Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Introduo
combinaes de enxer to e
porta-enxerto.
Figueiredo et al. (2003) estudaram a translocao de nutrientes em sete cultivares de C.
arabica L., enxertadas ou no
no porta-enxerto Apoat IAC
2258 e auto-enxertadas, mais o
porta-enxerto p franco Apoat.
Os autores concluram que o
porta-enxerto Apoat IAC 2258
e a auto enxertia no exercem
influncia na translocao dos
nutrientes para as cultivares
Acai IAC 474/19, Catua Amarelo IAC 62, Rubi MG 1192 e
Topzio MG 1190. Dessa forma,
acredita-se que alm de conferir
resistncia aos fitonematides, a
utilizao do porta-enxerto na
cafeicultura pode melhorar a
eficincia no uso de nutrientes,
conferindo maior adaptabilidade
s condies adversas de solo e
Material e mtodos
O experimento foi instalado
em casa de vegetao do Departamento de Cincia do Solo,
Universidade Federal de Lavras,
Brasil, e conduzido por um
perodo de 150 dias, utilizando-
se o processo hidropnico de
cultivo em vasos contendo
soluo nutritiva completa.
O deli neamento exper iment al ut ili za do foi o de
blocos casualizados, no esquema fatorial 73+2, sendo
sete cult ivares ( Pal ma I I,
Cat uca 2SL , Oei r as MG
6851, Obat IAC 1669-20,
Acau, Topzio MG 1190 e
Paraso MG H 419-1), trs
tipos de mudas (p franco,
auto-enxertadas e enxertadas
sobre o por t a- en xer to cv.
Apoat I AC 2258) e dois
adicionais (Apoat auto-enxertado e Apoat p franco).
Cada parcela experimental
contou com uma planta, num
total de cinco repeties.
A semeadura foi feita em
caixas com areia lavada, realizando-se a enxertia quando as
818
0378-1844/10/11/818-05 $ 3.00/0
Absorption, translocation and USE efficienCY of nutrients in coffee (Coffea arabica L.)
grafted on Apoat IAC 2258 (Coffea canephora)
Andr Dominghetti Ferreira, Alex Mendona De Carvalho, Antnio Nazareno Guimares Mendes, Gladyston Rodrigues Carvalho,
Csar Elias Botelho and Janice Guedes Carvalho
SUMMARY
The different nutrient utilization rates by different species within the same genus, generally occur according to the variation in
nutritional requirement, and to the ability for uptake, translocation and use of nutrients. The object of this study was to evaluate
the efficiency of uptake, translocation and use of macronutrients
in different cultivars of Coffea arabica L. Grafted into Apoat
IAC 2258 (Coffea canephora Pierre ex A. Froehner). The experiment was carried out in a greenhouse at the Federal University
of Lavras, Brazil, using the method of cultivation in nutrient solution. A 73+2 factorial design was used, with seven varieties
absorcin, translocacin y uso eficiente de nutrientes en caf (Coffea arabica L.) injertado
sobre Apoat IAC 2258 (Coffea canephora)
Andr Dominghetti Ferreira, Alex Mendona De Carvalho, Antnio Nazareno Guimares Mendes, Gladyston Rodrigues Carvalho,
Csar Elias Botelho y Janice Guedes Carvalho
RESUMEN
Los diferentes ndices de utilizacin de los nutrientes aportados
por las diversas especies dentro de un gnero por lo general se
producen a la luz de los cambios en las necesidades nutricionales,
y de la capacidad de absorcin, translocacin y utilizacin de nutrientes. Por ello, en este estudio se evalu la eficiencia de absorcin, translocacin y utilizacin de nutrientes en diferentes cultivares de Coffea arabica L. injertados en Apoat IAC 2258 (Coffea
canephora Pierre ex A. Froehner). El experimento se llev a cabo
en un invernadero de la Universidad Federal de Lavras, Brasil,
utilizando el mtodo de cultivo en solucin nutritiva. Se utiliz un
diseo factorial 73+2, siete cultivares de C. arabica L. (Palma II,
Catuca 2SL, Oeiras MG 6851, Obat IAC 1669-20, Acau, Topzio MG 1190 y Paraso MG H 419-1), tres tipos de plantas (libre,
libre injertadas e injertadas sobre el patrn cv. IAC Apoat 2258)
y otros dos (Apoat libre y el injerto libre de Apoat pie). Se puede concluir que el portainjerto utilizado no influye en la absorcin
de los nutrientes, con excepcin de la de potasio, que aument. La
translocacin de macronutrientes en las plantas de semillero injertadas fue mayor que en forma independiente, con la excepcin de
azufre. El cultivar Topzio MG 1190 tuvo la menor tasa de utilizacin de nutrientes, lo que demuestra escasa capacidad para ser
utilizado como vstago en las plantas injertadas.
