Você está na página 1de 169
Explicacées e Exercicios de Gramatica Niveis de Iniciagdo e Elementar 7 x < ie) Tate WEL Utilizagao na Aula e em Autoaprendizagem Leonel Melo Rosa amos [a comecar! EXPLICACOES E EXERCICIOS DE GRAMATICA Niveis de Iniciagdo e Elementar UTILIZACAO NA AULA E EM AUTOAPRENDIZAGEM Lidel = edindes téonions, Mo ‘Da mesma Etre: — PORTUGUES X01 — NOVA EDIGkO ‘urs de Portugués Lingua Esrangera etrturad em 3 rvs inca, eementaeinteméo, ‘ompnents: Liv do Alun + CD audio, Cerro de Exercise Lio do Professor — PRATIOAR PORTUGUES ‘iviadesingusices varias, desinatase alunos de Fatugeés Lingua strangia derive! elementa fo intermédo — OLA! como ESTA? ‘Curso itensio de Prtugus Lingua Estangera destino a autos ou jovens adits. ‘Components: Lio de estos, Livo de Atvdads (ave contém um Caserna de Vorabulra e CO audio dupa, — VAMOS LACOMEGAR! xgleagbese exercas de gramatca evcabudio em 2 volumes (ive mentary, — Novo PORTUGUES SEM FRONTEIRAS 1 Destina-se a aprendents pncints,cosnde as estuturas gramaicas lexis bisicas do nivel de rag e element. nui GO uti dopo que contém as ravagtes dos dogs, xs eexerciios de era — GWA PRATICO 008 VERBOS PORTUGUESES Maral peicodecorjvgagio val. Ils verbs cam repascese parkcladates de arvana de alguns vetos no rai. Corti ceca de 12000 vero — GUIAPRATICO DE VERBDS COM PREPOSICOES. Diciondrio de verbs com prepasices eos seus respetvs sigticados. Comtém mas de 1.800 vers com prepasiges. — LER PORTUGUES Coleg de histris gas letra tice aradive, estrada om 3 vis. — PORTUGUES ATUAL 1 2 Destinam-se ao ensina/prendlzagem de Portugu Lingua Esangora, nels 1, A2 ¢ 81/82 pretndem ser Ives de apoio, na sala de aula elu em traba automo. nduem ainda um CD do. = ENTE NOS 1,2. 3 (EM PREPARAGAO) ‘Método Portugués Lingua Estangera que conta os rive At, 2, Bt, 82e C1. Cada conunto de materia pressupie ee 1002120 horas detrabao, engobandoo treba na sala de aula o estado auton, — NAONDA DO PORTUGUES 1, 263 Projet pedapxico destnato ao ensno de Portugués Linge Estrangiee Portugués Lingua Sequnc,caitoajaven ans, que rvegia una abrda- gem comunicaiapor competencies etree. — GRAMATICA TWA 1 €2 Destinam-s8 ao ensino de Portugués Lingua strange ou Portugués Lingue Segunda econtém expicarbes clara eeplcao prea das principals estu- | {ures os rive element epré-ntemédio~Gramatica Ata 1, € dos ves intermedi avanyado- Grado Atv 2 ‘EDICAO E DISTRIBUICAO N UDEL del ~ edioias téenions, a SDE ua D. Esttéia 183, rf Do, 1049-057 Lisboa Tek: +351 219 511 448” Fa +351 213 522 684 Revenda: evenda@idel ot Exportagéo:depnteraconaeidel pt ‘ena onine: variaaidel pt Marketing: marketing pt Projets de Eg: eicoesplediel ot luvRaau ‘Praia da Viti, 14 ~ 1000-247 Lisa aioe ot Copyright © dezembro 2011 (3 Ee; ab 2002 (1. Eciedo) LUDEL — Edges Técricas, Lo. ISBN: 978-972-757-888-1 Pré-impresso: REX LAME Muitiservigas Grea & Pubedade, Lda. Inpresio eacabamento:atlesa- Slugs Grfcas, Loa. Vende do Pino Depésito legal n2396731/11 Capa: José Manuel Res lustragbes: Salvador Matos Este piclograma merece ua expicego. 0 stu propio ¢ arta oto para amen que representa para o futuro da escrita, nome ‘adamente na rea da edi técnica e univers, odesenvohimento massivo da fotocdpl (0 Cio do Direto de Aitor astabelece que crime punio pore a fototnia sem avtozagéo des popitas do copyright No etanto, ‘esta pica generalizeu-s sobetudo no ensino super, provocando uma queda sustancl na compra de fvos tcncns Assim, num pais em que a iteratura técnica € to escasse, s autores ndo sentom matvagao para criar obras india efaz6as publica, feando os Tetores impossiltdos de tr biblograta em portugues ‘Lembramos prtant, que @expresamenteproiida a reproduc no tod ou em parte, da prosente obra sem atoriago da etora INDICE PREFACIO .. APRESENTAGAO. . ALGUMAS PALAVRAS USADAS NESTE LIVRO Alfabeto Siglas. Artigo Definido Emprego do Artigo Definid ARTIGO DEFINIDO I (Nacionalidades ¢ Profissbes) ARTIGO DEFINIDO II (Familia)... Contragao das Preposigdes de, em, a, por com o Artigo Definido..... ARTIGO DEFINIDO III ....0..0000 neeneccnanensnen ARTIGO DEFINIDO IV. O Artigo Definido e alguns casos de omissio .. ARTIGO DEFINIDO V (Omissdo) .. Artigo Indefinido ...... Contragio das Preposigdes de e em com 0 Artigo Indefinido Emprego do Artigo Indefinido... ARTIGO INDEFINIDO 1... ARTIGO INDEFINIDO II... Omissio do Artigo Indefinido. ARTIGO INDEFINIDO III (Omissdo) Nomes/Adjetivos (Nacionalidades) NACIONALIDADE Loo... NACIONALIDADE ID... Nomes (Profissées) NACIONALIDADE E PROFISSAO I NACIONALIDADE E PROFISSAO II. Formacao do Feminino—Nomes e adjetivos MASCULINO-FEMININO 1. MASCULINO-FEMININO I1.. MASCULINO-FEMININO HII. MASCULINO-FEMININO IV... WW 17 18, 18 19 19 20 2 2 22 22 22 23 VAMOS LA RECAPITULAR! 1 VAMOS LA RECAPITULAR! 2. VAMOS LA RECAPITULAR! 3. Formacio do Plural-Nomes e adjetivos..... SINGULAR-PLURAL Io... SINGULAR-PLURAL Il. SINGULAR-PLURAL III SINGULAR-PLURAL IV Numerais NUMERAIS | NUMERAIS II. NUMERAIS Ii NUMERAIS I Indicativos Telefénicos ...... INDICATIVOS TELEFONICOS. Possessivos.... Emprego dos Possessivos POSSESSIVOS 1. POSSESSIVOS II POSSESSIVOS III. POSSESSIVOS IV... POSSESSIVOS V Demonstrativos ... Contragio de algumas Preposigdes com os Demonstrativos DEMONSTRATIVOS 1... DEMONSTRATIVOS II. DEMONSTRATIVOS IIT DEMONSTRATIVOS IV. DEMONSTRATIVOS V. Graus dos Adjetivos ...... GRAUS DOS ADJETIVOS I. GRAUS DOS ADJETIVOS II GRAUS DOS ADJETIVOS IIL GRAUS DOS ADJETIVOS IV. ‘Tempos Verbais Presente do Indicativo Verbo CHAMAR-SE COMO TE CHAMAS? Verbo SER .... VERBO SER Verbo TER . VERBO TER .. Verbo ESTAR. VERBO ESTAR Algumas utilizagdes do verbo SER Algumas utilizagées do verbo ESTAR... - ‘Algumas utilizagdes do verbo ESTAR— Mais exemplos SER € ESTAR [sesso SER e ESTAR Il... 4) © LIDEL-EDIGgoES TECNICAS 35 37 37 38 38 39 40 40 41 41 42 43 43 44 44 45 46 48 48 49 49 50 St Si 51 52 52 3 34 55 35 56 56 ST 58 58 58 58 59 59 60 61 61 62 62 63 63 66 66 Algumas utilizagées do verbo FICAR ‘SER, ESTAR e FICAR I. SER ESTAR e FICAR I. Verbo IR. VERBO IR Presente do Indicative ~ Verbos regulares..... PRESENTE DO INDICATIVO I-Verbos regulares em ~ar PRESENTE DO INDICATIVO II- Verbos regulares em -er PRESENTE DO INDICATIVO III—Verbos regulares em -ir. Presente do Indicative — Verbos irregulares Verbos com uma ou mais irregularidades Emprego do Presente do Indicativo PRESENTE DO INDICATIVO IV — Verbos regulares m e alguns inregulares PRESENTE DO INDICATIVO V ~ Verbos regulares e irregulares PRESENTE DO INDICATIVO VI ~ Verbos regulares e irregulares.. PRESENTE DO INDICATIVO VII — Verbos regulares e irregulares PRESENTE DO INDICATIVO VIII ~ Um dia na minha vida Pretérito Perfeito Simples do Indicativo—Verbos regulares...... Pretérito Perfeito Simples do Indicativo—Verbos irregulares Emprego do Pretérito Perfeito Simples do Indicativo . . PRETERITO PERFEITO SIMPLES I-Verbos regulares em -ar PRETERITO PERFEITO SIMPLES II-Verbos regulares em -er PRETERITO PERFEITO SIMPLES III—Verbos regulares em -ir PRETERITO PERFEITO SIMPLES IV—Verbos regulares. PRETERITO PERFEITO SIMPLES V-Verbos irregulares..... ‘0 PRETERITO PERFEITO SIMPLES VI-Verbos regulares e irregulares. PRETERITO PERFEITO SIMPLES VII-Ontem a Luisa. ~ PRETERITO PERFEITO SIMPLES VIH—O meu dia de ontem PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO PERFEITO SIMPLES 1... PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO PERFEITO SIMPLES II... PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO PERFEITO SIMPLES III... PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO PERFEITO SIMPLES IV... Pretérito Imperfeito do Indicativo — Verbos regulares Pretérito Imperfeito do Indicativo — Verbos irregulares Emprego do Pretérito Imperfeito do Indicativo PRETERITO IMPERFEITO DO INDICATIVO....... PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO IMPERFEITO. PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO IMPERFEITO/PRETERITO PERFEITO I PRESENTE DO INDICATIVO/PRETERITO IMPERFEITO/PRETERITO PERFEITO I Participio Passado-Verbos regulares. Participio Passado—Verbos irregulares Participios passados duplos Emprego do Partieipio Passado Pretérito Perfeito Composto.. PRETERITO PERFEITO COMPOSTO PRETERITO PERFEITO SIMPLES/PRETERITO PERFEITO COMPOSTO 1. PRETERITO PERFEITO SIMPLES/PRETERITO PERFEITO COMPOSTO II. Pretérito Mais-que-Perfeito ... Pretérito Mais-que-Perfeito Composto Pretérito Mais-que-Perfeito Simples — Verbos regulares... Pretérito Mais-que-Perfeito Simples ~ Verbos irregulares . PRETERITO PERFEITO SIMPLES/PRET. MAIS-QUE-PERFEITO COMPOSTO.. PRET. PERF. SIMPLES/PRET. PERF. COMP/PRET. MAIS-QUE-PERFEITO. PRETERITO MAIS-QUE-PERFEITO SIMPLES.... 7 1 LIDEL-EDICOES TECNICAS 67 67 68 68 69 70 70 n aI 22 22 73 73 14 14 15 76 7 7 17 8 78 79 79 81 82 83 85 86 87 88 88 89 89 89 90 o1 o1 92 93 93 93 94 94 94 95 96 97 97 97 98 98 99 100 5 VAMOS LA RECAPITULAR! 4... 6 Futuro Simples do Indicativo—Verbos regulares. Futuro Simples do Indicativo-Verbos irregulares.... Expresso do Futuro . EXPRESSAO DO FUTURO I. EXPRESSAO DO FUTURO II... Condicional — Verbos regulares. Condicional — Verbos irregulare Emprego do Condicional PRETERITO IMPERFEITO DO DICATIVO> CONDICIONAL... Modo Conjuntivo.. Presente do Conjuntivo—Verbos regulares .. Presente do Conjuntivo—Verbos irregulares.... Emprego do Presente do Conjuntivo....... PRESENTE DO CONJUNTIVO I. PRESENTE DO CONJUNTIVO Il Modo Imperativo .......-.- Emprego do Imperativo Modo Imperativo-Verbos regulares Modo Imperativo—Verbos irregulares. IMPERATIVO 1. IMPERATIVO II Pronomes ¢ Advérbios Interrogativos. PRONOMES E ADVERBIOS INTERROGATIVOS I. PRONOMES E ADVERBIOS INTERROGATIVOS IL PRONOMES E ADVERBIOS INTERROGATIVOS IIL. PRONOMES E ADVERBIOS INTERROGATIVOS IV. Pronomes Indefinidos PRONOMES INDEFINIDOS 1... PRONOMES INDEFINIDOS 1. PRONOMES INDEFINIDOS III PRONOMES INDEFINIDOS IV. Muito, muita, muitos, muitas 0.00000 MUITO, MUITA, MUITOS, MUITAS Tanto, tanta, tantos, tantas......... TANTO/A/OS/AS, MUITO/A/OS/AS I TANTO/A/OS/AS, MUITO/A/OS/AS II Advérbios .. = Alguns advérbios de lugar. ‘ADVERBIOS DE LUGAR. Advérbios de intensidade. Muito Tao/tanto 7 TAO/TANTO I... TAO/TANTO II. 140, TANTO/A/OS/AS, MUITO/: Graus dos advérbios.... Graus dos advérbios regulares... Graus dos advérbios irregulares.. GRAUS DOS ADVERBIOS. V/OS/AS - © LIDEL-EDIGOES TECNICAS 101 101 101 102 103 104, 104 104 105 106 106 106 107 107 109 110 110 110 110 il 2 113 4 MS M5 M7 7 19 120 121 122 122 123 123 124 124 126 127 127 128 129 129 129 130 130 131 133 133 133 133 VAMOS LA RECAPITULAR! 