Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Apostila de Latim
Apostila de Latim
l,(0
CIDADE
APOSTILA DE LA TIM
CURSO DE LETRAS PROFESSORA GREICE DRUMOND
r
Disciplina: LATIM
CIDADE
Professora: Greice Drumond
ASPECTOS GERAIS DA HIST6RIA E DA CULTURA GRECO-ROMANA
A riqueza da Antlquldade Classlca, berco da civilizac_::ao ocidental, legou-nos seus conhecrrnentos, suas Instttuicoes. suas producoes artfsticas atraves do decorrer da htstorla. Falar sabre Grecla e Roma e falar do nascimento da democracia, da republica, do teatro, da filosofla em nosso mundo.
Representantes rnaxirnos do pensamento antigo, as gregos, ao serem vencidos pela forca militar romana, exercem sobre os novos senhores do mundo uma lnfluencla cultural decisiva. as romanos, em seu processo de expansao territorial, nao somente assimilam a cultura grega, mas a propagam entre outros povos conquistados.
Atento a essa realidade, Horaclo, celebre orador romano, observara que:
Graecia capta rerum victorem cepit et aries intulit agresti Lat/a. ! (Horado, EpiStala~ III 1)
A influencia grega pode ser sentida na producao da poesia eplca - genera que celebra as proezas herolcas de um povo, Tendo crlado esse genera, os gregos nos darao, como legado, as primeiras obras Iiterarias do ocidente: a II/ada e a Odiss(iia.
Os romanos, partindo da saga de Enelas - heroi que participou da Guerra de Troia -, tambern presenteiam 0 mundo com um poema eptco que descreve a formacao e as glorias de seu povo: a Ene/da, escrita por Virgflio2 no seculo I a. C.
Nas fabulas, ternos, como representante gregor Esopo que fazia um retrato da vida humana em diversos aspectos, sempre apresentando um significado moralizador e educativo. Entre os romanos, temos Fedro ' que nao somente introduziu as fiibLllas de Esopo na literatura latina, mas tarnbem esereveu lnumeras fabulas novas adaptadas a sociedade do seu tempo.
1 Trad.: A Grecla subjugada, poiiticamente, pelos rornanos, culturalrnente, subjugou 0 seu vencedor e introduziu as artes no agreste Li3cio,
2 Publius Vergilius Mara nasceu em 70 a C. e faleceu em 19 a C. Cornecou a escrever a Eneida em 29 a. C. que levou dez anos para ficar pranta.
] Titus Iulius Phaedrus,
2
A correspondencia dos deuses gregos com os deuses latinos mostra que houve uma tusao entre as divindades, conservando cada qual suas caracterlsticas proprlas:
Grego Latim Atributos
Afrodite Venus deusa da beleza e do amor
I
Apolo Apolo deus do sol e patrono da verdade
Ares Marte deus da guerra
Artemis Dian~ deusa da caca
Atena Minerva deusa da sabedoria e protetora na guerra
Cronos Saturno deus pai de Jupiter, Netuno e Plutao
Dioniso Baco deus do vinho e da fertilidade
1 Eros Cupido deus do amor
I ,
IGaia Terra deusa cosmlca - gerou a Urano
Hades Plutao dells do inferno
Hermes Mercurio deus mensageiro dos deuses
Moira Fado, Parcas deusa senhora do destlno
Poseidon Netuno deus do mar
Rela Cibele deusa que gerou os deuses dos 4 elementos
Urano Ceu deus celeste - pai de Saturno
Zeus Jupiter deus senhor do Olimpo e da ordem universal
~ No teatro, temos as grandes pecas de traqedla grega compostas par Esquilo, Sofocles e Euripedes - autores gregos. Na comedla, destacaram-se Artstofanes e Menandro, entre os gregos, e Plauto e Terendo, entre os romanos,
A lingua latina
Com a conquista de varlos territorios, a pequena aldeia do Laclo, cuja populacao era composta, em sua maiaria, por agricultares e pastores, nao 56 expandiu suas fronteiras, mas tarnbern levou a outras reqioes, alern de seus costumes e suas institulcoes, a sua lingua: 0 latim. A sequlr, sao apresentadas dots capitulos extraldos do livro de Rodotfo Ilari - Ungu/stica Romenk» da ed. ;\tica, 2002 - em que se reiacionam os temas sabre expansao territorial de Roma, seus aspectos politicos e a periodlzacao da lingua latina:
3
FONErICA E FONOlOGIA
Alfabeto e pronuncia
o alfabeto latino, proveniente do grego atraves do etrusco, constava, no penodo classlco, de 21 letras que representavam as fonemas da lIngua, apesar de nos restarem algumas duvldas quanto ao registro do mesmo. Assim sendo, apresentamos as 21 letras do alfabeto latino, as quais se juntaram, para efeito de transcrtcao de palavras vindas do grego, o Yeo Z:
ABCDEFGHIKLMNOPQRSTVX
Sistema da lingua
Se no plano hlstorlco-cultural, a partir dos fins da cpoca helenistica (sec. I a.c.), podese falar em uma unldade greco-romana, 0 mesmo nao pode ser dito em retacao ao aspecto IingUfstico. 0 grego e 0 latim sao lfnguas decorrentes de um mesmo ramo primitivo indoeuropeu e se desenvolveram paralelamente, havendo varlas dlstlncoes nos aspectos
. fonetlcos e fonoloqtcos.