819
Resultados e Discusso
820
Tabela I
Mdias de eficincia de absoro dos nutrientes
das cultivares de Coffea arabica L. quando em p franco
Tabela III
Eficincia mdia do uso dos nutrientes
no desdobramento de tipo de muda dentro
de cultivar
Tratamento
Palma II
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Catuca 2SL
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Oeiras
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Obat
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Acau
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Topzio
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Paraso
P-franco
Auto enxertada
Enxertada
Ca
Mg
gmg-
0,66 a 10,05 a
0,66 a 10,42 a
0,83 a 8,24 a
0,48 a
0,63 a
0,45 a
0,65 a
0,68 a
0,75 a
7,73 a
8,16 a
7,76 a
7,69 a
6,44 a
7,69 a
0,72 a 2,02 a
0,61 a 1,81 a
0,60 a 1,94 a
7,71 a 10,86 a
7,23 a 10,45 a
8,19 a 11,61 a
Mdias seguidas pela mesma letra na vertical -dentro de cada cultivarno diferem entre si estatisticamente ao nvel de 5% pelo teste de Tukey.
Tabela IV
Eficincia mdia do uso dos nutrientes
no desdobramento de cultivares dentro
de tipo de muda
Tratamento
P-franco
Palma II
Catuca 2SL
Oeiras
Obat
Acau
Topzio
Paraso
Auto enxertada
Palma II
Catuca 2SL
Oeiras
Obat
Acau
Topzio
Paraso
Enxertada
Palma II
Catuca 2SL
Oeiras
Obat
Acau
Topzio
Paraso
Ca
Mg
gmg-
0,66 b 10,05 b
0,48 c 6,95 d
0,65 b 7,73 d
0,81 a 12,21 a
0,79 a 9,42 bc
0,67 b 8,82 c
0,61 b 7,69 d
0,73 c
0,69 c
0,84 b
1,10 a
0,90 b
0,82 b
0,72 c
0,66 d
0,63 de
0,68 cd
0,75 bc
0,82 b
0,96 a
0,54 e
10,42 c
8,78 d
8,16 d
11,79 b
12,01 ab
12,76 a
6,44 a
0,77 bc
0,86 b
0,75 c
0,85 b
1,12 a
1,05 a
0,61 d
2,30 b
2,42 b
2,10 bc
2,53 b
3,24 a
3,26 a
1,81 c
9,26 c
8,72 c
8,61 c
10,86 b
10,16 b
12,49 a
7,23 d
0,83 a
0,45 d
0,75 ab
0,73 bc
0,65 c
0,47 d
0,65 c
8,24 a
5,45 c
7,76 a
7,93 a
8,17 a
6,42 b
7,9 a
0,69 a
0,50 b
0,61 a
0,66 a
0,61 a
0,48 b
0,60 a
2,63 a
1,77 c
2,45 ab
2,25 b
2,35 b
1,93 c
1,94 c
10,41 a 13,91 a
6,87 e 7,62 e
10,10 ab 12,92 b
9,40 bc 12,57 bc
9,10 c 10,26 d
7,76 d 8,64 e
8,19 cd 11,61 c
13,22 c
12,27 c
12,22 c
15,03 b
14,74 b
22,07 a
10,45 d
Mdias seguidas pela mesma letra na vertical -dentro de cada tipo de mudano diferem entre si estatisticamente ao nvel de 5% pelo teste de Tukey.
821
desenvolvimento vegetativo
no ocorre de neTabela V
de cafeeiros enxertados, em
matides.
