Bibliorumsacroru 05 Strauoft

^C*
-Ji**
.|aA
^3-
I
**5^r
P*
**y
i w
i\
74- *
^trf ej'Z;/z -sfOA
BIBLIOByM SACRORVM
CVMGLOSSAORDINARIA DEM A M AN T E
I
I
QT STRABO FVLGENSI COLLECTA" NVNCAVTEM

CVM GRAECORVM, TVM LATINORVM PATRVM
EXPOSITIONIBVS LOCVPLETATA:
Annotatis etiam ijs.quae confufeanteacitabaritur, locis:
Et PoftillaNicoIai Lvrani Additionibus Pauli Burgenfis ad ipfiun Lyranum
: :
NOVIS,
acadeafdem Matthia:
ToringiReplicis,,
Per Fratrem Francifcum Feuardentium Ordinit Minorum loannem T)adrt,umj (f lacobumCuillj, DoftoresTheologos Parifienfes;
TOMVS QVINTVSa didionum mcndis expurgarus, Hacfanequidem Veneta editione quam plurimarum muitis quoque verbis,& vcrfibus alias prartermilTis fuppletus.
duâi
VENETIIS,
M D
1 I I
1
/
Llbrorum qulQuinto Tomocondnentur.Authorumquc,

qui
in
fingulos cltantur,feries.
T O
A
Albinus.
MO
QJT
Cyrillus
INTO HABENTVR
&
In haec adferuntur.
QuatuorEuangelia,
Hierofolimitan*
Alcxandrinus.
Cyrillus
H
Hieronymus.
Hilarius.
Origencs.
P
Pafchafius
Ambrofius} Arnobius.
Arhanafius.
Damafcenus.
Hugo Vi&orinus.
I
Pctrus Chryfblogus
Dionyfius Arcopagita.
Philo Iudeus
Auiiufhnus.
'
' *:
E
Epiphanius.
Euagrius. Eufebius EmifTenus.
Ignatius.
R
Rabanns
.
InnocentiusPapa.
Iren.-eus.
Bjfilius.
Remigius
Ruffinus Aquileienfls
Beda.
Bernardus.
Ifichius.
Eufebius Caefaricnfis
Fulgentius.
Ifidorus.
Rupcrtus
C
Chromatius-
Iuftinus
JL#
Martyr.
Tertullianusj
Chryfoltomus:
Grcgorius Magnus.
La&antius Firmianus.
Theodoretus
Clemcns Romanus. Clcmens Alcxandrinus.

Cyprunus.
Leo Magnus. Gregorius Theologus. Gregorius Nazianzcnus.
V
Vi&or Antiochenus
Vinccmius Lirincnfis.
Gregorius Niflenus.
Occumcnius.
5
in
PraEfacio
quatuor euangelifias
greflonbus infligcbatÎiquam pcrnam. &idcointalibusinuenitur imperfeaa Lcx autcm e uaugclica tanquam perfeaiffimagencrali-
prafatio Nico/aide Lyra ordinis minorum

.
tcrprohibet concupifcentiam
fcri
malam &concupifcentibus
,
k
indicit
TO "atuorfarfeivni, E^recb.x. Secundum quod

;
3*1 bitbeatusGrcgonus fuperEicch. prima parte Hom.j.Quia pcr faciem vnuf(]uifq cognofcif,
rcaeperrj.cie notitja defignatur: Lex aut feu doftnna euangelica Jicet fit vna.quia ab vnigenito filio Dci data ad vnu fine ordinata,vt yi debitur inferius.- tfi quadruplici notitia cxccllit
capit.dicit: Uudiflis quia diclnm efl anticjms : . Tôn occides qui autcm occidtrh reus erit iudicio.Eô autrm dico vobfr, quia omnis qui irafciturfratrifuo reus eritiuiicio. eodjE modo dicic in alijs prarceptis. Ex quo patct qu<>d lex euagelica non folii ordinat aausextcriorc$ fcd gencraliteractus
y.
pocnaminfligendam. propterquodSaluator Macth.
&
&
Conîtione?
legem datam humanam & diuinam,& idco bene de ipfi dicitur Quatuor facies vni. Ad cuius euid;nt:a aduerccndQ, quod cuiuflibct lcgis couenienaliarp
.
'
omnem
pct ad fehcicacem homincs induccre inducit njfi ad f^licicatcm pohticam

ftatus ctuitatis in vita ifta
cintcriores,&iicpatet fecundum.Tcrtiodicoquod.idicgem pciti Terdacon Vcruinamen lex humana non dltl .
qua:
eft
tranqmllus
cit,
& pacificus
mortali.Homo autem fecundum intelleau

vt dicirur. to.Ethi.
lex
qui
eft
pars principalior hominis,immortal|S
tCr
C1
nt -
lS*qHatuon
'
pirc-
acpl.inc & luciuetradcre verirarcm. In hisautcmquatudrcQnditio nibus lex feu doftrina euangelica exccllit omnem aliam legcm diui na;n humanam, vtpatebk difcurrendo pcrfingula.
Trunt q""" 01 cond.iioncs.Legis.n.proprium eft yitia extir-r Moresfeuadlus horoinumorclmare.induccreadfelicitateni,

'
&
defcAiua
det vitia hoc.n.le ext.rpare. cs funtdatar, vt priuata caftigatiocohibere non potuit, meti| c^fxcciliri S quos rjw cddicio penarum que legibus infltguntur,a malcficijs retrahanrur. Propter [.cx huuuru quoddicitApoit.i.adTim.i.b.Ie^;y?onoc//p yJf l7) |j.^jn i^j i
^mSSile
i
Pr,!na 'S itur c wditio leg.s
eft, q>
Ad
eit.
tton
fuk4itis,& imps,& peccatonbus fcrferatis
cidis&matricidis,homicidis
li pUgiariis , mendacibus periuris quid aliud fanat doclrini aduerfatur.In hac aut cxtirpatipne vitiorum lex huroana inucnitur dc:
&
& fornicariy, m,;fcnhrum concubitonbw,

&
& cotfaminatis.patri.
doaoribusaffignatur , quia homo ad quandam beatitudinem fupcr n3turalcm ordinatur: adqpam per legem fibi diu nitusrcuclatam dingitur. Veruntamen hodcx Mofaica inuenitur detl-aitu quia bcatitudo fu habeturnifipergratiam, fecundumqtioddicitur I)crnatura|isnn Dci vitastcma. Hanc autem iom.d.d. Gratia gratiam lex Mofaica non dabar, fed tantum ad iplam difponebat. propcer hoc dicitur ad Hcbr.7.C. 1\ hiLnim adperfiftum adduxit iex. Sed hanc pcrfeaione
autcm lcx diuina oniinat quod non poteft ficere hoccnim necclfitas facr.c doarinneab omnibus
& ideo oportct ali^m fijlicitatem cxtra yicam iftam affiîiarc. Ad h5c
humana Per
.
&m
aChnfto
r
L -X p,
dandamexpcaabacfecundumquod
f-ctiua,quia
coicaci
pauci impcrfeti & defecluoiicV ldeo licut pueris aliqii pcrmittuncur quar non permittcrentur viris perfect;s,ita in ke;>bus quar coitati fcrujnds impomintur,<iliqua mala roinora pcrmiuuntur wr maiora 'ruitcntur Sicut lex cimlis meretrices in tiuitatuoii
& pcrfcifti
potefl prohiberc oia mala. Cuius ratio cft, quia lex inucniuotur vir proponiturobferuaod^. h\ coitatc aijt
Sc plurcs
non
quod S-iIuator m pnncipioeuangelicae Iegis dicit Matj.a. p Tentti nuam agite , approphquab.t enirn rcgnum cceioruin ,
propter
flteyfsn duta e[t,gratia
& veritas perlefum Cbrijl,r. fafia
fcribitur loan.i.b.
eft.
&jicpatet
tertium,
Quarto legem pertinet ventatem pl 3 ne ac lucidc tradcre. Cu- Quartacon ius ratio cft, quia lex feruan d <, proponitur mulcjtudim intelltgenda da ln muitiiLidinc autcm plures funr dcricientes ,
.
ad
fubtilcs
tibus permittit,nc rcfpubhc.i
pp w-perfeft onem mulcitudtnis

:
ingenrofl.prupterquod lex qux multitadim propomtur, debet veritatcm lucideac planctradcrc. in hocaurem muenitur lex
&
ingenio
& & pauc
que.
humana defeama quia

,
ibi inueniiffltur
mul t.r obfcuritates
cafticatcobferuarenonp6r,dilTcnlionibusqua:pr> libjdinem infurgercnt,conturbcrijr.v.uie dic.t Aug. in iibro de ordine Aufer mcretnccs aciuitai !>;is& oiatonturbabislibidinibus.Veruntnilta ma
laquar bono modoauieric non poteft , relmquitdiuino mcnd; .VndcdiciC Aug. i. dcliberoarb.tio t
& pcr-
plcxitates
&
Quod patet propccr legum multitudincm ac varietatem
mutationem
& abquarum
.
cimlia ac canonica
Similncr
& in hoc deficit lcx Mofaica
liciopu-
velammibus&
Tn cuius figura
abrogationem , vtpatet intuenti iur , quia in
kcTefmi^c^
'
Lexiflaquar regcnd;$ ciuicattbusfertur, multa conced.tatq; impunita relinquir,que pcr dminam prouident;am viudicantur.Simiiiter lex Molaica dminitus data aliqua mala permitur , ficut permiiit darclibelium rc pud.i. vt bf Dcut.;4. nc viri vxores interficcrenr. Et tradcrc ad vfura exrra-
Moy
figuris tradit vericacem dc agibilibiis& crcdendis. fcs velata facie loquebatur ad populum, vt ha-
beturxod.J4.propterquoddicit Apoftolus t.Cor.ip.cap. Qmni tn Jigura comingebantillnSed lex cnangclica m hoc inucnuur perfc fta, quia yeritas quae in veteri Teftamento in figuris latebat occulta, per
cuidcntiam
neisme
quia lex
fuisl eis
fratres
lum milum
llla lmpcifcclo. ideo permiira aliqua mala minora, v t cuitcniur maiora. Proncer quod Saluator Mar. o.a.dicit ludaris dc permiilionc libclli repudi j. ^.ddurittam cordit viflri ptrmiftt rcbis Mvjfes dinuture vxores ve/tras S c igitur patet , cv, tam lex humana quam Mofaica pcrmirtit aliqua, fic roala, quantum ad hoc eit impeifecla . Sed lex cuangclica nul1
proprios grauarent, vt hr Deut.24. fuit data populorudi durar ccruicis
&
Cu^ ratio fuit,
d % hda cft manifefta

,
In cuius iignum
,
m paf-
fionedomini,qmi do myiferianouaelcgisfuerunt impleta velum dicit Saluatemplifciflum elt m duo mcdia Luc.i j.
ptoptcrquod
&
perroittir
tanquam
pcrfeclifiima, fed
rmnia
Venitboracumiamnodinprouerbiis loquarvobis,fedpa'am depatre annunciabo vobis. t izqmtur. Dicunt d difipuli . Eccenuncpalarn loqtmis , proucrbiumhidlum dicis Et lic patet quartum,vidclicet quod )ex cuangclica exctditomnemaliaro legcm in tradcndo plane ac lucidc veritatem.
torloan. 16.
fcilicct.
&
excludit 6c
Dehisquatuorpratdiais diciturpfal. 18 b.Levdominiid
aC *"
iuio.
punienda prxdicit.propterquod legiflatoreuangclicus lcfus Chrir Itus dicif Mat.i i.c.Dic auttm vths dt omnt va bo ottofo cp <fuod locuti fnerint bominff fupcr Urrcm nddentratiotnmin dieiudicii. fidcomni vcrbo ociofo,rouko magis dc nociuo.Et ii dc verbo,multo magis dc
fafto.
eft,lex
euangclica.quarclt domininoftn lcfuChriiti. Immaculata ,q'uia nullum vitiumpermitur.Cc/rffjrfn/j4jf,quiaaausinteriorcsani mae ordinat & difponit. Tefiimvu.Mn perfiac domirrifidtle,qma felicitatcro proroiflaro erficacitcrmducit. Sapientiam prxfianspamulis, ficut quia vetitatcro capabilem omnibus lucidc tradit
,
a'm lcgem in
& fic pacer
primum
videlicet
cp lcx
.
euangelica prarcedit
.
umne
malorum Sccundoad legempertinet mores feu aclus humanos ad bonti ordmare vrde dicit philofophus l.Ethi.fntcntiocuiuflibetlegiflatoriseitciuesfaccrcbonos. Inhoc quoquc inueniturlex humana dcfcdiua.quia homo non potcft de fecretis cordium idicarc,& ldeo non poteit Icx huroana nifi dc acti,
extirpationc
Igitur patct exprardidiislexeuangelicaomncm aliam legem cxccliit innotitia quadrupIici,ideoconucnicnterdicitur deipla verbumaflumptum, ,u Quatur facics vni.quia per faciem notitia defignatur. Ad cuius vcr- Qi"
bi vltcriorcm
'|
ihcbatm31.fi 1'"*
busextenoribusordinarc.vndcdicitur i.Rcg. \6.b.Homo*idetect Pt r nt, Dtus auttmintuctur cor. & idcoadlegcm diuinam folatq
.
on snimum pertinet actus intcriores ordmare Scd lexMofaitainueniturin, npliciwrin- hoc dcfcaiua propter quod dicitur a doaonbusantiquis quod lex v ctus prohibcbat manum,non animum,vt habctur in glof.fuper epi flola ad Phil. 3 .c.CcUod dupliciter intelligi pytit. Vno modo erro.
&
intclleaum fciendum, quod in verbo propoiiro nocan Vcldo.. tur quatuor caufar hums euangclicx doarinar.vidclicct caufa effeai ua principalis.fubieaiua feu matcrialis.finalis & formabs.Trcs autem priroae caufae comcidunt in ldcm numcro , vt paiebit. ideo not.
ree,& fic intclligebant doaores iudaroru,dicentcs voluntatem malam no eiTc peccatum nifi modo exca.t m vt
lofephum. 1
3.
aliquo atfum, patct per lib.antiquitatum . Et quando arguebatur contra eos, quia fcriptum eft Exod. 2 o.c. Non concupifces vxorcm proximi tui.
inhocnominc.vni Caufaaucem forraahs fubfaciequadruplici,cum dicitur. Quatuor facies. Adeuidentiamautcm primiaduertendum ,quod Chriftusflue Deus incarnai us quod idem eft , q uia Chriftus c ft nomcn fu ppoliti 111 diuina videlicct & humana, duplici natura, ipfe cft caufa eliiciens huius euangclic$ doarin^.Huius ratio eft.quia in ommbtis artibus
vidcmus, quodarclmcaor j:trminiftrosdiiponit matcr.am,fedpirr feipfum inrroducitformam ,ficutcarpentatorpcrminifirosfacitli-
<->,,,,.
ftiua.
hocprarceptonon prohibeturconcupifcenti> intcnor, fcd manifcftatioextcrior q.d. Tôn comupifces. id eft, figna concupifcent.a: nonfacies, vtaraplexus&ofcula velconfiroil.a.Scd hocman.fefte patet falfum, qu.a aftus cxtcrior non habct mal.tiam
bonicatem mqralcm qyia peccatum intantum
vel
,
Rcfpondebant,
flc, oj
gnorumdolationcm,fedpcrfeipfumipfiusdomus vel nsuiscompa gmationem, vthabetur i.Metaph. Lcxautcm vctusfuit difpofitio adiK)uam
)
nifi
cft
peccatum. Aliomodo mtelligitur prxdiclum verbum. fcihcet quod lex vetus prohibebat manum non animum,fanc & bcne videlicctquod lexvetusin paucisprohibebat animum feu concupifcentiaraintenorem, videlicetin vitio moec|iix & auaritias tantum. Etadhiiciicctprohibcrct lailliiconcupifccntia, nontaincn cranfeft
on
inquantum procedit ab aftu interiori, voluntanum quod ii non fit voluntanu,
vtriinquc vetus teflamentum fuit datum ab ipfo mcdiantibus angelis, vt habe tur cxpreflc Aa.y.c. vbi dicnur.dc Moyfc. H.cejlquifuittn ccrfcfi.t in folitudine cum angelo >:, ~ qni luqucbatur et i monte Sinai patribu< fitis qui accrpit verba uitx dare nobis quia tamcn illc in angclus pcr;
in Chriflo^Sc
propterquoddi(ituradCal.5.d.ifA-^.ivr.7{jo^<iff,;/i'er/i/j> idco hcet teflamemum iit ;i Dtodatum. tame
&
fona Dci loquebatur Moyfi Ideo aliquando nominatur angelus , aliquando dominus.fecundum quod dicic D.Cireg. 1 .moral.Tx patct, quod vetus teftamentum dedit dominus pcr mindlcnum .;,a 1 Tom.5. gelorum.
1
qo
rstiatio Praf.
8
D
ifta
& Su A
chcitur Tudxis. Kfcepi.eloruro.vnde Aft.-g. poft verba pramiiTa non culloditiis, led nouuro Telta fete* '" * dominus per fcipfum mcarnacum. Proptcr quod Au .Lltn^lA dedit
W*"" ôrwm^&
& hoc eft
notitiam Chrifti.quarn dcfcri quatuor frcics propter qviadrupliccm . Et lic bit quilibet cuangehfta apparct forma traftandi. Forma autcn. tractatus cit d.uilio fcicntix pcr libros partiales.
facics
.
notificatur
guftio iolikdeltrmonedomini.exponensillud Jcit. Tunc apcru.t os luum qui litmt i /
Matth
111
5.-1.
ktape1..VJ/1/
lcgc ve.cr. npc-
Apoft.ad quod plietarufh tim Dems fef Mtf p.unbus inpr fbt tn,nouij!:mc uUHq*cm*Ju
itus cfi
.:.;
diut
Hcbr.
nob
mfitio^c. Patct igitur quod Chriftu
cft
r" r
JT
"
,'"!
cuangetic* fub rat.one

Oju>j.
huiiiscuangehcxdoclr.nx. lcu ma'e ri 1! i. Ad cuius euiden S.roihter ipfe eltcaufa fubiecliua totitts fccnt.x & pa. t.s.fub alia cft fubieaii f ,i am f ,endum.t> idero elt lubiectum totius fcientix tn rayone.quu fub rat.one vmuerfali cft fubiectum in partc: d. icr.ninata & autem
parcicular.
ctirct.ua
euidentiam confiderandum, pcr quatuor prxdiclas alicus tot:us heterogcnei debcnt adinuicem habcrc diquod partcs itiiictioncm,conncxionem6-ordinen),ahteriioncflcntpartesaclu. DiltinftioautcmeuangcIiitarumquatuorjCon.icxio.ck ordo,conuen.cnter delignatur in quatuor faciebus pjxdiclis. Ad cuius intelicclum attcudciidacltbrfur.cr viiioimaginjru L/.echichs prophetx Videbat cnim quituor facics in vnocorporc ita quod corpus erat quafi reftum , hcutcorpus liomims habenstecundum longitudilatcra vcl fiiperlicies & iô in fummitatc ilhus cornem
,
Ad cums
,,
nn?f ii^
rC (ic '.uan
|eeli*rtt,di
ih " A,
con
quatuor pons erant quatuor

cetcaput hominu
oppofita put bouis
iti
"
*^S "!
rh
pjtetiuphilofophianaturah.vbi, Corpusinobilevnuerfalucr mobilc animatum in hbro dc anima cftifubicctum l Corpus aute*n lim.litcr illud ctl quod fubclt fubiectu,& in libns feq.ad ipfum.Ita tota facra lcnpturafub ratione gcneralidcbct aflignan icfluro ratione dctcrmin.ita& fpeciah. profubie^to, inparte ipliusfub eft Dc fubiccto autl thcologie, duplex cil opinio.Vin,cj> Chnitus
jicut
,
in quohbct latcre crat c.ipita , io laterc vel lupcriicic antenon
vnum taput.fcilicaput aquilx in dextera partc.ca,
fciiicct in
poitcr.on partc,caput
leonis
111
.
iiniftra.
Quod autem dicitur Eicc.i

hoc
ctt,
Facies aijuVx defn-
peripforum qu.itnnr, caputaquilx fupeicmiutbat

coi pus
quia coilum nquilx

alijs
,
,
elt
& per confequeni habeb.it illod
longius,
&
i.!eo
,bi
fubicclum fub rationc
enerali.
&
fecundum h'C
dicedii cflet u>
afpeftum adquatuor partes oppofitas quia poftcriora capitumcrant con.uncla mtctius & antcnora tcu tacicscapttumcrant
,
.WAorih
.
%*ur xefumm vetus Teltamcntu 116 cft nili mfpowo ad Chnftum Chri ct vt m
itus
pal autcm vt prxfentialiter exbib.tus , clt fubiectu nouo, euachftarum & apotioloru Aha clc bpmto de fubic-cto ex procellu dcitatis in coi, eil fubicciu jafacrx fcnpturx.Y.cp Dcos fub rationc
omnei dottorcs di mJtfte patet exproceflu legis & prophetarum,vt
Chr.ftus vt promiflus.ell fubieclum
m vcteri Teftamc.o. Et hot ma-
prominentiaexterius Similitci inillocorporccrantquatuortibic^, & 11011 habcbant Hexioncm m tgisad vnam partemquam ad aham,
ficut
figcnuhominisefletiicMbiiexqualitcrado-nnem partem d.ilercnter , & proptcr hoc tlicun: ur pedes corum pedcs {cdi.Et
inac-
tota longiiud.ne acrurc vfque ad pl.intam pedis. cipituribi peipro irc ad 1 x quatuorpartes prxdictis patct , quodilludannnal poterat
crx fcripturx,& per cont". qucns fub ratione
fpcciali.elt
lubiectu
le
oppofitas
line lui conuerlionc,
qma
partcs oppofttas per quatuor

.
l.icies,&
hibcbat alpcctum adquatuor pedcs limilitcr flexibilcs ?qua
Oita
Riu
in natura dupi luppohti thxus qui elt primus 111 ordinc cuangcliftarum mtitulat cuangeliu fuum de Chrifto tanquam de fubiccto dicens. Libtr genct ationjs lefk non faciunr aliud n.fi fafta CbriHit&c. Simihter & alij euangchltx Cnnftifladere. Exquopatctq, Chriftuseft cVdotlrinadominilefu doctrifub.eclum.Tcrt.odco.quod Chr.ftus eftcaufaiitiahshuius
Lt hocelt quuddxitur in textu, quod pet literadquatuor partcs lbant necreuertebanturcum ambularcnr, quatuor paitcsillorum tiuia pcr quatuor partes potcrant ambulare fine illius corporis conucriione. Ex iftisapparct dillinctioeuangeliorum,connexio & ordo eorum. Pcr lioc enim quod crant capira dillintta apparet euangc horumdiitinctio. Iocapite cnim hnminis vel facc delignatureuanvetfarur cnca humap.itatcm.In g/:lium Mattha-i, quot! principaJitcr
,
nz Adcuiuseuidcntiamconliderandu,quodcuiuilibct fcienti^du" fubiccli. mtrinfecus & hic ell cognitio proprij pJex eft ms V"us
. ,
hiceftfchcita:, adquarauis pciftctio nsexirinfccus , humina aliqu il-rer ordinatur Sicnn propolito euangclicx dnctnnej duoicx eft fiius.Vnus intrmfecus, qui eit cognmo iplms Chii enig& liabetunn via. Aliuscflfinis intnnfecus, rnatica.quxeftperfide, e.us clara pcr apertam viflonc,qux habcf .11 patria* qux eft cognitio
Ahuselt
fi
&
tacieaquiix euangclium ioaiinisquod defcnbir prxcipueipiius diuinitatem.Infaciebouis euangehum Lucx, quod dcicnbit Chnlti faccrdotium , in facic leonis cuangelium Marci quod defcnbit ipfius regnum, licut fupradiclum eit. Vel aliter infacichommisgene
,
ratio,
111
facie bouis patiio

.
afcenfio
& hoc eft quod dicitur Ioail.io.g.

i<n
.
B*t mtmferiptafitt,
vt
mdwis
quilibet claratueft. Similiter cxprxdictisfaciebus
111 facie leonis refurredio, in f icic udx ,iq Cuia licet prxdicta ab omnibus euangc-uitis colidei entur, tame lllorum cuca vnum pnncipahtcr verfatur.vt fupra dc,
dcnotaturconncxiocoa-
eit primus finis fequicur. lit lefuscftCbnflui fiUus Det. Hic quoni 1 crtd "c vitarnhjbcsrif iniiominrews. Hiceft iccundus.fg;itur pannali> iiu eitcaufa cfticiens matcrialis tet ex t ^ ftis,q> Chnftus
I
&
iisd ctr nx cuangehcx.tt idcoiite tres caulxconcurrunt in vnum numero:cV idcobcnc dcftgnant limul in lioc nomine:vni.Et dc hoc
potcttaccipiquod
Caufa ht- fubieclum Si
finis.
gcliorum,& ideo llla quatuor capira erantm vno corporc coniundta, & per confequens proccdente vna facie alix iequebaniur.qu la quod in vno euangelio narratur,per alia tna cu ingelia probattir quia ibi idemfaclum vel confimilenarratur , hcut Ioannes euangelifta folus
,
narrat lllummationem
cis
cc^ci nati,alij
autem narrant de multis
ahjs cc-
fcnbitur i.Ioan. r.b. H.tns
i^;w ///. f.elficies,
il!uminatis,quod
clt
eiufdem
potcltatis.
wki.
vcrbo propolito tangitur ca formalis fub SttM) quadruplici,cumdicit.Q.4i;n'/7d..ti v /. Atlcuiuscu.den tiamcontiderandum,q dup'ex clt rormalcietixf.fnrmatraclSdi .iitraclatus.Forma tradadicftmodus agendi.Et ilte habet qua tuor facics,qu.a quiibet cuangelilta quadruplitc notit.am tradit de Chrir*-),vi.lrliut, Notit u humanitatiSjqux figuratur in facic homtnis. Notina d uin.tatis qux figuratur m facie aquilx defuper ipforu
Sccundo
111
&
euangehorum.Sic cnimftabatilludcorpus habens t]tiatuorfacies inafptctu prophet^, quod tacies hommis crat iibi direiTtcopp<)iita,f :cics leonis ad dextc ram partcm illius animalis. facies autem bouis ad hnnham, caput aquilxin partepoiteriori.quia tamen collum aquilxelt longius.idco
tuor. Ifto crgo
Similiter in prxdictis faciebus apparct ordo
qux quatuor aul immolatic.um mlege.-Notitiac-t fui regm qtix no.in lconc.qui eit rcx aiilium.Vel in facic hominis, notitu fuxconuerfatioms & tia
;
Notitia
et fui facerdoti)
tuur.it 10 facie bouis,q crac
tiuaatis:
facicbou s,notitiapafiion:s:in i.icie leonis.notitinm.rcidco bene df furreclionis,in ficie aqmlje notitia fux afccnlioms,
&
fupcreminebat cc;teris,ideo dicitur facies aquilx dcfuper ipforu quamodo ordinatur euangclu quia primo ponitur cum Matthxi, ficut facies homtnis primo opponebatur afpcctui gelium prophctx,& fecundo loco euangelii Marci,quia dextera pars prior eftquamiiniftra,& tertioeuangchuro Lucx, & quartoeuan^tliuin loannis , quia facies aquilx crat in.pofteriori parte , & hoc clt quod dicitur Ezech. 1. Similitudo vultus corum facies hominis & facies
,
q>
'
quatuor
c
-
tacies
vm.De
hoc autem benc potcft exponi
q>
dici
Eze.
leonis a dextris ipforum quatuor,
ttfpiccrem ai'n,alia,apparuit rota rma h.ibcns ejuatuor facies. E/echifli< viiio mttr lita a.unvaiia lunt quatuoreuangelia feuquatuor cuangehftxqux tuor eu nlodicuntur vnum.Licct enim Matthcus
u n
'
'>
*"*"
utur
quatuor ahquando jii^yan P nnCl P a ,tcr verfcturcircahumanitatem, loanncs circadiuinitate, tn ipforum i.ucascircalarcrdotium; Marcuscircarcgnfi qutlibcr colidirat.Vndc dicit B.Greg.fupcr Lzcc.Hoin.i. S. ilta cjuatuor qMatthxut circa lucarnationc dommi fenfcnt. Hocntmuu ras,q .'
'
& facics bouis a finiftris ipforum quatuor,& facies aquilx dcfuper lpforum quatuor. Sccundum cnim ordincmeuangcliorum pooiturhicordo iftarum facierum. Igitur quia euangclium Matthxi quod pnmo loco ponitur.in tadc hominis figur.uur ideo dc lpfo potcft dici ante fackm hominis fimilirndo
alterius hominis. H.ctmoxft
cnim animal rationalc manfuctum
8c
Homo.
ciuile
&idcofigiificat Matthxum
cuangcl.ltam, qui vixitrauo-.
"RiWn cBoi r jt:ir Jnh/i
Ioannes,&iic deahjs.Etfcquitur. Cûicquid 10 vno inueneris,hoc limul 111 quatuor recognofccs. Dicit ergo. Cum 4<> ccrcm animJi i.iquatuor euangelia, qutadocTiinacua<;c!ica
quod
1,
rcus Lucas
&
nabiliter.rmtifixoe&ciuihtcr, non cimlitatepolitica, fedillaciuiIitatcquacfiicimurciues fanecorum& domeftici Dci , fupcr xdificati fupcr fuudamcntum apoftolorum prophetarum , fccundum
&
q''
quod
dicit
Apoilolusad Eph.
1. Diciriijitur.
.fntefacum'bmninis y
k"'
doftrinis ell intete ac dihgentcrcofiderada, qaia ibi coliftit n. cuaiige- vita fecundumquod fcribitur loan. 6.g. Vtrb*quxcgolMKdr*obif
prx ahjs
Proptcrquoddicitur (o.^.f. Sctutaminipcriptuvitamhabere, qma il e lunt qu.t tcflih.oninm b ntdcmt. Apparutt vnarota.Iftarotaqiiccltcircularis pcrh iiûre, cftdoclrinaetiingelica ,inqua coniungitur tims pnncipjo.f.natura
fpiritffi't
r4(,'iiqiiibusputaris vos
& ri'a
quiaat!tccotilidcrat!oncmeuangcliftxMafth;i,licucobicctompro priumcltpoiita limiiitu.fisaltfrius bomints ideff Chnfti,cuius poccipue conlidcrat hum.mi tateni.Et bene dicitur Chnftus alter homo cjuia tuii alterabomnibusalijs hominibus, quiaomnesali) proceffcrunt de radicc pcccati , llte autcm iblus mnocjens , per quctn atl iu
ftitiaoifunt alijrcducli, fccundum quod fcnbitur ad Roma. r.d. Stcut per unius bamtnh inobedientiam peccatores conflituti ftutt multi
ita per
liUMianaquxfcribiturvItimofirli("ieii.|. &tamcu in Chrifto qui dltabicc\u iuiiusdnelrinxcftcd.uncl.i ipli Pco. Ite citculus eltfi-
gura perfr't.Uimi, proptcrquodflgnificaclcgeTi eu.ingclir.irp, qjairnp.i:ca.ocuiuflibct.!cerms tlifupplcta. Scd dititui Juberc
rnim bominti obedicntiam iufii conflituentur

pcr gratwra
,
.
tnulti, iiic
111
fenti inciioutiuc
& ui futuro per gloriam qux cil gratia
prx-
coulum:nat4
EPiSTO-
o
A
io
EPISTOLA BEATI
ad
HIERONYMf
.
Damafum Papamin
Eatiflimo
quatuorEuangeliftasincipit.
multum a le&ionis Iatinar confuetudine difcrepaitacalamoimperauimus, vt histantumquae ienfum videbantur mutarccorrectis, reliqua marent,
Papa
Damafo
ex veteri,vc
Hieronymus,
Nouum opus
me facere cogis
toto
poftexemplaria icnpturaru
orbC
quidam
fintilla,qua!
difperfa quafi arbiter iedeam :
&
cum
quiainter fe variant , quar Grarca confentiant veritate,de-
Canones quoque quos EufebiusC^farienfisepiicopus Alexandrioum fequutus Ammonium in decem numerosordinauit ficut in Greco habentur exprcffimus. Quod
nere pateremur,vt fuerat
,
cernam.Piuslabor,fedpericulofapra?fumptio,iudicarede caeterisipfum abomnibusiudicandum:

ienis
quis de curiofis voluerit nofle qu in Euangeliis vel eadem, vel vicina , vel fola fint , eorum diftinfi
mutare linguam , & canefcentcm iam mundumadinitiaretrahere paruulorum. Quisenim
d:ionecognofcet
Magnusfiquidem hicin no-
ftriscodicibuserrorinoleuit,
dumquod
ineade
rcaliusEuangeliftaplusdixit, inalio quiaminus
do&us pariter
vel indodcus
cum
in
manus volu-
men aflumpferitj
pat
& a faliua quam femel imbibit,
putauerint,addiderunt : vel
alius alitcr expreflit
,
eundem dum fenilim
ille
qui vnum e quatuor pri-
viderit diicrepare quod lcd: cac : no ftatim erumin vocem,me falfarium,me clamans eflfe facri:
mum legerat
nos mixta
legUm
qui audeamaliquidinveteribuslihris ad-
dere,mutare,corrigere? Aduerfus quam inuidiam tu qui sumus duplex caufa me confolarur: quod
&
omnia , & in Marco plura Luce; at* que Matthad Rurfum in Matthaeo pluralohanfint
.
ad eius exemplum c^teros quoquc xftimauerit emcndandos. Vnde accidit, vt apud

,
faceidoses,fietiiubes: cV
riat, etiam
tur.Si cnim
verum nocflequod
fldes eft
va-
& Marci & in cxteris reliquorum quse in alijs propriafunt inueniantur. Gum itaque canones
nis
:
maledicorum teitimoniocomprobalatinis
legetis,qui
reltitues.
iubicdti funt, confufionis errore fubla-
excmplaribus
.
adhibe-
to,&fimiIiaomnium fcies, & fingulis fuaquarquc
penc quot dadepluribus,curnonad Grarcamoriginereucrtentes,ca qu? vel a vitiofis interpretibus male cdita,vel a prarfumptoribus impericis emendaca peruerfius, vel a Iibrarijs
da, refpondeantquibus.totenimfuntexemplaria codices Sin autem ventas eft quscrcn-
In canone primo concordant quatuor, Mattharus,Marcus, Lucas, Iohannes- In fecun-
do tres, Mattha?us,Marcus, Lucas.

Mattharus, Lucasjohannes
. .
In tertiotres,
In quarto tres, Mat-
dormitatibus aut addica suc
thxus,Marcus,Iohanncs Inquintoduo, MacIn fexto duo , Matthams , Marcus. thaeus,Lucas

.
aut mutaca,corrigimus?
Neque vero ego de vereri
difputoTeitamento.quod a feptuagintafenionb. in Grzecamlinguam verfum tertio graduad nos

vlq-,
Infeptimoduo, Matthxus, lohannes. lno&auo duo, Lucas,Marcus Innonoduo,Lucas, lohannes. Iu dccimo propria vnufquiique que. non ha.
perucnit:Non qua!ro quid Aquila, quid

inter
fitilla
.
machus (apiant,quatc Thtodotion

veteresmediusincedat:
nouos &
Sym-
bencurin alijs,ediderunt. Singulis vero Euangcab vno incipiens vfque ad finem librorum dilijs
fpar
vera interpretatio,
quam apoftoli probauerunt De nouo nuc loquor

tertamento, quod Graecumeffe nondubiumeft, cxcepto Apoftolo Matthafo, qui primus in Iudaja
numerus accrefcit, Hicnigro colore pericriptusfubfe habet alium exminio diicoloremnumerum qui ad decem vfq;procedesindicatprior numerus in quo fit canone requirendus. Cum er(verbi gratia ) illud fiue illud cafcirevolueriscuius canonisfir,iiiatimex-
Euangel;um Chriiti Hebraicis literis edidit hoc cerrocumin noftrofermonedifcordat, & indiuerios riuulorum tramites ducit, vno de fonte
:
go aperto codice
pirulum
liibicdto
quazrendum cft Pra-termitto eos codices,quos a Luciano & Efychionuncupatos paucorum homi
.
numero doceberis , & recurrens ad prin, in quibus canonum cft diftin&a congeries, cipia ,
eodemqueftatimcanone cx
to, illum titulo frontisinuen-
num aflerit peruerfa contcntio:quibus vtique ncc

in totoveten inftrumento poitfeptuagintainteremendare quid licuit , nec in nouo profuic pretes
quserebas numerum eiufde Euancx mfcriptione ipic fignatur, inuegchiix , qui nies , atquc e vicino canerorum tramitibus infpe-
quem
&
emendaffe,
ha?c
c ra ante translata doccat falfa efle

Igitur
cum multarum genriu linguis fcriptuqux addita funt.
6cisquos numeroseregione habeant annotabis:
praeienspraefatiunculapolliceturquatuor tantum Euangelia,quoru ordo eft ifte, Matthseus , Marcus, Lucas, loannes codicum Gtcxo:
&cumfciens, recurresadvoIuminafinguIorum> &finemorarepertis numerisquos ante fignauc- p

ras,reperies&locainquibusvel eademvel vicina
dixerunt.OptovtinChnfto valeas& memincns

meiPapabeatiffime.
rum emcndata collatione,fed & veterum qua: ncc

mul-
Tom.j.
II
12.
C A N O N
Cinonpiimus, inquocjuatuor,
Matihxus Marcus
Luc.is
I.
Ioanncs.
Canonprimus, in quo quatuor, Lucas Ioannes. Marcus Matthxus
8
ii
7
10
10
10
4
4
6
12
ii
n
ii
4 4
5
10
'3
14 28
3S4 289 291 294

29 y
1*5
266
170 172
'75 176
4
IJ
jo
7
17 7 i7 10
139 9 <S
7
?4 45
46 46
4-i
i9$ 300 300

302,
176
181 181
183
7
2JO
116 Ii6 116 116 tl6 116
3" 141 120

11
1
9* 98 98 98 *8 9*
3?
141 >42
96 96 86 9* 96 37 50
5*
304 306 306 310

3i?
184 187 187

191
40
144
129 131 109 59 35
94
95 195
314
314 J'5 318 JiO
3 25
196 199
77
19 21
200
20
1
147
i:>6
64 82
119 I3J 122 129
2 22
9?
49
94
2-J4
74
100
21
2< 9
21
2IO
220
220
238 239 24i

2-51
85 88
77
M4
244
'39
Hi
146 20
3a6 }l6 3i8 33' 332 334 335 3J6

336-
205 20S 206 109 2IO 212 214
25
215 22?
U9
250
250
274 174 174

270
280
2
M6 M*
162,
260 206 260 74

169
26(5
34? 348
96 9^
122.
349
3)^
227 228
2JI
231
174 204
i6y I6j 165
55
266 266
63 65
Finis
C A N O N
H
I
I.
\6
o ANON
III.
IIII.
18
CANON
Canon V. inquoduo
Mattharus Lucas.
V.
VI.
Canon V. in cjuo duo,
Mattheeus
Lucas.
CanonVI. inquoduo,
Mattharus
Marcus.
2
8
1 1
127
128
\2-9
128
10
12 \6
16
t?2
t
2.6
4^ 47
48
28
3
34 i?8 156
132 130 81 ItO i<S
17
7
9
II
20 22
44
iz6
61
77
100
199 145 148 152
34 }6 38
49 194
162
5*
5
M8
162 7V 182 182 i8j 187
57 2 2? 261
98
45
60
^5 68 7i 71 73
20O
l37 189 198 199
40 4 4?
4<5
$5
154 57
59
n?
53
47 48 4?
5
1
#4
191 ijo
59
197 213 221 228

23 2jl
i
272
160
16$
I6-J
H5
181
3?
179
J
169 173
53
54
55
I2J 54 170
61
180
189
7i 78 80 84 89 100
103
2J2
142
S7 58
60
'71
60
1
4
l7i 66
Io? I08 III I09 4$ 160 182
*5
66 6%
78
*34 2j5 237 258 24O 24 1
i}6
135 138
202 214
215
113 120 124

140 142 145 147 149 IJ2
53
140
141
224
246
'75
M5
25S 257
261 262
lOt
20j
247 2JO 252

2
54
84
85
9} 95
207 212
260
263
265
z6o
267 270
27
96 96
102 104
158
1*4 69
71
229 23I
IOJ 107 I08 IIO 119

>$
95 73
275 282 276 288 290 292 2?g

305 309
57 164 167 169 171

73
Finis.
if
118
1
3"
330 337
341
2.6
61
179 185 190 192 208 217 221

226"
347
35
229
Finis.
19
20
CANON _
Canon
VII.
VIII.
IX.
1.
in
quoduo,
Canon VIII
Lucas
in
quo duo,
CanonlX. inquoduo,
Lucas.
Ioanncs.
Matthxus Ioanncs.
Marcus.
19
83 19
4 Si
IOI
1J
9
9 IIO
'8$
207
Finis.
21
22
C A N O
Mattharus Matth.
N
,in
X.
Canon decimus
Marcus
quo
finguli proprie fcripferunr.
Lucas
Lucas
Ioannes
loannes
loannes.
4
6
I?
196 700
19 Jl
214
223 22J
4 7
9
1 1
8r
210
xiz 118 22
4*
4*
*S
9
iS
*4 27
*9
33 35
127
230
2 3S
62 70
20
22
227 236 2J2

259
13
J6 18
74
81 88
29
31
5
21
24
84 86 89 92 94 97 99
102
57 159 i6j
i*5
167 169 171 173
264
27* 273
37 39
27
29
31 33
4* 45
5*
229 245 268

273 283 303
90
9*
51
94
101
67 68 7* 75 io4 106 ,io7
276
278
104 106 ic8 110

112
115
177 179
>8i
189
191
3*
288 296 298 301 304 306 308 3i6 320 326
33'
5* 7S
8i
104
123?
1
39 4i
193 95
Ji7
119
12.3
89
9i
99
lot
319 314 317 345

35' 355
Finis.
186
213
*3
5
u3
ii7 122 114
131
45 45 50
5
200 201
205 207 2JO 212 2I4
12.5
127
150 III 134 13* 138 140
'43
54
56 58
106
109 i>3
5
Fmis.
216
2l8 220 224
H3
149
15
118
124 1:6 136 140
5
154
163 164 166 '74 17* 178
ji>o
334 3}9
345
Finis.
60 62 64 66 68
71 73 7$
2l6
22S
MS
147
H9
153 155
230 2j*
Finis.
*>5
167
171
78 80
77
181,
<?4 18S is8

191
J*3 188
190 191 196 201

203
208
210
6 A
INCTPIT PROLOG
Sanfri
Lurcs
fuiflc
24
H
&
!eron y
a^
Eufcbium.
&iam
tunchxrctico-
qui Euangelia Lucas Euanfcripferunt , eclilta tcihuur dicens. quo-
uir,
&quifolusdecrucemeruir audire: Ecccma-
tcrtua. IscumciTttin Afia,
niam quidem mulii conati
rumfcmmapulluiarenr. Chcrinthi &Hcbionis, & ccttroiii eui negatChriftum in carne veniile

,
funt ordiuare narratione
quos & ipie in epiiroia iua Aifrichriftos
vocat ,
&
iob.b.
rcn
qoaejnnobis
com-
apoftolus paulusfrcquenterpercutit, coa&us ab
nobis qui abinmo

rninifti.aueruntci
:
ipfi
plrrarfunr, iicurtradidcrunc videinm lcrmoncm , 6c
omnibuspenetunc
altius
ft
multarum Afiarepifcopis, dc diuinirate Saluatoris cccltiiarum Icârionihus
&
&pcricuerantia vfqucad pra>
ienstftnpus mouimentadcclaranr, qucadiueiiis auctonbuscditadiucrfarum herefum futrerprincipia, vtcitiPudiuxtayEgypcios
bum
nbcrc:& ad ipfum vt ira dicam ) Dei vernon tam audaci quam foclici temerkate pro(
rumpere
fpondiile
vr ecclcliaftica narrat hiftt.ria,

,
cuma
& Thomam &

rcli-
fratnbus co-rcretur vt icriberet

,
ira fa<5turfi fe re-
Matthiarn&bartholomeum
duodecim quoque
:
fi
indidlo ieiunio in
commune omnes
atque Apellisac Apoitolorum, eit cum quorum quoscnumerare longiilimum hoc tantum in prarlcnti3rum neceiTe fit dicere, cxtitilfe quofdam qui fine fpiritu &gratia Dci conati fiint magis ordinaienarruiduem quam
,
&
Bafilidis
Deumdcprecaientur Quo expleto reuclatione faruratus in illud procemium e ca?lo vco:ens cru,
Crauitjn principio erat verbuui
& verbu crar apud
foh
Deum,&: Dcuseratverbum,hoccratinpriucipio
apud Deum. hcc igitur quatuor Euangtiia mulco anteprcdidta. Ezechielisquoquevolumc probar, inquoprimavifioitacontexitur Et in medio fimilicudo quacuor animalium &. vulrus corum
.
E^h.i.b.
hiftoria: tcxcrc vcritatem.

Zzcc.ii.9.
Quibus iure potcit illud

cor-
prophcticu coaptari:Ve.quipropherabantde dciuo.quianibulantproipiritum fuu.quidicunt:
Ha?cdicirdominus,&dominusnon
T L
,
miliceos.
De
Facieshominis,&faciesleonis, &faciesvituh
facics aquilse.
,&
quibus&Saluatorm Euangeholohanisloquitur:
prima hominis
facies,
Matrharum
Omnes qui ante me venerunt,
fures fuerunt
& la-
fignificat
qui quafi
.
dchomine
exoriusefl; fcri-
b trones.Qinvenerunr,no qui miliiiunt. Ipieenim ait:Vcnicbant & ego no mittebam eos. Inuenientibus prarfumptio tcmeritatis, in miffis
Cjm.i. feruitutiseft.
bere. Libergenerationis IefuChnftifihj Dauid, filii Abraham Secunda Marcu, in quo vox Iconis
inei-emjorugientisauditur.
fcrto,
obfcquium Ecclefiaautem qua?dominivoce fu-
Vox clamantis
in de-
fundata eft,quam introduxit rex in cupra petram ad quam per foramen defcefiobiculum fuum, nisocculta: milit manum fuam, fimilisdamula:
parateviam domini , ndas facit femitas eius.Tertia vituli,qua; Euangeliltam Lucam a Zacharia facerdote fumpfiile initium prarfigurat. E
&
Quarta Iohanncm
hinnuloqueccruorum ,quatuor fluminaparadifi initar crudas quatuor & angulos & anulos habct pcr quos quaiiarcam teltamenti &cufios legis dominiliznisimmobilibus vehitur. Primus om:
qui aifumad alriora fe/tinans,de vei bo ptis pennis aquilavSi
Luangeliibm
Deidifputar. Ca?teraquarftûunrurincundefen-
fum proficiunt-Crura ioru rccia &pennati pedcs, &quocunquefjîritusibar,ibant, & non rcuertebantur. Etdorfatorumplenaocuhs,&fcintii!a; ac lampades in medio difrurrentes.cx: roca in rota ,
fcMekl *
nium Maittmiseftpublicanus, cognomenro Leq ui qui huangelium in Iudara Htbrao iermone

,
&
*
cdidit.obcotum vclmaximccaufam,quiinlcfuni
crcdiderant cx Iuda?is:&
iniingulisquatuorfacies.
Vnde
& Apoc
Iohan. A P oc -4- a
nequaquam
legis
vmbra
fucccdetc Euangehjveritateferuabanr Seciidus, Marcus ir.tcrpresapoftoh Petri, Alexandrina?
&
poftexpolitione 14. feniorumquircnentescicharas phiales adorant Agnum Dci, introducit fu'-
&
ccclcfi?,primuscpiicopus, qui dominum quidem Saluatoiem ipfe non vidit , fed ea qua?audietat
7;fpirirus decurrentes , gura atque tonittua , mare vitreum & 4-animalia plena oculis dicens.
, ,
&
&
Animal primum
le
iimileleoni, Sc
magiitrum pr9dicantem,iuxtafidem magisgeftorumnarrauitquamordinem.Tcrtius Lucasmedicus

.Cor.8.d,
vitulo,
& tertium fimile
lecundum fiinihomini & quartum

,
natione Syrus Antiochenfis
cuius laus in
fimileaquila; volanti. Et poftpaululum. Plena erant oculis , ( inquit) &requiem non habebant
Euangclio, qui&ipiedifcipulusapoitoli Pauliin Achia? Bccotiarquc partibus volumcn condidit,
quardam
timus
._
vc rcpeccns, ipfe procemio conHtttur,audica mngisquam viiadcfcnbens. Vlaltius

,
&
dicacno&edicentia. San6tus,iandrus, fandius, Dominus Deus omnipotens, qui erat, & qui eit &
loinnncs apoltolus
& Euangclilta quem

,
&
Quibus cundis pcrfpicue oitenditur, 4. debere tantum Luangclia fuicipi,

qui
ver.turus
eit
.
omnes apocryphorum ncnias, mortinsma.
i.f.
loh.ij.e.
Iciusplurimum amauit,qui iuperpcdtusdomini rccumbcns puniiuna doctrinarum i.ucncapocauit,
gis harreiicis quani cctltfiafhcis viuis cancndas
lNCI^
2
A
I
y
C
I
MT ARGVmeNTvM
Attharus
i
I
A:rgiimentum.
ex udaja
ficut
8
26
SANCTI
.
O-
nymi in Euangelmm fecundum Mattharum

nealogiam ChriPritJS g'
fti
in
9
defcribic
diffin-
fcripferjc, & dc qmm tnb.Chri{his.Sicc);quatcr- irn( fl; ttiad qinmd . dcnario nutfotr irormitefr gnum ficaffumpc.isde
j! ,
dit,vbi. Euangclium
guens eam
ait
ordine
Gcneistionisj'.
i.ib.Ai.i
ii
;"
cjinbus' v?C
per ties' tclTeradecades , poft
quo orduic
'
primus
ponirur,
ir.i
pofito principiu a credcdi'

.i
in
hoc Iiuangclio aaDlv}

.
Ali-ui.i.
Li
Ditiid-
ttcc.
'"
denutritun S.l iade adtretuu toris , in Beihlcem, Magorii
&
fideîn
eleCtionisrepuspor
c
^ntrationi
Elianr
&:deocciiionc paniu-
lorum
demdcdeba-
gelium
iri
cius, fcilicet de fcf monc habito in rho

ehrin.1
ptifmo Chrifii, &: ieiunio quadr.-ginta d:cpublicanis actibus i IdeCt D.niid,& Abrh.im de cencacione rum , Poffea de do- fnit,duo in gcneranoc Chri 4 triplici
pficcuius
Iudea pri mus fcri vocatio ad domi-
numcx
&
.
prx m!:iens Abrahaht dicm diri- ivDiiiidingencjario traimigrationis 11 ces : atq; a trafmi^rationi? neChnffi;qu'.bni fada \. fftvel hictx fnnt pror /î . E dicvlquc in Climtum de- mifupncs.
vicj,
;-i
riges 3 oc
xcicctione
in
Teifiiiuan-
12.
finien*,
dccurfam aducntus domini oftendit

,
A"r.
iitc.f.
ce,dcinde gefta,
& mi-
ftiprincipiaprejumes.vnius
Fuir.
Ij
raculaChrniievponit. cui primacircucifioicarne
generationem , vt numero iatisfaciens , &: & fequid cffct ofiendeict , & Dci tempori
Mifericorditcr iftmu.
Tandem de
a Sclicet Doiinni,!ciln:et palhor.c c Smle reproba' 6c ;tkn\ c rcfurfeclidne, cui' iccu.lu cor ele - > fione agic. Huic aurem alterius libro Hicron.prologii (Sliofuit.bxvtrifqjenimpa- 7
.
D.ihuI.
, 5
in fe
i<5
'
, ctiam in his quorum genus pofuit , Chrifti opcra^tiVa principio teitimoniom non negaret Q.uarum rcrurn
.
opus monitrans
'
prxmituc in quo oftcn
NICOLAV
inprimum Prologum
DE LYRA.
prxdicli.qA.propter boc
Cy~ rrgtbtts
eis
.Abraham
,
& Dauli
ftits
portUntttr ptinetpnttt vitcr

p,:
t
fupcr Ma:thxi Euaiigeliiim. Atch.eus.7/it e-H pi\mus prakgui b< .itt Hu rt nymi/jui Mattbx, , iî ..tUem prologHs prapootfyr Euangclio
.
radixgcneaLogix Cbriili
'qut.t
Cbr:
naji i icbcbal tx
narcbis
tanqu.tm
promijfds.
.
liuiiio.
diuidtur in quatuof partts f Inprimap irie defciibnur DllO EntrigcLislx ftatits,f::rundo ltnbe-di modtts, bi Chrifti . ierti> bmm \EnangeLii ptateriaprinin g<*nerari'>nc omninm rerum.Ef qatto ptthtas bwja opecipatisjbi Quaruai
ris,<h
8 Sicque quarerdenario Hk tangk modum ft >H>e.-idi gene.ifo: giam Chrjti qkahtumaddtd tlionem ex pridtiiis iutibus patrVoHt
Jcn pri>icipiis,ituia Etiangetifta po:tit tret q-iaterdcnas.
Vna fuit m tc-
.Inquo Euangelio
vcilc eft./n primaparu defir,buur
Euan
< ex nominc,c-.m dhiiitr. gcl.fta Macthaeus. qui interprctatur ,iatns ,qnia inter alos Enagclislas \ datus ejl a Deo adfcribcniu Eua^cLu ad njl.iui.tote omnium
quo poptdut cflgubtrnatusper ikdices.Setuuia in ttvtpore nno Et tert-ia in tcmpbre guftetnatHsefiper rcgs quo gubern.rta eflptr hoc eji quod dicit Sicque s.uerdotcs,& qnaccrderiarJc&c./frf tfi in tctnporibus quibus trifprmittr guberiatus eft popultts.SequitiA 9 Pnncipiurh a credcadi infide ia elcccionjs
pore
. . .
in
rerhpus par
r.
(|nod dicta
primo
2
idxa
JideLium.Sccnndo,defcribitnr
c.x
na-ione
& patru,cum
d/citttr.
i igcns. fui i prima quaterdena incipit ab .Abraba-n./.j:q p r; r vnius Dei publicc couf-Jfus efl,&tcrminaturin Dauid
,
fidtm
q<-i
Ex
dem ludxapnmoditla eft

bitauernntfiL.i
]udA.quinatio>iefuitL.dxi<<,& deludxa natus. iû/t quiterra Cbanaan, quiapcjt d{luuium i<,:bi ba-
primtit
t!eSus
i
efl in
regem
,i
domino,vt dilliim
ih
efl.
.
o Ec ex eleccionc vfque
Cbam , qt<tbus
cranfmigrationis.^/M/dr/î qua
expulfisperfilitis Ifrati ten.ptjre lofne,
terdena incipit a D, t uid cxcLuJiuc,
&
termi<i,::u<
.
nominatacfiludtta a tribu luds:,qtt er.it piim ipatts,& rrgia, TtrtiO ;ntcr Euangt l:Jla<,cum dtci.ttr. defcribimr quantum ad ordinem
ublian 115
1
m tr#nftnig*ationc EabyLriis. Scqnitur
IefbniafitTo ilfix
Sicucin ordine primus p-mitur.

<
ordinc jcilicct Ettangtli'

.
ftarumjtain htdsaptim<< fcupjit Enag'lium iiârt,dtfcribitttr ad Cbrijlum. iûia quantnm ad (latum prttccd ntem tius conttfrfionem autemeratTublicanus,ideU,cinam baknf,dt pitblicis aclibus Erant
.
1 1 cranfmigrauonis dic.yia teriia q-uitsrdena incipit a :ranftcrtrin.vi.r in Cbrifium. rnigratione Babyionis 12 Deciufrm. Decurjatti tHf.it,
&
tnim tunc ludti tributarit

terfunt campfores
,
Romanomm, &
quia defribv genealvîum Clmili dcfcrndendOfLucas aittcm econtrario afcendetido.Scijuitur. Et nuniero facisfacicns oc zcmpovi.q.d.in boc (3
pftcgf:neal'giarti pertres quaterdenas,J.it,s ficit
'qiiidfic dcfcri,
ULt
qui t<>\iigcbanttributaLia negocia
nunJro
qu.-ttt rdt
tum l\omanis mit(endum,dicebantur pnhlicani . buiujmodi communi-
quia pcftiit
1
& pccuiarum uumeratores. Et qnia
numeros conuenicntcs myiierit,

ponitur tx quatuor
t
.
vix attt nunquam ftne peccato cxerceripoffnnt, vt dic:t beatus G< ego' rut , ideo in boc patctgratia diuina qttx ex talibus reuocauh Mattbxboc eft quod duic.Ctuus rot-tio , #t. umadliatHmapoftolicum
&
Sequitur.
Tcr tertuirium verojignificatitr prxccpl mjfitrium Tritiitatis quhd tradnum in vtraque legcfcd in noua lege magis cxnltcitc fuit Jfc patel qualiter Euangclifiajaiisficit numero Satisftcit etiaiti t;n,.
& dccem,figmfitaiur kx qux p & lex Mbyfi qum decutrit pet dScem ItgU quatttor EttangcLia
Cbrijii
Chrifti, quia per
uam qv.x
decurtit
0-
::r
&
Hic tangittir modus fcttbedi qttem tenuit Matibxusin defcriptione genealogi* Cbnjii , aquainEuangeLtfia cipitfuum Euangelium Eiprimo tanguur modus fcribendi quantum
.
Duo in generatione.
pori,quiaper
li
1
quaterdenas defcripjit tresgeuerationis in diuerfts temporibns.Sequitur. in fc ribcndo fe 4
t<
es
Uliuspopu-
Ec
quid ciTct.q.d.
ad raditcm genealogitn Cbrijli
q<tia
ponit duospatrcs,viJe(icrt Datiid
csltrtdi: fiatiim fuum,
quia
.
Euanglium Cfinfii hfah hnts ibdem defcripfit vocationem ex

Jitam
pu-
<& Abrabam quaji radicemgcneaLogis. btitusjicut patet in pnncipio Euangelii,cum dicit . Libcr eneration;s,<&-c.l\atio antem buius afji~ gnatur , quia îbrahamfuit privtus qui fidem vnitts Dei publicc confeffus esl,t& in
Wcis atltbus ad flatuni apoftolicum.

15
Er.
Dci
in fe
opus
quia in boc oilendit operationem De; vocatis
ftgnum bfins primo circunci/ionem accepit ,qum fuit Dauid autcm fuit pnn.us ftgnttm diflitigutvs fideies ab inftdelibus rexeLetlus a domino fecwtdum voluntatem domini ad fidelem po.
ipftm perjuam mifericordiam. E Ciam his. Hoc efl ditlnm quod fimiliter in îbrabam etctli funt a Deo ab qui antiquo,vnus ad fidcm ,,dtcr ad
16
& Dauid
Dc
ngaum
cpcrationem oflendit
pulum regtndum , fccundum quod dicitur.i.Hcg.il.c.Quxfciut do minus virumiuxtacor fuum ,&c. SauLautem iicei privno fucrit
tLcclus
Minusdkit plusfignij)cat,id efl,co cedcntfcu deelararet.Teftimo nium Cbrifli opcrantis,fcdicet per gratiam.A princhi,',! efl.ab anriquo.In bis qucrttm genus pofitit Cl>rifti,id eft,defctibendogenealo<iiam oibrabam qttos pojuit radices Clmfli.& bocfuit in Dauid gcne-
&
Conitrue trgo fic literam.Euam n,'n nrgattt.
a domino
dum exatltoncm popult.propter
hcctamen non fuit fecundnm cor uot<iini,f dfecttnquoddixit drminus SamueLi .1. t\rg.
,
&
%.b.*Audiui votem popuii petentis regcm
fcilicct fuper fe
bcc cfiauod 7{on <nim abiecermt tejcdme, neregnum fupcreos, duit Hteron.Duo in gencratione Chrifii principia prafuiriens ld
tft
&
Sequitnr.
alogix Cbrifii.
iTQuarum rcrum.fn bac partc iiier.cficndtt mtentionemprincipipatcxn EnaêLillx Matth.feu fitbictlum fui Euarigtlu
,
antcfumens duus homincs
quia 9tncaLo-
,vidciicet
Abraham^
Dauid, quaft
giam ordinatcab jlbrabam vfcjucad

ret
principia,& radtces geneaLt>gi*.Chrii1i. Sequxtur.

j
Vniuscuiuicircuncifio.
tfl.
\deft,<pfius
îbrab&quipnmo acce-
dittura fit circw>cfiontm,vi
AltCDUSCUiuS fecundum cor c]c&io.idcfl,>'pfiu<. Dauid , qui lleG <.' mt r ud rex a d-mino >-r ditlum efl.
defctifjit^t ottcndcvctus Dcus,</m feciehdum Ijumanitatem natus efl de mnlierr ^p.JJla in cruce *bi omnium , peccat noflra dcleiiit,&refur<Jcns a mortuis nosper in rc<:c
Chriflttrtt
quod ipfe Chriflus
cft
vcrus
bomo,&
adoptiontm
fiiios
ncrauit,&boceflqmddicit.Quarumrtrimomnium,&c.ingcncaio.
giafcittcct Cljrifti defaiptarum.
Ex V cnique enim patnbus
Chfs*/a boc reddhnr caufa prt-
Tcmpus
& omniam rempus,

vc! ratio
,
*7
P iologus,
'
28
*
quod
t
orcjo, numerus.difpofitio, z fidci neceiTarium eft , Dcus

f
.*
16
17
il3rl*|ii.
Allofirlc*,
Mnra':,.
faUn
Cbri/luscrt
fublcgc
qui fa#uscftcx mulicrc , fjcflus nntuscx vjrginc,pafl';isin camc, ofixit

,
prima perfccla co8 j^noiccrc , vt Yocarioncm apofto{i &opus diltclit cSc , m Dei incarncna. IO ûangclii
fic
Dcum
D
,
vel mtfdia
v.cl
2<
ronia iq cruce
vr
triuniphanij
,
eainkre-
7
;
roetipk rcfurgcnsin CQfpore
# cVpjtris noparri
'f
1
(
kcntispcr vniuerfa legcntcs intclligant , atqucitj in coinquo apprchcnfi fiint&apprc-
meninparribusfiho
(htue> in
frnnm.
f3
(k
fi!:j
nomcn
i^
*}
1
hcnderccxpctunt
rccognolcaqr.Kobiscnim
hoc
filiis,
cn sfe
vrum
finc prjncipio,fmc finc , oflencum parrcclfc , guia t vnuscft.

Y'ilc
t(l
jn
(tudioargnmenrifiiic, cx fine fjdla; rci

teTe
,a
In
quo
Lujnceho
dcfidcr.ir.nbus
^ 7 tradercccoperaiitibDci intclligcndamdiligcn =8 tcr t eiTc diibofitiQncm quarrcntibus no taccre.
4
j
29
Duirn.
?
LX-
_i
\6 Q*ia
us,quicftpjtercx:filius > quianorj funt vnus cieus. dij,fcd H.xccfl qu.irta ppr r huiu? 7 ln quo CM*n%el'9 prologi, in qqi pllcnditur vtilitas huius Euangelii Matthxi.ck pnnioofleiiduur
f//.if
ci't
>
7*'JMf*f.quiait>i triatcmppradcfcribuniur }
\t
yiliim0.
9p
Di
1
3
Orj ,quiaoidniatctcmpora
7\(Mwifi/ii.cjuia
& pjifoi.e indiuaiistcmporiirt
duo
1
bus defcnbuntur.
fub ccrto numero,idcft
tribus
quatcrdcms
compreheduntur.
Difpofitio vilratio quia rationabiltcr difponw tur. >uod fidri nrctjjirium eii.Yioc cft d;ctum.ad Iicm onmiaprar*
lic
jit.i vtilitasin gciicrali ttfpcOu oroniurnfidcliuin: fccuhdo \ pro ntrehditur in (pcciali,qu.imum ad bcatum Hieronvm. ibi,Nobis enimin hoc &c.lnprima ctgo parre ollcnditur vtilitas ti"in,
d;cla
clt
funt ordinate defcr pta, vt cflcnd^turqnod Chriftus cll

fubditujr;
i
tum ad quatupr
ucms homo.vpde
6 X(# i<?/ji7/irey?.quiaoneralegi$ vo!uitobfcruarc. Hocautcm al.4. accipnur de epiflola ad j Tu/fut in carne , omnia in cructfixk .t.omnia peccata noflra ir crucedeftruxir.Et accipiturhoc dc ep;A.i!.i ad CVi.2 yb' clicitur
lcgunt hoc buangclium pcif poflunt perpcndtrcmifcricordiamDci in vocationc Matthxiad jiatum apoliolicum, & dihgentiam apofloli in fciibendo liuange lium , dilctlioneip Dei cx qua voluit incarnari,cV pcrfccboiic
,
qu'ai!li
qm
&
humatuiinqux
hcm.c\ hoc
I
efl
m coniun&ione
humanam
dicit,/.v tjao
yoluit (ibi uartiram

cfl
ad Dcumper(iuiiioncni,qui coniunr;crcpcr ipfius alTumptioEuangelio vtik

ejl
chiiographutn decrcti.i.obmedio nffigcns i|Jtgitioncmad pjnamîixrnijfedilludtulit dc lu.i cruct.Ereft loquuttomctaphorica adiimihtudinern lllius cjui tlcflruit aliquam cbarram vclobhgationcm quia perfbrat eam . fif ftiatn iliud dccicturn yel corrumpit Chriftusper patlioncm quo crjmus obl gati gchcnnx,deftruxtt.Scquitur. 8 t-'t triuwpbaus m jttnetipfo .id eft , dcuincem mcorpor?prpfic.Delcns
rios cfai
,
quod aducrfum
quod
dejidcrantibus
JVw.idefl,|notitijn) \)c\.
8 Sic
prima
vclrr.edia.idcll
principium,coedium
& finem hums
I.uangelii,inquoconlifl,t perkclio.
10
l'i
<!c
&
intttiitfJit v< c.tiottem apcftoli.iu

fit
quo confiftit perfcclio
qma 10 Lceptts
2. r
hoc
ibi rocntio.
prio.
Euanelii.c\vipd ipfe defcnpfirfidelirer. E: diUrtioncm Dti in carne nafccntis . quia ex diicclione voiuit
(
9 flejnrvens in c~tpore Ad euidentiam huins litcrxconfiderandum,'quod pater & fihuscorrclatiucuicuntur.rclatitia aute polita fe ponunt Scpercmpta fe perimunt.igiturquia ludxinoluc.
imarnari.Sequitur.
22
l>i
tfUb
ap^rtbcnfi funt.iAtik,id
co. ideft.in
hoc
vtiVe eft
uatigeliumhoc,vt
rj
pcrconfequens Abraham & cxteri patrcs defierunt elfrpatrcs eorum. Gentiles autem cconucrf ad prxi-iita tionem Apoftolorum rcccpcrunt fidem Chrifti & idco in loco Iudxorum a fidc Abrahx recedentiuft&i funtfilii Abrahx,& ficpatern/tasqnx
,
runt recipcrc Chfm, Abrjhje & cxtens patribus promilTuro,ideo delicruntcffe filii Abralix,idcftimiiatores iplius perndern;
&
Jegentesiplum. 2 i l{rcegnofcantin
Chrtfto efte
fupple id.In
quo ap-
prehenfi lunt,& apprehendere appetunt ipfam diumitatcm.cui natura noiira coniuticlaeflin Chriftoin vnirate fuppofiti pcr
incarnationem
& quam apprehedercquxrimusper fiuitionem.

,
delicrat effcin Abralia

,
&
ceterispatribus,rcftitutj}cftper filia.
tioncm gentium quifacli funtimitatoreseorumpcr fidem Et econtrano libt filiatio reftituta cft iplis crcdcntibus,reflituta prt* dic"ta patcrmtate.quia hxc efl patura correlatiuorum , vt diCtum efl.Er hoc eft quod dicit Hicron Rcf urgcns in corpore , fcihcet
.
loquendide cpiftolaad Phtlip.j.c. Sequor autem fi quo modo appreheadam in quo & comprehcnfus fum. 24 lôbis enim.Hic tangitur moriuum Hieronvmi ad transfcrea.
vbj dicit fic
,
Et
accipituribi iflemodus
Apoftolus
Matthxt.Euangelium.fcilicet vt tradcrct gcflxin Euangclio Matthxi,vbi oflcnditur vehoc cft quod dicit. ra diuinitas,& vera homanitas Iefu Chnfti.
dum fcu exponendum

rei
ccrtitudincm
&
Chnftus,& przcipiens
ncs gentcs faOus
ji
j
pracdicarc
baptifmum pepi{crttix
in
om-
Nobis
enim.idefl,
.
cft
rcftnucns.
pat>ibns.Cci\icet antiquis.
ratio eft
In bocfludio. ideft ad
ratioaismotiux,quiaargumentum quxdam fludeadum in hoc Enange-
10 tt patris nomcn in
1
Etfilii
liotransferendo,& exponendo.
f:/;o.hoceftadhonoremfilii,quia hocceditadhonoreChfi.
16 Etfidem.tk pcr idcft certitudinem.

2,7
nomen
reftituens infiliis
id cit, in gcntibus fidem rcci-
VaCfa
rei tradere.ide.it
geftorum Chrifti,& non tacere,fcd ma
pientibus.. 1 3 Tatri. hoc eft ad

}
gisfupplededarare
honorcm
patris acterni.
14 Sine prtncipio (ine jint\. quiaChriftus fccundum diuinitatem, ruanctinxternum. Ofrendent vnum Deum fc elTe cum 1 5
oftcndit naturam cius..
28 20
iJf^rer^Mr.ideft.fcire volcntibus.
Difpofttionem Dei operantis in
came
fcilicct
aiTumpta
30
Intelligendam
ejfe diligentcr.hac eft
cum aiagna
diligentia,
&
patre.peropera,fcilicet
diuimtatis.quxegir. quia propria operatio vniufcuiufquerei,
ftudio,quiatalibusreuclaturEuangeliiintelligcntia, lccundum inucnie tis,pulfate,& aptne quod dicitur infra.y.e. Qu^ritc
&
tur vobis.
i< Quia
EX-
20
A
INMATTHAiEVM.
prarin ludicafleteuangelium
O L O G V
Gen
fra
Atthanjs
cumprimo
ficandum,vnde,&aliorumcuangeIiadecic?erunt,necrcccptafunt,quianoIebant prarfini-
d?a, volenstrafiread
tes
,
tum numerum
4 menti
.
caiTari
proptervirrutem facra-
pritnuseuan gelium
Defignanturetiam cuangelifta: qua-
fcripfit
Hebraicequod
tuor figuris ,
*
qu* non funt dcceptoriar, fed iu,
tribus a quibus ibat,ad
me
cundi myfterii fibiconfciar. Matthjeusinho-
moriareliquit. Sicutenim
neceiTe fuit
mine
intelligitur
ad confirmationem
fidei
euanget
$
Chrifti
humaniratem principaliterimmoratur . Marcusin

quia circa
.
liumpradicare,fic, &contra h^reticosfcribi. Cum autem plurescuangelium fcripfcrint, qua tuortantum habcntautoritatis teitimonium:
Ieone,quiaagitdcrefurrecT:ione
tuloagenidefacerdotio
LucasinviIohannesin aquila
.
fcribensfacramentadiuinitatis..Chriftusvero
quiaperquatuormundipartes
trinitatis
,
fidcm nunciat
& funtquafi quatuor rotaein quadri&genushumanumquadrifidamor

prardicatione viui,
quem defcribunt,homo fuit de virgine natus:

vitulus in immolationc,leo in refurretionc, a-
ga homini,qux vehit eum per prardicationem

euangelij,
te
quilain afcenfione.Vel in homine humanitas, in vitulo facerdotiuin, in leone rcgnum,in aquilaexprimiturdiuinitatis facramentum.
peremprum corum erat
ficandum
Expofitio Nicolai de Lyra in
E
autem plures euangelium feripfe. Hic oflendii tua 3 gelium Maitb&i auteticum. Etprimo osleditur quod ditlum efl.Secundo declaratur quoddam ibipofttum, ibi,Defignantur .
Inprima\ parte d>citurfic fluod plures fcripferunt fub nomine apoflolorum t ttifcipul rum Chri/ii t immifctntes,eidcm falfitatcs, vt facilius fub no
Prologum fecundum cuangelii

Matthseum.
Cum
&
Atthc^scumprimopredicaffeteuagcImm.Trologt-sifie dinid t
ii f
m duas partts,quia prime fcriptor buu>
tnine aposlcloru fidetes decipereni.Et ad hoc euitandu,quatuor euagelia quorum fcriptores funt certi
euagtlii man ifeflatur,fecundo fui euangelii autoritas
noti,fnt ab ecdefta recepta boc rationabiliter, qa numcrus quatcrnarius approbata.Et guanê-
&
&
autcmp es.ln prima parte eftedi- J tur quandofcripfn, inter attoseuangelislas. quiaprimus Vbtfcnpfite
declaraur ibi.Cum
liorufuit prefiguratus E^cbiclis.i.vt pr<iditJu ett. Sut enim eu*ngeiiflx quafi quatuor rot* quadnga domini, quibus portatur fides
Quia
in
ludxa.QHaliter fcripfitjquia Hebraice.Qnarefcripfitivt ve-
maneret apud credentes . in ludaa aquibus retedebit,voiesprMica<tgtntiiibus luiAis pro maiori parte in infidtlitate obflmatis,boc tnimfutrattis pracepium adomno fecundum quod dicitnr Âfiu. lj.g. Vobis auttm oportibat primum loqui verbu vos indignos iudicajiis Atemt vi bei,fed quoniam rtpuliflts dlud , t* t ecce conuenimur ad gentes,ftc enimprxcepit nobis Dtus.Hacigiritas enxngelii certa
Cbrislip totumudum. Simititergenui humanu quadruplici morte fuit ftmptum in tranfgrejfione.îdn.Trimo morte culpx t (ecudo mor tt naturtjuia prt hoc incurrimus ntceffitatem moriedi. tertio mor
&
ttgebtnnxfluia tx boc omncs defctndebant adiimbu vfque ad iibcrationeper Cbriflufaclam.Quario morte ciuihs pena.Eft enim mors
ciuilis feruitus
Ttr pcccatum autcm genus huma> um
Mattbxus volens traifne ad conueifiontm fcripfn fideIndxa remanctibus tuangtliu t vt illuc concururcntpro certa boc tfi regnla ad euitandum erorres bxreticorum infurgentmn , quod fubditur.
tur de canfa
libus in
&
fubditum feruituti diaboti.igitur conueniens fuit numerus quater narius enangeliorum,quia per ipforum prxdicationem genus bumanum quadrifida morte peremptum,f<r vificandum difignatur,
4
&
vet exilium per quefcinditur atiquis a communitate. erat eicflum a ciuitate ctclefli
Dcfignantur etiam eiiangeliftarquatuorriguris quar

func deceptoria;
in
, fed iucundi jnyfterii fibi confcia:. homincintelli &CC.Hic declaratur quoddam y vide
Sicucenim.
pr*dicationc tfcilicet t confirmata euidentibus ft-
non
gnis,vtdiciur Marci vlcim. t Sic,& cont ra hajreticos fcri. vt ccffanibut miraîs poffemus recurrcrt ad dotlrinam cuangtlicam dotlrinis, Cr miraculis cort
Mattharus
cuangdiapr&ditla fuouni prafigurata E%echielis.\. Etpatet ex prxditlis quab.ter in quatuor faciebus ftgnificatur qualicet, quaiitcr
fimata,ficutad rtgulam ctrtamhtrtfes infurgtntts confutanttm*

3
tuor tuangelifl&.Et ficpatet textus.
Cum
/evangelivm secvndvm MATTHAtVM.

3 A
ln
a.
Glof. ord & Nicolal de Ly ra
32
cnmmtn.
iaftiu k.
v ivi. P V T P K I , T j^Cfr.Hicr.-nvmus.Hclvpv,lMiivlv.. vt bcr Lciptjs nomcn impoouui
C A
nniu M
i
..
tcCh
ili.cunvncipiatacarnaligeneratione.
ord:n ,
|
***
? c ;
Hicronvmus. Gcntratioms
^SSSSSg .^nc
m replicftur,qu,
fingujaritcr
dicuquamuis vniustanrum gcncrac.o
m F quxriiur proptct quau qu*
ccterc hic uiducuncur.
Non diu.nS
Ifaias
c 7u.nr.nvn.uur,vb.(l.c.tu;:Libcriicncracioii,sAcl
I
funt gcncrationcs
ccvli&tcr-
proponitnanaregeoerationf propon j t lerariooej
rx.Qjiihbcrprincipiumcitvc fccundum tctis Tcflamcnti,

nouitlicnur quodinpnncipio Iciu Chnfti: quagencrationis uismhociit paruapars libri:
fcd
flc
Euangelium
fecundum Matth&um.
qua otnni, anima onod neSaluatons non perditom.
quod impofsibileeftjVt
b
'
ait .Gentrationcmeiui quit enarra Ifa.ji.c.

t
ild
CAPVT PRIMVM.
Liber apothecx gratix rrl ceflchabet inueu a:.
a
'
humanam,quamuis
iic
,\.
hxc cx nv.gna partc

.
mcli-
narrabilis
Sed
illa
toca incnar-
rab.lis eft
lius
.i.
nouum Terramcncum
.
,cjuia
ctfi
dicuur
,
,
t ficut confonat vctcri camal proponitur Ihacli.ica
vctus
B E
gcncrationis o
filij
Iesv
..-%
,
patic
gen.tus
,
camcn
ncc
nouum fpintuali
& ytriufauc
ChRISTI
.
Dauid
qual.ter,
lus.
neC1 apoftolus
filij
prophcca nouic
nec angefuiti
vnus &: ldcm adcTor oflendi-
...
cncranoms, tir.Plcn:orfcnfusciTcc.H!Ccftlibcr ?
audishieccft.
...
icdhic
,
Ufut rferî. Ideft,Saluarorisnonperditons,quod

,
liaiae mos cfl in mulcis , maxime in prophctis vc viiio
luo-
Adam.
rctundicur
lib... Matth.
Rup. LiLwifleIibercoclcftiseP,cconrralibcrgeneracfl l.ber geccrrcnus> de.quo fcripcum cft H.c tJonis Ad

'
ludxorum inndeiicas qui Mcfsiam ldlcft, reoemiuumnondumvenifleariolancur.HuncvcrocflcChri hicctt ftum confcquenter fic pi obateuangclilfa quohiam
,
,
Idcohoenorninc Chnftusipfeeftqui&: Mcfsias.
cap.i.
Hiere-7
recedcmes
J.UC.IO.
ncration.s Adx. In illol.broterrcnoou.ncs rcprobiicnpti te dtrthnquunt confundentur, funt iuxca illud, Domine omncs qui In ifto fcript i func omncs eleterra a tc m
,
quide patnarcharum Scregumftirpcprogemtus
dc
virgi-
fcribentur.
nornna vcflrafcnptafunt di quibus ipfe dominus, Gaudete qu.a Dauid.occ.

in
t Lnc*. 4loao. t.a.
f>
attendas quod nc paruum facias librumhunc, non folum Abraham (ccundum carncm genuicllaac,fimihccrquede fecundum promiisio cccens fcd hoc pocus quod Abraham ncm geniw Ifaac,Ifaac fecundum ptomifsionemgentiic hber &: grandis Iacob". Hoc nai.qtie animaduerfo prolixus dum promifswpagina pcr lingulas feregcnitnras apparcc,
n-s
c/.Cum igitur audis.hbergencrationis fihj
nej)-irabilitercfted,tus,ficutc.fJemtuci.uanrcproimUus ionatn natuUfm Cbriftus, vc pcr rcgiam Si iacerdocalcm pei Olim Lfus rcttor cvp.cc,^ raDci&lhommismunflrecur. nunc cifencialiter, fccundum quod Dcus potens faluare. chtiau. vnctus ett in faChi lftus nomcnofficijeft,nonriacur.r,qma
ccrdbcem ad inrerpcllandumpro nobis,qui bene

pronufsionisinducic:
in
ccrram
nerarior.is texuo inccrru.npcrctur Horum inccr patriarc litcr d citur filius , quia vnus primus
.
Fili)
Dawd.
Ordo pra?pofterus ne prxmiflo Abraham,ge duorum fpeciah rs , akcr

,
6C recogitarc faoc quid Deus locutus eft. qualicer ad lllos fanctos pacrcs Rabbanus. In principio fatis declarat feageredehumanitate
vcrbum
m memona repofirum
inccr rcges ad
quos faclacft dc Chrifto prom.fsio

in
vc lude.s
Ch. lftum cx legc vencurum apenrcc ,
quo vidcrcnc vaci-
cmuinipkn
^ChryfcP.F
Incipit poftillaNicolaidc Lyrafupcr
cipitagenealogia Chnfti hccfuit.quia Iudînegabantlefum Naxarenum effc vcrum Chrdtum, dclcendiiTe a JJamd.quu
&
Matthsum
Gahlcus
erat
Ua
CAPVT PRIMVM.
Euangel.um fecundum Matthcum fubief tum fuu 'iiu.d.tur Llbcrfrcncr.in duas partes , quia pr.mo ftabilit ifium verum cile hominem & verum feo Ucclarat fcil.cct Chi
lefu Chrifli.
,
,
(ubditur. \<>" e i cr P >< r *<*>"*' q.d.non. Idco erat Dautd veQuia ex fem.ne Dau.d & Bethleem cauello.vbi volebant fal(e conn.t Chr ftus, quali dicant. Sic.& idco ex hoc non cflet vcreChriflus nec ex feminc lâuid.
fccundum quod
?
dicitur loan. 7. ^Jrtfwa' a Gali-
vemtCbriftus
cludcre,qu)d
gel.)
fui
Hmc crgo0rrorc v(.lcns Matthcus exdudcre m pnncipio euau
Dcum.Sccundo fum quac inci pit

fus
determinat dc rcdcmptione noftra fafla per ipaudifTet Icin med o quarti capttuli. ibi
.
Cum
quaquod tuorfccundum quod quadrupliciterdeclarai Chrittum verum Dcum & verum nominem Pnmo enim declarat hoc tefbmonio
angclico cV prophctico Sccundo,ex Tertio ex prxdicatione loannis lationc regali
.
loanncs traditus effet.Iterum prima diusditur
iri
illuftratione ta:le(ti
&
'
vehe
&
tettificationc
oltenditipfum a Dauiddeftcndentem per iplmsgeneaetiam eum inBcthleem nttum , vtpatet Jogiam: Oftendic natuseffet lefusin Bethleem Ju priucipio fequentisc.ipit.Cum GaUiea conceptus & nutntUs In dekr.bcnUcct fuerit dej do au%m gcnealogiam ponit duas partes tanquam rad ces.vide hcet , Dauid & Abrahan , quia ad -(tos eftiicta Lpecialiter prointer regcs, miilio dc Chn(to Item quia Dauid tut pnncipalts Chnitus autem debebat defcendeAbraham mter
Dei patns. Quarro ex dcmoius tcntationc,

lorum obfequio
,
&
fanftorum angefe-
Secunda incipit capitulo . Prima adhuc in duas, qucnti &modum fu* quiaprimo oftendit veritatem humapaenatura: miiabilemoilcndcndo ,ibi Chrifti autem genecon.cptionis ratio. Pnma adliuc diuiditur 111 tres,qu.a in dcfcnbcndo gcncatertta tcrtio
,
& veneratione,
patriarchas. autcm Dauid ipfi Abra re ex patnarchis regibus. l^re^ponitur ham , hcet (it poitenor fecundum tempus , proptcr eminent.am
&
&: quarta quarto
itcrum vtconucnient.us generation rcgi^ dignitatis , iic a radice vltimo nominara mchoatur.Dicit ergo. tejatur:quia
1
&
ordo
efl.Hic Lbergencr. fupplendum

,
eft libcr
fecundum
,
modum
logiam Chrifti ptatmittir
qucndam prologum Sccundo ponit ciufdcm genealogiac dcfcnpt.onem , ibi Abraham. Tcrtiogenealogiac detcripizrecapitulationem , lbi. Om.
feu prt^fationcm.
Hebrcorum vbicommun.territtahs fupplerio codem modo Viiio Ifare fiiij Amos, fubintelliguur , h^c eft. Et
in pluribus abjs locis. % Generationis , &c. fcihcet
,
vt patet Ifa l.
temporalis
,
quia generat.onem
,
nes etgo gencraiiones. In prima ergo partc intitulat librum fuii a Chrilti gcntratione, diccns Liber generationis , quia fcnpfit Hebraice, vt vifum eft. Modus autem Hebr.Torum eft denomilinarc libros abcodequo traclaturin princip.o,i.cutdicitur bcr Gcn.qiiia 111 prmcipiotraclatur decreationc mundi.Simili:
Chnfti
3
Jefit
ternam deltrib.t loanncs

Cbnili. Iefus
nomen eft pcrfone Chnftus nomen nafecundum
in pr.nc.p.o euangel.j fui.
ture Significatenimdupliccmnaturaminvnofuppnhto.fcili-
human.im. cetjtliu.nam Fi u Dautdjlu ^brabamMoced intell.gcndum 4
&
ter Mjttluus.qui incip.t
ab ipfo dcnomitut fcu
inlitulat
cuangcliuma gcncalog.a Chnili,idco ipfum Ratio autern quare incpit

.
naturamhumanam tantum.Vnded.c.t Apoitolus Qui f-clus clt ei ex fcrnine Dau.d fecundum carnem.
adRoina.i.a.
îbrabam
MORALITER.
I Libergencrat.I f.tbr: Chnftigcnealog adcfcribit'hicp tresqnateidcnasgencrationu. Quaru ahqui|fucrut antcle-
pcC pcrbocfignaturn, aliquirpibus iftis tribus fidc Chiitti.Vndc dicic Saluacor Ioan S.g.Abrahapaccr ycfter cxulcauic, vc viderec d:e
faluati funt
meu, vidit, &: gau
fus cit.Itc in
gcd.irfiMoyii,&:.iliquctcporelegisdac^.6<: vlcima.f.gcnclacio Chi.iti ct;c gratiXjquod
mc^pit ab cms coceptionc.Hc pcr
&: quatcrnarius. Pcr quatcrdcna SucduoJnumen.f.denar.us m .plecioidccalogi. Pcr quaternanu imdcuanu vero,iignac
,
plccio
33
M
Altera
./fbraham.
nthasi
^ A
Hem.y.fn ope
rc injperfea.
Cap.
rctibus in
I.
34
D
nominetur, quia regni dignitai maiorcft quam natnrar. Nam crfi Abraham pracedcbat in tempore,Dauid praxedcbat indignitate.
filt) Datttdfiltj
* Chryfoftomus.
autem ratio eft cur Dauid prior
fcatur
qma non etat filius n.itura: ied gratie: Sic & Chnff us
vkima fenecliutc donatus eft letitia (uis^vt co^no
Hos duos de omnibus clegit quo

i
in nouifsimo fine productus eft , a macre ludea qui naudiu cundtis, fcd iftc pcr vngine,ille dc anu contra fpem nacure.
ru
filius dicitur
Chnfius.vt Iu
fGcn. !.a.
deis quibus fcribit.fcientibus ex lege Chnfiu ventut u,.)ppa* rerethiceflequi chuerat pro-
mifrus,inquovideicnturimpieri
omnia vaticinia.his enim
t7r;V.Macthcus ponit,genuit.-q!ii niture filios tantum numerat. Lucas Qui fuitj qui 3 CuipromiHnmeft: in femiiietiiobe.!m.gen.& Chriftus c(t frocn aliquos iecundum legem vel Fides. c b hoc gentes quwuni benedici. illud Spes. c b per.tdoptionem fijiosinterpo Abraham.t Abraha genuitlfaa c.lGacaut mc. Maal}us pon it gemiir, & Chaiitas. non gencrauir Uorfican yc ille t Iacob autem genuir. Iuda genuitlacob cognofcerctur ih fine oltenfus
:
t
T
Gen.
rj?.'|&
veteriTeilamcnro le& Diuiiio. r 1 a Abrahe, d fratrescius. t Iudas autem eenuit r giturfaaapromifsio.

lolis in
Gen.jS.d.
Oen.n.H.
Pfal. 7 i.d.
In femine tuo benedicentwt ornnes : gentes . Cui confon.it Dauid Bentdiccntur

terrs..
f,
a in \pfo
&
Confeflio. ludas confueiis tibi ujtei celi b teri.-c.
8t de Chnfto dicitut Conriteor

1
de\quo
4
nui
,
dicitur
Egq t bodiegc- PiaU.b.
pharcs&
ce,
omnes tribus
Lu"i.
'.::
PCil.ijrb.
Ibid.SS-c.
uit
al jlbrabarn
vndeZacharias hoc ett, fubaud;. Iufiurandum (juodiuraparem nojtrum datuvtim fe nobis Dauid autem.
non fuflrabitureumde fruclu lmauitdominus Davidveritatem vetrii tuiponam fuptr fedem iuam,Item,Scnu liuraui in fanclo tneo t thronus eiusftfcilicetChrifio femcneius in #tc>num ma'irbit, meo.&c. Qiix nulbtenus de Salomone acct cutfoli'.conjpcc7u
&
C I-dam r, fratres. Idco foIusludas nominatim expiimicm;, vccumcognolccresqui cx cius ftirpc fucrat pro hlflirs, Fratrcsluda: iiK-rnorac ptc-rmiffu. fratnb. I f \ic& facob, a populc Dci quaii ahoni funt rer -.'iii: h: v. iut h.crc
3uiailli es in libro vit? fct ipti,& quafi patnrircliv diu.
.
&
t i:r ^ni
qrii
<
i.T\i.i7.b.
polTunt,feddcChrifiocx Dauid Oito. Iccmmlibro verborum dieruuv Cnm dormi-.ds cum patnbns tuii dabofemen tuum de Salomonc dicif.qui viuo patre ce, poft r*.quod nnllatenus fed de Chnfio vndc Hiercmia Sufcitabo Dauid pit regnare,
pi
.-
bus & numcrus apofiolotu fignat. Sed ;;omi'n.',cin> non primuntur, ne vltra numeru facramcct gencracisii e- 1> n In femiriepraediutorum patiu Ch; iftusintîiuo.a: A
x:'.
liict.6$.z.
**
gtrmen iuflu<m,& rtgnabtt tex,& fapiens
erit.
funtduar columna* verfantes io lcge in vefiibulo ante ofiium quod eli Chrifius : quas amquafi bic fumculis duodecim cubitorum id eit fides apoftoloru.
.
Abraham& Dauid
Ample<ltiturhosin gcnealogia patres,dc quoum medio oftitim Chnitus apcritur crcdentibus. a Jlbrchamgcnuit ifaac : Ifaac autcm genuil lacob. Ab <SO con-
pcumjquodprcfagiensinimicuspopuluHiprcincu.ic^ô fceminas fed mares interiuicbat , vt cum c\rm; uerct. DeludaClinftusquemomnesgcntes fuioepcrunt: quo p veniente ism Hctodes alicnigena principr.b;U'..r. |;, Vbi Et noftcr lacob duodccim .ipoftolos in *Chryfoitomus. fpintu non m carne vcrbo H ilîizuine gc nua.N un iicuc ille cij fuis dcfccndit in Aegypttim vt multip!?e;<rcrui.- lic bc Chnftuscum fuisdefcendit Apciioiis :n mundum, âuiltiplicatus efl per totum miuiJc.m.
,
f&pra.
Rupertus.In gencrationc Iuda: &; frarrum cius crfJauiir)

, ,
grue fitgencrationisexordmm, cui promiflus cftprimum, in quoclt bencdictio omniurh. Mattbeus gencrationem incipit ab cxordio prnmiflionis.
etiam vfque in fincnv libn hxc agn ur, v t qui ex hac gcnc ratione natus cft, Deus & homo intclhgatur. Ab initio ab co cui pnmu facta cft promiflio fidei incipit, vt in hoc patrc difcantcui pnmu f^tta cft promtflio, qui efc quales efle debcant,qui volunt m cius femuie benedici. Mat
t
mos illcanciquus cjuo primogenici iacerdoc.o hingtbatuf. Rubcn quippe qcu erat primogcnitus lpfe peccauit & p' opterea benedidioncm ftceidotalem
non promeniic, im
>
thEtis
generacioncm defcendendo
incipit vcl
,
compucat
quia bumanitatem Chnftioftendt
perquam Dcusadho-
Hom.r, ex
minesdefcendir. Lucasafccndcndorefercnsfbrmam facra apcrit. A baptifmo cnim incipicns vfq; ad Dcu afccn dit,oftendcns baptizatos afcendere ad hoc.vc fint filij Dei.
menti
*
Effnfus mquif patcr ) jicnt aqua, Gcn. 40. non crefas, quia afceniiifli cubilepatris ti'L d Iudas autem . ludas gcnmt I'h;ircs 6d Zara anrcqu" iiicr. 1 n r ret Aegvptum in j??. qua ambo poftea cu pacrc traniiei ul. Z a cum dc vccro pmific m.mu, obficrr.x coccii .0 1 g.auc dn cs" hic pnor egredictur. illo manum rcnv;hcr c .akei ''cxiuiuCti: i n fr tj.c. obftcctix Cûare^pptertediuii cfl rrraccTia?Vn 'h s.i. diuifio dictus eft.fignificasilhim.qi:! ic-gregabicoucsabhxftatuec oucs qmdem a dcx. dis , hedw idtl rt^niftris. * Chryfoftomus Pcr Z -la ijgn ficraui' pc puius ludwici
<
diminucionem acquifiiuc
es (
.i.
&
<
&
Pre imp.
Chryfoftornus. Ifaac interprecatur rifus:nfus autcm fan dorum cfc non ftukacachinnaciolabiorum, fed rationabile
Hrmi
ift
qui primus apparuic in lucc.fidei qtiaffi efe vului fenchrofi Mauh. idco fignificams eft cecco cv c .uci!:or 15, mudi proccdes ,
.
&
gaudiu cordis,quodfuit myftcriu Chi lfti.Sicuc enim
lle
pa-
putatibusoibus-,graipfepopuliisDeieraciiiturus
'
genuit. diuiditur in tres partes

iita
^braham
NICOLAVSDELYRA. Hic
f
rcncibns
- Klt
3
rit,
IBM
incipit Chrifti gencalogiam narrare

tres
&
ift
Iacob auiem genuit. Liccr amen';Chriltuscler jdaT*';fcrndc-
tamenfratres eiuscudiconomin.untir
q'uTîu'eru*rli
patres
ccudum
quatcrdenas quas ponit
opuli Ifraelitici,
&ab eis
.
duoc{ecim trtbus
liiael
nommJutur.
id
genealogia. 1'nmaincipit ab Abraha,& tcrmmacurinDainclufiuc.Secunda a Dauid excluliuc,& terminatur in lecho

lofiar
niam fihum
incluiiuc.
equitur. Iudas atttem genuit

ifta
Hieronymus autcm
:
rcc'dcns rationem
induhue.Et
tcrtia mcipit a
Iechoma
filio
dicli Iechoniae includue, vt vidcbitur.
& tcrminatur rn Chriftu
pr^
quare
Thamar exprimitur,hcdicit 'Notandumin
gcncilo-
ibi Dnuid auicm . Tcrtia ibi . Et In priraa ergo procedit fie. ^tbra foft tranlmtgrationem kabylonis. ham genuit Ifaac. Non facit mentionem de llmaele qui fuit filius Abraham.quia per ipfum non dcfcendit Chnftus: (ed per Ifaac rat promiftus ems aducntus fecundum quod fcribitur Genef.
Secunda pars incipit
gia Saluatoris nullam lanctaram mulietum affumi , icdeasrantuui quas fcriptura reprehendit.vt proptcr pcccatorcs vcr.e-
.a.
in ifaac vocabitur
tibi fetnen.Et
cadcm
ratione
non fit men
tio de
rat,depeccatncibusnafccnsomnium peccata cfeleret.viJcfe & in cofequcntibus Raab mcrctix& Rurli Moabitis ponitur 3cihfabeavxor Vnae.HaecHicronymus. Scd ifludnon videturprobabilitcr ditum,qu!a ipfe ibidem dicit cp proprer hoc reges tres de gcncalogia Qiriiti tolluntur.f Ochozias, loi-,Amafias,quia
qm
Efau,cum fubditur.
Ifaacautem genuh lacob. QuiaantequamefTent nati , Iacob fuitiDeodilectus, vtpenpfumdcfcenderetChnftus, vthabctur Malachiac primo.a. Iacob dilcxi, Efau, autem odio habui. Confiderandmn igitur, quod hic dcfcribitur genealogia Chrifti de-
fcendcndo.quiaMatthûsvoluitoftcndcreaflumptioneminfirmrtatis noftra; a Deo,vt dicit Auguftinus de concordia euangeliftarum. Econtrano autem Lucas dcfcnbit eam afcendiido.quia yolebat oftcndere rcduftionem humana naturae in;Deum, ideo incipit genealogiam Chrifti poft baptifmum,quia poft ba-
fe fihzimpijliimx Iczabclis.idco filijeius viad quartam generationem de gencalogia Cliriiti tolluntur: que ergo non cft prpbabile q, pp pcccatu in Chrifii gcnealogia noia mulierum exprimantur. Item c^, dicit lbi nuli;i fanctam mu'iere Kilfum de Jvliria matre Chripoiita in gencalogia Chnfli,p;itct fti , fanclitlima eft& fuit. Iic <p dicit Raab & Ruth ibi exqux
Ioram mifcuerat
preiias
&
De Raabenim fcnbitur quod propter virturem 'fufccpu expiora

torcs Ifracl ik eos faluauit
in
pp pcccatum, non vr vcn!m, imrrto propter virtui is

,
ai\u.
Catalogo
illoru
patet lofue, proprer o, ponitur qui ex iide ferenmt nobilcm a/tum, Vthabrf
z.
vt
ptifmumreduanmrinDcum
Sequitur.
3
ad
Iacob
Hcbr.n.Quodaut *
dicjturmerrtrixiiorinbfr.1t:>-":; di,.
1
tantum
Itcm
M O R A LITE.R.
ylctio euangehj quadrupl.citcr defcripti.Per ternarm vero fan-
&x rrini' aris

Cbriftic
myftice fignatur cj, pcr obfcruationcm decalo firlc trinirat:s iftui gi qui ol cft iufutix per fpintualem illaroinationero oritur in u jh's.z.?et.ud.H.tbemus
itentoc
myUcnum.Per iflos igitur numeros in genealogia
On
gen r.to :sp-r ad Chnflu cjui prorriilus eltnobism quas peruenimus prtiiniu, iicut filij [frar perquadragintaduas manlioncs vnerum adter ra fibi promifTam. Chrifti autcmgcneratio lic crat, &c.Pcr hoc atttcm quod Chriftus coceptus & tormatus fuit in vrcro virgina
,
tres quaterdenxfaciiit quad.fagintaduai
ticu f.rmonc cuibwfxcitit nt~ nofo loco t donec dies

iilucejcat,
'
firmme prophe
let-.-s
&
quaftt icern.elutfct in catigiLncifer oriatur in cordibus tcfhis.
Item
hpcroperatione fpirituflancti lignarur quod (pirixualiter concipitur&formaf in mctepura oprre fpiri tu illi nit Oal . 3 .c. I- io li mci quos ego ltcru p irtmm , uoncc formct Chnftus in vobis. b Tom. 5.
i ,
i I
A
A
3y
cft
GloEord. &NicoIaicieLyra.
d
liine
36
im antefacicmeiuslexquafifcfxrs.vcl maceria. Sicergo fcd cemponb.Chripcduus eftpopulus ludaicui pcr lcgcm, mter Iudxo*-,&: gcnrrs. fti.rupcaeftlcpcs legjs.quarcrac In Aeypcogcnuic IMurcs tfrom Vhtret a
autgeuuitEfrom.
Sc Efro
Aram, U Aram Aminadab,6C Aminadab Niafon.fic tucMoyfeseduxit cosdeAe ^Diuifio. Or.tn. fAmarirud*. . Naif n ruic dux fub Pharcs autem gcnuit Zararn dc Tham.ir deferoyfc in cnbu luda per 1 Chnftut*!fûf.rclexc e " u a^Slg.tu.rel iuu. dmon, tum in quo genwt S b AEfrom autcm genuit Aram Efrom IfteSalmoluVp-nccpsintnvl lerpeminu. Spnr.iineUKl o:umiu. 1 AU|f,u.iiuin, m cerni bu luda , qut cu Joluc Aminaram autcm gcnuit Aminadab intrauic.'Ifte Salpromifljonis
.
Booâutm.ftoozChrillwdcquodictf.DomhiutinfurtitH- T) vewet.Booz dc. Noca nulla dc fanttis lcminis ln gcncalo I -4^c lUaXpi afliimi.fed quas fcripcura rcprchcndir. "Dcbuicn.dc l* fam?' P* peccatorib.nafci,q jp peccaconb. ciiciat,vcdi)ccret iui pcc- r B ;a chri caca pacru iibi no obclfc \'n agn^ ut Pafcha immolfid' uifs 9 ammmctSot *v ijiure. C* a(f nni cx c.ipns, A: ouib.i.ex
uiflis.ii:
Si
,
pccc.icorib.gencrad . Hiflotia. Elimelech fiiic dc cnbu Booz,& vxorei' Nocmi

Ui.i
I,*'*
quicu vxorc
bicas.vbifilij
uiicadMoa-
fuiduxciunc v\o
,
res,fcd
mon m .terra promiffiomsgcChrjflus

c
nuit tloozdc Raab.
dab autcm gcnuit

(
Naafon
Naafan
aii-
morcuo patrc , 6^ filijs, iincfcminc RuthciiNdenii

locruTua vcnic in ludca.cV: gcnuit cx ea Bot>z,Obcch. e E\ i{n /i.Moabitidc,vtondacimplccu vacicinium ICuar:
l.te
ludi. fiit"uiinccj>i iiibui
Seiiiii i-ii.
Hharcs.idcftdi
uifio,QUia fcparabit oues ab he,
tcm gcnuit
Foctis
Salmon
Xniiudo.
1
taib Hepuicr.Richib Qt acc
Salmon autcm g e "

i
,
14 .{ 6 .a.
dis.Ipfccfltfrom,ideftfagit-.u
.
nu
t }$
ooz
b
r\
<J
e j\ aa b f
x ta.vclacrjo.quiapcnecratcor*
fi
daauditoajm.HabcceciainU
iicudincincharitatis,qua&;jnt
f FrflmaM, umllnir.
luni.tjui
1
micosducxic b jlramautem. Aram Chrifiusclcfctis.vclexcelfus inter-
bcth cx Ruth. Obeth autcm genuit

lAlanu tomi.vel jlpcitu
delidctibilit.
* Chtillm.letuien,, Te l fcrmt, quii non cn I uumrtriii frj e Il11ccn1i1u111.vcl111ce1.lu1. IChiutut lt iHilficiuui, cl mhc pio nobn hofui factui ett; c ' b
I
Boozautcm gcnuitOlefle
:
Ie fle
Emiue agttnm domine domiiuttorltetrtt. Pcr hancfcnicn Abrahar ad ChriRu dcduc :r 1 Lc clefiadc Getibus pcrltuthlignificata
,
\\
autemgenuuDa'uid regcm, Dauid autcm
rex
priulquaad Booz,i.
prciacur decius dc quo proo.s-en<y it vh"U- Eccepueraetitquemtttgt.lx3.hbu f.xieHnsfnp dicitK p,4..ia, tttiominut. Ipfceft An.inadab,idi-li voluntanus,qui *.4.u^. fcariefrcnficaboiibi.ldc.mcR Nail.>n,.dcftauguriuiii,qiu no futura . Vcl Naaion ferpentinus, uic prxtcnca pracfencia , omncs cauic infidias, quia Chriftus morc (erpcncis Chnftus efl Salm6,l.fentjbilis,quia C Silmon tutgenuil omnu fcnticipfc accipic R.iab,i.'ccclcfiam de Gcncih.Raab
adChriftum vcnnct cxpjtrc dubolocrtc

Myfticc,
Myfticc;Ru:h figtuficat ccclclia,cj c de Moab(.i.dc Getib. cx pre diaboloj & pccra deferci,pp idololacna de quadv.* cj
iufcitauit filios
forcis dr.i.ad
&
Abrahc: Oblica prioris Gecis vcnit ad Booz,q,

.t
*;.
Cimes. vcl beaticudo,vcl impctus,quiaccclcfiagentiumefunc&luitiuftiwa. ^dtlacacapcrorbccerraru impetudocbi, Raab ofleditcoccinu in nar Philofjphos.ci: reges conucrur Ciinfti paflinnem declarac i. in ore pcr cofefiione fencftra, Ioi.jm R.ab mcrccrix.qux n"icios Iofue fufccpic, q! Salmo princeps cnbus Iudx flbi copulauic , fignificatccclctia dc Gentib.quc. fola cu fui sfaluatur,du pnncipt ex luda,i.Chnfto copulac'.Ec Cbnif g. cr fcculum fepccm muns vicioru vallacu,fep'
Chrntu,q fufcitat fenic fracris (ui, i. Moyii,qui obijcfinelibcns,gr ncnMiicad pfcctuduxiclcx. Ruch,vides Heb vcl fcftmas.âccciia puro cordcdeu vidcc, q feftinacad bra uih fupnx vili6!S,& dithuir pfcuerare i ftde.ii' dilcccioc dci. f lejjeaute*. Patcr D.tuid ixpius nominacur Ilai,fcd binomius fuic Hicaucem,ideodicitur lciic.vc fcircc cuni vcniffe.dc quo Kx.kgnditirr -pirga dc rad>ce leJfe,crc.Hic'cCt fl*JS ouC
. .
r.c,
^*
icho,i.prcfcns te diei tpc cubis

i
um
utftima tuba ocs
muri corruajic, $c nouilfima mors deftruac". d Boo^
pdicadonum
circuuallatur,doncc in
no-
odorac Ifaac,dicenv Lcce odorfilii mci,ficut vdor agriple/u, quia I "i.n.a. fpintus cum abundantiffimc replcuit g Rtjcm.Non quod lolus in hac genealogia rex,fed quia pri rnus tcx de Iuda,&: rcgum principium.propccr quem,& ca> tcrj in folio regm feruancur , per lflum ordo gcnerac:cn:s decurrit ad Chriflum , qui habet rcgnum D.uud. P h Qjnid autew rix. Hiftona.Dauid in folano fcdes,vidit Bctb Hiftoria.
&
îabcc
dadignitatcregni meruit.Et iodf .Animatneaturbauit me t rc. filu ifrael videntes Aminadab pcedcnte cu currib.fuis, admiq.a
.
^- 11
-*
16 opartuit , cj> ccontrario aliquis pnuper ruflicus c<ignommJtur 110Sicut aliqn rnine regis,vt Pctrus rex.vel hm6i Hcbiaci ct dicunt hofpirarnce
nn: u iplms CQgnoaien,&
NICOLAVS non
Nlojbituie, q>
LYRA.
eflct tahs
m rcrn:
vbinoshjhcmuimeretrice.vt dixiplcinuslof.2.ca.Siiniliter,qcf
funtpp ei' audacia.cV fcquutt funt cu,igit polt ipfum Aminadabfili* Naasofuitprinceps trib. Iudcindcfcrto,vtdf.N. i.c. z Tâafan autemgenuit Salmoh. Hic e(t vnum dubiuni, quo ifia
rati
cam firiptura rcprehendic 116 vide cim commcndat.Tii quia focrui fuar fide tur veruxn.iinmo niagts htcr adhx fcrat.tum qti^ cicfta gentilitate Hden nius dei fufce-
duuur dc Huih
111 vidmtatc caftc vixit.vt dicuur l.c, cja verbis lioor ad ipfam- Bencdifta cs hlia a dno,& prio fm,vt vuth.J.ex noti cs iuucne* TC milcricordiS pollcnore fupenlti,quta fcquuta
hibetur Ruth.
Tu
Raab.qcrat degencreChananxoru,fuit coniuncta ipfi^S.dmonmatnmoniu,quia erat prohibitu hhjs Ifraelne vllomodocotraherStcu Chananxts matr:ruonta,vt habetur Dcut.7.Diccdu ad hoc, cj> lltud fuit pceptu cis nc per Cliananxas a cultu vcri dei
in
fuit optimx ftmx.Vn ibide (iibdipûpcres feu dmites.Tu quia omius populus,a habitat int cr vrbis mex portas.mulicrero ic ellc virtutis.Salua igitur beati Hier. 8c meliori fcntentia, \ it!et ur o, mclius pot dici.n, mulicres lllx hic funt exprellx,quia
tur Sat
auerterentur,cV ad idola coucrrerentur,vt ibide iif ,tk tdeo qn ali qua perfona lnuenicbatur fidc!is,& ex fidc ven dei aliqd ma'nu egilTe.ficut fccit lita Raab.vt pdiftu cit , tuc difpefahat,vt poflct coniungi in matrimouucufihis lfrael , pp hociiia llaabcon-
&
den talitcr comunclx. facrunt vins fuis cx quib. conceperunt fucrunt pnmx,& principalcs, iiuc bonx,(ioc malx n l'tx aut.q t \ prt numur fed furfitit exprellio viri quia vir , & vxor pro vna a&t prxdicix mulicres fuerunt accide perloi copurantur.Quod ex textu Biblix,<J> omittocaufa prolixitatalitcr coniuct.e.patct
acci
,
iunftacli principi nobihoristrib.f. iudar^cjma^piiliis Ifraelfcce '" rat nuguu a\u virtutis exploratoru faluatione. j Buo^ tern gcnuit. Rodc modo ifla Ruth coiucla clt Booz,q erat noli!ior
deciuitateBethlce,hcet.n.efietprohibituin lcgc,
rct in
cit illas eiict
pnon
accipet"e-
matrimotuu muheres Moabitidas.Proptcr quod

cu
Lfdr..s
filns fuis a filiis lfrael,vt hf. i.Eldr.j o.c.
Rurh tn
clt
Moabitis
Booz.
,
pp actum
virtutis ex difpenfatione
comuncta
iph
vitandx. Necdebetaliqunmouen, licgorecedoinhocadiD fln&r au- ftis H'cr. qu>a ditta fanftorum non futit tantx auctor'tatis,juin pca.qujm Aontatemha hceat fcniirccontrariuminhis,qux nou funt perfacram fcriptu ^* '* ram detcrminata.vnde dicit Augu.iu cpilhad Vicentmm de fct itis
a canomcts fcri ptuns fanctoru dofioru.Hoc genus fcnpturarum ell Non cnmi ex eis lic tcttimonia proicrun piuris difhnguendu
:
tur,vt
contranum
fenttre poniiceat. Sequitur.

lfl
quia terrS iua,& veuitinludcjacufocrufua.Sedoriturdubiu.quoilte Booz gcnuit Obeth ex Ruth , quia a principio ducatus Iofue,qfi q< ct h quon f.Salmoaccepit Raab,&indegcnuic Booi viquead tcpusin quo do penttus ^* * c^pit Heli ludicirc populu ,inquorpei(ia Iluth venitcu Nocrni fx Kutil inludxa. liuxeruni J15. aani,&plus,vtpot patcrccoputati tpa ludicium intermcdiorum , ideo dicendum, quod trcs fueruut
"
licut dictu rit,pro fidc vnius dei fufcipienda reliquit
&
TbaretautftnuitEfrom. Pharescumludapatrefuo.ck^ Bfro Iacon auo fuo defcendjt in Aegyptu , Jc ibi genuit Efro , Aram Ammadab,cV 1 '"13 ^^ Naaion. Ifceaut Naafon Ara.eV
Booz
libi
&
fuccedentes.auus, fihus,
tertius
& nepos,primus genitus c(t a

.
SaimondeipfaRaab,&
genuitObcthexltuth
Etquia
patrefuoexijtde Aegypto,cV idcofuit princcps in tnbu lu da tn deferto pofl patreluu. Cûod.n. Iftc Aminadab fuit prmm exitu de AegyjJto.habctur Cant.6.d.vbi dicic: ceps tnb. ladx
cum
cuangelilta volebat vfquc ad Dauid vna quaterdcaam tantu po nere.idco iltos trcs limilitcr noraiiK<tos,& lioi inuicem lmmediate
A"ima mea
eft
turbauit
me ppquadngas
q
'iber
fftael
dentii conlideratidu
Aminad.il>. Adcuius cui Cant.fecundum doctr>res Hcbraros
4 Obtihau. habetur.i .Re^ Sed nome Ielle hic ponitur,qu:a de ipfo luc agitur , prout Chniius dcfcenKteafit alionon-.iiic voc-itus
elt Ifii,vt
;
fuccedcntes voluit
vnonominc coprchendcrc.
dit
dedco. tVecclefia
de
cdufta
via
pipfumde Aegypto.Incxuu
per mcdiii maris ruhri.cV aqtie
flos de radice
Ifrael
Af gypto dris ficcauit

Ifrael
ab co, vt fcriptu erat Ifa. 1 Eg>edietur virga de radice Icffe,& cm<,&c. Et ideo ex noroiuc IciTe hic pofito oftcndif ifta prophctia coplcta tuific. Ief.au. Iftc autem nominatiur 5
1 .
CX vtraq; pute
Bc idco
lt!,i
crant altx ad modfi
mun,
Jlle
licut h ihctur f.xod. r^.
folus rcx.hcet ante eu, &c poft fuerut plures
alii
timebant intrare.
intrauit
reges,qa
iftc fuic
Aminadabprincepi
trtb*
Juix cu tnbu fua pnmus
poit
Moy fen,cV cx hoc tnb.Iu

da
primnsclectusin rcgclccudubcneplacitu diuinu, vtoftfumcit Qiiuidau. Tacctnoiupra,& ppcxccllcutiasanftitatisiijx. 6
mcn
V
^?
Mactfiaci
v-ap.
I.
38
.
'
fobec fe lauante,pl.icu:tei,& vocauit,iacuitq;cuea,qua gra uida rcnocauit Vria dc expeditione,vcfic mtrarct in domu, Sc iic parjEtis afcriberetei, qtii noles intrare iacnit in vefhbueffec in cabernaculis,no intrarer in domii h\dtcc:>,q, du arca
{iKT.AcccpcisigiCliceris motris fua.,ad iuseft,&: iicut Dauid precepetat occifus eli a loab.Dauid in
iudicat orbem terra: in xquirate. f) f loram autcmgenuit. Chnffus eii lorarri, id efl cxcelfus,qui Pfii.jr c ait.7{emo afccndit in calum , nifiqui de ccelodefccndit. lWd,z4 c . Notaquod Ioramnon
expcdicioncm reuer-
genuitOziam
(oiano Chrifhisett,qui in fole pofutc cabernaculum fuu.Bech fabce , puceusfaciccacis fepci-
l
c
gcnuit
Salomonem
Patcr
Ochoziani.Ochozias gcnuit Ioas,Sc loas Amaiiam Ama flas Oziam , qui & Azanas. ex ea qua fuit Vria?.Salo * Ioramduxit filiam Iczabel
fedpotius ênuit
&
Lrititudopopuli.
& formcatus cft,&fratres fjos

occidit.
r-n.j.t
[
ir -
sl,a
-
monautemgcnuit Roboam :Roboamaute dominus.

Attollftis.
Vndelftrmatuseftdo
iuldcm
cogninonem fpiricuahs graua miniftra cur.Vrias, Iudaicus populus,q perlegem de luce Dei glonatur Sed huic Chtiftus legem
:
nius.f. lex per cuius
lore vceri, vc vifcera cgereret,
gcnuicAbiam: Abiasautemgcnuit autemgenuit Iofaphat Iofaphatautem geExcelfus. nuic Ioram Ioram autem gcnuit Oziam. O:
Afa: Afa
abflulit, quamdefeloquidocuic. Ille vero du madac-.t legis
Robu;tusdommi. Dequodititur Fortitudomfadoniinm. ld elt Chn.tus : de quo Ecclefu quotidic in mclius proricit.
:
Profeftus"
zias
implcre nicicur.quaii epiitoljs

fert
vnde damnetur.Vnas etia

h
1
autem genuit Ioatha. Ioa than autem gca Comprehcndens. nemo nouit
id eit
que fequutusOchozias igreipcr vias domus Achab. loasatitefn adonuic fcnlptjlia 7.M hariam filium Ioiad.c qiiicum nutciervc 'x: r?gem fe cerac occidi pr^cvptr, quia eu dc idoloJ ttria iiicrepauic. Ama
fus eft
&
Clniftus,quia
patrein
niti rilms.
fias
Iudaicus popuius qui noluic iu

trarc in domu.i.fpirituale legis intellcctum. dicens, quiaarca
genuit AchazÂcha^z autemgenuit Ezechia.

\_7DllUIO. Obliuio
Idco & if u cres de gcneratiotie Chnfti func cxchiIi.(bcinKl L im

illtid:
quoqiiic coiuit
Dbos
'
Seir,
domini,i.eeclefneft
naculis.
intrauic
i.
in caber-
m domum
m figuris
idconon id cft non
Ezcchias autcm genuit ManalTcn Manaffcs autem genuit Amon Amon aute genuitlofiamlofias autcmgenuitlechonia &fratres
.
.
vfijne in
ytfitabopcccata pMrnox, E)f0 tenian qutrtam gtne-
&
rationern.
Scd hoc dichim
eft
fe\
de lllis qui peccata pacrtun

,
Re "- v "
Io ,ch,nu
accipic aliurn intellcchitn, fed accipic liceras fua?mortis. idêfi lncelleJrutn ad morcem liceraltm,qui ducic
cum
lo genicus mifericordia
quuncur.nam&bjnusdemaeft dignus & m ilus de bono natus
Mvfiice Dauid, i.ChrifiusquiGolia.i.diabolu fuperauir.
g lipfeeitmaiiu forcis,vcl
^ftiec.
d.4 + .a
iM.b.
vifudciidcrabilis.Deeodemdf./)ovpotens , &c. tit icerum : Speciofns formaprmfiliis Djomintm. Bethfabee.putcus faciccacis, ideftabundantiagra:tiaefpincualisqux munerefeptifotmi efi puceus faciecacis, 111 quo eit fons aqua- falicncis m vitam xcernam.Tres predictadine pudore nomims ponuntur,quta non folum culpari, fcd etiam laudari meruerunt Iufius aucem nomine dignus -cfi. Sedinhacqinaloquedon.-quitjftltcmiilentionominis quod curpeeft cegic.Nome vin quafimftiponicur,vc in hoc immanicas fcclcns vcrecundius memorecur, dum cius cauinusfortis
.
fa eft occifus
dicicurqua: occifo diabolo in
14.C
ôtin. i.
l!*.C
teg.n.f.
ei fe facit. lucis,& lucem b Salomon autem. Chriftus eil Salomon.i pacificus, quia ipfeeftpaxnofiraqui fecitvtraque vnum.Ipfe efi Roboam.i. impctus populi, qui velociter populos conuercit ad fidem.
matnmonio copulautt.Vrias qui efi figura diaboli, lux mea Deusinterpretatur,quiadhuc transtormat fein angelum
diabolus^quidixic. Similis ero altiffimo-.cnx ecclcfiam comugatam Chriiius de folariopatetna:maiefiatisadam.niit, &pulchramfactam fibi
Vxor camcn propter facramencum ecclelia: coniugium veri reis afcifcttf. ^r^.Vria,lux mca Dei fcilicer, idcfi
.
tcrtiageneratione,pur gata vero labegetilis familix', i quartaorigo Chfi numcrat"'. g O^jas autem. Sub Ozia, Ioachan, Achaz &c Ezcchia, prophecauic Ifaias dc Chrifto.Propter peccata principum claudebantur ora prophctatum.
du eff per ^ppheta in throno regni qucqua no cffe fefluruui de domo Achab, niii in quarca ghracione,i6 mcmoria eius ;i fan3a generacionetollittu- viquead
puntc. Alij qui ponuncqttauis tmli fuennt, vel bonos generanr,vela bonisgcneranf.vcloram filiuslofaphat virt aifii: Ozias pcue in olbus redft fecicnifi q, incenfum adolere vo lLiiL,vnde& in fronceleprapcrcuiTus eft. H> trcs reges ftuic incermtffi, vcl 16 quia propoiictl fuic Euageltffe; Kffefâdecades ponere, vel quia lora mifcucrac fe generi lezibel, cv di-'
^ âju
j
E
5*
Zl.f 8 2
'
<
E^cbias Fortis dns , ipfe cft qui dicit apoftolis Nolitc timere. Ezechta: cu eifet ime libens dicfu eft Difpone do.iu*
. :
i
"
I nr ra
'<> c.
cjuia
non pp longiorem vitam, cum fciret indc placuiffe Deo Salomone,quia non pcttjlfct ampliorcs an
wo.Ideo
fleuit
ira -3 8 - a
nos.Sed quia dubitabat ne promiifio Dei implerecur cum fe de genere Dauid per que oportebat venirc Chriftu ,& ipfe erat fine libens.vnde &c dicebat. Tôn vidi boueum, non afpiciam hominem i Econtra crcdebac , quta fidelis ctt qui promiferar. Dcus autem fcnccntiam qua dederar, ad profciret effe
' 3
.R C g.j. b
rfaiiC -3 S-i>
Bjboam.Dc ifio dicicur Dabb

:
remancat
bacionem
fidci
lmmutat
m & fpaciufn generanclt dat.
ipfi
na Dauid cunths du bus in

Ifracl
non poceftacopi, quia nec
l\oboam trtbum Indam, vt Ifrad - Quod ad liccram
A/4ii/7ey.Obliuiofus. Iftcett qttiquaficoniierfopeccato-
ri
cunais diebus cxcicic,ncc deDauidpofiChiitlumduxaliqiiisinlfraclfu-c.SedChnftuslucernaelt a?ccrna in cclefti lfracl,& ideoferuaturfem
dixit.Omnium iniqtiitatum eiusnon recordabor.

îMon.idclt fidclis vel nutncius,fignificansChriftumdc E
., ''
I.113. c
n.i.d
per.Super foliu autcm D.:uid dicitur fedete Chnfius,quia re gnumDauidcempotale figurautt arcerninn Chniii re<mu. d Miai. Pateidfis Ideii Chnfius,qutdicit. Ego crorfli in patrem,quia tanquam domwus ornnia qumcumqucvoluit fecit. Qui ctiam cft Afa, i.accollens, quia ipfe abfiulic pcccaca mundi. c Iofapbat,& c .lud\cas vel tudicni Dei,fcilicet Chnftus qui
: l
quodicitur:Fidelisdominusin omnibusvijsfuts, quiconuocat filios, vt gallina pullos fuos.
domini velincenfum.Illeeftquidick: P&- '44-c foid.Ho.a Dirigatut otatio mea ficut incenium,&c. no filij eius quos genuit,no in crafIoiias,rex iuftus,quod
1
Ioftas. id eft faltis
migracioncquia nunqua cranfmigratut,fed fecundu pra;deftinatione Dci ad tranfmigrandu,Iechoniam & fratt es citis fimul ponit,vt quoru elt comunis iniquitas 3fimilis iit & mi- F
iudicat
feria.
me-n Bethfabcc
NICOLAVSDE &
,
I.YRA.
expnmitur
vir eius
qui fuit tuftus
vtpatet.z.Reg.! 1. Et vt oliendatur. quod Bethfabeedequa fit aiqualiter mentio.accidentaliter comunfta eit ipll Dauid fcili-
& bonus,
'
Eîcbias auteiiigeituuManajfen. Itte Ez.ectius non habebac eft ei per Ifaiam prophctam, Efa. j8.a. domui tu,quia morieri f tu non viues,8c tunc fleuit non Difpone
3
hsredem quado d.cium
&
cetpcrmortemVnx.
I <lt
Salomon
autrmgmuit I{oboam,&c. Sub

in
ifto
Hoboam diuifum
1
regnum Iudaeorum
elt
cem
ipfi
2.
duo regna, vt
,
timore mortis,fed proptcr defedtum fcminis,timens ue Chriftus dceonon nafceretur& ideo ipfo orante cu.n lachrymis additi funt vitx ipfius anni quindecim , & tunc gcnuit ManafTen. Qui dc eo quidem ManaiTes licet primo
fueritpcffimus,quia
fcripiu
cft. 4.
tnbusreceflerunt ab eo
didtum
rcgnum
Ifrael.
Ioram autcmgcnuit 0^ltl m. Sicut patit cx 4 .Ree. Hic omittuntur trcs reges f,b. fuccedentes,qu,a Ioram genu.t Ochoâm, Uchoz.as autem genu.t Ioam.- Ioas aute
Roboam, d.ftae funt regnum Iuda.
& adhzferunt Xeroboam & tunc Dux autem tnbus quae remanferunt
,
patet 3 .Reg.
2.quia de
Regum.n.cap. quod ipfe impleuit lerufakmfangmnepro

,
phctarum vfcjue ados. .ntcrquos ifaiam auunculum fuum fecari fecit,propterquodin captiuitatemductuseft tamcnfinaliter pcenituit , & ad regnum fuum reduclus fuit vt habctur. z.Paralip.5 j.cap.Sequitur.
4.
^lmon auieHigduit Iofiam.lnCm
lfte fuit
autem genu.t Oz.am.Ratio autem huius c(t fecundu Hier. qu.a loram accep.t vxorcm filiam impi,Uimae Iczabel.s, ideo (ilueiusv.qucad quartam generationcm de genealogia domini excluduntur , & maxtme qu,a Euangehfta volcbat vnam quaterdenam tantum poncrc rnt.onc iam pradifta , idco oportebac tres rcgcs excluderc. Et .fti trex ratione prxdifta conuen.entms
lias
al.js
gcnuit Amafiam.
Ama
ture (ua cccpit quaerere
dominum
deftruxit
totum regnum fuum.
optimus quia iuucn tcrnpla idolorum per
Iofias antem gemit Iechoniam &fratres eius in J tranfm\%ratione Babylonts.Non quia adhuc elTct tranfmigratio qn geniti funt fd quia immincbat. Nominantur autcm fratrcs Icchoniae cum
co,
rcmoucntur.Scqmtur.
'3
qu.a limtlcs ci fuerunt in capt.uatione.Ioachaz aute qui primus regnauit poft Ioliam captiuatus eft pcr rcgem Aegypti vt hf.5. Reg. Z4. Rcx aut Aegypti coititmt regem loco iplius fratre eius
K<-
Tom.5.
Eha-
39
A
Glof. ord.& Nicolai de Ly ra

d
Scdechia. loach
fficpafninrc9 ftibliitut cttlotiK:" I.-chim
1
40
D
x - Pjrali
fcria.lechonias prarparatio domini , quia tam pacrcm quam fijium dommus ad ttanfmigrandum prcpur-.mit. cC loaclvm: Lrnturlib.ltejii.q, lofias ^cniuc 1
fanicc,icrua cos quosdcdifti mihi,vc fint vnum ficur <Sj no^. S at ithit I autrm genuit Zorobabcl. Hoc in multis fcnptlins lc p{: frd in Paralipomeno filij Iechonic.Aflir.Sal.ubcl.Mcl
qui& Hcluchim&:
rratcr cius
hiri Si
Pb-daia:& dePhad.iinorri
sfit
Znrobabel
cl S ib..h
8c$erit<
i.
P-
giui.quocaptoarcgcAcgvpti C<uo mortuo rcgna
Scd tradutHcbr$i Tnnomiu
fuiflc Ailir.Stl.ithicl
Mclchira
ckPhad.ua V
d &Pha
riUIC Jai.ui.iv...
~a.
bct.cj.duo fuc rut Icchonix.vc vnus. f.parcr lic infincpi

dcnt::>t
~~ &
adis
altcr
tis.Scdn tvttipnncip -cundu Aug.vnus.&idcm in pnn cft in fine r u\ cdctis
bcl.ZorobabeiaurcgenuicAbiud.-AbiudauEliachim autcm genuir tcgcnuit Eliachim: Azor; Azor autcm genuit Sadoch; Sadocli
&" rcliquos inrer quos Abiud non inumcrar;: fcd mulra vicio
fcripcorum m P.nahp.dcpraua ca funt.vndc mulcx incermi
&
&
cipio fcqucms.Scd quarc prx(ermiflus cti loachimpaccr Ic cboni.r , forfitan vttvpuChnfii
autcm gcnuic Achim > Achim autcm genuit Eljud: Eliudautcmgcnuit Eleazar: tlcazar autcm gcnuit Mathan; Mathan autcmgcveritacis
nac? gcncalogie inuemuntur quas iubct Apoftolus virar;. C Zr> nbabcl autc getHtit ./iluud.
ifier Babylonis.i.c<
nfufio
ficcrcc
Iccboniam bisnuIo-
lhonU
cuqJum
fe-
mcratut:
& loachimncnumcrus augcrctur prctermific.

,
conucnic qui mundum abcrrorc id.)! -latric d rcuoeauic. Fu?runc viri ftudio:i cx ludasfs diî Henis. Ilh
.
Heriles.
Am
.
ftjikM hiej> rod

B*7* roacopuu
Rabamis.Cu.rncurqiurc Icchoniasdf films iolia-,ai QasIoachim.& [oacrjtmgonuicIccbonJa^SiaiK.ccundcm Iccboniam bis numcrcmus 111 finc fcilicec prarccdcncii cciferadccadiS&: |n princ ipi (cqucntis ad boc vt trcs plcnc tcf fcradecadcs inucniantur:iam non crunt.42.patrcs. Dmcrtis
iilcsprtpccrpropiiH)iiicaccmgenerisChriHi,cr.iivq Naza rxi,quiordincmgcncaio' .c Chrifii partim niemoricor, paicim cx libiisdieiuin,p.:iciinabauis, proauis recinucs
;
&
fecundum otdincm
f
fcripfcrunc.
Pial.8S.it
'
A-.
modis foliiicurhoc.Hicr.dicicc^vtccqucp.ucr&lviIius loa chnn Srfec honias vocabat": & ica vnu habcmus m finc pia:ccdcntis tcircradccadts &altcru mprinapio fcqucncis, vc cum dicic loiias genuit Icchoniam , loacbim incclligair.us . Cum vcr6 dicit Jcchonias genuit Salatbiel. Ioachim accipiamus.Aug.vtrd dicicc], vnus bis numcratur.f. Icchonias, qui
:
îbtud. id eft pacer meus Ific Chrifto conuenicdc citur: Ipfeinuocauit mc:patcr mcus es tu.&c.
quo
di
DeAbiudvfqucad lofephnullahiftoriainuenirurin Pa ralipomcnon,icd annalcs fucrum apud Hcbraros, dc quibus Hcrodesmulcos comburifccit, vcconfundcrerur ordo reforfican Iofeph nomina pacrum ibi giE ftirpis : legetac , velaliquomodoibirecinuerac per quem Euangelifia ferie
&
cV
Vbi crgo orBabylonia tranfirtigiatuin doa red.tuduic dcHcclicur&indmcifunucndic, angulum facit:& id quod in angulo cfi bis numeracur.Tr.infmigracio In qua 111 B.ibvloniiUignilicactrautu Apofioloifi adGcces. tranfmigi atione Chrifius factus lapis angularis.vtrunq; pobis policum pulu coplecbtur qcf oficndic per Iechoniam
cft
. .
dcricxio,c]fi m
l.i.uhlmd.duscihaquo f.icbicflqueda
in exteras geces
hanc gcnei acionis pofuic.Scd
fiue
hoc
fiue alio
modo, euan
gcliile fuit hax certa generationis lucceffit >. g Lliacbim. Dominus rcfufcitans.Ille qui dicic: Omnis qui ui ioan.^.e
dctfiliurn
& crcdit
.
in
eum,babcbit vitam eternam

cft qui dicic:Ecce nicx-.
& ego
refufcitaPfal, H-
b) ClthJ,&C.
h
i
^l-xor
Adiucus.Ulc
dominus fufceptor cfi anima:

nus &: iuftitias
dilexic
.
Deus adiuuic me,
Omncs qui a D.iuid vfquead cranfmigracioncm BabyloJntranfmigratitne. -K
Sadocb. Iufiusid eft Chcifius,de

iAcIiim, id ei\ tratcr
,
quo
dicitur:Iuftus
domi
Ibid.io.b
nisnumcrantur.rcgcs flierunc.
Hom.4.in
M-.tth.
Chiyfofiomus. CapriufcatisBabypopulum Iuda:orum,nc ahqua quidcmcfi gacionccorrcpcum,modisq,omniLusnccciIarumfuilfc Chnfiipivcfcntiam. Cur veronou etiade Acgypto mcntioncm fncc t Quia Ifr.iclitxcaptiuicaccm Acgypti non cimcbant.Babyloms vero audirc finc timore t\on pocc rant tquippc t um illud eflet anciquum,hoc rcccns. b Iechomas. Prior Icchonias.rclutrcctiodomim ,fequcns Icchonias prxpar.uiodomi ni dicicuc : Vcrunquc congruit
lonice rccordatur,vc doccac
vita. Chriflo.quicft rcfurrcccio c salatbiel.Pcuuo mca De y ,Chnfto couenic qui dicic- Patcr fanctc,
homo ficri voluic
meus ifle . Qiiis alius , qaTn ille qui iîJ,ai.e vt poffic habere fi acrcs , de quibus dice.
rec: Tiuiiii-.boiiomerituitmfiatrihitinicis. Elmd. id eft,Deus meus conuenic Chriflo 1
quidicit:Dcus
m
n
meus,vtqu:d dereliquiftime?
na homin
Eleaâ .'d efi,Dcus nuusadiucor.Il!eeft,quiex peifos dixic: Deut mcus fpcrabo in eum.
l " hia
&
* Et dc quo dicitur Sic Deus diiexit mundum,vt filhrtn fttnrn darct. Pcr hos patrcs Chnftus in mundu, & omniu horum in fe
:
A/flr/i-j.Donas,vcldonatus.Illceft,quidcdicdonahoib.
-S
Iuhjfl.!7.b
gercbacofficium.Ecdignu
cft,
vcpcrcadelineam ftndica-
^cisad
tion.}.b.vbi dicittur qitnd Zorobabelgcnuit Mofillam ,Jln*niam,
NICOLAVS DE
niam. Et
ifle c[i
L Y RA.
>
&
tliacbimnutaionomine ipfiut:& vocauit enmJoachim

qui dtciturhic genitut a Jofta
:
velJccho'
Salomith. Eri
dhmdmn, qitbd altqws ifiorumftnt binornhts, &- ftc di
auem
captiiiamt rcx
Rtti iflîbiiid,tfiaa plurts

iflo
Babylonistductntficumin Babylonem; fed in ittuere rcmifit eurn fub iuramento, qubd fi fideliter Jcruirct ; fcdifle loacbim quattoanno >ulcnt rcbeUare^ abcxerCHu regis Babylonit captus cjt,& occtfui,er cada r;er cius cxtraJcruflem pruietlum . ftcut fttcrat pcr Jeremiam
toachtm &to
h,
jj
bmomtfnt facrafcriptura inuoAutitlir ^fb jlbiud vfque ad loleph tmlla hiiiorta in Bibla repcn.ur fed apud Iudteos futrunt altqui fiua':ofi qui goieultgtas d Daitid iefcendentes
diligentifimejcripferuntprnprer uid dcfccndere,& ibi Manbuts
derc. Velft dicaUtr qu o.t
Chnfium qiiem cxp.ftubant a Da>
9*^-
pr/tdi^m, lrrcm.ii..a. Scpulcura alini fcpclicrur , iSc regnauic loacbimfiliuscius pro co,amfimiluerdtffksefllechoniasjedali
tfr f"tb:tur m.alius q.iau pi imiii r/uia patcr tim Joacbtm per ch &icnban a "tem py tb.& n.cr ifteregnaitit tribuunt nftbus , poflca addutur. Qus efl in B sby'oncm captiuus cum matre nobiltbits de tcrra Juda,
ImnOTiwn-
t..r
&
&
&
rcftduum huiusgtnealogtx viHerode id asfcnpturas combufsit ,i rtg\aabalt\i difiingucretur ,vt dictmt aliqui , Tunc ducndum quoi Alatib-sus babititper reuclaiioncm uon habuit per fcnpturam y , qnod non fncrunt minus Ultiminaii ,immo, Euangcltfle quia îpoiloli
pnntit.
&
magis
quam
îfli-.uius efl
Stdtcbtai
1 \.annorcgni cins, quta iibellauerat capius d rcvi Babylonis,cJr excttaUis elttn Babyl,, vm liâtits dnclus , JcrufalcmdeJtrufta, ^- tcmptum coibuftum,t>l babetur.4. t\cg.2*i
lcm i rc^c Babyhnts
&
ammtdui
einsfiiirts JoftA
rcxin Itrufa-
efl
&
4 Mach.m aucem gci.uic Iacob,C*frr/m dicitur LucA.^.vbi dicitm jttod Matbsc genuic Hc]i,& Hdi gciiuic lofcph.D/cedefcendermt d Datiid, fed Mathat per Hathan,quifuitfilins Dauid adapliuus,Mathan autem pcr Salomonem,Et iflt duo Mathan Mathat babucrunt vna vxorefuccejfiuc , diila efi Hefi.i,& H-fla d Mhtba conccpit Iacob,&a Maihat Her
antiqui propbetx.Scqunur.
dum quod Mathat
& Mathan
&
&
i
Etftcpatct
1
qubdfr
,tr.>
Iccbonia filif Jofix fucrunt

tpfo
.
.
capttuali Jtcut
'pfti pfbpter t/ttnd
nomina ur cum
&
ofl
tertia
tranfmigrationcm Babylonis
quatcrdena noi fmt Ipboniai
efi.aliter
incipit
filius
aqno lsfU, fed mpos eius

Iflelecbonias
pern.fcripus,vtdi8um
qit
non
liftta quod Ilclticr Ltcobfuaruntfralrcs vtcrini,fedde duobusfratri~ bus d Dautd diucrfimodc dejiendentibus.Htli aute accepia vxorc mor
efi fme fcmine,& idco Iacobfrater eius accepit vxou- fratris jiti, vt 1 ifufcitaret femen cf gennit Iofcph,ita quod Iofeph fuit filius natu. ralis ipfius Iau>b,& ftc accepn cum hic Matthxus Fuit autemfilins
.
cffcnt
quatuordecim inijla
tuits
fltima.
1
}
Si!.:h:claiitcmgcnuitZorobabel.
F.tiflc Zorobabcleflille
fub qito iranfmigratio icdiy de captiuitate,vt babetur. i.Efdr.t. 1.
Zorobabcl aiucm gcnuit.Cofrari/w
Helilegaiis,&fic acccpit eumingcncalogia Lttcas

ra Jequcnti.l\atio autfqttare Alatlbxusdejcnbit
vtdciut
vtpatctttr
j-aralipome
gcncalogum
aiper
non.yb.
Jii
4i
Matthaei
m
dicic
$ A
.q.l
t.
Ca P
L
&
4
D
tis
ad eu afcedamus, p q ue ad nos defcenderc efl dignatus. a iofeph. Appones Chriflus qui Iudiis Gentesoppofuit,q. &: pacer Chrifti dicitur,quem dejua coniuge natu adoptme
fnfcepit,fed,& putatiue pater diciturJo/f/^.Mattbxus
,
tur.Sectmda.a Dauid.i.iuxtaD,ui!'d,aS.'lomonei>iripic, fc pnorem Iechoniafinicur.Tcrcia , a fyCiwdo I cii Chrifio rerminatur , ab Abraha vfque ad D-und a D.iuid
mu m
vfqueadChnftii tnainhacdiftindionenornntiurcporaad Chriftu currere.Ante lcgein quo Abraha n.ituralc f 'ruans 3ofeph6hu Iacob,& licob filiu Mathan.Lucas Iofcph filiu mandatum Poft lcgcmquain ludaci Heli & Heli filium Mathac fed MaSupplamator vcl Iuftator. Mathatdeeadem uxore Hefta Poft grathan,& pr*uancantes captni.inrur nuit Iacob . t Iacob aute omncs ckc iptmicateiol nomine fingulos genuerunt Mathan tigpet qu.^m gcnuit
,
.
.
qui per Salomcnem defccndic cam rclicfo uno filiolacob prius duxit, obiit, &: poftca Mathat quiper Ma- a
Stdlamaiis.
Non de quibus qu
coitu dc
quia ilne vivirgine natus
Iofeph virum MaVia?, dequa na thandefcenditdcDauid,eandemdu- b tuseft teius,C]ui VOCatur Chrus. >it, &: genuit Heli, fic Iaeob & Heh. Omnes itaq; generationes ab fratresfuntuterini. Iacobautem uxo,
&
rili
,'fola
uuntur.Et in his finguhs bi\ feptefunc. quiagrariafpiricufsadi inhomine geminatur^vc cor &:carnem in vnum inn gens faciat vtrumquc exultare in IX v.
rem Heli fratt is fui fine liberis defunj cii ad fufcicandum fcmcn cius accidemigraKen Baby- jpiens gcnuic Iofeph natura fuum , fed
:
!#twm
fecundum legem Hclifilium Quod dicitur filius nomine cius vocari cuifufcitatur, ncneftuerum.cum Booz cum quemgcnuitexRuth non Elimelech cui fufcitatur,fcd Obeth uoca
,
Abrahamvfq; ad Dauid,gcnera tiones quatuordecim , & a Dauid vfq; t ad tranfmigratione Ba

bylonis generationes quatuordc
Ciuodautcmtcr.i^.verafigniBcat reQuituorenim,<5<:de<.cnolig"iohcm uum,&: vetus Teftamentumindicant. quia via ad Chtiftum pcr decem vcrbj
.
legis,&:
quatuor cuangelia prataicacur, itatamen vtquicquidafcribitur tiini-
cim,& a tranfmigratione Babylonis
vfque ad Chriftum, gcne-
uit.
tati,qua:Deusefi,conft:cn-miis, qii'a null.i praTceptio!mplecur,nifihic qu merus coledi Dcu tenearur. Vt hac viameficperuenicndi ad Chiiftu fcjui cfl ncfira tcrra pt< m.fiHiiis) f i:is, io-
&
Rupcrtus Eccc
.
fcala illa
qux
in
fomno lacob
m Sytiam,vtde fua cognationcaccipcrct vxorem.Eccc fca

fuper terram , acumen eius tangens celum, &: Dominusinr.ixusfcala;,quidixitadeum ,Ego fiim Dominus latera fcale,fumDcus,&x.Scala il!a , generatio Chrifli, mipatresvel principes funthuius generationis Abraham acque Dauid adquos promiffiofa&aeft,fupremusfca!egra dus cui Dominus inmxus eft,iftc cft beatus Iofeph vir Ma tix. Quomodo ifte Dcus, .V Dominus huic innixus eft? V"
la ftans
apparuit
quando parentibus obediens ibat
tum numetumcolinie in fummam,&5 funt.2.4. quonumerqmanfionum veri Hvbicide Aegypto

ad patriam veniunt. Et bcne hoc numeri facramcntb v< mus ad patriam, quo Chnfcus a pacriarcha cui promiifus
i
1-
efc
&
perucnitad virginem,quafiad Iordanem,fpiticuflantti gra riaabundantem. Ec idcoeuangeliftanumerauit.ib Abra-j
ham
quadrjgintaduas generationcs, velut celeftis pirri.e manfiones.in fine Chriftum fupputans , qui eft c ofumma
1
r;
que tanquam
ifte
tutori
pupillus,quippe m hoc mundo fine pa-
trcnatuseft.itainnixusefthuiclofeph, vt elfccinfanculo
paceroptimus
b Virum Marix.Quid ad Chrifium generacio ex Dauid de duta ad Iofeph, cum Chriftus no ex feminc IofephrSed no
confuetudo fctipturarum.ut ordo mul'erum ui gcnerationibus texatur,& ideo non pcr M.iriam, fed per Iofeph in ducitut , cum de una Iofeph ct Maria tribu fuerinc . Vnde
eft
tiovia?,&:manfiovitc'.InAbrahapnmumfidesad iufu reputatur,quod efc initium via: vel vitx ad rcquu m. ld 41 quia hoc numeroprefensecclefixtps ofcd.^quo Diis bene orjantibuscoopat^Septies.n.fcni ai.funt Scxad ona, fepte ad requie pettinct,vndcbencpcvpulusilic (ubfpein T trandi in rcquiem,pcr fepties lex manfiones cafcramctatur
.
ct
aliam
eamquafipropinquamcogebaturaccipere ,nettibusin fc confunderet.undc ctiam fimul tanqua dc una itirpe profitencut in B jthlcem redire cum fingulis in fua ciui
tatem.
inquarumvltimaIefuduce,patcfafto Iordanerequ.em m quadragefima fecunda gencr tione ab Abraham credente,lauacra baptifm!,&: cali ianu s pate fecit.Sub ciusdem numeri facramcnto nos curfu virûtum ad patriam tcndimus, dum quoridie pra?libando guftu cqIcftium fruimur , &: paticnccr promifliim expcctimus. Marchxus in hac vica(qua? quatnof teporu cu: fu labi ur,
trat. Sic noftcr lefus
f
in
Excmplo Mariasliquetfidelibusconiugatisferuato pari confcnfu contincntiam pofle perrnanerc , coniugiumquc uocarinon permixtocorporeofexu , fed cuftodito mentis
afle&u. Vnde,&: Iofeph v:r Marixdicuur, quiaconiugium verum cft vbi conferuatur amons afictbjs > &: in Maria iru&us nuptiatum inuenitur. c Omnes itaque.Decuifo ordinegerterationis tande,in fine
qua rcgi nos oportctaChnfto fcrundum taboriofana difciplinamquafiliosflagellatjquijindcccmpropttT deca logi mandacafignaturjper quadragerurium numcrum re gcm Chnftum venifleceftacur.addito bmarin propcer duq Teffamenca , quibus rcgi nos oporcec . Vcl du pr.ccepta charicacis inquibustotalex continetur, &: completur vc>
tus fcriptura.Qiupropteringcnerationibus
M.uth
cj.quae
concludendo,euange]ifia recapitulatfub myftico numero. Tr,s difcin&ionesin generationeChrifti myftice infinu ant fide sadlg Tnmtatis, qua concorditer aftt uit docmna lc
galis
,
& euangelice, mftitutionis. Tres enim trinitatis

.
fide,
quatuor doctnnam euangelicam,dece,legis fignificac infci
defcendendo enumerancur, noftrorum fignatur fuf cptio peccatotum.In gcnerationibus autem Lucefquxafc. deq dovfque ad Deum perueniunt,cui mundati teconcilianturper Chrifti facerdotium ) intclligitur noftrorum ab lutio peccatorum Ideo in fcptuagcfimoicptimo numcro' tota eius cnumerario completur, in cuiusmyfle.
tutionem
In trcs tefleradecades diuiditur hec gcncratio.

tur.
Pnmaeftab Abraha vfqucadDauid,ita qd Dauid includa
rioSaUiatorremittenduefle peccantidicit.Denarius.n.iuflitiajefcnumcrus, vndcnariustranfgrcfliocfcdenani ,qui
4$ fepcics
bu,quia mulier non poterat nuberecum viro altnius tribus,qtudo ad ipfam pertinebat hxreditas patcrnavt patet Tûm ,57. DefiliabMS
Salphat. Beata autem virgo Maria fuit vnica Ioacbim patri fuo , ideo ex lcge cogebatur viro fux tribus nubere.proptcr hoc etia iwt
NICOLAVS DE
Ri
L Y RA.
efl
y
per Salamonem
filium eius
naturalem bsc
quia defcribit af-
fumptionem noflra hutr.anitatis * Deo. Lucas autcm ptr Tâthanfi. Uum adoptiuum , quia defcribit redufiioncm noflram in Deum,qu*
fitpergratiam adcptionis.
1 lacob auccm genuic Iofeph uiru Mana?,dc qua natus efc Iefus qui uocarur Chriftus.Cw lofeph non fueritpaterlefus vc habetnrinf. eodem capitulo, non videi efie fufficicntcr probatit fifia
&
cii
Iofephin Bctbleem ciuitatem Dauid vtprofitereturcu co, vi hjbetnr Luc.z. Modum autem per quem fuerum de cadem tribn DamafcMHt
defcribit
dicem, quodMelehi habnitfr.itrem nomine T^.tniheam wti
êntalogiamftc dcfcriptam , quod lefus
filius
Maris
Dauidyticcndumpquod immo qa Iefepb,
& Mariafucriit Ue cade
fuerit defiirpe
tri
i~ hicgmuit ] oachi>n t qiti gcnuit beatam gennit Barpanthera , riam , &ftc beata Maria dcfcendita Wjthanfectvtiuiq
&
Dauidper
Dam.î.^.cap.6.
bu t
Tom.c.
Chn-
43
/+
Glof. ord.& Nicolai de Lyra

virgo
viri folatio
44
\'t
U pric 5 ducVcxpîcv f< ptuagefimii fcptimu, in quo numc k> tm-iujvniuerfalispecc-ati ftt plena icmiifio peccatoru ad Dcu.Ncc cft mirandii,q, pec Cirithun .ifcctvlentibus
J
fnfcnta-ctur.&:
fitis
taretur,
tndevirgmc,
..
fuccefii
wsponicaDauid vfqueadChriftu,
illcalias&:
b
.
c.uincquit 6t nc mucrChrirti iiifirhata
diabolo parrus occul digneiecvea >cx fcminc natusfic, Wrginibus rflli etcufattc jrifarhia:t>
fiu-rr.
. ,
Mitthcm p mnorestuillcponataliasperfonas,
t
quoc dicsanccalfidua.n lohabuacioiKin

icniper
x his foif.in
;is
,
.hi mifwquunli|tutuie(ivni;rf.
Succcflio1.1%
alu plus vtxe-
Nonilt Ccfirtiert.quU
pud pirrcm eru.
Dcfp< pfatiodcb.irpcraliintcrirh t*rat cufcediaviri.uxor fiib tnatiuita d xAnfq<i,irn conue-
&
.
OtJ.i
III
runt.
Nora n nrtrc
fcri
nrracuiu
iu ratilicn fi
confuetudincm
;
b
c d
rat ioncs quatuordccim Chnfti autcm 1 gcrieratio fic era*t. dc Dju d monfttlTllM. Vt i
per lof-yli
nircnt
Kon quod
ûibujt
pturarum vtmecnc
at ionibus fucccfllo
Maria loleph antcquatouecucflctdefponfata matcrlefu c rcuwJibit virum non al.uiidequain ex fegigncnijo Mulier
Alokpa.
b
Icceiiluetnouum,
pcffcaconueneiinc vtfldiceremusancc
nis,ordo mulictibus
mbuacur, idcogcnc ratio Iof<phordina

b
Iiter
niret, t
/nueta
Jponlu*.
De quo e.t qu c ncipitui.S. |,encrjtur. fubftanna.i.c Ip ruuv dicaiui indrrutus. b
Oe potc.tmc noa ra
cft in
i
u tcro habcns dc
fiotuduceie
Gcihbent picpauire.
fpiritufl b Nc
mclo 1 lofeph
o.
pahm
cffet
n Sl-
tcn puniretur.
ponitur qui
,
proximun;
jigc.4.
f
dceadcni tnbu tdpreh*na oua beaca M ina

cii|UMjii.
de
aiit
vircius,cileflctiullus,iScnollctta|traduccrcjVoIuit,oc 8
tuif
g
.
rcmpus nuptiarurh qu o nuptiarum
'"Liaar,
fccognofcicur. a Chrifft .-utemgeneratio
iolcmnia celebran- c
cum intclligas dc quo pr.

rraicHA.
Sineadditamrnto , Icfu,ponit,vc pheta Vnxit te Dcus tuus.Icfus,

,
tur.
Inutnta
efl in
pterol\-b >".
fi
Inurrit Icfcpb in vtero habcrc
quod
fubflantialitcr
cft
didurus
couenit.angelorcfcruacvc qui peft conccpcum dc fpiricufan&o, nomcn ci propiiu

>lli
fed ncn dc fpiritufandofci* bat cflc.cu poftca vt dtibms dtli berarecdiinicccreea.Apoftolusauccm hocaddicne riccnm
furrcpcrc-ifufpiciof'ctori.CcUioniodc) liocfacttini flc,&?qdo
cx faluationu oflicio fubhmius dcclaret.

Sic frar.Sicuc dichim eft,vc ex Iofcph,origo Mariar.quar dc Dauid clarcfcerec,& Chriftus.non ex cius femine.vc Deus 6t homo,per gcnealogiam homo,pcr hoc.de virginc de fpincufandioDeusoftcndiCur Sicinquam eracvcpiafcn mani cft,&: mox dicetur fic ur pr ftea iignis &: prodigiis
cft
homincm natum demon, fcftatur,vt cotuslibcr cit crcdendu vc peflit ir.telligi.Hicn.fcnfus deftrer.s|uod ficichuinanus , vbi non cftnacura , fcd virtus,q. non credic, non intelligic,quod virgo pepcrir.qcT verbum caro faclu cft. . 16 c Cwneffet defponfata. O. dcfponfara vt fignificaret
pta
ordiue, vclinc|uacitncace Chnfti c< nccptio iit celcBfau, hoc pr.Ttcrmiflum,a Lucaexponicur. f iiifl.-.Perfidem,quaciedcbatChtiflumdevirgincnafciturum,&: voluit fc humiliarc anrc t incam gratiam. Inc Cîi'.>d iuftuserac,hoceft teftimon.u ncaftitatrs M-.riar,
vt qui fcruac
'
Dcum
&
innoccnrem
uifttis
dTcacur/ed &: ptis
d'j
nol-
let prop.ilare,ex confci.ntiacaftittcis iuftus,ex Cirnorepius. Sciebac illa cfle inculp ibilem,fcd vndc v.l .;u.d eflct ignora
ige
ecclclj5,qua: virgo eft&: fponfa Ec vt pcr lofeph origo M.ineoftcndcrct . Vcl vt lofcph eiicc rciris cafticatfis defcndes
bsc&ideomediamelcgitviameffugicn f, vc neqbeinhocetcm prodercr,neque reicogmcar conf ntici do fcictim faccrctcora Deo.Vera virruseft ,uim necpretas fliu- ;nflitia,nee linepietatc iuftira.quar fepirar^ abifiincedthbunt*
camabinfamia fufpicionis,& nc
vt adulccra
damnatc t\& vc
virgo
g .Et noltet ftm.tûam defpoiifauer..c in coniugiu dnccrcnc
vidcrcrur
NICOLAVS
DE LYRA.
yt fponfum.lt
mhoc fuit rationabile ex pjrte noflra

ti't
Thomarr palpanw,,
Chrifti gcrnerario ficerac . Defcripta ftnealdgaCbtittiin f quo M4tib*uivUe'idit Cbrifli ve>am bumimiaiemt hu oftcniUt diuinitatentcins per modt-n cuncept onii t,u mirahikiH, Erdiutdnur
in tres partrtj quta pri-,oponiti<r beatx vhgivittniraifHprdgnatitf. SecnnJo ipftis Iofeph dign^ dubttatio,' /&.:Iofeph auccm ef-
cum
per lojrph m tp* tertijic mfuqua ptr <u, qu,u dlore iniuVrf fuiffel tti.tus U U prJnfi candnm opp+obiiifiri >,>(i :n virginc co%no<r>ffit d uin'u fjcramrniu. Item quxritur hic.Cttm Mariaijjltiai' dclponfata lofcpb indo mo e u ,vt dicit Cbryfbfl quare '.n accr/B' ad cotMtfotjiltrm vh ji -
fumtlione
Chtiili
artices CbrifliyCerrfieati Ji<.<s , ita
, quiaficntper fumus ing'sde,e-
tius de virpnitate
fcc
iiiftiis.rtic-
e,"figadubii tenificatio
ibt
Hoc autem co co,
ntm.Dicet.dum
t;uid
gicance.o f;rfrô/;ri?,o.Chrirtiauccmg.rncrario
tiicat ne
&cc.(^tuft
pcr canialem copulan
modu< erat iuftotutn nonpcfiunr mattimoniM n f prius uacarent orario-i, pcr aliquod tem* y
iredamr^quodlvfus fitgaiiim ixct>v,mixtionema.ns\ crff nuns ficut pi*udentes,<r ideo dcfiribm r modus rt.irabiln qf.qtur
pus implorandodtuinam mifcmoid.an,':' pate*

ditur teuetatum ejse ipft lojtph pmpofttam
bi.i
%,ht
tkric tre
%
3
Cum
cfl". c
dc.fponfuca
muet c,u$.ldeJi,Chri(li.
c'6
Iofeph.Sf/iff. Ipnnfo juo.
Marix ie obfttuantkawfir Liccttnim ccgcrciur admatrimonium iontrah< >.durt<Jct.urt ginitatc. dum temporis illius modum, propter ratio-ies pr,fd.tfjs,i.<r an hah?.
bat uirginitatem in dtfideno,& ptopnfno , fcd uomm ticnrxf Contraxit ignur matrimonium commtttcns fe dinma uolumatt
jj't,
,
4
j
Anciquam
conuinirent.Citr-a/,re)-/cJ/;Vc*.7ôr; quiapufl
tienrrint,t>tir,f.d:citur.
&
Inuenta cft in vtero habcns Inuentn inquam a Iofph , qui curam *bgmii habebat.
.
tuc cxicutlatmne
fi
Dc fpiricufancto.
jr
Iflud referlur ad
verbumprtcedens
l.tper
cum
Ac/'t.Hat)Cns in vt.CtO.quia hocfuit p rtuie fptrituffanfli .lllud enim quoi ingcieraiionc altorum hominum virtutem
feminis
ieciftapatre
(ii
i'i ,
Maritt , c? tuni. pt trtduur Iofeph adhuc vi>go trut : Cuius ratio eft,au<a t um C h>ifiusinpafjionr Juanulii matrrm fcruandam tradidii mji virîrii,, n
i
diuina c>tditut,qutd lofeph cngnouitp,ot>tj. >n ex covnut fConJetrJi v.< ut)unt tiirgttiitaht, quia.
v.rgine,
>
tcccpti a tnte cuiut
matnu ,fjit fallum pinuu

expurlfjimis fagmmbus
i
fpiritvffan-
f(iprobabile,quod ante contrptut: dum adhuc retnr dtlicui i,ifivhgini cuflodivnda.
efjet
iuitencula tradc-
beau vigints fuit
torpus
Cnuiufmnaiun,,u
eodt
m injianti ani-natnm,
& a verbo
omnia
Ioleph aucem vir eius
llic
ponitur lofeph d>gna iubitatiol
Em.JJb awem yo.oprxdhio angtius Cabrirl vutt ad virghu m
igm
a(lu>r,pnim,quia cun, iBJiuitafit virtus fpmtuffantli,poie\i

tn tnfianti.
Sed quxritur quan
rantr Itfrph,& impr&gnata ,Jt de Ipituufai tSo , vi habetur L.t.i. Et flatim de Ittentta Ivfeph abiit ad cognatam Jwam Jctlit ei far. clm
isla
conteptio Chrifti
nonfmtfafla antequa
Eh^beth vt ei prxgantt lcrwret,^ n atum filtj fut pr*c><rfvrew wrnanjit rribus menjibus vjque ad peraciam p>xcurfor's natiuitatem.Ipfa auiena redeunte n.dit Ibfepb nurum eius grauidi-. m,
yirga dtfponfartt pfi lofcpb.Dtcendu quod beatus uinbro.fff Lutam adhoc ajftgr<at muitas ramnes . Vrimo
dertt
&
ib:
partepuen y quiaftconceptus fiaftet itiponfathmi, potu-ffei rattonabdiicr aludxts fuut illegitin.us rcpudi*rt,& noficut Chiirecipi.yecu,dj, qui.xpuer fptcr pfeattionem Her.d-seratin ê$ypiuporiandu<,& ,eportandus,ideo fpovfus fiar,* trat ad hoc ttfitnitia necejfanus . lfm bnc fuit cx parte haberct ririmsnectjfariu, mtnijiruîbfufpeclujedfibi coiunclu
nte
enim tiiudfu-t
qunrum atujuns accipio
ratio"abttiter ex
inturnt ex hoc ueht n. cttrr, Jujpicior.in . T\t i
ftiit propttr ris longa abfeotta,tx tamu tetebat de Martx ,aitl: aalietapate tr,utd tii Chryrofl.quottfib- uiuh.itui io.poffibiie eam cct dijffe.
'
mrrum
Ma
&
cfleciuicus nolA c< arraducerc./u'c>? ,prtpalarr, 8 quia non erat certus dt irim nr.Et /..' .
-
Cum
&
'
Voluic occultedtmiccere
cam
T^cforteexoppojita paxtt
faueret
yt
&c. Pcr lofcph Cos;itaie efjei dimitccrc dc myftcno Manam,quiccrtihcat:L5 per angclia,
vft.
Wpb autrm vt- ciut,cum
MORALITER.
accepiccam vcdomin.i,fignificaturh(.
vcl
"
!
.o,
duhic.insinfidc
monbus qui p prardicacorem
uc
ofcflbrc
bonQ in
fidc
fohdacur,&; fubucu fe ci in Ulis que fidei func ortbodoxa:. n
accepic
MOdA-
4y
^?
viJcretnr
Match XI
quod
ignorabat ccl.uc.
Cao. ,p
fru.Ctus
.
I.
4'
D
Vekraduccreadpeuam
ctusainoris,quodvcrnmconiugium",&inca finc coicuefr

nuptiarum. * Auguflinus Hoc exemplo rnngnificc infinuacur fidclibus coniugncis.eciam fcruaca pari confcnfu eocinencia
aiftocjiro
rei.qti.iil
ifiqiianeueratnoninftm::im,qMafciebatfeearn virginem
accepiffe;inuc,bm fcruaffe. * Origenes.QuonKun vlrtutem myfterij , facramentum ouodda magnificu in ea cognofcebac,cuiapproximare feindignum cflimabat,idco humilis
&
m.l.m
_ci.cs.
poffe pcrmanere vocariqjcoiugiu, no nmixtocorponsfcxu, fed

confcius ciTet
r
1' 1
-^^^
li:nfuBua "
quxrcbatfe longc facerc , ficuc Pecruscumdixic.exia medominc , quonia homo peccacor fum.
fdom
Augufiiiuis. Secum arftuabatdifpurnns,& dicens. Qutd fa?
Nc
fi
pccc.1t'.
retineret.nefcien* euenrum b Vt occuliediniirtcret
culte
Non
dmitte re eam .H? c autem eo cogita

Non
fomno
intidciintis.
mcnci. aficctu. Ineanatnm Dcennafci,cft in luccm produci.In ca vcro n.if

.
delafor. a
cur.veluc
tnanifclta vtlionc, quia dubictate inimi premeba b Ne vlterius premerec dubietas cjucm
b
C
commendabat*c.u.tas.
fcieflconcipi , vel focwdurn prefcicciam angcliquum habec
CX Dco, CUJ fuClirurh quafi pra%

2
2
prodiciam?prodo,autcacco dero adulcerio non confcntio, iiHdcpou fcJvicium crudditatis mcurro, Ul &inca!Ja jg CuncJ um Mov j fcnten Tirutnm. a. co c tni! it.sr, tiam lapidandam cnm elie JI'.U|1UIH. gnofco. Si cacuero malo conicn
.c,..c.
-
Si
te.ecceangclusdniinlomnisapparuitlo
Familiarem, Sc notum oltendit.cuius nomcn, ^c genus
dicit.
cericu im,natumdicicur.
d
c
f
feph, dicens.tloiephfiliDauid
Sccundum priceptum
Et nefufpicetis.quod dealio (it.Quodcnim,&e.
noli
ti
g DefptrinttinQo. SpirirufTincius dicitur Dcus, donu
lcgis noir.in.itam.
U ch iMcns, & ibla cbaritas

h
.
&
[>ei,
eiun
mereaccipereMaria:nco'niugem tuam. b
a
incarn.iniccic.
Iam cor.ceptuin
A
5
Icajtum.
no,&:cumadulccrisporcionem mcam pono Qliomam ergO tacere malurn eft ad-ilcenum

.
Quod enimincat natum

a
eft,defpiritusa-
non
Tariet.nc vidcrecur loieph eitfj ncccff .inus ei Subdic.

.
NonirnpoHes.qiiodabxternoirnpofiturrreit.
proderc pcius elt,dimittam

a
eam
Hic
g
i
fco
eft.Pariet
eius Ielu.
autcm filium,
b
.
& Vo"cabis no
Quod
folius eft Dei.
Tariet
Ec
ita
eris neceflhrius
procuracioni.
i
Saluatorem. b Subdit caufam nominis. c
Focabi:.
Idem
dicic
ifti
HC antem
men
ro cogitante
'
Ipse enim faluum facictpo

b
quod
Quos
praideliinauit.
Qui ex eis'func.
Hoc
.
ijuod narrat, tcituno
doccmur diu dcliberandum effe

in incerns, ne peccetur tcmeritacelcuicacis.
1
moptopbetico certius
facit.
Ecce angelm domini
corum Hdc autem pulum fuu a peccatis totum fadlumeft vtadimplcreturcjuod

Efaiam:
predixerac Mar;c,vc promiftiim Saluacorem lam venific cam viris quam fceminis reprefenccc ex voce.
k
1
ipfecnim
.Nomcn
.
interprc-
quia
fic
tatur.
pic cogitat,confolarj
meretur,&
confi
confilium
fuum mcLori
m didumeftadominoper
prophetam,
diviri:
Hoc autem
a Quafi ex fubftantia fux carnis.non aliundc.tanqu.im per coitum
B
om.i.iadirrfos.
lio tnutatur.
Jf
n ccntem.t Ecce virgo t in vtero habebit,

faluac
&
cft dcfpofaca . in vccro naoens. iii vcero habcns.
Quod propinquo Quod Inucnta cft

_
Rupertus. Qu.1retim.0rem ciufmodi venirc Dcus pcrmifiti Quare non pncuenitJQuareangelumnonmi.kancca?Videlicec vccencarccur vcmani
feftumftercttamf.irKtis Angelis, quam hommibusde lpfo quod elTc: iuiliis &L talis qui dignc iic dcberct appellari, lofeph fili Dauid. c Fili DaK/J.tlecognofcequodpromiffumcft domui Dauid,dc qua tu cs Marja,& vidc nnplecum in ea. nc d 7{oli timere. Qua muis tancum lic quancum cicdis ,
,
Hoc cnimaic Euangclifta,qiiado la oia impleta crat. Ft adimpleretnr. Prophccia.fignum cft prxfcicnda: Dei, Pr quia quod dicic cercum cft a Deo pra?fcin,& idco ab homine debcttimcri. Nullum auccm fignum quod dcfignac, cfficic fcd cancum fignatquodoftendic, ficpfophf-ttanon nc
Qtf pepcntvir f erit pr^d pep' 9 go.Qiiod Iefus vocac cfl,Qiiod gnanW
P fe
ja
cefiitace eorii facic
&
cj.prardicir,
Hier.Non cft
fcd fignu eft ptefciccit^ Dei.
ncccllicas rerurri
.
&
cx eloquio prophcrarum,
facic
timcas pro ream,fed amplecterechantatis intuitu. * Origcnes. Netimueris, inquicneconcurbcrisdod fccurus &: increpidusaccipe cam , ficut commcndacum c^lclte thcfaurum.vc deicatis diuicias 6c plemffimam fanctitatem.
# Euchymius Quid cfi auccm accipcre

.
Incus recincrc,
vclad feipfum rurfus capere.Iamenim mcnceab ipfodiuifa crat . Accipere vero non ad nupcias , fed ad cufiodiam .
Vxorem quoq,- dixic
vc indc
eum ccrciorcm faccrct, quod

, ,
neceffkaDei. prajfcicntie Prophctia alia eft cx pr^dcfrinacione Dei,qua ncceiT^ eft omnibusmodiseucnirc,vcfine noftroimpicaturarbicrio, vc hcc de qua hic agitur. Alia eft cx pr^fciccia Dci cui nofiru admifcecur arbitrium. Aliacft, qua; cominacio dicicur,quar fic ob flgniirh animaduerfion is diuina;, vc fugianc a f tcic arcus elc<Lti,cx: iufte pcreanc incauci,&: tio ex prxfcicncia, quia
fed fola exhibicio vericacis
tcm eorum qu<
Prophccia non
eft
dicic.fcd
fignum
a nullo viro cognica cffec. e Coningem. Coniux erat non concubitu fcd afTciftu non
coniundionecorporis, fedcopulacioncanimorum.
Noraconiugemdiciaprima fidedcfponfationis. Igitur difpenfacionis eft , fi quis pcnjiiccitur aliam duccrc poft facramccum fponfionis , &: li nunqua dcbicum foluerepoffic.
Bene Iofcph vir &Mariaconiuxdf cuincofcruataffedus
,
quam fucurumcomminecur. n Ecce virgo. Admiratur ptopheta Ifaias , SJ qu2fi cmncs de fomno fufcitans,ait. Ecce virgo in vtero babebit. fpincui Jandto prcfcns erac quod in temporc nondum erat. Ecce vhgo. Dicunt Iudari , quod non eft hoc nomcn intclongeahterfcicur,
gritatis, fed artacis puella
.
^3
7-
Sed quomodo cunc cfi lignum
ScnfumIfai^fcquicur,nonverba.Proconcipiec,ponic./ ro babebit, &c vocabunc, pro vocabis, vcl vocabicur.
vte
NICOLA VS DE
faueret fibi in
folubilia ex
L Y Ra.
occult c,nc
fi
tcquam ab ea difcclnlTet
fc t
hoc
cft
quod
dicitur
$ H&c
.
Emmanucl
autem co
V
in pa larn ea relinqucret , nefcirer rcfpondcre dcccrminatc caufam dilibi inmittendi cam hoc quarrcntibus.cum haberet
cnminc.Et bcnc dicicur,quod
cogitante ecce angelus domini in fomnis apparuit Iofepb dicens . quia anima claufis fcnfibus extcrioribus , ad reuelatio-
recipiendum
argumenta
vtraquc partc, vt vifum eft Scd qucjritur hcc quare Marianon dixit cidiuinum iecrctum? Eitdiccndum quodtalia non funt rcuelanda,iufi quantum fe cxtendit voluntas diui.
ncmmagis eftapta,quia tuncnoneft pcroccupationcm fuum cxteriorum impedita Sequitur.

.
fca-
X
3
lofepbfili
ipfi
iiiiflus
Dauid-Qu\z de Chrifto volebat loqui.qui erat pro Dauid : ideo dc ipfo Dauid memoriam fecit.
na,& ldeo beata virgo tacuit,tencns firmitcr quod

rcuclareturalijscompctcnti
ficut illud fc-
cretum fucrat rcuelatum fancla; Hclifabct, vt habetur
I.uc. I.fic
Mariam coniugem tuam.non ad carnalern copuIam,fedadcohabitationem cum ea,& dcuotam miniftrarb

"h{f>li
tirnere accipere
tcmporcex bcneplacitodiuinsevoluntatis.Similiter quc^nturjquare Iofcph non pctiuit ab ca?Dicendum,quod pro nihilo petiifct, quia ipfi Marix pro fc dicenti non credidiiTet, <Jc iterum ex diuina difpcnfationc hoc faclum
cfljVtperrcuelationcm angeli lpfcficccrtificarcturquoddecej tero nulio tnodo dubitarc poflet. llac autem cogitantc,ccce angclut domini in fomnis.Hk ponitur I
>iuii
,
nem.Subditur ratio. 4 QHodenim in eanatum efl. Non dicit, ex ea, quia natiuitas in Vtcro cft quando fcetus animatur , & illa crar completa , fed ad^ huc natiuitas ex vtero tcmporc debito expedlabatur.
Defpiritufanclo. Miraculofe fafta eft conccptio,non intcrue j nicnte adulterio Sequitur. 6 Tariet auitmfilium . fcilicct quando crit natiuitas ex \ tero. 7 Ipfe enim faluum factct popultm fuumdpeccatis eorum, \x\ hoc
.
in dua.s ipfius Iofeph dubitantis magnaccrtificatio.Et diuiditur Dartes,quia primo ponitur certificatio quantum ad intelleclum.
tt fccundo oflenditur ha?c certificatio pcr effeclum,ibi.i'rêx <a.'ew.Primaadhuc induas,quia primo adcertificationem ipfius ponitur tcltimonium angclicum. Sccundo, ad fidei nollrxconfirmationcm producitur tcftimonium propheticum.ibi. Hoc au~ tem toium fatlum eit. Ad euidenfiam pnma; partis aducrtendum,
quod magnum malum
fuiflet,fi
autem oftendit angelus eum verum hominem,in pattu virginis, verum Deu m >' n falute populi a pcccatis, quia nullus poteft faluarc a peccatis,nifi Deui. Hoc autcm totum fatlum cfl Hic ad certificationcm noftraj 8
.
ad modicam hqram ipfc Iofeph
bcatam virginc qut; dc Ip ntu fancToconccperat,dimililfet,idcQ cumadhuc dehoc tiehbcrarct ccrtiiicatuseit pcr angeluman-
tcquam
adducitur ad hoc teftimonium propheticura. Vndc ifta funt verba Euangeliftx fcribentis , non angeli loquentis . VoIcbat enimoftcndcre inhoc completameue prophetiamlfaix, feptimo capitul. Eccc virgo in vtero habebit panct , &c.Scquitur, b 4 Et Tom.j,
fidei
&
47
A
,
Glof. ord. & Nicolai de Ly ra

'
48
O
!
Fmm^WPrnF r,
I
mcftChr,n '' utI
'
fus
^ 111 1 CUI " b

*
'
/
(
du
ouosCiluat/cmpcradiuuandopcrfciicrai. f /; >nrcf pc it. Non qtiod pofl , quod magjsconflac. i rTrflamrnroaflinitcaq po .,,-, dccaufisd mulcism rSco^n u it I) *jroHTc:quinacu<.eJL tcflimoniuali ; Nonquod poftcacogn6ucncfc ponic'doacc,proct l wel l>rocon rniatjonefidci,$afacittus acdunijscu p! ucccrno.vc Oohcc pot.i iuinnvidcnwsimp'cuquc funrprc a Alis rocabunt ptimo arpeli pfjllentes.inde cas iuos fcabcllnnt pedun tuorunt. mcs.vel ali< ciedeiiui. nenom, dcn. apo Dicitur cj, FofephMariam famcrti. Cl vocabitur iiomen. citis Emarictfilium. cic aj facicm videre nonpora Veibmn r.ii" l b f.rMfgeus aute afom no is NoldUuiii.i.inhcmineDeus rar,quam fpuicuflanctui a c< n eft,& habitsuit m
i
.
.
virgfnrs infarhtam.sd r~!in.Iti.it'nsnd'.ieiicu,ad hcccfliriu pucri natccnois obfc tjrl

tacccpit
co.Ad vitandum
*,
&
l .
ifeBeda,
MomliterQuifquis
teciMtt, c
rnnofaciat,quod
Dco
D
f'
rnonctur.fo!uatmoras,fugrar.
lubccur.
Fecitjicutprsccpit. Pcrfccta
manuel. quodeit lntcrpretatum nobficum Dubietatis.
ccptiunc impleucrac
pcriii
pc idco non gpgnofccbar

cd
rat,
facic
Dcus.i Exurecns auremlofcpha fomnofe*
Wcicmquun
defponf.iiic(
Non
malignus'
caufas ffoptef prgdiftil c;
doncc vtcruscuacuarctur
.
obedientia Fccic non tantuni fcd quod prxccpit ansclus ,
d
C
cit
ficut prxcepic
a
ei
angelus domini.t
ftoptet fetteia
Et 4
Ad or u!
coniugjlc.
,
jusdidi
dcquohicnon agitur. g Trimog-->>imm &

nomcn
cint Irfnni.
vr
ctiam
faJiuiuit,
ficut ptcccr irT:xhib'tio ncfcriiittuis , ct cffectu amo-
tacccpit
a
coniugem fu*.
Idcit fubltantie
&
non cdimofcept* P* " "

ji.i^.
Antc quem nnllus
tum
f
dicitur
,
omne quod
Pjrunqgcni..p;'-
ns obcdicns rectc dicitur fccif

cut praxcpic ciangclus.
bateamdonec pepenc filiumfuum pnmonotnen imconcbaiut liebat cucuncfia,

a
Dir o tau
ijuo
J6t
rtt-vuiuam
fiucnon
lnicr
.
tiucalmd lequat; Vcl pnnaogcnirus
B dum
^t-ngtluidowini.Nonrchn. locusvbioffj quitur mcciendi . arjgclorum cclcbratur Et
gcnitum,6t vdcauit
nomen cius ldunv
omncs elcccos pcr gra-
tiam Propricauccm vmgjeni c'Dci pacns vcl Manc dictcu;
N
I
C O
i-A
Et vocabitur
JS deitatis
nomen
V cius Emmanuel. Tcr boc S
D E L
A.
>e-
ojler.ditur
ctiam ccnfirmatur , quia Iob .yh giiur Chrislum fratres habkiffr,fed hoc nctfsutlet.^kikjicut ditlum eji,Mana Jojcpbyirginit iiiir. vo
&
in Cbvjto.Vrittstiiimmt nofrfcum 6- pr.ifcntiam.sin-ihtcr erat per iraDem per rjfc.tiam.potennam / ticbijchm.importiam nobifcum nmntum adfanfos ptUtes , ciô
& bitmamtatis
uerant.Iitm bcata Ptrgofuiflt t irpatif} pia.fi tthto ac tali filio non fu-Jftt lontenta.Ittm lojtfh ( ui tiicitur Jci.tlvs fcclo atijfimus t
Jhri
acpre
tatbic fpeculctn
rmoncmftxfatt*
ifl
pirnoflr*
httmamtatts af.
ptucfijjmus fuifft tfi tt rt.phm fp'triiufiahtli,& fpccrttle habitacu lum Da violare ac puiiuire prafumpfiffet. îd primura ergo
qitt
dicldum,
d htc ditJio
fumptioncm. 1 i xurgens autem. Ilic ponitur ipfitts Jcfcpb ccrtificatioper cftc 8*m , tjuiacxwgcns ttfomno ccrtiflcatin it uiriniiaie Mariâd
dcnec eli^vavit Jrgnifical

.
ttrr
qu o tranfetlo
tivn
Jft t,on fit aliquid, fcut diiiu.r hora Jexta.betcfl intclligttdum tjuod tcn fltta fcxi'c atncdit\&
.
detetminctum, ccn tdit dvncc effet

j
i>s
fic
mandaiumangeli.
t
..'
dominarn fuam^ acbjcquicje Accepit coniugem. Tanftum

.
.
atcpiiur ptofinper,Jittain 1 Jd.haaccrpitur hii */#/"< bttir d< Chrijio Secie a dextris meis,c!cnec foiumininiicos tuos
t>
<-uo
miniflnndo.
fcabellum pedum tuortro.ôn

titt)
tit Jit
ii
ttliigftuikni .(,ucd
quando
.
aliqui de coghitioncfacict 4 vtero firginis tantaerat clari~ iiccntcs quod exprnfentiaCbriJliin dicitur tes in eiuifaciejuod Iofepb non pottrat eam cognofccre.ftcut non pode cUrital .-faiiei Mcyji ex confortio fcrmomi dor/:ini,(]uod terant inttvdire in camfiiii Ifrael,rt balctur. j .Cor.i. ta uilittr expor.it Hieron.de uguitivot imnalis ccpulf ,qwa cum
Et non cognofcbat. Quad cxponnnt
b pt d lus eiustcn.ptrt iudittf, qttcdtunc Jh,rici pifiti Ji ad dtxttrcm fattis.in. tuo dicmalitcr fidcbit hoc dimittatjtdt re thtdo atcipiiii b:c donci n dtcitiii.ôvco^rckbat.^djecuntiutii
&
dum
ncn
tWttticvm
tjitia
yta Ciufus
pr.n.tgt
tiiip! fitiui i irginis
dfcitpr,
ahjfieturit pojiipfnmjcd quianullurn peperii anteei-m,& hcc tr.cdo accipitbatht ttge . \ht prxcipicbatur quod primogenitus
ycuerat virginitatem
<
} -pt
aiclun. tfl.SeouitHr.
Dtn offarrtur,& ft aliqua muiierpariebat vnicum,tanquampr'mio^
Donec
.Exbocloco peperit
,
dixit EtniJius b/treticus,quod

,
Ma
lia licct a Jcjcpb nonftt cognita aiitcpartum Chrifii

fsti
tumtn
pofl e-
aiguitex hoc quod dicuur jVc.Non cognofcebat eam.trgo poji partum ccgno uit Itemrx hcc quodfubd /H-.PriniOgenitum. t/uia primogcmtus
tartum cbio ccgn::afuit
&
alios fiiios peperit .Quod
gchiium tfjcrebat illum . Âd tcrtium dicendum quodin euarigclio Jralrrs Cbiifli vominantur ccgtiatieiusgermani , cuia de eadem coLolh dicuntur fratrrs, Genep.fr i ^.b. gnationc , ficut jlbrabati\<& vbi dicitur . Ne fit lurgiummter mc , & te fratrescnimfuEt Jic patet mus , ta.mcn Loth crat ncpos eius
:
&
prepoji-
non dicitnr niftujpeclu ahorum fiiiutum (ecundo gcnitoium . Hoc ctiam
tum.
ADDITIO.
In cap. i. vbi dicitur in
biliter difftum.
I.
contrario, quia
Salomon
fucct
liir.
(equiturmarremfijule pur-
pL>fli!la;Sed lflud
non videtur proba-
gatamabillo pcccato.vndet.iles quc primo peccatrices,& con lequenter iuftac fuerunt,conucnicn*.er ponuntur in genea'ogia
Saluatoris.qui vtpeccatoreOuflificaret.venerat.Vnue notahter Hier.dicitnullam fancta mulierem pofitamin gcnea!ogia'Jhri
Scntcntia Hicronymi. fane intelleehi nonvidcturimprobarirationabiiitcr pcr obuclrones Poftilatoris. Ad cuius intelleftum attcndcndum.quod peccatorcs pofiunr intelligi duplicitcr
fcili(.et
peccatores finaliter
impenitentes
<le
quibus m Pial.
fti,noncnimdicit,nul!.im luflam mulicrem.qma praediclarqua tuoriuflaefucrunt licetfanclx non debuiffent dai falrcm in vi
Dcfictcit pcccitores a tcrra,&c.\ el peccatcres qui per pe;nitcntiam iuftifKatur.ficut ibi.TS(r/7 vc t ivocarc iujlcs,f((t peccatores.
ad panitcnnani,Matih.j;.b.I.c dc his loquitur Hier. cii dicit.Qui projêr ptccatores venerat fciliccr propter peccatorcs finaliter pfnii cu: cs enim Cliniius tantum venit propter talcs fecundum eliicaciam,non autem propter peccatorcs finaliter impcnitcntes , propterquos non vemr eiiicacitcrniii fecundu
fcilicct
.
taiplarum propter peccata prarcedentia,r3r; flcverba Hjero mic fane intelligenda.Quam fentcntiam videtur renerc Ambrofiur fuper Lucam.sbide iflamateria traftans dicit Ne puderet
,
.
ecclcliam cx peccaronb.togrcgari
nafcercrur.
cum dominus de
peCcatorib,
fl
1
Nam Exquo parerrefponlio adobieftiones Po qupd obncit pnmo de illis tnb.fuerut fublati a genea!ogia Chrt
1 .
. ,
cft mamfeflum. Itcm attcnde.ndum quod pcccatnccs in genealogia Clirifli nominjtc lunt li:nufmndi.lcilictt tinaliter pejutcntcs Fucrunt cnim in peccato fatisfamofae, & dcmde ad luflitiamconuerfar.
,
fuljicicntiam i.i;;ti:m, vt
fti proprcr peccatum Ioram.qui mifcuit fc filiat impiilli;ne Icza bel. illudnon facirad propofitum Nam Ioram non poenituit vel filtem deillo pcccaro nonlegitur parnituifle, nec hibetur
aliquarario vnds
tal is
p^nitentia prefumatur.
vndemento
fi!
fic
quod de carum luiluia finaliter rationabiliter (it pr?fumendum. C)iind iic patet. NaThamarcu cffct Chapanacalimihter,
fi
cris
loram vfqjad quarram jienerationem de genealogia Chnfti tol luntur,qui nn vcnir ad faluandos efficacitcr peccatorc? impeni tcntes.vtdiftum cft.Sccusautedemulienbus iuftis fupradiOis.
Cjtf auieobiicir
Kaab,idoloUtrxfuerunt.\ndceaiunationesin fcripturis falarpc de idululatna reprehenduniur , vt in qua plurimis locis facra: fcnpturar repcritur Ruih ctiam Moabins cx genere reprclienditunnfcriptura.vtpatet.Betlifabcctoit potaneaHuI tei i. Dc iullif;caiiooc3uicRaab,& Ruihl.ms patecin poflil. Dciuflificatione Thamar p.itct (cnef.j8. coquod pojt eius condcronationem per ludam (uit ab co lullifkata. cx quo prqf. fumi dcbet ciu innoceitia. Similiter dc BcthrabeciuiHtM ha.
gia,
&c.nou
facit
fecundodematreChrifli,qponif in gencalo ad propolitu. Hier.n. loquirur de mulienbus
quas ponir cuangeliita

tuiffet omitttrc eas,cV-
m hacgenealogia voiuutarie-f. quod po nullam deeisfacere mctioncjicnt omlit & huiufmodi.cx qua bmiliione nul
tja
nominareSara
Viroru
cV
Rcbecca
cfl
lusdefeclus occurreret in hacgenealogia,
fufficerrr expiflo
betur. j.Reg.i.c. vbi pcr fuccelTionen-. Saâmonis in regno poft ipfa dicebat regj q,nifi Salomon fuccedcret eilcnt ille& ipfa peccatores.HoceftdiccrCjip nifi Salomo (ucrcdcrct iudica fcf Bcthfabce adulrera a populo,vt ibidc cxronit. Vndc a frnfif
Dauid
dc virgine glonofa.cuiuscxpffa nomi,fecus natio fuit necelfaria.non.n.Chriftus defccndit a Damd.nifi per nntic gloriosa.non autcm per lofeh Quod autem vltcrius obii citdcl<aab& Ruth.nilnl f.icircontraHieron.imopro eo ,pbat cnim ipfartirn finalcm iuflitiam cx quo non concluditur qu'i
,
tantum
prm; pvccatnccs fuilfcnt,prout manifeftc fuciut,
qd mantfeflc
facit
contrano
4?
Matth sci
,
C-/ap.
ccllcntia dignitatis
logijs allcgaris
11.
,
co
valet
^ A
fr.ntadfenrrnn'aHier.confirfrianda, vrdiftumcft Ratioaurem harum mulierumnr aflignata r>er poltillatore circanoi.uionen.
cofuetudims in non texendo ordinem mulierurh
matns Chnfti.Ncc
vf vaicre.Diîr enim
ifiar itmlteret cp hicexprcfligfuerunt viris ex quibusc >nceprrunt occaltonaiiter fcu acadentaliterconiun i\ &c.Que quidem ratioexduobus vf lnii.Hiiiens.Primo.quia hiicoinpeit lmpeTtiacns prnpofito Nihilcn vf fiieercad ro.
ad alique ;nu prirjcifed (olum multiplicationem 3 pnmp parente defcendente palc oftendere. Rurh vltimo, vbi Dauid prmcipaliterintendi-
non intcndcbatur accedere
& hoc pn ex- D dicere.qj m encaqi
Nam
nemgencaiogic.quodoccadonaliter feu accidentaiiter vel cx mtcntione kuper fe vir& vxor conrangiflrtf SetundorNa I.ia}
,
tur gcnealogizan , non intitulaiurgeneaiogia a Dauid qu6 ia tendit,fed a Phai es a quo mtendit.Dicit cpim : Hfunt\eneratio"e> Vbares^rc Tertio, nam licut o-cnca-
deduxiteuangelifta
.
u*. fieuit >cc.i>.iohaliter& prc prima vxor Iacob cx qua Chnitus tcr intentum icu acudcnuhter fmtcnnuncta ipfiTacob ,licut Thamar ipfi Iu;iac,ficuc patct Gcn.j8.& tamen non nominator de hoc contradicxprefle ficut illa.HEKcufatio ût Poftillatoris q?
Hieronvmo non vidctur fufhciem. priir>o, quia quauis liccat aiiqiromodo fentirecontraria corum Qf>x profermuurafanftij
cit
doctonbus, prout patctexauctonute Acguft
111
periplum
allc
ga ta.non
corum dtfta poirent ron.biliexpedit^pre/errim vbi tei faluari,vnde talibus het lotu fcnteria Apoftoli. 1 .Cor.rp.c, mihi licent,fednono7aexpediunt Qnod autcm non expediat 0'ia
tfi
pinquam cogebatur accipere,ne tribus m aliam fc confunderet, non fatisfacit qu^ftioni propter duo. Primo.quia haec atrertio vjf
logiam vfque ad lofeph virum Marix , potuiff- 1 deducere vfq; ad Ioachim patrem Marias, vt dicendo Sarpanthera genuit Io*chim parrem Maria de qua natus eft Ief us.non cnim mmus confuetum cft in geneaiogijs introducere patrcm talis fbemins qu| introducere talis foemina" virum.Vndc etfi vtrunque fit mfuctu, tn fierct reftius defcenfus ad Chriltum per primum per fecutedum aute minime Quod etiam fecundo continetur m glo.f. q, eadem tribu fuerant & idco cam quali lofeph & Maria de
, , ,
pro-
neciitomninofecurum Hicionymo& limilibus fanftis doclori bus ecclefiae in expojitioiibus facrae fcripturaecoiitradicerc|, fatis patetindecretisinc.dccretales.dift.io.vbi hf,q> diuiniru fcri trahtores in facrarufcnpturaru
ptiurarum manispontificalibuspraeponunt.
expofirionibus.RoHicr.iit
Quodsui
denumero
hf in decrtis dift. 1 4. taliu fatis eit diuulgatum in ecclefia Dei, fanctorum patrum qu$ incc Sanfta Romana.vbi inter
&
efledegcnere Apocryphorum quaeinfacrafcripturanulICihabent fundamentum. Vnde & talia eadem facilitate cotcronuntuf quaapprobantunuxtadoftrinamHier. fecundo nampofiroq Mana eflet eiufdcm tribus cum Iofeph, ex hoc noa fcquerctur a ipfam dcfcendifTc Dauid.Tribus.n.Iuda diuidit per multas fa mihas pter familiam Dauid.Dcfcendetes.n dc Zara fratre Pha-
opufcula
j$ clcfiacathohca recipiuntur,ritexprefla metiodeopuftulis beati Hier. vndc contradicerc talibus licet no fit he reticu,poflet tn di>
detnbu ludanonthdefcenduntaDauid.Similitercu multos filios & filias praeter Dauid contingere potujt ab illis multos defeendcre,qui quidc no foiu cflent de tnbu
resfunt
Icfle fiabuit
ciimpium.Eft.n.contradonum pietaris, fecundumquoddonum fan&i funt honorandi Ncc eftcotradicendu fcnptutiseoruiiue

fintintellcclx fiuc
Iuda
fed ct de famijta Iefle

.
fcedcrent per Dauid
& Bethlamitaru & tn tales no de- g Cu igif illa lcx que iubet accipere propin,
nonvbinon muemaf cqntrafidealiquidaile
xcrc,vtpatetper Aug.in 2.dedotrina.Chnftiana,proutallegatur. infecundafecudae.q. izi.art.i lnrhiioneadtertiuargrh.
&
qua.no cogitaccipercpropinquaeiufdcfamiliae.fedfufficircpiic propinquicasin eadc thbu,ne hercditas vnius tribus in aha tran feat, vt patet ad litera.Nuro.40. Ideo ex hac propinqmtate qua
glo.vult
A
Irt
D D
mtroducere, non habcmus neceiranu,

fit cle
cp
Maria defcen-
lium feu hejeticorum vehcmens murmuratio,led & fidehu non modica admiratio confurgir llli enim temet arie calumniantes,
.
ar,a fuerut ex eade rribu, eod.c.vbi df in poft.qa lofeph Chriiti aMattharotraditanon folu mfidcCircagenealogia
&M
O.
II.
darapauidjfcdfolu
tum.
Quod cr
ambo
tribq,cx quononhtbereturmten cp tertio contiiictur glo f qj fimilitcr in Bethleem vult concludere, cotriu ges profitcbantur : ex vrer-
quo
cp
vcro timorafetadmirantcs frequenter qrunt: cu intentio euain hmoi gencalogia circa hoc pnncipaliter verietur , yt êliftae Chnftum ex Dauid Abraham fecunducarnem defceJentern oftendat, quo dc hoc pcr dcfcelum lofeph virum Marie; ab iplis
ifti
&
qiiceflefdetamiliaDatud, nonvf valereppduo. Pnmo narr iccundum magiitrum hiitoriarum dubiueit adlitcra an muhercs piiofiteri tenebatur in illa dcfcnptipni.- de qua agif Luc. t. an folum viri. Vnde non hf efficax argih de hoc cp beata virgo profitcreturinBethleem, fedcp-Iofeph portans fecum coniugero
Dauid & Abraha nos inftruere intendit. Alienu enim a

<j,
fide tota
obfequium partus ci appropmquantc neccBitate impederct, prohtebatur. Confirmaturauteop nioilfaquartenct, q folum

yt
yiri profiteri
litcr eft
Chriftu cx femine Iofet:h defcendiflc. Vnde itant iimul beata virgo no defcediflet a Dauid,& per coleques nec Chri-
tcnebantur, pcr illud Mat. 1 7.vbi agitur de folutio
nc
tributi pcr
Chniium. Ibi.n.apparet manifv.tte,cp tantum
c?pi
ftus,tn Iofeph dc ipfodcfcederit Qusquilcqueltioin glo.or. mouef.vbi lic.Quid ad Chnftum generatio cx Dauid dedueta ad lofcph,cu Chriftus no ex femine Iofcph?Cui qmde qltioni glo. fic rhder.Non eft confuctudo fcn pt urar ii, yt ordo rriul seru in ge
tadomorum feufamiliaruccnfum Cefari tribuebanr,& nonalij defamilia feudomo. Vnde^p Pctrotrhquicaputalioru erat fol
liimandauittributu, non proahjs Apoftolis.vt hf inglo.ibi.Secundo.nam dato q> beata virgo teneretur profiteri m Bethleem,
fcquif lpfam defcendifle aDauid.Na potuit dcfccn dcre de Icfle qui erar Bethleemitanus per alios filios ipfius jeife
nerarionibus tcxatur.Et idco no per Maria fed lofeph inducit,
exhocnon
patris
cade Iofeph & Martatnbufucrint. Vnde & cam in vxore, ne tnbus in aliam quafi propinqui cogcbarur accipere seconfunderetViidcctia fimilitcrtaquam dc vnaftirpc profircbanturinBethleem, cuiinguli tn fuas profitebanf ciuitates: hxc
cumdcvna&
Dauid,&
fic
tencrct ibide profitcri ficut
&
Iofeph,non
tii
cx hoc,cj,a Dauiddcfcederet.Qu^ftioigif pfata minus
furficie-
in glo.Mat. i.Er idem in alia glo.Luc. j.fub aiijs verbis,qua ientcntia fequit poftillator ceteri expoiitorcs litcralesquos vidi
&
ter fotutarcmanerevf.&ficadmiratioprcjdiftain fuoftatvigo rc. Maiorum tn fempcr reueretia falua doftorum feu
expofito-
inhacmatena Sedhis nonobftantibus,qmnonccrtat aium pul fare Quod.n.prsfupponitur in glo. pro hac rhfione. f. non efle confuttum m fcripturis ordincm mulicrum texerc , non vf ftarc
.
rum,vltenus vf hic aliquidefTe dicedum.Adcmus euideta prxf upponcda funt quzda verba genera lia,deindc filbiungedc fic aliquxcoclulioncs ad propofitum. Primopraefupponif.cpfilms prout in bonis paternis fuccedit tripliciter poflet dici. Primo fe!
pp tna. Primum, quiacontranum huius

vbi in
gcnealogia filiorum ifrael,
&
inuenitur.i.Paralip.z,.
cudu vcra gnratione narurale.fceundum qua filnis plcrunq;
fuc
muliercs.f.Saruia
& Abigaila quibusconfequcnterfua tcxitgc

cj>
fpccialircr lefle, interponir,
ccditpatn,non ioluin boni$ naturalibuscorpons,ytinbpnaco plexione feu habitudinc corporali prout legif Gcn.^, de gigatibus,
robuftos.fed ct *n bonis animx vtin virtutibus.Quandoq; fecu dum naturale inchnatipne fifij fuccedunt fuis genitoribus prout
utes aliqui habet a natura, falte fecudu aptitudine ad ccrtas vir! inchoat tonf , vt in prima i.q.6 j .ar, 1 .f.in corporc. aptitudine
nealogia,vt ibidem patct.Secundo.na dato hoc
no cflct aflue-
tum in fcripturis vt glo.
qm potetes viros in feculu genuejrut. magnos in corpore &
dicit, hoc haberet locu vbi pcr parentcs mafculostrh gencratiopofletdeduci vfque ad illuquigenealogizari intenditur,quod eft coe cxteris homimbus, Scd ybi genea
qui parcntcm mafculum hon habuit , vt cfl iolus ,Cbriftus,confuetudo hmoi no debuit liabere locu,cu fubeft cau
logizatur
talis
&
q.Vnde
gine,&
fa manifefta contrariu faciedi.Necelfitas igif vrgcbat vt
mulicr in
116
gcncalogia
illius
tcxcretur, cuius generatio fecundi
carnem
promeruir.
quada epiftpla: Laudabilis vena fua feruat ori fideliter pofteris tradit qu^ in fc gloriofa trafmigrationc facit illtjd fo.8.c. Si filij Abrahc cftis,&c. ScCalfio.in
Ad
c},
poteratdeduci,nifipcrmul[erem.Inpropriacnimmateriaponet
oftcndi,cp euangcliftapraterroifit
coemobferuarepp
fingulari-
'cundodf filiusalicuius etiamillequem nongenuitnaturaliter, fed tantum fecundumfamapublicam & coempopuhaeftimatio

riem
illius
tatem excellcntias Chrifti.Nam c^tcrae gencalogiae in iacra fcriptura traditx confueuerunt inthulari ab illo a quo onginc dcdu cunt.non aiit ab illo in quem termmum feu fincm accipiunt. vn. dc Gen.3d.a. H? funt gcnerationes Efau. & Num.j. a. lixfunt gencrationcs ^taron,&c.ln quibus tituli gencrationis a primis pa ren tibus accipiuntur, non aut ab vltimo in que tetniinantur.Qui
cofuetudinc
dixiflet Liber gene euagelifta obferuaflet, potius rationisDauidvelAbrah?,(jlibcrgencrationisIefu Chriiti,fed taleconfuctudine obferuare nocurauitpp exccllentiamlingulare ipfius Chrjili.Pan monondcbuiiTct curarc deobferuatione confue tuli
df filius.
Quod
contingiccum vxor alicuius filiumpa
ritque nonex maritohabuit,rcputaf tnin pppulofinecoiradjitionc fui manti filius.Qui quidc films hcct in bonis fupradictis no hcat naiuer fucccdcrc rali ficto parn.fucce cjit tn ciuiliter,np
folumbonis minoribusfortunac
te fcu
vt in,diuitijs,
fcdetm
nobilita
genens clarirudine,q maiora funt fcu magis defiderabilia bona,faitead magnanimos.q diuiti^.Homines.n.hmoi pp hono res&gcnensclaritudines obferuandasiacluraincztens rebus fortunae patiunf, vt inprima fecudae.q.2,ar.2. Hjc aut fuccrtho pcr mracoia feu coem gentium cofuetudinc parec q dicânt vt ulo
:
AddiItlO,
a 1
itrcqui pro
5
a
2
D
miolegitimo
ille
alicoiui
fecundu faml puHicam lube-
fecundum vcram ^nerationem naturalem
Dmic!
?c A<ira!u
in gcncr.s nobihrare.ft tur.dct libi luccc Jere
hmoi Tertio
d.cit
,
rihus al.cuius ct
neucro przd.rioru modoru qui
delceiuit
uh -lt ab al.quo fed pcr leealero adoptionem het luaederc, l.ilren in qu. qu.dc nlius tal patri .ura volunt to-a . in diu.ti|$
bis
fortuii-c.vt
fil
u ailu npr u,
c-
dciceiuhire lutficientcr traditur.quantum ad intbrmationc fpr> fui euangelij dicentcm i ;ctatpcr Matthzum in primotitulo Iefu Ch.nlti fi i) D.nnd fih| Abraham. Ettam ber
.
;
ti
prout
m.noribuy <ûz qu.dcn
lllut.ones fuprad.axqnquecoiKurrunt trci fucccll.ooes feu in Uibus d.:tiriis,vt lat.s HtCtSCCUdO
dc genealogia Chnfti n.hilampl.us tradidiflet, probatur. Hi ex lol.j iitis verbis man.fcite aflent cuangeliita Chnitum a l)afed tahs aflertio
clt
li
generati>in<s
Uid& Abrah.im
dcndum, etiam
fio vera:
delcendiife perveramgcncrationem natutalc, (ulhciens cettimoniu ipud fi teles ad hoc oii-
eadcmperfoiu.qnque
rKualitcrcfi a
refuppomtur, p ftltatio
cclliua in tcporua.it.qua &Jl.bilitcrconofcib.lis,
one naturalc.lpt lUC remot.s parenttbus pcr long.i parcmclz Imei a nonine citind.nturnitate dedcd.t
fecundu scri
gci.cr.it
,
teprobatur.Nam
mhil ampl.us de hoc dcclaraifet Igitur conclu ie patct,& aflumptum pro pnma pnr Conlcquentia de elto cp filiusd.ci pofTet ct lllequi tm fecuudu
vcl
pdiuinireucUiionclcu nduct.ue prob-f.Ni cp aiiqun Ut ptuta dm.n.tus tradita.Quod
niii
iatri lcri-
famam pubht3m
leg.t.mam adc.ar.onc eft fihus , vt in primo fccundum przfuppofito.nunquam tn abal.quodf gencran qtii
fainamtiii vel adoptionem
iit
til.uiahtums fecudiiveri gencrationc naturalcpî cxperientii habcri no pot.mli jenfuale, qua piopnc (mgularia cognofcunf, a matrr que. de hoc pollet cerciorc noforte a pa:ent.bus,vtpotc not.t.i cxperimcntitia habere, su c^ten holes & ct patcr ccrta dc hoc co.tcr non habent Mater vero etii certa notic.ara talcm
.
fccundum curam,zratcm,feu gcmtura & hmoi,& per confeqe fihus tanquam cius corrclatmus, generare tfi feu gcneratio rwn
codemmodozquiuocatur.Cumigiturdicit.Libcrgeneratioiiis IefuChnfti,.manifefteloquiturdcgeneaIogiaquzeftper via.-n autem dt* illa quz fcciindti famam vcl adopuo gencrationis,non ntmtfndf.Tahs.n filiatio.non pergeneratione, fed per alium modum Sccuda vei o pars aflumpt. probatur. Ni a,>ui
procedit.
fidclcs cuangelia Chrifti recipientes fulticicntcr filiatioprzdicla pcr illa verba tituli comprobatur.Nam ii hoc non effet veiu,
eiusfilius; licet .n. patcr dicatur
e dc ftlio fuo,< u.ui patris i.t fcudu veri u;cnerationc xperimcta babcat;iionth tali notmi dc v.ro fuo necde leipfa,& multomious dc antiqu.s parentibus vin lui ncc dc fuis per linea paretelz aftcndendo per experientii habere pot.Pan igitur rone conftat, effe cxperimentahs rognmo de aliquo vtril apud nemine pot aut puefiedat accrto rcmoto progcnitore modo pd.clo.Fama 3,
nec titulus ille ventate contineret

gitare,cum fetudum Aug.
Si
cp
abiit a fidehii
cordibus o<
blica fcu cois arltimatio
populiquantucunquefinecontraditt.o
,
vnufalfuminfacrafcriptura
ciler
ne in populo
fit
extenia
mfallib.le cognition?
non caufanf
Si-
rnil.tcrnecteftct vel lcgit.madocumcta fcuinitrumentacuoia et in facris h.ftorijs: fint falhbiha , vt frcquentcr patct , et , per chronicas teftiu fallacia antiquo.u
hmo.
&
non por.cu tahu ccrtitudo,certitud.ne quz per famam vt vdt man.feitu. Sitmhter nec per alipublicam hf non excedit,
).t
quz in facris
haberi
fcnpturis
onnunqoi rcpcntur non lunt infertz.notitia htnoi
infallibi-
quam vcri fcieniiinaturalem feu liberale .triC-hoccftcognofcibile,vt patet intuenti.Reft.it ergo, q hoctrn litcognoicibileper diumi reuelationc.fccudu qui prophetz,vt ait Greg.qnque dc
Ltiftomodo Moyfcsdc przterito, qnquedefuturovaticinanf. Noe prophctare cenfcf, dc quo dicit gcnuilT.- tres filios & hmoi.
zitimationem & fami publicl tantu,vcl fecundumadoptionele diuini rcuelatione proba ale hoc poflet alitcr cognofci qui per tur.Ni perteftes idoneos, vel lcgitima documeta, vcl chronicas
filiatio poilet probari antiquoru auclcnticai, de fepatet.Quartorupponif q>mirncuioru Deiqu^di funt adfi dei c6firmatione,& talia dcbet cfle manifcfta Aha vcro funt mitacula q no pcr fui manitcllarionc per fide habcnf ,& ilta dcbet cflc occuita,vt fidcs eoru magii lit mcritoria.vt cit iatfm altans,& virginis partus. Ventas iftius przfuppoliti patet tn tertia
talis
Tcrtio przfupponif q> vt aliquis
fit fiiius
alterius fecundu
coem
rcpertum tota eius aucloriras infirmaretur.Apud infideles ?.utc vel dcfui vcritatedubitanr.nectota ge qui euangeliumnegant fuHicitad hoc cisprobandum Tales.n.a fide nealogia fequens aheni , verbiseuangelilbrum non przftantfidem, & ideototi illam Imei ncgabut, niii forte Hcbrzi qui auclont atc vete.teft. habet recipere.f.vfq Zorobaaltqui parte gencalogiz Matthei bcl vel Abiud & hmoi,non vltra, cum apud eos dc cetcris hiftoria auclentica no habeaf Sic lgif tota genealogia per extenfum in cuangelijs tradita non furficit ad coumccdos inHdeles de hoc quod Chnitusa Dauid defcendit eth per loachim & Mariateret dcfcenfus.vnde Apoftolus i.adTim.i. prohibet gencalogijs intendcre. vbi glo. dicit q, infideles habebant genealogms qui bus namfur Chnltij dcfcendifle a Dauid. vnde licut apud tale* no fuihcit llla narratio in euagehjs conrcnta dc genealogia Chri extenfa tradatur, ad vcram generationc nafti
. ;
.
'
quantumcunque
fuificientcr
vt
turalem eius ondenda.fic apud fidelcs fola verba tituli futiiciunt ad hoc fundandum,qu quidem rano includitur in verbis Aug. contra Tauflu Manichzum voJcnte probare Chriftum non cile
filiu
Dauid.cunonciretconceptusex Iofeph,adque fcncgcne
rationis
Matthzus prodm it, vbi Aug.fic ait.Sic ergo nos crcdimus er Maria fuifle in cognationc|DaoJd,quia fcnpturis crediefle fecudu car mus,f] vtruq; dicunt.f.Chriilu cx femine Dauid
ne,&
fit
conclulio
parteq zo.art.i.in rhfioneadfecuduar.Hispluppolitis.Prima lit ilta, Chriltus prut ex pronoltics prophetaru hf , q> habuit elfc films Dauid & Abraha fecundu veri generationc na
{->
tural2,& licconueniensfmt hocpcrfacii eaangehcarudoctnna ru traditione t eltihcari. Prima pars prob.tf. ni de promitlione fa fta Abrah^.Gen.zcj a.legitur. Benedicrntnr in femine luo oSs gtnttiterr*. (îiod
matre Marii virgine efle.HzciIlc.Si tn querasur quj tradcndi ta extenfam geitealogia vbi io lus pnmus tttulus futiicit:Ad hoc rndctur per fequeutem tertii coiiclulione. Tertia conclulio,cp conucnies fuit, vt Chriltus ct te cundupubbca fama &coem popuhîtimationea Dauid defcoeius
vtilitas feu necctfitas
expomt ApoiloiusadGal.
j.c. Infeminetjuiefi
C6nftKr.Inrlal.aut depromiliionc fafta Dauiddf.Wi f>uclu vctrts tui ponam fupcr (eal ttta. quz verba manifelte denotant vcra
filutionem naturalem.Ille.n.qui fecundum famam pubhcam tih hrooi I. lusreputatur alictnus.non verc df de fcmine eius,nece fructu .entr.s lui,vtcftmanifeitum.Et indcet clt.cp cuni cx tali
fthatione in laudabiii vena
yi
filt)
deret,& cphoccofonat antiquoru propheticis traditionibus.Pri ma pars probatur.na hoc fuit conuemcns duplicitcr.Prirao ad ti dehum m coi Cbriftu illo tcporc recipientiu inftructioncm. Secundoadconfutafioneinfiddiu Chriftum norecipientium. pri rnum paret fic, na proutinfecunda fccunde q.r.ar.^.inrnlionc
j.arg.hf.Cognit/o fidei in hominibns oportuit , vt ab imperfcfto ad perfcclu procederct , idcoChriftus fuit pnuscognitus fub ronc Saluatorijinc6i,et apudeleclos, qui cognofccref cfie Dcus horoo.In pnma.n.vocatione Apoftoloru fo.i. Andrcas
&
m piimo przfuppnlito diclum efi, idcirco pnncipales virtutcs
parcntibus in virtutibus futceduc
&
rcgizquzde ipfoDau.d leguntur, attnbucbantur propbeticc

quali pcr modumfuccclTtonis.deberi Chrilto. De Dau.d.n.lcgif tuiircinoibus vijsfuis prudentefeu fapicntem i.Kcg-28 Suni-
htcr q,fuit fanens iudicium
& mftit.i oi populo z.Reg.8.d.Que>
qu.dc
virtutcs
qmh per modu germinariz
fucctlfionis prc*dicu-
tur a lcreroia Cnnfto conuenirc.vnde Ierc.z J.a. Sufcittbo Danid
gcrmen
flui
JlttiaiH interra.
tttertt, fffacHt iudtciu Vndc,hcet in alnon& exccllentiori modo Chrihabuit virtutes qui Dauid & cc.ceri (anfti.vt ui tertia parte.
injiit
& rgnabit rex, Vf->piens
&
q.7 ar.t.m rniione ad 2. arg. ncc ipli Chriito per fucccllionem i Dauid dcbebantur,przfertim cu multi progenitores non emfdc laudabihtatn inter Dauid & Chriflu interfuerutiDenotatur tn
in verbis przdiclis , q* Chrifto et pcrtinebat fuctahbui virtutibus fecundu vcri generanonem naturale humanam , inquatum erat ex vero & propno Da
Inucmmns AUjfia i.Chnitu,fcd poftca Chriffoinrerrogante , Vos quem me eile dicitis f Pctrus rndic. Tu ttfilitn Dcu Mat. itJ.c.Exquo vf q> prius fcquebanturipfumtanqna Chriftu antequa cognofcerent eius de itatem.Vltcnus et tiquatn minus pleneinformarisdeftde fuzdeitatis , eifdcm dicebatapoftolis, tantotcpore vobifiu fum,& non cognouiftis me. fo. 14.^. Similiter &parironeprius Chfsfuitcognitus tanqui filius lofeph, quicognofcereturcfleline patreinterris. Non.n.folumapud zmulosqui ipfum fpernentesdiccbant. Tônnt ftlius FabrtrjL Mat.it. fed etapud fi mpliccs difcipulos &cognatoscoirerfi.liu'S
dicebat
:
lofeph reputabatur, antcqui myftenum virgmitaiis eflec dmul-
perprophetam
celli.,
111
gatum.In tahum.n.pcrfonacuagcliltadiccbat. Nocognourriit parenres eius.Luc.z.g.vii no folu fimplices feu idiott; prout apo ftoli fuetutin principio, fcd it Nathanae! qui fecundum "îo.pc
fcripfit
uul, prout
cluliorm-probaf Nam illa qu^ in vaticinijs prophetaru inucniun tur tradita de Chnlto , in euangelijs pro maiori & principaliori parte impletaeflecxplicanf Mar.i.d. Vt adtmpkretur
m primo przfuppolito fuit taclu. gcrminc ipiiusconSecunda pars

qitodfcri-
fcnpturarumcrat,c5audiuita Phdippo.Io. i.g. s^tcm Moyfes in lege pmpbetis inuenimus lcfum ftliilofrph d pon fuit admirarus de hoc q> Chfs eiTet filius iofeph: 7ââr'-thy fcd de hoc q, 4N.uareth efl*et,cu de Bcthlec expeclabat Mefli.is.
ritiliimus
&
Etquodmagisattcntionedignu
eft,
ptumcfiper propbeta,&c. Etlicdcquaplurimisqujein proceflu C\Mnieliorum fimihbuleguntur.Conclutio fecunda,q) Chriftu fccun-
iu< mvfterij diuini fuper oesconfcia, tiabat di.Ego patcr tuus dplentcs
&
q ipfaeadebcaca virgohu iltummoduloquediobfcr quercbamus tc Luc.i,, Ek qno fc-.
)?
Match XI
,
^
A,
quo fequitur, quod ad inftructionem fidelium in communi qui Chntlum vcnientcminmuiidorecepeiunt conueniens modus
fuit, vt eis
filij
Cap.
immunis, diuina prcordinanonc
I.
74
D
reucIandum,quorum primumefTet falfifrimum.cV derogantium honotisiplius bcatx virginis, quze vt .ab inf.imia
res tradunt.Secuiidu vcro eflct etcotradiiftamcneiufdcdiuiiix pra*ordiiiationis qu.i; virginitate raatrts cxcertis ratiombus, vc
fic feciida parscoclufioms vcra. Quintaconclulio, qjcoiiueniensfuitvt Chriftigenealogia no tatum fecundu prxdidasfiiiationes,fcdec fecundufiIiationlc
Dauid
prxfentaretur pnus fub ratione rcgis , fciiicet Meftix fine reuclationc myfterij deitatis & virgitatis matns,
a
fuffitionis-cllet fuit defponfata,vt lancli doclo
quamquodcis principioomniaifta arcanareuelarcntur.lic.n. ab impcrf efto ad perfetlum, qui elt modus homiproceftcrunt mbus in communi maxime connaturalis . Sctundum probatur,
didu ttt,volu!tefleoccuitam,&
nam Chnftus lccundum vcram generationcm naturalem

fi
tan-
tutn a Dauiddefcediflct,
& non fecundiifima publicii, & i6cm

no fuflicerct ad refutandos infideles,
popuh
xftimationem, hoc
prxcipue Hebrxos
bant, vt hortandodicebat. Scrutamini fcripturas,

riorubiliter ignorafTent a
qm ex illa ftirpe tantum Saluarorem fpecfa aultaritatcs facrx fcripturx teftanf, & Chnftus cos exJo.f.f. Vndc li eum
galem fcilicet fecundum adoptionemtraderetur , vt Luc tradic in ?.c.probatur. Navtdoctoresdicunt, proutpoftillatorl.uc. x. traftat licet oes fapientes Hebrôru concorditer tenercnt Chrieffe a Dauid : aliqui tn eorum opinabandir defcendere ab eo per Nathan eius filiu ipfum adopciuil pp excellentia fanctic.itis propherix , alij vero per Salomonem pp diexcellentia fapientix.Scrundu ventatc aut vt gnitatem regia omnino tolleretur errandi occafio per vtrumque defcendic, per Salomonem.f.fccundii linea narurale gencratiotKS, per Naihan vcrofccudulineaadoptionis legalis.Nathin.n filius adoptiuu? fuitDau:d,vnde conueiiienterLucasfequirur Imeam adoptutS perNathim Sc qnofda alios, vr nobis often latcp itiam fecundu uid defcendif, idcirconot.nuer liiieamadop uiiiisChriftusa prxrcrmiiit h^c vcrbfi genuit,& loco eius vtitur hoc vurbofinr.
ftum defcenlurum
ra-
Dauid dcfccndifTe, prxfertim cii cois xftimatiohocnon teftarctur, rcdderenturexcnfamaufpopuh veram generatiofabilcs. Non enim ipfi renebanturcognofcerc nem luturale m Chhfti fecundu quam a Dauid defcendit , Tadiuina reuelatione,vc in fccunlis.n.incognofcibilis cft.nifi per
&
do prxfuppofito fmtonfura Diuina

.
tfi
fcriptura mtend.t eoi
inexcufabilesreddere,vndeglo.fuperilludMatth.i.a.fiiif/?<7H/ nutut rjl. Colulio Iudjorfi eft vt Chnfti natmitate a <?eti!ibu.; difcant.etfi
igjf
no credur, inexcufabiles funt, hxc in glo.Conueniens
modusfuit,vt?tChriftusfecudupublicaf.imn a Dauiddefcenderct, vtficipfumrcfutantes faltefubroneSaluatoris fpectati in
Secunda veroparscoclufianisprobaf.Nam prophetx per mo dufucceiiionisiplius Dauid Chforegia diguitateattubuebat, ICa.o.b.Super foliu Dauid fuper regnii eiui fed"bit. Quxquidem vcrba & fimdia,licet uon de fedc feu regno teporali pnncip aliter mtelhganf ,prout verba Ifa. denotanttbide diccntis. Sd.bltin Atemu. Ncc.n.concedendu.eftq, in regnotcporali Dauidicole
comuni reciperc, incxcufabilcs
eflent
quod eft intentik.
Dauid pe* vinine gloiiofam dcfccndins cu expretflone virginitati.s avc uivj quarit-u ad iid:!esiidediuu!gitaceicificandosperciuer, furiia.en':..- traSexticoiiclu.iocp gcneratioClirifti vera a
&
MiLth.t.Nain pdicôcap.poftqua Mittha;us fse-oe diuitdcgenealogn Chriftifummane lnprunoti. cVcoe.îeter

ditur per
fingularipjrextefam fuccelfione(q'uiucceili t.xl in tres im terdenas exccrtiscaniismyiticeintelic^tis diu iicprouc; G!o. ord.fiihcietertradif) ftatim ipfam mitcria gcnerationis Chnfti
in
chonias a quo Chriftus defcendtt habuit fuccefTore prophctante Ierem.ri.g.de ipfolechonia. TS(jm ertt dcftmnr riw quifede*' fuft tbronit Dauididk hoctn ftat 
regia dignitate,ete,i >rali,quxChriftodeba turper fucceHioneDauid taha verbaintelligunt.perquodligiii flcabaf fuccclfio ipuus Cruiftihomiiusinregno viiiuerlalifupra oemcreatura.iuxraillud Data eftmihiois potcftas ince Si 111
:
ter
mtendebatdc
CiVilti autgcnsruio 'i erat. Ca mater lefu Maria lofcph .intequa coucmrenr mueca cftni vterohabes dc foiritufanito, vbi maiifcif' rrajir veritategiirationisChnfti, qua.i Dauid defcediflein tir.p mfent per Maria virgme, 110 ex virili fe;nine,fed Spiîtuirnut uifpiratione proccliille.cu quo etoftendit c;us virginitare occultam ef-
quiii
ahomo rcfumes fubdic
elfec dcfpofata
feillisteponbus.niiicui
.
Dcusexca voluitrcuelare ficuc lofenh. Co!lia;icurergoex prxmilfis, qdcfcenfus Chnftia Diuid & Abralu ineuangelioquadruplicicertradif. Na aut (VcunJu vcra generatione naturale,^ hoc fummarie quantu fuificit ad certificandos fideltsincoi de impletione proia.liiiiHi que patribus
ter. M.it.io". d.
Roantehuiusfiguratiuxloquutionis feu dup
i-
cisinteileftustahseff.Na licutnoftracognitiodcinp:if..\ltoad perfefti naturaliter ^pcedit, vt tactum elt,fic eo mo naturale cft
iueruntfacle,
tis
nobis ex cognitionc corporaliu.m

re.Inuifibilia.n.
Dei
fla
cofpiciunf,ad
111
Rom
fpiri tualiu cognitione deueni a creatura nudi per ea q ficta funt intelle1
& hocdupliciter, q'iia aut li ic myitenj virgnurareuclationc&licm pnmotic Mitthxi prour 111 fecundacon-t
.c.Quod
116
folu het locfi
m puris n.itu
,
clulione, aut cu declaratione virgiiutatis ficutibi. G.\nrratio auts Cbrifti, &c. Matth.i prout in ("cttacoucluiio ae. Aut fecun.fum
ralibus,(ed er in facfis
(upernaturalibus, vt mitterijs ccclcfix
pcipue
populusde rcduceuf Chriltu que coftit mt he rede vnir erfotuet inregiadignttatepih vt legitimu iplius Damdfucceflort tecit,fic ius hfd<tariu 111 ipfo regno cide pertinere ex tali
lia
cx
fatta inuifibiha per 10 ligna vilibilia tradunf , diuina pordinatione, vt fenfibilibus adinlenlibi-
quibus
&
& afcendenJo quod fu(Hcir,& requjiritu- ad ccrcificandos Chfi

fti
pubhcam xftimationc,& hoc extcnfe pcr fingula defcendeudo,
connaturah
mo
conieparaneos. Et dc hoctp Cunftusfuerat legifimus fuccef for iplius Daaid, hocdupiiciter, quia auc fecundii linea inrurale
fuccelfione.Qua quide fuccelfione tpale coteporanei Cbnfli diligeter attcdebat.vt tcftaf facra hiftoria.Na apottoli qui fueruot
gcneratiomspub!icex(fimataper Salomonequa Mattha?us tra dtcproutinqjarti conelui one, aut fecunduhnea adopcma, <*( ficLuc.j.p ro lt,n quinta cocluliotie.Qui quidequadruplexdc'
**
fupcr ccêros dc myfterijs Chrifli cruditi , et poft refurreclione, qh ia iph 9 glonaerat cismagismanifeftaabeoqrebat. Sun hoc rue reftituturus es regnu KraeU Ac>. 1 .a. Quod intelligit ad lit*
fcefusinChriftocorurrtt prouttraditio euagelica narrac ridcliter. Ethxcad rnumuritiones nerfidoriicoprimeadas & ad.nirationestolledasfi feliuinpdiftis furficiat fecuduliter.ilem exd.>ctoribus tradicis
de regno tjuli.crcdetcs talc reftitutioneadChriftu ptinuifle, nec Chnftus pro tunc iftu inielleAu feu minus prinfiguratiuii cipale ab eis cxclulit exprcfte.vt ibide patet.Fortms ergofentiedu elt de tf teris , qui regnii Dei ignorabar. Cu igif fucceftio in rcgia digmtate tpati,ad illii tt ia qui fccundu fama publii a eft filius pertineat,vt 111 primo p-.Tfuppofito,n6 aut ad illu tantu qui
ta
pofitionem,omiliis tamcn quamplurimisalijs iuhacmiter;.ia qux ad myfticam pertincnt declaratm<ie ti. notulx breues vencrabilis acrcli2;io[ipatris friSequuntur
tris
Mitthix Dorink
profclTorts facrx thcologix
exmi
raini-.
fecundiiveramgenerationem natiiralcmtantumododefccndit, ipfum fore legitimum fuccelfori tpali.confequenter prxmonttrabant ipfum fecundufiroapublicama Dauid defcenfurum quodcft intetum. Quartacotuûlio.q, prjdiclus dcfcenfus Chrilti a Dauid fecundii publica fama Sc c6em populi xftimationem quaritum ad contemporaneos Chrifti attrahendos vel iuftc repmbandos per
fcquitur cp prophetx teftantcf in regno Dauid
tinebatjfufticienter traditur
ftriprouincixSaxonixordims minorum, quibus poftiMi fratns Nicolai de Lvra valide ab impugnatiombus domim Bttrgen.de* fenfatur, & primocirca euangchum Matthxi. R E P L. Et qa dc vcreri tefto no plus repen raftu per Burg.
ideoaccedcnducftadnouu,&c. Innouo Tefto primooccurrte euangelium Matthxi,incuius primocap. df ludasgenuit Phares & Zaran dc Thamar. quem pafTiim cxponens beatus Hiero,
dicit, notanduingenealogiaSaluatorisnulia fanftarnm aflumi mulieru fedeastanrumqiiasfcriptura reprehendit , vt quipp de pcccatricibus nafcJs,&c.Poft;l .aur b hdc peccatores vencrat
,
,1
glonolam huiufmodi dcfcenfus traderetur. Prima pars coclufionis probat. N'a ocscontcmporanci Chrifti,cxceptispaucillimisquibmyftcnu virginitatisfuitreueJatu, crcdebatChnftii efle filiulofeph. &fama publicahocteftabaf,
diclis.Qui quidelofeph dedircfto genealogz..if a DauidperMittheu.vt p^tetin htera.Igif prima parscfn lulio-iis vera.Sectida vero probaf,na fi taliter dcfcenfus (ccundu publica
*Abrobamgenu'it Ifitc, pcr folam virginem
per Mattheu fiuangelifta, cu dicit. &r. Et conuemcntius per lofcph quam ll
diclobcati Hiero.ciireuerentiadocliint niotus ex certisronib. Quarii primacft,quianon vf tfmabile mulicres rone i!la poni in genealogiaSaluatoris,quarone vin cx ea prctcrmittiitui fcii;cet
Ochozias,Ioas& AmaiiaS propterpcccatu prxrv; miitunrur, vt idembeatus Hicron. igicur propter peccitum non ponunf ibirationabilitermuheres Item virgo gloriofti nonif in tpfa ?cdicit
.
vtpaterex
5S
ncalogia,quc
tii eft
8t
fcmpfuit
faiicliiliria.ltccjuia dicitbeatUI
Hier.Ruth
Sc
Raabin genealogia
pofit.n taquii per (cr.ptnia fa-
fimS per virgine gloriofim dcclararef,& no p Iofeph,opoituiO fetq,ro;itcpor.inei Chrilti repurarcnt Chr;ftu non dekedcrci
crareprehenfas .'Qaod no \f vtruni, quiafcnpiura cajcomendat. Raab comendatur Jofuxa. & ponif incata'ogoitiftoru ad
Tofph
& confcqucntrrcrc
,
Chriftu.n coucepiffc
virginc gloriofamno leîtime vel myftcrium virginuatis efTet ftatim C13
icre
rcudan-
Heb.i i.Quod aut dicla fuit mcrctrix, nofuii tone vitij. fcdofc. vbi nos habemus mcrctrix, Hebrxus h.ibet , qa hofpita:vet fuit eius cognoraen JjiH-.ilitct lk Rmh tomendatur in fcriptur a, Ruih.
ficij
.
'
55
/7 A
dic." 1 Tu pominjMsP
(
Gloflord. &NicolaicIeLyra.
i
r
6
5
mulieru repreRuth.i.eV {.Necalitubi^fdeilljni duarum -.nit l>eatu>Hier.a! igifpofl.IUor dlu hcnltoneprou avirtsfuistucpjflumlu,.'. illxmulifrcsideohiciiommir.qu |j r <r<'iti.trt*t-Naquxf.icrutprimo&pr ncipa
|
notabilitcr f.itis 1'atct igiturquodBur^.voIensprobeato \\'uron.ccrtarc plus euminuoluit.
ffru
lv
|, s
IK j. r ,:;uf
,
liMixliuema^nolncnoiancur.Immocju^
t
Confoquenter vi dcndum eftquonodoconrn Poflil.irratio n ilnier moueturdupli cr.Primo icit,qnilul pertinetadralionem gcnralogixco.iunftio vin lV muiiens perfevel pcracneccfljriu vf vxoresfecund.iriai n5 cidens, iV nilnl refert. hmo-' ;.V-"e .il >g. noniiuari , quatenusex tali n >pnnc palcs in
.i
||UCr)
iu
| l
nup,i
li
fiu.
ranonn^fOr,fcddrcacfJ
p
iaat,tfl dirfftiusnomimri.lelMiii
jlic.i
-::
pccc.it
dipetcatnx. I Bcthfabea fbrt Vn.r, queprin ipaliter* um rarionoiar.onis tat.

>Ij
Nam
n) iianonc nii.laiur
vcrum
i
tnillo
quu
,'
||. lc tc.l>un;.a(Tumitbeatu Hieron.

|
m fuiiiefcnlione
que
mitatts irMerucn.irc.Quo
aut
mitrimonium & nihii iilcgitiverum matrnnonium tit mter vi-
lus&peic.,:
t| iex cu ,i>ul(C .2- Con [4jeuttimprob3re,vtpatctinmul:islocis fuicorruptorii.Ut putedcfenlione Burs.beatoHier noplacerc, *cano uen qnu maioraiiu6uenientiac6tun;untdelenloriqdefenfo,vtpainr.um, 3; ca , e bit Dicit Burg.pnmo t> vetba beati Hier.funt fane
-i
rum
kSSZ
& vxore prncipale, nemo dubitar, ncc prolcm cx eis fufceautex occaiionaliter & fecundario ptamforelegi.ima prolein
,
,
pcvjouunj.
& ^n^gjndjide peccatonbus finaliterpenitcntibus in gcncalogia Chri muliercs tis,& tales dixit fuilTc iIIjs quatuor ftinoiaras.Setundodicit Burg. cp Kaab & Ruthfuerutfamofx nationes earu fcripturis reprehcndunf.Ter peccatrices, quia tamen tio dicit,a> cfli illx quatuor mulieres fucrunt miuit x.non
lic iuftilica-
nilque
coniuncla polTct probabHircr dulntari forcleîtiina ldcircoin in rota gcnealogia, gcncrationcex prncip.ili& pvifeconiunfta de mulierc nulla fit mctio , quia ibi prol.s legitimitas eft lata.In gcncratione aut ex occa'ionaliter coniunftis neccITe fuit de muliertbus ficn mcntionc.Tum vr cx hoc innuaf coiuntlione fuifle
Tu vt ondaf prolccx liccoiunftoru gencrations.nulncaloîa lioc laincurrerenota. Nccellariu ig.f fmt in Chnfti
legitima,
fuerunt dicendx famtz.falrem in vita earum propter prxceden vellc futhtia pcccata . B> bh tnbus diclis putat Burg. accipere cientemrnlionemad argumenta poftil.fjclacotrabearum Hicr. Sedccrtcex inepte diclisaptarefponfiofieri nonpotefl. Nunc aut primu diclu propolito efl incptu. Na multx muliefunt rcprehenfc tn finalirer res patru nommatorum in fcnptura ccwrx.idco fccundu primu diû iuflx.ficut Sara,Rachel,Lia li Bur<.quam plures dcbeb3tnomin.iri. Cxtcrum fnlxquatuor tur q, finaliter imfinahtcr iuflificatx dcbebant nominan.fequ nominan non dcbuiilent ,& fic Achaz & multi no-
oblcruarcne Hcrodesaut alijChnlii pcrlequutores veamc excufatioms polTcnt aflumerequilinatu iMcg.nme perfequ^-enf. Hxccft.n ratio fancloru doftoru dematns ^hfi dcfpofhtionc.
Nec valetcp Burg.fccunJoobijcit contra polhl.ronemde Lia qux fuit Iacob prxter intentionem coniunc>3,& tamen non nonnnaiur
toris
in genealogia
Chnfti,
qd tn
oporterct
ii
ratio poililla-
&
tcr
valcret.Rcfpondeoquodquamuis Liafucnt coniunfta pre cius intentionc non tn cx hoc fuit vxor cius occafionalis ncc
chcl
r>
totrano fcnfu.quod minati,nominari non debcbant.per argfn a Necfccundu dictum Burg. eftaptum Burg fxpegrandipendit. ex mala fima nationis,debcrct dici famofi propofito Nam quis maxime Iob qni natione fuit gentilis,& tamen krifus pcccator, rertustimens I)eu & recedcnsamanatude eo dnr lob.i 1>turisdffuifrelimplex& .Potcrant et illx dux mulieres o,&cque. idololatrx. Vndc non ralitcr faccre qu.T erant legis licut lob & de gcnulit.ite ad ludaifmum conucrlas lcnptura non reprchend*t lcd commendat,vt probar poilillator. Ncc tertium dim.<gis
pcenitcntcs
&
fecundaria.fedprincipalispp lequcntcm ratihabitionem. Racnim qu.imuis fuir p!us dilecTa, finr tamen vxorfecundaria ideoChnftusiifuiiTet natus pcr lineani Rachel ,
fpecialitcr
Sed quia per lineam Lie quc fu r prima & principal.s vxor.Chri ftus n.ituscft,idcircocam non in.r nooporrebat.Confirmathcc
rnfio,quia fccundummagiflrum quartodilt.?o.& doftorr^ Erroiin pcrfona coniuncladirin it ct coniradlu matrirboffiurDnifi poflconiundione interucn rt ra'i.i ibitiotCum igirurin coniim Lix inttrucnit error pf>nx,potuit clione lacob
nommanin genealogu
debuiiTet propter rjtionem prxdiclam.
&
lcgtimc
f
pofl:
i
coniunclionecam rcfutare quodtn non

.
rccit,
fcd porim rmi

t
ftum vf propolitoconuenire.Nam ficatas&cu finali iultitiadefunCt.is vtiq; dtbu t rliterc fan&u, Pericc hoc oimtterc pp peccata prxccde ntia.li qut fuerut,quia ceteros vcrc fanftosduc lrum,Paulu,\lmliaru,& Magdalcna&
jt catholkuefl quorum tfi p ccata latia kr.pt utacommcmorar, fed non i!larum,f. Raab & Ruth Cum igitur difta Burg prouc
bcatus Hicr.in
h.,c vita iufli-
Li.i habcsficlum.proconinridtionc Rachcl vltro fciu utt prima & prncipslis vxor fuir perconfcquciisnnn nodiinar.da.
Sed finaliterinhacmateria 13nrg. va!.:cmouetur(6rra
poflil
vilum efliinr propohto impertinen la rcfponfa exeisacrepta vnlcrenon pollunt Idcircocum pnmumarguiturdc rnbusre,
.
latoriscxcufitione, qua feex.cufii dehoc quod dechnat lnrdiclum bcati Hier.aflercnscontra pictate militarc fanfrmuôpintri nibuscontraire.induo nsad hoccanoncmdccretalis.difl. 2o.Sed rcucra in quo Bnrg. Mcir&tioncrri poitillaiorisreijfirtpfe
magii
illi fue gibus proptcr peccatum ptxtermiliis, rcfpondet Bmg- q> runt finaliter imp^nitertes, quod ui muiieribus non habet locu. Scdoltenfum cfl lupra pnmum diftum Burg.vnde fumitur illa
venit inculpandus.l'crfxpequidc be.it u Hier belrrH Aug.cjtei rilq; docloribus crfjne magna r6neobi|Cit ipforn dtftis ifidcliu ludxntu dicla an r cponir. E,(ii aliqn proipliscertare vufea
&
tur,m odium
id facerc vf
poflrllatons.falua pace.rMi
non
nifi fcri
non cfle r.ir pnabile,nec perconfequcns foluno. jrefponlio, Ad fccundum argrh >ie bcata virguic line peccato m gcnealogia polita 7 rcfpondet Burg.cp celfe hibuit cuangelilta ponere,& de
,
ft-cu, cit
/-
voluntane nominauit & gelifta mitterc. Scd putobca. Hiero.iicnon voluille diccrc.qu.aillarefponfio plus muoluir,quimfoluit namdicens euangcl.ita pro fola volutate illas mulicrcs nominaiTe.nccefle haber d cerc quod
,
de bcata virg.nc,qu;<m nc mulieribus qu.is euan line defe<tu pot uiifet pra.ierillis
pturaaut ronecogent husmterdnm a lanctoru Hcclinat (liTcntijs.Nccidquod Burg.aflumit facircontra p craie, qu.ah c bonor.hxt reueretia f .lis debetur canon ris lcripturis.vr quidquid
jn eisrcpertum fucrit.iine h.tfitattone verfi eflecrcdatur,vrdicit
beatus
Augul.m de
vnirr.
bapr.fmo. Scripunsatit alijsqui-
bufcunq;
r6nabilitercontr--id<cere licet
ditenteeodem
nu^ iti
fineratione.
Quod
li
fic,fruftra
.
b?a.Hier.quxreret ronem cuius
non
efl ratio,
fcd voluntas
qumimo
cx rationibili necellitate eis
Nec vcniimile, quod fola voluntatc, nommatim cxprefTerat

infra oflendciur.
cpiftolaad Hiero. niiorum friiptaitalego, vtr/uahtalibct fanctifatequantave doctrni-i poIlc..nt,non idco veruni putcm.quia ita fenferunt , &c. Et in epiftotfl ad Fortunatum d c r: TAcs ipfi efle vclle leftorcs fuoru fcriptorum qualis ipfe cft alioru in
:
quo
eumgeljfta.qux rationabilitas
poftil.Burg.rcfpondet
ra
Ad tertiu
argrh
quod
f.icit
probeato Hier.quiainfcriptu
commcn
l.inrur,
hoccftargm
l.tur.
qtiin pcrhocnon dicit Bur.C u 'WSoppolitu tn oflcnfumcft
exclu
earum finalis, fcd famolx peccatnccs vt prius fuerat

iuflificirionis
fua ftripra ctten? corrigenda fub.jcit,litu ipfe aliorfl fcnpta \ bi idccrta 16 vc! aucloritas exegit.refunnir Nc> patSdfl liSc Aug. humilitatebeatoHier.&cctcrii fanctis doftoribus dtfuiffe.Canondecrctaliscontra poitil.inJuftus pro ipio fhiRtaf. I>f natrq; in ipfo, quo quis maiori roni innitif eo maioris 3uclont.jris eius
f
in corrcclione
fecun-
di
dicTti
fup. Wc aliqua fcnptura hf q> perfonx aliai um vnquam

,
verba elTe videnf. Igf pofliM.i

:
li
nulla tcmentate
permoMis r,
terd"i finrTtiru fentennas cu reuerentia (
qux
fmftts dodtorib*
fucnnt rcprchenlibiles fedpotiusui fcriptura commcndanrur vndcporefl funu argm qtfod cltliurg.in vc.Tcfl.valdc familiare.led ipfcconfuemr argucrc ab auclontatc neearitie qurid non valet,r,ic arguirur aiit ii.nul conftruftmc & dcftru ;tiue pcr hoc
debef) d.clmct mclion ron- aut auftontatc p^rfuaitJs ncquaqua dct ob hoc a veritatis amorecriminari ,qm in his qu.r fidci
a non lcg.tur ty fint reprehen fx fed commendat *. A rguo

di "bs contra Bur.alite r.Ois
t ii
cx;
)ion
principafunt digniora vitijs, igitur no rnmatio dcbet licn potius 4 v.rrutibus vttijs, fcd conftat quarrf cx fcrptura Raab & Ruth fuilTc vtrtuofas earum nimiigitur natiodet pst.u> lurain virtutibus qtiaa pcccatis li prxcef-
dcnominitio dcbct
ficri a
non funt,necfacrislitcr;sobuiant, neqj fanrti,neqiie fih l.illtci doftores mutuu coHfcnfumexpetunt,('cd libi muruoalij. & abjs ratiombus perfuili line tcnentatc lmmo vtiliter conrradirunt. Incodecan.vbi df Iofeph virum trix,vbi oes doclorcs con
& d.gniori/cd fidcs & iultn.i
nfa
,,,*
cordani,rpfufficientcr deducifgenealogta per Iofcpviru
Mane,
|',c t
* C*
'
.i
ferunr.
N5 m conemorat.onc
fanft^ mulicns
i
fanclorum, virrutu
pcr accidens
fit
qtw mcntiode
per
,
fe,
vitiorum autcm
ill.e
q-i v f.ier.inr,
i^ttur
in Chr.fl.
rlebebinr nonri cxro;i.i-rfar.o'ie qua
rcctatiue, genejliigia fancTi potius nrauitatc tranfgrelli;>nis.

^piit
&
lofcpbi quia erantde vni tribu, Stc.Bufg.facit multaargumenra altoin nui! 'P r u iati< cornpetcntiarp non Dautd futiiut declaratio gloiT.r & iioC" cloru.fpf" igitur longa digrellionem f.icit, qua purot fati f.i- P cere non ('olumquxrenfi,fcd qoni.qu ticrt cofucuit in hac ma tena, cui plzccr vide.it. Miht unc vf tp non amp'iu< quam poltd.
faftumconclu t it Cum n.Chriftum natum ex femine Dautd & Abrah.i fctundu promiiTa vtnfqucfifta nonniliauclorrito fcri
.
Neeribrertj
r
r6 podil.fjcn
!
Contra rpectiliter quii

fjtl^f
cit
probetro Hier quas fcrlpttWl
Bu--^.dixit,fed
i
reprclic
li',qj
rt
nuflit
cano.Sic
pcritui
,1'cd
cuntrariU,
quu vii
iquc
fcriptur.i
CO
nen
pturx h ibeiturjnorur folu cred tu.n ell apud rccioiciuc ficrtini & apud Chrilbanu lif foIumaucVortrate Matt.& Lucx. cx fola fide.Fruftra igif Burg. vidcf tam proiixa digrciiioiguur
nc !abo-
notabilitcr
57
A
!
Matth XI
fiiae
fuppofitiones,& fexconi uliones citra vel vltra ea,qux fidei func nihii concludunt.Nam pnmafuppofitione fuadicitdefiliationc&fuccelfioncfccun d"i forrr.a vulgarem,qu.T modicii facic ad propofitu deducendii. Na a Zorobabel nuila ; pud catliolicos nec puto apud Iudeos hf
nc laboraffe.pfertim cufn quatuor
Cap.
refeluitur ad idem
,
II.
58
D
"
quia vult cx publlca fama dicercconueniens ChriitueffefiliuDauid. Sed vndcfama niiicx
prophetis?Scd
hiitona auctentica, vn talis fama vuigansaucloritatiuecofirma ri parcntcs eius.Et fi hf,tii quia iri ca potuent vfq; ad Chriftfi
&
noncnon
eft.ca
facihratecontemniturquaprobatur, fecundum
regulam beati Hieron.In fecundoprxfuppofitodicit Bur.dubiu elle quocunque naiuraliter genito, an fit legitime natus. In quo
nihil dicit pertinens ad qonis mota: folutione.quia pcr nulla
nifi crcdamus? Totii igit refoluif in fidc,perc6feques apud infidele nihil facit. Per probationes de famfto Tho. perBurg. cx fuadigrellione fumptas non probatludcoru inexcufabilitas.quia nec per fcriptura pp interruptioncm a temporc Zorobabel,nec per fan-a ex fcnptuns fulficientcr f 1^,1, Icfum fi Jia Dauid fore fcirc poterant fed aliunde, quod ondcre non eft
quid prophetia
pr.-vientisfpecul.Kioius Necquarrac6clufio,niliperrefolutione
ralis
na
turalecognitione pofiumus ad legitimaChtiftigenerationepuenue. JEtpp idemnon valct fuppofitio fua tertia, quia teftimonium vel probatio per inftrumentu pertinct ad humana cV natu
adfideprocedit.S/militer&ciuinta.quiavtriufqj lincxra natuqua adoptiue teflimoniu non habemus.nifi ex fcri ptura.te-
ftimoniuautfcripturxad fidc refoluitur.Nuncaut fcnpturavc teris Telti in vtraque lmea de ficit. quja a Zorobabcl vfq ad pa;
raletogniHone.Et quia de fubftantia inftrumentorufunt
teltcs,
ficufad naturalis gcnerationiscognitione non prit honefti teftes adduci.ita nec inftrumcta fbrmari.immo tefles quicunq; adduce
rentesChrifli,vipra;diauci!,.Tiic'U)iitatemnonhabemus.Credendum eft igiriir itthco & L:fci m vtraque l.nca.Er cccefideles.Etadhoclii.aliierrcfoluii B'.irg.fi la mq.jiutaroc6clulio-
"
no pot haberi pcrfaroa publica.nec per teftes & lnffrumenec per naturale cognitione Suffeciflct igitur quarta fuppofitio q, pot fciri fidei aucloritate.Et ad hoc tcndit prima conclufio Bur.qu? affumit promiifiones faitas patribus & teftimoniom
ratio
ta,
.
renf efTentdubijex fecudofuppohto.Iix illisigittribus fuppofi tionibus nihil fidei affert nili negatiue,rp videlicet Chrifti gene-
ne.SedvrideMatthcus&Lucastani^faaifuntautlnriiatis.nili exauaoritate vniuei fahseccleiic teftebeatoiAugiiftmocontra Augnft. oonAdamantiu dieente.Noncrederc cumgelio.niii ecclcfi' ,niftn:itH Adamaa-
tasmecommoucrer Qui
trib.
euangelioruquae oi*
fola fide
recipimus.Secunda fua concluuo

tertia conclufio
pa fumroa per qua fbluitur qo per Burg. fic d.tfinitc praetraftata, qui aut his noncredir, quortiacx fcnpturu quxinEt hec
eit
igiEcreditecclelix.crcdit Matthco Lucf.ctficcredit Chriitufitiu Dauid fccundu promiffa fifta
ik.
fium '
ftiu pertinet ad fidclcs,&
non nili pp fidem. Et
terit
*
terrupraeftcircagcnealogiam.necrationenecfimaconuincipo , &c. remancbit dubius non obftatc. digreiiione

Burgeniis
refol-
C~A~p~iT.
&c. Quatus atthcus natiuitaccm pra> rfr *o V_ycrmitcar cfi aduentum Magorum rcfercns breuicer cam comemorac iic dicens Cutn ergo. CmatOor hic poniicur a ptophecis roboraca ,naciuic.is nomen, loeus, &:cempus. De naciuicace domiui m Bethleeni Matchams &Lucas con, ,
,
py^ym ergo natus
fciunt.Iud?! locu intinuanc.-tepus aduentus rj6co;nofcunt.'E ? AugulxiiHis. ManifefTatiiseftlcaisnondochsnt-ciu Sermi.de

lris.prîwlet narnquc impcritia .n rufiicitace piecas in facrikgijs Magoriim,vtroi"cjue fibi
ris
paflorum,& irrj
l:>pis ille
^piphania.
angula
fenciunr.Sed
quomodo & qua occ.iioncad cum venerint lo
atcnbuir,quippe qui vencrit frulca eligere vt cofuivdf-i et fapientes, &nop vocarc nifios fed peccatores , vc nullusmaA P. II.
eflet natus.
Eccc
fcphoC M.iria Lucas exponic: Mattheus precenclicuc & cetcra vfqneadciruincifioncm, ficut econcra dc aduen.u Magorum Lucas tacct, &c Matrha:uscxp>nic.
)i
Vm
Locus.
Miuiu, cum
Nomen.
gnus fuperbirec,
niusdclpcrarec.
niilkjs lnfir-
ergo natus
elTei:
Ieius in
Tempus.
# Cypnanus
chem.irica
Eranc
',
in
illis
fc
Iude in diebus Hcro dis eccc regis, Magi ab orien

Betlilee
&Sttl
regionibus vinfydcruminfpeja flii nibtis afliieci qui srtc ma-
& Ma Su.
Bethlcc
Babi
elementorum
lnd.e.
Ad
dirTercnri3
tribuZahulon. Duaeenim
efi Lphrut.i
qua? cft in Galilaea in funcBethlee. Bethlecprius diita

illius
difcutfumqiie npiieraht pl.mctartim,qui ex natura rationcrn tc mporum metientcs, affro

cfie
.
vim
ms vmusquidecekjdefccndic,
irracioiirfbilespiiiios.faciat
<cf.4S .b
Bcthlcedomuspanis,quraibinafcituruscracpa
qui rJohitur in prefcpio , vc
*
(2
fociosangilorum Significataut ccclefiam, qua: efi domtis.m qna panis viuUsto'rncdituf. c hi tiiibui. Hicrony. Hoc non ponictarttum protetr.pore icd vt videatnr implctum. 1\{o> <!< hiiajb c.ln tietffiHtfys iam Herodes dubusTtetcdrsregis.VmkoA.rcgno Iudeom:qn alicnigcnam gcie Iudeoru regnufibioccupaucracimpleca jpphc ci.i q dicir. u t>c crit fancluf/aniloru ccfjubit vnllio veflra. d Ecce M \g> Magi no malcfici, fed Philoiophi Chaldeoiu, qui dc iig'us pliiioiophanrur.Ec fucruc(vt dicitur)degenere B^laa , bc lucccliorcs doclnnaru eius. In ifii.s fidcsgentiu vc pnmitia Deo confccraf.Hi prsdicanc naciuicatcrn,locu ncicmnc
i
ad arjtiqua recurrenccs volumina,!
Hi ex vacicinijs B fiaa olim aiidierant (Tclla onn cx Iacob , &c. Huuis pi i.phctix proiicncum expcaantcs , &: vbi vcnic plenii udo tepoi is orto rc prc nouo
ctibus affignata
rumminificnacertisexperimr nnsproprijsdidiccrant
fydere,
non ff udium,fcd error quxrere Deum &c nofccrc. quarrere nccellitas magis cft quam rcatus.Fuit erDeus inuenire quaercntibus darct, 6c go pium vt
8t eratin crim;ne
Chnffum ipfj matcna erroris fic ficrct falucis i>ccdTlb,queadmodumadChrifium mortiscaufa, caufafacta eRvita, Hoficrij proprio mucronc turbare, fingularc cfr inligne vir tutis Apud Magos in culpa erat ignorantianon voluntas,
.
figno drornachs inueai.in Uidâiri flclla duce pcrijentunt,. '* PctrusChiyioIogus. Qu..u- Magi,quarc itellaVVt pcr Scrm.
r
ccfrunonio piupici qua
ij 7 ,
&
culpam
deputarec errori.
.
NICOLAVS DH
C A
1>.
<$
ênerunt
LYRA.
II.
IflFm
tio.
ergo natns,&c. V^/Ie(uiTi effe
vrum
Hic fccundo oitendit euangelifta ipfum Deum & verum hominem ex illuftratio
iplius
necejeiti& veneratrcYne regaft 1 1 diuiditurin du.is partes quia pr mo ponirur huius rci mainfcltatio.fecundo Chnlli rriknifeltatiperfequutio,
ilr. ,0
;
cutrir teflijftnl
Itepnmain
tres:
quia primo ponitur C.hulti inquifitio folhcita. fecundo eiut in,ud uentiocerta,ibi.I>/,/nw. r f/cntrcgim. tertio,eiusadoratiodeota.ibi. Ktprrui.c tes. Primaadhuc in duas, quia pnmo pOnif.ftaeit a mayjis, fecundo, ponitur Chrffti ex inqtirfitio malignatione . Lt haec fuit inquilitio Herodis , lbi. Jfudieri autem Heroti. CirCa inquiiitioiita
Herode,quia vfque ad tranfmigrationetri Babylonis habuci un c regcs de tribu Iuda,& poltea duces, vt patct dc Zorobabel fd. tic 2 vfque ad Herodem quifmt idumaeus natione,^ percoieques ahewigena,fcd regnum Iudarorum fuit iibi datum a Romanis Imperatoribus & cum hoc adiutorium ad ipfum acquiren dum & capto Antigono ibidem regnante& poltca intcrfecto Herodcs occupauit regnum, vt narrat lofephus lib. Anti. patet igitur quod per hoc quod dicitur
&
2
fti
In diebus Herodis,&c. Oftenditur tempus praefinitum Chrinafcentis.Tertio, fcriptura circa natiuitatcm Chnfti notat cui
onfjnget virga aV //*..;/, notifc fiellar etat
<
,
turinquifirioChnfti cx deuotione. Er
dcns celefte fienum,prophetatfi enim fuerat pcr Balaam,

ex lacob i4-cap. Oneiurfidt.i
&
Num,
&c. \b\
fhnaionem
quarrentium C hriftum natum cuangehita tna notat,vidclicet, nanuitatis locum, cum dicitur. tgnretgona-m cfjct,&c. vtoitendat implctam eiTeptophetia Michear 5 v t v.debirur mfra eo.cap. A dd.f ur autem Iudx ad dialternis
.
nem Magorum
oftcndmir quod onus lignu.m Chnapparcnn lliriafcentis.&ideoinhoranatiuitatis^ hriftiapparuitftellano ua in orientah terra vbi c]Uondam h-.bitauit Balaam
parte oricjVtali refpc^tu Icri.ifafem,vt habetur in eodem hb.Num.2 J. cV ideo ifti magt <H\\ funt mag, nori .-imaî ca arte.fed a magnitudine fcicntie,& ideodicli funt eci.-m
rege*s
dcm tcrra eft in
Quarqui-
donotat lempus
tum
eiiimpatriarcha JacobGcn 40 b.Tôn aufcretur fceptrum de lumore eiu\ dom c venht <jt* cf{,&c.\bi traflat.oClnl i.ica habctlic; Ponec veniat Melfias. vbimamfclte oftcnditur 1II0 tempore Chnftum effe nafciturum, quando dcficeret rex dux dc populoludsorum. t hocimplctum eft in
Lrthleem quae eft tnbu Zabulon. fecuhdicit. Indiebus Herodis, prophcrauerat
quiaillotemporePhilofophi fapientei regnabant. Jftiero-o
vr-
&
dentesnouamitellamcognouerunt perdiuinammfpirationem, qjillaeratquajpratdiftafuerat perBalaam& ideoftatimmoucrut fe de locis (uis,vt venirent ad venerandu puerum natu,& fequentcs fteiia venerflt ad f udaeam dic tertiadccima,quia llla terra vbi habttabat Balaa non multuiu diftabat i aurcrn ludca,
ipiis
Herode,
Iudzam
>9
Ventrunt
GloL* ord
& Nicolai de Ly ra,

inucnitcc'
*
60
D
A
Mapi Ch M ftfi
fucriat.
Magi,nonpoftannu:quiatuncnon aut dc cetta Pcr in Bfcpio.fcd in Ac -vpto.fcd i3.dic.Fuctuc Saba fluuius a quo rcgionoui ur, iiixtaquam fic farum vbi &
Augufl. Et nos quidcm fub faco ftcllarum , naHiLH ho-
lucr- e *<uo* Arabia
porakmgcncrationcm lub Aftro;ti:n coditione credimus Iiflednr,nontdc< nonpHtfCsqMamnc$fmu*probat^lcd fifadram,qui vinuerforumcreavt r cr cos gcntcs q cx cnbus Ciuii.n Dei toio orbc rcfulgct iu qu I VW e*tl c<flit tor&ldommus. vcmuread oitnuso!o<li ciudiuiitnriliuinalcgc. lijsNoc naue funt , <1 ^tudirns autem Hcrod. &c. r,vdcoi Vbielt fidc| , diccntes Rcx dicicur, vt cx collationc duxe- ^ tcveneruntlerotblymain inulios non fidcli! us,fcd vuiejimu.
.
Vbi Maei fuct uc rcgcs.C>ui ccti ci u rouncra obtu
minisgcndhponimus,vtlibcruarb:trium volimt.iCsquo bcnc vcl malc viuirur,propceriuftiim ludicium Dci,nbom ni ncccfsicatis vmculo tmdicemus.Qânto/ninus ilJius rcm
ruc pi incipcs.qui M. gi rut in fuocomicacu. Ideo
NchocdcHaodcquncrc
Signa
int.dclilu'. data funr.
gant,quia nafciturum audierunt.
apud [erofoJyma prccipucrodc Ifracl pcr Ualaam
quinatuseftrcxludôrum ucauitido.tenhonrmliii. 1
rrojiiiiiaquiiruuc
Vidimuscnim
b
'
cius qui queritur, hic intclligatur
cxtr.incusquiaiamdcfcce
QuaP-um
ratproprius.
iudiens auten; Herod.
Noua
intelliguut llclla tainuUrnc.
cnim
ftclla
nouum hornincm
indicabac. ScelhChrJfiusquc nifiin cot fcqui dcbcmus, qui dibus orutur rcx ludooium
&tvenimusad()rare cum Audicnsautem Herodcsrexturbatus r n c ~ clt,& omnis lerofolyma cum illo. bt congre
ftellamc'iusin orientc
1
1
rcgcm Iudcorum quatn

*
5 y
ATium fe que
JacccffiiTn
n,volebatenimcumeffctaIieniênalegitimusrcxvidcri:&:
idco codices quibus gencalogiatcxiuircrcmauit. c Turbatuseilytp-c. Vcl quia Mcrotttfl rc turbatu cxitmm reiini luitiiiict.vc pro adnciitu 1 ptcrnam Romanorum lihoc gOiUIH. patcrctur , qui decreucrant nc quisrcx vcldominus flnccol
4
1
roii.Kur.
4
Miualium Ijioio przccjnorum.
onencenonquerctun b Vbi cjl ijm natus esl ri X ,&(>

Confulio Iudeoru cfhvbi Chri
fti
gansomnesprincipe sa facerdotum &l Scnba"s rcci bonoincû. ralin Sicvotarcum.quia

l
';uali
nouci.ilinungi
gcs ludxouim.
naciuitate a
ctfi
gcnubus diicuc, no crcduc.icxcufabilcs sut.
Vidimus
e*m JhtUm. Hxc
'.
populi, fcifcitabatur abeis vbiChr/Itusnarceretur At illidixeruntei. In Bethlccludx.

.
ffclla
dominice natniitaLis nun

pucr crcauit.cV:
cu nunqua pruis ;;pparuit,fcd ca tunc

deputauicq mox pcracto
Magis
ofticiociicdeiijt.
Chnfiu
nodum
rcgc doconfunditut
*
ccli rcx tcrrq
rum confilio diceretur. Naro turbatus eff.quia nimirum tcrrenaaltituScrrao.15
cum cclciiiscclficudopra:d:cacur.
nunloqucntc. mutaficllapdicat.poftca loqucnteapottoh lonahs.i. ciaucruc.Iudcîs.canqua rpnc vtcntibus,fubftanua
gncclusorcumChriftinunciauic.Magosveroprimiciasgetiuîonduroncvtcntiumirrat.onansji.ttcllapciduxit.
i'a-
Pctrus Chryfologus. Quare Icrofolyma, principcs&: S^ nbc turbantur r Cûia nafci non vuk profanus Dcum, feruus dominum,iudiccmreus,rcbcllis pnncipcm,pcrfidus co
floribusangcli,Magisflclla,vcnl,juccnloquiturlinguac5ccflabac higua prophetai u. Vtrfiftella orta lorum,quia ad occidentc vidcrmt, fic in oncntc,an ipfi ibi pofitinatam onentc,&eos in lcrufalc pcr ambiûucff. Potuit.n.n*fci duccrc Scd dum humanu quaficx lcgc qu^ruqtauxilium, diuino dcfcruntur Pcr frella intellcxenlt eu 111 ludea natu, idcolcruf.ilcm vcniunt,vbi locum difcetes tuncaggrclsi itcr pnmum habcnt ftellam preuiam quam rfecdgnulcunc.
um
&
H->m.
Mi-.th.
.
gnitorcJerofolyma vana fc cotaminatione pfudcrat.Sacerdotesprofanaucrant fancla, Sc peccata vcudeces in qftu vcmampiecatcmq; conuertcrant. Scribedoctnnaccelcftem, fcienciam i.tlutaic.vicale magiftcrium mfuti fcnfum,in per fidii^ lapfum,lethalc vaniloquium commutarant. ViUOrc tinicnc, quia noucrant fe mox ignornkwe dandos, trahcndos opprobnjs, eijciendos tcmplo,priuandos facerdocio, oblationum munere vacuandos. f Cum iUo. Proptcr f uiorem, quia farpepopulus plus eis in-
Prou.iy.l
Allcgoricc. Scllaclt llluminaciofideiqugadChrjftuduin
cit.
Dumdiuenuncad
Iudcjos
eamamiccunt,quiaduma
malisconhlium quc,runt, veram illuminationcuipcrdunc.

$
iuftcfauctquoscrudclesfuftincnt.VndeSalomon:Rcxiniulius omncs miniftros impios habet. g Et tongregans omnes principes facei dotum.Noza diligcntiam
inquirentis,vc fi inuenerit faciac
Irrr.r P.
!'cili
nafci
Chryfoflo. SciendiimquodPrifcillianiftc| hciecidqui hommem cofhcucionibusltcllarum
lu:ftjniin
iui crroris;affumunt, quod noua putanc hoc m adiutorium ttella cxijccumdominus incarncapparuic, cuuis fuifie fa,
vnumqncmquc
linautcm, excufatus
lit
quod poft fe velle oftendic, Romanis Explorabatetiam, ii rex

. .
ftellam putant. qua: apparuit, ope* Idcm. Si crgo aliquis adulccr 6i homicida fiat per ftclriuajpc. lam, magnacftiniquit.is illarum ficllaium,mag!s auce illius ec ltclle ett,q> mali fumus auc boni,crgo qui creauic ftellas.Si ncc bonft nolttu laudaudum cft , ncc vicupcrandum maiii.
H->m.
1.
tum eandcm
corum triftes vcl kjtos faciat ludtjos. h ybi Cbnjius nafciraur A Iudans quasric locum tcmpus vc de vtroque fiat ccrtus.
i
a magis
Auguft.
ln Bcthlecm lui&. Locum natiuitatis exprimunt, qucm ceftimonio fcnptura: didiccrat,vt ipfa eorum fciencia illis ficrccad teftimomum damnacionis , nobis ad adiutonu hdei. x hoc pacer,quia non ex iguorantia,fed cx cordis duritia crcderc noluerunt. *Auguft.
NICOLAVS DE LYRA.
Iudsa intrancibus.itclla diuina difpolitione
difparutt, vt neceiTc
habcrcnt rccurrcrc ad ouitatcm rcgiam , viddicet Ierufalem, t hoc farftum eft a Deo duibidem inquircre dc Chrilto nato. dc caufa Vna proptcr ipfos Magos , vt qui pnus fucrant plici commoniti caclclfi ligno conrirmarentur ctiam difto proplictico ex dootorum Hebraicorum refponfione , vt infra patebit Alia
.
.
&
de emnis Ierpfolyma.accipitur hic pro illa parte qux faucbat fi bi jficutcommuniter dicitur, quando maioresciuiratis aliquid
faciunt
dcm maiores &
quod
totaciuitasfacit
in
ficin
propofitoilli qui erant ibi,
regaltbus
oificijs
alfilfentes
illi
cum
rege tur
bati funt.Scqmtur. Et congregans ornnss principes. Quiaenim volebatChrifrom 5 perdcrc , ideo voluit de loco natiuitatis Chrifti diligentcr inqui-
caufa
fuit
propter Chriitum,vt cius natiuitas in ciuitate rcgia rc
rcrc ab
pcrconfequens fuda;iChnflum nonrccipicntcs inexcufab.lcs hab> rcntur. Per hoc etiam figurabatur quod fidcs
nunciarctur;
&
lllis qui fcripturas prophetarum prardiclas de Chrilio noucrant,& gcnealogias dcfccndcntes dc Dauid fciebant.
Chrifii erat a
gentiles crant
cn.ibus deuote rccipienda
& a Iudxispro ma-
remancntibus refutanda.quia magi qui ipfum Chnftum deuote qujeficrui)t,<\' uiueni um adorauerunt Sjcerdotes autcni Iudarorum audientcs Chrillum
iori partc in infidclitate
natum percccleftefignumin nullomoti funt ad ipfum quarrcn-
dum
I
fcu
fenfusperprxdifta. mamquifitio Hcrodis ex ligaanone,& primo ponif cius inqmfitio dc Chnftoa ludc;is,fccundo ab ipfis magis ibi. Tuic Herodes. auDicitergo. îudtens ttmHcrodf.C. Chnitum natum pcr cuidcns cclcitclignum. j Turbitks ejl. Nec mirum, quia crat alicnigena vt diclu eft,& ideo timebar perderc regnum, & no folum iple turbatus eff.fed. toto.vn4 Et omnis Icrofolyma cum ilio. Hic
f idimui tlclUm tius & pztct

.
vcucrandum. Dicitigitur.
îi iUi dixcrunt eijn Betbleem . Sicut.n.periti in lege refponderunt per prophctia qua? hf Mxhex 5. quxnon potefi exponi nili de Chri(to,vndc in cadem aucloritatc vbi df. Ex tc egredicf qui fitdominator,&c.tranfiatioCaldaicahabet. Exte cgrediet Mcllias. Ad cuidcntia igicur huius prophctix videndum cltqua htcr fcnbitur Michear j.quiavf lnaliquibus difcordareab co quod hic df. Scnbitur enim Michex y a. Ettu Betblecm Epbrata panmlus es in mtllibus lnda,ex te enim mibi egredietur quijit domina.
.
îuditns itutem Herodes.Hic
pomt
torinlfrael,&c.
Matthxusautem
euangcliftaaliterfcripfit,quia
:
debebatfcribcrerefponfioncm lud.corumHcrodi facla Herodcs aiit erat alienigcna & ignorabat fcnpturas prophetarum,& ideo Scribx fibi rndcntes aliqua verba in auftontate mu fcripta
tauerunrvtplaniusregiloquerent.tncandefententia tcnucrut: quodpatetdifcurrentipcrfingula.Scnbitur.n.in Michea lic. Et tu Hctblcem Epbrata . Ipfi autcm refponderunt : Et tu Betbltem terra Iuda
accipitur pars
pro
deomnis
R A L I T R. yidimusenmjlfllam,&c. Perftcllafiu;n.^virffoMaria,qux interprctaturmarisftclla. Hxcautemllella app^rct macriscondcfccdendo fibi dcuotis, & eos nauigantes huius tnacH mare
I
M O
pcr
turbuletum dirigit ad portum falutis qui Chriftus eft Et ipfum inucmentes vencranf, offcrentes ei munera.f.auru chantatis,& thusdcuotc orationis, & myrrliamcarnis mortiiicationis quia cum caro ratioiiabilucr caftigatur , ad cxleflia fpiritus eleuiftur
.
:
turbulcu-
Et rtfpon-
6t
*
Matthai
BttbUtm.Hoc fic ponir,vt ab cis di&um eft, quia
,
Cap.
&
ccfi-
II.
.
C2
D
faili
T^nf.iv ]pfidiluuiopericrunr,fimileslapidibusanuli;:nisviamo~ d-piph, f tenc Jeiunt,nec ip(i ambulare potuerunr.
&
Auguftinus. CumdixerunrTnBetblcemluda^fimilcs funt fabns arcse Noe,qui aliis vbi f uadetent preftiterut,
(Et
Atus.i.
tu
non juodammodo ponunt. In Heb rQ fic eft. Etttt Bcthleem Evcrba

es*in mdlibui
veritacem fenfus
Michsam,
b ^tdorcm eum.Hctodcs deuotiocm promittit, fcd gtadium acuit.malitiam cordis depingens colorehumilitaris Finxjc fe.vultu, verbisadorare eum quem inuida meiuecogira bat occidere.Cuius perfonam rcpi ^fentanthvpocrita:,qui fifte Deum quauunt, nunquam mcrenturiiuicnirc. c Et ccce flclla quam viderant.
&
Sic cnim fcriptii elr pcr

a
luda, phrata parua ex te mibi egrcdietur qui ftt dominator inljracl, tgreffus eius Et ab initio a iiebus xternitatis eftfenfus : Etfiiisparuusvicun.7,f. lus comparata ciuitacibus Iudar, vbi tot millia:camcn non es mi-
Ad trtbum Iudx pcrunebat.
prophetam
Et tu
Ingrefti^ [udxarii
deferuncut
indicio
frcllaj
vt cognntur cx
Bcthleem
es
tcrra
Iuda
&
a In Hebrxo, in inillibus. uerbis prephera: uli funr.
A'gu':ntur Scribs
nequaquam minima non ooliuiomt

quod
ip
lis
iege inquirerc. Vel diuino deferuntur auxilio qui quxrunt

infidclibus
i
inprincipibusluda
vocatis
didicerat,
Ex tcenimtexiet
humanu. Ncc decebatfignu datum app.irerc do
r'mihi rro-
dux,qui regat populum

a
meum ifrael.Tunc
Magis
,
Hcrodes clam
i
tdiligcmer
mefticis legis , &: prophecaru: dituruielt. quiitfiMoyfen, &propbctat nn Luc.icT.g. audiMit , neque fifuis ev mor.&c.
iiima,quiaexce egrcdirurmanon tantum gnus Chriftus , qui de Dauid , quia egrcftus eius ex mca conftat fubftantiamstusa
dicbus xternicacis, quiair.principioeracvcrbum Antiquitus
.
Quia locum
quando
iijfeeretur explorat.
Non tcnuit
thcreas uia. Scd

,
f-
Accurat*
didicitabeis t tempusttelljequa: apparuita
Cognitoloco& tempore
reftat
cogrmi
perfon*
eis.Et
mittens eos in Betblcem, dixit. Itc
mulcum domui vicina alicer non difcernercncdomiim. MORALlTER.Stclla,eft

bona cxhorcitio duces ad Chn
ffum. Vcl pocius fidcs,quxeft mcntis illuminatio per quam
,
pertjuifuic,
quo tcm
ftella-
pore
cis.
&intcrrogatediIigenter depucro,
t
&cum
pparmft.-c
Ephrata.poftea Bethleem. Myfticc Eft dida Ephra.
Hoc fubiungendo ad tenuncianduin
uimi.it.
Vt alacriut ad ctua
redeant,& ne Iudei.quiarex coruni futurus erat occultent.
inucneritis renunciatc
mihi
vr. ,
j>
ta,furorcm vidit.quod premonftrat infaniam Hcrodis qui ibi
& ego ve*$

a
ingredics
Chnftum vidcc
,
cft fcdia matutina

definit.
& eo vifo
qui
b
c
nicnsadoremcum
a
QuicumaudiiTentrcDonee
gaudct gaudio,& adorarc non
Ephraca frupucros colit agru vite. Megiflra,que rito in co loco Chnftus nafcuf,
occidit. Vel
.
Aeftimantes fupple uera qux dixerat.

.
gem> abierunt
a
Etecceftellaquamvide. +
,
qui
totius ecclefiaf
&ex
noraineinnuit Chriftum
vica:ciintis
.
typum gerit,
rant in oricntc
antccedebat eos vfqtfe

fupra vbi crat puer.
gaûifi
O^d.Hieeft ijuem natum teftabar.
d Gxuifyfunt ^tudioma^no^c. Gaudio gaudet qui propter Deum(qui veru gaudmmcfcj

,
pabulum
da nequa
.
Terra Ifcphrata:
dum
J
gûdec.Addic. Simigno^quc
nih:I cfc uiaius.Et valde g.iurfi, quia dc magno poceU alius
vcniens
a
ifcfret
In
Hcbrxo
Inuenro quod defiderauerant.
Bethlce,eft domtis panis Ephra
Vidcntcs autem Itcllam

a
Diuetlbriuiji tllud
tafpeculum. Qjarfunt domus iftaenifi fidclium mcres panem

angcloru manducates,& qu;intuminhacvita morrali conceditur, gloriam domini fpeculan tcs'In quibus Chnftusiam per
funt gau-
quodLucas commetnorat.
dio
f a
magno
,
valde
s fine
Et intrantcs
domum
matrc
jnucncrunt puerum
S.jnum htimihtK
cum
Maria
plus.alius minusgaudece. e Et intrantes domum , &c* Trcs Magi vnoicinere Dcum veniunt adorare , quia in vno
lis
qua nullus uere adorat. b In cvne uctbum.
eius
&
procfdcntcs adorauerunt
vc
cum
5
Chrifto(qui efc via)inleparabicrinicas ab eis erac adorada. f Vuerum cum Maria matre
fidem natus , dc getiliracc veluc
dc longinquo venientibus pcr falforum doftorum demon*

ftrarioncm aIiquandoqua?ritur,& inuentus adoratur. a Clam yccatii ro<rgii.Remons facerdotibus,& Scribis.-timcbatenimne fud*iquaficx Dcioraculo promifliim occul-
eum agnofcant.de quo di&um cifcPucr natus efi nobis. Cur no,& Iofeph cum Mana inuencus eft a MagisJNc ali
eiusy&c.Sxpe puer nominatur,
IO.*.b.
tarent,fifevellceum perimerefcntirent.Ideoetiampromi fit fe adorare ncquis fentiret dolum o\o% , fcd fine fufpitiouc b ^tdorem obgratiamfauoriseirenunciarent.
quaindcmal^ fufpicionisoccafio dareCgentibus,qucprimi tias fuas ftatim naco Saluatorcadeumadorandum miferut. g ^tdorauerunt fW.Sicconfiteccs Deum, qucm factum cfTc homine incelliguc, moriturum qo* per myrrhaui ofteduc.
&
^
,
Et upatii
NICOUVS
tcrra
DE LYRA.
culte, quia
cum effet alienigena nonfidebat de ludtis
& ideo voluit
Iuda
Cuius ratiofuit
quia ifla ciuitai aniiquitus vocata csl
fuum confiltm eos latere.fequitur. z Etmittcnscos in Bethlecm. Spondet falfum obfequ'mm,vt factlius eos decipiat:
rc Elimelecb i
Ephrata ahvxore Caltpbjed poftea efl ibifatla fames magna tempolôemi vxorisfux, propter quamfamem iuerunt ad
&
& ad redcundum adipfum inducat.

.
Moab,vt babetur J\utb.ua.Tranfeuntc autem pertgrinandum maxima abundantia in cadem ciuitateyftcutfrequenter fame facla efl fitmutatio a contrarioin contrarium,& tuncvocataefl ciuitas 2Wbleem.i.domus panit, prepter abundanti* cuentum . Herodes autem
in terra
TofitaipfiusCbrifliinquifnionc follicita,hic confequenter ponitureius inuentio certa . Dicit igitur-.Qgi
Quicumaudiircntregcmabierunc
cum audificnr rcgem abicTunt.recedentes.fcilicet
Ignorabat iflarn hiiloriam,& ideo non dixerunt,Et tu
Bcchlccm
delerufalem,vi iret icrfus Bethleim,rdvfii dc bocperpropbeuam. 4 Ec ecce ftella . Quia enim vt diclum efl} difparuerat , vt Cb.ifii.
vt propbetia de natiuitasptr ipfos inrcgia ciuttate publicaretur , loco natiuitatis Cbrifli iinpleta monfiraretur, ideo hocperfctlo iterum
eis
&
phrara:$Ki<j nefciuiffet quid effetdi&um >fed dijmttnf, TuBcthlec xcmludzJ.quii fita es in tribu Juda ad diffcrcntiam altcrius qucftta eil.SimiLter quod fcquitur in au tfl in terra Zabulon ,ficut
pradiBum
apparuit , repktos gaudio ad locum determinatum vbiputr deduxit. Ex prgdiclis patetquod illa fli llanocr.it de jiellis exisl e erat
&
toritatt Taruulus ts in millibus
quamminimaes in principibus
tontrarittas in vtrbis
Iuda y mutauerunt dictntct \ Ncqualuda. Licetenim videatur ejfe
tadem ftnttntia , quia eum dicitur: , tamtn tjl Paruulus cs,&c.hoc efl ditlum .Tu tethletm paruulus es vicus in fitu ambitumurtrumrefptSumilliumadtepertinentium t &ratio-
&
deflellis cometis, qu aliquando apparent infupvema quia UU lu cent tantum de nocle , ijia aute de dic.Item ex motu, quia UU reuoluuni fccundu motu mobilis primi in die naturali iita aute mouebatur fecundu quod expediebat Magoril itincrationi. vn de in tredecim diebus non efl mota nifi a tcrra in habitabat
tibus in
orbe,ec
,
atris parte
tte Chrifli
ex
u nafcituri
& iflaparuitasfonat in dignitatem ,ficutfi
vfa-,
ad
ciuitate Bethlee.Tertio
boc apparetexfitu
qua magni , qa ftfuiffetftta in
diceretur . "Parifius tfl ad ea farua ciuitas in fitu refpeHu multitudinis .Scriba autem Iudaorum refpondentes Herodi , hanc digni fertinentis
orbc feu etiain fupma aeris partc t vbigencra>ii coifiei ft ,no pojftt dettr ideo patct trtinatum locum vbi erat pucr , oitendere , quod crat ifi
&
tattmplanius txprtffrunt ditentts

etuti fequitur in autoritate bic
&
Ncquaquam imnima cs.ijjtod

concordat, vtpatet intuetL
pmpinqua aeris pxrte.

Jlt
ibi fatis
Tunc Herodcscla vocatis Magis ddigenter didicit.
fonti inquifino Htrodis fatla ab ipfts Magis . Cognito tnim loco tiuitatis Chrifl'% tx Judaorum natirefponfione , voluit fcirc tempus ttitatis ab ipfis Magisper fignumfldUorientis qu* apparuerateis % loci cegnitione pojfet Chrivtfiadipfum non rtdir?t,ex temporis, boc fium interficcrc , ficut poflca attcntauit pueros interficicndo ,
Hic na-
Ec procidences adoraucrunc eum. Htc iefcribUur ipfius clm inuenti adoratio deuota,exquopatet, qund cog;wmruntipftits diuinitatemper diuinam reutlationem, cum cnhi viderent puerumpannis
5
vlibus inuolutum ingremio paupe:smatris pofuurn

iignitatis
&
babentem fignum
mm
y uuUum regia cUverifimite quod taieu, rincnr,\
&
tiam ei exbibuijjent , nifi in eo aliquidjupra homincm covtouifitm Et hoc efl quod rficif.Etprocidences adoraucrunc curu .doratione,
fcUicctlatria.
*fl
quoddiatur. Tunt. Hcrodcsclamvocacis.jDiWf tlam, idefoc*
cuUt
Ecaper-
6*
Glof.ord & Nicolai cfeLyta.

fuam mvfticis piUtflJHW mueribus.
claufa,fidcs cft
ris iii;s,idc-lf,!iccr.r
\ i
'
4
Q
,
a Ff 4^r//f,<Jrf.Fidcm
cordis.muncr.i apra.rotUlio cft ons. Muera Anus , qui foh patn ijcnrkandu cfieco In thure cofnnditur udit.ln n.\ rrfaa mamchxus q. Chulium mortuu n6 crcdic. In auco vterquc quia.oZ Mamchcus dc Lminc Dauid regc naru non credir,& Arius folam
,
to.idcftjudxorum popu.oproptcr perfidia,& apns ihcfiuum vi 'i.obtulcrutei murwra.idcft phv ficam,cth!cam,lo^cim,vcl,hifioiiam,cropologiam,&allc

gorum.vcl,f.U'Cfa: ctinitinsfidcni.
Et refpo/ijo aictpto <.$icuc

i
Mo\ h
ticens clamabac
fic
ei
fertmutcmaRnb
Moraiiter
.
ridcm fuam myllicu prohicntnr muneribut.
c.
pio .iffcdhi ipterrogabanj quid diuina mbcrct volanta&i
iiti
fctapertil
fa<
r
enum rcfgoms
pjndamus
Yj*a.
Mil.ncntum
Ecapertistherjurisfuisobtulcruntcimunc imu< qoircl>ant, i)ind Oo. c MoimIi.

a
R'-i
l>
<l
Quia
vcllct diu.ru
bic apcrirur , vt flde pratuia luros noftros h\ via non

,
uoluMia\dc 'cualijnc ad Hcrodnn.Dv-; lucrucruni rcfponliouc b

licct
i
i
Hxcrcfponfio non ficperangclum,fodpct ipfum Deuow quia nulhis ahus viam reuJ-rfionisinfticiuc, nifiillcquidiCIC
ta
.
ra,aurum,chu s,&myrrliam. Ectrefpoitfo b

i
Quia cofoiia Vvinatc non
ictione.
Dnbolum.
mJ
Ioj
-
or,
hoftibus f< ii cordiuinorK-r.-unus. E/.echias.
donecpraxcruis Dco cx occulcis
acccpto
in
fomnis ne redirent ad Hcrode,

b Piradifum,cl
carlefien
Egofum
via,t>erita<
,&vi-
Fidcin.fpcui chaxitaiem.
Urufalem.
h
Non
loquitur pucrad cos,
qul.ithcfjuros alienigcnis pro didit , c6dcmnatur poftcns,
d per aliam
a
pretc
viam
!in|>lcto inugjiionif
rcucrfi funt \a rcgio ne (ua. 4 tcmuoic eo oblau in IciullUciu

pnus.St
rctur,
ncdiuinitasantetepus rcuehtk. vcra humanitas ha-
quod
hu-
^*<*Vb
H,s
ObtnHuntei
au Qjjcritur
'"tt?
'
'
vnuiquifqtictria? quodmagis fjtendum eft , quia congruit mvftcrio , quia omms vcrc
, ccce angelus domini Qui cum non nuriicius.lcd & culios afcilciiur. a Hic lolcpli c|uali maritu>,fcd
receffilTcnt
lomnis loTeph.dices, apparuit ia Gloriolam.

accipe puerum,
f
, a
Surge,&
fugein
-
B ChnftianusChnftum.Deum,
rcacm, fcpaflum confitccur, Efeckur quod rcgcs Pcrfirum $ Perrartt p. mpcr cum muncribos folcnc Hli rahtin ..d.,,, liti muooLuiiibu,. adorarc.quo morc, ..V
t*4utui. ncraobtulerunt. Scd magisdi
uina inrp:rationc cft fachun, vt hoc fic myflcnu omniu
r
&matremeius,
8c
ti Acgyptum ttnitt non latcm deuin Ecce cjnpd bi Futurum e(l enim , vt Herodcs quxrat Qui t conpuerumadperdeadum cum *
.
& efto lb vfquc dum dic^m

.
Acgvbcatur.vnde,^: mox mitcicur,quia,& fidcs nu tricnd.i cr.it ad praimiuin , $ 5 vicn doctrmj: prxparandr. cft, ad etindum. d Tcr aliam viam, e^f,InhoC fbrma dacur credcncibus , vc dcuoti ad Dcum vcnianc , Sc quod iubcac lntcndanc , li cet,ne ad diabolum rcdeac.lcd pcr f^mic.is vircucum ad puni < vcnianc &: qtu cecidcruc contenendo relurgant obedicdo.
t7.q
d "e
ptum
^
r
Hon
ns
i
vndc&figuralicertriadicuncur.Aurum, ad tribucum.thus, ad facnficium.mvrrha, ad fcpulturam pcrtincnt mortuoru.
Vcl pcr harcjtria in c< >dem Chnfto innmancur lias,diuina maieftas,humana morcalicas.
}
rcgu potcde Chrifto

<\"aft pullus
Koni aV hnbv.i
f a } l4 j
ililius.Balaam vaciciniu fequi vifi funcqui vi tus cft dicerc : îccumbe/is dormiuit v: le <>,
&
Chiyfoft.SimagiChriftuquafiterrcnum Kiz,cmqua: cumapudeum manfilTenc.NucauceidoriUicrunc&rcucrilfunt.Cumauicicucrfifuilfcnc.imiife runc Dcu colcntcs magis quam ante, & ptcdirantcs multos crudieruc.Htdeniqjcu Thomasiuiffccad (puincijillaâdnm
fiificnr,inucnicnccs
ftisucilli, &:bapcizaci,fad;isutadiutorespr^dicdtionisip!i'.
Cam
iiuM
Ghrifti,
ium i l>i ber.edixerit tibi crit beued:But,& ejai jggfffaflfi fufcitabit intnatedicloe rcputabitur . Pcr lconcm cnim cius ma'cdxoit* unpcrium fcrmo demonfrr-ac pcr accubicum vcro fupplicmm :per bcnedittior.is virtutcm , eiusdiuinicatem lgicur vacicinium hoc fcqucnccs,vc rcgi aurum,vc monturo myr: ,
Hilarkis.Cum dcfponf itam cam iutro lAccipepuerum, flgnihcabar, coniugcm nuncupauicfcd poftparcum mater cantum Icfu oftcndicur.vc quemadmodum iufro.Icfeph dcpucarecurMarixi.nvi.iginicace coiungium , ita venerabihs
cjrc. 4<
ciii<;
oftcndcrccur in
Iciii
matns virginicas.
&.*puer
tfeftni
,vtDorhusobculcrunc.
>r.ilircr.
*Chryfoftom.
, fi
Non aucemdicicaccipemacrem,
Nos cr?o thus offcrimus
cogirationcs car-
rum eius,fed cconuerfo, quia non

cus eft,fcd
propcer macrcm pucr na-
rw
'
Hom n
in
corde pcr ltudiiim orationis lncedimus:
Aurum.dum
piopcerpucrum matcr prarparataelh

:
f upcrna fapiccia rcfpledemus. Myrrha,li carnis vitia pcr ab-
Vtt%ein^4.egyptum,ij-c.Wi.\x2.
ftinentia mortificamus.
io ,K
l.i
profc runrur
Cm cordc
Hec muneracx
creditur
ad
iulii.rmc
thcfauroai condiautcm confejjio fit
giumeftahorum Sc vircus
vos pcrfecjHuti fttcrint in vna
humilitasChfi.Fugicqui refufugiendoinftruicfuos.vndc : Si
fugne
'%/.
ji jjlu.
Auiu
r.itio
cft pc rfrcra fapicntia,
thus oratio
munda,myc-
Chryfoft.Sic
m illaregione fpei ponunt"cxordia: Qyia

pt x
ci!titate y
atiam.
ih i op;
bona.Primu crgo
fidcs
Chfoorrcreda: deindc
enim Babylon acquc Acgyptus
orariocjnon munic e'cemofyna. Myfticc. Tres magi,ugnificant Gentilc populu d^r tubushl:|s ^Joe procreacu ad Hde Chrifti vcnientcm:
orjtio,ccrciol.>coopcr.itio. Infirmi cfr
Stcila,
prophccicum fcrmonc, orcum Chrifli vcraciccr pro-
C
i
ficcntc Hcrodcs,diabolu.quicognitadiuinicatcChrifT!pcr fequmircuin mcmbns fms, aquo mag' pcrguiicduab idololacn gcnccs reccduc, ad do.mum 111 qiu Chriftus cft.i.
.-
oibus terns flamma imftatim principijsvtramque pietacis ardebanc, ideoabipfis emedacuru fe cflc doccc Chriftu$,8<: pcrfuadct de alijs quoque miidi parcibus fpcrada cffc incliora.Na Perfidi quidcm Magos remictitjipfe vcro cum macre in Ac-gypcu defccdic. & Grcgorius Nazianzenus In Acgypcum quidem ptil.
Hor "* *'
&
verurn impura Acgypciorumfacra dcpulitacprofli^'^ Vnum mfiimicacis, alccrummaieftacis cft. gauic.

fus cft,
adcachohca ccclcfia pcrueniunc in qua incrantcs pcrfidc, iHucmQc Chriftu cii rrucre fua, id cft, ccclcfia Iofcph fcmoto.ld
iîcon/wrge/u.Iofcph figurapra;dicacoruni,qu/ Chnftu, qp inacrc,idcfc,fidcm Chrifci &C ccclefi^culcrunc ad gcnces, E
rdifl o
NIC
1
0"L~A~VS
DE
tVRA.
:
uirl.
In fpiritu vehementi contcret nauesTbarfts.
F>apertir>&r Nonquodtunc apcrucrut,fed quiaprius ape rucranr.quando fcilicct dc terra fua receflerum & inde muncri apportauerunt. 1-iiU-n thn&myr. Ifta 1 tnaobtulitquilibet ipforum ,tum de talibus ficicbant xenia rcgcs Arabum.tum quia pcr uuqun ium linabant rcgiam dignitatem pcrmvriham liominis mortilitarcm qnia myrrha folcnt mungi corpora mortuorum : pcr thus iplius diainitatcm quia thus ad honorem diumum concrc,
&c. Hic ponitur ipfius Chrifti nati pcr dcfcnbit euangeliila quoddam antecedens lp fcquutio.Et pnmo fam pcrfcquutionc,fccundo,ponitur ipfa perfcquutio ibi.Tunc Herodes videns , tcrtio, ponitur quoddam confcqucns ad ipfam ibt. Defunclo Hcrodc. Circa pnmam igiturpartem fciendum,
5
rece(Ji/fent,
Qui cum
quod Dcus prxuidens Hcrodisperfcquutionem futuram,per an2;elumadmonuit Iofeph,vr pueruro m Aegyptum porterct.
cuius tntcllecTlum notanduro,quod Herodescredidit primo iclco M<e;os fuiffc delufos cx appantione itcilac phantafticz, iion curauit tunc dc pueri inquifitione , fcd poftca oblato puero
Ad
&
mitur.Vei aliter fecundum aliosobtulcrunt aurum adfuflenta tionem paupcrtatis matns& filij ,thus contra ictor<roloci Sc myrrham adconfolidandum mcmbra pucri. \t(panfo accepto. f. ab angelo ex diuina reuelationc. j 4 Trraliam vijtnrcucrfi /T.pcrae>o,fcilicct,obfcquio gs defccnderunt ad mare,& mdc per nauem transfretantcm in Tharf>s abierunt propter quod Herodcs iratus poflca naucs Thar: ;
in
templo,&
Symcone
iufto prardicato
& man>feltato,& fimivt
htcr ab
voluir
Anna prophetiffc coram toto populo,

lllud dimittit.
habetur Luc.2.
naticrefcentc
e.Sed Matthxus
Tuiu famapucn
Hcrodcs ipfum perdere, fed interim portarus eftpcr fo
feph in Aegvptuin.
l*?i cou^Higcns^&c.
nrm
dicit filiura
fuum,quia erat tantum

Tiotle
P&l. 47. b;
fenlium inccndit,fundum quod f ucrat prophctatum pcr
Dayid.
nutncius,
M
J
O R A
R.
)\ fD>.njo
maui fioinmibusnoncotraharaus aliquam

ij.d
acceptoinfomnis,&c. Pcr hoc admonemur,quodcii

fociernterp.Proucr.
jiis. voluit occidcrc Chriftum, fignatur hypocrita , qui quanturn eit infcjChriftum occidir, fccutidumilludHebr. e. b. Rurfura
Qu cum fapientibus graditur fapiens

cflicictut.Pct
crucirigcntcs libimetipfis fihum Dci,
Nam fecundum Hieron.

clarauc-
cnt Amicusftultofpccic rcligionis vq-
tum htiiilii
Hcrodcm vero,quifub
Simulata fanclitas,duplcx cft iniquitas.Per Scribas aurem & laccfdotcs qm Jociim natiuitatis Chiith ?x M'chca prophcta de-
*$
Macch ei
m
CHiado rcdicnoclis no
fic
Cap.
II.
66
D
rcli&o Herode,idcft,Iudxorum infidelitate. a vctfr.cjuia occulte per fugam ad llluftrandam Aegypcu dcfccr.dit.relicla nodte Iudans . Ncj&e tulic Aegyptun^quia nocte ignorancix his a qui
Figuratmorsparuulorum paffionem omnium martyru,

qui paruuli.humilcs.&innocecesoccifi func,qui nonin Iudxa cancum.fed vbiquepaffifuncabiinpijs.quosiignificac Herodes. Quod bimi,quia do<arina,& operatione pcrfedi. Illis occiiis Cbciftus euafic, quia corpora poffunc perimi,di-
bn
ipfe rcceffit reliquit icredulis. r.icncio, quia in flne mundi , Iu-
fidcm taquam Chriftum ab Acgvpco reucrtecem fufcipicnresilluminabuntur . Hic dacur

da?i
furges accepit
a
*
pucrum
& matrem eius

feuit.
umitasnoncontingi ?< Origenes. Hiparuuli&ad Hom. ? .i n<j].

.
TQJjia tfdeJ Chrifti maniit in gentibus do.ple.gen.in.
exemplum
tunum,
fidclibus vitandira-
no<5te,&feceiUti Aegyptum,&eratibi j
TVfqne
in linenn infideliutis;, quia
Iudaa contra eccleliam
memoriam a?terna:laudisabea tocommemoratur euangelifta, & horu memoria prout dignu

,
erfos-
bie perfequutoiu vbi eftcpporficut ipfe ait. Si vosperfet>tiutifucrin'.,&c. Significat
aucem
c
vfq; ad obitum Herodis,vt adimpleret, a domino per qcf didlum eft prophcta
a 5Confulitantia!e,quia vtrbum cato faftum
eft.Sc
cft
femper
in ecclefijs celcbra-
tur,
hxcfugadomini clcctos improbitare malorum a fedibus fuis f$pius cffe pellcndos

.
hatitauit in nobis,
dicetem:
a
Ex Aegypco vocaui filiu meu.

1 lr.de
nem fnirorum, vcprimorum ma cyrum prodomino occiforum,&:vcipfaBcchic>?mpnmiciasdomino manyrum inqua

,
fecundum inccgrum
ordi-
Fug/C vt
ho-
accumulatur
ita
d
c
iam turbat 3 per natiuitatem.
nio,qoem psuloancefteiladcii
monftrauic
.
Tunc Herodes vides , quonia illuTus cia

1
nacus eft ipfe faluacor,obtuhffc

videacur.
5
?<
Lingua vfus
cll
pro gladio.
InÂegyptu
,
& erat
,
ibi
vfque.
fct a
magis,iratus
a
cft valde,
& mittes c?c

ettitgeret.
Omnigenum deum monfira ve

ncrantem quia Chriflus a Iunon receptus pcr pnrdicationem cranficaogenres. Fugit in Aegyptum ficut natus eft , vc corrupcam reparet naturam Sic
da?is
,
.
f Vt
hic.qui natus ctat
non
ccs
Auguft. NonfruftrainfanEpifiob.i. illos,quicum dommusno
ciditomne*s pueros,qui crat in Bethlce,

VVt
in tanta
a
multitudinelatete non poffct.

celatetoi.
^Vt ncqueloco,
**
neque tcmpoie
&ino mnib.finibuseius,abimatu,cV:in
a
f Abortuftell.
Chnilus ab Herode necadus quî erecur, occiti func, 10 honore marcyrum recepcos E commendacecclefia.
fter Iefus
reuocarct . Qd fugit, vt fugaces fuitnon cimofngic, facramcnci ri$j vcexemplum fugiendi da:cc
fuis.
ri
frajfecudumte^mpus.qcttexquifierata
h magis. Tuncadimpietueft,quoddi&u eftper Iererriiam prophetamdicetcm:
a 1ln excelfo. f Lottge lateque refonit planctus vfq; ad deii peruenit.
i
Et in omnibus finibm eim. Non concencus vaftatione Bechleem , fed adiacencia loca vaflaeft
f exa
a 9 cogtM>
:.
uic,
ncc vllam mifericordiam

habuit a
filiiim
filio
Non fugic moi cem,qui mo-
a?ratis
vnius anni
amentatio.
I
ly.a.
(;*.
ii. a.
!m.i4.
b.
Imecntum
ifio quan perHeroc n acu (ic.
<
vfqucad rum.quin ouiucs occideret. Iei e- , gboli.Dc hac fiiga prardixir Ifaias: k latusmultus:RachelpIoransfiIiosfuos, 9 g .A Wwa.Ideoabimatu, vtfi- & 3 i.c, cuc prajoccupauerat Herodes fiEcce dominut afceudec fttpcr ntibem nes ciuicacis: Ica&prxoccupaietaliumannum.Ideoetiam leucm. id eftcarncm fine peccato, ingredieturq; ^tegyptunt com. a bimatu,quiatimebat,nc puer cui famulabatut fidera.pau fi.eius. Sepcem aucem anuis in Aegypco lacuir. c Exîiiypto vocaui. In Ofara mxta Hcbraicam uericacem loiupraaitatem vel infra fpeciemlibiconformarec. h Tuncadim. AdimpletumdiciCur,quiaancequam fierede hoc inuenitui ,ucl in libro Numerorum, uc qiudam aflei uc, quiacocum difpoficionc Dei.f.tttum eft. gentibus erac femiplenum, quia quod m licera fonabac, alid Tunc bxroiles vi. Vcrifimile, eft q, cu Herodi nihil renun quid fucurum occulce promictebac. loannes Chryfo.in 7.Honnlia. dicic quod ftella per annu ciacu effcc a m.igis,credidit illos fallaci ftclla deccpcos elfe, Sc 16 ad fe n6 etfe reuerfos.-vii tadiu quieuit a pueri mqui apparuiCjficut in deftruclione Romanoiu iigmapparueruc rn c^lo.qii vox angeloi u audica efl:Trafeamus ab his fedib. flcionc.DeiiKle vulgatis his q I teplo fa&a dittaue fucrar: fc i Voxin i{ama. id eftin excclfo longc laccque diffufa eft. fenutillusii.&I mortc Chn ,pperas pueros occidit. amagis Verhimilc eftpoft annu & quacuor dies a naciuicace Chri Allegorice. Vel, vox ecclefia; de nece mcmbrorum geft; Herodem forfican ideo dtftulic, mentis vfquead folium fuperniafced.t mdicis. Fox rama. iiupueros defa?uifIe,quod quia Romam profectus cft vd lbi accufacus, vel vt RomaPropccr vxorem leuitxfornicatione perempta.fecundu nu Lidicum.K.g. nosconlulerec fuperhisquxdeChriflo diccbancur Ideo mcrum tribuu in duodecim partes diuifam, ois Ifrael tnbu * 10> forfitan tandiu ab inquifidone pucri feconcmuic,vt folhciBcniamin praiter treccntos viros deleuit,eoru qui fuper fue
vcnerac. Necinfidiasexpauic, qui vcnerac apcrirc vcrfutiasdia
tVoxin Ra^maauditaeuVploratêtvlu
duorum anno-
^.
&
ciuseumdeprehendcrec,nequeelabialiquomodopoifcc. jc Theophylactus. Sicut DeusillufiiPharaom perMoyfen, quoniam Hcrodesfc Pharaopuericidx erant. Neccnim Pharao fuisqualibufcunqucarcibus& facinonbus, Ifraclis Iiberationem Aegypti fpoliationcm auertcre, nec Hcrodes Chr ifti regnum impedire potuit. e Occidu omncspue> os. Qua cito Chnflus apparuit mundo,
rut ploratus Hc vlulatus auditus eft
vfq,-
Rama, qui cftiocus
&
incepit 111
eum perfecucio
que. figurauit
pcrfccucione fan-
ctorum,& dum mfans quxricur,infances occiduncur,in qui bus fcrma marcyri) nafcitur,vbi infantia cccicfic. dedicacur.
Figurac
iuxtaGabaaduodecimomilliarioaBethlee.^wf/tr^.iix.igge rac,vc hyperbolice Rachcl la morcua,dolentis afledu filios ia flcre dicaf Vfi per hocdc Chaldcis hiftoria texicur q, iimilis eec ab eis cladi prior populo ludcoru fucura vaflatio. Sed vet ms rcuclace p euagelifta fpu ^phecia dc nece pueco p ru accipit". Dicic ergo, q, tuc copletii lic quod dictu ett,quia ecfi ad lmmincncc capcsuicace fcrmo prophecia,' refpicic, cfi in co ficuc in vmbra,fu:ura vcncas c^diS mfanciu pronuciac". K H<ic/>t/.Quia fepuica eft iuxca J3ethlec,& cx ccrreno cor. i
poris
NICOLAVS DE
i
LYRA.
HcrodiSjUtncgotium fieretmagis non haberet diuinam reuclationem, non tamcn propter hoc debebat omi ttcrc , quod potcrat faccre fccundum humanam uiam.Sequitur. t Vt aiimpleretu, , quoi dtclum eji a domino pcr propbetam. fcilicctHofcj.n. Ex îrgyptn vocaw filium meum. Ifta autcm aultoritas habet g dupliccm fenfum !iteralcm:quia vcrificata cifad iitcram de po pulo Ifracl vocato a domino dc Acgvpto, perfeftias tn de doini nonoilroIcfuChritlo ,qui eft filius Dci naturaiis alijautem funt tantum fiii) pcradoptionem.ficut & llla aucloritasqua: ha bctur. i .Par. 1 2. Lga ero illi in pa'rcm, erit mibi infilii , ad ipje Jiteram intclligitur de Salomone, tamen minus proprie, de dotîtl,'. proptcrtimorcm orculte : liccc criioi dc hoe
,
tus
vidcnsfe effe illufum a magis perfamampuericrefcenremiraVwe eft valde,timens ptincipatum fuum perdere & ldeo tunc oc f'' cafione ipfius voluit omnes pueros de Bethleem interficere,ne jjerodcin. ^ puer libi incognitus cuaderer, fedfuit impeditus ab cxequutione huius fati,quia citatus eft ad curiam Romanam ad petitionem fuorum filiorum lpforum accufantium,& ideo non fuit au fus tunc pucros interficere, ne cum alijs facinoribus fuis accufa:
returdetatacrudclitate.
in curia,&
fere poft
EundoautemRomam, &rcmanendo
redeundo in Iudxa appofuit annum plus, & ideo duos annos ad regnurn reuerfus & in regno conBrrna-
&
&
fe contra filios habebat: tunc adimple dicde necepueroriiquod priuscoceperat.&hoccftquod dicit.
tus,quia fententiam pro

5
Et mittens occidit. Sequitur.
.Abimatu,&
infra
minoautem noftrolefu Chnftoproprij(rimc,urd'cit Apoftolus ad Heb. 1 b. dicens. Cui enim enim dixic aliquando angdvrurn: FiliUi mcus cs tu,&r. Et itcrum. E%o ero illi in patrem, & hoc modo
.
lierant ab ortu ftellae
& a Magorum inquifitione.
frcundum tempus.Quia duo anni fcre tran-
allegateuangelithhicquodhabeturHofee. u.ut uifum
eft.
Ti. tc
Herodes videns.
Hic poiutur
'
ipfa perfecutio.
Herodes
vidcns
MORALITER.
Tunc adimpletum. ttigelimoprimocapitu. Voxtnranaauiita. Rama aliquandoeft nomen proprium loci,& licnoaccipiturhic: aliqncftnomtncoc, &fignificatexcclfum,& iic accipitur hic fecuduro cp patet Ierem. i^.vbi dici wxx.Vox in exc !ft Sequitur. p Bâchciploransfilios /uos.Lkct
7
8
7,
claraucrunt,& tamen ipfum natum non adoraucrunt,fcd magis pcrfe-
perfcquutifunt,(ign.inturdoctorc5bonxdoclrina:,fedmalc vits.quia qucm przdicant fana doctrina, pcrfequutur mala vita. c Toin.5.
7
/
^V
Glof.ord.& NicolaideLyra.
.
68
D
Vclquia hofpitiomatrisnomenaccepit Bcmain.ad lofcph occiflfunt.DcRachclnatuseft min,& fcd ad tribum tarvcums forrcmnonpcrtmctrtcthlccm ,
multidcBcnia
foetoris
& anhelitus refpirarionc crebcrrima.
luda &c Bcmamin tuIudj.Sedquiacoiitinguxtribu.fiint tnbu Bcm.un occiii lunt. in finib' Bech.ee ,multi quoq.de Nota, quod mcliuspcr Ra-
ch-.}('qu.imliperBechlccmph racdiccrc:ur;figura facramc-
***
Eomcklout
b
in
iMnnuimr.quiapereaminom nibus Schcma ccricfia; comtncndacur, quarploratno
j c cu,oluu con f
j
compjicos cius percut: fic ccff.'.nrc, ecclefu ad cadeflia inuitatur. perfcquutionc h fn terram. NflO dctcrmin.ic in qua pirtcm, vtdubitante loicph angclus icucrcatjOc frcqnti cius allocutionc Iofcph CcttioGrcddarur.Quia non dimundum reuocarcntur fribxit inquampatrcin , idco c r.cuocjndi Iofephtu lntcllexit Iudx-am
Deflinflto rcgc illico
efi<
a ri,
jj*^
quianonsuntDcfun
cui .tngelo
tam
&o autc Hcrodccccc,

Quia nonduni publUe rruelaWamr
qiucdignior parsrcgni crar. C Dtfan&i. Tradunt quidam

quia fccit Herodcs fupcr funus fuum nobihorcs Iudôrum
j oft
h iUS.
apparuit angclus hoc olTicium defcrebat

b
mortc
tran f latos
quam fuppli
cio petcmptos.Rachel.ldcft cccleliafuos tcncrosagnosplorat vult confola pcremptos, ncquar n in prxfenti.quia non funt , fcd omncm fpcra , &confolationc ad zternam tranfmitcic vicam. non rccipic cofoVel plorac ,
dominiin fomni*s
a
Non
lilmm tuuin.
Iolcpîin Aegypto,
Non rnniugem.
b
Chritti mediiapaniut
occidcre,vtliccogcretludt|os
diccns.Surgc
a
& accipc pueru & ma trcm

ium Hetnde.
mortcm fuam ficre.

d
Quiconfur. Allcg.
lofcph
QuitScribzAPhitirx mortem
cius>& vadc
m tcrram Hracl,Dcfunc5ii suc

pucri
.
gcrit tiguram
Apoftolormn
&
lationcm fccundum duplicem fiuc qiiorinidam incclligcntiam
cnim qui qu?rcbant animam confurgcnsacccpitpucrum,

cius 4 &: uenit in
a
quoruin otbcio Chiiflus circunfcrtur. Apofroli prnnum
Qui
au-
venerunt
in ccrraTDt liael.quia
&marrem
fueiuat
quodiu aucrnummortuosxfti marcc flue quod hic nollec con

folari in prefcnci dc his quos fcirct in c.tcrnum vkturos. Hoc vc
rcrram
, i'
Ifracl. Audicns
Hetodcs.fiulirpu
Archelaus,
& LWanlai fratte

admonitum.
Oe
ijua k/uteb.it, le
tcm,quod Archclausrcgnarefin
Non mut.it
a
IudajD^p
primtnn pr.rdic.iuerunc fudCiS. Sod pro Hcrodc idcfl maaentc liXicditana mfidchiare mecuunt,& rcccdunc ad.noniti gmtiam gcntibus prcdicare , ^S: sd
cas
Chrimim
rius ccclcfiz
conuenic,qux non
Hcrodcpatrefuotimuitilloire. Et"admo
Quz
angehis przceptuin.fed tnanifcftius cotigit eifotem pictnis. Sc ipfa teiia cli lfiael,t)uia ipfun populus Ifiael ibcoi ba| .
transfcnr,
Ifracl vifu
nraculo.
4
cft
Nommata tctra
cacum pcrcmptos dolcr fc-d cos amplius quos prius cdicos vuk
rccinccc, vel
&
Ioiph non ahuibi
talcm
,
nitus in
f
iomnis
pucrumdcbercliabicarc
ieccflltjn partes'Galila?c.
in Gslilxa.
n;ti
nodumgcnirosge
Qujeft
in Ierufalem vbi erac tcplum,

5
ncrarCjdc quibus nulla confolactcrnaliter morcui ftinc
men angelus mtclligi voluit tio,quia Bcne autcm Ra- cr tur Nazarcth, vtadimplercturqddidlu 6 Galilxain,quam,&: ludei inco Allegoricc. lcbant quod oftendiciic fuiifc chcl, qu ouis vidcs deum diqi ecclefiam figurat,cuius tota intcntio vt dcum cotcm quia Nazareus vocabicur. prqdcftinatum tur, c Timnil. Si timuit hidcA pro Archelao heredcpatcrnij cV ipfa cll ouis rctdima quam paftor huplctur inuigibr, crudchtas.Cur no mcris reporcab.it. HjicbtLidcft ccck fia plorsns pro fms ocGalila:a,vbi Hcrodes alius frater cros tantum facrame regaabati Quia Archejaus pofi patrc monarcliiamtotius cili*;..ilt ideo non modicum fuit prophete rcgni obrinuit , fedinfolcfccns a Tibcrio Ccfare dcieclus tum(licct obfcurcjdiligenciuspr.rlign.ire.
Etvenienshabitauitinciuitate quicvoca
& celcbratio prophec;uutv..Ta
&
Plorat ccelciia,& non vuk confolan hicquia

,
filii
rui
no
funcdc hoc mundo.Velplorat,quia dumpant habcc vnde dicitur.fos plorabitis , &c. fcd additur confoiatob.if.d.
trifliciam
jb.i.
ingaudium, Dcfuntlo autem Hnode y eccc apparuit a* gihtsdotni. Quia fo* pica ludzorum pcrfidia,& Helia , & Enochpredicantibus Iudara verbum dci recipiet. * Eufcbius.Cum aliis in poft mfidias fcruatori noflro, Hia.c.8- fanribus Herodcad cxtreinfi faitascoelicusinuecfeaplaga
a
tiO'Trislitia vcftta ttertetur
&
tuncdiuisu eft regnu in quatuar ofcph qtt tecraretiias,quaru vna.i.Gali.H^rodcsfrateieiusobnn::):. 10 niagii, Qua:ricur,quare non timuit lofeph lrc inGa&leam ficut dcam intr ludeam,eum &; ibi rcgnaret Archelaus . Scdmcllus po' m tuit in Nazareth(qux remota crat)leterequam in Ierufale, vbi crat capuc rcgni &" affiduus Arthelaus. f Sccinpar. Cîiod Chrifius lllucnon transfertur vbiregnabac Archelaus,fignificar,qa illis abfcondetur Chnltus,
clt
Lugdunu
m exiliu,
5.'.
m quibus
regnabic Antichriltus
iofcph.Iib. ljcantivjc.
9 9 vfqj fpiricu alilictarct corp eius vti lofcphus rcferc morb inuaiit diucrfus Ignis mqc lccus incrac no tantu coflagra.
tioneminfuperficiccorporisagcntc prodens , quantu trmfcais crcfces opabat' lcendiu.Auidicas. incxplcbdiscibi fcmpcr incrat ncc tamen facietas vnqua rabidis incicaca faucibus c inccrius vlcc pualcbac iinplcr ingluuie.Intcftiiia rib 9 tabida purcriucbat Dolorib 9 quoqjcolh faruiflimis cruciabat Humorlicjdus luriduscrjupcdcsluridos ober, .
.
in
"A(d.Nazarcth,gcrme nouellu vel flos campi interpcatur, decuius radicc gcrminis fancruilanetorum ad fignnicanduecernicacis fuc fubftatiaafcend. ifelegit. Sicut ergo in eligit tcpus quo nafcerunt 6<: locu , ita &C ciuitatcna qua
coaiefcerctcuius
cfitate
indicio eft: q> ipfa fancbtasyin iinnucricManctuffanccoru recce clicit",vndc,&: diicipuli
nomcn
eiusprius Nazarî dictifunc,fedpofteaa ChfiioChfi.ini vocati fut.Nazareth Galilc^quo transfcrcur.parccm eiuiJJ
rabat.Similisqupq;iJlicircapubeii,4v.'tc aftiicfio, fcd, &C
pudeda ip.fa putredinccorrupta fcacebac vcrmib*. Spintus quoq;iiicrcaibilis cretta letigo( q f ucrat fatis obfcena) dui
foetoris
gencisqu^ fidcfufcepturaerar, Lignificac, vndeflosinterpretatur,qa ecclciia quoardctius aterrenis adc^lcftia tranf F migrat,eomagis vucucu ilote &. gcrmine abundat.
NICQLAVS
chcl. fcd LkiIicui
@Tcr
peratorcm.Ad accipiendum igitur diadema vcnit Roaum , fed & fratrcs cius Philippus,& Herodcsilluc vencrut petentcs patcrnae haercditatis partcm.linalitcr dccrcuit imperator, vt Archelaus haberct mcdictate dicla cit fudara.
DE LYRA.
habctiuQenc.29. tarocn diotur hic raatcr pucrorudcI)cth'ct:,quzcrat fitaut lcntclud* . quia ipfa Rachcl fcpulta cLt tuxta iicthleem. , vt habctur Genc. j j.& ldco tationc fcpuiturx difta cft mater iplius JJe thleern,& habitantiu inca.&iodicif hicplorarc
1 r
metaphojice rationc prqdicla.
rcgni paterni,qua: aliam aurcm mcdietatemdmi|itinduas partcs,& vna dedit (-Je rodi,& fac"tuscittetrarchaGalila:x.aliamdeditPhilippo,c\ fa,cluscfttctrarcha Iturez,& Traconitidis rcgionis, vt tangjturj Lu.5 Jgttur quia Arcliclaus fuerat a patre inftitutus qujntura lc fuit,tdco faucbat faclis a pacre propter quod Ioleph. 4 Timuit Uto /ic.Scccliit in parccsGalila?a:,\bi dominabatut alius filius,qui portionc libi debita a patrc fucrat priuatus cjua
o/tt/ffc/c^nî/dijouywni.iubintclligiturviuentes. cft , ecce appa . Hic ponitur illud qtf coufcqitcns adpcrfequutior.CjquiamortuoHerodeq puerum
Dcfuncla, autem Herodc
angeh lofcph cxfrcquentilocutionecuangclomagisconfolarcc Grjt sAuditns autcm,&c.Ad euidcntia huiys notadu fecudu 3 qf rcfcrtlofephântiq .17.ca.10. Herodesmonescondidit tcftamcntu, uiquoordinauit Archelaumfiliu rcgni fui fuccefloi?ita mh r omanum nn tamcnqclcoro na
pcrfcquebatur, angelus monuit Jofeph, vt puerinterra lfracl report arctur. Non nominauit autcm angelus aliquam ciuia tetn determtrtate vt ex tnitruetis eu de loco, rcfponlionc
tum
J
in fe fuit,vt
dcm
vifum cfhpropttrquod Iofcph cum puero
ibi
fccunus manhr. Et vcntcnsbabita,&c.vl
ibiChriftusnutriretUi,qui in Be-
t|ilccm fucrat natus, vt pra:divtum cft.
yt adimplerc.
Ija.il. tgrcdietur
vnga
dc radicc- It/fc
&
flos
6 R A
fibtjtorijrnponeret,
per
_de
radiuseius afcendet.Hd>rzica veritasfic habct.Et. Nazarllti
proptcr pfcquutu>em Hcrodn figuificatus ftnt tranlitusapolluloru ad pradicandugcntibusproptcr perfequutior.cconira eos mota aludiiijicutdicit B.irnaba$ l^.r.inc CGiiJtantcr Tuulus
Jrvr.^rc.accip.Per tranlitum
L I T E R. domim iq Acgypturn
pvlliiii
dixerunt. Vobis oportebat primum loqui verbu dcijed qnomam reillnd,& indigt,os vos iudi.vite xterne.ecce co.adge. s'ic cniin precepit nobis dominus . Ifcr reditumautemeius in ludc-am iic-
funclo
Ac
&
Icrod,c,figtiatur ilJuminatio
ludcoruminmundi
finc.
ADDf
dixtitm
6p
Mattl lxi
a
Cap.
, :
III.
*
*
'
7
'fheophv. Quis propheca hocdix.rmoninuc-niuirnunc: P r ne^ligenam enim Iudarn(
4
Lj.n,a
Terprophetas.Prophetasphi* non habe, quia mus fixum de fcriptura exeplu : oflendic fenfum non vtrba fe
ralicer dicic
Nazareui i.&nftusqaodconuiitChri(io, ;
eft
perprophctas
.
cjuoniam NazareUS VO-
cabittU"
rum
.
mulrilibridefidciatur.
&
futnpfittc.
Vel eifdem verbis in

Exietvirga ie radice
Ieffe
,
.
ob continuas
taflisabfquefcripturahocdicebatur.
captiuitates for-
IuauvxtaHebraicam veritatem
&, 7H&Z&**** ^ e radice eius afcendet
NICOLAVS DE LYRA.
& ideo
dicit
.
Quo,Naza.Vo.<7i<j in Tâ^-abfuit conceptus ct nntritits,
licet
* raike eius confmget
in
Betbkem fucnt
)iatus,vt habctur
ftipra
& Luc.i.exprcjfius.
&
Quo.
A D DITIO
I.
Inca.i.vbidicituun Poftil.Quia iftacittitai antiquitus vocata cft Ephrata ab vxore Calepli . Innno per magna tepora an Calepli.f teporc Iacob patriarchf
vcjcataeftEphrataBethlee.vnde
ii transferatur inlatinu diceretur.-Natfarenus feu Natfireus de radice eius coafurger.cum.tf.!iter.!:q> non compent Chnfto:fed bn Nazareus.qui iigiiificat coiifecraiioua faiktificaionc , vn
h^caud>ontaseuagcin{.i'.f.A/ :^Nf.vi vocapiiur iion fundaturin

1
Gen^S.b.
II.
Sepeliui
eammxta
viam Ephraca. qux
ADDITIO
alio
nominc appcliabatur Bethleem .

radice eius co-
hacauctoritatella.per Poftil.aijegata, qf ei habertir lii lo f.in Pfal.ij i.prout in additibnc fupci illuiu.piulinu.lajMus h.ibeuir.
Replica.Incap.2.dicitur.i\(j^.<j(m-poji/i-.Burg.dicitil!ud
In eo.ca.vbidicitutm PofU. EtNaiareus de

ifurset,&c.
fecundum Hebraicam veritatem non fundan

Hieronyaius
Hebraicaveritasinillolocolfaix non dicit: Nazareusde radke eius confurgec,fed dicit:nctfer de radice eius confurger,qd*
fi
in di.;io ifa. fcd difto Pfalm.tf ementu domine Dtuid.lbi efflorthitjalicJificatio uiea. concordantia , Sedrefpondeat hic Beacus
aquo
illa
receptaeft.
trans
C A
.
P.
III.
N dic auti.Prarterit multa,

cctranfitad predicsuonem Ioannis
a
ln dtehus.
C A
P.
3
III.
Cum
adkuc habitaret
in
Si gratisin
Nazareth':
baptifmo
fit
remif-
fio,
Ndiebus autcm
a
a
il-
Non ftflum
lis
venit loannes BaEcer.quiaverjkMfcc.if.
curpr.rd caturpirnitentia? Tiiplex.moSed tnplcxetr rrfodtis perifte- d ptn' tcn s tur . Prirnus crnu-escV omnia "*
x
pucri-
tia?annos, fed omries vfquc
ad
ptifta
a
praxbiationem Iohanivs coraprthcndic.i.cum fereeffet. 35.

Lc.3.a
pra:dica ns
in
antebaptiOnutti anrenuciarc &: con/ft-mn.ire:q[!'.--d nem.'l;;
SiC
notans dcleiium penitentibus
reffc cff ad Ch' iHuir, vetuVis Sccundus potf bapnfmumla- E

. ,
annorum, Luras flgriificantius Ci mporarxprimic, Anno. 15.

imperij Tibcnj Vtnit IoanntS.
So)
Carfsris
:
.
dcfertdluda?*, &dib
Puniat quifijue malaprioris vire
,
>
Chrifoff.
appropiansantcquam
ap-
Opeie.
:
falus cuam perquia ayeropinquabit didiinus , &facultss redeundi vndececidimus. 1H.ic promiflioiie eiiguDturanimi, regnum Dei iuxtavos eft.
Tei.tius,quo l.mctiquocidie a calibuspurgacui peccacis, fine

qtiibus vita
pjosperpoerilfeciafri rerioifari.
non
agitur
Peniccrc eftanteacba dcflere , &: defic nda

re.
.npcris
:fti.
parcat,mitnt radios fuos,& tac it albefcere onenrem,vt \xxcedem aurora aduentum diei
d cens
e bit
t Poenitcntiam agite appropinqua de co

:
non committc-
Sic
pridicau
t.Sic
enim propheta
.
pndixit.
demonPrenSicdominusnatus in mundo, aiTcquaiT ppnreac

.
enim regnum coelorum
Hic
e(t
.
rcgnum zq\oruadeficdicittir N011 terrena, vt in veteri ]ege:& hoc per obe

Pgnitentibus
.
per doftrina,fpintQ5 fulgore tranfmiflailluminauir Ioailieadiicirtumannunaet S.<luacoris,&ideo ne,vt prarccdes poP orrum C hi ifti eriarratG doctnna eius cnarratut us euan
fui
dietiam Chniii Ethoc regnu Ioannes prasdicaiHC.Pe.ag. Trima vircus cfi,f> c^loru primus
gelrfta
cx.
ptifmn
m quo cefTmonium habuic,de pracur.
penitentiampenmere vetercm homincm & viciaodiffc, q, qui no facic non modo virtutcs non comprehcndic, fcd ncc
eciam fupphciafugit
forccc B iptiita pr.irr:ittir,diccns.Jw</ie6f . b Trxdicans. ManifLffauit fc qui prius iiluerat, baptizando
. Pemcentia? virtus timore concipirur, qui eltinitiumfapienti.EPc|niccntiaapuniedo, quaquilquc
quod illicite commilir

3
viam preparans d. mino

c
in d, jc to iudjtoi
Qî? Iudci a deo defcrti eranc.quibus ne-
ccflariacftpenircnt!;i,vtredcant.
Venite>itia<H.Hot prtjco nuciat,quod pcr feipfa veritas. Pc;-
nirctiaprecedit/cquiturpromiffi )regni: Qui verepeniret,
in fc
ptentos errores, deindeengitanimuaac^lefteregnu

Si
f)umc ccnicenciamagereefidignos fructus PLrnirentia: ficcre. i^.cc.i.C'hrifius,per quem (mfli regnantin cekftibus Vel euangeliiun,quo ad regnum e iAp.enim.rc.'Ni(i appropinquaret,nemo rcdirc poffet: quia carci via(qua;eit infirmi Chrifius^carcbant.-quam parans loannes penitenti an teponic .
.
.
&
4$\Vox
portatus de ^fegypto,tuc.n.erat in quinto
NICOLAVS DE
C AP.
iium IN
LYRA.
annoa fua natinitatefcd re
III.
ferendii efl ad dics Cbrislirfuando fuit #tatis perfeclie.Erat enim incipiens ad trigefimttnt annum quando venit ad bapttfmum , dc quo bic
& eiiam Dei pafis
diebus autem illis. Hic terlio oflendit euangdifta ipfum Cbriverum bonunem ex tejlimonio lobannis cffe vcrum Deutn
&
agiturydr ideo euangelifla Matth&us tranflt totum tempus inter medtum a quinto anno Cimfli vfqne ad baptifmumttunc enim incepit Io
hannes prxdicare,
frt
.
t'fi;moninm Iohannis
B ipczatusaut ledm.ltem primam in duas partcs,

rnonium,ibi
.
, quiaprimoponitur fecundo ponitur teiiimonium Bei patris , ibi .
diuiditur in duaspartes
&
fic
patct tempus,
& iocus defignatur cu dicitur

.
quia primo po
hiiur tdoneita- lobannis ad tcjiificandumjt cundo potutur ipfms tifli-
Iterum prima in tres , quia pri.-no ojtenditur eius idoneitas ad teflificandum ex aucloritate facr* fcripiurx.fecundi), cx fanclitate vtta , tbi . Ipfe atitcm Iohannes,
.
Ego quide baptizo vos
2 In defctto.lbi enim Iobannes nutritusfuit , vt dicitur Luc.i.sr ideoprimo prxdicauit ibi,& pofiea ad rcgionem circa Iurdanem defcendif.Modus autemprxdicationis fubditur cum diciti^ Iila erat debita ad incboationtm 3 Ptx nitentiam agite. difpofitio nouA vittR qux per Cbrtiium erat danda,& ideo dicitur
.
4 Appropinquabit enim re^num

erat pr<ccurfor Cbrifli tjuia
,
ctx\o.<Alii atue
,
propheu proe-" 'iratia

,
6cc.tcrtto,rx vcritutedoclnn.t,ibi.
Vidcns autcrn multos.

lobanms,
.
Circa
primutnpHUuittitui
tt
.
& tempns^r.um
I
rrpus pntdcationis
illis.i.i/
locus
& modus
mittfbant bona temporalta obfcruantibus legem

per
isle
autcm cakfiia,
qutm
facla cft veritat
&
dictt
Indiebusautem
ad dies
Chrifli prsdifios
T^cceflhoc rcferendu immediatc.f. ad dies pueriti^ quandofuit repor-
dicbus Cbrifli
porta,& ad boc confirmandh inducitnr Ifaia moniumjfa.qo.d cens illis 5 Hiceft cimn.fJoannes^de quo fcriptum efl
aperta
efl ceteflis
. .
tefli-
Vox
MORALITER.
I
In dicbus illis ventt lohan n\t baptifta
prsdicans in deferto
&c.
InI()haiint:dff;:r:b!Cuicuangcli)pi2dicacor,&:primo quactim ,id do&rinam , cumdu uur.
i Diiens.Tani.agt.Dcbrt. n. ptardicare generahter ca qua: recedcrc faciuta peccatis,& caqu^faciucaccedcrc ad cofequutio
Et quoniam talis prxdicator parat pergratiam vcniat in mcntibus humanis . ideodeipfopotefi dici quod itibditur. 3 Hu efl enim de quo di.dt &c.Ipfc au.Ioh.Hic cofequentcr defcribitur prxdicator euangclijquantumad vitam, &primo quannim ad vcff itum,cum dicitur Habec i Ton.1.5.
qtuitione regni ccelefbs
.
viam domin
1:
vt
A
NMfff
71
3
Glofcrd.&NicolaideLyra.
Mmm^ fa
Cbrifltts Tctbftqm danut vctbu finc vocc- jiid tur , ncc vo* flnc nt
n
Md
D
.
riUiwnifi
A IohannciNullum
rcll.gcntia vcrbi
valecVox viam vctbo pc*p*rar,vt rccipw-
~ma pellicca circaUimho";, .nncni fuam crucifixitcfi vitijs cVconcupifcecif',. qiii.i &:locuibs(. d;t:qii!apicdi(.atioe;'.isturbisd.iki';f'puicduin
nuir Su:Genim'ma v!pcrarum,&c.
<
,
tur TarauilucerHamChnflomeo.
Forma pcnitei,t.biis,loaiscoiuicrf.itionis.non hominum.fcd dctcrfrequeniia enm. dcquodicTum tom.Vcftuus nonmollisadnu*

jndeferto.
cito didicic,quia no Chf s fed eilis pr<emdictfulcedo.I:-. locuflaalacer volacus, cocficapparuic.In
Chnfius putatur.Scd
fccl
cito dcciduus
TMictxil/jt ad
;i
cft
pcrlfaiaprophe
eum yc, quia

:
xum
f.d alpcr inulitacus

,
Vl&US tcpoil Cv
JPrco
OiiafnlJtiiim rcdcmetioiii
vrtbi,crl>uin prfccdu. nunt.ct Iudfr inr. drfertr.
nillquis
malii cxc.t, noabiui-
Tt?k
Jg^Jlaoaornin
Tvpicc, defcrtum fignificat mam a mundnllc-
tamdiccnte.-r Voxclamnntisindelcrto:
a c
rr,uih"C.t5opcn,rpAriie.
fc
Non
d coi
pro tcncni
fiuiciu.
Bcne uiuedo.
d
Fi
Jc
*:1
iii
lucxfjccbrisfcflircsatam. |haa.i.cc pUmimhi,

Jigentcraudiuii
.
ldcil,morc
rtcmlit. rocliut mutJic.Sc fie jicnt fcunte icclc

1
w i et
H" 1 ucibuni
tur.viidcupte fcquitur Bapti?jbantnr ab io tn lordane : qui dcU cnfio inct-i prccncur, quia dc fu pcrbia vctcns hominis ad huiTiiluatc conK-flfionis
t.V
Vm dommiad
di
Stiirta! Irdmun.i-is.
cordingicur,cum fcrmoeius
d //>fr*M^Quipcnitenciaprcdicac.habicum pocnitcntix prjccendic In co vilicas vcflis &C cibi laudatur , quorum vfus in di.
c paratc d cius.Ipfe autcm lohanrfes habeb u vcflicd .llud lujui.a- molhdcs.

Nondelaru,
quii hocuftetitau
via
m domini,re
a
emcda-
t5iras
facire fcmiras
tionis
dcfcendcbanc . Iam tunc
x
*
cnim baptizandis exeinpludabarur confitcndi pcccaca Sc promictcndi mcliora.