5. 134 Preposiges econo: 135 Verbo IR com as preposigdes a/para...... 135 PREPOSICOES I (a/para) 136 Algumas Locugdes Prepositivas. 137 PREPOSICOES Iesossossseresreessrev 139 Alguns valores de algumas Preposicdes... 140 PREPOSICOES III. 143 PREPOSICOES IV 144 PREPOSICOES V. 144 PREPOSICOES VI 145 VAMOS LA RECAPITULAR! 6.. 146 VAMOS LA RECAPITULAR! 7.....sccsccssssesssnssseessesseeeee 147 SOLUGOES DOS EXERCICIOS.. 149 ANEXO: Algumas sugestées para a aprendizagem de Portugués Lingua Estrangeira.. 161 GRAUS DE DIFICULDADE—Legenda Sa Grau de Grau de Grau de Grau de Grau de Dificuldade 1 Dificuldade 2 Dificuldade 3 Dificuldade 4 Dificuldade 5 © LIDEL-EDIGdES TECNICAS7 PREFACIO Com 0 livro Vamos Id Comecar!, destinado a aprendentes de Portugués Lingua Estrangeira dos niveis de iniciagdo e elementar, 0 autor, Leonel Melo Rosa, através da Editora Lidel - Edigdes Técnicas, continua e prolonga, numa espécie de «inversa navegag%o», o trabalho iniciado em Vamos lé Continuar!, convidando os seus utilizadores a descobrirem as bases, as fundagdes, do funcionamento da Lingua Portuguesa, como casa que se constr6i, ou a voltarem ao cais, margem, limiar, de onde se parte para outros horizontes, mar maior, mais ou menos alteroso, mas sempre em busca da alteridade, Este conjunto de exercicios de gramética e vocabuldrio apresenta, no entanto, a particularidade de vir a lume em dois volumes separados, facilitando-se assim 0 seu manuseamento e utilizago pedagégica, sobretudo em situagdes de autoaprendizagem. A grande variedade de exercicios, a sua contextualizagdo em pequenos fragmentos de situagGes auténticas muito proximas de registos de lingua corrente, conferem a este segundo tomo de exercicios uma grande vivacidade, onde rigor, sintese ¢ sistematizagdo das regras de uso da lingua vo a par com uma atitude Itidica inerente a toda a aventura de descoberta ¢ de conhecimento. Apesar da separacdo em duas partes, 0 autor nunca perde de vista o conjunto, tecendo uma rede entre os varios elementos que compdem o livro, de modo que, por exemplo, na execucdo de um determinado exercicio de vocabulirio, o utilizador possa aplicar ou procurar na parte gramatical os elementos de que necesita para produzir os seus enuneiados. Todos os fios desta tessitura estdo afinal interligados, produzindo a rede para suster 0 utilizador no dificil, mas aliciante, exercicio de apreensdo e de manipulagao da lingua, esse caminhar no fio de arame, «o salto mortal» para que a comunicagao seja possivel. Na esteira do livro anterior, Leonel Melo Rosa oferece-nos um trabalho que assenta em certos pressupostos pedagégicos de aprendizagem de uma lingua viva, como o do enfoque no aprendente, de modo que este, apds a aquisigio de um certo vocabulirio e estruturas, possa produzir novos enunciados; a abordagem ciclica dos contetidos, mas respeitando uma certa progressaio gramatical, sem nunca perder de vista os objetivos comunicacionais que um aprendente deste nivel deve atingir, os do dominio de situagdes de comunicagao de quotidiano num pais de lingua portuguesa ou mesmo certos objetivos culturais, visiveis em filigrana na contextualizagio dos enunciados. O autor termina 0 conjunto com algumas sugestdes de materiais suscetiveis de serem utilizados na aprendizagem do Portugués Lingua Estrangeira, adquirindo particular relevo a indicagao de alguns enderegos eletrénicos que podem colocar o aprendente em situagao interativa ou langd-lo simplesmente na busca de informagdo, leitura e compreensao de dados relativos a lingua e cultura portuguesas. Desta forma, Vamos Id Comegar! ensina também a aprender a navegar na casa da Lusofonia, para que o aprendente sinta que o caderno de exercicios ¢ apenas um meio de o langar no laboratério vivo do exereicio da lingua, mar aberto, navegagao e voo em diregao a um horizonte onde as pontes se prolongam, num jogo infinito de dadiva, de partilha, onde 0 eu e 0 outro se encontram, no espago de uma lingua comum, abolindo as fronteiras entre Comegar e Continuar. José Manuel Esteves © LIDEL-eDICOES TEcNIcAS 9 APRESENTACAO Vamos lé Comecar! pretende acompanhar ¢ consolidar a aprendizagem feita na sala de aula ou em autoaprendizagem com um manual, CD-ROM, cassete audio ou video ou com um curso na Internet. Tanto 0s exercicios de gramatica como os de vocabulirio tém a sequéncia das estruturas e conteiidos normalmente utilizada para a aprendizagem de Portugués Lingua Estrangeira. O livro dirige-se a alunos estrangeiros dos niveis de iniciagao e elementar. No entanto, pode ser utilizado por alunos que jé tenham alguns conhecimentos da lingua mas que precisam de os organizar e sistematizar. Vamos lé Comecar! tem dois volumes: o primeiro contém explicagdes exercicios gramaticais e © segundo tem exercicios de vocabulirio. Os dois volumes deverdo ser utilizados em complemento um do outro. Procurei variar o tipo de exercicios para tomnar o trabalho mais interessante ¢ para variar © grau de dificuldade. Ha exercicios de escolha miltipla, de completamento, de correspondéncia, de identificagao, etc. Para tornar mais acessivel a realizagdo dos exercicios e 0 estudo das fichas de explicacdo gramatical, existe um cédigo que caracteriza o grau de dificuldade. Este cédigo desti- na-se, sobretudo, aos alunos que trabalham sem a ajuda de um professor e consiste numa escala de uum (mais cil) a cinco (mais dificil). Os exerefcios e explicagdes gramaticais com {y{] sBo acessi- veis a um aluno completamente principiante; os que tém |: ;;] sao destinados a um aluno situado no inicio do nivel intermédio. Para uma melhor compreensio deste cédigo, aconselhamos a consulta da legenda que se encontra na pagina 7. Cada aprendente tem 0 seu método de trabalho ¢ este livro deixa a cada um a liberdade do método que mais the agradar. No entanto, proponho que antes de fazer os exercicios, o aluno leia com atengaio as explicagdes gramaticais. Os exercicios so pedem a aplicagdo das estruturas abordadas nessas explicagées. Quanto ao nimero de exercicios a fazer em cada estrutura, depende de cada aluno. Propéem-se varios exercicios a fim de dar a possibilidade de fazer varias aplicagdes em momentos diferenciados, de modo a poder avaliar a capacidade de aplicagao de uma estrutura adquirida anteriormente. Ao longo do primeiro volume (Gramitica), um exercicio com o titulo VAMOS LA RECAPITULAR! dé ao aluno a possibilidade de fazer o ponto da situagao relativamente ao trabalho desenvolvido. Quase todos os exercicios podem ser feitos sem a ajuda de um professor, encontrando- -se corrigidos no fim do livro, Hé alguns exercicios que precisam do apoio de um professor e, por essa raziio, tém a indicagio SO PARA A AULA. Depois de trabalhar com este livro, o aluno deverd utilizar o livro Vamos Id continuar! (Ed. Lidel, 2011), destinado a aprendentes dos niveis Intermédio e Avangado. O Autor © LIDEL-EpIcoES TEcwIcas 11 PRESENTATION The main aim of Vamos lé Comegar (“Let's get to work!™...or let's get working) is to support and consolidate work carried out in the classroom or in sel-Learning courses either with books, videocassettes or on-line. Both the Grammar and the Vocabulary exercises in this book have the same structure as those used in learning Portuguese as a Foreign Language. The book is aimed at students at beginner and elementary level. However, it can also be used by students having some knowledge ofthe language but who need to systematise that knowledge, Vamos la Comecar is composed by two volumes: the first contains explanations and exercises on grammar; the second contains vocabulary exercises. The student should use both books in a complementary way. There are a number of different types of exercises including multiple choice, fil the blanks, matching, identification, etc, A code is used to classify the degree of dificuty ofthe exercise. The code consists ofa seale from one to five (one being the easiest and five the most dificult), with the different levels being represented by Title drawings next tothe title of the exercise. The exerises and grammar explanations marked with [Jj] ae expected tobe accessible toa student at the beginner level, Those marked with| sare for students at an intermediate level, Fora better understanding ofthe code used, we suggest that you consider the information given in page 7, Each student is feee to approach the book in any way helshe finds suitable, but i i suggested that, in the first volume, the grammar explanations are read before the exercises are attempled. The student decides how many exercises to try for each topic. There is no obligation to solve all exercises in one go. Each topic has more than one exercise in order to give the student the opportunity to evaluate the knowledge gained from previous topies. In the first volume (Grammar), the student ean find some exercises entitled VAMOS LA. RECAPITULAR! itulate!") in order to verify and consolidate work carried out in previous topics. Almost all the exercises ‘an be attempted without the teacher's help and solutions are found atthe back of both volumes. The exercises that require the teacher's support are subtitled SO PARA A AULA (“For the classroom only”) "After having worked with this book, the student may proceed to the next level and use Vamos lé continua! ( carry on”) (Ed, Lidel, 2011), aimed at Intermediate andlor Advanced Level students ‘t's continue or Let's “Tue aurvon PRESENTATION Vamos li Comecar a comme principal but d'accompagner les apprentissages et de consolider les acquisitions effectuées dans le cours 4e Portugais ou eéalisées en auto-appremtissage, que ce soit en utilisant des livres, des cédéroms, des cassettes audio ou vidéo ou méme fen suivant un cours par Internet, Les exercives de grammaire et les exercices de vocabulaite reprennent la