1 - Observacoes em relacao ao alfabeto latina
Convern notar que 0 latim dispunha apenas de uma letra para representar 0 ivogal e o /consoante, do mesmo modo que para 0 uvogal eo u consoante:
1 e V rnalusculos equivalem a i e u rnlnusculos
Exemplos: Vrbs - urbs
Justitia - iustitia au Justitia -justitia
1.1 - Consoantes
Em relacao ao x, deve-sc observar que ele e a representacao grMica dos fanemas /ks/. Quanta ao Y e ao Z, eles forarn introduzidos no fim do seculo I a.c. para a trancrlcao de pa!avras gregas.
.j
4
3
Abaixo, algumas regras bas.cas de pronuncia do latim classlco:
C, G - sempre guturais: cedo /kedo/; regina /rEgina/
T - sempre linguodental, mesmo diante de e e 1. netto /natio/
1.2 - Vogais
Quanto as voga%, podem ser loncas e breves, isto e, se considerarmos uma breve como unidade de duracao, diremos que uma longa vale duas breves: a ;:::; aa e e;:::; ee
No que diz respeito ao timbre das vogais, e comum considerar-se que, com excecao do a, i e UI as medias longas sao pronunciadas como fechadas e as breves como abertas:
T
o
u
e
6
e
o
a
2 - Acentuacao"
Diferentemente do acento portuques, 0 acento, no latim, e regulado pela quantidade da penultlrna sflaba, nas palavras polissflaoas, ja que as dissilabas sao sempre paroxitonas, com algumas poucas excecoes,
Nas palavras com 'mals de duas silabas, 0 acento recai regularmente sobre a penultlrna sllaba, quando esta e longa. Em tal caso, nao empregamos nenhum sinal. Exemplos: amare (amare), amicus (amicus),
Quando a peruiltlma sflaoa e breve, a acento recai sabre a antepemittlma .. Exemplos: temine (feminaJ emtnens (eminens).
A quantidade das silabas nao e indicada em nosso estudo, senao em casos excepcionais, quando exigida par alguma razao especial, como no ablativo rosa, para distinguHo do nominativo rosa.
As palavras dissllabas sao sempre acentuadas na penulttma sflaba: amor (amor), bonos (honos). Ja as vocabulos monossilabos sao tonicos, como en me, hie, au atones, como as enclfticas -que, -ne. etc.
Nao existe sinal para indicar 0 acento de uma silaba.
4 Sinais de quantidade das vogais:
(braquia) indica vogal breve - fica acima da vogal: a
- (macron) indica a vogallonga - fica acima da vogal: a
5
Estrutura dos names latinos - morfassintaxe
I - Flexao nominal
Entende-se par flexao nominal a possibilidade que algumas palavras tern de mudarern de forma, par meio de acresclrnos de deslnendas.
Em nossa lingua materna, os names podem variar em genera, em numero e em grau, segundo a NGSs. Entretanto, em latim, os names iatinos au as palavras varlavels - substantivos, adjetivos, pronomes e alguns numerals - apresentam uma estrutura bastante peculiar quando comparada com a lingua partuguesa.