*
indicium
Zona
cft
corpoui
,
cnmincma.
in uoiuptatc fir. Lurabi.uoluptat peccaii.truia pcctatutn Vbi mijit icgnarluxuiia. b Non liuuio paiata , litut cournit eicmite.
i
mcntum de pilis camclorum

*
6V
zo"nam
Cbryfjflomus. SicA^.j Hiniil.iO, foanncs quidcm prj*dicaoitba- inûtt.
uitearguicur.
IpfcauccMunncs
infemct-
ipfocruditpccnicentes, ma viticxhibcc in dcfcrro habi cacans,tlc IocuCtis

viucns,ptlos
&
pclhccam circa lumbusiuos.Efcaâtcius c nouianimalia. b I'e truniis uelde

Minuta
lieibis.
prifmum
pccnitenciar, &:
,
nn aic
icmilBonrs
icd vttredcrcnc
.
iroptei
fof-
tatcm pixJiuttnnii
8c afporitatem ueltitiu
cc tibi.
aduenicntem pofl cum
c erat locuite
,
t
& mcl filueilrc.Tunc cxibat
4
5
cmm nondu
m Cum
mi li
adculcrofolima.&omnisludea^&omnisirglocircalordanc,& baprizabant g ab coinlordancconfitcmcspcccatafua.

f
di hoftia luilTcc obl^ca
pro pcccatis mun, cu cnim
6 7
veflicns
nondu
Scruuspei non dcbcthabcrc vcftimctum addccorcm vcl ad dclccbcioncm fcd tiiriim sd tegcndam nuditate, Jndcloba,
t^jBnp;^^**^
fpirituflanaus dcfccdif-
fctnccpcccati:mcftfokuu,:cc
intcrdom.num atquchcmincs
inimicitiafuhlata, ncc malediclio
cxcincl:a,qucmodo rcir iflio

fadtadiccrct'?'
P ncspibs
I b dcpcen.-*
2
.
vcfiicbatur.
pcccatorum
Quia
tu
*
mkmdm
W^
"'
Tci tullianus. Pocnitcntia dc ipfo quoq habitu atq; viclu rnadjt.facco cV ctncrc incubarc, corpus fordibus obfcurare,
;
Tlicophylailus.Adpaniccnciamhortabaturctiamhabilugubrem enim gcrcbat vcftcm .
infolcnccs Iuda-osaducrfus ioic^proprioru obliuiopcccacoru Chfi dona facicbat, e regionc vcrodel^toru memoria rcq,rcndi libc-racoris & con-cqueridc/ veiua' dcfidciiu fufcicabac: ad boc loanes pr^paracurus aducnir fuades eis rcfugiu pnie:
an;mu mtc;oribusdeijccrc,illaquf pcccauit,triflitradacionc mutarc.Ceterum paftum tSJpotum pura n.-iTe, no vctris

fciliccc.fcd
non,vt
c.iftigarciit,fcd
vc hun)ilicrespocniccdofacti,&;
pec
animx cauia,m pleruq vcru iciurmS pccs alcrc, 5t mugirc dicsnoctclq ad dominu ingcmifccrCjlacryman
;
cacorii iuorucrcbriusrccordaces,addoiiaicmitIionisaccLir Ulis conficcri pcccara fua &C pieniicranr. Quafi dicerec,
Ego
Dcu tuu,prcsbyrens aduoluijtVaris Dei adgcniculari, oib. fratnbus legationes cxcrcitationis fuar miungere. Depilii Ca. jc Tlicophyladus.Dicuntcamclum rnediueffcinrcr munda fic immunda animalia. quia rummat,mundum efl,
vt dignius riaagcic pcrfu.ifi.non vt cafligencur omnino,fed Nificmm fcipfosancc poflearcmifiionisdonafufcipcrcnc. d.imnafTcnr,ininimegratiam rcquifijiicnt. * ntcamenremif-
Nam
autcmquoniamad Dcum
mcdiator vccci is
non diuidit.immundum quiaautem vngulas
cft. Ichannes adduccbat populum Iudaicum,

;
qm vidcbatur muuduscfle,c3i: gcncilequi immundus,cracq

mclorum.
jt
& noui ccftamcnn, idcirco fcrebac pilos ca

pm lotuiia &c.
.
Theophylactus Tamccfibaptizabancur, fionem peccacoru baptifma Ioannis no habcbat, fed fohi penitcntia predicabat,cV ad rcmiffiooi peccatoium,hoc cft,;id Chnfti bapcifma ducebar,apud quecft remiffio peccacoru. f in lordanc. quia in co figura bapcifmi prarccfiic, &t ex nomi ne defccnfum defuperbia cxigir,quod congruit bapcizaus.
.
F.f<a
autem
Tbeopbylaitus.
dam
*
Qnidam dicunt hcrbas cffc locuflas,qui-
fruitus agrcflcs
Euchymius.Quidamcnimlocuflashcrbas elTedixerunc,
quidam hcrba?,alij vero infc&i gcnus . Moralitcr. In vcftc lohanms moncmur,vc afpcris vtamur ad r< ft cnacioncm carnis.In cibo vc non arce paiacis, fcd navtamur. Moraliter.Habitus& viftus&coucrfacioncindicacAfpe ris vcflif.ci a vicia no palpauic, fcd afpera mcrcpacione redarcur.V.ibuscibis
C
i
gyir>
cft uftimonni Confitentes. Confcilio pcccaioru, cofcitutia: timencis Deum.Quicmm timetmdicium Dci, pcccaca non crubefcit cofitenTêrfc&us timor foluic oem pudorcm.Con fcffio pcccaci pudore hct, ipfa cruUfcencia eft grauis pa-na..Idcoquciubcmurcon{iteripcccaca, vcerubefccnciapatiamur pro pccna.Nam hoc ipfum pars cfl diuini iudicij. * BafiUus: Vult tui mifcrcn iudcx,ii modopofladmifla.hu [".^ 5 milem ce faiiu 6c contricum,cSc: pcccaca plurimuro deploran /a ',^ tcm tcmuenict. Infuper fiqusclacetcris &c arcs.no dcii- j, cuulgaucns hacn tuo cicra pudorc vllum. gnaftijfpdidcns Multot
&
'
&
NICOLAVS DE LYRA.
Voxcla.indcfcr.c/wdid/rd/j/jf, f*it
illc
deqnoprtcdiclnmfne-
rat,qndd per vocem pnxdicationis dtlnbat clarnarc in defcrtoludttt: praparatipnetn popuh in aduentu ipfius Chrifli. jld hou cnim p
rupicr
contincns pro contet,e.Icrofoly.Hic accipitur dt ItrttfaltM. to.i.poptdus 6 Ec o. Iudara. idcfl multi, ficut fecmdttm communem modum d:cimus,tota ciuitas currit iliuc. i. multi quia non omnes cunwt , imm
c
Tuncexibac ad
otdinata eral prsdtcetio lohannii,vt pcr jua prxdicaiione populii co-
aliqnando pluresremanent,
bole,idcfi loquutio
&
efl
qu*damfiguraqu*vocatur hyper-
gre?aret,& popuf conycgato Cbriflt aduentum dcnunaarct. X Ipfcau.Iohannes. Hitoiicnditur tdoneitas lobannis ad teftificandum de Chriilo ex fanflttatc boc auum o/icnditur cx vilitatc vefl.tui. Ipfcau.Io.t5cC. Et tx aHJhritatc ricins,cumdicit .
}
multum
expreffxua.
7 Et baptizabantfab co
baptifni
ip/itts
in lordane. Saptifmus enhn tobanit ad
ptf,CT upcriunturin dcferto
4 Et mel.filue. Hoc aut mel ibidcm rcperitur pcrum.Scquitur. in trunth arborum,velfecundum tc l{aba.funtfolia erborum alba nera qu* manibus contrita habct faporem quafi mi llis, talibus vefcclohanneiex quib.patct aufierttascius Et .
Elcaau.C.lo.c7*/i* Jnnt paru.\ anintaliavolttantta pcr modum falJ4f*,> f.ixa cum oleofunt cibuspatt
, qutdaprtfiûratio ideo libannts, non folu Cbttftideproximo ventu>i.& prxdicabat,fd eiiam baptifabat, quiaficut fua prtdicaticne mmtfia* bat Cb iflum venturum,ftcfuo baptifmo affneficiebat ho-
hoc crat ordinatus,quaf: qujcdamptttpatatio
&
dtproximo
&
'
quia
-.
in moralibus
magis mouentfjclt quam vcrba
iuvciH&vrflnu yita fmtla ,
&
baptifmum , vndekaptifmus lobannii crat quxdam protefialio crcdendi in C/;r;/f;,m vcnturw.t ct : factcndi opera pcenitemin , vt deuotitts reciperent ipfum boc efi qmi dicitur ^fcl.ip.a.lohancs baptizaiuc baptifmo pccnitcncn,: po
tnines adltbentiusfufcipicndum Chrifti
pulu dicens,in
rcnt. bac
cum qui
vcnturus ctfcc poft ipium, vccrcdcqttia
loqucL compo/ita.idcojlatimfubditurcxbprtativnis fusefjica-
cfl in lefu.
idco fequiiur.
iij,tumtticiiiir.
.
S Confi.pc. fua. ddenda.f.pcr Cbrislum vcnturum,
hoc non
Tunc
M
1
O R A L
E~ R.
Uabebatvejlimcntum de pi.ca. Et quancum ad uidumcum dicicur. 2 Fft.i vttem cius . Aiiflcritas.n.uir^requincur inctiangelii d:cic Apofl. 1. Cor.j.d. Cafli^c corjm mtum p;cdita;urc.Idco
itt
in /eruitute redigo neforte

ciar.
cum alijs prsdicaucro ipfe rrprobu Et quia praxlicacio talis prxdicatons eft cfticax, tdeo
,
lc-
quicur.
$ Tunc exibat.K'\ doftrina
diunr,c\:
talis
prxdicaroris
muki Jibcrcr au
demuiccd/.
panuciicixfructufacmnt,^
calcs fupc
73
A
Mattf1X1
&
.iufhtiarn
:
Cap.
hi
III.
.
74
DA
Sadnce. &t. Hifuntex heretlcis Iitq MuôrPbui-ifrnrum dcor ii.& Phanfci iibferoationu 6c traditionn preferut uiiti-
tia,viide&Phanf.ei.i.cliu<fiapopulo per priuataui dicuntur. S.iducei.i.iufii:vendicatenim libi cj> non func
negant refurret*ioncm,diccntes pore.-C^tunduc hbros Moyli ei
animam
a
lncenre
cum cor
catores vnde fubdit-Er ne velitis &e. Ad hu militarcm prouo- f> cat.In fjperbiaenimnuflaeftpenitehtia Difcretio eft in pcnitentia,quetimore , &: metu ptrnaru ante oculos potiit.recolcns antiqutjrturpitudinis^Sic do lor cordis in fletus crupit,cja tine dolore nuila funt vulncra, fivitalia membrorum no.fuc-
cipiuc.prophctasrefpuint.Hos Veniecesad baptlfmu IohanCS
Vidcnsautcm mulros pharifeorum &Saa
rintcircummortua: gratiaeit
Kon confitente,
peccatafua.
qux fcncit, fentiens quxnc fanctitatem. *
increpacrquiamaximcindigebanC COrreChone & penitentia.
duca:oruTn venientesad baptiimum fuum,

Îte.-ifi
a Nemo.quia non penitefiti,fed fme pocnitentia iratn Dci quem vobis annuncio.
Ruper.ApudLuCamdillgen tcranjmaducrccndumquiainterrogabatturb* dicer.es, quid crgofaciemus ? mterrogabanc pubJicani venienccs vtbaptiza rentur , &dicebanc magifter
faciemus.^ interrogabat &C fifttit cjni cjuid milices dicentesquidfaciemus ||ut pjwu m. &c nos> Phanhci vero nufquam
riW
:
non eflugietif.
;
Aug.^rendumcftqua:
b dixit
tveiuit.
CIS
.
J progcnies viperarum , CjUlS dcvn*m*..

vt
fic
emigiati
?
,
dignxfianc pro peccatis elec- M p ir mofinarrdequibus etiamChri- if.j .d. fti przcurfor illc diccbAt.facite Lucx j,U
.
^^^
c moftrabicvobisfugcrc a vetura ira

a Cirnit mcrtiiicationcm.
difcit tiaiie
Facite
quod
!u e
ergo
fruilus
dignos pfnitetiti*
b Secundum qiuntitatem culpx

.
ix necefiaiia
elt
pxnitenti
proculdubio non inuenientur

tf
crgo truetu dignu uel

a Coguaado
afili
j
p$nitetia2.
Et t ne
velitis
ei]hoc folo falut
icputando. b Et in femine Abiahaaa ne confidatu, quaii lit. c fQuia non hli) caiuis.hi funt infemine, feo qi Dei,nde fubdit.Fotens r.t &e. b
:
interrogaife Jcgutur&dixiiTc,
dicere intra uos patre

a Gcntibus
hemus Abra ha. Dfcoida inlcnfibilia.

eftil
.
eos facerc , qui vicam fuam vfque ad mortem quotidianorum criminum perpetrationc cofodiunc/wfrc-w babemus ^lhrar-
bam.
Chryfoft.Qnjdprodeftei iordidant mores generatioclara ? aucquid nocec illt generacio vilis que niores ador nantt I ? fe fc vacuum ab omn,
*
f
quid faciemus? quiaeratfuperle uaqua iufti. bi,cofuientcs b Trogenies vtperarum e-rc.ideft
quorum
d
*-
co.n.vobis,tQrh potenscftdcusdelapidia
Si
TMMmin %
,
autem uos Chnfti crgo femen Abrihe
quem
e i.iiefiti5,irr
hac opinicdie.
V*.
prcfti.
vcnenati venenatoru filij: quia busi(tisiuicitarefiliosÂbrah*.Iamcnim 8 bonis inuident cofq; perfequii bus bonis actibus oftcndit,qui gloriacur tur.proximos lcduat vt patres corum . pacnbus . d Dxoenim. A carnerecr.hit, vtcogiccntoperaprgdeftinaVipcra patre fuu occid it,iic Iudei ^pphctas q. erat patres eoru rj.operu / tionis Dei.Prima funt rudimcnta fidei, credercdeum poflc Chtyft.Sicireartifitiofus medicusii videt it argtotantis co
^f
< :
iorem,intclligit fpecicm paiTiomsdic
lohannes vcniencium
forfitan.n.
ad
fc
Phanfeorum prauas cogicaciones intcllexit:
apud fc togitauerur.Imas& confitemui peccatanoftta, nul lumlaborcm nobisimponic jbaptizamur&cofequimurindulgentiam pcccatorum. impuhtatis.non eff neccflana fumgcio medicinq? Sicmulta <iiligentia nccefliria eft hoi poftconuerfioneot baptifmum, vt \ulnus pcrfeê fanctut:i6dicit progenies viperaru. Natura
Infipiens,nuquid facta digeftionc
cumt ad aqua.qua il no inucnet it moritur
cnim vipcraru eft quod ftactmcum momorderic homine,

,
.
16
iftos
dicebac
quicquid voluerit, vtotv.niaqui dcnihilocreatut.poflicdc lapidibus vcl depuluere filios Abrahaffbrmare. c Oe/^.Demoiiftiatiucadillos Japidesquos Iofucdelorda netrasterrefc\it,adqu<squaiidigitumcxtendensait. lofuc duodecim lapidcs demedio Iordams in terra trafpor tari fecit,& alios ex terra in eode alueo rcftitunp quoscxcas catio Iudet>ru gcntium ad lucc transformacio prefignat' . VclGetileslapides votat:& eitfcnfus:Ncgloricrninide fcmine carnis,quia hi trh (unt Hhj Dci , qui pcr gratia funt llIuminati,& in.cn' iufcitati.Sufcitai efignater dicit,q.a Chri-
&
progeniem vipcrarusn, quiapcccata movtiferacomittetes,

currcbant ad baptifmu, vt iicut vipera? per aquam tantu per.cula .nortis euadcrent.Ite viperarum natura eft rupere vi-
ftus Sara.i.ectlcfiaaccepn,6t fufcitatpergratia filios
Abra-
fynagogam . Item viperasa lor js fpeciofa: funt &c quafipicta;,intus autem veneno repletx:ica ifti pulchntudmem iantcitacis oftendebanc m vultu. e Fatne trgo fr,i.d!g.Bcd.Qaz(i diccret Quarc prt' vcnena no deponitisjvt fic ad bapuimii veniatis:Facite fruclu, no qualeciiq; fcd dignu peniteci?. Non.n. pardet efle frudcus boni 9 opens eiusq-n nihil vel minus peccauit.fc eius qui graui ce cid.t.Scd Itidî de Abraha glonates nJBluc fe agnoicere pcc.
fcv ra matru, Sc iic nalci : fic mdcj affiduc pha as coi ruperunc macre fuam
perfcquentes pro-
h^defuncto hneliberis,netan tispatnarchapriuarcfipmiffls.In cuius rci prxfagiumolim deus de Sara genuit hliumf Umcn ?/cw.Ncautem viderenturimmunes,ufeacalibus facramcntis fcpararent,com mmatur Hom.*,f *
. '
Chiyf.Nihiltcrribiliushî ipfaexhortationcfermonis.no Macr!
cnimadhucillicfalccmvolancem ,n6deftruccionemiepis, non conculcationem vinea?comminacur, fed fecunm fccatem,quodquemulcoeittefribihusimminentem,6ii:iamquc caedentem 4 Athan. Radix eft fides, arbor vcro efl homo &c fccuris cft finis hominis .
.
A"
q^M "
*1
ca-
NICOLAVS DBLYRA.
I
&
6
in delitijsfuit y tantum illidate
tomentum
& luHum
P61-
* *}- fc
Se-
Fidcni a 'trm
m'ili nt
Thari.H.c otkenditut idoncitit lohannis
*d fcrenduteftii*>oniucleChrirtocx veritatcdoftrinc quxcohtt iii hot quod ahqnis non timet vitiamagnatumconfideter arguere, quod faciebat lohannes Quod notatur cum dicitur . Videns autem multosM\\ enim famoil crant iu populo,iicut homines litcrati & mfra . religioli,vt patcbit i yenientet adbi. non ctxdentes fecundum veritatc , fed magis ad hrriulatione.fecundum habetur mf.z l .vbi dicitur
.-::
Jharifxi.n.dchocgloriabantur:quia de Abraha defcenderant.& 16 ex promiiiioncfacta Abrahx, itneopenb.fahec eft manifeftc falfum, quia 110 lute confcqui pratfumebant:& ex fidci di. utur filij Abrahz cx carnah propagatione:ied magis imitatione, vtdiciturRo. 4. F.tquta TbariJ<i& legijperit' fidern
Etnevelitis
.
quod
que;rente diioab eis:Bapti
mus Iohanms vnde
crat
ab iiominibu5?Non fuerunt auli rcfponderc dc cclo: quia ftatin dixiflet eis,quare non credidiihs ei?Ex quo patet quod fifte veinebant .Ethoc idem dicit lofephus in hbro antiquitarum.19
dc cejo
quod aa
,
îbrabx dc Cbritto refpueru>it,ideo nomen filtationis *4br*h*perdu hoc eftquod dicit Iohannes.t ne ve.di.in.ros.pcr falfam eftimationcm . 7 Vatrem babemus.quia no eft fic fecundu veritatem. Econtrario Gentiles fidc Chrilti dcuote ad predicationcm apoftolorii rcce-. pcrunt,io rilij Abrah^ fafti funt.Et hoc eft quod <ubdit lohancs.
derunt. Et
& ideolohannes confidentcr arguebat vitia eorum diccns

.
8 Totensejldelapiaibui
tjiis.
Dicitm autemquodloannesdcmo
3 "Ptogemes vipoarum quia venenu erroru progenitonbus traxerant .
& hypocrifis a fuit
ftraait illos iapides quos fihj Ifrael de fundo Iordams abftulerat, vt habetur Iof.ij.in mtmoriam miraculi,quod diis tralitu eoru
aquas lordanu iiccauit:Sed pillos

ficauit,co q>
iluis demonlirabit
(î.q.d.licetfalfitas veftra lateat in Cofpc-
iapides lohanes Getiles ligni colebant idola de lapidibus ficli. v A dicitur in Pfal-
<tu popuh , tamen non poterit laterc in ludicio Dci, quia tunc eruntmanifeftaabfconditacordisvcilri.
|
facite
ergr,
quu aliter no poteftis illud ludiciu euadcre.Et nort

p^nnentij
dicitur
:
iolum
dicit fructu
fcd
pcccatj
modum
dignu
p^nitentiat, fecundum-
vndc
Apocal. 18. Ujiantumjegtorificauit
faciunt ea Filij ergo Abrahx de lapidib. Iudxis per infidclitate a filiatione Abrahx funt>quado decidentibus, GetilesfidcChriuirecipientesin locu cotu fubftituti funt.ck hoc crat predict u m Okq. 1 d. 8$ ertt vbi diuiur ets. 'Hpn populus meus vos . ibi dicetur.Filii Dei vmentis.Et quia do-
mo.siraiUs
fufcitati
tiltsfiant cjui
&in
aor
veftra
M
I
O R A
1.
T E
R.
Viiens <///f-.Dequib.dicitur Lucy.e.Phariixi autc & legifperiti fpreuerunt femetipfis coiihum Dei non baptirau ab eo trcilicet a Iohanne,& ideo pcr iftos qui vcniebant ad pr^dicationc IohanniSjficle iignantur tlli qui veniunt ad Prxdicatorem euan gelij.vt ex orc eius capiant aliquid , vndc poilint eum calumnia-
ideofubditur. 5 Faciteergti. na 111 vita pniipotcfthomo fempcr pornitere. 6 Etnc ve.dice-e. credentcsquod debeat vosfaluarelineope.
ribus poenitcntix.quiarioccftfilfum.Sicautem videtur
deplu-
ri
Idco de talibus dicuur
ribusChriftiamsquiadcuotioncmhabent fpecialem adaliquc falaari ime fanifrum vel (anltam , pcr corum menta crcdunt operibus bonis .
&
Trogentesvipcrarum cyt. q.d.nullus
nifi rcccdatis
amalitia
vcftra
Totens
tii
autem &c. i.de pcccatonbu dcuotos facerp.
Tom.5.
A
A
75
x
Gloford.&: Nicolai de j^yra.

ferm.i.huma\
7
vo!o:Mo
in
v:
is
StcMth. ChnfTus,quicx manubr.ocoftar&: 11 mcidir. Toft.cfl: qma p nitacequa tenet^V: diuin.tatcqua . .Ad.adi.thne videcift qu.deft faduai-. pacic.-c.acxpcctar, vmentiuin co$ oui in Cbro Iudaici populi vt auferat de teira vel pdic.Ktoeii.v;-}.).
i.nccfpofuscrcdi
crat vr
li
vel d.ci,fedamii.i;s Ipoiifl

fibi
D
D<rut,
emni
quis
cam qu^-
copcccrcr accpcn.'
h,.
nolk-r.illcci
calcumcncum
foluercc quiad
iurc
cc.Ioh.n! 'icsergoqui boc*fpofiis,iiic.' prop.nqu.cacisarccdc
rocrcdut Vel.fccuns.fciucnaiudjcij
inonadramos. b îd fedadrad.rrm.Cumemmfili)
Nohimdi.tor.c.il.iukuie.Aciidicjc: h-toredcptor.s vcC;g.a 1.6 valcu dciuid;rc: quia no-
a fccuris
'
tfnf.f. malommt.^luncur, quidaliud P jl.d. U i* qU amrami infruduol* arbons c n ; nm ra.ia kfcin{j U nrurf Cum tow progcOWn tolluur. t'uc .e. n.es iimulcum parcuc > athor radicicus abfcinditur , ne M>f. W-*-4' rcmaneat vndc icerum ali*
,
.
:ft. ad raaicem arborum pol Q mn s> cr p ar borqua: non facitfru&utn ^ i,,j; P

j
men
< '
Iponfi non mihi vf;n Vel lnvpliciter fc huaWtafC,

t
vi
bonum
F(rtaiu /i 1G ecn.. in t excidetur , ignem miiteuir

(
euagclij
hrramcnra non
e(i
,
&
tlignustcircunfcrrt) predic;mJ quod nji\ fibi dcputatum, apofi(.t s

I
R;d:t d fcnfJin
fm bptifuB><ieteiminin>.
Tantum non
Ip
mti
eftcommilfiKw
ptiieiMdum,oUptizandujQ. Doccado pornitere. curam diuinicacis ad hurtafiir*quid quid germinisonatur. tcm. Vcl nonfum dignuseua'. autem poft me vencurus eft. " llvnite ntiam: qui 1 Kiuuuun 7 uinc -r - 1 Radiccs funt cogiraciones ,<celo f fortior mecft,cuius no sudignuscalciame- 8 gchj predieationcm porrare,ve! vcl furfum quibusplantati, nom.n fponfi vfurpjrc I.-lnniuftollunrur vcl adunainfcrni g ^Waiitepwtiêcîiwot>ji. nes vc purus'homo fpimudjrc n ta vos baptizabit infpiritusa- 9 rnirtuntur, portare.tlpfe imn pocciacquo.ieiiiitcuurculb IdefMifcrer.oiudicii. TQui non Huius a Tribcltione ut! purgatorio ijne. Arbor humanu genus: ctcdant.hoc uenrilabro non icmouonmr.quia iaui iudicati funr. pa.Ciiriftus verodatquu Deus, inc funt fure.tate
.,
1
tEgdquidem baptizvos b Âd
in
aqua
in
poe-
N6 luncd "^rtus
cxplicarc na
ti-uc.}^
I
rami,
alij
andi.i.Pagani
ccndio apti. Alij virides,fcd line frudu: vt hypocritx, quj fpecic fanditat.s prxtcndunc,fedintus vcncnoacui.alijfruduofi,fed
fij.hxrccici,
do&ignc A
1
Cuiusvetilabruin
paleit-
ma nufua:& 10
.
liibjpcizac :n
vcrbOjdcquodf:
Prieniem
ecclcfiam
I 1
l
permundabic^reamfuam, b &congrcgabit Cotlcae i

linmobilesafpceternoium.
.
eft:s propter verbtim quod loquutus iblfi voLis. i
Ec vos muudi
Sâijb':
ln
qm predicando fru
fed morcale . Alij
i
Ij
f
dum pariunt,
dumferunt.
C
triticum (iium in horreu,paIcas

i
autem com' 4
1
m verbt> int*j*ncl>pcat*
h
(pirituf.mtlu
. .
Munians eoslanucrou/i^
.
ioh.ic.;
"J,h - J
fl
jdcftcatholici, qui
bonumfru-
m
.
Vi
<]ui
.
diu latuerjt,raanifeUrctur.
Vcl fpinru
f,
"buret igai incxtinguibili
Tunc
venit 6 cione cribukconis

>
fanctificacionis, Sîgne.i.proba-
Vel
fpificu
j. I-"cT?.d
B
ftom.ii
JtUtt,
i'1
cem poenam fubibis ti bonorum fruftuur_ inanis extitcns d EôqHidem. Ne vidcat' fua au&oriutc miiuri,in .ipicape.
* Chryfoitomus.Cumdicicomnis, vmucrfumhonorecarAbrahx fuens ncpos, nalis nobilitatis excludir Eciafi ipfius ducis genus patriarchas enumeics , dupli& millca
.
& hcrccici qui malum hvpocritx, qui nullum,

quibus
Ontnis trgo arhor. vt Gcntiles,
mprefcnti abluicpoft.li
cula furrepit.igne purgatorioad
qucma
purum
exurrc,
quod de le-
l 'h
c
!
uioribuscrcdendum eftpc*c C;icis. Vnde :u LcuiCiCo,fuperal^ tare fempet ignis mnTusdcccloardebac. l.ignisdiuiniamoris.qui oinnes in Chnfto (".i.qui fuper alcare oficrucur) quati rcbapcizac,&.' exuiic carms coruin vitia .
i
^^J
Leu.y.d
Cui
ts
ventdabr.im
Vcncjlabru ia
m.mu cft examcn

.
'"'"^*
iudicij
vclcuiusbenrcquacxfjcdignitatis.cuiuspntiacominatur, v^ in aqnx . tancu corpo ncfici js perfuadcc: qmdem bapti{o nafccndo, predi ralauo,quiapccacafolucrcncqtice,vcficut
difccrnunt' leues Sc vacui a (tiichj b jni opcns In miiter quia paccr non iudicac quequam,k-J oe iudidum dedic filio;
Cjiio
K
1
cado,prccurro:iic bptizado,vcpenitences,quos 9 difcerno , ad bapt.fmu Chfi dirifja. gnaculo ab lmpenicecib

ventur.
ego hoc fi-
Vomitndabk.i quJnd.ea vanjs tenratiomb.mundat./^t./, Termundabii , dmn ob manifcftapeccata pcrucrfusdcecclefia eijcitur,vel poft mortern Taleas auten.. Palec de
'
damnatur
vii
.
Ec I i moneo dignos frudhw penicctie facee Tuji me abi jeere , no camen poiTum a peccatis foluere. rc.fupcrbiam
n.eefl.
.
Quuegobaptizo inpenitcntiam, illcinref fwtior miffioncm. tgo lpincum habeo, tlle dac Ego regnum cejo-
rum pndico, ille dac

g
Cui,is
01 Jnm. Alij fcribuncrCuius
non fum dignus corri-
ongine c fa mme,zizania vcro dc d Palcfjergo funr qu: ndcn faciamentis imbuuucur fed fe.lidinon iunc, zizania vcro qui tt opere &t profeffione fecernunfab clcdis. De his df .-Qî! ucni crcdit,iam ludicatus cd.&c idco nen fit hicmehtio deillis. InextwguibUt. qtua non cxtmi!,uctur neq; excingi.Gt CSUM
& triticii oriuncur.i.de fe>
foJl -?- e -
diccrc, velcocexcim g.acal k.l.Pitcuicauriuhanncsvcrunq; vcl d.ucrfo cge.vc alius cuagelifta hoc, alius illud afiumerec.
ciatos,fed a?cernalicer puniec

illltis
Dic.tur auteui addiiil-ietian

P.a!.<tJ
dequo
dicictir
tgnenos exanunalv.^yc.
Omnescamcnvcrumnarraue:unc. Incendic auccmmhoc

oftendcrc cxcellcnciam Chnfti, &L
n Tnncvenit.
Qn lohannespredicabat&baptrzabat.f.qii lc.
fuam humihtaccn
A,,e8T
Vcjfecundum allegoriam; Calciamentum

tion.s
ert incarna-
'-
mvftenum,cprrigia,myftcnjligacura. Non
,
ergo
valec
lohanncs con igiain folucre
quiainciuuacionis myfterium
fpofi
fustrigintacratannoru, .oitcndcnsnulLumdcbcrefacerdotem vel prxdicacore fieri mii vinlis xcatis Sicuc lofeph tiiecnanus regnii Aegvp i tufccpit.Dauidrcgnu.'?i eaxtnteinchoauit:Ezechiel ^pphctia promeruiuVenic lefus Ir.s de cau
vt bapcifma Iobannis coprobarec, vc (qtua homo erat) oem implcrec iufticiam &: lcgis humilicace <5t vc aquas fanlij
:
non furficicinucf.igarc, Vel,Non su dignus fol.cor.cal, cius.i.nome
&
Gcii.4t
mihi no
vfur-
^ dincans
NICOLAVS DE LYRA.
8or veritatn non(olnm debct vitU coHfidenter aTgnereJedeliampfnam prxdurrejdto frbdit / ohannes .
Sccuris. idefijeuerttat diuiuxiuflitite. radiccrr.. sirboritia bomoe&qtti e$qu*ft arhor conucrfa: huius arbortt cii volwtat mala,ex quaficutex radite prodeit J\adix
I
fedefimoduscommunis toqnendi quando aliquts fe comparat a!icu'f improporlionabditer excedenti , quod efi in propofito : qnod declaraf perfaclum diccns. j Ipfe vos bapti.jjtvjr iamfantli fpiritus conftrendo:quod nonpotcTi
I
Ad
facere nift Deus.îdditur autem
o Et lgnc. Quiafuper baptiâtos de nouo

v/Jtbili, ftcut
.
in primitiua ecckftafrc
cmnij pcicat.>,quianoHpvtefief}epeccatumniftfii volumarium* | 0.nniscrg<)arrK>r./cTfei(entarAfrî</<<ic. 4 tc in igncm ni!t. fciUet infcmi. 5 Ego quidc bap. tu >s. OfUnfa idontitatt Ioha::nis ad tcflifican-
quenter apparebat.f.in ftgno
apparuit fuper apojiolos in
Unguis igms
Oittndit confequenter Ivhannes in Cbrifio iuaiciartant
pote(i,itcm,cum dicit. J J Cuius. ~4d cnius inteUeclum Jciendnm

tnenfii
<p
ventilabru
it
efl
tnfbu-
*um,
bic confequentei
ponuur ipjiustcflimontnM
ttflimonium ipfiui de Cbrifto in eiut abfentia : fecnndo in eitts prpibi : Tunc VCIliC lelus fentia, Inprimaparte fert teftimoniumde
.
&
Et ponUur primo
quantum ad cxcellentiam futt diuinitatii dicens : Ego quidc ba.vos. in arjna.i.lauo tantummodo corpora.Qu* quidem iauatto eji foimm pofnieitiaficda.ideodicit. In pcenicen.
Cbrifi.i
eflfailumficntpala cttm qua ventut altnm, proiuitur granunt paleis commixtum grannm inareacadit. loiyannes ergo mctaphonci paUcat tollit Cbnfhts. loquens,per ventilabrum intclitgit diuinnm iudicium ,
quofolebantpurgari biadain TaUfiina,
&
&
'
Qui autcmpoft mc.vt

Fortior
n.cft./c/7/ift
Cbnftm.
d.utnitatis.
7
8
mc eft. quia ip(e habet vi< tutern
quo XI Permundabitarcamfuam. ideft , cccicftaminqua-funtcom* mtxtimaii cum bonis jtd tn iudicio fparabuntur . } ekcls. t ij Eccongrcgabittriticum feiiicet iaflos 14 Inhorteuni fuum. i.in xternam beatitudincm ,
:
&
Cuius non fum di.cal.por.TÔH quta
Chrifius calctctus tnccf-
I r
1
failyCUm difiipulos fnos aa prxdtcanduftnc calcctmctis ire iuffit y habetur Luix n.J.Cûado nufi vos lincpera Sc calctame.occ.
i\d
vt
Palcas autem. idtft hommes vaiios <& faijos 6 Comburct lgni. idefl inpana infrnJifcnJiinii .
.
Tunc venit lefus. HicpoititHr tefiimonium Iohannis de Chrido

mipfms
E io qnidem bapti.voi
MORAUTHR.m m
aqn*. Prxdicator eni
fponic
populum afpcrgcns eum aqua talucaris lapxntix, pcr Cbi ittum mnnvjccur mccrius aqua gr.itix .
T*nc
euangel
dl-
tj Tunc ven-u hfus a. Galilxauerotranfmigratiointcrprctacur.Pcr hoc igicur quod Icfus dc Galtlea ucmc ad IohaViem,
uc
lignacurquodcitismcmbra
oportet ea ttaniinigrarcde
fi
uic-is
debeanc lauari pox graciam, ad untuces

'
^lohan-ies
77
^*
iViatchati
non ncceflkacc
d
Cap.
Alij
fic io
111.
/H
iV.
bficanspereolOb.im in Iauarro,adiieiuufpii:ruffan&ioflc
deret. vcnitcnim
ablucipnis , fcd vtnemo quantumlibct fancttis baptifmi gratiam fuperflua iudicarec. * dommus .
duobus mociis diftinguuntur, quia minus vnitatecumulantur.
pcifccti
non
iemi.
|).
r| faipi.
Auguflinus
Ad baptifmum dcfcendir
a
Icftis,
baptifmi facramccr aut onginalis pecc ati nulla cul pa habcrct, fcd vcaquas, quas quamuisex deliifcoDeus non
non quod
& lauacro cgerecqui proprij

a
Tunc rf.Cu t.ili ordinc cognouiflct implcnda iuflicia.Di mifir,q;a vcra cft hurnilitas,qua na dcfcric comes obcdictia. Spiritus in momento ctim doctnt,q!K)d prius nefciuic: Sc
b Qia inco6gurab.iptifini f racrilir, Quia inNazreih liabitancturt. c Mnior ad minorcin. S ex nominc defcenfan de luj^rbia exigit.
ma]cdi:<erir,ten%Tquam conti
Gelilffft in
a
Iorcianem ad Idhanncm, vtba

b
nullus crga dcdignetur inferiorcm. Huinilitatcm tcgis nnitatur miles.
:
idcoquod prius rimuit humili tcr.dcuottis implcuic. c Dapiiâ.au. Chnfmsaqtns
r ,
i
Dominus ifcruo
ncbanc malcdic.tione v infciLcas'

purgarcr:& nsquifquam
fitcra
bnpt,fi, 1 ifanaifica,T:qtn,a I -;.:;: ius cii crcarc, ciufdcm cft &c cxduotm.
fan<Ctificare.
^7
,
1C
mcntu baptifmi
:
neghgcrec,dfi
ptizarcturabeo. Iohannes autem prohibeb a a c Ab

nalt i'tccaio
Baicit,
qui finc pcccato ftu rat baptifmi aquas iniuit ne quifqua
TcrrcHUs Qui mn cf;cs. Qui cgco. :mmdari cjuia tu ej sgnus Dei qui to
,
celelti.
origi-
lis
jicccata
mundi.
,
&
bat eum, diccns : t

a
abinfcriori br-ptizari paruipe-
deretjduDcus dominusa fcruomcrgivndis baptifmiappc tcrec. Et quatcnus adhuc a di.i bolo fe, donec tentatio perfi,
ri, &:
a
E^d a te t dcbeo ba'ptiza Cnius gencratio non tu vcnis ad me Refpondens autem

e!t viiiofa:
Sicnchomoconftacduobus, d, eaf-P w idc-ftcorporc& anima,it a duo .llllUIM. husrcn ticic:.n)ua quaipurgac topuhabco foidcs&cofcpclit Chnfro: 6i
'
^ u
c " nCec
'
ignc
fpiritus
quo conll
:.:r.inci
Ini;lf!c
il'dad ruod
vcni.
Snbdit quare vcniat b:piiiaii.

Sic ideil,<lum
Qmii
vita
mea Dioruin c.t dilciplina. dijens i te futcipio. ci

:
cô fupcnor.ic non
in-
Icfus dixit
clt
Sine'
modo.
ideft
.
Sic
enim decct
ceretnr , occultarct qui illiim velut launcro indigentcm , vt

,
cdc^himrapiiiruT*.Sieccc4ciia poft baptifnuiiu cdlmcn v;rcu tumqii;buf.i..m iucrcmciisap

9 pcnt vt Chnft bapciz uus dc
,
Doccrc confmiim.nionem inlttii
intcr
confummatio onir.is inrtiria. Me refcipierdo: te baptizando. b Id cit. cm:ie pra:ccptum iuftificans confenltt.
b
ad baptifrnum inuitire.quia baptiCnui
1.
poJlutos peccaronbus , ablui aquis confpicccr. * Optatiis Mileuit. Dcfcendit iu
nosimplereomne
fit
iulhtiam.
Tunc
a
dimiSinemora.
aqLiaalccndit. $>cpoft "jipcifmiitn.Tfcend.inr, qtoad vircures profichmr,&: qui pritw car-
aquam.quia ventutum olcum aqua dcbu t antecedcre,ad myfteria initianda 2c or dmar.da Sccucuseit cnim ordo myfterij & coplcutt patc r
.
eum
a
Baptizatus autem Iefus ccTnfeftim

Qnx
elt
Qu_iabapti'iatiad
patnam pei v.rtures afcendeiedtbcnt. tundamciumn afccnlionis.
nales&nlij AJi.ijanc fpuirualcs&fihjDj;. f îperti fu.i- /t.Ezh^cnd im- c

pl-tioncmiufrin,c.
afce^ndit dea^qua:
a
Eteccc
apcrti funt
ei
cx\i
Mon cuim
d.ic
v
:
Icfus v.dit Jc baptida.vt loannesait. b Spiritus in coluinba,fi!iusin inii:c,patcr in vocc . ita tr.nitatis prifcntia ti-ptilinuin confeciair.t.
ho
tunc primum
f
libi
p .ltucrc rclc
intif-
quod fogaucrathluis&quod rogaucrat fpintuflandus. Apcr

tu cftcelu
&
a
h.i
vcl fpiricu!fin;tus tft
tfidit fpiritum
,
Dci defcendentem
a
licift
Aj
i*ucin illa
vox liebat.
Dco patrc vngcnte:

olcum
ia
columbam
b
oltcnditur
filius
&
veniente^m fuper
fe
Bz ccce
fednobis per accepcti b mum adicu ceh pacere

,
& (o\-
ncumfinctu dan mbnftraiuc.

Qiîod
SpirituaJc
columb.c dcfccndit,
& mfcdit
vn
im.igine
Hxc vox noti vt ei Dcmin .rittu.-ad

ca:iis
ind;cet quod ncfcur , lcd quod aadiiotibus pro'.ic at. Sic quitaptizatur, c Confub.Untiaiis. lioniines.
cuim cccli .ipcrd quod

,
Dci.
fpjricuflanclus
:
vcmc,qu jd vox
capiti cius &: petiuditcum, de ccpit dici Chnflus .
vtfx de
dicens
Hic
eft fiiius
meus di-
p-tris infonu:r,
&c
h*xc myfii
a GaliUeh
'o>da.
Galilca,traf
.
ca:nfimtnob!S. Paccc rcnatis adicus
tam.r9.cCe
cun.hi
.i,
migrario: lordauis, dcfccnfus Qui crgo vult baptizari, tranfmigrct a vitijs, &. defcendens humilietur.
Sme modo. Sinc modo mc a te bapcizan , vt poflc quod a mequxris in fpintu baptizeris.Sicuc enim decct daic exepium lmpicnda: omnis iuftitia*,vt difcanc omncs ncmincm iine vnda baptifmi efle pcrfcctum.
Sic enim decet.
i.
per humilitatis excmplu rcducerc ad
vi-
pct Chn'ftum,qni pcr Adam claufus fuic ChryfofiomiiS. Forcc erant inuifibilia queda bbftacvla prnis.quibusobfiftcntibus aicdcfundforu no;i potcrautintroirc cclos. Nullam.n.ai.mt arbitror ahcic Chrifturti xfccndiilc in C5lum,ex quo pccc uic Adam,& clatifi func cch.Scd bipcizato Chrifto apcrti func cancu Poftqua vcro cyrahi "1 vicic pcr cruccm, quia non cranc r.cccif uix por;,c,non dnc
in ccr- Dcc6iec,dift.
lum
-**:
H )tn. 4.
iiy
opc*
impcifot.
oftendereq, nullus perfecte fit niftus fi.nc baptifmate. Si.n.dc fpiritufanclonatus, nodedignor, quar.to magisnccefle efl a Iijs quamuis iuflis e a minonbus b.tpcizan 1 Hinc
t.",&
angch aperitc poicas,iam. n.erancap rtc,fc-d tollite portasi Vcl inbaptizatis apcnuntur cijli, &: vidcnc ca quc fuht in cq lo.nd caiiiahbus oculis videndo fcdfpiricaabbus ridei crefcriptura: quas legunr,non cnintcltiictintlic b.iptizati vtaccip:acSp:t;'ui"iii:t*i. fguc,nitiqui g Skut c. Vctu corpus fortnaru ad hora habuit in fpccicco
decccimplcn primu
.
:i
iratis
utius.
ocm iuflicia.f.pcrquaoistufluixfumoibus dcinccps implcatur, vt nullus ex opcribus ncqj cx arbirrioglonctur,fcd fciens fc rcum lufticia: Dci iic fubicctus.Ideoquifquiscft natus cx aqua fpiricu uiftus df,q.a hoc implet per quod ois iuflitia implctur ex gracia.qua primo dccuit implerc Chnflu,non cx indigentia fcd cx yfle no.vt renatus filius Dei oes rcnatos filios Dci hatrcs hbi ia ceret. toV.i.fubdcdo feiuo infcrioti ocm iuflitiam.i.humi litatc qux cft ois iuflitia Et perfecf a humilitas hci tres gradus.Pnmus efl,fubdcrc fc maiori,&: fe non preferrc equali. Hic vocat'ftitricJcns,quia fuificit alique flc humiliari,& iflc 9 gradusoi iuflo cft ncceflarius. Sccfld gradus cft fubderc fe equalimec prefctrc feminori,hicdf abundans Tertiuscft fub efie minori in quocft iuftitia.Hiic Chriftus implcuit.aui vnam partcm tfi habetquia in vnitatccolluic pcrficicur.
dcndo. Autc-jli func
o&
ma ab
&
)ube,quia alicer fp:ntus ab homin.ibus vidcn no pofsct ficuc CdluOa.nc) quiavcracolubacfsct,fcd quia fpiritus\i n corpoQiinre fpii. rah fpccic,non tn ipfe corpus Ita de hac figura fcntiicur ficut ttis in coluo.i.
&
&
dcahjs in quib. Dûs.ipparuic,qua:explecoof2iciorcfclLicbantur.lkne fpintus in coltiba qui' iimplcx &c mafuc-ta dcfccndit vt Sc iuq nacuia: limplicitatc, cV cum m quc dcfccndcbac mitc mifcricordi.E preconc datoreq; iudicarec Similitcrocsbapcifmo rcnati.7. virtutibusin cdluba figriificacis p debenc replcn. Coluba a mahria fcllis cft alieua in quo prohibcmur ab ira.Nuliii ore vel vnguibus laxhr, in quo nocat* innocecia.Nec minimas;auicnljsinuadit lnquibiisahcaucs Columbxna
fc
tk.
pullos fuos nutnttitjiu
quo prohibcnuir a rapina.Puro
tura *
C O L A V
LY K
Ahj_
fcitur
A.
Ioanis,
inipfiusprefcntia. Venit
cnim Chrifiusad baptifmum
vt prXdicationemeiusapprobaret.Sccundo, vt tnftu fux carms vim regencratiuam aqyis conferrct.Tcrtio.vt pnpulus tcilimonium Ioannis dc Chrilto & etiam Dei auduer.
rati : bap tifmo Chrifti characTlcr imprimirur Chnflo configurantur. dixit ei. 3 l\rfpondein t antem Icfus Sequitur.
quia in
pcr
quem
Sic cnim decet nos
'niiplc.
omncm iu.
id eft,
Immihtatem.
Vnde
pafris
effc
Ioavncsautemprokibebateum.cxteuQtcniia, cum fciretcum Dcum vcrum & hominem, lauacro non ii)digentem,fed a-
lios a
peccatolauantem
ideo dicit.
2 E^n ate dcbco baptixjit'. idefi aboriginali peccatomundari, non quia tunc Ianneshal>eret originnlepeccatum,quiafuit m
vtcromatrisfanctificatus
omnem piout 5 lijpth^tuiautnn . Hic poniturtefiimonium Dcipatnsde Chrilio , quia bapt.iato Chriito apcru funr cdi: non quod ccelu;n tunc fucrii diuiium , fedquia vidcbantnr hCutin coapeiti rufcationc vidctur fieri, Sc pet hoc lignabatur gloriam CoicUim
crcdciitibus in
ibi accipitur iuflitianonproutelt virtusfpeciahs, ter indudit virtutcm .
fedgenerali-
humani . Vel
fed loqucbatur inpcrfona gcneris e*o a te dcbco bapti%ari . quia fanctilicui in vtcro indigcnt baptifmo Chrifti ad hoc vt lint Chnfio incorpo:
Chnilum apcriri.
alitcr
6
7
v/y^V/.cy<..'/ddcnotandump!c.nitudincmgratieiniplb. H Ktcccevox.Wox.f.fittii. Hiteftfi.mtuuNturi.l.a\i)

.
tt
rati:
MORALITER.
I
infinuauit Iefus dicens
Sic ettim dccet nos
aimpL omncm circ.
dicens : Fgo a te dcbeo. Pcr hoc Ioannes auttm probibcbat , inferior fi velit fuperiorem corngire, lcfigiiatur^quod quilibct
ex charirnte,dcbct hoc faccre cum humilitatc rcucrcntia Superior autcm dcbct talcm corrcclionc humihter fufcipcrcquod
.
&
l BnptiZatusau. Per hoc oftcnditurquodomnislotus a pecca to gratia diuina debetconan cum auxilioDci alcenderc dcvir tutc in virtutcm,& iic apcriuntur fil>i cfii per ccrtam , clfi
citur
inlinua-
Dei filius ad optiuus tandum vitam xtennm. Tom.S.
& per conf cqueus

c
fpem
hxres ad hxrcdi-
79
(^
Glof.ord. &NiCoJaideLyra.
:
80
kd
.
ab.Tnr-nrii fciturgrano: inquo notatur

>
alknru r.uiqua
1
1 1
mnuindarproeanru ecjHillrtffuosfouctccCedum m tio Su[>cr aquas fcdei vc at opicrcm r ru iu\>. aqms vmbra cJedjnet cpcc follx u Incolnnvu fupcrtjominura fpjrifuj apparuinqtua vcnit
l
i
bct, vrrorpijshmorc.atri iat. Addeqttbdmditfs rctro fc- 1> eolumna diluutj fincrn anriunciaujc, .1 t' a (.-./ bcnepjjcirum mcum conftjtui, vr cu in quo
pultjj
.'.i'
nihil niii
pfl
renirrr
,
bonmn
tibi tiJc cv
>
p'acejcA' per tca!j non in kr, clancacc yn.iiiplacc.inr.

requiefco
*
I
111
tcid
nospcrmanfu.-tiidiiK-nioTi lc.Suj rdif. >p ilo.s .n IgOC
ln
A.Uio i fplicuit
t <At
merci<T. homiurM
Thcophylacjus
,
Iti
>r.
m qiioplar
Cxfar.
quo
'.ifchus
gincmpt
afpintui..
nti
fcipjbj
gliX.JjicjiUSappa-ruit
:
veiiK-batacccnJcu-.AJ.im peccldocc/timamifir, Cljnflus
rcuhimbam
jLiii-
mam vibraniem qu-c viam prohibu.;, icjga bapcilmi cxnnxic: quiaaqiiacftcoiirranaigi)'.
lib..J*Trk
porc,
AugUlupus. m qua vilibiltrcroftcdirctut fpii ittill n-.csus, liuccum dcipfumiJo;ninum,coipoiuJi fpccici vclut columba
(ircgorius Nazianzcnus.
in coluiiiba:
Jacta eit
quardam c
eacur.c
cx tcm fp-.?c;cs
f.cndic
<#
Tum igitur fpirituffancr.us

'
Jhudo fiticns,cxn!tcr d.f & flncbunt cv c\u!cahuivdef -rta l..rJmis honor CarmcJi icpopulus m. us vidclvt glora ndomuii .'VW conten plarc quo Ui-n qilifniu" fohcfaJ ncin d.oc, fcd dc:':nte il1 .mcVfolam, c)u.icftap icl Jord tnem fltiuium. ittxca cui.im vcifib.irnr (uanncsbapc fla: dacusctr aurcm-ft>|irudtniHi Jionor Canr.eb cc~ vA -ri:i libani fiquidcm 111 lordams >!irudincm ra dr.ilit g!o iajv) ferufa'cm poftqu.itn ratio ri j rdigioicÛC viurn J. noti 111 Iciufuc.nJcd m rJcfcrto con. ,
If.M.ipra-dictuni cft.I.c;ta*c f.> -icitm,Cv Moreac ficttt iiLum ef-
Hocab i>w>p !** ""

"'
'f
rorporca mudo
tunpj fcconfpjaciidum pnc-
fLiinnijriccpcactt.
M,_
NICOJLAVS P
autemfunt adopuui.
I
J-YIiA.
dc Ca-
patetetiam.qiiodin Bijuifmo
/#j<jMOM/fcico//>/j.inquopo!jintasmc.-icornp!eb!tiir hunum:& lic apparet eiljcacu hutus tcihmooij. luregeiieris
gc nc
Clirifli tot.i frirjitas apparuit,! ir apj>ai;rfionem accipieiulo. patrr, fcilicct in voce, fllus in cu,
fllius
lpiritulTinctiisinco!urj-.J.i*f(srcic: IîrTcreiiUT tamci). in apparuir incarne libi v nita in vmtate
quia
fuppoiiti,
ippiri-
Puct
tion.-.iutcra ali.irum
lattiit .bi
Js.
pcrfonarum crat vnio pcr modumligni
A D D
0.
,
p?i lfv#:ciiniiim.
rle AeIncip.j.vbi dicitunn poftil. Qu mJofuit rcporratus tuncenim erat in ^.anno.i fua natisuatc &c. gVpto, Aiiterautero habcrurin decrctis j{ q.?..C>iind vcroiniuna.
EtquotlpofW.in i.cap.difir CJiriltum fuiflc annoreJu.^tuai Je fVgypio prqptercaiioiicm. Quod inquuito yeroij. intcliig lur nii jHccê. e\ilicn, ciiiu>.7. aunoruiu cft p
Ctiarn,
E J'LIC A
vaniiorum
Ibicnimexprcflcicgiiur, quud
Chohu^ fugicus
in
Aegyptram
Intgit
fcd
non
p.ccilc.
cap. ini.
'ncle. I\>H b.ipcifnift , qiiia nulla cfl mora a tcntacio^
n.
ulicum
q
ii)
enjuium vcnerir.
fubr:! -us^rancod.f'
C A
h
P.
II II.
Qniaquancp
hclius
nc Vt mox dccot baptizarosj dc mudo cx!ir,in quictc Dco yi

:
C==s>a: 1 zj^l T
*7'M rVs
^"c
L"nnn
Icfuscjudiuscfti Jefertu a
tett 1 mini.
q :' foribus aifid.ns cogirationum

,
tctarorc
inti idiiii
f 1
Mjp.i
care: flc
fi!i|
Ifrac! pofl traficunv

,
'
mans pcr defc cu.n afccndunt &: manna comcdunt doncc vcniant
ms.
Sr3 'S$
ad tcrram
,
fy&Vt fetaretur a diab:>lo:c5c cu

promiô-
foorta firanffularc molitur.
omniavirrucum gcrmina mip- nc,4.a Dc coi:
Ve
?.c.
tumlibct:i!s" .ininiacxpcdicaob iime
uiac itnpugnanti , vbi compsdcs r:nr,&: alprcrus iri"icamenra non
impediin^nrorum dcfucmotjennc fccutiorquc efl

1
ordn reclx conuei ficionis vc pofl aca ibolum ;rclius a.cnccptafpiritufTanCbgratiam contadi mcnccleciilumdcfcrcntcs invicaraJrcrn.Tgandia gairur.cv: qu ili manrja efufiarnu? dcfcrfi. lbi fir tcntarto,qyia no antc h^fliN (c cni.îc qu-un homo dj mundo '.xc tencccnim fub
Tnc Jcfuu Hic
cfl
congrcflils vbi fiiv.uilanon vclltcant diniicanccmnccifie-
briai.tanunu 11 lcnocinia volupc.irum. c 1'tf'i'a. Non tcTt-curad iibolo.nifiqiii ad dcfcrcum cxicnt id cfl , bonofiu'.lctcca-peric.
Icgibusftiiscum. ln dcfcrto pignarur afperis qdiaAdam jnparad.fo Jcbcqsafilucns vnlu^c flobl-v^tincntiS.

.'
ht tuti iemniikt.\i:i\.v\M vc ccncct,renmt' qui icitinnc, S; idunandi hobis dac 2c q, icitmat d-uina-cfl cxefh":
i
tijc.
fcrj
r
H.r>'.
Halor. Jnillodclc coqt|.;d cfl Jtcr Icrufalcm & Icricho Cht iflus diabojtrrn v;cit? vbi figuralitcr discrac Adnm mci&.'
&
ptitcq
vf.s.*v Lli.isit i.inaucrunr,nc)cx"iirucc vcCh.ifltiS,
d;llcin latroncs
cum viciflc.
<.
Lacroncs aurcm
ibi
b tbtcaf-
fuflic.iturclt)Qiitol>ci,Eliasa5cmrtit0dinccti bi NccdiriintMli duocfiriilc, kxl Chriflus vcl.omocfunc, F.xod.U vccckctir Dctis: Significat aurem dcfidcriu noflrc filutis,
Moyfcs
tcnr i).>mim,j. fanguis, proptcf.crfu" fcprobac locusqutd fioiicmf.ui2U!n!Scpi.i*ihi fuLv.t Ea via Samancancis dcfccn d.cquia carnc ind<'tuscafdcjii centac oncs fufliniiic,
Luc.io.f.
b
;_
Homil.
ict
>C "
fU T.' ",' lllip.jt.
quos rcplct ad pugnam mictic fortcs. ad pugn..ni vajic,cict> cadtt. Snc bocfpintu qui *G'Cgb;iu)..Vcrea f|-.iritu|.indoduûscrcd!Cur,vcciim iDuc fuus fpitiuisduccur, vbiilluniad tcncandum fpincus malignus uiiKTjiret. hacelt fa <f'ftrtuik. * Chrylvjn liuis. Nonduxic iljum fpirirus in vrbcmauc fotunijfcil ccuiim. Qj.ua cn 111 di..b'him pntiocarc volcbac,non(Jcc!u\icfol,im, vcttim c ti:m dC loco occafioncm
Sptutn. fanri;o.CVui
Ecccconueii!t legi que pci Moyfcn accipituccV prpphc tisquipe Ji.bam, 40. dicbus, qtiacuorparccsfinc uuiidi, ds qtiibns Chi';fiusfiiosc<>ngrc_,ar V deccprcccpc.i lcgts. oubusfuosconcra mtindi obleclamcnta armac. [ciunarqtudra
gincn dicbusancemorccciboindigens.q.d intcmporeagojnis .nbliinecea dcfiderqs fccnli, comedic poft u furrection.. diebuscibo non ind geps.q d. Egofum vobis cof. !.,.4o f
,
j-Reg.i
cVcibuscminibusdkTns.Vnde Ecceego vo.fum.o.d..^ Siml terenim dum \i nn domini carpinjus a fanicat

:
'.--.
promifflonc rcricinuir.ln pugna Cluifli piiusagicurconcragul.im iviuii.ukIo, pcrqiKmiVlftituri
culi
i'uunanuis,&
Ind a.i
lllc
tcntationis iiigcflic. TuT>cqnippcdi.ibolus aliqupsag-
rStusefl pritnus IjorjrjP
Qula hbidmes iofl.tmmat,

:
femwne de ie
iu
1
vidcr t abal )sl'cu,rc;iicos. gtrditHi cumillos ^ Cyprianus. Ncquc cnim pufct hoino fecuanffe pericula
fcencia n rarnisnqcric qucj rcpugnac legi mcncis ptius rctreiTCtur, frufliacontia aJialaboratar.
c n Hux iuu
/*V lenta
ti-ne.
N
le.
O
C
L A
V
I'.
D
1
1
E
I
EY
Jl
A.
rie
(.
Ctus
ipfiusChrifh.PofibaptifmumcnimCliriltijsniiiicdKirc riu. clt fpiritu lctliccc fincto, quu huma:iitis Clirifii ei h or.1
,
TPnc
DiuiSoTriplex tentio.
Hic quartoollciuiit cuan^ciiita inChnlto vcriratem dcitatis & liumaiiit^nsexdxmoius tentattonc, *: cx
ganum
diuiint.iiis:
& idcoadomuia agenda moucbatur
inri
i-
fantlnrum angelorum adminiilratjonc,
&
primo
jioiiitui
pn-
ctufpirituifiticti. Iiocigiturmotuiuitin rjefcrtiim cet
!ocum,
ijtil.i-
aptumoijtioiii.viibifpirituminorationcoifcriet pron bis

patri.
imimkcundo
in trcs
fccunduin,ibi. Tn:c ictirjnir^c. l'nn:a diu.ditur

tripliccm
l)co
Z
fccundum
tciuationem& trmlicem
uun. tcitia
iln
Chr.lti vi
Ctcirum.lccundoibi. Twic
cf, >mr',n
Tntint nfifnn-
ji/kniM.lmmaergo
tent.uiofiit de canns cujicupiiccnna, Accepitautcm tcntator occaiionemprimodc lioc tciitandi cxcfu-
Et cnmiciunyff" . Vr carnem i'inqccnr':m n bis muepr.) i C i rarct ccexcmplumhdelibgsd.iic, : lirtcquod p.m biptifoium taliarsj;;t nob's oircndit . nui nuliuat uouaik vir.im
quo.i
dcbcc fcipfum Dcooilcrrcpcr iciuuium
& orationcm
ScqutJf,
rû.Klr.i-
Wf
_____^
M
7.W
11
T E
R.
j /'/<* .Perhoc iniinuatur quod ajgredieni defertum paiiiui.ttajfoiuustcutaiurabholtc.Lcclt.Kcmido.a.J-iliaccc-
dcnsad fertntutcm DeiiJain iu(iitia& timorc, &prxparaani? rnam fuam ad tentationetn, id e(t adrcliilcncjum tcntation qne inaroinet tibi.Ilios enim Deus tortius rcntan pcrmittit qus K>c
tiQit
clfc
togijofcit.pnrrije CJor, dccuuo.c.
fmdii
attttn Iteis
clcns
ijl
8i
^T A
a
:
Matthan
Cap.
rcm rum
rauit,atq-,
.
Jllf.
81
D
&fic qiiandmhic fumus, femper peccara plorcmus, qu ia hoc
Qj'adrginta d.h c numerus totfi t pus defign?t quo Chrijfhisru fuisdimicat.In hoc numeroduglcgesabffinencj^co in 4o.dccajogtis madatoru &c 4. euangelia rcfo plentur.quia nant.Vndeinflicntii efl nos hoc numero acrius dimicaread dilueda peccata cj fiunr,dii mociuocarnis violacurchariras :
b
tll.imauferat
viccoria.iEtcorportqaodquadraginradie
fpacto jeiunaucrar,famem conciliac.non came eot u qtii olim ieiunauerac,limitetraffederefinit, vt verailliuscredc returhumanitas . Vidic infejix hoft:s fame,^cr victortam fpe-
Adamu vidercpurauir. Cereru tanqua ad Adamu

acceffir
,
a Quodieiupat diu'na:eftpetcntijr
b Ecce afperitns.
Adami
A: air,fi
numero
y.iiphil.
!:
prefens vica
nfleVjittjr;
Cmadragcfimarn nolite pro mlnlo habere,

itr.icarionc
IGNATIVS.
iciunaiTet quaciraginta
a
Hocaddit.nein nofteconKdiflc pntetur.

ti
dieb.& quadragin
fcd Adami Creatorem narura amictu lnuenir, filius Dei ev.&c. t ; c pro-
ta
a
;
no
t fci
emm
,
b pqftea efuri j 1. 1 1 accendens ten&

tnft.1
conuerfatioiv.s
Iim.-o.tn
continct Det hcbdorriacfam
Hoccxplorat quod timrt.nec idco
iptuin efie.Dixir pit.fed r,i:p otdine dciccit

fciu
tiain
(imt. c Tcntario
Adam,ab
diaboh
ab eius ttntatione abftinet. b Cyia de gula 1 A fula inceifto deuuicitur.1 Lapis fignihcat duri(e
quidem vocis ca'licusdelatxconfirmationenvpfam vcro
ducic
famem miraculofaconfciitio
.
Origcnes. H u-.etmis.quajuiucum. dr.igi-lima: dicsiemnijs confc-
eciapaftiorus nolircdefpicercv
c
y
d raj:or,dixit
e
l
ei:
Si fiiP Deie's rdicvtlapides

b
ficramcnIdeft facramcn-
ncconfirmaripctit. Et acccdens Quiaefurics cfl; fignum infirmitatis Ec fic nobis

in abftincncia
cracp*,habcmus cjuarrarw,
& fex
illipancsfiat.Quirefpondens,dixit;ScriTeinperJtr-fponlum.necognolfatcuineiTeDeuin.
foectcsfcd yerbo vi:x
.
6
~J
non de
cft tccacio
tam fcptfnianx
Deu.s.a,
dics.Eft ccrteli-
tali
bettas Chrifliano
peromncte-
Perexteriore infirmirate Chriftum tentac tn quo nullam lo

(J
pus iciunand', non obferu.intia:

fiipeifticione, fed vjrcuceconri?
ptumelt/rNoninioIopanetviuithomo, a
'
Scritentijsutitiir,infrruennosutvincamujnopotentia.SedhumilitMe . b VerbumDeideorepraccdit,c|uiauolunrasDeirereraturprfcriptura,. e p.-rquos r3eus loquimr.
gempeccacijnueniebac. Slfilius D'!es AHlld hortim ' T* _

'
tviuet.(T<rve-
tera cxcplaria
l- ff
nt
.
,'
. _
ncncix.
.tM.fcrix
>i(.2.Do.
g fed in o^ninlverbo
jpfe
% Auguflinus.Sancramquar
dragcfimam abfluiendo
poiiiinuscofecraiiitjtotam
$ prpcedit de o re Dei
explorancis eft,aliud tecacis , du l, 4 a de 1^'um confiteri videcur , hu- fror ,cin t er iufmodt illudercconatur. Sice- cstera.
:J
&
non obferuare fact jlegium eft,
w
i-
fcno.ty.5i in q lr
.
ex parreautem violarc,pcccatum. * Ambrofuis. Noncftleuepeccatumfidelibusindictam
nim tecac vc cxplorec quod vere tur .Sicexploracvttcncandodccipiac. sifiliusdei pj.Noucrac filium dci vcniile in mundum ,feu p ,pphecas feu p angelos
c'o
quadragelimam
*
Domino, non ieiunare , & iemmaconfc-
eîfcii cr a t aventrisvoracicatediffolucre.
cllam.
Jlieror.ymus.Nosvnamquadragefirnamfecundtjtraditoto anni tcmporc nob.s cogruo ieiu namus. Montani tres in anno faciunc quadragefimas, quafi
nonem Apoftolorum
tres pafli fintSaluatores.non quod per totum annum cxcepto Pentccofte ieiunare non liceacfed quod aliud ilt necefiitaccaltud voluncace munu$ offerre.
venic. Vn & callide exquiricN^C indignu fuic Chrm cecari q, vcneracoccidi, vcr.ccacionesfiiperadonob:s pcaced.irecfuberadi cccationcs.ficut fuamorte abftulit hTatn mortalitace Chriflus non nifipoftb.ipufinum fecencari permific,infi nuans ad fecuntesgrauioresp iftTiroscenraciones
.
nuctanccSjfcu per Iohannedemonftrance,fed q.a humilta in videbac,q, de deita.ce fi)fpcacus eft,ex fttperbia ei i dubitl
GrcgQriusNazianzcnus. Iciuniu quadragefimale vnu , & nofli um,fcd non paruum inter vcrumque te intcrfiicium.Ec Chnftus quidem contra centationes fu poris um ob'icic leiuniiitn noftrum vero vcChnfto commorja4
cft Chrifti
,
Suadeccfuriepatiede laptdibus faclo releuare , no q> eius curecfaluce.fedex mucacionecognofcac virtute $c fi purus homo eifet,pants oble&amenco illuderec efuricm patienti . Ttftui modi Tribus modis fic tencacio.Su^gelTione,delecl:actone,con- fittcn Uo fenfu.Chriftus uero fola ftiggeflione centatus fuic: quia dele
-
tatiopeccatj *
mencem eutsnon momordit
Vatfupr
mnr,operaiur,&purg*rtocftq;iefeftHticacem prvecedic 1 m. i(An * Grcgori. Siutcirilcgetubemuroficrre decimas rerum, euangtl. itaDeoofferre concendimusdecimasdierum- A pnma.ij.
.
Cvp.Nacurarum.n.coniunitiodiabolu exca:cabat,quia
d!a,ft.'x
Dominicaquadrageiima:,vfquead Pafcalisfolennitacisgau hebdomada: vcniuncqturu dies quadraginta bc cjiJQ
jfunt;
cxquibusdum fexdies Dommici abfttncntia

,
impoifibile ei yid ebatur uel cj, efuriret d luinitas q, tant? tolcrantit; poffet cffet.tanta:que poccflatis corpons humihcas. c Scri.eft. Non vcicur poreftace.fed fcripturarum audorica te,doccns nos magis doclrina quam miraculis pugnare.
f 7v bij/<)./).q.d.PtTfuafiotuatetatioeft,q.aagis decibocQrTfommit .v r > s quopanc poris,&: nodecibometis.iferiocpashoispane fufrctac*,alftl verbo dei refiaf.qa vcro agis de iferiori.pacec tecator fis. ciben:ur
fubftra-
huntur,remanenttngintafex.Diim vcro per joo.& 6$:dics annus ducitur nos autem per jcS.dies atfiigimucquafi anni noftridecimas Deodicnus. b Toftea cfuriit. Hoc cfl yere hurnanitatis, & per hoc eft oc
yomm
i.
d*
*
-'
cafiotentanrJi.Latetpoteftas,patetinfirmitas. 4< Ambrofius.Poft multa leiunia Chrjftus cfurircfe fimu lat, vt diabolum qucm lemnando iam yiceracicerum cfuri
Sc tinom. v.Omnc vcrbficharicas.iquacoplet oia cj .pjcduc de ore Dci q.a cuiufcuq; mnifterio dica nt", no eius sut fcd dei.fcd fi aduetsu qd infent^hoc no eft Dei. J)e uno ver
(
q,
bo.i fapiecia
^c
Dei.pceditqdqdloquunfsach qfunc oscius.

ieiiines, Li-ê rirg.ni
Aug.3i acccdacaliqui&dicant cibi,nefrequeccr

,
ncndo follicicec.
*
deprpMiua.
Theodorctus.Cc^tcrumnaturtjnoftraTcreator.fcpropu gnator,coronacor,&agonothetaniortenontimuit,nec bcl lua abigicfed cofidccec expe&ac,&: ad pugna uocat,vt prio
>
neimbecilliocfias,ncaufculces,iftos cnim diaboltis fuborna uic.l<.emimfccrc eius quod fcripcu efr quod Damel 6c cres pueri noluerunc facurari de mehla regis,c>: ad eumiclmm di xiffc da nobts de femimbus rerre,& veicemur. "
rem
Tune
quoi ipfe effct vere Chriflus,&ldeo de hoc voluit experientiam accipcreper tentationcm quia tcntare efl acciperc expericntian, de aliouo ignorato . Intendebat ctiam vlteriusper hanc tentaiiqnem inJucere
NICOLAVS DE LY
i
A.
Quadraginca diebus. non vhra

celaretur,<juia Moyfes 0Poftea ckl.pey boc infe
tra(iit,vt vtrtus diiiinitatis di*
holo
Eiia-s ieiunaucrnnt tot dicbus.
%
5
& veritatem bumnn&
injirmitatis ofie
tum adpeccaritm,fi
inuenirctur purus homo,fed neutrum obtinuit

ei
vt
dn,& occaftonem tcntatori
deditjdco fequitur.
Ec accedcns. tcnti.^td euidsntiam buius tcntationis aduertcn-
patebit.Dicitigiturtentando. 4 Si n\ius,&c.f.naturalis,& per eofequens

j
qualis inpotiftate.
dumifydiabolus fc iebat prmdiflum per propbetas y cp Cbriflus futurys erat verws homo verus Dcus, vt babci expre/Je Ifa.p.b. Taruulus
&
]>c vc lapides
ifti
nobis&Jilius datus efl nobis.Ecce vera bumanitas.Et voca bitur nomeneius admirabilis , conftliarius Deus fortis pater futuri ,
natus
efl
fi
ide tjt,quia ftngulare inclndttur in pluraii,& (deo pidi huiCj&c; dcmonflrauit plnres lapides neceffario dentunflranit vnvm. vtlali.
&
panes fianc.lKc* r/narto.d.dkitur.Dich
ter
fecnli,princeps pacis.Ecce
locis
mamfefia eius diuinitas
& pluribus atut

.
tur
dicendum, quod Lucas accipit Jingulare pro plurali ,jit v.t aciipiExod.08auo.fy enii mufca grauifiimq i domo Pharaonis.
idcm exprimitur , quos omitto propter prolixitatem Similiter fciebat tempus natiuitatis Cbrifti effe conpktum Tump-oplcr bebdo
tnadas Daniel.in quibuserat determinate prafixus tertninus fuiad-
idcJi,multitudo tuufcarum . 6 Qui refpondcns dixic. Sic refpondit Iefuf,qnod nec dini>tita~
tcm
uentus.Tum propter trandationem regni ludxorum ad Hcrodem alte nigenam prout fnerat pradiclum pcr Iacob patriartham Gcnc.46.
>t fupra expofttum eft pieniut ^fed nefciebat certitudinaliter , ffuod lvfus 7{air*renus effet ipfe Chriftus de quo taliafu erant dicla.Vcrnn
7
8
eius poterat pcrpendcre ,nec ipfiir/i adgulam i/nluccttditens. Scripcum cft. Deuteronomu ocl.iuo.
Non in fplo pane vjutc homo. fclict ctrporutr.

Sed dc
otiini
vcrbo quod procedit de ore Dei.91
verifica
tur nonfolum de vitafpiritualijed cttatn de corporali
tam^n propter eminentiam fanclitatis
eius y
temporis rcfpetlit Chrifti aduentus habebat
&propter conpletionem quandam conielluram

quod
Moyjt quiiciunauit quzdraginta dubus

bo Deifpiritualiter
ijuadtagintanviilus,ve & corporalitcr fuficntatus.
&
Jirutpatet de
Tunc
quod
Icfus YQluit tcntari trip]ici tcntationc,citcdit,cp ois tcnra
MORALITER.
f
id quodpoteflis. Pcr hoc autc qui non patictutyos tcntarifupra
tio,vcl cft a carnc,vcl a
mundo vcl ab hofte. Diabolus came vtitcntaiioues
turaliquandocarnc & xnundo
corum actendendo,
Chui
quod
%
a
GlojCord. &NicolaideLyra.
dc Clv ifto,cur non
illi
84
quafiadinfir
\
.
(ûiaexrcfponlionc acpoft pumam ad fccundam

ccfsittcntattoncin.
Ttmeafi$nnffi.Vuxx\zSc vltimatcrcacioindcfcrto.media Icru au.Kjuchiftonalicer, vlcimafuitpoftqua rcgrcfsuscft non fccundu oidincm hiftoritj, fcd fc,c. Ctaia M.mhcus cundum centationc Adc profcqiiitur, Lucas vt rcsgcfla eft. Chi ifh vidus &C inccnus rcmanfic,
i
nem & draconem. Scddcauxilioangclorum

OQum loquitur,defua
*
b
& hoc quod contrarium cft dicitur? D & bafiliicum ambuhbis, & concuK abis leo Super afpidcm
conculcationccacec.
tan
Ora,irtf
Gicjjonus Nazianienus.Scd &rfcripturasIatro (Sa)
nouic.Ofophifta malict^,
Hxc
tcntatio hiftncialiter vltima fuit. C latt.uiidc iniinuut luvrilin.
Ex
pcrrnifTiotw
lciuUlcm,
imbccilticnlnbi uuij.linn tuit,

,
nnn
latucrun
&
curicquentiafuppnmis?Rctc
cniin ld noui etii tu iilcas,quo niain fuper te afpidem fS<: baflli fcum aiccndl, &c fuper fcorpio nibus tS<r fcrpcncibus , rrinuacc
Qiiod pcrmifit
lc
afsumi,n6
a
tut Dci fuil.
Ex
vl.:
J wi.
"dubolo vcro non virtus,icd

pcrbia.
inftrinitas fuit fcd par:cnr:a,in fu
Ti/nc îTumpfit
a
cum
diabolus in fancfcarn
Nonlocus Deo
dicarus tohiUeieum.
SmniniMieui trmpii.
ciuitaccm,
&
ftatuit
cum
Nota hcc omnia corporcis

fcnlibuscfsc
fupra pinna^culum
ficnt ilu.
Te.itat.o
dc van jlotia.ficut Adarn cui d -xitiLr.ti
circumfcpcus ambulabo.
?
Ncc complcta.
niirum
fi
fcpctnnfic circume
tcmpli
. S
&dixitci:
vtitur: n.111 vi
Si fllfus
Dei es,mitte te
:
rfulun
ot fut.
fcrn, fificaceipicurafsumpcio qui permifu fccrucifigi. b Suprj pinntculmn. \nVi\cl\'\
wirutc inrtittu:.frd VI ci.orcm ingcut Uut Qu. vadu rootra fortioicm , ci j loun.n nctoiia occafioncin.
&
-vMatfe.
na dcfupcr plana craut tcch

ibi
deorrum Scrfptum cft cnim 1 Quia angclis fuis mandauit dc te, & in manibus tollcnt
.
Ircnûs. Ira mendacium abfi."ondebac pcr fcripturam, quod faciunt omncs herccici.
Ilkid
d.ntic
Lir.
<j-
iC '"''
cnmi Angcl; j
,
fuis
,
manntilla
,.
dc tc
fcriptfi crat
p-j g
crat fcdcs doctoi u, vndc poptilo loquci ctur,vbi niultos
Lc;'c.n in l.ip.dcistal uli oftcndcbaiit.
iciipiam n cjua
omnrs
h
Mcmis rgrcl! uin.
tc t
ne
fortc offcndas
a
vana gloria honorc maccpit In co ig:tToco giftcrij inflaros.
In dcui.
ad lapidem pede
(]uo idco tcHiraonia piolcrr, vt
:
iccund*
f
leju ('uram rontuniaret.
auc fcnpcura dicebac mirtc cc dcoi fum , fcd a femctipfo hac iuafioncm diiiboliis ahrrebat. Vinccntius Linncr.lis. y.
cnn
.
,
Chnflum
tccat, in
quo multos
tuum. Ait
a
illi
Iclus
rurfum
a
fcriptu^m cft:
.
M.ignopcre docrrinalociifh',
Dumaucnonconfcntitjdocct cosqm in fublimi

dccepcratt
Etfi viftu
tamcn non ceift. ,
quo diabolus contra
Dnm fcri
rclC4>
t t
Non tentabis dominum Deum tuum

Super
Itef- 7
Ceit.afc.
funt, vana gloi ta non moucri. Diabolus.ilca pccic ad alta
montcm
fupcrbiz omnis auatus er gimi.
Alupetil.
rum
aflumpfit
,
cum
nnn
diabolus in
a
mo ntcm
a
ex
funt,
Y>
fempcrducic,clcua;idt) pcr ia- j ctanciam, vc precipicarc pofsu. k In hocquod Chrilhis fc in altu

tolli
Quia omnia momrntanca

fe,l
pturas produxiffe lcgttiir,atti;dcnda retincda efl, vt tanco auctontatis euangelic^ cxcmplo cin aliquos apoftolica feu
&
<)uod diaboius
uiiiiisdiuinahoc poflit.
celfum valde
&
oiicndit
ci
pcrmifit, fcd monenti cadctc non ohcdiuit, cftcndit, vtcuicumquc
bana cValta im-
pcrantiobcdiamiiSjfed prxcipicarcvulcnci coutraeamus.
S //'/1. In omnJbustcnt3Ctonibu(hocagic t V( uuclligat
Ijpccic
Uciltt.Sid Chnftusiic rcfponlum tcmpcrar,vrambiguumrclmq irtc.t^jia vctba adinuiccm coiiferuncur,in homm s di.-bojum apparudle. vcrifimilc cft.
fi filu.s
M-frMxc vox conuenit illi,qui omiics pra-cipicarc fiicaquod

nulli noccrcpoific,ni
Suggcrthac cmm vt aliquo figno cvploraret qtiatu apud Dcum policC.Scdncmodebcc ccncarc Dcum.q.iadohabet
,
gic: in qut) infirmiis oflcnditur, 11 prius illc fc dcorfum nufcnr.
mus.diabolum pcr cos loqui minimedubitemus. *Nonccnrabis Auguft. Pertinec ad fanam .dodrinam vt qii habcc quod faciac homo.non renccc Dhm Dcum fuum. f Jrcmm affnmpftt. H.tc cenracio ordine pr.TceiTir,fcd narra tur prcpoftcto , fccundum quod factum cft Adar. * g Muntrm cxcclfum. T 'hcophila&us.Qtiidam putanc mon temcxcclfum valde crflc afrlittiono & fludiu tn poffidendis diuicijs.inqucconaturinimicus Iefum duccrc, fcdnorettc opinancur. fli ftnfibiii cnim forma apparuitci diabolus: cogiraciones cnim talcs non habuit Dominus,abfit.
Ifi.Mos
dmnia regna
tra
8
propheticaverbaproferrccocatholicam fidcm videri-
, jh
tia V.i(
c-ip
37.
M.ith. ioc
cx nuniann cacioncquid faciat.Vnde quamuis ornnia poflec ajttamen fuis: sivos ptrfituut fw.rtnt m vn ciuitate ,fugitc in
altam.
funbia iigniiicar.p q. cccidicâlios rucrc f icic. Exai.valdc.qvua cum ad fuminu fupcrbic trahcre voluit.
lftc
Ec
ipfc
idcm
fugit
& abijt& latutc. Nunc aucem potc
rat aliret
Tcntaturus dc auaritia in monccm duxic, quiaauancia &c ambitio fcmper alca pccic. i Oflcndit.Noa q, vifum citis q. oia videt ampliauerirded va
V.i fupra.
mo
cipu.-.'c.
tlctemplodt Tccndcrc,quam pcriarTanciam (g pr^ dcficit humana iatic,,rommendu ic ho Dco.non tt ntando, fcd dcuote conlitendo.
Poliquam
in vi
H Cypnaitus. Hac occaiionc loci hprtatur cV confulit, vt bc fancb &c f cqucntia populorum quaii nouus funam
i
ohdens fa Chrs regnu flbi tol diabolusq, lcret oiidit ci oia regna mtidi, no 1'erfas vel Mcdos,ftdqiio ia oibus rcgnarec mundanis. Vel pcr gulam vel pcr auarit:!
nitatc
mfidan^popequaamabac
fcics
quafi fpcciofam
ccreamari voltbac.Vcl
bulus,incxcclfo pctiuhis. fcdcorfum ad vtilgi fpcctaculum iadlct intrrpidus ..dtlcncctcflimoniofcriptura:, Ar.gcJorii

aftutura
vel pcialia, vc fuadcs
cas dicit
ritas
iumagu, Ocxccrabihs
diaboli maluia. Pucabat
quod volcbat cum fibi fubijccrct. Ltlmomcnto libi omnia oftenfa; in quo non tam cele cofpcdus, quam caducx fragifitas poteftacis expnmit'.
in
ica
:
m
:k.
malignus *
quem gula non viccrar.vana gloi ia fupcrari. Ch yfoflomus. D.cmonum cfl feipftis iaccrc dcorfum:
iaccntcs. Proltcrnu lllcjoccidic,
Moyii oflcndit Dcus

fionis virtute deicacis
tnomento tocom tenam promifmodo actum eft.oflcndic ei.
Dcur.
j<
Omnia
q matbc.fed dommus engtc clifum.

c
Llyia anîlit (nit
Dci vcro cngere homincs
mandauit dc tc. Beda.Quod benc dicuur de diabolus malc inccrprctat"dc corporc c.tpicc.Qtf fi hoc dicit
dc Chri-
poficum pr< ww.no ipfam oflcndcwdo.fcd partcm terrce in qua pofita efl. ^h. Omnia re. Oia cocupica in miido,quibus hoies F regnar.Vel totus niudus 1II0 in monre vifus eft. fimpfr fuggcrcccabco
rrâu.f.partes ccrrx, in quibus vnumquodq,- regnu bus^Moj erat.Sicuc fi aliqui dicanc fuper monccs ; cc<r tbi Ho ram
itel"
<@
bili
Etgloriam
NICOLAVS DE LYRA.
Tunc affnmpfit enm diabo)us, &e. I h'c fccuntlo renrat com dc fuperbia.cV ad eundcm fincm iicut p.ius.Dicitergo Mattheus. Tunc effumpftt ru, dialwlm itfanfotn cimtatcm. ukfi
I
Deum efl quxrcre expcrimcntum de dei vircute abfque ineuita

necelfitate,& hoc cft peccatum, quia quandocumque horoo aliqmd poteft iacerc fccundum viam humanam ad euitandti pcrkulum , non dcbet illud omitterc , quarrcndodiuinum
lcrufalem,
diuinocultuidcputata proptertcmlcgc ijcniicarc Deo aNbi. t F.t iL:t:-it eum lupraeinnaculum tcmpi. Iftud pinnaculum tepli efl tcflu.quod erar defuper pl.mnm iicut ficbant tuc domus Falxftinorum. I rat cniro mtcnt 10 darmonis illuc cum portanns, vt a popnlo ouitam ipfc Jefus quali volare vidcrejur.cV f,c in va naro glorurn ferretur, fcd diuma virtute fecu quod nullus eum vidit , quia tn poteftate eius crat videri & non uiden.
quxdiccbatur
fji-cl.i
,
qui.i
plum quod
erat ibi
trat licuu in
proptcr lioc.probatiofcrrif.adcntis&monomachic tanquam ilhcita prohibentur in iure.Pcr hoc crgo refpondet lefus diabolotentanti ipfum qmacum poflet de pinnaculo templi defccndere pcr viam humanam,fcilicct ad hocf*
clos in
mcntum,&
cxpcri-
hoceiTetDeum tcntare. 7 ltcrum ajfumpjit eum diaboius. Hic tertio retentat eum de cocupifcentia oculorum feu awaritu, quia pofmt
pcrgradus tcmplp , non debebat pcr alium locum defcendere,
qma
eum in montcm
Et dtxit
ri.
Sifiliui
pna potcs fine penculo, firopna oiurntibi feruicntium
Dn ei,mittc tc deorlt.iK. qu jli

tk
excclfum.quis autcm fmt

refcrt
illc
moiu non nominatur.ncc multum
di tcat
vututc
ctiam ptopter unniiUr tiiiiiiftcriuinano;e|
adpropolitum.
ci.
4
S
'
Soipium c// mim. dc te fclicet in pf..l.Q,,i a anf, e lS fuis &c ^nlhlrfii. Sicrelpondeteiperltripturam.our.rl tnr^l.r.., Iponde pcrknpturam,quod toralitcr cujrujt c
lustentationcm
-i
cft intclligcndu quod ex illo loco pofomnia regna & ocs ciuitatcs determinate vidcri,fed ofteadcndo diuerfas partcs orbis.dix it ei, rale cft in tali (it
fic
Et ojhmlit
Non
fent
regnum
u,
cV tale in tali,
untabis
Dominum Dcum tuum. Deut
illorum
tj.c.
cnnrrando in brcmbtis magnitudinem

dixit ci.
&
Horiam
Te mareemm
ad
rcgnorum,& ldeoofteniiofuit inagisadauditurn quarn
Dcmn
vifum.quo fafto
Hxc
3y
Matthsi
la
& h
Cap.
qu.c
1111.
. .
86
.
Etgloriam roraw.Rab.Non qnod cam cocupifccntiaroculo, imuerctur ficut nos,fcd fic batc oftenfio fuit iu mcnte, iicut ntedici vidcntmotbosfincleftone. b Hxc omma tibi dabo. Hec de at rogantia dicitmon quod totus mtindus uius fit
a
.
munisdco&hominicVjcuicunquc,GrrceDu!:.Tdicitur.II-T\ vero qux foli Deo dcbcciu -,lacn \ dictf vndc idololacria ,
quod
foli
Dco debct.idolis dac

in his vinci in
Nora diabolii
qirbus Ada vicit Qiic de ûla tencauit^dudeligno vctitogufhrcivHMmc. Dc vanagloria,
AptmcipioquodDcierat
fihi
>
vc
a
cum djxftiEritift ficut
*n
vfurparct diabclus lr.bora-
f Quama
efl ei
io'i
inftiirlol.i
.
uir.
vudc
jlotia trahere ad vitia! f Tf ntarip dc ambitione. b Non <;uad hocposlIt.tRcgcni tcf>tiani.
auarir ia,t
um ait
lij.De Scictcs bo-
vc in cis colercturddo
lainuenit.Ih h;s tnbusnoratur
mundi & gloriam eoru,& dixit ei.Hcc o ma Tem.itiodeauaritia.
num&malimi.
f
nta fnnt
^Qnodeflit caderc.
1 Vc liipcnorcin.
i.uc-4-b.
gula,auarkia,fupcrbia Ra6.Lucas aturitiam

ponit.
media
c
nia tibi da"bo

a
ii
cadens adoraueris
,
me.
faluti
quafi mu adcunccsjt d Agoncdo-
jMtceJpKilHon
tuc pri-
vkimam fuucrbiam fccu

tcmpo-
potefhte
suim
Uabcbasrctro.ln ignemancmum. b Quia
ad-
uerlarius.
f In penrueucho
dum moreni pradcntis

ritia
ris,quia fupcrbia poft oes virtutcs teuic.Jn histnbus,gula,auacnt.rf.b.ar

,
Tucdiciteilefus: VadcSaihana.Scripr.um z
a
homo.lNon cgotc.fcd tudebes me

hocdcbctur.
vt
ueuin adorare. tExdcbito,
cui foli
fuperbia
omma vitia fibi
cftenimtDominumDeumtuu
a
mini procul aipicietes; ne vidcatur coru prciidio cguifli? vclviciile. Scd vtille vicius .'ibijc,parati ;;d obfcquiu:ii ve neruc.Sicui: m hoc agone mi-
ado'rabis:
fedcracaduntperempta.Viclus dc gula , non tencatdelibidine
Eti=in
cum
hoininibu d
e Ad tempui vt nicns cjuiii :;erct.
b Secundum Gncam inrerpretationeni. Lucas ait:per Iudeos poltea pugnaturut. 1 1 .un non inuefcruis.
licianoftra pra'iht:uiau-,ic.i in
Viftus.
vclcstcrisqiKcdc gula nafcucut

.
6c
f
illi
(oli icruies.t
viftori
iTeitas
Sic etiain ia alijs
omnibus,
a Vt
comprobetur
Tucrclfgteu diabolus: jd
.
obfcquium angeloru gloriofa rcmunciacio docctur . * Hilar. Oftendunt angcli a

nobis victo cjlcacnque" diabolicapitc&angclorum miitifter*,& vn tutii innos ofiicia
f Non
uuabant.
quarin mildo
func, vcarmis vta tur diabolus cotra .os.Na nihil

i
&ecce angeliacceflcrunt,
&
.
miniftrabant
in mundoeft niilconcupifcecn carnis cocupifcccia oculoru, &
fupcrbia vire.In his trib.oiagcncra tecacionu coprchendutur. * Chryi.Nc mircris fi diabolus Chriftoloqucns, fiepe huc Hn.tj.opoi impaffcft. illucquevertatur.Na vtpradianrcs folcnt , ctim aecepennt Ictbalcs plagas.multo fangume perflucntes tcncbrafque pa-* rictcs,moribiinda circumf crre membra: ita quidcm hic pri-
rr Ioliannes 6 p ei. CumauccmaudilTetlefus, cp a A Iadxa poic pafcha h traditus eflet , fecefsit in Galilaja &c rclidla 7
:
non -defutitra g Cumautcaudijfct.HicMx- Ioh -*-b thxus fieut Marcus & Lucas-- E
.
prxtcrmittit prJmu aductum dniin Galilâ, pofl qua baptizat 9 cft,vbi aqtum mutatiit in
vinu.&cum matre&difapulisCapharnaum
baptizabat.cumloannesinEnnoniuxta
Poflqua tcio traditus Knc loiianes,
au difsct phanft;i q, bapcizaret,
lccru
afcendic Icrufalcm proptcr Pafcha.Indc vcmc
manfit.-iqua Itidcam 6c
Ibid.j.c.
mi tk. fccunda fauciatus plag3,in alia atquc alia vctba deuoluitut,atque tci num ccrtamen ingrediTur.
Reg.i7c
Sa!imb.iptiz;irct.
& plurcsfaccrcc difcipulos q

<T
abnc
m Galilca^cu
c ^cr/jDi/</y.D.iuidGoliii tiibusldpidibusdetorrentepro-
delcgc d Dom.Dtum f.-..Hoc velad diabolti dicitur,nonq;aex deuotioncfit implccurus fcd vcecocra, qua ipfc molicb.it' fcnptu ohdatur q> inm iple,fed Detisik adoradus: Vel, nod.abolo, fed iibi fcctindu humanitace &l cuilibct homini hoc pccptu
.
flrauir, & Chriifcis diabolum tribus teftimoniis
L.li:incstcccrac;dcquorcdicuincipiuttreseuageliftc. loha iohanne a a ncs vero ,pbaro alioru cuagclio de ucricacc didoi u tudic al i- primordalia
quadectle,&
maximeq pumoanno pdicacioisl'ue
circrat ChrifiiftnbC-
Ics* fpqb.atratrib^rogac^cripiitcui-cd.uâlijptcr.crric ahcrad.cione lolyanis.colligas.f.gcfta vniânni c?*;
do
ft,ppleu,t
iquo
paf-
cflc iniinuat.lim-iliter &i illud. 'hlptentabit DomwimDmmiuu. Dominum Drnm.f.tilmm & patre &S fpiritum fandu,qtii eft 3cut.*.b. vnus Dcus.Deiisadoratur&: fpecialiter ei propcer fe icruii?.
'
sêflpoflcaiccrelohanis.Vhccdicit^Hocfecitiriiciufigno ru Icfus Et itcru.Nodum Iojinncsmiliuseratin carcercm.
Hicoflendicur.quodhomoChnitus.vc Qeus fic adorandus ex debito .

e
Seruiens.
Udomia9
commu-
/o/jafl-î-^c.Cûoderat rppccr cuagcJiu. kfus fcciius pr^dicans ad cepus cedic tk fugic y uc iit
hoc ide pcr- J^- l " Ibid. excplum ltns. i JG/i/.caw.Du5funcGalil^.iinadicicurIudcoru, alrera gcncium propccr inhabicationcm gcncium.quam partc dc-
Gra?cc Lacreufis.lacirferuitus
df. Scruicus
dit
Salomon rcgi Tyn,q ui gcntcs ibi poiuit .

chnftus
NICOLAVS DE
I
LY R
A.
dixerunt
domui luda fcdus nouum,&c. Sccwdum efl, qnod efct

leicmptor per meriutfuX pafioms Ifu
1
Harc omnia
cibi
dabo. E x hac loco dr

,
altfs ft*ni\ihus
Mamcb *; , cp dUbolus eji domtntis

ficMt fattor
er crea'or cortm
vbi defcribunturfafta a Dco,
&
fcU
iliorum corporalium infcriorum-y Gcn.l . hocpatct maniftflc falfum mcntnbadiab / ideo diccndnm q,
loh.S-f.
Ipfc ac vulncracus cfl îpccr imquiraccs noftras.&c. fertii cfi.cp efset mortis dcftruclor
3.6.
tur,t]uiamedaxcft
&pattr medaci),vt habetur

ftinc in
Crcacurar.
cnim corporalcs non

i
potcftatc ip{\\is,ntjiquantumfii}t
pcrgloriafuArefurrctlionisTfal. lyc. dcrclmquesanima mea in mferno, nccdabis fan&u cuum viderc corrtvpcionc. Quod non potcft intelligi de Dauid cu fcpultus fuerit incineratus, fed de Chriflo tantum vt oftendit beatus Vctrut îtlu. l
Noh
&
fermittnur a Deo.fcquitur.
Vade Sathana- Hic increpauit eum & nonfupra ad oflendendu
duum huius euangdii diuiditur in
tres
. Igitur reftpartts, quia primo dcttrminat
Bei iniuriam nullo moio yproprias imurias debet homoportare , fed debct tolerare, hoc autem maximefit , qnando cultus debitus Deo imfenditur diaboio.quod diabolus facere fuggerebat, temperfcripiuram confirmat Deut.6.
3
Joli
euangetifla de Cfotfti legislatione.fecundOy de ipfiuspafsionc cap.vige confummaflcc. tertio de ipjius re//wo/irvw.Etfaclum cfl
cum
& idco han c verita
Dominum Dcum tuumadorabis. .4do r atiom.f.latYia,qu*
furreSiione crf.v/t.Vcfpereaute fabbati. Circaprimu aduertendu, icx no imponitur nift multitudini, io tegislatione q> prAtcpit populi adunatk). El tdeo chcaprimu duofacit,euiaprimo oflcdit populi adunationem ad Chriflh per eiusprAdicatione , &fecudo defcribit Chri-
&
Dto debetur.hornines autem veneran pofsnnt veneratione dulia. Tunc rcliquit eum. Hic oftenditur diuinitas cx miniiierio faitRorumanêlorum , reliquerant cnun angeli ipfum lefum adtempus
vt diuinitas eins diabolum magis latcrct
tentandi haberet
,
,
ftilegislatione.c.fe.V tdcns
Iefusturbas.TV/ww adhuc
& vt v
tloria ipfius Chrifti exccllentior
tx hec quodfolus ipfum deuinccrct.Et ideo vitlo

fuftonerecedente.
& vt conxenientius locurn appareret tentatore & prx con
tes,quia primo in gcnerali tangitur Cbrisli prxdicatio, iungitur ex bocfer/ues populi ad Cbriftu adunatio, ibi.
& fecudo fubAmbulans

Mattbxus
in dtiaspar-
aucem
Icfus. In primaparte defcribitur predicatio Cbrifiiquantum ad tria.f.quantum ad tcpus,locum,& modu.Tempus atit? tangitur cu
dicitur.Cumai\.l;.q, lohm.tra..cfi'ct.ex quo patet

hic omittit
fcd
itla
q>
diuinitas
Acccfscrunt an. Sicut vero domino feruifi, Ex quo apparet, Chrifti,quia nulla natura eftfupra angdicam nift diuina.feperfonam ipfms me~
omnia opera Cbrifli,ftiffecit anteincarceralione Iohanis, defcribit lohannes,vtpatet. 1 .ca.2.$. ^.licet enim antc in-
&
carcer ationem lohannis pncdicaitcrit,
nontamen (tapublice. Lucum
quiturfetmda pars totius euangelii.
Cum autc. fuperiut declarauit M. ttthxut

.
diatoris oflendendo in ipfo veritate
dpit agere de operib.Chriili
humanf n atura. cjr diuin*: hic inDc Chriito autem inter alia tria fuerant
legis lere.
autem huins prttdicationisjum fnbdir. Ec relicla. Caufa autem quare reliquit ciuitatcm T^-rîrtt h,Lu cas cxpriiH,t.4\.ca.quia.f.ingrefsus eft fynagoga in diefabbati,& legit
perprophetas pradifla.Trimum.quod efet legislatir noux
3i./.cccdics vcniutdicitdominus,&
icria
domui Ifracl &C

do-
ibi illttdlfais.Spiritus domini fuper ,& cap.Ifa.6 1 .& dixit ibi aliqua rv qiiib.lndxi voiuerut fcadaliîti duxernt eu adftipcrciliuniotis 9 eh p>*cipitarc,ipfc at virtute diulnap mcdiii dloru ibat ndvh ab eis.
&
Vcfccutonb. clongari Vhdicicapoftolusinf lo.c.Cuauccpcriequenrurvosinciutrareifta,fugice inaliam. 7 Etrclicla. Erac.n.maior&populofior. Ecper hocdedirpratdicacorib cxemplumivtdcclinchtad locainqtubuspoflentfaccrc ma
M
6
O R A L
T E
R.
Cum autem. Pcr hoc autc q, ccflancc pra:dicacione Iohan
nis Chriflus iuic ad pra:dicadu,fignificauic q, lcee ccfsatc fc quutu cfl cuangclium.pcr hoc auccm q? audica Ioh innis in-
carccrationc fcccflic,oflcdit q, licitum cfl pracdicatori a pcrfecu-
iorcm frudom.
Ex-
87
.
Glof.ord
;
& Nicolai dcLy ra.

in Gali-
83
D
V4T..^.VndeChria n Nazarxus df.vicuseft Ale a luxca montc Tlubor Caph .iiu.imopp.durn m
G atilara
in terra Zahulon oc mifi mmfta^nu GeneZiicthJituai H?brcor."i ab Aflynjs.Vbicr Ncptahm.vbi pnmacapciuiias obl.uio ibi pnma cuagclijprcdicacio.vt&dc im kttH
1
Pcitidcinoinaesctilngclium diiTcmiiutiuT. eft \'ndc fcquitur. H*b**n a;.istnu^-->e. i Pmbr* m*tu+lAox$ cfita nterno. Vmbrahnius morts
Chrifti vidic.
funt peccaca.quc nunqtu.ii linc
morcc.Qm crgo fugcrc vuk
morccm, vucc viubram. g

,
quafi incdio a.flucrctadge
Plot imerpretafnr
tvs&aJludxusAtteforicc
.
Quod rclidta Na-
ciuitatc
1
v.lla
Nazareth, jvcnit
zbulon
uar eft
& habitaiut
Uixotam
,
tft.
Rxindt. Poftq 11 am bn ptiz itu S B.ibtifmusidoncos tacitad

Bxiudt-.
in
prxdicandum.
tur
i.traduo
zarcih ttanlit Caphatnatun ;liflorc rigut arum gniricac quod dc
imkhcinmv
Gtlilaa
ficui
Neptha-
fiuxu tu
'
rcgis,adfiu.tum fpintuahutiui tranlirc nos doBitangC ho eit, vcro ipiriiualiafunt in cct , 1 Ixc villa pulchcrnma.idtli.in ccclc-
hnibus zabulo Capharnaum mantimain b 6r Ncptahm ,vtadimplcrctur quoddi&u CucunciGo. Diccutem.

ft
Ijhannc,qu:alegeciciinctefcc}cuangchtim , vt auforaru fol.Humilis magiftcr qui "doccri,
- nam-difcipulinon impedic
fetl
Tcrra Zabulon pcr Ifaiam propheta. f mare.fc efr iran lord.inem cft iuxra *
Prnatium.
Qîja
tur,6:hjmincsillcc-H)ris mundi inuolutos.ret.bus cuahge 11 caa Zabulon -pic.ln finib.autcm
ru,qux-uuntima,quiaiuxtarlu icxul.Micaquocid.ctuncJ,.
d
c
wiBlM gentium.fulicei ppulu ui ainbiilabsi.uel populut uidu lucf.Scc. NC f ta lim ,t via maris translorda-^ p rtiim .1 fnir im.irn t aj , .
rxpeicacdonecconhimuutcuifum fuum. In quo doccr,n e qtiis ab infcriore pcrfona fcrmonciH

concemnat.vndoApoftohis
.
tlta.71
Si
&
ncm G a ljk X crcnriumpopuluSqui tam-
ZSttStt
&%St^3SSS
l.
?W'^W^^^ JS^ ^
f
ta-i
iitawh
cuircueUtum fuerit p\ ior tka af. 5 h Tceutcntiam agitc. Eadcm quarprscopracdicat, vtoiicn.Jj-
rcJcbat
bulabat in tcnebris,vid,t luccm

f
magnam,
turnonalius quam qui in v6h e clamaucrac Chnituênim vci.
**.
1 in
rcgione
t Mirt.iA.
t inrcgioncvmbrarrnortis gaao 6J in omnibus qui ab lniEuacuata uoce,ipsu ueibu usnit. ,, j* oln.ndjcfidciportum. ,/ '; '.iX.^J,,. tio aliqnid d uinicus dixcruut: liixona cit cis Exinde cepit lefuspraedica * & Mmeniftcfolas Zabulon g faf* eft * * Ck,m P hab.taculum fu:mud.nts . Nep""f* qfiod alii longc ul.m,dilatatio. h rc&diccrclpenitcntiaaeite. Appropin- 7 '
ju>
1c1u5.1i"
&^"nribu.
bum quod damat in

t>
totdatie or-
,.,,
jti.:ti,acl orcd.cat.o Chli.
gZE?
^^^"^
mi
i,j
h:scnbubusfucrcvieulide
Intercnim vot.cm
hileft
& vc; bum :nvt
quibus apofloli. Vnde. Trincipts PCl , (f ,r Zabulo* tr princ.TtefthatiHL reria zAulan. Rab. tûod primo pofitu c
lu.yf.
medium,icd
vox
(.
nuic
max Verbu p?rcipitur,ficut Iohannes claufus ddftitk:

eP prcrermittit
fius virtutibus curuit
.
Chri-
imo teporealleuiata cfl tcrra Zabulo &.* tcrra Nepilulim.ficut & quod in medio efi.f. Nouiffimo aggra
cuangel.fta.f.Pt
Vndclohannes cft figura propbetsf rum & legis.qm vere func vox chin;intis fapienci^ Dci,quo
rum Iohanncs cft

*
finis
quibusceluntibus folum vcrbum,
uaca eti via maris.Qiiod io facit,quia intendit oflcndere initiu ptxdicationis Chrifti,&: ideo quod mvfticumcfrrangit. d V ia marit. Ecclcfia qti2 luxta marc k culi,ipfa eft tras Iord jne.i pcr b.nptifmum dc priftinis crrcnbus cruta Galilca. i. rranfmi*.at.oeft fafta, qusepriusfub gentili rituin vmbra moras &L carnis luxu eft vcrfaca,Chi itto prxdtcanteper fidc
fonucrat,per (e olicnditur. vfitatxinecclcAuguft. Tresfuntactionespenitcntia: notx Vna cf r qux nouu hofia,& diligentcr acccndenc.bus
quod in
eis
mincperbaptifmum p.irtunc.donecfalucans omnium

teritorfi
pra?-
Chnfti illuininataeft.
Galilara gctiu qu.x cft in tribu Neptalim,vicina Tynis,dicituradd.ticretiaGalilaixilliusquecftiritribnZibulOjqua; jKef.rb- cft iuxtaTybcriade.Inillaautequardf gentiu Salomo vigin-
peccarcru fiatabluno- Altera ptmccntiaclr , cuius actiopertota iftavitam,perpctuafupp:icationishiirnilitate fubeunda eft. Tcrtia actio pcmttkie cft,que pro lllis pccc.ns fubeundaeft,qu?legis decalogus cocinet.ln hac crgo penite tia,mdiorcm quifque feucntacem in fe debeccxciccre , vr u feipfoiudicacus,non iudicctur a Domino.
tictuitatesdedicHyraregiTyii in fortetnbus Nepcalim.In vtitque immoratus efl Chriflus.Scdpro figura eoru qui vocandi funt de gcntibus, ca qua? gentium efl hic memoratur. c 7> o/>/i..Augiftiinus , Popultis tftequi prior duituseft in
Rab.H^cpngdicatioChfi
Capharnaumcorufcai.t
btis
q captiuicaiS,fiin ccnebris vitioru crat, prior luccpdicationis ChriNICOLAVS DE LYRA.

I
miraculis mcepta,df poft annu a bapufmo icepille.vcl iccu du aliosinccpit kalcndis Maii.vc ih codc anno fuenc b. p tustV iciunaueric.& aliquatis dieb.interpofitis^quibus tcc c inc qua; Iohannes fcripfit) Baptifta incarccrato pdic^rc
filoqueretur de captiuitatc fecunda qu& fitittotiuS terrtc,tion loqtterctur fitu de Galilsta gentium . feddcSamariaqtt cratciuitasr-.gia.
Vcnit Capharnaum. adprtedicanci>i,vt bic dicitur. jritima. quiafupra Littus tnaris Caliixsftta cfl.Ex boc autem
&
habi.in
& principahter fuit
(lendit Matthjtus euangeltfla propbctiam iwplrtam Ifa.y.a. Primo tctra Nep.&c.^d ctuus etemporc alleuuta eft terra Zabulo
&
Fjgunt Daimo feptimo
nidcntiam conjidcrandum,quod iilamprophetiam exponunt aliquide taptiMitJtc decem tribuum . fuerttnt cn.m primO captiuati tempore
Taruulus nalus eii a Chriflianis, ergo
perTtgUtpb.iUfar rcgem jtftyriorum ,qui_ca de ptiuauttduas tribus vltra lordanem deZabulon& 1\cplaLta (S GdiUamuhos c.zptiuauit , ; babctur }.%egum.i J .& de boc exponunt primam partem propbctix
. Trimo tempore atleuiata tflterra Zablon,tiTcqîa captiuatis malis bomimbus alicuiata eii terra po*
Tbacefilii R,p<neli
fit exponit Matfore aikuiata efl ter.&c.de Cbriflo intethgtti>r , tbxus enangelium , qui.i Chriflusvt tcrra Zsbulon &1%tptalhn^pri-
& ULui quod immediate preeppuitur &
captapcr Salmaoafitr. vtpatet qti.it to Tertio quia illud qttod fcquiiur Ifaix.y.b. nobis^&c.exponitur dc Chniio tam a Ittdxis qui
obftffa
.
.
&
Trhno tem-
moprtdicauit pnb!ice,vt dicluhi efl^quia ciuttas Capbarnaum ihi esl /ha,& aha loca vbtprimopraidicaxit, &ftctIU tcrraprimo illumiuata efl docldna Chrifli^ uieo per Ifa.dicla eft pnmo alUuiaia,frd iilts poflea ad vomitumfnnt reuerft hominestlLus tcrr^propterquod
dettbus peccaiorum. Seiundofuerunt captiuatifibi Ifraclaui

*<r> ,
reman-
vt habeferant tcmpore Hofct ptr Salmanafat rcgem jifsyrt tur 4-fvig. I J.& de hoc cxponunt fecundam partcui piopbctia.Et no
uifsimt aggrauatacfl tota terra.f.pu domini flagclUtioium. Dicitur antem Ula ttrr.% via marisjjuia ibi ct~l via pubiica adportandnm mer tet a lordane ad Hare mediierraneum . îddiim autem
Matthxi vndccinto vtpatct Utuctiti esi boc tii qi f propter quod per Ifa.dicitur.Tôuiffimo aggrauata dicit Mattbxns breutter accipiens auftorttalem Ifa.Tctti Zabulon
ciuitatibus cxprobrat Cbrifius
&
& terraNeptalim.
3
GaiiUxgen-
tium ad d.ffcrctntam alterius CaliUx tjux vccabatar G.ti.UaludaorMm. Scnbititr cim.}.Ujg.^. auod SaUtr.on dedii GaliLa.2O.0pp;da y
Populus qm ambuLihar in renebris. ignorantiefcilicet. 4 Et fedentibus in regionc. Vtnbra mortis dicitur peccatum mor jLux orta etl cis. tale,quod e[i quafifigura cr vmbra gcbenn*. 5
quia illuminatio doUrinx Chrifliprtmo fatla
& quia tratgenttlis,idco dttlz

.
Hyramiu
efl
UU tcr, a
GaJtUta
Exindc ctjpit Iefus prasdicare,&
Xtniiuir..,iln autem noir.ine dicla efl Cbabnl. per UUin ngu GuLUa tranfibat via ill.i dt qua efl bic mentto Sed ilia expojitto no vidttur yera . Trimo quta vidttuv in,p,'care contraria , [at: e in mcdo loquen-
coprttdicatiouis Cbriftt , Tenttit autcm talan moiinm
iocis prxdtciis. ejt 1 lodiccrc. Tofito tempore defcriou niodton qnem tenuit. ettangchfta
&
uotat agg(auatiu,tm,
4i,q*iaprimam taptiuttattm vocat alleuiationim terne , fccunda tamenfunt tiujdtm raiionis . Secundo quia
&
&
qualem tet.u.t lohanncs,dt. bocautemfutt Cbrifius primovt prsdi -j cationem lobannis approbaret^fccundo vt noftram fupcrbiam confuPe. nitentiam agite,&c.
tarct,qu:aaii(juando dcdtgnamur accipeie dtcla aliotum.
fdo-
Ambu-
M
6
ExiHdr rg-it
O R A
1r(n
T E
R.
pcr hoc enim approbauu doftrinalo hannijjquiUcuK^pciJtpradkjre.Setirnodcrfiidoaoresfacmt

r.
."
eontrarium.nam unus reprobat quantij potcft didlu alteriui,& no folum doctoresliocfacimit, fcd etiam Batcalaurei dicta fuorutn
con-
doctcrumarrogantcrimpugnant quantum poisunt. sAmbu-
9
'M A
li.i.f.
Matchaci
Cap.
&
jc
II
11.
a QuivocaturTttrus.Vd quadoprimu Andrepsadduxiteu hoc nomen inditu eft ci.du dicicur.jjw vccabcris Cephas, quod hic videtfde futuro promittcinrerpreratur Petrus, quaqua ci\.Tu cs Cbriflus filius Dei vifl&di&Qffl rc.Vcl quado cofcfsus t ft cLT* es Tetrus,& juper bancpetratn adificabo eccleftam meam,
proprictatisamore.In hfs datur forma volentibus fequi.Mu E> tatur intentionon pifcatio.mutaturrctiain dottnna.cupiditas inamoremanimarum,firmarefeculum, nauisecclcmali homines. fia.pifces boni
Ifjrf.C.
Bcda.Petrus,3gnofcens.Andreas,virilis,quod docioribus
Ideft Chriiht
qui dat.vel
6c ideo
hic ptidift,
-ndiftJ.
non apponit tunc vel deinde . Vcl
ecclefii, cai protnifliuneft
Gregorius.Nullaadhuc miracula vidcrunt,nihilabeo Hom.*.i* dcpramiio eteme rctributionis eiungeiia.
& parimim.
b Ante
fortitsn.Port Jixc
audiernnr,&:
tamcnad vnudo.
coucnit,quia hi foli
ftrantur,
magiftcrio funcapti,qui fapicnciai luceillu
mini praxeptfi, hoc q^ poffidere

ta
& prseccptis Dci obe&
quabitenim regnum coelorum. Ambulans idem dicitur Gcnezareth, mnre a dis,Lacus falinaru.
Quod
ftagnuni
Tyberia
diunt,& ahis virilirer fuggci ut. Bcncprimum PetruquivoAdream qui catur obedicns ocaf forris,ponit,q.a (inc obedictitia nullus incrat, fine forti-
autemlefusiuxta ma'reGalil*ea:,viditduos
i Quia vnitatem ftaterna; dileftionis probauit, line qua r.ullus in ordine prcdicatorumadmittitur, b imerptelaiur obediens.qui uocatus eft, c Agnofcens. cjuando Andreas duxiteumadlelum
vidcbantur, obliti funt Qtiannos eius miracula vidcmus,
Qm
q^ptfhgellis affligimur,&tamc "ocantJ fequi cotemnimuss' e Vidit alios duos. Ecce in his
pra-figurattu ,'qui
fra^treSjSimo^nem qui vocatur pe trus

Virilem.
Intentos lucris uix prefentis.
& AnMundum.
l
quatuor numerus cuangelifiaui animas a mun
rudincnulluspcrfcuei-at,&:he b (êrmanxfuntvirruces.Quiave ro primus homo inobedies cxi-
dream fratrcm
a
eius
mittentcs rcte in mare.
Eleifti ad fpiritualem pifcitionem fccunduiu gratix eleftionem. b Non tam pejibus cjuam imiutione& 'ftectu.
doextrahuntde quatuorparcibusmundi.
Bini bini vocantur ,quia chantas non mfi in ccr duos eft. Vocatio d citur. Vel fecundum
&
uit.fccundusobediens ingreflirdaV
t Erant enim pifca*tores

a
Aliter fruftra
& ait
illis
Ve nitc
hoinceiiu.fcd
fus eft,
labom
doclor, nifi
Deus
faciat ut ptoficiat.
Raba,Matcheusdic. tpoftha bitationcm Capharnaumdifci-
pottme a
& faciam vos fieri

peniaturârtectus
pifcatores
Pedum
elclionem gratiar.vnde dicitur,

ilos
Vbimagi
quam
cenlus. b
magis obcdientia&arrec~tu,anipiiBS ad propiiinonreuerfi. pulos vocaffc.lohamic s dicit,q? in vinu conuerfam d fninu.tAtillicontinuoreliCtisretib.iequupoit squam vcnitkliis Capharnaum&ma Jrifunteu. Etproccdesindeviditaliosduos Vcr.b ter eius&ftatfes r r i dilcipuli.Scd T 7il'j i L> r Zebedan& lohanemfratratres , Iacobu Sinccrtumcftvtrumillmmad-
dum illud. Multifum rocati.

Querit"quomodo Matthxus &Matcusd;(.antbinos vocafTe Icfum Pnmo Pctrf, & Andrea poftea Iacobum iScIohannern,
.
&vocau;t^c
Vcl fecun-
E
- fieri
.
Rwn.s-f.
K^-'
eiunciiit;irri
iie
c.j.b
h ciiifcnt ,
vt hic rccapitulando Uicat quafiprius faciu , an dcf-
trem
a
eius
m naui cum
i
cendifie aim
co dicantur difci-
h.2.C
fcvocacoscumrct.iatrah:rcno pulimoquodtuncd.fapuli/ed g re'ficientesre tia fua.&vocauiteos.llliaute n quiafutun.Anteaui.cm quam ],-> D r -r polient&lcfumPctrotandcm atim relldtlS retlbus duiffe. Xolitimm , exboc enim vcniret Icfus in Chana Galilarc patre fequutl lunt Ecckiiam. iambnmines eris cap. fimul eos AndrcasPetrum^dduxit, fcd, i rt r h eum. ht circumibat lelus totam balilxam, 4 tamcn fL,bduais ad terram nanondum difcipuli. b Mit mtescc. Quia quosfaruibusfequutosfuiflc? Sedquod Lucas dicit prius fadu cft ncc tuc funt a dno vocati,fed tanpc tct rcnis hicris inhiarc piiderat, cxlefiib.dcfideriijs aduocos renb.euagclij alios de ,pfundo iniq.catiseiipit. cat , tu pra-ditlu cft Pctro q^ homines capcrct , no vt poffea pifvn fubdit. Venite pofi me f? faciam vos jieri pifcatores bvxiinnm. ccs lio effct capturus. V h &i dicit. SubdutJis ad teiram nauibns, 9 vero vt Matthxus (S^ Marcus di Maccha: &c Marcus & Lucas dicuc Pecru &. Andrea de pifca quafi redeundicura.Poftea
'
Oftendit perfonas non efie accipiendas. Reparantesad lucrum. b ConP. rfcita eft coiiaerlio,ubi cum cupidiute rer nm,cr,malts cupifcentiarum. jiioquc rumpuur dtJeOio. b
Zcbedaropatreeoru
cuniLuc;;sdicacinmagnacaprurapifdum Petri& Andrcefo

cios
vocjtione
potfoioruui.
l?Kobum&: Iohanem
fuif-
&
I.uc.;,b.
&
tione vocatos in Galiiasa.Ichancs uixta Iordane ad
ccfti
mo
niulohannisbaptiftzprimoAndrcafequutumcffe cu
alio
cut, bimvocatifimt,&iiiflifcqui.Ideoaincpifcacoresillitcvirtute Dci,non cloquentia ratos mifit pra?dicare,vc fidcs
'
' ftiee.
cuius nome cacccur,dcindc Pctru,tcrtio Phillippu.Scd tunc iuxta lordanc vifo diio,non ci infcparabiliter adhxferut . Scd cognito quis cflcc , cum mirati ad propria funt rcuerfi . c P//i<if9rei.Pifcaturus pcr pifcatoria vadit loca Myftiec.Cumincatnatuscarncfufcepic, diuinitusvidic in man mundi pifcatores:&: alijs quid efient oftendit , quos
nominumputetur.
f Zcbedai E)ei.
& Iokannem. Zebedanis,fugitiuus.i.diabolus.Taco-
bus, fnpplantatorqui adiuuatur alordane, ldeftagracu
g Et vocauit eosjUi autem. Vocauit

.
& alios,fed fufi3cit nomi.
abaetcrnoprzuidic.
îitntia
narc iftos h Et circumbat Iepis totam CaliUam

tis
Cuntinuo. Pcrfccta obcdictia cft fua
ReliCtis tctib.quia
&
imperfcU rclinquetc.
praedicatiom
.
infiftic
(Joadiutorlbus vocadocens impigrum elle deberc doDoccns
ii
poftea rcfumunt, n& cupiditatc & pto-
6totcm
NICOAVS DE LYRA.
Att\bo\zT\S2\itc.Defcriptaingenerali,prdicationeCbrifli, hic ponitnr ad ipfum adunatio populr.dr primo aliquarum (pecialiu peri
marefcquem tranfit lordams fluutus , cundum modum loquendi Hcbrakum,in quo magna congrtgatio tqua rum vocatur mare,fecundum illud Gen. i ,a. congregationefq; aquarS
appeUauit Dicitur etiam
dis
vi dtcit H.ero. Dicitur autem
/onarum,vtpote apoilolorMm.fecundo,turbarum communium,ibi. Et
Maria.vocatur etia aliquando fiagnu Gtne%aretb Luc.f.a. rr.are Ga\iU&,quia efl iUaregione;& mare Tyberia-
<Ad tuidentiampnmi fciendum, yuod iWuipafloli )o:i!omm Di jCitio. leguntur ter vocati a Cbriflo\. Trima vocatiofuit immediate pofi baptifmum Cbrifli., vt babetur loh. I .d. quando duo dtjcipuli Iobannis audterunt ipfum diventem de Cbrifio . Ecce agnus Dei,& fequuti fmt lefum.&ibi dicitur : jlndnasfrMer Simonis Tetri erat vnus cx duo
.
circumibat lefut
a ciuitate Tyberiadefitafupra ipfum

Ittera
.
2 Vidit duos fratres.eir p*ttt

3
fiUori
Jobannis Etprocedens \ndc.llic agitur devocationc lacobi lehedi,& patet litct a Sedqumriturhic quomodo ifiifratres
.
&
ibifubditur quomodo vocauitfratrt fuum Simonem ad lefum.Secunda vocatiofuit in capturapifcium qui

.
bus
quifequuti fuerant Iefutn
&
alu duo rtlidlf omnibjtafcquuti stit eutDirclitlopatrc,& fimditer iieo ficut poterat txtcrius vodiumitatis : cedu.tp in eoerat virtus voccm , ita poterat hterius attrabert pro voluntate jua per cart per
&
defcribit Luc. \.a.dicens,quod Cbrifluspropter turbas trruentes afcendit in nauxm Tetri ad laxari rete in
capturam pifcium: & Tetrus vifa muUitudine pifcium cap-
prxdicandum,& finita pradicatione iuffit
torum,fciens qnod non poterat effe virtule bumana,procidit adgcnux Jcfu. Sed ills dutt vocationes nonfuerunt proprie ad apoflolatum , fed
homines primo vo mfpirationem . Similittr quriw quarc fmplices cauitadprsdicationemeuangelii? Diccndum,quodficutaprincipio aaliquos fimpliccsvocauit , vtpattt inifiis prttdiflis , itafimilitet vt Tâthanaelem jîc-idemii, liquosliteratosvocauitaprincipjo VI babetur Iohan.i.& %.quia fi folos fimplices vocafkt, crcdipl>jfrt
&
fo^*\
en.incelii clcfli
fnt difku
adquandamfamiliaritatem. Tertiaautem vocaliofuit ifla quam dcfcnbit Matlhaus,quando reliSis omnibus ftquuti funt lefum, amplius adpr<edi8a negocia non reuerfuri,fed intendentes doftrinf Chrifli: hoc efl quod dicit Matibtus, A mbu lc.Mare lacus efl
quodfuiffent ex fimplicitate decepti
&
amflhuit
apoftolos
vt fides euangelii
Veruntamtn fmpiices inagis poitpofm. , ad prxduationem tnangdii quam litcratos , magis attribuereiur fapicntix diuime quam hu.
babens centum fladia longitudinis

_
& quadraginta
I
ifiud
quidam
tnanx
latitudini'
per
quem
4 Ec circumibat Icfus Hicponitur adunatio popu'i ad Chriflttm * q<antum
M
l
O R A L
T E R.
^wWrtHJdH.Tnj.fequiturpoftca, f Illi autemflatim riiitlis. Pcr hoc auc oftenditur quod perfeiXi fcftatot cs Chrifti rclic-tis rcbus pofleifis &: ctia parctibus
quantum ad carnalem afTectum animo propco fequutur eu. 4 Et circumibat lefus. Per hoc oftcndit.quod prcdi<.aCor cugelij
dct efle diligens $C feruidus ad falutem annr.arum , Sc quod ciqs do6trina iic communis fana. idco dicitur
&
quan-
-\Docen
9l
&* A
Da
Glof.ord.& NicoIaideLyra.
n'/v^-Doccnsdcmor
It1
91
\
m,vic ? .-ia...?fubd..
cia P.ilcfhna in
to < Prxd.cansdc 6tttrit,wtttconccmplAiua:pcrfcftis hiimi hcacc kc< n.imrales.uftici.is,cafttcacem folicet J rc
&
qua Iudari hahicar.Syrfa mtcrpretaf lilcnvoiulvlisvcl rotata.i.mudus q icfu^bins&adimafcm pcr roc.!:,in quo fama Chrifti innocuit p prardicationcappftoh
'
'
&fimSaqu
gni.adcuaWl.upcrri.K: ticudum promifllo,peccntorum
rc
.
|
rumper quos
faluaci funtdarmoniaci.i.idolbtatfe;,lona
m.tiu.bca-
tici.i.inftabik s,pjralvci .i.irtinifii &: corpcccs,paralyfis cc,Lac;iicdillo!ucii>.

i.idiorum.
G'\c
:io,rcfurrcctio
,
'
kfhs h?rcd.tas angclotum fo- b

ciccas.
doccnsinfynagogiscorum,&prxaicase>m. meinurn Ualem. b

Knn
fabulai.falu
!u,n
",
t
J
fv*a90<jis.
Nc
vL"'
OCloiUS
UO
d
a
^^^T^^r
Q
fi
cU
lntoiam Sy<iam. Vfquc ad faftigium vcra: laudis pcr inci niCnC.I boni opCriS.DeCt'baC iTlj giftrum pontificum ccftimoniu
ftorinvacuud.icurrat.fcdjbi c
iuncplurt?pr.rd.cct.
uaWelium reeni,&Ianansomne langUo-
i
5
tat
.
pauciotes P
Sxc.
wd5.
,-
*>
iuftitia cft
biamnutn uexani cjuam co-
laudishtoaJihis^forisfont, vnde t.ihbus mfittwratcs moru liberius pandtim

Dxmoniababcbant. Aliccorice.Dflemohiaci, idt.lofatrar Lujj
.
moleltu viuenti mc.irnc, labor

mftitix
rem,&omnem
Fama quam
infirmitateir.
populo Ec
.
non
fufcipitur
>..(i
incr-
ludei.olifufcam
Famapiopict eosViiufotli funt
amanda. jucfcnda elt.non tamen
ccsopcnsexpcctctur.IdeoChn c a biitoVinioeius in totam t

fluscuan" li/.icbeantudmc, vt c * cxciiccadbon.opcrispacicnc.a.
,*,;.
.
Syriam,&obtU ' ... lcrunteiomncsmalchabentes varnslan.

,
(oluci
natici inftabilcs. Paralyuci, difflueces . Lunacicos dicic
&
Curarelanguorem
<"'
0,, &....
illosquorum morbus
infania
fit
in
iionc crcl cit luriaM.on quod hec
ttaainibus.
iiciccmno tuicmagnu, g tcimoncun. Sedidco h
2 Vr c' e rJk Mr t K tico S ,&curauitcos .Etfcquutcsfitcucurbc + acSoribla?phcmurti a qo.rstaiiiiivgiintaduittutes. b Oji.cdamtegii clr.io.tribuuin, qmde " Lun itiros C<7 Oarahti yticos. V ,!T? 7 eriam cerrena fubiidia fiibdicis cempt*cepca{unt. c Qjp, uifio uacis 8c confcfflo t tcrhoctueruncqur bmdc ad regnum &: fic mimftrare multardeGalilara&Decapoli &delerofo MatCUS LllCaS
guonbus&ttormetiscomprcncntos, &g. t d^monia habcbat,& lunaticos,& paraly- t

.
SiS&"faK
'
.
Qcctigerctutadrcgnu.
.'
.
eddiabolus per luna, fe iiaria lure quiihfanjafaat, tcj caturdm in lcruat vti fami:c cre
?
l,
i!!ui,t..t.
'
rc.
a0^.bap,,.,o.tafpolito.effa, r mifsir,,sUfa4feP.Ui,.ie,Clif,nfequeie S .
t
t
Mtop. Opcra
falucis
fi-
ncfamabom
odoris nofarisrc-
lymis
& Iudasa & de trans lordanem.

K
parum
crac
plcniUS Cnw.ir. Cur.it corpora.vcpacatius aud.ancinuilibilia . A
]>iccncaudicoribus,nccfanuliae opsre proficicfine quibus

ii.rm.i veri facerdocis
mox
rnoricuris
curam impendcre.
fcilicec.
noncommcnd.iair.
eft neccflaiia,
I-ama pp proxnnu
& maxime bdicacorib.

i.fama eius in
cia
Stij-<uufunt. Quadriparciti? cuibx Alii,prof)ter leftc myfterium,vc difcipc.li.Alii , obcurationcm inhrmira-
cx
ab Euphrate vfque ad marc coca Svria.Svnaeftomnis regio ,T nii a Aegypru , in qua cit prouinnu Cappadocia vfquc
Hcc prdiua bona opcra fcqjLAbiit opimo tins
tum. Alii, fola funa & cunoficace , cxpenri volcnrcs ii vcru cffjc quod dicebacur. Aln,per inuidiam volenccs cum accufaic
& in
liquocapere
tnultitHdinem populorum ipfum fetjttennuni, quia nm quamu doCtmumjHam conjtrmatiat jacto jcdicet lolum dacebai verbo , fcd doHnnxmJHam confirmabat fatto , fcilice olum docebai firtute diuitia . Sictu cnim illa foluni f.cri potcrant per m'.r<2cula,tj'.ix
"NICOLAV
.id
D L L
K A
Gai)ia:aiu. fetjn tur.

1 Etpi'a?dicausciiangc.rcgnr.^*i/iC/>r<^jprd/ca<i<tt apcrtioncm regni iflcftis quod nonfaciebat doclrina Mofaica.
Et fanans omnem languorcm

efi.
bttmanusf.on probantur fitfficicnter nifi i ttelleftuiperfe nota, ita fimplititer cjua per cxcednn t fjcultatern intt Iktlus noftri , cuiufmodi funt illa qitx pertinentad dotlrinarti Chtifti nonpoterant turbis communtbus melius
4td
qux a"in?u intcllctl
firtute naliirs^cx quo
& conjimilibus patct confirmatiofuAdofttJie

in Ind<ea,fed in
ijnfimitatem incurabdem
rcdittlinne adprincipia
vt ditlum
j
Et abuc opinio
eius. ideslfama.
In cocam Syriarn. quia nonfolu

ipjittsfatlapropter
prouincih
W-
dechrari qnamper opera,vhtiitem vim Dcus non pofiet cffe tcft.s f.ilfnatis, ft talta indncantur ad confirtnationem ah.cuius
totitts
natune exccdentia
cum ei/fal-
cinis abiit
eius crtbva
miracuh,proptcr quod rex

i>ua fcripfit Saluaiori cpiDccatx,!
vdbagarus qmrtgnabatiuxta F.upbratem,

fiolt
dMrinx , fequitnr dlam dotlrin*. veritatim

efi
arn, vt babctut in Ecchjiailici biftoria.
Ubilem continrreHoc modn cofi.mata

16. d.
Illi
dofirina apoiiolorTt.
Marc.
Ec fcquuca: funt eu curba: mulcx dc Galilxa & decapoli
profccti prxdicancrunr vbiq,.
domino cooperante
Gali-
&fermonemconfirmacefcquencib.tignis.e^r>c)c?5foj?f'wih:c utt Cbrifius do8rin5fua,pt dicitur
Decapolisnomen cfiugionis ditt& a dccas quod efl dccera , cs polisquodcficiuitas , quia ibi eranl decem ciuitates . Cxtcra patent.
Et cncumibac Iefus Coca
+
I
L 1 T E R. Nort inlatibulis,licutfaciuntha;D*censinfynaiogiseorum.
K.
przdicatoris
5
& confeffons dilcrett.

deccm,&
polis ciuitas.
.
rctici
.'
&
Etfcquut&CHmfunttutb&multxdeGaliUa. qus intcrprera-
illi
noa cunofi & mutilia. prxiicans euangelium rcgni. Et fan tns omnemtai^norcm. Debct cnim pracd.cator fanarc
quorum
doftrinaclt i'ufpcta.
turtranfmigratio. f Etdecapoti. qua; dicitur a
t
f
omncminfirmitatcmfpintualem profuo poile. f Etqui nmoniahabcbant. periftos iignanturfortilcgi

nifupcrfhtioii. + Et lunaucos. idcfl inflabilcs
&
diui
Et de Icrofolymis quae inicrpi etatur pacihca Et de lud&a. quae imerpretatur confefsio Etde trans lordanem . qui interpretarur riuus iudicii,per hoc
.
.
cnim
inbono
f
j-
rp4'-.J 3r.'/ci.quifuntpigriquali impotetesbonuoperaji. Etrurauiteos. Uti cnim poifunt curan pcrbona doclnnam
cumalushabitant, & quipcccataconfitentur humiliter, diuina mdicia formidant.
fignaturquotiilli Cliriftum fequunturquidc vuiis ad virtutes tranfmigrant,& qui decalogum obfcruanr,& qu. pacirice
&qui
,
v.
P rg
Al'.
Utt.c.
V
itl.s
.Hu
ci
cjfcna
C A
enjf pernotlans in oratione Dei,
P.
V.
fatlus effet vocanit difcipulos
Lucas cliccns.Fjdu tjt autin diebus cxut in montem orarc

:
&
P.
Idens aute Icfus turbas ,
t li yt duo decim tx ipfis quos ct apoflolor ndrainattit. Sed Lucas dichpofl defccsh de rrote iu loco
erat
'
4^
V.
cajrri-
NICOLAVS DE LYRA. C A
D.uiilo.
cundo^defcribitnripCitts explicatacofirmatioper miraculla ca
.S.Cu
qut$
turbas. Defcripta adunatione populiper Chrifti, bic ponitur ipftus leîslatio,qux vt diVldcnsautcmlcfus prtcdicationem flumetitdtbctferri pcpttlo adunato.Ei primoponitur hui<:s lcgis datio tO ore CbriMjui efi legifer noTler. Etfecunio ponitur prx.i<clx legit tioper tuiffioicm difcipttlorum ai prtdicandum cap.io. Coiuiocacis, &L.C. Tcrtio ponitnr fecundim l/^cm datam &promulgatam indicatio Mp.a^.Ltcgreff. lslcfus^ &:c. vbi agiturdc aduentu Cbrifli ad iudicinm.lfta autan tria prxdtit.ipcrtiiaril proftie ad lcgem.Trima in duas,quia primo pomtur legis c.xplicaiiv. St-
auccm
defccndiflec Icfus de monce. Trima adhuc
in dius,
priino lex cuange.lica explicatu>;ftcundo,ad
implendum populns mciTrima adhnc in duat,quia pri tatur,circ*finem.j.ca.Omn.s ergo. mo tex d.itttr,& fcatndo oftcnditur quditer obfeructnr,ibi.\y ciKC 6C accipiccis. poftpriiicipium.-j.ca.Trimu adbucin duas quiaprimt
,
pfJtmittitur quxdam brcnis prxfatio y fecttndo fubditur lcgis cxplicatio ;/;;.Bcaci paupercs. Circa pritmm quafi per modum prologi
cficnditur
1
&
primo congrrgatio popuit,cum
dicitur.
Vidcns auccm lefus curbas.
vt ofiendatur tcmpus congru <m
cun-
MORA
t
ytdcns aulem
lefitt
TE
R.~
ua
~~
ad
tm
Iicct
prxfcus cip;tu!u > & duo fcquc-
tiac5cincantmorj!ia,& Ilcporier fufliccreliteralisexpofitio,tanicproptcrreucrcntiacuangcliiintcdo breuitcr aliqua addcrc,
&
93
campcfiri
dicic
Macchan
illu cfic
cundem fermonem ttjrbis predic.ifle ftando,que M-"<ttheus dicit habitii in montcdifcipui is fcdcndo . Pocuic auc cflc vc in monee. i. eligcrcc, qif Maccbeus cacec, l.ucas
hc & faciat
Cap. V*
,
H
D
Li!>. cle
affimildbn
enm
firo fapicnti.
& electtsfermon^
baberec que Mirtheus dicic
c Beati. -Jc Grcgorius Nyflcnus. Bcacicudo vc men fcrc opi nio , comprehenfio eft oium earum rcrum qne eo nomine
intelliguncur,a qua nihil abeft eorum quepcrrincntad defidcrium atque cupiditatem . Cûod ex ccjparatione contrarij planum fit. Miferiacnimeft
b
C
Dignitas aiaVocati, ?cr fi-
beati-
Ijjcas pccric.Ec pofJqua defcendic,&'alceru turbis faceret quc Mactheus ca
fermone fimile
folis
tuiiinibm.
ccc,Lucas dictcVcl potuit donrunus primo eiTecum fchsdi fcipubs ineminentia moncis,
QuJfi multitudinem vitars vt

gittenj notatur. iiem inter us.
difcipnlis loqeretur Selfio eft ihearrutio in qua docet.
inacerbis
& criftibus, noftraq,-
afcendit
m moncem
Jei. tultl
voluntate no accidctibus cafi-
quando ex eis. u.elegic, dcmde cumeis dcfccndifle mali-
Et cum
fediffet
accef
b
f
H* c citcumloquutio longiorem
& magna
Signiftcat promittit lermotiem. difturuuj. TheCiuturgftpie pientizapertt,
v: fcona diuidat fuis.
quamcqnalicatcmqnecamen eflec in monj#, cV mulcas cur

bas capere poflcc &
;
fcrunt
ac}
CU
difcipuli
Non tinuuu
vetbo
,
eius
Et
apc-
bus&calamitatibus cnimna. Beati paupelres. Scntctiarum numerusdiligcnccr cftacccndendus Incipic cnim bcacicuf
.
iquiin prophet
,efl referatio.
do ab humilicatc.
ibi ftecjflc
fed intus in corde fcritiendo vt
doncctiubecctijircgarencur, &poacumYed irccpropiusdi

fcipulos venifle
carccris
,
Deus :nuncrerus homo quipriusaperuit orapioj/hetarum.
f vtu. Sc in 7. cfi
t
fapicntia
,
Beatipaupcrci id
'
cff
riens os
fuum docebat eo$,

Matcheus Sc
dicens. Beati
contcmplatio vcntaris pa-
&
ica illis
&:
totum homine fufciDei fimilirudiucm. Bf <ti piens

cificans
vnum fermoncm habuifle. quem dicic
paci.ORzm ad capuc rcdit.
quia cofummationc5 oftcndit. In

.
Lucasdiuerfo narrandiordinc, fcdeadem rerumventate. Turbaquefequcbacur non afccndic Vnde alius fermocis fic in campefiri. Non enim omnes oia pofllinc quod verius
,
li;it
putatur. qiiamuisidem vtrifquc fimul poflieviderifa&us. turba rcmanere.ala .Afctndit. Doccs fuos afcederc ncc tiorc dothirus lufticia quailla q cft fcnbaru &c phatifeoru.
moris in montc,vt altiora virtucu cuimina do qua fcder, predicans pi e/xpcum dni fublunius erigendam oftcnderec quam eade doctrina vfquc ad finem feculi plenius erudiret Apoftolos preemincntius
dinum &doHis 7.g- adib' cSgruit feptiformis opcratio fpirituflan- nortnu tjuot\i que Ifaias defcribit.Sed iile a ft!mmo,h;c ab imo,quia ibi modo diucrfi docet'fibus Deidefcenftuus ad ima.hic ho de imis ad limili ficatur. tudine Dei afcenfurus In his primus, eft cunor.qui hic con lfai.ri. a.
flrat.
pnma igirur &: 8. regnu ccjloru nominac' Septem crgo func que pcrficiunt. Odaua clarificat, & q 3" perfeclu cft demon-
Ordo
beatitit
Afcendic
ipfe
grmchoibushumilibus dequibusdf.
flari
Beatt paupcres.i.notiin-
cerct, &: eeclefiS fupra
...
moncispaccm populo. *Euchymius\ Simul quidcm cumulcus in imo crac declinans, funul ttir.m abfque vlladiftraitionedocerccupicns. b Sed:jjct. Seflio humanicacis per quam cognofcicur.Vndc. Et mundus tum nm cignoidt, ante incarnationem. c Âcceflcrunt. Vc vicinms audianc, qui ad lmplcndum animoproperant.
abducit, vta montepriiisfufcipianc
1.
Et aperiens. Apertio oris,profunditaccm fignificat facramenci.Quafi abifftjm.quafi chefatirum aperuic quaii fluuiu paradifi.In hoc montc nouum tcftamenrum in cordibus fi liorum fcribic,incipiesa bcatitudine,qui in monte Sinai vetusteftamentu inlapidibus feruis dedit incipiens atcrrore. * Auguftinus.Sermone que locucus cft dns noftcr m moce,ficuc"in
noalcafapientcSjfedcimcces.Secundaeft pietasqu^co micibus.qui.n.pie quxric,honorar fancta,nou rcprehc"dic,non refiftir,quod eft mitc fieri.Tercia fcientia, qu.t conuenitltigentibus quididicerucquibjs malisnuc vindi func q quaii bona petieiut.Quarta,tbrticudo q couenic efurientibus vC fitiencibus, qa dclideiatcs gaudiii laboracde vcris bo nis a cerrenis cupienres f.uerti.Quinta,cofiliu,qut;d coucnic mifcricordibus quia vnu remcdiu eft de cacis rnalis erui, dv mittere alqs &: comendare iicut nobis volumus ficn.Scxta, intclleclus, q conuenit mudis cordc, qui purgato oculo pnc vidcrequod oculus no vidct. Scptima, patietia,que couenit
uemc
pacificis,in quibtis nulliis
motus
eft rebcllis,fed oja*
obrcpc
Prou.#.
e.
.
nominac pro copecetia finpremiu guliiru.Paupcnbus rcgnu ccelorum, q> cft perfecte fapietif
racfpiritui.,Vnu
diuetic
c\.dicctcClnitium fap:e''tix timor dcmini.MiubhcrcdxAsquail
fer-
L mini
euangeliofccundum Mactbeumlegimus, U quis pieconfiderare volueric, puto q> inucniec in eo,q, ad mores
teftamentupatrisciipietatequarrencibus.Lugentibus,confolacio, quafi fciencibus quibus merfi fi.inc. Efuriccibus &: fi-
Septenarii
tientibus,faturitas,quafi cei cantibus Sc laboracibus rcfedlio. bcaticudinQ
opcimos pcinetjpfeclu Chriftiancj viiq moduNa fic ipfe fcr mo cocluditfjVC appareac in eo pccpca efle oja,quaj ad informandavitampcfCincncSic.n.aicic,Q'W'j
qm audit>e>bamea
bs.c&
corde,quafipurgatooculovjfio Dc;. Pacificis.Dciiimilitudo,quafi formatu ad imaginc Dcitfx finguliE beatitudines vcim-
donorum & Mifericordibus, mifericordiaqu.ialijs impendunc. Mundis petitionura,
alteraau pro motio.
NICOLAVS DE
aptuscum
dicitur.
LYilA.
ibidem df.Et inducitur exemp'um de Heftores,qui pp excellen

tiam virtutis dicebatur
ad ferendum legem populocongregato.Secundofubciiturlocus

I ^lccndit in montem . quia in tali loco multi pqiTunt audire, <x hocetiamdefignaturexcellentialegis euangelicarpropteremmentiam montis in quo data eft lex euangehca . Tcrtio tangi-
quodammodo filius Dei,& nou
filius
ho
mmis mortahs Lex
a&teuangclica citcxcelletilhma,& idcodcfcribit virtutcs Iecu>ia exccllentiifimu gradu,vt videbitur.Couficieruiuiu ctiam,cp licet virtutes fint connex^,tn aliquc funt mat
ru,
tur
modus conueniens , cum dicitur. a Et cumfidiffet. Sedendo enim & in quiete data eft lex euaageltca lex autem vetus data cit rn terronbus ad dcfignandum
.
differentiam legis
& euangeli j quia illa ernt lcx terroris, cuangelium autcm l<x amcns. Cûarto oftenditur hmus legis cxcel.
gispropriecontemplatiuotu,aliquataftiuoru,&aliquxprxlata tdeo primo delcribit virtutes qu$ perficiunt in vita conte> & fecundo quar perfiaunt in vita prxlatiua, ibi. fot platiua, eilts fal terrx, tertio in vita adiua feu fubditorum , ibi. ^dudiftis ania di.efl antiquis. Pnroa iii duas , quia primo dcfcrtbit virtutcs qu; perficiunt ad benc agcndum, & fecundo,illam qux perficic
&
lentia,cum dicitur. Et apertens. Quia Mofaica lex a 3

geTis
,
Deo dara eft mediantibus an
eft. lcx autem euangelica immediate incarnatum propter quod Augult. exponensbunc per fcipfum locum dtcit Tunc lcgc aperuit ora aperuit os fuum qui ante prophetarum.
vt
fupra declaratum
.
ad bene patiendum, ibi. Beati qui perfequutionem. Pnma in trcs, primo defcribit illas quat perficiut hominem refpeftui fui, iecundo refpedu proximi , ibi. Beati qniefnriunt. tcrtio refpc&u ?[uia Dei , ibi . Beati mnndo ccrde. Prima in duas , quia pnmo ordinat
BcitituJo du
plicicer diof
hominem rcfpcclu extrinfecorum bonorum & fccundo refpcclu lntrmfecorum motuum, ibi. Beatimites. Ad euidentiam di,
Eeati pauperes fpriritu. Hic ponitur ipfius legis explicatio:& quia intentio legidatoriscft racerc ciues bonos per afluefaftionembonorvimoperum, vthabctur 2.Ethico.ideo primoinhac
cendorum fctcndum,quod beatitudo diatur dupliciter vno mo do m re, iicut habetur in patria. alio modo m fpe, ficut hf in via
tis
lcgc dirigitur perfefta humana operatio.fecundo rectificatur interior intcntio.cap.feq.Et cum oratis no.cVc.tertio ordinatur hu
in viris cxcellentibus in virtutc, qui propter exccllcntiam virtuvidentur vitam humana exccllere, ad vita bcata quodamotalcs dnr bcati do parii
&
appropinquare,&
felices,
quodammodo,quia q>
tnana affettio.cap.7. Tôlite iudicare. Circa primum conhderandum,quod lex eft de opcribus virtutum.virtutcs autem.quasda funt communes fcu humanar.quxdam autcm funt excclIStcs feu Heroicar, vt dicitur. y.Ethic. & talcs dicuntur quali dtuinx , vc
diftat quafi nihil rcputatur.
pucri
ftit fclicitas
non quod exerceant aftus virtutQ m quibus conlifecudu hiloiophu, fed habent ad hocbona di quia
y
l
i.Phyfic.& hoc
modo cthico.i
dftr
fpofitione,dnr
tales
dc propuiquo ad hoc
difpofiti. Igitur
qula
ibidem
virtutes
MORALITER.
& maximc de verbis fancTorum. Sequitur.
Et apericns osfuum dacebat,& c.Aug.Tunc apcruit os fuum qui in kge vctcri apcruic ora propheraru.Ec in hoc apparcc
3
vccus aute Teftam.a

llis
Dco per homincs tn.Ideo dicitapofto
Heb.
in propbetis^nouifiime diebus
.H.Multiftrie multifque modis olim Dcus loquens patribut iflis loquutvs efl nobis in filio quem con
fHtuitb&rciem y>niucrforwn,per qucmfecit

Beati paupcres fpiritn.
& fecula.
emmctia cuagelij, q, cft cradicu immcdiacc a Deo hominc.

vccus
Ambro. Indc incipic beacicudo Dei 4. acftimacur humana. utdicio,vbi^rumna

Beati
9)
GIof.ord.& NicolaideLyra.
donoru :qucdonavt
.
96
D
-.1-
& A
non
oramus. fccce habcanrurmoracionedomuiicj.7. prcubus, Virtus beatkudinis quafitcr fapicniia Dei cunda prxuidit nSti: donun. prccc orationis dono
pcrcip.t.ircx
vtiir.plMnturpofliil.ntfufl"ragium.7
fidebuntterra viucntiu. Immitcs dcterrcnis nxantur.t )on c:- rna; gruaafcenfi J*riusefl coccmptus fc.vuli,cuidantur jndc morcs teperat nuufuctudo, <Sc Icmcas, $c non c'i mit
nocct vcl nocrre cog/tac. , non n cedunt improbis,&: vincunt rn hono in jluiii, iv Qui
irntat vel irritntiir
Pulifh
qu.im Cbriftuscompofuit impetiatur. do Scptcm quippc lunc dona, qaia ini.ium rii.icntiiti.nor B Humilci Du.n i,mentf..Vn*> bene incipir. ied vmis fpiritus.Scntc pccicio01.. c liilpe.MMbeJtosUcu. p b Voluma.c. .. n ( cociorum. cctlorum. ncs,fcd vnai.ratio.Ynim pctij re: ipiorum clt i paupcrcs fpirfyu quoniam adomino.han" rcquiram.Sepin pro. faupenbu comien.cmer finc liuor*. tcm virtutumbcatitudines,vSioe fj r.taie mci>i:t
1
'
quipriuspaUpcrnofueiat.
I
ffibileefl .n. fccundum gra-
d.im af euderc, niiiprimu apprcbcdcris quia incer diuiti.is, c 11'...;, odiaammusnoneft mi.
j>
iV:
naiharitas.
*
Hicronymus. BM/i^tfw^rrt. fpiritu. Qwi.i nonnccemcas fcd fidcs, &dcuotio paupcrcatis

t hxrwtiwMc bcacos
facic, vc
g
+
num
ccc.orum
Bcati mitcs
quoniam
b
Pro peccatl.
ipfi
lui*,Ae
Sed huius mccndij matci u ^vix.idpuiu dclcbitur, ^cu.Wo

cis.
V,um:i,.mpr>iljbiliiaieMolidiuie.
*h;rc Jciutas fa?pc
itoniundo, delideiioiOL-liuui.
corrumpkur
tlae
'
contcmptis
cm
uo
t Beati
nibusDcoviuant. H.rch.ihct
Thcopby)adu$.Mices funt, nonquiproifus no rrafcuntur,

t
vel extrahitur. *
vndcfubdicur.
..
Ucip!>
quieiununt duaspartes,rcrumabdicacio- c niaipfi coi.fahbuntur. cm &fP ,1,tuscontnt,ol1cm: c bcntjcontmcntautcm&quando vtctiam bonus fe inutilcm Sc cec.-ns reputct lntcnorem. . cnim qui impatiens eft , operarur flultitiam iam in Bcacicitudo
.
infipienrcsfunc liifcni.icij fedqui irajvim h.ivoluntirafcuntur. Sicut

(
,
tnlcs
cn>m
&
x3
,^'
ipc pcrucnicndi.
nihil poffidct. Paupcrcs fpiritu, hi luncqui oi.i habent, cfl htimiliscordcpaupcrcmhabens IpiriPaupcr fpiricu
,
&
dickurprou.-rb.^.flcdoarinaviriperpaticntiamdignofcitur. lllam tcrra cgo crcd.de Tofidebunt terra. } Auguftinus.
vt
-.
tum
nutrix cuius
cfl huinilitas.
**
Sicutinitiumfapicntia; tuuordomini, ficpaupercas
eft
qua in Pfal. I4t.diciif> Spes uuqtes tu^portiomc* *Ch'.vfoftomus. Scnfihdeponitpremium,
tn terra >'i<' au.

fi.-ut
.
jv
P.mlus. Hom
Un.i. de
fer-
principium beacicudmis, * Auguftinus . Legunus fcripcum de appccicione cempo^ ralium, Omnia MlitM cr prxfumptto fpintus. Prarfumptio aute
fpiritus
H
b
vt fts longeuns fiiper terram Nec norap.,ircrKiun"i,&c. a futuris fuadet bonis , verutn iV a prarfcncibus folum
cnim
,
i>oi>.
pro-
EP
!l<
pccr audicores cralfiores

B> ati
c^ illa quaet
enccs anccfutir
a.
moneDommi innooicc.
audaciam
vetus 1'piritusfupctbi haberediii ,&:red:e.qih fpiritus etiam mrur paupcres fpiritu, rcclc vocatur.Quaproptcr bicappcji humiles.3t cimcntes Deum.i.non hahcnccs innantc fpiritu.
& fuperbiam fignificat Vulgd ntnagn6s
Hom.7t^4
pp.
Chryfoftomus. Paupcresfpiritu funthumilesiScConSpiritumautem hicanimam Sc vohintacemdixic Quoniam autcm mulci funt humilcs non fponcanci,fcd aif iv-ti nccellicate, primos vocat hc.itos.
$<
triti
cor-Jc.
rion, f d q ui fic ab irriguo fuperiorj eft cx defiderio c^leftis fordcs, hic accendit acrius arrerpatrix. Illclauacpr^fcntcs norum amatorcs.Qui aucem pcccata dcpofuic,morcs manfuccudinecotrexic,qiii flcmcetia ia poceftefurirc&rfuirc iuflitiam q, pritis non poccrat.H^c virrusfine fpiritufbi 'tirudmis non implctur quiaper eum c?furicndo ad fatiecaccm
,
qn
li:
pro
fuis vel aliotu piiis q. eft
ab irriguo infe-
Vbi
fupra,
(iregorius Nylicnus.Pauper fpiritu eft.qui corporalem co r pulcncijmanim.edtuic>jpermucac,qui p'optcrfpiricu cgcnus eft .quiccrrcnas diuitias vcluci quoddam onuscxcuffic vt pcracrcm fublimis furfum rapiacur. a Bcatimites. Miccsfuntqui malis motibus dominantur.
,
eft pcrfecta virtus
motuum
pofieflio.
Micis eft que metis afpcntas feu amarttudonoaftt ic fcd fimplicitas fidei ad oem iniuria fuftinenda tnftruit patieccr. Miciseft quem non rancor vel ka afticic, fed oia ajquanimicer fuftincc Huius vircutis quafi rmgn.e magiftru fc ficic
Infra.u.d.
dns, quod no facerct nifi via fummfi perfectionis ifta vircus eilLc vndedns, Difcite imt quia mitis, circ. hecp >ffidetcerra
qnquc veniemus. Bea iqu /.^Qt.Reflatpoftpratdic^ruina? rum coiluuionem ludu purgare. Luc-tus propeccaos v/1 confulacionem mcretur,&2 nonalijs. pro dcfidcrio celefti Hi fcicti^ fpu iiluftrantf, vc fcianc quibus malis inuoluancur* * Theodoretus Epicurus iucundiffima vira fincm mctit. fupremum namquebonum, fupremam volupcatem op.ru* tuseft. Dcmocritus pr.o voluptace concupifcentiam n ifu t, At vcro Chtiflus longe aliter nos ad f^licitatcm contendere opo: tere monuit, commendans pauperes $c lugenccs. *Hilanus.Lugentibus nonorb tacesauccontumdias uic damnamacrcncib.is, fed peccata veteraflcntibus, &:criminun qtiibus obfordefcimus confciencia arrumnofis, hxc
b.
caru;
&
Viucntium
U delcttabitur in mulcicudine pacis.Manfuctus
"non
fedula in ctKlo confolacio prxparatur. Baati qm efriunt Amatorcs veri boni , quibus non cft quod iufti funt, fed femper iicinncopusiuftiti.e.
.
facis
NICOLAVS
&
D
emm
LYKA.
"phtutes quas bic defcribit UgifUtor dominus nosler Icfut Cbriflus , funtfic emintntes, ideo dicuntur bcatitudines. Vrima igitur beatitudo
dtcitir paupertas fpintus.refpeHu extrinfecorum bonorum qu$ commufunt diuitix hontresjoencfe habct horno maido httmano
comviucirca paffiones irafcibilisbene fe habet quis modo humano ni quando eas refrenat,ftc quod non njmis impetuofc cxccdit,tamen ali
&
qualcm pcrturbationem
e.rum fntit.Mititas autem qu
cfl
beatitudo t
&
reddit hominem totaliter traquillum a mo facil hoc excellentius, quia iibns irafcibilis.per omnimodam fubiefiionem ad regul im rwioms vcl
; n .,auando non qn&rit talia vltra gradum fui iw. ria , fecundum condcCCntiam flatus &perfon*, &hocfacii virtus pnlitica quxtalibus
vtitur. Sed paupertas q 'tfpiritus beaiitudo diciturficit hoc excellent a feabycere: tius,quia fuc hqmtntm talia totalitercontemncre
&
hoc efl quod dicit. Beaci imtes.îddiiur autemprAdiuins Igis, rnium correfpondens cum dicitur. Quoniam ipfl. ad hocenim homines feroces monet bdla lifet 3 vt quaft fecuri poffideant terram dcuitlit fequentes motus irafcibilis ,
&
&
IfHantum pofjibde
rr.
(
efi\vt contcmplationi diuint liberius poffit inh.trefccundum quoddiciturltbro deecckfiaflkis dogmatibus. Boquia r.m fl hcnUatcs ciim dfpcnfafione pauperibus erogare , fed melius
inimicis,
& ideo illisqui funt
totalter quietati
dmoubus
irajiib.lis
modo prxdiclobenc
promittiti<rp.<ff<(fu>pacificatcrrtc viuentium.
efi
inteniione fequ\
di
ChriQum totnm jtmul donare ,

.
& abfolutum
Bcatiquilu. Hicpcrficitbominemrefpeclumotiumtoncr.pifci
in
ola toncttpifcibdia ,ftcitt f/tnt dcleClaticnes ciborii bilis,qui funt circa
4 foliciiuditecnm Cb* iflo tgcrc iguur paupertas fpiritus facil contcmnere prxdiia,non tanquvn mala Cimpiicitcr \quia hispotefl homo bcne j'' p-r irtuiemjiolit!cam, vt v fum eil,!cd tanquam minora bp tta maiaris boni impcditiua, fuu: contemnitur mr.trimonium taquam
& vencrcorttm
,
fenfu guflus
odorum in fenfn auditus vifus olfafiits.in tahbus bcne humano,mod:rate talibus vtendo fe babet homo modo coi fupet
tlaculorum
&
& tailus, & &

in
ftmiliter melodiarum,fpe
&
fltta
minffbonumpropter
rcs
virginita
em ftruandamji w. Bcati paupcnon duii

nifi
refecando,q?fit per tcmpcrantiarn qns eil virtus p alitfCa.Sed cxcellentiusfe habet homo in talibus pcr beatitudine lutlus ofa talia dfe
,
fpirifJ.-'jmapaupntas abfoluta
carcntiamdiuitia-
virtuofum , fed potcfl rffe in mioibus, vtpatet adfnfum ,fcdp.vipertasfpiritus.(alicct voluntarie *(l mpta aa liberius fequendum Cbnflum illa efl virtns , exctllensfeu
,
& bonorum
penitus abdicando
& luclum voluntarie

comiff-t,
qw>d non
tfi
malis ho-
pro tranfgrcifwnc cuipx

cp totumfl.itu prxfentis
qaapro
hac vita aff-imendo , tam dilatione celcllisp.Urix, ita
cundu
ptrfcfta.Udduur
1
&
2
Quonum
excellcniij
atem prxmim correfpondcns cum
<j>
vite repwat exiliu rsfptBu cxleftispairix, fedicebat Vaulm adl\p. 7. d. lnfelix ho quis meliberabit
fubdnnr
runtin terns.
ipf ln regno tnim intelligitnr. omutmoda fujjicientia qux bent rcpromniitur m ceLis itlis qui talia contcmpfc
perficit
decorpore morcis huius?^ ad Tbil.i.c. Dcfideriu babcs diffultti,&; cfle cu Chro,^r quantit ad hoc dicit. Bcaci qui lu. volun
tarium luclu
in
hac vita pro pcccatis aflumcndo.Addititr auiemprtt-
B ,-at
miit corrcfoondens
cum
dicitur.
mitcs. Hic
Quomam ip.CO. Co,fol.tn.n.

i>i
bomint refpetlu intrinfccoru motuu:
tr pwno refptHu motwin,

fifab.Us,
ibt.
cfl fimitl folariiconcnics
aut efi,vtilli qui

cii
Bcati qui lugcnt. Circaprimum confiderandum.qnod

'
irafub.lis.fecundo rejpcilu
motuum concu
circa
luntario luflu orcupantur,
Dco
&
prxjenti vita
f C hi '/L vo
Bcatl qui eiu.&
fi.
Hicponit
angelis xternaliter con fchmur. virtutes qux perficimt homincm
MORALlTt
Qijooiam fapfos
4
Bcati
'R.
haricJitatcm pacricin luturopoiiidchun^
m prvfcncipoffidcnc
dilatio-
dilatione fucurorum bonorfl
Ifti cti filia
cufi ihferius&irriguu fuperius. Efurit aiit iufticiam qtu fccuiidum
Calcph habcr irri- Io1
.
-
7 Bcatiquiefuriunt.Chti(. Dci iuftitiSdcfiderat co-
quilH.tyw mifciijs prvlcnubus mundanorti,&: pro
ucrfari
Siti
aut niftitiam qui fcicntia ciusacquirerc cuptt.
97
-f%
Macth XI
,
h&ias cft fiu ctrique tribuerc.Sibi,5; proxtmis & Dco. Kec iufiiria no plcnc implebif.donec Dcus fit oia in oniniJume cft mi bus,io hic polfumus efunre,no facurari.Iufiir^
& ncoi dia,mifcricordiC. virtus iuftitia,hec mifericordia egcc miferct.lnicium fpii i:u c6fi!:;,fine quo nemo circunfpecte
cfi fui mifcrcii,finisefl
Cap. V.
,
98 7
D
ptum dui illuminct oculos vt Dcus poffic vidcn.lVcm-ffi; ergo qumq; gradicus cfl metis ocultis.nc m vno midatotu
oflcnfus aunnus fiat omnifi rcus.lc/hcmo fea nuldo cjeuac tterna diligar,amplectatur Defi quoadufi; poflk videre eii que tatum videt quatum fccuio mcntur ln fururo ficut efl, oculo metis vidcbitur.Idco fpiAdepto quod dciidcrant. ritus intelligcncix huic gradui
quibus hoc a Deo rcpenditut
c.t <tite
mori.
Ordo cr.iin
cfi
proalio mifercndi
Ne
in via blTefcant.
vr vnufquifq, incipiatafe.fine Chriflus infinuat,pro pcccatori bus mortuuscx nnfcricordia.

*
|ifnpra.
& fitiunt iuflitiam,quonia ipu laturabGa
Grcgorius Nvflenus.Qucqa
circa
& diimttere. a tur.Beatimiiericdrdes, quoniaipli mifevt libeientui
Qi aliis m quibuslibet alsiltunt,

a miletia.
Milcticordia
aptatur, quia intellectus mcncis oculus efl,&i expletio mandato2

'
ludicium
admodum
cibum
aflech
mrfneri. b qups non atguit confcicnti.. pcccatoiuiH.Templum Dei liinftum elt.
line milericordia iiet ei <qui noluit
dum
rum Dei apetitintelledum. H Bafilius. Quemadmoin ccia qtiis
tneprr^vi.
*afolitaa.
fcribcrenon
funuis.cum progeneribus cfcu-
b
c
ricdrdiamconiequetur- Beatimudocor 4
Hic p er fpem.illic pet rem
potefl, nificharacteresimpref-
lentorum diuiditur appetitus,

atquealius delectatur
iacicntia
quidem
,
dulcibus
alius falfis
dcquoniam ipfi Deum videbunt.tBcati

pacifici,
fosantedeleucrit,fic
necanima
nifi
al;usacria& cale,
appetic
quoniam *
fiJii
Dei vocabuntur.
6
7
diumadogmatadeguftare,
detraxent.
*
P riftinosc xanimomorcs prius
*$*
do c
in
flJ
u<
*?',
Li>. dc ferm.
gaudec
Eodcm modo in ani-
mxalimento,non omniucupiditates ad eandem rem promensa ocpcndent.Na alii gloriam autdiuitias, aliiscirca
appencu5&c.Natura autcm fempcr bonum &: omnib.hoccfi.quod noalceriuscuiufqi reicaufa fumendu, fed ipfum propter (c expeccndu efl, quod femper code mo fe habct.Idcirco beati dictltirr no fimpliciter efuriences,fed
eft
,
.
cupatus
iflis exterioribus oculis funt,qui quxrut,cum cordc videatur,ficuc 6t alibi fcnpcum efl,/ fimpheUatt cordis iiuxrue illum.
Dcum
Augu.
Quam igiturflulci
n,OIUC -
^'
7'
Beatipiafici.
Rabanus.
Pacifici
siic
quioes motutannni
quibus ad iuflitiam cupiditas inclinata cft

illaiufiiciarhabicuscnbuens
*
Cûa: eft
autem
vnicuiquequodajquumcfl.
Hierouymus. Non
u<$cicvclleiufliciam,uifiiufiici
patiamur famem.
a
Bc att mifcricordes. Miferfcordia nafcitur
lt.f.c.
animus manfuefcat,& quia fi praxeficnt vera humilitas luos &i alioru cafus flcar,&; uifiitia efuriat , poft nafcitf vera lnifencordia.Tuc.n.miferiasalienas facict fuas U. pro viribus iuuabit,& fi iuuadi facultas deeft, copalfio non deeric.
Ifiote mtjencordcs ficut
&
de praxcdecibus
coponuc6<:rationifubiiciunt,quiahisnihilicpugnatqui (;- R miics patri fuo sut qui efl fumma quies.Dc Inc pace eiecbis eflqui pcruerfis durninatur, hacpaceintus firmata,' qu cuquc incerius cocicauenc qui eieShis eft foras auget gloriaj &cumdcficit , innotefccretacitquantafirnuusintcrius ilr.vndefequitur.beati qui pcrfequutionem,&c. H^c pax non nifi bona voluncare nucncur. vn. Etin tcrra x pax hommibus bonx voluntatis.Hmc mundus dare non p'6t,(cd Ie fj Y' S fus qui aic. Tace mea do vobis. H^c pax fuperac omne fcnfum phjl* b"
'
fereamini ad quod
*
& Deus vc bonitas redundccin ominb. Mifencordia feucritas & auftentas dicitur
.
& patervcfter mtjcncors
efl.
i.ad
hoc mi
Hilarius-In tantum
Deus mifeticordi^noftrqin omnrs
ei reconciliaci ab omni Eolvi.:i.b qui abeadiflentitnosabducimus . Cumautem Deusent omnia in omnibus,cunc beatitudoadoptionisdabitur. In prarfenti vero homo pacatus,&: fi bellu gerat cii viciis pr 3 in nuliupacc //*<#/;abrumpit,qua Deus dedit.vn.T ** ^hef.t^, gentibus k%em tua,&c. Qtu aute ab ea d'Uiditur,ira? eft filius.
.
fcd hdecapit^vn &,ca illuftramur,<5<:
deleciatur atiedu,vt dibus prarflaturus.

}
mifencordiam fuam lit folis mifencor
Per hiic
filii
efljcimur,quo nihilamplius promiccitur.In hac
Hieronvmus.Mifericordia non folum elcemofynis intel ligitur,fcdinomnipeccatofratris , ii alter altef ius onera
portemus. J b Bf<aaw</ocor.Muditiacordisfextoloco ponit ,vthomo fcxta die conditus j> hac reftituat', depullis vitns praxe-
donoru maxima fecudu incremencu vircucu, func&: incremencapra:mioru,quia&aliaclaritasfolis,&:c. Pax cft vnigenicus Dei filius.Dequodf. QuieiipaxnoHra.
eft fapientia
Qui
&
p)C,q.a
pacediligicfiliuseft pacis.iBe<jr/^<ztij(?(.7'.Paxa nobisincidu lex carnis repugnac legi mencis non alceri,fed
mo
nec nobis pofliimus elfe pacifici. Scd pofiqua intus fpicitus F
pcurn
-@
imperat,
NICOLAVS DE LYRA.
4* refpetlu proximi.Hxc aute pcrfcftio confifiit duobus,primoin bis qux habent rationem debiti.fccundo i>i his quA habe-it rationem doniibi.Bcati mifencordes. Circa aduertedu, ijuod tn his
primum
4 Beati mundo cor. Hic ordinatur homo refpecln Dei,& primo quantum ad inteUeclum fpeculando fecundo , quantum adejfeclum DiuiiT. ipfum amandoibi.Beau pacifici. Circa primum aduertendurn,quod in fpeculatione diutun,bcne habetfc homo modo comuni humano
.
qux habent rationcm
h proximi benc fc abet homo, tjiiando reddit vnicuii/ne cjuodfibi dcbetur,von nimisnotabililerpro crafiinando velretardandi.hoc aittc facitper iujiitiam qttaefl virvtl tuspolittca,fed exiellentiusper beatitudinem qux dicitur efuries
debiti refpetlu
per
potifftme pcr virtutes intellecluales,<]ua funt fcienti*fpeculatiu&, Metapbyjicam, quJidocet proprietates diuinas ex creaturis cou(iderare, vt patet
i
& &
t.Metaphyficf-vbi oiieditur vnu
cffe
Deum xter-
fttis
iusliti,quando,fcilicct qxt&damferuenti defideno injolito bibtt, fuicnsferuenter comedit exequitur,fnut efnriens
talia
&
eft
quoddicit.bcati qui
cfunut
&
&
& hoc
att-
fitiunc iu(imam~4 dduur
optima, fed hoc eflfolum cbfiderando Deum ex propnetatibus creaturarum, fed exccllentius hoc habet per beatitudinem quxcfl munditia cocdit de occultis diuinis pcr quam mens hnmana Deo cbiungitur,& Jtc
num aclum purum vtuentcm
vtta nobiltjfima fempiterna
&
tcmprtmium conueuiens,cnm
i
dicitur.
Qjioniam
lpfi. Saiuritas
enimglori
bumam rcplettoncjriudum quod dicitur in T/d/.Satiabor cum appatucnt gloria tua conutnienter prcmitiitur ejurientibus iujtiuam pr&ditfo modo. a Beati mifericordcs. Hic ponitur bea titudo perftciens homine
.
qu
conftjiit in deftderif
fupra modum humanii illuilratur , ftcutfuerunt îpofloli, qut ahf/ue humano ftudio fuerunt de diuinis excellentiffime illuftrati, boc efl
quoddicit.Rc*t.\ niens cum dicttur.
j
& &
mundo cordc. îdditur

Dei
autem prtmium conue-
rcfpctluproximi in his qux babcnt rationem doni , in talibus autem bene fehabet bomo mouocbmuni& humano per liberalttatem qua
ifi virtus politica
iti
ipfi Deum. quia vifio snigmaticaper fidem in facteaU faciem iu futuro, bene repromtttitur habentibus prafcnu,& talem munditiam, fecundum quod dicitur.i.Cor.i i.d.Videmus nuc
Quoniam
rmdiocribus
& paruis don>s,& per magnificen
ttamin txcellentibus donis &magnis. SedexcclLerttius hocfitper beattludinc ijux vocatur miftricordia,quado dcfttlum aluriui totaIttcr accipit quafi fuum,vnde dicitur mifericors quaji habcns cor miferum,quando.fcilicet accipit cordc difeclum altcrius qitaftfuum
pcr fpeculum in a:nigmjtc,cuncauccm faciead faciem. 6 Bcaci pacifici. Hic ponitur beatitudo ordinans homine refpeBt* bumano per amo Dci quantu .id ejfetlum quodfit modo comuni
&
&
rcm naturalemjjuado diligii Dcurn ficu> principium fuurn effici?s conferuatiuu,licct pmter hoc alta diligat.Sed exccUcntius hocfitper
beaiitudtncqux eftpax,quando ,jcdicet bomototalitcr per affetlum tnentis Dco coiungttur,(icnt bonitatijunimx, ftc nihtl aittd cxtra
&
hoc dicit. Bcati nufcr<cord<.s. cflquod conueniem cum dicitur.

3
Udduur autem prtmium
ipfum quxritJed
tn ipfu
quictatur
& & pacficatur, & hoccfl qutii
di
mifericordiam. ln cdeflienimpatriaquilibet tn fi rtcordtam corfequeiur, quiavltra condignum fibi rctrtbui'ur,fe cnndxm quod dcitur ad >\ow.8.rf.Nun func condigne, paffiones huius cempons ad futu.glo.quxreue.innobis.
Quoniam ipfi
^lddhur autem prfmiwa conueniens cii dichur. n Quo.filiiDci.Fj/iario enim Deiiwportat affimdatione ad Deii, autcm eft ipfiusDci ipfeipfofruiiur, &feipfo quictatur.Et propnum ideo modofunt pacificijcclc ftiu Dei vocabuntur.
Cif.Bcaci pacifici.
quiprfditlo
Bca-
Beaci
M
2
funr
,
O R A
,
T E R.
Eeatitnifcrircrdes. Glo.Iufliria
&
mifcricordia
vt altera "lreram dehear temperare,
coniun^ mm iuflina fine

iuflitiadif-
mifcMcordiactudeliuscft
foluit.
mifencordia finc
Glo.Sexto loco ponitfcordis mudt''a bomoad imagine Dci , per qu.i capax eftipfius pcr cognitionem &amorcm. 6 Beatipacifici. fcilicet interna pacc &: fraterna.
Beati
mundo
corde.
quia fexto dicconditus cft
7
Bcati
iloniamfilii Dei vpcabuntur. in pacc fuporna.
Tom.5.
B-a;i
99 & -?
.4*
. :
Glof crd & Nicolai de Ly ra.

ijaciucpaxadxKoadcif, ,
lOo
O
rp.rjr,vcromsrnm'<j
pofu
ad ibf nccs, cl &: ad pfenccs pertincrec,nu : .1 J :en tsbaconuercn(quaui_&: hoc_lijsc6uniacjpr^di

t
qu.ifi
,,
.Dc.omncl
,5
:
* iu ?P .nopoc
fonqiianca^d
,aoMcadoptiooisfoftcit.4nfioasac
'
quaca pronomincc.uscflcncpaft.iri, |tiiadigni_accgrad_rt Coru CJS lntimnc volebacdicc,' ./' c\t:\ i'jI terrf,vos efiis luv mundi. vc cx triflibus huuulitatc,cx kctis accipercnt cSfol tcioncm.
..-f
is.& findpotcftinicUi
tBeatiqiMperfcqtiunoncm parmnturpro noo fid.s.occ mftiiu.ijuia iullu

i
Sicut
Moyfcj dccem
.
prarco
..
|i.oniodo_Urs;
pr^ter
lctl,bi
cft
elt
j.
&n_
* <j.
rc
_...----.
rc mdicac, &: quita &: qua uucacts, vbi luiicpax.
x lule tiiiu
ptcr iulbtiatr.
.
regnum cjuoniam ipforucoitamsfaidiiennt. Ea odio in fic

t
eiii
e(t
pra prorponcs n >(tca p p.t' tc_ vtrcxplr___tt ficChriftusquafi tucu gcncta octoi3C.icitudir.es
vnj virmsVIU1 opcracio.tamc
quod cfl,&: quod t.inca
& calis
b cocloru t Beati cftis

_
'
cum
b
maledixerint vovos fuerint,& di

Omnu
jenen tciboium ma-
Peifc()uielt VirainfeftcvelinliJiis appetete.
c,cju5tapra-dicaturfidccapi mus! Ad gradum pacfs qui pur

dingicur. garus cft.inccndic ? NylTcn.Pacifici Grcgorius ti b d. Ua.ivocantur imitatores humantluduu;
tatis diuii.a?
,
proponic,cxq;i!i-.pendccommonrc dixic dns. niaqu.e Sc*d quia obfcureplura paucis
bis
homines,&
Cum
.:bi'nt:iun
perfequuti
verbis cocluferac, cxp.init la-
uniaiu l_lci.ni.
titis.vndeo-taua beacitudine
latius profcciuicur parrcs
r
fi_
lignantiuui.
xerincomnemalum *aducrfumvos meni Qui niendaciter bhlphcmitur, Jc proptci Deum beJtus eft.fni li b Et ouia pro iualtciutu decit.nou mexccs elt bcaiiiudinis. Meate. c Coip.ic. ftituergo.
priurn
Itia
cft
diuinx bonicacis, in
qui
id
quod pro-
vita oftcnduc,ciiccrc odiii, inuidia, finirc bcllum.abolcrc
d cicntes
cxtcrrninarcpugnam, colleic fimulationcm.Sed propric pa

cificus appdlat"
,
Ojija tanto icrcii _ Hoc cftijajd fupta rcgnum cxloriun. in Ui__J->iOB_ fidcs crit uberior,i]uanto jaudio fc cxu!tatione deuotior. c i.pciiunl ub partibu> niunUi.
propter
me Gaudete
b
6_ exulta'te,
quucionum.fpecialiccr ap.>flo k)SS_ebrum_cquaccs pro 11ftitia paiiiiros cx primc ns. c Mded:\trii-t. Anciqm ci.ll l.icio habec Cum odcrmt vo%
:
Vcrbuoi'
c
t
qui
cam qux
car
cjuoniam merces Ideft

a
vcltra copiofa eft in celis.
jntra ipiiim cihfedicionem nis <S_ t piritus,adpacificamc6
malediftis, perferjuatioiie. ncc tanicn a iicrirate defcccrunt. b Quoruin exempla.nos uauitant Qu.irum prophetus in me complctas cfle uidctis.Cur ergo non potett s ijiiod illi lmccxcniplo! b
dixcr.ncomnc b dtcxpnlcrinc.fdem tamettmfusmnoftra cu malcdida <.x odiocordis fiac.C^ni o,\o.

laOi"s,&:
Ji
Sic
cordiamadducit.
Ba
g
In
cfl
enim perlequuti.iunt pro pheras cjui dcrlcere. b Sccundum

a
_>a; caufain
optat
non cimcc oppn

,
ouarc non dcbent
in tcm.qtiatu quifq, dchitidc

hoiriinu"i.i.
Beati qui pcrfequntionem.
in.ellecium,& faenriam.
.
perfcccio prxdiccis feptcm t.M_r.*.g. ms oftenlio probatio . Qui luc. ifg.. r _rdi_iah-bcc recce tcncc pici poffunc pcrfequutioncm , d.it.c.uc</ o p . rxc j lt-j a ua accC It q U proeis paratuseft mori.
&
h fuerunt ante vos
Vos
c.itui',tacumdc*oplaus
eitis sa l
tcrra?, i
pn.brio
tt 'ii.rtC-ur.Qiic
ex^
,
collic, vicuperatio
dcprimic
&
vbi quis qucric laudari
cantum apud Dcum,no timet conf tn

d; quo vere mala dir
&
Iom4-g.
pot
Qui vfquead fapicnciam per predcta-ofcchducprrfecti roborati.no ccdGc pcrfcquucmm,quia ncc mot_ ncC vita mcres pra.nilfai u beatitudifeparare a Chrifto.Quoru
iii
di in confpcciu honunum . d Metitirnta. Hoc ad i.c nc glorietur
cunciir.Ec:a iddkTroptcrme.
n f,
u ftratexcrcitia,catumuditiacorad
D-H gubcrnac.vt
reformet* imagopropcccaco dclcca. Octaua fentccia quâd homine dec!arac,&: ffmtfkac circfl caput rcdit perfectijque refurrectionedomin' poit fabba.U.qui cifioneo_.auad'C,&: cft O-tauus &' p^ imus dies, __ octauas quas in nouo Tcftame
quiaaliqumdo falfadicfir ir, quodaccidicccmerit-cehominum,noncamepropcerCbdltum hoc paciuncur.qucm non fequuncur. 4c Euthymius.Nc enim fufpiccris qund fimplicicer verbis
malis impeci
fic
nem ficiunt, vidclicec,
bcacu,idcircoaddidicquxplanc diftinwtiovcquardicuncur ,mendaciafinc,__:
toccicb-am
is>&:
numciu Pcntecoltcs.Na in
fcptenario nu
propcer Chriftum ca dicancur. e thôniam mirces cop:ofa eji in celis.
Hxe fentecia videcur ad
merofeptK'snuilciplicato,quoriunt,49.quaftoctiuusadd't" vii' vt 5o.c6p!eant',&: taqua redeafad caput,quo die milfus cft fpiricuffanctus,quo in regnu cejotii ducimur,&: beredica te accipimus,tofohiinur &: paf_imur,&. mifericordia cofcg,ica pfeqtiurioncs extemur,5_. mudamur paciflcamur, 9 nus illatas &: molefl as p vericace &: iufliua uutinem .0_ta bcacicudo martyno cerminac', que ,pba ua verecircuciftoms
)
hocrcfpicerequod di-tu eftibi,docebaceosdicc.s./>Vij tip.ut 116 & ad hoc. Vos cliis peres fpirhuefnoaiam ipfomm eft,&c.Ncc mundi. falterrte. Ec.ô. cfiis Itx
f in cflis. Non in volubilib-is, cu non in rebus volubilibus mcrcesecernaeffedebeacfcd in fpintualib firmainccis vbi habitac femp'cernaimticia I im crgo fenci nc h:l: mercede qcn fpincualibus bonisgaudent.Sed pcrficictut cum morca,le hoc induct imm ucalicaccm.
.
&
&
M/flic.
tn reddic&c fuppk^pr^ccdccib.donis. Octaua promtl.lo n5 cftalh qua pnma,verbis iterara. Myfticueftinriumero qd iterafin promiffionc inf.y.prius fonat,&: poflca conumerac'
cxtra,vtgIoriarefurre_-Jonis hisoctogradib.cofccrcf.OC-a uaeft dics refurrectioi is, que pruni in qua &: lux creata, Gcneralitcr omniu dicicur rcgnu celorfi , &: fi fpecialitas numcrctf mericoiu,qu'a licec iilms iui e pc-ffic dici cj. nouiffi-
&
1 g sicenim perffquuti, TeiJapexac excmplo rigorcm pa ";.)nis.Tribus modisfic pcrfcquucto,v>dio cotqis,d _tJ' ,tiiccis, T a" h roi-//<a-i'_t/tcTJ'/.H!ciamoiicd:.'.ii apnUo. cu oli "- c fcilicec cj, func fal ccrrc,&: Itix mundi.Hoc fpccia-icer ad apo
, -
-'
muscnr,camen vniucrforudignicisomnibuscomuivseric,
du pcrcharitatcquodmaliisclt
Batu.
jKitur.
ic iiolcs,qu: pra^diclis vircucibus, paupercate.f.&: abjs ck b ornari.vc fint f.il opcimu coclienccs alios do_inna,<-i vicc fue. cxcmplo.Saffalus a corrupcioue.vnde prophcccpjfui ce
ûii
cciam vlun.us poiftdcbit: Bcacusdiciturquinthil mali vulc , &:omnia habec qux vulc,Ec idco o.nnis ibi beatus , quia non vulc amplius , cum
,
nihil lniuftevulc.
Beaii ellis
cum maledixerht. Hucufq, gcneralitcr fentetias pofuic
extrem, icerra.'. Vbicorrupciocuipedeficcauitfilefapieci.T, vcrmesnon dar.oliaviiuv . yos eflh fal ten*:. quia cena.i. huniananaci T per cos condicur vcrbi fapiecia.Sal facit ircnle cei ra.\ .,dc, jraviC.orudcflru<-tas vibesfalefcminabac, nc quod incis
lucemgencium,vc
fisfalus
mea vfquead
^
F
NICOLAVS DE
X
gcrmen
LYflA.
Beatiqui pcrfe. Hic ponitur beaiitudo pe; ficiens bominem ai
bene patiidii. Sicnt.n. ad virtnte periinet bcne agfre,'ta beaeptti. }n hoc aute bene fc habethjmo m'6 cv.muni \}umana,qtipro tnbulct fioncimmincntcnoreceditavirttttclicit hocfuflineatcu jliquaan-
&
&
effe in eis
tttr
& & & ideo vtrtutes contemplatiuimtm qux funt p^xditlx fnfprnuitUT & fhniluer Ulf q-ix fequumur de afliuisjcd bic rXputnun
lonm
aliqua fpecialia
v:t
t
ius cuidentiam confiderandum^ quod prMati fnntfuca [Jorrx ap.floideo dcbentejfcperficli in vita contemvlitiua , afttu :,
dolore,& hoc fit ptr fortitkdinc iufi\a <jut efl virtus poluica . Sed fxcellentius hocfitpcrbejtituiineûxpotefi dici qii.tdafortiiuuo di
uina,quado talia fuflinct nofolupatientcrfed etiaUtanier,ftcut mar tyres quanto acerbioribus tormentis cruciab.intur,tanta magis in dotninolftabantur.F.t hocesl qutd dicit.Qcati qui pctfcqcntionem
&
qux dchent rffc
in
cisprx cxtcris.Etprirno qu.m
tum ad eorum
,m.Secundo,quantnm ad eorum dnUrinam^bi.^No- Diuifio. Ad 9 U* litc Circa primum adutrtmdum , qncd prxlati putare. prtt cacP rvlnl risdrbent cffe cxcelientes quantum ad qu.nuor.Trimtm cfl difcretio y
,
inagendis
quia funt doclores

dicitur.
,
gnatur cum
patiuntur.Ff fejnitnr GaUdetc 5^: cxulcatCjquoniam.cVc. Voscflis fal cerrx Hic ponuntur virtutcs 9 prxlatornm.^d cuiut
1
cmnia
cib.tria
& gubernatores aliorum, &bocd??:emm fate conditmtrfr ita dcbent & ordinari difcritionepnelatorum
Vos
cflis ial cerrx. Sicut
\ ei
diiigi
o/nnia opcrafubditorum.
Quoc?
2
MOR
I
AL
T E
R.
in(l,tiatn.(u\icci\c-
Vos
cflisfdltcn<e.
Pcati qui pc> frctn>>,tm patiu ntur p:
Heeverbadicunfepifci
pis
quisucfucdi-
palc
m qua: includit omnem vittutcm.
t.ptcr
ccffbres npoftoIoru.Salenim in fcnpcuradifi rctionc fignifi

cac,
Vcx
qu-edcbccmcis cflepec cxccllcncia, propcerquod
fcun-
101
germe orifetur.
iVlatcl1X1
Ita apoftoli dcftnicco
Cap. y.
vi-
101
D
.
regno p5ci,germe
fpecialicer apoftolis dcputatur. vt cos ca:teraaflc.]uutos ple-
veroavermibus&aputredinevitiorum illefam feruac fuo humana nacuram-Vc non eft cibus fapidus nifi fale doc<5dicus:ica fermo no eft vcilis fine documeco apoftohce.
creacori
CU.2.CX.
uprii compefcebac.Salcibosc6dic,carnesficcat: predicatio
nc cognofcacur. Vnde fequitur
eJônpotefi ciuitas.quia apoftoli fundamcta funt aptcciuit is dicutur..f/>m rao/c.locus moce iufticie innuic,qui excelfus
eft,quopropalamini nc vosabfcondacis.
Non cft.n.faculcas
f
ctriar. Vr.JcinLcuitico: In
cft > in omnifacrifiiwfalojfir. id dic*s vci r.;cis,apoouini
b Idclt, >fi dortor errauerit. a Aliormn fortitudo. T In trituilatione c Idcl^.pcr quos infirmus pcpulusconfiruubituri detcccnr.
tir.S-p
quod
^ra.non
ftoJicam fapicnciam lube.Ex aqua& igne falconficicur lta
tQuodfisal
t euanuerir, in
quo
.
ialietur?
fubcerfugiedi vel clam aliquid facicndi.ideofubdirosmifericorditerintus confilio regite,
rnf.'tnatu$
vel
a Sal inf:tuatum,ide Snibulationicedentes
liuex aqua fpiritufsach ignc cnbulacionis.Vel,peraquabain ignerri Chancatis pcifmi

.
&
Ad
a
nihilum valetvltra, nifivtmitcaturfoorficio
Ab
dutcudi.vel ecciefia.
c
Itiiac.iiur.ib
"[Dum
vita eius
contemnitur,
.
quar.
&excra cocrasduerfariospro i ifiicia pugnando defcndtte: quod percinec ad fpincum cofilij&forcicudinis.
infipidus
.
fttcrit
ad nihiluin ualet.
homunbus
&
fjporcm fapientiK funt nati a Qodftfal. id cft,fi vos per
b ras,&concuIcerur ab
C
<]uo politicftii.
ho minibus.tVo sertis
b-Nomine munc
licet
carnalibus d Peicif entcs in Chriito Incem vchtatis . l d
-1 Rupcr. Non paticur ordo ti4.ql.C.quo vel racio iudicij feu cofilij di- niam.
ar.f.c.
adquosalijcondicndi func, uerfis vel profperis celferitis : per quos a vobis errornufere-
a pjrquos oaint?. iliuminantut a tencbris ignoranti.r, di uc! unmerfi qqi fum de mundo elecliaccipiuntur. d Soliditas afoitohci doftrma:.
OM.aljficite e Celari.
e!V."
TNon
c
clam
bonos.
c
d
e f
tur.cum vos Deus
elegenc/Ad
(
tollerealijs nihilu valet : quia

)
>lChrirtumuclccclefiam.
a
luxmundi.t No npoteft ciuuas abico ndi mau<fe!tat eam

a Ipfe mons
,
.
&ad hocmilleclypeipendcc cx caomnis armacura forriu,

vc
umi, vcabfc6dacur6c mcogni ca iicque ad hoc ^diticata e^
b Alia fmulitudo.
omnesq
incer aduerianos
vc alius euangciiilaaic
nec
nequeaccendunt fupramo ntcmpofita a Timons uel commodo mts
lu-
penciicancur,qui incer Iudeos
prafcntii.
quilinio quod
(tlucct.
,
terrz vtiliseft quafuoiniecCtu germinare prohibec necfternon fecudarc fi-
ccrnam
& ponunt eam iub mddio,

mundo.
nat feipfum
.
paganos acque ha:recicos pro
icd iu-
nde agonizancur
a Ideit,uita:intcgritatein.
g percandclabrum: t vtluceat
a Ecclefia uel candclabrum.
omnibus qui
coram bona ,
t
recurrere , fciancad ciuitatem hanc (ceclefia ) vt in ca comurxi de ea

,
nit.Sicquiretrovadit,necipfe necalios valetexfructu" ferc

colere: fedabecclefia cijcicur, &. in ha:c verba ridetur . Hic
fVt dico,non fub modiopoliufedfuper b Vere docet,qui racit quod doc.r,a]iter condem-
.q.l.C.
h in
Lj.g<
homoc^pitedificare,
&non
h. ominibus
.,
do mo funt
,
t Sic luccat lux vcftra i _ _ n vt vidcantopera veitra

.
.
.
Si fal euapocuit confummare.

nuerit. idcft,li
a In vcbis
b Non uo.
eunj.
c
c Cuius opus elt
quod cxli faQui uosfacit caileftes.

c <Ji
fumptis fencen'jsarmuri,vcha beat vnde anima.pf o qua ilbs ies eft > defendcre poffint f "Neaue acccndunt lucemam . Domcflicis exepiis docet ne
.
celcnc
luccm
.
verbi fibi
com-
nmore vcl cupi-
dinedoctor iaporem fapietix

omiferit , per que fatuitasems emedabitur?Hoc fohs apoftolis
ftrum ,qui in ce iis &glorificentpatrcm ve k cft. Nolitcputare, quoniam vcni Toluere
miiTam
Non accedunt,ideif,
dataeft doctnna p-
non idco
tiicationis, vt celenc eam Sc f ubijdat fci uiruti corporis.du
valet vltra,&c.li\ fine

uerit iufli.&c.
conuenit.Quod fequitur,omnibus magiftris. îd nibilum de omnibus concludic fic.?î/i abunda-
b
fti
Et concuicetur ab hominibus SmLXxis
& verus minifter Chri-
aliquatimet.Sedcorpus fuum minifterio Dei fubijiiiant, uc per vocc,&:c.corporis ofticia lux excellciindr ccceris appareac.Vn dicicur Cafligo corpus meum,&c.Vc\ Chnftus lucet na
& fi a malis ridecur ,conculcan non poceft, quia mecc fixus in cek> mancc . c Vos ciiis lnx r nndi.Prms fal quam lux:quia prius vita quam doclrina.vira ducit ad fcienciam vericacis.Qui Dcum cimet,
fcicncianon carcc. *
.MS.mofti
accendicdumceftamhumanenacurxflammafua.-diuinita tis impleuic-quam neccredencjbusabfcondic.nec modio.i.

meniuralegiSjvelcerminisunius gencis inclufic Sed fupcr candelabrum.i. ccckfiamfidemivia; incarnacioms afftxic, vbi omncs poflincincueri , qui domo.i.ecclefiafunc , ucl
.Cor.^.d-
Greg.Omnes fupcrnz pacrije
elecli, fancti
quidem &: iu-
mundo.Vndefubdic, Sicluuat,&c. g Candelxbrum .Sicuc lucerna Chriftus,cadclabrum crux cft,

fuper
nocomparacione.Quid enim funt homines Deo comparaci Lumen aucem fapienfunt,fed parcicipacione fapientia?
:
bum uica? prxfencis baiulac

h
l
quam erac leuandus.Candelabrum eccleiia, qua: uer.
loan.i.
tia.Lume& ferui fapietix vocari folet, fed illalumeilluminans ifie lume illuminatu,ficuc fcripcu eft , Erat lux vera,&c. d Lux mundi.Aha caufa clt quare no debent dcficcre.-quia illuminati a Chrifto verbo 8c excmplo: quocunque lllati mudanislucefidei &fcientia;debencminiftrare.Ltficut ( quia tenebras ( quia funtfal)debentcorruptioncm pcllcredic lux iunc) fugare.
Sic luceai.Ez ha:c
ris
m laudibus hominum confhcuacis

;
omma ica agicc,uc non finem

.
.
boni opc-
Vt xideant ^c.Operarequiro,ucuideancur, &ficdo6crina confirmccur,&: Jioc non ad glonam ueftram

1\j'//fff^)'<'.Poflqu iliorcatusertoiapatiproueritate, Sc
&
vitijsdcducutadlumefidei&cognitionis. Luzmundi. Hxc cft eade gf a qua mudi corde fiut corda mudanf^fide , quorti
Lux ccnebras foluic & poftea illuftrat:fic apoftoli depulfis
no celare,& ad glona Dci facere,incipit docerc qd dociuri fint.Q^tiafidicerec.quid eftqct uetasabfc5di proquo iubes oia paciân eft aliquid concra legem i \on veni folmre te;>cm y
,
& incelledu.Sic q, fal vocant" pacifi.

no cenctfcondimencu
fedadimplere.ucl faciendo q, dicic,uel fupplendo, qddecrac, 8c imperfe&um erat.Tôlitc putarc.Ha.i\cnus docuic, ut f de
is
piencia
pacis.
hxc iumma & precipua

fpe-
cogruit
quia iine fa-
condiantaias ad inconupcionis f micatem,uc illuminenc ad uencacis inceiligenciam:uc acquificos ab hoflibus defendac,
NICOLAVS DE LYRA.
T
&
d.-
Quod
fi
2 In quo
3
fal././i difcretio in prdlatis defecerit . fahetur. q.d.in nullo optrajubditoru condientur feu
.
humiles opprimit,fed quipailor vidibatur,& non era>, reunquit oucs &fugit,(juia dumfibi ab eoperictilum metuit , rcfificre iniufiitU no
din-
prxjurnit fugitans
gentur.Jdeo fubdilur
rum in confpeclum bominum reddatur vile. Secundum in quo dtbent

frAcellere prdati,efi clara notitia infcripturis intdligendis
efl
.
Ad mhil.qitia talis debet repelli a prsUtionene ofjicium prdatoEt hoc
nun mutando locum , fedfubtrabendofolatium:& bonuf ciuitati in montcpoftlx comparatur,quia ad ipfum ideopaflor debent habere oppreffi refugium,quaft ad quoddamforttluium. Et boc
efiquoddicitSaluator .
poteft ci\i\tas.qniabonus prslatusin perfecutione non dcbet j fe abfcondcre,ftd ad dcfcnftonem grcgis fc manifesle oflendere. Qârtum in quo dcbet pr&lalus excellere ejl fanclitatis euidentia in exem-
Non
quod dicitur .
Vos
eftis. Sic ut.nJux efl
manifnflatiua
omnium occultoru,fic precx officio notificare

in
alr,s
laii pcr
intelligentia facrx fcripturx debent
omnia opera viriutii. in cuius

duofunt cornuajuia dehent
fignu portant mitram
capite
in
qua
fcire
duo teslamenta. Terttum in quo de-
agregc viiapaJioris,& ideo comparatur bic lucemx {"pcrcandelabrumjlluminan-
dich.iir in paflorali.T antnm dibct cxplis dandis,quia fccwidum qnod celler". atlionem allio prncfuUs^quantnm diflai populi
bentprxccllcreefl conflantiainopprcfforibus vnde dicit Saluator Iob. io.f>.Bonus paflor
pauperum
repii".endis
ouibus
fuis.
mercenarius
niente,&dimittit oues
fttper oues venit
,
& fugit.Quod exponens Greg.dicif.Lupus.n. cum quilibet & raptor quofqne atq;
iniufius
fideles
aute&qui
dat pro non eslpailor, videt lupu ve-
animam fuam
totam domum.Scd intcntio retla fubdit ur . Sic luceat lux, ftc. Et glonfket patrum vcftrum. quia non debcnt ad boc gloriam propriam quxrcrejcdgloriarn D:i tedijicatioti
&
ner.i
populi
7 Nolite
"
hu-
M
.
putare.Hic oficndit cmincntiam pr&latorum quantum ad * dohrii
11
A L
T E R.
.
..
t cutur fal in abft racto,ficuc excellencer liberalis,liberalicas nominatur Ipforum aucemJifcrecione debec opera fubditorum ficcondiri, vccoram Deo fapida reddancur 4 Vosefiislux. Debcncenimaliosilluminaredecredendis.
7{pn
on pote[t ciuitas. Dicicur.n.c iuicas in moncc pofica , nam eflc dcbec force refugium ifi iuftc opprcftis Ts(eque accendunt tucernam. Debet eciam eflc luecrna fuper
5
'iy
.
cadelabrum
pofica, vcalijs luceanc pcr fanclx vita:
cxempla
Ttylite putare
quoniam veni.Hic informant^doctores.vt non
Tom.5.
lOJ
A
defcnfosadamorcm
GIollord&NicolaideLyra.
diuinitatis
104
D
& omma rccapitularur
.
acccnd.mt:Nuc
vc
cai
ftts
c.rjtor(cjui.ipotcrac.Tftimarc(],ii-corapr5ccpt.ivcIlct.ibo)ere)antc intctrogata prarfens oiccurritidii ens. N ofitepttrare. Soluit qni fpintualitcr f.iccrc vcrat. Adiiii-lct C'hnfhis dum inclin icioncm virc agcudas fuper.iddi: plura nd prarmillis ad
quod dictum eft per prophetam.Legem auc compleutt,qoia mhil corum quar lubct.tnnfgretluscit. a 1o'j. Hicoftcnditur,quodqux mmima pucancurinlcge,
vt
compl
rcttir
facramentis fpiritualibus plena func in Lujngei:o.Iota,mjnorcftcc;c/rris

omnia implctur.
literis
Apcxcltlicera:
pcrfctlione moralni prarccptot
Derdift. tu
''*"'' ,n
<-
& qu* figuris tegcbamur &:

ih.int
1
Chiiftm
eltlrgis Sc protlietaiuiu irirtus pcrrjucin
4.ra. propria. futlK.i 5*
, ili
foperfi-
elcli .,iine
quo ngurc
legemautprophctas. t ccffire a
lmpSct
iui
Non veni foluefa&a

efr.
aliqua cac rrimimum preccpcu,velminima prxcepci pf rciculam. Apcc
minima parciculajignifi-
liûras
docet, poitqu;m re 1lmplci;iur nel
idco non dcbctis pcrrunican dv- vctenbus precepcis,

fl
dicar
re, fed adimple're.

a
& mirari de nouis, ncc paflTionibus

rcrrcri
.
b Qujanonnmma iain fed f-nliin fienr. c Ucfi.donecelcmentamutcntur de hac miribili IOT" d main iiwnuiabibtatcin. Nun reuiauebit ijuin imAntequani.
plcatur
111
Amcn quippedico
in cotpore.
ioch
autcm ponicioiaGrarcumjnoii Hcbrarum , quia lora deiigniiicat, ldcft, decalo,
ccm
gum
tcra
cuius apcx cft Euangclij
capite.vel
Chriftus lcgcimplcuit, quia cxterioris lcgis figurasfuluens: implcuit vcnratcm intcriorcm.

5
cejum & tcrra,io ta vnum,aut apcx vnus.no pr^tcribit a lcgc,

vobis, donec
tranfeat
pqrfectso . lota apud

,
Grecosdecimali:
dece
lignificat
per
quam
phctas crant
Euthvmius. Complcuit oroniaquardeipfiapudproNam ob id frcquccer addidcrunc Euangcjifte,,

.
prarcepta agendar vita: accipimus : quoru Chriftus nullumfol.iit, fedpr.vcepitpL-niusadimplcri, necapiccm, id eft,ncc miuum fignincautiurn .
<{&
dccem
vfcom-
Qmnia
NICOLAVS DE
(uado
oflendit qua!i:er dtbet ei
.
LVRA.
xit
* doclrha.Et primo ponit modum docendi ipfi Chrifto proprium Sfr

.
coram Tilato rcgnum
mtum non
efi
de hoc
mundo
loh.
%.f.
Et
quod F.ua',gel-,fcd ctiarn iufiitutor. ^4.Uut folummodo erat dotlor trgis tamcn quia vetus teHamcntum dcdit mcdiantibus angclis,>ionum an-
Qui crgo foluet it
conftrmart doilrina prxlatorum ,tbi. Circa primum aJfcrteudum , Cbrijius n on
idco nonhabuitiftam vnftioncm corporaiem tcgumvr! ponttficum . a fcdvntlionem fpiiitttaltm Dco patrc habuit pler>m dmrmgratix,
&
fecttw.um qttod fcribitur inTfalm.
Vnxitte Dcus DcustUUS Pfal^M
lemper feipfum,vi fuprain protogo vifutn cfi.ctgopo-fva.tn dotlrina non debuit legcm d rftruere.fed magis cnm pcrficcre,& adimpkre . Et
boc eflquoddicit. Nolitcpucarc,quoniam,&:c. I loca nnum auc apex.i. wdicum non uanfibit quod non impleatw,ij:ti.t
o\cohvuvx,ikc.Cucuntifi6nemautemiplcadimrUu'tp)i>noinfeefficacius& gencrcl.us inhitucnipfo incjbiendo. Secundo milius dofacran.entum lccc ipfius.f. baptifmum in auo corfctur maicrgratia (ft remcdium tam viris qttam VtuUtribus. SJuadam ctiam c$ri-
&
&
ge
moniaiia pcrtincbant adfacrificia,ficut immolatio tgni pafthal:s,iu~ confimitia . ifta auttm erant figttratiua vniusptrfacrificium ,
&
Iota ett
minima litera Cpeca
Argnm.
QmdritUT bic qttomodo verumjtt quod Cbrifiut legrm impleuerit , . rideuir enim qnod ipfefoltterit mandata moralia , de obfcruatione fabbatbi morale eratfaltem qttalv.m quia prxceptum ad vacattonem a corpnalibtiufed ipfefabbato curauit , Iob.$.Etfa
& nonfoluerit
Clnifit incruce offerendi . Et ideo ifta itnpleuit fctli facrificv fcilictt vno modo corporalitcr patiendo, alio mcdo cfficadus (amfiChriflttt
cium
[cilicet cucbarifliatn
inflttuendo.QHXdam
tincbant
adfacra,& de
talibtts
nato prxcepit toUereleflumftum infabbatho.etgo

tur qitodiudiciat-atto'1 imphuerit
adttlterio qttx in lige
,
trc . Item vxde-
quiamuHcrem dcprchenfam in orxap cbatur l.tpidari, impunitam abire permi-
confmi!ia,& ifta adimplcuit Clniiius,qtna ch it 7c/-rr ^5.i i.t.Immundum &commtinc nunquam inir\ .:uic iri os mcum. fict'ia muhofortius Cbrifins bocfcrnauit ,
quornm ciborum
&
ctrmittfUta ptt crantprxccpta proh:bcntia vfutn ali-
atitetr.
&
fit,vt habetur lob.i.ltem ccrimonialia de absiinenria ctboru in lc?je
prohtbitorum non feruauit

t
^quiadicmr thfr.i^.b. Qiiod intratin

facienda dixit : qtwd hic dicitur, 7^3
alijs
.
ea obftruando obferuativnetn melioredtclaprxccpt a adhnplcuh rando,per talcm enim abfttncntiam a corporaltbus cibis figiificaiatttr abftincntia afpiritualibus ttMditus . Harcauttm mut.dttiam :nfiituit Chrifius in lege cuangelica
&
&
&
os non coinquinat,&c. Ipje atHemfeeit^ qux

ergo vcni fiiaere ligemfed adiwplere . D'crt>dnm,qH0d Chriiius legrm
tlibus
vfus fuit,ergo,&c.Contra, pcr illud
Probatin
cjcF
C'iriftiisiege dnlaro de Uge.Secundo de no loluic ,fcd propketis. In !ege im.ileuic. per medwnpracepli ,c? qttida-fer mndttm
& prophctias adimpltuit

.
mo
autcm qux dam
Etpric> ant
qux efl mundifjima,& per conft ques ^tlium.iO. Dcus piirificauit,ui liecommune dixens. quia n-liM.Quod lus auus liiiriquinatbonitiics qt*i cumgratia>u cfiioncptrtipitur.Didtbuit ceffire figuralh abfiinc -tiii,troptcr qmdctiuiur
(linenttj' famiftt tarhcn Dettsin ordi>, .itionc ecchfix dt aliqui ut tiendis pro Uco tcmpore.Vatct ergo exptauitlis qualiterCbt tjl-is tctcm adimplcuit quanium adomniagtnera praceptot um . Setur.d ad promifja , ptv>iuens tamtn cbftruantiimpktiitUgem qnantum
promifji obferuantibus
&
Prctprorum ltgem,& vtraque adimplem:. Deprxccptis patctftc Trxccpta cnim iriplex ilitfcerait tn t> :p!iri dtcreniia.jQuxJam eratu mnraUa , faluet ItaiU. prxcepta decahg .Et alu mmratia i legepoftta qvxfaciebant ad eorum dcclaifla impleuit Chnftus ea ad obrationem, obferuatidoperftfle , feruttionem eorum alios i>ciiando infrj.\^.cS\ vis ad uitam ingCC di.fcrua ma<laU.Xea<i,d\ea implcitit,fanum inteileclum eorumde:
&
&
bns miikrajtexcnim M-jaica promittibat folu.hi bona tempotatia exiellt vtiam !en:piraUm,vtpailicet abuntiattiam tranfitoriafi tet Df*'.z6.(/.Ct:ftodias omnia prxccpo c >us.&: faeict tcex-
&
&
tlarando
errorcm Tharifxorum circa boc excludendo , vtpatcbit in Drxfeuti infra capitulo.T*rtio,adimpUuit ca , confilia apponendo,
&
quxfaciunt adperfettiorcm mandatorum obfruantiam . Tcrfcclius Prxceptt in- enim obferuat mandatum boc . occidcs . ilte qtti caurt ab ha tialu; inordfna-a , qttam illc qui cauet tantnm ab tntcrfctlione ^lia crant
Non
cellcntiofcmcunttisgcncibus. fed Chrtft<s obferuantjims Dei xterna \alicet grati-xtn prxmandatafi omifit bona fpiritualia i,tribus bonis ttmpot ailus,& ttu mglonami* fenti,quxprxceliii &.T. tentupbm accipict futuroinfr* l$-d. Omnis qui cliqucrk,
&
prxccpta legis ikdiciatia, impleuit t igo r m coru m per viam mifcricotdi* tcmpcranlojn aUquibus per fiipfum,& alijs dimifit temperamentum,fu\s minifiris fcilicet ccclefix prxlatis principibus tcn enis Cawolich ,vt dc talbus ordinentfetundum quod viderint vtile communitati fidelinrn fvcundum varietatem
e
&
&
temporum &locorum,
&
bona fpintnaliaqux htc retipiumur ititantu fcilicet in ptxfenti,(juia botta ten.poratia, acfi ccntenanus numtr: s paruo nttmcro excellunt vitam .xternara pcffidcb.tfcilu et infutura. Tatct igicemparetur protniftur,piod Chriftut adimplenit Ugem qnantum adptxtepta fa.Similiter adimpleuit prrfbttias,quia p>int patitt> loquut funtde r ideo Cb>ifto,& de aduemt ciu?, r de L is qux pertinent ad ipfnm ,
&
&
<
mundo adinpUidt pnpbeiias nafcei:do,coiuerfandoin
& & moriendo,
perfonarii,&iflud nonfttit dejlruerelegemjed magis adimptcrc; quia mdiorem modnm obfruationis iuflitix. Stcutnon deflrn:tur puer quanio lit vir,licet enim tranfcatpueritia, tamen remafic ordir.auit
nct meliorftatus eiffiempofonx xtatcmutata

bttit
'. refurgendo,& alia opcra twfi falutis fackndo, propter qncdimminentefua paffione dixit Luc.14 f.Ojportt c "v plc ri ca qte fcri pfalmis dc.Tatetergo cxprxpca func in legc &: prophcc:s
&
Lcxautcm
vetus ba-
quaftilatum pucrircfpctlunouxlegis , propter hoc dicitur ad pxdagogus noftcr fuitin Chrifto, idefl , regulatiua flatns piterilu.propter hoc erat L X timoris ,
Gai. j.Lcx
prophetas. ditlis,quod Cbriftns impicuit tcgctn lAdprimum dicendum , quod Chriflus curando ir.firmum fabbato licitum cratfacere in die fabbati ca oax nonfccit contra legem ,
& &
50^,,
quia
& ttmore
cu\~lodiuntur.lex
non debctejje tantus rigor panarum , auta proprium hominum pcrfetlvrum cfl magts deduci ad virtutem amore iujliux quam timore panx. Tertiaprxcepta erantcerimowalia. Et ifla diuidebantur in tria:
autem euangelica
ficutpuirifub difciplina idco cfl lex amoris ,
&
facrificia ojferadgloriam Dei pertinibanl,ficut ornare templum , re,& tandcs diuinas dtcerc huiufmodi,& multofbrthsfanajre ho minemt/iiraculofe. ad ofienfionem diuinx virtutiscrat licitum
&
&
,&
Pr
apta ee.
remouijlu.
qma qnxdam pertincbant adfacramenta
ad omnes homtnes,vnl\o quantum ad regcs tcm non
ftcut cinwuifio
& pomificcs.Chriflus
quantum
au
eademrationequodfaiiatus fnbitoportaret Utlum fuum in die fabbati facicbat ad magniflcatio r tm miracuti Ter hoc cnim cficndcbatur,quod datii.a vittulc trat ftcfubitopctfctle fanatus , qttod critad alia duopatet ex prxdiSis irs prifiina opera plenarie reiiituius
. .
Ad
affumpfitflatumfacerdotis tegalu vtlterreni rcgisjmma dixit
corpore quxftioais.
Ora-
ioy
.1
Matth XI
fo"'.SpirituaIiccr impleantur,vel
i i
Cap. V.
cieturaiitem
,
106
c ' u 't'a.y.
Idem.Abundat iuttitia noftra fuperiuftitiam eorum Pha qui foluuntquod docent,vt vos non foluatis,fcd faciatispo caticrubcfac,nu'iumuseft,quiconfitetur,magnus.Vcl rifxos not;ir, qui maudata Dci dcmifcruntpro fuis traditio tiusqtioddocctis. * R upcrtus. In quatuor virtuvalcntdum vel nibus.quaenihil b Yel non ager.do vcl non a Quiaomnia fient.eigo. Quin. in lege cft,prajtesti tum hunc fcrmoncm diminimun/qucd ctedendo ut ihaii(x\. b tercunt ftinguere libct , fecundum quadonccomnia fiant t Qui crgo foluerit tucr vii tutcs principalcs , autem fohtit, "* Moraliter Minima funt qux inchoanthomines. ficut foluit: quas fctfinici quidem vocare potueqm non implct , fcd rcnct fivnum de mandatis ittis minimis , do cut infirmis datafunt. Velqtii iunt,fed non fecundu coeleflem a Defpeftillimus cft in ecclefia fanftorum. b Ab tjui funt in regno cccloniin non intelligit fpiricualiter . Solipfarum dignitacem cognofceuercyioneftagere, quodreite c cUcrit fic homincs,minimus VOCabitUf 5 remerueruntyuftinam.tempe ranciam, forbcudine & prudenvel non inte ligere 4 jntclligit doin rcgno cejoru, cjui autem fecerit tiam. Vbienimdcicur , Eftotcquod non deprauat , aut minue a Licet in ptaefenti abicftus,ecomia licet ille hic Sic. tamen uiiis. re inrcgricacem fuperaddicionis perfetlifuut, e-c iiifliciam compiatlatus, Chnfti. medac.Vbiprohibecnead ofle cucrir,hic magnus vocabit in regnoccc
.
mpcrfecta per flciaru ar,& tirninv?nna,impletione confumcntur. b Querzn fU-evit.Mmitm funt crux Chrifl & paffio qua
o^*m
rcgno celorum.fcd tamenafcendit aliqncm gradun-,pcrfi"D fi ncc irafcatwr finc caufa. tft.io.de.
&
illis
&
voeabhur , &c. In o cxlorum minimus uocaregn
Minimut
Quomodo
1
etgo faciendum,
Quod
fiiii,& gratia
fit fpiiitu conmifeiicotdii Dei
bicur qui
enc in eo indignus
in
lorunvDicd
a
1 aute vobis,quia nifi

Qua cll
abun
tationem opera noflra fianc,vel aventrisauccorpons follicicudi

.
qtionullus minimusfedomnes
inp:eceptis viti inchoatiuis.& myilicis loxn liteiam.
B masni.
4c
A VGVSTINVS
?
Quid
eft
dauerit iuftitiaVeftraplusqua Scribaru
foluitur
ix io.b.
fe-.b.
Soluirur fachs, & docerur quafi

vetbis
furaris
. .
Quid
eft
docctur?
& Phariôrumjnon intrabitis in regnu

ccelorii.t Audiftis
Qui prxdicas non furandum Soluit ergo in fa&o, qtti
quia dicl:um eft antiIegij.
furatur, &: quia fic
docet , mini-
quis.Nonoccides. Quiautemocciderit Accufatione

a
nccempcrantiam nocat Cum vcro nos admoner,ne mictanuis marganrasance porcos,& jncre nuispcr angutiam poi cam, perfcueranciam fortem. In fcqucm tibus verovt ca:icanuis a filfij prophet!s,& ne d,- n ibulis ficws CQHigamus prudenciamcom,
mus vocabaur
b xiu
n
i.
Vt iudiciopuniatut legis. b Flus lmpono non iiafci.
rcgno
ccelo-
rum,id eft,in ecclefia buius

poris.
tem
t reus erit iu dicio.
go a\ue dico vobis*
mcdac. Hisautem omnibusuirtutibus pharifeos & nbas ua,
f,:
euoscflcoftcdicvtuc-re
iuftttie
n.c.
d Qw auttm fecerit.Qvd non foluerir,& fic docct,non minimus,non camen magnus,fed tacicquoddocet.J'oli enim fa tt ores,lcgis iufti funr. apud Deum. profune Dko attttn vobis.Cum ait,dico, magnam uim
qua: in fpiritueft.aduerfarios, hypocriii vero,& iaciantia tcmperantes,& in fcnfn,& vera legis in terpretatione incon fcantes, vtquimargaritas fcnpturx.porcmis affcaiombus
&
mcti.mtur.fed
ta
num prudentiam eluderc conantur,cutn defcruant manda

Dei proptertradicioncs fuas. g Iuftiiia.luhiaa. Phanfconi vocatomnia
aftualiccr pcepca,feu figurarii mylcica Iuftuia illorum, mandaca
tia
illa
& ipfimct ex ouibus fc lupos faciunc

tm ad Ifam
&r.
homi
dam intcl!i.iV--ntiamcogitandiinaiTic,
oftendit
quomodo
non adulcerari.non irafci.quam non occidere. f 7^///'.ideft,nonfolummin malegis precepra impleueri
ecia fuperadditiEcnon qucprius mandauerac,abfoluic.Plus inimieos quam non odiffe , non cuperc , quam cft diligcre
ad cultu Dci
infcicuca.
Moyfi,impletio illorum.iufli-
Chrifti.Illaapcna liberant.iftafaluanr.
ad petfe&ione tis,fcd & ca qticj addo.quia dum fiunt addica
cciam hxc plenius aguntur quar pracmiffa fuut ad inchoacio ncm.quia qui non videc mulicrcm ad concupifcendum ea, nec fornicatur , nec occidit qui non irafcitur. no occidant,iuflitia Auguftinus.Iuflicia Pharifaeorum cft.vt corum qui intratun funtin rcgnum cclorum, vt non irafca
tur fine eaufa.Minimum ergo efc non occidere qui illud vocabicur in regno cceloru Qni auce illud folueric,minimus
,
Quida in hac expoficioe laborar, volcntes notare fupabu datiaeffein nouoquenoobferuareturin vete.Teftam.cuSi J in illo mali adtus &. mala concupifcecia proihberent .Sed no fecundum hoc hic agirur,immo in hoc abundancia maior a
fcnBarum,&: Pharifaeorum oftendicur,quu illi fecundu opa magis iufti appellari,quam fccundu voluntatcm aftedtabac.
&
h
i
^^>iw.Exponit que eft iuftitia Phadfcprum quam qui adimplet non ftacim magnus , fed alique gradum cofccdic.
Ego 4K/era.Perfccuoncm qua vcnic impkrc incipic expla-
impleuenc vc no occidac,no cotinuo magnus
er;t>&:
idonc
regno
^
.
nare,
NICOLAVS DE
i
I.YRA.
lium
ibi
îudiflis,
quia.&c. Oculumpro otulo . Tertio intcHetlnm
Qui crgo foluerit.&c.Hic
debeat confequenter oflendit qualis
tjfe dotlrinap' tlatwum per conformitatem adCbriflum , &ponit qnandam diuifionem trimembrem dotlorum. Quidam enim funt qui tnale -piuunt , male docent,ftcut bxretici.Et de iltis dicitur Quj
cuiufdam prxcepitinquofundaturtotalex , videlicet de dilcftione proximi, ibi . îudiWts quia ditlum efl,&c. Diliges proximtrrn tuum. Trima adb'uc in duas,quia primo dat intelleclum quortmdam prxcep-
&
crgo foluerit vnum dc mandatis lftis.wa/e fcilicet viuendo. a Ec docueric fic doilrinam homines.a/;oj///Mi/iter/5cr falfatn
corrwnpendo.
Minimus vocabitur in regnocclorum..'/enV ecclefia mili 3 bene docet y tame,quia decidit a rera fideiali: fnnt qui bene viuunt tales doctores dtbent effc prxlati e.cclefia prepter quod dittt.
&
4
tie
&
Qui autcm fecent,& docueric,&:c.^/i/fHf dotlorts

doccrt
dram MoyfifcderuntScribar,&: Pharifa?i:quod dieut facite operaautem eorum nolite faccrc.dicunt enim & non faciunt.&
J
& male viuunt.de quihus dicitur infr* i ?.<t.Supcr cathc-
qui be
torum fecundx tabuU qno ordinat hominem adproximum. Etfeatndo dat inteUetlum cuiufdam pracepti primx tabuU nrdinantis homintra ad Deum , quo probibetur periurium,ibi,Iterum audifiis,quia diLlum efl.Tônperiurabis Vrima in duas quiaprimodatintelkclum cuiuf. damprxcepti quoprohibetur noctmentumin perfona propria. i'ccundoprxcepti quo prohibetur nocumcntnm in pcrfona coniuncla ,ibi. Âudifiis qttia ditlum , &c. 7<[on mcechaberis.lterum prima in dnas, quiaprimo declarat prxceptum Secundo infert duplex corollarium y ibi Si offers,&c. Circaprimum aducrtendum quod ludti oedebant perprteccpta dccalogifolaoperaexteriora prohiberi non motumani. .
qnia hocnonfufjicittdfalutemjdeo dicitprxlatiseccleftx. 5 Nifiabundauciitiuftitia.^.ff(//<i/fejoi/ êi> bonadolrina,nifi adftt b<ia vita. 6 Audiftis quia dictum defcripftt virtutes contemeft.Superius p'a ':ior'um,&
antiquitatum reprobatTnlybmm hidicentcm , qi>od întiotbus fiorioffr aphum Terfarum Ep/pbattet mortuus fuerat tn montibus mifere proptcr hoc quod votuerat /p. liarc
mi.vnde,& Iofephus.lt.
libro
templum Dian*itiTerftdcdicens,riucdvd1untas malanoncfi piccatum ,nift exeatin effctlum. Eteodcmmodo dicebant Itidxidc hcc pr<* cepto Non occides qui auccm occ\dcr\t.quia per hoc pt ohthe.
abundans ,bic ci fi quenter defcnbit virtutes atJilkrum in cuibus conftfiit iuflitia ad ialutem fufficiens.JLd cuius tuidentiam confiderar,dum,qnod ad cnnfe
prdatorum
in
qu.hu<con[tfi>tiuflitia
tur occidendi
faUum,&
non occidcndi propofitum.Et hoc
efl qi-.ud
di
quutionem
falutii fufficit
obfaujtioniandatornm decalogt
vtdictt.
Saluator 1nfra.19.cSi vis ad vitam ingredi,ferua mandata . ideo Saluator noua prttcepta moralia non dedit , fcdprxcepta decalo-
&
f.Aud!ftisquiadicuimeftantiquis./i(;ee^.//c/ff^ref4A.inrHr pracepmni hoc.Scd hunc errorcm exchidit S atuator diiens. 7 Ego auten dico vobis,quia omnis qui irafcitur fcatt fuo ybi Saluatorponittriplucmgradumira. Trimus eflin corde Et
i
notatur
ad obfcruationem eotumhomims induxit , vcrum gircp'enit , intelktlurn eorumdtclarand'> , errores ludxomm circa hoc ex-
&
&
cludendo
Et iJee diuiditur m tres,partes, quiaprimo dat intellctlum aHquotum pijtctptorummoralium . Secundo , aliyuorttm iudicia.
qui irafcitur . Sccundu, efl in ore ocr vcrhum contumcliofum , confufum tamen : quod notatur lum dicitur.Qni autem dixcrit richl.Teriiusgraitw tfi,quandoprocc ditur ad contumeliam determinatam.quod notatur cum dicitur .(îii
dicitur
.
cum
Omnis
dixctic fatue . Trimusgradus
cfi
minoris tulpc
quam (ecundut
cr
Itum,
Tom. j.
10/
^
.
Glof ord. & Nicolai de Lyra.

diccnfs , vt
ipfi
ic8
ioribu s
narc.&rqtiom-idoiufi cueorumdcbeatfiipcrabundarc. PoHq.Mii'dr>K^-eoronbeatJtiidfnibo$pr* bucbyini J viiiutcincxacnir, maiotu dcinccpsaddirpra: auw in ii> afieblibusqal natuiahorcs funt , ab
t
nonnunquam vcl
feruttlis vcl infer
D
'
'
jr.>
Si c<
a.
THfiOPHYLACTVS.
Dtvtumctl ^. c. Hocacetto quodam dictum ciii- no dicit, Stcnim dixitla.Audithsquia dichimcfta pacicn;CO,auta vimciploquifilunDcifum,
,
Libro.t. quibulaheahquid impcrantes,diximus,vadctu. * traheic volueruntin- fe,m Augiiftinus. Nonnulh dcGiv.co mc terpi ccacionem hrmts vocis,putantcs pinnofum dici racha, Piobabiliuseftquod au quonumdicicurGr^ccpannus drttiu quodam Ha:breo, vocc temp.
irifcitui.
Nonftatri uafcitur, quia pcccato
i.dignnccuCitione.
"
efle
quia omnis qui irafcicur de homicidio. b

i
fratriluo
in
rcus
nofignificancem aliquid,
iincca
fcd mdignancis
animi mo-
QuoJ lapra
Quldemotuprotumpit uoicm ind'gnatiom>.
tum expnmcntem.
b
li
it.dift.c.
eritiudicio
a
.t Quiautcmdixerit fratrifuo
iudtcuin dc i
;
Fjtuc
'/
Hilarius.Piacu-
gc
"^ jonfeflui
quts,egrc . Indcfinicc crgo dixir, di(lum eji anti</His , pcr quod lc-
sa a patre lcpot.ec duici pooerc.Si dix;'.Ict,dixranti acceprus fuiffctfer-
Intciicfliaindigiutioncmexpriinen. b Conlenfu danda lcntcntu in cum. b

,
magni penculum eft, queni falcm Dcus nucupauerit.cum

.contumcli mfacuaci fcnfus la cefTere,& fapientum intclligc tDeli tiam falicntem , ftultc intelli- cu cxi
racha
a
rcus crit t co ncilio. t o.ui autcm diprocelleric. Dcu falero
Qui vfqnc ad conunu ^-
b Aecjue
vocar
in
Ucum
ctedenti quein
mo
xerit,fatuc .rcuscritgehennarignis
Quia non ^~
licet irafci.ergo
Sicr- i
5
multo minus odio lubcte.
gis anciquicatemoftcndic. a Qmms aui irafcitur . Quia
c Inlide,eladChriBoni operisfactiricium. l> (lum ad quein uili yer tidcm atiingat.ncmo dgne oifert.
gentix exafpetari malcdido. C Siago vjfersmunusmurriMx

planat
ampliorum
fi
iuftitiam
nefciebat
li
homicidium efie ni
pcrcmptionem, apcnt omncm motum animi ad noccndum.in homicidium compurarij.
eo "
offers
mu nus
a
,
tuumadaltare
lifuti.
ckibirc-
oficudcndo,quod
non
liccc
i
Quem
frrtri irafci,:mil;o min.is
ahi
cordatus fueris
fra'tcr tuus cjuia Cotam Deo-
habetali-
moiccincrcquiidinodii! qocj racconuern. bi quidqua ttiali

cotra proximuni iu
MandatumChnftinon
in (c continet
clt
concrarium legi , fcd latius
quid aduerfumte , relinq;ibi nequit

a
munus tuum
tundatus 8c timcn
a
Quod
fietit,nifi fpiritumitatis
anmio ii.i bemus Dcoplacitc orferreno
lcgcm
V>
Qui non
Deum.
Qiiantuiuintee.lemamljndoquod
peccalli.
irafcicur,non occidit.Scd non econtra, liccntiairafccndicau fa homicidii . Tolle uam , Sc
ante altare
& vadc prius rcconciliari fra

munus tuu.t
tri
a Intentioncm reuocaris ad id quod cccpeias. b Hocexlj>iiic Haftcnus de prox;nio,hic"ptcem tu lenitatis quo mitis lit. iubct habete cum adueifaiio.
4 htera hoc abfurdum cir.L

i.fidcs
,
pofliimus.i/ crgo offers.iecufMi i cr alurc. goin lntcriori tcmplo

cui quodlibct
-E
munus
bomicidium non fic.

i
Sjperadditio Chrifti
ir.ifci
,
non
tuo,8c:
<y o
tunc venicnsoffcres
Efto'
c
idcft Pfalmus,hymnu.s,oracio
&huiufmodi,nitilit innixum
nonconcupifccre, idco magna funt in remuneracione.Ira eft omnis malus
a quibusdirBcileeftabflinere,&
mo
Cradiriio
pCCCJCIK
propatlio eft. Accedcnteconfenfu,paffio ittis peccatis.Primo eft ino. Omnis qui irafcitur. Gradiis funt
lusadnocendum.Subitusautemmocuscuinonconfentitur cft & mors in do-
non eft Deoplaciturum.Etibi idcft,cumi ncordcCquodcit templum incerius ) cale rnunusoblacurus cs,tlin mcntc vcncric quod fracer cuus habcc aliquid aduerlum te,quem tu le
fifli.Siêninx ipfe tci?fit,non ipfe
,
tu
fed tu habcs aducifus
u,
lrafci.&huncmocumanimoretincre, pluseftii vocemcomotio ipfa extorflt, qua feriaturillc cui lrafcitur.-plus etiam,
itcetta vitupcratic increpuit
.
Gudujin
PIU.
Similicer gradus funt inpena,
petcre,fct dare ficuc vis ctbi d:m!tti. * Chryfoftomus. Audiant hi qui facns myficnis inician,ai inimiciciiS ad comiminionem alcans accedunt,nimirum la- Hom.i Mauh. crofancta Chnfti corpons fangumis myfteria.non modo
nec ruc oportec ce venia
&
namminuscft iudicjum,quandoadhuc cumreo agicur,&: eft defcnfioni locus.Plus ett conciliuni quando iudiccs inter fe conferunc quo fupplicio damncnt qucm conltat efiedanandum.Pluseftcciamgehcnna, vbi nullafcncenci^dilacio. Ec ica quod propriis& cercis modis cxprimi non pocuit.qui bufdam limilitudinibus diftincf um cft His emm tnbus iu> dicio,Loncilio , gehcnna diucrfa: manfioncsin a:terna damnacione pro modo peecati fignantcr exprimuncur. Q^ i imfci
.
fidelibuscommunicanttir,fcdoi'Deofummoortcruntur,vc
fimul fintc^na facrificium.vndc mcfaillaakaredicanir. d l\clincitic ib/.Son ak refcr,quia quod recte otfertur imnm
tari non licec.Sed relinqucdonecplacabiliiisorLras,non enim munus repellir,fcd charitarem proximi quî it.finc qua nemo ad chantatcm Dei peruenit vndcPnus charicarcrii proximo exoluacqui munus fuurp Deoplacereoptar.
.
&
P&L^
vel tur. Addunt quidamiilne caufa,ficut & ad dicere racha naturale eft irafci,ita tamen ne fihe caufa fiat.Cui facue.quia fcnfui videtur apt3xi.lrafcimini,& nolitepeccare.Scd omnis oc cafio lrx tollitur,dum mimicos dil.gere iubcmur. Qui non
.
sade.Non pcdibus,fed animohumilitcr ei proiternas
in
Liliro
1.
confpcclu illiuscuioblaturuscs.Vclpetendo fcntarh ti pr.e * fens cft. Auguftinus.Si abfens iit,taltem apud te ftatuere oportecquod ftatim atque illius adeundi commoditas f.- of
icini.du
irafcitur,non foluit legcm.fcd implet,vtintus ficuccxaafer uctfinnacencia.Ira proprie eft commotio paffionis.Ira,q ex caufa Sc no ex paflionc eft,iudiciu cft no commotio llhcita. Omnis occaiio ira- mfirmis (ciliccc aufertur vel collicur.Si
fereccum illo reconcihaberis. H .ci. ^c Chryfoftomus.Dicmihi quomodo reconciliaborrQiu- oj.cn

jii
i
inontOt
lis
cnim cum caufa , non

Racka.
C idcft,vacuus,quoddicimus fineccrebroquodcftmagnac5
Cumclia.Qiii ergohcedici rfracri qui fpiricufancto plcnus eft,
nafcitur fed vitio.Iufta ira ma* efl difciplinx.Ec ira tcr quajeftcum caufa.iudiciu eft.nSira. llachi. Vcl racha vcrbu Hebraujm,&:incerprecatfcenos,
fratri
Omnecm peccatUjquomodocomittitêo modo&: penirct"'. f OJfoes.Hoc cx fpiricu piecacis quo mitis fic.& dminu vci j ad implendfi cor crigic pie intelligic,inceJLgcndo obedic , g Ello confcatkns Sicuc iam prajccpit fi acri rcconcilian, X.
I
pccflitofienfiOjtalisdebctfequirccociliacio Sicogicaci; oflcndiftijcogitatu rccociliare.Si vcrbis, vcrbis rccociiiarc.

.
F &
llt
&
poftiubecinimicosdiligi.icahicdumcurrimusin
fotcfl cjuod ex vobis efl,cum
via
huus
,
feculi,adpacem,&: concordiam horcacur.ficuc dicitur,///
Rom.n
luicurusetTcontumeliamfpirituffanctiiudicio fanttoru iu-
ommbus hominiburpacer;i
babe>u:s.
Ec
dicium:Non cnim modicus furorctt qucm Deus fale fapieHomcl.i,

operi. jinciar
pro confencicns ex
fcrf
Chryfoftomus Racha non grandis alicuius conuicij fcrmo cttjfcd magisdeconcemptu

.
condiuic infatuatum dicere,& falienti
D~o dcrogarc.
Grxco habecur bcnignus vc! bencuolus

.
venjens,impacientiaque
di-
cio.ne dirfcras in craftinu. Dii ett in *;<7,du adhuc licct o pari . Si fratrcm larfifli rcconciharc ci Si aduciianus cxticcrirj cfto bcncuoIus,vcfiatamicus.
NICOLAVS Dt
fei
LYRA.
dcterminatur,
<@ ^dnerpduplexcoiollanum.Pnrourefpicitp/acationem dniinaEoffenfic Et fecundum cuaiione fecundu ponitur ibi. Ettoc6fcnticns,&c.circa pfnarinfligenda:,
hne.vt quauo appctitur lolu propter vindicta non ^pter Si ergo vjjhs. lncex piaediclismferf 3
luitiiia.
undus
quam tcrtius &c idcoprimo minor pcna
cumdicitur.
fon7/o.Quia minus eftquod iudices debeant conad determinationem penas gregari alicuius,quam quod iam fit in fccundo cum dicitur./\f; eri: iudiadiudicatus.quod ponitur
1
l{cus trit
primuaduertendu,quodmunus Dcooblatu naprohcit
ipli
olte
tio.
detcrminatus.quodponitur
l{fut
Hthocettminusquamquodaliquisfitiamextrcmaj pena; in tcrtio gradu.cum dicitur.

etit^c.)rn(.Confidcraduintamcn,quodlicetira fitpec
rcnti,n:fifitin charitate.-charitatcaute no habccniliproximol^ fo ab eo velic fatisficere.F.c 16 dicir,j"/ offers
wij,erc.Sequitur
4 r.ideprius^&c.Et pocelthoc
dibuscorpons.
&
mrclligi dupliciter.vnouio.io po hocdebet iitri li com >dc polfat haben ip.ius
catu,vt hic dicitur,non
tamen
fi fit
pcccatii ois.lra
enim cit appetitus
fratris offc-nli pfentia. Si
autc non pollirfuiiitit

vtitur ecclefia
irc
vindiclrj.VindicTta autc
imulta.Ef hoccottgit quadruplicitcr.Vel quado ap petuur pcna cius qui n6 mermt vel plus q mermt.Vel li appetat ur ordmc dc li ito prctr.-mifi >.vcl quia tptietitur ^pptcr indcbitu
li
tantum
iu(ta,n6 clt peccatu ca appetcre,fed
nictisquodfitquandolubetpropofitu
reconipetenti.
5
t
fatisfaciendi loco
ad.u pedibus & teiQ
lit
hocmodo
(ibi
connccnte abfoimt,&
fatisfictionem laefo tiendam
Romana, qux reu impomr.

fi
O K A L
mu
iu>
Eii oconfeiitiens.Hocell fecundu corollanum, quia
illcqui
T E
\i.
Si
crgvnjfai
tu*m
Chryfoitomtis, Plijj cnim diligic
Dcus fidelium concordiam,quam muncra libi oblata. j Efloconfeifticns, &*+ Moralitcraducrtanuspeccatorispotclt

dici
Dcus
&
,
J0<? A AJuerfariuseftaliq.shomo,veldiuinus fermo.Eftobene

uolus&confcntics verboEuangelij,qci mandatmulcacorertc gradunur, traria carni , cum quo in via,ideft Chnfto ,
Matci iî
Cap> V.
;
.
liO
D
Mar.11.
d.
dumeiobediendoadvicamarcetnampertingimus. Aiicer.Aduerfariuseft Dcus , velmagisfermodiuinus %

concradicit pcccare volecibus.
ncuoltis
dicu quoq delicH mora refurretTionis illicluendu incerprc tamur Nemo dubicabic animaaliquid pcnfare pencs iuferos,faiua refurrectionis plenicudincpcr carnem quoque.
Audislis.
:
Adhuc qui dixic
plcre.
Addic Quantii dcUat
venifoiuere legemjed adim- Mutt.j.ii abundare iuilitia aposloloru ptufauam

.
7\(o
cum lic in via
it feror.
i
monte,
tconfenticns aduerfario tuotito", dumes confencire,neodcnmus,quod a in via cum eo,ne forte tradat te aducrfarius fln tenebias exteiiores. Deus nobis non parcic donec 5 fanemur. iudici,& iudcx tradat tc miniftro,& in carSed ncAuguftinus ccrcm mittaris. Amen dico tibi , non exies iu
cui oporcec nos
-54
.
Quiadhocdacuseft, vcnobif-
Nemo enim
nouit quando de hac nits excat.
Minor iufticiaeft, non mtjchari corpore.Maior iu fticiaeftnon m^chan&:cordc.

Tbarif&orum.
Non aic, qui concupienr./ei cjui

videritad concupifcetidum eam.id, hoc finei^ animo accederic
eft
que bencuolcnciam diabolo bemur exhibere , vbi dum be-
Id elt.nunquam ficut
ibi
dicit.Donec
.
bellum pedum tunium
ponam
inimicos tuos fca-
vc ea concupifcar, quod iam no eft cicillari , fcd plcne cor.fcncirc libidmi , vc fi facukas fic pcr-
..
neuolencia,ibi'anucicia,ncque c amicitiam oc quiiquam duxeric,
indejddnec reddas nouifsimuquadratem.

Audiftisquia
. a
agacur.Hic
cum
f
11
diaboloefte faacndam. d t
di&um
ÂMoyfe. cft
antiquis
t non
5
nominc mechanciu omnecarnalcmdelcclationem accipequado amma* reli&jfu,,
^m
c5
;t
tes oduitcriO.
%E:E2F2S2S& m dixunus quo

.
Moechaberis
bellu
&:
0,
.,^ .,.*>,_
vicco
Etanimaeius titillata iiculdicitur <iuoa quod piopallio dicitut , que & licu! pamhabetnontainenciimen. b Concupifcentia eft mater adulterij.
Ego autem dico vobis.quia ruerit

,
pcnori lcgc,turpi volunrite inferioni proftituca corrumpitur. _

*-
t ./;... ii 'UCru mnucren:. D^.U-..

>
iVl,i-
?l<M.C./i-
nim.&C coronabicur. * Achanafius.Dicituretiam e us&c. f :dent. confcicntia aduerfarius . qii.rft.ad occuijc nos j n corde noftro reum.
omnis t
.
Nam
dum
na Vifus po.ntur qui vidcrit mulicre ad cocupiicen- 6 S fuperadditio. * motu qtn eltaddclen proomm coream, lam t mcechatus clt eam ebtioncm, non folum corpora.
1
c
lis,fed interior qui eft in
concu-
Ad a ketU mmiC ^ m
bjjc
faeanima.
{ | ar g U t)Coercetam alo,&: (i fimusinobedienies,tademnos ad Uci tnbunal fiftic, vbi penas dabimus enormium peccacorum,cum eciam lenium M, mmimorum. # Tertullianus.Si indiabolumcransfercuraduerfariimen
,
&
E tioexobferuacionecomicance,cumi]loquoque monerisea
inire
fn qua aperiunt" oculi q pro pena pcccati primis pa male aperti legut. ctic ittir in aifeclu cordis,ncc deeft vohitas,fed occafio pcii.Sicuc ergo bona voliicas cti dccft ce pia agedi remunerat^ficde libcratio cu molimme vitiorum dahaf, qa no _"m qd" quifq: poctiit &: no licuit, fcd iccud i c\S
pifceda
9
retib
6tus esm.renunciare
concordiam qua? depucecur ex fidei conuencione.Paipfi,&: pompx &: angelis eius. Couenic
uoluit &: p ropofuit ex confcicncia accufacur uel dcicnditur. * Chi y.Dominus aduenirc m>n eft concentus , ut foltim-
H )m
ris
.,
7 ope .
.
impcrfe.
intcr vosdeifto.H^c eriramiciciaobferuacioneiponfioms, ne q,d cius poftca reiumas,ex his qux ci eierafti,quaj illl rcd-
modocorpusamalisactibuSjfcd ucpnusanimamquoquca
didifti,nete vcfraudatore,vcpaticranigrefsorciudici Deo obijciat fiL iudcx ce cradat angelo executionis, &: ille te 1 car
enim fpiriruflanir.1 gra tiam mencc fufcipimus,mcruo ipfam pttrificac primam.Pro

nulis cogicacionibus aucrcei cc.Qtua
ceremmandecinfcrnum,vndenondimictans,nifimodico quoquedclicto mora refurrcctionis expenfoa ln via cnmeo. Sermo diuinus,nobifcu eft ia Chrifti via. Ad uedanus nobifcu 1 v,a fermo.Scrmo diuin 9 nobis via eft qua curnmus. vn.fiam maudatoru tuoru concurri,cu dilafti cor nicum.
hl.iiS.d.
b T^forte ttadat. Sic ceperauic,uc pemcencia: locu rec jpucarecur.n.quod fiobiflctaduerfarius &:
no
aiier-
pceceanon dixic,qui cocupiueiit ad adulcerandum, fed qui uidcncad concupifcendtim. f jld concupifccudum V c crafeac n affcctu cordis uc fiicerc difponac,ubi no dceft uolucas,led occafio,q<f paflio dicicur, qu^ eft mors in domo. Propaftio eft animi fubicus affect s uel irar,uel amons.PatTlo quaidr.m animi forma vel delibera tio cxconfenfu. vndedicicurcliquisiracundus velamator.
i
;
ei nopoilcc via efse bcncuolus,necefsano mdici craderecur.Sed 6c locu
in
Propaflioeft fubitus motustinedeliberatione boni vel pr o pa ffio mali opis.Paflio eft affeciio dcliberati animi fi fit locus pfi- iaflio.
ta.f.1>.d.
penitenxiiE reliquit,&: lmpenicenterniudicitradiditjdicens.
Iudcx ttadattc miniflro, Tradat.i.caufa fit cur tradaris in manus Chrifti, cui pater omneiudicium dedic Chnftus miniftro,ideft, angelo qui
.
colliger-
acdi.Quodfi oculus. Oculus pc accipi dilcdtus amicus coliiiarius quafiiterdemonftras.Dexterqdiuinis.CcHii vero.in his qu^ ad corpus pcinent cofulir, fimiliter oculus.Scadalizac.u fi in he.refim aliqua crahere vulcSimiliter dextera manus df amicus.q. eft amicus in diuinis.Sitiiftra,qu in huius viue ne
ccfsanis.Sicut vifus oculo,ita manuicoucnitadio Vcl.iocu manu dextcra pofstit accipi fratresûxorjfilij.propin lo &;
K{ouifsimum quadrantem. i.minuta peccata , quia nihil eric jmpuniru.Vel pcr quadrace nouiflimu,fignificacur tcrrena
pcccaca,quia pnma Quarca , nouiffima tcrra,ergo donecrcddasnouifiimuquadrantem,idefl, donec luas peccata qua: de tcrra contraxifli.
pars
^n.i.d'
mudi celu.Secuda aer.Tcrtia,aqua.
q, quififuntimpcdimcto, dcbemusanobisfcpararc,nedii lpfos lucran volumus,nofipfipereamus. ViiinLcuiticodc Leuit.ir.a. magno facerdotc dr. Cuius auima cultm Dei mancipata efi ,ncft>,
Pranusquadraseltignisquochantasiigmficaf.Secudus, aerquo fpiratf,quo fignificat' vica.Tercius,aquaquarenafcies
matrem velfiliaspolluatur. per patrem nifi eius cuius cultui dedicatur.

.
&
nullius affectum fciac
mur.Nouiflimus.cerra, pcr quam carnalis vica.Vnde. Tena interram ibis. ideft,exolues quod cflc voluifti.
&
ibleaninu
j!t.
Quadrans genus numi cft qui habct duo minuta.Vn alius euangclifta dicic lllam pauperculam milifsc in corbanam quandrancem.Alius duo minuCaquod idcm eft. * Tercullianus.Carccrem illum quod Euangeliumdemon ftrat,inferos intelligimus,&: nouiflimum quadrancem.modicum
Vcl oculus,eft mctis vifus,dexter dignior cxtcriori,q pur ne fcadalizet Quia fi ille femp in ,ppitiatoriu regadus eft ipicit.cxterior trenaflegeeius Hic (cadalizatconcupifcedo illicita,fed eft erucndus ne per eum in vitium labamur .
.
Ifidorus.Si cotcmplatio vertitur in ta:dium vel in arrogatiam.dimitte eam,& tranfi ad acbiiam , qma meiius cft pcr attiuam fakuri,quam percontemplatiuam pcrire-
Erue
uertenduM,qjludiperilludprxccptu: Nonconcupifces vxore proximi tui, intelligcbat figna exteriora tantum prohibita, vt fuut taclus
buiufmodi.Et ideo ftc exponebant. Non con&c. Ideft,ftgnaconcupifcenti nofacies.Similirer cupifces vxorcm, per illudpreceptum. Non mechaberis inteUigebant atlum macbia
NICOLAVS DE LY
offendit fratrem^vult
RA.
penagcbennx euadere, debet in bac vita mortali fati<facerc.Zt hoc etl quod dicit. Eiio confentiens, &c. Id ejifratri
Ixfo aui babet aduerfum te
impudici,&ofcula
&
Dum es in vucum
'.ui~liti&
.
Eiio confenticns per ipfius placationem. eo. Id efijn prxfenti vita .

.
2 Nefortetradat.&c.tradatteminiftro.
quutor diuinx
3
Idcft y diaboloauieJiexe-
YLt-nicMQttcmmiitzTK.idefljnpenaminfernalem.
tantum effe prohibitum , fic concupifccntia iatens oranino i<i corde non exprcfiafigno veifaclo,nuUum efipeccatum.Sed boc irrationabiatlus exteriorcs veifigna nuu habent raiioncm peccati,nifi inlc,q:t'u
&
4
5
Amen.idift,fideliter. 4 tibi, nonexibis.i-t^, exibis, auia in infernu nunquam eil . poffibilis reditio
Dko
nunquam
intelle-
quantum funt voluntarii,vtpr*.d,tlum cfi.Et ideo faiuatur excludens

iaunc trrorem dicit
.
And.ftisquiadiaumeft. Hic confequenter faluator dat flum pr<eceptinegat:ui,quo prohiberur nocumctum

.
6 Omnis qui vidcrit. Quia

proccdtt
,
alicuirationepcr-
iwn ex eofequitur concupifccntia intcrior

appititufenfitiuo,qui4iciturfenfualitas,
vidcrc abfolute non ef? malu,fedinquan . tt ijia eoncupifi entia fic
fon.f.vxoris.Etprimqponit huiut prtctpti intellcdum. Secundo t refert quoddam coroilariumjbi: Si ergo oculus tuus Circa primu aduertcndum,
quia p<imo ex afpetlu muiieris caufitur concuptfcentiain
&pr*uenit atlum
rationis,
M "O
f
<iic
i
R.
A
quod
L~T
"
&__
eftacccptum De0.Ipfeeti.1m perpracceptum quod tranfgrcditur,coram furomo iudicc accufatur&etiamcondemnatur. mortalc ro^chia fp ritualis eft lycw mcecha.&c. Omnc pecctu cum diabolo rchcio fponfb proprio fornicatur. qua pcccator
;
K.
pratceptu diuinu
in vira
nibus
prasfenti.Prou.cf.c.
accufat ipfnm . Et etiam cu hoaiiCum ambulaucris tecum gradiun-
tur, eJrc.Munus
aute hominij difcordantis a prexcpto diuino

eft
no
Tom.j.
Quod
111
Glof ord.& Nicolai de Ly ra.

fed
linifici d. c:t',pr
,
IIZ
4? a
Emtnm. Adlireram nullu mcn.' rum crui prxcipif',

pi)
A inrcnor vifus qui dexrer,& cxtcnor qui

diu
lus
hboris
li
nocet efl reuocandns vrl rcrooucdus

,cii
& cc
inmcmotwhabeaniT.Eruuurorulongcfacicdus,vt.f.ncc
cu frangif^malus vifus.Proiicicut
e pcrmictitur.
corudl vidcris abipfodamnu infemanimerue,abfcindccu.D c .ifc,>detum,&c. Siqshocpra:dicat dc mcmbris,:itfcctu vc hnprobitas rnorfl prauitas pSetari. no dcbcraudiri. Sed actionu iiidcrcfccef\ vrqdqdin oculo mecisde viainfhtix
&
cx toro annihilaf,
.
&_ ir.01 u probitatc
nos Iubuerric,S_ quidquid cocra opei ario nem v.ra.tum excra pulfat pro
culpcllacur.
-
tfra,l.k.
*
crt qi' '
:
Cnucquid
"CaC OCUlUS,li'lC
Mq
fc fuo
.
Q UO d
Cl
OCuIoStUU.sdcXtCf.
01.1.10.
f ânm.le pciea*.
lOWUc
f
,
?.c.il:iid
Ner.o<ea.<-.iotcvel
Ne
fj.iciat.<]uo
nge!)C)lfial. ISOmC gCllCnna
.__
r.,b.,d.icrn..
dllb loralccU(auodT chemcn- a ccrd.l'g!tu-..S
dora.CJ.:-.
Jalizat te,erue
j,- cn j
cum,&proiice abs
_
^
<,.
l.rinimabhis
iU.tTk^-t-_-i_
Tu&.pfc
quivchemenccr voluntcxprimcrcd:I(.\tHnc f.i.i.n icadici, oculos meos. diligoeum vc addituincitdcxOuodaucem

,
mbW
te.
txper
mvctcr^snoninuemccir.fed pnusadominoponic.Ciu*no- &
n bj, U t pcrcat vnum mcmbrorum '

,
m'nisoccalioc(t.IdolumBiaImo.p| tifk uixra Icrufalcm ad radice

4 ^Monavb.SiioafuitJi.Tc r fuic&: ncmorofa
5
tuotum
b
c
quamtotumcorpustuummiitaOpciati.i piulpua.
.
ccr, fortallcadaugcduvinuli-
lcdionisv.ilcc,Amplius tornndat homines cfcxti u amic tcrc.vtiHclu lcnlus. quitquid lllud cft quod ita diligis, vc pto dtxtro oailohabcas,//)t-<w<i<j/i
tibt nipcduncnîr rMdcft,lit to ad vcram bcaticudinc , ciuc
i
enim
turingchcnnam
a
Etfidcxtcra
l.abe
vt
mnnustua
Achua
uel
fcandalizatte.abfcindeeam, &proiice_bs
lllcqucm
tti
locus in ca, idolisconfecrattKj populus au_ Ifracl ndeo infaniuit , vr rclicto
vallisr.ngua ic plcna dcluiis,
&
mcnibium.
con-
tCinpluiuauita.fiucail.utor.
temploibi immolarct,6dieebacurlocus
vallis
ifte
filios
tc.
Expedit enim
tibi
i
ut percat
vnum mcm
Tu
ciim
illa
fuos inccndcicntdifhdrtTfs. Ht
Tucuiuiil
uel
tllo.
gehcnno.i,
tcorpui
mictJtai
,
brum tuorum, quam totum IiaabunJanticr

tcre.hic
corpuseatm
iudifia.tjuia ibi licct d.miti
Ennon. Comrninaturau tcmDcus fe impletutulocum

.ti
tMtn,&C,
non mli
citil
formcatiuni*.
I"
fiJum cadaueribus , vt voccrur.

i_i
b Dextcramannsiuj. Profpera d ___._-__l-___--_i A/I.nt.>OpcratlO , Vcl allCJlllS adlUtOr

.
** ""
ochennam.Diffhim
eft
autem.
.
..
.....i
f_-i
Infraiy
rcrmiftiofuit non preccptum.

.
quicunque *
libcllum
fii_"Vi-.i
poliahdm,ideft,tumulusmor-' Mar< \ii.iir /.i.(t/i l#/'i -x inrt r uioui huiuscrgoloci nomine Luc.i6.
, .
B fi kad.ilum cft in
fticnumtra vitcnegocia.qui e dimiferit

nie lcgc Dei,
vxorem fuam
a
det
illi
Nonfoluo fedfuppleo.
liuscfi illopra.-cifo laliuri.qua
repudii
cumillodjmnari, Dcxtcra manus
Ego" au tcm
a
dico vobis , quia om,
Nonconcubinani.
cftadlio,
ocoluSjContcplatio in quafcan dalizainur, dum cx infirmitacc

'
nis qui dimiferit
vxorcm fuam
cor ad purfi conccmplari non vaiemus.In hac pro dcfidia r tewpbti- Pul 1S uC1 ,in a 1J P r fcculi frcqucncia _c occupatronis t^dio H?ak or-cri- ill-queamur.tt noca fi quis no pot fim comerhplaciua,non bw j.tnt>i- coipcacocioaba.bua,vcl,iiedu occupaturndib.crtfcatab n.n abiti- jntcin.idulcedinc,tu meiius in i totcmpl.iciin pufli: profice Mc. t fL y icx t e ,4t a j. fiduni cxequaris opcra mifencordia: in ailiu.i t .i fis in aha vitia, dimitteea aiftiua , trafi ad aliud. * Vbi fupra. manus.dilccbflimus eft amicus,adiutor Sc Autj.Dexccra
.
,
&
fiusexponitob duriria marito rum dici.no vtcocedatur difiiUC collatuc homicidiu.Mclius eft.n. diuidi qua per dium.fed odiu fanguine fundere.Chrs vero f ola fornicacionem exce cafticaccfufii pir,cxceras molefbas iubcc pcofidt- coiugii ncri. No cft dimittere,contempta carnaliter, cu vxorc fpiritmlitei viucre.hic iubct vxorem no dimitti,qui alibi dicic.
cxccpta
E fucuraiuppliciadcfi^nantur Deu. Detilli. Scnptit Moyfes in t cut z Dcuteronomio,qi_" fi vxor non ^ i-_ j- Rcpudi placet viropropter aliquatedi- lu / tate,dimittateam.Quod Chri- Moyic
c
'
.'
niifliis.
&
&
_5/
non
odetit
patre
& ntatrem,gr
cf I,quia
jiitnra
difcipnltv.
Idco di-til
m regno Dei nullj eft eonditio

m
grc.non potcfl mett efse
Qu*ft.<$p.
ad cbum,
"
mmiltcrinopeubusdiuinis. # Athanalius.No dc mcmbris corporis hoc dixic dominus, fcd de amicis &: cognatis, mcmbra naque fumus inuicem. b: vj, turhabcsamicutuiuscantafutibi ncccffitasquata fic lcxcci oculi vcl manus,iuxca dictu lob.Oculus eram c^-
vita:prxlencis,quaqui no odcrit, 6_ vtfiniatoptauerit.no du diligit rcgnu Dei.Odit ergo no hines,quos potius vulc fc cu pcrmancrc,fedcortuptibileconiuii(.tioi)ein vxore, lege milera nafcendi &. moriendi parentibus. Amac vero ecee
nu cffe fibi Sc omnibus illis.Sicuc dihgic inimicu, no in hoc quod mimicus &C malus,fcd quod homo vc fecum fic filuus. "
Chry.
bonk dc genere,tarntn fi ex hjcper occafionem ruinn, ftbi immmentis per orttm alicuius familiaricipiat
caliotiis vctconftlii
corum.
NICOLAVS DE LYRA.
J<
dandi
boc
cfi
talis
pcr confeauens non ejt peccalum ,fed rctcntio buius lonaipifccntixpoUauam

,
&ficne cflpeccatu, nec ucniaknec mortale.Cnius motw fnij.ulitalis non ejl in potejlate bomtnis
ratio c{t,<juia
&
tatis vct tentationis periculofx,dcbe t re dimittere.Hatio autemfnbditur.
maU
illtul
opus bonttm de gene

modo.f.
vnde dtcit *Augufi:,iits.1{on percepta cfl,beneeflpeccatum y

tejlute noflra quibus vijis
efl
cfi
in
po-
tangamurfcd v modus fmfualitatis no fpncrc vct acceptarc.Et fic patet quod prxdicl excrccndx virtutis, Ji ei rcfifiatur per ratie* tfi peccatum Jt d matcria
tn poti ilate
r.cfii
a ca r_-
Expedic enim tibi vt unum membrum. Trxditlo adum ilticitum quamuis deieclabilcm deferendo Veifi
3
.
accipiturpro
buno dc genere,mctius tfl illud dimittere.
Quam totum corpus. i.quant tota congeries bonorum operum

dupliciter
,
nun.SiaWem tcncaturpcr dcleiiationem
m-jrofam abfe/ue confenfu
tamc i,t,wcefl peciatutnj".d vcmalc. Si autcm fcûatur confenfus in animoj.mc clt pcci aium mortale, ciiam antcqnam exprimaiur fatlo
yelfigno. Et ideo de talt concupificntia tur,tam mtcb.uus tjl cam in cordcfno.
I
per graucm lapfttm pcreat occafionc illis particttlaris boni. Ec fi dcxtera. Sicut ditlum cfl de oculo.fic de manu 5
potefl inteliigi.Vno modofic
qtu
tfl
confcnfus dicit Saiua-
quiaficfl occafio ruinxpcrtaftnm impudicu,abfiindeda efl,probtbcndo talem atlumper voluntatisimpe-
rtum.Miomodo fic, quod per mannmintelligatur bonum opns

nercquod efi relinqutndum,fi fit occafio ruinx y ftcut fi
muiieri dtt cleemofynam,vt ex boc contrahat
degc-
Quod
ii
ocuius CUUS./iu cxp.*diClis concludit corollarittm.f.
aliquis alicui
bominim lueu in talem confcnfum prtcdiclum pitandnm,& quia afpeBus impudum iji buiufmodi. Ideo diat.Quod li oculus tuus dextcr fcaudalizat.../--tf te ruere in
qnod lUud
qitod fat.it
tjlfollicitc
prtdcliv.i conftnfu.
cum eafamttiaritatem ptriculofam,dcbet primum dimittcre, <j'iamuisfit bonum degcnere ne pcrdat maius bonnm continentix. 6 Didu eft. Hic dat intetletlum cuiufdam permiffiin lilege.fJe
betli
ErueCurn. KfjineflficintcUigendum^quodhGmoadvitandum dcbeat fe aliqito mcmbrofibi a Deo dMopriuare iji<i.i cnc

1
,,
l
accepcnt homo vxorcm.tf. noinucnericgracia anceoculoseiuspropcerali

repudtt dattone de quo fcribitur Deu.24.nSi
ptrhoi. non fanatwt toncupijienja qnx intcfhts viget. Stmilitei
qma
fcr viam aliampottfl aihibm aitqnod remcdmm tfficacius.f.per volnvtJtrm aflus i/.c>i,b<ontm ili.ci.os rcprimcntcm.quiamcmbra coipo
rn mouft met
aflus
fuosper voluntattm,& idco erutio oculihic accipitur
ntam indiutjibi itas fit de ratione comuntlionis matrinionialis,rt ditetur infra
qua focditatcm,fcribat libellu rcpudi; , qucm dabit in manu dimittet de domo fua. Credtbat autem \udi,qnod hoc cjfet fimpliciter licilum,fed hoc eslfalfum,quia cum fecundum to; m
illius,&;
1
onjeqnens iiie bcnefibi oculum cruit qui tpfum ab atlu viden pt di i' pndico per uotuntatemrcprimit,
r t
&
Ocimsenimirutusnonpoteftexireinacltimvidendiy
dum maius
p.ideo hoc pcrmitttbatur ,non quialicitum,fed ad enttan n.alum,fcilicct vxoricidiu Mtnus cnim malum trat qucd
.
v.xoits d;miturent,t/uam
quod eas interficerent,& ideo non eratiui-
îi.tet
filiiHi
otcafio ruintt
.
gratia
r\ponitur.0â\utdcxtcr.ideU,V!fiobonadcgenere,fi fit debi t eam , tttmqu erc ,cjrafe refctndcrc Verbi Si atnjuis vadtt ad aliquud CvUegium mnlierutn caufa pradicatio-
tum, vxorcm din.ittcre , nifi propler fornicationcm,tunc enim ticitumeficamdimitttre quantum ad cohitationem debiti tedditio ncm,manct tamen uincutum per totam uiiam . Et ideo fi
&
dicit,qitod
amif-
M
I
O R A L
Qîodft oculns. lftc eft i6!ilianus : anm_5,qui dcbcnt a fc prc,fcindi, 11 fmtin
I T E K. Manu? rkxtcra eft fpecialis

.
dcfurfum defcendens f-pientia dc qua

fiui mihi fponfam affumert.W[\i\ti
dicit
tamen daat
Sap.8.a. Jlanc quslibi libcllum rcpuani-
iiniihi-inedimifirituxoicnt.
pcnculum fcandali Vxornullo mododimittcnda cft

dcfur-
dij,& aflumunt
iibi
fapicntiam
mundanam,qux tcriena eft,
i_ta_iSj& diabolica,vt dicitur lacobi j.d.
Hptdet
lij
MacrJlcCl
&
A
Hn.ii.in
'<>
Cap. V.
&
:
114
D
m -' j|j
Chrvfoftomus.Permifit Moyfes dan libclliim rcpudij.nc fien mala,ne fie* proptcrodifi fundereturfanguis.Permific renc pciora:&: hoc pctmiccedono Deiiufiiciademofirauit,
i
e( |.ipcccacoabfiuiicctilpapeccad!,vcquafifecundulogem
bcri.quam crcauiris.Chriftus.veroomnino iur.ire fphibcr.'. nc quis quafi bonum appctat lufiurandu, afliduitatc iui adi labatur in pcriurium Iurat.n. Paulus dum Dcum tefiem R facit,no quod bonum iic iurare.fed quod neccffarium , dum
nifi iurctur,
agcntib.peccatu.no
dcm,tamclicicti:i\
vidcatur etlc pcccatum.Si crgo permif-
ftimcfirepudium malti, qui-
Hac ratio-
fecunncnpuiioli pieccperiic incotinedasnnpcias propter

d terittm
a caufa fornicationis , cam b a Quta debet manere innupta.uel vuo reconciliari.

foluo.fed fupplco lcgem.
homincs funt pigri crcdcrc, quod eft cis vtilc Qui no iurat peicrarc 116 po tcit; ficucqui noloquitur, non facir: mechari
.
&
Itetn in
hoc non
b
potcfi mcntiri.
d Egoau.Docct niltamvilcin
Adulterumi
fLeu.io.cip
*
Sfc.fi'
.
Biuit
tiabominu.Pcrmifit non prenoic cepic.Cûod permrttunus m-las hotcspcipimus: quia minum volunt.itcs ad plenutn prdhibere non poirumus.
a
Caufafornicationis. Cîiiain
cafiiratistSc"
llle
dimillam duxerit, tadulcerat. Itcrum qui

audiftis:quia di&um eft antiquis: t Non periurabis : reddes aurem domino iuramcna
crcaturis q? quis pcier.ire deat, mittamr.
dumafummo
iuramctum
.
vfq;ad iinum
Longe
facio a pei iuiio.dum iurare proliibeo.
ta tua
hocfidcs
conubij
fSermo
fidelis
autem dico Egd iuramentodcbet

pro
vobis
,
.
non iura-
1
3
haberi.
fluftum.
rumpitur:&:
non
facit
cam
reani^chan,fed ipfa caufa efi tus fui . Si autc pro fornicatio-
rcomnino: neque per cejum in eum Deum iuras. b a

Et
ita
adv~apillum In Dcu pcierarc < otiinciturûiiistbron^cftcaj Iti, .V ciiiiuclfquidquid cft. In c.Liodr Dw usfcdcrc,tcrraquc
j
vetat.i.acselovfq; homus
pcccactim
quiathro- 4
fcabellu
cil.
Ferpcccatoiem
nus Dei
a
eft
calcare, 1160, h ibc.it membra iic: locata, fcd quia in corporc
nequc per terram, quia
nc dimittit,a fornicatione dcbet eiie immunis, nccalia duccrc licet dtnn llla viuit .
Fornicationis ca. Fccmina:,
fOtundo ieiras
pcr c.im.no propter eam.fed quia cntturi Dci dcputata
eft
pedum
eius,ineque per
IeWbhmam
mudi m.ixima fpcseitca;li minima tc -rrc.Drfcdcrc quafiex

ccllenoi ipticior pul; hritudini: uidicct, vVordmecin
quia ciuitaseft rcgis
magni. Ncquc per
mimma
iigiiat.
infimis.Scdes.n.Dei iudicium
imij.in
iti.
1
ne fornicccur.f.fi vxor cogac ad idololatria,vcl ad auantia, vel ad n aliasillicitasconcupifcent as.Non<nim formcatioefttantum ftupri, fed gerieralicer quxalegc Dci aberrarcfacit.
qfoinicata
eft, vel viri,
-
Myffice. Cclucftam- Myftico.

iudicat,&: a
ma iufti, tet ra pcccatoris.Et quia fptr itualis oia

*
neminciudicatur.federedf.Pcccator , quiapcriuftitiamin infimis ordinatur,& fublcgcponitur,fcabellumpcdu dicit'.

Chryfoft.Nemofrequeineriiirat,qi]inonaliquaiidopcr,
ror '*'
.
'
b Eiqui&c. Chiyf.Nondicas.quonia vir futiseamdimi mono- iir,quiacciapofiquam dimiftacft, renianetdimictctis vxor. * Tcrcul.AcJulteratur,cjtiia viuara carncm iibi immifcetfu-
iurctdicut qui fecit confuctudmcm multa loqui loquitur importuna .

>.i
ahquando
pcr viuampriftinam,qi'.am Dcusautconiunxit induos,auc coniundamdeprc-hcndit. Ideoq-abfiulitrepudiu quodab mitio non tiut, vt quod ab initio non fuit , muniat duoru in vnam carncm pci fcucranciam , ne neccflicas vel occafio cer concatnationis lrrumpac, foli cqufe, pcrmittcns rcpudium, ii fortcpraruenericcui pra*< auctur itiy.ope$* Chryf.Illc qui duniiit vxorcm fuam, fialteram duxeric, lperfe, tuncfcconfiituitcriminis reum,quiaadultcramfecitcxc6 iuge, hic vero accipicndo alicnam, adulter cftectus eft . e ftola ad # Hieiony. Quandiu viuitvir,licctadukct iit hcctfondum. domita,licecomnibusvicijscooperciis, &ab vxorc proptcr haxfceiera derelic~tus,maricus ems reputacur, cui altetG vi.
Aug.Q.uia vero periurare grauc peccatum cft , longius Hom.n.opeaute rcmotus cit a pcriui ic.,qui ncc mrarc cofueuit, qua ru imperfeft.
qui veiumiurarcprocliuisefi, maluitnosdominusnoniu- ^^JiJii^' rai itcs,non recedere a vcro quam verum iurates appropin-
quareperiurio. e Ter cWi.w.Illi vel cclfi plus aliquid fufpicabatur,vel per illud iurates no putabant ic mramento tcnc ri,i6fcntentia lic
j
teperat.ut&cejucreatura Dei credatur,noplusaliquid,&:

qtiiathronus eius eft periunu timcatur.Sic&dctcrra,quia icabcllu pedu cius.Qui ergo per creatura uirat, illi dcbec iuramecu qui eam crcauit &: rcgic, ncc ahj rcdc pucat rcddi.
ti
N6
iurcmuspcrcrcaturasiu ucncrcmurcas ultraquam
rum accipcre non liccc

r
debcmns pcr eas ut uiles exiftimcmus, ut.f. eum pcr cas iuremusnihiliurarepucemus.
f "hltqueper tenam.hh) per falutcm Pharaonis,qui Dei iudiin cio pofitus eft in mfimis Non cfl poteftas niii a Deo
:
ix
mra c
Si iurare c6tigcrit:per crcatorem iurabismo Hoc.n.per qued iurat quilibct vcneratunhoc amat hoc umct.iolex precipit vt no mrctur nifi per Deu.IuIei uftlc &: clemcnta iurantcs ,creatuda?i.n.per angelos ras venerabanfhonore Dci.Sicutcrgo vidtimas dco immo
l{cddes autetn
.
'
per creatura
&
i{ orn ,,j', a
&
labant,ne eas idolis immolarcc,fic paruulis coccfsu cft iurarc pcr Dcfi,no q, recte hoc f iat:cia mclius eft hoc Deo cxhiberi,
hoc Deum iuras g Tsieque. Qtiod non eft tuum opus,fcd Dei & nns Dcum iurando,pcriurium incurrcrepotcs*
. ,
ita in
mini-
-^tji
p caput iut atjilii det cui
figura &: potcftas
eo manct. 4$ >ia B
1
NICOLAVS DE LYRA:
amiffa nubat alten, comittit adtdteriu. fimditer qui eam iuxerity * d srum er 4J r , lccrum.H/c dai inuluclu cu:ujaaprccptiprim<stabul,quofrro r Mutame l
.,.,.__.
tffet
& ''..',
i Ego autem.i.e.r qnacunque caufa : quia h&c efi incauta iuratio . Ter hoc tamen non includitur iuratio in neceffitate : quia negatio ibi
prsponitur figno vnitterfali affirmatiuo , quod&quipolletfuo contraditlorio,poflpojita autem aquipollei fuo contrario vnde , Tôn omnis, valet quida-.non omnis non,valet nullus.Hic autem non dicitur,omni-
iiciti
1
ob- kthetur periunum.Circa boc aute errabant ludai credentcsy quod fol
ione.
um iiaamencum mcndax
tfftt
probibitum,
& quod iuramentu
illici-
tum
feruandum , fuut^lth
fe
2 \.e.dic'vur
rauetunt inttr
fc intcrficcre Vauhim
iu, quod quidam lndxi comederent vel bibeantequam
rent,& credebant
1 1 .a. Iepte
ad implelioiern turamenti , vndc ludicnm domino fatla immolauit filiamfuam , vbi expu mifjionc
tentri
1
non iurare , quia effetfenfus , quod in nullo cafu effet iurandurn, quod eflfalfum, quia quilibet tenetur fuperiori requirentiper iurametum dicere veritatem , aliter periret veritas iufliti&in multis Sed
.
dicitufhic
3
dicunt comtrtMmc
dotlores ,quod i.oplacuit
Deo Ex quopatrt y quod

.
Non
urarc .Et ideo non
efl
iuramentum y>t(, votton de ilhcito faclum,non

liter
ejl
obligalorium. V/w;'-
quodfitftnc neceffttate. credebant eftelicitum,immo etiam per fe bonum,pi ptcr boc quod fcribitur Deut.6.c. Dominum Deutn tttum umebis.Sequitur . Et per r.omen tllius iurabis fed hocpatct effcfalfum , quia nomcn tantA fanclitatis accipere ftne
incauturr.
imamentum
dum,fedquandocunqne ramentum,vt vifum eil,fed excluditur iurametum incautum. Et quia nonfolum incaute iurareper nomen domini efl illicitttm,fed etiam iurare per creaturas eodem modo efl illicitum, inquantum in eis relucet
vhttts diuina.Ideo fubdit
.
deefl neceffitas.isfon ergo excluditur
fenfus quod in nullo cafu efjet ittranomne iu-
caufa importai incuerenua dtuini nomtms. Quod aute diciiur Dent. 6.b. Pcr nomen illius iurabis.rcon efi ditlum propter hoc quod con-
4 'Ncquc
5
rjcr cqhitn.i.principaliter ibi relucct gloria
Dci
Ncque
.
per terram.i.injjm.* creatitra,ftcut fcabellum

'.
efi infcrior
fuetudo iurandtfit licitnfihi neceffitatr,vt ipfi dicebanf.fed ad excludendam iurationem per idda,vt tbidem dicilur , in nullo eft
licita.q.d.ft
par< ftdis
&
occmrat neceffitai urandi , tunc dicit nonper nomen idoli,propter

quod
caftt qtt& iurabis pernomen Dei,

.
6 Ncquc per Icrofolymam.
ipftus
.
Dei tui efl rtgmtm, ad cuius

.
cttitam erat deputata ciuitas lerofolyma
(aluator
Ncciuc.quia.f.efl opus dittinum,non tuum.Quod probat dicens
Ego
Quia
runt quod iurametum per
M
f
O R A L
T E R.
Deum erit frequentandum quod eft

,
falfum,quM ex
%cddcs autem. luramentoverodebitc fa&o concurrentibus comitibus quz funt iuibtia, v cntas & -udiciumjit Deo reueren
aliqui dixecili fit
2,
tali
de fa frequentatione acquintur habitus>quo
iuramentum lllicitum.Ideo fubditur. Egoautemdico,<&c. idcli cxomnicaula vclmodo, fcdfolum

CK"
iu.Hth. 6. c.liomints pcrmaionmjiniurant. Lt tdeo
concurrentibus tribus prxmiliis.
xunt
11
& A
l>.4htkMu.
5
iurandi occaiioncm
,
GIof.ord.& Nicolai deLyra.

.
116
Hcepredtctoctj fmrardu.i&diihYili.i,ncmo ftnc fpintu fortiiudmis fcru.it. Copcllic ad pcrfcdione, dum
Qui**j&e.
modo.veru ex quo prarccpit , vt.f.nosad iniuriasftiftincdas rebeamusiiic cnim illum profedto fuperabimus-Nec cnun
D
_
collic *
Cypnan.Dominuscuusdicit.T^ potct capiUumvnum hm faicre aut nigmm & cu ad viucndum domini vocc vis
cc eifc pociorcm, aud.ici conacu bi facrileg contcmpcu 1 Ci incs
;
al-
fcd aqua vtiqtie ignis extinguitur. aliquaudo ignis igne, * TcrtulM.iIcvc!l:\ maletaccre, malediccre.malccogi- _ Cui bcllo non idonci j taic dc quoquam cx a:cjuo vetamur ?6 non propti fuilicmus ctianiim.
eft
tuos miiJis:
rorum
malo prarfagio ftituriammeos capillos hm
Qosmu': *i tt n hi! m,g>! videatur pcninere b Qurmodo noftrum faciendi vel eomniuiaudi non habeiiiUii qui poieftirem
a
>
ca p ut tuu ur au cr is:g.a
a
Qunuu:-
Hjuidocet. 5 Qîando neceflita non cof it.
no potcs vnu
t Sit
non
eft
C3-
pares copiis , qui ta libcnter trttcid.unin?l\>cti:musiSt:inermcs, nec rcbciles , icd tantummodo

difcordcs,foliu.sdiuortij inuidia .i/llincli ir ,.r* a/ 4 Ci f>n ti n aduerfusvos dimicaffc. Sicniin
v-J
.
.
'
aulpicaris.
b y?,f/?,on,o.Idcobis dicir,vr orc d:cis opcnbus probes. tEaaweturu quod Quod vcrbis negas , fa&is non
,
albu facerc aut nigru. pillu b Ve re a

Dciequieft.
aut fcr- *
.
J,"Jl
fjiix
b
c
movc(icr,teftcft,nonnon,quodautc
Qjii iliûjiuio netcQe
cfc
iuiare
r.Co.io.d.
comprobes vcl confirmcs

fcd occaiionc pcriurij
cft
:
&
Faulus iurai
cct a
malo
fiat
. .
Necjiie hic !.';cm foluo
fvfcrahxcad
innjfitui.
Nopcnitusiurarc prohibuic,
Quod
thisabiinciatiuscft,amalocft. Audiftfs 4 n b In legc retnl a S-ilicet reddct.

.
tanxavishominurn, in aliquem & c iip orbis remoti iinu abrupiftcmus &m.< avobis fuffudiffetvtiq;danatio- ele ^'^ nem vcitram totqualiumcunq; } -e J
t
amiffiociuium,imoctiam
deltittitionc puniftec.
ut|0.
c ipfa rCr
it us .
t Eccle j .cap.
pcrfecbus . quod vlcenus cft a malo eifc Avc fidemperfuapoftolusiurat, dcat: ccclctiactiampro fccdcie fideifuos mrarcconccpacis ac
dic.Scd
docuic oficndcns
quia
c
aOratia
didu
eft. t
oculu pro oculo , dentc

.ngiturfii.iitu
-j-
f TrdbeilL
Nontancum non
ii
.
prodentc.Egoautedicovobis,n6re(ima!uetudinis. f Non "

cu5jc!:o. cato.fcd tcp rah.De
l>
pcrcucias, fcd
uult alceram fer
Qitpd
pec-
quo
luhcl^t
Si cjuis tc perculleiit.
c nifpntando.
Chnflus quod pcrfetcius
ftcreSn:ilo.
puum
eft.
t Confceniia,C|ux frcurdi
SedHuUrctpercn(l=ritin < in noliis

m DruBi
Non
u:1paixlo.<|uod oftcrcudo.lcd non rclificndo. c
c!'t
pieci-
SZ^2S'I
b &. rcliquum
pcrfluis.
:<
:
rire pacicntcr feras
hocdc
iniutAl-ip;
ric.
eftdocuic, quodinfirmitatisindullit > 1 uod fupcrftiuofum rcfcUc.*M.*).

cauic.
Tuam. b
Tottun
coipus ad
Quid
ct
go de iu
ajfligenduiii
c
1*.*
dexte'ra maxillatiKpre^be
,
no Vcriraseuagelij iuramecu
:nfirmit;vs id cogic rccipic fcd alccrius
du
vcritaci
no credit.
tt.alo cfl
Non quidem malum.quia & ii non bonum, cii

.
Auguft. Valcantcxcmplain- Lihic tclhgcdarufcnpturaru, ueiuccu ciocjj altoram maxiila H legimus in euagelio,accepifti alapa,para Excplum.n. pacicntiar nuliu cxcellentius q. domini. Ac cum
llli <5c
alte ram.
&
neccflarium,fed a malo eft, non cuo fcd tllijus a quo cogcns iurarc id cfi abinfirmicatc illuisqux malum eil vlcionismHicuic oculumpro ie* htoacm d ^//fta.Aug.Lcxmodum fl dici poccit iniuftoru luftiria eft ,no quia iniqua r frfr oculo.Quod cft vlcio qua lex ftatuit , fcd quia vuiofa eft libido vlcifc edi: mtcr hominis difcernere, magifq, ad iudicem pei tincc hoc hominc tibi expetere hic enim rcdderet malu. quam bonu malo IudcX nomfcd prodircvlione iuftitie, iuftum pro
: :
ipfe aljpa percuiTus eflct,n6 aic
Ecce alcera maxilla, icd aic,
pro
iniufto,
Qtiod dicit,ocu!umpro ccidotdiwem pro dtipt, no altcrii vulc tollere fcd vtrumque confcruarc , dum minaiur calicnem. Qua etiam cum modo facic vt iniuriam vindicta non tran.
quod clt bonu pro malo, quod
et
Deus iitdcx
facit
fimaledixi.exprobra dcmalodiaucem bcne.curmcc^dis? g Mteraw. } Chi vf.Primu indigna res cft,vc ho fidclis ftec Homl indicio an cofpcclu iiidicis infidelis.Na ii infidclis no eft ris im cercc fcculans cit Ec qui ce vcnerari debuerar pp. dignicace fidci liidicac cc pp neceflicace caa:,& pdes dignicate Chfi , mudi.Dcinde pp luce nccefle eft , vt cota co te pp ncgotiii abijcias.Demu oe iudiciu,uritatiocordiscft&cogitacionu malaru.Si femcl in iudiciu ingrcffus fueris, non ladefideras
&
vt vcritas caa: apparcar , fed vt
Et qtiicuniqi;e,&
fed
fi
c.
Hoc non tam pcdib.quam paratoanimo
quocumq ; mo viclor extftas .

.
Hifiorialiter.n.haxnecm lciunccinfanctis inuenimus

quis cogit te fcruirc
Perfefta pax.
quafi iuftitia? inceptio Pctfecta pax cft nullam velle vindictam , qoa facu gratia nec reeuangclij qu? mbcc non cantum nihil mali reddi,fcd
.
fcat,& hax cft pacis mchoatio,
&
& folatiu fibi impendcre,c6p:iffio

.
lifti:vc
fuftincacur,bonumquc rependatur .
rf///ffre.Iuflitia
e t\on
inf.il.d.
legis,rudcs,initruitin initio iuftitiq.i.

luititiaeuangelij,
non plusquacftillatumreddcie.
homincs nd regnu)eft no
rcfiftcre
q ducit
mulco plus lmpedcrc. Ica docet ver' medic9 quos ad fdlutefgrotoru dirigit mafucte tolcrare , q, illi intulcrint ex ifirmitate.Ec tria ponit Quia l hoc numcto notatur pfectio: vc qhoc iplerit pfedta iuftitia fe hcrc noucric.Ncc lnhisvindictaprohibecurquae fiecad concdrione
nis aftecuis pacatus cfto
Pfal.7A
Thrcn.j.d.
idem
Difcite a me,quia
ret>
reddidi
ibuentibut
tdem dominus lcgis & euangcli|

Milua tem.
porale
fir
malo.Tô refiihre.vt ipfe natisfum,& bumdis corde. Et Dau:d: i i mibi mala. Iere Et maxdlam dtdi per. Ecce
.
qux& ipfa pertinccad mifericordia, nccimpcditpropofuu.

manfuetudinis.Sed hoc non conccditur, niti ei cui potcftas ordinedataeft oifinc ira,vc paccrinfiliu.Myfticehercticus Myfl difpucado 11 dcxciu dogma vulneralieric,pbe ci ocalreram
dexccra,Iuftus.n.nonhec finiftra.i. opponccialiuddcfcripcurisccflimoniu.Ettadiudexccraspara,doneclacefcat,vcl fi quis coienit rrobilitaccm Dci, q, Chnitianus cs,q cft dextera, tolcrabilnrs iic cibicocemni nobilicace lcculi , cj cftfiniftra , alccra d:cic no finiftram , fedaltera quia iuftus tocus dexcer eft Sicut de Aioth legitur vtraque manu prodcxcera vlus cft, dum inccrior &c extcrior vutus Dco oflercur . Et
correptionem qui dciiquit , velpropter terrorem aliorum , vt ridentef tklempuniri a malis cocrceantnr,vel proptcr aliquod buiufmodi Vbi
.
Malu teporale dic;c,quod rnbus modis

p 0r Q
fit
Cruciatu cor-
uj-
d e quo dicit. Si quu tepercufferit.

-
Damno rerfi. \ nde ait:
fluiter.
Ha.i8in
f tl Ul vu itteci<m,&c. y anZ ar ' al4cr ' ttc >' c
Anganjs operu, vnde ait. Et auicmque
Chryfoft.Nondixitnonrefiftere fratri,fedmalo,oftcndcns.quodillo vtiqucinftigantctaliapcrpetrecur. CtUiH igiturfNo oportct nos rcfiitcic *nalo?Oportcc qdc,fed no hoc
Indic
J?
mo-
NICOLAVS DE
I
LYRA.
per creaturas
,
Cûia non.
vult dicere in olbus
iftis
quod fuut pcr Bcum non efl

quia cum
iuraitd.im incautc,&
fme neceffitatc ,
ita nec
ergo iiidlum
bonum tale ex pana alicuius xflimatur euenire y fed magis
quxlibct creaturxfit upus diuinum qui iurat per creaturam , iurat per i Vcum.Sequitur. Sitzutcm.fimpliciteraffir.vandc veritatcm,
& ncgando falfitatcm &

,
timrtur defcandalo,vefdc maiori malofufcitando , tunc tenetur homo dcfiftcre a vinditla qu&rcnda,& boc efi neceffitatis.Si autem citra ta-
patet
dicit
quodkquitur
:
intet
bomines y Ver boc quod
in coi modo loquendi Sermo,&c. Secus autem cfl in ca-
lem cafum defifiat a vindMa quarenda,cil fupererogationis.Et quanc tum ad vtruqne dicit. Ego au. lflud non refifterc in aliquo cafit
efl
fu vbi requiniur vcritas afupcntiripcr iuramentu.Qôd aut fubditur.

vcl cxparteiurantis, quando iurat ftnc neceffitatc,vt diilum ett.Si autem iuret in necefftate rcqui
3
,
pr<cccptunrt
& in aliquo confilium vt vifum efl,& aliquando no re-
Qiiod au. quia cQ ibi malum culps
ftflere effel
malum,quando. f. pcr boc daretur au dacia malis bominib.
fttusytunc femper efi ibi
malnm panx aparte requirentis , uia ex inhumana qu* efl qutdam pana generi humano inftiila , proJirmitate
cedit quod bomine, non credunt fibi ramento. Himilitcr exparte
ftmplices opprimetidi,tfr potefl eorum maUiittfme pcriculo occurri. 6 Scd ii quts. Loquitur in illo cafu in quo cx refiflentia futgerct maius maltim y tunc dcbct babcre animum pr&paratum adfufiinendum ma
mutuo ftmplici verbo abfque iueil ibi

.
requirentn aliquando qujndofcilicct rtquirit iuramcntum ftne ncceffuate

dicialit y errabant enimibi
malutn culpx
4 A uctiuis. Hic confcquenter ponit inteHctlum cuinfdam prxcepti in

>
ludai crcdentcs
malumfibi illatum , qtiam quod exreftilcntia fua fufcitaret maitts fcandalum,& maius malum. Exemplum babi mus in boc quod tcclefijt non rcpetit decimas in terris in quibus non confueucrunt dati, propter fcjndalum cuitandum.vndc prxelcgit Ufionem talis damni, adeuitan
ius
qnod vindxtla cffctpro-
dum pcriculum maiotis mali,&ji bocfacit ecclefta,

bct hoc facere
muhofurtius de-
pterfe JppetendaJ>occflfalfum,quia vcllcpccnim alicuius abfoltite, nonpotrfl h berc rjtioncm boni , fcdfotuM inquantum appctitur profter aliufi,fciUcet propter ordinemiufiiMfemjndii, vclpropter
illius
Et eodem modo intelligcndum eflquedfcquitur.Eteiqaivuhtecum in iudicio concenderc . .57tnditcr aliud vcrbum quodfequitur .
.
vna fingularis pcrfona
corre-
M OTTL
f Ocul:im&c. Secundum Dci
I
Et
antiqui crucians seternaliter in loco infcrni
<J
.
T "E"lC
pro ocu!ocorporisimpucercfpicientecxcecabituroculus mentis tn tcnebns gehennz. Prodcmcverodctraftonsmordcnrc, rcddctur densicrpenus

antiqut
iudiciii
Sed
knfus
Efl crgo quis . Hicron. Iufti nihil habent ilniilrnm moralis. Si haeteticus te per vnam audtoriratem facrac fcru
fi
.
pcura; impuguauentôbijcc ei aliana
vnde confufus fit.
,w/
117
.
Matth XI
7.'</.Ci'nfilni
Cap. V.
fcquitf-Vt
fitis filij.
118
O
trib.
FJ
rv
cfr
-.c.
fua repeterc , noli prohibcre. Quod non qut aufert veftcm eciam cunica , cic his folisded de omnibus temporalibus facier.dum cft. b Tmicam tnam. Vcl tunica , cfi anima qua fi qtns perdere
firrr.is
:
fed
antcqua contendas. Licct qmde rnnon contcndcrc Lucas ccohuerfo
cruciaru corporis . Ecclefia econtra diligit. h^v.cf -rfr , orar. Hoccfr nouti mand.uu.hocdcfiliis irc facic fili.os Dcl viide &<\ efia
Adcpcio
filioru fola charitatc
jifiruitr.
nvni
'
iinpu-
antem folorum
Aitcrcationis.
* Tcrtullianus. Arrh os diligcrc, omnium efi, mimicbs fâdTeoouia,

cit
'
Chnfiianorum.
.
lii.
i.eontwi
tioIucrit,diiTiitt3t palliu ideft
corpusad
iq.I. CJp- liccr,
niartyriurri.Sprritua tollit,cu intcriora vicia iacit cofiteri , vt
do&ortonicam
,
a
b
t Eteiqui
re,
vult
tecum
in iudicio
b
conrende
S.nititu
-i: Auguftinus Prarccpt.i <-pir.p.irmcnr. DiJcaioininu cu.mgciica de d:lc6tione ini-
Veftcra inteiioiem.
fortitudmis.
eft iouidii
& hmoi. llle addit: Etpallium. qui & cxfopcrbia

,
&
Vt
fis
tunicam tuam tollere, dimitte ei&

b
.
micornm, & mifcncord.amv pcndenda proximis, catcnus intelligcnda ftiut non vt pcc
,
.i
mdicihus "in-
Extciius.
N',n folam tua fine alicicafione
fed tcipfum ei pra:be.
cati reTaxctur
r
q.i. cap. j-eriora
vt fitrtum &:
ei
fonvcacio
f.
pallium
t Et
quicumque
te t
angariauerit
Qîa paium
cftoinnia
r
ncru non
c
bati,
nbefcic conficeri.
paratns non tam pede
cju.im aniiijo.
Millepaffus.
Hec eff iter b

d * g
tolerarc,mii des beneficium,siidir.
fadegerirmiimnunitas.fcd vt Ini-mm r vr VDUIIl. dclinqucncicorrcctio&:natu-sg r ra- mmiitrctur fubfidium do, tempore.
quo dcfignacur perfecbo

quia non Jicetin iab
millepalTus
vadecumillo &aIiaduo. Qui
necperfcntcntiamiudicis,ad-
fpiritualis:
R-'irvel correptionem. Qjia iucundus homo qnl mifcrctui com. difpe.fer. fuos in iudi. quia in sternnm non commcbitur.
&
3
cmptafpe
$e
corrcttionis, malo-
rum tollatur excrcitiitm.

Idem. Sed dicet
aliquis
f
bato feruile opus facere.
d
ipicntem
Irll
ni;icci-
Vadic&aliaduo dum corpore catum in ferqui

.Aiiaduo.
idcft
volcnti mutuareatc, ne petitate,da'ei: auertaris Audiftis quia didtum eft t Dili. :
&t
B.-neficium quodinchoaDtisiutitixeft.
quis poteft dihgerc inimicos ? Pnus ccdilexit impitim Detis

ttuis, qi:i
I
tuc.j^.d.
11;
auu- uicucemrcdiuicur.fpiritu&ani
ma
B
rationc& voluncace
gesproximum tuum, a
3.
&
odio habebis
no:i
ini%
nuqiiam
rirft
imp;us.
cs
u iwpetn etiafi iam

,
non
im
^
pr
,
Maleuoluin.quode:: inrirmis penniilum,
pnccpaim.
rcdigieftparatus. iufte e Da ei. Que. honc tc Si deeft facukas, dan
&
'
uprarfljn
.,nera.
*H;lanus. Rei.giofum eft Non tamen vitia. Ha:c ell iatuudo conluminatx chaiitatis. pofilint e Vitia odio natura dileciioni cii habenda-. oditim, quo quis odenc rtiihndaariecluverbovcl obfequio. COsDei. aiueirusvigi-. te inimicos vcftros , benefacite hisquiode' Da ei. Ica f. vc ncc cibi noccat, * Hieronvmus. TdinriS mca i^y. eft enirn iunec alij: penfanda t ca r' runt vos , ckorate pro periequentibus _ ... t ottcnuentib, patientcr fero,intunam autem itina. Ita cnimomni petenci Dci ferre non poflum. dnbis & fi non id quod pccic , k Bcnrfacite. Miniftrando cibum mecis vel corpoi is. Quod i-Cor.j. d. fcd meliuscum iniufte petentem correxeris. faciccciam qui dicic cum buiufmpdi neccibfi fumere. (?mf Et vAenii Duo genera pitandi compleftitur . Vel n.bcr nia enim ea fpectanc, vc fratres fianc.Singulis doneuoledamiiS)Vel reddicuioc6modamu.Lc qfiquequi fingula oppo. :
micumtuum. Egoautcmdico vobis: b Non folum non

Quodperfectum e:tnoniinpolfibi'e.
pius
fuifriiii.
fic
diligi-
nemo
odut.is.
a!iqiiand->,qui.i iuftus mli ex paore.
,i
&
11
'
1'
.,,
<r./b.
n.u,no vulc comodarc, quali nihil mcrcedis in eo iic cu rem acccptadeb.cor perfoluic Scd vcre illc qui cc hoc iubec,retribuit. Diciterô: "\cauertuis. i.necalienes voluntacccua. Hihrem .n. datorem diligit Deus iic &C fpiritualis doctor verbi
.
to corpo diuinifeenusaudcoriliusdet accomodare,vcbonioperisre r6 cft cnbutione ab illis gii poffic acciperc.Sd a deo mercede fperare. aim hoc jfaftfftt, Qû legem mplerc venic,in fine ad charicaccm
\
nuncur.vc omnes partcs malitiae bonicate vincancur.Vidcn tur contra etTe imprccationcs prophetarum,q'ja: non dieun' tur voto opcancitim, fcd fpintu praruidcntium. ll!'-'- <,c fc< 1 0>atepru. Aug.No aic hoc prb fracnbus in quib.funt aliqii ne do,In mon " perfequutione in;micoru grauiora.vndecum Ioanpeccaca ncs dixiflec :Si quis fcit fratrem fuumpeccare non admonem,ou uSafcJ. dabit Deus iili vitam \ fubdiC. Ett autem pcccatttm admottcwi
&
oSonim plenam pe:duur,qua2eftimpleciolcgis. > I Leo.iVLuiyr.proximi nomine,nonintantum dibgeniiiodcciiiu

tij
non p>o dlo dico

fratres effe
10ne1.de di funtqui nobfs amicioack propinquitateiunguntur, fed orrm es hominescum quibus nobis natura communis eft,
tem
eft
cum poftagnnionem Dci pergratia Cbrifti oppu-
, vt roget quis. Vbi npcrte ofrenditur quofd.i;;> pro quibtis orare non iubemur. Pcccaru ad mor P cccatum
at >
mortem
fiue
illi
h Qcdum pro
i
Odio bacb'n
hoftes iint , fiuc iocij, fnie liberi, fiue ferui. Forfitan lntelligedu eft mxta hoc qcf fupra.
.
gnac aliquis fraceinuatcm,&: adueffus jpfam graciam qua re concihacus Clt Deo , intndia: facibus agicatm quod forcafie Peccatnm nou eft peccacu fpincum fanctum. Pcccacum 116 ad mortem, ad taatvea
oculo
&c. Vcl fubtrahend) ofiicia humanicatis.
C
*
I
Ditigite.CotiA eccleiia
pugnac tribus modis:odio,verbis,

cru-
qms non amorem a fraric a!ienauent,fed offi jia fraccr nicaci debica perabquamai/imi infh mitacem non cxhrbuic. n
cft
fi
Vndc
NICOLAVS DE
&
%
111
LYRA.
eftdeterminatum.
Et quicumaue. In cafu aiuem vbi non occurrit tale malum,fic fuftinere non eit necellitatis, fed aliquado eil fupererogationis,
aliquocafu etTct
maium
vt in prjcdi&is
quiadaridebet Semper verbum,(ecundum quod dicit Aug quia li iuite petit,no debet fibi denegari quod petit Si autem irrationabiliter petit: dsndum eit verbum doceado cum de lrrationabilitate fuaj peQuipitit.
res ve!
: ,
emm petentidandumeft,
a J imaginem Dei crcatqs eft,& capax ipfius per cogiii tionem &amorem.Amicitia enimcharitatistuiidaturfupercom municationemfupcinae beatitudinis, & ideoommscreatura intelleclualisqux lnaftu vel potcuciaett beata ,eft ex charitatc diligenda Maii aute homines quandiu funt in potentia veniendi ad beatitudiuem, & ideo licet eorum malitia iit odienda,
quantum
ipfa
tamen natura
diCitSaluator.
pollibilis beatificari eft diligenda.
Et lioc
.
eft
quod
titionis.
Doftnna enimeft quoddamdonam bonumvnde Au-
gufi.exponens hoc verbum dicit: Tunc enim melius aliquid da bis,cmn iniuite petentem correxens.Et eodcm modo exponitur
quodlubditur. Etuoknii. Mutuandofi rationabiliter rationem 3 perit.vel reddendo fi irrationabiliter

petit.
5 Diligitc. bona fcilicet gratiae & gloria? eis optando Alia vcronon funteisoptanda, niii 111 quadamgenerahtate, inquatura valentadeorumiaIutem,quod foli Deoeftnotum, qmaomnibus alijspotclt liomo bene velm lle vti,& ldeo circa hoc non cfl determinatc aiiquid petendum Sequitur.
.
Hicdatintelle&umpraeceptidcdile&ioneproximi,fuperquodfuiKiatur lcxmquautumorciinat adproxinlurn, quia 10 pra:ceptocluncatis tota lex pendet & prophetx. in hoc ludaci errabant. Hx hoc enim quod praeceptum eit. Leuit. 9. d. Dibges amitum (uum/icui te ip/nw.arguebant od;re inimicum,fed hoc cft falfum ,quia omnis homo ex chantate dihgsndus eit, mquan1
.Audifiii
Bencftcite . Benefacere eft cffeclus dilectionis.&ideoficur tenemur in effccTu falutcm eorum modo debito
& polfibili pro-
curare.
7 Et orate. Optando fcilicet eis bona gratix & gloriae. Alia autem bona in fpeciali optare vel facere , non eft neceifitatis , fcd fupererogationis . Ad praedicta autem facienda ctiaminirnicis, hortaturnoscxemplo Dei*
1
Qki
M O R A
t
giturauftericacis.
R.
EteiquivuU. Iofeph in manibus Aegyptix dimifitpallium,ne tunicam amittct ec caftitatis, quc caigulo conftrin1 Et nuicumque . Moralicer in via Dci proficifci primo cft Dci auxilium leue fic iingariolum, fcd per afliicfactioncm
non 4
iiahter petit,6\: tunc ci aliquid mclius dabis,cum petcntem iniufte corrcxcris.Vcl alitcr potcft inteiligi de fcicnna qux
eft petenti deneg.inda,qL)oiii;uii auatuindedjgnaiur poficflbrcn-i,& in nlios tranflaca crefcit.
&
cft
&gaudiofum,itaquod tuuchomo plusfac:tquam fic ab co rcquifitum. Ltquia non folumoporccc bencpaci ,fcd
DiUgei.Seciidu Aug.Inimicus iftc diabolus incclligendus qui prxcifus efi cocalicer a Dci conforcio&: fanctoruin. Homoviator quancumcunquc inaJus poccftad Dcumrc,
ctiam beneagcre.Subdjtur. z i^jn pctit.ûod exponic Auguftinus diccns: Bonu fi peXit, ld quod potcfl &c dcbct dave , vcl vcibum tc cxcufando,
fiali-
Ec quoniam valdc difticileeft m bonis opcnbus. factis vanam pacencer gloriam tocalitcr euicarc, idco fubd;tur. vittenditc, &c.
5
ucrti.idco ddigcndus eft ex charicacc. Propccr

Dilighe.
quod
fLib.dit",
MORA-
119
<?
luc
Glof.ord.& Nicolai de Lyra.

-
120
efTe
idf.niunt.
ordmc:.. ur
1
vc iulits,cuni
Chnfto rcgnantibus molcfti
ttipjrticipcs,Axictatcminic(fcrctiaaliKlaPc!crur,egantccliuit,
nonpoffinc.
K> pcr ch.it icatcm. ribusagitc vt(K'sl'il;it.-nafccii b Tutns. lamdiciturpatcr. V-d.tc,vc fitis filijrcnaticx
nondegencres quafld<cerec: Acccpta potcftatc opc

i.Io.in.j
}.,
m>
cfr laendutpccca.ivfcd quia wnca

.
.M.vrJiiMrcuhlUJJli.l.caccinlubiicnop.lir:
.
"1
fufi
cic
c
malaconenumera
,
DcQCjut cftchacicas.
Re quod iam e
in fpe .
_
Nonfn,ii<naitU4r,.inuf<rJjrj|i.
VidiguiuieruluJinhxtedwmtelligin.
IuJ.h ciimduit:
ufcilcfprrascocur
cifr-.;7b.
lumn.antibus vos, vt
Qui
liii.il.icrlacit.
fitfs filij iJeft.nfinftitelcfh. c

K(Bi.
patris
d
vcirri
Nam mquiunt m hhro Saloino

n<S ,Sotiw.iri.t non illux
t
ilji folem.
Iiunc vifihilcm.
nobis.
Sap.j h Amos.41'
Hocexemplum
rnad Uqucum.quaui humihta

<<
fin.
ia.i> e.t, u.uainui
Vobif 011 eiiu 101 iuii.iiz,vc.iiu'ii vilibilein inut. Vobn oiieiiu lol iuflniavd hunc ,....-....
& fpitmuliW pollit

t qui
b
f.elultiiix.vndc 01-
Etdc pluuia doclrine, prophc ra

dicit. Suptr rn.ui eiuitatem pluit,
rjfcS
i. c. int
intnm rc credcndum cll, Dcconl'. J.4- tcncixnon ignofcic
p<rn. dilt.
Qtiodproptcr ntudincm pcccati iara ex damnationc peccatt calcs h ibc

(cvcailtm>it
qiii in ccelfs cll

1
folc
m fuum oriri facit

pluuum
fl terra fru.
ey
0't
faptr altcram
Solemfunm.
Bcmuolo
Sc nial.gi.of.
imbrem
,
dociri.:* vel
& huic pcm
fuper bcinos
a a
&
malos
&
.
<ûafi dtcat.
{>roprie jjlo creauit.
Qucm fecit, cuius
pluic fuper iuitos
Dcusrcum
Amare amtntem ratutzel.
iniiniiiiinclutiutit.
cjp.nec
qucm
'
ctfi pcccaffeTatc:.ntur,&: fecif-
eos qui vos di& iniultos. t Si efnim & diligitis

Ex
dileitioiic.in czlo nullara,
fic luc,
lti
funcpmniaquxdc nfQuid crgo nos factemusde hisquxde muncce

ctus accepimusc
..
leinalavchemcnter eosptrniLm atlccho ..um i6 tear, camcn huiufmodi J monem mcntis habcnt vt fc uon hu ncs B mihcnt adpctcndam vcniam.
.
inciccdcm vcllram.
Niillare
de his enim poicft d>ti:RecepiMcrcei filiorum lola adopuo clt.
ligunt,
a
quam mcrccdem
b
habebitis
Nonnc
& lucia fe-
tMl.'.i. Exactorcs Roma
Qui pubJica
ctaiuur.
fcculi veftigalia exigunt , vel pubtica negocia Salutaiio eft ijuzdaui (pecics oratiouif.
norum quos
<|ii!a
de
.
lud.ci fic vocanr,' cpubltca curam gei c-
I-
poteft,quod Ioanncs lncpillolaucuiicctio

i.Ioan j.c.
Mouerc autcm
& publicani nu non

1
11
hoc
faciunt
Et
a
fi
falutifucritis
..-- ---aftertu hoc facicnics. .-
h.n.r
d.cunttir&
nemen
n noc h oc
ex y.u Hu..aû.i.ig..i..".... plus fccitis,<]uani gcntilct
humano
..........
xifica publto
Romano,rci;C,
neDei & proximi cantfi monc

.
1
fratres veftros
%
tantum , quid a mplius facitis?

lui.t.
rr VtfratrCSdlliiailUlS , '* Vldct* ,. j _,, r r im.
SSiSK...
Gcntilcqualcjgeniu
cihnofGncc, Latine
?
gcnt.
cfle
Vtfiliipatris
mcreamiui.
Nonne &
a
ethnici hoc faciunt

fuos.
j
Eftote tfrgo
modumhouiinum
qui priuscosotdinaflir, Etfi (.iluiaucritis . Siprohis tattim UI4ULI 14111111 oraucricis, qui aliqua af-
fimtatc vobis
f,lmniiihm
itx.
lelligiinturnonioliimqunam rrcduilt. fcd qut crcditun lunt crcdunt icdQUICrCdltUrilUnC nro qutbus orandum eft, vt fra tcrnolcedcrc nobis foccntur.
1.
EcceadquodculHKn prouehil
1
Secuuduni
(j$
odcjrc inmiidJ
trinitjihicimell.guurperpauem.
c To.a mitationenonac ,uai,.aie. rctgratiam. Adopuonis.
yoSêVfedi F a
t
flClfr
&
secundum cuod dcus p
L.
*
patcr veacr t C^leftis

,
OUid ampliUS 1U 'JcT l)CI SCIICIU ve flruni oinn. mfidtlium ihuOportcr fratrcs dihgcrc
&
t niii.
nl
miJ.cer lalurare.lecl
JiS
ii>
ne
in ni6r.cc.4j.
r in Apocalvpfi marLyres orarc domini vt vindiccnc. Scd h.nc no opor

defcT.
I \
Auuft.nus
^.
.
At leg.mus.
per feÛS eft fwn,t*wwi..

illi
nmvimi.CumulusneiiC:.t'onis proximi.Cumulusperfcctionis ura diligercctiam mimicos,^

rc pro
ficri
illis,
^* m ^*?
paium
cfl. eft.
tct moiieri. Quis.n.audcataffirmare, cii

fc vindicari
fancti candidati
ficnt cV Chrifrus fccit.
pcticnnt.vtrum fi cfi rcgnu pcccat: pcticrincNi ;p vmdid.i mai tvrQ, vc eucrcacur regnu pecca 6c%ilericordi(j
i
coiura
.'pfos homincs ai cotra fynccra* p^ n mlticie,
Clcmcns Alexand. Dctim oportetimitariquoadeius

cft cognitionc pra-ditus. potcfl , ab coqui GrcgonuS.Nylicn. Nullieftnaturadiuinc!,nuIIiporcn-
quo rcanacc cahta pcrpcuifunt:.Deftruitut aucpCccati unu ,partimcorrcftionchominu, vtfpwftuicarofubijciaci in pcccaco,vt ita iufticia partini damnationc pctfcuccauum
ti
rc-
nulli iapicntia tmitabilis
bonitatis
tamen .nanfuctudi-
modo
nisiuftitixqucachunianit.^tisdiuinx-typosaliquosquoquocrhngipolic non inhtiasiucnm.
ordi
NICOL/fVS DE LYRA.
Qui folm -, JJcncficia n.coia non luotrab.t malis hominibus, I nui tn ci inqu.in:umincis etlinimicantur. Argu:t etia hocexem fuos amicos diligijt,& eis bene faplo cntilium inridclium.qui ciunc. Si crgo (upra iplos nnrcedebc.ititudmis volumushibjre, Deum facerc , dilcct.oncrn ctia ad inimicos cx dcbemus
plus
tendendo modo prxdiito .'& hoc cft quod concludit in fine. 2 EJio. legem fcilicet euangciicam quae cft lex amoris, conferuando,vthris pcrftcti
3
Stcut.
quibcnehculargiturctiamalis hominibus
,
itaquod
pp
tendendo
malitiam non dcferu bcncficcntiam circniplos, proptercortim nancc voscirca inimicos modo tamen pracdiio mre rupprerrjrTpon quia ahquando eft neceflitai.s, al.qn.mHn
A D D
I.
Jnc. c. vbidnnpoftil. Pnma etgobeat. df paupcrtas fpintus. Circa harii bcautudinu dcclarationem quzdam a fanctis doclonbustridumuretia ad fenfum hterale pertmcntia,que vide turabinu:ccdi(cordarc.Na Aug.in lib.de lennonedni mmoii tc.attnbuit bcatitudmes liic enumcratas donis fpiritufTancti. Ambr.aut fup Luca,attribuit beantudmes ibi enumcratas quatuor virtunb. cardmahb.cV Gc bcatltudiiies hmoi non diftingucrentur
a vinutib.
vitam.Namregnumc^lorUjVt dicit Aug. poteft intelligiperfcmc pitin viris ft rtfti fpiricta: fapientixiiutiu, lecuncuquod
lus
r.
gi
.arc.PofT
tlio n.terra.
ngmrtcar affectum
bonum aij?
re-
qmekcntis per fpem mftabilitatc hxred.tatis
aeiernar
pcr tena
ioaa.'.
inhac vitalancii.fancftu IpintuqUi pa hgnihcatar.Coioianturet racletus df^participmdo.Saturaufet mhic vita iliocibo dcrjuo dhs d cit.Cftafi nttut ejt,r>tfdciam vtiuntaten patr s r,.ci. In h.;c cr
hmilirer & pur vitaconfequUMtur hommcsmifericordiam Dy, mentis pcr donuintellec~tus Deus quod.immodo cr gatoocul hdem vidcti potelt. Similitei & m hac vita q;u motus luospaci|
'.
(eu a donis.quod vf inconueniens,

i.
cum qucda
enumcrcnt nucr beatitudincs quar nec funt

cut paupcrta
virtutes ncc dona.ii

i
cor.q.fanftoru vir fentetias cocord.is.cciciudit beatitudincs diftingui a donis tutibus.Nt) licut alij.habitus diftmcli ab eis.fed hcut aclus diftin
& luctus.S.Tho. vcro in
2.ar.
.in
&
fifj i>'i nomnantur. tir Hecc\ mult aba ad hac mate hecoiapeifecbuscruurinpatria. ria pertmentia , reperies nota. tradita m S.Tho. parte & q.adc,
ficantad limiinudine Dei accedcntes,
cmincntiorafunt guunf abhibitil) Lvquiadona fpuitullancli

virtui.b.cardina'ibus,uiurc
Amb.exponcs
bcati udinesturbis
cardinahb.Augnui exponens propofitas,attniuii bcatitudinesdifcipulupropf.fi(asinm6te, tanq perfectionb.Jattribuit cas
cas virtutib.
doms
lpintuiTanfti Cofcqueicrcirca
,
pmiaque
attri-
bttm v\-!c. In eo.c.vbi dicitur poitil.Sfdt' mwido cor.ijm infi Miiduia cordisfeu punficatiofequitfide vcra, licut elledus fcqmturfua caulam. Prtmu.n.prinCipiQ putificationiscordisctt Pecn F'de purijicans cord-1 eorum. Ac fidcs, mxta illudapoltoli
.
A D D m
II.
buuntur h vo, bcatitudimbus
vf luerfactosalujuadifTerentia.
Ambr.n.fuper Luta.tcnct hn.oiprarmiaad futurambe.ititudiric pert incrc. Aug vcro m fcrmone cni. aiTcrit ejiad prxfcntcm perr.mcrc vita. hryl. vcroin luis,homeh)Squard3 dicit adfutu1
e(t 15.C.N011 ergorec~tedf,q> primuronuenicns mundiscorde et ait vilio Dei xnigmafca pcr fide in pfenti, ^put poltil.m quo
iiic. r.q
ertmerc viu.quarda veroad prc;('cntc S.Tho.vcr.iq.ea ar t. beaconcordans fanctoiu (cntcntias dicir,rp fpcsfuturx
ivbisppduo. Pnmi.pji aliquam prarparatn>nc ad fututa bcatitudine pci modfi mcnti.Sccundo per quan d.i iiicho.itionefuturarbcaritudinis v.jis lanimpcrfcftam,vt
titudinis potcflc in
fuajexpofitioms in hac partc.fccundu que pr^nna hic promifla refcruntad aham vitam nfi. Mthusergo viderctur dixiflc &. magisoropne, ci, mundicordc funrilli, quorum corda pcr veram fitlem mundanf leu purificanf . Talesn.de occuhiSiSc diuinis fupra modumcocm homiuum illufttaf.iuxta illud Munma fupra lcnfum hominis oftenfa funt tibi. Ecclef. j.
yf variare
.
modu
ictttoaii irborii.cS melcit fiondibus, \ alitercu ia pnmordia fructuu incipiunt apparcrc.Vndc in propolitocaquar pon&rur, tancjuampraniia pfil intelligi , vcl iplabeatitudopcrfifta^cV. Iic prrtmet ad vitam lutura.vtl ..liqua inchoatiobeatHudinis IkuC
c.t
iii
Ctisct inhac vt.i.tt excphfii and'.>dicit cpalitcrhf fpes fruCtiri
CîiibusconucnicnteraddTpraroiium , cum dicit Qjontam ipjf videbunt . Habentibus. n. talcm munditiam per ficlem fecundu quam nunc pci fpcculum m xnigmatc Deu vident, rccte cft facie ad face , fccundum promittif vifio Dci limpiiciter qux auAoritaie Apofloli per ipfum alle i .ad Cor. 15. Na iicut niun
.
D um
vitis iaitctij
cnam
m Jiac vita, & lic pcrtiuct ad prxfentcm
dioaoculi corporalisdifponitadclare videndum,fic munduia oculiuuellcctualis pcrfidcm adclaram Dci viiioncm difpontt.
vitam.
A DDl-
m
A
{p
Ineo.ca.vbidf
Matthxi
m
ADDITIO
poft.flcdW
r/iti
Cap. V.
.
122
D
,
III.
Nullauideturtaclamcntioin
ptrfe inniinnetn pailuntur , c"r. litcraciiea hancbeatituduiede
hocquodhuiufroodi patientcs iaetanter fuftincaut perfecutio'nes.Non eniro di\it.B..atiquipcrfrquutinnem patiunturlaetan

terfcugaudcmer.fed
;
11 E P L I C A. In c. j.vbi agitur dc beat itudinib. fpccialicer, cum dicitur Beati mundo corde. pofiil.dicit quod pro munditia cordis in prxmium repromittitur vilio Dei per fidcm arnigcrtati caminprsefenti & perafpcdum facialembeatifica in futuro.
,
folura bcAtificuuit
.
tes proptcr iiH :;.'.-. ,-t pa-ei in lncra Gaud tc <y cxul.il .-,o i. ctcrturad
:
perfcquuthmcm patieJllud eti.im c]uod fequif.
qua
uicitur./;:f;/.7?/r
fequeijtcm beatitudmCmin cnm malcdixcrim wbrt, &c. Nlec etiam

r
Bur.putat contrarium huius demonftrare,& arguit fic Fidei eft prsuium priric.piumcordis munditia: Igiturnen fequirurea tanquamrepromiiTa.AnfecedenspatctpcrilludPcrri.i r.c ttde
.
fbrijicans corda corunt.Std
tatiuumquam demonftratio.quia
ibi dicitur,
quod
talia
talcrentgaudentefj (ed exhort.iturcos ad
iltudargumentum porius videturtchiboratiri aequiuociL N.i pu-
hoc.vt gaudent Vnde mclius vidctur lnc rjici fecundum fanftu Tiiomam vbi fupra arr.^.in refponlione ud ^.arg.quodoctam
rifiqatioallcgata, fuitfpirituflTanai infufioinligno vifibili , fu t tidci pr.cccdcnt is telfimonium, vt clarc habetur cx htera al-
&
beatitudoeltfirmitasquajdamomnium beatitudinum prardiclj rum,acfi dicerei:)ijuti quiiictirmiter L-habent ad prardi&o; achi<beatitudiiium,vtabipforum iuliitia nonreccdant propter
perfcquutiones.pt ideoin rcpromiitcndo praemium huius bearitudmisrcditadcaput fcihcct quodficur in prima beatiruJine fuit repromifluairegnumcejorum^lic in hacotftauaidemrcpro mittit, vt intellig ltur hic oitaua: beatitudini conuenienter omniaprsemiaattnbuijtanquamomnium aliarum firmitatem habenti,
Iegata
Fidcs autcm pcr llhm purificationem confirmatam
prxcelfiti!;,imptin!ic.itionem,nonvtpurific3tionisprincipium,
fcdfolum.vt
pr.ncipium & tr.ul"; pofler.oris.llh autcm fides fic prior temporc punficat:onc h'c aftegata habuit fuam munditiam cordis pras u.am laquam bca.it 'id.ncm de-qua hic fermo , cui munditte illa
principiu
temporcprior.Nonauicomncprius tcmporeeft
vifiopcrfidemrcpromittitur.Narnfieftfidcsformataneceflafio eft diift munpraefupponit fuam lorma tanquam

ditia. Cîiod !ic naret.
Nam fecundum Apofiolum
qux
Cliriftus per
ADDITIO
dicitut ;n
dicitttr.
IIII.
fidehibitat incordib.noftris,tibautehabitatiacordib.fubd.tis
In eo.ca.vbi
natur cutn
polhl.Etidcoprimo rninor pceia determi^
reus crit concilio.
Qî eritco cilio. Etfupertalemliteram videturfundari giolT.ordina ria,& fcntcnti<e fanclorum doctorum de hac materia loquenciu. Vndc mirandum eft, vnde poftillator habuir. vt ilte ordotranfBiutaretur. Imponitenim rcum foreconcilio ci qui lrafcitur , & rcum forc mdicio ei qui dixerit Racha,quod videtur nullum ha,
biblijs noftris communiter habetur fic . Omnis ejui itaftitur autcm dixerit frairi fu o l\acha , reus fratrifuo, rcus erit iudiro .
In
pctcatis.Igiturrcquiritcordismuditiam, no vt fitilliuspurficationis priucipium.fcd vtabhuiufmodi purific.it ionefumr,pr cedentis parificationis tefiimonium.Sccus eft de fide intbrmi, p munquam Chriftus non inhabirat.in paruulis enim
baptizatis
bere
fundamcntum
,
in litcra.Circa intelfeclum
tamen huius
datioabonginalipraecedit fidem formatam. H.xc igitur fidcs prxceditpurificationcmperBurg.a!Iegatam:Ha:crefoltitiorna terix patetjtiauctoritas pcr Burg" truiicatim allcgata debrtc videatur.Dtcit enim Petr 9 ,ibi. Ekg t Daspens mcumgmtcs audire eua>icliHm rredetc.Eccc fidcs ex auditu, & muutlitia cordis munpro Chrifti inhabitationc pcr fidem
&
tri-
przrcquilitam.quam
exponentium tamcn fcmper fanclorum & dotlo rum ceuerentia.ifte pafTus aliter potc ft exponi. Ad cmus cu.dentiamfcicndu rph ;cdiclum Ra hacftHcbraicu.vt Hieron d.cit, idemligmficatquod vacuusfeu vacuum.Etpoteltduphciterintclligi.Vnomodoidem dicitquodhnmo vacuus, quoad ccrcbrii
gloifis
& diucrfie.tam
plicisdiftmftionis quam Saluatoriio(lerhicpbfuit,pluresfijnt fanctorii quam aliorum , prout in
pofTcnthabcri
falua
ditiamipfafidesfequitur fanquam repromilla , vt vifio Dei sen!grfta4ca,proutdicitpoftilla,&fequirur in lncoallcgato. Fc qui nouit corda Deus teftimonium perhibuit d ins cis fpujtdm fancTu ficut nobis,& n Iiil difccrnit inrer nos illos,fide pu-
&
&
riricanscordaeoru>n.Hxqmbiispatct fidemincipicntium praecederefidemperfcaornm &clan'ratem vel munclitiam cordis

,
quamu ad fenfum Racha. Alio modo potcft intelligi dc vacuitate feu inopia tcmporalium facultatum Et ilto modo
vcrbi
vel intelleftum,& lic(vt Cliryfoftomus dicit)
idem
elt
dicere/atue
&
inopes habet Rechim,quod cft plurale huius nominis Jingularis Ra cha Et lfto modo intclligendo non eft voccbulum contumeliofum. Polfibilecnim eft homincm eiTeinopem line aliquo vitio feuculpafua . Primoautemmodointclligendoidcm eftquod
tas
.
accipitur Iudic. [ i.vbi legitur: Congregatique funt Iephtcviri : Hcbraica vcriinopes.Vndc vbi translatio noftra habet
incipientium prccedcre i!!am purificationem perferToriim.Sunt cnimgradus huuifmodi virtutibus iuxta Itatusincipicntium , proficicntium,perfeclorum,& etiam funt gradys illumimtionu, hicrarchicaru & tetai tlncaiu.ideoin praifenti, mmjocor.tlipro niittitur illuftratio vifioms aenigmaticae qux per fide e(t,rmudiori clanor,mundifiimoclariliima,& hoc fi in hac vita poni potelt cla riffima,& in futuro fecundu gradum fimihter repromittitur mfi dis cordibus vifiofacialis.Ncc in hoc modo dicendi
a
modo comuni fuae expofitionis,quia quamuis repromifTa
poftil.cccidie
noucj
Jegis referat ad futurum,tamen repromiiTbru prt;guftationc non excludit. Et ita refoluit hancmatetiam ficut Tliomas concorda-
ftultus feufatuus.quod efi mamfcltccontumeliofum feuconuitiatiuum.Vnderettequi Rachadixeritfratrifuo.rcuseltconciIio,hoccft , requiriturcongregatioiudiciumadcxaminandum fcuinquirendum pereircunftantiasf.icttquo prxdidtorum modorum mtelligendum fit vcrbum prxdiclum.Si primo vt puniatur.li vero fecundo vt hberctur. Vnde in hac diltin&ione
do dicla fanclorum dotorum,prout Burgcnfis eum

ca principium huius capituli. In eo.ca.vbi df.Beati qui
allegat cir-
addit pcr modum gl.la:tantcr,quia fi plus vidctur ad virtutem fortitudinis
perfequutionc patiuntur.&c.poftil.
cum tnftitia & dirficultare quam ad beatitudme perri
Saluator nofternobis
tior
tnplici oftendit,quodiuftitia euangelicaabunda-
debetefTe inhis quaecommittunturin
proximum,
plus
qua
iuihtia Pharifajoru in
tnbus.Primo in hoc,quod reatus iniutian tis f.iclo(licut homicidar)xquiparetur reatui ciusqui occiditta tumexpropofitocordis.Vndc licutfecundum Pha'rifaeos,quioc cidcrit,rcus ent iudicio.fic fecundum euangehum omnis qui ua fciturfratrifuo,reus erit iudicio.Secudum.quiacum quis verba profert proximo qunc pofiunt intelligi ad contumel.a di&a, licet
habeant alium inieliectum quo pofiint intelligi finc iniuria , nihilominusinquirendafeuexaminanda funt,& ideo.Quidixenc Kacha.reus em concilio fcilicct ad examinandum quomodo debeant mtelligi.Tertium,qui dixe rit verba manifefte contumelio U F ituc.reus erit gthennae ignis, In quo ofted.tur magna cxyt
ncrc.Circaquodrationabihteradditumarguit Bur.argumentu fuumconfuetHmharreticis modcrnisfamiliarc,diccns.L.Ttaiuer non habetur ln htera.igitur,&c. Et vt poltillator non habcat via cuadcndi lllud quod fcquitur. Gaudetc & exultate.jW.cxponit dc hortationc ( hnlti.non de lactitia paftbru.Quod diccre roodi
cum
valct, quia
illa
exhortatio
non
h.tbet
refpeftu ad aclu
fed
ad praemium promifum, vndc ctfi hic in htera non cxprimitur , tn habcturex alio pailii (cripturar.quQd laetanter pati pcrtincat ad hanc bcatitudinem,qni.i dicit ur Aft. ^.ibant ^lpoitoligatid inte<. Et.am (i debemus diftingucre bcatitmfines a donis & virtutibus
& fecundum actuuro cxccllcntiam

habet
prout communiter di-
ftinguunt,diccntes q Virrutum aclus funt
modo humanojbeati-
tuduiumaiKcmmodo
pati
fit
fuper humano,oportet huiufmodifubmfi
ce
telligcrc^q?Jv.-ccbeatitudo
lent.acuangelicîuftitiaerefpcauPhanfaic*
III,
enimfin
gaudenter,qL>ia cum agonc
modum fupethnmanfi.quod
pati
elt
modus humanus,
&
U*
talib.verbiscondemnabantfaltcmadmortcmvclgrauepenam. 5> alu

orveroinquantumch3ritaiicontrariantur,cosc6demnat
iii
ign.s .qu ? clt maxima nouacbdemnatio propr.c ciiagelica, ficut rcgnum cclorum eit maxima noua re1
gehcnnam
&
&
&
&
promiflio cuangehca.P^na emm ,gnis xterni gehenna? , ficut praem.um regn. txlorum mantiqms documcntis min.nc inuenituritaclaretraditum.
&
per conlcquens virtutis aclus,non beamudinis. Ineo.c.vbi df. Qui irafdtur frafi fuo,&c poftil.attendens variam fancTorum & alioriiin hac p.irte cxpolitionem, poftlit fua. Ef vt cfTetintell.gibilior.tranfpofuitp^nas ex ronabilmrdinc,
RE-
quo puto cum non cfTcreprchenlibiic.Bur.tn feruatoordinc p^narum ponitaliamexpofitioncm faiis competentc. Vtrobique cft eadcm verilas femenwae,cun diucrfa applicationc.
in
C A
i .
i*3
Glof crd.& Nicolai de Ly ra.

C A
P.
U4
D
i
VI.
'
dcmifencordia, ** e^C^tihucufqucp.eccpir Dc viJccur. ATtendite, nuncprecipitdccordis munJicia qu.i fe J prp hominum Ijudc, Sicnim non Urr.plici inccncionc non probanturaDcoopcra njiLncordix. L iuhjminu no
,
cuinfccrctofacichypocnca nihilfccrctu.Deusmoncdo.fic vora culpac.non loca,fcnfum,n6 opera fludiu.no daco rcm,

iudicac
noa
vt tacias,quando facias.fcd qualiccf facias,quia
Dcus dc cordibus,non dc manibus tti mccicur. c jlpud patrcm veiirum. cuius glonam filii quxrcre dcbcnc,
&omiiuboiu
ad hoc vc pla-
dcbccappcri , fcditiblcqui,vc mcploalios innitcc. Hactcnus

dciuftiiu ruangclii.qtixdl fu
i
P.
a
1
VI.
1
ibarum&Pba
quamui
finein mltihit aurcra ommbtt Ijude. ii* iic ponJti-' in hoimnuin mfutu qtW abunder b Idolt faibaruru i: pJiarn.coruin
..
ccancei.referrc. d Cum ergo. a coco in parccs,vc
opM
plusquim
cordiseadcin inftitiadcbcatim a
plcn.quod nu lccmofyna fcrua .ic.Noncnimmotuct ncchic vcl orarc vcl clccmofvna facct c, lcd quo animo dcbc mus faccrc agitur cnim bic dc
,
Ttcnditc nc t tiam vcftram

i
iulti-
exponac qu.e bona no iiuc pco hominum laudc factenda. c Tuba canere. forfita conuocadi gcacia hoc fccccuc,vc octt ncs irccquaiiad fpect.ijulum.
:
f elcemfl
faciatis
,
corum. Appetendo Uinicm
coram hominibus
i
vt
\Antete.
Antc
fc ctiba
canic
Hocriue. b lloc enimdeputacum amjrc fir. tuipro roercedc
o,
ancc alios vulc laudat^vc api'i-
mundando cordc.
. B ; rma In conlttt.mo
videamini abeis, alio-
parcacmaiorillis. g r\; ccpcrut. a Deo cordis
Bafihus. Inanisgloriacxe? c UUllIIUiU villi'l.llla UC callidanoI. pugnatuditbcilis&: iaimi.1 liwMiiunta.ii. Bflrxlalutisinlidiatrnc.quxvcl j *< _^_ '_ il --.'- ÂJU in iplius cxli conucxis inlidiarum aducrfum nos collocatn x,
'
:dem mcrccaem non quui Cuiut amore non icun"ûiu* amnrc nun
a
fccifti.
'
.
t habebitis
.
apud pafilo-
Cumcrgota- 4 rxem vcltrum quiin cadiselt IRnnr# rM uell* innotelccie. c Ad gloEleemol.Tna

eft
ipcctore fall.icixfuppliciu, quib.dcit'. l\eccdite anx ni dulofi, uorni cnim tiiatm bubuifltf,fed opcra tnea noufecijiis.
de
E
t
pau
mfiitii.
t.
.i: Noli
...ll-
li-.TC.
liain itiam.
virttitcsramisin cxlum vfquc e ciseleemofynam , non a Hvpociita eu qui iimubt quod licct expaniis ac porrctris ador f faciunc ficut hypdcritx natas profligarcpcrcinaciilimc Eotinc. conccndic.
noli tuba cancrc antete,

eft
h 7{r{cidt. Siniftra, vicia , dcxccra, virtutcs. Cûod orgoagic

,
repnrenutot
alreriut
perlom.
in iynagogis
&m
5
vucus nefciac clacio,vcl vana p 'ê.
g!oria,feu aliquod vicium,fcd

rcctr; operacionis fugcc cencbraspeccaci. Siniitra c delcctaciolaudis> dexccra incencio implcdi pvx-
Ll,CJ 34
lux
b
fraNon.f ;.d
*
yt videamini.
Non
prohibcc
fcd vi
vicis
vt
honorificcntur
a
ab
hominibus.
videri vc
Dcus laudccut,
Mciccs fui laus humana} quain accepcrunl.
d cn
vt ,pfj laudcnuir.
Amcndicovobis,
a
hi
t rcccpcrunt
mcrccdcn
aliqua
non
Oei.
{"D^ruU.
Auguftinur.Cauccc.inquic, cora j.c.ueJum; vcflrjm juflitiam taccrc
0,uiifttntaliqutqm
tauorem quwunt cum
ccpta
mcrccde xicrna.
hominibus.i.hocanimo
ucrc &:
ibi
iuftc vi
fuam
a
Te autem
fc
cizfacietis
facicntc
Dci.CumCfgb COlcieileleemofynam pro
clccmofynam,
b
conftitucrc
bonum
mifceat Utidis appetitut uel uitium aliquod Dei irnpleic contendis.
Non
Dum
precepco Dei implcdo m: fccc

felaudisappecino.iamfiniftra cftconfcicncia opcrisdexcia;. Cu verofolacupidicace ahcuius ccrrcni voluc aliqui nufccii
pricepta
dextcra vcflrumvcvos vidcanchomincl :fciat finiitra tua quid faciat extta Nihil nonha- P quxrat, ldcrrinbonaconfcientia.ubihomononuidet. ncs,alioquimcrcedem abfconditafed ablcondatur.fic quod uita tua cum Chrifio 4 bcbicis.Non fi ab hominibus vi tua , vt fit elcemofyna tua in a bicondito deamint. Nam vbi cric quod in fcrmomsdi^cu pnncipiohuius
lit
j
cft.voscftjslux mtiiidi,li propccrca rc&c viuatur vt ab hominib. vidcamini.

L1b.19.monl.
cordes videri, fola finiftra opc , qct prohibet domin' dfi necpmifcen pcrmiccic. In boracur
Grcgorius. Aliquando fan&i vin compellunttir coram
ap-i.
hominibus bona facerc,auc eadc hominib.lua facta narrarc, fed ad cum fincm omnia rcfcruntur,vc non ipfi eiidem opc
.
nbus.fcd pacer cortim qiu in cadis cfl,debeac glonficari Pccrus Chryfologus. Seddicecaliquis.Ergo in conuen .: fcrmone p cti,in placeis,in cnuns.ncgandacft mifericordia?N6 preben dus cit victusfplane in omni loco &C omni tcpore facieda eft
niifencordia,prcbcduscft victus,nuditas efl tcgeda, fed fic quom6docuicinifcncordieaui.tor,vcmifciK-ordijnoccrra: ** iicnoca,fcdce lo,n6hommib.licilinu<iufcd Deo.Inplaceis criuiis fuu piccas habcc fecrccu,cc6tra placca,criuium cfl,
na aucem confciencia mulci faciunc clecmofynam , qui non habenc aliquid quod exccrius dcnc. * Ambrolius. Suncqui lactanciam folam decore largicacis affectec, vc eo fe probatos vulgo velint, qd' fibi nihil ieliquennc,non rcconduc in fucuru,& quiaillicreceperuc mcrccdc fua,illic fpcrare no pofsuc.Suc q. opes fuas cumukuario men
ecclefiarconculeiiic, impuliu.non iudicio perpecuo, nec prima merces raca poftea reuocandas putarunc, quibus efl.ncc fccunda,quia nec pnmaiudicium habuic,& lccunda
cis
Hb.i.of
vbi
>
habuic facnlegium. i in tfi/fond(io.Inabfconditoelcemofynafic,qu2niillismifcctur tcncbris,lux intus eft,tcncbrx cxtra.

Videt
tis quifitnt inflaiuperfeclionis,
cum
NICOLAVS DE LYRA. CAP. VI Tofiquam Saluator regulauit bominis operationem, em & p rimo refpetlu Dci fecundo bic regulat ATtendite.
ipfius affeclioh
, ,
defacilifcrantttrin
fictlda
proptcr tjuodnon eli &fimandum q> vanam gloriam.idco dixit corumoptrx iu publna
,
Nolite. Trimain du.u, quiaprimo rognrtjpeJu proximi,ibi,c.feq. ht affrcliQncm hominis excludendo ab operibus eius inteutionem vaauaritix,ibi : Nolttc thcfaurizare. tiAgloru.Sccundo fillicitud in dat intentionem fuam in gcnerali .fccundo Trtma duas,quiaprimo
ad aliorum xdificationcm. S'ic luceat lux veslra,vt jupra diclutn cfl. îliquid enim bene cft confulendum viris perfelts de t/tioruti fecuritate confiditur,
mm
quodnoneUcovfulmdum
tmperfcciis typartmiis,
.
de quorum debilitatetimctur .
j
A mcn dico. i.jirimter &fideliter affero

.v
.
appltcat magis iiifpeci4'i,ibi:CumFicisclccmo{yma,.Circaprima
partem aduertendnm ,quoi fecundum quoidicii Tbilofopbus z.etbic. S jnum contixgit vnc modo , malum aw.em omnifjriam ,quia adboc
auod atlus humanusfit bonus requiritur bonitas generis et circunflan ideo n b fuf$iarum,fed reddttw malus ex quoltbet defeiiu iil orum. atliofit bona degenerejed reqniriturquodfiat rctla intenficit,quod
&
6 Rcccperunt. /*. quo enim inteniio fertur \ad homincs tantum, non est aliquid aDeo iufle cxpeclandum . 4 Cum ergo. lltc appltcat in fpeciali primo exclttdit intentione ab operibus mifcricordi* .fecundo ab acltbus latrite , ibt: vanxglorix Et curo oratis. tertio ab operibus poviitentt&jbi'. Cum ieiunatis. Di-
&
ttone. bo'iitas entmfinis
efl
circunjlatia prtncipalis.& ideo opus
quan
citergo fnw/hCumergofaciselcernofvna noli tub?cancreantc tc. hoc cfl ad laudem hominum manifcflare . *Ad cuius intdletlttm
'
tumi .imque
I
bonum degenere,ftjiat intentionc vantglorU ,

. .
redditur
fciendum
quod apnd Iudxos vtebantur tubis
ftcut
apnd catboltcos
ftiani
ptaUm,propter quoddicit Salttator

i
A ttendirc. idefl,dtligentcr confiderate

iuftiium veftram.
/.
Ne
campanis . cjr ideo ftcut videmus,quod in aliquibus Iocis pnlfatur cam panapro clcemofynarecipienda.ita apud Ittdxos ad boc facicndu n
.
nis.
opcra bona degenere qunccunque fuerint

'
Hiuquia omnia continentur fub iufliciageneraliter dicla 3 FJcutiscoramliominibus. 5/ori4w/"c // ; Cf t c r Uudemhumana. tx taltbus qudrendo. Ter hoc atttem non probibetnr , quod opcra bona fiatt cnram bominibus adproximorum
<
vtebantttr tuba,fcd bypocrittt nonfacicbant boc principaliter propter pauperum vocariouem,fed magis ad propriam oflentationcm,vt pjtct
inliteracu
d cit:
:
Ft bonorificcntur,crc.l{ationctn antem probtbidico,&c.
limiis fubdit
A men
fubdit,
Modum autem conueatentcm faciendi

.
quod efl bonum
& meritorium, rt fupra dtclam

,
xdi(icationem,ci Dcigloriam, bic /ocjl . Sed
clermofvnam
cum
ditit
quta
7 Tcautcmfacicnte,&c. Modus faciendi

defubdhur
.
eflquando fit fecrete:

.
qui defacilim vanamglori.z,n efferuntkr , idco (onfulit eotum bona opera occultanda. fupra autcm loquebaturprda'
tfuiturde imperfcclis
tis
pcr boc innaens, quod takafunt facienda propter Deurn tantum
vn-
Et 6
M
I
1U
UT
li
R.
tdttendite.
Et jllud quod fcquitur.

Cttm
Cum ergofacis.Chiyfofl. Si bonoru qua; facis vis infpeftores habcre,cccc habcs non iblum angclos &: archangclos fed
,
ctiam Deuin vniuerforum.
Cnm
12
)
2 l-idtt
Matth XI
i
.
:
Cap. VI.
que enim Dcus,quo ahquid
f
116
D
&
i* abft ._'.... Yjiderc Dc t*ft approbare li ia au c t;in tum pptobat qux funcabfcondica,qucj extra fnu no placcc
-
facias inruitu fpca.it.
ey.cqueapprobat. b Etiumota.A'1
Âtiendae ne fiibdic '> c nn ora.
:
.
xcrat
iuperiorac5iiingiturhecfetentia. Supradiiuflitia veftramfiaciatis coram bominibus . h;c
Cypnan.Quc^dcrgoinabditis&fccretij.velfemotis lo- feAiêJa cis "".tomi. cubicults orare nos docuit, hoc magis couemcfidei vt fciam Dctt vbiq; cil prefentc.audireoes ina-
&
leftacis
No prohibcc
Q;ii eft difcretor intentiocum
fueplenicudinc,
urarc, !cd in
>.!-!'
orando hypocricis
videre, abd/ca qnpcjj fifocculca pcnccr-irc. g Tatnm . Qucm intus habcs
&
* b
&patertuusquividetin abfcSdim reddet

bi.
&^*T" ' * mf*"

i
'
U"mfStop
_,._,,...-...
videantur.&perhocamplior
yi
.,,..,
Etcumoratis.noneritisficuthypocri a
. _.
.
' J
,-
vtmcbusv.ocripoiMnt.
J^f^S\TS
'
.,,"
..
tas.quiamatin fynagogisS. in angulis pla- 4 b Hoc Nonhumiliati.

rir.e
,
quta
i',
h.cc.nftituuut Ifinem oratiohis
tC2rUm ftamA rare ' Ut videStUr ab homi "

a
tarnc-n
platca
cum tamam
-
Lnwcm hominutn.
j
tJ P CJC captat
d
, a
. -
Non
hm Amen dico vobis receperut

.
.,
_m
.
.
ueticrrnt
n.; Dei.
1..,.. b Nonexui
a
quiretido
Deum.
.
<\
-J
mc'rcc
.
....
Angulj platcarum funt vbi via pcr trafitum via. ducitur, &_
QJ.-m
d:l gis,
hdc tcneas.
demfua m. Tuaurecumoraucris:intrain
i Repulfis omnibus qu? Repu improbe fe ingerunt.
'" J (jiiodieDaius.&adquodrenatus 1
h Carum eft oftcndiSjc.i.hypocri& placere homimb.itaGentil.umeftmuiuloOUIlim.a quib.& Cepit Hl.n. o r mîsopcri c dant,quam mcnti mundand.e, vchoc nugacorij officij genus, criain ad bcurnpicce ffcdcn-
o~j
d*W
dum t; ansfcrant, putates quod

ficut oracor ludiccm" ita
qiiadriumm rcddic.Non enim

ncfas eft v.deri. fcd appctere
:a '
b Sic oia
'
vt filius,
1
.
. .
ecnndum
VI II ueut
II
cubiculum tuum
a
vidcn d l{?ccperunt Inhis mm folum

. .
& cla ufo oftio ora" pa tre tuu in abiconcjitotl & pafcr riids.qviciet in
a c
,
wwvi.iUll in l: 1 Li CV Qtiia advrur li| fpiruu <k "^J
&
Dcum flr/.lrerc qucint

6
7
ipii
C.ccibiis crat nccclfaria ver-
En cciJis .nttnti.
jj
rbatn
vcra mcrccs praua intcntionc euacuatur: lcd vitiiim fimulationis irnfioniscocra
b Fruftum
D
.^
orat.onis ec
'
mcrcedem hdci
..ti.>d ttuncji
c Vult
.
us ut orctuivd ,ut deiidcrnti det,& ne u.ici.jt ..ivi,..,.v..r,ui Yucn:iiiu.;.A iic tr.ielcat
boru nuiloplictis pfopterdawmones,qui nefi ncr qtnd ill; pctcrccniiiilJorum veibisinlJni]
uecleiir dederit
&
Deum
ablcondito\reddet ubi. 'Orare saiitnolite
fti.
iuiretur.
tmuituloquiîicutcthnicifaciut.purant.n. 9
e Tuautem. Hocfimplicitcrintclleftum,docct
Damuatatlt mulaloqunim dcifidclitace, fed no multvi la cbrymas, no mukas obfecratio

I
vanam glonam mundi fugiedam Scd ma.
improbc fc mgcrunc, 5_ turbcc phat.ifmatum orancibus obfl cput . Paium cft crgo cubiculum ihtrare, fi unportuniscnîtationibus oftium parcc Scd relitkndum eft carnali fenfui vt , oratiofpiritualisexiiu,m;scordisdirig..tur ad Dcum.
i
gisvideturpra-cipi.vtinclufapecAoriscQglcatione.labijfquc compreffis orec Deum . Cubiculum aucem eft cordis fe. retum.Ortmm,carnalis fenfus : per quehacc exteriora
ncsincordispuiitr.ee: qii mfaciunt.Etlegiturfeciflequi pernodauitin oratione.Sed verlioccnus iinc affcftionc vacuas aures Dei adimplere ina- LuctS.a. lum eft,qu ifi in hoc audiamur * Chryfoft.Si pauasorandum cft,curparabolampropofjit
dti
.
Luc.i8.ad
due depiecemur.S-qmdem
ucs 8t crcbras
fieri
Vtrumqucfacie dum eft,ut nec m kmgum uerba proferamus, & tamen affi-
montem fempercllborandum.
??
1 ' ,!e
?*'
& Chnftus & Paulus luifit bre.
'3
Cubiculum
ficexaudit.
cft fccretius
mcncis
ar<
anu, ad hoc pulfac fa-
Catl Vcilius cenfen;
orationes cx paucis intcruallis

(pr,rres)brcues
p!enciadiccs.5"/ort(/o/Z,fcwc/^/; u -fidesaperic,lp..itusincrac
quidem orationcs,fcd
ibr
a ernona .
In fide inrenori cV dilcctione oracur Dcus , non flrcpitu ycrboriim,fcd deuotcone uirtutum:/rr. totum hommem
intcriorcoi cciltgetido in fc
f
.
creberrimasfieri. Illudquidem vtfrequetiiis dominumde- ttiomm. precantes nigircr eidem 'mhcrerepoffimus. Hoc vero vc fn- inft.cxci
lidiant.sdiaholi
cum
>'.
iacula,qua?infl.gere nobistunc prxcipue oramusinfiftit,fucciridb brcuitate vicemus.

in
Ep]ft ,,..
Ciaufo of/zo.Scnlibus claufis,nc
rioitim occurrant.
tutbx phantafmatum exce.
n ri.m
itth.
orarc?Et valdc
Vel oftium uocatamore vel timorcm huius fcculi Sicut .n.omne bonum cx timore amore cft Dei tic orane malum ex amorecV timore feculi. His ciau(is,idcft ablatis ora * Clryfoft. Qmdergo, inqtus, Inccclcfia non oportct
&
intueans,qui liabcc
quidcm fed cum hac vojuncate vc "iJlum vnfi donandi quod peticns potcllatem. vbique
rum ambagibusdoccacur
hypocr;ta?,qiu
Acgvptocrcbrasquidcmhab.". tamenbreiiiflimas,&:raptimquodammodo laculatas ,neiila vigrlanterciedta , qirxorantiplun neceflanacftperprodudtiores morascuancfc.ic.acq; hcbeteturintcncui.Abiitaborationc mulca locucio, fcd no defit multa precatio , fed feruens perfeucrct intencio. l Tuta>temw. Puc.-inccs quod perfuafibilibus uerbis Dctis miilceatur Vel iiabfcns elt uocetur,& quod ncfcic, ucrborcorationcs, fedeas
Aug.Dxunturfracrcs
mum
NICOLAVS D"ETY KA.

(
amanc
in
fynagogis, & inangulis
Tôlite
pla.
ftantcs
Etpatcrtuus./. Dtus,qmefi pater omniumper creationsm, iuflorum pcrgraiix adopthncm. 2 videt intetionem c< rdium: rcddct ti. Cûi vidct.rjuia ipfefolus Et cum oratis.Hir 3 confequenter excludu indebitum modivn cir ca attum latri<e. Inter.atlus lairis. atlus communior cil oratio.y ideo
&
ontcpicit Stantes,vt magis apparirtntex modo jc babendi.lnfytagogis,&in a> gulis platcarum,cxratione loci; quiafyuagoga efi locus. communis, vm conueniebant lud&i ad aMdhnttnm verbum Dei vel
aliqua raitobc buiufmodi ;\Etdtcitnrafyn quoêfi con , &gogcquod efipnpulus:qnia ibi comteniebat populus. 4 Et in angulis platcarum Vlatex ifi<e dicebantur atria qu* trantprope templum , vbi cvnueniebant homines adorandum vd ad
.
ll
dicitwM alijs atltbus latria intelligitur. Ideo circa oraiionemprimo excludit indebitum orandi modum. Secundo concluiti modum debttu r ibr. Sic autem orabtis.Tiima tn duas.quia primo abaSluorandi exdxdn van<e^hruinteution(m fecundo juorund.imgennliumerrorem,ibi: Oranzcs a\Kcm..4denidentiam priw* puns cn)ijiderandum qHodduplex efi oratio.Qu*dam fit
quod de ipfa btc
audicndum Dct7ores:& ideo erat locus

dit
&
a mvvfirn t,cckfm.&
nttatcofftriur
j
pa^^'nlococomrnnni^.Ecclefiacorampopuloiquiaprototacommu-
ifta
non
publtca,q;i dcbetfieriin occulto, fed magis in

in
debtum modnm orandi,cum dicit. 5 TuMitcm.i.locnmfecretnm. 6 Ec clan fo oftio i{e vmiat multitudo impediens eleuationem mcntn ui Dcum,& moucns ad clationem mentis.
.
communis.Confequentcr oficn
7
8
Ora
p.itiem.pitctlitera.
I
& ideo populus
bnc conformare
Oranccs autem.f. ic excluditur error vetilium circa oratianem, ^ .

.
fe dcbet miniilrit
pofjjbilcm.
ni/i
EccUfu, ipfnm Qeum deprecaudo fccundum modum co^ruum,^ fibi TyjJH poffcnt autem in boc fe mi iliris Eccleji* c oformare,
prxditla oratio minifirorum Ecclcft* fierct in pubhco pr&ditlo tali oraiione non loquitur hic Saluator . Mia efi orataiis
modo. vndr de
W
W
ti9priuata-.&
ma ca-ifa,qui(i oratio efi eleuatio mcntisin Dcum:mens autembtmana

cttius
,
magis debct
fin-i in
fecreto duplici dc caufiu Tri-
& melius
quod
eteUatur in
Deum
auando
in fecreto loco
homo
conflitn:tu',&aiun,;Libiahornmfcparatur.^tliacau[aefladeuitationnn vantiglori.c
,
qu* defacili infurgit qxando oratio in pnblico

:
Crcdebint enim quidam gentiles , qui vocabantnr Etbnici , qiwd v mtdiiplicatione verborum compofiiorum in oraiione aliqwd maaifa flaretur ipfi Dco,qnodprius rffct fibi ignotum;& prr confequcus y,m~ tarctur ad alu/uid agendum, cuius prius volcbat contrarium. I 'trun^ Dco nulla cadit mutatio , .</ quc illorum efi erroncum ; quia ;gn<jrantia. Hunc autem errorem excludit Saluator dicens; Orantc autcm nolitc multum. Ex qun parr,q>-bdnon probtbet multtpiicattontm vtrborum abfolute, fedaditlamvitentioncm quambababalii Etbnict,qu* rfi difia.& hoc rfi quodfubdit.
trror
fircaor^tit.n.
fit.& hoc
ell
dicit S aluato\
Eccum oracis uon critis ,ficuc

hypo-
'M o
}
tu,quodoffertanima
a/. nratioquoJda fpintualc tnbu >,deu lccnbusfirs .îantocrgo gtorioiior eft,tanto caucius cft fcruahdi^ne p t> hbmines ta-
Cumoratis.
r^
i"t e
r.
h>y
oii<>.[[ii
Dc
9 Putanc enim.7>o^r;f tamcn multiplican verba in orationc du- Vcr!>or2 mu!f * plut de canfa Fna efi , vt perfigmfhaf.oncm verbirum deuot-rum C 'V K, qn in orario antmus ne e a hdbendtauilefcac. <la. 8 Orantcsaut. Aliud eft fermo mul '..$, iliud dmrurnus affj ttus . Abfit ab orat.one multa loquutiQ, fcd non dcitt mul
. ' '
''
...
cla
taprccat!o,fcd fetucns aifcdhopeUcucrcc
7
<5
Glof ord.
\n.apud
dis,aficcbj timplic
& Nicolai de Ly ra.

eft
,
o
K.r
i>
moncmidn',omnccommfcruoc.irioncmdifc!plmc,vtrcvcrain hacnrationc brcuiarum totius lcgis comprehcndacur. m. n >cri oj.fc l fnostcporcorajifrcordaniun # Auguft.Nufquam inucn.turpraceptum popuioiiracr, Dcum icd do : K!!^^.Ci.rrofc.cmiloquimtirtNontnoflrcfe vtd.ccrccpatcinoircr, autoratctpatrcm >dvtcxcucnmspixdeuotion:s minus cisihfiniiatuscfl cmcft , lc feren.-.tur ;,; eor aceenditur & in Drec.l>u. v?rln qu.im fcruicncibus , hoc r ohflli
Deum agendutn
venerationc Dci.aut honvnis petitione,fcdornnc p.*nc
.Quccum
cundum carnemadhuc
viucn-
Jjg
acvcncran,
-
iri
^.oainmultiloquio^mud.an.r.No ve b cis: Scic cnim

lite
tibus.Hocautcmdicocumm.Tdaca legis accipercc , qux obfcruare iubcbancur. Naprophecx
crgo
,'.,
,
afiunilari
pater
litasdus
&: ftatus lulh-
^
,. S
i(j ()
,
obis p US V
c
fit
-
uctur ad ptocimos, ipudfubicac*. c iwr t*fltr. BcdH.Intcrcx&diuiiia, tera Gducana nionita

qoibuscojf-ihtcrcdcntibus.tornumorandi propoluic , dikiph-
so
a
i
3 IX jS*&
c
rn
c;t; ,
qu.d i>cu.i,c< G l'" J d ' ,cco b
(Jrfl
antcqua petatis Vt dot verhi,tum fic ucnd " * bon "

nollcr o."'
Dc mJl "
icl J-
Breu.
r iu.o P >.imitiiur.ratci
"r
m.
num,patrcm corum
i
J
fapcoftcndunc
cundcm domieffcpotuif-
c "
efsiccVgovosorabitis.-tPatcrnoftcrtj P f^. nft.. T^fi.no.*u.f.nrt U .a,In.,e... IDonufn c nob.s,.vt oui in

I
fc,fiabausmandat,snonalberratCnC. StCUC eft fflud, jWw

tf-j-
*.
e'Ti.picnt.i,v:..u,veropx.
njnntiadidfclnbacotaaoneno fcd docctur, quxncfciat Deus,
-^^Â"-^^^^^;m San&tncetur nomcn tuum.

csin cxlis
Quo
lil.id.cimur.
a
> 5
cxalt tui
^T
pictacis &L poccfta-
-*'Sj
vbl
?Tertullia nus.Appellatioifta
(patns)
tiscft.
ScfatufvTfco
^SSSS^bm^^M EknSda cn^SSSS

oi
c IfaVd
lib rle,
"mn
breu.cer vult rogari Qu.bus ncc fed vt noftcr atfctus qui cu qu. ota nou.t,
G-regorius.Nyffon.Nam quali diccnci paccr T,_opus ctt an.mo?quanca fiducia?quali confcicnciarut ubi D:u quo ad eius fieri poc,pcr cas appeflationcs qux ia illo animaducr
tcntur.ad inccllectu inenarrab.lis glona-quati
noftc
nc.
manududus
B
Oraiiani< do
min*c| e*>el-
lCa".td,fcer.Kitrcsquasorarct,novcrbaqu.rd.cc^ vnnon ktolu vcrbisoratur.fcdcScalijscontcnt.slubeodc, h- funt ven & nO a ,o cnn,,qu.b.ct cor noftru acccd.tur Et cSc vcntatc. in fp.ntu aaontorcs q fi D aratia adorat pacrc cft qua illa qw cx orc filu * Nu ?a oV?magfs Ip.ntual.s fcd amorc
.
. ,
mcntcconcipcret,atq;didiccretquoddiuinanatura,qu<>d-
cunquc tadcmca
quc *
(imiliter (c
uica
fic
ipfabonitas fit,(anclimonia,
.
cxc?lc.iC:o,
potentia,gloria,puritas,xtcrnkas,
at fcmpct codcm modo

;
habchs
Au De quocidiaitis af.t brcuib.leuibufq; peccatis fuis finc

non duc.tur, quocidiana oratio
ficfcliu fatisfacir.
'
T.
cft^ciitas,proccnit.P--r-ioftrr.Cuinontiniore,
cioc.
bcrcd.tat.s
fetu.mus.Du patcr dr,dc adoptionc ccjKcrmn, Dud.ctur nofter,fravJpatn p.um atfcdum rcpcndamus ternitatrsadmonctur,cuiitcommun.sadopt.oomnib.Nena
.
ob.bec
mo d.cat meut,q, propne filio conucn.t.cu, patcr
eft
per
d lucflts. Spiritualibus, uc ad fbiritualitatem in qua habitat dclet 1 tafeflmaredifcamus,c celeftiaaiocoquxramus. H Hoc cum dicis,non fic habe.is quafi uo fir ^t Pccrus
in cerris,no fic accipias,quafi
^^ruram.vnalibi.îo^P^wm-j.m.fpeciahtcrpernaturam, & v.-ltrum.comunûm pcr gratia.-1'a.cr ncjtcr Jtcitur. quod folum Chnlio commune omn.bus.nemo d.cat mcus,q.iod,
conuenit,qu.
fil.us eft
per
communaturam.al.js coccditur
loco claufus,qui claudic omcflctibi gcmis in celo, &: agc uc finctc uinia,fcd intcliigc ucndo fantto patri refpondeas * uc Cbiyf.Vulc uc fciamusnos cc^leftcm
fic
.
Chiyi.
in
haberepatrem
erubefcimus nos
tcrrciiis
rcbus fufternerc
nissiratia idoptioiv.s. minorcs. Monct nob-l is diues.no fupcrbire cocra fratres fint.Cauc notter.n.ll vcrc
&
Non
cn.m
du
lih,
de oat:o
nouum terminauit Oporccbac cnim ,n hac quoquc ipecie recondi Ccteru quicqusd rctro fuerat, v.num nouis vtnbus aut demucantm '-'ft.vc circuncifio, aut fupplerum vt tcl.qua
. .
potTuntdicercpatcr tanto patrc ttt md.gnus. Antip.cr,inquo quis.vtfcruisdicicurd.Mn.njs.nunc pcr gratia iam dcclu quod patet clt? ril.js,qui nducia.Quid ncgabit tormamde* Tcrtul.Nnii tcftamcnti nouam orar.oms
cc efl
cmquc a ford,bus,nc
iatuiqiic
.ttti n<r,pi n.ii.4 uiiil u>s^.ih.jh_ ^lî ua,i.i
pi
."J
-<''
uitx ucl ccptis.fn his feptc petitionib.omnia bona prclcntis fucu.e c6cinemur,,n quib.cft ordo mirabilis,ut in Ifaia lcgi Sicuc fcpce dona fancti fpiritus a fummis incipiut, &: ufquc ad iniciu fapientie dccurrunc , ita ordo prccu a tumnus mund. libcrcmur,cxtend:t*. Si aucc ufqucad rine.ucamafis 9 in utr.fq; a fine incipim , ad perfectione fic ordo afcciionis:
tur
C
oti
a.
mi
ninbreui.r.Q
fides ,pfa. Sed lcx.aut implcu, ut propbct..n:aut pfcctu.vt ar.onis fniafulta cft: brcuitasilla, magntjacbcarcintciprc vcrbis , rrii Mundjtur fenfib.Nequantumq; fubflrmgitur tantumorat.onisofticucoplcxacfl , ucl
&
quecnimpropria
(quia hoc dc fupcrnis accipim' iic ordo d:Sbd quia p h^c nos ab lmis ad suma condirgimus, fcpte beaticudines qu? per cade dona qucrunt*,dc imis p.r.idatim ad fummaperucruunt.ln pcibus ergo cfl utimpcrxc*
Si auc a
fummis
icefionis.
JOUU.IcÛ.
;;
UC*
.
1IUI5 ntus
r.
r
Clr
r
N
^t
C O L A V
D E
LYRA.
talibus vetbis vti in
animus mtlius tlcuttur in Dcum.Mia caufa cft, vt homo in Deum etiam corporali voce, fecundum illudTf. Pul St a tlcictur non [olti mente.fed
Cor mcum&carotricacxulcaueruntinDeumviuum.ô
tamen
S Sic crgo Hic docet Saluator uicdum orandi canuenhntifjiviuw jld cuins intellcilum fciendum, cp oratioftcundum Damafcnum cit decentium a Deo In hac autem oratione exprimitur quidquid pctitio hominem petere a Deo , e> quidquid decet Deum dare homini dccet
,
.
.
Orati
nica
teiiJa
homo y 'juod faciant ad dcuotionisexcilaQr.uioncrfuantumpcrcipit , tionem . Si autem econtrario quod mnltiplicatio vcrborum
potcjl
dari ibi reguld certajeddcbct
bomo
De m' dif.*'
cde quoiidi
diilrabat
orareDeum affetlimentem ems y i* orationepriuata , vt dibu: mtntis. Hoc tamen intelligendum efi (inm cH y auia oratio puhlica dcbet effc in verbis , vtpojjit percipi ab
s!iis
i
percipiat debet ceffare a vcrbis, <y
Etfimiliter ordi'iatiffime boc defcribitur,quia illud quod maxivic dchomine peti .1 Deo,primoponitur, fiderari dcbct ab quod dtbet loco y in finc . lU fic confequenter vj y<e petifecHtidario,in fecundo lnd autemquod primo cadit in appttitum hominis e'i bt r.titudo SVcundo illud per quod homo Lcatttudinem cofequitur , ejr iliudfccundo
&
&
&
terco
tu(
.
pttitt<r,:bi.Fiat
volunta< tua
Circa primum confiderandum
quod
Stquitur . Scil cti\mfa.i<:rve:Rcr.rlocadJitHradexcludendtimUlorugen'
heatitudoduplicitcr dicitur . Vno modo obieUiue Jiilicet ipfa bonitas idcobonita- B Beati dmnainfeipfa,per cuius fruitionem cfficimur beati ,
&
lilnmfjlfum inttUcclnmfccundum quemputahantaliquid nouo y quia omniafcit ab xterno ficari dc Scd fBSritur , "ua> e o> atur Deus , cx quo per orationem nibil fth\ QMftio. ideo videtur y quod mj'uftfi.iu>,uei animus eius in aliquo mutatur
Dconoti-
&
tcm ipfam dininam prA omnibtis amaredcbemns y tfypcr confcjumi honorcm prxomnibus defiderarc itybocefi gloriam cius quod petimtis i>i primapctitianccum dicitur.Pntcr noftcr cs in ccl is, qui fanchncctur nomcn tuum , Dicuur cnim .
&
pli'"
tlir
'
ffu.ira orctur
f/j ii
Dicendum, fprxdejiinatio diuina isl prtparatio granti y z!r:A i fi<turo,v ideo cufit tcrna y ficHt ab xter pr.\fi
,
Pater.ott/Hj gencruliter ratione
crcationis.îdditur
&
4 Nofier.^wid efi putcrfpecialis iuftorum pergraii.im

j
adoptionis
no ptaleiiin HUf tliquem ab beatitudinemjta praordinauit modu per orationem , qutm dartt fibi illam bealitudintm.f. prr meritafua ,
&
Qiii cs in cejis .quialicct fitin omnibns per tjjtiuiam, prtefentiam potcntiam.efi tamen fpetiali mcdoin iuttis pcr gratiam , ta^
<ty ideo nonfiu.tr a
nationediunidcbtt
tio JU itibus al.ji
um,fuia oratiocfi iliudpcr quodcxorditadrm cfl r,icottjrqui gratiam ey gloriam : bonis y ordine quia cadnntfub dfuinxprxdcflinationis. Stc
rat
men
ci
&
fpecialiffime cxccllentia eius reltcet iu bcaiis
per^loriam
6 SaiiCtificctur
qomen
qma
tUlim.o? pctimus,qnod
boc
cfi itupufjibilc
,
aliqua faniht.is
* eide
de nouo accrefcat,
fcd qucdfanBit<ts r.ux
MORALITER.
l SiccTg*. Gl^>. Na.i folum his vcrbis oratur,fed ctiam
i
al.js
-odw-m rcnfutoncfeptu
peres ignobilcs.qrh fimul dicunt Dco,patcr nofter, quod non poffuuc tic p.c diccrcnifi fe fratrcs cflecognofcanc. 6 Sauftificttur nomen Mwm.Chryfofl.Digna eft Deum dcprccantfs pratio nil pctcvc atu'; pairis gloriam, fcd ?
&
eenercnobi-
omnia cius
1^cT/rVr.Aug.Admonenirhrcdrtrftesve1 wsvc cq ci; fiietmt Chrtftianf, no fupcrbircaducrfus paut
laiidip^ftponcvc.
pc-
129
Matthzi
*
Cap. VI.
aliqh profanatur,, idcirco
130
D
cechefi. y.
imtitudims fequunf.Tn arterna vita criu primaru petinonu na & fcnctificario nois petrariones fiunt.licet hic incipiant. in ftne ab ipfo humili aduentu agicepic,&aducncus regm
miidi manifeftabif, noftra: beatitudinis
a
eft intellectu<*
mus dona-.I donis,vt operemur madata.De operatione bea
CyrilIusHerofoIymicanus.SanclumefTnomenDcinpetimus
in nobisfanclifican,
uedfcarnus, fiuenon dicamns, quia vcro in his qui peccanc
non
ôn.diT.
1
calree.
tn pertifpiritualis etfi erernus,
b Donum,coiililiuii),virtus,mLfericordta. minationccomplebitur.Ethec triaconfummatain ecernuma- a Adueniat rcgnum tttum. t pia t volunncbunt.feliquaquacuoradifta b Donum fortitudo virtus efuries .^ fitis iufiiiix. vitam pertinent Pauis enim Sdntexra. panem
l ,
& pcrfecfio voluntatis ipfa pe.riectione & feculi ter '"" Donum
vt ex eo q, 116 fuiffet tale.etie incipiac.fed vt in nobis fan6h'ficatis qua fan&ificatione dignafunt facietib^fanttii fiat.
&
vero mnnditia cordis.
men
teris
Teftuluanus petimus vt no Deifanctificeturinnobis,

1II0
lib.
itont.
qui in
fumusdimul
& in c^m
tastua, ficutincslo,
quos adhuc gratia Dei expedat,vt fufpenfa enuciacione,

\
y
net ad hoc tempus in quantum

forfan ideopanis dicif,quia quotidie miniftratur animae.Er laborando Sc differendo difcitur. Tunc erit vt potus,quando fine labore haunet. Et tunc peccara noftra nobis dimictuncuf&dimitcimus.Ec nunccencacion.es vicam nofirain-
dicentes, fan&ificecur nobis, inomnibusdicimus.
non
^fdueniat regrtUWl tuum. Hic fpiritus incelligecix petif, quo mudajif coi' vt Deus videat^Duricia &: poceftas diaboli cx-
feftant.Etliberatioamaloadhanc vitam pertinet,quamiu
Dei morcalemeruimus,vnde graria eius liberabimur. Vf auc iftefepcenarius numerus llli congruere,ex quo to tus ifte fcrmo manauit Si.n.timor Dei cft , quo beati funt vt paupercs fpiritu, qm ipforum eftregnticeloru , pecamus in nobis fancf ificecur nomen dni timore cafto permanentc
fticia
.
cludit",& in futtit'operfe6tius,cu euacuauericoe*m principatu poteftate,& tradefregnu Dco patri.Congruc fequif, vt pofl adoptione filioru reeiin pecamus quod filijsdebcf. Regnum Dei femper eft , fed veniat id eft , manifeftetur
&
'.
hominibus
bunt
a quibus vt lux cxcis

,
non videtur qiiod nullus

,
ignorare pocerit, cum filius iudicare venerit.In quo regna-
f^
n
& fanti,vt dicitur
Tercipite reg.quod vo.pa.&c.
in
ir.c.
feculum
feculi
Si
pietas cft
qua bcaci funt mitcs, qm
ipfl
pofsidebuntterra,pecamus mitcfcamus,ncc ei reiiftamus, vel de celo tateaduentus vbitetabimur, ficutdf . Vcnitcbene.patri$ mei.
vt veniat
regnum,
vei in nos,vc terras in clari-
Spiricu intcliigecia" rcgnufucuru mgredicntibus declaratur,& mfidiciacordisatcribuif, perquaDeuSibidercgnas ficut eft videbif,vbi fpiricusfapienciccomplcbicur.Sepcima
fanftificacio nois eius. In perfeciione fenarij aduecus regni pofcicur,vc curramus oes in virum perfecr.um,deinde in co quiefcentibus fancfificetur ipfe in nobis,dum nosin illo fan ciifieamur Eius requieiurepofcimus innobis fanttificari, vt perenniter eo fan&ificati requiefcamus,in qua fanctifi.
Si fcientia eft qua beati qui lugent,qrh ipfi confolabunf,pecamusvcfiatvoluntas, vtconienciaccarofpiricui,quia non eft lucf us nifi quia ifla cotra fe cofiiguc,vc cogamur dicere
Si fortitudo eft Infelixego homo,quis tne libe.de corpo.mor.buiust
m
m
.d.
fitiut iu. qm ipii fa. oremus vt def nobis panis qua cfuriut quotidianus,quo fulcici,ad iftafatiecate perueniamus.Si cd, fiiiu cft,quo beati func milericordes, qrh ipli mifcconfe.dimittamus & nobis dimitti oremus.Si keliedus cft quo bea ten ti funt mun.cor. qrh ipfi Deu vi.orcmus vt no mdue.
&
catione pax beatitudinis firmatur plenafapicntia donaf. H Petrus Chryfologus.Pctimus vt qui fibi regnauit femper fermo:77.!ib. de orauoac. modo regnet nobis,vt nos in illo regnare poffimus. Tertullianus. CumregnumDeiquod vtadueniacora5< mus,ad confummacionem fccuh cendac,opcamus macurius
&
&
tatione perafpcra vel blada.ncnon fit limplex cor,du non fimpliciter bomi petat in oibus q'112 agic. Si fapietia cfc qua beacifuntpacifici qmfi.Dei vo.oremus libcran a malo.Liberatio .n. facit libcros .1. filios , vt dicamus fpu adoptioms,
regn.ai e, 6i non diutius fcruire. b Fiat vdu-uastua. Hicpetiturfpiritus
confllij,per
th
bitantcradomino
nis
abbapater.Amen,fignificatin oibushis pccirionibus mdutribui quod pecitur , li vltima?conditio-
voluntas Dci inquuitur , vc a nobis impleatur. Voluncas Dei cerris ficuc cqlo fpincu confilij regif. Nobis etiam opus eft fpintus confilij , vt voluntas Dei dirinobis, vt mifericordes in reeffe polfimus. Volutas gatur i>ci fcmpec fic fed orafnus vt libertas noftn atbitr-j focie-
quem
paftum fcruare non negligimus. vnde fubdit. Si dimife-. ritis,&C. Sanclifice. Hic fpincum fapientia? oramus, ne a fan&ificatione nominis iplius m aliquo difctepemus, fed pain
tur pcr gratiam fua: voluntati quae eft fandificatio noftra vicaxtcrna.Voluntas Dci efl pra;ceptorum eius cuftodia. c iicut itlo. Sicut ih angelis, ita omnibus.Vel ficut iu-
&
tns aomen filifsmoribus&i vitaoftendatur. Nome patns in nobis eft.qui filij dicimur.q, petimus fan nobis operef augcrificari.Non vt ipfc iancfior iit. fcd vc mencu fue fancfificatioms na fancfificatio hlioru nol ems
attnbuif.Itadf fanctificarificucclarificari
1 lc fer-
Comini
:c.
magniricari in aobis, JrtwSi/Jcrfwr.ideftjicaiicuceftfandlUjhabeatfhominibus,& ica innoccfcat illis Dcus, vc no putec aliquid fanchus. * Aug.Hoc no fic pecif, quafl no iit fancf u nome Dei fcd
&
ftiSjitainpeceatoribusconuerfis.Vel ficutin Chrifto,ita in ccclcfia. Vcl ncut mente fcruio legi Dci,ita in carne. Secudii fpiritfi cclii,fecudu carnem terra fumus.Oramus ergo vt ficut in c^lo.i.in fpincu , lta in tetra fiat voluntas, vt Rom.r-d. caro &c fpiricus fit homo ipiritualis de quo df.Cor meu er caro mea ex.in dcum.vi.Ncc tantu oratur vt bona velimus.fed fiat pfa ,8i f voluntas in nobis,vt viuamus tibi,n6 nobis. Hqc tria perfcdtius h.ibcnf in futuro fed hic icepim ex parce oramus, vt po
&
le.
vtftn6tuhabcafhominibVdeft,icaillisinnocelcatDeus,vc
ftea pfectius
DO exiftimet aliquid,fanctius quod magis offcndere timeac. *

Cyril.
habeaf.Quacuot fcquecia psCcis vic^sucpfidia. Tahcm. Eiuries iuftitije vc ad facuricate percingac , fulcif
fpiritu
NIC OLA
i
DE LYRA.
& prin
^ternaliter inell.reluceat
amplms icreatuns,& primo
d-uinae per fanciam operationem.Et quia frepletio voluntatis voiuntas ciu s eit nobis mcogmta , cognofci-
quenter
& quando
cipaliterquxraturinoperibus humanis , fccundumquoddicit ApoHolus. .ad Cor. 1 o. Qmnia inglonam Deifacite. Alia eit bea titudo difta formaliter qu^ eit aCtus vltimate & perfeftc coniun
1
turadhucfumusimpotentes& pign adimplendum, ideotertia
gensnosDeofcilicet
loco petimus a
vifio
&fruitio,
,
&
lliudeit
quodfccundo
Deo
vt kilicet fimu?
participes fuas bonitat is,
pctimus , Fia vol. tu. i. tu fpircs nobis virtutem & propofitum adimplendi tuum bcne placitum. Additur autem. 4 S:c ti ce.& .Bcauenimqui funt inc^lo.quiafuntconiun cli immediatxregul^diuinx.ideonon poffuntdeficere nec de-
quod ftt tn vifione beafa.& hoc petimus cum dicimus. 1 iAd<ieniat.&t bene dicitur,aduenut, quia no poffumus ad ca
venire per gratia Aug,.fuper Ioan.
& g;loria,&
II le
uiarc a diuina viunt.i tc,&: idco nos qui fumus in via qui non fu muslicconiuncli petimus vt diuina gratiahocfuppleatinnoribus noftris.licut conformantur
5
nili
ipfe
primo vemat ad nos Vndc

gtatia
cnim venit
quem
Dei preucnit. Et
bis,tenendo voluntatem noftram in cotormitate ad fuam illi qui funt ln cejis.
m opc
Joan.6.e. lyemo potcjl venire ad mt\mji pater qui mi.me trax.cum, i\egmmtu. Beatitudo cnim zterna bene dicitur rcgnum,
ibi
mur adbeatitudinem, & hoc

prout aliquid
ciefiae
eft
Tanem. Hicpetitur tlludper quod

accipitur
ipiius
inftrumentaliter duci-
quia
habeturplena
& peifi-clacopiaomniumbonorum.
duphciterAvno modo
iic
lnftrumentum
Dei,&
facramcnta cc-
Fiatvol.tu. Hicconiequenterpetitur illud per quodpoifu} mus bcatitudinem confecjui. Et hoc dicitur dupiicuer.vno mo-
dodirere& perfe,alio modoindireclequalipcr accidens,cuiufmodi effremotio impedimenti, fccundum ponitur ibi. Ir t dimitte 110. Adhuc pnma in duas.quia ad afiecutionem beatitudinis
fumquxdam inftrumenta,quibus fandtificamur, &ad beatitudinemiducimur: vndedicuntur vafa gratise. omniaautem facra ordinantqr ad iacramci.tum cuchariftia^quodpctimusquartocumdicimus .Tanem. Diciturautcm fuperftantiaEs,quia tranfcendit vitam corpcralcm &datvitam atternam. Ioan. 6.e. Ego fum pa.vi. qui de ce,.d.fi qs man. ex hoc pa.vi.&c. 6 petendo hoc facramentum petimus omnia alia.qua; ordinantur ad ipfum
,
aliquid dnpliciter . vno modo prmcipaliter. alio modo quafi inftrumentaliter fecundu pomtur.ibcPanem nottrumllf->cit
lud per
quod
principaiiter
confequimur bcatitudmcm
cit
im-
vtpatec in 4. fentcnt.
& Luc. j. vocat cum panttn

quotidia~
pletio
M O R A
1
E R.
Fkt
^tdueniat re.tu.
Ad Chnftum qui eft Dei regnum non venifi
Fiat vo. tua. Augufti . id elt obcdiatur ab hoa praecepcis tuis minibus terrenis, ficut in caelo ab angelis fanclis. Tanem.iA cfteuchariftiam,quae reficit animam,naturam cor 3
niemus ad gloriam,
prius ad nos veniat per gratia,m.
poristranfcendentcro,& quotidiepro fidelibusoffertur.
Tom.5.
Glof cr d.& Nicolai de Ly ra.

