Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Ewe Jaçanã Gonçalves
Ewe Jaçanã Gonçalves
Dedicatória
Apresentação
O nome das plantas
Lista de plantas
Fontes de consulta
Sair
Agradecer em primeiro lugar a Fatumbi Verger pela inspiração e pelo conjunto da obra
que é referência a todos os que buscam um certo sentido lógico em tudo o que
costumam chamar de mágico.
À minha avó, Elizabeth de Mattos Vital, Elizabeth de Barú, ou mãezinha, como todos a
conheciam, por seu exemplo de dedicação e fé, enquanto nesta Terra permaneceu.
À Augusta Maria da Conceição Marques, Doné Gamo Lokosi, pelas lições e por guiar-
me pelas mãos em um novo caminho. Que Deus e os Voduns a tenham acolhido de
braços abertos.
A todos os que, de uma forma ou de outra contribuíram para a realização desta
pesquisa.
Dedico este trabalho a meu filho Gregório. Promessa do futuro e da continuidade.
Em 2001 tomei conhecimento do lançamento do livro – Ewé – o uso das plantas na
sociedade iorubá – de Pierre Fatumbi Verger. O encantamento foi imediato, já que há
tempos uma necessidade vinha se impondo ao trabalho diário de militância dentro da
Religião de Tradição de Orixá: reconhecer cientificamente as plantas de uso regular
dentro do culto religioso, já que os nomes vulgares não assegurariam sua aplicação
objetiva. Por exemplo, o que chamamos no Rio de Janeiro de catinga-de-mulata, na Bahia
é outra planta completamente diferente. E assim, podemos citar dezenas de outros
exemplos de “conflitos de identidade” entre plantas distintas com o mesmo nome popular.
Por isso a obra de Fatumbi Verger – Ewé - ao meu entender, é a mais importante
contribuição já dada à preservação da cultura milenar dos Orixás. Não só pelo registro
das “receitas” descritas em seu livro – resultado de mais de 40 anos de estudos - mas,
pelo levantamento de 1086 plantas e sua identificação botânica pelo Jardim Botânico Real
de Londres - Kew, o que possibilitará, ao interessado, identificar uma planta ritualística em
qualquer lugar do mundo.
O presente trabalho é resultado de aproximadamente cinco anos de pesquisas realizadas
na web. Dezenas de milhares de fotos foram examinadas e as melhores foram reunidas
neste cd rom, com o intuito de levar ao público informações consistentes sobre uma área
de conhecimento que não está tendo a devida importância dentro da Religião de Tradição
dos Orixás: o uso – mágico e medicinal - das plantas. Cabe salientar que o organizador
desta obra não tem autoria sobre as fotos e sobre os nomes botânicos das plantas.
Carolus Linnaeus, chamado mais tarde de Carl von Linné (1707-1778) foi um
botânico, zoólogo e médico sueco, criador da nomenclatura binomial e da
classificação científica, sendo assim considerado o "pai da taxonomia
moderna”. Em 1735, publica o seu primeiro livro “Systema Naturae”, no qual
propõe regras para classificar e denominar animais e plantas. É um sistema
de classificação simples que substitui as longas denominações de espécies,
às vezes, com dezenas de nomes que vigoravam na Europa de então. Usa
como critério órgãos e estruturas morfológicas comuns e estruturas
reprodutivas de animais e plantas. Propõe a classificação dos seres vivos
por dois nomes em latim. Um nome para o gênero ou característica geral e o
outro para a espécie. As plantas estudadas por Verger foram identificadas
pelo departamento de botânica do IFAN em Dakar, o herbário do
Departamento Florestal de Ibadan, pelo laboratório etnobotânico do Museu
de História Natural de Paris e pelo Royal Botanical Gardens de Kew, em