Diferentemente do que ocorre em portuoues, em que as desmenclas nominais, para que se estabeleca uma rela~ao de concordancia, indicam apenas as categorias de genera e nurnero, em latim, elas indicam tarnbern a funcao slntatlca que as palavras desempenham na frase:
A dedlnacao latina ou 0 sistema de flexao nominal apresenta, portanto, tres categorlas: genero, nurnero e caso, que se encontrarn slrnultaneamente em urna mesma e unlca deslnencla.
1. Genera
Alern dos generos masculino e feminino, em latim, ha ainda 0 genera neutro.
Entretanto, deve-se notar que nem sempre 0 genera natural, que se baseia nas dlferencas
de sexo, corresponde exatamente ao genera gramatical( vista que, enquanta, ern algumas'
linguas, a masculina e 0 feminine se referem a seres sexuados e a neutro, a seres
assexuadas, a mesmo nao ocorre em latlrn. Ex.:
Palavras femininas Palavras masculinas Palavras neutras,
mensa (mesa) pes (pe) virus (veneno)
manus (mao) ager(campo) mancipium (escrava)
memoria (memoria) mensis (rnes) scortum (prostituta) 5 Segundo Evanildo Bechara, a NGB confunde ftexao com deriva<;ao, visto que a modanca de grau e feita por meio de sufixos, nao de desinencias (BECHARA, Evanildo. Modema Gramatica da Lingua POftuguesa. 37. ed. Ver. e ampl. Rio de Janeiro: l ucerna, 2001. p. 1'10).
6
Alguns seres sexuados sao designados par palavras neutras. Por outre lade, as seres assexuados sao designados indiferentemente por palavras mascufinas, femininas au neutras.
1.1 Palavras masculinas
De um modo geral, sao masculinos os names que denotam a homem au os animals do sexo masculino. Ha tambe~ entre as palavras mascufinas, nomes de rios, ventos, montanhas, os dos meses do ana e as das divindades as quais se atribula a sexo masculino. Ex: taurus/ homo. Satumus.
1.2 Palavras femininas
Alern das palavras que designam a mulher ou 05 animais do sexo feminino, estao inclufdos as names de cidades, paises, arvores e divindades consideradas como sendo do sexo feminino. Ex.: vacca/ malus (rnactelra). maher. Ramal Graecia.
1.3 Palavras neutras
Indicam nomes de frutos, metals - enfim, em sua maioria, seres lnanlmados". Ex.: malum (maca), genu (joelho), corpus (corpo), mare (mar). Afgumas excecces: mancipium (escravo) e scortum (prostituta),
').. Numero
o latim distingue, como em portuques, duas categorias de nurnero: a Singular e a plural'.
No mdo-europeu, havia uma terceira categaria, 0 dual, que indicava 0 par, a duple, As terrnlnacoes que indicam 0 plural das palavras serao apresentadas nas deslnenclas dos casas das decllnacoes.
Ex.: rasa/ rosae - rosa, rosas lupus{ lup! - lobo, lobes
6 Ver observccdo feita sabre os substantivos neu+ros rrviis ocirno.
7 As fortnas do singular e do plural seNO opresentadas no declino.;:ao das palOl-Taj.
7
3. OS CASOS
Em latim, as vocabulos assumem formas diferentes de acordo com a funcao slntatica
que exercem na oracao. Essas formas sao conhec\das como caso. Cada case indica a func;aa
slntatlca da palavra em questao, sendo ele distinguido atraves de deslnencias (matfemas)
que, como ja fol dito no topico anterior, marcam tarnbern 0 genera e 0 nurnero dos names.
Sao seis 05 casas latlnos au sao seis as formas que as pa\avras podem ter para que
sejam designadas suas correspondentes func,:6es stntaticas:
Os sets casos latmos:
Caso Funr;ao sintatica
Nominativo • sujeito (
• predicatlvo do sujelto
vocattvo" • Corresponde ao vocative em portuoues
Acusativo • objeto direto
• adjunto adverbial, quando antecedido par preposlcao
• suielto ou predicatlvo do sujelto em oracoes infinitivas
Genitivo • adjunto adnominal
• complemento nomInal
Dativo • objeto indireto, dativo de interesse
Ablativo • eo caso des adjuntos adverbiais (com ou sem preposlcso)
• do agente da passiva
• do complemento de cornparacao 8 Corresponck ao vocativo, em portugues
8
s
A DECLINA<;AO LATINA
Os names latinos sao agrupadas de acordo com a vagal ternatica que caracteriza sua estrutura rnorflca, embora haja casas em que as palavras nao apresentam essa vagal, constituindo uma forma aternatlca. Esses agrupamentos sao conhecidos como dcdlnacoes e retratam a sistema de flexao nominal latlno.
