Você está na página 1de 29

MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.

net



66

5 - ALTO-FALANTES


5. Alio-falanics, assin cono os nicrofoncs, sao tunsdutocs. Isio c,
iransfornan cncrgia clcirica cn cncrgia sonora. Esic caiulo iraia dos
divcrsos iios dc alio-falanics, dc suas caracicrsiicas, das fornas cono
nonia-los c dc algunas dicas uicis ara scu uso.
5.1 Os alio-falanics icn un sisicna dc funcionancnio idcniico ao dos
nicrofoncs (vcr 1.2}, so quc invcriido. O diafragna agora c rcsonsavcl
cla iransnissao do son ao ar, nao or sua caiaao (cono no nicrofonc}.
Da ncsna forna, as fornas dc funcionancnio dc alio-falanics sao
corrcsondcnics s dos nicrofoncs; Ia alio-falanics clcirosiaiicos (con
funcionancnio scnclIanic ao dos nicrofoncs dc condcnsador}, alio-
falanics iczoclciricos cic. Mas ao conirario dos nicrofoncs, os alio-
falanics dInmIcos sao Iojc raiicancnic os unicos usados, clo rco da
consiruao, clo csao rcqucrido c cla rcsosia dc frcqucncia
(vcr 1.1.1}. O nodo dc funcionancnio dcsscs alio-falanics c analogo ao
dos nicrofoncs dinanicos (fig. af01}. Ia una lolina (vcr I.8} no ncio dc
un cano nagnciico dc un odcroso na. A assagcn dc corrcnic or
csia lolina criara ianlcn un cano nagnciico (rclaao clciricidadc-
nagnciisno vcr I.5}. Dcssa forna o na ccrccra una fora nagnciica
na lolina. Mudanas ncssa corrcnic (o sinal vcr I.4} farao o cano
nagnciico nudar, nudando a fora quc o na ccrcc solrc a lolina c
fazcndo csia vilrar. A vilraao c iransniiida ao ar clo duugnu (conc},
quc icrnina nuna suscnsuo quc c dc grandc inoriancia na qualidadc
do alio-falanic. Ha ainda una ca, o sdc (fig. af02}, quc incdc quc a
lolina vilrc vcriicalncnic, fazcndo-o so aralclancnic ao na. Sc cla
udcssc vilrar crcndicularncnic, odcria roar no na, causando
disiorao c danificando-o.
S.2 Parmetros Ha varias ncdidas associadas aos alio-falanics cuja
nudana influi cn scu dcscncnIo. Algunas sao discnsavcis ara o uso
raiico (cono, or ccnlo, a naioria das infornacs rcfcrcnics
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



67
associaao na-lolina. naicriais usados, fora nagnciica cic}. Ouiros,
cnircianio, sao inorianics ara un lon uso do alio-falanic.
5.2.1 PotncIa mnIma e potncIa mxIma A oicncia nnina
c o nnino dc cncrgia, cn waiis, quc ao sair do anlificador roduz
algun son dcccnic no alio-falanic. Alaio dcla nao sai nada dc inicligvcl.
A oicncia naina, clo conirario, c o naino valor quc o anlificador
odc nandar scn dcsiruir o alio-falanic. Anlos sao inorianics nao so
cn icrnos dc scgurana (un anlificador dc valor inadcquado odc
dcsiruir liicralncnic o alio-falanic, nao so con valorcs nais alios quc o
crniiido, nas ianlcn nais laios vcr 6.1.7.2}, nas ianlcn ara sc
icr una idcia da qualidadc do alio-falanic. Una oicncia nnina laia,
or ccnlo, c dcscjavcl, ja quc o alio-falanic scra nais scnsvcl a sons
fracos.
Una vcz quc, scndo o sinal dc audio (vcr I.4} un valor
variavcl, a oicncia ianlcn o c, Ia or isso varios valorcs quc odcn scr
aoniados cono aranciros dc oicncia. Podc-sc falar dc potncIa
mxIma de pIco (associada aos icos do sinal}, cn ampIItude mxIma (a
difcrcna cnirc os icos c as dcrcsscs nais accniuadas}, nas o valor
nais confiavcl c a potncIa mdIa, ou RMS, quc ncdc o valor ncdio
scndo fornccido clo sinal. SuonIanos or ccnlo dois alio-falanics,
un con oicncia naina dc 100 W dc ico, ouiro con 100 W FMS. Un
agucnia 100 W so cn raidos icos quc aarcccn vcz or ouira no sinal, c
quando ligado a una oicncia ncdia dc 100 W, quclraria. O ouiro c fciio
ara oicncias ncdias dc 100 W, c or isso agucniaria iranquilancnic
cssc valor. Para naiorcs dcialIcs solrc ligacs cnirc alio-falanics c
anlificadorcs, vcr 6.1.7.
5.2.2. FreqncIas de corte e resposta de IreqncIa Alio-
falanics icn frcqucncias (vcr II.2} dc coric gravcs c agudas, nais ou
ncnos cono un filiro (vcr 2.2}. Aos un ccrio liniic agudo a lolina assa
a icr una incdancia (vcr I.9} iao grandc quc o sinal nao conscguc nais
assar or cla. Alaio da cqcncu dc cssonuncu (vcr II.7}, or ouiro
lado, o iananIo das ondas sonoras da frcqucncia rccisa scr iao grandc
quc o alio-falanic nao conscguc nais roduzi-las. Ncssa siiuaao odc
ocorrcr un rollcna inicrcssanic. a oscuuo ou soIc-cxcusuo or
rcssonancia. O alio-falanic nao conscguc roduzir a frcqucncia, nas icnia.
O rcsuliado c una violcnia vilraao do conc, quc acala or dcsiruir o
alio-falanic quando coninua. un dos rinciais rollcnas do uso dc
alio-falanics, rincialncnic os ara frcqucncias gravcs.
5.2.2.1 Alcn disso, cada alio-falanic, or causa dc sua
csiruiura, rcfora algunas frcqucncias c aicnua ouiras. A resposta de
IreqncIa c a variaao dc quais frcqucncias sao aicnuadas c quais sao
rcforadas, da ncsna forna quc a rcsosia dc frcqucncia dos nicrofoncs
(vcr 1.1.1}. As frcqucncias dc coric c a rcsosia dc frcqucncia sao dadas
or qualqucr falricanic dcccnic. A nais conun (c nclIor} forna da
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