Londres, seguindo a nomenclatura desenvolvida por Linnaeus.
A B C
Continua
Adenostemma
mauritianum
“Aeglopsis chevalieri Swingle”, “Rutaceae”
Sàngà
“Aerva lanata (L.) Juss.”, “Amaranthaceae”
Aséfun, Ajé, Sẹfun sẹfun, Rajérajé
“Afraegle paniculata (Schumach.) Engl.”, “Rutaceae”
Sàngá
“Aframomum alboviolaceum (Ridl.) K. Schum.”, “Zingiberaceae”
Òbùró, òbùró òdan
“Aframomum daniellii (Hook. f.) K. Schum.”, “Zingiberaceae”
Òbùró wáwa
“Aframomum melegueta (Roscoe) K. Schum.”, “Zingiberaceae”
Ataare, òbùró, ata, ata ire, atayé, atayé isa, atayé liya, atayé ìjobì, atayé rere,
ẹtalúyà,yiro, yiro guirou (Bariba), atakoun (Fon, Goun, Watchi), atayéé(Yoruba)
Amomo
“Aframomum sceptrum (Oliv. & T. Hanb.) K. Schum., Zingiberaceae”
Òbùró dúdú
“Aframomum sp.”, “Zingiberaceae”
Òbùró igbó
“Afzelia africana Sm. ex Pers.”, “Fabaceae”
Apá, ako apá. Benin: kalouma, obébou (Bariba), doksani (Ditanmari)
“Afzelia bella Harms”, “Fabaceae”
Apá, Ako apá
“Afzelia bipindensis Harms”, “Fabaceae”
Ayan olúpópó, Ayan olútoko
“Agelaea obliqua (P. Beauv.) Baill.”, “Connaraceae”
Èsùrá
“Ageratum conyzoides L.”, “Compositae”
Àrún sánsán, imí esú, ako yúnyu. Benin: kourotoko, serekpèki
(Bariba), azongbiwa (Sahouè), ewé arougbo, olokopla, olokokpè
(Yoruba)
Metrasto
“Aidia genipiflora (DC.) Dandy, “Rubiaceae”
Sìkìtì móèso, Sìkìtì mónso
Catinga-de-bode, Erva-de-são-joão, Maria-preta
“Alafia barteri Oliv.”, “Apocynaceae”
Àbò òsópè, agbárí etu, ìbò àgbà, òbò àgbà
“Alafia multiflora (Stapf) Stapf”,”Apocynaceae”
Àgbà, Ìbò gidi
“Albizia adianthifolia (Schumach.) W. Wight.”, “Fabaceae”
Ayìnrè, ayìnré weẹre, banabáná
“Albizia coriaria Welw. ex Oliv.” , “Fabaceae”
Ayìnré, Ayìnré bonnabónná – Angola: palangonga (Kimbundu), zende
(Malanje), zuembe, zuemba (Cuanza Norte)
“Albizia ferruginea (Guill. & Perr.) Benth.”, “Fabaceae”
Ayìnré, ayìnré bonnabónná, ayìnré semíse olóse, ipèrin, ipè erin
“Albizia glaberrima (Schumach. & Thonn.) Benth.”, “Fabaceae”
Ayinré, Ayinréta
“Albizia gummifera (J. F. Gmel.) C.A.Sm.”, “Fabaceae”
Aynìnré, ayìnré ìsingédé, ayìnré ògò
“Albizia lebbek (L.) Benth.”, “Fabaceae”
Ayìnré, ayìnréye
Coração-de-negro, pau-negro, ebano oriental, mirapixúma
“Albizia spp.”, “Fabaceae”
Ayìnrè, ayùnrè, olúyèéré
“Albizia zygia (DC.) J.R. Macbr.”, “Fabaceae”
Ayùnré, Ayinréta, Ayinré popo, Àkúdìnrín, Olóta – Benin - djinwa (Adja)
“Alchornea cordifolia (Schumach. & Thonn.) Müll. Arg.”, “Euphorbiaceae”
Isin, ìpa, èpa, esin, esiyin, esin abata - Benin - kamala (Fon, Goun), avovlo (Gèn)
“Alchornea laxiflora(Benth.) Pax & K. Hoffm.”, “Euphorbiaceae”
Ijàndú, Ijàndúdú, Gbàlùwo, Ijàn pupa, Séwó sésè pépé, Ijàn, Ijàn funfun, Pépé
“Allanblackia floribunda Oliv.”, “Guttiferae”
Orógbó erin
“Allium ascalonicum L.”, “Alliaceae”
Àlùbósà eléwé, àlùbósà oínsu
Cebolinha-branca, chalota-das-cozinhas, echalota
“Allium cepa L.”, “Alliaceae”
Àlùbósà, àlùbósà gàmbàí, àlùbósà kétá, èlùbásà
Benin - wanakou (Bariba), aloumassa, ayomassa vovo, massa (Fon, Goun),
ayoman wéwé (Watchi), ambassa (Yoruba)
Cebola
“Allium sativa L.”, “Alliaceae”
Ayò, ayù – Benin: ayo (Fon, Goun, Yoruba)
Alho
“Allophylus africanus P. Beauv.”, “Sapindaceae”
Àkànrò, Àkàrà àfín, Àkàrà èsù, Lánarí
Benin - issouariou (Anii), djèyè (Yoruba)
“Aloe spp.” , “Aloeaceae”
Ipòlerin, ipè erin
Babosa
Alstonia boonei De Wild.”, “Apocynaceae”
Ahùn erihùn, Ahùn, Awùn
“Alstonia congensis Engl.”, “ Apocynaceae”
“Alternanthera pungens Kunth.”, “Amaranthaceae”
Atikékeréheyin, dágunró (kékeré)
Benin - haglon (Adja), waglon (Fon, Goun), ahuwaglon, wanglo(Sahouè),