Eficincia de uso em mudas de cafeeiro enxertadas,
condies de campo. Em
A cultivar Top
em relao ao Apoat auto enxertado
Anais Simpsio de Pesquisa
zio quando auto endos Cafs do Brasil, 2,
Contraste
N
P
K
Ca
Mg
S
Vitria, Brasil. Embrapaxertada apresentou
Caf. Braslia, Brasil. pp.
gmg-
o desempenho su43-50.
perior para eficin- Apoat auto enxertado
0,63
7,66
0,60
1,96
8,37
11,19
cia de uso seme- vs Apoat p franco
0,59 ns 6,86 ns 0,63 ns 1,78 ns 6,75 ns 11,33 ns Ferreira DF (2000) Anlises
estatsticas por meio do Sislhante aos de abvar para Windows verso
Apoat
auto
enxertado
0,63
7,66
0,60
1,96
8,37
11,19
soro e transloca4.0. Em Reunio Anual da
0,83 ns 8,24 ns 0,69 ns 2,63 ns 10,41 ns 13,91 ns Regio Brasileira da Soc.
o. Trabalhando vs Palma II enxertado
0,45
ns
5,45
ns
0,50
ns
1,77
ns
6,87
ns
7,62
ns
vs
Catuca
2SL
enxertado
com mudas de caInt. de Biometria, 45, So
0,75 ns 7,76 ns 0,61 ns 2,45 ns 10,10 ns 12,92 ns Carlos, Brasil. UFSCar. So
feeiro enxertadas, vs Oeiras enxertado
0,73 ns 7,93 ns 0,66 ns 2,25 ns 9,40 ns 12,57 ns Carlos, Brasil. pp. 255-258.
Fahl et al. (1998) vs Obat enxertado
0,65 ns 8,17 ns 0,61 ns 2,35 ns 9,10 ns 10,26 ns Figueiredo FC, Oliveira AL
vs
Acau
enxertado
encontraram seme0,47 ns 6,42 ns 0,48 ns 1,93 ns 7,76 ns 8,64 ns de, Junior WP de F, Carvlhanas entre os te- vs Topzio enxertado
0,65 ns 7,90 ns 0,60 ns 1,94 ns 8,19 ns 11,61 ns alho JG, Mendes ANG
vs
Paraso
enxertado
ores foliares das
(2003) Translocao de numudas de p-franco ns: contrastes no-significativos pelo teste de Dunnett a 5%.
trientes em mudas enxertae auto enxer tadas
das de sete cultivares do
cafeeiro.
Em
Anais
de Cat ua I AC H
Simpsio de Pesquisa dos Cafs
2077-2-5-81 e Mundo Novo
so da bolsa.
(1998), no encontraram difedo Brasil, 3, Porto Seguro, BraIAC 515-20, verificando que
renas nos teores foliares de
sil. Embrapa-Caf. Braslia, Braa tcnica da enxertia no inplantas enxertadas em Apoasil. pp. 79-80.
Referncias
f luenciou a nutrio destas
t IAC 2258 ou no, porm,
Hoagland D, Arnon DI (1950) The
cultivares, diferentemente do
o uso do porta-enxerto IAC
Aguilar MAG (1987) Influncia de
Water Culture Method for
que ocorreu no presente traBangelan col. 5 (C. congenDiferentes Porta-enxertos de
Growing Plants without Soil.
Coffea spp. no Crescimento e
balho.
Circular N 347. University of
sis) e do porta-enxerto IAC
na Seca dos Ramos em
California Agricultural Experi2286 (C. canephora) proporPrognies de Catimor (Coffea
mental Station. Berkeley, CA,
Eficincia de absoro,
cionaram menores teores foarabica L.). Dissertao. UniverEEUU. 347 pp.
translocao e utilizao dos
liares de Ca e Mg.
sidade Federal de Lavras. Brasil.
Malavolta E, Vitti GC, Oliveira SA
tratamentos adicionais
70 pp.
(1997) Avaliao do Estrado NuConcluses
Alves AAC (1986) Efeito da Enxertricional das Plantas: Princpios
A utilizao dos tratamentos
tia na Nutrio Mineral, no
e Aplicaes. 2 ed. Potafs. PiCrescimento Vegetativo, na Foadicionais teve como objetivo
Para as condies de cultivo
racicaba, Brasil. 319 pp.
tossntese e na Redutase do Nicomparar o desenvolvimento do
utilizadas no presente trabalho
Mores MV, Franco CM (1973)
trato, em Coffea arabica L.. Disporta-enxerto quando em ppode-se concluir que
Mtodo Expedito para Enxersertao. Universidade Federal
franco e auto-enxertado e do
tia em Caf. Instit uto Bra
de Viosa. Brasil. 61 pp.
