Você está na página 1de 15
Planejamento de Experimentos (DOE) Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto 1 - Introadugao Um experimente ¢ um procedimento no qual as alteragées propositals so feltas nas variavels de entrada de um processo ou sistema, de modo que se possa avaliar as possiveis alteracées sofridas pelas variaveis respastas, como também as razies de suas alteragdes 2 - Objetivos 4. Determinar que varaveis tém maior influéncia na resposta, 2. Determinar o menor valor de x que influencia y, de modo que y esteja proximo do valor desejado, 3. Determinar o mener valar de x que influencia y, de modo que a variabilidade de y seja pequena; 4, Determinar o mener valor de x que influencia y, de modo que minimize es efeitos das variéveis ndo controladas. 3 - Principios basicos do DOE Réplica: as repetigdes do experimento so feitas sob as mesmas condigdes experimentais. Aleatorizagdo: retere-se ao fato de que tanto a alocacao de material experimental as diversas eondigées de experimentagdo quanto a ordem segundo @ qual os ensaios individuais do experimento sero realizados, sao determinados ao acaso. Formacao de blocos: refere-se a formacao de unidades experimentais homogéneos, blocos. EXEMPLO 1 Proposta: Analisar as diferentes respastas das variaveis do processo e identificar a melhor candicéio para que se possa ter o melhor aproveitamento Problema: Um engenheira quer conhecer os efeitos das varidveis de entrada de um processo de otimizacao de calamina para meihorar os resultados em uma plante de beneficiamento de minério, visto que a saquéncia aleatdria representa melhor o que ocorre na mina. Dados coletados: Os testes sero realizados com amostras representativas de | kg de finos do minério calaminico. ‘O numero de teste =24 = 16, considerando as réplicas, 32 testes. A ordem dos testes sera definida por sorteio, de tal maneira que os ensaios pessam ser feites de forma aleatdria. Ferramentas: «Create Factorial Design Diplay Design Analyse Factorial Design Factorial Plots. Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto Arquivo de dados: calamina. MPJ a Sulfeto de sédio 3000 | 6000 b Emulsdo 300. 800 Gi Silicato. 0 3500 id Hexametatosfato [0 3500 COMANDO CREATE FACTORIAL DESIGN 1. Abra calamina.mp 2. Selecione Stat > DOE > Factorial > Create Factorial Design 3. Complete a caixa de dialogo conforme figura abaixo 4. Clique na opgao Display Available Designs 5. Selecione o (cane conforme caixa de didlogo abaixo Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto Available Factorial Designs (with Resolution] Factors a(S el 7 [sls |Win) 2) Bl Ml Available Resolution Ill Placket-Burman Designs Factors Runs. Factors Factors Runs 27 12,20,24,20,...,48 20-23 36-39 40,4448 io 2e27 40-43 44,40 8 2031 44-47 40 8 32-35 36,40,44,48 6. Clique em OK 7. Clique na opcao Designs 8. Complete a caixa de dialogo conforme figura abaixa Designs Runs Resolution 2p) Number of center points per block: ox Number of replicates for corner points: Ea—=] Number of blocks: 1 Help Lox] Cancel 9. Clique em OK 10. Clique na opgae Factors 11, Complete a caixa de dialogo conforme figura abaixo Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto 12. Clique Ok em todas as calxas de didlego. INTERPRETANDO OS RESULTADOS Na janela Session exibe um pequeno relatério contendo um resumo de planejamento que esta sendo realizado, apresentado a seguir. Full Factorial Design Factors: 4 Base Design: as as Bun a2) Replicaten: a Bloc! 1 Center pts (totaly: 0 AML terms are free from aliasing. Além deste relatorio o Minitab gera a planilha no Worksheet, como mostra a figura abaixo. 2 1 " 2 & 3 2A a = 5 3 6 18 7 3 a 8 JES888EE 88 IBBeseee es BoB BBC. LB} |_| |8].