOFA UMBO LESE IGBODUN KI UMBO KINSHE KUERU ONI BARABONIREGUN ARIKU ARIKU ONI BABALAWO ENIFE BONIFE ORUBO (C)ENIFE BONIFE ORUBO (F)OSIN KAN KUOLA KEKEK (D)OSIN KAN KUOLA KEKEKE (F)AGBA ERIN AGBA EFAN AGBA OBO (D) KINISHE OLOFIN AGBA KUANDI ONI KINISHE OLOFIN (F) TONTI ILEKUN EMARINI (D) OMO IO ONILEI TINYE TIMU ESHILEKUN FUMI ELOMALO MALO
201

(F)AGBA ERIN OLORUN GOGOLO AGBA OTOLO AGA KOIKO ONI KINSHE OLOFIN TINYE TIMU ESHILEKUN FUMI (F) OTUN KAN KUOLA KEKEKE (D) OTUN KAN KUOLA ODUN ELENIYO EKE (F) OLORUN MO AYIMO KINISHE OLOFIN (D) KASHILEKUN IFE EDUN EDUN ATI GBOGBO ELE UNSAWIYO KASHILEKUN IFE EDUN EDUN ESMILEKUN FUMI BI OLOFIN BOBARENI WA ESE AUN PINI PINI AYEBE OYU KUOMI FOLOFIN BOBARINI ABONIMU ESHILEKUN IFE EDUN EDUN ELEKUN NOTA: la entrada es con: ALAWO LEWA MAMAKEA LLAMADA DE IGBODUN DE IROSO UMBO (F) ABELEKUN LOYE (D) IFAWA ENI OLOFIN (F) ABELEKUN LOYE (D) IFAWA ENI OLOFIN (F) OMO IFAWA ENI OLOFIN (D) ENI IFAWA ONI OLOFIN (F) OKUO OMO ENI ORUN SELU OKUOO OMO ENI ORUN SELU AYE ENIFAWA ABELEKUN LOYE NITA ENI ODU ENI AGBA ONA LILE ENISHE SHILEKUN IFE ELEKUN NILEKUN OLORDUMARE 166

ON ONI BABALAWO ONILEKUN OMO AGBALODE ENIFAWA OLORDUMARE (C) ENFE BONIFE ORUBO (F) OSIN KAN KUOLA KEKEKE (D) OSIN KAO KALEKUN ILELE OTUN KAN KUOLA KEKEKE (F) AGBA IWIN (D) KINI WIWA (F) AGBA OLOFIN (D) TITILEKUN TIYE TIMU NI SHILEKUN FUMI OLOFIN OMALO SORONILEY
202

(F) AGBA EFAN (D) KINIEBOWA (F) AGBA OLOFIN (D) TITILEKUN TIYE TIMU NI SHILEKUN FUMI OLOFRIN OMALO SORONILEY (F) ABARA KUANDO INISHE OLOFIN (D) ESHILEKUN IFE EDUN ODU OUN ODU ELENIYU EWE OLORUN PELEKUN KASHILEKUN IFE EDUN OWO AUM KUNI KUNI ABEBEOYU ODU WALAWA ESHILEKUN FUMI UN KUOMI FOLOFIN NI BAGBASHE MOYEGBESHE FOLOFIN BABARIMI EBOMINU NOTA. Esta llmada se emplea para consagrar una persona que haya que hacerlo por iroso umbo o en la consagracin de un omo elegba. Para que esto sea de verdad iroso umbo ningn awo puede recibir ningn pago por la ceremonia que se realice. Todo el que participe tienenq ue tener una marca de osun en la frente para que todo sea ebofi que eboada. Cuando el alawo entra al cuarto: Cuando el alawo entra al cuarto se le canta: AWO LEGBA MAMAKEA UMPORI AWO KINKEO SHIWO KAROYUO OMO AWO Entonces se arrodilla el alawo delante del awo babarenifa y se le dice: KAPIRI KAPIRI Entonces el padrino, con la vela encendida, le habla, lo saluda, le pregunta lo que se sabe y le da a besar la vela diciendo: AWO ITANA DAJUNOFI OLORUN ALAWO ONIFA BURA Despus, la vela se guarda. Entonces despus va el asalto, diciendo: TIWERE TASHO TIWERE TASHO KAYE FOWO El dinero que trae en el bolsillo no se le coge al alawo, se le deja y se le canta, cuando la oyubona le coge el bolsillo. 167

SUYERE: APO OWOSHE, OWO LELE, ORI OWO, ORINIFA Entonces se sentar el alawo de espaldas y de frente a la pared. Despus se lleva para la cartilla. Al arrodillarso se reza.
203

REZO: ALAWO ETI LELE, IFA MOWE KOLEKO ENI IFA ODU. Suyere despues del rezo: AYODE ENIFA LAYODE EBA WA ADIFA KI ASHE AYODE ELEL NIFA MOKIO Despus se prepara todo para coger el ire o el osobo. Cuando se arrodilla para eso, se reza: ALAWO OMONIFA ERUPE IRE IYO OLOFIN KAFUN IRE PADE A Continuacin de coger ire o osobo, se hace tente nanio con los 7 awoses yel alawo 8. Baile de atemoleta. Esto se llama tente manio patear la cabeza Cuando se pone la atemoleta en el piso, se reza: AWO NANIO ERI OGBESA El secreto de la cabeza de ogbesa AWO YORIMA ENIFA FERI los 7 grandes adoran la tierra de la pelota sagrada. BAYE ATEMOLETA Los 7 grandes awoses que acompaan al alawo, que simbolizan a ogbesa, son: OKANA JIO, OGBE TUA, ODI KA, SOHE TURA, OKANA YEKU, OKANA SA, OJUANI SHOBE, que estn simbolizados por los 7 awoses que acompaan al alawo en esta ceremonia. Se procede al baile, cantando 7 veces. TENTE NANIO, TENTE NANIO, ATEMOLETA ERI OGBESA, TENTE NANIO NOTA; el awo que su odu sea OGBE SA no debe participar de la ceremonia pues estar pateando su misma cabeza. Lavatorio: existen dos formas. Miguel Febles:se comienza por los guerreros, despus osain y oro a orunmila. Tata gaitan: se comienza por los cantos de osain, despus los guerreros y oro a orunmila. NOTA: en el lavatorio de un alawo, solo se puede lavar su ifa, guerreros, irofa, okpuele, tablero, todo del alawo. Si se va a lavar ikofafun y awafakan debe hacerse en otra cazuela. Si la apetevi no tiene ikofafun, este si se puede lavar con el ifa del alawo que nace. Ya con el if en la mano, se reza para coger hierba de la cazuela: REZO: ENU OTA ENUO AWO OSHORO ALADE TUYO FUMI MOBOIRE OSHORO WA
204

ALADE TUYO FUMI MOBOIRE OSHORO WA ALADE TUYO FUMI MOBOIRE OSHORO WA Esto es del odu obara dila. Cuando se pone el jabn en la mano, se canta: OSHE, OSHE FOSHEWAO OSAIN WAWE FOSHEWAO 168

SUYERES PARA HACER OSAIN: Ver punto 5.3. Despus de terminado osain segn el punto (5.3.) cada moano se echa en una jicara con agua y se dice: ORUN OLUKALE ADELE NIFA ABIBO ENU OTA OMI OSHORO IFA LADE OTOYU FUMI OSHORO WA Entonces se cuenta ifa (se cuenta por ikarete) Ver punto 7.1. Entonces los 5 o los 3, en los dos caso, se restriega por el piso, como si se tratara de un ita y se echa en la jicara con agua. Despus va A LA GBA NFO GEDE (nosotros vamos a rcibir encantamiento) Despus van los adele a la atena. Se ponene en los mejis, padrino, oyubona, abuelo, oshe tura y okana sa. Esto lleva un suyere. BOLO BOLO NI BOYE ADELENIFA BABA EJIOGBE ADE YOBA OTRO: BABA EJIOGBE ADELE ATENA IFA OTRO: ADELE BABA ATENA IFA ADELE BABA EJIOGBE NOTA: el suyere que se emplee se lleva hasta oragun, en los otros odu se canta pero sin mencionarlos. COMIDILLA EKU EJA: ADELE NIFA BOBONIBOSHE ADELE NIFA EKU, EJA ORIBAWA ADELE NIFA OBI: OBI MAFUN AGBON MAFUN BOBONIBOSHE ORIBAWA ADELENIFA
205

ATARE: ADELENIFA BOBONIBOSHE ORIBAWA ADELENIFA BEWA BOBONIBOSHE ADELENIFA ASHE: ADELENIFA ASHE MAFUN ORIBAWA BOBONIBOSHE ATENA IFA ASHE NIFA BOBONIBOSHE ADELENIFA OTRO: BABA EJIOGBE_____________ ASHE NI IFA ATEWANILAYEO IFA ODARA En la lnea se va poniendo la comidilla que sea y este se lleva hasta oragun. OTRO: JEKUA IFA, IFA ODARA JEKUA IFA ADIE A LA ATENA: 1- OLOFIN NIYE OLOFIN NIYE EWEYE OLOFIN NIYE 2- EYE ODODO NILAYE ODODODO NILAYE EYE ADIE ODU NIYE ODODODO NILAYE 3- BOROLAYE LONILAYE BABA ODU ONILAYE EYE ADIE ADIDILAYE DIDEDIDE BABA ODU ONILAYE 4- BABA OKU ONILAYE BABA ODU ONILAYE EYE ADI ADIDILAYE DIDEDIDE BABA ODU ONILAYE 5- OLOFIN NI LAYEO DIDE DIDE EYE ODU ODU NILAYE 169

6- EYE ODU NILAYE EYE ODU NILAYE EYE ADIE IFA ODU MEDILOGUN EYEBALE BOYE EYE ODU NILAYE 7- BABA IFIOGBE EYE ADIE OLOFIN AHSE IFA ATEWANILAYEO IFA ODARA. CORO: JEKUA IFA ODARA, JEKUA IFA IFA ODARA Entonces se le dan las gallinas negra y se le echan las pluams de la cabeza, cantando: JU JU MOANA BABA ODU ADELE NIFA Para llevara al alawo unyen a la atena: ALAWO ENIFA ODU YEUN ADELE ETIWA ATENA BEWA UNYEN: BABA ODU AGBANIBOSHE WO ADELE NIFA JU IMU OTRO: ADELE BAWAN ASHETO ASHEBO NILAYEO ADELE BAWANI IFA ODARA LIMPIAR ATENA CON ENU INU IFA ENIFAGBA ATENA OLOFIN ALAWO IFA LODE MOYARE BAILE DE LA ATENA: PARARLO: ODIDE DIDE ALAWO DIDE, ATENA OLOFIN LAYE REZO ATENA: (BABA OBARA MEJI) REZO: BABA KARANSHA KARANSHA, BABA KERENSHE KERENSHE ADIFAFUN ABIBO KODAMISILE EDODOMIDO
206

SUYERE (7 Veces) BERULE BERULE OMALO, ABIBO BERULE BERULE OMALO, ABIBO BERULE Esto representa los 7 oba orun yorima, que bajan del cielo por mandato de olofin para llevarse el alama del awo cuando otoku. Son los 7 principes de la muerte. SUYERE DE PADRINO Y OYUBONA (padrino delante y oyubona detrs) BESURE KONKALE ABIBO BESURE KONKALE ABIBO Enjuguese atena con odu-ara en la cazuela. EWE LORUN EWE LORUN ORIRE LAMIWE EWE LORUN EWE LORUN ORIRE LAMIWE AINA Se le echa aguardiente, se envuelve y se guarda en folofin. NOTA: el padrino y oyubona cogen delante y detrs porque ellos son los encargados de guiar el recin nacido en ifa por los caminos del mundo. PADRINO: simboliza ODUDUWA OYUBONA: simboliza ORUN Ceremonias de igbodun: ATEBO: SUYERE DE LLEVAR A LA ATEBO A WENI ATEBO ONIWA ENI AYE NI SHANGO ORINIFA A WENI ATEBO ONIWAYE Untarse en las manos ori, epo, efun: ELESE SANWESE NIWEYE IFA OTONI LAYEO AW4ETO ORIBA WANIFA Llevar al awo hasta atebo. SUYERE: IWORI BOFUN ALSWO ARA WEMO FOSHEWE 170

Amagar con la derecha. REZO: SANWESE MAYIRE AWO ALAGBARA FOSHEWE CORO: BARA SANWESE ALAGBA ARA FOSHEWE. Rezo de la cabeza con los ingredientes: OMI ATEBO IFA LAWAWE ORI ALAWONIFA, EWE ASHENI OSAIN OMORUNADIE MARIWO ASHE AGBANIBOSHE ORUN AGBANIFA OLOFIN SUYERE PADRINO: AWEBO AWEBO ORIRE LAMIWE
207

SUYERE OYUBONA: LERE AWEWE AWETONIREO LERI AWEWE AWETONIREO Y AWOSES Suyere de sacar el alawo de atebo: ONIRE LOYEKUN AWO ORILODE. Suyere de botar el agua sucia de atebo: se amaga 3 veces y se bota en el cao. OMI ALAWO AWEMO. ATEBO OMISHEPE OMILONA OMI ALAWO AWEMO. ATEBO OMISHEPE OMILONA OMI ALAWO AWEMO. ATEBO OMISHEPE OMILONA NOTA ATEBO: Cuando se trata del primer ifa del awo, lleva una ceremonia especial con dos adele del ifa del padrino en el leri. Estos son uno de cada mano y desde que comienza el juramento de atemoleta o el de omofa, estos adele estarn presentes en todas las ceremonias que se le hagan al ifa del nuevo awo. Cuando se saca de la sopera, se les canta: ADELE NIFA ENI MAWA OUNMILA ADELE IFA ENI MAWA El da del if, cuando se est lavando leri del ahijado, se ponen los adeles con los ingredientes y el padrino MO-JUBA y despus reza: BABA EJIOGBE OFERI ORUNBOSHE BABA AGBAN IFA Despus canta el suyere: ORI IFA AWERONIRO ORI BAWANI IFA Despus se contina normal, pero cuando se retira el padrino, saca los dos adeles de los ingredientes, pues es solo potestad del padrino. NOTA: esto nace en EJIOGBE, que es donde volvi a renacer ifa. Que es la generacin que nosotros tenemos, con el poder de ODUDUWA y ORUN. CATULAR, RASPAR E PINTAR: Depois do banho inicia-se esta cerimnia; OLUO MAGAYI: apresentar tesoura.. ORI FAFARI, FAFARI OLUO MAGAYI REZA: LERI OMO OLORDUMARE OKUASHE IRUN ORI MOLUKU MOLUKU AYE ARINIKA MUKUADA KI ORI TUTO, IRE AIKU, IRE OMA, AWABO AWATO KAFAI KUNDAY OLUO MAGAYI IRE AWERE. SUYERE: GBOGBO WANI SHOWEYE GBOGBO WANI SHOWEYE ORUNMILA IFA ASHABA ALABEO GBOGBO WANI SHOWEYE OLUO ABE: apresentar navalha 171