structure des séquences et les contenus normalement utilisés pour apprentissage du Portugais Langue Etrangére, Ce live s‘adresse a des apprenants étrangers de niveau debutant et élémentaire. Cependant, il peut ére utilisé par des apprenants qui ayant des connaissances de la langue, ont besoin de les systématiser et de les organiser. ‘Vamos ld Comecar se présente en deux volumes: le premier contient des explications et des exercices de grammaire et le deuxiéme contient des exercices de vocabulaire. Les deux volumes devront éire utlisés en complément l'un de l'autre. Vous pourrez trouver des ‘exereices varés, comme par exemple, des exerciees & choix multiples, des exercices tous, de correspondance, identification, ete. Afin de faciliter le choix des exercices& réaliser, on 8 utilisé un code caractérsant Ia difficulté de chaque exereice. Cette modalité s’adresse surtout 4 ceux qui travaillent sans I'side d'un enseignant. Ce eode consiste en une échelle allan de 1&5 (du plus facile au plus difficile.) Les exereices du niveau de difficulté | s'adressent & ceux qui commencent leur apprentissage (niveau élémentaie) et les exercioes classes dans le niveau 5 sont destings 8 coux qui se rouvent au debut du niveau intermédiaire. Ce code est représenté par des petites maisons. Pour mieux comprendre ee code, il sera convenable de consulter la légende qui se trouve ala page 7. CChague apprenant a sa méthode de travail et Vamos é Comegar! permet a chacun de suivte son rythme propre et sa méthode personnelle, Cependant, avant de faire les exercices de grammaire, l'apprenant doit lire les explications correspondantes. Les exercices ne ‘demandent qu'une application des structures présentées dans ces explications. Quant au nombre d'exercices faire pour chague structure, cela depend évidemment de chaque spprenant. Plusieurs exercices sont offers pour chaque structure, afin de pouvoir réaliser plusieurs applications a des moments différents. Ainsi chaque apprenant pourra évaluer sa capacité& appliquer les structures acquses antérieurement, ‘Tout au long du premier volume (Grammaire) des exercices portant lettre VAMOS LA RECAPITULAR! permettent a 'apprenant de faire le point sur son travail, Etant donné que la plupart des exercices peuvent ére réalisés sans Iaide d'un enseignant, Papprenant pourra trouver le corrigé fi la fin du livre, Les exercices qui demandent l'aide d'un enseignant portent le sousstitre SO PARA A AULA. ‘Aprés avoir travail avec ee livre, 'apprenant pourra poursuivre son apprentissage en travaillant avec le livre Vamos ld continwart (EA. Lidel, 2011), qui s'adresse & des apprenants des niveau intermédiaire et avaneé. 12 © LIDEL-EDICOES TECNICAS PRESENTACION “Vamos la comegar” pretende implementar y eonsolidar el aprendizaje en el aula o en el regimen de autoaprendizaje,integrando el ‘manual, e! CD-ROM, cintas de audio y video 0 Un curso en Internet, Las actividades de gramtica y de vocabulario tienen la secuencia 4e las estructuras y contenidos normalmente utilizados para el aprendizaje del Portugués, como Lengua Exttanjera. El libro se dirige a alumnos estranjeros de fos niveles de iniciacién y elemental. Sin embargo, puede ser wtilizado también por los lumnos que a pesar de dominar algun tipo de conocimiento del idioma, necesitan organizarlo y sistematizarlo EL libro tiene dos volumenes: el primero contiene explicaciones y ejercicis gramuticales y el segundo contieneejereicios de vocabuliro. Los dés volumenes han de ser utilizados de un modo complementari, Eneeste libro, intento diversificar el tipo de ejercicios para proporcionar un aprendizaje mis atractivo y para diversificar el grado de Jifcultad. Por eso, nos encontramos con ejercicids de eleccién miltiple, de completamiento, de correspondencia, de identificacié Para una mayor accesibilidad en la relizacién de los ejereicios y en el estudio de fichas de explicacidn eramatical, se ha considerado interesante asociarles un dibujo que caracterizara el grado de dificultad. Este dibujo esté destinado sobretodo a los alums que trabajan sin Ja ayuda de un profesor, Se ha creado una escala que va de uno (e! nivel mas elemental) a cinco (el nivel mis complejo) que corresponde al proceso de aprendizaje del nivel elemental y de las primeras etapas del nivel intermedio. Los ejercicios y explicaciones gramaticales con [7] serdn aecesibles a los slumnos prineipiantes; los ejercivios con estan dirijidos a los aprendientes que se situan en la primera face de nivel inermedio, Pam entender mejor este cOdigo,proponemes que conse la legendaen la pégin 7. Cada uno de los aprendientes tiene su método de trabajo y, por es0, este libro ofrece a cada uno de los alumnos la libertad de elejir el ‘metodo mis apropiado, Sin embargo, yo prapongo que antes de realizar los ejercicias, cada uno de los alumnos ha de leer atentamente las cexplicaciones gramaticales. Los ejecicios piden tan solo la aplicacién de las estructuras planteadas en esas explicaciones gramaticales. El rimero de gjetcicios de cada una de las estructuras est dependiente de las opciones de cada alumna. Se proponen ejercicios diversiicados para cada una de las estruturas con Ia finlidad de ofrecer la posibilidad de hacer variadas aplicaciones en momentos diferenciados, para ‘evaluar la capacidad de aplicacin de una estructura adquirida previamente. A lo largo del primer volumen (Gramatica), Ios efercivios con eltitulo “VAMOS LA RECAPITULAR!” offece los alumnos I oportunidad de hacer la evaluacién de la situacin del trabajo desarollado. Casi todos los ejecicios de este libro pueden realizarse sin la ayuda de un profesor y, por este motivo, estin correjidos al final del libro. En algunos de los ejereicios existe la necesidad del apoyo del profesor y, por este motivo, est identificados con la expresiéa “SO PARA A AULA Despus de trahajar con este libro, el alumno ha de utilizar el otro libro “Vamos 14 continuar!™ (Ed, Lidel, 2011) que esta destinado 4 los aprendientes de los nivelesIntermedio y Avanzado. EL autor VORWORT Vamos ti Comecar versucht, erste Lemerfahrungen mit Portugiesisch, die im Untericht oder in Selbtlesitatonen mit Kursbucher, Audio- und Videoksssetten, CD-ROM, oder Intemetervorben wurden, 2u begleiten und zu veriefen. Sowoht die Grammatik als auch die ‘Worschatztbungen folgen dabei einer nomnalerweise in Lehrwetkcn fr Portugissch al Fremdsprache zum Eisatz Kommenden Progression, Das Buch rch sich an Anfinger baw. Sprachlernende mit Grundkennnissen des Portgiesischen als Fremdsprache. Aber auch Lemer, die berets Vorkenniisse mitringen und diese vertiefen wollen, nen von den s)stematichen Obungen profiieren. Das Lchrwerk beset us vei Banden: im ersten finden sich Minweise zur Grummnatk sowie zalreiche Ubungen lm zweiten Band steht sanz die Wortschatzrbeitim Mitelpunkt. Beide Teieerinze sch wechseletg! Ein Hauptanliegen war mir diesmal, eine groBere Vielfalt an Ubungen anzubieten. Damit wird Vamos id Comecar interessanter und vielseitiger cinseizbar. Es inden sich der nebeneinander Ubungstypen wie:"Mullipl Choice”, Lockentet, sowie Zuordnungs- und Benenungsaufgben, {Um die einzelnen Obungen leichteraufzufinden und, um allgemein einen besseren Oberlick tber das gsamte Material zu bekommen, ‘habe ich stimtliche Ubungen nach Schwierigkeitsgrad geordnet. Dies ist vorallem flir Selbstlerner hilfteich. Zum Einsatz kam hierzu eine Skala = relativ zu den Anforderungen der “Grundstufe” - von I(sehr einfach) bis 5 (sehr schwierig). Die Obungen und Erliungen zw Grammatik mit [°9) sind ohne weitere auch fr reine Anfioger gscignet. Di sit [fj] eekennei- chet ichten sich dagegen an Lerner mit Vorkenntnissen, Eine eenauereErklirung dieser Symbolik findet sch aut Seite 7. ‘Natirich tht es jedem fe, eigene Lemsege 20 gehen, Vor jeder Graramatikibung sollte jedoch die voangeselten Hinweis gnavestens studiert werden, da die Ubungen sich explicit daaut beziehen, Wie vel Ubungen za einem Thema sinwal sind, enscheet cnzigundalleine der Lerner, lo Se! Um zu testen, ob Sie eine Stuktrin verschiedenen Situationen wirklich anwenden kdknen empfiehte sich jedoch, 2um _jeweiligen Thema eine Reihe unterschiedlicher Ubungen zu absolvieren. Im ersten Band (Gammatik)bestehtdaraber haus die Moglishkeit, toffbegetend die mit VAMOS LA RECAPITULAR! bettelten ‘Ubungen zu bearbeiten. Damit lisst sich der der cigene Lernfortschritt kontinuierlich iberwachen. Die meisten Ubungen sind so angelegt, dass sie ohne Lehrer bearbeitet werden konnen, Aus diesem Grund findet sich am Ende des Buches cin Losungsschlsse, Bei einigen Ubungen ist jedoch die Unterstitzung durch einen Lehrer nétig. Diese sind mit dem Hinweis: SO PARA A AULA [Nur fiir den Unterricht!) gekennzeichnet Wenn Sie ios i Comerar erfolgrech abgeschlssen haben ktinen Sie mit miner Lchnwerk fir Fongeschritene Vamos é comtinnar!