68
rcsosia scr nosirada c airavcs dc un grafico. Essc grafico nosira lcn
clarancnic quais sao as frcqucncias con naior c con ncnor inicnsidadc.
s vczcs a variaao dc dD (vcr II.3.2} nao icn ncnIuna unidadc
csccificada; ncsscs casos odc-sc considcrar cada quadrado cono
valcndo 10 dD (fig. af03}. Esccificacs cscriias, cono "30 a 700 Hz t
4dD" (a variaao cnirc as frcqucncias dc valor nais alio c as dc valor nais
laio sao dc no naino 4 dD, con frcqucncias dc coric dc 30 c 700 Hz}
scrvcn ara ouca coisa, or scrcn nuiio vagas. Alguns graficos odcn
dar curvas "suavizadas", quc considcran acnas variacs dc oiiava ara
oiiava (fig. af03}. O arguncnio ara scu uso c quc o ouvido Iunano nao
disccrnc as variacs csirciias dc un grafico rcal. Mas gcralncnic cssas
curvas suavizadas scrvcn acnas ara disfarar icos c corics accniuados
dc algunas frcqucncias, quc rcjudican a qualidadc do alio-falanic. Isio c
scrvcn so ara disfarar alio-falanics ruins.
Os nicrofoncs icn valorcs analogos a csics. Enircianio, o
sisicna dc un alio-falanic c nuiio naior quc o dc un nicrofonc c
conscqucnicncnic nuiio nais lruio, nais iosco. Por isso, cnquanio un
nicrofonc icn frcqucncias dc coric lcn scaradas c curvas dc rcsosia
lcn lincarcs (isio c, iralalIa lcn ianio nos nuiio gravcs quanio nos
nuiio agudos, con un funcionancnio lincar cnirc csscs dois}, c quasc
inossvcl roduzir un alio-falanic dinanico quc roduza con a ncsna
qualidadc sons cn iodas as frcqucncias. Ha alio-falanics quc sao fciios
ara frcqucncias gravcs c alio-falanics ara frcqucncias agudas, con
gradacs cnirc csscs dois circnos. Isso nos lcva a un icrcciro
aranciro.
5.2.3 Tamanbo Ha varias ncdidas dc iananIo inorianics cn
un alio-falanic. O dianciro do diafragna (dado cn olcgadas} c o
aranciro lasico ara dcicrninar cn quc frcqucncias (vcr II.2} o alio-
falanic scra usado. Alio-falanics dc concs grandcs (12, 15, 18 olcgadas}
sao rorios ara frcqucncias gravcs, quc rccisan novincniar grandcs
voluncs dc ar; sao cIanados cn inglcs dc "uoocs". Alio-falanics dc
concs cqucnos (3 olcgadas ou ncnos} sao cIanados dc "tucctcs",
rorios ara frcqucncias agudas. TananIos siiuados cnirc cssas duas
ncdidas sao "ndungcs", fciios ara frcqucncias ncdias. Un sisicna dc
alio-falanics quc rcicnda roduzir sons cn iodas as frcqucncias dcvc
ossuir alio-falanics ncsscs ircs iananIos. As fornas dc associaao cnirc
difcrcnics iananIos c visia cn 5.5.1. Alguns alio-falanics usan dois
concs dc iananIos difcrcnics, un ara frcqucncias gravcs c ouiro ara
frcqucncias agudas (fig. af04}. Essc roccdincnio nclIora un ouco a
rcsosia aguda, nas nao c considcrado Iojc cn dia a nclIor soluao.
5.2.3.1 Mas Ia ouiros iananIos quc ianlcn dcicrninan
asccios inorianics nun alio-falanic. Toncnos dois alio-falanics dc
ncsno dianciro, scndo un dc 300 W c ouiro dc 150 W. Elcs icrao
iananIos dc nuclco difcrcnics. O naior, dc 300 W, scra nais csado,
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