208

REZA: ENI ORI, ENI ABE, ERI AWO, ERI AKUATA LERI ERI ASAKALEKE SUYERE: IFA AGBANI ISURO IBO ERI, ERI ASHEWA DI KOLA ASHE DI KOLA ODOLOFUN ALABEO ASHEWA DI KOLA. OTRO: EGAN YO EBO ERI, ERI ASHEWA DI KOLA, ASHE DI KOLA BABA OLOFIN LOFUN ALABEO ASHEWA DI KOLA. Os donos de OLUO MAGAYI Y OLUO ABE SO: BABA OSHE MEJI..................... OLUO MAGAYI BABA IRETE MEJI.................... OLUO ABE O padrinho deve, por preveno pintar em cada um, o seu odu de ifa KAKUANADO. IDE FINITO: se llama OBERI AYO IKUDA. Se reza OGBE FUN REZA: OGBE FUN FUNLO IDE IKU MAYE MARIWO IDE MORILEKE IKUKUANI OBERI AYO IKUDA CANTIGA: ONIDE KOYUDIDE, AYARAWO KOYUDIDE KOYUDIDE AYARAWO ILE AFEFE OTA, KOYUDIDE KOYUDIDE AYARAWO IDE AFEFE OTO. ILEKE FINITO: (OWONRIN MEJI) REZA: IAFA FOROLOYU ERE KUTASHO ARA ARA, ADIFAFUN LUYEGBE OBI ORUN OLUYEGBE OBI INA OLUYEGBE IKOIDE. SUYERE: AGANGARA OMO OLORDUMARE AGANGARA OMO OLORDUMARE AIKU LOWA OMO OLORDUMARE AGANGARA OMO OLORDUMARE 116. OGBEGA: REZA: BABA LOSHE BATI BOSHE ADENIFA LOUN ADIBA ADIBA ONI BABALOW, LODAFUN OLUWO DIDE ERU IKOIDAN. SUYERE: OGBEGAN MOFIFEO AWO, OMO AWO OGBEGAN MOFIFEO AWO.
209

IAFA (OGBE YONO) REZA: INA KOFERU BOYU OSHUPA FURAWA BENI JUN GUN TALUO ARAUN TARAARA JUN ADIFAFUN OLUO YEBE JUN. OLUYEGBE LOBI ARUN JUN ETC. OKOLOYEYE ILEKE LOYEYE ILEKE LOYEYE JUN ILUYEGBE ELEGBE ORUNMILA UNFEKKUN SHEWE SHONU UMBARI KOGOFA. CANTIGA: (Guillermo Castro) OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE AFERNASHO OLUYEGBE ILEKE, ILEKE AWO, KEKE OMA, ILEKE ARIKU BABAWA CANTIGA:(Miguel Febles) OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE ILEKEDO OBINAKU KUANASHO, OLUYEGBE ILEKEO CANTIGA: (Tata Gaitan) OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE ILEKE OLUYEGBE ARIKU KUANI KUANASHO OLUYEGBE ILEKEOO IROFA Y UKERE: REZA: IROFA BOROKI BOROKI, IRU BOYA BOROYA 172

ORUNMILA DUMI AKU SHON SHON UMBATI AKOFA TOTOMIO OLOWASHE WERIRE CANTIGA: IRUN ALABOSHE BIBIRE. IRUN LAFIKAYE ERIO IRUN ATEFA: CANTIGA para sentar o alawo: ALAWO AWATE ONIFAO YOKO EYITE ALAWO UNTEFA Cantiga para colocar AARI: (roupa) AWO ARI IFA ODARA ALAWO AWO NARI ENIFA ODU Cuando sai o Odu: ODU ALAYENIFA WAWA. ALAWO BI OLOFIN WAWAO Se est IRE ou OSOBO (ibi), se canta: cantiga IRE: IRE IRE ATEFA IRE. ALAWO YOBA ISHE ENIFA OKUDO OLOFIN ODU ORIREO cantiga OSOBO: ATEFA TIBI TIRE. ALAWO YIOO ENIFA OLOFIN Preparar PIRIGAY: Se deber medir el PIRIGAY. Esto es del odu otura niko. Si hay un awo con este odu, es el que debe hacer esta ceremonia. REZA: OTURA NIKO AWO IRE NIFA. ODINWAN AWO SHOGORO IKU.
210

SUYERE: TOOTO LAGBEDE LAWO ALAWO ASHUNMAN REZA ENRROLAR EL PIRIGAY: OTURA NIKO EBO IBIN ENIFA AAI Los suyeres del abaile son los mismos de la atena. Doblar EBO IBIN: EBO IBIN ASHEWA OTA EWA AGBORAN ISHE IKU AWO NOBOSHE Despus de este, vienen la MATANZA y despus IBULOJA. MATANA: o primeiro passo dar-se obi aos guerreiros e a Orunmila: na matana para Orunmila, a apetibi, se a me, segura a corda da cabra e sai danando com com ela e leva duas galinhas nas costas e canta: OBIMA SHUN BAILELE, OBIMA OSHUN BAILELE OSHUN IFA SIBO EURE OBIMA SHUN BAILELE YEYEO APETEBI SIBA SIBO LA EURE. Todos tocam a cabea da cabra, e cantam: PAIRO PAIRO IKU OFO RI BUYEMA Com este canto a apetivi leva a cabra e as galinhas para a porta do igbodun. Desde o momento em que a cabra entra no quarto, na porta, at o momento em que ajoelhada em frente a Orunmila se canta: ORUNMILA EKUN ENIWA MAWAREMI EYE NI OBA MAWAREMI IFA ERAN ORI OBA IFA MAWAREMI ADIE NI OWA MAWAREMI IFA. Depois deste canto se d obi a orunmila e se sacrifica. Quando a cabra est com filhote na barriga, se pe o mesmo num prato com: banha de or, efun e se apresenta a Orunmila e se canta: MORI MORI MOAA KI LOBI OMO OBATO NOTA: quando o padrinho j deu 8 cabras ao seu Ifa, no deve deixar o ej de um dia para o outro dentro do seu ifa, para que no tenha problemas de sade. O ej recolhido, para fazer banho para o padrinho, com as ervas do seu odu e aguardente. Despus que se limpia orunmila, se pone en el folofin del lado derecho, cantando: 173

Cantiga : ORUNMILA WAYUMI LERO IFA, OSI LORUN AWO TEMINIYOKO TIFA OSI LORUN AWO TEMINIYOKO BABA. Cuando en un atefa sle iroso meji en el cuarto del vaivn de dentro del cuarto, todos los awoses deben agarrar la soga. CERIMONIA DE ILE IBU(leito do rio) (nasce em irete wan wan- irete owonrin) Quando sai da casa CANTIGA : BI ADE BI OLONA, BI ADE ALAWO IBULOSA Quando chega ao rio, enquanto camiha
211

cantiga: SHON SHON NILAYE ENIFA AWO ABEREKUSA OMONIFA Quando chega na margem cantiga: IYA MAYEKUN IYA MAYEBELONA IYA EBEWA LORUN ODONIBOSHE IRETE WAN WAN ASHEBO ASHETO OKUOO AWO ASHE ARA AWO ODARA Ajoelhar-se n margem do rio, fechar os olhos e Se arrodilla a la orilla, cierra los ojos y se ameaa trs (faz que vai, mas no vai) vezes, e na terceira pega-se uma pedra do fundo do leito do rio ( ILEIBU) cantiga: OTA NI LEGUN, OTANI IBULOSA OTA NI LEGUN, OTANI IBULOSA OTA NI LEGUN, OTANI IBULOSA 117. Ento com o ota se lava a cabea cantando: cantiga: ASHEBO ASHETO ONIRE LAMIWO Se abre o KUTU e o EBO IBIN vai dentro do KUTU. El ota y el alawo fuera del KUTU, se coge una paloma y se le da sangre al EBO y a ota. Cantiga :AWEBO AWBOSHE EYELE NI OTA NI EWE BORA. A cabea da pomba vai para o buraco, com o ebo ibin. Com o ot se tapa o buraco, empurrando a terra com o mesmo, e depois se entrega o ot ao alawo. O corpo da pomba, com o eb do atef, e as roupas se La cabeza de la paloma va dentro del KUTU con el EBO IBIN. Con el ota se tapa el kutu, echando la tierra y se le entrega el ota al alawo. El cuerpo de la paloma con el ebo del atefa y la ropa se tira a enigbe. cantiga: ORUBOSHE EBO LELL NI LONA, EBO UNLO ILE ORUBOSHE EBO LELE NI LONA. Coloca-se mel no rio , e o omier e se d obi rezando: REZA: IRETE WAN WAN AGBA OLOFIN AGBANIRE AWO LERI AWO NIRE BABA LOMU ORI AWO MORURA IFA ODARA OLOFIN ODARA KUARADO ODANIRE ODA OBA NIRE 174

IRETE WAN WAN OBANIFA AKUELE ODIFA AMONSU AMORO OBANI AWO OBANI SHANGO LERI LAMIWE. Depois, vai saindo do rio e cantando: OMOBAMI MODA OMO BAMI MODA AWO ENIFA AWO UMBO ILE UN OTA UMBEBORA. Ao chegar em casa se canta na porta: cantiga: AWA YURE AWA BURE KI AWO KIFUN KE UMBO AWA YURE AWA BURE KI AWO KIFUN KE UMBO AWO
212

aquele que est aguardando na porta da casa canta: cantiga: AWAYURE AWA BURE OMO AWO KE USORO AWAYURE AWA BURE OMO AWO KE USORO Em frente a porta aberta todos ajoelham-se e apresentam o ota de ibulosa e cantam: AWO ABURE AWA YURE ENI OTA AARE AWO AWO ABURE AWA YURE ENI OTA AARE AWO Depois se d obi : OBI BABORU OLORUN, BABARI ODO IBULOSA BI AYE BI OLONA UMBO AYALA ENI BOFUN, BABAMI BODUN BARA NILEKUN OLOFIN BABANI SHANGO BABANI OLOFIN TIOFAN OBANI BOSHE OBI BABA LELEKUN ONI BAWA LOFIN ESHILEKUN KONIFETUN ESHILEKUN KONIFETUN ESHILEKUN KONIFETUN Pintura CANTIGA: AWO MOLAO MOLABO KI AWO KIFUN KE UMBO Quando se est dentro de casa se entrega o ot para a madrinha e esta o apresenta a Orunmila e canta: ORUNMILA YEO OTANI BEWA OTA ENIWA AWO MOLAO MOLABO ENIFA GBOGBO AWO NI BORUN ATEFA OTA ENIFA ORIBAWA. A gua que se trouxe do rio para a cerimnia do meio e do quarto dia. Depois se presenteiam os odus com as galinhas. CANTIGA : MOLOWO ODU IFA ODARA, AWO OLOFIN ADIE KAYEUN Os restos das galinhas dos odus se leva, depois dos itans para enterrar na mata ( nos ps da sumama). Se canta: ADI AWOYEUN AWO MAYEJUN IFA ODARA AWO YEUN AWO MAYEJUN AWO ENIFA IFA ODARA Quando todos se retiram do ifa, Se canta: ORUNMILA WEKE IRE IRE LOYE AWO AYE AWO ARUNMILA WEKE IRE IRE LOYE AWO AYE AWO AYEDO GBOGBO AWO OBORIBOSHE IRE IRE LOYE AWO AYEDO ORUNMILA WEILE. NOTA: na verdade o encarregado de levar o alawo ao rio o awo ( filho de) irete wan wan. Os awos ogbe ate, ogbe irosun, oyeku bika, okaran yeku, no devem nunca levar o alawo 175

ao rio pois se prejudicam. Para levar o alawo ao rio a madrinha, depois que da um obi, se vira de costas para o rio e sacrificando um pinto faz seus pedidos. Para levar o alawo ao rio tem que ter kakuanado num atef em que o alawo seja otura niko, se no tiver awo irete wan wan s a madrinha pode lev-lo ao rio. BABA MAYELE IKU AWO ASHE MAFITAN OLORUN ONIRE ONIRE KUARADO ALADO. O pinto sacrificado e jogado no rio Quando o atef de irete wan wan, quem tem que levar ao rio a madrinha nunca outro awo pode levar irete wan wan, na hora de dar obi na hora do rio. As pombas que so dadas ao buraco no rio so trs: uma pelo alawo, outra pelo padrinho e uma pela madrinha. NOTA. Quando a madrinha for irete wan wan, no pode lev-lo ao rio. Ento, tem que lev-lo outro awo que tenha kakuanado, porm como requisito dever ter oduduwa. A pedra que se apanha no rio representa iya mayekun, que a mulher de baba agboniregun, que so os pais de oyeku orun, que por sua vez os pais de yanya orun, que por sua vez so os pais de Ela ou seja ORUNMILA. Na pedra se encontra a memria ancestral de todos os ifas que houve na terra, quer dizerde todas as pocas vividas por ifa em todas as civilizaes que antecederam a nossa. OTA OMO BABEKUN IFA: esta a pedra que o alawo recolhe no rio. No ato de recolhe-la nasce o odu irete owonrin, porm quem a colocou no rio foi ajap ( tartaruga), nos odus odi ka e ika di. O alawo deve fazer uma cerimnia com esta pedra durante os primeiros 7 anos, com a pedra e uma tigela com gua de rio e orvalho. 118. Quando o alawo se levanta s 4 horas da manh e sada Orunmila, egun, orix, pegar a pedra. Quando o dia termina coloca-a numa tigela com gua de rio e orvalho. Pegar com a mo direita e a apresentar a frente, molhada com o contedo da tigela e e diz; REZA: OTA OMA BEBEKUN IFA IYA MAKEKUN OLOFIN OLUWA OLORU, OSUN OMA OYUBA ORUN LOWO ORIRE AKUERE IFA OTORI KUE ORI LELEYO AWO ERI ODARA INTORI (nome do odu) e se reza o odu do awo. Depois se torna a molhar a pedra e passa-se pelos olhos dizendo: OTA OMA BEBEKUN IFA OTA OLULOYE SHANGO, ELETIMO OYU ERI AWO ASIWAYO ORUN LAYEO. Por ltimo, se torna a molhar e passa-se na nuca ( IPAKO), dizendo: OTA OMA BEBEKUN IFA ORUN IPAKO, BABA LOLA OBONI OLOGUN ALAYUBA ORUN YANYA IKU YEREKUN OMAYORI IFA. Ento coloca-se a pedra no assentamento de orunmila, reza-se, come se obi e atare, depois toma-se mete la piedra dentro de orunmila, le reza y come kola y atar, depois bebe-se a gua da tigela e canta-se:
214