oroilé (Yoruba)
Erva-de-pinto
“Alternanthera sessilis (L.) DC.”, “Amaranthaceae”
Sawéwé, sawéwé, èwáowó, awo erédé, mọni ròderòde, sàjéjé
Periguito, alecrim, mangericão, mangerico
“Amaranthus hybridus L. subsp. incurvatus (Timeroy) Brenan” , “Amaranthaceae”
Èfó tètè, tètè, tètè ńlá, tètè òyìnbó, tètè pòpó
Cauda-de-raposa
“Amaranthus spinosus L.”, “ Amaranthaceae”
Tètè elégùn ún
Bredo-de-espinho
“Amaranthus viridis L.”, “Amaranthaceae”
Tètè àtètèdáyé, tètè ateledánji, tètè oyágade, tètè
kékéré, tètè gbologí, tètè pupa
Bredo, caruru-de-porco
“Amblygonocarpus andongensis (Welw. ex Oliv.) Exell & Torre”,”Fabaceaeae”
Ànìdan
“Amorphophallus absyssinicus (A.Rich.) N.E.Br.”, “Araceae”
Òpòtó pìtì
“Amorphophallus dracontioides (Engl.) N.E.Br.”, “Araceae”
Akúfódewá
“Ampelocissus africana (Lour.) Merr.”,”Vitaceae”
Etèkù
“Ampelocissus bombycina (Baker) Planch.”,”Vitaceae”
Ekò pupa
“Ampelocissus leonensis (Hook.f.) Planch.”, “Vitaceae”
Èké, Abísówò funfun, Ikúmorí, Kúmorí
“Ampelocissus multistriata (Baker) Planch.”, “Vitaceae”
Abèékánná mánún
“Amphimas pterocarpoides Harms”, “Fabaceae”
Kògbàgbé, Kúgbàgbè, Kúsigbàgbé
“Anacardium occidentale L.”, “Anacardiaceae”
Èjojú, èkajú, kajú
Caju, cajueiro, castanha-de-caju
“Anadelphia afzeliana (Rendle) Stapf”,”Poaceae”
Bere, Beere
“Ananas comosus (L.) Merr.”, “Bromeliaceae”
Eékún ahùn, ekúnkún ahùn, ekúnkún, ògèdè òyinbó, òpè òyìnbó,
òpeyibó, òpòn òyinbó
Abacaxi, ananas, nanás, ananaseiro
“Anchomanes difformis (Blume) Engl.”, “Araceae”
Ògìrìsákó, ègó, isu ìgò, lángbòdó, ègó ifá
“Ancistrocarpus densispinosus Oliv.”, “Tiliaceae”
Ìwàjá
“Ancylobothrys amoena Hua”, “Apocynaceae”
Sábíá
“Andropogon gayanus Kunth.”, “Poaceae”
Èrùwà, èrùwà funfun, èrùwà ako, èrùwà ako funfun
“Andropogon sp.”, “Poaceae”
Èrùwà pupa, Kófofá (fa), Kókofià, Koríko ifá, Pópón;lóro
“Andropogon tectorum Schumach. & Thonn.”, “Poaceae”
Abo èrùwà, Èrùwà dúdú, Èrùwà arànwú
“Aneilema beniniense (P. Beauv.) Kunth”, “Commelinaceae”
Gòdògbò odò
“Annona glabra L.”, “Annonaceae”
Afe
Pinha-do-brejo, araticum-do-brejo, jaca-de-pobre
“Annona muricata L.”, “Annonaceae”
Èko òyìnbó, èko omodé
Graviola, jaca-de-pobre, cherimólia, graviola-do-norte
“Annona senegalensis Pers.”, “Annonaceae”
Abo, arère, àfòn
Araticum-da-areia
“Anogeissus leiocarpus (DC.) Guill. & Perr.”, “Combretaceae”
Àyìn, orínodàn
“Anonidium manii (Oliv.) Engl. & Diels.”, “Annonaceae”
Ewùrà igbò
“Anthericum spp.”, “Liliaceae”
Àlùbósà ìjíwèrè, àlùbósà babé ìjíwèrè
“Anthocleista liebrechtsiana De Wild & T. Durand”, “Gentianaceae”
Sápónlá
“Anthocleista vogelii Planch.”,”Gentianaceae”
Apa oro, Ogùgù, Sápó
“Anthonotha macrophylla P. Beauv.”, “Fabaceae”
Abàkè, Abàre
“Anthostema aubryanum Bail.”,”Euphorbiaceae”
Òdògbo
“Antiaris toxicaria (Rumph.) Lesch.”, “Monimiaceae”
Oriro, oro, oro efun, aborí kefun, àwásè, oriro omo olúugbó
Árvore-da-morte
“Antidesma laciniatum Müll. Arg. var. membranaceum Müll. Arg.”, “Euphorbiaceae”
Olèé
“Antidesma membranaceum Müll. Arg.”, “Euphorbiaceae”
Olówùko, Yanyà hólo
“Antidesma venosum E. Mey & Tul.”, “Euphorbiaceae”
Apónlójúsese, arorò
“Antrocaryon micraster A. Chev. & Guill.”, “Anacardiaceae”
Ifá òketété
“Arachis hypogaea L.”, “Fabaceae”
Èpà (gidi), òróré èpàda
Amendoim-verdadeiro
“Argemone mexicana L.”, “Papaveraceae”
Elégè, èékánná ekùn, ègún arìgbò
Cardo-santo, cardo-do-méxico, figueira-do-inferno
“Aristida adscensionis L.”, “Poaceae”
Òkà olongo
“Aristolochia albida Duch.”,”Aristolochiaceae”
Isu òrìsà funfun
“Aristolochia ringens Vahl.”, “Aristolochiaceae”
Àńkémí létí