69
icndo naior incrcia. A rcsosia dc frcqucncia dcsic alio-falanic scra or
isso nais voliada ara o gravc, con ouco volunc no agudo. O ouiro alio-
falanic scra ncnor, c icra una rcsosia dc frcqucncia con nais agudos
quc o dc 300 W. Assin, odc-sc dizcr quc quanio naior o nuclco dc un
alio-falanic, naior odcr sonoro c ncnor rcsosia ara agudos clc icra.
5.2.4 Q Na dcfiniao do vcrlcic 2.2.4, Q c o icrno usado ara
dcicrninar a grossura da landa dc assagcn (vcr 2.2.3} dc un filiro.
Valorcs alios dc Q darao cono rcsuliado landas quc alrangcn nuiias
frcqucncias (vcr II.2}, con qucdas suavcs, c vicc-vcrsa. Ora, os alio-
falanics, quanio frcqucncia, odcn scr considcrados tos ussu uxu
(vcr 2.1}, con frcqucncias dc coric c con una rcgiao ondc clc crniic a
assagcn dc son. Scndo assin Q dcicrnina a rcgiao dc frcqucncias ondc
o alio-falanic ira iralalIar. Qual scria cniao a difcrcna cnirc Q c rcsosia
dc frcqucncia?
A rcsosia dc frcqucncia c un valor dado clo falricanic quc
ncdc a rcsosia do alio-falanic cn condics idcais. O Q rclaciona o nco
ucstco ondc o alio-falanic csia con sua rcsosia dc frcqucncia. Dccndc,
orianio, nao so do alio-falanic cn si, nas ianlcn da caia ondc csia
noniado (vcr 5.3}. Una caia con lasianic alafancnio acusiico, or
ccnlo, icra un Q laio. Isso fara o alio-falanic funcionar cono sc
csiivcssc alafado, con rcsosias laias ara nuiias frcqucncias. Una
caia scn alafancnio, or ouiro lado, icra un Q alio. o risco dc oscilaao
cn laias frcqucncias (vcr 5.2.2} c alio. Alio-falanics agudos icndcn a icr
un Q laio. Alio-falanics gravcs icndcn a icr un Q alio. Pclas
dcsvaniagcns dc valorcs dc Q nuiio alios ou nuiio laios, c usado cono
convcnao Iojc un valor considcrado idcal, dc 0.707.
5.2.5 SensIbIIIdade Mcdc a quaniidadc dc son quc o alio-
falanic conscguc roduzir ara una dcicrninada oicncia. ncdida cn
dD/W/n. Assin, un alio-falanic dc 90 dD/W/n ira roduzir un son dc
90 dD a un nciro dc disiancia dclc, con una cnirada dc 1 W. Alio-
falanics naiorcs icn una scnsililidadc naior (os lons nodclos icn cnirc
90 c 100 dD/W/n}. Alio-falanics ncnorcs icn ncnor scnsililidadc (cnirc
80 c 90 dD/W/n}. Sao ncccssarios dois avisos a rcsciio dc scnsililidadc.
En rinciro lugar, cla ncdc acnas a quaniidadc dc son quc o alio-
falanic odc roduzir, nao a qualidadc dcsic son. Isso qucr dizcr quc alio-
falanics con alios valorcs dc scnsililidadc nao significan
auionaiicancnic alio-falanics nclIorcs, nas iao-soncnic alio-falanics
con nais volunc dc son. En scgundo lugar, a unidadc dc ncdida nao
csia ioialncnic csiandariizada, o quc significa quc odcn Iavcr valorcs
cn dD/W/incI, ou dD/2W/n ou qualqucr coisa assin. Esicja aicnio c
faa as convcrscs quando forcn ncccssarias, ara nao sc cnganar a
rcsciio do alio-falanic.
5.2.6 DIsperso - Mcdc a dirccionalidadc dc un alio-falanic, isio
c, qual c o iananIo da arca afrcnic dclc quc scra colcria or scu son. Ela
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