a
eficincia
de
absoro
dos
sileiro do Caf. Rio de Janeiro,
porta-enxerto auto enxertado
Augusto HS, Martnez HEP, Samnutrientes no foi afetada pelo
Brasil. 8 pp.
com os tratamentos onde ocorpaio NF, Cruz CD, Pedrosa AW
porta-enxerto
Apoat
IAC
reu a enxertia das cultivares de
Pereira JBD (1999) Eficincia Nutri(2007) Concentrao foliar de
2258, exceto para o K, que
cional de Nitrognio e de PotsC. arabica L. no porta-enxerto
nutrientes em cultivares de Cofteve sua absoro aumentada;
sio em Plantas de Caf (Coffea
fea arabica L. L. sob espaaApoat IAC 2258.
arabica L.). Tese. Universidade
mentos adensados. Cinc. AgroVerifica-se na tabela V que
- os maiores ndices de transloFederal de Viosa. Brasil. 99 pp.
tec. 31: 973-981.
no houve diferena significaticao dos nutrientes, exceo
Siddiqi MY, Glass ADM (1981) UtiDias FP (2006) Crescimento Vegetava entre os tratamentos Apoat
do S, foram observados nas
lization index: a modified aptivo e Anatomia Caulinar de
auto enxertado e Apoat p
mudas enxertadas;
proach to the estimation and
Cafeeiros Enxertados. Tese.
franco, demonstrando que o
comparison of nutrient utilizaUniversidade Federal de Lavras.
a
cultivar
Topzio
MG
1190
tion efficiency in plants. J. Plant
Apoat IAC 2258 pode ser utiBrasil. 89 pp.
no se mostrou apta para a reNut. 4: 289-302.
lizado como porta-enxerto,
Fahl JI, Carreli MLC, Gallo PB,
alizao
da
enxertia,
uma
vez
uma vez que a tcnica da enSwiader JM, Chyan Y, Freiji FG
Da Costa WM, Novo MCSS
que apresentou menor eficincia
(1994) Genotypic differences in
(1998) Enxertia de Coffea araxertia no prejudicou seu dede uso dos nutrientes quando
nitrate uptake and utilization
bica L . sobre prognies de
senvolvimento.
foi enxertada; e
efficiency in pumpkin hibrids. J.
Coffea canephora e de C. conNa comparao entre ApoPlant Nut. 17: 1687-1699.
gensis no crescimento, nuat auto enxertado com os
- as cultivares Palma II e Oeit rio mineral e produo.
Tomaz MA, Silva SR, Sakiyama NS,
tratamentos em que as mudas
Bragantia 57: 297-312.
ras foram as que apresentaram
Martnez HEP (2003) Eficincia
eram enxertadas sobre o pormelhor eficincia de uso dos
Fahl JI, Carreli MLC, Alfonsi EL
de absoro, translocao e uso
ta-enxerto Apoat, foi possnutrientes quando enxertadas,
(2003) Influncia de porta-enxde clcio, magnsio e enxofre
ertos nas trocas gasosas fovel analisar se a copa utilizapor mudas enxertadas de Coffea
mostrando-se passveis de setossintticas e na nutrio minarabica L. Rev. Bras. Cien. Solo
da inf luencia o desempenho
rem enxertadas.
eral em cultivares de caf. Em
27: 885-892.
do porta-enxerto. Pelos resulAgradecimentos
Anais Congr. Brs. Pesquisas
tados obtidos verifica-se que
Vallone
HS (2003) Produo de
Cafeeiras, 29, Arax, Brasil.
Mudas de Cafeeiro (Coffea arano houve inf luncia de neOs autores agradecem FunMIC/IBC. Brasil. pp. 347-348.
bica L.) em Tubetes com
n hu ma cultivar utilizada
dao de Amparo Pesquisa
Ferrari RB, Tomaz MA, Sakiyama
Polmero Hidroretentor, Difecomo copa na eficincia de
do Estado de Minas Gerais
NS, Da Matta FM, Cruz CD,
rentes Substratos e Adubaes.
uso de N, P, K, Ca, Mg e S.
Martnez HEP, Zambolim L,
(FAPEMIG) pelo apoio finanDissertao. Universidade FedKatto CAH (2001) Avaliao do
eral de Lavras. Brasil. 75 pp.
Da mesma forma, Fahl et al.
ceiro e CAPES pela conces-
822