176

OMI ORI BABA JUNIMU, LELKUN AGBANI BOSHE, BAB ORI LAYE OLOFIN, BABA YOUN YOMI, IFA LAYENI ORUN. NOTA. Durante os prximos 3 anos o awo deve dar 2 galinhas pretas para o seu ifa a cada 41 dias e Durante los prximos 3 aos el awo debe darle a su ifa 2 gallinas negras cada 41 das y las cabezas y el mechn de pelo se lleva para el ro con una ceremonia, que explicamos aparte para que IRE OMA ORI LAYE. OJO MEJI ATEFA IFA (dia do meio) Se cozinham 2 a 4 galinhas que se deram a orunmila no primeiro dia . se assam as pernas esquerdas das cabras que se deram a ifa. As galinhas inteiras com seus axs e se pem juntamente com as pernas de cabra diante de orunmila, com os seguintes adimus: EKUARO, EKURU, OLELE, AKARAJ, AGUIDI, EKO, AMALA, ISHU, CALDO DE AILA, OSHINSHIN, ARROZ AMARELO. El ifa del padrino estar sumergido en agua limpia de ro o en saraeko. Se tienen 3 papelitos, cada uno con: hoja de malanga, 3 centavos, juti ay pescado ahumado, maz tostado. Se le da coco a orunmila y se le presentan las gallinas, diciendo: SEGUERE IREGUN EPO KODUN (Tenga su comida, est rica, tiene IYO KODUN de todas las sazones.) ALAS APATA DUMI KOMAGUN (Que tenga los brazos fuertes) CORAZON ARAYE KUMO OKAN LOWONU (El mundo no puede tumbar mi corazn) CABEZA LERI KINDI EBO (Que vea lo que hacen las patas) PATAS KINTELE EBO KINTELE (Pise con descanso y salud) RABADILLA KIRINDIYOKO (Tenga nalga con que sentars) MOYEA E HIGADO ASHETO ASHEBO (Todo sea resuelto) PEZCUEZO ARAYE KOMA LA ASHE LENUMI (Que el mundo no me quiete el ashe ni la virtud de mi boca). Entonces se comienza a llamar a cada ikin: 1. ADELE OKAN KINSHERU IFA______ LERI ADIE IFA BAWA IFA META AYE ADELE OKAN____ AKASHE MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA_____ (Se echan las cabezas de las gallinas) 2. ADELE MEJI KINSHERO IFA_____OKAN ADIE IFA MAWELE LORUN ADELE MEJI AKASH MORI EBO_____AKASHA MORI EBO AKASHADA (Se echan los corazones de las gallinas) 3. ADELE META KINSHERU IFA ARUN BAYE META ADELE NIFA ADELE META AKASADA MORI EBOAKASHADA MORI EBO KASHADA (Se echan las mollejas) 4. ADELE MERIN KINSHERU IFA GBOGBO AYE ADELE MERIN AKASHA MORI EBO AKASHA, MORI EBO KASHADA (se echan los pezcuezos) 5. ADELE MEFA KINSHERU IFA MAWA YENI TENUYEN ADELE ORUNMILA.
215

ADELE MARUN AKASHADA MORI EBO AKASHADA MORI EBO AKASHADA (se echan los higados) 177

6. ADELE MEFA KINSHERU IFA ADELE MEFA UNYENI AGBADA YEBI IFA MEFA KINSHERU ORUNMILA AWO ELERIPIN ADELE MEFA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADA (se echan pedazos de pechugas) 7. ADELE MEYE KINSHERU IFA MAWAYE NIFA OGUE NILORUN NI OTUN NI OSIN MAYE IBU ADELE MEYE AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADAS. (se echan pedazos de pechugas). 8. ADELE MEYO KINSHERU IFA GBOGBO AYE TOTOWAYE IFA AWO LORUN AYE YOGUN AYE YAMAYO ADELE MEYO AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADA. (se echan los lomos) 9. ADELE MESAN KINSHERU IFA OMO AYE NIFA EIO ADIE WAYENI IFA ADELE MESAN AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADA. (se echa huevo de gallina) 10. ADELE MEWA KINSHERU IFA AUN NILE ORUN OBAYINILE OMONIFA AGBAYE BEIFA ADELE MEWA. AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA (se echa la huevera madre) 11. ADELE MIKANLA KINSHERU IFA OSHEBEIFA MORI EBO OKANLA. YEYENI YEYEYE ADELE MEWA. AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA (se echa la huevera madre) 12. ADELE MEYILA KINSHERU IFA BARALAYE IFA ODARA BALAYE OLORUN ADELE MEYILA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA. (Se echa eko) 13. ADELE METANLA KINSHERU IFA BALOWA YANIFA OYEYE NILE ADELE METANLA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA (se echa oshinshin) 14. ADELE MERILAN KINSHERU IFA TOTOLO YORUN IFA TOTOLO YURUN IFA ARA ONU IBASHE OLORDUMARE ADELE MERINLA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA. (se echa arroz) 15. ADELE MARUNLA KINSHERU IFA MARUN AKASHA LAYE MOWAYE TOKOYEBE OSHEWA OTAWA YENI IFA ONIRE ADELE MARUNLA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA (se echa harina) 16. ADELE MEDILOGUN KINSHERU IFA MEYERIFA MEDILOGUN MORI EBO
216

TONENI IFA IFA WAROSHE AWO BAWA TOUN WAWA YOTE UNWA ILE AWO MATERE AWO OBARA ADLE MEDILOGUN AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA. (se echan bollitos de carita) A los papelitos se le echan carne de las gallinas y de las diferentes comidas del santo que hay puesta y se canta: SUYERE: IFA RAMI BONI BOSHEBO ELEGBA BONI BOSHEBO ADELE BONI BOSHEBO Se pasa a echar en el ifa del padrino la pierna izquierda de la chiva y de las gallinas, y se canta 178

ADEKUNLALA LAL ERUN ADEKUNLALA LAL ERUN YAWA NIFA ORUNMILA MOSHEWAO ADEKUNLALA LAL ERUN Sale un awo con los papelitos y va cantando: BABA BONISHE ERIYE ELEGBA BONIBOSHE ERIYE ERIYE ESHU ODARA BONIBOSHE ERIYE ERIYE El coro que se queda canta: BERENIYE ESHUNI MEWAO ESHU AGBA TETE El awo que lleva los papelitos reza en la puerta y en las 4 esquinas. REZO PUERTA: AWO ESHU NILE ESHU ODARA IKU UNLO ETE REZO ESZ. IZQ: ESHU NAYEKU NIWE MOWANILE ESHU ODARA REZO OTRA ESQ: ESHU OTA NI IKU OTANI ARUN ETE. ESHU BANIRE AWO OTA YEISI REZO OTRA ESQ: BARALA YEBI AWO TENEYI OWI ELEGBA MOYEKUN OBI UNYEN TINGUE ELEGBA. REZO OTRA ESQ: ERITA META METANILAYE ESHU OWO BOYEYIKU EGUN MALA WALODE ELEGBA OPARA. El awo que sali va echando los papelitos en cada posicin, rezando, y entre posicin, rezando, y entre psocin canta su suyere. Cuando entra en la casa, canta: BABA BONI BOSHE ERIEYE ERIEYE ELEGBA BONI BOSHE ERIYE ERIYE ESHU ODARA BONI BOSHE ERIYE ERIYE Se le contesta: BAREYE LAYEO ESHU AWA TETETE ERIYE ERIYE Se le entrega un jio-jio, tocando la frente de todos los awoses y se le da a Elegba. Un awo saldr a la puerta de igbodun con una pechuga de gallina y un pedazo de eko y le dar a probar a las mujeres y a todos los hombres.
217

NOTA: la comida del cuarto los awoses la comen con las manos. Este el el ire ms grande de if. Si el ifa es iwori bosa, se pondr una palangana con agua frente a la estera de orunmila y antes de comenzar, se lavarn las manos todos los awoses. Si el ifa es iroso ate, cuando se llevan los restos de la comida al ro, se llevan los 16 ekos y cuando se echan, uno a uno, se canta: AKASHA MORI EBO, AKASHA MORI EBO, AWO YEUN MAWAYE EBO KASHADA AKASHA MORI EBO, AKASHA MORI EBO, ADELE NIFA MAWAYE EBO KASHADA AKASHA MORI EBO, AKASHA MORI EBO, ORUNMILA MAWAYE EBO KASHADA Despus se le da una gallina al ro. Antes, se limpia con ella cuando la est dando canta: EYE ADIE MAYEJUN ADIE ILE IBU JUN IMU La gallina va al rio y el awo se hace kobori con obi omi tuto cuando llega a la casa. 179

IYOMI ITA ATEFA: Se le da coco a egun y se le hace a todo el mundo sarayeye con una paloma. SARAYEYE IKU EGUN BERELEKUN LOMA Se matar la paloma a egun. EYE EYE EYELE NILEO OBA IKU MASAWA LELE EGUN EYE EYELE EYE NANGAREO: Cuando se trata del primer ifa que hace el awo se el dan 4 palos ms al aari del nangareo. REZO: OBALAWO ADDIMA ADDIMA NAGARE OBA AWO, OMO NI OLOFIN SHANGO OBAYE OMOLORUN, ELUFINA EKO NITIDOLAYE NILE KEKUN LOBA OLORUN LABOSUDAYE ASHE OLORUN KOKOIBERE OBAYE OLOFIN MODURE AYAWA AKARE MASLA ABAKOSO KISIEKO OLUO AGAYU ABAA ONIFA OLORUN ELUFINA NAGARE. SUYERE cuando se dan las palomas: EYE EYELE OBALAWO ONI SHANGO EYELE OBAYERE AWO ARI ELUFINA EKO NANGARE NANGARE ONI SHANGO SHANGO EYELE OBAYERE NGARE NANGARE Las palomas se dejan en los cuatro puntos de la arena con una vela encendida. Cuando el ifa es otura meji se hace un cruclo en la rena de frijoles carita salcochados y no se da paloma. REZO DEL NANGAREO DE OTURA MEJI
218

ALAFIA BURUKU, OLORUN KOKOIBERE ABANYIKI SUMAJANA SALA MALEKUN MALEKUN SALAN AREMU SEDA ITANA MEDIANA AKANA BODA KUPA UMBELEYO MODUNDUN BOLOYO KAKAFEINA MEFOYO OWO PIPO OSATU OMA OLONU OBI OTO OMA OLONU OKOBISISA BESEI MILAY BEBEWA OLORUN NANGARE. Despus del coco al NANGAREO, se empieza el canto: 1. NANGARE NAGARE NANGAREO 2. AYAITO EBOLONU 3. KAKASENA MOFOYU 4. AGBA MOLYU 5. KAKAFETU MOLORUN 6. MAYA MAYA MOFOYU NANGAREO 7. ADISOTO OMOLORUN 8. OLOFIN LOYIKI 9. OLOFIN LAWADO 10. AGOKORIKO LAGBEO 11. ARERE AREREO 12. ERIKIN OMOLORUN 13. DENGUE IMALE 14. OLOYO OBAYERE 180

15. ODI KALETU OMOLORUN 16. ODI KALETU OMOLORUN 17. ARIKINA MOFOYU 18. OYOLORUN LAGBADO 19. LADANI OLORUN MOFOYU 20. OMALONU IMALE 21. INA TUTU BELAYE Despus se hace una rueda y se canta: BARIKA BARIKA BARIKA IMALE ODUPUE ENI ADO ELUPE ELUNDE IMALE Despus, para poner el pao rojo: ASHO OLORUN KOMAYA ASHO OLORUN KOMAYA ALAFI TETEKUN IFA ASHO OLORUN KOMAYA Para tapar con la canasta: SUYERE: AWAN WA WANASHE IMALE AWAN WA WANASHE OLORUN AWAN WA WANASHESHANGO ENIFA OLORDUMARE NOTA: SHANGO descubri el NANGAREO en OTURA MEJI en la tierra IMALE y lo dio a conocer en la religin Yoruba en el odu baba odi meji.
219

Despus del nangareo se le dar cooc a los guerrerros y a ORUNMILA y se vestir la estera cone l siguiente suyere: ATEWA ASHO ABENILAYE Antes de vestir la estera y ponerla, se toma el UKERE y se dice: UKERE OTARI BAWA ENI IFA ORUNMILA ONI LAYE Se limpia la estera y se limpia el awo y entonces es que se viste conel suyere de arriba. Ya preparado todo se procede a entregarlo el opon ifa (el tablero) y el okpuele. El okpuele se pone redeando el tablero, marcando baba ejiogbe. SUYERE PARA ENTREGAR EL TABLERO: ATE BABA KOLORI OPON IFA KOLONI ENI KOLEGUE ORI OPON IFA ATE TETE ORI ENI BAYI IFA BAYE ORI ERIN ENI IFA ATEFA SUYERE PARA ENTREGAR EL OKPUELE: OKPUELEL ITA ORI ENIFA ADELE BOBASHE OBONIFA Antes de cualquier ita, se echa ifa en agua y se cuenta diciendo: OSUN MAWA ADELE NIFA ARUN OSHE 5 OSUN MAWA ADELE NIFA EWA ORA 5 OSUN MAWA OSUN BAWAMI ADELE NIFA ITA OGUNDA 3 OSUN MAWA ADELE NIFA OSUN BAWAMI ADELE NIFA EYIRETE 2 OSUN MAWA ADELE NIFA OSUN BAWAMI ADELE NIFA MEDILOGUN 1 ADELE MARUN KINSHENIFA (5 Testigos) 181

Se echan odos en la jicara, con omi, y se lavan las manos, la cara y se debe. Se pone en el tablero y se tapa if. Dentro de la estera se pone a osun y se canta: BABA OSUN LADIDE BABA OSUN LADIDE ITA NI AWO KAYEWO ENIFA BABA OSUN LADIDE Para ATEFAR hay que sacar del agua a ifa. Pasndose una seca. Esto se coge uno a uno, se mete en la boca y se dice: 1. ADELE BAWANI IFA OKANSHONSHON ITA AGBANI BORUN LAYEO
220

2. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEJI OBANI BOSHE 3. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE META ORIBAWA O 4. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MERIN AGBANI BORUN BAWAO KASHNI IFA 5. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MARUN AGBANI IFA OKUN MAWA ENI MARUN INI FA 6. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE NEFA BELEKUN MAWA ENI IFA ORUN BOSHE 7. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEYE MAWA NILORUN ORUN BOSHE 8. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MAYO SHONSHON BARA KALEKUN SANANI ORUN 9. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEWA ENI BAWA ORISAYE ADELE OLORUN NI BAWO LEKUN YEUN ORUMALE 10. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEWA ENI BAWA ORISAYE MAKELEKUN ENI ORUN AGBANI ORUN LELE LALA JEKUA YEBILAYE 11. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MOKANLA ORI BAWANI BOSHE ORUN BAWANI BOSHE ORI ORUMALE SAWANI IFA BOSHE ORTOSHA 12. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE EYILA BEBELEKUN ORUN BEBELEKUN ORUNMILA BE LEKUN IFA ABANI BOSHE 13. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE METANLA LEKUN LEKUN BABA ORUN LAYE OPOLOPO BABA KERERE ENI IFA 182