™ (Ed. Liel, 2011) Thee Portglesischkennnisse weiter ausbauen Der Autor © LIDEL-EDICOES TEcNicas 13 PRESENTAZIONE Vamos td Comecar si propone di aMiancaree consolidarelativiti di apprendimento svolta in classe oppure in forma avtodidatica tramite ‘manuale, CD-ROM, audiocassetta, videocassetta 0 corso onlin. Sia gli eserizi grammaticali che quelli incentrati sul lessico si basano sulle sequenze di struture e contenuti comunemente utilizzate per I'apprendimento del portoghese come lingua staniera, Il libro érivolto agi student stranieri dei lveliprineipiant elementare, Tattavia pud essere tile anche a color i quali, pur in possesso i aleuni rudiment della lingua, abbiano necessita di organizzari in maniera sistematca Vamos ta Comecar si compone di due volumi: il primo contiene spiegazioni ed eserciz di grammatical secondo eservzi di vocabolatio. | due volumi sono concepiti per essere utilizzai in maniera complementare. Ho cerato di introdurre delle varianti negli esereizi, cos da rendere Pia stimolante il lavoro e da variare il grado di diffcolt. Si troveranno dunque esereizi a scelta multipla, di completamento, di corispondenza, Ai identificazione, eevetera, Per rendere pit accessiile la realizzazione degli eserciz elo studio delle schede esplicatve, si € ritenuto utile inserire un codice che ne illustasse il grado di difficolta. Tale codice si rivolge principlamente agli studenti che lavarano senza Iaiuto di un insegnante. E’ stata quindiintrodotta una scala da uno (pi facile) a cinque (pit dificil). Gli esercizi ele spiegazion grammatical conrassegnate con [Pon aecessibila un aluanoprncpiante slut; quelli contradisint da sono destin inveceachi sin giumto a ini de livelo intermedio. Per una migliore comprensione di questo codice, si rimanda alla legenda & pagina 7. Ciaseun discente possiede un suo metodo di studio, © questo libro lascia ad ognuno la iberth metodologica che gli & propria. Tuttavia stuggerisco che, prima di cimentarsi con gli esercizi 'allivo legga atentamente le spiegazioni granvmaicai: ei esereii non Fanno infatti che richiedeme applicazione. In quanto al numero di esereizi da svolgere per ogni struturaafrontata, questo dipende dal singoloalunno, Vengono ‘ropost svariaieserizi, cosi da consentir varie applicazion in momenti diversi, eda permettere di valtare la capacita di applicazione di una siruttura precedentemente acquisita. Nel primo volume (Gramatiea), un esercizio dal titolo VAMOS LA RECAPITULARE permite allallievo 4i fare il punto della situazione sul lavoro svoto. La quasi totlitt degli esercizi pub essere affrontata senza Iaiuto di un insegnante, la loro correzione essendo stata inclusa in appendice. Aleuniesercizi necesstano invece dellintervento din insegnante, ¢percid Sono stati segnalati con ladicitura SO PARA 4 AULA. Dopo aver lavarato su questo libro 'sllievo pot passarea Vamos Id continuar! (Ed. Lidel, 2011), destnato a studentidilivellointermedio anzat Lavrore K sutateasm Kira Vamos dé Comecar! Syer conpovoxsar> sac 8 mpouccce ssyYewux mopryranbeKoro HRA. JaHNMAETECK aH RM Ipenoaasareiest naw eaNocrorTenNO Ho YeeOHMKY, NomEsyeTEC IM BM KOMBIOTEpHOIE NporpaNNoll HK ayawoKAcceTOR ~ w sHOOM caysae aa ira noMOxeT RGN aKpeMT Wt PACKINHTE NpHOGpereHe wa sat, Hasnavenne coGpanteix s Kulire yupaxneuui — paruccueme a HOCTPAlUIA TpABH FpANMATIRH, A TAKE PACMINPENDIE waMerO ‘exosapworo sanaca, Cozepxcasie 1 nopssiok pucronoxeHis Ynpaxsewit cooTaeTeTAYIGT TpaAHWiOHOll exeNle KypeA HOpTyrAAKeKOrO sunea JK voeTpanes. ‘Kura npessasuaviewe sus cryacwros-imiocrpanite®, HikOraa He WY“ARUIIX Hopryraakernit mine aN yoke mnarcroudNX Gas0REN manuasin, Bnpowen, on8 MOXET ORAIATLCH MONeSHO TEM, KIO YE HeNAOXO ORTAIEN AAMKOM — OTHM WHTATEAAM KIMTR HOMOREE eucremaTv pons Hx HaHa Kioira nsnana 8 6yx TowaX: 8 Hepsow us HX cOUpAHN! YIPEHEHIOL HA TpAMMTHKY, BO ATOpOM — yapaxveMHa Ha pacuupeHNe ‘eonapHiore sanaca, O6e toa waysiaioren napaazestit, 1 noctepases noxoGpars ynpaxcienni paniiaiounieex No opwe, coaepAAKIO H ypoRtto exoxHocTH. B paRrHeHEn eITyALNN BAM ‘yer npenoxcewo awiGpars 16 HecKonBRIX BapMIITOR OTwETA -paBiAbitl, yeraNORLATe AOTHMECKYHO EBABH MEKAY OPAsay, TOMONAUT ewanepurentyio )pasy, assare npeawera, wpoOparcenHite Wa kaprHKe M17. Zax toro sto0u nowoss » nepayio ovepent rex, x10 ynywaeT AauK Ge> npenoaanareas "Pw atinoaMene ynpasRnenl 1 yeni perlovorateasioro rpasoaritieckoro Marepiana, pagpasoTalia cHeTeNG akaHKOR. CaoxRHOETE oMewmIEAETER HO Wika OT O2HOFO 40 HATH; noMeveMHe OKO HuTYpKON yupaxKENNR npesNASHANENs! 8 HOSUNAIOUIN, MOMEYeHKBIE NABAO UFYPKAMM ~ AAR Tex, KTO Tomko ro nepeutex ¢ navazsitot na epeakHow cry 'Y mac, KOK wy KaAIOTO HSy"RIOUIETO JOU ~ evOHLNOINOA, H 27a KuHTa HHIKAK Rac He OrpaniunaeT. Bee we A pexonenIOwLN ht ‘uareasHo wsy‘nrTe senOWOrsTeMIH fpaninarWseckuTi watepHan, npedede NeN NpMTYNETh K YOpAHKKeNNAM HD oMepesLOr pastena, Sror wateptan corepaitr wee HeoGxOmUNE 2K nBIMOAHeNE ynpaHNAl rpasiwariseckne KoncrpyKuN. Koxwvecrao ynpaAstHlh, umoniAeMNX Ie saxpentew TOR WK HHO KOHCTPYKUIMH, OCTARAICHO Ha YeNOTpeMNe wHTaTEN. BoMsitioe we ynpaxKeni, OMEWEMNLEX 8 KAKIOM Ha pusesOs, noxBoORNT NIATE:LO ROMPAULATKCR YKE OcKORHHOM TENE, +TOGH, BEAROANHNE AOTTORMTEREHOC Yyopusnieune, saxpenits wsy4enroe, 1MG0. OueiTe creneHb onmmaestHa TeNOIL Tlowemiennise m nepsow Tove (Tpawsaruxa) ynpaxtnesus © nomarozoaKow VAMOS LA RECAPITULAR! (JToemopusy expan!) ‘onpoIaT Hay'LaIOMIeMy HomBeCTE NpONE:xyTOHNIT HOF OWeHHTE eBorO paGory. FlpaKTITeCkH ce ypHAHEMIE woryT EIMOAHETECR 6 YET npeTOTBBATE, HONEWENHE B KOHUE KHMTH OTBETAL HOMOTYT BAN NPOREpIATE NpanHLTAHOCTH BsINONENHR. YnparsHeNN, mA ‘sunnoamenii xoTopsrx nowoUIG penoaasaTess aenaTemRi, aKLAeNeN NpHMeLaNNeN (SO PARA A AULA — [LTA PABOTBI B KITACCE), To sanepueiom paGorut¢ ar0it xno! pexoNentiyen surareno nporocirs wnysente no Kure Vamos ld continuar! (Ed. Lidel, 2011), npeasaanavennoi 2 ysyuayouns sui we cpeatens unt yrayGaeHHOM ypoBNe. Atop. 14 © LIDEL-epicOes TEcNIcAS EIZArOrH To fupio Vamos td Comecar! (“As Gexwitgouue!”) cwvodevex zy exwanan tng RoproyaasKts yaaa Kas Bond ve ehaedaGotv OF pubes nov axoKTivta: GtIV t6En ¥ tHY GurOS\BaKUDia (us PiPAia, CD-ROM, antes Hod Kes fren ¥ AvaBucrvaR pad jata), OL caxiozis ypauuanis xut Recio7iov axoovBoiv Tm caIpa Ka TO REpLEASUEVO TaY EvOTHLOY ROD yRIoROLWOVTEL cU}BaS om Sxdnoxaiia ens noproyuhies ws Gems Yuiooas, To PiBlio avid areviiverar oF apxiptovs wadyeés. Mxopet dywos va ypneisoxoMe’ xt axS joOnsés TOU Eyovv KEOIES ywOoELS oproyaiixy xu Ba. fPchav va ng opyaviéoowy xa va Ti svaaroROKFCON. To Vamos li Comecar! onotsiclaat ax6 Bio royovs : 0 apdros RepuEge ypaywMaTKés encEnans Kal aeKEKs KOI o BeiRepoS aoxijosts tasitoyiov. Or ido topo Apéret va zpewoROLOdveAL Cay CULAIpORA 0 vas ToD GOV. ZypRGpKEhaBa oKORINOS RODE dm, ‘eaxjovav dtugoperiKed BuOuod Suoxokins doTE TO yaa ve civar névtorE evBiapiper. Gu Hpeite aaxicci: xOPAOMAAY emnoyov, ‘ouurdsipwons xevov, «victorias, eaimems, Kd. Tus Ve StevKO}IVGEL o exoUBacTi amy Adon TuY aoKoCOY KEL Om} Hes COW ‘pauuarwiy excEnyiCeOV, vadpzoo" yapaKTpLCTKG cixBoka Tov BaO}iOd duaxokias. pOeciea ya je KAiaRE 4x6 40 éve (HOH ebxo0) wéyp0 to aévte (xo StoxoKo),n ono eivan wuaKtepa powN sm exydOna Gven SiScxdav. OL aaxtacs Kat Or ypaHATIKES exeénmjons pe! P civan Barts re évav teietas apyéqio patnch. Does we F anewesivovea otov HaOneh xov Pickem army apy tO héoov emaddov. Te va xotavoriacte 1a cbyBoka nov zpnoworoIabjc, cyuPlouaEuesite ry aeniSe 7 Kale oxovdaoris ée1 1 di} 100 p80 wsrémns Kat avtG To Hifhio Bivet otov KaBEva THY chewepia we emiAézer Tm [EHO HOD tOv cmpidcer Nporcive, xapéha aoeé, npwv Kivere ng aokiiaek, ve SiapALeeE We RpogOZH Te ypaynusiKEs exer. Ot aoKi}es Bev eva api n eappory tov KavOvav nov Repoucidcovtat se Kae YoaupaTH exeEjyROT. Doo ya TOY apIOUE TwY GOK GcwY ROY RpEREI VE vivoveu ce Kile ovémnta, avtd efaprécat axé tov cxdarore woth}, Tpoteivoveat Ro}AES aoxtjoet: ax wide evéanea, date 0 HoONeiS Ve bexopei va eZacxeita.o& diugoperikts ypovinés oteiés Kat va azwhoyCt tig roe ov éYe axOKTHOEL ORD mpONYOHIEVeS evbeNTeS, Erov por0 topo (Fpayyert}), oF woxsjoaig we tov titho VAMOS LA RECAPITULAR! (“As avaxcpaiauicouye!”) Slvowv ato wade ey Sovarémnea va ehéyzer mv xpGodo mg Sovistés tov. Des o7d0v or uaKtjaet: uopobv va 7ivoUY Japs BéEREAD, AGOH URAPHOLY ot narés anaveiisis cro EMPREGO DO ARTIGO DEFINIDO Gal 1—0 Artigo Definido é colocado antes do nome (substantivo) ¢ serve para designar objetos ou seres perfeitamente identificdveis. Ex.: O carro dele bonito. / A mae do Jodo ¢ inglesa. 2—Emprega-se com o valor de possessivo. Ex.: O meu filho lava sempre os dentes antes de ir para a cama. 3—Emprega-se antes do determinante possessivo. Ex.: O meu carro esti perto do café. 4—Antes dos dias da semana e das horas do dia. Ex.: d segunda, nao temos aula de Inglés. Na proxima segunda-feira, vou ao cinema, Temos aula ds dez horas. 5—Com nomes de datas festivas. Ex.: O Natal é uma época muito bonita. 6—Com os nomes de paises, regides, continentes, rios, mares, ete. Ex.: 0 Brasil, os Agores, a Europa, 0 Tejo, 0 Atlantico. Excegdes: Portugal, Angola, Mogambique, Guiné-Bissau, Cabo Verde, Marrocos, Israel. 7—Com algumas cidades cujos nomes s4o nomes comuns. Ex.: 0 Porto, a Guarda, a Figueira da Foz, 0 Rio de Janeiro. 8—Com nomes préprios de pessoas. Ex.: 0 Jorge, @ Ana. Excegiio: Nao se usa com nomes de figuras publicas. Ex.: Luis de Cam@es, Fernando Pessoa. © LIDEL-EDIGoES TEcNIcAs 19 ARTIGO DEFINIDO I (Nacionalidades e Profissées) Escolha a forma correta do artigo, Exemplo: ov A Os. Pedro é portugués. Joana é portuguesa. professores sao ingleses. Margarida & médica, Porto é uma cidade portuguesa. John ¢ inglés. primas da Leonor sao de Faro. irmaos do Pedro so arquitetos. pais da Manuela sio agricultores. 20 © LIDEL-EDIGOES TECNICAS A__| filho do senhor Pedrosa é piloto da TAP. 10: A__| mae da Susana ¢ assistente social, 4 ARTIGO DEFINIDO | = (Familia) Cee Complete com o artigo definido adequado. Ex.: _____ familia do professor & grande. A familia do professor é grande. 1—___ pai do Pedro & professor. 2—___ prima da mae chama-se Adelaide. 3—___ inmi da Joana chama-se Francisca. 4—___ madrinha do Paulo ¢ espanhola. 5—___ sobrinho do Sr, Pedrosa chama-se Mério. 6—___ tia do Pedro é francesa. 7—_— primos do Anténio sao angolanos. 8—___ avé da Manuela é médica. 9—___ tios do Nuno sao brasileiros. 10 —___ av do Hugo é dono de uma empresa de informatica. ap Contragio das Preposigdes de, em, a, por com o Artigo Definido Si devo | do deva | da detos | dos detas | das emt+o | no emta | na em+os | nos em+as | mas ato | ao aaa atos_| aos atas [as porto | pelo porta | pela pores] pelos portas | pelas Exemplos: 1—0 carro do Jo&o esta na garagem da casa dos pais. 2—Ao domingo nds vamos sempre ao cinema ¢ @ biblioteca. 3—Gosto muito de passar pela livraria antes de ir para casa. © LIDEL-FDICOES TEeNICAS 21 ARTIGO DEFINIDO IIT Complete com o artigo definido adequado, Faca as transformagées necessirias. Ex. Jorge €___amigo de _Pedro. © forge é_o amiga da Pedra. 1—_____ Joaquim ¢ irmio de ___ Susana. 2—____amigo de__Luis ¢_diretor de _ empresa Jota Silva. 3—____ professor de Fisica de _ meu irmo é de Faro. 4—____ prima de ___ Joana ¢ espanhola. 5—____ Femanda é irma de _ Jodo. 6—_____ Pedro ¢ amigo de __filho de professor de Portugués, 7—____ professora de Inglés é casada com ____ primo de __ Margarida, 8—____tios de__ Miguel sao de Braga. 9—____ namorada de ___ Mario chama-se Luisa. 