Como, em latim, os vocabulos assumem formas diferentes de acordo com a funcao
"
slntatica que exercem na oracao, ha, para cada tipo de palavra, um conjunto de desinenclas
com as quais ela deve aparecer. Esse conjunto e 0 que caracteriza uma determinada declinacao - logo, declinar urn vocabulo e apresenta-Io com diferentes termina~oes que estruturam as varlas formas possiveis do nome conforme 0 caso em que se encontra, designando-se, asslrn, sua func;ao sintatica na frase. Ha cinco dedlnacoes em latim.
As palavras sao separadas de acordo com a sua vagal tematlca, sendo assim determlnado a que grupa au oecllnacao elas pertencem. As vogais ternaucas do latim sao - s-, -0-1 -i-I -u- e --e- : 5 vogais tematicas para 5 dedmacoes.
PRIMElRA DECLINAC;AO (-a-)
Esta prlrnelra dedlnacao e caracterizada pela presence da vagal ternatica -a- no
,
radical das palavras que a cornpoern. Ela apresenta, em sua maioria, palavras femininas,
havenda algumas que pertencem ao genera masculino como poets. nauta (marinheiro).
Paradigma
Palavra fernlnlna: lingua, -ae (linqua) Palavra masculina: agricola (agricultor)
Caso Singular Plural
Nominativo lingua lingliae
Vocative lingua linguae
Acusativo f i 11 brz Nun linguas
Genitive linguae linguiirum
) .
Dative Ii ngllae linguis
Ablativo lingurl tinguis Caso Singular Plural
Nominative agricola agricolae
Vocativo agricola agricolae
Acusativo agricolam agricolas
Genitivo agricolae agricoliirutn
Dativo agriciilae agricolis
Ablative agricolti agricolis
l 9
Observac;:ao: como iniciaremos a executar traducoes de sentences latinas, e bom observar que as verbos sao apresentados na 3a pessoa do presente ativa do indicativa. As terrrunacoes verbais que distinguem a pessoa e a nurnero sao as seguintes:
verbos
slnoular I plural
3 a pessoa: -t I -nt Exemplos:
est: (elejela) e/esta
sunt: (elesjelas) saojest~o narrat: (ele/ela) narra narrant: (elesjelas) narram
Sentences:
Magistra alta est A professora e alta. Femina puelfam v/det. A mulher ve a menlna Discipu!ae bonae sunt. As alunas sao boas.
Nautae attes undas vident. Os marinheiros veern as ondas altas.
Consulte as termlnacoes das palavras de la declinacao no quadro abaixo:
SG PL
N -a -ae
Ac-am -as
G -ae -arum
D -ae -is
Ab -a -ls As termlnacoes: 1 a decllnacao
10
EXERCicIOS
1) Traduza as sentences, fazendo a analise rnorfoloolca e slntatica dos termos oraclonals:
1. Agricola multas plantas habet._~ __ ~ ~
2. Feminae rosas amant. ~
It
3. Graecia magna regina est. ~ -~
4. Poeta vitam bene curat. _
5. Planta bona medicina est. ~
6. Puellae pulchram lunam mirant. _
Vocabulario:
1. agricola, ae em): agricultor
2. bene (adv): bem
3. bonus, -a, -um: bom
4. femina, -ae (f): mulher
5. Graecia, -ae (f): Greda
6. luna, -ae (f): lua
7. magnus, -a, -urn: grande
8. medicina, -ae (f): remedio
9. multus, -a, -um: multo
10. planta, -ae (f): planta
11. puella, -ae (f): menina
12. pu!chrus, -a, -um: bonito, bela
13. regina, -ae Cf): rainha
14. rosa, -ae (f): rosa
15. vita, -ae (f): vida
Verbos:
habet: ter amant: amar est: serj estar
curat: curari cuidar de rnirant: admirar
Consulta:
Terminac;:6es (1 a declinac;:ao - substantivos):
Singular Plural Fun<;ao slntatlca
Nom. -a -ae (suj./ pred, suj)
Acus. -arn -as---~-"'··-'·---I (obj. direto)