70
odc scr dada or un angulo c cla frcqucncia (vcr II.2} rclaiiva a csic
angulo. Por ccnlo, una discrsao odc icr un valor dc "100, t 6dD
cnirc 60 Hz c 200 Hz", o significa quc nun angulo dc 100 a ariir do
ccniro do alio-falanic (50 dc un lado c 50 dc ouiro} o nvcl do son scra o
ncsno, caindo 6 dD na variaao dc frcqucncia csccificada (orquc os
agudos sao nais dirccionais quc os gravcs}. Mas o nclIor nodo dc
rcrcscniar a discrsao dc un alio falanic c con un dIagrama poIar
(fig. af05}. Elc nosira cn quc angulo c cn quc disiancias o son c ouvido
da ncsna nancira, ara difcrcnics frcqucncias. Fora dcsias rcgics, a
frcqucncia dcicrninada icra un inicnsidadc ncnor (scra ouvida ncnos}.
5.2.7 DIstoro - Quasc nunca c dada clo falricanic. O nvcl dc
disiorao do sinal (vcr 6.1.5} cn lons alio-falanics c dc aroinadancnic
1 %, o quc c nuiio conarado con o dos anlificadorcs, quc cIcga a 0,1
%. Essc nvcl ianlcn varia dc acordo con o dD saindo no alio-falanic.
5.2.8 ImpedncIa - a naioria dos alio-falanics icn una
incdancia ncdia dc 8 , quc odc cIcgar a 3 ou ncsno a 2 cn
algunas frcqucncias (ondc a incdancia da lolina c ncnor vcr I.8,
I.9}. Podc-sc cnconirar associacs criando incdancias dc 4 a 16 .
S.3 CAIXAS Un alio-falanic or si so dificilncnic funciona
aroriadancnic. Isso orquc clc odc scr considcrado dc forna gcral
cono un do ucstco, isio c, o son quc clc cria c cniiido cla frcnic c
or iras do diafragna. O son quc sai or iras lcva un icno naior quc o
son fronial ara cIcgar a un ouvinic localizado na frcnic do alio-falanic
(fig. af06}. As frcqucncias (vcr II.2} nais alias sao iao raidas quc nada dc
significaiivo aconiccc, nas nas nais gravcs aconiccc una dcfasagcn cnirc
os dois sons quc rovoca una anulaao or sons fora dc fasc (vcr II.6}. Por
isso o son dc qualqucr alio-falanic isolado c nuiio aagado, nuiio "scn
vida". A soluao ara isso c isolar dc alguna nancira o son dc iras do da
frcnic do diafragna.
5.3.1 O nodo nais sinlcs dc sc conscguir isso c noniando o alio-
falanic cn una arcdc, quc scarc a aric dc iras da frcnic (fig. af07a}.
Quanio naior a arcdc, nais gravc c a frcqucncia aic ondc o isolancnio
funciona. Essc csqucna, cn inglcs cIanado dc "baIIIe", arcscnia a
rincial dcsvaniagcn dc inolilizar o alio-falanic. ossvcl usa-lo cn
algun iio dc aincl novcl, nas cssc csqucna c ouco raiico clo
iananIo rcqucrido clo lafflc . Para frcqucncias alaio dc 70 Hz, or
ccnlo, scrian ncccssarios aincis dc quasc dois nciros dc dianciro!
5.3.2 O alio falanic odc scr noniado cn caias abertas atrs
(fig.af07b}, sisicna usado na naioria das iclcviscs c radios. Esscs
aarclIos rccisan usar alio-falanics cqucnos, inrorios ara
frcqucncias gravcs, c o uso csic iio dc caia aicnua csic rollcna or
usar a frcqucncia dc rcssonancia (vcr II.7} da roria caia. Mas o rcforo
dos gravcs quc cssa caia roorciona na naioria das vczcs c cccssivo,
criando un son saiurado dc gravcs. A nclIora das frcqucncias laias,
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