BELEKUN NI BOSHE IFA 14. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MERINLA EWA NI ORUN BORUN ORUMALE ORUN KORUN ORUMALE BBANI EWA NI ROSHE OLORUN 15. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MARUNLA EWE LEKUN LEKUN ORISHA AYEO EWE LEKUN BABA ORIBAWA ADELE NIFA 16. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEDILOGUN BAWA ENI LEKUN ENIFA MEDILOGUN IFA BABA ORI ENIFA AWO ATEPO TEFA AGBANI IFA LELEKUN ENIFA OLORUN TEFA ORUNMILA AARI IFA ELERIPIN ENI OPE ENI OPE IFA. NOTA: cuando se termina de sacar el adele numero 12 se canta el siguiente suyere: BEBELEWAO BEBELEWAO ORI BEBELEWAO ORI SHANGO Despus, cuando termina de sacar el adele numero 14, se canta: BAREGUN BAWA ENI IFA BAREGUN BAWA ENI IFA
221

SHEWERE SHEWERE NI OTO OTA OTA SHEWERE SHEWERE NI OTO OTA OTA Se saca una piedra de la sopera y se echa en la jicara, donse se estn contando los ikines y se sigue cantando: ABEREKUN LOWA BOKI IFA IFA ABEREKUN MAWA OTA. Cuando se termina de sacar el adele nmero 16, se canta el siguiente suyere: ORI LAYEO IFA ADELE MAWA ENI OSUN ADELE NILORUN OSUN ADELE MAWA ENI Los ikines que quedan se presignan con ellos y se echan en la jicara seca y se canta: ADELE NI LORUN ADELE MAWA ENI OSUN ADELE NILORUN OSUN ADELE BAWA ENI Despus se echa iyefa en el tablero y se prosigue: Para safar orunmila ver captulo 7. Cuando se va a comenzar ATEFAR se reza: OTORI BAWANI ODU NI LOFUN, OPON AGBANI LOWO ENI IFA A1 ATEFAR, ai queda uno se dice: OKAN SHONSHON ORUN BAWA ENIFA A1 ATEFAR, si quedan dos se dice: OBANI BOSHE OTORUN NIFA LOPON ADELE NIFA MEJI ENI BAWA ENI IFA Cuando Se obtienen la primera letra, se lleva ifa a la cara y se dice: OYU BAWANI IFA OFETILE BAWANI IFA Despus se procede al KASHIORO. De los cuatro papelitos se le pone a ELEGBA uno. El ms grande lleva un jio-jio, que se le da y un ei adie. Con este es el que se limpan todos y se bota para la calle. 183

Temprano en la maana, el awo se limpia con el KASHEORO delante de elegba y despus se lleva para el tablero. REZO DEL KASHEORO EBO KASHEORO EBO ITA, IYA IYANLA ENI BABALAWO KASHEORO OLORDUMARE EBO LAGUEMI EBO IFA KASHEORO Despus de rezado es que se le echa el ashe y agua. REZO: KASHEORO ENIFA ASHE ONI BABALAWO IYA IYANLA
222

REZO: OMI LEKOKO TITIEDO (para el agua) Entonces se limpian los awoses con elsuyere: EBO KAFELERI KASHU Con el cuarto papelito se marca OJUANI SHOBE y se reza. Despus se limpia con el suyere: ORI IKA ESHU ALA BORI. Con este ltimo se limpian todo el muno y va para la calle. Parte izquierda. Despus se procede a sacar el ire u osobo. Cuando se pregunta ire se dice: ORUNMILA IFA IRE_______ AGBANI BOSHE Cuando se pregunta osobo: ORUNMILA IFA ONIRE________ AGBANI BOSHE NOTA: cuando se va atefar, despus de decir IFAREO OLUO, se debe decir: ASHE BELOGUN OLUWO IFA GUEGUE Coro: AGBALANIFA ORUNMILA AGBANIBOSHE ASHE BELOGUN OYUBONA IFA GUEGUE Coro: AGBALANIFA ORUNMILA
AGBANIBOSHE

ASHE BELOGUN GBOGBO IFA GUEGUE coro: AGBALANIFA ORUNMILA AGBANIBOSHE IYO NI MERIN (el cuarto da de la consagracin) Con el agua del ro se lava la cabeza y se canta: SUYERE: ENI OLORUN LANWE TEFA NI ODARA LANWE AWO MARI EYUBE LERI Esto se hace presentado el alawo al sol ( OLORUN) Comida de OLOFIN: Se hace OBIRIKITI (crculo) con cascarilla y manteca de cacao, en el medo de igbodun frente a folofin y se pintan dentro los mejis. Si el if es de iroso umbo, el obirikiti, adems de cascarilla y manteca de caco, lleva un osun de irawo de los cuatro colores. Se lleva a olofin para all, cantando: OFOYUN BOGDUN ORIREO OFOYUN BOGDUN ORIREO AWO OMA FUYU BOGDUN ENIFA OFOYUN BOGDUN ORIREO Despus de puesto se procede a llamarlo, rezando: BABA FOLOFIN BABA FOGBAE ODUPUE AYABA OLORUN BABA FOLOFIN BABA YIYOKO AYABA OLORN IBA LERI OBA
223

Despus se le da coco dndole cuenta, buscando IRE u OSOBO, y sacando ODU.

184

Despus los awoses cogen palomas blancas arrodillados y se le presentan a olofin y a la tierra, cantando: BEYI SHIREO BEYI SHIREO BEYI LERI OMO IFA (LOS MEJIS) Despus se canta: EMI TEMBELERE EKUN EMI TEMBELERE EKUN BABA EJIOGBE IFA ABEOTITI EMI TEMBELERE EKUN (Los mejis) Despus la matanza: OLOFIN NIYE, OLOFRIN NIYE EWEYE OLOFIN NIYE OLOFIN NILAYEO, OLOFIN NILAYEO DIDE DIDE EYE ODU ODU NILAYE BOROLAYE LONI AYE, BOROLAYE LONI AYE, EYE EYELE ODU NIYE BOROLAYE LONIAYE. Despus se cubre con plumas, cantando: IA IA ABOKO EYELE KUNFELE Entonces se le echa agua: TUTU TUTU TUTU NENE INANKIYO AKUAERI ENIKIKO ALADE ODU INANKIYO LASHE ORISHA Se le encienden 16 velas. ODOLOFUN TIANA MAYAWAO ODOLOFUN BABA EJIOGBE ODUN IFA (los mejis) Despus se pregunta otan utilizando el pan (akara) Las palomas, se pregunta como las quiere. a) enterradas, pueden ser enteras o abiertas. b) Cocinadas, par comerlas los awoses. Despus se limpia a olofin con las plumas y se canta: IFA ODARA EMI ODARA MOYUKAYO MAMA ANQUEREPO (Los mejis) Se ponen alrededor de olofin los platos. Dos platos de coco, 2 de pan, 2 con las cabezas, 1 con los mondogos, 1 con los iales, 1 con manteca de cacao.
224

Encima de olofin, el plato con los iales, ori, efun. Cuando se terminan las velas, todo se recoge y se lleva al kutu y se canta: AGBA INLE OLOFIN OLOFIN MOAYEUN IKAWAYIR Caundo hay que darle INA (candela) al kutu con las palomas, se canta: SHANGO AINA EYELE OLOFIN BOSHEBO AINA OLORUN BOSHEBO. El agua para apagar esa candela se canta: GBOGBO ORISHA GBOGBO OMI OLORUN GBOGBO OMI ALABA GBOGBO OMI OLOFIN. Despus cuando todos se retiran, se reza: REZO: MODUPUE BABAMI MODUPUE MODUPUE FOBAE OLOFIN AYABI ORE OKO IKO SRA AWO AGOLONA BABAMI MODUPUE FOBAE AWALODE. AWO ENIRE ENIFA OLOFIN MODUPUE FOBAE IRE LAYEO. 185

NOTA: las palomas de odu se llaman EYELE ELODE EFUN ODU. La mesa de ita se pueden cantar siete cantos solamente. Cuando los babalawos se han sentado en la mesa, se canta: Entonces, antes de servir la APETEVI los alimentos, se le canta a la entrada de cada fuente: 1. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN AKARA PAN 2. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN IRES ARROZ 3. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN ERAN CARNES 4. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN GBOGBO ERE FRIJOLES 5. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN EJA PESCADO 6. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN OTI PUPUA VINO 7. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN EFO ENSALADA 8. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN TELEDUN DULCE 9. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN LAWARAKASI QUESO Despus que se ha terminado de comer se retira todo se pasa el plato para las sobras, por orden de edad (OJUANI SHOBE Y OTRUPON NAO). FESHUBAO FESHUBAO Despus la APETERBI lleva el plato a la puerta:
225

AYANKOLOKO KOLO APETEBI MAYEUN ILE IRE IGA IRE LONA Despus , cuando regresa cone lplato vaco, se le canta: APETEBI IWA KUELE KATETAN KAYEMINI Despus se pone la palangana en la mesa y se va pasando por el orden del plato. OMIWA OMIWA OSHUN OMIWA OMIWA OMIWA ADADE OSUN OMIWA OMIWA OMIWA ABEBEOMI IYALODE OMIWA. Despus que todos terminan, ella se lleva la palanga y se canta: 1- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI ILE SHENSHE NILEO 2- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI FIFO UNYEN SHENSHE 3- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI IBU LOSA SHENSHE 4- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI UMWALOYE SHENSHE NILEO 5- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI UMWALOYE SHENSHE NILEO Cuando la apeterbi regresa, sepone la palangana en la cabeza y le da vuelta a la mesa, y se canta: OSHUN MALEWE LELE OSHUN MALEWE LELE ENI OSHUN ENIMIWA. Cuando pone el owo frente al oba, este canta: KAYEREO OLOWADO KAYEREO OLOWADO KOBALORUN OTA OBAYEREO OWO Entonces el oba restrega el dinero en el piso y dice: 1- MANO DERECHA OWO LAYENI OWO 2- MANO IZQUIERDA OWO LAYENI IFA 3- MANO DERECHA OWO LELE 4- MANO IZQUIERDA OWO MAFUN Le echa OMI TUTO al dinero y se lo entrega a la apeterbi. IYOYE ORDEN CRONOLOGICO. 186

1. COCO A EGUN 2. COCO A ONIBODE 3. COCO A ORUNMILA 4. ATEFAR CON LA MANO CHICHA (ODUDUWA) 5. EBO 6. DESARME 7. SIEMBRA 8. BAILE CON LA APERTERBI 9. CIERRE DE LA PUERTA
226

10. COMIDA 11. ENTREGA 12. COMIA A INLE OGUERE NOTA: despus que se termina el ita, todos se arrodillan y se canta: GBOGBO AWO GOGORE IYO IYOYE ALAWO NITA ENIFA Y se toca OYAMINI, llmando a los mejis. Despus, se procede a desarmar al awo. OGBEGAN: KUKUTE KUDU ADIFAFUN MALADE TINSHYA ORUNMILA OBARA BANIREGUN SUYERE: OSUPUKUA OSUKUERE ORUNMILA OSUKUERE OSUPUKUA OSUKUERE ORUNMILA OSUKUERE AWO IAFA: OTEYEKU OYIRIBI ABAIRI KOSHAROTE ADIFAFUN OLOSHE TINLOSODE OGUERE SUYERE: ADERABA ADERABO ADERABA ADERABO AIRA UNSODE ADERABA ADERABO IROFA: AYALU KORO ADIFAFUN EJA EYELE DEBO YENI EWEFA SUYERE: OLOGOSHE BIRIRE OLORUN LAFIKAYE ADE ELE ERLO Despus, se procede adesarmar el cuarto y todo se pone en la canasta. Y se canta: SUYERE: ORUNMILA ASHEGUN AWO ORUNMILA ASHEGUN OMO ORUNMILA ASHEGUN OTA ORUNMILA IRE IREMU SIEMBRA: Se reparten los cujes: OTOKUN AWO OMO PASHAN Sacar el awo: AKALA AKALA ORUNMILA OMO MABINO NOTA: cuando el awo va para la siembra, no se le da, pues se afloja el babalawo. Esto es de iroso kaku e ewori orote. La guataca y el machete son, respectivamente, de OKANA SA y de ODI ROSON. Los pedazos de jicaras se llaman AKARAGBE. Cuando se recoge la tierra, despus de terminada la ceremonia, se reza: ALAWO IGBOFA OKUERE IFE ALAYE
227

A esta tierra se le da un jio-jio y se le agregan varios ingredientes, preparando una ATEMOLETA 187

del ifa. Despus de esto, se cierra la puerta de IGBODUN de ifa. REZO: OSA KULEYA ADIFAFUN ILEKUN KAFUN BIRILE IFAWI OUN AAARIBO YEYIO AUN ORI FISILABE AUN ORI FISILABE IFA. MOREIN LAYE ATEFA ODARA. Presentar la jicotea: REZO: AYAPA AUN BALOBEYE MOFINKAYA AUN SHOJUN MOFINKAYA AUN SHOJUN INI BAKUO AUN KOGUMINI MOFINKAYA AUN SHOJUN Despus, por orden: 1. EMI TEMBELE EKUN, ETC. (LOS MEJIS) LLAMADA 2. IFA ODARA EMI ODARA ETC. (LOS MEJIS) REZO 3. ARIKO MANIGUA ETC. 4. OYEKU YEKURE ETC. 5. OYETU MAKUO OLORUN LATIKU ETC. 6. EWE INA IKU LOWA...ETC. 7. AGBA LORUN AGBA BORUN ORUNMILA IFA OKANSHONSHON 8. MONI OLA ASEHE LEBO...... ETC. NOTA: si se trata de un atefa de iroso umbo, despus de esto se canta: 1- AGBA IFA OYONILEO IGBA EMI ILE WADOKO 2- GOBOGBO AYENI EWAWO ISHEREKUSHE DAYE OMONIFA ISHEKUSHEDAYE 3- EWAWO IFA AWO KI BORINSHE IFA ALADE ALASHE 4- ELEGBA ABISHE WARA WARA, ELEGBA ABISHE WARA WARA. OKU ESHU LOLE Baile de la APETEBI 1. OFEYEKETE LOBI SERAWO ERIKI LOWASE OFEYEKETE LOBI SERAWO ERIKI LOWASE 2. OFEYEKETE LOMIO IFA ALAWO ERILILABASHE IFA ALAWO 3. ELEKETE ENI AWO, ELEKETE ENI AWO, ALADO KOMEYAWAWO SHIMINI SHIMINI ILEKETE ENI AWO 4. ELEGUEDE MENI ORUNMILA BOBA AKUTO SERAWO 5. YOKO BIO BOBI AYARAWO YODO BIO BOBI 6. ERIKI AMYELE KUNFELE IFA ERIKI MAYELE KUNFELE AWO 7. IFA OUNSO ORULA AFETU EYE ORULA IFA OUNSO ORULA AFETU EYE ORULA AWO 8. IFA OUMAMBO ORULA LOYU WEWE ORULA
228