__ -.------~ ----------_.,_. _ _j .- -_ Terminac;6es (verbos Na 3a pessoa do presente ativo do indicativa):
_.- --_._- --'-~r-----~---l
[:in~~~ ~~ ._._ .. , _
, Plural -nt I
I . . __
11
2) Traduza as sentences, fazendo a analise morfolcSgica e slntatlca dos termos oracionais:
1) Magistra litteras docet. __ ~ ~
2) Poetae nautas laudant. _
3) Alas habet aquila. _
4) Discipula philosophiam discit. ~
5) Domina et seruae statuas ornant _
6) Cantat poeta lunas et stellas. ~
I 1. vocebutarto:
1. ala, -ae (f): asa 12. luna, -ae (f): lua
2. aquila, -ae (f): agula 13. magistra, -ae (f): professora
3. discipula, -ae (f): aluna 14. nauta, -ae (m):marinheiro
4, doctrina, -ae (f): cultural metoda 15, phtlosophla, -ae (f): filosofia
5. domina, -ae (f): senhora 16, poeta, -ae (rn): poeta
6. et (conj.): e 17, saplentla, -ae Cf): sabedorla
7, feral -ae Cf): fera 18. serva, -ae (f): serva
8. Graecia, -ae (f): Grecia 19. silva, -ae (f): fioresta, selva
9. littera, -ae (f): letra 20. statua, -ae (f): estatua
10. 21. stella, -ae (f): estrela
11. Verbos:
a) doceo, -es, -ere: ensinar
b) disco, -is, -ere: aprender
c) arno, -as, -are: amar
d) ca nto, -as, -are: cantar
e) visito,- as, -are: visitar
f) laudo, -as, -are: louvar
g) habeo, -es, -ere: ter
h) habito, -as, -are: habitar J) orno, -as, -are: ornar
12
SEGUNDA DECLINAc;A.O (-0-)
Esta decllnacao apresenta terrnlnacoes diferentes no nominativo singular:
-us, -e0 -ir. Alern dos generos masculino (maioria) e feminine, ha tambern 0 genero neutro que faz 0 nominativo singular em =um.
Algumas palavras sofrem um processo tonetico que ocasiona uma variacao em seu radical que e percebida 'flo vocabular!o verificando-se a forma que aparece ao lado do nornlnatlvo singular. Exemplos:
ager, agri (m): campo
magister, -tri (rn): professor
Apesar dessa mudanc;:a no radical, esses vocabulos se declinam com as mesmas terrntnacoes usadas nas outras palavras masculinas au femininas de 2a dedinacao,
Paradigma:
Palavra masculina - dominus, -l: senhor
Caso Singular Plural
Nominative dominus domlni
Vocativo domlne domini
Acusativo domlnum dO"}lnos
Genitive domlni domlnorum
Dative domino domlnis
Ablative domino domlnis Palavra neutra - bellum, -l: guerra
Casa Singular Plural
Nominative bellum bella
Vocative bellum bella
Acusativo bellum Bella
Genitive belli bel/arum
Dative bello Dellis
Ablative bello Dellis Palavra feminina - malus, -i: macieira
Caso Singular Plural
Nominativo malus mali
Vocative male mali
Acusativo malum malos
Genitivo mali malorum
Dativo malo malls
Ablativo malo malls Palavra masculina - vir, -l: homem, anciao
Caso Singular Plural
Nominative vir viri
Vocative vir viri
Acusativo virum viros
Genitivo vir; virorum
Dative viro "iris
I Ablativo viro viris 13
CONCORDANCIA NOMINAL
Os adjeUvos podem ser classiflcados em triformes, biformes e uniformes. Dessa classlflcacao, destacarnos os adjetivos triformes que apresentam, como 0 proprio nome diz, 3 formas: a de masculino, a de feminino e a de neutro.
altus, -a, -urn: alto bonus, -a, -urn: born macer, -cra, -crum: magro
A primeira forma e masculina e se declina de acordo com 0 paradigma de 2a declinacao para palavras mascufinas. A segunda forma e feminina e apresenta as termmacoes da 1 a cecllr-acao. Ja a 3a forma corresponde ao genera neutro de 2a decllnaceo.