71
or ouiro lado, c rclaiiva, dccndcndo nuiio da rcssonancia da caia
(alaio dcla os gravcs fican ainda nais fracos}. Isio c, caias alcrias airas
quc nao icnIan una frcqucncia dc rcssonancia lcn alaio da do alio-
falanic (quc nao scjan lcn naiorcs quc clc, cn ouiras alavras} nao
arcscnian ncnIuna vaniagcn.
5.3.3 A caIxa Iecbada (fig. af07d} cnvolvc conlciancnic a aric
dc iras do alio-falanic, scn alcriuras conunicando scu inicrior con o ar.
ianlcn cIanada dc Iuc nnto, or dar isolancnio a iodas as
frcqucncias, ncsno as nais laias, cono sc fossc una arcdc nuiio
grandc. Essc iio dc caia icn una inicrcssanic inicraao con o alio-
falanic. Por sc ioialncnic fccIada, o ar cn scu inicrior nao icn cono
cscaar quando colocado sol rcssao. Assin, quando o son quc sai or
iras do conc rcssiona o ar da caia, clc nao icn ondc dcscarrcgar csia
rcssao, c crnanccc rcssionado. Essa rcssao do ar sc csalIa
igualncnic clo inicrior da caia, agindo ianlcn solrc a aric dc iras do
conc, o quc faz con quc o Q da caia dininua (vcr 5.2.4} c con quc a
frcqucncia dc rcssonancia do alio-falanic (vcr II.7} fiquc nais aguda. Isio
c, a frcqucncia dc coric gravc (a frcqucncia dc rcssonancia} dada clo
falricanic ficara nais aguda sc o alio-falanic for noniado nuna caia
fccIada. A quaniidadc dcssc auncnio dccndc rincialncnic do
iananIo da caia; quanio naior a caia, nais csao o ar icn ara sc
csalIar, c or isso ncnor c a sua rcssao (ncnos auncnia}. Dccndc
ianlcn da caia cn si. o naicrial quc c fciia, sc icn algun isolanic
acusiico (vcr II.5} ou nao cic. Essa caracicrsiica c un faior dc scgurana.
cla crniic quc o son do alio-falanic scja coriado anics dc alcanar a
frcqucncia dc rcssonancia, cviiando solrc-ccurscs (vcr 5.2.2}.
A consiruao dc una loa caia fccIada dcvc scguir alguns
"naccics" quc, sc nao ajudan o son, clo ncnos ianlcn nao airaalIan.
A fig. af08 nosira a forna crrada c a forna ccria dc colocar o alio-falanic
na caia. A forna crrada c crrada or quc cria un cqucno iulo na sada
do alio-falanic, lcn cqucno, c vcrdadc, nas suficicnic ara criar
rcfracs c cancclancnio dc fascs nas frcqucncias agudas . A fig. af09
nosira or sua vcz un fornaio considcrado lon ara a caia.
5.3.4 A caIxa aberta c quasc conlciancnic fccIada, cccio or
una alcriura na frcnic, roina do alio-falanic (fig.af07c}. Essa alcriura
c fciia dc forna a nandar dc volia frcnic as frcqucncias gravcs quc sacn
or iras do conc do alio-falanic, nas nao nais fora dc fasc con o son
fronial, c sin rcforando-o. Por isso clas ianlcn odcn scr cIanadas dc
nucsous dc usc, or colocar cn fasc un son quc csiava fora dc fasc. A
alcriura icn iananIo c disiancia do alio-falanic calculados dc acordo
con o iananIo da caia, o Q (vcr 5.2.4} c a frcqucncia na qual sc qucr
rcforar a sada. A caia alcria rovoca o conirario da fccIada. un rcforo
dos gravcs faz con quc a frcqucncia dc coric gravc (vcr 5.2.2} fiquc nais
laia, o quc auncnia a rcgiao na qual o alio-falanic iralalIa. Ou scja, o
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



72
alio-falanic odc agora dar noias gravcs quc clc anics nao odia. Alcn
disso a rcsosia dc frcqucncia fica nuiio nais lincar. Essas sao as duas
rinciais vaniagcns da caia alcria cn rclaao fccIada. As
dcsvaniagcns csiao rclacionadas con a falia dc alafancnio quc cisic nas
alcrias. A conunicaao con o ar auncnia o Q; con un Q naior, Ia un
naior crigo dc oscilaao na frcqucncia dc rcssonancia. Fcsunindo, un
alio-falanic nuna caia alcria da nais gravcs quc una caia fccIada,
nas c nais insiavcl quc csia.
5.3.4.1 Un ncio dc conirolar o Q dc una caia alcria c o uso
dc radIadores passIvos nas alcriuras (fig. af10}. Elc funciona cono un
diafragna scn o rcsio do alio-falanic. O son quc sairia cla alcriura, ao
invcs dc o fazcr, faz vilrar o radiador, quc iransniic o son ara a frcnic
do alio-falanic. Os radiadorcs assivos crniicn quc o son scja nandado
scn sc conunicar o inicrior da caia con o ar do cicrior (isio c, scn
auncniar o Q}, c alcn disso, rcsulia nun son nais csalIado, nuna
discrsao (vcr 5.2.6} nclIorada conarando con a alcriura scn o
radiador.
S.4 CORNETAS Corncias sao lasicancnic iulos quc ligan una
cqucna arca a una grandc arca. Quando associados a un alio-falanic,
clcs fazcn con quc un diafragna cqucno csicja ligado a una grandc
quaniidadc dc ar, o quc crniic quc csic alio-falanic auncnic nuiio a
frcqucncia dc coric (vcr 5.2.2} ondc iralalIa. Una corncia lcn fciia odc
fazcr con quc un alio-falanic auncnic sua frcqucncia dc coric gravc ara
aic 5 oiiavas alaio do nornal!
A ouira rincial vaniagcn da corncia cn rclaao ao alio-
falanic vcn da sua forna dc funcionancnio. A curva dc una corncia c
fciia dc forna quc iodo o son roduzido clo alio-falanic scja dirccionado
ara un so onio. Ela conccntu a cncrgia acusiica. Por isso a cficicncia dc
una corncia cn rclaao aos alio-falanics convcncionais (quanio
iransfornaao da cncrgia clcirica cn cncrgia acusiica} c nuiio grandc.
Enquanio os alio-falanics cosiunan icr una cficicncia dc no naino 10%
(isio c, so 10% da cncrgia clcirica alicada c convcriida cn son}, as
corncias odcn aiingir valorcs dc aic 40% ou 50%. Isio c, con una
corncia sc conscguc, con a ncsna oicncia, un volunc dc son nuiio
naior do quc un alio-falanic nornal. Isso a rcconcnda ara sisicnas
ondc c ncccssario un grandc volunc dc son, cono c o caso dos sisicnas
dc sonorizaao.
A icrccira caracicrsiica nais inorianic dc corncias c a sua
alia dirccionalidadc. Corncias icn un ndicc dc discrsao (vcr 5.2.6}
nuiio laio. Conccniran ioda a cncrgia cn una so dircao. Sc or un
lado isso odc ajudar cn rollcnas cono rcvcrlcraao c conirolc dc
nicrofonia (rcvcrlcraao vcr 6.2.3.2, nicrofonia vcr 6.2.4.1}, faz
cnircianio con quc sc rccisc dc un grandc nuncro dc corncias ara
sonorizar un csao vasio.
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