.
132
D
oramus.panem c i)umdatK)bis,finequofamemorcrcmur.noflrum A
fpiritu
fortitudini$.Idco
quotidia-
cnim
tudinis . Vbi crgo forritudo , ibi cfjries juftiti.T Aeternus cibus plenitudoclt juftitix. Côtidianus, dum quoci-
btt-ic;
Panis , corpus Chr.ftt cft , vcl vcrbum Dci,vcl ipfc omncs fubftanrtas quo quotidic cgcmu s,vd qui cft fupcr dcfccn. cuius natura: fubltHxcrt pams viuusquidccc.
.
Dcus
mitasfupcromncs mbftantias
Ambrofius Dixi vobis cu fDcpfadift. dcfacramctis crki.ncm,quod c<fun% antc vcrba Chrilli quod offcr.
dicillam efuricntesimp!'-'irui. * Euthymius.Scicnsqii.iin 'ubnracfrctnaturanoftra.ad c\ poft tcgcnerationislauacru pcccatum, agnofccs quuquc rurluni nos ofibiifuros, iubec
Vt
libfii ic-
Jib.r.
d.bm
ni.
*
Qui folui potei.
Dum dicitux liodic
deamuiad
fitriam.
b
2 Conucrn,.
pro pcccatis dcprecari , qux Sc dcbita nominauit Debitum

.
quoti
ncn-ucap.4.
Ponum.H.cnti, vmus.Iuftu.
f
noftruti^pcrrubftantialcmcJanobishodie: tcneu.ur. Pcccau. b

Qu.bu
fctlicctcic:
nun
>liiiin,
j.cdcqucti-
tur panis dicatur, vbiChrifti vctba dcpromptu tiierinr, i.im
tEtt
no'st
1
dimitte nobis dcbita noltra
ficut
&
c
dc-m rcs
*
pcccauim quafi eaobndxuim rcddunt

ficut
veladm
tcm.
hominem
j a
b nonum, piewtu,nitu,injnfuciudo. Vcniim pctcmibu. tot.u outioni* cft fiuftu*. c tgopifto, iliieinullu
&xsalienum.
tDcc^
i.c. ini
t
Tcrtullianus.
Debirumm
remit
non panis
fcd corpus appclla-
dimittimus debitonb.noitris.Et ne no
.
dcm
fcd
tur.Quarccrgoinorationedo nunica, quxpoflca fcquif .ut, pancm noflnim,p.inem quidixit fed

.
ln tentationem inducitui, qui tcnutione fnpgitui
Donun>,iimoi,
fcripturisdclid' figuracft,qcP pctinde iudicio debeatur,6<:ab
li'j.de<
ne.
t
t
vmu,pjupcrtas.
f
co exigatur, ncc cuadat

,
remit
lufti-
inducas in tcntationcm
corpus,
t fcd
Pepc
WwWfhnc cft fubflanttalcm Non iftc panis cft qui vad it in fupcr
tllc
noftram fubftantiam fulcit. panis vitx xtcrnx, qui * Jibr.j. defer. Panis quotidianus,aut pro his omnibus diAuguftintts. MMT doMtnt 6his cft facra,quc huius vita: neccffitatc fuftcntant,aut pro jnmorucc.i, mcto corporis Chri quod quotidie acctpi mus,aut pro fpuali cibo,dc quo idem dns a\z,operamini non cibum tjui pcrit &c.
4t
lib.
d Sicut. Eccc qua cautionc conftringimur,inquactiam nosadinuiccm ad milcncordiam infTcilir,& peccanttbus in fc vcniam promitcit, &: nobis&: pcrnosalijs vcniam promittit Culpa: vcntam non dcbemus negirc.vndc. Cum oratis,re~
Ihittiieftquid babctis aduerfus dimittet vobitpeccata vc/ira.
liberanosj
tiamcxaOionis.
4. c.dlC,
Dccon,
c.panca
ahqucm, atiterenimpatcr vefler noit
mio-
Tcrtullianus Chriftus panis nofler cft , quia viia Chriftus &vitapani$.Ego fum inquit,panis vitx.Panis cft fcrmo t>ci viui qui dcfceiidit dc cqlis , tum quod &: corpus eius in
.
torum
pano ccmfctur hoc cft corpus mcum. Jtaque petendo pane

perpctuitatcm poftulamus in Chrifto , &Tiniuiduitatcm 3uotidianum,a corporc eius. pane enim pcti mandat.qui fo Jumfidclib^cftnccefiarius, ceteraenim nationes requirut.
Jlom.t.
f,
Pecuniamalicui rcpetcre conceditur,fcd debitampccca pctenti vcniamnunquam iuftcnegamus. e Etnenosin. Scd fpiriru fcientiai tlluftra, vt fciamusquibus malis inuoIuimur,&: vrlachrym.r proiint rogamus. Di*
.
mitte nobis debita nvflra
Et ne nos
.
quia dcfcrit
ri,
& ire permitttt Non veto prccatnr non tcntamodicum

vinci.
Non quod ipfe inducat,fed

c
fed ncc ad
Tcncatio cnim
in
ft
ncccffaria
jTcdef^t
TôRrum Quia Chriftus nofter eft factus, &: Deus pater cumChriftoomnianobis donauit. Idco oramus-vt quod noftrum cft per donum , quoridie detiu pcr efTe&um. b Superfubflantialem. vel quotidianum Quia qui cdunt mc
a
.
adcoronam. renoJ.defcrens
linas tentari, fine
tentationefinas vtnci,ctfi
vbi nipi
adhuccfu.Hicquotidianus,inpattiaeternus.Hicpanisafiiduc pcr fidcm &: charitatcmintcrius rcficerc dcbct,quia finc co ncroo viuerepoteft. Vcl panis dicuntur fpiritualia pre, ccpta.quxfempcr (untexercenda vcl confcruanda.
Scientixdo.
riuni
quotu-
Etdimitte. Poftcibttmpetic vcniam pcccatoru, vtquia Dco pafcitur, Deo viuat,&: ad vitam eternam pcrucniat. Cu dicimus; Dimitteno.de. o/t>j,fpiritu fcientif rogamus,
qua nullus probatus eft. * Et ne nos inducas. Tertullianus. id cfti, nc nos patiatis induci ab eo qui tentat. * Cynllus Hierofolyrnitanus Efttentatioveluttorrcns trantitu diflicilis Qui in eo non fubmcrguntur , ptimi natatorcs fa&i traijciunt.Qui fecus affccti funccum p imum ta tentatioiicm funt ingrcffi, fubmerguntur,vt cum Iudas in auantic^ tetftationem eft, non eam fuperauic,verum fubmer fus eft,&: corpus &: animam. f Sed U. nos. Hxc vna petitio , tantum continet quantum
.
catcchd
<
plicit * UJJUr
w.
quo dcjifta intelligimus, quaj fine fpu fcicntia: no intciligun tur.Scicntia quippe ad vfum teporahu pertiner,cj virtus eft,
in vitandis malis,
omnes fuperiores.
Vt/puitu timoris Dei omnianoxia intus&:exteriuspclfub paupct tate beate viuamus. Sed li. vos. In tllam quaj nondu eft ne linas induci, &: ab ea in qua fumus ducti, hbera, quo fato nihil elt metuendnm, nihil reflat 01 .1 .!um. * Gregorius Nyftenus.Vidc ts.r Dominus multis vocabu. li'\Jeor
lantur,
lis illu
& pctendis bonis.vr ncftra &: altoru cora

funt
ifti
&
gia ploremus,bonacupiam*. M^gni gradus.na libcrat a malo,ia harrcr fummo bono.Iiberatus petit libeq.
trcs
ratorc,nc iteru ducaf in tentatione.Sed quia in hac vtta

iuftus fine pcccato v.uit,fic petit indchberari, vt fciat
nec
qd cx
>
chantatc fratnb. dcbeat.Scd qa nodu vifione Dci fruimur, cibus in via cft ncccffarius , vt qriquead patriam veniamus. Vndcpanepettmusadquenemo peruenit finc fpintu forti
riarii
malur.ominare,iuxta diffcrc ntias pr.uiarum cSictcn 6c tproboru exercitioru.Vocat.n.diabolu.BecJzc bu \

!
Mammona,principe mundi,homicidam improbu,patrem

mendacij.Talisigtturnaturanon
eft,
N ICOTA V S~D
tate t.tud.n.s
tudinis,
fedpropm maliiia. *
Petrus
E L Y RA
quotid tanum.quia quotidie ipfum fumimus pcr mipiftros ccclcfix qm hoc facramentum acopmnt pro fe & pro tota communi-
A lio modo accipitur inffrumentum ad confequurione beaex parfe aiiimae,&

fic
2 ^'cKre^wojrf/.quiaharceftregulanob.s impofita.q>i.cut vo lumus nobis dimitti pcccatu noftrum,ita debcmus proximo dimiuere peccatu in nos cotniffum Iftatnd.nifli iporcfti.itelli-
cum
corpus
lir
mftrumentu ani-
macfeuorganum,perconffquensvitacorporalisin/trumeiiMhter facit ad confequutionem fupernaturalis bcahtudinis,inquatum anima no exercct,'opera meritoria,nifi tn corpore quia temmeriti durat tantum ad huius vicx Ad vitara aute j>us teropus
.
& hocpetifircumdicitur.Tjuewno.;cVjnbocintelligumurpctiomnia *
corporaicm neccflariorcquirjtur futhcicntia viftus
vitar neccffana.
j
.
Vno modo quanru ad offenfam,& hoc cft nexelTitenemur omncs d.l.gere ex chsntate. Al.o roodo tjuatatis,quia tum ad iniuriam,& hoc non eft neceifitaris, hcet fit fupererogationis.Sicut enim pecuniam sblatam non tcnci ur quis auferenrccom ti dimittere,fed peters poteft.fic miuriafib: illatapotcft emendam peterc fecun Jum ordinem iuftiriae. pcnfationem per Et ne nos. Secundo imped.t nos a beanrudine peccatum q, i formidaturde proximocomm.ttendum,&hocconting.tquangi dupl.citer.
,
Etdi.no.
Hiccofequenterpetituridperquodconfequimur beautudinem hcut per remouen^ prohibcns.fir diuidit in duas

quiapr.mofac.tquoddiclumeft.fecundorcddirrationcrocuibi. Sienim dimiftritis. Priroaadhucin trc$, luld.imîa., quia i bcat.tudineco.ucqucnd.i pnmo prohiber nos peccarum cororn.lIu m> rwuncro peccatum dc proximocomm.ttendum.& tertio tlluH ûodeilad vtrunqueinclinat.uum , Scctidum ponitunbi;
fct
dofumus poliri ingraui tentauone, cui probab.l.tcr t.memus fuccumberc, & ideo fexto petimus hoc a nob.s amoucri cum dicimus. Etnenosinduc. i.mduc. permiitas. 4 ln tenta. Nnn en.m petimus vt non rcntemur quia tcntari non cft malum, fcd magis eft ad virtutis exercitium quando virilitcrrefift.tur . proprcr quod dicitpfalm. Proba me dom.nc tcnta me. fed petimus ne in tentationem inducamur ld cft,ne ab
.
Pfal.if-
&
nc nos induc.tcrtium ibi.Scd libera nos,&:c. Uluder-oquod P rimo& pnncipal.terimpedit nosiconfequm.one beat.tud.n.s eft peccatum .aro comm.fTum.quia ad bca
j.cud.Pc
ipfadeumcamur.
f
Sedlibe. Tcrtio iropedit nos itlud

eft
quod
eft
duo prxdicla,& hoc

la
fomcs pcccari.quae
cft
inclinatiuum ad quaedam p?na ex

alia
peccatoprimiparentisdcrelicta. Et
hocmalumpenar&
ma
ingred.nopofTumusdonec peccaiucomiffumfittotaJ.ter dm,ffum,& quantu ad culpa & qua tu ad pen3,& .dco hac Jtm.flionc pct.mus qu.nto foco, cu d.cimus. Etdimit. Add.tur.
p{ nircntis vita:
m
rf
mpunfti pe timui h mfum 11^'^^ i timuj,nociplumprimumproximoconuerfif lc imus. 1 1 ne. Aug. Altnd eft tentari,al.ud in tentat .oncinduci.Na
OTTTT ^* ^
A
feptimo petimus nos. Scquitut infinc.
jnquantum potcft nos ad peccatum inducere, ab eis liberari cum dicimus. Libe. amoueri ,
&
Sicut
Ii
yAmen
fine tentatione neroo ideo non perimus nos non probatus eft, tentariVfed in tVnwtr nem"pcrconfenfum non induci a Sed libera. Chry foft, hic malur vocat dubolum propter cx-
R.
&
Dco
cellenttam fuxmaiitiz.
Sienini
fmc
Vlatth XI
Cap. VI.
tibi ipfi
*>4
D
^ A
.70.
8
'
nequitia fpiritualis lxdrndi nrte peritiffinruis . * Chivfo.Malum hic diabolum vocat docens
4t
Pctrus Cht vfologus.lile qui natura coclcfhs fuit,nunc cff aJtite maior feculo, nocendi vfu critus ,
,
ne odmm,id
findic}a hec dicedo accerfiisfNam fi no abiores oth ipf.iin auce deprcecns, ohnitte nobis ficut dmuu
noscum eo dinmendumfcabere prarlium .nullo vnquam federe

ThcophvUitus.Non dixit,
illi
rum meorum.quiacgo
d Cnm iciunatis.
eftis
w,numidemidipfumcn'tacfidicas,Vmdexciropeccaco
Potlqnfi docuit
peri".
libera nos a nMiis
non enim tam

rMta.larC '
hominibus, nos iniuriaaf-
Comtnendatconditionem. homines fttnt. cjuod peccant
Vos qui
quafi
dii.'
Quiinhoc
ficiunt
quani nwltgnus damion
a malo*. Arae.tSi.n.dinuTeritis hdinini

Ecce fiducia magna.
vindiCtam fumeredecreui ? quomod o orandfi fr, doccc dcjeiunio quod iccrum percinec ad mund.ciam cordis, ne non fit fimplcx ad deum , dum ad exceriorarapicur. *
'Quiatufieft
1
2,
pcreos. ma ^wafo. omni , vifibili nc uifibi. Haec liberatio quocidie dum line malpaiticelfaria eft ,
&
,
busfpeccatacoru,dimittet&vobispatcrvcfter coeleitis deli&aveftra Siatno

Iudicium
(ine
Chryfo.Omniummalorum ^","
|
nfe
milpticordu fct eis qui non faciunt m.frncotdiam.
praua&fortiorafuntcria.Gula, a reeiilomm. auaricia,&vanagloria. Aduer- Hom.if.opefusqua; dominus cccacionis fufcipicns beJlum,pugnauicprono

j
sitnp.
;, 'i
aave
aw & corpors non
viuicur
fed
dimiferitis
a
hominib/nec pater vcfter di

Q_
"infinccomplebitur,qi.iandoimmoi-cales impafiibiks erimus. Deimis ad fummagradarim fic fccnditur.A maloperfpincum timorisliberamurj, indeliberaci rebus effe cupauperes ipiricu &c ne nosjndupimus, dii dicumis cas in centationem. Spuitu pieta
&
mittet vobis peccata veltra,Cuatieiub Reprzlentatores Idcit ipfa vultus triilitiaoltentate ;ieiunium. non virtutibus Itudent.led fauore vulgi excitant. alterius pctfonar.
bis.
Concragulam pugnauicin heremOjConcraauanciamfupcr
moccm
4
concra
e natlS
vanam gloriam
a Pro,demol;untur,hoc enim proptie deexulibus. b Fiftem intentio Vt dillianles ah!s vide,intur , nil irt fupta reprehendit hic. ipfa vlli-
nolltenenllCUt hypocrjte
tr+ltes.
fupertemplu.Iceomniubonoru
fortiffima funt tria aduerfus tria
& uf vlrrahomir.e<i pixdtcentttr. a b lExce rminat.n.faciesiuas, vtappareant
tis
rogamus
vt h<
mo interior
fiat,
f hominib.ieiunantes
Amcndicovobis,
manfuefcat &T mitis
ne ten-
a Laudeni quain voluerunt, non adoptionem fiUoruin, b Stcvnidicit,

quali oinnibus.
malainuenu.Elcemofyna contraauaritium ,oratio contrava' nagloriam, ieiuniu concra guia. c TSôlitefi. Non prohibet virtu
tem,fcd fidtam
virtucis
f obfcurant
fpeciem.
tatione moucacur. Prccibus laborandum eft,vt
tquia receperunt mercede fuam tTu au a

Caput
Bonum
cft iciunio
pro pec-
u"cV dona
'
PC rc 'P
.
mus ex g r;U!a
vngit qui/pititua;ila-titiainterius piaguefcit.
catis criftes effe
Don:sagedum,vt veniamus ad Promencis beacidido uicrita
tcm ciim ieiunas,vnge caput tuum,& fa
& humiliare anunam

tum Deus non
.
ad pcenicenciam,
noftram
Pfal.jo.cT.
vude. Cor contricum &: humilia

dcfpicict Sed cri-
fpcianda.alioquinnecfinepiecibus fideiaddominum ,nec finementisadbeatiuidmepirucnitur. N:h-1 dcelf qtthic fcptem pctitiombus" uon concmeatur, fiue ad ^rafente fiue ad fucuram pertineac vitam.
foni*
ftida-n.quarprolaudeeff.prohibec
Vnde nonaitiimplici-
ter.Noliceieiun.ire,fcdaddiC,iicuchypocric.rcriftes. * Tercul. Ha?c condicio facn eadem eft acq; ifta quam fupe
rius dixiccu facis
illa
n &e
i c i U nio.
eleemofynam,&: cum oratis.Icanimirum

,
io
12 copen
iL'10.
f.
m adacorii,fcd &
Tl
SatiscompendiofetradiditChriftus,n5 mododifciplina prccii &: donoru,'vc paucis vcrbis memorcs mulciplices
ince]l:genda func
vrp'ecaci Sc
Chhftiano obfequionefinciftis
?
ccfiaria.Quisenim verc Chnftianuseft

*
& ncceffarias comcndarec,& fic firnpli-
J3
cicasfidci,fufricientiafaliicisfiiecitoaddifccret,
&prudctia
mgenioforu ainpiuisprofundicace myfierioru flupefccrec. HincI(aias.5er/woi;ew breuiatum faciet dominus fupet ttrram.Quo
Idcm.AnveroquiaieiuniumhypocritaruaChriftoreiici tur,& prchibecur, ldeo iciuniidu omnino 116 cfle intellexic? Cur crgo docuic qua fe rfa ieiunacurus dirigerec^Cur inf 1:,
ln
â
i;,
brC
u i rib.q.ii3.
iunailci;eCurapoftolospoftafcefioncieiunaculOspdlxiflL;c?
5* BaiiI.Hocpra?ccpcumadcosperonctqui Deimandatum ob eam caufam excqui ftudent,vt fpcaeiuur ab hominibus, quo videliccta vitio humana?glona; liberentur. * Bcrnardus. Quis magis impius, an profitens impictatcm,
niam ita bteuiauit,vt rncmoritcr
capi pofTit.ica rebus
imple
uiCjVcnemo fiuegratia fpinculTand' perciperepoffi:. b Si edimi. Forma unpofuc quaKccr velimus iudicari.Vn indulgcncibuseoram J)cofidiicia rcfpondec impetrandi, vlcioms vcl damnacionls. cxigcnces vcro,p^na remordet Deus mauulc lnucnirc cui mdnlgcac qua que puniac.16 in noflrapoceitace pofuicquaconfcienciaiudiciu Deiquifque fencenua tanti diicriminispofprouoccc crga fe,& quomo debemus,& indulgencia pacris omniilttempcrare.Omncs bus eft neccflaria,id jo cx annno aliis dimitcamus.vt maiora fcu plura nobis relaxcntur. in fine concluditur, vt certu fit
anmentiensfan'ticacein? Nonncis quictiammendacium
rn.ipoiog.ad
addicgcminat impiccatcm
f
E*mBMH.cxtta
Guilelmum cerminos humanaecondicionisabdu- Abbatcm.

.
Hoc
nobis quid in ofoni-
de nicore vcftium lailancia eirv fic denimio fquamacic . Demoliri eft quafi d.fsipare,& venuftaccm lore vultus quafiad nihiJum redigere . g Faciesfnas. Luctuofis fordibus in quib.etiamiabnciaeft } Cv magis fub fpccie religionis decipiunt.
cunc.Sicut
&
bus promiferimus,ncq; aliud exigit iudc x que roii;unus,nifi vc talcs fimus fratribus ,qualem eum nobis pofcimus.Et qui
Nota non deberc oTTeS pcltcs
fuas
deponere fcd veftiri,
ft
hoc non
dercus cft.primo.qiua peccauit becdeinde,qu;aadmonitusa iudice.fracrinonindulget.

facit duplicitcr
&
aliquando lupi eis fe contegune. h Vnge ca.tu. Spuali heticia mence rcfice diebus abftinencifj, vcdiledionis odor fragret in operib.mifericordia; Cofcien
Cunt oratis,rcnii:titefi ejuid habelis aduerfus aliqUKm,alittremmpater veiltr non dimittetvobis.

:
Vnde
tialauaJachiymis,vclicmudacoraDô.No.n.futficicopus mifencordie iinc munda cofciencia.nechoc fine illo . P.ilxftims
c i'iatcrwon.Nullacxcufaciorelinquitur, quiavnufquifq; fecundum hancfentcnciam in fucuro ludicabitur.tLx hoc pa

,
uu
nio
ra
mos eracin fcftiscaput vngereergocapuc vnge.i.fefti &C hilacc te exhibe.-&: mcnce fpuali olco refice,6<: de ieiu
116 queras
t le lerm.
tec.quod vnufquifqueinfuainfideJicacecondcmnacur
* o'
laude exterius.Sed
tja fic a
feculo auerceris,co
.
montc '
.
p.
Augufunus. Adcammagnumcoiiicruum,quinonexperdormic fcd morcuus e/i Qua froce igicur hac ad Deumorationefundis,qui fpiras rindi&ain proximu ? An
gifcitur,n6
.
Deo gaudcas,& iic facic.i.cor mundabis a fordibus.quib. rcmocis Dcu v\dnvc[iccb\z.ynge ca.tuum Ecccnodumom F
nia in
nouo Teftamenco ad liceram.
Ridiculi
emm cflent
ifi
tibi
NICOLAVS DE LYRA.
1
ieiunio
Amcn. quod
ei~l
vcrbum optatiuum refpeclu pr&cedentinm
ideo illifacies 5 Ex. Exttrminare.n.vfiextraterminosponere, exterminantquiqitandimtrittitiam extra modum folitum alioritnt
&
Hicrcdditurratiocuiufiamdifli in prstdiclaorationeinquitap?titione,vbidicebatur. Dimitteno. &patctfcn~

tent'?aexprdiflis ibidem . au.ieiu. Hic excludit intentionem vanx, gliiris ab operibus j au.ieiu.no.ficri ficuchvpo. Dicitur enim hy paniienti&,di.
Sienimdim.
demonUrant
Cum
vt religioft pr* aetcrii appareant.Velaliter. Sicutfhim quajiioque vnguenta addecorandum facictn y quibus tur mulicres ad fimulandumpuUhriludtncm,itafiunt
,
vtun
quxdam vnguen
ta ad
Cum
rxtermiuandum prxdillo modo faciem.&forte talibus vtcbanpceiiitentiam

,
tur ad fimulandum
ftcut ctiim trutamni talibus vtun-
ab hypns quod efl fub,& pocrita

falfuatis.Scquitur .
crifis
qimd
efi
attrum^ quia fub auro y
vel honcflate exterioris conucrfationis habet abfconditum
plumbum
4 Ti
i.
Ifit
enimotfendnnt qnandamfaciei trifiitiarn y vt fimulent pot

,
extorquendnm pecuniamper quxjium . Subdit autem debilum ntodum ieiunandi,cum dict tS-Tu auccm vnge capuc tuum. idett ftgna Utitimprmtende, tal bm cnim lotione corporis vtebantur IudM in diebus vguentis
.
tur ad
&c
nitentu rigorcm
ideo fitbditur
foknnibus
&
&
fcfliuis
Ex.
M
1
Nc
1
O R A L
:
T E
11.
Cum au.ieiun. Leo lâpaiNon func cafta ieiunia qu non dc

.
Si enim dimi
iudicij,
cum fecundum tuam fcntenciam iudiceris, & quod

.
&c. Cyprhnwi Excufaciocibinullaeftindie
racionc contmenciie veniuncfed de arte fallaciac 3 Tn au.cum ic.vn.Pcicaput Chriftusincclli2;icur, pcrfacic propriaconfcientia,qua:lauandaeftconfefllone Chriftus
:
fcccrisjhoc ipfc pacieris
Cum
auccm vngcndus deuocione Tom.5.
$ A
9>u
l
',
tf
dcbemu^parriciparcad
Glof.ord.& NicoLi de Lyra.

& cecera vrtia dcftruti
icnft \vl orutvc1
!
,56
demonesfurmit.
iciunioolco Jclibuti.fed fpincu amoris cins.cuius paffioniV nos m.-:ccranduin,men>debc'C innn

itllatrona
sfi ndr.fi.;r,
i/anafuncicionia.
mscju .dctfiinimrcrpaf-
'^ <,,K
^r
^Cinlhilioncmoi
a
mfuamluoodorcimplcuit. Idconoal
ictunarc
dcbccupcr
a
rnr,vcaurum,oY acgcn, Orimc cn h&vcl qcf abhil vcTir.bdsfoiu ucrcdncA' rutjf' immfiecira mfit>wcoNrf vchp (i.TnbiseigOomncgdisauantiorcpuhc-iicj Kab.Aerugofignifieacftinbii que dccorc uirtutum obfufc.ic.
[
Hominibus
ieiunat,
mii finorem
corum
captar.
Vifibililws.
,fedciuspcr( ablhnci;
Ttnca.qnarueitrt l.itcterrodit.
ie1
..rcscarne
cicm tuam laua.ne videaris hdminibus

a
liundia
eif,f]
,
^V
fiudium lacerat
Allcgo,'
CrK"li
ciuspalTionis paiti ipcmus.Ulo
Qiiie.tinuimulis.
Pct hikin corde.
Vclfo.
bonmn &cop lVtioncunicacis

2
3
crgovng
I
opcrtmifcri
,
cordi.ccumiiiciicur,&
|;
j.uur
chanus qma Snc
in abfcondito iunans,(cdpatri tuo, quicft vbi covfcientia

a ln
ipfc clt.
d ffipacFures
illocahxnolfri icuinii noniniopropatulo
& pater tuus, qui y idet in ablcondito, rcdho

Pcndei de hoc quod dicltim eil ne uidearit in tcrjcnia. ncudo.lpem vobis coilocare r
1
de adhocfunc moncsquifcmper
sut heretici 5^
ie.
b Diuitiasrepo
intenti ut fpirirualibus fpohcnt d Thtfauri autcm .q.d. cum ie-
cbrianirarfcau
cius fe
picc.icis.
D*o iciunat qui pro amorc nmotmJx quod fibi fub

y jaim , Ha m lanane
vidcarit.
dcttibi. Nolitethefauriza revobisthcfau- 4 c b i.fupcrbia C Inuidia. d DifEpat.gc i.in tr.-.nliioiiji. 1 d coniuiiiit.

,
,
iunatisaut aliquid botii operis

agitis:ibi
rccondite,ubicorrurermoe,
ieiunlo
lib.t.de
AioMcordu. a
c*pun irjhitalccn largicur.
ros in te rra.vbierugo,& tinea

1
i.l:iT;t c',5c
:
demo lii:,&
{g\
i
ptio *
non pofiit acccdcre. non tam cfl puro;.u:ioaniarnisafnjctio, m;iHom.io,

i-cuiticu
Leo. Ieiunium fine clcemo-
daiiioncKjui
lemperadhoc funiimcnti.vt
fyna,
Ephrcm.Siuislauarcfaciem
Jj
tuilibus cjtfpolicnt.
mc, qiiami
prodelr.fcd uobis.
ruam.diluceamlacnmiSj&ab luceam fletibus vt inconfpcu Dci, cV fanctorum Angclo-
vbi fures eflodiunt,& furantur.Thefauriza

a
gifque ad auaritiam quani ad p
Non mihi.cui non
jn fpiritualibus itcrnis.
teautcm
b
vo'bis tlaefauresincaclo^vbincc 7
Qwa
rum eius cu
b
claritatc refulgeat.
Et pater tum Pater pcr

.
ndem
&
b Diffipar, diuiti* fanclorum incorruptibile funt. ibi aduerfus ckclos Dei nnlh diabo C in nihilum redigic,
Quia futurx
dam
contmcntiam rcfercndum efl. * Origcnes./nueiiimus m quo

libello
ab Apoftolis
dw
li
frau przualebit.
jntus efi,& remuncrat in abfco dno facca Ibi crgo ieiunadum
vbi fures no eru go, nec tincadcmol^t , a Vniuerfaliter.de pecunia, & omnibns uoluptatibus hums liculi,
huiulmodi tkdautus
clt
&
clum,Beatns qui iciunac,ut a!at pauperem. Huius iciuniu ualde acccptum cft apud deum.imita
quo
ipfc vidcac
Ec neceffecit
gula,huiuloiodi libido,Sc limilia.
turenim illum qui animam fua

pofuitprofratnbus fuis. e In cceloA.ownc fpe inceleftiL bus ponite. nne^radieccs,cha
vt iciunans fic ieiunct , vt ei pla
f erTodiunt,
necfurantur. Vbi cnim
cft the"--
epiib.f.tui
ccatqueminpeSrorcporcac. _ * Ambro.Qui funt qui meritu

icinntj
excludunc?Nonnegcn* tilium vox eft?Manducemus,bi banus , cras cmm nioriemur

-;
6 faurus tuus, ibi eft , &eortuum. h na . corporis tui eft oculus tuus
8 t Luccr9 Sifuerit
<"JJ-"l&
tI-UC.ll
11 fpirituali fr
ritatcmampleftenwwscrj.in mamento,quod n3
icrratran/ib <nt
Si
tr.mfit. C^lntit
lcrmone
ic jciunio.
Ub.dc uirgi,
virtutu vidimus, fineieiuCyprianus. Quocquoc viros afccdiffe , Quocquoc a Dco abquid obcinere nio no legimus conati sucieiunio incubucrc lacrymis,nec dcfuic (Ouetus. *
&
Athanalius. Pcc iciunium &:'obcdicntiaminparadi-
fumquivolec,redibit. c liolitethefauriifre. Ad munditiam cotdis terrcna erogari precipir.
cruo cor cft in celo.mudum k'"*** eft,quia munda funtceleft'a. Si auce in tcrra vol.iratur, quomodo mundum eft? ofeft, fi quid agic vt terrcna confequa* tur,quomodo mundumeft ? Si etenimiHa in ênercluo munda,tamen fordefckres dignior dum infcnon ttiifcctur:
perbaautem meanon tranpbunt.
vt
f
aurum argento , argenrum plumbo.

:
Nolite chcfaurizare. Quj iciunac, vel feruado qc? no edit: velglonaquercndo ,intcrrachcfauiizar.Quipp Deamin cclo. ,in ^cernicatc.Et ii fpecialiccrdceleemofyna moncaf tn de omni operc vircucu accipicur.Quia quidquid pro Deo fic,in eo cternalicer rccipiemus.Acrugo metalla c6lumit:cinea veftcs;qdab hisinta&u cft,tojlunc fures.His cribus mo;
leftibus
vhi enim e/t tbefawkt. Si m tcrra cor cft deorfum.Si in cq ,cor cfi tn Chtifloflxum.
Lucerna. Profequitur mudairjmcordis.Sicut oculusmSbra ad opcrandum dirtgtt,flc mcentio 6c lux ftdei omnes vir
tutes.Iucernaefl lumen in tcfla,iicchant.is
fidc.Cum
fi
dcsceffabir, fohichaiitasluxcrtt. Deextcrioii.docttcdK interiorishominis, intcmione mcntis^ lucc ftdci oniucs

iu
Moralitcr.
diS,ois ai.iriciatodcnatur^pretcieunc.n.oiaqucpc.flidtnt,''. Moral.Si qd in carnc gcrimusnhefauros 1 cerra codnnus,
du pciofoscoiponsses*
a:i
terrctnscf lidenjs
ugo.i.libidocofumic.porro
occupam^quos indumea moru,ira 6c fupbia,
& c^cera
vt reddant Iucidum corpus. Item ad mundiciam cordis per fe hoc C3pitulum eft, vel gratiapnorum opcrum,quarpalam apparcnc. h Sifue.o. Si pura mcencione, q potcs bona agis, opcra funt iSlucis
vii tutcs illuftrantur
,
NICOI. AVS DE LYRA.

I
^trn/./j.i.adgloriamhominomquxrendam. f dpa.tuo.cxklh. f.cuiijs gloham dcbes tantumquaerere

tuis
a lirro poflint rubiginari nec a vermibucorrodi,tamen polfunr nibus tolli.Ex prardiclis patet quod thefaunzario quar fit ex cau
in
fis
opeubus
3
Q^-i'!iinab.
quiadeus
in
prarfenti
vita
non
potcft videria
nob;s,
Dimfio
xreriparent. 4 iVo.'/)'.Hic cxcludit ab afTeclione hominis peccatix auariti* Et diuiditur in duas partc s , quia primo oltcnditur propolitu in
iicctlitprzfensvbique
aftucxtcriori.fec<doinactuinteTiori,ibi.if5ci/co vob<< nr Pnma in tres.fecundu tres rationes quas exclitdit im
fol.
publicam feruandam & confimilia . 8 Thefauyizjite autcm vobisthcfauros in

excellcntiilimum
poralia &
,
non cftmterdicta a faluatorc tanquam illicita.vt tiua doaliquis ihefaurizat ad bona opera facienda, vtconftruct o cccleliarum.releuatio pauperum,& huiufmodi., vcl proptcr rcn
honeftis
cxlo.
Per hoc concludic

1
&c.
per
modcra
m pios vlus & liccommurantu -inbonafptrituilia,&a:terna & perconfequcns incorrutranlltoriaconfumuntur

,
)
,
modum the(auriTandi,quandofcilicet bon
le
ta
congrcgationc dimtiaru,fccunda ponitur.ibi / b- cft the.tu,&c terti a ibi, Jê*iop' tejt du.Ho.fer. primaratio acripitur ex defeCfu thclaun tcporalis.Thefafus enim nihil aliud eft qua congregat:od>u
i-eddit
fit
ptibi!'a,& hoc eft ibcfaurizari in ca*lo,& patct litcra. g Phiefl cHic ponicur fecunda ratioad excludcndum thefau-
nzationcmuiordinatam temporalium
& accipirL-rilh rat.ocx
ii.tru
Cmigr-ganf autem
diuitiar
tx h ibenda.fed thclaurinrio indebita
propter
fulficientia vi-
rec*le
indncit
gu
infufricicntilliaiu.quia talis thcfaur zatio efl que ex auarjria,& ex amorc diuitiaru in fe.ille au* c qui fic cogrcdiuirias nonaudet eis vti.fediuxta eis ducit miferam
it
homine
corrariu,cja
quodam affeftu maluipfius,qut cftexcafiatiomcnris Adtalcm enimihefautizationem feouitur totaliscoucrfiomentisad amo

rcm diuitiarum.&hoceftquod dicit Vb. cfi.ad hanc conuerhb nem fequitur auerlio a Dco. & quia inrelleclus illuminatur per
coniunctionemad
I
9c dimitr
ea
putrefieri,& ideo
dicit
Antiquu d.ftu
&
f
.lc
eft, A uaro deell 15 modu thefauri/.mdi excludit
viram, Hie.in cpillo'a ad Paulinu. quod haber,qua qct no habct.

faluator cu duir.
cu
ideo ex
tali
F.t quia intelleclus dirigit
omnes
alias
aucrfionec.btencbratur potentias in fms aif ibus.
cum
lit
aX.rb.M.vbi $ru<;o & tinea demolitur. ^cru. irij rulv-o, tk n hoc

i
& obfcurit.isinon.nibusoperibushumanis
10 Luccrna
corprr/i
oculushotnni^ mteriori^âdhoc feqmturobrenebr itio, proprerqit, fubd t
ragitur corruptio dmitiarum
arti
ficialium,vtauri,&arênti8c-cacterorumroetallorum.
6 7
L
6 vmi & veltimcntorum,& confimilium.

.
/'ri.Hicr.ngiturcorruptiodiuit.arum naturalium.vt bladi

rW,/,eJ-t,Hocdiciturpropter lapideipreciofos.qui.licetno
.
/'.Metaphoiica eft loquurio.ac fi cliceivr.Si cutoiuluscorporal.sdingit opacorporalia qma ciina;ir pedcad ambuIaiHlum,manus adoperandiim.Cv: ^\c de aliis.ua oculus mc tis perinrentioncm rcc>amdingitoperahumana,inquantumin cis cft rano boni moralis, &ideo dicir.
1
1
Sl ocu.tn.fuftm.i.inxenxio mcntis recta.
pof-
R, l "/Vo.rfe.Ra.cruco fipnificat fupcrbia quc dccorem uirtutu ofufcac.yncaquc laccntcr ucftcs rodit,inmdu quc. bonuu flu
I
O R A
dium
diu laccrat.furcs funt h^retici cV demoncs,qui fempcr iimc inccnti nos bonis fpiricualibus fpoliare. % lMccr04.Rcmi.Per luccrna ccclcfkc retor figntficrur^ci
bcne
37
Matth an
prauum
@ A
lucis,ct;am finon icahominibus videatur.Si perucrfj intcn cft quidquid agitur,etfi videatur reftum. rio eft,
Cap. VI. Cum

que nemo
bolo abrenunciant &:
* Tertull.
138
diflldeancincer f:\invtro-
regnum Dei&diaboli
potefi fjm;>{ milicare,vnde
Oculus vnus
Si au.cu. St
U fimplex eft,fcilicec chancas qua? modo ju
qm bapcizai.:ur,d;a-
cecinfideficucmcefta.
Nemo
peribuseius. mile'! ab infccdcratis
& hoflibus domi-
ni fuicibariacaptat,flifiprofugus &: prcditor. mceneio non eft ex fide, cotus homo incerioc d jtutenim unnmodio. Nihil non tencbrofus efi.Qwa quod a Intentio cuius merito opera lucis an ttnebrirurri funt difcernuntur. cftmcdium. Quidquid enim ex fide peccacum efl. eft b Vnus & purus de i;uo in canticis: Vulneralti cor meum in vno ocufoc Idelt facis, aut ex amore Dci, vel ex rum tuoruin id elt cliariiate. irtutum,vel adiojtora.. congeries a Tenf.f.Quandoquideminfeiuitutediaboli. tencio fequens opus informat. oculus tuus fimplex > totum corpus tuum lur Iib.s. eleferm fi bona qua: agis quia ma Auguftinus Diabolusenim domini inrrnS rgo cidum crit. St autem oculus tuusncquam cft odio habendus: Deus femp ]a intetionefiutcenebte funt, tecap.**. Intemioperucrfa. ea qu pcr fe mala func, & verodiligedus.Ncc enim aper quid totum corpus tuum tenebrofum fuerit, tcaliquis vnquam Dcumodio malaintencionefiunt ? Si crit tencbrx * habuit,fedomnesfeeumama lu. Incentio qua fab Siergo ergo lumenquodintceft, a Malaquarriaiitintentionepemerfa. b Q^Konporell the&ure fatentlir diboIi nomen omtis quodcunque qu? m no nzareScDeofcruire. , eft notadumen dicir;,exicus bis execramur,quamuis vitiofiefi t Lve.i9c.16. ' iunt, lpise tenebr$ quanta: erunt?t rei incercus cft , vccu qd quafi tyrannum fuperfcdomi dilt.c.icunus. "vcro a IJe.l in coelo 5c in terra thefsurizare. Vitijs 8c virtutibus, nanccm fuitineant Deum vc~ ji.q i.cap.i. alicui do vel ago ncfcio vcrum b Inrer fe dillidcntibus. T)e p2". iift. roodiononbabent, fcd conccdac ei bono an malo, &C ideo poteft dudbus dominis feruire: Aut enim vnu temnunt , vicri concupifcentia j.cap.i, arenebras vocat. Dicit ergo Si Ideit diabolum. ftia, &. perfuafionc diabolic *. 1 itentio qua facis (quae cibi 110odio habebit,& altcru diligctraut t vnu fufti a4to * e Jlut unum fiiflinibit. .Auguft. \a eft ) appetitu temporalium a Deum Ideltdeum. Idclt diaboium. diligat e-us m.indata, poltponit,& b Exyrimitquifuntduoaomini. Non quidcmdiligit: nemocibtdidatUt qUantO maglS lpa b eftexi- e nebit,& alte rum contcmnct. No nim diabolu diligu./cd fua culumfaccucuiusdubius npoteftis f b Ideft diuitijs. Habere quidem a Bonus difjienCuor non ell fcruns. ÛS qiliaccfi beneCedaC alij, piditate implicatus parifeu, vc
,
&
Nemo
fi
quodnonbona
ps,: libil cibi
incencionefa^
R
quia nihil funt.
fi
quis ancilla; alienar coniiicius
proderit,quia quo
modo
4:
Dco fertfire > & ma mraons. Ideo dico vobis

f
propterfua cupidicatcm dura

pacicur feruitute: etfi
feccris ribi
illi
impucacur,
cueneric.
non amct
iionquomodo
Hieronymus. Lippiences folenc lucernas videre nume-
jofas , fimplcx oculus purus fimplicia incuecur Sc" pura. * Hilanus. Si lumen cordis fimplex 6c lucidum mancbic, dancaccmzcerni Luminis corpori cribuet , v^ fpicndoretn
&
illum,cuiusanci]!amdiligit. lAlterumContcmnet. Non quidem odio habcbic .-nullius cnim cofcientia Deum poteft odiffc quod retraciauitidem
E
Iibri. rerraft.
Aug.dicens.
Non video fuiffe dicendum

:
carnisinfundet. Si autem obfcuru originis fuar, corruptioni & voluntate ncqua fucrit vitijs mentis nacura corpcccatis
dc qmbus fcnpcum eft Supcrbia g Et mammotni. MiniomSvra lingua,diuicia;, quib* fcruifq,

,
Multi cnim func eorum qui te oderunt, &c.

;
cap. 19.
Plal i\.i.
yori fubiacebic.
quanto *
animam gratfentur, fi cupiditatcs addickiori noftra corpora crunt ? pcccatis
Quod
Dcu negare eft.Non dicit,hibere, qct fieri liccc, vtbencdifpenfec fcd feruire quod efi auari. Df hoc notiien cfie da:monis qui pra:eft diuicus^no q, in cius dicione finc.fed quod
his vcicur
*
Mauimona.
Chromatius. Luccrnafideseft. Quia ficut luccrna incedentium in notte grefiiis illuminacnc in foueas ambulan m hac feculi nodc.fplendor fidei omncs tes mcidant, ita
addecipiendum, irreciendo laqueis diuictarum,
Ireneus.
&
Mammonasfecundumiudaicam loqtiekm,
lil.
j.rtp. 8.
qua&
*
S,imarit?vtuntur, cupiduseftj&iquiplLisquamopor
di Hom. xi diuitiarum feruuseffe.Aliud Macth.
vic^noftrxgrcllus illuminac, ncinfoucaspeccacorumincidamus. Quod fi hxc fides noftrapeccacorum ccnebtis c^cctur,totum corpus noftrum tencbrofijm reddetur.
hic vitijs Chryfoft. Cîd ergo tibi diuitiaeprofuerint ,fi armis mili anima obtenebreturj' Quid enim prodcft auratis tcs refulgere , cum ducitur rcx iple captiuus 1 Qnod lucrum.
eft
tethabcre vulc.
Chryfoft.Nondixic, nemopocefthabereDeum
uicias,fed
cft
nemo poteft Dci &

,
tte.
&
enim haberc diuitias diuitijs feruire. Idto.dico uobis. Quia non poteftis deo feruirc &
mam mo
ornauc dcpitxque nauis, cu lpfitis mergitur impcrator.

'iêmop.
ne. Nefitisfolliciti, quodeft feruirediuicijs. fcculi , Sc fiduciam fucurorum
agere , thefaunzarcnec&vitijs&virtutibusdcferuire.Q.i.udqtiid facis , velexamorc Dei,velferuitute diaboli.
&
Q^d. nonpotentisad oculum hominumbona ex his deo plaeere Non fimul in coclo & in terra
.
& humnnam gloriam fugere. Nunc vulcconfirmarcperfidem in fpe eccrnorum quiaplures func quos amorprcfen,
& mala fuftincre & non vlcifci
cocofermoneprecepic, dum , &c inimicos diiigcre itifiic,
Concempcum
Cnm
tium , &: defperario fucurorum cocpences
facic.
In
NICOLAVS DE
I
LYRA.
jdolorum non poteftftarecii obfequi
diuino
& idcococludir.
idcft congenes opcrationum. corpus tuum. a Si autem oculus tuus fue. ttequjm. i. intcmtio pcrucrfa cV mala. 3 Totum corpu<tiwm tcne.crit.i.totzcongerics opcrationum tua yum erit mala , etiam fi actio fit de gcnere bona . Sicut darc elccmulierculx , vt polfit cam adamorcm ilhcitum attra-
Totum
7 Tônpoteflis Deofer.& man. Mammana cnim lingua Syra no men eft diuitiarum,vel nomen dzmonis qui tentat dc cupiditaAuarus au:cm qui thefiut lzat inordinatcfcruit vtrifque,&ideonon poteft fimul Deofcruire.Illeautcmquiin pijs operibus diuitias expcndit non fcruit diuitijs, fcd magis diuitias feruiunt fibi quia cis vtitur ficut inftrumcntis ad opera virtutum , qma fccundum quod dicit Ambr. fuper Lucam.Sicut diuitiaefunc impedimentareprobis , ita probisfunt adiumenta
te diuitiarum.
:
Iherc
mofynam eit malum

,
fimpliciter
intcntionis pcrproptcr malitum
uerfae, propter quod fubdit. 4 S: etgo lumen. i. fi aclio bona
dc gcnerc ,
qux eft quafi quod.

bonar.
<Iam lumen
5
efticitur
maU propter dcfeftum mtentionis
Ipfite.quan.erunt q.d.raultomagis.quiaactiomaladegenc rc, quae cft quafi qusedam tencbra,fi tamen huic fupcrueniac in-
vti virtutis,& ideo talis poteft fimul feruire Deo, ipfis. 8 Ideo di.uo. quia non folii congrcgatio dmnuru quantum ad
&
tentiomala.eltmultodetenorquam prima,vt fi aliquis mcrchetur cum alitma vt cius pccuniam furari , omnis talis tencpotlit broliras procedit ex immoderata congrcgatione diuitiaruro,propter quod eu merito fugienda. 6 êrno potejt du. &c. Hic ponitur tertia ratio , quia illud eft meriro fugicndum ab hominc per quod impeditur obfequium Dco debitum , ad quod obligatur homo ex beneficio creationis,
,
aclucxterioredeordinathominis afTciftti , fedctiam follicitudo acquircndi dcordinst quantu ad aftu intcriore,ideo confcqucn ter excludit follicitudinc fupcrfiua circa talia acquirenda Et dimditur in duas partcs , quia primo facit qd dirtu eft per queda fecundoper rones, ibi. '}ôl.ite prjj. Circi primum adexcpla
.
am "*
.
&
uertendu
&
cx
alijs bcneficijs.fcd impeditur
pcrcongregitioncm
dmma-
duo funt quae requirunt ad fufticicntiam vita; pra:, q? fcntis.f.nutrimcntum, finequo homononpot vmere abfolute, Vitaprfen & veftimentii (ine quo non pot bcne viucrc , & idco circa ifta fo- 2" uftenti -letho magis foliicitan.Fnmo crgocxcludit loHicitudineincirca libu, neccffi'.
rum inorduiatam, ergo &c. Minor autem hmus rationis declaratur,cum dicitur ln litera. Têmopnteil duo.do.feruin-, quod eft mtelligcndum quando funtcontrarij difparati,& 11011 iubalternatimimpofiti,ficeitinpropofito, quiaauaritiaquxeft feruitus
idolo-
vtrunque
fpeciali.ibi.
j
i-
in generali , fectindo circa quodlibcr per fc fumprtj in tia proniilir âttira & non êfpic iteunUtilia. Circaprimuadcicitendum,fp na-
tura no potuit iiuiderc homini de tcgumcto

1
& defcnfione.ficiic
1
1
^ 01 ""1
'
'
'
'
prouidicalijsaiahbus
vt
pote ambus deditplumasadcoopcn-
naii, &qti.ii-c '
menium,
M O R A
quanto
b
i
R.
bene oculus dicitur , quia plcbi fubieftx quae pcr corpus intelligitur , faluraria videre debet . Si ergo ecclcfiz redior crrauent ,
7 Tôn pot. Hiero. Non dicit qm h.ibet diuiti.is, ied qui fcruit diuitijs CHiienim diuitiarum feruus eftcuftodit eas , vt feruus
:
magis fubieftus fibi populus dcuiabit
dominum, qui autcm earum fcruitutis cxculiit iugum,diftnbuit cas vt dominus.
^Cj"
Tow.
5.
A
citn.yb.
39
a
Glof.ord
,
& Nicolai de Lyra.

bitet
:
140
,
In fudorc vultu par.itur panis
fcd labor cfi cxerccndus,
Sic
homo quod
effe
debcr
mox adduntur
ci
omnia D
A folhcitudorollendacft,quxmt'ntcm pcrcurbat:
Tota fpcm Dco comitcite , quia nihil
.
dumtimcc
ncaut d!ipcic.int,-iitcl.iborat.inoncontina;.inc. Ânimcvtfkc. Idcft annr.ahcacicui hxc nciell..na(tinr.

niii
quod dccrcuic illo

Quii hoc efi
propccr quein func fadta. c Hcfpicitc.Hoc .id cfcam- Sanfti mcriro compar.mtur miibus quia celum pecunc,5<: quidam ic.i rcmoti func a niundo, vc|iam in tcrris nilaganc, fcd fola conrcplacionc iam in ccjo
dcgun;.])equibusdicitur. ^/ifj.eoi
'tcfltsacr.uirrrcvcl ruincre.
An:mJ hicponitnt provic.i

iu.-umu.
diuiti ji ft ruiic.
fuftcntatur ftjw* biu quxcibo

***ii
vc lbi: l>ui
nc
folliciti fitis
*
:
animaj
Ueltvtta.
veftra:
cjuid
manr
*
funt bi
ejui
vt nubcs volant &c.
Hxc excmpla non prohibcc

prouidentiam , nelaboret, fcd follicicudinrm, vt toca fiducia
noftrafk h\ o finecuraviuanc.
attat anxmatn fnamJictdctCJm.
***
ducctis
b
c
neque corpori veftro,quid indua-
Animalicas cbo.ilimrcVpo
niiurhicprovira.viuitcu pcrotibus.quSquipcrditpropter Chniluin, innenicteamfpiri-
mini. Nonneanima pluseftcjuam efca:&
,cum&aues
***
t .w?.o,
ctulcm
m vitamxtcrnam.
d
quam veftimcntum corpus plus nen erunr. b

1
Refpicite
T
Qux petpetuo
Deiprouiden.iaaluntur abfquecui.
b
# Clemcns Alexand. Ipfe dominus in ariimum & corpus & tcnio loco in ea qux cxtcrnafunt prxceptadnudenspro
volatilia catli.
ferunt , nec mequoniam no nmulto 1

Tunc
magis vos qui
:
filij clti*.
tunt
I
, Tuiic multo roagil yoi
neque congrcgant in horrea eltn

,
& pa'ter
b
ejuiiationalcs
quibus prouiittiiur xternitas.
Quia
ratioaalcs, 8t in fiiios adoptati.
Ptcr -ugUpra-
qy^.yyfeq
otterm
aute
compararc colulit, corpusautc

adminiflrat.pcr
.
vcftcr cxle'ftis pafcit
illa.
Nonne vo s f ma
fuam
animam
,
gis pluris
a
cftis
illis ?
Quis autcm veftrum

a
d Etpaterveflcr. Exagserat fi duciam filiorum & confirmat: quia fi bonitas patrisciam ad illa fecxtcndit,quantomagis ad filiosadoptioms? c Quisantem reftrum. &c. Illi autcm curam regendi corpo* He.H.di ris relinquite,qui lllud ad hanc
mcnfuram
rrfe
fecit pcruenirc.
crudit, TêfoUicitifitis inquit, Hcc autcm parquid comtdatis
Suafollic.iudineJclagacit.iie.
j^"*j v
t cogitans potcft adijcerc adftaturam

Sup.a de efca
,
wfl/ffM,Nonquod
&c fpes in
Nc folliciti fk.s qucnam ptura,
ncnla.quid.cibi fcn puht. Id cnim fignificafTex
vanctatcmcx
hic de vcftimemo,
IaborarcSiCprouidcrchoc 11011 deccac fed omnis follicicudo

abijcienda efr
,
cubitum vnunv Et de ve'ftimcntis, quid folde

1
Dco
1
Hoc
S
indumcnto.
,
Non fum hic

.
allcgoiica
led vt de
minoribus petfuadeantut maioia

,
habenda eit
*
|
SSS
..
n,
, ,
,r toSld! p r J
*
Hciu
cftis
.
Confidca.el.lia agri
Colonbus
fe
auomodo
Jibi copficiant.
t-
Clcmcns Alcxandr. Pu-*
ornando.
der
Vt indurr.enra
mc
i
vt verecunde
dicam ,
cupidir.as,&dclitiasarguic.Scd
ficomedcrcpcrfcfolumcogi r\ -Zc
cetur. cft 3n>u'wentum nccei.
Crcfcunt
V
/%.,,.
b u^ n Uk,-*..*.*- n .~., T\.^ n Nonilaborant, ncquc nent. DlCO
( ,
o
cum vidcam
...
.
tantumopir, cf-
Scac.
Quod
b
dcfedus replet.o. aucem amplius cft , ex
autem VoblS quoniam nec Salomonw om,
Ta.iien.
vtu.przaiiis noruit.
fu d a dcegendapudenda.Ve tuscnim homoquierac inoa-
radab.ramis&I^sScil
bacur
fupei fiuo cft. Quod eft cUr-iiitfctiptura.
autcm ex fuperfluo,cffe a diabolo dc
**
nec corpus pro, Idto non fit follicicus anifcd econtra ptcr vcftimcntum , uius , vt percipi.ir quod propcer fe creatum cft. Quaii dicat, Qui dcdit maiora.i. vitam &: corpus,dabit minoraî.viû Sc veflcs. |n hispronuffis vcritaus nemo duTfonnc anin-.u
,
.
Ncn vita propter efcam
, ne finuhcer ac oucs fimus infipiences, g ConfiueraieW.U agn , Exharcarionem de indumcnco-fatis congruo confirmac exemplo.
nunc autem cum nobis oucs
tegumencum pudoris,
fabricacar finc
&
Quo.nt-L Salomon i.Qua:purpura re|um,quTpi<aura tcxtricum poteft floribus comparari ? Ipfecolo.dician operi,-
mcntum florum,ficut dicimus: operuit iftum rubor.
hitcc
$Sienim&
dineconuenienti fu? natur^.multo fortius hominem loli citudmc conuementi fua; natura: pafcet cum
fulficientes
NIC OLA VS D
&
E I.YRA.
mentum,\nguts& roHraad defenfionem.fimiliterbtutisanima cornua & dentes & huiuflibu pcllcs pilos proindnmento , Diodi proarmis,quia in talibus non elt nifi natura fenfitiua,quz cit ad vrium determinata,& ideo de talibus poiutt eis prouidere furhcientcr natura. Homo autem rationalis narurz eit, qux non citdeterminataad vnum.fcdhabet viamad difperata,& contra ria , & ideo non potuit fibi futhcienter prouidere natura quae de fe eft determinata ad vnum : iedlocohuiushomo habet intelleclum,per quem potell cogirare diuerfts artes &c modos faciendi fibi vcltes,& arma,& manus ad opcrandum taha,& ldeooportet homincai de ralibus folliciiari quia tamen homo rationahs eft, idcoiihiollicit(.'dodcbet cife modcrata fecundum regulam ratonisrrctx.&iaiem follicitudinemnon excltidithicfaluator,
,
dum regulam rationis reCtx
qux eft ktun-
proptcr quod fubditur.
TStonne vos magis plu.eflis j/.i.natura humana eit maioris 3 por* deris coram Dco ,quiaanimaliafacla funrproptcr hominem^ iinis autem nobilior eft his qux funt ad lincm.
Quis autem ueftrum
plex
exemplum
Primum
Hic probat de veftimento. Et ponit duaccipitur ex co quod eft intra homi-
nem fcilicet , magnitudo
corporii , quam Deus dat homini finc folhcitudinc fua,quod patet,quia quatucunque ahquis follicitc tur de augmentationc lua , non potcft addcre ad ftaturam fuam
prudentue, aliter Ivquetetur .quodhomo tcntaret Deu.n.li cxpcct irct ab coconfcqui omnia neteifaria,omittendo quoddebctfiericirca hoc yiahumana,fcd folhcitudo quae hic clt dcordmata & f.'perflua, per qunm poitponuntur prohibctur bona fp ntuaha,vt vidcbiuir poftca. Et hoc ciiquod dicit
fit
cum
pars
cubttum vnurn cum ergo veftimentum competat mams vel minus horsini fecundum quantitatem corporalem,& quantitas datur ei fine foliicitudmc fna, per confequens & veftimenrum conueniens abfque follicitgdine fupcrflua & hoc eft quod concludit interrogatiue. Etdcvcftimcntis&c. Secundum cxemplum ex eo quod eft extra homiriem iulicet cx terrx nafcen accipitur
. .
tibus , quod ponit cum

5
dn.it.
tnagi,
hic Saluator.
I
TêfuiUcitifttis. fuperflue.fcilicet cV inordina'e decibo
6 fccundum quautttatcm fuam a Deo vcftiuntur.propter quod

dicit.
CorJidercteli.agritfUjmodocrcfcHnt.fine follicitudine
eorum,
&
ve
7{on laborant.
fcilicet
ft imeuto,
quia h
>c
non
etr
ncceflarium.
Quod probat excmplo,
quu corpus& anmiamquzfunt maiorabencfkia Deus datnobi$ line follicirud ne noitra.ergo & illa quz funi minora,vidclicet cibuuo & velt.mcnt um dabit fine folhcitudinc , vel cura folliCJtudinemodcrJta.
i\tjpciu voUtilia. Hic probat de vtroqj in fpeciab, & primo decibo.ferundo de vcftimento, .bi. >uis autem veflam ctgitans. Primun) oltcndit per aumm non ferunt
& 7 Tfjque tamen optimc vcftiuntur. Quod probat. 8 Quoniam nec i~4/o.idcft licet fuerit rex potet, Ifimus.vt patet. non fuit ita bene veftitus quia licet ars imitetur 5. Reg. tamen naturam,tamen opf ra artis non aifequuntur pcrfeclionem operum naturx, & ideo ttnciores pannorum uon poflunt facerc conent. idcft filant,
, ,
ad ornandum fe. ad faciendum fibi vcftimentum
cxemplum
quat
neque
mctunt,&.tamcndaminusfufticienterpalcitillascurofolliC!tudivi
loremitavindemiicutnaturam tcrrcnafcentibus.Exhoci^mr concludit ,quod Deusfufticienter veiticthominemabfqucfollicitudinc fup. rf.ua.propter quod dicit.
Si env/n
?y> folii.ft. animsblon dicit vt manducetis,fed quid manducetis.Manducare nanque neceflarium eft ad fuftentationem naturx:Soiliciuri vero circa fumptuofitatem cibi vel dclctlationem gulx . Er idcm dicendum de vefte.
I
MORALITER.
Hier.
[trfphi.uo.cJi.
id cft vere
/<, fe
contrmplacfuos.
f
f
Quoniam non
Confidc.
li.
mmus pro eis follicnaturad necefTaria miniftrando.

idcftvcrecaftos.
.
ncgoejs leculanbus implicando ,
& do-
7v(nn.;r
ammapUs C'c.
Qui raaiora prtftirit vtique

,
&
Qjtomodo crefctmt
fcilicct
non folum labore fuo
fcd ctiam
Pei
minoraprzftabit.
dcno,Sapicns.8.d. Etcogn(jHi,auianQnpoffumcffccontinens, mfiQeuidct.
fyfpici
Sienim
1
agri Si ifta
Matth XI
fiint
Cap. VI.
patris fecuros reddit,abfquecura kiUcet ^ Quxrite er.p. Hic r.pcrte oftcdic ifta non cifc
.
I4I
D
temporis nfi,& foum que 4 citodexiduaignecremabucur,ad vfum venuflcadornat. Dcustam A

a Si enim
;jcre.
Ctas pro futuro ponitur in fcripturis,dicente lacob; Exau . diet me crasfflitia mca Manducemus vt euaugclizcrhus,non euagelizamus vt maht dibanum mittitur. Alij libri habenc,in ignem vel in acer b ducct*.Cu dicitpriniQ,figni uiun , qui het fpcciem clibani. Ck w: hoc poficrius, no tcpore fua coopcrtus eft, {icut vniim cx c Quanto mngis vos . fcilicet veni gloria fcd dignitate. Illud.n.petcdu ftiec. Etidco omnisfiduciain a iffcs. Sienimf^num agrjjquodhodieeft,& 1 cft,hocprillud ncceitniu.er eo habenda. Quod li ncc de his a f Ornat. goprimuquarite regnuDei fidcntesfumus,quomcdo inw- b crasin clibanummittitur, Deus ficvcftit, * i.pra?ponite omnib.rebus ca: iibilia fperamus ? Permodica fia procurabit in ncceflarijs. teris. Vt aut hoc qua;ratis,non xtcrna vocati Non n nolile q Uit ere c Di DA eftis ad xteila vocati. des eft,qusenecdeminimiscer dctfubefle follicitudo, ne illa taeft.Ideo&dexcernisingeric c Noliteer- 4
.
. ,
,
petenda tan~ bona nfa,etfi neceflaria Rcgnu afit Dei petcdu eft,&: qua in eofinis nofler eft ponendus,pp quem oiafaciamus : v.g,
fidl.lCiam,ScCOndemiiatinfidelitatem
.
j
e f 1
quanto magisvo^smodicajfidci?
a
defint.Scit
i^fttauumcuranoliteimpediriquorninuscxleftibusinfudetis.
enim (vcdixit)pa1
d Modicxfi. Quicunque inaliqua promiffione dubitat,modicus eft fidei & quanto plus dubitat , tanto minqs inuenjt ea
,
so fdlhciti eile, t>
111
diccntes, quid *
,
manducabi-
K^fflS&ideonofubdic,deindeifta
qim-ice^.edaicjia-capponen
tUr.i.confc-quetiufinevlJoim pedimeto,fi illa qua:ritis.Nec aiv,illa dabutur,fcd apponcnc*,
^^
g h
-
mus,autquidbibem autquoopencmur? Hxcenimomniagcntesmquirunt. Scit.n. 7 *

Dum
patrem .mdis.ne dubrtes de voluntate
.
Qj
boni
filiis
vifcef
caeleflis
pro quibus e lôlite ago foHiciti , &c. Plenius mculcat &: reuoluit quod a pnncipio fermonis docuit , vc
,
follicitus
ttiit.
fitanon claudit.
b Et das mfi
inridel tas uefrra ancitat
abfque
follicitudine
Tôlite ergo fotlkitieffe dcncdr argui hi qui fprcto vitfri
viuamus. Hic vi-
(it mtentio a Sumina hxc b Pncipue. lOmniapropter iftudficite. Nonquodpoftifta.fedquia Jummum quod propter fe & extra quod nihil petitui c Vt pei eum non pet vos . f Qur-d Sc dat ni li infidelitac uefna aueitat
.
paterveiter ueltra
quia
hisommbus
.
indigcds
quiaaliud cftquod principit' liter datur,almd q, fupei addi

tur,q.a inincentionecrernitas,
111
iuiti fitis.per
luftitia regni eft
iufiitiam uenitur ad regnuin. quam fupia docuir.Nili abunrJauerit iufti.&c.
vfu detefie temporalitas , oiilluddacur, hoc iupcradditur. Regnum Deiqua.'ramus,
vel
\v.cii.d
fibi vel
vcfticucommuni, lautiora aufteriora prx his cum
a Vtenda in uia proptei lllud
Qd*rfte ergo primum regu De, & iuftirij non

propter
fe.
quibus viuuntalimentaqu(jruc velindumenca.
fufSolticitiejfe. Sollicitudo
eius,
w &hccoiaadncienturvobis.tNolitc
.
Quia inteutionem eternorum hjc comitantur. c Qu.aomnu adijcientur. Quiaoinnia ad.K.entur. ,.. -b
x v t> , oia .' qu.E Chnftusdocuitobfcrua]0 rc ,R egnurn qu;crer e, eft ipsa n Ul (htiam opcnbus impicrc,
1
.
^^gS
,
E
t
.
'
Lba?.'
focat
vcrbum Dei, nefru&um

ldeft infidelem.
ideo tantum ut
cctur,&: ut nos
ei
referat,&: facitfimilemgentili H<ec enimom. Quidergoamp]iushabcragentili,cuiusinfidelitas animum follicitat,& curis vice huius fatigatf
g h
j.ope-
om nia p laceamus Regnum Dci fummum bonumeft, St ideo quarrcndum.

per
.
.
Deus glorifi
::cr.
lin.TcT.in
Quibus de futut is cura non eft , fed filiorum eft quasrere regnum. # Chrvfoftomus Sicut paulo ance gentium exe mplo eosad perfectiorcmchantatem inuitauitdicens.Si enim dili yetur &c.nonnc Lihnici hcc faciuntlSic nunc commemoracione gentilium cos ad id quod pet fechus erat , inuitauit Et amphorcft fiducia veftrain Deum quam qua: , mquit gcntium? * Idem.Quia in rebus humanis(gentes) fortunam eflecredunt,vndc non prouidentia Dei vitam luam gubernari efti
Centes.
.
Quentur autem fide,fpe,&': chancace * Gieg.Magisicdominusquameaquigcondidicvulc amari.setcrna pocius
Ub.ir.moraL
CJ P -3 >*
quam tetrena poftulan
licuc fcriptum cft,
Qiia-nteprimu tcgnu Dci &:c.Qui.n.ait,non dabuntur, fed

adijciccur,profedo indicat aliud ellecjjprincipaJiter datur, quod fuperaddit^.Quia.n.nobis in mtccionea:ternitas , in viu vero teporalitasciledet,&: illuddatur,&;hocnimiru cx fupcrabundati fupcradditunEttamc fepehominesdum
aliud
tcporalia poftulant,a'terna prgmja non requiriint, petunt quod adijcitur,&: illud non rcquirunt vbi adijciatur . 1 Etb&comniz. Quiaomniafuntfiliorum,&:idcohecomnia
bona
mant,fed inccrto euentu.Ideo timent 6c dcfpcrant. i Scit e. Prouifa sut h^c a Deo, qui nouit nobis hec I via fua efle neccflatia.Parer ve/icr.Sic rilios de bonitate &c ûidetia
patris
quxrcntfbus,quibus li fubtrahuntur, ad probationem eft,fi dancur,adgraciarum aftionem , v quia omnia cooperantur in bonum .
Solliciti
adijcicntur,etiam
non
NICOLAVS DE
1
LYRA.
Si
enim feîum agri &:c. i.in prxfenti.

Idefi infuturo,ponetur in fnrno,quia in ali-
Hc cras in cli.mit.
tabbus ad calcfacienaliter.Clibanus aciipitur bic pro acerno in quo con dumfurnum.Vel gregatur fcenum deftccatum ,juia ad modumfurnifeu monticuli elcua clibanus a cliuodicitur.Et tamen. tur,vnde
quibut terris loco
lignorum vtuntur Wpulis
&
Circa cardmes Cttii perambulat , nec noftra confiderat.-^r ex boc dicebant quod homo circa neceffaria vittx. debcbat multumfollicitari,<& hoc cit quod dicit. 6 Hec cnim omnia gen. i.gentiles diuinam prouidcntiam circa
affus
humanos negantes,circa
talia immoderatcfollicitantur,fcd vos
nolttefic dicere.
&
7
dit
Quid manducab. non qnia non
debeat
bomo follicitari modc-
Deus fic veftit./V* ipfum folicitudme fua. Quanto magis modi.n.vos. f.fine foUicitudke fupcrfiua.Vo
qui
.
cat aute eos
nimis follicitantur de talibus modicxfidei , quia ex aut? follicitudo defellufideiptocedit talis follicitudo fuperflua 7\(o
rs.tionabilis
&
proceexgentilium errore.ideo fequnur: 8 Scit c.pa.vc.i.iiuina pruuidentia fe extcndit ad omnia quamiu cunque minima per confcfcns ci rca ea qumjunt hornini ncccffa-
rate,fed intendit exduderc foUicitudincm
immodcratam, qu
&
moderata
fed magts includitur
quiaftcut natura
auiumefl,prxdic7o modo viuere,& tenanafcentium crefcere,fic natnra bominis eflviucre fecunduut diclamen reHdrationis , ad quod fequitur ipfum debere follicitari follicitudine moderata adqu&ren-
ria,&fir fcruicntibus fibi taliafuffi cienter mimfirabii, propier quoi condudit.
dicitur
dumcaqua non deditftbi natura,vt vefles,& arma

dtclum
5
efl.
& fimilia,vtpr$
Quseri.ego.pri.re. i.fphitualia bona . Et quia primu relatiue ad fecnndum ,patetquod non excludit follicjtudinem omnino
,
circa neceffaria vitx
fpiritualibus follicitari,
follici.cflc. Uic excludit follkitudinem fuperfiua
ibi.
Nolite ergo
fed oiiendit quodhomo pnncipaliter debet dc &fecundo dc temporalibus , propterquod
fubditur.
I o Et hxc om.adiici. vo. fuppofita tamcn follicitudinc dtbito modo habita,vt difium eff. I I Noli cr.llk ponitur fecwda ratio ad hoc,& accipilur ex tcm
per rationes duas.Secundaponitur
Nol ite ergo. Tnma accipi-
tur exparte diuinaprouidentia:, ^fdcuius euidcntiam confiderandu, quod aliqui dixerunt prouidemiam diuinam effe tantum circafuperiora,& no circa adus humanos,in quorupcrfona dicitur Iob.%i.b.
poris congrue tia
Sicutenim
cuilibet ncgoiio requiritur
Circa
tcmput
debiti-m
MORALITER.
&: poft mitten dum ad tcmpu s florcn tcs,&:poftigncmgchenna:a;ternaliter fuftinentes. Igitur fi cis Dcus dat tanta bona in tct ra ,fuis ele&is dabic in ccclo iiniltomaiora.
,
Stenimfe. pcrfccnum vircnsadhoram in lgncm fignificantur vane gloriofi
rant Dei prouidcnriam cxtcndi ad ha:c mfcriora. 9 Ugaritc &c. idcft,ccclcftia bona t t i/?:rfwc.perquam peruenitur adilla. to Ethxc omnia adiicientur vobis &c. Chrifofr. in hom.Non dicit dabuntur fed adiiciecur , vt difcas prxfcntia nihil func ad magnitudincm fiiturorum.
.
5 Tûli ergnfoli. cxponatur vt fupra . 6 Hmc cnim /M/rf,circXollicitudine nimiaiquia non confide rauc
11 7v;o/ci.i.tanquamccrtidc vitaveftra, quiaficutdicic
Scn.Omnis dicsficut vltimaeftordinanda. e Tom.j.
7v;o-
H?
*r **
,.T,f.
.
GIoford.&NicolaideLyra.
cr<wc,& nnxictntc ruraru 4 mcte pturbar. itututfidcprc/cndb.cooccdiCvndaApo-
144
D
&
,
'
lioUis.-
Qacdiuirwproairai
fjrnia fulcipientcsjcura
j.,
^^1^.
.
Dc
futur
^nocrtuknicfoll.nnn kdp&
nuuroram quatinccta clt. Dco tccura

Non labor
b
I.lrtt
,an denobis
'
cuftoscnuIudas.Hincfequrcui-.No! tciu.&Tc $ Aug. Diecrafiinocemporalia& fiuxabonaintelligenda Hb.i.t!i| do,ln m '\ eflbmon c,nu.cf.ic:are minirnepoiiunc, fed &: fsepius rcpctcndaeflevidcmus. lob./L' Ic- lere.n.d. c Dks No qucm fccit dominus , fcd cui maledixit Iob rcmias icilicet quemdiabolus
mcntcm
(uffoani
.
.
follicitudo prouideutia damnarur.fed

tuturui'
aroautcrnpi-Efcntiiim pacnaM maUtiani

ctt:pcriincrcii;iiijdfuncinor
t.uiutcr.
Tunc
cniin
dc
iplo,c<
non ante
cutabittb
inucn|t
**
crgofdlliciti
*?on
cfTe in
b
craitinum. Craitinus
uiala.
.
Augllftinus
vt
Craflinus vbifitprau
,
cct
altenus.
Dicsmalus none!t, fed incofinnt
dits folluitus ertt ftbi ipft
ld eli,
ndomcrui
Ncc dcbcmus fupcraddcrc ma
mus.qu.
csoncrofaefl:
enim dies iollicitus crit ftbiipfi labor & an;;ulua a N M peccitum,fcd

feculi.
SufTkit diei
cum oportuent fumns cibu, vclpotum, velmdumentum cnm ipfa fcilicec neccffitas vrgerccepcric.
uiXt mome
io.',n
4iffliAia.
lunoftrefollicuudinis. Ncmo dcba udal.zari,u quc iuftoru vidcric neccflaria
jnwlitiafua.
fib. fu.f-
d
*
Sufficit.
Et quia cura prcfcnci uiens obruicur , non debec

.
t.i*.
aue p r ocurarc,ncciudicctcudccraftinocogitare,g,ailicci hoc exemplum danSoc pccpit ciu mmiftrabanc angcli.pp viibus pberec,quocum duni loculos habuicvndc neceflaria
cultos
geminari malitiadici Auguf. Sujficu,{?c. Ideftjfufficit quod fumere vrgebit ne.
vbi fitpM
ceflitas ipfa
adboc quod benefiat, quia conduio tcpons eft adboc quod fit deCHfljtu4cli dcbiti , igiturcuilibetfoUicitudim vt immtnente mefle debitum , b:to modo ordtnata, requiritur tempus tmmidebitum folicitudinis circafruges colligendas efl temput tdco /i vindemiarum nente vmdemia esl tempms follicitudinis
dcbitu
NICOLAVS DE LYRA. quxdam

& &
&
dinem.f.futuro tempori debitam inordinate pmoccupando.Quod cnim

cir-
craflinum aliquando accipiatur pro futuro patet
cent
I
filij
veftri
filijs
fibi
variatione tempuris . occurrcrunt varia fienda, de quibut bomines dcbcnt tunc follicitari y
ideo fubdt . z Suffi.dici ma.f.i.cuilibet tempori follicitudo fua.Qujk quidcf //<'citudo dicitur malttia, qitia efl quoddam malumpenx, inflaiu cnim
Craftmus enim cohgruam &dtbitam ,ficutpatetquodex
lof. 22./.Cras dinoftris,&c../ poflerum tentfms. Seqnitnr . di. &c.i. tempusfuturum babcbit follicitndine
vindemtn.de ipfa foUxatus aUqnisprtoccuparettcmputfollicitudinis inordinata foUicitudo ex patre temports , in temporismcffts, effet
boc efl mmoderate fuperflue foUictti , quodfaciunt iUiquifunt l M odprobibctdi,NohKcrf*otoLcttcmcra.i.infuturum,folicitur 7
&
innoccntix non indiguifkt
bomo talifoUicitudine.
agentes excufamur, &c ideo ad-
dinem
C A
P.
VII.
,
C A
quia
P.
VII.
01iteiudicarc,&n6
a A deo, bimini.
N
11011
Olite
iu.Dc dubijs
dit:/n qua menfura . Ec iuftc quorum volunt as non habuic fincm
cit
de m.initeflis ludicacur, &: dc illis, de quibus inccrtum de quibus quo animo fiant ,
.
peccandi
caueriuc,
qu?muis cu finc pec-
f jAlias non
iudica-
ncmo fine periculo iudicac

Nolite c6Je-
iudicabimini, noli-
Iudicium temeranu
iuci icant
^
cft
qua-
tccodenare,
a
,i
&non
dcmrubimint.
ture&n^con doquibus
commiifum non eft,
wc { i\i de
condenabiminitln
dco
ipfum iudiciueft caufaquarea iiidicaiimini. 1 Bono rel malo.
manifeflis,
SSSff
mlcgunt
.
fiuedeoccultis. Comittiturautcm iudicium , vel magiflt is ec-
Jto.X.e
clcfuvclpnncipibus .terrz.H
cr2ofidc*manifeftis iudiccnt, conuicta , vel quafcilicctfunc confcfla , non cemere iudicanc .
.
erit
1 Idefrpenisiudicijtm malt putuetis menfura p{nz &fi ztcrna;
qu oenimiudicioiu b Ideft iuKtamenfuram

culpx
b
repcndac fed eft ac fi dicac Ipia ccmericas mdicandi, iniquame

:
:
tionis, fine mifericordia,iioe mifencor diaiudicabuncur. In quo enim. Non quod Dcus cemere iudicet nos , &C iniqua mcnfura
non habenc fincm vl&quibusiudicium fuic
tttte.f.i
l.-.rleo
f
&
Ro:il - r
furacibi nocec, cepunic, &l fa^ e
c dicaueritis,iudicabimini,t
& m qua men

.
non illu de quo hgc agis.cale cn.

(ûigladioperculfencgladio.i. t M - 4 n^cc.c peccacohuius reipenbic. C Inquamenfura. . Poceit in hac l> fet
.
fura mcnfj
fucritis
Siaucemdcincercis, temerciudicant, harc mdicia prohibct a ôflre i.Duo func in quibus tcmerarium iudicium cauen du eft.Sunt e nim qucdam medu incerca.quo animo fiac, male poiTuncfienNefcimus.n.qu;ilis fucurus quc fidbcne nunc apparet malus.de t uius correcbone defpefare, eft,qui cumqueabiectum rcprchcndcrctemerarium iudiciumeft. b In quo e/iiTO.Quafidicerct.In qua voliirate benefecens, in ca libcrabcris,&: qua male, eade punieris De his enim quib.veltcmcre mdicantcs orfendimus , vel rectc agitur
f remetictur vobis
menfurainquaaliud menfura-
Lac
'
&
tum eft.vc triticum.aliud menfurari,vt hordeu,&: alia quatitas,vt,fivnusmodiusdevnocecumdealio. Icafjcicdeus,

.
&
& non inique vc

&
illi
in
Er lpfa mfamia vel
xcernum malum quod culeris,caufa elt cur

.
. ,
pt|-
nam debicam incurras
Iufte qui eternalicer peccaco perfrui volunc ecernapena inucniunc , quorurn voluncasnonhabuic finem pecumdi , nec habebit finem torquendi
.
agen-
Dmd
NICOLAVS
C A
P.
iu.
DE LYRA.
VII.
,
Hic Chriitus rcgulat aflcftu hominis circa proxiNOlite mu&primorcfpcclumali,fecundorcfpeduboni,ibi.NoUte Undumdarcca.PrimainrJuas quiaprimooitcnJit quod proximus non cil tcmcrane iudicandus, lecundo quod homo no
clttetncrariearguendusibi.icN/ri virfo/f.Circa pnmumaduertendum,quod iudic um vnomodo eit aclus mftitix qui pertinet
quemfornicatorem,quia vidit cumaliqua, nudum cum nud.i, folum cum fola,& hoc (imihter nullum eft peccatum. Tertio mt> do ex iignis lcuibus,& in hoc iudicio triplex elt grjdus Pnmus
.
quado leuibus fignis aliquis dubitare incipit de bonitare fratris,& hoc pcecatum veniale eit.quia procedtt ex humana inHrmitate,& hoc non vocatur iudicium proprie,fed fufpicio. Secundus gradus eft , quando ex talibus ii^nis firroiter tcnet in animo
eft
ad mdiccm
fecql
lrcm
vcl ccclefialticum
&
quod frater
de
lioc
non loquitur
cmm importat iirmam fententiam,&

Quod aiit aliquis
pracdifto
Uic.Aliomodoaccipituriudicium prout aliquis aliquibus iignis malciudicat deproximo. Etquia iftud vc inplunbus procedic ex maia afFeclionc, quia quunalearticitur adaliquem, malc hoc prohibct di. interprcratur faila ctus,
iud;cium,qutaiudi hoc eftpeccatum mort.ile, ii malii quod iudicat de fratre ex lcubus iignis iit dc genere pec cati mortalis.peccatum.n.mortale cit quodcotranarur charuati.
fit
malus,& hoc proprie
dicitur
modo
iudicct fratre,eft conria chari
&
Vno modo cx euidtrmu fjfti.cum ahquis mdicat

cidatn
,
tatcm fraterna.Tcrtius gradus eit,quando ex leuibus fignis non folum prxdicto modo iudicat,fed etiatu procedit ad punitioncm fratris licut dc fafto, hoc eft grauius, quia noneft foiumcontta de talibus mchirii.item,fed etiam contra iultitia; t:quitatem,
&
quia vidit etim lnterflccrc hotninem

fignis
& lioc nullum

li
aliqusm hornicft
peccatum.AUo modo ex
euidcnnbus ,
vt
aliquis iudicet
ali-
tclligitur vcrbum prxdiftum. ?y ;//// tit.^rc. z In q>to cnim.t. fecundummenfuram temeritatis in iudicando malum de frairc, iccundum hoc eric vmdicta pc nx.
Quid
deprimi
ita licet
M
I
O R A L
T E R.
vident bonos dcpri-
7^nlite,&c. Hilariusexponithocde dercrminaroiudiciocon
tra
Dcum, quo aliqni Dcu mdicSt iniuftii, quado
& impios exaltati.Iudicia nobis occulta .
namque Dei fempcr funt
iu-
Quid
ny
a
Matth. aei
.
Vii.
fiica
1
hoc vcllenequic&ideo sf q.odir, iuer- impofiibile dicicur vc ieftucam fracridcmac, qui crabcm geftac 9 pn ergo crabs c di j.inuidix.iimu
û/cw vides ucnti maionbus,aliu no .udicet dc minoribus.Muki.n.prx &: danare q. fracre magis voliic vicuperare ioribus.Ieuiora emendare.Vc ii pleni odio vel inuidia vel malicia, dancnc in M alw eoq, dd:nquic,ira,quc_eft,vcfeftuca } odiU,uccrabs.IraL cui vulcaliquandoeum corrigi, conturbat a Leuius
I46
fanVaf:'.ntorfi
.
Ecce moderame udicij,vc pucncus ma-
ciora vero
& quafi viliora,dici pollunc ôlife Eade d.cicur fandtum & marganra i.euangelium&facramenraecclefiam
no func apericdn fcd velo tegeda
nper
quid qaod
ocnlum mentis,fcd non obcccat.
ftica.J"4(5ff;.quianarurainuiolabile,necdeC3liquocoiTuiibkondico lacec,& de figuris.q apcrtis puMargarita.qux conchis et uicur, gemma cft prx
ra
x
fcituca in oculo a tQirid autemtvides

,
Grauius crimen.
b Interiori imentionj
c
inentis.
Cuniuleras.
tris
7.i:de
lacionis&cocius mahua: rciiciedaeft,ucflc mifericordicer refpectu
tui,& trabe in oculo tuo non vkles?

a
2 3
f
poreft corrumpi. Canes vere func qui oblacranc , quod integcum eft dilacerac. Porciqui vilipendunc &concul-
ciofaquxnon
&
cant.
Velcanesadvomirum
te-frater
b tAutquodicisfratrituo:fraterfineeijITiabcsalia
Dei non noftri fracrem

cia
pofiimus incrcpare, uc fiue profic illi correctio fiue non, nos ca-
feftucadcoculo tuo,
a
a
& eccetra bs
tui,
litera. a
uerfi, porci nondum conuerfi , fed in luco viciorum verfaci . Tôlite

.
Non funtdifpenfatores
fed
mcn de fimplicitate noftri

.q.o-.in
Appctens videri,quod non es. b B.edi ad cautelam piiinum tc curans, dcir.de rratrcm.
oculi
iimus fecuri. Quid aut em.
Oculus
eft
prodigiexcirpacores qui rollunc panem filiorum,& miccunc cani5
paradifo poft culpam qui no vc proreferarus,aperte uidec vnde in derernis cadar. ficiac,fed
eftioculotuo.tHypo crita,eijceprimu a ouia

Antea cecus,
a
caligine peccati preiTus.
trabedeoculotuo,&tucviclebiseijceMonet
bum
difpcnfatores ecclefii.nedent iiiictum canibus. pndicationis quod nondcbct conumpi .
b Ver-
bus,ignorances quod res abfconfa auidius quxritur, celaca venerabiliusconfpicicnr, diuquxfica. chariuscenccur, fine faftidio fic
Vidic enim lactantia uanxlau-
dis,dum fibi cecus aliis vulc medcn.Quid autcm. Apercus oculus
d refeltucadeoculoffistui.t Nolitefan- s
a
Non
facile inuenies,
qued
ei
pkceat qui
margariras calcat,
rnaleuidet.f.iacfanciam fui dum aii:s vulc mederi. Sedcecus fi 110
Clum darecanibus, nxq; mittatis mara non ab immund

Quia
poflunt refipifcere
;
percepca cum menfura.Idco nec crudcles quxrewibus oporcec eiie d ifpeniacores , nec lncaucos
w.dM.c.i
11. tj.j. c n<i-
litei.
& c. c?n
c .t|ui
t,.q 4
tia
.
b Con-
delufonbus
velficilcs
dem
temptores
veritatis vilipendant.
5Ptci
Chryfoftomus
f*Wr\7f(-*f4/\n-*i,c
SunCCnim
c,qui.i
1.
*'+.q.i. hcc fo.
ualecintueci
dumintioc dccealiquis
garitas vras ante poVcos

a
ne forte con- 7
volupiates
Sc vitia.
riuscadat.
Ad
qui inter cacholicos mod.-ftijm fimulanc vc iecreta condtlcaiu,
la.De p~.&C.
c.noimlli,
t c/nev
Vix inuenit"
ab hoc ui-
culceteaspedibusfuisj&fconuerftdifb Fidei veltr.v limplicitatem. Canes imptignando veritatem^Fidem veitram :Non arcana Dci.qui incorruptibilia funt TtU mundatis oculis ad Deum & ptoximii Pet.te. c Fide. Vires.
a
.
cum vero didicerint.repenre atij

exalijs effecti irr:dent,
Homil. 14.
& aliena grauius wlcrindo

_
tioalienus, quia vnufquifq; fuis fauens , alicna facile rcprchedic ,
mfukanc,
n Mitt
acqueilludunc.
qua
r
icn.b fua^fumi' iraudtocitaccmarguenh.i6.e
rumpant *
vo^s.t
Petite>&dabiturvobis.- 10 e Et coiuerfi.
Ne force adhuc ali,
J~Jj
ipaucu
di
iine
excmplo fux emenda.
quid audiredicumpanc, no Mirgaricas quas conculcanc fed vos
tionis.
indignacione. Non enim facilepoceft inueniri quod calibus
Salcem in eo q, cemcre iudicanc in oculo habec crabem b ût quomodo dicis fratri fwo.i.non poccris minus( vciram ) m fratreemendare, doncc maius.i.odium vcl muidiam pepuleris de corde tuo c Hypocrita aice. Hi.n.odio & liuore fufcipiunt omnia accu.
gracumiic. f Tcti. Hisgradib.via,vcricas,&:vicalegicimecercancibiis

prqftac.Chriituscftviaquaambulat',vericasquainuenicur, oftul ad quodpulfacur, vcadipfum peripfumingrediamur.
A;ig.Idecftpecendiiquod&:quxcendum,
ingrcdiamureftpulfindu.i.panis viuuscV:
&adquod vt
:
Vb
f-pra,
farc.ck volut videri colultores fineexeplo emedacionis fuij. Non.n.eftidoncus doccor alij meden q. nondu fe fanaueric.
n eToru
rii
.tjferm.
im6ie.
Aug.Si vis aliquem rcprehenderc, pnmum vide vcru fi(is ei.Qupd fi es.paricer ingemifcc,&: no eum cibi pari cer obcempcrare,fed paricerconari mone. Quod finocsfini lis,camcn quiaolim fuifti vel effe pocuifti, condefccnde &: non ex bdio, fed ex mifericordia argue. Raro ergo &: no
milis
cxlefrc &: Rifticiaeius. docuicquid pecamus,m6prebL-cc6 idencia , uc nihil hcjficances jxcamus.Pecimus fide,p ca ad Chnftum ciices/ûerimus fpe,quaattingimus vlq ad inrcriora.Pulfa
regnum
P-3J-
mus charicacc.du L:borib.infudamus,uc q, pecimus
&: cj u c vc inuenias, nmuscofcquamur.Primu pcce vcheas,poft cjre miicca obferua,uc incroeas. principio fcrmonis filios re^ni
-
line
nifi
magna neccfficace obiurgacioncs
func
adhibend,&: no
rcfpeclu Dei,remota
pnus ab oculo trabe.
Jôliiefan. Purgato ociilopoffuntdifpenfacorcsecclefiae alios caftigare,fed no fanctu canibus dare, ficuc pericu-
quu
losu eft abfcondere:ica prodigu eft camb.dare.
Tahbus myftica
iufiiciadocuit,&:animosafollicicudineremouic. Rcgnuac primu quxrerc.eft anre omnia &: fuper oia Deu diligcre,& deindc opus diledionis perficcre. Auguftin Pccice. Quafi confcius fue infirmicacis dicac Qcf.fan6tu mbes abfconde re.quafve Margaricas dare vetas, quas me habere no fencio?
.
& Con-
NICOLAVS DE
1
L Y RA.
efl te
illc
Quid auccm
.
proximum refte&u boni confcrendi,quia malis hominibus inpeccato

obfiinatis ex affttlione carnali,non funt facramentaminijiranda,vd
vides,&:c. Hic oiledit quodproximus non
mtre arguendus
qui arguit ejiin contingit,(juarido confimilibus culpis vel maioribus , quia talis conefitio non procedit a charitatc^fed cx prtnfumptioncquia ordo charitaiis incipit afeipfo.
Hicautem
fecreta fideinuelanda infidelibus obfiinatis,quiacx pnsdiftts feqni* tur contemptus facramentorum ecclefid, deriftofidei catholicx,&
&
îinenendum tamen,quod crimiia arguentis, antfuntpublica

occuha,ft pubiica,peccat dupliciter argucndo
,
aut
peccato,fcilicet pr<e-
di. occifto miniJiro>um,& hoc cjl quod Ne force,&X. videiicet diuina facramenta,vel fideifecreta,qu& 7 dicunturhic Margarittepropter eorum preciofttatem , peccatores
&
Jumpt'wnis,&peccatofcandali.Stautemftat occulia,iunc peccat pri mo modo tantum.Si tamen.ijie qui arguit primopeniteat ,
d>cunturporci,propter eorum iwmunditiam.
&pojiea
Ec canes.
Idefi obflinaii infidetes.
fraer humiliter arguat nonpeccat.Dicit ergo. Quid auc v &c. peccatum mtnus in oculo fratris tui, ideft , in conuerfatione
fcientia eius.
& con~
efl
idefi,
y
1
Diftumpant vos. hoc efi interficiant.

o
Pccice &: dabitur. Tufiquamfaluator dedit legceuangelica, eam obferuabiiem.Hac en im efl de condttionibut ligit fci
ftt
.
htc oftendit
2
3
fcttrabcm.ideflmaiuipeccatum. ln oculo cuo. ide[i in te/pfo non conftderas.Trabs enim
adul
izrium refpeclufornicationis fimplicis,& jic de alus. 4 Auc quomodo diCis,&:c.fcoc dicunt mali pr&dicatores
facerdotes, quifunt irretiu maionbuspeccatis,quam corrigerc.
illt
& mali
cbferttationem ipftus triafaciimt, cbferuabilis diuini auxittj , conatus l beri arbitrif , euitatio m.ili cnnimploratio Joriii,& ideo ijia tria ponit pcr ordinem,fecundum ponitur ibi.X u ra
licctquod
quos volunt
re per anguftam porcam. tcrt.ii fy'.Acrendke a falfis prophctis. Trioia adhuc tn duas,qu:aprimo ujicdit qutd rtqunitur ad unc
cp
E nce primum. quia hic eft ordo charitatis Nolitefanttum dare canibus. Hic
_______
q,
a fcipfo incipiat.
Qiatiofit exaudibilis ex partc orationis , cr fccu>do ex parte ipfins orantts i/>/.Omn:'a crgo. Circa primum fcicndh t/uod oiatio ;; rxi
regulat affeclu hominis ad
audibdts trtbus concunentibus
Trtmurn
eji
quodfit pia
idefidt
proximum
&
pcr-
M
1
O R A L
.
T E
bapci
R.
& cum humana ratione viuetibus

cc;nofc* vite deleclationc grauatis,
fi.n.porcis eas miferis.i.
Quid ~/rt<7.Chryfoftomus Laici pcccatu modicfi eft &: feftucaquantu ad peccacu facerdocis quod crabi coparacur. 6 fmus &: alia facra^luefan. Chi y foftoinus.
no inccliigec precioficace earum,fcd xftimabunc cas fimilcs fabulis mundiahbus c'c

,
Q_ua
eas actibus fuiscarnalibus conculcabunt.
canoisu:
qiu- suc
tndunitifidehabencib. mvfteria vcncacis Mjrgancg no suc danda; nifidofidcrancib. vcricace

1
10 Tetite
w dabitur vobis. Pecimus orando^quxrimus retc

.
viucndo,pulfamus pcrfcucrando
&:
.yfut
H7
^Cotral^cfubiicicP.
.
Glof ord.& Nicolai dc Lyra.

te.ld.infirmuspcdib.pftKpct.ir.vc
1
148
D
qiupctttnc
qualesaquibusperunc.Quamfroncemhabes
A fvneV.p
: vt 1nuen1.1t vi.,queadpcopui;un'ducac. pulfcc.Sicpriuscftpecit'0 ndccuillucvencriM i.imntuvt ruraninw,quib.qdprcdptimplcrcpofk

' ,
pt.Viribu$tccCj
r
,:tvu.-:du-itinquilitiovix. QMid.n.lunc J.-tinc-ti:itcs"Jum

.
peccndo ad donunum tuum,qui non agnofcis paremtuum? a onniscnim,&c. Vrprebeat cofhncia perfeueradi,diligetiani q:ixren li, IduCiam impctr.iM.liaddit.OwwVjC^c.Supra docuit quid petamus,regnG fdlicct. H:c cofidentia vcnihil
,
tcmviaaddcffinacum pcrduxc
Spe.
Vitain.
Charitate,
Ad
o.lium quod/Jl
Chn
tui, !t
inurmo
inttare.
quod rit.tcrtuclTpuM.c.o , ctoofumcftporll: ipcrir^fcboc

brnccongru:: Ciiincnimbcata
^nicionecoindcudcrac faculcapicatur,acti-) rcm vinum.connitio rr.anifcffa tioncm rc. um.Horum primuni pctitur.fecudumquentur.illud vtdctur.hoc vt inucniacur. Sed in hoc fccundo pnus cft cognitio V19
vc
qufrite&inucnietis^pulfarc.&aperictur b non Pie

Non rmm dilHdendum. liat eum non l>ene pcierc,
Pie&
Jt
perlcueiaiiter.
QhI
acapit,con
hxfit.tnccspetamus.Nondcnegac fc pctcncib.quifponceobtu Jit fc non petcntibus,& quxren ccs inuenicnceumqui non qu.c
rentibus dcdic vc inuenirent, &C pulfantibns aper.ec , qui clamac. Ecc.t egnfio ad oftium &pnlfo.
Pic Jc perlcucranter.
vobis.Omniscnim qpeît.accepit,&qui b O.tendit

a
peilcuerantcr.
per limilcquid
fit
petendum.
.
inucnit,& pulfanti aperictur Aut quaerit g { ] fi|ius fuus ft Q) vobis homQ

.
~*r<7.Explanac quid petcnd.imllc&exhumana circa

bcneuolentia diligcnciam patns circa nos commendar.Pc tentibusChriffum reccafideno dacur offenfionis ncc durilapis
Apo.j.
*1
filios
chaiiMtem , vrIchriaurnq g lcendit. b Cordis duritiam .
7eapani S qu.decx.o.de-
quam
potlcflionis >Et qui
porripetieritpanetrcnunquid lapidem (attntmem. a Inuifibilrm (idem inrer

aquas fciipturi
;
vcram viam inuenerit.perucncc ad poflcffioncm, qux tatum pul

Voi
fanti aperictur.
fupra.
getei?Aut fipifce^.ipetient,nunquidler Amatorcs ftcolL a IntiJclitatem.

Venenumperridix.
tiacordis. Ita fiperienrisp.icre
Auguff.nus.Operofcquidcm
fc
pentem pornget Vnita.

d
e
ei?Si
ergo vos
cum
iitis
Nonvdha.
veftrumcharicatcmfifieqiianil funccxcera, vcfine panciriops elf rncnfa, cui coiitraria cfi cor-
fDona. quidiifatnaintcr
difleranc
mz n
noftisbona f datadare
Cuius
cxponendum
putaui , fedlongc melius ad inttantiflimam pcci-
filiisvcftris, elt omnc quod e.t.
disdunca.
c
B tioncm omniarefetuncur. Hoc

quippcoffcndit vbicodc verbo omniacocluficdicens. Quanco
f
to<r.<.ci.
pr.n jo.
i.c.
quantomagispaterveiterqunncdiseft dantut tantum. a ln

fanftis.
Sipii\em. Per fab fluc t's

\.
pifcem fidrs
fpirituflanfti
Aetetnaqui
fiiii
Spirituianftum
^f.
ponuin
b
iuitiriaeitis,ergo,&c
C>uia
regnum talorum
c
.
quetendum efttc
din
d.ci.fodideret.io.4.
mag.spater veffer,quiin cxlis i cl j a b, t bonapctcntib.fe.Non r cnimdixic pcccncibus cC qux. .
dabit bona petentibus fe ? t Omnia ergo- J |
PlfcCm dlClt inuiflbiliuili fi dem,vel propter aquam baptifmi.velquiade inuifibilibus locis capitur, vel quia fluaibus hu ius mundi non trangitiir.In cua
pijcmt.
'
'
Uc*
rcnribus&pulfancibus. * Didymus.Cumveraficcxpofitiofaluatoris.^/rec^tffC 'P' C 11 ' Ruarc multi orantcs non cxaudiutur? Qtioma q. via congrua ad p?tcndu vemcnihil rclinqties corum que pertincntadimpctrandaquxcupit,oiapercipicquod (ibidari ro
'
gclio Lucq fequiturcomparatio eo nondum fcorpionis.In ouo fpes accipitur,quia Lucn. eflf^cus pfe&us,fed foticndofpcrafT.In fcorpionecuiusncu
oui&
leus retro timcndus eff,accipirur contrarium fpei , fcilkcc retro afpicctccuin fpcs fe debcat in antcriora exrcnderc.
gjiuc.Si quis auteexcra incentionc cradico pecicionis pofce10 no debico credicur , rc vidcatur,iffe ncque peccrc
mo
&
pcrcipicqdpecic .Na fi doclordicac .Qisqui ad meaccedic cauf dodrinaru,habcbit difciplinas eoru , attendcre ad doi
Ctore de
ipiis
bcac dotirmarUjVC exerceat mcd.tet''eas,& fumma inccn natura habeat botionc rcfpiciat ea qux a magiftro dtir,
accpiedu eff,hoc eff ,vc eciam deiiderium ha-
&
&
d Si ergo vos. Quandoquidc patres bona tribuuc fiItis,erG;o mulcomagispacernoffcrqui bonus eft lncomparabilicer, bona dabir pecencibus fe filiis. e Tsôslisbona. Secudu fenfum eorii bona qui ea pro bonis habenc, quaqua&in rerumnacura bona func&ad vitaiftam pert'nenria,qux malus no de fuo dat,Do//*/ enim efl ter
Conitatq, a Deonon nifi boua percipimus,qualiacunq; nobis videantur.Omnia enimelecbs 111 bonu cooperanrT,^:
indubitanterpercipitdoctrina, quam magifterdare promific.C^jiiergofciencia&vircutem petut necaccipiuc, diccndumillis cff ,quiaipfinonpropcer ipfa bona petunc, led vc per calaudencur. " * Rupertus.Hic opus eff tali fortitudine qttam habuit lacob.qn cum Angclo iudatus cff ,&: viitor exticic. Fortitudo na,
illc
illa
ra,&c.Wc\ apoftoli mali dicuncur,quantum ad refpectu dei qui folus bonus,ex quo omnes boni.
Vh cu dixilfct Ofcas de hcobJiHaiuic ad Angelit & cotortatus eff.addidic, Fleuit roganii eum. Luda pulchernma tandiu pcrfcuerare petendo,doncc accipiac.
fuitgcmicus inenarrabilis, fletusfuit fpint* cocribulaci.
que non dancurmfi
omnium bonorum fpintualiu d.flnbutorefl.vt oneraciuricatisimpleantur. f pabit bona. i.fpintum fanclum. Vel bona fcilicec ^cerna,
fil.js.
&
Tetentibusfe.
Omnium bonorum fpiricinlium diflnbuco
cft,
Sermaneiic
reibJ>omiiu.
A.ig.Vcagnofcat Deus met idicos fuos,agnofcamus no cogitemus quando pctitur a nobis,qui petunt,a qui buspetuncquidpctunc. Quipecuntf'homiiies.aquib.ab hominibus.Cciii petunt?mortales.A quib.pctuntPa mortalibus.
ffros.Et
A quib.A mifcns.Exceptaf ubrtancia facukacum,tales funt

qui
Ciuipctut^fragilcs.A quibusJafragilibus.Qiti petut?Mifcri.
rem,vc operachantatis impleantur.Vnde fubdir. Omnia crgo,wc. Quia am.tre a^manre n.iture eft,no aman te vero cogi bcncficus ad amorem perfectionis Chri eff. Cu nos priorcs , vt nobts fiett velimusaliis ficere iuberec, mox eundem fenfum aflru.t dicens nnta crg<> qu*cunqne, &c ideft, bona qux vultisaccipereab alns , eadc facicc illis vt chantas proximi impleacur qux fine dilcctione rctc no
a p,- i, t .
poteft perfici.Ec ldeo add.t.H^c
ejt
lex
& propbct*.
_& Deus
exemplum,quia ft homines qui tamproni funt adma'11, cuntur mali , tamert filtjs fuis petenttbus ab eis bona dant
fortius.
quia ncc
p
di-
NICOLAVS DE LYRA.
Jt
& ideo
illii
perlincntibut adfalute\ftcundu
efl
quod fit perfeucrans
idcfl
non
midto
non
pie & perfeueranter cretpro
intcrruptaper aliqmdorationi contrarwnfluianon ccfiat orareflui ecffxt b-nefacere.Tcrtium efl quod oretprofe, quia liibt aliquis
alio
,
4
j
te
Patcr vcftcr qui in cglis
eft. qui
ex natnrafua
ett
bonus ,per
tamtn tffeSlus oraiionis

quooratur, fcd
efl
pofjet
im
effentiam.
oflediturper quid oratio eft exaudibilis a parorantis:Quod fic quando iuite viuit , faciendo alteri quod fibi vnlt boc eft quod dicitur. Omnia crgo vultis. ficri,
prdiri propter malitiam lUiut pro

bis hic
coicurreniib.femper cxauditur,& boc
tribus prsditlis notatur in tribus ver quod
6 Omnis ergo. Hic
Dabitbonapecentibusfe./ci//cef^r<jf/aw &gloriam.
pnfms. Pcme.fcilicetpie.
Quxntc. perfcueranter.
&
Vutf-KCteapcuciuvvobiS.ExqHiipatet^Hodloquiturde orationefailjprojc cum dictt. E.t apenctur vobis. Et quia iflis tribus
quxcunque
Oia.n.pr&ccpta ordinantia borninem adproximu,non funt nifi qutdam comlufiones deriuate ex iflo principio,ftcut in fpeculatinis boc
(Scurrtntibusftmptrevauditur.Omniscnimqm petic . Sequuur J Aut quis cx vobis homo. vbi declaratur, qu od prsditlu tflper cxcm-
principium.De quolibet affirmatio vel ncgatiofe babctadomnia quH fcqunntur ex ipfu, proptcr boc fubditur.
&
Hxc
rancia.per fcrpencem,diaboli aflucia defignatur. t Om. ergo. Auguftinus. Voluncas namquenon cftnifiin ponis.Nani maliscupidicasdicicurpropric, non voliiras,
MORALITER.
.turqt.hcxvobisbomo. Rcmigius.PcTpane,incelligic fpe cial.s doctnna,pcr p.fce,bapcifmatts vnd a,pcr lapide,ignor
I
rancia,
H*c
H9
.
Match XI
diligif finc
Cap. VII.
li
ijo
D
.
)
Dcusfincproximo,nccproxirnus $ ex odio A
ritateveiletismoneri.facirealijs,
Deo,quia no
vel ex inuidia iudicandus cft proximus,ergo qua cha

,
a V tfaciant vobis hommes.Qnin addit,homines dicit tatum de dilectione proximi. V n nec fubdit tota lex,rclinquit vcro cautisouibusobiepantjmanentelciporuferocta.dcponQcIuCMJodfidide dile&ione Dei pinam fpecicm &c fediuina; leEictante a Voluntas hic dc bonis tantum dicitur. velut quibufdam xiffet.Omnia quaxunque vultis gisfentcntiis chatitate. velknbus pbuoluunt vtcum fieri vobrs fafite aliis, vtrunquo homines qu^cuqucvultisvt faciantvobis quifquelanarum mollitiem pra; a Ideft diliges psoximum tuum ficut teipfuni. b Quancomplexus effet in quibus tota tum ad f loxitr.mn dilifendum. c Ideft in hoc vno imlex propter falutem hominu fcri fcnfent.nequaquam aculeos de, , ,
,
illi im maculato ; tanqua veilera texucrunt i Qui funt lupi rapaces , mfi fenfus harretiqua:da coru feri rabidi qui caulas Ecclefi^ femper infcffant SC gregcmChnffi quaqua poffunt,dilaceratf Sed vtfallaci in-
quadam finceritate , agno
&
legis. ptacft Ul prophecis Intrate. Etfl difficile fit \>

aliis facias
&
pletui.
,
SpiritualiteiintcllecYa.
vt
& Vosfacite iHis.He c ert enim le"x & jppheAdvitam b Etfi hxcdura,labores,ieiuuia,tamen aCliar ltatun. c Quam piuci tnantibus iugum fuaue cft.
a
tium pertjmefeat.
quod
tibi vis fteri ta-
minum fimiles
me iic faciendu cft vt intremus

c
I.Cap.
.
inuouiunt.
Tcr anguiiam. Angufta qua> b te^tlntmepcranguftam porta m,quialar a Seculi voluptas. b Vbinullacorpotis anguftia. ritur ,nCC ab OmmbuS inuenitur. C ti lantium via eam Necoesquiinueniunt per o r >r n. <* ta via eft,que ducit ad per ipaciQia porta ingrediuntur ,quia captifcculo Nonqueiuteamqu.afpome(coiFeit. retroeunt. ,. diuonem, multiiuntquiintratpcream. Quamuis chariws fitlara,ta-
dum ieiunat,orant,eleemofinas
danr.fed no iunt
i
Jid-posjn. In confpectu hominiffris mffiti?
eorum fructus,
&
muiii'
cithominematerra. Qiiid an- e t

guiTiusilloforamineûod vnus. cxmilitibusm latere Chrifti al
menperangufta&arduaabdu-
**
&
l*
ia
quiaprovinoejs reputatur. ^fuclibus fcrum.' Hieronymus.Non a veff e, fed ab operip. quod de manifcftis accipitur. Quomodo ab cis?quia vtfpma
Quam
angulta porta Scanita vja qujedu.

a Qi!i -
v<f>-
1*^**
non hdt vusm
,fic
,
ckadvitam
a
&paucifuntquiinueniunt
b
& noneconuerfo. îfruthbus eorum quia fideles oppnmuntj,

.
bonum h uctum
bona arbop mala malum,
peruit,perquastamen angnftas iam pene totus mundus portas

intraipt.
Et quia rauci uiueoiunt eigo. Diligentci cauete. b Qiiid eigo ab illis vbi nec fpes. Quiîcihumiictate ambuJant ex falfa religiune.
Deum fi non verbis
&2t\ s blaf-
phemant. Maxime aute per impaticntiamdifcetnuntur in tem-? pore aduerfitacis . Ieiuniachim &oracionesfuntfimulatis licut &: bonis , fednondebent oues
el
Hanc
etfi
Atte^nditeafalfis
Vtdec
ptant.
Etfpacio.
non qu$- g
"
.
prophe tis quiveniut
rant,oes tamcn inueniunt , quia in ea nati . Voluptas vt meretrix
ad vos
a
, intrinfeEt idco caacte, nc uos dtiaoient blanditlis Sc funulationi b us.
iri
ucftimentis
oujum
7 pclksfuasdcponcrr&lialiqua importuna fuis obleclamentis a.,i ! omnesinuitac,&ideomulciincUsautemfuntiupiiapaces.tAfiua.bus trant per cam. borum & manfuetud.nisfimula lur.c *, e Quam. Sarisanguftum eftom tionem admonet fruclu otatiovnum folum nia prxrermiccere, nis expcndi oportere,vt non qualcm quis verbis refcrat, fed vnutn quocidie pulfare,profpcra diligcre.vnum qu?rcre,ad non ambire aduei fa non timcre. qualem fe rebus efficiat, fpcdemus. * Vmcentius Lirinenfis jl fruftibuseorum,&c, Ideir,cum Vbifupra, f Et pauci. Sipauciinueniuntpauciorespeream intrarecon &fineanim.i puritace. tendunt.Nemointratfinelabore, ccepcnntdiuinas illas voces noniam proferretantum, (c<l ^tttendtte.Cn dixiffet arctam viam a paucis inueniri,ne for Ctiamexponere^necadhuc iadtare folutn fed interpretari, g tuncamaritudo illa,tuncacerbitas,tuc rabies intclJigit',tunc te fuiimplicarent errorib.pfcudoprophetaru adiecit:Atten nouitium virus exhalatur,tun'cprophanxnouitatesaperiuditc.^fttendite.Qi fupra dixit, falfos prophetas ali
Jir
f^tSSSagSi ^
,
pcrtiusdicit.^ ttendiie,
lataporca Licet hocdc oibus qui aliud habitu

,
&
&
dprfc
acc pi.tn fpecialiccr de heneticis qui quadam pietatis veffe ce&i,venenaco animo intencione nocendi lupi funcrspaccs,vel exterms fi copia
fermone, aliud opere ofiendunt
poffit
lucr
-
^ ui
dati)rpeifcquendo,vtlintcriuscorrumpendo. $* Tercull. Quinamfuntiff^pellesouiu nifinominisChriftiani intnnfecus fuperficies? Qjui lupi rapaces,nifi fenfus mfeftandum gregem Chrifti iutnnfecus fpintus fubdoli,ad delitefccntcs^Qui pfeudo prophetx , mfi falfi prardicacores? Qui pfeudo aponoh.nifi adulten euangelizatoresj' <tyi Anucbnfti intenm & femper nifi Chnffi rebcllcs*
&
aioua.
'
^ Vmcentius
prophctarum
&:
Quid eff veffitus ouium,nifi Apoffolorum proluquza , qua;ijdem ouiLirineniis.
&
tur.tunc ptimu fcindi fepe videas, tunc transfern patru ter minos,tunc catholicam fidem c^di, tue ecclefuff icum dogmalacerari* Chryfofto.Scireoportetquiafuntomnino falfi Chrifiia- Hom.i>.op*ni.Nam nulla res perdit Chriffianosmagisquam harc, quia "* un*iwf* quofcuque viderint dici Cbnlf ianos , quaii Chriftianos eos xlf imant.Sed forte dicis, quomododiccre illum poffum no cffeChnffianu,qnem video Chrifiuconfitenteni.altau ha bente,facnficiu corpons fanguinis Chnfii otferente, kri pturas fancloru legente,omne facerdotij dignitatcm hab, n te;Simia hominishabet membra,&" per oiahominem 'mra tur, nunquid piopterca diccnda cfi no?Sic hatrciis oiu haL ec imitatur eccieiia? myfteria,fcd non funt ecclefi*.
&
4$ 2ô-
NICOLAVS DE
1
LYRA.
efl
contingerc,& hxc deftgnantur cvmdicitur ,
propheta: .Hh ponitur Jecuodu quodrt' (juintur adlegis euangclicA mpi<tionem.f. libeti arbitri) conatm , quia lex datur de uclibtts virtutum,& maximt (ex euangeiica qux ejl ideo ad perfetlijfima . Virlus awem eft ci> ca bo"um difficile , eius conalm bominis,& boc d(fignaturx cum impletiontm requiritur
Hxc eft enimlcx ii
&
&
3 Lataeftportafpaciofa &c. quiamultiinueniunturdefecjuop, fccundum quod fcrtbitur frc/.i.ei.Srulcorum infimtus eft numerus,&" pauci valde liuieniuntur virtuofi. qr boc efl'qi fubdttur .
4 Qtiam angufta porca,&c.

Attendite a
falf is pt
& patet
dicitur
trandi adglotiam
tittis
3 Intrate pcr anguff am portam.<7!4 lex eu$gelica cfl poxta /Dicitur autem anguflapropter arilitudmem yT.
5 ophctis-H<c ponitur tertitm quod requiri tur ad impletionem legts euangdicai.f.vitattofalfe doftrin* dicens % Attcndite.i.diltgenter cauete .
AfiilClsprophctis.i.dotfQribuskrretieis ,Tropbeta.n.vnomo~
mrdiot& f cundum e/uod dtcitur.%. ethicor^Difficile efl a ttmgere medium , fed facile efl dmiare a medio , fuutfagit
qux
conftfiit
i
doidemesl quoiproioqumor ,
tnelle
& quiavenenumnonpropinatur
nifi
tinflum .ideo fubditur
tantibus diffiale etlpercutere Jignumjedfacilc efl dcuiare aflgno. Et Jic tfl de bono x>inutis,r,ma bonum contingit vno modo y malum autem cnmifariu. *4d boc.n.ijuod atlusftt virtuofus oportet quodfttbonus
7 Qui vcniunt ad vos in vcffimentis oivutn.qniafalsa doflrlnam palliant apparentia vtrtuium.El'quia non poffunt vitari nifi cognofcanturêjr non pcfjunt cogimfci ex appatemia exterinri,dcoftib* dit vnde debeant cognofci.f.ab opcribus,propter quoddicit .
degenere
& ex omnibus circunflanvjf

efficilur tnalus
quoddifficile efl concur,
tctejedaclus
ex fmgulis defecl.bus
quod facile
ffl
A fruct ibus corurn cogno.&x. Sequitur
Omnis
4 Ouam angu/ia. hoc cff Chriff us humiliate conff ridf us 5 îttendite. Hocexponi pctefi dejda-monibusin angelos
.
H*c enim lex
& p< ofhtid!. Qui proximumdiligitlrgcm imi.
MOR.ALITER.
plcuit . 3 Lataesl porta qut ducit adptrlaonem. fupcrbia dilacatus ,
Jucisfetransfertntibus, vtiuffos decipiaht
'dcodicitur
i.
diabolus cxcenfione
Joan.4.a.Nolitccrcdere
omni fpiricui , itdprobatcfpintus

Qmnit
vtiumcxDcoiint.
Quam
@ A
n
>
GIof.ord.& Nicolai de Lyra.

:
ij*
D
a TiWHfitU. Allrg.i p:n.T,tnbuli funr herccici qtiibiis nulj c6 (anftltWC vcl vcntatcm por<:ric iniiei.irc,kd lnsfapicncfi
a
hic.V crucnrant .-pproximantcs. Vclfpinx,&: cribuli, turc! m- .iili,niiiKtioncfq;Vtfioru.Vti.i,&: ficus.dulttdo uobiscfuriic& f.-ruor dilecho nou .cioiusq Qjfh laruflcarcoi hbmio n>s,qui Vl fifiipMeotpewlMnt uitet, Soncrgudc fpinis,& inbi.lis
I
mundtjtixurfa. d Omnit ador. Hac fcntcncia hvpocriras,& pfcudo prophc tasdamnar. &' quod fupradocujcdccordisrnundicta, hoc
c
xcmplocpnlirmac
DIMO de eit,quit
qd
bonum
nnn
.
percipir,nec dc
ncmotL- nulamrcntione fruct3 bona nifi bonum mcnr.

C
tgitur.
ex fruSibu t Quafi di
.
non finrinutte.
'
vuacV
.
mesadhucW
pf
a eoruui
COgn
olcetiscos
Non.
,
Nunqiiidcoliigunc
colligur.tur
prophctis nttcdice, S cx iiuiiibuscos cognofcite.

fallis
l. miniscofucrudinc rcrish. I
Vt4efpinitncn
vux
Ex fiuctibus.
i
C^tiiahccc di
tcft
limubrenofcrrefrui
b dc fpinis vtias
nis arbor
autdctribulisficus? SicomVolunns
ituIj.
nou hominis Qiiod fi ali quandodicta vcl facta maloru hoc faciuuc profunc bonis ,no
fhis
Voluntat baiu.
bona
cll.
frucStus
a
bonosfacit
Non
enunaliter.
.
mala f
canc, domincdominc non coiitinuofuntcredcndi Hac autcm dicunt.vt a vobis rcci J Vctc dicerc dominus
.
pntri
maii.fedfirdeilhscofiliodci, quia nocotum fruchis cft fcd

viris
autcm arbor fru&uos malos facit

i
No'n poDum maU eft.

.
mii<: fiiant cfus,cftincordecrcdcrc,o
Purnbona
Quia aradice.frullut trborit pulluut.
do cxubcrac
cft
quxfupcrfpinasahquan Scd carpcndus , borrus,fpma caucnda. Vi-
tcft
arbor bo'na fructus malos faccre

Scd non inpiuie.
Ncquc
At-.iina.
rc pfircri, opcribusattcftari, na vnu finealcero negare c . f 7{on omnis qni d/c/r.Sicutca

a
Lucx
d arbor mala fruclusbonos faccrc. t
risChnfius. Suipalmircs,qui fcrunr vuas , ldcft opcra fpritus qu-e *

.tj.oiotf-
arbor, qujenon facitfrurflum b

De numero
c
Omnis bonum,+ cxci

& angelii
ucdifunt qui habcnc fpccic
mcbnant mentcm.
eiut.
trus
Chnfoflomus. Sicucbo multa in fe grana hgna
c de'tur,
mcdiantefufpendir,ficCnriftus mulcos libi fidelcs pcr licrucis tcnct adiunctos.
inigne mmittctur.Igitur exfrufti- 3 bus corum cognofcetis eos . t Non omnis 4

Conritentur fe nofle Deum,faftis autetn ncgant.
&
fidelium feparabitux. Qni parar ut eft diabolo' Qjitamala arbor non poteft taccrc fruftum bonum. b
vir^,ppcerdogmancq c^,lic& hi ccorrano, quicu p"^ integrc fidei,& doctnnc linc H u. n3

bc.nt^
rui piccr
vitiunt.Vcruqj.n,nc
*.
1
ccllc cft,vt &c
mulca tcgminc renctingranavno

,
imihccr tnum
&: ficuc ficus
qui dicit mihi dominc,domine,intrabit in rccselorum , fcd quifacit voluntatem
opus fermonc &fcrmo opibus com /pbity g QîdcitdomintdomincAwx

.
,B
J
J
g
t,f
rcgni Dcieflobediecia,
'
gnum ntodo Qui

a
non nominis nucup.uio.no c luc

illud vcrc
lonftot per fidern ii.h.ibnat perducit eot ad uifionem pacta.
clufafic,&:
multos fidclcs quo

.
dam dulcis tharicacis amplexu

vna tcnct
sic
.
patris
*'
mci qui
in cadiseft
ipfc intrabit in rcpropherafti.

3
&c propnc d;ccrc vbi ^tlaciodiftordac a voluca

.
ccclcfia.
gnumcarlorum.Multidiccntmihiinilladic, g a noiiro ru Vt Balaam &

Caiphas.
tc.dcquo A[ifsaic.?s;'.'i#'fO!? u Qot.

dicere
Quafi organo
fccundum prardi* b Gtl impofhbilitarcm , quiadc mala radicc no potcft fructus

idcft fuauiraris
dominc domine
a
nonnc
apoftolorum
in
no mine tuo
h
7
M dtidicent
dominus l((m
.
n.fi in fp.f.
.t
Maxunc autc,
tn c
reg
Vt
in afttbus
iilii
facerdotis exorctftx.
cauedij eflabhiS qui^tpccr
i i{Jt*
.
crumpcre.Expccladifuntboni huctusde bona arbore. Arborbc na velmala, nonatura quîomnrbus boa

a Dcocftcrcaci.fcd vulunras
prophctauimus
eiecimus
, a
&innominetuo
da;mo'nia 8
<,
-nomen chficna miraxulj

habcntqufjcu propccr mi\-
Eccenonmagnuraeftuirtutej operaii.
&
in tuo
nominc virttftes mulras
delesdnsfecencmonm:
z\
mcn
ne
a ralibus
dc cipiiiu r.
pucaccs
ibi cile inuifibiltjfa
piecia,vbi c vifibile
muaculq
bonavclmaJ.i.Fiuctus.opcraqu? nccbonamal^volutatis. arboris poflunccHc, ncc malabcn; volutatis.Fr uttus boncj

E.iud.u> pax. paCicna,longanimitas,c\'c.quos fruttus
vndcadiungir.A/tv/rifi/wBr.Quamudo crgo,&:fimplici oc 1lo opus cft,vc inucniatur via fapictix intcr tot dd-i pciohci,
no nifi
Non folum qui vcrbotcnus ncminanc non

cciam
hi qui fine
boa volutasparturit.Sicccotrario malos mala intetioinutnt c 7{oh ponu.Non ait,non poteft maluarbot bona ficri,vel bona niala,quia Paulus de pcrfcquutore factus r.poftolus>& anin>a mai.entc intcgra ratura,aticctu voluntac;scoirumpitur,vcl in mclius mutatur.
operibus,
& prophctant & da;m jn.a ojr

,
recipiunt,
fedj
ciunt,&: virtutes faciut.Sicut caucrc monuit a fahis prophc^ J tis, ita ab his qui dxmonid eijciunt, &c virtuccs facmnc l t c>-
C
Fmftu malz;
iboiu.
Voluntas viiiufauufque ai bor hcna vcl mala.Ec ficut aranima. bor radictur in tcrra,fic voltintas
ruccus
maU arboris sur ona carnis.fcilicct fornicario im

mtinda.
phctarc, viitutesfaccre,da?moncscijccic,inrcrduiT) nocit meriti illms, quiopcrar fcdinuocationomims Ghrifti hoc agitad damnationcm inuocancis.vei t>b vcilitacem eorum, qui vidcc, vel audiunt,(Sc hcec defpidantur,qui taciuc, Dtus tamen t.u:us inuocatio facichunoracur,
1
IJnnqjiam
Omnis.ailwr.c; .Atbot
NiCOLAVS bcna
E L
YRA.
dicTut hic
hcmo habcns vo'un
utembonamA
taiis vt llcfcmper f.icir cpus bonum.tt l.rr.ditcr arbormiljctthobabcos mala \oltmtatc.& ifle lempei ficn malutn actum.Sik.ut cimn icd-.ns lnquaittum ledens non poteii am
opera, ideo fubditur. Sed qm facii volunttitfmSimiUter prophetia non fufticit adfa 5 luttm cjni.1 aliqiiandodattn malishtun, bus.hcut tpli Balaam vt patet 34 ht idcodic ir. 6 Muitl iiteni titihi u, ilia dic.fcilicet iudicii cxtrcmi.
Nu
bu:jrc,vndeinfcniucompolicofairaeit,quiarequereturquodfc
dcitt
cV
ambuUrt lmul
in (entu
qui
tat
fctict
nuncp
iicft
pcliea
tamen diuifoeft veraquiaille ambulare. iichabcnsbonam volunpoteft male agere, quia ad bonita-
?{onnrin tnmhê. S.mihierneceitctio darmonom.quia aliquando ftr maloshomincstalia fiunt ad uiuocaticnem nominia
Chnfti,ad dcclaratione virtutis Chrifli , licct ipli inuocantes fine mali.iicu t habetur Act.29 quod quidam infideks eiiticbaiu dj
em.dutn retmct eam non
tcm voluntitis rcquiruntur omnescircuntiantiar bonx. homo tamen habcns bonam voluntat cm tunc poteft eam dimitterc,&
fic
male agcte.& propterhoc fubditur.
moncs dicendo, îaimo vosper Cbnflum qvrm Vaulus prxdicat. Vcruntamcn, quia talcs indignc aflumunt nomert Chrifti-.idea fuper ipfos aliquando daturpoteftas darmoni,ficut ineodcm
cap.dicitur,& hoceftquoddicitur. 8 Et in nomine tuo AtfuO' ia.S militer nec miraculorum operatio, quz fimiliter aliquandoper malosfiunt ad inuocaticnem
X Cnuisa>bo>, <i* non fjiitfruflurr, bo><um,&c.(ci\icet in morte quando a vita przfenti icparabitur.
t
Et
in
igno, .fcilicct
gchenn,&
fic
apparebit frucrus
*
talis
ar
bons.propterquod
repetrt. Igiturexfru.c.cVc.
7ôncw/iM^(/i/;'.Often(oqmdrequirifadlegis impletionc, oftcnditconfequenrerquod aliano fufticiunt iinc iftisad falutc. quu intcr aha q videntur magis futtitere ad hoc eft coêlTio fidci
nominis Chrifti non propier mcrita inuocantium,fed ad Chrdli conhrmationem.& hoc eil quod dicirur.
.
fidci
tame no
tahs ridcs mortua
vel opat-o miraculorum vcl prophctia.vel ifta coiuncta limul,& lulticiunt.Confcifio.n.fidei fine operibus no fuihcit,qa
ms
qd* dicit.7v;./ qui dicit mihido.do.&c.c.onlxx.tn&o fidc eathohcam,nili adfint
cit,vt dicif
Iacob .& hoc
eft
om-
Et in tuonomine vinutrs multasftcimus.WiUoautem omniu 9 prsdictorum eft,quia funt gratiz gratis datz quz dantur princt paliter ad vtilitatcm communem cccIefiZ', & non ad vtilitarerii iingularis perfonz.& ideo aliquando per malos homincs ])eo nobisdantur, ficut bonacleemoiina aliquandodatur a bonodo mino,mediantc malo feruo.pcr quod fubdicur.
,1
homo radicatus in charitate. t Mah auttm arbor,&c.Uoc efl homo r.idicattis in ininracc.
Omnis arbor bonj.&cboc eft
MORALITE
quidicit mibi
opcra.
Ettunc
R.
atlorum.Hoc enim faclo dicuntur hypocritx fanctitarcm cx

terius fimulantes.
"Honmnis
Dominc dominet intrabit
in
regnunt
6 MnltidiceutiniUadic^&c.lRi funtbencdoccntcs viucntes.
&:
malc
cdorum
omnis
*#
/f a
*
Matth aci
Ca P
4*
"H
.
Chrifti mulci ambulant , qui non hain fpiricu quia in noie caufa.Wco non ex nom.nc o Pf, bcnt fpuicum Chrifti/educenHi func Chriftiani , fed ex fpiricu Chrifti. Chrifti cosnofccrtdi * moeciamh^retici miracula faGregorius. Nonnunquam
8.
in nomine dicunt non Chryfbftomus. Omfidera qtia?
Athanafius. C^'aîficauitdomumfuprapetram,San-
D
-.
clus Petruseft.Petra^Chnfius^domus^fideSjVentus^diabo- t' !j q"*ft.ai

lus.
Qui vero fuperafcnamedificauitJudas efharenafiqui- An ochum

4
."ff'.
demeftfteril.s.
$<
*;
ciur. ied vc hic
premia
affli-tio
Theophilus Alcxandrinus Pctra Chriftuseft intelligcndus domus vita hac pra> fens innixa Deo flumina 8c
,
:
Lib. i.ailego-
riarum.
**SE5SSg%&
Vnderedemptorisvocedicitf,
E
'fccimus? &tuncconfiteborilIis,quianunb
MHUid,cminiiiadie,&c.^
fententia datur mtell.gi , homimb' charitatis humilitas
r
J,.,..;fli;fii'
irrin vc
M. m kd ^M. nou i vos. t Difceducameomncsqui quam * eos non hos mandata eiuf
i
,?
^
f
venti
impetus perfecutionis
>
arcna , hxrefis in qua quicquid

ffdificatum fuerit , cadit. * Chryfoftomus. Di;.bolus Horn.io.opcr, < ,m er fP incipiens atdifkauic domum uc * s " fuam fupcr arenam . Domus f cnim cius ante Chriftum fuctia lnfidelitatis dicitur
qui Quia N nouirrigitur -cuftod,.w,& hockergo.

.
nonautcmdcbeacvircucumli nuc fan-ta gna venerari.Vnde

ecclefiaeciamnquariancnaereCiCOnim miraCUla , defpiCItt
quia
p cram ini iniquitaten.

a Veiiigir.
^^ y m
yct
a
NonUn.
_
Omnis ergo qui

1
__
^
_,j_
& f.^
idemi .
amm
i|
a-
toflltIirilI11
A urum,ar gentum
ynam coelellem.
ven.pides preciofos.
runc omnes gentes.Inconftan- taflimilab arcna id eum*
hxc
fanaicacis fpecimen
fa
biturvirofapienti
qui xdificauit
a
,
domtfm
,
noefleCOgnofcit.probationa-
Chriltum.
Aerepoteftatiimi>ugnat,o.
eft , idololatria, qu per varias idolorum culturas femperefi

,
que fanftitacis, nOn eft figna cere,fedvnumquenquevtfe, vera codiligere, de Deo aucc de proximo melio gnofcere,&; ra quam de feipfo , fer;rire. noui vos. Non noa
7<{unquam uic lux cenebras ideft non afpicic , qifia fi afpicerec cenebra:
|>
f uam fupra petram

rotenrum r^fequutio.
a
& dcfcendit
b
c
pllluia
&
difperfa.ldeo tales dicunt are-
vcnerunt uomnU.
flu mina,
b
&flaueruntvc nti,&ir-
Min,bhndit;;c,veimaiig-irpiritus. b
1
s
nfjnonterra,quuterratructu.
fec.c.arenafteriliscft.Deinde terra vnica eft &conftnd. 3 ,are
Aedificiumvimuum. c Aiias fuam. d Quj ftat fundata.noM fjbi fed Chrifto tribuitur.
ruefrut in
I
do^mum illa m,& non cecidit. Fun- /r

a
3
na giana q no COUeniUnt fibi, nec adhxrcnc adinuicem, lic

,
Qua; er_o cadit.non .diCcatnr in Chtifto,

.
funC
8
OmnCS
infideleS.
popUiUS
L'.IC. 6.
data enim erat fupra petram
Etomnis qui
Qtii ^-"
autem Dei , non folum vnicus
non eflenc. B
4 Chryfoftomus. Sicucomnes homines nacuralicer co-
aud.tverbarneahfc
-
&n
^
<
-nfacitca,tf.mi. ,
b
1
Geimliv.lludaraveldiabolo.
,
non * promdct.
^_
^SSSS^^*^,. 4 * lis <rft

I t
.
._
* __
gnofcunc Deu , non aucem videntur vere cognofcere, quia non digne colunc,tS h^c lecun dum nacuram cognicio,non au tem fecudam voluncacem. Sic Deus nacuraliceromnesco-
liscritviro'ftulto
.
fed ficuclapis inditfolueft

,
, 4
...
_ ^*l il
in
#-_ *-J .1
,.__a ,liv 4
In (pe rerrenorum qui arenx comparantur fnnt fitu mutabiles. Q^x ett ftuida.
quia^dincsruitdomumfua labiles & a

,
bilis.
piopterca quia
vento
Tcrcioquiadiabol! popu
fituc
lus
non numerabilis
fuper a"rena, <& dcfcenditpluuia,

a
& vencrunt IO
Qula trteiM.
Malignifpiriius.
arena:Dei aute ex multis pauci funt electi.pluuiaeft doctn-
&
flumina, &flaueruntve'nti, &irrueruntin

a
Perijr.
na qutj homine irrigat
vc iufti-
Ite
vel gnofcic, fed no eos videcur le cognofcere, quia non cos di
domu m illam ,
_
malediAi in ignem trtcrnum.

a
tiam operecur. Vcnci, ex parte
& ce cidit,fuitquc rifina cius

CU CCf nfummaiTct Icfus
u
i
uldem maIa
2
diucrfaru
^f^ immundi
Ojinihiiimperfeft.onisbabcthicfeni,o.
hgic quafi fattor fafturam, qua fi dominus propnos feruos. Ec
magna.
t EtfcwaCi cft
hoc eft fecundum naturam co gnofccre non autem ex volun cft a Deo. tace, quia omne malum excraucum
fpiricus,exparcebonafpintus ex vircucum.flumjna homi parcequidem mala,funt nes immQdo fpiritu pleni Ssi tn
verbolit3teiftru_ti philofophi,
liccc non habcacis facultapcenicenciam, fed qui in iudicio, tcm peccandi.tamen habetis affedtum.
Qui operarnini iniquitaiem.
Non qui opcraci eftis
ne collat
oratores, &c. Ex partc aut bona Euangeliftx,doc.ores, &c. """" Et def. Tnbus modis diabolus impugnat, carnis concupii ^j"
fcentia, extcrionbus
Omnit ergo. Q^d. omnia pia:di6ca bcnetenenda funt,quia
qui tenetaflimilabitur Chnfto, quinontenet,diabolo. d Qui awem.qyx in monte habita funt.Quod dicit vt often
dat
mundi oblc-tamencis, vcl per fc, cum vniuerfos vencus impulfionum laxac. K Tluuia. Concupifcencia,aquaquifquetentatur,qua-fenf im rigorem fidei emollit , qua, fi non proficit , maiora fiuminacucniunt.
1
mp U gn_c.
fermonem in monte habitum, omnibus praxeptis
qui-
bus Chritriana vita informatur,cflc pcrfc_.um. e jifjimilabitur. Quiaficut Chriftusdeperfonis varijsvna vitam dcdicaturus xter ccclefiam ronft ruit,erudit,regit, nam,fic ifte vanjs virtutibus pcrpctuam mafionem fibi cdificac, 6c in fururadedicationecum Chrifto lartabitur. f viro. Uli qui dicit , vt fapicns atchitcdus fundamcntum
jQuiaudit verba mea,&c.extecius.Et ideo non habet excufationem, fed eft ruina eius magna,quia monita falutis con-
tempfit.
m
n o
ius
de quo dicitur: Inimicus homo hoc fecit,cu omnia iritabilia funt,& ruina: patent. opera
riroflulto.
Irlfra '3' *
iuper arenam.
QuaJiacunque
fint quas fupcr
concupifcen
tiam vitiorum fundantur , non ftabunt.

Et ccciiit fuit<jue ruina eius magna.
.
pofuiinChrilto.
ilui xatficauit. Ille xdificat in
Chrifto , qui quod audit ab
fixa in
Dcum fpe non petmanet,in tentationibus non valec
Omnis confcientia quas

,
illo,facit.
fubfiftete
& tanto amplius agitur
^,
Snpra petram.
fidei. id eft
aqua Petrus nomen accepic profirmicacc fuper feipfum ,3-dificauic eccleiiam.

*
quanto plus in his qiif*

,
mundi funt a fuperioribus difiungitur
& vere omnes mali p

^Chryfo-
vel ficfc boni, ingrucnte qualibet cencacionepeiores fiunc.
Athana-
NICOLAVS DE LYRA.
1
6
7 8
Ettunc
cn/rfctor-.notitiafcilicetapprobationis,fctlrcproba-
tionis, proptcrquod fequitur. D'fcedite,
&c.
& patct litcra.
Omnisergo. PoftquamSaluatorpofuir legis fuarcxplicationem,& oftendit eiusobferuationis po(Tibi1itatem,hicc6fequenter inuitar populum ad obferuationem quia eius auditio inutilis eft , nifi fcquntur operis impletio & hoc eft quod dicit . Omnis ergo. ideft bonorum operum conftruftionem.
,
Et flauerunt v.0//.vanitatis Cc fupcrbix. Et irruerunt in domnm illam. per importuniratc tcntationu. Et non cecidit. a ftabilitate fcilicet Cuius rario fubditur cum dicitur. Tundata enxm cral. peroppoiitum. P Omnis qn i audit verba mea, &c.fttper arenam. id eft fuper mobilc fundamentum.Quod facit omnis qui intentioncm fuam po.
&
nif
fupra aliudquam fupra
ipfumDcum, quiaomniscreatura
mutabiliseft.
Suprapetram.id eft Chnftum.Talis enim facit opcra bona de gcnere & refta mtentione.quajduorequirunturad lroplctionemlegiseuangelicsr. 4 Et defcenditptunia. id eft tcntatiocarnalis lafciuir.
5
5
r
io
1
1
& poftea in foueam gehenn;,qux ruina eft magna, quia irreparabihsomnino. Et fatlum efl. Hic ponitur conclufio omniu i z
pr^cedentiu vbi
often-
Et defcendit pluuia. patet cx prardic.ii. Scquitur. Ffitnue ruina cius magna . quia primo ruit in foucam
culp.T
Et venerunt flumina. cupiditatis
& auaritix.
6
Etflauerunt
MOR ALITER.
l Omnis.Vir f.ipjenscff humilis.prou.il. a.Vbi humilitas, jbi^: r-ipienti 1 Viratitftultuscft fupcrb. quiafttiltusdrqurtfi ftatu altus.Omnis aut fupcrbus altiorcm fe rcpucac,qtia fic
.
ftum
in vcritatc.Sipiens igitur edificit fupra petram.id eft.Chri, oiTinia opcra fua bona faciens propcer ipfum. Sculcus
m veri-
aucemedi<icst f ip'-rarenam,quccftccrra mobilis.naopcra fua facit propcer gloriam humanam, quc cft infiabilis. 10 Et defccndit pluuia,& venerunt .per qua fignificafccntatio camalis
w
lo
GlVf ord.&Nicolai de Lyra.

qux
mti . nnina nanu:: Sicut valictum habcr funfi
,56
,
9 vcrba hxc,adrnirabantur turba: fuj> do

!(.
idJrbat qur ininn eunr.vcl conimuubir tigjraf
i'i
magna non cfl

Si
quii itcrum pg-
nitetia furgere por.eft, vt
Dauid.
4
autcm
1
CiCl
_-n
tiatnrntum,
^' l,fa, cociJctit tJ
J
,
parsahqua tu:m map.nanoncric
dnnaeius.tEr.it n.doccnseosficikpo
intum
ea
qux
in lrgc data funt
iofomit,4ocuctnc
aliqmdp..... tilesath;
cfl ruinaciu; ,r..,gna,
surem fundamentum cafttm pafliim fit.tunccftmmama

fi
teftate
habens
& non ficut kribe coru
c,runc quiatoxus
fiinditusruic.
ouu
t;>cum vrnit dcorfum
Sic
&phariLxi. *
cius
Cbnffianus
irusu^,&c.cccidirquidc,tnruina
a Tnrkd, \ el aliqui in turba, quia, infidcles, vel potius omnes de cxccllentia fapicntix.
ma
terrenabonafedcejeftia promittebac
mirabiliter confirmabar.propt
r
.
NICQLAVS DE
&
L Y RA.
Doclnnam etiamfuam
oflci.dirurcmincntia doclrinac Cbrifti perhoc qcf dicitur. I *4dmirabjntr turbx. quia vt patct ex prxdic>is,docebat emi no folu ninliimaj vututes , impcrfccltonc lcgis fupp!ebat,&
ter-
Eratenim docens.wt.
S;c
quod dicitur. aurem non docebant Iudxorurri
perici,fcilicct
Scnbx
& phar.faei.
MORALITER.
p flumina mpetus tr.bulationishumanz , perhxcaur ardificm homilis non l;ditur,fed xdihciu fuperbi totaliter diliipatur.
f
,
carnaf is lafciuic.Pcr ventos vcro tetatio fupbie
Erat enim docens tosftc<t pnteflatem habens. i.fuam do&rini caufirroans pcr opera m.raculofa.Catter, doftorer qui non poifunr hoc fatcre dot~tr,nam fuam onfirmare debcnt per opera
virruofa.
Erat
P. C ifwf ament defcendiffet. Poft
VIIL
P.
!
VIII.
defcenfionem domini dc
tMir.i.d. Luc.jx.
Vm aute
delcendif-
monccquatum interuallum
rct
fuc
TctÎelusdc
mon tc,
ftcriorum fubli mia nifi abieflo oncre fcandere minime valcnt. Idcirco filii Ifratl pnmitu.s in montcm afcendcrc non pote-
E
" Icrtt
&
autem mtcruailo Lcprofus mundatus eft, u d Macthxus fuo loco dicic Luc.r.c* 9 9
&
ritantcquam Capharnaumintra
non apparct ,
Ipfo
a Que ad aitiora afccndere no valucrunt. f Atiza prxdictis .
fccjuutadunteu turu alta

a
rant,quia Aegvpnaca grauan co uerfanone prc;pcdicba nrur , fcd

folus
yt.
(Lucas vcroahbirccordat cft) quipoftvctba illadicit Chriftu

intrafle
ipfc eum lepta adire poterat fed lanatur vt oof-
Qui ncc
iit
iinpfere.
Moyfes afccnderar,& paucicum eo feniorum Ifrael. b xAdorabateum,diccns .Domine.

nitatisoftendit.
Capharnaum,non tame oflcnditpoft quantum tcmporis

L11C.7.C.
bmulte,&ecce
a
le- t
.
priufquam petctet.icultuin diuic

Si vis poteji me wundare . De voJuntate non quafi pietatisincreduJus dubito, fcdquafimea: ti colluuionis confcius non prafu- Dcp
Cum
buiailitate poftulat
interuallum. a cumautemde/cettdijfct.Scc\m-
profusvcnies addra
a
In voluntate
poteflatcm tribuit.
du Lucam & m Campcftn ICCO fermonemquemiamforficanfu
bateum, diccns
Domine,fi
a
vis-potes
Qui miicncordi* prztendit aVeftum.
Phil
i-a.
pra habuerac ei feciffet. sequuufunt. Alij propcer charitatem, alij propccr doclrinam,alij propteradmiracionem &: curacionem. Myfticc auc. Cttm autem deftmfiffet . ideft cu m' fe exinanircc
memudarc.t EtexteWnsiefusmanil
eft acfi
ris te
mo.
*
p.ira.
&c,
Origenes.Hoc igitur idem
Vbif
accipiens.fcquuca: func eum turbx niulte, Iudea nocus erac.cunc in vniuerfa terra miraQuod aut poft pra-cepta manum extendens leprofum fanar,fi"nificateosqui de illis prxceptis implcdis dubitant.fuo auxiJio ab huiufmodi vanetate mundare.Non
in tja qui prius bifis faclus eft.
lormam
ferui
dicacdominc quidcm ego.vt dominum adoro, adeoque tedominu facta funt: volutas tua opus tuu cft. dico,per te enim omnia
jc
tu qui dignc adorans,qui rnerito coic-
Chryioftomus.
Non
.
de iudicio voluntatis
de voluntate Chnfti dubitat, fed Clinftus enim cum fit bonus,nociua
Hotn
ris
it
vult praftare , etiamli rogetur . Nec enim ommbus expcdit corporalis mte;gritas. Qyoniam crgo nefciebat, vtrum.
non
Hom.,.i D di-
""
expnmicur cercus curacion;s loctu.vc oftendatur non vnum populum ahcuius ciuicacis, fed omnesfanare. * Origenes. In monccm kihcct nequaquam' afcendcrc po tctanc curba-,quia quos deliciorum farcina dcpnmic,ad myfteriorum
expedireccicuratioiHa ,necideo ambigcbac de voluncace ilhus, ignorans iudicia mifericordia:illius , dixit , Si vispotet
me mundare.
d Extcndens. Poft fcrmonem & miracula facit,quibus fermo

apud auditores confirmatur
.
&
Teti-
C O L A
V S D E L Y R A. C A P. VIII.
&
cofirmatiop miracula in hoc cap. fcq. & eft fimilis procellus.n vtroq; fcd.n hocca.prinapaliterponunturqtixda muaculaadcohrmatione euangelicglegis. In fcquec vero ponu tur qucda miracula ad dedarationcm de.tatis ipfius lcgislaror.s, d h C er S cfic U{US procedit,qnia priroo euann defcr.b.t !" eelifta qu ? d5 miracula ad crcdentiu vocnionem fecun do qu?da m.racula ad vocatoru confirmationero,ibi.r<,/cr ieu te eo.Prima induat quia primopomf miraculoram operatio, fet"
l/^rwtfrMrfe/cf^ff.Legedata,hicconfequenterponitur eius
Vj
quod dicitur . Cum auiem defcendiffet Jefus de monte. m quo legemeuangelicam promulgauerat. I Sequut& funt ent/i turbt^&c. quia aliqui /cquebantur eum ex
eft
fitatis,fi talia inducuntur ad confmroatione alicuius doclrinx.fequitur ea infallibilc vcritatem cont.-Tcre. Talis autem eftdoclri. na euangelica,&i6eius cofirmat.ofatta eit per miracula,& hoc
J?
deuotione propter fanftitatem fuae doc"tr,n,aJiqui aute ex curio

fitate vt vichrent miracula
& audiret nou:,,aliq n\ vt a inlidiaren

quoapparethu-
tur,ficut pharifi;i,& aliqui vt
quibus 3 Domine fi
erat
iftc
ab eo curarentur, licut jnfirmi, de de quo fcquitur .
vis.vbi confitetureiuspotctiam,in
wndoquorundaadfidemChr.ft,conueriio,,bi.^// e /:t^x.
curatioleprofi,& fetudo pa ralyt.c.bi. Cum autc introijftt Capbarnanm tcrtio laborantis calore febnl,,,b. . Et cumvenijfet hfus . 1'rima in duas.qu.a primo
.
Kr.ma
m tres,qu.a primodefcribitur
ms
leprofi fidcs,& deuotio,ex
quo fcquuta
cit eius
curatio.vnde
'
fubditur . 4 Et extendens,&c.L\cetaxifpofct curare folo

pofuit
verbo,tamenap-
pon,turcuratiofeprofi,fecudomiracul,man,feftat,o,,bi./ra;ni it Itfm. Ad,eu.dcntia d.cendorum
manum,quia humanitas Chrift i crat quafi organft feu inftrumCmu ipfius diuimtatis, & io ficut artifex mediateinftrumc
toopcrafur.
nir.it
is
confiderandum
ffta
2"^ in.7
l
'
cmdcnrc J
Aufn, vSi, .. d.ii.n* v.rtut !

.
'"tclleelushumani, & T> n nCS d (rnonnrat,uas firmar-.AI,a eft doclr.na exh >> & >o non pr confirmar, per ronem
l
"
q,
duplcx
eft
fic
virtus
Cf d,t facu,tatc
diuinainChriftoperapplicationehuma-
aliqua faciebat.vt ra conhmcla dimnitati declara,%r Scd
P rr JUOd P r,Cr QUod ^nfirmctur per opera ft r oitenfiua, qu.a cu Dcus , lou ,r c fTc tcfi.s falu
).ccndu cj) non cnt prohibuu.Lcpiofun) S"riturhic,quaretctigit
Leprofum,cu hocelTetin lege^phibitu? r

t<
fuo porerarcurarc,litur Elias
& Ehfeos no fcccrutcotr
igereei qu: ex
1
t.ic"tu
lf
aem
po
iita-
*' CP ,fium le rUm ,mrou,u!u,& Chrlftwn potentem ad fe mundandu d.centcro., ^potcs P Wot vctc pe, ld De, roifer, C ord,am
Lfc nn qu. confitcbatur

'r
&
MO R ALITER. T" * '"*" "" "^"

'
tai)gendomortuosad.efufc.tadu,vthabcf.j.Ile.r7&4.ivcg.4. Lc
fc
rens.irfeo fubdirur.
memJj^TZ^ZiSkS!S.
icnj.
4 Efext
11
en< lefnt
manumteti'tenwdicrn<,&c perquodfigni
ficatUr,quod t alis manus d.uinx mifcricord.a; protcndirur cius cnrriuatclaxanuo.
Et
w &
A
Tttigit.
Matrh aei
g
,
Cap. VIII.
.
n8
vt indicet fc no a Tcr/g/f.Non cfa fine taftu fanarc poffeofed dnm lcgis qui no timetcontagium. fubict\umcflclegi,fcd
proptcr
humanitatem,vc nos docerccnullum iperne
reproaliquacorporismaculacionc. cfle gratiam, Apparer fupra legeYquz leprofum excludic)
munus Ipiricuale homo ipfe . Typice.Lcprofus genus humanu fignificatplenum lepra, extcnta manu.i.verbo Dci humana concingece nacuram, q
b In hoc pirtai. umilita*. c Inhoc maie't.ni potentta.
Inteilimonium. ideftdominocrcdantfiimpietatislcpradi-D fcedac In teflmonitm fpiritualis curacionis ,offercndum eft
qu
hfupra:
lanat
cum vc ait
"Hpn veni
a
Contra legern quam fuperat gntia,in qooh
fotutre legemfed
adimplere,&c.
Origenes.Tetigit Chrifius,
vcoftcnderecquiaomniamun damundis , quiaaliorumalijs
Etconb tetigiteu,dicens:VoIo,tmundare. fNihileftmedium inter praxeptum & opus. dixit.Sr fafta funt. a
Quia
a prifci crroris variecatc mudacur.vt diu abominabiles, &: femC !u rati iam qucant teplo red fupray - b ' i . 3ucff Templu Deifanaumtn,(fHod
' I:
^
'
eWn vos. &facerdoti offerri: de

x
non adhxrcnc inquinamcnca,

ncquc excranca immundicia immacularos coinquinac. b Voio. Eo fanauit gcncrc quo
fucrac obfccracus.deinde
(rdoti
,
fc"ftim mudataeftlepraeiusrEtaitillilefus
a
Forma noftrl efl,ne nos iaftemus de bonisoperibus. necefle,vt fermone iaftaret cjud corpore prxfcrebu. noftri eft.vt os oftendamus facerdoti noftro.
'b
Nonerat
Difciplina
quo dicitur:7* es facerdos in Ater r Cor.?,d num fecundum erdinent Melcbife- P^ ?-*
1'
1
dech.
i
*
fignificata.
RoB, ' ,
!l
Etofferantproemunda,
Vadcjncminidixeris^fcdtva^dcoftendcte
a
Non
,
tione corpora fua
hoffia viue-
lupr;
impc Eccc poceftas rat: # Origcncs . Hoc idcm cft

Mundare.
.
debent auferri figna priufquam vcniant
f t faccrdoti
& o'flcr munus
a Scilicet vt magnam elle . niiraculumractumelt,(anaro leprofo contmue .

b
quod prarcepit credant virtutem Dei b

Hoe
tem fanftam, Deoplaccntcm. h îcceffit ad cum. Lucas rcm vt

gcfTaeftnarras, diciteu mififfe feniorcs Iud;eoru.Sed Matthxus caufa breuitatis,eucuius fidcs laudatur , cuiusdefidcrm
Luc
!
f.%
L" C 7 a
j
,i
ac
dicat.Confitens proficeris me,fi volucro, poffc magnificecredis magnifice etmudaris.Non dubitafticredere,non tardo fanarc. Atq; vcmagnam
fi
:
g n
Moyfcs
a
in tcftimdniu llhs.t
a
Cum autcm inb

Alienigena.
\%l
mC '
Fide&defideriofcilicct.
troifTct Capharnaura,acce'ffit
Fetinternuncios
.
adeum Ccn.
b Nullus alius pro feruo
Seruus.
&. voluncas dcfcrc', maluic,pru
tibi
num porrigo- Medicis fum cc,

lcftis,
ad cc gratiam oftedam
ma
turio,rdgar^ cu,
a
& dices: Dnc t pueV meus

iofat
,
quod ert paraly ticus , b Kcpentiquod jarquetur hzcenimomniacum dolote nommauit.

in
Non
vno tantum miferabihs quod
fed
&
dcncer diccrc acc ffiffe , quam E s r* eos,per quos madabac. Vc mu- "P
lier,quia crcdidir
,
c*
hmihit
magis,
dicit'
corporacumaniroabus,
.
na diaboli egrelfione .
icfidc*
fanarc poffum
iacctin domuparalyticus,
a
i
Damafccnus. Carodomini
Scihcet virtute.virtiii
euim Chruti pra;lem
& maletorquceum.
j
fuit quac fufcitauit
cetigiffe Chriftum , quam curbx quxcoprimebant.IraCenturio quo magis credidic , eo
diuinis adionib.dicaca cft,pro-
tur.kt ait ilh Ieius.

a
ad verbum vpter punffimam

.c.noli.
jie.diit.
itidie
i
nioncm , nequaquam proprietatern nacuralium

fiiftincns.
K Et non rcipondens centuno ait Dominc

,
Egovenii&curabocu.
magisacecfsicTria dicic,iacec
paralycicus corquerur,&: vc ani mae fue angufiias iudicec,& do
Ecce humilitas
exccdenciu
Non.n.fccundum
,
fumdignus,
vt intres
fubtedlummeum,
minum
admifcricordiacom-
propnam aclione
fcdpropter
vnitumfibivcrbumdiuinaopcracur, vcrbo pcrcam , propriam manifcftans athoncm . c Vade nemini. Taccreiufsit.nectaroencacerepotuic. Non
difcamus fic mifcren confcruis. * Ongcnes.puer meus. Quafi diceret,Mihi ifie feruus efi,
moucret.Ech^ceigloriajquod fic rogauit pro feruo : In quo
& ego crcacon.
quod
aliquid voluic Sc
non pocuic , fcd dac excmplum, vt lui
lis
6 peris.
vt profiut ahjsproinniagmsquxfaciunclacercvelinc, fcd dantur inuici.^fwini dixerit Huuc camen Marcus vbi quod lic. hocpixdicalTe dicir,quati cungcliftafadus * Chryfoftorrius. Cîomodo,inquic,alibipra:dicanper-
Ift c me fuper terram,& ego magnum in c^ habco dommum.Si crgo eius non mifereor,quomodo lllc me; nonmiferebitur ? i cwabo eum.Et refpondent centurio Ego vemam <ii/:Magna hu milicas quod feruum dignatur vificare , fides Cencurionis q,
&
miht iua muacula
Tum permific, cum paim glonam ple,
cac curus
niusfaii<!hricandamagnufceret
Veruicvcro,cum nondua-
gnofcctur,nc forte fui ipfius

retur.
<d
humancgloriam querere vidc-
bus deferac honorc quib. lex mbecmundacos muncra offervc videntes credancei.vel fi non crcdunc,',inexcufabire,
VadeMittit ad faccrdoces pj? humilitaccm,vc faccrdoci-
meruit^jui ex gentib.credir,& humilitas, q, fe indignu iudi ceAum intrct,& prudentia, q, vltra carne diuinitatem laccncem videcAd filiu reguli venirc noknc,nediuicias honorarc videret' . hic feruilc condicione ne fperncre vidcatur,mox ireconfenlic Cûi verbo curare pocuic pp humilicace vificacc dignacur,
&
& camen in medio mncre verbo fanac,ne no propcer humilicacem.fed obimpocenciaviriumcorporalic.ee ire pucarcf. lf Tionfum dignut. Propcer confcicncia vicx gencilis,
les iint,& nc legem frangere videretur. c Ofod: tefactrdoti. vt lacerdos non legis ordine.fcd gracia Dei fupra legcm curatum eflc mtcliigat.
ojft,
.quialegc
non foluo,quia nondii ce,pit veru facrificiu.

tn
timet grauari pracfentia qua muari.quia Sc fi erat fide preditus nondum tamcn erat facramentis lmbutus.Sed quod nec infirmicas nofica prajfumic gracia darc nouit.
magis
j;
NICOLAVS DE LYRA.
Et ait. Hic ponitK rniraculi manifejlaUo y qu fatla efl ordinate. Saiptum enim crat in Uge Leuiti. 14. quod mundatus a lepra non debebat reflttui ad communem babitaiionem bominum , nifiprius iudicaretur mundatus iudicium , &fclla oblatione domino perfacerdotis
1
& Nam
ifle
centurio ad cnius pncesferuus eius curatus

,
es~i
non erat ludsus
fed Gentihs
ibtpofitus a Bypmanis ad cuflodiam principalis cinitatis Galile*fcUicet Capharnau,quia tota illa ttrra eratf.tbdita Bjmanis. proptcr quod Iudai coram Tilato dixerunt. Non habemus regc nifi
Csfarens. Et ideo
qttia Iefus erat
\udxus,ipfe no venit ad eum in pet
Eui
eIlflc
<*
pro eius mundatione.Etideo lefut ait illi. z Vide netnini dixeru. f..tntei/iiam ca ou* fcriptafunt in lege copleucris . Traccpta enim cercmomaiia habtmttnt curfumfmm >fque ad Chrtflt ea pafflonem,vtfupr4 vif^ m efl. Et ideo vfqne ittnc Chrifhts
cbferuautt ,vi patct in jua circuntifionc pit,vtpatetin bnc lcprofc cid xit.
,
fonaproprta,reputans fe mdignum a>d hoc mpetrandum, fed mtfit ad ce n turionis ac Iefum principcs ittdAorum.vt dicitur Luae.J.vt per eos curationcm cefluad Ietu.
feruifui faciltus impetraret.Et quia quod per amicosfacimus,quodatnodo per t:os ipfos facinv.ts .iico Mttthaus dicit cit venijfe ad Iefum
t
& ea
obfertiare aliis pr&ce-
faccrdoti,&c. Ttr hoc etian:f:gurabatur , quod peccator quipcr leprofumfigurautr , licet fit mur.datus aleprapeccatiper contritionejancn adhuc tcnetur fe oflendere facerdoti per con3
Vade oftede te
inperfonapropaa vene) ii,fed per intermcdios , &fic eflin. ttlligendum quod dickur bic. Acccflit ad eum, fcilicetper amicos.Dichur autem ceturio,quU 5 habtbat centnm homines in armis fub fe,ad cuflodiam illias terr<e , ne
tjuia
nen
forte vellent contra ]{omanos rebeUare.lfte ergo tenturio audtiis Chrifiimiraculis fimiter c.redidit,qmdpoterat fanare feruu eius, quierat ei valde charns, vl iicitur Luc.Ideo de eius fanatione follicitus . Iefus
feffionem Qualis avttem erat oblatio leprofi mundati , in lege habctur Lcuit't.a..& ibi debet exponi.
.
ifi.
Cum autem introiffet Carpharnaum. Hic ponitur fecundum

.
autemfciens eiusfidem
fcilicet.
& deuotionem
vtiraitdufcilicet curatioparalytici.Et diuiditur in duaspartes , qttia primo dcfcribitur huius centurionis fides& deuotio .Secundoexhoc
Ego
vcniam.
Cum autem effet in
refponditei per internucium via , mifit centurio nuncios
obuiam
infertut conclufto,ibi
Audiens Iefus. Circa primnm aduertendu

ifle
, tp
6 4
Dominc non furo dignus
ei,vt dictt Lucas,dicentes exparte eius. vt intres Erat enim
homo
gentilist
MORALITER.
I
&abodebar.aliter
Et ait illi lefus
vide nernini dixeris fed vad.oflende tefacerdoti.
perhoc innuens,quod coclcfiae miniftrinon debcnt gloriamhominum quacrere.fcd Dei. t nam a peccatis tnundatus debct effe Deo offcr mmus,&t. f
valdc gratus,
Chriftum , Sc ipfum pnmitiac Gcntium hgnifkantur crcdetcs laborantes ad conuerfionem alioru de quibus fuit Lucas euanc
lifta,&
Cum autem introifiet. Ifte gentilis erat,in Chnltura tamcn crc eum pro fanaticne fui pucri nonrogaiTcc. idco
per
Chnfius fubdidit.
Dionyfius Ariopagita,& alii plures,pcr boc autcm quod
Cum
A
i
1J9
.
I
GJoforcL&NicolaicleLyra.
in
160
fumm.fi
-
,n5 Au-uftinus.Dicendofc indignum,prcfticicdi?num

irrc
.
C.ffiiiuis. Nosd-sniratiscmsapicefublimati
y->
Umm.*.
A n cvttisp*rietcs.fc
,i
cum
t.mc
>
ndc& humihcatc
|
.
^ffibudfci.
X D.m.nuslefusincrarccm ciusparicccs, R .u tchocasji neidime> mUkiSi n on rtiec m r^vt.>rc eius

t
mtruc liomnm
um illum quc ciinm ,cordcgcftaict.Nam no crat m*

,
cuiucorChftutmtrarcc.Neq$boo
nill
bus fpiritu iliui Diisii'inciHinii
.... ._ -dc!rcr imur.imm- r v -i,& inherere mal uv."" .."., z dcrnfuggi fti<>mbusimpcnirKcs,Ace,ibunt,Vcnitc,a{ coi poi , c.i quccontmc ti.c Ventent, Seruo quoque noftro
ri
non quibus volumus,cog tatipnibusabdueamurjfcdhisg.*^
funt,irr|ungamusScfincvliaccHi
ftm
t.
b
<
adiccionc dcferuiec. . oriente ~Ab onente , O" occident vetf -
KfirK
T^"
tuum
ingrcd.tur.
,
nie>,t,& recumbcHi. Vcl onc:.s,qui

.
bibiscoipusA' fjnguincmdomi fub cedum ni tunc Docnuius
../.... ..r.^.Honii.
tus,habes
.
Hi8:egoL6lumtiubp L.Uc ImK m* m ItfQ./V diro huic va fub mc militcs,& dico lUlC Va
Mira
fides in gentiii.;
i t clh re c6llitu- ,
j '
illuminati ftatim cranfcunc.Occidcns, qui paffiones vfquc ad

.
COt
morcem tolerant Pcr iil as duas

partcs mundi cxquibus gcntcs ocand*
5
Itacrgohumi imiurchunc bansccmccipfum,

Ccncurionem
mt
,
de,& vadir,& alio, veni,& venit,& feruo maiciUfuiw feiuium. b

.
Ui
.gcli nbi
qtid
niiclliît
& dicito
,
Dom-
tem.
nn rm dw*
&c.Vbicmm
,
mco fac ho'c,

.
& facit. Audiens autc Iefus

e,t
ftioncm quomododominusdicat
,
crant,defignantur. Augtiftinus. Soluc, qux
U>
l
\\
.<un
mdignc irgreditur
ibi
ad mdi-
>Ion vttuibnti mirai, fcddoc.ntis n. s.quos oj>us

huiufinodi oc mnaii.
mouende
quamarftt *Uaiviiam, <T

.
R P
Ciuminarcdicuraccipicnti, hoa Titm y&tgo, &c. Si ego mo fub alio polUim impcrarc
rniratuscltj&lequc-tibusfedixit:
Pnfenrs
Ame
If-
pauci inueniunt
oriente.
dico vobjf,non mueni tantam fide in in
do
<}ti
w &c. Et apoc.7. MultitH-^ nnmerari non poterat Et

,
.
Nunc
multi ab
nsinoribusquantoinagistuqui famulanfupcronmta, babcns

tcs a ngclos, potcs per nifteru finc corpons ptacfcntia
antiteinpotis.inuenit enim a EtGapiophetisedocti. b Vnde pixdico vobis, quod iiiui.dcxcmplum i!tius,in quis. utatui. ouo'fidgentiumpiin8
corunwTii
racl.Dicoautvobiscj, multiaboiiete
Ex
otnnt genete.
'%'*
hoc.quiaipfi boni.viriquc cliri. ftiani,qui pcr fcipfos mirfti func

in
&
comparationc mnltorumfal.
dicercinfirmuativtreccdat, rcccdct & ianitati vt veniac , vcinct. Mirafides in gcntili.

,
Ad
lidem.
&
,
occidctc vcnicnt, & rccubcntcji Abraha & Ifaac & Iacob in regno ccloru.-filij auludati in
Requicfcent fcliciterepuliiuii.
foruque itidcm pauci func. Pauca grana rcfpcftu Er capaJcae
mcn Abrahx
li.
dicicur
,
IO ctbo fcmen tuum

11
midtiplifichtslcllascc-
<E2St*?GZ
nario qultte virtutum ftipacos,q.
nih-1
Mvfticc.
Ccntuno
quibus autc icgnabt duitiinus.
A fac;e uomini-
fignincac
tcicgni
eiicicturin tenebias ex.enorcs:
Filij
autcm rtgni ciicientur.

.
rcrrcnum
is
fcd fola
,'
^.d.a fibi
emm ,quia fuifquc quxrunt.Ccntcnnnus

quam uon
ancrnx
fuper iuflos
& iniuJios.Nanc vidcncur in facic ddmini,fcd ciic
inhoc mundo ftuuntur bcncillhc"' miinrl/i (nii,nr.,r U-.^-. ficiis Dci. fecundum illuJ Tlnk
quia
itu
Ln.
SttL for,s miccac timorcm.Domus autem m

,
,
iWUcenc qw
1
rr-mfitaddcxtcram, mccleft.s vitxfignificationcm v.r. pro his neceife ett vf coofueuic Talis crgo mcriti vc perrcUa hoc fcruuucis fpmtti cencntur
S cftprQptcrfetoreidolatn ? :ncq$
minime. d ln fnebras txttriores.Qviu adomino foras expcllcntur.id eft 111 zternam noftem,quia hic fponcecccidcrunc tn cxceru
res,
a udctcuif u.taic,get.l.ra
cÔiKlorcm
en n
exhibica eft fcd enc.bus coFporalis prxfent.a Chr.ii.
dcfiinceciiatciiitrencis.pcrflctumquicftoculiHu, cltiititminota ver.mi rcfurrectioncm Corpo-
vcibundcimiiiceispapoltoIosSi&ab.nndelicacefanauic. func nacuraics, Vcl raiutcs, & ferui ccncurionis.virtuces Deum vcnicnccs fccum dctcrunc quaium copiam mulii ad Deum . Comcli us dicitur vir iuitus,& timens
aoaqtus nuiiu aJ caJorem nimium. Vcl ltu

gtiantis affciLtum,quo feroptjmtet
qd
dcliq uicperrinaciccr.Ffetut
Genpumdomostorumintrart^tbabtturjia.l i.Etforteiflem ideo ex bumilwe Cbriflum tttts tratyidoU in domofua babeb*',& fum d.gnus ab mvjju domsfi;xrcptlltbat diiens. Dominc no Vt intrc fub,&0. Ettx aherapartefjrmiiercredebatûodabjtns yerbo (eruum (uum urare poterat,proptcr quod dixv. Jolo T mtum dicvctbo/jOt: fanabitur pucr meus Qwi probal 1
t
t
& abominabile
NICOLAVS DE
er.it
LYRA.
cwn Gentiltbm
,
luim com:dcrt &
bibere
&
verbp y qiucognofcitve>bum notitia vifionis,& bscfunt omnia,qnt
habem ejjrfccwdum quamcunqut difftrentiam temporis cuiufmvn Junt pixftrtiaprxttrita, fntura.& fecundu banc ftient ain Cbri flo non fmt adnutatioficft nec innouaiio îlia 1 Si fciemia in chri-
&
ftoqua cognojct Us,& m ijia non
tts in
efi
r pn>priogenere,& hxc efl duple\.t naJ)abitUA
antma Cln tfli
nliqua nou tas, tt uia ab inflanti conceptionisfuit fic > pctji rpleta habitibus omi/im fcientiartnm . îlia
txpcrimentahs,ficut aliquis babcns b.ibitum fcie>"ixper doil>inam t
pcr
hc
Nam,& co
quoajnbdttur. Scc.iden licttbabeam aliquos fnbmr (juimihi dc y
btantobtU.rc, umcnlumjubdiiu. maioripoitflati ,videlicct prafidi CT imverjton,& tamen fubiiti ob.d.uut mibiad >>u:um.
3
ptfla exfetitm pcr imuitionem itufficlu . Etiftn modoin anima Chrifli crat abqid de nouo cognitum , fic ex injpetlione illius hoc m ipfo admbatio denoHocaufari. Etfic ir,odoincognitipr;us pote>at
&
fj'~iu>>,
fun iu propofito.Scquiinr.
id efi difcipulis fuis.
Bt dico huic vade,&c.<

ui
t
>;
ex b
>c
JitLcei bxc.krîti*
,t
esjubietlus
inttitigitur fef-ens conclufto^ alicui potcftati, pote<prxci-
Et fcquentibus.
Dixir.
,c
4
bui
mlirmitau,& eam ci:arc,& jicfoloverbo fernxm m'ii curarc, A ldiens H cex diclh mfertur quxdam concluj.o , quia exfide
.
u gentiLs
.
& infidclnaic ludxorum
co"cluditfjluator vocatio,
ncmg.n ium adfidem;

dicitur
5
& rtprobatitmeM ludxorum & boc tflquod

flof, it<,dm!raiiosjue
populo Iudaico, quia licet aliqui dc Iudxis acdcrcnt ,ftilicet dijcipuii fui,tan cn principalcsilllus populi Jiimittr non crcdidcrunt,& >>,uhtindinem abetHsfiieamrtcrunt, vtinferius concldit filuator. patebit.Ei ideo
Non
nueni. id
cfl,ir.
Auditns
au.lcf./.T'. rba Centurinis exprtffim t.intxfiit'.
Amcn. id tfl fidt Itter. Dico autem vobis q, multi , &c.

tfi
quia multitudo gentilium in
V2i\.i,cl\.Scdquxr<tur.QnomodoinCbr
tttli*.
Jius
Chriunmmeexaluuins vicogniti in[oliti injpeclione. auiem ab infianti t;jciption''S ptenus fuitfcicntia , uec aliquidde nouo cognouit,iki,:v ditur qd i<> ipfo admiratio (ecvndii rcm nonfuit Jci tan.H nfecunanm apparcntiam, quia ai mcdnm admiraniis fe ba
co>ijui$ti ;n
&
diue>Ji< partibus orbis
conuerfa
ad
fidetn
&
exiilemium per prxdicatinnem apoflolornm fi>. percepetunt gratiam &g!oriam.
10
1 1
fli,
F'1'j
autem.
id
i-fl
Jndu.ex auibus
Cbriflus r.atus cii,
& quib.
adpce-
prtncipal
te\
m flits efl ad prxdicandum eis cceltflit
Eijcientur
b*)t,vt d.cu
fuitfalfitas, quia bucfuil ai defifnanaliq.ii.,\ec uod vaum,f. fidem tenturioivs, dunali infidiltatcm lndxorum. Sei mtLui dicttur t fuit m ipfo vcrc ai nflcnicndtim ve
it
tbi
&
m renebras exteriores. quiarepuleruntfidem Chri
regii ettangclium.
&
fic r>!>r*ancnt in ptttaiis f~is obflinati,
&
Q_n<
Jic eiyiutitur
infc
rp
rt.atem
hummtt naiur*
in to
InChrillo
dti
Ai cutus tttidctiam fciendum qwd

ii
admiratio,
ina ,q>i*
nas ii>firn',qua dicuntur tentbra exteriores,quia tem brxprim* fmt tenebrx cnlpa, alja antem funtgehennx. Sed qu.v itur, qunmvuo fint
ibi
brx.
in
tencb
ille
.
acum ihi
ignis dcfi
It
1
ftt i?jtis
rtic* icicncii.
Chrtliipomtni iupUx (citntia.fna
tjl
4mm banc nonpo^tji tjfe aimirat'to UoÂiia bumana vel creata,&h,
qu\anibilcognofc'ttur ex dup\ex.Vna,viftonis rerum in
dtcrna, OT Jecnn abeo de no
qud
qui de nsturafna efl lucidus(Dii enditm, tbuur tn m<aio letra , idco fumnfus rfl (jr ob-
&
fcurus
m n:>n
ycrbo y quia nnima Chrtili ab inflanti conceptionis cognouit omnia in verbo,
confolatione!, frd b>a exterions. Scquuur.
ad oitcndcndum damnatis aliqn d .id corum ad eorum defolationtm, idcoduuntm ibi ejie teneet
/.
Ibicrit
MORALITER.
*
?{n
inacnt tantamjidcm in Ifracl.Dico
amtm vobitflnoimulti
ab
oric
ah oriente, &c. figaificatnr deaotto gentilimu d Chriili fiden, obdttratioliidacotam. itcttm
&
\6i
a
MatthXI
ftridore
Cap. Vlil.
,
162
Deli Pdl-tmi.
F/rtU'crhocoflcndftar magnftudotormcntorum. Per ^ flctum,tormcntum anime.per dentium, A

corporis.
Qn hoc ilt faftum non cxpreffit Matthsus cnim necefle cft vt poft illud fa&u credatur, pott quod non narrant qua dc le,p narwnir. Lucas & Marcus prius de hoc
b
Et cum *e
.
que paffioncs,& precibus fidclium femp annuere & ea no D nunquam quc ipf i in lc non intell igunt,|vel intelligenda dare,velpiepctentibus
ctiam noninceilecfadimnxere.vc
cla /juis intetligttâb oc.m.mun.mc.d.
fojfcdnilobftatnar^ randi djuerfttas , vbi
Ef//-.Naturalecf}febricitatibusincipientefaniratela(fefccrc tV moleftiam
.
foi er j t fl C tus,
a
& ftridor dcntium

mcnfuia
fidei,
Et dixit Iefus centurioni,
aegritudinis fentire.
eademdicunt.maxi mc cum idem euangchftaeoordinecre diderit fe deberc lre

nar quo Deus voluit leribi r4!1 a recordationi
b
c
Cuique
ficut ctedlt ita fit.Pto
onia credidit omnia pofie.indicat jier fidcm itieruifle. t> Ptotatur riries domini dum faiiiras ferui fcquitur.
2
3
mino datur harc tota * m

fimiliter redir,& eria
Sedfanirasqua:ado
l11
*"
vadc,&ficuccrcdidiftiriattibi.Etfanatuseftpuer t cxilla 4 ordine

a
Oitenditnonfequi
a
pracdiftummiiaeulum
CjUi.
aniefeimoncm momistutffaftum.
hora.*Etcu mvenifletIefusindomum pctri, viditfbcrume6 ius iacentem & febricitantem '& tetigit manum eius , & dimi
c.
co roborc cofirmat,
vt
ln
jfcciusfuggcrcrc,
e ftt
f
cam
febris
& furrexit,& miniftraW cis

& od
urn.
adiutoribus fuis tinuo mi imtrarc

'
fufficiat.
umn
SOLOGVS.AddomumPctrinon
inui
facl:o
obtulerunt ci
Per iraro
Vcfperc autem t multos d^monia habcntes , &eiiciebat 7

.
Domus Petri circuncifio eft eios apo

ftolatui cqmifla
.
g
<
rauicdifcumbedivo
llS
j,
luptas
fediacentis
fpiritus
verbo
&omnes male habentes curauit, vtadimple,

llbi
so-
crus fynagYiga
quat
i ni v te(.; #
retur
infirmitas,non pran dendinccctfiras,fed falutisoccafio,diui-
quoddidumeftperllaiamprophetam haberet.fed a Non ut nobis auferret. b

vt"a
\
nxvittutisopusnon
noftras a^cccpit Jpfe infirmitates *
&
nobis fcilicet abitulit. QJulcepit vt medtcus.
dicentem. f
quodammodo mater eft scclefie Petro

.
com m iffat Hsc fe- rcm npam.

bricitcibat.quiainui-
8 argrcrtationes noftras
humani pompacon
. uiuij In
domo Pecri non vina,fed lacryme. fundcbantur\tur
clefiam.Cuius
in fpiritu.
manum tangit dominus,quado
laborabat perfequens ec
carnalia eius
dia: xftibus
babac ibi familiam non cura conuiuij,fedcuralanguentTs,fe bns ibi,non edacitas a?ftuabar,vnde llluc Chriftus non epu vitam reddicutus intrauit , Dcus quaeric las
pcrcepturus.fed
opcra in lpiritualem vfum conuertit,
& ita ereta miniftrac
homincs,non humana,&:c.
c
//*rci..Febris
Grecc feruor Lacine dicitur,& fi quan-
,0
do hec paffio faciat tt emere,natutae cfi humana?. d Ei rm.Lucas dicit.qcl rogaucrunt pro ea.Chriflusmodo vitioru quorcgatus.modo vltro curat oftendcnsfe contra que
Moral.Cîi^queanimaqu^concupifcenric carnisforuit, quafi febnbus ^ftuat.Scd manu mifcricordie'ta6la,per cond nennamlafciuiam rcfrenat , &: ficutferuieratimmunditix modoferuitiuftitie.
f
rcs
fefpere
aut.Occtfm f(^lis,mors c ff Chrifti,per quam plufanaiiitd?moniacos,quam ante viuens incarneggotos.P

yidens
NICOLVS DE
I
LYRA.
animi ex qua procc
in
in cadc villa derincbant variis
laguonbus.funt CTiriftooblati ab eocurati,& ficadimpletaeft^pphetia Ka ? s.\bi dicif fic.^re

l.:ncj4( rci
&
Jbi eritfte.ln fletw
duo funt
fcilicet triftitia
cft in
uoslrot ipfe tuht
& dolores m/ito*. ipfe portavit. Adcui

,
in
dit fletus,& fecunciM hoc fletus
datmonihus qua
m ominibus. Almd
datnnatis generahter.ta lachri eft ex parte corporis.i
telleftum conliderandum
maiu
reloiatio,& turbatiocerebri&
oculornm,&
ifta
no poffunt
(EiTein fp;ntibusfeparatis,fed poft
refurreftionem quantu ad
lbi erit prxdifta cereahquio erunt in hominibus damnatis.quia fluxus a ibi bn , & dculorum turbatio, fed non ent lacrymarum motu celi cefiab-.t omnis genecelfante vel
quod Chrtftusqui venerac ad falutc humani generis, in tantum acccpit infirmitares noftras inquat u valebant adopus noftra? falutis. Adhocautno ficiuntdefeclus fcienti3r,& gratic (ed magis contrarianf,& io Chriftus no accepit defecTu ignoiantic,& fomitis indinatis ad peccatu,qacontra
riantur plenitudini fcientiae

fcientiae
& gran^ que fuerunt in aia Chf

,
capite
refoiutio.quia
in ftanti conceptionis.Aliorum
ratioj&corruptio.Exquopatetvltrnusquod
ibi erit.
&
grati^ aliqui funr
J"mrfor</ef..Ciuiauonimportataliquamcorruptionem, tantum doloris odenfionem.fcquitur. Ef dixit Iefus Ccn'.uriont,radc , &ficut credidifli, &c. Scilicet 3
fcd
ab autcdefecluu qui non repugnat qm fequuntur tota natnra humai
n.1.& funtmatenc virtutis,ficut paHibilitas,mortaIitas,fames, U

tis,& fimilia
& taliaaiTumplit Chfs in^ppna perfona.quiafacic
perfefte,fic. Fia: ttbi.ln fanatione fcrui tui,
vndc fequitur.Et fa.eft &c. Ft cum vetiif.Hic ponitur tcrtium miraculum de fanatione fo 5 crus Petri,& primo ponitur hoc miraculum in fpecia!i,& fecun
,
do hocconcluduntur multa miracula
generali.ibi .Pcfperc tcmfafto, In prima igitur partc dicit fic , Er tumveniffet Iefusin
in
au-
bantadopusnoftrasrcdemptionis.Alu luntdefeftus q rfcfequunf totam natur5huroana,iedaliqua mp. rtuu!ari.& hos noaffumpfit Chriftus in propria perfona, quiahuiufmodi contingut duphciter. Vno modo ex dcbilitarc virtutis foi matiu^,& cx dcfc ftu matcri^,ficut funt partus monftruofi,& hi no habuerunt locu irrChfo,quiacoipus eius fmtformafum cx purillimis fangui
nibus virginis Mari^.fic non habuit locu defccTus vcl inordinatio materiae Fuir et formatu virtute fpirituffancti infinita,& io non locu defcclus virtutis deformatiuas . Aho modo contingunt ex defecTu rcgiminis,ficur febris moi bus caducus, & con fimilia,vcla Deoinferunturpp peccatu. Etiftain Chnftonoii habere locu.in quo no pOtuit eifc dcf cTus alicums dcpoterant bitircgimnis vel peccatu.Affumpfittamen ifta in pcrfona alie-
adnoftr3 dorowraTem.Salaatorenimnoftercumcorpuspaffibile ad locafamiliariumfifalutemaccepiflct,aliquandodeclinabat bi,& deuotorum ad quictcm habcndam poft laborcs,& ifto modo venit ad domum Petri.
habuit
ibi
fiditfocrttm
fieri nifi
einuacentcm
& fe.&c:& furre.MiniHr. Quod no
potuit
ftanti,& idco
licer a
non tamen ita
Natura enim non operatur in in* fcbnbus virtute naturx poffit homo curari fubito & perfec"te,quod polfit ftatim opera confu*
diuina virtute.
eir,
naqctSmodo.inquantu mifcricorditer tilia
cu-auir,
&ficeuan-
etafacere,ficutdiatur tiic.Et furrexit,& miniflrabat
7 ^fpf-^fcw/ac.Hicponituradconfirmation.em legijcuange licac multa miracula in generali quia audito hoc miraculo,oes o
,
ochfta exponit diclu ^ppheticlfaia? di centis 8 Ipfe infirmita.no. illos dcfecTus.quos aflumpfit in ^ppria pfona icrepir.f.quantu ad Et <egrotatione(,&c Sahcet quantu ad illos dcfettus humanz 9
naturc,quos paticnter fupportauit,& potenter curauit, no tii

propria
in
t.
Fxum veniffet Irfus in don um Simonis Vciri

,
MORALITER.
,
per rationem ad debitumordinemmoralisvirtutis reuoca

&c. Pcr
focrii
qi-emuliereiat.cnfualitasfignificatur, qu^mulier ab Auguftino vocatur fipfa vero iacet febncitans concupi. fcnticcalore. Pcr Chrifium autem qui eft imagopatris, ratio,
Petri
rur,id"o fubditur. Et miniflrabat cis. Quia fen fualitas rcformata virtutc

rali,miniftrac&:feruitrationi.
mo-
fecundum qua homo factus

.
ficatut
ad imagincm Dci,figni Igitut motahccr foctus Petri fanatui^cu fcufualitas

eft
7 Vefpere autem^&c.fcr quod fignificatur quod hora di vefpettina Chriftus venit dxmones eiicere &infirrnitaccs; curavc.
mim
hommum
pcr
Tom.j.
& A
Hon.tl.iq
^3
Vident awtem
Ie.
,
Glof ord& Nicolai deLy ra.

fi
164
iftc qiiis cft
Manifcflum cfl alium cfle dicm quo mfnon cumquifcquitur illum.inquo folicireiramfretum .rcufquc cum m deter crus Fctn fan >ta cft quo die Lucas
2
Pcctu
fic deficic.fic fuccCibi:
ad p 1 11 r a,
jretransfrctum tum ejt/fle atfirmant fhitustranfcjmus, amaros fxcuh

Iiifllt
fignificans vc
cato Gcptonaitticc d Vnl.f> f ha.Qui\ dicap.Ciuid me proprcrjucra fcxuli v:s fc quicinn lt.i fimpaup, vt Dcchofpic olum quod mcu licha-
ad
cnriii.i
fcqui
donunum
qui fc
beamr Vcl,iftc miracuhs cojnnipcus,propcer inancui

roft (Mitionf
i.uhiii
Chryfoflomus.
Vidtfneiccrumqua
tdttudio oflcnntio
Suftiouil ip
cmcf
irtoruni
po'rtauit.
Videns autem kius turbas multas ciraim

toluit
ncm
fugiat
N.im
dicij
quidcm cuncdxmonibus
cartcri
difcipulos irc t rransfrcrum. t Et acccdens vnus icriba,

Hocdtfxkian uuod S'mon nugut
a'it
illi
:
/1
lucrareiur.
tiafc-quivoluit,qua
fignificataues ccrli, Myft
fe
,
iufnt
Fmxit obfcquifi
fcipuli
di-
LitenocciJrntiifeiuui.
in
quo
vul-
cmeie
de miiaiul
diccprxccpiffe , nc renc quod ipfc cffcc.
icquar Magifter te
Dololitas latet in
te
R P
figmficat, tcmhominisnon ha*betvbi caput fuum rcclinct. Aluisauquinon virtutc Dci bacpatcim nos doconfifidolisfcducccens humilianfque renituntur. Aues mahenos fpiritusclaros.quiincurdibus e ncludxi peftiferx veneno inuidie tabcfcercnt,moIudaici populi nidos,&: foueas,i Jcft.domiciha habent.In ta ncns nihil prorfus ad oftcntationcm nobis cflefacicndum. JibusdiuinitatiChrifh noncfl loais. dicit hoc fadbjm quando uif b Et accedcns. Quod Maccbeus * CLEMLNS ALEXANDlUNVSi.VuIpesitaquc fo- ,ib + fitirctransfrctum.Lucas vcroambulancibus illis in via,no fUm ueas habcnt,quia qui cos ad frctum eftbdiendis,& infodicndis vcrcft contrarium.quia via ambulabant vt vcnircnt fantur diuitiis,homincs prauos,&: tei rx c Majiflcr.Quati vnus fic dc pluribus.Et ipfc hbcrator erac filios,Vu!pcs appcl
-
Mjttnvus autem di cit quod turbas rcmouebac.quod facie
J
r
IefusVulpesfoueashabent, & volucrcs Hitmtjitatera mottit.

1
Xn te Jocum
piotunda.
quocunûc b mdum
Elatio
ieris.
fccit
Et dicit
:
cis *
pes.Rcclinatio capitis,humilitatcm fua

fignificat,
quein
il-
coi ruum.
lofimulatore ,&:fi>
cccli
b
nidos
filmsau-
pcrbo locum
harrcticos
non
mea kunuliui.
Q^cmaddilcipulJtum voca-
bat,dirjnut ih cjuodiuinius ijuielcat.
habcbat. Vel vulpcs
'
jion Ipincualitcr Magificr. >Soi\ dixir dominc,fcd magiftcr,

Jcra.
i
auditor.
Jaiiic.
vnum dc pluri
bus magiftris xftimans. * Pccrus Chryfologus . Dccipit,non accedit.qui promittic Dominumincautcfcqui. Scd adomniapoflequis promittit^Dixiffctpotius.fcqiiattcquociimquciuUcns^humanius
ccrte
ris,qu:iiitcr fe
Jt^lupertus.Quantihodicfunt, propterquoshorum mc mimilc oporcuic, quorumin cordibuscum m ore fantcam. conucrfacionemprofkcatuui.maligni fpincus ita cubanc, ficut v ulpes in foueis,&: locus in eis non cft, vbi Chnftus ca
Chnlhim Dcumnon intelligic fcd
magiftrii.Pecrus pcr ma ad paffioii? fcquitur,fed ncgar.Ec r c fequic', &: fubmcrgitur fi Pctrus
quocunque volucris.Sic autem &Dominu,quidincerfic
dicit
quocumque
le-
put fuum reclincc. e Fitii4sautemhoroinisnonbabet,&c

taciscaufa.
Cumhomincs voccnc
ignorac.Sicdicit.cj
eum filium Dei,ipfe feipfum vocac filium hominis,humilif
^//faWfm.Notahuncvocacumefrca
Iefu.
Domir.e.
NICOLAVS DE LVRA.
proirid perfona affumpfit,
j
Videns autcm Icfus tm.Hic ex doflrina 1
& miraculis pdiftis
Piuifio,
ad Cbriftutn . Et diuiditur in duasparponituraliquorum cuuucrfio notatux. Cbri;ii receffus ad defertwn locu,& ficundo, tes, /uia primo ijlo>um conuerforum accejfus ad Chrifium ibi, Et acccdcns vnus.
Circa primu adueriendum,quod quia Cbrifti atjio nofira crat informa t.ojdeo Chriflm lf%i:ur a turbis reccfjiffe ad defirtum locum,vt daret
ptcr iucrum tcmpo- -. .ieU îtur btc y quare Cbn- yj~, repeliuu> s~lus in paupertate votuit viucrtf qafic<t diuiiu funlimpedmcta >e~ paupi probis,itaprobisfunt adiumcta virtutis.T^jbti autfacnns ad virlute
vis vbi pojfim reelinare. q.d.fihi.Cur
me fequi pr
ralet& fic coueniQ.cr d Chrifio
uc
debuit Cbrijio dtficere, ergo yidci cpdebuit diuitias icporalcs babac. Dicendii,aj Chriflus rnui.is de cattjis in pauptrtaie Vi.xit, du&ihprx
cttteris viaeni valere.Vrima caufa,quia Cbrifius vcr.it acl pixdicadu. veutate in mudo,fecUdu ayipfemtt dixit Io. 1 8.. ligo in hoc natus
Pnm
exemplum <Vna caufafuit ad habcndunt prtdicatwibis vt habetur Mar. t>m pofi labores fuos difi ipulorum fuorurn, (juu 6.d. Veniti feorfnm m dcfertum locu&: rcquicfcite ibi pufil Jum.fifc' t emm qui veniebant et redibant mulii,nec jpacium wadu
verbi diw.ni
,
fum,&: ad hoc veni
in
&
mudu^vt ceffimomu perhibca venca
Pcm.S Luc* 9
i.
g-
(indi babebant.Mia caufafuit propter oraiionem,ofltndens qnodpre dnator vcbi diuini aliqvando dtbet vacare feorfum contemplattoni,
vi ibi bauriat in deuQtione
Tii
:
ir.pdicatio aut impeditur per udmiuiitraiionebonoru teporatiu,propterquod Chriflus apoiiolis ad prxdicddu m:JJis dixit.inf.io.a:2ôli le pojfidaeauru& argctu,& c.q.d.ijia iwpeditet vos d prMtcaiione >>ut fpirit aiiit admimjtiat oie.lp/i apuJioli,^4fi.6.a.dixerui.\SQ
&
eft
equu nos relinquere vetbu Dci,&: muuftrare meus. Coji
quodposlea effuudat popuiu
in
pradicatia
, 'iidew Mofes atiquando afcendekat in aliqujnjo defcendebat ad poputum,& hoc habctur Luce.6.c. Indie
montem addominum
&
deraieergcfratres ex vubis virosbom tcfhmoniifepte, t( uos cojtuuar f/ius (f hoc opus , nos aut oroni mimfiuio varbi ii.siatcs triruus-
&
bus illisexiitinmoncem Icfusfolu.sorare.&eracibipcrn)Ltans in or.icione
Dei.rmtd c aufa fuitad
fugiendumpvpuli appla
ujun. /.-.tfAIcfusautcmcumcognoaitTcc quia vcnturief. fcnt vc rapi-ict cum,& faccrcnt eum regcm.fugit iterum fo
lus in
teporaliu impedit prndicatioms vjficiu. Cbiifins voiuit pradicatonbus euageh) dcbitdforma viue (U tradere,to voiuit in paup>rtate viuercSecHda 1 a ifi,qajic:ti Cbri- 5 ec ^ iius mcrtalitate nofiid afiupjit, vt per cd nobis immortahtute cofer^
.x
u.b.patet,q> adminijirati
Et io,quia
tet,& fic paupcrtaie nonra

diuiuas trtbueret.
voiuic affu.i.erc
vt per ea nubis xtetnat
moiitcm,
ifla caSo tripitci
de caufa,clfalupi aliqna
ca*um
Et bac caujatn
lai^gu îpoftuius z.Cor. %.b.S>. u.s

,
dicitur h
mente\
&
c.Vidcns lefus turbax multas,&:c.7\(J>M falicet oppri applaudentes. X luflic d fcip.&C./f/f//, vltra mare Gall
}
faiitlotuuirnngttfeciiftum.
Ecacccdcns.H(Côn<rr^(<oruii.
recipitur,ibi.
gratiddninotiri Jefu Ch)ijii,quon:aigtnuspronolisfacl^s tfi^vtti- j_ ni liusinupia dnutes eJfemus.Tolia autc ibp'61 addi, neconuetjiofideiiit fjtlaper Chrifiupojf.t afcribidiuiliisfeu potetixjecul^ri.îu ar
gi.me.it dUe.iu,cpaliquiu bene eji actus vntMtisjccuui inferioi ejiaiu, aflus viitutis ad aiiorc gradu . Sicut dcbitus q> tameefi imptd fiuii
dam
&
difcipulorkm aneffusad Cbriflum.Quorum ynus acctdebat ficlc ideo repellilur Secundus ideo Aligs autcm
vcre,&
dc difcipulis. Circa primi confiderandu <p vnus de hi$ qui

prxdtcationcm ChriUi
,
audierant
& viderant
mirai.tila
quierat fcnba,idefi t
IttergtHs^confiderauit quodft r[fctfjmilia)is Chrtilo, qnodpojjetma colli&crc ab bis qui a Chriifo curarentur per rpfius introd"CliOnem,deo voiuitfeei comungcre , dtcens % fugieMionem
eodc n.oadmiuifiravfus mairimonii ef\ \mp_editiuus vi.ginitutis, temporalium bene eil imptditiuaperfecl<jcquetx Cbrifi/,inquantum impedit atlum contcmplationis.Tropter quod dtcitur hb.de cc
tio
&
gnam pfcuniam
&
ctefiafiicis
dogmatibus.Hunum
cft
ejt
fututiates
cum aiipenjatione eroga
ri',fedmeltus
4
t
Magifter
fcquar,&c,/'-/"f autetn videns eius
animum } non
re-
abfu umm dfoUicitudinc cum
intentionefeqead Chriilnm totuniJtMuldonare,cr

CbnJto.igi re.
.
fpondit ad eius verba tantum,fed a4 'pfiui animum,dxens.
Vulpcs foueas h.ibcnt,c5f volu.cceli nidos.ldejt, bruta haoent \m litiln a / quibs poffunt latere,
6
*
dtftr bitur conueifio aiterius ad Cbrifluûi penitbat verefed impetfi c7e,&ideo d Cmijto rectpitur perfintur, boc eii quod dicit. Aluis auccm de difcipulis eius.Sciiicet cbri
Alius
autem
Hic
&
&
Filius auc.ho. Idefi,egjfum itapauper
a,
nec habeo domicilium vbi
fti }
non quodadbuc
iffe>
peiJeJe d:Jcipulu>Jia volcbat ficri.

Aitilli
M
,
O R A l
R.
1 Vident antcm lefus tur.circum.fe, &c. Per hoc docuit prxdicatorcm eu.mgclij applaufum populi declmare. Etacccdtns vis,&c.h\i: fecundqm literalem fenfum 3 fequi Chriflu volebat quia per hoc habere mi raculor u gratia fperabat, ic ea vti,ad lua\% ieporale,,pptcr
fum.Ergo pcr eji figniflcantur qu^rente$ jntrare religionc poffelfiones hibentium non cx dcuoticncq iod cft bonum, fed vt
,
cx pauperibus diqites fiant, #c cx contc wptibiljbus honorati,io de talibus dicitur. 5 Vulpesfou.hj. Id eft,doloIi darmoncs
&
fuperbihabent
in vobis
quod
Chriftus repulit ip-
yiiius autcm,
&c. Ii,t
habitaculum, fednon Chriftus. pci hoc quod dixit ei.

Scquere
fum,
*l
a
Matt!ix\
infj
Cap. VIII.
Ird<roriim turbincs,pcrfectitonimproceI'
11
,
166
vukynubes
Dtm-ne. Illr qui
in illo, ranrum boni vdcbat m ifto 7 d* $ Aug.Quantum mali Loauuldco ociftum taccntem & mhtl promittcntem inuiwtvt
.
i .,
pharifeusv-Uerqui u(., e ticutpuhli<anus.
cfTt ff.vocar rcccptuscft, dc
crm
rragifkr, vclclatus
mumm vi cnt humiliter,
denorn ncbule ficnnunt, vr tcrus Gdusfu-irrvnaicm pclfos Kcgumipumaf arvndc,f. ruibaorporcflatu fluclus,
fonabat iab>ts iracftoi
ii,
pcpulorii giirgircs rocabatur pc-r-
xK
j.j.Iro-
Nouit dummus qui fcqiutur . jhnteiu*. * Clem.Alexand.Dicitdomi
fidiznutabantTcopulijmugichatlittt.niChnfhanp,! pfbrQ
rtt
fNon de dundecim.
Non
tate p.iterni
puit efle dil~cipulns, (ri expleta pie. funens vtih librnoi lcijui
:
naufragia vcx.ib.mrur, 6c erat totius mundi vr u
difcnmen,
.
iu.
nus PhiItppo,yorf0x/;-yemortuosfuos . b Dimitte mortuos Addit Lllcas Tu autem vade <& annunci*
iirt
. :
tem dedifcipulisciusaitiUi
mitre
Domine
pcr
mc primum
b
irc
&
tu
Tnumqucnaufragiom f Do>n>iibat Doruiitmnobis

domi- us,idcft fides domiai, cu negi.gcntius agimus, & i5
,
iepelire
patrem-
mcum.Iefus autem
mitte'
ait illi.-Scqucrc
mc,& di
.
s
regnum Dei.ln quo notatur pi e. rcrmittcndaelTe minora bona

ino.lj.
llli caine moitun condant, Cu'pa,el non ctcdcntes.
autem inortuos aiimu lelulciti. ^Natuia. Came.
tempeft.is.Si vcrofidcs <efur-
g!t,in,pcrat vecis
mortuos fcpclirc mortuos fuos

Infiimi
ac
*
pro maionbus . * Petrus Chryfologus.

pictatis
& l~pieto re
mundi.
Non
d icendentecoinnauiculam, fecuri
e
iunteum
obfequium ncgar, fcd diuinam pponit humamsarfe

clibus
Vt migna virtus libciatotis ideatur ,.
ailcipulieius
eft in
Lt CCCC motUSmagnusiaCtUS 7
ÂIms mergetetur,
poff increpa tionefurges imperet vecis& Mar. 4 ,<! mari,&i]ttranc}llirasmana.
Sufciiaucrunt ius trihulationib. orationibus exc:itadus,vr

.
& flncrious. Pnmu cft le-
fcruitutem.Hoc.n.nou
effe dcbuit,fcd fcc
Tanto magis conttubat timor difcipulos.
primum
. .
un
dum,& terrenus pacci ccdefti

(icTnm
l
maVi
Hic
, ita vt nauicula operiretur flu&ib ^ Vt apolioioifjfcitarefaccK-t bomo oilendiiur.

.
aims
nibus
EufebiusEmiffenus. tc-' **om in hoc uan 8 cli "' n cc vcro Chnffi difcipuli non
*:
, ,
fcdclamore,cS<r orario-
pofiponenduscft.
'
ip,
'jjfenr.encia
Athan.Dominus inhac vtranq; mrjctem cui
Semper yult
b
rogari
AUeo temti
vt
lirueient
& fufciiaient.
non modefte
maris huius proceilas

Sic
dcponunt.
IcdeKndunt,
uisfacile difcerncndapofuic.
fLac.S.d
Sepelicndum qtiippc corpus motaiumcrat.StpuItores autenrt cius per infidelitatis impietatem , iri anima mottuos
intdlig.c.
bus: lpfeverodormiebat. EtaccelTeruntadi cura dilcipuli cius, iufcitauerunt eum, di-
&
ha-carmafLifcipiunr, hocauxilioferucntur.
Qjdliuc paiuuli
tc irfirmi.
ccntes
'
Domine,faluanos,pcrimus. Etd
r + Cislelus: t
x
^ J Qjld
a
9
10 IO
h ^<iit-t.SinouifTispoteccm " a curnontl

Parucredit,arguitur,quinihi],contcmnitur
i
J (V timidl eitis
1
CJ , modlCXhdei?
A
mari
\" Q
-
l1I
^.tisct.n
Hic Deus ollcnditur
no* Ccpe c
Jaof.quiculpaexierunt.vt ipfi cum culpa vraur.Mortuos fcpclire,efT pcccatorcs iu:pcccato foucre

.
Tunc
furgcns imperauit ventis

p >te.Ui ttan^mllita& .
&
mari,
fii
&
11
/w/JWrfWiV.Cui imperat', 'tnq,
pcran:em fcntit.Nota
nis
tit.
om-
Mi;na
quu dc
inagna tempeilate
magna
cteatura creatorem fen-
facta eft
tranquillita
magna Porro homi.
Qua: apud nos
infenlibifecub'.
Liic.î
lia, lfti
funr fcnfibilia.
F.t afcendente . Qui magna fecit in tcr a,ti alit ad marc.vt SC ibi faci at,&
Myfiice.Maie,xflus
dominus terrrj
&:mari sapp<rfiit.
l
e Ecce wor;.N n ex feorracf; tempcftas, fcd eiits -mpcrio, vtdifc puii magis timcant &: rogcnc;, rogantibus olteda.
&
venimus,in qu.i Wtt Chi itlus cfi fuis palfus elt Vfi'poti ait: tollat c> u.fuam ^v/ phI p(i n, t ve.abnf.fcmct. fiqujtm mr. Durmit du illi nauigant.qa illi s feculu calcanpb. ad coelu
.
Nauiciila,ctUx Chriffi, cuiusbuficioad lictus p^rneccficffis
&
&
&
potentiam 4c Or g.Ingn lfus nauiculam.fccit curbari marc, vt dif ipu\nj.n ] os niicterci lntimorcni.vtfuumpuxiliumpofluhuctjfuamaicilos. quepotentiam roganc.bus manifeftarct. Pctrus Chryfologus.Sic vbi Cb.i ff us ccclcfia- fue Nauim,
.
C marc huius feculi transfrctaturus afccndic gcntium rl^bra,

,
ludaro-
de paruafidcdi. O (iu! &r tar.corad credendu.nonne iic oportuit pati Chnfuimr Vctum idcit,diae boh
Sufcitatusincrepat
tcndcMiubus.tcpuslubitodnKSp.tffionisadueiiit.qiiaV' ,;.. et pcr hora folis ad occaium cui icis fignificat du dicit : ii;rc immincnte nocte gella fuiile. Sufcit.mt ctim.du vila rnorte rcfurrcctione qu^riic nc eo durius fopitn mcs co; u e;;r.
,
pci
NICOLAVS DE LYRA.
Re,,
r
[
;"
prohi"
<
Ait ill Domine. Ijie autem nonpec.bit vt [epdiret itm tnortuum i,ma boc non (uiffei fibi Acnegafim fed a feanela Chrijii imprAiebatur ex amore carnali ad parentes , cnmquibui voUbat vfque adeorum morlem cffc , tunc Cbriflo infeparabiliter adh&ere ,
1
1
uenien>er fibi fubueniri,& ideo tali cafu ce.ffantr,fote\~i CQmra volunt atcm parcnt um intrare rtligtO' em .
& dtbct
rtia
Ec afcehdcntC eo. Wcpnmatur quxdnm miiacula ad
&
&
Inrum confi>mationcm
fpintualt,
f|
cr-
quiiparrntes non erant in tanttt neccffitate pofif\quod

utnientcr
co pofjet
fomtur
ibt.
Etcum
>
difcipu creaturj corporai , fecundo in o/irnda'ur Chrifins do>ainus totius crraturx , fceu* d> r
,& primoin
e.nt
>il
veniu etIefustrasfrctum.'Pi>w miracu>-<m

i"s ipjits maris pcr impcrium ipfiut
Uim.
eisperalio minijlrarijdeu dixit.
i Sequcre
me & dimitte mortuos.irfe^,
fuitin ffi xtions iu

infidrlittte
1 1
manetes.
Chritfi.vrtde dtcitfic, 5
Ec afccndence co.idcfl.Cbriflo.
3 Sepclitc morcuos. Ex boc loco pa'et, qnoi aiquis ab tngreffk relgiums non debet retarlari propter parcntes affetlione carn.dt, *ndc lohannes legmtur /<</ utifu ffe Chrifupraof.c.lacob ts
In nauculam. vtiret in locu remotu proptcr caufas prxditl :s.

Secuci func
6
7 8
&
&
cum difcipuli eius.tr4>u/i etanics,fcilicct cum co.

in
Et ccce motus magnus factus efl

vtrtus
mai i. Hic
eli
fuEmm
fiuTh>eti(t,s
retibus&patre. TropterquodHicronim.in epiftolaad belodoiumdtcit Licttpatcrtuustnltmineiaceat, licct matertua

.
vbera&
piftus
,
ferge matrem
& ad vexillum crucis Cin
oUcndat , per calcatnm perge pattcm

ifii
,
pertalcatam
euola
ftt,fipaicntts effcnt in tali neajjitaic pojiti
Secus antem ef non pofjtt tis conquoa

.
Menieii:erfincpr<fentiafilujubueum , wicnoneffu ei licttum ingrrdi reltgioncmdimiff.x neccjfitait fare>itum,quia hoc effel de alieriv,Dto facere facrifinum ^4d ntaiotem
.
Quare ChriIpfe vero dormiebat. duplici de caufa . Vtima vt veritat bu- J^ m D31l' fufcicaucrunc cnm dicentes. Stquitur. 9 Et dicit eis Iefus. quafidkat non debetis timere , cum fim
pnefens vobifcum
facere. Io Modicc fidci? Difcipulos autt mfuos dicit tffe moJic<rfidci, quia fi pctfcclam fidem habcre::t,cognofcerent eum tatn vtrtnttm
virtutedinina,vr mamfataretur
Chriflidifciptilii
ems.
qucm
vidiHis tot
fnir acnla
pr&dittorum
inulLgentiam
,
conjiderandum
quod
altter
pater teietur prouidere filui
&
aliter
filins parentibmûiapaier
cum fit principium filu
filii thcfau parentes parentibus no licet ingredi religionem omijf* curafihorum omiino,fed dcbent de eit curate,vel de cura competenti eis prouidcre filius autem licet non ftmaccidens. flictter teneaturbabere curam patris ,tenetur tarnen
,
adprotiidendum filisde dolltina uerfo.Vndedicitur \.adCorint.\ 2.f.Ncc enimdebet rizare parentibusded filiis. Et ideo
&
obbgatur nutrimento ,non autem ccon,
pet Jc
babcntem in dorwienda , qam invigilando , quia Jomnts vigiha funt paffiones fenfttiu.t pants, fecundttn quam non conpettbat Cbriflofacere miracula, fcd magis viituti dikina,qun petfon-nuni in
nullo impediibatur.
I
I
&
Tunc furges impcrauir. Er quo
patet eius diiunitr.s,quia
mi
raittla faciebat
fctlicct Ji
per pater ftt in cafu nece(fitatis,in quo per alium non foffit conue-
imperandofuut dominus c>eatur<c,vndc f qu.tm. iz Porro homincs. ex effeclu virtntcm diuinitaiu eiu: cogn> fcen tes,ac etiam confiientes.
Dielldiuinapermifliojvnqn vidcnt hominestribulaiionesiniufhs durare,dicut Deum dormirc,qui excitatur,qn bonorfi prrcibus (Ta pulfatur,& fic pfo prxcipieme fir traquillii.is rn.igna pcr tioncm perfcquutioms vcl dando patientiam tnbulatis R harc
c t , ,
i.
MOR ALITER.
7Wfwc,e^c.oItenclitquo<karnali$affec\usa fequentibus
.
C hnitum eil total.ter dimittcnclus. 4 Et afceedente eo. Moraliter Nauirula fluftibus

clefia mititans in
operta.eft ec
cft
pcrfequuoonibus pofita.Chnib vero dormiti
tranquillitas
virtudsmehor
eit
quam
tranquillitas corporalis.
z,
Tom.j.
Et
i^7
Gloflord.&NicoIaideLyra.
.
168
um mo
A A
fU itnpcrf,
Iudaici popuh U; boli fupcrbia ftrauit. Aqua fedat,i.rabiem in qua Chriftu* cu lauiculacft prxfcnsccclcfij,
sdxmonum,aqu is pci fequuaurc Lciih tranfi mus mircmur QtfâMicala rorum compcfcit,vndo occlcfia :}.ope * Chrvfoftomus. Qnamuisin
Luc.k.j- a,,s
.
ruanimcdemoncsii.inc, propriotu corp..; numct.i ivuuuciit,ii:io qnibufdiadhcjeat Sed ru id orthodoxo perfoadcbijt.Si.n.lvc verii cffct.niiii crm
.
atrb,fuis.figttiHc.trt;t
vcl
quibufuis bus puifctur , naufragjuml Dci .pjccft , qannlium
npcftate labo cc , (Bnutionum ilu:t-
pci
Non difcipuli.fed
tururx
.V citeti
qui crant in naui. Doitnit vi homo.imperat vt neus.
e
j
j
Icfufilibei
Hiiarius,
nofle-
M
,
fMi:
j.j.
lubct gubci natorctn , Angclos choros ommu temiges, porcit c;ta in mcdio lafjnctorum crucis , flantc fpilucari arbovc ntufancio , ad portum paradill, fccuncaicm ctcrna: quictis
.
nes mirati lunt,dicetes.Qufllis eli hicquia vcnti& marc obcdiuntei ? t Etcum vcnift>
fufpicari
quam
.
crcdnidi
fuhc
;
Icfu filiDcl
Ambrofius
ct [ e { us trans
norum,
Lcgiodcmi
frctum in regioncm Gerazc occurrerunt eiduohabentesda:
r;im opoTcuir,non ficucangt/ per hocquod efl vica &l lux, fcd Rom%] cis ccrrcdis pcr quociVdam virtutis
U
Hom.<- tndiItCllO.
dcducitur.
monia cxcutcs de monumetis fsui nimis , ita vt ncmo poflct tranfire pcr viam illam*
a
Tcchim , potentiam cius
ci-
flHali*efl})ic,&c.
lftc,
Origencs.
Non
rtl
Qualiscft
maior Moyfe,po
ewsprxfcntiam. eigodicat.quod in ptmcipe timon.orum cucit dxir.onia.
volumati* b
confeuWed
neceftitatis extotfio.quia timent Q.Nob.fcum nib.li.b, elt co.nmunr.ncmti.
nienc ad penam, fcd non noucrunc diuini confilij difpcnfatioIiem.Sl Cllim COgnoUliTent,nun
quam domimim "\ot\X /r

'
CrUCifi,
tcncior Hclias'
ictu
Vnuscnimmarc
difctdit,alius
*
virga percuflum
fMar.TJj.
Luc.f.e.
marc lordancm pcrtrafijc. Irtcvero vno vcrbomandatilobelis qux non habct vcrba & ci. Ha:c qua? non habcnc diunt auditum obccmperanc . b In regionem Gcrmrcnorum Gc.
&
Etecceclamaucrunt,diccntcs.Q.uidnobis ,. r n r^ xr ni tibi Ieiu nli Dci ? Vcnilti huc antc temSignificat
rULi^n-iiJ
7
8
Credebancdamioncsaliqu.iilium Dci filium cflc,v:d.n'S nn iccr." P r **f imiarn

-
do
lt
longe pustorquercnos. teratautem nonhominec. itrationale 8t immundo a
infirm.irar.cm
quam
vidcbac
ab illis gre'x porcorum multorum paicens,

In monte fupcrbix.
co,noncicdcb'aiic.
f Ântetcmpus . Scicbanccnim fibifucuram Dci mdicro da;;i-
De
cleclis.
raza vrbs cft Arabiae iuxta
mon
Dmonesauterogabantcum diccntcs. a In eos doinnuii immundicia

funt.qui in
Si
pcrmanfcrinr.
rcmGalaad, non longc a

gnoTyberiadis
funt.
,
fta-
ciicis
t
Hxc eft aducna propmquans a fc gencilitas qua:"diabolum n r *.16 ge,modojada eft propc,poft rcfurrectiociccit quc prius
.
prxdpitati eiicens prctatur colonum
quoporci Gerazaincer,
in
nos liincmitte" nos in gregem porco occafio falatia

a
Permittit.vt
lit
hominum
Aionem poicoium.
pct interft-
nationcm. Vciba daunonum di t ucrfcrel.ua nfhil habenc fcrupu li , cum nd vnam fcntcntiam redigi,vcl
omnia polTunc diica in-
Yel
rum. Et
ait illis.Ite- Ac illi
ncm a Chnflo vifkata per prcdicatores

c Dtiohabentcs. M.ucus
fuitclarior
Si.
Lucas dicut vnu , quia eoru vnus

llla
vnu ita quo fanaco famaexijc latior.Sicuc per

Getcs qui dc
Marc.f .a.
j.iic.8.d;
& famofior,^ quodolcbac maxime

duob.filijs
regio, &:
tclligi.Nccquodhicpiuraliccr, upudaliosfingulaticcr, quiatSi 10 ibidiciturquod lcgio noimnatur,quia multa funt demo nia.Mai cus dicic poi cos ire cuca moncc Lucas in moce fuilTc , quiadc canco gicgcalij circa moncem eranc,fucrunc cnimduo milia,vc Marcus aic. g Torquere noj.Prefencia Chrifti corcura eft cis. V cl,corque.
exeuntes abier unt
""^
p duos accipc
cur
dum de corporibus eijciuncur.in quorum corcura
dclc-
Noc exieruc.
Monumenta aiarum
func corpora,per qvtx fcdicacem corporum oftendcbanc, d <c/.Marcusdicicquod nullus iadamoniacu poccracliin defcrco agi.quia Gctes nullo vinculo garc.Lucas.cacenis feuiebanc in fc , vel legu poteranccohiberi. vndedeccnus in eis via prophccis &: fandtis aLicorib. vel ali js.Ncc pacuic
pcr duosjudeos tk Gecesaccipe.qui

.1.111
116
habicabat
in
domo
confcicntia fua
non rcquicfcebat,
in
monumcntis ma1
nebanc.i.in operibus morcuis delcftabancur, nec linunc pcr

Difcrepxiitu #,
:Jr
^'
*<
viamfideiquamimpugnancaliquemcranfirc. Euchvm.In fcpulchris libenter morantur demones prauam opinioncm hominib.immiccerc volcnccs, cj, mortuo-
Chryfoft.Cum non poflentfequodnonpeccaflenteitcii Hom. fare,neantecempusp5nasdareiK,tormidanc Ira qtn cerrc- '^ imj nis vinculis ccnsri non poterant,victi nunc vcniunc , qui m monces fcrocicacc fc cornpicbancad campos nunc humiles exeunc,qui aliorum icmcra occupanrcs,nemincm crafirc linebanccupi Chnflum vidiflcnc,confncerunc h Mitic nx.Noca muko minus eos fua poceflacc nocere ho in bu s , q ui n c cftcc on btts poffunt Nifi quis morc porci vxenc, diabolus in eu poceftaccm
. i
ftabantur.ficutprajfencia *
Dci refcdiocflangclorum.
rnm rum
non accipicniii fortead probandum Tertul. Nccinporcorum gregcm, diabohlegio 4

.
L,b
4$ Ubwr
6 Sx ui nimis.no quia dsmoniacipqffint ,
nifi
NICOLAVS DE LYRA.
1
qnantumpermittit
Diccnccs qualis
cW.cj.d.non
efl
bomopurusjcdvcrtts Deus
cis
Deus,fequimr
2 Qiiia vcnci &C marc obcdiunc ei.pcutcrcatura creatori . 3 Lc cum vcniflcc . Hicpoiitur miraculumin crcaturafpirituali
in
7 Quidnobis
& cibi Iefu

,
fili
Dc\. hoc dicuntmagis ex conieHu

fcire per
dxmonum eietiionc ,Et diitiditur in duaspa,rtes,<juiaprimo dcfcribitur miratuli opcratio,& fecundo ipfius diuufatio , ibi . Paftorcs
ra quamper certitudinem tOeratacutiorisingenii,

ttem
,
& tamennon potuit
quia ille dxmon qui tentauit eum in dcfcrcertitudi-
v
.
scffctiUequieratpromifimadfalHtemwundi&
,
autcm fugerunc.De/cr;7>eWo miraculum Euungclifla, primo tagit

lccum.Et cum
veniffct Iefus transf-ctum in regionem , &c.iiefl, vltra tr.ifc GaliUxrfitod ahbi dicitnr flagnum Gene%arcib,
deieclioncm diaboli
& multo wnus tiiipoterant hoc fcireper ceni-
tudinem
aquadam
ciuiutumfic nooiinatu qui vocatur Gencâr vel GmcQireth, eft lutort ex in cppofito Gc.litta . Cn efjct igitm regionc Gera-
&
5 Vcnifli hue ance cempus corquere nos. jld cuhis euidetiam demeconfidcrandum , quod vfquc ad iudicium cii tempus t/ierici riti hominum , idco ftcut ad iiiul tempus fancli angcii habitattt
&
&
^cnorum
dtcendiiin
4 OccutTcriir ci dao.Mar. 5
quod non
efl
quod erat V*kt;et luc.S.d* cu>itradittioûiafccundu vcritatcm erant duo

.a.tHcitaf
intcr nos adnoflram dcfcnfionem , ita mali ad noftram tcntat.oncm^ , tamn impugnationem. Licct autcrn feturn pottcnt
i vntis erat famofior
ideo dc UL> faciunt mentionem Ugio dxmonum , vt ibidem dichur , Marcus Lucas t nec tamcn ntgant quinfucrit alins cum eo,quia vni tas concluditur in binario.Mattbxus autcmfacit mcntionem de vtto-
&
& fxuior altero &
quia in co erat
affligi quando eiiciui.tur ab honi libus , ne teputant fctcrqusri eis noccant , odium quoi crga nos h.ibcnt Et quiafinon pofpropter funt hominibus noccre inperfoaa , tamen cppetunteis nccerc in f,b.
&
tgnemfuum
ftantia idto
ogabant lefum dicentes. Si ciicis nos hinc,micte nos

.
:
in
gregcm porcorum
.
que.Sequit.ir
5
9 Et aic illis
dx1
D-*
monumencis cxeunccs./n talibus enim locis babitat,

.
Ice. conccdendo eispetilionem ipforum, vtpatetper
fequentcm effctlum
ntoniaci
aitqua-ilo,vtpcr hoc damones ingerant terrorem hominibus
de animabuf defuntlorum
.
cxcunces abierunc in porcos. Sed qumtur hic quare "" J permtfic eos intrare in porcos prxapitare eos t Dicendum , quod
illi
o At
&
Sa;ui
forte
cum vcnrffct Iefus transfiretum.Vti duos nimis feuos poffuntmtcIligiPauluj tc Conftantinusantefuam conucrlioncm, qui pcrfcquuti funt acntcr ccclcfia,ficur patet dc Paulo Aft.8. <k >.Lt dc Conftammo chcuur in legcnda fanai Silucflri.Con
3
V.t
MORALITER.
ftantinus imperator cum multas ftrages martyrum dcdifset,&c. fed per Chnltum ianati,fuerunt valdc manfucti. Si eiicis nos mitie nos. Per hoc autem quod pcrmilir.fignifica-
ftanti-
tur quod homines vitam porcinam duccntcs,in poteftate dxmo nuin traduntur,& iuinfcrnum cum cis finahtcr d()merguntur. Etafcen-
\6<)
/f
Matth aci
m
Cap. IX.
&
b
170
ouesD-ihabear.Pofsudicerereccitoruquoq; fanttorum. Habenumcratasapud Deu fjiflc,nedu cap.llos foice'm eos qu: ad re viderur diabolus propna poteftatem.fi Caeceru iridomefticos Dei nihil ilh licec Deu no pertinenc. cx propna poteftate.quia quan do liceac, ideft , ex quibus cau- a in r porcos. Et ccce
fis.exempla in fcripcuris iigna-
cantu abeft vc hibuitpoteftatc.nrfieaa Dsoimpccraftcc, femitas tuc
a Et ecce. m gne JDignior homo beftiis.cum propter faluccm J> duorfi hommu duo milia porcorum perierunc Liberaco po pulo Gencium,increduli agunc malos ncus in abditis , aeca profunda cii; ioficace fubmerfi.
~ ^yJor.awfeOT/^frMnrQuiaetiaquidamprincipesimpio-
rum &c
fi
tademonftrant.
# Auguftinus. Dimifit ro leHJnnu: porcos.vc oftenderec dtabolu in eisdominan,qui vicam porcorum gerunt.
*
m agno impctu abiit to & mortui tus grcx pcr prasceps in mare funtinaquis.paftoresautem fugerunr &
IdaftuaWe.
,
fugiunc fide Chrifti,
tamen potentiam eius mirando nunciare non ceflant.

c Exiitob. Beda.Prodeuccs,fignarjquofda cofuecudincligatos.mirari quide &: venerari lege Chrifti , fed nollepaci,"vnde cranfire roganc Ec inuenerunc hominem(vc tuc*t.e. Lucas ait)vcftitum,& faname^ te federe ad pedes lefu.
Eiuhimins.Student por-
nunciaucrunt hac dsemonia habuerunt. omnia , & de c E t cccc tota ciuitas cxiit obiriam lefu, vivcnicntcs in ciuitatcm
his cjui
&
contriftati
dommi
,
non fufapianc
tione
& lca prajdica
gregis, Iesu
,
<j
co rogabant cum 'o
>
vt tranfirct a flnibus
Euangelii non fufcepca
corum.
.
Fjgabant eum. rogat non dc fuperbia fedhumihcareiudica
ihid.^.b.
j.Reg.17.?).
tucius ad illam regionem reuer tancur,&: fianc poftefiora illius pciora prionbus.
Et
tesfeindignos.vcPecrusfecic, &: vidua de Elia.Timebanc,ne dcfirucrec eos prxfentia fan dcicacis eius,propcer peccata fua,ficucdeftruxerac porcos.
j
.,.
^.
demeruerant iflud fc dicendum , quod aliquifcch ad fignifidamnumfibifieri.Velaliter candum quodiam aiiud,ficutMattb.\V& Marci i.Makdixtficui tamen nuttaratio fuit extantum , non
terra peccaucrant, forte homines iilius
ideo
NICOLAVS DE & LYRA.

&
diuulgatio,quiapafioresfugientes tenermt
in.
ciuitatem }
& nuncia-
uernnt hxc omnia.Sequitu*. 2 Ec ecce coca ciuitas. adfaciendum ftbi reuerentiam.
v "
babentifrucJumfedfolia vt ibidem dicitur , non erat tempns ficorum , ratio maiediBionit fuit ad figmficandum matrdiftionem Iuideo
parte arboris,quia
&
b t vifo co rogabant eu . reputabant enimfe j indignot tant$ dotl re , ftcut fuperius eftditlumde centurione
ind'gnum tanto hofpite
.
, quodreputabatfe Item quia Chrifius dimitttbat eis illos cu-
tamen dtorum , qmiwnfrutlum boni opens quxrebat Chnfius , non inuenit in eis nififolia tantum,idefi , appa.renf.am bonomm opead rum.SicChriftuspermifitdxmonesintrarein porcs
ftgnifican-
&
ratos adtmonibus adeorum inflruQ.onem . rndcMarc.K.dicitur, auod Chriftut noluit , quod ille qui habebat legionem fequeretur
ipfum
ium
immundis bominibns, tium,qucd dtmonet habitantin
fn.ut
ponus eft
miraculi
fedmagis pr&dicaretmiraculumfattum,& idem imelVgenqw erat cum eo Vtl aliterpotefi inteUigi , quod iili ex peccatis fuis timtbant Gera%eni
,
efi deali
offendert Chrifii prtfentiam

,
animalimmwdum. 1 Paftores auccm fugcrunc,& veniences.H/c ponim
per confequens inettrrere maiorem p$nampr&cedenti bant tum difcedere.
&
&
ideo roga-
diuulga-
T ^cmitatem. Ne putes hanc

ftrc.s.i
C A
P.
IX.
Deum fidcs propria.apud qucm

IX.
fic
vahnt aliena,vc mcus &extra
elTeNazareth, quia Mircus dicithoccflefactumin Capharnau. Sed cu Nazarcch fic m Ga

lilara.inquocunquc
T afcendes Icius in
f
fanaret
hominem?
Luc.fM
Confide filt,mni'tuntur tib'.L\l-
nauiculamtrasfre
a
>
1
oppidoGa
De
cas dicit homo.q.d.pcccafti
terra
Non
ait in
Gtrifenoram. Naiaieth , fe4
Dcus dimitco.Et vtrunque dixic
Ego
lilezfic, dicitur effc in fuaciuitate . Scucregnumin tocciui-
Gilileim
iniellige.'
tatibusconftitutum diciturRoJire.t.a
mana ciuicas,ita
ciuitasChriftr
,
Galilara dicittrr
in
tiuu.&venitinci uitatcfua. Etecce

a
l
ceftacur.
1
Iefus,quod vcerque euangelifta Humilis dominusfiliu

.
m-1*.
qua
eft
Ca-
Aniimm,'
pharnaum quafi metrop jIis. d Offerebant. dotores func qui

fubleuanc
^:
fWn î
Non uecordiam
agri.
omif
leccbti* rc(olu..im.
vocacque facerdotesdedignare tur tangerc Vel modo dimiflis

peccatis fuis
filius.
ofTerebarci pira'Iy
In uoluptne fcculi.
nendo incercedendo. C e Fidem. <ûancum v alet apud d
&
& offeruc
Chnfto
mo
In carpore vbi iaeet anima.
ticum iaccntem in leilo

a
Vidcns autem
b
In
innuit hoc inimit
le
Deum.
Deum
Ie f uS {{ de illoru,dicit * Vtico paral '
Cofide
Pnus fanafTanima,necgracias agic ,'qui plus defiderauic curam corporis. Ecce modus curacionis ^ pnus dimiccic peccaca colles cau fam morbi,poft curac corpus. 4 Qaid
NICOLAVS DE
C A
P.
turio.ibi
L Y RA.
mambat ad cuftodiam totius terrx,
"pt
ditlum eft cap prsce.
denti
Jâ-âreth autem vbi Chriftusfuit nutritus
IX.
quoddam oppidum
pido
in
3,
ET
Kuittov
afcendcns.r cap.pr&cedenti poftta funt qu&da" miracula ad confimationem euangeltcs, legis,hic cofcquenter dcclaratur vir tu s [kg latoris.Etdiuiditur in trei partet , quiaprtmo ponitur huius
ideo dicttur ciuitat vel vicus refpeSu illius , dicitur ciuitas aticuius nati in ahquo opipftus Chrisli,ficut Tariftus iux ta Tariftum. Veifecundum alios dicitur ciuitas domini
&
& conceptus,erat
qnia
principiofu* prxdicationis
multa mtracula
tbifecit.
I
Ec ccce ofterebant ei paralycicum. Modus autem nfferendi hic
nwaculiperpttratio,fecud,credentium vocatio,ibi. Et cu trafirec inde. tertio eorum Vrima confirmatio.ibi . Ha:c illo
&
in
loqucnte.
intrare ad Chrifti tacetur,fedexprimitur Marc.z. quia noupotentet turbam circunflantem,de teclo domus fubmifcrmt prafentiam propter
duas,quiaprimo
in
opcratitne mhaculi addeclaratione fu* deita
eumin
3
letlo
anteJefum
.
& hoc
fuit
magnum ftgnum
fidei ipforunt
crtdentium approbatur,& fccndoinfidelitas ncgantiu reproba tur,ibt.tx eccequidamdcScnbis. Circa primit Euanêliflanotat loca,vbi faSum ci~l hoc
tis fides
propter quod fequitur
Videns auem
miraculum.dicem.Ez afcendens Iefus

rediret in
in
nauiculam vt.f.per nauigium deterra Geraxenorum GaliUam vnde illuc iucratyt patet in cap.prxcedenti. Ec venit in ciuicatcm hzm.fciticet in I
ferentium. quod patet
Iefus fidem illorum . fcilicet paralytici ex hnc quod fequitur .
&
of-
Dixicparalycico.Cofidefiliremircuncur tibipeccatatua.
faclum efl hoc miracutum,vt Marcus dicit cxpreffc i.cap.Dicuur autemCapharnaumciuitasdomini,non quiaibifuerit natus vel contepius. Sed qma erat principalis ciuitai Galtlea ,propter quod tenturin
Capbirnaum,quia
ibi
enimfanitas corporatis vel aliquid buiufmodi detur alicui proalienam fidtm , remiffiotamenpeccatorum non datur alicui fine pter benedicerc qnidicunt , quodlyillopropriafide. Idcononvidentur
lictt
rum
tantum adofferentes, ita quod propter offerentium fident tantumfitfanatus.Dixit autem lefus. Remictunt*cibi pcccaca. ai
refertur
modum
tali
MOIIALITE
f
R.
que priuat
p riuaf greffu meritorie affeftionis,
Et afcendens Iefus in nauiculam. Seqtucur.

Ettcceofferebanteiparalyeicwn.Pcipara.lyrim
,
& catu onationis,&:
vfum mcmbrom corporaliu fi^mficaciir ptecacu mortalc, quodpriuaca&um mcricormm.Exiltens.n.inpcccaco morcali
guftu fuauitatisccleftis,&:vifudiuina:conteplationis,&:au ditu diuinifermonis,&odoratudiuincconfolationis, &:cu fuperucnit confuecudo,tunc iacet in ledto.Hunc aucem offc runcChrifto oraces deuote pro ipfo. &: ipfc offertur , quad
Tom.j.
ipfis
Glof.ord.& Nicolai de Ly ra.

; '
172
,
& A
Q^
v-
ejf.
Nota
infirmitates
Jl.'<|iu6nngcrepropcer pcccaid-opntjsdimitruntur.vc
falus
r<
fili,remittunturtibipccrantua
Etcccc
ftiuucur. Quinquc mo-
irescotingunt, vcl
vc
iufti<
quidam dc fcribis dixcrut intraeium or

Sed
fe.
Hic
bla-
1
5
mertn pcr
paticntiarn
tHar.i.b.
1
j J cuftodia 4ugranr*,vc [i.h.vcl itum, ncfuperbiatcntrc, vr P.ailus, vel ad corrtgcda pcc
fphcmat
a
Ueum fe effcSc occuliorem cognitione.tV . Et cu vidiflct lelus
v.itute wdjcat.
KJ'iuodinagnurnf j. n)r3utcm v :s,qtu>d ego.perbocc-ffcsnum qu arrt,

,
,
mr Mafphcmum co q, poliice.ir me rcuwcercp; t.iputatis
1>
m
-
cft.Vid.
cogitatioucs
ftVonreprchdndar.Egoigk ex corporij ira fidem vo'

fcicioquod.iniri.asfancm P t reni minorcm quid. m,fed que.
I06.
k>.
.
Zlipti&buic
'
eoru, Vtquid cogitatis mala m cor- 4 S dlbusvcftris? QuidcitfklliuS dicerc,didixit. t

ûoJDeutfo^nou,.
*
,
uZl ::''
Aft.is.4.:
pinlvtico.vciadglori.im vtdc ccco nato Si l.azaro
Dci
,
Quod,, fi! ,dctent
d"*cdiotV)dc , cnnHrm.ns pcccatorum rrmiff .nrrn, qu*
vcl
ad initlfl r a n-V* H.rrodi,qua unushicvidcarur quid in infcrnofcquatur.vnde. Duplici
mittunturubipeccatatua.andicereûrgc u r
&ambula?Vtautcm
a
Q fciatis,c]uoniam filius
Ullldcn> .afii,u S
hou.,n&Dcu,.
No
*'*
- concncionc contcrcc cos do-
vetba
Mat thzi
ad blafphemames.fed ad difcipulos,8c uel Chnit:.
fiint
-vobisvidctur,eoquod minor appan ac. b Tunca :

tparaIytir.o.EccepCT
m^nz qwdemêdhcitim
rcmiflione pcrra^dimiflionem
culpxintcllige. c Su r ?r. Su
minus. Bcda. Qind

dit:s
j*
hominis habet potcftatem dimitrendi pecrofitu..
cff facilius,
Scd
c
vtmaiusiniracninmtit.
ge, eff
animam a
quoniamhocfpiricualcnocrc probccurfKmo vifibili

hi m.nis la-
b catain tcrra,tuncaitparalyrico,SurgC,tolIc 7 judxotum.

*
Neauiftianafidecumumorcrisinpefidia
qnod non minons conftat cflc

potcntix, vc in filio tencem cognofcatis potcntia rn.iiefracis, qua: poccft dimitce-
le&um tuum & vadc in domu tuam.Et iurrcxir, & ab.it in domu fuam Videntesaute
.
carnal,busd:fideriisahftrahcre.Lectum,eft carncm a terrenisdcfideriis^d voluntatc i>ri

,
cft
ad
lamquodammodoacdentet.
Idtft
tet
homincm tam potenoicatitem intcx homoics
rcpcccacavcDcus. Hem.joia Chrvfoftomus. Nondubiu

**"**
quind
rh\ ilius
lic
curarc ani-
quidcditpotcftatetalcmhommibus.
Etfurrcxit.
turbseftimucrunr, &glo'rificaucruntDeum Etcfi
paradisu r cd:rc , vcl ;;d ntcrna fUi cuftodi im, ne :ce, u p cccc.
ToUeUaumtuum
&
y>.,dr
|*
m.Ts:vcTuiH
quoniam vnum pa-
tiofanjcatis..
^SS&SS^
ViA-t
cncancam paralytici curatio tct,& altcrum laccc,idco ncm mulci pocius mirabuntur.
}
mom
Magna virtus.vbifinc inora imper.u f !-is comitacur. Vndc niento qtii adcrant rClictis Mafphemiis ff u,
Ihcophylactus.Aiguitfcrmceos^diccns'.
Vosquidem
puta-
pentC5,ad laudem
conucrcuntur tantazmaicflau.
NICOLAVS DE LYRA.
* modu boni mtdhitfui primoremonet caufam morbi , tiicpofita i-ttenditcurationi . Infirmitas autem bxc fuerat tnjhcla paa'ytico ideo Cbnrtus primo remouet caufam dicettt.Ke proptcrpacaium f
&
neseorumdixit. 4 Vt quid cogitatis mala.
imponcndo,fc:licttfa!fo mihi blajpbt
mtam
Secundo hoc idcm

.
&
tanquam propriavirthte,qw>de(l eiufdcm pnefLinfi,

dimittere
ri
1 ,
faitandoparalyuaimpcr mperitm nt cy peicata a! quavdopufi t >was Licet enimparalyfisv>riutenatur

f.:ffu
efiendtt
'
mictuntur. er cx hoc infiiuat eum a paralyft curantiumjii ut ttatim . maiorem prxdtHorum inteltigentiamfcicn* patatt per effetlum *Ad
*
Muitiidecaa dum,qu>d infirmitas corporalis infligitnr alicui a Deo multis dc cau~
i-'fi
ontamenfubiionccitapeifcSlevt liat.mhoioc
UGtunin
rm,ta ?
11
fis.
wa.eiiuiV'
yno modo proptcr peccati puuinonem, fid non proptct purgatiota ili mfirmitasefi auoddam prxambulum nem pan*gebcnn y <& eii Herod',^(c7. j z .d.vbi djci ur infltiia quodperciffit tum angelus
&
quo iacet portarc,ficut diatitr hit propter qUod dicitur. Quid eft facilitis diccre,dimittuntur. quafi Hcat squjih po. j teQaiis efi vtrunquc.Ex quo 'cunciudit vtrtutemfnx diutniiatn ptifcclam^dicens.
'
6
tt
Vt autcm fcn
tis
dommi,eo quod non dedijfet honoiem Deo t cofumptus a vermibus atus , deTharaonc , txpirauit.Eodemmodofnit qui per flagcilaindui eft . Seiw.do modo infligitur ad petcati commifftpargationcm , ftcttt
7{jbucbodonofor ametiafeptem annorum,vt habetur Da^.^.Et ftmiliter trlariA Magdaient vexatio dsmonum. Ttr io mo na troptopec
&
quoniam
filius
hcmifiis habct potcfta-
111
terra. vt Deusf.on vi homopurus.
7 Tuncaitparalycico, Singctollelcd:" tnum& vadcindo muni tuam,Et furrcxit.&abucindomumfuam. S.cut.vr

literam babetem (igillns declaratur volu itts ipfiusfiribenti\,ftc per fignum quod eji v:rtutis diuinx manifeilatiuum o]iend.t<-r diuma vir-
catum commiffum,fcd adgloriam Dei manife[iandu,ficut de ceco nato cct iicitur lohan.$.ca, Tsfequehicpucaut neqne parentes cius\ fcii
iûarto propter humiliationem alicuius ne in fupei biamelcuctur,ftcut Tttulus apofiolus dUtt de feipfoz.Corinth. i./>.Nc
.
tus.Alii autemfantli quiftca unt uiiraculi,facu'bant httc impioran-
yitacus nafcereturt fcd
vi manifefientur
opLraDeiin
tllo
do dittinam virtutem,non impcrando,& ft aiquiudo in fakbus inpt rabant,hoc non erat in virtute propria , fcd cxprimrndo viriute Chrifii,tanquam miniflri non domini y lic aliquando impcrabant dxutoiiib, vt recederet ab obfeffis corporib.n nomtne Chnfiicr autloritateeius.
ruim tX!o'bt mcdatus

Jus Sathaiie;, qui
eft
mc colaphixer.
.!
<
magnitudoreuclatio mihi ftimulus carnis mce ange,
QvnuoniHignurpropTcr aluu-
imprvl-tiu*tm,& patientix dedarationem,ficut patet de l<,b.2.Vn*t ve-fus.I-b probat,inilfriat Taulumjefi maniffiat in csco,pmgnt
Man.m,i m
\
8 Vidences aucem curbar cimuerunc.Hic confequenter ponitur huius miracult effetlAs, quia twbx hoc videntes timnerunt imponere fibi blafpbemiam. 9 Ec glorificauerunc Dcum. idesljipfum Chriflum qui cfl virtus
Dei panis.
lltnaen
paiei frntentia
cx {U3jt.
rrprchenfio negantiu
.
Chf
Et CCCC quidam dc Scribis. Htcpanitnr
10
11
Hominibus. ad eorum,fc'<licet falutem.
f<m,& p"imj pdn.tnr en> ummgatioycumdicitur Ec
CCcC qu d im d Sdibis. idcil,!rgispcrius. Dixet anc mcra fc. jciiuet cogitando y I qu<a verbum intrinfecum
tficomr
3
>/:i.
Eccumtrantiretindc Iefus, vidithominem fedencem mtelonio. hic ponitur cndentium vocatio,& primu arca eorum vo
cationem dcfcribitur condefcenfio adpcccatores, fecund poniiur etus reprebcnfio contramurmurantes y tbi.Et vdcntesTharifxi. Circapri>
HicbLfphemac
Blafobcmarc
efl
creatura attribuere tllud
rrium aducrtendum,
quod vocatiu Matth.vi
&
ijiui
conmuium fuit
quua tftproprtnm !)-< . Dimiitere eutempeccatumfob Dto conuent. Te< hnc e.go auod Cbndo bhlphemiam imponebam m hoc quod pnc. 'batjnw , qma negabanl ipfum efftt Deum , dcentes
ante curationcrnpa> alyiici,de quod clum

pituiationem.Vei fecundwn
co> u Uium,titis
efi y \'d
bicponititrpcr >eca
alios vocat.o eiUi fuit

,
Cum
jie
pun,m boiamrm
tiusde quohicfcribiturfuitpijft
& vt
ante,& conmmOm
conucniencus defmbatur
fedCkrifias confequenter eos conunrien-
ttrrciarguit.ofltnucnsl,
dteorHmiogitatiOnibus , proprium cft,propttr quoddicit

.
D.umdHpliciter .Tiimoquia refpon* quas cognofieie per tertitucl hcmfoli Deo

efie
.
Eccum
nocatv repetitur.Dicit ergn Fua>;gel, iia , Ec cum traiuuet indclcfus vidit hommcm fcdentem. in quojolebane campforesfedere, quod quidtm mgocium vix aummquamexexccri
finepefCaJ0p0ie.li,vt dinf Qregor.
vidiflet lefiiscogit.itio
ncs
iplis in
Ec
Et cum trafirc< jnde Irf s, \ fdit hominem fedentem in teloniom I f vocatio Matthxi ad apoftolanjm,fia;nir!cat vocationc homi
M O a A L I T E R. orando coformacur.Chriflus aute fide

,
Dco fibi tum a preccs dimictitur

ctu$
cit/u
coru exaudit.fc- paralvcicus curatur,qn paar-
iIlorQ afpi-
& di>natur
ms ivcularis ad rchgionis ftarum.Fharifî vcro murmuraccs

func
meruorios
ftbi gratia
pcr qua
ftd
icftituitur,ac
indc Dcus glorificacur. Et
hominesmaIigm,religionis bcnc dicicur.
iiatui
detrahences, quibus
Euntet
73
ufe"a
4
Matth XI
:
Cap. IX.
pra?tcrmifla
74
D
wUre.i.e.
PW< bominem. Hic prob.ibi!r,is
v:detur,
quod
mcmoret.cum ii.elegitantefermonem. b jtf/owo.TcloncsGf3CCc,Lafi'nevctigal. MatdixusHebraice,donatus,qui tancu munus gracia:accepic Leui additus vcl ailumptus.qa diuina ekctio eu aiiumpiit, & numcro
:
thati
Teccatv< es venientes difcumbebant. Pcnftences, exeplo M?tveniam fpcrantes : vndc Marcus dicit hic , quia multi Infu io..
fcquebantur
eum
h Qare curn
apofiolorum addidic c Macbaum . Oarceri Euangelifte
Omnis quefrio ex Icge,qua eft iuffitirtenax.mifencordiam non habet. Oes.n.decinvuicrunt. Sed ciusaufferit3.cemmili.isfiTubhcanis.
c
Dc
Galili-a.
Non tam cotposeo
propter verecundum no
quarr rniferrniijititaitu. Feftinauter lucris iuhiantem.
appellaiueum vulgo ncmine,

(ed Leui.
tranfuet inde Iefus, vfdit

a
Kinomiusemm
iuit.
homincm fedentemiu tciomo, Matthûmnomine, &ait

Amodo.
b
uit
Euangelij gratia tempe-aProuocac ergo ad pemtentiam pcccacores , cuius cibus &. potus, 8c ambulatio &. oimiia
. ,
lius
prji.j,,,,
fe noJpfc autem publicanum a falutedefpcret. mmac, neqs Vocationem fuam prarermiffam hic vidctur recordari.quia
Non lmra
d ilii:Secjuercme. Etfurgensfequutuscltcu.
^tlusWaithci.
qu.r gcfficfaluCi feruiunc.

i
1A1 lefus auditns ai>
E; fufcc-
'
c Et
Lucas dieit n.apoffolus

te fuifTc clectos, vbi
c'
m mo
fa&umeftdifcumbenteeoin domo,eca
pcos penitcntes ampliusinfidc ronfun.ac, fuperbos ad hu-
&
Qui pubhcavcftigalia cx
fermo
fu-
crinducuht giint, iuc.i fcculi pcr ncgojia lcrftantur . -
&
ctqui
pradictus knc.
cernultipiiblicani
1
&
.
miluatis&piecacisgraciam pro uocar.

4
peccatores vcnientes
Iefu &difcipuliseius.
.
d frigej-.Bcd.i. Lucasplcnius
dicic
cfi
g
__
Vt ab cc (u r:tual.tcrpalc..niur
Tôn
efl
onus valctitibns me*>
eum tam corpore qua mcn

lcuirare
rclictis
(imnib. fcqputus
difcumbcbant cum
a lq'i
.L'1,6:
il
dicus,fdnialc h'abentibv$\
Mcdi,
cus cft Chi
itfus
Pup liciter errabant,quiaBc lemlkis
putabaut cuin lint osicus.cuui isru iUuitL-nii
Vaicrijcs
qui
IfeNon
da&us, fcd vc-
ritate opcruni, & d;uina potcn
Et vider.es phanLxi diccbat/Jiicipuliseius:

tQmjs.ex
vinrunat.
ignoramcs f)c; uiihna#, fu ,m volunc afhuere.Milc habcnces,

qukoniliencia
1;
vieti
non exTel
**
MC
.tic.8.b.
tiaintusopciacccracms.Petrc-. ctaobcdicutia, &perfeccaab&. !ucra reliquic,
h
.
tQua.reciim PubllCanis,
&
V[ renunciac.o,
manducu magrlter
a
.,,
/1 , a , r -, veltcr? At leius audies, 7

1
peccatoribus 6 -
jid.rc.
cupidus lcqwrndiCJiriltufn
Indomo.
ait:
f
s
Non dicic cuius.fed K f.c.lLucascxpnmit, qma fccit ei 1 conuiuium magnum Lcui in

Be
.
î^/.oi deliuo, quia non fgete vosputatt. b Qui gta..ain non quamnt.
b
p,^dcxg Hi;.qux imiutti-. hcarr.-'PcrlVi.auhii&tPublicanomm vocacionem fidcs g-.ncium expnmitur, qui pn 9 lucris mund: mhiabant, nuncfpiri-
Noneiropusua lentibusmcdicus,ied H fed ianan

Enn
uio.ûia pcsmtenda b ^:^-.
il.ni
&
tualicer
domofua.Quoii congrui;. C<ui eniwi Chriftum intus rccipic,

pr,
lt;
li vulii, uaim.gr aiiXp tcmcr.t. te vitupcrjtionis. c iigent;uslciipiurasin()iiiiite.

I
cutndomino
rcficiun-
cur
Pcr fupcrbiam Pharrfcjoru
inuidia
ifcitur
multis delcclanonib.
8c
male habetibus.Eiintesautcm dikite.cjuid b Sme mif-ricotdia. a u:n

Vre.'.....j..
Iudcorum dc
luluce
gcn
.)
d^pidpheu
"1
Si'ie
compafsione delni.-uenuum.
taque dominus tngtcditur, lnciusrecumbii affcctu. Ecce* magna humilK.isdfiminieundo ad peccatores.Etiam poten tia do&cinx conucrftonc pcnitcntiumoftcnditur.
.
gcm fequuntur, famerh cbrdis 10 patuintur, fec! qui Dei verbum ucni uocare mitos, fcd peccatdrcs, ccip;unc,efunrc non poiTunt. tunta aittetn difcite . Tunicnci1 busde fdlfa iuftitta coniilul corBonum prarfagium: iam ciusexemplo f Ecce muUifmb rectionisdat,vcfcilicec per opcra mifcricordia: miicncordiam quxraiiCiS: non contcmpcis panpcrurii curis pcr facnmulti conucrfuntur.Iam pofl ie mulcos trahit apoitolus 6c ficia Deum placarc conhdanc vnde 6c fuum mifericordi.e fiuurus. doclorgentium
a Miler
t oru
eftjtmifericcJrdiam volo,&c nofacrificium.
Hienim deieiuniogl rinncur, diim Pltblicai! cuin do mino conuiuancur, quiaqui letium
.
b Fallolclc iu iiSci.ntcs,dutn iin lc.juinun' licut ego. inhiiefurrt. c Feccati iticvieuies.
m Non cm
i,u,t.b.
Tccullianusdxic peec4ttil HiCtOtiym\JS. Pblic*nit hosfuuTecchnicos,dicentefcriptura:Nv>;i etitvedig 1 penf

.
&
'a
ij.c.
q.Match cus non htiilcc luê.is, viliequ: û Phanfiotcmpluin a(ccndit,quod non tuceret Gentllfs Et Lucas ait.Omms populus audicns, Cv: Pubhcjn. luiiiricauerunt Deum bapcifmo lohannis baptizati .DominusaucoiTi qui vemc ad oues domus Ifraetqui dixiC^Tjq efl bbhnmfom*dcns ex
ifrael
.
cxemplumdat. lôi eni-n Vnde trtsparabolir.idduiiturapud Lucam,de Oue y&. Drachma.cV duobus fii:js. m J^m enim vem vo.an- ihfios. NoneNathanael, &: Petru,3 Andrea,8dalios mff js vocau't?Lucas apertiusdicit: \on .n.
.
re
panem
jil.^
uti.ca.won
couimuan
Liiir\
Lilv.MC.S
cumid
c ^
maximccaucrec,ivclcgem foluerc viderctur,qui lis In viam gcncium. ne abiencis.

prxcepic
&
pcm vocare iuUos y fedpccca!ores in per.itcmiu.V vcatergo lultos, vt magisproHciancipilorcs, vt cbrfiganrur . V'ci non voCac iufôs.du luftitia; Dei no func fubfcilr, (cd qui peccata conri tenc..\j"i cnim veni vocarc.Lucas cxprcilius d.xic, p^mtcn-
d.fcipu
tia.qtuaquos openb.iufiicix dtdicos mucnir,vt Nathanael, t*. Pctrum Oc Andr?a,non ad p?mcentiam pr^cer irorum in#
Teccatores
ûuac,
populo Tudeoru reputabantur rcligiofi.vn
diltincli erant, vt
NICOLAVS DE
Ulifiq cauit, vt cic gratu
I
LYRA.
quod
Pharifaei in
er'a
mhabituabahjs quodamodo
f
vidcbitmferius.
ait
<ere n,e
.M.ittharum autctn talibus occupatum voDci nullus deipcret quantunacunquc f ucnt in
vilibusoccupatus. 1 Ei fH,gens,&t.Cv\e aiicjua dilatione.quia ficm porerat reaure cxterius vrrbo,ita etiamintenus
moue-
Videntes igiturChriftumcu Publicanis erpecc.itonbus mandu & murmurabant dicentes difcipu'is eius. care,indigncferebant 6 Quare cum publiianis t t.q.d.vos eitis iatui,quia talem magiltrum fcquimini
mcnteinlpirando,Sicut
.n.paHionipropiinjuasillos quiacc.pie ium ipfum venerat, folo verbo prr-lirau ijdiccs Fgo fum,vtli.beturioh.i8.a.ita lolover-
lenljbiiitcr
bo poterac
7 Âtlejus audiens,&c.Re(pond.t eisprimopcrrationcm, qaia videmus, quod medicui familianus fe dct habcreae! ad fanu. Cum crgoChnftus lic jnhrmumjqui co mdigct quam
vcrMsmcdicusanimaram.vt
diciturin iTalmis. Mffit verbu
fe
quofcunquc ad
efl.in
.
fe
trahere,& in hoc apparet virtus di.
suu
Uinitatisineo
3 Etfaclum
& fanauit eos
domo f Matthari Eccemuhippblicani. Lucrant cnim

L,lifa:olcgitur
focij
Matthxi,
& idcorefituc
EJra.VtCU fequcretur j.Rcg.10 q> toaclamt parboum,&de:iii lrciis fai$comdere,& iiclequutus citHham magilirum luii,^ boc roodo faciut qui recedcntcsaio cijs ftciunr pnus ciscautum iuum,vel fecundu alios burdonem.
Et videntrsThjKfxi. Hicponnur reprdicnfiocontra nuulte murmurantes de pdi(5tis,& pnmororra Pharifaos,fecundo,coc
ccdensabeis& volensfequi Chriitum.fcciceis conuiuium, dc vocatusab
qui iunt aucforitatem quaehabeiurOfcat.d. Enntes autrm difite^ t.cs.d.ite diligenter confidcratc illu J S quod fcribttur Qfca: 6. p .'luid efl mifericordiam volo,& non facrificitim. qd.fi hac fcripturam conlideritis inuemctis mc fucere fccundu ipfam, proptcr
.
debmt baberc ad pcccatorcs , inrirmiinfirmitatcfpirituaii Sccundo reipoivdet per

,
ideo famihanter
quod condudit.
io 1\on enim veni vocare iuHos licct aliqoos iuftos vocaucricad augmentum gratiar,vt Pctrum, Andrcam, & coniimilcs.
.
tra
lobams
diftipulos,ibi.
Tuc acccffciut.Circa primum
fciedu,
II Sed peicatores.fapplt vocare adpjnitcnliam
quod
Tunc
M
%
T.urtcs
O R A L
d>ft''e c.-uid
T E
11.
Opus.n.magnar miIcricordia eft pcccatoresadp^nucntiam induccic, adreligiohis habitum afftimcndum .

eii,m>f ricoi diam.
autem
Tv$C accefferunt ad eum difcipuli Iobannis a7Wf<.Periftosqtii iadlaucrunt fedcfrequenti ;ciumo cii(IgnirlcaQtitr hypocntx ccntcscum Pharila:o,Luc.i8.b. Uiunobis infabbato.quibus reipondctur.
Tune
Tom.5.
'Hjxn-
75
,
Gloford&NicolaickLyra.
pcrfcaum
virx pcrfcctioris vocat
iljis
1:6
D
fcd ad
vcro ad
**
ccnt.am qui peccaiis gramoribus conucrcuncur, rqu.iuitosfcrepucanc , quia&hificonuc ulhfibi vidcncur

i
muo
uci
crac
Vclno
llli crederenr, &non COgere*t cpc trifiisintrarciciunij,quinquiquxritfpon(.in Jponfilarca juni.i fcpumr.rclinquicauftcrajtoiufedai-gaudiis, cpulis in-
giftri
tui
voci rndicvc vcl
.-.r.Iohancs,
Marcusfc Lucas ua
'.4 pjnitcn-
lum.
qu
ai
cnnr.V
mdchoc umhoc
*Tuncacccflcruntadcumdilcipu!iIohanj
duluct,couisblaiidus,totusamab;l;sinccdit,&:facitcocuq(I fponlxtcncr.ucquintaiti-Ctio.Chriiiuscrôquicuncccclefiam dcfponfabac , indulgebac _ . .. menfis , conuiuancibus fc non

.
3equxucum< Tribus
Sc plciu dc fupcrolio Fharifsoruin. ispeiba ifKCMQgMM,

:
iM.tttc. decaufisrcprchcdcndi funcdianms, quiadeiciutuo loh.iriplici la tanc,& (luiacalumniantur nunc icpieht

tUoJilutu.
nis dicentcs
j
Quare nos
,
tiiflitii a difcipuli
& pharifaeiiciu
autcm
tui
uegabac , donec diuinis humanaconiungcrcc.
nimus frequcntcr
Autctt icmmuni
difcipuli
non
qucm
(ciebant
cfle
propter pixlcntiam luam, b ldeit.domim.
d Ett-ktcnon iei.inabunt. Ludus de abfcncia fponfi,nec ancc inn.fiquam-
carnationc dcfuic in pacribus,

c
roajpftro
U m,&:iungutuxPhan-
iciunanit>EtaitillisIefus:
xr
b
(xisquos magiitcr
t truLimj nu. pul.
corumcon-
ik mnaucr.it. SpiritUfdiCCt difci-
lohannis
&
b Ieiunioafn, e ,. a Chciili .o.osdcecclelia genuit. lAroftoIiQnos Spintuali cnnn icmnio duni eos aponet de lponli prarlcntia giatulari iiondum lunt apti.doucenieaffuinpto fpiinufanctj lint co:iliimati.
;
Nunquid poffunt 4 ^ccpoftpaflumem dlU 1U Carne CUlli

ucrfatus eft.
lllis
dfcipullSCOn
rharilaorum
:
rj^
rtuU*.
iciunanc, quia qui opcra icgis vcl craduione hoium lcqtutur,

vcl qui ct
'fr j u g C rc
quamdlU cum
a
eff
Allcgoricc.
Quamdiunobi-
fcum
dus
elt
Tcmpoie pafsiums.
l.ctamur,cum propt.r
voccm
Chrifii
tatum
fpoufus. <N\>n
Vcnicntautem dies,cum auferetur 6

folum a
cibis.
ancefgrc;pit,abflinensabon.s, iciuno corde tabefcic . Scd ,qui

Luci.b.
f jftnicwum
ii
Chnlto adhxrct.rcricif. Iohan-
ab cis fponfus , &tuncieiunabunt . Nemo 7 autcm immittit t commiffuram panni t ru- *

Si
pccc.r.a recedit,tunc lndicenSt. pft iciunij lutus. Adnef ;: Tcrculhaiius. Certeineuan chicoi
monta gehis lllus dics iciunijsdeccr- c\ hn roiuacos pecanc (Moncani) in
ncsvmum
&
ficcramnobibic,
amemhocfoluin
quia abftmccia
meritum augec,
potqft co
eis importune traditur quibus przualct. vctusconfuctuao,tito t]uod habcnt auleretur.
quibusablatus
cui nulla cft potctia naturc..Do-
dis in
ucftimecum uctus: Tdilic cnim

5 Veteri fcilicet.
hoscilciam
IO
II
litis
p eft fponfus,tV' in tju; foloslceicimos ie- mini '

'
:
t ple-
lumorum Chnftianorum abo-
"i"
^
.
nunus aut qui pcccata donarc , tur a peceatoi ibus de-
nitudincm
cius a
ueltimcnco &peiorfcik
lcgalibus 6c propheticis ^ vctuftatibus.
clmarct.quos abftincntibus poIciunauit& Chnftus, ne prxceptum tcrat faccrc iufiiorcs i 6c pocefta dcluics.Manducat cumpcccatonbus.vc graciam
e leiuuabunt. A mundi amore, f.ippie nonfolumacibis. Spirituale enim iciunium cum ficpars *">
vita: nou2,nondumeisconuenic,qui peraliadeditifuntvcten vica: f Wjmoauu. q.d.carnalcsnondumfidepaflionis&refurrc
.
lc
P ûnquidpojfunt. Quafi dicac.Fadtun eftis,vt lugentes jem ncnc,quia eitis iponlumoccifuri. Tûnquid pofum.De vtroq^
tuiuntcllrgas.
ipintuaicuinium, quodfit per jt^ciciam iarenouati folumacibis.icdab omn:b. cerrenis. Jcm.eckbrabunt.ncc c J,ugcre qn mdiu cm illis cjtfponjus.Hcc vcrbo exptiuuc lllud tnl: ulationiuullud altejeiuniu quod pci cinccad humilicate ad gaudiu mcntis ad fpflalia fufpcnCc, 6c 16 rum qcT pertmet a cibis toi porcis alien jtc.fequenub.imiilitudinib. dc panno
in
\
confolatio cnbumir.Quo dono percepto, jpn jcumfanctum

ita
cft mtribulationc vel gaudio rndec.Cu JikIu vcl iCiiinio,qd P ablauis eritfponfus.tunr. crunr in mcvrorc 6c luclu,doncc
ftionis fohdati,non poffunt feueriora cotinentie prgcepta fu fiincre,ne pcr aufter itatcm 6t fide p^rdant. Sunt ergo difci-
puli quafi vetus veftis cui inconuenicnter
nouus pannus af-
luicm ,i.aliqua pars dodrina: quxad nou^ vica? temperancia pcicmccquia li hoc fiac,ipfadodnna quodamodofcindicui', cuius pars de ieiumo ciborum importune tradicur , cum llla doceac generalc iciunifi ab omnib. volupcatibus.cuius pannum.i.parccm qua' ad cibos pertinet,dicit non oportere hominibus adhuc vetcri vfui dcditis impertiri,quia 6c lllinc vidctur.q.concifio fieri, 6t ipli vetuftati non conuenic. Ptcrus Chryfologus . Antiquam legis fupcllccblemdiSc "no cit lu Jaicis ftudijsattnta, corruptis fenfibus , fedis fciflam,
^c
nouo fignat.oikndcnsquodcarnalibus,
6c
ob hoc vccerem
fcnfumadhuctrahcntib.hocgcnLjsieiunij nocogruar, quia dum itatarnalesfuncperfcciioncmnoua: vitarhabere non hic aic lugcrCjMarcus cv Lucas dicunt jciuna poflunt.Qîod rc.vnde ix. lple: Poftca ieiunabunt,!ion lugcbunt. * PccrusChrylologus. Interrogacus lohannes, fponfum cfle fic teftatus cft Chriitum.Qtu nabet ipoiatn fponfus cit, audit eum,gaudio gaudet pro amicus aute fponii,qui ftat ^* voccm fpofi. Coucmentet ergo difcipulis lohams mapccr
&
Pannum rudcm Euangelij nuncupatindumentum.Sed audipannum no fciflura?partem,fcd pnncipium textura?. Tuncenimprimum regahsindunicntictla deChriiti vclleretexebatur, de vellere quoddabac Agnus Dci qui collit pcccata mundi g Tollit w4.perfectiu noua: vica? qua? vna eft diuidit',& vc
purisadibus obfoletam.
.
icri fidcs
quam habet aufet tur, cui

;
perfedtio notif| debebat"'.
giftri
^$ Neque
NICOLAVS DE LYRA.
1
.
qmdditil.
Tunc accciicwLiz.HicreprebcnAit lubunnudifcipulo.
&pri~
N unquid poffunt filii fponfu. Cbrifii qui efl fponfus cccleft* .

Seji< tur
.
hjn
'int'ribu*
moponiturcoruminteirogatiomaligiiatJtiundo.CbrislircfponfiobeEfait iUis hjm . Circa primumnoundum, quoddijapuli
Lugcre,eCv.
HPiW,
6 Venienc autcm
fcilicct in p-JJi nc
deficicbmt,
Jobanuis
m tnbm defictbant,primo quia deJUa

.
abjtinentiafe iacla-
bant dicentes
1 cûare nos &: Pharifari
P
"Pbar.Jxi,'juia
w jfpra d
ieiunamus frequeter. qttia taliafunt tlum cs\cjp.0.c.Tu autcm cum leiu-
haj,&c. Sctnnuo,
cfiua pbatijxisf tyniuugibant dicenta ; Tfos aud.a a>n.lob,nia^.fifnw \urn Tb-r.Jxos redaiguenteu.,& tlia uii mfupia c. 3 .d.Vtogenus )./ 1 a*um , tjim dcmonjttaou J'-:,'<c a vci.tuia rJTenio bit qma Lbitjium arguibant ex di>
quantum ad prxfennam corporatem, in cxhrn . 7 Ec tunc iciuuabunc.^.</. tunc compctet eh tale ieimiumÂliud ti\ ieiumiiuin quod ex plemtudme perfeclione totemphtionis procedit , qualejuit M<yfi iamium in montc,quanto cttim anima eit in
dies, $CC.
& ajcenfione
&
jDiicip
bi
.
l)i
d (apuhs dicpua . .1 ,f ;n iv.\,Stc,Dcfeclum eniw difcipulotumtctorque* >~>n,dc(i-tnt-icna>4dierantIoban/icmdicaitcm,lLci
cc Agnus DcT,eccc qijtcoUic pcccatamundi, lob.i.d.
contempiatioue magts eleuata, tanto efi pautiori alimento conteuta, vnde O" 1 o. ethicotum ditit Tbilofopbus y quodfelix soni emph'iuut eftpaualjimis contentus.Et tale leiwnum no competahat difcipulis , quia adbnc etant tudes impetfebli, fedprius debuerunt per cbarita ttmfpirituffan tli innofar/, quodfaCtum eft die Tentecofles , quando tunc debuerunt incipefuerunt pcr grai-mfanclifpiritus innouati, re nouum modum viuendi , boc eft quod dicit Saluatorper iupltx exemplum.Ttimum ponitur bic .
&
&
&
Ltaitill,>ki".is .H.cpon.tutCbrtjii nfpv.jio: inquaoflcndit,

-.n.porale
Nemo auccm
I
non compitiba: futs itio temdifcipulis pro porrrfnia dnplex cjt iau:u ,.. QHoddam quod oidinatur ad carttis refrai.vinnci,., .,- al toiy.cnpUf.oacm dtfpontt , <? ifiudnon compctcfrat dtfupulii Cbrijlt , quando etat cum eis torporaliter , c^ hoc efl
1HodiciH-mm
9 10 Invcftimcntum vctus.quiaboccaufatdefotmitatcmfeupvlfbritudinem a vcftimeiito . 11 Et peior . quta propter dcformitatem non coniungitur forJide * atm
n mictic. i. imtluram feufupplementum

in nouitate cftfpiffior.
anni rudis f.noui^quia
quod
M
$
O R A L
T E R.
Wunqu,dpoffunt,&t. q.d.No. Ifli filii siitdenouo per baChi iflo pcifmu cx cci ii -fi.i gcncrati,& iftis no suc k:iiu,ia
&
peccatpm,tfjciciunandumefteis per p^nitenti^cffeclum. 8 T(two autcm immittit commiffuram, hic dicifnouus pfenruis rudis.Pcrqucm 6c pcr vinu fignificatur nouitas facrameto-
|mponcda,quu
g*ndtH/ri,pax } c
.
[icucdic.f
Ld
GA^.d.ftuausfpiritus
cflcbaritas.
rum
'.
u .lulccctur ab cis fponfus per
morule
pec-
cccleiiafticorum,qua; non funtadminiftraiidahon.ini bui in vcitutatc peccacorum manencibus.
Hxc
v n
a Phanfei.
que^
Match XI
i
.
Cap. IX.
vel illuminatus,quia accepic vcrba vica: dare nobis. Vidcs dominii in carnc
78
D
veceribus vtrib.copa7{equemittunt. Eofdcmdifcipulos uos nouo vino.i.fpiricualib.przcepcis facilius dirumpi, rat > ^ dicic.Sed poft afcenfione accepco fpi qua id poffe concinere ricu facfi siic vcrcs noui.Alicer Vtres veceres funt Scrib* SC
vcntiirum,cadicadpcdeseiiisdi-
cens.Qif infirmu
eft Dei,fortius
cfthommibus.Pro filia ro>
gat,i.profynagoga,qua:folalegcinfirucbivnicacicr.-it.qii2B
Pannus nouus,& vinum noui^precepcaeuangelij.

Nouj
viti myrtetia
Jcgc 6L prophetis educaca,poit<J filios

a
Dco gencrare dcbuic
no
fuftinereluda;i, pofiiinc
;i ne maior fiat fciffura, cu quibus Galathxpracepca legis mifcebancm vtrcs vereres vinum nouum mittences. Conueniuncau
non funt commiicnda mcntibus nondu innouatis.
furafic.Neque miccuncvinuno uuminva
fpincualcs.crroribus langucns, in pcccacis moricur. Pnus pro ea

patrcs rogauerunc.tame magna fidcs genrium prius impctrauic.
Quod
li
iit,Bcc
rudes mentes hoc pati poflunr.
cem haxprccepta euangelicaacradicsonib. pofioliS,nonhis qui maiorum deprauati fincerirace
tresveceres.Alioquinrumpunturvctes,& a nihil
Ipfa,docttina
ptodelt. b Ipfx mentes pondere precefjtoiuin
uiff>cantur.
Synagogain
ciuicacelcgis, vcin
domoin qua
cfi,
vnius
Dei
culcus
.
vinum effundirur,& vtres pereuc. Sed viNo aa

myiteri.i
moritur&fufciratur
H ec
qia
mentibus innouatis committuntui,

e.i
Doftrina
me-
non in domo,non
in vrbc,a
pra?ccpcorum
aifiodire. Difiac inter
Chrifti
ncqueunc
motix traduut,& mcns non
fine fruttu.
f.cap
nouum vinum &t vefhmencum.Vmo incus rcficimur,vefte foris tegimur. Veftis

iuce quibus coram homimbus fidei fpei &C mus. Vinu fcruor
, ,
num no"uum in vtres nouos miccut & am bo conferuanrur t Uxc illo loquenre ad
.
perlegem cxdudebatur,fcd in jtinere a domino fanaf.V nde bL

apufloli prxdicari
.
yobisoporteba'.
:
pnmum
vabum
b c os
kmlho
^:T J
ecce princeps vnus accetfic

.
& ado-
iilud,&in
Dei Sfcdqaon.re. Aft.13.5. &c.ec.co>i. ad;
rabac eum,diccns
Incarnatus.
Domine filia mea moa
Secundum Marcum
&:
Lucam,
r.
Mifcricordia: vel potenti.-.
mulicromnem
fubftancri
ih
Mar..j. e.
charicacis
quainconfpcctuin
incus.
do defuncta efr,(ed veni,impone manum

a
Ad
fe
nouicatc fenfus
reforma-
per
deuotionern patium r-lp.ciens.ludaiis piius veibum vitz oc per apoltoios prxdlcauit.

.
mcdicoserogauic,neccura:ip.-tuic,quiaquanco nisgisgencihcas viresnaturalis ludutiria; ad
E
f J A\ ei 's
mur.
js
tuam
vcer
Aug.A fcice; ab vc# apellaci
ch^refi
\c.61. i"unc,/,bxos.n.gra?ce,l?.ciiie
ii dicicur,
Ec furgens Ie(uper eam, & uiuec fus fequebacur eu,& dilcipuli eius.tEt eca
Ecclelia gent
ph lofophosexpcndit.qui r< cê vmendi pra:Ci.pca hc>miiubus,fe

darc promittcbanCjtanto minus poccrata foidibus hbcran , fcd
vbi ca?lcfiem
ra
<.
'.
um
quem pcrhibencur infia tum &opercum circumire bac
b
b
Carnal
um
delcftationum
depf.<l, ; gc.ii.ci
1
"
a^ccetfic re tro> tetigic tem,& Menadum bacchantum- d duodccimannis, hac fcnccntja fuis e confunduncur. Nam &. qui acque chorcas commendarcc. ccfiicfynagogc pnnccps erac,& luccu magnopremebacur. b Eiccprinccps vnus accdjit Marcus Lucas dicut ar. h'fy c Mniier qu<. Saluccm Iuda:is paratam ,fpe certa praripuic nagogu norrime lairum 6c 'ilia no morcuam, fed mor i pro xunii.Scd MatthvUS caufa breuicatis d cit rog iffc,quod con gencihcas, d Du dccim annis .Duodecim annis fluxic,ficuc & illa filia cre ftacfadueife, neeactendc verbapjcns ,fedqd cogicmic& uerat duodcnis quia cx quu fynagoga c^ pic Dco ranuilan, vdlec rcuiuifcerc, qua ,)6 voluic.Ica.n.defperabac,vcpouu> viuam inucnin polfc. Vcrunque.n.pecicu elt , vt vd cepic gc icilicas ldoiolatna &c pcccaco poliui. pucabac e JLcccijit. Crc didic,dixit,quia his tribus fide 6i. operc ommoriente faluarctjvel mortuamfufcitarcc. Eccepn>,ccps. Ar iignificac.DiCitur lairus.i.iiluminaus msfalusacquincur. chifynagogus.Moyfen
.
chances,tanquam lpfi finccuansclici vcres noui nouo vino revero Chnltus cbrieta pleci,ac fi
ccmulie^quxfanguinisfluxupaciebacur
Supeiabundans
c
. b Fide. Foltafientionera.
medicum cogno-
hirciiiri.il..
uicadclfc,cgpic
Quia ~
eum fequitur. d Manu ridei.
remcdum fpcrtsimpcff.
&
e&quercre. * Chry. Opus ccia fermonib. adiungicur , vcPhawfaimagis
&
vel
&
Si
* cum veteripanno,&fic de faali caufatur ruptura maior in veteri. Secw. lum excmp 'u <n ponit adhxcd. I Ncque rmccunt.</M ttttceji in ebutl'uioie Ccterapatent.Et bit vult lOruludere, quod eaqudfuntperfcclionis magnx, nonfuntimpO' nenda bom:nibns,donec fpdiau fuerint veteri vha . i Hjec illo Hic pmuntur (f^xdam miracula .id difcipulorum condimd<tiir in duaipxrus , firmationem . ejuiaprimo narrat ad bxc otudam miracula iu fp< ciali,lecundo,mu ta condudit ingenerabjbi. Eccircumibac .Tsanaintres, fecundntt tru miracub qusnarrat. Jecuda.ib Ec tianf. uutCMrtia /&i.Egrefiis autem ilhs.Trima in
t .
1
NICOLAVS DE LYRA.
Domine filia Marcus autem dicit

. .
poffet
qitod fuperucucrunt de domo,qui dixerunt. 7{oU vexarc magiii>um,quia dcfunfta efifilta tua,crcdentes qitod Cbrijtus non po(kt Jufcttare eam a mortuis , Ucct eamfanaie . Matib&tts igi.ur tfla omittit,vt breuius fcribat,
Lucas autem quod moritbaiur , hoc eii verum quandopaler ab ea , venitai leftrn ,fed receffu antequam Iefus veniret aa domun: patris eius,filia mortua csl , proptcr nunctj
mis
&
&
qttod dixit eam effe in extre-
&
acctpit patris vetbum ab tlio tempore quo retipit nnncmm , quia ajfecuratns pe, Cbriflnm dicentem ftbi.Confide. vt dicit Marcus, crcdidit
ipfam fufcitandam pcr ipfum

ritum
iteris
.
6 Ec furgcns lcius.pergens.fad domnm eius propter fidei fn<
tne-
trestfu:ap<uno incipil narrarc prtmHm >n < iculum, fecundo tnterponitqtoddam ulmdiri mediofacluft,:bi.Eccc mulier. te*tio reuertitut
7 Ececcemulier
Hicinterponiturmiraculumdefanatione mu-
adprimum,ibt.Eicum venilf X.Vrim-tm autem miraculum fuit de fufcitatione cuiufdam puciU d-.fu >clf yj- hoc incipit narrare dices.
Hec illo.&c.fcoc eji

tetexpf&cedentibus
3
adlobannis dtfcpdos^reprebsndendoeos^vtpa
ifle ,
non exprimitur Q^taUs aw.emfuitprincep* hic,fed babeiur Mar.<>.& Luc.%.bi erat priiceps fyna dicitur^quod gogx. ludtii enim babebant ta',tum vntm templttrh , vbipoterant offetre &immola>e f.in lerufae u, fcd ia abjjs ciustatibus villis babebant loca determinata , in b >s conueniebxt ai orandum
.
Ecce princeps
operibus uccupart S ecunda fui: ,vt pr miraculu faHumin via archifynagotermino . Digns hoc vidcns cenificaretur de (ufcitacione filix.fux
.
hxmorroijjk, quod fecit Chriflusinvia eundoad fufcitationem pwili*. Quoi fccu Cb>i(lns iuplici dccaufa. "Primafu:t y t oflenderct nobis , -iuoi non fotnm in termino , fed in via debemus bonis
cit igitur
euaigelifla.Et ecce mulier.qug fiuxum, &c,Hoc c.xpri

,
&
mitur vt oflendat infirmitatis prolixitatem
& curationisdifficulta'
& audiendum verbum Qei,&
q<i
popitlus
tra
,
communem vUttatem popult
Ixndum de his qux pertinebvtt ad
tem. 8 Accefsit retro. Chriflus cnim erat inturba magna , vtdicunt ideo nun pjtcrat dcfacili habcre Marcus Lucas , acccffnrn ad
&
&illequi prxerat cuius aHtloritate
ettm.
congregatiofi<bat,dicebaiurprmccpsfy,ixgog, tahscrat iiiequi acceffit ad Jefum ,
Ecadorabaceura./dciecfo/ci/;crt
.
fibi
reuercntiam debitam
Eccecigicfimbriam vcfiimencicius. Cbriflus cnimportavedtmentum fttum ad moinm lui&orum jldcttius euidentiam faendum ,quodpopulits Iudaicis denno Chrilitts erat nafcitu-
bat
dicens
rus fccundutn carnem
dcbebat pdicrc
quadam fanditate
$<
Do-
fpeciali
pnc
MORALITER.
ncorum fuorum ccclefia , qua: tunc moncur quando
Nticllloloauente.Vnnccps iftefuitarchifynagogns,pcr que lignaiur arch.eptfjopu ., cuius filia dicitur qu.elibec (ufTraga
aliquo in fide vel moribus deprauacur, &cunc archic-pifcopus dcbec crga Deu quantum potefi pro fufcitationc eius laborare 7 Et ecce.H^c mulier gentiljtare fedaca fuic effu-
fignat,qua:
errore
ali-
iionefangmnis
mmyrumccponb. duodecim
impcracortl
f quorum
i
a
& dominum.fedFimbriam A
Si tetiâo.
f
79
Glof.ord&NicolaideLyra.
non
veflc.
180
D
Quta nrn
vidit in carne
ft.fccpirpernpoftolos
incarrottonis Vcrtum.
Bcatusqui vc exrrcfmam partem vcrbifideiangit
j&ftaurcmwfimp.iciintclbgentiamagnvir.
sdominicc.iclinir.itio.niinpotcftasintracorpiismancs rcbus caduns ctin.iriui.-m adCorde etedebar ad iultitiam. dcrctfanicacis,fl-vfqucin fimfimbriamvrftimcnti cius . Dicebac cnini brum opcratio diuina procedc1 Si fufcepeto fidem iiu-tnarionis ejut. rct.Ni-n cnim ditnfibilis cV: com
prchcnfibiliserat Deus,ncorporca rc claudctctut.
ad diploidis or.im afccnderir,omnKi mnrboi B mcdicamcn rum cxifTirquam quidc rn ftatuam Domini Icfu imagincm dicuntcspriincrc.Manfit aUtcmad noftiam Ztaccttw b Co* fidcfiluu Crcd d>r vcique quar pcciic , fcd mculcat robur,& pcrfcu. rcntiam fidct. c Fidiffet. Tbirines funtcar-
men Ibgubrecanent
Hi
2
s.
funttnagiftri mtCTorefuo
a intrafc
1
i>i
Ab omni imq-itire
vcftimcntum tctigcrdtantum indicioad n.ifmcoidiaro' mundabor. b A

fc pi arlciuit
fnbdicos demulcetes, &c curbam Iudarorutn aduerfus do6trmam
Chnfticalcicranruim.
Jtaeo ;> ia
Qma quot
Chrvfoiiomus. Nonapcr Kfedoocujtccum fidc vcftcm

fidc,dixi,quo ipn'tetigir. ab b rjon dtxit,libcrabor
&videns ciuSjfalua'ero. Atleiusconuerfus Ideo tua

eam,dixit.
a
Cuni
num
mc
Qni.i fvnagoga hrtitiam dommica: inhabicatio iilia cua Fi.irJ a Ha-e fpcm. a ,M nispro inndclitite mific.q.inf Fidcstu3 tcial- 4 Confidc'rilia. terfic i tes&; cuilantes morcua
5
prsdeflimni^bot
tt.
vocauit.
Et tnrb,;n.
hacargfitudinc,
Cans
,
li
vcftcmcius
ab
lam ineo quod

.
uedidilti.
b Ex illa huia.doroinic;aducntu. cepit habrrr la utcm b
ec.
11
Solum iudieium
T
pacebar,
qil
i,,^
non dubitetigcro,an non^Scd

fanifitem
fc
uam fecit
c
Et falua facla
cft
mulicr e x
illa
ejufmodi
fiJio
Amimpt.f.eleftUgentuni,tidcsChril,ipizdicatuiin populo
^liri) f
" 1 ex P l,,,t
.
,t
d,ccns Nt>
CllfiS
miffllS,niil
ad
Ij.
taduconfa uturamjacoefBr.
*
ludcoium.
_
rierunc
Non qubd
pC-
fine miicri-
Opratus. Vidcns a
tacas cc
, pro d cipis cjum C * 1 " _ Ho D::nittr prifuariones.quiaijuid.iaidiiieiit.arainideClui.io.eleP t ccllic inturbam, vidctficmedf r.n. : Chvvfoftnmus. Chrifri c uii),vidct & populum,cogcbat Re^ccditc, noneft cnim 7 ciîasvijiucifasprpiccit,p.it entuanrcm,dicebat illam dolor vt mc dtemam p ( ahcno- b Quia Peo viuunt ouinia. 8 tCS rUltCTl' puell.f intlodilX C, llC a necauN..ni"-ii:.cataeltpoftclco8 rct , pudof iir.pcdiebac
i
Dei
lchm
virtutcs,
hora. Etcum vcniiTetlcujsindomum prin , cbrdiaefTetDeus,veleiusufifed poff pktiiit m fufc*& turbam tumul- 6 , & vidiffct tibicincs
.
i
fiun
indicarcr, inucnit confilium tactta fidcs f

,
coram mafculis
mortua pucUa,lcd dcrmir,
ôaiaciunrludriairenfumdaienMeinr^.û.
^ & dendcbac eu. ^ firffit dJCl, OUld alitCrCUMUit, d &ance ud

,
<v.
Mittamrqnit manum meacn g Et &: targam firnbriaro vcflimcn- h

XUjaLmit. tihuius.&fanafiam.
eft
cum cicdta eilct turba

e
f
,intrauit&tenuici
lae.fefmbnefpemcrigic.Vndc
'/
Cvrillus Alcxand.-Sacrificiu vnu

.
&
Chnflus
Huius
facriflcii
carne
fi
pcrfcctu lmmolatus qtns tecigenccohtiriiid
Tv;
ef.
ii diccbar, /^j ct ait ,1 tli enim mortu.i f>m Hajed dwiti:. Vobis morcua cft. |, C o ai furcicare poi
Hifto-
ri*v.H-
tocbficabicurifitmmuridusefi,fanabjtur,i"nnpbgacft.Sic denique inrellcxic &!llaquxproflini:umfanguini$ patieba cnro fan_ta fan&oru,idcir tuT,quta iplc- cflct caro fac rifit u,cV co acccfhc ;.d ipsa.Ipfa quidc carnc fanctJ concingere r.6 au!unt ,apdct,rtoridu.n.mundatanicrat,neque qua pertctta vcfttn c;ui, quo fan&acaro prcheiidrrcrJedfimbriatetigit fidehtactu virtutem clicuit cx carnc , qu* fe tcgebatur, flrb.mmuodtfia fanctificarec,&: plagam quam paticbatur, fa na-cc . * Eufcbius Caefaricn. Ante fores huius mulieris.accepimus a?reamhu'us imagincmingenu inclinacam, &paflisance manibus fupplicanci fimilem confpici. E rcgione auteillius akeram cx c.idem matcna viri rccSra cffigiem ftarc,decnre
teiT,cformii Bt drridcbant eum, ^< Chfyfofiorhus.Qtjoriiamf.>lenrhd - Vt mines facia preccrit;:quc fiena crcdcrc , fuis if forC verbis ic rifu cos praocctipac, quod j_ in Lazaro fccic cum dixic, vbi
i
tam
n:
anima qu.:m
in eorpi fe.
pofuiftiseum. Ut ann atda

trauit
&
effct.ideft cum reprobaci cflctit in iforcs , int-lcctorum mcntcs. Moralitcr.Tur ba cufai uni Ciidenda t ft vr animarcfur-
Lm
dploideinduta,manumquefuam 1II1 proccndentem,Huius ad pedes peregnnu qucddam hciba genus nafcicur qct cft ad
,
gar.S-cundum Lu.'amdcc.artirbanullusadhibctur,niil Pi trus Iacobus & Iohanr.es , tSt pf & matcr puella*,q.a blaljhhcmis 5_ irriforibus non *ii.nt rcuelanda myftcna fcd lidc.ib. qui honofcatvVnde dibv.Iuftifjcan efl fapientia afitijsfuis. h Et tcnuitmahum Nifi pnus manus iudeoru q fanguineple n^ funr,mundat^ finc a morce.no rcfiirgunt.Tcnuit manum leprofam Moyfi,per qued c.irnalia optra fpifiCQalitcr inccili Moraltter Puclla fignat p- ccati dckxlaciouem gi fecic
-
Ln.
4$
ad-
*
prx
pt qu
>
NICOLAVS DE
iIa\ j
ipulis,& abets dniingui.
& ideo data
LYRA.
esi eii circiicifia y
jiîum dtilinQiitum in cjrneSimihter data eji eis lex , vt bab:rent quendam Fpecialem modu;n vinendi . Similiter prxceptum
iii
f<it eis in babitu difitngm
.4.7,
, vtpatet Tîvne. if.d.Loqueredefiltjs Jfv* fucia-tt Jibifimbria! pcr quatuor angulos palliornm , ponentes imeit vutas hyacintbin* qux erant ca-
excitant a'id.iciam,ficntpatet in bellicis tubh,& aliqus. deuotioncm, >t patet in canticis eccleftaflicis,& aliqua Ixtitiamjicutpatet in dilamentatione, utrfis inslrttmcntis mnflcii,& alia excitant fletum
&
6
&
magnarttm perfonaru y vtlprouocaretur multitudo ad flctum . Et tales dkuntur hic tibicines.
talibus >teba>itnr antiquitns infcpulturis
carmen.f.lugubre cantantes.
byacvuhinttîttttinim
lefiis
tolons deftg ia'o.in\ q>iod debb.it b.ibsn- co<iuerfationem eminentem prx cxteris,fecidum quod "Paulut dicit ad Tbil.+.lôflra au
Et turbam tumtilcuantem. Idefl , 'achrymantem ciulanillud vocatur timuhtis , quiacaufat fonumtonfuftm Setem,&
.
&
quitur.
tSM i ohuirfatio
in
cahs efl$Pn<U fequitur ibiJem T^nme.
(ordenlurmandatorumDci ,
&
^.d.Vt re.
7
8
Non
fint fanfti
alia legalia obferuauit , fuut vfque ad Dalfio'iem,& ideo mulier tetigit jimbriam,quia illud quod cfl in an guiopi Y.'f quod tfla partc pofleno, ,facilius potcji attingi .
etgo +eftrta pnrtabat Cb/iflus
&
domino Ucofuo
Talem
natur.t,
eft mortiu ptiella. qma licet efft mortua fecmdum viii tamen nonerat morrua illi qui potcrat eam fnfcitjrc dicit y Scd d ormit. quktpoterat eam icafaciliter fufcitare y
>W
ftcut
Diccbac en m. f.credendo.
Si
y
cctigero. non mtia peflimenta habtant aliquam virtutemfa-
aandi
bomn putcfl almm bominem afomno cxcitare. 9 Et deridcbant eum. credentes,quod loqueretur ex ignorantia, quiafciebant cam mortuam. Io t cum eiecta.*' quo enim erant incred'di,nan erant digni vi
dere miraailum,quia fcriptum nibus.
II
fcUauuperbocdeclaratur virtus iliorum quorum funt

Icfus. approbans ipflusfidem.
>efli-
efl
fupra 7\c. Tfolite fantlum dare ca-
tmema.
At
Intratlic.
cum Tetro
Marc.
4
5
& Jobanne & patre & matre puclU

,
VI
mMpnpfitm exntant melodi*

D.utrfx
Duif.Conf.de, paiet Iuera. Lc ctj.ii scnAlcM.hc renertnur ad nanandum miraculum pri dtfufctUtbnepntlU diccns.Etcum vcnifTct,&c.
dtuerfas pafflones
exprefflus dicitur
5 .ad
boc vt
isii
effent tcfles miraculi.
m bominc. Mtqux enim

excitant
1 1 Ec CCnuir. per taitum enim cnrabat,vi o\~Underct,qnoi ;",... bu matutas erat inflrumentum diuinitatis miraculafacientis , vt dtftvm
eflfupra.
Ec
exemplo, Humanitas .n.ue,ftimcntum diut nuatis cft in Chi iilo,dc quo df Phihppcn.i.a. In fimilirudinehominumtadus cft,& ha. inuehtus, vthomo. Eccluic a fiuxu fangumis fanata fuic,quia fundcrefanguinemcatho
alijgcntiles cius
MORALITER.
t quoruNc-ofuirprimiisquipcrfcquucionc prima mouit concraccclefia.Hcc: aute nmlicr fimbriam ucftimcci Chrifurccifcir.quadoCuft.uit.iius ftdc lncarnaciorus crcdidir,
&
licumccftauic.
ain
Et
i8i
Matth XI
J^n
nirn digni ertnt
@ A
k
'
Cap.
vidre,qnod non credehant.
IX.
mile.
e
}
i8z
D
adhuccordc tedH, nondum ope

re pcrpctratam , cuius facilcm correetioneni dominus oftedit
manum
I
eius,
&dixirpuelUfurge Etfurb Quia
rl
f>e niorte intidelitatit.
inemnem
terramexiuit lomi<: ee u
'
dicendo puclls Surge . Nam in alijsduobus quos fufcitauic, aliquamvidetiirfecifiemora. Vel diccndo vel iii expe&ando,
.
re'xit
puclla,
& exiit fama h?c in vniucrsa

"f
Tranfire volentede
mundo ad
laapud finguIosinuenciimus,ac que in eis concranum,quod folui non poflit occuirat, noncfie hoc idem taitum , fed aliud li-
jiatrem,
terramilla. Ettranfeunteinde
a
Seeundurn humanitatem aiiurnptim. b Aliqui ex
ejui
kfutequu
Mcis
& gcntibus
Chryfoftomus
Quare Muth.
fuerunt.fine luinineveiiratit.
clamances eos fcoui permilit?
le.r-e.
i.i
\t. Inuenis tibi
d!c->
i.e.
p*rge
ProLa-
zaro frcrnult
i fp, r tU)
rurbauit fe,
ti
iunteu duo cscaclamantcs,

a
& dicetes:
,
Docer fcilicec ambicioncmcfic

fugiendam,-& inaner.n hanc 2J0 ria-m non.conquirec\dam. Nam cu prope doiT.imi effet ,diftulic curacionem eon jm,vc occulcius ibi curaret, acidco etiam nulli hac de tc quidpiam dicece praeccpit
.
Qucra veiam ucdinus afluir.ufifle camem.

fili
flcuitjclamauit. Pro qnosutder.zoî.
uota? forores.i.follicita cogitationes Puclla iam in domopau-
fMiferere noftri
a
Dauid.
ridei
Cum aurem
vt fides,
Cum coelos tfceml

ccelcfia eir.
lfct.
b Domut in qua cseos iliummauit lanfta

conaenerunt
la
vniuwm
nemicisarbitrisTulg::, & cis vt

ni manifeftcnt precipkur.Iuuenis extra portam multa curba co
ve^nifletdo^mumâcce^flcruntadeucceci,
a
Fidem
confeflio promat. f Non quafi aelcius interrogat,fed ortndo ioipetiet cjuodipfe vult date .
:
mitante Lazarus quoque cora

multis.quia publrcanoxapubhco egec remedio,leuis leuiori,&:
& dicit eis lcfus

c
?
hoc pofsu Cre'ditis,quia faCerc yobis Dicutlt ci Vtique domine

:
Creditis quia boc pojjum,
&c>
fil-
rbi fupta
Idem,
Si mjfericordia fo-
f Confeflio
oiis
taAummeietut
pietatis.
la faluos
faciebar,curomnes
facit t
fccreta potefl delcn penitentia . a Tranfeunte. i. de domo priricipis in
Tunc tetigitoculoseorumjdicens: Secun

a
uos non
Habetenjmipfa
fuam domu.Domus pnnfynagoga

efl, fua
.
Ideft.ficut fides illuminat roentem.ita oculisreltituit lucem.^N n tamfeninitinere lanati funt.fed poltquatn vcVutiJonlum.i.celosafcendic.
mifericordia
cipis
domus
dum fide vellram fia

Exemplum
fugieudi
quandamranone quoniam ineorum fidequi faluanturjradices agere (olethis
vobis.. Et aperti funt

lllis
Nec
cejcftis Ierufalem a .DKocrfc/.efrr.Duocaxi.duopo
oculi eorum. Et comminatus cft

iactantia:
.
Icfus,
de caufis tatummodo fidem
puliinfcij,
donec Chriflum ce_,
dicens:Vidctc ne quis
tes t
fciat.Illi
aute cxeun
.
pcruntfequi.
Hecde duobus eacis &de muto demof iaco ful 9 Matcha.9

,
a 1 Fropter memotiam gtatiz,noo poflunt tacere iuftum mtei fe efle coi.ttarium .
INota aliquod
diftamauerunt
illis
b
,
eum iri tota terra illa:

5Tia:dicatores.
verum eriamquoniam filium D.ûid cumappclla bant, ad altius teducci c vokns, vt dignam deipfo c-xirtimatioabeispetit,
gaueconwra pomr.Illi
i
aurcm duo ceci,dequi busalj narrar, non func ifti fed >d IX. fimtlefactumcft: Ita vtflMatllrcs . chaus non illiuscciam fafti meMr.7-d.
uidicium facerent, inrcrrogauit, crediris, &c..

nt
m rcitLimque
xit,
t EgrelTis aut
A
confcfsione
fidei.
ecce obtulerunt ei hodcditum

c
Non d
^
Idolola.tiiz
f Ablata
*
idololatria.
c
cipib.id a patre meo irnpecrare
quoniam poffum pre
mine mutum dsemonium hnte &eie cl:o

IConfcflus
eft
miniirer.poflct putan
.
quod
nflC
Chnftutn
9
w
fedquoniampoflumhocfacere. d Hominem .Significacgencilem
dicitdicmm
fcire
liinilia
,
fuifle deillis.
Sed
eflc
debemus quarda fatfc
dxmonio loquutus eft mutus , &miratX

idololatria confcffus cfl
IO populum.
C
1
quodprobatur cum ide uagcl;ttavtraquecommemorat,vtfi quando talia fingula
vclomnegenushonvnum, quo duito per prardicadonemad Chnftum, Acabbta

.
Chriftum
#
,
Raboth
NICOLAVS DE LYRA.
Ec furrexit.tfrf vitam perfetle refiituta 2 Et tranfcunte Hicponitur fecundum miraculum illuminatione ccornm
. .< .
quxfuntpartim Trolwnjarja
corum,ftcut
ilte
& panim inuoluntaria,vt dicitnr 3 Xtbi' mart, vult & non vultproijcequiproijcit merces
in
principale in
re diuerfis rcfpec7.bus,quia
ti
non vult abjblute
vult
tamn in caju ta-
dfim.t Idrns Witom

11
pofttus
fiiia
SequutifUrit.ôcdfi<rHfemewrj?7/itB Dauidy Fulgataenim fama erat apud ludos , quod Chriflus nafciturus crat iefemine Da* ud fecundum carnem, idt quia credebantfirmiter ipfum effe Cbri fiumpromiffumipfiDauidy ideovocant eum fcfilium Dauid. i"c;
&
pale de dsmenis ehclione

natis
.
Egreflls. Hicconfcqnenterponiturtertiummiraculttmprinci* Egt cflis autem illis.i. cecis iam ilhmi.
tfnitur
4 Crcditis.T^w qutrit boc quaft ignorans eorumfidem,quia omnia fcebatper a rtitndinem , fed vt conftflio exteriar addatttrfidti interioti,& ftc fint digniores iHuminari,quia fccuudum quod icribnnr ad I*.p.io.6.Cordc cn:m crcditur ad iuftitiam,ore autem fit con
fpfiio
7 Obtulet unt.bomines.f.illius terne . 8 Hom incm. Dicitur autem dxmomum mtttum nonformaliter,fed : effeftiue tanfum Ud cuius intelltli-m conftderandtm, quod natura obedit corpordts fpirituali ad motum localem,voces autcm ftgnificar Lbiorum aliorum inftrumentiuformanturpermotum.lingu torum naturaltum , ideoquiad.tmonpro volnntate fuapoteflilla
&
&
ad falutcm . Sequiiur. auicmi.publn e nunci merunt.Scd qu iritur,quo fxcrt-nt cb5 trarium eius quod dixerat eis : QîaaulCbriflns voluit fiaidludat
llli
:
localitcr
ejrftc
mouere , poteii per imguam bominis diucrfa verbaformare , arreptitii aliquando toquuntur idioma eis ignotum , purus lai,
cus latinum,& boc
tipr*- faxit eis aut nrm

1
<
Sinvluit
non
an
e ms
&
fequiturqubaftcerint contraprt' crptum

:
niacus
fic
.
u-nnt.
c:
fanatine
pcccaur-ut.t , </HoJ 01. wiaftur ,qu anvnftnjfcrtdigni Sin a ,tei vcluit , Uc,u>turquoi! Cbriflus mcda\ veldu-
efl manifcflum fignum, qnodfic loquensftt d<tnoquiatalisloquutiononpoteflprocedere nifi ab aliqtto intdlc8u,& idto cum uon procedat ab intelleclu hcminis taleidioma
piex in vcrbis fuit,qi'od eit inpofftbiU. taiiito nitur duplex vol inta<,ficHt
fiiii
& aiwabenepl.tciti
,
aliquidftmplicittr
bltcari
& naturajpn.i diu:na,& duplex,vna Vtlunta-i enim bencplaciti qua vult & abfolute & Chrflus rcluit miraculumpuefl
.
Scicdum qucdin 'bnflopocfl
ignorantes, fequitur quod procedat ab intelleClu angcli vcl nis linguam ftc mouentis , mouere ficut damon
fic
qnia contra
volmtatem bencplaciti
,
linguam ad loquendumidiomaincognitum, ita potefl impedirc ttnguam ne moucatur ad loquendum idioma cognitum , fic reddtt bominent mutum. tahs autem erat ille oblatns Chuflo, pnftcr quod fepottfl
&
dxmo-
&
nih^tfit
benefit con'ra
,
volu.aatem ft%ni.M't fuit in Cbriflo voluntas

l]us
bumana
&
qmfur
ftc
Chn-
quodammodnv duit
&
9 Et c\eko. quiaamoto impedimento

cutprius
1
.
habuit officium
loquendifi-
quodammodo
noluit
.
cari, quiavoluit publican ad De gloriam cHcnderet human&m laudem cffe
miraculum publiIôluit autcm hoc ,vt
o Et m iratz.quia admiratio confmgit ex infpecHone rei infoliu ,
fugiendam ,fuut etiamfunt aliqua
quodfuit in propo/ito. Sequitur .
qu&
Nunexeuntes diffcmauerunt eum, &c. 6 F.grcflis autem il. ecce obtulerunt ci
MORALITER.
1
Et
rraw/f^/e.peripfosfignificantrfideles
fimplices&.gna
ri,quif'quurnirdominumquandodcuotevadutadfermo nem audu ndf.,& ab eo illuminantur q uando ab eo per pr?H.rnrorcm fti uutur dc ncceffarijs ad falutem. Per hocautcm quoddicitur.
ii
f r'tdererqm>.vftcnditur, quod prcdic; tordcrcauerene

fans hominfi poffitfibi nocere, quia
ramrm diuinu rccipics bcncficium,dcbct cx hoc ipTbm laudarc,fubditur illi autem

.
honunem niutum dimonium habentem,&c. Pcr ijlum fignificatur homo pefli fiix a dtjmo nc per pcccatum mortale. Et dicicur nuitus.quia 1 qui noi pot mcntoric,fed Dco OJfcmcfus ofl rtur, oirindo itiflipro co deprecantur Scd tunC dainon eijc itur.Mundo percatu ipfius a Deo prr infufioncm grati* r laxatur, runc folmt cuis lingua nd Dei pfarcotua perfoluenda Phanfxiautem da:moniorum principi ba?cattribuntcs, funt homircs mali gm bonum dcprauarc ftudcntes .
.
&
exeuntes
Et
,8*
"*
GIof.orcL&NicolaideLyra. K
n ,bn.ronumcor.fefnV.
I84
Et
circumibit
.
*.*.*
b. W
Quit
.
/\
,,
A_;twtMi n fVirtibut domine CmiA. .. fottibutdorain. *

r
.
b
$
Jeftis
omnes
T>
Von p.ophrunon pKtuich
.,
tamc nd.rfctacr.&miKUSc*
fuidusdicunt.
* Chrvfolt.
funt turbc,diccntes.
, Qu... uiitute
negre
Nunquam apparuu iic cilurnnuntui aonoollunt

1
Chryfoftomus
Voluicdo- Hnm.j
Matth
<
pcr
rninusipfofadto arguereaccu-
Non naturah cur-
infuzgrotacio, feddxmon.s
in Ifracl. Pbiritxi
fidm.lliaccedit.Q^pioPV* ipkper fc viucrc oraicquelelumnoopocuic.ligataqucl.neuafibi
cipc
i.tceinen, ie l.iuK yb. pM .ndi*-.cmerprd.c.bt.non perioo.f ciedrat.um qu*irn.

.
autem diccbant In pnndarmoniorum cijcit dxmoncs. Et cir.
facionem Pharifeorum.Dzmo enimconuitium paffus,non bc

ncfacic, fed nocec cis qui
j. uC .
eum
honorant.
Dommusaucecon-
vnacum antmadcmo rkabalus affcrcur.. Quisob

rcs ncc fidcm conim cfflagilaboranccm tauit , fcd lUico
curauic.
.,
.
b cumibat lefus omncsciuitatcs
&
caltclla,
1 Vi
doccns
, Maii
oTct .d legnuu ptrd.cr.onem.oue

m.t.cuU.
in fyn.'gogis
corum
& prardtcans
.
cc'e.te
quibs>oa
j
perludebnt veib.,pnlJdec.nt
euangeliumrcgni,
&curans omncmlan.
crariumfacir.In hoceciameru dic nos accufatoribus noftns, recnbucre no accufacioncs, fed beneficia. Qin nim poff accufacioncm defifhc a beneficio,
monftrat quoniam proptcr ho
llnpopuln.
a Thartfai autem . In infidcUcas Iudeorumfignacur.
PharrfCiS
omncm infirmitatcra * guorcm, &
mmum laudcm bencfacic.
'iRft
<?CAP.
,
NuOfluam apparuic Lcet
NlCOLAVS DE LYRA. enim m ^turarrtvet.Tcfl.aliqut
difcipulorum,ffus nonfuntfcripta in libro hoc
qua ft fcribantur per

,.
((
J pu,a r
dXomb^tamtn
curatus, qut Ugitur aliquis

.
cum objeffione
.
ftngult,
djmoms faQns fuijfct mutus. Odtumemm Pharifai autcm,&c. In pnn.

tacrtunuaatndttcriorcmpartem
autcm odicbant Chrtflum, quia
& tnuidtafaautmThanfai
totum mundum capere eos qui fcribendi funt lihoc en.m in ecclcfia dicitur in martyrologio: Etaliorum broi.Troptet plurimoium fa~tlorum,&c.hac.f. de caufa , quia Karotus magnusfe
on
a> bttror
& pcruertiiuduta.
cit
acrittr atgurbatcorumvma , vtpatct dimideo miracula a CfoiflofaQa vtrtutc pereu anvcli) decur\um:<r
& mutntum
fta in
nquiri ddigenter, tbitus

efl ,
& atlusmartyrum,& aliorumfanClotu, tudo
tini iano
i
quod diebus ftnguis occurrebant plufquam trtccnta
nadicebantejfefatlaariemagica,&
ccdcm modo eicBionem damo-
fcfla, propter hoc fiatutum efi,vt infine martyrolttgii adderetur pr&di cla claufula, in generali faltem memoria fanclurum fieretin eccle-
&
jyovfiu
Ojelii.
<ie
ad nutum de corp.nbusexeundo. damoms,cuxmfcrioresobediebant alii funt alasfuperiores, ftcm Suut tmm m angclis funt ordines , naturaUa intcgra fecundumDiodamouibnscumin eis remanferint
atmfaQampcr
Chrifium
dicebant fleri virtute cuiufdam fupmoru
dk tranfttus eorum.
omniamiracuta
Cbriili in particulari /u ibcre
&
Itafimiliter Euangelifla qui non poterant , ideo frcquenter multa
nyftum
Dictbant
cmm
Tbarifai
habtbat aliqurm qubd Cbnilus

ftbi
tbfcfjis
dxmonemfuperiorem , priuatum,<rficdxmones
vocabant Bcel^bub H uem
tnferiores de corpjribus
familiarem enciebat
&
contludwit in quadam generalitate ,ftcut diciturbic : Et Circumibat Icfus,iScC idefi in locis communibus corum in quibus fapientes conuemuntipcr quod ofienditur fanitas doflrina eius , qua non erat ia
latebris
& anguiis,ftcutefi
doCirina hxrciicorum.
introducit ad re*
pcrillum.fedillud.nferiusrationabililer d^b:iur.li.c. .
vtvireprobatur aClmflo,
,
.
4 Ec prxdicans. idefl, lcgem noua qua immediate gnum,quod non faciebat Ux vetus.
,.
Mlran.Vuai
} Eccircumibat.HicpowfrmirBfci Cbrifii fcribere in partuulan , >t leliita non poterant omnia fatla Chri.l. teiip. aiia fignafccit lefus in confpeQu lob.vltJ.
!
tngeneralt ,qu;aEuan-
5 Ercurans.&c. infirmitatemprolixam. 6 Ec omnem infirmi. quantumcunque alias incurabilem: Ex quo
.tudo
t<>
>
omp. thcn
fictHT
MultaquJem
&
patent muttamiraculahic inquofiam generali inclufaad cor.firmationem legis euangclica a Chriliofatla .
Aifritiu-.
difciph'
CAP.
f Docens. non in
larihulis ficur faciunt hxretici
.
(iiaaapuflc?
MORALITER.
3 KrcTrciDtii&jr.Inhocdaturfartaaprzclicatoribusettangeli) vt folliciti iint difcurrcre pro prxdicatione verbi diuini .
4 Tradicans & non fubulofe lnutiliavel cunofa, 5 Et curans.C fpintualem .
t Dt-
ADDITIO
In co.vbi
qui dicum
I
d.citur in"po(l:l. itlornm . tjuod

iy
ideo non videntor benediccre
Ifidcns Itfus poiiillator.vndcHieron.fuperillud illorum duti ? Non eius qui offerebatur,fed coru qui offerefidem banr, quod et videtur fcntireCbiyfoftomuslimiliterÎohanes
San&idoclorcs&magncauftoritatisboc tenentcp reprobac verbum. autem
fuit filius intelligitur fata d irnifiione pcr quam adoptionis.Tu quia hocfuit diclum ad olfendendum humilitatcm Chrifti, vf glo.fupcnllud vcrbum.humilis dominus filium vocat,quem fa ccrdotes tangcre dedignantur Repl1ca.Inc9.vbi dicicur.A'f -pidit fidem illorum.cxpomt po ofTerentium,addes,non benedicTum,qui ftillator.i.paralytici t ponit ad hoc rarione, exponunt de fide offcrcnnum tantum
.
&
fed Burg.dicit hoc k>re
cpilcopus,qui in hoc loco lic dicit..Cûant- valet apud JJcu fides extra Cinaretho. piopn.i apud quelic valuitaliena, vt intus mine ? (ûa fcntent a glo.ord.interlineans in hoc loco
traire.Addens
&
No ergo modic x audacic vf tantis fantStorum autontatib.

conlidcrari,prout
fcqmtur. centraire praeicrtimru 1j mamfcftam comine.intvc faneintelliganf rit atero. Ad cuius euidcntia fciendum meritum duplicitcr poc <j>
mfeftaconrmct vcritate. Et voleshoc declarare inualuit, & fc dodtoru didta in multis minus probabil.tcr didtis, dequib.per efi przfcntis propofiti. Dicif igit hic, csj au fingula iudicare non dacia no efi reprehenfibilis,negare in dicl.s fandtoru,cp m fadlis Dei corrcfpondcrer fe habcnt.b.conccdere no audemus. Vcnfi-
(f dicla
magnc judacz fanftorii auftorirati b.coilloiu dodlorum fi fanc intelligantur ma-
&
MeritH
dcraxi,
ditoli
iteriKJteftc*
communiter doclores diilihguunt.f.de condignoveldccongruo.Condignum n.attendttur feciidum proportionc zqualitatis.Congi uum veroattenditur fecundum jqualit ue proportionis.Si autc loquamur de condigno nullus pt merc
fi
lone re.n.quod formalc includir contradcl
fi
Deo non
conccdi-
mus,nccdodtoriquaniucumq; fanftoin hocgcnmusmori.Nuc aut , ficut pt cnrum non clle prztcritu apud Deu cenfcntur impothbile ,ita fufiucirca ide& proeodem fimilirone vidcturin opinabiie.Para]yticusaute(dequoferroo)curatusefi,nonfolui morbocorpons, fcd cr mentis.ivt vult B. Aug.li.S^.quzftionu. q.8.igif fuit lufhficatus.Dodlores aute per Burg.addudhnegare
alten
pnmam
gratia,ni(i folus Chriftus,de
quoad Heb.t.cap.
Qtt. multos
filioi
inglonam adduxerat,&c.
meritocongrui.pt aliquismeren pnmam j.fecundum amicitiz proportionem.vt Deusimplcathoisiufti leu (anfti voluntate in faluat.one altenus, pfcrtim non ponentis impe.1imcnium.vn in propofito remilfio peccatoru fuit concetTa
paralitico
loquamur de gratiam. Congruucft

Si aut
fidei offerentiu.non de condigno.fcd dc Uc funt intelligendz auctontates fanftoru congruo,6<: prout S. Thomas in 1 a.cj vlr.art.e>.m refponfionc ad primum argumenlum hoc declarat Nec ex hoc fequeretur, rcmillio pecca-
ppmeriium
videntur eius fidc.Si igitur in curationc non habuit fide,neq; iuft.tia,& lic fuit <n ullns,(ic curat us fuit iniuftus, quc r \\ formalis cotradidl o Poffuut ig.f dodtores alittr intelligi qua Burg.ibi voluit intciligi Ir (p h qui dicuht C hrifiu adorTercnriu fidcm re,
1
fubaudiacur principaliter, cii hocftat fidem paralytici roinori fortafTc afed\ionc formara rcfpexit
fpexifie,
,
non oblati
cp eC
Nec
paralvticodataiine propriafidc.ua 111 iuthficatiane impij quz habet per prima gratia.fides propria requintur,vn de Roro. ^.a.Iuftificati igitur ex fide.&c.fed talis fides nd prcjcedit priroara gratiam per modii menti,alioqmn
reri
torum
quod
valet refponfio
fuiffct
dicif. Cofi:iefi'.{idcs fit
Bur.adaigurocntu pofiil.cumdicif perhocqd* exacli pofl dnnidionem peccatoru,qma
ho poffet libi mc
pnroa gratiam, cj, eft contra commttnem determinationena doftorli C^d aut allcgat poft.llator pro opinionc fua ex hoc qct dicitur.Coofide filijtemittuni tibi^&c.non valct. Tiim quia hoc
intel-
pcr dimitfione peccatoru fuit iu(lus,& fi' iu adoptionis, vt d.cic Burg.trultraigf poflm(tificarioncexigebaturfides,tinequane mo iuftus,qa iuitus ex flde viuit , impotfibile efi linefidc placere
Deo
Exigeref igit fides ante luftificationequatenus ex fidc iultificaretur przuia.Fuit igitur fides,& oblati & offercciuro, ad quarn Chrifiusdiciturhkrefpcxificfccundumpoftillatorcm.
.
"
,8j
C A
A
a\
P.
Match XI
X.
a
'
?
Cap, X.
C A
P.
186
& f"C(TCnt
t;lt
X.
G
P et mi<
vt quicquid
,
mngnum rftTncD
ipfi: lilns;!
Cl<rricm,:r,i,n,ru.
Pe A &'' v,am vcncat,s cor riendo,& moleftias JYA
r..-rr-rm.
ilCC{*^.
Idcnsautem turbas miferCorrpaflbs

ell.
rore
;.
a| U
y m,qUO m.llo
-
cc
H.nbuinncci-coynu
vrci-S hfiftC,
liliplc*!
u..i.
mof.um.
Vt
llii'
b
jfi.
por.ilcsauferendo. f conuocatis. A curatione fo

crus Pecri vfquc- huc,continua
p.ifsiOniS
ITialot
tus elt eis, qui crant vexati, YanaffCutirare torpenrrs & hor e\ yitio
.
fuum.&: eakiudo!
CTdifpo
rojmm-
tioncm habueruncrelaca mira cula , & fuerunc antc fermo-
doftomm
qui cos in waiii vcinaiu
nun
addmciunr
ncmin monte
quod
&t
rcm
iace*ntcs ficut
Tutba populotum,
habirumfacTa, ex ele&ione Matchej q
oues non habentes pafto& fciendoiructuiapta.

.
pr.lbeiCC excnipluin. * 'Jeicullianiis.Dtiodectrn lib.^ronttt

|1
11111
fulicipiendo verbo
1'r.tdica'oics.
.
incer ipfa fefertur>indubicacer
Tunc dicit
multa
:
habem'.fuit enim vnus de duo B cun elecTis in mcntead apofto lacum. Hicautcm redit ad or-
difcipulis fuis
t Meffis qai- r
*
:
dem
ergo
aperarij
a
autcm pauci
>
Rogate
eccleii.-m.
Pracdicatores ad
congregendam elcftotum
fontesolim ,du<jdetim ncm n" r t"'cm;< ma?intunica(acerdons/(. dccim laptdasahftidcf >-d.i- r r , r a f ne,& in arcf^j.teftamcnt] cun <>l. cap.in lToi, diti, tocidem
-.
.<
dominum
a
mefHs
t
dinemrei.ficucgcfia eft poft curacum cencunonis feruum. c Duodecim. Hifuntoperarij, quadraqui mictendi erant,
Vnde
dicitut.
Non vos me elegiitis,leii
vt mittat opcraYios
cg
1
tendcba;.r,vi
ApoHol-spdrE fomcs r )S
i..Hio'ii!Mi,
elegi
vos
aridumorbcn).
j>ci graiiaiu.
vt
,-
in meiTern
luam.
Et conuocatis
duode-
gernmas ilhimm.iruros
ficratfi
;
&
cim
t
culcii.cveUei.).,vtl;.pi dc-v|
Ictus veru.iclîr.
tiorbispartesad fidemtnmta tis vocacuri.Qtiorum prxdicarpi
difcipulis fuis , dedit ill.s poteitatem Tam vifibiliterin coipoie, quam KiirifibilitM in anim.i vc.-.amuim.
Tjiu fndinfecns qnarn cxtnnf' nlexu*.
lidosquos-dcljbaeiolordwns
Mar.j
cio,
vcpondushaberecauciori
,daturetspoteftascurand
fpiritifum
,
immundorum
infirmitatem
.
vt .'eiicerent
d
~
cacis
eos
&
curarent
omncm
t
dx omnis mfirmitatis.
*
Cllll
& omncm
langu<>rerh,
Duadecim. Oltalostis r>poftol(.ium.ir,o htcpnTnr.;

.
Duodedim
Auguftinus. Elegic ergo
hos
m difcipulos,quos & Apo-
pracer hos.qti; pfcudo f erancexdiidanrtir fcvr c.un
nomina eorum quam

'
f 2
Le.
t.
6.
-
K
I.
i
dilt.p:.'
eis
cro
lorum
j
ftolos nom*inauic,humiliccr natos,inhonoracos,!lluminacos
dcntium
in libto vicre elTe fcripta fignificeutur.
Vtquic-
n<
-Prrsus
-ae*P~unt
NICOLAVS DE
C A
P.
tem
L YRA.
cuange-
\itx,ibi. Gratis accrpiftis
hcm pnmain duas
t)Uiapnn>ocon
,
X.
defcripfit lcgis
fertur .luclorit.is feu potentia prxdicandi iplisapoftohi fecundo.nonierantur fub nominibus propnjs, ibi.D ... dc< md*fi
autem.
licardationcm, & ciusconfirmationem, hicconfequemer Vldens

diuiditur in duas partes, quia ponit eius promulgatione.Et
Po" quam
Matthaeus
r/<w.Circapnmum conliderandum.quod dicit-ui I uc. ;o ikhi fo luro dominusmifirduodecim apoftolos a<i pi-xdicaudtim, ledet
7i.difcipulos,verumtamenqu!a duodeciro ap'.ltolifueiunt pr.n r wilata a Chnfto, cipales tis difcipulis ,& maiorpotcftaselt ldeo de iplis facit hic folum mentionem Mattharus diccns: ( ,'.
pn-
fcilicet lurieos, moponitureius promulgatioapud propinquos Pnmamduas, fecundoapudextraneos lcilicetgentiles cap.15. cuia pnmo promulgmir manifclte,fecundo,par3bolicc.cap. 1 3
uocat; < duodecir difcipulis fms , tdeft apoftol.s crant fui difcipuli, vt vifum ett.
qui pnncipahtcr
tum
ltemprimaintres,quia primodefcnbitur pron ulganducnipfbduwit.intiuni conrir fcilicet apoltolorum inltitutio,fecundo lteium tranocap.feq.tertio, impugnant umconfutatio.cnp.12
enira Oedu ilhs potiflatem. 7 fuerit probata. ex quo roilit eos ad
Cum
doOrina non fit efBcax.nili docendum dtbuit eis date

,
*"l
primainduas,quia primo ponit inftitutionisrat'o.fecunô,)pfa hcut inltitutio.ibi. Etconuocat. s.Circi pnmum fciendum.quod m't. fequebantur Chnftum, tum propatet ex prxcedentibus dicationem audienduin rn-ri propter innrmitatem pter eins pr2 urationem habenJara , Chnilus aurem ua pauper erat quod recdomicilium vbi caput nrclinaret habcbat ,& ideoturbae <e,
aliternon potelt prob.nn veritas hugrittam mraculorum, qui.i ius <loclrinx.cum excdat facultatem 1111 elletftus hlimarri; \o,
pter
cjue
quod
dicitur
Marci
vlt.d.Ipfi viroproftilipeuacuiu
ynf.
vbk
d.-.-tno
coopt-rMfyJ" fermonem confirwame
Siautcmquiratur quarc faciunr llefpondetGregorius:quiacum
fr(juentib'is Ji praedicatores moderni ralia fign.n
non
tli-
fldescatlioltcalit
ft
terram fubaio,propter quod quentes cum ucebant vexati iuper Chnllus. >'. Sacerdotes cnim eorum & doftores intenti aua 1 vacabant dcbito modo eorum doclrinae, & hdc< fun oc
.
cicnter probata permiraculaCbrifti, apoftolotum.nonopor tet vltenus hanc probationcm reiterare.Sicutcriam arbuita
&
mocum
pri-
planiantur.trequenterirrigatitur , cumautemin tcrra radiccmfixerint, talia lubtrahuntur , verum tamep adconfolationem fidelium etiam poltens temporibus multa fetit miracula,vt patet
" i'lolos ad prardicandum populo , 8c fanandum mfirmos, vc non elfct nccelte, quod turbac currererit poft ChriUum tanto tborc, proprcr quod fubditur
de tempore martyrum & cor.felToru m. Duoaecim autem. Hic nomina apoftdormn exprimuntur du
ad hoc , quod per dcm. 2 , multitudo prxparata Hejjis qu ccttaro fidem colligitur , & in horreum reponatur.
id ell
eft, prxdicatores Opevarit. n>n praedicnuerant. difcipuli Chrilti
ld
doftorcs
&
vcrbi
quia adhuc
feudoapoftolos,qui a tein plicidecnufa.Vnaadcxcludcn pore Chnfti inceperunt,& apoftolos veros perfequuti funr,vr pa tet in a&ibus apoltolorum,& in dotnna apjftolorum. Alta cau fa, cur ltte numerus duodcn,arius apoltolorum fignanter >ic exl !
ium
^V'5"
'
.<"
ideft,
ipfumChriftum.
Vt mittat operario'. id eft prar dicatorcs ad erudiendum popu 5 lum. Ex quo quod licet Chnftus^velit aliquid facere), ta-
men vult
6
pattt
.
aiultis exorari.
Et canuocatis
ditur in duas partes quia
Hic ponitur prsdicatorum inftitutio.Et diuiprimo dcfcribitur informatio praedican
pnmiturelt, quiainiacra knpturamu'tiplicitcr defignj'ur J?iguratusett enim perduodetimfilios lacob, per duodectm printnbuum ldael, perduodecira fontes m I lim, perduodecipcs cim lapides fublatos de lordane, per duodecimboues (ultentan tes mareaeneum ,per duodecim prophttas in vno volumincaritcllas in corona fporfr, per duodecim fun claros,per duodecim dameta ciuitatis.pcr duodecim portas eiufdem. Et vt rcddamus
patriarrhae, quiapnncipales Duodecim priiinpesquiconftituti patrcsinnouo tcftamento: funtfuperomnem tetram,vtdicitunn Pfal i8.a.duodcctm fon tes,exquibusmanauitaqua falutans fapicntiae ad irngandum
tium,fecundo, ipfos recipientium lnfinecap. Quireap^tpropbe ttiM^&c. Prima in tres, quia pnmo dcfcnbitur inllitutio apofto-
fingulalingulis.ilti
funt duodecim
lorum quantumadcollationempotenuae.fecundo, quantum ad
formam dorftnna:
^\bi.
Hosduodtcim. lertio,
quantum ad
verica-
tcm
hortunj
faciat
MORALITER.
hoc oftendir quod habentes gra tiam prxdicandi nondebcnt aliosab hoc iinpcdire,fed magis promoucrc. conuocatity&c. ficutn.inradandoformam fubftantialem,
/inr dicit
tis
gradu,fi
1
ille
quod
in fe eft,dat
ei
gratiam exequencl: in
1 :
effeclu.
difcipulis fuis. pcr
xifjet
Exempium de Saule primo Rcgum um S amucl de mandato domixi, dix^tei

,
o. b.
Cum emm
vn-
domini
mutabcrisin virum altcrum Et fimihter priroo Ree;. inuncto Dauid dicitur Spiritus domini di,-, clus cfl in Du1 6.cap. uid ,&c. Et codem modoinftitutisapoftolisChnltus dtdit eis
.
.
&
lnftlietiute fpiritns
dat prprietates confequcntes, vt igni leuitatem,tcrrae vero gra yiiaem,ncau&orfltuira;ftatucr.s tiommcmuialiquodignM tis
gratiam fignorum doclrinam eorum.
quae cuncfuitneceiTanaadconfirtBandum
Hos
I & c trum & Andrcam A

Vttrus
!>.*.
b,
$7
Glof.ord& Nicolai JeLyra.

^tndrtai.
8
)
lu
Apotfolorum
paria
mgaq;
fociat
Pc-
lus.icordiscultoi.Alio noicdicicur Iud.is fraoerlacojbi fiairis dni,vcin cpifTolafuadicicSmmn additferenciaC^ nxus a Cana vico, qd ftucrprccarur zclus. Vnde &: zel v.num. Voluit donunus apoltovb> dni sqius cunucrt.t id cfl cmulacor. Iudas ic ha; iolorum pr.nc.pcm ptiusalio n*> 'Ali.sdifiipuloium. this,a vico vbi ortus cfl. Vcl cx vocati.vrex ipfacommuhxc funt. tnbu Ifachar, prxfagium fux autcm nomina apoltolorum vitationc nom.nis facramcnci dan.irionis nomen accepic : o a AnIdem Pctrus, [as commcndarecur rrimus Simon ,qui dicitur imus Uluflwtu Ifachar ( quod dicitur merces) J uieft.moi officio lumen
tamcarncquam ipintu. Pctrus d diffarcntia Primus Scr.bif Simon cognomcnto df Cbananxus a Chara vico picerius Simonis qui
frattesnon
phxdf. Vel quia Alp hxusC-lcoph.is cciam ditus cfr,vcl co dciuiKto poit n.uu lacobCi Clcophx nupfit, Thadeuscoccu
GaM,
mmc
1
&
c\\ atinc Pen us & Grxcc qd dcnuaSy riacc Ccphas,nomcn eft Cht lftus tum a Pctr.i quod
,
,
Umpadis,
iratri
quia oris
quo
propinauir.
>
dreas fratcr cius

a
Pnilippus
.
&
sy.umncmtn.
pcrdicionis
ria
3
Bartholo-
premium
inlinuat.
Ad
Iacobus Alphi. diftfremiam.quia iequitur
uiquemcrcdcbat.
Hicronvmus.Simon
ftolici ordinis
.
i.
obe-
m?us , Iacobus Zebedej

a
& Iohannes frater

b
.
dicns.qui propter primaul apovocatur Pctrus, i.
ponatusveUirumpiusaMaflipeiditorum.
luilus inprin-
ScariothinterpreracurmcmomoltIS,quia IlO rCpCIltC per fuafus fcd diutms medicatus pcregic freluS. Qui prOUldein,
Hrmus Andreas Grxcc
vuilis
eius,&Thomas& Matthcus publica nus,& EmuUtor.

a
*:.'".
*
k b
tcrapoftoloscligttur,quiaqua
tacft vcricas quanecaduerfanus minifter infirmac&: ad iu\ '
7
ldeftdoai.
adhxlir_. quia vinlitcr 'Ubbfiuqui Ph.lippusos UfnpadisQUifarnc
Chriflo
egnomuu-
inucntum prwficauitNathanac
1.. B.irtholomeus fihusfulpcnmcntes dennsaquas.i. Dci qui
,
Iacobus Alphci>& ThadguSjoimonCanaAlphei,& Thad?us,Simon Canatradidit cii. Iudas Scariothis, qui naeus
,
&
&
d.ciuhiimanxlinfirrnicac.svotoit dcfcri sc
Piincipaliier.
tul.C.
Duo & duo nomiP.arilU.
prodi modefleq;
Hos duodecim
. a
mifit Iefuspreripitns eis,
&
t
cxprimuncur, vtiugalis fbcie\
doaorum furfum clcuat,vnde inferiui aquasdifhllat. Iacobus

fupplantacor.Iohannes
illc
Non P i.iui Nonprlusadextraneos.fedadpropnos.
dlCdlS. In Viam
gentium ne abieritlS , &in K
tasapprobetUr.HliiinC.J2.fiIiMacobia.principesplcbis ii-
Dci gra
WtL
a.fobfes rcpert. in Ehtn.
M>r.,b,
l.ioan.l-i.
tia:vcIinquoeflgratia,quia& iplam curam carnis domino vocante fupplantauit , . Ifteob carncm Herodc trucidance contempilt prxcipui fane amons graciam fupra pectus domim rccubuit Iacobus eximium virtucis &: animi culmen.hlij toni lohmnes ob
&
12. pancs propofitionis. 1 lapidcs alcaris. 1 2. lapides a Iordanc clcuaci.it. boucs fub rixnco. 13 flellxin corona fponfx.11. fundamenca.
ir.lapides invcflcfacerdocis. 2.cxploratores a Movfemifii.11.
ma
u.por-
infra if. a,
cognominati func: In pnncipio erac vcrbum. quoru vnus a celcftibu* intonat; Ec .imbo fepe fcorfum duci, Sc aliquandofonumdenube dileQus . Thotcrnficum "audirc meruerunc Hic eft filius mas &c Matthxus . Ccceri MatLhxum prius ponunt,
trm( vc in cuangelio Marci fcnpcum
cft)
:
&
t^ciuitatis.Mulcis alijs figuns prenotaci funt,apci ad d.Ipcn fandadiuina myftcria.
&
prudcnter tacenc publicanum.

Hom.r.d,
Ifte &: fe
poftponit & publi-
canum dicir, vc Vbi abundauic dcltc.fuper4bunda.&: gracia. Thomas abvffus,vel gcminus, Gr^cedydimus.quiaquoc?
quioia noueracnon dubicarecprodicorem m difcipulu cligere, atq Apoflolu ordinare. Habct cnimChnftusconfciu mundici^ccftem,cum fuum non dubicec eligercprodicurc.
;
b Thomas. Abyffus, quia akitudinem diuinx virtutis in rcfurredione cercafide pcnecrauic. Vcl Thomas geminus, quod cflGrtjce dydimus,propccidubium cor in credcn iov c Et ludas Scariotbis.M.i i\u in nobis cxempludodtnnx,; u
t
tens diutius dubicauic , co alcius vericaccm rcfurrectionis fracer a^nouic Macthxus donatus. Iacobus Alphxi qui Marix,qux Mana Cleodomini.quiafiliusrNatcrterxeius *
.
&
Sed hoc ance,quia prius oporcet ludeis predicari.ne caufaua habcant non iccipiendi,quia ad gcntcs apoflolos mifit.
/iîw.Pofrrefurrcctione dicit:Doccceomiicsgcnccs. L
]p"
phx
NICOLAVS DE
:
Hila-
LYRA.
,
lacobi minoris.
c ^.'Wow.diciturautemifteChananius, non quia effet de -enere Chanaam.fed fic nominatus a Chana,qux eft quxdc-villi* la alilxx,vbi f uerunr ille nuptix, de quibus habctur loan. 6 Et Iudas .dkitux Scarioihis nonquia degenereifachar, vt dicunt aliqui,fcd a Ioco vnde natus fuit Scarioth, qui eft quidan
hortum militantis ecclefic:Duo<Jcc.m lapides viui coniunfti cemento Chantatis ipli Chrifto tanquam primario lapidi duodecim boues fuitentantcs marc xneum.i.doftrinam facrnmentotut
in quibus lauanturanima: fidclium Duodccim prophcrx annunciantesmunditcrminum& iudicisaduentum Duodccim ftcllx illuftrantcs totum mundum : Duodccim fundamenta ipfius fpritualis Icrufilem: Duodccim portx ciufdcm , qu.aper
.
vicusinludaea. 7 Quj eS-.Iftudaddituraddiffercntiam ludxfratris Iacobi
&
aditum ad patriam xternam . Dicit ergo. Duodeipfos habcmus &c. Primus Simon non propter primitatem temporis, fed fim, Chr.flus dimifit fid.gnitatis,c]uia tanquam pnncipali apoftolo bi cccicliamrcgcndam,vtpatetIoan.vlt.e. Andrcasautemfra,
ad oftedendum prophetiam Dauid completam, quz dcit quod Chr.ftus effct tradcndus a difcipulo, fecundum quod dicitur in Pfal. Etenimbomopacis mesin quo fperabam.Et ad cxcufarionem? bonorum, quando in congregatione eorum aliquis malus reperitur.
ordine tempons, vt patct primus Chriih difcipulus vt ibi d.citur , vnus ex duobus qui fequuti funt lequia fum,rrat Andreas fratcr Simonis Pctri,& tanquam pnncipalior r'c lllis duobus, vt lbidcm nominatur, nomen autcm alterius tavocatur cetur , & pottea ibidem fubditur de vocatione Petri ,
tcr cius
fiiit
Iian.
&
Hos duodecim. Hic traditur apoftolis forma dotrinx,& primoquantum ad locum cum dicirur. 9 In viam. vbiprohibuit eisneirentad prxdicandum genti8
libus extra terram promiliionis. 10 Etin ciuitates . licet ifh effent in terra promillionis
,
Sunna,quia hoc erat nomen eius. fuerat fibi I i^!J dicitu) quia hoc nomcn Petrus impofitu poft corr: ifiontm, ficut etiamquandoadultusbaptizatur, mutatur
-.
tamen
notncneios, i .Andnjsf-atereius. fcilicetfilius.Etiftedicitur Iacobus ma-
iorrefpcctuakcrmslacobitriphci rationc,fcilicet ratione voca tionis.qmapriorvocatus aCIirifto Sccundorationefamiliariqqia Clirifiusipfumadlecrctafuaadmittcbat, vt patecin

.
,
crantpartimgcntiles&partimludcijVthf 4.Rcg. i7.Duclis.n. dcce tnbubus in captiuitatc per rege allyrioru milfi funt ab co ad habitadu in Samana, & in alijs c.uitatibus getiles ^ppinquis, fed dns milit leones qui interficiebant eos,& idco liiper hoc habitoconfiliorex AfTyrioru milit vnii de captiuis faccrdonbus ad
eos,vt doccret eos colcre
111
transfigutntione Mattli. 7.
& in fufcitationc
dominu,vnde & ipfi receperunt libros Moyfi tantu,& nilulominus CU hoc idola colcbant.R.6 aut quarc
apoftoli
pucllae Marci.5.
Tcrtioratiom- palfionis.quia pnmusinterapollolos eftadDei glonamtranllitus pcr martyriiim.vt habctur Acl.n. El Jcanuei. I.fihus . Et llte lacobus minor rcfpcclu altcrius, 3 ti hoc ex cifdem ratiombus quibus alter dicitur maior. 4 Et Tbadxus.ldc Acl. i.vocatur Iudas Iacobi, quia frater fiiit
Iaco-
quia non
fuerunt prohibiti prxdicare pr^dift is gentilibus , foitji erat magnu tepus vfque ad Chnfti paHione,& c.mue-
nicns erat vt cius aducntus primo denunciaret ludîs.quib.prin erat miffus,idco illud cipalitcr tcmpus,quod erat vfq; ad p.itfio
ncm
Chriftifuturum,eratneccfl"ariumadmanifcftadum Iudeis
per apoftolos Chnfti aduentum,
& hoc eft qnod fubditur.

I
Sei
MORALITEL
8
Hot duodcctm. Per.flum numcrnmquicoponiturcxde* binarib , fignificatur quod apofloli coru fucccf-
&
Quja ficut dicic Grcgorius in paftorali:Tanrum tranfccndc redcbccaclionem populi actio prxfulis , quantum diftat a grcge vica paflons.
10
Et
in ciuitatcs
quifbnt cpifcopidcbent prx c^cerisimplcrcdccalo.,,& duo prxccpra charitatis. X Tiacipicns,C'c Id cft inodti viucndi cotu non tenueritis:
dodrinc hexeticorum Qtiia
bant vctus Tcftamentum , &: partim negabant , pattim cenenc fidcmChriftij&ipartim ncgant.
per quas fignificantur conucnticula iC : ficuc Samaritani partim tcncfic hcretici
Quia
Eum
i8
$
Hilarius.
Matth XI
Iudantamen licetoucsvoccntur,inChrid
Cap. X.
fimonjacaj hxrefeo.v.
190
D
Hom.33.in
>
Dona fpirirualia precio vilcfcunc.

uou cau
ac viperarum h'nguis&faucibusMa:uierunc. fluni luporum Allegonce.NefimusfimiJeshajrecicis.
neque arg.Qui ha*c haberenr,vidcrcncur falutis pra;dicare,fed iucri,
.Amum
Perfidem propecftregnum.Sicuccnim pcc iuftus fic cejum, in quo Deus pra?ljdct. Vnde cans,tci ra,ita
fic
^tppro.re.
fpiricualiummcrcarionem fupra Matth, Domnius prohibuerat,c6fequencer radiccm omnium ma.
*Chryfofromus
Qma
dicitur.
fygnmDei
ciuicatcs
a
lorumcuclkns,
aic
\ntravasefl,&c.
Samaritanorum nc
intraueritis
Eccc quid debeac prardicare Appro;
fed potius
itc
ad
nolite pofTidere,&c.
Vt ab
eii repulfi.ordine
ad gentium vocation?m tranfearis.
Hoc
aute pr.ccepco
pinquabit coclorum.
regnum
I
ouesquseperieruntdomus
a
Euntesautemprardicate. dicentes f quia appropinquabit regnum coelorum , infirHa:rct;cos.

Vt magnttudiuem j>romifforum,probarer magnitudo figonrum.
,
Ifrael.
difcipulosnofufpcctos reddit, quid cnim no fufpeccum

eft,vbi quis
infir.cu.
Ecclcfia
lnfirmosftatuboni
operis
mds curate mortuos

a
fufcitate,
lc
confortat.
c
vos g v tjs dats , ne euangelij gratia ticut ego line ptecio do vobis talem potellatern , h Qui aiiosadconte,nytumdiuit;a;um ho. tamini. eal:tate.
&
profosmundate, dasmocorrumpatur
pecunia
ru gratia fpiritunlia
mortuos in pecca-
B tis,vdlincfide,fufcitacleprofoserroribus afperfos mundac, darmones per

b,
nes
rc
eiicice:
.
Gratis accepiltis, gratisdatc.

(1
abomni
difpef fac? Secundo eos libcrat

follicitudine.Tcrtio
Nolitepoflidedoccnt omnia regi a Dco.
Jprope neceffaria amputar.ne cui ent de ,
cra.ti-io,
E
t -j
aurum
a
nequc argcntum
um ftcum vehant. r
Nec
;
Non
cellai
ipfa necefiam.
neque pecuniam in zo' indumentum p Nil

practer
,
docec eos fuam virtutcm.
quo
contontusefie potes.
exorcifmos fugac.
*
nis
veftris
Hilarius
Tota
doin
Non peram
Adam
# Idem.
Fcclix
lbliam *
in yia
>
necjuc duas tunicas
autemcft iftacommutatio. Nam pro auro argenro,&o
autcm
viitutis
&
nnnica: poteftas Apoftolost;ansfertur,vtquiin fimilicudinc Dei crant figurati, nunc perfeclaminvaginc
acccperunc poteftatem curandi infirmos, fufcicandi morcuos.