Em tatirn, como em portuoues, os substantivos e os adjetivos se relacionam ern uma estrutura de concordanda entre as suas Formas. Logo, 0 adjetivo acompanha sempre a forma do substantivo a que se refere - ele nao tem um genera que Ihe e proprio, mas passa a ter 0 genera eo numero do substantivo.
Ex.: pue//a bona- a men ina boa
nauta bonus- 0 bam marinheiro mane/plum bonum - 0 escravo bom
EXERcicIO
I) Traduza as frases abaixo e analise morfol6gica e sintaticamente os termos oracionais:
1) Poeta multos amicas facit.
--------------------~--------------
2) puer magnam amphoram fert.
--------------------------------------
3) Regina pulchram coronam habet.
~------------------------------~
4) Femina altum filium habet,
------------------------------------~
5) Templum magnum est.
------------------------------------------
14
vocabulario:
1. altus, -a, -um: alto
2. amicus, -i em): amigo
3. amphora, -ae (f): anfora
4. bonus, -aj -urn: bom
5. cae!um, -i en): ceu
6. corona, -ae (F): coroa
7. femina, -ae ef): mulher
8. filius, -i (m): filho
9. magnus, -a, -unli grande
10. manclplurn, -j (n): escravo
11. multus, -a, um: muito
12. nauta, -ae (m): navegante
13. poeta, -ae (rn): poeta
14. pulchrus, -a, -um: belo, bonito
15. puer, -i em): crianc;:a
16. regina, -ae (f): rainha
17. saptentia, -ae (f): sabedoria
18. templum, -I (n): temple
CONSULTA'
Verbos
Facio, -is, -ere: fazer
Fera, fers, ferre: carregar, levar, trazer Habeo, -es, ere: ter
Quaero, -is, -ere: querer, buscar Sum, es, esse: ser/estar
1 a declinacao 2a ded. (masc.lfem.) 2" dec!. (neutra)
SG PL SG PL SG PL
N. :-3 -ae N.: -us, -er, -ir -i N.: -um -a
Ac.: -am -as Ac.: -um -os Ac.: -urn -a 15
Morfossintaxe - os casos genitivo e dativo
Oa decllnacao latina, ja nos sao conhecidos as casas correspondentes as fun<;;:oes de sujeito e predicativo do sujeito (nominativo) e a de objeto direto (acusativo).
Prosseguirnos nosso estudo, acrescentando a esses casas rnais dais: 0 genitivo e 0 dativo. 0 qenitivo e 0 caso das funcoes de adjunto adnominal e do complemento nominal. ambas IIgadas por preposlcao na traducao para a Ifngua portuguesa.
Segundo Rocha Lima, 0 "complemento nominal e 0 termo que integra a significa~ao transitiva do nudeo substantivo ( ... ),19 . Ex.: a tnvasao da cidede. Para 0 autor, a adjunto adnominal se trata de um termo acessor.o com valor adjetivo, para acrescentar ao substantive urn dado novo a significac;aolO. Ex.: cavalo de roes.
A fun<;;:ao de adjunto adnominal pode ser exercida pelo adjetivo: templo grande, mas, em nossa analise do adjunto adnominal e do complemento nominal representados pelo caso genitivo, serao veriflcadas as formas que se apresentam em locucao adjetlva, Isto ej em uma estrutura formada pela preposi<;ao de seguida de substantivo (de + substantivo). Exemplos:
Amor Dei: 0 amor de Deus.
Versus poetee. Os versos do poets.
o caso dativo marca as funcoes de objeto indireto e de dativo de interesse. A funcao de objeto indireto e exerdda quando ha, na oracao, um verba transitlvo Indireto au bitransitivo como em:
Puer flores feminae dat. A crianca da flares a mulher.
Femina amorem vk6offert. A mulher oferece seu amor ao homem.
o caso dativo pode tarnbern exercer a fun<;;ao de dativo de interesse, que, segundo Evanifdo Bechara, He aquele mediante a qual se indica de maneira ~cundaria a quem aprovelta au prejud1ca a a<:.;ao verbal. ( ... ) este dative fica muito proximo da clrcunstancta de Am au proveito (beneficiarto)".