Mil-homens, jarrinha, papo-de-peru
“Artanema longifolium (L.) Vatke”,”Scrophulariaceae”
Ìtóòpèré, Kúrè kúrè béte
“Artocarpus communis J.R.Forst. & G.Forst.”, “Moraceae”
Berefutu, burefu, gbèrè fútù
Fruta-pão
“Artocarpus integrifolia L. f.”,”Moraceae”
Tapónurin, apáòka
Jaqueira
“Asparagus africanus Lamm.”,”Liliaceae”
Alúki, Kádankóbe, Kádankódè
Aspargo
“Aspilia africana (Pers.) C.D.Adams”,”Asteraceae”
Yúnyun, ako yúnyun, yunríyun, yúnyun ńlá
“Aspilia helianthoides (Schumach & Thonn.) Oliv. & Hiern.”,”Asteraceae”
Yunríyun funfun
“Asystasia gangetica (L.) T. Anderson”,”Acanthaceae”
Ilá funfun, lóbìrí, òbò esin, abésùkalè, sòbòhèé funfun
Coromandel, asistásia-branca
“Aubrevillea kerstingii (Harms) Pellegr.”, “Fabaceae”
“Àkààkàtán
“Avicennia germinans (L.) Stearn.”, “Avicenniaceae”
Ògbun
Mangue-siriuba, mangue-amarelo, árvore-dos-siris
“Azadirachta indica A.Juss.”,”Meliaceae”
Afóforo òyìnbó
Margosa
“Baillonella toxisperma Pierre”,”Sapotaceae”
Emí igbó
“Baissea axillaris (Benth.) Hua”,”Apocynaceae”
Èmú, Ìmú
“Balanites wilsoniana Dawe & Sprague”,”Balamitaceae”
Egungun èkún
“Bambekea racemosa Cogn.”,”Cucurbitaceae”
Kànyìn kànyìn ayaba, Àjàreé
“Baphia nitida Lodd.”, “Fabaceae”
Igiòsùn, Ìròsùn, Àwèwí, Òwìwí, Àràse, Ajoláwò ìròsùn
“Baphia pubescens Hook. f.”,”Fabaceae”
Awèbí
“Barleria sp.”, “Acanthaceae”
Sìnkínmínì
Barleria vermelha
“Barteria nigritiana Hook. f.”, “Passifloraceae”
Òkó
“Basella alba L.”, “Basellaceae”
Èfó òyìnbó, sèjè soro, amúnú tutù, amúnú tutu pupa
Bertalha
“Beilschmiedia mannii (Meisn.) Benth. & Hook. f.”,”Lauraceae”
Gbókó nisá
“Berlinia grandiflora (Vahl.) Hutch. & Dalziel”, “Fabaceae”
Gbókó nisá
“Bidens pilosa L.”, “Asteraceae”
Àdùgbìn, Àpadó
“Biophytum petersianum Klotzsch”, “Oxalidaceae”
Patonmó, jélénubenu
“Bixa orellana L.”, “Bixaceae”
Osùn elédè
Urucum, açafroa, anato
“Blainvillea prieuriana DC.”, “Asteraceae”
Yurìyun funfun
“Blepharis maderaspatensis (L.) Heyne”, “Acanthaceae”
Ìsájú
“Blighia sapida J. König”,”Sapindaceae”
Isin, isin jíje, isin oká, isin òdàn
Castanheiro-da-áfrica
“Blighia unijugata Baker”,”Sapindaceae”
Isin ako, Ako isin, Òdòfin ilé, Akoisin
“Boerhavia coccinea Mill.”,”Nyctaginaceae”
Ètìpónolá
Batata-de-porco, Erva-tostão, Mela pinto, Pega pinto
“Boerhavia diffusa L.”,”Nyctaginaceae”
Ètìpónolá
Erva-tostão, Barrigudinho, Perga-pinto, Solidônia, Tangaracá
“Boerhavia sp.”,”Nyctaginaceae”
Àjàgbóonni
“Bombacopsis glabra (Pasq.) A.Robyns”, “Bombacaceae”
Pón;póla
Castanha-do-maranhão
“Bombax buonopozense P. Beauv.”, “Bombacaceae”
Pópóla, Pónpóla, Èso, Ègún
Poilão-forro
“Bonamia thunbergiana (Roem. & Schult.) F. N. Williams”, “Convolvulaceae”
Otó igbó
“Borassus aethiopum Mart.”, “Arecaceae”
Àgbọn olódù, Àgbọn enídù, Àgbọn onídú, Àgbọn ẹyẹ,
Àgbọn òdàn, Àgbọn gàmbàrí, Idu àgbọn, Ọpè okùnkùn
“Boscia angustifolia A.Rich.”, “Capparidaceae”
Ìkóbé
“Bowringia mildbraedii Harms”,”Fabaceae”
Apépe
“Brachiaria villosa Vanderyst”,”Poaceae”
Eéran omodé
“Brachystegia eurycoma Harms”,”Fabaceae”
Òjíjí ìtàkùn, Akóló, Eku
“Brachystegia leonensis Burt Davy & Hutch.”,”Fabaceae”
Ekukù ilè, Ekukù, Eku
“Brachystegia nigerica Hoyle & A.P.D. Jones”,”Fabaceae”
Àgùnrí, Akolodo
“Bridelia atroviridis Müll. Arg.”,”Euphorbiaceae”
Àáràgbá, Àsá, Àáràsá, Àsáràgbà
“Bridelia ferruginea Benth.”,”Euphorbiaceae”
Irà òdàn, Irà
“Bridelia grandis Pierre ex Hutch.”, “Euphorbiaceae”
Àságbó
“Bridelia micrantha (Hoschst.) Baill.”,”Euphorbiaceae”
Àsáràgba, Àsá, Àsá gidi, Àáràsá, Ìra, Fonú fonú
“Brillantaisia lamium (Nees) Benth.”, “Acanthaceae”
Ajíromí, Òwò, Omi tútù