.
_^
_
'
&
Chnfiiimaginem
fortiantur:'oc
qmdquid malorum
Acl<e
corporjSaranaiinftinctus intuletac,hocrurfum lpfidccom munione dominica: potcftacis emendenc c Gratis accepiftis. Nc Iudasqiiiloculoshabebac dcpdi&a pocdiace pecunia congregarc vcllct, ncquicia ciusfuppn-
e "Njcque pecuniam in ônis veflris Duo funt genera necef- ncia n e fariorum ..vnum quo emuntur necefTaria, aliud ipfa necef- nonnn, faria Per pccuniam in zonis , illud vnde emuntur ; Per pe.
<
ramquodcmitur, quodibi
rcponitur.
*"
Dc hoc in paffionc. Quando mifi vos ftne facculo &pera nuni quid dvfuit vobts aliquid jlt ilii dixerunt.Tôn.
^
micdominus,dicens.t?r<iie.Damnatctiahicperfidiam limomaca:
Tsêque
NICOLAVS DE LYRA.
Chrilti paUionem aliqui1 Sedpotius ite ad oues. Et patct poft aliu promaiori parteininfidc lus adfidem.,&
Gratis accepiflis.
vitac.
Hic confirmantut apoftoli quantum ad ve-
DiuiSo.''
ritatem
Iudîsconuerfis
litate
remancntibus
apoftoliiuerunt
ad praedicandum gentili1
:
ius ?; hic crat modus a Deo inltitutus , vt habetur Ad. 3. g. quod Barnabas& Paulus dixcrunt Iudaeis Vobisoportebat fcd quomam repellitis .llud , & inprimum loqui verbum Oei,
vosiudicatis vita:
Etdiuiditurinquatuor partcs. Pnmo,oftenditur,** quod non debent moueri ad pradicandum cupiditate,fecundo, quod nec terren aduerlitate , ibi'. Ecce cgo mitto vo< : tertio, ncc rctrahi carnalitate, lbi. Isôliiearbttrari, quarto, quod nec aniore pracfentis vit* , ibi . Et non acdpit cruc m. Pnma in duas, (jui
aternx , ccce conuertimur ad gentes, digftos Sccun ô traditur formadoficcnimprxcepit nobis dominus. ftnnx quantum ad docendi a&am, cum dicifur. 2 Etniesiu em, f-Tc. u pp>o.r<.,al. Ideit, Cbriitusquicftdator regnicelorum.Socdum enim,quod regnum <.^:orum quinccclelia mtli. que modis accipitur in lioc cuang-lio Primo pro
tante. fup. 5. b.
pnmo rerrab.it eos a cupiditate, fecundo, quia in vita morquiliber tndiget necellanis , oftendit qualiter debeanr habeie necciTiriavitae, ibi. D gnusrfVopear.us . Circa
quia
tali
fciendum
pnmum
piendo
hoc prohibet di . Gratts accepifiis . Scilicet grariam i J,)eovobiscollatam,huc (itgratiagratumfacicns, (iucfitgratia

,
&
quod cupiditas
oltcnditur in duobus
In male acci-
Qui foiuent vnum dc mandatis illis

voc.ibitur in rc
ibi
.
minimis,
,
&
v t
gtausdat.1.
Grat/s late
,
docuent
lic
homines , minimus
iv cjlorur
enim afbus
catione
Greg. cxponir, quod regnumc^lorum fenus tempons.Secundo.pro ccclclia tnumphantc.eo.cap Beaelt ti rcgnum c^lorum. I'er pauperes Ipiritu, quoniam ipforum daMofi.inr il.d. Âuferetu a vobis rejnum De/, tio.pro legc
dicnur Eccleln prac-
&
b-an gcnti fac enti frufluincnu,<\uiavcrusimcl\ellusv<zieTis t Te
colimibbus.non debet af.quid accipi, quali prccium. Secundo oftcuditur cupiditas m male po1iidendo,& hanc cxclu dit,cum dic!t. Ttolite pifft. Praedicatorcnim verbi diuinidebet effc abfo5 Iutu* a folhcitudinc.Temporalia enim in fm acquifitione molc,
&
. Eodcm modo ficut accepiftis. Pro fpiritualibus vt pro adminillrafionc facramentorum prardi-
&
ftamcntieitablatusa Iudxis luis peccatisexigentibus
01
datus
cftChnltianis. C^narto.proeuangclioChrilti.mfr. i$.g.O'WH/J fcnba ducius in ng/u icelorum fim~Us esi howim Ditrifamitias, qtti vt era , quia doftorcs cathofci tepnfert de thifaurofuo noua
ftant animum,&adhucplus infui poflelfione^quia funt iam ideo magis trahunt quali membra incorporata ipfi habenti aniiTiUm hominisad inordinaram dikctionem hoc
&
&
fuffocat
verbum Dci idco non debet

,
.
fui,&quia
ftimonia
veteri
proferunt de
1.
nouo Teftamento,
&
eflc in przdicatoribus
pcr confcquers dc
eM.ingclij
Secjuitur.
quod turinhguratz?ch.
includitur in ipfo,ficut rota in
mcdio rotx.vt habc-
1\7
jejue pecumam.Ad
prouidendum
fcilicct
vobis de
ncfla-
Quinto,accipiturpro;pfo Chrifto. infr. in vos il.c. ri m di%ito Dcici'cio d&mo<ua,profftl<. regnum pcruinit Dci. Id elt,Chrftus dator illius Per eiettionem enim de_regm. monum virtute Uei fc eflc Chnftum.Bt hoc modo actio apoftolntu pro illo tepore,
rijsin via.
7
via
,
TVo
a
peram. Id
eft,
Hoc totumdicitad cxdudcndum

przdicatonbus verbi diuini
,
repofirorium ciborum ad portandum in follicitudincm temporafcquitur.
probauit cipuur hic res;num tcloium. ldeit,Chnftus.Ifta ctat praedicas quia denunciabant I udae Chriftum ven.fl"f,Etquia do&rinanon cft efKcax.niii adlitprobatio, feqûnut modus conueniens ad probiudum ventatem huius do-
lium
8
TêqifdMas, ld eft,veftes fuperfluas. Tcrra enim promiffioniscalida ellmultum , decommumcurfu fufticit vna tunica,
&
lllud
in
enim quod
eflet ibi furliciens vcl etiam

,
fuperfiuum
eflet
regione frigida ncceflarium
ic idco per hoc

fuificiens
non excluditur
tegumcntum.
iXtQue
clnnxfcilicetopcrafjftadiuina vututc,cum
dicit. Infirmos^tpc,
5
quin prardicatorcs euangelij habcant
Grutis
MORALITER.
Euntrs autcm pr&dicatc dicentes ccekrum. Vetus e-nim teftamentum
2
tium Simoniar.
5
& terrcna,Ied euangeliBm promittit

f
.
qnia aopropinquabitregnum promittebar bona tranlitona

,
rum
Tôlitc poffidere
aunm^&c.
intelligitur fapicntia diuina
c^lefti
& artcrna.
di-
In facra fcriptura peraurum ve. Et pcr oppofitum aurum fal-
hfirmoscuratetno f.grr. Morahter
fpfirmifuntacidiofi in
luxurioli
quibusnoncft vigorbeneoperandi gnamortisoperafaciuiu. Leprofi funt
M irtui verofuntqm
,nam
luxuria
eftvitiumconragiofumficutlepra. Dxmoniaci funt forrilegi, Jftosriiraredcbent prxdicatores Euangelij. Et fubditur modus rurandi rum dicitur.
3
fum, clt fapientia tcrrenaquxanimalis elt diabolica, vt diciturlacob.j d.Argentum falfum,eft eloquentiadcccptiua Pecunia filfa , cft malumjfimpliciter fub bonitatis apparentia Pera vero mala, eft rcpoiitonum male acquilitorum Per duas tu. .
.
&
nicas.Iigmficatur dupIicitas.Per calceamcnta qux fiunr dc pelhbus mortuorum, fraudulentia traclatu tcftamentoi um: per
virgam appetitus
efle
nimium dominandi
Ifta
nullomodo debent
Intcrrogate
Gratis accepiflis gratisdate.
Pci hoc cxcluditur ab
cis vi-
inprxdicatoribus euangelij.
tium
191
"
fb*.
n
pics Sprfum
Glof crc!.& Nicolai deLy ra.

Cum autcn hxc habucnnt fi:.r..ca:en>,cxcc:qUO
^
192
inn.ti
Mtcifa Et Platodicic duas corpomm uimmitates J5E!d mdaT, nec affu. tam ficr. dcbere molnaem ca-
cxemplisnlicnosiNccdcbetal.cuiusprsrfidiocarnalis Qu. faWt m via,occa(ionc icmens tacc, non ftud.o lal
H.c
^^^*
aihil fcrre,
.
""* P amx
'
'
(cd
F**"*
3
*
t
nonmtl
IIt
Aiuuiumbacul..
Neeminima.
, *
Ecce
quarpeipit
qui*
oni. debcrttur
<!..
V hfcSuertSci. [mwefto o
J 1
ISTdi
ncquc calceamema
nequc virgam
Quomodoaccipieum..
Djgnus
clt
emm
cir,
n.s
*
,
Vtldc feain CtClf mcl.us vacct.s.
fuo. In quamcunque autem ciuitatem aut cac opcrarius cibo opcrariuscibofuo.Inquamcunqueautemciuitatemâutca&ibi vn' P of. .. Qii [ua jftcllumintraucritis.inccrrngate, quisin eadignusfic, **-~ xtamcn.no-' t *m + at uu*u. r inc, nec *-** ir d C ^ l J~.,- cxcatis.Intrantcsautem in domu falu tate cam ....,.. c Tnrranrr:aurfm rlomn frilnr.aree.am
.
<fc TheophvlaCtUS, Dixic autcm c.bo,n6 Dixicaucemc.bo,n6
\^^^^SumZt
il
i
"" fi&^J^
?
[
**.*fc.
r"
fS
:
mrc cedunt!
.
manete,doncc
dicentcs:
* 6
a
.
Situerint
pixdei^nar. ad vitam.
j ;
cJarXdaH svdS!
paxhuicdomui
QLamopt*i.
B
f Ttaiat.
lcis
vc
ncquc pcs
fit
lcctus ncc ad tcrram nildus ]dct> nCCOC-
ena, t veniet p;fx veltra
Etfiquidemfueritdomus illadir r jnon fuent digna, fupcr eam.fi autcm

^
H interrrvate quis. d PttemgMtt euis. Teftimonio vic.norumeligcndus eftho fpcs , nc cius infamia
prxd.cario l.cdatur. . M Di^nusftt.Viicut
rtttcrutur.
euangeUum ncctetrcniscSmmo
cultctur
tmtvkhm^ pax vcllra reucrtcturf
WltHll 4Peo;f*mtecpen(bitur.
i.v. c '3
0.'
ad vos, t Et quicunquc non reccpe:
iW vw1
disinhictur.Nonindui dliabllS tUn.CS ,

fimplicitcr
*r
,
rit
vosj ncquc audicnt lermones veltros vclvt oftendat.s inaniici

liborn lnt1f,num rerreni .eiins.
eipcnfr,
exeuntes foras
tcnenomm non efle
in affc-
fcmag.racc.pcregra quam tiamcjuamdarc ibi mancte. Ambi' u
appetitttw
D
" *
it
conftancix gcwj
nnndu non clude

.
Luciaa.
plicitcr Lucas dicit

fitutaueritis
ambulare.
_.
:
domo
vel
ciuitatc
excutitc
" pulucrcm dc pedlbus

.
raJe rale
madatum madacum vr ho-
TêmM
fpitalisncceiiitudinil iiiri iura riiTTniTcinr Idco cuftodiant T.i/>/-*
QiiiJ
r
111 ii.
M*
K' *tanjen
Nc,rtj}oi
fc~tur,
c^
vtfub quanta fcftinatione lter prxdicatioms pergercdcbcantjOfTcndacur. feculans.Per arAllcsocicc. Pcr auru.ortcndifT fapicnt.a cncu.facund.arhecorica. Pcrpecuniazona?, fp^cnciaabj rCoodita. Pcr pera.onus fcculi.Pcrcakcamcnta^murtuoju ft ukoru tcgat, opcrum cxempla, nc fua opera per cxempla a nâloru fenfus hcat nudos , fcd fancla tcrra ingrcilurus txcmplis
,
domus
g
*
cligcnda , vt mut.mdi hofpirij neccffitudinifque vio-
lihda? caufa non fuppctat

tclligirur amifsio itincns.
E xcutitepuluerem depedibns.Vci excufsioncm pulueris in,
&
Thcophviadus. Excutere vult puluerem monflnnquod nihil ab illis acccperint , qui piopter duritiam pcrfuadcri non porcranc. S^xar
tcs
Euthy-
NICOLAVS PE
1
EYRA.
T>{equf calcea
:
fandalns
vi
vrebantur Incegrafcilicet, quia apofloli 6. b. cxquo pacct quod fandalia vthabetur Mar.
.
dottrina cius tanquam fufpcfta. Etibi. Doncc exe;<t.s tranfituri fcilicet alibiad prxd;6 candum. Non cft tamen intelligendum , quod pcr hoc u< lit cxcluderecaufashoneftascxcundijVtaddocendum vel
mcompucabancurpropneintcrcalccnmenra.
Têaue v>rgam.
,
Concranum
v.deturhabcri Mar.rJ. vbi di.
huiufmod ,cum propLtrhocintraucrintciuitatcm.fed pcr inutilcs , qui noa hoc vuk ex ludci c difcurfus curiofos ,
&
cirur quod dom.nus prxcepit apoftohs , vt aon porcarenc Diccndum, quod virga aliquid in via nifi virgamtantum Si. iWi accipitur xquiuoce. Hic enim virga accip.tur mehic
dcbenrcfte ln prxdicatore, fcdmagisccfl.intcnccersitate cxeundi dcbct vacare contcmplationi, vtibi hauriacquod

pixdicationccrlundar. poitea populo 7 Intrantet awe>n m domum^falutatc eatn. Id cft,homineshabitanccs in ca , qui.i parietes n jn funt faluundi Modus fa :
Têque virgam. Ideft, n..n innuataphoncc,vndc m.nifubadio rcmporali. ficutcorpus inn.cirur baculofu(tcntanti .In Marcoauteinacc.piturv.rga.idhteram, qma
f.-nfus eft.
doitoresHebraroruminfignumdoctrinx portabanc v.rga in manu,&: quia confuctumerat apudludxi-s prouideri eis dj victua pt)puloqucmdoccbant sdco Chriftus voluic,cjji hoc futficercc apottohs pro aliqua prouiflone,pc) b.ic cnim oftcud^batur , qood populus cui prxdicabam dcbcbatcis
, ,
lucacionis fubiungicur cum dicitur. D centts pax buic dom. Qtiia prxdicator verbidiuinidcS
ber habitancibus
domum quam intracpaccm opcare
& no
folum optare , imo euangcliurn Chnlti prxdicare, quod eft cuangelium verx pacis. f Etfi (juidcm fuerit do. illa digna. Id eft , ad vitam xternam
prxdeftinata &c ordinata. Vcni. t juper illam pax veflra. Id Io dicatio habcbit ibidcm cftettum.
I I
prouidcre,vndc fcqu.tur. j Dignus efl enim Vbi oftenditur qualiter dcbeant habcre viftuin fcil.cct a populo cui prxdicabant Bt diuiditurin duasparccs: quia primooftcnd:tur,qualicer dcbcnt fe h.i-. bc r c ad rt-cip.cntes (pfos, ck fecundo , qualiter ad oon reci. :
eft, oratio veflra
c prx-
Si
.lutirri
non fuerit digna
Id eit , ad vitam xtcrnam non
prxdcftmata.
11 Tax vtiirareucrtctur ad j8J.Ideft,dato quod non habeat cffectum quantum ad ipfos,tamcn habebitis mercedcm in-
DiuiSo,
picntCS ,ibi. Et quicumiue nonrcccpennt, Circapnmum fciendu", |udd dc iurcnacurali cft &;diuino ctiamhumano,
&
vtill. 'jui
noailtu
fcruinntcommunitatiin fpiritualibus , vc.ndiuido.tnna,eis a communitatcprouidcatur intcm
deapudDcum.
13
Et cfuicunque.Hic oftendit qualiter fe debent habere
ad
poral.bus , &c hoc cft q uoJ d.cir.
cft,p'a:Jicat'.rqui a. Ctbofno. Idcft,victuconuenicnci,in quointelligitur veft mcntum domiciliunj,finequibus non viuic dccencer
Dgn*< e(i enim operarimSld opcracur opus Dciad vcilicatem populi.
non recipientes cos.nec prxdicationem eorum di.

14
Exitmes forafdedomo
velciui.
&
mani feflum,quod no
veniflis ad
Oftcndcntcsperflgnnm prxdicanduin cis pi ..pccr

.
g.nus humanum.
$
In
quiuuwhquc
av.tcm c>uitatetn &c. y
t.i'Tix,oftcndcns
quod
Id cft, fidelis bonx vcrbi diumi non d;:bet ad predicator

,
&
loca mala ic fufpccta dcchnare
tcmporalc lucrum , quia etjam puluerem qui adhxlit pcdibus vcflris de loco ipforum non vultis porcare Vcl aliccr. 1 5 Extu:itepulucrem deped.&c.ln teftimonium laboris vcftri impcnfi ad conucrfionem ipforum, quamuis ipii nolue
runt rccipere , ideo fubiungitur corum pena cum dicicu r.
Âtnen
quia pcrhoc impedrctur doctrina
M O
t Utmoittet &c. Caucndum cft enim prxdicatoribus, no locumfurpi-chim intrcnt, &ncde cuagationc inutili notcntur: idco fubditur. 6 ht ibimu&c.l.trantcs auttm in
ITER.
ratc
9 Et fiquidem fucrit dnmus illa digna , vrnlrt paX v*cflra, &c. Id cft, rccpicncdc\iftrinam vcfttam Quod fi non feccnnt,ni.
hilominusa Dcohibchicis mcrccdein.
dmum faliHate eam. Id eft ,

excmplis piocurate.
Calucem habiuntium in ca bonis tcrbis 8d
15 Excutiitpulucrem. Ideft.lema peccata.quxfolcncex taljbus accidcrc, ct.am in homitubus perfectis.
sAmtn
m
;*
Macth XI
c ap,
,
194
D
Lucs.ts.Ciipr
Si.n.ca-,
EuchvnMiis.MrimTcfiabantenimper talem excuffione, ifiquod non foJum nihil accepcrant,fed etiam pnlucee qui de adhalif fct a pedibus fuis cxcutcrent , tanquam proptcr
illosimpium. Excuticc puluerem, ad conteftatione terreni laboris quc
procis inanitcrfufccpetanc, vcl vt ab
e;s
a
noftri penculu ,ptcgit,ica corporiscaputnofmi quodcfi Chriftus.cuftodiamus Vel quod

.
quo vita eft,occHlcat &

b
dcmdc vc difcant,quonum haxnoua pradii Jcx cft. b Sicutfr. Scrpentis sfiutia cfi qd toto ccrporecaputin
Qiiarto vt hoc audienrcs non tutbcntur fn tcmporc crucis,
&
CJuia cui plus
commifTum
e(l
ab co.plus exigitur.
t-i
Qujbu
lex n.ituri
tantum
hi
autrm
2c
nec ad viitum
legem liteixfcfnreu?runt,3c difta ptci'h.-taruai
Apoftcjlonuii.
veftris.tAmen dico vobis
tolcrabilius cric terra:

a
Sodo moru
b
If.
_
i.oni
JtlS
aliquid acc;piar,nec ccrremi aliquid ab c j s quajrere often-
Quj c!egi,<iuidocui.
pcranguflids fccoarctas,vctcnitunica cxucus innouatur, fic intrans per angu

fiani
& GomorrjEorum in die iudicii,quam

a
a
illi
ciuitati.1
ExdiIc;pu!is,raifroslicio ) ideolitismanfueti,&huinilc*innocente.
,
Ecce cgo
Saibarum
8e
rcm
1
Jc
portam , vcteexuic homirie.
tLtlC,IO,3.
datjVt&pulucrem
dctecracoruiibino
patianturadhe.rere. Alitcr.Pcdes, sut
1
Pharifxorum.
mittovo sficutouesinmcdio!uporum.
a
Vt
viteiis inlidias.
Vt fidem
feruetis.
Vt non
faciatis mala.
Eftotecrgoprub
.
tcra ferpcncis
tia cft.
Epyphanius. Alprude
Hjrcfi.jy.
Hicapent quos
lupos iixerit.
opus&:inceHiispra:
dicationis
.
dentesficutferpcntes^&tfimplicesficutcolumbar
a
Ideita perfualionibushominum.
c!t locus:
Cauete
\
c
'
Puluis, c
FrxmuBiteos.
Vbi potiori fentcntix.
dandus
Quado.n.fiti prcfliis a latibulo procc-dic nd aqua vt bibat, no iimul fecii
tcrrenx leuitas cogi

cationis,
aquanec
doctoccs
autemabhominibus.tTra dentcnimvosinco'nfiliis,&in
a Sa!-Jfpecie corrigcudi.ijuia illelocuscorreftionis el. b Quafi sd r liorem audientiam cum pcr le vobis mferte vim hoii poterunt.
m
7
acap,tvcncnu,fed
lacibufo rchnqt,
J b<
B fummi
poffuntefie immunes,du intcnduc cu
fynagogis
.
fuis
flagellabunt vos , &c ad regcs ,
&
,
&n ficprogteflus,po
ad pradfides
tuaquuufamic.Pio mdc&lipfihocimi-
ns fubditoru,&: qua
fi
m ltincrc mundi puluerc Iegiic
Qui ergo recipiuc verbu,
cH Dci Ecclcfia
aut adprcccs,aut ad
my fteiia
tenuir.vtqtiadf.mverierimus
ox.
ipficuradoctoruWnargurncntuvertur humilitaris.quifper nur.tadteftimoniudamnacionisinflcdunc Ecipfceftpula bonos uis,qui in Euagelij cocempcores extcrgi,& quo pcr auditareseuangelizanftumpcdesiubecurablui, lmmopcr ipium faluacorem narrancur abluci. a* Ecceego mttto. Ilhs fua pena fcruabitur in futurum, vos autem omne exhibctc pacicnria. cce cgo. Cogrtuc llli qund feCundum loanncm.Sicuc mitic mepacer ad pafstone lic Sc
,
malitiam,aucvoluptatem,'autinmiiriam,autaliudquidin
ccgicationibus noftris nobifcum ncferamus. * Bafilius.Piudens vc fcrpcas eft,qui cum confideracionc qugftioocbre accognicionc pocccia: ac boni odoris , ad atidiencium obe- iiiari.iê.
cgo mitco vo s, non
.;d
g?udi:!,fed
i,
innocenciam, quia qm iocum mfcrrqnon dcber,fcd tolerarc. * Chryfoftomus.Quia fupcrius rcmouit follicitudincm
pafsiones.Vbi feruace puedicacionis fufcipic , mala

.id
dienciamadminiftracdoctrina;rcqiieadmoduiril!icferpes nouic,&facicb!adioreacccdcre,&:probabiIrterioquiadab ducendum a Deo,&: fubiugandu pcccii, fic nos pfone facic SC locum &: ccmpus dchgamus , &T omnibus mod:s doirmas cum iudicio admimltrcmus ad abducendum a Diabolo&: perduccndum ad D.um. c l'r (itnpliccs funt cohmb*. * Epiphanius . Quamquam, co-
Hcrcfi "
confequci)tcrp;eJiC!Cfris malaquardcbcbacciscontingcre primovtdifccrcncprefcientie. cius virtutem. Secundo vc
nullus fufpicare^, quoniamproptcr imbccillitatc nugiftri heceis fLipcrucnirecm.iIa. Tcrcio vt ipti fuftincntcs no ob..
lumbaegenusmulcisinrcbusnon Iaudccur,petulanscft.n. &: lafciuum,&: pcr omnc tcrapus voluptac; dcditum , debilc & inHrmu Ac vcroproptcr innoccntinin &: longanimiwte maioi ti in hoc animali obliuione , infuper propcerea qtf ;n
.
itupckerent,duminopinabil:ter&;pra:tcrfpemeuenirent. Quar-
colubxfpecieapp^ruitSpirituifinttuSjimitaii nos uibcc diuina fcrmo Spintuflancti voluncate,&: columba: innncetia.
NICOLAVS DE LY
t
RA.
iudicio.
fecundum quod magnitudo

tjuia
tribulalionis futurm oflenditur ex tribus primo erantpaffuri a lcgifperitisfecundo a principibus Gcntilib.
Amendicovo.to. Ideftminnspmienturin cxtremo
ibi.Et
ad t cgcs.
in
tertio
a proprijs parentibtts jb\Tradct
autcm
fra
, quod boc nonfit verHm,qiiia Gencf. i }.fcribit.'ir, boTiines Sodomitie cr.tnt ^rpeccatores nimis coram doquod pcfftini mino , vnd< , &infigiium nta^nitudmis peccali ipforummortuifunt
Sed videtur ti.cui
ter.o" qnalibet perfequutione ofiedi:, qualiterfe ctebcnt baberc.Di cit srgo.Eccc ego mitto vos fictit bucs. Ideji ftmplices innocenvos non defendentes. tes,perarm4 In mcdio lupo. Idefl Scribarum 3 Tharifeorum.Lnpus cnim dcntib.oncs laniai, homiv.es anbclitu inraucat,ha ifli ^fpojiolos Chri
ignc cr lulpburt defccndcntc fuper cos
Dicendum quod Sodoma
&
&
Gomorra fuei ut infcfte plutib.is pcccttis fcilicet peccato fitperbi&.lti

xnrix e^ autritiAy rt
dicittir
mz fotoris i\\x
nomanum
;pojt'ilis
h%e.i6.f.
Hxc fuit iniquitasSodo-
fti niicbaiitur
interficere,& vocepradicatioms
eis
fupcrbia,panis fatuncas &:c. St quimr. Et cgcnonôtrigcbsit.Ergo comparantur hic ncgintilQs vi quantnm ad iflud vltimu^non qunnlum ad altaprYcede
s
cxdotUwa _Apoflolorum
&
in atlibus
carum
& idco
impedire,vtpatet
confequcntcr
tintfuia cvuiparatiodtbet effe
&
fe;*ndum ca qtufunt
eiufac generis t
''on
tibus
fpiritualia
eH dubium quodgrauius cflpeccatum ncgare vitlum feminan inre naturali diuirio , quibuttenewur bomines de
&
quoniam aliquando prudcnter declinanda, efl ma Utiaperfequutorum jicttt Taulus vidcns malitiam ludxorum volcn tium cum intcrftccrcftne caufa,appcllaitit ad C&farcmAli'.\ J. occurrcte neccffitate debetprxdicator Enan* j Et limpliccs. Quia
oflcndit qualuer in ftot c er.pru.
bac tnbulationefe dcbent habere di.
buma>io,v< /upra ditlum cii,qua> plui fpirttualui nonfminantt.
manum non porrigere
cgcno jim~
amaritudinis felle,ex gelijfi ncccffeftttfe offerreftne
qnibus palet, aflutia vulpina vituperalis cfl,fmiliter ruditas bouina,fcd mcdio
qS
mo
bt
Ecce cgo mitto. Hic oftendrt Saluatorûod pmdicatores verdiumi noa dcbent tcrreri a^Hirfitale. Et quii i aduerfitate non folum oponet fufiinere patienvr , fed ctiam aliqua-ido nomen Cbrifli
corfitrri coftatcrjdiobac pars
do debcnt incedcre
difcipuli Cbri.li, idcofcquitur.
Cauctc autem. Quiaficut diftum efl ,

mallgnorum.
aliquando
cauend&fmt
infidta.
lifi
eos
adacltm tolerandijciundo ad aSlum confitendi.ibi.Onmis er-
diuidimr in dttfs^quiaprimo bortatttr
7
quod
Tradcnt. Hoc enimfrequcnter babetur in .Acl.

in corrftlt]s addi difcipuli Chriflifunt
_4poi~lolorum.
li,flagcUati,&incarce-
go quiconfitcbittir mCPrima mduas.quuprimoofledit tribula Uonis 'ipmmentis rna^nitudinem,fccundo Iwtatur apoflolos ad eius JuffLraiaftbi.Non eft difcipulus fi.pcr magifhu. Trima in trcs
_
vati propter
nomen
Cbrifli.
rc.&: pr#. Hic oflcndhw magnitudo tribnhtionis immincntis Chrifii difcipulis a principibus Gcntilium luikt cnini
Ec ad
fecun-
je
pro
M O R A
t
R.
*Ainen dico.vo.to.
agnicam,
x Ecclcfia mtclligcbatur tyranni,fcd mo pcr eos poffunt detrsdorcs intclligi.proptcr quorum morfus non cft a lidelibus pra:dicatio fubcrahcnda.
Caue-
Narcpcilere&: impugnare veriracem m fpintum fancltim. Euetgomittovosficutouct tnftr. Pcr quos iu primitiua
quxdam
fpccics cftpeccati
Caneteautcm abho. Vosmalitiofead peccatum trahcrd nitcntibus . 7 Tradent enim >os in con.&clclcft crahcre vos conabuncur adfuaconforcia mala. Et tn fyna.fu.fia.vos. Scilicct flagellis linguarum fuarum, f
co quod arguitis malaipforuo. 8 Et ad rigcs &pr<tfi.du, Multi enim propter prcdicatioucnt vcritatisaccufancur malcapud magnaces hums fcculi.
Tom.ji
Crni
??
GIoi\ord
/
.
& Nicolai deLyra.

Contr
terrores confolatio.qnifi dicu.nolitc turbari.
196
D
3a
|
Jntefiimo.
Vt iodcperucrfi pcrcancfincexcufatiope,vntcflimontumtllti&gen.
Ad
dc.t. cxc.nplumcapuj.lt V.t*.

oA/
I
w itfl:monium. Qnia pcrfcquutio nomifolum ludaris \ gcntilms coru maliuc., lcd
,Arx>Uo!isMtintc(iimoi)ium iplorum mnocccia?.

'
rencur,&: ca magiflnu dfopuli miKctormentis &: flagcllis ccderenuir,bonorum camcn paradifha umorrucbanf.Nos vcro cjiii necfomniisquidcm cruoanma aliquem lutiinomus.multo molliorcs qu.im ceruu. d l>jiauttm, &c. Docec vututcion.-; nimicacis &jp't cn;
Thcophyln Hocefi ,1'mv.

rcfocnfiaaem
duccmini proptcr rac

1).-
in tcftimoniu ilhs
& gcntibusCum
oinsie an inomatr.
r
2.
ct5.N0. n.ccpific vcl facerc, fcd pcrnccie

d.i
tt(5.|Mi- corum
dunt.
ciui
nou
De rnodo ptokiendi
cre-
vircuciscft. Vncauho!t;e uibctfofFer

patitntij Vt
J,ue
autcmtradentvos.tnolitccogitare
m inncmcnu.. niodo iniieniendi.
illa
quomddo nut > Mitetia

-
ouid
ri.Hoc ide Lucas ex-
dicenJi.
Eutrrymjus.Ad J#cm nj> rcdargutjoncm ludco
loquaVnini.Dabitur.n.vobisin vel arte veltr uetb

i
hora , qind Inquamim.

j'u
lit
.
pdi\W. 1
'I
firapofflitbitis
rum&gcntium.poftrnodumdicant.quod
prxdicationcro non audtctinc b Dabitur tntm vo'
Qu.
non injenio
procedum.fed ex fpirirufr.uKh
i ,
Vf/tVjr.Qilia dii yirjf.Quia
amma.% nobis
No'n cnim vos citis

Vdutnginiv quorum d.ucrfa c.l
l>
q,
loquimin
fcd fpiritus patris veftri

inter eos aftectus,
dominan dicimus^
hoc
ipsu incipimus
diuini
vcrbi
Adeocrclcet petfcquutorum.rabu:s, vt nullut
fidci-
f Hic. 7 .b.
qui loquitur
in vdbis-tTradct
aurem
fratcr fratrem in
mor
t
bit in ilU
tuimini,
rufiinnerit t fUioaertt.
bora quid bVoluntatcm
in parcntcs & morte tcm,&pater Filium,&infurgentfilii a Non tanmin amicis. b O.iu amatoics lundi funt inimici dci.
eritis
cos afficiet,&
a
odio omnibus
homimbus proptcr no
,
pofsidtre qdfunms. c Cunuu. Hoc adil lud ccmpospcrcini t, quoddictum cfi *la
vtageutium neabie
ricis,qiiod
vcftram pro Chrifto offjrrC)ChrJflus vcro

loqucturprofe. ?fW c 7><to
me mcum.Qui
aut/perfeuerauerit vfquc in fincm

deli;tere,led -d
hic
fal-
pcrfcquu-
Noudebctis
tcmpusdeclinarc,utUispoffitis prodelle.
Noaiiie.
<j
ciones
non debeanc
Ji
/''"
uuscrit. Ctfmautperlequemurvosinciuitateifh, fugitc
cimetefcddecliuare
vttribula:ioui$ o^ca
dolorcm mgerunt mala qua: ab cxcrancis,maio rcm quxab illis p;itimur, dequorum mcntibus prarfumcbamus.qu.acum danyno corpons, mala nos cruciant amif
farchantatis.
Mmorcm
fio.ficliuangelu fcminarium. * Clcmcns Alcxandr. fuadct fugere,
non canqu.im
m
um
ficpaci pcffccucion6,nccvtaJortfccxpauclci.mus.Vulc.'U e
* Hicro.H *
>c
in perfecntionibus fieri
inter eos ridas afi.-ctus.quorum
videmus,ncc vllus eft d nerfa eft fidcs.
dammodo vc caueat,qui autc no obcdic

rarius,& inconfulce fe in manitcfta pcr
nos Piillicfl>.iuh>rcsnrquc,idii:cor;s mali,necnobis,ipfil nccciqu!perfcquicur,nccci qu; mccrimicd. nu.i.u.n.qu )cit
audax
& cc.nc.
Eurhym us.Pcrhosaucem amicifsimos,alios cognatos cV t.iivliaicsuitclligit, qui omnem fauore amicitiamimofc hum mitatcm dcpofituu Jint , vt cos foluis fidci rationc
perfcquantur.
horn ja.in
iciila
conucicns
Si
Mitth-
rl.ts ei
Cbryfoftomus.Qnarnamlibcranobis rcfpondcndi potc rt.qux vcniactmcedccur^Qjios non exagitant flagel-
non vrgcntcaccrcs,quibvis non principes non fyn.igogxmui. ntur, ncaliquidhoiufmodinulorum impendanr. lmo fe jn cdriariu omnia habct,dommamur en lm &c rcgna
la
,
autcm,qui homit.c Dci mccrim.cin Deum peccatveis q'ioqueciuscfjdisrcusrencrur,quin')n vicac pcrfci uxionc lcd fcipfum capicndum prjebet per aud.iciam. C^yantumeni u infccltadHiuar improbicatemeiusquipcrfcqtutuc * Aih.ina.Chr'fiu.s a!iquandofuuir,ru nondfi vcit.if c Iiora fua.Cu vcro vidiilcc ht). a adnflc k o. : ibcverum no cfl noftracumChnfto cond rio,quia nos vt bom ts ignaci
|
:.:.
ontjnb.afiiua Eo&fdcmus
quippe qnifidrlfs regcshabemus,vn Chriftiani ic, bonocc fccuntatc cV pact fruunt', ncc fic
rr-ntur
tamcn vincimus,5L.illiqmdecuadcrutjatu quondicducc-
nobis a dniinj prouidcncia cootticmi. vnoceft motuo,tugicca.'J atiavolQ tin;a.Quiaquainuis fitconccmiofus pcricquutor, antcprîidiii Suiuacorisaducnier,^ ifli cocedaxur ytcjoria.
s
fumus cempor
Myftite. Cu vt^spcrfcqucncur
4$ v
.vn ,ideonon habebant altam proillo tempon iuji'tiam^ propter hotnon poterant aliijucm tondemnare ad morttmjtcundum quod babttur lo. 1 8-; Nobis non hcec intecquam
tu<ii j<<oJri
1\^>"
NICOLAVS DE LYRA&
fnfficubat eis dtfcipidos . Cbrtftiinccciivsdntos fiagelUte,ftd .radrbat cos itidutb. t[omtinorum y vt ftc pof-
Troaer.i 6.a.H
'mi'iis
enim rflanhnu pratpacaie t iT domtntgubern*-
re linguar<7,atitcr tentaitt
Drumfi negitgeret de boc
cogitarc^
dum ta
tnen btkeatiempus opporiunnm,
quam,
cere
& idtonon
Tradet aut< mfra.H:c ojltndit magnitudinem tribulationirim' 5 mine/ios Chnfti difc:pulis,ex eo quadpaffuri crait ab amicts Pt-
&
fent eot ad mortem deducerc.Ei hoc tft quod dicit.Et ad pta:. >r fciln tt ro''dem'iemi-ni ad mortcm. 1 Iii trft.iU ^liliuc fcduet >tpo(Jiot contra vos dcfme tenhnoniu.
rc&
cntibus, quoi ft%r*u ffimum propicr quod dtcit.T ider m.ll >c in uenitttr de umtus f>fti qmprv Chrisli fidrfcrua- dz tmditi junc ad mattem ab amiih fua,ficul beatus Cb*y(attistrad;tns efiadtnortn
''
a pat refuo
Ti
.(
2 .Ec genribus. Wc accipitur aucloritatiue, jtna iudicespotentes condcmnorrbomines m .mo*tcm y GcLt>.ks cra>:t.proptcr quodTilatus
!
Cum autcm,CCL .Vbt ofiendit quahctr fe debet habcrc in tali tri bulfyme,quia aliquando difcipuli Chnfli debcntfugere.^fd w
6
dentiam fctetidim^quvdperfeattutio aVqttando rfl pcrfonalii,vt iuait doaiiquis qu.tnt: admorictb, >onqnia iidcHsprincipafter , \td prnpter Otiiutn pcr(mitdetermiHatit,& tunt cli fcmper fngicnd''Th,ftctft Vaulus qxttrebatur ad martem tn Da'nafto , vt h ibrtitr ,.4d.<). paterquia ah\ fid<irs perr/iitubantttr ibipacfice habitarcjcd
bai [oiit
ttarapattnt vjqueibi.
jh a habtc pntcflate crnafjgere te.& c.Diitibm qiafidca' lndxinon balftet arcloritai? vos inteifi contra vos deferant tiendi ducn: vos coram iudicibnt Gentilibus ,
'
f- lo.ig.b.Têfcis
ftRiqon
%
um *d cO'.d miationcm
tt
mortis\conftuenter oHcndit qualidi.
ter (r drbent htbere tn
hsc tribitlatione
a.
Cum auccm
Tcr
'
i>oc
nnn intrndit exclndere via prtuidc-
Tautum iuterpctrejdeo drmiffun jf itnbus per
ry.^rTt,
fugrt
t> fibt ie rtfponftonc ,lcd non dibcni pettnrbiri , fi non babeant (jtmd femp^spritc^ta^di^C nac duplici dc caufa . Vrimoquiatalicafu
autem non fdu perfequutionempcrfonalcm.tAliqujndo

tin pirjorttt ftdtttamfidei
& lutiiat
efl prrfcqi<n-
c?*
tunt
ft
homo percrpiat pro.
fidcm confiitntct conficni coram iudtcibui^quod fattrepntr.fi aui/ibc: Chri^rauwûanm munquc fimplcxjrntndo quia howiibus dt deo Onfidcntibm i nnn cii
fufficit
u<.
.
babilit'
fuga
rfl
pcijrts ali
ei
fpJrituffaHc?
cltficit
m ncitffitate
quottcxftga ftia fequa<w denfio fidei <& dtprtffia îfiitite^ mala^tS' eft petcatum mortalt .Si aWem non appatrt hoc pro
,
>r.Et
iOiCti; Ciim v.v 4 Etpttrt ex vrtditl s,qwlnan loqiitif bk 4e pe<boprf'Uat:i<mis,pebet.n,prtdic4lor verbi diiini prxcogi tare
Im tfi fi~id
babiliterfed magis co> trariutx,vt potr

fiert vtilitas
qma tx fvga talipciefl
atibi
EccUfi* ,ex
r re-ntinfi >ne
autem non hnbewttrnift
occiftn
minijlrorum Ecclfittaanibui iiefl nbtlinatis infidcl bus,rjr toncnl catio murg tritarum idefl aiticnlorumfidîab ipfts , tnnceii fugien>
quai*ttrdcb<.atverb*mdmnumprop<ttre, Secuidun quoddicitur

Trouer,
dum,& altbi proficicndumfrvptti
qodfubdit.
Amcn
M O R A
3
,
T E
R.
Ctm autem tva vm nojo.<pc Jdrfl non confidatis principali terdcfticnciavcfira cV cloqucima , feddcduunaproui.
dcntn.
5
T< adet aiitem fraterfratti
.
fratercarnalisfracrcmfuum tr.ihitad cuIp.immorcalc,S paccr fil;um,&: cciam cconu^ fo . t Et cntis odio omr.ibus homiibu< .SequenCes enim Chriftum
i
frcquencer funtodioficciam carnaltbusarnicis. 6 Cum atttcm pc<ftqMtntttr vos in cutitatetfla. Qui cnim
re
f rcqucntcr cnim conugit
qct fia,
non
prdfiCC
poceft in
vno loco,dcbec ad almm cianîe.
*97
a
Matth x\
non
.
Cap. X.
.
198
D
icroqaidominus
colcrare quod to-NonendifdpnlusSrc. Necindignemini faciens quud volo,&: roagiftcr doces fum,
-
vniuerfalem deomnib.enunciationem continere videtur: tn ad omnia.fed ad propofica ioknf pertinct Quafi dipropter mc,illud dolorem vcftru fedecquod non mulomni iufpicionc libcrabimini. Cuius enim rei gra contumelias feriis.
fiet in fide
,
quod vtilc fcio b sipatvemfa. Oftendit calumnias

dixit rant iniurias.vnde Iteel Beclxeh-b . C
:
cat:Sngituradhucdolorc vcxaminiquoniammalcandituri
efiis
fuas
vc
fuoexemplo
te-
.Sfcjfci*
<//.
to poft ab
fi
^Non"miram
relurgit
.
quibufdjm
fugitis, quia
confummatio Ifiael non
doncc Chiiftus
mortuii
ila-
jpfeeftBel,Zebub mufca id eft Deus mufcxperfpurcina

fanguinisimmolati. Idolum eftAcaron.
inaliara
Ifracl,
Amen
dico vobis
a
nont confummabicisciuitatcs
feduCtoMagos res vocanc, cerce no

I
&
f Luc..f-
donccvcniatfiliushominis. t
,
Non
cftdifcipulusfuvlcifci iniutias, ficut
2
3
mulco poftfaluacorcs vos benefactorefcjue totius terra-
^ Perjfeclio eft difcipuli non
ego
feci.
nomine
cuius fpur-
per magiftrum
necferuus fuperdominum fuum.

a
Sufficit
4
J
ciffimi doliprincipe
Pnus facichs cjuam doccns.
runnorbis prardica-
^Quipotui.
dcmoniorum appellanc, qui
difcipuIo,vtfitficutmagift:ereiusj &
Cui famulantur tceleftn
6; terre::ria.
bunt
t Cetuut
fcruo,ilcutdominus 6
b
mufca
Qu
d mirum de famulis
b
djiu-
5?
diciam
b.
b i-
Beelzebub idolum
Sipa'trcmfamiliasbeclzcbubvocauerunt, qua ntomad o-isdomefticoseius? Neergotimueritiseos . Nihilenimeft

eius.
Corde.
f Quod dico.Hac eft, in quo volo vos con

ftances effe.
t
THoc ad bonos.
5Hoc
ad m.ilos.
erlh uib.
:ft
"
apud diuerfas gentes

diuerfis normmbus nuncupatum Ninus
opertum
i2 "
quod non
b
,
rcueletur,
a
&occultum
fFndicjreaperte.
a
13
rex Aflvriorum conditor Ninmxciuicatispoft morcempatris fui Beli compo*

fuic ftacui in
.
ftur. Quoddicovobisiutenebris, dicite in lifmine,

a
Priuaf.m.
a
inaure auditis
11
Pal-m publce.
b
.
,
ftnmyftetiq.
Vel quod dlCO itt ? io tencbcis,id eft, dum fAftu. adnuc timore equodnon fcia- 12 ftlS dlCltlS in lumib Spiritufanfto.
MaM.c.
& quod
'*
fCalcat* carnalia.
*4
J
VCritatJS
ne.ideftjnfiducia , aCCeptO
prajdica te fupertecia.
nolitetimere
fyntuhn&o,
quod
Exq&tnMX*,
c.
\6 inaureaud;cis,ideff
fecreco aud.-
'"e.t.dehfr. cum ex m-
iu
honore ipfius eique diuinos honores iuffir perfoluiabhommibus Cuius fimulachn firnilitudinem Challnde dxifufcipicnces.vocabancBcl, vtinDanielelcg cur lllud accipiences vocab<tnc Baal Moabitae vero Pala:ftini
.
. tis,fuper te&a idcft calcato carnis dom:olio prardicate * Grcgonus.Cum aliqua tryfticadeOi.cultisprophec3rum J
Li.ir. Moral-
Beelphegor,atque ica perdiuerfkacem Gcriuum diucrfaei dabantfnomina. Ac Iudari vnms Dci culcores vocabacBeclzebub obderifionem Grncilium.Baal vir;Zebub,mufca,vir mufcarum fiue habens mufcas . d Têergotimucritis eos. Eorumfxuicia vel blafphcmias, quia veniecdiescum Deusiudicabitoccultahominu vbi&nequicia difcooperietiir,& vcftra intencio ta,ab omnibus fciecur .
n e
'Njbil enim opertum
.
verb.scredencibusagnofcunt ,quidahud quaprofundade tenebns reuc-lmfrVh ipfa quoq; vericasdifcipulis in parabo hs loques,aic:Qddico vobis mccnebris. dicuellununci.aaudiuiftis. perte exponitc,quar in allegoriaruni obfcuricacib.
g Snper. Loqmt iuxca morcm P.ilxftinz,vbi folenc teclis refidecc qu^ no funt cacuminaca,fed ^qualia:vrde lex pcipic vc quinoua doniuma.difHat,murumcecti ponacmgyro,ne
;
non
foh
Deo cogni
Hic fcrmo
Vlli-
Chryfoftomus .
fundar;fanguisinnoxius labcncealiquo. Ergoincechs prardicatur,quod uunctis audx tibuspalan>df,&:eft .Quod vos i ncAtttt erudiui in paruo Iudxx loco, in toco mundo dicire . h 'Noluc timeu. -jc Chryfoflomus. Si Chnftianus es, r Chrifto F
fcquutionistimorem o Vjbil enim opertum. Hichortatur cos ad idcm exconfidcrationcdiu/ni iudicij inquoomnia manifeftabuntur, quiabona&
. ,
I ^fwe<i''.Pra:clicanrJo.f.ibi
NICOLAVS DE LYRA. vd j^m

aducntum
ii
Cluiiti
>\unciato aduentu 1 Mortuis.frefnrgendo , quia Chriftiper apollolosperciuitates Iudzar,i.umediatc paffuseft Chriitus,&: a mortms refurges difcipuhs apparuir Vcl ll intelli-
Donecve.
df
malaomnium
erit
oronibuserutmanifefta. Cuiusratioeft.quia tale
gaturdeaduetuChtittiad iudicium,tuncinielligcrndaeitt6suinatiopdicauonis apoltolorupertotuorbem , tjunim adcouerfionis erlpftu, qauvbiq; difperfi funt filij Ifrael fecundupdelhnationcvt
dicit
it)
clfenili
mdicium quod videbitur abomnib.iuftum. quodnopoffct merita&demeritaomnium vidercntur abomnibus ma

in prxdicatione veritatis
.
mfeftc. Confideratiohuiusmamfeftarionisdcbct darc
audaciam
& lioc cft quod dicit

foli
magnam
.
T^Jbil
epiit.adRo.g. Licet.n. prxHicatio 3r>olt'loru
difcurrerit per totu
orbem atempore tpforum
fccundumcp df
opertum .f.inprxfentite;Ti| ore io Q^-od no rm-.In mdicio .

1 1
inTfal. Inornnem ttrram txi. &c. tan.cn effifius conucrflonis fidehum quantum ad eos qui gcncralitcr conuertedi funt ad fi-
Et occw/.quia fecrcta cordis
qux
Deo funt nota,tfic crut

.
nobis-
dem,habcbit plcnane effectum iuumcircafinem mundi . 3 T^pn eji difci. Oltenfa magnitudine tnbulationis lmmmcntis
hortaturdifcipulosadiplius to!er5tia,& hoc tripltci f one, primo exeplofui,fecudoexc6iiderationcdiuini iudicij,jbi.7^bi/#êrtMw.tertioex rocditationc diuin^ couliiij.ibi.Et no prouidetie lite iimere . Circa pnmum liortarnr cos xcplo fu ,tjuia jnulta erauia a Iudxis eit linc caufa 8c veritate fidci,& mul
&
manifelta,& hoc dcbcr pr^dicatorcs mouerc ad prcdicandum veritatcm fecme,propter quod dicit 12 Q?<oddico vo. In tcncbris.i.inlocispnuatis,1icet.n.Chriftus, vt communiteipi^dicauerit inicmrrunibuslocis , vtmtemplo th aliquado docebat difcipulosfeparatim aturbis,
&
fynagngis,
vt
&
habet Mar.^.a. Scorsii aute dikipnlis

a
(.
fuis
diffcrcbatomnia
I J Dicite in
/.i.palam,c;uia poftca apoftoli palam populo predica
paffus
To fortius debent hoc pati
pro
uerunt ca qu^
quod dicit . difcipuii,& hoc Vonelidifcipu.xi c.Scquitur . ^Mj^cit difcipulu &c.i.l\ condemnetur qua plus conculcetur
eius
cft
hnlto fcorium didicerunr,propterct; fcquitur. 14 Ettjuod.i. infecreto.

15 Trxdi.fu.te.i. Publicc.In Palcftina.n.tecla
dcmoru
&
erant pla-
tnagiftereius, <
&
na dcfupcr
ideoconcludit
& ibi conucnicbant homines indiebusfeftiuisad ludendum&confabul3ndum, & pcrhocdelignat quemhbetlccu

Vel fecunduahos teclaiftadipublicu.vbi conucuiiii homines.
cebantur qu^dam dcansbulatoria ftcla circa tcmplum,iupcr qu^ afcendebant doc"tores,& mde doccbaiit populum . c Hic hortatureasad tolcrantiam tribula16 Et nolite timere tionis cx cofidcratione diuin^ prouidetie fcu cofilij ad cuius cui
Beelxebub y>oc.u%K\u n pitet.ex prxcedcntibus.dicebat ChriItum raceremiracuU virtutc tumfiam dxmonis fibi familiaris
^patrewfa.i.Chtiftum.quieftpaternofter.
nominc Beelzcbub,& lk Chnitum qi.odammodo vocabat Beelxcbub m quantum opcra ems Betliebub attnbuebantûod ipii erat magna blafphcmia contra eum .
QHinto mapsdo^tMs. diffatnabunt, imponcndo Apoffolis, qui funt dc domo Chnfti.quod fac.ant miracula in virtuic djmonis,
&
dcntia fcicndu cp aliqui dixerunt diuinS prouidcntiamtantu fe extcndcrc ad uuorporalia,& no ad ifta inferiora, cx quotu pfona dic;f ttibni.b.cirat cardims celiyrerttmbntxt ncc voltfaiofifiie',
Ccuodcnim
runt ludea & Gentiles.vt patet multipliciter cx legendis eorum. 5 HeergotimumMtos. Omittedofidci
fequu-
Apoftoli facerentmiracula virtute
dxmoms,
dixe-
r<jr.'Alij
aft.b.fiumanis
autdixeriit,quod fcexteditcircainfcrioraifta, exceptis & hoc ne tollerent ab homine libertate arburij,

,
ventatemproptcrper-
fcd vtrumqj eftfalsu fccudu Philofophu.i.de aia,vbi reprchedit

J<
Empe-
M
blafphemiam
fibi
O R A
T E R.
lcm
& maiorem
% Tôn efl difcipulusy& c.IPudad hoc inducitur, vrpatctperli tcram fequentem , quod Chnfti tolercC
difcipulus paticnter
9 Tîbilentm opertum,qiiodnon reuelet itr .f. in die iudici j vbipatientia martyrum premiabitur , perfequutorum ncquitia pu-
&
irrogatam,cum Chnftus patientcr tulerit fimi-
nictur .
lcm
Tom.j.
"Hon.
99
I
..
Glof ord.& Nicolai de L yra.

dcmorum,q'i
]us
200
D
16
fcairtWWP acap.io capillorum? Nequccapil-
tfChriflocl
irili
a.ri(li.credi,E<>pnjmih.fidtn, > ' 1" fidcdcmoftrabisi <>p-
rom,perijt,quomodo non igittjrDt-uscurpusiplum&confcruarc
qujdem c.iumpiicrorumin fornacc Babylonica pofito-
f,to. fpcn, non b

|
/ivrr
'/1
<l<ennani
>*%%&
>
& rcftitucrc potcnt f

.
UJgcnuu
Si'
1K
. s . llcri
Cypnanus
Si
ncc paher cadic

_
ncc minimafieri finc DeivoluntatcChri.

lVaiTerat
,
Lib.i
in.
*'
uv.h J^rewnt,
ctji
1 Tantuin.
uJbum.uu.
auccin
cit
Q
t.i-
geh
cos qui oecidunt cdrpus , dcrc , fcd pocius cum timctc

**-**">
t
e autem non poflunt occi a nimam

b
Q^nearoDeusredu^t corrori. .i.
CXiltitnaC
aliquis fumma &c iiu
penmn
funt |io:
.rni,cMittenJoinatterjMlooplicu.
^r.
qui potcft
& animam & corpus

afle
^
Nolitetinvuemnrts.n corp.it kquia m>tinonpowft f.nenuiuDci.quodiP minonbu i:quet.
gna, aucnonfciencc permittcntc Dco in

ecclcfia fieri,& facer
doccs.idcft, difpenfa iwtt ciU5,t tores eius,no de eius
3
Dci aquitas % cui . nulla placctpcccan r vw-..
^r^rrJnfTchcnnam" No nne
r
duofpalTercs
vcneunt?
t.sm.qnus.
cas nonnc quinque
t
Nonmo..,urlii>eproui<icntii,De. .--.vitomJj.suos:
.-,--.-.
*
$
rf (Utli.p.iircrc5vcncrurdi ;
l
VeTaiautcm
.
iucj.u?. p .)ndicK'Ncc
iJdillat,
ucu
"nem
..
C villisM.oncadet iupcr terram finc patrc veitro, .ma parWx De, prouidemu cor.fcruamur. crporis malTa.etia..omnes numerati lunt .t
facnt.aord "inari > C X>/ CtTl/f. Vd COn

fitcturquisicfumea fidc,qua? pcr dllcftio neopcratur. Negac
&
capilli capitis
fe
*"l
**>>
>M qucm no
capi.lus pcnbit
Quia ntiontl
qmi
terni.
vtduoalkfc
.
uinque dipondio
).pondius.n. cftcx
Kn*iirecro-otimcrcmnltispaiTerjbustmciioreseitisvos,om rorcconfeffiontadfalutcm. ' f> _*"._:. o mnit tFidcm.corde tF.dcm.cordc & ore.Ne J . Or tconfeffic,& ad falutcm. 7 ^"opîc.teYupe.K.^qu^ lufncctc fib. puuret hdcm cord.s. ^ " 'c u S?tcmporc p reWiW paujt
1
rf
^^ ^^^
t
"",'"
#
J
S2:
3B5 Dc.c-lujC.aUie
dP
c
luc i.g.
du^^mbus,Suod
mcnselt KimCnseft hoc inpodcrc vnus hocnpoderc
a v l\
C "
f *
aS,&qU0dduO,h0C
* "' nisergoquiconfitcbitur mecorahomm.bôfitcbor&ego & ^ iT.more. TTimore. confortio mei. e.. ** , vte benedifti p* fVenire bencdifti patri? Inconlorno&nftowm^ fanftowm^. aute negauenc me eorG cora patre meo qui in ccehseii Quiautcnegauenc cor a coVaDatremeoquiin ccelis eii Qui u,Con.m Da. pa,m,u. b
'
Iii
;qill
preCCptlS
Dci UO
E
H-nj
obedic.
Chrvf No Chryf.Nondixic,
/
Mi
a vbi Prodcflfdcbet
mei xwunii
confeffio
Non perducamad
^^ôn
coficcricum.
P ro
^ WA OHOmodo
e.r
b
.
coSm homlnibus,
ni ,, t11Jia | es
CrgO V^HOmOaO ergO Al
^^^mm^m^^vma^Mm.
rfcftu5Conri.mem,fedfpir.wali
ncgabo
cV
mco qui in ego eu cora bpatrc Nonadhocmterhommc,

^
_
pria virtutc, fed fupe riore gratiaadiutum
Quacc
r
ladiod.aocie*n.
dcca.non
9
fimiliccr
.[rti
portolus.w^*/rf
aliuu cfi cura
fcicntia,
1
rf*
a h e ft.tNo litc arbitrari,quia vcncbrim pacc mittercin tcr
dixicdenegace,
aliud
cfl
N6 cnim aic
fcientiaDeinumcrumillorucomprcpnnatus.negar.
fratia?pacrocinio Q a.,nm Ncgacur
.-.'
aute ncgauerit mCy&c.

,
Qui in
d i\wrj/;.Hoc
me negaueric, fed qui negaucrit.Nam qui negat.fupenoris

in
"JJJJjJ!
htndic-Nuuicrati.Non actu computationis.faculcatecogninumeratur vt feructur. t.unis. Afimiliiudincpecunia', quas Vbi magna prouidentia Dei,quodnccparua ociofaque dictacumlaceanc. , * Auguilinus Quid timebo crgo damna membro.
duun
manifefiatur a filio ,'pud patre.cu: Sc pater,Conficecur a filio apud itacis potcncia filius
non
ibct acccffum ad pacrcm . pacrem,qui per fijium h o Tacent mit, MuTum cft bcllu bcnum vcriipercfnax mala.
&
fcni.
*
r,\ f
NICOfAVS DE
Empedoclcm dicens,f>d
LYRA.
ft
4 Sinepatrcvefiro.
prop'ir quod
c
Ideil ,fme,brouidentiaDeipalrisperconfc-
Dms eff, t mfipienr{fimus
aliquid igno
vos moriemini quin Dcui ordtnet dc motte vefirx quens fipplc neq,<c
caniludit
.
c'<iHodnosc<>gnolcetemuînoif>:qutba'uraddi(3umEmpedoclis t l'te , tjina aucbat omma cowponi cx amicilia exccpto Dco in qno lite non lis non crat . Ex D> cognofccbar,quia qita fcquebatur^nod tdcm viccuueniens fequitur addidum fonebat ji mli fimili coguofci J
&
ad imaginem 6 NolttC. ldtfi,maions ,<putaiiois apud Deum , quia

t,i iti.turairrationd"//. Deifac4us,quodnencorrp er. Oftenfo quod dcbmt tnbulattonesfufiinere confiatcr^ 7 Omius dtcens: bic bonamr eos ad coajitendutn ntimen Cbrijit confidenter
Wiuiau.lt
Deip.xfcientiaîdeoconclHdit.
&
tlis
dc burnan,quia nus babemus noiitiam de ifiis infcrtoribus , ad finem dcbiaflius,ejr pcr co>ie'/u,:n< Deus talui cognofcit
&
&
tumdeduc:t,iji',tcumfuagens vniuerfale <&

\acent tias t<rgn tioni
.
ptimum omntaqunc
fub
ordmautur pcr ipfum Et quia natura nobidor prmcipaltu, ctUtpib ordme prouiientis, , fequitur qn.id naturahuptaaa quimno>tuiis cjiex parte an>.^tx,fpeciali modo cadit fubctus ordmattone, proptcr quod iurfi non debcnt mortan limere, quia Deus rdinabtt adfincm vltir.mm y boc efi qitod dicit : \oli. patet vf-
&
&
non confiterifeu tacere aliquando eji peccatum nt.Simditer alicu.us tollitur honor Deo detaie,vt quandojcdicct ex tatiturnitate cx ia<itm.uateju* btt(,ujim in cafu quo aliquis intcrrogats dcfide
ingerit
8 Qui aucem ncgauc.&c. Têgatio autem nommts Cbrtjtt jcm~ dignustjtdamnatiopcr ejt p:uau<mmonak,& idtoneganstpium, mcr-
Omms.& pGtcicrfequitur.
&
que
I
i
ii>i .
>
Nonnc. vfd
tttrra
uidentiam huius fcicndum
quod pafferes abuvdant
promtffionis.tr ideo de ip/isfiebat oblatiopauperum, qui non fOhrjnt a[ia baberc.-pnde erantpauct valoris , quia duo habebantur
quod ipfe nonjti Cbriii;a;us, velquoafidcs reinon conita dcrijtbiiis^quod nullm aud.at ta con(ueri,tunctacere autem aliquis non mterrogatus ex fermortale eji , fi fiteri peccatum Cbrijii ad detUrattonem vematts
opimonem
aliis
ftt
uorrfidttpubliceprofitcaturfidcm
pro
aff.
,^j a (iif
eff
genus
mmmi&nde c\t
mifra. .pondenb. vt dicit

,
fidti^ ad confi, matiotism trepidantium/nut kguntur altqui marty.

donttm fupererogationis resfcciffi-,boc eji
.
gl.luprr ifium
locnmjn vnoquoque ,n. gencre illud quod mintmum ei~l menfwa altornm. Dipondms autem valctdupkx as (dtodicttur
&
l,'<c.i2.qHod<i'iinqiie pafferet babebantur pro uipondto, bicdicitur du>> q:t<>d pro aflfe , q <ia paffer impar nonpoterat competenter diwdi, iOeo rcf,aicbat vrndenti,<iicit ergo: Nonnc duo paf. ideft, vendun-
tur.iftaveneo.nit iabetjenfxmpaffinifub voceatliua. AITj. H:Q,pro ajje.& tamcn vnus ex illis

*tvilor!\,vt vijumet.
3
N<->:i
quantumcunque ftt pat
9 Noliccaibicrari.quiavencrim. Hicoflenditquodprtdtctcx amuorum camalitate. toresEuangelitnondebent impediri cbaritas eji ordinata , fu H u>.d bocutus euidcntiamfciendum , quod tde mo dcbet dibgtre Dcumfiiper omnia êttam fupra Jcipfum , debct ntardatt qum profepronuUa amicitia cuiufcunquc proximi dtctti ad bonurem diuinum propter quod u<e ea qunw pettwcnt
&
Noliccar.quia
.
vcpaccm
con tra
mittcrein cerram,e> loqutturdepa.
cadec
ftl.
hicfijion ntorietur
ce mala, qux
<fi
Dcum
Si"C
Mo.CALITER.
I
Tionncduopajfcra aj' vc cuot. Hilarius
Myftice aucein
corpus &c anim.i afle vcnduntur, tionc diabolo traduntur .

3 -'^jtaHtemncgaucritine
cum pro minimadclcciu-
&iicpcroppolitum intelligitur coniueri fe quiadabitciacccUumad patrcm. jfm'w.Hicron.Ad fidcm Cnnlti to5> l^ylite arbitrart,quia habuit tus orbis in fc diuifus cff, vnaquxque domus fidclcs
fiiinfidcles
,
confitentcm,
&c. Remigius, Ncgabit autcm fc ncganccm,quiapcripfumnonhabcbit acccUumad patrcm &fic
&:
bonum bcllum mixtum
eft> vt
pax mala
.
rumpcrecur.
201
^f
a
cfi
Mattlna.i
domo dinifi
Cap. X.
xmo fup cuf{
d!4t,&
in om>:ifratre
202
D
EccJcdjj-
A rres in duo Sc duo in tres,diuidci)turJ Quomodo ejfgo q.nqilla
Feoi.r.Hic Luc.isaft.Erancqiiinqu? in vna
tium repir.Huu; pcr propheram dicirur. v nufnuifque fe xpro-
fex pforu.u nomina fubiicir,patrisfilii macris filic Socrus &Nurus? Sed maccr filii ipfaeft Soctus vxoris eitisidei ique
ipfasS- infiliam fuam,&inNurud:cicureilcd.uifa.Poffunms.. patrcinm ceJiigcre diabolum,
ncproxuni
.
non kabfat fidnciani. d Et qui o>i tceipiti&c. Crux duobus mddjit porcacur cum vel pcrabfWnria corpus a_BcitU.,veicun. percompalHoaffligitur
animus.-Pcccara proximornm fluorium fnnt fm.toiu.

,
cuius
do
filii
eramus aliqt.a non natura
ram Non
.
fed imicationc vc [u
pacem mitterc',' fed gladium.veni enim t fepararehomincm aduerfus parrem fuum & filiam aducrn
,
veni
gSSiSSSS ftS*
firoftehdacur.
t
z
?
dtffidere
No
,
-dxisdiftumeff.Vos ex pacre diabolo

1
.
.
ius
matrem fuam
a
.
Qu. non crcdum,
& nuru aduerfus parrcm fuum

b
.
P0fl'-ntinrereoeflciiirapaci$,intquoe:beilu!nfidei.
.
c
rat
Ftf /.'p.Aliquis
.
fjcere
ec inimici
enim c.u-nem maccproinani glona,

vel
effis.Scdpoftqir.m
Et hnic relgioni pierns no.ieft -meponend.i.quodfacit mji
voce audiuimus
netis
113.4
'
mo
H^ddcnmuiusamanaiimei^piusamatquamdeum.
hominisdomeitiueius
a
proximo carna,
Obli.po.cu.&
O^J praponit
Quiamarparrem autmatrcmt carnaleinadertuin

fpiniu.ili.
.
'do.pa.tui.Vcnicgla-
diusdomini u. F <-.uiujuvnmii fcpararenosabiniiJcc,&

oftendereahlimpaDtreClli dlCCiemUS:
Paccr nofter qui cs incoelis, Matcr fyna goga, filiaprimitiua ecclcfia. Socrus cafe^ fy na g g a jsj LI . rusprirnitiua Eccle,
plus
d
quam mc,non medigi.us a VeUarnem

eft
-
Et qui amar filium aut

4
_oin_ndo,.elp_o_i,nocompittcndo,.v hoc contuitu eternorum
btcr compitiiur vc ttu<.i4._ culpefiuc-at.Hiccru _. . tinf.i i^,li _- i -,(ii cc frcrre vrtfed donn m...8.c.
filiamiuper me,noeft medignus.Etqin non accipir crucem i
nnmnonfequicur.
f
r
c
f
t
.
Necdiuerlatimendafunr.quiaquiquxrit inuenue ten.pcraliter _--_u.-rpett-e_e*i_
vitaij.
Qî hi. Nomine anima_vica pra:fcns~

c
J<
defiirnatur.
iuam,&fequirurmc,noneftmedignus, Quiinuenitani-aratuselteamhicperdereom
,
a.i
po
ponensamor.
ineo.
Auguflm.M_gna tninyt&u,
,
mamfuamperdetiflam In futuro.
g
a
&qui
pcrdiderit
*
animam fuam _
.
. .
, .
UIO.C.
Qui m vobis fum.
I /
<x
&mirafcnt_tia.Qui
mqut
inucnit ani-
proptcr mcinuenieteam-t
T inApeuoii,quamquodeituiChr.lto. Quianonaliudrec.pitinAp.ftoluquamquodeftinChriao.
^_,-.u_
I ei.
Qui rccipicvosmc recipic,

b
&
Quiinmee.t ^_
+ Q
de gentibus, SpofusEccldix , films

fia
quimerecipit.recipiteumquimem.fit.t Quirecipitpro- ?.
cft.dicere Apoftolo. O-orumpatrescx quibus Cbriftus fecundum PW-a. cwrntm. Socrus in nuru ifcin filiu dilgirur.i.maccr fponfi
&
Difa cfl
fed 6_ ipfa
fynagoga carnalis quia ecc lcfia perfequi non macrcm 6c infocrum dmif.i efr,voiens
ccffac,
reeipe-
secircuncifioncmcarrerafquecarnalesobf-iujncias. *
cupisvita cenere cu Chnfto,no!i mcrcc timere pro Chri fto.Icealiornodo.Qui amaCanim5fua,pcrdetea.Noliama hac vira,ne pcrd:.s re,nc perdas .Noh amare qccrna vira.S; male amaueris, tunc odifli,ii bcne odens,tunc amafli,
II eit,fiamas,perdcs,ii
&Sp_^:
m
m
mafuam, perdttea. quod duobus moV a u

dis potcft intclhgi.
<
fclicci qui
Hilanus.PaccrcorporispeccacumefT, materanimiginfidelitas ex qua ca:tera omnia.Itaquc gladio dci in facramcto baptifmatis ab his rcfcindinuuv
Scpararc. Idcf*,priuatos carnis affehis -~wi.^vivi^,uiMLF, -ji - * ^T cxcinguere,quib.
. .
Kamuiccdihgutur.vcDeommusfcuianc.Vclpenitusauer tantur.non quod non hnt honorandi oatc r & maccr fint r^ fcd patcr V ..,t.r
pofl Dcum,hiccflo;dochariLacis. c QHiantatpa. Poft Dcum amandi funt, fcd fi vcrumquc non poccftferu_n',odium in fuos,piecas eft Dcum. * ?4ral, Gregorius. Ant:qimsaducrfjriui,u6folumpcrfemctipfum.ftdpcr cos cciam qui nbbis adii?cent , ftatum fatagit noftrasnicntis inclinare.Cum cni cor noflrum , fua pcrfuafionc rton fubruicad hoc mmirum pcr linguas adh^rcn-
^dÂ^^^S^^^S^^
i
oderuntcuftodier.do,ne perdanramando. Alex.Qiirpcrdideritanimafua,inquit,dominus U4.ftraae. feruabit )pfam,aut ca tr.idcsjtbeter adcudo pro )>:io pericula,aut ca pcides,cx ca quêfleicu h.ic vitacofuccudine. oi.u.io;ucrc,:i-<auccrc cc lcreffarei d.n.cru'-ii_ Si.n.fo:ucre,abduccre&:f.gregare( d n itiiv h.ni rr ,r n nu.cat)ini * ^ c , Vt l J P ca - e * UcK a _ ^ i-uu.. *Jj ... tionc,h_bcbi_cam millaqua.expectatur,fpcinuencam ,&:
Clemcns
conquxfccnrcm. re g_ Ojr Cu ad pr^dicacione mittit.es zone collic pericula n6tHncdadicic,affcari fubiici rcligioni. Vncrgofumpcus? Auftcritate madacoru fp- tcmpei at promifloru _<,-<
.
retipit
ditore lufcipicmus
(inquit)vos. Adfufccpt.oneuugiflroru prouocat difoputos.Dit ec crgoaliquis,e. go &: pfcudo prophetas &. luda a>;
.
Hoc dns procurans dicic non perfonas
N CO
I
^cium
I.
D
di 1
Non
LYRA.
1
ctle
ve.pa.mit. Scilieet talcm (jux
cjl.
.
Scd gla. Hoc efl imfionem talis coiatrdix ^tdnertendii tamen quodifia q:tx dicuntur bic a Chriflo,funt fatla occ7fttnaliter,ejma *d
Cbriliiprtdicttionem&apaflolorum d<qui conucrfi funt ad fidcm ah> tn inRdelhate remanlles qtantttmcumqiie eis comuncTt> pcrfeqvuttfmt Ijsadmoncnpropiei-
&
3
quodfequitur.
co-p^re,vnie efl ibiprxdicatioper cdufam Qui amat igttur VitampYfeltteminordinate,perdet eam -.F^fenim perditur quanio nonattmgh finem debitum ,ficut medtcina perdttur, quandt p-r catn fanitas non acqumtur Et codem modo vttaprxfens qunfinaliter ad conjeqttutionem viu tterns ordinatur, recleperdi'ur,quado pcr ipfam ad tternam vitam non peruenitur, quod contingit iUijM inordi
. .
ilc n\e in
nate amat iffam,
& econtrario.
Vcmcnim.Etpatet.
Ec qui non accru. Scilicet bic oflendi: quod predicator verbi dmmnondebttrruabi p,opter dulcedinem prtfcntv vit*,qMcft breut! tranft;ori a ,& ad merendum vitam xtema-n ordinata, fj- ideo imtpusmdioreft fmt adfinem non
bisqHAfunr*dfi->em,eaqu
Cîii
perdir animam. yitampntfentem propfer
Cbriflum con-
tfFwuthn? finh, pnn "'Y^P'"

tic
ideo de ipfis nocuratur dum

c(l
tcme
fed de
abratur,proptcr quod de vita pr*fcnii non
1icTTZ\ montm talerando.

Cft
rf
turandum
* tern *
>
&boc eil **"''.Qui non.j.rolunt a conftfltt vita ttcrna,
hic hortatur recipicntes ipfos ipforum.
tcmnendo.Talisenimdic!turpcrdere,nonfecui,dumveritatrm,xtpa* tr.t ex prttdifl s ,fed fecundum hominum opinionemjfie i;iqua>n. 8 Inuenieteam. accipiendo pro tranfroria ttcrmm. 9 Quireci.VoS. Toflquam Stluator hortatus tfl prtdicantet?
,
oflendens
magmtudinem prxmii
re-
io Qui rccipic vos in no. EaenimqtufiuntCbriflifiielibus,

putat fibifiert Chriflus t
per vtftoncn,
î'i
,W L^,W & fiunionm'^^ _?r' ^

mue.
Ideft,*itampr*jcntem , qu* caufatur ab anima .*.Jlentt
malis^Q.y.e.Saule Saule,quid mens-.quam etiam in bonis,fuut hicpatct, (juia in difciptdis fuis dicitfe 'ffereceptum. Qui xcci.lieflfDei nuncium.
& bnc ta
in
me pcrfcqueris1ide.fi fideles
0RALITER.
*K
._
In
lllicicis
puS,
t ^"^^^r.Hilarius.Illi.n.quicrornefiicasdile. dhonc. hom.num, c.usdilca.oni prartdlcrinc , futurorum bonorum indigm crunt ha_reditate. 4 Et quinon accru. Grcgo.duobus modiscruccdomini ba K.amus.Ci.maut perabft n.nciamcarncmafH.gimus, aut COnipaffi0nCm Pl0x,mi n^ftra
6 Qîinuenitanimamjuam. Jndcic.tationibus tncnscam. t Terdet illam. Quancum ad vicam fucuram.

9
Qji
reci.vos.
nu-
Coi poralicer.
patrcm & ipiritunifanaum.quicum filiopcrgratiam mhabitanc rd

cipientis
i
Merccipit Spiricualitcr,& pcrconfequensrecipit
to
mentcm.
nancius
Qui recipitprophetam in nomine prophet*. Idcft , quia

cft.
,*
Dci
Tom.j.
fi
io_j
Glofcrd.&NicoLidcLyra.
nomina,&: mcreede no carcrc
fufnpie"-
204
:
& icm A
cffe fufip.-cd is.fcd
phcra vel iufto.ied prophecc
usficquifufcipicurNoaicmerccdcmde, & mfli mcrccdc-m.quia dg eos

c(l
I
Etqulamqtte. l^tipw'cjJurnnofiifc?p. cntiumccflim'o- j) niocxcufli pulucrisdehunciauir.merrurii rccipicnrium vl
fuftcntstquialitcrnoii poliaicquodcoru cfl qui in boc norninc tacic, no procis (olii, icd
ipfe
crafperaeumi feehim r<
corumdem
b
proplieta.
Kmcxw.
idac.N cVDcd umagisadpmmaf madquancitatemrei exbibicac. M.iti.ni funcqui ttihiJpcnicus habertc inhoc
mcriv-dc-m h.bcbic
a
mundo,
Proeo iîodnonvnatur
&
iudi< ej
lir-.^.flrem.
Mitf.u
& C.m MENS. ALIWM). Sunc apud dominunuopluics mcrccdcs, &

ipfi.
idcfl.taJcmquoicm
phctaminnominc prophcta: b tiineant KOMtt. 1

Ne& plVudo
a
mcrccdcm prophctxaccieoquod nominatut

iu:'tus.
Fro
eranccurn Ghrifto, }; Hilarius. Ptx uidens plurcs fucucus

rps tantunvapoftula nomine glorio-
iuitum h\ pict.tEt qui rcccpit

Ne qu
s (e
110
minc, .ufti,mcrcedem
iufti
ab hofpitaliratepfr paupc;tat.~m excuUiet.hoc lcui prcrepto d.luit.
accipict.Et
inanuoncs cx vicc
quicumqucpotumdcdcritvnit Nedicas deedc vndecaJeheiet. Proeoquod nominatur

tantum innomine
potius
a
cx minimisiftis
difc pulus,
ibs,omni vero vicx

fu.i
corum propornonc
g*J
enim
,
calicem aqua: frigida cx bono afteclu merurt

Quam
a
dilcipuli
cx artu.
amcn
biles
opcreimproba- \c eofdcmq; diu W,
inquic,
notnine
quam
frophetam ptopbctx mercedem
in
dico vobis
fufceperit^
,
non pcrdet me rcedem fuam.Et faclum Scimonct.

,
cfl:
cum
fallere.diuque
mcn
ciri,tarncn
obfequiu
&c. Et
pro
confummaflct
a
Icfus
prarcipicns
duodecim
difcipulis fuis
Gcntibus Vt frcunduin b ludxoruin
rurfus virtutis
mctitis diftcrcncias pcrclaras rcmtincracioncs , perho-
promifla.pnus
Fecit c-ttod docuit.prardicans Iudeis.non Samaritanis,non otfcratur ludzis falutis nccilio.
10
quodeis fub rcligio nisopinionedcl.au fit, m< rccdc opcris

fui
tranfiit indc
vt
doceret,& prcdicaret in ciuitatibus co rum.

hil aliud eft,non inania
feciquenon
dac.Nalicccipfi
;-
nimieflenc,&:pe ca
ras
Chrifto , ergo tj. Dcum.Hoc dicit,ne apoftoloru apoftolos rccepir , recepit dcbercflifufccpcio vilis habcaturhisa.quibusfupradixic
in
numcro non acqualcs. Quia Chnftus m poftolis', Dcus attte
torumomruurnvltimi,minfmumaiitemeft,quominus
cam<
11 i
nie6s, ec leuia,qux fub frigjd e
pcndia accipcrc.
aquxnominedcfignat,t fficiaeiTcdecernic.Atquc icaad pro bitatcm obfequcncis,fallcntisde (t probra non lxdunt,cum p mcrccdcm fuam dantis fidenonafiumcncis mendaciocon*
fequatUT.
aqutt frigidttpotrft quilibtt
'
Et
NICOLAVS DE
1
L Y RA.
iuftificatur
quantumcnmqne pappcr.
denunciam fidem
Cbrifli.
Tn no.ldefl,inquar.tum dei nuncius.
6
quo
In
no.difci.I'./t7/,i74M</o cflfidelis
2
3
Mcrccdcm
eo cuius efl nuncius.Et fmiliter. pro.Ideft,ab

ejie nifi propter Deuttt>a
Quirc.L>Hodnoiipotcjl
7 8
Amen
Idefl fiddicer.
in
Dico vo.noD.J^W<!
omnis vcreimiiis.
tani prnjatur quanticas doni

lutitatis
bis,qux dantnrproptcr Chriflumjtm tan, quantum pe> J.nur qu.d.tuas bo>i vo-
Mcrccdem iu.acci.J(fc/?,<j Deoqui inflificat ipfntn.Secus eft au-
temji recipit ipfumhiqnantnm amicus vcl compatriota velbi<iufino-
9
1
/t qtta datm, Seqnitur. factum cft cum confuaimailct, <kc.Modun<
fi
tum purein nomi r>e D'i. Etquicumque po.Hoc dicit cd oliihdcndi>m,qu('d quilihet (ju.an 5 tumciiqut. pauperpotcfifacere opera mifcticordix^quum darr caUcem
dirfuia non ncepit
candi
uiucndi prxdiiinm. Tranfiit indc vr doccret
&
ilicetpr<gdi-
& prxdicarct in
ci. fcilicct
Iudxo-
tum.Ecficpaut
conclufto buius cepitkli.
MORALITER.
A/frff.i^r.Idcft,a
aqu&
Et Qy> re. Ideft,propter iuflitiam fuam,non propterconfanrutatcm vcl arriiiitarcrr .
Aicrce./w/i.Ideitjparticc^s crit mrriti
Deo reccpit mercedcm cuius cft nuncius.

Et
(ux
iuflitic.
AD Ui.
In ca.io.vbi dicit
1(J.
Qualiter lint inteiligenda f:cundum doclores lis ad praedicandum miHis a Chnlto ni

i
ifta
qux apolto"
infra ia
unguntur,habes
poflilla.Nohtc pottidetc aurum,tkc,
additione fuper Ioannem.
z.vidc
lbi
Qua-
CAP.
XI.
Ec
(j
M.Kfifler rni t<ftin:o-
IOjtixXFS. duCfrnflusp
f ineiKere
O A N
Pofitus.
a
i
CAP. XI. N ES autemcumaudilTct + in

a Ltx sd grt siri eiiargeliimittit. a feptirdicau putarent.
,
ded fii.Eccedifci
dicarct,&prqd:ca-
Ne
alium
pul' eiiiibapti^jtnt.6C VI w>. plurei
tioncm fuani
variis
iignisconfirmarcc.
m vinculis opcra Chriiti

Pcr
illcs.
Ht*comniaeadede
Ioanc
l.uc;i'
i
mitte ns duos
illi
:
p^nic
c, f
Ioanncsciusopera
sudiuiipoiit'i vm culisab HerodcSYtf
1
Hocdic.t.
noipfoord
fiffii
de
dilcipulis
fuis ait t
>
Tucsqui
|o.
i.
cu aud- ,mi .dnos de

fuis,a:tilli.
yenturust cs
an alium cxpet5tamus?
dif.
C|sordinerei g ccneat non apparet jc Ch vfiiftomus
f<P*
Lue.j^:
Mat.> br
Tuesqui >M.Ioanncs kcrficicndus ab Hcrodkincerrogacno quia du b tcr -T" aKisdixerat.Ecce agnus Dei. Qu> voccpatcis au
S cucpacer
rct filios bonis
li
Horr
&
diucrat.hiceft fihus mcus diicct'- Sed vt milli iigna vidcces crederent, ic diftis eius opa Cfirifti fidcm Cacercnc,ne alius
ChriftuscxpccVarct.
tus
(
Quodaurcm
diicipuli loannis
aduerxcrut.
hrifturn fiipcrbircc >
& ahquidliuons haberct,iiipra ino

Ioanm d
MagiS
tuit
ib\.>uarcnos&.pbariJeiieiun4mu'?\Lt\pi
moribus ornatos, tk omni fapiencia peifc- icM cinvmsde illis: f5tosqui(i fecurus mbricur aihil deoc|Ccro fuos pcrfcctos viderein fic, 6V Ioannes volcbac difcipulos ChntlojVt iucundius morerccur. Tn .Non ;ntqui vcnifti.quafi dicac,Cum ad infernade a fcefurusfum.d -heoce nuciarcinfcns,quinuciaui fnpis An * coueniac filio dci mori an aliii ad hcc lacramcca miflui os "
.
NICO
I
^H.ladibitantium , diuiditur in tres,qma prin ponitur cotifirmatio uator noitcr confirtna' dubius defu" aduentu ,fccundn condcmt,
credulos fcu peruerfvs,ibt.C,\.ii f\.tertio ad Ccm.re.Ic Trima in duas
L A V
D
XI.
L Y R A.
&
Ui
il.
CAP.
-t i
I
commend u
dn<otos,:b:,
Oannes nu.Tofita infii uilionc pradicantium, Hic
confequenter
portitur
quia
confirmattonempopulorii
loan.
')/i
O
i
II
R.
Ioanncmqui mifit difcipulos fuosad Chnftumdiccndo. t Tu -io*i>cn/rMfrf,<^c.I.icctipfcdchocnullatcnusdubi carct, fcd vt cius difcipuli dc hoc dubio ccrtificatcntur pcr
Jynesautem,&c.P.
ppera.
ua operaChriflijfignificaturbonusdoctor cVhumilis, qui q s
insnondubicctde vcritatea! cuiLisconclufionis,difVipul
dubitanccs remittitadfapientiore,vtpereumccrtiusinformenrurconcra multos dotbcv 6YconfeiTo.qui Jcdignantttc fic rcmictere nc uideantur aliqua ignorarc,
Jllis
2oy
*
Matth XI
dam igno-at?
adeuntcm
Ec xf
vc cotef-
Cap, XI.
vsiifMv
Ji
206
D
antvlit,
Hilarius.Ioanes decentus in carcere
ccvxfaiis t<?xt
A phccatanrus Dcu fuum nefcit?Acqui ventutu vtpricor,nuciauic,
Kxt
KttCI
p(tt\kv Jlfcnot iV tv/xvi hxi ttMfci
confiftence vc propheca agnouic,
for vencracus eflv
Vn ca varia: & ca
,
TVp\oi
^\HiV3l ^XKHffW tt CVXXXfCVTil .

cric.
abundanci gf x error ob,
Idcft,morcuoium aucem reuirrecbo
repfic? Ad cuagclia cocuenda lex miccic J
vc infidelicas
fidem
Ecclaudorum curfus eric vclox,
& furdus audiec,

b Qni Qui dc
pocencia
taucric
2.
,
Z?
dictonl contcmplet in factis rlc vinctu, perintelli getia bbercacis eua

gelic2E abfoluaif
Sc qct intra cu pfctorum fraudc

Non ad imeitogata,fed
d fcandalum naticioium
Ceci videbunc, t3mortuiloqucntur.

non
fiterit
,
Ioa ncsigitfnon fu,fed difcipuloru ignoran

tias
Non, rsfpondi r Ioanni,quia non dubitabat fed
iliis.
diuinitatis
Et rcfpondcns
Icfus ait illis

pcra.
Euntes renunciare Ioanni

jPcr mirjcula
.
CelTent vetba.loquantur
fcr
doArinam euangelii
.
illuminamur
concra
nondubi hoc non Ioanncm
idts
&
confulit.Ipfe crh ventura in remiflio-
<mx
profi
t atfdiftis&vidiftis. Csecivident, elaudi

a
ambulant,
fit
leinter
-
qucm mox adco

eommcndac.
C
5
nem pdoru predica

uit,fed vcfbrencno aliu a fe pdicacu ad
Fauperes fpiriru vel opibus intns illuminamui diuites pauperes
&
vt in piacdicatioiie nulla diiUntia
mundantur >
a
furdi audiunt
mortui refurgunt, pa'upcIn hoc mtncios percutit ficut po(t oftenditur

.
Delottnne .Prxcurfor Chrifti dc
Chrifto cercificarc
ona
itjte-
eius cocuenda,
D res t cuangelizantur. Etbcatuscftquinonfuerit t fcandaKe mrbr Ioanccm liuote morum fufpicenmi

fod difcipulis
.
...<;,-
lum.
4ange difcipulos mific , vt authoritatcm diciis

13
c vt fciant
eum <]uiiiii'e non
dlicipulOS
bicacc.
VOluiC, perme
fibi
quiafenfic eosdu-
fuisiliius.operacon fecrenc.
Iizatus in
a
mc
lllis
autem abcuntibus
.
ccepit Icfus diccre

I
De prxcurdocuit,
.
Q^xnefciebantmyfteriuminterrojationiseius
:
Hiero.Hunc fumhfepoc, Scioq,

;*
fen-
ad turbas de Ioanne
a
Quid
Non
.
exiftis
An
in
defertum vidcrc? *
quxnt
pro dapiBuf
induirui.
fore Chrifttis cucbas dubicances , nc
Q"i orani vento agatur.vt leuitatemei)ris djmeambigat quera
pratdicauit . vana gloria duftus lucra
dubicenc
rcibus
ipf iis,q. vcnifri collere pcccaca mundi, fed quia ad inferos
vcl veitibur.qui locti.tis viuit,oc pilis
camelorum
mollem lcucmque
pucantes
je
defcenfurus
fum, ctiam hocmtccroilluc ip
arundinem ventoagitatam? Sed quid exiftis vidcrc ? I Iomi * nem mollibus vcftitum ? t Eccequimollibusvcftiuntur, in 8 *
' .
Hoc non
do
,
Gregorius
aiTercn*
fcd ncgando
.
-.M.
intulic
Arun di-
go,vcrum &I
ie defcendas,
an :mpium
*
fic,',hoc
de
filio
Dei crederc.alium-
J^
nem quippe mox vt aura contigeric,in parcein inflectit alce

ram
qui
.
que
miffurusfis.
qd
q fumic exempla Hcbreis euenericqauruperidololaciie cnmeadoraruc, vcro q cx in vilulo,& qpaffi func,cu fornicaci eflenc Alcera fenfu coprehcdaf, vc qtiod dictum pfici cp~ incelligic,vc que efl his qui dnm rogauerac.an ipfc effct Chf s, ahumne expe.
a Euntetrenuntiatc. tes func:vna qmdem
Clemens
Alex.Cofilij dandi rres parex y>e pcerico, vc v.g.
mox
Ec quid pcr arudmem
animus defignacur vtfauore vcldctradtionetangiturînpartcmquam

nifl carnalis
hbccinclinacur.
audiilis . ftarenc. Dicite, inquic, loinni qux vidiflis Sicut audiuimus,ita fuicqct pdicens dicebat Dauid,
pi.47.
&
&
Hoc ergo
prsdicacio Rigida inducisadulances. palacia,qua;frequencancmollibus Clemens Alexandrinus Bcacus Ioannesdcfpectisquo.
vitam Qni ponunc puluinariafub cubito, qui non pungunt. pcccantium p.Upanr, debet declinare mollium vita SC Nota.
Ecce yui.
vidimus.
que ouium
Exfucuns autcofiattertiapars dadic6fihj,quaqua?funceue tura.iubet caueri,qucmadmodu illud quoq; ditu eft:Qui au
vicam &doloalienam rcgic&eisfcfeveftiic, fimplicem
pilis, qui dclicias redoleacpilos
camelorum ele,
tem
jc
in peccaca mciderinc, eijciencur
in ccnebras extenorcs.
.
Ladtantius.Secj
Tc
& Sibylla cxprefle pradixit verbis
moderacas vias Domini pr^pa talcm cibu a faftu alienas, ras.Sccnim ccrce r purpurea chlamyde indutflec ,fivllam
prxfcncans
Melenim comedebac &
locuffns
dulccfpiri
&
&
vrbani
NICOLAVS DE LYRA.
lottnnem
abeuntib.primtt propheta fanclum ibi:illis eius refponfio , ibi : Et quia primo mouetur dubitatio,fecundo ponitur Herodes întipas refpondens Ie. Circa primum confidsrandum , quod incarcerauit Ioannempropter hoc tjuod reprehendebat eum ,eo quod
effe
6
in duat,
iieo loannes per difcipulos fuos quxflioncnt prop ofutt

.
non propter
antem
fui dubitationem,fed difcipulorum bxfitantium Ec refpon. Hic ponitur Chrifti refponfio , quia etus refponfio I Hon erat ad confirmationem Ioannis qui no'idubitauit,fedadconfir-
&
abflulerttfratri fwiThilippo vxoremfuam betur Mctr.6. loannes ergo in carcere conflitutns miflt difcipulos fuos
nomine Herodiadem,vt ha
Sed quia
'
ad
lefum,ijuntrens
vmtm ipfe effet Chrijlus an non ?

,
quteflio
confpetlu difcipulorum vcrba,fedperfaaa/aciens duttur. multa manifefle declarantia,} ipfe efiet Cbr,flus,& hoc efl<p meum . Et aetera quajequuntur 1 Renunciate Io. ad praceptum
mationem difcipulorum dubitantium , idco Chnflus non refpondtt per Ioanms miraada in
cft dubitabilis propoftlio
Chriflum ,&videratfpiritumftinflum
iixerat
:
mirabile eil quod Ioannes qui baptixauerat dcfcendere fuper eum, et de eo
patent vfque
3
ibi
Paupeces euan.
idefl
denunciantur habere regnum cetlorm

.
vt
Ecce agn>ts Dei-y&c.vthabetur Io.i .dehoc quaft dubitans Huarebat. îd hocrcfpondetbeatus Gregorius dicens , quodloannes non dubiiauit ipfu n cffe huius mundi faluatorem, fed dubitauitvtrnm
ftcut natm eratin buminitate nodra.ita et moreretur pro falute huma
fupra ditlumefl ca.j.Beati faHperes,&c. 4 Etbex\iS.Scilicet,dubitanio dcdeitate ,quiameviditmpajfibilicarne.

Illis
.
Sedhaxrefponfio nonvideturconueniens, quia Ioanncsnon minus Uuminatus fuit quampropbetx ve.te.quia hic diciturplus qnatn in ifloca. Trophette autem cognouerunt Chriiiit fropheta,vt ftijuitur non tantum nafciturum in carne vt propter nos y fed etiam moriturum,
habetur
ribus
Ifa.
<j
na:
aucem. Hic confequcnter oflendif Ioannem ejfcprophetam j crederent cum dubifan8um,&hocneexqu*ftionc propoftta aliqui commendat eum de quatuor. Chriflum ,
iajfe
T rimo de foliditate fidci & conftan tia, cum dicit.

IS
& ignoraffe eumfuiffe
&
3 ,c.
Tanquam ouis ad occiftonem ducetur &c.
&
in plu
ita conftans erat, quod nec non,quia Ioannes ab auflmtatc pmmtimdre nec fauore averitate declinabat , fecundo
Quid cxiftis. q.d.
aliis locis
quxpropter prolixitatem vitandam omittoiergomulto
tentitt.cumdicit.
fortius
quifuit plus quam prophctacognouit.Item loannes de Chriftoprxd'xerat : Ecce agnusdei Io.z.d.quod non dix''ffet, vt videtur,nifi vid.ffct
lomncs
Homintem. q.d.non,
quiaficutfupra
diBum cU
. ^ , , Ioancs babebat
.
eum immolandumpr* falute muiidi.
& ideb
atiier di-
cendum, quod Ioannes non dubitauit deprxditlis , fcd certtudinaliter cgnouhyfcd difcipuli eius qui non erant fic illuminati , dubitaiterunt,
locufta , veftimentum depilis cameloru\& efca vt aufteram vitam ducerct,nonfoJlrcXdhoc et mancbatin defe-to lum ex viclu,& ve(iitu,fcd etiarn ex loco,propter quod fubditm.
eius erat
& melfiluevttum
Ecce qmmollibus.îdhoccnimmultimagnattbusadulantur, * rtt rum

quod doftores
fuperiores
&ideo
per hoc
MORALITER.
tiaoftcnditur
non dcbcnt infcnores
Il.au.
aurm quod Chriftus commcndanit Ioannem

tia
demciitiSjConftatia
& deafpera vita, Sc decognitionis cxctllen-
contemncre , fcd magis qttantum pafsunt falua vcntate cos commendare.
Tom..
** dtem
207
Glof. ord.& Nicolai de Lyra

>1
208
D
M A
Vrbani faftm cnr.im g< fliilct.fcd c um m V cudiiic quiccis, urutfcreccpflec.bomniliwni cranquilleciimU ac illibculi dccoic, flud.o vaiuque boni fpccic.lordidoquc scrcmouic. lcd otricio. a v!ui<iam P*.Bcd.qiiu Angcius non nacura
/,:
b jW4.orio.lnhot.n6
.icnrpttjarchis,
vim patitur du percaror locum inrratpcrpenicenna.Granadeamqualiinalienum d l violcncia cft m rcrra ittfci & cclum caperc,&: habcrc pcr virrutem luod non pon*umus per nacuram. Scrnu i* Amb. RcgnumtelorumnonniliChnftusquiregnacin C9I1S Cogi aut vcrbu
nitctiam
vitiiftcabit.
Patria ccleftis
Vfci ilKjuid tetientur.
Qui mr non tantum vemaruia pridixit, fed
etiarn
d.^Zdemoai^^f.
ffonir quod ctat
V
fed
f eictiUti*tt profSe-j. tLuC.74',
vucbs ho wnibnv,
folcc dici, cu rcs aliqtia rarior afli
tunc
cwul oeMrwta
".HcnJicnr.
a
cft
c Qui aut>m,i. omnis

faiutus
qui
ddmibusrcgurnlunt.SedquidexiftisvidcrcPProphctarn Etiam dicovobis.&tplufquam prophccam.HiccftenirrL. aJ filium a Nuncium. ITcrba

lln Mibchia.
patri-
operacionc denfacur,, Ex quo ergo loanncs
u:n
dc quofcriptum
cumDco,
maiorcft
a M-rulciUlionein
cVEccccgo mitcoangelum mcum ao$c b auduorum luam. ptx,
co qui adhuc in mundo. Vclcgoqucminorc taatmulcoium

Uc.jt.
fan opinio, in ccclcfja ctorum ill: prarl rus
dnandci.biptizaado.
Peruia rcddct ubi pceniientiam c Vt fu:cmjn vntuiumemt compiehendam.
faciem tuam,qui prarparabic viam tuam ante a

Nonvirginit
.
tc.
Amen dil>
Chri annuncuuicaduetum cx co regnnot tclorum q,priusfluidu& remiffiimapud Iudxos iaccbac, credc

Ciu
Etlizqualis.
h covobis, non a
Baptifta
cftillo,
.
furrexit intcr natos

Tempote.
mulierum maior Ioannc

c Digniiate.
In (ordibuaapoitolorum.
furo. Velnouiflinus
Qui autcm mino r cf t in regno coelorum , maior b loanmt.

t Ah.i
coiuwendvio
angclus curlt mchor ettquouis homine.
Quantutn dicetur,nunc>
idell
fcmper.
populoru cqpic a*Ii duicacedenf.tn Vun aut facim* mino, noncopcllcndo, fcd
.
diebus autcm loannis B.pcifta: vfcjue

.Quibus non
at
nunc
flciido;nun brouocan doiniurijs.fcd lachrv
promifiutn.
coelorum duobus mo
dis acciptcur
imx.itA.
.
1* ttgno.
Regnum
Auc
fu-
ilt regnumccelorum vim patitur, &viblenti quetnrapiunt o tenditur, lohanne oltcndit. a p.-xcedeiuej. fVbiChntti
lo dimur
II
mis cxorado Aggj-em jtinereDo.
tdiiigm
pcrn un inquonondum fumus. Auc prxscs ecdcfii in qua ad
lud.tOmncs cnim prophec* & lex vfque ad loannem pro b

a Vel pidicaueiunt.
teopui
minum,&: morehtro
num
fuis
eum fpolia-
cum fuodit .Quj
UuceflcuijrfUciun, otindigeie intelligentia.oucndit habet .
hucviuim*,Sciaquo.
s phetauerunc&fi vultis recipcre,ipieelc Elia qui venturus
dam mo rcgtiamus
fuo.io.a.
tre Apoftolas drts ad oues qui per do. Ifrael Scd ha*c prcdicacioad iullcrat,vcad regnum rcducerencur canoru & pcccatorum vcrfa clt qiu credide profevtura publ no runc.C^cerum Ioanni a plcbe noq credicur,ChrilTi opera cruxeft fcandalo.Iam propheta celtac ia au;tonzancur,quia lcx cxplccur.Clu litus alijs prafdicacur , &: ab alijs rcopitur,
î dtebut
Io.
gusefijvc non abigac, non terro,non fufle,non faxo,fed mafuccudme, bonisopenbus cafticacc.Harc func arma fidei noftxa:
.
fauros &. vitam, fed illc tam diucs &larrefiftac. Aggrcdimur illum non
12
rc mtimur. Cupimus illi aufcrre regnu chc-
ccclorum fuiTcfpuunc, inimicireciptunc. Itaqj regnum a prophecis nuncia* paticur,quiagioruIfracl pacnb.dcbica, rapicur . Vel a ta , a Chnfto oblaca, ftdc gcnciu occuparur reui dieb.Ioannis,quiprxfcnciam prardicauic.quapcccacor non ancc , quia lcx poenam incuhc 6c non per poeuifctc , niten-
vim
&
e Qmuesenim.Nim quod pofl loanncm no fucrinraliqui , vt Agabus,fcd quia qtudquid prophecauerunc, de dommo vaticinaci func.Ownficn/w.quuquidquidillidixerunCjde venturo loquuci funt, hic vero veniencemoftendic. f Et fi vultii reapere ipft.Vt minus cxcufabiles ficis,quiaeum
rcccpiftis.Ipfe eft Elias in vircuce,non in perfom:par in vira? feucricace, mccis rigorc prarcedcns Chutti ad-
Adl.n
non
&
pnmum
ucncum,vc llic fecundum
4? Cm
NICOLAVS DE LYRA,
yt cum
ipfts
7.
Qui autem mUdesl,in beatitudine ,
commuuntes delitis vt<xwur,fed bamines veritatistali*
iior efl
il.
*fpemantur,vt narrat Valeriw Max.lib.\. quad qmdZ Diogeni olera lauanti. Si tu ait Dionyfio adulari velles , ifia non ederts . Cui rndit,
fitu ifta edere vrlles Dionyfio adulari nolles.Etfequ/tur. Hic ver:di< cu< veritatis annunciator malens oleribui fuftentariyquam magnati~
ior c(i atlu
quam quuunque viator purus ,Hcet aliquis viatorfit
Qîaquilibetbeatusquantumcumqueminimusmamaior
beato.Et quia dixerat, quod loannes eratplus quant inpotentia ahquo declargt hoi d'. propbeta îdeo canfequenter diebus . iiia loannes incepit prsdicare confecutionem regut 9
bus adulari.Teriio commendat eum Saluator a claritatenotitiie, cum dtat. I Prophe. Dtcitur enim. i.l{?g.9.l>. Qui enim dicitur bodiepropheta,ol;m appcllabatur videns,t/uia propbtts. videbant ca qu& aius erat cccultajrd non folum loannes propkctafuit,fed ciiam plus quampra venturum dr prxdixit ficut fheta,quia non fotum Chriilum prauidit
alu
non poterat . per pe-iitentiam, quid anteefic vio.ra.il. Jônenimpoteft hovto natus in tcrra raperecclum tiififibifaaat viokntiam cotrcendoadcleclabihbut proprium appecelcjlis
10 Ec
.
titum
1 1
Omncs eni m.Quia in lege & propbetis
vcritas de Chrifto crat

efl
propbeu y (ed ctiam ipfum digita oilendit, quarto commcndat eum

?.
fubfiguris Anrgmaabus tradita,fed a Iohanne dicente. Ecce agnus Dei,&c.
&
maniftftc oftenft
ab autloritate dofttin* .
1Z ht
fi.Tv<j>B
in
perfma fed
ia fpiritu,quia fuit fimiUs Eli.e
& hoc
3 H.ccft. Mala.
intribus.Trimoin aufteritate por-iiieiitt,qnia
de Elia
fcr
hit.^.J^g.i.
3 Ecce ego mic. l>tnnem qui duxit vitam angtlicam . \i.iMtc Chriflum quiafilius dicttur figura Dei Tatris 4
Amc
quod erat
ejr
& %ona pcllicea accinilus rcmbu-.Diatur auti* hoc qund habebal birfutam & afperam. Simiibipilofuspropter
vir pilofus y
vefte
.
ftr confequent facies eius

5
Qîi prx.i.co-(/4 4Ka'iein'i

.
adrecipicndum Chriflu per prxdi,
UterdeloanngdicTumcftfupr.+ quodbabebit vefiimentum de pilis camelorum.Secundo,in foliditate conftantitc DeElia enimfcr.bit <r,
*tioncm fu*m,& baptifma fuum

tnend itionem Ivanmsjubdit
&
vt comprchendatfumma com~
quod
ipfe'conftar<ter
l
.
arguebat
regem Achab
'.l{rg.2z. cjrOcbo-^j
negat quin dtqualis furrcxit inter natos mulicrun Cbniius enim maiorfuit , ftd non proprie dicitur fiLius mulieris fed rirginisrf uia multcr dc commuiu curfu acapitur pro fccmina cor.
Amcn di.vo.Tv^"
regem.-\.I{^g. 6- Trtio in uutloritate doLJrins,quiaftcut Elias

Chrifti
Simititer loannes conftanter
a*gm bat
He odem.Mar,
vcntunts cflpcrprax
aduentumftcundumita loannet dicati.nemfuam,denunc'.ans ditium eiifupra $.cap. hac notatur cumfukprtcuenitprimumyVt
&
rupta.
ditur
Cuii
Qui
M
9
tta,qui
ORALITER.
ipfi
A diebus.Vcx regnu cqloru poceft intclligt milicans ccclenon tft

pancces
,
fcd fuieles,quorum mulci val-
de
de paffi func marcvrium per vrolentiam tyrannorum, & fic mpucrunc regnum celorum . 1 1 Omnes enim .pro.&c.Pcr legcm & prophetas fignificantur dodlorcs vc.Te.per Ioanncm vcro docl:orcs noui , propKa: f quod
209
a
Cui au.
Macth XI
cltis affiintiadi
Cap. XI.
no
210
D
Lib.i. contr
Laudato Io.mnc trSfit ad incrcp.<ndum illos, qui necpredic.itionc loannis moci func,vcl iplius Cbrifti prardicanonandcfpiciunr.Ioannes tahsacrancus vcdixi,& adco
dignus,vtci dcbcac credi, fed vos cui
luiffiscredereei? b Simi.cflpn. Pueri
qui
rcfpuicis.Lamencnuimus ad loanne, cecinimusad Chriffu, Heceft fumnia.Gcnerario iitaiiccplorat cum loatmcplorance,neque gaudetcu Chnftogaudence.Nec mirum ii du plice viam falucis contemnunccum iciunium & f.ituricacem petitur fpernunc, fi ieiunium placct,cur Ioanncs difplicetrTifaturic.i* ,cur
&
Jerat
doctosesfunc
humi
tefi:.
a
Cordis.
Quod
nonobedienteni,
rlixi
myflice intelligat.
lcs fpiricu. Horfijfy-
qui habet aures audiedi audiat.tCui auce (imile arftimaTor moniti

falutis
filiushominis? *
Ijb.i. contr.1
nagoga vcl ipfa Ieru fale, vbt iura pnecepcoru Dei recondc banc^.Coequales cd-
audiemem
d_
Sc
Sicut l">auid& Ieieinlx.
U-rufilcin.
b ludaicam. Quantum ad monirores.
Huic
toti negotio.
Vbi lex &iura pronnintur.
z
3
lunilius Afri- poficurun, tn canus.Idcodichun teiromtiune

efr,
i(lam? Similiseftpuerisfedentibusinforo h bogenerationem

Qujjntum ad monitos.
non manducans &nonbibcns, qua

illo
17.
tLue.7C,
cribulcs
jlibus
quos folcC
bac exprobrare,qcf adlaudes Dci tioaf-
ivo^s
furrcxminc corde deuoto > niembroagilicice, nocac falcus
quiclamates^coajqualibusdicut. Cecinimus vobis,&nonfal 5 a Nonafiurrexittisoperando. b Penitentii lachrvmas neceflaria vobisprxdiximut & non ac<luieuiltis,nec a.thuc acquiefeitis. 6 Per comp aisioncw. c Exponit przdicram tinnlitudinem. 7 tjftis.tlamentauimus.^&non phnxiftis. f Venftenim Ioan- 8
a
victuquoIud.ei vcebantur,non vtcbatur.
Et
iuflificata
efi
Exeniploab.tinemia: fus penitcntiam vobisindicens,& nol
uiltis
humilari c:tm eo.
^ rum
quod
d
c
Nec
nes.nequemanducansnequebibens, &dicunt da?monium ioi *

C.bo&potula-tkiamfutunregniprvli^nans.&nûi.liscumillogaudere.fedcalumniatiefti.
fapientia,&c. Oftendit fiiios fapientia:

'
E
t.o
tjr-fJi-c.fexJie.
\l abftiliendo
tedax
per lamenca prophe carum pro excidiis iam facbs vel facicn
habet:Venitfihushominismanducans&bibens, &dicunt, eccehomo t vorax & potator vini , Publicanorum &peca
n
l
neC itl manducandoeffeiu

fl t
!
R0111.14.C;
Quidquid
me
disadpoenitenciam
conuerfifunc.
M.7.C.
puteris.ego ramen Dci virros St Dei fapiemia iurte ficere intelligor ab b Quibuspaterveuelimtqus ptudenribusabfcondi.
apoilolis.
'anviedjna:qu.i '4 nimitate toleran15
Cecinimus
vobis.
catorum amicus. t Etiuitificau eiHaprentia a

f
efca
diinopiam,&cem-
filijsfuis.
Vc Dauid
Exul.di.
16 perantiam non fc 17 corrumpendipera-
bundantiam.
eft
Non
adiu.no.iub.d. Iac.
&c.hii!ufmodi.
d
ii?o,a.
& p/.& huiufmodi.
Lamentar4imus.vt.C0nuer.ad me in toto corde veflro in ie-.&fle.
rcgnum & panis, quoru non vfus (cd concupifcencia reprehcnquibufdam libns habetur.
ftiftihcara eft fapietiiab
Dei
ditur.in
ce
Venit enim. Sicut cunc,ica
& nunc vcranque viam falucis

refpu;-
opei ibus iuis,quia fapicncia fcd opcrum.
non quxiic
vocis ccflimonium,
f
Tunc
NICOLAVS DE
I
YRA.
Venit ei\im loannes^&c.
Hic
applicat fimilitudincm ad pro-
O-ii
ha.au.
Ad denunciandum quod illud quod immediate,

,
pofitum.
praeponitur,myfttce eft intelligendum. X Cui autem. Hiccofequeterexprimiturcondemnatio obflina
communem modum loquendi,iicut qui

videns.
7 !S(jtjuemanducansnequebib.liit{i , in abfiinentia maxima viuens,ille enim qui parum comedit,dicit non comedere fecundu
male videt, dicitur non
toru,& pnmo
in
generali rcfpeftg ludaturu
commntcr, fecundo
in fpcciali refpeclu aliquoru,quib.fpecialia beneficia cotulerat,
Et dicunt.
Iudari,fcilicet.
ibi.Tuc cejpit exprobrare. Ad euidentia primi aduertenHu.quod nauUu valde facit ad virtute.quod aliqui a pueritia fua iint con fueti operibus virtuofis,& io expedit quod pueri cxerceantur in ludu honeftis & mducentibus ad virtutem trahentibus a viHebraoru habcbant tale ludum . Diuidc tus.propter qct pueri batur.n.inmediociuitatis induas parte$f;quales,& illi qui erat ex vna parte canebat carme Ietiti5,& alii ex oppofita carme luû
D&monium ^tf^.Aufteritatcro Toannis da?moni attribucdo. daemoniaci.n.polTuntmultaagere&pati quae non poffuntalii.

lo
1 r
&
Venitfiliut hominis. IdeftXhnftus.
bre,po(lcaopprobrabatfibi mutuo. Etcxultantes dicebat quarefibin6c6gaudebat& e couerfo aliis.f.lanicntantcs

fibi
aliis
quare non compaticbantur,& hoc fiebat ad exprimenHum vanaoi lactitiam & defetum compalfionis & amicitieadinuicem.inhoc mudo.Et hoc mobo licut videmus frequentcr quod in eadcciui tate,& immo $C in eode vico ctia in dono aliqm lsttaMir > &
exoppofitotnftatHr Hoc fimileeratde Iudaets quaritu ad hoc, quia viderant autlentace Toanms,nec per hoc fucrat ciioti ad pe> mtentia & pofteadulce i-ne &.manluetudine Chrifii.qu; dnlcc oine mifcricordiae eis fc ru eis dulciter & tnanfuete
prardicaait,
Manducans bibens. Ideft,communem vita inter homines duces.Hoc.n.debebat facere,quia erat media'or Dei & hominu & idcotalem vitam debuitcommuniter ducere, vt communiter viuentes & peccatorcs haberent acceflum famiiiarem ad ipfum. IZ Etdicunt. ScilicetPhanfaei male interprctando. Ecce homo vorax. In I v quo notant eum dc exceffu in
quantitate cibi.
&
ahq
14 Etpota.vi. In quo notant eum de ebrietate, quod erat faffum,quia perfeftiflima; vitar fuit vt poft baptifmum.ô.diebus & noitibus ie,unauit,vt fupra vifum cft. 1 j Tubiuanorum peccatcrum amicus. Hoc ex Iioc
,
&
quod videbant eum cum
eis
conuerfatus
diaum eft cap.o hoc rasnen magis lanarct.vt ibidem dicitur.

1
comedcntem & bibentem.vt fupra non crat,vt eorum vitia amaret, fed
accipiebanr
y.idc
e!i,necgraues p^nasimpofuit p$rhtentib.fed liixtt, plini peicsn. &tn perhoc nonfuerunt moti a4 oeuotionis dultcdincm piet.itiîcd magis remanicruntobllt-
& hoh j
&
doad Apoftolos&eft
patris
fit
Et iuslificata,&c.\Aoc dupliciter cxponitur.Vno mo refere fcnfus,Iicet Chriftus qui eft fapietia Dci
praedifto
filii Chri adoptionem, fecundumquod diciturloan.r. Quotquot
nati in
mo a Pharifcis reprobatus,tf. iuftifitatus eft.i.

fuis,hoc eft a difcipulis, qui funt
do,& &c. de qua

3
peccaus,fci!icet, vtriufque vitaminmalnminterpreran hoc quod dicitur.Ctti autcm Cimilem tcflimabo
cognitus mflus
ftiper
a filiis
fcnbitur in
cap.feq. Gencratio mala
&
^tnernioncm,
adultera
fi-
gnum quxnt.
Simtlis cfl,&c.
quantum
mterpretationem. p Uer i B partes acquales diuifi bant mutuoea qua: fequontur. Ceci. vo. Et patet ex 5 prsediclis.
Qjî clamantes.(^tui
,
ad ludi eorum
Non quantum
ad corum innocentiam
fed
aut em recep. cum,&c. Ahter exponitur referedo ad pueros Iudaeorum praedielo ludentes , tunc fcnfus cft . Etiuftificata
&
m5
eo
eftfapientia.f.Ioaneft
nis*&t Chrifti.
fibi dicc-
17
îfiliis fuis.
Hoc eft a
flliis
rum"mftitia
ludum
Venit
,
& fapientiainquantumreprefcntabaturpcreorum
Tunc
Tudeorum,quia declarata
obftinatio patrum fuorum,ficut patet cx praediclis.
M O R A
T
R.
quoddebenteialfimilari tntribus prsdiftisTcificct, mentis conltantia.auftera vita,& fana doclrina. X Cui autem fi.&c. Sequitur.
mouentur ad aliquam contriti oncm. 6 Venitenim^&c. Abftinentia Ioannisfuit

nitentiae.Manducatio vcro Chrifti
ftefionis
fuit aliis
qui praedicationem audiunt dc punitionc peccatorum quod non

aliis
Cecivob.&c.lUi vero non faltant ad 5 cantiiqui audientes pr*d<catione de gaudiis celeftibus,& non cleuantur ad ipfa per deuottonis affeaum , illinon ad
&
mifericordiae,perilIosigicur qui vtrunque inmalu interprctabantur.fignificantur dctraftorcs,bonos actus aliorum
&
cxemplum pecxemplum conde-
plangunt
lamentationem
qui
nequitcr deprauantes.
211
GloC ord. & Nicolai deLy ra

c T^HWjuid
hofpiti)
vftjuc
2T2
O
'
Tms.Qvi haftenus Iudcos communitcr increpauit,nunc
ad celum exa!taberis>Konne tu cs
in
nomiiiaciinciuita:cscxprinm,quxfrcqucnrcraudicadodcri ru 6 v;iis tot iigois crcdcrc nolucrunciquibus no optat ma.
mei,& fignorum
villa
qurm f ima tefatorumfamofaefri-ms,vel

in
contra prxdicationcm
meam fupcrbiffime rcftitifti<?Caphar

lt
-
la.fcdprcdicitvciuura. fcf^-JSupravbilcgitur, quiacircumibatlcfusciuicar.cs &omncsvicos , cu-
pulchcrrima, qua condcmnacur interprctatur * zec Icrufalcm,cui dicitur . Iufiificataefi Sedoma fbrer tnx pcrfida te . id eft , cx tui er
naum
rans
clt
omncm
ik
languo intrlligcndum
ntcr alus ctiain
Tunccospitcxprobrarcciuitatibusinquibus far5c?funtplu- i b rimz virtutcs cius , quia non egiiTent pcenitentiam t Va: tibi z debuiiii, ad ouam
a
.
CorozjimetBctHai da donunum fcCltfc

virtutcs.Corozaim intcrprctatur myflc
. t
a. Juxquondam
mil u i, Dei tenuilli. milletium nr, te ouiiii.
IQn frurtum g-guere ^Qnxfructumgigner.

,
Ipuuua
.1 tcnaiotoi milli lunt.
c Inciuit tilms gcnuuin

angullia
ijuas
diauoluavenatur io
.
tentauonum compiehcndir
comparacionc cmn cxcmplo Loth non fft corre&a , tu filij Deiverbis, Sc miracuhs sepcrexilla
t-ae.ii,
Corozaim,vetibi Bcthfaida, quiafnn Tyrd&Sidonefatfe. mcmoria a pe ccati.

ITto
pungcnri
titiftimgrata. Bjfp ndens Iefuj.
nu nuum Bethfaida domustiUwtuumvd
elTent virmtes
i
quz fa<5U
.
funt in vobis,olim in
u .^. v b Sed neque
cilicid
.
& cic<
\omorti conliderauone. Tio aoortit confideraiione
Mx ^
funt ineii, neque peniruerunr, * ---,--
tamea.
^*"
uim.w.10,11
'
t
,
fi~.
\cn.icornin. * Thcoph Vt intclli no crcdigas cos qui

i>
nercpcnitcntiamcqiflent.Vcrumtamen dicovobis, lyro ^ .

Sicut,.norfuitcu<paeiu,ou,nuncio,vrri,.,.uon
rn:n>'i pc'*-i-
quatl quxrerctur^qiix ca tio , quod Iudaicus
dcruunona natma,
fc-da
^^^^"XcSûb.aVc" ^^vob*s. EttuCa&Sidoniremiffiuseritindiciudicijquam

in coclum exalcaberi. Vlque m pharnaunVnunquid vfquc T.rtutibut. ",deoinioribiitfuppUci-pun,eiis.qiiiaeredexenolaiftiy-.Ct tideomaiotilnufuppUci* puo>;.">>j ~r~, f ff fi in Sodomis faclar tuiQcnt virtu nfernum dcfccdcns. Quia
>
populus Dei culcor,
DciFifuimincarne
volutatcmalos
teetTfquc
mcmin.tBechfoMtul faidc , cx qvu Aneffe,
SS5S3S,SSl ./_!
.,..:i:
gcnciliras
tampro?
UMviquejn, facattt Peti

'
Phi ril J Zcbcdci l:pp*A fucrunt,atq; itanon

&:
Ccite.
b Non
cont.a; firi eis
fubucilio.vbi fuilTet
correcbo
narccepit
res,qu T
hCtx funt in
tc
fortc ma^nfilTcnt vlque in
hanc die.
'
g Dtnme
celi
&
tcr-
a Qnia minor culp.
naturc, icd volutatis fi f H.e.n4ne. maiitia fuit . naturarfiiiUcncSC ll-
Nam
tVcrumtamen dicovobis,
f
a Graria
quia terrx
Mi.
Sodomorum remifcxptobaffet Iudxis

.
&
h
rrf.Qiiifacisccelos,
relinquis
mccrrc
ICum
nitatequos vis, vcl adliteram ,

Tavuulis. Sipicnti
h mali.
Aft.iia-
fiuseritindicitidicij.quamtibi.Iniliotemporcrefpondens e
ago in te exultn.
StiaTy.
Hocim>
Nonpater.
v.d> Corozaim nus.quia

p etum
6c Ikthfaidapre/cncr^dcrc tc
m >d
bns &pri!dcn:ibus,
II noorpoaicinlipien tes&:habctcs , fcd
Iefusdixit.tConfiteortibipaterdominecceli&tcrra: ,quia oui iibi

a
Sacramentum mci aduenma.
Scribi?
& Fharilaris
bum^s
fapere videntur ,
h abfcondifti
j
h^c
a fapientibus
a
&
Vt
prudentibus
redcat.qui
&
reuelarecefftt
.
n
i
ficfuit t placuum ante re, non acumen . nolucrunt. Tyrus S>C k ibcaparuulis. ltapater, quoniam ij i Ita pater. BlanSidon poftea praedidicncis-affec5tuloqui catibusapoftoliscrc omnes cum ttirvcincepcuminapoftolisbeneflcium complcaror. Hic did^runt, a deo deuori , vc Paulu Tyro abfince C ir ero exemplum humilicacis accipimus, nc temere difcuterc PfcLn.b. VX onbus libens,vfque ad naues profequerenrT. rcprafuma'nus lupernaconfilia de vocacionc horum , non crcdituris prcdicamt,credicuroscuicauicipfef;iccuiu$ illorum,cuTi enim vcrumquearculifTec , non mox ifuiccamo fincs [ud?fj pulfione iefuiicmilcncordia&vencai.^rop rationemreddidic,fedficDc;o placitum dixtc , oftendens non cxccderc , nc mfta Pruriftjis Sc faccrd-ti bus psrfeq<iueranc cunc qin m Corozaim ellcnc quiainiuftumeffenonpoceftquodiufto placec In omnicionis .Kcallone darec.Ec busergoquaeexcenus difpanuncur,aperc* eaufa racionis vocandi.ncccamendeconcempcu grauius puniendi.
dommo
frVhocpetme.
Hurailibu fpintu.
fuperbendo
paruulos, vc probet
14
fecumoremdamna
tb">OH
tat.
&
&
Tyrusa.iguit.a.Sidon ventcio. Et tu Cipbsmanm. Non folum Corozaim
ett occulca; mfticia voluntatis.
& Bechfaide, vc
Tv^kw-
crit,fcd &: cibi
Cupharnaum,quia
QuontamficfMit placitum antete.Ne quis icerum quxrat,^. cur humiles eligacfapiences reprobec. Omni* . 5
NICOI.AVS D E L Y R A. Tunc c5.cxpr0.ffif; in fpeciali ofiendit Cbrifim condemnath'

:
rtem aliquorum propter eorum ingrjtitudinem , qn ailli,prxdicanerat Chriflusfi cqueiter , inter eos mhacula fccerat,& licet eius
&
lonx. Dicit autemforte,non ad no'anim dubitationem ex partefut fed ad devotandum mntabilitatem libcri arbitrii ex parte hominis. 9 Vcruntamen di. q*i 1 >-epnnnato veritatis a%ntA qua fuit iit
iflistfiia
veriwent Dei cog-iinmperprttdkationeCbrifiipoflea im-
re frxdtcationevt primo recep;f<e'it deuete , tamen pofiea ad y>omitum in infidilitate remanferunt , ftcutprxdiRumfutratptrlfa.g. Tiimo tempore alleutata cfl terra &c.ficut expofitum csl c.\.<& bjc
uerft
,
pugnawut^cu
qua
fit
fi fpecicspeccats in fpiritu fantlu grauius efipcccatS vitium tuxuri* contra natttra quo erant infeHi ifti Sodomit.
:
cflqwd dictt.Tunc cqpit ex.&c. Z Vxvbi.iflaerar vnade ciuitatibusjn quibus prsdiclafecerat. ^ndreas. 3 Var cibi Bcrzaida. de ifla ciuitate erat Vetrus Ciia fi in Tyro Sidone faOtx. quodpatct, quia receperunt 4 deuote creddrrunt,vt patet îtl.z\.b. frsdicjtiones ^tpoHobrHm ybi "Pautii conduxcrnnt vfqut ad nauem ex deuot one^Per hoc tamen, non tntelligitur aliqua yariabilitas in tan' diuinaprsdefttnatione, fed tum in bominum voluntate.
10 Et
ll\ il.teim FI
cconfeqitenterponiturdeuotorum commendatio.
.
&
&
dewythnem pnmo ponitur principium mottttum fecundo mediit iblOnnia mi.tra.funt Circa primtvn aduertcndum ipsu quod
circa
&
ab aliquo qmeri,qtt fuit cattfa qttodlud&i illiterr.ti in popu pnfiet to famofi pro m xiori parte in infidelitate remanferiit, ftmptices autcnf Cr illiterati ad fidem vocatifunt.Huic qudfttoni tacite rcfpondst Chri Hui prr modum diuinx laudis,dicens.
1 1
&
Confi.t. idvft,adg[oriam tttam dcclaro.
I 2
4 Verunramen dico. Qutagrauius efl auditam fidem rtpellcrc, tiuam m iri in êittilitatc. autcm erantgentiles, qui babitabant in
Illi
1 j
A fa.&pru.
Quia abfcon. bxc.i.mylerio fidei.

i.in
fapientes in bcuUtfuU
fapicntiahumana confidentibus ttntumjed non fimpliciter,

qttod
&
iftifunt
Tyro &Sidorie. 6 Et tu. boi d cit iitproperavdo

:
quia per prtdkationem Chrifli tntrai ula debujftt cx aliari ad d: uinas fed quiaproptcr pcccatu ingra titudtt femper oriora peiorib->< frruntur ideo fcquttur Vfquc infcr.
.
&
14
Ktre.eapar. idefth<triUibus,& fic pitet
etiaaparte crc
dentiitmfuit eorum bumUuas,qux ad fapientiam difponit , vt dicitur Proti. I I.a. Vbi bumilitas, ibi fapientid exparte autc no credcnnii
Qnra fi m (a.quitii funui Irwncs pefsimi,vt balnir. Gvnef.\%. % Iddq. quiafccifnnt pfnitentiamficut 7^jniuit adpndicatume
fuiteorum fnperbia, qux el intellcUus cxcccatiua , fed ex parte Dei boc cft quod fubdk. caiifafunfi-nplcx vAuntas diuina I j Q^ton la fic. tp enim altqui fint etefti, ^r aiiqui reprobati bene
&
M"
1
_^__ O R A L
JC/Jat.
THTTL
&
propccr
la
poteft
10
1 3
Intlhtcmpcre.&c. fequitur.
Etreurhfl',&c.
Tunecepttcxprobare,&c. Pcr iftas riuitatcs, inquib.Oiriltus frequccrr pr^dicaucrat ic mirai ufa feccrat, fightflcll ur illi qui frcqucnter aud.unc Dei vcrbiim, vidcnt cxcmpla
M tgnushonorcxhoceft humflib.veris
MO-
virrutum t ,&ramcninpcccatisfuis obdurantur

cxtcris panbus
aiiis
quod
quiafuntdefecretocomiliofummiRegis.&qLioniahumilibusomniap,cn:nrerfutt'nent'busfrcquccer impomtntnr grauia. ideo indigent rccrcatione diuina,proptcr quod fubditur.^f nite ad me^&c.
grauius punicntur.
213
a
Matth sei
& accipientem filiu
mvfi
Gap. XII.
carnalibus.
214
D
Omnhx m;.&c.Tcadentcm parre
iuxra fragilitate noftra accipis.cu flicc mtelligc.Alioquin habere qui dcdit per cepcrit haberc qui acccpit, incipiecno nota, per tradita, filiu, cui pcr naturam oia coomnipotcnte func propria, non dacaper omniaprovniusfubftancigiurc
&c.\wjx\ Chrifli,euagcliu efLquod Fudeos &: gences in vna fide coiv.ungit.Tvliite fuprr vos. Id eft, in ho norc habetcnon fubtus,vc contcmnatis. Qui laboracis.difficulcacc legis,&: oncrati peccacis,fciliccc,reficiani fi rugura
Hoc
Tvllite iitgnm
ratiam.Tradiraau-
tcmomnianon coe lum&cerri&ceceracuxfecic, fedhi

quiperfiliumacceifum habenc ad pa-
Omnipoteni
Confubftantialis patri,
tol]icis,idefi,precenaturi-.
b
" c
tc tc.
Omnia mihi tradita luiita patrcmco. Etnemonouic fl***#!*.

me habet
_ _
ptamca. Bcquidiugoeiusfuauius,quid onerelcuius? probabilcm fieri,abftinere
lium,
nifi pater Hoc giatia:.
neque patrem quis nouit

a
Et.cjuia pei
is .
ni(i filius,
."<-* cui
&
a
flvifti.
accefmm ad pattem.
Credendo obediendb.
Qâfi
y
amalo,bonum
6
le,
1
vei-
crcm.&antercbel]cs,dominum pofiio.
lius volucrit reuelarc

JPeccatis,veI
Venite ad
b
iugo
legis.
IC
caicncire ceperunt. Tradita autcm non

alia func
oncnfti
a
eftis,
& cgo t
Inteuus non tantum exonerabo. b
me omnes qui labo'ratis &

.
amareomncs, a>
cerna feqtn,prefenci11
\
reficia
la;do.
m vos
fp,
Tollitc
b
6-
quam quq
a
In iide combin.itos. a
Quia nullum
Morilms.
Qina nnllum
iugummoum
defpicio.
Mente.
lnhliofolinotafunc
fuper
vo s,
,
&
t difcite a
Non
fic>a:, fcilicet.
me, quia mitis b Hic &

po
iiim,
ckhumilis
c
z
non
*
11
^
1
^SSSidS
* *
vis.
lea re.
patn. Notaverofiliofolicffequepacri func,atqueicaiuboc
Eujngelium.
Theophylacvtus.
Iudcjos facicntcs cra ditiones lcgis &i in
corde
&
inuenictis
rcqiftem animabus veftris

filio
lugum
;
operemandacorum
aliudin'
legis fangnros
:
>
mucuc cognuionis fecreco incdligicur, non fic exrjniTe. quam quod in pacre agunfcibilc
b Et ne.no.fi.&c. Scipnim reuelarc. Ec ncmo nouicpacrem nifi filius,& cui patrem volnicreuelare.Ad vcrnmqueenim
illud
.
fubdicum rcfercur Vcrbo cnim fuo patcr fe dcclarar. iic vcrbum fcipfum declaracquia mencis noltrc lumen efi Non enim nifiper mucuam ccfhncacioneni y. Hilarius
.
co^nofci
vcl pei pntrc ni filius,vel pcr filium patcrpouiic.
Voxecccliscft,fermoetiam filijeft.Tamignorabilisefi: fi&. inommbis ljusquam &pater. Omnia.n.eitradicaiunc, Sic pocefias exequata elt , iic nihil mcclligitur cxcepcum
.
quicfcere facic Cbnfuis.Duo; um nimirum laborancium Sc oneracorum nomine,*Iudcji gcnciles incclliguncur. e Dif.dme. Docenccverbo &c exemplo, vc ficishumiles mcntibus mircs moribus Humilcs, vc neminem conccmnanr.Mices vc nullum lcdanc. Corde, vc idem cxcra m opereiic & incordc,ne laccacferpensinfpecic columbe. V Achanaiius.Manfuecudinem igicur defedocuiuhcens, difchea me &c. nonquidem vc coequemur illi, curn hoc fic
Gentilcs quoq oueiepcccacoru oppreffos,
&
rermone 4 cS a Arianoi.
.
impofhbile,fcd vc
in eum rcfpicicnccs.manfueci perfcuercmus 111 omni tcmporc, ficuc cum nos firmo & indiffolubili
fecrccumcGgnicionisequaleefbfi nacurain nomimbuseft,

r
,
qimoquomodo quodvocanc nofunc quorum cV vism non dificrc. poccftaie & d:fiicultas in cogmrione cui ttliifi v jlverit. Mutua cogn rio , quc eft ec Tyv/i 'tiui
,
irjuicern affcduconciliarec, dixic , vciiuc vnum
&
f
qucmadmodum & nos.
cxfc mucuacuseft cxcmplum,
lugmn enim meum.

ibi
&
cum
qu.tl catc
.
nature.
flla
autem
cai.ciJla que. in
nobis eii,digna-
nuika iubencur,qua:apoftolLisimpleriii6poffedicit,hicvo
lut.is qUcEi
Cûomodo cuangclium lcge leuius efr, opcrajhic&cuncupifcentiadamnatur? Sed m legc

iCqua;
mnli-
tioncrcuilanciscft. * vfofiomus.Reuclat
m arbitrio noftro cft,
&c quar f^la fuffic cre
fcd
non quantum cognofcir, nos reapere poffumus.Hoc cnim fi Paulus fc quanram
Ch
filias
potcft $c
ciim
prxmium hibcrc.Jcem quo iiigum
Chrifti fuauc,
cu,quar'j iragis Chrimis? Ule quippe ad fuos difcipulos fcrj bes, ucaic . No pocui vobis loqui quafi !piricalibus,fcd qiiuii carna-
qua-ducicad vicam^Scdanguiia-, quia non ntii anguftoinicio incipicur proceifu vcio icooppris meffabili diieccioms dulcedinc dilatacur Onui
,
f.ipra dicicur.-Arda via cft
NTCOLAVS DE
aula in
,
LYRA.
caufa 111 generalietia ex parte Dei , vt in eleclis potcft aifignari Det mifericordia,inalijs autemeiusiumtia,quia licut appareat lerreni decorem fui re;m non folu pertinet ad reg,is
& glorMm Irrcnui militcs honorantur fed etiam patibulum in qua quo malefattorcs pumuii' ur,iic ad gloriam Dei non folum pertinet
cluditur fpiritus fanctus,fccTmagisincIudirur,vtdiclueft.Sciedum etiam quod harc diclio nemo, non accipitur propric.id cft, nullushomo, quodpatct perhoc quod abifta vmuerfali nega-
premuno beatorum.fcd etiam
pu.iifn reproborum.In fpe

!
cialitamcnnon poreltalfignari ratio ex pme L)ei,quare ilium & illu dim ttat,niii enis limplcx voluntas, vndc dicit Aueligat
gull/up.b
velle diiudicare,
QuirciHumtrahat, illumautem dimictat, noli fi non vis errare. 1 Omniam''mttadira ft<>-t a pat emco Hicponiturprzdifbrvocationu medium. Chnllus cnim mediator eft Dei & hominum. Dbitus eft autcm procclfus, vt ab extremo in extremum proce daturpermedium, \ ideoomnijproceiTui gratixderiuatur ad nos per Chi illu,& hoc eit quod dicit: Onrnia mibi tradit .QnoA verum eftin Chnfto quia fecundum naturjm diumam habet eu"eapatre,& per eoufequeus poife, licet hibeat ldem eife nunicro& poffecum ipfo,& iicomma i"u t iibi tradira ipatreab arterno, fecudum auiem naturam humanam omnia tradita funt 111 hr.it; & dom.m a Deo poreltate patre . Sed hoc lntelligenin.
.
tma excipuut pater pcr diclionem cxciufiuam cum fnbditur. 3 7{jft paiennequt patrem. Qui tamen pater non elt homo, folus enim filius in diuinis eit horoo & ideo ditendum quod nCmo, ibi accipitur magis large id eft, nullum fuppofitum naturx ii.tclleclualis & fic bene excipitur pater, qui licet non lit homo, elt tamennatura mtelieclualis, & tamen ipfe cognofcit filiuro pfcdf e.L,r quia Chnftus eft mediator Dei & hominu,ideo noti,
,
tiadiuinorumadnosderiuarurperîpfum.propterquod fubdif. 4 Et cui filius voluerit Nonquiaiftiquibus fit retielatio medinnte filio habean*^ notitiam coroprehcniionis ficut filius, quia hoccft impoiIibilecreaturx,illud enim quod comprehenditur, totaliter & perfe&ccognofcitu^&quiadiclumeftDei filiuseft mediator Dei & hominum,ideoconfcquentcroftenditquodfamilianter & fecure pnffumds accedere ad iplum,di.
.
Penitc ad&c. Subonere legis, quodonus fuit importabile 5 patribusantiquis, vt habetur Aft.15. 6 Etegore.vos. in prxfentipergratiatn, infuturoper glo-
&
riam.
dumeftdupliciter.
quia co narurahum.ina verboeft vnita.omiua creata funt fulpioquod
omnia creata
VnDinodoquantum ad authoriratem
conceptioms
,
&
fic
7
8
Tollite.
Voluntarie,fci!icet.
eft
funt hbi (ubdita ab mftanti
bieftalibt..'\iiomr)df)quantumad eft" clum,& l>c in iudiciooia crunt fnbicrta tunceiu, voluntas
, legem euangelicam , quar dicitur iueuangehca eft lcx amoris , & per coniungo. gis, quia fequens iungit fidelesadinuicem.Iudeos & GentiIes:quiaamor
Iugum meum /. Id
a
gum
lex
pedibuseius,quu
perfecleim
eft vis
vnitiua
fecundum Diony.confequenter oftenditqualiter

,
per diturfprirusrnnftus.qui.iidivboexcluliua addita Vniperfona; in dium.s refpedu termini eiTeptiaJis , non excludit aliam , fed
,
plebturinomnibus, vt luberur ad Heb.io. Ht quia fecundum diuinamnaturara idem eft cun< paire, ideo fubditur. 2 0. ritwn. Eodem F.t uemo hoc exclumodo, non tamen
nutriatur amor.fte
dicens.
9 10
D:fcitca mt
Nuilum
laedendo.
Et humilis co>de.
Nemmem contemnendo.Iftis autemduo

fecundum quod
busmaximenuthturdilcftio. Praemiumautcmamons fubiungitjcumdi.

1 >
potiusincludit ,(|uia licet aliaiit perfona patris aliafilij& alia fpirius fincli.tamcn <i\x trcs perfnn^ funt vnus Deus,ita quod nec diuinitatc.nec in eifentialibus habent alietatcm aliquam, dictioautem excluliua folum cxcludit quod alietatem lmportat. Kotitia autemab(aluiefumpta,cifentialiteraccipitur,ideocom muniseli t ihus. ideocumdicnur,quodnemono.
Et imenietts rcqwrm animabus veftris.Qniz
dicit
Auguft.lib.conicf.inquietutn cftcormeum, donecrcquicfcat tc.Quae quidem qu>es hic in<ho.uur,fed in patria pe; ficie tur.vbi chantas confurom.tur Lt
neexiugolcgiseuangelicx
&
aliqui terreantur
idco fubditur.
fi.ni.pater,
iz
Ingttmcnim &c.
&c.pcr hant djftionem excluiiuam
nift
ab hac notuia non exciudmir
ta eius grauia
Quia fccundumquoddf. i.o.j.a.Mandanon funt,quod cxponens Aug.dicit,f.amanti.
ADDI-
*j
a
O-tui
Gloford & Nicolai deLyra.

mt . Quia
it-
21
fli
,
6
D
KedfUfAmi<)tu,r!dil3ftoc'>rdfnjrrentiUi.
b ^
ni<"cip!.n.
A
vcl
lud wnmtntaitiim ntr flrt mfmUtionii *ter~
*
i
cnim mciim t luau e cft ,

ttll'.
& onus mcum Icuc.

ncm
tur.
lcuia, tamccfi ad
iugum Ict\e quo nfam propccr futurarh

rccribucio
hlmJu
nmp"<t-< zlo*i* nperJturin * Thcophvlaûs. Jîcuncur omnia mmdaca ChriI O. I J) duttur in poftil.Et ideoaliter dicendum.quod lncapl I.Vbl Iojnnei non dubir auit de przdillis,
brcuc tcmpus grauia videan-
Chrilh.ofteiulcndoquodopcra fua imr.icu!ofacorrclpoiidcbat Mtticmis^pphetai u & (ic poterat dc Chfo noritia expcnmetalc 9 herecxopcrib , dequoii habuerar notma diuunt^reuel.iram.
,
confona literx fcquenti Hxcratiopoltillatonsnon vidctur vidtflis &c. Si com dicit. Eunte et/mnciate Ioanni q>u audi/lis cmmloannesnon proponebathancquaftioncmpropter fe,fcd tantum propter difcipuloi,cotr> hoc no latebat Chriftum,qui coi
&
& iroper gitationcshominuin perfeftecognofcebat.fuperfluum dicer c. ilenunciatc loanni : Ioanncs enim de hoc tineru vidctur
certus erat fed potius debuiiTct dicerc. ^ttcnditeqnia audiflis
.
Vbi ""ittirdeqoneloannisbaptiftxad Iefum,dcqua poftil.dicit, cu qiio (it dubitabilis propofitio, non mouef mperfona loannis, quiiuitper diuiiurcuclationc&occultam viimnc ccrtificatus , fcd moucf in perfona difcipulorum Ioannisharlitantiu.fed Burg. dicit taliterdiftu no eiTcconfonu
Incip. ii.
litcrx
R E P L.
&
>ii/ifln:dirigcndoverbafua difcipulis,quihocindigebant,vtdi. autcm Fo.mncs Scd mcliori iudicio femper cit
faluoad hanc admirationem tollendam aliter polTet dici . Pro cuius dcclaratione attendcndum, quod non eft inconueniens, vt moaliquam veritatem certitudmalitcr per vinrm Saisfciens um.vlterius proficiat fcicndoeandem veritatcm per alium mo dum licet fecundus modus fciendi non fit ita perfcctus ficut pri mui. Quod patct cx hoc; na Chriftus qui non fblu fecudu fcien tiamincreatamfcdct fecundu fcicntiaminfufamoiacognouir,
vt coitcrtenetur,fccundutnfcientiam
poftillator.non
quxdicir rfidendo. Lunti srenunciatc loanni qux rpidct Ioanni, non dilcipulis eius. Adcvpot dicidupliciter.Primoqct rcmificChriftus difcipulosad rouie, vt cxrclatione difapulorii hsthtantiu loannes m ireria accipcret eos plenins inforn)adi,fc,
cundo dici pot.q Chnltus tcmur modu curi i'e,na dircite rnden doaddifcipuloru h^fltationequj nomt.riJEusfuiJTec hciitatmne
eorurcdarguille,q>cunn!e nonfuillcr irca legatione loannis fa ta. Curiahtasigiturvf ramex pure quxrcnris qu.i cs ex p.irre rndcntis,du&Ioannes in fua pcrfona mcredulitare difcipuloiu nodctcgerct, Chriftusficcurialiterqnerenii rndir,neincredulitatcm legatoris increpare videretur, cu ad foru Ioannis per.
&
acquifitam,Cexpenmc-
te&c Similiterdicendu cft, quodlicct

c~tu
talemlcgifprofeciile.Luc 2.g lefusproficiebatfcientia&aetaIoannesccrtitudinaliter

fan-
Modoaut diccndi Burg que h c addit mu!tj inconuenicntiacontingunt, pnmoquia ponir Ioanne pcr diuma reuelatione de Chnfto & de his qux de ipfo erant fcnpra.certitudinatinercnt.
proficere
cognouiir Chriftu pcrdiuinareuclationem,&per fpiritu fub forma vifibili defccndentem & hmoi adhuc rn potcrat in ipfius cognitione expenmentali.hoc cft cu cvpcrien
:
hter
& forJiciencer irrftruclu & tfi cp loanes petimtamplius in,
ftrui.ex fecuda.n.parte inferrur oppolitu prima; parris.quia
be-
tiam habcret quod opcra iplius Chrifti manifefte corrcfponderent his qux de co in propheticis fcnptuns pr^nofticata fuerut, iuxta illud loan. io. a. Qpera qux igo facio teflimoninm ptrbtbent
de mf.SedcumquadibetcognitionisperfectJofitappetibilisfeii du defiderabilis.prxfcrtim cognitio Chrifti, idcirco loanes
ne fcquif. Ille petit dc vna conclullonc pctfeftius mftrni, igitur perfecle non fait inftrudtus cuius oppoiirii cJicit Burg. addcns
,
nn
quodfecundusmodu? fciendi nonfitita perfectus ficut primus, exquopacet Ioanneplus quejllTecunofi qua vtilia,ficut logic* fecuurlucomentitorem.i. mctaph. non cft lcientia fed roodus
,
bitando de Chrifto an ciTet Chnftus,fed potms dcfiderando li aberc iplius cogintione experimcntakm cx opcribus , qua ta habuerat cx rcuelatione diuina,diccbat. Es ttt\*m alium cxptclamiti,
fciendi.qui igitur cftet pcrfccte mftruclus in ThcoIogia,& poft: quxrcret fcire logicS cunq/us venircr udicandus. Sec ncii m,
i
qma Burg. d cit dnm nolirii lefnm Chriliu profcciilc fcientnacqui:iia Der ovp?rieni ia , & hocvf dubium, nam
comieniens
fi
,
Hoc cft diccre

per
te fattis
,
ficur te
dcfidero tc cognofccre efte Chriftum ex opcrib iam cognoui per infpiratiouem feu diuina
reucl jtionc.
Vndc notantcr dicit cunigclifta. Cum auliffe: Iimtt.
cpera Cbriftt&c. Ikct.n.viderat Chnftum ipfum vere^cognouerat, vt ditu eft, non tfi viderat operajChrifti prefertim llla q
&
Chrilus ahquid didiciller per cxpenentia quod pnus vel qua literprius non nouir.fequif quod non fuitabinltanticonccptionisfuxoi fcicns, quod eftconira findtosdoclores & magiftrum
lib.j.d.14 fcdi} di evponitquomtelligiturChrillu profeciife,
tcftimomu deipfo pcrhibebant.C miracula.Ad q> Chriftus tantj fciens cogirationecordis ipfius Ioannis,propne rndit. Rgnuncia
te Juanni
non vtBurg.vult.Tertiuqu-x' Burg.ponir loinne Baptiftamouiflfcexpartcfui qonetr>,.t u qucmfcirctcJTr Chnftuperdiui

naroreuelationem
&c. Vbi attendendu.qj non
folu dixit,renunciatc loa-
n<qux
vidillis
tis
per Chnftum
vid.ftis,hcetfortehoc videreturftirricere, fcddixic, quas audiftis ad denotandu, cu ca qnxaudiucranr a prophe
&
fiendj, videbant pcr ipfum itnplcta,vnde dicit.
& feniibilem oftenfioncm,er fctrer permiraculoru operationem.v f abfurdii quia f udxi non ira plcnc docî dc Chrdtiaduen ucu pcterent 6ena iadierunt.G:ncratioprauafigniiquaerit.Mrtth.i :.cvlic Joanncs vf ad gcnerationc pra uana pertinere, eo quod ab !nfi!'ibiii^critatedotuslinûlaria
(ecundu Burg. quod abfurdu diclu vf. Conflrmatur,quia polt mrdiunifcendiinfatlibilcf) veriidicererBurg Iojnnesqua?iiuiiretmediufciendi valde fiiliv.l.operationem miraculo um, n m & prauianti. hl ifii.tni dabut talia
ligna
filtibiliaqua-rft
Csci
Hcnt,&
</<*'
amb. &c.
H*c
n.miraculainpropriaforrna
Jfa
&
leguntunn propheticis vaticinijs: j^.b.loquensdeChri ftoait: Of.ir \:_t fulufluitnns. Sequitnr. Tunc aperitn ur oculi
torH. Similter Ifi 6r.a. ^td
vn
annuociaadum
,
pcrihutmifinnr.Ex. cjuibus patet
quod
fen cuavgel<7andi! pau Cfiriftusin hacrnfione
medianon adinftrutndum
guft.i deciuit. Dci,c.ip.i
?
fed ad fallendu, vtdicitbeatus
Au-
fatisfaciebatdeli.lcrioloanntsrevtcordinatocircacognitionem Chrifti,
icloginratnum qonum,q.5f.& quamplurimaalia.qu.Tiontinoiunthuicline;!^!'"'.
&
C A
fll
P,
XII
f^
Motempore.Njrrati
C A
V T
ied d.ms
ic<
one raciona-
XII.
fHir.i .*.
J..ic* 4.m.
hUt.
Aprxdicatione& mtra Culis vninanniantcqkius per fata J vtludcosmitigecnacurencillo ftionem Foannfl facJis, temporc. t Abijt cefsitatempr^m.tcic.&hoc tnnlk;id ill.i qua? fch cfJ,quod dicif. difciptili auce finrali < annn fcilicct.pofl morrcm Ioannis,quandoiam in cfnrisnces.AIle^.SarpTiintaudirorc-s.pcrqucdifcipulirran omnibus Gbniftrj confadicitnr, fcunc cum folJicice dod>ores infpicuincquo vnumquemb .4'ii h fm per. ^ Chrvfoflomus.Vnlcbac ouide foluere que actrabcre pofsindquorum faluccm efuriunc.Spicas vclfabbatu,fcd non fimplicter ideoq; non flnc caufa id foluic lunr, dun\ fingulos homines a cerrcnaincencione recrahfiC
i^^Ûk
,
&
bilt5,
vtiV lefi:eceiTa'efaciaci lei?;c non ofTcndat. Et 'deo
fcd
a0H Fricjnc
pbarifeorfj Etdiniditurinquatuorpartes,quiaal'quiimpu gnabant refum Chnftu rcprchendendo ciusveritacequafi cocra lcgcngcce,aliqui caluniado cius bonitareopera dimra
.
NJCOI.AVS DE LYRA. CAP.

llTîlhtmpore. 1
101
XTr.
c.Ponqu ppfitacftcpnfirma'clifiranfumcip.prcccdcn.rmrcfn difcpulis Ioan
DlUI
r.cto:)f.-q'i,fircrponiturconfutatioimpugnantiuni,f. p'ian-
virtutC fafta
d?moni .ittnbuedo,ibi.TucobIatus
comrdilr qn
in vc"rrc
efr.alij rc-
tando
lis
ORAI.ITER.
fa.&r.Vcr fata pfitfntefli JnilhtfMfortabiit tiliu doc5rina,in qaa fimtmult* fpicx.i.diaaphilofophica nn vcrintis.pallcis hab' vaivrnris falfkatis ad mix' d f irnlicu Chriiloper f ra cranfcwqfi Chtiftiane fif!r-i /rlo doTrn n plrlofophira frndcndo d-fain ur, Vt ib rrrrrnnr.ifqui fidciChrnli icc6mod.i,ckefu':cnrcs fpicas vc-lli4t , qfi vcrjtatcs ibi cocccas ab erroncis &: f; iuo[<< per
1
'
feparit
cV
memorKB recondut.f m
illud Atig.dc doc.Chrifr.Si in

flr;r
&
^nfis fJru vfum
ab
infidclifi inurnianr^nofida accfimoda, non folfi non func abhorrenda , fcd cc ranqua nb iniuftis poflefTonbus accipicnda,6V: in no
cficTi<;
rum
vcndicard \PcrphinfTos auc

ficrnificacui- aliqui
fhcTtrni difcipulo-
argacnccs,
doflores indifcrccozclo
quod ignorant rcprobanres i~ed faluator ration.ibilirerexcu fat,nam omne vcrum a quocunquc dicacur a Deo cfl.
Etcum
lis
21
Matth an
car
,
r*
30.
i
XII.
^
28
^
>
etiam a concupifcentia /& Fricant,dum exernplis virtutum dii emundatos in corA nis mcntesexuuncGranacomedac, Bene hoc agut diicipuli -inte dominu. pus cccklix craiiciut.
grcffus eft,& hic .fimilis cauia

bacis in apoitolis?
cur non idcm pro-
D
'
e Tanes propo. Quod fignificauit facerdotale cibu trsilfiturum in vfum popuIorum.Vel quia omnesfacerdotcs debeiic graria cor illufermo doctoris quia neceffe prarccdac mus imicari. Vel quod omncs facerdotes fumus. a:terne, tfrabic auditcris.Sabbaco quia hoc agunt fpe quietis Comedut in fahbato ihad quam & alios a autctn cius efuricntes ceperunt vcllcre quindo demcnfacoluicanc fabbato,tdifcipuli
&
MORALITER.
faca
;V T ,
0.
qui diuirnsimpenis fiude tcs in fcripturarum meditationc delecran,
Item pcr mino ambulanc
cnm do-
b a Auften u ta non prepsrarosjcd fireplicca cibns cjiiarete.uel comcderc. a fabbati dommo piobatur. runi conuerfio ftultis iabbati lictenforibus dilplicct fcd
;
rctcatc,-
fpicas
a
&manducarc. phanfariautcm
Notaquodapoftoli literam (al-bati dcfiruunt. b re,fcd non ralceio mittcre,uel foraseiiceie
a
videntcs dixcrutei:
D
uinea uelfruge uicini licet cde-
Ecce difcipuli
tui
faciunt qcf
non Iicet eis faccre fabbatis

,
lcbantur aliis fubftitutis,Erat ctiam tuc neo meniasdies. f Quia.fabbatis fa.Wc fine neceffitateoften.
dit
ti.b.
tut.Efnriunt quiin eis
pa nem vit. Idefi , Dei amorem inucniredefiderac.Sabb.ito , dum a turbidis cogitationi-
At
ille
dixit eis:t
,
Non legiftis quid feccrit Dauid,quando
ab
fabbatum violari ipfis qui calumnicft regix pote-
bus vacare
& viderc
.
quomodointrauitin domum Dei,&panespropofitioniscomedit,quosnon liccbat eiedcrc, neque his qui cum eo erant , nifi folisfaefuriit
&qui cumcocrant
antur.Vnum excmplu
datum
fiatis
cerdotibus?Aut non
a
"
?
quamfunuis cftdorr.i nus,gaudent Vellunt fpicas&terunc , cuit

teftimonia affumut Sc difcutiunt , donecin
Dum tauios ccdunt.pueros
legillis
a
in
circuncidunt,&
lege,quiafabbaus facerdo atum

dum unam legem feruant,fabb
Tamen.
+
deitruunt.
b
b
S tes in teplo fabbatum vioIa nt et fine crimine funt? Dico 7

a
de Dauid, aliud fjcerdotalis.de his qui pcrminifterium tem* pli fabbatum violant, p vt multo minusad sj lpfum pertmcac cn- tanir
;
Ipfelefssdominus templi.
a
In boc loco.
mcn
i,i.! eis
igno- nis
mcdullam
autcm vobis,quia teplo ma ior elt hic. t
Si
autem fcirctis,
dilcitio
fpicarum fabbato vullarum, qui verus rcx Sc facerdos cft
&
hom. 4 o.m
inueniunt,qux laccbac in litcra Sed qui folam fuperficie

,
licerx fequuntur
ille dixit eis.
neque mentis refecbonem norunt nequc aninwiimrequiemquajrunc.vndeconfutatiofequjcur, At
dominus fabbati. * Chrvfo.Ne mihi dicas.quoniam

pcccante,non
eft erui
fit
affcrre
,
inmedmm alium
ab accufatione
cum enim non accu-
Matthgum
a Efwientes, c^c.Quia vtaliusait Euangelifta,nec locum ve fcendi habebant pt o turbis , propter ni.nuam importunitace
eorum.
Alii
,6i.
circaid qd* factu eft . Veru hoc fatur qua: fecit,excufatio non fufficic,fed quod maiuseft,dixic, quod iinecnm ne hic funt:Vide autequanca pofuit.Locum , vbi dicit.In templo. dicir, vio
Tcmpus,c(idic]tSabbatis.Legisremifrione,cum
lant &:
fruangcIiftajaddunt.manibuscofricaffe.Vndc&Pe
trodicitur.Mdc?.i
Chryfoftomus.<âmuisinpcccatisquemanifefta funt xom nullafitexcufatio.nequccnim occidens ad fui excufationc

n
& manduca,
non foIuut.Et quo
nofolum iiberantur a p?na, fed
func.Vh duit.Sine criminc {unt-Neque aute h^cfecundiimiimileettpnori,quoddixeratdcDauid.Illud cnim femcl factu ert,& a Dauid no face: docc,&: neccfs;r<itis
a Gulp.i lihcraci
potcft furot em pra:tcndere,nequc qui adulterar,concupi fce tiam , (ed nec aliam vllam caufam , hic tamcn famcm mdu-
cens,d:k ipulos ab omni accuiatione libcrat.
ob ^
,
cap..
^'*'^' Scamdum prarccptum lcgis.Sed quia alia fcri ptura diciC: Mifericordiam malo quamfacrificium .MellUS fui t ho mine de famis periculo liberare,quam facrificiu Deo offet-
caUfa:Hocaucem fecundurn.fingulo fat)bar.o,& a facerdotibus & fecundum legem: g Dicg autem vn. Qnafi dicat.Si figurale teplu potuit defen dc-rc facerdotcs fib: feruientes,cur fpirituale non potefi dcfcnderc difcipulos *
fibi
crcdcntcs^
Hieronyrr.us.
Hicnonpronomenfcdaduerbiumlo-
re.quia hoftia placens eft falus
hominum.De vaftationc ftu
cieft,quod maior templo ficlocus qui

tcneac
,
dominum
templi
'
gn.b.
d "Honlegislis. Si Dauid &C Abimclcch non repiehenditur. quorum vterque mandatum legis probabili ncccflitarc crifgreffus
c Mifte dicit,&c. In hoc fafto nihil aliud inftriumur,nifi vc fabbatum non ad literam,fcd fpiritualitcr intelligamus.
,
gum non arguunt,quia licet per lcgem inde ederc.
Ec vt oftenderet omnia futuri teporis fpcciem concmercadiecic.Si auccfcirctis.i. quiaDeus pergratia difpofuitliberare populumi&r non per exteriores obfcruatus, non rcprthcndcrctis meos,fi vecera omictunt. Do-
Si autem.
'
NICOLAVS DE LYRA.
tando ciu<
potcttatem,proptcr boc qn&rebant figna de cflo,ibi.Tuc
diefabbati
tamen fiebat licitum propter necejfitatemfafiiis

.
& boc
ifl quod dicit Jalunror pbarifxis
refpoHdebant ei quidam iefcribis, alyinftdiandoeius afiumpt* infir-
a
3
Nonne lcgifti s. vosfupple qui debetis fcire legem.

Quid
fecctit
mttutijbi.^dbuceoloquetne.Trimaadbucindtiastfuiaprimoreprc hendunt veritatem in fuis difcipulisjecundo, in perfona propria , &/.
Dauid. Qwm tamen
reputatis
fanQum.
Etcum inde tranfiffet.

hoc quod
cas
c
4 Quomodo intrauit in domum. Ef

% i .b.c&terapatent ex diclis vfquc ibi.
5
ti in
hocfatlumhabetur.x.êg.
ln
prima ergo parte reprsbendunt cum de

blada vellebant
Cbyifli do
diefabbati per fpi& confricantes manducabant grana,quaft contra lcgcm ageret ex
difcipuli cius tranfeuntes
Aut non.Aî ponitur alia refponfio,quiafacerdotcs in diefabba
irina.Confiderandum tamen,quod non arguebant eos agcre tentra legem qttafi rapercnt alienum , quia licitum erat intrare fegetcmproximi comedere,non tamemetercfatce,y>t babetur Dcut.lj. Jed quia violabant fbbatum , quia prncceptum erat in lege quud cibana prapararentnr uo in diefabbati,n babetur Exo. dieprtcedenti *" tm pr *P' r * bant fibi "bumfpicasfricando i hoc]efl quod fubdlu
Deo templo manualter operabantur,quia imrnolabant animalia tarnen. bofiias lauabmt , oblata,& excoriabant confimilia ,
&
&
&
&
nonviolabant fabbaturn, quia talia opcra erant ordinata ad Dei cultum,& hoc efi qnod dicit faluator.
&
Sacer.in tem.fab. vio. Idefl y manualiter operantur.
&
eisfaeerefabbatis.Sed Chriflus refpon Aet eis ojiendcndo, quod nonfaciebant contra legemjuia aliquid quod eltUgeprobb tum, bcnecfficiturlicit,m propter neceffitatemimmiqui legiturf*. rw,manducamt panes propofttionisfibi datosaface.dotein tamen in le?e erat praceneceffuatc ,
Difcipuli. ciuodnon
licet
* domtno quod talia ope eadem ratione apofloli vellentes fpicas in die tafaCerent infabbato,& comedentes exfracepto Chrifli non peccabant , quia mefabbalbi lius efl ipfi Chrifio obedire,qnam viclimas in tcmpio offerre.Et hoc tfl
Et fine cri. Quia etiam erat prnceptwr.
&
tiemem.Stcut
bwd
&
quod dicitfaluator. 8 Dico autcm vobis,quia templo. Scilicet,ego(cuius ancloritate hoc facium)fum maicr,,& in hoi etiam ipfe oftendh fuam deitatem.Vnicfequitur.
ptum,quodfi,U faccrdorcs omemren^quijacerdos inde non reprobatur,qmd dedit alus,nec ctiam Dauid,qmd comcdit cum virisfms. Ex boc patet Kccefitas ali
Si
autem
fciretis. ldesl,intclligeretit id
qnod fcriptu efl Hofett.
tf.t.Mifericordiam volo,&
non
facrificium. exquo oflcnditur
quod
facitbat
T,id licitum, quod alias efiet il4k
pcr ditlum propbcu, quod opera mifericorditfunt magis acccpta Dea
Hcitum.Hic:npropofito i datoquodnonijfu
UcituHtfricarcJpicasm
quamviclim*
Nun-
219
GIof.ord&NicolaideLyra.
d
Sabbatis,&c. Prxcipuc docct
220
& operatur Iefus, non
folfi
c A
fropccrfpccialcfabbatiim,(L-d&propcercelcbriorempopu iconucnciim,quxrcns (alucem omnium. c ouisoit. Cotnpetcnti cxemplofoluicquxftionc, vccos bowo.lllchomodicit cem< ..uiius.uiiicquumaoftendat iabbatu violarc 111 operc cupidicatis , qui cum viofkaicuiac6miflafuje,dd*erawqne nuscuifpirio larearguunt in opead tcnpus Chrifti Sc Abimelech fecit.dum efurtemef pauit recharitatis .Arguic Qnm il~ a. ; i bomoma. S
facctdotcs tcpli mia zwwfrKjffWw.Si Dauff! partus&: e cmincfum,quantomagii nrftcriofabbadj 1 dns labb.ui . k crdos fuiushominis qui vei ui efl r x
&
&
cathumanu
111
non quid cit,mifcrirordiam volo,&non fubeltlacnhcium, nunquam vcteri oblciuaiui.c,8c idoo non Mr
.
cosqui lcgcm male

incerprecancur , qui dicunc in fabbato a tMjt bonis opcnbus feri- LucJ andum. Seda malis tantum fcriandu cft
"
fa unditatc borutn
|
litft
cjii.
ooflntol
i.pieet.oc
peccat
iVcundum
cius
oidinat.onem obfcruau
ni opci
tinooxio*.
pro
uit
nunu nd
condcmnaflctisiinnoccntes.tDominuseltcnimfiIiusho Lucaseuc. a fabbaio

Altrio
vt
ixitni.
qnani
manus mnoccns
nanus
minis,ctiamfabbathi.Etcum indetranfiflet.venitin Syna
Ut
.nuucccxtcnfa.Bc-
o-doamcorum.Etcccehomo *manumhabensaridam
&
erat
vndicitur.OOT(-o/>M, LCUJ
fc,uilenof.ineo.ldci\,
mSynago
uuuvbi
i
intcrroo-abanteum,diccntcs.Silicetfabbatiscurare,vtacc
gaeracar.da
jl
]
maiusdonfl fciauif
1
.
>r
10maio
cufarercum.Iplcautcmdixitillis.Quieritexvobishomo 4 oui habcatouemvna, &fi ceciderit haxfabbatisin fouea 5

qui
N jn antmali.fcd
a
peccatum. Sic&in xtcrna rcquie a maliscantum feriabuntur,nonabonis. f Extendc. Qjjia nil

plus valet curanoni
fux auaritia: confulcns
rifubiacecculpar*
luteirogab.
Quia
viola-
nonnc
f
tene*bic,& leuabit
QVta
illa
ea?Quato magis mehor

fac^rc
.
eft
homo
die
licet fibi utilc
Alii.
,pulos*dc Cionc fjbhati jpbabi-
ouc?Ita"qj
licet labbatis
benc facere.Tuc ait homini. Extede

a
cleemoiynarum
lar
Uexcmploexcuiaue
racipfumvolunt cali.mna:i.vtiinoncu
rtr crudcucacis, vel
is
Alurnine reccdciurs.
manu tua.Et extedit,& rcftituta e fanitati ficut altera.Exeu

f
a
gicace, vndedicicur. Tôn fit manus tua ad EccL

accipiendum porretla,
8
Liuore oennoti.non enim culpa fuit.uel
hominem manurn
e.itendcre, vel
Chriftum fanaie,
tes
vel cui
quomodo autepharifeiconfihufaciebantaduerfuscu,inucnit odjemes. b Acceflir voi a Eomm inftdiasvt homo

tugit
fedaddandum
VUiafrtlftra
coiktia.
fequentes.
9
it
ptOpCC
rct.tranfgtcffionis ar nt.
c.dicic intcrro-
" perdcrcnteu.tlefusautefciensreceflitinde, &fequuti iunt 10 *

_
1II1
cacis rogaturus nna-
tM
nusad
Deum
dit, qui has
Lac
6.b.
rr<
'
pnus Lu.intctrogatoscffc.Sed fciedti.quod -.viuciuiit.dcindeinrclligcnscogitationesaccufacioir.&C
res
pro poffe non e/rendit.

Sicui alte.
expan Io.u ad paupc
nt fquc quxrcnciuin.confticuic
Homo antc aduentum Chrifti dcxtera habuic

,
medio fanandum,& mcer
fmtfimiU
'--wrt.44.in
Lucas aic Et tunc dlis tacentibus propo uit,quod Marcus dc oue, conclulic quod liccc fabbaco benc tace-
&
languidam,quia ab eleemofvnis torpebac , finiftram fanatn quiafu< vcilicaci incendebac,fed veniente Chnftodexiera fa
nacur vc
finiftra
&
quia
quod congregauerac auide, modo di-
vi.iih.
dixic)excende. rc.Poftrcmo circumfpccns cis(cum onnisôninterrogancvcaddilcanc,fedvtacU e micur,f* accufarent eum, quamuis c5<: ip6c per vcrba vo 5 (ufriccrccli accufare volebancfcd
.
ica
ftribuit charitate.
h
i
fyce{fitinde.lfotacxctr\phim.Sivosperfe.fu.in v.c.f.ina- hft\

Secuti.funt. Do<fti,vifis virrutibus
',
liam.
Icbant c apcioncm inucnirc maiorem, copiam argucionum

libi pra-paranrcs.
peifequunrur , indodi, opinioneeiusduttiamando fequuncur, vnde Sc curari mcrcncur.
Sab
^,
Et
NICOLAVS DE LYRA.
i
Nunquam
)),iv inus
,
condcnmzHctis.Tdcfi^difcipulos meos in
neceffita
tefamis de licentia mea fibi pr&ditlo tncdofubuenientes.Et quodpof.ueofiifdit.

j
Ipfe autcm dixic illis. Vbi Chriflns foluit quxUione primo ver bo,ofiendens per locum a minori quod licitum cratfanare hominem iit die fabbati,quia brutum animal Upfum infoueam Licitum erat in die
K
, ergo multo fortius bominem qui meliorcfl cumfit ad imaginem deifatlus,ft in infimitatem ceciderit, licitum efifabbato curare,& hoc eft quod dicitnr. 6 Cûis eric ex vo. Et patet ex ditlls , fecundo foluit quxflionem fatlo bominem babentem manum aridam fanando.
fabbati extrabere
cnim cft,&c. Quia obferuantiam illampoterat mu

quod in t.ouotejiamento autloritate
eius trmtata
tare
efl.
jicut patet
Hicponitur confutatio eorutn qui repr&veritatem inpropria perfona.Ec primo ponitur eorum tonfuratiojccundocx boc oriens macbinatio,ibi. Exeunccs autem
3
Ec cum inde tranf:

'iu<
bcndebant
Tuncaichomini,&c.
Etpatet.
Plun t
i Circa primum confidztandum, quod ad reprebendendum twn pr,. t"ufnerunt ci quiflioncm malitiofe, vtrum liciium effetfabbato tururr,qui fi non atraret,arguerent eum de impotentia,fi autem
.
8 Hxc\intesautcm,&Cc.Hicponituripforumpharifornm cotr* . Homines Chriitum macbinatio, ipfius Cbrifli humilis deciinatio
&
raret,de fabbati tranfgrtfJionc,& hoc eJlquoddUitur.
Inter roga. &c. fequitur.
4 Vt accu.cum .îi.quo ditlorum modorum.Mar.^.&Lu.^.dici tnr quod pfe Cbrijius interrogauit eos.Dicendum,quod non cotrarian tur,q <u tnmointerrogauerunt eum malitiofc ,vt diclum efl Et hoc
.
ideo eniminmalitiaobiiinatipcr rationemuonpojlunt compsfci, pharifxinon potentes Cbriflo refpondere per rationem,incepeiunt ca gitare,aduerfus eum fraudem. p Iefus aucem fciens. Scilicet,macbinationet eorum , quia nihil
latcbat ipfum.
&
10
Receffic inde.
2\(o
quia timeret mortem ,fedquiafmurum
fcnbtt Mittbiut.TolUa autcm flatulo homine infirmo in medio, qu fiut apbarifxis , (i liatfabbato curare quaft repttendo qusflion? ab
tts
erat, vt aliqui infirmi Chriflianinon auderent flare inpcrfequutione ideo nefuga eorum imputaretur in peccatnm , voluit oilendere fatlo,
& L:uas ,/uod tacuit Maltb*us & orniuunt illudpnmum quodipfe

)
motam antcquamfolueret eam Et hoc fecundum fcribunt Marcus

.
quod fugere perfequutionem aliquando efi licitum ,ftcutfupr.pleniut diilm cst,cap. 1 6. Sequitur.
cxprcfJtt.SeyuitHr.
Ec fequuci func eum mulci,&:c. Scilicet ex pntditlum bominem fanatum.

11
eo quodviderat
Ipfe
Ec
M O R A
3
T E
R.
f Extendema. Cûiacumex Dei excendicur,tunc fanatu r.
dono ad opera
charicatis
Etcuminde tranf.Scquitur.Et eccehomo ma.ha.ari.

,
&c. Per
manus ad opcra piccacis largicausinualiclarcpencucfcd vcfanecurper Chnftum,

cuius
dicicur.
quem auarus li^mncacur
&
ci
Exeuntes autemVha.&c.
confilio
Per hoc autem quod Iefus a malignantium receffit,& fequentibus fc benc fecit,
fugiat obftinacos,& foueac de-
informauit pcedicacorem,vc
uocos.
gxtenr
tt
221
ff
iVlattta
*
c ap.
1
Ali.
.
222
t
a E t pucepit. Non timorc,ne proditus occiderctur, fcd parccndo Judeis,nc uiuidia crucidaccntur h\ eius mnocentia. &
rnanfuetudine.
l.-.uderr.
H' f
Hfc myfticc nos inflruit, necum aliquid maguifacimus,

foris quarra.nus
,
t
b jtmtn& tnrx . Pcr animarn ommsafle

tus dctTionftratur
.
monarur ipfis m qua iHe moi cuus eft,a ucc jCternu ligrutur r ^7;r.Tnangnafiimilfacb funtqiix&quoci j?einc5 ueriione hominum fiunc,vt evpuKo dctnone Jumon fidei vi
m illo here iam ceperant? qood tunc vtx vnus laero m cruce, nunc fpeiac gcnces Jongc iatcque dirfufe fpcrauic D nc m
lArundincni
,
Iu-
eumtmultiA' curauit cos omncs & f pra?ccpit cis nc manifeilum eum faccrcnt , vt adimpleretur didtum eft
*
In v crfonapatrisdeiilio b Qfiiainfoiriia fcm, IRcdimcrehumanum gcnus . foteiatracerc
.
^ *
en
/
cfl
t'nteritiinaius
cft
.
cjuod
c
d.xos
omni vcnto
AJ
per
Chryf. MirSda
cpn*<;iiodmjllusaIius
nequitia
daanonis;
">"* -0
ccdcntes, quiabmuiccm difcrcpando

iiuiL mli func diflipati
, ,
Ifaiamprophetamdice nrcm,
a
f
,
non uv/n
,
Quiaipfcto]use;l=giiusfinemacula.
quielcit fu.e.fpi.domini.
fccepuermeusquem clcd, Voluntati mex.

"*
vtruque ingreffum oppiiauicperqueni

illc
Mauh
QuodalibiRe
^r"
flfa.41.
>
'
eratcredicurus,
mox damnabj c
ntm
ijuaf.
fcd
b dile&usmcusin
a
fllpportabit.w^J'ft</J-
Non Dci
v rbum.fed r!,um,fed
rucrum purium
quo benc.complacuiranima: me#. ronam 7 h m Fu n u.m Jc ~,a

.
auditumf.t^vifum.
Fi.t,
,.,
*,
modo
iudic ia
:.,j
_,.:.
Qiii
pcc
dicatorcs noui Telianiemj.
Pcr
pr-
canti
non porngit
ipiritum
a
inanum, nccportac
onusfratris,quafla-
mcurn iupereifm, & iudicium gentibusDunciabir. Quia cum malediceretur.non ouis

b
a
Hylanus.Nonautem fineracione cu turbas omncs trca-
maledicebat.fed iicut sd 6cci.dju.eft, & non apecs fuum Myiticc Qiii latarn uiam infiliuiit non audmnt uocem Chnlii.
r.is
&
m communi
di'
tum calamumconfringic
.
Etquifidci
modicam fcincillam liium! contcmmt m paruu B lis,l numfumigans

Cûod Chultus nonfccit, quin potius venitqcxtinguit
.
Noncontende t,necjucciamabit, ncque audiet aiiquis in pIateisvoeemcius, Arundmcmquailatamnonconfnnaer
9 10 ca:ciis& mucii? of-
nuncfcorfum dcmoniuni babcns

xiffcc,
d
C
& tlinumtumigansnoncxringuet^donecciiciaradvic.loria
a
,.
. .
ll
l i
Q1iianonefiaJu.dmn: Cil
an'os aVldx hoillO obiatUS

ciirabaturi
iudJcium,&:inno'minceiusgentesfpcrabunt. Tucoblatus I4
f
ciUidarmoniuhns^&cecuscVmutusAcurauitcuatavtlo-. > *.v

c
i .
cft^qui in finagtga vnius !i io liuiulmodi hommis
t iu
>.d.
rcrc quod pcricrar,patientiam namque feruauitjdonec iudico agcoatur, ad victonam peruenaet , &cxciuui quod mundi principc ad rcgnum redirec , dcxtcra pacns puJfo mimicos fub pcdibus . fcdens,donec ponac
capax par.tretur &c Dcum contmerccin Chnfto.fic Chrilii opeca Dei conteflionc laudarcc
.
ficrct,vtq.erathabjcanoda:monij,
K>rma gcntru f.lus Ccxcus&^mutus Dco
la
ri*.
d Linumfn. Gctcs,quas uattualislegis ardoreferecxtin&o fomus crroris amarillimus,&: odonsnoxi' inuoluit,quas nS excinxic fed dc parua fcintilla m magnum ardorem ignis
,
&.rciift,mus
* Tcrtul.Demonesautem non tantum dcfpicimus, vcmm

,
K^ ftapuin:
fifquot.d.cdccorporibuscraducia,us,cx:de
aliquis iub tribunalibus vcftris,quem
hominfbiisexpeJJimus.hcutpJurimisnotumeft.
Idc.hdatui hic
...b.
Dei fufcitauic e vuncc Tandiu pdicatiociusnullisinfidijsfuperata mundo iucct,doncc ponat in cerra iudicium , Sc impleatur Fiac
.
.
monc ang, coflcrûffusa
de-
.quolibcc
Chnfhano Joqui fp??S 8

i
2^
*
.
' '
voluntas iua,ficut in cejo

5
& in
terra
Aug.Hocautcm vltimum iam yidemus impletum, Quis enim lperarct gcntcs m Chrifti nomine fperacuras,quancio
pr|.b.
ntbauir , ligabatur, cadcbarur, llludcbatur, crucifige batur , quando&iipfi difcipuli fpcm perdiderant ,
tc
&
igmscorrcpcuetiamde corporibusnoflroimncnoex-cdut P muiti^ dolcnrcsA vob,sprcfent.busernbcfc cnccs!crii.

tciilis
tal.o, crpuulopofl. Subijtiuntur feruis Dci Sc Chnfli , ta dc cotavtu deq,- aficclu noftro ef} ex eI coreplatione reprefcnciCK ne p0HS d P"~ end
&
:li
qu\im
cum vernmdc Jcloquutur,quimenticncib.cicditis. JNemo ad fuum dcdeces mentitur

.
Sffl?
"
Et cu.cos
t
NICOLAVS DE LYRA. omncs.r

eius
&
Aug.
a Id*it bi>.thciafiinitatum
quopateteim benignitas y qnia per fequutus

impendit
.
z
3
prs.eis. t.fanatn
Nemd.t\xmh.Tbarifsiscumman!frf}ando,nonqu:a mnr'emti~
mevetyVt Jitlum efl,jtd vt ofiendcret, quodjiriui aliquando efiHcitum inperjcquaiione fug<re, itaUcitum iftfenccultaread ctdendmnmalinx.ht >}ltct>de>i t hoc
diclo
10 Neqije c\z.VLfJ.tbercturStcut patttit nifuapaffione . 11 Necjue au. %uad patct cxfua tacuurnitate coram Vilato , quia bocfucrat pr*at8um Ifa. 5 3 c :Sicut agms coram tondentefe ohmute Jctt,& non aperuit osji-um
.
pOBtm pharifioram decUnauh humiliter abfque contentione .
11
magnituiuietnfH&potentu i/4.42 ftcundum translationem 70.

$uex.i.Cbiii\ui,qui fuuptitr infor
daictts a Jidt
Atund.cjuafipcrarundinemquaflatam imelligitur populuslu*

cy pietate Vftcuus
.
(y
.
confirmat
4
5
f-ccc
afemi
QuttDcltQ.Hocduplicaturadoitaidcndumyquodipfefuit eledapcrfiiundfm opus nofltredeptionist& nullus alius, qniapev Mdlum altun ptcral ita competenterficTi 6 idttit>ih{\ui,ecc.Hocdictturmctapb(jrhcdeDeo,adexprimendum magnttudimtn paternadil tlumts adfiUim ,ftcut apttd bomines iilc qutmultuw diligituTy dicttur babericordi. 7 1 onam fpintum. hîa jpiritut fantlus fupcreumin bu
.
>
cratcxuutlaper confuetudincmpcccandLremanenttfumo voluntatit malefaciendi , Vult crgo dicae,qmd Chriilus ptr forutudmem dtitatis ndnit rtfiilere Iudtis eutn
tibus,quia
tilts
13 lit l.num fug. ver hoc melliguntur Gentiles ratioms naiwahs
in quibus claritas
\udt
crucifixvr
etgetdibut crucifyk * Inguis fm,,pfum miufle accufandoê
*-//d.ii..,Egrcdicturvirgadcradice Icfrequ.efcet fuper euin fpintus fanftus.&c. j"H*?Wr.Et a tt m.gen. Oi Chriflusfututim mdicium nunciauit hominibus pcrjuam yrxdicati<>nem,vt habetur ittfr.Similitet in iudicio futuro
mdici, feret in bumanitatc, quia in
.
wa^ MM ,/74î
reqttmilt
boc fe.cerunt,vt hubctur Io.io. fequitur , 14 Doncccijciat,ficc./.^n t cxcquendum extremum tudictum.in qua mamfefUbnur fua t>iaoria.Tunc.n. inimtci tius ponentur ttenartefub pcdibus eius,p. hubetur in Tfal.8..b.Omnn fubiec.iti fub pedibus eius .
tiles
voromantbipjum cruafigtdo,quiamiUtes Tilatiquierantven-
cmw^
15 Et
i.i
nom.ne eiqj gcnres

.
fpe.&c. Qîa ad prMicationem apn

.
Jtolorumgcntiltsadfidcmconucrfffunt infidelitatc rcmancntibu
ludms pro maiori partetn r
eadem fortna in qua
iu
dicatuieficora ViUro,,tt ea.fedtbit in iudtcio boc (Jenteutiam i(e cxcepto,outd
a PP*'e'>ittnformaglor,ofa,&hoceflquoddiciturac7.i.b.HicUCus qoi aliiimptq,efU vob.s.fic vcmct.f.adiudictum, ficut v.d.uiseu

c
tunc
tium Confli botutatem,attribuendo eius

IeJus autern
16 Tunc ob.^cHic confequenterp 3 niturconfutatio calumnhnmiracnlafptritui
mafhno
et
primopomtrrcorum calumniatto, fecundocalumnix
confutatioibi,
endentcm.unformabumanitatisgloriofa,inqua afcendit in j
.
'ii
c<s-
nadtmoms
Ca.Circaprmumponiiur cutdens miraculumdc eieflio-
c*ci
lit>n,jtquuur
& muti,nou quU uliafint

.
in
dmo
9 Non comeruf.vt vindieeturM palet ex

-
prtdiclisjuia perfequutioncm
tfietlmc^tiahomtnem qucm obfcderat, c *cum er tdco tpfo ctcclo bomo lcqucbatur

cus
& mutum
eformalitcrfld
ejfccerat,-
MOULITER.
s
Pettiocoftendensquodprsdicarornort debet qn*rere hqmanam laudcm.neque cum obftinatis content.onem ,ide o (obditnr dc eo .
F.tpv*cet>hei<.&r.
per pcccatum morrale , cxcuu eft inhii quc ad fuam pertinent falutem , mutus ad pronunc.andum Jaudcm d.uinam,fed cum curatiir a Chnfto, videt fibi
& mutnt. PofTeflus a demone
Et_
&
9 'Konconttn.&t. Tnncoblatnsenci^raoniumhabens
,car.-
prohcun&pronunciatpri-conia dmina. Perpharifsos autc ,bueme, C S ni fin<wnacdici bonain malu

'
wittîteV"
cus
Qtnne
3
A
*-*
<a.:x.
.,
Glofcrd&NicolaideLyra.
D
n potcfla.emini;_$
224
,
v.-ipvtat.ho.n v.
.cati.cxurcu.
/
il
nou
pla-
fibic
mufcarum,obfordcsimmolanci| ^ccaro.quommiinevocancprittc
uorun.
.
npp ircc.Vcl itai porr.ts.Fnii.f .iipoftoli quibc:_e D hilwal5*rcsabO'>didiciflc,ideorpliccmecs. li^ribi.rfiv" ftcvmci iiidtc tfo dcmcwcj Infiv. B .f!!.i n.r f si
.
.
adplu.a mcouua.icnua j
niifericordi_tn Sc beneficinm
.ctt
modoagicurdt
parte complexionis
Si
Mtcm
Luc-i
b o-^^.NcccUJna
,.
ueroditi, Sc
nSiumO-nid
pwJllgnt.
ll
:l
:
ego in fpircu
ry.qi
li
comph
:.
Vcl.n.
vrrtutcDei dcmones prinape

:rtu>
f &:diccbar. 1 qucrctur,ccviJcrct.Etilupe'bantomtK-sturh.-t du m. Ki 1 tuS U .'linoni;ntoi..Dc.,|. rmu u <.|r g int.ueldft,aa j audicnrcsdixe- 3 NuviuidliiccltiiliusbauidJFharifxiautcm I a ln juo nefaente tonfitentutil'u'ifionerodaiBOcort. a
,,
D'i. Hic.Lucasaitin
J nt,.-:
:,,>r
j,
digito.Digitusdrfpi. ricusfanccuspro par-
titioncdonomm.
tHir.i
c vc
Luc.iiv.
Dci, frntttacalum ni.itur.Simprn dcmonioru, regnuni cu-sdiuifumct. ncc

,
, nifi in runc.Hic non cijcit dsemo*i.c$ ut ficcreiicteniIkclzebubwcculta otdeMt. principc cordu in eum a Vci
.
gnu Dci
cit.
Va ahbi
Ile vcl fcipsu di

,
Luc.i
Medius Ih.
llipr.
qui
<
b djernoniorum.Icfusautcmfcicnscogitationescorum,
c
dixit 6
intervvflccittfuemvos
cis:tOmncrcgnumtconcraiediuilumdcfolabitiir
nis ciuitas vel
ldeo
a
&om.
r/twV.Vci,regnum
quodlohannes&ipfc fefus piccdicauic.

itentiam,oji
'
to
, ' flabi.,&_.dcoar_
domus
bell-am
diuifa contra (e
paxefthommum
finiiiund
?
ut
non
ftabit
Et Ci Saer7 da.
__ a
cius rccedant
quod
Cnmiiniraf
iunnon
liabett in
rnmido lncuin
pfo
innuiccosl.bielegjl-
d thanas
Sathanam eticit,adueifus
iam
fit
fc diuifus
elbcjuomodo
. .
/"'/ 'iMjt cnini r. cflamm.Bi\ vV
fe,dumfenocreduc. _ C t omh.ici. F.adcm

^rati.) cfl -:uicatis, 3t
a ldcft.non ftabit.ut
1;
go &
f
ftibit
____.__.
,
Exorcilla: lud.iorum.qui
Etfiegoin rcgnum eiusDei m.mimi iuuocationem ciicicbant dciaonetcijcio .nm nnt ad ilcmoncs noiuinis inuocacionem
_._.__.
Beclzebub
ei;cieb.int
i..j., t
\lr Non
rcgml fcripcura- fan> &j-, quod r.utc.rura

ludeis cVdatur
>
domus
v->
llii
,
I
qux
l"-.l
regni
":
potelt.e,fedcon_paiaiione,quiDeouibuu_i,<jU.id
tlcc.m tiibuilfracl. Uccnn triouauraci.
B.c.ztUu.
/Iudicante. duodc-
i- J
-nci
1,.,
>
8
a
faci< :ci
fruclu cius,
2^5Z&%* Fa Cbnflu&mApof-"'
*~
vcftri moncs fiiii;._.n..,, in quoeiiciunt ? Idco ipf, _. d.aboli.utreeiietDe-sinuobis. Des uobi diaboli.ut
,
iudice s ueftri
Vcl rcgnum.i. omftolis
,,,,.*._.; Intipit deftrui poteftas
regnet
in
10
1 1
bi flolos cxarlit
LlJ
t.t-ta
runt.Si
autcmegoiu
.
Ipiritu
Dci cijcioda:moncs,igiturtpcr
i
Nili ptsualcrct diuina potcotia.
.
nesmudiparccs,Apa &fuccciibnb.
cotnicrtcn
(
diuiiionccxcidiocc-
cdrum *d
Et ft rgo in Betljfbub.
iio
ucnit in vos regnu .. ._j. ...... ,1,..,.,

Mundum
Dci.
ll
nn , Civvf.Poftprimamfolutioncmvcnicadfccundam,pn""" ma mahifefliorcm diccns,Ec fi cgo in BccJzcbub &c r c __i ConceinpubiliamundiinquibusfancUiimplicitas r *JJ tncx
i
dxmonu m,s per mfnifcj trareindomifmfoVus,acvaTaciusdiriperc,nifipnusaIligavcflris, Dco u.niijs parabolam quod no non dxmombns dcr.u ivuii. i 1111 iv.v,i-i<i m i.uiai concordat in fallaci operatione cum demonibns iicutc-iunon habet cauUÎllullJUlib IlCllt C putarur, quarcinmcidcmopuscandcm iv. 1 -ntur, icd virtutediiiiii.tatis hoics
,
.<..
1
i
lcccpti. dcccpti.
1 Diabolu.,a nuonemo noterat fcrrudc b Diabolu",a quonemo poterat fccrucie qui in malieno e.t. o A leduilioue eleftorum cujpcfcueiit,poie:t_tem ademcrit t Aleduftioueelec.oiuincoiijpefcueiit.poieftatemadeinerif
Aut quomodo po^teft cjuifquam in
c Homiiu Homine
dunidiftnbuit. II g _/_wf qnomodo ., OflcildiC cVeo d
v.-|
<-
'
n *
ideocj;
grandcfccjus to:nmrttunt,qui
t
aret. ad^moniolibcn Dc: ctic cognc noueq,

.
ucra:,d aboli cile cl.nv.i!-vanc.Ncquc.n.poflut.refleconco des,quoru opcia diucrfa llinc, Vnde addit. Q^ i rwn ... me &-c.
^? Dvmum
ergo eijcerent demoncs in nonnnc Cht ifti,vt d.tfla cft.nec pote rat hoc attnbui ipirmn maiieno^vt vifum t k,
r.
Du.ij.
Ef Cfipebait. Admir-ntc.,aiuiii.nii viriurcml*_P__*r, llf iK * '^ 1 _-_. luc clt Chriftus nobis prol d.cc&d .r wm.crr.qjl.iic, qaia
j
*
1
NlCOLAVS DE LYRA m Chnlto.

_.
>
quensnec
inilTas.dc fcmine
3
Dauid
S^//,d4rfTn,^c.Tutbas.Cc6fltentefiprBmcflcChriKarn
.
proptcr cuidentiam fa.ii non pofcrat 4 Du-cTMn; /i:c,<Jrf.Quia.n.fiftttm mirariite neâre dicctes ipfnm per a!:quem modum ficiendi c.nlumniabant,
limibterpercou-hoc eilcp di. pcrC!:r,ftum go i-i #-/^-.<Jf'tVi.ApOj-oli qm eranr de fcmincludôrum, ttrl alij ludast qui rton fcqucbanf Chriftum.m quo cijciunr? qu.. lic!, -t.cuainonpoHirishaecattniTuerc^n,!! v;r.uc diomar pcr
etcc.io
d.Tmonu
[j<fla
&
a-moncm iupcnorc
1
fibi
fami!inrcm& pnuatum cijcercibmo

di<-tu cit ca o.
confcqucns paret ex dtftis fcquitur . 8 Idcoipft&c.Di Ajwitolispdtct.quod crutn ludrces.i.afleiTj res C!l"<ri'Ui iiudtC:0,vf. habetor.inf! if d.tum venerit p.h.is bumi
!
itec ciecli fafta
per mc,
vt
nf.norcs "de corporib.bfcfforum ficot fupra

t
Mtm'fedemdfcftatitfH$ ? ft(ktii{it&
dicodecim
t>
:
osfHpcrftie:.ii.iudicantet
nort fcciuc
r.m/c/.Hi-ponitttrcaI&fiiatconfutatio,&:primoo(.en
fpirjtut
fpiritai
i;uf Jfraet.Si
.juodmiraculaquxfaciebacnonpotrritattnbui
tearl
ma
autcm accipiaiur pro Iodîs
"*,
ngno fctUDdo,qttodoportebateaattribuere
-
diaino-tbi.
oi.bona.Pumaindtias,qiaprimoondirpropori
calumniantiutn damnationc,ibi. 16
talis
ro.ien.; iccuniio iiiorii
,bi%'PrimumonditqMatuorr6nibHS,piimar6
c
c
eftquia
tibusChriftuvn.quiram.tieijciebatitd-tmonrs in rtomioe cius, iicdicutitur ludicesaliorunoncredentiu, quiacx iif\o coimn aii)',r.iirnturcondcmn-bilcs,quian6crcdideiutin thrtftuiu cutus dcit?.i dcclaratafliit pcrmiracula in vtrtutc ciuj facta . a St autcm cgc,&cS'cxii conclaium eft ex
prard:fti$
.
aiiqtic eijocbat
liot
rcqnur quod diuifo cfTct
Wc-iUu"
diaboii,& ex hoc fcftarc diu porcttas nonpofTct crataufcquttur a JucnfB. Chni{i,perqttcmpoteftasdatn)onii *, -\hoccli quoddicitur
.
fum Ifai.9.a.;C7'ô*im>^/'j.Etiftudregnumcxped.)bar
5
10 i-.unrâe.^c.i.Chr:ftuscuiusrcgnura erata Deopromif-
,on folu
djft
;p_tetlitcra,frcund^ratioponitur,ibi. Chnflus eijcicbat dcmones fed etia

,
Iadxi,tamcninhoccrantdcc-pti,quiacredcbai.tiftu,, rcgnt.m tcmporalc,quf crrorccxclutit Chnftusdiccns, lo.ig.f. F^gaum T rneuot non efi dc boc munifo.Tcrtiam rationcm ponit ibi . \ I lAutquomodo crci.diaboli dc quo fcibitur Iob-4 .d."^nn c,1
1
nom.ne eius, & no iolfi mociodifnpuli fcd^cc

fccu ia
qoddicitur uiIudxi.quinonaatChTiftJdrTcT* nii n rnmhtc tfinri'cie)itrmdxmonia ,aui Ma.-i.^.C

'ci-ntautemlBdxi dicere qaod Apoftorrtitinira-nlu virtutcmagit-a, cameflentfimplircsctillitc liccrct tlc Ap.iltoli. ij Chnfttss docutt cos artc magi_t i >u meniion potcrat dici dc cis.qui non crant cius difcipuli.cu.
poteflas fub.tcr.qttei compe. Domosautcmeius ciiiiomoobi. habitat ficut in domo . fus, in
quo
12 ft ^.cJT-c.Vafa autcm funt homines peceatores qui a Chriftodiripmntur.quado dc potcftate dcmonis pcr ipfum cripienf.
1 1
7vî/Jp>-/.i.diabolu,qH3lidicat,cui(lafccerim,vrp,itcr,rcoin-
J.u<.ti.fc.
turquodipfc dtabolus ht permcallig.itus Exquoconduditur, juodipfelit vereChnftus , quiain aduents Chrifti
potefids
crgo
dimo-
MORALITER.
6'0mnerrJ .Ta!c regnam cflanimahominis malicoiasfenfualitas
Si a-ttcm &c. Diemon in fpirirn Dei , eiicitar.qaantô ;rati$ donumduo.viH. uuunditttr, & tunc Chnftttj De. rcrtani
qui
eftjingredttur.
re )dlat rationi
!
contcndit ipforum
aiv.m.t
qucm admudom
3uia itnr.
difcrepantia
cft
propter qaodcic t.ilibusdicitur,8 Bth, & iioc trahithuc , hoc autem illuc, . t hoc rcgnnm dcfolabitur,
pacis
,
II
Utttauomodoyftc.
Fortisifiediaboluscft,
Iob.4i.t!.?\(^tlipo./.i-.c/rf:e/.
Chnftns qui rex
indc reccdit,6c diabolus ingrcSi
do prohibcbant eum dare refpon a popalo idolorum culton, & Cttnceiusvafadiripicbantr,quandQidoIo}r4fi<en.Chrifticonucttv,bantur.

'
co. Huc jll.gabafltapoUoiiciua
dequo
dicitur
>i
22 C
a
Domumillius.
Matthxi
.
looilCap*.
rum
,
XII.
,
226"
oculis
r
,
*A
Vcl domii,idefl,omnes miindipartesapo & eorum fuccefibrrbiis ad conuercendum diftnbuit. ftolis b jQ/ 00 cft mecutn co>itra Id eft , qui difiimilia mcis facic
mihi eff.IUc crahicad vitia.ego ad vircutes. opera,cocran'us c Omne peccatum.Quod humana fragilicace concrahicur,remifubileeir ,ficonOTf<ririo non dcferacur.Si vero diaboOpera mea
-?
& indurauit cor eorum vt non videant T) & cordc: & conuertantur & fancm Qui fpiritum fanccum non
intelligan
i
eos.
minorem parre crcdunt, <^c dicunt quia non i>uidia diaboIica,fed humana ighoratia hoc jfocjut. irrcmiffibi_lia cnmine no cencnt"': Scd qui in fimilicudine diaboli cocra
efie, vel
,
b EreptosdijiboIopfrdiuerfosgradiisecelefiarordiiMr: nor. poflunt opcribus Bcelzebub comparari,<iBia ego congrtgo, >lle difpcrgir,
.
Diabolus.
cofcicntia fuarri ma icftaccm Dci oppu*
licaobftinationcde
chfperfionc adcon-
ucrit fortcm t Et tunc
grcgationem
a.
nun*
e
cum
contra meeft,
ddmum illius diripiet Qui non meQma &qui non congrcgat mecum fpargit.
ctt.
a
diabolicum
eft
congnegata dilj.cigere.
gnant, nonhabent renMfsionem.u ? ter_ Mi
* 5
num
ftcut
Marcus
hemfa>
Muvj.-d.
FacU
Didri.
quam redicur,pecca
tum
infolubileiudicatur.
Ideodicovobis. t Omhepcccatum,&blafphemiarcmitte- <

Eft fpiritu
blalphemii contra veritatem,
cum eam
cognoueris induratio.
%
<?
Hieronymus.dwiriciu
jtTI.
t urhominibus,
*
nepcccatum.Non
nia peccaca
om
d
e f
omnib*
Etquicunquc
mittetur
ci
,
,
non remittetur. t fpiritus autcm blaiphemiiE dixcrit verbum contra filium hominis, rc- 7
8
apertc declarat , qui pofito hoc teftimoniodomini fubiun\\t Quoniam diccbanc fpincu immun.
dum habet..
e
yerbum.
iitus.
B
ul
lilue
i
remictimcur.fcdhis
quiin vica pejniccnt.
fandum
qui autem dixcric f verbum conrra Spiritum non rcmittetur ei , ncque in t hoc feculo, neque
n
Et quicunque.
rri
.
Kefutantur hicNouatianus,penitentif;
Iddt, exiftimate veliudicate.
in futuro.
Aut facite* arborem bonam ,

,
&
fru&um
eius
bo-
9 brof.etiamqui fcariio dalizatus inflrmitate carnis , puru
t*
fenu '
mcx
hominem
velvora-
tfel-
buseisqunn marcy rio lapfi func veniam ncgans
& Origenes
tore fufpicatus fue-
omnes vcniam
tranfaclis
,
rit,
fcmifsibilc crit.
xonfequuturos poft vniuerfale iudicium,
licec
mulcis feculis, aficrcns. d Spiritus autem. Qni manifefle opera Dei intelligit,cu de virtutcnegare non pofsic,fi ftimulatus inuidiacalumniaf,& dicit efTe Bcelzcbub,ifti nodimittetf.Non quod &: ei negef remifsio fi peniterer, fed quia hic blafphemus, exigentibus
ita nec ad loannes Euageliffa de quipenitenna perucnturus bufda blafphemisc fua? merito cxcecatis ait , propterea non potcrat credere.Quod iteru dixic Ifaias Exctcauit oculos corum,
f Qui auttm, Gratiam fanfi fpiritus qua penitentia infpiratur,& ad congrcgationcmrcdittunoncognofccnsimp^nitcnticordcpermanferit, rumhociamnon fithumanum, fcd diabolicum , ifremifsibile erit. g 7{eque in /joc/c.Quardam enim culpa: n hoc feculo laxati tunquxdam vero (paru^fcilicet) etiam mfuturo.Qua: qui
i
xneritis fuis malis.ficut
nunqua ad remifsionem,
dem poff mortem grauant,fed & dimittuntut,fi homobo,
fit.Sicut
dimittantur piomeruit. leuia, q fiinhac vita nodufunt reroittunt", fidjgnifunt. rerftiffa,poftmortcgrauant, fed Auûft.
nisa<5libus in vita
ibi
,
vt
h ?{eoe//.Quiafuntqda
&
b
_;
NICOLAVS DE LYRA.
rfo,
obuiat peccatum in fpintum fan<ftum
dsmomscratdiminucnda&arcenda.Quartam rationem ponit ibij Qui non <et mecum,& tali5 eft,Voluntas eias qui obedit ali cui eltconformis Voluntati illiuscui obedit faltein aAo, 8c ideo
Crinftus in virtute dejmonis faceret miracula,fequeretur quod daemon etfent concordes in fattis , hoc a arem patet Chnftus
(i
fpccies, s ef e$ ; n fpj dcfperatio,pra;fumptio,obftinatio,finaIis imp^nitentia,inuidcn r t nm fanftij tiafraternx gratix,impugnatio veritatis agnitx cuiusfuificien- luntfex.
.
Cuius
fex funt
tia fic accipitur

,
fecundum quod remouetur ab homine princi,
&
pium perquodfitremiffiopeccati
& hoccontinsTJttripliciter.
parte
falfum.quia fada Chnfti

tnines a peccatis,fafta
doftnna erant ad retrahendum hoautem demonis funt ad diftrahendum ho
&
Vno modo ex parte ipfiusDei

cipmm perquod
alio
modo ex
donorum
ip-
fius,aliomodo exparte peccatiipfius.Expartcipfius Deiprin
mines per peccatum,ex quo fequitur quod Chriftus non operabaturin virtute dxmonis, & hocjeft quod dicit. 1 î non efi, &c. Per concordiam in faclo & voluntate. 2 Contrameeji. Et huiufmodieftdiabolus.vt patet ex diclis.
3
& \\xc tolhtur per defperationem, ficut fccit Cain. Alio modo,
rernittitur pcccatum,eft ipfa Deimifcncordia',
4
5
Et qui non con.me. f.fideles ad vnitatem fidei reducendo. S pargit. &c liic eft diabolus qui diuerfas fetas &haerefes&
fchifmata
quantum poteft introducit. Ideodicovobis. DeclarataPharifjeorum falfirate, hicconiecuius euidenquenter oftcndit grauitatcm peccati
tiam aduertendum,quod Phanfaei legifperiti cx cofideratione operationis Chrifti,& ex conhderatione fcripturarum,in qui
&
ipforum.Ad
timoriudiciofuDeicft principiu perquod aiiquis refilirapeccato,& hie tollitur per prxfumptionem, per qua aliquis prxfumitconfequi gloriam fincmeritis ,quantuncunque agatmale. Ex parte autcm donorii Dei duo funt qux maxime facrunt ho-, minem rettahi a peccato.Primfi eft vcntans cognit,o,& hectollitur per hoc quodaliquis venrate agnita lmpugnat & iic viam falutis a fe fcienter rcpcllit Secundum eft gratix diuinx collatio, & hxc repellitur abihomine quantu eft in fe per muidentia
, .
fraternx granx,& non accipitur hic inuidf ntia fratcrna? gfatiz inuidet fratri fuo vcl alicui fingulari pcrfonx , fcd proutaliquis eft ranta malitia in eo,quod difplicet fibi de gratia ])ci quando crefcente in mundo. Ex parte peccari vcro duo fynt qux retra-
v ej
& glo.ibidem dicit,quod primo cognoueruntipfum
ef-
hunt hominem a peccato Vnum eft turpitudo aftus commilfi, hoc tollitur per cx cuius confideratione folet homo penitere
.
,
&
feChriftumfecundum ventatem,quiatamcn incepit vitiaeoru re P re ^1cnc'ere,& contra fimulationem eorum publice predicare, \\ A" '^ eoconce pcrunt-odium & inuidiam cotn ipfum^cx quibus cxJgiiue
'if|&
cxcati a
pnma notitia ceciderunt in errorem, quia talia peruertunt iudicium rationis reftum & cx tunc inccperunt omnia fa&3 eius interprctan in malum, & primo vocauerunt eum vora,
finaleinip^nitentia Necaccipiturhic finalisimp^nitentia prout cft peccati circunftantia ,fcilicet qua aliquisiti peccato mortali montur,fed quado aliquis tantx malitix eft,quod elegit de peccato fuo nunquam penitere,ita quod non vel!et,quod Dcus daretjfibi
cem,&
potatorem, & peccatorom amicum, & in tantam infania

ficri.nifi
qux
aiir
in
proruperunt.quod miracula qux nullo modo poterant

virtute diuma,
hxc tollit per obftinationc, qn,f. elecfionc peccatJi refugere, bomo firmat propofituminlixrendioinopeccato.Ex picdiftis
gratiam p^nitendi Secundum cuius confidetatione folet peccato eft, ex

.
eft
brcuitas deledl ationis
homo fccundu
&
dxmoni attribuebant,vt patet ex

.
diftis.
Et licet
graue pecc-tum,tamen erat folu blafphemia contra eius humanitatcm Secundum tamen fuit incomparabiliter graums.qui.i crat contra eius diumitatem,vndctalis blafphcmia cft peccatum in fpintum fanftum, quia eft impugnatio veritatis agnit.x,quia ficut vifum eft, ipfi, primo vcntatem cognoucrunt de Chnito,fed excxcati errore & muidia impugnaucrunt,& talis error cau fat us ex malitia non excufat hoc eft , dicit.
primum
eflet
fanftum ita irrcmiffibile dicit, patet,quod pcccatii in fpiritu de difhcili cft rcmitfibile , & hoc eft quod fubditur. quia 9 SpitHus.Dicitiir aut fpiritus bla'fphemix,qii aliquis ex certa
malitia blafphemat contra Deum,ficut erat in propofito,qn mi racula diuinitus fafta attribucbant diabolo , vt vifum cft,& crat
licct
&
quod
fanctum quxtafta eft,videfpccies peccatiin fpiritum vcritat is agnitx. Et per ea qux diela funt appa iO Et quicunque. Vult diret fcntcntiaillius quod fequitur.
quxdam
impugnatio
Omnepec.
Scilicet,
7
S
fte
Et blajphemia.
Ex
ex.ignorantia& talibus procedens.
infirroitatc.
cere
quod blafphemia qux
erat contra
humanitatem,non erat
T{emineiur bo. Id eft.remilfibile eft peccatum de fe.quia dire non obuiat pnncipio,pcr quod fit remillio peccatorum,ficut
ficirremillibilis,ficutillaquz eratcontra diuinitatem. 1 1 îutfacite. Qnfo cp miracula a Chrifto fafta no poterant at-
tribui ipfi
djmoni , cofcquenter oftedit cp oportcbat ea attribui

diumXf
obuiat
MORALITER.
Qui non
e(l
z
1 1
Contra
me efl , Quoniam eft cum diabolo aduerfario
Chrifti.
mecum. per fidcm formatam
charitate.
Autfaci.ar.bo.&c. Auguft. Hoc pr^ceptum falubre cftcui obcdientianeceilaria eft.Quod autcm dicit.
Contra
Tom.j.
6 A
L :v
>
227
* Au"uftinm.
GIof.ord.& Nicolai deLy ra.

F.icTi refurrectione
228
T>
,
mortuorum non de,
11.
de
fprritus untquibus pntt poenasquas patiuncufm.ttantur ctcrnum mtfcricordia, vt in igne no impcrtutur non Ncque cnim dc quibufdam vrraciccr ;diccrccur , quod 8 ellcnc, i t in boc j*c*h , *f* >'<> Cis remiccarur nt
morruoru
niciovccaueatis.Conrrahoscnimdixit, qu!pi:tab.i cum mal. eifent , bona loqui poffc vcl bona opera hab
Hoc Dominusd.cit cile nonpoifc pnus cnim mucanduS cft homo vt opera mutentur.
^fw/jci.Myfticc arbor bona.Chriftusifruclus.prcdicatib
cuagelii curationcs,
.
retur in fucuro.
.
^
etiaui
fl
i5
D.iincclligi
cius malum & _ num, aut fache arborem >malam , r~ fruSum mUu. ft^-. co
. viitt*
Si
um *
.1
wVk
ft
fili)
d.aboli
.
j':
iu
veneno
corniBli.
rcdcpoo. Arbor ma ladi.ibolus, &fui,id cft, Sci ibx 6t Pharifci,

cx:
Vh.4. lUUg, tnr
cgonu^.
rrogenies uipcrarum, cognofcitur quidem cx fru&u arbor Fructueftrft Haf^hemia. Cuim ttbor mal. b Ci
*
carteri
,
mali,
(itii
frudus
tract.o,
innidia, dj-
quafdam
culpas in
nocfeculoqUafdan^ vcro mfutu.o rcla-
t e ex abundanquomodopoteftis bonaloquicumf.tismali? ab.ndat * rocdcr m ,.il deorercltro t iocci mfi mlma, ou abandat m cord mte..tin. reftro qu
.
vlan
.; eaim r Doiell
oie
nifi
in
>
heretis
y
&
blalphemia, r
huiufmo-
xari,quod cnimdc
vnonegttur,dcqui bnidam coccditur, icd camc hoc de par

UIS
Bonus homodc bono tia enimco'rdisosloquitur. iBtendit. mali

TintuiB quoûe
QiiiatBiuinboniqu:tJc:t quantum Quia taoiuin boni qui facit b
intcijdit.
thrfauro
di. Vndefcqu.tur.
b
t
Trogenies vipera,
quantiun
orofcrt *
t
bona
'
QcHtfwetiUtate.oquentisdicitur,&auaientinde{riuoliec.fabBli.SuiriU
ocujfa
,
Malus autem homo de malo thcfauro profert nonfunt

fed cnmincda.
rum&c. Oftcdiceos malam arborcm &

frudus aficrre
blaf-
minimdqUCpCC
car.sficr. poifecrc-
Û.
,
Dicoautem vobis, t quoniam omnc vcrbum ociofum

|
7
"
phcm.x.
c
Ex abm.
dcdu.neft.fiaiccft
;uui.,
atllU.lUS OtlOlUS ICr-
T
f
oquut i fue rint *

w j- w
'
homines
>
reddcnt rationcm
.
Homo
dc
Sibona&bonaintentioa*.
m
rei
>,
operacur nfus,
farniliaris,
vcl peccacum curx
*"
iudicii '
Ex verbis cnim
dcbeanc
tuis
iuftiiicaberis
qux
f^pe fallitur,qui pen fat corde,orc,&: opc rc.Scd Deus opus Sc vcrba ex cordc qc?
v.x linc culpa,vcl ipfis agitur, qui culpam quahccr declinare faunc , nuc in non grauibus culpis error lgnorannobis in hac vica po tir, qux eciam poft mortcm grauancfi
minime fucrinr rcljxaca. Uut f.icitr. Nihil enim mcdium quin boni auctonsbona tancumfincopcra&malimala.Coardaccoshincindccora
iit.s
nouit iudicat. Uli crgo cx abunucor. os lo. qui fcic cx qua mtentionecxic. d Bonus ho. Thefaurus cordis intctio cft ex qua Deus iudicac opera, vt &: aliqn minora ma.orcm, maiora minorc habcant mercede. Hoc in loco, vcl ludeos oftcdit dc quali the fauro proferant blafphem.a Vclcum fuperior.bus hxrcc,
.
plexione , &: vtroquecornu prcmic non facic bona. Si bonafunc non func diaboli. Adhuc probac opus fuurn non cfle diaboli , quia bonum: d-abolus vero malus, qui nequit facerc bonum.Quafi fidia bolus maluseft,bona faccrenon poceft.Si bona func qux vi cx madctis,non eft diabolus qui ca fecic.Non cnim poteft
.
,
Si
malus cft diabolus,
lo hom. 4].U
bonum , vcl cx bono malum

*
nafci.
Chryfoftomus.Qualidicac,Nullus veftrum dixit quod malum eft hominem a demone hbcrare, fedquia operibus non maledicebanc , fed diabolum dicebant hoc opcranccm
bonus ho nonpoceft proferre mala,vel malus bona ncc Chriftus mala , nec diabolus bona opcra pot faccre. nc c Verbum oclo . Si de ociofo verbo reddct homo rationern in dic mdici j,quanto magis vos qui opcra fanci Spiricus dicicis cffe Beelzebub . * Chryfoft. Ociofum verbu eft quod mcndax eft qtf calumn ia habct . Cûidam auc dicunc quonia &: vannm, qualc cft o, nfum mouec inordinatu, vcl turpe vel inuerecudnm.
o, ficuc
,
j^
"*
(jregorins.Otiofum vcrbii cft, quod aut

dinis
vtilitatc rewtitu-
Sermne
4e vetiMiDo-
dcmonftracquodhsec accufatiocft prarterconfequentiam rerum,&: prastcr communcs conccpcionc : calia auccm flngere cft immenfa: verccundi*. * Auguftinus. Quoddicic, facice arborcm malam,5c frucum cius malum, no prcjcepcum eft vc taciaxis, fcd monicio
&
iuft$ neccffitatis carct, quod.f.finc vtiltcate dicitur, &c audicntis,fi omiftis fcnjs de rebus fri loqucntis uolis Ioquamur,&:fabulas narrcmus antiquas.Ccterum qui
aucronc ,
fcurnlia rcplicac&cachinnis ora dilToluic, &: aliquid jaferc turpicud in ,s , hic no ociofi vcrbi fed criminofi tencbit* rcus. f Ex ferbis, Mors &c vica in manibus lingux.
Tunc
NICOLAVS DE
dicit Hierony. licct virtutc
L*YR.A.
tem
oftendit huius falfitacis rad''cem. radix
fcilicet, ifta
diuinx virtuti. Ad cuius cuidentiam fciendum fccundum c
magica poffinc ahqua miracuU
ficri,camen
illa
perrincnc adcunoficatcm cantum &: vanica-
tcm, ficut Simon Magus facicbat ftacuas ambulare, lnqui,fc ndcre &:eonfimilia,vc habctur in itinerario Clemcncis,fcd
cracinu.dia&:odium, quialiccc Pharilî primo cognouerunc Chnftum vt dictum eft, tamen tantum odium conce- pWB perunt crga eum cx hocquod reprchendebat vitia eorum quod omnia facta cius intcrprctabantur in malum ad diffa-
mandum
vos ex
dic.
quxfunc falubna, vccuraciolanguidorum, illuminatio cecorum,5c: huiufmodi non poffunt Magicis arcibus fieri,&: ideo oporcet calia actribui dmine. vircuci , talia autem faciebat Chi lftus , &: ideocx hoc concludic , quod miracula fua cranc vircuce diuina fatta , &' hoc eft quod dicic . ^fut facite r. bo. hic accipirur principium lpfiu.eius bo. Arbor forum operum, fruftus aucem ipfa opera. Incer autem arborcm frudtum fcmpcr cft fimilicudo , quia arbor bona fruAum,bonum producir, ergo quiaopera miraculofa quc, Chriftus facicbac non crant curiofa , &: varia, fed falubria. Concludit, q, principium ncr q, calia faciebac , crac fanctum &: bonum,&: hoc cft quod dicic. jlutfacite xrborem bonam,& fruHum eius bonum. quafi dicat, ex bonicace
Ula
ipfum , Sc hoc eft quod dicic Troginiesyiperarum ex vcftris parentjuomodo po. bo. &c. Cjrna vencnum inuid
.
tibus t.axiftis
qui perfecuti funt prophccas ,exinuidia&:
eadem racione pcrfcquemini me, propter quod fub-
&
emm
&
j Quomodopo. Quafi dicat, non potcftis dc mc bona, loqui inuidia prohibence , &: idco fubdicur. 4 Exabundantia enim . Qura verbum cxterius eft fignificatiuuminteriorisconcepcus,&: ideo fubditur. Bottus bomo de bono tbe.ld eft.de 5 bonavoluntate,queficuc
.
facio, poceftis
I
non eft mala fcd bona.

arcem magicam cum
operum qu$ cgo perpcndcrcquod vircus per quam cgo facio
thefaurus abfconditus latet mterius in mcnte, profcct bona verba fcilicet, &: facta. 6 Malut autem. ld eft,de mala voluntatc profert mala,quia contran^ caufc habcnt contrarios crTcctus. Et nc crcdcrenc talia vcrba remancrc impunita, ideo fubdit. 7 Dico autem po. Et multo fortius fi facrit nociuum cSc: blaf-
^tfacitear.&c. C]uafidicac,exopcribusquxfiuntper iinc mala,vana,&: curiofa,potcftis pcr
pcndcrcquod fiunt virtutc maligna. a Trogta.ei piperuum. Poftquam oftcndit corum falficacem,
phcmatorium,quale crat verbum Pharifôrum.tale rcddec cos condemnabilcs in dic iudicij, proptcr quod fcquitur. 8 E* verbis enim tu.iu . Si fuennc lancla &C bona &- bonitari menusconfona. Etcx
procedic operatio bona, malus thefaurus.eft infidclitas,aut voluntas maia, dc qua proccdic atio praua. Quoniam omnever. ocio. Gregorius. Verbum ociofum f
cft
M O R A
T E K
t Uutfaci.arboJha.Hoti cft prcccptum vc faciacis, fcd monitiovtcaueacis. 5 Monus fc.Iftc thctaurus cft fidcs chatiutc
quod vcilicacc
rccticudiriis, auc racione lufie ncccfficacis
formaca,dc qua pcocedic
carcc.
Tune
i
229
$
a
Matth XI
&
ti
Cap. X\l.
230
D
Pharifxi vcrba nullatenus pofmoperibus cjrunt teiare, qrcntcs iigna vifcnt improbare, derd quafi no fucrint figna que-vidcranc Tunc refponderunt. in"Beelzcbub cijccrc dxmoniaquib
Tune refp.Cum Scribat
de celo defccndit in terra. ?.vc lonas in naue fe contulit: ira Chriftus nauecccleficn;iuigaturusafcctidic4.vcfiacim ve-
& cepeftaccs Iona, ica inimici Chrifto, Iudas, pharifay &
Qmdacalumniabnnc
hucufqucrefpondit. Alij
ccntantes,fignu de ccb quarrebat

Halis.
principes aduerfati funt. 5. vt forte lonas miffus in mare , ita luxtaprophetica oracula Chnftus morti expofituseft. 6.vc
adbuc inuidentes,&; Ipcumcalumniaeinr

quirentes.
que Ionas non mfi

a
&
a
a
ex verbis tuis condemnaberis. t

Quaerentes adhuccalumniam.
Tunc reiponderunt
b
fuo confenfu demer

ei
r
fuseft, itaChriftus
Qui
calumniaris
fuam
3
ipfe
animam
eaquxvidcs,&vtili tatcmfeDcis, quidfa ciesde hisquidece:

in
dicentes. Magifter,Volumus qu idamdcfcribis&pharifaris,

a
Be cclo ,
vt alius enangclifta ait.
Malos ftuftus
ftcicns.
a
c
te
fignum videjre. Quircfpondcns, aitillistGcnerario b diniiiib uito inultis amatotibus a

Qoi
fecopulauf
,
tat,
ma ,
pofuit&oblatuscfT, quia ipfe voluit. e Tribusdie. More tt\xe.uJ.
Potemiarqua indignaeft.
Aegypto
*
fignaYc-
la
& adtfltera fignurn quarrit & fignum non dabitur

a
**"
a
ei
nifi g c
7 7,
8
ciife dv. ce\o

\*
P roIuru*> non ^ e fublimi.paffionis

.
non
gloiia.
Eijj ohit fignwn Iuna.
Chryfoftomus. TlinC reibondcrut.
fignum o nxprophet2e
VtNiniucnfubuerfionelibcia:-et.
tSicutenimfuit Ionasin vcnrrecea
Mundum
rclcnipiurus.
Tunc
flecti
fcilicct,
cum
,
titribus
*
diebus& tribusno-ftibus,
Synecdoehe.
fic erit filiifs

b Qui funt
bominis
,
in 9
10
Oportebat CU admirari,cum obflu

pefcere.- fcd tunca malitia rion deliftut.
Infepulthrc.
Afiyiij
gens incredula.
t coTdeterrajtribus
IncoDinuiui
a
dicbus&tribusnocflibus. t ViriNiniiSita:
Qu{ eft popului
b
Bei
c
cmninm rtfutrcclicnc.
N
c
11
po:e8ate C.d'
coinpflraiioiie.
Signum
Siqu&rit.
gnum quxnt de
lo,quodindigna
ceeft
rcfurgentiniu diciocum gcnerationeifia, &conde mnabunt a Non c b Paucis fafta.

vidente
I
antiquorum, qui dic cum nocle prcoedetecomputabant.Par tcm diei qua fcpnltuseft cum p^terita nocle pro nocte &d!caccipc,hoceft pro toco die perfs'necdochcm.Sabbaci nodcm diemce,
&
gre.Nociedomini-
gna.
dicbui
Quia tantotempore liguatacio.
In
Minoiisme, medio u firum.

t
cam ciut) eadem die

illucefcence.pjicem
gnum
vidcre.Difcipulisfl ded;c decce-
ca, quia
pcenitentiam egeiunt in prcdicatione IoW .

priusinmonte
lo,quibus &gloriam
a?terna? beatitudinis
veracitcr in ccelum nibleuatusofferdic. figuralitcr,&: poft c * Similis eff natura infidelitatis terrq are
Chryfoftomus.
nofar, quar quauis pluuiam fufcepent, ramen quia in fe nulcondiop<~ los tenec bumnres, fempcr adhuc arefcic.Talis eft
&
ea '* ciofebrium. Quanrumu'sbiberinc fcbricicances calore toSic maligni hoboni vidci inc aur audierint,infidelitace conines,quidquid tum confummante quod vident &: audianc , fcmper vacui functarrquam qui nihil vidcrint autaudierint. c T\ifi f>g> Oficndit Iudaros-ad inffarNiniuitarumcriminofos &.' nifi pceniteant fubueriioni'proximos. Sedficuc
: ,
tum confummanrc, fempcr adhuc ficiunc
pro coto&icahabes trcsdi. s tresno- E &cs . Primi dies propterfuturum hominisLipfuma lucein nodem. Ifti propter homfnis reparacioncm atenebnsad lucf*m compucancur. Myftice. Tres d:es. cria tempora,ante lcgem,fub legcfub Tr mrttii gracia-Tresnocles,tres morcui quos lufcicauic dominus. tri Btcorap*Sic ergo fibi conu-niiincvt vnus dics fic ance Iegem,quan- antu r. do pcccacum laccbat Cuius nox eft cum piiella m doino Mact h-f,<f iacens tanquam peccacum inconfcienna 1 lcebacSccundus fub kge,quipcccatumprotulicinpHbl;cum. Nox.adule-
ecce
&
Luc.rb.
illis
&
clc
ito Iuda;i
ur ci3turfufplicium,& drmonftrarur rcmcdiu, 16 debcnt delpcraie veniam , fi faltcm poflquam

'
portam , tanqtnm pcccatum animx manifcftum.Tertius fub gratia,quardo voluutatem domini fciens plus peccat, &: pcccatorum merito putec Nox,Lazarus i.amma iam feccns In his cnbusdicbus & nociibus
is
,
.
fcens blkis vidua:
fo:
Ioan*
n1
'
'
iacetfides Chnfti in
cordibuscorumqm
b.ibiiant
m ceira.
Chnflus
tentiaro
,
rcfurrcxit a ir.orrujs,commoniti
egenncpaniiinundi.
quia
mors Chnfii reconcihatio
efl
Vndc
iequitur. d Sicutenim
17
lonas, idêf^dolensfjgnificatillumqui columba : Pifcis qui vorauit in pemors quam pafius efi in mundo . Sicut eieilus eit in lago , ai idam , fic Chriftus turrcxit in glof iam. * Pctrus Chrvfologus. IonasfuicChriflitypiis: vtenim Ionas fugit a facie Dei , ita Chrflus in ea rationequa homidolores noftrosp' rtauit, vcl
fuit Jo.
Ec cfi fcnfuslonas paucis diebus Sc fine II gnispdicauitgenci incredular,&: profecic, cgo Iongotepore,& populo Dei,&: copluribus fignis, in vanu prardico. Eo magis indigni func venia, d ex lcgc func infidelcs,quo phis eft ndei in his, qui neicierunc. Nmiue, fpeciofa, legc fignac gentilitatem qunm Cprirlus amaiiit fgdam , ut facerec pul chram in Niniuicis.& rcgma Auftri.fidcsccclcfixfignat^q non minus pcrpa nitentiam pcraitarinfipiciicixquampec induftriamdif-endxfapientia: Dcoconciliatur.Dueemm
f
yiri T^niuitx.
%
ncmaflumpferat,adcofcexinaniuit,vta facic-clcitatis aufu Chnftus gificvidcrctur.i.vtlonasdcfcenditin Ioppem.ita
partes funtecclefi<E,qu5 peccare ncfcit,&:qua;peccaredeiiftit, p^nitentia cnim peccatum abolet, lapientia cauet.
dc
Cum
NICOLAVS DE
I
I.YRA.
mala &: ptxdidiis con
4
5
c^wera/io.Quia ex perfccutoribns prophetaru defcenderar Et adAfrra'. Quia patrcs eorum idoloiatrae fuerant.
Etex verbis
Tunc
re.ei.
tuis con. Scibcct
fi
fuerint
traria.
6 7
8
quidank. Hic ponitur confatatio tcntantiana eius tt diuidirar in trcs partes , quia primo ponitur eopoteftatero. Tum confutatio,fecundo denunciatur.eorum condemnatioîbi. yiri7îniuit*,&t tertio.eoruro ex<e.cauo,ibi.Cuni.autem imtnundus jpiritut Circa pnmumkiendum fecundum quoddicitur Lnc. 11. Aliqui volentesexpenri Clirifh potcftatempetcbant fibi lignafieri incorpoributcaeleftibus,quod petebantnonex deuotione, fed magis ex cunofitate calummatione,& hoc eft
a.
. ,
corum curiofitatcm
deterra
Signum qu<. De coelo fcilicer. Ei ftgnum non da a.Dcceleftibus,quiafuntindignipropter
& malitiam.
.
Tîftfignum />ro./o.Quali dicat terreni funr
o
10
les
infimisfignumhabebunt,&hoceftquodfubcfitur. Sicut enimfuU Jona Et patet.

Viri I^J.
&
& inSmi,& idco
&
quod dicittir.
j
XI.
%//i r. Non quodcumque

Uuirefpondens
aitHlis,
tarum,& Phanfw obftinati funt in prardicationc Clinfti.qut ta nnen crat dominns prophetarum, & ideo ex fvieto illorum apparebit condemnatio iufta eorum & hoc ett quod dicit.
,
/'.
peccatores egerunr pcenitentiaro ad prxdicationem prophe-
Hic exprimitur corum condemnatio, quia genti-
fed de ccelo,vt habctur Luc.
hc ett diclum cx faclo eorumapparebit

.
yiriiîmfta condcmnatio
iuftorum.fequitur.
Gene_
^
.
JSSgin*
1.
^-
qui quxrebant fignum de celo ligmficantur cunofi rheologi ntentes prarfumptuofe intima t!iuinitatisperfcrutari,& ficopprimuntur a gloria^quiapf.rhoc
iftos
Tune refpondemnt . Per
MORALITER.
dicitur eis.
Generatio wa.Qui.i que.runt ea qw.r non funt fcibilia,nec ad fidemvelmoresvnlia&ideo non cbbirur eis fignum ,mii fignum Ionx prophetae , quem deglutiuit cetus , & fic
eos diabolus
& clcludit.
dcglutir
ahquando lbuntur in erronea documenta , idco
Cene-
V ki 7v;i.Pcr Niniuitas fign ificatur peccatorc9 ad vocc pr^.

Toro.;.
M A
fbo*Uc
t4
*3i
a
fjuv.lcs
Glof orct&Nicolai deL yra.

&
232
&
Ckm autcm &c. Qnfi dicac vos non cftis fimilrs Niniuin6 pccis velrcgmx Aufln, qiiia me pdicanicpcnircnyam non didiuftis.Sed cflis nicuj(i;s,\v mc docente fjpicnciam
homini.a quo diaboltis cxt .lufus iccrum ingredicur. Sathanz, D.ftat iiucr opcra mca qui polluu inundo ,
Hon
boeoncrar h.Tirquiores. quia non modo lubct vitia, fcd na fimulac. Tanto nequiores , qtnnro c.illidiores. Scpccm, Chriflo dcflinacar. quia toc cranc graci.r cum darmoma fepccm ipuicibus concraScpccm vicia, fcptcra ria fpiricui fapicntix 6C intcllccf us , &: ct-.
qui
*e*.io.a, .Tarii. f.i. fcxplorac
inunduj gtauiuscontammat, b ^mbuUt per b.

corda fide jmjTiamollinc flux* coîcacionis pur
m iudiciocum plusquamlonat hict Regina Auitrifurget ICHiurnieuinonmodononaudit.fedtc ila.lphcmaf.

* ^-* DilHlllMllf
ttnrum gent Niniuittrom condemntbit eam, fed etlam rrgint.
C Sic crit& ge.quod dcvnafolarc dixir,
|.<j.i,.Tfrfo;
cencratione
e
ifta
&
clt
Cwn
mi|iu difficultate,
Uter o
&. imperio
condcmna bit cam: quia fama nouerat.

rchcto.
Compaiatione
lacti mclioris.
hocinhaccotagcntcfic.Immundus fpi
ricusaludciscxiuic,
$
vcnic a finibus
Quem
gata,fiquosardfiis J ibi figcrcpofiic,qd quia Wquic,adhufllC.II

c.
te'rra:
Inier toi.
audirc fapientiam Salomonis. Et ccce plus quam 4 el fcd diabolm td voireuerlu dorninuur
uiaior lona
Salomose,
btptifmo.
quando lcgc accepe runc. Ambulauitad gcnccs,quxcmnpo fteadomino credercnt.non inucnro lo coin cisdixic: Reucrcarin Iudxos va-
jnidarcdic. *
Salomonhic.
I.o1
Cum
autcm immundus
'
cxieritab fpiritus
'
lib.jj.mortJ. ralcip.}.
.
Gregorius. caarentia atqucina funt corda iu quofa,
Itarrticooiiiialoeatholice.
non 111hckninc, ambulat per Iocaarida, quxicnsrequiem, iniuriam vacat. b femrturtrn ucramemi. 1
Ojis per
&
7
8
ftorum,guarpcrdi-
ucnit.
JEt
Tuncdicitrt Reuenarindomummea'm,vndcexiui.
Jd
eft a
*
'
lOTtitlldinc *in 'oT re^ fciplin* C Pf "
boni$ per negligentiim.
A vitij
per baptifmum.
canccsprxfidioDci &: angclorum,incre patloniDUS o Cotrc'onibus mfidato*, tunaros lUpv,inulS obfcruationibus. Ad
iwur,
jS
abomni
carnalisco
veniens inuenit
SnauurU
irtrtubui.
t>
eam vacancem,
Vniuerft viua
cupifccntix humorciiccancurrlocavc ro humecia funt tcr
fcopis
mundatam
&
a
n
II
quem cninucl
hziciis uel cupiditasarripit
iaimaom-
niumuitiotuotproiUrnit.
'ornacain.
Tunc vadic,&
a
alTumic feptem alio fpiritus

,
fe-' '*
dunturfcpcemquia
HHlltO
IliaiorC Pll-
renorym hominum mcccs,quashumor

carnalis
Meiimeftuiataiieiiutis noncojnofcerecjuain poft agniticincmietroire.
cum
a
nccjijiores fc,
t
&
intrantcs habitant ibi

Quo
& fiunt no -
c6cup fccn
(
Qjit f*ciunt eos ad quo redcunr deteiioKt quam priut
tu, quiarcplctfluidas facic , in quibus diabolus miquicacis fuxvcfligia cancoal
eflent. tcucUt paiabola czponit.

.
uilfima
Indi*.
hominis
iliius
pciora prioribus
c
Sic erit
&
rrterodscmonupd dcntur blafphcnun tes Icfum quam m
gc-
VUclicee.
Ouru occupatus
cft oifici*
Aegypco
potTcfTi
przdirandi.
neracioni huic pe^ffima:.

f
Adhuc co
a
Confobri
tiusimpnmitquanM>r.*.d,
to in cifdem menri-
t eccc
niater
cius
&
fra'trcs
ioquentc ad turbas iytem fpiritus viraiuetcris fcripturz. tum e(t nutnerus viftabanc foris qusrcntiorum.
more
fucrunc.contra fcp'
bus pcr tranlicusilhus, quai) inHuxa terra defccndic.
f
ftice. Maccr&
Ee ma.ci"s. Mv-
M/Bj/
Heuertar in dom.
Sub vmbradormit,
in fccrcto calami,
&
docence nopoffiinc intrare, quia fpiritualicer cius verba mteHigcre ncgligunc, fed curbagentiliscotlucns incerna my flcriacapit.l-oris flantes nccipliagnofcucurparences. Qiô crgoagnofccmur , fi foris flamus? Foris ftanc cognati cum Iudc: fpintualc fenfum no qrctes,inlitcra fc fixerut &:Chri
fratrcs populuscft
Iudaôrum qui Icfumtias
locis
humcntibus.
Vmbra rcnebrofa.confcicncia.Calamus
fons nicidus,incus vacuus, firrtulacor.Locus humidus, lafci liamollifquemens. * tuchymius. Deliberatis a dajmonchicdixit, qui obfc gnitic ac ntgligetia facilc rurfus ab co inuadunt*&: capiunt'.
cl
Srptem aU.Jpi.Scyte vitiajfcptem virtutibus fpintualibtis contraria
potiusad carnaliadoccndacogunrcxirequa ipfiad di- c * fceda fpiritualia cofcntiat incrarc.Scd Icfus cos no agnofcit quia
ftu
NICOLAVS DE LYRA.
j rcgina Saba de qua habctur. 3 lleg.10. Et dicitir lu:c rcgina Auftn, quia regnum eius elt in auftra
7
.
Tfrîia au.
Id
eft,
S 9
I
lAmbulat per lo.ari. Id eft corda gcncium. Quarens re. Id cft in ipfis perpecuam manfionem.
Ji
partc refpedtu Ierufalcm.

Su-gct
3
3
h iu. Hoc cft cx fa&o fuo oftcndcpur jftorum iu-
ftacondemnatio.
4
5
O^jiu ue.afi.ter. Idcft , alonginquis partibus. îud efap. fa. Qjiia non fuit nili folum figura Chrifti. E: ca plus quam Sa. hic. Id eft , Chriftus pra:fentialicer
.'
Ernai)e.QuiapdicancibusApoftoIis itidecieiftus.fuic. Tunc di. re.in do. me. Id cft Iudaicum populum. Et ue.in.eam ua. ld cft fidc &: bonis opcribus vacuam. II 1 2. Scopis trtun. Quia populus Iudaicus habcbac quamdam cxccriorem mundiciam. 1 j Er urna. Propcerlcgis apparcnciam. 1 Tunc uj.& af. Pcr hoc quod dicic , feptem alios intelli4
poficus,cu;uspra:dicationcm ludxi contempfcrunt. 6 Cum au.imimw, H'c ponitur corum cxc^catio & po4fcfsio a diaboIo.Adcuiuseuidcntiam fcicndum,quod diaboli potcftasfuit
eicclaquodammodoapopulo Iudaicopcr
induced.itioncm , quae excludebat cultum darmonum , bac ad colcndum vnum D.eum verum,&: fic eie&us tranfic
&
lcgis
ad pofsidendum plenius genciles fine lege,& prophecarun

oraculis viuctes 6t ideo eos tcncbac in ldololacria fubiectos.
datam fuerutpeccatis irrcciti & a diabolopoffcfsi, fed poft aduentum Chrifli in pcccaco fuo obftmaci. funr peiores faciijquia cx lngracicudincpcccacacorumfunc quafi duphca ca.Et hoc loqucndo quafi dc vno homine dici per fimilifudincm intcJIigatur , de toco populo Iudaico, pacec per hoc quod dicir. Sic erit &ge.hu.pcf.
lj
tAiibuceolQ.
gic vniuerfirarem viciorum.hoccfl
didum,quodantelegc5
Hicvlcimoponicurconfucacioinfidiantiu
Sed aducnicnce Chrifti predicationc &: apoftolorum Iudî pro maioi partc tucrunt incrcdul:', gcntiles autem dcuotc fidcm Ch nfti &: apoftolorum acccpcrunt 6c fic diabolus
i
ipfius infirmitati affumpra; in hoc quod ipfo pr.rdicancc dixit ci quidam infidiator , quod matcr fua &: fratrcs eius ex-
cicchisabeisperfidcmChrifti reuerfus cfi ad pofsidcndum populum ludaicum errore exc^cacum, &: fic fafita func noUitstma huiuspopuli peioraprionbus.quiaftacuspopulilu-
modo quamfucncaprinciptoante legcm da tam.hoc cft ergo quod dicit . Cum au.tm.fpi.ex.ab b9. Id eft a popalo ludaico viucte fub lcgc nacura;, quia eiciJtus cft pcr t umlulceptioncm legis Mofaica;.
daici peior crt
peftabanc eun foris, vtiipropter hocdimittcrctpr.rdicacioncm,arguerct ipfum cifc purum homincm motum proptcr atfeiHioncm carnalcm. jcicndum tamen, quod hic dicuntur fratrcs cognati eius gcrmani fecundum morcm fcri
pturg
fus
,
qua: frequentcr nominatconfanguineos fratres. Ie-
, quc >d fpincualis occup^tio cft carnali affcciioni pra;poncnda , di.
autcm lllum infidiatorcm confutauit , oftendcns
Qua;
fignificatur peccator curatns pcr
M O R A
T E
R-
Dci bonitarcm
fed pro-
regmam Auftri fimfapicnciam Chnfti deuocc quxrcncci, quorum falus rxiindum fentcntiam Saluatoris pra:ponicur faluci corum ?ihccs
qui func mtilcum liccraci dc furcancu fciencia pr^fumences. f Cum Mnttm immundjii fphUns cxierit a% hmme . Pcr iftum
ftgni-
dicatoris pocniccntiam agentes,&: per
pter ingratitudincm fuamfcqucnrcm,dimittirurcadcrein hypocrifis prauicacem , 9c fic nunc nouifsima norninis illius pciora prjonbus , quiaficutdicj Hicron, Simulaca fantticas duplcxcftiniquicas.
1
a pixdicacionc no dcftitic r/p
Udhuc eo loquents adturbas, PerhoeucequodSahucoc aducatum ftue macris & fiatrum
^ A
2 33
Dixit auiem
,
Matth XI
&
ei.
cis non aiTenfic.Fratres domini, funt con quia in carnalibus fobriniems,fili) M.m'xniatercereius,qua:dicicurmacer Simonis. Iacobi minons Sc Ioleph,& luda?
Lap.NonXIII. #
Hilarius.
234
de matre
<ua f^nfifTe
aucem
faftidiofc
exiftimandus cft, cui in paflionc poficus, dinismbujcaiTvitum.

.
maxima lollicitu-
prxferac
&
ideo
Iofidipfe fpiricuali operi carnem fe nolfe diiTimulac macrcm 6c proximos

>
vtrum
* Hieronymus Sed ncquc iuxca Marrionem Sc Manichamrn macrem negauic, vcnatusde

phancafm.icepiuarecur
,
pcr
fed pcr coniunilioi
fcd Apoftolos
nein fpiricus efTo

bi
fi-
cesloqui
ait.
ei
Dixitautcm eiquidatn: Ecce matertua &fratres
cognacioni premlic,
vc Sc nos in
proximos
u*
efi
dicir.
b
c
tui forisftant quserentcste.
mat.mea.
Qua: eft mater mea,
Non
tris
& qui funt fratres mei & &
At ipfereipondens
?
dicenti fibi,
compa-
ec extcndem
recufac obfequiamatris fed prx

ferc minifteria
,
manum in
mei
.
pa-
Ecce mater mea fratres enim feceric voluncaccm mei , qui in Quicumque pacris
difcipulos fuos, dixit:
Pro vtroque fexu.
&
racione dilettionis, carni fpiritumprajf fcramus. c Ecce mater nea t &c. Hi func ma-
fracrcs
non con
ccelis eft , ipfe meusiracer , foror , mater eft. temnir,fed opus fpicomuale prajferc nos carni fpiricum pratferamus. Vndc qui afunt fracres qui faciunt opcra patris gnacioni, vc mat pacrcm auc macrem plus quam me non eft me dignus. credendo , macer prardicando. * Hila-
termea, quimc in crcdentium cordibus generant

.
&
Hi
mei .
Fracres Ac foror;
i Qu<e eft . fcu dimitcenda.
LYRA. NICOLAVS DHnon

Quafi dicac prajdicatio
eft
mcerrumpenda
2,
Et
Et cxten.ma. Quaflad protcftandum vcritacem. Ecce mater , &'t, <ûaii dicat in cancum eft mihi 5 aliquis propinquus quancumeft fpincuahbus actibus intcncus,
&patcc.
Per hoc auccm quod fubdidic. f Qucumque. Oftcndicquod propinquicascharicacisprar-
M O R A L I T E R. trum fibi loqui volcntium.declarauit manifcfte quod opus Dei prxponendum cft negocijs familianum pcrfonarum. Pcr
CAP.
a
XIII.
ponenda eft propinquitaci confanguinicacis.
C A
JLhoc idicac hoc geitum confcqucn4'
T\
V T
a
XIII.
ludxorom.
ranc imbuti cu
fto afcendunt.
Chr
.
illodie.
Pcr
N illo die
mare,t
t
Hieronymus
exiens Iefusdedomofedebatfecus
Ad priicationem
eius pet apottolos faftam.
Quptics turbs voca
Geniium.
ter.nififortedicspo nacur pro tcmpore
& congrcgata: funt ad eum turba: mul

& &
per gtatiam baptiuni recepti.
buium ineuangelio
inferitur, ficutdiuer
morc fcriptur^.Mar cus cudem tenet or

dine.Lucasinaliud tranf ir, fcd nec repu gnathuic. Nonfollimfa^ta&diOiado
In folid-tate fidei,
Ecclelram in medio non credentium , contradicentium adincandain, in qua manlioncin libi confccrat. quam gratia !ua U!u:lrat,
fitashominum,
.
ica
diuerficas incimatur
tx, ica vt t in nauiculam afcendens federet,&

nondum tamen
b
Non omma, quxdam
enim*perte,vtper
ea ad obfcura prouocentur.
voluntacum Non en i o m nes ead e
b
c
omuis turba
a
similitudinibui.
ftabac in littdre,
I
&
_
locutus cft eis mirlta in 4
voluntatc, fed duicr

ilS
mini,fcd&
ltincra
&locapienafuntfa
cramencis.Poflfer-
" s"diccns. T kcce exiic qui .parsfbolis,

tis
Defuiiipatrisiamundum,VLldedomoIuda:orumpirceafliunpt
CX
CaililS
CnnfiU
icminat
feminatc
fcqucbantur. c locmus eft muha. Cîa turba no vnius
moncm m domo vbi dxmonium habere diccus eft, exijc ad

docec , marc, mini fuicad genccs
eft fenccncia fed
&
domus doquia relicta pcr fida Iudaea, que fluctibus fimiles,col cumidis
amarifque
parabolis
diucrfarum voluncatum, loquicur cis mul vt luxta varias voiupcaces , diuerfas recipianc
difciplinas.
Sc excernis intcrnaconcuhc, ligendasperapoftoloscranlic, intrauerunt,foris in liccra fixi.
adqua;Iudaunon
b T>-t>4/?j.Hifuncq.nupcTaucliicvcnerucqui &afiuaib j maris fecrcti funt necdum ca lcftibus myftcnjs que defide ranc
bum in curbas.
verbum veritacis quod apud hominibus pcr fe vel pcr fuos fcminauic. Qui pacrem vidic, difcipulis facramcnca loqucbatur , cxijc feminare Dei vciQuijemi. Ipfe Chriflus, qui
^
,
Chry-
NICOL A V
C A
o.
DE
XIII.
YR A.
P.
. Poflquam delcnpta eitpromulgatio euangelij fkITîllodie ftamanifefle:hic confequentcr ponitur promuljatio lcgis
dum cms doclnnam , cxijt ad loca fpaciofa iuxta marc Modus autem tangitur in duobus primoin hoc quod. Vt iic auditores cilcnt ante facicm fuam , vt 3 îfccnuit naui
. .
euangelicae fafta
in duas partes,quia pri parabolice,& diuiditur
poflcnt magis attente audire Setunda in hoc quod dicit. 4 Et locutus cfl mui.in pa. Non dicit omoia,quia li omnia loque
.
mopomtur
parabolica promulgatio,fecundo poniturhuiuspro niulganonis per miracuUconhrmatio.cap.fcq In illotempore.
Prima in duas,quia
,
pnmo ponitur Chrilh prxdicatis multiplex

audicntis
&
returinparabolis,mu!titudorecelHlTetvacua fincvtilitate, ldeo aliqua parabolice loquebatur ea fcilicet quae erant fecreta, non debebant fciri a turba , led folum a difcipulis, vt vidcbi-
&
documentum lecundo, populi
impedimentum
ibi.
EtfaElumefi^&c. Prima induas, quia primo prarponiturqusda pra:fatio,fecundo,tubiungitureuangelij parabolica promulgatio,ibi. Ecceexi]t. Inprima partc defcnbitur promulgationis
tcmpus,
j
locus
& modus. Tempus, cum dicitur.
Qina fecundum quod dicit Aug.ibi accipitur dies fecundum modum loquendi fcripturac , &c eft, fenprotempore
illo die.
In
Ideft,paucisinterpoutisiiitenllaquaj narramurm fine przcedentiscap. illa qux fubfcquuntur prxfenti cap. Locus autem notatur, cum dicitur.
fus. Inili.
&
eodem cap .alia autcm loquebatur manifeltc , ita quod turba potcrat capere. 5 Eccetxijt. Hic ponifdecurfusecdefiacapdicationeClinfii vfq; adfinc miidi in fepteparabolis fibi fuccedcntibus. Lt dmtdif duas partcs,quia pnmo dccurfus eccielia: lftis parabolis defcribif,& fecundo.intentiopnncipaliscocludif, ibi. latdkxiJUs bxcomnin.PiLpa. dioidit in fepte partes,fecucu fcptem parabolas,fecunda incipit, ibi. udhahporalfulam.itma.^.îhaitt.va
tur infra
D ""-, "
-
rabolu, t\\izxt3..\b'\.Aliampa'ab;lam locuius

tji
ift,
quinta,ibv,l/,;/e
/;oefi
regnum celorum
,
2
li j
Exiensdedo. tûiadomusinquaerat Chriftuscumdifcipufuis no poterar capcrc multitudinem qu^ venerac ad audien-
mim i:cgocu:ori
fepiima
fexta, lbi. Iurumjir/ule eji lt. rnm fimile , lbi .
regnum cflorum
regh um
ccio<
nm.
dum
Primadiuidicuriuduas,quiapri;rioparabolaponiL,;letudoeius
intelledtus
'
MORALITER.
Exijt qt<i feminat femina.Gttgp. hom. ottaua dicit. H.xc leAio expofitionc non indigct iei admonitione . Quarn enim ve-
ritaspcrfemctipfamcxpofuit.hancexponere humana fragilitas nonpra;futnit,ideo de alia tranficns ad iiexpolitionc

raceo,
lnd quod Saluator cxponcndum reliqmt
fcilicet.
htas
Tom.j.
2 3>
*
Glof ord.& Nicolai de Lyra.

c
in plinis ccjeftibus enidici,cv
;
236*
difci-
Ho
iwi*.
Chrvfoitormis .Vndcexijtqui vbiqueprxfcns c(t, qui Ccrtc nonloco, fcdhibi* it qualiter cxijt f Aomniart, 4j.iD incai natioiiis difpenfationc propinqiuor nobis tudinc,atq
IS
Mtttudinrm frrrrf.Altitudoccrreeft probitasanimi
cH.Naqm.i vemrcad ipfiimnonpotcramus.pcccato

cft.
rmn
a
mitcria mgreflumprolubccc.ipfcad nos egccffus
cencacionibus probati. f sevagefimurn. Cmia in numcro fenario muudi ornatus exbona operatio iignatur. plecus eft,per hunc gui habet aures audiendi.Qaotics hec admonitio in cuan- Lae g
gclio vel in apocaly
pli loannisinterpo-
j.
SctHi >i.
Via
eit
Semina.
A f oc.
Imc.I
SSrioSSSMSlSto gitacionum
mcacucriuiVarciacta.
tfcmcn fuum.
a
Bt
dum
leminat, qiicedam cccidcrunt fecus

,
nitur myfticu
quod
Hi funt
<jui
nec ptidicaiione conipunguntiu
ncc bene agcieincipmnt.
Rapuejrunt.
.
Vbi
dupliciter
c
*
via'm,& vencrunt volucrcs cocli ,

1
& comedcrunt ea
b
diciturmfinuatur.
Alia au& ptobatz.

s
figunt.
'Et accedentes di,
f feouubat.
pericfcmcn,quia&:
tranfuu cogiranonum conculcatur, vt Lucasaic,&avo
lucrtbus rapicur.Dx
InduiiciaiD pioteiusrocMit.
Leniiatein.anin-.xobediemis,
fcipuli
&c.
Quomo-
tcm ceciderunt in
Quii dalcedint tanium
pctrdfa,
vbinonhabcbanttcrrammulram,
,
aud.ii feibi 8c piomiflionii
ad
haiam dcleftantur
fed ladicem
non
Feruoie pcilccutionl.
do accedunt difcipu li cum dominusin

naui
fedcret? Sed tprofa fotte intelligedum, tem,
& continuo cxorta funt, quia non habcbant t altitudinem tera
moncs dicuncur vo
lucccs.feuquiacclc-
non riunitei hzferat mcnti. Fei.impatientiam, juia vcibum
tx> Solcautem orto asftuauerunt,

a
Viioiem
fidei
peididemnt.
&quianon habebantrab lncordadiu

c
quod dudum cum

ipfo
7
nauem
cofccnibi
ti.iium ambitionelollicira.
ftisfpiritualifqucna turar , fcu quia pcr
Muluplicatx
funtdiuitise.
d;-nnc:
1
&
ftan-
dicem, aruerunt
runt fpina:>
a
AliaautemcecidcruntinfpinaSj&creûcr
a
tesquxtunc.
Vobis datfi rfi.
ta
acra volicanc. b Efpcne. Secun-
Occup.uciunt mentctu,vt fruftu
fpiiituaiii
in ea
proluere non
puflit.
No Nota,
H
T
dum Lucam ab hominibus conculcatumcit, quiapraua pccfuafionc impiorum fublacum cft. Et comt. Quia a tfeiigecitpia c t in K epl6. mccibus hominum
illud furripuerunr.
&
fuffocaucrunt ca. Alia vcro cecidcrunt

b
^
111 *
non folum
vcib.t
Fidelem,& denotamconfcieniiam.
Cum
omnia
.tteinitati
intentione nos faceicdocet.
te'rram
b
bonam,& dabant frucl:um,aliud t centefimum, aliud

Cum pciftctionem
bonz opeiaronis docet
hoc inylticuui
cli.
.
domini,icd 6c f.icta, parubohts cftc,tdctt,

iigna
cena na
Hzc duo ad aftiuam

d
myfticarum
in-
Cum
fiJcin
unftz uinitati
infinuat.
Qijja
Imcrioies lenlus audiendi,obcdiendi Uciendique.
rcrum,quarnon
10
11
fcxagcfimum , aliud
,
trice^fimum. t
Qui habetauresau,
tclligcbanc qui tonsfunc.

*
mulci
E i>lft,:
,
dicndi
audiat.
Et accedcntcs
loqucris
a
difcipuli
?
dixerunt ci.
Hicronvmus.
cnunicpucat
Inpetrofa. Pecro-
fFei in Quare
*
znigmata.
Ciiioc
parabolis
cis
fa cico
quarrunc gcrillis .
iol.s St veltiis ieqiucibus qui
Qui rcfpondens , ait d mc non hi foiisTunt.

inuoeunr,
b qui
11
'3
noile literas, 6c te-
ApCf
tM>.4.C
Luc. I.b.
minarc, fcdnon rigi cur radix,qusa non

cft alca cerra
Abdita lcnpiuuruin.
Quia vdbis datum
cft
noiTe
nenc fignacum libruin nec aperirc

,
myiVria regni
,
poilunc,niiiiliercfc
I4ta.ij.f.
quia parum rcs no fidcnj falucaris.In hac expoficionc dni difcimus,quia eadc fignificacione ponunt*.Na petra hic pro dufcmpcr ritia,cerraprolenicace mccis.fol profcruorc perfccucionis. Cii fol alibi in bono.F ulgebunt iuftiftcutfol, &C pecra in funda-
id cft, ineft dc
,
ric
& nemo claudic

je
,
rauent,quihabeccla uem Duuid, qui ape

claudic
mcco,^){brcicudinefidci, & ccrra ^p cerrenis cogicacionib'.
vc cum dicunc, duruccc curbas ncnc nos.
Chryfoftomus. Non dixerunc ,cur in parabolis nobis loqucns fed fe in proxunos bcnc affedtos effe oitcndunr,
,
&nemoaperic.
quiaeccciam criduo
fufti-
Mtttuqui cil excmplum

r es
@Q&
omnium prxdicatorum
,
NICOLAVS DE LYRA.
intcllcctus quatritur,ibi. Et accedentes difcipuli . Parabolt ergo prima cit de fcmine proiecto in rerram. Cutus quarta pars Can-
& ideo licet audito&
non
proficiant,predicator tanaea
non faciens quod iu fe non
tun fccit h uclum
&
in
hoc denotatur przdicatio Chriiti
malis, pauci compa przdicauit Iudzis indiricrcntcr bonis latiue ad cius prsdicationem crediderut, pro maiort autem par
&
&
qui
quod dicitur. Eccc exijt Chriitus foiicet fecundum humanitatem , qui de vtero raatris exijt in mundum ad docendum vel de loco arcto, vt de dnmo ad locum fpaciofum,vt vifum eit.Secundum tamen diuinitatera non potuit exire,nec de loco ad iocura progredi,quta fic ell vbi1
te in infidel tarc remanfcrunt,& hoc eit
, in cor fidelc deuotum. In hoc tanguntur trcs gradus fru. qui poffunt fi- VirtK< in qualibet virtutc (verbi gratia) in virtutc caititatis. Pn- bct gnari rnus gradus cft caibtas coniuga!is,pcr quem gradum vitatur il- *' bm " licitus concubitus licito tamen concubitu rctcnto in matrimo- 8U
eft perdit meritum fuum. 8 au.ce.in ter.bo. Id cit
Mia
Et dabant
aftu.Sccundus gradus cft caftitas vidualis.pcr quem cuita tur de cctcro omnis concubitus,vt animus poffit dc cetero libe niali
rius
lci uirc, hcct poliit licitc matrimouiu contraherc.Tcr tius cft caftitas vuginalis , qui cft fupenor iftis perquem omnis
Deo
que.
Et dumfe. Id eit,doctrinam indifferenter fpargir. Comparator autem eius doctrina fcmini,quia fcmcn in terrS bonam pro1
icctum rcfurgit muitiplicatum , fic verbum diuinum in corde deuoto rcccptum facit multitudmem bonorum operum.
Qjjdam
,
dzmonum &
ceci.fe.y.ld eit,fuper corda expofita tentationibus
tnalum confenfum & ftclum. f Et vcne.yo. Id elt,da;mones

tentes.
nes
.
pcr confcquensconcrita
& conculcata ab cis per
per peccatum fuperbix alta peVndedediabolo fcnbitur Iob 41. d. IpfeeftrexfuperomPcccata enim carnalia filiot fupcrbix nonpoflunc in dxmoeffe.
cft,
cibus
& in diuitijs & hmoi.Sedetrimentum et proprij corporis.vt cundo,qn fiagellationis & huiufmodi.Tcrtiusautcmgraciuscft.quandopp virtu tem contemnitctiamtotam vitampcrmartyrium.Sequuur. 10 Qti babct aures atidiendiSecundum Hicr.vbicunquc ponitur hoc verbum dcfignatur myfticus intelleclus , fub verexterionbus bonis,vt in poffelfionibus
fuftinct
i.Cor.y.f. Firgo cogitat qut dominifunt , vtfttfancla curpore &fpiritu y jux autem nupta efl,cogitat quxfunt mundi, quomodo placeat Wro.Simi liter in virtutc fbrtitudinis pnt tres gradus alfignari.Primus gra dus , qfi pp bonum virtutis fuftinet conftanter dctnmcntum ln
concubitusiimplicitereuitatur,vtmensipratanquafponfofuo foli Deo per atnorem copuletur, fccundu q dicitur
4
5
Et comeier. Id
Muau. cc. inpe.
fru&am impediuerunr. ld cft , fupcr corda humorc
quia
fldci
& dcuo-
bis parabolicisaliusfenfuseft per intelleclum requircndus. Rt accedentes dfcipnli . 11
tionis carentia.
Hicconfcquen.cr quxriturhuius
Diul1
'
6
ne
Solc au.or. sft. Cûia adueniente tribulatione perfccutiotales pnus verbum receptum reijciunt. 4lia au.c.in corda follicitudinibus diuitiarutn fpi. Id cft ,
&
parabolxintcllectus. Lt primo quxritur. Secundo intellectus apcritur.ibi. Ergoandite. Primoergo diciturfic. Etacccdcntcs. Cûia apoftoli percipicbant Chr/ftum royftice loqui cV ideo que. fierunt lntellectum. Aduertcndum non
laccrata,& idco follicitudo talis impcdiuit fruilum pratdicanonis Vt cnim apparft cx decurfu vtnufque Teftan,enti,Iudxi f ucrunt femper auari, & omnino vitio cupiditatis fucrant exc^cati, & fempcr elongati ab agnitionc vcritatis.Ex prajdictis patct quod prxdicator vcrbi diuini non dcbet ceifare a
.
tunc,cum
effet
mo iine turba fecundum quod habetur

guluris imerrogaucrunt
m actu prxdicandi, fed poftea quandoquxherur fuit in do

Mar.4.b. Et cum
effetfin
tamen,quod
cum,&c.
tionc, licct vi lc.u paucos proriccrc, quia tres hmus feruiois par tes dicuntnr hic infi -ucluofx, quarta autcm pars tantum fruciu faccre, tamiiatclligitur adlitcram dc
prxdica-
Quarein parabolis loqueris eis. Volcntes fcire intellcetum, conuementerpeticrunt abeo quare locutus fuerat turbisfic parabolicc, vt oftenderent fe non dc fe ipfis folum, fed etiam dc
alijs follicitos effe.
\%
&
prxdicationc Chnfti,
1j
Siui refpondens ait. Apoftoli.n.erat quafi fundatores ecclefix

'
qaicit
pofi
237
a
Matth sei
-
Cap. XIIL
las,
238
D
w m 4<J,Jn
.
Quierim ba.ld cft,3pcftolis habecibus fide,fi quid minus virtutu habcnt , concedicur Iudsis qui non credunt in filiu Dei,ctia 11 quid boni per nacuca habcnc, tollitur .Nam nihtl
quiainutilesfimtei.
Jtuiitu
non h.iber poffunt (apienter intclligcre qoi caput
fispientic;.
b ^fufereturabeo. Nulla ver* fapietia: dulcedinegaudebit. * Theophyb^tis. Qui claulis fenfibns non curantîntrar. Tollitur quod hibc
re vidctur , hoc eft,
W/cm.Hecdeturbispropherata funt.quia ftant in littorc , & domini non mcrentur audire fcrmonem. *Chryfoftomus.Ne quiseorumputctodioatquccalum nia hax dicta efle, prophecam in medium produxtt.
f
Vos>ero verbo
intendite,quia,Qi;i habet verbi araorein, dabitureifenfusi B :efh ?,endi.
,
etiamfiparuam qua d.imfcinciUamboni
a-cqelorum:ilIisautem
lntellig;ntia
non eftdatum. Quienim habet dabiverbi acterni.
Amerem
:
.1
Vel naturali ingenio

,
vel ftudio literarum.
(}Ui nnf fnp ri"ir ipiiUOI taUU fUCrut vc Deils eis oculos clauderec. Alius eir) fj
1
Oculos fttould cft,
an -"-f.
& cam non cxciret & accendat

habcat , pcr fpintum&fpiri tualia cpera , illa
prorfus excingtiicur.
t.tiolti-C
r*i
tur ci
Nunc reddit caufam apoltohs , quare

b c
j
Scabundabit qui autem no"n habet * r u

.
&
turba: locjuitux in parabous.
1.
quod habet *
a
{ 4
"r Clt.
uan S elll,a <* | EXCiCCaUltOCUlCS

_
t id
quod vide
nirhaher-. 1111 naDerc.
Viderefepr.Tfumenresingeniofuo.
COritm.
Sed VtrUm,Vt
lie vel fic
auferetur abeo. Ideo

a
in parabolis loquoreis, quiavidente s

Foris.
nunquam
311
Iriuantur fpiriruali intellectu.
Intus.
Expoimonem
literace-fi
exponatureis.
,
Vd'0
vtdcant: 3U
Ideo
para.
Di'
e
ndn vident,& audicntes non audiunt,ncque intelligunt

Eitchon.
&
tit 1
quando videanr,ca?citare fuafibi difplic entes,
vnê C it:ur
j,to
tem
quod ideo cx-
ca, C3C j funr}

tia:
& fcnre-
domini perpara
Nam
bolas cis occukataj func , vt poft falubrius cjnucrcerenc'. quia obfcure
Vt pic quajran non intelligetis , videntes videbitis , tis t non videbi*~ IVienS CIT OCUiUS, Aliaseius. a Iudarorum. Abundantia malinar.. Qûia ingrate fufceperant verba Dei. anacijr *u *Jgrc IncraiTatum cft enim cor populi huius , tis. auribus graui- 11 j^> b Non ad horam ,fed cum Mnta mentis impea Intuitum mentis per inuidiam auerterunt. inCCUI_,CnuUI'U
Oculo
,
adimpleatur in
cis
prophetia
Ifaise
corporis.
dicentis
t Auditu audicOculo mentis.
f
' l
&exhochu
mill.lti
flCa.S.e.'
&
&
& &
A _ '_
t
non _5 perlpifcu co-
oi etis,
gnofcetisj gj
diccanon incellexe1 l'P tcr audicrunt, runt, idcononcrcdi derunt in cum,& fic culis videant,
crucifixerunr ,
&
oculds fuos claufcrunt, ne quando oAd

.
.
nitudine vt nuncjuam conueitanmr ad fidenj. b

.
aliquiddingirur.Au
if ris,
1
& flc
&auribus audiant,
"
&
b
pcenitentiam.
l6
\\
quiaahodocenff
tedifcic.
ReJdam innocemcs.
a
cordeintelhgant,
Non
Scribarum.
c
&
^?Mrfo.ideft,
,
Interiores.
ldeO
20
poft refurrefcionem miraculis cerriti,ma joris criminis rcacu

fjuf
conucrtantur,
li,
&
b
fane
eos. T V^ftri
Obediunt.
autem
beati
o cu- ^
qilia OCllIoS
&C
Per fidein quod vifuri funt guandoque per fpeciem.

Interiores.
auresaperirenoiue-|Li.c.io,b. riinC, noil meruerUC
compunAi func Vn de accepca indulgen

tiaamplioriflagranc
t quiavfdent,
&
?
aifresveftra!,
tquiaaudiunt.
Amen "
r
allQUando COIIUTti"
quippe dico vobis,quia muldprophetae,
'
dikctione.Sed Ioan nes hunc Iocum ica dicic

iterum dixit Ifaias
.
?
.
&
qcftamenmifcncor t*
eis.
iufti
cupierunt
dicer faccum eft z?
*
Ac
Chrvfoftomus.
Hom-. 4
tf.
Excttcattit oculos
Tropterra nonpoterant credere , /jnlo. eorum y vi non-pideant ,vti
noluifti
me vidcre &: gfam habeo;Na fi dignu me putaffes,
fiquide diccrcc.
aperte dicit, non ideo fadtam cxcajcationerri vcca commoniti&:dolcntes fe non inrelligcre conuercercncur aliquando.non cnim hoc poflenc n-ifi crederenc,fed pocius ideo ex-
ftacimflexusribiarliiilfcm.Niii.nU-oscoueitrcSL.faluosficri voluiffcc, iacuiifec,&: n^q; I parabblis cfcqua locutus fuiffec. h Beati.Vevc beati,quia hoceciam pncfencialicervidere&:
audire
mcruempc, quodnullus priorumquanciuis menci

'
caxati,vc non crcdcrenc, quod aliis peccacis meruerunc. d Viientes non vident.Sicut auarus mulcas habcC opes &: nullas,
meruit, quamuis mulcum dchderauerit. i Et /fJ/.Lucas iuftos regcs dicit,q.a mocus fuos bene rcgfit. Lucuo.i.J Vos crgo
i ;
NICOLAVS DE
i
LYRA.
^fttditu attdietis. Sciliccc corporalirer.

.
poft Chriftum.Vnde Apocalip.zi.d.dicicur : quodmurus ciui tatis babcbatfunddncuta duodecim^cr in ipfts duodccim nomiJia apoftolorur n &: agn fcnpca , &: idco ad ipfos percinebat fcirefcctcca ecclcfia, dc quibus crac proccffus ccclefia?a pra:dicat!oncChr;ftivfqueadfinem mundi,quia iftacrant fucuraindiuinadifpoficioneprôrdinaca. Eciftud vocacur hic myftcriutn regin cglorum, id cft, fecrecum ccclefia; milicancis.
Et non intelligetis Scliccr Spiritualircr. Et videntes videbith Chriftum fcilicec miracula &: opera ^liuinafaciencem. 16 Et non videbitis. Eius fcil-cet diuiniratem. 17 Jncraffatum efl enim cr poptdi buim. Locucio cft metapho
14
1 5
nca
crafficudo circa cor congrcgaca fuffbcat &: excinguicvitam corpojalem, ficmalicia Iudôrum extin.
S:cut
cnim
xitineisvitamfpintualem
efl
vulgaribus turbis , vel etiam Pharifaris incrcdulis noneft conceffum iftamtelligerc , &: propccr hoc loqucbacur eis taliaparabolicc vnde fequicur. a Qni emm kabet dabit. ei Quia habcnribus deuocioncm fidcm.vcChnfti difapubs: datuscft incellccb.is verus faera?
Iliis
autemnon
dat.
Id eft
18
Et auribus grauiter audicrUnt.
&
flam apoftolorum audire non pocuerunt, licucpacecex dccurfu cuangeli) &: Aftuum npoftolorum.
19
&
vndc fcquitur. Quia docTxinam Chrifti fan
Et ocuhi fuos
fcripcurx
vc
habccur
.
Lucx vlci. g.
jtperuit illisfenfum,
eft cis
r>t
ia-
tclhgcrentfcrlpthras Et ab'<ndabit. Quia 3
cx abundanti reuclacus
proccf
Facla Chrifti euidentia pcruertehdo , &: eius miracula virtuti demonis attribuendo, &: ex hoc fccutaeft eorum cxcecacio &: induratio,quia ftiis culpis cxigennbus func dereliffHa
intelligant
, ,
aud'ant
& corde
claitferunt ne
& conuertantur & fanem
quando oculis videant
& auribus
eos.
fusecclefi^^vt videbitur, 4 Qui au em non babet . Fidem fcilicet
&
deuotioncm ad
Chnlridoarinam.
Deo. 20 Ve\iri autem oculi, beati,uia vidcnt. Oftenfa cxcecationc Iudgorum ex eorum incrcdulitarc fecuta hic confequen>,
quem , propccr eorum increduiiratem., &: dacus eft gcncilibus propcer corumfidem &:dcuocionem Sequicur. 6 Ideo in parabotif loquor eis. Id eft, velace &: myftice. 7 Quia ndentes. Chrifti,fcilu:ec opera &: miracula. 7vj>f vdent.Id eft.non mtelligunt ea diuinicus facl;a,quia
:
5 Etqund bab. auferetur ab eo . Quia intelleccus fcripturaB VCteris Teftamcnci habebanc ablacus cft abeis
ter oftendit illumitiationcm apoflolorum proptcr eorttm fidcm&; dcuotionem cisdiumitus datam dicens . Vettriau*
tem oculi
2
1
beati, quia vident.
Non folum factacxtctiora conipi-.
ciehdo,fed virtutemdmmitatislatentcm ajtelligendo.

rius
,
Etaures veftne qnia audiunt . Non folum audiendo extcfed etiam pcr fidem aflcnciendo lncenus.
viftuci
dmonumatrrihucbanc
talia.vt
Etaudientes. Chrifti fcilicecdocTxinam Sc doctnna? Mofi &c prophctarum
vifum eft fupra. fanclam &: bona,

ipfius perfe
ftiuam.vt fupra vifum eft. 10 Tôn audmnt. Aifentiendo. ii Jy(eifit( intciHgmt. fntcHectum cius fpiritnalcm qui prin cipaliorcft, capieudo. ix Vtadimpkatur.\\.\t ceneiair ibicofecutiuc.Ex hocenim' feao implcta cft prophetia. Ifa.ftjicet verba linc aliquantulum alceracam tranflationc Hicionymi.
confonam,&:
jlmen cjttippe dico vobis, Id cft , fidcliter. Quia multi propbct& iufii cupkmnt vidcrequA vidctis , <& 23 non viderunt . L)icit mulci non omncs, quia aliqui vidcrunc ficucde Abrahamdicicurloan. 8. g. Abrahampacervcfter exulrauic, vt videret diem mcum vidit&: gauifus eft.
2z
Velaliter. Multi. Id cft , omnes : quiahcec antiqui patres &: prophec?aliqut videruc Chriftum pcr fidema longe profpicicndo, non camen viderunc ipfumpr^fcncem inccr eos conucrfando &: docendo , ficuc vidcrunc Apoftoli &: tdeo.
,
dicuncur bcati,quia in cis fuic completum quod antiquis pa tnbusfuerat promiffum.

T0111.5.
$ A
2 i9
a
GloC. ord.& Nicolai de Lyra.

vt
240
ira
V o> ergoau. Primam parabolam cxpon.t,

iecundum
fingula vcrba.fcd
idcm accen-
non decipiimus & m cuns non fubmergamur,

vc
,
fccuki
conuerfari, vc hai u rerii

inccr fc f
Puo quippc vicii
oppo-
*jIo
fummam fcn-
nUiuc:js func, ynum quodincendit follicituii iem,& otfufcatcuns , altcrum quod molliorcsdelitijsrcddit,
iit
1
libro ofouo cap. feptiÂûftinus fupcr Gcn. ad lucram mo. Vromdcqund Nifi ilongs per aHqua In prajfeKia.
*4liud cjddcm ccnts.

rpeci?
'tfiontim,vos
Trcs ditferenci* func inoena

cut
itm
in
cerra ii-
prarfcntia
luirauitciungclifU (eti.un f.utum c(\)
eonuekcntci
4c
fuere in mala. Triginca.n. rcfercuc
ÛJtvuins imerrojjntrs.
\
fMir.i.U
dominum fcflicct U
fjus
lufuiffclocutu. Ip-
autcm domml
parabola
ad nuprias.Scxagincaad viduas. Cencu, qui ntunci' iamcft dexcera ad virgi-
narratio
fuit,dc
qua nuquam cxigitur,vtctiamad
Omnisqui
lus
,
audic
vcrbum rcgni,
feminatumcft
&
in
nonintelligit, vcnitma-
mcaccm Vclcccum quod cranstcrturad

.
LacsM.
liccram t.KCa
mon-
& rapic quod

""
'
cordceius: hiceftquifeb
In durttiara proteruae
dcxceram, iignificac arccrnam beacicudi-
fircncur.qucfcrmo
vbimeirucciiitionuirivciburnabol.Be<qiiidquml>oiuiKipit.
nem.Siquidemtnginca 6z lcxaginca
6"
rncmis.
pe protcrucur;Chrifiuseft lapisvnchis
taliif.t.
"
fcminatus cusvia'm feminatuscft, (îautemfuperperrofa & vtilitatem

Ad lempus.
Qnui
probantAdclidcrimnguitanr.
concincnrurinleua, fed ccntu concmen-
alacob, &lapisreab xdifiprobatus

cantibus , qui factus cft caput anguli.
eft '
hiccftquivcrbumaudit, &continuocum ga udio

a
accipit
cunn dexccra<Qu3UJS eilim
Ctrpit.fed
non perfeuerauit.
b
,
Charitatis.
illud.
Non habet autem infcradicem

Inlocofuo.
fcd cfttemporalis. ra:
ma^lia iit fidesqux cogmaoIIC
D',locoad;iocum.
Fidei.
Dfl
rCUC'lat
ma-
Scdilludctiaminrc bus geftis fadtu eft

:
cta
autem tribulacionc
inter
&
boc autcm tantum

in figuris prcdi&u. llluci quippc fcnpflC
DUlat cnim
hu"c
a
fc
eum
qui nmlti pccnis coinpcllutu Chriltum ncgare.
pcrfcquutionc propccr
vcrbum
9 JO
gnaopcraquibusfir dl'S,ne llC OCIOM CO-
continuo fcandahzatur.
c
renun pra> tentarum, hocprznarracor
,. n C feminatus eit in ipinis, Quiautem n uirc di ti,,,otpc s P" ? r n ii "r falhic cft qui verbum Dci audit,& iollicitudo iftius ieculi duiu bonum dcfiddium ad coi b
:lC<
^
,'
TtanquUitatcro menti. pcrdit.
fummaCUr,Wmeam E
bo
hac viufuoc
&
nccellanaipr^mium vero fidei opera
&
nunciator canciimo-
Qniapromittuntc]uodr<<>ndantvoluptatemociucunditatero. intiatcoonlinit.ûafiaduumvniisflatmclaudit.
Quia
dofucurorum.
Iaciadiuitiarum furTocatverbum^&fincfrudluefficitur.
Fidelem icdeuctam confcictuiam.
a
foris.
Qui
tionis in fucuru fperatur.Vci bona cerra ferc fruccumcence-
Super pe. Supcr
pccram
in fpmis
vcro in tcrram
,
bonam
.
feminatus
cft,
fcminantur, quibe-
nc accipiunt,fcd vel
aduerfa cerredo, vel profpcra blandicndo, rccardanc cos nc
tMir. 4 .C.
pcrficiant. Diuicijs mngicur follicicudo
cufiodiar,
gic,
in
flc
^. -^-_. bum,&intelligit&fru <aumaftcrt ,&facit ahudquidemccn tcfimum,uliudautem lexagciimum,aliudvcrotriccfimum.

.ntu S xdihcatur. Intm xa.ncur.
b Boni operii perducit ad maturitatem r=... h
hiccft qui audit vcr
u
J
limumarcyium pro
pcer fandicace vica:
vcl
cis
.
conccmpcu mor Sexagmca V1 rgi-
|*
numpropcerocium
IIKCnUS, qUla IIO im-
Sedens
in naui.
Aliam * parabolaproporuitillis *
facic.
diccns. Simiic fac5tum eft re-
pugnanc concracon
iuccudinecarnis.
So
qux
affli-
volupcas
quz cffiuere
Matih.
*Chryfoitomus. SurTocanturfpirus non quidem ipfarum fpinarum culpa fed quaraudiuimus ,

Tallaciadiuitiarum.
,
lcc.u.coccdiociu fcxagcnarijs poft militia. Triccfimu c5iugacoru,quia ha?c cft his cft maior cofi ;ctus nc libidinc fupcrenrr. jecas ,
pliaciu
&
ciusqui lllascrcfcercpcrmircic. fenciu incidere, auc dmicijs laudabi pcrniciofah^c geimina nec diuiliccr vri Idco ncc feculii dixic follicicudinc f?cuh , diuiciaru fraudem.No ergo rebus caufam, fed men
.
Poccsenimdumodo velis
Miam parabolam . Quafi ditics pacerfamilias inuicacos diuerfis reficic cibis, vc vnufquifq; fccudu nacura ftomachi fui variaalimenca fufcipercc. Vnde &dixic alia parabola St no
e
alccra.vc plures fcqui incelliganfJrlcjc parabolaproponicur, dimiffis curbis domi rogancibusdifcipiiliScxponicur.Ec docec hic bona voluncacem,&: cauccla,ck pacicciam, Sc difcrc-
cias.fcd
ci
enim corrupcx acq; aio accribuansus , poffumus
ica dicari,
vc
^T cionem,
^
io
Continuo fcandalvâtur
.
NIC OLA VS D
1
.
E LYRA.
Cadendo ab eo quod
in fpi.
ccrpcrat.
Vot ergo auditeparaholam Ollcnfo quod apoftoli debcbant fcire fccreta ecdefiz , hic confequcncer eis apenc intelleftum
parabolz, diccns. 2 Omnh qui audit -pcrbum regni. Id cft, euangelij quod introdu citadc^lcftercgnutn. Etnonintel. Quia non radicatur intramentem tentationi3
qui perditur proprer folJicitudinem diuitiarum. Ht patet.Iftis autem tribus de c.iuiis
Qui autem feniinatus
efi
Hic
eft
apoftolorum fuit Iudcis pro maprzdiclis,przdicatio Chrifti lori parte inutilis infructuofa, non propterdcfectnra docirinz,fed propter impedimentum fuz malitis.
&
&
ridclitcr
Qui vero in terram & deuote .
bo.fcm.eft.
Hic eft qui audit verbum Dei,
bus datmonom pcruiam taviamvtfupradiAura
& haec cft pars femmis quz cadit
ux-
cft.
Venit malus. Id elt.diabolus.non quia fit malus per eficntii, vt dixerunt Manichzi qui pofuerunt duo principia, vnum bonu alterum malum.fcd quia eft in raalo obftinatus, fimplicitcr , ad malum femper intentus.
&
&
5
Qui autemfemina. Id eft, fupra cor humore

Hic
esl
fidei
& deuotio,
niscarens.
Et intelligit. Quia talibus datur intellcctus facrz fcripturj. Et fruflum affert. Adiraplendoopere. 14 jlliud qjtidzm cente. Sicut fupra expofirum eft. Per hanc au tem quartam partera feminis quz cadens in terram bonam fccit fruclum fecundura triplicem virtucis gradum,intelligiturprzdicatio Chnfti& Apoiiolorum quantum ad Ulos Iudzosqui eam fidcliter deuote receperuut,& in ridc remanferunt. 1 5 idliawparabo.Hic ponitur fccunda paraboia,inqua dcfcri13
lt
&
6
qua
qui ver.Dei au.
Quia tales ad horaro aliqu ando ex alifed
paiiione rnoti
cum gaudio fufcipiunt przdicationem
quia uon fundatur in humorc fidei &c dcuotionis cito cuancfcit, propter quod fequitur. 7 7{on babct auteminfera,&c.ld eft.adraodicumtcpusftans. S Fatia au.tribu . Propter vcrbum euangeli) iuiccptum. q Continuo
bitur ftatus ecclcfiz fcquens immediate poft mortem Chnfti Apoftolorum , quia diabolus inuidet iidci feminatzincordibus ideointer hdelcscommouit ahquos adperiidurn fidelium ,
&
&
hzreiis
ftruclionem, & iioc clt quod dicitur.
quali feminans Zizaniam in

cft, ftatus
medio
tritici
ad
lpiius
de-
16
Similefa.eU,&c. Id
ecdcfi$ militantis.
Homini
in poffct triplcx gradus
i
MORALITER.
m virrute, vtpotc in virtute caftitatis: per fruftum ccncciimum gradum caftitatis virgina!is,per fcxagcUmum gradu caftitatis viduahs,
alijs
virtutibus aflignari.
f dura
Etfa.aliud quidem. Pcr quodSaluator oftendit triplicem gra
pcr thccliraum gradum
caftitatis
coniugalis,&
iic
tis
in hoc capitulo in tcrpolicxponit Saluator iicut & primam tamcu duabus alijs parabolis,& idco dc aha expofitione per,
idUam parabolam.Sulicct dc Zizania feminata in medio triJ tici, &dci(ia poteft dicificut dc przcedenti, quoniam ipfarn
&
poilec
tranfeo,
2 4*
^
A
-*in
Matth XI
fti
Cap. XIII.
multx funt hsrefes
?
.
242
I>
tionem,&:longanimicacem,c5c:iufticiarD. # Chryfoftomus. In praccdenci p.irabola locucuseftDoauccm dc minusde his qui verbum Dci non fufcipiunc , hic
Vndedicit:
Nonnebonumfemen
feminafti
fermonum.ecenim hoc eft hisqui fufcipiunccorrupcionem mfercrc. diabolica: machinacionis vencaci fempcr errorem
a Homines. Qui alijs adcucelam&culto diam depucaci func
pralaci vel cum dormicionem morcis acci'
Bonum mob
jpicdiuerc
.
Pm imus.Cu fpincuilis homo aud ic hoc effc a diabolo qui nihil valecconcra volurcacem Dci.pot ei voluncas fuboriri,
vtralesauferacdennindofifuculracehabeac.Scdcofulitiufticiam Dei an face/oluntatrs ftudet ad
fcniinit nifi
banasqui (crcn bonr
bona oper
m ecclefia,
.
fcmcn in aieminauit gnifm ccelorum homini qui inertit ic incuria bonum " f Diabolus. 1 Cauttlam amonet.
f Mundo.
Ideft,
rcdcbcnc,&an De vehc efic hoc offm hommum. Scdvet

cas rcfpondec
.
totpetent
"
gro fuo
de
Cum autem ddrmirent homines

THaireticoi
erjnifcuitcTectii;
vcnit inimicus
,
NoO
in
*p tlB cedente nomine Chii(ii.

ecclefia.
!t
pienc apoftoli *
n
etfi nonrita a TQjJ* defejsinc uitici.paleacretofunt hi.qui b Ideit,latuit occultiflimu faftus eli .
nofle
1
iidefunt
homincm
&
rfac vica qualis fucu-
Chryfoftomus.
cius,
Demonftrac quod
error poft vcncace cxiftic.Ecenimpoft fuerunt prophccas pfeudoprophcrar , poft apoftolos pfcu
a Treficeret.
&fupcrfcminauiczizaniainmcdiocritici,&abiit.Cu monttraiet. b c Mar.ifeftauerunt hereticomm

Bonxfpei, opfra
fe
rusficquimodocrtaC
tV qilld DOniS , conferac cius error: ideo cosnon elic tollendos , ne force lnccrnciancur v-qui
dogmata
autcrcuflTcc herba,
izania
.
&
~
firu&um fcciiTcc, cunc apparuerunt
&
ei,
TCnftodesmeiTis.
&
B Chnftum
Scol
, poft Ancichci ftum.Nificnim dia
doapoftoli
îrj Pominc nonnc bonu leme leminalti m agro tuo?Vnde ergo habctzizania? Etaicilli.Inimicus homohocfccic Scruiaute
,
Accedcntes aurem
r
*r
,
fcrui pacrisfamilias *
.
dixerunt
A.
forcefucuri {unc,vel
5
De
officio.
Vr excomtnunicemus
eos.
f Eccc
dtfcictio.
c dixerunt ei
bolusvideric, quid imicecur,vclquibus
Vis t imus & coNigamus ca?c ait.No. t Ne fortc 7 a Lenganirnitas eft,que ulque. 8 m leddat uicem malis.ut fiandalizet bonos.fed pateie. ^Sicnec
.
nebomsobfic, quibuS profunC , &C. Tunc veco opporcu

IV" (icn,
CUm ia 11011
ad finem necefiiria
eft.
mfidiecur,noncentac.Cûiaigtfvidic, hic reddic in
f colligetes zizania,cradicecis fimnl
cu eis
& cricicu. Sinite vtra

.
eft
commucandevi
cepus
alijs:
cae
di
& cunc non
& prohcie tandum
quod
fcuaucencefimum,illc6o.alius jo.
&nonpoteraccapere
aham decepcionequcfurtocarequodradicacumecac, per
nem infidiacur incerferens

i.
fua.
finc harctici, Auguftinus. Qujericur vcru fuperfeminaci an male viuentcs Catholici. Sed qd* dicic eos in mcdio critifu" ci feminatos, quafl vnr llli fignificari qui eiufdem communionisfunt. Veruntn quoniam agrnm ipfum no ecclefiam,
'
ab hominibus, fcd ab angelis dicic fieri d Et ait non &c. Ecce paricntia . No.maudito dolorc exarfic 9 in ira,nec mox vlcifci voluic, ita Sc nos l^fi paciecer fcram e 7<(eforte. Hic dacur locus pnlx,&: moncmtir non cico am.
mtindum mctrprecatus cft, bene incelliguncur h x miido pecmifcentur bonis vc illi qui in caretici.qui in hoc
fed hunc
,
demfidemalifinc,paleapociusquam zizania depucentur,
pucare,quia qui errac hodie , cras forccdefendec vcncacem. ergo modo aucllerecur.cricicum quod fucurum erac eradicarcf.Vel neceffiêft.vc maii permixci iinc bonis per quos exerccacur.Vel quoru coparacione nicancur ad melius, quibus ftiblacis akitudo chai icacis marcefcic quod cft eradicari. Ibipatienccrtolcrandi, vbi
Si
habec cum frumenco radicemq; quia palea cciam frumenci communem.Schifmaciciauc videncurfpicis corrupu* iimi liores.Nec cri con fequens cft,vc omnis hxrecitus auc fchifmaticus ab ecclcfia corporaliter fcparecur.mulcos.n porcac ccclefia , qui non ica defendunc falikacem fencentix lua:, vc inccncam mulcitudincm facianc : quod iifccerinc , cuncexpelluntur.
aliquidinueniuncurquibus
admuencucboni. Aug.Multicudo non eft cxcommunicanda,ncc princeps

populi.
3 in*7e.Hocvrcontrariurnilliapoftolico.
*AufertemxUihex
i.Cor.jr.
vobis.
b Cum autm ereuiffet ; Quia cum fpualis effo cceperic
tunc
iudicacola&canceiapparencerrores. Scd doncc maturefcac qui herba cft.poreft cum mouerc,quare fub nole Chrifti
Sedficucincerlolium&cncicum quandiu herbaeft, parudiftacricamonecdominus nedeambiguo iudicemus, quoddominusindiciudicijnonfufpiciofe, fed manifeitc damnabic. In paciendo iuftitiam medicemur.In iudicando iuftitiam
nonnegligamus.
Âugu6
i
NICOLAVS DE LY RA.
qui. Homo ifle Chritlus efl.jiger autem ecclefta labore ChriftiexcuUa.bonum femen eft fancla. doclriua &fides &fanguine
l
Serui
auccm dixcrunt ei. Idefijanclipttrcsper orationem di
Homini
7 Vis imus & col. Separando eot a communitate eccleft* per excommu ticationem,& tandem dimittendoiufiitixfeculari, extcrmisa
dosper mortem.Et aic non. 8 Ne foc.col.* quo patet,quod dominus non vult b&retieos permitti vmere abfolutcjed in cafu tantumfciticet quando nopoffuntfe parari afidetibusfine periculo fideliii.Et hoc contingit duplici de cm~ fa.Fna,quando non bene cognofcuntury nec bene difiinguuntur a fideii
bus.uAlia quando habent tantos dtfcnfores,quod ficontra eos procedatur, maius periculum in ecclefia probabiliter timetur , velfchifnvitit
ttinum conftlium qutficrunt,
CAtbohca.
Cum aucem dor.homines venit inimicus.TeV? dormitione
Chriili
& afofiolorii per mortem iHas hnerefes intet &
fideles feminauit
pro maiori partetfuia etiam aliqu* bxrefes viuentibus apoi .canonica loan. flolis fuerunt feminata,vtpatct in epijhlis Vauli
diabolus
i.c.Nunc Antichnfti mulci fadb func.^f^H/VwÊx nobis prodierunt.fednoneranc cx nobis. Cum aucem.ccc.herba &: fcu. Quia cum fides catholica per 3 orbem inciperet multiplicari y tunc htrefes qutprimo latuerent, mani
fefle apparuerunt in perfecutione fidelium.
vclinterfeclionisfideliumafautoribushxreticorSttunc.n.permtttendifunt propter maius pcriculum cuitandum , vb> autem 'op occurrerent iflapericula,funtfeparandi ab ecclefia
&
tufliti* feeulari relin-
Accedences auccm ferui.
Serui iflifuntpatres antiqui,quifue-
quendi,vtexterminenturper mortem,neper
eos
totum ctrpns
ccclefic
ecclefta,c{ui admirantes perfidiam hxrefis infurgentem ad Deum acctfferum per orationem inquirentes vnde talis perfidU
runt inprimitiua
Deopermittente ,
quitur.
orireturrfuibusfuit diuinitus reuelatum , quod hoc erat diaboli opere boc vt fiabilitas fidelium .
&
corrumpatur.Sequitur. $ Sinitc vtraque crefccre vfq ; ad meffcm. i.vfque ad mundi confummationem,quod duobus modis intdligitur.Vno m'6,qu ia in ci
probaretur
Vndtft-
fufunt permiltendi,vt vifttrn

clefia
Inimicus ho. Idefijiabolui hocfecit.

Serui
eli.îlio modo,quia quantumcuque ecbareticosperfequaturjimquamtmen abeisperfeclcmimdabi tut vfque adfinem mmdi.
Et
MORALITER.
tranfco , cxcepco eoquod Saluacor inexpoficum dimificf. i Cum autem iormirent homma. Hec aute dormitio
tcr
rum ncgligcncia fig nificat circa cuftodia grcgis fui,& iimili
fuperio
ter negligentiamcuiuslibetcirca cufrodia fue propri^ per fona%Vtramque.n.negligenci.imexplorat diabolus ,&r iic per fuggefciones malas zizaniam fcminat in humanis cor-
dibus.
îliam
245
A
n ift 11 IpUi.41,
ft lc
GIof.orcL&Nicolai de Lyra.
ad vmtatem
44
.
* AuKuft Meafcntentiaeratnem'ncm
,
Chn
rcrror
i
t&cndG,vcrbo.n.agcndum.difputacionc pugnandu, mca no concradicencm n rat.one vinccndu.Sed haec opinio rat demGftr5tia iup,rabat'cxcpl.s Hjrum.n.legum fcd vc nunc altj d.canc , li hoc volcbamus, .ta
^J
dr venena cxpellcrc,idcft,omnia dogmata prauitatis PocD in grano finapis humilicas dominice mcarnarionis intelligi. Quo accepto hom. mific ia hortii fuu,quia corpus crucilixi Saluator is acopics Iofcph in iiorco fepcliuic Exr>adit ramos
i
profuit.
in quib. volucrcs ccli rcquicfccnt, quia przdicarores difperfic in mundti, in quo

i
.iasquinohscvccafionemprx-
f Indicium
-
q
b
&in tcmporemelTis dicam c vf qucad rncOem,

.
confo latiombus fidclesab huius vicarfacigaciorumdiiitis
&
Epit.fo.ad
ITScni
domus
Stnon
,
meVonbus
m
j
Colligite
primum zizania.&alhgatecain
fafcic
)).ui:d
niC
cornburendum> triticum autcm congregate ih
ho r
nerefpirarent. * Gregorius. Chriftus granu imcfvnapis

,
Abl.ilonfuilfctextm
quod m agib fc9

,
aus.Quidautccircflititîlipcrdituflc-
reum meum.Aliamparabolampropofuir,eis,dicens.tSirm b Acccptuna habcnt. a QuaiuopIutcritur,tantoplus redolct.
nnnatufuic,
fu^
cum ille u
-
re, &fuiregni pacc

fua motftiacquilua, confolari? Sic tium
dlccft rcgnum ccclorum grano finapis, quod accipiens touct b

a
homo
a populo comprehc
,& morci cradit

in
luiio.uel mrtus
clt
tiir
in coide fuo
anum
prxdicationi,
Msc -przdicatio piimo
buniilliri
omnhiin
ciucis. difcipliruiuni pu> lcJiidilo
taquam agro fjtiouequada corpo

risconfcpulctis.
tuic
ccclcfu, iialiquoru
pcrditionc, tos catcros colligit.
c
f
icminauicin agroiuo,quodminimumquidemeftomnibus
icminibus.
Tan
_l
tam mul
Cum
aute creuerit, maius

cacli
eftomnibus
,
oleribus, 7
dcm
vero vJcramcn
dolore maccrnicordislenic.Vbicftautc quod irticlamarcco
&
fit
arbor,ita vt volucrcs
a
vcniat
.
& t habitant in ramis

b
Vita iuftorum uelfanftadoftnna D
furam oium olenun

J
,
^
|[
Vt pro uarictace uctbotura uaria Ct medicit
cxcrcuic, &: vniucr-
eius
.AWmparaboiamloquutuscftcis. tSimilccftrc gnum
fam propheraru gloria
fucuerunclibcrucft 9 coecrcdcrc vcl non crcdcre ; Cui vim Chrifl intulirique h.ibcnt Apoitoi um Paulum,agnofcant in eo prius gitJiicce cogcnccm Chnftum,&: poftea d<*temcm.'pm.s fcrienccm, &poftcaconfolantem Mirum cft,quodillequipo:naeorco acius incrauic, plus,illisomnib. qui porisadcuangelium ad cuangelium verbo vocaci func laborauic. a Et in temp. Qiii longanimiter culic per iuftitiam digna retnbuic-difcrecJEcnimfunc vmuces,fed noncontrana:.
.
Et
alli.
In
hacvicanon eftalligatioâlioquin
.
no totab
cr-
exccfsic.Granum fuitcum morerctur. vnde diccbatde fc ipfo. îfi granunifrumenti,&c.a\bor huc cum refurgcrec.Granum perhumilitacem carnis, arbor pec potentiam maieftatis c Cum au.cre.l oco mundo vel in animo finguloru, quiancinorepenceperfeflus.Creueric& faiftumeft in arbore,quia furrcxic 6c afcedic in c^lum. Vel creuerit, i.mentibus homi- J numquantzfic vircucismnotuent. C^tcra apparent olera, | quz cito crefcunr corruuntmon viuida,fed marcida: illa non olus.fed arbor fit.vbi foliacum fru&u,' &: in eius dmer-
&
&
rore rclipifcercnt
fcfai-4.
c Jwi.ejKrfs.Regnumcclorum, prardicatio eft euagcl'ij,de dxbitkrgeniifacientifru qua alibi. ^tufcretur a vobis reg>li Dti, Qum eius. Vcl noticia fcnpcurarum d GrMofina. Grano finapis coparatur proteruore fidci, o,a
&
fisfententijs fpirituales quicfcunc f Oleribus fitarbor.ldcft, dogmatibusPhilofophoru,qi cico crefcunt corruuncnil vicalepromictentia.
&
&
Grcgor.In iftis ramis volucrcsrequiefcunt, quiafanftx animaT,quxquibufdaaivirtutupenis a tcrrena cogitationc

.
dicitur
1
i
'.
^fefuble-
NICOLAVS D
1
Iv
L YRA. L
7
8
<
Mihimum. In quan titatt > tmen efi magnum in pirtutc

ad
qnut
crefcit
modum arboris
minijlerh angeloru fep* 5 rabuntur muli tunc dt tnedio iuJlorum>& miitentur ingebennam,babetur infra eodem ca.
Et in tempotc meflls. ideftjudk ij. Dicammeffonbus. Idcft y angelis. Colligite primum Zizaniam. Qnia
Vt volucrcs coe.
,
milliate
fed magni fcientia & virtute & ideofic diuinitus cxaltati

,
<
Sic fancli prttdifio
modo fuerut parttuli
m bu
quod volucresyidejlprincipes huius mundi alta t>etentes,bab:tabant in ramifeorumtidett, regebantur per eorum conftlinm .
4
j
'luiicum.IdeUjideles in area
huiits
mundi
mflri contritos
&
AHamparabolam.
Hicponitur quxrtaparabolxyin quxdcfcri
flageltatos.
biturjlxtus ecclefufeques exxltxtione prxdicatoru fanftorum. Et diuiditur in duxs partes, qaiaprimo ponit parabola,fecundo, fubiungit
Congregateihhorrcum. Ideftjn ecclefta gaudium. Aliam parabolam. Hic ponitur tcrtia parabola in qua de*
buiuspxrabolx
ilis
& atiarumrxtionejbi.H.ZC orriviii,Scc.Circapri

Hjma-
mnm conftderandum,quod principibus buius munii pcrfxntlos prxdi

ad fidet vcritate induclis,dxtx eft licentix p?r totum orbc
fcribitur eccltft& fiaiurfequens immcdiatefurrettione b(erefum,quia eontra hsrefes infurgcntes dominitsin eccleftafufcitauit dotloresfan Oos literatosy vtficpojfent hxreticos per rationcm fcripturam co
futare.Et
bea pofleaexaltati & maximis principib.vxlde chxri,vt tus Syluefler Conilantino,& beatus jtmbrofms fheodofio,vtperp<^ ab bxreticis purgxrttur, & hoc per ratione fecularem
tione fuerttt
)
licet primo fucrint Ir.imiles
& & a!rieBi>tamediuina
difpofi-
no imperio fubditum pnedicandi fidem cxtholicx, -jr ecclefix^ colirut di , &ficfides catholica in modico temporeper totum orbe vulgata eft. Et hoc fignatw per parabolxmfcrmcnti abfconditi in tribus fath fermentantis totum.Tria fatx,fuit trespxrtes orbis.îfia, farinc
&
teflate
ecclefia
Cfcriptma quantu ad illos qui doSrina fxntforum
reciperent
Vel
Rjitxno imperio, vcl pri mxiori parte.Fermentft aute propter cxlore intrinfecum vclpro lex amoris:m*lier autem ponens ftgnificat legem euxngeiicam,quxesl
^phrica,Europx,qux tunc erxtfubiecl

toto
perpotrjixtcfcculxrem quantum xd eot qui inJH'atieffent,&ifteJiar tus figuratur per parabolam de granofmapis.Q\itod cumftt.
fermentum in
tribus fatisprxdiftis
eft
diligcntix fxnclorum
adfidcm
eatboltcxm vbique prxiicandum*
Mini-
Hrc
MORALITER.
t
îlixmparx. Scquirur Simile esi regnum celorum.ldad moraliier cxponi potefl de vir tutehunjilitatis,quxfundamentum cft aliarum vutucum,& lic
.
fbabct
proprietatcm principiorum
m fcienti)S
cju antitatc
& maxima vircute,ideo fubditur.

clt ,
quz func minima
f CKwaHfrrocrette.w#'Kj.ldeoicnbiturLuc.l4. Quifchumiliatcxaltabitur.
haber communis monafterii rogationem. Quinrus,tenere quod omnibus viliorem. Scregula.Scxtus,crederc& pronunciare fc lnutilem fc confiteri & credere. pttmus,adoinnia indignum Oclauus, confeliio pcccatorum.Nonus,pro obcdientia in duris . vtcum obedicntiafe afperis patientiam amplefti Decimus, fubdat maiori. Vndecimus , vt propnam voluntatem non delefteturimplcre.DuodccimuSjVtDcumcimcac&raemor licom-
&
&
niumcûzprxcepit.
angeli EuxOi
cuji
S Vt t Et
vnburti. Id
babitant
ad confolationcm humi-
liumdefcendunt.
Pcr ramos iftos poftunt intclligi duodecim gradus,qui ponuntur in rcgula bcati Bcnedifti.Primus,cti,m curdc & corporc femper humilicaccm oftendere , de fiv.smterramafpeftibus. Secuudus, vt paucavcrbafic ratjonabiliaIoquaturaliqu.s,nonclamofavocc. Tertius, vtnonfit facriu aut ad mterCûartus, taciturnitas
i
ra.
9 jLltamparabolam,ttc. Sequitur. Simiêflregnum cceôrufer xnento quod. Licet in fcriptura frequenter f^rmsncum accipiatur in malum eo cp elt corruptiuum, tamen hic accipitur in bonum,
humilicatis
& fignificat charitatem eo cp coutinetcalorem ficut in prmcipio

dixi
huius operis
dc leonc
Qui propter voracicatcm diabolunv
propfusinnfum.
vfque rogationcm.
fignificat,& proptcrconltantiamChriftum.Pcrtna verofatafigmficantur tres regulz religioforum , fcilicet regula beati Aufun-
gutt.&regulabcatiij6ncdicti,&regulabeatirracifci, que. dantur
24?
non difcrepenc inter
guntur,vt vitiorum, in cupiditatc
in
Matth aci
,
Cap. XIII.
.
24
&
fe fubleuant , in eorum di&i s arque confolationibus ab huiufrnocli \itx fatigacione refpiranc.
a infam*fa.Vtipitims amma,
6c
corpusin
vnum reda&a
vnu redi iraodium rationepofiideamus prudentiam,in

fe.Vel fres amrnas virtutes in
vir-
defiderium
tutum.Vel, mulier,
eccletia
b a Agr.tiadei. Materecclefiavelfapienriadei. ae ttibut Koe filus origmem ducenubus quos eccleua ad hdei ueritatem
b
cit.Vnde,& ibi dicit.quod alius eft qui fcminac, alius qui metit, hic autem eundem dicit cffequifcminac &qui metit, quoniamibinonadfui differentiam , fcd Apoftolo rum prophecas induxic Ecenim lpfe Chriftus pcr prophc tas feminauicin Iudays.Idem ergo nominac femen.b^ meffeni fc-cundum aliud
,
Commendat hominibu
e
colligit.
& aliud Cum enifti

.
fidemhomi
b
c
coclorum fcisnento, (juod acceptum muIie rabico ndit in a

Non
quia
niliil
de obcdicntia Ioqua
tur
,
nu fanne tnbus fatis mifcec , credulitati Patris&Filij&Sp;ruuifancli.CiHTrqje
proprie.fed quia mbil vbi non
aliquid parabolx.
&t perfuafiouc
t Mr.4.d.
rina: fatis
a
tnbus, doncc fermentatum
eft
tocum.t
nxc om-
Mon,ad dilcipulusquibus voiebat apenaloqui.
nia loquutuseft icfus in parabolis

Et
lic
ad turbas,& fineparabo,
invnum
fuent
rerlis
impletum
eft.
mentatum,non nos
ad triplicem
deum
non loquebatur eis, vc impleretut quod diclum a In pfa.77.fx perlona dommr. b

Qui piiusapenuoraprophetarum.
bus
c
erat per
eliti.im
Dcprofundo
fcd unius deicatis no titiam perducit.quia
prophccam dtcencem, t Aperiam

Myftiee.
in parabolis
.
meu os, eruinftrui.
ad fidem,tuncvocac meffem, fed cum de fru&u audicionis ver bi Dei , tunc confummationem diat meffem. c Omnia fcandala .
tumiiltua;
feceflit
ad elcftorum corda.quidign! crant
non eff diuerf.i natu

rainfingulis.
ctaboablcondicaaconlHcutionemundi
Familiares,
Tunc
dimiilis
Nunquid dc ttgno
illo
Lib.2o.d.
Cu,itatc - C -, P-*
Satum eft genus mefurx iuxtamoie Pateftinoru modiu

tc dimidiucapiens. Poliunt in fatis
turbis
vcnit in
domu &
,
.
acceiTerunc ad
cum
vbi fcandala
difcipuli eius
nulh funt ? dcregno
dic ences. EdifTcre nobis
ergo
itfo eius
,
quod
parabolam zizaniorum agri.Qui re

.
eff hic
fcihcct ecclc
Ipodcns
aic illis
Qiii feminat bonufcme,cftfiIiushominis.

hifuntfiliireOmnesiufti.
y
fia^colligentur.
E
igni*.
tribus
illi
domimci
Ager autcmeftmundus Bonunjvero fcmcn,

v
Caminum
Omnia fcandala.
feminis frudtus intel

iigi tricefimus.f.fexa
*
Ita
gefimus&
centeii-
mus,i.c6iugttorum continentiu , vir-
&
gnijZizaniaautemjmiifuntncqnarn.Inimicusautcmquifc minauit ca,eftdiaboIus Meilisveroconfummaciofeculi eft Mefioresautem,angeliiunt Sicutergocolligutitur a Om

:
.
Chryfoffomus. dupliecm punilicct.

,
^^
i
i ' ia
tionem viderc
vnam
cum ignia!inefiabi-
-mnisimmunduiainfegciczizaniaaicitui.
Filiushominis confummabitut.
terno ardebunt,alce-
ginum. Velfatatria
genera
zizania,& igni combui untur,

?
fic eric in
1
cofummacione iecu
ram cuab
li
hominum.
11.*
Noc,Daniel,& Iob. b Doncc fermentatutn

.
Mictec
CAl
falius
Bonos quorum officio uindi&a implebitur p lu? '1 u '>' n "' b " "' onc F2dcntesieparabuuturinip;iapiis.
a
'
gloria excidenr.
IDEM
.
Vide
;i
Tamdiu charimente reconto-
hominis angelos fuos,& colligent dereerio 4 ^ Non qm frcerunt.

J
autem
mines
ineffabilem
Deiamoremad hoEftenimad
beneficia proptus. &: ad pornam tardus
tas in
c
f
ditacrefcere debet-
ciusomnia fcandala, 6 &eosquifaciuntiniquicaccm.&mitKon penam,

duplicem
*
Q^ um-v,tahr.rn m SmedefeAi. Quia mylliee omma. tamm fui perfeitio tuncmfti talgebuntficutinl nem commutet vc mrcgnopatriscorum. Quiha- 8 Conu. iiticuitorum. v-u.m .u.toru.n. a Thefaums.cctlefte defideriam Thelaurus.cctlefte defiderii nihil prater Deum J? 9 &
JI
donec mentem
tcnteos in caminum
t
ignis.
lbieritfletus,&ftridordentium. 7
Cum cnim feminat,

per feipfum fcminac CUin- ailtem pilllit,
.
ia t ic
eft
"
i
diligat vel recolat, quod hic incipitur,
cr allos mhxic betaurcsaudiedi,audiac.5imilceftre:nucoeloruthefau'ro ro P enim ad hoc angelos fuos.
aliavitapericitur
Inparabolisadtur. Quiaqmdquid ibid -.nirde exercittt Ifrael,& omnia figna occulta funt ficramenta. d Me(fisvero,erc. * Chryfoftomus AIioIocoai t,Meffis quidemmulta In qtirbqs vefbis opcrarij autem pauci meffem dicit iam adcfie. Quon.odo ergo hic eain dicit efli* futuram i Sed fciendu in alia fignificationc meifc diquado
.
.
g Thefauro abfcondttflinagYo. Thefaurus,potefr accipi verbum Dci.qur in car ne Chniti abfconditur. Vcl fcriptura,in qua repofica eff no
titia
Saluatoris,
rum
gat ad incognita animus,& diligac.
intelhgentia omnibus renunciatur vt i ociodifcantur. Ter rcnis rcgnum ccelorum fimdatur,vt pet cognita fur
Ve].duoteftamenrainecclefia,proquo-
c,r,
NICOLAVS DE LYRA.
H*c omnia. Hicconfcqucntcr rcdditur ratio pra-dicls parabolac & aliarum.F.t diuiditur m duo.qma primo ponirur dida ra tio.&lecundo,qua:riturcuiufdamparabolac praeda? inrerprctatio.ibi. Tu>ic dimiffis turbh.Ki.uo autcm quareloqucbatur pa Mbolicetutbisfupra cftailignata,& iterumhic aha aflignatur,
I
#Abb0I.1rum.Vnde dicitur Mar.4.d.Scorfum autcm

rebat omnia
.
difcipulis diiTc
autem parabola prardirff a a Chriftojllcut fupenus cxpofita ctt. Et patct vfquc ibi. 4 Mittet filius hominis angelos fd eft Chnftus qui iudicabit mundum in forma humana in qua iudicatus eft coram Pilato ,
Interprctata
eft
.
hoc praedixcrat Pfal. 77.1mplcrctur.Et patct litera excepto hocquod dicitur ibi quod. i Sineparabolh. Quodnon eft intelligendum, quodnihil loqueretur mfi parabohcc , vt expofitum eft in principio huius ca. icdqu.acumhocahquadicebat clare, illa fcihcetquae debebat turba k.re, etiam
fcilicet.vtfcriptura quae
aliqua
pertmcbant ad
mterponebat parabolice, qux fcUicet
fecreta ccclefix.
.
Id haereticos , qui gcnerant fcandalum in ccckfia. 6 Et eos quifaciunt iniquitatem quia non folum damnabuntur hxrctici, fed etiam fidcm tcncntcs habentes tamcn opera mala. 7 Ibientfletus.lu hoc fignatur duplcx pt-na infcrni.vna cx par te'mentis,fcihccttriftitia vehcmensquarfignatur pcr fictum,& alia ex parte corporis.quae fignatur per ftridorem dcntium.
.
fed tunc apparcbit in forma gloriofa. Et colligent de reg. eius omnia fcandala
.
eft
Tunc
3 Tuncdimif.tur Hic ponitur interpretatioparabolx de Zizan.a in med.o tr.tici notat Euangelifta Iocum,vbi feminata, tatlaeft mterpretatioifta diccns. Tuncdinnjfu turbis venitindomum Vnde ex hoc etiam patet , quod alias parabolas eis ibidem
&
gloria
iufti ful. pcrdotem animz ad corpus.
fcilicet claritatis
redundaritis ex
cft
L>ui habet aures.
dem cap.
10
gnans
ecdefie. ftatu
exponatur
ficut
fupra expofitum
in eo-
expoimt, hcetnon
fiat
hicmcntiodealiarum expofitione parabola-
Simileeflregnum calo. Hic ponitur quinta parabola dcfi-
fequente poft praediclu.quia d.uulgata fide inorbc
M O R A
T E
R.
dantuf in pcrfcftionecharitatis,
& ex earum doclrina inducitur
adcharitatemtotusorbis. Mulier autemabfcondcnhoc f cr mcntum in tnbus fatis efl diuina fapientia per quam omnia fuaiiterdifpbnuntur. Io Simitt tji regnum calorum thcfauro abfcondito in agro quem>
Thefaurus ifte fap.entia eft de qua d.citur Sap. 7 .b./^/rr enim thefaurus ?ft bommbus, &c. Ager aute cft facra fcriptura fub fen fu hterah fcnfus myft.cos habcns abfconditos ranquam rhefiurum preciofum , quem inuenit qoi follicite eam ftudcr dcuote , fic pro ifto thefauro vendit omnia qux habet.quia iu cius
&
&
comparat.oneea paruipendit
Sap. 7
a.
Thc-
gms &JedU>Hs t &diumasnihilejfedixi m compamioneiUius,&c.

lterum
Et prtpofti ULtm
rc-
_ 47
Gloford.&NicolaideL yra.
Wt, Vc fimiCWt malignis fpividbus num SiC iu opus in pubUcc^
.1
.
M8
bono.
flit di-
incidit cur,&r in fluchbus cendirir, capicns qniJquid

i5_
l>
__f ^
Abfeondit t>r*isu#
__
UuU.bus bc
;
malos,quos ad
licus tralvt.i.ad fiiic

t
mundi,vt cunc
0"
C
;.' .
PMoi
fumus culpa primi horc-ic , & opcrando benc omncs imclligcndo

Bcntitudin. quaexuri
,
.
iiitio.Vinic!i'c;nicur.Siccrit inconr iinniacionc1'c(u ccclcl ia vcl prxcf.cacio cuangelica tcnc
.V
,
;-.S,i-
Comparatur
qux a
iiuctibuilxciili.id-ciuninMhic.
e
*l
ncgocian
B.iUfBWpi'-"'
l
..n.mii |>:.l>ue ppiui Hui ilicl-u.uin pubUce poitai
udijdifcipllru. 111 ri
b
l>
.
Depiiaii
dclideiac
w\u
r -
J}onxm.ireatitc,lex
J
t
Chrvfoflom. Ho paraboladiftac Mi a-parabola ziz.i n ioru
Hxc
a a|
:
^ n)
prophct
fil-
Breciow,(cJcntia
, lprlpi,ue,eumiwipiiîlirje. viinwm aJ lludium -ternor-m lerre-ioium mii ijiiuoiuiu *....

.
inaero,qucmquiinuenithomoablcodir,pra:-' . Fei u nr--_ti__ Omnibustcncmsicnu.iciat.

_
.
er/.-nim lllic hi qui-
deni lalu..ncur,liian-
uator.s,proquaho-
movt
fi_
Pauhisoninil<
gaudio
v"
illius
.
vadit,o- vendit vmuerfa quac habct,

...niiics
& e mit ai
;
tcm pcrcunc,
ficuc
bus myfterijs
rcnunc:.ui:t
.
obfcruacionibus
necrum illum Itcrum ilmilc cfl regnum celorum hominivelbob OuitumlitpiupcimultiJlaboiibttsdcgociatut. 1 Bonos h cumquibus vunt, ' ' 1
na ptxcepta, uelbonos int-.llcftus. _i_ccoia. ue bom* mt.llcc.us.
:
d Inttntaautan.Ujj Cll
C eociatoriqua:reti
. .
bonas marga ritas
lnucnta aute vna pra.- _

b Kcnunciai omnibus f_i*&
ÂIias coinp arauit.
tibiipfi
.
&hic, fcdilhcquidc prop cer prauorum dogd t Jmammhcrefirt. In anceriori autcm parabola defemine,
quia non attendebac
qui omnibus hoprxeft rrtinibus.vcl fpintua

,
,
Chrifto
celc-uuitifcdulccdo.piouuaomniauilercunt. iqw
ciofa margarita,abijt
a
& vend.dit omnia qua. habuit,& cmit

pixmi amore
j
quxdicebancur, hic
E
tv
fto
Teitet timore pcen_ quos
inuitauit
aurem propccr vicx

ncquitiamrpropter,
li
prxccpco dileftioc
Vcl lnccllccio vcrbo, quod cratapud Dcumpenetranis.

ca carnis tcftudine.
eam.Iterifmfm.ileel-regnum ccelorum vocat

alnmundum.
b Qujad ueniam
b
In finc ticuli
.
fagenae milTa.in
TVniueilalitei.
omnisgeneris homines.
quam quamuis&pi
fcacionc papri fiuentes
,
,
ma rc .&exomnigc nercpifciumcongreganti. b iudicium fcceinenJoruin

impleta
efler
,
quamcum
patebit.
,
id-
educentcs ,
& fecus littus fcdVntes

uiicrnuiu
.
Qujatuncueium
cfl, cognitione Dcl
elegeiunc
no poflunc
'
Vcl ctrleftis vit? dul Gu. ccd.nc, pro quaomt nu vileicunc .

C
ler.u.e.
faluari
flo iteina tabernacula.
bonos
Ad opul
in vafa,tmalos autern foras miferunt. Sic crit in coniniunctum.

a
.
/^Sn
fibi
Apeue
ditit
de tonuentis maloruiu.ne quis foexcufe pei ignoiantiam.
Et fecm littus. Littus, finisfxculi,
Sagtn* mif. Im.
fummationclarculi
lite
aii
vatiplctur Ieremix cinium Ecceegomitto ad

0;
Exibuntangeli&feparabuntmalos de
non
vuit audire
quo boni adcccltim mah ad teirebras mic

.
medioiuftoruj&mittcnteosincaminuignisjtibieritrletus
aooitolos qui funt fuluii magiltri, quos
pifcatores
mul
tantum vt.populum
5 _
tencur, in prclcnri e-
At illis Iefui
r.j.Pofiquamaudierunc Pctrus &C Aniacobus &; $upr.4-c _ reas

Jfcannes
rcs
,
&ftridordentium.*
s
lntellexii-is
_..ecomnia?Dicuntei: Et.a 7
,
a Intelligcntibus
dignum teminonium teddct

t
diccns cos limiles efle
fibi.
nim cranc pcrmixci.f d Ideo omnu Scnba \

ito^f,_^c.(Tiiiainrcl
ligitis
Aitillis.ldco' omnis ocnbadoClus
in
Stqmmim
vospifcato^
fibi
rcgno cceloru,{imihs 9 t
.
myftenaqux
**
Vobis rcuelo, ideo ti
me faciam
baminum.contcxuerut
fagenam ex
,
veteri &:
nouo Te
tur,
res,S_ critis
ciam vosprxdicatomihi fimilcs qui dc thcfauro fcicncic mee, noua

.
ttamenco,
& in mare fecuii lmlerunc qux vfq; hodie cratn-
&: vcttia proferOjVt vos hmiliter taciacis
9 "X
NICOLAVS
&
DE LYRA:
fidc caiholi-
fiSj&ftatibusreligionu.Etifteftatusfiguratur pmargarira quae inuenitur nutntar ui cochihjs maris, :ûia rcligio fund.itur
&
valcntes iBorbeterrarumperprxdicationcmfanttornrn ,multi
viri&litcratiindoJcnnisPhilofophorucouerliad
humoredcuotionis.lfta autc margarita dicitur vna& prcciola. z Vna. C*uiahommem vnit.Aciiuaautem vita magisdiuidit,
jproptcrhoc diciturquod Martha erat circamultaoccupata: riavcrocirca vnum.i laturetiam.
fu_ fcienua coucrtcre ad vtilicate 6c ca inccperur fe excrcere valentes epifcopi,& regimcn animaru,licut Auguft.& multi aJi) hoc fignatur pCr thefauru abitondiru ia agro , qui ager omnibus
Ma
venditiscmitur.vtthcfaurusibidcablcondicushabeacur, Ager cnim ifle labor elt politus in exercitio vitx adtiuat , <k operibus
inifericordix in regimineecciehx Thefaurns ausc eft premium vt theianrus habeatur, c^lefte. Agcr aut omnib.venditis emuur, ftus labor cft fuicipic
.
,
abfolutc me.1 ^ Treciofa.,Qaii vita contcmplatiua fimplicitcr lior eft qua aitiua,licet in cafu act.ua lit mag<s fructifcra.pp qif *;' df Lu.dccimo.g.U_r/ optiia impatremtiegtt fib' , &~i\ Ilta autc
&
quia pn magmtudinepremij cc^lcftis pr^d dus exchariiatealijsdnniiris vndictt Aug.inepiftola ad Vaierium. Cogitet religiofa prudc ntia nihil cflc m hac vira roaxime hoc tepore ditticilius labonohus pcnculohurq; epili opi aut pres byten aut diaconi ortitio:fed apud Dcum mhii beatius fi co mo milicetui quo iroperator nofter mbet.Ad jnteliectum aute huius (unt qux nunqua tue parabol; maiorem fciendum,quod aliqua runt in poifeiiionealicuius , vt lapidcs precioli m lmorc roaris & huiafmodi,& talia funt iplius inuenientis.Alu aute funt quz
aliquando tuerunt in poffcliione alicuius,fed tatu tcpus cft elap fum q, non eft memoria,ficut thefiuri antiquitus in terra occul-
rnargaritavenditisomnib.eft emenda,inquodclignatur, ad qd! * ftatu;religionisrequiriturrelinqucretcrrcna,faltequ.imumad proprietate,& in particulari.Et quia ifte ftatus duraturus eft vfque ad fiiie mundi,io non ponitur alia parabola poft illa, niii illa quajfignat tincm mundi,& hoc declaratur.cum fubditur.
lteru fim.le eft
regnum celornm.
Idcil, ftatuv eccleficmilitatis.

i
Sicut.n.no diftinguuntur boni pifces a malis quandiu tgena elc intra aqua.licinecclehaadmixti funt malicubonis, fedin tine
mundi trahcturad
littus
perapertum mdicium quia tunc

,
erfic
rnanifeftaabfconditacordiu angelorii fcpar.biitur mali de
& tunciudiciodiuino & mtuifterio

medio iuftoru.& mittcntur ln ui-
fernum
vt iic ecdetia
& ruga.
purgata otferatur Deopatri iine macula
ucntons cflct, & medictas llhus cmuscft agcr m quo innemtur, & :dco hic diutur quod lllc qui muenit theiaurum vendit omina & cmit agrum,vt habcat ius poflidendi totnm.
heriunftmile eft rtgnum calurum homim. Hic ponitur fexta pa rabola,in qua declaratur ftatus ecclcfix immediate (equcns prx
I
& idc iudiciu debcret cfle iicut de perditis fed pp pacem communem hominum.ftatutum fuic antiquitus, vt medietas mtati
,
,
Jntelkriflis. 5 poriiturprincipaliscoclufio.Adhoc.n.inpa rabolispracdictisprxicrq Miseft procetlus ccclcfiar milnansvt
Hc
apoftoli qcrat ipfiusfundaiorcs poft Chnilup fanguinc lnu.vt hocelt fupra di-tum tft 5 intelligcrcnr huiufmodipioi.effum quoddicit.irt'i//c.v//i<. qpafi dicat ad vos pertmet intelligere. 6 DtciiM ei.&c.fcriba. Idett.doctor. 7 Dotlus. Ideft.htcr.nus Deoinfpiratus.
,&
&a
cedente
quta pnft
ftat
mundi dcliti)S,diuiri|s
ticut bcatus
^*
,
u prardictu incepcrunt aliqui contemptis & hononb.intenderc vitae cotemplatiuar,

r
>
Inreg.cce. Idcft.in ecclcfiamilitantc.
Uencdiclus
ii
& alij fequcntes ipfttm m gradtb.diucr>

.i
.,
o -"iwy/wcyi/AifWi/.Quiafirutpaterfimiliashabetpafcerefilio. patic corporali,ficiftc paruulos fidclcs pane fpintuali.

'
--
-y
'-
_..-. ...wm.
i,
4_
quafinihil defpicieteam, 4 Itcrum fimde cftrcgnnm celorwn. Ifta fagena rcgulariseftdi fciplina,mittesca,eft mduccs fccularesad rcligionis mgrei-
MORALITER.
eji regnnm calorum homini, &c. Ifte marg.iritx funt virtutcs,inter quas vna eft prcciofa.f.charitas iicut dicitur. i .Cor. i j .b.A/_ior autcm horum efi ir7ar<>/c.p ro ptcr
Iterum fimilc
fum Trahensauccad lictus eft iccipiesadproTcffionis

.
votii
ad hahenciuipfamomniafuntexponenda. Can.odauo.c.Si dcdcrithouioomncmlnbflatiadomus ft9 pro dilcctione,

quafi
quod
&
t
illos
qui probati funtde bonitatc dcboc rccipetc,ahos au
temrchcerc:
QmnisfcTihn doSut in regno celorHtn. Sequitur. Vrofert dc tbefauro
249
A
i
Matth XI
Cap. XIII.
Je
Vttus crac pro culpa ad lnfcmu a 0i profert de thefau. fuo. Nouu eft pcr aduentu Chrifti, vc conuerfus in defccnderc. in conclufione ponic quod praunifir. rcano viuachoc crgo cnim dc rcgni fimilicudine thefauru &: bona macgaPrius
rnenri Judari ignari diuinx vircuris opcra carnalis profapia: concemplaciooc contemnunc. Non enim confideranc pra;
fcncia cius opcra.fed fragilcm recordantut infanciam.
dcraalorumcombuftionenarrauic: tunc ritaproculic,poft

concludcns iubiunpc.ldtoon.fcr. Ulcin aperte dicac.
fanfta
ccclefia
Acfi
do-
elus eft przdicator,
homini &vctcra. Etfa&umeft, cumconfummaiTet Iefusparabolas doceat b Galilzam vel x Vt Nazareth.

eft
ibi
Chryfoftomus. Pcromniaergoinfcnfaci vilipendtinc Hom.4j.i1 ab o qui eius paccr eflc purabatur quamuis rnulca Mwh. cxempla prar maniNcuum trflamcntum prarponit dignit jte. bus haberenc,qui ex thefauro luoncfua/ 1 humilibus parecibus patrifamilias, qui profcrtdc
cum
masnieuaferint.
*Hilarius- Sicin-
pertuu .
fjeciilittt
Conuentibus.
qui noua fcic profcrredefuauicaccregni
iftasitranfijt inde.
Et ve'niens in patriam fuam docebat eos in

,
&vecuftadeccrrorc
t>
fynagogiseorum Iudzi
Grxci fap'cntiajn
,
ita
vt mirarentur
& diccrent
ri
Vnde huic
Ad miracula.
J *
figna petunt.
Addoctrinai
Trntj.
honoratur dominus a feruis. Ec qtianqua docendi prudencia
M*r. f .a.
fupphcij ccrrcant
qZF^x-
nonimucant.
Apofloli func fcri
bx
<$c
notarij Chri-
Nonnehiceftfabrifiiius? Nonne fapicntiaW,&virtutes? coB "* ? , , j matereiusdicitur Mana,&fratreseiusiIacobus&iofeph& Iudas , forores eius nonnc omnes apud nos funt ? Simon
. .
"*
admStTowrrTSm
moueret
'
t0
&
&
non camencrcdunthajcil-E lum in n minc D ,
fti,vcrbacius fignan tes in tabulis cordis,

5c
Quiahuicmagna, huichumilia.
"
et ciuibui
ciaet inuidere,
ITlini
agere , fed pa-
Vndeergohuicdmniaifta?EtfcadaIizabaturineo.Icfusaute
Vel ego.vel quilrbet alius.
te
*arcis
quodam
pollcnc opibus pa
,
QU roo
& recrdari ftajili-
quidquid
dc chcfauro do- a ditit cis t Non cft prophcta fme honorc,nifi in pa'tria fua, arinarum fuarum . j n domo fua. Et non fecit ibi virtutcs multas propter incredu* * nnm & vetera , ania >. noua veccra quia .,1 Iitatcm illorum. in
ics
. .
trisfamilias
cijcien-
&
T*
*
OpprobriO laCCHunt. d Tropbeta. Chriflus dicicur prophe- Deut.is.c
ta
vndc Mofe *
,
*!!"
enangc-
CIC. Tropbi cic. Tropbetam fujcitabit uvbis dominus de
lio prafdicatur lcgis
femint ueUro.
fatis Chriftum Vt rnin. Magna csecitas qucm verbis nociciamcontcmnunc. cognofcunc ,obgeneris c Fabrifil.ni. Non fine re voluic dici fabcr filius , non il-
& ptophecarum
b
vocibus comprobant.
&
ln patria. Id efT,tn populo Iudarorum maiora aucem fa-
cic in gcncibus.
t c ntnfecit. Fccit virtutes aliquas, fednon multas.ne increduloscondemnaret. Vel defpeduspauci facic, ne peni-
Jjuj
qucmputant,fcd fabricatoris omnium.Scd buius facra mcnti
tus cxcufabiks fint,maiora
autcm
in ccncibus facir. b
^TCAP.
inflrmitatc parentum.
NICOLAVS
I
Quiprofert. Id
eft,
DE LYRA.
in
de fcientia
corde abfcondira
-peitra. id elt, auftoritates vel proccffus noui Sc veTôua terisTeftamcnh Ex quopatet, quodcpiicopi qui fucceflores funt apoiioloruro dcbent habcre notitiatn vtriufque Teftamcn.
&
9 ônnehice/ifubrifilius. ?Ideft, Iofeph,qui vtdiciturerat faberiignariuj,& ipfe putabatur ciusfilius, vc habeturLucx

tertio.
10 Etfratres eius Ucohus Simon ludas, &*c.T)iJofeph cuntur autem fratrcs Chrifti ,quia eranteius cognatigerma-
&
&
&
i,incuius fignum portantmitramincapitecumduplicicorHU. mul3 Etfaftutn efl Poltquam cuangelifta dcfcnplit Chnfti documinrum hic dcfcnbit populi doftrinam eius tecipstiplex
.
ni,nonquia eflcntdeMaria&lofeph
gencrati cognitam a Iofcph poft natiuitatcm
,
poft natiuitatcm
,
ChnciTe
fti
vt dicit Eluidius hzrcticus
qm
dicit
Mariam
* lu:il )
erw
ChniU , fcd hoc fupra imgenc-
de patna fua propter pauquia ei inuidebat,& ipfum d;fpicicbanr& in hoc pertatem generis, urationabiliter mouebantnr, quia Dauid quifuitradixregum cximins prophctarnm.ru' r paftor ouium, &c tdco ifti ex malitiafuafafti funrinepri ad recipiendum dotrinara Chnfti&
re dcbentis iropedimentum
,
1II1
probatum i.cap.Sequitur. II,. Vnde ergo Quafi dicat fi non

.
cft
h.ibct excrcitio vel cx
re,
&
habet ergo cx dzroonc.
E*"
ideo fcqait ur.

virtuti
12. Et fcandalizabantur . Attnbuentes debebat attribui virtuti diuimtatis.
dzmonisquod
cius miracala,
& hoc eft qnod dicit.

lejus parabolas
,
4 Cum confvmmafftt
fos &
5
&c. Pocens
.
difcipulos
tutbas.
vettit
Ttanfutinde <jr
inpatriam fuam
,
id eft
vbi ruerat cenceptns

rus,vt fupra
* nntritus
licct foiffct in
in Galilxam Bethlccm na-
1 3 Ieftts autem dixitcis. Quia inuidia naagis cft ad patriotas ad propinquos quam ad extrancos.Cuius ratio eft, quia inuidia eft tnititia de exccllentia aitenns inquantum apprehenditur,vt proprij bom diminutiua, cxcellentia autcm alicuius dillantis multumnonapprehenditun, vtproprij boni diminutiua, pro-
&
diclum
litcras
eft.
,
Docebst eos
m fynogcgis eorum
ita
w mirarentur
Quia non
pterquodmter artificeseiafdem artiseftmagisinmdia,
& cafub-
dem ratione inter compatriotas

14
15
ditur.
Sequitnr.
erantJindigni.Caufa
videtam eum
difcentem, ncc in lege ftudentem, proptcr
Etnon feiit uittutes multas.Qui*
quoddiccbant.
7
S
id eft notitia fcriptnrarnm. Et virtutes. Quafidicatnonhabcthzci Dco , vel exercitij iradio , fed magis a diabolo , quod argvunt cx ignobilitate fen
infir-
fnde hmc faphntia htc.
TroptirincreduUtatcmillortm.Nont*mtn nnllas.quiaibi
aliquas virtutcs fecit, vt non habcrent cxcufationcm de peccato fno vidcntcs opera dioinitatisin co.
CAP.
7
Vnde huie fapientU h*c.
MORALITER.
fauro fuonoua. Thefaurns ifle eft facra fcriptura continens nouum vetos Teftamcntum , diffcrcntia fecundum
Hoc antcm
dicebant de Chrifto
,
contemptibiliter proptcr paupertatcm parcntum

ditnr.
vnde fnb-
&
qnorum
timot tc amor, crgo prxdicator doftus de thcfauro fuo profert veteraquando prardicat terrcntia , ad incnliionem dimnitimoris,
Auguft
eft
9 7ipnnebiceflfabrifilius\tWs fimiles funtilliquidoarinam pauperum religioforurocontemnunt & diuitam veneranrur,fecundum Ulud Ecelcf. dccimo tertio. d. Diues locutus efl omnet
tacuerunt,
efl,
ad amjplcxnm diaini amoris.
c^noBaquandopt*dicatdemulccntia,inducens
& dicunt
& uerbum
,
&
illius
ufaue ad nubts perducentypauper locutut
quis
tfl hit.
Vnde
MORA*
*Jt
A
lar.ra. lnc.#-.
4 (
Glof ord. & Nicolai d cLy ra.

CAP
X
l
2^1
D
T 1 1 1
g r/w/rpo^/".PoptiIurnrimebat,fi dam6rfuperabat,pro
.
Hj.l.C.Pj
c . *r l,/.f?r-,Kor./rniT M:rrdcs tc.omma.qua: ficbanc abco.fc bcGtabacôqcfdicC I-7oiew#w4iAwr//c-r..rfpf.Liic.isv'eroica.AuditjitHeror, a qutbnfda .iquibufdam.qund lojnci rcfuetcX aicH/c rfi /<uwrj.\ cl COW Llias app.miit. qtiod crgo
homfqno,Dctim pnftyoncbat Titn-r De'i corrigic.cimor fcd volunta em rn rv;'i'fc!t,vndc,&auid.ores numdiiTeric, rcddit ad crimen.quosafiquandol '.jr.-ndicacnminr. h DicaHtcm. ?< Hicronymus. Nuliumaltum inucnimus
oblcruaife
talis (ui
,
tle
macu<
quonind
I
imoiutuliti
ic
nirar lo-
k:iicnr:a pofl :cm dixic
,
,
vcl
ûttibofinio
adhucdubius emm vcrbaad
hcc
CAp. xiiii. N illotemporcaudiuid* herodes retrar

chafamamlcfu, &aitt
pucris
fuis
:
diem nanifiHero-
dem 6c Pharaoncm,
1
2.
vt
quorum cracpar
,
vtiii-
impiecas
natiuitas.
i
cffcc
vna
.
queieluUnt. *
flxn.4'-
Ch-\l> ltomus.
&
f
aUijaue.-at.
gru ut virtus Nam dcninchim Io:m(icm Hcrodcs foinu dauic , $c dc rclurrc.
Vidc
quam
ma-
Hice(rIoannesBap'ifta,ipfe/urrexita ideo virrutesoperantur in mortuis,
Cum
iuramento
Lm
&
Ad
vt
hocfortc mraux
eo Hcrodescnimt tcnuit
Ioannem,&
occaiioncm para rct.qua videretur fa

ccre muitus quod f.i
cu-bat
Iponcanstis.
[
ctionc
tur.
tt<.4iA.c.var
philolophaait
.
populi.
FMtrTadhuc uiuente.mortuo
talligauiteum,&t pofuit incarcercm vxorem* fratris, propterHerodiadem Icx. e m non uroliibebii
"
p
N6 etiim lioc implef E

fetdealiquo am.ito
fui.Diccbatenimilfiloanes.l
Et
noo
1 iuftitU
licettibi liabere
deuiat
cjni
cam
cMfil.
Ec
Nota
.
inui
Faale
non
lul et
Denm
.n
quod implcuic dc
pVopheca:quod&
re fecirlet.fi cxcufaJM
licerpt>Hec.
dia.Iudxorum Hic
alienigcna furrcxine Ioanncm qui nulluin figuum
dicit rc-
volens illum occidcre.timu it populum,cjuiaficut propbcta J Nonsintum uopulus.fed &H*Ic" S
U
1
eum habcbanct Dieautcmnatalis Hcrodis

Triclijiio;
faltauit hlia
Beda.SiquidnoS
>C6autfj?c fccic.IHi Icfum coc

{cof uiuliua.
,
Herodiadis in mcdio
iuramentopollicitus
cit
& placuic
ei
Hcrodi. t
Vndc cum
poftulaffct 7
forcc incaute luraf-
:tunbus approba116
feconctseric
quod
ti
-
tuan
rcfurrexulo
dare
contcndunt. c *t ide o.Scnferunc
crum quod maioris

gctccs,quani
virtutis funt futuiri fancli a
mortuis rcfur
fragili
carne grauati.
,
bbferuacum fafaccc peiorem vertatur in i exicumjibercillud filubtion mucandum noueririuis,ac- magis iaftantc confilip neceflStacc penurandum nob s.qtiam pro virandopiurib irPl
quodcum que
H<ra/w/m.'Qiiiadixicdeopihione rcfurfeaioniscum nihildemorte dix ifet,rcuertitur & narracqualiter,&curobierit.Herodes ifte , & Philippus fratrcs f ictuht fil Hcro-
aliud jriiric g r auius elf- diuertcn Jum. Denique turaut ptr ao-M minum D mid occidetelâbil viium (lultum impium,atqur omnia 1
&
dis,fub
quo donvinus fue,ic m Aegvptum, Hoodiadcm -pxorem. Herodias filja ATtha? rcgw quam
q t/4 adUiuittpertinerent dctti'<tiri , fcd ad primam incercciiione Abigail tcmin^pr. decistnpi remiflt minas.rcuocauitensel
in
ip-
deditHctodiintfcpatercuhcPhil:ppo,& indoloicn.cius
imcoillius.
f
Ucct. Herodes forfitan legcm ludarorum loannescum ab adukcrioprohibcbac ldeo
vagina,hec aîqtndailpefetali per u io ptraxnTe doluic. Iiidorus. Non cflconfcruandum facramcnrumquo maii
>lo
cenebac,c5:
qmfp.am adultcra- pcrpcta A am cum eam.mendi fidcmpolliceatur , tolerlr,| us cnmi h cfr non inplcrc facramcntum,qtum inaiietc in fttiprov.
Iutn.,ncautc promjnitur.velut
^jimuit
Con-
NICOLAVS
c a
p.
YRA.
fextffc
Herodcs en
a mortnis affeteh it rum facere mirawla. Qîa frccrat m> ittonctn .rfc mnrte Ioan is, tdco
i
xrnr.
piomityationewkfaeliip**
llo
ccmp
c
>re.?')fiti
rabA ca,h
pjnitur buws promulgarionis cvhfiVmsi o. Et hoc cx dfitbus .frimo exfama nominis. Seckndo cx -iH\ miratulii,ibi<Zuoclciirr\ aidilfct lcfat.Tim
Lt diuidirur in dun,9_apt 1*0 cflendtt interfetJionts eius caufan,. Etfc> u d<> rnoiu ordi*t,wi. Dicautem natalis . Cau/a autcmfut ifta,quia Hcrodtas, qu.tfutt fil'0 jfriftt>btli,& fornr Heiods A^< pp*,c? eptis buiu\ nwi,CT
btc incutemaliter usltndtt
modum mortn.
&
>
J'bil ppi fratris/ui, feitt*>dtrm
quoddun
lofrf;hhi,& n*agiitet in
/a
fl
hdnui,
.7p>imooflrnditfa<nam <pftu< Cbri(li.Sccnridr>,'X
bnc
inci^
mortem Ioannis , ibi.Hcrodcs cniivXt'tcapr;mu inta<>tum euid'eittia t quoi sdurrrcdumjuod miraculaCl" tfii fucruttt eius fuit tntet vttltarii bomincs,ftdintet magnas pcr non ftlumfama
dtntaliter narrat
ftorti>,fuitioniuncla matrntwni!ite> Tbittpufratri R<rod'-,,tj.>htJ^k tr it licr umfn undum . lpfum autem adan.aoit Hcrodn
M nto,& ideo eam abiiulir f auaucwer

H roHades ,#
f
'
lcgem
amo*^
1 .
f>
air> f't>,dc
>obtntate tamcr
fonis,& princfs.Et hoc efi quod -rodes. Dhitur antcm tc'rarcba,qu>.- bxhebatquar X Auliuit X*m pancm regni l*da*.M rtnt cnm Hcrode Jtfctlokii a qui tnterfei:cit.
ipfius ret eius
boc crat eiillicitum,*tv uer,tceiu>fa r habem vxorcm.low.nes autem virfanclus tuslus de hoc .r<iu:bat
7 rodem,p>op er quodtbeoi C.iptustfl inc4rcera'us,qttia non ittrit cnuiin rrfjcere , ne (edttionem pnpnli cxcitaret contca
&
&
ait
fe,qttii
cit innocentes y <U'if<meli
rejnum
rius in du^mcd.ctater.tta auod
Ar
omt.Ci repi'tba>t
cbeLtus filius eif
tjftut
medictatem,
yt
fup<a
ditlum
efl z.ca. îlia
M-r.em meiietat d uifa fuit in dtas pa
erant itvtiores I altcraVh;lippo,qni t paricrc^t , a triras quod fl q'tt>

1
fs,ty vn* d IM r\ fftridi , '' T? rar-:'ha,a quaita

fl
&
Dic autrm
nat
toannrm fanSum prupbetam. . Htc ponitur moius wortis
"tpftus.Herodias.tti
Umcns ne ad prsdicatitncn Joatxis Herodespenittrct,<& ipfamfa* tfi rcdte< Lt,ZT per conftq>iens cum p> iori >nanta a quo rece/Jerat cum
pericul
I'<annts
>
%r
pr-nreps,^*
;
ie*r>aac<et
idr.>
excogttauit
modum
princip bitur :nnuatap4ttc,-ontam-n!ii'b't'rrrx,qu..it\t>M4ni <drnrnrhm fupcrb am x 0b1lHlcr.ini j Tnl.t j ifjmcujcg u nihabcmilS icg' Vndr xeruntcoram Tihto loar. 1 g.c
Non
einfdem dolt Hcroles co fctusftaHqîe fditione oopuli , it,vi vidcbiiur.Et boc e(\ quodduitur.DicMtcmnataUs.IfiaerJt
&
quo<-n<dniriterfica>t'iur
fl
Ceftrem.
Vttfuhui,
conjuetudo apud antitfuos, qu >i principes folcmni^jbant tliemfu/c 114 timtatis, ^r dtem etiam natalis impci u, fni,in qno /cilictt coi cnabanftr.ln
illo
Hiccft Io3n.Riptirta.Opiiio;ew//w<*v''n looucxthtmdeimmort.il tttramma.cr r< furrtClionc fn :t,q>tod poV. rrf<rreili<nein b >3
tno
(it e.xtelleorjnrit
crgo ftfto.
6
7
Saltauit filiaHerodiidis
firtut:s (tu
m
.,
in >itafu4 nonfcctffct mirai ul
tc,& idcohctt lnanncrBapttlla :fkumn> Hirodcs credcns tum fura'
fpofttione tnatris
idcfl,tripudiauit,&hocfuit,exdi-
tpfiu
HoOih'.
VndecuniiiramcntopolliciciiSvftci,iS:c.
rcxiffe
Ac_
ftatem Herodis,nec proprer infidiationcm Hcrodiadn Et in hoc
U 0~R A
X
lnill*'
><ltn )]rr dr\
tctra<-c>>-
E R. fvnam c?"C.ScquitUt
-
ded.tcnemplum prxdicaronbus
omittant conltaniiam
y
f)ic
cu.in.',elij,vt
propter
talia
non
| Hicetlloamnes. dixcrutn eo< fnrc

.
Omncs
maiorn
.
crcdcntcsrciurrcctioticmmotuoruro.
virtutis pottrefurr
verir jtem
pracdicandi.
clioncrfTquaman tc pcr quod moralitcr gntficatu,quod rcfurgentei dc inortc culp2 miiora virtutu-nopera debent ficercquam antc , trtlic oilcndatu fc Dco gratos He fua refurrcclionc.
Icrhocqaod ;n tonuiuioloanncs prarcipi tur decollari ad falcatricis pcruionem & fuac matnt alultcra Oionitionem.ollfnduur quoH multafiunt proptcrcrapulam, 9c
a'ttem nata
s.
,
iwulicrum malitiam. Eccl.i^.a.\'iiiat
>
&
Dicebatenim.
Non
uUcrci apofiatarc
raitten* dicetc
vcritacemproptcr p >tcftatcm
tiuuut ciun lapicntei.
*o4
2 53
JZ
a
Matth XI
difcambcnnbus. vidcbatur Talis quippe
.
Cap.
difperfifle per
.Xlllfc
2^4
D
Contriflatus.Vt
F.t dit olii.
eractriftiriaHcrodisqualispenitencia vidclicct Pharaonis.
camprs,& rurfum collc&a ignecremaflc, ac denuo difperfiffc. Atfuerunc tunc tcmpons ibidem de Icrofblymis monachi, qui mixti Paganisofla legcntes , maxima corum parrcm congrcgauerunt,&: adpatrem fuum lcrofolymam demlerunt,at jiic,mifiteabcato Athanafio Alexandria cpifcopo , ibiTiMeute,ne Herodes,aliquando cum
fratre fuo conuenerit.
Minutus cft Iohanncs capice,cxakacus cfi in cru ce Chnftus,quia illius fama dccreuit,iftius crcuit. vndc.Illum
eportc t crefcerejnc
auttm Mj/w.ln^crucaco capitc Ioanni5,oftcn

I
duntur
IudtEi ChriYJ
{ i
flum(quicftcapuc
omnium 'propheta rum^perdidiftc.
abco.
i
Atilla pracmonitaamaftrc fua, damihiinquithicindiVt fimulator oftendit.ia qu

fe reurainnuit.
que feruata vfquc adtempora Thebphiliciufdem vrbis

cpifcopi.
Triftitiamjrzfercbat uiftcie,
MORALITER
Mors
J
loannis finc
fignificatlegis,
cum
*
litirerur in mente.
fco caput Ioannis Baptifta:

a
it contrifta tus
Vt omnes
eft
rcx
qua
Sub occafiane
pietatis
imp ms
propter
,
Ioannes fiouram
legis
fliit
dutn iutamento fcelus excufar.

fietent confortes fceletis.
Aliat iuranenta.
renet.Hcro-
fimta mcrito migra

tur
ad
Chriftum,
iufiura'ndum autem
& cos qui pariter

illicitas
rccumbebant
iuflit
In Fafcalibut diebui.
dcs (ignificat popu luludaicu, qui fibi

vclut
tilis
quicftfinislegisad
ioftitiam
denti.
/5
&dccollauitIoanncmincarccre . Etallatum omni crc- fcdari. Mifitcjuc , illa attulit matri cftcaputciusin difco ,&datumcftpucllas ,
vxqrem Gcn
&
dcm
populi de eoparente proge
Ambrofius.
Vt habeat in pateltate linguam.cjux
nuptias srgnit.
niti fociauic
mfidc
Turpe quod rcgnu profaluationeproTnitritur,crudele
su'a?.Et acccdcntes difcipuli eius

'
.
tuleruntcorpuseius,&fepe
ioanne.
pafl;
eft,
licatem.Quodquia
t
6 ?
p
q$
licrut lllud
& vcnicntcs nu nciauerunt Jdu.Quod cum audiflct

,
Qaod
..^
vetat Ioanncs tan-
morsprophet? pro
lUliUrandi rellglO-
e j i fus,fcccflitindc
a
in nauicula
Chrilti ficrer in
inlocum dclertum ieorfum.Etcum

^' ment '*
quamlcxclaufa tcnetur,& vocem da
Cuio przdicatio
jcnubus.inukitudo ciedidu
ne donatUr Quanto tolerabili-
eum. rdorcm oftenderent.

in
renon permittitur. Ad vtimuminnata

li
audilTent turba:,fecut? funt

Amauit.
cum pcdeftresde ciuitatib.Etcxiens

a
us
tali
facramento
fuiflet.fi
Magna retributio
borisieorum.
periurium
vidit tur bam
tame pcriurium dicipofiit.quodcbri-
multam,& mifer tus eft eis,& curauit laguidos coru
Herodis,id cft, in cxpletioe naturalis voluptatis faltat fiie lia.i. exultat praua voluntas exinfidelirateorta.
usmter vmaiurauc
rar,quoddeieratus inter fakanciumchoros promiferar. *
lat
Etpoftu
Hieronymus.Legimusin Romana, hiftoriaFlaminium ducem Romanorum,quod accubanti iuxta fc meretricula?,
addi ad delitias fuas caput Ioannis.i. auferri Chriftum dc mtelle&u legis,& pcr filiam defertur matri,quia per prauam
voluntacem
fatisfir infidelitati
Qi.iofatodifcipiili Ioannis.i.
i
.
decollatum,accenfus fit,vt reus quidam capitalis criminis in conuiuio trun catctur , a Cenforibus pulfum curia,quod cpulas fanguini commifcuerit. * Gregorius . Deus fuos fic prcmit in infimis, quia videc quomodo munerec in fummis.Hincergo vnufquifquccolItgac , quid illi finc paffuri quos rcprobac , fi fic cruciat quos amat. c Et fepelicrunt. loannes apud Ss-baftcm occifus, apud Maeherunta fcpultus eft.Narrat lofephus vinctum Ioannem in caftellu Machcrontam addutum,ibiquc truncatu. Et ccclc fiaftica hiftoriafepultum eum in Scbaftc vrbe Paleftine,qug
quaenunquam
vidiff? fcdiccret
homincm
auditores lcgiscorpusIoannisfepcIiunt,ideft,carnales infe obferuantias cxtinguunt,& fic a lege ad euangclium vcnien

tes,vcrbi
Dei
auditorcsfollieitifiunt.
J
Quod cum audiffet /<-/x.I oflquam apud ludaros lcx, Sc pro pheta caput perdit,& vocem , Iefus tranfit ad defertumcccleilx locum ,quar antc non habcbat virum. c Stceffit Non lugit timorc, fcd feceffitparcens inimicis ne
.
io iungcrcnt ,dansexcmplum vitanda; tcmcritatis. Vcl fcefu.vt probarec fidem crcdentium, vn
homicidiumhomicid
de.E* cumaudiffenttHrb&j&c. f Vcdc/lres,&c.Froprio Iaborc,vt ardorcm mentis oftends rcnt . Rclinquunc ciuitatcs,ideft,priftinasconuetfationes.
quodamSamariadi&afuerat, &atempore luliani principis Paganos inuidcntes Chriftianis,qui fcpulchrum ciuspia

follicitudinc
Habcntvoluncatcm
fednon vircspcrueniendi. Ideolefus

.
obuiamcxic,& mifcrcus curac,vc plcnafidesftatim prcmi-
frequencabanc , inuafiuc
monumcntum
ofla
um habcac.Ecccquancudcledaturdeuotionccjrcdentium.
dif-
&
Fejpere
NICOLAVS DE LYRA.
*
Atillaprarmonita a macrc faa.Tetiuit caput Ioannis. Et contriftatus eft rcx.Hoc tantum fuit fecundum
apparttiam
*<*rcprimendum populifeditionm.Qjed patet primo, quia voluiteit,
ie carcere.
5 tus
Ec fepclicrunc illud . Samaria dicebatm.
Scilicet,in
SebaRe chitatey qut
antiqul*
primo occidere,fed retardatut fuit tantum expopuli timore. Sccundo-, qttia fitellet eum viuere , non interfecifiet eumprcpter mamentum ituiatn promifliohc fatlu in gene*ali etiam cumiuraviento non intclligatur ahquid illicitum \uh obligatione cadere,
Quod Clj audiflct Iefus . Hic ponitur confirmatio prtditl* ioUrin* ex ChriSiimiraculis.Et hoc quadrupliciler. Trimo,ex fanath nelanguoris multiplici(.Secundd y in multiphcatione panisjbi. fefere aulem faclo.Tertiofm calcationemaris,ibi.Et ftatim impulit. Qarto cum transfretaf. in fanatione infirmorum ad tatlumfuA vetlisjbi:
6
&
cuiufmodi erat inter
fet.In
primaparte dicitur fic
QuodcumaudiflccIefus./7/f,
feclio
Ioannis.Tertio,ciu
a non esl verifimile^quod propter faltationi
ynius puclU
promiftfiltfub iuramento ctiam medietatem regni fui dare.vt babetur Marc.G.Et idto credendum cfl,quod totum fuufitlicium
yt habcrct occafionem apparcatem intetficiendi Ioannem . Ita enim trdebat hbidine m Herodiadem,quod voluil fingere tantam malitiam.
mortem loannis propter dotlrinam veritatis. 7 Seceffic inde.ôi timens mortem , fed oslenieret,quod aliquando el~l cedendum malittA buman&. g In locum dckrtumytdaretpredicatoribus rerhi diuiniexem
redire ad locumfolitartum,ad cor plum aliquando recedendi a lurbis,et
^^'ôôrf/e</>-.Etcontriftatuseftrexpropter iufiur .Totumcfl intelligendum fecundum apparentiam,ed rcprimendum populi feditionem y Et eodem modo exponcndum cfl de ifla mattria, quod dici*
turMar:6.fequitur.
rigendum proprios dcfeclus , qui contrahuntur eX conuerfatione cum hominibus , &ad vacandum orationi,vt ibi pradicator hauriat quoi
poflcapopulis effundat.
Et allatum eft caput cius
^
.
Eccumaudiffcnccurba*,fccucaefunceumpedcftrcs.
E*
Trimo enim allatum
efl
in pr&fcn
tia Herodis. Toflea in Ierufalem. Et pofl in
quo patet quodpaupeies fcquebanturChriflumequosnon habentesi

Sequitur.
ftium,nunc autcm dicitur effe ^fmbianis.
^tquitaniam apud Eugoli-
4 Ec acccdcnccs difcipuli cius
io Eccurau{rlanguidoscorum. inquovcrboikiracuU
omnis infimitas. includit,quia nomine languorit intelligitnr
de
multa.
tulerunt corpus cius- scilicet,
Fefbere.
M
cft
propter timorcm Herodis,fed vt oftendcrcc, quod aliquando dadus
Quod cum audiuiffet lefus,fece(fit inde in nauicula. Non
ORALITER.
eranctemporc perfecucionis. Er cum audiffent turbajecuufunt eum pedeflres ie ciuitatibus. Adhuc popularcs , & pedeftrcs magis vadunt ad fcrmoncs
S>
ux!ocus,&:condcfcedcns fidclibus infirmis qui fugituri

cranc
quam diuiccs,& cqueflrcs.