Ex.: Solis omnibus lucet 0 sol brilha para todos,
9 LIMA, Rocha. Gramatica Normativa da Lingua Portuouess. 42 ed. RIO de Janeiro: Jose Olympio, 2002. p.240. JO Op. cu.. p.254.
16
Entretanto, em nosso estudo, chama-se dative de interesse 0 termo que expressa a oplruao de uma pessoa 11. E usado com 0 verba de liga<;;:ao (esse: ser/estar), Exemplos:
Puerol(ber longus est. Para 0 menino. 0 livro e longo.
Feminae vita bona est. Para a mulher, a vida e boa.
Quanto a tradu<;;\a desses casas, vale abservar que, apesar de nao terem preposlcao no latim, devem ser traduzido com prepostcao. No caso qenlttvo, com a preposlcao de; no caso datlvo, com a preposicao para ou a. Exemplos:
caso si ngu lar traducao plural traducao
Nominative poeia o poeta poetac os poetas
e
Vocativo poe/a 6 poera pociac 6 poetas
Acusativo poe/am o poeta poetas as poet as
Genitive poetae do poeta poetiirum dos poetas
Dative poetac para 0 poeta poetis para os poetas : l Para Becha ra (2001: 424), trata -se do dative de opin i50.
17
I) Traduza as frases abalxo e analise morfol6gica e sintaticamente os termos oracionais:
j) Magistra legit magnum librum pueri. ~ _
k) Patricii multa sacrificia deis Roman6rum faciunt. _
I) Deus bonam vitam vir6 dat. ~
\l) Femina sapientiam filiis offert. ~ __ ~_
i) Feminae multas statuas dearum et de6rum templ6 omant.
--------
CONSULTA'
18. decilnacao
SG PL
N. :-a -ae
Ac.: -am -as
G.: -ae -arum
D.: -ae -is
Ab.: -~ -is
2a declinacao - neutras
SG PL
N.: -um -a
Ac.: -um -a
G.: -i -orurn
D.: -6 -is
Ab.: - 6 -is 2ll declina_y8;o (masc.Jfem.)
SG PL
N,: -us, -er -ir -j
Ac.: -um -os
G.: -i -orum
D.: -0 -is
Ab.: -0 -Is 18
I"
Vocabulario:
2. agricola, -ae (m): agricultor
3. agricultura, -ae (f): aqriculfura
4. auxilium, -i (n): auxilio
5. magistra, -ae (f): professora
6. bonus, -a, -um: bam
7. concordia, -ae (f): harmonia
8. dea, -ae (f): deusa
9. deus, -i (rn): deus
10. et (conj): e \
11. femina, -ae (f): mulher
12. filius, -i (rn): filho
13. fundamentum, -i (n): fundamento, base
14. gloria, -ae (f); gl6ria
15. hi storia, -ae (f): historia
16. luna, -ae (f): lua
17. magnus, -a, -um: grande
18. multus, -as, -um: muito
19. nauta, -ae (m): navegante
20. non (adv) nao
21. liber, -bri (n) I ivro
22. puer, -i (rn): crianca, menino
23. parcimonia, -ae (f): economia
24. patria, -ae (f): patria
25. patricius, -i (m): patricio
26. philosophus, -i (m): fil6sofo
27. qui (conj): que
28. Romanus, -i (m): romano
29. sacrificium, -l (n): sacriffcio
sapientia, -ae (f): sabedoria rosa, -ae (f): rosa
statua, -ae (f): estatua templum, -i (n): temple tempus, -orls (n): tempo
vir, -i (rn): homem
vita, -ae (f): vida
Verbos:
arne, -as, -are: amar doce o. -es, -es: ensinar lego, -es, -ere: ler
do,- as, -are: dar
facio, -i s, -ere: fazer quaere, -is. -ere: buscar
orno, -as, -are: ornar, enfeitar offero, -rs, -ere: oferecer
19
"':XERCfcIOS
l)Traduza:
a) Ager agricolae multas plantas habet.~ ~ ~ ~
b) Puero iiber historiae bonus est. ~
c) Deus mittit pluviam agricolis. ~
c) Mater bona praecepta fHio docet. _