“Brillantaisia patula T. Anderson”, “Acanthaceae”
Òwò, Ewé òwò
“Brillantaisia sp.”, “Acanthaceae”
Èrò yewa
“Bryophyllum pinnatum (Lamm.) Oken”, “Crassulaceae”
Abamodá, Erú òdúndún, Kantíkantí, Kóropòn
Folha-da-fortuna, Árvore-da-fortuna, Coitama, Diabinho, Folha-da-costa, Milagre-de-são-
joaquim, Saião
“Butyrospermum paradoxum (C.F.Gaertn.) Hepper subsp. Parkii (G.Don) Hepper”,”Sapotaceae”
Èmí, Èmí èmí, Èmí gidi, Akúmálápá, Òrí, Èmígbégi
Limo-da-costa
“Byrsocarpus coccineus Thonn. ex Schumach.”,”Connaraceae”
Àdó, Amùjé wéwé, Oíire, Oríkòténi, Asólèkè, Olójúejò, Orókò tóhùn
“Caesalpinia bonduc (L.) Roxb.”,”Fabaceae”
Sáyó, Séńwò, Séyò olópón, Àyò
Olho-de-gato, Ariós, Carniça, Juquerionano, Silva-da-praia
“Cajanus cajan (L.) Millsp.”, “Fabaceae”
Òtili
Andu
“Caladium bicolor Vent.”, “Araceae”
Kóókò oòduà, Kóókò sòpònná, Kóókò obàlùfòn
Tinhorão
“Calamus deerratus G. Mann & H. Wendl.”, “Arecaceae”
Èrogbó, Eérúugbó
Vime
“Calamus sp.”, “Arecaceae”
Ikí
“Calliandra portoricensis (Jacq.) Benth.”, “ Fabaceae”
Túdè, Ìtúdè, Àtúdàgbé
“Callichilia monopodialis (K. Schum.) Stapf”,”Apocynaceae”
Abóbì dóyòó òrìsa, Amó oyún
“Callichilia sp.”, “Apocynaceae”
Dòdo
“Caloncoba glauca (P.Beauv.) Gilg.”,”Flacourtiaceae”
Kánkán dìká
“Calopogonium mucunoides Desv.”, “Fabaceae”
Ègbọn adágudu, Egburu, Atanka
Falso-oró, Jequitirana
“Calotropis procera (Aiton) W.T.Aiton”, “Asclepiadaceae”
Bomubómú
Flor-de-seda
“Calycobolus heudelotii (Baker) Heine”, “Convolvulaceae”
Èkan funfun
“Calyptrochilum christyanum (Rchb. f.) Summerh.”,”Orchidaceae”
Èlà, Omo oyígí
“Campylospermum flavum (Schumach. & Thonn.) Farron”,”Ochnaceae”
Ajíbépo, Fèjè sèhìn, Fèesò sèjèjé, Àsojá
“Campylospermum reticulatum (P.Beauv.) Farron”,”Ochnaceae”
Olúgbèkán, Agbarí etu
“Canarium schweinfurthii Engl.”, “Burseraceae”
Àkó, Orígbó, Pàpó, Ìpàpó
“Canavalia ensiformis (L.) DC.”, “Fabaceae”
Jogbonlóro, Pópóndó, Pópònlá, Pápánlá, Pòpòndó asínyùn mówó
“Canavalia sp.”, “Fabaceae”
Ìfàtó
“Canna indica L.”,”Cannaceae”
Ìdòfin, Ìdò (dúdú), Ìdò pupa, Ìdòrò, Ìdò kìísawo àìlà
Cana-de-jardim, Cana-florífera, Erva-conteira, Pariri
“Cannabis sativa L.”,”Canabinaceae”
Igbó
Maconha, Cânhamo-verdadeiro
“Cannabis sp.”, “Cannabaceae”
Erú ìsápá
“Canthium spp.”,”Rubiaceae”
Abojúmáti, Èdòogbó
“Caperonia latifolia Pax”,”Euphorbiaceae”
Jobo
“Capparis thonningii Schumach.”,”Capparaceae”
Èéká àwòdì, Èwòn èkìrì, Ikàn àwòdì, Bòbó àwòdì
“Capsicum annuum L.”,”Solanaceae”
Ata ìsènbáyé, Ata jíje, Ata gbásèjo, Kórùúko, Ata àbùrekù, Ata àbáláyé, Ata abaìjò
Pimentão, Pimentão-doce
“Capsicum frutescens L.”, ”Solanaceae”
Ata olóbèńkàn, Ata eye, Ata sísebè
Malagueta, Pimenta-malagueta
“Capsicum sp.”, “Solanaceae”
Ata omodé
Pimenta-vermelha
“Carapa procera DC.”, “Meliaceae”
Abo ògànwó, Èfù ìyá
Andiroba
“Cardiospermum grandiflorum Sw.”, “Sapindaceae”
Saworo, Ako ejìnrin, Ìkúùkù erin, Ìròwò, Atúgun
Ensacadinha, Balãozinho, Chumbinho, Coração-da´-índia
“Carica papaya L.”, “Caricaceae”
Ìbépe, Ìbépe dúdú, Ìsígùn, Gbègbèrè, Sígù
Mamoeiro, Mamão
“Carica papaya var. microcarpa Jacq.”, “Caricaceae”
Ako ìbépe
“Carpolobia lutea G. Don,”Polygalaceae”
Òsúnsún, Òósún, Òsúnsún igbó, Àdóomú, Súnrebámi
“Cassia arereh Delile”,”Fabaceae”
Lámúlè
“Cassia sieberiana DC.”, “Fabaceae”
Efó, Ìfò, Àrìdan tóóró
“Cassia sp.”, “Fabaceae”
Sékésekè, Ìbòsí
“Cassipourea barteri (Hook. f.) N.E.Br.”,”Rhizophoraceae”
Òdú, Ìrókò òkun
“Cayaponia africana (Hook. f.) Exell”, “Cucurbitaceae”
Wómìrìn, Àkútàpá, Dòtánù
“Ceiba pentandra (L.) Gaertn.”, “Bombacaceae”
Àràbà, Ègungun ògún, Èégun (owú èégun), Ògbùngbùn