10—____ diretora de __ hospital é amiga de __ tia Susana. ARTIGO DEFINIDO IV Complete o texto com os artigos definidos adequados. Faga as transformagdes necessarias. (1) _@_ Paulo é (2) ___ meu colega preferido. (3) __ Paulo e eu jogamos futebol em (4) escola a (5) segundas e quartas e basquetebol a (6) _tergas e quintas em (7)_ gindsio de (8)___ Rua Luis de Camées. Eu e ele costumamos ir a (9) café Stop. (10) pai de (11) Paulo & amigo de (12) ____ proprietario, Em (13)___ caf, costuma estar muita gente a estudar, principalmente em (14)____ mesas de (15) __ primeiro andar. Artigo Definido e alguns casos de omissio | 7 ty ; O artigo definido omite-se: 1—Com nomes de meses. Ex.: Vamos embora em julho Maio é um més muito bonito. 2—Com as horas do dia. Ex.: So cinco horas. 22. © LIDEL-EDICOES TEeNICAS 3—Com os nomes préprios: a) de pessoas, quando se aplicam a figuras publicas, Ex.: Camées é um dos nossos maiores poetas. b) de alguns paises ¢ regides. Ex.: Portugal, Angola, Mogambique, Cabo Verde, Sao Tomé e Principe, Macau, Timor, Marrocos, Israel, Andorra, Sao Salvador, Castela ©) de alguns paises (Espanha, Franca, Inglaterra e Itdlia) quando regidos de preposigao. Ex: Viveu muito tempo em Franca. / Amana vou para Inglaterra. 4) de cidades, localidades ¢ da maioria das ilhas. Ex.: Londres, Madrid, Paris, Roma, Lisboa, Aveiro, Coimbra, Braga, Cuba, etc. Excegdes: Os nomes que se formam a partir de nomes comuns: 0 Porto, a Guarda, a Figueira da Foz, 0 Rio de Janeiro, a Madeira, os Agores, a Cérsega, a Sicilia, a Sardenha. 4—Antes de palavras que designam matérias de estudo, utilizadas com os verbos aprender, estudar, ensinar, andar em (= frequentar). Ex.: Eu gosto de aprender /nglés. / Ele estuda Latim. / A Ana anda em Medicina. 5—Com a palavra casa quando esta tem 0 significado de Lar. Ex.: Vou almogar a casa. / Ele esta em casa, ARTIGO DEFINIDO V oH (Omissio) pe Complete as frases seguintes com ou sem 0 artigo definido, de acordo com as regras acima indicadas. Faga as transformagées necessarias. setembro. setembro. Ex. 1: As aulas comegam em A cstlas comagams om Ex. 2; ___ Franga € um pais muito bonito A Franca 6 wim pais muita bonito, 1—Neste momento, em —— Brasil, so — ito horas. 2—___ Porto é uma cidade de ___ norte de —_ Portugal. 3—___ Lisboa é __ capital de ___ Portugal. 4—Vou para ___ Inglaterra amanha. 5—___ Rio de Janeiro é uma de cidades mais bonitas do mundo. 6—O Nuno anda a estudar __ Portugués em Universidade de __ Aveiro. 7—___ Londres tem seis milhdes de habitantes, 8—___ meu irmio vai casar-se em —__ junho. 9—___ Barack Obama chega hoje a nosso pais 10—___ meu primo Jorge vive em ___ Franga. © LIDEL-eDIGOES TEcNIcas 23 ARTIGO INDEFINID: Singular Plural Masculino Feminino Masculine Feminino um) uma uns: umas Contragio das Preposigdes de e em com o Artigo Indefinido de+um | dum de +uma | duma de +uns_| duns de + umas_| dumas em +um | num em + uma | numa em + uns | nuns em + umas | numas EMPREGO DO ARTIGO INDEFINIDO. Gil 1—0 artigo indefinido designa objetos ou seres nao individualizados ou identificados. Ex.: Um amigo do Manuel perdeu a bicicleta, 2—0 artigo indefinido utiliza-se como genérico, no singular, quando determina um nome que representa uma espécie. Ex.: Um carro é um meio de transporte. 3—No plural, s6 se emprega quando se refere a um objeto ou ser especifico, determinado. O Pedro tem wmas irmas muito bonitas. / Eu vou comprar uns dculos especiais. 4—No plural, serve também para indicar uma quantidade aproximada. Ex.: Ele tem uns quarenta anos. (~ aproximadamente; cerca de) i ARTIGO INDEFINIDO I fH Complete as frases seguintes com a forma adequada do Artigo Indefinido. Ex.: Isto é —___ carro. Jato é wn carro. 1—Isto é ___ livro. 2—Isto é __ caneta. 24 © LIDEL-EDI¢deS TECNICAS 3—Isto é __ cademo. 4—Isto é __ mesa 5—Isto é __ porta. 6—Isto é __ casa. 7—Isto é ___ computador. 8—Isto é pasta. 9—Isto é __ cadeira, 10—Isto é __ janela. << ARTIGO INDEFINIDO Ht] 451. Complete as frases seguintes com a forma adequada do artigo indefinido. Ex.: A Joana tem _____ pasta preta, A foci tom uma paste. prete. amigos ingleses. irmas muito simpéticas. 1—O meu pai tem 2—A Luisa tem 3 vivenda é uma casa independente, geralmente muito grande. 4—Tu tens casa muito bonita. 5—0 senhor tem carro fabuloso! 6—Ela tem culos muito originais! 7—0 Paulo tem gravatas muito coloridas! 8—A avé do Luis deve ter 80 anos. 9—Tu tens telemével espetacular! 10—Voeés tém ____ DVD fantasticos! ‘a Omissdo do Artigo Indefinido Cada vez se usa mais 0 artigo indefinido. No entanto, ainda ha circunstancias em que ele é omitido. 1—A existéncia de outro elemento determinativo antes do nome, como, por exemplo, uma forma de identidade ou de comparagio. Ex.: De si, ndo esperava semethante gesto! / Pior tempo do que este nao era possivel! 2—Quando um nome é usado no singular para exprimir uma ideia ou para designar toda a espécie ou a categoria a que pertence. Ex.: Grande parte do piblico estava descontente com a atuago do grupo. Gosto muito de peixe. © LIDEL-EDIGOES TECNICAS 3—Quando o nome é precedido dos demonstrativos igual, semethante e tal e dos indefinidos certo, outro, qualquer e tanto. Ex.: Noutra circunstdncia, eu gostaria deste espeticulo, Nunea vi semedhante coisa! (= uma coisa igual) Qualquer dia, vou a casa da Joana. (= um dia destes) Quando algumas destas formas vém depois do substantivo sao acompanhadas de artigo. Ex.: Quero um livro igual a este. / Ele disse uma coisa certa, ARTIGO INDEFINIDO IIT (Omissao) Complete as frases seguintes com ou sem 0 artigo indefinido. Faga as transformagées necessrias. Ex.: Queria ___ gelado, se faz favor. 2ucria um gelade, se faz favor. 1—Estd ali ___ senhora que deseja falar com o st. doutor. 2—Queres —_ carne? 3—Este prato é __ especialidade russa. 4—Estamos a comer ___ camardes deliciosos! 5—Queres __ lapis? 6—Queria ver ___. sapatos muito bonitos que esto ali na montra 7—Querem comer mais —_ peixe? 8—Tens ___ lengos muito bonitos. 9—A Ana tem ___ casa lindissima! 10—Eles tm —_ filhos? 11—Gostas de café? 12—A Ana tem —_ éculos girissimos! 13—Eles tém ___ casa muito bonita. 14—Na conferéncia, estavam ______ trezentas pessoas. 15—Nunca tinha visto __ coisa assim! 26 © LiDEL-EDIcoES TECNICAS NOMES/ADJETIVOS A iu (NACIONALIDADES) Singular Plural Pai Masculino Maseulino Alemanha alemao alema alemaes alemas ‘Angola angolano angolana angolanos angolanas Argél argelino argelina argelinos argelinas Argentina argentino argentina argentinos argentinas Australia ‘asialiano australiana australianos australianas Bras brasileiro brasileira brasileiros brasileiras Bélgica belga belgas Cabo Verde eabo-verdiano cabo-verdiana cabo-verdianos | cabo-verdianas China chinés chinesa chineses chinesas Dinamarea dinamarqués dinamarquesa dinamarqueses dinamarguesas Egito exipeio ai egipcios eaipeias Espanha espanhol espanhola espanhiis| espaniolas Estados Unidos americano americana americanos americanas Franca francés francesa franceses francesas Guiné-Bissau guineense euineenses Grécia rego srega sregos ‘gregas Holanda holandés holandesa holandeses hholandesas Hungria hhangaro hiingara hungaros hningaras Inglaterra inglés inglesa ingleses inglesas Inlanda iclandés irlandesa irlandeses irlandesas Israel israetita israelitas tila italiano italiana italianos italianas Japio japonés japonesa japoneses Japonesas Macau macaense macaenses Marrocos rmarroquino marroquina ‘marroguinos marroguinas Mogambique mogambicano mogambicana ‘mogambicanos ‘mogambicanas Noruega noruegués orueguesa noruegueses orueguesas Nova Zelindia neozelandés neozelandesa| neozelandeses neozelandesas Palestina palestiniano palestiniana palestinianos palestinianas Polénia polaco polaca polacos polacas Portugal portugues portuguesa portugueses, ortuguesas Raissia Tasso russa Tassos TUssas) Sto Tomé e Principe sto-tomense sio-tomenses Suécia sueco sueca suecos suecas Suiga suigo suiga suigos suigas Tailandia tailandés tailandesa tailandeses tailandesas Timor timorense timorenses Venezuela venezuelano venezuelana ‘venezuelanos venezuelanas Vietname vietnamita vietamitas © LIDEL-eDIGOES TECNICAS 27 NACIONALIDADE I HA ol Complete as frases com os adjetivos adequados. Faca as transformagées necessirias. Ex.: O cantor Luis Represas € A cantora Dulce Pontes também © canter Luss Represcs 6 portugus, A cantora Duclos Portes tambim é portuguesa. americano alemio brasileiro espanhol francés —A atriz Juliette Binoche & sho 2—0 cantor John Lennon é também sao 3—O realizador de cinema Pedro Almodovar é € Penélope Cruz também sao 4—0 jogador de futebol Ronaldo & —O escritor Umberto Eco € 6—O cantor Paul Simon & também sao 7—O escritor Giinther Grass —O realizador Ingmar Bergman é 9—O compositor Mikis Theodorakis & também é 10—A cantora Ceséria Evora & também é 28 © LIDEL-EDIGOES TECNICAS cabo-verdiano grego inglés italiano sueco . Charles Aznavour e Edith Piaf também . Os atores Kennet Branagh e Emma Thompson, . Os atores Javier Bardem ea cantora Maria Bethania também . A atriz Monica Bellucci também & . O ator Robert DeNiro e a atriz Angelina Jolie ea atriz Hanna Schygulla também é ea atriz Liv Ulman também é e a cantora Nana Mouskouri € 0 escritor Baltazar Lopes \NACIONALIDADE II ie Escreva 0 adjetivo de nacionalidade correspondente. Ex.: A Manuela é de Lisboa. E Al Manuela é de Lisboa. & portuguesa. 