IFA OUMAMBO ORULA LOYU WEWE ORULA AWO 9. IFA OUNKO ORULA LAKA LAKA LAWOSI IFA OUNKO ORULA LAKA LAWOSI AWO 10. ORUNMILA ALADE BABA IKIN MOFORIBALE ORUNMILA ALADE BABA IKIN MOFORIBALE 188

11. ORUNMILA TALADE BABA MOFORIBALE 12. ERULA ALAWARAWA ERULA ALAWARAWA ORUNMILA MADEO ERULA ALAWA OSHUN MADEO ERULA ALAWARA YEMAYA MADEO ERULO ALAWARAWA OSHANLA MADEO ERULE ALAWARAWA, ETC. 13. ILE WARAWARA ORUNMILA IRE ILE WARAWARA ORUNMILA IRE ORUNMILA WEILE IRE ORUNMILA WEILE IRE 14. ORUNMILA IRE IRE YOBA IRE ISHE ORUNMILA UMBO IRE IRE 15. OWENE WENE ABIBO OWENE WENEN ABIBO UNGETAN SHESHEMI ABIBO 16. OGUERE GUERE ABIBO OGUERE GUERE ABIBO UNFETAN SHESHEMI ABIBO 17. ORUNMILA TALAYE EWEMIO ORUNMILA TALAYE EWEMIO AYEMBO TALA ODIMINI KISI KISI TALAYE UMBEMIO YATALYEMBO TALA 18. AIYE IOKO EIYE ORUNMILA ALAIYE 19. ORUNMILA IBORU EE ORUNMILA IBORU EE ORUMILA IBUNATA ALAIBOSHESHE 20. KUAMAROLO DANILEO KUAMAROLO DANILEO ORUNMILA DANILEO KUAMAROLO DANILEO ORUNMILA DANILEO 21. ESURO LAURO ALAIGUI LAUMA ALAIGUI LAOMA IFA ALAYE ALAIGUI 22. SITANA RORO TANILEO SITANA RORO TANILEO LADENA KUETUN MANILEO SITANA RORO TANILEO ORUMILA TANILEO. 23. ORUNMILA BAKUNUNIBO BOMBO YAKATA BOMBO IFA ORUNMILA BAKUNIBO BOMBO YAKATA BOMBO 24. ORUNMILA OMO IRE IRE OMOYEKUN BI EKUN MAYO ORUNMILA OMO IRE IRE 25. ORUNMILA IRE IRE ISHE ILE UMBO ALARA ORUNMILA IRE IRE KISI KISI UMBO ALARA 26. AWO AOMOLADE IRE IRE OUNMILA IFA AYENI MAYUKO AWO OLOMOLODE IRE 27. ORUNMILA SILAYE ORUNMILA SILAYE MODUPUE ORUNMILA IRE MOBABERE SILYE 28. WAMIWAO WAMIWAO IRE OWO WAMIWAO ORUNMILA NILE YI MOWA IFA IRE OWO WAMIWAO. 29. ORUNMILA IRE MEJE IRE AINA ELE ELELE ELELE AWO ORUNMILA IRE MEJE. ENTREGA DEL IFA. 189

Esto tienen tres aspectos:


229

1. en caso de ser apeterbi la madre del awo. 2. En caso de ser la mujer del awo. 3. En caso de levantarlo el mismo APETERBI: mujer que lleva a las personas a la estera (es quin invoca la simiente de ifa) 1- en caso de ser la madre: suyere de entrega OBA: IYA IYA MALEKUN BOWA ADELENIFA CORO: IYA IYA MALEKUN BOWA LA APETERBI: OSHUN MOUREU, SHUN MOUREU, ALADE KASHABA, ALADE KASHABO, IYALODE MOWO IREBI, ALADE KASHABA ALADE KASHABO, APETEBI ORUNMILA OO ORUNMILA OO AGBA, ASHAMA IKUKU, AGBA ASHAMA IKUKU, APETEBI ITANA KAOMINA, ALADE KASHABA OSHEMINIE OSHEMINIE. Los cujes: cuando la apeterbi es la madre no lleva esta ceremonia. REZO ENTREGA: BABA TNIFA OMONI, BABA OLOFIN, ORUNMILA ONIFA, OMONIFA BAKU APETEBI IYAFA. OSUN BABA ONIFA. ORI TOBONI BOSHE ENIFA OSUN, OSUN NI BOWA KAYE NI APETEBI IYAFA. SUYERE PARA PONER IFA EN ELA CABEZA: IFA LAYE APETEBI MOBALE IFA LAYE. AGBANIBOSHE AGBADENILAYE ORUNMILA ADEO. IFA LAYE APETEBI MOBALE (Se rezan los mejis). En caso de ser la mujer del awo: suyere de la entrada de la apetebi. SUYERE: APETEBI AYALAWO OKUOO, IWA KUELE KUELE KUELE, APETEBI OMOLOFIN. SUYERE DE ARRODILLARASE: IFA ORIRE APETEBI ALADE MOWALE Antes de arrodillarse lleva una ceremonia que le hace el alawo con el irofa y el iruke. Esta entra al cualro con un delantal de mariwo, una cesta en la mano que lleva gbogbo ashe, cascarilla, miel de abejas y un pomo de atare. Suyere cuando va hasta el alawo: YEYE YEYE APETEBI IYALODE IREBI, AWO IRUKE IYALOD, TALADE YEYE IFA AGBA APETEBI OSHUN MARIWO. El awo con el irofa le quita el delantal de mariwo y reza: APETEBI OBEYE IFA OLOKERE ODU OYE, ODU OTA, ODU OMORELE, APETEBI OLUKUETUN OBO ONIBI ASHE NIWAYU AWO AKOIRE AGBANI LOGUN, OMO IRE
230

IROFA, IRUKERE ODI OYU OBO AYA, ORUNMILA IFALAKE TOFIO EYO IKU ORUMALE. 190

Los cujes: despus de la ceremonia se rompen los cujes y se reza: ODANIKO KUNAMATORE Los De la entrega y el suyere de la cabeza son iguales. En caso de ser el mismo. REZO: IFA AGBONIBOSHE ADELE EKUN ADELE NILARA AGBANI IFA OMONIFA BAWAO ASHEBELORUN ORUNMILA IFA LAYE OLORUN AWO LAYEBI IFA LADEO, ORUNMILA LELEKUN ENIFA OLOFIN, AGBANI IFA LELEKUN ENIFA OLORUN OMO OTOROBOKUN BABA YEKUN ORUN. Suyere al levantarlo: ORUNMILA BAWANI IFA BELEKUN OMONIFA LAYEO Despus, se continua con el canto de OSUN. CEREMONIA DEL KUTUN. La eleguede se le pintan los 16 mejis. Esta va al kutun con la comida de los platos que bailan las apeterbi y un pedazo de comida de los platos que bailan las apeterbi y un pedazo de ilekan. Entonces los awoses, en procesin, van hacia el kutun. SUYERE: adifa ishere shire ifa Se mata el gallo, cantndole a ogun e inle oguere. 1- LAYE LAYE LAGBA LAYE LAYE LAFISI 2- OKO BI AYE ALAGUERE AFEFE IKU OKO BI AYE Despus se tapa el kutun con el gallo dentro y se le pone a ogun encima y se reza: AWANA KORI KORI ORUMALE NI AGBA OLOFI, IFA ODARA NI SHANGO AWANA KORI LAYE NIODARA SHANGO OABALAYE AWANA KORI KORI Entonces se coge agua de coco y en su defecto, OMI TUTO, ORI y OTI, y se van lavando las manos y se canta: ENI BAWA LAIREO ENI BAWA LAIREO OMI AIRE OGUN ENI BAWA LAIREO Despus que todos se lavan las manos, se vir el contenido sobre ogun y se reza: BABA IWORI BOFUMBO ABEYENI IFA. OGUN ALAGUEDEO OMO ORINIFA OGUN ALAGUEDEO.
231

Despus se comienza a retirar, cantando: ELUGUERE KOKO ELUGUERE LONA AWANA AWANA KORI KORI LUGUERE KOKO NOTA; la cazuela que queda con las hierbas despus de los 7 das debe baarse el alawo y se le da un polln y una paloma, y todo se envuelve en tela azul. Y se lleva al mar. EWE NILEO MALAWA OLOKUN EWE NILEO MALAWA OLOKUN ENIFA PAGBA FOLOKUN 191

OLOKUN MALAWA OLOKUN MALAWAO Para darle de comer los animales: WARA WAYAYE WARA WAYAYE EWENI OLOKUN WARA WARA ORUN Consagracin de ILEKE IAFA: Estos se consagran 16 das antes de la ceremonia de atefa, en la casa del oba, utilizando olofin, hay que llevar dos palomas blancas, velas, coco, ori, efun, aguardiente y owo. Este se lava con omiero de 16 hierbas de ifa. El neofito se queda en la puerta de igbodun con una coartina blanca arrodillado con las dos palomas, dentro del cuarto se marca baba ejiogbe en el piso, se pone a olofin y encima el iafa. Entonces se le reza a olofin por el oba y el padrino. OMONIFA OFOYE BODUN AGBADENIFA ENI TAOBA OYU BODUN OYOBI DAWO TOBALEYO IDAN WANWAN DIDE ILEKE IFANLA OYU BODUN. Entonces se leda obi a igba odu empleando el rezo: OLOFIN, KINILASHE KILOFE IFE MISA, KIYO OKULE KAN, SIMIBI OLOFIN, OBAMI NINABO NIMI ODULEDAN FUEM ODU ALENIYU EWE ENI OLORUN, YIYO NIBOTAN OSHE OLOBO, EYU NI OLOKUN KOTO KOTO MOFI BONI MOKANI OSHE OLOBO. EYU NI OLOKUN KOTO KOTO MOFI BONI MOKANI KIKOMPE SHETO. ODU ODULE ESHILE KOFEDUN ENIWA ATEFA. Entonces se le presentan las dos palomas al neofito y se canta: SUYERE: OFOYU BODUN ORIREO AGBA OMA FOYU BODUN AOKU MA FOYU BODUN ORIREO. Despus se le dan las palomas a olofin y al ileke iafa, cantando EYE EYELE OLOFIN ODU ILEKE BAWA Las palomas se entierran al pie de una ceiba. Para hacerle ifa a un hijo de ogun con osha asentado.
232

1- se le da un pollon al ifa con ogun y se canta SUYERE: IFA RELE IGUI ARELE OLUO IGUE OMO OSHA OGUN IRELE, EYE NILEO ADELE NIFA MAYAWA 2- Cuando se coge el aar, se pone delante de ogun y se marca ogunda meji y se pone encima del odu los adele. Las piedras de yemaya se poenen en una jicara y se ponen encima de ogun, entonces se le dan dos gallinas cenizas a yemaya, junto con ogun y el ifa, y se canta: IYA TOGUN YEMAYA, EYE ADIE ONIRE ENIFA SELODO. Las caezas de las gallians se ponen a secar y se hace afoshe, echndose en la aare. 192

3- se pone a comer el ifa del alawo con su obatala dos palomas blancas y se canta: OGUNDE ARERE IFAREMI, ADELE NIFA OBATALA MOKIO 4- Cuando se ponen a comer los adele en la atena, se canta: ARIKU MAYE, ARIKU MAYE ENIFA, ARIKU MAYE ENI OSHA ADELE NIFA. 5- Cuando se le da de coemr a la atena, se canta: TENTE NI BABA NI BOSHE, ATENA BI IFA ENI BAWA OSHA ADELE NIFA EYE NILODEO. 6- la pintura de la cabeza es solo fun fun. No lleva rojo. CEREMONIA CUANDO EL ALAWO SAQUE EL ODU DEL PADRINO 1- a la hora de medir el pirigay, la punta sobrante la recoge el padrino, se coge la cazuela, se mete esa espiga y ah entonces, con la aari del ebo y atefa de su ahijadi, se echa ah. Despus del ita, coge ashe del ahijado y se hace ebo con los mejis y el ashe va a la cazuela. Desde el principio el padrino llma a su ifa, si est otoku a egun. Si est viva, le pide su bendicin y se da dos palomas blancas a su cabeza y a la cazuela. Le pide los siete das y despus del iyoye le da de comer dos gallians negras a ese secreto juntocon si ifa y pregunta que hace con eso, si se entierra o donde se pone a vivir. 2- Cuando elpadrino tiene ori, se pone a comer el ifa del padrino junto con su ori una chiva y se canta. EURE KAFUN OLOMO INLE, ERAN DUN DUN NI FAGBA EURE KAFUN OLOMO INLE, ERAN DUN DUN NI FAGBA IFA MAGBA ORI LOMO INLE, ORUNMILA ORI ERAN ENI FAGBA IFA MAGBA ORI LOMO INLE. 3- Cuando el padrino es omolu y el ahijado saca baba ejiogbe, se hace un agboran con el elekan del ahijado y se pone a comer con el angel de su guarda y despus se hace ebo por ejiogbe y este agboran se poen a vivir ene l techo de la casa, para que el tiempo lo desbarate. CEREMONIAS PREVIAS PARA HACERLE IFA A UN HIJO DE SHANGO
233

1- Darle de comer 3 palomas a inle oguere. 2- 16 das antes del ifa se prepara una cazuela de omiero: atiponla, obanyoko, yenyeoko, oniyoko, yokoye, tetenifa, araba, ikoko, tomode, aluderese, kuye kuye, ewefin, ewefa, bakeyu, mokogun ewe dundun. Se le echa aguardiente, miel de abejas, 16 atare, dos guineos a shango desde su cabeza y se echa sangre al omiero.. frente a shango se pone la siguiente atena: (la x es el odu del padrino). + 193