Vefpere
,J
tf
Glof ord.&NicoIai deLyra.

.
256
D
A
Hîl.f.
ad eum Reced.t Icfus dc h> Vefocrtautem fatto aceeffcrunt obuiat, &: d ., vad.t ut dcL-rjom.cutbx fcquuncur, quibus vd mtr.d.c,lrd vclpercquando lol c Hoc non iranc
a
juflicix
ociubirr.hMsniundiappri-ptfquauit.
wHmb.
Chrvfoftoinus.Cibacurus cos
dommus cxpcdat rogan
catholicam.Iubilci rcquics,quinqu.igcnerani myfteriocotinctur.Qiiinquagnanus.n.bis duutus ccntu facit,quiapnus a malisacbbus qHicfcitur vt pofl anitna plenius q.cfcac in co gitationc.Qu.da ignui qu i.cî.ipcn^quiaqiiidamfunrqui amalis ai5tibushabcnt rcqiutm.Cûidacenteni,quiafunc p a malis aclibus ,
I
&
... 1
quafl vbiquc prtor oon inlilitnsadim1 k ula , fcd vocacus. Idco auccm nullus
diVcfpere autem faaoaccclTeruntadeumdifcipulieius , i idotobirziuecunt * T*io

icmpota
a
prauis, cogitatiotn-
dc turba accol
tur- 3 ccntcs.DcfertuselUocus &horaiamprartcriir.Dimitte efcam emant 1 ldrft 1

fu:
bus habcnt rcquieta mentis. *
t,
phanfxis
libi
CLEMENs .^,
i,8,c
vcncrabanturcoim cum , &i. ntqucfa jnis fcnfum accipi cbant amoreinftan

t.c.Scdnccdtfcipuli
bas, yteunresincaftcllacma^ntfibicfcas.
vtlmrKlenufrntcumejoluini>anif.
Ieius
autem dixit
^
ALLlXfrugalicate
ac tcnuitatem nuhi
Non hibcnt necclle ire date illis vos manducarc, RclpoNon habemus hicnifi quinque panes,& duos pidcrunt ci
eis, .
quoquc videiur dominus fignificarecii

pancs bcncdixit , 6C
affbs pifces,cibi
ad Lcgii intelleftum
me
retrrie .
% .
non
dicuntjCibacos ,fcd dicunt, Defertut ejl
fces.Quiait
eis.
a
Afferte' mihiilloshuc
EtcumiumlTcrtur- 4
minus
exquilitipul
canie. Studio continentix calcata
/ot-M.Quodenimvidebacu Iu.lxis in
bamdifcumbcrcfuper fccnum,acceptis quinqucpanibus, b lutegri non in tot diuidcremur

,
CCeoM eflc miracuJum.
Vtno.furli.i-hat.etecordadocetet.
fc
cum
i
diccrcnt,
parare
duobuspifcibus, afpiciensinccclumbencdixit,&fregit,
S
. 1
& &
r
chrum excmplar ad
duccns. f lAccrptis quinqT&c. Acccpit quinqucda
ncs,
Tiuwfuid
Quipjiw
ao. tolij
:
dedcut fenlura.v itellingeient lctiptuia,<)ux pei miruiteiiuiaapo.1ol .nim

l
nonnouoscrca
poti.-i
mcnfn*
ftcndit.
deferto ?
b Kf cVpcropcraoW>T.tO.f
Mvilice
lU'4'J.d.
de'dit difcipuTis fui*

ln,cl!etu.
pancs, difcipuli autcmdcderuntturbis.
Edcntpau P ere,6cftui.bun,ur
uit,quiaveniensin carnc non aha qua

pixdicla erant piaecauit , 6c opere lmplcuic. g Benedixit.
r
Difeipulieius.CAT nales , &L de fucuro
miraculo rcfccbonis ignan qu bus didu cracin vi.im gcnti-
Et tulcrunt iaturati iunt ma'nducauerunt omncs , duodccim cophinos fragmentorum plenos. reliqu aS autem fuitnumcrus quinque milia vi.
Et
&
Cum
Manducantium
aperiens fcn fum , vc intelligcrencfcriptu

ras
>
um ncabicritis.
&murmurant: MyrticcF.irt.diunt Iud*i gcntes rccipi buonUD vocc vcitur lfaias Ecce gentes quaftfliila fituU.ltCXU Cmnc gcates auafi r.onfint,fedfunt coram eo Sed dominus per fubdit Icfus autem , &c. apolioios rcncerc decrcuit vnde c Dhmtte t*rb,u. D.u tft quod idola fequitur,idcoque non
,
.
dono intcrnx 8
fuauitatis multiplicauit. Fregit
cum myfiena lcgis in medi-
um protulit.
^< LaiStantius.Frangebat igtcur ipfe panem minutatim,car ncmque pifciumcomminucbat,&: vtraquein manibus cius
rft a nobis pafccnda pane verbi Dci
hm fJl
His non habent Marcus& Lucasconientiunt,hocpr?termilTo, ncccflc ire.Ioannesait,profpcdisturbisdominum qudiuif

.
Dimitte turbas
fea Philippo tcntando.AO/rie ememuspanes vt man.hi. Intelligi tur crgo dtfeipulos prius rogafle , vt dimitteret turbas.Poft. hec vtro verba dominum lnfpcxiffc multitudinem,&:dixii lfti praetermittunt. fc Philippo quod Ioannes mcmorat , Demdc quod Phil ippus apud Ioannem rcfpondct,hoc Mar cus adifcpulis eife refponfum commcmorat,volcns.kocin
&
Nonautemquinquepanes multiplicanturi fragmcntis fragmenta fuccedunt. Crefcit deindc plures,fcd materies.nef cio vtrum in menfarum loco , auc in fumcntium manibus. h Dedit difcipulis. Hilarius.Dantur Apoftolispancs,quia pcr cos erantdiuinx gratizdonareddcnda.Idcm autem u^, cdentiumnumerusinuenitur,qui futurus fuerat credituro rum. Nam ficut tn libro Actuum continetur ex Ifrael popuh infinitate virorum quinque millia crediderunt.
.
augebantur. * Hilarius
IVin.^.a*.
J&H.6.C.
exorecqtcrorum Ph.lippum refpondine. d bate illis. Prouocat ad dandum, vt illis fe non habetc tcftantibus notiorfitmagnitudofigni, vbietiaminnuit >quod
telligi
^f^KjiW.Secretioraqua: arudibuscapmcqucunt.nonsut ji negligcnter habenda, fedaduodecimapoflohsqui per co- f^ duodecim fignificatur,&; ab eorum fucecfloribus di
l.Cor.rd.
Luc,*.f.
Mofi,qui nes,quinquc mcncorum.rudibus cnim afpcra & groffadanda Animalis cnimhomo nonpcrcipitea ,quacfunt fpiricusDei.-intustamen latet mcdulla fuauiffimi fenfus.Per duos pifces prophc ait Qua; fcripta pofl refurreaionem tz,&: pfalmi: vnde , de me . funt in prophetis plurimis
.
per cos funt pafccnda ieiuna corda. c Quinqucpanesy&duospifces. Per quinq; panes,& duos pifces, totum vetus teftamentum fignificacur Per quinq pa. bene hordeacei.qui cibus cft iulibri
.
;
opcra geruncur,&: dc us infirma mundi elegit,vt confundat fortia. * Tertui.Panisnoftrialiquiddccutiin terraanxiepatimur '*' Qninque w/.Pro quinq; fenfibus corporis.bi funt qui in fe- " culari habitu extenonbus rete vti noueruc' Hic qnq; p.mi T ad huc neceife eft vt inftuuanf.Ni bus.i.lcgalibus prarccpcis
ligcnter inquirenda.Cophims
feruilia
phinos
&
lcgc,&:
alii quinquageai,alii ccnteni.Diucrfi di funt ccclcfiaru conucntu s, qui vnam faciut fcubitus,diucrii cat-
Difcubuere aucem
quatuor milia funr, Sc fcpte foC petfedione fublimes , &: fpirituali 1** panibus alibi narratur: Hoc miraculu panii gratia reficiuntur. Qiiod Ioancs ptermific, quia proximii erac Pafcha dics j^, fcnpturus fcftus Iudaroru . Marthxus vero &: Marcus hoc mox occifo f <@ Ioanqui
ld cft euangelica
mundo mcegrcrenunciant:
NICOLAVS DE LYRA.
Vefpcrc autem fa&o.H/c confcqucnter ponitur fecundum mi tacklum de multiplicaUonc panis.T>ic\t crgoVcfpcre autem fedo
1
comefiionem ad laudem
dti benedicere cibum.
6 Et manducauerunt.* quopatet,<jquod panesftmunt multipU cati inter manus ipfms.quia ex tam modico cibo non potuiffct tam ma
gna multitudo faturari,ntc tantxreliqnix rtmanere,quiaplusreman a principio fuerii De modo autem muttiplicationis csl dubifit
Ex quo pattt deuotiopopuli ad

a
licet
Cbriflum t quia necpropter noCiem im
quam
ninenttm recedebant ab eo.Sequitur.
Et h jra iam prxtcriit.dimittc turbas vt eun . Bgdeundifci

ad propria,& quicfcendi.Sequitur. Date dlis vas man.Ioannis.6.a.dicitur quod petiuit a "Philip
ali' tatio inter dotlores,quianon determinatur inlitera. Dicunt enim hoc fuitfine additione alicuius matcrixftcut decofta^d*
po,vnde ememus panesi Ethoctfl verum,quiaprimo interrugauit
efl corpus mulieris. Sicut enim dcuspottfl de nihilo aliqid modicum corpus in magnum conuertcrefiue additione mate facerejta hoc fuit f conucrfionem alicuius matericprt ri Jl\i\ autem dicii',quod
quiquod formatum
(um
tentans eum, quia fciebat quid effet fatlurUs,y>t ibidemdicitur Et poflead:xit illis quedhic pcnitur. 4 EtCUm iuffiffct turbam difcumbcrc fupct Uxrium.Idefl fuper berbam agri. Alpicicns in ccclum bencdixit . in quo dedit exemplum ante 5
exiftentis
in fubflantiam , vt aeris vcl huiufmodi panis,& pifcis, hoc videtur jtugjcntire fuper loan.6 .ca.dicens ,inde multiplicauit qn
&
cx paucis granis creatfegetes.Certum efl autem,quod creantur ex conuerfione materu prtexifleatis infegetem. fegetes
quepanes,vn de
co
Ec
ficmincarur.quod prxlati.&curati dcbenr fubditos jpafccre vcrbo d drma, &:facramentocuchariflix vnde&: Ioannes cuangelifla defcribenshcc miraculum prxmittit,qcf propc
)
O R A
T E R.
f Vefptre autem fatlo accefferunt difcipuli eius dicentes. Dcfcrtu r cfl ttus,& bor* iam.Vci hoc autcm quod pauit cos corpm alitcr
fignificatur
ci at pafca
ludxorum , in quo fidcles pafcuntur euchariftia.

Et
m
*f Ioane
^
Matthaei
fte,& Sol
?
iuftiti.T fe
2J8
.ibfcondiflc vidcttir .'"
itt
commemorant faJtum.VndecolIigitur Ioanncm im
D
,
rnin..nteeadem feftiuicatefuiffcdecollacumj&annofcque te cum denuo Pafcha rcdirec , myfterium dominice paflio-
niseUecomplerum
a Exceptis mlicrihus
& paruu .Scxus

a
3
fragilis &C
minor e/as
sut
mcdio Man.foliis Iefus in rerra, it.reft ecclefi a non rho afflicta fed & fcdata quia aliqnando vc prbrfus videaf derclirSh a Deo, fed Deus eam non rchflquit. vndcMarcus a\t.Vidit eos laborantcs remigandoYi.lv\i\on
f Tfauicula
aut
.
m Nnuis
MireTf
fMar.et.f,
t iutlic.
ivumcroindigni. Sinificat infirmos
l pugnx. b Et ftatim
viromm exceptis mulieribus&paruulis

bene ont rncmetn fuifnm * teircnii eleuat
t Et fhtirri
tcom-
pfens, &fidirtv.rttn videc&: cortoborac.
puhtkfus djlcipulosafcenderc innauicula:& praecederc
g Quana
ca
autern
To-
nodc
comfiulit
.
cum trans fretum.donec dimitrcret turbas.f Et dimifla turSk qui

.
pcriclican'
tur,
lefus difcipulos vt ait Ioannes
Quia
ventu-
N6n prc
fc fed
pro nobis.
b Noflc
quiacufehomo .tuccc
'
tri-
bttlatiortis
appropiricjuante dftiinul.it
opcmfrure,
ri erant vt f.icerenc
ba
afcencfit in
montem folus ora"rc.Vcfpcre*autem fatto io

b fsigniiicac labores ccclefein hocfcculodum tendit ad patriam.
confideracnihilinue nit nifi tcncbras angu

fti.irugt'&
^.^
arftusho-
cum rcgem,qut
etle
mira
a Dunt letus bierat.
culum pantim vidcquos fugit, dcces nos fugcre dc bonis noftrisfauorem. Cru cirixioribus vcro pro
rat,
^5
lus crat lbi.t
Nauicula autem in mcdio mari laclabatur flu

i Malorr.rn fîrituuBi flatus.
lmutr,
dibus.Eratcnimcotrariusventus.quartaafitcm vigiliano
Êili
pondu? c.tn
t h^brat.
*Comjtimt'nt prcfsuras Icculi
ftium.Scd quarta uigi lia dotninus uenit,ideft,i3m diluculo.cum mentem ad pra;fidiu
*
j.
h j6lis,venicadeosambuIansfupra
i
marct Etvidentescum
vox
.
Dei,engttquafi inter tcncbras orrumlucividet, quidiem nunciat. Lucifer ad

fcri
tMar.^.f.
ducipuli
,
vt para ptus occurrit, Ii fimus ad r;ducrfa ,

cauti ad bl.uida
j,
,
fupramaleambulantcm,turbatifunr,dicentcs:quiaphah* t tnotit coniuius <.:.moi U

Magni
t
ludicumert
lnceita
f ; Qiiu prope
eft
onoibui
tiinentibuscum.
pro
quibus nenosemolliantoremus. C Trdtcedcre eumtrans

fretum, donec dimitterei
tafmacft.Etpretimo'reclamauerunt. Statimquclcfuslo- y a
Conrradefpeiatianem
,
.
IKonphantafma.
lc
quutuscftcis, dicens: Ha'bete fiduciam

a
Quu vru;ue ardcntifllmz fidci cit.

ic
In peiforu przfenris
egofum nocccleux& labomntii'.

11
plus tres horas noctis, ideft , totam vigiliam matucinam illuminac adefc dommtis qui
fopitis pcriculis
ar.f.
twr.Quo preccdcrcnc Jârcus ofrcndic ad
litetimcrc
a
IntuaiufTonc nunt aqux foh.ix
Rcfpondensautem petrus o
coipus leuc
dixit,
donnne,
tu 8
pro-
cegic
ntra taturam.
fenit -trfeoc.Marcus
Bcthfaidam.quxeft
in Galilea duiras
ts, iubcmcvcnire
ad
tc
An
fupcraquas. Atiplcait: Vcnilibcrandis venit.Quod

rati
fit
aic: volens
prcenre
drea? Petri.cV Phl pp*,prop eflapnnm Genczarcth.quod dieitur ti Mare Galilca:, dicirur &: Tyhcrindis,aciuitate benade. Scdquomododicit Marctn pcfafto nn ractilop
&
eos,proquib. tamen utadhoram turbati,f d mox libc,
Ty
ampiius ftupeanr,
& gratias agant

fir,
quod ldcm fxpe fic
rurfle ad Bcthfaicfam cum ucasdicac hocipfum faclurn cfleinlocis Bethfaida:? SedLucasatinddcrtislocis non vicinis ciuicaci,camcn pertinentibus ad ea Marcus de ipfis
1 .
in paflionibus f.tndin uti . i lii vtde-iteu&c. Q,uia f^pc
vtcumaliquafubitodiutinaa'
Iibera
ttibulationis ot ittn fddacio,npn ftatimcredanit uera Iibera-
confin-b.ciuitatis.Vnde Lucasnodicit
quicftBechfaida,fed qui ert rnaducafie panem iuxta Tyberiadem,& indc difcipuios venfletransmareinCapharnaum ,qua: amba: iuntciuitates
jn Galilara
.
defertum locum Bethfaidf. loannesautcm dicic

in
tio.Ideoque pci mancntc priori formidine inrei)fa,ad tionem dingitur oracio

.
<%t
nattis
* Iiftinus Marnr.Non muratone corporisin fpiritum am- ^'hodo 17

uc ambulare poffet mare,
Dyonifius Areopag. Vcignoramusquomododcvirginc Uh.de dwinU nomimbut c* fit,i t;i qi;omodo fupcr mare ambulaueric
.
^/rwrf/r.Pauit turba
m vc Deus, afcendic orare, vc homo

fed vc forma
.
Nonquod omnn non habens in poteftatc,

tnimsimplcret.In hocofficium
poteftatis
.
ho
pietatis efl,fequicur lnftgne
miraculnm c Fefpere autem Merito dicitur hcc tepcftas efle in ucfpere, ûiaduccclcfiaincnbulacionccfc^diciturtflc quall innotte
bulauicdominusfupramare, feddiuinafuapoceftacefecic, quod ambularc alioquin non p6c . k E&ofum nClitc timcrc. Non fupponitquis,quiacx vocc fibi **o-}A. notapottr.mteumcognofccrc. Vclquia ipfeeft quidixic. Qui cft mific me ad uos
.
Dtftninefitu cj.Sicu es illcliberacor,

.
iubemcvcnireadcua
iniiutionemfuperandoprefluras
&
p
Et
NICOLAVS DE LVRA,
rit^vlftcuc oftendcrat fe
1 Txft*tim,&C.HicporitUTteitiummiracM!i<mdccakationc iomhum tcrrx in muU:pLicat;0"e panis
m,
diaexcrcitus t quartaergovigili4cfi vltimapars noclit. Exquopatct tfuodin tribus partibus preeedtntibus in periculofucrant .
4 Venic ad eos am.fupra ma. Ex pcriculo enim prsccdenti longo

tnagis deftdcrabant aduentum Cbriffi
.
ita
tfltnderetfedominummari>.Dicitergo.Et(i3.tnit&c.C*ufabictatetur, fed lL.6.b.babetur t yuia turbx qut, videral miraculum de multi
Ec vi. eum,&c.c ur . Vropttr vifionem infolitam . 6 Dicenccs , quia phantafma eft . Idtftâppantio
5
fientis.
reinon exi-
venire,& facere eum rcgem,ipfe auteprffcicnspracepit iifciputos fuos vltra mare Galilcd tramfretare, et ipje folnt fugtt :n montem^vt poffct ibi patrem orare. Vt in huc dedit nnbit txempUmbtmilitatisrfuia quefttus ad bonorcmfugit,ut hic babetur, tfu^fttus autem ad mortem vltrofe obruiit^vt habetur lo.l 8. 2 Nauicula aucem in mcdi o mari.Er quo infinmtur , quod Hli
plicatione panis,volucrunt
7 Ec \>rxtimor3.Tinientes,ne e/fet apparitio alicuius fpiritus mali ideolefusajjecurauiteos diccns . go fum . gni nocere vokntis ,
&
Sequitut
8 Rcfpondens autem Vc.In tantum deftderabatfocictatem Chu

fli,quod nolebat expeiiare aduentum tius vfque ad naucm,fed v< l bat occurrcre fup> a a<juam,oblitus prjt amort Cbridi aquepericiuum . Et in boc apparuit maius miraculnm,quia non folus Cbriftui virtute dtui
nitatis fupra
qui carent Chrifli focielate,exponuntur tentationibus.Sequitur . 3 QuartaautcmvigiIianoft;svcnit,&c. Ifta eratconfuetuia

in
txercittb 4tntiquitus quod nox in quatuor partes diuidebatur y in awtlibetparte diuerft militesfibifuccedentcs vigilabant sd cufl$-
&
aquas ambulauitfedctiam Tctrus eadent virtute ad ip-
fumvtnit.
iiam
Videns
MORALITER.
I Etflatimcompulit lefusdifcipulot, &c. Perafcenfioncm in nauiculam figmficatur promotioad animarumcuram quamnul-
tuum in abfcondito.
2
"tâuicula autem in
.
mcdh ma. Id]eft,
ccclefia
turbabatur perfe
quutionibus I Qârta autem

turbari,fed
pollint fufbnere
vigilia noclit. Permittit ertim fuos
lusdebctafTumcrenuicompulfus fupcrions auclontatc. Hcbraco. f.a.Nec quifquam afTumtt libi honorem , fed qui vocatnr a Dco unqoam Aaron
.
non dcbclian,faciens cum tentatione proucntum,

,
aliquado pervt
vt dicitur. i.Cor. io.c.
l\efpodens
Ef dimiffa turba
afcenrtit,
^c.Sicut dixcrat fupr.cT. a
Tu autem
tuum
autem Te. Per hoc autem quod timens ccepit fub.
ooraocnsintraincubiculum
tuum^
mcrgi,repnmitur aliquorura prxfumptio, quiarduapetunt, in
daufooftioora patrcm
quibu dchciunt
Tom.5.
Qi
Glofiord.&iNicoIai
f
ra.
260
./mf.D-hunwnodcfpcransadiucorio, mcncecalcatrrciuiris.viklutucontoimii.
|
f In
c
terrjtr.
CeÂ'.A]!cg.Gcnc-f.ic,i;ucrpr<rcatur,ortus prin- I)
bJmkiLlMtfypir.ULclKim (upcr aquasambulac.Necrgo

duhites
buiiuic
punv Pcr ivjHimcrô ip^^-JoMjm&nau.s, mccjligedu clt tcelcfumdc petfcquucionibusl.brraramaDominoduad litfus.i.quietem vbi paradifi icltiLuetur harredicas Sc primxfioUiucunditas.
ci
>
Chnftum
.
vcruro corpus cfic
quu fupcr aquas am-
J>upcr
marcimbu Etdcfccndcns Petrus dc nauicula arnbulabat fupc.rtaquam loacm vekimc .">.

f Feiftquu
>
Fimbriam ve.&c.
dett,minimum
ma
'l*
,
fcuclccic.uorto J uiruxn poteftacc.

rgifaof, nmatc obliuilcarur,
dorxim.velcaroqiia
nc
infir-
ncputccfc- iquJcm Dco,& nciupcrbuc,
Vidcns verovemam validum timuic. b vt vcnirctadlefum. Et cum cccpiflct mergt , clamauit dicens , Domine faluum fed Dei raifetcnti. cutren uÛntis non
lav enueiu ,uxUium,c]Ui
clt
advcrbum Deivcnimus,quequicrcdondo cangic,ab om nimorbo lmpiccacis

fanacur.
5
ncque
ti,,
'
Qauvel
'
Sic nullu, ptstiertinatus pet.t.
c kuumctptfet&c, Paululu reljnquicur 4 tencacioni, vcaugcac fidcs, vccnuncrcdidic fc cius
mefac. Etcontinuolcfusextcndcnsmanum apprchcndit unun, innmira

puua
timuii.
Afdebat tidcs IcJ h
in
ttalut,
Cbrvfoft.Nosau
hh
M*a
in hoceinftenditut,<]tiodnott
doimuu
anuiiii.
tit.
ccm nonfoiumfimbtiamaut vcftimen
eum,& ait illi.Modicx fidei,cjuarc

d cranr, veneriint,
tf
1
dubitafti?Et
cumaicen-
Nama-Scveftorc..
tum
Chrifti habc-
impcno
fuftcn poifo fluctibus

tari,
diiTctinnauiculam.ccuauitventus. Quiaucemin nauicula
mus,fed cciamcorpus cius vc comedamus . Sj crgo qui fimbna vcitimcnd

cius tccigernnc, taatam acccpcruot vir
ucdummcrgi.
&adoraucrunc cum, diccntes. Vcrcfilius

Gancfat gcnetan, auram ex crifpautibu
tur,potTcciusyirtucc
faliuri
*mtainuicinialoci.
undi.
d
t
Ccffauit ventu:.
h\
Dcics.Etcum tranfretaiTent vencrunt intcrram GcneTar.

a Alij
tuajare
alij
cjuocjue facie
Dcus M >:..!< quocumquc adcii, graoam pcr mox vmuctfa bclla

quickunc. C Et adtraueriint, &c. fihum V.lo
Ec
cum cogiidutfsent eum

a
viri loci illius

filute
mifcrunt in vnialioruna quxicbaot.
Migna fidcûod non comcst
fuotum fed
iigno fquotqnot. jx-jconrncntur, cur c 40 Arrius crcacu-
uerfam rcgionem ilUm,& obttflerunt ci omncs m.ile habetcs , & rogabant eum vt vel fimbriam veftimen ti eius tangcfalui facti func . g rcnt Et quicumque tetigerunt
.
!
tutcm.mulcomagis i qui tocum ;pfum fu
mcnc Vc cx
.
vcfte fmiv
bria
iracxipfo virfpincus
fandli
cus
qux
falucem his
In
qu.i
apoiiolis daca.
rum ciic pcxdicac
tangunt,miniftrat
NICOLAVS DE LYRA.
I Videns-pero
ventwn validtim rimair.PermiiTuv
eft
autem Petrus
iicuc
cxtitnorefubtnergi.vtcognorceretpropriarafragilitatem, dinnutatem. Seqmttir. cxfuafjlu.uionecogaomt Chrifti i M-d ca li. InUoc n.apparuitparuitas,fidcnn Pctro, quia ex ambulauerat , de quo ad przcepcum Dei fupr r aquas Iiqeidas debebat. vcntocontrario timerenon fc Chriftus dominuaris,ficut ia 3 Eicumajctn Ia hocoftendit oftcnderat fe dommum maris . dcambulatione fupcr aquas 4 >+ji autemîfcaUo. AdQratione,fcilicct,latri^ quc fob Dco dcbetur.
5 Dttentes Vercfilvn De/,Dicitur vere.id eft, <e, nec per adoptione, ficut fan&i, feci propne
veftis. Homines.n.terr^ Gerafenorum pnuscognouerateumiraculafaciete& dcmones ciicientcm vt adduxerut habetur.fup.S .c.& ideo videtes eum cognoueriit, ad eu oes infirmos tllius rcgionis,fciercs,qucid pptcrat eos ctirare & quia non potcrant prai multttudine eurn tangere . Idco . eum vt velfimbriam veHimentuiut tangcrent.Potti^fygabant at enim Chriftus veftimctum fac\om ad modum jfudeoru qnibus erat przccptum, vt in angulis palliorum fimbrias mfcreret y
,
infirmitatu ad raclu fux
&
vtfup.habitumeft.j.c.Etilla cratpars vcftimenti.qux potcrat

facilius
tangi.fequitur.
& eiufde natnrac.

infir-
non mctaphori-
8 Et auicumque tetigcrunt falui fafti funt.x.corpore Sc mcte , quia rllos quos Chriftus fanabat corporc fanabat & mcte , fecuniuni
6 tt<.uiairjn>fre. Hicptnutur quarttj miracuium dc curationc
quoddjcjturlo.7 c.Totuaihominemfaluumfecit ia fabbato.
M
4 Qui auten
libcc
O R A
innauicula crant,venerunt
cmm rcpipiens bcncficiu, ofienderc fedebcc effcgra-
& adorauetnnt eum. Qu,i-
R.
bctes illius regionis.fitmaturquwdpredicacoreuangehidct eurarc languidos fpincualicer medicma przdicacioiiis cV fan

c.teopcracionis:Vndcdicicur hic,qi od cangentes Hmbnam veiiimcciChnfh fueruncfanatt. Tangere vct o fimbria vc ftimcHti prcdicacoris cit lroicari vcftigia fuspcrfeciionis
tum.
6 Et cumtransfrttaffent.Pcthoc, quodcutauit ocsmalchaben-
aT1/
tMar.T.1.
CAP. XV.
'
C A
P.
XV.
Scriba;
quado plorima figna
lc
acctfftrut.
H>mcs Gencfarminus doti crcdunt,fcd qui f.ipicntes videntur ad pu-
(^^VncacccfsctutadcumtablctofoIymis Oei trditionibu, botninum f&(, tv-57

Mlntftultitia:filiu
&
noneft fubieftuj.
XmoscxSt,, hria riirm

*
jy ^f ^** ^ Pharifei,dicetcs.tQua'redifcipulituitrafgrediunc
8
Remig^Duabusde
caufis
gnam
fcra.c*ua Matih.
vrniunc
5 Chry f. Euagelifta cepus defignat , vt oflcndat InerTabfle illorum nequiciam nulli crcdcnccm . Tunc cnim venerunc
quia a Ierofolymis veneranc.i.a locofan&o Ec quia feniorcs populi legis doctores eranc , & non ad difcendum.icd
.
rcpheduntf
fct
&
ad reprehendendum venerant .
quando
7^67
NICOLAVS DE LYRA. CAP.

I"T- Vr C aecefferut adeum,
XV.
eJrc.Supcrius pofira cft publicatio

tio
tio cjtu ad geciles.Ec diuiditf in duas partcs,quia primo ondt tur cclcfia gcciu legicime fundata, Et fecudo Synagoga Iu-
lcgiscuagclicejncerludcos. Hicponifrcius^pmulga-
dcorti juftc rcprob.ua vigcilmo capicu.Icem
pcima in duas,
quia
PcrfcnbascV Phanfjos multu follicitos dc munditia extcrion &: modicu de intcriori , fignificantur hypocricc. falfi, argueutcs frcquctcr alios de modicis, cu tainca
l
MORALITER.
men fint infc<fti gtauibus peccatis.

tuo,&:c.
Propter quod cis dicitur
Tuncaccefferunt.
fupra feptimo.a.cûomodo dicis fratri tuo,frater,fine vt eij ciam fclTiicam de uculo tuo , ic ccec trabs cft in ocul*
2^1
w3
a
iVlatch XI
i
Cap.
.
XV.
261
D
X.
" en* m l^mnt.lntMS nihil arguut,qui intus liuore pollu-
f'A tifunt.In vanuquidemfuabapcifmataferuant, quifuorum cordium 5c corporum fordcs ablucrc ncgligunc .
vosmandacaDciconcemnicis pprradib Quarevtx tioncs hominum,quarearguicis difcipulos, qui mandata ho

.
quod Deo oblaturuseram iiicuosconfumocibos, cibiqueprodcfto pacer, vc ci ocac confecrata comedere Vel quod Dco offero , tibi:p(i prociicereparentibuscompellicis,
dclt
Si
minUm d-miccunc, vt fcfta Dci cuftodtant?

*
Chryf.chnflus non
excuf.micfedrcaccufauicdemonfiras quo
CCl
b ne
niam eum
qui
magna
c
manus Iuas,cum pamanducant Ipfcautreipoad^nsâitillis. quare&vos r j j r-v j tranigredimini mandatum Deipropter tradiuonem vctraditioncs tenioriim?Non.n.Iauat
f Imbecillitaiiconfulens.
a
...
W" DA
Impietate fub nomine pictatis inducuncqui docec quod oblario domini, q vcv ruscit pater,obfequijj r
parentum pre/eratur,
&hocpro
crilegii
lucrisfiis,
vndi- &:pacres nefa-
crimen incur
peccat, pro paruis pcc catis ahoru follicitum
i DandanecelTariaJ.
non oportet.Non dicit auce quod bene B

eife
ilram?Nam Deus"dixictHonora patrcm&matrem. Et ind a

D;bitiobfeqaiispatenres
;
gnos
iudiftineiit.
TAetetn.
d qui maledixerit patri vel matri,rrjorte moriatur. Vos au- \

e
f
confecraca tExo.io.b. deuitant, egeftuce Deuc.j.b. Ecci.j.b. conficiuntur . E e Qwcumyie dlxerit.
ranr
Deo
&
faciunc cranigredienteS
,
Vt
non dct ciS OC,

i
tem dicitis Quicumque

.
TDec dcuomm
dixcrit patri vcl matri,

.
munus
7
8
Scilicec
vica
a*cerna
catlonem calumnia:
rat
tiequc tamcn v t tipequod ab Apoftolis

,
quodcuque
eft
cx mc,tibi proderit,
Tita.
& non honoriffcabit
dignusenc Veldixerit.L
tqilijqnid d
ni a
mc
profe
dicerc proderic.
.
ftumctat.
factumcft neappro* bet eorum tradiciorepuliiTcnt.
patremfuuautmatremrua, &irritumfeciftismadatum
*
Vel, t&\ prcderit.Si
f Proderit 9 Quail IO dcat, Non.imofacri-
legus efies ,
rcs ,quia
ii
Deo dcuoui,
accipe-
iniuriam r.cs.Ncquc rurfus accufat feniotes,quia tanquam
Deo dedero.
c HoBordfa^fw.Hieron.HonorinfcripcuriSjnontantum
iri
falutacionib.&: oflicijs deferendis , quacum in elecmofyius ac munerum oblacione fencicur . Pfieccperac ergo Domi-
me,tibi prode LiS. cTe îicft rit,ideft,munus quodoScrs caufa mei,ad teiam pertmebit. euang ca.if Quibus verbis ligniHcantfilij,iam fibi non
Aug. Vcl
aliter,
munus quodcunque eft ex
necelTeeiTepa-
rcncumpro
nus, velimbecillicaces
commcmorans
vtfilij
, velxcaces velpcnurias parencutn honorarcc etiam vite_ ncceffanJB
Cd
miniftrandisparentesfuos Vos au.dici. Veftraaucecraditio contraria cfl
Hoc ftlios
dicerc
oblacionem.quod ad eam arcarcm perueniifenr,vc poflenc iam ipii offerre pro fe. [0 hac ergo tatc confticucos,vc poffenc pareniibus fuis hocdicere, cum hoc dixi(fenc,negabanc Pharifa;i reos eife ii parencibus no prarfilijs
ftarenc
honorem
Bene
i\x feniorum, vt
1
fic
NICOLAVS DE LYRA.
in fide. Secundo.in moriquia pnmo fundatur ecclefia gearium bus decimooftauo capitulo. pnmainduasquia pri.no reprob.1ludaica in lege.Secundo dcdaratiir mfide ventas tur
reddercnt
eum popu'o odiofum
fuperditio
euangelica,fe.capit.Ertertio,confirmarur vrrumqueduplicitediuifteinChriftitransfiguratione.17 cap. Prxfeuscaptrulum b ditur in tres quia primo rccedit a lu ix coniutato prius
partes
,
Ipfetnttm. HicponitujrChnftirefponfioveraadipforuconfutanoncm. dicens 2 Qjt ire vou Non refpondet dicendo quod lotio manuu qu^ fic cbit ad honeftatem cflet mala.vel omit.
&
quod apoftoli ipfam tC!idobencfaccrcnt,vtfacitadhoncftacem,!icetbeneficerentomittendo propter fuperftitionem,fed quali ciauum clauo rctundendo
dicit eos dcficerc,
crrorceorum.Secundo.tranlitadgcntiles^co nenditomeis, fidci amorc , ibi. Egrcfius mde. Tert 10 reuerot id ludcôi collato
cis
mim
qma
aui fadtu eft, vt pcr amplion munerc.ibi. Et cii traliifct. HoC nobis quid fatnru eiTet in ectlelia.quia in Chriltifaftaofiderct aductuChnlii iudîpromawi partefuntcxc^citiA genu pomfinc reuertetad Iudeos,cjn puHilluminatijfediteruChriftus conuertenf infincmudi .Prima intrcsquu primo Chriftuv arguit fudeos dcfi!falegiscxpoiit:one.Setudo,deapparettfanr!ti tat< ibi.Hvpocrit^Tertio,de vana fuper(tinone,ibi Au3ite
.
latum hominum. Cûodprobat dicens. Di us di. Exo.io. 3 ?( 4 Honorapa.&ma. Honorifte non folummodointclligitreucpropter
man
ftciebanttranfgredi
mandatudo-
&
rentia,fed&adminiftrarioneceiTarioru,ha(-aui eKcludobat per fuadoctrinafalfaT),quiaficerdotcsquieiaccupidi,vt bona quaj eilent adminiftrandaparentib.couertereniuriulucraeoru dicebat,q melius crat ijla Dco offerre Tu quia cft pater principali
.
&lpiritualis.Tumquialicct pertaleoblatione parentcs fuftine
intelligite.Primain duas.qi
pnmoponif
rogatioadChfidcpreheiione.Secundoponif
ludcfjru malignairiter cius in''o vcraad

f
corucofutationc.ibi.fpfcautifidcs AdcuidcH ;a primipartis voluntatc Dci coitituti sii 70. aduertedu,q, a tepore Moyii de fcnes,actatc & moribus maturi,& icieria pditi ad regimen iplius
popuU,& Moy fcs erat fup eos.ita qct m vniucrfo c at 7 r v t habe tur Nu. 1 Et ex illo teporc ftatutu cit, quod cot eflcnt ad rcgi.
retdcrti.nentucorporalc.tofequebanrurtamcnbonurpinrmle inqu.iii:iiilIudquoderatincoruneccintateconuerrendum,Deo oftcrcbatur,& cx hoc fcquebatur qd pr^ceptu dc honorc pawntuinquantuintelligiturinhoc adminiltrationeceiTarioru.eua. cuabaf pcr tale expoiitione falfam Et hoc cft qcf dicit Saluator. Vos auiem dicitis. Falfo.fcilicet cxponendo mandatum Dei. 5
.
Quicmquc d:xrit patri,cj

Tibi prode. Magis fupple
cft conftrudl:io
diccbanf mditcs ordirtarij.qoia per lra manus inftitucbant , vt hf in gloliis Ucbraicij in mulpofitionc tis locis,&i(tirefidcbantinIerufj!e,& ad eos fiebatrccurfuj de nuitatib.in ambignis & dirricilib. & eoru detcrminatio hcbatur
ordinati,&
ifti
mc populi
c.quodeji ex me.
fi
Deoconfectatum
fcilicetj&oblatum.
quam
evpenderes in necellitates
fcnfus. Qincumcjue dj
xe. i.
tuis,&
licite
defectiua.&
eft
prolegefirma.quanonliccbartranfgredi, vthf Dcut.iS Ifti et ftatuebant aliqua quae pcrtinebat nd rcgimen populi, & ln ftatu
tiseo-uerantaliqaaquxcadebat fubprxccpto tanqua ncceiiitatis,& aliqoa fub monitione tanqaa cuiufda deceti? & hoheftatis. Dc tahb.aur. erat iftud ftatutii htc tan^ it ur, vidchcct quod cp accedentesadmenfam prius lauarcnt manus fuas , veruntamcn Phanf(ji& fcribsrintelleCiri huiusmandati volebant trahcre ad
quacfafalfuate, vidclicetct) per hocacquircrcturqu.rda mundi tia 1pirituilis.M-)u.;b;int aut ad hoc,quia in lcge alique immunditi^ percorporalcsoblationestlicebapf emedari.Et qa difcipuli
impleuit praeceptu diui num.&eftdignus vitaaeterna,quodelt falfnm, quiafecundum ventatemefttranfgreiTorpra?cepti. Et hoceftquod fubdirur. Etnon bonorifica.&c. Iiludquoderat iibi debitum (uLtra8
& benc pot diccre qd
diclii eit.Et
hendo.
Et hritumfeci.Vos faccrdotes & Pharifxi. 9 10 jwtndatum Dei. Admaiore intelleftuconfiderandum
quod
ChnftialiquaqnoncratncceiTaria, fcdmagis cuiuida fuperft;tionisinquarumintelleausfictralubaf non obferuabant,quia Chriftu in difcipulis fuis argucbant tanqua contcptore doftri:
pater per fc renctur prouidcre filus , quia eft caufa coru quantu ad eife,& ideo debet e/s nutrimcmu & documeutu.filius anrem tenetur prouidere parentibus dc neceflariis per accidens.f.fi mdi geant,& ipfe fit potcns,& ldeo fi patcr ia necelfitatc incurrenr, bona de quib.filius pot iibi adminiitrare,ia funr libi d;bita De
.
ahcnoaute nullus poteft Dco

offerre
factificiu
non
eft
licitum
quia hoc eft
nae
facere.&ideotaliaDeo tranfgrcdi ptaeceptum de hono-
^redr-Por.Similcfithodie, & inmultis locisin quibus maior folicitudo habetur circa cuftodiam mandatorumhomi-
MORALITER.
num, quarn circacaftodiam dminormn praeceptoium
quia
grauius fatis punitur trafgrcdiens mandatum principis vcl pr?lari(quod tamenfrequentcrnon eft rrialum nifi quia prohibitu) quamtranfgrediensDcimanc'atum,quod dc fc femper eit illititum .
grauius
Tom. j.
12
To~-
263
A
.d l'jiat.i*. u .
Glofl ord. & Nicolai de Ly ra

In
fpiricu
264
D
, apud cos fciliccc qui cuconfcicn Cia jj j, Jdolothy'.
,
rfa Bfwfre^^puiditlfaias.
(i*orum,Quod
(
fimulationcm lu
.
m dolo repugnarcnc
euangcho
jbur.u.b. tcr: orcm
b i ,Ai#e^M'.Magiihr.Scimusqu.avcraxcs.|Vcl munditiam commcndando.incenor, &qu* vcra
Hicronymus'. Opponat autemprudenslector&; diquod intrat in os uon coinquinat hominc,quare idoloihyrisnonvcfcimur? Scicndum igitur quodipliquidem cibi Cv omnis Dci creatura per fe munda fit , fed idoloru 5c
cat, Si
datmoniorum inuocaciocafacic imrnunda

b
eft,incisnoncft. C Tôrt qutdmtrat. hil cft cxcra ho-
De luiie.tandi. paientibu. ^. _. .
,
Qu*rtaxferuitaariti,
b
q^, beneco:iu.nu
Simuhtorei. inonbuseorum.
mincm quod mcerius inquinct

,
'
idoloclvcum
tlfi.t#.d.
,
ita
ncc hoc
Dciproptertrad,.ionemvcItra.Hypo
cr.ta,
benepropheta-
fSSSS
gjj*"^^
,
,
l-uiu.
J^r;;crt, hit or
ifi ft
d jj c crcat ura Vno fermonc

fuperlluio
eli-
hic labiis mehonorat, t t k uicdc vobislfaiasdiccns:;J-m.populushabituri mctccdem cum veris cultoribu. D a Non
t
omnis
cor autcm
eorum longe
Dei anandatit fiticbant
:
.
cft
a mc.Sine ca uia
autcm colunt
,
fri>nrr>mlifll il:Uini. t Comempti diuini
J
5
ptoritora^nagw ^.
-,
.
.
iu^*coteo obfcruatioinim
cjuxa. duur)
cum jn
.
dl fccr
me:doccntcs doclrinas
a
Qai
in
nendis
puictur
cibis rcligio
tis
ad
fc
turbis.dixit cis
& mandaca hominum Ec conuocaAuditc & intclligite Non quod in:

cupiditatis
.
eft rcligio
m cibis,
qui
audito vcrbo
fcadalizaci suc
7
s
hoc
Aui.Nen tiineoimmuaditiamobroiui^led
kom.rt.ta
IkUtth.
# Chryfoftomus. Nonautcm dixicnt

hil
cft
Vcrba maJitiam cordii cxpiimentia.
ideft indignaci func.
trat in
os.coinquinat homincm.fed
quod
X)ccdic ex
orchoc
obfcruatio
c ScandaUâti furit. 10 Scandalon vcl fcan dalum Graxe nos

ffendiculii velrui.
cfcatum,-icq;
fii.ej j.f.in-
quod
d coinqumat
hominem
Moyfcs milciniunXerac, fed permo-
x^' 11" rc.u c:i *n tiui. ^>tumrc:isio.lincibi..

,
Tuncaccedcntesdiicipulieius, diaudico vcrbohocfcandalizaci

fcandalizaueric aliquem.
M
13
nam
vclimpact.o-
xcruncci:Scisquiapha'rii1ei
nc pedis polTumtu
dicerc.
tcr.ertu,
dum
^
adinonitioni ;,
Vnde:Qui
ruina:
De
rcnc.ni-
ccftimonium accipiens, ijTrerum.ipfarum natura

Hic-
Id
eft
occafionem
dc-
v
vouiiTec vcl fua 6 fiims honore parccu.Sccas ncccthcate poltti. quia tc cofccrallccantequa parctesellencin no elTct hcitu de cu prouidcrc paretib.quia li ellet deo vocu taAalicettfilio . Si autem dc ahaii dc aliquo immolatitio no poilet lmmutan tirc rcliuio5 imnoolacitio no potcrat mutan.hili pcr rcdcroptjon6.Ex
aiit clfcc
#0 mnis
Z
2
LYRA. NICOLAVS DEbotu deo
Sinecaufaautem.ldcA^mfiri.
Coluntme. Sicut cnirQmedicinadicituriinc caufa vel fruftra
propinariquaenonconfert fanitatcm,iiccultus dimnus,qutnon ducitad veram tîicuatcm.Si.quitur.
patTi q dictis patct fillitas illius luiiicttut .
Docentes dotlrtnaucpin proptcr fuam auaritiam docebat trafgtedi mandatum dei propter traditionem fuam, vt vilum eitin
cxirc claultrum pp neceltitatcra neai Ltcta religionc tenecur etiam concra voluntacc fui fupcnoris,quia per talem parenturo elt dco um confecratus,& ideo propter necetlitatem profeliione votu talc faccrc.Hoc et patct alia ronc^ parentu non dctcontra venerit adaetateadultam , ilcutpocinuitis parenquiatiliuscu matrimoniu cotrahere, vel ad faccrdotmm promouen, tib.licue
ita et religionc ingrcdi ceflante
opmioms,q
dicit
cj>
filius polt
profeflio
tunc neceMitate parentum,fed
faccrdotiu excufatur de hoc q,,non tenctur fubucnire patri per vfum armorii ii ab holtib.inuadatur,quia ia no cil libi licitu per
prxccpti de honore parentum , & hoc ct facicbant proptcr fuam (upcrbiam, vt proptcr doftrinac auftoritatem popuius dcfcrrec cis maiorem rcuerentiam. Conuocatis adfe turbis. Reuocando eos a fatfa doctrina eoiii. 5 6 *A.udite,& intcl. Hic faluator arguit ludacosdc vana lupcr- DJ ftitione. Et diuiditurinduaspartes,& primofacitquoddidiicft 111 generali.Sccudo magis cxplicat , intcntionc fua in parttculari. ibi.Rcfpodcns aiit Petrus Prima in duas, quia primo in gcncrali ponit fuu documcntu. Scciido cx hoc fubiugic Pharifcorii fcantalfa expofitionc
pugnarecorporalitcr.Similitcrperniatrimoniucxcufatur,quod
no tenctur manere cu patre,c|a

fortius
eft
obligatus vxori
profeUiene facla in religione
Ergo multo excufatura fubueniedo

.
dalu.ibi.Tiic accedetes.Circa primu aducrtendu , qct fuut dicTtu eft.Lotio manuti antc comcftione vel cibarioru appodtione facic bat ad quanda honeftate mundicia hoc crat bo
&
corporale,&
contra votumobediciitiaEfaccre , imo eflet mobedicns hoc faciendo . Per hoc patct folutio cuiufda ronis q folcr ad oppolicum induci.quc talis cll, Votu faftu dc his quse lunt fuper erogationis no piudicat illis q funt de neccliitate prx-
parentib.nili
fecudu moducoueniete fne regulae.Et perconfc-
nufcdhomittercturdicerequodexhoc incurrcret immunditia ipiritualiijhoceftfalfum&lupcrftttiofum, quia immunditia
ques
nondetpphoc
fpiritualisprouenit,abintcrion delcctatione & confenfu luetis non ab iphs rebus corporalibus.Et hoc cft quod dicitur. 7 Dixn eis.îudue. aure corporis.
non ccpti.cu pceptum implcreIitneceiruatis,vouereautetalia, votii rehgionis eft dc his q funt fupercrogationis, fubuenire fed
aiit
8 o
Et intelligite. aure mentis. Tôn quodintrat in

os.
[deitcibus coporalis.
10
Co'yiar.Homincm,fpirituahter Ictlicct,nili inquantum

fignificatiua.
dicit hic
parentib.in neceiTitate,ett
dc necctfitatc pcepti
ergo
votu,
i eligionis per profcllione folcnnic<Mituro
non abibluitur
atiquis,
perdelectationem male amcituradcibum. Sed quod.A.scxbi qus funt malitias intcrioris I X
quin tcneatur adminiftrare parcnb.licut ante.crgo per cofcques tcnetur exirc clauftru pp necelTicatem parentum et contra voliitatem fupenorii. Diccndum q> p profctiionem non abfoluitur a ab aliquo modo implendi przpr;cepto,bene tamen ablbluhur ideo u de honore parentu elt atfirmatiuum , ccpiu,qnia pccpt non obligat ad lempcr.fcd pro loco tcpore alijs debitiscircu
11
Hoc co/.ij.Confideranduro,quod Chriftusnon

porcma
contralcgem.licct.n.aliquicibiinlege reputarcntur immundi

vt caro
& huiufmodi,'hoc tn non crat

vt dicic
fecundum eorum
Efc
^
'
&
&
&
natura,quia ois crcatura dei bona cft.i.ad Timo.^.vn Gene. 1 .a. d.Vidit dcus cunftaqusefecerat,& erSt valde bona.Diciturth,
qaliquando variantur fccuciuconditionc iplius implctis prcccpiu,quu aliquis modus fubueniedi patri cllicit incouenies & illicitus lpfi hho p aftumptionc ahcuius itatus liciti,imo et per
itatijf
fec\i,iicutfubucntrcpatripdcfenfionearmoru ethcitur lllicitu 2>facerdoti|itatu,tcneturtnci fubuenircalijs modit fuo Iratui (oucnicnt ibos.Ita eode mo poft votu obcdict icj fubucnire patri
contra voluratc fupcnons emcitur lllicicu iplircligiofo, tcnetur tamen ci fubuenirc modis conuenientibus profcthoni fuat.
1 Hypocritd. Hicrcdarguit Saluator ludaros dcf.illa lanclitatis fimulatione.tiaadhocrpeflentin reuerentia populi oiidebant fanclitatc in verbis& 111 exteriori couerfatione , cii tn corrupti effentintentionc, iicutfucrat prophetatuperlfa.zp.licctlub liis vcrbis ponatur quam hic. Scntcntia tamen cit eadc . Sequit.
Aug.cotra Fauftum, quiapcranimaliaimmundafecudiilcgefignatur quacdam vitia qux iunt euitanda,& ideo quia lex cuagchca qux Ipiritualis c(t mchoata crat pcr Chriitum, ldeo & iila obferuatio figuralis cibo rumnoneratampliusobfcruanda. Tuncafccndcntcs difci.eius. Hicexdortrina Chrifti ponitur Ij Phanfcoru fcanda!izatio,quia per doftrina Chnfti vidcbant corii fimulatione & doflrinam reprobatam , & ldco 110 11
poterant
refiftere per rationc vel
porcusimundus,& agnus roundus
q
J
^hi
fcnpturam , ldeo cx inuidia moucbatur cotra Chriftu ad mouendii fcditionc , Et quia vcritas vira: iultitiae & doclrinx non eft dimittcnda propter fcandalu
aliorii,quu
tale fcandalii procedit cx roalitia dicic iplius fcadaliziti tus Grcgo.Si de vcritate fcandaium ontur.reclius orin
Vn
bet
pcrmitt
tur,quam quod vcntas rclinquatur.ldeo fequicur.
Sine
Omnis
Popttiw bie
MORALITER. &
.
Hoc
potcft dici dc doftoribuj
prardicatori-
bus
busquidocentbene& viuuntmale. Czterafuntita moralia quod aoa ihdigcnt alia moralitatc vfquc ibi . '
2^y
a
Macth 21
Hilarius.
Cap.
*
,
XV.
;
266
O
OmnU plantatio. *
Docet traditionem homi,
A num cradicandam,cuius tauore

funt. *
Iudcorum,pcr'predicationcm iturus ad gcntcs.
legis
prscepta tranfgreffi
Remigiuf. Omnis etiam falfa do&rina & fupcrflitiofa obferuatiocum fuisaucionbuspcrmanerc no pot Sc quia
aDeopatrcnon
eft,
cnt figentes
111
.ChiyfofttmHlS.Siquisqiî^cun.difc.pullsfuKdi-Hom.ej.m xcruyn viamecncium nc abicntis , qualiter Chn mts h ,nr Mjtch arnbubtvia.Primunjnoncratohnoxius-pra.-opcaaut.dd^ fcipuh S dcderat.Secudoqancq; vtprcd cacurj nhi,? vfi
cum
m.iB
lin.
$e
cifdem cradiOtigenes.Sunc
intrinfecus
Doftores cnra fequentibut fuis.qui non habent funrlamentum ChriBum

terremt.
Carnalis cu|iiditas
ctti
Marcusdict.^Moc-
cabitur.
corfulunt.
quadam
in
k*ll:ip
animabus veftris infita,qua? non plantamt

cceleflis pater.
s)l funt.Atillcrcfpondensait Omnis plantario,quam non p!aa De viuenrium. b Tradittonibus renebroiis luce mandarorum Dei tauit pater meus celcftis.eradicabicur.Sinite illos carciTunt
tert
oriuati.
f tecce mntier. Jde Marcus dictr nifi

g
,
cifltauitfeipfutf,,
Mar./.c,
quodait.-fcfimflif.
Qjiia
non folum
fibi 11011
profpiciunt.fed
etim alior
& duces ca:corum

c
in prjccipirium trahunr.
teihdomocum mu
6
liervcnit.Muth.rns periftavcrha Di:
Carcus autem
Adprzdtfta.
fi
cceco ducatum pnefrct,

'
rettn.
"
a"
Omnes quippecogi
tationespeffima: ho micidia adulceria rruciaia aauicena , fomicanoncs furta
(
amboinfoucam cadunt.Refpondcnsautem
Quafi myiUca
fit
Petrus,dixitei
Putatis
in
hoc intelligemi;.
,
Increpatiue,
iE**anm. piopiie diftum

.
. .
myfticum quod
bl.ifphemi2,plantablafphemia, planta tioncs funt , quas n5

plantauit celefiis pater, fedinimicusho fuperfeminauit ca.
Ediflere nobis parabolam iftem. At ille dixit. t Adhuc vos 7 r n n n- ,vt ,i8 fineintellecl:ucftis*fNoninteIIigitis, quiaomnequod inos
.
^*w &
eft
mircecam,qu>aclamatpoftnos, innuic
quodpoftambuhntcmlefumprccesemifit
.
Peftdigclriones.
intrat in
ventrcm vadit,&
& nociua.
Vt verba tuipia
Dcordis immtmdicia.
inqumant
in ieceffum emittiturQua:
b
n..r.
;
a Inquimtam cogitatione foidida Ioquutione.
autem n
mais
1
9 muhcr in domum 10 vbi ciat Ipfus , fcd

j
Venir crgp
tMar.f.c.
Sinite.
pcrmittite
"
fuoarbitrio,quia'irrcuocabiles,funt. vn
procedunt de ore.de corde excunt,& ea coinquinant homid nem.Decordeenim exeuntcogitationesmalar,homici4ia,

adulteria,
>rnicationes,furta,fa!fa teftimonia,
\
Matcha.-us aic verbu.dcdit

quja N6 reipondit ei
intelligere
quiaambotacuerut,
î/ifilentiocgrefsu 14 cfrc[c-fum,&itacece
15
ic>
1
dePauluSjHajrcticu
hominem
mam &
poft pri-
,n,M Ute " tia -
& blafphe.
'J
conuitia
fecundam
Exterio.aautem.
correciione deuita.
c Edrjfere.quod aper teeftdictumpucant

apoftoliper parabolarn dichim . Vitiofus eft auditor , qui
miar.Hxc iunt qu# coinquinant homincm.Non lotis autem manibus manducare non coinquinathominem
Dua: fuetunt ciuitates gentilium
.
racontexuntur qua;
inde Icfus
g
,
fecefsit in
Ecclefia de gentibus.
a
partes Tyri
b
|t
& Sydonis. Eteccemulier

'
EtegrefTus 18 perfidemcl.mucvn 19 dc nouic vocarc filitl

D.iu-d.Chnftiincar
2,0
fi ,1
innullo difcordant. Clamawt.dic.&c.
_,.
ft
r
_.
bi
Apn..ina conuerfatinne. erfidc, " vndenouitc rr' f
am ' re
u nDjuid.
|
nacioncm confttens
velobfcura manifcftc vel manifefte di

'.
ChananaahnibusiIIisegreiTaclamauit,dicesei; Milcrerc
. .
Rogat
21 cff
profiIia,irj-
tta obfcurc vult intelligcrc. d De corde
mei,dne fili
r Dauid,filia
.
.
Vtprobaietpattntiain&longaniinitatem.
mea male a dsmonio

n niia.elt anima
.
vexat. oui no
P
.
pro popuK, fuo iz nondum crcdente, zj vt ipfa fraudc dia-
&c .Non cnim a diabolo im mittutur, fcd ex pro,
.,
pria voluntate nafcuntur
Diabolus cnim inccntor cft non
auctor,quia ncc intcnora.nifi pcr habitus geftus nouit. c Tônlotis Spiritualia ditta prophetaru, de cordis ic corporis caftigationc,vt hec: Lauam* n mundi cftoce. Phariftji car
i
&
bolo mancipata pro qua materccckiia rogat , vcl ipfe homo pro fcedata confcicntia . * Chtyfofiomus. Non pcrrcxitaddiuinos.non vocaoit Hom.r 7
,
vel confcientia ciruslibct intra ecclcfia dia-
boliabfoIuamrVcl,
nalicet
<
f Etegtejf*sindele. Rclicliscalunmiatonb 9 intrat fincsTyri &Sidonis,vtfiliamlibcrarct,& per fidem gcntilis focuuntj perfidi.im fcribaru argucret. Relictis calumni ;toribus fignificat quod poft rcfurrectioncm rclicturus cifrt pcrfidiam
dcfolocorporeaccipiebant, quod
vanum eft fieri.
Magos,nonalligaturasqua?fiuit,nonimpofratriccsmul'e- mauh rcsadduxit.qua- fohntdarmones prouocarc, &.ncantatonibus fuis vulnus augere,rcl.quit illa omnia, venit ad falu tarcm animarum
cx varil in
-
&
Qui non
re.
Iudarorum
tiatiux. Inviamgentinmneabieritis.
portum Non dc fupetbia , fcd ne fit contrarius fentcn- %ra

.
o,a.
Vndc v.tarcalumniam F
NlCOLAVS
1
legi
Iudxorum
DE LYRA.
bmine inuenta qu<e non ejl
plantatio.i/e^ doclrina ab hfius dci confona.
Omnii
Erad
2
3
cabi. Qttia non
habetfirmumfundmentum
eorum
euitate.
& radicem,
Siniteil. ld<ji doftrinam
l De corde cnim cxeunt cogitat.ones ma. Et y per ccnfcquens. 10 Homicidia.ldefl,confdia&-colloquiaadperpetraudumlwufmodi vitia,qx bic tai.guntur,& conftmdia. \ 7 Hae: (unt qux
4
5
Cxci (unt.
Non Jotis autcm mambus
Idefl y carentes vero intelleclu lcgs.

alios
Et duces cc.co. iûia
19
tt cgrelsus .nde
coinqumant hominem.Spiritualiter. mandocare.imrf,// 4 fpmtuati.

Iefus fecclfit in partcs
pr*crpuin m .
excacantfuo errore,& ducunt eos ad
Tyri
&
Sidonij
t\eprobatoerrore
lc8ui magis infpuialt t auia Tetrusprofe lectu! tiuens.
6 Refpondens au.Pe. Hic aperitur pr&di&x docirinx Cbriili intel
& pre
altjs
quafiuit inteU
tranfitaa Gentiles,v: ex deuotwne Gentilium oHendatur iufla reprobatto lud<xon<m.Et hoc rfl quod dicttur. Et egrciTus inde Iefus feecifit in S.do
nis.
Tbanfxoiumjm Chuflw
Tyrus
& Sidonfunt qmdam ciuitata

terrafua.
pancs Tyrl
&
7 8
prope montem
re Gentiles de
Edifse.nobis.
Idefljxpone.
fttx tn tcrraproruiffonis Libani,quiafihi lfraclnonpotucrunt totaliter expelle
ctiuaudisln
Parabolainftam. Idefl,fintentiam occultam. At ille dixit. Adhuc vos fine intelleau eftig. quafi dicat,ta
2-0
&
Et ccce
dofamam meamûodjtatimdebereus inteib?ctc ea <mx
m terra promiffionis antefiios
miil.er. 7{ationefcilicet,Chananai enim habitaueruni

\fratl,\nec\
potuerum per eos totaliter
dttlafunt.yudefequiiur.
10
quia aliqu
1 1
Nonintelligitisquiaomne. //?*</ e/lwaiMiwAwwAjcfcM > 1 ars deomniquodintrat in os. In fe ceflum cmittitur. quia in omni cibo quantuncumque puexpcllitur
,
extirpan,vnde ifla mulier ab tllts qui remanferant defc enderat Mtem audiuerat miracula famam lefu Cbnfli , tdeo
&
&
ifl/t
firnitcr
Etcaco.nqu.nanthominem. quandofuntmaUcogitationis pgnipcatiua.Et boc tU quod fequiiur

.
J4
i/t+im comqumat hommemfphitualuer loquendo. 12 qua: autem procedunt de ore. vt verba. 3 J De cordc exeunt. auUfimt tenteptus mentisfanificatiua.
a tanûa fuperfluum & aUqmdrettnetm tanquaadna'ura nuritionem ncceljarium.tt neutmnt
rocJUbqudmpuntatiSyO
credcbat,quod fiHamfuan. fanatrpotetat. 21 finibus. quia Chnflumfeqwbatur \in via ad mpetradumfu* Jili&fanationem.Marcus tamcn dicit.j.cap.quod vcnit ad lefuni intra dornurn hoc efl vertm primo Jed quia cam ibi non ex audiuit fecuta efl eum in itinerc clamans. I
.,
&
22
miJJ-im ludais defccnderc degrncreDauid.
fcreremei domincfili Dauid. \Audierat enim Chriflipro.

ci
23 Qui non rcfpondit
verbum.
Vr
Vt c *P rI '4er * ntla e
,:
Tônpropterindfgvatiomm,
inprecc oflcnderetur fides cius,& deuotto
De
.. 19
n, m. ., ; -ifLtegreffutindtlefusfccegit in partes Tyri
tlijaputis
MORALITER. &
Sidonis.Pct mulicrcm
Et
Chananwmûi dicitur a domino.

Tom.j.
i
& A
2^7
Gloford.&NicoIaideLy rai
au
gcntium prxfignabar.M:;?nacftfidesGentium,quxiii dicuautisobedlunt.&iuDcofalutemfibi fuifcj, impetrat. on rr fpondtt. Mvlticc.Si adpnmapetitiopoi -ilcruatur.vi.-i drlfcrc dare, non eft dcfpc Quod pucrum Centurionis Sc filiam Chananex no vcniens ncm ccclclix dns faluccm animf adeos fanat,ignificat gentcs,ad quas non vemc pet p* efcnmiiHckim.vcla pctcndo cctlandu.Jcd magisprccibus tiam f-luand-s per vcrbum fuum . dum,& ad Dcum,-- ad fanctosdoncc orcnc pro ccclefia,& * Chrvfofromus. tuncpcrficicturora vcl importunittte eius cirere cnpienrej. M.T.Ieriiiinari.TelmiferkoidUraoli, PrOptCl* hoC autcm
tlO
.
tcludcorum.Gcntium aucfalus.naffionis &rcfurreaionis
^
Pfl
H-k ***
rcfponditci verbum.Ec a
acccdcmes difcfpuli cius , rogabanc

Quun
tenct
Chriftus
non eauj;cnj
>
fidicat>
Ur:
tc.ic>.
MP
pnusoportct nic ttcramctum mct aducn us com-
^
.
prxfcicbac
t cum,diccntcs.Dirnittccam,quiaclamatpofl:nos. Ipfeaute uiiflVine

Corpoiali
cnim ea bocdictura,nccoo-
tardabat_,
cultari volebat tan-
plcrcnlud.m.&:
licadduccrc aliasoucs>fl- bocdcfigno pctitionc huius dif-
r efpondens,ait:
a
Non fum miflus,niii ad oues,qu;eperier_it

confecjuuta
eft
tam muliensfide__ tM
vircuce
.
Qux a lonje clamibat
eutn.
IV. Dcum
IStipia hl
:
Daui-.
mulia,&c.
domusiTrael"
Atilla"vcnit,
&adorauitcum,dicens
ait
:
tL>o-
minc.adiuuame. Qui rcfpondcns iiuui.)'u. iv -<_, ^

^Verumeft.
Non
,
cft
bonum
rcljq-ijs.
Fcrcndo .
b Tanem filioru,.Vcr-
bum
b fumercpancmhliorum,5cmittcrctcanibus. fcd cotucnta fum vel federe a J menfam

INonmctcor pancm fOuai ludxi
vilipcndcbant.
At
.
? 7
-
acfidicat, fidcs tua lc maiora hisaudire po
tcft,
fiat
vcrumintenm
tibi
illadixit: 8
ficut
v.s.
tti
falutis
quod
ij
HZC_autcm _ ChnfU
'
prius dcbctur Iudejs non cft bonum darc

**
. Etia-.Do-.ioe: Nam&catelli
*
eduntdemici.
pnmo
c,u_ca.
Iudxoiuro quibuj lciipmra
loco 'appolitaeft
canibus vcl gentib. canina rabic latran-
duncdcmcnfadominorumfuorum. Tuncrcfpondenslec
.
tibusfemprr . C F.tiam domine

ra
fus,&aitilli:Omulier,magnaeftfidcstua,
vis.
fiattibificut il fiowaefi. Incendeaii

*3
"S^Sfcf^ tf^^J'^
'
Sub
cr
Etianataeftfiliaciuscxillahora.
Et
cum tranfiiTct in-
"mquahcerApofTo
lis
pcrfona mulicris,mi
paci.ncia,
14
fidcsccclefiz, &
nommpctrantib.
_-humili.
Hurnilicas
,
tas przdicatur.Fides.quia crcdic pofle fanari filiam.Paticn-
tia,quiacociesdcfpcccain precib.peritac. non canibus,fcd cacellis comparac .
quiafe
# Hicrony. Mirarcrumconucrfio. Ifraelquondamfilius, noscancs.Produicr(icaic fidci.ordonominu commucacur. JDc illis poftea dicitf. Ctrcundederwit me canes mnlti.nos audiuinms cummulicre,F/_r*<_fe/_/M~m/m> d 7â& catelti. Mcfa elt facra fcriptura, micz pueroru,func
.
lmpccrac ipla , cam magnum quid eft inftancia oracionis. Ecenim pro noftns vulc magis a nobis rogari, quam ab alijs pronobis . f Etfanataefl. Vbidaturexcmplumcatechizandi bapcizadi infances,qui ncc fapere,nec facerc aliquid poffunc, fed pcr fidem 6c confefsioncm parcncum liberancur a diabolo.
&
Augult.CûodpucrumCentiuionis &filiamCananzx LK muliens,non veniensad domoseorum fanat,fignificat gcn de f CB" tes ad quas non venit,faluas fore per verbum fuum. Qîod
^c
Sup.l.b.
C (am fidcm in Ifracbqui iimiliccr( vc hec Chananxam )
incerna mvfieriaquibus humilcs reficiurur fub menfa, quia hunules. Paruuli fcripturxhumiliccrfubdici.catclli genccs non cruftas,idcfT,non licera: fuperficiem cduntnon pancs, fcd medullam . ca c eflfidet. Sic fuperius deCenturionc:Non inueni
rogantibus
filij fanantur,inrclligcnda eftpcrfonaecclcfia: mater filij.Nam fimul omncs quib.conftac qua: fibi eft ccclcfia mater dicitur,finguli aut idem ipfi fili; appcllancur. filiaChananitidis lalutcgetium g Etcumtranfifiit.
&
&
Cumm
Magna
fide
gcncium
pi2fignaflet,rcuertitur in Iudaram , quia cu plcnitudogencium intraucrit,tung omms lfracl faluus fict . In montem
NICOLAVS D
1
E LYRA.
p
10
jtt
illa dixit
Et iam^&c. Ideft ,bonum
eft in
cafa.
Tâmc
catelli edunt.
Quaiidicat,ficutcatelhahqua modic
TJ accedcntes
difcipu.
Moti cnim erant ad hoc vidcntcs cius
fidcm
& dcootionem.
Primo negatiue, tamen fine improperio
2
lu^forl
"|.
Ipfe autem refpondit.
diccm.
filus percipiut,ita eua gert modicii pcrcipcre de bcnefici js Chfi. debcbat,aliquid cxquo patct qd no eft cotranctas in verbo Chrifti.cu dicit.Tsôw eflboiium^&c.Et vcrbu huius mulieris dicetis,imo bonu cft.quia
vt pote micas cadetes

tiles
de cibococefso
falte
Apo
icuur
on fummif. Qiiia Chriftus erat primo j principaliter miffus Iu_c,is apoftolus coru.Et 16 in propria pfona no prae tanqua dicauitinli li)cis,nccfccit miracula mli mcafu ex aliqua fpali
caufa, vt.f.oiicdcrct ccclefia
jnc
&
verbu Chrifti eft intclligendu,^ non erat regulariter & vivuer faliter bonu cu Chnftus efset apodolus Iudzoru,vt dittii cft,'ver
huius mulieris intelligendu cft caufa , pp.f.petendeuotioncm,& vt oltcndcret ccclclizgentiumfiituram fun-
bu aateni
tis
vbi Chrimis predicanit Samaritanis deuote cu re cipicntibus-Foit mortc aute Chriili fides prxdicau cft ptsblice
& Ioan.4
m fide getiu cfse fundanda, ficut hr
dationem.
11
Tunc refpondens Iefus Omu.ma.
Quod patet ex verbo &
fafttf
gcntihbuSiEt hocclt qd dicit Apoftolus Rom.i j.b.Dico aute Chriftu Iefum miniitr um tinGc circucifionis.f.apoliolum Iudeo
ru
fuo,quia non fuit retardata
a feruorc petendi.Primo pp Chrifti taciturnitate.Nec fecudo pp cius refponfione negatiua.Nec ter
pp veritate Dei ad
cdiirmandas promifsiones patru,quia an-
tiopropterimproperiumadiunc.umrcfponfioninegatiaz
ideo fubdit.
Fiat tibi ficut >is. Quafi dicat,fi dcs tua hoc patet cx fa<fto,curu fubditur.
12
Et
tiquis patnbus Iudzoru fuerat fafta promifsiodc Chriito,licuc Aorahz & Dauid,quia th Iudei pro maiori parte (ulc Chriiti re
pulerut,
& gctilcs ea
venit
mcrc tur. Quoi
fufceperut.10 Apoftol' fubdit ibidq^.om,
i5.c.getcsauc fupmifericordiahonorareDcum,&c.Scquitur.
4
5
.'lt
ili-i
& ado. Adoratione latnz,dicens.

filix
I j Et fanata tfl. Patet etiam ex di-tis, quod tarditas Chrifti aJ cxaudi endu eius petit lonem non fuit ex ignorantia vel volutate,
Domineadiuua me. Infirroitatcm enim

Sûi refpondens. Negatiue.fcihcet 1{on efl bonum fumere. Ideft , do-tnna
fux reputabac
fkam,& pcr confequens fanationem.
4 7
&cum improperio,_it.
& miracula
fed vt cx perfeuerantia muheris oftendcretur fides cms deuo exauditionc. tiodignior Et cum tranfifiet. Hic tertio Chf s reuertif ad Iudzos,coIIaIj
&
promifsa
ludzis
tanquaiDfpiritualibusfiliisproptcrcultum vnius Dei. 8 Et mitterc csnibus. i.darc gentihbus , qui erant dcditi cultui idolorum.licut cancs circacadaneraammahum dcfuncturum.
îtilU
toeiusampliorimunere , tuutpoftconuerfionegentiureuertef ad Iudzos p fidei illuminationc.&idcofacit eisplura miracula qua antc.Pnmo infirmos eoru curado. Secudo eos corporahter fatiando, ibi. Iefus autem Circa pnmum quodam gcnerali im.
ma^na,&c. PoteitrofupenorintcUigi.quzlegi buszternisinlpiciendis&cofulendismtenditfecundumAug.

Il.de tnnita.pcr filiam eius ratio infcrior , per ipfa fenfuahtas, quz etiam per fcrpentcm
II
MORALITER.
mulicr
dzmoncm autc
,
fignificatur
vt dicit
apparerct, aliquando dimittit impulfumrationis lnferiores per fenfuahta tem diutius protrahi, vt augeatur mcritum tentati , qdt
fuperiorem a domino petitur,nam ratio fuperior fempcr ad optima deprecatur , & ficnt dominus diitulitcxaudire petitionem muhcris Chananc;,vt eius fidcs clarius domin' fic
&
Aug.ibide
Sic
propter
igitur
fiha mulieris
Chanaac^
d^monio
vexa-
tur,qundo per 1 enfuahtatem infcnor ratio ad conlenlum pec>ti_aort__i_mpeUitur,ciu*fa__itio pcr mat_a.i. rationcra
fu-
Paulo peteci ftimulum carnis a fe auferri n.c.Vncus in infirmitatc perficitur,&c.

14
LtLitmtra.ifljkt.
dicit
domiuus 2.Cor,
Sequuur.
Btac-
269
a
Vjatthaei
in alco fcdcc,quia
.
m wonttw.Doini nas in montcverbum

non
poffet intelligi
.
Cap. & m
eoru
inclinat
1
XV.
is
,
1
270
,
A
icttnr
juiirti.s-in
in fua maicjftate
fed difcipuli in vefpera iam , fjle.Hicdrbfe mifereridicic,&quare,qiiiacriduo
non recordr ur d
b aw.( C^cifuntquinonintelligunt, bencibus.Surdi q i non obed;unc,etiam

*
cciamfiobediantmfl
mtelligant?,
induobus fidemfuamdeChtyfoftomus. Hiautem

in a-
m onfltabant,&
iampetf \ierac mecum. Incotifeailocetrium tempus eft, r quo gracia d.irur primum .vi c -gcm fecuadum fub le^c, tertiu fubg atia.quarcum cft 10 futiiro, vbidieserir. firicnoct%ad quod ccn Jens
J*
fccndendo motcm,
fVtaudicoreserigatad fuperna.
reficiturm vit.
&
inhocquiiiexifiifentilloalio
a clelefusrveniticcusmareGalilxa*,
a
&afceViensinmontcm,
multa^, habecesfe-
mabanc
b Meme dcuota. c RegnJntem f Qiiiirequiesnon nifiincflclellibus quatrcndaell. e Quos lecurn duJuitdoOtinaScexemplo. d Fidflium. incorfo.
a
indigere, nifivcproijcerenrur ad pcdes

Icfu,
fcde batibi.Er accetTeruntad

a
eum rurbaz
.
.
A confeflione Chrilti
b
b
c 1
nequeecadhuc tansunc ad fimbna

veffimenci,fed&:ad
Claudos per deuia praui opcris non refte mntes . A iumine .hdei lumm* d Sarcina peccatoium. c d j. 1 1 1
e l'l df-ffto pants'. P.mes predicatores, d fcrtttm fcfe.idclt, infeecundos dicunc. Quafi dicat , vnde
nobis (anta facu idia t"ulo
cum muco's cxcos claudos,t debiles,&

a
alios mulcos,
.
akiorem fide afccndunc, vndedicicur,
humilem iduentum cutandos ftibrc unt fancli przdicatores . Quia mediatoti per b Quali contitendo humanitatem Chritii
&pro-
vtpoffimuscamauiaudicoribusfucBcere . f yt difcumbcrent . *
'
ie'cerunceos adpcdeseius,
Quia
a
&
dis
curauiccocjjicavtturbarmi*
TPer bona opera.
& proiecerunt eo',&c.

a
fideles inajltimabili
gaudio cxulunt quando hic vidcnt. ^Chriitum confitentes.
Etmulieris quidefi-
Jiamcu nuilracarditace curauic , vc cius

rifiibic
ra renturvidentes rriuros loquentcs,

Credendo.
b
DiCJnt.Qj,
;
claudosambulanrcs,
lcr
J
Deus ipignus.ficut Deus no
Deum
non recentem
Chryforfiomtis. Finis huius &c a

8
rius
'nn1o
coIum-N
vetc*
i
.em oftederec. V]rtur Hisautem nonquia

meiiores
trailL
,
c caccos vide'ntes,
& t magnificabantDeum Ifrael. lefusaute

a
miraculinoneit
.
flj^j
Compatitut
vt
homo,pafcitvt Deus.
d conuocac
^
nim
difcipulis luis,dixir
Vt ItldcCOrU Ora OD-
In tide Trinitatis lucidi pto fuis
luorumque p fupplicanc. b Procuration luorum Pro curation fiiorum

.
t Mifereorturba, quiatriccatis inftanter

:
Sequitur eEt quod fuper-
plaria.
,fu:t,&c. Erautau'er/j y tMatt,8.a.
f Pabulum
fcriptura;.
flrueret, confefiim
fanationem prasbet. c Iefufautem. Conuocat difcipoks , vt doceatmagiftroscu minoribus communicare confilia

lua.
diloiampcrfeuerant mccum, cibos d

a
Prius aufcrt
&
c
bilitatem.poit
offcrt raini
non habent quod mandub A admonitione

.
to #-c.<ûareaucemmi norcs fuetunt reli-
facia
vacuoi.
tendit.
quix
ii lo
ccft
in
hoc miracuin
ccnt,
e
f
& dimitc e'rc cos ieiunos-nolo,nede ficiantin via. hominum

Kudes
in tidc.qui
Perit qui fine calefti pane ad c
patnam
quam
non
primo,
Ecdi-
cot fuerint
fatiata fu (Te. nonrecordmtur quincjue panibus quinquc mill a b Ipli apaitoli dcfcrium.uu.a idhuc mfcecundi.
cunt ei
difcjpuli:
Vnde crgo nobis in

a
a
defcrto
Vel nc incelliganc
vt
ex loquutiofigni
.
Non ignaius.led docendo refponfurus.
panes
tantos,
vtfaturcmusiurbamtantam? Eta itillisleljs: Quotpanes

a
Scriptura noui teiumenti.
qui comedcrfic^ Aut quia ii igicurhocefl , 1 x co fpph n s ma>or serant, uitex di

>
1
j-
Xot
magnitudinem
ISanAuliius iem^>r s, ûoJcj condita eft, vel ijuotum iidein vitam & piHionescontinet.
,
uieriicatefernouereai tnr illitis , ck: huius
&
Mifcreoi tur.
Tur-
habecis? Atillidixerunt, feptem

a
&
paucos pilciculos.
Prunum complensin
in fc
inir.iv tili,
batiidiiofuflinccdo
minum
les
quia fide-
b Supet ipfius montisfolidiiatem.nullo fcenointerpofito. prxccpta qui dab .t .V fauclorum vitam
tc
przfiguram
14 j< hocctncquidcrnfe* ciccophmosrcliq;i i
6c'pi..pter
pamicences dominum fn opcre &: (crmone, cogttatione conucrtunt ,qui
fead
Eta cciEtprxcepitturba:, vtdifcumberenciuperterram.

^.
rum muncro
Ies difcipUlis
0:4.1.1,
&
minc auccm lporcaspaui-
in pncis vita via
dîcerencli
in lua
bus xquales.
confciciiciafincdod! ina.pabiilodimitccrcntui-.In fuperiovicini qumque fenluum ri fi^no propinqui mcmorancur,& 6C
g Et accpttns. Vt oftcndatfe congaudere de f ilutc hoitim, 6l nosadagendasgiatiasinformac ctiam de tcmporalibus.
<@
:
Snptem -JlL
NICOL A VS DE LYRA.
cxirflplicanturpluramiracula&diuerforumgenûm ,qu*fi librum proplicatcturinparticu)ari,implctcntvnumm^gnum
,
liomniafa^d Chrtih ptcrquoddicaurloa vlt.quod

beiidieitcni.Dicitergo.
1
.cllent fcri
Ef curamteas. Solo,fci!icet,verbo Ulcfolovcrbopoteratcu rare.qui folo vetbopotcrat mundum dc nm:locreare. 7 /e/.(j <?; sm connocatis difctpulis jnis. Hicponiturmiraculum de multiphcatione panum.
8
pu pct fmgula, totus mundus non poilet caperc libros

Et
uccf(it.ru-t. S(.iiicet,cum
<rbi it.ulu.
qui fcri.
/Vf/ArfortM/iie.Hocautemprxdixivapoftolis, vtipfosindu-
cerct ad pietatem.
reucrfus futiTet ad Iudio^
venerantadimpetrandumfanationeminfirmorum quud icquitur .

3
QuiademuH.sciuitatibus^&caftclhs & villis Et hoc cft

:
Hahc.it sffcum iu!r",cco<,claudoudebiU'S. Debilitas accipi-
Qjiairidwyia-nperfeiierantmecum. Quia tantum afficiebandoctnna Chnfti audiendam , videndum cms miracula, quod p tres dies no redierant ad loca proprâ manent es cu Chri fto in loco defcrto,& fub diuo. Ex quo patet eorum.dcuotio. 10 Etnonhabent. Quiacibariaquaede domibus fuis
tur ad
&
turhicfccundum Hiero.nonm generali, fedin fpcciali.quado fe muare de vna manu, Imc modo dicitur fcilicet , no potelt quis debilis licuc c'û ius.qui non poteft ambularc , nili de vno pede. Iftae autc o mhrtnitares erant mcurabile^ via iuturar & medicitecurrebant homines ad Chrinae.idco >ptcr curationc earum
pr
apportauerat iam er3r confumpta. Et idco prima die vel fccunda hoc mi raculum non fccit . Tum quia alitnenta adhwc habebant .
Tum
ilum,cui
unpodibilc Ef *Uos mul. Hoc addit euangcl ifta ad includendum omnia

.
.
mhl
jnfirmitatumgencra Vt illi qui non poterantfi5 Etproiectrunteosadpedet tius . dem& deuotionem oftendere vcrbis vt furdi , muii,faltem
quia mag-s apparuit,quando eis vi Aus omnino defuit . Et dimittere. Quia plurcs eorum lenge diitabant a domib. 1 1 die praecedenti parum comedcrant. fuis, Et dicunt. Qtiafi dicar,locus eit defertus , & vill* multu di12 ftant. Et ideo non poftumus per humana prouidc ntia talia hfe. 1 ? Et ai'. Non petit ignorando , fcd vt eorum rcfpoiione prouideat de modo.
&
&
14
1 5
.Atilltdi.fcp.
Qcf eratquafinihilrcfpcftu tatemultitudinis.
oftcnderent eam fafto
Etpauc.
Quia pauci crant
m numero & parui m q uantitate:

Omnia
Et
MORALITER.
tione fux falu
Cxcosautemilluminat, cum ignorantibus cogniis mfundit Mutos etiam curat.curo eorum linlaudem 'ui creatoris foluil Similiterclaudoscum in via gnasin
I
"Et accef.
. .
in deferto funt fecuti , figniPcatur multitudocredentiu in Chri ftum de quatuor parcibus mundi . Etdimit fecundum qood dicitGrcg.in homil. In 1 1 pr-sfentt in v;a (umus vita,quali qua ad patriam perîmus ergo ne fido
,
luftitiargrefluseorutn dingit. Debilesfortificat,

.
cum
pigt*os &
Icsin hac viadeficianr, pafcciuli
curatos,pane ianatdodtnnc,
&
pcr praclatos facrx fcriprure
(iint
,
I
dorTtoi
>
.s
2t
&
uchariftia
accidiofosoper^ribonum viriUter iacic Turbz vcro mirantur, & Deum glonficant.cum cx tahbus mutatiomb. quae funt dexters excellijDeum laudant. 8 Mifereor turb* . Pcr quatuor hominum railia qui Chnftum
in
quoaugetur
citur hic,quod fuerunt feptem pancs
fcptiformis gratiafpintus fancti,propterquod di, pauci pifces , per cinos
&
fignifieantur facrf fcripturjc fentcnti^ a pifcatoribus eccleli* cum labore quacfitae .
Tora.5.
ij\
^L
Gloflord.&NicolaideLyra.
tunturadnuncruquinonpcrdurancocurrcrc
272
in viruper-
apofloji teptem pauts. Scptiformi Spiritu pafcit.adiuncta pifciumfaporeqnos rcflciflc ca auctoricaccquati paucoru ZCf noai 1 cxcmplo fuc vicc vcl mortis.Seprc pancs.tcr.pturadaf. Jec cV reuclatur flamcci in quo grana fpiricufianch vt in lege) vualc alune hordcatci, vc fupra,quia hic ji6( tut
fcctu,vc; lnflcmit.iceviriu.vcllcuicaremcnns.Vcraquerefcrtio 111 mocccelcbrata cft , quia ytrmfqiic Tertameti fcri-
&
cum
amm*
pturaalcitudiiK-ni celciiium prcccpcorum mandax&: pra:miorum,vcraquc alcicudincm Chiuti prxdicac. b r.t Alciora
<jnod.
foluit
figuris,
I
quaficcnacifsunapa
lcatcgicur.
Hicnon
duospifccs(vtmlcgc duo vngcbantur rcx&iaccrdos) fcd

pauci
idclt
panes & pifccs & gratias agens,fregit> & comcfuis , &difcipulidedcruntpopulo difcipulis c Vtjeft. intuendo. b Meinoiix iccondendo U ofcrando. Audicndo&
pies fcpccm
1
Iacramntaj>cruit.
Qu!a
mJnifterio
apoftolomm
cclelixdillnbuicibaiia vn*.
& dedit
myftcna quarno t.apiccommunis tuiba

apoiioli
fuftollunc,
idcft pcrfcfepti-
&C
implcnc fepccm
exempla
Si vit
priteftu
efle,
vcnde omnia
Jcc.
fporcas
mSd
b deruntomne**, &faturatilunt, &quodluperfu.tdcrrag*

a
crorum corda
boui ccftamcnti,qqi
Spiiiiualiumfumruapeirettio.
.
dc
rUittibus fcculi
mcntis tulerunt feptem iportas plenas

a
Erant autem qui
formi fpiricus gratia adincelli,endum UJuftraca.
fumcrcpti,&:frtiB ncnt turbulcncum cxcplo fuo trirnw marc , no$ rcticiunc , ncin viadcficiamus . Ibi dcii fupra fenum, vc
Noui ttllarent popului non quincjuc

b
ejtoroataa.
fealibut obnoxiua.fcd quatuor animi virtunbu non crcuetuBt Eiceptis ieuibuscV inranttbus qm in vuuin peifecTtum
&
manducauerunt, quatuor miliath ominum t extra paruulos&muliercs. Et dimilTa turbajafcendit in nauiculam,&

vcnit in finestMagedan.
C Scptemfportas.Spor tz iunco 6c palinat
tpran
rumfolijs folcntcotexi , &c fignificanc fanctos, qui radiccm cordis in ipfo fonce
t)Tli|4ala
dcria carnis
compri
arefcant,vt iuncus in aqua,&
jn
nacur,hic fupcr cccin quo ra vbi 6c ipfc mundusrclinqui praxipitur.Vel mons ibi crgo fccnum fupcr dominus rcficic,eft alcuudoChrifti. r> carnalcs carnaii fpe&; tcrra.quia ibi celiicicudo Chrifti p rcmoca omm cupidicace carnali,condctidcno ccgicur. Hic
vicx collocanc , ne palmam arterna: rccnbucionis
corde recincnt.
f
cuda,rcfrenacio cupidicacis Tcrtu.firmicas cotra moleftias feculi.Quarca, qua: per omncs dirJundir^dilectio dei &: ^ximi. c ibi &c hic muliercs SC ln vcceri &c nouo ceftamcco no mic paruuii excepci suc.quia cun-
quinqucmilia.quiacarnaicsquinquefenfibus virtuccs quibus fpincualiccr vuiic" quacuor propcer quacuor Quarum prudcncia ccmperanciam,forcicudinem,iufticiam, cit reru appecendarum 6t vitandarum. Sepnma,cognitio ab his que ceporaliccr dcledanc
Ibi iuuas uoui ceftameti fpei pcrroanecis folidicas concincc. fubdici Hic
.
Aug.SialiquisEuangcliflarumhocdixiiTetquidequinquepauibusnondixifictjConcrariusceccris pucarecur Scd de fepcem panibus narraucruuc, quiailli qui miraculum
nsM
nec
illud
dequinquepanibuscacucrunt,ncniinem moucre
Mar.S
debec
Et dimif.tur. Hic docet qcl pr^dicacorcs miniftraco turba: vcrbo ipii intracurSbulu cordis vircuciidebcc rcfici pomis. e Injines. MagedanquealionominedfDalmanunca.qu? eftregiocircaGerafam Ecincerprecacurpoma velnunciaj, &: fignificat horcum de quo df .Horcus coclu ius.fons iignatus vbi creicuncpoma vin.ucum.Ec lbi nunciacnomen dni.
# CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
4
Et vc.infincs Magedan,
Ifte eft
iocus in
quo Iofiaj
occurrens
Otpnia lfladicuturadmaiore declarationem miraculi.quoci cx tam paruo cibo potucrit tanta multitadp fatian & hoc fuit p tnultiplicationem cibi in manibus Chnfti codcm modo ficuc di ctum eft lupra.c.5) Sequitur. Et dimijfa turba. Poft miraculum oftenfum afccndit in nauiI culam fugiens turbz applaufura & reuacuam,in hoc dans pras
,
legi Aegypti,vulneratuseft,vchabetur.4.Reg.24.Marcusautc d:citin finesDalmanuta,ca.8.b.Etdicenduadhoc,quodn6eft
fecundu re,quia fccundu alinuos eft eadc regio ha duo nomina.Marcus accipit vnu & Matthatus aliud.fe. ii .'m bes
ibi diuerli tas
alios funt
duz regiones
dift>nc\z,fed >n extremitaob.coiuncl?.

dicitur cffe in iine
Et ldeo exiftens ln confinio vtnufque vcre

iftras vel
dicatonbus cxcmplum.
illius,&intaliloco crat Icfus.
Ut
C A
P.
ADD
Jn
c.i <f.>bi dicitur
L
to facrz fcripturc;,inter
inpo.Vos autc iicitis.h\(e exponpdo madatu. Hzc expolitio non vf valere pp duo p. imoqma no confonac liter;,fecudoquia przfiipponitfaJfum.Primupatet defelitcra beneafpicientiquodetipfepoihllator vf faten cQ dicit,qcf hzc
cft qd* litera
qnz vnus error ralis eft. Tradunt enim,

Deo,
fic
quod
ficut
quilibet poteft confccrare bona fua
qct
fafta
eftconftructiodefcttua,Vbi eigo coftruftio deficit,manife(tu non bene concordat fcnfui iibi dato Secudu patet
.
huiufmodi confecrationc per votum,poftca non licet alicui talibus bonisvti ,nifi in deiobfequiiifcilicetin feruitioaltans vcl tepli & huiufmodi.Sic quilibet poc cofecrare bona fiiafingulari
ter,hoc eft rcfpcftu vnius perfon? tantii, verbi grat.a.Si qs dicit alicuiproximojvolofen voueoqctbonameafintcokcrata rcfpc fto tui,tuc diciit qcf illa bona fint cofecrata refpcftu illius horrn ac fi cfTcnt fimplicitercofenis tatu,lic qct nullo mo pot cis vti , tniilorubonorii crata,deo.dominus etiaali)honnnesquicun
pnmo,qa nufqua inuenif , Hebreos afTerercqo! melius cft dco offcrre.qua fubuenire pircntib.in neceffitate pofitis imo coiter* tenent,qd melius eft,eleemofynas larîn, qua facrificia voliitaru offerre,prout cjc multis aucloritatib. veteris Teftameti dedu ci pot.Vn a fortion melius eft fubuenire parentib.in necelfitate
comtutis qua offerre huiufmodi. Sccundo qa Rabbi Moyfes Aegyptius(a. inter eos magne teputationis eit) fuo hbro de dirc ftione pcrplexorS, vbi de caufis facriflcioru traftas,fcripfnTe tra dit ], facnficia nofuerut przcepta nopulolfraelitico ex intentu fuiflent p feinrenta a deo,fcdex intetu ec undario })nncipali,hocefl,quafi quafi p accides vel indireftdvt.f qd* p hmufmodi fa-
&
&
quepoffimt vtitalibusbonis,acfin6ciTentc6fecrata,fcd mercf propria. Vocu aiit huiufmodi fccudii eos multipliciter orctcnus
^^l
expnmitur,& fpccialitercu vcrbisfignificatibusaliqua recofc crata Vt fi dicat illa res cft aliquis ficut tcplu fic cft res mea.tiic
cofccrara taq tcplii Similitcr fi dicat Munus fit, vel cft talis res> infeidS eft ludicuMntelligif.n.de muncre deo oblato. Ex quib riit fi dicat fuo .Munus quodcuque eft ex mc tibi quis patri qcf prodcnt.tucpater nullo mopot vtiabquo bono filij fui.ct filia
cnficia homines retraherenf a facnficijs idoloru. Ad qcf aHegat illud Iere.7.f; t{pnfm loquutus cumpatribus vcstn: , nccp.xctpi cis in die qua cduxi cos dc terra .4e^ypti, devtrbo bolocauHowatnm <T yiffimaruv. Et alias auftontates qu? hoc fonct.Scd coftat q<f
voletc
& patre in neccflitatc exiflente & hc io,qd Sm tradinor
przceptu dc honoratmne parenru cft p f principalitcr intcntu, tanqua conlonn & conforme iuri naturali. Illud autcquo^ cft p fe,fcmper przfcrtur e. ouod per accidens cft.Et ldeo nunquam ctiam lectidu eos concederetur quodpp facnficia ofTercda przf crmittendu cffet przceptQ de honoratione parenti.Vfi atfiflu paflum bene eft ad tradmones Phariintelligendu.recurrendu
faicas feu
filii fui,funccofecrata ic pcotu patris viimanifcfte Pharifziirritufccerutroandatu dei pp traditiones fuas, vt Chriftus dicit.Na fecudu traditione illa(quc. nullius
ne fua pr.xdiftaoia bona
fundamcnticft)filius excufarcrur a fubuentione patns , qcfeft manifcfte p dei aut cuangehj fccudu predifta pr^ceptii.Verba coftruuntur plane fine defeftu fic.Qukuque dixerit parri vci matn.Munus cft qd* cuque ex me,tibi prodent &c.Cuius fenfus
&
eft,qcf filius
fit
vouet,vt
fu.s patri
lit
taqua munus
altari
Talmudicas.quas Chnltus mtcndcbat in propofito re probare.Ad cuius euidcnt.ij fciendii, qcf circa matcriam votori
dc bonis
prodcnt,&
fic fihus taliter
confecratu, quidqd voues nullo mo
vnushbera
almudiciscftcopofitusquiintitulatur Wcdarim.i.
porprodcflc patri feciidueos diumu.Et hoc eft quod
ota,inquolibroplura erroneafcripferuntfine ahqqofulcimcto
mc tibi
, qcf eitdedireftocotra przceptu legitur.Marj.b.Corba quodcunque ex
prodent
ii vltra
non dimittitis eum qotdquam facere
pam
2 73
l
Matthaei
>
pacri
i
'
fuoautmatri. F.xquopatet,quodn5 pcrfuaddoPharifxi hoc dicebat.fed potius cogido,q patet ex hoc q> dicit.7\(<Vi dimtt titiseum,&c.^\iiicx virtutcilliusvoti pre tenfi,iamno!i poterac fic irritum fiebat mandatum Dei per fui filius prodefle patri, Et Uc ifte error non proccdebat ex auaritia fafalfam traditione
Cap. &
Matrh
XVI.
& Scholaftica hiftoriam
,
274
eV
Mar
pp diila aliorum do- T>
ctorum,quorGmulti fiiuerunt Hebraicum, &cdcorditer dicunt

ficut Poitil.qm ab eis recepit.Sed dito (quauis no conceflb) cjct Iudxorii proceres ficut dicit Bur.fenfiflenr, non tri fequitur igif ficfacerer vel doceret auaritia cecati,Nec hodie eorum dofti docentvelfaciunt idquod fentiiit, immoponus
&
iacram fcriptacerdoturBjfcd cx co quod male interpretabantur fuas diuinis przceptis prxfercbant. ram & traditiones
D D
1 1.
In eo.ca.vbi dicitur in poftiI.Ii.hiei eft verum perSynecdochS. Attendcndum q, non dixit Chriftus.Totii q, in os intrat ,fcd verba Chrifti hoc lo ec in 0$ intrat. Vndc ad fane
q>
inteliigenda
co.non requintar vt intelligatur pcr SynccdochS,
fcd fufpcit
crroneas do&rinas fimplice populii decipiunr , & veram literam corrumput.feciido dicit Bur.diaum Poit l.fiifum. AHegat ad id probandii Ribi Moyfen Acgyptiu fatisbcnedicenre.fed no allc gat bfi facicnte qui traditionib.humanis diuina pr^cepta ppoderat.Et q, Bur.nos vltra in fua expoiitione ad Talmud remitut,& librum que nominar Nedirim , nihil aliud eft qua fideles Chii
fti
pTalmudicas
&
cum dr:Oe ani fiat ibi diftributio pro fpecieb.fingulorum,ficut

mal
fuit
in arca Noe.Cuius intelleftus commmer cft,CJ,
retrahere a faH-toram vensexpolitionibus,& remitteread vi.
de quali
bet fpecie aniroaliu fuitaliquodaial inarca Noe.Et in propoiito de qualibet fpecie ciboru aliquid emittitur licet aliquid ad num tione rcnneaf Scd adhuc hoc non videtur fulhcere ad amouedu fcandaium Phanfxorum , qui videbantur credcre,quod ca qux
.
dedum vana icripta erronbus pleua,prout lpfe Bur.met teftatur in multis locis Nec eit cautum fimplicej fenfum literalera
.
remanebant in corpore poflent hominem comquinare.alioqmn os emitteretur mhilfaceretcontraeos.quodcibusintrans per in feceflum vcl non. Vndc melius vidctur dici fecundum Hicro.
fcihcet
et caquod quidquid ex alimcnto generatur , potcft per lorem naturalem refolui,& per occultos quofdam poros emitti. Vbiagiturdetraditionib. feniorum infir-
fxpe cupientes huiufmodi erronbus occupare In eo.c.vbi dt.Omnequ <dmtrat in oîctr-c.Dicit Poft intelligedum fecundum Synecdochen, Bur.facit inutiicm obicclione , Sc incidit in idquodimprobarcputat.Dicit.il quod non oportet dici pcr Synecdochen,quianondicitur totum quodintrat fed oe,diftributio det accipi vt dicit pro fpeciebus iingulorum.vt fit
fcnfus,de qualibct fpecie ciborii aliqnid mittitur in fecefsu,liccc
Replicajnc/.iy.
Poft.primo,
mantib.obferuantiadiuinorupr^ceptorum. Bnrg.induobusredarûit quU vt dicit expoiitio eius no cofonat literae
fecundo
quia
vtdicit, Poftil.pfupponitfalfum.
Pnmuprobat perhoc
.
venit exdiffimulatione gramaticc^ rethoric^, vel ambam artiu vete.Tefta.facitBur. mentionedc gramaignorantia.S^pc.n.in
tica
conftrut;one liter^ defe&iuam cum df Mw.us ex me tibiproderit. Ex quo arguit Burg. igitur fenquodcunquetfi fus ei datus non confonat literx.Vbi dico quod hoc argumetum
Poftil.dicit
aliquidadnutrienduretineat. Nucaiit&apud philofoplios theologos.totii vniucrfale,& omne,,p eodem accipiiitur. Qin.n. dicit oe.nihil excpit. Sic & fimiliter detoto vniuerfah,& Ipecia hter omne eft totu in quantitate fecundum logicos,vnde refolu tio Bur.qua dicit de oi fpecic ciborum aliquid mitti, ide eft ficut dicerct dere intelligi fecundu partem,& fic omne capif, per Sy necdoch,q> voluit improbare Sed mouet Bur. hic dubiii tja per
;
&
&
vtranq expofitionc nonvf tollifcandalua Pharifxis&pphoc dicitdubiuallegandoB Hier.quod vniuerialiter deataccipi fic, quodquidquid mtrat in os& ex alimento generatur poteftec
rafle.Eft.n.in
Hebratorum.hic aut grammaticam Latinorum videtur ignogrammatica Apoiiopefis dcfeftiua oratio qua f$pe vtitur fcriprura. Eft et in rethonca prxcifio color verborum.qua coincidit cu Apoliopeii^pr^terqua quod fepe vtuur fcriptura,& 9 fuc excufat defcftus figura, ibi onditur ornat rhctoncus cx orouis rriicatione
percaloremnaturalcmrefolui , pcroccultosquofdam poros cmitti.Sed illud vidcrurfruitradici pcrBuig Primu quia Chf$ dicu.oS quod inirat &c per hoc noluit neccurauir tollere fcandaiu Phanfxorii.quia dixit.Sinitecos,caeci funt ducescecorii
i
&
&
fed
fulii
voluitmftrueredifcipulos peteies.
L,t
uoeft vcrifimilc,
Argumentum igitur Burg.vf tentatiuii cam df conftruitio eft defcttiua, conOratio vel igitur fcnfus datus non bnat liter,Na pro co<bnantia hcnda in litera fuppletur, q, p fi. .
qpdeillis occultis modis digeredi& egcicdicurauirdilcipulosiitruere, fcd mnucreargumetoa maiori.f.vt ii impurii nutnmeti
, igitur multo magis id qct non comqumat, iuxta lila regulam Si id q> magis vidcf mefle no inclt.ncc ^, minus.Scd ii ex cibis dcberet homo inquinan,magis videtur hoc veriideimpuris, quod innoncft , vtdf
q>
m feceflum eniittif, no coinquinat

eft
juia
vcl
coloietiuncutu eft.Secundodicit Bur.Poii pTupponcre

i
pui u
alfuTvn eoq>dictludcotufcnbas& facerdotesproptcraumitercsteras traditioneset illaquod mcliujeft offer deo qua fubuemre parenubus,&c.Hac dicir Bur falfum.Priio vt dicir,nuiq<.a reperit [udjos hoc fenliire, quinimmo prxe ierateelemifviafpontaneis lacrficijs multofortius honoic arcntiu &c. Vbi dio,q> ii confequcntia valcat antccedens eit nhi valdc dubiumpp diftaB.Hieron. propter gloiTfuper
uTifcciiT.
c
&
qux natunec vituperadus Si igit p naturalc digeftione vei indigeftione c< puro vcl impuro cibo gnrare tur corruptus humor vile faciens homme, ex hoc tfi non dicitur
ralia
in litera.Et fubmtciligendu ell morahter,quia ex his
funt nec laudandus quis
eft
moralitcr inquinari quamuis naturahter, de qua hic non dicit
Matth.
CAP. XVI.
C A
P.
^
t
XVI.
Legis fiJucia infolentej.dfdigiuntc
,
acctffe.
&c. yt
a
manna.indefer. Percbatic tentando , vt in

opan uirtutum
.
^t ig.de.
Vt quipa mukos pancis lanna pluerct quo

mnesreficeret.Vn-
morc Elix ignem dc

fublimi mitccret vcl in fimilitudmcm Sa-
cloaanes poftedu jmpanum: Qiiod

^nufacis, vtvideaius credamus tibi
T accelTcrunt adcum pharifsi tantes, & rogaucrunt cum,

lo oftendcrct eis.
quid opcraris ? Tatres noftri maducarut man-
&Saducai
fignumdc
tencoe-
vt
muelis
re
fhcerec
arftiuo
tepo-
At
ille
relpondens,
aitillis:
mugire tomcrua
&
piari,& diccre ex occultis
& varijs aeris paflionib. accidifle.

Ong.
quafi non pofsec &illa calum-
NICOLAVS DE LYRA.
C A
rlt
valde
curioft.
Etquia
volunt iudicare afirologi aliquando per confide
P.
XVI.
rttione afXroru de inchoatione legum

tfli
T accc.ad./w pcdeuv capiiulo Chriflus reprobauit enore^ludeo "^ Xj m lege,bic docet fundatione eccleftegrtiu in fide,vbi primr, ape
r mcarnationiA myfleriu,ferundo prMicit redcptionis pretitijbi.Vc It autem Iefus in pa^tcs.rci-fio imponit imitationis exeplum, ibi.
feclaru diuerfarum , ideo aflravolebant pr&noflicare de aduentu Chrifii, hoc aiit efl im~ per celi non fe extendit adtalia. licet fe extendat ttd pojjibtlr, quiavirtus
&
&
frxnoflicandum defutura difpofitionc hoc efl quod dicitur . huiufmodi,
&
.
aeris y vtficcitate,
&pluuia,se
*Lnc If fus dixit difcipulis. Trima in duasûia primo myflerium

irarnatwnis aperii fccudo , ex hoc dotTrina Tharifxoru ne foluficut
eronea fed ftcut curtofa et inutilis cxdudiijbi.Et fcpuli eius.Circa primam parte aduertendu ,
Et ac. ad eum ph.8icf.fi pojfent eum in aliyuo caperc . Et rog cum VC iig. Dedarando .f.tempusfui aduentns ex aliquo
cu vidiffentdi-
quod aliqui Scrib* 7>arifei omiffofludiolegis&propbetarumfludebati-i mathematicis dociflime in aflrologia , vnde -pfque bodie aliqui eoru in hoc sut
&
figno cdefii
&
3 c&li poteflisper confiderationem
At illc rcfp.i.aliquid pradicere defu tura

,
temporis difpofttione quia ad hoc bene fe extendit talit

.
fcientiapropter quodfubditur.Serentim erit
val-
Rumalignadi ,fignificanturilli qui vcniuntadfcrmonc vcl lcttionem , non vt edificentur, fcd vcprxdicacon ucl lcctori J inijdientur. l er hoc autem quod qu cficrunc iignum de alco
M
I
O R A
LITER.
eum
,
f.taccefJcruntadeumTbarifto&faducxi tentantes
iftosqui
&c.
P(
venerutad Chriftumnoaddifcendi gratia, fed
ma
figni-
*?7
A
Ueip.it,
Gloford&NicolaidcLyra.
cratii^niri:auiuim,v:illiits figni explicacio,
,
276
quodex
cft
,
Apoftolisincclumafcendic, Sc foiritum fan&um mific. # Orig.Illudiigiutmhoc, cracfiîmm,coquodilIudliuiiis
Hcrodcm.q
1
.
m vita.cos qut maxiictucr aurcm & nunc vidcrc liccc

panci-pinionibus .apparcrc
concordcs
vt
irrt-
obfcuntaccm habcbat UJ quc d feruacot patfus cordc ccrra: trcs dies,ac cres noctcs egerit.
c
intcll.gere.
quod
fcipfo in
Oblili funt
dc.ttu
oppugncnrquc lefum Chrittum qui

,
" Try per meuni fanguincin tu in morte mu debetif tcfurre.lionem pcccatorum r ltinmortemoeoeiiireiiiiinic.jf ^.
t Facto vcfpcrc dicicisferenumerit:T tribulatiooc
a Fuioruro iudiciiTo pr?
:
panesacci
_
elt e1
rubicundum
ftltft
tRmiUtjutc
a
difcipuhs
u-.dere
Fafovc Incrcpar quod cx ordinc

.
prr pix.cdcr.te
WBW
Qupmodb pancs non h ibcnr qui modo

pcre.
. #
X
}
nim cocluin
ccclum
.
& mane
hodic rcmpeftas,
f Ex
ift
rutilat
cnim tnfte
fifltb.
ru difcernfit
HvpofrifJt
4
5
<j
dics.fcdfignatcmpo
rum ignorjnt,
pmationc iignificcc. Cumqualicatctem pons Ruuttex fignis

ptxfcncib. cognofco. rct rcmta neceffaria
=S
cu oin cx eVprophctz, aductusfuiindiciacx
gcre ncgligebant * ChrVloit. SlCUtCC,
Kotatademuiperiusd^ti.
*Faciem ergo coeli diiudicarc noltis.f gna autem i..iel!c.1umhaben.

tncredula pro fpiritualicatnalem
efic
.
implctis fporcis nauc afcenderut &n3Uiga tesaudiunt vccaueat
mala>& adultera 7 tcmporum non potdtis.fcire t Generatio b De dernonitiat necorlo f Hocuoieftatisfux.lignum corulitotum d fignum quxritli lignum non dibitur ci, nif, fignum Iootc
inferiori.
,
fcrmcnto PharifeorurSed tamen aitfcnp

a
tura
quod
obliti funt
tollere panes fccum vnius veri interni
&
****^jÊ*L
,
:s _
^H&TLJie^.JiC^Jli^.
pants
qui
cum
eis
tucmini
B
tinirafc.
cx iignisfuis mtclli-
& cauetc a fcrmento rharifeorum & Saducaroru

a Kon.vultutdepanibnseotumaccipiamus.
,
:
ris
& neafinjs;,curri
IldturaiiS rc
,
Ofc ipt
At illi cogitabant \ inter fe dicentes quia panes non ,
accc
ctioa 'mcnte cxcclfcrat .

iz
Cogitaiioneseoium
goincclo,_aliudquiH0w.j4.in
dC
Cil iigriU fcrenita-
pj e * raus
Sciensautem
a
Icfus dixit:
Quidcogitatisintervos
a
5
f lAfcrmcnto.
Fcrmcn
Nequc
myfteiium intelfiytlsneque viriutem iiimcmoriahabetii.
tum
tatis,aliudpluuiaE,ita
inmcpucareoporcet. Nunc.n.in primo ad-. ucntu his iignis qux in terra funt,opus eft,qua autem in c?lo iunr,refcruaniur tcmpori fecundiaduentus. Nunccnun iacurmedtcus vcni , tunc ficut iudex adero b QptiU. Patiuntur apoftoli poft refurre&ioncm , per quos meiudicareinfuturo fcirepoteffis.quiacu non parco meis
.
modicsfidcifquiapanes nonlhabetis. No ndum *

poremtrahic *
intelligi- +
>
peruerfa do ttina,qua?vel modieft

fa-
catotam mafiamcor
rumpit, &c tn fuum
Chryf.Nondixirartcnditeado&rina Pharifa?orum quia
boms,quin patiantur, Sig. ad tcpus gratix pertinetia a prophetis predidla, non vobisfide faccrede mco aduentu.S/gfl* au. Signa tc poffunt
c
non parcam alijs in futuio
re rationem occafioncautem ab facitincufationem.

,
vnlccommemorarequa? fafta funt demultiplicatione pa--j num,fimpliciteraucem dchocincufarcnon vidctur liabc-j

eis
reccpta fufccptibilcm
* OngEraccnim
**c
porumdixitdeaducntufuo vel pafsionecui fimilc cittoicumcc.lum vcfperc.Etitemdetribulationcante aduentu iuturum, cui fimile cft rofeum celum cum cnllicia c 'Nsn da.ci. Sed datur fideltbus de c^lo quando videntib.
confpcrf:oqua?dam doctrina: fermetiqj verc vcccns.quam pr^bcbant Pharifxi &c Saduca?i, vnde Ic fus non vult ampliui cdcrc fuos difcipulos,quos fccerat iiot uarn &: fpiritualcm confpcrfionem .
g Ojtid cogitat.Quid cogitatis mc dixific de terrenis panibus de quib.non eft vobis dubicandum cum de cam paucis cccas*'
Apo-
fe-
NICOLAVS DE LYRA.
cqlam.Talis figimm futur^firenitatis^quia.J.ficfreûenter contwgit^kct ditina4o impediattcr 2 Et mane. fuppleHicere potcflis .
.
& periculofam,propter hoc vocat eam fcrmentum proptcrcorrnptionem maliti& ncquiti&contcntaminea & buefl
etiam
malam
.
Rubicundum eft enim
enit
difprfirio cfkfiis cji
qttod
dicit
9 IntuOvTer diligentem confiderationem mentis . io Eccauecea fermcnto./.a dotlrina corrumpente ,7{ec e.fi m*
I , fi fermoitiim dicitur hic doclrina cvrrumpcns , Svpri , }.cap.fotnentnm actipitnt proferuorefidei } vt vijk n cjl , quia cadem res exdiuerfis proprietatib. bene fignificattppojita e s di/j
rutr.
.
Hodic tem.erit fxpple
4
5
R uCilac
F iCicm
qw>d contingit incorufcatione

.
&
tonitrtto
& boc
eflfi-
gnum terpdtatis,propttr quod Jubditur

er.ceji
ficut Leo aliquando accipittirpto Chrijicvt dicitur Âpoc. 5.,. V Jcic
duudtcare no. inquantumf.facies celicflfignu

.
Lco de tribu Iuda.6" boc propter consiat am c/ audtca m

;
alicwus Uifpofitionis futurt, in clwenris auteui temporum non po. Id efl figna tempotum deji^ 6 S nito) utn in prcfentia da de aduentn clmjii noa potcfiis per talia dinon ex re , quia Jolummodo dcpcndet ex diuina dijpofuione ,
gm
&
Âliqtiando autem accipitur pro di propter crudeiitatemjeciidnm quod diritur.i.Tct.^.c. AduerfariiB vcro vefterdiabolustanquamlcorugicns circumit qusres
diendo ardua
& pericuiofa
conjieitatio.ie Etprcptcr boc aduenlus Cbrijii confiderandns eji ( vt babnerant cx dininc reuelauiCtntn tjt)cx diclis propbctarumflHi boc
.
Itaeodcmmodo fermcntumproptcr caiorem inclufum fign.ficat feruorem fidei,propter autcm corruptionem,doftrinam matam .
HCC.
1
At illi co. inter fc di.quia pa.non.^c quafi diceret intrafe,ht

eis nuliitm
tionc, fuut babct.ir Dan.y.vbicirca boc tax-.ttur bcbdomada determinats. e/' Gzn.^ybi fignum aduetus Cbrifli ponitur transiatio re~
nccauimus,quia ab
inteiiigcbant fermentum
ad iiteram
panem acctpimus.Ex quopatet, quod idell pancm fermentatum Tatet

.
yii ludtorutr. u.l alieniur.am quod [atlum rfl fub Herode . 7 C.cncratio mala&l adukera. Hoc fupracxpofitum eU ca.u. n' ludit do:irinamT barifsorutn vita* Cliro vcnill.-ut. H
,
Ctiam corum deuotio adCbriilum, quia

12,
fic ci infeparabilitcr adbxre.
bant, quodoblitifuerantacciperenccejjaria
Scicns
autem
dam
a dijcpulisjuis
nonjolum tanqActn curiofam
& inutilcm
Iefus cogitacioncs
eorum , &c. Tanqum

Quarc
fed
Deus.
etiam
M
fuit dcgluticus
.1
O R A L
,
T E
R.
t figi"wnturilliquiqu^tuncaudirefubtilia,curiofa&: inutilia,propter quod diaum cft eis.quod libi non dabitur flgnu nili fignu lone prophtcc qui proptcrfuam inobedicntiam
ficantur illi qui Chrifti doctrinam audiunr.fed vel operc non adinvp!cnt,ideo dicitur cis .
non retincnt
f TôndaminMt inrcrrog -ibac difcipulos fuos dicens:Qucm aicunt homincs effc filiu hominis &c. Origenes.ln hoc de
camcn vcrc pcmtcant dc fuis dcfettibus faluabuntur, ficuc Ion.is vcrcpen iccns dc ventrcccti fuit libcratus
,
:
ccco.fic &c ipti dcglutiendi funt a diabolo,
fi
Et cum vcmffcnt
ditexcplum,vt nos femper fcrutcmurqualiscpinio ficapuc homincs dc nobis,vc fi quid mali, dicitur dc nobis occafio ncs illms prcfcindamus.Siautem quid bom", occafioncs att
aijtipuii
e'mstransfettum,<&c.
Pcr
iftos figni-
gcamus,
Cavo
fican-
*77
9 Feci abvmchre reliquits *
Mattli XI
?
Cap, XVI.
fudai-
vjZ
D
Mak
malum prona H rm^.jn
fiones illius precidamus,fi quid aucern boni,eius occafiones
casadhuctepcbant,ideoDominus vehcmcntcr eos increomnium. patad vtilitatem a Cauete afermento Tharifxorum. fupcrftitiofa do&rina
Chryfoftomus.CîadiTcipuh'crtc*obferuationes
augeamus.
Chryfoftomus.Plebis mentcm quarad
inflexu
4jux morc fermenti veripanis fimulat fe fiibftanriam habere. Per hoc innuit , quid
lignificanr quinque fwie panes vcl fcptem Si enimfermentum di.
. Etii enim multo humilior quam oportebac, eofumeratdeChrifto opinio ,fed tamen a
noh erat, inuefligat, non Phanfarorum

a
Expenforum-
tisncqucrccordaminiquinquepa num t inquinqucmilia hominum,& quot cophinos fumpfiilis Ncquc feptcm

?
nequitia libera erat,
Pharifarorum autem de Chrifto opinio, ttquincnie
a
s
Expenlbrum.
eratplcnamultamah
tia.
mU,uin
>
pa numtin quacuor milia hominum,& quot Iportas fumpfi Tane

corporali
e
2
iJlij
Iohannem Bafic
cithzretica
nlo.
ta,panes funi vera

ftrina.
dogmado
ftis
t Quarc non intelligitis quia non de pa nc dixi vobis: z r C L-_;r o. c.J.A nr Cauctea fermcnto pharifa:orum& Saducarorum Tunc
.
pM*-
poccranc
errarc in Eha vel cxteris ahis, ficut
He
Mir.s.b.
tMar.S.C.
In partes C&farc* Thilip. Iftelocuseft, vbi lordanus oritur
quia non dixcrit cauendum a fcrmcnto paSaducxorum.tVenit num,(cd a dodtrina pharifarorum

intellcxerunt
,
rodeserrauit inloan
3
&
necu uk.Ioanhes quent

*&" ^Collaui furrextt
TnOrtUtS
ad radicem Libani,
cxIor.&Dan.duob.
HOmincs
effe.
Ho-
b b autemlcfus in partcs Cxfdiex philippi,& interro gabat 4 c 5 difcipulos fuos,diccns. Qucm me dicunt homincs cfse 1
QuminhonoreTybiiCa;nri3Phii;ppusfrater Hcrodit extruxk. b Vt venconfcfsiunismercedem ieddat,non quafi nefciit.
J& idtO
pirtUtCS
operamurin eo. IdeoE vuIc cx P oni erro s
mines funt qui de filio homims loquuntur.Dii
No.dicitme,n.infolenterlo,urvidcatur.
a
COrum,Vt CIS rCpulflS

profcranc,
gi
dfiliu
c
mhominis
.
a
Atillidixcrunt
,
Alii
Ioanncm Bapti-
6
"
enim qui dei?
ftam
aliiautemEliam
.
aliivcroIcrcmiam,autvnum
homines led
Dii.
tatem
intelligunt. rilium hominis

fe
Difcicti ab aliis.non
non ex vul opinione,fed ex do
humilitatem humanita
Dominus de
cx prophetis
a
Dicit illis Icfus . Vosautemquemmccfse 9 f Bêfpondens Simon io Sciunt & Apoltoli.fcd fetrus rcfpondct. Ideo vnusJ ii Tetrus. b Omnia complex cft,cjui Sc naturam & nemen exprefsit.
Verum hominem,& uerum Oeum ctedit&
confitetui.
a
mini reuelatione.
in
li
Origenes.Incerrogat difcipulos, qucm ipfum dicerenc homines efle,quo nos difcercmus ex Apoftolorum rcfpon fcidtemporis apud Iudxos varias fuifle de Chrifto opinio nes . Etvc nosfcmperfcrucemur,qualis ik opinioapud homincsdcnobiSjVCfiquidmalc diciturdcnobis , occafiones
ti5proficctur,d?fcipu dcitace intelligut. *
f dicitis?Refpo ndcnsSimo Petrusdixit.
Tu
csChrift
12 rofpondens
3
&
vni
filius
refpondetur pro jom nibtis, vc vnitas in
omnibus obferuetur. & Chryfoftomus.CûandoDormnus de plebis opinionc Bom ,f u interrogat,omncs refpondenr. fedomnibus difcipuhsinter Mit6\. rogacis,Pecrus tanquam os Apoft olorum & capuc pro omni
'
bus rcfpondet.
&
&
Det
NICOLAVS DE LYRA.
1
9uayenmintelUgitis,<su\anondepitnedixiyobis.Qnt{\ dicat
nunc Pelncas feu Palneas dicitur In ifta at ciuime habitabat 16 ex hoc quod Chfs hic myfte in confinibus eius, Gentiles num fuz incarnationis reuelauitôftenditur fundatio ecclefiarin
&
&
xfaftijraeisprxcedentibus&do&rinadeberetisfic elTe illu. nnati,qodverbum meum intelligcretis,non de pane matcria.
fide
Gentmm.fcquitur.
li,quiadehocpo(laivobis fufficienter proaidere Quodpro4>atdapliciexemplo,inquo raagnam maltitudinem fatiauerat paruocibo,Vt patmr.fapra 14.& 1 5.c.&hoceftquoddicit. Tôn itiminteU.arc. &patet.Sequitur. X TuncintcUexerunt^&c* fermtnto panunt. Materialium fed
.
Et interrogabat difcipulos /wor.Non intcrrogabat ignorasqd crcderent vel quid refponderent,fed vt eorum fideli confellione conuenientms fobdarentur tn fide. J^wew me dicunt homines eff filium bominis? Ideft , turbas vul-' 5 Idco gares . Et quia de ipfo crant varix opimones in populo
a doftrina Pharifatorum
difta.
qaae vocatur fcrmcntum rationc prxifta
lcquitor. 6 îtiUi dixcrunt,aliivero Ioannem Baptiflam. Cuius opinionis

fuit
Herodes &
>ero
fui
fequaces,vt fupra vifum efl

veritatis.
4>cap.
j Venit autem Iefus in partes C&fare* Thilippi. In Jit fe humanae falutis preciu,& primo oftendit fe
>nediatorem )
iem,ibi.t exinde capu Iefus,crc. Circa
D & hommu. & fecundo hominum redemptorem pcr fui pallioprimum primo ponitur
parte oltc
7 8
Ulu autem EUam. Propter zelum

îlij
Ie.
Proptcr patientiaro
in aduerfis.
dircipuloruconfefTio,Secudo,exhocfubditurpoteftatiscollatio,
ibi.Rcfpondensaut iefus.Circaprimuadnertendu,quod media tor inter io Chf qui habealiqua debet participarc cxtrema , bat dplicem naturam in vno
&
j îut vnwrt exprop />eftV.Antiquis,fcilicet,fecundu quod habe tur Luc.o.vbi hf fic,quod propheta vnus de prioribus furrexir. Opinio autem omniii loqucntium de immortalitate animz,& de refurrec~t,ionefuit,q>anima feparata acorporefit maioris virtudi tis,qua c6iunclatalicorporiquaienuchabemus,fecuduquod citur $ap-9.d.Corpus ejuod corrumpitur aggrauat animam. Et fimierunt maioris virtutis. Et
fnppofito.f.diuinara
&
humana,
\namfibinaturalem,a!iampronobis aflumptam,erat verc Dei mediator & hominu,& pcr cofeques aptiHimui vt eflet humanac redemptionisprecm. Hancauteduplicem naturam declaratin feipfo Humana per euidentem oftcnfiortem, quia dicebat fe oltcndebat fe filiu hominis.Alu ex vera confeflione Petri pro fc & ahjs difcipulis diuina naturam in eo cofitetitis.quam cofeffione taqui veritatis exprefliuam approbat Chriftus. Dicit igitur. yenuautemlcfusinparttt Cxfarea Thilippi. Diciturautem C?fa r?a Philippi,quia renouata & ampliata a Phihppo Tetrarcha fra tre Herodis.Extucnominauic ea Cefarca,inhonore Ccfaris qai
.
liter,quodinrcfurreitionchomincs
&
quiavidebacChriftii maiorafaceremiracula.quaaliquis^pphetaru fcccrit,io crcdebant quod vnus de antiquis prophetis furrcxiiret a mortuis,& fic maiora miracula faceret, qua antea feciflfet. tc hoc modo motus cft Herodes ad credendum quod eilct loan-
ne Baptifta,vt habitum eft fnpra.Scquitur. 10 Vos autcm.Qjt-iii dicat,fi alii crrat opinando falfa de me,voj tamen non debctis errarcqui tandiu mectim fuiftis,& meam do
cirinam frequenter audiuiftis,& miracula tanta vidiftis. 1 1 ^cfpondens Simon Tetrus. Tanquam principalis, intcr alio^
deditciquartapartcmregni,vtrefertIofephus,&: habitum eft fupra. DicitretiaCafareaPhilippi,addiffercntiam alterius. qua; df C^farea Palelbna.vbi Cornelius Centurio mafit Atl.10.
pro fe&proaliisdeditrefponfum.
12
Tu es
Chdflus.
in
Quod interpretator vnftus,
&
fic
confitcf ciuj
& ifta ciuitas antic^tus difta eft Lachis,& poftea Da a filiis Dan
eamoccupatibus,vthf Iudi.i8.poftcadicla cftCcfarea Philippi
&
qua vnftus eft oleogratiae prar aliis. FiliusDei. Naturalis.f.& non adoptiuns ficut alii, I ? per co fic confitctur vericiufdem naturae cum Deo patrc , fcqusus
humanitatem
&
&
tatem
2 79
/5
*ft
1
Glof.ord.& Nicolai deLyra.

^<
280
D
to
Gcntes nWw/.Addiflina.oncnif.afonimdcoru,quos iib.mJddcmorti.ishonvn.bus.vcldcfcniib.l.maccru
Clcmcns Romanus. Simon Petrusfidci mcrito&inte-
tacc fcqucbacur
fSSSfcie fihus columbc. quia dominum pia 0*$* irihas grac.a crac.
,
cft.A pctracogoorninatusefl Simon Petrus.vjcedoceao.ut. Pccrum Chrifti vicem in tcrns habicurum , cuius no.ncn
grxpracdicationisobtcntufmKtamcntumecclcIixdefinitus a co
vcl quia
plcnus fpincual.
t
Scacccplic cognouimus
b
6_candcm pecramvocarifupca
.
fpincus
fancl'
dio-
tur, qiuoftcnfuscft in columba , ab co filiu dci viui
Dci viui. Refpondens auccm Iclus b Ornali,

t Piliu,columbS)-|ia.
,
lnfctroonjnibBfierjondit.
".
_
Tam altz fidei confeflione

'
qua fundanda crac ccclefia, que. iam itt

1 Chrifto primario 1 ^fundamcco edifica1 rice^crar.Quaobre j-- r -- .--t 4 dixic llli , fnper banc
dixit ci
e
Beatus es
qncm
vocauerat
columbx
cV fil"0 paccr rc.
Simon Baridna
1
caro quia
&
juil.bet
Tantum arcanum.
ianguis
non reuelauicnbi,
...
,
Qui
illuftti
mc
nte* hominuin.
uelac, quia ynacft 4_ fiopcratiopatt is

lij
fed pa'termeus quiinccelis eit.

b
Et ego dico nbi , quia

Idelt
pctramtdificaboccclen
J<
Chriltum
in
<]uem '
cum
i.wifto fpiri-
tu.Rcuclacinquam mvftcnu fidci, quia
c tu d
cs Petrus
,
&fuperhanc
a
m pctra
sedificabo ecclcfiam-, %
eara a chaiitate
Non fepaiabunt
mea
tcmm
Hylarius. Eftau-
Sc fide
nuncupacio
uiv
cafo& fangu.snon
rcuclarc pocuic.i.ho
c
f
meam
Et
tibi
& porttf
dabo
infcri no'n
b BccleGx. a Fnrfenm indicij poteiiatem. iud.caueris dum viuit.apud Deutn indignus mdicabitur.
prceualcbunt c
.
aduerfus
^
cam.
CJuerocu-qut
ind. nu; ignura lemiiTione
mincscarnalifapiet.ainflati,quinoco lubcfiiijj&ioafafpincus
claucs rcgni ccelorum
Et quodcunquc liga-
nc noui nominis fe 9 10 lix ecclefia: funda11 mcntum,dignaque 9 11 axhficarionci!li pe

13
cras, quxinfcrnalcs lcgcs&: tarcaripor-
l
,
alicni.de quibus
fupra
Mjlobannem
Bapti_
am,atitauttmEliam&c. ficncia c Tu cs. non dico vocaberis, fcd cu es Petrus

fidei
ob fortitudme
tas,& omnia mortis clauftra diftbluerct . * Orig.Pctra eft quifquisChrifti difcipulus eft , ex quo biberunt de fpiritali confequencer petra.Ec fuper calem pcua
conftruitur
&confcfsionis conftanciam
omn.s ecclcliaftica do6trina,Si fccundum hanc
Tctrrs.A
fundamcnci,cu fuper me ordinabislapidcs mundos,& abij

Sicuc lurneS- cerera nomina, vc fot eflisfat terr* , a domino forcici func apoftoli fic Simoni afe oomen Petri dedic .
,
mcpccra
.
ica
camcn
vc
mihi rerineam ;dignicare
vicajinfticucio.
cies lcprofos
Supr-.fb.
U mmto
.
*,
****''
-
n pccra fundata fit ecclefia. Sed fcio me poftea fic eft.Tu es Tetrus &(.Vt fucxpofuiffc.quod a domino dittum hunc mcelligerecur quem confeflus eft Petrus , diccns , pcr Tu es Cbriflns tilms Dei viui , ac fi Pctrus ab hac pecra appellahac petram editus.perfonam ecclefia: figurarec, qua? fupcr fcnccnciarum qua: fic probaficatur.Harum aucem duarum
ta nquam
j
$<
Aug.DixiquodamlocodeApoftoloPccro, qiiodineo
qui, Qiii
e Ei porttt.Ponq inferi funtpeccata,min,bladimcta,ha?refes.qmbus infirm: ruunt rrt morre.qui non vere fupra pctia, fcd fuperarenam domum profeffionis fua: crcdendi func dificauifTe.i.noniimpl.ci&: vera incencione Chriftumfefed ob cerrenam quamlibeccaufam habitu prccendiffe.
eniminintimo cordis amorefidcm

.
Chrifti percipit,
bihor.cligat lcctor. * cofefsione <ediChryfoft.-êr hancpetram.i.in hac fide mearn: Hinc cftcndit multos iam crcdicuros , ficabo ecclejiam
Eufeb.Ecclefiafancforumorationibusglorificata, neque hoftibus terga dat,neque ipfis ianuis mortis cedit , propcer paucavcrba quxChnftus proculic, Super petram xdificabo . &c~.&port& inferi non prmalebunt . * in
quicquid ingrui textra facilc vmcit *
**
^*
_Orig.Sed& finguiar fpuituales nequitia:
c^leftibus por
iuftitiC/
&
tx funt inferorum,quibus contrariantur portae
N6
autemcxprimit vtrum petrarnon prxualebunt
in quaaedifl
quodPetrnsconfeflus fuerat,& erigiceius fenfum,&paftorcmipfumfacic.

*
Setm.j.dc B.
fetto.
meus paLeoMagnus.Eccgodicocibi,&c. Hoc eft,ficuc nocam cicibi manifcftauic diuinicaccm meam,ica cpr cgo bi faciocxccllcnciamcuam . Quiaf Pefrw.i.cumcgofim
&
vnum. inuiolabiJ:spccra,cgolapisangulans qui faciovcraq; fundamcncum prxcer quod nemo poccft aliud poncEgo
rc.Tutamcquoquepctracs,quiamca virtutefolidaris., vt quq mihi poteftate func propria,funt cibi mecum parcicipa-^ cjonccommunia.
*
catChn'ftusecclcfiam,aiK ccclcfi^quamxdificat fuperpe tram,tamen manifeftum efc, quia nec aduerfus petram.nec aduci fus ccclcfiam poi tx pra:ualent inferorum . f 'iaiii.Vcomnib.confcaret, quiaabfqueeaconfefsionc acfidcnullusrcgnumc^loru poilec intrare . Qui pre cxccriit cofeffus efc pte_ c^tensdonacur clauibus. Claues funt difcer I nedi fciencia potentia,qua dignos rccipere, indignos cx- I
&
cluderedcbctaregno,vnde fubdit.
g Et.quodcuuque Uga. Ideft, quem in pcccatis perfiftentem I aiternis p^nis ad;udicaueris, vel que humilcm 3_ verc p<^ni- -
Clcmens
tencem
tatem diuine. naturs.

I
LYRA. & bumant in eodem Juppofno Ymi.Hocaddituraddijferentiam illorum qui colebantur tanquaih DiiaGcntilibns, vt Hercules, Iupitcr & conjimilcs Fuit enim anti.
.
NICOLAVS DE
7 Quia tu es Pccrus.i. confeffor pctrx ver& qu<e Chriflus efi,faflut.l 8 E c fuper hanc pcrram Q>am confcfius esj.fnper Chriilum 9 Aedificabo ecclcfiam mcam. c porta? infcti.i.pcrfcqn.nio. .
'
ncs tyrannorum,
&
injultus
& tentationes fpirituum maiignorum

bominibus ratione potcfia
is
quorum opinio,quod quando tales
etfcellentcsperjonx moriebantur,ad vitam deoiu transfcrebsntur, t>nde z.Msc. 1 1 .dicitur quod rex întio mcer Deos cransla chusfcripftt depatrefuo mortuo.Pattc noftro to,nos volctcs cos q. funt in regno noftro fine cumultu agerc Scc.îd iilas cro falfttatcs excludcndas dixit Vetrus , Dei viui. i Rcfpondcnsautem Iefus . Hic confcqitcnter ad confejfioncm
deitatii fnbditur collatio poteilatis
.
10
Non
preualebunr ad.eam.^ verafide fubucrtedo.Ex quopa

n'6 conftilit in
tct,quod ecclefia
vel dig-si-
Utis,ecclefiaflice vel fecularis ,quiamuUi principes etfummi potificet et alii inferiores inuetifnnt apoflatafjc afide , (p q, erdefta cofiUit in
illis perfonis
in quibus efl notitia
vera,&
confefjio fidei
aliis.
&
veritaiis.
1 1
Et
tibi
da.lôw folumpro
te,fed
etiampro
Sicut enim con-
feffio
j Beacus cs Simon Mzv.i.filius loiina.Bar. enim idcm quodfilius. Jona autem ponitur pcr diminutionem lubtracla mediafyllaba pro Vndc Barioloanne,vnde cfl ibi compofitio ex integro corrupto na hic accipitur,ac fi diceretur filius Ioannis, propter hoc Tetrus dici-
Tetri erat cofeffio alioru,ita potefias hec data Tctro intcUigim dari ali)s, licet Tctroprincipalius inquatum erat aliortm capitancus.
1
&
Claucs regni. J/?<c claues nonfuntmaterialcs fcd poteftasfpiri. C

((
.
tur lo.vlt. Srmon Ioannis.rfic itur
autem hic Bcz.quia

./.
confeffio
vc-
4 Caro & fanguis non reuclauit tibi

teillam vcritalcm S cd mcus 5
.
rafi
lci
ducit ad beatitudinem
homo
mortalis no docuit
patcr
& per confcquens

.
duplex.Vnacfl poteflas difcernendi peccatum a non peccato, non Irpr.tm in veteri lege facerdetc s iudicabant intcr leptam ficut tAduertendum ctiam,quod licethomono poffithoc beneiudicareftne non dicitur clauis ,fcd poteflas indicandt pcr fcientia,tamen fcientia pr&habit*m,& ideo licct fcientia non fit cl utis,tamen nefcientiam debitum vfum huius cUuis.îlia clauis cfl pote prttexigitur ad
tualis
&
'
tota trinitas, quia indiuifa

tuis
.
ceffario fias admittendi
fnnt
opcra trinitatis
ad rxtra
6 'Etcgodicotibi.yro tc &profociis
,
ad regnum, vel excludendi,fecundum vcrum iudiciutH dcbent indigni exclndi,& digni rccipi. pntbabitum,qnia
I
Et quodcunque liga.
Qîafnppofito hic in terra dcbito vfu

clauis,
Caro
& fan. Ongcn.Si crgo & nos patrc nobis reuelante qui
cc,lii
MORALITER.
uia Q.
cfl in
ccJis,quando conuerfatio noftra in
fuerit, confeiTi iue
rimus
rimus Iefum Chriflum ciTe Dei veri fihum Sc nobis dicctur. 8 Tu es Tctri'.s. Petrus cniuo eft omnis imitator Petri. Et quodcunijne. Hier.Iftura locum cpifcopi Ir presbyteri. 13 male
28i
%
t\
i<
Macth XI
&
.
Cap.
ipfi eas
XVI.
.
281
f<
tcntcm
in cehs. abfoIueris,fic crit Et quocnunqut hgauens fuptr trrram. HicfonvmilS
Habcnt
quidcmeandemiudicianampoteftatem aln apofloli quibus poft refurrectionem aic. ^fccipiteSpiritum fauclum qt-.orum DeuspriusLazarum fufcicauit,hoc eft,quod ipfe a fc/non rf.erc-.Habecctiam omnis ecclcfia iri psbytcris &1 epifcopi*, abaho pcccatum dimiccit . Quod difcipuh refufcnacum. fcd ideo Pecrus fpefoluuc, hoceft quod dum vtir,& remlfsionem cialicer accipic,vc om Qajmcumque foluendum peecirorum
nes incelliganc,
Deus Lazarum fufcitauic,apoftolisfoluer<dum cradidir.Ice quod folmsei dimiccere pcccatumeft. Adhocdicfir ,ou.xi
de propria manu amiferut Hic oppon ftfquod
ilus
quod
uens fupcr terram,critligatum &in

folueris fuper terram crit folutu
a diicipuiis fuis,vt
iudicaaujs
eonfequetur
.1
Deo
coclis,
.
quicunqucab
1
1
vnica-
te fidei &C fociecatc cius fe feparauerit ,
& incoelis
nemini
&quodcuquc Tunc precepit

Chri
nonafe , feda Djo habenc qôd p^ccav

dimittunc
,
ta
fic di-
cicur
diccrcnt,quia ipie
eiTct Icfus
folus
Deus
Mar..a.
nec
pcccatis
fol-
ui,neccoelum potcft
r
ingredi.Hunclocum quidam non intelligences

,
itus.ExindeccpitIefusoltedcrcdifcipuhsfuis,quiaopor- 3 * tcrcteumireIcrofolymam,&muItapati afcnioribus,
&
peocatum dimwjic r quia hoc quod per ipfum facimus , ipfc

facit.
aliquidfibi
fcribis,& princibus
facerdotum,cV occidi ,
& tcrtia die rcAinmti.

afiectu.
fumunc de
,,
*
fupercilio
,
^.
iurgere.Et
d diccns
.
Separatira.necotamiliifmagKJtnmarguat.
Phariffcdru
vtdam,
aisumens
OptanJo ;
cum
tc
* Orige. Vide autc quantam pocefiatcm

pctra , fupra idificatur eccleliaeius , vc cciarn iudicia maneanc fir-
Vbi f r
narcinnoxios
vel
petrus, ccepitincrepareillum, 7 a
Nonpoteft
eflevt filiusDeioccdatur.
habec
quam
i$i
loluere fenoxiosputenc , cu apud
Abdt a
Domine
ndn
.
erit
tibi
hoc
Dcum
tepcteam
$<
'
. _
jt
nonfencenciafacerdotum.fedrcorum vicaqucjratUr.Vnde in Leuicicooftendcrefefecerdocibusiubeturleprofi, quos illi non faciunc leprofos , fcd dilccrnunc qui muudi vel immundifunc,ica&hic.
NocaChriftuperfeintusviuiricarc, miniftris poteftace folucndi poft vicamreddicam tribuere.Non enim ahquem foluerepoiIunt,ii!ii viuac,que foluunc . Sed ad q uid foluedi poceftateaccipiunCjCum a Dco iamliberacus &c viuiiicatus
eft,fblucos
ma,quafi
Deo
mdica-
pna Dci
tabilem
Chryfoffomns. Promiccicfedaturumqua;funcpro. Hom.ff.ia

fohus, fcihcct.peccata foluere,& ecclcfiam fa cere inter cot tcncacionum
a:
&r perfecuuonum E
Chnftum
,
lmmu-
Matth -
procellas.
a Vt ne. Supra aduencu fuum predicare prxcepichic ne di cant eum effe Icfum.Scd aliud dicare
elt
quemfoluuncqua:ricur?Dicuncquida demonftrare recociliaros ccclefia?,quus pnus dc

vel conuidtosabincroitiieccleljaproreli
ininiftros foluere,id
cftpr qct commune nomcn dignicatis, aliud Icium.quod eft propnum ialuatons.quafidicat, non prodeft publicepra-dicari
cnmmemanifcftos
bauerac.Alii,aquadamimpoceciabcncoperandi,qua.'poft
remiffione &C facisfaotionem adhuc rcmaner,& eft fqx &c
quia:
mukapati.qcTtucdcmum hccbic.cum rcfurrcclio potcnnam dcicacis ofledenc. b Jefus Cbnfius. Saiuaccr, ne icandalizarentur m eo quem
5
maieftace populis qiu vifun funt
me
praxcdcnu um pcccacorum,non came pcccacu.ab hac
rcconciliacurecclcfizper ludiciu faccr docis.Vcenim ln hominc poftfcbnspiiigationcdcbilicjs remanec qua febris non eft.a qua non cico cjuaeda purgatur. Sic in homme poft criminalc remiftioncm pro qua mdiciu
purgacur.homo
cum
paulopoftvifurifuncconfpui& crucifrn. e" icacum prius pt% cs: Q) 1 k 'am Chnftum ab Apoitolis.dicac quoniamleuiter pra-miccere voluic mctionem nominisfui.vtintcrimfacto filcntio
%xd
Vbi f pra . B
predicatioms
ccclefia: fubiit,ipfius pcccari debilicas
& cuagelio adhrciJtcs,nuniftros ccclchc a peccato foluere

cnim
re.c-c.
remanec. Ahi, vcncuti
huius,hocipfumquodleuiterdeChriftoaudicumfuerac,di geratur m cordibus auditorum. Aut ita eftfolueda queftio vc videatur ea qu? pnus de annunciando Chr.fto func dicta,
dicuc.Uicit
Dehoc
audiamus quineganccatholicam eccletia non omma pecca tapofle dimittere.Hli cnim in Pecro pecra non mcclligunc,
veritas. Uccipiie Sptruumfanffii quo>ucuaque icerum Au.contra quinque ha?refcs. N.-c eos
nonadtempus
lcdad
pertinere
quod
fuit
antc refurrcctionem,
|
&c nonintciligcntcs eccletia: datas efie claues tegni ceiocu,

Ipii
mc prcdicace cum icaprohibita-prxdicationis qua dicat, tuc paflus fuero,quia non ance prodeft. d ^bfit. Non vult Pecrus deftrm c.onfeffionem fuam,nec putat fihum Dei pofle occidi.
c zxinde. Ecce caufa
temporapoftfucura.
^ Chry.
NICOLAVS DE LYRA
*
clauis.t Dcus illui
B
tur
efl
eft
Ccpit.
^4 erat prxordinatum aDco Tatre, qued
ibi complere-
epprobat in calis,aliternon.
fuis.f/oc videtur efl?
eontrarhm ei tptoi e]l iiclum ca. i o .quod miftt difcipulos,ad dtnunciandum aduentumfuum.Dicendtm , quod tunc denunctauermt aduentum eius tanquamcuiuftifanOi prophcu a Deo mifcrjr ifhtd non bic
Tunc praxepic difcipulis
myliermm redsmptionis noslre. Jllud autem quoi prtordinatum a Dco tnfallibiliter euenit,quia licct nonfk
ibi
tamen
nis fubiungitur
4
5
cum dicitur. Et mul.pa.a. Quia ab iftis
neceffuas confequentis necefptas confequentU.Modus autem notlra redempti:
iudicatus cfi ad
mortcm ,
& pr&ftdi
lacm
pmcipitur
traiitus.
/ed pojiquam cognouerant bic diuinitatem ipftus, vtpatet
confeffione prAiitla^prxcepit
vttius diuinitatem
aliis
ne vulgares homines qui viderent eumpati tam ignominioft,fcandali r "nur deeorum pr<edicatione,fed pojiquam refurrcxit , a mortuis toabttaperfeaa vitJori* mortis voluit bocpubliceprtdicari. 2 fcxinde. Mic oliendh fe efie mundi redemptorem perfuam paf. Uonem^ hoc efi quod iuitur.Exmdc.Jdefi.pofi quamfe ofienderat
ex non diuulgarct
Ec occidi. J.
Gcntilibus
qul
eum
crucifixerunt manibuspro-
priis,vtb*betur Joan.19.
Ectcrtiadierefurgcrc. Hocpreiixit, vt minus triflarentur dc

,
eiusmorte.Qportcbat auttmifia implcri

nattt.
quiaaDeo
erant praordi-
êreveram naturamdminamjecundumquam
hnmanammquapoteratverepati.
\
cfi
impafUbilis
,& rJJ>v
C^pit
7 Pc.&CC.Infecrcto,fcilicet ) quiainfcriorncn iebet fuperiorempublice arguere. 8 bfit a te domin c. Quaft dicatfindccem efi, quod tu tam igno
Etaflu.cum
miniofepatiaris
qui
fed magis fugiant gloriam hominu m. Exinde capit. Ad hoc.n.ignominiam fue paffionis , &: rcfurretJonis fux gloriam prxdixit, vreiusexemplo cimore
2,
M
~iho vt
:
O R a L
tCS '
a,iqi,,d
R.
ZStS
SmTca^r
entur
1 S?
afTumunt fuper ,nnoc <cs,vel foluere fe noxios arbiUm n " fentent,a faCCrdoiQ fed
de
&
Tuncpwiptt */>fi'-D a iisalu$cxcinpIu,vt tTomj**,

fcd
propcer quod Chr iftus d jcft
paffioms tolierer,&: cos ad confidcrandum fua: refutrectiogloriam cleuaret. 7 Et affum.eum Te.&c. Hoc fccit Petrus cx affc&u carnalis
nis
ci.
Vade
28j
Hwn-Tjoo ilkqux quahtcr
GIof.ord.& Nicolai deLyra.

1
284
D
1,Cl
if* Chyfoftomus.Quid mirabilcefl,hccpati Pctrumquidc A h s reu 'uiionem non feCccpil Vc cmm dikas quod neqne
doChrifloconfclius tucrat, cxlelocutus cfl.-.vid; ui hisqu? no rcuclata lanc ci.tutbationem paciacur,
A
ToUatcru. ScilicecCrux rollicur velcuper abftincnciam
c<>rpus,vclcum pcrcompafti mcproximi animus
alfligic*.
Cruccm abftincntie
meum & in fer.e^c.Compaliionis quoq; cum ait

tur,v egono* iujumori
Sequctc fcntcntiam
ibuic Paiilus,d_ d\ccbat.Cafligo corput

.
Q*is mfirma-
sanacnim &: tcrrcflncogiUCionequ$funiChulhc6fi. dcrans , a-thmabac b ad

laude
Titupenum
mf -im.
vol *ndo pr*ire.
Chryfoftomus.
tuipe&indignueffc ei quod pacerctur.

fA!>i
.
AJucrianatnex.._ Aduerian* oiex foltmtatj.
O.tcndu wc
oma nia llla _in futuru pro:n:tl.lSUC, ron in prclcnci data.

1
QuiconueYusdixitPetro.tVadepoil mcSatliana, b lum es mihi,quia non fapis ea qua: Dei funt, fcd ca qua? hoa
fcanda-
Neautetncx ftimcs quod vfqucad vcrba tantum&conLumcah lias oponet
Ego veiepJlir
&
li
quiivult
mr
iiniiari.ienuntiO
u,"i
us
l..
minum
Tuncleiusdixitdifcipulisluis
chaiitaic.
oiquis vultpoft
fe-
Acdificabo ccclcha
meam, &
tibi
dabo
d mcvcnirc>abncgctfcmetipfum,&tollatcruccmfuam,& Hic.
e
f
Factcndohocex
dicatungjicolffi prupiei vavain glonatn uel aliuJ quodlibct
cla.iVc.Que; fiflatim dcdiil.t , nunquam
quaturmc. Quienimvolueritanimamfuamialuam faccre, ftumentum fc;u5,rrid!i,fifcminai icnouss. a lniutuio. Quili

b
7
9
1
garc (ripfum,oftcnditnd vique ad quan \*m tum abnegarc fcipfum oporccac , quia vfque ad morccm cciam turpifsimam,
^
I
\
poltca locuin crror niucnitlvtineo.

Vbifupra.
<j
Sou
fcilicetjCiuci^.
b tanadixit ei , quafi t Dcfimo.e. pgr ijmjiaiuiam aliM_i.h_ui.

quid habenti contra
Gngcncs.
S.i-
perdcteam 1 Cum decit

g mc,inucniet
pcrlicutio.tuSoJiatut coi.qu
Quiautempcrdideritanimam fuam ainbtic. proptcr &

a pacis
10 f
1
tempore
Itcci viticic.licet
Qî enim vohcrit.
eam
Quid enim prodcft homini,
(i
mudum
Ongcnes. Hoc
ii duplicitcr potcfl in1?
j^
vnjuerium lucrctur* animxverofujedetrimentu patiatur?
14
(1 Huj cclligi ,primum Si quis amator vica: &
rium Dco.
pralcncis parc icani-
Qu:a
non.
Non placct tibi,vt per morccm meam mundii
mq fuc;
cimcns mori.& putans animam fuam pcr
liac;
morce
J
Hom.e#.ia horcacurad M-tih.

-}e
rcdimam.qua: voluncas pact is,fcd caraaiitet bec fapis . rcfurre-tione c si ijhis vmU. Picdicta apoflohs pafsione
&
fcqucndumcam cosquam
curbas.
pcrirc,irtcvoienshocm6faluarcanimam,perdcceam.SiC4$ contcmncns vitam prafcntcm,vl>.jU( ;-cl mortcm proven- ^ tatecertauent,pcidcc quidc animam fuans, quantu ad vira I
praEfcnce,fedquoniam proptcr Chnitum pcidct c:a, magis cam falua facat m vicam eterna.Alio modoti. Si quis inad (alucetri celligit qua' ft vcra falus , &c acquirerc vulc cam ad vo anim^fu^,iftc abnegans fcmet;pfutn,perdic quancum
.
Chryfuft omus. Qjafi dicac,Tu d\c\s.îbfit a te Domine, Egoautcm dico cibi , quoniam non (blum mc prahibcre a faluari poceris, niii papafsionc nociuum nbi eft.fcd ncque ttans.vV monaris,&:.vita* abrenuncies fcmper.
<
d
1
vltra îbncgst Jc.Qôd pcr vctiiftarcm eft.vt capiat quod fecft.Remotis vicns,virtus iequatur,tollatcruct-m fuam,S_
lllc qui quatur mc . Quod erat per vccuftate , abnegaueric non cgo.Qucd vcro vltra fe erat,ce; diccbat.fi-o autetn ego,iam
luptaies carnales anioia luam propccrChnftum,c5: perdcns animam fuam hoc modo,faluac eam per opcra piccacis.
Quide.p. Eccleflahabctccnipuspi.ifequutionis, habetcV
_!.._.
pcrat.vi- veroin mcChrislus
tcpuspacis.Hax tcmpoia defignacin pr<cccpcis.Nam ccmporcpcriequucioms ponenda cit anima,&:aeporc pacis fra
Tol-
^ genda
NICOLAVS DE LYRA.
I
Cîi conuerfus. Idejl,facic verfa crga Tctrurn, vt
cnm defua te-
meam paffionem non mpedkndc,fcd ctiam rre in hoc imitandn. 9 Et tc-llat crucem fuam. Idcfl,pa r atus fi. in an mo vduat arlt }
cructm portare m qna crucifigatur ignumintoje. îd hoc arteratione
inducit,dicens.
trtcruate cfficMxim arguerct.
Dixic Pctro. ldefl,aduerfatieiquantum per iflam hcrepationemmam votebat jJutcm bumanigeniris quodammodo impcdire ,
&
10
Qui enim
voluerit.
Hoc aute potcfl.l

.
pUciier intellgi.
TerA
per confctjucns Cbnflo aduerfabaiur

Stfia 3 ]u juid
fit
ijUi
erai huiusfalhtis nuncius.
dere cnimhabctduplicem fig>>ju.iiti\jnem
I-
i.vmodn uicrncftquoi
&
5 j
Sc;.ndalumesmihi.
tjumu-
can(it[
um ttliuum propne difiumjfl diflum
ica>idalumibiin}proprieaccipitur,<juia aluuius vtlfatlum mi-
flc*.
nus rcQttmjirxbens occafionem ruina altai . Scandalum autempaffiuum,c(l ruina alicuins Ix tali faclo vel dMo.Têutrum auiem potuit
hh.Vtrdct eam. fvbintelligcn cn:m yolucm anima fuam. ide(l,deitiis voluptatibus occ-p.iic in bac r>ita,quia buc ifl vitamA fnarn jaluarc fecundun. opinionem carnal:urr,txli' p-rdu eamin aliaW
amtttere,&
dum
in iflofenju tum dii hu\ eftyin alia vita,quafi dicat.Qui
&
babere loium in Cbriflt,& ideo fcandclum hic accipitu rp>o itnpedtmcnxciy(]uafi dicat .Scandalum es mihi. Idcfl, auantum cft in te vit
vitaûiaobligateam ad pcenaminfernjpcrdcreidetfl quoJM dcflrutrcj&tunc cum dicitttr,pn<ht eamjubintellig: uriu hacvita,
me afilnte m.tndi impcdire.Cuius ratio fubdanr. 4 Quia no fapiseaqux Dti {iint.Q\are>ido,fcilicct,impedinten

tum prxordmationis d uina. Scd ca. Qui illud uod diclum efl,Vetrus diccbat Chrifto mtus 5
tx
aftcflu
&
efl
fenfus.Qaictiias volucritanimam,'/Ma/ztm
admeruumvi
tx <etern.
1 1
Pcrdcc eam.
lieft,deflruct corpus
lalcrlu
hnmano.
exponedo,ex quibus feauitur fcparatio animx tnam pe> dere fecuudum aflimatjpnem falfam
te
1 1
, 6paffiombttt a corpore, Et hoc csi arti

r
carnaiiu >u,!ii ctfitfaha
6
Et
Tunclcfus. Hic proponit Chrislus fuximitationh excmplum.
eamfecundumvtrita'.em,fecundum huncfenfum vltm.ujcqww.
diniditur in duas pai tesjuia primo faiit auod diflwn cft propontn do fciUcct,cxemplum fua imitationis ,fecundo,promittit cxhtcghriam futur* re\urrefl onis, ibi.T i]ius etiirrfhominis. dictighur. 7 Siquis vulcpoftme venire. Ter mtam doclrinam fafla
Ij
fit
Qni autem. Hoc efl pmpter Demn mortem fujiincndo. Inuenieteam. ln beatitudineDcofiucndt.lt quia anima
immortalis prfiponenda
cfl
ci
&
omnibus corruptibilibui
&
tranfitoriis}
ideofubditur,
fcquenda.
Abntgccfcmetipfum
ldei\,affeflumhumanum, nonfolum
meam
14 Quid enim prodeft. Quapdicat,r,ihil,imoptr taliapcrdtt diuinum in eo. tnultnm,quiaperdit illudauodtft imn.ottale Filius
&
Doi_l
ar.ff.
M O R A
f
E R.
.
u*gcora.
t Tuncainiifdpuiis.jMzxitrwism fermone de fanfto Ioanne Baptifla.DuoaiiccabftinencJ?, &crucis funcgcncra.vnum

corporalc,& aliud fpirirualc.Vnum cft a potu epulis tem pcra rc appctitum gular,a dclcttationibus mollifsimis fua uitatibus tccrcei ctV ab his qua: tadu , guflu,vifu decipiunc vii ilitcr rcuocarc,ac violentcr abflicherc. Alteru ab jcnfuin crucis genus cfl prctiolius liincntiv atque fublimius motus auuni rtgcrc,&: pcrcuibatioms ilbus modcftit? craquilU-
radepoU wf.cSr-c.Quafi dicac,non debcs paffionem mC am,fcd magis fcqui,ideo fubdicur impcdire
tateplacare,irâcfuperbieimpctusquafifcram befliam rc fr^nare , litigare quotidie contra vitia , increpare fe quadarn ccnfura tV auflericace virtutis,& rixa quodammodo cum hb
&
&
minc intei iore coniererc. 10 Qui enm ro.Ideft,vita ammalem

1 1
1
1
volupcatibus cxponere
Terdtt eam. Acternaliter.
&
Qui au. Ideit.a voluptacibus recraxeritJ?i<f/ tam ad gloriam ordmacam. 14 Qtudenmpro. Quafidicar,nihil,fcdmultum nocet,nam anirna racionalis imagtnc ctinitacis miignica prcciofior efc
omnibus
tcirerus.
cacc
filua
m
jr.
Matth aci
Cap.
XVI.
;
28J
D
concingit Etfi dccem
\1 gendafuncterrenadcfideria.Naquid prodcfthomini,S_e. \ a ^tutquam. Ncc lucra,ncctin.or, necaliquidaliudretrahac a faluce, quia quam commuta.da.homo. klJ Calicem falutaris accipiam,& nomen domini inuecabo. Vel nihil
,;ia
cerrenum pro anima pcrdica potcrit bomo dare . * Chryfoftomus .

Quidprodett.Quaii di cat , Ne dicas quod qui pencula quc?
i
nim hoc videtur in corporecontmgere

.
Chryfoftomus. Acfi dicat,D-i!_.ias__ perdideris,potcris darediuitasaliasadcasredimendas: ammam autem per- V__iupra dens,non poter.s animamaliquam dare, fed ncq aliquidaliud.<ûid autc muabile eft, fi in anima hoc ? Ecc.
cmm
I
hmioisftcundumopaadabit.
__
^.^1...,,,.,,..
Qd.Qutd r.tribuam domin.,pro omni __$,&
a
i
b "
Quam
ipfc
'?>"i 01 pn*s.quifiliu* Ninildabitproaniaia.quiafiliu* redcmir . redcnur
._.,...
pro
Auc quam dabic homo commutarioncm pro anima fua ? *

Quipiiuieiiithumi!i.
Fi-
ptcr
5
Chnftu immi-
b
Iius
nentcfFiigit. faluct animamfuam, ideft
cnim hominis vcntu rus cft n gloria pa tris fui cu m angc* Omni-on,.tioni o__ntf._i_i. Siclla enim a
>
miiiadiadcmnracor n ran r pOil imanaDUItCr Z* groto rcumpofuens, noncuracur . b Filim *' Ncc durC
.
-i:
<\
diffcrt
rtella
vitam .emporalem. Sed ponc ctiam cu
Jis fuis
&
m claiit_t. *
'
t tunc rcddcc
eftf
Q*<>4 qui* iaeertum
vnicuiquc fccnndum opera eius

t
videatur hoc .paci, qnia nonfnnt condtgme

paffiones bnius tcmporis
Roiil S.d.
4
c
anima
id eft
vita
Ame'n dico vobis

a
temporali totumor bem cerrarum.quid
funt quidam dc hic
fanftii
mws.quafi libando gufiatur, vitan verb poflidf

,
erit
fhntibus.qui non eu in
fumro.
uantfouiatione,
ad fuluram gloriam,
in nobis.
1
ft/bunt
mortem
donecvideantHIium hominis venientcm

cft in
ex
his
homini
In ea claritatein
eric
perafto mdi.iu, quod cempletum <J dt qua fbtim agit euui_ clula.
qux re. c rudcs

ftoli,
j^W * Apocranc
ia
îi
etiam
yita
in pre-
ampliusanimain p-
petuum
Si -n.
inrc'gnofuo.
credantdcfuturo.
fenti
percuntef"
titur cis
famulos tuos
;
promicaliquaconvt certius
folatio
-.
'
vidcas in lxtitia, te autcm in mslis vltimis cofti.utum, quid lucrareris ex coram dom nio? Hoc ctiam in auima tua repu
ca,
cum carnc lafciuience
ipfa futuraxn pcrdicione cxpc<__ac.
Cnrv-
Inregno. In rcgno beatitudinis a_terna_, veJ oftendendo fuampoteftatem przfenti ecclcfia .
m _____
^CAP.
m
NICOLAVS DE
1
L YRA.
Filius
cnim. J__w<x inmtauerat eos ad imitandum exemplum /m__
paffionisjdeo ne terrerentur morte corporali
& tranfitori*, promittit
fromittiteis quod aliquibnseorum oflendetin hac vitaprxfcntiquod flendit infua transfignratione,vt patebit hoc efi quoi cap.feq.
&
dicit
fli
eisprxwuin futune tefttrre(honis,quod complebitur in aduentu Cbri adiudidum,quia tu*c refurgent bomines ad vitam immortalemjet hoe eflquoddicit : Filius cnim. Idett, Chrifius verus bomo.
_/_
.
Amen.
Idefl.fideliter.
2 Venturus eft.
_
6 7
t
Sunc qui.I cilicet fPetrusJacobus Ioannes,Vt Vtdtbitur . Qui non gufta. De *itap>$fen>i recedendo
.
&
iuiieium
In glona. Quia informa gloriofa iudicabit . Et tunc red. Iuflisgloriam anim<e corporis,aliis
&
ttriufque. Et vtfint defutnraglori*
animt
& corporis magts

R.
autpanam
ccrtiy
forma corporis glorM)fa,quakm habebit pofl nfmreclioncm,cum adeptns fuerlt poteJiatcm regnt,}unc c itr. dixtt difripulisfuis Matt.vit.d. Daca eft mi hi omnis poteftas in c celo 6_ tcrra .
,
Donec
videanc
fi.
Scituet
apptrcntim
cis in
promittit
GAP.
fterij.
M
i
O R A L
T E
Hieronymns. Timen , roortetii , andiglotiam triomphanm > vcreru ucern, anfcuJtaangcroriunmmi.

fHiuse.ho.
flcria
gaticntercum ipfo tranfeuritad gloriam fcmpiternam. ant,fed
^f^rffrf^w.ComChriftohieffant qui pro ipfo palTionet fuftinent & iiti mortem culp* vel gehenna; non gu,
A D D
poteflis.
I.
Incapitu. 1 6. vbi dicuur in Poftil. Signa autem *
lifliroum efTetopinari.
Hoc tii manifcfte fequeretex dicîsPoft.

debitum vfam
clauifj.
tmporum r
n$n
dicct.j.qdfcictiancceffario przcxigifad Nihil aute fcft finc eo,quod necclTar.o
Haccr.fponfiofccundom expofitioni poftil.non vf pertinere adpropoUtu.Petebat.n.Pharif? il.gnudecocro,inqaod<cIararettir tcpus Chnfti adnentus, vt patet ex diclu fuis.Diccre autc,
W hocnon
tacic c^li,
pofient cognofccrc pcrconftcllafcncsiideru fu per mhil vf ad propofirum faccrc cum ipii fupcr nituralia
'
pra.ex.gitur.Vndc vf dicc du prout diaurn eft.Cquod facerdoi de congruitare debet habe re fciet.i furhcient e.non tam5 de neccflitatc.Et fic facerdos.qui nonhabettalefcictiam aftualiter nechabitnahter, tamcu
vti
clauium poteftatcfm
poteft
quam ligat 6.
folu.t
tanquam hab c s
di
iigna petebant,noniigna quac fecunducuriu temporuuaturale apparct.Vn ifte paffus mclius cxponitur pcr Chrv.fuper Mat.vbi
cft
quidm, eff fignumferemtatis Jiud ptooitJta&inweputarcoportct.Nam nunc primo aduentu iigms qux in tcrra funt opus cft,qu_: aut _ m celo funt.coferuanf tcrhpoti fccundi aduentus qfi vututcs c ? loru mouebuutur, h .c
,
c a.t
Sicui
ergo in calo aliud
uinampoteftatem,vtiudcxccclchafticus.Quod intclligendum femper clauc non errante. REPLr./c*.i6 vbi dicitur. %>;,_ <,. temportmfcire non
pQteftis.Qaodcxponiz poft.l.ad intcntionSbcati Hiero.gIo.or.& aliorum.Burg.auteadducit cxpofitione Chryf.cV obhoc abiicit

e.pofitioncpoftil.fincratione,quafi eiufdepafiusnonpoHint effe piurcs expofitiones,fidei tfi vcritate per omnia feruata.Cu.n.
y qmdcm expoiitio propric videtur apphcari pror poftfo,vtpatetfcrieml.terxbcneintucnti.

In __.., vb. dicitur in Pofti .
,.-
d d
t
.
rr.
ideo Ucetfcicntia
non
fit clauts,
Umennettjfanoprgexigitur. Licct fcicntia dtfccmendi pcccatu a peccato fccidu ron C .ftru 4.dK i*.iu clau. s ,u5 tn in hoc rencturcomun.tcr a dod.orib. Vt ib.dc traftatur . Nam prout _6,ter tcnetur, in fuccr _otordi mtione non infiinditar hab.tus f.i_nti__ dc nouo, fcd
figna dependent hi$ qua: in corporibui c^lorum fieri pofrunr.fcd ex diuina p.c.fci_ tia.vnde ctiam ccji ortum habuerunt.
poftiI.dicir,quodfignat.porumindiuinapr?fci.tiadcfinitorum non poffunt fc.ri cx hiiqu? in cjleftibus corporib.fiut,intelligit cc d nat pnjter curfum commun e nature.de quaratio rcdditur <ûia huiufmod. tepora aductus Chf 6_ ex , no
1
In eo.c vbi crca collatione clauium

fit
clauis,tn ncceflario pratcxigit, de
no quo diclo Bur. magnu facit

poftil.dicit, licet fcieria
faccrdoral.s
imprimif
fccrnend.
& hgand, feu f
charatlrr.mquofundanturh^dac
|
ttdi>
ld
potcftatcs.f.dipotcl fates VI]fi jQt ,
.abes fcient.c hab.tum conuenientc feu fuhicie.uc ad cxecut.onchu.us potcftat,s,cx hoetfi non fcqu.tur^quod li facerdosnon habeat tale fc.cnr.a.quod no habeat claues Effet.n.maximc pcri culolum.cuquamplurimi & innumerab.lcs facerdoiescuraani-
earum aftus.Oât dicit poftilla neceiTar.o tor.qcf pra.exig.iur ad dcb.tum vfum clauir,np vrverum.Quamu.s.nclauesccclcfia; rcc.pcre non debcat, n.fi
d.ft.nguuntur penc rad.ce^fed fc.ct.a
ftrcpitu,imponcspoftil.falfum,fcdf_lfe.Na Poftil. non dicit fc.c tii ncceffano ad fufccptione clauium,nec ad vfum claprxex.gi uium,fcd declarado fic dicit fciecia neceiTario praeexigi ad lciti debitu vfum earii, fic Bur.in fine hums corruptorii venit in eandc fentctia cu poftil. dicens vfam clauium feqm claue, clauetn n5 errante.vbi igiturclauii errat, certum eft vfum nor.
mu &
&
marum ha_entes,tal_
Mpcnent.a,_c
fcientiam
non hcant,
vt
fic tales
nec hgarcnr^nec folucrcnt
quotidic-coftat per
,
quod crudchliitnum
r.o pr^cxigitur difcretio qu? fcetia dici pot no clauis,qua: eft s 6 tencia pofhl.bcne vifa.non truncatim.Cict autc dict Bur.de ide. t.tate clauium in earum fecundum aftus diftin.tionc, radice, babct traclari lib 4.di.i _._. j o.
eflelcgitimu.Ttendoauteaucloritatedifccrnendiabfqucfcicria & difcrctione,comittitur error.Ad euiradfj igiturerrorc neceiTa
&
287
A
.a.
GloCorA&NicolaidcLyra.
C A
P.
288
.
XVII.
& vana gloria mnndus

c Transfguratus. dit non amittens ca:
Apofiolorum chorus Spcciem quam habebar pcr naturam often

f
uic
D
*l*\t
'
'
/?</;. Marcusdtcit.fcdLucasofto.Hicrgoponuc ,>r*7* IK4M1 ^Kdios.l uttsadciit&primumquopromifit.&cxcrextaccs quicfcen m-...i quocomplcuit.Ecillipoafcxmundj dum ab omnilaboP. re, &: hicovtauotccflc d figrut i
C A
s trm aucemcorpusquodh.ibi)icpcrn\tura,dcdic difcipulis . tVre& in cena,non morcalc,non corrupcibilc 5< Cvprianus. Miran fumus in cr.inf1
nem qu:j m aifumpferat voluntatclllud ^J p fuis
VV
returgcndum. Trcs dicit, qaquifidccn

nitaiishrmiccrfcrua
T
.
Iacoooftdiesfexaflumpfic Iefus pstram * awieftiri oltenfum.

CiloiiMB
&
&a
figuratione qux facft prxfenribus Apoftol s,Petro,Ia1
uennt, tnxcemavifionc gaudebunc \n moccm ccia fcLundum Lucam oraturus, quiaquirefurrc
bum&Ioannemfratrcmeius,
vi difcat tloriu
&
,
diixit
lllosm
n.n
in j>rofui,do
huiu*
fmjj
fcd in regno fu t-ernx b-antucUni
futur* icluircrt.onit oftendit.
cobo Ioanne, qua SuV do ficut fol rcfplendint facics Saluato ns,& veftimcca eius 4 candorcm oem exuj.
&
mdnteexcelsu fcorsu,&trasfiguratuscftantecos Etrefple b

.
Hon^cU.iu.q.oacu.^p.ra.
cbonem
expeftant,
tgjggg*****
fac-ta
menccs,
cxcclfis
duit facics cius ficut fdl,
ve ftimeta aut cius
iunt alba
fi-
pcrantia Apoftoloru hcbctaucrc conlpectum, fcd momenta ncusille decor ima-
"
lubicarc,&: prccibus
cocinms dcbencinfi
tf crc
.
Scorfum quia iufti
rati,&: in iucuro
& nunc animo funt ab imp'js fcpa omni modo feparabunrur , cum abfcondcc
iftoru
gincm no fpecicm, fimilitudincm non fubffantiam, partcm nonplcnicudinem transformationis niinfitxexplicauit.
cos in abfco* dito faciei fnsa contvr.bomin um.

i
'
{{ffplenduitfacieu
Inexcmplum
utut x beacicudtnis
&cla
tt J
b Teirnm. Nomina
vicioi
conucnmnt
,
Qnifquc debct effc
Pccrus.idcft.firmus
m fidc.Indc Iacobus, idcft,fupplacacoc

id eft
,
um. Indc loanncs
omnia gracix diuinx afcn.
ntatis.quam vidcbunt iufKpnusfublacis tmpiis. c VeWmcnta auteni^* c. fatta tunt a)bi quod non ante, quia nondum apparuitquod erimus.fcd cu ;ipp.mient,firniles cr
crimus.Marcusaic,quali.Tfullo fuptcna no poccft faccrc. Ideft,Dctts in hac vica, tam claras neqtiit faccre quia nullus
H>rTM 7 .,o
culcac cos qui fibi prxpofiti funt,hoc.n.&: Ioannesracit prtj-
bcns contra fupcrbiam vitx , qux folcc orin ex virtucibus 4 Chrvfottomus. IdcohostrcsalIumpfK,quoniamalicer M.;tthxus non ocp 0t orcscrjnt Intcndcflutcm qualitcr
,
cipuaslaudcsPccncommcmorans.
Ab
xmulacionecnin vana
mundacor fui in ccrra f ;ckc,qct Dcus in vcftcm fuamabomniinquinamcnto. Fullo p Clo,mundans cft doctor animarum.vcl mundacor fui corporis
finc pcccaco.Nullus
.
&
Erecce.
rcfutgentiii,& llc patet.quod bencfignificaturhic per hutus transfiûrationis.Co iic dicro patet tempus conueniens
NICOLAVS DE
C A
P.
LYR.A.
oftuuam
XVII.
&
Er
Fundata ecclefia genrium in fide prxced.ca hic podiuiditur in duas itur eiufdem fundationis confirmai io . Et
pofl di.
1
fortium autem notaturcum dtcitur. funt afTumpti ad videndfi a lAjfiimpfrt 2efus,&c. Ilh eniro tres
gloria futurc rcfurreftioms proprer pr^rogatiua cmmeti^ fpecia lis inter ahos.Petrus enim pp fcruore fidei erat inter ahos princi
p*tics ,quiapr:mfdcclaratgloriamfuturzrcfurrcaionis,&feundo clficaciam fuas patlionis.ibi Co>iufr('antibu< autem. Procead praecedens cadit autem hoc modo,ordine.(c licet.rerroejrado
pic.vt
pahs,pp quqd
futurx rcfurrcftionis.vt vifum eft.Pnma diptomiferat glonam mdtur in duas partes,qua prro oftenditur g!onx futurxrefur folutto duplicis quarllionis, tbt: rcctionis/ecudo ex hoc fubditur ad declarar . Prima in tres, quia primo Bt intcnnâucrunt ii\ctp-U fururx refurrectionu dcfcnbitur Ch itti transf guratto tionem
ibt
:
vbi continuet pnncipium huius cap.ad finemprarcedentis,
pnncipahtcr dntae funt ei claues ecclefix.vt patet tn pr^ccdeti ca. foannes aute cxcellebar in prarrogatiua virgimtcr ahos < hfo nugis farroliaris. Iucobus aijt nitatis,pp qd erat
inter.aliosdifcipulosprtmusfuftinuit martyrium propterChnftu
&
vthf Aft.Confidcrandumtamenqnodbeatus Ambro.fuper Luc.& Aug.fuperepiftolaad Gal. vidcnrur dicerc qdflacobuf

,
ifte
fecundofubiungiturhuiustransfigurationisteftificatio ecccapparuaunr. tciiiocixcihocftonirut difcpuloru inftruftio^

ibi
Et
ecclelia
Er dtftendentibut illis. CircaChnfti transfigurationemeuannotat quatuor,videhcer , teropus determinatura , conforgehlta

:
lerofolymitanam , & tlle nofuit frater loannis, Zebedxifedfihus Alphci Scddiccndii quodcu re.vusexprefTe dicat tftii fratre Ipanns,& per cofeques filiii Zebed^',Mct Aug.&
filiut
qui
fint in
trasfiguratione
fuit ille
lacobus qui primo rexit
&
"
Amb.no loquuiVafi^cnô.fcdroagisopinionialioiu
do.Sitnloquerenfalfertiue.non
tflet
refcren
tiuro,locum&
I
modum Quantumad tempus.dicu fic.
curandude dictiseorura,
>;
Scihcet.a promilfionc prarcedenti difcipuhsfatta^ dixit: Sunt quida de hic ftantibus,&c. Conftderandum tamc, qfi
Et pojl
di.
qii
cjuod Lu.^.df p
Matthcus no computat diem vlhmam in qua transfiûqua Chr ftusfccit eis promitfione,nec atus cft, fed coputat tantfi teropus intermediuro,& ideo fccudu. vetitatecomputandototumtempusa promifsione faftavfqjad
)(l
dies ofifj.quia
Vndc Aug.in Vinccntiu Donatifta iicir d dotStrma fantft u qut; eft epilfo.ad extra fciptura canonica.Hoc genus fcripturaru ab illis quj cano
facra fcrtptura exprefle dicit cotranu.ficut h^c
mce. nominanf
diftmguendum eft,non.n.ex cisitatcttimoniuta

,
trasfiûrarionc,transfiguratiofu!tinotauadie.Ratioautemhu^ trasfiguratio facla cit ad oftendendum difcipulis Ht oAaur, die gloria futur; refurrectionis,illa aut ent in ottaua ztate mUdi,<X oftauam diem.Pnma enim xtas *c. propter hoc figurara eft hic per Actarl mn midi fmt ab Ad3 vf ue acJ js{oe ,fcc urKia a Noe vfq; ad Abrah,
Trtmfignrt.
ti-
^.mt
'
tcrt;aab ^brahavfquead Dauid,quarta
aDauid
vfqjadtrifroi
fennre no hceat,maxiroe vbi aiiter fenfeprofcrendu.vt corranu rut qua veritas fc habeat,nos in illo genere fumus vt non dedialiud fapiti.t.Deui gnemur et ab apoftolo diftii fufcipereii quid locum di. illudrcuclauit Conlcquenter euangelifta defignat illi funt Etduxii il.in mon.excet. Ad delignandum quod apti j ad contemplandum cc.lefha, qui cmiucnt in cuntemplatiua vita. Subilit autrm. Addenotandum contemplatiui debent effe a 4
.
Serfu*>.
quod
M4r>.a. erationeBabylonis,quintaatrifmigrationeBabylonis vfquead ad fine mund-. Iftx autemlex xta }M -9*. Chriltu, fexta a Chrifto
tumultu feculanum fegregati. Confequentcr dcfcribic ttasfigu

ratioms
5
ris vel
vfque
modum
di.
efr.
vmctiu tn anioiarum qu:efcentiuminpa ptimaaurC-accipiturfectjduftatu radifo,& lo.nc^ptt ab afccnfionc domini quando cis cc;lu patuit, &darabttvfqueadmdiciu, & idcoab afcenfionc domiiururnc cu fexta attatc ad fimultatc temporis.Otaua ;tas cnt
tes accipiunrur fecundi diuerfos ftatus
hoc roudo.Se-
Ettranifignrttuf
Nonquodmutaucrir lineamenta corpo
6 hoc eft quod fubditur.

6
Ei
rc\pll.
immenfitaccm, figuram,fcd proprer clantatis vultus cius
Ad cuius euidc ntia cofiderandu.qd anima
quantum
fuit gloriofa per aperta aprincipiocreationis
ChrifH viiionc& perfcfti

ftuino-
rcfur-
M
a
R.
A
.
T E
R-.
eft vifibiftt
Etpojlditsfex.
Oiijcucs
Scx dicbua faCCas
mundus.igirurqui rranfcendiromnes res mundi vifibiles,potcit cxcdfupo tnontem afccndcrc & afpiccre gloriara vcrbi Dci.
Eteece
ruundus
iS9
<$> a Et ecrf.Qnales vel
Matthd
Ioquuti,Lucas
dicit. Vifi in
Ca P XViL
maieftafcibilia
2<?0
r>
qd A te, 8C diccbacexcevTum eius quccopleturêratin Ierufale.i,

pailionem&rrefurreclione.Significantoraculalegis&proriunc doitis &; in futupheri,qua? in dominocompleta , ro omnib.electis parebfic. Et bene vili ln maieftate, quia tuc apercius vf quacadi
feruauerac .
carnis
&
eandem camcn habicudmem

iietaredocuerunc. *
nondum rccepce,alcer iii
Vbi et Moyfcs & Elias, alter fn irmgirie

detunc*?, Corporis,eciam in glona pcrfe
ventate nondum
Idein.Mento etiam
b Lfgislator
.
in carne fe
c
Dominus ei(M oy fijoften

rumfuorum, nominus&EIi.e.Nam<Sc Elias hocpnmtimq,
*
'
11
'iffunt
gnitate VCntatl S OIS diuinoru no folu fen fus, fcd et fermo fue
rit
Vt oft""
'
*um
fle
quro
Iex
& prophetz promifcrunt.

m
dit colicga: ieiuoio- f'^;
arlurrr.
Exirnius
phificos^
prolat .Vel
M jy-
cutfnix.Et ccceâpparueruntinis Moyfes jtsione ti relurreAione.

De
p
eius
& hlia scum eo
prophet.u'uiu.
Oblirus regnum iion terra,l'e<i in ca'Ii efie promifiiim.nec uioriali cne;drcundatospoflc intraie.
ies &: Elias fignant
cumChnftoregnaturos Mortuus
oes
.
b Idqucntes.RefpondcnsautcmPe^rusclixitadlerumjDcJrnia His
famemfuerac m.prc catus fatis iam fe iciu

niisvouerac. Viuit t inqmc, Dominus, cui H * con elue f? j>"> Ji erit ros ijiit annn <&
non refpondet domims, oilendens non improbum
efle fcA
ne,bonum
c la
,
elr
nos hic
inordinatum <;urd cuperet.
ciTe,fi vis facia

,
mus hic tria tabernacu

.
4 \
..*,-
Moyfes,mortuos.Eviuus,eos qui viui inucnicntur. Qiiilias
tibi
vnum , Moyfi vnum '

ric
& Ehx vnum
Adhuc eo lo.
imber
biis
conuenit in maieftatc videri pro gloria qua habebunc,&:
Damafccnus
excefsu
memorare, quia vnica macena laudis

.
Moyfes quidem
gloria externa
aduen
fidelib.paf-
S<
l
1
ne *e
Etquia guftata dulcedine cetefti vilcfcunc lnfig ma,Petrus vifa dfii,&. fanctoni maieftacc , folis his perpetuo vult ha?rere dices-.Bonu eil nos bic cffrja c.antus bic crc. Sccundum alium euangclifta nefciebat quid chcerct, in eo q, in ce; listabernacuia quenc vbi nulla aduerficacis aura elt timcn:, S' agnus. Scd in hoc da,qa Deus omnipocesceplum eius efr fcicbat quid dicercc; bonum eli nos hic effc,qwa. vcre folum ho minis bonum eft intrare in gaudium domini fui.Quod li P&\ ;\ trus vidcns glorificatam humanicace tanto affiaun gaudio,
fio Chrifti
, ,
tanteglorificatur,atDominusItfi!shaudquaquam afcticiumglorixornamenciimhabebac, verum ex infitadiuir.a;

gIori.e ciaritatc
-7 ,m,
&
Euthymius.Cil Pecrus vehemcn nee vdlcceum ke m Ieruf ;!c, ne paterecur , palam qmde non audeceu prohibere , ne rurfurri
ter
manans b Dormmbonum ifa&c.
*
,
pr.eceptorem amaret
increparet ur. Vifo autcm q,
mons magnam haberet fecurita

illeplunmas<r
cem, vtpotemfidiatoribusincognitus,fimulauteMoyf<m Eltam idoncosqui vlcifcerencur,(nam e n-
&
vt
nunquam velitab eius

t
intuitu feccrni, quid

in
pucadumcfi
de hisqui diuinicaccm videre meruerunt? *

rte.
tesdeuicerat,hicvcroignem fupcrquinquagenariosdecelo detraxerat) confulic illi,dicens , honum efl nvs hid effe. c .Adhuc eo lo. Vc difcat qui cabcrnaculum auefi'iit m" reftirprotecendos etfe
Tertullianus.
Dominusquoque
,
i.cefTumontiseria
fcibilia
veftrmencalucemucaucrat
led lincamenca Petroagno-
redionenonte^mmedomorum,
.
fed Ipiricuilandi cratia

.
Ecce
NICOLAVS DE
inod ex
I.YR.A.
1-1-
dei fcd
magis adimplcior.Similiter nec blafphemator diuini no-
fruinonem.Vefumtamen exdiuinadifpoiitioneiifbar.vtsloria aniani non renuudaret ad corpus, vt iic corpus etlet pafsibile & mortale ad unplendum pretium redempuoius hurnainj. Ht codc
>
dmma ordinationefutumeft.vt glonaan.:n

\t
tcduta
iccundu apparcntia phanta(tica,ied fecundii ventatcm,qa Eliaj fuit adductusibi deloco fuerat quoda eminenti
yt
rninis.vtiponcCa ci Ijdci.qa cicebat iefilui Dei, fed magisco fell >r ver rat.s.Colideranou et,q) Moy(s & Elias 116 fuetur ibi
retadcorpus inhor<i tr5sflgurat<onis,
oitenderetur dilcipulis urari eiurrectionis nontantutnamma: fed gloriatu corpons , vC ItcanimaretUrad fcquendum Chriituminacerbitace paisioni',, ad quod eos muitauerat in ca.prsced Et iic pitet, quod clantas illa in fuit clantas transiguraoone glorie quantum ad eiTeiuia, fed eiufdcm ratiomscum llia
hr4.Keg t.&
iicapparu.tibi
t
m aia &corpore.
adque
raprus,
Moyiesauie
fuitaduuctusibidelimb') fandoru patrii, noquia refurrexerir, fedquiaaiaapparu ibi.inquodacorporeiibi adaptato,licurat> paret angefi corponb afiumptis.Per hoc et oitenditur.cp Chri ftus erat dominus vstae & mortis , qma habebat teltimonium ab
clantate
nonqu3ntu:nadmodum,quiafuit qux ei\ m corponbus gloriofis,ied non
fuit ibi
per mo-
cit inillis,fedpermodu palsionis trafuotis,& 6 illa clantas non debet dici dos glone;,quia do, dc fua rone elt fimiic dcluminc importat qualitate
duquilitaiispermanetis.iicut
tliaqui ciat auhucviiius& a Moyfequiiamfucrat mortuus . 3 Hjjpondens. Hic ponif teltimonium apoltolorumqmfuerunt emniett s in no.Tcit. Ad cuius euidentia beatitudo eflciendu.cp
permauente.Et
cl>:uanreaiam Pauli ad videnduinraptu diuinaefientiam

fuir
.
quod
ciVde roms cu lumine eeuinte animas beitoru Veruntanie.qi n6 tmt in Paulo per mudu qualuatis permanctis, fed per iDodu pafsiohis tranfeuntis ideo ex tali eleuatione liue vifione
,
nonfuit l'iu!us beatus,quia beatitudo importat pcrmanentem.

1
Ltecct
H c pomttrsfigurationis tcltilicatio.l:tprimoteititidm
na, ibi.^fdhm /o/o<yfcte.Pnma in duag
f
catioljumana fecudo
delcclationecofequererpcrqualicut per inttrumentumcon lunctu diuinitau funt fanc-ti adducti ad glona Ifti aut apoltoli qui admitsi f lerunr ad vidcndum transHguratione hnfh.non viderunt ipous diuinitatc.iicut Paulns in raptu, fed rantum eius humanitatcin formi glonofa,& tamenin eiusafpedlufue-ut lic dcledati,quod volutfleiit ibrperpetuo manerc, propccr quod di
.
&
alpecKu claro ipfius diuinitatis & pfefta ei fruitione, accidetaliter afit coliftit afpeftu humanitaris Chft
fentialiter coiilht in
ibi.I^fpoi.dcis auvn T î-Dicit etgo pritno quod.vloyfes & Llias apparuerunt ilhs,hot cit ipfisdifcipulis . 2 re< c'm <>.De Loqu ite< cum n>.Dequo aij' !oqu<retur, Lucas cxpnmit 9 c. quo au> Lucasexpr dicens , quod urus crat loquebant t ii letu de exceftu q je explen in Ierufale.q quide excetTus fuit in fua pafsione.in qua iultinuit cK.lore cxtelsinum & i2nominia cxcelsiuam pp amorem excefsi cxcefsiuam amoret
in
eminei u
pr^mr,
pon
tettitkatio
emtnetiu virorum
in
ve.Teft fccudo
Mt Pettus. (irumintjboium eii nos hu cjje 4 K<< umushtc tna.Ad manendum lcilicet hiccontinue.
.
iduo
Ttbi
Iuis,quia volebat tii
i"/M.N6loquiturdetabernaculofaticdoprofe& focijs Chnlto cile in iiio tabernaculo , & focii fut
<
cualijsduoDus.Lucasaiit
diceret.Sicut.n.ex
gnomima pp uumadnos. Ratioaiii quar, Moyfes&Eliasmag'sapparueiut qua ali) fuit qma Moyfes erat Iegislator,& Elias maximus (itiu
:
aliquis proiumpit aliqua verbaiine pr<jmeditatione,ita fimilitercx magnitudinedeuotionis& dele<tationi$ ex partc dixit tfi non erant rationabilia, Pett us lla in lolo
1
qdioquehaf Petrusnefciesqapir tuslu
J.Reg. 1 9. lelafro din.inoexc.il. uun . & ô perteitimonium litoruapparuit,quod Chriftus no erat diflolutor fibi iuvt
legis
iator
f honore diuino.iecundu c, de eo fcribit
qa afpenon tSiift.t beatitudinis c(Tentia,vt la dt cTtumelt,& ideo illudnondebat luificereprofinali beatitudme. 6 îdhuc eo. Hic pomturteltificatio diuina .
ftu humanitat is C hi ilti
verba,quar
lmponebat
mo
Chrifti
in
quo
conliitit
regcneratio
&
Siceniminbapvifprincipium vitc
fp,-
dzi
MORALITER.
Ereceeappa.Otigtn
,
Si
quis intelligit fp.ritualem leircm coue

.
ced inc 4 Faciamus hic

,
t ia
n;cntemfcrmonibusIefu,&mprophctisabfconditam Dei fapêntiam ilic v.det Moyfen & Htiam m gloria cum Icfu t Domine bormm eji nos bie ejft . Scilicct in is dulcontemplation
facit
quando legem
,
dodifponit
prophctas & euangelium praclite lcgenIcibtetcordecrcdcndo ,orc confitcndo, & opetc
tab rnactila.Qxtx rontemplatiuos moraliter
&
adimplcndo.
Tom.j.
Ecce
2(?1 4? A
a :v
Gloflord&NicoIaideLyra.
baptfoatodoiBino
0c&datrficaio>tiiy-
i$z
;
Wmwnh&G*
mo
flimoninm.
uivritis
in rifanSc riuxtariiondicur , qumgtoi iani cms qu.im hudai :nnis |<do , in rcfurrecTionc
Qina qui nc quod

tDer.or.dir.
bitn coluinbahicni nubclucida. viiio fimphci cordc fidcaa lciuat, tunc apcita
*
credibihs ciicc cerc
rcgni prcoflefa :i&: jpudiudcskqucnscrux fcand.ilum fa-
(p.grc.Ntgloria
ftituri
K MuodEUm oporteat pri.vc.TraditioPhanfxorum

Et ecce voxde
tiaetlis tiagtlti
eft ;:ixMll,
crcdi.ii.ric
KcanpUbtti
cagraraquaiHuHu
bitur,
i
;.
HonuL<7.
Chivf.
Cumdns
>
rur._
b C
qucntc, ecccnubeslucidaoburribratiiteos. nube dicens:-Hiceirfi!ius mcus dilc&us inquo mihi bcne

t
.
taMalacfraprophe tam.quod Elias ve~ nucanccaducncutn

SJuatoris 6c rcducac corda parruad
fiiios,&filiortimad
patrcs
,
__, M Qui ynui 4 xiii

i
Poruitet
rr.e fcciflc
itigi>i^ koaiinem.
IHt mo ^Hi rno

non
[
.
maiorcm gloriam Elaiiatn
fuliiiiet.fcdcadtt.
comn.:n.itur,nubc trncbrrl-m ndit,
(kurinSma.Htcau
tcmquianontcrrcrc volcbit, fcddoce
rc, nubcs appaxuit LiC.da.
d complacui,ipfiimaudite. Etnudientesdiicipuli.ceciderunt * V"'""b Qj,.i prr C i Konloumderii,tddenlilmaicfiate. U mciubjafolidet. & mcjubitoiidet. c Vi mciuin
<"
'
4-
&refticuec
viTHcnun
tiiiict ftigci
r c
omnia m antiqutuTi
ftacu.Acft;.ficc
apofloli transiornia tioneixlorix vlcima
fn
facicmfuam,&timueruntvaldc Etacceintlefus,&tetigit
Ouo m:nu
tanauit fanat imj-erio
:
f eos,dixirqiiccis:SurgitenoIite timerc feiui difccfletuot

ff
Lcuantes autcm ocu

.
.vbicapu
iiiius
dctfMii,
b Ettccevov , C^fQiua lmpuidcntcr

quxfiuit rcfponfio-
h Ios fuos
ncmincm viderunt,nifi iolum Iefum

:
Et dcfccndcn
nem donunmomc
ruic.Scd vuxp.icns
dcfiiiotcftacur.docVin ,
Nemini dixeritis t tibusillisdcmontcprxccpitlefus diccns vifi6nem donec filius hominis a mortuis rcfurgat. Et intert
Cum iain teinglotia
vidarirnus.
bac cilcquam vide rant,&: dicuc.Si lam venifli iglona.quo mo prxanfor cuus noapparcc,maximc ikEIiam ij.u.t quia u.i<n<ii videlanrreafiiffc.
rogaueruntcumdifcipulijdicentcs
cunt
ti.TI.UUUl
Quidergo Anteaducniumdomini.
eflc IVVMJ
*
Scribae di- t
Hom
cccqucPeuu co CCtCTOS vcritate.

C
1t
ui,
Hic eiifilius. Moy- K

4i Eti-s func fcr
At ille venirc? quod Eliam * oporteat primum non recundum aduentum ludiriavvndc condat bunc fr.TCUrfot lUUIIDkHIIUC Luuuat UUtlV
ait illis
a
:
& ChrVU adlll J< Chryf. aduccum M=w Elixnon defcripcn j1

ris fcicbac,
fcd Scri-
rcfpondcns,
1
Elias
cvnobifcumdc-
benc m cordibus do minoprxpararctabernaculum.
aducntnjn complttum. rracullot iedemptotis,vnde f raciuloi ledeuip totis,vnde conltat primuni aduen 1 Mon coiporr, lcd virtutc Sc ,g, iNon coipotr, Ipirttu
qindem
vcuturus cft,
Elias
&
re-
becismanifcftab.lr. vd { Scribx auc plebcm

cucrceces,
fecudum
ftituctomnia.
Dico autcm vobis
quia
iam
venir, i* aduencu folu
com
mcmorabanc plcbi,
&diccbac. Q.uonia
Ipfum auditc. iam patcr pr^cipicquod

Diat.it.c
HoC
Moyfcs incarnationi tcfllmonium

dicerec. Ifle eft
fi
hic cft Chriftus.oporcebat
F.lia
que dans pratdicic: v.opbetamfuJci.&c.Qîii Moyfcspromiiic. c Ei audientes difcipuli ceciderunt in f.\ Alciorem enim fenfu
tioquamChrrftusinducic.Eliasquidevencurus tuec omnia.Nc* auccmcxiflimcs eum in fermone crraflc

dicic
.
prxuenirc. Eft iîcur ioiu eft, &refti,
fi
vnam
quia vcriufqueinccllexeruntdcitace. Timucrunt, fc crraffc cognoucrunt, vcl quia nubes opcruic cos, vel quia vocem pacns audicrunc
.
vcl
Eliam vcntuiur,i,& quandoque vcniffe Cum quando enim dicit,vecurus cft,de ipfo Elia m propna pei fona loquieft coucrtcrecorda patrum tur,qui tunc intienicntur,quod
a.d
t Surg\te
nolite
Pulfometu doctrinadatur, quomanente

,
non audirctur
filios,idcft,Iudaorumad Apoftolos. Tcrtullianus.Hclias autem non cx difccffione vi:x,fed cx translatione venturus eft,nec corpo; ceflituendus , dc quo
*
i
Li.
Leuanta aut oculosfuos neminem,6'c. Ablata nubc vidcnt Ieium,&Moyfcn&EliameuanuiiTc,quiapoftquam lcgis&:
non eft cxemptus,fcd mundoreddedus de quo

,
cft cransla-
prophetarum vmbradifccffic,qua:vclamencoiuoapofTolos
tcxci
euungelio rcpericur. Tvj/i/b/iiw/e/wwsC^c.Si.n.Moyfcs&Elias cumlefiiperfe,
acvcrum lumen
vox pacns
in
tus,non ex poftliminio vicx , fed ex fupplemento prophetix,idcm &C ipfc& fui nommis,Sc fui homiuis. 1 Omnia.Vtiq-, illaqu?prophecaprxdixic,i.cordapatrum ad fide filioru, & econuerfo refticuet , et hoc q, mon debec , &L
folucc fcilicec moriecur
,
ucralienc
videret"
mccrca , cui pocius deditrcc ceftimo-
vt in
Marco apcrcas dcmoftratuc
^ Au S
NICOEAVS DE EYRA.
fpiritualis apparuic tota Trinitas,
iili
ncalij audietesChriftii eis app.iruiffe in formagionofa icandaiiia

,
us
111
carne, pjtcr ia voce
fpiritufiancius,in fpecic
colubz,
ita iimiliter
couenies fu:t
feu
quod
pcrfeapparerctintrasfiguraticme.pcrônfuscftterminus, ctio vitx fpintualis,vidcl:cec gloru futurx refHrrecStionis,^ ideo ficut fihus apparuit ibi in carne, decorata tame claritate glonar, ita fpiritufian&us in lucida nubc , pcr quam figiufkata eil plcni tudo veritatigin Chriflipracdicationc proptcr quod diclumcfl.
1 Hiccftfil. Scilicctnaturalis,alijautem funt
rcntur, poftea videntes ipfumpatitam ignominiofe. o Et inurrcg jerife;/OT.Hic ponitur folutioduplicis q'Jjitonif iubortae ex pdittis.Secuda ponttur,ibi.I-t cu vciniTcr ad turbam. Circa pnrou aduertendum, rp difcipuli audicranta Pharifieis 8c legifpcntis , q> Elias debat vcnire circa mudi confummatione vt hetur Malach. vlr.& ideoquia Eliam viderant,crcdebanc fincm
adopuui
..
1 Inauomi.
$
i.in
quo diumum
,
bencplacituniconiplcbitur dcrc-
miidi propinquu,n6 mirabantur tfi.quod ipfc ita cito recelTcrar, mhil docuerat,vel pdicaucrat , cii tn fcriptum fit Malach.vlr. quodderctconuertcrccorda patifi ad filios , &
&
idcoquxrcbant
demptione mundi.Scqui tur

/p//im.4.Patcr
i
autcm apparuit in vocc .

.
4
cit
audicntcs di.ceci.infa.fu.& tiniue. raldc
Hoc autem facTur.
ad dedarationcm
,
humanx
fragilitatis mxta cxccllcmiara di-
uinx maicflati?
j
Et accefle. Ad confolandum eos . 6 Et teti.eos. Familunter & dukitcr cos confolando Scquitur. 7 Leuantes an.cculosfuos, &c. Quia Moyfcs& EiiasiamrcccfTe.
huius, quomodofitintclligcndiis cms nducnrus antc Chriflu. Et Saluaror brcuitcr rndct, qct duplex iplius eft aducntus.Vnus ad ludiciu in fine mfidi,& hic pra;uen;et Elias m propriaperlbnaprxdicando luda:is,&conucrteni!o ad Chrifiu, & faliitatctB Antichrifti dctegendo,& hoc eft quod dicit . *o Elias quidem vcntwus efi.ln fine mundi.f.
inteliecTtu
rant.reduth voluntate diuina ad loca vnde fuci unt abducli . 8 Lt dtfci-ndentibus illis de montepnccpu Tefus, &c. Hic ponitur, dilciplinorum inftrticlio de vifione prihabita, quia pccpit eis Ie fus,ne vilionc pdifta alijs diuulgarent an rcfurrcclioncm fuam
SrKil/rflcrowniii.QuiaomnesIudxiquituncinuenienrurjad clt aduetus ipiius Chriili in mudu 4 iapceffit,&hucpraeuenit infpintu Elias.i. foanesBaptiita, qui habuit lelum veritatis ficut Elias, & hoc eft quod dicit falaatot nutem Trobis qnxa Eiias iam *Ti:.i. Ioannes baptiita qui ue it D nitin fpmtu& virtmc ElixvvthabeturEuci.
ji
Chriitu coucrtcntur. Alius
ne
Ft
M
f"
O R A
T E
R.
cft
duplex aduentus Chriiti
4
|^
w&Pj/r;cf<i.i.cognitiovera,idcofBbditur. Hiceflfiliusmrus drlcclus in quo miin comph.&c. Et audientes y 6y c. Ki fic illuminati vcncrant Deimaieitatem
Ercr
na perfona,prc;dicator autcrn euangclij geritorficium vrnufquc, ve ad Chriftum
ita& duplex
Eiias.f.in fpiritu tt
difponendo populiim
per gratiam fuicipiendum nienfetn gerit olliciurn prirrHfcilicct loannis Baptiilar.Difponf
Têmim
fcd loco
dixcritis
tcmporc dr buis publicanda . Quid crgofcttb* dicunt quod Eliam opor.primo
&
&c. Quia diuina mylteria non funt femper,

veni.
do veropopulumadfufcipicndumChriftum ludkcm vcturum

adturgentcfficium fccundi.f Lhx ^txiom\ix.cx,Et cumveniffit
&c.
Sicut
cfl
bam,&c. Scquitur.
293
*
M
.
/"""*
rr
,
V->d O.
,
y\ V
ll.
:'c
Auguftinns
Reffituci
omnia
ideft
eos quos Anti-r
eif
chrifti perlecurio tuibuucrit.vel vt ipfe leiiuuat
monendo,
e lit vbtuli,&c.Laicntcr accufac difcipulos.cfi fcpe impoffj Tuuc intellexrrunt,&c.Et iudicio paffioni s fux quam fepe bilitas curandi non ex vitio curantium, (cd eoi u iui quam completam videbanc. qui curadi dixcr.u,&: prarcurfons funt prpuemat. b Et cum veuijfet Amauemnt. Spreuerunt <Jecolhuerum.rhcrifxi cnijn corfViiferunt. f t\cfpondes Non Loca rcbus cogruuc. in eo non cognouerunt ta?dio fuperatus , , fedfecerunt 1 In monte orat, trafqujecunquc qui a A Iudjcis Herode conlentienjc. 2 miciseftm verba efbrmatur , aicana
a
quadebet.
intci tcciilct
riitrcr.Dxmocnimqui ipfum irj igiiem & aquam mittebat, cumomnino,nili Deuseumreiien.iiTet.
quod niii prouidccia h
bomo efler n-unitus, dudil pe D
&
eum
tci
rnaieftacisapeiic,
in-
voluerunt.Sic&filiushominispaiTurusdtabeis TuncinteilexcruntdjTcipuIi^quiadeloanneBaptidaciixilTeteis. Et
fenus turba occurricmiferosaudic, injfcent
rumpir,fed ficut medicusxgroto contra

fuapra*ccpta agenti.
\ (jcnna
f.e-
hrmosconfortatjdo
cec,caftigac. c Quia lunaticns
cfl.
iS
[f
cumtvenilTetaditurbam, acceilitadeumhomo tgcnibus meo, prouolutus anteeum,dicens.tDominemi(ererefilio

'
g Ogcno.
1
<s
Ex
multis moftracur Hom.,8
Chryfo.
ftens.
in
Dejprecanse;:j>onit an-.nia iiicommoda XRTOt'
&
Hunc mutum
Marcus furdu
dicit
que
e
Na"mla:pecaditinigne, quialunaticuseft,&malepatitur. emoliic. In

acjuam. voluptatis qua:
t.
Mactlmis lunacicu. Nonquod luna dxmonibus fcruiat, fed demonluntj curfum

obferuans
cornpit
&crebroinaquam.tobtuiicumdilcipulistuis,&nonpo t f tueruntcurarecum-RefpondensauremIefus,ait.tOgene Z 5 ratio mcredula o &tperuena,c]uouiqueero vobiicu? ViquePcr i;>lum Iudsosarguic. b Fueruni non dxiDonem,vt oitendctet traditum efte fpintui propter peccarum fuum vel parc utum.
a
hunc hominem infir muinfidefuiffemon tamctantum lneius peifonam muchitur, neipfum contuibaretjfed in oinni
s I.:
Mayh,
tMar.?,c.
h.
immundo
d;vos . piobabile c-. niui eft, multospr;e-
homineSjVtpcrcrea turaminfamet creatorcm.

tt[.in
h
i
quopatiarvos?Aircrtehuc iiluadme.Er increpa uitii!ule interuentt inanus.

Oûia ibt nullus
io
fcn.num de
iis
difci[ u-'
inconucnicntia co'
.
moibus praualet,vbi ommpctentis
Oiige. Medici loquaturqti? voiiit, qa
fus,&exiitabeodccmoniu,cxcufatusertpuerexillahora. Tuc accefleru^difcipuli ad iesu lecreto,& dixerik Quare

.
ll giuife,
h 2t increpauit Quia non homi[*

iratuseft
ffcorTnmi
t.lluJfcilicet'
necimmuJu
fpintii
arbitrantur,fed cor-
* k
nosnonpotuimuseiiceretiIlu?Dicit r
'
.
iiiisiefus.
pet> dxiQomum. T Propterin- 14 num honnnem i lu-_

w.fed.vmo,^:
d<Eos arguit mfide-'
poralem aliqua pafiioncm,&: dicunt,humida moueri in capitefecundu a liqna paflioncm ad lumelunare, quodhumidam habctnaturam. Nos autem qui euangclio credimus,dicemus hanc pafsione immuiidu fpiriumm in hom1111busopcran.Obferuacn.quc dam fchifmata lun^',&: iic operatur, vt ab obicruacione iuntj pati homines mentiatur, &pcrhocculpabile Dciereatura oftendat Sic Sc. aln datmones fecundurri atiqua ftetlarurn
.
litatis.
Vnde addi:. ^fferte ilhm buc ad me.

tis.
Etexiit ab eo
Marcus
dicic
de ifio,quia cum
vidiffet
do
minu,fhtim fpincus conturbauit cum,& clifus terra volu tabatur fpumans,&: diio nibente vt exeat, clamas &: difcerlumusmiagis a diabclo impugnamur,vt
penscxitjquia irpedti conuertiaddominu poft pcccata vo vel odiu virtutis incutiat.Vel expulftonis (05 vindicetiniuria. Exiturus difcerpir,& furenti clamore intuentes terruit,quia plerumque du
fchifmatainfidiantur
hommibus.
Typice.Lunaticuseftquipcrhorarum momtSta mutatur in vitia,ncc peritat in incepto,fed crefcit Sc decrefcit,^ nuc
ignem libidims vel ir^ iertur , nunc in aquas cupiditatis, non vaient extinguere chantatcm. 2uaCadit in ignem. Chryfoftomus. Confidcrandum'
in
-
de coidecxpeilitur,acriores tentationesexcitat,quam pr;us r quando polsidcbatquictus. K rroptcr incrc. Ecce quado no exatrdimur noeft impofsibj,
litas
elt,
preftantiSjfedculpadeprecatis.Naexoppafito ii iidcs veftratafcrueseffetqînbuiatanugis &.mag,s calcfcerct, Hila-
&
NICOLAVS DE
x
LYRA.
eiui
,
Et non cognouerunt eum. Ideflfafta "
& dotlnn.im non

(T ioclrivt probabditer
approbaurruntûia Tbarifxi
nartt
Lgi/periti baptifinafuum
pore,vna cfl,vt pboc creatura Deifcilicet ipfa luna infamctur . jflsl caufa e<Uqi a propter rnolitciemcerebri in nouilunio quado abundat Qttsre<f*m5 al bnmidafuper quA luna babet dominium,cercbrum efi aptittt vt tn ipfo
dcir.on aliquid opcrctnr. Sequitur.
i.ontempfcrunt.Herodet autem de eorum confilio creduurûm incarcerani'.
nes per lutu-
Scd feccrunt in eo quarcunque voluerunt. Jpfum incarce-
rando
3
& interficiendo.
in ignem. Quia diabolut volebat 6 fejpe cadtt iete vcl fubmcrgereji Deus permififfet.
Nam
tjoues.
eum combu
Sic
&
7
8
filius
efl
rum captui
tradttui.
&
pxfiurus eft ab eis. jQuia per confilium Tbarifeo morti adiudicatus y maiibns crucifigentium ipfitn
&
Et obtuli eum difcipuJis luis.&c.Caufa huius iam ditt* siit. Refpondens autem Iefus ait O generatio incredula &c
.
perucrfa. Hoc dixit cr propter dfcipulos

tionibus ditlis.
Et cum veniffet ad turbam,acccfsit ad eum
homo &c.
,
H.'C ponit-Af folut-o fecuds 'iuaflionis.Et
cafio,fecudo,q.txflionis
effent admiffi difcipuli videntcs, adfecreta Cbrilii,ficut altj tres difcipu{ipr&ditii,aliqnoi btmanupaffi
mu cofiderandu^qi abi tres
primo ponitur (jutfiivnis uiffJutio,ibi.Tunc aiienderut. Circapri-
oc
9 Vfquequo patiar vos. Idcfl,defeflus veflrat. 10 Et mcrepauit i!lum Iefus.5 '/V dtmonem affligentem pue
,
& propter patrem pueri ra & malitiat
rum.
I r
qwAnon
Et exiit ab
eo.Tvô; audens refiflere Chrifli pr&cepto.

affligit
12
1
incurrerunt
quendam notum turbaiionii
ideo cx bocfadu al,quod in abfentia Cbri ftquenti, non babucrw.t tantam vinutem damonei expellendi ficut ante, eit oblatu lunatimei a propter hoc quendam dxmo
Jii
buur capitutp
&
& inuidi,ficut clarius yide
Et curatus eft puer ex illa hora. Quia ex tunc non
eum dxmon.
accefferunt difcipuli ad. Videntet difcipuii,q$ no 3 po tuiffsnt curare pucrum,cum tamen aliaspluries eieciffent d&monia de
corporibus obfeffis.ldeo acceffet unt ad lefumfecreto. Trobabditer.n. ideo nolcbant de boc timebant,quod ex culpa eorutn erat in parte r
Tuuc
&
caufafuit incredulilaspaiat,qui pcr fctleno crtdebat,fi<: Cbrifius aduentens ipfumfolo verbo curauit, boceli quoddicitur. tcum veniffet ad turbam. F^diem dc mon
non potuerunt curvt.Mia aut?
.tacumper
%tlum
&
&
te, vo:
homo.DupUci enim de caufad&mon aliquan dofecundum vanetatem mns. affiigit bominem magii abo tera5
fwrat transfiguratut. AcCclsit ad cum
Iefum publice interrogarc,fed magis infecreto. 14 Propter incredulit. Quia vnupeccatu trahit ad aliud, inde efl inuidU contra alioi apo q$pot~tquam incurrerant motu turbationii
&
quarn
confequcntcr incurmunt qucndam teporem infide fecmum efiy quod nonpotuemnt damoniacum curare.
fiolos
,
cx quibus
pore,
Aroen
MORALITER.
DominemiferertfHiomeoquialuna.rft. defignaturdkur. dicitur
6
inftabilis
-âmfape
Etcrebro
caditin ignem.
Scilicetiracundie,nam ira cftac

ho:;
Perquem
ceniio fanguinis circa cor. liio U.
Ideo fcquitur.
Eccleay.b.Stultus vtluna mucatur.

'H.am
*^m.SciJioct voIuptatis&:luxuria:,&:dc
dicicur infra.
Tom. t.
j^
*95
GIofcrd.&NicolaideLyra.
c
dic
206
diaboli fapcrc tofte
& A
Hibriui.CrrdidcrancqtiiJem Apoftoli,nci.(l.Mnramen cranc perf ect* fidci.Nirm Dominom |m*itcdcmorante,&
Hoc autrm
, ^ c
ge.
Quomrdn protcrnit is
iphscumttirbi$rcfidcntibus,qu;Jamccpor
rclaxaucrac a Shntgta ftna.
tif
.
corum fidcm
.
giainota qua pcrad.t,& iram Dci

d
iciuniis
&
orariombus
lu-
m noshocccmediopofleplacari.
&caioprr
'
Fidcm pcrfcdta grano finapis coparat,qua?

ucs,
,
non
iprro-atmieih. Iu.iCMinaliu.nl volupcacum UiUCbilitaS miicatur vcl vincicur.nifi fpintus oracione confirnvtur
m hoc
humtlts,
r<
iciiinium
.
Vilis
viJciuibus
&
crcdulitate vcfrrnm.
1
Amen
Quodininiinuiii k
rniilarum viriuin ;ipfcd p-x-tiiir.S p.ircns- ,

l,qu
rre i;uia. 1 mor.iem. Vnde alil>i. Oî-iuinqne in nfirwWa perie b Sapeibo diabolo. c Ab obfeffo corpofe in alttim matlt , id KciflCti*.
iiira
cjuippcdicovobis.
ell.in
Si
habuen
m.icerccur
orationcm
le.cft
&
icitt.
T^tjtpcr le-
'pioiuiidmn mieini.
lumumcnim genera
i
dm
tisfidcficuteranu finapisdicetismotiMiuictraîfi hinc,&: & ...n.: i:. ._r

Ntillt
non modo;.b
lllc
inconimoditas infanabilis.
l..i:_
TtiXh.4.
in
oftcndic * i. Vil idco
cfcislcd aboibus cebns carnalibus
&
*
omc
rranfibit,&nihiIimpdflibiIeentvobis. Hoc.nuremgenus
d non'eiicitur,nifiperorationem &ieiunium.Conuerfanti-
ab omnibus
vitiisab
Mffl
'
Miuh.
tegreJit
fidcsgrano fyna' v:,tl,r ^ l, " !,i5 a rr'^''P

rris
bus autcm
eis in
Gahlc*a,dixit
illis
Iefus.i Filius
a
hominis
Hoelxii
tra
riccr.
flinere.Sic&ofogcncralis no folum ver
cdtcmmtnr quidcm
ftdcsab
Sihocconrriltat.
&
homrmbui modicum aln|uid
f
*""
deduseftinmanushominum
F.xaftore
J3&
vilcapparec Cum vcro confccutu fuchuiiinnodi
a refurgct.
&occideteum &tertiadic Etcontnitatifuntvchemcntcr. Etcum veniiTent

,
6
8
bts,fedecmommbus qua: inobfcquiu Dei
& fideidcuocioncgc
nmus,vndedf
.
E
l
Sine
*
inbuti.
ric
femcn
bona amrnam quafi

tcrtamjlicaiborma-
Capharnaum, accefleruntquididrachmaaccipiebatad pe trum,etdixctuntei: Magiiter vcfter nonfbluit didrachVeie nun.
lncet miftione onrc io e Flusbomin.s. Sem
1 1
1
pcr
fi;a,
lartis
mtfe.ec tn-
2.
vc
cum
vcncrinc
ma
b
H->nv j8. in
Dicrtit monti
air.
Etiam
Etcum
intraflct in
domum
hmc.
pramcnit
quafi pcr.iifa minus 14 rnolette fc-ianuu-.

15
M-MO.
Apoftoloru
chrvfoftomus. Siaurem d'xcris,vbi Apoftoli montcm tWiftiilcrint?riluddi cam quia mulca maiora fccerur,morcuos plunmos fuf. icantes. Dicficurauccm poft Apoftolos fmtciquida Apoftolis minorcs,m6cesnccefficace imminetccranffulifle, Siaucem temporc montes non fiint cransl.ici, hoc no fuic
Lt'co'itriliati.
Hoc
nondcinfidelicapeprouenitjfcd dedilcdioncquianihil hu miledeeo patiunturaudirc g iicumvenfyntCapkVtfftugufiu Ca-farcm Iudea fada TjjJ cfi tnrjutaria.& ocs cenficapitc fcrebantur, vnd<-&. Iofcph
ctl
Maria profeSus
cft
m Bechlcem.Rurfus qui
nucricus ctt
quianopocucrucfcdquianolucruncvcilicacenoimminentc. Ncc donunus dixir,qct hoceffcnc facCluri , fcd quod hoc

faccrc potfentjProbabiletamen eft,faccum cilc
,
in
Nazarccquod eftoppidumG:iiilcT,v;hi Capharnau fub
fcd fcfiptu
func.
Tlnc
non eflc.Ncqucn.omnia miracula quae feccruc fcripca
iaccns.pofcuntur tnbuta,& pro fignorti n ulcuudtnc noaudcncipfumaggredi,fedc6ucniuncdifcipulij, tiuc malitiofc, fiue fidcliter^vcrumrcddac tnbuta,an contradicat Ca:fan.
&
Hjjid
NICOLAVS DK LYRA.
Amen.IJefiffideluer. uobis fi.ha.fidcm fic&c. Qôd ejl modicum matimwH* i> virtite . tate, fed
1
ftonem,fecur>io ev qttodam fatlo declarat fus paffionis efficaciam,ibi. ucnifient. In primaparte d:ut JicCvnucrfmubus auEt
cum
2
3
Dco
in
quanti-
MontM
cSc: nihil impoffibile crit montcs traniiultjje ad titeram.lelcgantur guntui timen maiora fecifiein wtuti fidci^vt mortuos fufcitajje,& cf cos illitminjlf; 3r conftmiliaûx non pujjnntfieri nift t> rtuiefuper: a
4 Monci
Oiceiis.Jdefl^dicrreporsritis. huic, crafi hinc S^: trafibic
tem eis. Idefiitefut <y difcipults Juis. nutritus. 7 ln Galilara. Qux erat terra vbiftterat concip>us & Dixitillislcius. Filiushominisciadcndus cfcmmanus 8 hominum. Quiaper iniiinclttm d&moms inlrann cor Jttdx tradttut
eft in
Uobs. Lnet apofl'dt nwi
manus Iudxorttm,vt babctur Ioan.i^.Et a htdxis
traditus
vfl
manw gcntitum.
9
10 Ec contnfcaci func vchemencer Quiaeius focietas dulcis& g atc,cpuon <ntwn eflfi contrifiati sii pafftone eitti
11
y^
>
Ec occident eum,& tcrtia die refurget.Cwm monefua prx~

tta erat
i'
ran
'^
iaielliaendi
fii.
urali cr diuina.TransLiuo aniem montis ad aiium locum^Mquando ^1 v r! '" e ""ttrali fuut m tcrrmntuvebcmcti,vcl potesi dtci,tjuod mons bic accipitur metaphoricCyidefl diabolus (jitipotifl dici mospra
'
dtxit reluruclionefuam,ne in pjjfiune eius i->ci<rrctent defperattone.

attdita.
Iob-4i.b
vtdicttnr ptc fuperbiamûid ipje efl rex ftper omnes filtoi fuperb fi Iob,& ficJifcnfis. 'ibabuijfetis Hdemftruentcm fcUtut chartta.e
,
Ec
t-tim venifient.H/t: ojledhur paffioms cius tfficaiia,q'eejl

ditibolt li-
buic , idefl diabolo tranft binci.de obfeffo tepotuijjetisdixijfemontt de corpore excundo,& fic in boc oflendit caufam lnnatico,& traftjjtt
qt%are
Iwcrtas vera,quia pcr p.t(Jionem Cbrifiifumus a feruituie berati,& iflalibcitasftt declaratur,cumdicttw .EtClim
vemfienC
Caphaniaum acceiierunt
n.x-m ctat ciwtas,princivaiis
qui didrachma accipiebact"4p/?<ir-
nonpoiutrwit eum etjcerc,& hoc
eit
quod fnbdnur .
m GaitUatiT tdeo tbi mambat qui tri-
5
tts
Hocaucemgenusnon eiic:itur,&c. Oratio aittequxeflmen eleuatio in Deunt,& teiuniump"r quod rcfrenatur caro ,fmt cjfe-
colltgebdnt cxpartt I<omanoruquibus jolucbat didracbmt, quil bit Capttaiieus
butnm
dmm
ludxaerat fibictla,& valtbat didracbma
&
fideiformattper cbaritatcm.St tendum etiam ,quod Jicut tn diuer rebus corporalibtts adminiflrandis diuerfi angelt a fn Deopmponutur diucrforum ordinttmjic cttam tn diuerfu tentationibus dtnerji d&cltts
valct fet duptex drachma.Draihuia autem cfi otlauapars vncix, CT
obols,obr.lu r aittem valet
tnones babent fptcialem effeclii<n,ouia aliqui pottjjime tcntant de diui d'cu ttjs congi(gindis,aliqiti dc bonortbus appi /e iis.Vndc aliqui
&
babe turfpintus f>:peibix,& aliqnt (pritmluxitrix.ljle awem bat virutem tentandipo.iljime dv vitio catnis , qunu vittum poitflime reftnaturper oratiunem uiunium,& per coi:jequens axmon de ta
d.o
quanium vnw pantus tttronefis,& ftc qutancus fuluchat .1 nuaiiinquafl duodccim turottenfes , tflt HbetCap lftdonts de ponderi aulcmptijjunt coliy ex his qtix dtcunt Vaptas bus.l itt ignur qm dtdracbma accipicbant a quuLbit Capitana/, dtxerutit Ti tro. vefccr non foluic didrachma.Tvô fackbai mctio 1 2
&
Magifter
nem
13
d>'
vt dttJum .Apojhlts quia non acctpiebat mji a Capttancis
tft.
libus
tentansper taliafnpcratur.
Aic eciam.
Quft dicat,hoc eit verum.

eius abfentiaftbi
illis. Hic dccUratfe cfjepreciiinoflrf diuidttur tn auo,juta redcmplionts.Et pnmo ojlendtt /uafutura paf-
Conuerfantibus autcm
14
fcUmintiaffet.&C.Ea qutfaJa erant in
flOnC:,
predicendo.Et tn hoc oJiutuit,[twd nihil latcbat ipfum.Sequitnr. lle-
Pcr iciiiinunicivnicurancurpeftcscorponsj&per oracioncm

tJt.nui
<
Hoe awern
MORALITER.&
non
ciicitnr
1
iriitniii.
niflper orationcm
Et cum ve iffn Capharnaum, tccrfferwit qui didrachma , Didrachmacontinct chtplex drachma.Ec per vnu poteit
1
&C
m-
tclligi
p^nalicascorpons,fcilictttames& btis,& huuifmodi.
pcfics mcntis.
Conuerfanttbut autrm
eis in
Galtfta dixit
illis Icftts
|f/ij
hominis
tradriidi<scll,.iiitcip,cratur,&: idco rjhoc
qtioddommiKibipr.xtliyitp.qffjonpfnij^fejp,,!,,; fjgnificanit qimcl mcniorc, c ficdcbcmus mortisChnfti,& eciam no

flrar
quandiu fumus
Per almd autcm pcnilitas mc"cis,fcilicectimor,trifiitia&; hu iufmodi. Hocaiuc duplex diachmadebetrcddetequilibcc impcraton omnium pi o peccatoprimorum parentu quodj facitpatienter toleandt) p^nalicaEcsdictas.LicetauteGhri ftus non haberet pcccacum , tamen rcddere voluit pro falOhi
,
111
vulubilicate
vitc^
pra.luntis.
te
omnium,& quiacarncmafiumplitfimilempcccatrici,
MORA-
297
a
Matth aci
Petrus fuggerat , . Quid tibi vidttur Ante quam tninterrogacncfcandalizentur difcipuli adpoftulationem eum noife que eo abfence gefta funt buti cum videant
.
Cap. XVIII. dommus

vc
filius
298
D
b
cis
feMw/)./t(rw.Dominusnoftcr,&fecundumcarnefiIiusrc
miljucecatnisdccec cum implere om-
eracex Dauid natus,& omnipocentis verbu:ergo tnbuta non rcguni a debcbar,fcd pro hu Iefus , diccns .
permiccitur nafct fcandalum quam vericas relinquatur. e l\cges tcrrte. Alleg. Chriftus eft pifcis in hoc mari moratus, qui primus morci pro rcdepcione fe obculit , vc id quod in ore eius.id eft,in confeffionc fuerac inuentum,pro PctVo, domino daretur . Et bene idipsu preciu,fed diuifu,qi pro
&
eum
quid
Be
tetrw,
tibi vidctur De capitibns .
Simon Reges terra: a

?
Petro quafi pro p-.rcatore.Dominus au1
tempcccatum nore
cit.
ncm
*
1
iufiiriam.
ORIGENES.
cuibusaccipiunttnbutumvclcenfum, Qaanto
lienis
?
afiliisfuis
anaba-
Sraterdiciturqui
2
3
m.igisd>minus tegum.
habet duo didrachmata,vc oftcdereuir

fimilicudo carnis
Sermoifteduplicem nabct fenfum.Secun dum vnumenim,filij
tEtillcdixit
Non fimus eit
Abalicnis.Dixitiliilefus. Ergolibcri
,
du
\
,
caufa oncnlioais.
funtfilii*tVtautcmnonscandaIizcmuscos
Um
vadcadmare,
4
t
eodemprcciodomitnx&; icruuslibcra >!<? , num & 5-- c tur.Sed etiam limph 5
nus
prelcicntta.
'
regumterra;,libe,
nfunc apud
1
tcrre;
reges cxcranei auce
t&mittehamum,& cum pisccm Mira

a
qui primus asccnderit.tolle

6
citer lnteJlectus
cx\\-
potent.a.qualiocdiecndo ctcauit ftaterein.
^.ui. c . tt ibuta
extra terram liberi
ec apcrto orc eius inucnies iiatcrcm . lllum
sumcns da cisprOin loculis
ficac,dumdduuii us
tancse fuic paupercaJj,
no funt,proptereos
qui dcpr.munt eos,
I
mc,&te.
fcrui
.
Acgypci) filios Ifrael func aheni a fihis regum cerpropccr hoc ipfum quod ahqui manencin verb:s Iefu,8_ re,fedfuntfiln Dei,libcrifunc,qui vcricas libcrauic eos a feruicucc vericaccm , cognouerunc autcm regum tcrrx libcn non funt,quoniam om
iicuc
Sccundum alcerum autem
dasquidem commtmfa
vc vndedaicccriv e buca,non haberec.Iu bac , fed res pauperu

tis
,
in iiios vfus conucrtcre nefas duxic
&
peccati:filii nis qui facit
trgo
Ub.&cAJbcTi funt fili regni in omni regno,tuc mul

j
pcccatum.fcruus
eft peccati.
precium m ore pifcis inuencum efl , fignificatrcdempcione nofiramorcChuftiprfnunciatamcfie. Illc cenfum foluic qui nil poffidebac, tu quilucrum feculifequeris , cur feculi
nobis. Chriftus eft ipfcis,rmre undus.hamus mors .Chrifius gerebat pretium noflr^ redemptionis . Quod aucem
idipfumcfans excmplQ
to magis liberi func filn illius rcgni terreno regno. in
fub quo funt
omnia re-
gna
quolibet yt autem. # Grcgorius

fine
_ ri . obfeqmumnonagnofcis? 4 * in agro confohtionis(fic enim inrerpreca Onge,Myftice m"uJi.

tur Capharnau)confolaroromnedifcipulu,&: liberu filiu cf fepronuciac, &: dat ei vircuce pifcadi pnmu pifcem,vt afcen dence eo pifcacionem recipiac Pecrus fuper eum qucm pifcatus eft.
1.
inquantum lum dcbemus. Si auce de
Confidcrsndum enim eft,quia peccatopouumus,vicare proximoru fcada

.
veritace fcandaltun fumicur vtilius
pet-
NICOLAVS DE
tcrr^ a quibus accipiunt
LYRA.
tributum vcl ccnfum.&c.
oc autem tRegesinterrogauit,non ignorats qttid nat refp-mfurusjcd vt ex
turn de veritate. fuarefponftone meUusinformarit
tes,& proptcr hoc ignorabant tp Chriflus effet tmmunis a tribmo.Tum quiafilius Dcifecundum naturam diuinam : tu qafilmt DamdfecuH' dum humanam , quia non tenebantur taliafcirc,darc autcm eis tributum non efl contra -pcritatem v'it&jufliM,& dotlrina , ideo Chriflus
yoluit dare propter fcandaiim -pitaudum,eadem ratione ecclefia in ali vbt non efl confitetum decimas dare , non decimas tjiiibus terris,
repetit
X Atilledixic.Abalicnis. Dixicilli lcfat.Comi.dendaveritati autem Cbriflus eratfiliut Dti fetunx Ergo libcri func ftlij.Ipfc
dumnaturam diuina,&
pe\ confequens nuUifubieclus,Similiterfecu
dumnaturamhumanameratfiltus Dauid,
& ptr conftf/uens
adfcandalum pitandum,& boc
cfl
qucd
dicit
Chr
flus.
iiber
Vcaucem non fcandalizemus eos va.ad ma.&: micte.E*
tribHto: Etexhocfequiiur,quod apoftoh qui erait dteius familul, ef tamcn nefcandaliêuturjUi yui coltigebaht voluit fentUbtrt.Verum
quopatetquodCtmllut erat itupaupir,quodnon babcbat vndepoffet

fotueretributum.Scquitur.
5
tributu tcddere. jLdtuiu: euidtnuamcanfidcr andxm^ quad fcandalu ex mal'cia,q->aicfiit fcindJum VhartfttoruM.Et t4eliquando orvur
le efl
Eceum pifcem,&X.Er quo pattt eius diuinitasjutura continIilum fu.da eis pro
gcntia icrtitudinalner prtaiccndo.
contemnendum y ftcuidclum eflfnp. 1 5 .-ap.M quando ontur ex andalnm vuandnm efi fahatatm n tripiki veri ignorantia,& t.ttcfi tate,fcilicet iuttttia,vit,& docJrina:& taleerat ifludfcar-dauûia
,
me & te.Stater enim valet duplex didrach
ma. Chrifiusemm
capitulo.
voluit daretributum profe
ilh
qttt
collgebant tributum erantgentiks,legem y
& propbttas ignoran

tes,
Tetrum fecerat capitaneum fuper alios apoflolos, vt habetur
& proTetro,quiaiam
b*
pr&cedeti
CAP. XVIII.
a 'iyt dlahr>r*
,
C A
i
P.
XVIII.
difcipuli
dem quod
,
nihil eo-
rumquajfuncin
&c.
cer-
Qttfpu.Ex qua-
ris-,qua:runc.
Demdc
hanc
illa
hora acceflcrunt
ad Icfum
diccntcs
quod
.
poftea
* tnbuti
litate precii
qua
in
rcdditione
pafsionem depofuerunc Nos autem
domino fuerat comparatus,arbitrati funt Pctrum omnibus

Apoftolispv;datum. * Chryfoftomus .
Tu auccm
neque ad defeclus eorum concingere poffumus Ncque.n. eft in rcgno ccclorum,scd quis maror quxrimus,quis maior
.
confidera
primum
qui-
cft
m regno cerre.
dcm
In
temfeorfum.
NIC O
iiTe
L A
C A
VS
P.
DE LYRA.
XVIII.
efl ecclefta
& transfiguratus
efl
ante eos,ideo
pafft,motum cuiufdam inuidix
incurreriit.
alif aliquiihumanu Item quiapro Tetro iuffe-
IN
illa
hora,&.c.Snperius fundata
tu
gentium
in fide
hic
ratfoluitributum quodfotum a capitaneis colligcbatur, ideo in hoc

eurn priucipalem aliis contlituerat
,
confcquenter fundatur in moribus.Et diuiditur tn tres partcs fecun

ecclefta.Trimo entm defcribuntur virtutes
& capitaneun,propter quod

&
altj
dumtresfluutdiuerfos
atltuorum,&fecundo rehgioforum feu contemplatiuorum,fequenti ca fitulo,& tcrtio vrjttntorum.zo.capttulo.Trima in duas,quiaprimo de

fcribicur virtuttmfundamentum,fccundo,aiificium defupcr conflru-
erant adhuc confirmati pcr miffionem aliquo mocto indignati^wa non inter fe altercari de maioritate in via fpirituffantli , poftti caperunt ,
quis eorum effet maior vt habetur expreffius Mar.cf. poHea dum ve niffct ad domum lefus qu&fiuit ab eis,de quo in via diff>utauerant ,
&um rto.Etqui hlkcpcm.^dcuidcnttamprimx partis aduertedu $ Saiualor defcribendo vtrtutcs aUiuorum conuententer incipit ab bu
mititate dupltci de caufa.Trimo quia cfi fundamcntu aliarum virtutum,vt ditiu eit.Sccundo,quia h*bw.t oxcafio-iem ex prxbabitis im-
&
medate inpratcedenti capitulo.Dtclum tfl

fecum Tetrumjacobum
& loannem
aliis
enim^faluator afiumpftt dimiffis,& duxit eos in mo
tuncipfipmverecundiatacucrunt, videntesmotum fuptrbixineis deprabenfum a Saluatore,&poflpaululumfac7um cfl quodhic defcri hiiur a Matthao. 1 Ula hora.Hoc eflpoft tcmpus modicum. 2 Acccffe.difci.ad lc.yidentesjeejfedeprahcnfosabipfodecon
tentione maioritatis dicentes.
M O
tl
1" T
R.
,
In illa hora acceflcrunt difcipuli ad Ic fum
tec.Sequitur.
Tom.5.
2QQ
In rfn*
r/.Vcl
Mir.f.c.
Glof. ord. & Nicolai de Ly ra.

o regnum Dei.doclrina cft euangelii.ciii
iicuc
300
D
om
ht
1
non
Abedirciimplicitcr.&tinevilarctrj^tionedcbcmus, pucrnoncontrndicitdcK^Tibus. Sccindum Marcum puerum Iefus complectt b r &: dilcctionc. tur, iigmficans humUcs dignos fuocomplcxu
**.
f Qui antcm feandaii.YLx.t\ hocgcnerali>cr dicirur rontra nes tamcnhicfpicialucrcontraapoH. lu^ qui hicdcdignita tc vidcnt-contcnderc , Sc :n hoc poterant ah< s p Jere.Mola
afinariafccundumncunidiv.icurpicuinc;.c,<
w
.-.... Conrri ambitionem gtorie'humilitatej prpponit.
cupit.
h
1
pcenarft
C
1 Mir.o.e.
paruulum
CTC.
,
Paruulum
secatc
vc
I
tn collegio iuftorum.
ic
f.
fimilicudinc demon ftrarcc.Vclfc fiatuic
b
C
t Q.uis putas maior eit

*
in rcgno cocU>rum? Et aduoca ns klus

:
Ixpeditei. cd vtilius c-1t inoxiii
.Liminum qun mul-
t puelium.
inmcdioqutnon vc
nic miniftrari , fcd miniitrarc.Vcl. Tar-
tparuulum,ftatuiteuminmcdiocorum,&dixit per m * b lnnoc-ntet,Sc humiiet A ueftra elatione.

couobis,nificonuc'rlifucritis
1
Amcndi
tuirv
grauiffima pcrna vitam finire,quam laed. do fracicm mert-n
cVefficiaminificuc paiuuli,
a
lafr.io.i.
Nou felibu,(eJ
maliua.
uMium
tum fandtum
ldcft, fpiripoluic ia cordibus corum, vc humilicacc fupcr,
Quia ahter non inttatur.
Talem
Q^ji de (e maiora oon fenfem.inwceus per uirtutem quali. ilte per nj:uiam.
1
em.
.
tu.im
mortem peipcVelpermo.
'
d
C
nonintrabitisin
a
miregnum coclorum.Qufcumquccrgohu
putentfe
lam afinanam
/
fccu-
Quonpripono.uelquimeimitatu.fuetitquimecxinaaiuiloiinamferuiaccpiens.
liaucrit fc ficut
a
biam vicarcnc.
Humilemmeeinnoccniic
cft maior in regno ccelorum pa niulus iftc,hic honorari. b Ne imitatorera.
l.tm v:rx circuiiiitus , &: labor expri-
nvtur,per profun-:
\ 10
11
d
fMir^.f.
l^c.7^r>ienuni.e.'
'
Quicunquc ergo hum.&c. Inuicac difcipulos fuos,
& om-
ncs alios dommus, vc quod pucr habcc
Etquifufccpcritunumparuulumtalcm enun non * T a Magnjs pocefimoueii. u * autcm fcandahzaucric unum de put Q. fufccpit
.
in
nomine mcomc
dummaris extrcmadamnac;o. Qui-i cumque ergo fpe,
12
S-F
g.-ul.
pcrnaturam.idcit. habeanc difcipuli.K ominnoccnc.am,& humilicatcm,hoc ncsalupcr vircuccm. c Sicut paruulut ific Innoccns cric ficuc ifie paruulus , qui uifam mulicrcm nonpcrfcucracin ira, Icfus non meminic ,
.
ciem fancticntis habcns vcibo , vcl cxemplo cateros de
ftruit,mclius effct ci
,'
cem cerrenaacta
in
bilior
conftringerent,
uceumfubcxcenon habitu admorquam focra officia ceteris

caderec tolcra
*.
culpaimitabilcmoftcnderencquiafifolus cum pena cruciarec.
non
Aliter.
NICOLAVS DE LYRA.
I
fit
Qais putas ma.eft in re.cel.
m tior imer cos de quoprius contenderant quis efjet
perprttnium.Etquia
tjuod dicitur.
in ecclcjta triumpbante ior in ecdcfia militante per mcritHm, qnis -perba, in moralibus magis mouentfaSa quam
&
qu&fiionem -Hf>n\ fecerunt , fed quis effet ma-
tun
maiorinter alias virtutes,quia illa qu&funt priora gencratione,no Item quia virtutesfunt connexa,& maximc funt maiora fimpliciter. virtutes infttfaqu* connex&Junt in gratia,& charitau ,& ideo qua
tum
crefcit
vna
tion.ibiliter,fecundum illud
ideo docens eos de kumilitatc pofuit eis cxemplumfcnfibile,
&
boc
,
efi
nus xqualiter maiorem bumilitatem loquendo de vera humilitate, per confeques h<t idco ille qui efi magis bumilis efl maior bet alias virtutes maiores ,
eodem homine,tanttm crefcu alterap ropor\ quod eilformale in virtute.Sicut digiti ma crefcunt,licet infe nonfint aqnales.llle dutem qui habet
virtus in
&
Ec aduocans Icfus paruulum.ê^/e. tum Martialem qui poileaa btato Tetro miffus
uit Lrmouicenfibus fidem catholicam.
&
mahtiafcthcet bea
.,.
in
merito,& pr*mio'.non propter bnmilitatem tantum,fedpropter ali
in
Galliamprsdica-
as virtutes bumilitati connexas,quefunt etia maiores ipfa bumiltate 9 Ec qui fufce.H/c docet confiruere itdificium virtutum fuper humilitatis
Statuic
cum
in
mcdio corum . Vt ab
omnibus videretur.&
fundamentum.lilud autem xdifirium
confifiit in
communics
attente confiderarctur.
4
6
j ambitio>c maioritatis.
malitia peccati.
Ecdixicamen.Jcfc^,^'/'*'. Dico vobis nifi conuerfi fueî clatione,fcilicctfuperbti i
&
hoc contingit dupliciter fcilicet ratione corpotione ad proximum, anima.Trimo ergo docet communicationem ckaritatiul ris,& ratione ad hominemex parte corporis
,
&
vtexnotioribusprocedatadminusn9
Ec erficiamini ficuc paruuli.Ii efi , bnmiles
& fmplices fme

t
ta,bont autem corporis funt nobis magis nota.Secundo docet commu* nicationem ad proximum expaite anim*,ibi.Qui atitcm fcandali zaueric.DfV ergo primo . Ec qui fufcepit vnum paruulum ca-
ideo oponet bomines iiluc venire per fiam fuernnt per fuperbiam , contrariam fcilicet per bumilitatem. Concludit ergo intentum,dicens. 8 Quicunque ergo hu.fc,&c.^/</ dicat illc qui erit humilior erit m.i'.o- b.cpergratiam, quia bumtlitas eflrecla difpofnio adgra-
Non incrabicis in regnum c^lorum. Damones enim abieclt
&
lcm.Humilem fcilicct,& fideb m. 10 In nominc meo.Hoc eilpropter Dcum ipfum ad bofpitium re

perhoc inteilignntHt> cipiendo,& neceffariacorporis mini/lrando, omnia alia beneficia qu* impcndmtur propter Deu ex partc corporis
1 1
&
Mc fufce.
Quia vbi vnum propter alterum virobique tantutn
tiamfucipimdam,fecundum quod dicit beatus Iacobu;.4..b. Qnj virtm perbis rcfiftic,humilibus auccm dac graciam,<jr talis etiam erit cai lkpcriw. TO4 jo r in tamen y qitod ex hoc non ecclefia trimnpbaute.îduertendum
Deus fu
vnum,& ideo
maxima virtutii,quia Tbcologic&funt^ Jequii,f humilitasfit cbaritas.Humititas aute maiores quam morales videlicet fides,fpes moralibm prudetia, q dirigit tfi virtus moralis.Et iteru in virtutibus
virtutes
&
recipere.Exemplum tur,quod Clmflusfe vefbtum oflendit illaparte chlamydis, quam bea tus Mariinus dederat pauperi propter Chriflum. 1 2 Quia auc.fcand. Hic docet commnnicationem cbaritatiuam ai
qui rccipit proximttm propter Chnfi'tm,dicittir Chriflu huiut habevnus in legendabeati Martmi,vbi dici
medium,e?l maior aliis. Rt iteru. trfium ordinem ad alterum,cfi maior quam huiuflitia qua importat militas,aua facithominemefiebeue fubditum bmc ordini.Stdpro tan to dicitur,quod maioritas in rcgno correfpondet humilitati , ftcut thehabetur inf. faurus calefiis difperfioni tbefauri terreni propter Deii,vt . Item ditlum efl.bumiiitas efl fundarHenquiaficut feqnenti capitulo
alias virtutes mora!cs y
& ponit
in eis
animx . Q*a confifiit in duobus,primo ne proximo proximit exparte ei infcratur nocumetti, fecnndo prxbeaturbfneficiH,ibi, Venic.n. faluarc.TVinKnV duas quia primo admonet neprox filius hominis
mum fcandali%emus,fecundo,ne cu contcmnamus,ibi.Videze ne co

temnacis.Pnraa in duas, quiaprimo docet vitarefcandalum atliuu aute manus tua. Circaprimum aduertendum fecundo pafJiuu,tbi,Si
o,fcandalu acliue dit7um,esl diclum velfaclum minus retlum,prabcs occafionem alteri ruin* . Scandaliitare igitur aliquem efifacere eum
ruere inpeccatum mortale ex diclo velfatJofuo
tum aliarum >irtutum,ficut ergo ex magnitudine fundamenti proiccli

ex magniargnitur magnitudo adificii fuperxdificandi.fic in propofito hulhilitas non tudine bumtlitatis y arguitur magnitudofcelicitatisjicet
'
malo,& hoc efl procontra cha

ritatem y
prie
inferre ei
nocumentu exparte animx,quod
eil diretle
fit_
MORALITER.
3
in
afpirantes
ad dignitatcm
Et aduocans Icfus paruulum , &c. Morahccr. paruulus dio (tatuitur , cum vere hurwlis in ftatu ponirur dignitatis, quia tunc ficut lucerna fuper candelabrnm ponituralnsin cxemplu quia plus honoratus , plus reputat fe indignum, Idco fubditur.
me-
f *
Tîfi conuerfi fue.SciMcet a
fuperbix faftu. Irnitantesciushumilitaccm Efficiaminificutpar.
&
non
T^pn propterquod grolfi pcr fupcrbiam tranlirc nonpolluntpcr humles tantum.Ideo conduditur. ipfam,fed o Quicunque crgo, &c.Et qw fujceperit unumparunlumtalemin nomine meo y mefufcepit. Nam ab co verc fufcipitur qui ci conformatur. II Qtii autemfcandaliûeritt&c.Scciuitijt.
-j
intra.in reg.cce.
Nam angufta cft porta,vt dicitur fup.7.
ca.
afpi-
Expedit
3oi
^sT
plecticur,vr
Matth XI
quem
Cap. XVIII.
fifcqui
3 oz
A adorac.Hiccum perfecarione Chrifiiano inculcrir.hac pena

cum fui facrilegij molaiudicadi
nondea fiHis His
faxuli fludtibus
Ahcer.Afinusadmolamgencilis cecus ad lapidem
nino futurum erar, pp hoc predixie.Sod dicetaliqnis.Si om I> nes corrigancur,&: nullus fcandala affcrac.nonc mcn
mergacur. Noca q, inquacu poces fme pcccaco vicare fcanda Jumproximi,dcbes.Quiafidevcritacecfi:,profcadaloucricasrelinqui

bec.
hicfermo^Nequaquamquia.n.inemcndacos pramidic,fiicuros homines cffe, propcer hoc dixic necefje ejl

,
dacij arguctur
ptveniantfcandala
cîicumqueipe-
qui in
non
me crcdunt
,
riknihi.Qaiitf
,
dCuS
tra Q jUdo6
Serbo vd cxcmplo
elacionis
afinaria in collo eius

fErgo.
a
&
ad alce-
Qiy
uet.
b TJmen.
* expedit ei vtfufpcndatur mola z demergarur in profundum maris .

fvtile.
iudicacurfecudu vci-
rius vicij,caufa ruinas ou i infirmo fucric , cui

li.C.J.
V*m U nd0a bfcanddlis:Ne'cc(reeftcn. m ,v

dala. t
ei
y q,
t
probati fum,meliores fiant
iJ^ icu ICLUIIUUIH "Cim,
f^X
fupra
vem a ntfca.
c Seandalizat qui difto
Veruntamen vx homini
vtilis adiutorl.
maximenos oporcet
cotuIcrcexpedic,5dc.
'Qiuncuraciinque
b Cilcutfor in tuoi b
prer quem fcandalura vcnit . 4

viius.
.
fSKKSfi Docuic nc
fcan
"
5'
c
;
m*
Orig.Sihecincelli gerernus, q, iic vindi
6 tSiautcmmanustua velpes tuus fcindalizatte, abicinde 7 a De vitaeius focietatein

.
tacto rainut teits oecefionem d.t rui-ix.

a
ILidit te in caufa animz
Rumpc affcAu
dalizemuscredeccs,
quem
cartigare nequis.
nuncquantumcaueredebemus eos qui

fcadalizarc nospof-
Dcus eosquifci
daliZ.Tti (lierint
<*
eum,cV: proijce abs te.Bonum

sine petniciofo adiutore vel difcuifore.
a
tibi eft
b
ab CiS
ad vitam ingreditf dc- 9 Cum hic.
funcquiaparumdiifl vicio fallere IManeura vel falli,fcandalizarc vel fcandalizan,fi cx
&
qui fcadalizaucrinc,
c bile
m velclaudumjquamduas manusvelduospedeshabea Prouifcr in confilijs in tertorem vult te inducere.
fiac
qux inrelligeremus cinicrcmu<",nun
tem
mitti in
ignem rternum
Er 11 oculus tuus fcadalirat
te,
qua pcccarcmus in fratres, nec percucerenuis

confcientias
,
eruecu,&proiiceabstc. Bonu tibicftcumvnooculoin vi-
negligentta.Si cx muincibih ignorantia

diftac,
eorum fnfirmas pro qui'bus

quos
quafi in
a Expedit. Qjiiiamulromeijuscftproculpabreuemfufciperc penam quani a;cer n is feruari Non.n.iudicacruciacibus,.

o.in
Chrifius morcuus cft , propter pcccances fubimus penas, cu requinobis fitcfucrincanimf.quajpropfcrnos pericrunccx
Chriftum
quia cuncfalli peccacu no impucat. Inemcdabiles amici func a nobis alienandi.ne per immudiciaeoru , ipfi polluci pereamus.Omnis .'ffectus ois pro-
&
pinquicasamputef,ne p occsfioncpietatis pateasfcadalis. * Chryf. Vc aucem diicas quod non funt abfoluca; necefficacis fcsndala,audi qua: icquuncur. Si auttm manustua tuus,&c.
t>tlpes
biDcusbls,nidl P fum b Vjceffe efl. % Chryf.Cum dicicneccfle eft.no

.
Wom.tJo.in Matt.
deftruic
li
bercacem
nit,fcd
fupponeque qucd omnino fucurum eft.prcdicit.Scadab qinidcin

arbicrij
,
ncceflltati aliquarum| reru
y la mducic neqj cnim quia predixic,propcer hoc fic
funt prohibitiones rccte vic.no aut pttjdidio Chrifti fcadafed om,
e Bonmn tibi eflj&c.Mchus eft vitam folitariam ducere, qua ob vire prarfenris neceflaria vitam zternam perdere . * Orig. Vel faccrdotes rationabilitcr poflunc dici oculus, quoniam fpeculatores habentur.Diaconi autcm c^cenque,
Tn&tvwM
*?
*"
manus
nino
quia per eos fpiriciuliaopera gcruntur populus
aUh
&
au-
icatem , ideo talis facien* aliu fic ruere, (i faciat hoc de inten tionc feu ex aduertentia fcmper peccat mortaliter , ct fi faclum
vel dictum ex
&
NICOL
DE LYR
A.
Ubfcinde eum .Non quiaaliquod membru corporis fitamputandum ad vitandum pcccatu.Mcbra.n.corpons funt a Deo data,
&iononeftinpoteftate alicuiuspfonatabfcinderc flbimeeft illicitS
Sicut dices
quo ruit a!ius,no cflet de genere peccati mortalij. mendacium iocofum raulieri intentione protrahendi
bru,licat ncc fe occidcre, fed femper hoc lan nifi in cafu , vnu membru
nitatis fui
eamadadultenum,eftpcccatum mortale ex intcntione finis. QHifcandaliûe.vnumj&c.Dicit autem pufillis ,quia nullus

icandalizaturpafsiue,nifi inquanta puiillus.i.parue. virtutis, qa liorao perfeaacvirrutis ex di&o vel fafto altcrius non
pionar fingu quando.f. pp fui corruptionem eft, in periculum totius corporis,quia vnicuique committitur cura fa
eft fibi corporis,io per fe,vel per aliu vnii abfcindcre ne pereat totu corpus Et eode modo licitu eft ei qui tenet locu iuftitix publice interficere hoiem vel muttlareppconferuationciuftitie.Scdproptcrpeccatum cuitaclum non elt ahcui licitu abfcindcre fibi aliqcf mebrij Tu qa per hoc no excluditurconcupifcetiainterior inqua vigctpcccatu.Tuqa per alia vii pt roclius obuiare peccato.per rationem.f libcrum
tunc hcitum
mcbrum
mab;
ruitinpeccatum.Sequitur
2 Expedttei,vt /nfpenda &c.Lociuitur cuangeliflaadmodu terixPaljflinoruinquacondenaiiadmortcligato faxo ad coilum
pr^cipitabanturinmare^SenfuseltergoÊrpeti/f.^T.i.meliusef. fct homini mori corporaliter, quam ex malo excmplo fuo faccre alm rucrc in peccarum mortale quiaexhocmereretur mortem
,
&
atternam,
X P* mundo ab lcandalis.i.mnndimshomimbm,
qux eft grauior morte temporali,& ldeo fequitur
arbitriu,cohibendomebrua peccati exercitio.Et fic dicitur manus abfcmdi inquantum proliibcturab ilhciroactu, quiamanus
abfciflanonp5taliqd agere Ereodemodoexponcdueftdealus mebris.Alitet tn pot exponi,vt per manu intelligataiixiliatorin negotiis fuis,quia manus cft organfi organorum.Per pedc mtelli gaturcurforquicurritadnegotiaperagenda. Peroculu, coliharius qui dirigit in agedis. Amicitia aut iftorum quantuc uuq fit
.
quinoncurat
Icandalizjre ptoximos . 3 Xecejfc enim,vt veniantfcandala. Non eft necefsit.is abfolu ejt ta,fed tamc fuppolitionc.Si.n.homines vclint viuere
jn
mudane.i. omnibusvoluntatcm fuam adimplere, necelfarto fequitur ad hocfcandalualiorum^quianonformidantproximosfcadalâre.

Vtrmta.men
.
vs.
homini i///.i.corominatio
penx aeternae fibi inr
temporalibus,cft tamen prxfcindenda a le,iV rerooueda, fi fit occafio ruinc in fp:rituahbus , propter hoc quod iequitur. 8 Bonumefl tibi. Ideft,melius
vtilis in
.
Iligendx
5 Terqcmfcandalumve.At\mt: fcilicet r proximurn fcandalizando . 6 St autem manus tua,& c .Et quia fcandalirare aftiue fempcr eft peccatu.quu eftrumacx d.fto alter.us minus refto, idco admo-
9 Jld vitam ingredi dcbilem vel c/Wk>. Sicut.n.fequeti capitulo dicitfaluator,cp vno mododf caftratusppregnum cc;loru qcon tinetmembragenitahaabillicito actu,ii\ df hic claudus cjuicotinct pcdem ab inordinato greffu , & debihs qui contmet manii
net pulillos.vt excludant a fe otcaiionem mstita,&c.\.xAn eft occafio ruinx in
rum*
d. Si autem
ma-
ab illicitota&u.EtficutieftimonioSaluatorisillacaftratio, qua:eft
per
membroru gcnitaliu
continentia,eft mcritoria
& lauJabi
ilhcito
ncftum
vcl
pcccatum per taftum inho
progreffum diiTolutum
lis,no aut illa quac per mcmbroru amputatione. Sic in propoliro claudicatio vcl debilitas feu ceatas eil cohibitione manus ab
cj
J Expedtt vt fufpcndatur mola afia in collo eius. Eligibilius eftcorporahtcrafHigi quam aetcrnalitcrcruciari. 6 Si autem manus tua vel pes tuus fcandaliât te.U c. Per
.MORALITER.
enim
manum
Et /7 oculus tuus fcandali%at,&c. Per oculum poteft intelligi fcientia fgcularis.qu? hcetfitbona,tamen fi fitoccafio maî debet dimitti.ficut dicit beatus fancto
Grcgor.de
libcnori gencre ex prouincia Murciti ortusRom^liberaiibut literarum ftucliis traditus fuit , fedcum ineis multos abirepcr rupta vitiorum cerneret,eum quem quafi in ingreffu mundi pofuerat pedcm retraxit:Et fubditur ibidem . Rccefsic ergo fcientcr ncfcius,& fapienter
htoccafioroine,vtpote fuperbic.vcl altenusmali debec dimitti.Perpedcm veropoteft intelligigreflus honeftus nonta naen ad falutcra ncccflarms, fi fit occaiio mah debct dimitti.
bonum
organum organorum,intelligi pot cft opus bonumrJe z nere , quod tamen non cft neceflanum ad falutcm & fi talc
qua:
,
eft
Benedicto, qui
&
mdoctus.
Et
Tom.j.
701
no opor:<
t
304
.
.
& A
omnib. parccrc avr.cm funtpedcsctclcfiaf, quibus

tct,l)icund<..r
t,
iuerint,
a .ridttenc tonttntnatn
ecndioct amiciti.is,vr rum ialutcm.Scd fi perliftant jn

\ux\
,
S cprarcipio-vobis fciicricate ditnitadmifceaclcmcntiam, vtquarrans eo
malum
mtlius cfl folu
fal
quamdjmnarj
elt af-
ctunplunbus. t^tiaBtl piuliandaloom

nis
tamintnre, quamduosoculos
nunquam intusdcflncpercontempIatJon^m.Mictunturad D hoiumfalutem,cVcnicmper videncfacicmp.icris,quiaquolibecmiiii veniant.intraiplum uimintqui vbiqueeft "' d Venittnm. -it Chryfoitomus. Rurfus aliam racionem pomc quarc puflili non funccontcmncndi proire maiorem. C Sifennt jlicuicentwn , &c. Diis cecum An-. 1 habcntem mittiin
gcnen
?
rumpcdus
nam
\
Vidcte nc contemnatis ignis

cit
vnum ex
J
his puGIlis. Dico t

X
oueshabu't diiratio
iialisnatura:numcr
9
tut *'
numt
i
IDcpurat
(lUtodiam.
ttvtus,quci:tcc.ime Ijlutcm lnhrmorum

tl.tn.ij.lv
cnimvobis
c
vident coruminccelis quia angcli fcmper

a
fa^
.
num
angdorum & homilntcgcr.i.in iua
Nondebctiacuiamhoinirumpaiuipendere pioquibus egoveni.

.
quantum potcftis ê Ongcncs Pulilli

,
ciem patris mci,qui in

faluarc
coclis cit
J
t
-
Vemt cnim filtus hominis

?
_l Ad cleinca(iam
*-
TraAam.jua
un c
qui nupcr in
:
_... *...'. .rVMillr V <4t ne rnn-*mnlli* mm ton.^-mnaii. ptouocat qui jrarmilit V.dctc b Aliuddee.-dmieûbdit icmp um.
pcrfectione maniic, fcd vnaerrauit, cum
homo
peccauit.
Chnfto funtnati,auc talcs qui permancnc

iineprotc&u, quafi
*
f
quod
la
perierat
Qiiid uobis uidctur
Si
!
fuennt ahcui
tAliasielmquit.
Ouis pcrditaomnes peccatores qui per pocnicentiain reCdciiiantur
Luci
a <ûia iatioalis ctcatutf
numeius pereumc bomineruit imminutus.
cctum oues,&
errauerit
komine dexe
una cx eis,nonnc relinquet nonagin

ifto.
rupcrnaci.N6aucc
habuit ncccflc mandatc Chnftus dc
pcrfetiiorjbus fidcli
atlo .b
Atius cuangelttr
dc
t,in
montibus.id
eit.exiclfit.
.
Deo,
110-
b lnteirain.
Hommem vt
c
tanoucm in deferto\& uadet quanxre ca m qux:

(icontigeric
,
(umniaieintegtctur
n.itnnt.inoiiejfunt iu
errauit
ncie.
Et
pcrbi
in
bus non con tcmnen

dis.fcd dcpufillis.
utinueniateam. Amcndicouobis, t quia

fum immmaiet
,
quos reliquit mocibus per tumn fJ^

,
re
vd
foiliciuuline
in
1 Quia mjioigloraictoimantisellpeidita icftauraie.quameaque
Sjjiia angcli
to.
Cur
non func contenendif
magis quam iiipcr nonagintanouetn I ga*udcbit(upeream Docet panbulam ceo piopoGura.vt puUlU noii comemnamm. Sicut noneft voluntaspattciis vt vr.a
vi
getunt
anuno,qua
folosfo viderivolu^,
Je
ouibus pcieai.
cidic
quiaprocis quomitcuturange-
quar a
non
errauerunt
Sic
non
cft uoftuntas
Si petit
ante patrem
eins pcnt.
sed omni beneuoltntia ab his quos offendunt corrigantur.

a
non volumaie
Ji.Hicton Magnadiueftrum qui in cceliseit, vc vnagnitasaiaru, I cuftodia fui angclu delegatu. quc,q; heac ab orcu natiuicatis
Vbifiipra.
utpcrea tunus depufiilisillis.
qu: de fc prcfumccc^ p^niCCMUib.prcponuc ie, quibus ad pcrfcrStionc unicas decft.
f\ounc
nltn:]urt,irc.
"Ong.Cûidim volunt cx co dan hominibus Angelutn adiucoic ,ex quopcr lauacrum rcgenctationis natifuuc mfantcs ln Cht il1o,dicctes non cflccrcdibile incredulis iC crrantjbuspvavfle Angclum fanCcu,fcd cemporeinfidclicatis Scpeccatora e'f h miofub Angelis S^tatiae . Alij autetn volunc mox cuiu quis fucnt nacus,eorum qui pr^cogniti func a.
Greg.Qiafep(hmerineiniurtformanifcriu<tcciriini,angcbca H*. natuta pertiflcnte in fumma beacicudine. Alij in nonjgmca J nouemiuftorum numcrum pucantintelligi , mvnopccca- pK
torum.vnde alibi.ô/j
veni vocareiullo.Jedpeccatores
In
Lu-
.cafcriptumeft, Maiusgaudiuefl fuper pnopecpcc.a.qu.imfuper nonagintanouem iuf.q.non in pe.Quid vc quottdie expert mur,q ui illicica non commtferunc , in rcbus licitis fa?pe fibi prxbenc
Mn. L":
Dc-,actipcro
4c
llbj
pr^poflcum Aug^lum.
Hisn.g.in Gcaciioi .
lde. Angclivelucprocuracionemanimarum noftrarum tcnenc, qutbus dum adhuc paruuli fumus velut tutonbus
&
vfum,adccelcftuanx!e nonanhclac.Ec quiafecunfunt,ad bona agcnda pigri remanenr Econcr.t autcm pk rumq; pec catot facit.Maius crgo gauditini dc eo,quam dc ftate iufto,
.
ot,knd.cquammagijltbcrampra;fenciam & maioremeorum apud Deum c Scmper vidcnty^c.Vitionc Dei manifefta perfruuncur,ideo non cit fperncndum ab homine, q, npud Deum cant^cuca:
.
awtonbus commictimur vfqueadprsfinitumcepusapacre. Chryf.Cum dicacvidcncfacicm patnsmei, mhlaltud,
vtdux mprarlio. Plus.u.militem iilum dtligit quipoft ftiga reuerfus hoftem fortitcr prcmit,quam eum qtu nun J fugic , funt qu da iuflsdc quib.eft hec vnquam fortiter egit.Sed
&
tih
fint
gaudiu vt
cft,ergo vos nolice fpcrncre.quantum tn vobts cft . Uiucniinmifliveniantjlicexccriusimplcc minjftermvc
humilianc Qiiantum ergogaud um c(f,fi humilicer plan gatiuftuSjCum tatum fii li quod m tlegcfstt danaf 'ntui'us.
fe
,qm ctfi no malorum confcijiibi tamenlicitartfpuLnc,n onnibus

cis nullus poenicen? prarprnpoffi=
g G^îr^f.Magisdomin^gaudecdenoftrarc-Piracione
nun-
1$
quia
NICOLAVS DE
illicito
L YRA.
toria
& laudabihi,non autem Ula qux effetper me/nurorumpriuatio.

. ,
tafiu y &- oculi ab
illicito
>ifu,ctpedii ab Ultci:ogrcJfu,eJl meri
ueric . Trimum oflenditur excmplo faluatoris qui ad falutem hominS defcedit de sclis dicens.W enic entm fihus hominis faluare quod . Et inducii ad boc lubei cen:um oues t exemplum de 1U0
penerac
qu.
nem.Cttera patent
1
vna.n.errante dimittit nonagmta wttcrn

lam,qtt< errattcrat,&
Vidccencconcemnacis. llic confcquenter prohibetneproxU tnum coi.Umnamus Cmus rationem ajfgnat qma ejuantumiunejue
, tamen babct angelum bomoftt paruus jfignatu a Deo homines tamum aDto honoratur\,quod ai ideoft Adfuy<il>diam x tius imaginem funt faii,multo fortius a nobisjunt honorandt^ hoc dicu.Vtdcce ne concemnacis .Setjuitur. tfl tpiod
adquxrendum dcum muentt eam gaudet fpecialt gaitiio de inut

,
&
vidit
in
boc mundo
&
tioneeius.Tôn quia magis diligat tllam fohm quxrn nonaûitanoue fed quiaftcitt dtdum ejij?abec fpecialem ra:ioncm gjudendi de inuentione,cius
&
quam non babtbat

'
/n alu.s. Sic
Dtus de reuerfione pea
at 'u
ddfalutem babet fpccialc 'ror.em gaudv, quam non lubtt de prmanen tibus in iuflitia.C i.teris,tamen patib.pcrmanentes :n tufittta funt ma~
gis ddetli Deo.
miltter
2 Qutaangeli
corum.i.afjignati
eis.
Hoc autcm uiducit Jaluaior ad conftderandu

aff.
quod ft-
3 In coelis fcmper vidcnc facicm pacris. Quia quantumcunque mitt.Titur adtemporaliumrerum admwijlrationem , tamen fcmper t>einhsrentper apertam viftonem .
debemusgaudere in
clu de faluie proximorum.Co^jideran
4 Qjr inccel.cft.iicef..Z)ei//t vbiqueper efientiam^rtfentiam

1
<Cr
potatiam, ta-nenfpeciaUterdicitureffeincelis
.
rbi adcfibeatis
dumetia,q, aliaratiane altûado Deus magit diigit pcccatorei reuer quam remanentes in iuJiitia,non qiia peccauerunt y fed quia ex peccato commrjfo humiliores ejjfkwntwr,& fantl orcs, et in honoferuentiores.Knde dictt B.G<eg.in moraltbus , quod princeps
tentes
militixplus
ptr ape>tamviftonem
$ Venit enim iilius ho.Oflenfo quod non nocumentum pr parte annn,hoc oflendit y
pedendu\& primotn *JfcCtu,fecundo
in
proximo inferendum beneficium imquod cjjetlu ibi.Si autcin peccaucei efi
eil
eum miUtcmiiligitquipojlfugamfofthef holtempremit, quam qui nunquam fugit,nec vnquam aliquid fortiter egit Et eodem modo efl
.
ie peccaore pofi pcenitcntia virdtter agentex

iujiiiia permanente
.
& de
iujlo tcptdo
infut
St
Viictc ne comemnatis vnum cx his puftHis.Graue ergo cft
MORALITER.
contem
nere
quem Deus honorat anrelo cuitode, & proptercuius falutcm Dci iilms voluit m mundum vcuirc. Et hje rationcs tangutur,
tur.cumdicitur f Dico enim vobis,&c.Si atttem peccajn tefrater

.
tnttt.
Id
cfl: ,
tc
foeOte, cauit .
vndc Aug.Quideftin tc peccauit,ni
fi
tu
fcis,
quia pcc-
Vt-
3y
t%
(
Matthan
nos
Cap. XVIII.
immuta
angcloru gaudere facit) quam quia magfs noftra rcpavirtus &_ humilicas bilitacc.Maior erum in noftra creatione. ratione cognofcitut quam Dcu,non eft noftri a siautempacauerit in te,&. Si enim
_e
Dd
arbicrM'.
Hoc
ordine fcan-
dafunc coramomnibus,qiia.peccancur coram omnib.ipfa cornpicnda func fecrerius.qua. peccancur fccrccius. c jiihibe tectim. # Chryfo.qyafi d.cac, habesiaceftimoniu,quod cocum fccifti
,
peccauic.Na fi ntmlcis audien tibus tibi fecit iniuria,& in illos peccauicquos fu$ iwqimatis teftes fecic.Ergo ipfacorripien
Vbi fupra
dala Vltarc
dcbemUS
a
In;urUv_Icotmimei;_fi<:-<iti
ncquem _a.damus,&. peccancem ZClO 1UfiitiXCOrripiamUS poenicenci mifericordia:
&
f c,i autern pecca'ueritin te frater tuus

a
vadc
& corripe cura

vnum vcl duos,
coirigat.
quod cuu crac.Ecc-
nim medicuscum videric

micci
jjepublicecorreptu- verccunduun pidat qua perdiu in peccato permancit. ret alteriusfalutem falu tibi aeouiritur.
morbum no renon
defiftic,fed
inter te
& ipfum folum. Si tc audicrk

a
lucratus eris fratrcm

conuincendi fub teitibus.
vifcera
panda-
Studiocorrigendi
vel
mus.
6
tuumSi autem
c
a
te
non audierit , adhibe

b
tecu
}*
Chryfoftomus.
hi
Nc
qmbus fcanica
tvtinorecJuorumveltrium tcftiumtftetomneverbum. t 4
Adhuc
incorripibilisextiterit.
ftoriia'!
dala inferuntur
de manire_t- uocatione.
,
Vt obiuigatio plurimorura eum
Hicau-
tuncmagis pr_epara turadcurandum. d hic.ec, Vcdcceftationi eum habeat. Et feoniTftar . iureiu.C. qui non potuit pudo- fDe
re faluari
,
faluetur
queidmodum
refupini fianc,vt to-
Q.uod finonaudicritcos
d
a
dicecclefiar.
6,
tSiautcm
ecclc.
tum contemnentes
Gentilis.
Exat-or publicorum arothematis.
B
.1C,
in aliud
vitium incf-
fiam non
C
audierit
fit
tibi ficut
ehnicui
a
&
publicanus. 6
opprobriis,&- vt rubo t 4.q.i.c.otn re fequcftracionis e- nibus& ?.6.q.
danc.fed feandalizan-
Vincolo araihemttis.
7
8
tesperoninia fibipar
ci
t
r
Amen
,
mendctur,fittibiiicuc echnicus publi
X.c- ergo^j.
q.8.C.fi.
&
dico vobis
,
volences, in clauo-
quxcumque
iudicio.
alligaueritis
Diuiuo
fuper
nus.Sednequisfu
perbus talem contem
fcqueftrationS
fubdit.
nemincidanc,hicdo
niinus
'-xnic
,
terram
eos
eruntligata&incoelo,&qua:cunque
folucritis IO ne rec
&
compri-
redargutione
*Amen dico vo. Poteftatem tribuica-
fieri iubct.
tin
eum &c. Non paffim iubet peccaci dimittere, fed peniteci.Ica peccat qui vides fratre peccatc cacecficut qni p? ceci no indulget.Naq. dixit,fipgriiter dimicte,pmi(it|fi pcc caucricincrepa.Nec dirficilis fic vcnia necremiffaidulgecia. * Chryfoftomus.Ideo-autcm prarcepit arguere ei qui paffus
Corripe
'
poftolis,vc fciant qui a talib.dominaf humana sccecia rjiuiria fentecia corroborari. e Sicutethnicus. Deceftabilior eft qui fub nomine fidelis agic opera infidcliu,qua aperte Gecilis.Nee ideo falus eius negli genda eft,na ethnicos.i.Genciles &_ publicanos in numero quidcm fratrum non deputamus , fed tamen corum falu-
&
eft,iniuria,&_nonahi,quiaillee ui fccitinmnam,abeo l
.
man
tem femper inquirimus.
fuctiusfuftinet,&maximecumfolus eu corripiac Cum.n. quivindidtamcxpeceredcbebachicfalutisvidetur diligentiamhabcre,maximchoc eum poteft propitium facere. te folum Auguftinus . Si tu folus nofti , tunc verc
TypiccPublicani funt qui lucrafijculi fectacur eîgunt per pitiria: vectigalianegociacionisperfraudes.per furta
&
&
f Umen dico,&c. Adeo veftra fencetia cofirmafdiuina vel ad recipiendum pignitcntem,vcl ad abiiciendfj oncumace.
C
1
'
peccauic.
Ono;e-
NICOLAVS DE LYRA.
Si ai'tempeccauc>u. Hic confequcntcr oftendit, quod debcmus cffe benefici poximo cx parte anime effcctu.Et hoc du-
fecundo, pliciter.Primo, defeftuseorucharitatiuccortigedo euioffenfammifericorditerrcmittedo,ibi./.erM/-t/.co vobis.
&
io maiora bona hols citra virtutes, corngcs iratre debet quatu pdtcoferuare ciu. fama.Alia caufa eft,qa amiffafama vel Isfa.erficif h5 inuerccundus,& p cofeques minus a peccatorc
tat intcr
&
Ad
dentia primi adctertendu.cj duplex

peccatis panitione.pp
eft
corrcptio.
,
coiermtione
,
iuftitix
& ifta no ordinatur
Vna quse eit ad
correclionecharitatrahit^ pnus.Eftcrgo debitusproceffus tiua,vt ho corrigat fratre fuu mter fe & ipsu folu,vt lic polfit eu faluare cu omnimoda intcgritare fu^ famc\ Et hoc eft q> fequif.
3
quia aliquadofibi infligitur, p^na mortis,& io principaliter eit ad coferuationc iuftiti^ & tcrrorc a!ioru,& talis corrcptio no pertmet ad iingulares pfonas.fcd
femp
ad corrcftione dclinquentis
m.,6^.Eum fcilicetcumintegritate fame ad falutetn reducendo. 4 Siautemre non. Quia.n.fama eftminusbonum, quafitboha vita,fi no pofiit feruari bona vita fratris iine dcrrimeto fu* fame.
Si te audUucratus
eft
adindiceadqueptinctc6fcruareiuftitiainterhomines,& ,pptcr hoc alus correptio eft aftus iuftiriac. A lia eft corrc ordma
pcio qu? tur ad fratris peccatis emciidatione,& hec cft aftus chancatis,& pertinct ad oes.quia iicut df u. Eccleliaftico . rnicuiquemjndauit
tuc procededu
adfalutcbona.
cft
vitac
ciialiqualxfione fnacfa-
mz,& idcoadducendus
vjuis alius vel
duo
adfciendii.f.fra-
trisdeliftu,& vtcora eisarguaf,& fifenocorrcxerir,tucfimpfi-
Deutdeproximo. Etio licut quihbet tenef pfoximuexcharitate diligere.ita tenet defeftus eius charitatiue ad emcndatione eius
corrigerc,fi
tfi
citcrc5temnendaefteius fama,vtconfenicturbona vita, vel fal Xl ordo iuftitix adtcrrorem aliorum, & hoc cft quod fequitur. 5 Qupdfmon audierit eos. Se corrigendo.
Dtcecclefu. Ideft,prxlatoperdenunciationepublica, &tuc funt teftes inducendi ad fa&i probationem,quipriusfuerantindu-ti adfratrisfecrctamcorret:onem. n Si aw.em ec.non aud. Praeccptum praclati contemnendo.
probabiliter credat q, ex fua correftione debcat fc

.
emidAre.EtdctalicorreclioneloqfhicSaluatornodcptima.quj eft aftus iultitij Tagit aut debitu modii huius correaionis di.
ccs.Siautem bcccauent^c. Et intelligitur iftudin tc dupliciter, vcl cjate folu l^fit vel te folo fciete peccauit . Si.n.alios l^derct, vcl cora alus peccaret,tuc no haberet !ocu illud quod fubditur. 2 Vade compeeum,&c. quia peccata publica funt in publico
&
Sit tibifi.ethnic.&c. Ideft.tepareturabaliis fidelibuspexco S municationem & ccnfuram ecclefiafticam.Et quod taha poffint
prstlati
ecclcfiae inferre,fubditur.
arguenda.fecuduquoddr
i.ad
nibuf argue.u cxtcri timore babeant. fcd
Timoth. ^.d.Tetcante
uramom-
9
fi^
tAmen. Ideft,fidelitcr.
quando
funt fecreta,tunc
10 Dico yo.Quia
habetlocucorre&iofraterna.quareftaftus chantatis.quc debet fieri pnmo in fecreto.Cums ro eft , Sicut.n.medicus corporalis fi debitomo proccdat, nitif inducerc fanirate cu minori difpendio
corpons,vt finemembriabfcifionc, fi nopolfit , tuc abftindic membru mmus nobile.vtcoferuet magis nobile vel totucorpus. Sic.lleqfratrepeccante occulte corripit.charitatiue dettetare,
abfq;
Dcus rale punitionem approbat,fi iudiciu eccle n5 errat.C5fiderandum tn circa pr2didfa,quod fi peccatu oc-
&
fratris fuerit in praeiudiciu comunitatis,vt fi aliqs traclarct fecrctecu aliquib.ciuibus qualiterciuitasteffcthoftib.tradenda, vel fi aliqs hacreticus in fecreto corrumperct fidcles , tuc fecreta
cultu
h poifit fratre emedarc
detnmeto
fu S famc.cia
fama coputa-
n6 effet cxpeftanda.fed ftatim effet prae correptio vel admonitio lato denuncfandum.qui poffet tali periculo ptxcauere. Et hdem iudicium de conlimihbus calibus cft habendum.
r
Iterum
M
a
O R a
R.
.
lud cfie pcccatum.

Quodfi non aud. Chryf.Ideft.his qui ecclefix pratfident. 7 lAmendico vobis. Aug.Ideft.Gencilis&paganusm numc ro fracrum non compucandus. 9 Si autem te. Aug.Dc verbis domini in m5re . Cepifii haberc fracrcm cuum tanquam Ethnicum publicanum.Iiga illumin terra,fcd vt iuftcliges eum vide, nam iniufta vmcu
j
V ade corripe eum inter te & ipfum \olum.

cft
dus enim
Hieronv Corripie fcorfum fratcr,nc fi femel verecudiam amife-
rit,pctmaneatin pcccato.
si te au.lu. Pcr ialuccm 3 ticurfalus.
cnim altcrms nobis quoque acqui
&
Sj autem. Gloffa, vt fi dixerit
non efie pcccatum } probet illud
ladirumpitiuftkia.
37
Trr\itM
Glof ord. & Nicolai de Ly ra

in ctlh ficut
3 8
&
t.
Ons;enes.Non dixic.
Pecro,fcd in ccto
vno
:;fc.Vbtiu
ff*.
quonnnfvinttjrjt^p-fccbonis Chvfolromus.E: notandim quod non dixit prim.iti fed filigaucris,indiffolubilu erunc lieaulem eccU-fix hoc cUi mdicio rehnqucns. Vide autcm qua Hamina,qua(i
,'
ficm Pccrus.
quoticns lllc percire potcfl. fc Aug.Typi.i 1 Por fe tranfgrcflionc llgnar,quia iam eft cx cra dccalogum Cum vcro mukiplicatur p- r.y.iam omms
.
litcrincorngibilcm
inteUigicurcranfartffio,propcer fcptem vitia. Nota . Aliccr dat' venia pctcnci fracri,vt nobis fcilicet fociacharicatccoiccr,
.
duphcibus colligautt
rcccffkaribus
fupcrterrarn, crunrfoluta&incaelo
.
fcihcct
& pocni quc.

fupra po-
quia
fi
Iterumdico vobis, duocxvobiscoiifenfcnnt fuper tcrram de omni

t
Oyrfiupio&lmecoaigendonim.
b
id
ficuc
Iofeph fratribus. Aliccnnimico

ei
r*
Infinftt.
In omiriibutqus
iudlaadoagumw
pcrfequenci bonum V
eithic,fcllicctproieclione ab ecclc-
m trtrj
uluiem hotinnm,iffum coopenuor.
fiaquam
requamcunquepeticrint,ficcillisa patrc a Monuit id

eft.
mco
qui
in aclis
velimus.&filicec faciamus, vcD.iuid
*,
concoidiiin.nuncprxmiuni pollicttuiquodeiiunnaiioeoiun.
lugciT.S.iul.
Ti
fuit.diccnSjfif^.y-
fupp l.uo"ucuô; q a
eit
ibi
Vbienimfuntduovcltrcsco'ngrcgari in fum in mcdio eorum Tunc acccdens pctrus ad

.
nomin* mco eum
Origenes.Vcl quia numerus fex,
igacum
>
,
effe in
tcl
VC mulciCudidif-
c dixit.Dominc in quotics peccabic

Ptnitenti quiden.
mc
fratcr
:
mcus,
dico
&
4
y
dimit>
& laboris, fcpcimus

auccm repcnfacionis
dicic
ficri
vidccur effe operis
ne mdiciorum
c.cpac
' *
tam
1
ci
>
t
,
iuh.actracrisiram.
*
?.,
YP
fcptics
Viquc fcptics?Dixit illi Iefus fed vfque fcptuagies fcptics

b
Hui<>oti negotio.
Non
.
vlquc 1 Idcoaflimilatumclt 7
examnit.
tibi
rcmiffio-
ncm
oporcere
fracnb.in
hoc miido 10
Yita iuiiorum.
Typ'
Chnftoqm
,
njeriti euiufque
KoSlSSnSaS
nnc,vtnon in inter
CoS bcllum
CarnC
rc'g
coclorum homini regi nerccum fcruis fuis . Et cum

oblatus eft
.
num
qui voluit rationcm po-
p *
dcgecibus fccundu
reshtiius
modipcc-
corpiffct
ci
rarioncm ponerc 10
talenta f
a^pulusIudaicut.decalofOcoiiltaiftujmulcirumtnnfgrefSonumreuierat.
cancibus.Siauccali|I quis vjcraea peccaueric,
cupicntccontrafpi-
ei
vnus,qui debcbat
,
dcccm milia
iam non habc
ritum&lpintu con
cani in , qui Iquid petunc ficc Quia ficorpus vulc fpincus vulCjCantnm bonarum rcrum cft pcticio.
tr.i
bicremifsioncru.
qu
HienaT. u //,, fmti* me.OMfip fermofupraadconcordiamprouocac&paccm, quam adeocommedac,vc dicacdcu m mcdio cfso corum,quia pax & chancas fedcm fibi pacificis confti
Ueo afjimilat um. vc fciacis dimitcendum cfse conferuis, ofiendam per fimilitu Jinem,quia fi ille rcx &: dominus dimific fcruo, mulcomagishomoconferuisluis Mos crac Syriorum per parabolas loqui.
Chryfofio.Slealiquis exiftirnarec
tu
c,<y.
vnitacis
mcrico.
Vhifupra.
Or gcnes.EcifTacftcciam caufh propcerquamnon exau dimur or.mccs,quia non confencimuv nobis per omniafupcr ccrram neq; dogmace neq; couerfacione. Sicut cnim in
muiicis mli
dimicccndutn efse vfqueC M adiicc parabolam. fepcuagies fepcies Dci cd regnum,non alicuius eorum qucfunc * Ong.Filius dcorfum,fed omnium qux func furfum hoc crgo regnum '*
dicic
.
uc dominum iniunxifsc,cu(n
magnum quid&ni-j|
conuenientia vocium,nondelectat audiente fic.nectlciij,nificonfcnfumhabucncnondeledacur Ocus in ca,ncr audit voces corum. C THneaccedcnt. Dixerac >idtte necont.vnunt dtpu.ldettndicfic
cejorum.i.filiusdd, quando
factus cft in fimilituiincmcarnis
eeracfi pcccar^corripe,^ prcrnium promifcrar. Si duo ex 4-j.Prouocatus ergo Pctrus quxnc quociensdimicctc.
pcnfacores negoticntur
eft homini regi vniens hominem peccjf/jfKHcfimilisfaCtus auce lv foli func quantu ad lfta? parabolas, qui Jiffibi,Serui verbi habentur,& quibus hoceficomm.fsu ,vc
& fgneret.Omnisaute vita: nofirajratioponen
daefiaregcquandoomnesnospricfcncari oporcuencancc '

cribunal Chnlii.
êpfirîfj/c^.HierJdcfi.ô.vicibusidcftcocicnsin die
.
* 5 uo
S
fe
tr atns
Ec
NiCOLAVS DE LYRA.
,3
Imawri.vo.Hiccoffquererofieditur, q<
non foluti debe-
oftcditur propofitu, fecudocofirmatperexemplu.ibi.Ideoaf.cft Circa pnmu aduertendu,quod ficut frequenter diclu eft Pctrui
mus fraf rc corripcte.fed cr otfenfam nobis illatam remutere.Ec

diuiduur induat parres,quia primofacit quod diftum eft,(ecudo olic.iii quotienslit orTcufa fiams remittcnda > ibi.rica..3(i rc. Dicit ,giturpnmo. a ii uuo yc. Scilicet offcnfam hbi inuicera remittendo. 3 D nrnmre.&c. Quia oranononcftaccepta corara deorfi tencat od umcoiura fiatrem inammo, quod fubditur.
propter
taqua principa! is aliqua Jo loquebatur pro

audito
a
& pro ahis,& idco

rcmittenda,ia ti fufbce
Saluarore qcf offcnfa
peccatis
eff^t
terrogauit quotiens effct remitenda fratri,& hoc petut retad falutem dimittere fepties.
Dici.il. irf.Tôn di.

fi
Et ponitur ibi numerus determinatut pro
indcterminato,ar
di.totiensquotiens.vt dicit
AugU.
rhiemmfu t. Ideitcluritatc vniti. In tnf.&c. AcqiiieiccJoboia; voluntati& pethioni eorund?, 5 ium r fi la oratio habeat conditiones conuenicntei, qux ad hoc
i
Hic probat hoc pcr exemplii quia magis fumut debitores det,& plus oitendimus eu qua lioato pollit offendere pro
nf.rfi.
8 ldro
ximu,quia tanta
te
cil
cft
offenfa quantus ille qui offenditur. Ocus
au,
reqoiiunrur.f.quodaliquisoret profepiecV p<:rfeucranrer His .n locurtetibui & fi aliquadodiffertur femperoiatio|exauditur, n tcno. e cdpetenti impletur.iicut habitum eft c. j Aduer fupra
tem
infinitus,& 10 oflenfa tn haber ,& tn
ipfum comm ffa quandam infinita quotienfcunquc offendimus deum, ipfe toticnt
paratus eft remittere dii rn velimus veraciter pcmtere,crgo mul to fortius fimiliter debemus peccati in nos facere,& hoceft quod
dicit.ldeo afeil. Ideft ftatus ccclclix militantis.
tendutn,q lodlicct offenfa iuru

Btitf err .li.nilitcr
fit
fcmper rerruttenda nontamSin-
in eo cui rrmutitut ad facilius pcccandum.noncffet

li ex talireroillione efTct on-.ilftotuaitiicV inconfimilibuscafibut.
Si.n.exremilIioneiniuri;p;n^debitefequcretur pronitas
bonu ei refcandalum alorum fiC

rcmittcndu
fuac
.Hit oftcduur
quotics
fit
fratri
& primo
often-
9 Homini reg Ideft Chrifto.qui eft verus horao & verui deus, rex regum & dominui dommantium. 10 Q^t voluity&c. Ideft rationcm gercre de fittis huroanis. I r Oblatns eii ei vnMs,qa debe.c dccem mi.taleuta.ldeit obligatul ad magnam pcnam proptcr multa peccata.
.
Cum
MORALITER.
Itertm dico vobis auodfsduo. Sub intelligcndum <ft i petiennt pie perfcucrantcr. "J" bomiiicq-uotiet. fubdirur.
I
rcgum. 10 Jîu voluit ratknemponere cumferuisfuis. Huius cnira

ferui funt
rcgis
&
omnes homines,
& cum eis rationem ponit
nam om
nium attus diligenter

1
1
difcutit.
Qblatus
cjlci tntis. ld*;ft
quilibet peccator,quia przfcntialt
dictt
rfquefep.frp Ideitquadringentiinonaginta vicibuj
vel vt
tcrfibiaflifiit.
lico aJJtwlAtum
Aug.omranoquotienfcunque peccaucnt.ignofcai.
tfl
f
cft
Qm dr.be. ei de.mi. Ideft,debitum valde magnum

qui offenditur.
quia tanta
rcgnum ctiorum. ldeit Chiifto qui
rex
cft oficafa,quantus dic cft
ce-
Cum
39
{&
a
Matthaei
Cap, XVJII.
neenim
vidcnte &: deliftimus
,
310
D
Etvxorm. Eumnonfolumpopnlum.fcdctiMnprchtbs
&fubd:t(-sfiinulcumtoraf.in>iliavel fubftatia corumpio ? magnicudine deliccoru tradidit exteiis natiohibus vt quod noluerunt voto,foluant rormento. luffic pro cupiditate operibus quia vxore &: filijs po>
&
peccarorum quseoommJttunturin honvnem cVrquaxpmjt tumurin Dciarjju.intacltdii^Tcnciadcccmjlimncalcnto rum, &: cerum dcnariorii, magis autem & mulro pjns patcc ex difrerenc;: pci fdfiafum & a paticitatep.-camcju. Homi,
& pigricamir, peccare, dco

aucem vidente obfiftimus ied
,
,
nas foliicrer.
Mifertusau.M.i(c-
Viiibus fuis hoc explerc"non poflet.
non
ag;'-
Fermifit iuflo iudicio
malignorum fpirituum tcrnum
iieri,
ricors
dominus non
a
Cumautem non
nus venundari ,
bebat,
b
haberet vnde redderet,

,
iuffit
cum domi-
folum captiuitatem Iudaicam abfoltiit,

jrftn
Cum fponte nollet malus,
& vxorem eius, & filios & omnia qux hacoaftus populus illc"panitet.
.
informidabiijteroia &: Ioqutniur' f Etprocidens.* Oti*fci
mus
fed etiam peccatorum omnium ve-
& t reddi
<
Procidens autcm feruus

a
Parce peccatis.
rogabat Credendo
ille
eum
4
y
genes.Confiderafub
tilitaccm fcripcurz,
fupra.
in te qui es finis lo.is.
niam
fti fc
iliit
in aduettt
Chri
,
dsre promifit
fi
periifterenc rn in*
patientiamhabein me&omniare^damnbi.Mifertusaucemdominus feruiillius,dimi{iteum, cVtdebitum

diccns?:'
a
In ; libertatem fidei vel de captiuitate libcratns.
quoniam feruus mui corum debicor talen corum proades adorauitregem.-quiaucem cetunr dcbcbac dcn^rios procidens
t mutottm.
cepto.
Chryfoltomus.
dimifit
ei.
Egre'iTus
a
autem
cfl
-
feruus
ille
inuenit
vnum de con-
7
8
Vnde aucem
tian..-
dtuini
e
*
Id
recognoftebat ab eo falutem prjcftitam
fibi.
amoris fupcrabudan
Petit feruus fo
lius
feruis fuis;, cjui de^bebat ei

Kon
finebat
centum denario ,
b
.
eam
reddere lationein
:
Obferua carnales obferuantias.
& s^ncns fuffo*

me,&
9
IO
II
non adorabat, (ed ro
tempocis dila,
cabat
eum dicens
*
Redde quod debes

a
:
Et procidens conParce peccaris.
gabac conferuum di-
Iz ccns.Tatientiam habe.
ij
tionem ipfe autem dimaius dedit: rJ.ei* mifiionem &cocefjb:; B fionem totius mutui. Volebat auteaprin-
&
feruus eius
a
rogabat eum,dicens
pistcepit fpiritualiter iuiplendo.
p atientiam habe in
b
Spttitualia,
c
Quidquidlex
fpirituali intellectu receflit.
^* "* Vide dc ommi charita

'
yblCa?ta '
tem,
hbus
& ferui crudelitalentis,
omnia reddam
a
tibi
Illeautem
Hi-;c
no luit,
Arftam
trrbu.a;;onern.
cipio dare fed nole-
irtendensj,! vt
14 lcgem carnalitet impleret quod videbatur
fed a bijt&
miiiteum
tatem,prodccemmi
hicau-
dcbere.
batfolum fuumeffc
in carcerem, donec re dderet dcbitum. Yidenresautem

a
a
tcm pro centum denahis.-hiccoferuum
donum, fed &:
ls
fuppli
g
Angeli qui teferunt deo ge:U hominum,
wl p ratdtcatores euangeltj.
b
catioms illius,vt non incoronatus abfcedat Ideo autem antc quam rarionem po-
Propter sffl cttcncrn Chriliiam populi.
co nferuieiusqua!fiebant,co ntriftatifuntvaIde,&vencrunt
'lleautemdominum rogabat:& hic qui-
&narra ueruntdominofuoomnia
a a
Pro falutecredentiuin ccnt.ado
um
perfcquutcrum
wminnm tmplorant.
dem
totaicmaDfolu
ille-
Omnes pra:uar:cattones. nerec,debitum non dimifiti, quia docere h vocauit cum dominus iuus,& ait illi. t Serue nequam, voluit a 1 U 1S de dcbitum dimifi tibi, quoniam rogafti me. Nonne
OIlIS
qua^facita fuerant.
Tunc
cionem accepic
i7
antem folam
dedit.
dilatio
t* dj ft
omnc
iS
riepetebat.nechoc
De
eanfee*;
CUm UOeraC
^
.
Vt
ergo opor-
uos maf" dor ficrcc" c Dimifit ei Id cft pondere carnalium obferuationum abfoluit,
tu "
& tc m ^cre,ri coniCr u
DignasmilericordUgentesteputaiccjUOniamoajneSpeccaueiunt&egentgtatudei.
l
wij
iicut
& ego tui milertus fum?
&c. *Auguitini:s. Perc5

Conferui eius
raodo infi.
;4-.3uo
ferijc
os-ntelligiturec
elefia,qtKBJHumfol-
& debitum di-
populum , qmfi fihi debitorem Chnfti non efte eis ad falutcrn dicens car fatigabat, gratiam nalcs obferuantias ab eis non modo pcrfuafiombus, fed eoa
imtenit
mifit, ld eft, priorcs tranfgrcffiones.
vnum. Gentilem
Remigius. Vdconfcrui forceangeli funtincellirrendi aucprsdicacores, fiuequicunque fideles, qui concnftantur de perdicione conferui. h Strue ne. S?pe debita dimifi ubi , qn in
uic 6c ligac.
tormencis expectabac. Centum dcnarios. * Chryfoftomus
Tanca cft diiTerentia

pecca-
ms
fub
1 1
fcd liberatus copailione non habuifti , quin potius prophetas &: apoitolos perfcqueifis mgratus,& de luftitia prxfufpeinis getes,mdignas tua focietate in Chrifto ludiciis.
anguftijs rogafti
&
St
NICOLAVS DB
1
.
.
LYllA.
k
& faucis, dicens.

de.In
Cum autem non haberet } vnde rcd. Quia peccator non habet vnde fatisfaciat deo pro pcccato % luffit eum dominm ve>iw\dari Quia omnia fua funt pccnx aterna? propter peccatum fuum obligata.
3
Trocidens autem fev. Id eft peccator pec pcenicenciam. Tatientiam hab. Pcenam zternain in cemporalem com-
êdde tjuod quo oftenditur auflericas in repeccndo vindiitam a proximo. 12 Et proadens cwfer: Per pccnirentiam. 1 3 Bfgabat eurn dicens Tatientiamqmfi dicat patatUS fum
.
fecundum
poffibilicatem
meam fatisfarcre.
mutand.\
Ftcmnia nddam tibi. Opera meritoria faciendo. j 6 Mi(e>tusautem dommus. Quiadominusparatuseft mifere n^c paxere verc pccnitencibus. 7 EgreJJus autemfer.ille a fu.domi.Scilicct pcr recidiuum pec
catt.
8
ui
Inuemt vnum deconfer. Id cft de hominibus , qui funt ferDei cum lpfo.
.
14 llle autem noluit. In quo nocacur crudclitas in modo rcpetendi vindictam. 1 Videntes <utem confer. eius. Ifti func 5 qui vidcntes crudeliraccmhominum erga proximos contriftantur, quia .id eandem virtutem percincc gaudcre de bono , criftari dc oppofitomalo. 16 Etve.& nar. domino. Quia in oratione pctuntadno talia vindicari ad declaratione mftitix.noex liuorcvindiftx.
&
Qui debet ci cen. dena Id cft modicum cum ofTenderac , quiaoffenfa inhomincm modicaeftrefpeduoffenfscom
nuffeindeum. 10 Et tenen fuffocabtt emt. Id cft ftrangulabac Ec dicicu r a

t
.
commiffam.
jp
17 Tmc voca. illum domimts fuus Ift* autem vocatio fit it\ mortc,vbi oportet de omnibus rationem reddere ftride. 18 Serue nequam omne debi. Id eft offenfam magnam in me
.
Tfonne crgo opor.
Paruam remittendo.
Et
fub
Cum autem non ha.
MORALITER.
vnde
red.
1
reiterando.
Quia peccator non habet vnde
polTet fatisfacere
Dco.
tio eius
luffitcumdominuseimve. Perhoc fignificatur determinaad p^nam debitam.Pcr vxorem autem eius fignificatur
filtos,
8 Inucnitunumdeconreruisjuis. Ideitdepeccatoribus, qui ei tenebaturin modico refpecliuecrudcliter cogebat eu reddere. 1 5 Videntes autem . Pcr quos omnes Ciirifham & angeli fanftt
deleftatio praua,& per
intelliguntur
aftus mali procedentes inde: pro

in
Coferuus tuus fum
quibus
3
pumendus Trocideni autem. Vt fibi

.
eft
daret fpicium vitx
quo
poftet
tant facta 18 Serue ncijuam &c.nonne oportuit
vndeApoc.n.b. dixit angelusbcatoloanm. Et coram deo , &fratrum titorum reprefenhominum.

.
&
perpcenirentiam 6 Mifntut autem dominus. Plus enim dat dominus qua rogef. 7 Egreffus autem fer. il. Egredttur autem a domino
fatisfjcere.
te mi.conferul f/.q.di.fic.
peccatum
reite-
Remigius.Scruns iftcnullum legitur refponfum domino dediffe , in quo demonftratur , quod in dic iudicij ftatim poft hanc vitam celTabit omnis cxcufatio peccati.
&
Et
3H
A
corde quod m vi>s hoc dclmqu-tur, &:
SirondimJliiii.scx
GloC ord & Nicolai de Lyra.

.
312
b
in
luftianimadeti*:cne.
b
,
Injmanus Romanonnn,
b
vel taitarci ,
minirtrif :
Semoies
Quos
D
fM u
-
Et
a
ira*i
us
dominus eius
tradiditeum to rtotibus
quoaduflc-
lnBri|emum.
Gahlara polr cributum dchumilitainnoccntia, &: correctionc,& vcnia

habuic.
quod pcr pocu
tcii
lum
rua.
d inillum cr.u
b
c
vcl dc Rcpctcr vi)lunratcd.m mjli
~ auercuderetvniuerfumdcbitum. t Sic&patermeuscael pace. _ . r brminMiMft.! r r "^****rratn luodc ftisfacict vobis.finon rcmiferitis vnufquiique cordibusvcitns. *Etfa<aumcil,cumconfuii.maffctlcfusfermoncsiltos,migrauitaGalilara, &vcmtinfinesludxa:trans
a
re&
c
4
,
Venit
in ftnes
1.
Omnis
DcGaltlxa.
Ex
pieiate
vtdoceai.
ir.flc
mlirmi fanentur.
Inludza.
n.ndo, aquaomnc malum,vcldcim'be dicmuqutjcftongo
Iordanero,& icquut* funt eum turbce
multa;,cV: curauit
eos
ibi.
Iudxorutn proumcia ad diitmctioncm ali.iruGen rium ludea dicirur,

fcd fpcculicer meridianaplaga addiffe-
cnim quis
palfiis clt,
loiiusmjli.Quocics cWcitur. pcccat, inohcdicnj
rcnciam Snmarie , Galilc^. Dccapolis
&:c$cerarum regio-
lordancm.quando
Inc'p.tnarrare,qucdom.nus.nIi.dcafcciC,&docu'C,5r; cicra pnmo crans lordancm ad oncnccm, poft vcnic* lerichotnicrulalcm.
&
numciufdcm prouincic,. d r/fijt7:<r.G.ililcos nriluitcurarein Iudea,vt Genccs ineam veniam, quc Iudex parab.icur,idmictcrct.
S<r-
>
NICOLAVS D
I
T LYRA.
hoc funt
,
.
cum eonjuiHtnjfJitl fs
j
Et venit infincs
qunur. ludaa t a Urdanem. Vbi

<
S.
in Ff irttus dominus.&ctort. Idcft,dzmonibus,qui
rum tribuum
& dimidiar, fcihcct
Kuben
&
erat polTetTio dua Gad,&dimidixtri-
exectoresdiuinxiuftitix. cit rcd X Qu*adufjMf. ld eft.xternaliter.quia in infcrno fempcr cura pacna feropcr remaneat xterna i dmo jbfque quietationc ,
partefiius.
.
busManaiTe. 6 Er ft&tt* funt eum
Sk &Pater meus tccleflit Hic inducitur applicatio paraboi | ad propoutm eodcm modo quo diclum cft. 4 EtfaQumefl cumcon. Hicponiturconfirmatiodoftrinxprx
ccdentisper operauoncm
tur. mul. Ex quo patet deuotio populi ad multi fcqucbamur Aliqmcaufa eum,quia prc.d-.caiioniiaudien dx, ahqui caufa curationis impetrandz. 7 Etcmauiteosibi. Et'ficpatet,quod Euangelifta in vnoverbo multa miracula fanitatum includit , quia propter multitudi-
nem
roiraculorum non poterant omniain particulari dcfcnbi,vt
miraculorum.cum
dicit. Etfatlurnefl
dicitur Ioan.vltt.
cum
fernonulla cftredemptio. Et fatlumefl. Sequitur. Et *>fif.Origencs.Sanauit dominus turbas trans Iordancro, 5 dabarur baptifmus Vcre enim a fpiritualibus iufirmitativbi
.
MORALITER.
1
Et iratus dominus
cius tradidtt
eum
tortoribus
Id
eft
dxmoin-
nibus.
iiuoadufque
redderet.
Id cft , vfque in perpctuum
nam in
buscurantur &faluantur homines inbaptifmo.
ferno
A
7-j
D D
I.
quitur,quod oratio femper
eoJ.cap.it. ybt ditim
in Tofltl. Sicut digiti
manus xquali-
tcrcrefcunt.
tati inter
rationullam propriani prxeminentiam atrribuit humili cxtcras virtutes Dcqualibet.n. aliavirtute verepoffet dici, quod iila crcfcentc , cctcrx crefcunt proportionabiliter (6 icxioncm vrtutum,vt Poftil.allegat.Scd verba Chriidiccntis. Difcite ameûiamt.fim& bu.cor. Matth. n.d.dcno Sroptcr tant quandam exccllctix ilngularitatem in ipfa humilicatc exiftcre.quaro doctrinam commumtcr doclores fcquuntur. Auguf.
.
Hxc
fit accepta coram Dco illius qui non odium contra fratrem Potcft enim in alijs fic deficere, vtnonaudutur. SedChnftusdixir .Si duocxvobisco>itenfe~ tinc de omni re quam petierint , fiet illis. Ex quibus fcquitur, quod
tenet taie
oratio confcncientium femper audiatur,vnde aliter vidctur dicen dum. Ad cuius intellcctum fciendum , quod huiufmodi confcn-
fusqm
icit
CXtendit fe ad
orationcm etficacm fccudum dodores, non folura exdudendum odiuro fraternum,fed etiam ad in-
cludcndumomniaquxad pctitioncm (qux

.
cmm dc vera religione

plina
militer
dicit.quod tota vita Chriih mterris difci
Greg.in paftorali dicit,quod m argumcntum redemptio nis noftrx inucnta cft humilitas Chnfti. Ex quibus patet, quod
morum fuir ad imitandum prxcipuc humilitatcm
fuam.Si
eft digna exaudiri) requTuntur, fcilicet vt orans fibiipfi confcntiat.Vnde Hierony. dicit Vbi fpiritus & anima corpufque confcnfcrint , & non intra fe bcllum diuerfarum habucrint voluntatum nulli dubmm, quin bonaru rerum poftulatio fit, vbi corpus vult habere ea qnz vult fpiritus Hcc Hieron. Similiterinhocconfenfuetiamincln
,
humilitascommendandaeftex aliquo fmgulari fibi intercxteras virtutcs propne pcrtinenti.Et ideo diccndum fecudum I ho.
infccunda fecundar.q. 161. art. 5.111 rcfponlione ad j.argrh.quod hamilitascomendatar cx hocquod per illam maximc remoueturimpedimctum humanzfdlutis quxconliftit inhoccp honio
,
ditur,
quod orantes fibi ipfis confcntiant in omnibus ijs qux ad vcram doftr'nam & bonx vitx conuerfationcm pertinent. Vnde
Orig.in hocloco.
Ifta
cftcaufa
propterquamnonexaudiuntc
adccelclha tcndat
ticari
aquibusimpcditur,dum interrcnismagnicft quxdam propna difpofttio ad Iibcrum acccffum hominisinfpiritualia& diumabona.

,
orantes, quia non confentimus nobis per oronia fuper terta nec dogmate ncc conuerfattonc.Sicut enim in muficis,mfi fuent cor uenientia vocu.non deleclanr audicntem, fic in ecclefia nifi cc
ftuder.Et
lic
humilitas
fenfum habuerint orantes,ncc delcftatur Deus,nec audit voces

eorum.Hxcille.Vbiigiturconfcnfusprfdftismodiseft.necelte eft impetrare quod pctitur. Includitur enim h ctam idoncttai htcra. vbicnin petitionisquam pctentium.Etideofequ tur duo funt veltres congrcgati in notnine meo , ibifum in medio corum.
1
I II. Venit enim fllius hominis, &c. poflil. Mehus videtur contimnri hoc diclum Chnfti cum prccedentibus iic .f.vt ptr alum rationem fortiorem oftendatur, quod.no I
A D D
eod. cap.ybi dicitur in
Vbi notandum, quod fcntentia horum verboruro , eft reddiriui

rationis
eft
,
dicere, quod ille proximus non eftcontemnendus qui.f.cft iultu$,feu de quo rationabiliter prxfumi dcbet , quod elt ;n ftatu gratiz , fed iit a Dco re prauus fcu peccator videretur df bere
funt pulilli cotemnendi.quod
fic
patet.Nam poflct quis
prxccdenLium Non emm dixit : iterum dico vobis , vbienim funt duo vcl tres, &c. licut immediate
.
ic
prjccdenfi
contemni,cum
mot us. Ad quod remoncndu S iluator inducit excmplum de feip

fo,qui vemtfjluarequodpererat Adquodetiaminducitcxena plum de centum ouibus.vt patctinlitera.Eth^c vidctui elfclcn tentia in hoc loco fic dicit: Rurfus aliam rationem Chryfoft.qui
coctuiionc vbi denotatur dittinclio ilhus dicli a prxcedentibus, fcd dixit. Vbi enimfnnt, quali redditiuum rationis dt hu. ufmodi vt intclbgatur lic. Ratio quare talisconfenpctitioniselficacia, fus eft eiticax, nhs cft.qma tales cogrcgati funt 111 nominc raco. Vbi enim tahs confcnfus cft.tales congregantur in nomine Cbri
fti
ponit,quarepu(illinonfuut conteronendi priori maioremdtcens. Venit
qut cft vera pax,& vera concordia,& per confcquens eft in me dioeorum quiavt ait 0;g. MoX cnimvtaliqui confcnlcrinr,
,
cundum Remigmm non contemnat p'ifillos fcilicet pecutorct qma cgopro horom.bus homo fieri digmtus furo.
emm fitws imntnls faluare auoi perierat.QuiCi dicat
fe
Chnftus muemturincis. REPL. Inc /j.18 vbi Poftllatorcomendathumilitatecum dcbno modcraminc Burg.vult humilitatc habere lingulare ex>
ceilStii lcer c^tcras virrutcs,patet hoc cx difto beati Aug.de vera religione dicetis,cp tota vita Chfi i terns difciplina nobis fuit
III.
poftil.Si duo ex &c. Lket terum fit quod oratio non eft accepta coraro Dco illius qi tcact odiuu contra fraucm in aiaimo, non tamca ex hoc fc-
In eod.cap.ybi dicitur in
ad imitandu pcipue humilitate fua.Sed per hoc non pot Bur.ali quainferrchumilitatis prxrogatiua,quia beatus Aug. vultpet hoc ondcrc imitationc humilitatis uciliorcm. \' ita cnim Chnfti
inmulciS
qui-
S3
|i;i
Matclixi
Cap. XIX.
fecund ? .q.ct r i .Na
pria difpofitio
eft
3'4
D
qua imitabilis^quo ad humilifaciliter iinitabilis. Ideo idem atoan tii B.Aug in fer. communi j Chriftus dfis non dixit.Dilcitea me morruos de martyrib.dicir.
multis exiftit potius ndmirabilis
fufcitare.fuper aquas (lccis pedib.ambulare,no lioc diXit.Sed qd aiilDifdtc a me,quia mitisfum,& bkmilis corde.Er ad eundem (en
fum pertinec quod Burg.de B. Greg.Poftillatore allegat Ncc tonciudu fuum prepolitum per didum fcihcet, Tho.ex fecunda
.
\Um IguurucutperfcaiopoW & char.t.is.Et iil* v.rtutes quibus homd dirc aemoueturinDeum.funtpotioreshumiliratc, &<tada.mS Tho.potius eft cum Poft.lla.quam cum Bujrg.uUi hic & aiibi eft
?kon ? fubdiudemS.Tho
difpofitione,.ta
q uod humilita j eft qucda Pro ad liberupi nccedhm hominis ad fpirffrWha & di
cum dixiflet,
truncator auaor.tatum,&c.
fecun-
C A
P.
XIX.
Quafi di-
C A
P.
XIX.
f Ex liuore vtdecipiant.""
I
nulio dicTo inrerrogant,fcilicec,opinan2

3
ET
accef.
cat
complexione
eft
T accefTeruntadeum
&
capiacur. Sidiceret:
Dinutccnda
qua,
pharifeitentantescum, Silicet hominidimitterc vxo6cdicentes.t

. v
.
tesoblicum cfleeoru
qujBdixerat.
cunque ex caufa ducenda aha pudi,
&
a Earuni CJufarum qui fcribebantur in libro repudif. b Non fua refpondit fedhiitoria veteris mandatorumDeirecordatur
4
5
#
aurem
ctias
Idem.
fi
Sicurvbifupra.
cicia'
a
.'
pradicator conSi dicic
":ra fe facit.
lon eft dimictenda, *&:6cra doctrina Moy

5
rem fuam quacunque ex caufa?Qui refpondens, aitillis.t Nonlegiftis^quiiquifecitthominemab initio, mafculum & fceminam fccit eos?Et dixit. t Propter
r,
mmcm
videas hu-
afTidue.amiiGen ,d '
-
7
t
8
mcdicorumco
quia' fic
Jecem, mrcil \\k
Ideo refponfum remperac naturalem legem, Dei fentcnriam fecundo oppcMens, qua: no vojrimamque untate Dej,fedpeccancium nec-llicace conceffa eft. * Chryfoflomus. Tntuere eotum maliciam. Dominus
.
& Dci facit
cum videns virum "*"* viucas fiue mul.erem de dimutendis vxoribiis,aut vins incerrogantes, cognofce quia vir illc Jaiciuus eit.mulicr ilJa merctrixeft.
mfirmuscft,
&
tIilid 1 Epli i.v

.
,.
i5&J.*
:nim fupradelegehac difputauerat,
ipfl
autem quafiiam
nullo
Etfeminam .Nonaitfceminas,vt vnumconiugiumfitnon plura,quod ex repudio priorum querebatur .
&
^tdbx-
NICOLAVS DE
C A
P.
LYRA.
XIX.
.
m ET mmodocetcontinentiam.Secundoobedientiam
platiuorum
acceffe.Wxc confequenter Saluator dpcet virtutes contetn tres partes, feureligioforura Et diuid.t qma
a patre fciens familiam regere , potens fe oportct .fit.io. an.velcirciter.Ecficpatct, cj,licet virgeneraretn.fi vnum fifiu in vxore, tn antequam fil.us cfTet difpofitus ad recedendu a patre
&
&
lam paterefTer. 4 o.annoru
velcirc.ter,
ibi.Twcobla-
mafculus &fa:mina
nuncautitaeftquod
ifunt ei paruuli.Tcrtiopsupcrtarcm uo\umariH,\bi. Et ecce v/ms. jiiftisautem ttibusconfiltit perfeCtioreligioforum.Primadmilitur in duas pattes,quia primo docet Chnitus lllud q uod eft ne
ifltedut generationi & education. prolis.ficut V.demus.n brutis animal.b auibus,qct determinatus mas,determinatar fcrmina;
dentfimulcohab.taremdiu.fibiliterquadm
&
Se ab omni aclu undoilludquod eitperfectionis.f.continentiam enereo,ibi.Dicf ei difcipnti.Pnma in duas quia primo circa hoc Donitur Pharifxorum dolofa interrogatio Et fecundoponitur plius Chnfti vera rcfponfio,ibi.i>; nfpondens. Dicit ergo . Et acceffer.ad ew.i.ad Iefum .
eliitatis in
,
.
continentia videlicet continentiam coniugalem
infepirabihtercoiungiturteporequointendunt generat.on. & eciucationi fihoru.Verumtame.quia in alijs animahb. & auibus fihj nati im modico tepore funt fufiicietes viaij fibi
qnarere
10
infeparabiliter per tota'vita.fed tantum tepore educationis filiorum ergonatura humana deat mag.s efie ordinata natura
.
mafculus&faminan5coniungunt
qua
Cu
L
-t
diclum
Thari. Quiinpopuloludaeoruprsalijs videbanturreligiofi, eil fupra 8c dicctur mfenus.i I .c.

vt
rcn.cam.Capere.f.in verbis . Etdicentesft licct hominidimittereS. ex Ieui caufa
propter
corporalem Hac quseltio icm propofuerunt Chrifto ad capiedum eum.quia refponiio ad erat calumniabilis, tranque partem qma li diceret quod licet,vi lebatur laxare frena cocupifcentie carnali , dicendo quod homo >rolibitovo!utati<;fuy pollit vxorem dimitrere& aliamducere,
liquam fgditatem feu turpitud
nem
io dc diâ minenaturaliefT, qctvir& vxor.nfeparabil.ter coniunântur, quadm ftat neceflana educatio,& doftrina fiIior5,& hoceft fecu dum tota vitam comugatoru,qu.a ficut v.fum eft.homo het qua draginta annos antequa primus fihus eius fit fuffiaenter educa tus,& fic fola occafione primi fiiij diftat natura , qct tantum deat cu vxoreinfeparabiliter habitare. Etqa inrer.m antequa nr.mus
brmorum,
htfufficieter cducatus, nafcuntfili;
ali;
vc! faltcm poifuncnafci
X etiam cotra diclamen leg s naturx,qu;a infeparabif tas eit de atione matrimonij vt diceiur poft. Si autem diceret , quod non icet.videbaturcontra Moyfen diceredicentem Deut.z^.a.c^ a c
eperit
iier
t
homovxorem
& nou inueneritgratiam
anteocuto\ eiuspro-
aliqua<r, fneditatem,fcribet
iibeiUm repndii,<& c.
%J>e,Hic ponitur
Chrifti refponfio.Etdiuidirurin duas par
quia primo ponitur refponfio,fecundo remouetur qu^-da fibi aCtaobieftio,ibi.D;cMwf illi.Ad euidentiam primi,aducrtendu, quod mdiuifibilitas eft de ratione
es
7 Mafcultm & ffminam fecit eos

matnmonij.f mafculus
ad generationcm
qu.b.colim.literoportetperparentesprouidcn.Adqcfrequ.nrvltenortraftus temporismagnus. lo ficut natura dicWir.laliis ammalib.quod mafculus & focm.na infcparabilitcr cohabitct ic pore determinato a natura ingcneratione & educar.oi.c fil.oru lta diclat in natura humana.vt vir & vxor mfeparabiliter coh i' bner pertota v.ta, & ficpatet, fcFin4iuifi(iâ*maimoDij no folu eit de mrc diuino.fed et de .urc naturah. rfanc aut ventat declaratSaluatorperfcripturamveterisTdfamenti.dicens 6 ônleyflnqHiayufcho.ab.nS.cimndo iolumcurrebat lex natur.tanrcdatam Icgem
perM<>ylen.
.
ntur in
matnmonii,propter qnod podicitur

.
&
In hoc tangitur mareria ipfius
diiiinitioac eius
tanquam formale, cum
Marri-
& educat.onem prol.s. Ad

.
focmina.qu.a matnmoniumordinaf
hocautem requ.ri-
ndniumeftconiuuaiomaris&I^minzinterlegitimasperfonas
ndiuiduamvitsconfuetudinemretinens.i. indiuilibihtatemfcalteriusconiugum.Ririo autem huius eit, juiamatrimoniumeftconiunaiomaris &fcminx adeducatiolem prolis adcultum diu.num multipluadum. Ad hocautem cp ^roles fit apta ad cultum fibi fufficere diuinu,& eman
:undum totam vitam
pofiit
ipationem a parentib. requintur

.portet filium generari,educari
poft
tiirdetcrminatutriaaiuum&palfiuu^&liocinan.malib pcrfca.s,quia non generantur ex putrefactione 1 mafculoautc Ji\ virtusaaiua^&infirminavirtuspafsiua.HomoaiitemrlirHi-. feaifsrmumanimalium, & pioptcrhocad pcrfcclioiie tiwlTcquiritnrd]'ftinaiofexuumvidehcetmaris& femmi Sequitur Et
8 dixit,prop;er hot dimhtet hi,mi.panem,is c. In cvoo tani^.rur debita condmo matenapdiax-.quja niatnmori.u delx-tcfic in-
& docer,& fibi de neceiTanjs vi
magnus teporis traaus
quia
a parentibus prouiden.
i
i.Parentes dentthefaunzare fi!ijs,& no fiiij paretibus. V mcqua autem homo poliit generare de commun. curfu,eft. 1 8. edoctus nnoruvel.io.Antcc;vcrofiliusgcnitusfitcducatus
.Cor.
Qu ia fccundum quod dicit Apoftoli.
terperfonaslegir.m.isadconirahcndum.Tangunrauih.cIc"!timitas per hoc quod excludunf perlonae iu t

illegjtima.q
turx>.
paccr
&
&mater.Iftae.n.perfonciurexcludcda:fecududiftameJeoisiia Cuius ro e(f,quia vir & vxor in ac>u
apa-
mdicatur, &ideocontra reuercntiamnacuralem cft, quodifiiia con-
matnmonialiad^paru
tt rffcef.Ong.Tentato aticcm us
MORALITER.
,
domino nullusdifcipuloiu
tuc-
quipofituscftaddoccndumgrauitcrfcrac, fitcncatus
fueritaquibufda,fcdtetantib.refpondeatdogmatapier.itis. Trcptvrhocdimittethomop.,trem& matrtjr. RcrnHits Myflcnunihoc dixiteife Apoftolusm Chrifto cccfeTTa.'

.
&
|Do-
vs
^T A
5
Giof.ord
& Nicolu de Lyra.

"mi habences
.
;
3.6
:n
Jdb&ttrtvxo. Simah" uorib.fi b\iin'ofa,feuquodli!vc byiufmodiiUviuH\v'.Tinuis n iimus fuflinjdacft. Cum.rj. )ib< ri cfl< mus,vo!cccs nos fiibieeimus feruicuti.Sj ancill.i libcrpi \ei fcruus hbcrc fupponitiit.hoo rcpucacur couhigifi
habenuls vxorcs quafl d Qîdergn Mo.&c. fcClbrvf.Grauiscftafitfonwarijs prctatioc.i&tatis,fedcorra roncm rfidcrehon
leccQum ructiiijUc&dcconfauguiiicis,
tatitii c+cdercHionaccpjie5fcurit. < ritleigiftirael troLiniu Moyfi.ilcuc ho)nmes malam catifara habc
*
Wff-
exWri(ivvor,&cx
carnpsucan
Non
vxoribuf
fugiutadpotentes
.
Pj
liocdimittcthomop3trem,&matrem,&adh.Trcbit vxori
a
ro^,vcfiperiufiKiarn nonpoiiiint vincanc.

,
refinquet bopattcm tincarnfvna fuii mntrt", i-Tiior
Nontrcs.
b
b In cainali copula
&
b fuae,& eriitduotin ca rnc vna Itaqueiam

^Qiiia vnuin
tacit carnalit coniunclio.
non
funtduo,ieci
b StdDeul.
>
p/rperfonam. c Quoniam Aioy.Seru'

confiirutus in infirmi
nnnc ch.uius dcbcc

cfie intcr
t r.itt
a Facirndo
vnam
carreiri.
es
& fo
4 vnacaro.Q.uodergoDeusconiunxit.homononiepar^t Di
a F.cce aperiunt calumriim.
tDevifj^.a.
roresquiahi quidcm cx eifdem paieubus
QuandoquidcmDcus
lic
ordmauir,qua;c Moyfes fuperordinauir.

'
m.l* T llTCT CX
ca,ceprmific,eg6a6l domi unus
MAtthijc. cxeut.illiaucexdiuer nar.iQ.a. c,.S c d hoc magnum eft nimis , qui.a fottior eft
tio
d cuntilli. tQiudcrgoMoyfesmandauitdanlibeliumrcpuNon Deus.

c
precipio.Moyfcs rudi bus,in quib.lcx naturalishebetata eratin-
Dci confticu-
quam virttis natu

.
B
fMar.icb.
rx
Non n.prxcepta
f
Dei mcuHB fubiecta '<^-func, fcdnaruraDei

.
pi^CCptis obtCDCrat.
quicunque
dulgct. Nocnim irtcordis veftri permifit vobis dimitterc vxores veftcas , ab dulgcret,nifihab a Non fic habuit le* natutalis. Doltrina Chrifti concordat legi natutali.ciuia iam elt temrms pcrfecTionis. poftcaperfectjsouoi initid autcm non fuit fic . t Dico autem vodis , quia 10 argueret, derudibus a Qua: vnam carncm diuiditjin jUcram cv letjarat .n.paulatun boni dimiferic vxorem fuam, nifi ob fornicatio cepcrunc Confiliu (ri
Non impciault
.
.
1
dij,&dimittere? Etaitillis.QuoniamMoyiesadduritiarn
I
1
* Wcit mccchiam
,
facit
fuithorninis
no Dei
&: aliam duxeric Deinde fratrcs cx , vno nafcunC^vt diuer fasviaspetant, virau tem vxor ex diuerfis nafcuntur, vcin vnumconucniant.
ncm
mcechatur
qui dimif5e>-i
impcriiim,qiii
m
1
&
lndulgcicdiuorcuini, quam dcfiderio fecun
darum nuptiarum
J
.
homicidium uelpcrdurare odiiUA-
Ordo etia natura? Dci ordinacionem

cft in
v.
lcquitur
Quod enim
.
arbonbus humor, cfi

e fnnt
in
hominibus amor
tmTqiiod prx
Cll.
duo in car. Prqmiufn nuptiarumcft exduobusvna caro.Caftitas coniundta fpintut viuis fpiritusefricitur. Salu-
b K'
bri confilio
Dei
in
plecteretur
facr.u eft, vc poroonem fui corporis vir amfemma.nea fcputarecur dmerfmn ciIe,quod
Mat.l.
cognofcerec fabritacum . Chrywft.Veceris lcgis verba interpretatur,diccns. Itaq; umnon fqrjc duo,fed vnacaro.Sicut enim qui fpintualiter fe diliguncqna animaeffc dicuntur,dicence fcriptura, omnuiii credcncium eat cor unum Ckanimauna fiq'ujr,&
de
fe
Chryf. Propccrca bcncdixuquod Moyfcshoc permific, non prsccpic Quodcnim pridpinius , femperuolunuis. Cûod aucempermittirrius , nolentcs mdulgemus. permilit crgo uobis fhcere mala,nc facerttis pciora. Y f VJfi. Alba. Vxor ut dimitcatur , una carnalis caufa rft/ui;7 lh. nicatio.nna fpintuilis timor domini,m tiiuaea,aliaducacuq nulla caufa m lege Dci eft .
*
Jfi
Hier.Sola cfgo fornicacio cft

illa
aliam diuifent, & fe fornrcationc fcparauerit a marito,non debec teneri,ne uirum auoquc fubmalediclionetaciat.dicentefcriptura Qgi adulteram
in
ftuWiii
imo cum
camem vnam
qux
uxoris uincic affecHtiiJ
uxorquicarna]itcrfediligunt,unacafoeffe dicucui.Quciii admodum crgo carnem mcidcre cft iordidam, ita mulie
&
& impinsefi
Chryf.Sicntentm crudclis
& iniquusqui
caftam duirt.
Ho
unj
rem
diuidere efi
miquum
c Homo -ion ,ff.Hnmofeparat,qn prodefiderio fecund;e prima dimittit.Deus feparac(qu' coruungit) quihaq cxcon
&
tic,iieracuuscft& lniquus.qui retinetm-Tecncem.Nam pa tronustuipitudiniseft,qui crimcn cclat uxoris
q fenfupropcerculcumDei,
coquod tcmpus
in anftofic,fic
g nrfcbatkr.Ecqui dimffain.^m^ pot-erat accidere,ucaliquiscalumniam faceret innocenti,& ob fecunda

cri
Et
kliafn duxcrit
h:^be-
coniungatur parn,&fi!ius
.
NICOLAVS DE LYRA. & matn

Vh
prx dotore indu-torefuuiTj,& mterfeat, & iuxeftquod dicitur in litcra. Ttropter bcc. Ideft,propter opus gencrationis I Dirnit.ict homo,&c. Homo th eftcoibgeners. & ideolignificat demafculum fijmina Bftergo fenfas, qucidfil us nu'Io modo
iniilnt
.
propmquanti qunm abominabiiem refugiunr , licut narratur dc eitjjhante, qiu adductus a mag.ltroipfum cultodiente ad impreûandum matre propnamrenuit,ppquod magiiter vuitum eiusoperuit 1 & cu lic vultuhoc videret, ignoranterm.itieioga mifTet , & difcooperto
aitjn .nima'iarr,3gisapadindu!ioahuman.un,talemconiunctionem tan-
ei Pharifaei
c
D;cntil. Hicremouerur quaedam obieftio quamfeceruntr de autftontate Mnyfi fup.alleg. 7
Quidcrgo.y
M,aBU efteaicitcontralege Moyfi Dûr 24.
Jfititfisqnoh.
Moyfis. *ûali dicerer.no d'CO cotra Moylem, quia Movfes nou fcnplithoc tanquam liotum & bonu fecl permifir pp maius malum vitandum,ne fcilicet vxoreseis ingratas occidercni quia inr
nu crat dimittere.tiuamoccidere.licut Deut.i^.cocellit darc ad' vfuraextraneis nefratresgrauarct.Sicutergoqm nodarad \fura nec extraneo nec propinquo, facjt magis fecurtdum inrcnticnem
< >
&
Moyli.ita i!le qni docet vxore no dimittenda.non dicitcorraeius intciuionein,fed m.igis fupplct perficit iftius legis Aatc imper-
&
bet copulirimatri,nequefiliapatn.ConfequenterponituridqcI eftformalein marrim nno, f. coniunciioindmidua pertotam viEt adbre.vxo.j'!*.Vct coniunctionem anitam.cum dicit 2 morumcxamore&fidelitate. J Etcrunt duv,&c.Qu4nuim ad corporalem cohabitationem, ad vnatn catnemprolis ex am.
feCtionem
o Âb initui aiit, &c. 5.cap. Jdeft.inftatu narursinftitute, fedin hominibus laplis perpeccalicut
eft propter maius malum euitandum.non tanqua hcitum,(ediicut mmusmalum, & hoc eftquod fubdit . 10 Dico .u'< vo.,yc. Supplendum eft peccat,& facit contra legem matrimonij.Tuncenim dimittcida cft , fi in pcccato perfeuerct,
fupra ditum eft
tum permifrum
&
verba fuerunt Dci principalitertanquareueJ.nuis. & pplius Ada; inftrumentaliter,& licut proferentis Concludit ergo Saluaior. 4 Qîoie/go Den.t coniun. i.viium&c vxorem infepaHotio non fep i.D.mit5 rabilitet.qnantumad totam vitam.
ta
bobus prodrcendam.aduertendum tame, quof ift.t vcrbi dcuntur ht verba dfji,& tfi Gcn.z. dicutur verba ipfius \d,t ; non tn hiceftcontradtlio,quiailla vcrba protuhtAJam exdiu nireue decofta fuaformalatione,quia incxtafi faftus vider.it muliere
,
ne
vir
qu mtum ad cohabitationem
videaturefTefautormalitiar ems. Et hocintelligendumcft
& debiti redditionem
&
quantumad vinculum, quodnonfoluitur,nifiper mortein
non tamen . tt
i6iila
tendopi-opnavoluntate vxorem aucloritare'tn diuinaahquando feparantur, quatum ad cohabitationem & d"hiti redditione, non th quantum ad vmculum,& hoc contingu, juutdo feparan tur lic propicr diuinum cijltum alcero rehgionem mtranf c\ Dicunt
propterhocfubditur. j 1 Ec at'am dux Hoc eft dnftum , fi dimifTa vxore prxter fornicationem aliam Juxent. 12 Maibam. Quia remanet adhuc vinculum matnmonijcum prima, &fic patetquod litcrahmus vcrfus praedicti defectiua eft , & (unt ea qux pracdifta funt mterpon^nda ad hhdum feu-
fum perfettum ficut contingit
in
jjEt
aui
dim
A viro pnmo propter forni cationcm
plunbus
locis facr* fcriptura;,

.
Duxerit
M O
,
It
.L
E R.
pro-
f Dns.ii.IefusChriftus^quifipitremdefrruiccumdoc^lis ad terram dcfcen Jic & matrcm idctt fynagogam defc ruic
,
propter eius infidclicacem,& ha?fic vxori fux, fcilicetecclcfie.Et funt duo in cnne vna , id cft, Chriftus t}C ecclcfia in vno corpore,qui dixic ad illos .
21
iViattlian
i
Cap. XIX.
mus,fed quia nnlimus. jc Gregorius N.azianzenos*;
hnc,fcd quibus
TJfin ort>n-s ccpit<'
3'8
J)
rr>hu*n
crime impingete prime vxori,fic priptcno drmitrere mber, vxor idc ficiac vi vt c.i viuente i undam nonhabeac Et ne vrum Ec ro eatk m caut< la pi eeipitur ne fetundum habeac
qui3adultcran6tin.ccoppr6rxiunY,virodkittir,quod{jtaadulteram lcducic fub adulcerii cnminc iit ,diaz fcupt. Qî
:
datum rj?,addc his tffc
datum
qui voktnt $& af-
fenciunrur.
Jc
Origencs.Quoniamfunt quidam qui

dimirtendiijnili pro fornicatione.
.
fliiitns
C?
'">'
:
VrnnIIo
.
modo
calomrvfanttic qitod Cbnftus at,

eft,
(it
ônecpedit.Videbant graue pondus vxorum,quod

iracudx,ebric -(x&C
famduxerit>racecliarur
a
Dicuntei difcipulicius
a
quihus darorn
r
Siuaeft
Quidixit
Ideft
bonum
eft
cbntinerei
.
z
ex giatia
quaficxcufaiioneni habenres,& volen-
caufahominiscumvxorc,non expcdit a
a
nubcrc
,
Quja non valemus
ni
fi
dei,
4
S
quidcrn eile m rcnn cafiirace, nSatitcni

tes
td:icercv*o-
buiufmodi,qua:qui dcmfuncfuftinede. cum flemus

qtna
libcri
b illis,Nonomnest capiuntvcrbumiftud
Contincntes.
fedquibusdatum
Sineinltruineiitis vclfrigiJx natura:.
c eft
Suntcnimeunuchi,quidc macrisvteroficnatilunt,
a
&
bu srefpondc.ndu m
prauialcnces,
Qm-
7
8 9
I.O
fubiecinuis
Qjorum
neu:e:
prxmium
habet.cjuia necel.itate abftinet
non
voluiutte-
eft,quodactendcre dcbent ad illud,lt>titc&dabitur mbh. C Suntenim. Tria

Eiinuchornm
gcnera
linc.
r.os feruiruri.
d funteunuchi, quifadlifuntabhominibus
a
&funtcunuchi,
.
Qvy volunntefedeuoucruntca.iitati.
confcntit, quod no 3 cxped cfeciir.firmi
quifcipfoscaftrauCruntpropterregnum Vt cisrtjfna & a Cuiu de caiutate eflct fermo. b
ccelorum
voce beucdicerct,
QuipoQuali laudaret
n
12
funtgencraEunu chorUIT), duo Catlia
quoc
tatem vidensdicit. ca. Non [on ewnes

c1 -
dicic
om capere,fed,non
non poffunc
teftcapere, capiattlu bnccblaniunteiparuuli ,vtmanus Tinicntesdeum Infirmiiide. oftercntium a

importumtate
laffari.
>
iTl
cajosnecefsttate.nonurtutecontincmrx.
&
I . j Iia , COrfl qili fl C 03eis, 14 fcuntur.&quicap,- ril]iraCe d<*lirii<:
&
imponcret
&oraret.DiCcipuli autem mcrcpabantcas.Iefus
ncsvolunc capere. %pnomnest*. Idrfinonomn.es implcrcpouLincprecepcum
nec ecia concmenciae, quia non omnibus dacum eft a Deo , hoc expomc. ad p, <cmium concinere, omnibus prodcft
&
abfciffig funt.Terciumfpirituale,qui cum poffent effe v:'n',propter Chriftum cOtinenc. d J^_/"<it5//fif.lnterhoccc)mpucancureciamhiquifpecie

rcligionis
ii
dommam
mulanc caflicacem.
verbo quod d.irum eft, vel farum vel torcunam incroaddit, fedqiiibus Sed duci,q'uodhifuntvirgines,quosadhoccafusadduxit vt acci his datum eft a Deo qui pecierucqui voluerunt, qui
*
Hieronymus. Nemo aucem pucctfubhoc
Quipotefl. Voxefi hbrtantrs non iubentis , quafi vnufquifque vires fuas confidcret,an queat virginitatis pudi
&
citiarimplcreprxcepta. *
..
-,
Chiyfofiomus.Ideononomncscapercpoffuntquiano volunt.Paima propoflca eft qui concupifcic giona omnes periculum aomncs noncogitet dc laborc.Nemo vincerct,fi aconcincncia? propotimcrert. Ex eo ergo quod quidam fitocadunt,nondcbemuscircav]rtucem cafiicacis fien piexanimanc czteros. es,fkuc qui iu pugna cadu nc, non
,
L#
pcrenrjaborauerunr.
dominus caro infirmaiScd & pra;miiic , fpintus promptus vc rincac fpirituscarncm.Nam &:quipoteflcaperccapiac,inquic,idefl,qui non potefl,difcedac.Necideoduriciairnputa
bicur ChriflOjde arbicrii cuiufcuque liberi vicio.Eccc.inquic. pofui aute te bonum <& molum clige tjtwdbimum eft. Si non potes,
TertulHanus.Qiiandiucaufabimurcarnemquiadixit
&
Lib.Je
moao
gamia.
quia non
vi s(poffe
enim tc fi
velis ofledic, quia
cuo arbicrio
Quodergo dixiz>quibui ^me//,iIiudofiendit,quianifiauxi fium gratia: accipcrcmus,nih;l nobis valcret.Hoc autem au |Li ciff. xilium gracia: volencibusnondcncgacur non quianonpoffu as Auguflinus. Cafti ncn fumus ,
vrrumque propoiuic)difcedas oporcec ab eo cuius non facis voluncatcm. f TuncobUti. * Chryfoflomus.Dominusdecaflitarefermonem fccerat,audiences autem quidam obtulcrunrci infances caflitace mundiffimos,pucabanc
Htyn.31.operii
enim quia dominus
impf-
mus
corporc
NICOLAVS DE LYRA.
I
dabtl is,&
quz non,dicens.
eut.uchi.
Duxerit.
Accipicns eamin matrimonium.
Sunt enim
Quia
,
cotinctia
vel
qux eft ex naturali frigidi

membroru genitaliu,
,
1 MechtLlur. Quia remanet adhuc vincutu illins dimiffecu viro pnon &ex boc vetbo patetintellcftusliterae lmmedutcprecedimiffa pp tordctis. quq deferTtiua eft, quia eadc rone qua vxor nicationc nopot duciab altero viro,lic ncc vir ea dimittes pot m.irwt vmculu matrimonii ex vtraq;
ducerca!tera,î^qualiter
partc.
1
l).
1
tatc cotraft a a parentibus
priuatione
no
cft laudabi1is,nili
uiquantu p \oluntate acccptjuur
nccilla
hoccft in illisqmb.fecant genitalia, quc; eftp violentia, ficut dicit. Et funt eunuehi. Sed illa contincntiaquat eft per 9 q,
&
eidifcipi-U.
Pofttoeoqcteftneccflitatis
id
etl
mvirto
tofi-
fup eroganonis cV qc! tet6tincnti^,cofequeter pomt audicnlij.vidilicet co.ttncntia ab omni aclu vencro, difcipuli.if
voluntatcm reprimcntcm concupifcentiam ab actu venereo, llla hoc eft quod dicit. propric eft laudabilis, & 1o Etfunt eunu. Non per mcmbrorum abfciifionem,fed per co
cupifcentis rcprcflionem. I Tropter re. Vt liberius cotinctes vacent cotemplatiorti diui nc,quia ficut fcribitur. i.ad Cor.y.f.f^f; autem ftne rxore eftfdlicitr.s efl qux dominifunt. cegiiat ejtiowtcio placeat dco , (jui autcm cumvxorc eji,follicitus cfl au funt niudi , qitomodo placeat *xori,
teiquodvincutummarrimorii!
'
efl ind:ffolabile,dixerunt.
4
'
Vtitaeflcaufa hottinis
cum
vxo.
Quod non pollit eam dimitcoti-
terenidmodo prxditlo.
Melius eflfimp'icircr "H^nexpcditnubcrc. Aefidicant, 'rimook .'iextaUindiuifibilitatcm.itri incurrat lcpra vcl moaiipofTunt muba grauiafequi, qart vxor c Iiornbile oportet tn 1II1 debru rcddcre, fecun aliqua infiimitat
S
:
&
nere,j(lu;tduplis:icaufa.l
& diuifui cft.StA quia

hu
T.
ta,Iis
ftatus cft
attingerc,fedfolumperfccli,& dicat tantum QnipoKfl capcrc capiat. Quafi
altusmec poflunt ideofubdit.
omnes ad
bonum non efc
c!acaufaeft,quia
maius mcr.tu
elt
continerc limpbciterquam co
cft.i j.ca
tiecefsitatis.fed fupcr erogationis.

1 3
iugaliscont:ncntia,vndefupradtC>um
quodcotincria
doccthumilitatis obedienria Tuncob.funt. Hic cofequetcr
viiginalishabetfn:clucentefirr.ri,vidualisfex3gc(imu galistricelinm.ft auiftuintellectu rcfpondet Saluatortofequc

"Hon otr.ncs capi.ver. Quia altuscft ftatus.ad quem mSed rfuibns d.i.</l.Sci\icet a. 7 firminonpoflunt afcenderc.
tcr.
& coniu-
I)co ex fpetiah muncre, quia fccunduxn quod ftnbitur Sap.S. d Nemo potefl eflc continens nifi deus det , fed qma non oennis
oblatos dulciter fufcepit.manus illis im per hoc qcf paruulos fibi at obcdietes illi stlt verc paruuli. pouedo,& pro eis orando.vere & hoc eft qd dicit. Tuc obla.funtei.ex deuotionc.fioffcrentium. yt manus iis impo. Scilicet benedicendo & orahdo pro eis. 14 autcm. timentes ne importunitas ofterentium oftcn 1 5
Pifcipnli
cuuoc
e(tlaadabtlis,ideo confcqucnter oftcniiit
qux
fu lau-
deretmagiftrum. 16 Jefus rero ait. Suis
difcipulis.
dabibs,
Sinitc
tis
6 TVow omnct capiunt verburn iilud. Sap.8-d. Cogîoui quia non poffum cfie continens,nifi Dcusdcc
9
1
MOR.AL1TER.
qm
feipfos
Dei vox
cfl
mikes fuos
:id
pudicitia;
piamiu
cot icancis,
kt fum
cHiulri
ealhauerunt .Pcr obferuantiam
caftitatis.
pugnare pngnec , ac fupetec t5c triuphcc. Tunc bblatifurit ciparttuli. Sequitur. I j autem tius.Xn hoc pcr ipfos fignificancur illi qui 1 5 Difcipuli iuucnes impcdiunt a religioms lngrcifu , quos domjnus rcdicat qui poc qnafi
Qui,poteft captre cepiat.
Cuadhuoriodci.Hici:Hortaus
probatdicens.
Sinhe
319
-;:
1
VJ lof.ord .& Nicolai deLyra.