1—O Andrei é de Moscovo. E. 2—O Raul ¢ a Susana sdo de Buenos Aires. So 3—0 Wolfgang é de Zurique. E 4—O Jean-Pierre é de Bruxelas, EO 5—O Ahmed e a Fatima so de Casablanea, S30 6—A Judith é de Budapeste. E 7—0 Jodo e a Sandra sio de Luanda, Sao 8—O Peter Johansen é de Copenhaga. E _ 9—A Joana é de Bissau, Bo 10—A Sonia é de Varsévia. E © LIDEL-EDIGdES TEcNtcas 29 NOMES (PROFISSOES) = sy Maseulino Maseutino Feminino Singular Plural ator ati atores atrizes aluno luna’ alunos alunas artista artistas assistente de vendas assistentes de vendas assistente social assistentes soviais bancario bancaria Dancirios banedrias bangueiro bangueira banqueiros| bangueiras| eabeleireiro cabeleireira cabeleireiros| cabeleireiras| ceantor cantora cantores cantoras carpinteiro earpinteira carpinteiros carpinteiras contabilista contabilistas eletricista eletricistas cempresitio empresiria empresirios empresirias encenador encenadora encenadores eneenadoras engenheiro engenheira engenheiros engenheiras enteemeiro enfermeira enfermeiros enfermeiras eseritor eseritora escritores eseritoras esteticista esteticistas| estudante estudantes Fotografo fot6arafa Totdgrafos foi6erafas funcionério piblico funcionaria piblica funcionérios pablicos funcionarias pablicas gestor estora sgestores gestoras informatico informatica informaticos informaticas jomalista jomalistas médico médica meédicos médieas pintor pintora pintores pintoras professor professora professores professoras realizador de cinema realizadora de cinema | realizadores de cinema _| realizadoras de cinema téenico téeniea téenieos téenicas tradutor uradutora traduiores twadutoras vendedor vendedora vendedores vendedoras 30 © LIDEL-EDICOES TECNICAS NACIONALIDADE E PROFISSAO I CH Esereva as frases seguintes no feminino. Ex.: O Jorge é um ator portugués. (Manuela) A Manuola é uma atrig portuguesa. 1—0 Pablo é um professor espanhol. (Josefa) —___ 2—0 Joo e o Manuel sao estudantes portugueses. (Luisa e Fernanda) 3—0 Lin ¢ um médico chinés. (Li) —___ 4—O Valdemar & um engenheiro angolano. (Celina) 5—0 lorgos ¢ um jomnalista grego. (Sofia) 6—0 Walter é um escritor alemao. (Petra) —___ 7—0 Alexander & um advogado russo, (Irina) —_ 8—O Philippe é um ator de cinema francés. (Sophie) 9—0 John & um economista americano. (Jane) 10—O Walter e 0 Ulrich sio empresdrios alemaes. (Elizabeth e Petra) NACIONALIDADE E PROFISSAO Il Complete este texto de acordo com as palavras entre parénteses. Chama-me Meriane e sou _________ (Postugad). Tenho vints anos etou _____________(estudlante). Tenho duas ixmés mois selhat, Chamam-te Helena « Sofia. A Helena 6 Ceongenberiro informitico) © Sofia 6) (locnice de mareeting,) Ob meus pais sie ambos ee (profesion). 6 mou pat 6% (Portugal) sch a minha mise 6) (Etpanha). © LIDEL-eDIGoES TEcNIcas 31 MACAO DO FEMININO Nomes e Adjetivos , feminine em -a: ry Ex.: primo—>prima; secretério—-secretaria; branco—>branca 1—Masculino em NB: Casos particulares: Os adjetivos que terminam em -oso e -orto (o fechado) formam 0 feminino em -osa e -orta (0 aberto). Ex.: cuidadoso—-cuidadosa; morto—-morta 2—Masculino ¢ feminino em -e: @m Bx.: o/a estudante; o/a presidente; inteligente; verde 3—Masculino ¢ feminino em—a: [7] Ex.: o/a artista; o/a jornalista 4—Masculino em -é, feminino em -esa: tH Sobretudo nomes ¢ adjetivos que designam nacionalidade. Ex.: portugués—portuguesa 5—Masculino em -o7, feminino em -ora: tH Ex.: 0 professor—a professora; 0 cantor->a cantora; importador—importadora Excegdes: Sio invaridveis: inferior, superior, posterior, ¢ 0s graus irregulares dos adjetivos grande (maior), pequeno (menor), bom (melhor) ¢ mau (pior). 6—Masculino em -do, feminino em ~4: @ Ex.: 0 irmfo->a irm®; alemao—alema 7—Masculino em -do, feminino em -ona: Sobretudo os aumentativos de alguns nomes ¢ adjetivos. Ex.: 0 rapagio->a raparigona; grandalhdo—-grandalhona si 8—Masculino em -do, feminino em -oa: & Ex.: 0 ledtio-ea leoa; 0 patrio—-a patroa Nomes: Casos particulares 1—Fer inos com terminacées diferentes: I Ex.: 0 avé—a av6; 0 cdo—a cadela; o galo—a galinha; o rei—a rainha; o herdi—a heroina; © rapaz—a rapariga; o imperador—>a imperatriz; 0 ator—a atriz 32 © LIDEL-EDICOES TECNICAS Femininos com raizes diferentes do masculino: fa er Ex.: 0 homem-a mulher; o pai-ra mae; 0 padrinho—-a madrinha; 0 genro—a nora; 0 boi—a vaca; 0 cavalo—ra égua; 0 carneiro—a ovelha; 0 bode—a cabra a . ‘i <) 3—Femininos em -esa; -essa; -isa, sobretudo em nomes que designam titulos: & al Ex.: 0 conde—ra condessa; o baro-ra baronesa; 0 duque->a duquesa; o cénsul-ra consulesa; 0 sacerdote—ra sacerdotisa: 0 poeta—-a poetisa; 0 profeta—a profetisa Adjetivos: Casos particulares al 1 —Ficam invariiveis os adjetivos que terminam em -[; -ar; -z; -ess -em; -im; -um: Ex.: -k: atual; agradavel; especial; terrivel; comestivel; possivel; dificil; facil; azul Excegao: espanhol-espanhola Ex.: -ar: familiar; militar; triangular; espetacular Ex.: -2: feliz; eficaz; feroz; capaz Ex.: -s: simples; reles Ex.: -em; -im; -um: selvagem; ruim; comum © masculino é diferente do feminino: -ew Ex.: europeu-reuropeia; hebreu—hebreia; ateu—rateia ExcegHo: judeu—judia MASCULINO - FEMININO I Construa frases de acordo com 0 exemplo: Ex.: O carro € branco. (casa) O cama é branco. A cata é tranca. 1—0 livro é vermelho. (caneta) oo 2—O caderno é amarelo. (esferogrifica) 3—0 estojo ¢ redondo. (borracha) _ - 4—O muro é alto. (casa) 5—0 Pedro é bonito. (Ana) 6—O Jorge & estudioso. (Joana) 7—0 Femando é inteligente, (Luisa) 8—0 filme ¢ interessante. (cango) — 9—0 bolo é excelente. (came) 10—O Paulo esti sempre atento. (Jilia) _ © LIDEL-EDIGOES TECNICAS 33 MASCULINO - FEMININO II Esereva estas frases no feminino. Ex.: O edo € gordo. A cadola é garda. 1—0 homem ¢ elegante 2—0 rapaz é¢ filho do teu tio? 3—0 cavalo do menino é muito calmo. 4—0 avé do menino ¢ ator. 5—0 diretor é pai do jormalista. 6—0 genro do marqués ¢ alemao. 7—0 avé do padrinho é poeta, 8—0 ator espanhol é melhor do que o inglés. 9—0 Rei de Espanha é desportista 10—0 arquiteto ¢ apreciador de opera. MASCULINO - FEMININO III Complete as frases com a forma adequada do adjetivo. Ex.: Esta bicicleta ¢ muito ____(barato). Esta biciclela é muita barata, 1—Esta casa € muito ___(caro). 2—A came que compraste é muito ____ (bom). 3—A atitude dele é muito ___(comum). 4—Esta camioneta tem sido muito _____ (itil). 5—A religiio _______ (cristo) nao chegou a estas paragens. 6—Ela anda tao infeliz). O que tem? 7—E uma artista ainda muito _____ (jovem). 8—A Joana é uma aluna muito _____(inteligente). 9—O meu itmao assina uma revista ____(alemao). 10—Esta situagdo é muito __ (real). 34° © LIDEL-EDIGOES TECNICAS MASCULINO - FEMININO IV Escreva na coluna do meio a letra correspondent ao adjetivo adequado, I—0 sapato esti 4) a) escura 2—A came é b) apertado 3—A cerveja esta @) casado 4—0 tempo esté d) naturais 5—A igreja é @) saborosos 6—As flores so ) silenciosa T—A parede & g) alta ‘8—O mar esta h) agitado ‘9—A rapariga € i) largas 10—A aluna é j) estudiosa 11—0 comboio ¢ k) dura 12—Os morangos sio 1) rapido 13—A sala é m) fresca 14—0 professor € n) frio 15—As calgas esto 0) amarela Nomes e adjetivos Regra geral: & el O plural dos nomes terminados em vogal ou ditongo forma-se acrescentando-se -s a0 singular, Ex.: mesa—>mesas; mae—>maes Nota 1: Quando acabam em -m, mudam o -m em -ns, Ex.: homem-shomens; jardim—sjardins; bem—bens. Nota 2: Alguns nomes cuja vogal t6nica ¢ o fechado, mudam no plural o o fechado para o aberto. Ex.: carogo—>carogos; porco—porcos Casos especiais: Ie 1—Nomes terminados em -do. A—A maioria faz o plural em -des. Ex.; limdo—limdes; revolugdo—-revoluges; ledio—>ledes; patrio—patrdes; cangdo—>cangdes; situagdo—situagdes; religido—religides B— Alguns fazem o plural em -des. Ex.: capitio—capitiies; pio—>paes; cio->cies; alemao-ralemaes © LIDEL-eDIGdES TEeNIcAS 35 C—Alguns fazem o plural em -dos. Ex.: 6rfioérfios; érgdo—érgaos; irmao—irmaos; béng’io—-béngios; cristio—rcristdos; cidadao—cidadios 2—Os nomes terminados em -n, -r, -< formam o plural acrescentando -es ao singular. Ex.: délmen—>délmenes; professor—professores; anands—>ananases; nariz—>narizes Nota: Se os nomes terminados em -s so paroxitonos?, ficam invariaveis. Ex.: 0 lépisos lapis; 0 atlasos atlas 3—Nomes e adjetivos terminados em -al, -el, -il, -ol, -ul. A—Os ni jjetivos terminados em -al, -el, -ol, -u! formam o plural mudando o -/ em -is, Ex.: animat—-animais; papel—>papéis; espanhol—respanhéis; azul—azuis Excegao: cénsul—-cdnsules; mal->males B—Os nomes ¢ os adjetivos terminados em -il: a) Se sdo oxitonos ', mudam o -/ em -s. Ex.: funil—-funis; carril--carris; cantil-scantis; gentil—gentis b) Se sao paroxitonos*, mudam o -! em eis. Ex.: réptil-srépteis; fossilfosseis; décil—-déceis; projétil-projéteis —Plural dos nomes diminutivos e dos nomes compostos Si A—Alguns nomes diminutivos -zinho ou -zito tém marca do plural no tema e no Ex.: andozinho->andezinhos; c&ozinho—>cdezinhos B—Qs nomes compostos: a) Aglutinados: seguem as regras dos nomes simples. Ex.: aguardenteraguardentes; varapan->varapaus; vinagre—>vinagres b) Compostos (com hifen): se as palavras que con: e composto forem ambas variaveis, tomam as duas a marea do plural. Ex.: curto-circuito->curtos-circuitos; obra-prima—robras-primas c) Se uma das palav um verbo, sé a outra muda, Ex.: mata-borrao->mata-borrées; guarda-chuva—guarda-chuvas; guarda-sol—guarda-sois d) Se uma das palavras for invarivel, s6 a outra muda, Ex.: abaixo-assinado—-abaixo-assinados c) Se as duas palavras estiverem unidas por uma preposicdo, s6 a primeira vai para o plural. Ex.: fim de semana->fins de semana " Palavras oxitonas sto palavras acentuadas na tltima silaba. Palavras paroxitonas sio palavras acentuadas na peniiltima silaba, 36 0 LIDEL-EDI¢oES TECNICAS SINGULAR - PLURAL I 6 Al Ee Esereva estas frases no plural. Ex.: O meu livro € preto € branco. 04 meus lisros sao pretos e brancos. 1—0 meu filho € bonito. 2—A mesa é grande, = 3—O computador ¢ novo, 4—O meu gato é preto. S5—A caneta é amarela, _ 6—0 sof é antigo. 7—A cadeira é moderna. 8—A porta é castanha, 9—0 ator é fantastico. 10—A janela é enorme, SINGULAR ~ PLURAL IT Esereva estas frases no plural. Ex.: O livro é amarelo, Os leanos 440 amarelos, 1—0 jomal esté em cima da mesa, 20 irmao do professor é comerciante, 3—0 patrio do meu primo é alemio, 4—0 rapaz da mochila é sobrinho do dono do quiosque. 5—0 avé gosta muito do nosso pao. — - 6—0 co & do meu primo. 7—0 avido é rapido, 8—Esta cangdo popular é antiga. 9—0 jardim da casa da mae é enorme. 10—A televisdo da sala é maior do que a do quarto. © LIDEL-EDIGdES TEcNICAS 37 SINGULAR - PLURAL IIT a Escreva estas frases no plural. Ex.: Esta cangdo é muito agradavel. Eilas cangies sao muita agradauets. 1—Este anel ¢ da mae? 2—A mulher alema é guia turistica? 3—Este jornal desportivo é melhor do que aquele. 4—Aquele pais é especial. 5—0 cio do capitio é décil. 