Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
O sistematrigonomtrico
1. Introduo
At qui, definimos seno,co senoe tangentesomentepara ngldosgdos.Vmos estendeesses
conceitosprangulosno agudos.Paaisso necessiaa construode Lmsistemachmdocircunfernci trieonomtric.
2. Circunfernciatrisonomtrica
Considemosumacicunfenciade raio unitrrio(r : 1), cujo certro coincidecom a origen de um
sistemacaesiano oosonal
Essaestrrtu,jntmente
comsconvenes
seguir, a cicunferncia
gonomtrica.
Convenes
L O ponto( i , 0) odgemde todosos acosa seemrnedidosn circunfernca.
IL Seum arco for medido no sentido horrio, entao essmedidaseratribudoo sinal negatiIIL Seum aofor medidono sentidoni-horrio,entoa essamedidse atribdoo sinalpositivo (+).
IV. Oseixoscoordenados
quadrantes;esses
dividemo planocdesianoemquatrorgieschamadas
qudrnes
socontados
no sentido.rntihorrio,pairdo ponto.
4" N
t.
',.'
382
- oisemdGarcc
O sisemarisonomlrico
3. Arcostrigonomtricos
-
Exempbs
a) Paindo do ponto e girando uma volta complet no sentido anti-hoio, ssocmosas
seguintesmedidasaospontosA. B, A e B'l
b) Partindo do ponto e girando uma volta completa no snido horrio, associamosas segnes medidas aosDontos. B. eB':
fi
tX,.
IndicemosqueoeBsomeddasdearoscngruospord=P(-se"dcngruoa").
Exenplo
con.rderemo'a circunerencia
tri!onomrrc..
383
O sistema lrlgonmtio
PrLindo
do pono e giandoduasvotrscompletas
rosentidoanri-horrio,
associamos
ssegunrtes
nedds
ospontos. A. A eB :
Conveno
Pa indicarmosamedidadeum arco trigonomtrico,em mdnos.no necessrrio
explicilfi I uni
dade r d .N oex em ploante ri o r.q u a n d o rs s o c i m s ro p" noB osrrto,e,+ .l l ,a.' .* ..nr.nd" .
n5fi
rlde
2
rad,
Exercciosresolvidos
:liiilt,:: ocrenim as
r. em grals. associadasao
-eaias
pontod. da fi8ura.
nas qualo lrieis volraspo
e ri v as ( 0' < < 144 0 ' ).
Resoluo
A medida.em radinos,alsociadaao ponlo , Da
pnmeira volta positvx. ,!. Asrim, tcmos que a
medidaasociadaaoponlo:
. m segunda
voltapositivar + 2r! : 3n;
. m terceiralolta postiva r + 2 2n : 5,
. na qua volta losilva i + 3 . 2r : 1ft.
Logo,osvlorcs
prccumdos
so1.3n.5n e'7.
384
O 3irma igonomrico
R.3: De teftid ame did a dodc od. pdnenv olt apos iliv a( 0 " <r <l 0 " ) q u e p o s u m e s m a e x t r e m i d a d e
s sus
Brr eliminamosdo arcodc 11lCr Lodas
voiscomplelas.
Plm isso,dividimoslll0" por
360":
11 1 0 .
30'
:eo'
l
l5r
15
112
5t r
-.
l2n
3L
15n
4. Simetrias
F m uir o ur il , b.m o . e l d co n J r m e d i d r.
".
arcoscom extremiddessimtricasem elao
u m d o . er j, o'( oor den rJ " ' ' ' u r o rg e m d o !.re n l
.Jn e .rdno.por 5i. . o n o . rj J a r .m3 i ' a d i rn re .a
cacuaos senose os co senosdcssesffcos.
Consderemos.por exemplo,o pontoMda lgura
abai.(o associado medida 30".
O sim risonomtnco
Os inguLosNOr e MO tm a mesmameada
(pois os tringulos/vot e MOF soconguentes).
Logo.o rcomgonomnicoru
meJe180' l0o = 150".
Anrogmente,
remos:
O sastmtignmfico
Exerceio resolvido
medida
il$Hil o p"'io M b ngura estasocido
I
2n)
' -
ssociad$aosportos,V,P e O.
Resoluo
l "- 4 = 4 r v
,()
("-=#)"
or^ + =!ll
**."[?),,(?)"o(+]
Sugestes
Exercciosbtsicos
l{$ Detmine d nertidas. em s.us, asstriad$ os
potos, B, , B', nd trs prireird voltsposi!v as ( 0' < r < 10 8 0 ' )-
mH
{ffi{
347
o sslemalriqonmri
Q u -i 3 0ro d J .1 . p d i d .' r,
:E;slli: Drermnc
a medidar,do arcod prifreira!ltapositn! (ff < r < 360"),quepossuia mesmaexrema) 1850';
:B'i6i;:;Obtenh
a
-edida
b) 1320':
c) 1020..
r, do No daprimeir.voltaposit!(0 < < 2n).quelossui a nesa cxtmidade
do
18r
. 21ft
c) -J-
medi.la2l".
:.Bji:ii o p".to u, oa ngua. esrassocido
r (0' < < 360') assocjads
Qussodsmcdidas
aospontosN, P e q?
l n r a !!u
iFj: Quas saoc mea;ors (0 < < 2n) asociadasosvices .los rLngul$abaixo?
388
rad.
O slsiom lgonmlr co
s
Exerccios complementare
;i:llrt o quadrilleroMNPP, ao lado, ur retsulo.
Obtea os v.orcsr, 30'< j < 360',asocla
dososponlosM, N, P c 0
pardgnn ,1 Z.
)d = + l . 3600,
b)o-9+3".
c)@:+2 360'.
G.4'
C.s':il Qua a
d )a= 3
+ ' 2n.I)aal gum* ,t2.
do
do dco da primeimloh psitilr(f = < l0') quepossuia mesmaexrEmdde
-edida
;ll:.i Dctlrrnine a med]lo dco da prlmca vok psilila (f < r < 30') que posui . merna cxtrcmidd
d o a rcodc I 110" .
dosvestbulares
Questes
iiitili tpuc spl s..
"
p.o nedidasdedojsarcostngomlricos
tasqueI = 180'
lro. entorro.le-se
22
1
of
.o
*d
alJl
-6
O -i:-
rad
389