Mafumeira, Poilão, Polão, Sumaumeira
“Celosia argentea L.”, “Amaranthaceae”
Sokòtò, Soko yòkòtò, Èfó odò
Amaranto-branco, Veludo-branco, Crista-de-galo
“Celosia isertii C.C. Towns.”,”Amaranthaceae”
Àjefówo, Ajítàn, Ìyànjú
“Celtis integrifolia Lam.”, “Ulmaceae”
Aápe, Aápe àjìjà, Apèta
“Celtis wightii Planch.”,”Ulmaceae”
Àwágbà
“Celtis zenkeri Engl.”, “Ulmaceae”
Ità, Arakòbalè, Jàlóre, Ità oko
“Cenchrus biflorus Roxb.”, “Poaceae”
Èmìmó, Èèmó
“Centaurea senegalensis DC.”,”Asteraceae”
Àhèhe
“Ceratotheca sesamoides Endl.”,”Pedaliaceae”
Èkú, Èkukù, Èkukù ilè
“Chamaecrista kirkii (Oli.) Standl.”, “Fabaceae”
Ìmòtú
“Chamaecrista mimosoides (L.) Greene”, “Fabaceae”
Kálèfimíse, Ako kíni àáfimíse, Kíni àáfimíse, Ìran
Mimosa, Sensitiva
“Chamaecrista rotundifolia (Pers.) Greene”, “Fabaceae”
Rèkùrèkù abafè, Abafe ilè, Olúgboró kànràn
Fedegoso
“Chasmanthera dependens Hochst.”, “Menispermaceae”
Atò, Amaranà
“Chassalia cristata (Hiern) Bremek.”,”Rubiaceae”
Òwú dúdú
“Chassalia kolly (Schumach.) Hepper”, “Rubiaceae”
Ìsépé agbe
“Chenopodium ambrosioides L.”, “Chenopodiaceae”
Mańturusí, Moníturusí, Imi iyín
Erva-de-santa-maria, Ambrosia-do-méxico, Erva-formigueiro, Mentruz, Mastruz,
Quenopódio, Epagote
“Chloris pilosa Schumach.”, “Poaceae”
Eéran
“Chlorophora excelsa (Welw.) Benth. & Hook.”, “Moraceae”
Èrò ìrokò, Ìrókò, Ìrókò aládé oko, Ìràwé igbó, Ìrókò èwò
“Chlorophytum macrophyllum (A. Rich.) Asch.”,”Anthericaceae”
Omoníyìndín, Yéyémùyé
“Chlorophytum spp.”, “Liliaceae”
Apo omodé oko, Òjáàkókò
“Chrysanthellum indicum (L.) Vatke var. afroamericanum Turner”, “Compositae”
Ajèrè,Òyígí, Abílèré
“Chrysobalanus icaco L”, “Chrysobalanaceae”
Ìkatè
“Chrysophyllum albidum G.Don”, “Sapotaceae”
Osàn àgbálùmò, Osàn olómo wéwé, Onídòsàn, Àgbálùmò olómo
“Chrysophyllum perpulchrum Mildbr. ex Hutch. & Dalziel”, “Sapotaceae”
Osàn èdùn, Osàn palambi, Osànko
“Chrysophyllum prunifolium Baker”, “Sapotaceae”
Osàn gbólà
“Chrysophyllum welwitschii Engl.”,”Sapotaceae”
Asíyèlé, Apagbé, Èrèhun, Èrìhun
“Cissampelos mucronata A. Rich.”, “Menispermaceae”
Jókóòjéé, Jénjókòó, Ìwàrèjéé
Abutua, Abuta
“Cissus aralioides (Welw. ex Baker) Planch.”,”Vitaceae”
Abèékánná màrùún
“Cissus petiolata Hook. f.”,”Vitaceae”
Abe alárùn, Èyún, Èyún hòò, Èyúnyún
“Cissus polyantha Gilg & W. Brandt”,”Vitaceae”
Ìtàkùn igbó, Kúmorí, Ikúmorí
“Cissus populnea Guill. & Perr.”, “Vitaceae”
Àjà, Àjàrà, Ògbòlò
“Cissus producta Afzel.”,”Vitaceae”
Àbíràgbá, Èdò ejò, Gbòò, Sokúdalé
“Cissus sp.”, “Vitaceae”
Dàìko, Dàrìko, Ìtàkun dájì
Cisso
“Citrullus colocynthis (L.) Schrad.”, “Cucurbitaceae”
Bàrà, Bàrà àkùkù
Coloquinto
“Citrullus lanatus (Thunb.) Mansf.”, “Cucurbitaceae”
Bàrà, Ègúsí, Ègúnsí, Egusi, Ògìrì, Sòfín
Melancia
“Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle”, “Rutaceae”
Òsàn wéwé, Òròmbó wéwé, Ìlèmú, Ewé ìlèmú, Ewé órómbó wéwé,
Gàn-in gàn-in wéwé, Osàn gingin
Limeira-da-pérsia
“Citrus aurantium L.”, “Rutaceae”
Jàganyin, Osàn ńlá, Òrombó, Òrombó igún, Òsàn òyinbó, Òrombó-dídùn,
Òsàn múmu, Òrombó múmu, oro òyibó, Gàn-in gàn-in, Òrombó efin,
Òrombó jagànyin
Laranjeira, Laranja-da-terra, laranja-sevilhana, Pomo-de-ouro
“Citrus medica L.”, “Rutaceae”
Òsàn làkúègbé
Lima,Bergamota, Cidreira, Lima-de-umbigo, Limoeiro-galego, Limão-de-cheiro
“Citrus nobilis Lour.”, “Rutaceae”
Ta-n-jaríìni
Tangerina, Laranja-cravo
“Citrus sp.”, “Rutaceae”
Osàn, Òrónbó
“Clappertonia ficifolia (Willd.) Decne.”, “Tiliaceae”
Bolobòlò,Àgbórín ìlasa
“Clausena anisata (Willd.) Hook. ex Benth.”, “Rutaceae”
Àgbásá, Àtàpàrí òbuko, Àtàpàrí òrúko, Agbárí òbúko