6—O homem do chapéu azul € terrivel. 7—A blusa da minha irma é azul. — 8—Este lapis amarelo & bom. 9—O teu amigo alemao esta no hotel? 10—A intervengao dele é itil. SINGULAR - PLURAL IV Escreva estas frases no plural. 1—Este porta-moedas é do Joao. 2—Aquele cdozinho é do senhor capitio,_ 3—Esta aguardente é do meu tio-av6.. 4—O guarda-chuva é do senhor cénsul. 5—O avé vem ao fim de semana. 38 © LIDEL-eDIGdES TEcNICAS ponpttOV OTT PP TPIS A NZ, 1g A [\) ee F JER Side Complete este texto com a forma adequada da palavra entre parénteses. 0. Jorge e” Ana sao dois © (jovem) ® ___(portugués). Moram em Sintra, “ ______ (um) vila _____ (antigo) perto de Lisboa, (conhecido) pelos seus "______ (maravilhoso) ® _____ (palicio) e ® (castelo). (!® casa deles é ‘") ________ (pequeno) mas muito ()____ (bonito). Os (9) ____ (pai) so (4) __ (professor) na Escola ‘) (secundério) de Sintra." _________ Jorge & mais novo do que ‘"” 09 ___(irmao), Ele ainda esta “*)____(em) a Escola Secundaria. © Ana estuda ©___ (em) a Faculdade de Economia e quer ser (gestor) de empresas. © LIDEL-EDIGOES TecNICAS 39 CARDINAIS ORDINAIS 0 - zero 30 trinta 1° primeiro 30° - trigésimo 1 - um/uma 40 - quarenta 2° - segundo 40° - quadragésimo 2 - doisiduas 50 - cinquenta 3° - tereeiro 50° - quinquagésimo 3 -trés 60 ~ sessenta 4° - quarto (60° - sexagésimo 4 - quatro 70 - setenta 5° = quinto 70® ~ septuagésimo 5 - cinco 80- oitenta 6 - sexto 80° - octogésimo 6 - seis 90 - noventa 7° = sétimo ‘90° - nonagésimo T= sele 100 - cem 8° - oitavo, 100° - centésimo 8 -oito 101 - cento € um 9° - nono 101° - centésimo primeiro 9 - nove 102 - cento e dois 10° - décimo 102° - centésimo segundo 10 dez 125 - cento ¢ vinte e cinco 11° - décimo primeiro | 145° - centésimo quadragésimo 11 - onze 200 - duzentos 12° - décimo segundo quinto 12- doze 300 - trezentos 13° dévimo terceiro | 200° - ducentésimo 13- teze 400 - quatrocentos 14° - décimo quarto | 300° - tricentésimo 14 - catorze 500 - quinhentos 15° décimo quinto | 400° - quadringentésimo 15 quinze {600 - seiscentos 16° - décimo sexto 500° - quingentésimo 16 - dezasseis 700 - setecentos, 17° - décimo sétimo | 600° - seiscentésimo 17-dezassete _| 800 - oitocentos 18° - décimo oitavo | 700° - septingentésimo 18 dezoito 900 - novecentos 19° ~ décimo nono 800° - octingentésimo 19 dezanove 1000 - mil 900° - nongentésimo 20- vinte 1002- mil e dois 21° - vigésimo primeiro | 1000° - milésimo 21- vinte © um — | 1640- mil seiscentos ¢ quarenta | 22° - vigésimo segundo | 10000? - décimo milésimo 22 vinte e dois | 10 000 - dez mil 23° - vigésimo terceiro | 1000000° - milionésimo 23 vinte e trés | 1.000 000 - um mithito 1000000 000° - bilionésimo 24 - vinte e quatro | 1 000 000 000 - um biliao 25 - vinte e cinco 26° - vigésimo sexto 26 - vi 27° - vigésimo sétimo 27 ev 28° - vigésimo oitavo 28 - vinte e oito 29° - vigésimo nono 29 vinte e nove ‘Nota: Todos os numerais ordinais variam em género e nimero, Ex.: primeiro, primeira, primeiros, primeiras. 40 NUMERAIS I H Escreva os numerais por extenso. Ex. 14 Ut calange a) 88 b) 26 c) 85 4) 60 4 £) 68 g) 12 hy 97 i) 39 j) 128 © LIDEL—EDICOES TECNICAS NUMERAIS IT ep Escreva os numerais por extenso. Ex.: 15° 15° décima guinto a)7° b) 24° ©) 30° d) 10° ye ee 2) 8° h) 19° i) 12° DY NUMERAIS IIT Gi Responda as perguntas seguintes de acordo com os numerais entre parénteses. Ex.: Quantos anos tem o Pedro? (2) 6 Pedro tem dois anos. 1—Quantos anos tem o Jorge? (12) 2—Qual é 0 teu niimero de telefone? (21 455 69 89) 3—Quantos anos tém o Jofo e a Ana? (12; 15) 4—Quantos irmaos tem 0 Pedro? (3) 5—Quantos livros esto em cima da mesa? (13) 6—Que horas sto? (6h0S) 7—Quanto custa este casaco? (225 euros) 8—Quanto custa aquele carro? (16.000 euros) 9—Ha quantos anos estés em Lisboa? (26) 10—Quanto mede a tua filha? (1,78m) © LIDEL-EDIGdES TEeNIcAS 41 | NUMERAIS IV Diga em voz alta as seguintes matriculas. go pana AAU MATRICULAS DE AUTOMOVEIS Uy rai 42 © LIDEL-EDIcOES TECNICAS INDICA’ ALEMANHA—0049 Berlim—30 Bona—228 Munique—89 ANGOLA—00244 AUSTRALIA— 0061 BELGICA—0032 Bruxelas—2 BRASIL—0085 Brasilia—61 Recife—81 Rio de Janeiro—21 ‘CABO VERDE—00238 ESPANHA—0034 Barcelona—3 Madrid—1 EUA—001 ‘Nova lorque—212 So Francisco—415 FRANCA— 0033 Paris—01 GRECIA—0030 ‘GUINE-BISSAU— 00245, TTALIA—0039 Milfo—2 Roma—6 ‘Veneza—41 INGLATERRA— 0044 Cambridge — 1223 Londres— 171 Liverpool —151 Manchester— 161 Oxford — 1865 MOCAMBIQUE— 00258 PORTUGAL—00351 Aveiro —234 Braga—253 Coimbra—239 Evora—266 Faro—289 Lisboa—21 Porto—22 S.TOME E PRINCIPE —00239 INDICATIVOS TELEFONICOS Responda a esta pergunta escrevendo os numerais por extenso: Ex.: O indicative telefenice de Mi (Mildo) dois. (Portugal) (Eranga) (Aveiro) (Cambridge) (Manchester) (Mocambique) (Munique) (Porto) (Evora) (Coimbra) © LIDEL-EDIGEs TEcwIcas 43 ISSESSIVOS Masculino | Feminino | Masculino | Feminino singular Plural cu (0) meu (a) minha | (os) meus _| (as) minhas tw (0) teu (@) tua (os) teus_| (as) tuas (voc8), 0 senhor/a senhora (0) seu (a) sua ___| (0s) seus (as) suas ele ()-dele | (a)-dele | (0s)- dele _| (as) - dele ela (= dela |(a)-dela__| (0s)- dela _| (as) - dela nés (0) nosso | (a) nossa__| (0s) nossos _| (as) nossas voo8s, 0s senhores/as senhoras | (0) vosso | (a) vossa__| (0s) vossos_| (as) vossas eles (0) deles | (a) deles_| (0s) deles__| (as) deles elas ()delas | (@) delas | (0s) delas _| (as) delas Emprego dos Possessivos Em Portugués, os Possessivos indicam a “posse” e podem ser determinantes ou pronomes. Quando sao determinantes, sio quase sempre precedidos pelo artigo definido (ao contrario do que acontece em Espanhol, Francés, Inglés, Alemao, etc.) e precedem sempre um nome (o meu pai) exceto os possessivos de terceira pessoa (0 carro dele, o tio dela, os livros deles, etc.). Quando sdo pronomes, podem ser precedidos pelo artigo definido (E 0 dele.) © podem ocorrer sem artigo. Ex.: —De quem é 0 livro azul? —E meu, Exemplos 44 © LIDEL-EDIGoES TECNICAS —Joana, empresta-me 0 seu disco dos Madredeus? —Pedro, podia-me trazer a sua maquina, se faz favor? —Este livro & dele. Nao é dela. —0s vossos filhos si muito mais simpaticos do que os nossos. —0 escritério deles é muito maior do que 0 delas, —As televisdes deles sfio muito melhores do que as delas. — Este € 0 carro dele. — Esta é a casa dele. —Este é 0 gabinete dela. —A nossa ideia é mais interessante do que a vossa. —Esta casa é nossa. —Agquele livro & vosso. Nota: Na linguagem cuidada, 0 seu, a sua, os seus, as suas tém o mesmo valor que na linguagem corrente 0 dele, a dele, o dela, a dela, os deles, as delas Exemplo: Linguagem cuidada (linguagem escrita ou linguagem oral muito cuidada): seu livro foi um sucesso. Linguagem oral (informal): O livro dele foi um sucesso. POSSESSIVOS I mm Siga 0 exemplo. Ex.: (Euy/carro. O meu caro. 1—(euy/casa 2—(tu)/pai - - 3—(ele)/livro 4—(elay/filho 5—(vocés)/primo 6—(O senhor)/casa 7—(A senhoray/easaco 8—(Os senhores)/filhas 9—(nés)/fitha — 10—(elay/escola - © LIDEL-EDIgdES TEcNIcAs 45 POSSESSIVOS IT Escolha o possessive adequado para substituir as palavras sublinhadas. Exemplo: 0 caderno agul pertence-to, é teu x €o teu € 0 meu émeu 1—0 livro de Inglés pertence-me. é meu € 0 meu € 0 seu € seu. 2—0 Nissan amarelo é do senhor? o dele seu teu dele 3—As canetas castanhas sao da Joana? suas as dela dela as suas 46 © LIDEL-EDICOES TECNICAS 4—Os livros nao séo os do Joao. Séo os do Pedro. os dele dele seus os seus 5—Os livros que me pertencem estéio no meu gabinete Os teus livros Meus livros Os meus livros Teus livros 6—Os filhos do st. Lopes e da d. Joana sio muito simpaticos. Seus filhos Os seus filhos Os filhos deles Filhos deles 7—O carro que te pertence é muito bonito. O teu carro Seu carro Teu carro O seu carro 8—A casa que vos pertence ¢ enorme. Assua casa Vossa casa A vossa casa As suas casas —Empresta-me © carro que lhe pertence? seu carro © seu carro © vosso carro, vosso carro 10—Nao conhecia a quinta que me pertence? minha quinta a nossa quinta a minha quinta nossa quinta © LIDEL-FDIGOES TECNICAS 47 POSSESSIVOS IL Complete as frases com possessivos de acordo com o exemplo. Ex.: Onde esta 0 ________? (tu/caderno) 0 _______ esta ali. (eu/caderno) Gude este 0 teu caderna? O meu caderna este ali. 1—De que cor é 0 __? (livro/tu) 0 ________livro € vermelho e branco. (eu) 2—De quem sfo as canetas que esto dentro da pasta? Sio ____.. (nds) 3—A____ € muito pequena. (casa/ele) 4—De quem é 0 jornal? E ________. (ele) 5—Onde esta o __? (carro/voc8) 0 ______ carro est perto da escola. (eu) 6—De quem é a esferogrifica verde? E _____(a senhora) 7—De quem sao os éculos castanhos? So ____. (eu) 8—Onde esto 0s ______filhos? (eu) Esto no ____ carro. (eu) 9—Para onde foi a____ prima? (eu) Foi para ___. (casa/ela) 10—De quem sao os lapis azuis e brancos? Sao ____. (ele) POSSESSIVOS IV Complete as frases de acordo com 0 exemplo. Ex.: Nés temos duas casas na praia. Sao as ______ casas. Nos temos ducs casas na praia. Sie as nossas casas, 1—Eu tenho dois computadores. S30 0s _____ computadores. 2—Tu tens um telemével. E 0 ________ telemével. 3—Ele tem uma caneta. E a caneta 4—0 senhor tem um bonito casaco, E 9 _______ casaco. 5—Vocés tém um belo barco. E 0 ________barco. 6—Eles tém uma casa na praia. E a casa _____. 7-—Eu tenho duas impressoras. Sao as _____ impressoras. 8—Eles tém um computador. E o computador 9—Nés temos duas televisdes. So as ____televisdes. 10—A senhora tem uma bonita jarra. E a —____jarra. 