01
.
320
]
4 corporcOin-.uiidostan:um hudarer. quoniam A

&
M-tth.
quibus
111
criris
vit.impoflltconfequi.
Sc
pcr impofitio^cncs.Iam cxpcrn cranc orarioncm rcpcllfuur mala. Colidcra prni naaiiuum cius
Hi ronynuis.Ifteadolefcens
tcntantis mtcrrogat.
bant
.11
miumdcdcrix in eis djuiuam virtutcm , luinaautdemonm quadtangsrecpC Kon enim
cmuiquod mipofiUuiccft vtpoftquampcrc.K.b.un
Do
fccundum alium euangeliflam cum non voto

c
>uid
elt
dmcs SJfupcrbus
crat.U.t
difccutisfcd
me iatcrtvgas
dc bono.
H>m.
opex:>
;i,
jini!.
pHir. * Chrvfoftomus. Przfcos locusinfti

cuicparccesvcftlios faccrdotibns iuos
ofleranc, nonenim fucerdos manus imponit fcd Chriflus,
in cuius
perfonatum arceptor
,
Oeus.
Quia bonum dixit magiftru,& non Dcum,vclDei

filium confcfius
cft,
vcroaic
illis
Siniteparuulos
a
&nolitccosprohibcrcadme
ligtiincet.
.
dicitquemlibct ian
Vt buimles fua benediltione dignos
liccum impoTuifvcnirc,taliumcftcnimregnumcoclorum fetcismanus,abiitindc Eteccevnusaccedens, ainlii: Ma* 3 4 giltcrbonc.quidboni faciam,vt habeam vitam a-ternam?
l
.
ctum hominc comparatione Dci non ctfebonum Clni ftusautcm non rc.
t,
Lo
Qjjul
me vocis bonum inagi(trum,o,uafi
nuicteftimoniubonitatis, fed magiflri
aliquein hominuro.
tdicii
bonum
nominc ma
nus imponitur.Si 8
qui efcas fuas orationcm ofpcr
Jcrt
nim
Deo,fantifica-
6 f nusDcus.Siautem visadvitamingrcdijferua mandata.Di- 7 8 a Hzc elt puenlis innoc-nti- & caltiras. a cir illi. q.u*c ? Iefus autcm dixit. Non ho micidiurnfacies. Non 9
a
Quidixitei.
Viam qui
QUidmct
ducit ad vitam.
Temando quali*non
interrogas de
bono? tVnus
cft
bo-
legetit.veldominus pnflet inbere contrana Deo.
abfquc Deo cxcluditerrorem.
Tn nu
D.
Nonfe magiftrfi bonum cffe

1
B
Vtilitas
ma-
nunm impotitionis
& bcnc
manducat (fandtificatur cnim pcr vcrbum Dei &C orationcm vt Apotus cas
adulterabis
diccs
?
Non facies furtum

Hon quod
facit,
Nonfalfumtcltimonium
Hon
vitium
10 fcd roagiftru abfig 1
ir
12,
Deo niUlum bonu

Sertta
fed
quod
raftus eft.
tuum
vel
fuum.
,
cfle dicit.
tiidioait.
ftolus dicit
ri
quanto
ofter-
Honora patrem tuum , tuum ficut tcipfum g proximum
&
.
matrem
Dicit
illi
&diliges
f
3
mandat.t
adolcfccns,
4
15
Ittc quxfierat,
quid
faciam
contra rum
magis pueros
&
fanclifican
Dco
necefle eft?Caufa autem fan6t:ficandarumefcarumheccft\ quoniam totus mundus in maligno pofitus efl,Confcquentcr infantcs quando nafcuntur,in maligno pofici funt. Cur benedicu a Sinitc paruulos. Si fancti funt tutui , cur vctatis vcnire ad
i
|ur cibi.
patrem^Si
mali,cut- fcntcntiam ptofertisanteculpam.
1$ aicdifce, quia Dcus cu docuerat factor rationaliscreatur33,oftcndens,quiaille non efc bonus qui qu^rit de bono,fc J q ui facit qu>d bonum cft. Bcda.Ecce acbua vita qua: ad lcgcm pettinet Nota quod iuftitia lcgis fuo tcmpote obfctuata non folum bona terrjt fed vitam jeternam dabat.
Talium.
Nam qualcs funt
modo,
meum quidecft, quod
honoratc,qualcspoft futuri funt,ipfoiueft, q3 miferemini. ait iftorum fcd talium, vt oftuidac non acatcm regna rc fcd mores,& his qui fimilcn. habcnc innoccntiam iim
Non
&
B E A. Non putandusifcc(vt adokfcens . auint ) vel dominum tentaflc,yel dc fua v mcntitus cfie , fcd fimphcitcr vt yjxjt confetTus'e(c,alio1
g Dicit quidam
quin
(
ei
!<;
plicitatem.pramiumpromittit. c Et tum itnp. Imponit manus paruulis, quando humilibus auxilium gratias tribuit.
dis eius diligere
vt alius Euangtlifta aic ) non mtuitus arcana cor^ eum diccrerui Icfus Diligit enimeosB mandata lcgis cuftod;unt , fed quod ibi nunus cfi qui
.
qui pcrfedi volunt cife, adiungit

fettus cfle.
vndc fequitur.Si
v;s per-
paruulos codignos, cflcregno,vukq; c*tcris no per pauboJas fed aperte cxponi,
Et ecce
-iju.Beda. Audieratille fimilcs
4^ Omprohibrtur nocumen tum proximi i perfona propria. 1 1 adultcra. Vt.rhoc ptobtbetur nocumcntum
I
NICOLAVS DE LYRA.
I
Sinirc paruulos. Quia itlifuntfigura vere humilium
& obedie
Non
proximi in
in rk
tium,quorumfamdiaiitatem ego volo.Seqmtur.
T^lium
eft
cnim rcgnum ce\o"StcHt ejldicltm
perfona
ca.prxcedcti
fibi
conwncl.i.
.
bumilis. regnum cgclorum nijifucritpar^.utus t eccc vnus acccdens. Hic 3 confequenter docet paupertatcm "voluntaria.Et dimdtur in duas partes,ouiaprimo aocet idqi cil neceffitatis,fecudo ti qi efl fupererogationis,ibr. Dixic ei adolefccns. Jn prima ergo parte ponitur cttiufdam volentis afcendere ad fratmm
perfetlionis interrogatio dicentis.
tsLci.Iefus autcm rrfpondtci ,primo eius cegitationem , qma tlle cogitabat hfum iffe purunt hominem,licet crederet eum effebonum
nnllus poteji intrare
&
12
Non facies
Tcr hoi prohtbetur nocumehtum proximi
pojfefta.
1i
Non fal.teft.di.-Po- hoc prohibetur nocumttuproximi in f.;ma
14
Honora patre cuum & matrem.Pf- bocpr&ccptu ajf, m*
tiuum intvlligitur omnc benefjcium proximo reddenduw,quia nornine matrts intelligitur omnis proxtmus, boc efi qiftibditur. patris
&
&
4 Magiftcr bone,quid boni

quantum ad
Diligcs proximum cuum ficuc ceipfum. Qîa cbferuatid wiandatorum non efi meritoria vit& <etern, ;ft pat ex charitate.^ld1
uertendum, quod licctponatur bic folummodo pracepta /<?< ud& tabtt-
&fanclum doclorem^
ideo
quafi refpondens Jefus cogitat'.oni,dicitei.
5 Qûid me inter.de bo.Qtaftiicat ex qtto credis me nem,non debes me yocare bonum,cuius caufafubditur.
U,qu ordinant hominem ad proxioium,intellguntur tme tu>- hxc pr#ctptaprimx tabulx ordinantia hominem ad Deum.qttin h->>:o m%
gistenctur Deo
pmu bomi
quamproximo
& ideofi obfa uantia mandatormn
Vnus efc bonus Dcus. Hoc
efi
effentii,& nullus alius.C ofequetcr refpoiit eius interrogationi dicrs. 7 Si autcm vis ad vitam. Quafi dicat boc fuffich ad falutetn. quod ampliuscft non cfineteffttatis,fedfupererugatonis. Dicitllli. % Sciltcn,idAefccns.
di0um,Deus eflfolus bonusf
fecunda tabuU neceffaria efl ad falutem , multo fortius obfcruamik tnandatotuw primatabuU.Ter prjediftaetiam ujiendit Saluator, qi
obfcruantia prteceptotum ceremonialium &iudiciatiumnonera? ant
plius nccefiaria adfalutrm.
rta ad jalutem.
Qu*? SuUzetfnnt tlla ma*data,quorum obfruantiacflneceffd

decalngi, per
adolcfccns.H/c cofrqueter oflenditur quidftt fnprr vo erog.itwriisfcilicet abitclioomnium temporaliumper

1
illi
Dicif
10 Jcfus aucem di.non homi.Hoc eslprsceptu

_
paupertate luntana.Etdiuiditur in duas pa><ri,'/ni a primo docet paupertatis vo luntaru mrritumjecu- do yt ad >a alUciat nflcdit eiu^prxmim,ib'r.
qf
Tmc vefpondcnsPctius.Tiima in duas,q!iia primo docrt paitptath
Smttepa>ualos
MORALITER. &
nolite ro<
pruhibe-
pmhibne a
mc.
Chf yfoft.
Na
fi
fandi futuu funt,quid vctatis filios venirc ad patrcfSi ûtem pcccatorcs,vtquid fcntcntiam codemnatiomsprofertisan
renuitboniratisceftimoniu/edamagtftrisabf:;; Dcoexcln fit errorcm.C^se aute vtilitas vt ira refpondetet reducit e| erudit liberan ab omni adulatione , ab his paulatim
,
&
&
tequamculpam vidc:itis? t Er CUm i*P<lfiffet tit manus abiit inde. Remigius. Manibus impofltis pueris bcnedixit,flgnificans quod humiles fpintu
(digm funt cius gratia bcnediclione. | Etetcc vnut accedms ait illt.
ommum bonorum.
7
Si
funtfuper terra abducens Deoadhcrere fuidet , &: futun quxrere , &c noflc eum qm vere bonus eft , Sc radix &: rons
autem
vis
&
ad vitam ingredi,ferua mandata,
&
c.
Remi;;
us.
Qid mt interrogas de ioo>Hicronymus. Saluator nofter no

rcnuit
Sequitur.
Demonftratur his vcrbis',quod lcx fu:s impletonbus non fo Jum bona cempor?.lia dabac.fed cciam vitam arternam , fuo
tanien temporc confcquendami
Si
^21
A
a
Matth
. .
i *
3D.
cum
y\ IX.
1 7
~>
OwiJ ^c.Hicron.Mcntitur.Si enim clili^crcr proximum

licut
trifiis
Hilai.Hihcrediuirin^criininishoncfr/edmodusinh.v
le!pfum,opere complefiet , non eflct fia paupci ibus dare uibcretur
fuum
*
''
bcndo retmcnduscfi N.imqiiomodocornniuii:'rud!:m cft neccfsicinbus fandtoium , fi communicandi mac<'na no rrImquitur?
Qvrvfottomus
Auarus
fuir
&:
quin Chrilius
wlcm
eft
efie redarguit,fimulator
pccuniarum amator , autem nequaa
T,<cilius
yfficc.;F.icilius eft
Cbrifiurn pro diletrori-
quam, quianon
iudicarc,&:
fecurumdeincertis
maxime
Omnia ha?ccuftodiui
a
Ns fen.fi sprtûarn
Camefus
iuuentute mea,quid ndhuc mihi

ejt
tie-
diieclores feculi nd
Quia
volunnte
a
eft
Indilecrtoue D<
,
:.
Nr>n raticm.
Chnfuim corucin.
l
accufando.Maicus aucem hanc ilifpitionemdcftruit.Di "cicenim qtf occurres
eft
Ait
illi
Iefus
a
Si vis
perfe his cfse

b
vadc
& vei;de oVinia

b
,
dicitur
^Sic dando.
K.ctributioncip,
Eccccontemplatitia,i].i', id eiijngcl;;iin f ?rtinct.
4 6
quehabcs,&dapauperibus, & habebis thelaurum in ccdo

a
mam
'
genufleccens rogiibaceu, &quo-
&
Non
fufricit
rclmquerc mala,nifi fequamr dominum,
aietl,ini tctur.
& veni fequere mc.Cum audifset autem

fQuarel
Cum amore.
Qux fcmen
Pei
fi.rt>.v.icruur.
adolefcens verbum, l "

9
a
Chn'fcus,quiafponcc hnmiliacus infirmftatis-fiofcra onera Uircill,c Acus.cft

-
omma,
plWtbo
an S l| frias
pCl'
quam
infpicieseum
Icfas
amatnteurn
abiitttriftis,eratenimhabensmultaspo{seisiones.!efusauc
AmatorHiuitiarum.
itrjae
Sieciam centansacccfsiircc,dem6ftraf*
tcmdixitdifcipulisfuis
,
Amendico vobis
comemnanrur
diuitis
.
,
.
Nnn
quia diues
diffi-
p-fsioms "' 'Cat.qiia p.ffsio IO nev^ ,ut **> uricne

UatlJliE
fccnobis hoc euangelifta

facic
,
impoflibile eit.fed rarum.cjuiadrfflculter
quall
lCliia
ficuc in alijs e
triftis,
cile intrabit in
rcgnum
coelorum. Et iterum dico vobis.

,
Fa-
veftimeta
IX
refai cire
a Ingcnttbus
mcmbns enotmcm
Ubi)t
}<
&c,
.
Auguftinus
ii;4.
cum
Nefcjo
quomodo
(uperflua tcrre
ciliuseftcaWlum per foramen acus tranfirc c]uam diuiin ccelorum . Audirisautemhjs,difcitcm intrare regnum mirabantur valde , diccntes, Quis ergo poterit * puli t> l
,
ignatUS efc.i. Tfpa- tMir.jo.C, tuc.'*.c, ratv pofrlapfuml

Aliccr.Faciliuscfc
12
Gvncilcm pepalum
gibbo
vi.r
>*-
pcccacoiiim
angufcif
nadil:ucur, archus vnde iuuenis tfce adcpta quam concupica confcringunc.Na difeefsit, nifi quia mngnas habebac diuicias ? Aliud.n. tnfcis
di incorporare qua: dcfunt, aliud iam incorporata ucllere. c Diues diffi.Dhrizcs n on manentes , fed qui effe deficrunc intrabunt. omnibus tutius cft, ncc habete ncc amare di
cir nolle
dcforme p
vicam mgredi , quam Igdeum dc mei icis ftiis gloriancem, &ad fubeudun leueonusCh-ifli fc humiliarcnolentcm. e ^?iBdi.Ifidor.Nullusdiues incrabir,idcfc,confidens in
diuitijs.uc Icfus
f
Mtrabant... QuJa in
De
fecundum Marcum exponit . numcro diuicum dcpucabaturomnes

eile
>
qui .imamd.uicias,ecllnon hibeani.AIica.ri.cum ficn.aior
uitias.
Hvla-
tutbapauperum,nondicercnt.Qu, S pocentfaluus
4^ Dcnm
tat'st> /.'ir
t
NTCOLAVS DE LYRA. hmus

ii
fionii,& hoceslquodfnbditur.
Cum audiiTetauceniadolcf.vcr.
mtrilnm.SccmAn auii fit
perfe9iams retnrda
/iv>. e:,Chrifli d( perfetiionr pjupei tatts vol\ntari&.
itm
i
,'bt.Cum audilfcc autem adolefcens.Cj>cijpr/w iduerten iitt vokbat ad ilatumpcrfecliorus ajcedvejdeo qttod .idoLjccns
.
dixit
Omnia hxc ai. Mundata implendo Q^ J a.ihu: mihi djd.^lpe-fctlionVvitt.

.
9 <û timis. pofliffiones terrrtia<,& idvo non pntc.at adpcrfecliijnem vo'utarip.iupertatis afcendoe.Cotifeqtunttr ofttndit quomodo diuitixfaciunt difficnltatem in atringcndoperfeamabat
tlionemdiccns
.
Abut criftis.
ttm a
per b
no>:
,7
:oJ
ijh:
tuuenii meiaciter
.
& Ktle loqucbatur.Qôd probat

<
Hieronymus, au-
10
Amcn dico vobis quia diues.Tô dixit impoffibilefod iijficion teneri nimis amore earim,
ttiquia dtjficile cfl imitias pof]iiere,et

qtria fecundum
h ifuod fibditur pojtea
Cum audifiet vcrbum ,
aU txpofiiotes
ieuitione acccffiffet . ferff-tji ad Chr.jUm ex dicuvt contrar:um,v,deluet qufdfimplic
td Cbrilinm pttes dcfalute&terna , tnanditt , qund prabjtur ptrlm quoddiatur Mar.lQ.i.l- iusaute
inciiitn
a*mo v it vct um d:xn f & quoi kfrruajfc_
abyt triflis quoi Sed Bcd.& aliijui
qmddiut Uu^.in cpiflola adTaulinum , Bonatene- . na diligttntur arciw adeptaquamcocupita.Minienim eflnokimor

porare qtix defunr ,alitid iam parata diutllere
.
noUcn^do
Illa.n. velut extranc.t
quomodo &u
iam
rtpudianturftfia velut mtbraprxftihduntur, &c.EtClnyf.fuptr
8**
cfi dilcxit. Qnodnocjfctvoufi vtmji tfiffm. iîtodaut flier.ioura>ittm ex hoc >>uidfcqu;t'*r.iKbnt cnftis.-io/i ejiib, t
trtiHa, u,a Jiquispotens ejl e?i pote'i' /?.:, ,m alitoiem
natum inferionmfcruare
fctndere
.
quitamcn
Matr.App'fi:io diuitiarum maio, ern appon.t flatnma,& vebemettor fit cupiio.Etquia cap ditas efl venenu cbaritatisideopoffeffiodiuitia ru cdmt honnnem dtfficilem adfe> fefttoium acquirendam,non tamc facit tmpnffib-le^quia ufbraha f t valde diues,vt babetur Gen. i j .& tame fu,tpcrfe3u ,n h ^bti Gen.tj.ideodicitur i.j.Beams
>
Eccl.j
lefus.Si vis pc-fecttis cife.i.<j/ie</frf aifiatumpcrfeflio nh fupra tommunem {iatumjaluti nectfjar.um .

ifli
3 Ait
4
5
V^dc.Ce temnenio omniatemporalta . Etvc i.qur.P'-op'-r D,i,qH>aabi) ere tcmpora!ia propter

non
rfi
> i
oflen
tati',nem
itor
H-nJicnt alqui phitofophi fercrunt
6 Ethabebis ch-.
II >c
non dicitur^qriapanpcrtas
fit
maior vhtus
qua cominentia velobeiientia ,fei ixcitur per q<a*\dart correfpodenti.itn,qu-a'b'faur!,s rr!efl:s fic refpondet
virditiesqui inueciiseirfine macula,&c./fr//>r.(ûiseft hic laudanim us eum^.d Vix cum difficultate inuemtitr. Confe quefer oflendit quab-er d>u;t:*fac unt impoffibilitatem adperfcclionem adrtgnum cxlorum confequcndum, quando.f.bomo conStiiuk finem in dtutt)s. Et hoc efl qittd dicit . li Faciliuseftcamelumintrarein reg.ce;. T>r/rc efiimpoffide dibile,vt p-ttet ma> fccle,ergo (? fecundu . Quod autem
&
&
&
voluntarix paupertati, ficut

.
uite conflnuentc fttttm
exaltatiobumiliarionijicutdicliim
cft
c.prscc.Sequitur
7 Ec veni.feque. mc. QHtainfcqneU Chnfli per opera charitatis i>, Jijhtprrf <H,pnni ipalter.in paupeitate auttm voluntaria confiftittnt odum rtmomntis prohxbentis gr difpnnctis, quia 'Oatiucpet
per hnc mferttur
patetptr illui quod habetur Mar. lo.c.vbi dicititr . Qja difficle eft cofidentes in pecunij t res*num Dei introire &c.& fequttm ibidem , Facilius eft ca.&C.
,
m imtijs
loquaiur
Exquopattt, quod illud quod dicit diuittm impoffibde intrare in tegnu Deijntclli-
unporalium q"* >mprdit animuvt a diletlione D''u& d jpomtur ani"us auUinrt Deo vacandun. 8 CumaudifTecauccm. H c confequenter cfiendit quid fit huius
u
r.i
gitur non de quccunque diuite, ftd de diuite confider.tr in diuitns , in ipfts finrm conflituente,& boc dcbet hic fubinttlligi . 12 Audicis auccm. Qjia talem perfetJionem paupertatis volttntartji altarttm virtutum rullus docnerat , Ânrt .
&
&
Chnflumfiqnitur Icfus
ptrfeclionis impedimer,twr. y vidtlicct
mmia diltilto
terrenariipojjcffto-
C^tns ergo pocc.fal.effc.îirpoeiVf/pndeTzs
MORALITER.
j Si
y>it
7
S
Et venife.me. Hicr Sequitur cniui
dominum qui
.
imitacor
ctt
perfetlus tffe
eiuS,& pcr
atid:ffct
illius vefligia
graditur
tri.
va.& ver.Genadius de cccLfiafticis dog-
Origencs.N m tamcn iic intelligendum cft,quod in ipfo tcpnre quo bona fua tradid it p upcribus fiac omnino peiiV.rus.fcdcxilladicincipi ch .tulatio Dci,adduccns cum
,
matibus. B' >num eft facultatcs cum difpcnfatione erogarc, fed mclius cft intcntiune do fequeti Chriftum totum fimul fiai e abfolutum a follic itudine curri Chnfto . egcrc
Chryf. Non enim fimilitcrdctincnturquipaucahtbentcl quiin mulcisabundat, quoniam adicdio diuitiarum maiorcm acccndu flamma <Sc violennor cfi cupido, idco fcquicur . I jLmen dtco vobts quia di.d>ffi intra in te. Ch^vf. Quod quidc dixic non pecunijs drahcns,fed e qui detincnrur ab ipfis,
Cum
ataem ade.ver.abi\t
&:dif(.ipulospaupcrescxifientes
non dcbcrc verccundan

1
adomncs
virtutcs, ideo fubditur
pcopccc inopiam.
II
Tom.y.
upui
& A
jpm. 64.111
Al*l>.
5-3
4
Gloi. ord
.
& Nicolai de Ly ra
d riliuibawnis.l
ci
324
; .
rum
..
eonuctiir.Nonquod cupidi.oi fopcrbl iius Dctauccnn pushoccUcconfcqu.cnCi mulca opus dl gucia, vc humo in diterofteodTuguoniano
Luctis dirigacur.
Rw. Qiii sb amorc tcrrcnorum ad charitacem etcrnoin:.-ci.c
vi"i,'i:mi;iuif>>r!n:)quciud:cnt.i.:
c\:
!.
imm exertuerit port itaremêrhis

Snrtrftc.es dw.daiui.
vus mc<
Per
tiib ?
dm dccun icdi s;\ niUi.riiu.siiidi

Uurniuu,hi iud crunt, qui iicic.i h
i
tur
ftcit.
canciu.I^duodcc m Qui rciiqucrunt cia

.
,vuucTlicas it.d.cadoiij mtciii
,6c fcquuti lunc
Fae
11
OS
\C
Vqui1
t>iu< vtnnia.
0!U.
8uo afpertu a(unros

c
(iKNii
crus
EilfPcfl
m-.T.macum lia uon trcrciiûn, L-i

rntnuttJ
.v.ihm.ca
raluuscfTc.A.fpicie
a Vt p
le 1
'
nsaurenilerusc1ixicil!is
ciipuuiaiil>iivlu.sioniiemntui.
Apuclhomines
r
bcncesrecj:c vliiunc: Iu.dicabuutur ,

(
huciir.po'iTibileeit,
apud Deuautemomniapcffibiliafunr. a IdcAiunluiitaieui lubeniii.

.
bus dxccur Fc.iite bemdiii patris wci:

.
hfuriui enim
ilis
t/jibi
& dadiordi
funtapud
Dcum
cvr
Tunc
, a
iidcranccm, quomam cx tauci p.cnitndine , dilectio.us,

ilia
Idoi.ewin.
rcfpondens retrus, dixicei,ccee,nosrchc|uimuômm'a c tiztmi.

b
mandutafc.
Duocnimfunc
4 j 5
6
Q^xlcdfKirertio.
nobis Ieiusautem dixit etiequutifumus tcquidergoent b Qumido monui rcfutgcnr ii:eonupti. Sc cocrares
?
Nou
r,ui tekguiftil taiituwi.Hiiod
iecit.
ncs bonoaKr), * Chryibltomus. \
mimina
reiique-
illis..
tunr,vt cti.imii tas lubuilTeot

feffioncs,
.
mulpoficli
Anicn dico vobis,quod vos qui fequu ti

Quiauobis crcdcnnbus credcre
eftis
me in re ge
fuar,
Non
fimplicitcr di-
xitjScdcbnisdedadiunxic, Quifecutieslis
fedc maieitatis d neracione,cumfederirfiliushominisin noluerunt.

c
4
7
4.
omnia
quiffenc quod magis- Pccrys confidcr.s Jc r.iTectu
Lt puto
fedebitisj&vosfupeciedcsduodccimiudicanres duodecim Oninesalicifriis charitati uos.

Nontantuni
a
li
fp,vrhincludamex
fuppofuerit.
tribuslfracl .t
t*
q 5
fuo
quairi
dc
ipfa
aucforores
r filios
,
Ero mnisquirehqu^ritdomum,velfratrcs, autmatrem autpatrcm autvxorem, aut

,
,
8 cludac , eos qui g pofleafutuncrantac io trahcrec.

1 i
&
Centuplitm
Id
clt.
qunntitatcrcruinrelictarum,(iduciahtcr
autagrospropteruomcnmeufn
1
centuplum
acci-
t
12.
quicarnalia pro dominodimifcrir,fp/ritualiaaccipiet,
incerrcgauic
c
1
qux
meri
regcneratione
.
,
c6paracione,(S<:
Duicfunc rcgeneracioncs.prima ex aqua &: fpiritu fancto, fccundain rcfurrccUonclcaduxadoptioncs,&; duxiefurre

ctioncs.
tofuiitaerunt
Marcus
qusfipaiuonttmroccntcnanus coparecu;-. nunc m tcmporc hoc cfi pcrle- î quutionibus {ratres,&: fororcs,&: in futuro vira artcrna.i.in ^
,
air.Ccncies tantum
iliu
ffiiac
rum:û quide refurreUio dicitur regcneratio, quia tcrminatur ad cjie fecmdario acceptum.
NICOLAVS DH
I
LYllA.
attingere ex
Iefusdi.ilhs.Q^ bomo non potcH ad hoc
vhtute
Cum fedcritfilius hominis.^vt'tt/?!:t//j/;;>-/<j
bominisfuie
diuina gratia,quod habetur ad h\pm.6.d.(jl'ati3. propria,fedfolumex vitaxtcrna: &perbvcexciud tur error Tclagif y qui pofitit /joDci tninem exfola Lbcrtite arbitrii, pojf>: merer.Et qttia lict mcriium vi
iudicatits
ta xtcrnje nonpoffit
cjfe
vinutc natur&jotell tamen
cjfe
virtutegra-
coram Tilato , ita infu- rna btmana iudicabil , ficttt dicitur *Atl. i.b.Hic Icfus qui airumptus eft a vobis in ccelum,(ic ve niet ad ilidicmmcjci^cet^nujicut in humanitatc ajcendit , ita in humanitate dcfendet ad iiuUcium,quia-tamcn apparcbit in formabu
tnanitatii glvriofjjueo fitbditkr.
tix.dmin,ideo feqnitur.
ApudDeumautemomniapof.
io
1 1
Infedemaieflatisfua,'.
Inpnmo cnlm
aducntu ftditin ^fcde
îlitcr
aw.cm cxponitnr abaUijuibui illud.T acilius eil camclum,&c. dicentibus quod quadam poria erat in lentjalem quti vocabaturpor-
humihtatis.
ta acus,per quam nonpoterat camelns tranfire nifiprius dcpoftto one te.Sic nec diues in regiium cclorum nifi dcpofitafarcina terrenorum,
Sede.Sc so%.Aduertendun. quod iudicare accipitur tripliciter. modo princpaVter^ficut iudex qulprofer: fententiam,& boc mo Vno
dofolus Cbriiius iudicab t, alio tnodo projcd re i>i loco eminenti ittxtt alii perfctli iudicemyftcut ajkjfvres iudicis,& hoc modoapofloli ,
fed quia boc defcriptura non babct autoritatem,ideo eademfacilitate contemnitur qua probatur.Tôn enim inuenitur fcriptumin aliquafcri
&
cii
Cbrifio iudicabunt
,
ptura autentica quodin Ierufalemfuerit aliqua porta fic nominatai ideo prior expofido melipr videtur. Tunc rcfpondens Petrus. Hic confcquenter ofienditux volun 3
&
iudicis approbare
tiain iudicis
&
modo largc accipitur.f. pro fententiant hoc modo omnes eletli iudicabunt ,quia fcnten,
tcrtio
approbahunt.Con fidet andum etiam. juod licet iudiciaria
poteflas,qu& competit alicui,pcr
modum
tarite pauper'atis
4
bat
Ecce nos
prxm':um,& pramittitur intcrrogatio Tetri, reli./Vef autem Tetrus effetpauper,tamcn affmt con
pauper omniaûia Et quia per paupertatem voltntariam nonfoii atlu, fcd
licet effct
fidenterfe reliqmfie
in atlu,
tamen babe
mu
rationefux perfcclionis fupra a(<os citnnctnis,tame attribuitur voluntaria paupertati quam aliis virtutibus boc tnagis ditlum eji,quiaftcut exalper quandam correJpondcntiam,ficut fupra
&
ajjcffor'h y co>iucniat apujivjis
viris perfcclis
&
Ita inpotcntia.
lummodo relinrjuuntur poffcffa
acquiren di,&pojfidendt,& ijlapojjibilitas aliquo modofc cxtcnditad omnia, ideo comtenienter Tetrus dixit fcreiiquiffe omnia.
pojjibilitat
etiam
paupcrcs
tatio corrcjpondet bumilitatijic indiciari* potcjiaspattpcrtati , quia in hoc mundo conculcantur, peruerfe iudicantui.quia ct
&
eorum hona
11
in
malum interp>etantttr,ideo
eh ingeneratione.
econtrarioeminentiajcdis
iudicia>i& competit
5 Quid ergo crie taria paupertatc
nobis? In pnamio retributioms protali volunlitur refponfio Chriiii.
Et omnis qui
Amcn.I dcji,fjdcliter. Dico vobis.4Jj?4 vos quifequuti ejlis me,dimiffu omnibus ter-
Coifequenter po
centuptum quod pojl aliqnam omniu.n qux hic dimittuntur propter Dcum reddantur in eade Jpecie yt centum agripro vnoagro d'w.ffo,fcd eftjenfus quod qui corporalia
re.T^c); cil ftc intelligenduni,vt aliqui dixeriit, reuolnti nem temponmi poji iudicium
renis.
8 In regcncratione.7(/c-y?,i iudicio tempore refurreclionis mortuo rum:
pro Chrifto dimifcrit.fpintualia bonarecipit hic in pr*fcnti^qu/c txcedunt bona temporalia ficut centcnarius numerus vnitatem.
ita
Ec
II Scdebitis,
O K A L
T E R.
&
vot Juper fedei duodccim.Chryfoft.Quod fuitcx

in
tuncquo gences crcdcre cjeperunt

I
Chritto f regenctate
thronos.i.
^tpudDeum omniap fR.[unt.ll.ctr\igiu<;.Hoc non cft fic in,
Extuncemm apoftolifederuntfupcrduodecim
in
telligendum.quod potbbilcfitapud Deum vtdiues cupidus auarus,& fuperbus intret in regnum celorum,fed vtco
omnibus Chtiitianis.Omnisenim qui recipic verbu Pctn fit thronus Pecri,&: idem dcaliis apoflolis eft dicendum.
ucrtatur,&: iicintrct. Ecccnosrr c. Grcgorius. homil.ô. Multumdimifitqui cum repoffefla ctiam concupifcentusrcnunciauit. Tantacr go a fequcntibus dimifla funt quanta a non fequcntibus con
cupifci pocuerunc.
Iudicantes duodecim tribus //r4c/.Hironymus.Ideft.condc
nances,namapoftoliscredentibus,Iuda:icommunitercredcrenoluerunr./07o/i"^///r'e./(i.fequ!tur. f Cf//>.tj7.0ngcnes et in hoc fcculo.quia pro fratribus carnalibus mulros inuenif fecundum fidcm . Similiter pa*
trcs,fcilicct,cpifcopos,&: faeerdotes,k filios,fcilicer,iuniorer crcdetes,5<: forores,fciliccr,ois qui fe Chro cxhibueruc
Voi qui frquuti eflis me .H cronymus.Non dicic qui reliqui ftisomnia.Hoc cnim,&- Socrau-s philofophus fccit,& multi ahi diuiti.is contcmpfcrunt.fcd qui fcquuci cflis me,quod propnc.apofTolorumcfl.atquecrcdcncium.
;
f-
ln
virgmcs caftas,&: agros,q.a de agris multoru fidelium pafcfi tur fuffic!cnteT,&: hoc mbdb Auguft.io. de ciui. Dci cxpo-
regcnerat>one.Sci]uiiux.
mtur
Se-
illud.A pofloli
un^ nihil habcntes,&: ola poffidentcs.

Muhi
w
t
Mattlisci
a
Cap.
t
Vt
latro.
XIX.
326
r nefiuunuir.
S hac vita perfequu\
Multi prius fenientefo!tea torpent.multi fubito inardefcunt.
D
t
uonibusplenagaudiu regmdegurtac, cvomnium electoru fincera dilccho-
piet
,&vitama:ternampo(ridebit.
Vt Iudas.
Mulciaucemeruntprimi
Sedquiamukice
pefcunt vcl retroce
Mar.
ro.f.
nouiffimi,& nouifumi primi.
duntfubdir:Af/:/<iH Luc.y.f. tcmerunt primi , &c.
ne
NICOLAVS
1
LYRA.
iudi-
Et tuttm
mernam. In fucuro,fcilicct,propcer quod conclu
diturinnneiic. Muliiautem. Quiailliqui funthicprimiin honorealios 3 "
ludicantes iniufle, tunc erunt nouiffimj inferiores iudi cio aliorum fubiecci , e contrario voluntarie paupcrcs qui funt hic nouiffini , in iudicio futuro crunt pnmi quia ficuc
&
&
&
dicium
eft
erunt iudicis aflcffores.
M O R A
Multi autem eruntprimi.
I
.
T E O
R.
Origenes Per hoc exhortatur eos qui

I
qui nuperveneruntadverbum, vt feftinent .idperfetum afcendere pra; mukis, qui videntur fenuiffc in fide.
vt
A D D
I.
In cap. 1 patetjuod indiuiftbilitat naturali. matrimcni) non folumefldeime diuinoyfcdetiam Mirum videtur.quod aftrucre nititur Poftillaror videliceV,q> de iurc naturz matnmonHim eft indiuilibile inducens ad probationem huius concluiioms lnftinctum animalium , vt pater% licj.vbi dicitur in poftilla. Etftc
primzuumquudcou.j,c..t.:om;ni animah.nonfacitinterilladifTerentiam. Nccobftat quod aiiqui dicnnt rationem naturalem induccre matnmonium ex co quua lib:ro ratiodicl.it quodccrtifint parentespropter cducationem rii. fateor hoc, fed aludeft ratio naturalisâliudinftmivus
,
monium, quia
ius naturatc
Nm
terapoftillz.quodtamenno videt veritatefulciri. Ad quod probandum primo eft cuacuanda ratio ous.fecundo funt aliqua prx
tertio funt fupponenda ad veritatem materiz clarius lucidanda, conclufiones formandz. Orca primum dicenciii eft quod aliqua? ratio Poftillatons non probat intentum fuum, nec eget alia folutione nifi interemptione,negatur enim animaha bi uta ita fimul
naturalis.Inftin&usenim naturalis efl communisomnianmiali, &iftccftaiurcnaturz . Rationaturaliseft propria honimis, iftaefta iureGentium : aliasenim fequerctur, quod animalia
&
bruta haberent rationem naturalem,cum
ius
naturale
eft
(vr di-
ctum cft)quod naturaomna animaliadocuit.Coitusergocft ab inftmctu naturali,qui cleicedit a iure natuve con;muni omni aiiimah.Mitrimonium vero,quod eftquzdam qualitasiuftificatiua
coitut defcendit a
adhzrere, vtconiunctio fuaina!iquo mdiuilibilitatemfapiat: quinimo omnia fere ammalia ve' pro maiori parte ab inmce poft copulam difcedunt, & vnus mafculus fufficit plunbus tocminis, vt ariesqui futficit centu ouibus, & vnus equus multis cquabus, & vnus taurus qui fufhcir multis vaccis , & fic de fimifbus, Heo nopoteft fumi adindiuitibiliratem matnmonij cthcaxargmab animahbus brutis", & fic ratio huiuscefiat. Circa fecundum pri-
confeniuqui proucnit a iurc gentium.Forma enimeffcutialis matrimonij proutcftdeiuregentium , confcnlus eft, vnde Legiftz folent dicere. Nuptias nonconcubitus, fed
cp
confenfus fjcit.Sequitur ergo
a :urc naturali
primzuo non
eft.
indiuifibilitas matnmonij ,cum dc taliitirenoeftmarrimonium vt fuit aflumptum. Sccunda conclufio cft, quod de iuregentium
eftmatnmonium,
,
fed noindiuilibilicas matrimonij.
Pnmapars
noprzfupponendum quodius naiuralc dcitur muliiS modis. Interdii enim ius naturalc ponitur pro diuino.intcrdum pro
eft
illo iure
quod
cft
commune omrobus hominbus quod
ius
gcn-
tiumappcllatur,fed propriefumpto vocabulo.Mis naturaleprirnzuum eft,quod touenit omnianimah.Hmceft quod foletdici.Ius naturaleeft
Cumenimmatnmoniumtormeturconfenfu &confenfus litaiurc gentium, crgo& matamonium Sccunda pars probatur per rationem ciufdcm iuris. Fundamentumenimin iuregentiumcft vt qmdquid homines
conclufioms patetex fupradittis.
.
quod naturaomniaanimaiiadocuit,&ideoli-
cet promifcue
vtamurillo vcrbo, ius naturale, propric tamcn lonarurale folummododicitur llludquodconuenit omquedoius 111 animali . Ad ioquendum igitur proprie in hac materia nc in,
confentiunt dcagcdis, pcr eos feruetur,vnde& leîfl itor dicit, quodmhil tara congruum naturali zquitati eft,licutea quz pla cita funt intcr homines feruarc. ergo eft , quod matrimo-
Hmc
nium dcfcendir
cx hociure vt confenfus fcructur
fedindiuor-
certitudo vocabulorum aliquam ambiguitatcm vel errorem pariat,cu dixerimus ius naturale, intclligimus de iure naturali pridehoc videt intellexille Pomzuocongrucntiomnianimah,
tio eftconfenfus vfrinfque coiuugis ad difcedendum , crgo feruandus eft.Jacir ad hoc regula iuris ciuilis quz dicit, quod nihil
cft
naturaê,
&
quod illaqux vnogcncreliântur, codcm gcnere
ftillator.Secundoeft
ris
/->
& fijminz coniutidtio.fbcroru
przfupponcndum, quoclex hociurceftma
" pnj corpi
ris defenlio, fimiha, quz pertment ad conferuationern indiui Jui manifefte dicunt iura,cum de iufpeciei, quod
&
procrcatio
& cducatio,& prg-
&
rcnaturab loquuntur. Tertioelt przlupponenduquodcft aliud ex hoc defcend t confenfus.cx fue msquoddicitur Gentium, runtinducticontraclus,dom nii diltindta, introducla bclla,fer-
&
ergoiusGinnum duntaxat rclpKiatnaiuralem rationem,fequ turquod matnmoniumquodex' hociureconlen fu firmaturtontrarioconfcnlu tollatur & iic patetquod ^tlcntoh cmre matrimoniumeft iudiuitlbilo. Tertia oondufio clt, quoddc iiueciuili 11011 efl niatrimoniumoriginalitcr,fedeft data formaaccidenralis matnmonio,& additz folcnmtates&rifoluJiitur.Curo
,
tus, fed
tameo exhoc
lurc 116 cft indiuidbilitas ma-tnmoni) Qji^
liitutcs,&
cztera huiufmodt.Quarto cft przfuppone !um,quod cftaliudiusquod dcuurouile f u humanum,& cxhoc mrcfuit
conclulio pro vtraque pai te paiet cx przdi6hs,& ei iam nftzcimlcs traftantde ntu nuptiarum 6c de diuoriijs
qua m-
& repu-
dataformicontractibus,& zqmtasnaturalis, quz erat inconfu lo, fuitttduOa adcertas formas vt patct in diuerliscalibusde,
terminatisper legumlatorcs.
in iuinum,fcilicct, quod tum adpraifentemmateriam
Quinto przluppomtur, qdclt ius vtroq; tc(tamentoc'iiitinctur,a,: quan

pertincr, noneftconftituenda fpc
dijs& de alijs materijs tangentibus matrimonia.Q.uarta conclufioelt,quodde lure diumoconliftenti in veienTcftamentoma trimonium non eft mdiuihbile , cum ex iure hoc permittatur diuort:um proutmanillitc patct Deutcr.i^.Quintaconclufio eft, quod dc lurcdiuinoconhftenteinlege cuangelica,& dciureca
nonicoquod
Ic,
eius veftigiafeqmtur,
matrimonium
eftindiuifibi-
canonirojquiaadhzrer turi diumo.Sextoprzfuppo ncndum eft quod liomo eit albgatus omnibus mribus diuerlis
.
ciesiniure
taroenrefpeftibus luri primzuo naturali alligatur inquantum eft animal Iuri vero Geutium inquantura ctt animal rationale.
.
vndeyentasait, vtpatecin codemcapir.fciiicctM.itth. 19. Quod Deis coniimxit humn non feparet , &c. Ex omnibus his conclulionibus clicitur vna conclufio, vidclicet quod nec de iure na turz nec Gcntm,ncc dc ciuili ncc diuino,prout eft 111 veten Taftamcnto, eltindiutfibihtas matnmonij, feddelcgeeuangclica, quamlcxcanon!ca fcquitur. \d ditliiu'.ir>n?m matrimonij quam inducit Poftil.profundandafuaopinionc,dicendu quodilladiffinitio datur fecundu legem euangelicam fcu caiionicam qucea
fequitur. Poffct etiamdici quodcii inilla .ntiin;tionepoiiitur, indiuiduam vitz confuetudinem rctfncns.intcJligitur durancc mainmonio, non autem polt feparationcm legitma,qiiz fccundum iura prz hfta feparationempcrmittentiaficri pollet, vtcx" fic prcdicta diffinitio co|)Ctit matnmonio etia przdiftis patet,& ciuilia & h.noi.Ratio aut huius difTcrentiz inter ve iecundu mra tus tcftamcniu & nouu circa indiuidbilitatem matrimoni poreft
,
j
lunautemcimlnnquintumeft ammalciuile. Nam
vc
Anttote-
lcsait.anaturaeftciuileanimal hami&omniu aggr^L',abilius : mri vcrodiuino vtriufqueteftamenti inquamumeit ammalca-
tholicum&fidele.
prtfuppofitis circa rertiii ponendz funt aliquz con clulicncs.Cûaram prima elt, quod de iure naturali primzua 116 eftiudiuihbilitasmatrtmonii. Quodpatet, quia dchnciure non
ft
His ergo
matrimonium,ergo ncc eius indiff >lubilitas. Antcccdcns pro
nesenim
I.cum tc> tus locpjes dt iurc naturali diccrct. Hx hoc mrc clt ma HS & focminz conianrtn, quani nos matrimomum appcllamus, exponens d.cit comunCtio.Rifcet.corporu non ainmorum,quafi c\t, co^jus e(t a mre nnurz, fed matnmonium non. Hoc idem
notat Accurlms.s. ;,inflit.dciiircn.itur.ili.Patet criam hocmanififte pcr ratiticm,nam fi vcrum eflct.quod matrimonium cfietdciurc naturz , fcqucrctur quod concubinatus efletmatri-
baturauttorit.itcpriixipaliumgl.jflitoriim vtnufqueiuri;.Ioan fcuronicusgloflatordecrcti, inc.ip. lus naturale.dift.
inoiuum,
gcncrahs fumpta cx impcrfcctionc ve.le. q mhil ad pcrfcctii adduxit.vtad Heb./.vndcmatrimoniu vc.lc.taquam imperfeitu cratdiflblubile.nouc; vcrolcgisquia pcifeiftii, uidiflolubilc. Alia vcroratio magii fjpccialij , prout iuprim fetot.art.^. inrcfponlionc j.argumSti.Mitriropniu fuft cundz.q tn vc.lc.prout crat ofriciu naturz,non autc prout cft facramcnttl 1 t Toro.5.
efle duplex.
1
Vna
w $
A
Gloord.&NicoIaideLyra.
& ecclelixqux nondu era
fifti.vnde in
uiora
.'
328
D
.
coniunrtionts Chrifti
Vidcamqs
,
ve.le.dabaturlihellus repttdij,cpetkcontra ftrfi i6ne,nonaut in no.lc. quidem ronem idem fanclus doclor araplms \ f defriabcniamairtclararefupcr^.d.ft. { :.in pnmam q.vbidicif cp hniroro fecundumtrinionij,f.proles,'idcs facfificompetunt
tertioconcordet
infuper quomodo iHud primtim diiftum cum Nam primum dirtum vuic traditioncm libclli
Quam
torcillicitamprxterquam
mcaluf >rnicationis
,
In tcrtio aut di-
clo dicit ipfam non folum (imp'iuter licitam
&
mandatam quod tamcn

,
nullibi le r',itur
fed cxprefle a deo imo rotunda litcra htc
liomuu fccunduro prolis compcttt j)liceuiioiicm.Nam vndc procreatio&cdacatio prohs toiseft naturamfuigencris, aialibus, vt in S.lith Bonum aut fidci qood tcquit if ad congrua
bonum
contradictt
vobi^
quiadicirurhic praîvrdtt
i i
M<yf
t,
&c
mioriis vefld permifit
Et idem tanquam minus malu permittitur ex
coicationcm operuquxfunt necetfaxia in vita humanacopent bominifecundum naturam fux Ipecici. f.tnquantum homo, Bonun jut facricompctit homini inquantU eftCathohcus & hoc
coniuncuoncm ecclcilx.Ex quibus concludit.cp plutalitas vxorum nec tolht nec impedit primii tinem,cu vnus vir fuliiciat plunbus vxonbus fe-
quantum apud
fidcles,quia figmficat
Chrift..
&
canonc prui!egia,fupra allcg.ito. Nuhuautem nialutn lecegeneralitcr praecipitur. Et duogeneraftcr propter prc*ceptufactii Abr.ihx depccifionc filij. quod nonerat reg'ilare,uccgencrale fed adtentSdu lingulare Sn#iliter& prarceptii latfi Ofecprout
1
patet in Jocis
fu.is.
Simihtcr
&
fccundii
d;c"tii
Burg falfumeft&
cundandis,cc educandis fi ijs ex cis natis, fcd lecundu fincm qui eltfi.ics.ctli nontotaliter toMit multum tn ;mpcdit,eoq> non faolcpot eflcpa< mfimilia , vbi vni viroplures vxoresiun /utur,
(
contra literam euangcli) piacfcntem, in qua Chriftm mdiflolub.litatem matrimoni| fubeuatigelioprob.it pcnndiflolubilitate eiuidem fub lcge naiiirar,t|ux fuit pcr Adam infpiranre deo pro mulgata , d.cit cnim tentantibus 1 hariu-cis. j^w<a < ui fecit hominern ab unt.o, m.tfiu:u<n fam.nam fcctt eos , dixit ,propter hoc d mitte' horno patren, mattl adb<trcbitvxon fu.t,& eruntduo
lita j
ibtdcm decla.rat.Tertra aut nnem,fctlicet,facramentu pluravxoru total rer tollit,eo q, fii ut Chriftus eft vnus.ita vna ec
&
&
&
&
in Catne
vna , itaque tam non fnnt duo fcd vnacaro
.(Itdodergo
Deut
clefia.
Contra l.-gem nutur;,niii mc)u
mtum matrimonium cft Ijwamen tum quod folum eft apud fidcles Catliolicos. De hac materia ple
niushabctur fapra Detit.z
Exquibus
patctfatis, cp
diflolubilitasmatrimonijnon
eft
ADDITIO
.
\.
in add.tionc i.videibi.
I
nifiquod matriinonii infeDarabilitasfub legc euangclica canonicaortura lubetex 1n.eparab1lit.1tc fub lege naturx per Chrifturn hic aIicgata?Vncflc falfum jcjua ineare dcpitet etiam quartum diftum
fcpaiet
coivunxit
homonon
Quid
planius
&
r.
(dequa fermo)
In eod.
caty.
vbi dicitur in poftilia
Et fic patet qnodl-tcra buius

eorii
gcm
naturae
&
euangelica & canonica fe fundant fuper lcmatrimoni) inftitutionem pnraati3m.

lex
Burg.
yprfn prxdiff. dfctl-ua.&c. Litcra huius verfus pre. fuppofito vero intelletu
politis,
qux tra
fedplanefonat dumeftprout ibidemfuic dicluquodnullo modo licebat in ve. Teft.rcpud:arc vxorcm nifi propter turpitudinem fornicanonis, prout veritas literx ibidem teftatur , tatnen fecundii Pharifaici
dutiturcirca libellQ rcpudij, fupra Deut.14. in additionibus ibi noneftdcfeftiua veritate.Adquod fcien
S'c& tertiumdtdtumfalfum cft& repugnans pnmo.vtfupra ofteniumcft. Quutum autcmdiclum de mre naturxprKnxuo coiomm aniinali clt conficlum quia nullu tale ms repentur in
,
ius fumptum in fua roavocalia cxtendi probat Gratianus au ftoritate beati llido. >. Ii,:ym. diccntis. lusgencralcnomen eft,
fcnpturis facris
ncquccinonibus.
Nam
xima gcneralitate folum ad

lex autera luris
eft
fpccies. Jus
dodtrtnaqui fxpemandata Dei irntabat propter fuasfalfastraditiones vt fupra cap. 15. ex mukis alij, caulis licererepudium
aflcrebant, etiam profolobbifo voluutaus viri. Cuiusdodrmx f iltitatcm Chriftus oftendit in hoc loco di. Dho autcm vobh quod aliam duquicunque iimtferit vxorcm fnam nifi dh fytnicatiokem x rit,mmcbatMr. Exqnotnanifeffc habcf aconu-anofenfu,quod qut dimiferit vxorcm fuamob fornicationem etiamfi aliam duxent.non mcccliatur.quod eft vtru.eocp libellus repudijex cau-
ne autem iuslegibus
iuftitia
& monbusconftat Nuncautcm luftum &

. .
autcm diclum.qma luftum cft.Om
ad fola rationabilia pertincnt
Hoc autem ms generahf-
&
fime acccptum vbi fiipra,diftma;uitur iniusnaturalegcntium& ciuile.Iusnaturalediciiurcootnninationi.folaautemrationabilia per nationes diiimguuiuur,& idco coc,cjuia \ bique cx inftinctu naturx eft,non conftitutionc abqua,vt maris & feminz coniunclo, libero?u (uccttlio, pucrorum cducatio.coisoniniu poffcllio, & omnium vnalibeitas.acquiiitiocorum quxccclo terra manque capiuntur,dcpoliti vcl commodati re(titurio,vioIentiaj hoc & quid limilc huic cft nunquam inmper vtro repultio,& naturalc xquumquc hf.Hxc mquani omniamris nattumfed
ii ,
'ege dcterminara,fcilicet, fornicatione,Iicitus erar, rt patct fupra 111 additionibus fupradiftis/ûod aut fubditur.f di' /fjm d*\crit ,machitw ,mretti*itUT plancdeilla de qua qu
i
fa lc gitima
immed:atc antc
loquitur,fcilicct,dc dimiiTa
,
talisenimdimilintiullaeft
vxorislicdimtflxcG viropriori & percofeduccns mcechatur,vndeprxfuppofita verita qucnsfecuJaseam
& licmaner vinculti
qmacontra formamin
non ob fornicatione, lege datam
maris
turahs portiones,folis ration,il)i!ibusconucniut.Coniunclioaut & fi^minx in irrationabilibus noti eft fecundum ius natu-
rale, fed
fecundum mftinclum naturx Ahud

.
cft
enim dicere de
ficut inferius
iure naturali
& de iniimc>u naturah.quia
le
habet
tenonoportetfupplerenec mterponerealiqua niufoluilla qu? ex lil cra plano fcn ru accepta intellipjcnda funt.Iilod etiam quod PofM.dicit q> e ade idiie vxor dnriifia ab altcro viro no pot duci,li cut nec vinadimiucs vin p6rducercalrcra,qantqualifertranet cu'G ma'rimonij cx vt dicit, mamfcitu cft veritatem vtraq; parte
&
fupenus.Na omne ius natmale cft lnftincfus naturalis,
e conuerfo; quia alias irrationabilia fed etiam ad
no extcndcreur lusnaturnlenon folumad

lcd
infentibilia,quia inltinitusnaturalis
non obtmerc fecundu leeem vcterem fecundu qu5

jrum
tatc
fiiit licita
pûraliras
vxo
ab appetitu naturali non vidctur diftingui.Ius igitur naturale fic diitinctum ab a'ijs , primatum obtinet & tenxporc & digmtate. C^pit.n ab exordio naturx ronabilis,ncc tpcvanatur,fcd immu
tabilc pcrmanct,vt df ^.diit.c. i.Fmgft igif Bur.talc ius naturale primxuii,imo impropnjtfimc diccrtf ius mxta prxdidfa.idcirco
feu
K E P
Ltl
permifla.nunquamautcm pluralitas vtrorum. A. ln cap.i 9. vbi Poftillator dicit de indiuifibili-
Poftillator.m re ligam ficlii
matnmonij Burg.hoc licut Dcut.^4 .grandem ficit contra. commotioncm adquam lcdandamclanonmodo
Burg.hic& Deut.24 intercctcra ditta.Primudi111
vc.lc nofnitliciiii dimitterevyoremjn/Jproêr fxnica 1. i.i.Hocdicluhabcf 111 fua digrcllione Dcnt.i^.Sccun d.un d cln eft.Indiflblubilitas matnmonij folu pertinetad lege euingelj Te.riQ di&fi darelibellumreptidii in ve.k.nonfolurn lint Ik 'I u fed ctiam fait diuinum pracceptu.Qtiartum diiiii etus, quodiu^ nifur* m cj lodifponif de tndiuilibilitatematrimonij
1
^tu
ciuscj u>d
falfumimponit polhllatoi q, ita acccperir ius 111 propohto.Et qa fund.imcntu Btir falium cll.romirumfa fx funtcoclulioncs fu^ in eo fundat e.Prima naq; coctufiofundaf fuper fuoficlo turc na turali,& feciida coclulio, l.cp matrimoniu cft de mrc gcntifi, fed non indiuilibilitas.Nam ex iuera cuangelij macrimoniu eft a pri ma inftitutione naturx ronahs qux ius genriii longe prxcetiit. Sed ncc tcrtia conclulio eit vera , quo ad lioc cp ex mrc ciuili non
i
eft
,!
'i
n
il
nrcl'ig tur
11
j
dcmreexp:e!i jineuangelio &iUrccanonico
& rcpudiis, 6c in vc.Tcft.fimilitcriqux media non probant bcne

illas
matrimoniii lndiuilibiie.Ntc quarta conclulio.quc; dux innitunf eide medio, videlicet, quia in mrc ciuili tractat dc diuortijs
cocluiioncs,
ipfu
-iitc.
1
turaleq 10
cft
com nuacomm
Cijiinfumdiclunciuscftralc.aliquvUeftiusnaanimali ,& hocdicif prf>prieius
narurale. S.c quoq-ie dicit poftMlatorcm acceprTe lusnaturale eflfcde inrenaturx, cjuod qtia |.i dn it uid uuib liratem
Burg. Ex quibus certasconrluiones.qu.t cjuia prolixae funt habcanturproinfcrtis. qui etiam tangentut inpcrtr,iclationeifti.usdigreHionis.
virletur
tamcn non
coniugu
na etli diuortiu in lege permitTum cft pp maius vitandu ex hoc arguerc igit matrimoniu eft diuihbile,cofequctiano valet.ncc formalitcr ncc]cgaIiter.N6forraaiiter,qa arguitafeciiduqud ad limpliciter.Sicut arguercf ; Antichriftus
ma
ii
vcrum,
vt dicit
diclis elicic
eft lcf
permdliuc cns,eft :gif ens,ficut m propolito.Ncc lcgalitcr vaconfequcntia.Non.n.fequif Lex apud legiQatorc noneft ne-
Qoantfi
id
iftamra.iteriam
pnmo vidSdS de vcntatc &cone-
xionedift.uii Bur S;cu lorcfpcindcbl ad rationrs eiulilc facftas cotrapofl II itorcui.Q*oad primii dicliiBur.vidcf ftlfum, quia
ccflana,iif non eftneccflaria. SivScJcxqnxcunqj no ligat Dci quin pollitvelmutareveldi(pcnfare,llatin lege eflc folida in fc. Sicut ncceilarioigmscihdus cft &calcfaftiuus matcna debira
ve.le.nonfolu propterlof Ricationem fcd ctiam proptcr quamcunque fcdtfatem patet hoc Dcut. 24. Voi dicit. Si acccperit hmo vx.iretn <(? non ir.uencrit g'& ttdm ante oc 4>\ ciusprr aliqu-tmfcedit .tcm, frribct libcllnm repuiy.
)
d.uc
libcllu
/cmH.
fuir
pcrmiflum
in
approx'mar,n6tn lequif infornacctriupueroru nofuitcalcfact.uusigif nofuit calefacfiuus. Itacft de matrimonioq cxcauiisinlitora cxpreliis Deut.J^ fuerat 116 tn lcquitur, feparabile, non cit mdiuiiibile.Iura aut quc dit ut de diuortiis &repu igitur diis, &:. non probantroatnmonii diuilibilitate.quia nertinet ad
illegitime cotraclii matrimOntu, cp 116 meref dici matnmon u, q, it de fua f >rm ili ratione eft coniunctio legitiroarii perfonarum
tJrr.Probjf etiampcrcannncm pnmlegia dift.4 vbi d'Citurquod quzdam permrtuntur vt iicita vt pctcrc pr.Tmium,quc.dam aiit pcrflaiuaiitar vt llbctta ,'ficot darc libcllum rcpudq nc tiant grauiora.
&
qaa iuraaluer de repudus
&
diuortiis fcntiiciu, cifcnt aboleda
tanquam
V-9
A
3ura;.cj> ]io
Macthan
&
litera per Cbriftu aliegaf. vera, tnnonadintcnttonc. pnmo matnmonium cx
fe
Cap. XIX.
&
ponderat,quamuis modicum
$0
D
&
hu-
co fbna.qcf hicin taoqua naturali nnn
Quintaautconduliaquauisin
quod loquiitur non de lure fed inftmdlu naturali, fednec fic cft comundio t]!a facramerum & raarrimonium ficut tcxttii accipit,
adultcna quia tahsconiuncltio fe extendit ad irrationabilia cxtera peccata, de quibus vadtt argumentum Burg. quod valde
valcat. [n declarationeautcm
gclmm
videlcet ortginaliter euange habeat fnam indiuilibilitatem,nam ficut fupra dictu eft euan & canones quo ad id fe referut ad legem naturalem per
hic allegata.Ex his patet falfitas concluflouij per
Chnftum
Bm>
coileclar ex illis
quinque mcptis concJufionibus,

intelligi
Ncc valet refponfioBurg. adargm

neallegatain pofhl.iri
gelica trh.
vt patcr. poftil.cum dicudiflinitio-
,ius;nualidiargumcnriBurg. pon.ttriainopinabiiia.priniiim.cp^ngen^r,^ infhnftus naturnlis cft a iurc naturar, fecundum quod ratio natu nit fiic triain
rahs
eft a
iure genr mm, tertium.quod
matrimonium
cft
qualitas opinabilia.
dcberedecoiunitisin legecyan
iuitificarjua. coitus
,&
hoc a>urc genrhim propter confenfum.
Huius
oi lege confona legi naturali ptimcua; telligi inftitutae in cxordioronaliscreaturae. Diuortiiiaut&: reptidium lulta
rnfionis falfitasoftenfaeft fupra,
immodet
a
;n-
&
&
Deo
Primum autem vidctur irration;ibiJe.Nam ius naturale fequitur inftuictum nature,noncuiufcunc|ue,fedrationabilisnaturar,n5 eft a lure naturali jgitur inftinclus ille ratione,& eius reftodidtamine.Non 'ghiir nqturalis ratioeft a iure gcntium, quia diclamS teitx rationis prxcetlir & gcntcs ius gentium. Sic& tertium ditlum non videi ur verum.Ciuamuis cnim coitus tit ex.inftinclu, naturae.tamen non cx lege natura: fic omnis ef-
mtelligcnda funt permilfiue ex quibusnon fequitdiuflibilitas tjifi per accidens, vt praedi&u eft & fecundu quid. Et ad hoc ten-
&
fecundaTefponfioqua datBurg.adidemargrh. quia dicit quod illa dithnitio tenet duranrc matrimonio,fed diuortio fa
dere vf
genera|iter,quia
fccundum pcrmiflionem iunum non tenet, vnde patet quod inftantia Burg. ad diffinitionem matrimonij eft fecundum quid,
Cto
fet
la.
iu[lus\:ordinatus,& tuucnon efTentadulteria &cstera
ma
Nec valet dirfercntia legis no.
& ve. quam affignat
ea ftterat verii ad hocquia qoauis vctus lcx/uit imperfecla,cfi matrimonifj de fuinatur.t& inrtitutioncinfolubihquispp nialitiam coru qui crant lub lege', non a5t pp ipfius lcgis imperfcctionera diuortiii permittebatur fcciidu pnus dictii.Nec ex hoc det dici matrimoniu folubile nili fccuiulu quid, f.folutione per3B
Burg.quo
praecepitquaefinc coitupernatura fierj non poteft, hic rationalem dcdir ordinem per inftitutionem roatrimon' j,quam inftitutionem hic Chriftus allegauit.Si igitur coitus cadit fub Dei prarcepto prccipientis non
Qui igiturgenerationem
generationcm
fuit
dc
fc malus,fic
nec hodieeft
rwaliis, Iuft,
ficatioigiturmatri.
Deo non fuifle comunctam, quia vetus Teft. frequerer oltendit fynagogam Dco defponfatam,que defponfarioeltin vna fponr ia vfqj adnoutinmu iuftu, Cuiecclcfise totali Chriftus vtfpon-
mifla.Ncc valetquod Burg.de S Tho.adducitquod videlicet in vc.Iege. ideo rcpudiu erat licitu.qutamatrimoniu protuncfmt in omciu.non aur erat facraroentu fignihcatiuum coniunctionis Chrifti & ecclehx, qua? nondu eranr, falfum eft n.in vcteri lege ercieiiam (qux ab Abel iufto fecundu bcatu Gregoriu) incipit
coitum,fed eius vftim,vfus aQc irratio nabiium non potcftefle dcordinatu* , quiaillaagunt fecundum impetum naturae.Natura aurem noporot laudcm ncc
vitupenti,
monij non
refpicit direcle
Rationabiliaautagunt fecundumproh^refia)& elccTionc qua* poflunt dcordinan.Illi autem conuenienter dattir ordo per matnmonium, non ad luftificandum coitum qui ex inftui.T u natu^ r bonuseft,& per Deum n t andatus,fed ad prolubendum abu-
fum
qfactusfuiflet
& fierct.nifi lex matnmonialisintcruenirer.
fus fccundii dcitatem ab initio coniunftus e(t,cuiufque coniunctioindflolubiliseft vfq;adconfuinmationem fecuh Matth vlf.
Et ita oportet S. Th >.& Burg. fen tre, roli vclint crronec d'cere cu HelyndioChrirtuaute Mariamnon fuifle. Chriitus n.ctfi ex temporecrtfattus homo.arternalitcrtnfuit Chnftus quia apatre vnttus, non vnftionc vt dicit per vnetionem, fed vt
lignilicat
Barg.facitcircaDeut.24 di coquod!exnaturxfatiscxprimitmatrimonijindifTjlubihtatctn^ prouc hic a Chrifto illcgi:ur,non igitiir oportmt 11) lcge Mofaica dc huiufmodi finsrulare mandatum darc. Ad fecundu dico, q, Deus pr.ccipiendo dationem IibelIi,non dat modii repudiandi fed dat modumtemperandi
per confcqucns dat magis
Adprimum argumentumqpod
mo fum tmpcdicndidimilfi jnem.
psrvinaxoa.ii
Ett.n.Deus vngcns ficut ert lumc,& iicut filius eft lumen de lumincita eft vngens ab vngcnte.fententiaeft Hli.i t.detrinitatcpropemed um. Itcm fecundum fan.'tu dottorem & magilhii in 4. matrimoniii fuit fa
.
vngendi per generationem coicationem
Adtcrtium dico, quod quantumcunquc fiarrepudium Cc-t,r. per manet vinculum, ied quod in veten lege
poft repudiu per-j mittebatur vterq; nubcre aIteri,thocfuitad vit.mdum mimsma luno.Hcpudium enim pcrmittebatur ad vitandum vxoricidium.
cramentuantcpcccatu.igitu al cuus iacri re, lignri,& non nili coniundtionis Dei ad aroma tuftim quac cft ecclelii , vel in ecclejia fuit ab exordio ronalis creat urae Iponfus &
Aheri nuberepcrmirtebaturneremanerct odiym& vitaretur iuftitia enim legu naruhr & euan"-ch; qu.imuis vidcatur vmculum rump! non tamen rumpuurctiam faclo
incontincntia,Dc
,
/
'
mar rimoniii, non deticit eiusfacrumlignum prout fanftus Tho.diX't& Bur. Sic igitur patct di&a Ba> g non h^bereconnextone nec ventate. Quantuadfccuiidu irticuliireft.it rndcre argumentts Burg.
,
& corum coniumftio
fponfa myftica,
quado
igitur inlt
tutum
fuit
diuortioincafufornicationisna pcrmitlip dc nubendoper eageliQcorrcclaeft,pmitfi6aur ded uortiomaiiet ica-iuforuicationis,fed dla no toli>t vincuiu, quia feparationc lcîtima ficta neu tcr nuberc potfinemccchia , vt df litcrahic,& itafuitin vcre
1f '
''/'
ri
factis cotra
lcge de luftifia, fccus fuit de permiliione cx caulis faepe dictis,
pofhllat
re fed
pr,euotandu
q>
f.ictu
Burg.fundatur
fuperfilfa
imaginanone. Imagniatur.n..}, quia rjlibellumrepudi/, cj, ergo pratcepiliet diuortiii. Sedhocfalfum eft, nam hbellum prarcepit dare.non limplicirer fed ex fuppofitionevtfuppolitoquodquishabeatodiiicontra vxorem,& voluenteam repudiare.det ilh libcllu.Non igiturinhocconditionato prarc-pr > datur modus dimirtedi vxorcm, fcd datur ro.cdus temperandi turorcm & ita Chr ftjs inhocrcfpondet Phanfxis propjnentibus fallacnm fctuudiiplures :nterrogationes,vt vni
dcentibus dimitterc Cîid crgo ma Jauit Moyfes dare iibeliu Sed drislefus hanc muitiplice qonem dittinxit taciteconcedcns, <f Moyfes bene mandamt darchbellii.fed negauir quod Moylesmadauirdimitterevxorc vnde dixit ad illaparte qonis
fes.adcordis veftn
Deus
pccpit da-
quartuaffumptunegafjVidelicetqjrepudiiifit dcexprefvalet, cjuianon fequif: Dcus pcepitdarclibcllu, crgopccpitrcpudiu, ticut patet ex diftis. ht cum poftillatorrndctronibusalteriusopinionis, Buro- replicar, fednihilconcludit Cum.n arguif, oplicur pfuraliras vxoninon
Ad
fomadatoDei.Probatioautnon
fuitinveteri lcgetllicita.fic
116 cft timile,
vxorii
tlt
bonu
&
fttit licua & fanfta patnbus fanclis.Secus eft f(e> repudioquodconceffum cftppmaius malum vitandum, hoc tn, minusmalu, non facittorc licuu.Ibireplicat Bur. penllud Apo-
neque repudiu.Riidetpoftillator ip quia plurahtas vxorii non fuit prohibira.nec vnit>s de lege naturot (icut infeparabihtas , & ideo pp mr.ius
pluralitas
fka\\.Jônfuntfaciend'nriiilavteufniantbona t c\\x3\\ habcre plurcs
Moy-,
duriciam permilit d.mittercvxorem,ab initio aut iic non fuir. Glof.mterii.timilitcr & 111 arg.& eft beati Hiero. Mnvfespermilit non Deus quiacontralcgero naturalcm. Harc
tatur rnfioChrilti. Lt hoc clt
m glo.fparlim,& magiltro lib.^.circa hanc tnateria.Sic mtcrprequod beatus Aug. de fermane dni
vult.
an monte
d am temeraria
1
Non inquit qui pratcepit dare hbelti, prxcepit vt vxor dimittatur.fed qm difniient ,tnquit,det hbelium vt iracunproijcicndi
pp maius bonu debcret cde roalu. quod fiifum eft. Sed adhuc rcplicans Burg. arguit lic Ptural tas viroru elt mala quia contra legem naturat.igitur plurahtai vxoru bona, cofcquentia iftam negat Scotns circa 4. dift. j2.inqua7.de bigamia. Sed quod inctdcntaliter dicit Burg. quod in repudio non permittitur i\\quod malum.hoc redarguit hir plcna lifcra,vide eam benc.
vxorcs
, j
Scd&Bur
hiccalumniat
cxcmphipoftil.quod ponitde
.
aialir
\xorem libelli coaclio tcmpc;arct. crhocadargumenta.t pumoad glo.Ioannis.Tcutonici & Accurlij dico,c^ vbi glo.dircfte vadit cotra tcxtu fequrnda cft litera,&
busbruusqu oruconmnetioin pirtccx: ii noin toto manu.iucit advidendu in(eparabilitat( m|matnmonij Quod excmpiu ctli non lit intotolimile,iionigiturcalumiuandcbcr,iiuia
cxempla non fernpercurruiit quatuor pcdibus, prout pa tcf lup.Ofec i.&int. Mar.26.ih additione Burg.& patet totum, ]> vwfcap.vbi dicif ur. Qjirun/ue dimiferil vxorrmyrc-yoCuAi
&. limilitudincs
non
gl. fpernenda.nifi eft hic. (ûod aiit
habcret euidcntc probationc qualiter glo. corrumpat literam patct, qnia vt dicit
naturali eftconiunclio
Burg.lirera het q>
demre
mans& f^min^
quamatrimoniuappellamus.Glo.coniunftiocorporu^nonaniwu,vtallegatBurg.Talisaai glo.deltruit textu,quiaconiunctiocorporulineconiiinelioneanimorii np eft matnmomuquia Itat veru matnrnomu tineconiuiittione orporu Sr.n ct coniun tl onc corporueflc Itne îatriônio, cja inituproadultcno&c. M.ilcisjruf glofTiturconianaiomatrimonialis.dccndocacon
tordicit verfuroilltifupplendum, quiaoratiodefcftiua eit Bur. cffe dic:c cum . veruro lit to-
tum quod ipfc
planc intelligendu Suppofito quod per fuas digrcffioncs hic & Deuter.2.4. difTcruit,
fedfuppofitumnoncedir,igi'urnccreliquum.Scdquodobijcit
contra poftillatorem de lure viri vxons quo ad poiie nu T pari l>crcaltn,al!eganscaufamdiucrfitatis, qtiiapluralitas vxormn fuit ui vcteri Tefto hcira non autcm virorum , non valctproptej; vidc ibi Scotum loco fupra fupcrius dicla
&
iunaioncm corpotu tantu.Alij volentci
fafuarc gloflas
dcunr ,
&
allcgato.
quod
Tom.j.
331
Glof.ord.&NicolaideLyra.
C A
P.
33*
>
X.
Oflcndic perparabola, quiaprimieruntnouifnouiflimi pnmi.Parer ifte familias coditot noflcr Slmilerflre. fimi,&: habct vinca,vn:tierl.ilcecclefi.im, qiuuab Abcl vfq; eft,qui ad vitimu cleclfi 9111 in Bnc nafcituius cft qtiotquot fanctos
protulit,tot pajmices milit, Hicp.iccrcxiit ad cxcolendam vinea
dc pi-.rdic.itorcs nd plantandam ecclefiam jnuitare. c Couu-uiivu: Ideft, confirnuTapromiflfionequod ad ima gincm Dei rcformandi eilencfi cixlciiam ardificando man
dacis dccalogi infiftcrenr.
BfJau, Hicrouy. Denarius
ijibcr
imaginem
rcgis qui
C A
V T XX.
Ttzknt ecrlcrTtt
lim
prodeccmnum
nuscopucabat. Quan-.
Viti iurtomm.
manehora rcrcia.fcxvndecima ta nona

opcr.iiios
Exj>onit per fimile.
conduxic a
Imiletcltrcgnu cclorum hornim patri fatcrfamili.i

minus iubditoiin domo.
loplusaliqtiisinciiltu ccclcliarlaborac deca-
conditon, .|ufj>olG<ift clrrtos in iimndtuvt do
lpgimandatisinfi
<lo,taco plus informat"'
,
miidi Hutiis inirio vf-
aderu3ucad fiddium ple icndam bem prcdtcatores mic tcrenon defiftit.

fiiicm,
"^Sj
familias, qui cxijc t pi *.

. .
imo manc conr
duccrc opcranos in vineam iuam.con
inimagmcrcgis Dei. Predicacores func ope i-rûicicoresiuncope

ftpj.oria yauiquifqtw
ucmione auccm
Prima
liora al>
facta
cum
<Jum
fi
a
t eniai.
Simile
cfl
re
Non
to1
Adam.vfque ad Noe.
opcrarijs
<krecta inbo-
A.Noe vfque*ad Abraham.
no opere pcrfiftic.M a
nehora ccrcia, fexta &: nona antiquu.s Sc He-braicus
tl dilucy
\
I
,
homini folum, fed
cincgocio ab homine gefto, ckin iimilitus

iimilitcr. *
^
Ite&vosinvineam
Qwifi venales.fi quis dipne emere
cx dcnariot diurno, mifit eosinvineam fuam Et cgreflus circa horam

.
veilct, a
bono ramen opcre
ceflantes.
popuiu; qui ficoluis

n
,
tertiam, vidit alios ftantcs in ford ociofos,
&
dixit i\lis:
"dcrcctaDcum
eleiftis
Homo
Chryfoftomus.
mcam,&
ad vodeci,
quod
t iuftum fucrit
a
dabo
Moyfem* "
Mmh.
vobis.Uli autem abicrunt. Itcrum autem cxiit circa fext^m m &cerra quafi vna cft - . , infenoru domtis familia aucemcekftium cerreflrium, L ra ce.-tia,adolefceua, creacurarum Vinca atttc eius iuftitia eft tn qua diuerf^ fpequ, A lifol m akfi ^nt. Sexta m. ,cntu ,cum plemtudo rob. ons cies iuftitiarum polita.- funt,quafi vites, puta manfuetudo, folldaf N 5 na fcncdlls qfl [olL calor S virtiues.quxomnes g-.neraliccr caftitaspatientia,cxtcr.cc(; :tat.sdefccdicVndec.ma,decrepitaa.tas.ruomn bus h.s aliqu. ad bonaiD. vt iuflitiaappellantur:homiues autem vinea: cultores ponunCam perducuntJ.Q,i fib. viuit vc o :,ofus tur.Deus enim iuftitiam fuam deditin fenfibus noftris,non r. redargutmr.Q.ui. ^. vfquc ad vltlman TCatern din r re . ccc ci d.citur propter fuam vtilitatem fed propter noftram Scitote ergo ,d eft, vcl vltimis ref ip.fci.e. kicfans, c iijoro. ^jw* quiamercenarij fumuscondudti.Sicutcrgonerriocoducic Or.gcnes. Forumauremeftquicquid cxtravimerrenanum, vc hoc folum faciac quod maducac,fic nos no folum vocati fumus a Chrifto, vt hax folum operemur, * -hiyf;of.lnhoc.n.mundo vendendo cmendo v.ufic Ho ad noftru pcrtinenc vfum, fcd ad gloriam Dei. Ec ficuc ncaunc ns in qi Cf f qua: 5 ]oi fi- audc m f a cientcs,vita fuam fofl cnmercenanus prius afpicit opus ftntm , cleinde quocidianum autem funt peccatores.Ilh entm motrui dtcunf. tn^t.ytiofi Ut.ofus autem efl, qui opus Dei non cibum, fic 6c nosprimum debemus afpiccre , qux ad gloria opcratur.Vis ci vc 110 Dei percinenc , deindc qux ad noftram vtilitacem Ec ficut eife otiofus non aliena de tuis des, Sc operac cs tollas, mercenarius totam diem circa Dommi opus impcndit, vnf in vinca Domini miicncordia; Vbi vitemcolens. auccm horamcircafuum cibum,fic&:nosomne ccmpj$ f Etquod>&c. jf Chryfoft.Solis primis conuenit fpecialitcr vita: noftrat debemus impendcre circa dare denanum,alios aiit fub gloriam Dei, mrJ(ji. lncertopaiio conduxit,dicens. cam aucem parcem circa vfus noflros terrenos.Ec ficu^. mer mfltt m fuerir,dabo vobis. Sciensm. Dns q uia pra;uaricatusjluod ccnariuscadie qua opus non feceric , erubefcic incrare dofucrat Adam,& oes poftmodu in diluuiocrant
r<
, :
patcrfamilias , Chriflus cft, cuicceli
Ab Abraham
vfque ad
&
m.agcntilesvocanttir. Poftuntetiamdiucrficates horarum vnt quoq; notari pc-r m<y
IOi
H*n
&
&
&
^&
101!
>
&
<
fi
mum & peterc pancm,quomodo tu non confunderis intra
re in ecclefiam,&:ftarcanceconfpccl:um Dei,quandonihil
tum fecit padtum ad
eu,
ncquando
boni tn confpc&u Dei geffifti ? b T/imo ma. Manifcftc cepit a primo iufto arccrna merce-
iuftitiam,quia nefciebatqu* autcmnon,fccitpacT:um, q U j a tanturu paratus cfttctnbue re , quantum merccnarij iccipcre non iperabant.
perituri,cerdicat, ideo fe iwglexifle prarniia fueratrecepturus.iftis-
depta>
_
î
notiijji-
N
efl.
A V S D E LYfcA, A P. XX.
pralato-
dum ficut paterfamilias

5
fubditos in doroo.
Slmile ? !at.saut})r*c^tcrisvirtutib- 4S ru.Inpr

l.cntefle
Hic confcqucntcr Saluator dr^j yirtutcs
Qi extjt.
Iftc cxitus
non eft per loci mutationem
qua
uor.
dcbefIequatuor.f. feruoradcontinuelaborandumagro jominico.vigor adfcroar tyrio exponcndu pro gccgciibic6rj,ifl 0> humilitatis tcnoretia in ftatu alto.pietatis dulcorcoir.muc fubditis bcnefaciendo,pri niu tangiturm pntna partc c, fccu di ihi. Etafccndcns Ieflts tertium, Tune accefit ad am. quartu. Et illis.
,
cgredkntibus primum oftcndit in parabola illoru vinca qui -vocati funt ad operandii a manc vfquc ad vefpcrarn .Fx quo patct q, prarlati dcbent continne laboiarc pct doitnnam in ccclelia , dcbent ctiam opcrari
vltimum, quacaprimoiuftocolhgitur vfquc qni in fine mundi nafciturus eft, vt dicitGrcg. Operani nutcm funt doftorcs & praelati i Dco mifli ad culturam huiu^vmcr doctnnam.Primo ergo mane Deus patcr per pracdicationem operanos conduxit.qma a principio mundi vfq; ad Noe alicjuos fanftos,patrcs ad cruditionem hominum tmiiit , vidclicct Adam Scth & Enoch,& alios iuftos.
fuae bonitatis diffufionem in creatura fubiecla. Vinca ifta eft vni ucrfalis ecdefia, ad
fed per
&
4
re.
Conuc nt /o.Conuentio
ifta eft
promifllo vitx arternx pro Inbo

,
ibidhneinuidia&:mutua^mulationc,quodpaietpcrhocquia laborantcs murmurantcs hic rcprchendunf , prop. cr quod Nu. M, dicitquodcuIofuediceretMoyii, vtprohiberet Hcldad &
Quac quidc vtta xterna df denanus diurnus qui omnibus quia vita aeterna ent omnibus a
,
elt
arquabs
zqualis
Noe
6
Medad prQphctantcs in
i^CiÂmuUrispro mc
4c t
caltris,Moyfes rcdarguit ipfum diccns,

1
oum cft vocatio ad laboris exercitium.Sccundum ad recipicndu f txmiu lbi. Cum ferofatumeflet,Circaprimum crgodicitur.
Similc
ifl rc.
i Qjiis tnbttat vt omnis populus propbi tet, domintts cisjpiritumfuum f circa hoc dpo tanguntur. Pri Iguur
&
Hora tertiaintelligitur mundidifcurfusa tcmpore vfquead Abraham , in quoaliqui fanfti ad eruditioncm aliorum mifli funt a Deo,vt Noe, Sem, Heber, Thare & Abra5
parte finis.
Etcgref.
ham, &conlimiles.
Iterum. Horafexta fuit ab
id eft,ftatus ecclciiae
Iilc efi
mibtantis.
,
qua milTi funt A braham, Ifaac , & lacob, & 11. Patriarc. Hora nona a Moyfe vfq; ad Chnftum, vidclicct teropore lcîs.in quo
ad eruditioneropopulintiri
ces, regcs, propheta?,
Abraham vfqueadMoyftn
in
Homini.
Deus pater qui
ita
gubcrnat totum mun-
Moyfcs& & facerdotes.

'
ftint
Aaron,Iofuc,iudt.
dum
Cbci
M O R A
1
R.
&aliqui
ParabnJaiflade laborautibusin vincaparriffamilias, alias expofui litcraltter & moraliter, prout copctic comunitati fidcIium.Nuncautcm cam expnn.im proutcoStmileefi.
fpicitcomimit3tcmrc!igioforu,qiiiaitligiovineafpiiitiiabs c ft dni.vd quam vcnmnt aliqui in ptici itia quafi in mane, aliqui iniuucntutc quali horatertia a;tate virili aliqui canqua hora fcxta, cV ahqtii in fenccf utc taquarn hora nona
,
&
yinca: prqcuratorauteai cius pr.xfidcns 1IJ1 religioni,quialiquando tancumvcl plus honoris vclrecrc5tionisfacic vltimo venicntibus propter compaftioncm vci pcrfonarum rcuerentiam feu aliam, rationabilcmcaufam quancum primo vcnicntibus Ec al.quando coatingicqtioc( primo vcnicntes accipiunc indc occationcm murmurandi hccc iniufte,pt opter quod mcritoarguuntur a dommo.
.
in fcnio tanquam hoiv. Chriflus eft ,
vndccima.Dommuspiitcm
&:
MORA-
333
^
ij.
a.
Matth XI
vfq-,.
Cap.
cacur,cum in
,
XX.
illi
334
& murmuratio D
fcripturc
,
*A nouiffimis
,
Quia qui
tn
aduentu dni vocaci funt ad re

fed ftella
beatitudincotnnis inuidia
hic eft
A gnum
imtio
f-
fimeal!quataidicaceperucniunc,a?quales hisquiab
prorfus remoueda fic?Sed
mos diuin?
vt
cu
mundi ceperuncomnes quidem idem celii

in
1C -
dirferc a ftdla in claritatc.
quam Pctrum quando remuneran

tronc
tur fero venicntes
A nouiffimis incepic,dum pnus la paradifum incroduxit.Quia prius ali
demuhis incollctioneagat, <|uxdatantumquioufdjm de

illacollettione , 6c noncocicollectioni tribuac, Iuxcaillud PropheCar. Eduxit eos cumau .& a>g. Ecindc. Etind'X:teosin
a
AbAbraham vfquead Moyfem.
de corquia prius pore exeunt, quam

quiin pueritia voca
ti
bo vobis.
Illi
a
autem abierunt
c
Iteru
b
autem
cxiit
circafextam
vf jue ad finem inuHdi.
mo .cumcamcuilli q.deAegypto cxierunr, omnesprarter
pfil.t04.dl,
Ibid.77.f.
A Mo) fe ufque ad aduentum domirtt.
Ab aduentu domini
funt.
b
ieios
Et acchientcs.
Q.ma ^nciqui patres in infernum defcedcnces a gloria dila-
& nona horam,& fccit fimiliter. Circa vndecimam vcro *e& dixit xiit & inuenit aIio"s itantes, Quid hic ftatis coca
a
Per feipfim apuatutt.qui prms per patrcs innotuit.
Calcph&Iofuepro
pcerincredulitacem "horam
Gentilem populuin
bono opete torpentem.

*
fuamindefcrcopenerunc,quorumfil!J
in
illis
Omni tempore
pro falute laberare negligitis.
Vias
vitae
nemo
nobis prardicauir.
.
montcm fantliifi-
dic ocidfoDicunt ei,quia

Cum
nemo nos conduxir)icic illis

mundi
uel cuiusliber ueniflet.
Icc
cationisiduccissitc.
tinis
Fcaergo
&
de
priqiic fttcrk iu
Itu
quaficrgo poft,murmuratione
ti
,
funt
& vosin vineam meam.* Cum fcroautem fa&um effer,dicit

Parex.
mis
nes
accipientibus
dcnanum
JJ
F.liocui omniadedit
inmanus
b
.
Statueante tribunal tuum.
quidam&nonommurmuranc,qui tame poft accipmc,

Sicut flepe concin}
accipiccu
accipiut,
qui poff
longa mfer
a
dominus
a
vinea?
prdcurarori fuo
niccmporaad gaudia peruenerunt. Et

accipientes.
Vnicuique iccuudum opera fua prout
Voca operanos,& redde il-
gefsir.
Hi
func
lismeVcedem,incipiensanouiilimisvfque ad primos. a funt vocati.

Gccti!es,uel qui dectepiti
Cum
,
qunn
tis
[1
initio
nafcen
fe
veniflentcrgoquicirca vndecimam
a
horam venerant
niundi uocati lunt.
..
accc-
quod mulcido10 minoperlonga.cem

gic
ii
ccckiia? vocatis
Eand
m itermutem cuiu his cui ab

.
initio
poraicruictunc,alii
Idcli,luda:i.
:na
pra> ponebant,quaft populus Dei ab intcio mundij&tllic.ines qui pondus obler-
ex gentibus
perunt t fingulos denarios

arbitrati funt
,
Venientesautcm
,
&
aucem moxinprin13 cipiofujeconuerfio
a Digniorem locum tn regno.qui prius in'iobermctilo.
pnmi,
quod
a
plus eflenc accepturi

cla ritatis
nismaicyrio vclali
1*
b
c
Conformitatem
acceperunt
quomodoaddcnatranslaci
corporis Cluiiti.
.
14
5
.
auccm&ipfi
fingulosdenarios
,
JEcaccipientesmurmu
dicentcs
uacionum porcabac. Sed qui non venic

ioa-.
rabancaduerfus patremfamihas
Hi
nouiffimi
recspiendum funt.Quod audicmes qui diu
rmm
faperbos vc*:areiuftos, fcdhumilcspenirerccs cuimagis placet hutruiisconfcfsiomalorum quam fuperba gloriacio bor\oru,(ukid'X,^4mice non faciottbiimurni!. Non dolet quafi fraudati fua mercede, fcd(ritu inuidoru ) quod illi plus qua
quodalii fiacimad premiumtransfcrunt , ipfi autemtanco tepore in laborcdctinemur.de dilatione pramni quafi mur-
]aboraucrur,fcilicec J
merentur,acipiunt,& non tam

nihil vcl
fibi
murarevidentur.Poterieciamdicidemalis quiin principio quidem bon; fucrunt, lcd bonum quod inccperunt ad finc
,
minus
plus accipere,quam alios accipcic deiidcrant,quaii altcnus conforcio

ipfi
.
pra:mmm minuacur. Murmurabant aduerfts patremfamlias,d'.c:r,<es Hi nowffimi vua,&c. Qusncur , quomodo accipicnics murmuraffe dicancur,
nonperduxcrunt.Vnde,nonilliquidenanumacccperunr, fed ifti , quiin bonitate non pcrltiterunr, premio priuati murmuranc,quiadcnariocarcbant,qui m primipioboni ^p quoeciam pnncipiocum primis accipiencibus conhumcra
tur,fe promeruiile credidcranc.
#
,
Chry.
NICOLAVS
I
LYRA.
&
Circa vndecim.vero cxi\t.Va<xecinia hora inulligitur a tempo
Incipiens. Quia inprimitiua
ecclrfia gratia
ChriUi data eflgcn

tnfi-
tilibusqui vltimo venerant adfidem

delitate remancntibus.
re Chrifli vfque adfinem

cationemapofloloru.n
dicitur bic.
&
mundijn quogemiles vocati funt per prxdialiorum ecclefu do8orum y propttrboc
ludxispro maioriparte in
10
1 1
Cum
veniflcnt. Ide(i,gentiles.
X
J
Qmd hic fia.&c. Quia qui a principio mundi vfaue tunc labora
monbus neglexerant, quafi tota dieocioft flabant . Dicunc ci. Idefl.nulhs doclor , nullus ad nosinflrucnprophcta
t
Accepe.fin. Idefi,donumgrati& qu<s efl quxdam inchoatio
&
arra gloria.
rt in bunts
dm venit,quia lcx &p,opb

luruu
tfiliis Ifrael
datifuerunt,vt
illifpi cia-
lifantlitate fulgerent,ex qutbus
Cbrifiusfecundum carnem erat nafci
12 Venientes autem pri. Idesl , lud&i qui a principio lcgis data Deo femierant . 1 5 Arbitrati funt . Quia inprimitiua ecclefia credebant,quodplut dcberenthabere deCbriiti gratia vnde reputabant
gentiles indignot
linteii
&
ftc
& vos in vineam mcam .Interponitur h*c coniunUio coexambo-
gratia
Deijecudum quod dicitur îtl. 1 o.vbi Tetrus vidit

,
fub
mifium de ccelo
yolatilia
Pl<itiua,quiagentilcsIudAis adiunUi fnnt vt vnaecclefta

bus ficret.
Cum fero auccm fa&um effct. Hic defcribitur vocatio ad re

prsmium.Scro autem ab allquibus hic
dicitnrfinis
cipiendtttn
mundi,
tnqua vocabuntur iufli ad receptionemprxmii, vt habctur inf.z ,ca. 5 venicc bencdicti pa.mci.&crt-rf iltud quodfequitur videtur contradtcere.quod aliqui accipientes prxmium tremfamilias,quia nultus infine tt.undi
quo fignabatw incorporatiogentilium intra ciclcfia ferftdem&gratiam,fkutpatctcxliteraconfcquenti , quiaaDeo tniJJhscflTetrus ad prxdicandum CornclioCenturioni atusgentiti
& manduca.
&
quo erant animalia quadrnpcdia &ferpcntia immunda fecundum legem.Et diclum efi Tctro. Occide
in
in
&
&
murmurabant aduerfus pa pr&mium a tcrnum recepturus
bus,propter quod Tetro abominationem habente de manducatione im mundorum frcundum legem, in quo fignabatur ( vt dicia cii ) vocati
gentihu adfidem, diclum eflfibi a jYo.Qtiod Deus purificauit, tu necommune dixeris.Ef inf.co.c.di.xitTctrus Cornelio amicit
patrcs fanCit in limbo vfque ad paffionem CbnjUJcd bec refponfto non videtur conueniens ,quta murmuratoret hicdicuntur nequam.quoi non poteil dicide fanSiipatribus in limbo
? rm " qmfuflinuerunt
Deum,federitfuopra:miocontentut. otdquodrtfpondetbeatus Creg quod ifla murmitraiio non ifl atntd quam dilatto
tnurmurabiicontra
&
fuis..
Vos fcitisquoniamabominatio
fic
viroludxo con-
iungiautaccedercadalienigena,fcd mihi oftedit Deusne-
minem communem aut immundum diccre hominem.

1
exijtentibus&in fi e a raboU p Cl vcro electi. Ex
concluditurMvlU funt vocati,pau
adektlos
dicendum,quod ftro hic accipiturpro tcmporegraU,quod incfpit aChnslo,vnde Ioan.ub dicitur.Gram Sc veritas lefum
Et
tdeo
quo patcr,quod iHa parabula nonfolu extendit fe cuiufmodi fuht ilti qut tnfine mundireupitntpr&mium.
gentiles,& rib" o.dkitur ,quod prxdicante Tetro cccidit fpiritut maiorem,vnde fanBus fupcr cmnes qui audicbant vctbu vidclicetfupir Corpcini
îcl.
1
Acccpcrunt.
Idcsi,c'oftmitcm grat,am,ficut
&
amicof eius,quia vt ibid? dicitvr.Wccepcrimt fpiritum fanclu
figno
i J
vifibili,
aii) difciputi
i-nnimm
6
per
Et
fadta eft.<s~ idco
cii
dicitur.Cum fero
autem fa.cflet.
donum linguarum. ficut rcceperant apojioli qui erant ludxi in die Tenteco'iis. acc\. Sic.Quia ad literam >n primitiua ecclefia couerfi ludei
&
& m &
tdejt,cnm sempusgratu aduem/Jet.
murmurauetmt de hocquod conftmilisgratia ficbatgentibus ftcut
&
DlCltdommus. Idcjt,DcsTatrr.
Pr^curacon fuo .ldefl,bomim Chriflo,qui miffus cfi adprocura
tionemfalutishumanx.
ipfiSfVnde^ttl. 1 1 ,dicitur,quod ctt Tetrus redifset in lerufalchaptiirjt amicis eius difceptabat aducrfus iltu qui erat cx circuci $0 Cornelio dtcentci.Quarc communicaUi cum illis,qui habent prxputium, fione
&
merce s bene intefiîtur iratia, quia tfi quxdam tnchoatioglon*,cumgloria nonfit aiiud quam gratta confummata. Inci*
Voca ope. ///
manducafii cuitlis.Et ibid.6.a.dkitur.ln diebus
illis
cref.cte
nu
merodifcipuloriljfacKi eft
murmur Grarcoru aducrfus Hc1
bi&oSjeo^dclpiceretui miuiftcrioquotidiano viduceoru.
Tom.r.
At
Itf
t@ A
H>m.*j.iu Muiih
oportetca
33 *
D
* Chiyfoflomus.Nonaurem
func
qux in parabolis
fecundum totum quod dicirur inucftigarcfcd intcntio ncmproptci quam compofiftcft intclligire &: nihil vltra
Jciutari.Non crgoinducit h< c.vtofturfaralic.uoscfieinuidia morios,fi d vc c;fiendat hos cancopocicos honore , quod
Sc miiidiinn aliispcw terant gcncrarc,
a
Vcrc Iudei praua intcntionem habue Apofiolos genc;b.loqiii,vcfaluefierec rutqui prohibueriit

*An oculus tuus,&c.
d Sic crunt nouiffitni primi. Augli{tii)US.Idcft,Iuda.'idccipite verceiuur in caud.ur>,gences dc cauda in capucVn M< >y fcs in Dcutcron.v^(if na qui teom moratur,afcendet fupcr tc.Ule
crit in
caput,
&
tucris
Ideft.qui diu fub onete legi* fudauiinu,ffc longiera cirnij
tentimrma fuftinuimus,
,
Jf0|.]4fjm
ritintp,
tjliWi}
Jdem.Non
,
auu5
dc-i
vna hora fccerunt

Crnis.
b
& pares illos nobis

quod
proinifi
in
fccifti
qui pdrrauiPrimx hoif operario
dolcbant quali
fraudati
Quiapar crathominibuj murmurandi rauo.
caudam. Sed tame ncc oes primi nec omncs nouiffimi ad
de mcrcc-
dcfua, fedquiailli
amulius
uni eorumdi muspondusdiei&txftus? Atillerefpondens conformitaicmin nietm. Kcdda tibinifi dcbco. Nonenim
jcit.
numcrum
pcrcincnt.
*
3
d.
cleccorii.
quam me-
Amiccnon facio tibi iniuriam. Ndnne ex denario conuea
Chryfofiomus. H*
nouiiTimos, nouiffimos privcnouiffi-
rucrant,acccperant.
Gratia
eit
Sicenim dpkntinuidi , quando alteri

aliquidadditur.quafi cis fubtrahatur,ex quo patct qcf ex vaiDii.on
& milci icordia vt coscqualis & concorpQtalis tibi nat populus Gentilis.
,
B.cddo tibifocundum opus tuum.in icitaquc
iu ius
fum.
Aucideoprimosdi-
""
mea Uinc
paglorianafcifinui dia.Io.n.dolctcffe fecundus, quw Qeilderat efTe prior, a Huicnouifftmo.
ba
a
nifti
mecum
eTdile
Nonneell
vel poteitas, iudicis,
& vade Volo autem & quod tuum cft facere.vel mifericordiam cui vult iultitiam
ftimatum
nitetij.
&
cic effe
impendere.
f
7
S * 9
huicnouiiTimodareficut&tibi. t Autnonlicetmihiquod Inteatlo b

ijuaad
mos,non
mi
lnuidiaplenus,uimeanonplacet benignitas.
Sicurolieniuinclt.
digniores
,
fmc
L*d vc
quampnmi
volofacerc
ludari.
An oculus tuus nequam eft

a
quia ego bdnus

.
Qui
Centilcs,vcl qui maioris vtdentut meriti.funt minoris,& e conueifo. confitcntut fe nofle Deum, faftis autcm negant.
coxquetur, St nuUa iit incer eos differen

'^Hiod
fum ?
d
ti
t Sic crunt ncuiflimi

Adridem.
#
Traa-io.in
Jrhtth.
Qrige. Forfican
aUCCm Ada? dicit, Amicc np facio tibi
non E ad fuperiores fanvero ele&i nt afcendens 15 pauci Iefus Icrofolymam affumpfit duodecim difcipulos fuos '4 ôspcrc.necfcdad ' * * lamux
Ad
icgnurn.
primi , a
& primi nouiftimi

b
10 tiatempuris caufr.
Mul-
U
1
aurcm
dicic, tMa
Sccundum fitumloci.
mnItivocati,&c.
cnim funt vocati
iniunam,nonnecx
denario couenifti mecum?colJe quod cuum eff, &: vade.Tuu huic nouifjimo dare eii falus , quod eft denarius , V olq autcm
1; genccs,quor ipfis gentibus
qui
&
ficut
&
tibi.
Non incredibiliter potetf quis arbitrari hunc no-
Idem.Qiiod aurem nonomncsfimulconduxit.fedahos H**' .inane,alioshoratercia,&ficdealiisex ditlerencia mencis eo ****{

5
mulci vocati funt,pauci funt eligendi.
mfsimum effe D.Patilum.qui vna hora ppcratus eft,6t iinuliter omnes qui ante cum fuerunt. b ^tut non Ucet. Stulta quzflio contra bonicate Dei." Qurjre dum cffct, Non fi daret quod non dcbcret , fcd ii non quod
debcret,
Nam & latrmem vocauit,quando obediturus erat.Copolita

cfi
rtim procefsic.Tuncn.eos vocaii't,quando erantobedicuri.
ergo hec parabola, vteosauidioresfaccrer,quiiu ulcima fencchiteconuertuntur, ne exiltimarent fe minus aliquid

Ecce
habituros.
NICOLAVS DE LYRA.
I
Multi enim funt vocati. jld

Pauci vcro
elefti.
fidem Chrifli per legem
At ille re. Ter diuinam reuelationem apoftolisfaUam.
& pro~
,
phetas.
1
1
Vni.eo.di. Sicut autem alicfuando accipitur numcrus indeteminatuspro determinatojta etiam aliquandofmnitur pnitaspro numero.ficutfupra diftum eit,quod Vetrus loqucbattir pro omn.bus apoflo-
rant in Chrifltm,
& de credentibns inuUi reuerfijunt abecclefia &

ifla
Qwapaucidelud&is eomparatiue credide
adhuc rcucrtnntur ad vomittm.

Moralicer. autempouft exponiparabola
lis,itafimilitert]uod
hic dicitur vnijmeUigilur cffe diilum multitudini
devocath adgratia
eorum , qui degratia datagcntibus trturmurabant feu admirabautur y hocfatlum efl *>itt.l i.vbiTetrus raiione.m reddidit luddismnrftturantibus de hoc'quod baptiâuerat Cornelium , dicens qu od ex diuina riderat fpiritum fanclnm defcendm
fecundnm ditterfas tata.Ita quo.l borapr'tma,fignaipuiritiam,hra calore oftct tertia,iuuentutem,qutaficut tunc fol in ipit afccndere
derc,Jic in iuuentute calor naturalis
m bominc.Horafexta xtatcm vi
,
&
reuelationefeccratt&quia
rilem,quiatunchomoe>linflatupcrfeclo.Jicutfolinccetimedio.Ha,^
nonafenefiutetn,in qua calor naturalis incipit
'
femfupcr Gtntilcs flcut fuper ludcos,vt habeiur ibidem.Stquitur, Amice non facio tibi iniuriam. Qwa iniuria non habet locu | ybi ffl meragratia,& ideoft detgraiiam wicunqtte volucrit, non fafiet alicui in iuriam.
in
bomtrn
refrigejce*
te,V ndecimavero,fignat fenium ,quix tunc bomoeii propemortis oc-
4
y
Nonnp ex dcnan'o,&c. Qnia ad hoc aliquis venit adfidcm^vt

ToJJc quod tuum
gratiam in prafenti,&glori*m infuturo. eft vade. Iddl,gratiam quam meruifli credendo legi &prophetis de Chriflo,quia licet prima gratia no cadat
frabeat
&
cafum.Vocantur ergo operarij omnibus iflis boris,qma aliqjii vocanturadftiem pergratium opcrantem inpueritia,alu in iuttentute Jic de aliis Atatibus,& omnes habent denar.um dhiiiium,qtiia quamtum cunaue homo tarde adgratiam vocetur , dum tamcn in ea psifcucrct,
&
fubmeritoâugmentumtamen grati&tadit fubmerito , quodquidem augmcntum datum eft ludfiis credentibus ia Ch riflum.
fi
babetgloriam tftcrnam.Contiiigit etiam quandoque,quod il!c r,ui vccx tur infci:eclute,confequitur tantamgratiam glortam a Deo y ficu9 in iuuentute ille ex diuina iiberalitate , tum ex ipjitts qui vocatur,tum
&
vocati feruenti voluntate
& operatione.
Voloautem&ihuicnouifsimodare^ficutc^tibi.Jê/têvocato tmmcdiate ab idololatria ,ftcut ludjso vocato a legis obfer-
14
Ec afcen dens, Hicfaluator oflendit qu>d in prmlatis debet effe

ncccffe fitpro
fibi commijfi> y
in
tili
fianlia.
7
8
Aut non licet. Qu<tfidiceret,Sic,quia Dci voiuntas nullo modo
rnartyriumji grege & hoc docetpcr exemplumftti,qui voluntarie venit

illudioannis.iQ.b.
uigor ad tolerandum
Ierufatem cd
fuftinendum mortemprofalute mundi,vnde beatus Gregorins exponcs
poteftejfediftorta.
An oculus
ruus nequam,&:c f Quia
talis
inuidia
& iudkium
Egofum paftorbonus
&:
animammeam
procedebat ex humano d.fttlu, 9 Q,W a C S oonus fum. Ter

agcre.
efientiam,& idea non poffum male
Sic erunx nouifsimi jjo primi , &c. Qîagentilcs qui a ludais erant quafl viles reputatijmt conue>fi deuote adfidem Cbrffii,
I
I
. In hoc oftenja qua fequamur. Et hoc eji quod dicit hic. Ec afcendens. j^/.e rcfpeftu totius tertte promiffionis eft in alto fita,& propitr boc \ e nicntes iluc ab aiiisparttbus tbant ajcendendo.
pono pro ouibus meis, dicit defe

uobis via
&
aliis
prxtatis
efl
Ecprmi nouifsimi. Qni^ iud*i quifucrant populns peculiaris

Dei
,
ipftus
propter infidelitatemfunt ab eo deiecli
fubdit,
.
'-....
, ?
& hoc
Affumpfic duodccim. Et hoc duplici de caufa. Vna el , q*i4 fecntun myUtrium [u&paffionis futurum volebat apoflolis comuitttt* pne aliis rcutlare ,ne vtdcntes eum poftea mori ignomintofe JcandutiI y
ell
qmd
'
Ttarentur.Secundaefl quia [ecretamyfleria ftint tantnmmaioribns re ticlanda detcgenda,cutuftnodi erant apo(toti,fiquitur.
&
Multj
I
Ec
pafsione fua difcipulis antc prardixir.necum vcniret pcrfecu tio Sc ctucis ignominia,fcandalizarencur.
M
};
O R A L
T E
R.
pafsionc
Et Afiendens , &c.
Hicronymus. Dominus crebro dc
Et
317
A
fale
Matth XI
Cap.
fibi
XX.
.
K%
^
fiimpetrarenon.debecfimplicitas,non mcretur confundi. c fqtfbitis. Quifegloria? pecicis
a Ecc> afcendimus^&c.Hicron. Hocfcpeeisdixeracfed qtiia mulcisincerpofuis poterac labi de mcmoria, iturus de Feru-
prctcrri.Pecrum.Vndc
& alius euangeliffa cJick n> quia, D
& apoftolos fecu ducturus.ad tencationem cos parar; ne
,.
;8
? r
sna.
deignomini.ncrticisfcandali7enrur,&:pafsionispena&:renirrectionisgloriarnpr<d!Cit, vccum morientem viderinc refurrettutum non L r ... .. r i. dubicenc a Eccealcendimus

Chrvfoff.
falus
ianuis ideft aliquid fcnlibile d Dic vt. Bonu deiiderjum fed inconfidcrara peticb . Et io noti voluncas non propofitum culpatur, fed ignorancia , 6C
.
propcerancIerufa:em,pucabantquodregnutnDeic|'cxi
p*
pei
Omnis hominum m
morce
poli-
tiecretoj&aiullis:
T Aiwfo.
Ieroiolymam,
&
h-
Chrifti
liushoministradeturprincipibus facerdorum& fcribis, *

Iiuiai
.
&
il~
a
1
a Pilato& mniferisRoinanotiim
caeft, neceft <liqd
dem
propter qd magis gratiasagcredcbca
condemnabunt eum mortet tradenteum germbus ad b Vr ain i Aucrex ludiorum. autuei fcamlalum
;
4
S
cito rcfurrcilio
crucis.
mus Deo , quam ,py ptermortem iph . ldco duodccim Apoffolis in

ciauic
fecreto morcis fua annun
Iudendum&flage!landum& crucifigendum & tercia die rcfur^ct, t Tunc ncccflit adeum maVer filiorum Zebedari cum fiiijs fuis adorans & perens aliquid ab eo. Qui dixit ei:
, ,
dum menrftts.dele*
ccacculmen honons
qiK,s
vcl queiicis,
quano-
6
8
_..
Non
<ie
ignotantia.fed
myficrium, quia femper pretioc
Quidvis?AitiIIi:DicvticdeanthiduohIij mei, vnusaddexteram tuam,& vnus ad finifiram regnotuo
|V
n illa palam prorerar &
ij>
fii
occfio docendi.
Chryfof. Contulit H'im.jropey fediabolusad con- mimpeif 10 fucraarma mulieru:

'
cuit via labons *
"^^"er.
thefaurus in mc lionbus vafis inclufcor
a Mattepetentejfilijnefjiondetquorum volunia;e iilapetierat.
Refpondens
l l
vtficutAda pcrmu
,
ditur. Si autemalij
>aun.
autemlcius, dixit: Nefcitis

t
*" em
,
b Quidantc htiiniliP<Uonis vultis exaltati I
l2 ilCrcm fpoljaiHC
jftoS icp ireC
ita
per IQZ
cjuid petatis
a
potcitis bibcre
quod
e,\pertiti|tiui(Ient.
ij
Inexpertis lcuius uidetur,
CCtaf U'i
crem,fediamn6po- E
mulicrctll
atidiuiffcntpaffione Chrifti futura , viri forfitan turbaren-
turproptct infirmitace fidei, mulie-
&
Poiquem ego t bibiturus ium l Dicunt ei fumus. Aitillis: Cahcem quidcm meum bibetis, icdere r ,1 autemaadextcrammeam vei Unmram noneit meum
,
calicem
14 pcrditio incroirc
I$
fbitjo.
..11
16
101 ^mb^-^ f^sexquodemu tf C licie

l.ilus
cundoiu
H"
S"
rcs proptcr molliticm fux nacura: , cx
qua
in cali
tancur.
negotioadfichrimas exci-
proccffic. tlSun. f Touflis, Ec hcc fcicbac , quod eius
t..pt.z<,-> P -
illu.er.
Idco dominus
in
mundo noluic profperari fcd
ij
grauia paci vt oitendcret nos qtn per dclctt.it lonem ceqidiiiius,cum qua amaritudine recfre dcbeamus . c Tmcacctffitad. Audica rcfurrcltionepunuitcu lllico ( immcmor lecudi auidicace femmea aduentusjregratu um, prefencia cupic mmcmor fucurorum . *
paffionepoccrancimicarijSed hoc dicit, vceoincerrogance, lllis rcfpondencibus.ouincs audiamus, quia ncmopjceft cum Chrifio regn.irc, mfi paffioqem CitR fit im<cacus .
&
*
Chryl\.TotrH,s biben.
QJ.Vos
mihid;
hi
norec^coro- Hoî.^.in
M..t.h.
&
jts toquimini,egoaQr.dcoflcribiKVobis8cfudoribus.nori .n.hoc eit prenvoru tcpus.E: afu incerrogacionceos attrahit vcftrii
modo
.Nou.n.dixitpotc-nisinfunderefingiiiricm
bibere calhem.
Chrvfoitomus Videbanc fc jpfos honoracos prx audicru.icquod fupraduodccim chronos fcdebicis

.
alijs
,
&
fed,ô
e//;i
dc nde addit.
vnde
vero
fibi
g dohu
Iacob.ab Herode.tucjtu ., Calj.Vc

miifus,5<:
eii
& Ioant
i/utm ego bib.tiousfiitn. s i ferucris olei
Aa,10a
'
pnmatum ipfius cathcdra: pecebanc accipcrctimcbat
lôn
1 Pathmos rciegatus.aio no dcftiit martyriu, meum dai. Hoc cft rcgnu ceiorum non cll dancis F
&
ied
Ec filius hominis cradecur

cont' cmna 5Unc eu
'
h\h.i.ltgilberitis,qma eis
*/r
NICOLAVS DE LYRA. prinopibus facerdocum & ln-iam & venditus per

m morce
fuit traditUi
.
.
fcri
7 Acceffic ad eum. Idefl,ad Chriflum . 8 Macer filiorumZebcdxitumfilijsfuis. Confciisdepetitione

:-atris
.
Quia ipfi
tudkauerunt eum
tjfercum w.rti ,'Uet non
baberentpoteflatern ivterficiendi, quia dicmmfanguin-.s erat eis ablatum a Hpmaniu, qui dommabantur eis, ideo fequt *r .
m-
& dcterm natljcd tantum
Adorarn
& percns aliquid ab co.ô;

tn
petijt primo infpeciali
generali^vt concejjione facla ingetier*-
&
3
miiutbus.att perficiendum dlui quod nonpoterantîdeltcei Cbrifti mor~ tem.S b'Ceflquod(ubditur.

Videlicet Tilato prxftdi
fuis
f
Hc cradenc
eum gencibus.
&
AJ illudcndum &c
I
flagellandum,
& crucifigcndum
ifl*
cmminainfrcla junt CbriUoper ordinem, vt vtdebitur mfra. crcia die refurget. Hoc autemfubdit Clmitus, ne apofloli eiut mrte awiita abforberentm pr* tnftitia. 6 Tunc. Hic oftendtt tertio , quod in prnlatis debet effe tenor humi*t",<iMa non debent apoetere prteflc, Et diuidttur duaspartes, tpnmuponitur buixs docui.iti ouafv.fecundo, humi
infciusjed vt petitiofua puflea coiuementius oftcndatur hrationabilis, i J Aicilli.-Dicvc &CC. Ideft,fmt tibi collaterales,& maiores in retuopufi e.Q^nd quidem ngnum crcdcbant temporale , v< dftnm gno eji: nec miru,Ji taia apofioli creaebat,& appetebat,qui adhuc carnales erant er nondum dluminati pcrfccle , nec confirmatipergraiia,n fpiritus fanfli ,
1
liprimo,<ninus poffel pojiea /tbi dencgariin fpcciali. 1 3 Qui dixic ci; Quid vis? *{pn petit y vt
Refpondens au Ie.di.&c. Hefpondetfiliis,

y
fciebat ipfamejfemiftamafiiiis
matri,quia & if.rmatam depctitionefacien*

Ideft Jufliuere
t
& non
ifT "*n,quod J ,dxi

1
' <3"'' ,ii:lL
fubiungitur
da pro eis . 1 j Poccftis biberc

Te
lusautem vocauit COS Circtpnmuaducr.
xfhmabat Cbriflum perprophetas promiffum

ter in leY f* le,
niofam & crudelem quam tgo paffnrus f,m: &p
ca.quem &c.
mortem ignomi-
rc-
n clTau" amx
> ChriR ij
tmpural
tlg
ji ' t " e "
rLa
"*'
.
Chriftum.proptcr quod apofioli diccbant 7 ~A3.\.a.Dominefiin tcmpore hoc refiiues regnum Ifracl, UC 0bUS Ioann "fil,1 Zebrd*i>& matereorm a:<dientcs
bmt, & d,m P er
quiafctipturas de tegnoCbrifli idcoregmtm ublantm eisper l\pmanos cre
ad rrgnm non temporaê, rt creditis,fedxernum 14 Dicuntenpof. Loauuntur ftcut

.
quamdebeo veni,
inexpcrtip) -prUfragiftatis ouodpatutt per ejfeclum, quta mpaffiont Chnfli fngerum pr* timore
rnoriis
Py m*rttm tertia die

,
Z erm
'Jt
tneaiatepoit rtji, taeo cupientes ti effc cotlaterales
& refurretlurum crcdide, ut tpfum imm clionem xgnaturum letufalcm tempo, &
in
altlcr
&
pr*
cateris
quia erant
mi cognati
hoc <,tnf.,r,Haueruntmat>ernf,,am depetntone fcquenti : 'juod duitur bic : Tuuc. ldcl\,audita refuncClione Cbriflifuturh,
&
15 AiCillisiCalicem.&C Q^jtlacobttspropterChriflumabHerode cfl oiaJus,vt habctur U&. I X.& loannes doliumferuttis oUi propter Chnlium miffus cfl:&-ficpatet i quodbqbu>tprompt v<>l,-.n>a tem moriendt propter Cbrilium . Fuitetiam miffus tu exilium propicr ipfum. Exilium autcm q< dam mors cfl ciuilts ,
6 Scdcre
autcm &c.darc vobis
idci~i,nondum bumUiaiis,
fupple & adbuc carnalibus

.
In
itto
flatn in
quo cflis*
Acccffic
Scd
Etterttadien,
cum vidcrtnt tniii..,! cfurrcttioncm

6 Tunc ac.aden,,c. P
.
MORALITER. Chi
iltos
,
tumconfanguineum volunrpcrhoc
.
in
yfo.Quodquidcm huiusgratiadicit,vc
cxpcttarent
qui pct macrem pctierunta Chro pra: c^tcris difc ipulis alij^ honoran, co quod cr5t eius
bene refpoiidctiir:7Vr/m uid promoueri,quibus q pctatit. Ni honores ccciefia no funt difpenfandi ex propmquitarc fanumis.fcd ex idoneitate pcrionarum rationc fcicncia: vir
ecclefiapraccereris
&
tucis, itJeofubdicur.
1 i
confanguinci, fignificantur ambitioii
qui habcntes praelatu,n
Totejiis btbere.
i.
fuitincre
marcyrium propccr Dcum.

Et
3
A
Aft.m.o,
$9
GloCori&NicolaidcLyra.
;
340
D
cum co ingrcdiencibus coepic vcerque populus diu pcrfidia
caicus
3
cfi aptti&eum. Sed uon paracnm pî fon* cft fcd quicunqj dgnus vitcSi ltaqjcalescftisquiconfeqiummi, quod victonb.pa tcr parauic accipictis. vcl, noeft mciim darc fuperbie. quod adhac 1 ftis,fed alijs quibus paracQ cft.Ergo & vos nolicecf-
fcd aCcipxcis.TvJei en mpefota u t acceptio

eft ac cip:c, q.
pucris nianus imponcce,&: difcipulis pcdeslauantcm.vcipfi fimiliter faciat fratnbus. Nos auccm calcs fumus, vc eciam pnncipum mundi ex< cdere videamur iupcrbiam .
Eyedim-'bus,&c. Myfticc.Chnfto dc prxfcntis viccj dcfcctuadcoelos lcdeunte , &: omnibus eleicis iam ccelurr.
fequodcflis.fedcHo
tcaiij,idcft,humilia
tNondum
huniilntu
rmni qui iam
vulcis
darevobis, fedquibusparatumefrapatre meo. Et audienfuam immodica ad

a Non ditate exaf uerunt
1
2,
m.irri.quam ipli iuifcrant

'
grandia pctcnda, njnotanteb
menfuurn
cupi-
exalrari,&:cftparatum vobis. Et audienttt de. a Mir.n.c. Vt illi carnalucr pe| lnc.iic. cuerunt cfie fupcr
t
."
fpcm
,
falucis
fnug
tesdcccm mdignatifunt dcduobus fratribus Iefus autcm b vocaiutadfe, &ait:t Scitisquiaprincipesgentium domi
.
6c illuminacionisha
bcre vifum
&. duii-
ejium.
t eai.
t
:
ifl caromncs,fic cocnftaci sik mlicer ance fe. c f. a iiq UC
&
nantur teorunt,&quitniaiorcsiunt
Cum econnaad fummam uirtutum
:
poteitatemexercent
1
dcranterquarrerc. Nifi ab lerufalcm

defcendiffec in.Icrico, populus vfq; hodicin tenebrisfcdcrct, fcd ideo defccndic,vt
ueniatur.non impcrand
,'fed minifrrando.
in
I cos.
Non
ita erit intcr vos

4
Nonprinmum
Excmplum
bed quicumq; am!

ponit, ut
fi
voluerit inter 6
iendo.fcd humiliter deuiiando.
Scitis.
Acfi dicac
feculanu
c
vosmaior
a
fieri,
Vosmorc
fitve(tcr minilter.&a^volucritinfervospri
b
ucrbis
nulk
Oiiod charitas ncn conditio exigit.
non credunt enibe-
mulcosfccum
.
fcantad opeia.
crahercc
pecicis,pcrpra:la:ionem vc-nirc vult sad
mus
a
efle
erit vefte"r feruus

1
Sicut
fed
requiem vel rcgni

1
fihi
Non untum
prsdicand
uel miraculis
admonendo
venit filius hominis animim quam pro nobis accepit impendendo.
non
f ecct
dno csci.
De
iftis
vnumcommc-
minifi
polfeilionem
quiaprin.gt:
Satis
tminiftrari.fed
a
miniitrare,&dareaniYnamfuam redemptiob P.ilt refiirreftioneuigentes credunt m eum. c Lunao. figmricat dciiiium no.tra: immortalitatis.
,
morat Marcus, quia

fuerac in
"7
lirjit
Humilis
m.tgiftcr
Noiiommbus.lcdpixdeftinati.
oc
micis
ncc immodcccupi
LucTsl' d;tat,s
dl,os a "S ll 't
a Vterque populus finc Chn.lo catcui
nempromultis,t Etegredientibusillisnb lericho b Iam uot

.
iequuta
,
jChiiituincagnolccre cupicntes
aduentus
illa ciuicace famofiflimiis qui cx in.igna fclicirate
ciui prxcoiu:i audierunt.
IO
eietifiiotiffi
necrat p
ncc decem indigna-
Iiuoris , fed t Mir.10.5. cionis Luc.iS-L conucnienti excm-
&
efteum turba multa

a
Etecceduo
b
c.eci
fedentesfecus viam
.
mifcric.Cecus
ncm-
Msi
ffu
Magno
dclidciio lliuminari poftulauerunt.confcfti Dauid filium
Quem
Dcmncredimus,
fiiium liominis factum

.
..
plo docec eos fruftra
audicrut quia Ielus tranfiret, & clamaûerunt dicentes

a
pe& medicus vn Sc norncn ciusmcmorat

,
t Do-
& licincn patris

Barthimc 9 Thii;l;us
,
immoderaca
fiflb, aut iftos
Carnalia defidcria uel
quas-
perfccjuutiones obllabant.
jj cius
corum
luiflc
,
fuper dcfidcrio do
mincmitcrere
a
noftri
fili
Dauid. TuVbaautincrepabat cos vt

b Qnia
lides incarna-
mci
jj_
quod
in
cum
ad fum-
nos pia-parat nattoinstcm,>ot3lisad itemaintelligenda
Ondopullandoinfilicbant dosee ftrepitum turbs u.nccrcnt.

.
alijs 116 facilc
occur-
potetia fed humihtate vcniatur.
ma non
*
tacerflt.
At
llli
no magis cla^mabatjdicetcs-Domine mifercre

cuU. con parauic.
&in illoloco lis fuit.Famolitas autem illuminati, magnam famam
ric,nifiinIauo,qui nobimiraLuc
in fclttih.
%entmm &c.i.non contcnti tantum rcgere fubviolenter cis dominan nicuncur Intcr vos autem ditos,fcd qui eftis mci, non erutu bac , quoniam ficut omniacarnalia in ncceflitate funt pofita, fpiricualia autcm in voluntate , fic
0.ig.r\,"?ef
.
*bi.
bpta.
dilequiprincipcs funt Ipirituales , pnncipatus eorum ftione debet efle pofitus, non in cimorecorporali Mat tha miniftrariic c 7{on ve.mi. # Orig.Na ccfi Angeli tmcrcuic ci,tn no io vcnit vc miniftief, fcd vt mintftrct ,
.
&
Ven;c>Ierichovnumilluminatquod I.ucasait,quiamor ti propmquas lume cuangelij predicauit ludxis , exics duos quia poft refurre&ione,Iudais &: gentib.Dc quibus Marcus
&
qui gentibns f Turbaamei. * Chryfoft.Vidcbancenim fordidas veftes, Honj

,
vnum ponit
fcnbit
& non confiderabant confciencia? claricaccm.Eccc
faciis fa-
&
in redemptionem
munftranSjVC implerecur quod fv.quicur,r daret ammam fnam , &c. Ec< leliarum ergo principes imitari de,
hominu, cxiftimabanceniminiutiampatimagnos, i\ a pauperibus non orcntur . * Origi. n. Vel lilentium non caufa honoris exigunt, fcd
piencia
trjfl
j
bcntChnflmu
acctflibilem,&:niulieribu*loquentem,&
pueris
L>
l.
quod acerbe
a caxis audicbant
quod ncgabam
fcilicct, Mat
Domiilusnon folii in domo in quiete exiflcns, fed etiam in via ambulans non ceflabat populum doccre boc tfi qued duiinfirmos curare,
N
&
ICOLAVS
&
LYKA.
&
1 Sed quibus paj.vere bumilibui ejr jpintuaUa fapientibus. 2 Et audicn.de. Scilicet y alii apoftoli .
&
tur hic:
3 Indignati funt,<Scc.^//<pf bnmanupaSfi, <\m* adhncerant car itli nales ficut ideo indignatifunt^ quod excellentiamfuper alios y babcrevolucrmt. 4 Iefus aucem. Hic confeqitenter inflruh difcipulos fuos de hnmilitateexprxbabita occaftone , vt ambhionem lacobi& loannisreprimeret y indignationem aliorumfedaret . dicat ,maioritasinregno 5 Etait,Scitis qma princi.gen. Quaft meo non eode modo acquinturjicut in regio terreno,qnia in regno ter
Ab
egre.illis. Idcfi,Chri/to, Icricho. Tômen ciuitatis efi,
Et
&
&
eius di/cipulis
qus.
coram
filiis Ifi
acl corruit,
vt habctur in It.Iofue 6.c.ftdposlea raedficata eft. 9 Sequutacfteum. Dtfidtrantesaudire duttrina cius ctiainvia I o Ec ecce duo ceci fc. Marcus dicit,quod erat vnus. Tvjo efl hie
contradiclio,quia lictt cfft.nt duofecudttm vcrttate,vt dicit hic Mat~ ths.us:tarncn vnus eratfamofior altero,vel importunius clamabat
,
&
&
ideo de
I I
illo
tantumfacit Mavcus mentionem.Seqititur.
teno acquirlturper ambitionem &poteftatem,fedin regno

tio
meo cotra-
acquiritur,videlicet per bitmilitatem, propter quoddicit. Jdtsl, fe exerceat in obfequiis bumilitatis: Quicunque
modo
vo.&c
diccns:
Et qma in
ipft
<s
moralibus magis
monetfafta qua
n vaba.idce inducitfui-
no.fili Da. Vocant eumfilium Dauid, qitia credebat notum erat apui ipfum effe Cbriftum per prophttas promijfum , omnes Iudxos,qnod Cbriflus nafciturus eratdefemine Dauid . 1 z Turba autem &c. vt tace. Quia per ciamorem fuum impediebant twbam ab audiendo C brifti dotlrinam .
Miferere
&
exemplum
Sicuc fihus
hommis non
vcnit &cc.
in prxlatis de-
1 3
At
.
illi
magis clamabanc , diccntcs

,
Timentcs ne abintrepetitionis ipfo-
7 Ec egredi.H;
confajue:er oftendit Saluator
quod
patione atiorum impcdintur auditio
& cxauditio
hct ejjepietatit dulcor adcontinue benefacicdumfubditis: quia Chr'f

ilus
rum
MORALITER.
1
Ft
quxcunque a Chriflo reccperunc,&: fuas vcilicates ncgl ganc,& illorum pi\>curcnc,& mon modo rccufcucpro falueis
EftfK.Chryfo.Sicutduocarnalitcrpeticruuc
ica&rdece
tc infcriorum. Etcg.il.&c Scquitur.

duo. Per quos myftice fignificant* duo populi,!fciK cct,getilcs,qui crat exc^cati pcr idololatna,&: Iuda:i per do
1
t
carnalicer concriftaci func, nam vclle fuper pcrabile cft.non fuflincre aucem alccrum
omncs efTe vtcu-
ec cc
fupcr fe minus cft
gloriofum
"\on ita crit,&c. Chryfo.Principcs mundi idco func.vc do mincncur minonbus fuis,&: eos fubijciac feruicuci,principcs
cii
autem ecclcfia: fiunc vt fciuianc minonbus fuis,&: miniftrec
fScrinampcruerfam,mandatu Dei cranfgrcdienccs propcer hounnum.fed adueniente Icfu &: eorum oculos metalcs cagcnce, illuminati func plurcs de ludeis, &: dc gea tibus plunorcs,eum pcr fidcm &: opera fanfta fequentcs.
traditioncs
AD-
w
[fDominiimeiTe DaA uid filihm Vel qni
.
Matthan
Cap. XXI.
fiint.
342
TrSfiens autfscjflsrtsl}
Trinfeune Iefu cici admeniti funt.vt illutniiintur,&aftjnteilliiminati
Non
j
iUumiaac
2
crcdideranCjincrepa bant eos , ut norj

appellarent eumco temptibili nomine
filiuni
ignotjr.fcd auJirt vult confeflionciu qui noiierat intentio nejn.
quiapcr
mi-
humanicate-iri
ftrifiIiDauid.Et(lc*cicIcrus,&voc3uic cos.&ait. vcfaciam vobis ? Dicuntilli.

m
Quid vultis
iliultrat.
fercus.pveibitjccrni
Domine,vtaperianturoculi no
OcuIosHngit.quiejilisfuiliicisconrcieiitiam
taccmCqu^non
)
mo
Dauid,fcd po
,
uc-cur)!umenreddir fv;r m
tius diccrent
miferere ncflti.
fili
Dti
ftri.MifcrtusautemcorumlcfuSjtccigitoculoseorum a Tiie. b
Iiuitatione.
ec
Cûn
Etfletitlcfus,&c.
confeftim t videruncJ
& fcquu
ci
iunt eum.
.4
pocerancftac , & itibct Vocari, nc cuiba

prohibeac.
cfci fequi ndn, c
ulio,:.
Tran-
NICOUV
1 2
DE LYRA.
ignttret
Et fte.Icfus. In boc appan
efljiare,
& alioqui perfonas
t ciut cUmerttia,quia non dedignatus
vili
s,& pauperet.
eorum
volttntates
,
Quid
vulc.&:c. iôn petit, quia
fed
ad miraculorum tjtiia operratiom m, vult babere fanandorum confefex boc magis appareai t euidentia miraculi. ftontm,
, abipfo funt etiam mentahter, quiatotum bominemfmulfccitfaluum,vtdicitur lo.-i.c.
minatiofmt muaculofa , mn naturalisûia tiatura non opiratur i n W*w*. 4 Ec fc.fum eum.Fide ,fcilicet,&\moribus,quiailliqui Ulumuau fi,ata Clmslo corporalite illummati
Tcu\toc.co.teco.Idefl,f,tbitoEx:quoapparet,quodilUil[u~
'
Totumbomincmfaluumfeciinfabbato.
ii
Tecigit
A D D
<**
T
.
Q
videtttr
In ca.to.
Vbi dicitar in pofti Ha Scd b.tc reCponflo non
noms.qcf pcecex hoccp

ter,
eonuc*itns,&c. Non videcur rcfponfio bcati
tepus opcrandi.fed potius recipiendimercedcoptTJd.citjdns vineae.i. D:us. Procuracori fuo.i.Chnito,Voca operarios,& reddc ftlis mercede Ex.quo pa-
non
erat
G rego.racionabiliter exdudenda
quod
um non crac tcpus operandi, (ed mercedcrec

,
picndi.
diilimilirudines quas egat poftil. TNJji ea, q parabolicc dicutur.non funt totaliccr appli cabilu lntemi, vnde ipfcracc po ftil.Luc.icJ.exprciI"cdicic,q,lin: ilitudo parabolica nocurritscpcr quacuor pcdibus,imc>fi tenc rct in omnibus la no etTe firoili-
jp
tllas
all
Non.n.dix.it,vocaop.irios vt laborcnr, fcd vt mercedc recipi inc labons pteriti quod non competit tepore gratiac ia quo xtuep%
oportetlabcwareînprardi^steporibusqui.famiquxie.-^ huiufmodi.VndeApftolus.2.Cor.6\a.*^^
DcimtntJUasmmvJtapatieiitia,! tubulatiomu- .njfiicfin
y
i
tudo.fedrnagisidemias.prxferi im ciiadtolicdasfimilitudines huius parabola? furticit fcntentia Cht y. qui in hoc loco fic dicit. Non oportet ea quz ln parabolis, func,fecunducocuq<f dicif inueftigare , fed inrencione propttr qua corapoiica eft mcelligcrc, Anihil vltrafcrutan.N6.n.indncichoc,vtoftc fataliquosinuidix morfus , fed vt oftcdat hos tanto potitos cffc honore qcf et inmdia aliis poterant gcnerare Hec ille. Vndc :n hoc loco marmuratoresilliquidicunf ne^.nodcfanclisintelligcndueft.feddehoibus neq, qui in fimili cafu cofueuerut murmurare Simili ter & qd dicit tn fine Multi func vocati pauci vero elecli.fm eu dem Chnf. non ad fupertore fanclos pcrtment , fcd ad aentcs ex ipfis gentibus.hcet multi funt vocati pauci tamen elccTi,
aduertendu.qct in ipfa expoficione poftillatoris inueiuntur maiores diiiimilitudines in pnncipali feu firuh partc ipfius para bolst. Dicic einm.Qd lu fero faelum eifet mtelligicur de tcporc gratie; qct iiKipu a Chn(to,q<f no poteft ftare.Pnmo qa illud fero
t
in
angufiiit
per
modum exhortationis.licct
fit
&c. quorum fimiIianonIeguncurdic"t.i
antiqms''
cundo.quia licet gratia ctcur merccs fed potius

fa
aliqu.sndo per modum penar.Sc tame diqueJii inchoatio gIor.e,n
dicsrotius
efHocsljs.fupr.r.b.Vnde fencenti.i Qndoru validioreft,{e<u dii qu3 perilIudcpdicitur,cuautcferofactu ellcr tntdligiiur.cft
pnncipmm
mcrendi.merces .intecopio-
rnundiaduefperumcon/ummion:sinclmata eif r. REPLI./^.M.ao.Vbidicit, fero quand )operarij vocanrur ad recipiendum mercedem, oportet accipere pro tcporo gratie quod a Chnfto incipic.Propter hoc quod dicitur qiioidam murmuralTcquod in xtcrna beatitudine locum no haber Burg.obii
.
cic.quod tepus gratiar,non Ad hoc poteft dici,

endi
tiua ccclefia.
t
quo jd prarguftationem
ficut
tcmpus recipi-ndi , fed me^rendL quod tcmpus gratiar ftut & eft tempus recipi.
glonas, quae copiofa fuit m primiputat Burg.folucrc argumcntum poltillato
eft
n,
iam
perhocquia parabole. nondicunt omnimodamfimilitudi-, nem.per idero foluitur ar'iimrn.utn mn

ras Bctrunia Bcthphagc , domus bucca- Ber.bani.i,don;i obcdientiar.Hasdns pergens IerufaJem fuapiafenaaf.iblimac,qciia mukvjs ante paffione docendo donis conlcf.
C A
P.
XXI.
ET
vifio
cum appro. Hicpra-termitcit Mactheus ea qu? fafta func anccquam irKrarec krofolimam , qua: alij prolixius
tcjclant.
pia:
a Etcum ap. Danuniis fpiricualiccr Ierufalc appropinquauic
quando incamatus,
ccclcfiaminquaeft
pacis vifitauic
Jalurj dat
fionis, &obedienci.-eimpleuit.Sica:autemfuntin5 ctu.cates in montc OliuarCidcftin Chnftodomino,aquo vnciib

nic, sr\de
CAPVT XX
credentibui.ingr^di cupit piei Vrbem.St
1.
&lux ommbtis vcNonpo.
quampcrconfeffiofcmfibircconciliauic
vitiorrt Det.
ceftcmicasabfcondi fuper nioncem po,
Tcum
a
Bcchphage entm domus buccx dicitur.
Domus bucc* interpretatur
appropinquaitec Ierotolimis
b
&veniA
eft.
fica
Mons
,
.Ad
:
oliaeti fignlricat ecclofiam vel
montem
nipr.j.b;
celiKudinemdoinijiicidileftions.
Quaodomifcricordiz
recordatus
liueti
tuc
I<jus
&c. Ad
lct
Bethphage.Rcthphagc erat viculus
Bethphage ad
cft ciui
montem
tur.
fublimicjH
f
t Oliucti
tunc
temmifericoidi.cre
Oliuati.
facerdotutninmonce 01iucni,in cuius mocis latcrc
fpicicns,bleos,mtfcricordia intcrpreca-
tis
NICOEAVS
C A
P.
I>E
LYRA.
&ola
veritatis
fct
XXI.
defcripta rflaiificatio eccle
i
adimpletiojeikdojndxotuw cotaradiclio,ibi,Cum intraf Itentmprima tn duas,quia prima <flcr:diiurt,cfofituwperdu-
Tcum ap.cVc.Tofi^war
fngmtittnm infidr,& moribus,hic dcfcribiturrcprobo' tiojynagogx Iudcmu.Et boc tnplici ratio ie,qnia primo
fuerunt contemptorcs diuina maieilatis.Sccundo,qafue runtContradffiorei dininxveritatis, ca.fe.Tertio,qttia fuerunt quam tum infefuit , deprauatoresfiu dan.natores ciuins. bonitatis .i$.ca,
.
plex celtbreftgnum Cbrifli.Secundfmponitur , 'fo.riurima autem tui ba. Ctrca pnmum adutrtendtm, quodfcnum aducntus Cbnjii Icrusaicm ad rcdempttontm populifucrat prxditlum , celrbnfama dtuu!xuti*m,Zacb.&. videlicet qod CbriUus. vtnturus erat in
&
lem
in paupertate.& bumilitate
Lrufaeius.
Et tdco legifperm boc videntesin
fedcnsjupttr
aftnam,& puiium
ipfo a.dtmplctum,ojunduntur
coute
frima diuiditur in ires,quiaprimo
vflendii propofttum ftgno cclebri.
ptorcsfux maieftatts,quia tton rccepcrnnt eumfed magis tanquam dc dicitur bic. ceptorcm ptrfecutt funt. F.t hoc cft
I
StcudoJatfipatentifrbi.Et inirami ltos.Tertio,vcrborationalnli i&.Quid auicm vobis vidttur. frima in duas qmaprimponitur
Et cu m xppro,&c.Scilic(t.Iefus t vcnif.Bach. Mons oiiutti

.
quod
&
difcipuli eiut.
vcn, 5 rr Etcu m ap.ic,&c.Pct almam,q U * eraccacttbus affueca,

,'
eflprope Ierufakm diflant ab e*
pcr
T E R
fi
Sn
'
fica ^ r " d
cicPccrus
lgni
"
Aa.j.b.i^^^^^^^^
r/i/cr-
* a -qucJegisoncriûscratfubicbI>r-ni!nrfi
34$
^f
GloEord.&NicolaideLyra.
inp.ipul >lfrjcl. f /^v.Nodicacis.N
7/i;.Si
!
344
Potuic domious,
Olci nnturalucisminiftracft^labomm^&dolorqm fo|amen,0C cxccllitcecccisliquOiibus. vuk fub modio ii /? .Cûia luccrnam quam accepicnon
abfcondi. b Dnos rf/.Duo propccr fcicnciam vcncacis,&: mundieia opcns. Sc fncromcna Duoi nrxdicMoruni oidinet altcr in Ccniw, altrr in tircuncifiorem Cvim gomiue d;!caicenditnon uult lub modio Foni.
mhabemus regem, nifiCefarcm. crcdisconrrace.fmoii v !' Vg h Snper afir, ttm pnl. Non ad licei ani i" ipcr vcrumque fj Jic. Sed in precotdiis vcriufque popult
.
Qii'
loccnura rpiam
Tenettate r.aibaia.Scinriocumtimli lateta.quali
fuper vcrumqueafc6 dere, dcfccrraens de
etionisptaxhcacmi. Qnidam dicut hos
contr.iuo(iti caftelli motnia.
duus Pctrum
&'
Fhi
Icfus mifit
duos difcipulos,dicens eis.Ite in

a
ca itcllum
quod
vno,&:afcedcs fupcr altum.
Iudatos legit iugo domitos.Ied
tamen peceatis u tetito.
lippu , quiprimutn gcnciles adCbnflii
contra vos eft,& ftatim inucnietis afinam

i
alligat
am ,
& pulcieatur.
A pcccatis.
Quecunquefolueritis folutaerunt.
,
* CHMYSOSTOXlVS.Non.fc
dec
in
Afl.S.k.
L.iJcmio.J.
adduxerunr, Ihilip pus Samariamqua alinam inccrprecan tnr,j PetiusCorne}ium quafi Samarijc
lum cumea, folu'ite,&adducitemihi

a
b Non defilhtis pratdieando. Obcdiemiatn eoiuin dcnegaie uoJuerit. c Simpliciteiomnium ieiuni,cni lciuiie debex
,
Etfiquist
vobisalirtinni
curru ayrco.
preciofa purpurafulgens , nec afcendic
quid dixerit
feftim
diciteVquiadom/nushisopushabct, a feiuitio
Veiidcmini
mancipandos.
&ccon-
fnper
,
feruidum
,
e-
quu difcordiseamttorem
oL
litis
,
nutce
pullum.
c
Cll
t dimittet eos.Hoc
autcm * fa&um
a
vt
eft
vt acHropIePndicata ie.
fed
t *f
Et pnllnm.Vullm
Zachariam.
f11perafinacran4u1.i1
populus gentiti cuinullus ductoru irxnum corrcdior
returquoddidumcftperprophcta'mdicentem , Vt ainctur.uon t In videtc,non oculis. per potcntiam timeatur.

fpiiitu
c
Diciic
tacjsf&pacisamica.
IDEM.Non
JJ,
Eccc manfuetudo.
B
D,oiju
nis impofuit
libcr
f
filise.Sion
Ecce rcx tuus vcnit
tibi
manfuetus, ledens iliper 4

5
&lafciuus,q.
jc.
&ipfe
vincvdis
pcccacoru
flon in cunu,vel in eeuo luperbi* uel belli.fcd in afina pacit quia in humihbus,& quiciis b Quiaemploludacoium Gcmilis populuscredidit. icquielcitc Chiitti uiitus quicor illius domjni ad dajidum ammal parauit, b
propcer. inyfterium iblum iuper atin..m fedit.fcd ,.& mcnfti ram nubis fapiencia
>i
irrccicuserat.O'''" enim pcccana unt ,
&
afina'm
& pullum filiu m (ubiugalis.

a
Euntcs autem diici.
CnbuercdernyiJ'
fciliccc
Mlnittenum apoftoloium.
qu.ui
non
egent
graiu Dei. Alij

pulio
,
de fulo
Mac1
ficut puli fecerunt
prarcepit
illis
'
.
lefus
Etadduxeruntafi
11
Nota fidcm,ot moics,
cheus qui Hebraris fcribic.&dcafinadi

cic
Mir.113.
i
nam &pullum Nonad

, a
liteiam fnpet vttumque fedit fed inpixcoidiis utimfque populi.

.
&impofueruntfupercos ve'ftimcnta fua, b

Id eft.Iudati.
nefupcr cquos cdieeft, fedfuii-icic afino vci,&. eo q, netcrri
docens
rif.tluce
116 dcfj>a
braeis
fi
& eum
deluper fede re fecerunc
Plurima autemturba
iupti ilia
pa-mrcac Marcusdi
cic
ccfiicaciscii,i icci A cencu Intcnoga iuca Judzos quisicx ki-. pcr iiioam dclacus
,
pulluance ianua
biuioinucntum Innua Chriflus.extraquam populusgcn Ciu flabar,ligacus 1.6 in una via fidei, ftd in diuetiis errorib' d Solnite. * Origencs. Vnde afccndens in calum luffit diin
fcipulis vc foluercnt peccacores dans eisfpiritum funcum, remitci in lo Abfoluci aurem pruficienres digni habentur cum vndc affumpti fueranc,no iam ad opera priora.fcd vc p
non vcique alium habcnc dicere,nifi

i
iffi
jncfauic IoroOA^lynia >m ioJum.
diaboli folueruc
&
Etad. Sic&:apofloli mundtl virtuce Chnftia poceiiirc , impofuerunc veftimci:a fuper eiVScd cq tcra tuiba,id citjludî veftimenta.id efl,lcgis mandjtaiter erac coeuleada, in via,ide,ft>in Ghriffo,
&
dicarenc
I10m.i7.in
filul
Dci.hoc eft quocl dicic.Ec confeftiin dimjccec.
Matth.
Chryfoiiomus. Nequc paruum exiftimes quodfacium cft.Quis enim f.i.iiit domimsiumciuorum,non vclle corra
P'ius nu fpiricualis.quibus curpictido carnis noiTi\- tegit. di populi, fcd modoper apoflolos orn.iti Chnitcun h.bcnc
nunt,quachriftiais Sw^fôj.Vcflesapoflolorufuncprc^ccpcadin inv6dgratia
Ms
kfforc
m.Minor curba non ponic vefles iuper afan am,ldm
I
I
& eonccdere?Ec dicquoniam poccrac & Iudios proh"ibc'rc,fcd noluic.Scd SC

dicere, volences iilere
in
hoc dicipulos eru-
docec,vc quod cuquc petitum fucrit,darec.S: enim qui igno rabanc Chriflum,ira conccffcrunc,mulco magis dikipuios
via ncc vbi oflendac, quia fandi marrvres camcai ."xucnces iln plicioribusviam perexemplum fnofanguinc paranc. Moral.Icem Itfus afelium miidens I-rulalcm ce.^dit.no
conuenicomnibus dare.
c
Dcitc filnt.stvn.Tiha Si6,tfl Ierufalcm fica in monce Sion. Myflice. Ecclelia percinens ad fupcrnam Ierufalem, qiisc non mmima pars tunc erac efl macer orpnipni noftru,cuius
folum quando cuiufquc fidelisanunam regens ad pacwintime vifionem ducic , fcd cciam cum fancle ecclefi^ \ n:uc? fa liccr pr<jfidcc,&: ca in fupernc^ pacis deftdenu acccndic.Mu! ti flci nuc v cfbmcnra fua in via ,q.a corpora iua donnar, vc c
i
^*
iccr
ad mcnce parcnc,vcl cxcmplabona 'fcqucnribt.<s pucac.
NICOLAVS DE
vnum per
.
I.YRA.
filia
a matre.
Confidcrandum etiam,quod
hic accipirur conriae'
miliare, quia dicitur ASi. i quod diitat rantum ab ca iter fabbati quod continct mille pailus.qui faciunt vnum mi pcr
111 defcenfu montis OliIiarc.Bethphagc eit qusdam vill.i parua nctiiverfus Ierufalem, Sc erat villa faterdotum, quia licet facerdotes non haberent liaereditatesiad excolendum,habebanr tame domos ad animal.a nutriendum,& ad manendum tempore quo non vacabant cultui diuino in Ierufalem ex illo loco.
pro contento, fcilicet, ciuitas pro habitantibus in ciuitarc. 4 Eccn rex, &c. Id elt, Chnitus.quia hsec audtontas a d<-^toribus Hebraeis exponitur ad literam de Cbritto.
c Sed^ns fuper .:finam.Non quia federfr fupcr v mrhqufc iimul, fcdfuccctliue,quiaprimo fedn fuper pullu.quia tamen nencrat domitns,quia adhuc non fueratapplicatushuman s Wibus,vt ha l?ctur Mar. ll.&Luc.ip. ldco poltea feditfupcr aiiiia.Hocaut faflucft infigura,quiaperpullum iignificaba - ur populusgen
cum
Kcg. & idcodiciturcaiteilum. 1 ktftat o>,&i Iila ajina erat cois paupenbus non habentibus
.
Mifitdms. ldeft, in lerufalcmquaeerartlaufa triplicimuro propugnaculis & fortalicijsadmodum caitn,vt habetur,}.
titis,qum6fuerat fubiedtusiugolegis, perafinam veropopmus
animalia,& cjui opcrabatur meadabat fibi pabttiu,& fadtoope rc reducebat jj.! iocu determinanim, vt alius ind^geus acpoilec eam, & puilus eius nutricbatur cum ca pro coiimtb opcre cipere Hor. autem &, Zach.9.c. Dicitefi.Sioi, Hoc cit,ciuitati j Icrufalem cjuse diccbatur filu in montc Sioncrai forSionquia
.
&C
talittumciuitaiis illius& protcgebaturciuitasabillaparte,iicut

fil.a
Iudaicusquilaboraueratfubleê.Adhocaiit veniebat Cliriit , Vtvttumquepopulumfubiugaret iibi perfidemcatholicam. 6 Tlurtmaahtemtur. Hicponif fccuniiii iignuq, per Zatharii fuerat dictu.quod Chriftoaducmente fuperalina& puiuciuitas Icrofoly ma cxultarct, & lecarct & hoc fatlti fuit tanc vt diaf hic & Iioc patet in tribus . Pnmo qma df hic. Tlurma aui iw.lir. yefl fuatn ris. Ethocfuitinfignum cxultationis & honoris,& ne alina & pullm oifendercnt ad lapides. Secundo in eo quod di .
.
Jlhf
L I R. * dffcipfilorum ,rjUod ncqtc nî neqit? patrcs nofiri portare pnttunws Pcr pulluro vero dcqu.o dicitur Marci.i i. a. in quo nemofedtt, fi.
M O R A
'
vcftimcnta fignificatur eorum doctiina
gcntibus fedit in
Tln.
qua recepta a Iudaris Chi jftus. Grcg. Hom.24. Quidfunr terrena oia nifi quarda cor,
&
eis
gnifVarurpnpnlus gcnnlisqui nonerat fubictiusoneribus legis.Chr.fjus autemlupcrvtrumq, fcdit,qmaexambobus vnam

cclcliam
libi iulxic<5t*ui fecit.
iwpo.ftipcr cus vtj.fun.
&c, Scihcct
Apoftoli /pcr quorufn vcftimcHta
pons indutreta? Veftimeta igirur in viafterncre,efl inviavitac bona tcrrena paupenbus erogare. Kamos.de arbor bus pfentis 1 ^derc,eft fctpru exepla accipere. Qfanqaclamare eft falute fupctnatn adnopoftularc, nam Ofanna mterpretaf obfccro falua.
Lt cttm
34T
'->
Matthaei
,
Cap. XXI.
rrri
lAfi
D
frondes cedunr.qm.i vcrba,& ^ fcntcntiasdelibrispatnirncxdcrpertmc vel cx 'mpla. b 0/W".Icron.Oij,idcft. fajua fjluiflai . "/irin lncericfho faluaobfccro Ofinna torfi Hebraicurrj rJcprccarir.s, quafi efl,&- iigmfic.it, q> aduecus Chrifli fcluus'mundi lir.vndc fca
Itaiwp* d'
1
i
^r.Ramos V<
Ioanes qtf ante fcx dics Pafche v?nir B^rhan iam,vbi cbna fa t.\ a fororclazari oleo rmndu s eft,& in cr/>fl ino .ifino infi-
des,obuiantetuibac'um pilmis vcnic Ieruf.ilcm E~cequan tum c6uenit vetcri vmbre.Ib. dicitur decitno dic melis
tollacvnufquifqueagnu idcfrdoini inrroducat,
/fc fci
pri-
ucc
qilicur.
Bmrdiclus.Ot
tdei%fimplicibus'in exemplum viuendi ' 'dt.legt* nunJ.ua Itnnuut
ialU.1 . fanna.Ul Clt, IneX QÎia adC

.
Vt illxfopede pnllus incederet proponunt b Fide idem,& mores.

t-
vfqucad .14. dicm, qua immofabiriirad

r
ei eIt
uenrus Chriif
non
a ftraucrunt veitimeYi lua invia.

t Frmt ui pat,e $> Jc eoium homini a Ve b j Dei aflumpra.
fci)iiaces,
Aliiautcm cardebant t
in via
.
tantum
lus
hominum
vefpcram. Etdbniinusdic ro ci* melis

id
frondes
cum
majM afteclu
iatebamur, 171114 falus afcrihenda
fcd torius
mundi fa cft,terrcna con

ceelefticus
iefu
ef*,antcquinque
t
mos de arbonbus
b
Et tu
a f eccato
&fternebant
Turbeautem
z
dies Pafcbe, ciuitace in qua paffurus crac

incrauic, cercam ffolas horam
farionis.cSt:
j-q-5$-r
iungens
ptinwmine
om-
&qu:efequebanrur > clamabant,dicenqusprxcedebant, indsrc.tio,anna laluj,id eit,odonntie falua. Salut. a Vel fecunduin Hierony.oii
iminun
s
prx
Mir.it.b.
neêtufiec . c&icAer. infr.ln execl . Quia

nji.
-p jjnns tn forma
ferui
tcs
a
+ t
r 1 Oianna Cr T^ nlio Dauid

f
inteiis.
U bcnedidtus
b
.
tandem appantnrtis es in glo r ij domine V " de&i V emlnnom "-ratri'sm e i. . bS
immo
^diead
&2ngelorumfaIus
olrro
Qui ptius leuimcs ab

,
AHas
inaltiffimis.
Cum
qui venic in nointralTet Iero

.
vfperam cumprehe
fus
,
Lucr.io.g. luan.t.c.
tanta tutba.
&i ligarusfacra-
quorumnumeru
lmpler.
mine domini
a
ofanna
in excel/is
ORIGENES.
B Homaam quidem
Chriflidifpcnfacio
Etcum
,
mcnta yicfeimationfsr
inchoauic.
J
tansfir|uenti.im,nefriens ventatem.
g
LiS.vde
cotilenlu
folymam, minoiiiin t A
hic
?
cdm mocaelt vniuerfaciuicas

mcipit coniefio
vt
ad liu.otcs peiueniat.
ncm laudanc
in
eo
quiseft 6 Sicut, 8c Aloyfes eum p h froprie. tam dixif 7

8
diccns
fV.Aug. Eiece
tac, ancealia vicc,q, Etiing c.67. Ioannesfolus duii;,
quoddicc-bacOfan nafihoDauid.beuc
dittus qui vcnitin
tPdpuIiautemdiccbant
Gali!a?e.
.
HiceftleiusprophetaaNaArdorefpititin conciwcs.
fcddchacîrima dc dionc dlCUOt & alli.'

*
In
Him.ttg.in
zareth
Et intrauit Ieius in templum Dei,
&
eiiciebat t
Chryfofl omus
Mitth.
t
q.; c.cx
nominc Domine.
Reflicucionem autem cius infanfta in co quod dicebant, Ofannainexcclfis.
quo maior cit accufario ludxorum L!i~~. t_t .. quonum cumb.shocidcmfccilTet, morabancurtan cnin lna
dcmencia.
r lu f. e. ccclc f < fl m qua mulv,uemes,qui d.-.mum orationis de lapidibus v.u.s conftracSta faciunt fpeifuam cflelacronuait,bus fu.s.Suncauccmcorumtresfpecics .Qincmmin populo
Or.gcr.cs.
t,
ninltis i^.
<>u!c t.c.Sc
hocdixtmis.
traftjtti
d Chm /nrr^f.Fiequenter ingrcffus efl ciuitatcm Icruiale fcd non cum his laudibus, non rcx vocatur.quodfcu rn^rfu d id -o faobjm gerat , nifi modo cum aftcnd>t paflurus.Qu' uiu diam,quia cft,vt amplius lllorum aduerfum fccxcitarct
iam tempus paffionis in(f abat. c Inirai<iilcfut,&c, Ingrcffus vrbrmpnmo rcmrlum
dans
nis(fi lbi
MvPkc tcn
10
M .iih.
5.
funt non ficut decet
a
adiit,
hdal.udvacanc,mficircaemptiones~ ranm autcm in pratiombus permancQt

.
dn
formam rcligionis.vrquoimuspnmodomumoratio
cft)adeamus&p-'rora'.ion.s
Sc vcndirionis, ipfi func vcndcnces
o co
fic
(sdagcndaiicgotiaftccdemus.App.opmquaccpaflSjnistcm inucnii o'>cr^ pore Jippropmqiuuic Icfus Io^'< bi poiTct Hic inctouusin Ierufalem iidiis densfenoninuicumpati. Dicc.n. cftanrcdiesPafche,inquopaffiocompjei.dacrat , Iuan!
Muperum, ipU func numularn pecuniaru inenf,v habcnrcs, qui C^riltus fubumit.EmfcopTautcmqUi tradunceccIclLs qiiibus non opo. tec, ipii funt qui vendcint coUnr,b.is,.defl,, -raciain Spintus fancti,quorum cachcdras Chnflus cuernc
<f'K>C/JC
&cmcntesjntcraploDci. Diaconi qui non benc traOanc Eccleharum p.cumas, &diiucesfiuncdercbus
NICOLAVS DELYRA.
I
îlii
(
awemc *.r*.dr,ar.&i. Vuidira? ramorum erat fignun laeticiar,&: cxnlraciorus.Tcrtio in eo q iod dicitur. 1 CUmeb drcentes.ofan.ji!io.[)'-nia.Oi3iiu\3 rll verlu Hcbrai cltaducrOimcompoiitum cxoli, quodcft fjluJ & anua quod
biumoptandt
litera
,
& va!et vtui3m& dicitur oi
iuu remota vltinaa
compofirio cx corrupto.& 111t.intum valct qumtu;n vtinam.vel obiccro tegro,&ideoofanna falua Et dequa faluie intclligatur lubd.rur. 3 ofmna in excelfn . Quia Chriitus vcnicbat ad dandum falu-
pnmz
diftionis:vii'lc cft ibi
tcmco:Ie(bm,& artcrnam.
1
r cntrt
intras.
H'c ponitur Iudarorum
inrlignatio, quia prin
pnncipcs faccrdorum.qu, erant auar. pcr attut.as luas d.uerfas, cooabantur exwr.arepopulu, .g.turquiadc long.nquispartib ahqu, ven.cbant,n Ieru(ale<au|a deuo.io.vs .qu.aroerateis H< c,tual,b,iacnuc u ftcne,& n o 11; , )! a c,,,ex,a!on<r.:nq.oanimaha adduccre,& ,do facerdotes (tatuerant n ifeld al^cfuos de fua tamil.a, qu. vcndcbant ,n at.,.s tfet, ,11,, c,ue potcrar t n cp o oftcrr,,nc vciuentrs a longe habc. ent excufu/oncm ccffandi ab ohiat.on.bus.S.md.tcr aa al.qui ven.ebat ad tem.lu,qui 1,01 habcbantpccun.a, vndepuiln,. ammalia offcrenda emerejo fa cerdote; itatucac ,b. nu.u!ar.o s , qut fu b ccrra cautionc pecuniam traderem, & hc nullus cxcufartf quin poffet (acr.ncu offcrre.LKcr.n. pro illa accomodati >nc pccun.c o,, rocipcre.it tx&fi. r n.a vltra foi icrccipiebam tamcn al.qua muncra i el xcnia, & fic
i
cipes firerdot
um,& maiores
ind.gnabantur de reuercucia Chri-
ftoexhibita,& idcodicitur.
5
patet quod peccabant cx faclo re vltra forre
Commotacjivni.ciuitjs'. Quia taftumtotms ciuitati$,dicen$.
faAum maiorum dicitur
effe
6 7
8
ercebant in loos r ration. deputat.s,& to Chrftusuilia tanqua iiicisa de hoc fe dominu tcpio cuecit, &
quod e.at .Ihcitu,f.aliquid r< c .pequantumcunque modu u. Er cx loco,ouia talia cx-
&m
Q*it
c(l
/'c.Quali dicat,i(le
a;i ft'..Ideit
non cft talisac tantus,quod
talia
eft
quod
dic.rur
hic.i
tepli oftcndit,
in
hoc
intrauit
deberentfibiexhiberi.
Topult
)
rip.tur
propnc pro domo tepl.^quod dimdcbatur
hfm. Templu autc aliquando ac

duas p^rte.
altare thvmiamatis,mcf.,6c: c5
fimplice5,& vulgares,quafi rationcm de
Vna pars vocabaf fanftu vbi erat
contrarioreddenrcs
Dicebant.nicelt
il|
hfus^&c.Et vocanteum prophetam,

j
noquc
cunquc.fed
j8.&
diclus fuerat per Moyfcn propheta. Den. rcplicatur Act ye Vropbetam Cufciubit vo.Dcut dc fra *e
Turjfi f icrunr
um q U
yZm^c.Etideomentodebct hononri. 9 Et '"^*r.Hicfecundoo(tcndttur,quod
conte
ptorcs dminc maieltatis in fafto patcnti. Et diu.l.f in duas, quta pnmooftendt Chrifti diuinitasexduplici faito.lciuntlofubiun
duas fccundu duplex faftu

*oi>F.t aieiffoitni
git ludôrumimptigtitrio.ibi.f.rf^fcr aittem print p>

a
<
.
Punuin
dclabrom.Alia pars erat fanclu fanaoru/vbi eratarca teitametl ti,& duo Clu*rubim.ll'a partcm quc diccabrur raflflu intrabac qnot.dte (accrdotcs ad offcrendu ;ticcn u.&îrulli alij.- inrra fanitumfanftorufolus funimuspontifcx,ntr.bat,& femelinanno A',quando aute accpitur tcmplum lar ?e ,p quadam pl.tca quadrataantc templum claufa tnuro. & diccb.itur atnum f^cerdotu qu.a fub diuo cratnltarc holocauftoi u & dlud intrabar ,0 fbla iacerdotes.fcd et Leuuar cos ad,uu3tes in cxconationehofii.uu;
,
&ablutione,& conlim,hbus,vulc;ares autem homines
illt.cnoti
Chnfto oltenfum Secundu pomtur

princi-
ad cwa.
Adcuidcutiaprimitohdcranduquod
.
intrabant.fcdadoftiuilliiisatrjanim.iliaviiiaoffercbatficerdc tibus.Ifta autc duo loca no intrau.t Chr.liusâ no ernt farcrdos

'
,
M O R A
efttfcerexo,lorie. 9 Et inlrauu ujus in
R.
4 Et cum intrajftt Icrr>,&c.Vc\ hocfigntfu. n.m fuirquodin crancc Icfu lcrufalcm cclcftcm^ didun crant,Quis igcli
templum
Dci.CHRYSOST OM VS.Hoc
crat
cratproprium boni filii inrr.-irc domum patris.ficttl Inilta^ tor Chnfcifiaus,cumaliquamciuicaccm fucns mgtcflus ' primumadccclcfiamcurras. 1 eiicitbat omncs f vcndentes.&c.Nam mcrcatorcs ciicide bcnt dc ecclcfia.
Et
_nec
347
a
lia.ecia
Glof.ord.&NicoIaicleLyra.
in
348
V
tot ciici, mcf.is fub
vcMtnfas nttm th.Quia de omnibus partibus ad rcmplii
nicbar.c,vcndcbar. ...ccrdoccs
non
l>
ibcwibus omnia anima
cognicione&: claupa.nitenriam accedcnccs,pnus cccos dov in operatio illum inando -_in viam rcwticudinis dirigcn-
rccipcrcnc
vcc.ic
columbas quas paupcrcs oftcrrcnc, vc vcndira pollea obl.icioncs .;Scd qtna aliqm nibil habcbanc vnde
doquocidic f.tn.ic c MirMlui qu.t. Vc flagcllo vn us

;
&
vilis
lcx cmcrenr,pofuci uc numulanos.qtu mucuo darcc,& quia
vfuram,proea vanas fpecics, id eft,
uerci.quonihilmuabilius cgic.Igncum&fidcrcum aliquid radiatcx eius oculis

AltariaDeificproptfriiiaritiamricerdomiii
li
lucct
facie maic-
poma.vuas & huiuf-
ccmodi accipicbant hosciicic.Su, &inyflice

Hiere.y.b.
omncsvendentcs. &cmcntesin templo, & menfasnumulaa Gratiam

f-nfti fpiritut vt
t
1 l
ftasdeitatis.
ordinef,&c.
D/.n.m.Nonpa.
non
aic
riorum,&cathedrasvcndcntium coltfmbas
Vnde Aug.Nemo
i
euertit,
clt,
&dicit
tet calumnie;
quocidicdcec.
oratoiio ahquid agat,
nifi
ad quod fjftum
vnde
& nomenjhabet.
*
bene
Ic
,
clcfiaeiicic
Echa-
Mar.u
Lucx.iy
g.
bcc rcrcos vendences
vnius criminis
cis.Scriptumett,
a
tdomus mcadomusorationis vocaoitur,

in illis
faciunc vcl mavcl xcati parcice,

,
&
d vosautemfcciftisillamfpeluncamlatronum. Etacceffcrunt iiant

fpuitualiter.
fed cemperac
j
& fe-
mences
officia.
ecclcfiaftica
'".
Calumniatotibus virtutisjpotentiam o(lendit,vt injhk facta corporaliter.inelius b Teltes vocis puerornm.

,
caccncc verba puerorum tcftimonio

fcripcura:
b
dcn
Et cathcdras ven-
ad cum ce^ci r"

*.
cw maiftro-
& claudi in templo,& fanauit eos. Videntcs au. V 7* j Lr C o tcm pnncipes iacerdotum, & lcribaj mirabiha qua recit, &
-i_
confir-
4
c
<
mac.
# CHllVSO-
rum
func,idcft,facer
docium corum dcftruicquide impofitione manus , per
pueros
a
in
Non
templo clamantcs,& dicentes, Ofanna

aufi
tilio
b
Deuid.
alcribi^.
STOMVs.Qu.fi
dicac, Hiio,
rtJ
inanuni mittcre.opera ca!umniabaniur,& tci.imoi.iutn populi. efle fciipta de te. tibi h b

PctriJisconttin pioribus.
.
Qoali
meaculifti
indignatifunr,&dixeruntei.Audisqu idiftidicunt?Iefusau
a
pacftquia
8
cla-
manc nunquid mea

culpaeft, quiatotmi
1
quam
fpiritus sattus
dacur,precmm acciiunc Hinceftquod Etelis Simonisdanatur.Adliceramau
tcm dixit eis

fantium
,
Perfeiiio laudis eil ficri ab indoflis.in quibus fola vcritas opcra:ur,non ingcnium hoinims b O 1.1, lacieduiis .& contiadiccnnbu..
____*__"*__ i_
Vrique
l__ _ii
___! __.
Nunquamlegiftis, tquiaexorein;_.i_._:_ __i_

:_
\
_
"i.i;imorun.
hocfutu
Pl
i_
9
\
rutnprophcca pr.cdi
xic
.
& ladtcntium
&
pe
rfecifti
laudem
Etrclidis
Infantes
lactcnces
auccm
,
&C
ncc
temabfurdum
ccre
inflicorcS
eftdi
cofunt.
lumaarum
c
m cathedris federc.
mcclligcrc aliqucm ncc Jaudare pof-
non dances Lntronuw.LxtTo eft qui lucra fc&atur , qui danres nccac fpincualiccr,&_ du , corporalicer perfcquitur
&
.
ladionem proximi
in fpelunca. cogicac, quafilatro fedct
/~c.TcftasmiracuIorumChnftiinfantcs di cuncur, nonecacefcd fimplicitace,Ladenccsqua(ilacicid cft.miraculorum fuauitacedclet.aci,quf di cuncuriac, pauis
/>j/4/;//Kw^
Et acccjferunt
Myftice Simplices peccatorcs ad
fc
per
vero doduna pcrfe&a.
pceni
^bi
V
t
NICOLAVS DE
&
alio n_u!ieres,& ifta atria
LYRA.
nec Leaita, fed praeter ifla dno loca,erat adhuc duo alia loca,vbi in vnoorabant viri,& in homines fub diuo erantinoratione,
nomine cempli vocabantur, fecundum

Tettus
quod fcribitur Aclu.3 .a.

talintori*
ui ncltas .ulgo
r
& Ioannes afcendebant in templu

intrauit lcfns
/ zVf/-- r(7rerpn/;.Hicconfequenterponiturconrra Chri 5 iium ludxorum indignatio,& diuiditur iri duas parte,quia primo ex in.ignaiionc imptignant eius famam, & (dcundo eius do -î ftrinam,ibi.E cum v-.niffet inteftiplum.Vtima in duas.quia primo
,
ad boram orationis novam,Sc de hoc dicitur hic . Et

Circ.Sed quaentur hic
.
quomodo non
facie exibat
.
rcfliterunt ci
Dicendum,
tcrruu Iu_
q UO d xoculis eius,& -_ non audcbant rehtterc
c m Sicut
fulsor terrens eos.ita quod r vocc lua terruit eos.qui venie-
bant ad capicndum cum qui cum !<iudiuerunt ipfum diccntem, Ego lum,abierunt retrorfum,& ceciderunt interram vthabetur loan-jg.a.in voiuntatcctemm (Jhrifh eratoftendereinhtmita-
ponitur Jud?oiumimpugnatio,fccundoponitui Chnf.rcfpon fio,ibi./t/T ctntm dicit e/t.Circa primum fciendum , quod ficut frequenter didum eft,principes faccrdotum concepcrant ranco rcm, & odmm contra Chriftum,propter lioc quod manifefte rcprehcndebat auaritiam, & alia eorum vitia.Et videntes miracu6 Etpucros, la,quxfecir,infirmos fanando. Ipfum fciliccttfleCliviftum verum. 7 Indirnafifunt. Vcruntamcn ,c]..ia
oc
nonaudebanr miraculamanifefteimpugnare.idco arguuntcutn

deapplaufupopuli.quem fuftmebar. Et d xcrunt ci,ait.auid.Qun(i dicat,fi tu cffcs 8 tu nonfuftineres talem applaufumpopuli
9
iuftus,
tcm aiiumptam,&
I
fiizdiuinitnns virtutem.fequitur.
eft.lli. 5 6.
<>r
Et
dixit tis
Sttlptum
& Lonus,
Domtis
mea domus
Quia non curabant dc
ationis vcabitur, cultu Dei,fed magis de exconatione po-
vos autcm fcciflis,&c.
J^/.iijwrcwt/i.rucij.HicponiturChriftircfponfio, vbi Chri-
vifum eit.Spelunca autem laaffutias fuas cxquifitas , vt puii per tronum dtcitur , efTe locus,vbi fpolia qua; rapiunt congregantur*
& hoc fecerunt faccrdotes de templo,vt vifum eft.

eft
flusoftcndit cos mfte reprobandos a Deo,& primo f aclo,fecudo cuidetm figno ibi.Mane awcm nuertcns. In prima crgo partc di-
citurlic, Itfus autem d-v.'/.Qualidiccrer,benefcio, quidifhdi-
3 Et acceffcrum. W\c ponitur fecundum faclum oftenfiuum fue; dium: tatis in cur atione mfirmitatum incurrabilium , non
cum mc Chriftumconfitendo,& quod

tet.quia Iioc eit
'
quod
.
lioc debeam (uftinerepa cxdiuma ptxord.natiane,fecundumquodfcribi
potellficnnifi virtute#uina,&hoc Jerunt ad (um cxci,&clattdi in tcmplo.

,
.
quod
dicituf
Etaccef-
A pnuationc enim in habt

faccre
tur inPfal.propterquod fubdit. I' 1 -\^"</ atn gifliit ijuia ex ore inftn. quafi dicat,vns qui
eftis
tum non fit regrelTus per naturam. 4 Etfanauit cos &c Virtutc propria,quod non poterat
virtus crcata.
Jcgifperiti.deberens fcire
fcnpturam & perconfequensmenon

excxcatis per inuidiam.
reprehendere.
11
Et
relitiis illis
di.Tanquam
Videntts
Jlbit
eft lucrumremanentin domibus fuis,^ rccrs ationibus,&ad eccleiiam clcricos fuos mitrunt. Et aciefkrunt ad eum cxci,& claudi m templo. Moraliter cxci $ funt ignorantcs , claudi vero rcftitudincm iuftitix dimitteirrs.
MORALITER.
Et menfas numulariorum , &c. Chryfo.Significans , quod templo Dei non debcnt efTe numi.uifi fptrhuales habentcs lraa
f"
quandomodicum
Rincm Dei. f Et cathcdras ucndentiumcolutnbas cucrtit* Id eft.dignitates

clcfix obtentas fimoniace.
Et lfticurantur
cc-
feclatores
men
Sed nnnc domus difTolutio
.
Dom
aliquandoper pauperesprxdicatores, C pcreorumbonaconiilia &hortamenta, dequotamdignantur ahquandomali facerdores Contra quos iub,
,
ts
rn-a
domus
orationis uaca
ditur.
nu
\
potcft vocan,
& domus cupiditatis.idco fubditur

Lttro.
Vos autem feciflit illam fpeluncam

,
Magni
latrones in fpe
io Tîinquam le.&c-QazCi dicat fi facrx fcripturx notitiam ha beret.s, nonindignareminijfedgauderetis^&ita htcommuniter.quod benc litcrati non indignantur fed gaudent,quia per hoc impoiitofibionere fubleuantur. 11 Et icliclis illis a biit forat cx tra ciuitatcm in Bethaniam , &c.
luncisfuis exiftentcs
tranfirc
illos
,
non
fciuntaliquos parum habcntes cxcunt de fpeluncis , fed mittunt famulos fuos ad
quando
fpoliandan
fedquando fciunthomines
Sic
tranfire
mulrum
multicanonici , quando primis. !>ecuniofoscurruntillucde ciunt magnum lucrum temporalc currunt ad ecclefiam , fed
Chryfof.omus. Vc ibi nuncret corporaliter , vbihabitabatfptrituaficer.
quando
\
Etuidens.
349
/f A
a
,
Matth aci
Malum hominemmehuslociundanc
Cap.XXI.
creatura fua ad arbitrium
35
D
&
^tbift /Vrf.Qîa rttuper.nulliqueadulatus.nullurn in tan ild apud Lazarum rcceprus eft. ca vrbe inuenichoipitem
fuum vtitur,& ad vtilitatem alio-
rum.
taturus, difcipulorum
jcChrvfoftoiiiUS.
dc potcft abquis vinccre, quam refpondendo, quia malitia non inftruitut iermonibus, fcd excitatur. Et idco d omiruis,
rcccdendocopefcereftuduit, quos rei
In
gnare, vnde
domura
b
Et videntes. PafTurus dominus fcandalum crucis poranimos debuic figni ancicipatione fi-
& mirabantur, quod ficus aruic, pocuic cadem

vircuceinimicos
gehtium
pijefigurani.
leculi,
fic-
obedientiae uocitionem
fpondcndo non con

pefcuit.
Vfque ad coniuminationein
a illisabikfornsextraciuicatern
More
itudiori operatoris cjui
inBetha*niam,ibiquet ma na
liter.T.
caremii pcr pacienciam eorum expectaiTecfalutem.
t dfuerfatus
r-ft.
inane
furg.it.
Pro ueritate carnis uel falutem credentium.
fici
arborem
ita
Si-
b fit.Mane autem reuertensin ciuitatem eTuriitj&vidensfici

a
i
2
cutmi)ltad:xitinpa
rabolis
,-,
&c fecit.
Synagojam.
b
h
Non in
uia fpiritus, (ed
Imniobilem finepedibuseuaugelij.
Chryfoflomus. Idcoauc n'on 'inaha

i<
H'>m CS.ia
M.tttli.
Cur cnim
in ficu fru
arbore"mvnatle cusviamvenit ad eam, &nihilinuenicin 4

a
planca, fed
lnomniu
ctamqiuvrcrct, cu-
Ideit.eloquialegis
& prophetarum
Tali.
humidilfima miraculufccit,
iusccmpusnondum
tifc
quihbec fciret,
i
cVobid^cernxfferi litati da m n a rc t , n il
quia plcbem qaaai docebac verbo ter?>
d eanififolia^tantumj&aitilii^tNunquamex refr.ucl:usnafca b Folia & truncus arnit,fola radi.c uiuit, qiuv in fine raundi pullulabit. a D.mn.mda b e turinfe^mpicernum. tare factaeftc6tinu6ficulnea- Etvia
Cûando malediifta
J
eft.
vt&hinc
Non vltra.
<s
maius miraculu nppareat.Curautem in

plantis vcl in brtitis
fit
dentes difcipuli mirati funt, dicentes *

aruit^
riuchicfacto^nequis
Refpondens a
1
Qu6 modocontinuo autem Iefus ait eis t Amen dico vobis,

:
:
aliquid tale , non quajras, qualiteriuflc ficcata efl ficus
R
t
Q.ia:
non fiangjtur
aduerlis.
habens foha id
fructu
eft
il
habueritis fide
a
m,& non hiitaueriti s,
Vos accepturos quod
petitis.
fl
nou lolum
elt,uel
t
h
de
fi-
'
verba iufticix finc
Et ad literain qttando xatio cxigit, iam in inultis factiuH
fupcrbo diabolo:
pridcitinatis.
operum mo.
De
tempus non erat. Hoc enim quxrere, eft vlcima* dementia?,
M
id
r. r
,c:
Ltic.i7.b.
1
t|i>d ac
cidit fieui.
reatur excidi
5
culnea facietis, fed

a
&
fi
nWnti huic
dixeritis t to lle
&
qma
fcilicec in t toIlerc&
iaftare.
cabbus non inuenicur culpa pcena, fed miraculum infpi
(im
Kon
Chryfoftomus. propcer hoc ve

cr
iacta te in
Non
In tiubulentos infideles. a
Qjtc ad falutem pertuient.
ma re,fiet.
a
t Et
,
omnia quaecumque
.
&
peticritis
niebac quia efuriebat , fed propter difcipulos.

;
liiiitantes.
in
oradone credentcs
accipietis
Et
cum
cc&admirare.
venilTet
f
fidem habecqui per in dilectione opcracur t M.tr.n. d. tcmplum , acceiTcrunt âd eum docentem, pnncipes vbiq bcncfaciebat, Luex. 20. a. nullum auc puniebac facerdotum,& feniores populi , dicentes . f In qua ^ hicpot moccscranfferre. Alij depeccaoportebat &: puuicri cis eius virtutis dero veniam obtinenc monftratione tribue fi ipiialijsdimitcunc re Nokiit autem in hominibus hoc oftedere fed in um dominus qui pJaRta. Myflice. Per pradicacionem apofloloi c Folia. Traditioncs Phanfeoru fine fruftu marc Gencaim miifiis. efl abiacus,&: cfl mons a Iudxis vericatis, vnde Excluiionem fua de eledis,amplius feuicndo vindieac in aliusEunnjcjiftimondumeraccempusfaluationisIfrael.co
Quiacnim
Qjii diceret fc Chri.lum arrogantcm
& fuperbuin &
F/fiera.Pcrfeftam
facrilegum inuaderent.
quod popuius Gentium nondum fubinrraffct, vel quiapra> tcmpus fidei,cum fprctus ad gentes cranfijc d \unquamextefru. Non facit iniuriacrcatorpofTidenti, ii
teric
.
reprobis
lAccip.
Etfid,fTeraturadccmpusopnortuiuim,6^finon
his quibus petitur,tamen qui dig,ne pccunc.
creatura
In qua
KICOLAVS DE LYRA.
Abijc foras excra ciuic. Eiinbocquoddmifit eos corporalittr oHmditfuclo eos cj]c dimittendos a Deo fpiritualiter propter eorum txcscationem
I
.
Non folum de.fi.t^c.iac. tc in.
iusjicet enim apolioli

tes de loco
&
Hoc eU aliquid Atjmle velmaCbrisli no lcgantur travjliEffft mon difcipuli
1
a
Manc aucem rc. Hic confequentcr oflcndit

,
eos iufle reprobandos
ad locum, tamen legttntur maiorafcaffc , ficut eh\ fjcitarc non pojjunt ficri, n';fi tnortuos,& illuminare cecos,& confimilia, qux autem monttum virtute diuinaieuerfio pr<eapitatio eorum in mari vhtute natura ficutpatet in terrx motu .
&
aliquandofit
DioeuidentifignOfin boc vtdclicetûod arborem fici bdbetetn folia
lantumfnaUdixit
& per hoc
oflcndit facerdotes
illos cffe inalrdiclis
& pcrfcHerans
1 1
10 Ec omnia quccunque.
.
Dum tamen oratiofitprofe adfalutem

exauditur,licet
tDeojn quibns non erant opera veritaUs,fedtantum extcrior apparen tia fancJitatis : Sicut enimpropbcts. non folum vcrbis, fed aliauando
f*8ispropbctaba'it,fiLiii Ifaias in;t difcalceatusjn fignum
liufic ducerctttr
Crcdences acci.Qjtia omnis talis oratiofcmper
quodpopu
captiuus,ita Chnflus maledixit ficui,non propter m ilitim arbow,vddefcc7*m eins,c/uia non erat ficorum, vt di-
tempuf
a d fignificandum ,quod faccrdotes qui rrintfinefrnclu bonorum aute. operum,ef]cnt maleditliaDeo. Dicit ergo :
1
citnr
diclum efifup. J.cap. aliquando cxauditw dijfcratur,vt IX Ec cum venif. Toftquamfacerdotesimptignauerunt Cbriflifadiuidiiur in duas cius dotlrinam tnam gloriam, bic impugnant , fecuudo ponitnr ipfiu* Cbrifli quiaprimoponitureortimimpugnatio
&
&
:
Mtt. 1
e ,f i
Mane
lde%inletufalem. 3 Ewtijt . lfla autem efuries non fuit naturalis, quia in fero prcedenticvmedcr a t,)icc crat adbuc hora comedendi , jed ficut malcdiclio
arboriscratfiguratiua fic isla cfuries fignabat defiderium Chrifiide
faltite popnli
.
vc.m ce. Dinifr.. llfidcns Iefusdixic, Dicit ergo ad orandum,it vcr Jd efl in atrium tempU,vbi conuenicbant bomines bum Dci auditndttm,\tfupra diSttm eft.
cautaetiafio,ibi
:
Cum
13 AccefTerunc ad
cum do.
Exquopatet quod nonveneruntex
iinorantia,fcdexmali\ia . 14 Dicentes in qua potcffate
h#c facis
Miqmexponunthoc
BccJzcbub prinape
de trJraculisaCbrillofaclis,quafidiccreni,tu nonfaas vhtutediuina

diccbant. i2.b. In fed arte magica,vndefupra
exirtijignificahatur quodfacerdotes erant 5 Vcnicad. a Cbrijlus in
htvidensfi. Ter boc autem quod arborifta non eratinvia,fei extra viam iufiitie
.
Qî
tatis,ft
tamum apparentiamfanclitatis
i\.
facerdotibus non inuenit fiuUumpie.
damioniorum cijcit dcmones,/fd boc non vhlctur vcni,quia illa die non legitur aliquod miracuium feciffv in templo, idco intcUigitur
tnclius dc atlu
dicitur:
docendi,quem excrcebat abluaUier,
c bocfignatur, cu
a\c
6 honorefidei &
Sûia facerdotes
ex malcdiilione Deifucruntreprobatl,
.
7 Ec vi. mi. Refpondcns aiit Icfus
deuotioni totaliter priuati Dcfttbiea arbor s cxiccatione .
Acceffe.ad &c. Et ideo fecetunt fibi duplicetn quaftioncm, 4 ttdterrcndum cnm&ad capiendum.Vnmafuit: lnq.-.apotcliacboLC
"j^
dixit e.
^d
qumtnr fidcs.vHfalttmfignum fidci, taiionem Chri/ti leguntnrfecifie miracula y vt diilum
miracula enimfacienda requia etiam aliqui mali ad inuoejlfup.eo.cap.
attcloritate doces populurn , quia anfl^rttatem doi endi facis ideft,qua in templo babebarufacerdotes,& legifdo6lores,ad boc affignati apriit
cipibtts faccrdotnm,&
non
ali)
.
Chrt[iusautemneutram autloritalem
habebat.Secunda quaflio
efl
Non
Qnis
M O R
4
r
I.
T E R.
& curiofiis,c]uaereiis nugehennx
,
vidcns.
Perarborcjnamfrueluvacuam, fedfoiiahabcntetni
pxedicator vanus
g chenna? finaliter conr rematur f *4mendi.'vo. Hocfeccrunt apoftoli myftice qn dafmoncsqui

.
Jignincatur tlodtor vel

ditorUni
reotes dici pfit rationc fuperbiar.eiiciebant fuae fidci virtutc

.
appbufum, AV non froAum proptcr quod Dei malediftioncm HKurut & pcr deuotionisdefedtum exiccatur.ck igne
,
10 Etomnia,&c. Hoccnimfit fcniperquandooratiocfr, pro pcrfcuerans , e^ de pcrtincntibus ad falutcin

Baptif-
fc
mulcnscf?< Chryfoflomus. Oftendunt dant homimibus poceitacem fn >c corporapcrfonas quac hwn.jj. opc lcm/uiccciamfpiricu.ilcmquafi diccrenc,dcfaccidotaJi feiinjwf, C nitus non cs , Scnatus tibi hoc non concefh:, ( pjjjjji
a Jn qua po'eflate.
fc
.
^ A
35
g non donauic
otk
,
Glof.orcl
& Nicolaj deLyra.

Duabus de cauiisoccolcatur vcrftas,vc!
ccsaudicoi-,; s, viuic
->:
:
31*
quia
non
jed
HabeomuUa
funr capannn p
ioJo.Vc\ quia funcconce.mpcoix-.s, vnde, Nolicc fanatce d-ms ,& c.\ aclai
:
Si
autem crcdidilfent quia omnis poceftas ex

,
thim darecn. d Uomo quidam babebat duos fi!ios,&

b Tilium Doi negant , .tiem nrmfuis auvinbu* opcrati yutAnt.
fcd alie-
V-o
ica
nnnquam
fc exifti-
docibuscaut
Quafi non Dti.fed BfeUebub, rt fupta.
intcrrpgaflcnt
fiotle
,
Omnis cnun homo

fccundum
niarakerum. Fornicariusncmincnufli
mai caflum. O.ftus
hzc facis,&qu istibidcdithanc poteftarcm ? Rclcfus dixit cis: Intcrrogabo vos & ego fpondens autcm vnum fermoncm, qucm fi dixeritis mihi & ego dicam vobis,
poteftatc
,
*.
^Sw!
&ad
doceac.
'
flacim
li
gcres regr.um
Dictte mihi.
non
qui
facilc
dc forni.
cario fufpicacur
Sic
fa
in ciua potcftatc harc facio Baptifmus Ioannis vndiferat: e liomUuin.

.
E* Itamto Dei.
An
riftione
Vciimplicicer,hcc parabola clt non de
non
cfl
Dci
ccelo'an exhominibusi? Atilli cogitabant tinter fc
dicentes-
Gcntibus
)
6
,
&c
de
Iu-
dotiGpuraicx Deo"
Sidixcnmusecceio, dicetnobis. Sidixerimuseccelo, c icetnoDis

.
b,
~~, D~ jMteTrogi.erc.ro
.
qu; Quarecrgononcrcdidiftis
b
Qui uiihi teltimonmni Qyi unhi teltimonium Timem laj.d.tionejn.fed lydationem,lcd
s
peccatamundt. Quidixit.EcceagnusDei, eccequt Quidixit. Ecce agnus Dei, eccequi tollit peccatamundi. ha:c facio.dcmonftrauit. perhibuit.&inquapotelUteharcfacio.dcmonftrauit. perhibuit , 8c in qua poiellate
dxis, fcd dc pcccaro us&il :s,vcpc fip-i Hnmiimc Hil 1'C.t ClOmillUS Olll, rit;
fi
tcrat apcrte confuta rc cos,fcd ldco intcr
iliag
vcr ntis cenfetfiimem. Iitat5 crnfcflionem.
Amendico w
jfli ? illi?
Si
autem dixerimus ex hominibus, time''mus turbam,

a
Ctiius baptifma fufcrperant. Cuiiisbapiifinafufcrperam.
fHF-M.
rogaC.VC fuO VCl filcciovcl fcncentiadanCIltUr SC in qiia DO-
bisqmapublica.es: merc. praTCCd.VOS 111
Ic/annem tOmnesenim habcbant Iorannem

"
ficut
Non ego Noncgo
Etreprophctam. Etre
9
'
ccftatehocfacicco-
jpondenteslefu
dixcrunt.
*klfup,
cerccdcntcs eorum inOrCipK Un ^C ChrVfoftOmUS.

.
SSSSSS
vlu ""'"
"
cgodicovobis ) (
d
.
in
Nefcimus. Ait illis&ip(e. Ne c q ua fx>ccft a teh Scf3 cio.Qt,idaut= 1 vobi S

cxcauit.
dico robis quia non vuliis faceri,<juod vtique dicoTObisO,uianonvuliisfaceri,<]UodvtiQuruitis. e
"
regnoDcf. î ChiyfoflomUS. Magnacttfiduciam
!'
Deus.quipaternediligtoumes qnos
yidctur? a c ent
,
,
Ho mo
;
ii es q u a N 0e Qiitaptiusfuitgentili; quam lud.xus. In teinporchuuslarcnli. c fcddansintellectumirtrcnfibus.

.
^^
'
-*"|^^^^^^^^^^ r T h a bcbacduosfili^s, &accedcnsad H ScXfvmrlc^rb

Populus.
l>
Non
u\ auribus
lOIiaS Corillll, Vt OCll

"
d
,
Inccrrogaccmoporccc doccre, cencan-
_,...
:
rem aucem
bili
raciona-
pnmum dixit. F1J1 cam bonum

a
Superbc
reliquit
vadchodie operarein vineam meam. b

,
CJ .
^j
t.
d " b "> ",aiijnefccetis.
incclliganc
Illc
ij
quomo-
doaducrfum fefcn-
& maluin eJegi

.
Hif libcrnm arbttnum. In aducntu Chriui.
16
percuffione con fundcrcnon antem ci vututcmmvftcrij

publicare.
autcm refpo ndens ait Nolo contumaciam labore correxit.

.
Poftea'
autem pcenitentia mo-
Sermouis
ludzuai qui ab Abiahjin.
ccnciam dicercnc. c Vadebo. Bxquc l8 s homo condicus cii

7
tusabiit.
Toaa. ig.e.
Acccdcnsauwmadalterum,dixitfimilitcr. Atillc
\ec ego dico vcbh. Dua-
"'fe^ ^ ne
1
teccris.
>H
NICOLAVS DE
1
.
LYRA.
Qnh tibi dedit h*.c ftoteflaiem Qufa pcrcflatem doccndi ron habebar a faccrdotibus nec ab imperatore,cui erant fu
habcrcfed maîs fihi vfurpare. x P^fpondens autem Icfu<,&c. Hic ponitur Chnfli cauta eua fio, quia quafl iCtiindcm clauurn clauo,piopoftuteis aliam coadtifunt rccedcreabfqueChnfci quxflionem pcrqoam autem ifca fuit. refponhone Qii.tftio
biect' &: fic a nullo vidcbat"
:
non tranc digm,vc cis ventas mam tt ftaretur. Sccundo,qiiia Chriftus voluit oiccndcre tacto, quod licct vci cautclis contracaucelas malorum infidiannum bonis. Hc>c modo Paudiifentioncm mccr Pharifxos cC Saducaros volenteseumoccidere, vchabccur Act. zi.Sc appellauicadCajfarcm, neciadcicturludxisin IeftifiilennAct.ij. iz ii^td auieir. vobis videtur HicChr;lt.us(iftcndit ludaos contcmprorcs iua maieitaLis verbo raoonabili & hocdulus poiuic
.
1
joannh &ch cch. Idefc,exdiuinaordinatione. Baptifmus hominikw. Id efc , ex humana fictione. jln ex
plicitra
ibi
:
Prjmo quia lcgcm

,
Dco rccepcam non feruauc-
îtiUico^tabantyinter. Viamfciiicec, rcfpondcndi , fed 5 non habebanr propcer quod fcquicur. 6 SidixciniHsecalo. Idcft ,exdiuinaordinatione,
&c. Quarc non rectperaut baptifmum loan nis.fcd magis fpreuerant.Similitcr &' tcftimonium loanius de Chrifto , quod ipfiaudieranc per nuncios ad Ioannem miffos , vt habetur loan.i a. St autem dixenmm ex bomimbut.
Dicetnnbis,
iuut.Setudo,quia legiflatorcm Chrifcum impugnaucrunr, Hmoeratpaieifa/i.iiias . Circapriiiium dicic fic. Homo quidam , &c. Homo litc cft ipfe Deus Qui diciI ) ^tui homo proptei hoc,quod homotftad imaginem Dcita .A us > & proptei humanicaccm aiiunjpcam , ifci duo filij func
:
duo populijgcntilcs &

14
A>
a< <td>
luda;i.
Hoceft,exhumana
8
fi&ione.
Timemus mbam Mf.Scilicêt,Iapidet nos,tanquam blafphe mos.Cuius ratio fubditur. 9 Omries enim habtbant. Id eft rcputabanr. 10 loannem ficut prophetam Sancluni fclliCCt Si verum, per confequens verba eius & facta cx infpiratione diuina.
,
.
&
adpimuiu. Id eft,adgentilem populum qui incepit aNocJuda?! autem ab Abraham velab pio Hcbcr, vndc dicti funt Hcbra;i, qui Hebtr tuic longcpofcerior ipfo Noc. Scquicur. 1 5 Di.h primo. Id cfc, gencili populo. 16 Filt:vadebodieoperare. Ideic,faciufcitiam ,quianunquam Deus delcitit homines incitare ad bonum pcr occulns
tos inicinc-tus.
taciturmtJtc compulfi Et refpondentes , e^c. Ex 11 a fua pctitione ceffare. Sed quaritut hic quare non refunc fpondit eis manifcfrc,quia ftacim poccrat diccrc, quod ipfe non haberct auc.tontatem docencii a facerdotibus vcla Ccfui
enim
17 JJle autem refpondens.Quia gencilcs per CJCum ad ldoiolacriam declinauerunc .

1
mundum
farc:
habcbat camen immediace a

Sic ut
prophetx Jeguntur immediace mifsi ad docendum populum cV noncx auclor;race regum,vtl facer dorum . Diccndum quod liccc poffcc praxiicco modo rcfpondere , nolui t tamcn , duplici dc cauia. Prima quia prarius
:
& multi
Dco pacre.quod erac ma
Tofica autcmpnitentia motns .jiVjc.Quia genclcs ad pr,r*~dicacionem Chrifti Sc Apofcolorum credences opcra peni-
ceinia humilitcr egerunt. 19 jiccedens cuiem ad alterum.
20
z
1
Dixttfitnd.ier.
ilicct
lem, quod k
*At
>lle
Hoc eft ad Iudaicu popu'u. Pcr Abraha 6\; alios patnarchas $L Moy-
ponfre anteporcou Ilh
dixciat fupra.y.a. T^nlite fanftum dare canibus , >.rc margaritai autem erant in malitia obftinati.cV idc o
non
Baptifmusloannh,&c. Perhocofcend- Qniftus quod malignantibus qualcs erant ifn,non fitiu Dci fccret.t rcuc5
,
faccrcni opeta iuu:cix\ ns ait-.to dumine : rejpo' Q^na Iuda:i obligaueriic fc ad feruiendum dno per fufccptioncm lcgis,vndc dixcruc xo.z4.d.CunCta qua: loquucus tfc doimnus facicmus. Etno
a.
.
MO^RALITER.
qui
tur
rcnt, pofrca virihcer operates, per fecundu vcro filium iccrc voluntate patns promiiitc^:n6fccic, fignifican-
landa.ficut Chriftus dixerat fupr. 7. yolite f.nclnm darecanibus: Scd corum malnia prudcnter cfr dcc !'nanda. uomo quidam b >. > c. Pcr primf fihfl qui primo rcnuit 1 3 patris pr^ceptum fed poftea fccit fignificanC qui
qu; operari virtuofc fe promitcuc , fed no faciunt, de quibus iunc mftlrireligiofiproriccces fcruarcmigna.feuan gelica confilia , cum camen non obferucuc ctiam pr^cepta propter quod feculares etiam peccatores camen pofcea p^1II1
pcccantcs
nitentcs cis
coram domino prxponuntur , cum dicitur.

Sîia
pcenitcnc
35*
a
/\
5.
Matth XI
f
^,'
.r
duebat
,&c* Origencs. Vnde porefi confidera-
Cap.
e
re fapienti.c, parabolis cspmntur. f Vineam.Dcciwalh.Vineadominifaba.&c.
Jc
ri.dominum effeJocucumin parabola iffaad eos, qui modi

covn 2u:mhil.promictunt,operibusauccm ofrendunt,Sc cotra cos qui magna promittunt, nihil autem fecundum pro-
Vosauttm. Gicgorius. Qmanpertenolehantrcfponde-
in
$ip.J,b.
miffioann fuam agunt. b Dicwitei. fnquibllfdam CodicibUS

.
Chryfoffomus
eorum accufationem effe maiorem,& vcnia

Moyfi.
a
Aliam ponit parabolam
vtnficndat
tf
irrdi
nrfm.
Hcm.
eg.in
Omniaquarcufiqueeiixeritfaciemnj.
:
*
Qjija filium extra
:
Mmh.
'
vineam
interfccit.
habetur.,pio primus nOUlffinJUS Intelli-
a rcfpondens aic
d domine,
a
& non iuit
mo
i ,
Origcncs.Ho
"paterfamiiias Tracfa, I^.m
Quis ex duobus fe-
Vt fuo iudicio damnentur.
guntcnim
fed
veritate
b cit voluntatcm patris? Dicuntei. primus. DicitillisIefus:AVt Matthxus.

VtMatia.
,
Dcnscfi quidicitlir Mawb. homoinquibnfdam

paraboiis, licuc pacum paiuulo n> lio fuo loquatur inter
fantilia vt
vd
rrfr,
tcrgiucrfando fubtcrfugicndo
nollint
diCereqUOd
ba-
pnfmo
1
cpe C
loannis.
Chivfofiomus. Pcr hanc ctiam para

jj
Quia publicani.
'
& merctrices praxedent vos in t regno Dci. Venit cnim ad vos Ioannes in via iuititif & non crcdidiftis ei publicani autem & meretrices credidemcn dico vobis
a
a
quia ptlblicani
b
Quare.
In ccelo.vel Ecclefia.
?raîcara,id
ell,
Chiifto vel prarceptis Dei.
4 +
t
5
defcedat
fui.
ad
verbafilij
Viam
iuftitia:
quam
pndicauit.
Chryfoffomus,
Per fepcm
cl, ']od!;im
46.
ris
intcllige
runt ei: vos autcm videntcs, rlect pcenitentiambabuiftis -,\ a Saltcm

poft completaineiu
imp,
patrum
'
bolam oficndit,quia meliores [\nu populares,qui aprincipio
prophetiam.
Vbi
mortcm fuam
c
cis
lUlfoiUlTl
improperauit.
poltea,vtcredcrctisei.
a
fecularem profttcntur
Domimis Sabbaoth. b Communitionem.f.terram promiffionis. c angelomm cultodiam.vel bellicolorum vtrorum.vt Dauid & Machabiorura.
Aham parabolamauditct Homo

Murum
Aiiat ioquutiis.eft.
ul ua quam murns facfi io funcpopuiblfrael

II
qui cah* morti
T pocnirentia luifti.
F
\ T
vrbis, vel
!
vitam,quam
fa-
f eratpaterfamilias,qui plantauit
a
vineam
b
ccrdutcs quiaprincipio profitenf Deo fcruire.Quia popula
& fepem circumde A

b
Irapofuiteitormentalegalia.perquxcogereturadbeneviuendum.
Templum.
SmS u L-rn
, '
M n
OftecneS Vel
.
Mar.n.a,
uc. ao.b.
f\
toSukr
,
Tiaiibt.-ry.
Inruc liKr.M
g ditei,&fodit.ncatorcular,&a:dirlcauitttrrrim ,&locauit
'
Qujfupraoperarijinvinea.
Hon mutando Iocum,
fed operandi relin-
quidem aliquandocompuncri conucrtuntur ad Deii, facerdotcs aute impenitibilcs conffitu-
rcs
Suenrliberumarbiuium. quenrliberumarbiuium.
f t num? < PnJittk & rootl m

!
*, tOrCH. ea t nrru
-
eamagricolis.cVperegrcprofe&useft.Cumauremtempus a b Moyfen & Aaron

Iegiferoj.
Z Infoffionetimorno
tatur, quia prajccpca
llla
qni
te
rucT:uumappropinquaflct,miiitfcruosruo's ad a2rico las,vt ^

V.inquirerentfrûm.egVs.
male colcbant. b
,?
b^Legi, cultodL,.
tinunquam dcfinuc
pcccare in Dcum. d i04n.iifpi.iM.Ioan
a^ccipcrent fruclus eius. Et agricolar apprchcnfis ferifis eius, \\ " VV ^2 . Vtleremiant. bv\lfai.m. c Vt Zictoriam occi*
quem
c
^' TtWpuS
mtt
e ll:ll,0 ni0 fcd "morcfcrua--
, frutluutn
..
derunt intertcm.Scal.
ncm Iudaî contem-
aIiumcEcide runt,aliumoccide runt,aliuverolapidaue runt.

locontumaci populo.
2J appropinqnafjet,
Ben e
&c. tempus fm-
udw sk
ncntcs,nec via luftitie>oprehenderut , nccde operibus malis pgnicecia egcrur. e Vos autem.
25 cluuin, non frudtus: qma nuilus fuit in ll-
<0
d'citnr lfa.6b.Vi>iea
IJ
ôuiffime ^&c^
N
1
C O
A V
D E
Et
non iuit, Q*:a ludxi legem fufccpiam non obferuauerunt,fed
LiRA,
aiidohiatriam c? prophctarutn occifionem,& ad infinita tnala dedi nauerunt,vt habetur lib.Iudicum.& libro Regum. 2 Quis ex duo.fe.TVjw enim aliier poterant mirefpondere,tjuia
domim cxcrcitniim domus lfro.eiifi. Et fepem circum.ci.vc///ct * daufwam tcgis,& tnandatorum. ca torcular. Dando 14 Ec fodit doclrinampropbctarum,in qua
exprimitur,c2r declaratur magis rtrtus ic*is.
nus
}
malum
non promittere ,quam promijfum nonferuare. Dicitillis Icfus.E* refponfione eorum confutans eos.
cfl
,
Amen dico vobis &c. Q^d.non folum gentiles,sed pefjimi de

apnd
gentibus erunt mainris tncriti
Deum , quam -pos, quiafecundum

fub~ >uia-
Ij Etardificauicturrim.5 7/ccnewi>/wi lcrnfalem , quoderat Adificatum admodum tttrris vnde ttmplum dicitur turris.Micbe*. 4-c. Ec cu turns ncbulofa.&c. 16 Et locauit cam agncolis. Viddicct facerdotibus,&
hus,qui babent officiumferuandi tuitum
tninibns.
tlieron.Simulata Janfltas d-iptex td~l iniquitas. Et hoc vitium potifjim-pigebitin facerdotibw,& Leuitis.Et ad dcdaratione Jiu dttli
diuhum,
&
prindpi-
iuflttiam in ho-
Vcmt enim ad vos Ioannes in via iuflitiar &c. operaperfetlioms facieba ,& itcrum,fjuia ChnMum annunctabat qui
dit.
17 Et percgre profeflus cff.Tvjw quia mutet hcum cumfitvbi-que prxfens,fed quia dimittit bomines agtre fecundum l.Lcrtaicm at* bitrii,fecundum quod dicitur Eccle. 1 $ ,c~. Deus ab initio conftituit
tfl
ipfa
iuflitiafcmpiterna,*t habetur Daniel.p
6 Et non crcdidifiis ci.Opera eius imitando,& dotlrinam eins

dieudo.
hominem
, &.'
att
Cum autem tcmpus fructuum appropinquaflct.^/a/Jc/J

Mifit fcruos {uos.Idrfl,priweiprophctas.
rcliquit
eum in manu confibj (ui.
Publicani
tentiani
autcm
& me.crc.ei.^rJ predicationem einspttniquofequitur
legimf<ifctptam debebant faccre f.uclum bonorum opcrtim.
19
agendo.
Vos aucem v\dcn.lfivrum,fcir>cct,0cnitentiam. Ncc pemtentiam lu..Ad imitationem eorum.Ex

agirauuio peccati facerdo:ttm,& Tharifsorum.
Aliamparabolam. Hic confequcntcr cfler.dit qualiteripfiimpu^nancrunt Chriilum legislatorem. Et d>uiditur in duas,quia primo ai
oikndendumpropofn.um ptoponit qnandam parabolam,fecundo co PWtfumpropofvnm per fcnpturam,ibi . Dicit lllis Iefus nun-
10
Idefl,ad rcges,& Jacerdotes prindpalker, ad fubic&os confequintcr. 21 Vtzcc\ocrcnx.fr\.\St\\sTer prtdicationcm fttam eos adfrttftum bonot um operum reducendo.
a.lio\ eii
20 Ad agricolas.
&
12 Et agricolc. apprchcnfis fcruis cius. Qh&rcges multi,&ft ccrdotcs prophetas fibi tniffas adomino turpitei Lomtcbenderuut, incarcerauerunt ,ac ocddtrunt,& koc cft quod fubdilur.
&
quam
1 1
Icgift K.Circa
Ahum C5Ciderunt.A"ifr Ifaiam quijcrratusfuit curnferra ex
Homo crau/Ie homo, Deus eft,rationibus prxdittis, Qui dicitttr

Qmi
.
primum dicitfic.
prxcepto Manaffcregis luda.
quUftc gubernattotamcreaturam, Jicttt paterfamilias g"bernatfubditosind<,mo.

1
paterfamiltas
2
24 Aiium occiderunt.^/cwf îmos quem

transjixit.
ofias vttleper tempor^
plantauic
vincam. Domnm
fcilicet Ifratl,fecundim
quod
dari
z 5 Alium vero lapidaue.^ Zachariat>h'jnem Ioas rex luda hpi intei altare. tujjit templum
&
dicitur
rtcrum
Dei,&c .Scquitur Homo e allcgoncu homo iflc Chriittbelt.qui plantauicccclefiam dc fuo latetc formatam. 1 J Etfcpcm ctrct,md*i.ldc(\ doclrinam Euangelicam. 1 Mft " r,Idcft ' mart rum y pacienciam qua roboraMcff ccclcf'
!
K(Hrapi:bli.& me.pracc.-pos in re?no ratpaterfa.&c Sccundu fenfum
16 Et hcauit eam, @ c.Rab. Moral. h?t vinea cuicunque Jocaturcubjptifmimyfferium iibi darur, vtbcneopandoin
eaexercear.ur.Mitciturferuusvnusaltcrtcitiusculex Vfalmus.prophctia lcgitur,fed miffus cxditureiicitur,cu fcnno
cotemnitunvcl quod peius
cff,
blafphcmatur.Hc;rcdc vcro
quantum
Et adf.tur. Idcff
.conccmplacionc confcfToru
& doaoru,
Et
feefioccidit, quifiliu Deiconculcauenr,& fpiricui grati^cotuelia fecctit. Pcrdiro maloculcorevincaaltd n daf, cu donu gratia: qo* fuubus fpicueric humilis accibic.
iw
Tom.j.
3TJ
a
Glof.ord.&NicolaJde Lyra
Dei,& danda genabus fru&unri
tn
$j6
,
Tfowflime, &c. Vide pacrisfamilias paricntiam qui expc-
temporcdaturts.veldo-
ctatadpccnircntiam.
b
c
Pfal.t.S.
ycrcbnntur. Qtiafi faciam

eft.
quod meum
cft
ipfi
vidcant
quod fuum
Hie
efi
minus que ocaderunt,' ftatim vcnic rcfurgens a mortuis, & malos quidem colonos male perdidit alijs autem colonis, id eft, Apoftohs vineam fuam coniignauic, id cft, eis qui ex
ludaico populo crcdiderunt.
h*reu Patet princ pcs faccrdotum non pcr ignoa
rantiam.fedpet muidiam occidifle Ic fum.cum fcircnc cu

cffe,cuidicitur:roJlula
Prophetarutn choro.
>
Iterum mifit alios feruos plures prioribus

a
&
Dominus
fecerunt
illis Ci-
fcChryfoftomus. Honi propcer Mat

cis
hoc
parabolam
ipli 116
Adhiic lodum cUi pornueniiz.
dme,& iabo
ti-
militcr
Nouifilme autem mifitad eos

Non de gnotantu
i
filium
fuum dicens
Dens
>
propoluit, vt
:
intclligcncesconcca
fc
bigen.hdre.tu.
vnde
fibi
i>
frd
femper ambigeie
.
dicitur
vi libera
volun-
tashomim ref ruetur,
6c confulences aicbant: Si dimicti-
Vercbuntur forfitan filium
mcum
Agrrcolx autcm vidcn7 s
fententiam profcrrenc.ficucDuuid
eft per NaRarfhTautcm
fa&um
than.
9
toceupcsBiu
c tcsfilium,dixcruntintraie. Hiccft ha:res,veniteocc.damus muscumfic &c. b&e. d d Habebimus habebimus hsreditatcm eius.
cdit, Ecclciia eft, CJUam moliebantlir
Jfidtur.
a
Hxrcdicas
Chrifti
eum,
&t
Etapprehenfum
Quia emra portam paflus
efl, vel
prins a cordlbus inciedulorum rcpulfus, deinde cruciludicanerit.
'ntclligcrcseiTecori ^ 1-' 'Xerunt, f\D-.

iit.
quam, rcfurges pof-
cumeieceruntextra vineam> &occidcrunt. CumcrgovencNonignoransquxrit, fed

vi fua
10
Myftice. Cuiquc
VinCa locatur Coletl"
da,
refponiioneeoscondemnet.
prinpcrcludxi:du
ftdccillS
ritdominus vinca:,qifid facictagricolis

a a
illis ?
Aiuntilli
Ma- "
1* 15
cummvitetium
,
CXtinAaiU
los
a
Eccleiiaqidealijsnationibuseliget.
ftitiamquxex lege
cft,GcntlbuS perflia
male perdct , &vine amfuamlocabitalijsagricoIis, qui

VerbifelfacUprocompetentiatempoiif.
baptlfmi datUt qd* operando exerceac. MittitUr ferilUS VI) 9
B
Mir.
it.i.
dercconabanrur.
rcddanteifrtf&um temporibus
t
suas tnditiones.
fuis
DicitillisTcfus;
Nun-
JJ
&alrcr,cumlcxpfal
t Pfal. ii7> e Mar.it.a.

J.ucc
L^Ma
eat
..
M<
C,
hunc ordmem,
Lapidemouemrcprobauerunt squamlegiitisinfcripturinvno condens. b Nonhumams vtnbus, fedDei potentia. a Duos populos in fc

b
imit.ts.i.
diccns.-Occiderunt &: ciecerunt extra
^dificantes, hic
fa&us
cft
a
inca*put anguli
iii
Adominofaauftoritate.
tu bene operetur. Scd mimjs ccdicur

I7
ClJv-lCUr
*
^$***&
1
Ccmcludo exueiira concefllone ic prophetica
vineam ,
cadaucr.
quafi vile
Inquo noWt perrinaciam qa t.q!y.c.fi d* ctbuu uccifo domino, 8C

refufcicaco
,
&um
vobis
cft iftud
a
&
cft
mirabilc
b
oculis noftris. Idcodico

Vt nonlitis quod effcprarfumebans.
concemnicur
>.^4.
,CUU1 lermo vcl ,

peiUS
.
Iudacis.
Sacra fcriptura.
Clt )
t quia auferetur
a vobis
regnum Dci
&
da
19 10
blafphermcur
Hs
rcdcm quancumad
fcoccidic,quifil]uns.
fcci-nc.
a fuis
fi-
Luc
in-.b.
Gcntibus mifcrunt. nibus eum cxcluferunt, f Quidfaciet agricol. Hieron . Alij videntes contra fe di û,
&
Dei conculcaucrit
1
&
fpiritui gratia*
concumeliam
Pcrdic malo,vinea ahj datur,
cum donum gratia: quod fu-
Mar
ao.a.
dixctuntfecundum f ucam Ablit,cumetiamf;cundum Marcum d ^minus a fe dixiifet Malos maleper. vi.faam lo.
,
:
&
ngri.sRe.q.r.e.f.r.fuis.
Hom.
cpcris
40.
imp
vbi fupra.
Chryfoftomus Lucas quiden fecundum rcfponfionem oriaeorum nirr.mit ,Mitthxus fecundum refponiioncmcordis.Namvilibilitcrinfaciecontradixerunc,dicentes abiir. In confciencia autem, malos male perdet. * O-igenes Sieut Cayphas iic 6c ifti non ex fe propheit
.
.
perbus p,'rdit,humi)is accipit. g Lapidem quem re. Qîod vinea alijs locabitur.ariirmat pro phrticocxemplo. ./(/>, idefc, Chnftum cuius rtdem 6C iufcitiam contempferunt. it Chryfoftomus . Nunquam legiftis , ^d efc , fl parabolam meam non lnrelligicis, vel lfcm fcripcuram cognofcatis.
îedificantes
Qui de fubdita plebe quafi Deo
domum
F.t
tauerunt contra fc , quotuamtollendacrantabeiseloquia
fttuere videbantur.
qni
Dei
NTCOLAVS DE
I
LYRA.
.
Iterum
mifit aliot fcruos plu res prioribus
Multiplicando fci-
licet
* quod impleuerunt lerufalem fanguinc prophetarum vfquead os,

vtciicicur.
prophetasad populi correctionem. Et fecerunt iWs fnni. Ecs,feilicet occidcndo intantu
4.Rcgumzi.-
dictio:qniaincurbailla erancaliquiqui confentiebantdocVina: Chnfci,tV illidixerunc: Milos maleperdet. vt h cdicit Matthatus. Erhanc rcfponfionem qttafi approbando tanquam veram Chrifrusrepetijt, vtdicit Lucas. Ectunccon fequenter faccrd<ires videntes quod crat dictum cotra eos,
eos fil. fuum. Pro npbis incarnatum, i "Hpmfii.ne auiem mi.ad dicens. 4 yerebunturforf.fil.me. Hoc non dicitur , quia Dcus ignoraretcontemptumqucm [udaji faduri erant Chrifto , fed
dixerunt^yJ', Mal< sautemdominusperd;dit,quandociuitatem &C templum per Romanos dcfcruxir. Scquitur. Et vi. Qu:i Chriftus ccclciiam fuam 1 z regcndam tradiditapoftolis &c
i
per hoc expriinitur quid d<: bcret

turfi.
ficri.ac
fi
dicerct. Vcrebun
alijs difcipulis. Qfii red.ei.Quia. ad pra:dicacionem

.
eorum credidit mul
me. id cfr
in reuercntia
deberent haberc.
titudo gentium
1
îgricoU autem. id eft, f.xerdores &" legtfpei iti.

yiientesfil.
4
5
Dicit
illis
Id
cft,
dominum lcfum Chnftum opera diqux ptxdictaerantdeipfo
h .Hic confirmat parabolam fuam per facram

eftis legi-
fcripturam.
1
uinitacis
facicntem, &:omnia
Jîincjuam le.in.
adimpkntcm.
Dixerum intra fe hic eft hf. Quia de ipfo veram notitiam habuerunt.vt iamdicetur'. 8 yeniteoccidammeum. Proprer hoctradtaueruntdemorteemsncoccifi oncChrifri venirent R.omam',& aufcrrenc eis locurn &c gentcni, vc h berur Ioan. t i.Sc lic occtderunc cuni,vtpiCificepofnJetent ciuitacem tcmplum: contranum tarrrcnacciditeis,qina perhocin vmdidam mortis Chnfti pcrdidcrunt locum &c gcmêm , quia per Tirum &c
fperiri,
Id eft,in Pfalmis.q.d. Vos qui dcberetishocfiue.
16
L 'pidrm quem.
Ad Jireram dicitur de ardificatione tcm-
pli SaIomoms,qui quidem lapi s pluries obl.itus cft in adificationc&quianon poccr.it conuenientet collocart, idco
&
plur es rcicctus efc quafi reprobatusab ard:fitantbus vlcimo autcm pofitus cft in confuinmatione anguh,vbi coiungebantur pirictcs tcmp!i,V de illo fcnbnur n PCil, 1 7 JL iomino, &c. Quia illud non fuit a eafu , fed ex diuina
,
Vcfpafianum (ieftruftacfc ciuitas templum , &c populus ocafus & captiuatus. 9 Et apprebshj m evm eiecerunt extra vi. Quia ChriftUS extra
ciuitatcm Icrufalcmcrucifixus
efc.
&
pra?ordinatJone,quialapts tftefigurabatChnfcum.quimul totiens &c multipLciter rcprob^tus eft a facerpiincipibus &c camcn factuscft in *.apm anguli, comungensludorum,
10 C-m e*gi pencrit dominus vine<t quidfa illis ? Venic agricolis dominus ad ludicandum &c vindicandum illud factu,quan-
quafiduos pancres invnam ecclcfiam ûceChrifcusdicacur lapts in lcripcurahabecurDan. Quod l.^.Lapis quipercufferat ftatuumjafius efi mons magnus, &imple-
da?os& gcnales
uit vniuerjam ie>ram.
docx
I I
ciusordinacione vcnic concra cos excrcicus
Roma-
norum.
îimt illi malos male perdet. Lucas vero ifca verba referc quafiaChrifrodicta,& facerdotes dixcrunt contrarium; Ablir,vt habctur Lucc, ro.Dicendum,quod non efc conrradictio;
Ecceego mttam in fundamentis Sion laptdem angularem probatum preciofi.m,&c. Etex auctoritateconcluditur rcprobatio Iudarorum. Ideo di.vo. Qui Chrifrum j 8 reprobaris. 1 9 îuferetur d vo. Id cft regimen ec, 1 fia?.
20
Et
ittbitm.
Id eftapoftoiis T
& corumfu:ccfionbus.
Et
3W
&a
Fr f
i
Matth m
ce.&c. Qiii credic,&
Cap.
XXL
ui coloni
,
3j8
D
A lapidcm & non tontcritur,fed coftnngitur, qma per paticn

eum qui modoc6temnic,& miuriis atfk
intenjc, fed qualTarcJtus.
ic
,
ramen peccat,cadit fuper illu
tiam ad falutem rc feruatur,fed cui lapis irruit, ideft, qui nevt nec tefta remaneat, vel cadic fuper gatpcnuus cocencur,
necdum penicus
TOpeii.
dirperoperafua,3utproprer magnitudine peccaci aut pro pteraltitudincm dignitans. Infidcles autem pereunc cancu, quancum poteft eos perdere Chrifrus . b Etqu&rentcseum. Quafi mentiencem incerficerequerunt, in quo vera probancur,qua- dixcrac Jpfe eft.n.heres illi praqui iolo
tur.vcnonambulec Cadic fuper
Gentilibns.
humano ccrrorc recardantur donec vc

nirec hora eius.
a biturGentifacicntifruduseius.
illumlapis,
c r
1
quando
dem iftum
fa?i
veniens in ludicio
Etqiiicecideric fuperlapi- i z confringctur iuper quem vero ceciderit, concc-
'oppnmiccumdicc
9!
reteum. t LccumauditTent principes facerdotum

cius
,
n Ite tn
&
igncm xtcrnum.
Chryfoftomus.
<s
g Ahudeftconfringi. . De
aliud
cominui
jio,
eoenim quodcon
fringitur, aliquidre
cognouerunt, quod dc ipfis parabolas b eum tcnere , timuerunt turbas , quoniam quxrentes eum habebanc. prophetam
& pharidiccret, &

ficut
I
.
Myftice
runc
Pnn
f lllas parabolas.'
cipes 6c fcriba? quq-
4
5
manum mitce E
re inlefum,nccau-
dec cimore cu quili bec folo nomine fra
mariec,quod autem c6minuuur,quafi in puluerem conuercitur.Quod auteni ca dit ad lapidc non fragicur fecundum quod eti Japidis virtus fed mquantum forncer cadic,auc pp pondus fuum, aut pro-
ter,fides&pacis vc ritacem (quam non diligic) propter bo-
pteraltirudinecafuSjfic&Chnftianuspeccas
non tantum
noscohabftances vel erubefcfc , vel timecimpugnare,qui tamen(ficucdefiulciffimaauium ftruchione dominusait) cum tempus veneric in altum alas erigit, quia perfequen-
oaju
-c
doecclefiam,quafiDcumcruci
debic habere.
adijceie &: oftentui gau-
,c"
Cperitquaatump6cper<tercChnftus,fedquaniu
ipfe feperdic
NICOL A VS DE LYR A.
t
Et qtti
ce. IIIc
autem cadit fupcr lapidem , qui credens pec-
habcturGen.40.Et modus eiusadueniendi in paupertate& ha miiitate, vt habetur Zach.o.a.vt diftum cft in prarccd.cap.ita exprcfsc vel exprelfius loquuntur fcripturae prophetarumdccius dtuinitatclerc.j j.c. Eccedies veniunt , dtiit dominus, erfufcitab*
cat per iubricitatem carnis, feu alijs peCcatis,& illc confringecur fed non comminuitur,quia no peccat tara grauuer , licut ille qui peccat peccato
lnfidehtatis
.
illum vero caditlapis , in quoinuenitur Superquem. Super iflc contentur,quia ex ponderc diumi peccatumrnfidelitatis.Ec
iudicii grant fsune
punitur . Et cumau.prin. Hic ponitur conclufio huius cap.vbi oftcndi3 turobfhnatio facerdotum quia audientes dottnnam eius , noa fuerunt contriti, fcd raigis ad occidoidura eum mcitati .
,
pcrbum bonum quod loquutusfum ad domum Ifrael luda,in dlebus iuiltisgerminarefaciam Dauid gcrmen iufiur,; ) faciet ludicium boc cfl nomen quod vocabunt cum , dommus iuflus fiitid in terra , noflcr. In Hebraico vbi habctur hic, Dominns pomtur nomen do mini tetagrammaton,quod nullo modo potcft dici de ahquo nifi dc Deo vero Cum ergo ifta auelontas fecudum omnes doiftores ettam Hebiaicos expofita fit de Chrifto, feqmtur ipfum efle verum Deii.Itcm Ifa.o.b.dicitur: Tarunlus natus ejt
&
&
&
&
Etqu&renteseum. Scilicet Timueruntturbas.Ex quopatet,quodfolotimoreretraftifuc 5 runt ab cius morte.Occalione diftorum in iioc ca. quzritur vtru
.
adoccidcn Jum
Etfacluseflpnntipatusfuperbumcrum eius
eius admirabiUs, confila, ius
,
& vocabitur nomert
oWf.Sequitur.
Dcusfortis, pa>ci fituri fecuii priuceps
pacis
Iudzi cogtiouerunt Iefum Naz.arenum eflc Chnltumlibi proi.Corniflura.Lt

intli.i.b.
arguiturprimoquodnoperilludquoddicitur Sicnim cognouijfent , nunquam dominum glorix erucifi-
xiJfcnt&cAteta Acl.^.c.dictl Pctrus loquens Iudzis. Sciofratret Ite Luci3.e. quodper ignerantiam feciJlisficHt &principcs veflu. dicebat Iefus in cruce.Pdrer dimitte iilts, tfuia n^fcinnt qmdjac.ut.
au&oritas fecundum Hcbracosintelligiturde in ca fit Chrifto, exprefla metio de eius diuinitate licut de hu manitatc, &multaealiaeaucloritates confimiles pofluntadhoc induci, led propter prolixitatcm omitto,& ideo dicendum,quod ficut maiorcs populi ludôrum habuerunt notitiam de .temporc fignisfm aduentus, lta notitia per fcnptuias habiicrunt,quan tum ad cius diuinitatem Confiderandum tamcn, co,
qux etiam
&
&
q, aJiquid
Contrariumargmtur, perilludquodhabeturloan. t f.d. Tûnc atitem viderunh&oderunt me pauem mcum. Quod autem videItem fuper illud quoddtttum elt in turroanifeftecognofcitur
&
gnokitur in habitu.cuius tame ognit io aftualis impedi tur propter altquam pafliontm vel habitum impediente, licnt d;cit Phi
i.
prjefenti cap.
Agricolx videntes filium,dixer t>nt intrufe.Hu res dicit Hiero. Manifelte probat dominus his verbis Iudzorum u crupnncipcsnon per ignorantiam, fed per muidiam Dcifil
in populo [udzoru aliqui cifixifle.Rcfponfio. Uiccndum, quod erant maiorcs fcicntes prophetarum, aliqm au fcnpturas legis tem rainorei, ficut laici tantummodo fcicntes lllud , vulgarcs
eitlxe-
&
&
huiufmoquod elt de necefiitate faiutis, vt pracccpta detalogi <ii debet fciri ab omnibus , fed fubiilitatem fcripturarum & qux <Iiftapri)pheiarum ignorantes.Item quod Ouiltus erat verus ho
*no,propheta lancûs
&
lofophus 7.Hthico.qood incontincnsd.flertab intemperato, per Philofophu* non folum in vniuerlali, , quam etiam habct mtcmpcratus, vt q> forniit/ari clt malum , cum non peccct pei ignorantiam, fed etiam liabet arftimationcm vera in particulari,& per hoc differt ab intemperato , & tamen aducniete pallione corrumpitur zftirnatio vera particularis,quia pafCone vincente iudicat nunc turnicandum , na quod paliio lmpe ditadtualemconlidcrationem veraminparticulari , & fi pallio femper duraret fcmper fic mdicaret Eodem modo cliêdum eft, quod ludxi habuerunt vcram aeU.imatioiiein de Chrifto & in ha
hocquod habet aeftimationem veram
& Dcus
in vnitate
ieu
populi ludzorum no cognoueruntfcfum eff: Chrifium, necquantum ad diuinitatem icc quamum ad humanitatcm, quia Iicet coguolcerent eum eflc liomincm verum tamen noncognofccbant ilium effe hominem
ahqui 8cbenequantnm ad hoc, a>
mmores
fuppoliti
Dicunt ergb
buu,&
m aclu in principio, fcd quando incepit contra eos ptxdi
carc,excnatitueruntcontraeumpafsionibusirz,rancoris,&inuidiz , quibus pafsionibus impedieban cur ab act uah conliderationeventatisprzhabitz de Chrifto. Ideo maclunati funtin
eius
prophetam.cjm crat a
Deo promifTus Chnftus
Cmus ratio
qma ignorabant fcripturas qtxx loquuntur dc Chnftidiuimtate,&illasquxloquunturdedeterminatione temporis, 8c dc dignis fui aducntus,fed maiorescognoucrunt eum eflc veru prophetam a Deo promiffum,& miffum,qma fciebant fcripturas loquentesdetempore fuiaduentus & defignis, quz omnia videbantineoimp]cri,nonti:ricn vtiltidicunc cognoueruntipfuua
cft,
incontinens propter pafsionem mortcm, ficut concupifci bilu eligit formcari,quod tamcn alias refugerct. Confideraduca tamen quod illa notitia quam h.ibuerunt de Chnfto per fcripturas prophetarum non eratcertacertitudine eiiidentia;: Tii
tahs ceititudo folum habetur pcr
&
demonftrationem
vel
quia fenfum.
Tumquiaprophetizpoffuin aliqunndo
erat magis notitia probabilis dum alios erat ibi certitudo adhzrennz
&
varie exponi, ldeo venlimilis conieiturie, vel fecun
&
clfcDeum,&fecunduhocIoquitur Apoft.in auftoritateprâll. ilfiodji cognouiffent % nunquam dominumgloru ancifixijfent. Quali dn.atnunquamcognoucrunt eiusdiuinuaicm.Sedhoc non videtur conucnienter dictn, quia licut fcnpturse determinatc loquun
tempore fui ad'jenius.Dan.o.f.In liebdomadibuk iiiis abfcreuiatis ,8cde fi gnis fui aducntus , ficut clt translatio regni , vt habetur
tur de
Fcr difta poflunt folu: argumeta ad llla vtramq; partem,quia argumenta, quz probant quod Itabue runt notitiam de Chnllo , intelligendum elt de notitia h;ibituali modo Aliz autcm auftoruatcs quz dicunt contranu, przdifto
.
din im aclu
modo pra-dieto.
quz tamcn poteft lrope
loquuntur deatualicogniti<inc applicantc adopus,quz fuit iiiipeditapioptcrpafsioueminmdi* &rancoris, vcdicturoeft.
M O R
5
a *
T E R.
eft difTcrentia
rum hominum & maIorum,bonus enim comprehenfus in

bonopecoaco gcm!C,mnlus quiacornprehenfuseft
autcm fiemic, non qu>apcccauic ,
feci
rtcumaudif?ent,&c.
C:hryfo.H?c
m peccato
rum
Tom. j.
& A
3J9
,
dicuur in po.tilla ln qta potejtate boc faln npitulo 21. cis i id cft qua ,mc>orirate docc populum? dcrclarationem attcndcnAd maiorcm lurum
.
Glof.ord ADDITIO Vbi

1.
& Nicolai oleLyra.

a
,
360
>
eum inrcrram Canaan

tct.qu irc
brari,l.cet
vbi fcihcet
fegregatusa parentihus idol

.
fj
latns fe publicauitdmmocultui
quxihonuro dumelt. quodauctintasdoceudi apud Hcbrxos duplcx erat: fccundu dcnuationcm generis.vt m lacerdotmus.Iuxquia aut Aut fecundum lacerooirs taillud
Aggxi.i.cap. Jwcirog*
legem.
mancipatum Ex pr,t ;ict ip Hilmaelitx Edomiiar & humlmodi non duuntur Hc defcendant ab Abraham. Nam illi loli cjui fcquuntur
Abraham
.
graduationcm.Sicut
,
cum
quis accipit
.
gradum
in
fuentia ab alio
illi
;n fcptratio'ic ib idol >lafna &cognicione I Jci, dcbrnr dici tanqu im fcqucnt cs rationcm illius deuominabrxi tion.s E hoc elt quod fequ.tur in prxallcgata auftoritate fcihcct lo(ue24.\bi loquensde iranfportarione Abralixa partibus
Hc
graduatohabenteadhocpocert.nem ordinarie mdicabantpopulum , vtinlibro TMginta viri qui Et qu.a prmc.pes lamuldico.qui dicitur Shanhednn tratt.itur. fciebant Chnrtum non cerdotum hanc quxftionem mouentes defccnderc per l.neam mafculinamab Aaron facerdotc,& per doccndi faccrdatalem.Idconfcqucns non habere authont itcm fecundum quarrcbant fcilicet. circodun.llo hoc mcmbrocirca
,
Et talcserant
feptua-
transriuuiahbus,fubiungit. M "lt plicai it tue femen eius <i dedit ei lfa .t,nuilam raciens mcntioncm dc lfmaele& alijs.Confequen tcrdict de Ifac, / 1 n-Jiljcob ,& F.i'a'1 dcdnnontcm Seir.Et ad excludendum E'au fubiuugit, Efau de i montcm Seir.Iacob ve
<
ro
illi
& fil>\emsd<\c-ndnw!t
Abraham
,
>>
Acgyptitm
lacob,
I
alijs
Ex quibus pater,quod
,
tantummod') nommandi funt

per Ifaac
transfluuiales
ab
&
qui defcenduc
cxcluiis ratione prxdicta.
Quisdcdif
fenionbus
tibi
non abaho; Ab enim non pcrtmebattal.s hcentia impctran quod Imperatore
& faccrdotibus conccdcnda crat &

,
hanc potcftatem ,qma
talis
poicltas
ab iphfmet
,
A D D
III.
patct ex hoc. diflct Plnrifx
Nam cum Chr.rtus Luc.

s.
lo.c.
& inf.ir-b
rcfponin-
ibi erant, fcd pot.us coiuenti de rcfpondignari Hcrodiani,c|ui non clt Ce; fione Chnfti.Sed conftat.quod doctnna diumx legis
Qnxfunt
Dci, iatt Deo.
Ex hocnonfuerunt
In eod.cip.Vbi dicif in yo(ii\. Lapidem qttem reprobauertmt,&c. Fundamctum huius expoluioms, quam dicit litcralem eft fi-
faris.fed
Dci. Hocetiam paret percommuner doctrinam coru
ftitiumfeu fabulofum, nufquam enimlegitur infcripturis autcntic.s,quod hoc contigiflet in xdiHcatione temph Saloinonis
fcilicetquod ahquislapis plunes fuillct reprobatusiuxdiricio, n demde in caput anguli collocatus , licet magiftcr hiftonarum
fecundum quam nullus recipiebat,ncc hodic tempore captiuita ab aliquo pnn tis corum auftontatem doccndi legem recipiunt ftnt fubiefti. Et idco cX his quxftiombus tacicc feip cipe.quauis fos glorificabant, & Chriftu vihpcndcbanr,quah dicercnt.Nul
&
hoc vidcatur dicere, vndc Rabbi Abraham Hebrcus, qui

alios expoiitores
inccr
Hebrxorum magis videtur
fequi l.tctalem fem
lam porclt habcre poteftatem decendi.nifi a nobifmctiphs qui fu mus doftores legis , vnde Chriftus in fua cauta refponlione non errorem cxpro folumeishlenriumiropofuit,fedetiam ipforum nullarn potefhtcm docendi brauit.Errabant enim m hoc.quod attribuebatDeo.fedhommibus, autexdenuationcgeneris vel diftum eft, vndeChnftus oitendit eis graduationc perfonx , vt alia anclontas docendi prxterillas,& iihs atftidr fcilicet quod eft ex Deo Et ideo quarrit de bapt.fmo Ioannis,in quo noua doctri na fuit diuulgata , vtrum effet ex Dco an ex homimbus in quo
,
fum,hoc non cxpontt dc lapidc materiali,fed dc fpirit uali. DiciC cnim quodlapisiitc eft populus Ilraeliticus ,qu. reprobatus a Gentibus incaptiuitarecxiites in pofterum eri; capur omnium
,
non virtutepropna, fedadominofaclum crtiltud.Cuius cxpoHtiolicct filfaiit mhocquoddicit, quod populusillequi modo fui Mcfcaptiuus cft eritfubhmatusproutipfecredittempore in dictis fuis quoddam vcrum fcilicet quod fix. Tamen habetur hxc litera nontraclat dc ^dificationetemphSalomonis. Simili,
etTe cx Deo ta includitur.quod polfibile eft aliquam do&nnam de baptifmo Ioann;'s,& per confequeils remane tum.ficut patet bant confuli , eo quod prxfupponcbant quod omnis auctontas
Rab.Sa.exponith.inc aucloritatemdiclam deChrifto.vnde tenendum eft^quod ad litcram lapis ifte eit Chri(tus,qui dicitur Vtctiam Apoftolus Fctrus /. pis alf ifw.fi etnanibuSfXîn 2. g
tcr
doccndi erat ab hominibus
modo prxdiclo.
I
A D
In eod.ca.
II.
exponit Acl. 4. Nun enim cflct Chrifti an'umcntum efticax I exfenfumyilicofumcrctur. pmut dicir Aug contra Vincentiu Donanrtam Ei quia ipfehjre.t poftil.reuocat illa quc in hoc loco pofuitde fenfu iitftaii iftrusyerfus i-l.imnrtc m opolitione ipIdeo iltaad pr^fensfuflius Pfalu.i. Vbi de hoclargiustractat
-
ab Abraham yel ipfo Heber. non dicuntur ab Abraham rarione propnj nominis,vt Hebrî manifelte patet per literas Hebraicas, vt ipfemet Poftillator tra Abraham incipit ab alcph hredir,Gcn. 1 4. Cuius ratio
dicit in poftil. Iudm
Vbi
fkiant.
A D D
Ine-id.cap.
IIII.
cft,quia
Vbi du lrurin
poltil.
Sedbec non videtur conue-
ra.H.ber vero per
ain.
Et ideo
fi
HcbrûS
dicereiur ab
Abraha
pienttrd-ffum.
inepercturabaicphquod 116 eft verum^fed ipcipit pcrain.Nec et adicunrur Hebrxiab Heber.quia li (ic \mmomca & Moabitxqu.de Lothdefcendunt, iimiiiter& ljmaetuac& Madiamtx qm defcenderunt ab Abraham.Simil.ter & Edomitx,qui de
diftf dcfcendan;
quxrtionc-ro difputar fanftusThom.in j.parte q-47\ nde in (olutione aftic.5.111 cor.quxlt onis lub forma prxdifta,
Hanc
fcendunt dc Ilaac,omnes dtcerenturHcbrxi, cumomnesprxab Hebe; ,vt manifeftum elt inlitera Gen.i I. 16. & lnahjs. Sedharc denom;nanoacopit::t jb Abraham, non rationcpropnj nominis,fcdafa rationc. Ad cuius euidcntiam auendcndum, quod inter Mefopotamia & teiram proir.ifiiomstranfit fluuius de Euphrates, qui cum fitmaghus & vnus fluminibus paradifi,vt habetur G*a.2 Idcircb in hmiquatuor tatiombus terrx promiliionis vocatnr fluuiui no cxffmpliciter,
&
eandcm opnoncm , quam hic Pott.l. conatur non videtur rationabilis. irriprobare quxquidem m;probatio Ai cmus declarationcm attendendum.quod licet omnia qux m fau-isuiiptnnscredendatraduntur, funt a fidclibus tanquam
princtpali
tenct
,
vera lertiliime amplcctendajCum finc a
Deo reuelata.cmus terti

qux
ir
rnoniumfidele <rit,qu.idam tamen dehis
d?m etiamex-
funr cxponenda taliter, vt non credantur fub prefle traduntur, fi lic acc pcrentur,rc piopria vcrborum Hgnificatione,eo cjuod rationi iiatnrali, fcuetiam ahen auctontntidiuinx.
pugnarent
primendouomenprcpru quod
Euphtitcs vt haGeturExo. 2J.d. vhidicitur. Tonamterri.inos, i'(.a deferto .(.;; adfluuiu, quodintellig-tor de Euphratequi terminabat tenam oromifhonis -x parte Mefopot viix vt pafct ibidcm. E> quia Abraha
cll
i
,
Verbigratia.Licet de Dcoinfcripturis facrisdicanturcxprefle illius localcm aliqua vciba qux in pnma Hgnificationc fignant vel painonem & huiufmod', vt cu nsotionerri feuaherationem,
,
natusfuitin Mcfopotamia \bi f harc patcr eiui tk alij C(.)gnati fcruicbant idoSs.C mde adduîus tuu dmina A reftione inter-
tam
O.efcendit De: s vi viueret liuitater^.Gcn. xo. j.b. Difccndi,vtlibiiarem cum dc m.v: Âegi 1 g.c. Simiiiter locunoncs in propri-i figni^lcationefignant Deti um. ptio a ibi ia', e mouen S Iicer iocaiiter legitur Dcurn lrattim
dicitur
m pcrfoni Dei.
f.
Qux
&
Cinian, vbi fegregattts adcultum diumnm :xdificauitaltaria domino inuoc.iis nomen eiu^, vt habctur IGen, 2-Idcirco Abnham vemens m tcrram promitiionib, Hebrxusvocabatur, id cfT,rr.tnsHiiiiia1is.Heber cnim cu ain Hebi aice tranffcripta, fluOtabs fighiHcat vehiuntdc parnbusvlEtideoficutilliqUi tramonram^ coitcr vltramqntani dnr, lic Abraham in inino lux ôritionisadHdcm.inierrapromillioniscx lens Hebrarus vocabatur,hoc ell rransfluuialis, vndc Gcn.14 b.>'t .if pnm dt b s h,nciuir ^b ahx Uebrfio quienaferwt quod idcm crt dicere,
,
fuille vcl
pcnituifle& humfmodi
nuilo
iiom natur 1I1 repiignent,que Deum penitus immobilcm atq; imroutabilem dernohftrant.S-mJ'irer& contra auitontatem fawr ,& no'i mutoi* crx fctipturj diceritem Maljch. j.b o mtclligi non ln propria vcc Vndc oporttt hxi cV fimilia de
1
fun: crcdcnda de propria l.gmHcationc
modo tamenralia fub Deo cum manittlte ra,
&
vr
li
ria
dicatur Abr.ihar transfliraialiJ x quibus patet, quod diclus elt Hebrût , eo cp ex partibus transfluuiafibus
;>' cd tranllanue fcu metaphoncc,prout Amligiiincate broiihsdeclarat in i.librode rrm.tatc Similitcrcontingit fccu(acris ve:n duni Hebrôrumcirca
boru
Abia
ter-
opintonem
ifcrta
t.ii
1
caqu^
fcnptuns
tc;i^
11
1
mduntur
dcn.itanf.a de.tatem Chrifti.Diciit
ra
inaam vemt Et quia ilta

.
emmoia
li
noi. inpropriaiignificat.onc ei(e mteliigedi, (ecf
trafportatio fuit bfta

fuar
in
fidem vel fahitem gnom.natuselt cu fua

tis.
fui acceflus ad
prm. -pio
Im
udtnarie
uu metaphoncc.quorum mot.uum elt,quiacreincarnan implicatcompofitioncmfcunaturaril

.
Qur
:
domnns
p.ircipio qmdcm rano pot.it iubcr. lofuc. 13. vin fip. Iran<fluuu<m baoitamrunt pa resvefbi abii
publicnfionis,iciiOi'iidc cb fuarlidehta po!leritatc,quafi d
Vmit
(j,
Deum
IU
patcr^lbraharn
Tub pjtiem veftrum

braro habetuf. Dt
& 'HacboY,f ruitruntqnc

i
ve
feqmtnr.
diii
aiiems. El
,
Mnabvp 4e-Mrfopotamxfi>.ii ;.
,
HeberfluK.j. Id eft
vbin Hcdc uansfluuio, & adouxi
.onfufioneminDeo, que manifcfle funt impolfibiha,cum fint coiurilirnpiKitatem diuinam Er hoficontingiteisnon foJum ant ijUisfedmoderms,eocp non pfit capcrcdu inu-ll-gerehabi tudincm naturc ^flumptf ad vcrbufccuju veram catholitarra ditioncm.Nec de hoc vidctur tlTemuhumirandu,cum hctetici li (ed qui non folu auihoiitatcs vctetis t cftamcmi recipiunt
<. t
cum
noui.in
S6\
Mactilxi
deitatis Chrifti traditur
C; ,p.
q inan
tire fua doclrinar
XXI.
)
362
D
@ A
ncui,in
tiqUo,vt
quo expreffius myftcriu
cum dicit.?o V
bamfiaet
pa'c<l> mmJuwus, vel a'.ttt]u.rm 4bralimilib.clarius huiufmeidi . In qbus vcrbis ego fum.Sc
&
funt quodammodoexppnibiles.vt didlu cft,dcbuiflcntrfi affenfecudu qu5 fihu Dei fef.tcbatur . Tene(>atur
hoc non obflate dcitatcm Chrifti cxpntmtur dota Chrifti Scd

.
rcareconarurjpuL-ifccxpoiKtci pdic"tasauc'toritates,vt Arrius &SjbeIltus & eornm fcquaces.Exquib.patct manifeliccpljcet mcctonc expreffam faciut de diui icnpturz facre; prophctaru q mcate Chf 1 Jnu fatis cuidetucs ad hciufmodi myftenu fidelib.
his fumitargumentueihcaxad boc.vt Iudôiii habutffent cognitione de cius diuimrate.Hoc pnncipes raro vel .n.myitcriii tanturn excedit capacitacem humanam qct
,
obcdire Chfo 111 iege promi.flo. luxta lliud De>.i8. .n.credere c.Vropbctam julcicabittibi,&c.i :Ju nauieu Quod intelhûurde Chriftoad htera,& (ic eius dcitatc tenebatur credere ab
&
eodogmatiiati
Si non venijjim y
ofidendum.nontamen cx
fujffcm^pvccnum m,n babuiffeni ,wmc autcm excufasiontm non hcbtnt,&c. 1 ueriit.n impedti ab acquiefcedo dodtnnz Chrifti per inuidiam cV odium iplius. & lic r.ec
cis
& locutus
& pctimiracuia confirmata.Vnde loan.
tKtiqul
1
cl.df
q> intelhgi poflet.Indc r.uncjiine fecoriteti deitate Chtifti dicedo.r* es Cbnflusfi.Dei
auxilio diuino
eft
Petro exprcf-
W.Matr. 16.
<\Chnftus fcfpodit.CVo
& fxngnis no
r:u:ia.nirt:bi,&c.
Ex quo
eonfitenduro,rcuelatio diutna requiritur,pp eius fumma excelle tiam. Secus eft de alijs conditionib.Chrifti prophetis antiquis
patet,quodadmyftcnumincarnationisintclligedu
feu veraciter
teflantisimpedientibus rancoris & odii paliionib.Sicut.n. homo comuniter na tus eft credere fuo amico, lic difcrcdcre inimico Ex quib.bfi attcntisfequif correlarie,cj,catholicus difputans cum Hcbraris vel eis praedicado pfuadcs dc myfteriis Chfi.no debet conan ad
habitualiter nccacluahtcrcrcdidcrut ipfum efieDeii.Nam ner fcripturasantiquas de derateloquctcs no omninocouincebanc vt di&u eft.Nec et per doclrina Chnfti dc fe hoc
&
aduentus,& de iignis eiufde. Simili tcmpore tcr de virtutib. iplius Chrifti,& de eius cxcellentia refpeetu alio rum prophctarum,& de modo adueniendi,& huiufmodi,na tanon enim excedunt lia in propria fignificarione poffunt accipi ,
contcntis vt dc
fui
probandii deitaie Chfi ex facrisfcnptuns ab eis acccpitis Pofseri .n.hxc declinare per varias expofitiones.vt et Pottillator dicit 111
hoc capitu!o,fcd potius eft proccdedu ad proband5,q, ipfe fit ve rus Chr-ftus in lcge promidus,cui cft audiendii cbedfendu cyt
&
(ommitnem humanxintelligentiz capacitatem.Et hcpatet,q>

bie clio Poftillatoris in
hoc paflu
eft
inuahda
przceptodiuino.Ciuoolle(b,deitas Chfi facihus piobaf per docinna noui Tcltameti a Chrifto duulgata.Et ifte ct cft proceflus (cientificns,quia fecundum Phdofophutn i.phylicorum.Conu.i
turale eft nobis a magts ncjtis ad
Similer& ciusopmionon
vf rationabilis ex tribus
Primo,
plu
:q,aprzfupponitfalfum.f.quodaut~fuitates antiqui teftamenti ad cogedum Hebrzos ipfas reppietes.vt cognofcac iole, fufhciut dcitatc Chrifti.Cuius oppolitu patet ex dic"ti?.Secudo qma excinducit de incottnentc(cuius actualis cognitio particularis q>
icu conlideratio irapedf feu cortupitur pp palfionc imminentc, Tt hf in 7. Ethic.)non vf ad propofitum facere.Nam incontincs
REPLlJa
mnus nota procedere.

Hebrzos diôs ab Heber. eft Gene. o & 1.
1
ca.21.Vbi
Poitil.dicit
Burg'.obiicit cuius obieclio correfta

/'leo.co.vbidicitur.
Lapidefrjejirtmreprobaucru.',t,&c.
quem
femper het zftimatictne veram inumuerfali, adueniente tamcn

particularis.Sedin propofi|>amonc,corrnmpituraeftimatio to vtraque ef hmatio eft particularis feu lingularts.Si.n.pnncipcs aude^rueltimaflentChriftu eflc Ijeu antequam per pallionem huiufmodicofiiropedircf,de;ndeaduenicte patiione impediret
vera
paffumexponitPoftillatorparfiguradc lapidej noatcrialiin zdificio teph ,put Scholaltica hiliona narrar,fed exponit cle Chri ilo taqua hguratopnncipahtcrintento, fed.Burgen.vult narratione ilia effe ficl5,& vult prima litcralem expoiitionem eflc de Chnlto.Si Bur.accipit primajprqprtncipaliterdioc 116 negat Poftiilator.Scd qcf iigura lil ficfa.no probat fufticienter Bur v> Rab bi Abrahaquiminoriscftauclorjtatis apud fanclaccdellan. a
deratio,itaquodcrederetipfum non
particulans.cu
effe
Defi proutopinaf Po.
ftillator,manifeftii cft,q> vtraq-, harum c(timat;onu cft fingularis zltimatione Chnftus fupponitur vt in l-u
vtq;
hibiect u,cj eft perfona fmgularis. Tuc tgif aut liroul rtMuerunt CbriUum effe Deu,& Chriltum non efle
& femel
i,immo nlus fictii vf.qiod ille Rabbi exponit de populo Ifrac!itic"Al:z at expoiitioncs adductzno sut Japidc literalcs.fcd hguratiuz.Oportct ignur aliqua afiignare figuta, quzetlififtatoretjquiatfinihd habet abfurditatis, peccaiiir.o
Scholaftica hiftori
c;fti
videtur c6raitti,qnia
116
otnins ficf io
peccatum
eft,
patet
Exd.
pcr-cofequenj in^ltimabiha circa ide , aut habitustotahtcrcortuperef, & t/irem.inerec ineisactua firimus is confidcratio.fccundu qua ipfum mdicaret homme pui u . Cufunt contrad:&oria
&
Deum, que
dzoriinoueraiit
Chnftum m lcge promifliim &c. Recuatetia opimoncs quorundad ccntiu.quod noueiut cii cfse veru Mef,
y.in a.corrctf ono. ln eod.ea. vbi rcquirit Poftillator.an doiftores
&
principes lu-
iusoppo(itudiciturdeiBcontiucti.f.tj>femperremanctineovcxa ^ftimatio faltcm in vnmerfali philofophus ln eodem loco manif efieoltcndit,& iic exernplii noa facit a J propolitu. Tertio,qa fczcopiniononconfonatfacns fcripturis,que;ctrca hjc alhgant. Na in parabola Chnlti cu agricolz dixi fsct.Hic eft hc*rc<,n6 ro nabilitcr intclligi.qct ipli ^ftim :ff;nt eii h^rcdc in diumitate, eo tnodoquo Apoltolus art ad H:b.\.a.Qycm confiituet bxredeviiinfaniam, vt crcdat
fia.&c.fcdnon Deum. Hanc tfi opinionc po itillatorreprobatopt.misrationib.Burg at dicit iancfii Tho.te nere opimone iilam,quam reprob.it poftiliator,& 16 pro Sancf o Thoro.certansmagnamfacit cotnmotioiK-m , quzftat iu certis
nouerunc
eum efsc
îcfis.Primum.qualuJjt ai'tiqui& nM>derninon potuerur.nec hodic prflunt vidcrc&intclligeremoou vmonis naturc humi n^ ad vci bii line copolitione & naturarum coufulione, igiturno
potuerfit
cii
trform.Nuila.n.amentiaadtantam potcommuniterdeuenirc diuinam m ielatem in propra pcrfona fupe

1
rarc.Communis.n.conccptus cftctapud idololarras, cpDc*feu dijtrafcendunt oespoteltatcs.vndcridiculum cflct dicercq, eo ipfoqiprmcipes ilhcrcdebantipfumeffc liatredem.f.Deum vetu.p,auderent eum intcrfncerc Hoc etiam vf contra opmionem ipiiiu Polt.met.qui dicit quod quando cum inf crficcre voluerut
.
cognofccre Dcum nec eius deitatem Sccundum di ftum.Sicuth^retici maleexponcntes fcnpturas ncgant Chrifti deitate, licnoncftm;ru, qnod Hebrzi proptertalfas evpoiitiones hoc ldem ncgant . Tertium diitum, quod
Chrifti
<juia
non
myftcriii deicariy, potelt lntclhgi iine fpcciah rcuclationc probat hoc

16. c.
diiftum fuit Petro Matthzi
uutibi.
la
woatfAimabat ipfum
u n efle
r
pp impedimetu
tfi
palfionisinui
qu
in
Quartumdidlum, tempusaducntuiChrifli & cztera , fcnptura dc Chnflo ttaduurur, non exceduntcommur.c

.
Caro &,f*aguis nonrcuda-
di^ & hniufmodi,&

tet
igif
fir ta 116
dicercnt de ipfo.Hij
e;t /;.trts.Opor
intelligcntiz capacitatem,ficut eius d>.uinitas

lis,
Ex quibus dnft:s
eft
/>irer.intelligebant ^d crat homo tatx excellenfiae, qc} poterat vocari filius jnon p natura, fcrl pcr fpccialc adoptione fcu excellcntia rclpedf u pro
dicere,vt pcr
hoc qct diccbant.Hic
conatur Burg.cocludere quod opinio polhllarons
irrationabi
&obieclioeiusconrraoppo(itamopmione prt rno vidcndum eitdeirrationabilitate ilIorumqu.uuordicf>rum
inualid.i ,H>c
plietatum aliorum.qd vcrificat dc
raturSconliderato eontta
,
potuerunt arlt:mare,vt
eum poflent fuperare licut & alios antca & minus non vanat fpccic fecundu philofophu. mi(Tos,namagis
Chnfto et fecundum hu.mana non obftantc tanta excellcntia quem
Burg.Secundode rationabilitateopinionis poftillatons.lertio, dc obiecfionii valoreconrraopinionemoppo(ita.Q^!o ad primfi

, quia cxeofcquirur nullumCh dtianum cognolcerc Chrdtumcfse Dcum.Probaturexdnftofup^primo^quia nullui Clinliianus po tcft mtelligere modum vnionis humanz naturz ad verburn,igt-
articulum videtur primii diftuin Burg.valde irrationabile
SimilitertiiftontasB.Peuidicctis Acl ^x.Scio quxl per ignoran principes viflri . Vf facere contra opinionern Poftil.nam fecundii eum debuiffet d;ccre,per odiu fcu inuidiam fcci(tis.H*c.n.fuit ca principalis fui crroru fecundii Poft.magis
tiamfeciflu,fnMt
&
qua
ignorantia.
Sccundu vero
pi
imam opinione qux cft S.Tho.
Jiitciuctontaspropriefonatjeo n.quod habuerantignorantiam de Chnfto.f.de eius diuinitate, auli funt ipsu inuadere taquam
vnam conuenifse pci fouam fidescredat,fcrraononexplicat.Exceditcnim&; multum

ccntis
in
turfecundumillationemBurgen.nullusChriltianus poreli tcireChriftumcfsc Dcum. Autecedens elt beatiLtous pajfac cfi-
Deum & hominem
n;fi
purumjCUicofonatau^toritasapoftohdicctis.yJe fnpHtffent nHnauamdominumglorixcrufJjixiffent . Quod dcnotat manifefte.ipfos nunquaro cognouifle ipsu fuifle dorninu glorif . Ef notandujqdhaeci^noraiia non cxcufat principes Iudatrorum
a
t
homine
ce
cnmine,fed magij sggrau^t.cu
eflet
affciftat.
Ni
quodammodo
ignorantia
licct
noattigiflent ex fcnpturisprophetaru
adcofunt
humanx rationir tacultatcm,& cztcra quz dc hac incfvnionc fancf doctorcs fentiunt . IMatio cit Burgcn.confequens autem fallillimum , quia Chriftiani non modo Chriftum fciunt efsc Dcum, fed etiam its tenacitcr huic fentctif adheret vtfanguincm pro ea effundere fint parati. Statigituriimubq, Iudi'orumfapicntes,ctficognofccre non potcrant Chriftideita temermodoincarnationis, potcrant tamcnicire ex fcnpturx
eroinet
fabili
1
fuper
gnofccdii Chrilh diuinitate,eo
quod fcriptutat dc hoc loquetcs
tcftimonio,prout poft diret.
Tom.j.
5^3
(S
Nec
Glof.ord
&
ti
& Nicolai deLy ra.

perucrli h ? rctici
3^4
JLj
'.'.
fecundud.clurft Butg.ronabi!*eft,nam
floresHebrxorummalcfcripruramexponentes
eflc
Bt
doex
,
de filiaduentu tne QuWfltultibemus Hebc.e .>rum CKpniirnres de primo. dc fecundo uu non: propter igitur Bui ineptad.fta
Clir.ltum, d.xer.nt rrau.tate voiuntatls imelligere nolenres

e.hcat.tcr oliend.
non
non dcbuit
d.ccre opio.oi.cm poltniatori^ .rrat.on .b.irm.
|)eum,ex!iocnonfequ!r.ir,q>exf<trak..pturanonpol1cc
(ûantum ad fccundumarticulumjdicocppofitiopoft.llat.cft
Chnftum
cllc
Deum. Nam
perucrla fcnpturc.
mu'tum ratioiiabi!.s,qu.a tundator luper expolitioncm Ircapud doftorcs Hcbrrorumautiicnticj translationcChaldaica &c,ctensc]uxrationabiiitcrnu'lus ludacusintcliigcnsaudct negare. nonfjeir hot ratioc.nando , licjuis ncgat fcdprotcruicndoaftccrioni, , cjuoi non fat.t probationcm apud vtenre prauitatc
exprnioauftor.tatemfcripturatiionminuir.S-cutiiegaropnmo qu.mmmorepr.iKipio,principiQm'"pfumn8neltminii$vcru.n &

.
Pcrna MetapH. portillator vt fuilicerc pofs.c fideli cV mhdcli prau* ptura d.cere lic elfkacc, re& corrupt.f voluntati.Na vbi voluntas erroriJ re tcnct contra
(o.unt es p dc Trin.C- um.n.fcnpturx Chritti deieate hxrenci & ticos Hebrxoru doftorcs bene cxpouuntnr ,
iaanct:neceflarte vcriratis, fcdlic proteruictes indigeut fcnfa vuli probat.onem cx facra k.i Mec 4
Sed
rationemmm
ei
itatcm,prouc iUprad.ftum
,
cft
m probatione
fecun-d. d.ftiBurg.
tra polt.l.non vuicnt
Aamronemib. pertmax pugnaelt
fecudfl
IS
.Hyln.d.um
to io.
.mthen
alij
cotra
roncm
& auAontatcm cas exponcntcs
tidc tacere doft.s
&
,
Cmo ad tertium articulura dico quod argumenta Burg. cort-' A Non primumqma falfc rcportatpoftil.quafi dixerit, quod fo.
prm-
cipibusnonpotucrunt.nifivoluntateprauapricedenrc cu_hoC & fi voluta j eflc (>cn ftit cos ex auftoritate fciU.fle Chr.ftum .onis al>'orhuiflet , cx hoc non ruiffic dcprauata iud.cium rcft? JJur.licut rtcc mcont.ucns excufa,
la auct<<r;taslucrar futnciat,nim poftil.non fundatprobabihtatem poiit.ouis (uz luper nuda !itera,quc , ficut dicit varie
Burg.
poteli
ii
corrumpi.ck cxpon.,(edfundat (licutd.ctum

,
elt) fopejr
auftor.tatibusludxorum fueuerunr.
quasdeclinareeorum doftinonconS,
fcnt excufati.prout praucnd.t
turapeccatobinaftuvcncreoratiod.caturabforpta. d.c.t Ncc tcrtium d.ftum Burg.valct.vbi facra fcnprura plane morcs pertmens ibi lides debet ndfi.bcr.,vt aliquid ad Hdcm cV dicitB.Aug.il .deTrinit.ca.j.CumigiturUcrafcnpturaprout dicit Um* auftcnticc a doftor.bus Hebrsorum expomtur.clate N<>n ig.tUr apud ftum fore Deum,& fidcs eft accomrtiodanda .d fcicdurti necciiar.a eral fpe* doftos & pnncipes Iudxorum, ad fidcs acqmfica hon iropcdita cialis reuelatio , fed fu.ricere potuit . pcr prauam voluntatcm
,
.
Sccundum Burg argumrntum cft fopbifma pertinens ad vicii (tram.num.Putatemm iiur. quodquiaChriftus eft fuppolitum vel aln non potlcnt deeoiuberezftimationi: fingularc, q, ludxi
in vniucrfali,quodfal!um eft.quia de vnicofuppolitoput multa vniucrfili^ demonltrat.ui concludi,videlicctquod S.irtescftnfi.
biliscorpoicuj.fcnubilis.&c.Non folum
Iitatij,fcdct quantitatis
cft
in
praedic.imentwquaelt :in-
NjnaduertitBur.Auiccn.^.M.ta.lux
quidicit,quodomne vn.ucrfalerefpeftu fub.cft.inquo
per ca quar dicebatur Pe-* fuit idiota ignoras tro quia Pcfrus ante mifsionem fpirituflanfti ideo Pctro fuit fafta
Nec Bur.probat fuum propofitUm
,qui;i oc rcccptumretipicur per uio tu;n rccipicntis, gulare vniuerfale ig.tur compar.itum ad mtellcftu lingulare ett & ta* men de tali clt fcencia propric difta,quje eft conliderat.o in vnt,
fcriptutasdcdeitatcChnftiloquentcs,&
auftoritas allegata. Secils eft dt fpecialisreuelattoproutdicit . fallificanduns etiam
prtncp.bus&doftoribusludxorum
hoc tertium diftum Burg.
risfubtilis.
Ad
valct fecunda quxftio prologi dofto-
quaftat ignorantia tn particulan, ficat cxemp!.;icc incontinent..Kft igltor exemplum illud beiic ad poftii.de propo iicum. Src igitur dofti ludaorum habuerunt aeffimacioiicm vcram dc Chtilti de.tate in vnitterfali , particularis aucem sftimatro
uerfali,
cum
fuit propter
odmm ilhus perfonc prxpcdita
Sed quartum diftum vr contradicerc fetundo.Narn Burgiun fonantis dcidatfecundiidiftum fupcrfalfa expofirioweliterx exeacodudcns q> per facrarh fcripcuram a Iudeis tatem Chnfti, efficacitcr probari Chriftum efle Deurn. reccptam non poteft
,
Simihter ternum argumcntu Burg. concludit fom de aftuali jeftimntione in hngulari dc qua Apoftolusd.cit.Si cognotufrcnt
vnmerfali conlideratione prxcedente pafsionescxcecantesfccund& quamdixcrunt. Hic eft h^res Pcr ldem df >d ocs anftontatcs adduftas pro opinione.f.Tho. Nam
:
&c.Non aut concluditdc
itafuitoccultata Nuncautcmtempus fuiaduentusinfcripturis in computationc hebdomadarum a Daniele defcriptarum , quod
nonfolumapud Hcbrxos.quinimo apndcathohcosdoftoresin eft diuerfitas.Similiter cV paffus dc Gencalog. expofitionc multa & ahis locis fonantes tempus aduentus Chritti . Hebrari antiqui & moderni exponunt corrupte.-igitur non poteft fumi argumentum cfficax ex fcriptura de Chnftiaduetu, ficut nec de eiUs deid.fti.Et forraffc cx fcripturis pla tatc,quod cft oppofitum quarti n.us & efficacms argumentttm pot fnmi de Chnftideitate,quam de
ignoiantiadequaloquitbeatusPctrus.fimiliter&Paulusîntd ligit lgnorantia afteftata,quoad doftos ludxoru prcmt ct Bur.

,
dicitinnotabilijfcdignorantiaaffeftatano poccdrt primocx rationis errore , fed volunratis prau.tate pcrucrrenrc rudiciu rationis Ctrca parriculare,cuius vniucrfale noueratût vult exem de irKontirrenre , vndc patct rationcs poltillatons plum pro fua in conpolitionenonefle muahdas^fcdpotjtis Burgen.rationes
tranum minunevalere.
C A P. XXII. C Imile fattum. ItcOrum
C A
Yobuinis eonim
P.
XXII.
motte
f.11
.
uis
& inurtatis ad ntrinrcr quoseft
ptias,
pr.iua cogitatioai de
arguit per parabolas, non taccc
quia cxafperati funt, fcd peiorem iram
T rcfpodcs Ieius,dixic icerii in parabolis cis

a Hic de pcdecutione apoôloiuin aiguit
.
dices.
2.
excrcicusrcgis. Addi tu eW auc homini rcgi

.
,
b f CougregJiio iufiotum.
tPwfeu* ecclcfi
s
fDeo
paui.
Dciperaliam
ti.uc.i4d.
para-
t'PctincattioiiU niytteriuln ecdeliiin lihocopubnit

.
homo
vchominib.quafi
loquattir , &c difpcfnt homines no

.
bolamdicic
.
cis cflc
t Similefadtueft rcgnum ccelorum hominircgi,
Trac>a.i. 18 Matib.
vcncuram K Orig.Regnum c^lorum fimilc cft, fecundum quidem cu qui rcgnac homini regi , fccundum autcm cum qui conregnacfilto regis,fecudu ca vcro qua? func regno rcgis, fer,
cupicntcs difpefaria Dco Scd cunc cclfabit regnum cekiru cflc fimilc homini , cfi ctllantc zclo&Z contentionccx: ccjcens pafliombus pcccjris.ccflaucnmus.
&
fecudum homincm ambularc
Sc
>
vidcbimus
'
cum licuci c ft
Tûptiaf
uis
NICOL A V S DE LYR A.
C A
P.
probatifunt,&gctiles loco eorum merito funt vocati. Et idtoprhna

diuiditur in daspattes,qtria
XXII.
iufle reprobatos
T} T ^cfpondcns .Tofljuam ojiendi/ ludxos
primo defcribitnr ludxortm reprobaiio nttum vocatio benignajbi. Tunc aicfcruis. Circa digna,fecundo gt
Dii
dit eo> iujle reprobatos,
Xli anqitdm co>uemptores uunx maiefiatis,bic confequcnter ojie tanquam contraiiUores diuin& veritatis, cui
primnmdicmo- fic ,
1
3
iripliciterprimojpfam rcfntando,fecundo, ipjam imfu^nando,ibi.Tunc abciintcs Imarifx-i.tenioô/iirar/Km errorcm
comradixerunt
Hom
Regnum ceô.i.fiatus eeclcft*

i
n i regi q u
fcc. n np. Tûptix iflx non poffunt fottlliglkr*
titndo
4m^/aido,iii.Congrcg3Cisauccm PhaYrfxis.TrimumoJlenditur per parabolaminuitatorum adnuptias
& nolcntium
vcuire
&
rut ad nupxias bonos
terna in ecciefia trtuphunte, quia infra dicitnr,q,ferui vocaue mdos implcte funt naptie.Dicitnr ct ccm-
&
&
ideo ipjis rcprobatis y alijfunt vocati,m quo dcfignatur vocatio Iudxo tum , adjidem Cbrifti , vt vidcbitur^quam repcUentcs y iutic a Deo rc~
fequcter tbidc,quod inuetus eji ibi bomonon habens vcjie vuptialev, proptcr boc eic&us in teriebrasexteriores.Âdbeatitudineveroce-
&
kjiem non admittcntur boni cum malts,fed folum boni
nullus eiiaibi
MORALITER.
f
Similecfi
pro-
receptus
CCns.7v(o Moyfet dcdit vobis de celo,fedpater meus datvobis pauf veru Wr/o.Ec lflud conuiuium cena domini fuicparatum,
reg.&c Ifliidnuprialeconuiuiumefteuchariftic facramcncum.adquodChnftusinuicauic ludeps Io.tf.d.dicens.
fignificancur fpinruflandi dona,qucj coferuncur in huius facramcnci pcrccpcioiic deuoca .

alcilia
1
Pcr cauros &
3
a
6>
JiHptlau Nuptiaeft
3
Matthad
.
Cap XXII.
ftiui prophrtas pretiuncios incarnaiioBt.
366
tixagebac, nuncin
,
rum thalamus,
virginis
vcerus
De
qoifecit nuptias in
i
filio
fuo. Etmifit fertfos fuos vocare inuib

eli,
vltionc roxt.nnim.
muitacis nd nuptias folus Maccheus nar rat. Aliudfimile ex
patrianhis hoc promiferat. ludaos.quibus ctam,vnde,hic dicitur : rramiium paratum
Id eft, credcie.
Apoftolos quiaflerunt fac
id
eit,
myitenum incainationu implctum.
titosad nuptias,& nolebant ve nire. Irerum miiitalio sferuos Introitus

Dofttinatn iu8itiat,& menfjrti fcripturdrum ex otnnibui prophetii ordinaui. tusinfidemeatincarnaticnis.quiantefucratclaulUs. ,
:
*
3
f
e Et miffis MifTiS exercicibus, id cft,

.
regni apcr
angdtis per.auosiudiciuQi cxcrcehir,
parteLucas
dicitdc
dicens
Diciteinuitatis
ccrna ld cft , a?rcrno eonuiuio, dcquonc
ecce pranditfm meiun paraui tauri

:
'
p&fcquetes pcrdit
Rfiat^cdnedJdaido.
rnei&alciliat occifafunc&omnia paratave*nkeadnuptias.

a
Stlutiifuat praioiiiitm.
&ciukaccm, idcft, carncm in quahabicauerunt
moingrefiusrcnclli rur, ficutdcpncfen-
cum
ani-
d ecdefia.
b
Tai;.Qitiaprius
d
^c poft apropheta:, ab infidclipoftuli
Illiautemnegle^xerunt, &abierunt:alius Alij
in
viflamfuam,
&
pcifequuutur.U
ma
f ra.
iu
gchennacref
0i: filum contemnunt,"fed
rnabif.
8
aliusveroad negociationem fuam. Reliquivcro tenuerunt a!h bola fua dixit.

a
De mottibus difcipul
rum dic.t.qui
b
fupra iu
psr.
de morte
Omnc facramen&c.
?{upti<e quidem pa-
in
ajrura
fuutn.
bus pafli func,qui vo B bis modo fuht in
feruoseius,
a
&
contumelijs afFe&os occiderunt.

Tamen cum
tranquiliitateiudicans.
e
Rex
fuis
au-
tum
incarnationis
Vocem fanguinis.
*
Romanis fub Tito *t

Tcipafiano.
pcuttlumefi, natiui
tas 6Y pafsio
,
cxemplum quid iic

,
tem cum audiiTet,

a
a
ira tus eft
& miflis
Ierufaiem.
exercnibus
per.
-|
yobis
credcndum.
Asiht!=
MeMtML&c^
'
Iudtros interemit.
b
,
Jenicc,fide,cicceris
didit ho^micidas illos

r.U jsmuirat,
&
CtionCS,fuflt VIC.CXl.
cii/itacem illorum fuccendit

,
ntus, de^ftuia&i*Ij" 1'itim

."
concordando.T.iuri
fun: p.itres
veceris
f
qu:a
l.-rroo DeiJSc fialicubi laborat;, alibi requiefcit.

.
Ttfnc
i
ait fefuis
b
llus
Nuptiat quidem parata: funt
qili1 plcfUmled (* qiieftcilec6ucrc.:nj

_
Tfftamenti , quibus induka eit liccncia

ioimicos quali cor
luasi.
Per|fgem'&piojbtm
1(J
tlW 'qiiOS
ii)
CCftCniS
qu:
inuitati erant,
non
fuerunt digni.Ite ergo ad exi*

.
a$bu$jprai$erariul lacomiuintur.
Homii..4T.
ab alcndo , id eft pinguia interna chanjate, prawncs, nom Tcftamenci contemphcionis pcnna vel pcr fupcrna pcccntcs Occifa , vel v.b eo quod tuerant,
nu fcriendi
Aitilia
Chryfonomus.Vclviifuncomncspu.fi-Jsioncs huius
mundi,vtpucaphilofophi.c,uiilicia.',<S.:hu!uiiiu;d:. Diciccr-
\\
**"*'
'
i<-
morccm carnis iam m rcquie pofiti. c Mius in vi'U".. It; villam irc, cft tcrcno labori immodc
rateincumbcie Ncgociari vero,tecreais lucns inhiarc. n d RgxaHtem. Supra homo dum inuitabat 6c opera dcmen-
go. Itead exitus viaruni,vt cuiuflibetcohditionis hpniihes vocenc ad fidcm. Adhuc , iicut cafiicas via cfc qua: ducit kd Deum lic fbrnicacio.via efcqui-ckrcijt: ad dwbolum &: nc de alijs virtutibus vitjs lubec ergo vr curufcunquc couucifacioms vclconduionishonv.ncsinuiccntadrldcni. ier. Ft vlierit
,
F
'
NICOLAVS DE LYRA.
D-'s pater fecit nuptias filio fuo quando iwturam hummimcopulxuit naturar diuinx in fuo fuppoiito. <iuzq?iidcm nupti* ccicbratz funt m vtero virginali dequo
,
rcceptus cijcietur, carnatio:tunc cnio;
&
ideo per
iflas
nuptias intclligirar vcrbi in-
Et abiitunt, alins in >i fnarn. a!:i:s in Hrgocjationem fudnf, Pcr laborcm vincz intelligirur omnis 'occap.uio corpor3 \,s ar< rena 'rnpcdiens diuini.pcr ncgociationem vcro,oaiJp.u;.. fqcn
taliscirca talia.
l{-li'fui
vero te.fcT. cius
&
coH'.af: occidcunt.
Sc occifus
.
Quia
loax\re<
Baptifta ab ciseft incarcer.itus

ter Io;innis,cV Stcphanus
Simiiiter laccbi!i$ f.a-
Chiiitus. Exijt iat f uam fpoifus proccden< de tbalamo fuo. I Ettnifu fer.&c. Ifliinuiratifunt Iudat>qu'bus dataeft icx
in
&
ali)
dikipuli Chrifti,c\iifr.iiuerpro
pe.iult.
dc mcarnationc Chnfti.vt patct Gcn. qu facta eft promiffij b. l\(ort akftraur fctpirnm dc Juda <?c. & Deut. 18. Troeis
phctxmultiin teitam-nto vetcn. 9 i[rx auiem cum au. iratus efi. Quia a
funtpuniti. 10 ht tijifpK ex
Deo
mcrito pro talibus
pbctim [njcnabo
raillifantad
cVarius
fita
vocandum
,
de m, diofratrum fuorwn &c. Scrui autcm qui tatos iitos , fucrunt prophctxqui
mu
bus
dcnuaci lucruut ea dcChrillo cjuarobfcunus erant poh rtabantur cnim populum Iudaicum cxpeftarc Chnfti aduentum,cV tcndere in ipfum per fidcm & bona opcra.
in legc
Ei nolcbarf.
Quianolcbanr vcrbis prophctarumobcdiic, vt
Piralip. patetex decurfu li.Rcg lierum mifu atioi fe-u. IlU ierui fccundoroifli fucrunt illiqui j
&
ff. SciHcctexcrcttu Rornanorum fub prindpiVefpafiano, quicx diuina ordmationc vcr.emat contra lcrufalero 42.anno polt Chnit; pnllionem. Tcrdidit ho. il. (ûts in vitionem 1 1 fanguinis Chrifti , & fuoruro difcipulorum ab cxercitu Romanorum func rrucidati ,rSc^ captiuati de ludxis vfquc ad dccies ccntom milia, vt dicit lofcphns in Iibro dc Iudaico bello. 12 Et ciuha<em il. fuccendit. Quia tunc Ierufalcm fuccenfa oft
Tno&
depropinquo denunciauerunt aducr.tum Chnfti,vt Iuannes BaptilUck diicipuh Chnlti miliiabco ln o:uiicni uuitatem Sc locum quo ipfe erat venturus, vt habetur Luc. 10. 4 Lccepraitdim miu>n pnau . Vidclicct facramcnta ecclefic;,
& templumiuca.
&
quibus rcficitur anima , & potillimc facrarocnto cUvhaiiiti,iu quo datur nobis caro Chniti :n cibum,& fanguis ems in potum.
dottriiiam
,
Tunc ait Jn.fu. Hicconfequcntcr defcribitur vocatiogenlj tium bcnigna,quia fudxis rcpellentibus fidcm Chrifti ab p; lis pracdicatam, apoftoh dc mandato domini tranfierunt ad ;>, %
dicandutn genribuspertotum mundum , cVipii deuotcfuke perunr fidem Chrilii ad pratdicationcm apoftolorum , & hor cft quod dicitur Acl. ij g. vbi Paulus loqucns Iudarisindur.Tvis, dixit lic. Vobis opotteb-t p< inium verburn Dei , fcd cjuoniam
ioqui
repelli.ti
*
Tauri m-
&
al.
Tauri funt przccpta rcoralia x
alttlia
confl-
haiuperaddita.
illnd
IiU ttttem ne.
Quia ludxi prxdicationem
Chrifti
& apofto-
& indignos vos iudicatis xternx urtnt\ecce cOnuefti&
lorumcomempferunt.quiapauvicomparatiuc dcludxiscrcdiderunt.Caufaautcm huiusfuit cupiditasrcrum temporalium. Propterhoc enim faccrdotcs confpiratierunt in "mortcmChrifti
,
tnnr adgentet , ftc rim f rd i cph nobit, Dcus , hoc cft quod dicitur. Tuncait fer. Id cil, apoftolis &aljsdifcipulisperdiuinan reai.i.itioncm.
ne perderent tiuitatcm
& tcroplum
14
1
1\upti<f quidem para.funt. i.my fteria Chrifti implcta sunt.
in
quo quidcm tcmplo
hiuriebantpecuniam populi , vt vifumeft captuloprxccdenti lut> ohteiumuhus diuim,& hoc cft quod iubditur.
\6 17
Stdqu: inuitaticrM:. Scilicet ludsei, vt vifum eit. Tôn fueruntdi. Propterfuam incredulitatem. ad lte ergo adexitus ui. Id cft, difpcrfionenigentium.
Etquo\cur.~
zt
MORALITER.
I
F.t
mifn
ftr. Scilicet apoftolos aliofquc d.fopulos.
^"""'.Ideftjudaeisa Chnftoiam inniratis.quorMm ali qui renuerunt veire pcr neglig?nram,& aliqui pcr occupatio nem tcrrenamêValiqm penniroicinam, quiaC hnfti lerubjoccidcrunt fcilicctSterhanum, Iatobum fratrcm foannis Sc Iacot
Etmi/Jis,&c. Id eft,Romanis, qui dicuntur exercitus Der, quia vencrunt cius inftinclu 111 vltioncm roortis Chiilti. I I Terdidit il.bo. Partim occidcndo , partim captiuando. Tune
ait.
1
V
t
oum luftum
Sequitur. Ite ergo.Hocfiiit iroptetum Aft.13 a.cum Paulus cV Barna 7 bas conftanter dix.crunt Iudatis. Fobis oporteba primu lacu- v& bu
Dei,fed i\m rcpcllitis illud,
vt
habctur in a6hbus apoftoloruaa.
& indignoi vos iudicath vitt

m
^
AHet nc,cccs
10
T0M.5.
3 7
^J A
t quotquot.
Glof. ord& Nicolai cjcLy ra .

a
3^8
manibus atccncanr. Q.
J
Vi*
Vtvidcretdifcumvidcri
furu errorc* genrium.
Cuiufcuncue conditionit.
Ad
111
rideui.
bcntes. Idcff_,
tus
a
fociac
iudicadorum
viarum,& tquoicunqueinuenenti:>,vocateadnuptias.Et atc Sicui b

Deludxa.
i gent Scdt.isgem.uui.
i
Cnm
Hcrr.dianis
Jd
ecc'e(ia in
fi
cc iiiiriiiuuic.t iiidifcrece
mao. Sc bonos colligit.

a
nicrica,&:dilccrnar. b 7\f>" vflitum vetis
in via"s,congregauerunc egreiliferuieius "

CtediJeiuut
ijiiut
omnesquos dmucu viram. uixoi.i

iui, erant
amcm
1'unc
ncrunc malos& honos:

Phanfc.ii
a
&
fupponit
qni
cffe
noomncs
Ad
ludicumi vcniem, iilumioabit ccir.fcicmias.
func nuptire t difcumimplecae In tiJe

b
retlolefccmci;
Hcrodis. SubCefarc Atiguftoquado djfcri-^fc pcio fa&a cit, lu Jx*a

cChtnilitibus
,
'
f.iuta cft
cribucaria.
m ccclclia,
bencium. Intra\iitautemrcx, vtviderccdifcu 'mbcntcs, &via
His tribucis prarpoficusefi
Omncs
ui in
malo
liiru
vnuin.
dignos rcgno,
dit lbi
a
ldeit !Ue:n h-benicin. non o\ <)uam iotmnus iJ loci -.x ;ibi eiclefia nu^tus icnit.
:
Hcrodcsan
tipacis filuis alieni*
nc corpcânt fui.
c Jlmice quomodo huc intrafli no-i bab.
ycilem
lucatus.
np.
hominefm non veftitum velle nuptiali

Impudciitira
& ait
llli
Ami?
^r
>
fidem
nonpct arationem.
c
rCX lUQCrS abAUi,U

veteris.
g^
& profcivtus,
.
Niui hominisfed
fiocoftiiucus
Erat
Amicus,
quia ad nuptiasin-
cequo'modohuciutra1ti nonhabensveir.em nuptiafcm fucrunt a L,t,antur

Qîanonlocusnegtndubielt.
preiut;ui
ligat:
Ac
crgolldicioinpopu
lo, alns dicencibus dcberc, dari cributa, tC t pro fecuritate 5c qc &i .* te cum. Romani ,p
i
culyaa
boni, ppcl bus.
Qômodo,
rr.anibus
illeo^bmutuit.
e
Tuncdixitrex
miniftris.
a
impudcntiae arguic.
..
Ligatis
manibus
oe^ habtnt
:
&
&<
Mu
C - eC
!'
B naquihicamalono
tSupô.b.
u.a.
*P^ V Ligancurpc
li,cruntligan,idcft,
Ligaiis
&
lnftini qnifl luc inici
tencbras.
pcdibus in a Oculorum
a
eius t mittite
vanisvigorum.
l,
eum
.
iu
tcneUnas cxtcriorcs
gau.ii funt.
;
idi erit ro
d
Fnle.
Qui de cdacta e
Ad
omnibus
Pharifkis
i\
niilitcnc
nu;,tias
ii
fle"tus6c(tridorde
Ad legnum.
ntium
t Mulciautcmfuntvoca:i,pauci ve-
'3
cohibcn.
U.zxo.i.
M.mus qux non

extenfx .nd clecmofvnam. Pcdcs tardi ad b.num.
Ibifingula bra pcenis fubiicicn
tur.qua-hicfingiilis vkiis fiimerunr,
I
r6e'lec"cu t
a Vt aliquid qnafi
Tunc
n
abeunces Pharifa?i confilium inierunc vtt

ab eo in quoargui poffet.
iiiinus
X4
i;(nnra'i:ee.\toiqueter,t
decitmsf "luic&cc.
cc/a qu.u
lc
conca ni- 5 ibus, non dcbe p>puIumDciqui m

iCiC
i
Qujfiininusnotos,
IJ
'*
'7
a (;oibuMiii!'.iiscaue:et,c<rci,r
iicitli
ub.icciciu.
ca^pcrcnccumin icrmone. Etmiccuncei difcipiilosfuoscum lu fnrJis etat b

a
humn
t.iccrc
fub
mcmDci in
h
totcinpote Hetodes
a
Icrofolymis.
Qu..fiJ.iudatiis niy.leiiu
cis ap.
i
limplicitet
Mutuir
li
lat,
col-iuc vel.t liabcie dilcij;
tur Ph..iici
f
Hcrodia nis,diccnces: Magifte r,fcimusquiaveraxes,

NontiincnspiacLuainpeifonam.
pofJJ n
&l
vjam
'J
&aerio.&c'.Qwa h c intcriorcs habet
&
veritate doces,
a
.
& nonclt
tibi
lndifcietcQicisventauin muonb.i'
3
&m
cura de aiiquo.
Non enim
tibi vide-
i0
1
fcncdcaoav. * Chl "VfofiomUS. Propccr bo; autcm

UU)S
uonbus.
dwipilloS 6u
fi-
rcfpicispe rfonam
hominum-
-îc
crgo nobis , quid

:
H.ioJts miLces
tcncbras cordis. f Multi autcm funt vo

cati,
mul miccut, vc quod cunquc dixrric.re-
pauci veô
lefl
R epulfo vno
,
in
quo oecorpus maloru

c.
cxprimitur,gcnca::sfcnccc.ainfcrUir.Ma/;( uigtmft&fi v
Nicrobyra:
dc niukiscft incdligendum. ignoris,vt faciiius decipcrcnt,quia timebanc curbas. Qtiod per fe uoaudcnc^praHidis
Quafidicac.tc
fi
dc vno di\i
Cum Herodianis dicen .Taquam
H' rodianos prehendacur cupiebanc cnim mngis aducrfus cum dccincrc cimcb.intproeumal quid dicere, quiacntm uuc ei peiiculum unmitcete , co quod cfpcct turbas vobiei ict publicis cribucis obn>>xms.
jX.'"<
eflt bi iura,crc. Illuc
,puocat,vt
riiambus
Deu magis rimeac, quam F
NICOLAVS DE
I
LYRA.
fidem ca
diuina: veritatis ipfam

tes, qiiia
impugnando,&: diiMcfaur
/
/'
in tros p.ir-
Et quofcunq<e iniic.vo.ad '/^.Quia nullus volens
pnmo impugnauei uuc Gbrifltim dc vericate iuitii/",rertio,de vc,
Din
tholicam reciperc, repdlenous clt. c. Q.uja in ecclefia militante admixti func x Et egrejfifer. cum malis. boni x Et iMple.fwanu.di. Quia fides catholica diffufa eft per or
&
tie>(ocun Jo,de vencatedoctnne.ibi.

ricare vice_
iti.
Wbmfti autt m au.

bi.
PrjirVa
m duas, qnia primo

equitia eonim.
ponnur
fil
i"h
iiifôiufallaxincerro<i,,iii;),fecundo ) !p[insChri
vcrarefp mllo,
Cpgnita autem lcfns

,
Cir-
bemvniuerfum.
Intra. antcnnex v; vi. di. Difcerncndo fcilicct merita 6C demeritacRdencitim, lucracaticcm dtiphciccr, gcnerabcer
captinuimaduerccndu a qerfd Phirtfei mihcofeconfpirabanc concraCh iltum, quoium rmlicia pnmooftend,'

tur,i5i
hoc quadruplic iccr. Pr, rrtoin h.icquod dicicur.

'
incrabit in futuro ludicio, lpeciahceriu
morcc
cuitiilibet
hominis.
5
Ei vi.ibi bo.non vr.ve. Jfta vefiis nuprial:s,cft charitas qucj
diuid!tinterfiIjostegnij.Vperditiotuii,vcdiCitAug.D'C.tur
Vcexcolloquucionecoi meliuspcrpendcrcncqualiterptiifcuceumdccipere. Sccundocudr. \6 Vtc;per;ateum />>!.,<. Quia nonpotcrar.ccum cape re m iruloopere. Etquia facil.us capicur homo invctbis
15
fi
.
Co
uninierun
aucem veftis nupcialts fccundum Grcgor. quiaea uodUtitt Chnflusad nupcias vcnic, quandoex cbatitate mcarnari
voluit. Scquiciir.
quam 111
17
t\
factis.
Tcrrio
cum fu^ditur.
hominrs Chnftoinco'
,
ttnn e ciifupuo fnos.ld cfi,
Vocatur auccm amicus pcccacor pn naturam,qua?ad im3gincm Dci tacta cfi,propc.-r bdcm
în.icc
cjuomodo buc /,
dt
gmtos feoundumc;fljmatior>orr,cortim vceoram ipiis audocius io ucretur &c laxai cc lingi am ad aliquid dicedum,
,
mtormem qu.L' Dci

7
^lt lu ub.
num clt, Iicec non futbciacad

i
falute.
Quia nulius poxft cfpodcre Dco,fcd propna confcienciacoiiuinJcur i$C mucusctbcicur. argucncc 8 Tuncdixiti-cx w'.i. u ngcIiscxcctitonbus diuinariufliciar.
,
vndepolf :capi.Quarto,ani fi^bdicur. Cs-.mll r uan (. I:t; cniut Heiodiam erantmilites Hero 18 dis qma ifta queftio fmt faâ Chnfro feria quarta ante paflionciu fi "!i. Ii.de HerodcKg'tur, quod ipf.-cratin Icru,
falem cuui exercitu fuo
Ltg vii
mai.
& pcdi.
(^jia pmf morccm non
poceft pec-
cacur tjonum opcrarijnccad lalutcm rcucrc;.
venerac in le-rufahmpri^pcer(t)lcmnicatrm Pafchalcm.Sic crgo militCS HerodisrrulSi funrctimdifcipufs Pharifcofum, vcdifoipuin d;c pafsionis, quia
Ii
10 MitiUeeumtn te.ex. Tencbraronim lntcrioresfunrtenc brx mcntal.-s.quas folum habcnc modo peccacorcs. Tenebrx vero excenorcs funt tenebV* coiporaLs.quascum pre
dictis
polienc
cumcaperc
in
fcnnonc
&
milrtcs ftatim raperc5t
habcbunt pofl nu>rcem
quandoininfcinumdccru-
d. nturperd.u;ii..n, fciitcnu.tm. I I Jbiiritfli.tf- hi.d.aai. Hoc
Multi antem ftau v>. Sulicetad fidein cacholicam. 1 3 Vihci vtro eleUi. Scilicecad glcv iam, quia pauci func .f. comparauucrcfpectu illorum qm ia t vocaaad fidcm. 14 Tunc abcuu. i'ha. Hic ofcenduntuc lud^t concradidttires
ix
fupraexpoficum cfccap.ij.
cum,vc43uinrcuii incorpore. Sicergopacet,qual;cer malitiofe ag'. bantconcraeum vcrbo,quia pnmocommendanc eum vcrbis , vtfaciliusindycantaddicendumaliquidcotti trapoteftacem ( elans, dcquo volebancfibi tacerc qêftiO ncm.vc vidcbitur. Di. uncergo (Ic. 20 EtviamDci 19 Magnierfti,iH',(]iiiaverjxtsAnvita. m veritatcdoces. In fan i doctrm.i. x Etnon eii tibicnra
i
de Aiquo. \\\ quo aoparec tua iuftitia , danc, licec fallaciccrde vencatc vit^
tx.
,
ficeum commcniufcici^.
doccnngcSc:
diuinx
Quall
conuertimur ad gentes,
MORALITER.
fic .n.nobisprxccpit
ad conmu u
nuptiale mcntu , mittuntur m tenebcas extcnors ligatis manibus &:
carentes
DeutScd qui vcniunt

vcfci-
vefccchantatis,quêft
pedibus , per quod impofsibilis cxitus defiguatur. Tunc abeun.Tha.&c. Scquitur. i' t9 Magiflcr fci. &c. Chryfofcomus. Hec cfc hvpocrirarurn prima fimulatio,quia laudanc quos peidere volunc.
Bsddite
pedibus
3
^
.11-
69
folui tri-
IV latth XI
DoloGtate.
Cap. XXII.
r
370
ceon.m
,
quam Cefare.&ideo
non debcre
bucadjcac,
mtu diani quaii
fcditionis
tur.LicetcenfumdareCxiari,annon? Cogniraautemlefus f.-cuadum verba fecundu.n

b Nor.
qtri&ipfV
eorum blande.icrl
confcicnti.is coruiri, afpere.
yeiidfcSBStiibi.i
vcHcroauctorem
. .
c Qniaaliudeilincorde, ocaliud ftttiflaJt in *re^.
a t nequitia'
eorum ait.tQuid
mc tentatis hypo^crkas?
Cilaris.
Often-
3
t
ntaidtimerarjt icIctV m(ti.
teneant
1 t>:u:riuin,qui proceufu loluitur.oui oc haber
imaginem
Jiud func
Hypot ritx Quia ,a, &c aliud ii-
b Gcr.us numnii quod pro decem nummis computabatur.
Saducernaqni
iufti
incerprera-iru :,
dite
mihi numiima ccnfus.Atilli obtulerunt

nonde
ignorantia interrogat.fcii
ei
denarium- Et
rcluoiidc.it
.
'
'
qui rcfurrectior.i] cor
1 Satis patet,quod
vtaiiverbaeorumcomp?r:nrer
nuilant. * Chrvfoft.
*
Non m
paci
ait illis Iefus-Cuius eft
fcrmones eorum
ficos
a Tyberij priuigni Augufti.fub quo paflus
imago dominus.
e:t
hasc
& fuperfcriptio
u miiatur,quud no
.1
Dicunt 6
porum non icred &animas mccrirepu

rac
t Tributum p-.cuniam.
cum co< po
e,tur-
blandc refpon-
b ei
Ca^faris
Tunc ait iliis :

b
Qj*' cr-dere
Reddite ergo cjua: funt Cefaris

liaccnr tentandi Incum.
picudinem
giifVt,
fibiiltjfih-
dic,fed
.
nr
fcicnciam
iecudumconcorumcru
dixit,
a Deimas.vicrimas.
dejueru
Csefari,& qua: funt De"i Deo.Lt audientes mirari funr,

a Infideluitcm repoitantes.
& reliIaiti.
qcjtgdeliramtihcicos ar.iu.it rcqui
iu.
delem afpera
quia
b Q110 Fh
rifari
abierunt.
Qui intcrpretnnmr
rte
:
Deus voluncatibus refpondec non

,
c cSto
eoabierunt. t Inillo dieâcceiTeruntadeum S&iuqei,

animi
a 1'harif.ci ereuebant 8c
&
corporisrelurreftionehi, fcd Saducai etiam animas in:erire cu.n
furrcctioneni .dierur. Poceftauiruii-ieri. vc in gentc eojriirri b ,c

aliqirand
rit
,-
corponbus
JJ
Dicic ergo eishypocrita:,vtconvcrbis.
iidcrantes
eum
cor-
qui dicunt non effe refurre&ionem, interroga'ucrunt eum dicentcs: Magifter,Moyfesdixit, liquisitiortuusfueritnon
&
Ciiryf.:
reced b.i Phirifîiacccde

S.iducci rorce
filio
.
Quindo
lc
,',
M cerecogitabant
riiai
dium humanoru cognitorem , quod fa,
per-
habensfilium, vtducatfratereiusvxoremillius, &fufcitet femen fratri fuo. t Erant autem apud nos feptcm fratres,&
tali
con
ficerenon audcrent.
Vide ergo quod phabiandiebancur, perderent fcd Iefus eos confundcbat,

vt
:
primus vxoredudta defundtus eft , &nonhabensfemen reliquitvxoremfuamfratri fuo, (imiliter fecundus & rertius muvfqueadfepdmum. NouiiTime autem omnium
quis
eum
quia decertnbat
deprehen-
&
derepoffec, veliiratione CLim non poffcntfuper.-ne, falrem
a Upinabantur,quod C
ref
uigereiit,quod
ita
runc flcut niuic in hoc fcculo vincrent.
vcfaluaret.
Bgddite ergo . Vel iicuc Cefar exigic im-
lier
defunda
?
eil
In refurredioncergo cuius
erit
de
fe- 9
per ipfarri frcquenciamiubuerterccfenfa
,
|
m
luuriLw, Hi omMyfnce feutem reprobi
,
ptem vxor
Omnes enimhabueruntearrL. Refpondens u

ta
nes
preffionem fuxima(
!
nt
'"
ginis,lic&:
,
Deus animamluminefui
vultus fignatam.
>
c i 4iiMC(e;',ci/-<:.Duceranc h^refes in Iudeis.Ph}nfeorum,qui
func, quicotahacvifeptem diebus eir,iteriles a bono operc funt qiubus qui mifere mortuis,ad vltmium mundanj conuerfacio qua; iiue
rr4-
prarferebanciuiticumcradicionu &: obferuacionu
&Sadu-
fruciueft, cranlibit.
caeorum,
NICOLAVS DE LYRA.
S^nafi
denario,& nomen eiusiu
circuitu
duat non
dimittes timore cniufcun.jue huminis etiam
torisdicere veri(atcm i
&
Imperatunc proponunt,qux{lionem brigofam apud

Ifla qu&flio
7 Tuncaic
tosdkentes.
i
num iufium,non ctt autem \nconueniens,nec contradiclio, quod bo mo fit fubditus hominiin tcmporalibus,& Deoimmcdiate injpiritnali
udderc bus,& maxime, quiaiurauerantlud&tflruarefidtliiaicm tributum {{pmanis atempore Tompei quiludAam fecit tribniariam
I\pmanis,cr audientes mjratijunt,
&
illis.Reddi.&c.>;<M reddere dchitmt omnibuseflbo'
LiceccenfumdareCxfa.annon.
prxcepit,t>t
habuitortum
&
AtemporenauitatiiCbriilitquiaprontbabeturLuc.i.c.Cxfarjtuguorbis.Etbxc defcriptio prurto fins defcribeictur voiucrfus

in ifta defcriIudttacqiu efl in mcdio tcrrs. babttabilis,&ad ciuitates t de quibus erant onundi , vt projiteptiond cmnes ibant tentur feredditoros tributum Ctfari . Tuncfurrexit quidam nomine lud.is,natione CaliUus,qut dicebat boc effe ludxis illicitum,quodfci
faclu cfj in
iicci
&
reliclo eo abiciuotjicut tofufi.
8 In
quontoda inpugnauernnt Chrifiumludxi,in veritate dolrin,ad quarn pertinet nefuri.cffio mor tuorum,qu eft de articulis fidei Etpumo circa hoc ponitur ludeo.
illo dic.HLic confi quenter ojicndiiur
rum interrogatio. Secundo Cimjlirefponfio

Iefus .
Refpondensautem
recojnofcerent aliqutm dominum inierri^fed folum Dcuntqui
in ccclis
refcn lo.lib.antiquitatum
idem tfl/s mnltos traxh adfe,vt babetnr ^tl.^.Et Jojepbsu exiunc aliquid buu opintoni adhere,
&
ban
Eci v.debatur
, pro bonore ipftus bant , quod erat licitum daretri, butm l{pmanis,quiapro dtfenfionc pa'.r'u militabant,& ab boftibus <? * liiivnibiis dcfendebant,& pacem tnter homines conferuabant wfliUam.Hanc autem maHciofe propofiterur.t Chriflo , vt
,
quia ifia cpinio eratpro libi:rtatcpopuli

e
&
Circaprimum aduertendum , quod inter Iudteos quidam crant qui "pocabantur Saduc>,qui recipicbanttantum quinquelihrps Moyft,& dicebant dnimam hominis mortalcm, pcr confcquens negakantrf,-
&
contrario
altj afftn.
de furrcclioncm,fl:eundu quod Iofepbus rcfcrt
ijtis
20. libro autiquiia

1
&
tum ,
Jeftis
et
magifler in
bistorijs,
Iud<orum,quodpropterbreuitatem
vbiplcnius tangi;ur ducrfitas qr-c omitto . ifli trgo moueritni
rit
in
quxflhnem
quttftioncm,qute
refurreclio
il
lib
1.
;ft
dkerct nou cffe licituw,fiatim capcretur tanquam contrarins imperatori.si aw.cm diccrct iffe licitum,videreturefje contrarius libcrtati
mortuorum
ridcbatureis infolubilis,ei proptcrboc vidcbatureis nmiiere qux de impoffibitis.Et ponhur cafus de
pofuii
dmino bonori,xj- fic mcurreret malcuolentiam popult.

Chrifli refponjto.
Cognica au cem,&c. Hic pvnitur
Trimo re-
ibus faccefjiue,q>:ia quando al:qms mvrjepafponfata eflfeptem fraii ; eit.s tenehaiur accipcre v.\ orem adji^ci}aniitm fe turJinefilio,frater fiUns natus non qfcribebaUirgeaLranmenfratri fuo, ita
qwjdpumus
fpondet ad f.orum intemionetn.
3 ûjd me.ten.SJc.Xijj// dicat non quxritis veritatc aidifccre, Jedme tnverbis capere.Et ppter boc vocateos bypocritas,quia altttd pritendtbant,& aliud intendebant Confequenter refpondet ad quafltonem r 4 Oitendite mihi numifma. Idzfl , numerum qui datur annue
.
Di uc.z 5 .ifla ergo rniper tijed mortuofratrifecundum quodfcribiiur . Ltidco propjir.tnt Jineprotefufceptamortuaeflpoji omnesfratrcs
qiufllonem Chrijio 9 In rcfurre.ergo

alicui
procenfuimperatori.
Qu,afi dicerent , impojfibile efl quoddetur , corum determinate.Cuins caiifaj^bd.im. 10 Omncs &C. Et per confcquens eadem. rationefldebcat afjignari aitcri. Itern non videtur pni impoffibitefquQd deturfcptc fratribus
&c
&
numhnus,qui dabaturpro annuo cen fu a quolibet caphaneo domus vakbat decem numinos vfuales . Et ideo vocabstur denarius,& erat de argento.
5
At llli obtulerunt. Quia
Cuius cfc
imagOj&c. Quia imago Cxfariserat imprcffa
in illo
duo fratrcs fimtd coniungan fimuUquia cfl contra legcm MoyJk,quod ex boc intemSu coi)cti,dcn,qttod tur vni muiicri matrimonialiter,w animam immortalcm ifie bominemu[u,î,e impofjibile fit aiiccm Iefus Hicponiiut Cbrifli rejponfto rbi 1 1
&
Rcfpondens
denario.
tria
MOR.ALITER.
fydditc ergo,&c.0i\%c.
dici
poceit.non cnim
Dco
piiaspnncipiraundircddiderimusquxfuntfua,
diabolus Caefar rcddere pofsumus qus <ui fuiu , niii ldcli, iuh depofucri-
Mundi pnnccps
vniuerfam 7;//!<r,^c.Scquitur. pofuerimusmslitiam Erantapud. Per iftos feptem,qm non reliquerunt femcn jgnatur
vniucrfitas
dcfi-
defidentmm , qui ex fuis openbus non rclin.
qumnaliqmdmemoriadignum
37 1
a
Erratis.
GIoord.& Nicolai deLyra.

Idco qura ncfcitis feripcuras.Vndc fequitur,vt nc
,
37*
d Dc
r/-/}/m-7iowf,e5 'r.
;
A fctanc virruccm Dci.

b
calia.fcd aiia
J
Hocquidamderefufrcclioniscodftio r>
In refurrcftionc. Rcfurgcnt quidem corpora que poffenc nuberc& nubi,quoddehisdicitur,quthabcc mcmbrageni
rationcnon nubcnt.
nibus que/.honi propollta? rcddidit. I>e ifta vcro i efun etio nccontra infideliracemcoru icaaic.De rsfurre&fanc autcmmor ttmu ?.!: ccitimoniuni pomcQuod yidcretur ambiguu,vel no ijcjs ad rciurrechonis pettincc vcntacem,quia illi
i
propho
t
Origcnes.
,
inMaci.
tur
cum
(îtcrifafuacur di-
cas( vbi
Oji* tefuireftionrm aflerunt.
aperta funt
ft imonia)non
I
2.
rccipi-
c.c, crratis ncfcictcs
autcm
a
Iefus,aicillis.Erratis,nefcicntesfcriptLiras, nccjue vircorpon

fufcitarc.
unt.fedtantii quinq;
fcnpturas , An dicat qtiod in quibufdain

fctipturis poiitu cft
Q2
a
poteft
Viii producent.
,
Ffnunxf proricentiu.
,
tutcm Dd. ln
rcfurreCtionc cnim
librosMoyfi.Ethic
dercfurrcctione
alibi
,
Eece ipmtualis conurrfatio.idelt fine labe cor rupiionis vilionc Dei rruentur
nequ^ nubent rui
ifci
neque t crunt.
5
&
fu^?
tnc " **" r
'f
Jk, c
"p
fcquitur,/n refurreClione nequc nubentt&c. quodin vc-
quod
nubcntnr, fcdfuntficutangeli Dei mccelo. Dereiurredtiouucu

a
In
dc diuinirace quadacoramcontepcoribus
Musii
reccpiltis.
ne autem mprtuorum no n legiltis , cjuod dicTum

diccntc vobis
.
inucnicur
eft a
Dco,
tcri
tcftamcnto non
legitutfcriptu.
tMAi-.it.cap.
Nos
autcm dicimusquia fcriptum eft , non in

ipfis
Dcuslacob
Ego fum Dcus Abraham , Deus Ifaac, & NoneftDeus* mortuorumfed viucntium.
T
dommusdixiile, no vt darct fanctum canibus

,
&
mitterc:
miracuU vctrcrames fequuntut duftnnam. Simplcitcr giKdentcs
fermonibus
ma
S
tEtaudicntesturba
rifari
a
mirabantur in doitnnacius. phaa
nifeftc ifta diccntibus , fcd in myftcrio
Sapientirefponfionc
margaritas antc por cos i fed quia inccr cos qui tentabant
traraliqui qui vcilicer
De
j-ftop
autcm audicntes
Non
indicantibus, fecun..
, biiientibuiuuid dicetenr.
quod
ule*htiura
impoiuitTet
audcbanc
quos
durrt intcllcwtu
.
mo-
Saducans, conucnerunt in
vnum,&
interrogauit
eum
proaiiorumimmun diciinegiigi nou o- E

In
"ralcm
Scdnccin-
h
quis
ucmo fcriptum,erf
ftcut jingeli Dei, nifi fortc
& hoc moralitcr intclligat.fe-
io portcbat. C 7$on legifiis

ctione ccitimonia
i-iun
f
Moyfcquemrecipicis, alioquin poffecaperctoradercfurre-
cundum quod dicitur.Tu autcm ibis ad pattes tuos.Icem ap

pofinis cft ad populum fuum. Hom. 4*. i c Sedfttntftcut ^ngeli. -H Chryfoftomus.Notandum quod uncum ^ Q j c i un ,j s clecmofynis, cgcerifque vircucibu lpiri" Dgern ?cr tualibus locucus fuiccaRquam Angclorum fimilirudineincroduxjc,njfi cum dc abfoiutione a coitu loqucrct'. Quonia
prophccarum dare,fcd prophecas Saduce.1
rccipiunt.
Dtus îbrabam^&c. Qui iam morcui eranc,quado hxc dice bac ,ci go per hoc animas probatpcrmancre poft morte no cnim dicct etur Dcus no exiftencium. Ec fic incroducicur ii.
,
llcut oes actus cjvnales,opeta funt animilium, pracipue tatnen achis liBidims , fic omnes vircuccsfunt rcs Angeiicx
corpoiurn rcTurrecho, qu$ cu animabus bona vel ma!a êflacob Pcr hoc jpbat eternicafcrut. Deus lAbrab ;m,&. lfttac iL-ir. an maru,Ec ft acim inferr,7vj>H eft Dcus mortuonmi, & c. vc
&
prxcipue tann n caflicas per

8
quam vincitur
natura vircunb.
HiIarius.Eandemquam Saduceicalumniam afferreplu-
res fo!ent,in
lecl *
uu.ci.n.
quam forrnam mulicbris fexus refurgac. Auguftinus -Ivlelius fapiunc,qui vcrumque fcxum rcfurrcturum non dubicanc. Non cmmlibido lbienc quaêonfulionis caufa tft.Na pi iufquam pcccafient nudi erat.natura aure fcruabitur , qux cunc quidcm a concubicu iinmunis ciic.lrunc tamc membra fejmneanonaccomodata vfui ve
teri
,
probaueru ammas permancrc poft morcem,confequcn mtroduccrcrur etiaati corporum refurrectio , quarcum animabus bona vtl mala gclTcrunc. g sitentium.Vidia. vcnena inuidix fuperari polTe,fed ditricilc
cfi
cc-i
.
conquiefccrc.
uttuem
tum.Vt mulcicudine vincercnt quem non porera
ratioiieJn tcncandoc6ueniunc,qui in dodlrina cocrai!; suc. Iam conruraci eranc in oftennonedenarii.iam videraccciam
fcd decori
nouo,quo non allicitur
afpicicntis concupi-
fcencia^qua' nullacnt.
Saducccs ubmutefcere>fedcamenmaleuolcnua& liuornu uk impudcnciam.
De
-@
pt>;
Ten-
NICOLAVS DE LYRA.
ttia facitpo oriittem
,
at'utr t cum ergo aliquis

1'Und
quiaprimo oliendit eorum errorem
& crrorit
UU)
nonpofsit efse Detis rei non exifteniis vel tfinihiiquodiiitm tj:(,),iia creatura ad Qtum eflreUtio rctt
caufarrtjdiccns. E rratis. In i
boc fupp!e,<jued refurrccTionem negatis. Nefcient.fcnpturas. Ipft tnim non recipicbant
fcripturas pro-
pbetarum in qmbusfit txprefsa mentio de refurreClionc mortuorum,vt babetur Dan.y i..7.Mtilci qui dormiuncin pulucrecerra:euigilabunc,&c.f Eêch.jj.a.Trn&icft fupcr me manus domini, &CC. Etexignorantiatliarumfcripturarumproccdebat error eorum. Setunda caufa tahgitur y cum Jnbditur. enim bene conftdcrafsent virtutem Dei, qux pbi aliqmd ex nihilofacercjquud ipfi babebant necefse cocedere, cx quo rectpiebai libros Moyft,vbifit exprcfa mentie de creatione mii di non negarcnt quin pofset refufcitarc mortuos. Stcundo foluit argu3
fequuur aahuc viue\t , <y pe> confequcns quod immortalis erat^ quvd ainma are non dtftrimur defirufto corpore , per confcquens fequicur q.i
in qn&nonpoteflfatndariin nibdo) oportttergo quodtftipatriarchfi tdeo cum rton viucrent vita corporali, atujuo modo efstnt,&
&
Ttfitn cliio trit,u.a
aia nlpbl efseffeclc quictata,nec bcata niji vniat
turt:imcorporc
gis txpte\sam
, atlcuiusvnioncmbabct inclinationeni naturalem tamen t quod jaluator bene accepifset aucloritaicm m<t Conftderandum
dc
mmortaUtatc anim*. &futura refurrttiont,untlo-
Nequc virtu. Dei. Si
rt/atem,fciUiei piOpbttarum y vt fifum efi y (ed illa non rccipiebaiur idto nen fuijscs effcax contra eos. a Saduc&ii,
&
mentum eorumjdicens.
conjequenter oflenditur qualiterimpugntt veritate vitx,in boc quodpropofucrunt fibi nerunt Cbrtfiurn quAihouim tentatiuam deprimo mandato lcgit.Cn ca quodprimoponitur
Phaniaiautem. Hic
Idefl.viri non accipient vxores. Ideft,mulicres,non accipientur a viris,quia bo~ mines vencreis vtcntem. nonnfnrgent ad vitam carnalem cibis 6 Sed i un t iicut Angeli Dei. Vtucntes viftone fruitione Dti Etficpatet corun, argumentum nibil concludere,quia itla inconuenientva adqnxdcUnabjnt ,non fequuntttr,nifi ex fuppofitione , quod atluscarnclei vtncreoruftntin rcftrretlione , quod patetefse fatfuvi. Tertio confimat veritatem refurreclionis aucloritate fcriptura diunT
j
In refurrecrione cnim,&c.
Neque ntiben.
&
&
eorum tuterrogatto.Setundo ponitur Chriiii refpct, fio,ibi. Aitilli Ic (iK.Ctrcaprutium d/Kfar.Pharifxi autem.&C d.icet cnim ipft efscnt iotii\.,n i jduacis in opimone de anitn* itnmortaUtate de mortuo-
&
rum
refwrecltone^vt vijuni tfl, tamcn toueniebant

I-t idto
cum eis
in Cbriili
perft quuttone.
$ Cciuitnerunt modo , cr ad ipfum vsnerunt tn magna multitudinc admagis

durn.
i
audientts,quod ftkntium impofuifse: eis. in vnum. *Ad inuadendum ipfum Chiflumalic

terrcn-
tisExod.'.
Ego fum Deus Abraham,& Deus
Ifaac,
& Deus Iacob.

porali-
vidcrtiut tou juttai,ji

tifst ,Jetumum
Ecincerrogauit eum vnus ex eis. Vtft cofenfus cfjct , folut autem vtnccret,omnes videreniur ptr cum,viquvd dtcu Cbtyjojiotuus.
iluv.do domuunprotklit b*c verbîUt Tetrianhx erant mortui cor-
Tcn-
In refurrcclione cnim,e c Rcfurrcftio fpii ltual is efl a culpa: ad v.ta gratia\qu.r cft arra gloria?, idco
[
MORALITER.
&
mortc quado barc
fir-
matum
profcfsirncreligioi-iii &: etiamobferuatu,tuceftii-
r ehmc&io htmatacft pc r
propoiitum caucndi recidiuu
matum
caftitatem fitconformilitudo ad angclica vitT. , quia pcr mitasang-licx puntati. Angcli fimiliternihilptoprtupom* dcnt ;n hoc mundo.St obtcfiunc continue i\ ii Dco. Mngi'
373
a
Madi*i
s
Cap. XXII.
Deovaccnr.
*
.
374
D
rj. f j e j oc^
rewrww.Mjrcusaif,quod erfapfcnterrcfponckncrtfo
dixeric.Non iongees regno DcuPotuiccnimfieri vc qui tcjicans venirrcfponfodoniiuicoiiueifus iic.Vel ccritatio n n efi ma!a quali volcntis deciperc , fed caufa volcntis
roinus
quod taccre non poiTumus nifi reccd.UTius ab amore rcrum carnalium,Tota mcr.ce dihgcre Deuni, eft vc oinncs icnfus
'^
ampl usexpetinignotJm.
b
c
Diiiges
dr-mi'itun
Dluntuum.Viikarn icturamincerpri
Pro omnibus legis doftor.vt ii b Kon Icite dclideran.
Auguftinus. Dcumcxcococordediligercprarceperis, vcomnescogicdcioncs cuas, cxtotaaninn yt OHtftrm >vt tam ou5, cx totame uinc.it omnes uiftores hsbeantur,uel tecua.viomncmin. usncitur,fo!us embefcat:
fi
naChritfi, cap.zz.
Cuius nonuuit
domtus rogatis
a b
vnusex
eis
mo rcfpnnfo
Jegifdo&or
Egrcgium.
te
ntans cum
?
cftr difctpulus. e
ncu-
Magifte
b
.
r
b
quod efi:
dcbes.
tellc&u tuum in il lum confcras s a quo

'
r-
( ii,-
e n.
Ideft, dtligete
tit.De> tuusvnusejl
T^cn afjumes nomcn
mandatum magnum i.n lege a
Ait illi Iefus

nullum inconfefllone
niliil ci
Dilige
velis.
dornierrorilocum.
habesca, cj anfcrs. Trft. t j;in M h Origcnes.Exco

-
lnte!!c1u,?vt
a Dcituiinvanurn.Ob
fcfua dictn labbati, Hec tria nd dik-
b Ideit,uoIuntate,vc
diuinttatis relinquas
conttarium
b
num Deum tuum

a
ex toto co rdc tuo

deeo
fentias.
&in
Dignitaie.
to taanimatua
c Ordine.
tocordcidcfffcciin dum tocam recor-
*****
Idc't,inmemoria
nii
dioncm Dd
perci
&
retninikens quo minus
in tdca
.
mente tua. Hoc

a Et
fi
cft
t
b
ma ximum
b
&
dationem &c operationem Si, cogita,
nenc.;Cuius cogitcs vnicaccm , vcncace , voluncate. c Extotocorde.ln
in cxecjtHitione fit
piimum-
Non
prirnurn
J
par.
Q adediWhone.
tigne,excotaanina ftea.i>f.
idefr
Bafri
,
mandatum
becundum autcm fimilc
eft
huic j t Diliges pro-
vt paraci finc
r.u.c.
ponere pro pie ta-cDci.Intocamc

te,n;hil
K0111.13.C
almd
fcili-
"
obcdientia tegntas fidei cxprimitur.In tota anima, perfcdta In cora mentc.perfcuerantia offenditur agicur. * Chryfoftomus.Dihgere Deum ex toto cordc,cft vt cor tuumnon fic mchnacuin adalicuius rciîlcctionem magis D.nira in coto amma , cft certifquam dei.DJigcre aucem fimum animum haberc in vcricace,& fitmucfle fide. Aliuscft.n.amorcordis,6c abus eft amor animar. Amor cordis
cec proferentesmifi quar Dei furit. d Diliges proximum. tf Auguftmus. Manifeftum cii,omne
homincm proximum ciTcputandum ,quia erga ncmincm

cfi
*-if -L A,ina chnft

,
^do
opcrandum *
cut qui
malum.
cap.30.
Chryfofiomus.quiautemhomincmamat,fimilccftfi Dcum amat.quia imago Dci cft h mo, in quo De.
&,,
S
opc
imperf.
quodamode
carnalis eft vc cciam carnalitcr
diligamusDcu
hoc dicicur hoc mandacum
usdiIigitur,ticucrcxinfuaimaginchonoratuc elfe iimilc primo.
Ecpropier
!n his
quod
NICOLAVS D
.
LYRA.
tus voiuntatis eftaftusaltcrius potentiae motc
Tentans eata Capcre fcilicct fermonc. Marcus tamcn uidef X contrarium dicerc 11 cap. vbidiciturq>Cliriftu$dixit idilegis doftori qrent; de primo madato lcgis. N6 longecja regno Dei. veuit mala inrentione cii alus,fed po I)icendu,q> ifte mprincipio fteaauditaChfi rcfponlionc vcra,p^nitmt,& Chfi refponHonc vcntate bctte dixijii ^cvthabetur approbauit,diccn.M,j;/ikr/w videns ciuspc.nitentiam mtulit veba Mar.11. Et tunc Chnllus aurem haprxmiffa^dicem.Tvij^/o^rjej a regno D,#-c.Similc vbi dicitur quod principes , & phanlxi miferunt betur Ioan.7. miniftros.vt coprehendcrcnt Iefum llh autem audicntes Chrtlic ad fti principej redieruut , prxdicationem pjmtuerunt.c!: ab cis,quare non adduxilfent eum,Refponderiinc cuquzrerent "HHnquam loquutus efijic homo . Confequcntcr proponitur qftio. > 1 Magijler ejttod efl mandatum m^num in lege Credebat enirn,
ipfam voluntatcm.Pcr voluntatcm autcm Uifij rmatam charuate moueturintcllcaasadaifentienduthhis ,quxfunt fidei, &ad mediundum de Deodilcfto.Ecjfte aftus ligtificatiirônB fub-
adfuumaaum p
drtur./roz<>t?^;clbienimacccpiturmenspio ipio Mt:llctu, vltcrius pervoluntatemoueturappet.tus feniiuuus , vtconf )r metur fupcriori parn , quâ ficut fphera fupcrior Rtoott infrrio
sfuomotu,itavoIuntasappetitumfcnli:iuum,vthabeturid?
anima.Etifteaftus notatur,cnm dicitur.E: ixtotaaniwa.Pcrani ma cnim hic intelligitur pars fenlitma fecundu qd fcribit Gen, 1. cFatfns csi homo in animam vinentcm. Idelt, vitatn anim alem , fenfibilcm corpori dantem.vt dicit g!o. Vltenus per voluntatem rnouentur potentiac motia^,& exccutmc- ad ex dilcPliilofaph.
&
&
tffconc.Et
qaod
de
ftatim refpondcret
.
bakeb:s deos alienos
de mandato primo pnmae tabulac.?ô Et tunc habuiifct argumentum contra cum
prxcepto
Chantatis quod cft maius,licut
& chantas cit raaior
virtusiplafidc.
}
Mt
ill:
Irfm.Hic ponitur Chrifti refponfio,
Dilige
dominum Deum tuwn,&c.HQccsl ma\imum.& primum
maniatum.H c tna funt videnda de ipfo pr^cepto chantatis. Pri KHim e(t quaiiter fit intclligendum . Secnndum qualiter iit pnrnura.tettium,qualiterimplendu:n.
iftud preceptu in quataor locis tra Dcut.6.vbi ponutur tna. Diltgesdomiditonnfcnpturafcilicet tUin Dcum tuum cv v-to co>deiw>,& extotaanimatua, crcxtota
,
Crca pnmu fciendu.quod
dupliciter.Vnomodoorigine, & ficilla quac funt iraperfeftiora priora funtin illis.qu^ procedunt de potentn ad aftu,vc dicitur o.metaphyficx.Alio modo dicitur aliquid primu digmrate feu p feaionc.Hocergofecandomodoprjmitatis, mandatum de dilc ftionc Dci dicitur primG,quia ongine.dilcaio ^pximi prior eft fe cundu quod dicit beatus Ioan.i.canonica.ca d. Qui mn diligtt 4 fratrcmfuum quem videt y Deum ejuem non vtdrt,quomodopoteft dtligcre<Et iic patct fecundu.Circa tertium confideranu,quod totum &pcrfctum idcfunt vt habcturj phyficorum, & idcodiljgere Dcu extotocorde,& ex tota aia,& fic dealiis eft dibjjere cx pfefto corde,velexpcrfeftaanima,& ficde alns Perfctftumautc
opcrandum hoc notatur com fubditur.E* totafortitudine tua,vel,ex omnibus viribus rr'.<.Qaoft idem ell.pacet ergo primum. Circa fecundumconlidcnndum , quod a"hquid dicitor primu
fottitudine tua.Si hic
itt
h. a t. vbi dimittitur fortitudo,
& duo-
dicituraliquiddupliciter.Vnomodo,quandon!hiHibideeftde
pcrfciftionefibipoiTibili.Aliomodo,quai,do nih;l libideeftdep feftione fibi dcbita vci competenti,licut homo mediocris ftatur* dicitur perfcftx quantitatis,Iicet non habcat quantitatera gi<j;5
tis.Sic
bus
aliis
additur
vnum,quod Deus diligatur ex toto cordc,& ex
totaa"n,&cx totamente.Mar.aute 11. ponuntur iftatna,&ad ditur qnartu.f ex tota virtute quod cft idcm cu eo quod dicitur
f>cut.6.Er ex tota fortitndine.
ergo accipiendo perfeftum primo modo,

dileftionis in
ric
Et codcmodoLuce.io. habcf nifi

eft
ceptum
liter.fc
patria,quia
mens
lmpletur prx-
ibi fcrtur in
Dcum
tota
quod dicitur
ibi.e x
omnibus vinbus tuis,quod ide
cu co cj, di
t'f,exvirtoteve!cxfortitudine.Etfic patet, <$ quatuorifta funt de ratione iltius cx toto corde,ex tota prxccptt.f.diligerc
Dcum
mente,extota aia.& ex tota anima,& cx tota fortitudineCuius ro eft,qadiligerec(tact'volutatis. Duplcxeftaut aclus ipiius,
fine perfectc,quantum fibi potfibile eft , aliqtia interfccundum hoc dicit Aug.hbro.Dc ruptionc,& pcrfeclione iufti trje , quod mandatum ch intatis folum implebitur in patria vbi ent charitas perfcfta.Si autem accipiatur fccu:lo mo
,
&
ptrfeflurn
vnus elt elicitus,& alter imperatus. Aftus autem elicitus eft qui immediate egreditar ab ifte aftus tangitur cum ipfa voluntatc,& dommum Deum tuum ex toto cordt. idcll.cx tota vocicitur.Di/i^ci
luncate
ris,ita
do.iicfmpletunnvia.quandonihildiligiturcoiirraDeum.Ilta enim eft perfeftio qu? debet itK-ft"? ex dcbito necetlitatis hoc furficit ad faluteovDiligere erg-> Deum cx toto cordc,hoc mo-
&
qmaficat excordconturmotus adalias partescorpo voluntas raouet alus potentias animx'. Adtus autem nnpa
,
docftficdiligere Deum,quod nihil diligaturconrra ipsu.Seat. autem ftmle,tj 5 Sccundk c.Diiigc&c.Ldcil^d eandcm beatitu
dmem,ad quam dihgis te.

In his
tus
R.
iC
& fubtilia,cu itudcnces, quiquxnmc tamen ad huc ignorcnt communcm docf rinam Sc ru
ifti
fimilcs
muki
alta
MagiJierrjriodeflmandatummagnuminlegc.Chrvfoftv.DC' no obfen;at.Ec raagno mandato intcirogat qui
mmimum
dimcnta, volcnres volare antcquamalas habcanc,cV:fkin
prima'
vanum laborant.
lffa
Inhis
V)
Nim a lubt dtto ~A MtiodMJf c-} "u! i le.
t
I*
iciritni toi.is .i^-.Alogu-i, Jc
37 6
mituUt^-m
i
b Idet.etiam fubitanuam. p/oxjno.quod Dei boniiate fartuseft moniia ,>rouîetiium ibi habcw k ntm
.
.
lde:t
ad hsc duo
Jir.r func
inqi-
ximtim tuum.ikutteipfum.Inhisduobusmandatis vniueroccalionem dcdeiunt

a
nm proxit ir^".
nir, iii:c
cotcupifccs I
tuUei kiieu Qjr.t iliafcciii.vbi

.
Qui
d icmanduui vcceiam,
.
b DeCbrifio.SiUCVCfuturum cre
sftcricis.
buserSt decrmpr.Tcrpta kis quu: funt
fuzconfuiatioiii
.
dcc
ih';a
.
jm
Tr.i
pfclin vn.l
Ccngregatis autem pharifa:is,in- 2 b terrogiuitcoslclus,diccns. Quidvobis videturdcChrifto, t

fa lcx
pcndet
t
& prophetx
ditis
qucm pururu
hominctn
*
SciunaunicJiiicm.
Nin
duxfonc ad Dcum,
fcpteaimakrr*qiix
fnnt ad projumunk . !n pruna primu eft. Deo;j.4 j Dcus -rp c, J 9W <nns
t>iu< y
tiliinn cjiiia
icjiiehcndu-nnt , ciuod Diuul rilumi dicunt , fed Si c Deieffe non crelurit . puiu cflet horao.
.
cuiu>
a
filius
cit-Dicuntei .-Dauid
b
Aitillis.Quomodoergo
.
>Jodccordetiio,ledii>fuiriiufan<1o.
Qui non ante euinfecund.im vos
Ifaier.
Dauid
tn ipintu
vocat
eum dominum.dicens:! DixitdomitNonadhma.il

,
Chiyfoftomus. M Difcipulos primuQj f ainccrrogauic, quid lu diccrcncdcChrip fto, c cuucquidilli ,

d;ccrcnc, h<s auccm
,ca
^Filio,
eJu.xi f.ti
.
tedcter-
ra
tyon jtefjpt bcds Jcs*He*os:({\va
bi
d nus dom ino meo, fede a dcxtris mcis , donec

1 ln.bediciue *\ lnsbedieiuc
.
pona immicos
.
1 iu! ISul
livum itcum
t.b. t.bi
volentes, voleutes, vclnolcntc.
7 8 g
9
JJ" OUv.tOrCm CU
fcnr &:
ptokOo kcHxi[.
,
tuosicabcllum
t
ChnflUS
CUIll p.ltrC
Quod
ell
fccundum deiutem
pedum tuorumb ?
.
Si
Quod
crgo Dauid vocateum

elt
fecundum csrnem
malum tc quiamahimcumexj
purus ho.
tcfiho tk. fpirirufuntto vnus cft Dens.

t.o.xab. Secundum.?<<>*Ujf?mes tiomen D"i tui in
nemopotcratei do^minumûomodofiliuseiuselt? Er trdunt Romina: funt veibi.

Qivaconfutaii
re,-
ftimabanc,&: quonia
fScdipcrte comprcbenrum
potellati
10 Chriftus
fpondcrc vcrbum
nequc aukis
.
fuit
quifquam ex
llla
dic
mocrac
re cft
c D/r;r. ftluddice-
yanun. ldcn\rvomcn
cum amplius
intcrrogare
squalcm
fibi
Chrifunontlcberin
vanum
IMeia. ro
Ibatica. '
temus cum f.Ktum

Vl .i, s f> t lls
.
funr. Quia vepcr quem omniafach c tf n At er Sc iihus & fpifiruftandlus . tft fpiri. Vnt!ifa'ido,idcft, in dono Dei requies nobis pfom:tci:ur in C0 "^ c t^rtium feqmtur . Memento vtdiem f*bba*i fantltfices: In altera tabula. Honora paircm nonfacicsomncopus.
,
accipi, vt pu-
filiumgcncrr;rc. d Dumtno. Non fe-
cundum quod dceo

c
narus
Donrcpaam.
quod dcpacrc fcmpcr tuic. Crjryfoftomus. Non aucemin hoc

,
fed
&
matrcm. Et
*{onoccides dices \pfl falfum tcjtimonium
Tôn maecbaberis
:
\on
Jôa furaberis: concupifces vxorem proxi-
ftacfedvctimeant, fubdic. Denccponam t &c. vtfalccmita cos inducac . f Qjtomodo .RcpugnancinfunchfcfmvefirumintcJlciftum Et n j; poicrat, , &c Nota vcncna inuidiz fupcrari poftc
'>
fed diiii.ilc conquicfccrc
mi
& CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
Sicut cnim infpccnlattuis omnes conclufionet 1 Sic in ex boc priucipio:De anolibet affirmatio vel negatio dependent omma dependent ex djeclione Deiprincipaliter,& confe operabilibus
Inbisduob.&c.
Jecundun bumanitatem , quia vtftc in %loria preefi angclis . 8 Donec ponam ini.&c. litud complcbitur m iudicio , ^juandt
omniaperfecle fttb<icientur bomini CbriQo .
ex diktlhne proximi.proptcr hoc omnia mandata leg.s tfuenter

tii
& mo
Si
crgo Dauidj&Tc.O^ ifi dicat cumfecundum naturam bumafit
nam fit filius Dauid,& per confequens eo infahr % nporltt ponerc in eo

aliam naturam, pcr <juam
non funt, ntfi quadam explicationes iitorum duorum r/, adatoproximi , vtpaltt rum,quia omnia orJinantur ad dilefttonem Dei intuenti.Et fimiliter dodrina propbctamm ad boc ordinatur .
idnes
&
dominus eius,& eo fuperior. Hxc autcm
eftd!ti'>,&fic in Cbrifio dkfftwl
naws, dWma
.
io
Ernemopoceraceirefp.itidcre
bumana. Quia non poterantfcn-
&
Congregatis aut, &c. HicconfequenterofiendittirTbanfteit adb>cndo. îd cu ejji contraUtfiores diwna veritatis errori contrario
2
i ewdentiam cenfiderandHm, qubd licet pharifat legifperiti o%no Deum ttaunt in principio lcfum effn verum Chrifiu, per confsquens
ius
&
&
pturam ungare. Confidcrandum tamen,qnbd LtJxt modcrni dminitatem Cbrifit negantes dtcUnt prxdiclam authoritatem ditlam efft ad literam de ^tbrabam, (fubd Elieêr dtfpenfator domus jibrabx.ft-
&
cit bitnc
<& bommem t vi fupra diclu cit ca.pracedentt fuper illud Hic eil hxrancorem,tdeo hec rcs, quia tamen conceperunt contra enm oJium yera xfiimatio corrupta esl in eis aVquo modo , vtfupra ditlum cfl, idco incttperunt eum ncgare& pcrfequi tanquam blafphemum, quia
ham
&
Pf.ilmwn,agcns Deogratias de fitloria qttam babuit îbrade qu'njue regibus , vtbab:iu> Genef. 14. poflqttam vclonam
.
&
ppat uit dominus ^lurahx,dicms
protcctor cuus
r
fum
.
dicebat feefiefiliumDei
jcripluras
& d"prauarequit loqucbantur ide eim diuinitate

fcilicct
& per confequens incipiebant corrumpere

,
Dixk dominus Idefl,Dms aeli qui gO,q:tbd Elie^. loquiturjic D-mims omnium Domino meo, ^brabam Sc.de lL-xci s efi
.
>
& merccs cua mgna mmis

.
Nolt timcrc Abratv.m cgo

.
Dkttni er-
r.
propter
meis,&X.
S2z' j confortauii
quod 3 Cuiusfiliuseft? Dicuncci. Solnm
Cbriflutfeciteis iflam queflionem de Cbriflo.
ium&prxmum.
dminitatcmne~
eud.
.
cum , vt vifum eft promitrenio ci axtxiSedifla expofrio p.itct faifa. Trimb pe> titu.
UmTfalm.vbi poniturTfalmus Dduid, ctiamin Hebrto, nuodnon

ponitur inTfalm.fattis ab alus
gando .
Itemper
illud qttod fuhdtur in Tfal.
4
5
Aic
illi. A'guenJofc\ltcel in
contrarium .
Ex vccro ancelucifcrum genui
ce
Q^wdnonpotcftdta Ue
Quomodo ergOj&c. Idcfi,Spir.C4f.t iclo infphatus

Vocat eum, icc.
^tbrabam y qubdfitgenitus exvtsro Dci

Dei. Et iterum infineTfalmi dicitur tion potefi verificari de
.
velfubflantia,
& anic
,
luci-
>jod en<m \fl x fcHotur t inxeilgatur de Cbrlfio. Tatet,qua ipfipharifat non ncgmcrunt boc tmb co tcejfeunt . 7 Sedc a dextris^&c.oYiferc ailtcm a dextri vno >nodo accipitur pro qualitate,& /ic Cbriflus fecwvium quod Deus, feJt ad dexteram. ^fUomodoefleffein potionbus bonis , t& buc modp conuenit Chrifio
i
feruw y idefl ante mundi creatianem,fed folum
potesi verificari dcfilio
Tu es fcsccrdos
&X\
L>nod
îbrabam.qiii non fuit facerdos,& dato qitod fuijfetytamen faccrdotium eius non potuiffet fuific in tternum, fedjolum Cbrifiifacerdotium eji temurn .
ficuTidum
CAP.
imitari
M
1
O R A L
.
:
T E
Grecc
R.
& proximi ordinatur

f
Jifrffjgrc.Qu.acorafacra fcripcura ad dilectionem
Deh
Dauid canquam boni
filij
in rraftietudine &iufiiti a
5.
ipfius.DiCitur.n.dc ipful.Rcg. 2
rimns
lig-ri
a. I;l
eitenimqfafitener-
Qjuut vobis viJetur ie Cbrifio
Chrifius
dicicur v:iius
Lacinc.quodcopeticepifcopis &regibi!S,
ppquoddebcnc
unitari
vermtculus, quilicct mollifiiinus, tamc pcrforac durum . Stc reges &: cpifcopi dcbent cfic mollcs 5<: lignum fuatics crga bonos, $ t fiicaciicr pumre rc bclles obftinacos.
lic
A D D
fe&e
<Jf'
T
.
O.
;
ln eo.ca.it.vbi dickur in poftilla

quiet.ua
.
Qu
a anima nonpetcflper-
, in vifionc diuinx c(ex parceappccibili cumhabet;llud fenciajcocaliccrquiclcic quod fuo (ufiicit appeticui, licet non totaliter qittcfcitcx par
milicer diccndu
eft,cj,
anima feparata
tc appctcncis,quia lllnd
beatitudo(quar in vifbnc diuina? cfsecig principaliterconiiftitin.in;m.i)iK)iidcp::ndctacorporc,vn tinc corporc potcft animaelicbc.K.i,vcin r^.q.4 artic 5.111 cor.qua:(i.liCcr vcrum cft,q> petfccbus hibcbtc atutna fuam
Perfcda hominis
prcpnam opcrationem
corpori glonofo quam
in
lic
qua
^ltcitas c6iiftir,cum
,
iic
vmca
bonum nonpc>fiidcc fecundum om ncmmodumquopofsiJercvellct, vndecurporercfumpto bcatitudo non crctcic intenfiue.lcd cxtenfiuc tantu n, vc in qu.Lffionc prc.1llcgata.N0n eft neceffanum q, dedud.o ilia incclligacurin verbisfaluacons quiaadconcludendumccn tr.tSacJucarosKitiicicprob.irc, qudd anima fic linmorcalis.
ieparara
&: hoc dcnocanc verba
Aug.n.fupcr Genefim ad litcram tirctte intelltgantur . Similucr
Nam cx morcalitate anima? quam lpU crcdcbant,ptoccdebantad ncgandum rcfurrc^boHcm.
377
Mattlm
c a
p.
Cap. XXIII.
faccre
378
uefta.
xxnr.
qux
Iuquor.
Nullum
imicemur,etfi volumus imitari
Vnc locutut efl.Uhs corur^tis qu: dolofi furrt,inf!ruit eos l qui idoneifunt,nihdommus hortas eos fub-.jci illss pp doihifacerdotium,<5_ nominis diguicacem,non opera,fed
queniquam,p;.ipolituseft nob:s:id imitandum Chriftus,

def. npci
funcadus Apofto!orum,& prophetarum

.
rum
b
confiderances.
ctn
t
Auguftinus. ni-Cathedra tibi quid u ? feciteccIclia-Roma na*,inquaPetrusfedic,
&.
Super cjtbedrarriy *
C A
V T
c On-ragrauia Legis n.adaca permixtis fuis craditienibus, fecundd ca fuadcnces viuere, __ no venirc ad facilc cv ddedabiic grsiia Chri-
XXIII.
i
fti,
viide fupra
Veni
Sup.
11.
d.
teadme
}is
fit
Vt confufio
illorura
bonus,c]uid(]uid facit
_ifci[il!n3,confuratiir malus vt corrigjrur fit. n.alu^pr >pter bon
tis
quilaboraiVonerati cftis.
Vnc locutus
eit lefus
ad turbas
Ductiiuam.qi
&_inquahodie
a
& ad difci
docuit Movfcs.
am
Anaflafius fedecvel ccclefix Ierofolymi

tanz,in qua Iacobus fedic,S_ in qua hodie loannes fedec , quibus nos in cacholica
n
pulos fuos,dices: [Super cathedra

fifederunt
Adcithedram
Propter carhcdMm.nonvitaw.
Moy
*Chryfoft.Tales H0m.4j.0pe funt qui vcniennbus ns imperf. ad penitemiam gra-
Scnbas& phanlari
pertinentia.
lOu
er- _
& ficduni pejia pra>

fens fugitur,contem nitur pccna futura.
Htfi
ucrpondus imponur,
t ip.ctifr c. fe-
cundum.
f i.q.i.e.
In corde.
D.iftr
m m tenete,
*
In opere.
om-
non v.tam.
nia
&c.
li^nj-
R vmcaceconedimur, kaquibus vosnefario

ftis?
go qu^cuncjj dixerint vobis, non concord.it

Qnia
vita
leruate
&
5
erramus modi-
ficafHs
& c.no
cvm
docliin.i.
cam p^nitentiarn im
ponences.nonne
lius eft
qualcs.3,q.7.
,final.
fcelere
facitc,lcudu opera veroeoru nolite facere.

.
Dicucn.& non
,
me
fepara-
Quareappellas cathedram pettilen cixcachedramApo-
Vndicunque traJitones colligant, qu_ cor.f.ientiam non leuant vinbu. impleie non pollunt
a
fed grauant
cjuas fuis
propter mife ricordiam redderc F
iacmt.tAlligat.n.onera grauia,c>:TimportabiIia,&imponut 6
1
Quafi ad
(
fcoc fortes fint.
__noncm,<juampro
ptcrcrudcllCaCCm
?
Id eit.nccîn minimis per_ciunt,qu_ finegratia implendadocere pr_fumunt.
fdifficiliapor tacu.
K" ftolicam^Sipropcer ^ homines quos putas

'
inhumeroshominum
.digito
autemfuonolunt eamoucre " "^'

v
d
7
8
Omnia wm.DixiC
legcm loqui
6_
non
Et hoc per partcs u.iendit di_uai___.c
Eo
,
fine, vt
venenturglrnam,
&
ideonon polfunt
crederc Chriito ccclcUia prxdicanti.
facere.nuquid Chriflus propter phari fzos, dequibusaic.

non faciunt, Dicunt cathcdra: in qua fc-
Omnia
c
vcro opera fua faciunc

Pcrpanes
ortendit.
vc videantur
,
ab homini-
doclores audierf OS CilC, noil imitan dos > nunc oftendic

tales
Caufaill
&
bus. Dilatanc cnim * J phyla6teria fua

illos fer-
&
propCCl C]Uld
magniflcantfim.
nonpoftuntcrederc
Chrifto, id eft , quia omnh faciunr vc vi-
dcbant vllam cathedram Moyfi commendauit ,&

uato cathedra; honore redarguit
i
deantur ab hominibus
Non poreft enim Chrifto ccehltia

gloriain terrenam cupic. Hom. 45.pe vicif:(inanisglor ^dc-clero,cx: fine
-
^cIdem.Quianon habent heretici quod in caufa fu^diuifionis dcfendant non nili hominu vic ia colligerc aff ccanc. * Origcnes. Super catbcdram,&c Ifte fermo dc mc cli,qui bona doceo & cocraria gero, & funi fedens fuper cachcdia Moyfi ficuc fcriba Sc pharifeus Pr^ccptum tibi eft (6 popq
.
pi\Edicanri cn d^re, qui * Chryfoft.Tolle hoc
labore
relec ab.s,cx hoc.n.fic,vc ditiicilc clerici peccantes pcniccncia .iganc.Impi fllbilecnim cft vtcicdat Chnfto
<î
1
m imperf.
celeftia
r.idic
.11.1,
qui gloria
hominu
Di'ata
t.Non vcf.iCicndofint
iufti,fcd
concupifcictcrrena. Hicronym. vcdiccndo appa-
lc)Qnonhabuerisaccufationcm vicc^ pefiiine^&alicnoruin ab ecclefia dogmacu,confpe:;ens vcro n:a tulpabilem vita, vt no habcas iuxta docctis vicam,tuam infticucte,' fcd ea
faccrc
reac
iufti.t>itatattt
cmm philecJcria.jyiikistn&daxispcr Moylcn
intulicdoininus.Iigabis ea in manucua,&:erucimmotaanre oculos cuos, i. finc cibi in opere mcdicatione. Et Phacifcci
&
male
NICOLAVS DE LYRA.
C A
^''T+yncloquuius
tfl
P.
XXI li.
Hn oftepdiiucterrio Uidxos
l>fui,
&c.
,
reprobatos quiafu ruiKfiitf,rcsbonicacis. Etdiuidicur in duas paiccs.quia S iluator r^riii.o pomt huius fiiitiouis motiuum SccundoconcIudiC huius uiocitu tiiulcipliccmerf;:ccum,ibi.
cfic iufte
fta^cn
vubis
fcrbx <? pbarifxi,

1
Puma
<>
Opera vero. Qtiia no func im itand: in malis: imo tantu itx 6 îlligant e um onera. Quia fupra legis prxccpca co bonis. flicueranc muka ex fuis craditiVmibus, ticut fupra pattut ca. 15. quaferantfubdicisgrauiacVimporcabilia. 7 D glicaHte-n fuo. i.modicu conacii <d agendu calia nolunc apponetc.Ex hoc patec, q, ille qui confticuic legc aliqua,licct 16 iic fubditus legi,quamu ad hoc q, puniacur per liomi5
1
induas, quiaprimofaluacor hu ufmodi motiuun] lifcndit. a-<Secunda, hoc mot:uum afuisdilc pulisexciuJiribi. 1
tem.
ifôrum & leg ritouim.Eth^cfupcrbuoltenditur tx iribus.Pr nio ex abu
Mociuum aucem
fuic fuperbia
Ph
fufuzpoteftacis . Sei.undoex ftmu!acionc(anctir.4tis,ibi. c Omiaerô. TercioexambiCionedignican ,,ibi. ^fmanta n< tu ubi i<> cmis. Circa cofidcrandum, quod p<" primuir.
atcmpoie
&fcicntia
Moyli
fuerunc confticuci a
Deo
70. fcncs acace
obligacus ctt ad legeimpIeda.cV: faciacconcraiiu,quiacranfgrcfiio cius Pacere grayipr eftpp fcand.ilupp quoddicic fapiens: culeris. c exira de confti.c.t.Cum oes,dr. jcgem quam ipfc Quod quifquis itirc inalceroftacuit, ipfeeodeiurc vci dcr Pacct etex pradictis, c|, llli qtu flatum ccclciia: mgenerali, fcu aliquem tiattl ecv leii.c fpeciali oncrant grauibus flatu cis .me magna 6c puidenci ncccfiitace, abutuncur fuapocci.ttn
facuir,
tfi
u concranu
gr.
uiuspunietnra
Deo
fi
li,ii.diccbuncur iudicesoidinari),quiarid ipfos

finecis,
c.enccuiv.m popufit batrecur ctiam cauf* noiurjctabancur fusindubjscaufis. Magna;
proucvb.qui
cum Moyfc h :\
ftatc, iicuc fecicbsni Scribae 6c Pharifaji.
vndcdicic Aug ad
lam
& iftud tuir obfcruacum apud

.
jnqiufitioncs ianuanj ioquensde religioncChnttiana.Iprelrgfohc noftra quii ufis noftcr icfus Chnftus prm-
ludios quandiu
fuc-
cilfimis
runcmpotcft..tc . Ec hoceft quod dicic hic faluacor. a Snpucatbedram Id eft, in auctoricacc iudicandi populu.
3
Sedmut fcnbx. Quia
illi
qu; videbancur inpopuloelTe
magispcriciadhocciigebancur . OmnUergu audtcnnyic dixe. Quia pralacis ctiam malis cft obcdicndum , n;fi in his qux funr tnanifcfte coptra Deum, funchabendi :n reucrencia,quu;d;u coleraucurin otficio Dauid qui vcnerabacur S.iu juo.Quod parec per excmplum lcm regc,licc; tîrcc cu cftc malum,&: a Dco,rcprobacum.
facramentoru celebracionibus voluuclfe liberam, lidam feruilibus premuntonenbus,adeovttojerabilior q 1k conditio Iudôru,qui no humahis prafumption:bus,fcd diuuns fubljciuncur mftitucis. 8 Ormta vero. Hic ohditur fuperbia Pharifeoru cx timulationefanditacis quiahoc fa,
Cicbac vc tficnc
m rcuerccia Sc honorc in populo. Ec hoc eft
&
quod dicic. Othnia vcro operafua,ej c.i.prbpcer glcriain huma nam quia vidcri in bonis propcer gloriam diuinam non efl malum fed magis mentoriurd, vt fupra didum eft 5-cap.
,
,
_)i/..-f<i.'//7/5e/7'<j
C^tra
/_.Phyladcriafecundumquoddicic Hicron.
M O K A
I
R.
dixc.
namcurum dodnnadebetacceptari, & vira repudian. 6 lAUigant tfiim &c. Hicro Hoc gcncralitcr dicitur ariuerfus omnes magiftros qm mbent tk minora non fagiaat. grandia Cnryfoft. lalesautefunt qui graue pondus vementibusad pcnitenuaimponuntj&hc dumpc^nitcntispcnafugitur, contcmtibus,
,
4 Omniuergnquxcunque Sequitur. {a.fecundwn vpcra viroiorum noi ttfa,\ !oc genciaiiter intelligcncium eft de omnibus bene dotenttbu^ 6C roale yiuenTuncloqnnms.
yob.lcr.cir
nitur fu r ura. Si enim fafcem fuper humeros adoIcfcentis,quem non pot portare pofucris , ncccfle habet vt aut fafccm reijciar, aut tub ponderc confr.ngarur. Sic homini cui
&
grauepondus
pcnitentiz imponis
iiifcipiens
nereffe
eft
I^cinde
!i
mehus
dum ferre nonpotelt fcandalizarus.inipliuspeccet. crranus modicam poenitentiam imponendo.nonnc

,
vtaut p^nitentiam reijoat.aut
eft proptti miieiicordidm rcddere loncm quam proptcr crudelitaicmiVbi pateifamilias larguscli, difpcnfatornon debct cfle tenax. 8 Ortmia vcro operajua/aaknt. Chryfoft. In
nitur
omni
370,
i
vjiux.or Glof.ord.6c Nicolai

inmembranulis,
.
de
(
L yra.
prxfiat
.
38o
D
maleinrerpretSte^fcTibebantdccalogu habant :> frontcper cj, rcligiofi vidcrcntur p^puh Iuiiem qu.ituor angulis p. liioium fiecrcnt fimr;ac et Movfcs.vt Illi vcro facic bi tas.vr P hoc cfi nt dilcrcn .ir.iehuci populi.
bat gradcs. fimbrias,& in
cis ligabat
*
&
nisbocp.iti qualitcrcunq; tolcrabilccrat, quauis dolorem in admira:i( nc cfle poi tcat,.i 6 n ct ( k l!a folu fcd vbiquc. b Vos au. Duplici ronc ab his attcnJcre uibct , nc corum ii-
acutas fpinas, vt
cundo
& fcdvndo intcrdum

pungcrcntur
,
quafi
Q raercerlem fus rr !if.ioi

non
vciat lcJ
frJeTc
pilam rcqimmnr, k liabita vcl non liatuu mdcbite (mtlfnu,qni hxc

in
mulationc fcducamur,vel nearmuljtionc fnftammemur. c Pms fyj.Qi.ii illummat homincm, cj;non aluishou>oferJ cantutn cxcrcct doce b Mjgiiuo. j,mmot onrrunt cjo non intclkctum publiro glnriam
.
apj>e:tint.
vefrimen to- fic commoniti rctraluui fuorum. hcrcntur ad olficia tNU..ii.ii. Dci. Hu.ufmodi taluc. n.f. Si
brias.'Aniantautcmpnmosrccybitusin toenis, &pnmas Scvocarlab cathcdrasinfynaeooiSj&ialutanoncsinforo, nec aliojiabbi voteiii.ne diiunumitoa Mwirtti
Taterve.Dcusdi-
>
hodiczcloDci, fcd non fccundum

cifit
b rtellquodDeodebi-tiirv.ibisrluniis, mtn.buk bonojea dcle.ii.s

,
citur paccr &: magifier natura, homo m-
'
b
c
takbi
fcicntum, mulicrcufce in paruis euangcl.is.&lignocrucis.&S huiufmodi rcbus,
hominibus,rabbi"Vosautcmnolitcvocarirabbi. Vnusclt 4 natur*

Al< vnotirtivnius
.
dulgentia Patcr, vt
honon
xtati defera-
cnimmagiftcrvcftcr,omncsautemvosfratrcscftis ex a Auftor
ratuir, qui.i
Etpa'unt
ii>fo
omnn.
a
1)
quod
Pk){jflera
fupcrfiitio eft
trem nolitcvocarevobisfupcrtctiam ,vnuseftenimpa ter v.cati a

Neappeutis
ti.r.nonvt autorvira: bjbeatur. Magifier, exconfortiovcg

rimagiftri
tanquam
,j
Phylacrcria hcbrai cum nonicn cft , &: tbc.j.a. fonat ftuuatona,phyferuaic, laxe cnim
eiusnuncius
/
vcftcr.oui in coclis cft.tNcc voce mini magiftri , quia b m l'cr Cjuem lum on>iua,vcl pcr quem reroncilun luiiius. a Rcpftit t.i.M>ici
jVi
i
magiCui qmd-
, cxipro rcucrcntiaeius a quo
quidkitis
Jtnibteixfiniell.
Pc pniiv.iu non
lit
r.ie.-.i
inn.us.
mittitur, Itonoratur.
c iler
veftcrvnus
+
eft
a
Chriftus.Quimaioreft veftrum,eiit mil.toute elcuaurr.t.
Thorathlcxituciprc
tatur
ji%
.
b
,
A domino,
cib non coiamhoniinibus.
g
jj
Qj*i maior. Cerrantibiis dc prioratu di-
M0m.4j.0pt a jlmant.
inipfc&i:
niftervefter
Chiyf.
a
I r
Quiauremfcexa itauciithumihabitur,t5t:c]ui io
b
fcipulis
bcne:'jc>
pn
u'de.
Adco
b
Quihabetis notitiam
Irgis
&
pi>
pbciau.m
Lucas airjChniliiinoncos
(
vc
lLoc.tf.C4l.
*tS.c.
Novituperatcosqui pruno loco rccfibut,
lc
humiiiaucnt
cxa ltabitur
Varautcmvcbis Scnba:&
initx
,
contencionij
fed
12 arguit
formam
Hom, 73.1
ad factum. bme cau ltnpcrarionem referens,non fc pratferc . cordc fa cnim loco fc humiliacqui * Idem.Intendc autcm vbi in cis vaua gloria dorrun.-ibatur, alios dircciun . In ce iu fvnagois falicet,in quas imrabant
luntatcm
v
1
mos
fcd cosqiiinmatpridifuibitus,ad vo
humilitatisbftcndic i(ui mxior efi.i. maio-
rismcriri, vcl quipr^fcrrnr
alijs
debctcosprasucnircobfefic c. clus. iiifiiti^ mter perucrfos plui R aqua-
qucndo,non fuperbc dominando.Bcnc agentibus pcr humi

litatcm lk foc.us,conrrn dclinxjueces,zslo
Nonnunquamgiauiusdelinquicur,
fi
nis
NICOLAVS DE LYRA.
Hiero.erat
pater principalis,qnia
chartain capite ad modu corona.Ter hoc ftgr.ijica. ponebatur in mcmoria haberc Jtcnndnm quoi habetur batur,(p dcbcbant legem Dicebanttnantem phylaileria aphyUxe quod eii ftruare, Deut. '6.
&
qutdam charta iti

illa
qnibusfcribcb.ttur decal,gus
madatoru
ab eofolo h ibemus animzmiiitell:Btuam,qHA eflforma hominis,pater autem efl iile qui dat fotmam. 7 Ncc vocemini magifln,c\:c. Sicut iamfupra cxpofuum efl.
&
Jborach quod eft kx,quu
crat
qu&daftgnafcrnMs.
legis
Thariffi igi
hk%*dt effe ftcundum veritatem. Erit miniiier vc. ldefl,paratusad \tfscia httnjlitatis fecundunt dcccntiam fui Hatus,proptct Hdc pap.i vocat feferunm feruorum.
QuimaioreirvcUTuro.
Ur
ftuie
vt yiderentwprs. t&teris rcligioftJaciebaiftbiphyUclrna magiseis
io
1 1
iz,
lata,& fcribebant in
decalogam degrcffiori litera,
&
eaderatione
maiores inpaliisfns . Qu* atttem effent ijlsfimfaciebantfimbtias bru 3 dicTum eftfup.^.cap.fuper illud verbum . Tetigitjtmbriam TcfU-
Humiha. w f.turo ptt g. ijg pnam. Vae autem vobis.2 flqua alu aor ofienih
;
..
Quiautem
fecxaltaucrir. ln pr tfcnnper/uperbiam.
L
bypocrifts tttQtiuu,
menti
i
. 1 .
eius.
etus multipl:cetffeclum. Et diuiditur in C U quodefi fupi'rbia,hiC oHmdit duas pa:'tes,qwaprimodrfcYib'tex muitiphci effetlu hypocrifis culpa
^,
Atnant autem H:c confeqttenter oflenditw fuperbia eorum ex ambuione dignitatit, cum dicit - Amant amcmprimosrecu.inc<-.
EtkocdupLcideeaufafcilicetrationeguU^quia ibiponmturfercuix
fecunctn fubiungu peiam,ibi
Ju" jSmw
rccitb
cni
ak
kus in mcliora,& rttione \upO bm^quia cfl lo cus honorabiiior. Vbi conueniebant homines dnplici , t pnmascathcdras in fynagogis. a.. i.i" loeopatetu ad audiendum verbnm Dei Et falutanones in furo. enim fcienttam t uocari ab boroinibus rabbi. Drfidemre j nomcn tan atlum doccndi non eft malumjed meritoriu, fcddcfiderare
.
Serp^ntes gcnimina Circaprimum ai' uertenium quod hypocnfis eP fimnlatioJalfa,& ideoopponitur veri tati.Veritas auxitnplex esl.dvftrinccjuftnut,& virs.Evio dmidittir in >res parus,quta primo oflenditur qu.duer T h.irifxi corrupcbat per reritaiem dotlr in<t,feoundo idem oftenditur de veritate iu bypocrtftm
ftitix
tertio
rifaei
,
tbi
&
Vx vobis fcribse Pharifaei liypocritar qui decimatif,

V * vobis fcnba* &
idem
ofte>idi'ur de veritatc vttx,ibi.
Pha-
tumJ>occltmaluTH&f*perbispeccatum.Sit*mindtfidcrettirnomen meaulloritas magiiieri) ad hoc y quodfcientia iam habita aliqttis bonus dolor debet qu& eft malum,fcdefl bonujuia
hypo.qui munda. Circa prirnum confidt r^ndum,quoddoc7rina ai tria ordiHabatur y videiicet ad ccgvitioncm Clrrifn tn legis lege
&
4
Uuspoffet vti^non tereilU qntfaciunt ad cfficaciamfiix doBrin<x.Veruntamen

Bto non
cfl
pro(Jijecundo adfalutis colc;Uu'iottt>vi pcr mandatorurn implctione, ytfitpradtclimcft.g.c.Si vis ad vuam ingredi ferua mandata.TiT r
ifi
quiabo-
tio
ad cultum vruus Dti ohftruaniu Et ideo diu tditur

.
tres
partcs.
magislcr principalisifed folus

efi
Dcus,iJi-o dicir.
Vnus
enim magilter uefter.>w'a /o/k,- Deuspotrfl interius
fecundfm quod ifia triapcr bypocrifim corrumpcbant Tbarifai fecun da ibi.Vx vobis fcri.& phai:hypo.qui circum.rmM ibi.Vx vobis
duccsct^ci. Confiderandnm
doccrc intellctJum ilhtminandojcu fpeacm intelligibilem infundendo bomo autem docet tantum exterius aliqua proponendo , ex quibnsforabflra manturphantafmata icbitaâquibus intelletltts agens facilius
b'u fpeciem intelligibilcmjicut
auUm,qnoiin omnibusislis effe3:bhy
pocrifn prttponit bdcdiftioncvjs,<i<<a maleditlionem ftgnificat. Cuius ratioeii,quiaficut injege veteris Tcflamentiponuntur benediclionct
obferuantibus lcgem,& malfU:c7totics trai:fgredientibus eam,vt babe tur Deui.li.it a tn euagelio ponuntiir bca'.tu>iin< s,vt hab::ueft r.c.
natura agit laninfanatione ho-minis tnm principaUtcrjncdicus aittem aliqua adminiflrat ex quibus naturaiuuatur. Dei per (teationem Omnes autem uos fratres cflis.
6 hoc
&
refpctlu iufloiu,& hic
ecotrano ponutttr waleditlinnes cotra
6 adoptionem
6
Et
Qyafili)
gratix.
hypocritasfalfo mfiitiam fimulatcs.dicit crgo. Var autem vobis fcri bae phari. Is^gnum ccehru hicaccipiturpro beatitudine tSietna.Q-
vocari patcr patrem nohte uocare. Licet enim aliquis pofjit
in ttrxa. lAtionegencrAtiQiiisjioQrinAjiue &tatis y tamenfolm Deus efi
ftmmper quoiintratur ad ipfam Cbriftus eft,fecundum qnodipfvmet disitloan.io.b Ego Jumostium,perme fi quistntroterit,faln.tbitur.
Clauis
pater
MORALITER.
f omnt renafcitur quod e3 exterminar.Sicut in ligno uermis,& in uelbinctot inea.Vndc faccrdotum miniuerirw) qui politi funt
adxdiBcationcmfantitatis, corrumpcre diabolus nititur,ut hoc ipfum bonum dum proptcr fiommcs iit, fi.it malum .
lAmanlpr\mosrecubitusinctnis,<(? primascath. Ifta rcciperc curn cxhibentur ordinatc,non cit malum, icd ipfa concupifcerc.
ti
Etpatrem nolitevocare
vobis fttper terram.
Non excludir cxhi
bitionem honoris debiti fed indcbiti fhiicet ut propter adulatio nero uel aliquid humimodi nonfiat. 13 Ve autemvobis fcrikt y pha.hy.qui cla.reg.cc.antehomi.&c.
Hoc faciunt ilh qui nequiter repellunt prxdicatores

fores
& confefLiqsms ...
illi apcnre peccatonbus uolentes,cx UroiFiter fulmuiant mdifcretc fcntennas c^corauaunicationis fufpenqui
uiam
falutis
}8(
^
|
iVfatth an
a
Qvsia
qqualicss qttamdifci
idaentm
Cap. XXIII.
Cltrittl
<8i
in
pti
1
doftrin* fimulatione ab condirk qui apirit regnum corlorum.
plinacuflodicur.Re-
dorem
&:
matrcm
,
pharifeihypocritaj.qui claudirisrcgnum ccelorumamchoa Kon

creditis.
fynagognn* rccc-D
,
Credere uotentcj.
h
quoiinr.
raiir.-is
'
"
'i
exhibeac piecas
-
6c
mincs. Vos enim non intratis necinrir, eimtesfiniris intrare.