II II II II +++ IIXX00 00XXII 00XXII IIXX00 00 00 00 00 En este se pone un poco de ilekan, iku, eja, agbado, gbogbo ashe, azufre que se quema rezndole a shango, orunmila y orun. Entonces el neofito come de eso y toma un poco de omiero en una jicara y se baa con el resto. El ewe del bao con las guineas van a la palma. 3- el mismo da que hace ifa se le da a shango un gallo junto con gun, dndole, a chupar el cullo al neofito. Este gallo se rellena con epo, eku, eja, gbogbo, ashe y se lleva a la palama o ceiba o para donde diga shango con okpuele. Esto se hace bien temprano, de ser posible a las cuatro de la maana. CEREMONIAS PREVIAS A LA CONSAGRACIN Lo primero que se debe hacer es ir a la playa a buscar aari. Para realizar esta ceremonia, hay que llevar una piedra que sea de orunmila se prepara la piedra en agua de ro, mar, de coco, la piedra se echa dentro de un cooc picado por arriba y se le vierten las aguas, miel de abejas, cascarilla y manteca de cacao. Una vez preprada la piedra, se va a la playa y se pone sobre el aari (arena), escribiendo el odu BABA IJIOGBE, y se dice: LABORU DIDDE, LABOYA DIDE, LABOSHISHE DIDE, ADIFAFUN AYE TUTU YOMILO BABA TUTO BABA ORORO OTOTO LAYAWA OTOTTO MALALE KUN (MADRE) OTOTO LONIFE, ADIFAFUN ONIBARA BANIEREGUN. Los 40 ikines presencian la ceremonia. Durante el rezo se le da coco a orunmila. El babalowo tiene que llevar:
234

Cuatro caracoles largos (AYE); dos ikines de su ifa de cada mano, lo que hacen en total de 40. Se colocan todos en dos jicaras, que deben ser de coco; se coge una botella de agua de mar y el okpuele de nacimeinto para sacar una letra. Esta ser la defensa del padrino y el okpuele es despus 194

del alawo. Con dicha letra se hace ebo el padrino. La botella de agua de mar es para el omiro. Cuando se lleva a la casa, el awo coje eja tuto, 1 gallo, carnero, para darle sangre al ifa, llamando a todos los egun awoses y el okpuele se mete dentro para darle sangre. Se reza BABA EJIOGBE y todos los rezos que se puedan. Esta operacin se hace en un viernes. Todos los animales se envuelven en una estera y pao blanco con: EKU, eja, agado, oti, oi, efun y eko. Todo se bota en una manigua, al pie de una mata de coco y se le pregunta a orunmila con coco que vernes se debe hacer la otra ceremonia. El viernes que orunmila indique, se va al pie de una ceiba para darle cuenta a sahngo que se va a hacer un nuevo ifa en el mundo. El otro viernes que orunmila indique se le da jicotea a ifa, en nombre de todos los oluos osain otoku. Esta se lleva a la manigua, dndole cuenta a osain que se va autilizar su posicin las hierbas para consagrar un nuevo ifa en el mundo. Al otro viernes que orunmila indique, se le dan a ifa dos palomas blancas, invocando a olofin y a todos los egun de ara onu ( se ecchan dentro del ifa unas plumas). Estas dos palomas se cocinan con vino seco, ori, sal, cebolla y se ponen con 4 pedazos de ame delante de orunmila ese da. Al otro da se llevan al pie de una loma, para darle cuenta a olofin y a orunmila del nuevo ifa que se va a hacer el otro viernes. Se le dan dos jio-jio en nombre de yanya orun y baba yekun orun (los padres de orunmila) y se llevan para el lugar de onika donde se cogi el aari. E la cazuela de omiero que tiene agua de coc se lava ese orunmila, se saca de esa y se mete en la otra para enjuagarlo. Despus se colocan en una jicara y se escriben los 16 mejis en aari y se rezan dentro de la cazuela. CAPITULO XIV CAMINHO DE CONSAGRAO DO OBEFU (KAKUANARDO) A palavra KAKUANARDO composta por trs vocbulos yoruba:
235

KAKUA Romper INA fogo ADO atrs Significando: candela que rompe detrs. Esta cerimnia a confirmao do IFA, representa a evoluo da humanidade, da etapa de agricultores at a de comedores de carne. Ogun experimentou a faca por ordem de OSOGUIAN, Pois este o verdadeiro dono da faca, que a deu , para que os homens 195

podessem defenderem-se no mundo e conseguir seu sustento na dura luta da vida, luta pela existncia ( OWONRIN IROSUN ). um erro pensar-se que esta cerimnia a libertao do padrinho, pois estes laos so indestrutveis, como diz o odu IRETE OGUNDA, que Odu desta cerimonia, pois at depois de morto o afilhado depende do padrinho. A faca no reconhece dono, pois mata at seu prprio dono, por isto se lhe d de comer junto com igui oguede e com obatala. No juramento da faca interveem vrios Orixs, como: OSOGUIAN, SANGO OBAKOLABA, ORUNMILA, OGUN, En el juramento del obe intervienen varios oshas, como son: osagrian, shango obakolaba, orunmila, ogun, iya mayekun (que es la duea del primer joro joro que se abre en la ceremonia de ibu losa. Esta es tuerta y es la duea de irete juan juan, pero alcanza su poder en otura tiku, en la tierra monaa). El babalawo que muere sin tener KAKUANARDO pasa a ser de la corte de ENIMA ORUN, que son los egun que orun tiene vagando enla tierra y lleva muchas ceremonias para liberarlos. Estas ceremonias las explicaremos en otro estudio. Si diremos ene esta que hay que darle una paloma todos los meses y una mini mini ile olofin ayo ogunda (misa cantada en la iglesia), todos los meses hasta el ao. Debemos explicar tambin la diferencia que existe entre la palabra JORO-JORO y KUTU, pues ambas significan huevo, pero sus definiciones son distintas. JORO-JORO; es el hueco hecho por s mismo, es decir, agujero que se forma o existe sin la intervencin de la mano del hombre. KUTU: es todo hueco hecho por la mono del hombre, con un propsito ceremonial, tanto para enterrar como para sembrar o para consagrar. Por eso todo lo que hacemos en nuestra religin el kutu, aunqu hay odus, como iroso meji, que mandan a buscar un joro-joro, para echar las cosas, porque son odus de la profundidad de la tierra y de inle oguere y por eso se les prohbe abrir hueco o entrar en cuevas o agujeros, e inclusive brincarlos. Eso abarca tanto a iroso meji como a todos sus omoluos, desde iroso umbo hasta iroso fun.
236

EBO DE KAKUANARDO Este ebo se realiza antes da cerimnia e serve para limpar o odu do awo com vistas as cerimnias. Elementos: 1 tbua de cedro com 7.5 cm de largura por 17.5 de largura. Isto representa a madeira, que propriedade de oshe bile, que foi o descobridor e ogunda meji que lhe deu a rigidez.1 peixe fresco inteiro,do tamanho da tbua. Simboliza o awo e seu nascimento propriedade de ejio e ogunda meji, e o poder de ori na terra. 2 galinhas pretas, 1 frango, 1 196

pomba, morim branco, do tamanho de um leno grande, 4 velas, obis, eko (aca), jutia, peixe, milho, banha de or, cachaa ( ou gim), mel, efun, 16 pedacinhos de carne 119. simbolizando o propsito da faca, que propriedade de owonrin. 1 folha de taioba, 8 folhas de fortuna e atare. ERVAS: EWE AMAI, EWE AMAI Cucaracha EWE YENI KUKUA albahaca morada EWE AKUGBARA Quiebra hacha 1er Paso: El da antes de hacer el omiero se pondr el ifa en el suelo y se pondr delante de l una cabeza de pescado fresco abierta y 16 pedacitos de carne de res, y se le echar EPO, ORI, EFUN, OI, 1 ATARE, EKU, EJA. Se Hace KOBORI ELEDAD, rogndole a ORUNMILA y a OLOFIN. Esta rogacin va para el EBO. 2do Paso: Se hace un omiero de albahaca morada, cucaracha y quiebra hacha, con todos los dems ingredientes normales de un osain. Se le agrega iyefa de orunmila, rezado con los odu del OBE, que son OSHE TURA, OYEKU NILOGBE, OGBE TUA, OGBE ROSOS, OTURA NIKO, ODU del padrino, odu del que recibe, odu de la oyubona, IWORI BOFUN, OSA LOFOBEYO, OGBE SA, OGUNDA MEJI, OTURA TIYU, IRETE SUKA, ODI KA, IDA KI, OGUNDA SHE, IWORI KANA, OSA KANA, OJUANI HERMOSO y OSHE TURA, OMOLUO, IROJO JUANI, OYEKU OGUNDA, IWORI OJUANI, IROSO UMBO, OKANA SA, OKANA YEKUN. Estos odu se emplean tambin para el ebo, pues el nico meji que se emplea en el ebo es ogunda meji. El tablero utilizado para el ebo es el opon ifa del awo que va a recibir. Si el padrino tienen consagrado el tablero de SHANGO, debe realizarse en ese tablero. 3er paso: El padrino slo lavara la tabla y los cuchillos, y despus de lavada la tablita se escriben en ella los 16 mejis. Se pondran la tablita y los OBE de punta en una fuente, delante de orunmila.
237

Se procede a darle OBI OMI TUTO a ORUNMILA y darle 2 gallinas negras a ORUNMILA, a la tablita, los dos OBE y al Omiero, las cabezas de las gallians van UMBO BORO. Las gallians se cocinan y al otro da el padrino y el ahijado se las comen juntos, delante de ORUNMILA, y las 197

sobras van para ILE LOSA (ro). 4to Paso: Los dos cuchillos y la tablita se lavarn en el omiero, ya los cuchillos limpos se ponen encima de ogun, acostados, y la tablita se guarda para el ebo. Al otro da se procede a darle OBI OMI TUTO a OGUN, llamando bien a SHANGO, OGUN y ORUNMILA, y se le da sangre de un poll a OGUN, cuchillos, EBO y Omiero. Ya el Ebo debe estar preparado. El polln se abre al medio, se asa y se le pone a OGUN. Tres horass despus va para la manigua, dndole cuenta a OGUN. La cabeza del polln va para el EBO. Se lavan nuevamente en el omiero los cuchillos y estos se colocan en la fuente con los filos hacia arriba y de puentaal ifa del padrino. Se MO-JUBA y se llama al ahijado por su nombre y Odu, y se le da una plaoma blanca a los cuchillos, al EBO y al Omiero en nombre de OLOFIN. Despus se abre la paloma al medio y va en el ebo junto con la cabeza. Se abre 1 pescado fresco y se pone en el ebo y se reza: ORI NI IFA BABA OLOFIN ALE BAWA KAKUANARDO DE (Fulano de tal) ORI WOSOWERE ORUNMILA, YEKATURA ORUNMILA ORUMALE MORIWO SOWERE ORUMALO YOKOSI BABA OLOFIN. 5to Paso: EBO del KAKUANARDO se prepara de una forma normal, papel y sobr este hoja de malanga, sobre sta un pao blanco y sobre este un EKO, EKU, EJA, AGBADO, EPO, ORI, OI, OTI, GBOGBO ERE, la tablita el EJA-TUTO, las cabezas de las gallias, la cabeza del polln de OGUN,la paloma y la cabeza, unpedazo de carne de res con la que se limpi el ahijado, los pedacitos de coco, 16 pedacitos de EKO y la rogacin que tiene puesta el padrino cuando se est haciendo el EBO. Este se echar antes de cerrarlo (este EBO va para el ro). 6to Paso: el ahijado se limpiar con un pedazo de carne de res, 16 atare, 16 pedacitos de Eko, 16 pedacitos de EKO, 16 pedacitos de coco que van en el EBO. 7mo Paso: el padrino lava ya bien los cuchillos con el omiero y los pondr frente a su if y coge hierba de la cazuela y echa en el ebo . 8vo Paso: El ahijado se arrodilla frente al ATEPON IFA, con las manos cogidas a la espalda y as tiene que permanecer mientras dure el EBO. En el ATEPON IFA se marcaron los 16 mejis, que se rezan, y 198

cuando llegue a ORAGUN, que termina el EBO, se sepraran las manos por el padrino que est
238

haciendo el EBO con el IROFA. Despus se pone el tablero el odu del padrino y el del ahijado y la oyubona; se le echa un poco al EBO, se recoge el restoy se guarda. Este es el ashe que se echa en el osain del lavatorio. 9no paso: el padrino, para hacer el EBO, tiene que tener puesta la rogacin en la cabeza y cuando termina el EBO, se quita la rogacin con el siguiente rezo: REZO: LERI EKUETE SAALEKE BAA OLOFIN Esta rogacin se echara enel EBO y el ahijado lo lleva al ro, cuando regresa, el padrino y el ahijado se baan despus con el omiro y se guarda un poco para echarlo al lavatorio del IFA KAKUANARDO. NOTA: a este omiero se le dar sangre de todos los animales pare el EBO. El padrino, el da que hace el EBO, tiene que baarse antes con SHEWERE KUEKUE a las 12 del da y mientras dure el EBO, Orunmila tiene que tener encendidas dos vels y ogun una. Preparacin del OKPUELE y ADA La cimitarra (ADA) y el OKPUELE de ehierro qu ese le ponen a OGUN, se lavaron con omiero que el padrino hace para el ebo. Se sacan las hierbas y despus se le pone esta hierba encima de OGUN, y encima se pondr el OKPUELE y el ADA; se le dar una paloma directa a OGUN; se enjuaga en el omiero la cimitarra y se le entrega al ahijado. Esa agua va para el fondo de la caza. Se le da una paloma a los guerreros completos del ahijado, se le queita la sangre enseguida, primero a ELEGBA y despus a los dems, y se bota esa agua para el frente de la casa, encendindole una vela a los guerreros. El OKPUELE se le entrega al ahijado para que lo ponga en OGUN. NOTA: En la vspera de la ceremonia del KAKUANARDO, el Awo que recibe tiene que rogarse la cabeza con dos palomas blancas. Se tiene preparado el OSUN de ORUNMILA y se le da de OSUN a su cabeza. La rogacin tiene que salir de la casa antes que empiece la ceremonia. El ahijado debe darle un gallo blanco al OBATALA del padrino, tenga el padrino el osha que sea. Si el padrino tiene hecho OBATALA y el OSHAGRIAN, tiene que darle 2 gallos blancos. 199