| 8/8) Com esta planilha em m&os realizam-se os experimentos e ent&o uma nova coluna de Rendimento € preenchida, Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto ‘COMANDO DISPLAY DESIGN ‘Observa-se que os experimentos na planilha anterior estdo expostos de manelra aleatéria, segundo a primeira coluna StdOrder. E os minimos e maximos de cada fator esto representados por seus valores, porém estes podem ser representados por -1e 1. Estas alteracdes podem ser feitas segundo 0 comando Display Design 1. Selecione Stat > DOE > Display Design 3. Complete a caixa de didlogo conforme figura abaixo 4. Clique em OK. INTERPRETANDO OS RESULTADOS: ‘Uma nova planilha de dados no Worksheet € obtida: 1 1 2) 1 a 1 4) 1 58 1 5 1 7 1 al 1 a 1 1 ‘Observa-se, pela primeira coluna StdOrder, que os experimentos estéo em ordem ‘crescente, E os minimos e os maximos est&o representados por —1 € 1, respectivamente, Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto COMANDO ANALYZE FACTORIAL DESIGN 1. Preencha a coluna Recuperacao na planilha anterior, conforme a figura a seguir. R g 2. Selecione Stat > DOE > Factorial > Analyze Factorial Design 3. Complete a caixa de didlogo conforme figura abaixo co Recupersgso 4. Clique na opeao Graphs 5. Complete a caixa de dialogo conforme mostra a figura Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto RunOrder CenterPt Blocks sulfeto de sédij enulsac silicate hexanetafosiate Recuperag3o 6. Clique em OK em todas caixas de dialogo. INTERPRETANDO OS RESULTADOS Na janela Session mostra-se trés grupos de relatérios como se segue. Eovimated Ettects ang Coefficients tor Recuperagie (coded units) Term EEfect Conf SE Conf T B Constant 45,12 0.2768 163,02 0,000 gulfcte de edic 0,75 0,27 Ba76e 1,35 a,196 emulaas 7.290 3,64 0.2768 13,17 9,000 ailiaato 16,02 8,01 D,2768 28,98 9,000 hexenetaccefato 8.2768 41,32 9,000, gulfete de sédiotemilsas gulfeta de sédiotsilicato aultate ap aGdio*nexamstatoatate ‘mulanot silicate anulosathenametafoefate eilicatothexanetafoststo gulfete de sédio‘emilsasteilicato aulfate do sédiotemlaaa* 0.2768 -15/28 4.08 0.2768 -20,23 0000 0.2768 23,61 0,000 9.2768 13,09 9,000 8.2768 -17,20 9,000 0.2768 -16,87 9,000 0.2768 12/18 4.008 B,2768 -39,28 9,000 hexametatoarare wulfets de eédioteilicatot 35,00 7,50 0.2762 27,20 9,000 hexametafcefate euulcsotcilicatothexametafosfato 11,07 5,53 0,2768 18,88 4.000 sulfata ae séaiovemilsacrailicarot -18,00 -7,00 0.2768 -25,30 a,000 hexametatoatato S = 1.56866 ReGq - 99,008 Resq{aaj) - 99,622 Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto Para saber qual fator ou efeito & significante @ necessario avaliar o valor do p-value, visualizado na coluna P, comparando-o ao nivel de significancia, normalmente considera- 5@ oO nivel de significancia a = 0.05 (este nivel é utiizado para comparagao na tabela), Portanto pode-se observar que 0 Unico fator que nd ¢ significante, de acordo com o teste “T @ 0 sulfeto, pois este possui a p-value maior que 0.05, Analysie of Variance for Recuperacitc ( unite) Source DP Seq 8S Adj G8 a5 MS Main Eftecta 4 5658,25 1667, 06 2-Way Interactions 6 4791, 29 798,55 DWisy Interacti a 923,54 1730/49, ‘cay Interactions 1 isee,ed 1660.94 idual Error 16 3922 2145, Pure Error 16 39.22 245 Total En A estatistica acima foi realizada através do teste P P 680,07 9,000 325,77 9,000 Toe,12 0,000 640,00 9,000 “Fe considerando 0 mesmo nivel de significancia (a = 0.05) pode-se observar que os principals efeitos, os efeitos com duas interagdes, trés interagdes € quatro interagées possuem o p-value menor que 0.05, cu seja todos so significantes para a recuperacéio term coor Constant -47, 1620 gulfeta de eddic 9,0100847 euulaso ‘9,0960800 Bilisate 9,0712060 newanetatoarato 0, 00923514 aulfate ae séaiotemisae -9, 943 338-06 sulfeta de sédiotsiticato 71,3679 78-08 gulfcta de sGdicthexamctafosfate «2,8 7428E-06 sauleao*eilicate ~7,546298-05 emulaaothexametatostate 2, 954298-06 ailicatothexamotarostate -2,793588-05 sulfate qe séaiovemulsactailicato 1, 579908-08 sulfeto de eédiotemilcaot 5, 09624E-09 hexane tafoafate aulfate de atdiotaiticatot 4,985938-09 hexametatoarato emulaac*silicatotnexametaroarate 3, 466208-08 wulfete de eGdiotemuleapteilicatot -6,09607E-12 hexane tafoafate inated Coefficients for Recuperagio using data in uncoded unite Neste relatério apresenta-se os coeficientes de cada termo para 0 interesse em construir um modelo de equacao do tipo: y = aX; + bXo. ‘Os graficos S80 exibidos a seguir. Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto ‘Normal Probability Plot of the Standardized Effects (response is Recuperasao, Alpha = ,10) g chat Tvpe © ioe Significant 8 Sianficmt © sheate 0 prsamermostico Percent Beeusys sf 40°30 -0 -10 0 10 2 30 4 0 Standardized Effect ‘© grafico de probabilidade normal demonstra que os pontos que estiverem mais afastados da reta sao significantes para a recuperagdo, no caso abaixo é possivel visualizar que somente um ponto nao é significante que esta em preto e todos os demais que estéo em vermelho sao significantes. Pareto Chart of the Standardized Effects (response is Recuperarso, Alpha = ,10) 175 of Fac Breet ss nen 3 emus cf © sitar aco 0 temennera asco aot e ACT 5 so Feo co aot ed wc nocd a 0 0 20 30 40 ‘Standardized Effect ‘0 grafico de Pareto, abaixo, mostra que todos 08 efeitos que ultrapassam a linha no valor de 1,75 840 significantes, desse modo pode-se confirmar, mais uma vez, que somente o efeito A nao é significante para a recuperacao. Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto Normal Probability Plot of the Residuals (response is Recuperacao) Percent Beeusys sf 3 2 a a 1 2 3 Residual No grafico da probabilidade normal versus residuos a normalidade é identificada quando ‘0s dados tendem a uma reta, o que ocorre neste caso Residuals Versus the Fitted Values (response Is Recuperacéo) . . . . . . . . * . . *. . . . . . * . Cr er ee ee er en | Fitted Value ‘O grafico de dispersao, acima, indica normalidade quand os dados plotados situam-se entre os pontos, no eixo dos residuos, -2 e 2; neste caso, também se verifica a normalidade dos dados Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto Residuals Versus the Order of the Data (response is Recuperacdo) ‘0 grafico acima demonstra normalidade quando os dados nao ultrapassam os limites -2 6 2, quando nao apresentam configuragées lineares constantes, crescentes ou decrescentes e quando apresentam boa dispersio dos dados; mais uma vez, observa-se a normalidade dos dados neste caso. COMANDO FACTORIAL PLOTS 1. Selecione Stat > DOE > Factorial > Factorial Plots 2. Complete a caixa de didlogo conforme figura abaixo 3. Em todas as opgtes de Setup, preencher da seguinte maneira. Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto 4. Clique OK em todas as caixas. INTERPRETANDO OS RESULTADOS: Gera, entao, os seguintes graficos. Main Effects Plot (data means) for Recuperacao emuleso 3s . a o — i - a i a i 5 . z / : | \ \ No grafico acima, pode-se observar qué a quantidade de hexametafosfato tem © maior ‘feito principal, pois a linha que conecta as respostas médias para o nivel baixo é o nivel alto tem inclinacao ingreme comparada aos demais efeitos principais. & o sulfeto tem a menor efeito principal quando analisado de maneira andloga ao hexametatosfato. Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto Interaction Plot (data means) for Recuperacio strate eametaortate No gréfico acima, apresenta-se interagdes entre dois efeitos. A interacéo que demonstrau maior recuperacao fol entre o sulfeto e o hexametafosfato ( no ponto de aproximadamente 63.75). Quando a recupera¢ao esta no nivel maximo do hexametafosfato e no maxime do sulfeto. Logo poderia-se dizer que a fim de conseguir maior recuperacao para o experimento, deveria utilizar hexametafosfato e sulfeto no nivel maximo, considerando as interagdes acima Cube Plot (data means) for Recuperacao Curse de MINITAB ~ Universidade Federal de Ouro Preto ‘O grafico do cubs, acima, mostra as demais interacbes entre os fatores. Pode-se observar que 6 maior valor apresentado é 0 79,980, Esta recuperacao é obtida quando se utiliza 0 maximo de hexametatosfato, 0 maximo de sulfeto, 0 minima de silicato @ 0 minimo de emulsae. ‘CONCLUSOES Portanto, segundo os dados e graficos apresentados pelo MINITAB, pode-se dizer que para obter 0 étimo da recuperacdo o melhor efeita é 0 “ad’, ou seja, quando os fatores so utilizados nos seguintes niveis: sulfeto, nivel maximo; emuls&o, nivel minimo; silicato, nivel minimo e hexametafostato, nivel maximo

Você também pode gostar