Qjii vellra fup er ttittone nihil inreuditis, niii vt pjacrrr. dc fiibiccti
pcrvim
2
$
fignificacur
quia vix aliquis poft
patre dilciplina.Cacl uendumquccft, nc
pVbe
faclati.
:ai
aucdiftndio rigida,
auc piccas fic rcmifla.
t Va:vobisScriba;, &pharila?ihypocrira:, quicomeditisdoa Qu.Seruus domini vluntatcm

fcicns.&t,
non
fi Jcrs,uapulbit
plagis multit
claudiiis.
Vel mab
c
loexemplo.vclmyftcria
mosviduarum,orationeslongasorantes, . Vx vobis Scribe plius accipietis iudicium

Totura orbem.
propte'rhoc t
am
f ?
& Pharifan hypo

ueftra.reiienitur gentili
'
fcripturarum
tollendo.
Exemplo
critarjCjuicircumitismarc , aduenam de gcntibus. Ad legem conuertari
vum
& aridam.vt faciatis vnum proica
runt propter lucrum t *-"^-n dicebant cllc cciam fan&iora oblaca qua
Chnftum. d Quicuncjue.Vh&rifsci qui omnia fecc-
templum vcl altare:

vt
Dum vident uitia
cnim.&doccrinaco
ru qui magiftri funt,
homines propcio.
facrui,8c proprxuaricatiane,maiori po.'na dijnus.
reseflentadotieren^
alijquidcm Chriftu
5
Iytum,&cumfueritfa&us,facitis,cum filiumgehcnna; t duSaibe.Sc

Phaiifiti.
dadona
_
6
Alioram.
Stulti.
$i conuiftus
fuert mendacii,
crimiriis reus.
non recipiunc. b Circumitis. In to- d to orbc euangelio

detrahicis,
non tenerui
ploquam vos a
Vx vo"bis duccs cc ci,qui dicitis

b
.euperiuriionrenetui.
In pecunia,quxfacerdotibuofteittur,ficonuincitur, ftatiojinquo iurauerit cogitur exolucrc.
quicumqUc
U
o
.
preccs fundendas in templo , vel iuftitias faciendas. In quo n5
quamad^
001
^'
-.
Dcitimoremfedfua
cupidicatem aitendc bant.Ideo arguit cos
&fiquis
vobis adherct,duple.
iuraueritpcrtemplum nihil e'ft , qui autem iurauerit in aifro a Proteruu b A uero lumincqm putatis maius ftnctificitnro quam fjuctiiican.
tcmpli dcbitor eft
.
pcrna:filiuseft,quia
Sru'lti
neque remiilionem peccarorum accipit,
& ced,quid enim maius eft,aurum.

Noneltreusperiurii.
dominus ftulritig,&;
9
*
fraudulcncia-.
4*
& in eotum focietaf.inc
an templum,quod
a
'
landtificat
In oblationibus
aurum
Et
&
qufcumque iuraucrit
oSeruntu*,hic
a
Cbryfoftomus
uictimis,& cxteris qu
mox
repetuntur.
tcmincidicquiChri
ftum
,
pcrfecuti.
filius
in altari nihilcft,quicumqnc
autcm iuraueritin do noquod cft

Sanctificatum.
Templumvclaltare^f ad glonam Dci per- r ir tinet, ic ad hominis

12
Quifquc eius
dicitur
cuius opera
fupcr
illud
,
dcbet
Ca:ci,quidenirnmaiuseft
>
donum
al-
-agic. c Vmfcly:um. Profe
an altarc
tari,
Ex quo oblatorum fjnctihcitio deriiutur.
quod
fan&ificat
donum
,
Qui ergo iurat in

.
doum altaris, & ipfa

tinent,
falutem.Aurum, vel
lytifuncdegcncibus
in
iuratineo
&inomnibus
8
quasfupcrilludfunt
adgloriam Dei pcrtamen ma Et 14 gis ad delectatio-
&
^nem
V
A L S A. Cl auis autem qua aperitur hoc ofHum vcl clauditur,cft doclrin a dauis fcientiz,vt habc propter quod autoritat docendi vocatur tut Lu(.c.::.& ideo per fanam doclrinam aperitur hoc oftium,&
rgo quia pharifci,& fcnbacau peifi!fmzdotlrinamc!auo'itur. toritates quz funt in lege & prophetis deChrifro corrurxpcbar,
VI vifurn
NICOI.
DE
YR
Vfi vobis ctnces cxct c/ui dic itis,quicunque,&c .Hic cofequeri ter oit edir qualitrr corrumpebant veritaie doArinx in hi qux perttnent ad aclii latna:,cuius aftos eft iurare mo debiro,& iura
mctu obleruare.Phanfari n.& fcribx excupiditate moti, dicebatqdilliquiiurabarprepiii Dei,necpeccab5r,neccratinali ille qui iurabar p aurii tepli,erant obligati ad folucndufaccrdotibuscerta portioneauri.Et ifteerror ixedebat ex rupiditare,vr diftii cfr.ln rebus.n.mareriahb. no cftali-
quo obligati. fed
inincs ) (.usan.le,^ nutitiaChnfti yeri

I
rcgnum tclorumsntcho auencndo, dco fequitur. Voi enim.Quii i cogniriooc quam habuctunt de ChriUo per
cftprarce
ca.
ldcodailclcLant
odium
lcs
& rancorjm conucrii funt in crrorem vt vifum eft ca.prjHjc

fitrceurtcSjC c.ld cit,intrare volcntcs
,
ce.& ca.12. z
crant
firr
qua-
plices popuii.
Simt'h . Quiaperiftosphanfxosfueruncdeccpti 3 (Jhniti pro maiori parte aucril.
,&afidc
Vt
vo.fcri
Hic oftcndit qualiter cortumpcbant vcritatcm
doftnna: in his
qux pertinent
ad falutem,dicebant,cnim, cjuod
fanc"titas,mfi nquatu ordin3turadcuhudiuinu,adhoc aut d:rcdeordinabat templu. Auruautcquo operkbanlparictes tcpli iiucnus , magis ordinabat ad tcpli decore , pp hoc dicitur. Duces cxci. Quia crat in errorem, & alios in crrore inducebant. 9 Qttid ettim ma.efi aurum auttm&c .Quafi dicat nulli dubium quod templum ett maius rationc prardifta. 10 Et q.iicunque vi.bi. i.no peccat,nec eft in aliquo obligatas
qua
ir
obfcruarc legcmer.it
neccirariumomntbusadfûtem quod cft mu't Gentiles funtfaluati,vt Iob,& pluros alu.Hx falfum.cpu fuppoliuone jutcrr huiusfalli difcurrebant ahqui d"Ctores Hebrxiperdiuerfasciuitati:s&
quos dc gentilitate
altra
,
dum tantumquantumvaletillud donum. Ef ifteerrorfimiliter

i
iiuicunqne autcmiura.debet. ldeft,obligatuseftadfoluen-
ptocedcbat cxcupiditatc, propterquod fubditur . 2 Cecifluid eni>n maius rlt,donur,an altare, quod ejT.QUafi di
fi
vt
pdiTent conuertere ali-
cat ipfum aitare.qa
ad Iudaifmum.& hoc cft quod dicit hic. tiYCMiitis ma. Prolelytus enim 5 iijfi legis dicebatur lile qui deCcntilitate ad Iudaifraum conuertebatur. 6 avnfur.fa.&c. Quia per mala vitam fuam ipfum in naorit
inlerulli!e& qua maltariquod erat
qsfeciffcttuncoblationeDeoalibiquam tcmplo, non erat acceptabilis Dto,inrroinhocincurrcbatcrimenfacrilegii. Addit etiam fecundam rationcro ad hoc.
1J
itr go .u.crc.
buicorrutnpebant^fed additur.
moribusdepr.iuatus ad r.tu reuertebatur & lic crat getile apofta ta a lege q obferuare promiferat,& fic inmonb.& fide peccabat . Simihter at faciunt illi qui rauku hborat ad hoc vr polJint aliquc ad ftatu rcligioiiisadducere,&cualduftus fuerit , permala exempla faciunt
Dnphqu
>:
vo^&c. Quiaillc
fic in
incUiditilludqdfitin donoqdeftfu^ altare.&none coucr fic fe habct ad illud ficut totum ad partcm.Addit etia ter tiam r ationcm ad lioc dicens.
Ex quo patct.qcf iuramentu qctfit in alt*
fo,&
14
Etqui lo.Quia n.teplum eratordinatum ad diuinum cul-
tu,io
1
Deus
) cLi
fpcciah
mo habitabat in tcplo,io iuras p teplu. iurat
ipfuai apoftitaie
& fic fiunt nouilfirna eius
pnora prionbus.
y*
dono pcr qui coht in teplo,& hoc eft maius qua iurare fibi offertur. Confirmat autc vltimii dictu quod per cxemplii.
Et
MORALITER.
fionisautinterdidi.
3
Ifti
Va vobis duces c&ci qui dicitis quicunque iutauerit
per templu
fic infi-
V*
pubUfcakje
& phxrifti bypocriu,qui comeditis.

f]
nihil tjl,&c. flint
Chryfoftomus.Multiautem Chnfriani
begbjrdi fanîtjtem fimulantes proptcr quatftura , propa-r fdutem animarum f Va vobis(a>bx&-pkxriU- bypocr'tte,qui cirtumitU mare
ddw,e^c.Iftjsflinc
non
m iicsaliquircligiofi,quicu
&
ari
magna
dili
pientcrintelhgunt.Etenimfialiquacaufafuerit,modicutn videtur faccre qui iurat per Dcu,qui vcro iurac pet cuagclhi,maius aliqutd fecifle videtur.Quibusfimilitcrrefpondo dumeft,Scnpcura:,propter Deu funt,&: non Deivs propccr fcripturas.Maior cft ergo Deus qui fan&ificac cuaijgelium
malc nutriunturj&lipeiorcsfiuntquamin feculo,proptcr excmpla mala qux vident, frcquencer rcuertuntur adfcculum.
gencia inducut fcculares ad religtoms ingreflum,& poftea
&
quam euangclmm quod fandificacur a Deo. Auguft.f cmplum autcm &c altarc ipfum Chriftu iwtclli gimus,auium & donum laudes & facrificiaque pcr cu offc
rimus,aon enim illc pcr h$c fcd ifta pcr illum lan&tficanjc*.
V*
383
Glof. orcI.& Nicolai deLyra.

fu
3S4
cclditunt
^ '\A dcJca.iuiu^ dona

'
nciv,hon>inum,^vt.]itA:cm faccrdotu. Ecidcoaucumquo dicuntur.vc quibus pafcuntur,l.inctiora fint ad illa offercnda. homines promptiores
m.Mcntaautcm
i
& .'.'uilnl cVrfymintim ciboni

,
Tvpicr.TcmpIum &:a!carecfl non cnimillcpcc ]audes&: f.iaifku qux Dco offcrumur

:
Chriftus.
Aurum &donu,
a
fiincn6piincp.ilcs .r,.i ad iiiitific.)tionc,vciudiciiiin mifcncordia& fidcs Abefuncqii.rlicon fienriaactus noftros 6^; fuauiores
fnnt ncccd
iiveonHerfacioncnofTraqutjd.im
cos faciencia, vc .ibltuiciuia

:
nfits.
iciuninm,
i5<:c
d
fjmctificantii.8c rincllficati.
//
iTo/w.Ncdce-
lizc, lcdli.rcpcnllu
fanttific.-intiir.
t,Sc contriui,-*: Artring>tur facrarBen(oontinent
a irjcrf/o.Pcrcrcrti-
ram.vbinonpnt.uis pcnurium cffc,uirac

tLHC.IlX
inc^lo,idc(t,pc-rlubiectam crcatura ni-
cjuicunquciuraucrttintcmpld, bitatinmfo Etqjui iuratin coelo

a
iuratin
,
lilo,
&uieoc]iii hain
l
iurat in
tiunr
thrnnoDci,&
.
Hic atjuit eos juanti*, quia
nihil
flit rm
dc h
ci.iiiniodiim liium iunt. c]u* td
mofyn.i fruduu.cerrc, vidcrecur rcfpuo revhcc addidit . e DwttMCif.Opinione

iclisr,!cn!S
i
b
c
eoquifcdctrunercum.tVjcvobJsScribaj&:rh.inla:i hypoIdcil jl.oiaolera. Vdccnm cunftimm lerum

Qui
qutiitrt
*
?
ininimis
ieciinam.
t>
Diligeiitrr exig.t
lucrii lincd.ligctia
rat,& pdiuinitatcm
ptcfidcnte b y* >obh Et hic ar guic cos auariria* , cja
.
crcaturar.
aitx,quidecimatismenram&aneihum&cyminum,&rc'nd Tiutione raufarum. TT., 3i. re. _ai;oin.ur. a IdeH.Tt mtci vo

fliKOircfta.
/Si
ofteditis, fcd
magna
negligantur.
Ideil.trt tecle
iudicetiir.
i
pcepta dciudiciofi.
5
.
ln paiipcrc*.,^ vufua.
& liquiftisquaeerauiora funt Iegis.iudicium S^milericordia

'
mifcricordia de deuoiatis 6c negligitis.
&
mhil pra?termictunc
dehis
uiî" InDeum.
IMa.otaf
Vot
vel
. populutn.
Tttincipaliicr.
.
,,era\ idell, dcciinaJ tetel illotdace.
ICfloruul fruc^ uuln(r x,gcie,
quxadcomofunt.
d
S
tExcolantes.Myfticc. i 9
dumfuiim
C
fidem.H^coportuitfaccrcj&illanoomittcrc.Ducesceciex fOnera. facrre vctat V

a (
Alicjtiein A!io,nein
iiimorern oijj. liquorem magis puriiin
Quidecimatis.
Quia
Dcus prxccpcrat om nium rerum decimas offcrri propccr

alimoniam facerdotum. Nota quqd per
Vrr vohlS Scrib.-r iV co'latcsculice,cameluautcmglutictes.t Va:vobisScnba:&: S llllud. 5om>,iaf,iiacite.faciut. omnia miud. ! de tons clt caliciSjSc harifî hypocnta?, (pmundatis quod
1-:
*...!*.
/-^rvi/1ri
/->"'.nn-m
?
5
..
rrliirirrp c t
'
9
i
Culicisnoiefeditiofus hoinicidaBarrabas lignat'. q..i hoc a-
T'
fflli
o nimal fircpcdo inQC D jj tt tat & ran a mnc dckctatur.Camcli nomi
ne propccrhumilicatS
dcemofynam
mancntibus. *
aliquaimpunicas non cmitur in iniquitatc
ad fubcunda onera.dominus
intclligiif.Col.int
crgo ludci
non folucrac culicc.immimaobfcruant,quia liirrabam qui

infinuanccm per iudt quia Chtifium fpiritualitcr fabbacum &c mifericordia 5: fidc(qua: ijli coccnnuc, occidcvuc. g V& vi). Dmcrfis iimilitudinib.iiiriulationis^medaciiardomi agunt. .' guitphanfôsqui aliud hoibus oftcndut,aliud h Qî JWM/J.Ftufira fanctitate exterius pr^tenditis, ficut fi as 9 cu ci vfus calicemudecexcerius,incus auc relinquac fordrs , Lucas ait Stidte , qntfccu qnod dtforis efi, etiam ;d L I flt mtcrior natura hois tecic,vcramq; quodintus c/?//r,idcft,qui vcranq; mundan voluit.Nemo lgitur puccc fornicationem &i huiul-
R ,m.4
<"pe-
cii i iipcrf.
Chryfo.C>ui.i ficerdores auaricia'pkni,fi quis dccimas ali cuiusrci mniirrwfe, nonobtulifscc , cornpiebanc euin quafi magnurn crimen fecifsct S quis aute alccrtj |.edebac,auc in Deu peccnb.ic , non curabanc eu con igere.de lucro auc fuo follicici,&: dc gloria Dci ac falucc hominem negligcnces.Ser
.
fabbatudimifcruc&cimcluglutiuc.i.rnaiotacontcmnunc,
cmm
faccrc mifericordia &c haberc hde, prouarc.n.iuftitum fua gloriam Dcus mandauic,decimas aute ofJerre proptcr in fpf pter vtilitatcm facerdotu,vc facerdotes quidc populo ntualibus obfcquatur,populiaute mcarnalib.facerdot ibu$ fubminiftrenr,fic &c mo fit, quia omnes de fuo honore funt folliciti.de honorcaute Dei,nulli.Porciones enim fuas dih>
&
Trymift
in
Nnb:
gcnccrdefendunt,fcdcircaobfequium ecclefia*, curamim pcndere non acccndunc. * Origcnes.Scnbjemoraliter funt ,qui amplius nihilxftimant pofitum in fcriptut is qua fimplex fcrmo demonft rac. Phanfei auc funt omnes qui iuftificant feipfos, &c diuidut fc
#
i
modi corporalia vitia folummodo grauia effe, auariciam, &: fuperbiam,oi iram,iS<: c?tera fpintualia leuia effe. T jl vc feftincmus cik lufti no M Orig. Hic fermo nos admonct a fons.suc munappatere.Qiii.n.ffudct vc apparcac luflus.q vnr,curat,corauccm &i confcienciam neglgit. dac,&
qux
Caluis.
&
Periimilitudinem,nonquodincalicetS:paiopfifupcrfticio.
C acijtcrisdiecntcs,nolimihiappropinquarequoniainundus fum.
deliceorum
@QHiadifi.
redditione dccimarum
curant, fiin
illa
NICOLAVS DE LYRA.
1
& confimilium qnac eis dcbentur, & parii

.
maioribuscrimimbus inuolumtur. Quaeautcmiinfc.
lum,iuratquodammodopcripfum uinarelucc: fpeciali modnincclo. j V& vobis fcnh<e & Vhanfxi bypocri.Hic
rifaei
EftTwJ/w.rnfô.Quiaficutdiiflumcff fup c-5.qui iuratperct; Deum,inquantum virtusdioflcndit qualitcr
maiora a Phanfaris neglecta,fubdit
5 ludicium
& mifericordiaw & fidem.Ytdes importat debitim or

I19-
dinchominisad Deu.ludiciu autimportat debitum ordmc
Pha
illa corrumpcbant vcntacem mftitix per hvpocniim , quia erant parui ponderis.muhum repurabant ad fimulationera quz fan<ftitatis,& illa quae eraat maioris nccelTnatis ad falutem-, con
roinis ad proxiroii m his qua; habent roncm aut in his quc hcnt ronem doni.Et ctiam in ilt s tnb.intelliguntur omnia illa quar funt multum neccffatia ad falutem.Sequitur. 6 Hxc magis nectfiana .
dtbiti.Mifcricordia
temnebant,
& hoc cft qupd dicit
oportuitfacerc,&c. Tanquam Etillanon omiitere. Tanquamminora
bona.Hoc autem
dicir,
2 Dtcima.tismen.Hoc pt mtelligi dupliciter. Vno modo refpeftu fui.quia licct m niltn tcnipli acuperentdecimas a populo, tamc
de
a illis acccptis populo, & de his quat habebanr ex labore fuo , decimasreddebant fummofaceidoii, vthabctur nu. iS. Et ideo adumulationem fandtitatisreddcbant c<s decimas dcminimis.
cos.quia
t
nefortccx vcrbisprxHictiscrcdcretaliqms, quod noneflet bonum folucre decimas deminimis . 8 Dttces cxco. Vôcat eos duces,qui hcbant regerc populu,& c*multu pcruertebat mtelleciu fcnpruratu, diccntes cflc
curamlu dcmimmis,& parum de magnis

Fxcolantes culiccm.:.
propter
quod
fubdir.
Hoc et f-cicbant ratioue cupiditatis
inducerct ad rcddcndum fibi decimas de omnib. vfquc ad minipopulum ma. Alitcr potelt lntclligi refpectualiorum , qd pcr doclrinarn fuam inducebat ad decimas (trnfte foluendum (ibi,vt fit fcnfus .
,
vt
per exe plu
fui
minima cum
chligentia perquirentcsSc
trar5tantcs.
10 C amshm autcm glu.\.\\\i quxfunt maiorisponderis pronihiponderofum. Io'rcputantes,quia camelus animal eft magnum 11 frfvop/c.H.ccofcquctei ollendit quahtcr corrupebant veri
tate viix,& pomt tria exempla Primumcratin rebus cxtcriortbus.Pharilari.n .ad oftentationem munditie quando debant a >ce-
&
Qui dtcimatis mcntam
& aneihum. hoc
eft
qui decimarc docetif
Et
rrliyuillls
qu*grauiorfunt, &c.
Hoc iimihter'
cfuplicitcr.Vno mo
refpeclu fui, quia q erat magnc facere omittebant. Alio mo rcfpectu alioru quia alios ad talia
lntelligitur necellitatis,
ob
derc in
feruadainducercnegligebat Similiterfaciutfacerdotcsecclelii; &przlaii,qmlullicitcarguuiu&arguiprocuranc lubiciftos dc

rcd-
&
vefhmcnta
tempuim ad orartdum,primum lauabant vteniiiia domus & conlimiba,& parum curabant de lutenori mun
.,7j(i./.(equitur.
ditia,&hoc citquodiiicit.i^w;
ln-
MORALITER.
V* vobis fcribt & T harifsi hypocrit*,qui decimatis mtntam cymwum.Vcthoc argiut lllostju. modica diligcnterobferuant,
a
/icgligunt matora.iuut aliqui religioli plus ponderant niuntlilcntij fradtionem , vcl incliiiationis ou,illionem
rij fui
vtifitate
&
n Vx vobisfiri. Chryf.
ratio per
remporaJi.
Calix
cft vas
adpotum
cibum.Scrmocrgoperquem fpiritpahicrporamttr,
&
& puquam
r'i
quam
nutrimur, vafa (unt potus

,
& omnisnar & cibi.C>ui crgo fhidec
&* paropfis ad
dcfraudauoi.cm pioximi ,_vcl ahquidhuiulmodi promonaftc-
fermonem compolicum proferre mngis quam fcnfu falutari replctum, calixeiu; a fons citmundaius, mtus aurcro vanitatis
fordibus
clt
rcpletus
V*
3%
j$
A
ti.n.c
,i
Matthan
*
Vssciii.idiatum eft.
I)
^Gap
In conrdentia.
c
c
XXIIL
&
Sordibus vitiorum
.
38^
ne iniqua, &; patet eos fcieces peccare. Idem eft contra vos loquimini dum
patresdanatis, fimiIitcrcnimfacitis. Er vos Probato
.
ouitdifi.Uxmv,-
Auaritia.
d
coMfcientiain n rrande
ris
mtmoriam occi-
p
t iaioflitia
pardpfidis,intusailttplenieftisra pina,&fimrnuditiapha
a
(brum propcer fauo

rein vulgi , vt itiiti videainiui , arguitis etwm facinora pa-
rifare
a
carce
m uda" prius
Qui
iutus
non
vides.
Cor&
.
t iralisdt/idcrijs.
,
cjt?
intus cft calicis

per opera
& paropfidis
Non
alia
eft
vt
imus
;
Vt polCs
foiis veracitar oilcndere fanttitatem
b
.
n-mndum
<]uod
cit
iordidum
Irem
lmiimudiue eos
arj ,uit.
trum veftrorum.
frbS-k
irfv'
fiat
& id quod de foris eft mundum. t

a Id
Vae vobis Scriba! &

qtiibus alies mortiricatis.
x .
CHRYSOquonia
eo-
qund
fupia limilitudo calicis.
f Vos cnim
cilis fepirlchra
STOMVS.Non
illos
Phariia;i
hypocrit?,quia
limiles eftis fepulchristdeaibatis

a
mctifac
Sicperuerli
inagiltri qui alia
do.:ent,&
alia facitmt.
quod fih) funt homicidarum ponitid

adquo^ltcdtbatr.
vos impkte
.
tcaIcel i| it f,
i.t
^"fepulchrasd.ficant,
fed
intentioni
quaâforistparenthominibus fpecioia, mtusveroplena b a forredine.& fcetnre

.
Onroes fuperioresfimiUiudincs breuiterhicexponit.

i
quod
ilii
rum
detrahic
cum
funt offibus mortuoru, & om n

a
fpurcicia
Sic
& vos a for
is
lisdcftiitimplete,
Habitu
veilis,
phylafteria ionga orati jne
liprophetas vosdo-
qua ardificabar,quoniam non pi\ pter honore eorum qni fM-U.g

pcciiifuerantjfedii-
Âmore
quidemparecishominibusiufti: intusautemplenieftis laudis. veritatis

vanat
lodio
hy
5
minum prophcarumoccidice. Non

Uibec, icdquod facturiluncoflenclic.
cucpomp.im
B
,'
libi fta
pocnfi&iniquitate. t omnia fallaciter faciunt

Hvpocriti
a
Vx
vobisScribar&pharifrihyvulgi
.
pibpter
opmionem
tuenres ia occilioiii
pocrita?, quiasdificatis iepulchra
prophetarum, &
:
ornatis
Qjjomndofii. iAie,
buseorum.
#
mus
Idem
A'ioru;n,ll nonverbis ppercainbiiiofe cjuos a patribus non r.egant occifos eir .
ornando monumcnt..' iultoruiu
ronymus.Scpulchra
Vcl
-
quia dicebant apud fe. Si bene fccen

p.uipcribus, no multi vident &;pro
monumenta iuftoVum ,
D
c
& dicitis
Si fuiftemus in
diebus
fandorum xdifienti do an potius corda

,
Êftundendo.
Lu.n.g
temporc videt Ae9

.
diiicia
vero facim
fbcij patrum noftrorum , neprophecarum t Itaqueteftimonioeftis vobifmetipfis & vos lmquia filij eilis eorum qui prophetas occidcrunt
. ,
non t elTemus
eorum in iangui-
malitiamundado. Libcrabunc vos fandi , quorum fepul01 natis

i
* f iircm s
chra
Non-
Â
patribusfeptein.
f Dîofihomif.dar.
L>e homicidis aati.
fNon enim
ardificando fepiikhra.
certe. Sancli non funt amici inimicis
qug omnesafpiciut,
non folum nunc,fed

inpofrcrum. Oinflpiens homo quid
tibi
plcte
TVt implejr.s ijubd pitnbus
menfuram patrum veftrorum.Serpentes,tgenimina defuit de me&

mci*
.
vipcrarum, quomodofugietis b
a
a iudicio
gehcnna:
.
Idco
Dci, fruftrafan&os honorant , qui fan- f Rnn* nics to io ditatcm fpcrnunt. F ^
prodefr
fi
poft
c
t
Quj ventura dicant.
0.ui fcripturas expbnutit
Moraliuin latores.
H
1 1
mortem lframemo
ria,
eccc cgo mitto ad vosprophetis b

a
Vt Paiilum
VtTctium'.
b
vbi cs torquevbiiionesl.rur:s,&
laris i
ex
illis
occidetis
Quia a vltiopro eifiifione far.guinis mfti lera p.urum detevos dmnes fanguis iuftu^ qui cffufus eft fuper 17 veniat fuper r J r nem gcnerationem ftammi pro fpecie O 9 malorutn prxccdea quidem fancV.ratis, Dum Chnllum pcrfcquendo 5c apoftolos eadcm facitis fa.tem 5^ futuram , quia omnes vna ciuitas fuat , vnum corpus
ltaquc.
.
fce-
nagogis veftris , Debita
& cruci fige 1Dc & pcrfequemini de ciuitate in ciuitate

tis
,
& fapientcs, & fcribas, Sc & ex cis rlagellabitis in fyc
12
e Siipiemes.Qixi fciiit quem proferant fer
Vtapoffolos in aiîbus apoitolorum.
monem
f
Scrib.
In lcge pe-
Iuda.^ ad gentes.
14 ritos.
1 5
vt
l't t>c
f,
Non
16 hos tanctnn pra:fcntes dicit fcd c
ttoprobacis voseifefiliosnonfolum carne, fcdimitadoncini-
dubqii.
:
;
@M
N COL
I
I
rior
A V
DE LYR A
,
IntUS autem. Et bxc erat magna c*citas

nou
eil
Deo acccpta nifi propter
qui* mundltia cxttf mundititim intertorepropter boc

calicis
oftendit ccnfequentem p?nam,& primopenam <nternam,fecunio tcm ppralcm,ibi.lcru{alcm Icruialcm. <frf crgo.Scrpentcs ve\ienum
inuidix habentes.
1
dicit.
Gcnimina
uipcrarum,5<:c. Quia venenum malitix a parcn
Pharifxe
&c
Ter interiora enim
&paropfidis inteUigit
de.fo-
tibus traxerant.
cxmttapboricc mtcriora mentis,ex cuius munditia dcpcndct bonitas

ttrioris
rr,u>iditi<eproptcr
quodfequitur.
Vt fiat & id quod
ris eft
in
quederat popnjs a&ibus , quia exterionm conuerfationcm habcbani bonefitm^rt coopcrivent rnalitiam occultamjjoc efi quod dicit. 4 Oûia limilcs cflis fe.de.&c. Et patet litcra.
3
mun. V x uobis fcribar. Uic ponitur fccundurh cxemplum
li Quomodofugietisaiu.gehcnnar. Quafidicatnullo modo auia erant in malitia obsiinati.lôn folum autcm bancpcenam merue runtpr.Qpttr mortem CbtiRi,fcd ctiam propier occiftoncm apofiolo-
rum
1
2.
eius propter quodfeqnitur. Qjtia in djfcipuiis Cbrifii multi babuerunt fpiritum propbeticum,fuut lcanncs Euagclifia,r>t patet in jlpo. nutiti a!i),vtp.itet in aclibus apo/iolorum . etia~ ^lgabtts
& difcipulorum
&
Ecce cgo mitco &c.
tnc.n.g
&
îhqui
uo Hicpomt tcrtium cxemplum,quod rcfpicit aclusprxdc5 ttjforum fuorum.lfti enim Tbarifi,vt vidcrentur mfli refpcttuprxce
Va:
.
dentiumpatrum
praiutjforibus
& xdificabantfepulcbra propbctarum a Qui acdificacis inttrfetlorum & boceil quod

,
fuerunt Scribxjicut euangcliftx qni fcripfcrunt cuangtlia ad inftruclioncmpopuli Cbrifliani . Fuerunt etiam fapiemcs ,quia de diuinif
&
*
ornabant
Cj;leftil"*s
1
a Deo ittuminaiu
lllis
dicit.
fe$\l\.fequitur.
3 Jns eft.^tcl.i2.& Stepbanus.^4tl.j.& multi
Ec ex
occi.&c. Qîa Iacobus frater Ioannis ab

aiii.
cis occi-
Uaquc
ccfr imonio &:c.
Hocenim
ipft
dicebant,vt patct ex
lite
14
ij
Ec crucifigctis.f t Tetrum &îndreamfratrcm eius,& mul
raimmciUte pr ecedcnti vbi dicitur.Si fuiilcmus in dicbus pa.no. txC Sedquia >u>>i folum erant fili)prxdecefforMn fuorum quantum
tos alir.s.
ad
7
8
natnram,fcd eiiam quantum ad rnoresfubdit. Lnplccc. Idcii implcbhis.
cpcftolorum.
Menfuram
ideo
pa. Qjodfaftumeft f quandoocciderunt Cbrislum,
Fkgellabitis in fynagogis ue. Hocpatetetiam in îclibus 1 6. vbi dicitur quod Taidus Sylas flagellis cxfi Junt Cfi.Corint.li.e.dicitTauli4s.TcTimîscxi\isium,^c. 1 6 Et ciuitace. Hocpatct pcrfcqucmini dc ciukace
&
&
cuins ferui
fhirunt propbetx,qui fucrant apatribus
ludxorum
in
occtfi,
g.vbidicitur,quodIudxi Tauiii
& Barnabam eiecctut dcfinibus
^tcl.ij.
/uis.
Tbmfju impleucrunt menfuram patrumfuorum, eos
mah-
tia excedendo.
$ Scrpentcs. Tofiquam in Tbarifxis arguit bypocrifts cu!pam,bic

ofien-'
fupcr.>c ifio Ubdnulla eft a/mbiguytasMuin fuerit Cain fratcr eius occidit.De Zacharia autrmfunt ULe,quem opinionei. V'nacfl,quodipfc fucritpatcr loaunisBaptisl* , cj- bxc fuit opinio
17
Vt ucniac
Orige-
cffc?pam quod turpecft apparerc,turpiuscftcfTc,&:quod fortnofutn clt apparrrc formofius efi clfe,aut crgo efto qrl apparcs,auc app nc c\S cs.Vx v>.fcri.& pha.hyp.qui xdi.feput.propbe.Sco^zuv.
y
Vx vo.Chryf.Vtquid visapparcrequodno
MORALITER.
vis
corum fcquuntur,fedtuncadimplcnt eorum mcnfura,qua do excedunt eorum maiitia, &c ilc feccrunt Iuda;i, quorum
l ipfi dominu prophetarum. patrcs occidcrunt prophctas Idco ccce igo.mit.ad.Muki de Chfi difcipulis ilfas graiiui 1 1 habucrunt.qui tamen a Itida;is pcricquutioncs patii tunt.Vt
,
l(ê tefii.hh fe cflc fiiios malorua
tcftantur,qui
morcs
vcmat jtipcr vos
& cxte. Scquaur.

Tom.5.
corum
V\que
fr
^ Apcioncm
.
Glof crd.&Nicolai de Lyra.

muncrumaccc.
388
&
.
a ^M/itf/.IufliciaAbclappiobaca cfipcc
,
nullum vcnifepcrmictis?Ec nodixicoccidifti, sut bprdjftiJ
b ^/r rf.Cur vfqucadhuc cu multi pofthuc occifiantc Chnfto n.ito inox pucqi abhacgcnerationatalcChnfti. 0u-4*- nc funt Scd cjuia Abel partor ouiu,fu.c necacufq; percpti?
con&ietudmcm
fed occidis&lapidas.i.hoc, quaii propnam naturalcm babes, vt occidai cC kpides fanrtos

crBcacicer volctc feci.quu scpcr ingrata fuifli.
&
c iûwe-;f.Acfidic.it.Ugo volui,& tu noluifti, &quorquot
cogiegammca voiuuice fcmpcr

.
agro^ZacharusJaccr dos uecatus cft atrio tcph vtnufquc fic gradus tTurtvres
Cuiuslibetlaid
S.lccidotis.
tcrram, alangutne Abcliuiti

a Bencdicti dbimni.
TQaemoc
vfquendfmguinem zacharia: o fub diuo.

generat
1.1
t
i
Oiig.Dicitquotics
volui,cumfiumni-*
feflum fcmcl cu docuiffein corpore ludcjos . Scpcr.n.Chriflus prarfens fuir
*
.itr
tcmpli
filij
f Barachia*, qucmoccidiitisincertempluin cValtarc.
A-
risimncipacos, iuo corii voliutinnmarc vocabulisZJchanas

goccifus Joasmtcr
alcarc
fjit
,
Ne
Diiirinim liipei
Im
tji.at
dko.
hScebri.
mtfndicovobis, venient hacc omnia iuper gcncrarioncrru a

a
&
b Douiinuin nunoai tcs ptophctaium. Homiiics njn fjfca.pUngicaltcctii pitris c Dui tu coidisa tetcpellis.vcl c iû.aluci vt Sicfrncuin.
.
in
zMofc&in
a>phc-
cfl
aregc
ccmplu&
b'flona
d
c
f
ifla-
Ierulale leriifalem qu?occidis propaetas,&

a Fct piophrtas
iiiiiTds a
la pidaseos 3
ris&in Angelisniiniflrantib. faluti
me hactcus
a
Liy.-.i.arem
ri.iei
rillillilnilllll lnifllll
4
J
hu-
vc
Rcgum narrar,filius
B
[oia4f.& ineua vtuntur grlio quo
NazatJei, ,o fiho ba< rachiae legicur filius
ûiadtemim
.
iunt,
quo ties volui congregare

b Templutn
vejciuitas
filios
tuos,
maneperfingulaige
neraciones . f GAlina. Hocanimal magnum afLj cltiin habec infiJios
ica
)
quemadmodum
biiis.
a In pioximo.
gallina congregat pullosfuosfubalas, cV 7 Romanis tollnr;bu<; Sclocum. o

jjentcSJ
<
g noluifti
Ecccrclinqueturvobisdcmus
veitra deierta
Nifi pocnitentiam egcritis,$c confclli fuciitu
mc filium OBJoipOtctuis paiiis.mcin
facicm DOn uide-
Di- 9
10 12
vtcoruminfirmi
Portpabionnn.
Joiad^.Sed
vtiufticja
Ioiadj faocrdocis p.uadicecur ipfe chus vocatur.i.bcnedicius domini .
coênim vobis,
fConfuMmini filium d jiu nomcn fuum.
nonmc videbitisamodo donec

quem bcncdiaum
ideit
dicatis.
oinnipOtentis
apeccato .wmuncui.iBiiit patet ad gloanrjn-
tate afTcdainfirmeII tur, Sc eos alis protc-
gcnsconcramiluum
pugnet.Sic Dci lapie
tia
h Benedi&us qui venit in nominc domini.

'
pcrcarnemmfir-
lR .. 4f
^'
'
IltcZicharus de
maca,procegic nos Sc
duodecim prophetis vnus crat , Ucucpacer loannis de propheus vnuserac. c Super%e. Quaiaprimoparricidavfquead vlcimumperditionis fllium
defendic adiabolo
.
computatur, Quafl,fimileseiuntin pena ficuc
^^^********
funtin culpa, d /aM/i/f^.Q^d.Reicfiisfanguinis, cSimcriro, quiamulcoticns mifl ad vos congregandos, tk noluiftis * Chryfoft.M ffum ad te Ifaiam ferrarti,& feruum mcu Iercmiamlapidafci. Ezechieiem craccum pcr lapidesex.
h Rerdi8Hs qni venit . Hoc turb^ dixcrunc domino vcnicnci Ieiufalem. Cûodautbis tranfactishicdominusdicic, cogit Myflice intelligi de aduentu chantatis fux,vbi conficebuncur filium quem crucihxerunc . * Chry f. Pei hoc occulcc fccundum aduencum fignificauit,
g figlbiquetur Ciuitas auxilio Deinudatafua-ditioni rclinquccur,qux beue dcrelida, cum a Deo derelmquicur .
quoniani,cuncomninocum adorabanc. Quodauccm
dicic
cercbrafci
ûomodo
faluabeiis
qua? ad tc
medicum
nul
Amodo,ad tempuscrucis
3
rcfertur.
c#Non
Ierufalem Ierufalcm. Hicprxd
cit cis
NICOLAVS DE LYRA.
templo domini , quia Opiruone* At beatafirgupujlpartwnfilijfiitvenitadorare in lerufalcm, &iietit Sacharu occi <;J a ar(e v \,\ wgints confueuaant flare in oratione , ih quo loco p * o ***** aon erat licitum mulit* ibus cognitis a viro orart,& tdeo minifiri temOrigenis d c<ntit quodpropter
;
feof cccifm efl tn
poralemjcilicet dcflrutlionem ciuitatis templi qux futla cflper Titum in vindiclam ntottis Chnlti î.anno apradi-
pli
volucrant
eam rtpellere .A<- Za.harias pater Ioannis,qui eam vir-
Fejpaflanmi ftapafjioncdicenscrgolerufalemlerufalem , jilbqwtur hicpopulum ludaicum fub nomine ciuitatis metropolitan* . Et hic eft comtnunis modus loqucndi,hoc enim dtcitur ciuitasfacere quodpopulus habi.
&
&
coufcquenttrpanam tem
vinemfciebat, oppofuitfe eis dicens, qubd erat dignaflare in loco illo, ideo ipfum Zacharitm tanquam legi csntradtcenitm interfecerunt.
&
Hoc autemreprobat Hierony.tanquam apocriphmj.
eJr dicitquod ifle loiads faccrdotis qm interfeblus eft in templo,vt Zachariasfu.tfilius hibetur z.Taral,z^..Sed contm hoc vidctur, qitod tfle dicitur hic Ba-
tansineafecit. 4 Qji* occidis pro.Idcfl,confutttii~li occidert . Ec la.eos &c.ad cc mif. Idefl,ad inflrutlionem tuam, ficut patet "J inprcphetis antquis,(? in Ioanne Bapt:ita,quifncrnnt a Iudfis occi-
rachittfilius, iUe
autem dicitur filius loiadee. lid q<tod refpondct Hieron, quod Saluator voluit hic exprmtre fah tlitaie' loiadx faccrdotis, ideo vacaniteum Earachiam,idefl,beneditlum domini,ftcut aliquando conttngit , qu*d aliquemliberalcm hominem vocamus îlcxandrum , niexprimtndum liberalitatem eiui: quaoms hoc non fttproprium Xtomcn dus , îUicr pojfumus dicere,quod loiad&fuit binominis,ftcut
fater Dauidvocatusefl lfffe,& Ifai, Saluatorhic cxprimit vnum nomtn eius
ft.Vndc^.Rjg.2 l.c.dicitur, quodtempore Manaffe ejfufus cflfanguis inKoxius in Iemfalem donec replerttur vfque ad os . t> charitatem . Quoties vo. Sub cultu vnius Dei perfidem
&
7 Fihos.cuos. ldef\,ludms 8 Qêmadmo. Vonitur exemplum degallina,ad oflcndendum affieSumfuum adpopulum ludaicum, quia intcr alias auesgallin* vtdt*
.
& mnlti alu

,
in facrafcriptura*
tur magis affici ad coiiferualionem nutritionent puUorum. p Et noluifti. jf^niu primoprophetas a Deo miffos , poflea loannem
&
aliud exprimitur .
z.Tara
Baptiflam,& vltimo dominumnoflrum lefum Chriflum contempfcriit,

propterquodfubditurpxna.
lip.ia.Scqunur
I
A men
Id&,fidelitcr.
Idrfi.fuperpopulum ludaicum efl, quia pro iflispunitus multipliciter diuerfts temportbus . Confidcrandum etiam quod illiteratus. Zacbarias autem Âbelfuit ftmplex hono, paflor ouium
fuit facerdos
Dico vo.ckc,
&
&
10 Ecce relinqnetur vo.do. Id efl,ipfum templttm , quodperHontanos fuit deflruclum nec rexdificabitnr amplms , quia fecundum quoidicitur Danitli <j.vfqueinfinem tnundi pcrfeuerabit defolatio .
11 Dico cnim Vobis,ckc. Idefl a tempore palftonis Chrifli, que dt proximo imminebat futura,quando Chriflus dixit tfla. 1 2 Donec dicatis Bcnediwtus qui venit in nominc. Hoc erit
quando apparebunt ftgnaeuidentia aduentus eius ad tudtcium ,tunc enim ludtei qui crcditurifunt in Chriflum infine mundilaudabunt, 4r
confitebuntur ipfum
.
legtfbcritus
,
nes
iufit
ab
eis occifi
&
Tcr hos ergo duos

;
omintelliguntur
efi
fenfus
Vt
iufli
guts iuflus qui effufus efl a
fanguint
vcniat fupcr vosomnisfanÂbel vfque ai fanguintm
Zachari* tidefljafanguineiuRiminimi vfque ai fanguinem maxi-
mi
iufii,
Icru-
Ec
t Vfqut adfan. Ong. Zacharias inccrprecacur mcmoria Dei Omnis crgo qui memoriam Dei perdere feflinac in eis quos
lcandal!zar,Zachan
MORALITER.
tcm
luctus mcerprecacur ,
fanguinem effundere videcur.Abel au Qm C rgo non rccipit quod fcrt-
fanguinem effundic Ecce.Chry. Sicucenimcorpasanimarecedenreprimo quidcmfrigcfcic,deindepucrcfcic&: foluicur, fic&cemplu noftrum Dci fpintu fancto recedcnte prius fcductionibui ruinam . indifciplinacionibus replecur,deinde vcnic ad
prum efc
io
Bea.quilugent.
&
ptum
B 8<?
A
Matthari
A D D
I
Cap.
dii
XXIIII.
390
D
di-
O.
mtis,vnde coucnientcr nominat extrema,ad hoc,vt oes interme-
Jn capitttlo.2 j.Vbi diciturin pottilla,idcft,afangttineiufliminimi ad fangnincm iafli inaximi.. yf.]ue
includanf.Quicuque enim fuerit ifteZacharias fecudum
Qflod Abel
fion
fit
roinimus iuilus
& Zacharias maximus,fiue in-
uerfitate opinantiii,ipfe
tantum, ex fcripturis habec autontatem,vnde fecundum Hie.cade facilitatc con femmtur qua approbatur . Nec ctia cx hoc quod prefupponitur
fiue refpeclu occiforii telligatur fimplicitcr
tamenfmt vltimus luftus occifus,dequ in fcripturis expreffa mentio habeat. Si aut obiiciatur de Ioane Baptifta,rcfpondef,qct illc non fuit occifus a Iudxis fed ab Hcaiit
rodc alicnigena,hic
agit deoccifionib.faftis per
Hebrxos
&
Abel fuiilc fimplicc paftore iliiteratum

facerdos
& Zachanas maximus Non.n.excellentia iuftitia: fequitur lite-
& lcgifperitus, fequitur quod Abel fuit minim' lwllus
& quod Zachanas fuic
eorupra;decefforcs,interquosoccifio Abcl debctcoputari.curn tuc temporis omnes fideles erant fub vna lege naturali, cui fucccflit lex fcripta quod patet in hoc quod diutur.Ierufakm Ieru falem que_ occidis prophetas,&c.
raturam.Quod patet in plurib.pratfertim cu antiquipatres, licct

jionleganturliterasdidAciiTejfueruttamcnindiuinismaximeil lultrati.Quod patct de Ada & patriarchis.Et forte cx his quae Icad ratione luftitix gutur de vtroqucf.de Abel & Zacharia plura dc Abel,quam de Zacharia.In hoc enim qct pertinentia Icgutur tuerut ambo iine culpa occifi.aequales vidcnf, fed dc Abel fuper hoc legitur, qct tam ipfe, quam munera cius fuerunt Dco acccpta Gcn.^.b.quod eft maximum Hiero.in hoc loco de Abcl dicit,iuftus
REP.Inc.zj.vbiPoftil.redditratione nominationis illoru.fl & Zachanx quia vt inquit , per eos figmflcantur omncs iufti a quibufcumqueoccifi,fiuc magni fiue parui,fic quod magni
Abel
tefiimomu
atit
fua? iuftitiae vndc non cxhominu fentcn

,
ficanturperZachariammagnumfaccrdotem & doftorem , per Abel autem parui & illiterati Burgen. nolens intelligcrc Poftil. putat quod velit dixiffe iuftitiam fequi litcraturam,quod non eft verum.Nam quod comparat paruos iuftos Abel,hoc eft per quada fimilitudincm.no proprictate N6 igif feqaitur cu. ruif.
tia,fed cx Gcnc.teftimonio coprobatur , vbi accepca eius a Deo narranf munera,rnde planior potcft ratio aliignari circa nomina tionemiftoru duoru fcilicetqcfloquendo detemponb.praeteri-
crgo fetparuu iufiuficutChnftuscoparatusoui,leoni &c. non 16 df ouisvelleo. Iftaautemtranslatiopotcfthalxre rarionem, quia
tisantepaflionem Chnfti,qniftadicebaturaChnfto, Abel fuit jprimuf iuftus quifinecu!palcgituroccifus:Zacharias vero vlti-
numerus quicamque incipit a minimo Numerus igitur fanclorum incipit ab Abel,rec"te igitur minimi dcnoroinantur ab illo. Ratio autem aflignata per Burg.ad idem , non eft obieclioms ex.
pers,fed tranfeat.
mus,
C A
f$
P.
XXIIII.
Recedente domino de te
NOn ploomnialegisa:dificia& compoficio mandatorum

nfadeftru6laefc,vtnihilpoffitaIuda:isimplere. Diuinitus
relin.bic la.fuper /a.Myftice.
Chryfoftomus. Secreco acceflcrunt de magnis erat inter ogaturi.Etenim cupiebancdifcere quia g diem aduencus eius.quia vehcmcncer dcfidcrabanc gloriam
Mcefiernnt.
4
^
'
,iB
eius videre.
auccm prouifum efc, vc crefcence euangelii illudcum fuis cerene moniis collcrct!
,
gratia
templum
p.
Dic o.Oûia dixic
omnia defcruanda,tempus & figna de- Difdpuli

inutionisquxrunt.5 fi Tria qu^runt quo tempore defcruenda Icrufalem fitJquo ue
turusChrifcus?quo
:h ifti
'
qu:e
C A
a
a
XXIIII.
1
ntt a -
quis infirmus in fide

, a . lllis
ftancibus Iuda-
14,
ifmi occafionem haberecldcm qui com
t cgreffus lefus dc tcmplo ibat . Etacccffcrunt difcipuli eius , vtoftenderent ei*edifiNon ignotas, fed unqtiam admuandis,
quam
a .
minarus cft vcrbo,

ofcendit figno,
c~ti
quit videbatut qnod nundcftiueietui nale opus 8c fiuftia cflct comminatlo Chtilli.
confummatio feculi
ventura fit? * Chry. Lucas aute
dum
faillis
catio nes templi

*
egrcditur ab illis
a Sedente autem.
1
a*
Videdstam fiimam xdifieationem.

eft
Ipfe
autem refpondens
ait 2
nem domim faclum
Quod.42.anno poftpaffis-
79,m
aRomanis.
comminatione.
aitvnamcffeintcr-]Si3 h
Vbi
Videtishjecomnia.
Amendfco vobis,non
non
dcftruatur
L.
relinquetSfc
rogationem quxeft^Nonnc.
j
Maccus ait.confr* teplum. Sedec contra.
Quafi contiaiius ctuitati.
de Icrofolyma.quafi
seftimatibusdicifpu
tur hic lapis fuper lapidcm qui a A a|X r f..m A mafm

X rl f \. .f>f<l>il s*.. i\ Pi Idcft.fiuctifeiam ccdcli* cclfitudinem.
. I
Maicus ait Fetius
4 -
tcmplumcude
na cius
ruia
Sc loannes
k Andieas.
Scdente autc 4 & Iacobus t

- * -
&C cxcidio umi. Getis difputat vt &: licus vcrbis " , tl corpons
.
eo fuper mo ntem t Oliueti , acceflerunt ad cum difcipuli eius tfecrcto dicetcs Dic nobis , quando haec criit quod fignu
listuncfuturumcffc Chnfci aduecum &c
&
fms congruat.
Myfticc. Scdet ivi monce Ohucci,idcfc,in ecclefia quictus maneru fuperboru detefcatur arrogantiam.
Jicceffe-
tione Ierofolyma: , dream,quafi Jibenus &: fecuruis Chniti loqucnccs4

.
do Ierofolyma dcMarcus 6 autemaicnoomnes eos de coniummafed Petrum Iacobumjloannem, &c An5
fincm mundi quanfcrueretur

.
F
Viie-
j@
NICOLAVS DE LYRA.
C A
P.
XXHII.
a . per faflum qnod templum effet diuinaproteclione relinquendum oilenderent fibi aliquidincognitum, I Etacce.7\(0H quia cumfrein templo fuiffet,vt patct ex pmecedetibus,fcdvt ex nobilitate
qttcntcr
adificiorum quA erantfatla ad diuinum cttltum, prouocarent
eum ad
Toflquampofna efl legis ETcgreflusIcfiisdetcmploibat. confimatio per miracula hicconfcEuangelicit promulgatio
&
mifericordiam,& per confeq:iens mitigat ppiam pr&diftam. z Ipfe au. Quafi dicat quantumcunqtte funt magna fmia.
1
&
queterponitur iudicittmjccndu Ugt illam

perfe&iflima
& extrema, ideofrbi correfpondet iudkitt cxtrcmu,quod

ipfum
,
Etquialex
euangelica efi
h men
Idcftjidcltter.
duas partes quia primo ponntttr (jttet eritperfcclijfimu.Et diuiditur in daantecedtniia iitdicui,fecndo ipfum iudiciu defcribitur, ca.fequenti .Trima in duas
(juxflio
eflftc intcUigendttm quin remaneret lapisfuinfundamcntis,fcd tft modus loquendi ad expnmen per lapidem,faltem
Dico vobis.Tvôn
dum
magnitudinemdefirutlionis^quxcompktaefifubTito
&
Veffa.
quiaprimo
circa hoc ab apoSlolis pmtponitur
&fecitdoponitur qu&fiionisfolutio,ibi.
Et refpondens Ie-
fus.
Trima in
ta occtfionefomatur co fupcf monqu<eflio,ibiSedcntc autcm te Oliucti. cofiderandti,n$ Cbritlus infine ca.praccden

Circaprintii
in
habi duas,quia primoponiiur qu&fiionis occafto ,fecndo
fiano,vt diilum efl ca.prxccdenti. Sedente au. Exprxdiclisformatnr duplex qtuftio. Quia enirn audierant a Chriflo euerfiontm tllam , crcdtOant proptnquum ejfc mundi
co>ifummationem,ideo qumfierunt primo.
Die nobis quando. ldeM^defirutlio ciuitatis

E t quod fi. Vtrumqtte enimftmulfiet)
& templifecundo
esl quxflio
tisdixerat,quoddomus templirelinqncrctur deferta,ideo principio huius ct.dicttur de tcmplo ibat. ln hoc oftendcbat quod lefus egrefftts per
quafierunt.
& propter hoc
vna
M O
T.t
R.
A L
T E
R.
egrejfus feftts
de templo
&c. Scquitur-
poftqua peccauiccura fui non habcc paulatim minuitur,doncc ad plcnum reccdica Dco viuecc , &: fic non relinquctuc
pofi:
Omms homoqui fufcipiens eft verbum Dei ccplfi eft.Si
\onrcUnquctur hic lapis fuper lapidem,qui non &c. Oria;enes
pcccatu adhuc faluat i-xparrc veftigia fidci religionis, tclum cft cx partc ddku3umj&: cx parcc cenfiftcns.Qui auc I pofl>
&
lapis lupcr lapidem mandatorum Dei,qut nondeftruatLir. I Sedentc autcm cofuper montem oltueti. Contra tcmplu fedens
ftrctjOj,
deruina Iudaic^gt3tisdifputat,vtctipfofitn corporismonquiecus in ecclefia mancns, impioru fupbia codenac.
Tom.5.
xx
Multi
3^1
a
inftafc die domini.cu.
592
D
in
ius fi"nu perfpicue pomcur m fcquctibus
V MfW.Cumhcc fient,nc puccmus
bcncur,vcl dcficiac vcl pcr ttibulationc & perfccucionem, vt pcrNcrone.Noca cadcm hcc vcnicntia anccexcidiu Icrufalcm fmulia func fcrchisqux ficncin
premunicnecurvt pcr Sjmonc Magum, pcr dceeptione,
audicpra:lia,quiautemdepraHiisIongegcitisdud!r,rumorcsvelopinioncsaudic preliorum.
& peftilcncia coruni,qiiorii fermo vc,c.mcer jcrpic.Hci.mics

farculi
?
Confurgetcnimgent&i.Mvtiice.iXegriu furgec
regnum
verbi Dci.co.nmocio cerrx,&: a fide ieparatio.Vlcuru cnim
confumnutionc
ctili
,
fe-
& loqtntur ira

n
aduentustui
*
priuiu'.
&
confummationis
Et rcfpondens
j
tnbulatiomuluspre; uenirar, &pcrcrebra

r
3
111.113
dcvnoqualide alio. * Chryioftomus. Kmh. Non dc dcfhuctiot Mar.ij.a. ne Ierofolymx neEph.jb, quc dc iccundo adftaucntu rcfpondit fcd dc mahs tim ,
Hom.7<-o
quibus
,
Uiiiito irtiorum NcquispcrfuaJeaUu.uaiihxc omnia mox line lutnra. b AntichnAi pro Miaon nujjus.ctit omnci inSaiaana aulcultabant dicentcs Hxc uutuv Deimagnaclt.
lUdlCanClU"
.
Iefus
a
dixiteis. t
Viddtc.ncquisvosicducatjMtihicnim
^
Ante horum completionein-
ucnie nt in nomine meo,dicentes.Ego

Htt
tentstio.
ium Cnnftus
Expcclationcs
& mula
malaperpeCUa Ec 1dcopoft beila&iedidOnCS UOn ftatim

finis,'qiua
muka maEorumau-
Ante cxcidium.
Oux ad Iioltes
n jumo
5
In Lue.i.fcdi.iones.
Quxadciues.
ftarim obuicrat.
andtim
b
fLucar.ii-ca.
A/H/ri.Imniinen-
Sap.
,d,
tclcrufalcmexcidio multi fucrunt pnncincsqui fc diccrent cffcChnftos,5t tcm
temaliaeccclo,alia tenim ha?cfieri,fcd 7 eterra,aliaabeleme liorum,uidctenctiirbemini.Oporte cVcc.Conmr.enini a Auditurieltispie.& opi tisâlia ab homini- . w gens. d nondueft finis.tConfurgeênim ecns cocrao-ente, &regnu 9 bus.Sk*$etgens.Ecccu D & 10 percurbatio homi11 i.?p.e. P r,iion.
iuuaicx
fctliti
tosfeduccnt. Auditutienim cftis prcTlia&topinione spraa ludxam dcleiatij, Quantumad priha. b Confrat hxc omnia contigiHc, tempoie
oni antc vltmiani ptouincix eueriioncm
.
ladebent praxurrercvtnuncicnt mala

fincfine.
in rcgnu,6t crunt peftileti*
& fames & tcrremotus pcr loca

,
pus libcrcatis prope ciTe . Mulci in ecclefia temporibus npoftolorum , qui prewr aliafalfadicerentinftarcdicmdomini. c jluduuri. Harc in Iudara a pailione domini abundauerut, Iudxam defcrant adquibus nc territi apoftoli lerufalem monentur , quia non ftacim finis, fed poft quadraginca duos annos, EpifUo. -js Augu.Interrogancibus difcipuli<; dominus refpondit ea quac la ex illo tepore fucrant fecutura,fiue de excidio Icrufa lcm fiuede aduentu fuoperecclefia in qua vfqucad fine ve nirenoceiTatjiiue de ipfo fiue in quoapparebit viuos iudica
""TcfcIteZlx jîu E per, Teildcntta. Ecce
inqqualitas
lo
& tewpctlatesAccundum Lucam. Ecce inxaualitas

in
corporu.Fdw.Eccc ftcrilitas terrx. Tenores de ca aeris. Oia
&
omnib.deliquicrgo confummando conturbantiir,vt qui mus in omnibus feciamur,vnde Tugnabitpro eo orbis terr* ccntra infenfalos.
Chryfoftomus.Ecnonfimplicicerha:cfiencfccundum u confuecLidinemanteainhomitubus cxiftentem fed exora M qua;eiitdefuper.Ht propter hoc non iimplicicerdixiccaeire
,
^
vencura.neque repence,tcd
cum quxdam Ugnificacioric.vninicia
'
turus& morcuos.Cura icaquefigna dicat,qtif ad ifta tnaper cinent quo eorum crium fignorum ad aliquid bonum rereredum fit diligentcr confiderandum eit , nc forte quod pertinct ad vnum rcfcrcndum putemus ad alterum.
Vhi fuptj.
Traftatn. x%.
in JVfatch.
}<
defubdic,hxcaucemomnia cocurn malorum.
fumcdolorum^deftjud.ti
nc4 Origenes. Sicucargrocanccorporaante morcem,fic mundi , vc quafilanguens cerra cefTe eft ance corrupcionem
tJ
vim morciiera frcqucntius terrzmotibusconquafTetur. Acr

concipiens,peftilens fiac,&: vicalis yircus terrae cet fructus.Confequens aucem eft,vc propcer mopiam cibor um, in auar lciam &; bclla homincs excicencur.
deficics fuffo-
Chryfoftomus.HicIoquicurdepradiis qua: IerofolyOrigenes. Qui audic ipfas roccs quaj fiunt in pralhs audic
mis erant rutura.

^t
HC
NICOLAVS DE LYRA.
>W
.
& hoc rationabiliter quialotusiftediflatfoluma & ciuitas & templum ex loco tiuitateper vnum & occaftone buins de tempore dejtruclioms clariffime videntur
montem olluetl
,
TôtandumetiamquodiJljiauieUionesfueruntfibifa&afuper
,
ftionem ciuitatis,mulf<e feditiones et multa prttltafuerSt apud ludteosi tenebant ntumgentilem,infurgebant cott qttia Samaritam quipartm tra Iudos,& econuerfo.Item in populo ludtenrum erant plurimi qui
incitabant populum ad rebeltandum contra
Rjmanos , afy autem conSi
ntiliare
,
fic
itla
ilto
trarium.Sequitur.
itlius
extremum futurum esl circa ibi queritur . illum locum , vt babetur Ioc. $ .ideo conuenienter fit fibi qu&jlio de futuro indicio.
Similiter etiam iudicium
Rcfpondens. Hic ponitur vtriufque quxflionis folutio,& primo prim,fecundo, fecundet ibi. Orace aucem. Circaprimum duofacit
I
Iofephus
quia circa ea qu<c perlinent addeftrufttonem ciuitatts tno fcribit inttium,& fecundo finatcmexitum,ibi.
ricis.Circa
quod confiderandu,quod incboatio
& fignum deftiuHionis
Cum etgo vide-
& temptt pri-
in bonum " multafigna apparuerunt,quce interprctabatur ab aliquibus ci ab alui autemin contrarium dcftruclionem,& pacemcmitatisy inttr aliaponit vnumfciiicet . Etfydus iletit fuper ciuitatem per annum fimile gladio . Quamappavitionemqwdamdicebantfignificare., ** auxilmmfibi ajfuturum contra inimicos . liliqui e contrario dtccbant Dei contramata habitantiumin ciuitate,&per fignificarevindiUam
Ecopmionesprajliorum. guia
ante deflru&ionem ciuitatis
&
hoc erant
diuerftt opiniones de
prxlus intereos.
7
8
Videce nc tur.&c. Hecededo de Ittdxapropter talia. Voluit.n.
fnturafuerunt clades&peftilenti,qui)ifucrutinludjia antebdlum VyOmanorum contra eos,vt dicit Iofepbus libro de Iudaico beUu. Diui-
quod difcipuU fui manerent atiqnanttdumin Iudapoi~l mortcmfuam adprctdicandum-ftdem CathoUcam.

Cbriftus
primo tanguntur mala qnx contigerunt ludaisingeneralitfecundo ,malaqu<ecomigerunt CbriRi difcipulis in fpecialt,ibi.T imc cradenc vos. Circa primun quatuor tanguntur
ditur ergo in duas partes,quia
Oporcct enim ha:c. Quiafunt a Dco prxordinata. Sed nondum eft. iluutpoft audidancm tatium lietit adbuc ciui
Trimumeft feduclio
crroritrfuod notatur
cum
d>citi*r.
,
tas per longum tempusfcdtcet <\o.annis poflpaffioncm Cbnfti. io Confurgeccmm gens. Hicponicur icriium,vidcitcet'difturbx
tio
z
$
Vtdetcnequisvosfeducac. iftaautemprxdixit
qulaminus
pacis,cum,dicitur.Conhugcr:gcns
diuifa intxafe,vt patet.
m gcncem. Quia genslu-
iacula feriunt qux prxuidentnr.
dxorum erat
Multi enim venient. Ideft,afcribentes fibi nomen meum , quoi

Diccntes cgo fum Chnftus &c.De
talibusfuit
patetper hocquadfubditur.
1 1 Ec regnum aduer. Qiia regnum Iudxorum contra regnum E^manorum rcbcUautt,& boc patet exprcdt&is.
Simon magus
12
Ec ctunt pefh. Hicponitur qu.artnmjciUcetperturbatio

quibus confurgunt pcjtitcntic in aerc
orbit
,
quiper bocfedicebat ?amaritwos,dequo babetur Jicl.8. b. qiSama ritanidiccbatdeitlo.H\ceRvutus Deiquac dicitur magna;//;f. etiam dicitfufcr locum iltum,quod ante dcftruflionem ciuitatis
plures
feu elcmentorum ex
per confequens Jierilttas dto tcmpore,patet jil.\\.d,vbi dicitur qi propbcta Agabus pr&ifixtt
&
&
mari
&
famcsiutcrra. Qupd autcmhoc
accidcrit
apparuerunt qui dicebant fe efie Chnflos. Audicun cnim cSis. Hic ponitur fecundum 5
famem magnamfnturam
quodlefl cocnffio ti
, qux fatla cfiimpcrantc Claudio proptcr erant 4>>tiochicc yW-ferunt auxtlium de facuttatibvs quodfiddcs qui
moris,cum dicit. Audicun
enim cftis
prxlia.
Secundmnenim quod
llioncm
Juis fideltbus quterantinludxa
& lelufntempcr manus Barnabx&

Ftac
refert lojepbus lib.antiquitatu.2.0. poft pajfionera Cbrifli ante deftru-
Sauli.Sequitnr.
MORALITER.
1
Multienimvenientinnominemco dicentcs.ego fumChriflus &c. Ideft , Mulci videntuc plus dicerc fafto.quia fna ftatutadiftnttius faeiunt obfcruari quam prarccpta Det .
Con
regnum contra ie gnumconfurgercvSdpcftiicnctaeorum quorum fermoki-. pit vc canccr, &L famcs audicndi vcrbum Dci & commocio
1
Confwget. Hie.Myftice.nutcm vidctur
vniuerfeccrri' in hajrecicis migis incelligi,quiaconcrafe m-, uicemdimicantcs,cccleiie viitorian^faciunc. Tunc.
193
J
a
Matthan
Hacawcmomniafuminitia,nonconfummatio
dixiz
Cap.
XXI III.
j
394
difcipulorum
H^cau.
c Et pr&dicabkurS^wa nouerac dominuscorda
\ q Ua nprConiaAnt!chrifli,velcxcidij vrbis. Hecpartimad ad diem iudicii percmecquia cuerfioncm Iudcorum,partim

itaapoftoliintcirogauerantdevtroque.
dc eKcidio &C perditionefue gentis contriftand -i.hecfolacio rcleuat vcfcirenc mulco plurcs focios gaudi <ccerm dc toto
orbccolligendos. Adhuc tcnecc hoc figncim
b
Miniftrit.
.e ,
Hieronymus. Quod
*
becautcminitiafuntdoto-
quod non in&ct dics domini

vel dcfolatio Icrufa
'
rtfw.mchustransfera Fururorum.
Exercendoj.
cur,parturitionum:
conceptus Antichnfti qnidam

Vt quafl
Hjec autcm omnia

a Fei apoftolos
initia funt
dclorum. Tunc tradentvos

In fine-muRdi
fiiniles apoftolis,
Icm ancequam apototo orbe diffunc prastcr duos lacobos qut

floli
oinnium credentium perfona fignatui
non partus intclliga

tur.
in tribulationcm
& occidcnt vos &e

,
ttibulationibus funt probandi.
perli
ricis
odioomnibus
b
Tunc ricohec Iuda?is cuctra.
Quo mc
a Propterafleuionem
veritati*.
hdetiirinie vel portentts vel immanitite commentorum .
Difcedema
prius in ludxa incerfcch func Difper

lercc
nianc,fubdic, qpoft
gentibus proptcrndmen ab
a Gladio doinini
meum. Ettunc
b
fca
ndalizabunt
8
inuicem feparante eos quod inprincipi
ccifionem Chnfti,
rominis&fidcieius
precones pcrfecuti
funt.
*
n
tur multi
&inuiccm tradent & odio habebunt inuiccm

a Vt miraculis feducant
.
Bte tempore Antichrifti ell fututura.
prxdic.tionis faftnm eftmaxiFrater infidelis fratrem fidelem.

.
flinqriam, vcfidodc pccdicione

,
fiiatgcncis.folacium
xS*l~
habcanc plures
cios
fo- uator.
f Koc tempoie iudaici
vaftitatis
plene rempore Antichrifti.

.
Etmultipfeudoprophetariurge^nt^&feducent mulcos
a Vnde Apoitolus.Eiunt homines aman.fe. antctribulationem videbatur calere vcl calebat
t&
dcomui.gence
coilcctos.
Chryf.Quia
difci-
Iniidelitis
in
. .
n cumque
c Pio tribulatione qux

c
* Chivf.Ouod aute
fo.Iym^ vbiquc pra> dicatu cfteuan"cliu
paee
^^
_
puliaudicccseaqua*
B de Ierofolyma
diccbacur,
tieranr,
:*
pra*-
cjuoniam abtfndabit In fide
iniquicsfs rcirigefce
charitas mulco- 9
Fiifentis viti.
antccaptionelcro-^ onalu>fi
Sc charitate.
tQuocumque tcmpoieincipiat.
mundt
a
fi
difpofi-
vtextratur
rum. t
crit. Et
Q.ui
autem pcrfeuerauerit vfqucin finem hicfaluus

ficut
a Aedirtcatoriumecclciizantefinem
batione efient quafi

tes fibi
anti aelhucttnem Ierufaleia per apoftolos.
l e dcalienapgnaaudic
;
prjedicabicur hoccua ngclium
1.
*-
f I c
vere profpefperabant.propterhoccisgrauia prxnunciac in folicudinem cos ftatuens . *

ra fucura
lodaicPaulus terram rcgniin vniuerfborbc, ii cxiuit fonus eorum Et vides cum alc1 1
in
omnem
rufalcmin Hifpaniam currcntem.Siaute vnus tantam por-
Ettuncfcandali\abuntur.
Idcm.Poftquamduplexpreliu
# Aug.Noncftab Apoflolis
Cionem accipit, cxcogitareliquiquantaoperatifint.

predicatioiftacompletaquafpift,
8.
pofuicfcilicecquodefta fcdu&oribus &quodcftabinimicis confequcnter ccrtium pra*Iium ponitquod eft afalfis

fratnbus .
do adhuc funt gentes in quibus nodum ce.pic impleri.Quod autcm dixit Apoftolus. Jh omnem terram &c. verbis quod futurum erat dixit, non quod iamfacfum eft
.
Et mul.pfeu.Quidam
intcr cos
,
hoc ad cucrfioncm Iuda-oru

,
rcfcruc.
fieret
Sed tunc
quia nulluserac fidchs
ad qucm
cxhortatio mclius hoc accipitur dchzrcticis.quoru primus Simon Magus fiiit.Extrcmus maior omnibus , Ancichnftus
cft Diligciiter
.
Orig.Cumomniseensaudieritcuangelij pratdicatione TmS.8, tunc cnt fecuh finis.Multa: auccm non folum barbarorum, fcd etiam nofirarum gentium nondum audierunt Chrifti
4<
verbum
jc
intucndum cft,quod fignorum ad excidium \rbis,quod ad diem dommi referatur. Rcfpondit cnim dominus, quarcxillotcmporeerant fccutura iiue dc cxcidio Icrufalcm fiuc dc aducntu fuo .
f
Hieronym.
Non putoaliquam rcmanfifTe gentem
qu^
Chnftinorricn ignorct. Et quamquam non habucritpredicatore,tamen cx vicinisgentibus opinioncm fidei nonpotcftignorare.

îbo-
NICOLAVS DE LYRA.
i
batcbaritasinmultisalijs,
conclud.it
i
licet
non caderent totalitcr prcpter quod
3
3
Harc autcm omnia. Iiefl,quaiuorpr*difta . Initia funt do. Qj*' quidtm doloresfuerunt confummati
Slruilioneciuitatis
& templiper I[omanos

&
de-
10
1 1
Qiii autcm perfeueraucvfque. In fidefcilicet formata

.
chx
ritate, hicfaluus erit
T unc
tr.
Hic ponitmala qu
contigerunt Chrifli difcipulisin
Et
fptcitli,y>biponuntur quatuor. ab extra. Illa qua. fuit ab eittr,fcilictt ab intra extra,fuit a ludxis fdelesperfequentibus,de qu% habetur >A8.%.a. *bi dicitur% quodpofl
Vrimum efl violentia afflitlionis dupli
pr4tdilorum,quod Et prardicabitur hoc cuangel. Idefl, enangetium Chriili quod introducit ad regnum ccclesie , quod non faciebat lex propter quod erat
ditlnm imperfetla refpctlu euangelt'],vt fupra
efl
ad confotationem prasdicabitur. Hicponitur qtiartum quafi hoc cfl quodfubditur. efl euidentia credulitatis,
&
mmtbcati StepbanifaHa efl

lexofolymis
&
ecclefta,qux erat ibidemfubJitur,qupd Taulus deuaflabat eccUfiam .
perfcquutio
magna in
inprinci.
hums libri.
Stephanus a lud*is,rt patet^ftl.j.g.lacobin filws Zcbedi.^tft.ij.4. lacobusjrarer dortiiillo
LLt
occi.vos. Qwa
tefhpore occifus efl
ia In vniucrfo mun. Quodcnimantedcflrnftionem pcr Titum et refpafianum in tribus partibus orbis fcilicet: Afta.,Aphrica
ciuitatis
ni.
vt dicit Iofephtn Itb.zs.a-itiquitatum
Et cr.odio. Idcflt 'hquibi4S omnium gentium . $ 6 Proptcr no.mcum. Hoc additur ad eorum confolationem, quia adbocjcquitur magnum premium,vt habitum tfl fup.^.c. 7 Ettuncfcandalizabuntur. Hicponitur affhdio ab intrafcilittt a
cuangctium Cbrifli,patet ftc. Viucntecnim Italia,& nonfolum in Itatia, fedetiam in Tctrofidesprtidieata efl satlus Sauinianus quifuit vnus de txx. miffus a beato Te Gallia,quit troinGailiam atmpluribus alvs tiuitatem Scnonctjcm {qux tunc erat metropolis Galhc,& -vocabatur ciuitas aurea)conuertit ad Chri ibi tribus ccdcfii. adificatis vnafciiicet in bonorebeat* Virflum:
ftt
& Europa,prsdicalum
in
&
(alftsfratnbus,qnia multi qui rcceptrantfidem Cbrilii vidcntes pcrftquutionem oriri contra eos fcandatfâbantur , cadentes proptcr hoctjidcfufccpta^&fic habebant odio verosdtfcipulos Cbrifli , quos ad mortem tradcbant .
gi>iis,alia
JantTi Ioannis Baplijttt
alia in honore in honore beati Stepbani protomartyris , xdificauit in honore

,
&
quartam
îpoUolorum
B.Tetri viui adhuc qut quia yiueteTetro confliutla ettjdco ecclcfta nominata eH vfque in bodicrnum dicm. F.x loco autcm iilofantlus Sauinianus focios fuos ctrca aiiaspartes
i^trnul.pfcu.Hicponiturfecundumfcilicetyehcmentiafedu/Jioi',f iU multi prophetxfalfi dcnunciabant contrariaprtdicationi jlpoftolorum

.
GaWs mifit adprxdicandu.lx
9
tia
Ec quoniam abunda.ini.Hic ponitur tcrtium fcilicet abuitdan

iniqmtatis,quit erat infalfis Cbriftiams,
& propter hoc
refiigcjce-
qnopatet, quodviuenteTctro fideiprxdicatioperuenit vcrfitsmare occidtr.tis ,vbi terminatur ylttmum clima nolir* tcrrx habitabilis. Qôd autem efl vltra , fecundum autlares aftronomix ponitur extrt alii Chrtfli chmata. Ierufakm autem dc qtta exicrunt apofloli,
&
bat
difcipuli
MORALITER.
Tunc. Quod nunc impletur myfticc , quia paupcrcs rcligiofi perhomincsmalos, & fpecialitcr pcr clcricos pcruerfos tribu-
trcs fuos ncquitcr accufant ab ordine rccedcntes . 7 Et multi. Idctt,pra:dicatores , qua;fuafunttamenqu*rcntes
furgunt,& multos fimplices teabundatiniquitas.

t)
fcducuac ,
& fic firigcfceutc charita&atalibus verbo
* plurcs infirmi fcandaluamur
ntur,& per detraftioncs eorum linguarum gladiis occiduntur, , odientcs ftatum fuum , & fratres
i>itf.pcr/(?.ScilicetindoftrinaChrifti,
& faclo prxdicatur euangelium regm.

Tm.5.
a
i
Cum
w @
A
folato.
Fpjft.Bo,
GloforcL&NicolaideLyra.
in
396"
I
a ^fcftm/iwr/#n?,^.Vclfidccxci<Uovrbisflbominatio,ideft,
idolum.Pilatus cnim poiat imaginem Ccfam
Vd hoc dicicur dc ftjt.w Adnam eqticftn,que. m lpio

,
remplode-
qui in lud.ra fttnt fbgtaht ad montcs,concordat Lucas,cccera viderur.iliterdfcerejta&qut in mcciiociusdifccd.tnc. Sed quomodocum prardixtteiiangeliftacircundari Icrul.ilcmab
fantforum loco longo tcmpore ftcrit . M /ûguftmus Lucas qiudcm vt oftenderet tunc tactam ftnilr abominatione credentibus
dcfolarionis
exeicitu,quiin med/o fOnt,ideft, cnm itavrgebitpcriculum vt cuadi non poffic, dilccdant, td eft non capiantur deiidcrid
a
poft
a
qux a
cft lO*
TSux damsati&nu
f Non
bxc omnia
httiusfeculi inaliam vitam migrare para-
DanicJcprcdi&aofti
in
cclhmonium omnibus
a
gentiiSus
Ilom iK-m
e ttuncvcniet
.V
.
con*-
ti
Idcm quod
altj I-F,
Nanllaiini.lednonprius.
dicitur
qncxpugnara
t Din.a.g nil.tlcn
lcui
peci.vi, qniadueifatur turos fe qni deilruir, ix ao lolirudinein rcdigct fufccf
extoMitur fupra orane
j
3
ci ictehi
J.ucTii.4 harcdi
J.W-X
1,
fummatio.
rpixdiftl,
Cum
3
ergovideritisabd'minationem defolatioi
i;
>
Intcnip!
nei.vcl.vbi
non debct lecundti m (ttarcum
quod
idcni lignat.
dixerutq non dcfccndat tollere aliquid de domo

fua hoc eft nullo arfe ftuinclinetur adcar
in tccto cft
menv ''.'[. <"'"

ii> t':rt cit.i
.idui
.
nis,qua:
.1
ciicta cft n
Ulam wophetuui
vel icqucin
Daniele prophcra ihntcm in lo'co iancflo VeUimlua

b
lucr
8l
lctufjkw
tf.nt fci*
In conleflionr riJci. ludliea t>r.uiitatc .xicrnis
.'.pur.-u:tc:it
occidetiw mentibus.
nem
tote qnia
apprupinqua*
qui
a
lc git iutcJIigac.t
Tunc cjui in Iudam

b
b
furit
i.Uyîl.4 hii d<f<<<:'ioeins.
Virtuturncultireuatiiusalceniiwr,
QUiexccdit carhern ininio
fugiant non
ad mon-r
Ec hoc quod Lucas aic, qni in rc

.
&
rcdcat adaliquos
gionibus non intrent in
HiImius
Totum
tcs Et
a
unttlnz conucrlbnoms,
iudiciuru
futuri
adue.irJWS
dominus ponndiccn?,Ci wJW*
Cainc relmundo.
qm
i'n tec5lo }
non defcendat tollere t aliquid de domo

Q>r opcrjtnr inccclclia. Qjî ck erit ciuitatcm huius munui . c ldcitrcmfecularemquale cxmt.vt nudus Clnidnm fcquatur.
d
Va:aint>itious pariturorum,
j.
MwIdeft,quiiambo
no
propofico cordis extraillam facbfunt
non cam
derenc.
rurfuscar-
B
j
f/f^f. DcAnticluifii
vettimcnu
cnimtcmponbus
iocucus hii , pro-
fua\&quiina^ro,nonreucrtaturtollercttunicafua.t Vaeau- 7 non fatcwa ou .n!<:,m lunt

a
Pili(iai
s
nali cupiditate defi-
1M
fric
(Jiinn li.i licl tis dctlinarc

a
.\
puteiunr, grauat i fiigcre foqentibus, quia c Non tuncprimoincipial.a-x-ntJtcgcntnutrimcnto mîftrorum. milo.cum mortc pratueiueme iu.! cuiir. Dei non potc.tiselu^cre.
e
Hoc
a.h')&L
phcta. Abomiftatio
cxcodidjcft, quod
aduerfus D-*um vcniens honorcm Dci
Jibt
te pra;gna ntibui
& uutaentibus in Ulis diebus. Ora te aut.vt

anima? peccatis,
-
qui in agro , non reuercaru-r tolicrc tuni8
cam fua hoceft.tteru

inuolui curis quibus exutUserat. Graucs
vendicailct:defolationis
autem.abominatio,quia bellis &,

o't id a Iud.cis fufce-
& qua? nucriunt Idcft ,imperit^ Anrichnftu

.
.
cxdibustcriamdefolaturusiic, atqne
vt vbi f.inctoriim preciptus.locofantfirkation.s ufftntuiturj aluda-is f..fccptus vciv.rabjlis flt, bns Dctisinuocabatur,i|l:c
i^quiapropnusiticIuJxoiumcrroi
crir, vc qui verrtatcin
falinaccm , .h;du.\>m deicri moncc', fefpueruncfiicipiant m montcs,nc aduuxtioue plebts tlhus Anctchriti ansfugcre
&
crFugcrenonpoicrunt Vcl va; illis qui fua gcrnunanoa produvc uiiL m virum perfcctum d Orxfr.Sidecap luitatcotcntnefugaeorumfithyemevel fabbato,quia in altcro prolubet duntta frigorum ad folttudifides m Dcu & charitas ncq; ocioii pia?c ipuur no ffigefcat virtutum fabbato. HancfniamLucas ih/ tnopcretotpeamus
,
re,&'in dcfcrtis latttai e. In altero tranfgrcfiio lcgis eftfifugere volunt vcl morsiiremanent Sptritualttcraute
nc<> fug<
,
ftocvcduurx visarter.irur, b Tunc qm in. Hxc ad literam fafta funt cum appropinquace cxternvnio ludaroruiri oracuio monittomues Cbnftiant njAtzr pp* qui pardbat Romanis. gerunt tn rcgnum tunc. fciefl cumh<eiefes & ilagitia regrmreeccMyfiicc,
.
i
lllfti
at
Dicic
enim îttendile vobis,ne gr&uc>itnr

,
crapula <& ebnetate

illa
&
curis buius vitx
&
corda vejlra it fipaueniat in vos dics
I.
pcnnc imcrfanctos>&: pacemeorum diftiahere,quancopJu^

res vidcnc fcqui praua,tanco altius virtutes petant
.
omnt tepore,vt dignt habeamini fugerciftaomniaqUcEtucurafunt.Ad hvcme pertincceura' csrax tnftes funt, vc hyemesxi apula & ebnccas Ad fjbbatii
reptutina. Vtgilate itaquc
C V*au, Quiiaiarcina.grauate.fugcre nonpoieru.nt. Inifto qtu

.
ciarncisjlcliciis affluere ^
.
mos erat IudcîSiignaris ven f .bbaci.

iii.
>
,,,.11
Et
.
NICOLAVS DE LYRA,
HfcipuViAdpr^candiim
,
ybtfletcrai arca ttflamen ti vt fcribitur in Scbolaflica bifloria, et hoG

,
ejl
in
medio tcrrm b.xbitabdis

cfljiics catbnlica
,
(inia ff? in
efi
qnario climate,vbi primopublicatu lerufalem vjque adfines ictra babitabiLs exparlc Gailiik vbipr.tdica
taefl fidcs per fantlutn
1?<iulus
& idio funt a
4 Qui lcgit
tiuatio
c
quod diat.Gum ct.&Lc.Scquitur. ntel. Qjd.qui Ugitprophttiam Daniells intelligat eam diclarn de hoc fcclo.Secunaum quod ibi poniiur efl ludxorum cjj>: cap-,
i
Saninianum crfncios eius
prxdicauit , HifpaniXyVbi lcrufalem vfque ad alios terminos tcrne bfbitahtlis ptiuenitprtidica, ti fidei difcipulos adbcc t>;:flbs,& fu patet,q$ per alios apoflolos vhicnte Vetrofides Cbrifli prxdicata tfl in vninerfo mundq , quia co1
ex parte eadern ratione prvbubile cft,quod a

:flmilitcr
&
pe>
ft
tla e<
i '
<
dijpcrfio,
cum dicit
&
qui in Iu.funt {u.Qd.extunc ludxinon habitabuntin IuUxaplu<,qiua licet îefus y4drianus lerofvlyniarexdificauerit,prxcepit tarr.en nealiquis Jndxus haberel licentiam intrandi ifluc.^tliter_ autrm exponitur ab aliquibui de temporc quoafuit ante defl>ucl:oncm
citiifaiis
Tunc
gnitio fidci peruenit
adomnes partes
aiit
orbis
.Tctrus vero mr, tyi iTîtus;

cluitas \vrofa
imwediate, quiafidelcs qui

et
er<xnt in lt>
ufaUm admoniti funt

faluati Junt,
eslfnb Têrone-.poft iwperinm Têrouis deflrucla cfl lymitana fecudo annoimperij ycfpif:ini,vt hetur li.de lu.bdlol finr,
per aiigelum vtfngei
in
regnum ^fgtippx vltra lordanem, quia rex
xAgrippa erat confedcratus I{r>manis,,
& ideo
ibi fidclcs
1 tcfti.ijVu// dicat adboc prxdicatida eflfidcs in vniuerfo oibc,vt ttflimonium Cbrifli audirctur in omnigente , fecundum quod ditlum
in
vtjcribilur in Scbotaflicahifioria.Scquitur . 6 Ec qu; ia tc. j^.(/, mclius efl faiuct
quod
vitam fuam quam rem

aggrauatf
fmt
apoflJis tAcl.i.a. Eritis
mihi tcites in Icrufilcm

.
<5c
Iudxa
& Samaria,& vfque ad vlcimum, terras

2 Ec tunc
.
pojjetfam,
7
f.-tla cfj
V X autem. Qttia pregnantes non poffwit bene fugtu
Q>tiap:>[l
prxdicationcm eugngeLj pr&diBam
confummatio dtflruclionis ciuitatii a CbriAoprxdibla. Conftdcradum autem quod alia efl prxJicatio cu nngelu fuiura in pmnibui gentibus. quantum ad eificaciam , fic quod omnctgentes recipienifidem Cbrifli boc erit confwnmatione feculi . 3 crg.Wic defcribitnr excidium ciwtatis quantum adeius ter minu>h.htp>'iu ;tur ibi duo. Trimi<m ett propbctix impletio qux ba-
&
curam circaparuulcs . Oratc autcm. llicincipn foluere fctundam qitgsiioncm de con8 fummationc fcculi.Et diui*itur in trespartcs,q::ia ci< ca confnmmatio nem ficuii primo oflcndit tribulationh magnitudincm y fecundo tcmpo risUhceriiiudinm,ibi.Dc dic autcm illa ck. hora.tertioexcitat r,o
pt)>idcre,ncc etiam nutricntcsp; optcr
Cum
flram folicttudincm y ib:.Vi,\htc itaquc. Trima adbucin duas
qttht
.
bettr
Dvi.9 g.vbt
dicithr qnod deftnttla ciuitate
&
templo pone
primo tangit tribulttionemfuturam tempore lAntichrifli fccundfi aductumipfius Chrifli 'adiudicium,ibi. Statim atttC.Ti-insa in dnas,
fed quod tribtdationcm futuram tempore înticbriiii difcribiturex duobus primii cfl violcniia affiiclionis-.fccundum cfl vchemcntiafcdutlionis quod tagiuir,ib:.luac ii quis vobts dixct"ic. Circa primi
adttcr-
&
tur abominatio in dc\olalionem,id (fijdolum^qnod noniine abominattonii intelligitur in vet.te.) dcbtbat poni in lemplo dtfolato , boc au-
tem impleium efl quado îelius îdrianus imaginem fuamfecitftatni

vbi
1
M
3
O R A L
T E R.
Cumergo t>Uteritis abominationem dtfot.ttionis . Abominatio fcans in loco fancto cfc prajlatus malus ccdefia dc quo diciturZach.l l.d.0 piflo< idolumdereiinquens grcgem . 5 Tunc f/;'w.Idcftcon{cffione veritatis
&
m
.
t Fugiantadmontes.ld
eft
,qutjrant
auxiliumaDeovt pto
utdeac
uidcat dc pafcore bono . 6 Et qui in te. Pcr qucm fignificatur bonus cOntcmpIatiuuj. f Et qui in agro^&c.i bonus acUuus.quaii dicat ifti no dimittantoc.cupacioncm fuam bonamproptcrpradati malitiam. 7 Vx autcm prxgnantibus .i.qttilibcc dcbct optarc vt nen tanci inah eccieha:. impcdiatur iuga
'
&
Erit
197
4
a
Matthsi
,
Cap,
$ 98
D
Et
nifi.
Q^vx ergo fpcs cleJtis.nifi gratia DeiYqux dac pacanco eric breuicace moderacior.
A ttenam piis,vcciciusdemacpocentiam impijs ? Quacoemm.

ent hec cribulacio grauior
Vcl dierum nomine,ipfa mala figniflcancur. b Breuiatifuiffent. Non meniura,fcd numero,ne mora cepo rum fides concutiacur
Credetilim.
Multiemntquinoncreknc Chrifiume(Tccor.v.niinem falucem omnium,fcd quoi unda m.vnde dicicur.hic auc dl ic. Chvvfoftornus. Eccc hic.Non cn im ficuc in prton ad- Vbi fuora. uentu m Bethleem apparu:c,&: in paruo angulo orbis rerrarum,&:nulIoicieiKeapriiuipiQ,ica&tuiiceric,fed!iia)-iifcffo
b
EruCCnim
cribus
\*
Q^hsctemporanonfunritmericonuenientia.
Hoc
proprie teiaporibus Aeiib
vemcc,
ira vc
non
chrilti.
hxcmala
nis
.
an-
Ecdimidio can-
no fiat fuga veftra hyeme vel fabbato. Erit enim

a
tfic
tribu
ind'gcaj quod- aliqms eius aduencum annun ciec.
cum.
*
Cuius non concutiatur rides.cum perfequuror pieutil
erit
cper.uor virtuturn,
"
CHRYSOSTO-
a latio
MVS. Incendeaurem
Spintus fancti difpen-
magna qualis rto fuit ab initio mudi vtYiue raprjo, neilli,no fieretfalua ols
In
iila
.
quefiet.Etnifi brcuiaci fuilTentdies

a
n
ORrGE. CcMiando Tra&amô. inMauk hjrecici fecrecas
&no
Ncdefperent.
iilt
-lluta.
vulgacasfcripturas 'g.
fatiouem , quoniam mhil horum fcripCic

jfoannes , vt non vidererur exipfaeorum tnir factafunthiftoria
icribere
vixic
,
caro,fed propter elettos bre uiabuntur dics

a
Vertris imttatortbus.
Tunc
feruncad confirmacio
fi
Apud
Atrianos.
Apud
Di.uti.las v:\ huiu(i.etnodi.

,
nemmcndaciifui; videncurdicere. Eccein

)
e quisvofoisdixerit. tEccchicCfus.autillic
a
nolitecrede-
folicudineverbum
vcricacis
.
eff
Merabta
eiljs
qui
fe efTeret
fupet
omnequod
dicitur dcus stuquodcolttur.
eccnim poft
Icrufalem
rcSurgetenim pfeu'do Chrifti,& picudo propheta:,6c cja a

Aliqatd
tn.igui (igninVantii.
uc Cûoxics auc
ro canonicas
profcrunt
pptionem
mulco ccmpore
bunt figna* magna & vt in errorem inducanprodigia,ita Vt ptifcii Quia

vigilctis.
rt fcnpcuras , in qwbus 12 omiiisChnfiianuscoij

I
prartnoniti eltis.
Sed qui ante mcrcui
mnt&nihilhorumvi
derunr,ipfi fcnbunt vc
d turfificripotcftctiamelctfti.Ecce pradixivobis. Sicrgo 14 ecce A

Chtiftusnonmoratnrindogmategentjliim phUofopho.-um.
1
f dixerint vobis , cccc
m dcierto cit
_b
fide
ad doctrinam eontm.
nolite exire
m dumib. eft ver blim VCHCaCIS.Sed nOS CCCein 16 nondebemus cxire a

c,
fencic,vidccurdiccre,
vndique fulgeac pra>

nunaucionisvircus.
itn
funt ad
Idem.Cumcomplcfietdominuscaque. de Ierofolymis fuumdecxtero peruenitaduentu,c<:diciceius figna
primaeccleiiafiica cra ditione. Sidixerincvo bis.Eccein folicudine eft nohte exire a rcgula fidei.Vcncas
nonillisfolumvtiiia,fed&: nobis,vndedicit. Tmcftqw.s vobis y &c. Sicautemcu fupradixit Euangchfta. Iudiebusillis vcnit Ioanncs bapcifta.non cepus quod immediate cft cofe* qucns expofuiccum jo.snni in medio cffenr.Ica &: hic cum dicit,Tunc,toiu mediu tcpus prxcermific, quud fucuru cra:
enimilmiliseft fulgori cgrcdientiabonence &apparcnti vfquead occidentcm.
d Sifiiripof Idcftjfi aliquo modo fieri poffi*t, vt Dci pra*finitio mutarerur, fidjidto non de veris uueliigipottftclcCtlS 4
acapcionclerofolime, vfq; ad inicucofummationis miidi. c Ecce bic Cbriflus. HaGec vnaqu^quc hcreiis.vcl ccrcas mun
di parces.vnde dicitur. ccce il. Vcl in occultis 3UC in obfcuris conuecicuEcce bic liscurioficatem hoininumdecepitjVndedicitur.Kccetw cnbi
E/tr^;'.Non quod dimna elcctio fruftretur,fed qui humanovidcntur elccti.
iudicio
'
re
&
T'-lftar <'-? O.igcnes.Fxsggcratorius fermo eft,vultenim oftende inMauh quoniam frequencer valde pcrfuafori: func fermones
-
ha?recicoium,c^commoucrc pocences eos qui fapiencer

agunc.
f
libus,ccce in dtferto.
Muki
Ecce in deferto.Mnhi
ctiamcrcdunt non venire
in
pubhcu
fed
r^
NICOLAVS DE
LYRA.
aducrtcdum,quodqnia pratdixerattribulationc ludôrucx dcfttulion e cimtatis Ieroloiymitan^.vr patec cx pr^ diclis , & uuc
Antichnito maicrem,io pifdicittnbulationcfidcliufutuiafub touertit fe ad difopulos fuos , in quibns admonet fidelcs jp illo
bu'ationistepus. Negatio.n.potlpofita huic figno vniuerfali ois facitipfumaequipollerctignovniuerfali negatmo, quiaomms non valecnu!lus,propterquod fubditur. 7 êttpro^rci-ficfVottJrcNeextribalationis magnitudine ca-
tempore futuros dicen$.04lt7 au.&c. Idclt,terpore lncompeteti
importumtate. ê/M^.re.Ideft,temporeincompetenti adfugaexquaciilabbatu obferuandu, m quo non que alia caufa.quia tiic no ent J trat licitu ludaiis ambulare vltra mille paifus. l er fabbatu cigo inconuemens ad fugam modo prxdicto, &
1
cx aeris
dantarcntate. Tunc. % Hicc5fequcteroftcdtturmagnitudo tribulationis cx vchcmefa feduc>ionis,quia multi difcipuli Antichnfti veniet ad feducendu popolu,dicedo,quod ipfe fit vere Chnftus in lcge 8c in prophetis promifTus,& ideo hoc praedictt,ne fidelcs tunc decipiantur,di.r'if. ldeft,tempore Antichnfti.
Stquu
vo.di.
Etqmanon folum modo habcbunt verba

dici
ad
intelbgit
tempus
decipicndum,fcd etiam figna quod eft

idcofubdit.
1
fihus ad
dicitur. fubiunguur rano 1 Euttnimttlnc. Ideft.tempore Antichrifti . 3 TribMtio n>aza,arc. Dc prxter>to. 4 Têtjuefiet Detutoro.ExquopatetqcTloquifhicdetribu Utione Antichnfti quac ab oranibus dodotibus dicitur maxima. cft Etnji b\ r.f"..di.'l. 5 intelligendu quod diesiint breuio dicicaufatur resrcpoie Antichriitiquaiint mo,quia qoantiras
rum
euadendum,
cius,qui funt
1 1
Su-gm enim. Per hoc intelligit Antichnftum & difcipulos membra ipfius. r> da.fig. qQu virtute darmonum poflunt multa mirabiha
lta<. Hocdicit ouiapraedcftinatio
licet fitcerta
ficri,quando permittuntur a Deo.
No
it
,tamen
non tollit hbertatem arbitrii.Ifta enim
exraotu folis qui eft vniformis: (ed dies hicaccipiutur pro t?pore qma tipas illius uibulationis enc breuc,qa no dur^bu vltra tres annoscudimidiovthabetorDan 12 c.\bidicitur,quoddrabit
propofitin Praedeftinatus fenfu compofito, tamen in fenfu diuipoteft damnari,falfa eft fo yera eft,ficut ditTufius dcclaratur primo fententiarum.
l8
Ecceprtdixi vobis. quafi dicat
Ad hoc ifta
praedtco nunc, vt
pet tempus & tempora 8c dimidium tempons.Caufa aotem huiQ$ bteuitatis
fubditur
cum dic
tur.
Nmjiertt fal.nmnis caro. Caro autem hic accipirnr pro homi ne feiiidu qd hibetur Gen.6.a.N.6 permancbit fpintusmcus in homine m auernu qa caro eft.Senfu s eigo eft ifte . Oi$ caro non
caueatisprotunc,quiaminusiaculafcnuntquaepraemdentur,fe cundura quod dicit beatus Grego. 14 Si ergod\.vo.ec.in. Chnftus fupple,tanquamhomoreIigiofus in loco deferto exiftens.
15
1
ficret falua.i.nullas
homo fierctfaluus,
(x
cflet
logu ptfdift bula-
tri-
Tôiite farJ.tfrfWSciliceêum ne feducamini,Et Ecce iHpt. Ideft,in locis occultis.
fi
dixcrint.
Noli-
SciJicct.figuratiue maga quia m.ilus prael atus eft A ntichnfh figura, qtii fcdcbic in teploDci,vt dicitur 2..Thcffa.2.b.lo dicicur.i.Io.i.c. lam Un~ ticbriM ntultifunt. Tame dics talium ahquado breuiatur per
MORALITER.
Erit
tnim tunc tribnlatio
nualn
cjrc.
bonorum orationes. 9 Tunc ft quis. Nunc autem fit hoc myftice , na adulacct es
irtulci
laudanc malos plailatos &c piincipcs,canqua

.
finc
bom
Chriftiani
Chnftus cnimGraxc
dicicur vnctus Lacme^.
Epifcopi vero&: rcges faltemaliqui funt vnwli.
bono-
Tom.5.
Tiolite
&
A
399
ff
Glofcrd&NicolaideLyra.
d.ferto
.
400
.
in
Multi credun: Chriflum dcdifle fcci cnora

.
dicitdicrum Anticbnfti
&i
pfcudo prophetarii
Tnbulatio
u ra ccpta fidci alus.no omnib vndc dicitur ,in pcnetralibus,
cnim
tu. ci irmagna,totcxiftcnr:hu.'. dcccptoribus.fcd

<>
non
vclin penctrabNolitccrcdcrc.quodChriiitisin dcfcrro in occidcntcm in cbatolibus,fcd qutdfidcsciiâborifTirc chra &: manjfcfla.Necrgo cicd.itui ichifmaticis, cis
fiflget
fiKie ticorum.qui fc iactant aicana dci nofle.
Tiorrinc Onentis&: Occidcnt:s totum
extendctur pcr tenTporisloginidinem. Sieniin iudaicu bel]um Jpptcr cl -ci< decuriaoim eft r.ultomagispropctYcos h.cc Uibu!atioabbicu;abitur,proptcrhoc additfi<jri. c sol obfcu. cj-c.Myf,
Contra Hoc tuiod diiit.tccc in penctnlic-ui. a Cunftis Videntibu,non in fccicto
crbcmdcfignat.
3
Sicitt
enm fuhur,
penctralibus
*
nolitecrederc. t Sicut fulgur cxitaboriente,

b
111
. Ecclefia fpcciofa vt luna , elccta Tl
ticc
>
Contiaquoddijtit.Eccehicecceillic,
lc.i
Nec vno
Inco, rccocculiuJCiit aatieniusChiifli
vtfol.&quarnncic
illum/nat vt flcllx,
Promamfcflatione &clantateintcrnu
f jpparcr
loto oibe manifcliabitur.
&
bila.vcl noclchuius fcculi. Scultumeft
t parctvfqucinoccideîtem,itaeritaducntus filiiho miendore Eo fcftinat mtentio fanctotum. qui iu mi a Veius ChruTus non ell fittitius. b
fj>l
tunc non apparcbic

impiis vltra modu fxuientibus Et ca.
folu fuos poluint hgeic intuitus
iu.i7.s>*
Hl .t
quarrne juon.a in paruoloco.Ce! m Enim abfcondico , qm to-
crgo
cum
nis.tVbicumquc*fuerittco'rpus
a
illic
vt
Non
QuodioiattiaiiAfta.fcdcjuia pijccedet tnbnlatio
fequatui quoiuioaui
congregabuntur& ccfeftio.
dentmultiquifulgc
rc vidcbantur,
Tc
&
fit
tod 1 g. tius mundi lumen IMMf-c* eft.Et neloci in quo B futurus eft eflcmus
ignari,ait. quc fuerit corpus id
ta P p.rcb. r. Thc.-f.d.
illob aquilx. t Statim autempoJt tribulationcm dierum c rum fol obfcurabitur , &lunanondabitlunienfuum,&fteIa
Idefl
niiflimi curbabutur.
Vclfol&Umafii
flclIcadtempusfiKi
8
.
lumine carebunt.
Timebunt Angeli.quanto BngSs houiar*,
\x cadcnfde ccelo
itadvo.
& virtu tes coeloru comouebuntnr- Et tunc

a
lummcpriuabuiur
>'
1
Vbicun-
imprefium frontibusfidelium incjuem transbxerunt.uel uesillum fignum viftoiiac triuuiphant
Thu,
Vd
,.
fignumcruc
t,vi
vidcant
Seio acculante osnfciemia,
VtVICUlU indlCC |q Uftum dtUIUn ..
Si
crxlum quo hincleuauit corpus fufccptum. quiara[0
tparcbitfignum flliihominisinca:lo,&tucplangentomnes Ad iudicandum.

'
u
^2,
pcraftodie iudtcii E mGdO innOUatO 11 U
tribus tcrra:
&videbuntfiliuhominis vcnientem in nubibus

. naturali &: vultures di.
jj
uislumcnreap.ee.
piemur cbuiam Cbrifloinaera,
&ficfempercum domino crimus
De
exemploChrifliaflruitfacramencum.Aquila cuntur tranfmarina fentire cadaucra,ib!quc cogrcgan Non ne ergo nos rationalcs congrcgabimur ad eum qui vt fulgur crit?Vcl per corpus quod figmficantius dicitur cadauer , qcf rnorte cadac,paflionem Chnfti intcJJige ad quam prouoca-
cla14 Vcl fupueniete ricate ven luminis.videbuntur obfcurari&: nulliuseflclumi nfs,& angcli in tenebras rcputabuntur. Iob dixit. CoUmnx cali contrcmifcion, &pancnt adurntum c'5v
mur, vtvbicumqiic lcgitur congregcmur, &per illam ^ nire poflimus ad vcrbum Dci
.
.
ve-
ionecrucis ible dcfici Origenes.Sicut autem in difpcnfjf ente tencbra: fafta: funt fuper terram,fic<5d figno filii homjnis in cclo apparcnte dcficient lumina folis, lun.c $C flelliiu. V S. Ipfumaduentum V d Innubibm. *
'
fi
AVG
STIN
ffom 77. in
Mah ;
Cb
Vcl fanici funt Aquile,qui innouantur con fumpta vetufta rc ad petram qui cft Chnflus. * Statimautcmpofl. Chryfoftomus. Tribularionem
dicit
viuos&mortuosiudicanaccipe , quandovcnturuscftad fuo in quo fcdet ad dextcram patiis, dos in corpore in quo ctiim moituuseft, & rcfurrcxit&Tiif cnditincoclum , 8c ficut in actibus legitur, Tiubes fnfcepjteum, oc. p
&
Scquia
NICOLAVS DE LYRA.
* Nolitecre. l{atioautcmfubdi;ur, % Sicut cnimful. Q*ia licet adfentus Chrifii in carne futrit octultus, tamen aem i.tus eius ad iudicium erit ita manifeflus , quod non I poterit aliquem laterc proptei qttod fubditstr. 5 Vbicumquc fuc. Idefi Cbrifl-4. bitmanhate
, quia ftcui fu~ diclum ejljudicabit informa bumana tgloriofa tamen. prafrequenter 4 Illic congrega, JdcftfanCli occurrentes obuiam Cbrifi utnten
modo per intcrobfcnrabitur,cum non habeatlumen nifiafole.îlio nubium vbfcuratum. pojitionem

8
cum fint incorruptibtltsjfdftcundum
ÊttteWxcadcindccel.Tônquantumaifearumfubftantiiim apparcntiart. , quta verefclU
Piu5<.
tcrram dettbfcondentmpcr nubiutn dcnfitatem,& dc nubibus verftis fccndent exbalationes ignit&,qua duuniur ftelU cadentes.
Et
virtutcs
cglorum
com.&C Firtutes hic accipiu.ur atg-li,
tjuifunt de medio
tiadiui:iiu'ii,jecu .dn n quoidiciturinfra l.adTheflal.q.
Statim autem. Defcripta tribuUtione,qtu fttura tflper jtntiy t dimditur in cbriflum , defcribit aducntum Chrifli ad indicivn .
duaipartes,quiaprimo defcrtbit qiUJam ftgnaprJtcedctia iudiciunt. fecundo defcnbit iudicis aduentum , ibi . Et tunc apparebic. Ctrca fantli , po\~i triprimum fdntrtendvn quodprout dictmt doflotts btdationem AntichriWi^nlequm appareant maniff%~iaftgna iuitci),
ordhe fecunds. hicrarchitt , ad quorutn efftciunt ft -etlat cooperari aliquo modo ad miracula ,fecundum quod dicttBcatut ex iiuinavrlut Dionyfvts.Et ipfi tunc frequenvus folito mmebuntvtr
&
tate aifaciendwnmiraculofastranfmutationes in ekmentis,adatcutiendwn hominibus terrorem iudicis venientis. 10 E: tunc. Hic Jefcribit iudicis ad'teittrn i circa boc d'to facitprimo facit quod dicJum cft.Sccundo inducit cxemplitm ab arbo-
&
qui-i
reflci. Dicit
1
1
erittempus breue in quo poterimt
illi
q:ii
fueruit decepti per jfnti-
ergo.Tunc. ldeft immediat: poftfignapr.-edifta. Parebit fignu fibi homi. Ideft crux,cUui,dr Uncea, qujtfunt
apparefnnt in Chrifti cor
chriflumpfniterey&hocftgnatur^poc.&.a.TaSumcftfilcntMrn in ccjo quafi media hora.lflnd.n.t epus non ditrabit vt dicunt nifi hoc efl quod dicitur hic.Stitim auce,&c. per.4j.d1a >c/ ciniter
fajfionis Chr>fci tnfirumenta.
&
V'elaliter,.Signum, ideftcicatrices,qu
Idefl,paruo tempore elapfo pofl tribulationrm ^tntichrifti apparcbunt ftgna manifefta,pmpinquiiudicif,& hoc eft quoifubdit, Sol obfcura.?i{0>! perpriuat ionem fuiluminis cum fit ei natu* (5 rale, Corpora autem talcftia tttnc mantbunt in fua natma integra,fed
ifta obfcuritas erit refpeclu noftriper interpofttionem alicuius
vocapore.lfta autem apparebuntin c!o ideft in aere^tjni aliquando tttr calum in fcriptura. natio1 z Ec CUnc plan.&C. Ideft aliqni de omnibustribnbus
&
nibus in qnibus funt aliqui mali,quibus aa crus iudicii

.
erit triftahilu,
1?
Ecvidcbuntfiliihominis. Quiaficutdittumeftinfotnuho
corpo-
tninis iudicabit.
CJuoBiocToin) ris
tcliigitur qef
opac\,quemidmodum
fit
ineclipft.
Juna ni
lumeij,
cJtbij
7 Et luna.
iiuod poteft dupliciter inteWgi vno modo,quia erit inter
in nu.ceji. Sicut in nube afiendit in calimi tb duitur J.8. 1 .b.Jefus qui afjumptus eft a vMs apoftolis propter quod
14
lunte
Vcnicnccm
pofitMinter terram
&folem, &ficpars
qu*
eft
retfus terram
ftc veniet.
obfcura-
Cum
MORALITER,
Scilicct talibus tôlite tdulatonbus,quia prophctaj funtAntichnfti. j fbicunque fuerit t cvrptts illic congrriaht ntur &c. Ideft vbi eft bonus preUus,ibi congregantur bona perfon*. Statim autem poft tri. Scilicct eledionis vel 5 prouifionis per uerfa:,nam talis prouifio eft ecclcfie. magng trjbulatio.
sol objcurabitur ficitur,
i
crederc.
"
7
8
Etluna'non dabit lumtn fuum . Ideft,ccclefiaquajlumcn habet a bono pafcorc ficuc luna a fole,propccr quod iplo fubtra
flo dcficit
lumcn ecclcfia;.
dc contemplationis
Et jtelU cadtnt,dt calo. Ideft religiofi excclfo. 9 Et vWtutes calorvm v:o. pcrfe<li
permifsione mali
&c
Qôd fit moialiccf quando malus pnj

Mt
Nam de Dci pacicntiaill muancur. ptaelati 14 Et videbunt &c. Idcfc^ Chnfrum quiin raji cribulacione vcnic abquando pro confolarioncbonorum , dccicns maJ
um pra;latum,&. fubftitucns bonum,
Et
401
c
iiis
Matth XI
in cclutn
in
,
& quia illic dicTum cftab Angelis.hic vcniet quomodo vidi

eum enntem
incodcm corporc fed &c
Vcl
dicacorcs
Cap. XXiiiL A
&
in cc'i;m. lv ii.iirmus iudicctus rit.
402.
D
merico credendus nube vcncurus

.
eft
no fulum
pra>
in nubibus.i.m fan&is, iicut quoctdte facic
& angelos mtccic

.
dum
c *Ab arbo. Myftice. populo Iftvcl, in qtto crcir.-s ex parce concigic,&fU!tfi<.usdanuiata. Scdcum/ac arido iTgno. r$? mus fidei chanc<icis in co virueric,& fblia,ideft,v<.Tbapre dicacionis exprta fuermc,prope eir arftas qu.c expecxatui .i. terna fcrcnkas^ti: renafcecium dcfiderjta nouic;j..Cuni.n.
,
a Cnr vir. SccunduS aducncusnon inhujn.licace vc
a Sic veniet.quemadmodirmvidiftisetitn euntem

i-
pnor.icd inglona dcmoftrabicttr.
coeli
cumt virtutemulta &maieitate

a
Dcqua
apoftolusloquitur.
ttiis
Lt mittet angelos x l Tam T.im apata 8c tam inrenf a voce qua vbique a mor inrenfa & quavbique mor.
Qui
uuali
,
J11.j1.1i1s
tahderri ablaraperfi dia ifrael ommsfir
lusfiec
t:
,
prope
J
ciTe
10U(.|.U-
audiatnr.
c
,
Ad*mdicium
c
gjII
b Citmtuba
&c. Chryf.Sonus cu,
b
C
fuos
cum ttuba
&
vocc
magna
&
co ngrcgabunt clectos 4
<:
a Idcl,inur>di cliinatibus Oriente,Oct dente,Aqiiilone,Au(iio.
be pcrcinccadrelur
rectione ad gaudiu
d ciusa quatuor ventis,a
blCandumetT. f c$in tena.lnnouabuncur , depofica
&
fummis coelorum
aduentum.
vltjuc
ad'*tcrminos 6
.
priori
a Sub excmplo arboris docet de aduentu confu.iirnarionis
*j
forma.pcrma- tE^t^ma nencc aute fubflan-
ad reprcfencandum
ituporem
;
qui cttnc
eorum-tAb arbdrcautcm fici difcirc t parabolam, cum iam_,

Imelligitis .rftatis
8 g
tia,vnde dicitur.Ter
ra
mxternu
tSimilicudine
F.ccl.i.a.
ftabic.
cnc,ad dolorem illo-
rum quirelinquentur,& in nubibus no

rapiencur.
ramuseius tenerfucrit&folianata, fcitisquiapropc a b

a Credite quzdixi.
.
cftse-
Dcdie. Neforce
Ne putetis iam eile coiifummationcm Quatfcriptalunt.quxdijti fupta. muncli,fed prxcurlionei quafdam quT oltendunt quod prope lit in ianuis.
De morte ad ;mmortalitatem,donec
ven at dies doniini.
audicis fignis,
quxre
,
rcnccciamilliusdiei
C Lt congrc?ab-tnt .
fas. Itac^voscumvideritishe^comnia, fcitotequiaprone b

eft in ianuis
a
ccrtum cerminum
aic.
Dedie
nouiffi-
#
1
Orig. Scriptum
eft
aucem
in
numc-
Ame'n dico vobis ,quianon pra^tenbit harc

cUmee vematdies domini b Ar:uHi non athereum. c Innouabuntur.
dericiet
.
ma, poit quoc annos
ex quacuoc ris,q'.iod vcntis congrcgabat

faccrdotes cubicinacos qtu fnnccx caitris Ifrael, fecuntes
vcl dicsvencuraiic, nolice efle follccici . terra tranfibunt, II gcncratio, donec omnia fiant. t Ccelu li Nuliidiiiitiitumefl, i Sed ficut dicuntur,finevlla imminutione implebuntur. Ne Apoftoli quzterent certam horam aduentus Cluirti,qui intelligitur enatn m morte rniufcuiufque quo vel in die vel n nocbe iudicium no<fte Iu d |c:'" I3 t die autcm illa verba autcm no'n prartenbunt . ^.
b
Velomttegenu hominum,Vel,gens ludeor^^m.qur non
m&
De
1 jr.q.to.c. fratern u.uis
mca
&
'
dum quotum compjracione dc Angelis Chnfti confequeter dicicur,
Inquohlus&Spiritufianitusintelligttur.
l
horanemofcit,neque *
anfreli
coelorum,
h
nifi pcfter^folus L
{ 16 tui dies, vclprooc-
mam
Uturum flfc Scd r^j
a tioncdia. 'Mens.
cultationenox.
codicibus additur,ncq filius. êrnofcity&c.ln quibufdam omnia fcic cu patre , fed non iacit homines fctQiii quidem
;
& congfcgabtmt.
d jifumnis rj/.Ne qu's pucaret a quacupr plagis terre;,& non

acuijcrisfinibuscius.limul&imediterrancis rcgiombuscle ftoscirecongregadoSjfubditur.uY/M^wnotercie />/; ad fummu ffii.i.abcxcrcnnscerrqfinibusperdircdum vfquc ad vlcimosccrminoscius, vbilongeafpicienctbus orculus cceii, tecre. vidccur infidere .
aic.i'i to cjfc abfcondnot tbcfartros Coi.z.a. fapientU fac;c icire,quia inuciliccr fcirecur . Sc-d /c;ni:;'v.N6 fempcr ;i- LttC.it mcercide aduccu aidicis , vt fic quotidie viuamus qu.iii
rc, iicuc Apofrolus
&
mus
inaliadiciudicandi fimus. Nequcelecliangeliquemqu.im

fcirc feccrunt
.
Vel
nulli fandtot ii
angelorum
coceiTic
Dcus
Uk
noci-
NICOLAVS DE LYRA.
J
io
y
Cum virtutc mul.lîiprirnustins aducntusfuitin infirmitate

WgdXu.
t
Amen dico vob.t5ic.gr.harc. i.congrcgatio fidelium

Donec omnia
fi.
. fecnndus erit in virtutt 1 Ec maic.i-Wt veniet vt dominus^quiprimo venit, vtfemus . Quia miniftcno angdorum culligtntur cmerts 3 EcmiC.
tcrtipore întichrifii,
iîa quantumcunque fideld opprimanrur tamen aUqui pcrmancbmt infi.de liabtles vfijtie
ad finem mundi .
1
Cchi m &C tcr.&c. Tfon quia corrumpantur fecudum fuam fub-
mortuorum .
flantiam
efi
Cum CU. SicMf enimin datione lcgis auditus

(f.c.ita
.
(onirus tenibilis
>i habetur Exod.
audictur tunc fonitur conJimilis,uirtute an
, fcd qnta crffabit motus calt,& tranfmutatio in elementis. enim ordinata funt ad complendmn numerum eletlorum , ideo iffo completo in iudicio cejfabunt,ficut ca quxfmt adfinem babi
Jjia
&
gclorum fatlus in eUmentis vo. ma.lUa vox cnt vox Chrifli r>ocantis mortuos ad iudicium 5 Et
tx cuius vintite fufcitabuntur
.
tofinei
Vcrba autem mca non.Per verbu enim

ideo
Chrifli fatlus
.
efl
mun
dus,&
ele1
vcrbum
eitis ejl
tpfo
mundo jiabtltus
6 Et con.clc.Iictt enim omnts adducantur ad iudicium, tamc

tonauts torutn
.
Dc dic autem. Hic circa iudicium ofiendit temporis incertitudi

dtcens.De dieauteih
illa.
flifpmaliur addnccntur mimllcriofanBorum angtlorum, quia erunt
nem.Voffet enim aliquis credcre,quod ex fignis prxdtclis pojfet <tliquir tempus mdicu determinatum certitudinalner cognojcere , tdeo hoc exclndit
AquatUor vcn.i.aquatuor partibus mundi,vnde oriuntur prin,
tipalcs vtnti
&
per hoc inttliiguntur
dm partes orbis
Quiaper rattonem uaturalem bo-
minusprin-
mo non poteU tempus illud certnudinaUter cognofcere , quia dependet

ex fimpltti volnntate Dci
Similtter nec per reuelationem cognufcit, hoc reuelaflet aliquibus,hoc fuiffetjaclnm apoftolis quifuerunt quiaft maxtrne illuminati,& tamen ipfts dehoc qu&cntibus,^4t7.l.a.refpon
.
ptlts.
A fummis ceJorum,&C..(77.? modvs loquendi eflfecunium apfummum cfli

ctli videtur
pttrtntiam,(]itia
Teminus antem
videtur tjfefuper %eni:h capiiis noilri . vbi terminatur afpedus nofler, quia ibi viitiur celum comungi terrajicct fecundttm veritateem aqualiter di~
dit.
Nacft vcftrum
noffe
tempora vel momentaqua:pater
fittiierravndiqi'e.kllergofenfus.A.(iimm\sc.iilorum,>CC.idcft t ab omni loco qnifub imlo ejl,adduccmur clccl/ ad locum iudictj.
pofuic in poteflate fua. Quodexponens Âug. 1 8 . decuitate Dei,di cit. Omnium calculantium dtgitos refoluit ille qui hoc dixit , per digitosypotentiam numerandi intclligit
.
Ab arborc autcm fici difcitc parabolam. Hic
ad dcdaratio-
ncmpre^tloutm ndducit exemplum,qnia ficut vtridttas arboris inapiens tfi fignum etiatis propinqu<e f ita figtaprtdicltt erutfigna ip/ins
ij Nequeangcliccforum. Sicutenimprinciphtm mundiafolo Dcojuit prcognitum,quia mundus immediate efi ab ipfofaffns , ita bmini Chrifto rcuJatutad CT finismundt foli Deo efl cognitm ,
&
quod duit.\b arb.nci. Ideji, fimilitudinem ad propofitum congruam , <& patet latra.Stquitur .
iuditit
immcdiatc vcnkntis,cr hoc
ell
quem peitmet iudicare dc onmibus

>
Amen
16 Nifl paccrfolus.T er/ococr'<iifi-/j/ia>- velfpirituftalut,

fed
MORALITEL
Ztmittrtange.fuo<,&c.Tvr\ccmm rniccunturangcbci viri cnmcuba prxdicationis adcongrcgandum clcctobhinc&:
3
fignincatur bonus praelatus.qui in inlbtutionc fuainup.c vi rcfcere per opcra bona,^ hoc eft flgnum fru&ficationis bo
na: in fe,
1
& in alijsdcproximofucnrx.
. j
indc in vnitate chantatis 8 sAfummis t elorurn.i.a maionbus viquc ad minorcs,quia pre, dicatio dcbct cflc communis . 9 ^tb arborcfia dtfcite,&c.Vct ficum cutus dulcis eft frucTus,
.
autem illa cr hora nrmo,&c.\ fl ud ad literam cxponitur dc die iudicij gencraliter Moraliccr autem potcti exponi de die ludici particularis.qui eft dics mortis cuiuslibet
4 De
die
hommis. Dicmautemmottislua:nullusfcitn:it Densiibt

frcuc-
iignt-
403
notitiam &
ci
vjioi. or Gloflord.&NicoIaicleLyra.
b*ihn > ncqucfilioadoptiuo.i. ncquc
vlli
404
cccleiiatticis
fan
A
^nlc
;torumhominum.
a
:
>'
cut auttm.
Subitum
adticnttis
ftii
divm
plu; inus
arbrmit
cxeplis.Nam&fuiguricitooluranftiohiHi romparatiKcfc dicbusNoc,vcl J-othiccundum alium ciungeliftama-quiparat

* Sicrcpfntinusirturiru
4/.Duc dirlcrcntitffequcnnumorbem rc;vn mobi * lium,qui femitu'nogenercdcfignaiicur,quiauiaioulconti-i liorcguntur fcrairwsraYiris* f Dso n U:ii C^tii oc iu '! cuot, &: quiete, qure (ignificantuf
Dv.&
1
.
nomincjcdi
cumdixrrn pix
.
ncc fccuunbuj ucc

fcc.
-
ncg
occupaci.
intredtilk fur)eiucr.ici
Hom. T $.in * Cbrvf. Vc antcm M-mh. addifcas quoc non tGe .& 7. fu.r cft
J,uc.7.f.
Sicift
autem
in diebus
Noc ,
ita cric
\ cjulc
& aducntus
pcrltitcrum
g
filij
l'uus
affn.
Qui
homilncuni diem.
propcer
Deum conquic
de.iiii.
jgnoranti.r
iuJicij
hofa quod dcdic&i

tacct, aliud
ind.icit
,
nis
sicincnimcrantindiebusantediiuuium comcdentes&
Et liistutidediii
tincreftudct, vttine follicitudinc viucns
Ebrictatidediti.
& iudicij diein contemnenres

a
ufijtie
cogitct
func.
DA
fignum
1 dncfrej r*(i
de
dicbus
Noe
oficn-
bibentes,t nubentcs,& nuptui tradentes, vfque ad

Cogooftcrc nolucrunt quamuii
,
eum diem
Noc r"llcante.
filios nocVis.
Quiaucemhu*
m.%
dens quod rcpcntc vcnit &. mopinatc
quo intrauit
a In
illa
in
arcam Noe ,
&c
ndn cognouerunt doncc vea
Tanquain fur comprchcndit
&
multis lafciuicn-
tibus.
xerint
Hoccnim&
tt [ecuritat, "
fy,. eisft
nitdiluuium&tulicomncs,
confummatione.
ita
cric&aduc^ntusfilijhomic
le.i
mnnalaudc,vclali quaviciorumcorruptione monafticam vitam elcgeric, telin
b Frxdicatorcs.
Paulusdicic ,cumdi-
* Inui-nientut in femeute larcs, non *t]uc mctcntcs fiuctus

.
quccuiaDco. Noa
5
pax
C
J
nrs.
Tuncduoerunt
Occupiti fecularibut.
in agro,vnusaniiinctur
&
.
funt
alia
,
gcnera
'
.
t
.
vnusrdmtalce-
tunc rcpcntinus
perueniet
t pifltiao
Qui hibitcrunr ramiuam ncn babcntCI Qui ln.inceaodiuitiaiumipeiiiucrutit

,
Uic minum quam llLC tnainccclcfia Vn

deEzeclwel
rosliberacos
id cit tres vi
,
interittts.
Myftice.
Noc ar-
e
f
molcnces in t quctur. Dua: a

ra relinquetur
.
mola vna a(lumetur,&

Solliciti cftote.
\
1 '
Contincntcs,non occupati ecclefiaAicis ucl fccularibus\
ama?difkauif,cum
dominus cccleiiam
Duo inle<fto,vnus aflumetur, & t aicer relinquo

a
Noe, Danicl,&: Iob

,
redyic,
vt
B conftruit quamcon
fummacamingrcditlJT
a Ecce
tendant
qua
dixit.
H.tc enitn e
fui.
caufa, cur nefcire
vult nos
dlem aduentus
Nocconcincntes
vc
&
Clim
Camin
dlC
vi-
q UCtur *
Pro b a t rjuod
Vigila teergo,c]uianefcicist]ua t hora debcm vigilare U fobrij cfle;

illud
Deus
in
dominus
fciret
Daniel , coniugatos vclob.ccfecundurn

ha;c cnagcneiahominum,trcs fuppa
iudioj pra-fcntia
f M1r.13.cl. fionis
fux arternus
illuftrat.
K vc fter vencurus fit.

Spiritus.
autem
morte.
fcitote,
1
,
quoniam hora In
illa
fi
pa- 7
qua:
filn efTet
fuffccH.
habicator
J>cd
cum
terfamilias
ardificacur
vigila retvtique, quahoraftfrventuruseffer, macula & ruv..

ldcli corpns.
&
nitparabolas.In
prtj
'
Sine
maagic dclaborantibusinagro, quod

cft vbidicic./' iviiite
crgo. In fecuncia agid le
yrirgi
arca,iniquiluxunan
non
tur.Cumintraturin
tereunt,quiaquihic
fanClis crrancib. infulcant, illis coronatis
fineret pcrfodi
domum luam.Ideo & vos eftoteparati>

cSlo.qct cft vbi dicit
.
dc cxiftentibusin
punientur .
Sintile efl
8c nuptitj fed b Comcdeates Polt bclla famts terimraoderatuslicicorum vfusarguitur. rcmotus , cVc.tunc breuis pax , vc fidclis probetur
bibcntes
&
regnum caloYutn dccan
nuben.&c. N6 alimcnta
fcquctur
molaquodeftubidicicSituc Inierraagitdemolencibus cnim homopcrcgre profia.&c. h vigiUteago. * Hicr.Nondixitquiancfcimusfcdquiai

*
fcitis,ut
in
tranfactis malis fperct iudicc vencurum , vh dicicur . Cum enim dixerint pax &[ecuritas tunc repeme interitus [upe.ruemet .
an
oftendatfc dicm ludicij non ignorare.
c rc.LucasinilIanote.i.inillacnbulacioncquapiobanalijcadunc . *|-uc!x.e! tur,in qua alij permancnt, d Duo erunt. Dtijedinv*ccntia;pra:dictorum funt in ecclefia
fincere Chriitumanquafi in agro laborantium.eorum qui nunciant.cV eorum qui uerbum Dei adulteranc .
.
'
Grcg. Vigilat, qui adafpeduniucri lumms oculos apefJ tos tenct.Vigilacqui feruac operando quod credic. Vigslat:,
wSE?
C&
ratdicens ^Tuncdwt, &c.\x quibus vcrbisoitendicurquod affumecur relinquentur ik. ferui Sc: domiai,.& qui in ocio lab6re ,
Chryfoftom.Aliudfignumponicpcr quod oftcr.ditSc: quodinopinabiliterdiesillevcniet&quoddieillum igno-
nem
tu
]c
Augult.lmpatatum enim mucnic illc dies, qucm imparatum lnuenenc fua? vjcx ukima dies . je Idcm.Vani funt omnes iiuequiconfummacionem mucj di fcire fe proficentur quando ent,liue qua: uitae propr
i
qui a fc corporis *
Quianefcius.
x ncgligencia: tenebras repelLc
'
<
fcirefcgloriantur,
.
quem nemo fcire potcfcluii
ipni-
fando iUuminatas
&
Si[cirety&c.
ci.aduaiuicuftodialp;ncus dormic
Nefaetepntrcfamilias fnrdomum -perfodir, , improuiia mois cari
Dum
fed ntagis induduntur, quia vna tnim exclufiua additavnipcrfonA

rtialis
NlCOLAVSeH DE LYRA.
,
fuhito apparthuntftgna iudicij
&
iuiicis adtienirn tis
notitia trium perfonarum. Diflio in diuiris refpctlu termini effen-
vt diffnftus traclatttr primo fcntcntiarum ftc propofito, quia illa qu& important rcfpeilum ad creaturamfunt commumatribus: Huiufmodi autem efl notitia diei iu-
non excludil aliatn

efi in
prtehf: ,qttorumt laborare in agro mihtatis cci Ufia.Ver wolcntt-. i* m >h, rhi tflmagi usiabor corporalis jntelliguntur atliHi.Ver ex'flentes tn h Ho
6 Tunc.T er exiflcntcs iti agro intelligitntur

cium
efl
autem
inteUignnttir ccnemplatiu>,qui funt in rcquie ctitcmplation^. De iflis trihus dicitur.VriUS ittorum uiumftatnu altquifla
dieii.
Confirmat autem prMttlaper exemplwn vtteris tcflamtnti,

,
buntinfide
m peifeciUionc
affumetur.^KW
^ftitithrifli
,& aliqui cadcnt\

,
ttftinil ttr
dicens
I
adueniente iudicio aliqui affumentur adgloriam
aliqui relinqueninr
Sicut
autem
fuit in
die.Noe. Quando diluuium
erat
catftum,
ad ptriam ,
3 Sicut
9 Ica crit aducntus fi.ho. i.Cbrifli venientis ad iudiciunti, ennn erantin diebus ante diluuium.i. in magna fccu*
.
ritate exiflens
4 Doncc ucnit dilu.

.
Sc
tulit.i. perdidit excepto
Tôc
&bh qui
7 Vigilatc.H/V exprnditlis cxcltat noflrnm folliciutdincm. Qnia, n. tempus iudtci) fl incertum ,idt o fcrnper dcbemtts tffeparati ed ipliitn expecjandum, quia in tali (iatu,w quo aliquis capiciur in morti
t
eUarti nobis incerta efi
ita
ctiam in
tali slattt
.
\prtefentahitttt in iudiefl
cumeo erant in arca 5 Ita cnt aduentus filij hominis . Quia hcmnibtts infecttritate
exiflent:bus,& dc nuilo timentib.fulMo veniel tribulatio Antichrifli
cio^dd hoc etCd adducit duplex exemplnm Vrinnrm

lias qui follkitus efi de cttflodia domtis,
dc tati f.vvi>
&
vtulto [ortius i:os debc '>. hs
Velfecttndum mottuo , jpfo
tcmpnspoU & per confcquens hominibus fccuritate (xiflentibns

itt
alios iflnd refertur r.d
mortem
întichrifli
effcfolUcitincperdamus vitam atertiam.Qttod erit fi inHcniamv imparati pcr carentiamgratite in morte,& hoc cfl qund ditit. illucJ au
tcm.er
patet litera.Sccundum ex9m( ittm ponitihi
J*~
Qufpul
lta
er.it
MORALITEfc.
f
l
&
aduentttsfilij hominis.
Ad pnrticulare
iudicium ve
T^{oe,&c.Er"it eniro tunccomedcnte* Bc bi|>entcs in fectintatc.diluuium non timecs. Sic eiiam mu!
ftn
reuelaucrit,ideoftibditrtr. S iCttt auhm fuit tn dubus
U dc mortc
non
cogitant,quamuiscertitudinahter
iint tnori
nientis.Namalicjat moriuntnrrepentein prandiis& fjlbuitatbusmagnis,& deopcrantibtis inagro vnus aliquando fulgualiis ratur,& alii relmquUntur , tk iic clt fequentibus cxcmideoconcluditur. plis,&
turi,ideo fubditur.
yigilate trgo.
Vos ad mortcm
fo!licitcf>reparando.
fa
Quifpu-
40J
$
Matthaei
.
Cap.
lem
6c
XXI
III.
406
habicnculum irrumpic,&'adfupplicium crahit Fuiiaucerefi\ flererfi vigilarcc,quia aduencum uidicis occulte veniecem
Siccciamfidelis
5i-
fpiricualemcibum quibus non oporcet.voiens oflendere efle prudenrem lllis , fcilicet qui m.igis necelianum haprarcauens occucrcrecpcrnitendo bent verbum quod mores eorum axlificec,&: vicam a Quisputase/ifidelisfertmt. Tribus fimilicudinibusfulguris corripofubmerfionis Petapolis terrorem iudicij introduxic nac quam quodxdiiicec feientiae Luc. furis> d Bcatus Hlc.Aeterm com m u niter ad om a nifficulrstemoftendit.perquis non impofsibilitarem virtutii* neS VC V; llarCllC aucc bc;ititudineglo Nunc a quia t nefcitisqua hora filius hominisuenturus eft . t Quif- 1 nflcantJusd ^^doparaci eflcnc tLue:iieD8 ^Chriltus* tBeneerogando pecunUm domini fui mmo vcmcnte ad m Pf .di.i.$.fi& fpecialicer ad prela b 2 tos Ioquicur quihildicium rcpercus fue cerdos. putaseitfidelisferuus, &prudcns, quem conftituitdomi-
fcnms& prudens,vcnoncfTiindaeracioriabi D
&
&
miles , prudences ri'5 appetences bonum
D:fcerncnscapacitarem fingulorum.
fEcdeliim.
Frocapacitateauditorum. Sermonis diuini,vel exempli
nc
fiti.
propcer lucrum cem porale , fed verbo
nus fupcr familiam fuam

(1
ut det
illis
cibum
a
in
tcmporc.t
.
'
cxemplo
& opere
&
Chiiitus
ahnona. vccbimimftraus, 6c in cura grccis v

'
fidelicer
7I.CC.
II.
Bcatus illc fcrnus ,

a
debenc pafcere oues.

Quisputas. quafi dicac.
quem cum Cibum miniltrantem

.
ucnerit
ddminus
cius, inue- 4
lans-
Rarusinuenicurfidelisvclprudens,fed
qiii
c neritficfacientcm.
a
Admonendio-
prbtempore8c
Tum pro
ceteris fupra diftis. f uira fua.Tum pro gregis cuftodia
Amendicouobis, quoniamfupcromNon ur
vt foli.fed
.
talis
.
prx czteris habeant.xtetnaprxmia.
mucnicur
Ideft.fu.
fiismamquam rarus efl domino propter domimi feruiens ouesChriflinonadlu

cru,fcd
f Eeontra li dillimulaueiit iudiciuin Dei in pibximo ucmutum lccuritatcm libiipiifaciens.
bcacus eft
niabona fua conftituct cum. Si autem dixerit malus ieruus illc in cordc iuo , moram facit dominus meus ucnirc, & coepcrit
a
*
.
Sttper.
Iniurjis afficeie.
Ipleaurem firdedirusgulxuelcbiietati,uelfacinoiibus,
illccebris feculi
&
amore Chri-
ptenus
fit
fiipafcens. b Trudens. Infucuro

fibi
:
pcrcu
tcre
confcruos fuos ,
a
In
manducetautem
quo omnes matf
&
bibat
cum
pcronmiaceleflisre gn igaudia, caxerds ideft, bonosaudicores faciec djfcumbere , &: cranliens minilirabicdS.
prxpofiti intelliguntm.
prouidens.
cbriofis
uenict
dominus
a
ferui illius in die

lidei.
c Quem confli.
Quam
g
A confbitio
Soncm cius.
,
qua nontfpefrifcore.
1
Tenutcrc confcruos. tExpecbt.
-rarus
quificvocaCus
Deo canquam Aa&nonmagisfc ingefferit,& qui non

ron,
...
rat>& hora qua ignorat,&t diuidet

a
1
netcum
O b hypdcritis,illic entfletus
-
Licet nonfuiflenr hypociirx. a '11-
cum partemque eius poPro pitMfaloie.

c
Iniurijs afficere ,vel
& iiriddr dcntium.

.
jnfirmorum cofcien9 10 tias prauo verbo vel 11 exemplo vitiarc.Vnde Lucas aic fcruos,
,
tuc.iz.f.
magis oucs
1.1
I
fe pafcac
qua
iecas vel fexus,
.
Origenes. Conuenirein vnumfidelem&prudcnrem cempore dcc cibum,neceffanam havcaucemnon adimacquis cibos indibecquisprudcociam, gcncium,opuscftfidc,quoniam &: lccundum limpliceincelledfum opus habemus,vc fiddes firnus ad difpenfandum Ecclefise reduus,&: non deuoremusqua? func viduarum.vc memores timus paupcrum , neoccaiionem accipicnces ex eo
lariflfimum cft.Vcauc in
vel ancillas quorum quaiita infirmior cft
&
eft dominus confticuic his qui cuangeliu predicanc de euangelio viucre.amplius quzramus quam cibum veftimenta , &: vc nec ampl ius ccneamus nobis , quam his
quod fcriptutn
&
non quafl conferuus,miniftrat, fed quali dominus & ticquenter.utamarus dominus pcr vim dominatur, &: noefurientes fufccpic fcd cpulacur cum ebriofis , 6V. femper fdmn iac quod pott multum temporis ventutus cft dominus g Cum bypucri &c. Cum illisfcilicct quicrancin agco,&lqui mo!cbanc,&:nihilominus dereliiri func Quj dicuncurhvpocric,&: m agro,&: in mola,id cft, qui bona videbancuc taceqiu
, .
canco facilior eft ruina Origenes. Peccatautemin JXurm quicumque Epifcopus Tueti.ii.
re.fed cxicus diucife voluntatis.ipparuic.
qui necefficacempaciuncur:prudcnccsaucem, vcprudccermttlligamus indigencium caufas propcer quas func indigercs.

Sic
-
Fletus.
Pcr fimilitudincm
.
membrorum magnicudo often-
ditur tormcncorum
^CAh
quilibet
NICOLAVS DE
1
LYRA.
pr&ditlorum tenetur,vt vifum

llle
efl.
Quifpucas. de feruopatrisfamilias quifolicitus ejt rcgere domum in abfcnt.a,vt Jibi commifjam,nonfolum inprxfcntia domini,fed etiam dominus eum remuneret . Si autem in contrariis aclibus Jicveniens Chritpfuminueniat xrernaltter puniat . tfit autem feruus efi cjudibct
domini fui .Quod potejl intelligi tripltctter fltanus,qui efi difpenfator Vno modo in difpenfatione fpiritualium , quodpropne pertinet adprtelatos.Âlio viodo in
Bcatus
fec.quem
touenerit Jic fjtientcm tdesl

talia meretur
Q^xrens tn morte rationem fermtvfui in aans cbaritatisfe per

.
exercentetn;quia
beatuudinem piopter quod fubditur. Amcn dico vobis quoniam fuper. Qîabcatitudo eilflatus oni y niurnbo ornm cogregaiionc pe>feciu>v: duitur i.de coufoLitione.
eutares,
& iudices.Tertio ntodo in bono vfugratiarum
regimine temporalium quod pertinet adprincipesfe

ftbi
.
a Deo col-
6 Si aurcmd.x.malus fcruusille lncordcfuomoramfacic dominus meus. Hoc du unt tili qut non cbgitant dc mone . 7 Ec cccpcrct percutcce conferuos. ldeflôccupare fe in atlibtis
tnal:s,& cbaritatt contrartjs. 8 Vcniet dominus &c. Quia
nilfil efl ineeriiftt
ktorum,&'boc pertmet ad omnes-.boc ergo

ftfidelis,&:c.
c/i qttod dicit
Quifpucas
hora mortis .
Z Qucconfti. Etooteflrefponderi,vtpatetexprxdicTis. llicefiboHHtprtLtus velbonus iudex,vel etiam bonus fimplex Clmflmnus,quia

ytdiciturin Ecclc/iafi. CuUibet
3 VcdctilliS. Idefl
9
I
Et diuidec. Scparando animam a corporein morte.

o Pacremq;
I
cius.
Id
mandjuit Deus deproximofuo.

id cft tn
beatis
I
& conmngendo condcmnatts
efi
cumfaljis cbrifiianisfeparando ipfum a

.
auxiUum
tcmpore neaffitatis
adquod
Iflic
enc fiecus. Hocfupra expofttum eft cap.
j.
quilibet
M
1
O R A
H>c
efl
T E R.
bonum
6
Q^'itf>utas.
bonus
praelatus,qui fubditos fuos pafcit pa-
bulofacraefcripturz&euclviriftiae, quemu" dominus muenefit

vigilaiitem fuper perfonae fuaegrcgifquefui cuftodiam . f Super otnnia bo. Dando ci feipfum , per confequens
&
I
omne bonum
De aduentu elus in morte nihil cogitando . Et caperit pe> cn.cnnfer.ldcll \ tuerciniuriofe ckguloic 7 8 Veniut dominui ftr. Repetens mortis dcbirum tepemina",ficut frequenter accidcre confucuit .
Si autem dixr.
.
A D D
\n
iudicij
.
I
.
O.
eilnotitia diei
vbi cap.za.. dicitnrmpoftilla

notit>a
llmini autem
fi
titiaDeoattnbuitur ,ctiamfinon iroportarec refpeclumadexeadem enim efl tra, uecefle eit vt lit communis tnbus perfortis
:
cum
Deoattributaetiam
in fc
eflentiadiuina.SediiratioBurg.valet, paternitas erit

cft
com-
non importaret reQuxcunque fpectum ad reaturam,neceffarium eft quod fit communis tribus
perfonisêaderrvenimeftcumclfcntiadiuina. Repliia. In ca.24 vl>i dicitur de notitia diei iudicij,quod pater folus &c.dicit Pofhl. quod per lioc 11011 exciuditur filius fpintufTanfius^quiaoronisrefpeclus Dei ad cxtra eftcommums tnbuiiuhs autcm cft notma dieiiudicu.Bur^.dicit no-
munis tribus perfonis,quia
eadem eflentia
diui na.
Sed diclum
noa uidctur
fcholafticun, quia per notitiam generatur uer-
bum.Si igitur
illa cft
communistribus
tres perfonae
gencrant uer
bum.Itemuerbum
&
& ideodiciturfapientia.Siigitur
cftnotitia, per
intelligere exprefta, illanotitia eit comunistribus,
paternum
quacuuque
patet ut^quc ent fapiens fapieutia genita, guft.i.Retrac.c.aj.
quod ncgat beatus Au
tma
CAP.
4 o;
<? A
Gloford.&NicoIaideLyra.
A C*
P.
.403
modo
XXV,
m4
*-r^rcfimilc&c. Chryfoftomu<;. In fuperiori paX raboladaminus pccnam oficndit ciosqui pcrcuncbat <S incbnchacur > &: bona domini fui difpcrgcbac. Inhac aucemparabola punicioncni mdicic cuam ci.qui vcduaccm
11011 aftevt,
nc hominum gcnus binc comparationcm pcrtinerc. 4 Chryioflouuis.OHcndicquodliccc virginicas ma<mum qu id fu,tamrn ii ab openbus nufericordia: fic deferta* cum
adulcens fbrasciicietur. b Et fronfx. Omncs iimul funt fponfa q uar
defpon-
ncqueco
pio(elia?c quibusidi
C A
P.
xxv:
a
facacftvhgoacotni
pcioncfcjculi.Nubct^
gcdibiprcpuac.
hcctui vitgi. Vir-
gincs func omncs qui fc a iuxu ioxuli concincnc.

*
quim ad pr*Iatoi referrnr. Ecclefia pcimutaomnibus AUu4deMdemexcmplum. lam ie!ij;iole ijuiui lupenritiole cuiuniL-ntibut .
H.tc parabola tam ad fubiertoJ
cumorcalis immortali
coniungecur.
Vncfimilc
a
crit
Operaquz fe.undum continemiam
rcgnum ccelorum dcccm

fiunt.
c J^/<7t-.Qiiiaquin
qucpertitacit conti
Hicronymus. Quia
dam parabcla iimpii

ciccr uiccrprctantur
dc virgimbus
qua_
virginibus, quaraccipicnteslampa'dcsfuas \ a ConcordaucruM voluntati fp onfac & matri Ecdcfur. exieYunt obuiam Iponfo iponfe.t Quin- 4 Quia ver.uti feruiunt pio Jaudibus lioninum. b Qînvciitni fcrumnt
nentiam
illccebris
carnalibus
,
vidclicci
&
vcinquinquefcnfus concineancfeavolo
pcacibus.
pro
iquahtu. rum.iii.ciuxta Apoftolucorpore &c mctc virgincs func,

ali*u
Jc:einiif,(ci.icct,ptcimit.
queautcmexeiserant
a
.
fatua:
&quinqueprudentes. t Scd
Acccptaofccnfione bonoruru opcruin.
fponfo.
virgmicaccm cacum
quinque
a
.
,
faruar
Ulonam
inira
corporum rcfcruan-
coiUticmiaw vcl.olcuu. ert b Nitorcin

.
accepcis Jampadibus
lctitu
gloria:.
mcmis quum habet

c
non fumpferunt
ciui
o- 6
intus d.
o placct.
b
Uc.l.in conlcicntijf fuis.
Vm
cxcera opera nohabenn vcl paren rii cuftodia rcfcruacc inibilonunas mcncc
te&i vcl
leumfccum
~.
iuis
*
prudcntes veroacceperunt ole um in va7is Oirenfione

bonpruin operum.
"
.
Mora aute facicntc Quia 116 eft pa luccponsincerpno. remifcfccudum aducncum Chnfh.
C
DormitaHcrunt omnes dormicrum.
ludicium dirrl-remecxtrcmum.
cum lampadihus r"

cncw
1
inipfcrunc.
Sednuhi
a
m.ilh..?""'
i
"guob,
Moram 2utcm facientciponfo, dort>
7
8
Quia
llcai&rcprobi.
Vidcturcx iuperionbuseilcaluis fenfus,

jion
raitauerunt
omncs
&
,
Somnio mortis. d c In lnfperato.
Sccurit,
poftea fufcicandi. f Aledia autem nofle
dormicrunt. Media
fib.
ad
virginalia
In vocc archangcli.Sc iq tuba Dei. b Ad fociandam * Occuniteeijin aeta. >
autcm no9
clamor fallus
efi.
oerpctuo virsinein.
coiporc, fcd ad
om-
Cte clamoriacluscfi
ldeft nullo fcicncc velfperancc. Vnde
cccciponfus venit
exitedbuiam
Dics domini
licuc
nc
10 fur in nocce veniec. 4$ Date
NICOLAVS DE LYRA. C A P XXV.

TVnc diijuxdau. anteiedcniiaiudiciunuxtrcmum,bic
Diutfa.
Wdeltctl acl.uorum
trcs /iatus
dicitur
ofle
fimile eru. Data lege euangclica,pofit}uam faluator
fumuidicmm.Et quia +ntuvfitas iudicandadijiwguiturin

contempLitiaorum y
di:urintrespartesfccundumtresparaljotas i
defcnbit ip~
tres/iatus
debitu.Tropter quodaphilofophis, &afanl~ih auriga vtrtutum.Firgmes autem prudentcs funt ccntcmptatiuifeureligiofi ,opcrafuabona degcnere ad finemdcbitum ordmatf les,videhcct adghriam Det pnncipaliter i adperfecliommfui,& xdi.
humanorum infinem
& ejiam prxlatorurn, idco diui
hic pomi ad i/ios t}u.ii ferunentes.Vnmapertinet ad contimplauuos Aecunda ad prtlatosjb,. Sicuc enim homo pcregre Hcc.Terva ad ac7,uos,ibu aucem veneric filius homims. T>imu m duas , quiapvmo ctrca vttam tontemplat.uamponttur memum,& /ccundo ponitur cir ca boc txammationis ktdicium,ibt.Mcdia auccm nocte. Dicit e r? &
Cum
fritno.
1
qma num opns degenere perdunt propter defetlum intentionis recla. 6 Sed quinque.O/e&w tfiud eft fpirituale gaudium quodoriturex operibus bontsfatlis propter Deum.De quo dicit Apoilolus ad Thil.a* a. Gaudecc in domino femper.tfoc autem oleit non habent
virgi-
Etqnia/atuitaseft pnuatiopruconiraria,ideofatux virgincs, duuntur contemplatini aprxdiilo fine deuiantes,propriam gtoriatn f&uorcm hamtnum velquxftu prmcipatiter intcndentes,- nterito dicuntur virgines falux, bodentia
ftcationemproximi confequenter
&
Similc
eric. Ideil tcchfta
militans,quaKtum ad/latum contemcontemplatiuorutn
flatiuum.
nesfatuxpropter dcfetlum intentionis rctle y ticet babcant iampadcsjd eft opera bona degenere.
Decem virgi. Tcv tjnasfignatur vuiuer/kas
Tûmcrus enim denarius esiprimus digitus vdpnmuslimes numcraru y vdc numcn/equentes componnmnr ex denario plunes fumpt
&
yelalâparteeiusjicutpaietvtgintibisdcccmô.terdecem&fic conjcqucnter. Smditer. \ j, vnum dccem.&>\ z.duo dcce, fic
&
&
&
gimtas autcm qu*. tenet fuprcmumgradum in virtute caihtath, fizni ficat vitam contctpL,ttuam y caftitas cleuat mcccm a
Troptcr quod dixcrunt aliqui philofophi quod numeri nonprocedmtm infr.iiumjcdfolum vfqm addecl,vthabei W :i.Vhy ideodcnarius numems benc ficorum, /igmficat vninerfitatcm.Vir
.
confcquenter
&
Et ficut difpomt intetleclum ad
quia
carnalibuC
rtoluxuriadeprimitmcntem caufai hcbctudiucm intcllcilus ftcreddu bonnnem quafi bcilialcm prcptcr auodin .i.Ethicoruvita volttptuofa vocatur vitapccudnm.
:
&
contcmphtioncm
veritatis fic contrl-
mctius opcratur fecundum Tbiio.&perconfequens diffonitu, vt eimaior charitasinfnndatur. 8 aucem . Mora ifta efi decurfus temporis ab a/cenfione Chnflivfque addiemiudictj. Quodtempus proptcr longitudinem vcatur hic moraziam cnim durauit per r/iille ducentos , feptuaginta qumque annos rtfidum ei~t nobisincettum . In boc autem tcmporit interuallo moriuntur omncs tam boni quam mali . Qux quidem mors fignatur hic pcr dormitiotiem, quia itafactliter excitabuntur a morte
tiaturin opcre,fortius
7 Prudences. iûia propter rellitudincm intentionis gasdent i domino dcfuis operibus bonis . Dicitur autem gaudium ifiud olcum quia nutrit fouet ignetn cbaritatis .Exhoc enim quod aliquis dek-
&
&
Moram
&
&
&
per Cbri/bim ad iudicium vcnientcm ,/icut homo purus excitat alium dormicntem.
3 Qmi accipicnccs.Iaw/Wa ;fla fltnt opera >/m e wcmplatiue> t t* tju&funtbonadegcnert. 4 Lxicrunc.î boc dcbet ordinari exercitium viu contemplatiua rthomopoffitfecuredecem obuiare Chrtflo venienti adiudicmm , aui tunc comunget fibt eccUfiam totaliter mundatam , non habcntem maculam ncqne rngam. 5 Cîquc aucem. Trudentia autem
eftvirtus direlliua
9 Media autcm nocc. Hicponitur examinationis iudiciu circa praditla opera cotemplanvnm.Dicit ero,Mcdia aurem no.Tô eft tntcttigendum per boc qnod iudicium exiremum fit ceiebrandim de notle Sed de
dicproutdiiit^poilolusiufra.Co.3.c.Dtcsdonvm QCch.Stc.Sed qma tepus iudicij eft nobss occultu, cx
vtpatet
pracf.
figna-.urper boc quod dicitur. Media auccm no.quia iUa mcdia nqtlc,funt hominibus occntta. qux/iunt
ca.io boc
10
Clamor autcm. ld<:ft,vox Chrifli vcl

ati
opcrum
mortuos
angdomm ad vocandum
__
________
humanorum
ludictum vt dicetur infra eodem ca.
Tunc
MORALITER
vni
QHinqueautemexeUerant fatua IdefVboms operibus va.
fiw^SS^!*\J*
' '
*?!*
VOS
itt-
cux.quiafidesfMcopenbus morcua c(f. r qumqucpmdemes. Idclt , opcra bona habenrcs , & fic acccperilcoleum ad ornacum fuarum lampadrum , propcer
cûod a
Chnao dicuncur
rccepcx,alia: vcro excluf*.
Shut
45>
la
Mattha_i
Cap.
&
XXV.
qNuu.e/-uerunt fecum opera fuapro
410
Date nobs de oko,&c. Quorum fada alicna fulciuntur latide, 'eadem fubcracta dehciunc.&.de confuctudine id fempcr inquirunt,
qui
vndegaudereanimus folec. Itaque hominum qui non vident,teftimomum volunc habere apud Dcum, cotda
cordis infpector eft
.
f) dcbuerunt negle Traftani.jt. quando xerut aliqliid vtile difcere,in ipfoautem cxitu vitfU,dum inMl "'1 difpoaunt difcere,comprehenduncur .1 morte . f C/<i/e/t.Poftiudicium magna efteius feuentas,cuius eft
ante ineffabilis mifetirnrdl.l. Ul-UlUia.
quibusrcmuncrationcmexpe.hnt.
libiattinebant. Ong.Eft inuenire quofdam qui
k Extinguntur.i. admhi'?i7-ic mriic nh UeUllUJlClSllKUSOD
Alfomno raomi.
BoniScmali.
fContmentes.
icuratur,&apeono hcntmercede, quia receperuntlaudem. c 7^/br.QuiaquifOUe proferationem reddet , nec aheno

teftimonio
iuuatur
Tunc
.
furrcxcrunt
Fatua:
,
omncs
virgines illx, to
b
&
ornauerunt
Slufiduiacl
Iintusvaculdicuntproxirais;
TeOimoniumi.udum.d.cendode operibus noftris quod vidiiiis.
] *
f^BKJS^ verampcenitcntjam
per lntructuolas lachrymas pulfancfofis leliclia-.Non df (]v
lampadcs fuas
a
autcm iapicntibus dixcrunt. Date a

quialampades
eft,
Opeianol.taqu._homin>busclaravidebantur.
b nobis de oleo vcftro

Non de auaritia fed timore
noftrar extinguntur.
fulficiet
cmerutoleum.quia
nulloiam rcmanece*
gaudiodealienis
dibus,
liiu
quiainillo die telhmoniumcuiufqucvi..
fibi.nedum
fibi
& proximo.
quisapud Deum,cui
fecreca pacenc. &. vix
llbi
forte non Refponderunt prudentcsdiccntcs. Ne modo videamus a vos adiuuent Ite, id

Increpando. venderc confueuerant.
fufficiat
quid
quifque
fufficic
b Veniamini laudcs
vel.to
more.
qui vobis laudes Non dant conii-
m anguftijs re
vcei perhibeacceftimonium confcientra fui. :\ e

r
d
e
Iium, lcd cx obliquo comiiiemoiant ciimen cartitn.
dcunc ad imploratio
nobis
& vobis,ite' potius ad vendentes,& eraittc vobis.Dum

a
ncm Dei.
h 7
g
rî/n.Videlicetvc
Quibus
,
confcientia dabat
bonum
teftimonium
/ortt.vnuffuis
quilque pro
ribus
opefu
autcmircnt emerc, vcnitfponfus

a
mercedcm
Vb i munda anima veiboDei copulatur.
&qua.parat:e erantinAdirus regni cceleftis, quia precibus poftea nuiusparebitadTtuVpoftiudicmm.

_T_
teftimonium bona_
confciencia.
r-_
_
nobis
T_-\_.
fcipietnecpoifuncm dic mdicij aliorum

vircuces.aliorum vitiafubleuare. d *Ad venden. Vendencesfunc adulacores, quia dac laudem
traucruntcum coad nuptias,
& claufaeft ianua.

*>
_*_
t Nouifli- 9
a
pr$paremus,necum
timiic rif __ 1-\i i_ fatuIS virginibus
_v*
me vcro vcniunt & reliqua.

mine ,
aperi
.
a Dolore icpulfionis compulfi appcllationem ingeminant dominationi.
IO ns remaneamus.
fo-^^J;
virgincs dicentes
.
.
Do minedo-
nobis . At
ille
b
a Ideo vos dcfero,qma per vitx

]
meritum non xecognofco
refpondens ait
Amen dico vobis

6 Ecce quo parabola tendit.
i 1{efcitis diem ueque II horam. Non folum II
diem
iudicij
ne fcio vos
*
&accipiuncahquam mercedem. CDtmaiUcm.IncLi'

pantibusfeillis inea
k ram.f
ûx foris funt,& foli

ta
tunc paratus inuenie aDeditbonahominibusnaturalii&gratuita. 16 tur : Et quia paratos ênfibus acquiW .. , 1 ,,.,. r r iuos,&tradidit illisbonaiua.Et vnidcditquinqi talenta, alij 17 nos inuenire delidec Non pro la7gitate vel paicitatealij ,b b Intelleclum. a Intelleftum & opciationcm. a fubiicit aliam de vinbus
b Exteiio_mn
fcientiam quinque
'
Vigilatc itaque , quia nefcitis , diem ncque hoSicut enim peregre proficifces vocauit feruos
13
l
lriorcis
feddie cuiufque , vel

,
homo
horam, in qna qui pa racus inucmcur,
&
j-
rras,fcd pro plusali; mirms,
accipientium
gaudia requirentibus cu interna nora

,
aute duo,al ij
vero vnum
vnicuiquc iccundu propria t virtucens vocattitferuosfuos
j cadem
re parabo
proficif-
Potenttara
lam
TJres,
nouerunt
venitillc
fti
K
.
Teregre
quiiudicat:
hent.
Chryfoftomus Per hoc autem quod dicit dum autem oftenditquiactfimifericordesefhciamurpoft morce, nihil hinc lucrabimur ad crTugiendum, ficuc ncc diuiti profuit,quod factus
eft mifcricors &_foliicitus circa
&c. Locus carnis tcrra eft , ergo Chricarnem noftram ad peregnna duxit, quando ccelu afcen-
dic.
Orig.Secundudiuinitatisfuenaturam non peregrinaturTraftatit.j},
cosquid
fibi
fcd fecundum difpefacionem corporis q, fufcepit.
Cîii
enim
in Matth.
l:
5
dicic
NICOLAVS DE LYRA.
% Tunc furre.omnes vir il.Quia omnes
refurgent boni
3
& mali,yt
fcilicet approbationis,qnafoli
dppareant in itidicio Cbriflt . l tt orna./fie ornatin non efl aliud auam recurfus ad montem cogi' tando de iuflitia fuorum operum <ar bonitatem circumflantiarum .
cletTt a Dco cognofcuntur.Et in fint hunoflram inftrufltoncm conciudxtnr . iusparaboUad chari' . 15 ^gilate itaquc jldhabcndum fnlicet fidsm formatam
tate.
1
4 Quia nefcitis dicm neque horam./. mortis"necpe r
cofequens
Yatux autem .Iflapetitiovana&refponfto negatiuafigmfcat
auquod nutlus ad alium quantumcuque luflumpoterit recurrcrc, pto xilic babendo , nec aliquis quantumcuuque iitflus poterit alium iuuairc boc esl quodfubditur . iuliitia fua , fed ftbi foli fufficiet Ne for. efl pr&teritte fatukatis in boc quod bona opc-
ditlttm eft in taliftattt pnefentabitur ftatitspro die iudicij. Quia fuut in iudicio , in quo inuenictur in mdrte . quilibet
&
enim homo peregrc. Hicponiturfecuda parabola qua ad frMatos Et primo circaftatum corum defcribitur meritii fcrtinct
1
Sicut
Exprobratio
& dcmeritum proprin

Poft
atllonis
Scatndo iudicium difcretionis
ibi,
tadegcncre dederrtnt propter fauorem

rcs oleifujit
laitdis
bumante,quia vendito,
mulcum vero tempons.D/cit ergo ^mwo.SicuthomopeHomo ijte cft Iefus Chriftus,qui licet fecundum di-
adulatoret fecundum ^tug. quaft dicat vtlutt vobis pro taiifauore continentcr viucre .
5
Confiderate quid
TCgte.proficifcens.
Dum M.Tcr
'
boc infmuatur remorfus pfopria confcientix, diccn.
uinitatemnonpoffnproficifcidclocoadlocitm , quii /tc efc vbique fempcr,& dcneceffitate,ftcundum tamen naturamhurnanampercgrc

in calum , quialocus proprius omnintfi profeclus tft quando afccndit cx clementis,vbi naturaliter quiefcut,cft terra, vt habc compofttorum elementa grauia exceditnt eisfecundmi tur.t.de
Vtteftimomum deprxditlis contrafc
6 Venit (ponU.Chriflus ad remuneraiionem bonorum

8
1
xquxpa..Teroperacbaritatcfoimata. ncraucrunt cum eo ad nilp. i.adgloriam
generationc,quia
celeftem,aliis reliftis
no,: crit alicui aditus
adpoenam . 9 Et claufa eft ianua. Quia pofi iudicium

pofibil::
tjuantitatemmolis. 1 6 Vocauic feruos {uos.i.pr<elatos ecclcftx,'qui fpeciali modofunt

eius ferui
.
j
adgloriampropter quodfubditur
.
17
Eccradidic il.ho.BonafcUicctnatiirte,Uonagrati<e gratit da:
NouiiTime vcio. i.nimis tarde 1 1 Vcniunt &. reliqua. vir.di.dominc dominc apc. Tcr hoc vocant eum dominumfignatur quodcrediderunt in Cbriftu Sed *ptod
.
t,bonafcicnti# bonapotenti&,&
bona opuleutu,
et
dicuntur talcta,
caiefte
bomo fibiatqmrcre qtua oer bonum vfum taliumpotcfi
pra~
quiafidet
11 Ac
lllc
earum fuit informis idcofubditur . rcfpondcns.Amcn dico vobis.nefcio vos. Jiptitia
rnium . 1 8 Ec vni dediC quinque ca. Qjtia dliqui babent omnia ifta a Deo aliivnnm tantttm. fibi colldta,alii plitra iftorum.&
Ahijx.
M
;
O K A L
T E R.
codum
fuis
l,5
Sieut emmperegreproficifcens
,&c. Hoccommuniter exfidchbus
bonafuadedic,dequibus rationcm exiêtiniudiciofina li. PocefteciaiivexponideChnfto nobifcum exiftenccin

huius
-poiuturdc Chrifto qui afcuidcns in
mundi percgrinacione
-
ficuc iple dicicinrinciaum*
bo-
t
-
cur.r
4U
A
Glof. ord.& Nicclai de Ly ra

cft.qui
41:
didtd.fdpulisfuisôvobifcumfumvfq-.adrofummar.io. non cli,cor P orco amb.tu ncm fccukvniien.tus Dei

orcunclufus. Hocautcmdicenccsnonfoluimuaefum.fed faluamus poff.imus vnicuiqjfubftjntiarproprietatem cus
ribus,
g intmngandmmJomtnituu Adniixtiischonsangelorumfiel
mtus Ixtare dc muncre,vt laixi non hc quod cxtcnus doleas decorrupnone. h >rndnoT*lcntaacceperat. Iftev.f.busfuis quidquid inlcge De. didicerac,incuar.clioduplicauit.Siueconfcieniiam_ae ?P era P ra:t
Scientiam extenornm &.
.
(i
fidcin ambulanctdicetequodpetcgrinatur dominus pcr
& non per fpc
ctcm:haurcmpctepr.nantcs a corporc
Tromottit
myilica non penetret
fucurae
beacicudinis
Cîiia ar-
cum dom.no
.
tueri-
t a
tem
& profcctus cll ftatim

Dum
fe
1
Abijt autcm qui quinque caalt<
tvposinccllexic.
i
anlibilium volup;ate cullodit abhisctiam
samouciido compclcit
burus es.
nms.tunc&ipfecric nobifcum a Et profrfins eTl fiatim.non locum nwtans,fedlibcraincis
b lenta accencrat, &c operatus cttin eis, cVlucratuseltalia oc opei acccperat, b Frxdi and <,8c inira operando, talei Intelleiium&operatiJDeminlttuit cju; itidcro f oicnr lcientia & opere
duaeft vi.iquc.ducic ad vica, & quia qu.ut

to gtadus alrior,cai.co cafus grauior .
duo accepcrac, quinque Similiter qui non redicns lntellccium. per

a
I ei U-.fed
fe.
lucratus alia
c
duo.Qui
.
c Tcrrenis acribus lc applicauit, nec lticrum fpintuile qua:fiu:t
potcftatcm opcrandi permittens. b Operatus tfi in eh. viiibilibus fe cu-
autcm vnum acceperat abiens fodit ad

,
in tc rram,
.
& abfcondit
a
Hieronymus I Vere enim hoc qi

fcripcum
1
3
eft
ad ex_
<Juod efiabakeiifione domini rfqoe
fccimdum aducniiim
Ad
iudicandura.
ftodicndoi aliospro polTe exhomndo, vt de vifibilibus ad

inuifibilia
fui. Pdft multum vero temporis venit pecuniam domini do"minus feruorum illorum , & pofuit rationem cum eis
Priparans
le
excufationet inpvccatis, huic fcr-
cufandas
uo concigic
pigriciam
ad
icdJcndum rationcm
&
vc ad
ncgli-
Et accedcns qui quinquc taleta acceperat,dices.

a
Dne quinq;
4
-
genciam
trafcant.
B
i Bene reftc
Vel vtriqjfexuiprcdicando,
talcnta tradidiftimihi>ecccaliaquinque fupcrlucratus lum.

Non
quoque
fuperbia? crimcn ac-
&dcb!.ms
accepta
f
moribus infof mado

Ainf fup.7,b
;eminauic
Aitillidominuscius:
cr
Eugcferuebone & fidelis, quiafuiubet. Oa.;dens doDiinum

a
in
tua qii.trcns, fed qua: Iefu; Chrifti.
gandium
,
trare
C Etpofnitratio.Cocpit finguloru actus
difcptere accufanre confcientia vnum-
p h gaudiumdominitui. AccelTitautem &quiduotaIenta actradidifti mihi, cccc ceperat,&ait: Domine duo talenta
a
p aU ca
fuiftifidelis.fupra
multa teconltituim
intra in 6
7
ccdcrct. Qui enim dcbuic fimpliciter incrtiam conficeri, orare pacrem fa-
&
milias
fc
econuerfoca
lumrtiatur,
coniilio
&
dicic
fecilTo
prudcnci
Non tua
quacrens, fcd
a
quxIefuCh
r ifti.
ne dumlu-
quemque velexcufantc .
Vtofnpra.
aliaduolucratusfum.Ait illidominuseius. Eu geferuebone con &fidelis,quiafuprapaucafuiftifidchs fupia multa te

a Accipe quod oculus non viditnec atuiiaudiuit
a
.
accedens.OrigCnes. Intellige accef-
El>
ln felicffimum habens a fua confcientia teftimonium .
cra pccuniar quasre-J rcc , ecia de force pe-' nclicarecur. *
Origenes.Dm f/?,
fum, de hoc mundo tranficum ad illum. C Ecce alia qxinque. Cûotquot abetrorc conucrtit,tot domi-
{htuam, intra in gaudium domini tui. Accedens aut cm qui 8 vnum talentum acceperatait,dominc T fcio, quiahomo 9 comintiilti.
Alias aultcins.
&
Intelligimus quodi. vere domin' noftcr
Nonparc.s
c
fed pratcidis falce iudicij tnieos quibuilegem non In regno tuo bonoi.eriam cx gentibus, ex corurft compaiitione nacuialem legem leruani,damnas eos qu. negligunt faipturas.
,
mecic que- feminaul
&
quoniam
iuftus fc-
i
l<
no obtuht, teftimonium iibi dante con

fcientia
,
du ruses, metis vbinonfeminaiti, Sccongregasvbi non hberum

3
Per
aibitnum
minauicinfpincu,ex 10 quo metet vitam a> tCmam . MetitCtlJ
fparllfti
&
.
timens abii
&
abicondi talentum tuumv
graciam
fibi
quod per dacam

fibi
vbinonfeminat,ac congregac vbi non

fpargit,quia computac libi ciTe coiiata
non
f
cancu
fuit, fcd
proctiam quos potuit

.
Iucfi fecit
Supcr pauca Pauiatumbonapixfcnusvirx quauis mulca 9 vidcacur,quian6iiicalicui molciticadmixtionc.suc.Mul. ta ac bona ^ccrna,que func iine omni corrupcionis molefiia.
quzcunquC in paupcribus fuerint fcminata K Ettimensabih&c. Ettimens aggredi altiot is vite

.
gradii,
f
nealterius falucem quxrens ipfe periclicarecur

1
<Abfcondi
takntum tuu.
No prxdicaui
q> te
donate inccllexi.
in,
#1
I V S L Abiicau. ihiij aliquifuntqniifia talcnta mtttiplicattt geminant bene ptendoprediclis adJuiperfttJiouem &proximi xdificajionem.Mi) autem abfcondunt in terray qui pnediclis vtuntur admun
N CO
DEIYRA.
&
Accedcns autem &C qui &c. Quia ntali licet(inuiti) appart,

dittino confpcclui.
bunt in extremo indicio
Aitdomine. Tuc
ardutt a quia Deus femis fuisrcquirit opeta
digloriam
& temporale lucrnmfcu

l
fcilicet opera virtutis.
qncfluni.
& manfuctus.
Tum quia in iudicio dums erit y quimodo efi pius

I
Poftmultum vero temporis. Hicponiturcircaprddiftaexa tninattonisiudichiim. P6ft multum vero tcmporis vcnit domiz
Jius feruorum iJlorum.^/^ inagnutcmpus cfi ab afcmfwne Cbri fii in celum vfqnc ad aduentum eitis adindicium,vt prxdiilnm efl. Et pofuit rationem &LC.Qnia tunc difmtle cxiget rationcm de 3 bonisab eo collatis,bene operantes remunerandc.Tropter qifequitur. 4 Iluge. Interieaio cilgaudentis. Serue bone fidelis. Q^<t,-;ns infuis aclibtis gloriam domini 5
10
Tr.odo
Metis vbi non {cmina.(ii,&C.TIocinte!!ighur dupliciter.Fno
quia nonfolum requirit hiprxlatis eccleflx bona in prvpriapsr ,* fona,fcd cini in aiiend , qnia eorum ofjicium efl inducere alios ad bo- u num.^llio modo,quia requirit ab bomine opera meritoria vitx xternte r<
in natura bominis principium Jufficiens buius ex puris naturalibus non fotcfi mercri vitam #ter~ opcris.Homo cnim nam imo cotrarium dicere efi hgrcfis Telagiana,non tamen Dcus initi
fie rcquirit
& tamen no fcminatiu
&
nonfuam.
Quu ftipcr pauca tCC.Bona enim in bac

r
vita collata bomini
npera meritoria vitx xterne,quiafi homo faciat quod infe efi,Deus infundit fibi gratiam per quampmcfl prxdiclu opus cxcrcere. 11 Eccimensabu,oc:abfcon.ca. iQjia ec pufillanimitau aliqui
faruafunt
eff>eiu
honorum glorix, quia
ibi
confertur bomini bonutn
infinitum propter bocfeqhirur. 7 Super mulca cc confticuam &cc.Etpatet.
rcfugium aggfcdi opera virtutum,& deciinantxd vitia^? adfolater rena qu^rcnda, curanles autimdccorpore nullomodode anima,
&
froptcr quodfcquitur.
Accc-
Ecce
MORA L.IT E R.
r euangcln.fccc rgo vobifcumfum omnibus ditbus vfq; adconfum nationdm ficuli. Ipf- tciam dac nobis bona fua inarqualicer, ca tncn fcctindum fapicntiaefu* ordmcm.
Etprofeclas eStfia.Pct
hoc n5 incclligitur cius receiTus ab

cccleiia
ccclcfia.fcd quia dimittic nos agerc pro libcrcatc noftra. IHi yero duphcant talenta,qui ex cis facmnc opera bona.Illi vc10 abfcondunt.qui viuunt ociofe, vel ex eis cemporalu cantum lucraquajrunt.Vcnicaiicemdominusracionemquasrere in cuiuslibec hominis morce, 6c duplicantes calcnta rcmu ncrat,alios vcro damnjr.
Cum
4>3
J
,
Matth XI
i
.;
In
tma. Tn carna! vita
fubflfles,ficuc Iiabtu"
fic
renu'
no
Cap. dum
ducuncur.
XXV.
iMulci
414
i
augcs vel minuens.Nocaquod piii,cr feruus inerri.ira no excuTat/cd fii^bitcalumniando dominum.Ec ciicit fe pruden tcr feciiie ,ne dum lucra qiuerit periclitetur eoii de fortc , t>C
bcnc miniftrant excerioraqua? pleriq; accipiunt, per ad/unccamgratiamadinccllcitum quoLjuc mvfticum pcrc Omni
er,im.
cnim rwrnra bcct
vcxMtcumdiirum.cui
funtin ecclefia,qui rneliores vitx vias
tii
nonferuit adlucrum.Cuifimilcs
fint def.idcs.perdunt
bonum nacurar,&: pr*rniiim quod erac

eis
fapientcs
& acuci
fi
pronv lili 111 ,v:de-
tur tranfire ad alios

a
aggredi mecuunc>& iacerein ignauiano
mtcrra
Eccchabesquodtuurnell:
a
vcrentur
,ni
&cum
Supcrbc qui calumnrim facisdomino.
Refpondens autem
Qui lucrum facereneglexiiti.
ad eroga
qui
t
,
fe
pcccatores confiderancfanctitatis
b b dominuseiusdixitci.Scruemaa le&pige riciebasquiamcto eriam ab his
quod hibcnc minuspcr naturam,

fScriinaiii
Quia
exigo quibus
a
non commili
ndum,
v:am
arripere timcnc , tamein iniquitatib. remanere no timet.
&
vbi
Diuinum fermonem
non t femino,& congre go vbi non fparfi.Oportuit

.
a Numulairi (unt cui piardicauonem auditam ualent uerbit opere exeicere. b Ideft merit a dilcutiens.
&
ergo
c te
pecuniam
a
mcam
a
committere numulVrris
Et
te
Quorum Petrus
adIntellectum.
per gratiam bene difpenfatam,& per te acquifitos.
& vcnie nscgo

b
acquirunrpcr induftriam.Vel qui habet fidcm Sc bonam volunratem ; ctiam fi minus habctinopere dabitur ei a bo-
4
5
huc mfirmus fpeciem renuic,cum vifo pifcium miraculo di xit. Exiamedomine

,
tcccpifscm vtiqucquod
b
meum eftcum vfura

gratianj.
no iudice
in fide
raliter
Qui exteriora bene adrniniltrauitfedintejlcctuadltuc vaenusfuit.
Tollite itaquc
t
Sed qui no habct etia

.
d
C
abcotalcntum,&dateeiquihabetdccemtalenu. a
Studium verbiercgandi,dabiturgrati fuper
Omni
vittutes quas natu-
habet perdit
func vir
t Siipra.lj..fc
Luc.8
c,
tjuia
hcmopeccator
fum.
Ae
Imo fi pcccator cs Deum a te non Quod farepellas

:
6 fineqnano cnim habe'nti dabitur,&abundabit. Eiautcm quinon ha- 70 tutes. Velquihabec a Hoc Itudium vel charitatem. b Vel naturali ingeu io,veI liteialj ftudio. c QuianulU amorc verbi dacur du ccdine intcrna:
fapientia: gaudebit.
,
Mar.^.fii
bet
*
ciunthi qui v-dctcs fc infirmos nolunc | ad meliora progredi.Peccatoras quide

fc
Infruauolum qui fponte
&quod
Qui
eft
vidcturhabereaufcreturabeo
& ncgligentia
liia
EtinutiNon
ei fcnfus incelligedi.
corru;t in interiotcs tenebras.
deleclatio, vtiniitisfuit.
Qui vero non habeCjCtiam fi nacurali

ftudiocallecdcficic.
lemfcruumciiciteintcnebras exteriorcs.illiccricfletus,
a
&
&
hlius Dei.
In diuinitate qua iudicabit
9
i
t
qm
pnusvenit inhumilitate.
Vel qui non habec

charitatem , amitcic
fatentur&domi-
S ftridordcntium.Cumautvcneritflliushominisinlmaîcftaa
num repellunr,&: vc h
Rtjnabit.
Eccleiiam,in
qu a t u nc apparebit
omnis potentia
eius.
omnebonum quod
habec
.
Uicinpercurbacione ? confilinm non ha-
ccfua,&omncsangelieiuscu[n*cotucfedebit fupcrfcdem
bent.Dum moriHnrur,& vitam timcnt,hac fibi blandicntcs pcruerfitatcquafi diceier.Sufficit nuhide ir.erationereddc
rcquid opus
|
eft aliis miniflrarc
ncm rcddcrcrCum etia hi inexcufabiles

j
vt
de eis quoq, cogat

finr,qui
ratio
non audita
Jegc vel euangelio dormierunt,cum pcr creatura Deum co gnofcere potuerunt.Vndc dicitur .Afcfo vbi non femino y &c.
incnffit tibi timodhgentius quarfitutum i Quod dixic pro cxcufutionc vcrntur in culpam. * Origcncs.Non confefluseft dominus fe efle duru ficuc ille arbirrabatur, carteris autcm eius fermonibus confenfit. Scdverediccresechijqui mifericordia Dci abutuntur ad negligcntiam fuam nonad conucrfionem.
Sciebas H uod.
rcm
vtfcircs
mc mca
,
Quare ifta cogiratio non
hoc quod cuique fulHcientia daturinrebusmundanis.vel fpiritualibus pro talento impucatur, de quo cfi racioncm redd;curus. f EtinutLmferuum. # Chryfoftomus.Vide auccm quia no Hom.7^.u folum qui rapic aliena,aut qui malaopinacur,punitur excre- MJitll. ma p^na,fed ec:am qui bona nen faeic. g Cum autem. Tradcndus in proximo cruci prarmific gloria triumphantiSjVtfccuturafcandala hac promifsionetompe fatet. Pofiparabolasde finemundinunccxequit' dominus Hom.So.ia
Nocaquod
f Olorfj mjfe ncordiar ope
ru corporalis
modum futuri
*
mdicii.
hLnk.
c
, '
conChryfoftomus.Eft hxc pars deledl:abilifsima,quam tinue in animo vertentes audiamuscum ftudio& omni co lucidius huc ipfe Chnftus ternbiliseft,& punifrione.Nam fermonem.Ideonondicitde cartcro,fimilceft rc pcrtradat
&
'Kumulariii.Wel ceteris doctoribus vc apofioIis,& epifco pis.Vcl.cundtis crcdcntib.qui poffunt pccuniam duphcare. d Et date ei,& c. Hoc in ecclefia ficn
gnum &cfed reuelate fe.pfum oftcndic diccns.Cww venerit. h Omnes awge.Qui cefces lunt bumanorum ailuum, fub quo
rum cuf todia vel bcne vel male egerunc.
Ouet
pleruquc videmus,cja
plerique
NICOLAVS DE LYRA.
&c. Quia aliqui ad fantam infaniam dcucniunt, quod dicut.Deus f:ct ^nimam, curer dc ea ii volucrit. Alii autc 1* prxfumentcs credut habcre glona fine mcnto dicentcs.Deus no feotanimam prodamnationc.ipfam faluabit&trahet ad fc. 2 ^cfpondens autem dominus &c. Ex verbo enim fuo eum conF.cce
in gratia in mort e.bona naturx
Ei autem qtt' non babet &c. Quia eiqui non inuentus fuerit & gratiz quz habuit , ccdeutî
habes
:ni
ad pcium. Et iu. Peccatores.n.non folum habent tencbras interiore 8 mentis in inferno fed habebunt cum hoc tem; qua: funt tenebrx
funt tenebras brascorporales qua: corporis. 9 lllic erit. Idclt dolor mentis
exteriores.
&
Etad
iftareducitur
dcmnat,quiain iudicioconfcientia
contrafc.
3
vmufcmufque
teflificabitur
omnis p?na infcrnalis. 10 Cum au. Hic ponitur tertia parabola,que ptinctad aftiuos
Sciebas
tjuia
me. Quafi diceret ex
quo fciebas me efTe duru in
pctendo multiplic.monc talentorix tibi rraditorum per e*ercitmm bonorum operu,ex hoc oftendcns tc iuftc condemnandum,
non cedent ad gload pcnam. magis 5 r<i.cic(ecewfij/ew.Quiadamnatioreproboiu cedctingloiam eleftorum , fecundum quod fcnbitur in plalmo . Latabitur i'4flus cum >iderit,vin.&c. propter quod eriam fequitur. 6 Habcnti dabrtur <?c. Quiaquu repcrieturin gratia dabitur ghria & gaudebit, non lolum de fua & aliorum glonficatione, led ctia dc impletione diu.nx mlbtuc rn raalorum reprobationc. Ei
4
propter quod fequitur. Tollue itaque &c. Bona diuinitus collata

ociolis, fed
quo excr auta talibus codemnabuntur. *citiorcmuncrabutur,defiftentes Dicit ergo.Caw autem ve. Licet enim ldem fit filius Dei & homi isi forma huma nis,facit tamen mentioncm de fiho homimr,quia
adquos pcrtinet
fe
exercere in atlib. mifericordie.pro
na veniet ad mdicium.
11
IrjTOaic.Quiatflncapparebit
"am male opcrantibus,vcl
qui inprimoaduentuapparuitin Et omnes mge. Tum propter honorem ludicis Tu pioptcr ii executionc iudicii,quia minifterio fanAotu angeloru deduccnf trahentur ad lnfernu. elccliadc^lu.pcrmalosangelosreprobi ij Twcfede. Perhocfignatpoteltatem mdiciariam, quxdata eft Chrifto homini.
.
in forma hominis gloriofa> forma pallibih & infirma.
Et
lo Cnm autem. Hoc enam poteft exponi de aduentu Chrifti ad u iicium particulare , hcur eft pars praecedens , nam a temporc maieftate ad dexteram Dei patns, ifccntionis fedet angeli funtcum co,omnes ctiam gentcscongregata: funt antc eu quu
MORALITER.
m
nuda
&
omnia , Hebre.4.Ipfe etiam feab h(dis , omnium merita & demerita difccrnendo, gregat oucs ad dexteram dando eis gratiam qua: eft arra gloponit bonos ria*,& per oppofitum malos aduniftram arram gloriae denegaa do,& hc dicit bonis.
cV apcrta funt oculis eius
&
nuda
Tofiidcte
4'J
a
dicicur Efitrim &
Glof! ord. & Nicolai de Ly ra

iudicio elcctorum fcilicet
alii
4
Myfficc.
.
if
OMt-Duoordincscruntin
Ad iiccr.im nornopcm inifcticordi^.

pci fedtionc
iudicabunt, quib.dicitur. &C rcproboruni,fedelcillorum voi fe.duo.iud.tri,]frael. Al" uidicabucur quib. Scdcbitis
m. Qui
clin icntc
m &: ficii nccm iuHitiani, pao
ch.irirat:
&
jupcr
tcm reproboru, alii iudicaquiexcraeaicliainfunc,noniudicabuntur. Alnqui

dedifiis
mibi manducare.
vcrbi rtricit,vcl potu lnpietia;refiJgcrac,chaijcacisagicopc ra.tc qni crrantem in domo macrisecclefia: reuocac,&qu infirmu jii fjdc affumir,cc qui tnbulationealiqua feu i
cnfticig oppreflo fu| ucnic compatiendo velconfolando, vera diledboncm ad
btintur,quibusdicidttur. ifuriiti, cr on
diflis
Omnis
xtati. temporis,ormnis conditionis.omni lexus.omnis i
tntln n.anduca>e
maicftatisfuaj,&congregabuntur antecumomncs ge"ntcs b Bo-.ms.

a
&c. b tlcein;.
Quipoluit aiuiium pro ouibus

,
fuis.
H-.rdus
&feparabitcosabinuicem Confiimabit iiibcatitudine tronos.

A
inalis.
Ucuc paftorfegrcgat oues ab

,
a
implet.
i-ftai.in.alpciiileum &C oltdum , qui pfO otlcicbatur pcccacis
b hcediS-Etitatuctoues quidemadextrisfuis
Inintleriazieriia.
hacdosautem 4
non
c Tunci\c(pond\>unt. Non ditSdentes dcl

verbis
Regum.
Ad
bcatitudincm pertincjitia.
InuitAt ad regaum expcllit ad pcham.
domini
fed
inlcgc.&fign.iicac . Ncc dipcccatorcs citcaprasqujtpolsuc

llom.8o.im
afiniftris.Tuncdicetrexhisquiadcxtrisciuscrunt. Venitc 6 bencdicti patris mci , poffidetc paratum vobis rcgnum a 7
velftupetes
promal
habcrc fetus. # Cfuyfoftomus.

vocac hocdos, illos auccm oues , vc horum infru&uofi-
Hos
Eluriuienim > &dediftismihimand conftitutionemundi. ihi biberc Hofpcs eram colle- t ducarc.Sitiui & dcdiftis
,
gnitudine maieftatisf regis. Vcl quiaparu vidctur illis omnc
&
bonum quod
runt
,
vndc
fecc.| dicicur.
taccm oftendac,nullus enim fic ab hccj
o-iftisme.Nua^s.&coopcruiftisme o J t -clj tr j me Incarcereeram.&ueniltisadmc.Tunc reipondebunt t

'.
,
Infirmus,&vifitaftis t
1
Non
*
iunc eondigni pafliones huiusc.ac
fa]gla4fic.
ciiufti
diccntes.
Dominequando
tevidimusefurienteai t
"Ongenes.Hum
dis
fructus
lllovcilica-
rum aucem
tc,mulcus cnim eft ouium frudtus Sc alana&aladea&fc.

tibusqui parcununtur
.
&pauimus,fit!ente,&dcdimustibipotum? quandoautem \ tc vidimus hofpitcm , & collegimus tc,aut nudum, & coope- f indignos fe procfe mant, nonobiiticc te vidimus infirmum , aut m carcere, ruimus tcaut o uando x
^^'j^
rum
qtic; feceruntj Dcbisfra. Fratrc
tk.
&venimusadte?Etrefpondensrex
f
dicetillis
ejui
Amendico
vixerunt ardenter
Nomine aucem
di-
Innnitfe noadixiflc generlitctV omnibui J,auj>eribus,(i dehis

'
t f
pauperes funtfpiritu,
ouisinfcnptuns
vobis
uinis innocentia 8
quamdiu mcmbri.
Capiti in
feciftis vni dc hisfrarribusmcisminimis,

a
mei
matersucqu
faciunc voluntato
paci is mci. *
linilhis funt qui iIni;tra,iJclt prxlcntia <]uaindiu
am&ucrunt.
dclimplicicasfolec
fignari
.
mihi fcciftis I
m\ah.
Tunc dice t rcx & his qui a finiftris erunt.tDif-
Chrvfo. Pcr h
Beneditli pa.
Be-
dam
patns promociad obtinen
neficio
mci
Vt tollatpr inapiut ne vi.glo.Dci. b Quia viii lunt efie cura eo.dum perinixtifum bonia c ludicium rict ci line mifericordia.qui iiun recit mifcricordiam. d Fnordinatu, a csnllitutione mundi.vt bonisregnu
autcmno iolosm
nachos inccl!igic,fl
vnumquemque fidJ
lcm ccfifuenc
laris,
fccii-J
^ ceMiteamemaledicSliinignemeternumiquiparatuseftdia-
gloriam,inqua
fracrcm
enirr|
iine corruptione rcgnctis, ad
quam praxieftinati eftis
a con-
baptifma facic,&: minifteriornm communscatio.
fiitutioncmundi.
g
fui dicit effc
Maleifilli.
4<
Origenes.Caniiderandum quomain
fan
#
ricis
Rabanus.Vcl uocantur benedicli,quibus pro bonis mcdebetur arterna bcncdictjio.Pacris auce,'m

,
re
dis diftum eft benediclipatrii mei.non aucem nunc dicitur m. ledicli patris mei. Nam benediilt.oriis quidcm miniftracor cf
gnu quiaad cum rcfert
poceftacem regni e quo ipferex efi folus cxalgenicus.vndeper audoncacem regiam, quia ipfe
tabicurindie illa,profcreciudiciilenccnciam,
pacer,maledi&ionisaucemvnufquifqucfibi cft auc;tor,qu maledidionedignaeft opcratus. n_ Inignem&ternum. & Origenes.Ignisarternusalterius cfi
Kom.tojm
Matth.
Vbifnpra.
Chryfoftomus.Nondixicaccipice, fcd pojffidetc fiuc fiuc pacerna,ficuc venra vohe.redicacc,ficuc familiana bona
$<
jgnisabhoeignequem habemusin
vfu.Nullus.n.ignisintct
b:s antiquitus debica.
Efuriui.
Chryfoftomus
Pro quibus crgo
fanfti
hominesa;ternus,fed nec multi tcmporis.Et confidera quc niam regnu quidem non Angclispra-paracum dicit, lgneml autcm arternum diabolo cS: angclis cius,quiaquancumad fc
csleftisbonircgnaaccipiancmanifeftat,cu fubditur,efuriui.
~ Ad
homines non ad perdicioncm crcauic.
@
efl
Tertul--^|
locusbonon
NICOLAVS DE
I
LYRA.
i
Ec
Ec fepara.
congrega. Qtta nullui tunc poterit Utere. malitia apparebit omnibus {uii tuflitia cuiuslibet
diliincliovocatUT jeparatio & cum hocforte
iufii
erunt difpofui fecundum filutn in iudicio,quia dcxtera bilior,& ideo conuenit ehclis.
.6
diwti
&
Tunc dicct rex his qui a dsxtris eius erunt. Vcnitc bcnc
pa mei. Idefi,a patre meo.
Ideji tcternaliter tenete.
mat;fefie,& talis guentur [ecundum fimm. Sicuc paftor. Ter oues inteltiguntur 3
l
diflih
7
8
Poffidecc.
propter eorum innobcedos reprobi,p>opter eorum nequitiamMadus enim qua ccntiam,pcr in iegc hircus do crefcit tfl animalfctidum &lHXurii fum,vnuc of-
Paracum vo. Quia
a principio mundi fatlum
efi
ctlum empy
&
reum,quod eftlocus bcatorwn. 9 Efuriui enim,& dediftis mihi
manducare icc.llictangun
fertbaturpro peccaoprincipis^vt babetur Lciu.4,. 4 E t ftatucc oues. Idtfi i potioribus bonis, qtua fantli transfercntur adgloriam.
5
turfcx opera mifericordix quxfunt necefiana exparte corpons.E intelligifur per hocfeptimum quod eft fepelire mortuos . Sufficientit
Hcdos au. Quia mali dimiltentur adpxnam,
vel qnia fortcfic erunt
um hoc medo accipitur, quia homo in vita prajenti primt ex partc corporis alimento ,ftne quonon potcfi effe . Etboi indiget
autcm
y
ifto
alimen-
MORALITER.
S
Toffidete paratumvobis
dum quod dicicur

9
Efnriui.
regnum aconftitutione mundi. Stcun-
Hofpes cram. Exclufus a confummicace ecclefia?. Et collegiftis me. Vos pii iudices abfoluences mc.
Wjidus.
t
t t
Luc. i7.e.Regnum Dei eft incra vos. membrijmei dehderantibus euchariftiam. Et dediftis mihimandncare,&c. Vos facerdoccs bene miniIn
Operimenco vircucum.
Et cooperuiftis me.
Rcducendo me ad virturis bonum.
Jnfirmus. Infirmicace paffionis inordinaca;.
ftrando.
Situii.
Pocum fapientia: fahicaris. Et dediftis mthi bibere. Vos doctores
&
prardi cacores cc-
Et vifitaftis me. Supporcando charicaciue. In carcereeram. Ligacusprauaconfuctudine. Et veniftis ad me. Soluendum a cali ligamine . E concrari*
Efnriui
clefiar.
Hofpes
47
#
TettuHiaflus
,
Mattha
.
Lcngcajius
cft ignis qui vfui
bumano,
Cap. cnim
b
,
XXVI
f
fallebanc.
418
D
D cum fallerc
cDaea*
aliusqui iudicio Dei apparet , fiuede cojIo fulminn tlnnfcens fiuede tcrra pcr vercices moncium erucrans.Noneniin aKumir quod exierk, fed dum erogac, reparat.
;:
promffir.Quintc dignitas eius qui accfpiebat,Deus cnim-crnt. Scxro (uper abundanria honoris, quoniam di<matus eft ab hominibus accipcre . Scptimo luititia dationTs ex a nobis accipjt. fuis
emm
Iaero-Djffil.iunt fuperbifsimi
monccs ignis
inci
infecus
Dominzquando. Excuiarc fe fitagunt quafi
&cumd:floluant, cuni deuotentur nunqu.im Cnme

jRrta:
,
bolo
& angelis eius,
Efuriui
enim
& non dediftis mihi man-
finiuncur.
Quisharc
interim
-
lupphcia
ducare.Sitiui,&nondediftismihi potum , Hoipes eram, noncollegiftisme. Nudus, &noncooperuiftisme. Infirmus
&
1
pofsintquihomincs Scd non habcnc excufacione
&
montium,noniudicis minant is exempiaria

lcs rton
& in carcere & non vifitaftis mc

dicentes
:
Tunc refpondebunt ei &

,
,
dcputabit
Quis fcinnilas
taali-
magni
cuius&inafiimabihs foci mifsiliaqua;-
Dominequando tc vidimus efurientem autiltientem , aut hofpitem aut nudum aut inflrmum vel in carccre, & nonminiftrauimustibi? Tunc refpondebit illis diipfi
,
quiconuerti a m.-flis agere elecmofynas noluerunt.vndc fubdit Quandiu nou

:
fec.vni.&c.
*
dam
re
Augufiinus.Gui pucant eos fo- Lib-if.<j.

CIui
SolatiUm charitars.
Hutmlibtis fpinm.
los arfiiros arcermraiupplicij qui pro peccacis dignas elec moiynas facere ne-
tec -5*
da
llcci-
& exercitatoria
cens
c
Amen dico vobis:quandiu non feciftis vni de t mindriC.ipiti vosexhibuiflegauoeatis.

,
.
B iacula confenriec?
p.jo.
mtiSmU
",
Augufimus.Adhzrebuncdaemones
bus his,nec mihi feciftis t Ltibunt hiinfupplicium ?ternum Iufti autem in vitam arternam
E
t Ioan.j.e.
gliguc,
ideoiudicem
aliud fc
fllum noluiflccom-
Lcet mcorporei, cor 9 poralib ignibus cru dances ignibus vi ci;indi,?ccipientes ex ignibus penam,non auc ille corporeus eric,& cruciabit hominii corpo tam.Ignis racnm fpincibuSjdannones auc fpintus fine corporibus. on dediflis,crc. Quid meretur qui aliena rapuic, fi xccra naliter damnatur qui de fuo non dedit ?
mcmorare
efle
.
diccurum, nifi eleemofynas Sed qui digne pro pcccacis fuis eleemofynas facit pnus eas incipit facere a feipfo.indignum eft enim vc ipibiibi non faciac,qui facic in proximum,cumaudiat dicen tem Deum Diliges proximum tnum ficut tcipfum. Itemque au,
:
d iat,
c
onti-
Hth.
Si inigncm mittitur,qui nondeditrem vbi mittcndus eft , qui inuafic alienam ? Si propnam putas cumdiaboloardere habec qui nudum non veftiuic , putas
Auguftinus.
,
Miferere animx tnx platensDco. infuppRcium er.jruflra crgo Origencs

.
fpodct Iiberatio
vbi arfuruseft qui expoltauit.

StQ
Chrvfoftomus.
Omnia
fufficiencia funt
ad pccnam,
primo quidem
miferia eius qui pctebat pauper
faculcas peticionis, panis enim erac.Secudo, enim erat . Tertio copafsio
jUtura;,homu erac Quarcodefiderium promifsionis,regnu
cnim
nepoff multosannos maiishominibus& ipiis demonibus. Matth, Attendc quod cura prius dixiffet , Venire Je Origenes bcnedidh,deinde difcedicemaleditti propcerea quod propnum boni Dci etf , primum recordan benefacta bonorum quam malefa6camaIoium,hic prius nominat penam malo rum,deinde vicam bonorum, vc primum quse cimons func, euicemus mala ,poftca qua;honorisfunt, appeuinus bona. F
,
Trafta. 24.
C O
I.
A V
D E
LYRA.
alimentu duplcx eft.Vnu eft calidu,&: ficcu,& hoc vocatur cibus , &: fic vnu opus mifericordix eft pafccre efuriencem.
vno verfu. Vifito, poto, Verfus. iepte opcta mifericotdia: habcnf cibo,rcdimo,tego,colligo,c6do &c patct fentetia ex pdicfis.
Iftaautfcpteimpcnfa Chriftifidelibuspp Ghriftu,fibi repu
tat totu faftu.quia fideles func
Vndedicicphilofophus z.dcaia,q,efurics eftappericnscalitiffi-
1.
& iicci.Ec aliud cft ahmentu corporis frigidu & humidu, & illud vocatur potus, & fic fecundii opus mifcncordia: eft
di
mebra eius.Ht ecotrario fide
libusdenegata.fibi rcpucacdencgari:ppq, faciecibus opera mi fcricordix reddic vica a:terna,denegannbus aut pccnam.
potarefitiente Etficdf 2.deaia,q,fitiseft appctitus frigidi humidi. Sccnndo indiget ahquo, fine quo non pot bene in quopofsit requiccffc,vidclicetindumento &domicilio fccre Et fic eft duplcx opus mifencordise, f.veftire nudu &: Tercio indigcc poft vica ifta colligcre vcl rceipcre hofpicc fepultura, Sc fic ponitur quintu opus mifericordia*,J.fepclicoia. Alia remortuum.IftaautquinqueprarditJta funcoibus
&
funtduooperamifcricordia; ,quximpendunCalicuiex quo accidencefuperuenicntc,vc fialiquis incurrit infirmita duo opera que. te vcl capiacur ab hoftibus,6d iic accipiuncur func vilitare infirmu,& rcdimcre captiuu. Et in noic redem
Ifta aute ptionis mtclligitur omnc bencficiu cis impcnfum.
ali-
Exiftispatetlitera.Aduertendumtamcn.quandodicitur. Domine quando te vidi , c Non eft qu^ftio procedens ex ignorantia, quia iufti ccrticudin.ilicer cognofcenc q, opera mifericordia: fada mcbris Chrifii Chnftus fibi repucac fierii& pro cajibus ccrcicudmalicer fe fnluan. Et fimilicer mali fcientfc danari pro concrario. Sed aft quxftio admirationis pro magnitudinegratiaviua: fiet eletis,& raagnitudine mi feria: qux infligetur reprobis. Conllderandu ccia, quod hic Mlftricorfw non fit mentio de operibus mifencordix ex parte aia?, quia gfg JjJgJ illi pertinenc pro maiori parcc ad prxlacos, ad quos percinec (Sibricentur & alios infcruere, dirigere in faluccm , hic auccm agicur de quare. iudiciocircafcacumacliuorum, vc vifum cfc. C^cerapaccnc
I
&
&
mibi manducare,fititt',&c. Expofi tio bencpatcc cx dictis pcr negac ionc collacionis dictorum
Ifuriui
enim
MOKALITER. &
non
dcdislis
fcptem
ex dichs.
riciorum,&ficiu:confcrencesdignifunc pr^miacione ,ica dare pocences punicione.Ideo concludicur in dencgances
&
fine. St ibunt bt in fupplicium ntternum
lufli
antem
<&c.
ficiorum:
v-AP. XXVI. *\1T fa.cft.,cum cnn. Dc conlum-
J plcucrac.l ofc
fcrmo
vencu-
ni.icione
feculi,
&
,
^^0
,
C A
eft,
V T XXVI.
nem quo
fc
rum in clarirace pra:dixic , pafliirum fc ofccndic , vc facra-
difcretionc
|T fac5lum
cum confummaiTet Iefus fcrmones hos
iudicij
vdabinitiocu,u,ci>i vfqucad pafsioncm omniafaciendo
mcntum
crucis ad-
& prxdicando complcucrac.
mixtum effc gIorix| ctcrnicatis admoneac.
4^
fecundo eius
iniufta
Scitis
NICOLAVS DE LYRA.
C A
I
condcmnatio per executionem gcnti.
T7 T fa Poftquam Matth^ns euangchfrainprincipiofui

-
P.
XXVI-
vlcerius i-cuangelij dcclarauit pcrfonam mediatoris, Cjgcm cuangelicam a Dcodatam ad iiiftru^tionemhomi10.
&
l-rima diuiditur in quatuor partes, quiaprimodefcnbicur Chrifci vedicio fadta nocxeiusigno voluncace.Secundo ipfius rancia,fed magis ex prefcicncia vendici craditio.non ex difpliccntia,fed ex chatitate ibi.Tri
liumcapitulo fcqucnti
&
tna autem die
azjmorum
Tertio ipfius traditi comprehcnfio

,
:
fiistranfgrcffjris,hic
toris
confequcntcr dcfcnieitipfius mediapafsionem , per quarn folutum efc precium nofci c; rcEcdiuidicur
duas,quia priinoofcendicur ma comprchcnfio per explorationem Iudc< irum,
in
Jtempcionis gna Chrifci

]l
fcd cx fua miticace, ibi oidbuc ett loqucnte. quarco, comprchcnfiillufio. non ex eius iniufcicia, fed cx eius humilicaCe ibi Trinceps autem facerdotum.
:
non a% ipfius nnpotentia
Circapnmu quacuorpcrordineponunf.Primuefcipfius
vendic.onis
'
fccundo
M~0~R A
T E
R.
1
tfa. Scquicur.
Etfa.
Tom.j.
419
%
.
Glof.ord
& Nicelai de Lyra.

culi
;:
410
& vcritatis. D
'
sJtit (jhu Sicut ck Ioanis narrat.onc colligitur ante fcx a dies pafchx venic lefusl^thmia.ibiq; factum cti illud tvn-
viucndum
i.eo
I-.
eft in
.
nzymis
finccr;r.,;tis
p.i
J^roindrrtihustMgo principibtisnein fm- Smi

Jcfiruiraci,
Indc uiurum, in quodcvnguccopreciofoficcpmcmoncio. ca venit Icruf.tle fcdcns (Tiper afcllum; poftca geruntur qucj huncaducntii lcrofulymisacta vclgefta.fix narrantUT.pofl
jllocr,',odic,quove ritlefus hVthmiam
?
ctodierumulrus orir;rtir,non
bant.
SctJiriones
cnim
fieri
m ptfcipua ioknnitaccinccuc-
fcd facinorifk<<ie.l uft
M-r.I+.a.
omnesj
a
b.tnc,n6vtpopulusnon pccearcc.kd neChriftuscuadcrcc. b Cum an. Hnbico coniilio ordo narradixit difcipu!.. fots, t Scitis, quia poft biduum Pafcha
cti.-.m c.Tien
Lucit.a.
vlqucaddicm quo
,
Jixaomi,ic. nan ilcclimu ir.M
ire
o nnia ifta gefl dutafunt, mreliigii
<-
Om dcbuerant fc
nolcimbut, rcrpit iutrcp du. p.nair ad jnliha contia verum tgngtn fe
tionisillucttafUjtfic
armaat
abiicvnusexduodc
cim,vc factum Judij coniunâcur ad con filium faccrdocum, llcdic aucem ad cij djcm,qui eracancc
fex dies pafchx diccns: Cnrn autcm,&c.
,
t
inuscifeconfimma
tum qmtriduum.vt
occurrcrct dies quc ancebiduum pafche
hominis tradctur,vt crucifigatur func congrega* faccrdotum & ieniores populi in .arnu pnnr ti funt principes &con(iliuinrececipis faccrdotum , qui dicebaturcaiphas,
fiet,&
filius
a
Nanafipjlamtimcbant neeis
tolleretur.
Matthxus
t Mar.
14. a.
Sc
Marb
runt, vtlcfumdolotcnercnt, &occiderent.

a
Dicebantautcm.
fuit
N.ni timeotcf foditione m, fed nc
aui.il. o
populi de
manibu;
tollcretur.
cusdirfinicrunr.
Myfticc.Poftduos dicsclarijuminis vc
te.&:no.te. verum
pafcha pcr mudutn
cclcbracur.
j
f
Noindiefefto.tNcforte^tumultusfierecin populo. cu autcm

a
4
c
1 f
Simonis.
Pcrma15
Mundum rcacmpiurus moiatur,in dorno obedient

b
.c.
Olmi, fed poltea
a Chrifto
mun liti. 14 ncc
B
ExJ.
11. d.
efletlefusin
Be thania , in domo Simonis LeproTi , bcnc leruaiitur Genus marmoti m

a
ijuo
acceflit
ad
priftinum nomen vc vircus curan
16
j8
nnguenra
line dctriincnto.
Pafcha
cumulicrhabensalaba'tttuvng.uenupreciofi, &eituditfuper
curaca
eft.
tur phafe, non a paffione fcd a tranficu nominatur, quia extcrminator vjfo fanfortbus Ifrael tranfiuit eos, &; Dcus auxilium pra;-
quodHcbraiccdici-
cisapparcac. Pcrca domum accipe illa parccm populi qux credidic domino >5d
Simon
id cft, obcdiens.
guinc bcns cis dcfuper ambulautc.
Mar.i^.a. Luc.it. b.
mafcptcmdicbus. azvmorum, Sc dtcs azymorum propafcha ait Marcus Erat Lucas dicsfeflus aQmorum dkitur pjf ha & azjmapoflbiduum.
:
ca fcfliuicacc ngnus Myftice. Cfcyia crattraniiciuiis,velnos falubri cranlicu quafl deAegypco huius mundi cdufturus.Pafcha propne folus dtes dicic,quo a"nus ad vefpcram occidebatur, idcft,i4.1unaprimi meiis, dc Aegypco eranc azyIX-cimaquinta luna qua egrcfli funt Sedindifferenccr Sc pafcha pro dicbus
:
Dei de hoc mundo
jttx!c$t. Hicronymus. Iîligenccrobfcrua , quardc duabus fuper capuc.Siqtudem peccacnx fuper pcdes, 6c ea qua:
dicicur
non
,
e
mjs
fuifie pcccacrtx
fuper capuc.
ulier ba.
Maria M^gdalena ioror Lazari

,
familiaris
lattic
,
nunc capuc & pcdes vnxu pedes nunc,

:
qux quondam
modo iufta^ $c veqic, &L pedes lachrypeccatrix

vc Ioan- lo
ncsdicic. f Vnguenti
precioft . Marctis nardifpicaci , id cft, dc fpicis &folijs confcAi quod preciofius cfi . Ioanncs nardi piftici , id cft , fidelis non adulceract alits herbis : piftis , Gra^ce ,
,
pafcha.
fidcs
Lncme.
,
:
M/ftice.
:
Vno die accno immolaco fepcem dies azvmoru

ctin
Chnito femcjpairo, per cotum ccmpus fefequuncur quia
M/iiicc. Hxcdeuocio Maria? fidemfigniricac ecclcdim fia*, qua; dum deicaccm Chnftt prxdicaccapuc vngic
hiini.i-p
NICOLAVS
: : .
E> fc
LYRA.
vcnditionis prajr.unciatio. fecundum vendicionisconfulcavendinonis occaiio,ibi. tio,ibt Ttmc congregatifunr. cercium vcndicionis modus &ordo, Cwn autemefct jcfns , quartum Circa primum confldcranTii'-c alrit rnus ex dtiodecit ibi
dtcauic Chnftus fcria cercia anre pafiioncm fuam, &: eadcm
fcd confilium quaTebancdc modo faciendi qu., poficnt facere occulcc Sc finc populi fedicione , Sc hoc cit quod fubdicur.
ficere
,
,
1 1
Dictoant autem. Id
eft,
in folennicace pafchali
immincn
dum, quod ca qu
pra^djda
ftint
capiculo prxccdcnci,pra:-
mmolabitur agnus pafchalis,qui debe baximmolarivefpcre fcriajquintx a quo mctpiebac folen3
dte prcdixic difcipulis fujs paffioncm fuam fucura poft dttos Jix quopacecquod non dies,ficuc poftea fuiccomplecum fuicex ignorancta cradicus,fcd cx fua prarfciencia& vpjuntacc , vt didum cft , hoc eft ergo quod dicicuc hic. Etfaftwn efl. qiua continetur cap. praxedcnci. Dixit. Eadem d;e fctJjcet. I non coram turbis. 7, Qifcipnlis. In fccreto, Sc
.
ccdc p' oximo,vc vifum eft. 11 'jy^. Mulci enim propcer folenniraccm pafchx vene rancin ierufilem. Ec quia aliqut repucabanc Icfum eflc vctfi Chiifltun , alij autcm feducti a faccrdocibus repucabanc eij
igum, Sc ideo fi occidcrccur durancc fojenni.cate pafclnJiomcbantpcriculofam fcditionem popuh,proptcrquod confulebant mortem ems vfque poftieftum differri,tamui llittd coniilium poftca mtitauerunt,quia inuenerunt oppor
Sciiis au\a.
Jd
cft,i
cuiutatem eum cipiendi per Itidam , vc dicccur infra. Cnm autem.Hic ponitur vcnditionis Chnfti occaiio.Iu1 j enim cupidus morus fuit ad Chrtfti venditionci.rt , vc d.w
,
pofler rccupcrare per

eiuscftufi
,
nicasfcqucncisdiei
hocvalorem vnguenti fupercapuc &hoceft quoddicitur: Caia.Jludfuicfa-
4
5
Etfilins.
Quia eadem nocê craditus
eft 3
Iuda Iudads.
vtcruafi. Qtiia vJtcriusIitda:itradidcruncipfumPila!o
ad crucifigendttm. 6 Tunccon. funr. Hicponitur ipfiusvcndicionisconfulcatio, qua? ftcla eft fcria quarca ancc pafsionem & cunc lcfus non vcnic in Icruf Hem,ficuc fecerac alijs cnbus dicbus pi x,
lotum , fcd manfit in Berhania, yt darct Iudans traclandiliberiusde mortefua hoc cftquoddiciturhic. Tunc, id cft, fcqucnti die poftquam dixic Iefus apoftolis vcr
cedencibus
,
&
tum fcxtd die ancc pifsioncm Chrifti, vc habecur Eoan.i 2. fedhic rccolicura Macchao, quiaftucoccafiovcndicioius Chrifli, vrdictum eft iam. 14 /rfwwo.lftccnimtuncnoneracleprofus, quiaiam fue rat curacus a Chnfto,t ccinuerac tamcn nomcn kpiofi,licuc Mactha;us pofi vocationcmad ftacumapoftolicum adhuc vocabacur Publicanus,vtditumcftfupra lo.cap. 1 5 Jlcceffn a4 eum mulier. Ifta fuit Mana foror Lazari,vt dtcicurloan.12. \6 Habcns ala. Ideft
cft gerjus
,
baprxmiiTa.
Congreâti rcm Sc
vafculum facfum dc alabaftro, quod
7
S
fun
,
Qtti
odmm
conceperanc erga Chriftum ranco-
marmoriscar}didi,quiatale vafculum opcimc cO-
vt patccex pnxmifsis.
Etfe. Ifti eiant
mdiccs ordmanj,dc quibus fupra diftum

qui primus dederat Iudxis confilium de
cft rj.cap.in prin. P ln at. pri. Id cft,
vngucnca in ccrra illa,&: hoc eft quod dicitur. Vn?uo:ti pre. 1. contcnciui vnguenti. Aduertendu tri,q> vngucncu hic vocacur lachryma Hues dc at boribus quc eB
fcruac
17
mulcu prcciofain
18
Eieffu. Sicur
ccrra illa,quia
mortc
10
Chrifti, vt habetur Ioan. 1 1 , Et confiltum. Pnus enim dcterminauerant
valccad mulca mcdicinalia. cfnmdicur aquarofacca propcerrefngci\ecum-
lpfum
incer-
rium &: odorcm.

11
Ditfbii
ficerc.
MORALITER.
3
ju:eit&c. Sic
Dei ci ;ut mc m occulcis,cimenccs concra fc

aChnftianis.
bi1
harrccici
de prodicione vcrbi
fien
cumukum
Scitisquiapoflbi.
duummorcis fuaedicccrriacranfljcadgloriamcorpoiis, Sc nos ciits incmbra poft biduum confclsionis & facislhctionis trarjfibunus adglonam patris. Tunc congr t &c. Scqtiicor.
.
MoralicercxponcndoChriftuspnft
Deus,
^ct efiit aiettm mu. i .Corjn. i i.a. dicifur capuc Chrifti itaqtic Chnfti capuc vngttqui ad hpnorcm Dei om-
ni.ioperafuafacic,
fccundum
illud l.
Cor,lo. g.
Omniam
Vidcnles
gloriamPeifacitc.
11
Diccbattt
42,1
Mattha
.
2
A
Pe hoc vngucnto in domo Simonis humanicatcm,pcdcs dicunc,& Macch. :& Marcus,& Ioanncs leorofi in Bcthama fimilehiuc faclum anre in domo alre Lucas vero ahud dicit non lcprofi,ncquc in Beihania,fed de Simonis Pharifsi
.
Cap.XXVI. &
dtum
fuerit,uifcipcrc,foucre
feciffec
4Z2
awgere,
rius
accefhc peccacnx. eadem mtihere qui cunc
hoc muhcr,non mandaffer hoc fieci fcd poftetfufum vngiienrum, nonhabcbaclocum difcipulom
onmcm diligentiam expetere.Quifquisemm intcrrogancc

,
& non cx p-incipio
L>
ancequam
increpacio&, ideohccdixic inconfolacioncm muhcris.

c
synecdocha.
* AVGVSTIM.
CiI
HbnfunticaDomi-
m pedcs Marur,vn^,"fSfL xunoforum

lent.In
,
V !v ncne
&
caputipfius rccumbcntis. Videntesautem difcipuli indignati iunt,dicentes , t Vt quid perditio hxci potuit enim * iftud vc-
Me au. Corporali prxfcncia , alioquin dicicahbi, omrubus

dicbus,viras vobifcu
J 5
4-
quamhominum ommbuse-
fob
nundari multo
illis
.
&daripauperibus
Deuotionis,&
Sciensautemlcuis,ait-
pietaiis.
fum vfque ad con- *"guentum fummacioem feculi. d Mittens enim. Officium cft fcpulcura; quod vos perdicioInfra.z$.j,
ninualibusnon vfus rerum fed libido vrenris
culpa cft
re-
Quifquis enim
tas
Quid molefti eftis huic muiieri ? Opus enim bonum opcratadtinme Namfemper pauperes habetis vobifcum: 'l me autem non icmpcr habebins Mittcnsenim harc vnguen
.
/"*
7
8 9
III*
IO
uem IIVH3
effe
pucatis.
Nec
dac
n,
ft
mihi
busficvcicur,vcmeconfuecudinis
incer
a
e
tumhoc incorpusmcum,adfepeliendummefecit fedilatauerit

Ideft.quocunque
ecclefo.
Amen
Mriix.
c
Notanotitiamfiituraium inChriiio.
bonoru
quos
,
vcrfacur excedar,auc
aliquid ligoac
dicovobis^vbicu^nqucprxdicatumfuerithoccuangelium ina Ideft.ecclefia. b Id

eil.ohfequnin quod mihi frx e.xhibu't.
mox fufun pro qna rusfum fanguinem. E

,,
jtmen
dico vbbit. Hom.ig.
auc
flagitiofus
eft
totomu ndo,dicetur,quodha?cecicinmemoriameiu s.tTuc

a
*
J*
1
Mitth.
Chryfoftoriuis
dlXlt, la-
Mjr.14. a.
Icaq;
Dimnumdeefrafionevngueutivulrtftsgiirrprecioamprenfare.
Mcmoria
raortis.
quodinaliisplerun-
quc perfonis
cium
1
flagicft , in diuina nrrinllfrirt *nf-l"g
, qui dicebatur 1 ias Scario ch , ad r J o -iij j o pnncipeslaccrdotum^&aitillis. Quid vulnsmihidare,&cgo
abiit
vnus de duodecim
a
\*
l *
ln P re
" um
S 110 lolcph venditus
eft a fratribus. 1
fona
magnu
cuiuf-
v "* s eum
cra(Jam
At
bCCC,qUpu ix ctumeit.Vbicunque abie abmluda enimrcrrarum n s, vidcbishancmu lietcm famofam Ec

.<,
.
illi
conftituerunt ei triginta argenteo s
damrci fignum cft. Odor enim bonus fiima bona eft,quam quifquis bonx vita? operibus habuerir, vrdu viftigia Chrtfti fcquitur , quafi pedes eius preciiiffinio
bdoreperiundic.
a
loan.dicit Difcipuli indignati.
,
olcum cffudit in domo
lcprofi
regum quidem mul torum v iccoria; filen cur:tnulicrauce hxc cuiufdam duodecim vins
hec Iudam locucum
& hoc
prafcn:bus,&: hocomnescruciunt. f Tunc ^//r.Piffmiflaeftcaufa^quxcopulicIudaadveden diid oiiiim.JCumemm fur eifec, ic loculos,haberec,& vi

diffcc
libi effe cradendum pucaucrac elfc vcndcndum,& precium ineffufione vnyc aliquid indc furarccur , quod pcrdiderac voluic recompenfarc in venditione magiftri. gucnti
pociierunc verbis eiusconfencire,vel idem dicerc,fed propcer curam paupcrum. eti.im * Chryfoftomus. Quidifcipuli audierunc Chriflum digraciacupidicatis
alij
vnguentu fiipcicapuc&pedesdominietfufum.quod
tn
cencem,M'fericordiam volo,Scnon facrificiu.ii,apud fcco

,gicabanc,iiholocauftanonacceptac,mulco minus olci vsu. b Opns tnim 6o.Sicut Macia piaj deuocionis ad- pca eii gfori am,icaecontra h.dasconcradtceiisperfidij; inforruam,.fed dominus qui bonalaudac,cacendo h.tc prEcenic.
c Chryfoftomus. Non fimpliciter dixic,tow opus t fed prius p< Sxiil.Quid mnlcfli ciiis .; c.erudiens nos quodcun *
.
,
CcUiando congregaci func pnncipes. Vbi pacec quod non in, uicus ncque coatus,fcd fponce iniic confilium fceleraror u.
&
Qîarca feria congrcgao funcprincipcs! ixdomm^CcMdas accelfit , vt vendcrct magiftrum. Ec hoc oftcndit pro-
phctia Ifa.^lcgit^quarra feria vbi dicic
Ucce merccscius ck
vo.
que gcncur bqnu
quocunq;
etii
non valde
diligenter fa-
g Quid vuUis. Quali v.lc mancipium ciadenj.ponain pote_ fiate einencium quancum velint darc.
jfa J0%c .
.
ftnm
]?
Et
NICOLAVS DE LYRA.
I
bicorporaliaobfequiacxhibcn,Scquitur.
i\f cumbentis.ld^d
feftum Chrifto
& difcipuis eius,& Lazarusqui fucrar refulcita
rcfidcntis in rocn fa, facicbant (ja
magnu
tusab eoerat vnus de rccumbenrit>us,ficut habetur Io. n.a. 1 fidintes au?c> .Hicponitur pluralc pro fingulari fecundum mmunem modum loquendi, quia quod vnus de aliqua focictatefacit, totafocietas dicturfaccrc. Soluscnim Iudas murmurauit, vt
IO M:ttcns iw.Quafj dicat ,in hocfactoprefigurauit fepultrammeamfuturamdcptopinquo, vnde Ioan.i2.dicitir,quod fuam rcferuari vnde praecepit partem vnguentiadfepulcuram credendum eft, quod haec mulicr hoc rccit edofta a fp ritu fan1 1 jimen dico vobis.Hoc clt , fa&um huius muclo.
Sequiruj. icns pertincnsad euangelium Chrifti.
,
habctur , exprelTius loan. iz. Vcl fi fortc aliqm cum co murmuraucrunt jfuerunt ab eoincitati. Dcen'cs vt quid perdi. Putabar enim Iudas vnguentum perdi3
tu
lll Dicetur,& tjuod hx Ad cii adlaudem eius recitabitur tanhoc patct adimplctum. quarn fa&um virruofum,&
vcnditionis Chnfti 1 3 Tnnc abiit.Hic conlcquenter dcfcribitur ordo.fct pnmoquantum ad rempus,cum dicitur:,f uc. modrs&
.
Diui/ia
m proptcr hoc.quod non habebat apud fc predum*

J
7 otHfm'T7.Iftudexprcffiusponitm- Ioan.ia. a vbidicitur, quodpoterat vendi pro treccntis denariis.

5 i<i\m'p<iK.Non dicebathoc/udascompaticns paupeibus, uthabftur Io.n. fed quia dolebat quod vnguentu nonfuerat
fibitraditum,vr cius
precmmlibi retinerct,& furaretur.
Scienjdh.Scilicet.maligntaremludas.
^fitiWjj,î<i(iwo/eftie^;r.Quafidicar,finecaufa.Cuiusratio
7
g
fubditur.
dc qua erat oriundus Iudas proditor,propter quod mde cognominatur. .ie ^<<pn.Qnosaudicrateirecongrcgatosadtraai dum dc morte Chnfti. Occulte fcilicet , &Gnc ftrepitu,proptcr quod 1 7 Qyid vultis
.
f ria quarta quando principes facerdotum fucrunt congre ad tra&andum de mortc Chriih vt diclum eft. gati I Âbiit vnus.ldcft cx principal bus C"hnlti difcipulis. fuit fra Scarioth 1 c Qui di.Hoc dicitur ad differcntiam alterius Iude qui tcr lacobi minoris.Et notandum quod Scanoth cft nomcn villc.
Ideft
Opusentm bonumoperatain
illis
Quafidicat
fempcr poteftis
di-
recupcrare adfaciendum
clccmofynam.
routaueruntconfilium prcditum. 1 8 jLt ://i.Ideft,cx patto firmitcr promifcrunt.

iq Triginta argen
vfualcs,
.
Meautem non,wc.Sed cont rarium vidctur Mat.vlt.d.vbi

per gratiam,
citdifcipulisfms Fcreeôvohrfumfurn vfque cousumma.seculiScA hic dc effe cam hominibus ctiam fainteiligitur cramentajiter in
& percofcquenstnginta argentci valcbanttrecetosde
decem Argenteus nummus valebat
nummos
&
numis vfualibus
sacram6to altans,fcd
iftis
modis n5 poffunt
bi
fi-
fi . multiplicct trigmia pro vtpatet manifeftc in veditionc Chfi rccuperauit valote pdi&i vngucci. dece,&fic Et
MORALITER.
*
Viientes autem
.
opcra dcnigiantcs.
Per hoc defignancur dctra&ores bonorum opcra
TuncabiitvnusdîmAc.&c. Per iftum fignificatur hxrff Dei promittit tradere in conclaui. tiarcha,qui verbum o t Tom.J.
Ij
423
V
A
a
GIof.ord.'& Nicolai deLyra.

*
.
424
llluc
Et
f*iWf.Multihodie funr.qui fttumludarexecrant:,&
ide faciunt.Na
cum
qma
vcritaccncg.mt,D:u
violant.
pro munerc falfum teftimoniu dicunc, qui vcricaseft vcndunc,deu chaqui charicas cft produnc, prc;fcrcim
quefifa
Ex hoc manifeflum eft qnoniam Cbryfoftomus non erac ei domus neque tugurium.Ego autem asftimo ncqucdifcipulos habuifle . Profectio enun eiun rogaflen:
venire. Hilarius }<
.
ncacem
Dtu
cu
no lgnorantia.fed opporcuicace facicndi b Trmitt antem die y

crc.ld
,
cft,
qiurcadc-
cima dicprimi men lis quando nbieito fermcncoagmun im molant ad vcfpcram quodcxponit Apo.
Ideohominemcumquopafcha cclebratu ruseiTct, nonnominat non enim Ghrifinc turbii eum traderepoflet,quodLuca?aprtea!t. 1 Quod ftani nominis honor Et cxinde quaerebat opportunita tcm, vt eum tradcret pri
faciiir,
,
hoc
'
Ecce opjionuniias.
PaUhi.
credentibus erat pix
ma* aur.em dic azymorumacceflerutdifcipuliadlefumdi
ftitus.
floius" Et enim pafch*

i.Cor.j.b.
Atlefusdixit: 4 ccntcs.Vbivisparemustibicoederepafcha? d Itc in ciuitatcm ad qucndam , & dicite ci. Magiftcr dicit,te 5
-
Etfcce.di.fi.hi alio
no.im.efl.&c Qui licct dic fequenti , id

eft,i
p US
P
tMui4-b,
Luc.it. c,
jlunaficcrucitamcn ea nocte palfionis fua: tcntus aludxiscelebrafixus
pafcha cudifcipulis mcis. Et fcccrunt difcipuli ficut conftituit illis Icfus, & parauerunt
p ro pc eft,apud
tc facio
a
mcu
6
'
Euangelio fcribitur. Inuencrunc ccenaeu lutn gran.ftra. Ccena culum,lex fpmtiulis

eft,qua? deanguftiis
Quandoycius folad occafum ptoperabat.
b Qma cis a-tetnam requiem pia-paiabat, &Peteosalin.
litera:
egrcdiens
.
iona.13.0
uitexordium. c Vbiyis, e^c-Non crateiscertadomus:
pafcha.t VeTpcre autcm facto difcumbc bat cum duocfecim 10 S.!u.irorem Nam fuis Et edcntibus lliis dixit. Amen dico vocis,qa U qui litcram fequitur difcipulis
.
o fublimi loco recipic
in
imo pafcha
ficic.
2
ait
Sedqui
aquae baiu-
In quo improbacur ardificatio fuperfluorum. d *Ad quem.Eundcm fignificat,qum Marcus,&: Lucas dicuc
lum
fto
id eft
prxconem gratia? in
domum eccleiiae fequituc
hic pcr fpintum liceram cranfcendcns ln alco mencis Chii-
famihas.Qui ergo
j.uc.*i.a,
ad quendam,tanquam ex per
}>acrem bnafua(& nondomini Jftudiobreuitacisillum compcn-
refechonem parat. Qiia pnus. Qui prardixitde pafione,predicic dcprodicore
dio infinuauit.^</^cw.Nonadquemlibet, fedad aliquem ccrtum,quem ex perfona fua loqucns recte pofuiilet Modo autem cum vcrba domini pofuic,Ice in ciuicacem , mcerponic jpfe,ad quendam,non quia dominus hoc dixerir , fed vt ipfe nobis jnfinuaret tacito nomine proprio fuifle ibi quendam ad quem mittebantur.
.
vt videns fe
non lacere penicerec fa&i.
*Mitcic crimen in numero,vt agat confcius pe/)icenciam, non tamen defignat fpecialiter.ne impudcntior fieret. 4 Chrylbftomus. Edcntibus illis difputat decradinone,'
Iudae
toris.
,
vtâtemporej&menfaoftendatmalitiamprodi^
r* w-
Chrv-
NICOLAVS DE
)
tis,
LYRA.
cit
fuper
Mar. Apertiffime Dominus dcmonftrauit, cj a principio
Et exinde .Scilicet,tempori$,& loci. z ^cr.Scilicet,occulte,quodadinipleuitinjioc\ediei feque

vt
infrapatebjr.
extremu no erat contranus dminarii legu.In lcgeaute pr^cipiebat^qdcarnesagm pafchabs comederenrcu panibu5aivmis,ergo inillac^na vltimainqua co fecit corpus tuu,erant panes Azymi , propter hoc benc icnbic
circuncilionis fuae vlq; ad dic pafche
&
Trimaantem. Hicdifcribif ipfius Chfivenditi traditiovbi quatuor tangunt,quia primo praemittitur pafchale conuimii ad
3
. praedicitur difcipuloru fcandalum ad ipforum premUnitione,ibi. Tuncdixit i//i*.quarto fubiungitur Chrifti deiideriuadnoftraredemprionc
proditonsreuocatione,fecundo, inftituiteuchariftiae facrametu ad ftdehu rct~edt\onem,iai ficenantibns antem tertio
Mat.qui (ciibit.Trima dies a7^ymo>um.&c. Quod autcm arguunc de Ioan.qui dicit qd ludaei non inrroier.intpre;toriu ne impedi rentur a manducatione pafche. Dicendu quod pafcha accipicur non proagnopafchcliquifuerat lmmolatus noclepcedenti, fed pro azymis panibus quibus vtebantur feptem diebus ad quoruin comeftionercquirebaiurquodho elfetmundus. Ad fecundum
lo. 1 j.3.Ântc diem /tfr-irw.cW.dicedu dies menlis primi,illa erat dies fcftiuitatis qct quintadecima pafchalis.qu^ tamen feftmtas incipiebar a vefpere diei
fbi.TuiPmfiit Icfns.Dicit ergo fic,'P ri/na ^7<fe,IIta dies fuit feria
quod arguunt de.euangelio
quinta.q erat vigilia pafche in g immolabat agnus pafchahs ad \efper3 ilhus diei,q erat dies quartadecima prirui meniis,& tunc Tenebant vefci paiubus azymis vfqj ad vefpera vigelim$ prime diei eiufde menfis.vt habef xod. 1 1. Aduertendu tamen elt , <j>
Gr^ci dicutChriltuc^nalfecudifcpuIisfuisaiuepainonemfue tertiadecima dei primi mcniis , ita qd anticipauit lmmolatione a vna die,quia prxuidebat fc palfuru in craftjnu gni pafchalis per quando debebat agnus immolari fecundu lege hoc aute probat
,
& propter hoc llla eadcm dic incipiebant comedcrc azymos panesin vefperc,vtpatct cxpraediftis. Exquopatet, quod Ioan. non contradicit ah:s,fed magis conuenit cum co.fequitur. 4 ybi vis pare.tibi.co.pa.lde(i,agn\xm pafchalcm?
e *4i lefus di.mciui.adijuen.hiit. hicloquiturgencralitcr.quia Chriftus non exprelfit illius nomcn ad quem debebat ire, tamen dedit eis fignum.per quod poterant determinatc cognofbis
pr^cedentis,
ex euangclio.Ioan.i8 vbi Pi dicitur.cÎudji ducentcs Chfm ad )atu,nonintraueruntin prftonu.vtnoncontaminarenf fed, vt manducaret pafcha,cx quo concludunt qd eade dic paffus eft in qua immolabant agnu pafchale.f quartadedima die menlis primi,& pconfeques die tertiadecima cfnauit cu apoftoiis.Ex quo vltenus concIudunt,qd Chriftus confecit corpus fuu in pane fer tnentato ga Iudî non vcfccbant us aivmis antc vcfpera quartede
,
quod habetur Mar. I4_b.vbi dicitur fic.Occ>r bomo Ugenam aqu&biiulansJequiminieum,&quocunque troieritJtcne domino domus,&c.
cere,fecundii
v<i
in~
6 7
c im^ diei.Hx
quo vltenus
in tauta infania
Matth.Marcuui,
Jis
& Lutafalfum fcrrpiilTc.quia defcnbut Chti-
prorumpuni.qd
dicut
reMpKjmr.SciIicet,paticndi. Tropeefl apud te.fa.pa,cum dif.we.Quib dicat , preuide mihi de loco cibo,vndecreditur quod ille eratdifcipulus Chrifti oc cultus tamcn. Patet ctiam quod Chriftus ita pauper erat , quod necdomicilum h jbebat,riec vnde poflctcibûm pafchalememe
&
ftuc^naifecii apoftolispnma d:e aivmoru.in rjtuiignuspafcha
re,fequi t 8 V< Ipcre au fa.Quia
illa
erat
hora comedendi agnu
immol.ibat.propterqddicut vltenus.quod joan quifuiplit pofterior in hoc correxircos 2 2.cap.dices. Ante die fetiu pafche, &c.vbi confequenter agitur, quo lauit p- des difcipulorii fuoi ii & eadc noctc rraditus eft, Scd illa fiint falfa.Sc erronca: Dicere,
Difcumbebat.cum /o.t/i.//<.Exquopatct,quod in fe reuocabat proditorem amore primo, cum eflet quantu erat vnus ct duodecim,& tame illum non repuiit a conuiuio agni pa>
pafchalcm.
chalis,licct eius proditio
non
laterct
eum.
n qdni icnpturacanonica litaliqmdfalsu efterroneu, cu

ditaa fpiritu fanfto
,
tittra
& iteruficocedanr eflefalfa in aliquo loco
pconfcquensnon
ar
U!t
potelt hiberc aliqd firmitaiisinaliis tocis,vt
cifle in
Aug.mcpifto.ad Hicronvmu.ItequqddiciitChriii cofe fermcntato.hoc clt p Chryfo.qui fuit doftor Crecus cj di

Cit
10 .}iic fecundo reuocat proditorem dolorc, co.-am eo palfionem fuam,quae debebat cfle difciprxdicendo fuis maten la dolons,& hoc eft quod dicitur. pulis îmen dico vo.quia vnus ^rMW.Idêft.ii.difcipulorum prin 11
Etedent.bu>
illi
cipalium.
Me
M
3 6
Trimaarttcm
O R A L
Jie
T E
R.
^ywo.eirc.Scquitur.
uit,oftenditurquodquilibe: Chriftianus periculomortisimminente,debet ti potelt,facramentaliter commnnicare,Sedti non
Tempuf me.pro.efl^pud tefx .pa. Per hoc aiitcm , quod Chriftus morti propinquus non folum agnum typicum , lcd etiam corpus fiiurq vcrtnn fjcrarnctnalitcf cu apottolis fuis manduca
u.t,
poteft,communicetsaitem
fidc
&
fecundum verbum Aug. Crede

vejirii
mmdacalh.Fcjpcre autern fa.Sequitur.
10 Et edan/tllis dixit,amen dico vo.quia vnus
me tra,esl. Per
hoc
4?.y
a
Matthari.
y
crcdunr magifiro quam fibi. ti eriam fragilitacem fuam, quajrunt de pcccatocumences iijsnon habenr confcientiam.
capcrunt fmg.Qiua plus
&
Cap.
fe
XXVI.
426
D
Horn.8i.in MattJl-
Origenes. Vnufquifqueenim difcipulorum fciebatex liis^qnx dccuerat kfus, quoniaad malum yercibilis eft hunatura &iri
.;
iTru-ir.-' callu&atiouc reclores iiis
\.'::t*r aduer
hu:us
Qtiia
non eram
libi
huius reitus confcii.

.
# Chryfoftomus.Quamuisfcriptum fucritpalTntum efChrifium nihilominus tamcn incufatur ludas.Non enini traditio Iudas falutc noflram opcrata eft,fed fapientia Chnfti qui alioru nequiciis ad id quod nobis expedicbacvcebatf. C t\abbi.A\u dicut,domine.iftc rabbi. Qu.afi minus peccatu habens prodcremagiftrum quam domiT
mundi tenebrarum, ideovnufquifque eo

cimens inccrrogauir.
h
.
vnus veftrum mctradituruseft

runt fingulidicere
a
.
Qui
latenter notatus
Quiintingk Aliis contr:ft;;ris, Sz aci-
fpondens,ait.Qui
Nunqu tamen ex nomine. pcm inungit mccum msnura in paropfice, hic

rcfipiicit.inanifeirius argt!itur,iion
Et contrifrati valdecocpe\d cjgo fum dcniinc?At jpfe rec-Jel-at
num vcl blandiendo.

f
T^viiqwd e?o fnm.
# ORIGENEsIudas poft
rogationcs
4
J
omnium
,
Apoftolorum
Homo pacis mc.T,ciui
panes meos
mag.fin.fu.
J
& poft m
intcr Triftat.jy,.
iVl.itt,
bo
manum
recrahen
ribus,
ca lmpudencia
metradet.Filiusquidem hominjsvaditficutfcriptu meirde illo. Vasautem homini illi, perquem filius hominis tradetur.
a
Chnfti narrationem
dcipfo, vixaliquandoipfe interrogauic
verfuto coflho.
,
Tcatino
*
qua cradidic
manum
Ne tacendo vieeretur
fe prodere.aliis interr^gantibus.
d
e
f
c.
ea
magiftro miccir, vc audacia bonacon cienciam mcncirc ttr Ecce humilitas

.
Bonumcratci,fi natusnonfuiiTethomoille.Refpondensau
temludasqui
Ait
illi
vc
-
fimilia ca?rens inter-
t tradiditeum,dixit,
a
Tu
prodidilti non ego.
Nunquidcgofumrabbi? b
Tinito veteri palcha trintir ad noutun.
'
rogado celaret pro,
ditionis
h
'
.Tu
dixifti. t
fcpacientia.quapro
ditoremad meniam
admictit.
nem
t
& tbenedixitac fregit,dedirquedifcipulis fuis,&ait.

Q.lntelligite.
Ccenantibus autem eis,accepitlefuspaQupd fub

b
fpecie panis videtttr.
Nam
confilium .. vera tnfticia-
non fufiinet moram. Tg r""^g> g Tu dixi. Nec hic

aperte dicitur , an ipfe eflec . Poteft enun intelligi , quali dicac
* ORIGENES. Uxc elt autem con-
Accipite,c3c
comedite.Hoc eft corpus mcum. Etaccipicns

nonegodixi.
faccudo malorum,vc porrfalem
&paneminfidienturho-
minibus.maximenihil inimicicixabiliis habencibus. pa:o.Mar.in catino,Paropfis eft vas efcarum quadran
guluma paribusablidibus,ideft,ab xqitis lacenbusdidum: Cic:numvasfidileapcumadamiccendumhquorem,&:potuic
Cqnantibus autem,&c. Finitis folcnnibus gaudiis veteris pa fche q in memoria liberationis populi Dei de Aegyptoagc bancui ,cranfic ad nouum quod fui memoriam.ecclefiam
fien vc
menfa
fictile
Pena pr xdicitur,vc
nunciatafupplicia.
vas.quadrangulum concincrec. quem pudor non viccrar.cornganc de
frequencare volebac.Vc vidclicec procarne agni ac fangmne,fui corporis ac fanguinis facramencum fubftit uerec. fpsu quc cfle monftrarec, cui mrauit dominus , &: non p^mtcbic
cmn.tues facerdos,&c
i
d Bonume.eiMu\to mclius efletomnino nonefie.quam ma leciTe,vficacc,& fimpliciter hoc dicit.Non potetl n.ci bcne efle qui non elt. An diabolo dicic non nafci ad pccc iuim:an eciam bonum ilh crat vt Chrifio nafcerecur per vocacio nem,vc non cffecapoliacaper prodinonemVel folemusdi
cerc iiniplicir.er,mclius cffec non cffcqaam ma!c eflc. *
Ua e/)(V.Hicronymus
pfal.io^.a.
.
impl<.tum,ai agni carnes
cum apoflolis
Poflquam rypicum pafcha fuerac

comederat.alTumit
pancm.
Et beue.ac.f. Qui ho mincm affumprum ita morti fubdidir vcci lmmorcahcacis potetiaincffc,&: ldeocito refunediuu
?*
êffc
dominicf paffionis rccordatione. t diuid>t in tres partes qa prirnodefcnbifhuiusfacrameti inltitutio.(ecundo,pr?dicatimnjor talis vice inchoatio ibi. Dico autem vobis. ccrtio.^p vtroque reddi
I
Chivfoft.
NICOLAVS DE LYRA.
tradi.& corcm. pj/.Non folum propter mortem magiltri futuram contriftati funt.fed quia quilibct timebat dc fe ne effet
1
Me
ille
qui ttebebat
Caoe.fin
eum traderc,propter quod. iKwmqwd egofurn do.Quia quilibet

lit
tur gretiaru a&io.ibi Et
hymno difto,Cnc\ primu aduertcndum,

,
debct
fibi
timc
rede peccato futuro

3
quantumcunque hoc non Mip[e refp.aif.ilui intin.me.m.mpa.bic me tra.Vct omnes comeeffet determinatc.quia poterant perpendere quis debant in eodem vafe,tn quo erant carnes agni pafchaiis polirc,
Filiut qui
(anctus.
ic vini,
quodiltudfacramentuduplicifubfpecieinllitutum efi.f.panis quia panis conucrtitur in corpus Chrilti , cV vinu in fancorpcre vel a carne
in
guine,& lflcconucrliones fiunt feparatim,quia

fuit ftparat us a
Chrifii fanguis pallione.Hoc aur6 facramc
4
5
bo.va.Ad pailionem
5
fcilicet,
Sicut fcri.csl de i/Jfa.5
ciflonem ducetur
Chriftus,
lic canquam ouis ad oc &c.& Dan.9.Pollhebdomadas7J.occidetur
c.vbi cficitur
ell,inltitutu cft quafi quodda memonalc illius paf i6confecranocarnis& fanguinis fir fub fioms,& fpeciebusdiftinftis. Confiderandu cr,quod (ub vtraq; fpeciceftrotus Chfs,
luvt diftum
qma
lub fpccie panis

,
& in pluribus alns locis dmilc habetur.
menti fanguis aute

naturah
effibiex
Vn au\\\c tertio reuocat proditore timore,prcdicendo ei pe namdamnationis fuae AWcatttcm bom.il.per qiem fi.bn.tra. 7 Bonum erat eifi na.nonfuif.homoillc. Mmus enim malum.acci pithicprobono.Minusautemmalumelt noeffc fimplicirer, <^
&
vi
toau corpus cx vi conueriioms vel facra & diuinitas funt ibi ex concomitantia infeparabili.Similitcr fub fpecic vini fanguis tantum facramenti.c^tera aute ex concomitaantis, vt diffufi
elt
&
aia
trac"tatur.4.fcntentiarum.Dicit ergo Ccenant dif.i/jdefl.poltqua
no fit minus malu ratione penae adiutfta;, eiTedamnatu,quia totumelTecreatu,minustamen malu elt ratione qu^nonpnuat
etfi
foliipriuatquodda
culp^ mortalis,quc feparabiliter adh^ret damnatis , efle creatu iicut poena,fed ct priuat
&
ipfa non bonu intl
nitum
talis
8
illt
milTerummifena culpar mor f.dimnu,propter quodeffet effct eft limphciter. *ternaliter,hoc peius quam ii non reuocat proditore pudorcquia Hsfpondcns au. /.Htc quarto
fe
comederantcarnes agni pafchalisântequam furgerentde c;na 1 1 ^tce./f.Quia vbi terminatur figura,ibi dtber incipere veritas,agnus autem pafchalis erat figura hums facramenti , & ldco inltitutum elt poit comeftionem agni. iz r/i(?'.'c.lnhocdeditnobiscxempIum,quod antc fumptione huius facramenti dcbet mens cleuari in Dcum.
I j
licet
Ocd/r^.Tnterquoserat ludas.vtdicuntfan&i communiter, Hilarius dicat contranum.Ratio autem quare Chfs dedit ei
oftendit
J^fpnn.au.l
fuam proditionem cognofcerc, hoc elt quod dicit. rab. Si enim ludas alus '.qiii t.n-n, di.Tûncjuid rgu fum
de hoc quarrentibus tacuiffer,rcddidiflct fe eis fufpe&um. 9 Jlt J/.fn.d.Htin hoc deli&um fuualns non publicauit , fed confcieti^ fud^fignificauit fe eius delicluro fcire. Potcraienim per hoc uerbum men em Ind^ fic mouere,qiod alios latebat. 10 C^nantibus au. Hicinltruicureuchariiti^, facramcntum ad domini1
corpus fuum.fuit, quiapeccatum eiuseratdlfcipulisaliisoccuf tum,& propterhocinccclefieaobferuatur, quod peccaton euchanftia non negatur. 1 4 Et ait.îc.co. h .csi.ror m.Si enim verbum Chrifti tant^ eft virtutis,quod fecit de nihilo omnem crea-
turam,non cft mirum,fi vnam creaturam conucrtit

pr^dicla.
"
in
aliam.
15 Et ut.cd.Scparatmi cofecrabat fanguinem a corporc ratione

Gratiis
MORALITER.
uiuns, fcil icet,per

.
venenum
quod in ccena pcenitentiam proditoris denunciauir , figniricamt,quod proditione innocentium,frequemer hunt in connoc,
Anguftinus vnopancPctrusaccepu ad vitam,Iudas ad mortem.

15
f
De
Cvaanubus anti m il.acc.hfus panrm
& Iudas,
fed Pctrus
acci.
Ad figmlicandum
Tom.y.
uium,
pcrfcdam animc refeclioncm o 3
427
<J*
GloL* orcL&NicoIai deLyra.

Salunroris in fidc.nec dubitcs.
fic vctcri Pafchc,
428
dlcmonflrarcr-Frf?7. vcoftendac corporis fui fr.Klione no Bcnedixit prius,quianaturam <T.afliim cfi patrc& fpinculaiicr<\gratta diuine virtutis mipleiiic. piit Ideo poft corpus fuum dedicquia necefleerac Pa-
hncun fpontc forc.
côam fha tvp-.cu prms confumman, &

tapott fubrtuui.Nos vcro pro rcuercntia tanci Incrameti prius
facramc
b
;: Lurhvmins. Nondixic Chriftushtfcfuncfigna corpus mcum,& fanguis mcus.Qporrct ento non ad natu rum,qu.e propnuuntur afpicctc,f d ad virtucc eotu.Quem admodricniinfupaiiaturalitcrailunipramcarncdcifk.uiic
(fi ita loqui liccatj

Inreraduerfa.
Ipfe aqiulij
Deo patr,iuid
rrpo fubdiKi
lca
ficiet
harc
lneflabih-
reficimurdominic.E paflionis (acramcn'tis

,
caliccm graaas egit,& dedit illis dicens . Bibitc cx rioc omb a

Dedicaior.
Non
veiern
quod fanguinehiicorinn licdiesrum

c i 1
eijr.
rcr tranfmutat,in ip, ium viuificQ corpusi
Quia impolTibile
clt
linguine hircorum pccc.itj aurerri.
fuum,& in ipfum
pre
quam corporaliGratias egit.
b ncs , Hiccft enim faneuis

tis
meus nou teftamenti,qu

c
x>
mul
tiofum
fanguincm,
iploru.
bur. cfcis.
Qftcn
C
ditquod quifquefaccrc debet in flagcllo culpa* propti*, cum ipfe aiquanimiter tulit
eftundctur in remiiiioncm peccatorum.tDico a*tem vo- J 4 MoitaliutembibiMChiiftus,8c Jegis uetuflate,dum ei placuit. b Quodeft
mortalitasA
padibilitas.
&ingratiam
Et humanit.itis.
bis,ndn bibam amodo de ho c gcnimine d

,
Thcodorctus. Erauiftes,Quid arrti-
uitis
vfque in dic 6
mas donum altaiis quod pcr faccrdotis

inuocationem oflcr
nem opcracur.
alicn*,quiapaniscorpusconfirmac,vinumfangui-
turf Or//jodoa:r.Egocibum
& potum vtcx fui natura cfl m-
dico-Erauiftes
Mvfticc.Hoc ad corpus, illud ad fanguinem Ch rifti refernir.Vcrumnccpanisfineaquaconficicuc , ncc vinum fine aquaoftertur,pcraquapopulusfignatur,qui ncc finc Chrifii
paflione laluacur,nccfine cius
Ouche
Oporccc ergo vt nos ei vmamur,vc nos \n ipfo.

b HiceJienimfatiguis.
dubicauericvtdicat
in
amore Chriflus paffus eft. ipfe m nobis maneat,&
fanguinem Chrifti. <foA7,Corpus Thcophylaftus Cum bencdixiffct , hoc cfl,gratias cgifadiunfet,fregit panem,id quod nos ctiam facimus,preccs
&
Scdquid fa6lafanclificationcrcpuus^0.i/;o
gendo.Hoc eflcorpm wcfw.hoc,inquam,quod fumis. Non.n. figuta tanrum&exemplarcorporis Domini.panis ci

1
Cynlhis.leTQ(olyrnit. CumChriftus ita affcueranter dixeric,hic eft fanguis meus. quis vnquam
non effeeiusfanguinem?Aquam olim vinum conuertit in Cana Galileae,quod cum quadam ha-
inillud ipfumconucrtiturcorpusChnrti. * Damafcenus.Si volcns ipfeDctis verbum facluscfthomo,&exfanflx virgtnispurifiinMS&ilhbaciffimis fanguinibusin fcipfo fine ferrtinecarnem fuftcncauir,nopoceft paj nem fui ipfius corpus facerc, vinu aquam fanguincs*
&
&
&
bcatcumfanguinepropinquitatem.facileinillumtranfmu tacEcenim paru dignuexiftimabimus,cui credamus q, vinu m fanguinc trafmutctJNa in fpecie pan/s,dat nobiscorpus& infpecie vini dat nobis fanguine , vtcu sCipferis.guftes corpus& fanguineChfifactus fanûi eiusdecorpons
Dixit inpnncipio,producarrerraherbam vircncem, vfq nuc pluuia faeta ,pducic germin]a,diuino coadiura pr^ccpca
d:xic
te in
&
&
Deus.Hor eflcortms meii i b'tc eftfanguis meu>,& hocfacl mra coYnmcmoratio'iem,&c omnipocenci eius praxepto do J
&
nis
particeps.Sic.n.ctticimurChfophori, hoccft.ChrnrTiri
corporibusnoftnsferetes.cumcorporis eins& fanguihein mernbranoftra recipimus. Quamobrenon ficattendasvelim tan<J fit nudus , fimplex panis,nudu,& fimplcx vmu, corpus.n.funt fanguis Chrifti.Na etfi fenfus aliud tibi renunriat, fidcs camen teconfirmet ne iudices rem ex guflu.
necueniatefficitur Sicpanis& vmu &aquapennuocatic ncm aducntu Spinrus fanih,fupernaturalitcr tranfmutaf
&
&
&
incorpus& fanû:nemChnfti,& idcm.Noneftrlgurapanis, vinumcorporis& fanguinisj Chrifti,abfit cmm hoc,fcd eft lpfu corpus Domini-dcihca-l
&
nonfuntduo,fcd vnu&
tum.ipfoDominodiccnte^Hoceftmeum corpusnonfigir
racorporisfcd corpus,&nonfigurafanguinisfcdfanguis. * Paf hafitis. Audiaiuqui voluntcxtenuarc hoc.vcrbuml non fit de vera carne Chnfti,qua; nunc facramej corpus.q, to cclcoratur.Ncfcio quid volentes fugere,quali qu^da vir-
la ancoratu.
Epvphanius , videmus quod accepic Saluacor in manus fuas.veluti euangelium habct,quod furt exit m ceena & acce
ha?c,& vbi gratias egiffet,dixit,hoc meu eft, hoc,& hoc, Et videmusqct mo squale eft,neque fimile, non imagini carne,non inuifibi!ideitati,non lineametis membrorii.hoc cni m cft rotundx forma?,& infenfibilc,quantum ad potctia Et voluit pcr gratiam dicere,hocmeu eft,ho C ,& hoc,& nc
pit
tus
iic
carms,cum
bibam.
ipfc vcritas
2v>
Non delectabor cercmoniis huius populi

mortalis
eft.
dicm,hoc efl corpus meum
in
quibus facra pafchahs agni precipua funt.
mo non fidem habetfermoni.Cûi enim non credic

lib.4.
Poftpaffioncmnonaffumamcarnem, donec affumam
ieb
ctameqcic
eap.j.
* Ambcofius.Ipfc Dominus lefus teftificatur nobis quod corpus fuum accipiamus fanguincm, nunquid debcmus
fufn vcrum.ficut dixic,is cxcidita gratia
& faluce.
effeip-
eam nouarn.qu^ modo
d Dehicgewvi.Vitis cfl humana nacura.geniminaeius mor

talitas,& legisvccuftas.Morcalicace bibicChriftus ,&lcgis vecuftatem.dum ipfiplacuic, ipfe obfcruandoimpleuic.J genimtnc vicrs ciufdcm bibic in resurrccliorie factus im-
&
&
deeiusfidc&tcrtificacionedubicarc *
nuliaccncaroiir
Dc
efl corpus meum, ambigtiicacc,fedcrcdamus,& oculis incelle ccus intueamur. Veftimcnta cius defidcras videre,ipfe vero feipfum tibi tradidit, non vt videas folum,verumctiam vc
Chiyfoftomus.Quoniamilledixic. Hoc
mort-ilis quia immottalitas eft genimen illius vitis,quam irx refurredionebibentfui.Ideo dixit vobifcum.Immortalita
,j
te enim refurredionis
litasfit
tangas
iiH.j-cJe cerdotio.
fa
& in tc habeas?
^'Idcm.O miraculum,o Dei
fionis
furfum fedct , in illo ipfo bus pcrtraaatur,ac fe ipfc cradit volcntibus ipfum excipcrc
benignitacermqui cum patre tempons articulo omnium mani-
eadem remanebit fubftantia,& fi qua mucaca.S aucem viccm decuius vecuftatenonpafilicem bibit,Iudcos.accipis,iignatetiam gentemad
via:
corpus Chrifti per nouitacem

tcs ingrcuai
acccffuram,cum poft ge.
omnis
Ifracl faluus fiet.

a'
'
accompVdti.
Io epifl.ad' 7
n.f nitcRe
SfS? ? dicenz^hoceflcorpusmeum
-
A]
d Ne dubites a " hoc vc fom ficco ma>
_______
j
fcdfufcipcpocius verba Sal-
Vinca domim S.-baot domui ljracl cfl,de qua femper bibic,c].a non defuerunc aliqui quorum piccace dcledarecur , fed paffodommo cempus erat, vt illa legalis obferuantia ceflaret, & in fpit itum cranfirec.
Grattas
NICOLAVS DE LYRA.
rjw.Eadem
racione,iicuc in confecracione
perccprio huius facramenri dat uira ^terna
f -n quod
dicic
ns cft.feqmtur.
corpo v
Saluacorlo.tf.C^tii
manducacmeam carnem,&bibic mcnm
no.Te.quia Ctcut vet. Te cofir niatticrt in fangumcanimalium immolatorum , vt habccur tcod.24.ica nouum tc.fanguinc Chfi cofirmacu cft.In quo apparec cxccllenc.a Tc. refpeû vccec-s , vtVreuS
i Hic eflc.\.*\ confirmationc
m
"
Apoft.adHo..
fangu.s Chr. pro omnibus cffufus fuic quatu ad fufficienna! quantt, aurt-m ad cfflcacam, non ommbt s!
^>roc/.Dicitauteptomultis?S5
fuacffufuspro
comedit& bibitcuapoftohs
fanguincm,habec uiram ^cerni. Dicicergo.DfcoaK.vo.hoc cftabhoraqua inftiruithocficramentum. 5 De boc ên .hoc eft demnoqtiodgcnerafinuira;, 6 Vfauein. Ideft,in notio modo,hoc fint impktum,quando poft refurrechocm fuam
furrec"tionis,utrnbeo.irLuc.ulri.
^^^Hicconfcqucntcrpdicitrecernevic^nchoacio.g:;
flcut
c
fuisad declarationem fua? reEt tuncbibit nouo modo! quia corpus fuum non cractuncpaflibileet mortale.fed glo nofum,non indigcns cibo ucl potu > fcdfolum comcdit ad[ declarandum ueutatcm fua: rcfurretionis,ut didtu cft.
x cbo,
O .WORALIte
ct
per-
pocu ut pcrfccta corpons
rcfca.o.fcparaca
tamen
tamen
feciccorporis
et fanguinis confccrationem , quia fanguis
429
Matthm
rcfurrc,
Cap.XXVI.
e
tur glonficati refurrcclione vcl vifione.
430
D
% x Jiouum in rf./u.Dicens illud nounm,hoc vetus,oiidit cor\ pus, fde vcteri Adam quod immortalicace'irnmutabitur. fi non pobifcurrr.pcr hoc Sc fuis immortalitas promittitur,&
cum refurtechonis, vr iicut funt trifres ex pafiioncfic lcccn

f
Trscedam
fui
Tuflquam. Sicut pra."dixitlocum p?ffionis,ficpra:diritIc
codcm tempore.De hocgenitrine, quiaeadecorpora ilura. Enc auc d;cs mes refurrechonis, cum in regno Dei
gjoria
vouc c. Vt infirmitatem eorum,fponfione reg

eft
l
ditus
confolarctur.
Et fiornncs.
idcfr,immortalicat!S iublima tus.de

a
,
Genimcn.
immor M i; s s.-impr,mbiiis.
t;n b.is vngatur vcl reliciatur.
Non
mendacium nec
,
fijucceiufdem pcpu
li
re fpirituali gratia
,
iIIum,cutrnlIudbibamvobncumnouiimin regnopatnsmei. aebet confcendeie ad a cibo

Spirituali
tcmeritas
pallus
montcm.virtutum
,.
generaci
nouo vo-
t.bifcLim
gaudio per-
fundar.
tEthymno ch&oexieVuntin montem f Oliueti. Tuncdicit lllislefus: tOmnesvos fcandalumpatieminiin me iniftanoa

Meft.in b
ifta
& 3tdenS dilctio

5
fcd fidcs in
t
tantum vtimbccilhtatem fuam &fidem
Oliuarum.
Ethym. Hoceft quod Pfalmus dicit: Edeat paupcres& (atwaiuntur iî. Vcl &c. vt.i
b
,
Nocri congruit fiandalum. InZacharia: rcrcutepaftoiem, experlbna propliet.r. c

tribulatione.
VClborum Dei,n011
COntUCrCtUT.
|Mar.i4.c
Ab
vni rate fidei foluentur.
c5te'.
,
f
Scriptum tur oues g-reois. o

. .
eil
enim
Percutiam paftorcm , & dilpergcnPoftquam autcm refurrexero,praecedam vos r 1

.
1 l
?
h J^
^mequam
es
gallus. tzach.i 3 .
1
'" ^mplicitcr,
^^
hymnum fccundum
Ioann. patri gratias agdlS Cantabat in
lnGaltam tReipondensautcm
fcandalizati fuerint in
*
petrus,
aitilli.
EthomiKs ^
illi
'
te,
ego nunquam
fcandalizabor, Ait
^m ccm dcdenc.
folus
Marcus antcgallus bis vo-
Tercia
Fetruiexaidoreproiinttir.Chri.tusvtDeusvenmra
pra-dicit.
BqilOprofe&dlfcipU
lis
Marcurdic.tiAntequamgallusbisvoc.mdcdermciter.Aitequ.mgalluscantet.
"
\\ '"
&
crcdituris pce-
Ieius,
*
Amen dico tibi:quia in hac nocte antequa gallus cantet,

eiit
Cabatll r
Timor
caufa ter
me negandi
.
Inteliexiten.ii.
H Chryfoftomus. Audianc qui velut

porci fimpliciter duc.intcs cnm ebric
tacc
ter
mc negabis
t Aic illi petrus
Etiamfi opo ttuent me
pjardicem eum negaturum b
quod t.more moitis
nCgatio Pctri,fi tOta poft pnmum galll IbiJem cancu mciperet.me fi tlr j vidctCUCUr trcS
mri
l6
ma
bis cantet
.
^ tfLVitem
f
fito
ta ante, fupei flue di
in hymnum men. furguntjcum dccerct gratias agcre,& fam dctinere.Audiant quicunque vltimam orationem rn fa cns myffcrijs non cxpectant. c Exieruntin mon.Vt per facramcntorum perceptionem fuam intcrccffionem ad altiora charifmata quibus cordc pe tungamur nos confcendcrc doccat, vbi labons refectio,dolonsfolacium. d Omrus vos ftand.ilum pati. Pradicit illis quid pnffuri func, vc poft ctim tunc non dcfpercnt , fed pcenicen-
&
ccrct Marcus.ancecf, ccjpca, actenderiinc illi trcs, non quando completurus effcc cam, fed quanca futura effcc animotimentis Pctri quandvKiunqueinccepra,.'el toca per.icrictt antepnnuimc2ncuni,quauis verbis anceprunu
Scd quia ante primu
coepca,anjcefecundum perada
fic.
Tancus cnim timor
men
Ioan.iS.Ji
tcm
cilis
inuaferat,q'ii
tcrncgarefacerct.Macchûs&Mar
cus negaciohem 1'ecrifubneccunc, poiiquamlcfus egreliLis eli dc- domo,vbi manducauit pafcha. Lucasc*: loancs,anceindc cgi eflus cffcc Icfus, Scd facilcintclligimus illos re qua
capitulaffi -vel lffos preocuipaffe, niii magis moucrcc, cj, ca diucrfa non vcrixbfeq etia fentencias dni pra:mitiut:
tialiberentur.
Chty foftomus Docet nos quales antecruccm fuertint Etenim qui ncquecum St qu.dc- pofi crucein difcipuli
^:
',
mudo
Qiriltodumcrucifigebatur, ftarc poterant, poftmorcem Chtitti adamantc fuerunt fortiotes. C Toft'>u<i*.
qu'busp rmotus ^ctrusiilapi^fumptionepraiterrccmonc di, vc inagis cogant mtcliigi tcr lllu exprefsiile prafumptionem fua diucrhs iocis ad fermoncs Chrilii , 6c tcr ilia a dno
^ tcfponfum,
NICOLAVS DE
ris
l.YRA.
In re.pa. Id eft, cgo tunc exiftens in rfgtv) patns rrei bib.ira I tunc vobifcum modo prxdifto.licet enim Chrittu? fuerit beatus animz ab inftanti conxeptionis , ex partc taroen corpoex
parte erat viator
Voftquam autemrc. Hocaddtt.ad confolationcmeorum vt audira eius mortc cranr defolatt audita eiusfutura refurreq'ii ftione cflentahqualitcrconfolati.
ir
12
Vrjtced mvtisiuGai.
Non
folum promirtit eisvifionem
& palfibilis ante
refurreclionem fuam
fed
com-
fuam inbcatitudine &inlocomultumdiitanti,fedinpropinqua

regione,fci!icet,in Gahlara.
&incorpore. pletarefurredtonefuitbeatusm 1 Et hy nno. confequenter pomtur pro praedictis gratiarum aftio Dic e.go. Et kymno. IA r ft cantico diuinae laudis. mftitutione&noux vitae denunciauoae, DiHo
anuna
Hu
t
13
1
}{cfpondcns au:cm
^4it
,
Hic
tn. I{tfpondei s auiemTe.
qwa
fpecialitcrpracdicir fcandalumPeerat ca:t<;risfcruentior.
profKramenti
/',/
f
//
,
(>>n>it
In hoc non
vbi ifta erant faft .1. fcilictr,in Ioco, Ex cruntin *nori. Hoceft vertusmontem OHtieti, quialocus 3 Chnt>us exijt , cV in quo fuit captus , erat fuus in pcde
bar
in
men
fed prarfumptuofe loquebatur
meoticbatur,quia fic habe non confidcrans
adquem
4
roontiiOiueti vtdiflumeft.
Tw,cdi.H. Hicprardiciturdifcipulorum fcandalumadeorum in gcnerah refpcftuom, ,
debilitarcmfragilitatisfua; ,propter quodgrauiusczteris pcrmifius eftcadcrc, iterum,qttia futurus crat paftor eccleti^ , vt ex fuo cafu fciret alns condelcenderc.
&
prsraunitionem.&primopiaeJicttur nium fccundo in fpcciah refpc&u Petri

.
ibi.
Refpondens au-
Mar. dicitur exprcfvocem'dederit ,tet me es negaturus. Antcquamgallusbis b.dccoiuordia euangchftarumdicit quodtcr Augultinus:
15
iAit d.lc.jL men di.tr.juia in bac.
14.
fiu?
tcm.Dicitigitur. Id eft, rumam in peccatum. Omncs vo>fc 5 6 ln nt Id cft r-ccdentes a me propter timorem
.
tia
negatiopctr
fuit
uithoatactiamanteprimumcantumgalli,
humanum.
eiscertitu7 praedicit dmalittr,& dcterminato tcv.ipore, vr cognofcant ipfum cffc

Uiflanotlr. futtin
f
rnim conting-ntia
antequam tamrneffctconfummatagalluscantauit, quianegatio fecundmri totahtJtem fuam acccpta habet aliquem taftu teur verbam illorum qm dicebat Petro. poris.in hoc cnim includit
Tues
Dcum.cjui po cognofcere SaipumeP.. Zjv.Ii. i 3.

Tercu.pa.
eft talia
propna
virtute.
&
argumenrumquodadducebatex loquela eius, negarioPetnfequens,& fic patet quod bene potuit inchoari
exillis,&
Idelt,Chriltum. r ur uues. Id eft, difcipnli extimor fugientes. Aducrtendum t^nen.quod Z-ch. 1 3 mutantur verba,li.ct ht ea
Etdifprrg
p 10
illanegp.tioantequ.im gallus pnmocantaret poft terminari. MattharusergoLucascV Ioannesqui dicut Petrumternegaffe
&
C hriftum.ante primum
cl
galhcant um,loquuntur habendo rcfpe-
um ad ncgationis inchonhonem. Marcus autcm qui dicit tcr-
dem
fi
tur ad
dominus loqua'ur Ai.Tcnutiam pa.quia idcm eft vrbum delicet diucrfimode , quia iptius domim princi& iptius prophctx mftrumentahtcr. pahter
acfi propheta loqaafcntentia,quiaibipon>tur prophena dominum di.Percutc paftorem, &c.hic autcm ponitur,ac
mmi & prophcta
tiam negationem Petri cflepoft primumgallicaiilum,& anrefe cundu, loquirur habedo refpeitu ad negationis cofummatione. lc> jlitii.Vet rtiam fi opor. Pem:s & a'ij difcipulihocdiccndo non dixcrunt mendacuim , quiu lic cogitabant for: dixerunt ta-
mcn faltum quiacontrarium

humanafrag
14
litacc
,
accidit.
1 1
Toflquam
Tunc
v)dcturtamenPctrusa.cufabilis,quia
fjnrui*; eitis frat

2.
E>
rrucea cotporc fcparandus. Deo. fc^w.Mcritodc tatorounro-zrar e; reddcde crat
MORALITER. m
contradivit. txlqu >niamalijsfepra'pofuicdi.

Etfi.ofcan.Ejt tci
uoquoma tocum
fibi
attribuic,f.quod
-
4 T"ic di.it. &c.\rf.au.p. Rcmigms.Quod iUcpradixit prc; Uidcndo , ipfe dcncgat amando. Vbi moraliter lnflrui nuir, >t quantu confidimus dc fidet fcruorc , tantu cimeamus de
ciiccf. irciccrpeifcueraciKu.s,vchoc
igiturm eo fanarec ,pci
nulit ficricafnmeius.n.in impcll.ns.id negadum, fcd cum fibi dcferens , 6Y humanamnaturade fragilitace couinccns.
humana
Tom.j.
,'
43i
n/fponfum,
Glof.ord.& Nicolai deLyra.

quodcum
nnre
galli
43*
D
canrum
efle
negaturus
fi-
mo domin;uur,vcru propafsio eft, vndcait:c?pitcocnfrari.

autcm non tiniorcpaticndi.quiadhoc vcnc* rat, (cd propcer infcelicem Iudam &.' fcandajum apuftojo rum &: eicclioncm Iudeorum Sc euerfionem Icrufalcm. d 'fnfiis. Anima efc qux timet,&: cnfcatur.Pctrus inferior non timcc dicens
Contriftatur
,
'A cut poft rcfurfcctionem an fc dc p iflendis ouibus prcccpit.
amarct rer jncerrogauit &: ter
Autc gaijicantum
J.ue
t, d,
ideft,crtTcentibus tenebris negat.poft
g.ilhciniiim, :dcfc Iucc /i vil. quM dicitur ;i

Gethft.l nt,;t,inni6-
vicinaculpamjachrymislauar.
i
Jojn.iK.a,
Ei amore
.
tc
irdorreodem,
| prediPW
tem Oliuarum loan

ncs.trans rorrentcm
a
tccum non
i
i
tc
negabo
ficut
Sitniliter
& omncsdifcipulidixcrunt.
cjua:
animam mcam
*
po-
Ccdron quod idcm trft.quia Githfcmani locus in quoota,
Tuncvenitleruscumillis in
Hea mmicarnim
t villam
dicitur t Gcthfe-
nam pro te: quia vt omo vhJ} moni \*

n,cc
u
.
nec loco,[ita ntc merite.

*
JgnOtat . CnrilTUS tt-
mani
Et dixit difcipulis fuis : Sedete hic , donec vadam illuc

b
c
Cuius'oratio oiuniurn rtdcmptio.
u:t cft ad
eft horr'.
radicem
c
ProgrelTus parum. Qmbusleaetiora manifeftarat.
4
f
corpore conltitutus
fragilitatcm
carnis
nvnris Oluicti vbi
Scorcmj EtalTumpto petro& duobus

Nc
putetur irrttionalis anima Clinfti.Animtlia mceient
fe.l
tilijs
Zcbcdcci cccpit
exponit, quicorpus
fufcepit T buit ftibirc qua: cor- lo. poris funr.
Gcth fcma
d
non norunt
cut oc quoufquc triftcmui.
omnia dc-
ni intcrpretatur val-
contriftari&mccituseiTc. Tuncaitillis:
Funlut tiilnUuonii.
t Triflis
cllanima
ne ingtauanie
Jispinguium:&:loca tepora plena funt
A.
lomno inlidelitaris
uubolus obiepat.
& toipoic memis,
&
JHmcte,
figuns.Cum in mon reorar, furfumnos
mca Ec
vfcjuc
ad mortcm. t Suftinetc hic,
& vigilarc
mccum.
oftemlat.
e
*
Hilarius.
Vt humilititcm mentis habuu corpoiii
B
Orantiunjdijpo/itto.
habere cor in orarione docet.Cum

in
7raft.3f.iq
MatUi.
.
lib, ?.deftdc
ap.4.
Yallc,&bocinvallc poffibilc mt/j pinguium , doccr orationehumilitatcm,&internx pingucdincm dile&ionis poff virtutcm rcfurrcdionis , fidesefT firmandacrcdcntiu. * ciTc fcruandam, Damafcenus.Naturales nofrrarpaffiones fccundu natu J] b Et orm. Proxima morte apte orat in vallc pinguedinis, ram fupra naniram fucrunt in Chnflo.Secundu naturam quiaper humilir.atetn &charitatispingucdincmpronobis enim.quia permittebat catni pati qua? propna,fupra natura autcm , quia non prarccdcbant in co voluntatcm naturalis fubijtmortem. vbi 5* Origencs. Non conucniebat nihiJ enim coa&um in Chrifto confidcratur, fcd omnia vo- vtibicapercntur, cum difcipulis manducaucrar pafcha; conuenicbatautem Juntaria, volensenim efunuit, timuitj&contriftaruscft. * locum mundum prius qijarn proderctur , orarc , cligere Origenes.Triftiseff.&c.C^d.Triflitia ccepta eft m me. non fcmper,fed vfquead mortcm.i.tempus mortis, vtcum aptumqucadorationem. J ,r\ 11 . f.,. r.", jc Damafccnus. Cu orario fit afcenfus intcllectus in mortuus tuero peccato,moriar vniuerfa; tnftitia:,cuius prin Deu, vel peticiodeccnfium a Deo,qualitcr Chtiftus orabat? Nccipium tantum fuit in me. intellettus ad Deum indigcbat. Sed f F.t progreffus pnft!!uw,&c. * Origenes .Petrum magis de fe Tf ormans in fcipfo quod noltrii eft,docuitnos a patrepetere J|uccnimafceniione confidcntcm, 6c alios adduxit, vt vidcant cadete infrcitrm, n ad ipfum exiendi.Sicut enim pafsione fultinuit,vt trium6c orantem, Sc difcant non magna,fcd humilia de fc fapcrc, nobis aduerfus eas yictioriam tnbucret,ita erat nobis nec veloccs aTe ad promittendum fcd foliciti ad oradum. phum viam faciens ad jpfam quz ad Deum cft, afcenfioncm. g Sipoffibile e/t.Hoc no protimore,fed p mifericordi.i, ne C Capit contriflari. Non timore pafsionis,qui ad hoc vcneIud?i qui excufationc ignoratia: no habcnt , mc occidat, vn aitiite rat.fedpto fcandaloapoftolorum &perditione impioiu. i.populiludôru^nofimpjrcalix.^/foy.f^.vclineinicritu ludôru crcdanc Gcriles, Hieronymus.Ccepit contrifrari,vt veritateafTumpti hopaffionc rccufo. Sin aute llli p minis probarct . Vcre cornftatus cft, fcd no pafsio cius aniexcaxandi funt, vtgctes intrct,fiat.no mea,fed tua volutas.
g&
T procidit in faciem luam orans, progreflus puhllum * ,cai t " me 0B **" m0IS Mwfi 7 diccns ; Patcr mi , ii cft, tranfcat a
Vfaue ad mortem. jj"' Non proptcr mortem,fcd do nec apoftolos fualibcrct pafsionc. Non mors fed tepus mor E tisinmctu eft,quia
.
&
&
/1
&
'..
mo
>"
NICOLAVS DE LYRA.
Tunc ve.Ie. Hic confequcnter oftenrJiMir Qirifti defiderium ad nottrara redemptionem . Quod oftendit tripliciter Chnftus. Prtmo anxiando, iecundo orando,ibu Ei progreflus puftUum. tcr tio proditori occurrendo , ibi. Ecce dppropinyuabit. Circa
j
montem
Oliueti & ciuitarem IerufaIem,tornsautem CedronT curnt per mcdium iliius valiis, & fic patet quod euangeliftae con cordant de loco , Iicet ipfum diuerfimode nominent. Et dixit difct.fu. fe. hic. Hoc dixit octo 3 apoftohs , quia Iudal
aduertendum, quod anxietas ammi eft palfio caufata ex apprehenlione magni mali de proximo imminctis impoliibilis ad eua dendum Chnftus autem videbat mortem acerbiflimam fibi de
.
prirou
non erat
ibi,& tres
fccum duxit, vnde fequirur.
proximo immincntem
& non etialibilcm
quia fciebat hoc effc
Et affump-o 'Ti-tro 7 dno.fili). ze. Ifti enim tres erant magis famihares iph Chnfto, &adeius fccretamagis admittebantur quamahj. Ratioautem taftaeft fnpra 17. 5 Capit contri.& ma.ejfe. Hoc fmt ad oftendendum veritatem
detcrminatumaDeopatre a cuiusdeterminationcnonpoterat dcclinarc cum non pofTet peccarc. Ifta tamen neceititas iibertate arbttn non tollebat.Igitur ex tali mrte fic immmentc Chrij
ftus
habebat matcriam maximar anxietans

alleutabatur a
tali
non
Item pars fenfitiua
anxietate
Vno modo intenfiue,quia tantum intenfa crat quantum potcrat elTe vt vifum cft. Alio modo extenfiue , quu durauit vfpliciter.
huroanx naturj.Et quod ifta tnftitia fuerit maxima,fubditur. 6 T) iflis efl anima mea vfquc ad mot.Et poteft li vfque aco pi du
excontemplationediumarcf-
fcntiar fcu
,
que ad horam mortis .
promptitudine voluntatis.quxeratin fupcriori parte anim* quudiuina virtutefiebat, vt cx fupcrion parte anima; noq heret infiu 'nua in inferiorem,vtfic efletibi dolor partis fen fitiuat maximus ad noftram talt redemptionem.Ex
7 Suflinete hic vitflate me. Tanquam amici fpcciales qui dc oent m anguftijs amicis afliftere. Et prog: t/fos. Hic oftend.tur Chrifti defidcrium ad noftram c S
&
anxietate Chriltus non fueiebat fcd mag-s vemt ad locum , vbi proditorem vemurum foebat ,oftendit defidenum ad noftram
quo ergoex
redemptionem.quia per orationem oflerebat fpiritum tn pro nobis. Cîae qmdem oratio oftcnditur f cla
pei
Deo p.t
foli
quia
redemptioncm,
hoc
eft
quod dicitut hic. Tw.c

fita in
)>c.Ie.cum U.-id
(t.dilcipulis fuis.
taria.cumdicitur. Et prcgrrffus pu. recedcnsaliquantulumi przdiftis rribus apoftolis: quia orano eft eleuatio mentis m
pede montis Oliuen i\ propter hoc dictur Luc.t^.quod ven;tinmontem Oliuarum.fnfine et.am illius erat vill^ quidam hortus contemplationi aptus illuc intramtlcfusvtd.citurloan.iS.&eft vltra torrentem Ce
U W. IMa emru villa erat
Deum qubd mehus

,
fit
quando homo eft
&
clron, vt dicitur ibid?

m
quia
vaJli
lofaphat
eft
inter tnedia inter
montcm
Tunc ve.le.cum
MORAtlTER.
il.in
Secundo , qu.a humilis , quod notaturcum dicirur Trocidtt in faci.fu.m. Tertio, quia dcuota.cumdiot. Ta'ermi. Quarto, quia rcfta , quia nolmt contrairc przdefhnationi diuinx quod notaturcumdKitur. , $ Sipufft.efl. Sed voluntatem fui fupponit voluntati diuin? di. Ferum.
fequeftratus ab
alijs.
vil.qux di.Grtbfr.Quz .nterprctatur val
Jem humil.ta..,
J.sp.n-uedm.s. Rem.g.us . Pulchreappropinquanspaffioni valle p,n S ued.ms oraflc dicur , vt demonftraret quod per val-
&
rcrc.
hic dum vadam iUttc 4 ore m. Chryfoftorous. Confuetudo 1II1 erat fine diicipulis orare, hoc aut faciebat erudiens nos in orationibus folitudinem quxquietem conftitucre,
Sedete
&
&
per
hs
p.ngued.nem
char.tat.s
,
MoraJ.ter etiam nos fufccpnv mftrux.t arirlum a chantatis.
vt
mortem prononon gcftemus cor

Sedctf
f
iuri
Tranfeat d
eis
pingucdine
ab
me calix ifie. Hilarius.Pro his orat.qui poft fe paftxit\t,<\i.Tranfeat a me ca.ld cdûomaAo a mcbibitur,ita
bibacur, finc diffcrcntia fpei, ractuque tnonis,
Vetwm-
433
,
Matctlcl
t*o volo. Auguft.Transiigurac in fc fuos, quf niibi.Efurm,& de.mi.man. Etquid
?
c
dcmon
hoc
rticlr
.
lp
XXVI.
.
434
D
,
^jw
//<-,
hilaliud
meperfequeris
vulcquam pacer,?C Doccc autem eos priuacam voluncaccm cor.
tis,& timor vilicatis,& c imor doloriSjConrw qua? oivnia do cec nos debere munin oracionc- Vnd< ,& propcercrmam ce
rigere& dirigcrc iuxcadiuinam. Ambrofius Hominem qucfn vericace corporis

firab.ir
,
tacioncm paffionis,poceft incelligidominustcroralTe. ii Chryfotlomus Quod fecundo vel ccrcio orac

aftc&u
,
ex
fciliccc
humana:
infirmitatis
xquabr.r
;,f-
Hom.$8,ia quo mottem time- Mauh. b.ir,certificat, quod
fectiiiVtdicerer, non ficut ego volo,
Scd
Qujfi
iii
e icueifus
Humanoaftc&u.
Docttluiman*
volttntati.
vcie
facltis
cft
ho-
Tolumjtein Dei prxponi.
fedficut ru.SufcepiC
a calix iftc
Verumtamcn non ficur ego

a
mo
me
Secundoenim
volo,fed ficut tu vis.

,
voluncacem
fufcepic
triftitia
meam,
Fratriftitiafomnum v ncere non poflunr.

,
trifticiam
t Et venit
ad difcipulos fuos
a Non,neteremin:,icd
&inuemteosdo rmiences,
orandum.
&
* ,-
vclccrcio aliquidfie ri,vericaciseftmaxi-
demonftracio
meam.Confidcncer
Quia prsrcxteris erat gloriatus.pr* citerii ent incrependtts;
nominoqui
crucem pra?dico.
b dicitPe'tro:Sic,nonpotuifl:ivnahora vigilaremecum?Vigi nc Ideo

tcnutione itipercmini.
in fcripcuris . Iofeph dixic
Vndc
Pha-
raon.
Qôd
vidiflife-
# LEO PAPA :
Difcanc hanc voce
latc,&orate,vtno*nintrctisintcntationem
a
a
Ad confitendum
Ad
tolerandum.
b
Quia noadum induci uirrute cx
Spiritusquide
alto.
cundoadeandem remperthiere ,fomnu firmi tatit indicium ert.

5
,
omnes
ccclefiaj
filij
pro mptus eft.caro autem infirma .Iterum (ecundo abiit,

Similirer.
^
&
vccumaduerficasali cuiuscecacionis violenccc
d
c
orauit dicens. Pater mi,fi
non potcft
.
hic calix tranfirc,
nifi 6
incumbic , feparaco cimore formi

dinis,accipianc cole
Vicina iam negatione.
Dnrmne . Primo OTfw B xl ,j reuercens obiurgar, fcClindo filet, SC CCrtio quicfcere iubec.
wie.
bibamillum, fiatvoluntastua
*
Et ucnititerum.&irmenit
Languiicebant enirn eorum ocu'i vicina ncgst one.
Q^na pnmopofire8
ranciam paffionis. * Orib Vigilate.

gcncs;. Vigilac,qui
facic
opera bona , &C

folicice agic
qui
ne
in aliquod cenebro-
fumdogmaincurrac fic enim vigilantis

cxaudicurorario, C Caro autem Non
.
furrcctioncm diffiidcnres reprehendic. orauit tertio cundcm fcrmoncm diccns. illis>itcrum abiit, Sectindo , miffofpiTuncvenitaddifcipuloSfuos,&dicit iIlis,Dormitetiam,& $ ritu grauacos ad con IntarpofitoaliquofilePtioait. IO CUCnddtn CU ngclu f libertatem ocnlos rcc|uiefcitc.Ecccappfopincjuabithora,&fiIiushoministravifitau!c.Tercio,cUv detur in manus peccatorum Surgitccamus . Ecccappro12 ritatisfua: rcdicu fe, j t pinquabucjuimctradet . t Adhuceoloquenrc,cccc Iudas ,, cur;e quicti eos re-
cosdormientes.Erant e"nim oculi eorum grauati . Et reli&is 7
&
de cjter
'
uajii
.
Mar,T4,e.
e.
vnus
g p-Jadiis
de duodccim venit
&
cumeoturbamulta cum
cir,
defe vciquehocdifed de hi s q u d ixeruncfc nunquam

i
&
fiiftibas
miffi ,
prmcipibus faccrdotum
& " 5*3^235, Ecce

nectic
.
ftitnft.owire/#
Luc.ii
appropin.
negacuros.
Sedlcicndumpoftil
la
eft.fi non poreff Niniuc cucurbita ideit,popiihis Iudxorum, quiprius fuiteitiscabernaculum,vc me occidac. C orauit frr.Tribus vicibus orauic,vc &C nos a pntteriris peccacis vcniam , &c pceniccncibus malis cucclam, &C fucuris periculis caucela oremus,& vcomnem orarionem ad pacre,& filium otfpincum fanciumdirigamus.lceficuc eft cnna rcn
7ferMj/ec<to.Secundo orat, id
faluart aliter,nifl arucrit
diditquciEcceap.SurgiteeamHs mcntcs inuemant , vt eonfidcncia
verba filuiffe dominum,vcfieret quod promifarac,ecpnft fecundu MarcuminCulit.Snfrici; ,quod larequieuittis.AdVlcro nos orTeranûs,non ti.
Mar,i4.e4
& gaudiu paffuri vtd. ac.
Poftquaminhorcumdominum curndifcipults ingrefsu Io.ig.e, dixir Ioannes,non commetnorac quid tlhc cgenc donec cra
dtcorvenic.
catiocupiditatis,;ta&:cimoris. Eft.n. con.upifcenciacarnis concupifcenciaoculorijjjc ambicio feculi.Eft &C cimor mor

tis,
g Cnm %U.& /.Fa&um congruic mutacz menci.Ia enim ve

nic
cum fufiib.qui
Et
dicit illit
cik
ie quadiu cum pace fuic cranquillius cgtc.
De-
NICOLAVS DE LYRA.
I
9
quiainago-
Quafi compationes cis propter tentationem dc
Verumtamennon ficut
eg .Quinto.charita
lua
iamorti$pofitusdulcitetfuosdifcipulo$vifitabat,\t)de,fequiXW.Efpr.addi.fu. , i Et dicit Ve.Sic &c. Quafi dicat.non oftendis tantum feruo.
imminentcm. proximo I o Dormite iam > rtauiefcitr.QaaCi
&
dicat
parum
poteritis
hoc
ficcrr
rem fafto.quantum verbo,Sequttur. oi-a.Ideil.vt non fuperemini tentatione de proxi3 Vigllate moimminente,iicut fuerunt poftea fupcrati.
&
Ecceap.HiC tertio oftendiiur Chnfti defiderium 3d noftram rcdemptionem, quia r.on folum proditoremcum turba venientem expeclauit.fed etiam ocr urnt eis,v h.,betur lo. 8.& hoc eft
I
I
i
4
5
Spiriius
quidrm.Ad dicendum,fcilicet
quod eftis parati pro
memori,vtparet ex pr^cedentibus.
Poftqu3m enim dixerat difciquod (u\s.Dormit*iam& re.Vt diftum eft,dimifit eosaliquantu pulis lum quiefcere,poftea cum fciebat ludam appropinquarem dijrit
dicitut hic.Eccc apprepm.ho.
eis
Cmautetn irfir.Ad fufiinendum imminentem tentationem Hoc autemdixit Chnftus.quia apoftoli dixerant cx m.iguo fpi. rituptiusmortemfubirequam ipfum negare,cuiustamcncontrariumftceunt impulfu catnalu
Sufficlt,uthabeturMjr.i4.e.
& tunc
euigilauitcos dicens.
cce
appropwquubit hora.
it
oftendens quod oratio lttrmxfc.abiit.Wbi iterat orationcm, debeteiTccontinua Similitcrirerat vifitationem dilcipulorum
.
Surgitt t?rjij.Obuiam,fcilict,Iuda5 proditori. ,/ldlvcel>qu n H^cefttertia pars principalishuius ca. vbi defcribitur ipfius Chnfti traditi comprehenfio vbi tria defcri
I j
coniunfta oranoni. fuorum,quia opera charitatis debent efTc

rreUflifi/.Terorauonemreplicat,[icutterfuerattent^tus, vtfupra patuit.4.ca,vtliberetnos primo amalisprjetentis per eniam/ecundo.a orxfentibus per tutelam ,tertio * futuns per cautelam. 8 Tunc vc:it ad difupuUsfuos.Tctdi(cipu\o% vifitat,
ficut ter orat ratione praedifta.
bunturperorcWm.Pnmum.eftipfiusIudsfraudulentia.fecun dum.cft Chnfti patientia.ibi Et ecce vnus,tertium,difcipulorii Circa prmum dicitur fic jldhuce* ignauia.ibi.Tunc difcipuli
.
/o^M.Scilicer.Chrifto cum difopults
fuis.
14
i^
Ecce Iudas v/;w.ldeft,principalibusChrifti difcipulis.
Venity&cum
eotur.mul.
Talemautem turbam adduxirne
fortealiicredentesinChtiftumipfumvcllenteripere.Sccjurur.
Et
MORALITER.
1
abiit
& orauit dicens
Hilarius. Ttaque
quanttimdc ardorcfi-
fide Veruntamtnnonfuutegovo. Lcopap,i,Ha:c voxomnes lcsinftruxit,omncsconfcfl<>resacccndic,omnesmarcyres coronauic. Nl n n i Ji odi i,tentationum turbincs,pcrfc cutot es,& errc ircs quis poffct fuperarc.nifi Chrifius in omnibus,& proomn bus pacn diceretFiat uoluntas tua? 4 Spnttus auidem promptus eji cara autem infirma.lterumftcundo
i
dci confidimuSjtantum decarnis fragilitacccimcamus. jl Ecceapporpiuquabit hora , &filius hominis trad^ tur in m<f""S me traiet.OK.1 peceatorum Surgi'e eamus.Ecce appropinii<iab't q<*i
GEN.Sed&cnuncin manuspcccaconi
Fcfusrradicur/jiuii
dohi qui videcur inChriftumcrcJ^re,habcnceumin manibus fuis cum finc peccacores.fcd &: f]uociefcunque iultus habcns iu (clcf im inpotcfiatjcradicur peccacorum.
abi.it
@ A
Putabat fjgna qua? vidcrat non ditiinitus quod cft rex vcl rcnaturu.s Qn ,od feruas inuentus cft pcrrj nct ad veeuttacem qne in feruicucc gcneracfed cum acceffir, fcd magicc fath qucni 111 inonte transformatum uidiefanicas.figuraucff hbcrcas. uca- addicquoddominustari rat,timebat nc tali inodo nuncdc manibuseorum labercgcnsaurcm fanunc , quinechirftiumpicratisobliuifcu tu: ,Sc ideodabat fignum. c Gbdioper.GlAdiQ.illo quo igneus vcrcif ante paradiliun, dc verccundia b Qêmcmn^c /"* Habebat adhuc aliquid idcltjdiuina: vmdir no eG difcipuli, curn a (eniori buspopuli. Quiautemtradiditcum deditcisfignum, palam tradidr pcrfc cucioribus, fvd pcr b dicens : Qucmcumqacokulatusrucro, lplcelt, tcncteeum. Auguftinus ld uimofcuh'. ucaie;, & ofinlum iungeia ei quem tr.ididit lropudcns confidenua magiltrum cft, omnis qui \ c Et ojiti. cfi. Sufcc- c Etconfcftim acccdcns ad Iefum , dixit : Aiicrabbi btofcufuericgladio Illeaua
Dedii eisftznum.
43T
GIof.ord.& Nicolai de Lyra.

&
i
436
J
f^ ^
1 .
.-
dominus ofculu, non quod fimuJaro

pit
lronice.
VI rupra.Amicc.quamodo huc.intrafti
non habcr.s tltcm nuptialem.

J
nos doceat
vidcarur,
bis
fcd nc
proditioncm fugcrc
:
latuscftcum. Dixitqucillilcfus: Amice:adquid venifti? TuncacccfTcrunt, &manus iniecerunt in Iefum > &tenuePetruseodem ardoremcnti quo
c*tera, zclatus iicut Phinees.
4
'
vticur gladio nulla fupenoriqui
tcm
vnde Cum
pacem
d
g 7
,
[
catc,auclegitimapo tcftate vel iubcntc

vel concedente,in
qui odcrunt
runteum.
cram pa.
*
.
Origencs.
Ego
mncs
lSDi
IMir.14.. uc* ii.e.
loan.i8.b.xj.
p ut
prodicores vcntacis,
ccccvnuscx hisquierantcumlefu, cxten& percuticns feruum dens manum cxcmit gladium fuum auriculameius. Tunc ait principis faccrdotum , amputauit doceamus non vindiftam.
t Et
,
fanguinem alicuius armatur .NamDominusiuiicrat, vtdi

fapuli eillS ferrUlTl ferrcnc, fed nonvjt fcril Cnt. Quidc!!i,0
Ceffet vindifta.cxhibcatuipaticntia, vt patientiamnoUtos
+Jl?'I
'^Suf -m^
'
amare vcritaccm fin gentes, ofculo vcuntur. Omncs etiam

c f
illilcfus.
a
,
t
k.
Nam
.
e conuario,
Conuertegladiumtuuminlocumiuum. tOmb omnes,tunc &

$i
ludati.
Exercuerint vindiftamvpfa vindicTa
,.
j.
" u("n-dit,oni
.
ind.gnum,IiPecrus
,
finali. &c.fc- heretici iicucludas, cumJo&4. Iefu dicunc , Rabbi.
^
]ia
lis ai, tctn
placabi
refpondcc,amice ad quid venifti < Di-
nesenimquiacccpermtgladium, gladiopcnbunt Anpu* tas, quia non poiTum rogare patrem mcum, & cxhibebit mihimodo plus quamduodccim legiones angelorum ? Quoa ouisad oci.du.eit,cVc.
Quibuse.t.Tanquam
po( boc pcc catum fadus eft paftor cc
ffi^^fe
r,
.r
cicemm amice,improperans fimulatio

.
modo
ergo implcbuntur
fcriptiir*.?
quia
fic
oportct
fieri.
ISplinccpsfy^
ncm Hocenim nomine neminem bonorum

cognofcimus appcllatum.
?
Ad malum enim
tibi
in fcripturis dicitur. *>*;,
non
detcftabili
gogaerVtcrquecni immanitate fcd emendabili animolitacc re
excefsic.
Pfal.ii*. 3,
quomodo bucintrafii ~4m'ue,non facio * Raba. Exulta Chriftiane,in comercio mimicoru tuoru vicifti, quod Iudas vcndidic, &: Iudaûs cmit,tu acquifiuifti. ^ Seruum prin.fii. Myfhce. Seruus,cftapoftoius Iudeorum principibus faccrdotum indebitc macipacus, qui in dfii paffione dcxceram aurem, id cft, fpiritualem inrclligentia per didic,f3niflra>ide(t,vilicace liccrxc6cencus,non Pctro tollete,fed diuino iudicioablacam pandence.qua auris in his qui crederc, maluenic piecace Dci reliicuit'. Vcl auris amputata fanata fignificat auditum ablata vetuftate innouacu vc lic
iniuriam.
fulam Unputasquia, &c. Qiiafl dicat, non indigeoauxilioap ftolorum duodecim qui poffum habere duodecim legione
angclorum,in quibus func.71.m1ha quibus omnium genc; co linguacxprimicur.Innuir aucemnon effe vercndum,li
tra
,
I
Iefum omnes natmnesinfurganc cum multoforciorcj numerus ipfehabcacexercicus angelor-um.AIicer.Hic
&
hcat omncgenush iminu.n cum Romanoimpenoconcrjj Judxoscercacurum.Hifun: angcli Dci.quipoftrefurrcctio nem annoquadragciimo fccundo,cum Tito &: Vcfpati ancj^ perdidcrunc homicidas illos,ck ciui tacem lliorum fucccndi
in nouicatefpiritus,&nonin vetuftacelicer^jqo* cui dacura J Chriftojdatur&iregnare cu eo. Vndcbcne Malchusdicit
runc
sic oportet
fieri. ^<
Chryfoftomus. Non folum autem
p'
NICOLAVS DE LYRA.
Qui auten tradidit eum,dcdit eis fignum dicens. cit nc loco Chriili capetcnt Iacobnm minorcm
X
taftn fuo,vt habetur Luc.i 1. xerat

I
& in hoc adimpleuit quod pracdi:
Hoc autem fc-
Mar. J. g.
Tunc
ait
.
Benefacite bis qui oderunt vos.
Chrifto in
facie,
proptcr quod
qui erat flmilis diccbatur fpecialitcr fratcr domi

Chrifti
Prohibendo defenfionem armorum Et ad hoc
inducit
xnultipliccmrationem.Primaratiotangituribi.
m.Scquitur.
Etofculatusefleum. In
quoapparetmaxima
manfuc
tudo,qui non negauit ofculum proditori fuo. Dixitque il.Ie. jLmice. Quau dicat, tu oftendis amicitiam fi3 gno agi proditioncm dc faclo , quod patct cx hoc quod fc-
&
quitur.
Onnesemmqutacce.gla. Gladmmenimaccepitqui eo vtitur ad vindiclam propria authoritarc,& hoc cft tllicitum,gladio autem vriturfibitradiroqui eovtiturad punitionem m,alorura aelo iuftiti? iicut principes qui aucloritat cm habent a Deo qui* inhocprmcepsminifter Deicft, vt dicit Paulus apoiiolus, &lirailiter m niftri ad hoc a pnncipibus conftituti.Secundam ratio-
II
4
6
Chri/li
ncntia.
5 tc ipforum.
Tunc accefferunt. Scilicct qui erant in comitiua Iads. Etmanusiniecermtin ie/w.Violcntas quantum eratcx par
Et ten*crnnteum,&c.
Et ecce vnus.
nem
II
1}
atiig.tat
cum dicit.
în putas.Quid dicat, per aha via poffem euadere,fi vellc. E exbib .e^c/e.^.Legioautemcontinetfexmiliafexcen-
Qoande cnim
voluit tentus eft,&
non
ante.
pa'
Hic defcnbitur ipfius Chrifti
patientia
& hoc
pliciter.pnmo.fafto fecundo,verbo,ibi In ilia hora.Parientia au tem Chrjfti fi&o oftenditur in hoc quod dtfcipulos fuos prohibuit a defenfione eius,& hoc cft dicitur ..' tccr vnus ex bis
tosfexJgmtafcv.Aduertendumtamcnquod Chnftus non dicit hoc propter hoc quod tndigercr auxiho ange!orum,fcd maj;is h cnnuerfoipii mdigent fuoauxiiio.fed vt oftendatquod plunbui mod s paterar eu idere. Tertiam rationem affignat cum dicit.
14
it*om<.'da crg-umpl-iwi.fcrt.
Scnptwxen\ta dimnitusrcue,
quod
latx loi|uuntur expreffc de pilfione Chnfti
vt
quicrantcnmhfu. Iftc fuit Petrus, vthaberur Ioan.18. Exte >dens 8 manum,ex.Û.fi. Habebat cmm duos gladios vt habcturLuc.2 2.d quos crcdo fuiifc duoscultellos mignosqui bus vfi fuerant n deciiione agnif afchalis. o Et percutiens feruum tamcn fanauit Chriftus
,
i
iJau 9
&
patet Ka.
nili
5 ?
&
111
|>
ftus pattrctur
uribusali)slocisqu3enonimplcrentur quod cft uiconueniens, cum fint deriuatx a

,
Ciinpri-
tni ventatc,proptcr
quod
;
tubditur.
ptincip.
(ûcm
aftcoportct ..e .Quiacxquoaliquidcft fccudupratdcftinatione a Deo pdicti) oporrct lllud implcri . Ibi eft necellitas
15
Q^
tactu
confequentix
MORALITER.
Saeerdotio
t Qnetticunque ofculatmfuerojpfe efl, tenetc enm.Et confcflim,ac, H.eronymus Dicfacerdos dicclencequomodocifdemlabijs de rcular 's fihumv.rgmis, quibus deofculatus es filiam rnetin^rinculretncis Olud4,ofculofiliumhoministradis.f cccevnus.Sepanmr,
li
. .
9 Ei percutiensfer.prin.fa. Hieron. Populus Tudôrurn feruus faitus cft impictaus& dcuotionis facerdotum, dexteramquc
perdidit auriculam.vt literx ventatem audiat in finiftram.
tiar fideles
Canuettgla.tu. inlo. fun. Rabanus. Oportuirvtauclorgrafuftipaticntiam , fuo doccrct cxemplo potius id

,
&
ncndurn
uocarcr.
aductfafortitcrinttrucrct,quaBJ ad '
vmdjcndum proTunc
quitur,
Et
437
fcripcurasin
a
Exijlis
Matchxi
fcd ccia pcr
Cap.XXVi.
t
438
D
hoc rimorem difcipuJorum euacuat,
hoc quod
meduim
introducit.
fuflibus querere cumgla. Scultum eft cu gladijs in no&e per prodicorcm inucftigavltrofccradic , cuqui requafi lacicance,quiquotidiein templodoccbac.Scd intenebris congrcgamivc ni, quia poreftas illa hora dixit Iefus turbis ;
&
&
Jio, maluit nudus Deoquain indutus merecriciscupidicaribusferuirc. c îdCai. Conuenicnnmcn a5honi\C'i'phjs,fdeft,inuefti gacor vel f.igax ad implcndam, fcilicctdoli fui
ncquicum. Vel vomeiisore ,quiaimpudcnssdprofcrendu mcndaciu;
&adpeccndiunho-
In
ftraintenebris. * Ac
Remigius.
fi
mscum ftiscum
a
dicerec. Lacronisof-
flcium cftnocere,&:
Jacicare
:
ruiuuuscoinprenenciercme: cjuotidKifuftibuscomprehendereme: quotidicadoccns intemplo, & non mc tenuiftis. pud vos fedebam ad vt fua aflirot animum oftendit
Jroroptum
patiendum,
paflione
giacujs gladijs cx
&
Tanquam
ad latronem
exi3
mfctfw.
Mir.T^f.e.
.
Ltic.iz.
\
%
gc/qui^rox.mo
fu
1
Vi
ucratncgaturus,
fi-
ego vcro
prophcrarum difta. b Tanqnaui ouis ad nr.duftus nc.duftus Tanqnau)
cft eft
gnificat ecclefiaimi
....... iTi tacuram pamonem Chrifti longe diffe
ncmini nocm fed plu

res
Hoc autem tatum

phetarum.
t
fa&um eft,
T
vt
fanaui,& in fyna
Timoremmortisolrendenres.
ni/irwm
adimpleretur fcripturc pro

!
mm
...1
]_
(*
T
gogis fempcrdocui, " " * "'"" b Tuncdi.om.re.%\
Tunc difcipuli omnes relitfto co fugerunt.
At
qnipontificatumillius anrupreciofibi^cquifieratabHeiodcRomanoruuiprincipe, priustamen jd Anwam.vt loannes ait.
iliic nrr!i-rri~fii iius j-hu tc.LJt.nt. ftusproecclefia.
t Mar parW 'Sfcfcd&Si Luc.
4 .f.
iz.f.
fewbE^S &
tionc
luit.
|
Mlitcnenteslcfumduxerunt ad Caipham principcm
ftcer-
>
10 11
confeffione Dei funditus extird

lignificac
dotum,
a
vbi icriDJE
d;uotionis.
&
a
$*%&
c
Ioan.ig.c.
jia non eo
Duofalfitefies,&c. Gen.jo.c.
fenfu
icniores conuencrant t Petrusaunatura;

eit.
Hoc
eft
pauic, recuperatio-
jneeorum
I
temfcquebatur
a
eum
H<^timoris
quod
neât, obreptionis eft.ouod penitet fidei
eft.
quodominus,quidixic de templo corpo.
Mrr.i4
f.
qui in
marcyno labu
Jet dircipulum
.
notum
pontifici.
longeviquead atrium b
b
rt ris iui
fed in verbis
Lttr.21. f.
principis ia,
loan.iS.e.
E.tpcftjns, ve' om>redifcipnli,vel hmr.jna curiofitate.
ij
!tur.
I
Itaciteriquifufugerunt, cautelam
ccrdotum
a
ec ingreitus intro fedeba

pomifex dc
Icfu.
cum
miniftris
vt vi-
qinbufda additis ve! mucatis quafi iniufta
'*
calumniam
Quid
iudicaret
faciuut.
Igiendi doceceos qui
derctfinem.
minusidoncifuncfe
rendisaducrfis :quibus cunuseft lacerc, quam fe difcrimini commiccere. Icaecia
;
lium querebant a
tradcrcnt.Et
e
Principes autem facerdotumScomneconiifalfum teftimonium contra Icfum, vreu morti

vt
Dominus
i<f ,
dixerac.
liiiftempluhoc
Co-
r7
'
Ia>..
i.
Quia non erant
Marcus
a.t
conucniemia eitnnonu.
no ninuenerut, cum muJt;
falfi reftes acccffiiTenr. 20
'nucant.EgodiHb Uam tclliplum hoC matu_aduin . Vos
NouiiTime autemvcncruntduofalfiteftes Sc dixerunt; Hic

'
UM V
n 2? cgo: qmanonefthr
" quit
'
foluite
adolefcens.qui fccu-
dum Marcum relicta fvndone nudusprofugit,iIlorum opus in mudo &: animum dcfignat,qui vt fecuriores fint,oia qux Deo potius famulari nudi quam hxren habcntab:jciunt,& do mundi icbus, maccria centandi & a Dco reuocandi darc
didiccrut.
luxcacxcmplum lofeph.qui relicT:o adultcrc
pallio
ego Jufcicabo, q<J de animali templo dicicur llli inuettunt. Aliud manufactu dificabo,vt propric de tcmpjo Iudaico ditium videatur. jiQryiMft.Nonadduxcruntinmediuaccufationedcfo- Hoin, j?. lucionc fabbati, quia multoties cos fupcr hoc confutauerat. Tu dixijii. F
.
tem mteramus.Icem dominus dixerat.Ht
cicum vtnobismor-
NICOLAVS DE
YRA.
17
Tnncipet. Harceftquartaparsprincipalishuiuscap.in
onfequeitie noi tamc-n confequencisr quu diuinaprcordinacio nrn coliic concingenciam a rcbus. verbo, qtna no ln ttla bo. Hic oftenduur Chrifti pacicncia I
impacienter.fed rationabiliteralloquutuseftturbam lpfum
qua d_c fcnbitur ipfius Chnftiappreliefi illufio, vbi quatuor tangikurperordincm. Primumefleiusaccufitio maJigna pcr falfos tefles fecundum,accufac< iniufta codcmnatio per
malosiudices,ibi.cfurgcns,tertiuc6dcmnaci vicupcracio per malignos apparitores,ibi.Tunc cxpucrunc,quarcu Pcd i m-gatio pcr crcs vices, ibi Pctrus aut fedebat. Circa primu dr lic. Vrmcipes an. fa. Quia verum non poterant muenire. 18 vi rxmmor.Pcr: Pilacum prafidem, quiaipfinonhabe:
cc.mprehendcntem. cum gladijs &fufttbus compreben a Tanquam ad la(ronem exifln fine caufa feciftis hoc,cuius rationem dere me ûafi dicat ,
.
afflgnatdi.
3
4
is
Lôtidie Id eft frequenter. habctis potcftaccm. îpud tcs. Id cft,in loco in quo
,
Pacifice
i
& f ine at mis

S:
quafi dicat
tunc potui-
bancalcam iuftitiam. 19 Etnoninup. Vnde poffenceum accufaretanquamdi-
iSedebam. mecomprehcndcrc.
Huc auiem toiumfailum
6j latrojfa
s 3
quitur.
gnummortecoram Pilaro. zb Cum multi fal. Ad ld quod dicnun eft procurandum.

21
'Njwifjirne av.. ft .
efi,vt
adimplmnturfcriptur&prophecraclarccur ficuc malcfa
Scd
quarritur
quo ifti dicuntur faJfi tc-
tatnm. CrHna fcriptu erat
dc eo.quod
dor
d.Cum
fccleracis repucatus eft.
Tunc
Pnmo
8
dtfci. Hicdcfcrbitur difcipulorum Chnftngnauia. cum dicitur. Tunc difci. om. reli. omnuim m ,
fcnbitquod Chnftusdixir iudeis. Soluite in mbus debus excitabo Uud. templum hc, Quod vr idem effc cum eo quodh>cdicitur Dicendum,quodilJa verbaquc
ftes,qnia loan.i.d.
&
gcncrali
N. I J tft,
Chnfto magiftro fuo.
d.xit Chriftus Ioan.2 intelliauniur de tcmplo corporis fui, vt lbidcm dicitur hoc fonant verba ibidcm
,
&
p.ifica,
quia
i^nf.Timorcpcrtcrriti, &dimiferuntmagiftruufum
ficutlatroncm dcduci,propter
9
quod
fcquitur.
ûillitc.lc.du.'u>adCai.ljccx.cn\n
1
pnmo fuerit duftus
ad Annam, vt diciturj. >an.

facit
8-
tamcn Matthxus dc hoc n5
prarripicndo cis.fed pre dicendoeis.qindefient ficluridifloluedocorpus eius: quod crat templtim fpmtualc Dei , vndc ftnfus eft. Soluite id eft,
foluetis
dixicibi.Soluice
templum hoc.non
mencionem, qu'a ncn fuit ibi ducius nifi pp quandam
cnrpus meum per mortem qua mihi inferetis , vnde fequitur bidem.Ec in cribus diebus excicabo illud.Exci1
rcucrcntiam ,quia trat focer Caiphz, vt ibidem dicitur. io ybifatb*. Idcft, lcgifperiti. vt vifum eft fupra.ca.i 5. 1 1 feniores. i.iudices ordinarij,
12
1
Conuenerant.
Ad examinandum & uidican du
copetit teplo matcriali fcd tcplo fpirituali.f. fuo corpori. Ifti jQt teftes loqucbantur ac fi dc replo matcriali Chriftus lntcllexiffec , cu
tarc.n.( fta
fomno mortis rcuocarequodnon
Vetrus autcm.
Chnftu. Hic ponitur ignauia Petri m (pcciali,cum
^diciturqnod. êquebatureumalon. Quia timebatnepercipercturcius

cffedifcipulus.Sequitur.
dtccbacîn cribus dicbus reardificabo illud, quiareardificare propricrcfpicittcplu matenale.Ite, Nondixitdcffiua,vcl poffum dcftcucre, vt >pfi imponunr, fed dixit. Solnite.ld cft, iblueris mihimorte infcrcndo: pradicens mortem fu5&'
refurrcdioncm,
ftcs
fueritdr Io t8. f.pcr 1$ Etingref.in. Qualitcraut ingrcffus crat notns poncifici. impetrationcm altenus difcipuli, qui
16
fcu
vr pr-tet ex pra:dicis. Et fic pater, ifli req-, murauerunt vcrba eius fcntentia, in qUp apparec falficas coi u.Daco etiam,q, bene rcpctiftcnc vcrb.i eius 8c fcn-
&
^f^rmê..LicecaucnonauderetChriftuc(nficcri de eo. dcfcndcrcjth volebat viderc,quid finalitcr ficrct

17
Vrin-
tentiam.tn poffuntdici falfitcftes alia racione.f cx falfaintencione , quia intendebant procurarc mortem mnocentis.
Etfurgent
M
t
O R A
T E
.
R.
7 Tuncdifci.emncs rdiHloco fugeruat icandnlum paffuros.
SicutpraxlixeratcoS
tiic dixit,pnffum deftruerc templum Deij& poft triduum rexd>fi-
Falfus teftis eft quinon eoden* Cc n Saluaror dixerat; Sofaite tcmp'm d~c.Wi co proponit aiunc Vnffum deilruerr temph>m Dei. Ircm dixerac: muranc &: cxcitaboillud, quocft viutntiscorporiSjtSinonlapidei.
carr illvd.
.
Hieronvmus
:
fu difta
&
care
lefut
439
Mir.T^.f
Phli.i.C
ri.i
Gloford.&NicoIaideLyra.
Vchucrunt
440
D
^T a T; firi/K. M iran: F.go fum,qnod idem eft: Et efr fimilis A cantra Pil.iuiin&Oipnamrc(poniio,vt apropna fcncencondemnencur.
Filium bominis.
,
b
c
rjui
Mc in fornia quam iudicacs exalcatum,

itiper
&h;b' ntemnomenquodcft
Saditve. Furor.
omnenomcn.
cniin faciemeius fecundum Marcum,non vceorum. fcclcra. non vidcac, fcd vta feipfisgratiam cognii tionis eius abfcondanc. Sicuc velum tuic iupcc facicm T r. fl,quod vfqtte hodie :uaiu f Ti vcro. * Hierony mus. Foris fcdebdt , vc vidcret c vicuin rci , &riou ;ip'.
rccitdefbljofut
dixit: t
Motu
t Mar.14. f
liuu.i.ii
gcre,f.icit &:
vcftcm
poflum deftruerc templum Dci, & t poft triduum muemcbat cjlumnixlocum.

coipoii* indicat infanijm
propinquabac
ise
lel
mcnii.
Iratui ijuia
non
mimflns aliqua
loan
lcinderc
4
i^.
Magno
a
reardificare illud.
iryfterio, ciun vc-
lfisdomininec
Significat
mi
Nihil rcfpondcs a
Iefus
Et furgens princcps faccrdotum , aitilli: ad ea qua ifti aducrfum tc telhficantur?

torqucndum
in calumniain.
fufpitio nafcerecur.
linbus fcindi pount.
Sciens vt Deus,quidûid refpondillet
cnun faceirdotum conipro

fcclcribus pontifica
autcm tacebat. Et princeps facerdotum aitiUi: Adiuro tc perDeumviuum, vtdicasnobisutuesChriuus filius

Didiiili in lege.
Chryfoftomus. j^\ quando magiftrum captum vidic,
Qm
1
ica efferbuit vc gla
dium
Qiismuis
vt
homincm condcmtutus
tarr.en dico.
&
4
*
euaginauerit,
auriculam abfci-
eflepenirusfol ucndum; Srdiolidicas ecclefia?(qux vc>
tum
Dei. Dicit
illi
Iefus
Tu dixilli
vel mirabilitcr
Vcruntamen dico vobis adextris virtutis

(.n:l
i.
dcrir,
quandoconcu
T v|
modo
,
videbitis filium
1
hominis ledcntem a
opeiantem in
.
Ad
iudkiuni
in
nube
melias Chrifti audimt, negatorctficitur

&:
vilis
Lu
JJ
ftisDeidicicurJ vfqj in finem feculi indi-
rupra manebic.
*Mos
eft
Iudroru
cum
niia:
Aft.i 4 b
1
Dei & venientcm in nubibus cceli t Tunc princeps facerdotum fcidit vcltimenta fua, dicens Blafphemauit Quid ad* hucegemusteftibus? Eccc nuncaudiftisblaiphemiam. Quid
: .
puella:
minas
nbn fuflincc. g ynaai.clla. Cur

primaancillaprod;c *f
aliquidblafphe audiunt, fcin-
Quia cun blafpbemum putaueiunt.ideomorti addixcrunt.

:
cum
viri
duntveftimenca. Quod Paulus Barnabas fereruc in

func Iupicer lo
vobisvidetur? Atillirefpondcntcs,dixerunt
a
Significat
a
Rcuseft
mor
teranc
magis cognofcere
;
"
I,
&
tis
cos quigratixciusprxfemiamrefpuiuit
Colaphis cxdunt, qui honoicj

fuos prxfcrunt.
niflvtiftefcxusoftc darur in neccm do-
Tu nc cxpuerunt in faciem
a
Significat cos qui
a
eius
Mar.i4-c
Licaonia,cumdi#i
& Apole r
venifie ncgant Alias alapas.
eum
& colaphis eum caxideprxlentiam eius i fe repellentes.
tanquam
runt. Alii
autempa lmasin facicm
eius
dederunt: dicentcs
Pe
:-
mini pcccafic,& pcr paflioncm redepcus Etideo.mulicr pri*
ma
10
11
rcfurrcdionis
,
Tunc expue. Sicut
ConfplltUS Clt faluiisinfidclium,ira

Z tunc
prophctiza nobis Chrifte.
Nonappropinquabatlefuneminiftrisaliquafufpicio
Q,uis eft qui te percuftit? ometur. *
myfleriu accepit &c maiidacacuflodiuic,
nunc opprobrijs exhonoratur falforum

fidelium,
tmsvcrofede^batforis inatrio.
Et accciTit ad
eum vna an
1J
vcvctcrcmpraiiancacionis abolci ct cr-
rorem.
Sictic
& colaphis id efl blafphcmijs eorundem carditur.

contumeliam ei , qui fe ptophctam
Velauerunc
pcr he-
Tropbetiâ . Dicunc haberj voluit a populis,
primum parenrem feduxit,itapeij mulicrem ad magiftruai negandum quem ChnftumritiU'

hoflisanciquus
minam
DeiconfciTus fuetat , prmcipem ecclciix compelht. Extwte
I confequeutcr oftenditur qualiEtfurgem princept facer. ter Chriftuscondemnatuseft per malosiudices . Dicir ergofic. de tnbunali, f futêns princeps facer. Ex imparientia fgrrexit
NICOLAVS DE LYRA. Hic

|iu(te
ci
fuir negitus a fuo difcipulo per tres viccs.Pnmo fimpli vcrbo,fecundo cu iuramcnto,tertio,per detdbnonem timi ramento.ldcft.per exccrationem quod eftqfi a.'jqui5 non (olu;!i
Chnftus
vnde poiTet quia non mueniebat
Chnftus condemnari.
perDcumfedetiam imptecatur fibimct al.quod malum, nifi id quod dicit fit verum.Dicit igitur: Tsttus vcro fcdebac fons
iurat
inatrio.
'
'
adea quxifli adnerfumte. Quiaea diccbantur,erant falfa } refponfione mvolebat adimplere il digna,ideo nolcbat refpondere.Item, quia c. tonlud quod de ipfo fcriptum erat ffa. 5^. ilâfiagnus coram non apcruit osfuum. Sequitur. dentefe obmutcfcct y a îdiuro te per Deum viuum, vt dicas nobisj; tit. Ad hoc autem refpondet Chriftus proptcr reuerentiam diuim nominisinuo-
tAitilli.
Tfibilrefpondens
quae contra
Chnftum
&
Noncnim Petxuscrat fimpliciter extra , erat cxtra locu, vbi Chriftus illudebatur in quodam atno rn quo^ medio , fecundum quod dicitur Lucz 2 2. erat ignis acccnfus
domum
fecW
&
12 Et acccffit adcum vna ancilia.De iliis negzunnibus Petn v; dentur euangeliftae diuei fimode fcnberc maximc dc fc. unda tertia,quia de fecunda diciturhic, quod fuitad vocemancillar. Lucasautemdicit quod fuit ad vocem hominis . Ioannesaurei
&*
cati dicens.
4
5
Tu dixifli. Supple
veritatem, quod patet ex fequentibus.
dicitquodfuitad voccm plurium. Similitcrdctcrtia dicu ioan-J nes, quod fuit ad vocem vnius qm erat cognatus ilims cuius Petrus abfcidit auriculam.
mo fic videbitur ab
derunt.
Veruntamen dico vobisyifhodo videbiiis.Quu in ludicio extrelllis qui eum iruufte condemnauerunr.Dicit i tcmpore fuz paftionis eum vherius non viigitur amodo,quia
Matthxus autem
.
vocemillorum qaiftabanr
Dicendum
inteniio euangcliftarum crat
quod fuir ad igitur quod pnncip.iLs negationem rrinam Pctri expnmc

hic dicit,
6
in
Tuncprincep*.
Ifte erat
mos Tudarorum
fcindere reftimenta
diuini
fignum
.
doloris
quando audiebant blafphemiam
nomipro-
nis
Hoc autem imponebat princeps facerdotum Chrifto,

quod ipfe
pter quod fubditur. j Blafphcnauit . Propter
& a!ij aftiftentesiudicaue-
runr'eum dignum morte.cum tamcn diccrct veritatcm, vt patet multipliciter ex pndiftis in hoc euangeho. 8 Tuncexpucruntinfa. Hic confequenter oftenditurqualiter
hoc dupliciter primo lito
Chriftus fuit turpiter vituperatuspcr malignosapparitorcs , , cum a cit. Exp;t"runt in ficiem tius.
,
&
Tanquam in hominem
9
pcftiferum 8c
crat lud.Torum fuper talei fpuere
t colaphis eum ceciderunt. Sine caufa percut lendo 5 & vitupcrando eum.Secundo, verbo dicentes. 10 Tropbetifj. Qunfidicat, tuesfalfus prophcta. II Tetrus vero fcdcbat foris in atrio. Hic oitcnditur qualiter
m contemptum.
dignum mortc.
Mos enim
rc,& inhocconueniunr omneseuangeliftx. Exprimercaiu per fonas accufantes Pctrum, noneratpnncipalis mtcntioeorum, fedtantumex accidcnti. Tri noncontrarianturin hoc quiavcnfimile , quod multi ad illa verba concurrebatu circi Pctrum & confimilia verba proferebant ipfum accufando,& lic unus euangclifta unam perfonam nomimr , ahus aliam unam ucl piurcs, ncc eft ibi fallim,ratione difta. Videtur autem fecundum uerita tcm hiftori5,quod pnma negatio fit facta ad uoce hoftia; ix prin cipaliter.Sccunda ad uocem ilioru qui ftabant ad ignem,faeruni tamen excitati ab alia ancilla , propter quod Mattharus illam rxprimit hic & de afjs racec . Quod autem hic dicitur ijuod fCta
, ,
eftPetrocxeunteianuamintciligendii elt feditponentead exi tum.qui.1 adhuc erat prope ignem ut dicit Ioanes fed timens nc pcrciperetur cxirc.Tertia autcm negatio fafta eft muUis eum ac cufancibus, intcr quos pnncipalis erat cognatus illius cuius Pc trus abfcidit auritu/am propter quod expnmit illum loannes dc alijs taccndo.His d;clis litera patet ufqucad iljum locum.
7{ant
<
Chriftut
MORALITER.
f
nus
Ic*ff
.
ubi maius cft hbcre

.
autem tacebat Et princeps facndotum ait illi A ugoftiEx hoc autem locodifcimus calumniantium&falforum
.
fortiterquc fuftinere
quam
dcfcndere fuie
ulloprofcftu.
tcftium voces, vt ncc refpohfione dignas
habcamus,maxime
Vbi
7 Tuncexpueruntin faciem eius colapbis ettm Auguftinus. Pcr hoc flgnificauit cos quiprxfentiamgratiajciusrefpuunt.
.
&
Ettanquam
44
ma
cus
Matcfuri
Marcus adimpJet qnod
iftc breuitatis
Cap.XXVi.
cau
442
pcenitct , poft rcfu redtio-
Excunte au. Hic
anteatrium &gallus cantauit.Quo re /iaomifit. Extjt inquit forat in atno fic ncgacio. Exeunte autem. In hac fecuda nega< uerfo J Marancilla.vc ait Marchams tionc a duobus copcllit .
ncm fub luce qucm cer ncgauerac cer feamare proieifus eft.
plene quidquid nutaucracerexit.
Media nocte negat in gallicantu
Ab
&
Quiaquodintenebris obhuioms crrauit,fperacxiamlucis rememoratione correxit: &c eiufdem verx lucis poenircncia
Myfiicc.Gallusali
3
& ab alio vc aic Lucas diccs.Et poft pufillu ait alius.Et tu

cilla,dicens 1 T Et tu
a
deillises.InhocpuQuia mjnifcftare
fe .
fijibexijr,&rcueifus ftansad focu,vtIcapxeunte atttem i:ft cum cxiret

;ft,
cxpauit
<]ui
adhuc nolcbat mori.
cum Iefu Galilceo eras At ille ncgaiiic co:
quis docloreft, qui fomnolentos incre-
if
s.
;aic:Icerunegat. iilo. ld
,
ram omnibus
*,
dicens
Cum quibus
Ncfcio quid dicis

,
Excunte aiuem
il-
calefaciebat fe Pctrus.
hoc
cu exurgerec vc
lotianuam,viditeum
hic erat
b
c
aliaanciila
a
.
Ab
&aithisquierantibi. Et
lllis
pans,ait. Euigilace lufti nolice peccare Cûod Pecrus an-
&
inquilirus cuiitnisancilla propalaBctat.
Abxirer,animadiiertJC
cum
Icfu
Nazareno
Et iterum ncgauit
a
.
cum
iura-
reprimumgallicantumnegat, eosfigni
ficat
Kumancilla,&dixic
Ijiis
Lucasait quafi lactointcjruallo vniushorx.
qui circa
igncm
Ibrant.Quibus redics BuracPecrus 1{pn no mdhominem. Idelt.no

fclfumeius difcipulus, Knquo &C ipfeChri.
mento , quia non noui hominem

runt qui itabant,
Ierofolirnitx
&
Et polt puiillum acceiTedixerunt Petro tu ex lllises: Vere

:
qui Chnftum ance refurrectionem
&
Dcum
1
& Galilxi
r&n puraucrunteffemorce.cius
curbaci.
iqne
fiint
Hebraci vnius lingui.fed
qusque
prouincia habct
.
fuum fonum.
t Nam &
a ftari
loqucla tua manifeltum te facit
Tunc ccepit deteEtcontinuogal-
Qiio^bisan
galli-
te
fecundum
Hflum negauic. Nota pnmum ait Ncfcio

Iquiddicis.Sccundo, njm iuramento ne-
& t iurare, quianonnouiffethommem

a
:
Rcfpiciente fe domino.
canturn negac, lllos iignificacqui nunc

,ni,!o
luscantauit; t Et recordatuseft Petrus verbi Iefu,quoddiVt habciet iiberum locum flendi.
fecundumbo
in vcraq;
mineiTl' Vel feCUndll
xerat
lauic
-
Tercio c^pic
ftari
&
iurarc,
priufquam o-allus cantet , foras , fleuitamare ioras iieuic amare.

in
ter
me
negabis .. Et ejrreiTus
'
I>cum
fub
flantucrrac,&idep vcntacem nesac. Pri negac

nmsgallicancus,efi:
iuia
!
nonouiffctho-
j
!
peccato dat incremcntum , mmima fpernic,cadicin maiora. }iu co3 7{on noui ho. Quod noxia prauorurp colloquia, qux Petrnm negare Chriftum, ucl hominem fc nolie, que ;unc fefliis elt mcer difcipulos Dci fihum ?
ninem , quia perfeuerare
&
refurrectio in feipfo . Secundus , eft eiufdem corecclc i\x. porc e êctw daus tft. In .iho Euangebo dicitur ; I{efpexh dommm
domini
Tetttm,
cuir
t
<zr
inimtn pronocau
ad latfaymai,
Quali in
mencem ei
. L,,c, * t- S
Qui Jiabant.
.
Ioannes& Lucasunumdicunrcognatum
cll plurale
rcducens quociens negauerac,& ûod ei pra;dixerac,nec m cenebr s pctiiiancrc, quem lux mu ndi refrcxir. po,
Malchi
Scd ucl
,
pro fingulan
Vel unus eracqui

fccuci cxteri limi-
?um uiderac
\i
& prxcipue dicebat, quem
^Mf arguebant.
.
Et rgxffus.hb linpiorucoiiliofeclufus culpa laiut,q, no intus.Obhochtjlitart. pmiilusclt,vc iccci^pnncipcrcmedifi p^nireti^Godcret*, 6c ncmo auderetdc fua uirtutecoftdero.
Et cuniinuogal.can.Voft ccrcia negationem fequitur gr.Uilcancus Sacramenta reru, per flacu temporum dcfignantur.
id.eo Papa.Pehces 6 Apoliolc, lachrymgcu^.quiâddilueda culpa negationis uuxutem habuere fitci i bapcifmans.
2 Tunc capit de. &c. In hoc fignificatur iuramcntum per exccratiomm. Et re. cfi Te. Dominus enim refpexit Petrfl, vt dicitur Luc. $ zz.g. Lt er hoc Petrus recordatus eft de verbo Chrifti,quod dixerat eum negaturu & ad p^nitetiam reduclus cft, vnde :.
;
Mcdia
t{arn
&
NICOLAVS DE LYRA.
Hebr3cafitvna,,taloquela &e. Licctenimlingua tnodo vanabatur fecundum diuerfitatero prou.ncia
,
mcn aliquo irum,& idco
illi
de Giliixa aliter loquebantur
ahquomodo
ell
illi
erant de terufalem ficut lingua gallica Iquamiltiqui illi er qui funt de Picardia quam
bitanc
vna
&
loquuntur Paniius,& per talem vanetatem pottltpcrcipi,vnde
qui ha
ali
feq
4
vt a
Etegnf.foras, erc.
Etex tunc Petrusrraxitinconfuetuduie,

ftarer ih
primo gillorum cantu vfquc ad horani matutinam
quishtonundus. Sequitur.
Tunc
orationeflensproifta negationc, vt mcntis.
habcturm ItmeranoClc-
Bt tanquam colaphis cum cacdunt qui ei fuos honores pra?fefaciem eius dant , qui fuperbia caecati eum runt. Et palmas in
MORALITER.
ADDITIO.
fmt
feria
non vcnifTe affirmant. t M'dlcnr.&c. Rab .Inhacautem negationePctridifcimu$ non folum negare Chnftum qui dicit eum Chnfturo non elTe,
,
fed qui
cum
iit,fe
ncgat
eile Chnftianurn.
non
Incap. 16. Vbidicitur inpoftil.

tirc.Ifta
Trima autem die a^ymorum,

circa
mum
dies
quinta.
Idcm pater per Chry fuper Mat.dicentem quod vfque ad vlti diem non fuit Chriftus contranus legi. Quod fuilfet fi pafccundum legem. fchacomedifIetontemporedebito
Addedarationem temporis ccn.r domini

lum
inter
grxcos & latinos, fcd etiam inter fanftos
quod non
fo-
doclores di-
mod ca muenitur.olim qujndam formaui quarftionem quam in hoc loco fuper addere decreui , cums tenor talis eft. Vtrur.i qurnta feria in qua Chnftus cum difcipulis, pafcha manducaun fmt.14.Iuna pnmimenfis.inqua agnus pafthalisfe cuJumlegem immolari debuit. Et videtur primoquodfic. Mat. 16 b.legirur accefTerunt difcipuliad prima die
uctiitasnon
,
Idem patet per Hieron.dicentcm expreffcquod Chriftus cenamfecit.14.Sed adoppolitum arguitfic 1 Scxtafe.inquaChriftusfuir Paffuseratluna. 18. ergo fc. quintaimnftdiate
dens erat luna.i 3. Confequentia patet de fe , & antecedens habetur Ioan.j8.c.vbidiciturquod ludaeinonintroierunt
praece-
num
praeto-
noncontammarcntur, fed manducarent pafcha. Sed cum pafchamanducari non poflitlegitime,nifi,i4.1una,fci

pilati,
vt
quod
az^'morum
licet.fecundis vefpcris.vt Exo.i2.ergodiespa(Tionis Chriftifuit
Tefum.dicentes Vbi vitpa.tib^pitf. &c. Scd pr.ma diessiymorum.Vel eft.j^.lunaincuius fecud>s vefperis immola ur agnus qn cum aiymistomedebatur.Vei.i 5 luna qua: erar prima dies
l4.luniquodfuitaffumptum.Necconfonumvidcturquodman
ducare pafcha in loco euangehj allegato mtelligatur de cibis pafchahbns.fcilicetdeazymis.prout vidctur fentire Chiyfoft.quc fequi.S.Tho. & etiam aliqui modeim gloflatores. Tum qma hcet pafchacumaiymis debcat comeii , nufquam tamen Icgitur nec agreftia dicantur pafcha nec e contra.Tum quod azyma quia azymapoterant comcdi etiamab immundis , cuiuscomranum nonlcg'tur inaliquo locovbi agarur de hac materia m facra
folemnitatisaivmorum.Scdin propolito non eft 1 j.luna.Nam fi kha comediflet m temporedcbiro, necm lic, nec ( hrinus
.
j.
temporeilege prxfigurato
eft
fuiffct paflus
quorum vtrumquc
valdeinconueniensin propofiro,patetcoiifequentia,quiafic comedifler pafcha in ic.& fuiflci jiaffus in i6.crgoprimadie aiymorum przditta, eft 14. luna. Praetcrea Mar. 14. Tnmadie
axj-norkt qnandopafiha /mmolatur, dicitt ei dif.&c.Vbi exprcfTc habetur, quod in f propna die immolationis agni Chnftus pafdia
fcnptura
ftatur
ifto
,
Quodetiamrconfuetudo Hebrxorum hodicrna
te-
quia hcet profitentur feeflir immundos &contaminaros tempore (\cum carear legitima afpeilionecincris vitnlar ru-
folum eft, 1 4. propofitum,nam V tnit a"te dies aTjm. Inqua necefleerat occidi pafcha & milit Petrum & loannem,&c.fed nulla dies eft in qua neceflefitoccidipalc' a.nifi.14. luna, vt patet Exod.12.
coniedu.quod
eft
illa
fxde qua
Nmn
19. cotneduc
tamen hodieazyma &agreftiain
Pratterea Luc.22.a.
pafcatis rempore,non curantes de contammatione. Itcm Ioan.t9.exDrefledicit./: -at autcm para.pafcha,& c.Cum
6c
Num.9>&
in alijs
quam plunmis locis,ergo propofitum.