73
5.4.1 Una corncia csia rcrcscniada na fig. af11. A garganta liga
a cqucna arca do diafragna (c claro quc aqui o diafragna scra un ouco
difcrcnic do conc conun vcr 5.1} grandc arca da loca. A boca
dcicrnina a frcqucncia dc coric da corncia. Essa frcqucncia icra una
onda con un conrincnio quairo vczcs naior quc o iananIo da loca.
5.4.2 A ligaao nais sinlcs cnirc o diafragna c a corncia, cono
nosirado na figura, c una canara dc ar con un luraco dc iananIo
aroriado. Mas cssa forna dc ligaao nao da rcsuliados nuiio lons.
Algunas ondas sonoras odcn laicr nas arcdcs dcsia canara c voliar,
criando anulacs or ondas fora dc fasc cn algunas frcqucncias
(vcr II.6}. Alcn disso o ar dcniro da canara odc funcionar cono un
alafador, rcjudicando o funcionancnio do diafragna. Por isso sao
usadas cas nacias ara ligar o diafragna corncia, cIanadas cn
inglcs dc concsson ducs, nas quc cn oriugucs aicndcn clo singclo
aclido dc "ceboIas". A fig. af12 nosira divcrsos iios dc cclola, iodos
con difcrcnas csccficas cnirc si, nas con alguns onios cn conun.
Un dclcs c quc clas odcn scr usadas cono anlificadorcs do son do
diafragna, sc colocadas dc nancira lcn roina a clc. Mas cssa
roinidadc dininui a caacidadc das frcqucncias gravcs c rovoca
disiorao (vcr 6.1.5}. A soluao ara isso c una gargania naior, con un
diafragna naior, nas isso... lon, or a coniinua. Esianos cnirando
agora na consiruao dc corncias, quc nao c dcfiniiivancnic a nossa arca.
5.4.3 Todas os iananIos dc alio-falanics odcn scr acolados a
corncias. O nais conun c sc vcr a aric dos nidrangc (vcr 5.2.3} scndo
fciia or corncias, nas odc sc cnconirar iwccicrs (con una loca lcn
alcria, ara faciliiar a discrsao} c woofcrs acolados a corncias. A
fig. af13 icn un ccnlo dc corncia sinlcs ara gravcs. s vczcs o
iananIo dc una corncia gravc rccisa scr iao grandc quc cla scria
nornalncnic inraiicavcl. Usa-sc cniao un nodclo dc caia ondc a
corncia sc dolra cn si ncsna, cIanada cn inglcs dc "IoIded born"
(fig. af14}.
S.S USO PRTICO - A rincira coisa quc sc dcvc icr cn ncnic no
uso dc un sisicna dc alio-falanics c quc cada rcgiao da frcqucncia
(vcr II.2} c ccrcida or un iananIo dc alio-falanic. Lcnlrc-sc quc nao
cisicn alio-falanics dinanicos quc funcioncn cn iodas as frcqucncias
(vcr 5.2.2.1}.
5.5.1 Ha duas fornas lasicas dc divisao dc frcqucncias cnirc alio-
falanics. Una usa so dois iananIos dc alio-falanics, un gravc, ouiro
agudo. Por isso cssc sisicna icn o nonc inglcs dc "two way". O ouiro na
vcrdadc alrangc iodos os ouiros sisicnas quc uscn nais dc duas
diviscs, cIanado dc "muItI-way". Dcsscs, o nais conuncnic usado c o
dc ircs diviscs, ara gravcs, ncdios c agudos ("tbree-way"}. O sisicna
nulii-way c scn duvida o nclIor; o iwo-way faz con quc cada iananIo dc
alio-falanic icnIa dc iralalIar nuna quaniidadc dc frcqucncias nuiio
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