e) Discipulus auxilrum magistr6 non dat. _
vocabuterio: As lelLllilld(OCS' I" dccl i 11,1~,jO
1. ad (prep,+acus): pal-a, em direr;ao a SG PL
2, ager, agri (m.): campo N -li -lie
3. agricola, -ae em): lavrador r\C -;1111 -:IS
. G -,I(' -~nlln
4. alimentum, -I (m): alimento D -;\1' -is
5. auxilium, -i en): auxf!io t\b -;) iis
6, bonus, -a, -urn: bom ,\S tcrruiuncocs: 1" clcdiJla(,:,\o
7. casa, -ae (f): casa, choupana
8. Deus, -i (rn): Deus so PL
9. disclpulus, -j em): aluno N - us. -er, -ir -i
10. ex (prep.s-abl.): de, ortundo de Ac - tim -os
11. fabula, -ae (f): hlstoria G -i - ornm
12. fern Ina, ae (f): mulher D -0 -is
13. fiUus, -Ii (m): filho Au - 0 -is
14. Graecia, -ae (f): Gnicia As tcruunucoes 2" dcclillW;i\O-
15. historia, -ae (f): hist6ria
16. 'In (prep+ abl.): em neutro
17. lloer, -bn (m): livre SG PL
18, magister, -tri (m): professor N ~ lIJlI -,1
19. maneipium, -i (n): escravo Ac -UIII -~,
20. mater, matris (D: mae G -i • orurn
21. multus, -aT -urn: muito D -a -is
22. natura, -ae (f): natureza Ab -0 -is 23. non (adv). nao
24. per (prep. +acus): atraves de, par
25. plantar -ae (f): planta
26. pluvla, -ae (f): chuva
27. poeta, -ae em): poeta
28. praeceptum, -i (n): preceito
29. puer, -i (m): crian<;;a
30. pulcher, -chra, -chrum: bela
31. regina, -ae (f): rainha
32. sapientia, -ae (f): sabedoria
33. terra, -ae (F): terra
34. vir, -i em): homem
35. vita, -ae (F): vida
Verbos:
Dicta, -as, are: ditar, narrar, center Do, -as, -are: dar
Doceo, -eSt -ere: ensinar Sum, es, esse: ser/estar
Gigno, -is, -ere: qerar, produzir Habeo, -es, -ere: ter, have!"
20
.>
EXERCicIOS DE REVISAO
I) Explique 0 usa dos casas abaixo:
CASO FUN<;AO SINTATICA TRADUC;AO
(com preposicao/ sem
preposicao)
Nominativo
"
Acusativo
Genitivo
,
,
i
I Dalivo II) Apresente a traducao das sentences abaixo e a analise sintatica e morfol6gica dos terrnoa oracionais:
rn) Regina multas servas habet. ~ _
n) Navigium plenum nautae est. _
,
0) Nautae undae altae sunt. _
p) Vir quaerit justitiam Dei.. _
q) Discipuli libros rnaoistrarurn germanis legunt. ~ _
r) Vita servorurn misera est. --- _
g) AUrum et argentum sunt praemium belicoso vlro ~ _
h) Puella magistrae pulchras rosas offert. _
Vocabulario:
1. altus, -8, ,-urn: alta
2. argentum, -i (n): prata
3. aurum, i (n): aura
4. beuicus, -a, ~um: guerreiro
5. Deus, -i (rn): Deus
6. discipulus, -i (m): aluno
7. et (conj): ,
8. germanus, -i (m): irmao
9. justitia, -ae (f): justica
10. Iiber, -bri (rn): livre
11. rnaqistra, -ae (f): professora
12. navigium, -i (n): ernbarcacao
13. nauta, -ae (rn): navegantes
Verbos:
Habeo, -es, -ere: ter
Sum, es, esse: serlestar Ouaero, -ls, -ere: querer, buscar Lego, -ls. -ere: ler
Oftero, -rs, -terre: oferecer
14. miser, -era, -erum: miseravel
15. multus, -as, -urn: multo
16. plenus, -a, -urn: chelo
17. praemium, -i (n)', premia
18. puella, -ae (f): menina
19. putcher, -chra, -chrum: bonito
20. Regina, -ae (f): rainha
21. rosa, ae (f): rosa
22. serva, -ae (f): serva
23. servus, -i (rn): servo
24. unoa, -ae(f): onda
25. vir, -i (m): homem
26. vita, -ae (f): vida