Ceremonia cuando el awo, por circunstancias, no recibe KAKUANARDO con su Oluwo. Tienen que hacerle ceremonias a OBATALA, ORUNMILA y OGUN. Ceremonia a OBATALA Se coge una piedra de OBATALA, la lleva al ro y se le da una gallina blanca, llamando a OBATALA. Despus se hace EBO con ella, se le echa EKU, EJA, OBI, KOLA, OSUN, EFUN, IYEFA del EBO. Se envuelve en algodn y se entiza con el collar de OBATALA y vive dentro de
239

su OBATALA. Despus se le darn a OBATALA dos palomas blancas al pie de una mata de algodn, cantando: SUYERE: OMO OTA OSHA BAWA OLORUN OBELASHE BRONIWA OSHA LAU LAU. Se hace un omiero, hierba de algodn y SHEWERE KUE KUE, y se le da una paloma cantando: SUYERE: EWE OBE MOFIYANLAO OSHAGRIAN OBE MOFIYANLAO LERI MOFIYANLAO La piedra que se prepara de OBATALA, se pone dentro de ORUNMILA hasta despus del KAKUANARDO. A ORUNMILA: Con la piedra de OBATALA dentro se le dan dos gallinas blancas. Las gallinas se asan y se mandan para el ro. A OGUN: se cogen 7 cabezas de pescado fresco, 7 pedazos de carne de res, 7 bolas de ame. Se echa todo en una jicara con ORI, EFUN, EKU, EJA, AGBADO, EKO, OTI, OI. Se envuelve bien, se habla con OGUN, se le pone un gallo encima con los dos cuchillos. Se limpia el awo y se le da el gallo. Este se ahuma y se deja arriba de OGUN. Despus se pregunta para donde va al da siguiente. NOTA: cuando el awo tiene situacin con el padrino y hay temor de INKA OGUO. El awo preparar un omier en su casa dos das antes de la ceremonia con las hierbas tpicas del KAKUANARDO y se le darn dos gallinas, a su ifa, echndole la sangre al omiero, cuando regresa de la ceremonia del KAKUANARDO, en su casa se baa conel omiero preparado pues en la ceremonia del KAKUANARDO no se baa con el omiero de la ceremonia del ewe del cuchillo. Despus se dan dos palomas directas a su cabeza a OBATALA, con ERO, OBI, KOLA, OBI MOTIWAO. El da del ita se echan las cabezas de las palomas y la de la rogacin dentro del ebo y la rogacin 200

tambin va dentro del ebo y se le echar EWE SHEWERE KUEKUE. Despus, a los 7 das, se hace ebo de nuevo, del odu de ita de su KAKUANARDO y el EBO lleva dentro OSHE, mariwo y un jio-jio vivo. Este EBO se hace antes de ahcerle a OGUN la ceremonia, antes de los 7 das. La atena del KAKUANARDO se cubre, despus de plantada con 8 hojas de malanga grande y envueltos $16.00, encima de esto la tela blanca cubrindolo todo bien. Encima de la tela blanca va el OPON IFA (tablero) con ORUNMILA. Este dineero que se pone se le reparte a los awoses cuchilleros. Adems, la matanza del KAKUANARDO se paga al que aguanta el vhivo y la chiva. NOTA: antiguamente se ponan 16 pesos plata.
240

LAVATRIO Se faz um OSAIN de ervas: cucaracha, quiebra hacha, alacrancillo, aunque hay AKUANARDO que por su OGUN llevan otras hierbas, adems de estas. Despus de hecho el omiero, a la cazuela donde se van a lavar las cosas se le pintan por dentro los 16 mejis y en el fondo OJUANI HERMOSO. Se le pone dentro un pescado fresco y 7 pedacitos de carne de res. Se pone a SHANGO y a lo de la cazuela. Cantndole: SUYERE: EY AUN SHANGO OBE OKUA IRE EY AUN BABA NIREGUN EY AUN SHANGO INA IKU OYAKAWAMA ERAN OBE LEKUN UNYEN ERAN SHILEKUN EY OBE IRE EY OSHAGRIAN BABA OBE IRE AUN OKUA SHANGO EY OBE IRE AUN Entonces ah es que se lava el if, el obe y todos los dems accesorios. En la cazuela van las dos fuentes, los dos cuchillos, la cimitarra, el OKPUELE de hierro y el collar de mazo. Se hace el lavatorio con 21 suyeres de OSAIN y 7 suyeres de OGUN. Despus del lavatorio le da obi omi tuto a los guerreros. El OKPUELE de hierro y la cimitarra van encima de OGUN. Entonces se procede a la matanza a los guerreros. El awo pone la mano en el cuchillo, guado por el padrino. El chivo se pone a chamuscar en el KUTU, el gallo se abre y se pone a chamuscar tambin. El chivo se abre en partes, con la cabeza las entraas de ambos animales van para el KUTU. Las partes del chivo con la cabeza, y el gallo, van encima de OGUN.

201

Despus se le da OBI OMI TUTO A ORUNMILA y se le dan las chivas y las gallinas. Se levanta el tablero y se le da sangre a la atena. Despues se abren las chivas y las entraas van para el KUTU. Las carnes se reparten entre los awoses. SUYERE OPON EURE KAKUANARDO SHIWIRE OMAYA ODUN FOMIWO SHIWIRE OMAYA EURE MOAA SHIWIRE ODUN FOMIWO SHIWIERE OMAYA IFA MOYABE NOTA: para hacer el ita con la mano chica de ifa. En KAKUANARDO hay que darle 2 chivas a ORUNMILA. EURE______Chiva parida AKE_______ Chiva seorita Al da siguiente de la matanza se limpian los guerreros y a ORUNMILA. La tela, con lo de la atena, se echa en el KUTU, a la cabeza del chivo y el gallo con todas sus prtes se le echan EPO, EKU, EJA, AGBADO y se lleva al monte y ah se reza.
241

OGUN LOKUA ELEGBA LAFERAYE OBI OMODE YESERE MOY SORO OGUN mato, ELEGBA me dio permiso. NOTA: cuando se tenga un enemigo, en un KAKUANARDO se coge un papel con el nombre del enemigo y o pone debajo de las hojas de malanga y reza: REZO: IGUERE OKUTETE OYA TETE ODAFO RIKUA MAYE ADIFAFUN (fulano de tal) NOTA: Secreto de las cruces. El de la chiva parida va entizado primero con mariwo y despus con cuentas verdes y amarillas. El de la chiva seorita va entizado primero con mariwo y despus con cuentas negras. REZO PARA MONTAR LAS CRUCES. OYE IFA OBENI BOSHE OBEBLEBU OSHE IYA OBA OBE IKUO OMO NIFA NOTA: cuando es el primer KAKUANARDO del padrino, debe rogarse la cabeza con dos palomas de su cabeza a OSUN de ORUNMILA y un guineo a su OGUN. KUTU para encender la INA SUYERE: AYE ABA AYAIKO KAKAFOWO TIKU INA YOLE ILE YOBA AYAIKO KAKAFOWO TIKU INA YOLE ILE OBA AYAIDO KAKAPOWOTI TIKU Se leva para o KUTU ( buraco) 202

Las fuentes, los cuchillos, las jicaras, las tapas, las cucharas, los 16 platos con los adimuses. Estos deben llevar un poco de hierba de la cazuela limpia, cuatro pedazos de coco, la cazuela del omiero sucio, la cazuela vieja que debe ser la que se le dio al awo cuando hizo if. NOTA: el if del padrino no come en la ceremonia del KAKUANARDO, slo en caso de que el odu del ahijado sea meyi, entonces s. Entonces el padrino tienen que tener un iyefa de heirbas y escribir sobre el tablero su odu y sobre el pondr su ifa pero va aguera de la atena del ahijado. Depsus de la ceremonia del KAKUANARDO se hace EBO de su odu o, en su defecto, de OGUNGA MEYI con los huevos, las pluams y la sangre de arriba de su ifa.
242

Con su jio-jio se har sarayeye, el cual se le dar al EBO e ir dentro del EBO. Este EBO ir para el ro. NOTA: cuando se va a sacar la canasta de las hierbas que se utiliz, su guarda con una paloma. Al terminar la matanza y darle OBI OMI TUTO se ponen las hierbas en el piso dets de la pueta y por mayora de tiempo de ifa, cada babalawo se har sarayeye. El padrino ser el ltimo. El asarayeye se hace con la paloma y, por ltimo, se le da eyerbale a todas las hierbas, cantando: EYE EWE KITUTU EYE EBO EWE KILODE KANARIKU EWE BONI BOSHE, ETC. IFA OBE NI BOSHE OBATALA OBE NI BOSHE OBA KOLABA OBENI BOSHE. Depsus las hierbas UMBA TOLONI con la paloma al monte. Se lelva al awo que recibe frente al KUTU, cantando: PARAYONAWA OMI BOSHE AWO INA LONA Despus se arrodilla al borde del KUTU, cantando: ONIRE ORIKAN ORIRE El awo, bien arrodillado hacia delante en el KUTU, se MO-JUBA por el OBA y se le da OBI OMI TUTO. Despus, con un JIO-JO, el ewe y el oshe se MO-JUBA por la cabeza, empezando por el padrino, y se reza: ORINI SHANGO AWO OMO INA LERI LAMIWE Y se canta: AWETO NIREO LERI LAWEWE Y van pasando todos los awoses. El ltomo echa el OSHE y lo dems en el KUTU. Se echa todo el omiero de la cazuela. Despus se le echa agua limpia. SUYERE: AWE LOWOREO LERI AWESE Entonces se rompe la cazuela vieja en el KUTU, cantando: IKOKO KOLEPA OKOKO KOLEPA 203

IKOKO IKOYE OBA SOKUN IKOKO KOLEPA Despus que se rompi la cazuela se canta: IKOKO LESE LESE KUTA Entonces el awo se echa para atrs y el padrino lo amarra y se le reza: OBE TILOMI OBE TI ASHE AYALUA OBE TILOMI OBE TI ASHE MALU
243

KAWO ORI OYONI OMO ENI KINSHE OBE LOGADA INA OBE SARA IGUI OBE RI OMO ENI OYIYI ONI Entonces se encienden las velas. SUYERE: EMI TEMBELERE EKUN EMI TEMBELERE EKUN BABA IFIOGBE IFA AGBEO TITI (Esto es hasta llegar a ORAGUN) Despus se canta: IFA ODARA EMI ODARA MOYUKA YO MAM ANGELE EPO (Se rezan los 16 mejis) NOTA: en la ceremonia del INA lo verdadero es echar la INA encima de los brazos y las manos del que recibe. Esto se realiza al mencionar los mejis. En las dems partes del canto o rezo, la INA se echa en el KUTU. Terminada la ceremonia del INA, se cuentan las velas una a uan y se va diciendo: AWO ENI EWE ENI OLOFIN, EWE ENI OLOFIN AWO ENI EWE ENI OLOFIN, EWE ENI OLOFIN AWO ENI EWE ENI OLOFIN, EWE ENI OLOFIN AKANA AWO KAKUA ORUNMILA YEWO AWO OLORDUMARE AWO. Entonces el OBA da OBI OMI TUTO y los echa en el KUTU. Y rompe los platos diciendo: OMO INA ALAWO AWO KAKUA OBI MAFUN Despus se empieza a echar tierra en el KUTU, cantando: IRE IRE AWO INLE ARAIREOO IRE IER AWO INLE ARAIREOO INLE ENI OUN BAKOYE AWO IRE Se Levanta el awo, se vira de espaldas al KUTU y se le quita lo de las manos y espalda. Entonces se saca al lado y se arrodilla, y el padrino lo desatar, cantando: OBA IKUOO LAYEO OBA IKUOO LAYEO IYA IKUOO OBA KAKUANARDO LAYEOO Despus se le entregan las cosas en orden: Cazuela ..........................IKOKO
244

Fuente.............................AWOPOKAN 204

Cuchara.......................... IBAKO Jicara.............................. IGBA Tapa............................... OMARIE Cuchillo......................... OBEKE Al entregar el OBE, se canta: SUYERE: OKUOO AWO BABALAWO AUN OKUO AWO BABALAWO AUN ADIFAFUN OBEKE AUN LODAFUN BABA BONIREGUN ENIFA BONIFE ORUGBO Entonces se canta: OBE OBE IRE OBATALA OBE OBE IRE SHANGO OBE OBE IRE OGUN OBE OBE IRE ORUNMILA Despus se le quita todo lo de las manos y se pone a un lado aparte, diciendo el awo: OLUO IBORU, OLUO IBOYA, OLUO IBOSHISHE Entonces se procede a la ceremonia de OBEYA OGUN. SUYERE: OBE OBE IRE AYE OBATALA AWO OBE IRE OBE IRE AYE SHANGO AWO OBE IRE (Se contina con OGUN y ORUNMILA) OBEYA OGUN: el awo coge el cuchillo con el filo hacia arriba y el padrino con el filo hacia abajo. Y se hace el juego y se canta: AGADA MOSARAO AGADA MOSARAO ORUNMILA LODA OBE AGADA MOSARAO Entonces, el padrino le tumba el cuchillo al ahijado. Cuando el padrino no le tumba el cuchillo, se pinta en ese lugar, en la tierra, el odu ogunda she. Y se hace un crculo y se ponen los obe: se coge una ploma y se le da la sangre a los cuchillos. Cantando:
245

EYE EYE EYELE NILORUN OBEKA KAKUANARDO EYELE NILORUN EE OGUN YUMIN EYE EYELE NILORUN. Esta paloma va para el KUTU. NOTA: cuando es el KAKUANARDO de un awo con el odu ogunda she, el canto de obeya es el siguiente: AGADA NA ILEOO AGADA NA ILEOO ORUNMILA IFAWA OBE OREO AGADA NA ILEOO AGADA NA ILEOO 205

A CERIMONIA DO POMBO INICIA-SE , COM A FACA DO PADRINHO, PELO OMO E CANTA-SE: YERE OGUNDE BORIBOSHE OSHERE OBA OSUN SHE O pombo com a faca do padrinho dentro se pem em cima de Ogun e no dia do ita este pombo dentro do eb.O ob do afilhado deste odu deve ser de madeira, e no se entrega em mos e sim, se coloca no cho para que ele pegue. Depois, padrinho e afilhado se abraam. O awo se banha com omier de folhas frescas. Da cala se corta um pedao que do qual se faz cinza para o eb. A roupa, as folhas do banho vo todas para o buraco e se cobre e fecha. . ITA: el ita es normal, se hace con el collar de mazo puesto. Se ponen 2 huevos de gallina a ogun, en una jicara con saraeko con arroz; una de leche de vaca a olorun. En el ebo va a la cabeza de la chiva, la ropa hecha cenizas, 3 akifa, 3 obekek, tela de todos los colores, heirba de la cazuela de osain (se coge antes del bao) pluma de los guerreros y de ORUNMILA, ashe de cuatro colores, tierra del kutu, un poco de los adi,uses. (se coge antes del kutu) y los ingredientes normales del ebo. Terminado el ita, se hace un omiero de las siguientes hierbas, ODUDUNEWE, TETENDAYE (bleo carbonero) se moja en algodn y se limpia la vista. Y se canta: OYU OBE LOYU IFAWA LOYU INA NOTA DEL ITA: El ita del KAKUANARDO, para ser bueno, debe sacr cualquier odu de los apola OGUNDA, EJIOGBE, ODI o cualquiera de los mejis. NOTA DEL KUTU: para tener el ahijado atado a la cermonia de ina, hay que ponerlo ocn las manos encima de dos calabaza. dEspus el padrino se hace ebo de su odu y se le pone una a ogun y la otra a ORUNMILA. La ceremonia del kutu debe ser desnudo y las ropas se echan en el kutu. Ceremonia cuando el awo est enfermo y tiene que coger KAKUANARDO
246