Anis
“Cleistopholis patens (Benth.) Engl. & Diels”, “Annonaceae”
Àpakó, Òké
“Clematis hirsuta Guill. & Perr.”, “Ranunculaceae”
Awúrekùjé, Adápópo, Ìdakèré
“Cleome gynandra L.”, “Capparaceae”
Èkùyá, Erimiaitàn, Èkùyáko, Èkíyé,Èkù yálé
Muçambê-cor-de-rosa, Muçambê-de-cinco-folhas
“Cleome rutidosperma DC.”,”Capparaceae”
Eriwo, Erú èbùré, Èkùyá aja, Etaré, Àràkáníkáde, Èkùyá òrìsà
“Cleome viscosa L.”, “Capparaceae”
Èkùyá, Èkùyá pupa
“Clerodendrum capitatum (Willd.) Schumach. & Thonn.”,”Verbenaceae”
Iye, Fèrèmómi, Fuèmómi
“Clerodendrum japonicum (Thunb.) Sweet.”, “Verbenaceae”
Adinu másòrò igbó
“Clerodendron polycephalum Baker”,”Verbenaceae”
Aporó, Òpà súpà
“Clerodendrum splendens G.Don”, “Verbenaceae”
Adabi,Opó-èsí
Clerodendro, Clerodendro africano
“Clerodendrum violaceum Gürke”, “Verbenaceae”
Isédùn
“Clerodendrum volubile P. Beauv.”,”Verbenaceae”
Dagbà
“Clitandra cymulosa Benth.”,”Apocynaceae”
Ùbó bipàn
“Cnestis corniculata Lam.”, “Connaraceae”
Èsìse, Ekóró
“Cnestis ferruginea DC.”, “Connaraceae”
Oyàn àjé, Àkàrà àjé, Àkàrà osó, Èsìsé, Ekóró, Gbònyingbònyin,
Àpèjonu, Ìká òkùnrùn
“Cnestis longiflora Schellenb.”,”Connaraceae”
Amùjè wéwé
“Coccinea spp.”, “Cucurbitaceae
Okùn dúdú
“Coccimia barteri (Hook. f.) Keay”, “Cucurbitaceae
Àrígbódigbó
“Cochlospermum planchonii Hook. f.”,”Cochlospermaceae”
Adósù, Adósùsù, Ọlópàpà mèràgà, Ọlópàpà àlàgà,
Ọlópàpà ràgá, Ajodò, Ruturutú
“Cochlospermum tinctorium A.Rich.”,”Cochlospermaceae”
Àwò òwú, Férú, Gbéwùtù, Ráwáyé, Aráwáyé
“Cocos nucifera L.”, “Arecaceae”
Àgbon
Coqueiro-da-bahia
“Coelocaryon preussii Warb.”,”Myristicaceae”
Ègbènrèn, Ègbìnrìn
“Coffea spp.” “Rubiaceae”
Ọwó íde, Kofí
Café
“Coix lacrima-jobi L.” “Poaceae”
Tésùbíyù
Capim-de-nossa-senhora, Lágrima-de-nossa-senhora
“Cola acuminata (P.Beauv.) Schott & Endl.”, “Sterculiaceae”
Obì, Obì ifin, Obì pupa, Obì àbàtà
Coleira, Colateira, Castanha-de-cola, Noz-de-cola, Cola medicinal
“Cola cordifolia (Cav.) R. Br.”, “Sterculiaceae”
Ògùgú, Ògùngún, Apotopòróò
“Cola gigantea A. Chev. var. glabrescens Brenan & Keay”, “Sterculiaceae”
Ògùngún
“Cola lateritia K. Schum.”,”Sterculiaceae”
Oródò
Cola
“Cola laurifolia Mast.”, “Sterculiaceae”
Fómù
“Cola millenii K. Schum.”, “Sterculiaceae”
Obì edun, Obì aya, Worowówò, Obìdun, Aworere, Èhin edun, Obìgàrè
“Cola nitida (Vent.) Schott. & Endl.”, “Sterculiaceae”
Obì àkàlà
Noz-de-cola, Abajá, Café-do-sudão, Obí, Orobó, Oubi
“Colocasia esculenta (L.) Schott”, “Araceae”
Kókò, Kókò ebo, Kókò, funfun, Kókò pupa, Isu kókò, Kókò efúe
Inhame, Inhame-branco, Inhame-da-costa, Inhame-taioba
“Combretum collinum Fresen.”, “Combretaceae”
Ajántiro
“Combretum constrictum (Benth.) Lawson”,”Combretaceae”
Ògàn búlè, Ògàn ìbúlè
“Combretum hispidum Lawson”,”Combretaceae”
Ògàn àjànà
“Combretum micranthum G.Don”, “Combretaceae”
Ọkàn, Igi okàn
“Combretum platypterum (Welw.) Hutch. & Dalziel”,“Combretaceae”
Ògàn, Ògàn dúdú, Òdòdó òkun, Èsìnrìn, Èsìn ègédé
“Combretum racemosum P. Beauv.”, “Combretaceae”
Ògàn, Ògàn pupa, Ògàn ńlá, Funfun òwà
“Combretum smeathmannii G. Don”,”Combretaceae”
Hewú hewù, Abèé
“Combretum sp.”, “Combretaceae”
Ògàn sòpònná
Escova-de-macaco-da-áfrica
“Commelina africana L.”, “Commelinaceae”
Ọmoni rògan rògan
“Commelina diffusa Burm. f.”, “Commelinaceae”
Ọmoni rògan rògan, Àtòjò àtèrùn, Gòdògbò odò
Marianinha, Capim-gomoso, Maria-mole
“Commelina erecta L.”, “Commelinaceae”
Ìlékè òpòló, Itó ìpére, Itópa ire, Olójòngbòdú, Ọlájàngbàlú
“Commelina sp.”, “Combretaceae”
Àìkú (jegúrè), Àkò, Awàtòsí
“Commiphora africana (A. Rich.) Engl.”, “Burseraceae”