48 © LIDEL-EDIGdES TECNICAS POSSESSIVOS V Complete as frases seguintes com os possessivos adequados, de acordo com a palavra entre parénteses. Ex.: Eu saio do emprego as oito. (eu) Ex saio do meu emprege is cite. 1—Tu tens 0 2—A Joana é casada. O marido 3—Ele vem para a reunido com 0 cdo 4—Vocés ja trouxeram a 5—Sr. Fernandes, como esté a 6—oO 7—Podes levar 0 8—Vocés vivem com os 9—D. Manuela, onde esta a 10—Voeés ja encontraram os DEMONSTRATIVOS carro muito Longe? (tu) 2 (ele) filha aqui? (voces) computador ¢ muito bom. (eu) filho logo a noite? (tu) pais? (voeés) filhas? (vocés) filha? (a senhora) chama-se Fernando. (ela) esposa? (0 senhor) este esse aquele esta essa aquela estes esses aqueles estas esas aquelas isto isso aquilo Indica um objeto ou ser pré- ximo (no espago e no tempo) do locutor (a pessoa que fala: eu/nés) e pode ser acompa- nhado pelos advérbios de lugar aqui ou ed. Indica um objeto ou ser pré- ximo (no espago e no tempo) do interlocutor (a pessoa com quem se fala: twvoeés/os senho- res) € pode ser acompanhado pelo advérbio de lugar af, Indica um objeto ou ser afas- tado (no espago e no tempo) do locutor e do interlocutor ou que se pensa nao estar relacionado com 0s dois. Pode ser acompanhado pelos advérbios ali ou /é ou por expressdes indicativas de um espaco ou de um tempo que nao esta relacionado com os dois: na outra sala, no outro dia, ete. OLIDEL-epicdES TEcNIcAs 49 Localizagio no espaco Wa Localizacéo no tempo 5 —De que cor ¢ este livro? (aqui) —Neste momento, ndo posso sair. (agora) —Esta revista que eu estou a ler é muito inte- | —Naquele tempo (quando eu era pequeno), ressante. (aqui) costumavamos jogar 4 bola na rua! —0 que ¢ isto? (aqui) —Nesse dia (que tu propuseste), ndo posso ir —De que cor ¢ esse cachecol (ai)? jantar contigo. —Isso (ai) é uma esferogritica, —De que cor é aquele livro (ali)? —O que ¢ aquilo (ali)? —Aquela casa, no outro lado da rua, ¢ da minha tia Contragiio de algumas preposigbes com os demonstrativos de + este/esse/aquele = deste/desse/daquele de + isto/isso/aquilo = disto/disso/daquilo em + este/esse/aquele = neste/nesse/naquele em + isto/isso/aquilo = nisto/nisso/naquilo a + aquele = Aquele a+ aquela = Aquela a + aquilo => Aquilo Exemplos: Nota: O estudo dos demonstrativos deve ser feito ao mesmo tempo que o estudo dos advérbios de lugar aqui, ai, ali (paginas 127 ¢ 128). 50 © LIDEL-EDIGOES TECNICAS DEMONSTRATIVOS 1 Complete as frases com os demonstrativos adequados. Ex.: ____ ivro aqui é meu. Late liane. aqul 6 mass 1—___cadeira ali € dele. 2—____ mesa aqui € minha. 3—____livro aqui é amarelo. 4—___ lapis ai é teu. 5—____quadro ali muito bonito. 6—____caixotes vio ficar ai. 7—_____ sacos aqui sto do Manuel. 8—_____ malas aqui sao da d. Maria. 9—__ livros ali si. do Pedro. 10—___cassetes ai so do professor. DEMONSTRATIVOS IT Complete as frases segundo 0 exemplo. Ex.: _____ aqui é uma cadeira. Dl aqui 6 uma cadecra. 1—__________ ali ¢ um doce turco. 2—____ aqui é um instrumento africano. 3—____ aqui € uma caixa chinesa. 4—___ ali € um cinto africano. 5—_____ aqui é um modem. 6—____ ai uma prenda para o Jodo. 7—______ aqui é uma caixa de lépis. 8—__ aj € um CD-ROM. 9—___ ali é uma camara de video. 10—___ aqui é um agrafador. DEMONSTRATIVOS IIT Construa frases segundo 0 exemplo. Ex.: O livro esté muito perto de mim, Esti aqui. E este. 1—A cadeira esta perto de ti 2—As flores esto junto de mim. © LIDEL-EDIGoES Técnicas 51 3—O quadro esta perto da janela. 4—0 cinzeiro esté junto deles. 5—0 carro do Pedro esta ao fundo da rua. 6—0 casaco esti proximo de vocés 7—0 cio esta sentado ao pé de nos. 8—O DVD esta debaixo da televisio. 9—0s cigarros nao estio aqui. Estio num casaco que est na outra sala. 10—As malas dele nao esto aqui. Estio no rés do chao. DEMONSTRATIVOS IV. ei Complete com os demonstrativos adequados fazendo as transformagées necessarias. Ex.: _____ casa aqui € do meu tio. Esta casa aqui é do meu tio. 1—_________earro (ali) é do Pedro. ____ aqui ¢ da Ana. 2—0 que ¢ ___ (ali) ? —_ é uma bola de raguebi, 3—Quem so ___senhores que estdo ali a falar com 0 Zé Pedro? 4—____ casa (aqui) esta cheia de flores. 5—Pronto! Nao quero ouvir falar mais de ___assunto. 6—O Jorge: podes trazer para aqui ‘aixote (que esta af ao pé de ti)? 7—Nio gosto nada de _____ miisica que 0 Joao estava a ouvir 14 em casa dele! 8—Lembras-te de ______ filme de que te falei na semana passada? 9—Por favor, no quero voltar a ver ________ individuo que veio cé na semana passada! 10—Em _____ tempo (em que eu era novo), jogavamos futebol na rua, DEMONSTRATIVOS V G if Complete com os demonstrativos adequados. No Porto, um turista pergunta a um transeunte: Turista: Se faz favor, sabe dizer-me qual é aquela ponte (ali)? Transeunte: “)__________ ali € a Ponte D. Maria. E uma ponte ferroviaria mas ja est desativada. Turista: B®) _______ aqui? Transeunte: °) _____ aqui € a Ponte D. Luis. Turista: E) _______a seguir a Ponte D. Maria? Transeunte: | _____ & a Ponte §. Joao. E _____que est mais perto do mar é a Ponte da Arrabida. Turista: Muito obrigado, Transeunte: De nada. 52 © LIDEL-EDIGOES TECNICAS VAMOS LA RECAPITULAR! 2 oR Complete as frases escolhendo as palavras adequadas deste quadro, francés Viseu colega simpiticos essa cinco engenheiro ° espanhéis dez milhdes numa os moderna dele alemaes _O pai do meu“) ____ Francisco chama-se Bernardo. E ® informético ©) ______ empresa perto de colegas sio muito Tem © colegas estrangeiros: o Jean-Pierre, que © ______ a Sofia e o Juan que sao (”. eo Hanz ea Petra que sao (")__. A empresa é muito ( _____e é uma das razdes do sucesso. No ano passado, 0 volume de negécios foi superior a ay de euros. © LIDEL-EDIGOES TEcNIcAS 53 GRAUS DOS ADJETIVOS Adjetivos regulares cr Normal Este livro ¢ interessante. Comparativo de igualdade Este livro € tdo interessante como aquele. Comparativo de superioridade Este livro € mais interessante do que aquele. Comparativo de inferioridade Este livro é menos interessante do que aquele. Superlativo relativo de superioridade Este livro € 9 mais interessante de todos. Superlativo relativo de inferioridade Este livro é 0 menos interessante de todos. Superlativo absoluto sintético Superlativo absoluto analitico Este livro € interessantissimo. Este livro & muito interessante. Adjetivos irregulares om Alguns adjetivos so irregulares em alguns graus: Ex.: bom, mau, grande, pequeno. bom/boa mau/mé grande pequeno/a ‘Comparative 5 Ihor 01 ‘maior menor de superioridade melhor pron Superlativo relativo) og methor ofa pior ola maior (ola menor) de superioridade Superlative étimola péssimofa maximo minimosa absoluto sintético Superlativo absoluto sintético al Alguns casos especiais facil —facilimo dificil —dificilimo pobre—paupérrimo eélebre—celebérrimo fiel—fidelissimo sibio—sapientissimo feliz—felicissimo capaz—capacissimo amigo—amicissimo simples—simplicissimo ‘No Portugués Europeu, sobretudo na inguagem corrente, usam-se frequentemente as formas regulares do adjetivo pequenc: ‘Comparativo de Superioridade: mais pequeno; Superlativo Relativo de Superioridade: o mais pequeno; Superlative Absoluto Sintético: pequenissimo. Ex.: O meu quarto & mais pequeno do que 0 teu. 54 © LIDEL-EDI¢OES TéCNICAS GRAUS DOS ADJETIVOS 1 Complete as frases com os adjetivos entre parénteses e de acordo com os sinais indicados: + superioridade: = igualdade; - inferioridade. Ex: AAna é (alta) da turma, (+) A Ana é a mais alte da tame, 1—Este livro ¢ muito _____ (grande) 2—Agquele carro é (répido) 3—O meu cao é (grande) de todos! (+) 4—A tua pasta é (velha) 5—A minha caneta € (bom) 6—Este filme € muito (mau) 7-—Os teus livros so (bom) 8—A casa da Joana é ____ (grande) 9—0 Pedro esta quase (crescido) 10—A Universidade de Coimbra é uma das aquele. (+) este. (-) a minha, (+) a tua, (+) © que eu vi ontem, (+) os do Paulo. (+) a da Manuela. © Jorge. (=) (antiga) da Europa. (+) GRAUS DOS ADJETIVOS II Complete as frases segundo 0 exemplo. Ex.: O computador do Pedro & novo mas 0 do Jorge & mais novo. O computador do Jorge Omi 1—Este anel é bonito mas aquele 2—Esta casa é grande mas a da Luisa € de todas. 3—Este bolo é bom mas o teu & 4—Este filme ¢ mau mas aquele que vimos anteontem é novo de todos. filme que vi nos iltimos tempos. —Esta turma é barulhenta mas 0 7° H & —_____ de toda a escola! 6—Este carro € confortavel mas aquele é de todos. 7—Os quartos sio espagosos mas a sala ¢ da casa. 8—A minha bicicleta é pesada mas a do Pedro & de todas. 9—0 Joto é gordo mas o Jorge ainda é (aluno) da turma. 10—A Isabel é elegante mas a Ana Maria & _____(aluna) da turma. . Aquele é . O teu bolo é da loja. A casa da Luisa é de todos. . Aquele foi .O7H Aquele carro . Asalaé (divisio) . A bicicleta do Pedro & Acho que o Jorge & do que ela. A Ana Maria é © LIDEL-epIGOES TécNICAS 55 56 [apy &) GRAUS DOS ADJETIVOS IIT Siga o modelo: A igreja ¢ mais antiga do que o muscu. O mudeu nao é tae antigo como a igneja. 1—A Espanha € maior do que Portugal. 2—Ele é mais trabalhador do que 0 Joao. 3—A sopa esti mais quente do que o frango.. 4—0 Jorge & mais alto do que o Pedro. 5—A Ana é mais estudiosa do que a Joaninha. 6—A minha casa é mais espagosa do que a tua, 7—A Carla € methor aluna do que a Paula. 8—A Paula mede 1,50 m. O irmao mede 1,62 m.__ 9—0 Jofo pesa 90 kg e 0 Pedro pesa 75 Kg. 10—A Margarida trabalha mais do que o Zé. GRAUS DOS ADJETIVOS IV Complete as frases seguintes segundo 0 exemplo. Ex.: O Joao é alto, & alfssséma, 1—O Pedro € muito forte. 2—0 Jorge € muito lindo. 3—A Manuela é muito gira! 4—0s meus tios sto bastante ricos. 5—Este filme ¢ muito bom. 6—Esta caneta ¢ muito fraca 7—Esta sanduiche € muito mé, 8—0 livro que me emprestaste ¢ muito dificil! 9—Ela tem um carro muito caro! 10—O Jorge anda muito aborrecido. © LIDEL-EDICOES TECNICAS VAMOS LA RECAPITULAR! 3 Complete este postal com as palavras adequadas. Lisboa, 14 de jlhe de 2007 Querida? ____ (pa), Este cidade 6°) (indo)! Eslamas 2 adorar! Tom monumentos (histinica) (cutige): a Tore da Bolim, 0 Mostero Jonata, a Sé Celedrel, mas tambo tom goucs (moderna) como, por exemple, a gona onde 4a recligau a 8400 98. & mesmo (madonna) do que @ Contra Cultural de Belio, um edificig (polimica), construide quands Lisboa foi a Capital (Europeu) des Cultura. Lisboa tambin S muito) (rico) em museus: 0 Museu de Arte”) _______ (Antiga) onde esté 0 femose quadro das )_______ (Tentagaa) de Santo Antio, de Jhoronymus Bosch, © 0 Museu do Azulejo, com uma ______ (fabuloso) porspetioa ") _____ (histérica) da evelugéa da egulaja om Portugal. Quando sem od ver) crits cidade? A Joana eile sempre a dizer que pode ficar om cata). om dais guaartas” (disponiuel). Beijinbos da) Hho, Guide PS ~ Cumprimentes aos sostos (mpidico) viginbos. bx Senhora: D. Ana Fonseca Rua des Boros, 54 9860-025 Santa Crug da Qraciola AQORES © LIDEL-EDIGOES TéeNIcAS 57

Você também pode gostar