Cuando un awo est enfermo y tiene que coger kakuanardo, se coger una piedra de oya, se pone encima de sohun y se le ruega a oshun y a oya, y se hace un cuchillo de mambu y se coge una gallina y se le ruega o se le da a los dos juantos con el cuchillo. Se tapa oshun con la gallina yel cuchillo se lleva y se mete en el ewe de la ikoko. La gallina va a ILE IKU, despus el cuchillo de mamb va al kutu. La gallian tiene canto: OYA EGUN NITA NITA OYA EGUN NITA NITA IYANZA BALE EGUN NITA NITA LOYA EGUN NITA NITA ORUN LAYE EGUN NITA NITA AKE LOYA 206

Se le pondrn: 16 quilos, 16 akara, 16 ekru, 16 ekru aro, 16 olele, 16 adalu, 16 aduru, eku, eja, oi, 16 palitos de cedro, cascarilla, oni, eran malu, bolas de ame asado. Ceremonias de los 7 dis. Se coge el cuchillo, se mete untado en ori en un pescado freso; con otros 6 pescaditos chicos, alrededor se le echan 7 pedacitos de carne de res, se pone delante de ogun y se limpia con una paloma negra. Se le dan a ogun y al kakuanardo, se saca el cuchillo del pescado; los pescaditos, la carne de res y la paloma se envuelven en un pao blanco y va al pie de aragba o una loma. SUYERE: OGUN LOKUA EYELE OSHA LOYEUN OBE OSHA IREDO Echar al agua: OBE OMI ASHE OBE TUTO OBE OMI ASHE OBE TUTO Cuando el awo que rcibe KAKUANARDO es OGUNDA MEJI o saco MEJI en el ITA del KAKUANARDO, esta cermonia es con tres palomas, que sern blancas. Cuando el awo se vea OTURA TIKU, OSA KANA, OTRUPON KANA, OJUANI HERMOSO, OGUNDA SHE, OSHE MOLUO, se preguntar si el OBE quiere comer. Si dice que si se dan 4 palomas junto con OBATALA (estas palomas sern blancas) SUYERE: OBATALA MASHEO EYELE BIWO BASHE OBE AWO MODA OBE IRE KOWA ORINIFA OBE MISHE IRE NOTA: de vez en cuando se coger OBE y se llevar al pie de una mata de pltanos. Ah se clava, se hace SARAYEYE con una paloma negra y se le da al cuchillo ah clavado. Y se canta el suyere anterio, an cuando no est OBATALA presente. Carga del OBE Se carga el mango con 16 plumas de loro, cabeza de gallo, gallina y paloma, eku, eja, eru, oro, obi, kola, 16 atare, obi motiwao, iyefa rezado del ebo de ita. Se forra con tela y cuentas de orunmila y de
247

obatala, se unta en ori la hoja y se fora con tela negra. Este vive colocado un tiemp junto con orunmila y otro tiempo detr de obatala. Se utilizar para matarle a sus santos y a Orunmila. Ceremonia para darle KAKUANARDO a un Awo que no le haya hecho If La clave est en la atena pues tiene que poner donde va el odu del padrino. El del padrino de la oyubona el odu de uno del KAKUANARDO; adems, antes de dar el KAKUANARDO tienen que 207

darle a comer a su if con ORUN pues verdadereamente el awo que no tenta ORUN no debe darle KAKUANARDO a otro awo que no sea ahijado de ATEFA. Ceremonia para darle KAKUANARDO a un awo que su padrino OTUKO Esta tiene dos variantes: Si el que lo da es la Oyubona, tiene que hacerse la ceremonia con el ota junto al kutu, pero el odu del padrino no va en la atena, porque la oyubona tiene derecho cuando muere el padrino. Si el que lo da no es nada del awo, antes de hacer el ebo se busca una piedra en la playa que sea de orun. Ah se pinta con el osun el odu del padrino difunto y esta ota come con todo lo del ebo. El da de la ceremonia come un gallo al lado del kutu; el gallo va para el kutu. La piedra es para safarlo. Despus la piedra, si el awo tienen orun, vive en su fundamento de orun. En la atena se pone el odu del padrino debajo, al lado derecho, junto a otura niko y se le da una paloma a ese odu, llamando a egun conel suyere: EYE NI EYE EGUN BABA ORUN LAKUA AINI ORUN BABAYE AINI ORUN BABA WAYE OBE OGUN ABURE MAIRE El que da el KAKUANARDO despus coge un poco de tierra del kutu y de iyefa del ebo de ita del ahijado y del primer ebo. Entonces despus de ita, se coge un pescado fresco y se carga por la boca con el nombre, una tablita con el odu de ita de KAKUANARDO, la tierra del kutu y el iyefa, se limpia con una paloma y se le da cargado al ebo, a su cuchillo, de l al ebo. Todo esto delante de ogun, alc ual se le da un poco de sangre. Despus se hace ebo el padrino con ese iyefa, por el odu del ita de KAKUANARDO del ahijado. Es la atena normal que se emplea en KAKUANARDO, sin poner el odu del padrino. P +A IID I0R III IIN O NOTA: cuando se trate de un hermano menor de ifa dndole a un mayor, tiene que hacer ceremonia anterior y adems, en las hierbas lleva hojas de gira.
248

Cerimonia de dar KAKUANARDO a um filho de OGUN preciso dar 3 galos a Ogun. A cerimnia e os 3 galos, para esta cerimnia se leva OGUN para a montanha junto com um cabrito.todas as coisas so envoltas em morim branco. O 208

ona ifa diferente, pois no vai nem o odu do padrinho nem da madrinha, pois esta faca s quem d OGUN. O on ifa igual que para o awo ogunda meji, pois este nasce com direito de sacrificar. ON IFA DO OMO OGUN E DO FILHO DE OGUNDA MEJI. +++++++ 000000AII0000II 00IIIIH00II00II II00III00II00II 0000IIJII0000II A D O +++++++ IIIIII00II00II 00II00000000II II00II0000II00 00IIIIII00II00 + 00 II 00 II INSHE para cuando el ahijado coge con otro awo En una jicara se echa un adele de os del ahijado. Unyen en la tena. Por eso siempre se le poenen 22 y despus en ita se recoge este. Se le agregan 7 atare blancas, 7 atare de bodega, 7 atare de china, mostaza omi elede, emi iya azogue, cucaracha, carapacho de jicotea, pica pica, zunzun, palo cambi avoz, cabeza de lechuza, aji picante, aji okofo. Lleva, adems, afoshe AKUA OSHA (mala cara) A esto se le da de comer una gallina y se hace un kutu con ina. Se pone esto delante (ah es cuando se le da la gallina, que s mata con OBE). La gallina se echa en ela ina. Cuando la ina se apague, se echa la jicara con todo y se tapa bien la comida. Se le da sobre un pao negro, que se pinta una tena ofo con odu del ahijado. Cuando el padrino sepa el odu que sac el ahijado, en el ita del KAKUANARDO le da un gallo negro a ELEGBA con el se hace ebo antes por el odu del ahijado en el KAKUANARDO. El EBO se va dentro del gallo, que se mata por el pecho, y todo se entierra en un Bibijagero. ATENA KAKUANARDO (Miguel Febles)
249

++++++++ 000000IIOAP0I00I0II 209

0II00IIIYHAI0III000 00000IIIUIDII0II0II I00II0I0BJR00I0I0I0 OAI NDN AOO ++++++++ IIIIII0I0000I00I I00I00I00II0I00I IIIIIIII0II00II0 00000IIIIIII0II0 CAPITULO XV EBORI (Rogao cabea)
250

a palavra yoruba ebori significa : EBO = Sacrifcio ORI = ao ori orisha pessoal CONCEITO DE ORI os yoruba consideram o ORI um dos deuses do panteo e considerado o mais importante de todos. Considera-se o ori de uma pessoa um deus pessoal e se espera que se interesse mais por seus assuntos pessoais que os outros deuses, que se supem ser propriedades comuns de todos os homens. Da a importncia fundamental de se alimentar este deus, para que possa trazer para as pessoas o bom caminho dado por ajal. Orunmila considerado Eleri Ipin, testemunha do destino, eleito pelo prprio homem. Se cr que Orunmila estava presente quando cada pessoa escolheu seu destino. Esta a razo pela qual os Yorub crem no sistema divinatrio de Ifa para saber o que o seu ori deseja, que um fator importante na vida pessoal. Por tanto, em geral, pode-se dizer que quando uma pessoa vai se consultar com Ifa s est indagando os desejos de seu Ori.

ORI, nasce em ogunda meji, e sua reza : ORI MI IWO NI BI MO BA BI MO LAYE ORI NI NOROFUN IR GBOGBO TIMO BARI LAYE Traduo: Meu ori a voc que agradeo Se eu tenho filhos na terra ao ori que eu agradeo Meu ori a voc que agradeo todas as Coisas boas que tenho na terra Escolha do ebori:

210

Deve-se escolher atravs do jogo que tipo de sacrifico o ori da pessoa deseja, animais, frutas, etc...
251

INGREDIENTES DO EBORI Dois pratos(owo), 2 velas (itana meji), coco ralado ou obi , cascarila ou efun , manteiga de cacau ou ori, algodo, pano branco ou gorro branco ( fila fun fun ) , o animal escolhido para sacrifcio, e elemento escolhido para rogao. PROCEDIMENTO: 1- se prepara um prato no qual se pem os seguintes elementos; obi ralado, manteiga de cacau, cascarilla, algodo, gorro branco e o elemento escolhido para rogao. 2- Se prepara o outro prato com : 4 pedaos de obi, uma tigela com gua e o dinheiro ou salva. 3- a pessoa a quem se dar o ebor, se sentar em um banquinho sobre uma esteira. 4- o oficiante acender uma vela, dedicada ao ori da pessoa, em frente a pessoa e uma outra na parte posterior ( IPAKO ), nuca local de OTURA MEJI e que trs a luz cabea. 5- o oficiante marcar na cabea duas linhas paralelas, significando EJIOGBE , far uma circunferncia simbolizando os dois hemisfrios cerebrais. 6- Se do duas folhas de abacate, que a pessoa coloca nas tmporas , e faz pedidos 7- o oficiante d Mojub e termina com Iba lori e reza para ori ( OGUNDA MEJI ) em seguida e faz oshe bile ( joga obi) para saber se est aceito. NOTA: a reza para o ori est na primeira pgina. Reza do obi no ebor. OBI LORI MA WA OSHANLA OBI LORI OSAH BI OLORUN OBI BI ALAFIA OBI BI EJIFE OBI BI ITAWO OBI BI OKANRAN OBI IRE AWO OBI IRE OMA OBI IRE ARIKU BABAW 120.

Traduo: Com o coco ao ori sempre recebemos Oshala, ( deus da brancura) santo designado por deus para orientar o or., com o obi ao ori perguntamos ao sol. Com o obi perguntamos: alafia, ejif, etawa, okanran. Ento , joga-se obi para saber se foi aceito , se a resposta for negativa pergunta-se o que falta at a concluso quando tudo foi aceito. Depois trabalha-se o Ipako dizendo-se: IBA IPAKO REZA: BAKU LOYE 211

APADA LOLE LOLE IKU OBI LAFI IKU OBI LAFI ARUN OBI LAFI EYO OBI LAFI OFO NOTA: tira-se o obi da frente. Traduo: Sado o IPAKO No qual Qun agarra el muerto Vamos rogar-lhe a rogarle Aquele que na parte de trs Quin en la parte de atrs O obi sada perguntamos El coco salva se pregunta muerte, enfermdad, tragedia, prdida. Joga-se obi, se a resposta positiva se procegue no ebori. 8- se apresentam os pratos s difentes partes do corpo da pessoa depois coloca-se diante da pessoa no cho . 9- marcam-se os pontos do corpo com gua, cascarilla e manteiga de cacau. Estes pontos so opcionais. Cada um destes elementos, quanto so untados, tm sua prpria cantiga. untar agua, se diz: OMI ESE LERI, LERI ODARA untar manteiga de cacau, : ORI MALERO, ORI MALERO o cacau sempre untamos AJALA E ORI AJALA ORI MALER cascarilla, se diz: BABA LODO NILE EFUN o pai se apresenta na casa com efun. BABA LODO NILE EFUN na casa constantemente na casa, com efun O NILEFUN MA NILE BABA LODO NILE EFUN 10-se procegue rogando: quando se pe o coco se diz: OBI NI PAPA o obi estamos colocando para abenoar o ORI OSHE ORI OBI NI PAPA Qundo se pe o algodo se diz: OU BELELE, OU BELELE com algodo cobrimos de bnos o ORI ASHE ORI, OU BELELE algodo rogamos e cobrimos Quando se pe o gorro ou pano se diz : 121.

ASHO FUN-FUN LAWAO com o pano branco extendemos as bemos de Ifa. LAWAO IFA LO JARE 11- se d coco ao or para ver se pode terminar a rogao. 12- se retiram os ingredientes e se pem nas mos da pessoa , exceto os dos ps que se retiram colocando num prato e roando-se um p contra o outro. Com o que tem nas mos faz-se como se estivesse lavando e deixa-se cair dentro do prato no cho feito isto se bate palmas trs vezes e est terminado. 212

13- se pergunat para onde vo os ingredientes do ebori, jogando obi 14- Se fecha a rogao batendo os quatro pontos cardiais com o outro prato. 15- Se levanta a pessoa dizendo-se O DIDE e cantando-se para OSUN: OSOBURIO MADUBULE DURUGANGA LABOSE OSOBURIO MADUBULE DURUGANGA LABOSE AWO 16- Se colocar o prato no lugar destinado com ambas as velas. A vela que estava na frente se coloca do lado direito do prato e representa o ORI e a vela que estava atrs se coloca a esquerda e representa IPAKO. Na parte superior do prato se coloca os quatro pedaos de coco com os quais se trabalhou e e uma tigela com gua. 17- terminada, ento a rogao se envolve todo o material usado no ebo ori e leva-se para local indicado. NOTA: quando se faz ebori, com pombos da seguinte foema: se faz tudo igual at o item 9 , da em diante se faz o seguinte: coloca-se as duas pombas brancas na cabea e se rezam os 16 mejis. Ao terminar de rez-los , se reza ogbe irosun, ogbe she, iwori aber e oshe bile. Segue-se dando a primeira pomba com o seguinte canto: canto: EJE FOLORI, EJE FOLORI com eje lavamos a cabea,com eje,com eje EJE EJE FOLORI AYALUN KUANGUAIN TITI OKE LA TOKE AYALUN KUANGUAIN IKU BOTIMI digam-se todos os osobos O resto igual NOTA: quando se roga com peixe, procede-se da mesma maneira que com o pombo. S muda a cantiga: EJA LOWA LOWA MA MA FORI MA MA FORI EJA LOWA
255

122.

213

214

lechugilla

Alfavaca

215

216

curujey

curujey

217

caoba

caoba

218

ecoba amarga

219

guira

220

Você também pode gostar