Jín, Oríjìn
“Convolvulus sagittatus Thunb.”,”Convolvulaceae”
Òfèrè gàmú
“Conyza sumatrensis (Retz.) E. Walker”, “Compositae”
Agemo kogun
Capiçoba, Erva-lanceta
“Corchorus aestuans L.”, “Tiliaceae”
Ọóyólè, Amúgbà dúdú
Caruru-da-bahia
“Corchorus olitorius L.”, “Tiliaceae”
Ayó, Ọóyó, Ọyóyó, Eyó, Eyó gànbe, Yóyó, Ewéédú, Ewéédú gànbe,
Oóyó mìrìn, Senu gbooro
Juta
“Corchorus spp.”, “Tiliaceae”
Oóyólè, Amúgbà dúdú
“Cordia millenii Baker”,”Boraginaceae”
Òmò
“Cordia platythyrsa Baker”, “Boraginaceae”
Akolédò
“Cordia senegalensis Juss.”,”Boraginaceae”
Apàsà igba
“Corynanthe pachyceras K. Schum.”,”Rubiaceae”
Ako wenrenwénrèn, Ako ìdágbón, Ako werewere
“Costus afer Ker Gawl.”, “Zingiberaceae”
Tètèrègún, Tètè egún,Tètèègúndò
Cana-de-macaco, Sangoloro
“Crassocephalum crepidioides (Benth.) S. Moore”, “Asteraceae”
Ebòlò òsun
“Crassocephalum rubens (Juss.) S. Moore”,”Compositae”
Ebòlò, Èbùré, Èfó ebùré, Jágà
“Crassocephalum togoense C. D. Adams”,”Compositae”
Ebòlò
“Crateva adansonii DC.”, “Capparaceae”
Ègún orún, Tani yàà, Tamo lábíá
Tapiá
“Cremaspora triflora (Thoms) K. Schum.”,”Rubiaceae”
Bùjé wéwé
“Crinum zeylanicum (L.) L.”, “Amaryllidaceae”
Isuméri, Ògèdè odò
Amarilis
“Crossopteryx febrifuga (Afzel.) Benth.”, “Rubiaceae”
Àró, Ayeye
“Crotalaria cephalotes Steud. ex A. Rich”, “Fabaceae”
Pésìkìtì
“Crotalaria goreensis Guill. & Perr.”, “Fabaceae”
Àgbòoríta
“Crotalaria lachnophora Hochst ex Benth.”,”Fabaceae”
Abíríkolo
“Crotalaia microcarpa Hochst.”, “Fabaceae”
Eníhóró, Ináorí
“Crotalaria naragutensis Hutch.”,”Fabaceae”
Kankan
“Crotalaria pallida Aiton”, “Fabaceae”
Òmìni,Bíìránà,Àjàemilè
“Crotalaria retusa L.”, “Fabaceae”
Òdòdó, Àwíyán
Xiquexique, Cascavél, Chocalho, Maracá
“Crotalaria sp.”, “Fabaceae”
Koropòn, Peké peké, Sawaro, Sékú sékú, Ọmodé
“Croton lobatus L.” , “Euphorbiaceae”
Èrù, Jómo óruke, Èrùmogàlè
“Croton zambesicus Müll.Arg.”, “Euphorbiaceae”
Àjé kòbàlé, Àjé òfòlé, Afélóru, Ồbàlé
“Cucumeropsis mannii Naudin”,”Cucurbitaceae”
Itorò, Àtówò, Ègúsí ìtórò
“Cucurbita pepo L.”, ‘Cucurbitaceae”
Elégédé, Àpalá, Tàkun elégédé, Èsin, Ìtàkùnelégédé, Iséré, Segbá
Jerimum, Abóbora-amarrela, Abóbora-moranga, Abóbora-da-guiné, Abóbora-porqueira
“Culcasia scandens P. Beauv.”,”Araceae”
Àgúnmòn
“Cuscuta australis R.Br.”, “Convolvulaceae”
Gédégédé pupa, Ọmoní gédégédé, Ọmoní gìnìgíní, Ọmoní gèlègélé,
Gannagánnà
“Cussonia arborea Hochst. ex A. Rich.”,”Araliaceae”
Sìgo, Sìgorolú
“Cyathula achyranthoides (Kunth.) Moq.”,”Amaranthaceae”
Sájúwayé
“Cyathula prostrata (L.) Blume”, “Amaranthaceae”
Eúre pepe, Sawere pepe, Pòògbepòògbe, Dámonítò, Aréhin kosùn omo
“Cyathula sp.”, “Amaranthaceae”
Aréhin kosùn
“Cycnium camporum Engl.”,”Scrophulariaceae”
Arójòkú wéré
“Cylicodiscus gabunensis Harms”, “Fabaceae”
Aja igi, Ọlósàn, Lísàn, Ồdeòwesè, Olísàn
“Cymbopogon citratus (DC.) Stapf”, “Poaceae”
Koríko oba, Koríko òyinbó, Koóko oba, Oko oba, Tíì, Etí, ìsokò
Capim-santo, Capim-cidrão, capim-cidreira, Capim-limão, Erva-cidreira, Falsa-erva-cidreira
“Cynodon dactilon (L.) Pers.”, “Poaceae”
Koóko ìgbá
Capim-de-burro, Grama, Pata-de-galinha
“Cynometra mannii Oliv.”, “Fabaceae”
Eèkù, Èkùkù
“Cynometra megalophylla Harms”, “Fabaceae”
Ègì
“Cyperus articulatus L.”, “Cyperaceae”
Ifin, Òré
Junco-bravo
“Cyperus esculentus L.”, “Cyperaceae”
Òfio, Ồmu, Ìmumu
Junça, coco-capim, Junquinha-mansa, Junquinho-rio-grande
“Cyperus sp.”, “Cyperaceae”
Èwà òsanyin, Ìyáfún, Ajípàte
“Cyphostemma adenopodum (Sprague) Desc.”,”Vitaceae”
Erú dàìko
“Cyrtosperma senegalense (Scott) Engl.”,”Araceae”
Òpè ìgó