74
grandc, solrccarrcgando-o. claro, cono so usa dois iananIos, o sisicna
iwo-way rccisa dc ncnos alio-falanics, c or isso c nuiio nais laraio.
5.5.2 A divisao dc frcqucncias c fciia con una scric dc filiros
(vcr 2} acolados aos alio-falanics, con frcqucncias dc coric (vcr 2.2.1}
iguais s dos alio-falanics. Por ccnlo. suonIanos quc un sisicna iri-
way va cnrcgar woofcrs con una frcqucncia dc coric dc 400 Hz,
nidrangcs funcionando cnirc 400 Hz c 3000 Hz c iwccicrs ara as
frcqucncias sucriorcs. Ao woofcr scria ligado un filiro assa laia
(vcr 2.1} con una frcqucncia dc coric dc 430 Hz; ao nidrangc scria ligado
un filiro assa faia con frcqucncias dc coric dc 380 Hz c 3200 Hz; c ao
iwccicr scria ligado un filiro assa alia con una frcqucncia dc coric dc
2800 Hz. Dcssa nancira os alio-falanics icrian cniradas so con as
frcqucncias nas quais iralalIan, c o rcsuliado scria cada frcqucncia do
sinal indo ara o lugar ccrio. Os valorcs dos filiros sao arrcdondados or
causa da dcfiniao dc frcqucncia dc coric cn filiros. a frcqucncia na qual o
filiro faz o sinal cair 3 dD. Sc fosscn usados filiros caiancnic rcgulados
ara 400 Hz c 2000 Hz, cssas frcqucncias scrian 3dD nais laias quc as
dcnais, o quc criaria "luracos" na rcsosia dc frcqucncias do sisicna
(fig. af15}. As frcqucncias dc coric dc cada sisicna dccndcn dc nuiios
faiorcs. rcsosia do alio-falanics (c claro quc nao sc vai usar un woofcr
con una rcsosia dcficicnic a ariir dc 400 Hz ara iralalIar nuna
rcgiao dc 800 Hz}, nuncro dc iananIos cic. Dois nil Icriz c considcrada
gcralncnic una loa frcqucncia dc coric nun sisicna iwo-way.
5.5.3 Podc-sc usar os dois iios dc filiros (vcr 2.3} ara divisao dc
frcqucncias dc un sisicna. O assivo gcralncnic c un filiro colocado
dcniro da caia, junio ao alio-falanic, c o aiivo c rcrcscniado or un
aarclIo csccial, o crossover, quc rccclc o sinal c o dividc cn varias
sadas, una ara cada iananIo dc alio-falanic. O uso dc un ou dc ouiro
c dcicrninado or faiorcs quc nao sao discuiidos ncsic caiulo; ara
naiorcs dcialIcs ianlcn vcr 2.3.2.1, 6.1.7.
5.6 A scgunda coisa quc sc dcvc icr cn ncnic no uso dc un sisicna c
quc o son da caia nao dccndc so dcla, nas dccndc ianlcn da
inicraao cnirc cla c o anlicnic ondc csia. Una das rinciais rcgras cn
rclaao a isso c a nudana do nvcl do son ara caias crio da arcdc
(fig. af16}. Una caia (csccialncnic una caia dc gravcs} odc cn gcral
scr considcrada cono un onio no qual sacn sons cn iodas as dirccs.
Caias cn una arcdc nuiio conrida (ou no cIao} icrao nciadc do ioial
do son rcflciido. Isso faz con quc o nvcl do son auncnic cn 6 dD (dD
vcr II.3.2). Caias na junao dc duas arcdcs (ou da arcdc con o son}
auncnian o son cn 12 dD. Caias na junao dc ircs arcdcs (quina}
auncnian o son cn 18 dD, o quc c un locado dc auncnio. A fig. af17
da o grafico da rcsosia dc frcqucncia dc un woofcr (vcr 5.2.2} ara
difcrcnics osics cn rclaao arcdc. Os nuncros das figuras A, D c C
quc sc rcfcrcn disiancia cnirc a arcdc c a caia nao sao valorcs
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



75
alsoluios; clcs rcrcscnian rclacs cnirc o iananIo das caias c a
disiancia. Assin, o "1`` " da figura A nao significa un nciro, significa quc
cnirc a caia c a arcdc icn o csao cquivalcnic largura da caia. O "2``
" da fig. D significa duas vczcs a largura. As difcrcnas cnirc as varias
osics sc dao clo difcrcnics nvcis dc rcflcao criarcn anulancnios dc
fasc (vcr II.6} difcrcnics. A ialcla da fig. af18 iraz valorcs dc
osicionancnio idcal dc una caia cn una quina. O valor da disiancia
ianlcn c una rclaao cnirc o iananIo das caias c o da disiancia.
5.6.1 Mas c rcciso cnsar nao so cn un alio-falanic isolado, nas
no sisicna cono un iodo. Vocc ja salc quc as frcqucncias agudas
(vcr II.2} sao nuiio nais dirccionais quc as gravcs. Isio significa quc clas
sc csalIan nuiio ncnos. Isio c, quando colocadas crio dc una arcdc,
sofrcn ouca rcflcao, orquc scu son csia indo quasc iodo ara a frcnic.
Agora vcja a fig. af19. Quando osio crio da arcdc, o alio-falanic icn
suas frcqucncias gravcs rcflciidas, c as agudas nao. Por isso, qualqucr
caia quc ossa scr considcrada una fonic dc son onnidirccional (quc
cniic son cn iodas as dirccs, da forna cono or ccnlo a naioria dos
woofcrs dc sonorizaao faz} icra una rcsosia nais gravc quando colocada
crio dc una arcdc. Alcn disso, sc forcn colocados iwccicrs c woofcrs
junios crio dc una arcdc, os woofcrs vao cncolrir os iwccicrs.
ncccssario lcvar isso cn conia.
5.6.2 Finalncnic, c ncccssario lcvar cn conia nao so a cncrgia
nun sisicna dc alio-falanics, nas ianlcn sua inicligililidadc. Essc faior
c rcjudicado cnirc ouiras coisas or anulaao dc ondas fora dc fasc
(vcr II.6}. A fig. af20 nosira o csqucna dc un rollcna conun dc
dcfasagcn dc ondas cn alio-falanics, rincialncnic cn noniiorcs dc
alco. Dcniro dc un ccrio angulo, o son dc un alio-falanic csia cn fasc
con o son do ouiro. A ariir do liniic ondc a onda dc un alio-falanic c
caiancnic o conirario da ouira, ou scja, ondc Ia anulaao dc fasc, o son
fica cnlolado. Por isso quanio naior o angulo , isio c quanio nais os
dois alio-falanics aoniarcn ara dirccs difcrcnics, nais csao o
sisicna ira colrir convcnicnicncnic. A fig. af21 nosira dc forna raiica
cono divcrsos iios dc arranjos dc caias roduzcn anulacs difcrcnics,
icndo o sisicna cniao rcsosias difcrcnics. Podc-sc noiar quc quanio
naior o nuncro dc caias, ncnos lincar c a rcsosia aguda. Ou scja, dc
una forna gcral, ara un sisicna con agudo dcficicnic c nclIor dininuir
o volunc dos gravcs do quc r nais iwccicrs.



MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



76

aI01. alio-falanic dinanico.





aI02. iios dc sidcr.





aI03. ccnlos dc graficos dc rcsosia dc frcqucncia cn alio-falanics,
lincar c suavizado.
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



77




aI04. alio-falanic con conc dulo.




MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



78
aI0S. diagrana olar dc un alio-falanic.






aI06. o alio-falanic cono un diolo acusiico.




aI0?. fornas dc isolancnio do son dc iras do diafragna.
A} lafflc;
D} caia alcria airas;
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



79
C} caia fccIada;
D} caia alcria.



aI0S. fornas dc sc colocar o alio-falanic na caia.




MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



80

aI09. fornaio dc caias fccIadas.






aI10. ccnlo dc radiador assivo.




MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



81


aI11. corncias.






aI12. iios dc cclolas.



MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



82

aI13. ccnlo dc corncia gravc.






aI14. csqucna dc corncia gravc do iio foldcd-Iorn.


MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



83

aI1S. graficos dc rcsosia ara diviscs crradas dc frcqucncia cnirc alio-
falanics (W - woofcr; MR - caias dc frcqucncias ncdias, cn inglcs
ndungcs; T - iwccicrs}.
a} Ia frcqucncias nao colcrias ("luracos" na colcriura} cnirc as
frcqucncias dos alio-falanics, rincialncnic cnirc woofcrs c nidrangcrs;
l}nidrangcrs incficicnics;
c}woofcrs c iwiiccrs incficicnics.


MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



84

aI16. cono un woofcr cniic son ao scu rcdor.



aI1?. grafico dc rcsosia dc un woofcr ara divcrsas osics cn rclaao
arcdc.
MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



85

melhor posio
Q do alto-falante



aI1S. ialcla dc osicionancnios dc un woofcr nuna quina.





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



86

aI19. cfciios da rcflcao do son dc un alio-falanic crio dc una arcdc.






aI20. rollcnas dc fasc cnirc alio-falanics.



MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



87



aI21. rcsosias dc frcqucncia ara varios arranjos difcrcnics dc alio-
falanics colocados no cIao.






MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



88

aI21 (coni.}





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



89

aI21 (coni.}





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



90

aI21 (coni.}





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



91

aI21 (coni.}





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



92

aI21 (coni.}





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



93

aI21 (coni.}





MARCELO MELLO Guia prtico de sonorizao de palco (para msicos) http://www.marcelomelloweb.cjb.net
Captulo 5 Alto-falantes



94

aI21 (coni.}

Você também pode gostar