Idem
no
enimparafceuealicuiusfefti idc eftquod pparauoad illa die& dicit parafceuc fabbati,fed pafchar, mamiifte oftcndit, qcF
lila
443
*?
Glof ord.&NicoIaideLyra.
tcr
lit.ircni
44 J
pri-
fperabaturquodpropofitum. fcr in qua clt Chnltus paflus fuifFet.ic.fequerct rcs non cji corrcfpondcrcnt propnz figurae.cj elt valdc inconuc niens in hac matcria Na cii agnus PaTchalis nihil aliud
Item
fi
illadie pifcha
tcua
fabbatumexordinmcorr.putationis,& perconfcqucnsmobi pcr ducrlav fenas hcbdomadat fi:rnuiit a ncomcn.a

1
nn
ine
'-
prxdiftt.Verbi gratia.
.luna
ctt clic^
Sii
.cdicTta
neomcniainc)uinta
fcna^
figura-
feria.tptic dês folcn.nitatis
Chnlti.adcuiusagniimmolatione fola.i-jjuna crattcmpus dcrcrminatu, inrautu quodimpcditia comettione

paffione
batni.'
m quia
aiymoiu cnr fimilitcrquinta

<
immolationis
7.
luxta illud
Num.
28. d.
agni pp cucnrum conraminarionis nou porerat dcfedtii fu pplcrein t.fequenn.nec inahaquacumque, fcd m i^.luna incnlis
,
fccuudi.vt hf Ntim.9.ergonullom6dircnclfi vf,q> e pnncipalitcr 1 5.1una,vndc idc Chryfott. cxprcfle difigurat a cflct cit.Chnflu refcruaflc lolqc&fiofli fextefenae.qn vcrus pafcha fitbac. Ncc vf toniconfoniiquod ali) doôtcsdt-
&
Scpicm hcbxlomacUs plcnas , & fcitum tubarum ent in dic fab^ bati.Na (ex rficnfeslunares quicopurabantura ncomcniapri. mi menlis vlqueild ncomcniam funtccnt6~o.&
fcptimi
fept?
agm folcmnirat.s pafchalis n u ab alrcro dicfabbat'\ &c,
dics integn.qui rcuoluti per
hebdomadas
in fexta
fena
Remigius
&
cunt, f.quod Chrillus fuitligatus& tcntusin 14. in vcfpens, quod tunc inceperunt pallionis cxordia. Na immolatio Chrifti no fuit milin ara crucis , vt cois doctnna ecclelix- tcitaf .
te feria fropria fcxta in qua Chriftus folcnis in obferuantia
&
erit fabbato. Confe fcftum expiationis crit feria fecunda , na eft in decuaa quentcr dic a fcfto tubai u.( lonfini uenter ftftum fccnophegiae fcu taber naculoru crit f.ibbato quia in 1 5 fcfto tubarQ lic de limili.
& fic
ncomcnia menlis lcptimi fequcntis
finiCitur,
&
fuit
paflus
non fuit
r
cclcbris nec
Hcbrxoru,ergononfuit 5.1unamenlis primi,onfequentia patct,na Exod. 1 a.de eade dic,f. j .lcgitur. Dies prima eritfantla at folenis nibil ea,exceptit his opei is facittit
1 i
bus.quzoiaLeuir.i j.& inalijs locis habcntur.(ûintu elt.quod inquacuqucdieconiunclio luminanu fccundii med.u curfum fupradiftumpropeaequinoclium vcrnalcoccurrcrir,incadedic elt Calcndaefcu nenmenia nienfis nili m cerriscapnmi
pdidta
qn*advefcendumpcrtinet,u\Lxci\i\hus\tTbis manifcfteclicitui cp quicquid opero prohibctar in fabbato, cit prohibitu in 1 c Juna
primi menlis.exceptishis qux ad vefccndu pertincnt.Sed aflum ptii probatur,na multa feccrunt Hcbraei in eade fexta feria.quae nullo modo hccbant ficri in fabbato, ncc tali folcnitate,wdcfcntcnlicctaccufare,flagellare,tcftes prcfcntarc,examinare
quibus repdlanda cft fcu rransfrrenda ad fequen & qnque ad fubfequente.Qui quide cafus dufunr.Prnnus:qi tahsconiundliotranfcendit.i 8. horq eiufdem diei !fi qua eft.Ca ius rcpulfionis ratio eft.quia tunc magis detlinat talis coiunitio ad diem fequente qua ad illam 111 qua eft cum iam tranlit tres
111
,
fibus
&
quartas paitcs
.
illius diei,
& att.ng.t quafta vltim3m,& tal.s con
tiamdittii.itiuafcrrc.quxoIaexcrcucruntcircaperfonaChrifti, vt cuangeliftae teftanf.Quar quide iudicialia et apud nos in.folenibus diebus fcitiuis i unt illicita , multo magis apud eos qui niRufi.M.ir. mislitcralizant.Iteangariaueruntpatre Alexiidri 1 5. quod eft manifeile , prohibitum in diebus fcitiuis praefcrtirh cxtra ciuitatcm,lcre.i 7.quod licet de fibbato dicar.ide t n eft de
iunftiovocaturapudeos nouiluniu vctus feu antiquum. gratia Si nouilunium aequinoai j vernalisefTet m 18. hora fib bati vclunf: a,tunc Calenda feu itcomcnia eila fiendi in eadei
"
'
&
die fabbati, & per confcquens prmcip'u topurationis fcft.nr.ni totiusann.tflctabeadem diefabbati.Si autconiunctiocflct
eflcr transfcrenda feu rep
tta
1 8. horam , tunc talis ncomenia lenda ad dicm dnicam immediatc
prima die
folenitatis pafchahs,vt diafi eft.Ncc elt dicedu lioc q, c6mifiile|t ex odio Chrifti, nam ipfi tcnebaiitur lultincare facta
pafchalia fefta
rias
& aliae
fcquentem,& per tonfeqi

anni tran.ferrentur
a<
feftiuitatcs lllius
diei dfiicc
exprcflc Fuit.n.fepultus per Iofeph ab Arimnthia nullo modo quod non licerctin crant ,
fua,& pcr legc mofaica ea reuelare,dicentcs. Tôslcêbabe.&c. Prartcrea vcntas in aflumptipatet Chnfti,
& non fabbati.vt patcr cy di^. Secundus caltis cft qfi nouilunium vernale occurrir m fet
correfpondentes
ria
&
&
fepuhura
Nicodemu
qui iufh
vnde fuper
eratmonwne.tU, &c. Aug. Acceleratam vultwteliigi fepultura ne aduefpcraret, qrh um faccrc aliquid noo liccret,Scd conttat quod ti fcria fexta fuiilct 1 j.luna,tic erat illicitum in eade fepc lire ticut erat ia fabbato,hoc idc patet Luc.2^.quia dics crat parafceue,& fabbatu illuce fccbat. Ex vf llla licita
tpe folemni feciflcnr, illud I0.19. lbi. Tropter parafccm Iud'jtoru,ifuiaJuxt4
quarta vel fexta. rnhis.n.rribusferijsnonpfitfigiO fcuncoincniacjquinoftijvefnal-s.Cuiusr.icio patfbit inE_
pulfa-
toprefbpponenducft, quod qnqueoporrcrquodfiantu dc eadcm neomcnia.Hoc pjtetex duobuscalibus fiif
fts, nafi nou.luniuvernalcoccurratindi.cdnicixlrra 18.
quo
,q,
fcpultura
erat
111
fexta feria,
no tn
in die
fabbati.Ex
tuncincadedienon-cftneomenia figendapp antiquicatem (M vetuftatem nouilunij fecundu pnmu cafuro.Nec in fecunda feW fequenti pp hoc quod eft vna de tnbus fenjs interdidti;,iu\tafi cunducaiurn,& ticoportetqctrransferarurad rert.5 fena,& ha
j
quo
taillanonerat
cp
patct q, fcria fex-
pro cius fepultura Nam de Magdalcna quae Chriltu fcruentius dihgebar,& de csteris mu lienbusipfum fequentibuslegitur Mar. 16. Et cutranfijfeifabbatu emerunt aromata. Vbi manifeilc apparct,quod ab emptione aromatti pro fcpultura dni pcrtinentium,(quod eft valde kuius opus qua fcpnltura) mulieres deuocar pp obfcruantiam fabbati abftinucrunt.Ide Hiero.fupcr illad Mat.2S.a. yer.it maria M*gdalena , &c. Scpulto naque feria fcxra dno mulieres prarparaucrunt aromata vnguerita,quamdiu licuit opcran.f.vique ad fofeftu violaflet
.
ex deuotione Chrifti
pnma die folemnitatis pafchalisapud Hebrxos fuitaflumptu,&c Nec valet dicere, rp lolephab Arimathia
contingit apud cos feu contra mente
Nec fentiendu eft errouj legis loqqetis fimphciter de pnma die mcnll
fatis
frcquenter .
nacoputatiomcnfiu quantu fpcftatad cuhuieftiuitatu fuiiit quodfit vniformitcrregulata & apud oes c5iter fufcepta cV qualitcr yenrati propmqua.prout gratiofius & rrmot;us conr gitin c6puto noftro circa feftiuitatcm pafchale & alia fcil biha lpfam fequentia Ratio aut quare praed.ae trc ferit da,quatta& LxtarepeUuntur, ne in al.qua c.iru neomenia pt
,
n:imenli5
tahs.
fiâtur,
quaruad fccunda
& quarra fcna vna eft & c.
&
Nacuftitucxpiaticnis fir cclebernmu iicut diesfabbati, iutantu quod cibana non permittutur in eadcm dic parari licut,
nfecinfabbato,vtexiacra htcra pot haberi,indccft quod excaru tradir.one antiqua feu confucrudinc immutabili qua; vfque hodie durat.habctur dics expiation s cjuod nunqua concurrcret in die vcneris necm diednica. Na fi dies fabbar, a parteante vel a partepcft co inunreturcu feftocxpiatioms, tuc clTent duo dics naturalcs .continui cclcbcrr'mi,in quibus nullomodo liceret pa,
*-
Sabbatofiluerunt, 1. quieucrunt ab operando f n lcgismandatij.vtLucasait H$c Hicron.Ex quofequiturquod fenafcxtailla non eratcelcbnsfolemnias arymoru. Nam fi fic oia predicta fuiflcnt illicita,ficut in fabbato.vt diitu eft Prartcrca lo.ip.f.Ffatdicsil/tt m^nadiet(abba'.i.Erô imlla die fabba ti concurrebant dui fcftiuitates, f.fibbatina pafchalis, & per confequcns dics fabbati erat 1 5 !una apud cos,confequentia'pa tct, quia tota celebritas hcbdomadac azymoru erat folorb in prima die & 7 vt patct Lcuit.z z.Contordat Beda dicens.Erat ma.
lis
occafuro
&
fequirur,
rarecibana,cpcltergraue& valdeonerosuron populo. Exquo quod neomenia prardidta primi menlis non por c
I
fecunda
feria,
nam
fic
ieftum expiar.onis occurreret
.11
fcxta tl-
gna dies
illa
fabbati.i.pp
folcmmtarem pafchale
Ad cuius
dif-
ria.&contimiarcturcumdiefabbatiapartcante,quodcftcOtn
naficfeftuc\p!ationise'lTetindnicn,& perconfequcni continuaretur cu fabbato a parte poft.quodeft c6tra pd.cL.,vndeparctratiorcpulfa: fecundx fenx &quartar.Scur.itvou fcr.a fcxta e'xc luditur ad hoc.vtin eade neomenia primi mcnfis non figuraf apud eos talis eft Na in ffto r.ibernaculorfi fcu fce-
ficultatisdcclaraiionemaliqua funtcirca fcitiuitarcsleg.santiqua: prarfupponenda, qucirum quardam fumuiirur ex facra fcriptura vel in ea h ^bcnt aliqubd fuiidamcntum,quaedam cx rcgu hs Calendan, liebrarorum apud eos diuulgatis,& vfque in hodiernurn dicm infallibihtcr obferuatis.
ufria
pdidta. Simihter nec neomcr.ia primi menfis habet efTe

)
mq
1:
1 1
prarfupponendu eft, q> dies naturalis apud hebrcos inc.pit aboccafu fol.s die. fabbati , &terminatur inoccatum folis d.ei dn.car,& fic
t 19.
t cert.
Pnmu
dealijs.Et iic intcllig.f .Ilud.^ vefperevfauead vrfpna c.lbrabiris Sabbata vtflra.L^x.t 3-Sccudu cft.q, mcnf.s apudeosc tlunam& perfic.turcxf ?o.dicbus& lo.honsnatu ral.bus & duabus tcrtijs vmus horz cu | tr.bus minutis.quc qui dc coputar.ococordar cu Prolemaeo & al.,s aftronomis fecuuau curium medui lun.r q.iicit muar.abili, Tertiu cftquod annus hebracus a Cl| s fcu
.
a;u
q, cftprope a:quinojnc.pir ; eroale. Vndc Lxod.i ,.a. Menfniflc

,
nou.lun.o
Ibnpr^pule.fu
educlionis qc! habuerunt pcr defertu.vbi in tabernaculis habita 111 quo habebat lc^tari pcr fepte dics cora dno fumentes frudtu arboris pulthcrrimae fpatul.ilquc palmarii, cj.proutlcguur Leuit.i $ ad lignificandu, qd per arida terra deferti deduXit cos Deus ad terra delitiofam,prout fanftus Tho.pnma fcct^dcj.q.ior art.4.in rnlione ad io.ar.ponit.in qua lf ncia ,put tradir enru codicibus apud eos auteticis , circumibat altare foleniter cu hmo. rami^ femel.n d>c&
quod feftu fcciidu eos & et fccudu doftores noftros pccptQiuitadc6memorandu beneficiudiume protcdtionis,&
nophegia;
,
',
uerunt ,
&
fpatulis
&
toinjcnomrHfrug*. quartu.quodomrjia
fefta
Hebiaeorumpra:tcr
bus vfq; ad fcxtam lncluliue.In feptima autcircuroibant feptiet' jn mcmoria captionis Icricho q fuit prima ciuitas terrc ^pmillionis
prima
inalijsdie
t r;
Vndc,&
inilia
Matthzi
Cap.XXVi.
fe vt patet
44 6
,
n abeiscapt.i pcr hiiiu[mocli circuitiones feptcnarias.vt hubcf

Jfuefexto.
feptimadie^Kedrbantin huiufmodi
j.:i]aint3titii,quod
l
queda ibi facta non liccbat fnn in die f..bt:,Cuiuscucuitio..is memoria hodie i:t imer cosm gyrorotu c o;is,cualMre non habeant.Sed li neomenia pntri! mcnlis fuif
;:xta fen.i
l
eoiu ipfim fcri.im quima notat \) dnftis,q!ibet ad immolatione agni,'& tanqua propriam pcrconfitj-icns.i^.lu ra fecundum vera compumtionem Chrifti predidlam fecundum
ex
eorii
C|Uamnutoritatcs Chrvf &Hic.ad parieifiirmatii:.i fupraindu ftq&i fimilesobtincnt \eritate Sed foannc? qtii dc ccni dornmi
.
fcquerettjr quod feftu tabernaculoiu concur die donntiica.vt patetcomputanti,&ficieptim.idiesta,
Jruaculorueflet in diefabbati.vnde cefTarent

:
illa
difta funr.
,:quibus
c
& apudoes
ommbusclicnurqueda
diuuigata,
& vfqueinhodicrnu dieinfallibi
regula
111
Calcndariiseoiu
hreuilfime feexpediuit fo!um,dicens. Ccn;i facta&c.foan.i j.ni iiil exprimens de agni minducation.-, ncc de facramenn inlhtutione,cu ii de hoc facramento p!us ccreris tr.ididerat,fecit potiur mentionedefecundai^.f.legitima t.inrum, quae fuit fexta feria, vt diclumeft Adexcludendumcrrorequi infurgcrepofietexhoc
obferuata.Quia pnmadies folemnitatis pafchalis nunqeft jfta fecuda,quarta,nec fexta.Septimu eft.quod annoquoChfs iilusfuit,concurritc5iunclioliiminariu prope c-quiiiocljii vcr
J;r
jlc
quod
tii
principalc figuratu non correfponderet figurc in temporc diftriAe per lcgc dcterminato , vnde vocat eum parafceue
&
luxta vera
jjrfum
fohs
& lune,vt dictii eit uiferiaquintapoft
computatione Hebraeorii quae eftfecudu mediu

19.
horacum
Pafchae .i.vigiha. Etdicitquod Hebraeinondumaducaueranc pafcha tepore paffionis Chf i,quod habet veritate fecimdu legi-
timam computatione hebraeoru& ccterorummyftcriapaflionis

pro tunc ignorantiu. Et idco
in illa fexta
mnutis,hoc eftccrtifhecalculatu perrpe,&cu peritis

11
He-
diligentillimerepertu &concordatu.Quibus preTuppofi paretfolutiodubii prcdifti.Na inanno pafiionis Chriftihcet

,.:i:,ettoluminariu,vt diclii eft,fuit ferucjuinta.nopotuit inea loiocnia figippiplius vetuft.ite.quia fuit vltra*i8. hoia,vtpa-
fena licuit eisiudicialia huiufmodi. Et famftis muheribus exerccre,fepelire,angariare,& in eadefextafcriaaromata praeparare tanquii in die nonfeftiuo.
r:n feptimo pi:efuppoljto,
perconfeqnens occurnt primus ad fequente repcllendi lupradictus.h.ibuit crgo tramferri
&
ExquoclariuspateterrorGrecorum dicetium,quod Ioan.cor. rcxitalios euangeliftss lfrerenrcsquinta feriii protunc. f Jj.lu vt ex ia diclis patetloan. non correxir alios , ficut necipfi ftlfum aliquodafTeruerunt, fed potius vt de mote euar>;eliftaii;m
1 14.
Nam
:elquia fcques erat fcxta fcria,nec 111 ea poter.it neomeni diclum eft , nam eft fecundus cafus repuiiionfs iarp lignari.vt ,:tus,habuit ergorepelh fcu tr.insferri ueo.jienia ad diem fab-.,'k perconfequens. 15 lunafuiteodem anno fecundum hc-
ett.illud
quod
ahi
praêrmilerunt ipfedcdarauir .f.f
lunani t'4-
timam
etfuifTe feria fexta protiinc fecundumah.icomptitaiionem lcgi cui concordant hiftorix Hebravru dicentium mamfefte,
/aicamcomputatiooem legitimam, qua concurruntdux fefhuitatesfolemnes apud eos,fabbatina eit prima dicsfolemnitatisazymorum, ilicet,&pafchalis,quac
liccratmagna dics lllafabbati fecuudum Io
amcdiate praeccdenti fuit
& alTuetam m die fabbati,

& in
quod
a farculis
in vigilia pafrhe Chriftus"fuit patibulo fiilpcnfus,& quod nunquam fuit mtcr cos pnma dies pafchalis icna fcxta.
feria fexta
mc
erat
fecundum eos .14. luna in qua legipafcha immolandum. Vndc ln eadcm fexta feria fuit
nraoUtUE verusagnus pafchalisab cis,fimilitcr,& typicus,pro nus typici manducatione.vt non contaminarcntur 110 intrauejnt
Et attcndendumjquod ex verbis cuangelii prxdifta difteren tia neomenue fcu.14. lnnê ahqualiter poflet notan . Nam duplicis yiM\\.i6AcQtxir.Mtv\Rer diat.Tcwpus tneiwi prope eft ctpnd te fa cio pafcha cum difcipnla.Yride ii li tempus meum prope eft,diligc ter intelligatur. Nam hcct fit vei um quod tempus paffionis erac propc.non tamen confonat cum litera fequenti Dato.n.quod
.
fccundum Io.Chriftus aute m huiufmodi neomca pnm3 rcpulfam tantii tenuit,& non fecunda. Prima.n eft rapraetoriii
rempus
paflionis efTet protunc remotius,adhuc Chriftus
habcbat
pafciia m.inducarccudifcipulis fuis,vtlcgem adimpleret.Sed vc-
rus lntcllcctusiuxtaprzdida vidcturtalis.Magifterdicit.

pith
Tem-
pnibilis
in fe,& finerefpec~tuad fefta futura,fed folupropter
Ttuilatem conmnctionis vn.le neomenia jlliur aiun apud ipfum ittranflataad lextamfcrin.fedde fcxta ad feptin-a nufl3tehu$
ibuit transf:rri.ipud insin menfe
tempus mmducandiiPafchafcciindu',veram meam computationem prope eft,idcft,hodie fcria quiiita,hcet aliquoum tcmpus iuxta ipforum aiTuetam ccmiputationcm fuiffct r*
r/.'t'w.i.
eum,nam
ratio iilius
repulfxex
feftis fu,-
!cptimodepedebar,vt patctcx
:adic~ti.s,qun:fe.t.i.
piotius.fcihcctjn feria fexta. Et ideofequitur..^/)ai-yrp facio&c. Et notanalu etiam uidetur.quod in manducitiond pafchar cum
fuiuracfi Chriftus fciuiftetperpifiione fuam Jcpropmquoim [ecalTan,Iicut,& cauera legis cerimonialia.nuil.i vim ha-
nonfit men;iodea!iis difcubemibus
ue! ccnueftetibus nili de
libanttransfcrendi feu repcllcndiprrefcnte ncon:cn;a,vt pa.ct iti. NacclTante caufa pfcrtim finalicefTaichabet efTeclus.
duodecim c'fcipulistanfum,licut & illis tantum (ccrete paffionc futuram dcaunciauit Mat. zo.cUoncordat prardicls.N' "" ex p.if
1
mtctgoiuxta verillimam & infallibilem notitiaChrifti neomc temporc fue piliionis in fextafena.Similiter, & pnma djes afchalisfolei;Miiti'is,hoc eft. 15. luna.ipudcu.vndc & in lcria umta praecedenti fuit vera.14 luna in qua pafiha cu difcjpuhs imporedeterminatofecundvi lcgis veritate manducouit.Inhoc \ idetur cocordare magiftcr hiftoriarum,dicens.Qud fi tabu
.1
:
futura , quam fohs Apoftolis fecrcto expre)Tepi,xnofticau;t, dmcrlicas huius pafchalis tempoiis dcpendebat vt dicium cii.Et ideo nimirum fi fancla: muliercs,8c Iofeph ab Arimath .1,
fiojic
&
huiufniodi
commuuc, quam
potius fcquerentur hebraicam Chrifti vcram computatione
computationcm
.
Nam
myfteria
paiiionis,& prarcipue
legalmm euacuatioabfconditafuitetiam
ad tempus.Et ficiuxtafen'
apoltolis poftrefurreclioncmufque
(^mputidihgentcr retro percurramus,mucniemus qct teaipo : eft vcrum.hpaliionis Chrifti fena fexta fuit. 15. lur.a.Et hoc
computi fit grofhor q hcbraicain hacmatcria. Ex cjuibus habcf.qct tempore paffionis Chrifli duplex fuit. 4. unalicut &neomenia pnmi menfi*,Vna.f.verafimu!,& legninafecundum veram computationera Chnfli.cuncla legis miftecttabula noftri
1
lataprtTentiaquafuturafcicntis
Alia vcrolegitima tantum
tcntiam phU.Ethi. omniaueraconfonantuero . Diuina igitur attendenda eft qu;e pafchalia feita prouidcntia circa ha?c dcuote ut tempore paflionjs Chrifti lic antiqs prasordmauit , duplex, 14-luna occurrcret adagni immolatione pfignata , utinprima nonu inftituerat, ct 111 Chriftus facrificiii adimpleret Icgale , fecudafc. DeoinfacrificiuotTerretuefpertinu,ututrumq; tepo re pixlignato pro humana falutc pftccrct,q nobis conccdat, &c.
&
ecundum
pteter
communc &aiTuetam computationcmahoru

in
omniti
vtraque.J4,vterqoc agnus fuit immolatus vc rus& Typicus.In I4.enim vcra& legitimaquefuit feria quita
Chnftu,&
Ileph. \nca.i6. Cum poftiilatorfoluifTct omnes dilhcultates cfum agni pascalis moucnconfuctas pr^circaccena domini
&
Chnlhir
manducauit agnu typicu
& cofequenter vcru
a^.nii
fub
unam longam fingularem computationcm inqua multa ponitmultis dubia cuiplacct uideat.Et fifertim a Grarcis.Burg.facit
nalitcr in
verolegitimatantuq fuit fextaferia.agnus verusfuitimmolatus,c6(equeterauteTypicus &ficreddendofineulafinu!is ,oia vcracitcrconcordanf Nam Mat. Marcus & Lucas qui dc ccna domini notabilc mentionc fc
ccrunt
facrametodifcipulis tradidit. In.14.
eodcm
capitulodjcit quisfucritillc
Lt hymnodido, C c. Et dicit,quod fuit magnu alleluia quod incipit a Pfalmo, Eiudate pucn, ufque ad Beati immacudicitur
.
hymnusdequo
:
lati,exclufiue.IdcmdicitcircaPfltrum.Z.ijai'irc?/:j<ci-( .Sii:erum
exprimendo,tniI!aagnii Pafchale folemniier ChriftuctS cadc facramii u cuchantti^ inttit uifdifcipulis manduca/jc,&
ad id eftplacct.Autoritatcm autcm
facvi
canonisnon bahcmuj.
CAP.
ie
&
_\
4 -17
c
a-v
GJof.ord
a
p.
& Nicolai dc Lyra.

tiarn.pcrqnam
potcfrcidimittj
fci
x x v
.
H
,
r.
Iu*c6r..icrenonpotuit Sedqi m.fof
Mar.M.t
* jfnt fl?f!.MatthA-iK,i\:M.u-aisi-iintcxcruntnarraiVl tinnem dclvs q.i.c p n d .mnw jtb fî.c v! ju:' ad s nianr,f-d poltVa redcunt , fqucAd ncgauonem, Pcjcri nar-...v.ttarcdcanciccrumadinancvtindccx rj;id.-,m,quat-".n
icra
m.vcemend.u lutcmpci maucnt vpcr.-i,fiu .n quod -itlir.mrui p-eniccn ltin \ usfiann pcccaium,vcnonfolumcmendare ncquu
tcr fic peccat in fratri
.
Sm
contcxcrciic
. :
Pfnitcmia
ii d.r iuli.i
Ttccattitr*
P.
XXVIIfnlli.iri in
ditionfsncfi
pnj liomicid
ac.dideric.
vigilaii.runt vt ficerent
:..tcfua
Vide qiiam
Illk*
tuicL,
tli.t
mucarc pefccu
....
malo tota nf-le
ho
J.CO
:.y:\.
scc<
r.;iam,li-
cc autcni wucnvcxjc voluntaccoi . tamcn

1 Mir.i
t Ane.u.te favflof confiiium
inicruntom
oromnibuso
infclicior
j,
iiun
*
] 111.1?, 2.
c vpjuncati^ cxi-
non mutanit.
fc
i
ncs principes,faccrdotu &: fcniorcs popu li aduerfus Icfum vt eu morti tmderent. ,

Qajtm niutcnw in korio.n
'
quenon pc
rcuocauirad"( fcd dcfpcraciocrai
J 3
)<>aO.-8-C.
Ic
J confiluin
Ch.ifofcomus.Vi
** luein nioili
i
...... s ... _diu<li-.-iT-i,l.'i;..ii.
n ... 'radetent. .. iudic ,.u\,ii.
Moserat,
d.cjii itu.un po.niccn

Hom.Sa.iu.
ttvincUimadduxeruntcum
a
& tradidciunt rcntio pilato

.iiiartiz
ad l.l\|l|l tllll | AV.AU l^. laqueum. Exp

ctaflcs confo],
4
5
K..J
(lamagic, quanclqqo piccuui ctr, ft finem
Magnii.udincm
unpletriponJu_
,
c.xcludi-
cnmiiiis riu
^cd
ancpit pccc atum
N6
prarfidi.TuncvidcnsIudasquicumtnulidit
l tus cilctjpccnitentiadutflus,
a
cnim pctnmtit
diuvi-
Qninto
boluseosquinon
6 rctulittiigintaargenteosprin- 7 magis qui rni.iiim.

:
quod damna-
ncc
i.
n;M:isChrfli
omnihus
cflunder
tur, informis lxtif
B antcquam
anc
f ioorcruem.
gilanc.vidcrc rruluqi
pcirici'
ciptbus faccrdotum,&: femoribus,diccns & tamen exira icanun ft

EiniiTe ie audlUBt.
t
'n
Peccaui.tradcns
vendente fcdus conftitiuirt.
fpcndiumdifiu
t
ctedunt,&
7^0'iiicctcot.Vif
fanguinem
ad
.
luftum.Atillidixcrunt
a.
Quid ad nos?Tu
vt b-rtendetet
ic
jQ/i'J
Qiiid ad
petolinn
ctrii,
&
vi- 9
t.rrx.
co.la.urcswuliccm,
io
vuiebis.
nos pcruncnt de hoc

cu vidcns. tufciasqd feafti.Vel quid vidc ns pertmcrc ad nos.
dcris
canie.lum luticol ficniiii idco nonn

tuup pecunia in c bana,id efl, m
Etproic(îsargenteisintemplorcccffit,&abicnshi'fuipcndit pnncipes autem faccrdotum acccptis aroftcnut Ob!_;io iii',iiiotumb('ininl'ili8e.>. douiino icelcrc. a
.
queo
p
i
fe
i
qu-e
e.\
Cotboiian in-
teipietatur
oblatio.
phylanum jd
tcr cfonaDci , qu 12 preciii fanguinifl
Gazrphil.itiuin.
ri
Quid ad nos
piccium
pertincc accepttun:
eentcisdixerunt
Nonlicetcosmitterein corbonamquia
eft.
tu iftud probaucras, tu indc facquod vis.
precium fanguinis
Confilio autem inito>cme"runtcx
illis
curcrgo
ipfc ra _. r effuiiditur Ht
.
Qyiadmortempecc.inc.tantam habent i;znorantiam , ca-citatem,vt nceturbcntur in fcclcrihas iuis^nccp^nitcnt\x dolorecrucientur.
&
d
e
Etproieilis hcjc oblatio in
Sicut pq nitencia eius fuic infructuofa

cfi
fic
&C
prcmn eis.fj inde agcr emitur in fcpulcuram paupcrum. g Ejr,aunt,&c AlJcgor.M.,gn.im mvficruim clt in iniquiratis Figulus cff Dcus in cuius manu cx codcm lutl faceicalmd vasm honorcm,aliud m contumeliam Agi eius feculu quod vniucrfun prccio ems emicur vt ci coItI
I
rcmplo
cxecrabihs.
Et ai/ca-.Hicronymus.Nihil pt ofuit Iudc cgifle pcnitcntiam,
fepcfianfpcrcgrinj.Nnn vtiq; Ifracl,fcd alicni.q.l in precio ianguims Chriffi i.piild a-terna requic forticntul
"iii,
tet
l
rnortui
COLAVS A
C
P.
XXVII.
])E LYRA.
T>i_.i:o
Oflenfo qualiterpaffio Cbriflifuit per ludxoi imhoata , bic oflcnditur qualiter fuitper gentiles confnmata.TLi diuiditur in dumspartes , quiapri-
AnC autcm.
duobus.Trhno,quia poflpomtur cngnmu m,& ncn pwpuniti proprionomini faltemdecurfu communi . SecundoquiabocnomtX communc efl in Burgundia, vndc Tilatus crat orinmius.Erat enim ne I
tione Lugdunenfts,
dicit magifier in bifloriis. Et idem dicit lofcpb hbro antiquitatum.Tbilattis autcm crat titis cognomen.Trsfes autet
ex
I I
mo dcfcribitur
.
ipfius Cbrifli crudclis occifio. Sccttn-
ler fa do,eivs fidch>,& deucta tumulatio ,ibi. fturn cffct Trima adbuc in duas , qnia ptimo defcrihltur ipfiut
Cum
eratnomen officiifni. Et dfcituraprtftdcndcquia prxjiicbat ihidem miffus a ]\omanis.
JtiddLi
C briflitnujua coademnatio. S ccundojpfius fcntcntix ini'
q<tcxccutioibi.fct
poftquam
illufei tint
ei.Trima inquatuor, qa
Tunc ui.Hic intUetaliter fubditur Indx dcfpcr-atio ,cum diciti\ Tuc ui.Iudas qui cum tra.quod da.cf U*c auttm
5
ce/Jit f.v dtfobus.
Trimo c.x magniludinc fcclcris , tradendo ad mortenU

,
dcfperattoprM
primo drfcribitur
ipjius Cbrifli
coram prteftde prtCfcntatio.Sccundo ip
illum cuias tantam fantlitatcm
fius prjefentati diligens interrogatio,ibi.Ie[us autem flctit. TtrtiOy in hocctix eius declaratio,ibi.Pcr dicm aucem folcmnem. Quar
tiotiemfuam audierat a Cbrijio

fcicbat propbctam vcrifjimum.
txpcrlusfuerat.Srcundo quia vt ditium cfl capitnloprxce
damnM
.
qucn\
to,inocentis cddemnatio,ibi,Vidcns
autem
Pilatus.
Trima adbuc
in duas ,qu:a primo defcribitur ipfius Cb riflt pi ic/cntatio, vt diftum cfl uidcns. Sccundo,incidentaliter fubditur lud& defpcratio,'.bU
Tunc
Penitentia da.InfrucJuofa tamen,quia erat ftnefpc venix,fuu de his qui sunt in infcrno dicitur.Sap. 5 a.D :c tntvs intra fc p$nitcnti<
.
Circa
I
primum
dicitur ftc.
Manc autcm
agentes. 7 Reculiccri.argcn.prin.fa. tas fua r.ibilvaluit ftbi,Sequitur.
Lxquopatet ,
quodcupidi-
faclo..Q^/<t a
media notlc yfquc ad ilUm horam
At il.di.Quid ad
iUufcrunt cntH confpuendo,^" palmis cxdcndo,vt vifm efl. z Confllium inierunc, Scc. 1\(o cnim cx teflimohiisprAbabiiis habebant aliquid,vniepoj]ct accufari coram Tilato,ftcnt tius mortis
Tu
nos? Quafi dicat,no \no cmamm,fipcccafli vcl uiclc.lJcffyidtcpariinet vidtre fatlttm tnttm.
&
ideo fhcrius,co>ifutcbjnt qualiter
eum/icut dignum morte accufaf/a.
Et abi.la. fe ftl. v dcfperationc. Et in boc plus peccanit qitam: tradendo Cbriflum ,vt dicit Hicre.Cuiusr.itiocll quiaiu traditiou
Chriflipeccauitcontra eius bumanitatem dirccle,/cd in dcfperat'm< o>u illapcccauu dirctle c~6traeiusdiuinitatem,qitia contra infinitatemi
rent,ft patebit infa. Sequitur. t uintuniadduxe._7//ej. 3
reputabantur digni morte
duccbaniut coram iudice
ligaii.
4 Et cradidcrunc Poncio._>_'/j^K/ dicfit quod Tilatus erat propriii nomen eins,compo/itu ex nomine matris Pontiii. qux dicebatur Tila,&patris wcn piopriC, quidccibdtur îtus. Tontms autem cognomen iius,qnia fucratiudcx &* iIj.iivc- m ijfu, a {{omamsad i"fulampontianam,boc aurtm ditiu.sc b.tbctur * Lu 1-1 ...... . * ,. f Snomc cr.it inc aada ugwdaqux vocaiur aurea.Sedquia tbimuha dtcuntur de L-ucnt.?
,
umxrnifcruordU.ScquitHr. 11 Non licet eos,fee.Corbam braicc,ukm efl qnoi oblatio. Corbonam autem eratjocus adpo
cblationes faclas in
bt
lenTploproteparatiotic terr.pli,&
&ltis ncccffari-
fi
'
boc q'ix vidcntur primafacie falfa,qupropter prolixitatcm omitto. ldco aiitcr Tontius eratpropnum norncn eiu.s ,quod dieendum,quod pa
tet
apparetfacerdotum exc<tcaM,qui occftoncm Cbrifli rcpuiabant fibi liatatn, h,;o tanquamfacrificiumD'.vfaccrem tamcn prccium vcndhionis eius rcputabant ncfarium , #? indi^nm applicari advfus templi. \ 2 Confilioautem inito,fec._^<f//'
igitur
le cuius ilie
ts.Magna
agcr crat figulus fuic
ideo fic vocabatur
ibi erat tcrra
yelforte , quia
apta adfiacndhm vafafltliiux
In
;
M
J
R A L
T E
R.
peniten
r.i- videns luias qui enm tradidit quod damnatus eflet
puspfiiitenne obfeiuauifler.forfltam muenifllteum quid ciC.Nolo morcem pcccacons.fcd magis vi couercat,fe viti;
1
2.
Etnerunt ex
tllis
r/-i.Ongc.SiauumlocumpornitciKia:.rcquififlcc, fecem-
A VG VS r.Pcrcgnnis uiquam qui
gi
um
figult
in/epkituram peng, ;no< <-.r f inc domo,pacria'fe tote
pus
orbc
449
pajcgitur: tamcnalij5veibis. Leginucr
Matth XI
Cap.XXVii.
b
c
THuinsfcculi..
450
D
-
Uliqaidem feceruntalia voluntace,vtecerr.5 relinquerct ^l \ fux nequiria: monimenrum.Sed nos qui percgrini eramus a
Jfge,& ^pphecis, praua eorum ftudia fufcepimus in falutem, &in prccio fanguinis Chnfti rcquiefcimus. a Ter u raniam. Hseron. Hoc non ui Ieremia,fed in Zacha,
permnntiodecaptiuicateliberatorumin iliatcrra. îfiLp ifrael,& c. A quibus minus oportuerac,qui ma<T nificare debuerant.
TuesiV-xludxo^.m. Sccundnm Lucam dttoobieccrant,f. Vae.tp* quod prohibebac daii ccnfum Cxfari, &c qtiod diceret fe re- LuCao 4
gem. Dc regno ergo

,
ei;
rfi
bu.inquohix
Ieremia: apocryver-
agrumflguliinrepulturamperegrinorum: propterhoc vo^
fcripta reperi.Sed
tamen magis mihi videturhocfumptu

dc Zacharia more apottotorum,qui ver borum ordinc pra>
termiffo, fcnfus tantum de vcteri Tefta
catus cft ager ille Acheldemach, f hoc eft z ager fanguinis , vfque in hodiernum diem Tunc lmpletilm eft quod s
a
SSSjiffiSSta
tis:qui.iaudicraceu
fr n * fl *; W*''qux funt Ctfarit C&fa funtCxfamCxfari; quaflaptum men
|(0
Hieddcma,
hoccft "
dit.um
j-r
eft
01 per Ieremiam Prophetam

.
dicentem
.'
Etacide(l,alijrci
tZac.n.c
IQuodinZicliuia, aypeudctuut,
a
THoc.f.
paraueiunr. b 5IIIiusChi-ni
comme.
dacium mutdorum
negligic. Vndc
Clis. Ei
'
tScilicet
Mar-
ceperunt triginta argenteos , precium appreciati a

Tldeft.nonpiurisprecj merjaeiues.quam viiemancipium.
quem ap-
nonerantconMar.*4f mnie.wia tefiimonia eo-
menco proferunc. Idem Abfit 4

.
b preciauerunta filiislfrael,
TConrtitutum mibi leuelauit.
a
& dcderunt
.
eosin agrum flgu-
<y
rajz.Inhocqudd
Pi-
Licus nihilaliudcri-
*!"urgo de pcdiffequo
Ii,ficutco nftituit
c
ISic
mihiDominus
t Iefusautem ftetitan - 7
minis interro2ac,ni-
Chnfti, quodpofiit arguidefalfo.cuicu

r.t
teprxfidemjcVinterrogauiteumprarfesjdicens:
iempcm,vt fetmoeius
caiiiirinia:
TuesRex
di.ar.
Oan
Mar
-i
uon pateat,
6:
tamen
vcmm
ficRexIudô-J rumiargtiuncurim-!;^,!^
picc.-icis
â
ig
fuic
non verba, &c

atictipari
,
d Iud.Torum? Dixitillislefus: Tudicii.

fVtvctumpatiehtiiCiet exemplujn
lilet
,
Etcumaccufaretur 9
ludxis qui
iyllabas
llcutfligellatusante, ita inodo
accuLatus.
fed fcnccnrias dog-
nec fal l'o mucnire 10 pocuerunt qtiod ob-
matum ponerc
c aprincipibus
facerdotum,
&
Tcr hremiam prophetam. Scd hoc in Icrcmia no innenitur: fed in Zacharia fexe fecundu fcnfunviou fecundu vetba.Vnde quida codices non habent,per Icrrmiam,fed tantu,per prophetam.T.irr.e
fenioribus, nihil refpondit. ii ijccreruSoluacori. * OngCUCS. ftl- TraOi.^.h dex totius creacurae watth.
confticutusapatre, videquancumfehumiliauic, vtacquie-
fcerecftarcanceiudicemcuncccrracIuda:,&:mcerrogacus
cft.vtammo Mauhxi .pZicha xia occurrerec tereraias^dmhfes prophete vno fpintu func vt lingub linc oium,& oia finguloru Quare erJoquuti,ixa goMattharushocemendaret, quod fpincu rcgentc fecctac:
confilio fachirn
.
fccreco
Dei
eP mccrrogationem
qiibicans mcerrogac.
ci
.
quam
forfitan Pilacus deridens, auc

HomiI.87.in
Matc.
Chryfoftomus Quia fciebacPilatum nullam curam facniem lcgaliiim. ad pnblicas accu "aciones rem ducunt.
!
caucaincer prophccas effeconcor depucecur congruc quod ab slio df Vel apud leicmiam muenicur de empro agro fed non fub hoc nommc precij.Apud Zachanan de cngiura argenreis:&: ruhil dc em pcionengri.VcrumqueergoinferpreracurEuagcl.ftaadhoc
<iia,vc vni
. ,
vc
perhocadmoneremur
d Tudicn. S.'icerdoci,quafidcpra:teririsrcfpondic:quialcx omnis vcncurum Chnftum prxdicauerat Tu dixifti quaHuic legis fi vcnr.unm Chriftum cx legc ipfc dixilTcc
.
:
quoddeDomino(0!rp!etumefT,&confcrcinvnu:r:ci!nca argcnrcos quod eft in Zacharia,& agrum empcu quod cft :n

Icrcmia.Quodfubdic. Quem apprea uermnt. Apuu ncutrinnucnicui ,fcd ex pcrfona Luangclific accipiendtl cft,qu:a hoc cx rcuclatiorrc Domi.i! cognouic ad hac rem, quedc precio Chnfti fact tcft huiufmodipcrcinere L;bcr
,pphetia
quia pcr fidem prxfentis confeiliogentium Notacjuod Pilatoaliquacx parrercfpondt c qui inu.rus ferebat fcnccnciam Pharifieos vcro indigrios iuoiermone ludcauic.
ignaro dicitur Tu
.
dicii ;
.
ms
falus
eft
Chtyioliomus.Confcffuseftfeeffe regem.fed ctjlcftem, Homil.

vc in aJio Euangelio mani feftius tegicur, R^g"U>n
.
mnm non
87.111
efl
Macth.
cmpci agnapud le-e niarn iubcf micc. m vas ft^.le . c hic cm.curagcr figuii Je preciodotninnn fepukura pcregnno-. rum,idcit,ad pernianfionequictis corum quipcrcg macur cum domino confepdiuncur ci pcr bapcifmum,na &c illu cmpcioncagn hoc iigiuficarc Icieuns dnsdjcic, quiaent
1
qiiippc
dc bai inur.do Vc neque Iiidtfi, neque Pilacus excufacioncm habcancthuic accufationi infiftcnccs. c 7{thilrefptnt. -Jc O lgcnes.AccufacusIefusficuccunc
&
verbum M atth. Dei , fi\:uc propheus: fed neque di- ^: al-quandofueracad gnum erac vc Pdaco mcerroganri rcfpondcrcc qui non ha-. bebac pc-rmancns &: firmum dcChnftoiudicium fedad concuna trahcbatur.
nihil cfpondic
1
iic
nec
2c
mbdo
Trafta
non enim
ju
fit eis
pcrmau*
Confue-
N CO
I
AV
efl
E LY
It
In fcpuhu, am pcregnnorum.
Chriftu coram Pilato de tribus.vt habetur Luc t ?.a. Primu
Iud
aeco6at
Quianon habebantproprium
.
ifcpulchrum. 2 Trcpter hoc vocatus
aer ille ^tcbeldemacb Hoc cx Dci ordmationc fa&um cft ad memotiam proditionis lud?,
fuic,q>fubuercebacgencemIuda:oruaculculegis.Secudiim, oâuc-rcebat populu a redditionecribtici ImpcVarori Roma110. Tcrtiu ,<j, dicebat fe efte rcge,& flc volebac fibi vfurpare
uerfltChriftfi
^" ^ ns
r
& patfionis
Chrifti.
CCgnu.De pnmo non

lis.&:
curauic Pilacus.quia erac
homo genci-
3 TuncwpLtvmeflqttoddi.eflperler. Quia fecundum quod dicitHicro.licetautoritas fequensnon iicinlibroleremi*
cx
fto
ldeonocurabacdeoblerti.ncione, feu violacioneludailegis. Sccundu fcicbac cflc falfum.quia audiuerac a Chri-
qucmhabcmus: camen Hicro.vidicauconcaccmiftam de

veiboad
libelloH-braico quid.cebat' cffe Ieremia:prophcca:.Mulci.n libri prophetarum non ha1 cncur. Vcl ahter ly lcrcmia no eft dc cexcu,vc dtcic Hicro. ncc eciaminanciquis libnseft 6c.cuc qddrper prophecam mtcil.gt u d: hcmus Z ichariam qttia Z tch.aia: vndecimo habctur ifta fentcntia , lica verba aliquanculu fint mutaca . 4 hi tcctpi runt trigmia arvcniccs,prccium auprectati. Id eft ipr rr r
:
refpoufum
,
fuiffe hidxis.l^dd-tequ
funtCxfaris C*fari,&c.
verbumm qtiodam
vc fupra
incerrogauic ipfum Ch.iitum: quiaconcralmpcracorem vidcbacurefl'edirete,

q>aliquis dicerec feeflercgetn
tbicu cft 12.
De cercioaucem
Iudxorum quifcruiebat Im-
peracon Itomanofubxributo,propterquod ltomaniabftulerant a Iudxis nomen tegiu a tempore Pompeij,& hoc eft quod dicitur hic. Et interr>gaitit eum Tr&fes dic.Tu es rex.
iiucChnlti.
j
Qvem a;pre.fi.if.Qvn 3 ift u d precium

ludam,
6c facerdoccsqui cranc
Dtxit i//i7(7w.r.c/i.f.veritate:cj.anc)ncgauitfeeflerege, .p fed magis cofenfit, vcruncamen rtpofuit didum fuu,dices. Regnu mcu no c de hoc mfidoi vt habctToai8.g. Lt hoc
ftnc
confticucum in-
lcr
fatisfecit Pilato: cj.arcgnri
impcratoris nopocelicnifiiht^c
dc
6 7
fiiijs Ifracl.
mundo, &fic rcgnum

10
Etde.tosi.g.fi. Hortfiproagrofiguli. Sicut conjiitmt mi.dcminus Hoc cft additum ab euangelilia.cjuiaiftapradiitj cranc a Deopra:ordinata.
.
ltfus aute.n Iktit.

tio.
Ad cuius cuidcncia confiderandu,o, Iuda:i accufauerunt

Chri-
Hic ponitur ipiius prxfcncaci inccrroga-
non erat pnum impcracon'. Et cum accufaretur &c. Qu.e hic diita iunt ,expreffius tanc untLir Luc.23. 1 1 Tsiihilrcfpi.ndit.Tu qa manifcfte falfa erar,& rnfionc m~
Chrifti
digna.Tu cj.avolcbat lplerc illud cp erat fcripcu de co.lfa.5 j.c Sicuc agnus cora codece fe obmutefcec,& no apcricc os fuu.
Tuttc
MORAl. ITER.
'tbc
qui renunciantes
,
fxculo&
nihil poflidentcsin
mundo,
in
exnlcs iatStancur , requic C hnfti fanguineprouidctur. aut percgrmos dicim. s eflcdcuotiflimos Chnfiianos
Chnfti fonguincrequicfcunt.
8
IcJHsu(emftetit,&c.$Qq\li\xu:*
qiu
Tom.j.
&
ktos
451
a
Confneurrat prffes.
s
Glof.ord.&NicolaicIeLyra.
*
Origenes. Siccnim quafdamgraqu.>$ fubjciunc fibi, donec cofirmc:,
.
jQwi rfWflw
c*
M V.Idcm quod
refctt in
4^2
Jiigjeo-
IVnfcus ait.TCgcm
Q\
A
Vbi fupw
,
tiasptsftancg
[iii tii
rum,quocum
rex Chnftus vocabatur.
pf.irti
Tamcn
confuetqdo hxc
fuit
cniihnon ipcerfcciclonathan, {rijquandoapud omni populu etim pcccnccad vitam. b Qu Ji. 3*r, Bir
lud.fas.SauI
c 'Proinbnnalt, Tnbunalfcdcs iqdicum,vtfoliurrj rcgum, cachedra Doctoiuin. f yxor eius.V xor viri gcnplis hoc in vifione inrelligi r,quod
ludari vigilances inpo.
i
rabas in Eu.mgclio,
11
fecundum H^brxos filiuspatris, vclmacorum intcrgiltcr Anprctatur.Ipfccfl

tichnflus, quem llli Chrifto prxterunt ,
loan.J.f
Êthnims eft qui condnnnat Icfum, led cauCun pulum ludxorum.

\
telligcre noluerunt.
Tunc dicjt illi
Pilatus
Non aiidis
t
cjuanta
aduerfum
efUC
i
te di-
IN.-ciiinendiluenjdiniiitcrctur jprxlideA
^litnsdirrerteiur.
g Tîbil nb Nunc demumdiabolusin.
\<{
cunt tcftimonia? Et
1Non
non
refpo'iidit ci
mirareturprifcsvchementer.
a
ad vllum vcrbum,ira vt Pcr dicm autem folennem
fe
\
telligcnspcrChriftu fpuliasmiffurum, ficut primum pcr
uolebar iinpenah lanrtione.fedduftus populicQfuetuitin^,ciu placcr*
quibus dicitur. fos ev pjtre ai.ibolo efiis , p.latus qui os malleatOriS
confueucrat praplCs dimittere populo *
vnum vinctunu
ve!
4
s
^Ptopier feditionem,& honncidium.
mulicrcm mortcm mtulit, itamodoper mulicrcm vukChri
tMi) Lu I
quem
,
voluiflent
.
.
Habcbat autem tunc vnum vmctum

b
IBirrabasriliusmagiuri,
Barrabas
rilius
fhimdemambusiu
dxorilm
r
interpreta-
1Vulgatuminm.ilitia;
patri,
cur,d:abolumfignificac,quicrtmalfeiis
vmuerfac
tcrra:
pcr
V
?uT crm.mTpro bS n:&ad vlcimumco-
.,,.
,
infignem, qui dicebatur Barrabas. Congregans ergo ilc JisdixitPilatus. Qucm vultis dimittam vobis, Barrabam, 6 d an Iefum qui dicitur Chriftus ? Sciebat cnim , quod perin- 7
f Timentes,ne omnes ciedetcnt
in
*****
llbcrarc,
.
nc
,.
morcem
c ;us
mortIS amjccac uu .
Barr.\bam
t;
&
c<ct.
eum.
51nPilato,8cuxoteeijs,Cha;him iuthim confitemibus.gemilis populi telriniomum elr.

r>
ium diaboli
elc-
tcnt
ne
qtiiJ ici
quandoincx-!
trcma
damnationc
c uidia'mtradidiiTenteum. Scdenteautemillotprotribunali,
f
gcruncprofilioDci, vc Saluacorcm cum

lua f.ilucc pcrderenc, &: proditorcm libc-
Ti B
) tiir.icurxni(
itoillo, T 10 iornnis
confringet, c Quemvidtis.
mifitadeumvxoreiusdicens. tNihiltibi.&iuftoilli. Multa
Po-
pulo volcns fatJsfaccrc dac optioncm , quamuis non dubi-
enimpaffafumhodictpcrvifum proptercumtPrincipesaumdicibus. a
eft
:
tctChrifiumebgcn-
tcm facerdotum , ^ rcnt Barrabam Iefumvero perdercnt. Rcfpondens autem

praefcs, aitillis.
\
ia rarcnt , qux fua pe11 ticiohodiecciamh.c iniquitasalenibus.oc Êgiefla &fcnio'res periuafcrunt populis, vt petc- 12 ret cis, amifla gentc,&r
['
loco,&
libcrta
dum fcicns
fMir.ic.b
I.UC.X2.C
pcr inui.
diamtraditum.
$e
illi
Quemvultisvobisdeduobusdimitti ? At dixcrunt, Barrabam. t Dixit illis, Pilatus. Quid igiTOjjiRex

ueilereft.
tc: quiadacorcmli libcrcacis perdcrc v
luerunc
i
.m1l.87.in
Chryfoflomus
.
Quid
vn ifitHr f.tciam
Quafi dicac
vulcis,licuc
wr faciam de Iefu, qui dicitur Chriftus ? Dicunt omncs: innocentemdimictcrej falce licutcondemnatuin feftiuitati dimiccatis. Sienimoporte Primo , lacronem niiio confercns : lencia populi liberarct bacin pcccatis manifcftis exifteccm dimitterc,multo magis Deinde Qnidergo faciam de Iefu , qui dicitur Chriflus ? Ec cum in dubijs.Vide aucem ordincm conucrfum.Pccicio diccrenc,crucifigacur , non flacim acqiueuit fed iuxci im,pro condcmnacis folec cfle plcbis, conceffio auccm principis, nunc geflionem vxons aic:C*uidcnim mali fecic?Quo diito P.{aSi
, . ,
noq
deltf. Mukasqui*rcbaCoccaliones vc euni cum bencuo-
aucem pnnceps pecic a plebe,&: plebs ferocior redditur. d Qui
t,us
abfoluic
Chnftum.
t^
Lauit
NICOLAVS DE LYRA.
'
Tmc flcit illi,&c. Eadem rarione non rcfpondic evck. icc-Itavtmiraretur.
6 Quem vuhis.Qiiafi dicac nullum alium habebitis &r p hoc credebac liberare Iefum,vc diclum eft.Cuius ratio fubdirur. 7 Sciebat en im Qiiia publice argucbac vicia faceidotu m ic
.
rumquianolebatimpcdirep.iflionem fu.im Sequitur.

2
oia
3
Phanfseorum.
quzconcraeum
.
patienciafictaccndo cum diccbancur,poiret excufare vno verho.
De Chrifli
& Sedente. Hic declaraturinnocentiaChriftiperteftimonntm vxorisPilati.Adcuiuscuidenciamfcicndnm,cr di.!bo

lusqui capcioncm Chrifti procurauerac pcr Iudcos,pci .iliqua figna perpendic q> ipfe eflec vere Chnftus, &: per confe
Verdiem. Hicconfequencerponicur innocencia? Chnfti declaratio oftenditur eius innocentia Secundo
duas:quia jnnocencia Chnfti primo declaracur de verbo mdicis . Secundo ex reftimonio fua; vxoris,ibi Scdmte autem. Ad eui: .
ludeorum
Etprimo
refifteiitia,jbi. Princ/pM <iM/CTO.Prima in
quens,q,pereiusmorrem fpoliareturinfcrnus hocaticcni

:
perpendic per eius paciecia,&: pcr
fi
riprurarum implerione,
dennam prima; partisaduertendum, quod in fauorem Iudxorum conceflum eraca {lomanis vtin folemnitace Pa,
fchalidimicterecurvnusincarceracus fccuudum voluntate corum m memonam Iiberationis coru dc Acgypto quia in

:
renclibcrationcm
propofuic optione feurm vel Barrabam,&nu!luma]iu, pcr h >c fubcilicer crcdens herare Qviftum deconfenfu CQrun-.;qtii.i noncrcdebatahqiio modo quod pecerent libe rationcm h.irr.ibi-,quiaerat homind.i &c fcdiciofus &: peffimus, vthibcturLuc.z^.&cideocrcdehac, quodpr.TeIigedicens, o,libcrarecpis
I
fuli tnnitate Pafchali fiebac memoria illius beneficij.PiIacus auc Iciebat eos cupidos,de obferuada illa cofuctijdine.Ex altera pai te volebat Chriflu liberare; io eis
&:forteperfancl:orumpatrum inlymhoexiflentiu exulc.itionc:&:i6 morte Chrifti impcdirevolebatpervxorcPilati? cuius preres cfi3caccs crcdcbac in pfpe&u viri fui.Et hoc eft quod df hic Sedcnte autem eo.iudicando fcihcct Chrifluin. 9 Mifttadeum >xo. Quafi diqat nullon>odo condemncs eum,fed magis cum dimittc. 10 Multa enim poffa , Qtiia diabokis apparuerat ci.mouens eam terroribus ad liberacionem Chrifti Vtrum aucem calis oppantio ftieric ei facia in fomno vcl vigilia exprcfle non habctur hic videtur tamen quod fueric in fomno, pcr hoc quod hic diciturper vifum: Chnftus enim fuicpncfcncariM
.
Icfu.
/u.Non quacungue,fed m folcnitatepafchali,vt diftum 4 Coi/fj<cr<j/.riatiodic>aeft.

:
Ethoceftquoddiacur.PerfiiewijH.
eft.
eft in pnncipio huius capiruli. vxoreius uccbacadhuc m lccto, Etidcoprobabileeft,quod quia domma: non folent ita manc furgere.ficur vin fui.
Pilato valde
mane,
vc
did um
Ii
Habcbat <a.Dicirurautem hie j inflgnis non nobilitategenens,fed cx famofitate lui criminis quia cciam bonum ad mala tr.msfcrimus vcdujtur e. Mcta. fiCut aliouis dicitur
"principes; Dcfcripta Chnfti innocentia.hic fubiungirur Iuda-orum refiftcncia:intantum enim,odiebanteum,qu6d lipra:elegerLinr liberare hominem peftiferum, ne Chnftus hic. Tfinc.aut.faccr.&fcbei arctur.F C hoc cft quod fubditur
Falfas rationes inducendo.

} 2
bonus lacro.ita potcft dici
mfignis.Scquitur.
Qwm
1 1
ytpetercnt. Et paccc vfquc
ibi.
Quid
MO
f
R A L
Auguft.Hic Vcl idco nihil refpondic necrimen diluens dipiittcrctur a prarfidc 3 &; crucis vtilicas differretur.
Trincipes.
Etnon r,fponditci,& c .l\3tio dida eft c.prxccd. fecundum
T E R.
lus
Trinciper, Origenes.Eft &: nunc vidcrcquomodo popu Iudarorum a lenioribusfuis &: Iudaica: Docior!bu .fuadetur,&: cxcicatur aduorfus Iefum,vtperdanteum:&:hodie in locis plunbus fit iderr aducrius mcmbra eius.
r
,
Innocens
45"?
ji
Matthsti
populum ab impietate ludeorum
Cap.XXVii.
c
cit
4^4
Liuit manus.CjcntWcxu
/.ilienum defignans,qui clamaucrut.CrucifigCjCrucifige eQ. b smguiseius. Perfcueracvfquehodiein.precatio,cv faneuisCbnfti non aufercurab eis.
'
Cblamydem cfC.QiM^cunq, fecernnclicctalin mentc,tamc S> nobis facrameta dcdcrut Chlamydeidem quod MVcusdi- Mar.iy,b
ir *
Chryfoftonms.Intucreludepruminfaniamquifibima-
lediamc , fcd camen mifencors Dcusco-
purpuram.in qua Chnfticaro palfionibus obie&a mlinua vndc Jjpheta, Qva*t cr>o rubrum ijl indu.tuum. In fpinea co Ifa '^ 3 ,a " Ec* rona,nofhoru fufceptio peccatorum,qux pcr fpiuas notan- &$ tur.In calamoivene- Luctjji f Vt vxor mandau*rat,niliil tibi & iuflo nata occidit animatur:
illi.
rumfentenciamnon
firmauic
,
Crucifigatur. Ait
a
illis
prarfes.
Qu'd enim mali fecit

cum
libeiare.
ei
At
ilij
lia.IuxtaLucaapud
fed cx eis
1 (û.intu plus audiebant,i]uod Pilatus uellet
2 Pi- 3
.
Hcrodcm
alba vefte
fceorum
pit.qui
filijsfufce-
pcenicenciam
Vidcnsautcm magis clamabantidiccntes.Crucifigatur. contia C.tiarem crimen a

fld
,
eft.rebelHoiiis
impingeretur
4
5
induic, inquoinnocentia , &caftitas af-
rêrunc.
tcenim,&
a
latus, quia nihil proflccret

a
ticeps elt.fed innocentior
illis
fedmagisdmultusrjeret, acuolui libciaitr.
Paulus ex ipfis fuic, ^ multa milia eoru
fQuodammodo conteftans, ego iunpcentem
INon lnhocDcum
fallit,
par-
fumptx humanitatis
cxprimitur,& gloria regni immorcalis ,
qui dicunt,Crucifije,ctucitlge.
quiHierofolymiscre
diderunt.
;
ce'ptaaqualauitmanus coram populo, dicens: Innoccns t uox

a
5Ego mittiftei fum
legu'i>,ucltra
finguiiiem fundit,
Tunc dim.il. Barra.
Barrabas latro fediI
cgo fum afanguinehuius iufti,vos t videntis.Et refpondens lfaiam:Si leuauerttis manus ad mc,non exaudian manus eniin veVnde
^Culpa,Sc puena.
5
per
itrac
ianguine plcn.c lunt.
quam per paffionem accepic.Vel induicur urpura,idcft fandhs arrvi ibus.albavefte,ahjsfanAis:quia
tviJebiti*
aofus,&homicidio:um auctor, dimif-
uscftpopuloiudxo um. Ifidorus. Diabous
c c| n d nliosnoltros.
a
vn i uer fus populus,

.
T Tunc
a
dixic
Sanguiseiusfuper nos, & fuper jr u- n ~ r dimilir llhs B.irrabam: leium vero

.
vero folec
calamo
TAPilato.utloannes
ait
fldeo fligellatum,ut npsafiagcllu liberemur,

.
fla'gcllatum tradidit cis, vt cructfigeretur

1(u
ll
Tunc
militcs
,
fcnptura fieri , caput Chrifti percutiuc ca-
qunam ohm ob
a obijciebatur ei quod uiu pailet luliombus li jc o.icnaunt .
lmperium in popuio Iudzorum
lamo,
uperbiamapatrialu :isexpulfus,&intelebraru carcere fue:ac
in ad io prartorio, congrcgaueVunt pnefidis fufcipientes Ieium b Pro rea
qui diuinitatiilliuscontradicentes , crrorem fuu au'
lltoprjsueltmtemis.
1
purpura
ge>
f)ua u.eua.iii;r.
ftoritatefcriptura?sa
ctecofirmare conan
nuifus.
lua*xi
Et ldeo p.icem habcre
cum,vniuerfam cohortem, &cxue ntcs eum, chLfmydem a

1
n
i
tur.infadcmfpuanc
iFromadem-te.
i2 qui
3
ij,
1
Ivfumincarnem
aonpoiiunt, quiafi. iitionu pnncipeeli.
coccincam circumdederuntei. Et plewlentescoro^nam dc Tro

fceptro.
'ere
maluerunt.Vel
dirrabas typum ge^ rebat Antichnfti.
lpinis pofucrut fuper caput cius,
& arundinem in dextera efa regni defpiciuntquafi fabulofa.
Idco credendus eft Pilatus Icfum flagell affe ad illuJendu n dcdiile , vtfatiati pcenis eius,&: "j^militibus I jnp-obrijs,Iudaji eius morcem vltranon fitirent. lejum ve>6. ens Komanislcgibus, quxcrucifigendos pnusiubcnt
o flx.
:
Ufum w
venilfedenegSc. Vc ilh falfo adorabanc, icahodiequicredut, fcd peruerfis adibus vccba eius, promif
&
* AVGVSTINVS. Proh dolor,iacet extenfus ance Jhominem l>cus ic fuppiicium pacicuc rei in quo nullum
,
,
iflagella:i.
Hieio. Inchismydccoccincaopera getium cruenca fucorona fpinca,maledicf:u foluitantiquum.Incalamo.v encnaca occidit animalia Vel calamum tenetin ma nu,vt facrilegium lcnbcrctludôrum.Infuis vcflibusnon
flentat.In
nisqueprc pcei pcccatanoftraportauit.Cum cracifigerctuf,fuum reccpn ornamcncum ttatim quiaelc:
illudif',fcd in
peccati vcft
igium pocuic mueniri.

C
menta CbUmydem
-9
turbantur,&; crcatori
teftimonmm da>-
reatura.
Exeuntes
'
'
'
NICOLAVS DE LYRA.
I
morem Ca:faris,&:
fufB
Tuntdi.il. Bar.
fauorem Iuda?orum habendum.
Quidmim malifait.
fua,'
CcHiali
dicat
non allegatis caufam
cientcni
z
mortis.
Et illimagii.
obtincre
j
Perclamoreaut,& tumultu populi volucruc quod non poterar per ranoncm habere , diccntes.
.i
Cr.uip^t.i
mortcturpifiima,&:acerbiffimamoriatur. Vidonau. DcclaiataChriftiinnocentia.vt vifumcft,hic
ponitur iplius innocentis iniufta condemnatio,qug procelfic concra claexparcc ludicis cx timore , ne fi dimittcret
eum
] adarcfponfionea Iuda:is,qu6d totum 7 peccatum rccipcrent fuper fe,& filio* fuos 8 lej>m ai< Licct ifta flaêllatio Chrifti ponatui hic poft fen tencjam -idicu , tamen ftuc ance fada vt habetur loan. 19. eum pnccepit Pilatus fligellan, quia-ad hanc inccntionem &i!ludi, nludaeierTehc fatiatifangumeeius,vidcnteseum fic pumtum ctiam vlrra c6dignum,f& ideo ponicur hic quali
i
,
morempopuli, actufarecurpoftcaadCarfarem, &hoccft

quoddicuur h\(..yiaensau.Ti. tiam ad cius liberationem.
j
OftcndendoChnftiinnocen
pcr recapitulacionem. 9 Tunc mi. pofl fiagellation immediatc,&: ante fentctia. 10 S <lii.ie.npra.\[t magis illi llluderent in loco pacenti,&:
1
,
coram
11
12
Stimagtstu.
tboncm faccrdotum,vc vifum eft. 6 Mctfta atjna h. A J hoc vc Iudari cotum pcccatum fupcr
afcipercnt,cx >pfc
Scilicctclamancisadconcrariumperfedu-
iHultitudine. Et exu. Scilicet vefli mentis fuis.

in
Cblany.cocxd cft,i ubeam vcuntur reges.
limilitudinem purpur? qua
immunis efiet
peccato
,
Scd hoc non
1}
Circ'/d.cv.ipfumveftiendo.
fnnccitadomnimodamciuscxcufationcm
quiacumeffct
iudcxuncbatur cx ofticio feruareiufticiairu&idcograuiccr pfccauitfacicidoconcracam, adhabendurn popoli fauorem:minus tamen peccauit quam luda;i:quiaeius motiuum
Et pletlen.co.de [pi.i.de nincis marinis ad modii fpinarum a tuerac vlcgo qui h.TC fcnpfi, audiui quodam qui Fi acie^quod in litcore tra mare cum Sancto Ludouico Rege luncoru per foiulares intermedios. mans ftnferat
14
acutts.Ht
puncturas
fuitminusmalum: ludaricnimadoccidcndum Chnflum moufuiitpcriAicoicm,fid odium.Pilatusautem proptcr ti-
15
16
Tofueruruju.ca.eius. Profimilitudinecoronejegia;. Et arund.in de.eius. Pro fceptro regio.
inorem
Etgenu.
MORALITER.
tro P.pa Exccflit crgo Pilati culpam facinus lufcd nec ipfc eualit reatum, qui reliquit proprium iudicium&' incrinicn tranhicalicnum. 7 Tnuu .H I LARlVS.In quoarcanuni infidclitatisfutulnno.
.
&: colaphos.Facies: quia confpucbanrur gena &: alapis cxdcbanturcorpustorum pcrflagclladenudatur, &:circun-
dationemChlamydis ad fictamadorationem
manusper
dsorum
jne "'"
'-toftc-i.diturJcilicctAMtithriftumChnftopra^fcrendum. Tutit m,//.Chryfoft.Cii ia: igitur crit nobis cura dc cxuro, h contumelus ab aliquo patiamur.poftquam Chtiftus hxc paliuself: Etcnmi quoU ncbai C hnftvltimuscontume hx tctminus crat: ncc vna ula tantum,fed vniucrfum partu
9
i
pro fceptrorac li cimerenc nc aliqiud erau ffimx prxfumptionis. prx'tcrmitterenc L R. Rab CaputChnfti Deus,igiR AL I tur calamo Chrifti capuc percutiunt qui diumitati eius con
arundmem quam dcderunrei
MO
tradicentes crrorem fuum auctoritatc facrxfcnpturxqua: calamo fcnbitur flrmare conantur Spuunc in faciem eius,
.
qui piefentiam gratix
fu
verbii cxecrandis rcipuuc,&
Deu
orpus patitbatur iniurias.caput pcr
corooam &c aiudincm

&. cola-
incaine vcniHedcnegnnc. Falloautem illuin adorancqui cum crcduntjed perucrlisactibus dcipiciunr. P a Tom.5.
@ A
loaq.ijc
i.Pct.i.4
4jy
a
fua porcauic:
4^6
libro Icfu lcgicur
Exeuntes jr<rm.Primo dominus cruce

i
quod
nc damnatorum.
f-pulcus.
Adam iuxca Hebron in
loanncs rcfcrcantequaifievenircrobimis:cutimpoficucft,
mvltc-ni.cj, bis.no.rr.nxrn.vt te.ve.eius. tcquiaSimondc
cft
Ec hoc congruo ordmc
Chnftus psffus
eflpro no-
Cyreuiscft,qu.e
Loca func foris porcam in quibuscapita trunca bancurdamnacorum. EtCaluaruej hoccftdecollatorun fumpferc nomcn.C<uafi d cac cruo noxius intcr noxios.
twtr.lf b
iucx
1 j.d
d CumfeUe mixtum. Alius Euangelifta dicic Myrrh.itum,k pcrcumgcntcsiignantur,quip:imdpcregnni eft.amariflimum. E teftamcnco Dci, n AJ.-rar.t vt regtm: i potuic vtraquc cfft nunc obcdicndo ci cum illudcbant ei, diccntes: t Auc rcx * commixciofellis,&' ucs funt,& domcftiius: gendflexo ante ci Dei,& beredes.Si? myrrha?. Iudxorum. Etexpucntesineum,acceperuntarundincm, e Etcumûflaffetno mon cnimobcdiens luit. Hoc Marcus ta Cyrcneh-ercsintecpercutiebantcaputcius. Ecpoftquamilluferuntci,exucrunt 4 cec noluic Qui bcnc bibercjl prctatur eumchlamyde> &induerunt cum veftimentiseius, &du- J Hoc eft quod Marl id eft, dc villa vcmc , a xcruntcum,vtcrucifigcrcnt. t Exeuntcs autem inucncrunt j cusaic": non acccpitj tc!'vaia 7 fcilicccvc bibcrec. vndc b homincm nomineSimone: Grxcc
m lvbn
&
&
Mitth.if.fc
J-uc
pagus , pagani,quiaciuicace Dci funtalicm: qui

rclictispaganis^rici vefiieia bus
pafllonis
huctangariauerunt vtto H e rctCrucemeius. t Etvcncruntinlocumquidicitur l

b
c
Cyrcneum
ij.c
iM.ll J
Goigo hi
wtcrpfetatO
Di"êrunt Ho'" Ioanncs diftinciius veftimcnca in qn.i

fl
.
r
Ii
imitantur.Vclindominofigurancur:qui fpontc portantCra-
Golgothaquodefl:*CaIua rijcIocus. Etde deruntcitvinum a fOuibuit uitein id honm fcd tenia amaiiradioc. Vd
f
pio
cju.dcm dic lefuncxit
,
10 cuorparces,vcEccle[ fia in quatuor parci bus mundi fignecurl

11 12
ccmDomini,
TPfd.u.4
in Si-
mone qui inuiti.

b Cyreneum, Ecce non Hebra;us , fcd
alicnigena op,pbrio Chnffi fubdicur , vc
d biberecumfcllcmixtum.oEtcumgurtalTct, noluitbibere. c Poftquamaurem crucifixcruntcum, diuiferunt veftimenta cius fortem mittentes, vt implerctur quod didtum eft pcr
f
Tunica forcica.fignil ficatomnium parciil

vnicate vinculo chal
ritatis,
Prophcram diccntcm
t Diuiferunt fibi veftimcnta
mea , &
H
5
qua:force,iJ
cft,gratia Dei proucl nit, nonhumanoatl

bitrio.
tranfire plenicudo facramencorurn
a circuncifionc ad pra>
puciumoftcndacur. c GolgothaSytv eft,& interpretatur Caluaria non ob caluifium Ada: quem mentiutur ibi fepultum, fcd ob decollatio-
Chryfofl.No parua hec abiectio Chrifti erat Quafi enin oium vifffimu in Chrifto hoc agch" circadehonoratu,
&
ncm
inlatronib.aucnihiltalcoperarifunt.Diuidere.n.veftime in valdc vilib.pdenatis,& abiechs fit, nih: 1 a liud habccil
&
Caifan
I Etgenufle.an.eum.il.ei.zeio<\m\\\zcTS non pocuiiDicen.îuercx Jw.Quafi dicac voluifti rcgnare,& u fti,& fic corum illutio accufationi Tudôi correfpondebat. 3
NICOLAVS DE LYRA. verbo:vnde
fcc;c*.
cum dicitur. Etdede.ei vi.cimfel.mix. Ioannes aurem dicic.c dederuntei acctum. Ad cuidentiaauc huius confideradurtii fic milil q, aliqui dicut hocefle factu.vccitius moreretur: tes de eius cuflodia citiusexpedirentur,quia debebant euaj
&
Et expue,in
w,Tanquam io perfonam contcmptibiicm

cius.
&vilcm, 4 *icceper.arun.T)e manu
menco
cuftodire.quoufqj expiraffet. Dicutenim,cj,exeuntes in

fi
toi-
ratione dolorjs Et pcrcn. caput eius. Et'ratione cotcpcus 5 aculei corona; ir.trabat jnfligendi : quiacx tali perfecutionc
&
pocencuracecocuius monuntur. S^dhocnon vii mulcu acetu eft frigidu , & percofequcns vil probabilc:jjuia morre caliu differre propcer quod alicer dicendii cft t magis Scribitur enim in quodam libro Hebraico qui apud eos inci:
caputcius. 6 Etpoftiuam.VoRcl dcfcripta eft ipfius Chrifli condenatio 9 iniufta,hic ponitTiniquaTfniêxecucio. Et primo ponit;ipfi Chnfli mdicati crucifixio.Secundo.crucifixi illufio,ibi.T/cô^.Circa CjrraChnfti /^.f,^;^ Tcrtio,iHiuscxpiratio,ibi .^/"^ loci vilitas; Iud?ouor taeuntur Chriiticrucifix.oncquatuor tanguntur, rucrudelicas,ibi.Ecdederuc.Militumcupiditas,ibi.Pof^ /t.Latronumfocietas,ibi. Tuc crucifixi /nt.Circapnmu di.
.
tulatur liberIudicuordinanorum:q,quiaSalomondixerat:[ Prouer. ji.a. Djt: ftceram , id cft , potii inebriaciuu mamutbus,\ vinum bis qui amatofunt aiimo, vtbibant, obliuifcantur c %*{
&
flatisfute,
aiw
& & dolorisfui non recordentur amplius. Ideoex occafio-j

;
il, Quia chlamyde illam coccinea impofucdcridendu eu ficut rege falsu. 7 ttmdu, eum w.e.Qyibus fpoliaucrunteum, vt pra:dictumcff.&: hoc fccerunc, vt ductus ad mortem magis cognofceretur in pro
runc
cit ik.Etpoflaua fibi folu ad
ne huius verbi feniores Iudeorum ftatueranc.vt condcmnatis ad mortcm daretur vinu aromac cu ad bibedu.vt ficilius. tolerarent paffiijne In Ierufalem aSc eranc macrona; deuocx,& compalfiua;,qua; hoc vinum dubanc cx deuocione. Iu> dxi ergo ex nimia crudelicace moci cale vinu dacu pro C^hrifto,& aL js duobus cum eo crucifixis acceperunt fibi, fecundum q, d:rtum erat A inos z.c. Vimm damiatorumbibebjnt 1 &
.
priaveftcquaminaltena.
jd
Exeun.
Hocnoneficontra
crucem, &c. Ipfe quod cnimpnmo poitauit crucemfuam, quandocxiuicdedovc dicic Ioanncs,fed quia erac facigatus cx praxcmo
dicitur Ioan.ij.c.Etbaiulans fibi
Pilaci,
acetum cumfille mixtum. Et cumgu.--o.bi. Marcus dicit Et non acccpit: quia non accepit ad bibendum, fcd folum ad guftadum modicum,vt
1
1
.
l>co eius pofiet unt
fic
implerctur
m eo quod fcripcum ett in Pfal.<J8.c Dedcrut
iu
12
efcam
meam fel,&in (iti meapotauerunt meaccco.
dentilabore ieiunijs&vigilijs: idcomilitescoegeruntSinionem ad portadum eius crucem , vc cicius poffcnc peruc nireadlocumcrucjfixionis.vcdicicurhic.
Tottquamcrucl.enm. Hicponitur militumcrucfigetium cupiditas in hoc quod abfiulerunt fibi vcftimeca fua omnia: cum camen damnatis ad ortem dimittatur aliqxiod vcfli-
Et -penerum
in
hcum qtii dicitur Golgotba
quod
efl
Cal.lo. Illc
mcntum ad camis fu* operimentum

3
& hoc eft q, dicitur.

&
Jocus non
eft fic
fepultus yc qma Iofue 1 4.propter qupd Hebron diccbatur anciquitus Car iatbarbe, ld cft,ciuitasquatuor ; quiaquatuormagni patriarLua, cha; funt ibi fepujti cum vxoribus fuis fcilicet Adam Abraham Sara,Ifaac Rebecca,Iacob Lia.Dicitur crmor go Caluaria; locus, quia locus ille erat plenus capifbus tuoium.qui ibi dccoilabantur: quia ibi malefactorcs puniebacur:& fic,patct loci vilitas,in quo Chriftus crucifixus ofr|. lo r</e</er/.Hicc6fcquentcrponir: luda:oiucrudelitas,
ctinc aliqui;
nominatus a Caluaria Adij ibi fepuki,vt dihabctur in Hebron Adam fiiit
D:uiferunt ve.r. Jn
quatuor partes, fecundum quod dici-
&
&
&
&
i9.quiaquatuorerantmilitesipfumcrucifigenrcs 4 Sortem mltten. Ifta brs fuit miffa fuper ujnicam Domini inconfutilem , qua: erar fa5ta quali reticulaco operc ideo non poterac bene diuidi cum no haberec aliquam fucuratn , ideo miferunt foi tes.vt quis haberct eam integram.
1
:
turloan.
&
\%
Ctadimpl.qiioddiflumejlperpropbcd, Diui.fi.
,
Hieron. ifiud non cft dc textu Matthxi

libris.fcd
Secundum neccftm antiqui;
tantum
in
Euangelio loan.Expolitio tamcnhuiui

dictis.
auCcoritatis pacet
ex
cmn
Et
MORALITER.
f
ErrfM.Extraciuitatcm, vtperhoc oftenderctur, quod prototius mundi falutcpaticbatur Hcb. lj.b. Iefus vtfantlifi*
Caret
fcipiunt nationcs, &pcrcgrinus obediens porcat ignominiani Saluatoris. io Et dederunt vin bi.cum felle mixtum.Hoc moraliter faciunr
populmfuum extraportam paff^s

cy.
efi.
qui
) ^j
Exeunt es Mtem inue, bo.
membraeius amaritudinibusaffligunt.
piuiferunt.Hoc nequitcr attcntant,ci. ccclcfias fpolianc.
Tttnc
Hicrony. Myfticc cruccm fuicipiunt
457
a
*; i
Mattbci
Caufam.Pro qua cum fud?
. ceno pcrdidit,fcd a dM.Vnusli dexcris per quem mortificacio fignifib ynus catur carnis pro ccelefti gloria.vnus a iiniftns, per quem itc rum figni ficatur mortificatio carnis pro aliqua mudi caufa .
Pilaco tradidcrunt.Rcx p c6firmauicimpenu,velint nolinc Iud,ri
Cap.& cm
ica
XXV It
hic.
4 y8
D
Lucij.f
co-nprebcniere
Lucas cnim
aic
vnum fidclitcr dixiffe. Mcmcnto

cum omni-
ipei
Morakm fandt_ecrueis figuram defcnbicPaulus.vbiait.

Jn charitate radicati ,& fundatr\vt poffitis
bus fanclis ) ']i
Diligentia
nominedum,&c.
ftt
longhndoyLititudo, fubimttas,& prufundum. Co:
c B'afphtmabant Pratdictum erat
li
Tnim .nconn.uiem.
a
Filatus :
bro fapicntiz. Morte

turpiffima
tnus
liatc nobis jirofec t,vt apertior virms rcfmrctlioms appaieat.
gnofcere etiam fuper
eminentem fcienti& cha

ritatans Cbrtfli
.
condtmneErit enim rc-
fuper
a
vcftem
mcam miferuntfortem.Etfedentesferuabant
& niinil.ri.
In
tum
.
fpeiius
lins
1
in fcrmonibns il
S"t
enim vcre filius

illu
cum.t Et lmpofuerunt fuper caputeius caufim ipfius fcripta. Hic Iefusjert rcx Iudrcorum.Tuc crucifixi funt cum eo duo
a
Dci efl fufcipiet

de
Non
laticudinequippe opera chancacis (igni ficac In longicudine con perfcuerancia
in yia vcritatis
pedem ponentes.
<
manu
contrariorutn
b Iatroncs,vnus adextrisj&vnusafinirtrjs.; uneteYcuntesau

a
Sicut mobilcs g:eflii coip.iruni,ita Sc niente,ira
fuorum liberabit Quiaergo crucifige

.
illum
fermone
batur,&nonhbera:
tem blafphemabant eum moucntescapita, concotdat voci falforum te.lium. Fatuus

a
&
dicentcs.
y
vf qne in finem. In alci tudine fpem cecleftium pra.miorum.

uerfacionis faqclc
,
af '
populus
In profundo,mfcru6
bdcur , crcdebant il-
tVahquideftruistemplumDei, &intriduoiIludrea:difid cas.Saluateipfum.SiflliusDeies.dcfcendedecrucc Similillludenres cum fcribis, fcnio ter principes facerdotum
lumnonefleDeifi]ium,propterea pen dentnn ligno rnful-
&
&
Dei . Qiiando ltta gratia incerhomincs venic

tabilia iudicia
ranc&caputagitat. d Sifilius Deies. Si infultaribus cedcns [o defccnderccdecruJ
Nolentcs verum diaiiit.St qui hoc potuit,poflct vtiqiie.fcd m.nus volcbat.vt faceict maius.
cx-bcc coaprancur
fa
cramenrocrucis, vc
ribiis, dicebant."!
Aliosfaluosfccit,feipium nonpotiaJuum xo lnlaci.udineaccipia l tur tranfuerfumlifacere. Si rex Ifrael eft,dcicendat r uc de cruce,& credemus
ce,virrutem patienti,r
ci.Confidit
intDeumJiberct eum nuc fi vult.

__.
ri
Dixit.n
quia
,
.
non demonftraEt
credcmus
ei
.
Flurale pro (inûlari.
g^SSSSSSS *kum propcer

ij opcrumlignificacio
^**
i
rcc.
nuus i>ei ium. iuip.uiiiaiuciij><*itfiiuijcs,i]ui cruunxierat e filius Dei fum. Idipfum autem,& Iatroncs,qui crucifixi erat _t. fun XT fol KanJ-iH...- J,. j i_ a
_
.
_.
Compatiuntur eleraentaconditoii
['._.,_:
li_o.
._:______. Ne f_.l pendente.n dorainnm videret.vel

..:
fua fiueientnr lure.
ne inipij
4 ncm. *''__ InkVMCudine, ab

1
pfo v fq uc in ter'
Fraudulcncaprom:f
fio, maiusfjcit fur-
cum co
improperabant * *
ei
fexta auie
hora tenebrs fatlx
ram
vbl
~
otum cor ' f

^ rvtir } ?iC
puserachgnincatur
gcns de fcpulchro
6c
non
credicis
fj
crgo decrucedcfcenderet,non crederc.
tis. Sedhoc da:monesimmiferunc,ftacimemnife.ifcrunc virtucem crucis,6c fuas vires fractas,<5<: hocagunc, vcdecru ce defccndac. Scd fcicns hoc dommus.pecmancc, vc diabo-
fum verfus vbi eaput erat,propcer fpeIationem fupernoru neilla bonaopera,S: in eis perfcucrenc:apropcer beneficia
pci fiftere.i.longani- Luc.ii. micer pcrmanerc. In alcirudine ab _ luripfo cranfucrfo liano f
dumdcfiruac
f
I
Confiditm D-enm,hberet y &c.
Chryfoftomus .O inquiiufti non cranc,quia eos aucem illorum glonarnon

$<:
nati
valdc
Nunquid prophere,
Si
i
noncnpuicapericulis Dcn>?
obfui:,
uindcis peticul induxi!lis,mulcou.agi, ipfo non vos fcand tlizari per ea quê p^cicjt , quia fcmper oporcebjc
Dci cerrenaad tcmporalia ficiendacredatiir,fcd propcer il ludfempicernum quoddefupcr fperac fidcs qua pcr diledioncm operacur.In protundo autem pars illa qux ;n cen a Gahy.a abdic-i dcfofla lacec,fed indc cofurgit omne illud quod emi ncp. Sicuc cxocculta Dei voluutate vocaturhomo adparti cipacioncm tanca?gratfa?alius iic,alius aucem fic.Supcrcmi
nencem vero
pa\
iIIj
fcienci.c
chanutem Chrifii, eam profedto-vbi
veftram rcmouic fufprtionem. pcrcaquosdixichrjic /4/ro.Pnus vcerquc blafphcm iuir,dcinidipfnm a>4tcm g dc vifis lignis vnus crcdidic. Ica vcerque populus Dcfi pnus nunc lublafphcmauic.fcd alcer fignis cerricu;, pccmcuic,&
&
\\ fi
cft,qua: prarcellic .A ffxta an.bo. Noca fole a
omucm mcelletlum.
centro mundi receffuro cruci
da:os arguir.
Vficaccdicitur.Etruftici infulcant mihi,fi vnus
hoc
A.
facic.
p pcreaca moricur,& Adam polt mendie cun<p,rccaiFecv<;ccdniaudiU!C. Ecordocft racionis,vcquo F ccmporepra'u..ricanci Adxclaufic, cocemporc pccniteiHi lacrom lanu an rcferec paradili.Cjuod Marcus ajr horacercia
b icur dns,quia
cmcifi-
Ica
NICOLAVS
1
DE
L Y
R.
Et fedc.fer.cum.
Ne aliquis rapeccc cum dc crucc

,
ance-
7 8
Si niliter
& pn.)a.iUH.iumJtridi.nclcii,lcgiipct:iUS.
fi
Et
quameffecmortuus.
2
Et impofw.ff.ca. Ific erac
modus Iudxorum quod f ipcr
cebant,a(tos fal.fe .Qjd.non cft 9 verum,quia re talia filuaret fcmecipfum.
f<rn/eri.ideft,iudicibiisordinarijs.
pofifet
face
capitacrucifixorumponcbaturcaufacondemnatinn;sipl<> fibi volcbat vfurpare rum.ipfe autcm accufatus fucrat,quod vifum cft. rcgnuni Iudorum,vt rHncaci.c.co.H:cdefcribir:latronum focicc.is,.idhoc 3 cnimcruciPxi funccum Chr'ftoex intentionc Iudxoriim, vtChnftus videretur parnccps,& magifter 111 iiialcfadis co rum. Sed x intcntionc Dei hoc pcrmictencis factum cfi, vc
implcrcturquodd-
k>
S!rcxif,:;elefl.
Nonquicunque, fcdMclTiaspromiffus
in lcgc.
1 1
Lszar um
furrcxit,
Dcfcen.nuncii-cru.Quaalij regesnopotTenttaliafacere. Er crede.r.. F ilfum dixerunt, quia maiora fccit, quan Jo

fufcitauic
& camen non crcdiderunc ei
& quando poft mortem de fepulc hro

.
Tercio
fuit
dcnfus a
Chnfto fcripCumeracIfa.^j.d.Eccum
latronibus,& hoc eft quod dicttur. Idipfum. i. verba prxmiila. 13
fcleratisrcputatus' '1. 4 Tuttreuntts -i/<.Hic dcfcribicur ipfius Chrifii crucifixi de vul lifksquiaprirno fuicdcrifus a pra.tcrcuncibus,hoccfta
14 Etlarro.i>nprosi.Contranum videcur Luc.x i?.f.vb ; dici tur,quod vnus incrcpabac cum.alter autcm rogabateum.di
ganb.nomin'bus rifca
5
Iocum
crucis
concun cnub. dicecib.
ccns.Domine mcmcnco mci,dum vencnsin regnum cuu. Diccndumquod_vlatcba.usloqujturfecundum dlum mo-
fab.lm
'
lcct.o eft infultancis,fCu deridentis.^Mi deflmis
dum loquendi
/o.Z)'.Imponcbac.n.fibi,quod hoc dixcrac.Scd hoc falfum

erat,vt vifuni ett
6 S tua.Sc 'aluattipfum .C^jd.non poccs.cx quo patetfalfitas cundo fuic dcrifus a faccrdotibus,&: hoc cft quod dicitur.
1
cap.przc.
vnus de focietatchoc facit. Vcl alicer diccndum.quod vter que impi operauit primo Chnfto.fed alter videns'poftea patientia Chi ifti p$nicuic& mifericordia pctijc.LV ficinucmc.
15
quofociecasdicicuraliquidfacerequando
-^/tA^<if.w/;orrt.Hicc6fcquecerdefcribit''ipfiu.sChri
1
MORALITER.
!
J J_
__
_.
Similiter
,
!
crucifixi
4
f
Trtetereuntts arttem blafpbemabant
Sic&C
Tunc crucifixi funt tum eo duo Per iftos duos lacroncs defi.
modo quiviim
gnanturoesquiar&ioris vitxcontincntiam apprehcndut . Quicunque cnim mtcntione placcndi Dco hoc faciunt,dcfignantur pcrillum quiadextns Chnfii crUcifixus.Qni vcroproappctitu laudishumanx,vcl aliqua minus digri.< hhc tioncjpci lllum qdi a finifttis. Trx-
pra:ter?;rcdiunruriufliti_E,nonccfTantipfumblafphemare. Sifilius Dfici.Rabanus.Si mtem tunc de crucc defccndc ret, virtutem pacienti-C non dcmonftrarcc fcd cxpeftauic pau!ulum,irrifioncm fuftinuic, &c qui de crucc dcfccnderc noluit.de fepulchrorefurrcxit. 16 yifexta.Qrigcncs.Sta.it Moyfe cxtcdece manus in celu' fA tx Tom.y. p j
4^9
,
Glof.ord.&NicolaicleLyra.
rccipi.it
460
excufanc , /5" crucifixiflc dominum idco cft, vc ludaros qui fc ma ma"iscrucifixilIcrfttnJatlinguis,quaminilitcsqiiorii inclinaoctft. qui hora tcttia, vt crucifigcrerur nibf factum crucifixus cft, hora crat quali lcxta, td ruiu . Quandoc nonadhuc plcnefcxta. <-il
fpcctionis
qu.TinmeaufuscftjVtpriuctur aluminctuaspro- Z\ falutc gmnum dercliquifti me.forfita , fed Sc pro vidcns pcccata hominum pro quibus paciebatur, autcm,Sc
in
mm
dixicquare
lam
melle,& racemos
me dereliquifli,vc ficrem quaii qui colltgit ftipu tn vindemia. Non autem arftimcs
humano inore Salua
corem
ifta dixilfc ,p-
Traflat.jj
in Aiiiii).
# Ongcnes.Dicuntfil jfauiusfccu
NepurewrconrueeaeclipfWperrreshoraitenebr* fifta funt.
modo hoc
cf
fa-
tam mirabilc ncmOgrajCorU fcri ? plic Phlcgon quidc

,
um
nonam. t Et a funt fuper vniucrfam terram, vfque ad horam b c i rca horam nonam clamauit Icfus voce magna dicens/ Eli
.1
\\
ptcr calamitatc,qu
e!
comprehendcrat
in carnc.
fc
eii
Sufcept* naturz
in
primis pjiciuib
conuprz
deplorat mifenim.
c lf
(
lamma azabtani:hoc eltDeus mcus, Deus mcus:vt quid

,
inchroni"lS fcripllC
Humananaturaciatderclifta, led non Dci
filius.
Etfl
Damafcenus.fi mortuus eft, vt l
pnncipatu Tybcrijflftum, fcd non

iignauic
deVchquifti
me?Quidam autem illic ftantes,

EicuquoddmtEli.
& audicntcs di5
homo,& fbncca eius

anima ab mconcaminaco diuifa cft corporc, fcdcamen
dcicas
infeparabilis
m luna plc-
d ccbant. Eliam vocatifte. t Etcontinuocurrensvnusexeis
tMu.lf.C*
cuc cetera iigna quej fafta iunt ia paitione , ita hoc in Icrufalem tancum fa-
acceptam fpongia implcuit accto,

e
a
& impofuitarundini, &

.
lMat.J5<
dabatci biberc. t Ctcri vero diccbant

Quid dixerit.Lucas
aperir.Patcr in
Sine videamus, an
tuas
manus
commcndo fpirimm meum
B
Hom
*auh
tp.
veniat Elias libcrans
cum.
func
lcfus
autcm iterum clamans
ab vtnfquc pcrmafit,ab anuviadico,& corporc. Ec nequc

vnatcahypoftafis
in
]
ccum.
4Chryfoftomus.
dtiasditiifacft. Cor
Hoc admirandu crat quod in cimncm terram tenebra
fatte^quodnunquampriuscontigerat.In Aegypto n.folum tenebta? factaj funt,quando pafcha perficiendum etac. a Et cirta borant no. Cum inclinatacft dtes ad vefperam, cepefactus eft fol a feruorc,paffionem confumac,oftendens fe mori propter peccaca nottra quibusadiuinaluce,& dilcCtionc in hanc no8cm cecidimus.Mane furrexit dominus , lucem doccns refufcitatos in anima fe efle produicurum
&
vcrbi hypoftafi habuerut pus.n.& anima ficut a principio in exiftcnttam etiam in morce/ieque.n.anima , nequc corpus vcrbt. propriam habucrunt hypottaiim,pr$ccr hypoftalim c Quidam autem. Non omncs/orfitan Rom.ini,Hcbrei fermonis ignorantes propnetacem.Vcl aliqui ludau Cbniiura minorcm Elia reputantcs,vt eius auxilium deprccctur. fit ci datum Ioannes oflcn d Et continuo cur.
Quareacccum
dit diccns. Sciens lefus cficd om<ua alia confummat a fmt,vt

impleretur.Ec infiti meapotaneruntme
aceto
,
& im
cerna; fcclicicacis.
dicit. Sitio.
ludxi e-
lamma. Quorum fufcipic naturam eorundem plomiferiam.In quo oftendit quancum ipfi'flere debenc,qui rac peccacNe miteris verbotum humilicacem,&: quenmonias derelidti.cum formam ferui fciens fcadalum crucis videas.
Eli Elt
in
matib,
Quidamqutanqn poflbntexponere,derelinqui Chriflum a Dco.dicunc quod pcr humi

litacem dichimeft
CHRYSOSTOMVS.
.
ranc acccum dcgenerantes a vino patt iartharum de plenqi oif vafe,de iniquitatehuius feculi implcu.cor habences,vc fp corcuofis lacibulis fraudulentum,vt ipoti gir.in caucrnofis,& humilil gi.i.Spongiaherbacttvicua,&cauernofi. Hifopus beYba , tk. purgans peclus humiJitatcm Chnftt flg uScac
. ,
Sed manifefte mcelligere poceris , quid iit quod dicic.facicns comparacionem glon$ illius.quam ha buic apud parrem, ad eonfuiionem, quam contemnens fufttnuitcrucem. *
SpongiaergohifopocircuinpoauncquiahunvliratcmCbri Arunftt circundoderunt, &c fe circumueinlfe putaucrunc do iignificat fcnpcurain , qua: hoc fiitoimplebacur. Irrfl eucntumrct praa ponuiit ergo fpongiam arundint , tdeft,
.
rfiiil%
prophctiaj adtungunt.
$tfo.}i
Origcnes
Dereliquifli
tatibus tradidifti,
exinanitum calamivc populus qui apud ce fuerac honoratus ,

i.tal.bus
me ,
Quia vocem domini male intelligebant, tru_ ftraElta'expcctabantaduentum.

Sine,-idca.
r.t
NICOLAVS DE LYRA.
Cudo cotiffio atliltetiu
)bt Et ecct
rectpiac
crucifiviA derifi expiritio , vbi primo notatur perturbatio elemencorum qiiafi Chrifto morienticompatientium Se.
tuti.Tertium miraculum fuit ibi.quia pars ^rientalisiolis pri ma fuit obicuraca,& iterum vltimo illuminata. Cpctario au
tem modofiteclipfi naturali.

1
ibx.Centurio
a:e.Prima
fic.
in duas,q.a pri
Snper tmiuerfam terram.Hic accipitur parspro toto,Eclipfis

,
modefcnbirTpturbatiocorporu fuperioru. Scdoinfenorfi',

veiW/.Circa primu dicit
enim folis non poteft efle vniuerfalis Scpropter hocqu.mdodicitut fupcr vniuerfam terram
,
nebra:fueru:itfadta;per recrachonem radiorum fol.isdiui-
^/f.Hieronymusdicit
.
~4 fexta bora tencbrxfafuporiftumlocum.quod ifta; tc-
intelligendumcit dc
Origcncs autem dicir , quod hoc factum cft per interpolitionem nubium denfarum.Sed in hoc magis crede
na virtute
terraluda?x. a Vfqurad boramnonam.cx quopntet.quod Junatuic immo b'lis fub fole per cres horas. Ec in hoc fuic quarcum im
lum
3
dum
fuifle
cftDionyiio,quidicit ;nepiftolaad Policarpum,hoc folem , fiper mtc) politioncm luna: inter terranr,
illiusec|ipfis,qainnacuralieclipfilunaconxinuc tur fubfolc.

Eli Eli latnvna
mouc
&
a-âbatani.Et in
Hebrxo idem
eft qcf
Deus,
CUtfitineclipiifolis.Ecibidemdicic.quodipfehocvidic, tunc exiftens Acgypto, vbicft aens puntas , quia rari ^ ln x ^ Unt ,DI nUDr * pi>-ui, propcer quod talia potuic ItliptT tem, ninc mJgis perpendete.Vidit ergo vc dicit lunamaborienporc paflicZ nK Chniri te afcendentem verfus mendiem > fuppone ntem fef )li .
loca Iitera
Hebraica adiuncta
facit fign ire.cum
h >c meus.S?
fcitau raculo
(.
Hieronymus autem & Origenes non loquuntur de illa eclific f uent, vtdicunc, iedquodpotuit fic pli affcrendo, quod
fieri.Exdictispatct.quodtllaeclipiisnonpotuitnaturalisef
&
idem ett quod Deus meus,lamma via ctt dictio pcr idem valcc quod quare in Latino azibtani non ctt <cfe,5c Icdde ralitera,quia nodelignat idem quod dereliquittt ific bCt pra?poni lbi qua: /am Iitcra q:i e vocatur A n 6c fon.it liideo
Eli
,
cut.a. fot
mifim
in gutturC, v<ide
deb-t
fic f;t ioi
azibcani
&cuncfignificjcidemquoddcrcliquifti me,fed perignorl-
uam
fe,fed miracuiofa.Ec hoc mulciplicicer.Pnmo quia luna erac quincadecima, vt patutt ca.pwccdcnci, &: tunc luna diftac a
Chnttus fe derel ctum a Dco p.icre.quia dimiccebat eum in manibus occidentium. 4 Lijidam autem illtcftvites S -ili-
fcriptorumcorrupcaeiTlirerainlacin)slibris.dtcita.ute
foleper diametrum cceli.EclipSsautcm

ri
fblfs
non
potcfl fie
:
^
.
tcmporeconiunctionis fol:s,&: lu"if ,ptoptcr quod dicit Dionyftus quod mirabatur , quta on erat tempusconucniensadtalem tornuncf onem Secundum miraculum f.iic 'bi,quia tranfacca cclipfi,luna rcd;j: ad onetem, ica quoU in vefpete fuit in oricntt fole cxiftt nte in ociic orbcs eptum funt ad Cidcntes , priftinum ftatum refli, ,
naturaliter,nifi
cct miljicsipdnicuttodrcntcs, quierantgencilesptopccr quod Iirguain Hch!Jicam'gnorjbanr,dicebant. H It iii vocat >ft. .C.ccera pacent vfque ibi. 5
'
6
tct
1'fis
aWrm iterut./ clamansyaceviaî 1 emifit fpir.Ex quopa

lila
&
ex talt aftlictiorie , morti fic proximus non poffet fic clamareîrtuce nacurar.
Sc
mo magnoctu>-iaiu,6t: longo afflictus
quod
vox noi
fuit naturalis.fed
ho-
miraculofa,v|in
R.
A L
_^
l
tut i.
Et
f xic
T~1"X
Dm meus,Dei4s mms^vt
iibi lunxic.
q'<id derelitjutili
me Glofla. Subtra.
.
UCtx funt tenebra* fuper Aegyptios,fic & Chrifto hora fcxtamanusextendentc incruceadc^lumfuperpopulum qui
clamaucra
vnioncm Sic mai.tyres in firmanibuscarnificumdcreliquic, qups camen eharicacc

proteclinnem, fcd non foluit
miffima
minc p-iuju funt in
,Ctucifigeeum,fiaa:funttcnebr, & omni lu-
tefns
auttm krrum clamans vo.ma.emi.fpi.Oftcndcns ex cla-
fi^num futurarum tcnebrarum.qus ap

Dcns
ptcbeii(ur# crant ludaicamgcntem,
more fupernacurali,quod x maxima chancate cradidir noilrx faluti
precium
Et
461
a
is:
Matthaei
Cap.
XXVll.
ictfiac
45 l
D
cmnia facramc ad gentes tranfcant Io ta lesis qux tcgcb-ntur appareant,& ait virtutes angelicas prxfides quondam templi tunc
Et ecce relum templi.Vt arca teftamcnti,&:
miitantur.Petra: reemclliend.i.
funt,quia durkii fudaicacr.u cx par-
fcphus
j.c
pariter
conclamatTe.Tranfcamus de his fedibus.

fancta
d Et monumcn. t ramcn cum montimcnta npcrra funr,no autc furrexeruncquam dominus

genitus ex multis fracnbus.
rcfurgercr,vtclIctprirno-
# Origenes.DuoautemfuifTevelaintclliguntur.unum
quod velat fanctorunvliudexterius,iiue tabernacu
li,l:uetempli.InpafNon alius
extorfir.
C Corpora dcndi funt

fciiTurn
e.'1,\fi;ue
fan.hi cre Rom,8.f
cum
do-
voccmagna^cmificrpiritumÊteccevelum templi b Ab imtiornundi

In
nouum,&
vetus
tcftamemum-
mino afccndcre fimi

litcr
qtisrdo liomo comtitus ad conlummationrni frculi.
afccndiffccum
fioneergoDomini, velum quod erat a

forisconfciflumcft,
efl:
in duas partes, a
fummo vfcjue deorfum.

a
In
Et terra mpta
futura: rcluitcftionis.
corporc.
typum
afurfum vfqncdeoj-
fum.vtabimtiomu
di
,
monumenra nperta funt, mulc eft,&petrar fciiTarfunt,& d ta corpora ianctorum, qui dormierant furrcxcrunt. Et 4
.?
&
vfque ad finem
,
Quo ordine
a
hoc.Sc quando,confiderandum eit.
Ad
teltimonium lominicirefurreclionis.
InfanclxmcimAcrufalem, qu<efancta dicitur propter templum, &fancT:afan-
confcitfo velaminc
cxeuntcsdemonumentispoft
Pro antiquo nomine,vt Matthams publicanus.
refurrecSriouem cius vene- 6

Idett.idoneis.
ftorum quod nulla

alia.
myftct ia publiccnt"
Non
quxvfquead aduen tum Domini rationabiliter fuerant oc-
oinnilius.ijuia non genera lis relurreclio.
7
8
runt in fanclam ciuitatem,& apparuerunt multis.

Milites.
Ccntuvi-
CenturioantemMi fcandalocrucisco
fitentur
Dcum. Ar-
cultata.Cumautcm vencrit qnod pcrfectumeft,tuncaufere tur etiam fecundum
rioautem: &quicumcocrant, cuftodienteslefum,
foterremoru,&hisqua?!riebant, ti-mucruntualdc, dicentes. Vere filius Dei crat ifte. Erant autem ibi mulieres mul10
prxdi crcaturam,qu ;m c*ci Iudxi , ncc tot

cat
rius in ccclefia
miraculiscrcdunt. In ?eturione fides
velum ,vtvideamus
ctiam
cet
qux
interius
,
taealonge* qu# fcquurjccrantlefiimaGalifaea miniftrandimonia.

a
Dequa dominusciecerat feptem
Soror nvitris domini.
funt occultata
fcili-
tesci.
Inter quas crat
Mana Magdalenx.
Qu_a:
& Maria
fuii
veram arcam
tc-
ftamenti.
4
&
Iofcph matcr,
&
regmim
11 eccIciKcdcfignatur, 12 qu.r vclo cccfeftium la cobi, j 3 myftcrioru pcr morc
Minoris.
poftuhuerat
fiHjs.
matcr hljorum Zebedsi. t

h
Cum
14 tcmdomimreferato filium Dci ta5 refum
t**.4
s
t
'*}'
Tettullianus.
ICT
ccntcfynagogacon-
Spiritumcum verbo fpontedimifit,prxucntocarnificisofficio.Eodcmmomcntodics

ld quoque fuper Chnfio prcdicatum vtique putauerunt,qui non icircnt.ct tamen eum mundicafum relatum in archiuis
veftris habctis.
medium orbem fignantc folc.fubduita eft.deliquiu
firmar. Luc.iig Mfdieres mltk.VAatihxrisfc Lucas dicunt Matiam dalcnaa longe ftctific.ioanncs vcro iuxta cruccm,q.a tanco Io.i^.f
Mag
intcraallojbcrat.vtnjxtadicerctnt.qLiiapixfloeratinconfpcLlueius.&logccomparationeturbcpropioris Pofttrmu^
b Tttra mo.ejT.Omnii elemcnta fuum dominum cruc inxii demonfirant. Terra mouetur, dominumiiium pcndcntcm fcrrcnonfuftinens.
c
etdicctecîll.cqu.Eer.intcummacrcdnipofiquimeatnco mcnd auit diicipulo abirc cicpcrint iam vt a deniic.ltc cur,

,
bie ct ucrent fe,& c.rtcra

i
q.Tt^
fatfa funt
longius intuercncur.
Pfvv<*.i.cordagcntilium,vel vaticiniaprophctarum,qpc
de
Mk.ifhantet ci. Confuecudinis Hebraic.e erat,vt imvlieres fubitantia foa prccptoribus fuis mmifir.uent , quod do-
trx dicuntur a petra Chrifto,vt quidquid in cis lanvnc claufum crat,fciffum patcret gentibus.
duro lcgis vc
Myiiicc. Cordaterrcnorum pcrpaffionem Chrifii commutantur.
mimisaccepit.vtexeinplumdiretapoftolis. k /jfo.Iacobus Alpha;i minordicicur addifTcrcntiam I.ico mtcr primos apoltolos vocatus citjJ: electusji domino. biyi].
Hovr>
Eccc velum tcmpli.Hic
NICOLAVS DE LYRA. fecundo

morte
dcclaratur perturbatio cle
lnentorum inferiorum,quiaad
motum tcrre.&racris velum
cumco.SccondoponiEurcoiTfcIfiomuIieriimdeiiotaruin/i confitcbantur cum facto.inquantum afiiftcbant ip(i moricq ti,quod non audebant faccre spoftoli.quia folus Ioanncs lcfr Erant autcmmnlic. gicutibiltcti(Ie,&:hoceftquoddf multx a/yn?c.Contrarium vf to.i^ vbi dr,quod ftabant iuxta cruccm. D'Ccn!iuni,qiiod cranc longe rclpoctu militu Chri.
tcmpli fciffum cft.Illud aurcm velum crat fecudum 2liqucs in introitu tcmpli.proh^bens afpect'im eorum qtix c; ant inidco per talem fciffionem declarata eit lm-
tratemplum,&:
pletio veritatis in
crat in introitu
Chrifti,qua: latebat in figuris vetcfuit
nsTeftamcnti. Secundumalfos vcro,non
velum qtiod
du aliorum affaritiiim.
ihun crucifigcnciiim,&:cuftodientiu, fed prope erant rcfpc

N.)n crant.n.ita longe, quin poffent
templnfcd velum quod eratintra templum inter fan6tum,f?: fandum fanctorum, &C fciffio cius idcm iidictum eft,&: hoc diamt communius do gnificat quod prius
aores.De vtroquc vero velo dictum fuit plcnius.Exo.z^. 2 f terra mo.efi. Quafi non potcns fuitinere tnortem Chri.
}
eu loquctc audircq n dixit m 'tti {aq.MtHierexcefiliustuus,&c, 1 2 <2n fccu.e> ant.Ex deuotione qtiam habebant ad aud/eh
,
dumverbLimeius. 15 A//tf2ra>//tte;.Neccflariavitxfi]a: dc factilwcib.fuis, ifte.n.erat mos Iudeorum quod ncccfTana vitxadminjltrabat doctonb. 14" Intcr q.crat Maria Mag
<fa/fn*.S!Cnoniinataa M.igdalo caftcllo. 15 EtMarialac. lofsph wa.Ifia erat foror Mana: matris Chi ifti.Et mater fi Horu Zebedaji.fi facobi,&: loams. \6 Cum fero au.fatl.effet.
Itpeirtfcijjsfunt.ln
fignum huius,quod corda quantum-
cunque dura dcbcrent Chnfto morien ti compati. 4 Et monumenta apetta funt.Ex terr.xmotu ad dcnotandum , cum ipquod rcfurred\io Chnfti propinqua crat,&: ahot
&
'
um
fortfurgcntium.
5
[anBorum /jtii dnrmicrant , furrexerunt Non tuncquandomonumctaapcttafunt..f.hora mortis Chrifti , fcd poftca qnando rcfurrexit , quia cum co furrcxcrunt tanEt\midia curpora
.
Hicdcfcnbitjipfius Chft mortui dcuota tumulatio, vbi duo DlU1 ponuntur,prinuim cfi (cpelientium dcuotio,f^m Iudarorum. malighantium machinatiOjibi.^/rc^ au.dte.Circa pi iniu ad.
.
'
10
ucrtt-ndum.quod
licct
mors Chfi
rfi
tetcx pdictiSjfcpultura
fucrit ignominiofa,vt pa eius fuit nobiIis,cV fumptnofa.Cu
quamtcftcs fua; tcfurrcdionis,&:
hoc
eft
quod
fubditur.
Etexcutt.de monum.pofirefurr.eius.i.Clhriiri. Fenerunt in fantl.ciu. i.Ierufalem . Cîia: dicebatur hndc.3
ius ro cft,quia paffibilir.'itc,&: humanitucaffumpfit Chfs rjr nfam rcdcniptionem,&: 10 ipfa copleta fua mortc.
'
jScIicta
propter templum diuino cultui dcputar.um,qood crat ibi. 8 tapp<irufi-j<nH/n'x.Addeclarationcmdnic^rcfiurettio

nis.
dcbuerutceflare , &: ea q fcqucbant quodamo ad glo: 1" firtfc rcfurrcctionisptinerc.Vtiuq,nucfiicr.u pdidlupila.îphetadciinpicudineinortiseuis,ffa ^.c.Ta^quaw ois ad o\cifio
nern ducetur.Ei fcq_i:b\dc.Ct'.mfcdcratis reputatw r/?.De nobili-
Cen/j/rioa?r.Hicponituraffiftcnciumconfcfiio,&: pnmocenturionis,&: fua; fotictatis, qui uidcntcs ligna pdi-
tta in
morte Chf 1,
cofcffi sut vcritatc fu^ diuinitatis dicctcs.
10
Verefilius Deieratifle.Etpct
confcqucnsciufdcmnatutc.
cum
I
df IhAi-c.ttjtdix leffc^ flat infignu popuioru ipfim geies deprccab>oii,& e*itfmkh>u ciutgloriosu.hoc cft ci go qtf df hic.C/m> autfutlu ({jct.Qi\r,i circavt fpcra fcn.r fcxtac
tate fcpulturx cius
_
16
dcpodtus
cotpus l'fv. Jllc
ehm tem .fafT)ei ttinplurncft fidclisaia i.Cor.j.d. TempUim Dci fnnftum cit.qd cftis vos.Cuius velii fcinditT, 9" vclarhcn hypocnfisdilIipatur,tcrra mouctur, qn tcrrcnu
t
~JA~~6 R A
I.
T E
R;.
quadofomnuspigriti.Tadboni opcris cxerciciu excir.irur^
Eccf
Cumfao autemfatium cffet.Scqi.ut.Etpetijt

lcf'1
pofrular,qui ptb digna rcccptionccuch.inflia: , corpus Dctini fiipplicitrrcxorat,^ inuoluit fyndonemuda,quado
dcfidcriti in amorecejcitiu ommutatur,& petra^ fcindunt;, qn duritia cordis per pietatc cmolluur,&: mortui rcfurgunt
<
rcccpit
per
quando
mcte pura,& ponit iri monumcnto uouo.i.in corde gfam rcnouato.Et aduoluit faxum magnum ad oftium, Tom.j. quando p 4
463
a
rrv>mo ^/veir.Qiifa
Glof.ord
ad prarfidcm
rufi
1
& Nicolai de Lyra.

non po
464
fal
|
diues acccdere
curfcxtn fabb..tj,idefl, n quapixparabanc' neccffaria
tiipascorppKndcteuangelifta, Diclu* eft f cfatjiop quoddmii nrt c'e ordmc cnri.r.& oriicium cui i.v mini
to.vtde maonjdi&umeftMexcadiccolligccjsduplu.qn tadichoniofi;hi\: <i jnfepcimarequieuicdominus.Jdcri
&
u;ac: pcr
hocpotiut habcref.acultaum.pcrhocquoddi-
fc| phls,*Soc'nnr.iflciiodjgmisfuit.
ftxca d.c:ldusprohomincmoricur; vndc&dixic .C tnatum cji, id cft, fcxta dic pro redcmptione mundi
//.
Clvvloflom.fn
'F
opu plctumefi:&in(al
bacoquicuicintepui
h-
"""""^ tudmcm, Inmortis
fpicchmiisviri
fbrti
-ffcro
a utcm
a
i
fa&um eflct
venir quidam
homo
diuesab A-
S! p r,rrtRaih.n.-ici'.i*,\ sw..ici,scmiu
*
*
cmm
pcriculun
fc
b rimathia
nomipe lo(eph,qui &ipfcdifcipuluserat Iefu nic

'M;qt 1S mriii:.pir.r n
carrnt.
.
p-adidir, inimicitias ad omnes .niliimcns

<D.*cnn(e:r,
Jiliird.i.ca.
futjlujto.
I\cc Iofeph dignus pud lcculutn.
chro.lta&nosliuc fcxcaxcareprQdno pacidebcmus, Scin

fcprim-(qu*cftmor|
cuoruj lu fecrcta pa-f cequicfcere, donea OctaU3 rcUirrCctlOIlU
-
acrcflitad
pipptcr bincuolcnpam Chrifh. Et non folum audcc corpus

pcterc
lirc.
,
iilatumi& 1 petijtcorpusIefu,TuncPiIatusiuilit \ * o
t
reddi corpus.
a
~.
In fimplici lefiiUufa domini cl>drmnatur

,
*
Etacccpto corporc Ioleph inuoluit n.oitui

mbitio dhuiurr,c]ui ncc
a
illud in
ctniitijs
\ P
fcd &c fcpcerat le-
Ifyndone munda J
& pofuit illud iu monumento fuo nouo

Vtnopoflctaperirifepulcliiumiineauj<iIiomuliorum'
.
p
fu.
Difcipulus
Hic accejfn ad Tila$um. Etfi occultus,vitanspricjsininwpitias
Judaorum
extrcmo
in
hoc
u quodcxcideratinpetra- Jt aduoluit laxum maenum ad 12 r T rt v. .. Erant autem ibi Mana s abijt. p oftium monumcnti, & altera Marja fedentcs contra fepulchrum 14
&
vcmac InGencfiienl ? In ptlUlUS QieS VelpCrS haberc non lcgicur J

i
tyiagdalenae,
quiainillofcculorequies animarum nu;g lonicrrorecoiifumi-l

tur
,
Prxparatiouem Vi
l.lix.
iijd
gaudio futti-L
oificio ni?
hilcuratdcillis.
\nfyndone
ir.
Alteraautcmdie, quaeftpoft parafceuen, conuenerunt &Phariei ad pilatum diccnres. , principcs Sacerdotum

/a
ij ra?rcfuncchonisauJJ 16 êtur. Noftrumpal icha eft irnmolatic

Chnfti.i. parafccuc.il preparatio cius ab hi \i
Non lutficit fcelus
inoit.s
niliporlmortemfainameius
lacerciit.
Q.ioJ etanr.dotuino imponHnt.
Myfticc,
Syndone
munda lesu inuoluic, quipura mentceum

mos
ris
Domine,
recordati
h huc yiuens; poft trcs
icduclor illedixitaddies refurgam Iubeergo tcuftodi- f
fumus,
cjuia
racaptioms.
ilîa (edutlor
il!e
fufcipir. Hinceriam ecclefiae habet,
vt facrificium
alta,
rifcpulchrum vlquein diemtcrtium,ne forte vcniantdifcifurcntur cum,6c dicant plcbi.furrexit a mortuis, puli eius,&
a
Hcrony. Pnn
cipes Sicerdtirum.li
tincio, fcd iinco celcbrcr puro

cur.
fj
non panno
ferico
non
Ignocintrr vrrum ditunr.cjtiia peior elt conteuiptus po-nitemiz.quam errci ignorantix.
fc erit nouiflimus crror peior priore.
Ait
illis
t cecimmenfum faci Pilatus, J 7 nus in nccc l/>omin r pe pctraucnnc ta

,
inmonumentefuo nono.Qnia fi in monumento.vbi alius po poncretur, alius fctrcafte refurrexiUc' fingcretur . In pctra , nefi cx multis Iap:dibus xdificatum cffct, futfoffts tuuuih fundamentisablatus furtodiretctur. p Erant autetn ibi. Alijs notis lefu ad fua rcdeuntibus folar
iitus cffcc,
,
mennonfufticiceis nifi ctiam poft mortem eius concept.T nequiti^ virus excj
mulieres,qua: arctius amabant,obfequium funeris infpiciebant , cxpc&antes quod promiferat Icfus , idep prima: refurrectioncm vidcnt.
ccant.qucm inuocentcm fciebaiit.fcducTiorem vocac. Sc.i autcm Cayphas ignorans anceprophecauerac,diccns , expedit,&-c.iic&c: moô.Scduclror.n.erac Chnflus.non a ventatil in etrorcm mictens,fed a falfitatein veticacem,a vicns ad vi cutes,a morte ad v:tam ducens
&
cum
Vofl tres.A parcc cotum,pars fexti diei quo crucifixus ci fna noctc pro vno dic.S lbbacum integrc.Tertius dics
Voji p(ir/cv*.Parafceue,ideft pr.Tparacio,hoc
norpine dicitur
^
parteprima.i.notle totius
cum
fuo diurnOjCx
rr
NICOLAVS
eft
,
ETYR A.
fic cft
tnduu
Mnnicrunt
de cruce. depofltus yenif quidam homo diues.Et propter hoc potuit de f icili ac? cedcrc ad Pilatum quia crat nobilis , &. vnus de curia, vc
ille furrex!ffct,& non ChnflusT" "poffct a Iudzis,quod 11 flgQd excide.iitpe.Eadc rarione fadlum eft hoc,ne fi fuilfet fepultusin terra , dicerct a Iudaris quod dil ftus
Chi
&
rapuiffcnccorpusciusfodicnccsin terradefubtus pcr viaj fubccrraneam.
habeturLuc.jj. 2 Ub ./irimatbia Ifti cft ciuitasquari.Rcg.dicicur tha.Dequafuit oriundus Samuel.

.
Et aduoluu fa.ma.
Quod non poffet de facili amoueri

nd
Rama-
aliquis venienspoffetraperecorpusChrifti. >Ad oftium nio. 1 $ lllud fadhim erat
Monumentum
îomine Jofepb. Nomcu autem eius cxprimitur.quia erac
Jiomo famofus, 4 Ojij ipfe difcuerat Icfu Occulte tamen nc expelleretur de fynagoga,quia fecundum quod dicitur io.i^.f.Ex princi pib.multi cred iderunt in lefumjcd prcptet Phanfzos non Confitebanrur,ne de fvnagoga eijcerentur. Hic ^cf^^Pi.Dcpofico.n.cmorcconfidencer. 5 6 T>m]t corpus /e.ad fcpeliendttm hononfice.
&
ducuiufdam domucularin cuius mcdioerat h', u!r hru, domuncula erat quoddam oflium ad habedum illuc in
fum.
14
frdBfafi.^/AfaJ/.^.Affiftentcsfepelicntib.C
1
flum ex deuotione,ad videndum qualitcrpoffentrcucrti jpfum Humgendtim. 15 Âheta ^.Hicponitur Iuda

machinario,quia impctrauerant cuftodiri fepuli:hrum,n fcpuli Chrifti raperent corpus cius , diuulgarenreuTi furi cxiffe. Sed quia non eft confilium contra dominum , u
&
T'*nc TiUtus iuf.rrddi.c.
Tunc quia fofeph erac homo v aPil.ims pctjnoni eius yoluic ac

1
1
Jcns,& nob:lis,proptcr qnod quicfccrc.Tum quiafciebac Chriftum crucifixum iniufte. 3 Et accepto cor.i.>n>>;LV\oc vi\ par.no lineo mundo Pro
Prou ii.d.ideofaftum ludarorum magisfecitado| pofitum.f.ad ccrtitudinem dominice refurreccionis,quia al ipfis cuftodibus ceftificata eft,vt habetur fcquenti ca. 6c ho efl magnum.f.habcretcftimoniumab aduerfarns.Diciccr
dicitut
pum
iialj
ptcr quod corpus Chrifti non confccratur in alteri fuper pafericun , fcd lineum,quiacorpus Chrifti irj fcpulchro
qux efipofi pj.i.fabbaco,g.i fena fcxra 111 qtiu pil go fus eft Chiiftus,diciacft parafccues.i.preparano,qiiu lil.i d
tAkera
die
panno fucrat inuolutum. f CJmod erat fumptuofe fapofuit illud in monumenf fno him. 10 7y{oMo.Quia fi aliquis fuifTet ibi antc fc pultus,calumniari
.
prxparabancurcibariaprofcquencidie.Incraflinoigiciird ic minicajpufili ms. Conueneruntprtn.fjcer.p;\tct vfn, ibi 17 MtilUs Pi.i.concedo , quodafcipiacismiliccs.idcufio diendum eum pro voluntate vcftra.
Ili>
MORALITIiPer^cufiodin
fv.
poffec
quando ponitdrligensobftaculum contra pcccati recidiuft, & mnlicres fedent concra fcpulchrum,cum anima: deuota;
confidcrant paflionis Chnfti myftcrium. J5 ^fro\KM.dic.Sequicur.
dumordinempiouidcnciajdiuina-.fii principcs ludaonli volercs impedirc celebntntetTi romims Chnfti.fticrunt v; dc diligentes de cuftodia fcpukhri , cV per hoc celebrata c fama de vcntacc fua: rcfurredhcrtis , per confcquens fi
&
nomin is.
volenrcs impcdire
,
Notandum,quod diumam prouidcntiam contra fuam intcntioncm primo,
I <br
yent illam,
(kuic fratrcs Iofcph veudidciunt ipfum ncadorarenceum, &cp^rhoccompulfifunccum adorarc fccun-
t Et erit w.fr.Vcrirarem ignoranrcr dixerunc, fictic & Ca pbas.nam error eorum quo nubres pccuma corrupcrunr, iuvatum corpus Chrifli mencircncur , peior fuitcrrore. qu pcciucrunt cuftodiam fcpukhri, ncdifcipulicorpusChril
1
furarencur.
dum
4^y
,"a
i
Matthari
a
Mnnieruat fe.jyi-
f Q^diceret.
a
Suffidt vebis qiiod in necs confVrifi inmcemis, vobiftwn pcrmartear error.
Cap. XXVIII.
foli
466
rtnlite* fiffillaf-
ligcntia W? ftrx profuif
eorum
no
a
**
t Habccis cuftodianr t Icc cuftodite, ficut

^Quanto
fcitis
Illi
aucem
D
t
f-nt, poUentdicere,
Mar.itT.e
fidei.
diligentius Oruatur.tantomagis virtusrefurreftionis o;tendjtur.
N.im qtiaroamplius
gis
feruapacur,t.anro virtus rcfurre-
ma
abeuntcs municrunr. lepulchrum t/ignantcs lapidem cultodibus,

cuflodihus
,
cum
quoma
milites per,
miferunt
fcipulicorpus
-
quod diDomifu turarenmr, &ica

mfrinipfimct fe-
tfigillanic*
dtionis oftenditur.
0.1
tcfttrroSkiohis
Signantes lapidem
cum
<
Chryfoftomus.
foji
gerc fidem
Non autem permictit Pilatus folos milites figillare; $i enim
nunc hoc diccre non poffunt , cum
pulchrumfigillaffent.
NICOLAVS DE
Illi
L Y R A.
2
Signanres
autem abeuntes, MiUubus
armatis.
grcdijinejcitueonim,
Signantcslapidem cumcu(i.Sigillofuo,nealiquispofet mr M '
P. autcm fab. &c. Marctisait: Efprre

ld eft,a vefpera
C A
XXVIII.
Valdemanein
a
qnodifcordataLuc.& [oane.Maccheus
pnma
no&c fignificac: cuparre notis, ius fine veneruntad monumcntum.Ideo autem

fltnominat, quiaab eo rempore licebac
faccre
priocaipantc fepulchru adue non pocuemncâne Bcdi . Ab cxordio mundana:creacion.s huc

vfque
_
ita
Hom.t.
inter
C A
j/jjt
V T A XVIII.
quaducefcitin
1
licuiroperari.
tcmporum
trdcterri
curfosdi
*ftitule<.
de
tcmporc.
,
liingucbacur,vtclics
quod vellcnc
fabbato
,
prajcederet
tranfadto
quia
Vefpereautcm
bati
diei
,
fab-
homo a lucc papeccando

lapt fabbatorunt
id eff
note
b
^j +Efpercautemt{abbathi, IQuandoprimun
radiii
fabbati.Vefpere quide cxperunt venirc, id eft

,
aromata
fed lucc-
prima fabbathi,vcnit Maria Magdalcn?, 3 & altera Mana,vidcre fepulchru Et ecce 4

.
lus,inhuiusfeculue- qui nebras zrumhasque
decidit.Aptillimcau
^Prabens obfefjuium don;ino fuo.
tem nunc
tur
dies fequi,
prapararc
fcente
:
mane peruenerunt Quod Mactharus caufabreuita-
terremocus fa&us
a
eft
1 Non vt egrefluio januss ap;r cius panUat.iam raftum.
magnus, Angclus-n.
at,
led vt egrefium
novtem quando per' fidem rcfurrcctioms a peccati tencbns,&: vmbra mor "Aboftio tis ad luce vit<c Chri-
Dominidefcenditdeccclo,&accede5rcu'oIuiclapidem,*&
fto largientc
tisponitobfcuritisa
Myftice dicit ludiem nox prece qui refurrexit dici quo feoftcndit adiunfta cft.Congrue pnus d.c.Ti nox fcquelij
apertius. Vcfperc folet rencbrcfcerc: f<d
reducimur.
ccfcere,pro gloria rcfurre&ionis.Huculque de.x dicebatunnuncordo mutaC,& nox
M iria Magda!cn,gr ahera Maria. Dux vnius nomin is,&

m
batur.quta
homo a luce m tenebras cecidcrar. Nuuc dies fea
dcuotionis muliercs, dtus figmficant plebcs pari deuotionc Chrifii paffionem,^refurre6tionem amplectcntcs. c T(. rrjmouis.Sicut in p.iffionc,iV rcfurrcLtionc fic motus
iignificat autcm corda terrenorum per fidem paffionis,&: refurredtionis ao' poenitenttam mouenda. d l{ruolnat la. Claufo pocuit exire fcpulchro.qui clatifo natcrrcC
:
qunur noctermquia poft refurrectionem

,
rcducimur. /'rfrrir, idcft,notequ- luêf ir,id cft.quxccrmmatur luc<* quod non pr.mapirs noctis eft, fcd cxcrema
pcccath ad vicam
parsnoctiscftdiluculumquovenerunt. Hieronymus. C|u6ddiuerfatempora iftarum mufierum 111 Euangclijs defcnbutur,non mendacij fignu eft,fed fedulc vifitationis officium.dum crebroabeunt,&Tecurrunt no patiutura fepnlchro Dominidiuabcffe,vcl logius Se'puIto Domino quandiu licuitcis operari , i. vfquead occafum So-
tus eft virginis vtero.
ncm facramcntorum Chrifti qme velo litcra?tegebantur

,
Reuolutio lapidis fignificat releratio:
&
quo ablaco refurrcctio,mortis abolitio, vitaetenucuepit totoorbcpra:dicari.
F
tjuiit.^.ad
Hicronymus.Angclum nonputemusidcircoveniflc.vr
apcrirct fcpulchi u
Domino refurgeti, 5c rcuoluet et lapidc,
Hodibum.
lis
fed
NICOLAVS DE LYRA. C A
P.
XXVIII,
,
fabbaticmeiuntaromdca, fc prarparauerunt feadvenicndummon tamen venerunt propter nottenVde proximo immnientem, fedin manefcqucnti venerunc m pnmahora
dicifcqucncis, qua:diccbacurprima fabbaci. Sicergoconflruendacftlitcra.
I
'
fti VEfpere paftioncm, & fepukuram hicconfcquentcr dcfcri-
autemfabb.Vol^qnim Euangclifta dcfcripfit Chri-
itipfH)srefurrcctionem,rVprimodcfcnbiturDomiiucxrc
u 0.
furreaionis
1:
manifcftatio.Sccundo.ipfius manifcfladiuulga ibi V decimautem. Primaintres,quiap!imo, manifcfta tij cfiirrertiopcrdefrcndcntcm Angelum , fecundo, pcr
iienrcm D(^minum,'bi: Et exierunt, ntum uftodicntium,ibi: cum
1
Vefperc autemfab.au*. Scilicet vcfpera. Lucefcit primafab. Id eft,incipit illucefcctc in principio diei fequcncis.
i
Et Refiirrrction/s iuanifcltario, ibi: Scio enim. Adenidennam prnni conftdcrandum , quod dcnominano lobihon , ideo apud Iudcos omncs dics hcbdomadx ocnoininabantiir a f..I bato: ita quod d.cs immcdiatc fcques tum dicibaturprimafabbati, ideft, primaafabbato, aiw Jaunda fabbatiA ficconfequentcr.AbiHa autcm hora
cetmtmctus.
tranotantur.MuIicrum dcuocio, Angcli apparitio,.bi: Et
ictvoncdimonmm ab.-jfent. Circa primum

ec
non
Vcnit Maria. Prxmittitur autem ibi: Vefperc antemfabbati: quia illa hora vcneruntad monumecum, vt didum eft:
fed quia tunc fe prarparauerunt ad

i.
t
veniendum
chrum , qualiter poffcn mgredi ad vngendum Chriffum. 4 Eccc ten&m.Hic dcfci lbitur angelica apparitio,no ad hoc q? angeJus piapararetexuu de fcpulchrodommo rcfuigenti.quiaChriffusexijttlaufofcpulchro,ficutintrauitaddifci pulosianuisclaufis,fcd vtoflcnderet fcpulthrnm vacuum ,
6c rcfnrrcxifle dominum, hcc cff ergo quod dicitur tcrr&motui facluseflmagnus.Cums caufafubditur.
5
:
videre fcpul-
it ccce
quaLnriflusfiicratfcpulfus, non potcrarirmulicrcscnctc aromauad lnuneendun-. Chnftum vfquead vcfpcran>diet lequentis, quiafolemnitasfabbati mcaptaerat abhorafepuitura;, mquanonlicebat aliquidcmerc vfquc ad vcfpc-
<Agtlus enim
Dommi dcjccnd.tdi
calo
Id
cfl
virtutecius
tsctuscflilIcteriamotus',quiacorporaliaobcdiui)tat-gclis ad iiutum,quantumadnMHutn localem.
Etacccdenste.la.
Vc
oflenderet Chrifli refurrectioium

Erat
Hequcntisdiei,
,
foilicet fabbati
&: tunc fcilicet vefpcrc fabbati
completam.
MORALITER.
^rV"?*- B d ^!"Crucc WK ipfo morientC d tcrra:morusreftirgeccdomino,fi^
C
111
Malach.s.b. ^tfgclut Qomivi de altuudine Lonttmplatianis diuins , prcpter rcucUtcmcm neciffuatnfratcrnie.

,
num pralatum
cxercimnmifl
,
dc quo
dit iru:
qtn dijte> dit
faftus cfl
pnus corda per ntlc Laffionis, ac reiui rcctionis cius aaprxniccnciamconcuciendo fab bnpauorecbmrriota. J ^ngelus emm dojefcert. de ca. Ai gclus iffe fignificat bo,
tcrrcna
magnus
tignificac
num
Jl?Mo/it/d.Impedimcnti)nitoIlcnsaccedendiadChiifli quia monct mcrues fubdirorum ad toiifiderationcmmortisChrifli pcrcompafllonem, <Si refune*tionis ems pcr ctclcftium amorcm.
monumentum
ÂfpcBus
'46*7
fed
rijs
:
468
A
vbi fupra.
nulli
poftquam Dominus rcfurrexit.hora qua ipfe voluit,& q l femort.ilmm cognita cft, indicalTc quod factii eft
1
oftcndifil- plenria. pulchru vacuurcuoluciono lapidis,& fui tteda. Angelus rcuoluit lapidcm, non vtegrcfluro Diio iantupadat,(ed vt cgrclfus cius iam tacci,hominibuspreftcc jndicium.Qiiienim
nd virtntcs rranfmigramus. Exterunt cito currcnccs nuncinrc.Lucas idc dicit, ^g^rfft cxteris omnibus. Scd \ fnrcus n-iucijumint dmiiaillii vndectm,
&
ait:
tnnn eos ritnor,& ncmini ijiudijiia fugcrcm i:\tuntes.lnuaftrst dixount.Nciitim fciliccDnon Apoiiolorum,fcd Angclorum,
niortabs claufovir
t fpccie
for-
mfitl ^lpfn Inbitu terribilein futurmn reprobu,& b!niium flgmficar
ginisvtero potiucna fccndo incrcdi mu-
fedebat fuper
eum:
t Erac
*
autem afpe&us eius

f Qiiia
irrribilii
ficut ful-
nnpii.
Albmn
dum,ipfc la&us rmpulchro

mortalis claulo fepotuit refur
gur ,
& veitimentum cius,

a
ficut nix
f Qnia vium
Pr.x
timore autem eius

TQ
b'i-dus
rjl
2
I
viucre fpcrabjnt.
iuftii.
quibus non fucrunt aufx aliquidrcfpon dcrc. Velccrteipfis cuftodibus quos iacentcs viderunt. t Cumtwio.-
gcdo
cxire dc
mun-
extcrritifuntcuftodcs,&fa6tifuntvelut mortui. Rclpondens Scio 4 dixit mulieribus : t Ntflite timere vos autcm
Duplcx
eft arrcctustt
do. a SfdVtaf.Regnan-
Angclus
iQina multi hoc nomine dicebaiuur.deii-rminat qui cmei ft. b IPerpixfcit aincarni^.
i
tcm iudicans, qui

*Vobi*
in
enim
natiuitate ftado, bcl

rat.
cifixus eft , cjuodlefum qui cru non

tlmpoiTibile
eti
quaeritis,
fieti
noncft hic:
inc!s,cimons,&j$auB dij. Altcr dc magni-fc tudinc miraculi ,alter cx defidcrio rc-B

furgetis
,
qnxdixit.
6
7
,
b *
1 ti h veibis
non
crcdttis.
& vtcrqtic
i
laturum fignificaue Supcrlapidem,
quo monumcntum
6
*a morniii
claudcbatur.vtclau ftroinfcrnorum fu-
videte locum vbi pofi- 8 Venitc, d tuseratOominus- Etcitoeuntes dicitedifcipulis eius, quia t * lbi cum vi- J ccce pracedet vos in Galilaeam fur rexit,
Surrcxit enim, ficut dixit,
&
gradum trrmincumw
concitabat. Etecce hfus,&c. g
peratodocerct.Mar
vut.u. a
*ditm ibanf
& ,..' ecce debitis

:
Sicomnibus
itcr
virl
prxdixi
j--i-.ltvobis t Et
.
exicrunt cito de
monu-
tutuminchoantitxis io adiuuando occurritl

ii
cusdicit.inn-of/jtM muliCfCS in nwnutHCn*

tumîuuenemyidiffein
f rnento
cum
fic
timorc, &c gaudio

a
magno
currentes nuncia,
Chnftus.
tQuia
intente.
TVtmalcdiclum Euarin muherilus loluereiK.
12
I
renunciarcnr.
Jtfcipulii fuis
wirôdpoin
tcff
g rcdifcipulis eius. Et*ecce Iefusoccurritillis h tc in * autem acccflcrunt, tenucruHt

-
diccns
Auc-
h Et tennnunt. Sd-B perms diclfj cfi claul
&
moucrc,
nifi
dorauerunt
J^
cum
Tunc
ait lllis lcfus
pcdes eius, Nolitc timere

^Non
&
.
14 fo exiffenionuinenH aJ % to,vtimmortaleoai Ite, 16 pusintcliigercs:H,c

vi18
tclligamus,
lo
vcl
Mat
inIudi3,ledinGentibus.
thxumtacuiitedcil
nunciate fratribus meis, vt eant in Galilscam: ibi
me
17 tCUCtlir pcdc:, V't Ve ram carnc compro.
Angclo,quem in
crantesvidcrant:vel
ucumdc illoquem foris fuper lapidem viderunt.vt duos viderint,& vt a duobus fingulatim cadcm audicrint. Aut ccr monumentum , hoc in aliqua fepta maceria? te intrantes dLbcmusaccipcrc (quialocum tunc fuiflc munitum crcdiJvl
19 bcs.Ecqmatanta^ flonetremcbauc,! timor: Kolitc timcre vt mcntc placid pcllitur fintaudire quardicuntur Iflartenent pcdcs qu.c ad refufcicatum : fed rla qua: nefcicbat adhnc rcfurrexitlc ftlitim Dci audit mciico 'l^nli me tangerc,nondum cnim afuiuliad
mum
bilecft) feilicctinaliquofpatioantepetram quacxcifalocus faetus eft fepuJturar , vt ipfum vidcrintin codcm fpatio fedentem a dcxtris , quem dicit Mattfkeus fcdcntem
:
patrem meum.
i
J^jinciate.
Vt mulier mortifcra
.
ferpetis verba narrauit

.
ita
r.i.
iuper
modo verha viuificatons,vta qua tunc mors.mo ab r,i
lapidem.
Fratribus meis
Ante etiam
(cruos vocauit,modo
traci cs,
b
c
Sicutful.ln
candore
veftis fignificabat
blandnm
iufiis,in
terrorefulguris,fignificatterr,bilcm futurum rcprobis.
&
1
vt poff rdurrectioncm eandcm lllos idcm fpcrarc doceat.
humanitatcm rcftimpfilUs,
adeorup focierarem non percincnt. d Et cito eunt. Nec conceflum eil nobis hoc gaudium occultocordis tenere,fed fimiliteramantibuspanderc. e Et ecceprxce. Qtiia iam a morte ad vitam crafmigraucrat, cuius refurreAionis gloria pofi la^ct videbimus.-fi modt) a vitijs
Ov;o/c.QuaJvefirosconcmesvidctis. Illicimeancqui
ibi folum,ncquc ibi primnm vi Lucasenim,&: Ioancsfatisapcrcedii.fitj fuseftadifcipulis,
vt eant in Gati.Non tamen
ipfo dic refurrectioms
Dominu vifum cffc in
Ierufalem: Pi
s.
j
i
i-
mo M.irix Magdalcn2,qn dictum eftcuTsfo// wetangen

alij
indc eide,&:
Marue currcntibus nuciare Apofiol
&
pcdcs
eius tenucrunt:vifus cft etia ipfo die dtiobus d
lciptM
4$ m-
NICOLAVS D
1
LYRA.
...
Erat au.afpe.eius ficut ful.
VefH.ciusfim
nix.
Ad incutiendii terrore cuflodib. Ad dandum cofolationem mulieribus,

illtld
rectionis per ipfum Dominum apparentcm mulicribus dc fepulchro reuertentibus:&: hoccft t^dicitur: Exieruntcitv.iA
dcnunciandum bonos rumorcsChnfti difcipulis.

11
propter quod fubdicur. Trx timorc sutem eitts cxterri.funt cw.Et 3
12
CMwrimorc.Exinfolita Angelivifionc. Er gaudio magno. Ex Chrifti refurrectione.

.
quod fequitur.
atttem Angelns dixit mulieribus,n$lite timere. I{efpondens Scio eniw.Hic ponitur rcfurrectionis manifefla 4
dominic^ tio: quaequidem refurretio primo manifeitaturmulienbus ipfum dcuore quarrentibus. Et hoc eft q, dr: Scio enim,ep lefum Hoc additur ad difTcrcntiam aliorum quia qui crucifixus eji
.
:
Currentes nunci. Dikiptilis: Mar.i^.dicicur quod fugertinc demonumento, timentcs ,&' neminiquidquam dixerunt Diccndtim, quod vcrbum Marci intelligendum eltde nuli13
tibus, qui iaccbanc pra: timore, ficut
rum mulicres aliquid dixi. runt,fcd
mortui cV ncmini illoverba Angeli cum eis lo:
mtiltierantquivocabantur.nominelefii. Qu<trith. ln fcpulchro ficut mortuum. y 6 Tôn cflbicfitrrc.enimficutdi.Hoc auctm addidit Angelus,
vtreduccrctadmcmoriamverbaChrifti dicliaante paffionem fuam vt fic magis credcret rcfurrciftionem e'ius fata. 7 Venite,& vi.lo. Vacuiim fcilicet. 8 Vbipofttus erat. Et patet litcra.Scquitur. 9 Tracedet in Gal. ibi eum >/. Non foium in beatitudine , fed inpropinquotempore, & propinqua regionc , antcquam
,
qucntis Apoftulisdixerunt. Et ecce le. oc. il. Reuertentibus fcilicet de monumcnto 14 antequam venirenrad Apoftolos. Dicens:*Auete. Verbumeftconfcilatorium. 15 16 lllx autcm accef.& tem-e.pedes e. Ex dcuottone. Et adorauerunt eum. Adorationc latrke. 17 18 Tuncaitillisnoliietimerc. Hocdtcit adearam perfcctam confolationcm , quiatimorqui imiafcrateasexafpedu Augcli,adhuc non totaliter receffcrat ab cis.
afccndatinctrlum. 10 it exierum Hic ponitur manifeftatio dominicaj rcfur_ retionis

.
Ite nuncia. Difcipulos fuos vor.it fratres,cos amicabi19 lius nominas folito.vt fecutms accedat ad cum,cV no tinu-ic
&
acccderc,proptct hoc q> rcliqucrant
eum in fuacapnone.
Qtm
dfpcflus eius fuut fid. Et ve.eiusftcut nix.
MORALITER. Nam
obttinaros tetret.
9 Trxcedct vos in Gal.Qyq tranfmigratio intcrpi ct.itur,quia Cht lftus tranfmigrans ad cccieftia pr^ceffit ad pra;paraduin
elcctis fuis loca.
Quia pixmtentcs dcmulcct:in fignum
huiusfubdjtur.
j
fU ti.vi.e.ex.f.cu. & mi.di.1S{r).ti.vos.Veni.& W./o.Per dilifiir. ifc

<j
gentern mcdititioncm prardiaorum. < tito cun. Id clhalios induccntcs ad
bonum.
Tfxccdet
eum vi. Facic ad faciem in gloria. Rabanus.Perhocoftendicomnibusi14 tcr virtutum inchoantibus, vtad falutcm pcrpetuam pcruenirc qucant,aditiuando fc occuircic Tecumatn
lbi
EtecceIe.occur.il.
4 9
fej
Matthxi
m
via.V.'fus eft etia
Aoelifta
& Petro.Quod quomodo fa.tG fit no declarat. Wus eft etiam,&: difcipulis fimul.cu
Cap. Euan
c
lo-
XXV
1
111.
470
D
,
Furati ftmt eum nobis dor. Auguftinus.Sidonnierunc,qiiojnodo viderunt f Si non viderunc , quomodo tcftes eile po-
in fraitione paquereturreuerfisillis qui cognouerunteum eorum dixic.-T^* x>bh:Tn fpecia medio ftans pis quando Mattha:us,&: Marcus fcribuc dixiffe Angelu,vel ipfum
]ite'r
Euerunt?
Auantia quar cnptiuauit difcipulum comitem Dni decepic,&: milites
cufiodes fepulchri: &c
lic Iricteris
feduxit,vnde
*n
doroinurn
jilea
qînGacfier.
fubdit: Etdiuufrj.eft.
'
5
videndus
dcbunt
Qux cum abijlTentj ecce quidam de cuftodibus vea
Scucrian. Planr.li-
cathen
Mvfticequidem,
Prxtranfmigratio. vos in cedct ergo
quiaGalilxadicitur
*Undo<fVj fiinplicttasfatemr ventatem.
w
3
ne amiferunt
om *
ia
ncrunt in ciuitatcm
&
J[
nunciauerunt principibus faccrdoquac yidcnnt. a
tes,perdideruntlude;i,fed difcipuli
f Muacula
Â;tura Jtiplicirai
modum
quauit
ma
cjuomodo
alttuat falfitfltem.
Galikam
gratia
id eft,
tum omnia quacfacta fuerant. Et congregati cum

a
giftrum fuum non

tj
fenioribus 4
Dei tranfmia Iudarisad
fDe temploacctptam,ficut pnus
jo.argemeos.
ce,
furto.fed fide, vircu non fraude , fan,
gratura
b confilio accepto pccuniam copiofam dcderuntmiliribus di- t

ccntcs
fiint
ctitatc
non
crimi-
vos geces prarcedct
viamincordibuseo rum przparando:

ibi
Dicitc, quia difcipuli cius notle venerunt

f Furtim eum fublatum.
.
& furati
fueritt a
.
nc.viuum non mor

tuumfuftulerunc.
J
&
c-
E
'
videbitis
,
eum ,
eumnobis dormterrtibus
a
,
Et
ii
hoc auditum
fNequidquamavobisexigat.
fAbfquepericulo.
Qualiterfuracifunc Mltth
Chtyfoflomus. H0mil.9x.in
id eft
ius,
&
memb,ra
viuum cor-
praefidc
nos luadebimus ci ,
& iccuros vos faciemus

a
1
At illi
puseiusibiinueniejtis.
Error eiripii mendacij petfeuerit ne[in Chriltum cteciant.
m, clrfcpuH fcmrintt pauperes,&: ldiota:, a p llc ilium iu flc" neque apparerc dicemaamr.
$*%
i
VclGahlaradi-
lcitut reuelatio,
non
fed
acccptapecunia, feccruntficuterantcdo6ti.
cft
jn
forma
fcrui
verbum
in ea in qua patris Illicnos ettarqualis.
d
e
Vndecim
vfcjue in aute difcipuli abierunt in Galiljeam in
iftud
apud Iudaôs
a
6 audenccs?Nuquid Etdiuulgatum hodiernum dienu. J
montem vbi
1^1^.
fCredentes,(e ante euin humiliauerunt.
9 quid non erat figilIO lum fupcrpofltum?
lesei
prxcefTlt,cumfimierimus, ibii>idebimus
conftitueratilIisIcfus.Etvidentcscuadorauerunt,quidamauvel tranfmigratio
rati
Prdpterquidnofufuntprimano-
eum
ficuti efl.
,
Et liarc eft beata reuelatio adaeternitatcm.

a
de iflo feculo
fepulchro afluit
<*
Qu cum abi)ffent
$<
Chryfoftomus
Signorumquz
Quid auctm fibi Si enim vellent furari,non poffcnt nudum corpus

folum
nciniuriarcntur, fed
cle,quandonulIiis Sabbato cnim petierut a Pilato cuflodiam, voluthxc fuda ia,qua: Pttrus vidit iacetla?
furan,
no
circa
Chrtftu-n apparuerunt,
qusdam
fucrutorbi terrarum
ne etiam
in
exuendocaidarenc,
propter
communia,putatenebrar,qua:dampropriamilitibuscuftotcrra?mocus , qua: dientibus, ficut mira Angeli appantio , milites fadta funr, vt ftupefierenc , vt ab ipfis fiat ce-
&
ftimonium ventatis. Vetitas enima contrarijs diuulgata,

magls refulget,quod &: contigit.
j
&cnbyerenc militibusfedetinendi facultatem. d lAbtiunt.K IcrufaleminGalInmontem:quiacorpiisdc communi tcira.fufccptumfupcr omnia tet rena erat eleua tum.Et monet nr>s,vt fi eum videre volumus,ad fuperna de inhmisckucmur Pra:ceflitChriffuspnmitia;dormiecium,
'
Hicronymus.Qui rebus Ecclefiae abutuntur in alijs rt bus, qmbus fuam expleanc volucarem, fimiles func Scnbaium, &c Pharifcorum, .St^ facerdocum redimencium meiidaciumjiS: fanguinem Saluatoris.
b
Tccuniarr co.
fequuncuralij iq fuoordine,& videntcseumadoraiH.idefl, F finefinelaud?nt. Lltcje e Qîdim a.Dubitauerunt vt Lucas ait:exiftimantes fe fpi-
'
I+
ritum videre,quem monendocradidic.

Et
Ftirati
NICOLAVS D
1
LYRA.
cum abvflmt Hic declaratur refurrcttio Chrifti pcr tcflimcnium cuftodum.qui vt dicitur hic. a Vencrunt n ciuna.Dc fepulchro Chnfli.quod erac aliquan tulum excra Icrufalem,vt dicitur Ioan.19.
Qtis
.
Chnfti d'fcipuli . Prms camen vifus eft fepties pct fonis', fpecirtlibus.Pnmo,M lna: M.igd:.lene manenti iuxta feptikhru
reccdcntibuSjVt dicitur Ioan.2o.&; Marci 16. Sccundo, alijs nnilienbus a fepulchro reuercentibus:quiapofiquam viderat Chnftum.fequutacftaalijs
ipfi
Mjiic Magdalcn^ cum
Ltnurci.prm.fa.
Aquibuserantpofitiadcaftodiendum
kpulchruai Chrifti. 4 Omnia qu&fac.f e. Scilcet Chrifti refurredioncm,
& An-
has, &inucniccasinitinere,&: cuncapparuiccisChnftus. Tertio , Petro fecundum quod habetui vlti.Iicct non
,
Luc^
gch ternbilcmappantionem. Et congtega.Cftn fenioribus. Iftud medacium militum cmc5 adhuc tcnet ludaeos in errorc, vndc fequitur runt cat
c,quod
poflca. 6 t
diuulgatum.
Tanquam vcrum quod tamcn erat falfum

hodiernumdicm.
m
habencurexprcffeex Euangcho, quando fata cft ei iftaappat ic 10. Probabile tamen clhq, hoc fuit quando ipfe,&: Ioan nescucurreiuntad inonumcntum:&:non muento corpore Chnfti abijc Pett us mirans fecum quod fattum erat, vt dicitut Luc? vlt. &. idv-o dtim eflet in tah admirationef >Iitarijs, creditur Ch"iftus lib apparuiffe. <âarto,apparu!tduobus
difcipuliseuinbusinEiinus vchabrturLuc.vlci.Quinccvp paruit decem Apoftolis abfente Thoim, vthibetur Ioa.2t).
t lft? qu'iiq,- appat itiones facte funt ipfa die refurrettionis , vc pacec Euangelia intucnci. Scxco, apparuit vndecim Apoltolis,exiftete ibi Thoma,vt haoecur Ioan. 20. &: futcoolaua die poft refurrectione,vc habv-tur ibidem.Septimo,apparuic
apudIuda:os vfquc ir
7
duiulgacio,&:
Vndeurnaht.a.f. Hic poniturrefurre&ionismanifeftata:
pnmo quatum ad Cht lfti difcipulos.fecundo,

populos.ibi; Euntes ergo. In prima ergo auicmdifupul. Quia Iudas et at mortuus,
.
quantiim
nd
omncs
partetiiut;
vmecim
in
vcvifum tficap.praxed.
8
Mterunt
uaiiUam
Sccundum mandatum Chrifti
&
Angdi. 9 I. rnourcm.Scilicct Thabor,in
Petro,&: focijsfuisad mare ryberiadis, vthjbeturloa.vlci. Et octauo,m moncc Thabor,yc hic df apparuic Apoftolis, &:
mulcis alijs.Et itcru bis apparuit difcipulis
quo transfiguratus fuic co-
iam Iacobo,PecroA loannc, vc habitum cft fup.cap.17. en>m paucis ofterJerat glcnam fue rcfurrcdionis, vc ibidem didtum eft U. ideo ib- ufurrectioncm complecam manifc:
m die Afcefi<Miis:
femel in mote Oliueti , horafueafcefionis,vthfMar.vk.&:Luc.vlt.&: Act.j.Scquitf. 10 Et videntes ettm aduramrunt. Adorationc lacnt^.
femel in lerufale
ipfis Bouefcctib.
&:
ifauitomnibusdifcipulisfuis. Vndcprobabilicercredicur,cj, illa fic manitcftatio, dequafcnbic Apoftolus z.Corinc.i j.a. heinde Difus e{i hic Camen no pius qudm quingt ntttfrairtbusfimul,
sijidam aut.m, &c. Ex quo patcc, q, lbi erantafj quam Apoftoli.qui lam erant certiricati deeius refurrecti< .ne,etia Thomas qui intet alios fuicmagis mcrcdulus , &: hgcpatcnc
1
1
cxpnmuntut, mli vndetim Apoflolt ,quierancpnncipales Chnfii
cx precedencibus.
Et
;
MORALITER.
Trcuniarn cop ofam dtderunt milttibut dicentes dicite. Hilarius. Emitur ergo refurredtionis filcncium , &: furti mendacium
caci dolofi &: doclorcs gloriofi.
Ec
illi
cj
eoS ad hoc inducuc

confl.il.lcfui.
Vndecim
aut.difc.abier.in Gdil.ir.
moH.vbt
Raba
argcnto:quiahonorefcculiqui inpecunia
Chrifti
gloria dcnegatur.Ici
&:cupiditatc iftis ludets fimilcs funt qui cu
eft,
nits.Inmontcquidetnapparuirtisdns,vcfignificaretq,cor pus quod dc communi gmeris humani terranafccdo ftifceperat,ia fup oia tcrrcna (ubleuabat. Et vc admonerct fidcles
II
âgriisfumptibus,^ bbo busconantur ad fubucrfionem. vcritatis ifl fpcculabilibus,vclagibilib.,cuiufmodisucaduo-
illiccclhtudincrcfurrectioniseiuscupiunt uideic,h'c:.b
cau
infimis volupcacibus ftudcanc ad iupcrna defideria tranfird Euntes
&
A
47t
&
Glof.ord.&Ni.colaidcLyra.
472,
a E f4fff .Eridcopiusmagiflcr&illosadfideconforrat:& dubiosadfidc vocat intimas ad quantam perueneric gjoria. b Bata f/?.Hoc non dc coartema patris diuinitate,fcd dc af
d-\&: ccrriciscuftodibus Vcivcaurc ManaMigdnlenacTteris tcruccior.Vnde loanncsdcea con.nmnoraccacicisalijs,
Mebr.vh fcimpcadicitbumanitatc,inqtian.in.)iMngclis,inqtiactiam honorc coronatus clt &: omnibus fupcrpolicus. loria
Euntes.
Qtiiaiam
a
qua:ciHncaCierant:vidcnsquelapidem fublatum,anccqu4 diligentiusinfpiccrer,crede"s ftiblarunn oipus, cucurntnQcians Pecro,&: Ioanm,qui ciiam conturrcruntad monumetum:&: nonimicnco
corpore credideiut,
inluccmvcmc,quod htuenus quibuldam

decaufisdtibiumho
ininibus fucrac.
PuMtitio rorum
nottr im
mgtt
fkieiu.
tcm diibitauerunc. Etacccdenslefus loquutus cftcis,

a
di--i
2
j
quod Maria
dixcrac
fictic
tVt qut ante re^nabat
in cuelo,pei tiiicin rrgnet
111
teriis.
b ccns:Datacftmihiomnispotelhsincoc!o,&in tcrra.tEun
C
a
ablacum.abicrunrq;.
Maria auccm
Doatc. Cogruus ordo. Pnmocnim docendus eft audi-
^tdell.fiiinuincatechifate.quia
fine lideimpo(Tib'le ctl
placereDeo.
an|ua,fic Sp.ritulanfto,
INifiquiaienatusf lerit tx in regnuni uxioram.
nonpoteft intrart
foras p!orans,in borto, fciliccc vbi ingtcf
d tescrgodoccrcomnes eentcs, baptizanccseos in

^ tn inuocatione nominis.
nomine
leuia.
4
fi
facfuerant.
Tunc VIfe-
tur. Dcindefidcifacramcncis imbuendtis , cunc ad fcruan-
5In proceflione Tiutu

a
dcrant Angelum
^Quia
tidcs
1~.ûjc
fineoperibmmortme'1. juidem non lunt pauti, vel
da mandaca inftrucn
dus. Quiamiipriiis
31)11113
Patris,& Filij,5c
f
omnia SpiritulTandi: docentes eos leruare

5Diuinitatis
,
jj[
dcntem fuper lapidemreuolucum, dc quo Matthauis &

,
flUCnr^
,
rCCl-
q U Cun qucmandaui vobis Etecceego vobifcum fumom* ilioribusiiie<:ujiiri._uabiti.

5Cuinfinit!>
9
.
Mircusdicuiit.Qui
dicicillis:7ô/ffn'w(rr
:
piat
non eft dandus

nec vafi
baptifmus
nibus diebus vfquc ad confummationem fcculi.
1
tjui
fcidenlm qnbd lifutn

crncifixttsijitfuxri.
lctmundari,
non
je
pott infiftat bonis operibus.
tts
Qj.|!bus finnlia
"
B
llb.j.dcSpi-
ntc&a.
poflec
Bcda. Qui ante pafflonem fuam dixerat, in viam gentium ne atjeriw, furgc a morcuis diciC, lte,docete omnesgentes. C lnnominepatris,&c. # jjidymus. J.icccaucem quis exiftcrc mencis alienac , qui lca bapcizare conecur , vc
Marcus non cacuic. Ad harc verba Maria dum fierec mclina uic fe,& profpcxic in mi>numcnco,& vidic duos Angelos v-
num ad caput, &c vuu ad pcdeslcdentes inalbis. Dicunt

Mujicr qnidploras? Qvia
tnlerunt
llli:
Domiman rneum,&
:
vnumdepraeditScis nominibuspt.TCermiccac, vidcliceccontrarius Chrifto legiflacori.- came fine perfcctione baptizabit, immo penitus a peccacis hbcrare non potcric , quos a fe exi(timaucricbapcizatos. Eteeceego vobifcumfum. Quajautem merces pizconucrfacionis,quodve pignus fbcunc bcacicudinis cciam in prarfen(
fueruntenm. Hic mtclligendum cft Angelos ftantcs vidcrcntur.ficutLucasait qui &cosdixiflercfcrt Quid quxriiis viueniem cum mortuis ,erc. Pofl hxc conuerla cft
:
ntfeto vln poftirrexifle, vc &c
Ioancs ait)&:ncfcie batquia Icfuscflet,putanshortulanu:vbi&nominaiaagnouit cum cui Sc dittum eft.Tvô/i rnc tangere.Tunc egrejfa eH <ie nJL cnm ea alm numento, ld cft, de loco antc lapidem crToffum:
Maria retro:&
vidit
Icfum fiantcm
(vt
ti fic
fidelibus,fubdit: EcCeego
vobifcumfum,&c
Quod Apoltolis,pcr fucccffioncs vniucrfali Ecclefie^ promiccic.Noca qudd vique in finem fcculi non funt dclicun qui diuina manfione func digni. IT^mil.fi.in S. Quia magnaeis iniunxe#
tjua:(vt M.arl\Siilt)nmor inurfe>at,& nemini quicnjUJm dicebanW) lain fccundum Mattha*um:Ecce Ie.occ di. Auetc.U-
Tunc
Jxautrmac.&
tionem
te.pe.c.Siccolligimus,&: Angclorumallocu-
CHRYSOST OM V
cngcnscorum lcnfus dicit, tcceego y &c- quaiidicat, ncdicaturdiflicilecffeiniunttum ncgociuui, egofuni vobifcum, qut omnia facio leuia. Non autem cumillis forac,
ad monumcntum,& ipfius hortulanum purauit: 6c ftunc J)omim femel, quando Maria cum cis itcrum occurnt.vt eas ipfa repetitio firmaret. Vc
bis eas habuiflc vcnictcs
ergo
Mana Magdalena; nuncians d.lcipulis,&: ihq qi ;c cum

commemoxat.
Plurcs qtndcni tuerunt
:
lnm dixit fe futurum cflc , fcd

illos
li
& cufti omnibus
ca crant.quas Lucas
illis
qui poft
appantioncs quod mnuit
Palilus diccns
Vifus
tfl
lacobo,i
crcdunt , non enim vfquc ad confummationem iccuApoftoli manfuri crant , fed ficuti vni corpori fidclibus Jo-
tjipius cjuani quingcntis fratribus ftrrui fcd
dcccm
legimtisin
.
E
ci-
quitur.
J*
uangelijs. Qiunquics in lpfo rcftirrcrtionis die. ruit Magdalena: flenti ad
Pnmo appaPoflca
]
'
Manx
monumcntum
Rabanus. Ex hoc autem
intelligitur
funr defuturi in ne,&: mhabitationc funt digni.

$*
nem feculi non
quod vfque ad
fi-
dcm,&alij Manxegrcdicntibusnunciarc
illis
,
Apoftoli.. Terin fraitio-
j
j 1
mundo
qui diuina manfio-
tio,S imoni. Qnarto,Clcopha;,& focio eius. Quinto rcucrfis
6c nairantibus
quomodocognoucninc cum
.
Hicronymus. Oftendicfea crcdcncibus nunquamreceflurum. Chiyfoflomus. Rememoratautem eis, &confummaHomil.jn.in * tionem vccosmagisattrahat, &ncpra:fcntiafoluminfpiMatth. C ciant,fcd fticurabona,& fine fine manentia.
,
&
lib.j.deconenlu Eua "S e

J "
'
Auguflinus.Pnma
fabbati diluculo (ficutomncs
Euange-
**
liftarconfcntiunt) vetum cftad monumentum.Iam fadum et,qd iolus Matihxus ait, de terrasmotu, rcuoluto lapi-
&
nc j.anis,3pparuitianuisclauiis vbi Thcmasabicrat. S.xto pcft dies odo, quando cum cis crat Thomas Scptimo, \ ifcantibusadmarcTybcriadis. Octauo, in monteGaliix* qui non longc eratab lerufalem Nono,recunibcntibus ilIis vndccim, dic quo aicendit. Decimo , vidcrunt cum lani non in tcrra pofitum , fcd cleuatum in acra , ccelos pctcn I tem, d.ccnte eis Angelo Sic veniet quemaumodum vidiitistum
.
euntem
in
calum.
de,
NICOLAVS DE LYRA.
1
Et accedem iefu<
loq.cji ei di.
Ad certificandum eos qui duin ccelo

,
bet pnrcedere baptifmum, vnde adulti prius debent inflaii
de
his qu.c
bnabant dc fua refurrect:ione,dicens.

2
Daia
eji
tmbi ornnis poteflas
&
in terra
Qtlia licet
6 7
pernnentad fidem quam bapcizencur.
In no.Proprer vnicacem fubitantia.
Chrifiusquantum adcfiuinitacemabanerno haberethanc homoab inftanti conccptionis potcftaiem , &:inquantum habcrct potcflatem m ctclo &: in cerra auJtontatiue , tamcn
cxecutiucnohabuitantetcfurrcitionem fua: fed voluitclie poflibilitati fubicctus propcer noftram rcdcmptionem.
3
is
Tat.& fil. Pôpcer diftmttione perfonaru . Ifia eft forma bapifmi mflicuca a Chrifto,f:'d fanuliari confilio fpiricuifui-
fiwitaeô.Hicponiturdiuulgatiodommic^rcfurrectio
,
quantum ad omnes populos qua: fadta cfl per prardicationcm apoftoloru pcr vmuerfum orbem. Et hoc cft qct df. 4 Docetcom.gen. Pnus cnim dixctateis,qu6d folum Prsdicarcnt Iudaris vt fupra df io.c. quia ante Chnfti rcfurrcctio-
cT-qtiodamm dv> mucata eftin primitiuaecclefia, quaiido apoftoli b3ptizibacinnomineChnfti vthabecur AJ:.io.& 19. vc nomcn Chriftiquodcuncc-arodiofiim magftificacft riir:&: hoc dirfiifius cractatur inquarto fententiarum. 8 Docemes eosfeniare omma. Videlicet facramcnra a Chriflo inflituta & alia ad fidem Catholic.im pertinentia. 9 Fcce ego vobiicuw fum om.dic.Et hoc dupliciter. Vno modo affiftcndo eis in opehbus miraculofisad confirmationcm
,
dodnnar.AliomodocxiftcndoirifacramentoEuchariflia:,
vbi cft totus Chriftus,vt patct cx prardictis cap, z6. 1 o yfivt au eonfmmationem [ecuti.Ex qtio patct q, fidcs
nemfides Chnftioon crat diuulganda per vniucrfumorbcm,vt ibidem dictum cft. 5 Baptiântcs eo.Prapofuit,docetc,quia Cathcchifmus debct
O-
thol!can6dcficietvfqucadfiMcmundi,quantucunqitribulatioinbus
MORALITER.
j
Eutes ergo docete
omnes^&c.Ex hoc patct,qu6d prcdicatorcs
rcs euangelijdebentoibiT; magnis &:paruis fine acceptione prardicare&:miniftrare facramentumfecudumgraciam & potcftatem immcdiace a domino vcl per miniftros fuos fibi
dacam,
473
v
lationibus agitetur
,
Prooemium.
nicolavs;delyra,
m fecula fcculorum.Amen.
lutem audientium,&:
cl elia,
474
Ecclcfi;c facien-
. Aducrtcndum etiam quod licet Dcus conunuc doftonbus ecclcf jar per operationem non ;ifliftat miraculorum , quia non eft necefte cum fides Caiholica fic
fufficicnterconhrmattpermiraculafaftain primitiua ec-
clefia,tamenaliquandohocmodoafliftif domiraculaaliquaadconfolationem fidehum. Affiftic ctiam Ecclefix fempcnpfam dirigedopoccukos inflmftus fpintuflancti , vt fic non deficiat fides Pctri . Ad Iaudem, 6C glonam Domininoftri IcfuChrifti.Cuicfthonor,&: gloria
^M~G T RT"A jTl^fÊ
R.
,
Et eccevobifcnrn fu<,& i Scilicet
datam.Cniibus promittitur afliftentia domini,cum dicitur .

Et
mcntum veftcum.
duigendolcimonemadfa
Proemmm Venerabilts Patris Fratris Nig
colai de
Lyra in Euangclium Alar ci.

+Ac ies leonis a dextris ipforu quatuor, Eêch. i.cap. Secundumquodd ftum fuicin
duum
ccft cxpom illud Gtnef.49.b. Catnlus leonis lda , & fubditur , Bêquicfcens accubmfL\vt /ro-, fcilicenn fcpulchro,&: fubditur. Qîffufciiabit eutn. fcilicet dc fomno mortis pofttri-
principio Euangel
fecundum Mat-
thamm
per quatuor facies quas vidic Ezechiel propheta m nnimali vno.defignantur quatuor euageliftejfeu quatuor cuangelia ab eis fcripta dc Do-
Ad quod poteft refponderi.Deus patCr.vt patetcx ? pr^diftis.nec lfiud diftum contrariatur ei quod prgmiffum cfl, fcilicetquod Chrifiusrelurrexitvirtutepropna, qnia vna, &: cadcm fimpliciter eft pcteftaspatns, &:filij. Tertio affimilatur refurreftio leoni propter afiequutum "imperium
,
quia lrcet Chriflus ance refurreftionem fuam humi-
lis, &: abeftus apparueric, camenrnrefurreftionedpminium obtinuit , fecundum quod dicit Apoftolus ad Pliilip.
mino noff ro
cic
Itfu Chrilf o, &: ficut in fa
itchasi fic rn facie hominis defignatur Euangelium leonis defignatur Euangclium Marci,de quo dicitur verbu In quo quidem verbo circa propofirum Facics leonis, Marci Euangelium poflumus quatuor notare, videlicet. Procedendi modum, cumdicitur. Facies. Spccialefubicclum, cum dicitur, leonis Oi dinem , vcl fitum , cum dicituradexcris.Ipfiuscum alijscercurnnumcrum, cumdici,
.
&o
pen .z.a. Humiliauit fcmetipfum fat~l:<s obedicns vfque ad mortem , mortem antcm crucis . Tropter quod Peus cx Uauii illum , donauit dli nomen quod eflfuper ornne nomen^vt in nomine Iefu omctitera . infernorum , negenu fletlatur aeleflium, terreflrium , Etinleoneinueniturhuiufmodi fimilitudo,inquantumcft rex animalium,vtpravdidum eft,&:ideo nomenlcomsdxi tur a lcon Gra: e quod fi^mficat regem Latine , &' dc hoc
&
&
&
&
ipforum quatuor. Circa primum confiderandum, quod licet facies fit brcuisparscorpons.tamen in eacontinentur omnes fenfus,vi
,
tur
dclicet vifus,audicus,&c.fic in euangelio

tentiaj
irci.licec iit brc uc refpeftu a!iorum,camen in eo brcuicer contincntur fen-
dictur Apoc.f.b.firreWnr lt de tribu /rfa.quia pcr fuambc nediftam paflioneni , &: rtfunefticntm fubiccitfibiomnem creaturam,&: fic patetfecundum. Tcrtio in verbo praraffumpcainotatur huius euangelij fitus,vel ordo.cu dicicur.^f dtxtrisdn llla enim vifione imagmariaEzechieli prophetar oftenfa fic apparebat ar.imal habensquatuorfaciesquod facies hominis erat in d.refto
afpcftu propheta?
bt)uis in fintftra
, ,
Ioannes, & ideo calis modus procededi m quo fub quodam
aliorum trium euangeliorum , fecundum quod dicic ircns dc incain icionc Greg.fuper Ezec h. Si qineras quid dimini fenferit, hocnimirumquod Matchxus Lucas , &.
facics
autem leonis in dextera parte,

ficuteuangelium Marthari
,
&
&: ideo
quod
cuan-
defi^natur pcr faciem
hominispomturprimum
,ira
compendio,continencuraliorumfententi?compecencer'p faciem defignacur, dequopocaccipi illud quod df Efihec I j.d.F.icies ta plena gratiarwn.<\uia modus proccdendi iplius fanfti Marci Euangeliffx , Iicec fic breuis vc diftum cft , ta,
gclium M.trci rationabiliter ponitur fecundum,quia dexteraparsprioreft finiftri,&:dehocpotcflexponi quoddici- f tui Dcureronom. j } .d.Iu dextera eius ignea lex ,ideft,lex euan
gelica a
-
M^rco dcfcripta,
quar diciiur ignea
quia accend.c
defcri
men plenuseft fcntenciarum

Circa
i
gratiofaru, Sc fic pacct

,
pritr.ii.
animos fidcliumadamorcmtcclcftium inquantum

bic refurreftioncm Chrifti.per
leflia,
fecundum confiderandum
quod licec Marcus de
quam introducimur adcce-
omnibus Chrift faftis fcnbar.ficut Sc al j.tamen fpecial irer verfatur,& immoratur circa refurreftionem,&: regnu Chri fti q uod affecutuseft Chnftus in fua benedifta tcfurreftione,fccundumquoddixitapoftoIis tmrnediate pott refurreftioncm fuam.Matth vlc.d Dataeli 'mbi omnii
tr
in terra
.
potejlas
i>.
tcelo,
Quod quidem regnum pcr Iconcm comieuien-
terdefignatuc,quieftrcxanimalium,vtdicit ladorus libro Etvmol.i j. Eriofpecialc fuhieftum circaquodfpecialitcrimmoraIn. tur Marci Euangelmm defignaturin nomine Ieoms,&:hoC
6
quiatuncS.iluator nofter dcuicia mortcaetermtacis ni-bisaditum referauit, ficutdicitunn ColIec-laPafchar, ln fignum huius Angelus refurreftionis Chrifti nuncius, qui perennem vitjm cius nunciare venerar, rette rn dexcera fedebat fcundum quod dicic Bcarus egorius Homil. li.Ez Uc patet tertium. tîarto m verbo prcjafiumptodefcribitur numerus drter
ca
n irci
proptcr tri* qua? in rcfurreftione Chrifti reperiuntur,& ,pkprietacibusleonisaffimilanrtir. Pnmumefl , refurreftioms
cfficicnspnncipmm, qimd in alijshommibus eftextrinfecum fcd in Chnfto fuit mcrinfecuin , fccundum

,
dtcitlo.io.d
ftatem
quod lpfc P(teftatcmhabeoponendiannviam,&: potehabco irernm fumcndi eam,quia propria vutucc re-
t.t , lctundum quod dicirur in prologo fupcr M itthfum, 6C h >opropccr ftguram facramenti^qma ifte quacernanus mimerus multipliciter fuit in lcge figuratus.Pn mo in quatuor fluminibusdeparad foexeuntibus.Gmef.a. Ireminouatuorpatnarchisprincip bus a quibus dcnominata cft Ca-
mmacus euangcliorum,cum dicicur. Ipforum quatuor. Cirquod conlideranduui.quod cec pluraeuagelia,6t a pluribus tuerindcnpca, quatuor camen cancum func approba1
furtcxit.& fimilc
huius in propr.etatelconis repcriuir.Dor roicn.oculisapertrs.fccundum qtiod dicit Ifido.vbi fup.Li-
func palcs pacriarcha;
riatharbe,ideft,ciHitas,quuuorGeii.i}.quiaquaruorprinci ibi lcpuki cum fuis vxot ibus . Tcrtio lnquatuorcirculisarcc Tcftamenti. Exod 2$. Quartom
in quatuor pedibus mci fe propoficionis lbidem Quinto cornibusalcans hi>locauftorum,Exod. ij Sexto in quatuor
,
cctautemcaroChrifiiin fcpukhio dormicnt per veram n)ortcm,&: anima- feparationcm.tamcn diuinitas vtroque coniunftavigilabat fccudumquoddiciturCan.^.a Egodorn,io,& corrrtum ri^tlat &c vtrtutc huiusdcitatis fic vigilahtis furrcxitafonmo mortis,vnde potefl cxponi dc eo quod diIt
ticur
ren-.4-b Âfce- ditleode
r&:/i/<<o,quiaGir,ftiisqui ctt
lcodctiiruludadcfepukhroaltei.ditvirtuccpropria. SecundoaffinvJatur lconiprcptrrrcmpus,&: modum,qui3 rc furn c>i(. Chrifti faftacfl pcft tnduum ,quod tamcn acctpiturpcr fyntcdot hc n , ita fimiliter leo naius dc nouo tnbus dicbus diciturdormirefecundum Ilidorum vbi fupra,&: po frtmitu,&: rugitu patris excitatur,fic Chriflus poft tn||ta futim dorniitu msin fipulchro virtutc DHpatns fuit exC| tarur a mortis forrno, fccundumquoddicitur Act.j-c.
quatuorordimbuslapidumrati')n.ilis,Exod.t8-Scptirnoin quatuor deambulatonjs domus Salomoms , tcrtio Kcgum ventis mortuos viuificantibus, fcptimo.Oftauq m quatuor Ezecb.37. Nonoin qu.ituor mmim'sterra-, prarcartensramcn fapKntibiis.Proucibiorum }o. Decimo m quatuor viris in
fornacc
in
Deum laudantibus
Danfiel.}.
Vn Jecimo in
i.Duo
quatuor
f.biiscoiniiahariefnmdeijcicntil -us.Zich.
decimo , quatuor quadrigis Z.ch.6.Tertiodecinoinquatuoranimalibusoccu])tisanrc &: retro, Apoca.^.dc qutbus lbidcm fubdicur,quod rcqiiicm ronhabcnt dic,acnofcdicentia fa8>,Satiaus,$ancJiisDb
minus Dcui otunipoUns. Lui efi bonot ,T glou/i hjeculafeculorum,
per orbem
difcarrcntibus
"w
btm
jujtituuit
<t
mottnit
& cttera & ldeo dc hoc po.
jimtn*
tcfl;
47?
&Incipil
Quatuor
ctuqgciiii.
iu,
Glof.ord.&NicoIaideLyra.
introduclio in buncprologu.
qualitates
476
Dci
bis
T
I
ciorum noftrorum excmpla
qucJam
comparuubabcmu.s
\ ndc idcni Aibi. ^4

;
iuftificata,ficut in iudicijs
iudici)<.ruuis nmit.
lciunymus.Quatuor funt
de quib fancta
Inquo.n.iudicioiiidicaucnmus uid,t.-i)imr denobis.In
'
ciungeliacontcxuntur. Prarccpt< mandatn,tcfti-
quati.urqualiratibusiunr.tnnor.-iiJcs.rpcs.chancas.Tiinoic
m
Ma"K.io a
p.al.?,.
in nia.exerr.pla.ln prxceptis, luflitia;
manda-
namqueincipimus,rideferuamus quaj lnopimus fpeengf-
t!scii.uuas:inccfli-
mur, charitatccJnIncipit Prologus

in Euangelium Hieronymi Alarcum. fecundum
mom>s,tdcs;incxe
pb,pcrfcctio.Pr*cc In pta huiufmodi r.e abic* viamêntium rirj.-hoccflîucrtc
.
beati
fummamur
pnecepti
r(i
Finis.n.
i.
cbaiitas.
Hifuntquatuormc-j
fes,quosChnftusan
T
reamalo;Mandaca
Uum do
vobii
:
vt
dili-*
^
forti.s.c.
hoc cft gatis inuicem facercbonu.&charicatcm implcre.
Arcus euangelifta Dci c!ec"his,& Petri in ba diuino lermone di prifmate filius atque in feicipulus , facerdotium in Ifracl agens , cundum carnalcm Leuita,conuerlus ad fi
.."
te
mclfem pradixic
dicens.
Nonnequa|
tuor menfcsfuucvfque ad meffem . Vc

&: nos per prjecepta
1
domini,atqueman4
5
Tc
oftendens in
Contiiraationem.
ftimoniaqua?inore
duorum,
vcltriuin
demChnftieuangehuminltahalcnpfii: eoquid &gcneri fuodcberet,&Chnfto.Nam

elt degenete Marii.quia Ojix eli deloanne Bjptifta,qui detiibu Lemtica, fic ita oltendit Marcus quiddebcat generi fuo.
data,accettimonia, &exempla matucos

poft illdlClUm niCCaniUS frUCCUS CUU) .1U
lojn,i.U
teflium, vthoc: Joaaes tcflimonium pcrhibet dc mc , fvd babco maius loanteftimoniu
6 j
initium principii in vdcc prophetica: exclamationis infti- 8

ideft.di g nitatis.
dio.quiinlachiyuus
timoris
tuens,ordinem Lcuitac ele&ionis oftendit,vt

a
ldcft.fola gtatia
prxdicam
prae- 9
1 1
Rmina poenircncia: lactaunnus
Dei creatum.
ne. Eftenim paterqui

Matth.u.d
f.g Ioan.ij.b/
l.iierr.
teflimonium perbibet
dc
de*ftinatum
Idcft.ad
Ioannem filium Zacha rie. in voce

eflet vox,8c angelus
10 incerrancflios por-
angcli annii
.
we.Exemplavchoc;
mitis Difcite a me,quia
hoc emiflum.vt
annuncians.qu* notantui in
illis
du-.b x% autontatibus.
Vox
clamantis.Et.Ecce ego mittam.
canccs charitaris ma 12 nipulos cumgaudio
fum y
&
humilis corde
ciantiscmilTum.Non folum verbum carnem fa&um, fed

Ecdeliam.
&
mctamus in ccrlo.
Et; cfiotcperfctlhficut
alibi. etpater vefler,S>C
tuam,&
a Ide!t,prxdicationem ante te.fcilicet hoaiinem,8c hoc eft
Dei. Qupd oftendit ibi ante faciem". b Ioanms. quod Chiifto debet.
filij
13
HlliRONYMVS.
Dei
,
14 Marcus Euangchfta
1'ccn difcipu1
Exemplum.n.dcdivobif,
vocis animacorpus domini in omnia per verbum diuina; viam tuam

a
Hocibi,C>ui prxparabit Ideft,charifmatumimpIetumdonis. t rate viam domini.rcftat facicc femitas.Et hoc item debci Chnlto. b
b
.Êtibi,
15
lus,Lcuicicusgcncre,ck faccrdos,in Ica

lia
vt
& vos
ita facia-
M.Dchis.n.Dauid.
frxceptum domini
Ibt;ii8.rn
tuminimtio euagelic9pra;dicauonisoftenderet:vtquih?c
luci
Ibidem
rial.tl.4
dum j//>w.Hiftoriam Latum mandatumtuum maximeprxccpcacontinentÊtalibi. proximum,totam legcm implcuic. Ice. /Wi-,quia quidiligit Teiiimenia tua intcUeXi. Ec alibi. Teftimonium Domini fideUt
hoc fcripfic cuarfl 16 gcliumpnnius AJcW xandna; Epifcopus fl
r quiaplusfideanimi,quamoculiscarnisceflunonium
Ibidcmc.
indi-
cuins per fingula opus euangclij dicta fcircjcSj in iedifpune diuinam dommi re, Sc difciplinam in fc lcgis agnofcere, fenunat pofl MatthdEii/j. in carne mtclligere naturam. Cûi fremit,vtleo,qui volatvtaquila quidifcit,vthomo,qm im
&
domini vciu.infe. ^cc.Ciuarco. ludicia
Vt fic fcilicec iint mdiciorum
rnolacvc faccrdos,quiirrigac,vtflume,quiflorefcit, vtagcc
4$
qiu
Sequitur
Poftil. Venerabilis Patris,Fratris
Nicolai
Marcus in
dc Lyra in prologum Euangelii Beati Marci .
nem vfquead
principio fuieuangelij ponic quandam pra?ficia illum locum.ruit 111 dcfcrto Icannes,vbi pr^
rniffa pra:fatione incepit
Mjlrcus
fecundo
Eu.nigeliiia.buêho Marci bc&ttis Hicionymus diuiditur in tres par prarmittic prologum iftum.Cûi
fcribedi
narrationem. Pruno ei go oftcnd Hieronymus ordinem fcriptuncMarciquantum ad praf;.
tes,quiaprimoHieronymusofteditic.ipconsautoncatem,
tionem,feu prologum.Secundo,quantum ad natrationcrnL feu tractatum.ibi.Oer.iquc cum perfccb. Circa primu icien
ftendicur aucontas beaci Marci fcnptoris huius euangelij . quantum ad officium poft eius conueriionem ad fi-
modum,&:ordmem,ibi:7S[4wi^Hmpno-jpij.rerciOjOrdinis rationem,ibi. Denujue. Circaprimum
dum, quodMarcusinprrfatione
prophetias.Prima habctur Malach
j.a.
fuieuangclijponicduas Ecce cgt. mittoanChiifti
gelum meum,&:loqui[uideaduentu
m muudo, ad
primo, dcm Catholicam^cumdicicur.

I
Marcus EHangelilia Dei eleclus.Ad ofBcium enim fcribendi cuangclmm f uit a Dco eledtus,&: aflumptus,fecundo,quan tum ad erudicionem in fide Catholica plemorem,cum df . % Et Tetri in bapn{mate filius,atquc in dminofcrmone difcipulus .
dcnunciandiinipra:mifluscft lcancsBapt:fla;nbac prophetia defignatus pcr angclum Angelus.n.intei pi ctatur nuncius.Sccunda habctur Ila.40.^0^: clamantis in deferto* parate viam domim . Et loquitur deaducntu Chrifti in corde
.
qucm
Exhocenim,qct
Chrifto
fuitfiliusipintualisbeatiPetri fuicei ma,-
humano per fidem &: deuotionem, &: de ift s duob.oftecJit hic Hicronymus,licet obft. urc quod contineantur pr.tfa tione ipfius Marci euagelifta?,cum
!
gis familians, &: per
cofequcnsfpecialiusabcoerudicus fadis.&idoftrinaChriftLlccundumquod Pecrus vidcracin

,
dc
j.initialepnncipium,
& audierat ab lpfo
pivptcr quod
certius potcruc
ln vce prophetics exclamationis ihfluuins. fuum in^hoata prophcrijs, vt dictum eft. prologum
gelium.
dicitur.^m iniciumpnn. feuprologumaquoincpjtfuumeuaC^llia
Or
fcnbereeuangelmma Pecroaud:tum,quamca:ccri affcipuli eius,tcrtio oftcndjtureiusauconcascxftatu qucmhabuic antc conucrfkmcm,cum fubdicur.

3
dinem Leuitux elcclionis cfle>i<iit.\.lu$clcL\ioms ad a cuangelium oftendic ordmcm per hoc
fcnbendum
Sacerdotium
in Ifvael
agens.Quiz ad Sacerdotes,&: Lcuicas
quod principio fui opens allegat prophctias , quarum inteJlcaum faccrdotes Leuitici gencns.de quibus fuerant.debcbant habere.
Vtprsdicans Ioannem prntdtflinatum.i.a. Deo praordinaru. voce angeti.i.figmficatum Emijfum nomineangcli , vt dictumcfT. 12 ^Hnci<im.yilicetIoannis.
1 1
pertinebat fcirc praicajccris fcnpcuras
vccens Teflamenti
10
quaedcChrlftotcftimoniumpcihibcnt. ln ltaliafcripfu.\b\ tunc vigebat fludium quod a Grecia
Komam tranflatum,&: eadem ciuitatc Marcus ro gacusafracribus fcriplit illudcuangelium,vc dicic Hier.in li broilluftrium virorum,& exfolenmtateloci fcnpcorisoftc dicur autoritas.quia talibus locis non folent fcnbcrc, mfi homincs autentici. < Qflendens /co.Sacerdoccs.n.Lcuici ci , qui dcbcnc mcclligerc fcnpiuras prophccai um ccilimonium dc Chriflo pcihibcncmm cx hoc rcdducur magis ldonejadicnbcndumcumgclium. 6 EtCbrifio. Quialiccc breuicer fcnpferit euangclium , tamcn futricientcr Chnfto reddidit dcbitum cius cuangclium tomplcte fcnbcndo.
lucrat
1 3
1\pn folum verbum carnem /^f7w.Idefr,aducntum Cbri-
fticarnem,per
H
1 J
quam
in
mundovifibilisapparuit.
Scd
crto^wjrfo.Ideftjecclciiam.feucongrcgationemfi
eft
delium, qua:
corpus Chnfli myfticum.
In omniapcr verbum diuinx

filius
,
amm.
i.
amma viuificatcorpus vitanaturarjica verbum diuinum qct

cftDei
venicns
viuificarum: quia ficut

viuificaccos
m mcncibushominum,
ifta
vica gratice
&:
nem,&:
m mentem denunciauit Ioannes Baptifta per fuam
vtrumque aduencum Chnfti ,
fciliccc in car-
pr^dicationem.Et q uia
pr^dicatio Ioannis fuit ordinata
7 i\umhiitium. Hic confcqucntcroftcndit Hieronvmus icriptut* ipfius Mjcci ordincm.Cuca quodiciedum.quod

Marcus
ad cruditionem fidelium,ideo fubditur. 16 yt qui bxc le.ld ert,animaduerteret.

Cui
477
&
ii
Prol roio;iism
vinum.
lo
a Ioanni.
Ma rcum
c
c
78 4/
ca. In quarto
Fcincipium carnis.
feruer.vt
InyictutcDomini,8coperationc,
3:bnftus.n.deqtio
quicur,
vthomonaleo
refur-
tlegensa
a
feiret cdi
Se fffe habi.
inuiu carnis in do mino,ck*kfti aduenien

b
Vt infeinueniret
illa
cumMattheo,&LuD cum
Mattheo,& foanne.
Jn fcxtocanone co-
caro.
Filium Dei.
cendo, vitulusmo-
lis
Ioaunis.
ha bitaculum caro deberet agnofccre,atquc in a

Ide(l,Adam,& Eua.Sc diabolo.
Jlla
fc
b
vcrbutn
caro
riendo,
in Chrifto.
Heft recupercr
mitatur
r.ulijn
cndo,aquiUafcendcndo.
vofis
quod
in
cofonamibus perdiMerat inueniret.Dcnique

inrrailet, a
fempcrcum Macthxo,vtduoan
vnovecte,id
Hieronym. Marcuinpeneintactum, maiores noftri prxtereunt, quia pene
cum perfedti
prardicare
euangeiii opus
, a
baprJihnoDomini 7
8
.
cft, in qiiidraginta
Deum inchoans non laborauit natiuitatem carIdeft,Mattha:p,pIutaIis pro

fingulari.vel quia pUires antc eurn faipii-i5r
eadequxMatthxus
narracjicccqnibuf-
nis,quam nmncrum a Non

cxpofitioncm
in prioribtfs videratdicercfed totius

deferti, jeiunium
ieiun;j,(edieiunij nuiii rum,cjuod quafifubeft nunicro pro myfterio numeri.
cxprunens
numen.tentationem diabo
1
1
nouemcapitulis. In oclauo canonc cum Luca comitatur in tredccim capitulis. In proprijs vero que
jdam
difiinccis tefii-
maxime vrcunque
14 explanare difpowo,
%
monijs , vc alterius slaalam alteriustan
&rota gatanimalis, eadcm via rotam

fequatur,
fefe
lijcpngregationembeftiarum^&myfteriumprotulitano-elorum , vt inftituens nos ad intelligendum fingula in breui

a
dccem
&:
oto ince-
Ideft,Matrh.Ti dicta deftruetet.
dit fpaciatim capicu-
&
verfis
adinuiccm vultibus
animaha con-
cueantur.
Inprimo
17 lis, quxfimulomnia 18 duccntatriginratria 10 fimccapirula. Maroperis plenitudineno^nnegaret. Deniq. amputalTefibipo ft zo cus, cxcclTus manda fidcm polhcem dr,vtfacerdotio reprobus haberetur,fed tra 21 to. Lucas, iftecona,
rei c6pingcns,nc autho'ritatem fodix ab eo demeret,&perficiedi

IdeftSptxtermiflum
fuppleret.
canone Marcus cu
Fidclibus volent
ts
Matthxo Lucaque F:omicatur,&loanIn fecundo ie
;.2 furgens, vcl ipfeeleconfcntiens fidei prxdeltinata potuit eleclio.vt nec fic in o2j uans, meruerat jn genere.Nam A 24 Beda. Mircus Pe vcrbi ? quod prius perc perdcrct
ipfum paftorem.
M.irciiv
qn.i-
re euigcliutn
ifcripfertt
cum
ij tridifcipuSus rogutu
NICOLAVS DE
1
lloma-
L Y RA.
Cuiinitiumcarnis in Dco.uin
buit
Chriftum,cuiuscarononhaprincidium cx viro,quia non dc fcmine vinli natus cit,
fedvirrutefpiritufTancli illacaro fanchfflma fuic formata. Et lcfu aduenien.ba. 1. menrem humanam, qux eft habita1
quodconfurgirc\denario,perqtnternar;u:r. ciirfto, inquo F fjguificatur.quodimpletiodecalogiin fidc verbiincarnaci inquaternarioeuangeliorum dcfcipn ducic ad vicam beaitt. 19.C Si visad vitam, fecundum qupd dic;c Saluacor
:ulum ipfius Iefu vcnicnns in mentcm,vtdiucum eft. C arodtbe.a^no. \.homo,c\u\ in facra fcriptura vocatur ca3
ram ingredr.fcrua maiidata. Tentationem diabdS^nx 1 3 plcnius defcvibitur Mat.4. 14 Congrevationcmbcsiiarum ^& myftcriuw fYQtnbt ang. Vto-
Omniscaro foenum.&omnis gloriaeiusquall 9os3gn,quia pcr prologum Marci cuangchtia: homo lcges jcbctcognoiccre vtrunjque aduencum Cfrnm fciliccc in :arnem,& in mentem.
ro,lfa.40.b.
,
ftcnderec.quod ammalia irrationabilia,& creaturx inteliectualcs ca-leftcs obedianr ci. 1 5 Ft inflit.nos y & c.Ad hoc prxdidta breuiter tetigit.vt in-
Ioanncm, qui voatur vox verbi.fccudum quod habeturloa.c.Ego vox clain [e .drcjHe
verbum
\>o. i,
Dei
filium per
mantis in deferto.annunciatum.
5
cadcm latius dicta a Mactbxo vera cffcnt,idco fubditnr. 7ê autoritatemfaclx re/.Ideft,euangclij dcfcripti a Mat17
thxo.
1
ftruerctnos. îd intelligen.Quod 1 6
lis
Qiiod in confo.perdi.i.in pnmis parcntibus fuafioni fcrpen confcnticncibus in quibus gcnus pcrdidic vec
humanum
bam Dci mcntcs viuificans vita gratix. 6 Inneni.Pcr fidem vcrbi mcarna:i,quam prxdicauir Ioan
nc<:,prourtraditur
19
DfBJorr.Sed magis addcret,&:confirmatcr. Et pcrficiendiopcris.AddciidoaUqiia.liiS quxaMattllXO
Diniiio
m cuar.gelio Marci.Alitcrcxponitur ab
fibi
aliquibusabilloloco. Carodeberct agnofcere. i.patcrcarnalis inis Baptiffar.f.ZaLharias debcrct agnofccrc,quod ange

lusci
bmm verbi
apparcn"; cius fjclus cft
vcrum
annunciaucrar , quia propcer dumutus.

in confo.per.
fuerancprxdidta. zo Deniqne amputaffc. Elicconfeqncnterofxenditur prxdiffti ordinis rationemjiccc n.fpirituffanctus principalitcrcau fafuerit huius ord narx dcfcriptionis Marcusramcn fui: caufa inftrunicntalis,& ex partecius hicafllgnatur diccior.
Mque infe .>o.i.]oquelam articulatam. Quod
Qiua licetmulti poffint fonare vocales faltern aliquas
non
tamcncnmnspoffunr fonareconfonates./nMMmt.quiaZachanasinnatiuit^tefilijfirmitercredendo recupcrauic loiquelam^quam pcrdidcrat verbis angeh difcredendo. 7 toeniquc cum pnfiili cuangc //j.o^r.Hic confequcntcr ofien
diturordincmfcriptu'3? Marciquantum adnarrationefcu tradatum fui euangehj , oftcndens eum ordinatc fcripfiffe
caufi.Etpnmoexeius humilitate,fecundoexftudioCuim per jingula. Circa primumfciendum,quod faeft ordinare fc,& ordinate fcnberc. Humiluas autem pietis maxime difponit ad fapientiam diuinam , fccundum quod
flcate,ibi.
dinis
l.Fbt humiluas y ibi fapientia.SC idco oftenditur fibi pnfl fidem fefe inpo!.dicitur,vi Ja.-i epro.babc.Ex humilitate.n.repurabat
dicitur Prou.
Marci humilitas,cum dicitur. Demque amputajfe
dignum,& ideo reformidabatafcendcre cantum gradum.

2
t
quod aliqna omifi::co quod fufHcieter erant a Macthzoexprtfla aliqua ctiam ab codem Matthxo dicla breuitcrtetigit,vt vitarct prohxit.item 6c verborum Matthei ofie t!etetnrmitatem quia in ore duorum vel tnu tefiium ffac nc verbum. Et in hoc ct;a, diq, aliqua adducit Matthea dcfcnptionem, &hoceftquod ctaadperfectamcuringclij dicitur; bm ue ct<rperfefti,cyc.\d eft,narrationcm cuangeIu',iiicijn'ens,& dicit perfcti cuangclij,quia lcx Mofaica lipcrhoc
; ;
rio,qux
ccreffctbonajtn fuit impcrfcCta,

f<'clofuitd.tta,idôd;cirur duxit Icx , fcd
alitcrclr.
cuagclm m impet fedionc lc^s fuoplcuir,vcl
qun populo rudi & impcr Heb-7.c Nihdad pcrfeclum ad-
21 defiderabanccum haberc epifcopum,fccicalitcr ipfum pro mouendo,licet ex humilitat# refurgerecjdeo fubdicur. 1j Vt necftcin operc vcr.perdcrct.i.in prxdicatione,quod eft opus epifcopi.vnde Ad.7. îpesloli quorum fnrcefforcs fwit epinouo Teftamcnco,ad fcopi.vi habetur in decrcns d1ft.2i.cin mimflrationcm temporalium feprem diaconibuscommife
runt,vt opcris prxdicationis libenus vacarcnc. 34 <lôd pnus merucrat in gc/icre, Fuic eni de tiibu Lcui,ad
Scdtantum eonfentiens fittei prdcflinata /Jo.i.diuinaordina ita potens cft qnod ci nullus poteft rcfiftere. i.condcfccndens dcuotiom fideiiu,qui Conjentiensfidei.
quam
2
J
fpeciabacfaccrdotiiini,
Tnfe.cuan, vt corinuctur litctacum
Ji
"is
baptifmnincboars
hoc qd fequit*. QuiaChriflus tcmporcprxdicatio-
7{am Jllcxandrax. cpifcoputfuit.

,
Non obft.ince, quoc: nm
Mutilati
*
.i"
("uîncaptrat jo.fu?<ttatisannum,vt habetur Luc. j.qd 'ft tempus ctatis pcrff6lc;,&: fccundum hoc potcft dici.Pe.-. ***ngth) opus i. &c. Eo quod uvcipit narranonem ctiangelij fui a
cotum polhccm.fcd torte aliquam pattem perquam non impcdiebatur acongrcgando.Et fimilitcr legirtir fctctu inlibroquidicitur Paradifusde Antonio Ailachonta,quem
rit fibi
putaffetfibipollicem. Noncnim diciturquodamputaue- ordines Mft $ r r ... j>ro r c ,.

lnouenfji fun:
baptifn)o Chrifli, quo tcpore in xtatcfuit pfccla, "Hmlaborauit naiuitatem carms.^dhccx. Chrifti.
cum qmdamciucs vellcnt raperc.&co"llitue;c.fibicpifcopum.fctro fecuitfibi aurcm finifliaiii,diccns.Lcxd;u;na:u bccnullumaureprxcilaoptari in cpifcopum,quodcuTheo philocpifcopo hocdidum fuifiec,rcfpondit a Iudc;islcx ifta fcruatur:Egoautcmfidederitismihi aliquemaunbustruncatum,fed monbus probum non dubito eum Epifcopnm f
i
Quam
fu
in
pno,
ri.
Scilicet dittis
iMatthxi ad vitandum
pcrfluitr,t'
m.
'i
Sedto.fx.ldc9, quomodopoflbaptifmumimmcdiate "itrauitdefcrtum ibi naojnndo.

1
ItihniunH. Scilicec
4o.dieru,q numerus eft myfticus, ea quoa
cerchoc tamen modo non obferuacur.

Cuiut
Romanorum @ gclmm A
479
Glof.ord
cuanJt
,
& Nicolai de Lyra.

*
.
480
filiam Iairiin
cii:;-
ft-ripfit,
quod Petius vcrbo
prxdic3ucr<J frniarecur in pcrpe-
con-
Cuius per fwgula opus fuir fcire euangelijinfedictadifponere, &difciplinam infelegisa- $ diuinam in carnedomini intelligerc natu.ram . 4gnofccrc,
lcxandriae cpifcopus fuit
domol
iiiicitauic.Nono,qn-
&
pamb. qtnnquc
vlha
tiaiMt
lia
.
honnnum
L/CCimo,
Vt
p>
iiii
rvi misopcra bonj.poftdoceamur.

a
afi
"
tuiimltccaium
me
o i-a- in nos primum oportct requiri,dchinc inquifita yolu^Boncexticutationis.
fio
mori:i.Pti.m\cxpul dxmonis >n lyna

,
6 mus agnofci,habentesmcrccdem exhortationis,qucniam 7

Tantutn.
Syrophcnirtc du,inoiiKimexpulic.Vn
dcctmo,furcji,&:
mu
gi>gaabhomni<\Se-
tihominisaurcsi
&
cundo
libcratio fo-
crus Simonis a fobrc. Tcrtio, Jrptoiiim mudauir.Cûar-
qui planrat,& qui ngat

pra:iht,Dcusert.
vnum funt,qui
autcm incrementum 8
9
lingua apcrtiic.Duo-
decimo,ca:cumcxtravicum Iscchfaide
illuminauic. Tercio-
arida .iralvruv.m ciir.tuit. Quintn, infynagog.im.imim curauit.SeTcto.da-monucti n a lcgione poffeftum,1iberauit. rcftnnxic.Oitauo Scpnmo,ftuxu languinis tadtus a muliere
fili.UTi
dccimo,quritiior milli*fcpt?m panib.faturauir.C>t,iarcodecihomincm a fardo,&: muco fptucu(quod difupuli ncqm bantj libcrauic.
mo
"~"
1
N
&
C Ol.rtV
b L Y KA.
ticur
ifr
fludioficate.Homines.n.ftudioti magis poilunt cogitata orordinatius fcnbcrc Marcus autcm fmc valde fludtnarc,
.
rirprr%/<iP^5.Hicconfcc]iicntcrrcddicurracioex
cura frilnns coicatis. Si autrm mcmbrum iit fanS, tunc non cft licicum aI1ct.11 fcipfum mutilate P.rmo qu:. mo nacuraliccr amac feipfam,& per confeqticns nmi;; func dc ittfcgritace ipfius.Hc ideo mutifare feipfum eft age*
rc concra charicaccm
Ice
, cf.
f. diofus.fecundum quod de Chnflo piamunaacas. prophecias 2 Euangvlu in fe diila difponere. Non. folum incclligcndo, fcd ctiam opcrando, Et d.fciplmam infe Ug.agno. Non folum liccralitcr incelli-
dicicur hic.Cuiusperfwgula opus fci.
quilibrc cenecur habjere ad
fc
fii
homo fingulans eft pars c6ic.icis,&: ideo in ferre
gendo,fed cciam
fpiricualicer.
Et diuinam incar.domiui inteltig.natur.
Qtiantum ad
diflin-
cumcncumpermiitilacionem^cftagereconcracocbonum. lcem Deus cfl inflicutor natura?, inftituendo mebta n pore,& ideo mutilansfcipfum agirc.intn Dcum.in cafu u" licitum eft, vc j ex preccpco D<. occulco,q, alio modo voc tiirinfti'nclusfpiriuilfanct.,quia Deusefi alichornatur*,&
i
itioncm nacurarum, vc (uppoiici vnicacem. Et quoniam vitam, cV doctrinam bcati Murci debcmus imicanidco concludic
y
dnsvicxj&rmorcish.nnanaj/i: perconfequcns ommirmo brorum.& 16 fi praxipiac homini aufern fibi vicam vel mel:citum,fcd ec debicum eft hodfl ri,&hoc mododicit Auc. i.dcciui.Dei,c}.S.tmf>niucctfl cit feipfum cu Philifla:i.s. Quod probat cx hoc q, dns ad inu
rcflicuicflbi miraculofe pnftinam forcictidine,vti ibidcm Aug. q, ille hoc latenter iuflcrat fici mododicic Vug. d ipfttmmiraciilafacic-bat. Bthocet bufdam f.mctis mulicrb cj tnepe frcutionis feipfas occide-
Hieronym.
not pri,opor.rcqui.T)o(\vinam bcati
brum aliquod,non foltun
Qlein
6
Marci imican-
Debincinqnifitavolumusagnofci.Supplc abalijs,quia perfectianem quam aliquis habcr,dcbetalijs tradcrc/eciin dum lllud. I Pctn l .h*V nufqmfque prout accepitgra'iam in attc* rutrum dlam aduiinijlrantes,fuut boni difpenfatores muluformi> gra ;?/ //,vnde lubdicur. lix Dei,quia buc ccdit ad uagaut Hjbc>itismercedem,&c.Sed quia iftelabor fine Dci adiuco
.
do.
agendum
de
dicit
1,
r.o
non proficicidco fubdirur.

>ji p!a>itat.l?i imo crudiendo. E t <tm rigat,&c. illam erudicionem
nutricnfouendo, p b. Egoplantaui,jipoi!origado,vndcdicic Apoflolus t.Cor.j ui- ,Deus autem incttmentxm dedit,qui ejt bcncdiftus in fxudaf*,cu-
&
T r;
teai
m tttiL
an inrutn.^men.
re fciplnni.
Occafionecuiufdamdictiinhoc prologo potcft qtiarri, licjtum fitalicui fcipfum mutilarc.Et arguicurquod lk .quiabcarus Marcusampucauic flbi polliccm (vcdictum cfl)necramc cx hoc reprobatur. Item occidcre fcipfum pe~ ius eft.qu.im mucilarc.S.imfon auccm feipium interfecit,vc habetur ludi.i 1 -g.Et tnmen numcracur inter fan6cos,vc habcrur Hcb. 1 i.f.Iccm R;,zias feipfum interfecic, vc habctur a.Machab. 14.0 Ec camen fcriptura videturex hoc ipfum co mendare.quia ibidemdic!r.ureligcnsncjbiucerporius mori,quam fubditus ficri peccarorib.Iien: minus bonum cftco temnendumproptcrconferuationcm maions boni, licut ad conferuationem vita?aliqmsproijcic mcrcesm mari.fed
vcrum
runt.de quib.ccclcfiamem.iriam facic luda?i vero&calitp Chrifliani in hoc ipfos fequeter d!cun:,cj, ec fine tal p diuir,o,vel inflindhi bcitum efla]icuifeoccidere,vci mutik re in cafu.f.qn videt roe fuar vita?, vcl ali uius mebn immi' nerefibi ludibrm in contepcu Dei.quia dcbet negligerc ri ta propria,multo fbrtius abqua parre fui corporis,f. d ad pr: caucndu conremptu honotis diuint,& h,>c mododicuiictj Samfoninterfecitfeipfum,confidcransq, Philifta:i exercc coludibnu ad laude idoloi u fuoru,&: in diuinu c6u bant Razias.vc hr2.M'achab.Ereodem6qua:da nnilierej ptu,& lande legunt"' iibi nares ampucaffe uc ab infidclib.exercH luxuna in corporib earu in concemptu diuinu.Scd iftuddi ctu vf cffcexpreflc.* pdiciu Saluacotisloan.vlci. dicentis.Pi tro.Cu efles unior cingebas te,^ ambulabas vbi vo!ebas#ci aut fenucns extedes manus tuas,& ;tlius ce cim?c, ducc quo cu non vis.Etfubdit".Hocaucdixit fignificans qua mo teclarificaturuscflccDeu. Superquclocudicic Ajg.t],hn fatis exprcfftc non a feiijfo, fcd ab alio dtbere occidi qui vc
&
virtuscaflitatis cfl
maiusbonum.quam mcmbrum corpora

.
lc,ergo Iictccpotcfl fibiquisabicinderevinlia ppcor.ierua tionem cafl.tatis.Cocranumargumir per lllud quod habet' in Dccictis d1f.55.cap.Si quis ampuMuit ftbl vinlia,clcncus
ftigiafequiturChrifli.EtcodemododicendudeinLiCilacio ne.Roetq mducit^pro c^ppofiro non valecquia licec mcen tio mfideliu fic cxerccre ludibnu 111 fanctis ad Dî contcm
pcf^tnexdiuinaordinationecjex maliselicicbona,ordina ad Dei gloria, Sc mcritu electoru. CHiod pac -t in mari
pon
fiat,quia homicida fui cW.Rnfio,quxlibct pars corpons ordinaturadtotum,&: iodc ipfoordumndum eft, proucrefpicit
quiquancomaiora ludibna,&: magisexquificacormccafu

ftinuerunr,tarito gloi lofiu^ de tyraunis cnuphaucrunt ad t rannoru coufufione,& propnu mcntu,& Dei gloria,quii
bonum totius corpons,& vlcerius prout

hoinincn., cuius
refpicit
bonu
homuiis,&:cc)icacis,qui.i ficut parS corporis ordinatur ad to
homoad cotam ppiutcm.Ergo fi mcmbrum abquod fic no

xluintorpor^vfpptCjquiaproptcraiiquam agritudinealip
ffi
tum corpvis, fipcorpusad
eft pars,
8c vnus
martyrib.triumphabat. Exdi6t;sp.itetadprnnumaiîtiiC Mitcuscreditur libiampucaflepolliccm inflinctu fpi cti.Et eodem modo dicendum ad i m, ik. terriu. Ad cjuan
uantiacaftitatis.Tu
mcnibicj;ucc.rtupriuum,licitep6c2bfcindi,nevitictalia
dicendum,q, nnneft licitum iibi ampntare viriba pp.obfc quiahoc nocfl cib axrcmed ii.Tu q
ht)C
mcbra,cv hoc ab co cuius cft il habeac arte mcdicadi, vcl ab aliodc voliintateejus.quiaciiilibptcfl commilfa curafalutis fui
non abfcjndunt\
alia v:a habettir
ocupifcencia: intcndres . Tu qîu mcliusremedium, v 3, per conatum lib

1
!
cicc occiditLir,& a coitacc cius vita ciict in noctimemum

.
corpons,iicut ct homicida, vcl aptor pcr ludiccni lihominum abfcinditur,inqiiarum

1
c6itatis,qtiia iiidicib.comitcicur
r
arbitnj rciiflcndo rentationib.cu adiucono Dei,f .n llnd Cor. lo.c.Fidelis Deus efl cj no pacicf vos tecati fup illudq potcfiiSjfed faciet cu tetationc jpuetu, vc pollicis (nflineK
d d F~t
o.
;
Mtrci
$'<
in
prologo fccundo,i,bi dicitur in poftilla

oppoftto.
I\atio
tliam
inducttur pt
Iudtbria in conternpitim Dei,quam aflertioncm,feu opjni ne tbide recita r tanqua vCra,vcl falce tolerabile,q manifefl ccncranaf his q in hoc loco rener, qux manifefte funt vcts
H.ccr6cftv3lid.i, &confonaautoritatibus saftoru in
po
ftijlaalkg.nr
licct poftillaror
vr.tencrccu Hcbraeis &: ahjs mmusbene fentientiiuis, qui aii'T.ierunt q, S.iul poffec cxcufari ab occiiione fui, co qiT th
tflcbatocKjrjpfum, qincracprincipalisinpopulo, ficicnc ludibna
ea rctjccre tfif.Reg.jr.vbl
ûtpateclcgcti eaq hic,&alibiapoftillatorcpor)iirf. ÊTLIC.ln prologocircacuageliu fancti Marci poflilf'

tor
&c
rv.
mouet q5ne.An
fit licitn
quequa
feipsu mutilaic.Et
det q, non.ntii interueniat inftinctus diuinus.Et addit q, It fi da;i o.da Chnftiani in hoccos fcqcicnces dicutq> licicu
&
non
Si
j,
M
fc
cV
arci
tali
Cap.
ad
leeenti
I.
fentit
482
feinferftcicnt.bus.
non foluna
luiri
mutil jre, verumetia occidcrc finc
inftinftu,
quod
poftiilat.
deSaul&aljs
,
prjtcauendum ludibnum
contcmptum
hononsdiuini, fedil-
patet qi>6d Buigeo.eifaliumin^ponn.
reprobat poftiiiatnr , cv exclucjit rationcin ludibria cV talescontemptus Deus fcit conumere eius ,quu bonum patienns^cVc. Hic putat Burge Polhl. velJe inuoluere in dicendi hic . Sed dicontradiftonjs commendans illum
modum diccndi
Hcbraeorum & aljquojun Latinorum ibi recitar, (ed iinalittr 111 hot rclider quodbcatus Augult i.deciuit.nullam pei Ibnamexcular lefeoccidertem,nili mtcruenent diuinusinHinctus.itade
fiuftia
PuU il!.d>imopm;(jiiern
modum
citcumfentireoppoutumillius i.Regii
vlt.
Seddiligenterperlegenti
Sauldicipoteft. ii vi<r alix non luiiicmnt, vnde patet Burgeu. J J oiiillatorcm notatTe.
c a
p.
r.
uenit.I.u as,a natiuitate Ioannis vfq ;
.id
afcenfionem domi-
Tfjtiurn Euangdtf. Ifidorus.Euangelium bona annunciatio,quodpr<prieadregnumDei&: remifilonem pcccarotum pertinec,vndc:Pc?-
ni,cum
fan&i
:
difc iptiJi
m Ierufalcm cxpect mt aducntum fpirituf.
Ioannesab stenvcate verbi Dei inchoat,iri tefurreMarcus p'opherarum teftimonia prarmittit
nitemhii
& credtteeuangclio, & appropinquabit

.
cnoncdommi confummat
d
^tctr fiript.
re-
gnum ccslorum Hieronymus .Qua

tuor Euagelia
vnum
I
quibushxc vetera&non iiona,fcdap!-ophetispraefcita&: prsdida affent , in
funt,& vnft quatuor. Marci libcr Itaque
&
NC PIT EVANGELI VM
I
dicitur
euangelium,
liter
SECVNDVM MARCVM.
C A
P
&:fim
"
quia
aliorum,
.
vnum omnia,&:
omnia vnum
V T
I.
b lefuChrijii Hieronvmuslefus Hcbraice Sother Gra?ce , Saluator Latme.Chri

,
fSluatoris
f Vnfti-
NITIVM
lij
Gra;ce,Mcffias Hebraice, vnctus La,
ftus
EuangelijIefuChriftifiIlaia proDei.ficut lcriptum dt

J
tioe, id eft,rex facer-
dos: diciturdegcnere
Dauid
F
lii
regis
Sc
I.cuitico.
-ti a
M ittha. dicit
,
Dei.
Bcda.
,
fihj
Diuid Abrafilij ham.Marcus diut.filij Dei, vt paulatim a minoribus ad maiorafurgamus Ei M itthaus qui humana 11 generationem
.
fcr.bit,.
onuenit nter cum
ftliutn
homin
dixit.Mircus au-
tcm qui fuum librumab
initio eu.mgelicaj praxhcarionis
mchoat,conuenienter cum filium Dei apellat. Euangehum cnim folius Dci eft. Vbi notandum ,qtiod cu.ingtlitta: vno &: initium ipiritu fcnpferunt , feddiueifumfibi fcribendi & fincm ftacucrunt . Matthaus , a natiuitate mcipit , in re
lurredione fimt.Marcus abinitio pra?dicationis Chrifti vfqueadafcenfionem&: difciptilorum prxdicationcm peruc-
t;9J
r
Glof.erd.&NicoIaideLyra.
ludxoi fwrdis piopfer pcccata Ionge mation.s clamored-gnos
Ifido.
.
484
:
Chmntiu
.
Ad
eiusprgnvum Chrifb
bat .r *
iquinn-
'
fi
r.
QMidctcrra
3 cft, aie- r
I.L
'
pofi
</,/
At
(n defcrto
ffc
vox
& <:.aWor<q*i*dcforca domus 1

1
A*uft.B*ptizaros a
dciupernis venit, fupcrocscft. PatHoCosquiiambnprifiiio loannis

ti
fl
dote. deiwtasfcopafrfineTpiritu Dei,piroph loatiBW quxrunt quodmdeietro amitfum Vnde Icfos
baptizati ftuiten
al:iid,mliq.i:.i
aetibus
baptiffrtus
Apo
nou
loams
.
lus,ibivmcitur,
n
a
ccciditbomo,
tKj.'4-;M furi;ir jM IR j.b
ioJIl.l.C
ii.i
.
ibi rc-
c lojnneide b Filintn, velame pr*renti,m aut incarn.-uionr m Eenitemiam . [udi is.lnter rutot nmlierun non furtexii mawi loannc Bapfilia.&c. qujcla.n;; doinimtt ad * e Deludxa. tifb. d Ad furdo oliturantctauro i oci 3
no tuer :t br>.pnfm"Chnfti. * Idem.Nonreh

b.incurqui
tur a
bnpcilir.
tcloannisbapcizaba
tuam ante
te.
Vdx clamantis in delerto. para tc viam domini

a
qno & Chriftul
.,,.-.
IficIJPcnicc
t>
Quas
incuiualtis
declmandoad
dc.\te..im vel ad fiuiitrain.
agite&: prxdica-
c rectas facitc femitas cius.Fuit
Ioanes
in delerto
baptizs,&
baptizatus eft , (cd q icdani precurforio

illiusminifterio.qui diccbat parate viatn
tc.
Vndc
Paraiceuc
d
i
cn fabbuum dicitur, ante

idefl,peniccntia
BeJa Vt itabaptilmumpenitentix^quo peccatafolujiitur.luo baptifmatequo " lu j. peccua i>. 111 non piffcnt ptzcutreret.
a
rcquicm. Hx&cini-
baptifmu pcnitentisin temiiTionc pcccar#rii.tEc g c^rcdiebaturadjlIumomnislLrdctcTrcgio, &Icrofolymita:

pra:dica'ns
Vel
is.
1
3
dommo.
*
Idc.Icncred0b.1ptizaffc
tium pixdicarionis I jannisV chrui.-pc

omnes
Qcu.ijl
Ioanncm
in
^ vniucrfia&baprizabanturâbillo in Iordane flumine confi- 4
at^penitemix.iJ
Hiiriiu**wt>&*%*
indiefcptimarequic Deus ab ommbus opcribns fwis NecciTccnin. hobis fepcem vnia canquam fcptem gentes delere pcr pemtenciam, defiderabilcm vcpofitdcamusqincciterram d Viamdomini. Hieronymus. Viadoriuiiiquaadhomines
uir,
.
ptiz.nis
remifiionem peccaJ tornm, vcabeoba* inTpc temicrerenti:rpercat.i,reipfa vcrom domini

.
bapnfmo
%
id ferct ,'ticut refurrcclio qux expeciacur in fine, fpe in nobisfacta cft.ficuc dicit Apoiiolus
r Damalcen. Hoc Ioannisbnpc:fmaelcmentarium crac& du rudimciinriiim,cofq qui baptiztbantur ad penitentiam
;
in?rcdicur prnitcntia cfi,pcr
quam rul
ruis
)?'is dcf. cndic,
Sdnosad
afcottiimus.Vndeangcli afccdcntes dcfcen mernoranrur fupcr filuim homims. dcr.tciquc e HfBdsfaJein. Ilidorus. Prscipit, vr rcgi via i-unrcs.proxivc proxiuios Qui fed;ligit&: mosdiligamus,vtnos,c\:nos
illiim
1
ccns.vtCbnfhfidcmpoficaainplcctcrcncur. D/Icis hmcloannemprxcurforis 4c V.ctor Anciochenus tanrum perfonam fuitinuifTi, hoc cfi, viam ad ca-lclic lllud
.
c
j
Multi bencagunc,&.' non cofriguht,'vt Fli. S.:ribc& Fbarifci,qui AJij corriguncfcd non Uene agunrjvt cachedram Mqvfi. Hinc os curcuris ad afcelfcdebancTuper las in legc retorqueri iubecur,vc non fcparccur os ab opcre, ncc opus ab 01 e . Semitae poft viam , quia m.indata moraliapofr pccnitentiam fecundum Marcum vcl Mauhxum cxplanantur . Pafe,ad iinifiram
.
non proximum,ad dcxteram
declirrat' <îi
proximum non
remffsio doccndo 61 ptxdiJ cando ua nomina(Tc,vttamen illud noimpartirec. Ncc nu- c rum.Siquidem tmnlis illius noncratexpiareautfanctifica- b re , fedcorumanimas qui vniucrforum Dmmfnfccpruri' erantad eiuimodi mundiciem d:fponere&: prxp.irare. P&jf niuncix itaqucbaptifma quod prxdicabar Ioannes , ad fan^ ftitatem mrcrnamqucanmu munditiem difponcbat,at per^ fcctam vc 10 fanitatem,vt baptifma Chriftf nequaquam prq ffabat.Hxc enim fanitas contingit per gratiam,qua Ioannis
donum,quod cdpcccatorum
'
raturviaperfidem&baprifmum.&pccnircnria RechE fcmitx pcrauticra indicia vcltis,zon.c, cibi,potus,

'
vov.ishnmillima:.Vndc:
f Fuit Itan. Iridorus. Ioannes,Gratia
Brptifmadcfiituebacur. * Bcda. Baptifmus Ioannisin rcmifsionempcccatorumda ri non potuit.Remifsio cnnn pcccacorum in folo baprifmateChnfiitribiiitur.
Dci.A gratia Dei.inci-
pic.vnde ieqmcur. Pcr b.iptifmum peccata dimittunrur: vnde: g Bapii-^&c. date. Ec Apoftolus : Gratix OuodgratisaccepJftiSjgratis
faluatieilii.
lnloda. Hicronymus. Iordanisalicnadefccfio,vbipec Arca cnim pcr cum in tcrram alienaia cataabfoluuntur
.
Bxptixanu&i:- Hieronymus.
.
dit,baptifmum
in
.
Baptifmum pcenitentix de remiisionem pcccatorum prxdtcauit, taprxdicationc fua Chriili prxdicatiobaptifmopCenitcntix bapcifmum remiffponfum,initiacu r per paramffrudti ihcipiunt per
.
men non dcdit ncm prxcur rit

liouis.
S'c ut
fic
tranfiuit, mediaparteinmareiiuente, alccraadmontisfbrmamcrigitur. Sic nosolim alienaci a Dco per baptifmum hnmiliati engimur ad alta , tîiia qui fe humiliat, cxal. ,'Pars quxfluit in mare amaricatur , quia arca Dci , id- 1 cft, corpus Chnfti,non mundatis non proficit, fed in dcte- "i
&
Quod coniummaturpcr
rmsmucac. h Confjten.&c.
camclo
Ifaac
,
S'.
,
iliCCC
Hicronvmus
,
Confrflio
& pulchr,,
nvmphum.Vndccarhecumeni,ideft, faccrdotcm,chnfmacur qui epifcopum

.
tudo inconfpedu eins

,
ld cft
fponfi
Nunc pcr amicum
cum fc bumiliac ccclefia Chrifio,qui figuracur pcr

ri
Vndedcfilic fponfa dc G
r >
fponfiinduciturfponfa,vciv.ebcccal{aac,pcrpucrumpallio albo rclata * Idcm. VtenimantcpCkcurfordomiu!, fic &: baptifma

CIUS
in cuius naciuitace
cft
fum
fccic
Dcus Sarx
:
Mariamdicicur,qux
iu mttlienbiss.
pnnceps cum Dcq
S:rut ad Bentditlatu LlU

.
&
flifuturitm. JlVio
Bcda.
NICOLAVS DE LYRA.
1
& prddicans
licet
modo exponituv de b.-.pt\fmo Ioannis,

'
et
Fuicloan.in. Hic ponhur tratlatut fiue narratio.Clrca
qtttrd
con
quia
illiiis
refertintm- ad p> <xdicatiouc loannis baptifmwn cius, baptifmo loannis non dhniitei ctur peccata , tarnl fufccptio
&
fc baptiât
fiderandum, qtiod intentio euangtlijlx efloflcndcre rcdticlionempeccatoris in Dut per opits mcdiatoris,& ideo primo ojtendit perfona mediatoris,fviiidoseuuclionem peccatnrisjbt.Et flatit/i fpiritus expnlit. Circaprirr.u mcdiator oflenditur duplicitef. Trimo vcrbopracurforis,fccu'idoyfac7oct verbo Dei patrisjbj.Et fatlum primnmdefcribiturlocus vbi loattnes prxdaabat ,
eft tn
baptifmi erat
qn&dam protcflatio agendi

dimittunturpcccata
.
vera/r.penitcntiam de
pcccato, pcr
3
'<&
quam
Egredieba.ad illum onmis Iuda'3,
tx.c.i.multi dcitiaregione
dicbus.Circa
cum dicttur. Fufc Joan.in.d.i2.'<i.i prxdicaba'. ppiitenliam agedam. Vi bomineseffent d:\-h\in ad Chrijii deproximo venturi rcccptioncm: Et fu loci coditio
congruebat flt.e prxdicationi. Âfperitas enim nitentixd fftnat,
dcfer';i t ansicr;tatcmpe-
de lerofoiymis.Et cfl hypcrbolica loqutttio, ficut in commttni mo4o loquendidicititr dc aliquo (petlaculo . Tota ciuitas uaditadtate r"etlact4luwjicct altqu indo maiorpars populi non uadat.
lllo in
4 Et baptiz.ab
Iordadiu. Tcr
illud
idro baptifmus loannisccmetranfterunt ad tcrram promiffionis, nicntcr failus efl in Iordam fiuminc,quia trat quadam protrjhvinpt
nitenti.c
&
enim fiumen filii IfaoL
agendx^pcr quarn
eii tranfttus
ad terram uiutntiu\n,
fecndtt
fcc
pra.ba.Hoc cxponitnr duplicitcv.Vno mojo de Baptifmo Chn

bjpttfnttm loannes in proad bapv\.,'U<n b.ipti^-tns, rrfcrtur
tj.-.ia
Jii,vinurc
ciiins dimittunturpcrc.ua. El durc nonpotcr^tyideo ipfttm prxdu abat xhno Hcntiirum,et jeiunditm hoi ly
)
talv
quoddicitur A/.//T.<..^Peniccciamagice,appropinqiiabic enim rcgnum celoni.Ef quia predicatorem dccet auflcritas vitxfecudutn
danium pcr Chriflum
quoddict Vaulus apollolus i.Cor.p.d. Cafcigo corpus incum,& in feruicucem redigo,nc forcccum aliji prcdicaucnm , ipfe
Joannis.EtqttodfeiiuiiA i3tdicamb.ipai\riu.M.adbaptifiuiiChrisli
rcprobus
cliiciar
& tdcofubditur
Ec
M
l
O R A L
Ftit loannes in defctio bapti%.
& prsdic .&c.
T E
R.
Hicronvmus.
Veftisautem Ioannis,cibus &M porus aufteram uicam pr^di cancium dciignac .

Ve-
Ve-
48>
\
M
m
arci
Cap.
&
I.
486
- ,'
lioris virc
,1
f>
Bcd.Conficcntcs pcccata fda b-ptizintur.IX-bent.n.menouitarempromitcercqui bapcifmu dcfidcrac ac:. vVidcpredicantePauiodiCicUt. Mulii ver.icbantconfimandti nnucidntct aclnsfuof.lLz Pctro clictt. Mtjflt t{l iic mudatos Chnfiiana eis erac, ca.Qji-Occidc mala q
Hier.Corrig!'acaIciamc:irorum,mvft?r:!im.f incarnatio-D
&
fCligioiicmpromiLtcrucs
eccleiia:
.
membra commuta
fat-i
Aliter non valct bantifmus. nes erat rellitui,&c.
b M?rito egrediebantur , baptizabantur Coiiucniens veitis prxdicatoii .

b
nis.quomodo verbO caro factcim cft.vndecaro Chrifti, vnde anima.vndc fpii -ifus fumit exordium.vr vcrus horno fiat peromniaahlqucpcccico, vcvcrus 'Deus in Deovero lrie rQan principio,idci!, iiiiushominisquieft mca-io &quoniodo tanquam fponfus & aloannc
i
quia lo.in-
p.uite&Cntium.
d
,
proccdcns dcthiiali
E/ crat loann.&c. Hiero.Vctris pro9

,
tentespeccata fua
a lauperes. Habitatores folitudinis
t Et erat
loannes veiHtus pilis camcli

b
S^pientes
.
&
2
mo fuo.i.dc yirg:navteroclausurelin.
c
.
Fidel
non decet ciborum
delitias qua;rere,fed
tantam uoceilitatem fupplere
plietx&cib.&rpot rota auftcram vttam

n.i.
zo^napelliceacircalumbos eius
a Mifericordia. a Explicarc.
& Jocuitas & mel

Gratia.
lilueftrc
Per grati.im remifsionis.
qucns. Vndcaduc-' nientc vero iponfo domus Ioannis do-
'
:,,,,0 - b '
predicanriu fignifi-
edebat,& pradicabat dicens. t Venit fdrtior

b Qusmfecit fibide nollramortalitate.
Ideft,
me poit me, cu.
mus
}
difcalciati dici-
car,&gcntesr.dgra
loantiamDeiq 9 nes int Sc fons cfle
cft
myfterium incarnationis Dei
tur.
Vnde
in fpecie
iusnonfum dignusprocumbcns a Homo

Quia.
fbiue"re, ccfrrigiam
.
calcia- t
Beda.
columbe fpintuflandtus dcfccndit. DeCao.i.J.
iugendas, pilicameli,diuitesgentiu,zora peihcea , paupcrcs
b Nonfpiriiu. c Peus purus. loium tn die taptifmi.fed quotidie,cum per gratiam fpiritus proticimu':.
Non
4
y
mentorumeius. Egobaptizauivosaqtfa, a b Cum

Qui fupcr aquas.
Ioannesbaptizaret.
3
ille
mudo
mortui,!o
fiipulas
bit
vos fpintufancto . Et fahftum
eft in
k diebus illis, venit Iefus 7

8
vero baptiza-
fponfadicicur : Spofa
mca amica mia ,'proxitna mea, dilctla mea y

colnttiba
mea, Sponla.
euitz.fopictes huius
mundi, qui
aridas
h\ relinquentcs Iudxi$ frumcnta myft lca trahunt , calorc (kie! faltus lnhabitant.Melli filucftri fidclcs dc incul1
&
ma
inpattiarchis,amica 9 inprophctia.proxiin Maria &r Iofeph,dile3a in Ioannc Bapcifla , coluba in

'
ta filun pr.cparati comparanrur,quia omnia a gratia in qua non eft diftinciio ludxi &: Greci lij,
.
euange-
c,d
Bcda.Veftitus pi.camc.quia peccata non fouit, fcd afpcrc increpauitjdiccs: Geuiminaviper arum,&c Zona pelliceacirca lumbos,quiacarncm fuacrucifixeruntcum vitns,oVc.Locuftas&melfilue.e.quiapredicatioeiusadeodulcis fuit,vcec Cht ifius putarcrur.Sed cito haec opinio decidit, quia eu non Chriftum fcd Chnfti prxcurforem efleinnotuic. Inmclle enim dulcedo,in locufla alaccr volatus , fed cito deciduus.
.
Chnfto cV: apoi\o\is,(\uib.dicitm.Ellote prudacsficut [erpentcs, " &c. Calx extrema pars corpons In fine.n. adiufticiam eft Saluator incarnacus, vnde In Idumeam extcndam calcea p mccum meum,quia nifi iungatur fcientia fpiritus nemo per
.
IO-b
.-
grar.iam remifiionis inuefligatincarnationis
* Vitor Antioch. Aliud
myftenum
eft
calceamenta portare, quod di-
Matchanis,aliud procumberc&calceamentorumcorrigiam foluerc,quod habet Marcus. At ncucer intenm euangelifta aut a veritatis feopo aberrat,aut cu altcro ptignac. Ve
rifimile fic.n.Bapciftam d:uerfis cemporib. vcrumquedixiffe,quin eademquoquercm diucrfis fiepe vcrbis dmerfoque
cit
Thcophylatftus Vcftisdepiliscamelorum, dolorfs, erat oftenfiuum. Dolorcm.n.faccusfignificat. Zona vcropclliceamortificationcmludaicipopuii. Efcaecloannis nonfo lumabftinentiam nota:,fcdec efl indicaciuum incclligibilis efce , qua tuc populus vefcebacur , no quid altum intclligcs,
.
modo commemorant, quippe qui maiorem rerum qua ver

borumcuram
haberefoleanc.
fedtamcn inaltafalicns,iccrumqucfedepr;mes.Taliscnirn cit locufta in alcum f.'.liens,&: iterum cadens Jb For.me. Hier. Quis fortior cft gracia qua abluuntut peccaIlle qui fepties ta ufque feptuagics fcptics pcccata dimittit Gracia quidcm pnoreft,fcd femcl rcmittit, pecca.
d Ego ba.vos aqua. Beda. Nondum Ioannes dicit Deum aut Dei filiu eflc apcrtcquia rudes crat audicores,fed paulatim pcr humanitatem glorificatam ad fidcm diuuutacis ducic,
dicens. Uleverobaptizabitfpiritufanto. Scd pofteaucto
prcdicat Ioan te dicens.Teftimoniumperhibuic,quiahicefcDcifiIius* Ifidor.Ego baptizo vos aqua llle, 6cc. Dei fluuiusfempcr plenus.femper a?qualis,de quo.Flnminis impeuts Ixiificat ciuit. jDei Multumdiftatinter fpiritumquiferturfuperaquasno Pta.4ffubter,& aquam,quantnm inter animaqua; regir,&: corpus quod regit'. Sed manfitfupcr cum fpintus. H ccc eft vnctio Chrifti fecundu carnem.de (\\ia.frnxit te Dcits, Dcus tutts oleo U
. >
&
cum capaciores iam uideret,Dci filium iam aperce
taper baptifmum Mifcricordia vero

.
rniferosab
Adam
vfqueadChriftum,pcrfcpruagintafcpccmgcnerationes,&: vfqueadccncumquadragintaquatuor millia petucnic.

c Solmrecorrigiamcalciamenttrumeius. Bcd.Modusfuicapud vctcrcs vt fi qius cam qu-r fibi compeccretacciperc vxore Bollct.illccicalciamcntafolucrec, quiadhancfponfusiure
,
propinqnit^tisvnmec.Chfusaucfp6fuseftecclcfie,dequo d;c c idc l >anncs. Qtti babetfponfamfponfus efl . Quia crgo hooar j trs IoanneChriflumefleputabanc ,re6tefcmdignu folucre corngia dicit. Q ; d. Ego rcdemptons veftigia nudare C non mihi non vfurpo valco.quia fponfi nomcn
t
uti&prA cjnfortibus tuis.Olcu no potcft cfic fub aqua,ncc crea tor iub crcatura. Oleu de amaritudinc radicis furgit in pabu 1Q luminiSjmedicinam vulneris.refcdione efuricntis.Vnde fic a? vnctio Chrifti de amat itudme pafsionis pucnit ad gloCbrifto Icfn
Pfal.^.fo
Hicr.
ria.refurrcttionis,vndcapoftolus.Hoc/fWfc/ vobfsflmdetin phn.^.a c. v Dettt illnm cxatt.viit , fque . T ropler quod \i 4& Et
&
&
NICOLAVS DE LYRA.
1 mfieritas vcflitrs.
tute
Etcrat Ioanncs vefticus pilis csmclorum. In <fuo oflcndhttr ht ctiam qutaloauncs viniebstin Jpiritu vir-
&
}ttrnt', qttodnonfum dignusei exhibere ctiamminimumobfiquium nonenim Cbrifiusbabtbat calceamenta portanda vet folueuda ,quia docerc. Ipfc aut difcip faccre fcribitur jLcl.i.a. Cctpit Iefus calceamentis mcedere,vi babc lis ad prttdicandummiffis impofuit finc
&
Elie,vt
babetur Luc
h\CZ-l-
.idco dcfcribicur in
confhmli babitu,pro-
tur Lucte lo.fjr ideo non
cfl
crcdibilc,quou
calccamcntis vtcrttur.
vtbab-.tttr
Egobaptizo vosaqua. Qnia

.
baplifmus IoannisUttabattanin
% Etlocuft.iS &'
tasviSui.Ifie
<
mel
fi!uefire cdcbat. In tjuo ofienditur aufleri.
tum corpora
It
tmcibns piupcn-m intcrraUla
6 Ulc vcro
fli
baptizabic vos fpiricufancto. Q^.ia

.
baptifmo
Cbu
3 Etpradicabatdiccns.vcniet fortiorme. Hocautemdicebat Joanncs ad remnucudam falfam opuiioncmpopttli, quia crcdcbantipfinr. rffe
confcrttw gratia fpiruufjancli
'7
Et facium cft.
.
Hu confequcntcr
.
oflcnditur mcdiatoris petfon^

,
Chrifium
loannc trfiimOnio Dei pairis,ciimbapii%arctur a

citt<r
Qr buc cflqiwdtli-
Cuiusnonfurn dignus procumbcns foluc. corrigiam calcearncntorum cnis.Matt.$.c.dicitur. Cuius nunfum dignusporta4
calcearr.niijrfomit enim loanncs vtrumq^ dicere. Mattbxuf tamc cxprcllit deportationcm,Marcus autem foituionem^ tamcnper vtMntte
In dicbus
illis
Scilket
h qnibns
loanncs bapti7âbat
illa
& prs-
dtcabat,antequam in carcerc clattderctur . alilsaj. In p Vcnit lefus a Nazarcch
ciuhatefuit nutri-
quc ide intcWigitur.Qsl.loannCi-.TanU excdlcnlU
efl
Cbrifiut refpeilu
tus,vtbabetur Luca 2.
Etba-
MORALITER.
t Vmit fortior me,.y-c.
ptfdicator vcntaus
fc iactaic
Pcr hncautcm oftendit Ioancs.quod non dcbcc,fcd magis ahosfveraciter
camcn) commehdarc. Venh Icfm a TsâXaretb Galil. Scilicct vt baptifmum loan9 nis,& eius doctiinam approbaret . In hocdansexcmplum
racitc
niaioribus.vt approbent bonaopcrafubdicoium.
Tom.5.
2.
B*
4; &
a
Glofcrd&NicoLideLyra.
efl
: .
488
J
A
P&L41J
lordanis aquas fanaificaospcrdcfcentioncm coiw
nwrf^Tribus c.nfis.Vt luftiuam tk humihcaccm implcrec.Vt bapufnium [ojnnis coprulonrcc. Vc

r.tbjptixitm
nrae f prn
lumfanfttmimbapcifrooadcflcmonflrarcc. Hicr.Marcu^.Sicucccruusdefidcransadfonccs aquarum falcus dac, culmina

Tlos.
baptifmo demcoliiba, par.-rin vo ce Miac.Apeuiitu:" ceji non rcfcrationeclemctoiu,fcd Sodic coluba fupcr lcfum, nc pucarccur vo< ritu.ihb.ociilis ad ioannc tacta.non ad eum.Pulchreauccm addidic,5 ma-
Vidit aptr. cct.&c.

irftrat'.filius
Bed.Myftenti
rrinitatis in
iii
baptiz
ttu .fpinttiseft
Roti.
Gratii.
pracorum
vcluc apis
carpic,pal-
masiverciccporxact
mcllifiua flores agri ( ciu odor vcn Ifaucfiunlatur)
a Nazareth Gali!xa?,& baptizattis elt in Iordane a Ioannc

a
Pd!1 bip.tlmutn.
&
nencein ipfo.hoc n. proprium cft (Jliriilo,vc femel eum iin

plcns fpiricus
,
gljjioijui
b Qiii iperiunttir cminguitur inaqua baptilmi

.
baptizatis.claufi Ad.r intcrpolitjChtrubimoc
flammco
fenyj
i
UeCccnienxt
la,,
."
i 7.a
uimrm tim guftat. Vndc a N*zarcth
ftatimalcendcnsdeaqua, vidict apertoscejds, &fpiritum Et vox tanquam colubat dcicendcntem & icanenrc in ipfo f
Noti lojniirs.
per in
iilj
maneat.
Eidclibus vero aliqnando confcrcur ad
miracula
3
GjMxx
111
vemcnteni
d faclacftdccoclis.Tucsfilius meusdile&usfintccomplacui
aliquando
Ccuibus
facicnJa,' colhcur.
'
lcfum ad baptilinu
k>cdancacocptcta
I.j.iniv enarrac.cV ftacim
4
de aqua
nfccndifle,aperros celos vi
,
came ad ope
racionem luiiicirad
amoreDci & proximi confcruandu nunquam abefr.Vndc

apud nos o anobit,5cin ncbiseritiuxta mcnknafidcifj viriiatis. tus.DeCht ifco aucem dicicur. P/*ni#' gratix * V7*'difTunc!'.inrut-,vthaoe8 ViciorAnriochcnus.C?litfx^ Marcus. Vcaucem Macthcusl^git flfw.V^^dp rjf;air,dcnO( tathoc aucemfanctimonuniecejo houiinibus obuco
,
dificjpiriiu
vccolubam dcfccndilf
dc ochsra&a pacri m dilecto 6Iio coplacuifle & in dcfemi cxpulifte, centani a Sathana, ô.dicbus
,
in ipfo
manfifle
vocc ipmtum cu
,
&
40.noCtibuscumbcitijsangelisminifirantib. commoracum. Que ordmc nobis fequendu ad conforcia angclisa fcflmancibus
&
priusopcrequa voccoftendic Chriflus. Debcmtis chim dc volubilicacc mudi pcnduli, volupracis ud >te, floris muditia tra&i cum adokfccncibus poft fponfum ctn tere , 8& lic pcr bapcifmi lacramcnca dc duobus foncibus ddcctionis Dci
c^lcftiaquc rcbus terrcnis fe confociarc * ldem.Spiritulfandtus in fpec iecolumbx defccdit. N.i vbi
.
&
proxinngratiarcmifTlonisabfolumiur^&afcedentcs, fpccc lcftiafecrcca nnidiscordisoculis inruemur. Demde fpirir.u fanctu fpiritu concrico &: bunuliaco, cu fimplici cordedcfce cu chafitatenunquacadentemanedentea J manfuetos, vox a Dco ad nos dilectos dirigitur Bea* tcm fufcipimus
&
rcconciliaciocum DcoincercediC , ibicolumbaprcfto ciic confueuit.Quarc vt in arca Noc columba no defuit,ita nunc quoq fpiricuflanitus in columbcj fpecic, no aifumpto corpo re,aduenit,fuoqtieaducntu Dei miam oihi annunciauic. co fpiricus, r.6 cx quo bapcizstus c Manentcm in ip Mancc
;
fcd ex
&
quo conccpcus. Quod autcm
in
baptifmo dcfccndit,
Mmh.c.a
Ioau.i7.b
tipacificiqitoniamfili) cct patri cii filio &. fpiritufanto,quado
Dei vocabuntur .
tttucin nobiscompla-
dari fignificat nobis gratiam fpiritualem in baptifmo quitttj' in remiffioncm peccatorum exaqua 8c fpintu rcgcnerarm
cfliciemur vnus fpinosvuum fumus.Timc fpi cu \y co .\x\.Vtfmt vnumftcut ritus nos expellit in defcrtum 40. dicmmnumero tetandos
r|tus
&
foletamplior fpintus gratia pcr impofitionc manus cpifcd|i(

picijlitusdari.
d Tu esfi.me.di. Bed.Non quod ncfciebat docetur, fcd nobis

q, crcdcredebearnusoiidicur,ipfum.f.quj
-.
Rom
j.a
iphd.tf.
aSathana,vcpatietia probationem,piobatiofpcm,fpesauc chantacem generct.cum nobis non fit colluciatio aducrfus carnc fanguincm, fedad.prin.re.ee. Ectuncbeftixcrunc aC jt^ no bis, cuminarcaaiajnoftrarmunda cumimmunp
quafihocumahjs
&
dis
Luci.a
m infue
cum
cum lconib.ficuc Daniel cubamus, facimus, 116 fit aduerfus carne, ncc caroaduerfus fpirifpinrus
&
ad baptizandum venicverum cfle Dei filium,& 16 in 1, cu baptizari pofle,nos quoq; per aquam ablolutionis & lpintu fanclificationis Dci filios etiici.Qiiotquot.n.rcccpertuj|B
eum dedit eis poccfcace
'
filios
Dei ficri. Bn auce in fpecie cor

.
Marc,i.a cum.Polt hec angeli miniftri,qui videtfempef faciempatris Aôc.i.d, inc ls> mittuntucin folatium dicctes . Exaudita cfc oratio ^|
g\ tuz,tt.T^plitttimere y Icfum qu<trentes?<{tiârenum.Et.Egoquos amo arguo.&c.Et, Vmcenti d.ibo edere de Lig.vit<t,quod efi in p.d.m.
lumbxdcfcedicfpintus, qu<x fimplcx animalSc finefclle, quia fimplices quarrit, nec habitat m mentibus impuris
* Vitor Antiochenus.Vox hajcccclitusdelata, non patrij cxtitic , fed in patris perfona angelorum miniltcrio propria deformacafuic.
spi|
Vi-
NICOEAVS DE EYRA.
Ecbapcizatuscfta loannciDioTdane.^MW/#eiwBOB h> b ipt'.j)n,itc,venit tamcn adbaptifmum loannis.Trimo digeret aUqu tllum approbaret y ipfum a Deo ordinatum oflcnderct contra ma1
jtvytitur Qttod non yquia talis aptrtio non fuitfecundnm vcritatem,tu
-l
I
corpora calcfliaflnt ittcorrnptibilia.J^cc ftcundum apparcntiarn,tun-
&
tum,quia
falfitas fuifftt in operibus diui>iis,quod ikui contunit.ltetq.

,
Chriito bapti^r.to nonfuit apeitaianua cfieiiis, fcd inpajfionc

trgotalis apertiocÛftgniiicaret apertionembe.it iiudinis
,
cum
litiam aliquorum Ind,f.orum,qui diccbant ipfum
bumana ficlione adinin
uentum. Secundo vtloanues ipfum
eflc
Cbtiftum
Uge
& prophetis
I
vidtlurtp
promiffim populis denunciaret,fectf:dum quod dicitur
Io.xn.
.r.Sed
no debmt ficri Cbriflo baptiîto,fed ipfn paffo. Itcrn,voxpatri> fnprr Chriflum eral quttda approbatiofnx pr* di taf.onis, vndc Matt. j.a.
1
utmanifefteturin Ifracl. propterea veni cgo in aquabapciidco dixit de eo. Ecce zans. agnus Dci,ecce qui tollit pecca-
&
vbi fimilis vox faCla eslfuper ipfum in trasfigur,ationc,additur ipfutn

aitdite,fed.non prxdicauit immediatcpott baptifmumjed pofl uicarcerationem Ioaiinis,vt dicitur inf.eo.ca.ergo &-c. P^':fponfio,diceJt4m,qj
tamundi.
1 ct ftatim afce.de aqua,vidic apercos
cclos./fl baptifmo
enim
Cbrifli apparuit tota trimtas,p.iter in vocc,Jpiriiuffanc1us in columb* fpecie, filius in carne, verumtamen ca>o vnita erat fitio in vni-
tatefuppofitifVox autem
fiti
& columba non habebant vnitatem fuppocumpatre & fed tantum reprcfcntationifigm & (um per talem apparitionem baptiâio Chrtfta nomint Tatris & tumfiit, quod btftifmus Ctmfeni
fpiritufantlo,
in
&
Chriilus bapitxaius fuit a Ioa-ie,non vt b.tpiifmo indlgn ei,fed vt v*r tutx regentrandi aquis conferret,& vt tciiimonio loatinismauifeila
retur,vi diclum cfl.Etproptcr vtrumq; conttcmensfmt ca.um aperiri, vocempatris andiri, qnia cum teflimonio loannis quod eiat bumanu
fuit tcfiimonium Deipatris
& fpiritu/fancli
apparenttum
in voce
&
trinitatis
figr.if.ca-
coltmba,& fmiliter creaturix,
Filtj
& Spiritnffancli, tamen in primiliut

nomine
Cbrifli deberet
in
ciicfla
ad tcrnpus collatus
in
fnit in
Cbrifli,vt babetur ^4c7.2..& \o.vtnomeCnifli
ma
iori reucrentia haberetur.
Et ad excludendum crrore tllorum,qui virtutem baptifmi attribucbant miniflris,fecnndum l.Cor. qitod habetur 1 fum Paulr,ego aut Apollo,cgo vcro Cepha:, .b.dicentenEgo bcc.fcd n flanttbus illis caufis rcdut ecclefla ad formam Qraditlam . 3 Tu es fil.meus,&CPr<* cxtcm,quia filius es naturalts, ali) autem adoptiui
.
. pcr illam pcrtionem calcfle virtuitm baptifmi dandipcr Chriflum,pcr qitcm cfl introitus tn tgm Dei,fecundum quoddicitut Ioan.^.a. Niii quis renatus fucntcx fpiricufanclo, non poteft introire in regnum Dci. aqua
1
irrationabihs ct infenftbdis tejlimoHii< Itcm y conuenicns fuit adfi^nifitandurr
&
tAdprimum dtceni.tm,qnod illa apertto non fuit in

fed in aerejicut foletfiei
1
corport tu
1
m corufcatione in qua videiur calum aperi:
rt,& ftcdicunt homines

ptura
a'i:e
vttlgares
Caliiapcritiirin corufcationc,
4 In
tc
complacui
ntanx.^fdmaiorcm
intdleclurn d.clorum potcji quxri bic

,
<Adperfic':endum in te opui redemptionis buvtmm con-
loqncndi vttlgarem. ?Vj:< fnit ibifaifitas ttliqua, quiafufficics erat adfigmficatidum apertio<it ianttxpcrbu :j uum tficut jecunditm aliqitos Doilmes coiumbailW"
fuic pera columba, e/
facra commuuitcr tenct
modum
ucnicnsfuit cclumapcririCbr;flo bapti^tto
& vocepatris audiri

îrgui-
tamtn nonfuitibifjlfitas altqua rationedida
quiafiifftcicbataar ptcfcutdiidum,V'Afi%nificanditmfpiritumfaiiaU~
.
MORALITER.
Etflalimafccudi.n> dc a'<ua,vidit
icelos
tum
KUffi
,& t.Tcr hoc dcfigna-
far.clunijiSccibciiur
fuit,quod baptizatus baptifmo Chi ifli recipit Dci rilius adoptiuus .
fpirittin
Et
4 8?
a
*] *
M;arci
fpiritns,
Cap. 1
&
40O
D
soir;-
Beda.Ne dubium quis
Lucas confulce pra:efta IorJanc, de-
miccit.Iefus plenusfpiritufandoregieflus, in dcfercum, a inde mtulic,&: agebatur fpiritu
ne pucetur im
iTUindus fpiritus
quicquamconcracum
potuiife
* Vi(ftorAnciochcnus.Quandoquidcmquxcunqucdominu $ faciebac auc co-
qucenim diabolus adco infeftus effecnifi in maiori honorc loco te nunc quam arjtea conftitucum animaduerteret. c Eratq; cum bcjhis. Nos quoquc fi in cremo fanda? conucrfa tionrsbcftialesliominum mores impolluta mente toleremus,minifteriuangclorum meremur,aquibuscorporcaba
Jerabacadnoftram
inftru doccrinam faciebac&: ctionem tolcrabac , propcerea, fefe indcfercu
f Fo.l baptifmum.
Sinitin.
Vtnos&
.
foluci in ccclu craufmundiilleccbrasfugiairmr.

a
&
Etftatimlpirituscxpu.iteumindefertum
fln profperis. Vt
os polt baptilmuin
Eteratin de -
Inaduerfis.
2 3
b fertoquadragintadiebus,&qu3draginta notibus,&tentanon folum ad bona agenda.led

Vt hoino.
etiain
tM.m.4... autem. Ltux.+.a. Tofiquam 9 Ifidor . Acccpmius
fcramur.
ad mala toleranda acciugamur
gratiam pro gracia,

carnalia decollanfT, fpiricualia viuificantur .Cdfancc vmbra
abduci, diaboliquc tcncamencis exponi

pacicur,
baturaSathana.Eratquecum
VtDeo.
illi.
bcftiis,
Lex.
& angeli miniftrabant

Euangelium.
ne videliccc
bapcifmoexpiati.animo ftacim concidanc ,

graui
ll
poftquam autem Hoc.
traditus eftIoannes,vcnicIeiusin
.
Ga&c.
Bedi.de qua .Vbi venir plenitudo temporis.in q uo mifit Deus filium fitutn Oentes. Cûod ducit ad regnum
,
.
in lei.
adcflvencas. Ioaunes in carccre , lex

in
Indxa
poft fufcc-
ptum facramecum,
Ifam pradicans cuangclium regni Dei & dicens

impletum
eft
Iefus in
Q.uo nia
Galilea,falif$ in
gen
pu-
nonnunquam
tempus,
& appropinquabit
regnum Dei.
cibus.
# Beda.Nemo
tet
jnexpedacaque cen
tacione pulfan fe setiant,verum infratfo
tradkum Ioan-
femper impcttcrricou; animo cofifiat,
cunctaq; quaxrunque
jc
candcm euenerinc vif ilicer perferant.

in
fiaci poft tenInuenitur enim in euangelio Ioanms.dominum ancemulcadocuiffe&; miracu
ne
.
tationem 4o.dierum
& ieiuniu domini

fignorum
loan.j.b.
defercum profeftu, Idem.FilnimDcinonfirnplicitcr fpiricumabducium dicic,per honnfinuans, nemtne vltroeiscencaciombusfcobiechrc, vetum fiquo cafuinilias incidenc,animofe eifdem refiftere dcbere b Umdraginta dieb. lieda.Tocum cepus fignifi'cac,quo mcbra ciusdiabolus ccncac.QuadripartitHs.n.mundusper obferuan tiam dece preceptoru concra diabolum cercando dno famu
fed per
.
la fecillc, &L
hoc
fecic iniciu
Ic. in
Chana GaliLea?. E
Ioan.3.1.
,
Ec iterum..7êc(iw cr^f miffus in carcerem loannes. fercur autem.quia cumaliorum lcgiffet Io^nnes euangelia &: probaffeceos verc hiftoriam cexuiffe, fed vnius annicantum in quo & paffus eft poftcarcerem Ioannis, praetermiffoanno
cuius acta a cribus cxpofica fuerant fupcnoris cemporis autequam traderetur Ioannes,gcfta narrauit . Toflquam autcm. # Victor Antiochenus. Harc
,
Iatur.Quaccrverodecequadragintafaciunt.!Vbiq;&:fcmadeft aduerfarius, qui iter noftrum impedire non ccffet. Jt Victot Antiochenus.Deus bapcifmi facramenco iniciacos adiaboli vexationibus&tentamentisnonabfoluit. Vthinc difcas mulco cc nunc maiorc robore pollcrcquam dudu ante.Deinde quo carnis &da?monis centacionibus obnoxium
j>cr
EuangeliMatth.4.
Marcus facis confentanee ad ea quxexponicMaccheus. Ille cnim pofteaquam dixerat Ecce angeli accc/ferunt,&c. ftafta
:
tim fubiungit: Ciim autem audiffet Iefus quod loanncs traditus efety feceffit in GaliUam , paucis nicericdis exinde capit Icfuspra.
panitenriam agite , appropiuqnauit enim regnum calorum . e Tradicans euangelium regni Dei,&c. Hieronymus Beatipatt- Matth-yju peres ftiriturfuoniamipfi poffidebtmt,&c. Rcgnoccrreno fuccc,
.
dicare
& dkere
&
tc intelligens incra mcdiocricacis
limicescecontineas, ncq; piopcerdonorumagnitudine ceexcoIlas.Hinc vcmalignus fpintus per cencacionu cxperimenca edoccus , pcrfeSte cc d-
lum deferuiiTe cognofcac.

'
Mox vc hac confljctacionc,veJuci

quc
ditpaupcrtas,paupertati Chnftianorum
fcrrum induracus forcior fubinde cuadas.Poflcemo vc quaci ihefauri opes cibi concretf ira; iinc, cx hac rc perfpicias. Ne-
honor
rcgnum fempiternum,vnde: B^gnummcumnoneildebocmundo: omniscnim F

tcrrcnus, fpuma,
fumus , fomnus
Tceni-
NICOLAVS DE LYRA.
\Adfecundum dicendum,quodlicct per Chrifli paffionem ianua ceti fu aperta qnantn ad remotione impcdimetigeneralis, quod erat ex pec
tificatio carntSyVtfitfubdita fpirittti,
j-w.p.rf.Caftigocorpus meum &: in
fecundn qitod dicit Taulus 1.C0 feruituce redigo,ne forre

efficiar. EtfoLitudo conte-
cu
alijs
:
prxdicaucnm.ipfe rcprobus
caioAds^h applicatnr
rtss
virtttspaffionis quantum adfingutares perfobeatitttdinem intrantes per baptifmum: perquem incorporantttr
Cbriflo
ideo
cjficiwttttr participes redemptiunisfatlx pcr paffionem , conucnicntins fttit calttm aperiri in bipttfmo,qua in paffionc y quia esl immcdiate fer bttptifmtm ingnjfus a i beatitudinem , vl vifum efl.
&
&
plation s,vt ibi haunatur quod pottea popnLo pcrdotlrinaeffundatur. Et licet Chrislus tatib.non indigeret, cum in carne eius nuliaftterit re-
beltio,& ab inflantifux conceptionis fuerit replettts gratia, virtutib.
& fcientus-.vcruntamenegit prxbcns & ideoprimoprxmittitttrfolitudo deferti,cnm

ta'ia
aliis
forma
& exemplum,
Rat.qui
dtcitur:
Et
efi
JLl tertiitm dicendum, qttod licet Cbrifius incceperit prnedicare puhhce communite* pafl incarcerationem Ioanis, vt iicitur inf.eo.ca.
&
tamcn ante incarcerationem ditlam docttit
& difdptdo
1 torisin
& miractila aliquafecit

non
itapubticcprA-
ibcus aptus coteplationi propter fegregationem a tumultu fecularium a quo dicitur txpttlfus in dcfertumjntcligttur fpiritus jpiritus auieifle
b tbuit, vt babetur Ioan.i.&

.
3 Jicct
iicmcrit ficnt pofl
EtftanmfpiriCUS. Hicconfcquontcr dcfcribitur reduCliopcccaDcumper optts mcdiatoris Et p>imopcripfius prxdkatioue^

:
etiam bumanus^ qttia Cbrifti voluntas eratomnino conformis voluntati diuime,& fequitnr maceratio carnis,ctm/ dicitm. 2, Ec crac in defer- In qitibus ieinnattic , vt Mattb 4. ordo buius tentaiionis bic tace3 Ec cencab. a Sa. Modus autem
diuinus
&
&
fecndofperpjlfionis redemptionn.ca.
q.tertiojer refurrecTtonh glo
rifictttionem,cap.i6.Circaprimtimponitwprdicatio Cbrifltpcr
c.mmsfcilicet
vu
cum prxdicatione curando,& miraculafaciendo,fctuu

,
doptrviamtimoris termrem fnftri iudicij incuticndo

htic
cap.
fy.Ad-
Matth.4. 4 Eracquc,&c. Tôn tamcn nocebat ei,fcd rr.agis applatidebant. Ter boc oilendebatur dhs tcrreUrtttm celeflium. 5 Ecan.mi.il. 6 Poftqua aucem cra.eft. HtC confequentcr defcrtbmtr Chrifiiprccum dicitur : cra. dicatio.Etprimo qnantum ad tempus ,
tur.fed exprimitur
&
Duiiflo,
Poftquam
circaprimtim prxmittititr Cbrifli pr&dicatfa perfeipfttm tantnm. Secundo,cum boc per difcipulos ,fecunda pars inctpit circa mediu $.ca.
cft loan. Sicut cnim Ioanncs erat Chrifli prxcurforjta prxdtcatio ifl
fnts erat prxuia prxdicattom Cbrilli ,
&ideo
^ddbuc circa primum pncrnitiuur Cbrijii pr&dicatto,fccundo,cx bocponitw lttdxomm xmulatio.feq.ca.

.
ibi:
Erafccndens in
moncem
communiter
& publice antequam incarceraretur Ioannes finitaeivs

quantum ad tocum, cum fubditur
ibi
.
Cbnfttts non pr#dicauit
prxdicatione, fecundo
xAmuc circaprimumprxmittiturprxdicatoris debita difpofnio, fccun

doprxdicationis cxccutio,ibi:
terttofeqttens
7 Venidc.in Gal. Quareautcm

dc pubiiia
Poflquam auc
,
aliquontm conuerfio
//;<
cradiruseft loancs, Fcpr^ccncs fccus mare.

lgi
& comrnuni prxdicatione,Mattbxus

ibi cfi
primoprxdicaiterittwnrndo
expreffit q.cap.
cnca
medium,&
expofitum.
quarto conuerforttm confirmatio,ib: :Iic Circa primum fcicndu, dcbita
ii
cdiun Cur Capharnau.

cft
8 Imp.eft te.
Scilicet redeptionis
quod
difpofitiu prikdicatoris
mor-
9 Ecappropin.rc.Dci.
humanx per prophetas prxditla. Lluiaper Chiifittm apertaefliantiacali.

Peni-
tificatio
M
1
O R A L
Deiaguntur,
T E
filij
R.
fualitas
fub rationc pacifice tcnetur,pcr angelorm miniiteriura
Et flatim l'ir..eiimin def.&c.
lunt
Dci
rilij
Pcr hocinfinuatur, cjuod illiqui adopuui,fcquuntur initmdtum fpintiuTantti, Kofpiritu
adcoeleftia transfcrentur.
7 Venitltfus inGal.&c. Perhoc infinuans q>pra"dicatorEunndchet tranfmigrare de carnalibus ad fpirituaha, & de terremsadmcditandumcoeleitia, quia Galilaea tranfmigratia
gcli) prius
nn.8.c.Qai
lu
Dci
(unt.
4 Eratq; cumbc. Sciliccr pacificc. 5 Etanzeli,&c. Pcrhoc Moralitcr infinuatur
qiilliquorufcniiulius
intcrpretatux.
Tom.j.
Et
4>t
a
Ttrnitcmint.
1
Glof.crcl.&NicolaideLyra.
.
.
492
j;
Hicronvmus. Amarirudincm radicis, dulce>mio>nu> r.i.t.jKTKul.i marisTpcs ptu$dHe<9fac,do *s l.iluus mingat Qui defidcrac nucleu, joix-r
nii(
cm frangac,pccnicenciarn aznc,qui vulceternoadhetcrc

rcouia Chnfli nai
:,
mnton nomcn Dei cognofcitur a nobis Quibns ev,~\ fimilitetprccpicur,vt audiamusdhm vocmccm,&: obliuifcamuc populum vitiorurn, &di>mumpatern:c cradicionis, q.:a ftulcit.a Dct>,&retcaranearum quo nospcnelapfos velut
culicesccnebataer ihanis.Nauepnftinx coruicrf.irionis fuMundum
_
qui ad
a
rf,'i
palmS indulgcn-
tixpctucnuemeruc
runt:Vndepofl pccmtcntiam prxdica(Peniteatvos COP' * lca
jrjfipiicitc
>'"
Rcnunriate opfribus mrrruts
iiuiii
TFrgo, opccinfii Wtt.ied fidctn, rrquaiiiufoj>cra.
Al tcr nnnintelligttis. volub

;
giamus. Pcllibuserh
inorcuisrcgicur Ad..
**
t pocniteiniii!,6ccrc(iicccuangclio. ErpraeterienslecusmaJfus Donincloqueatm

111
pacernoflerfecundi
1
Wtor
.11
Ainiochc.'um,
l>
cjrdemiiiiu n; .irtuie Dei puteiur clle, tfiniur pjrtarortl ad prrrrticanani, Tt fJJcv liem. Virihs
carnem,quodepofi
to
tN
J
cum
ad;bus
fuij
jc
nus- 01
dum
j
rcGilikTx-vidirSimoncm&Andreamfracrcmt
a
cius, mit^
nouu lequcntes,
libus
pel-
[>%ic,
Mmdanis
uitciuos luciis
dirnnd: initiumt.u
coelcfli
tentesEcria in marc.Erantcnimpifcatores. Etdixicwsleius

a-Cuuirci;l-u>cit^me
ij
.
.
rcgno tentiam prxmitcerc:
t Mir.4.d.
Chriihuuvei o,non
q U1(j am flacim, Ta-
t Vemcc
& poll me
,
,
faciam vos heri pilcatores hominurru

Omniiio
Vo.! vocationcin
.
horum.
Lac,5A
Tftatu,
mtvrim
c;.rc
&&***
efl
Et t procinus
relicTis rctibus fequuti

SupylaiiMtnic.ti.
funrcum ErpiogrefGratiam.
hugit.ui.
'
Salomonis rc-|S * gnnur,quibusfponia fe glonatur formof.nn Bcda Quarritur quomodo pnmfi Pc

.
trum
& Andrcam M
,
cocpdic,
vcuun
ccpUS, ic-
impiccum
t rcfi.icnt,
Urcjcitr.es
,
fus inde pullllum

1
appropinquauit
Iacobum Zebcda?, & Ioanncm fratremeiusj&ipfos^componenres rctiain naui, &ftatimvovidic

Ob ';;
iL--rcpopu'.am tuuir..Jc
bum & loannem
oniimDoi.
Nsmcu
cauic
illos.
domum
poft pufilltim Iac voc.iuenc iicuc narrac
âciis tui
13
roanncs ad hocmifjuseflec, vtvi.undo-
Ec rehcto paire (uo
zebedxo in naui cum merceViK.im conlolatiouij

.
MattheuseV Marc'j
5
4
5
tLuc.4,c.
'
minprapararccpar
penircnt:am ai-mc cejcitere-inum Pofro p<J prxdicaret.
ctac vti
d narijs iecpuu faoteikil Ec ingccdiuncur Opharnau,& ftacim
cum dicac Lucas ui mngna capcura pifciu fociosPecrii

fe
Iacobum &loan-
ncm,& lefumdixiffc Pccro:
Rx hoc iant
mm p'a-dicando,ad vicc emcndationcm, hoc cft,ad pccca

couim,qi)acin vuadcfignaranrdeceflationc,
niccrniaqnam pradicab.u Toanncs non crarciufdcm rationiscum eaquamexigcbac Chnftus. Io.inrtescnimpoenicen
erishomines capicns,.^ fimiliter eum fecutos fiuife, fub< ttis.:d terranatiibiis Scd qddicicLucas, pnmoiacttici; Petro prardictum cft q, homincs efleccapcurus, no q,cxt
fcekmimq, pa-
r.arorumexpiationeaudicorc.sûocabac. Cbriflusauc pcr vcrba illa,pcenitenciam asitcjudxos a legnl: licera, ad lcga-
lem fpum
b
/-"/</ r
qui in euangclijs neudlai ur,nansfcrre facagebat.
Snnencm. Hicron.jymon
obcduns Andreas
,
vinlis,
pr
6 ai
Iicobus fupplancacor,Ioanncsgracid. His nominib.in imagi r.c Dci c6:iorritr.in:Oi3cdicria,vcobediamus,vinlicace vc pu gncmus.fupplacacionc vc pcrieucrcma.s,gracia yc confrrue nw:.\ifi etvm dr.minus fidif.do.in va.Li.qiti.&c, H.c quacuor Vir
Maciheus & Marcus narranr bini vocal &poflea func.Pnmo Petms &c Andrcas,deindc& alij.Tuncenim no fubduttisadterram nauibus canquam cura redcundi, fed tanquam vocancem & iubenccm fcqutui func c Et i><<z>ediuntur. Hieron. Marais dicla euangc lij mfcmetipto dilponcns,ordmem hifloriasnon fequucus, myflericn rumordinemfcruac, vndcin fabbacispnma vircuccmnarliuic
,
.
nonciftpifcacurus Adcapcuramenim pifcium rcdicrijl

.
racdicens, E.
IW.^;
,cucescardinalcsdicuncur.Perprudenciamobedimus,pcriu ftuiam vlrijiteragtn*s,pcr tcmperanci.un fcrpervces calca jv.us perforritudinem Dcigrariain mcrcrriur H:cron.Qnem noninebriat efoqucncia fccularis? DifFciJe hjnuncs poccnces,&: nobiles^&diuites, 6c mulcohis d.iti tiims cUiquenc^^ crcdunc Deo.Olxccatur menseorum di
.
d Capbarnaum. Hietor.ymui. Capharnaum villacofolarionis,fabbactunrequics,Homoin fpiricn immundo,.genus h4 manUjinquoimmunditiaregnauicab Ada vfcjj ad Movfcn.
tSum Dei obmtucfccre lubetur Du/n

tiOi/
Naqfine"Iegepeccauerunt,fine legc prnbfir. Qi_u fcics f.n: fcicntcs quide Dcii,

Jicnt Dcii gloitfic autrunt aut gratias e&irunt
,
(cd
uauucrunt iu
fuuc vidcrc
opibus atqucluxuria.iccircundaci viciis noo pofvji tuces,fiinpliciracco"quc Li iptura: f.mdc, no cx maietl.iec fenluuai.Ldcx. vetborum iudicanc vilicace.
umjs
U.
cogitationtbus juis.Spus dfcerpcnshoirm exiitabeo,quia apj prcpinquacc fafuJCjC.appTopinquac tccatio.Pnarao dihnttus liracf^fequicurcfvliaboluscoutcnipcus fu:g:c 111 ic.:r,d
i
4;Reg i.b
drcasIacobuvjCx:
ii.eronvnius.Vocancjrqn.-iiiiioi' p,k.icorcs Simpn, An-, L Ij.;ii:ics:licli \ 's '.innubus lcqi.nii;cijr.iiac.

,
maxime cura: cc docct.oticndic fc n fublcgcetfc,iedkipii, &dpcctnos verum labb.uum, \cfaIi.d.i,-q, (aLb.i.o
qu.tdr!gavehi|Viu.^^l.taicua,vtiil(.?',,hisqiuruoiangulisc5 ; piimuccclciia, luiquaiuor If is Hcbraici., Tecragra-
luci fcillect
ab omnibus
illicicis
identcs,ab animar,uftudcntes,abomniopercfcruih,idcft, 'j abiiincamus

v
macoa
'
'
'
'
''
.
. .
N
1
C O L A V
^
.
Victor
'
D L L Y R A
Si aittem
qu&ratm
onomodu bomines ftcuUribus impiicatiac

/./., r,v,
Pocnitcmiui &: cre.cu.in.

i'-'a jiii-C!)''t'i' ntitt h-ib':-u>'
Q&*favf$ 'ucniiaprxicntidclicli
bcai.i
lum
Cbriiii ve.bwi,rehciis omnibus /<v/;;<
etim
Dicenau.quoi,
cr
Er
prjeteri.
Hie confequenter
i
dcfcribitur predicationis Cbritti

,
fiitJ.-oJoucrt itiiyuciium co
lH<n$wi >piwn
r
: :
vidcliut Tctri
îa-
J<t.cy lacoh
j
ct /i>,p.t
teibi'.
bnmatutas Qhriftiiqilrwcntum eral dtm.inatis couunilumju.-.tma nusejlinftruwcntiuit avtijitis, etidsofutn verbttm Cb;iiiiina'ujnti vt>x moucbat aunm iu triijuAntum iusii umciiiuih diumiiatis mo. bat htCKtcm
',
ilcreli.pt.luj.
1
Oicum^.
.
'
mcccnarij alijui bornincs^

.
4 Lc ingrediunrur C.ipbar. Hic confcqncnter ponitur connerf.

co.fi.liauo pcr opera mnaculofa . Et dcfa ibnnair hic tria miracula. Tiimurr. cfi dc dxmpniaco curuto. Secundnm ifl de foc\u Tetiifanatt ibi: Lc dc t. protinusegyediehres Tcrtjum Lprcfo
.
tjunn ptjCittio>icanaij.i-u
cjnod
j:,
iji
v
t
-.
,p'0 ujercede jHKWc hic Marci.Stfjf

,/rta>>i!tia,dequA
if.ni
Jn
i!ia
cnim
ciuit.it
irmcwo fux
.
prxdicathiiis piurics
bsijtuf
'Od'iuod:jcip;ti Jj
1U
4:
ibi
.h.cce
idrcas crat
ugnus OctJvijuutiJMnt cum. Et vius ex UU d ></i), cr dc aitexo dii
prxdicatiitjC bat illiciuitati rfw.

j
riti
ft
cittproptci
quod Luc.lo.c.Expn
vcre
runt
i
adDctm
Lc flatim
cvi
,!iita.idi:
vocjionîfctujub'
f.iit
,XS ton.muii/
CiJriJlut',
enimcjlhcus vbi conucnieba d audiendum dticlana lcis,maium
dtc-
,ut..v ;ai'i /'U',.:(i O" f4i'idrrx

lit..
luH.iinie.nta-
buifaL'balortim,iii 'audius diitjnisc.at
vacandum, cr
idco taii ioco
&
i& ,princ)pa!iteraute>iiCbr:Jliinj]''ir.ziio>iC.
tewpore dvcebat
quia eratit curiucnteihia do&ritt* eius. quta eratu
Si au-
Lcffupebanc
trc
M
1
O R
F',
R. n quod
Petrns
tre
vocancem dimi'4'u ffcrim funr feqhutS nobis oflendicur hon cupiditas cempdr.rfs^necailettiocarnaiisrccraiK:
,
I
loanuesrclictopa-
rc i>o:,
dcbenc
fccjucla
Chnfli .
493
A
%
M
&
hberc
a
arci
Cap.
Moy-
I.
494
naque;prirna fcduScacfracarnali con
Viitor Antfochenus . Sabbatis ve! fdum vel potiflimum inter fe coibant 1'ud.rijdque non tam virtutis hoc eft fanftimonif obedientie. amore,quam legalis pcnc^ formi-
fum ha;cpcrtinent?Huc vtique. Nullum nobis amplius locu D

reliquumfacis.Nam &: impiecatem c mcdio tollis& crrorc profcribis, & Dei nontiam mortalium pc&oribus inferis. c Obmutef. Bcda.Cogruo ordine lingua ferpetina qua? prima Gco, J ,s* virusfparfit , ne vlttafpargatprimoobcludit\dcinde%mi-
dme
a
fe
Erat rnim.
&
Beda.Scrib dicebant que, fcripta cnit in pmphetis Ie-
fu$vtDeus&dm,
ipfws Moyfi flll^deetat lci ad-
.**
iabbatisingrefsusin
ldco.
iynagogam doecbat cos

Subilantialem&propriani.
.
t Et itupe-
debat vcl
bar,vri in
commuta
Matthato.
Audiflis quia diiscu
bant fuper dodrinam eius.Erat enim docens eos t quafi poC""> <<<><*<. x >. , r r r iicut icnbx. Et eratin teftate habcns, & non iynagoga eorum
i
cupifcetiefebre cu \fAm.7.b. ratur.Tertio vir qui
malecoiugiobcdiuit,aberroris
t" n
<3
a;"
cftantiquis,&c.Ego autem dico vobis. * ViAor Antioche.
Commune.
homo in fpiritu immundo

a
& exclamauit dicens.*

a
kpra mudatur , vc fit ide ordo reflaurationis

in dfioqui perditio fAii. Mauh,I nis in procoplafto. *
-
Quid
0ils
Frxfentia lefu,ronnenu lunt darmnnum.
ca P'
Stupebancfuperdoctrinaeius,quianon loquebatur ad gratiam,neque vlli pror fus adulabatur , nec audicorum laudes captabat , fed erac c
bis
& tibi
Iefu Nazarene? Ve niftitperdcre nos

.
Scio quia
VidcorAncioche
ianctus Dei Et comminatus dicens Obmutefcc, d &exidcthominc Ettdifcerpenscumfpirkusimmundus ,

eft ei Icfu
a
nus.Saluraredocu-
&
mentuphocnobis
&
tantetei,UJ
Qnod exiens
ei
a
n on plusjiocmflet.
exclamans vocc magna
exiit
,
ab co
alii
ec mira ti funt omncs,ita

.
fcrmoeiusin pocefiate . Hortabatur
vt coinquirerent intcr fc
dicentes
in accepta.
Quidnam
Etiam.
eft
*
hoc?
ipiri-
Fropria
cnimnonadqueuis
promifcue
ccelefiia
cin
Quamam
mor
dodtrina
hxc noua
,
V t Deo.
Quiainpoteftate
C*uia tanta facieb at.
.
tradidic,nevidclicetvlla vnquadx-tconuexan monibus fidem habeamus.etia fi vera fe diciuros profitc9 antur. 10 d D*/.Beda. Vel co i<*hm
&
fedad
anima;
tibusimmundisimpcrat
eius ftatim in t
&obcdiuntci
falutaria,perfidifq;
omnem
EtproceftitruGahlea: . t Et regioncm
uexans,ficutquida
11
coAces habent Lu ... TM.ir.8.b. ,. cas autem dicit qa Luc.^.f.

,
,
&obffinatis peccacoribusimperccrricefuppliciacomminabatur. # Thcophvlaccus.Docebac etiam in poteftate,tranfmutans homines ad bonum,& pcenam non credentibus minabatur.
nihilei nocuic.Sed
quod Marcus a't,difcerpens, ide eft qcf Lucas,cu proieciifec

cu inmediu.
dum efc,quia illa iailacio non eum debilitauit

da.monei ampuratis vel
auulfis aliquibus
Quod vero addidir,nihilq;
nocuit , mtelligen,
ficut
cxcunt
Quidnobis,&c. Beda.Nonefthie voluncacis confeffio,fcd

.
membris.
vifumdominfi tide verberibus deprecatur Dzmones enim in terris met,&: dominum cernentes fe continuo iudicandos credebac eilc.
ncctflicatisextorfio,ficutieruusmîtiuus
*
Viiitor Antiochenus.Tetandemfclamatncquam fpiri
.
Beda.Virum adxmonioiiberatum.animumab immuda

cogitationcpurgatum intelligimus. Fc^mina veroa febribus confequentercuratam, carnem a concupifccntia^ fcruore per continentix prxcepta fr^nacam. e QuidnaefllPerea qu$ videcad inquificioneeoru queaudie ratcxcitatur.Adhoc. n.&ipfednsfignafacit ,.& difcipulis faccre dcdit,vc p hoc euagelio cercius crcdaf du q cqlckisr
,
etfi
.
tus)pra:fentem conucio.te tandem adueniffe fufpicor. hoc abfolute fe fcire fimulet, perindeq; ac li certo fciat
Nam
'
firma fatis dc ilhus verba fundat, attame necdum certam notitia haufox.renijli antc tepusperdere oj.Quocprxfcntia
&
promictuc ccrrenis,c9leftia
fum
& diuina opera opcrent'in cerns. p
NICOLAVS Et
&
Ec erar,&c.
Et
'
ELYRA.
prophetas
ftu.fuper do.eius. IdeJl,admirabantur.Tum quia legem non didicerat i tamen cUriflime docebat.Tum quia doftri
&
mijfum,fed tantu boc cognouerunt quadam conietlitra probabUi mul'u t in hoc hco alijs locis euangelij pluribus nomine fcientii ex~
qux primitur.Sedprimum dittum magis videtur confonum textui,& ditlis
&
nam fuam diuiuis r peribus confirmabat,vnde fnbditur. 2 Erat enim doctxina cius ^h^.Scilicetfaciendi miracula.QupA ftatim ofienditur per fatfum cum fnbditur.
3
fanHorum. 7 Obmu. Compellat enim Cbriflns dxmones ad tzcendu de
ipfo,
ne
ldefl,obfiffus a d&mone. Ec cx. Dolens dc Cbri<\i doflfina,qna erat animarii falits
& me
vcrisfalfa mifcerct,&ne videreturqmtrerc teflimon.u ab ipfls.Mtfxi tne quia Tharifxi dicebant ipfum in Beel^bub principe d&monio<um eiicere d*monia,vt habctur Mntt.iz.vbi diclnmTharifieoru plenius
dicinn.Etquia
ideofubditur
5
.
defalntc bominum torqnctur diabolus
inuidia motus,
Vcnifli perdc. &c. ldcfi y dim:nucre jlram nocendi bominibus.

(>
& auferrepotefiatem, nobominum

fhiffus.Ter
S cdifcer.Cofiw?5 videtur excluditurjicutibidemexpofui. nibil ei noiuit. dicitur de iflo dtemone,fuod extuit ab illo Luc.^.vbi dxmones ab obfeffis corporibus folent exire , non folu
&
Dicendnm,quod
cum affliclione corporis,fed etia cu mutilatione aticuius rnehiJTcr boc

ei nocuit , inteWgcndnm efl qmntum ergo quod Lucas dicit,quod nibil ad mutilationem,quia exiuit abfque mutilatione mtmhi.Quod autem dicit Marcus difcerpens eu , intdligendum eslquantu ad affltlionem, tnnltuui affl;xit., hoc quia licet in txitu non mutdauerit eu,tamen
Scio,quia
(is
fan. td?/l,Cl>riflus adfalutem
fropbetiai
&
cnimdeCbriflo ditlas qux dcterntinaueranttempus, tocum modm veniendi jpfms C!mi'ii,fecundum quod plenius declaraui in quadm qusflione ctc aduentu Mefjis completas in eo, alias cir-
&per
&
tunflmlias fciebant
eo.cip.dicitur,q!4od
ipfum
cffe
Cbrifinm in lcgepromiffnm. vnde infra
idem babetur Luc.^.f.vbi
dicitnr.
Eccu
proieciflec illud
darmo-
nonfincb.it cos ltqui,quoniam fciebant eu,fcilicet Chriflumfecnndii quod exprrffe dicitur Luc. ^.veruiamen nefcievMtipfumejfeDeu. Tfec per tentationcm Chritli in deferto , diabolus
effe
nium
potmtfcmdt Chrilo vtgum eflct Deifilius ptr naturam babtns eandem naturi nmnero cum cum ten patrc,licet ad hunc finem
tripltciter
"t
,
in mcduivn. pcr qnod intelligitur obfeffi affliclio,ibide<n fubdi rwr.Exiuitab co,nihilquccinocuit.pe-i7^fA:c/c//H>-3n/no. 9 Quamam do. Quiaprxccptis veteris legis addcbat nouitateco fdiorum,& etiam-qnia nouo modo confirmabat doclrjnam fuamjciii*
cetper operationem miraculorum,& ideofnbditur.
vt
iiclumfui: plcnius Matt.^.Si enim cognouiffent demones

i
10
Quiainpoteflate,&c.^/'//-
Jpfitmtjle
Deum,nuiqtiam induxrffent ludxos ad ipfum Crucifigendu

.ad Cor.
i.bSi cognouiflcncnunqua do, quod no nfolumnoncognoneruntdemonesipfumeffeDeHm ( ytdiclumefl) fcd nec etia cogncuerut cenitudtnalucr ipfum efie Chnflu in lege promiffum
fecundim qnoi iidtur
minum gloria;
crucifixiflenc. jlliqui aittem doclorcsdidn
Et protinus cgrcdienccs. I-lic ponitur fcundum mirarulum 11 incidentaleui ,\ecundum Et diuiditt.tr in duas paites,in principalem antem fafto.Circa primum dicitur .Ec procinus egred.e ibi.Fefpere
&
ces
de (y.fcilicet,pofi Cbrifliprtedicationem
&
cius confi,
r/miioncm
per expulfionem damonum.
Vcne-
M
1
O R A
T E
R.
doftrinam fuam oflentareucrborum afHuentia, fed cam firmare

per opcra fanfta. Et eratinfynagogaeorumhomoinfpirituimmundo. Pcr qucm 1 lignificatur homo pollutus carnis uitio^de quo dicitur. Et difccr. eum, Quu vitiumcarnalenon curatur, nificanuS 8
aftiiAionc,vt per qua; peccat quis,per
ebant fM P tr doBrina aus.Erat enim doccns quaft poteflaPf"P tem babens. Idcfl , fuam dottnium confirmans opcnbus miracur
lorum
I
Etnonfci.fcri.Qul fuam doftrinam atTirmabant 'crumjper hoc oltedttu:
in
ta;itia
ver
,quodprxdicatoreuange!;inon debct doftn-
hxc
& torqueatur.
4
Tom.j.
l\ccum-
49J
/Z
a
i\ I.
Glof.ord.&NicelaideLyra.
Vana
o
[*t
496"
D
Et
:
f.latim
. '
JkuntcU&c I.ucasdicit quiarogaucrutpro illa 111 enim Saluaiot rog aius.modo vlcro cnrac,ut cotra
luoflucpaflfioncSyS ieprccibusfidcJ.il lempcradefno intcl intclligcd.i darc,ucl mttlU Uc-4-f lccta.dumccccc pic pctitibus oftedac,vndc.Z>':'''&i Pial.il.d. occulus meis giti ab tcfu< Sc difciroli. tnunda mc.
iti,quJbuslangucfcItciuftas mundi. V/Ctor Atuiochen.Lu.ingcliftaMar -;; cu$ Chriftiun mukos male hab. nces ciuafii.-aiIerit.Vcru ;s
enjnj
funt
curauit multoi.
fc,& ouc no intdligaiJtur.vel
qm
fcripcurarum morermilrjtudimsnomc generatimi> pmni busaccipic ficrjpuira: namqucdiwtionem hanc frequen

Citcur.cifionem Petro commifTam.
Chrifti
jn.s
cor-
b
*
F.tsrcedens.
faaitatti
protinus egredientcs
1
:
dc fynagoga , venerunun
J
domum
Si
tcr in co fenfu vfurpanc , auc ccrte per Ti multos, cosom-
VictorAncic-
inllriuuciua.
ctv nus. Accclru

illuin
ad vc;bum,o>.cx-
monis&Andrcxcumlacobo&Ioannc. Rccumbebaraub
Arie" -Sviugopcjuo. .siiimodo
nes
&
folos
dcno-
niatertlcfi*coun|iriP
10.
Inuidia: arftibus
U^rwrtA eteiefiam perfcaaen.
lllumcredcbant.Fides namq,
tat,qui in
porcaquc OiaoU
crcxit.
tcm focnis Simonis febricitins,& ftatim dicunt ci de illa. Et

rittulem viiimrrexit caina'.>a eiusourta.
ad prarftandum
fani
tenfa.tcbricirantcm
N<;i
teinareme
tacisbcneficiumalli
cicbat. Vcrum Lncij
Nammdiuul
inoHlia cîitudinis.vt
1
folct faniias ijuw tiaiu
f.uniecu carne lua iocietatem habcre, pcrfuafum volcns , pleraque miracula percorpor sminiite
acccdcns cleua uit

11
cam apprehenfa manu cius,
miniftrabat cis t dimifit cam febris, M te. b Beda.Clnilim qdi dicu,quandia In mundo fimi.l.x fiimroundi. b cum o'ccid;(lct fo l , arfercbant ad cum omncs male habetes
.
&
co ntinuo Velpcre autem facto
ini'eriodom>ni,tot alimuliedit. b
&
contextuscum prio
riexpofitionemagis
facit,aitenim,
fingulis
atille
manns impo-
Fcnitentiam.
nens curabat eos.
rium cdcbat.
Match.8
b.
& demonia habentes,& erat omnis ciuitas congregata ad

Vitiis
.
ia*
c *4)
{>'
benfa.Socms
lcua
Quciniam fciebant cwOT.B^da. Lucasdi5
Pccn tebnciwnsap-
nuam
bus
prcbcnfamanu
Et curauit multos cjui vcxabantur uariis languori Ne juisdum audit a BeJa.reccitori dixit.quate tn enîras UirUtin mU,&C
pt.rdicaiiteiii,(ci)uatur
citapertius
rnantia
exibant
cla-
dxmonia a mullis
crramcm
Sc falfa v ris milceiitem.
tur.Febris,mtcmpcratia efl , dc qua nos

fitii
Etdacmonia mulcachciebat
*
.
& no n finebatealocjui,
Amorte.
,
fuis.
&
diceutia,
manum
ChriflC
cfll-
fyiwgoga per d iciprrVi.e,
quia tu es filius Dci increpans non fmcbst
&
cVlcu.icionem deii-
quoniamfcicbanteum a Gentes.
a
Etdiluculo valde (urge^ns

Bedj.m
,
e-
ealoq
euefje
uuquia
fcicbant
deriifmamur,&:hu ius qui tanac nos ad

vefperam deciinationisa nobis miniflraturvoluntati.
Rom.*.d.
lertum locum grcfsusabiitinde Obcdiens.
ibiqueorabat. Etprofe.
Da> Chnmonia crgo

cimftum.
ftum
efic
fciunc Sc
quutuseftcumSimon
inueniiTenteum
,
qui dixeruntei
,
&.
Et cum cum eo erant quia omnes quxrunt te*
filiumDcicffe conj*
fitencur
.
In
lciunn
Miniflrabut
.
eis.
cnim facigacum hdl minc diabclus putauicnectencandopoi
Bcda. Tropo
ideff,
Victor Antiochcmis.Socrus Pctri a febnbus libcrata, fuumviciflimminifleriuniexhibet, nosperhoc crudicns, ncfanitacis bcncficium fruflraautprajportcrc a Dco expeca Qi!o animo mus , verum eo przcipue animo , vc fanicaccm lam adcpci, Unicis cxpeillms accuratius parcre , fancf ifque eiuidcm neccf-
mcmbra qux
fcruierant
immunditixfcmiant
iuflitiaj.
tuiteumexperin.anefletfiliusDci.Scdpoflcaperfignoru
incellcxic. igitur potentia.vcl pocius fufpicacus cft.vel morcc llln eumquiaignoraretcrucifigi perfuafic,fcd quia damnandum fe effcn6pra:uidit,vnde Pauhts.Têmo princi^
Non
buiusftcnli cQgnouit. Si
cruciftxifSent.
emm cognouiffcnt,mtnquarn domtnumglon*
Kuda,
preccptis
faria vica? praHidia fubminiftrarc valeanuis. c Vtfpere autem. Beda.Occafus folis moi s Chrifti. AfTcrebant
rat
Luc4
adeumomncsmalehabcntcs Plurescuimper apoftolos cum in cacne viues Iudejs poft mortem fuam fanauic.quam
.
Auguftinus.ScicbantChriftumefse quiper lcgcm fue-j| dixcpromifsus.Omnia enim figna , vidcbanc m co qua? auccm diuinicacis ciusignorarancprophccx Myfccrium banc ficut principes eorum,
1 .
prazdicauit.
Luc.4-g. Mjialiter. ti.i efl
udunuam. Hieronymus.Ianua
cum fidc
rcgni,moraIitcr peniten qua: opcracur falutcm vanis languoribus.
c
1
Varia
Et dilu. Bcda.Sicut per'occafum folis mors.fic pcr dilucu dcfertu rcfurrctio Chri.cuius manifcfta luce abiit gcri| 8c in fidclibus orabat , % a eotu corda ad oracionc excitabat. j 4$ .Ai
~i
Vcncrunt m do. Ft
poffit
NICOLÂVS DE LYRA.
ibi
Et erat ornnis ciu
itas. ldefl,multide ciuitate.Et efi
modusjomul
(f
R-CCiimbebatauccmfocrusSimo.&c.
curari,non tamen in tnftanti
.
laborem* acciperent rcfielioncm pofl Licet.n.virtutc naCbrifius atuemfanauit

eis
.
diclum es~t. qucndi byperbolicus,ficut fupra Et cura.Blul. Idefl,ornnes qui fuerunt y

deuotio (nrationem merebarur.
ibi addit&i,qui erant
turx lcbns
ti.*Aliter exponiturMuhos.id':fl,plures de adduclts, qttorum fides
eambic fubito
tiontm
3
.
,& itaperfttle quodillamulierminiflrabai
Ex
tUa curatio miraculofa ad quo oftendhur
dijcipulorum confirma-
6
tttr
Ec dxmonia multa cuciebat. Eodem modo

idtfiomnia vclplura. Et non fincbat ea lo.
iupliciter exponi
Vcfpere auccm
enim buim runt eos adChriflnm qnxrentcs rcmedium , grboceflqnod dicitur, autcm facto. Dicit autem Thcopbdusexpoficor ,quodita
fadto. Hic ponilurpars incidentahs,occajione illa vitla adduxe\anationis dli qut hakbant infirmosin
7
8
Ex caufis prteditlis.
esl
,
Cûoniam fcie.cum. lam dtclum
qualiter
,
boc
fit intclli-
gendttm.
Vefperc
tarde addtixcrunt cos ad Chrtftumrfuia
illa dies
erat dtesfabbati
&
Et di.val.fur. In boc dominus exemplu
credtbant curationes
nm ejfe licitas durante diefabbati, qu&fmiebaEc
rabihum diuinorum operator dcbeatfugerc popub applaufum , w> rumtamcn qttia non dcbct omhtcre Jalutcm animamm , ideofubditur
.
dat,vt prxdicator
& mi
tur in vejpere iilius dici.
Eanuis
crcdere daemonibus, etiam
vera dicant ,quia fi aliquos credenmuenennt.veritatibus meiuiacia mifcent. Vndeincolia
fi
MORALITER.
s .T\ecumbcbat autemfocrus Simonisfebricitans.Vct quaro
fanatur
,
fignifi-
tes fibi
catr tnulicr calorc luxunar laborans,qax manu eins apprchenfa

quia
talis
a^.b.ln
tilia
non aacrtente
mulier ciusreprefsahbertJtc curacur.Hccl. fe firmacuitodiam.
tionc Moyfi abbatisdicitur, quodquidamanachontadeceptus fuit a daemone in angelu lucis fe trasforroante,quiapoft plura vc
raqux
fibidixerat,proiecit
dixit
/^c/perc<iMre/7iAi7o.Beda.Myfticefolisoccubitus pafsionem, 3 fumin mundo, mortemqueiignificatilliu'; quidicit .Quamciiu muiufi.tV foleoccidenteplurcs quam ante dacmoniaci luxiuru at!roti fanaiuur, qui temporaiiier in c.une viuens paucos
Nam
ei
qood
tanti
fcipfnminputeum adeius verbum. mcnti erat apud Dcam' , quod ex hoc
nollumpateretur maium,quod fuitfalium,namcxhoclxtalitcc

iuit vulncratus,& cito polt raortuus. o Et diluculo va 'd furgens egreffus ab.it in deflrtum locum.Vet hoc rcdire debet ad ora oftendens
,
&
1
quia
ludxoramdocuitjommbuspcr orbem gcntibusfidei falutiiquc dona tranlmittit. lltnonfinebatealoqui.Theophi\us. In boc docens nos non
crc-
tionis fccretum,vt lbi
quodprxdicator euangebi haunat quodpoitca populis ctfuudacidet

Er
feqduur. ^
497
a
M
veni.
arci
Commodchoc
Cap.
probacquia
I.
498
O
pocerat,
Mhoeenim
Victor Antiochcnus.
/iubdiceuangclifta.
Nequeenim
folu illius diuinitacisaucto-
ntas,pcrhocadumbratur, verum etiam fponcancaieiiacuatioms humilicas. Lucas aute, quo verbiceconomiam cxprimac. îd boc enim mij]usfuas yfiribtt . (uare is patris de verbi mcarnacione bencpIacitum,Apofto!axitr
quia dommus legis efr,nnn ohfequfcur lcgi , fed legcm facfc Non ideo tangit, qtna flne taciu curare non fed iic
legi fubieclus
non
crat
f ô/ojWiwi.Bcda.Illud mtrabile , quorogaêofanatsrcnere, Volo,mundare,& cu dixtj]et,jhtim dijccjjit abco /cpra.Beda.Nihil

elTe praedicatbrem
.
f lamfijlofermone
Non decet ociofum
tus
nonune
dtii-
Et
*
ait
illis:Eamus in
proximos vicos
& ciuitates, vt ibi pra:1
& preceptuiTi.Dixit
t
i
medium
inccfopus
Pfal.j i.b
,&c
diccm:
Et erat prxdtcans
Adhoccnim veni:Eceratpredicansinfynagogiseot
:
&: fada funt. Vides quia voluntas poteftaseft .ItaquccanT
infynagn.
Beda. In
c
rum,&inomniGahlaja,&da:moniaeijciens.
d
c
*
Et venitad
Si vis
hac pdicatione intelligicuretiamfernio ille habitus in
toftcndit vulnus, remedium poftulat.
qua poceftacem
ha^
cum lcprofus deprccans eum,& genuflexo dixit

,
potes
.
Mifcricordn affaftum
montcquem
referc
mcmundare.
flnhochumilitas.
Iefus
autcm mifertuscius
a
extendit
manum
.
bens funandi, &: a*iftoricacem iubendi, non refugitrcftimo
\^
3,
Matthcus: na Marcusadiungit: Etvenit ad eu le. de quo

taliadicit-
Gtatn fupentlrgem non timet contaminariqui alios liberat b Inhocpietas. c ln lioc poteltas. tNuliumfpernamus,& fi macuiofum videamtts. d Be.Nihil medmm intet pnceptum &opus. e IUiid.Volomundate
.
niumopcrandi.
lo
Vo
Qîbus
incclligicur illc etfe
fuara J &tangcnseum,aitilli:Vo Io:Mdndare. Et cumdixfflct J 6 f ftatim difcciTit ab eo mundatus cft Et comminatus m lcpra ,
enim diciCjUptcr Focinum , im-pcrac

propter Arifi tangic propter .yianrchcu.Pfrl uj.b
&
quc Matthxus dicic
anacum, poftquam ommus def ccndic
cftei,ftatimcjucciecitillum,&dicitei: Videnemini*dixeg ris ,f j va d c oi \ en dc te t Cf offer pro c J principi {acerd .3tum , *
demoncc. Sicenim
Matchius ait : Cum autem defccndiifec
TFrohibituseftdicete.At illcegref.
tat is lepta dilcedat
^^
&
Non quia
fecitu
Vidtnemi.
B 'da.
voluic qc!
< uid< uil1 i l
Iegem
,erti
.
b
^Salutis b
a Deo
.
J^J
non potuit,quiaom
niaquarcunq; voluit
mundationc tua , quar prarcepit Moyfes in a Sed

i
SeddoaetnoYj; tiu fg,ire
te ftimonium
illis.
ncc ad hotara potnit abfcondi.
Iefusdemonce,fe. funceum tur.m.&

ccce
nies
At llle egielTus carpir prasdicare, & t diftamarc fcrmoncm,ita

f Tumuituofas carnalium mentes fugit.fectetos
a
ftra beneficia reprimi,nontamii a mer
mundanis
cuti
vifitat
leproius
vc-
adorabat eum, dicens , Dric fi vis

potes
milis
vtiamnonpoisctmanifcfte funt
TAllego Hi ,
in ciuicatcm introire, iedforis

nihil pjteil fepatite
ccde pecunia: , fcd etiam grari.T. h Oj?f.Beda.Vcintelligat
mc mundare.
Beda.Hu,pudibundus.
m defcrtis locis cfsc & conucnicbant ad eum vndique
quos
a charitate Chtilti
non
legis
or
c Etgcnu.
Debet.n.quiiq; de maculis vitx fua? erubcfcercfed coft ffioneverccundiano reprimat,oftedac vulnus,rcmediu pofcat. Hicro. Lcprofus genuficxo domini voluncaccm
non legemfoluit,fed implet,dum fecudum legem gradiens fupra lcgem fanat.quos remcdia legis non fanabant.Nec facredentium . Vidor Antiochenus J
,
dine, fcd gratia qux fuper legemefteffe curacum. Offcrre \w bct,vt oftcndat quia
vult mortem peccatoris, fcd vc conuerta tur &: viuac.Lcpra nofira pcccatum pruni parentis,quar a ca-
mundatur,qui
non
deprccas
cnricium, fignificanc ccffaredebcbar.cum nondum fignificatum confirmatum eratconftitucionc apoftolorum Oc fide
piccinccpit,
quandorcgna mundi dcfiderauitradixomniu malorum cupiditas vnde Giezi auantia fccutus, lcpra fuffunditur.Hac vcro faccrdoti fccundum ordinem Mclchife,
dech oftcnfa,oblationemundacur 3 dicenCL->afc elcemofynam, &ecce omnia mundafunt. Bcda. Lcprofus gcnus humanum fignificac, qui fecundu Lucam,Icpraplcnus fuiffeperhibccur:0njj enmpeccauerunt & cgmt itlaglnria Dei. Scilicet, vt extenta manu Saluatohs, id eft mcarnato vcrbo,humanamq concmgcntc naturam a va nctatepnfci crroris mundehtur, qui diu a populo Dci fccreti eranc , tcmplo Dci reddantur , &: vcro facerdoti offcr;
&
cerdotum pnncipi, vtcum paulopoft veluti crronem & im poftorem mcperfequentur tucemihi ceftimomum perhibcas,&quod amefanatusfueris,&:quod iuxcalcgisprefcri ptum faccrdotis mdicio te fiftcre lufius Oftendc te nihilo fccius,neextrahominum confortium cijciare. i ^ttil.egref. Bcda. Vnius faluatio multos addomfnumco, .
Quoimpudentem Iudarorum linguam obftriiat fecundum iegis decrctum ad faccrdocum principem mundatum amandat,uade,inquit,oftende te fa.
d Siwpotes. Beda.In voluntate tnbuicpocefiarcm,ncc dubitat vt incrcdulus dc voluntatc domini, fcd colluuionis fug ^ confcmsnon prxfumic.
Beda.
re(quie(rin xtctnum fccundum ordincm Mclchifcdechj corpora fua hoftiam viucntcm.f.d.p.
Nonpotefttacere bcncficium,etiaiuffusabcoquidedit.Pra;ccpitdominusabfcondi. Vultcnim.vtin bomsqu*

git.
Cîuexclufus a lcgedomini fc potcftati curari po-
Itulacfupra
potcflatis
lcgcm mdicat gratiam cffe. Vc cnim m domuio
agimus latcre velimus,quodcfthumilit?t;s,&:inuitiprocLimurvcalijsprofimus, quod magnjc eftfublimicacis,cum etiam fi ipii vehmus.opera non poffunt cacen . K Itavtiam. Hiero.Noomnibusmanifeftaruseft refus,qui latis atque platancis fcruiunt laudibus, &: propn js voluprati- F bus fcd his qui fons cum Petro excunt m defercis locis
, ,
&
auttoricas, fic
.
m illo fidci conftantia

.
Thcophylactus
lcdfivis.quafi
ipium crcdcns Deum
NondixitfiDcum dcprccatus fucris,

Lcprofumtangilcxprohibet, fed
quia
funt,qua?elcgitdominusad orandum &: reficiendum popu lum,qui defcrunt deledationes mundi , &: omnia qua: polfidvnt,\t diczm: Tortio mea dominus. Gloria verodomini
nifeftaturhisqui coueniuntvndique,id eft,perplana&:ardua,quos nihil potcft fcpararc a chantatc Dci .
ma-p-i a
'.
c Exmiitrammm. Bcda.
,
E am us
NICOLAVS DE LYRA.
in
c\.\m,iCc.Hicponiturtertium miraculum delcprofo mnndatu,dtmfides exprmixur cum dicitur . Si 3 e. Confitendo enim in Cbrifto diuinam vispotcs potentia,
Lt vcnitad
proximos vicos &: ciuitaces,&c. Caterapatent.
Et comminatus eft ei. Trobibendo ne hanc cv.rationem dinul,
garet,donecoftendiffetfe facerdotibus
m
,
mcrun curatw.tm
ideofubditttr
Ieuis
aucem xnuLicet enim fecundnm determinationcm
legts
ex
lepram curattit . Hic eflpunflus , quodfnbditur . 4undare . Imperatiuumejl , vt ojlendat Jc per modum imperij kpramcura>e,tanquam dominus crcaturx.
5
tatlulcproftcontrabcrcturimmimditia, tamen boc in Cbrijto Locum non btbuit,amaex taclu
in Ugepr#crentm babuerunt cttrfum Lcgalia fuum i obligationem vfque ad Clmjti pa/Jionem tn quo obtdtum vfi ideo pfq- tttnc vnttmpcrfecltimfacrificiuw euactuttuum legalimn, Cbnitus legalia fertt*itit,ftci4! declaratumfutt Mar.j.fuQer tllud vr bum: Non vcni folucre lcgem,fed adunplere . Etfimilutr altis
& facnficium
,
ptnmprofux emendatione
&
obtuliflet.
&
Aic
llli.volo.
&
fnruandia mandatiii y vt bicpaict . 8 Ac ihe.fcilket pofi fatlam fblationcm prxdicl.tm
Vciam non
pof. Tropter preffuram
bominum
fibioccurren~
tium ad quArcndiiwfanitates,& vulcndum miracula.
Ec
.
Etpradicans infyna.&c.
MORALITER. Et cum
venit ad
leprofus
Per lcpram
quimorbnscftcontagiofni .originalisculpa lij;nifkatur ,qu* percarnaiemgenerauoncm ad poiteros dermatur , qui mnnu Chnfti
Chrifti tattus fanatur , quia virtute cius per bjptifmum cmundatur.pcr oblationem autem muncris , diuulgarion<;m opcris ijgniiicaturquotibaptiiiatus tenetur Dea fidclitcr {eruire/
&
&
eum mgiter cllaudarc
AD-
49?
GIoord.& Nicolai deLyra.

A D D
I
joo
)
^
%
I.
hicaph.^. Vbidiurur. Inpoftil, JdeoniMefitrciibile ,quoi

.,Lcamen isvteretur.
\
aerc apcrtio illa fuit fac>a,fed tantu refpeclu lpfius Chrithhancaperrioncfpiritualitercoiideratis. (ûodctipfenio dusloquedieuaêliftaru tcftar.Df.n.Mit.j.d. Et tcce aperti func
celefti.n: c ii
.lcakcameiUismanifeftumeft efledccommuni liominura confuctudine,nonfo!um rudium feuimperfcctorum,icdetiam
fanaoram
rcucrcntiam cerre dc Moyfe Exo.j. b. cui Sotin calccaminta de pedibus tuis. Sii.uiclx diutur pcr .mgeliim. mititerctc lofuclegitur Iof.5 d.Vndenon ?(> incrcdibilc,quod dnxit vitam, fediuhominibus con
vt
patet
Chryf.Quodcorpoialitcraperitur,oibusapenucft.SiMarrus dicit dc Chrifto tm. Viiit calot aperto*. Quafi ipfaapertiococloru ad viiioncChriftirctcratur, f.mtelletlualc, prout Chnftusbaptifmo ia fantlificato vjdit aprrtu eifeceju holniinbus.rraod tn amca viderat fiendu,vndc m hac apertionc fernihrcr &:
caeli.\lii
Chnftusqainonfohtanam
ucrfatas
vterctur. eft.vt IJaiucb.^.d.cakcamentis
Conucnien-
cunduTho.in ^.par.q.ip.ar.^.incor.qonis.Triafuntconiiderada qux pertinei^tad etlicaciaro noftribaprifmi. Pnmoquidcm

pnnJpalis virtusexquabaprifmus
eft virt us ccjcftis f diuina,
tillimumcnimdl.vf qu'scum cisquibusconucrfaturTaltemin & hoecftis conformctor , vnde 1 .Cor. o.d. Omnibns omnia Chnftus impo /i./aw.Ncr obftat illud qod Pofti.aliegat.quod imt difcipahs ad prxdicandu miflus linc calceaincntis inccdcre. Pnmo, quu non oranu qux iplis difnpulis ad prxd:candum crtim eis.7 aatfUs iatpofuit Chnilus, ipfe feruauit, prxccperat ciuicjtt* Samjritanorum non intraicntis. M-uth.iQ.a.quod tame habetur loan.4. Simduer Matih. ipfcChri{rusnonfcruauit,vt nc ab.fe. Chriftus autcm abijt in viam gen lo.a. U viam ê-itiui
licitis
1
efticacia
habet.
Q^squide
rcftc fignificatur per apertione ccc!oru.Secundo,ad flficaciJ baptifmi opcratur fides ecclefix
quod
&
cius qui baptizatur
i>
autcognofcimusceleftia,qux fcnfum & humanarationcexcedunt,ad quod ligniticandu aperti funt Cfb.Tcrtio.quia pcr baptilinu apcritur nobis introitus rcgni cejcftis.prout
iptifmus.n.cft fidci facramentu, per fidc
A D D
m poifilla.
III.
tium.vt patct iMat. 5.b.*bi lcgitur. Secefjit donis.Vndc illudquodlegitur/ A&u i.a. Ca-pitlefis facere&do bona fccundurole cere. Intelhgiturdchis qux limphciter fum naturaicm vel diumam, feu dc his qux pcrtincnt ad pcrfe;em tfionem vitx Vfus autcm calceamentorum dc fe uec eft bonus ncc raalus fecundum vtramque legem prxdnftam vnde fecundc doc. Chriftiana. In omnibus ncn y fus rerum , fed dum
. :
inpartet Tfri & Sy-
Jncod.cap. Vbidicitur inpoftil. Sienim cognouijTent dxmonot

ipfum
effe
Deutn^
nunqnam induxiffcnt.
induxiflenr Tudxos
Non videturratioquarc dxmones non
Aug.
adcrucifigendumChnftum, ctiam ficognouiflcnt ipfumcifc Dcurn. Dxmoncs.n.cumfintift termino damnationhvquanto ad maiora peccata hommes tiahere poiTunt, tantum ad lliud ma & idco Bcda in hoc loco loquens de diabolo tic digis conantur, cit.Non .'giturideo iudxis cum crucifigcre pcrfuaiit, qaia Dei
filiu
*
'
libido vtentisinculpaeft.
non
eilc
putauic.Ex
quo pater,quod
ct
ii
filiura
Dci
ipfini
quod dicitur Luc. io.a. Tôfite poriare pt^ Secundo,quia 9 ram nec calce*jnenta,z doclonb .Intelligitur,non vt lkera fonat,
illud
efic putaffet,
fed fiuratiue,vndc in glo.ibidem vtrumquc dc mortui ammalis corio fit,vnde nihil mortale vult eiTe in illis quos ad prxdican dum raittit.hxc in glo,Qux quidem glo.non my ftica tantu cen-
Apoftoh. 1 riacrucijixiffent,&c.NonaC\t ad propofirum.Loquitur enim de hominibus qui tanqua viatores quantuncumque viles fint, nondumtamencommuuiter attmgunt ad terrmnam damnationlH
7/7riw>ra/7.Vbidicttur. 7^0 fum dignns fo/erM corrigiam calceamenti,&c. Pofbl.hoc exponens dicit, per hoc iivilc gnificari obicquiumquafi dicat.non fum dignus ei in miniobiequium prxftare. Non en:m ad lircram Chriftus calcea-
perfu|fiiret vt crucifigeretur. Dktii autet .Cor.2 b.dicentis. $iji.tognou'ffeni t nunqua dominu glo
adhuc
fcnda
cft
fcd potius Iitcralis
Nam c^tera qux Chriftus prohi-
REPLI.
buit chfcipuhs ad prxdicationem miiiis,ad lueram intellefta funt impedu iua othcij prxdicationis, mquantii ahquara folicita dmemfiipertiaam fecum trahunt, ficut cft pothdere aurum & huiufraodi.Sed cal argentum,vel portare facculum vel peram ceamcnta roanifeftam eft,quod non impediunt ad itmcrandum, fed potius cxpeditfnt.vnde dominus qui Ifracliticis excuntibus de Aegypto, ad feftinationem excundi & ambulandi hprtabaf! in efu agni pafchalis,prxcipiebat eos haberc calceamcura in pc-
&
mo
menta foluenda habuit qui
apoftolis ne portarent lnterdixit, Iefus faccrc docere , &c. Burg. hoc didtum xgre quia cocpit ferens fortailc propter poftil.nudi pedem cakeametorum viurn paruipendit, nonattendens quod fanftusDionilius cap c.an-
&
dibus,vt patet Pxod. 1 2.b.Cnius ratio eft,nc nudis pedibus
am-
gehcxhierar. fingulari mirterio dekribit angclosdifcakeatos, \t oftenderct ad diuinas illuminationes fufcipiendas cV: communicandas nudi pcdes eile aptiores. Attcndat I3ur.primum ccclcclcftu dcputatureftore Moyfen, non niii nudipcde ad difi^
bu'ndo per offcnfioncm lapidura vel huiufmodi,impedirentur

ab
fequi eit prxdicatoribus materialitcrcalccamenta , fedintelligendum cnim patet.)nf.f5.c.manifefte,vbi Chri prout in gl.allcgata.Hoc
.
itincre
Ex quibus videtur
quod Chriftns no prohibuit
&
ftus difcipulis ad
prxdicadum
miffis
mbet
calceari fandalis,
vbi
Anguf.de confenfu cuangchftarum dicit,quod cakearifindalis.ahquidhoccnlccamentummyftictjiignincatio nis admonet, & ideo nullam contradiftionem includit, li vuo Io cocalccamcntadifcipulisprohibeantur,& m alioeifdcm prxci-
Matcus dicendo
Ujnacontemplandaaccedeiepotuifrc.Exorf. ?.a. Et prophetaru, difertitfimu Ifaiaad Dei pr^ceptu nudipedc incclliili;, Ifa 2.0. b. Et magiftru vniunudi pedem fedîfe, vrparetex ManxpcenjM tcntia.qux pcdes cius laii:t,Luc.7.g. Apoftolofquecakeatos fuitTe.Et quamuis oium illaru rcrii linr roncs my fticc per doclo-
fit ve pianrur,cum fecundum myfticam expofniouem vttumque rum.Si quis autem intantum voluern protcruire,q> nullo modo
cakcamcnta intelhgantur nill marcnafrter,tunc ex diitis apofto habebit concedere, qaod prxdicatores euangelij dcbent habc recakeamenta.DiciteniraEph.^.c. Stateergofsc.&c. Et fequi
li
res&gloframalfignita?,verncfttnad lireram tllacontigiilc, Se Moyfi & ifaix & apottolis prxcepta {uiife Eccleiix catholic vfus eft in piftuns & imagiivbus aliquoru fanctoru dcpiclis cii calcei;,imag!nes tfi apoft >ioru & Chnfti nudi pedes apparent^ qux piclurx hbn laicoru dicuntur, & rcru grft tru rememorati:
tur.
EicaUeate pedes in pr<tparatione eua"gcl:ypacis. Oportet er

,
ux, Vnde^Burg.fcinaniterfatigat,inc6meiidationecalcercncn toruinfuggilationempoftil. qualidixcrit v;l fcnfertt cuangeliCos prxdicatorcs fub prxcepto Chrifti aftriftos ad abieflioncra
go
dicerc
quod
ta in diclis Chrifti prohibcntis
cakeamenta di-
cal fc;pulis,quam in Jidtis Apoftoli prxcipientis, prxdicatoribus ceari .vtrobique intclligantur cakcamenta non materialiter.fcd
fptritualiter.Tertio,naconfuetudo eccletix vnmerfalis roaxima. habet auftoritatem. Ipfaenimdoctnnacatholicotu docloruab
cakcorum.quodtnnonintendit, fedd:citapoftolos prohibitos. Conftataiitpr^dicaroresverbi Dei multa hcentcr facere qux facere apoftohs non licebat.Conftat.n.apoftolosreliquiilet ijq eoru fucceflores non rehnquunt.fed quide thefaur zant.Coftat etia apoftolos vota *mififle, qux fuccefloi es eorum non cmifc,
ecclchx au&oritatem habet Dicit enim Aug in lib.de vtilitate credendi. Non credercm euangelio,nifi ecclclia i!lud mihi trade ret.Conftat aut,quod exconfuctudine eccletia: vniuertalis prxdicatores dmini vcrbi materiaiibus vtuntur ca!ceamcntis,nec ex boc reprehenduntur, mli forte 1II1 qui ex regola vcl conititutio
.
runt.Conftat apoftolos in lllatis cotumclfs fuifle gaudentes,fucceflbres eorii mrariai acnter vindicates,& fic de multis alijs.Fru ftra et Burg.fe fatigat ad psrfaadcndu Chnftu inccififfc cakcatu, quia vt dicit conuenientnTimu fuit fe conformare cu his cum ad hoc quibus conuct fabatur in licitis & honefts.
Allegat apofto lu.i.Cot.9.d.0imiibis omhiafaftus fam.Etiicut Burz,.iubiumit de calceametis, ita ego fubfuraodecliuitiis & poflciliombw, funthoneftx & hciti,igit couenicbatChnitu fuiflediuirc& q
ne adhocrcftrmguntur. Cxtcri autcm iiullomodotamgenera Iiter &irrcprchenlibilitcrhoc fccificnt iicx pceptoChrilti hoc faiiTetinterdittupdicatonbus, vtpolh.vr fentire. Quartoqa ex his verbis Ioannis Baptiftx Aug. intellexit ad Iiterii,cj Chnitus CaUeamcta matci ialitcr portabat , vnde dicit in li.de vcibis dni.
&
De his calccamcntisquibuscalccati fumus confortar me dns Iefus.quia

niii
proprietanu, iicut Burg. arguit cu calcearu, fcd confequens eft cotra Chrifti profelhonc.Dixit enim. Vtdpes foucasbabent, &c. filius autem hominis non babet vbi caputfuuvt reclinct. Ita fubfumi
'
calccatusfu iTct,de eoioanes

.
110 dixiiTet,
cuiusno
fum
poteftdenuptijs& mulns
alijs licins
dignuscorrigiacalccametifolucre
Sorrtpat
in
crgohumana
cipiu Bur.modicii vcntatis h abcre. Itcm
piumptio di.tiô cuangcliij feruo,quia nudo pede .imbuIo.Hxc

lUc.titi ct
hoibus,proutal!egat Burg
tia.quia
illa
parcngitprinproptcr conuerfan cu Baruth.j. Chriftus debuitcflc cal,
&
honeftis
li
alu ro ad ^ppolitu, vidc.infr.c.6
additionc iecunda.
A D D
ccatusigiturfuitcakeatusaiuequaincarnatus. Tenetcofcqucn
II.
Jnco.c,
Vbidfin
poftil. Dccndtanqi.od ilb apettionon fuitin
Mclius dicendum eft fecundum Hiero. fuper Mat.diccntc,quod no rcferatione elemetoru,fed fpirirualibus oculis ccji apcrti funt,licut pAechicl in primo fui volumicorpore calcftifedm acre.
nis
teramdeconuerfatione cum lud.-eis m defcrto. Apoftoluseni per Burgcn.allcgatus,pcr totum capirulum probat oppofit ii intcntipnisfux,quia probat ibiauftoritatibns& radombusa liciabltincndu vcris prcdicatonbus,ficutaccipcre fumptus ncceffarios ab h;s quibus Ncc vakc prxdicant.Vidc Bon.in
tis
conucrfatio cuhominilûsâllegata.exponitur ad
ii-
apcrtos cfic c6mcmout,fccudu qua fcntenti^ nec in corpore,

ccicfti
apoiogia rciponfura
JOI
1
L
M
&
&
arci
refponfum Burg.ad argumentfi Poftiilatoris, quiaficit glofsam noua illius diclt.Ccpithfisfacere doccre. Et puto fua glofsam forc errori propmqua, illud f.didum intelligcndum eCse folum diuidehisquxlimplicitersutbonafecudulcge naturalem nJ,quia fecudu illamglofsam Chriitus nonfecifset necdocuifset opera lupererogationis neq ; codefcenfionis.neq; conhlia,que no funr limiliter bona ad Icge naturalc & diutna
Cap. P
iti
II
COI
D
&
fignum in acre,fcd foliu s Chrifpecialem intuitum hgn.fir.irecoelum apcrtum . Sed docfores per eum aliegat, non loquumur cum praxifione , reftnn-entes feadfolamfpiritualem /ifionem
tatiuum inaere apparmtetiam loanniBaptiftar.propterid quod hc.tur Ioan. i. Ip(e baptizans accepifse a Dco fignum a^nofccn d.baptizarum. Namfiprarc.fedc Chrilto intelligereMir v.fio
fpintualisilliusapertionisce!i,mirumvidcturad quem fjnerri Chrilli v.derir omnia in verbo qu ? verbu.Sicut io-,f n 6 oportu.td-c, apcr.ri ce!u,vt cdii v.deat,quia perfecf.oreffvifio omnium in verbo qua in fpccic propria Intelligibilius igitur vf <lici,q? Ioanes vident imaginaria vel fenluali vifione ( ficut Lzech.el)(up Chr.flu celu apenri , ficut vidit fpintu defcendere ad perhibendu teftimoniu de erficacia baptifmi Chrifti. pcr qd ape ntur lanua ceh. Vidit mquam in hoc.licut in
tem non vult ahquod fuiffe rcale
Chriit.,cu.usfignumre?refen
pertinentia , alias ,n.nd pofsent omitti iine peccato,qd* falfum effvt patct M'ar. i o
docerc.i." Mehusanceglofsatilluddiclu,cj,cepitIefus facere auitentate quidquid ad vrrtute ChnlJus do-
&
cu an.ma
cuit,ipfc
ftoUs praxepit.ideo fecit,quod eft argumentum pofti. Sed huic rationi mftantia dices.Chnflus
pnmo fecit.Et quia nudipeditio aufteritatis eft , & apo

Burg.dar
via-t gentiumneabieritisMzt. 10 a.
v.tae,pertmet,qct
tame.pfe tranSamana,&c.Hic dico,q, inftantia no valet,qma no dicitur AcL i .qa Chnftus docuit quidquid fecit, ied dicic,quidquid docuir.hoc primufecir.&fecitque n5 docmtfacieda.prout Aug.dicit.N6 n.Chnftusdix.t. Difciteame mortuos fufcitare,
fup aquas
iiccis
foQ.ohs.In fnt per media
&
prxccpit a-
figno rcprefentaie. Ineod.cap. poftil.prepondcrat op.nione dicentiu darmoncs rio iciuifleChriftueile Deu, propterhocqd dic.f primar.Con.b.
pcdib.ambulare
tas.n glo.autf onrat.s aUcgate.
Samaria,ibat etiam cum eo apoftoli, qui per eu proiiibiti era t ad prardicandu gennbus propter caufas afsi^na
a rne,quia mitis fum tranliret per med a
& humilis.Poteft et dici,quod cum CJinftus

&
fi c
No hoc dixit,fed qd ait?Difcite
Sienim cognouifsenr, nunquam dummum ^lone
tentus ad ibi prardicandum. idco Matthari quintodccimo.c dix.t niulier.. T^pnfum mifsus nifi ad oues que domus Urael. Et
Chnftus ec fcruauit,qa clcca non principal.teriniionalishnteiustranfitusperSamariam

,
pertcmnt
lequitur
viJibili
7<{on efl bonum fumers panem filiorum
toeodcap Vbi
,
& dare ca>vh,s

tcm
crucifigendum.Buro;. aute abiicit rationg dins,q, no vidctur ratio etia Ji nouiffent eu eflc Deum, quarc no induxiffent, quia conatur liommes trahere ad peccata maiora hbcntius.Sed B.irg.potuit bene videre ratione multiphce, cur ad crucifigcndii no induxiflent.Na diabolus fciuit p morte Chnfti fuu penrc impcr.u , & homine faluari,& regnu Chnft, exaltar.,&c,quae quia diabolo praeiudica t , fcieter ad fui pr.xiudiciu no conatur.un &fitrahit iibeterhomineiaduitia.non tamein fux
induxiJTent Iudaeos ad
cructfixificnt
ideft'
apmifmt.poflil. exponit de fi<mo icnfibili,vehmaginana vifionc confidcrato .Burgcnfau-
dkitur.Cccli
propohtum quam de hominibus mal.s.de q.ubus Burg.exponit

quia
poteftatisdeftruaionem,& ficailegatude Apoftoioeftmagis ad
nemo utens ratione fibiipfi
noccre cupit.
c a
p.
n.
lucrunc , adquosramen(eciifons verba direxit per

prardicacores fuos J >- b .
i
Prardicancedomino, in domo non capiuntur, nequeadianuam , qu.aprard.cantein ludara Lhriito gentiles ad audiendumnondum mcrare vo-
Tavtnon
Beda
poficos
doahnx
fua:
qua miraculti edicii fuerac,nome no exprimac. Mattheus ve ro,quod de tecfo reuulfq narraf, fupprefXo, eade fere verboru fcrie.fignu in fna cmicace ftdu fcnbic. Ac ciu.cas illius no Capharnau, fed Nazarccb heb.uur nifi quis Capharnau ob id forfan ciuicacc lJlius appcllacam dicac,quod fi equencer ad
,
modu
in
iila
Taralyticum
C A
i
Bcda.Poft defertura.
dcB,crcc
P.
qiiia
1 1.
nec cainale deferit,iterum inBe.cimtaiem.
mulcaqjfubindemi
rac ula in
Hieronymus. Paralyfis Typus citcor poris quo piger ia,
Sed
ea pacrarer.
T iteru intrauit Capharnaum polt dies

a
Be.inluda:a.
trauit in Caphar.
ccc in molJicie
nis
,
cara
habens defidcv
o&o,ck auditu eft>q. i do mo ciletj& co

Idro.
Sucquipucent(quod loca illa paruo incer ualloafc inuicemdi

ftarenc ^cuangtliftas non tam curaflc, vc
riumfalucis, feicur-
:signauis
cnctuatis
:
& duplis
.:..
uencrut mulri,ita vt
a
no
+
1
caperet+nccj;
Poflotcs.
.
locum praxife mdicarcnc, quam vc rniraculuni ipfum
"jinolius
t
'"cogicationtbus, acfi
ir.cn, bris
Scilicet,domus. a Bedti.Tamen. b Be.Pet apoitolos.
c.perentur
ad iamia,e't loquebaiur Be.Alle.Animam molkie carnis

totpenteih.
-
eis
verbum
cjui
t
b
cxpo
Quia quatuor
libtis
Euangclii oninis do-
ncrenc
nditur.Qucportanct|u;'Cuor quas fu tliximus vucuces

'as
tiscx:
t
îiiiti
firmatut.
dc.bocaU-
t M.itr.;? a.
diuinita-
b Et venerunt ferentes ad tuor portabatur . Et cum
eum
paralyticum,
ofFerre
a qua - t
4
tem omnaim fcnccn

tonlpirare ,eti.imfialn al;o modo hifioriam texanc.
tias intcr ie
Luc,r,d.
non poiTent
b
eum illi prx-
ipicncixin
do
mocanus Chciiripatcfactas.Cui vice muneris dicifrportarc cr aliam viain cum nqiK-feporc.ibac , \ magis in
Jl q't.ttnorportabat.Beda. Qtiia quacuor vircucibus ad do-
;Kmcmrede.u.
tor
minumfiduciamenciserigicur. Dcquibus dicicur

Sapiehcix.Sobriecacc,-m
Anciochenus. His nonabfimilia cxponic I_uquoqucvnoiJJoduntaxac cxcepco, quodciuitacis , jn

-"
& lapienciam doccc, &

,
i
8,b ' in Jibro Sap

-
fcienciam &T
vircutem,quas aln pt udcciAinôititudinem cx: luitmain nuncupanc-
tcmperanciam
qna
'Hnda-
-NICQLAVS DE.LY.RA. C <A

P.
I i.
tio ipforu cofuratio,ibi. Qnoflatim cognito
TcfttsMx trcs particul^

ibi
lT*Titerum
mtraM
expolite, sut ,\lat. 9.111 princi pio capituIi,hoc excepto q, tur modus otfcredi paral yr.cu hic
tacc
-L, ItipraEcl.cat.o,
Ca.pofl df.nfio. Pofrqu5 defcripta cftChri
ipli;Clifo,q Et cum.r>onpuf(f.ci<w,&~i.Mi.ttc.Sci\iict
hicconfcquenter deJcr.bitur infurccnseK
expnm.tur cu d?. domus ui qua erat

ttnaill.i Ivabcc
'Chrillus.Adcui<is.ntelleclufcic.niuc}>
domusiu
vt.CKarat.qne,!,, Matthatt vncat.onc.in areu difctpulo.fi t">ne,& , n manus ar.de fanatione.fecuda pars incipit ibi.; cum FBrtf-wdu Leui^cnia.ib,.}^ in n^tdifipuli 'pio (c.c.C.rca pnmu
?*Mwinatmuljti^&hociii<,uatuorcafibtefcilicTpAa
Chh
Io.quarta
tio
p!anatecl:a& ibi ajtcndut hominescaufa rccreatioinsadliabedii aere confabulandu ad inuice.qu.a de teclo vn.a.s domus poteit dc facli tial.ri ad tcclii alterius domus,& propter qct dici; Salua tor a f i jlf Qtfarf/rt aureand tis.\.in fecreto tctla. prccdicat c
&
pmittif armulationis occaf.o,lccundo, umûerla cog natio>.bi. Jitit at iliic quida de icr.b.s.ter-
iddt,inpubl.co vbiconuenmt homincs
fnpcr Etinquoli! >c! tecfoeft
vnaclaufuraquaeaperuur, qn hommcs dedomoafccdunt luper teCtum
M
*
O R A L
T E R.
turpi marccns oci'o,Le-
MHterumintr.ini, Za. Scquitur. TMt>eHe.ft.# c.Pet qucm fitin.ficatur
plo,
&
fic
ccm non
ante locatur,& d.aorum mcritis, fi tamcn obipo.iat,fed mag.s eonfcnfum.fanatur tollit lcclu ma-
Dcum
&
Imquo
en
"<ete(t
prauaconfuetudo.pctrratoicseiusurfanen aatuorfuc ialutis procuratorcs.fcilitct moex
Ixconfuctudimsper excrcitium boni operis, & fir procedens devirtutcinuirtutem.uaditaddomumfuam Ceclcftero illiuero qtu dolcnt
mdemurmurant
<cte,pra:dicaaspubiicc,orausproeo,ck;inuitans
em-
lignjficant
damones
qm
inde uaidc
pio,
Et
5i
4? A
P.HJ.n.s.b.
Glof.ord&NicoIaideLyra.'
\>bi
l
5-04
D
incclligirc
a "KudjHcrunt tetium
v
,
eraf.Tectum domus
in
qtu Chriftus
jQîdefl
Bcda.Q^d.
C^m
>.
porcntincordis occulta intueo-,

dicac
.
ti. )C ct,fuMunit.>srlrl
|
.t:rcurx,Mnquacoiriitadolcfccntior
cadem
pcccar.adinntt
Cj>ua(i
Exvobis
om uamoru ,jrtodicndofcrmoncstuos.
Bcda Domvis
.
C,J V "
'
lefu
fecundum alium cuigdiftam ceguhs

.
fenftu fpirmiahs tcgitur to-tidrcitur.qa vcilitacehccra;
Cu
quid confequacurpnralvticus. * Victor AntH>chenus Vtiqucpcccntarcipfadimirtc. rcdifiicilius cii,quain dicerc,dimiccuticur cibi peccaca Ne. .
erahatoaii
lcfnmdc
a Cogttationum.
Domuj;
b Sîpturarum
qnc.n.is facilcfallicamrftetii.
!>onitur,quiai:ognoccrc IcfumdctCTin c.unc haccBffitutus.
a tilrba,
nudauerunccc6tumvbierat, &patcfacientes fub

Caincm.
tisredarguipot,
dicic.dimittuncur
tjin
t:
cibi
Torpen
b Cumaaydi. B *d. Mulcura valct .ipud

fidcs propria, vbi unriJ valuit nlicjia,
b miferutgrabatum inquoparalycicusiacebar. Cumautem c vidilTcticfusfidcmillorum,iitparalytico:Filidimittuntur

d
a ln increduluatc
>eum
non lurceiue ad
tid..m
tibi
vchomointcritis
fanaciis re
Erat autcm illicquidamdcfcnbis fedcntcs Sc pcccata

'.
peccata tua.quippc cp hic efledtus fub sclum novcniat. Si quideni vuln 9 nopatct.vt mcdicivirtus dnndicarc
poiTic, Qijia
a ldco inuidcni.quia dutit.Diinittuiumiibipcitata.
ergo verhecis ct
lllud
& cxterius
]
NonDci.
Dcfpcctme
Tam
le
alte.
F.mm.
bo ridem non
pccccxurgerctalioru fuacircqiemci-.is,
.\>.renrurcrrat.i.
F.'i.
coqitaVitcs in
cordibus fuis.Quid hic iic{loquitur?Bla{phc

,
opus adiicio,quo
.
QjiiapiriJdofaluaicdelid;uioccu tirumcogniiione
Scoperutu vittute
Deum
cfle
nanireOat
rnat.tQuispoteft dimittere peccata, nilifolusDeusrQuo

ftatim cognito Iefus fpiritu a
Hoc.f.cogr.ito.
ftatuatur q. fubaipectu non cadit. Etenim

ii
ftnc.j.d-
c
tts,
Mirahumilico-
liio,
quia
fic
cogitarec intta le,

b Milii
.
Dominus primum
,
dcfp.thimabom
voci
cxtcrius paralvcicum
fanalfcc, acq
li
BibuSjditTolutum
ii,.,rtii'.tis,hlium
dixit
illis.
a
guid
lfta
fa cogicacis in cordib.veftris? t Quid eft

Hiero.C^F.iufdem fentcntia: eit animain b Quodfpu-ituale.ciued lolu
fanire 5c cotpus
.
dcmde il
primum
Duit
8i taita funt.
pcccaca codonalfet,
cac
qiiia
'
Atit ccrceidto,
Deus
nouitOjiiifacir
rati fuiffent
dmnttuncur
.
cilius diceVe paralytico,dimirtunc tibi peccaca,an dicere: b Vt inuifibile

a Qiiodcorporesoiulisvideri potelt.
vilkilemiracuiumprobet
b
peccaca
VctorAnciochcn.
furgc colle grabatu
tuum
& ambula? Vc autem lcia tis,quia

1
Qjod
paralyticuhuc
B
i j^.i.j.b.
fillUm VOCar,llllldjaUt
g poteftatem liabet t
^
filius
bominis in terra dimittedi peccata

tctrenis fegtega.
g.jjj^ carnalibin deiidcnjs.
Beda.Carnem per continentiam fpe cjleilium a
propter fidein
focil
,
quam
ait
I
-^MaK.o.x. dc* ipfo
conccpcrat,
a Paradifum
paralytico.tTibidico,furge,tollcgrabatutuu,& tuffu fine mora falus in tus b Mira domini domus honunis fuit.
qu* primi
vi.
,
vadc
eft
.
quidempraeihcum, fc cundum vcro maucrc incertum Quia ergo primu eratambiguti, vulgoque parum creditum, adiectum cd fecundum.
.
aut ccrte ad
crentioniscaufam refpicit.
ddmu
bominis
tua. Et
ftaum
iutrcxic
illc, Sc fublato grabato abijt a Damnita blafphcmiaadlaudem vcrtuntur.
Bed
olus Dcus dimidt fFilius

peccata,6t: filius homi nis habct potciiatem
At qutd hoc
Aliud expe-
lanpcmt
cft>
mquit mcrafcil-
cora oibus,ita vt + mirarentur omnes,& rglonficarent Deu,

Foft
cutatum patalyticum;.
Capharnaum.'
Vt tnaritimoi colligat.
le,
quod depeccatis
?
audio
dicetes,qa
nuqua fic vidimus.tECcgrelTus
eft
rurfusad
.
ma
-
dimittendi peccata,
cto,& aliud largieris. Detulcrunc me huc

illi
,
rc,omnilq; turba vcnicbat ad cum>
& docebac cos
Et cum t
ergo idem Dcus Sc Hh us hommis cif ita homo Chnlius per di

.
vt recupcrara fanitatcambule.tu veroaliud pro alio fa-
uinitatem dimittitpeccata,per
ribus poceft mori . * Victor Ancioch.Filius
humamcatem pro peccato
nas.Ccrnishauddubtequajnonilhccinunc .Cognofcis.n.
non cognofcunt. Anima pr^ cor qua: fccrcto admiii.qu? llli caufam c medio fubuiouens,ipfe pore laborat,morbi ltaque
ctiam morbus vna fubmonebitur . d Dimttun.ti.pec. Oficndit pp peccata fuifrc morbo percufjd eo non poffe fanari niiiprius his dimirlis. Sicut pa lbmc.r..fam deteiius liralytico ad p\(cma.Eccefani4sfaclus es,iam nolipcc.ne Qmidih de bi I3 cc}/Quinquedccaufis afficiuturlx>minesmoIeitijs carms.Aut propter merita augeda,vt iobbc martyres Aut nurmolcfti)* vt Paulus ab angelo Sa u-i.ii proprer humilicarem confctuandam x.Cor.ii.b Sc corrigenda, vt Mana [hanas. Aut ob peccata mtelligenda Nu.i-z.c. foror Moyii.Et hic paralyticus qui 110 n nilidimiflis peccatis
hominisfignum patraturus hxc
homo iam factus cum Deus alioqui efjfcm

,
uerba prxmittit.^ autemfciatis^c. Vt planu fiat dunnicatisuim, proptcr indiuulfam utriufqueunionem,inhuma!na quoque nacuram icfe diceret.Quamuis
diffundere,quafi
,
propter carnis
,
'
ceconomia in terris degam,nihilominus uc Deus figna cdo

peccatisq; obflriclis vincula reJaxo
.
fade in do.tuam. Bed.Cîii languerac.grabacum domum re porcac, cum ala peccacorum remiffione curata.fe ad diutur nam fui cuftodiam cum lpfo corpore rcferc, ne quid ltcriun
cuuis mfirhicpeccauit,nequeparcn.eius,ck:c.S<:Lazarus , non fuit ad mortem, fcd pro glona Dci, aut ad initiu niitas
loan.o..
potuitcuran,autadgroriamDci,flcutca:cHS,dequo.Nequc
vnde feriacuradmiccac * Vicf or Anciochen. Mirancur omnes idquod in omnium oculos incurrcbac,& quod maioris momenci erac,puca peccatorum remiilionem nufsunnfaciunc.
.
ztcrnx damnationis, vt Herodcs c Oui poteil di. Bed.Verudicunt.Solus Deus hoc potefhfoV- lus ct pereos dimittitquibus pctcfiatcmdimittendipeccata tnbuitjio verc Dcus.Verumtefiatur.lcd perfona Chri
.
Et egreJfus,&c.Bcd.Poft
fli
ciicSi. pec ncgado falluncur Errat igicur.quia ut caca dimiccere crcduc,Chrillu camen eife eum no credunt. Sed dcmeirtius Arriani qui &i Chnftumeffe&ipcccatadi.
,
Deum
ad mare cgreditur,quia non folum ciues,' fed &. mans habitacores mitruic, &c tiudiuagos mundi mocus fidei firmicate conccneredocet.Ibi curba mulca crudit, lbi Publicanu apoftolum facit,ibi peccatoresperpa.nicetiacorrccfos, fuodi-
curacioncparalycici
m Capharnati
gnos rcddic conuiuio,& audicu fuoru arcancxu,&:ab vndis

cupidicatu fcparatos ad folicudinem quiecx conuerfacionis qus eft in ipe c^lcitium ^crahic fcquicur. Jic cum pre-
xnitterc ncgare
nonaudcnt.Deum effe,ncgarc non timent.

Vuid
Nam
^T ceruec,
j,
NICOLAVS DE LYRA.
teflnm,&
claudiiur,(jnando defcendnnt
.
llli
iguur qniputabat
ifluni
mus in qua erat Cbriflus,&ttperientes claufuram tediprxdiClam. 1 Submiierunc. 7'<w<i/y;i<;j in letlo ante CbnJlum.Utera expvtiunturjicut cxpojitafunt Mittbtti nono
.
paralytieum,non potitts ingredi domum, in qua Cbriflus eratpropter non folum crat intra domum,fed etiam ad ofl lum , pcr alia turba,ifua. domum contiguam pdrtauerunt illumparalyticum Juper teclurn do-
2
rit
prxtehret vidit Leui.Hc defctibitur mmulatioludco contra Cbriflum m Mattbxi vocatione . Et xmulo primo
ponttur
Eccum
mus
snm
M O
Z Etcumprxteriret
R A L
fidir T.eu.
T E
R.
taxillorum.
Et aliquando
tales
,
vocantur
domino.non
fo
Ibi fcdcnt
pcrartecucampforiani,&aliqmperartcm dcccptoriam
aliquicuptditate lucri in ludo

taxil-
lum ad pcenitentiam agendam

cut hic vocauit
fcd etiam ad
praedicandum,/.
.
Matthacum, &cumtahbus voluttdifcumberc

oflendens
yy
Q
î
Marci
terirecvidir Leui,&c.
ncgociorum fa?eolarium fequiturfolum verbumquoddicic, quiaqui no re nunci.u omnibus qux poflidetmon potefl meus efic difci. Bed;i. Marcus 9c Lucas verecundia: caufa &c honorc euan
a
ipjj/.Hicron.Lcui additus,quia telonco
aurcm gratia malum in bonum couercebat.Neq; cnim Cbrifius venerac vt iudcx,fed vt medicus.Qiiare quod nvdcornm ars & profcfli depofeic,fami~ Jiaricercum his ageb,quifan monisegerices erant. f 2\(_o neceffi. Bcda.Si mcd.cum dicicqni miro medicandi
reiiciebit,Chrifti
>
Gap. omnia
Adcuram
II.
yo6*
D
geliftx noir.c vulgatuni

s
ie
nonponunr. Ipfecundum hoc

fcriptu efl.
Oculismifericordia:.
b Additus. c Larine veftigal.
veftigalium, telosenim
c
Grxce
quod
ftus
/fe
prseteriretuidit
a
Imirare.
Leui Alphei iedentem ad

Er
fecir
te lona?um,&ait
I.uc.is dicit
.
Iropter paupcrem Beda.
conuiuium cjuod
in
primis accufator
)
eflfni
Mattheum
&
publicanum minacvtoflcdatnullu conuerfum debercde falute d;fridere

I
no-
Sequcre mc.Et furgcns iequutus eft eum.tEt fadhim cft cum accumberet in domo illius.multi publicam & peccato
illi
Penitcntes.
genere vul.-c! v us cft propter iniquic.iccs nofiras,& liuorc cius fanati fumus. g Eterantdif. Beda. ^H-n
Ahi cuagelift.c
los
dicut^J^
phanfasos Scdifcipu-
d res,fimul<lifcumbebantcumlcfu&difcipuliseius: Erate-
loannishocqua?quasfierucquos rei cura mo-
fiuiffc.Hic vr diccre,
q,
aJii
apoftoius &c ewj LD de pubJiuangelifta cano fic fadus repete. I b Seqwaus eii eum.
cum
nim
c
mulci
qui (equebantur cum
Et fcriba?
& pharifa?i vi-
dentes,quia manducaret cum publicanis &peccatonbus di
eiuidem
uiffec.
Vnde
colligit'
cebantdifcipuliseius.tQuarecumpublicanis&peccatoriCum
peccatotibus iuftus.
hoc
a pluribus fuitle
obiectu,a Phanfcis,
a difcipulis Ioannis,
I
,
BBD A.
nius. Et
bus
Lueasplerctitlis
bus maducat
f
,f
>p
feqmtus tfl Sequicur.Qui vtpau-
onmieum.
& bibit magifter vefter? Hoc audito Iefus,ait

Sui>erbi.
Majifter pro difcipults refpondit.
Humiles.
aconuiuis
.
illis,Nontneceflehabentfani medico,fedquimalehabet.
a
, vclquibushbecaliis.
*^
Idco uos declino.
perem Chnftum no
tam corpons grcfiu quammentis arTeclu

,
,
b Vos qui tanquam iufii fugitis peccatores , >,ui v ilram iuftiriam ftac tuentes.iuftitie Dei non etiis Uibieî. Quifepecca vresagnofcuns.Non perlcgiin iuiiicari fe uidentes,ChiiMi gratix coi;.i lubmittunt,ideo ad pcccatores dcclino.
c
Beda Difcipuli Ioannis& pharifeo-
Myftice .
g No'n cnim veni vocarc iuftos,fed pecca torcs.*Et erant difci

a
rum leiunacquiaqui
operibus
"adpgnitctii legis gloriantur, vel ( quod peius' eft ) traditio-
omnia pofsitfequi ficuc Macrdinquic thjeus qui non folum

]ucra vedfigaliu, fed
Caufam
fecjue: t.s
quiftionis praimittit.
Pharifad iciunantcs, loannis dicut illi. veniunt, puli Pharifaôrtim ieiunant , tui aut Quarc difcipulHoannis
&
&
&
&
nesfequunturhomij.um.veJetiamChrifti prasconium tan-
9
,J
Idco.
Idtt,d?lient.
cciam periculu
propcer
quod
imperfcrftas
h temdifcipuli noieiunanr?EtaitillisIefus Nunquidpoflunc b Chrift'. c Corporisprafcntia. Chrifti & ecclefiar. a Non. d Quia. Apoftoli.
a
tumauie,non cordis
amoiepercipiunt, &C btims fpintualibus ieiuni corde t.^befcunt.DilcipuliChrifti 116 ieiunant ,quia
qui
bi
<,:
rationesacciderepoterat a principibus feculicontcmnit, cu-
filii
nuptia
ru,
qua diu fponfus elt

a
a
Pafli >nis.
cum
illis,ieiunare
Quan-
Citius plus profkir prarfcm;a,qusm corporalis abft.r.enria.
pidusfequcndi
uic,
Qu.i
to tepore habet fpo nium iecu no poiTunt ieiunare. Venient a

a
Afcenfionis.
Corporaliter.
Bed.Tama
ciris
quam
inundiamore.
enim exccrius vocatur,incusaccendic, &
vcmox
aute dies cumtaufcretur ab eis fponfus,& tuc lciunabuntin

pore
fequerc-
modum docuit.Merico ergo qui obediendo humana contepiic
Etfatliim e[idum.
ncgotia,diuinorum difpenfacor factus eft talentorum. Beda.Lucas.Fedt eis conniuium magnum Le
ipfius epularur fanguine ali ur Donvnus cu peccato ribus m.mducat Sc bibit.fcd idô,quia ilii abftinentia metitu
r
&
fiddicer memum Chrifti eft,cor-
uiindomofua. Quicnim Chr;iiuintusrecipic,voluptatedele!tatur vbertate,&: dominus libcter ingreditur,& in cius re
mbic
affectu.
Hoc eft fpintuale conuiuium bonorum pau-
perum,quo diucs cgec.pauper epulatur.

d Tubiicam.Qui publica vechgsliaexigut, vcl feculi lucra fe conuerti iam dc falutc pra?fu ctantes,qui cxemplo publicani calunmianturin vitiispermancntes, munt,necvtFhinui
fedpenicences.
augetjCiu nulla pocecia naturar eft .Oominus aute qui delicta naturahcerdelcre poccft, manducantcs ieiunantibus poc facerepunores.Iciunauitcame Chiiiius vt iemnares,maduca uiccu peccatonbus.vi gratiam cerncs poteftate agnofceres. h Tsûnejuid pojf. MattffcEUS ita 'Ktuutjuid pajjimt filt* jpo/ifi lugerc,
quandiu cum
illis r(l Iponfus, &c. Spofus Chnftus,fpofa ecclefia, de quo fpintuali conubio apoftoli creati funt,qui Iugere & ie iunarenon polTunt,quadiu fponfuni cum fponfa vidct.Qua do tranficnnc nupcia: ac paisionis &: rciurredionis cempus
,
Vndeenim, &cc. Bcda.Adconuiummpcccacorum vadic,vcdocendi occa-
aduenerictunc leiunabunt.
Vicior Antioch. Nunc nuptiaru,nunc vocat''onis,nunc j doclrina: tepus eft,nuncpueri cducant" nunc uocati lacte pafcuntur,nullus nunc ieiunationi locus eii.Dominus auce cem
fioncm habeacii fpiricuales cibos impcrtiat.Eundoad peccatores,domini humilicas oftendicur,in conuerfioncpenite-
Matt9
,rl
tiompatetdoitrincciuspocencia. Bcda.Pcr vocationcm Macchxi fides gcntium.qux reli&is

lucrisftculi,cpulischaritatis&operum bonorumcu dominoconuiuancur.Pcr phanfxorum fupercilium,de faluce gcn tiamludeorumuuiidiadefignatur.quibusdicitur.Publicani bi mcretnces prxccdcnc vos in rcgno Dei. Cc Victor Anciochcnus.Lcx polluta QnarecuMpublicanis.
pus quo
pcias
m carnc cum difcipulis familiancer
verfabatur, nu-
vocac,quiaomnema;gricudinem 6c moleftiafecludcre nacu eracls cnim iuftam lugendi cauiam h.ibecqui bonum
opcati bom ubfentia, fua nacura afiiigere folcr,cxpeckurnaqueeius ftuicio. At vero q. praefenci bonoua potitur,is ab omni cura mocroceq; folutus
quod defiderac,no obcinec,fiquidu
omnia
iure
Nl C O L A V
rummnmumio
,
D E
Y R
A.
contra Chriflum indifc'pu!orum Chrifli argutione

cjuere
pclentium retor.
ficundo.eorutn confutatiojbi,Hocaudito Iefus.
Circaprimumdiciiur. 1 Vidit Leui

onte vocationcm Leui
Alphei fedentem ad telonarum. Matth&us enim
appartntem defcllm (l.cet non exiUcntcrr,) difcipulorum ChrijlVm magiflrum . Et ponhur duplex cajus. Secuudus pomtur ibi . Ec f tCtum cft lterum. Trimus cufus cil de hoc, quod argucbant difapu los Cbifli,eo quod non ieiw abam ficut Tbarijhi, difcipuL Ioannis
&
?ocabatur,& erat *Alph<i.C#tera exponantur Jhutfupra expufita funt Matt.?. 2 c cranc difcipuli Ioannis.W/c defcribitur amulatio ludeorum
con-
fed Chnflits eos confutar^difcipuluf fuos rationabilti
>
excufando
&
expofitio titenepatet ex his qiix diil-ifunt Mattb .9. patum ante wc-
dium
capituli.
Ec
MORALITER.
cftcndcns
3
ieiunium
quod nuhus dcbet eos dcfpicerc , ignorans quid

Ler lftos aurcm qui propter fuum
iciu-
Lkusdc iphs diipofuit ordmatu.

Zttrant dijaputt loannn
fc difcipulis Chrifti pra;ftrebant,fignificatur hypo cncae, prae apparencia fujBWligioficacis alios contcmnen-
tes,di.il]udLuc.i8.b.Nonfumikutcei.eiihominum, rap. adul Ac.Sequicur ibidem.Ieiuno bis in iabbato,&:c.

Ee
yo;
:n r C
vtrcs rcplcti funr.
508
J|
i aufrrctur ah eis fpor.fut.Woc efl, qua mcritoq; fctntur.f do is sd tcjos afiumctur, qui ccclcfia fibidefponfaturus cft. Si quidc priori nuptn , hoc eft, fynagoga aocb/a&a cft noua quadadcfponfatio.Dcfponfacibauccm nihilaliudcft.quam
tnnc fpiritufanftum acccpcrunt.quo quafi nouo muflo noui
c Cimfab, Bcda.Nota primo apoftolosliteram fabbati deflrucrccontra Hebiomcas, qui cum alios difcipulos rccipiatj
ari.ibonisdatio.ArraboautccjhicinccrctfliCjCflipuuuilandci
Paulum quafi crjiiigreflbrcm

Apoôlis
tmiini
.Ifiiit',
.
lcgis repudianc.
graria
per hanc
enim &c mundus crc

f irririfiir.Tn
p.irni
li-
Weo
non
ieiutiant,<;uia.
Sfuriiotapta-eeptanouarvitx.
vctcri confue-
Erw/./p/.Efuriik vchomincs,pra:ciir-
dic,&r piicatoru cocn5dum rus ccrrarotn orbcm
illisdicbus.Ncmot afTumenrum panni nidisalTuit vcftimena Siaffuit.

,
a fiilloue 1 11Mnr.^litfr:
f
Rrr;ugiwir
noua
vir, vrrcri
flcxic&inaliud
vitc,
dctciior
gcnus trisfornvauic BEDA. Qiianchu

fponfus nobilcfi tft, inl.ccicufumus, nec iciunare poliiimus, nrclugcre,cum vero pro peccato rccc-
to veteri
1
alicquin
aiifert
.
Quia
(i
<]ind
biMiiineut.nirnioqualiponJejepreffumperit.
fupplementum bnouum
b
Doftiina
ji.t
a vctcri,
bamanducandi fpacium non habcntcs. Sedcxcmplumauftc

lioris vica:
prsbcnt,
Spiritual.a prxcepta.
& t maidr icilTura

a
Apolloios.
fit
Et
ncmo mittit vinu m T nouum in vfpirWtir.lis
non
pra?paracas cpu-
Konpoirunt pati.quiacarnalctadhuc.
memo.
ron coninir ndatur
Ias,!cdfimpliccs qu$ runt.
trcsverercs, alioquindirumpet
Quil.abrnt prrdunr.
Spiritualis dortrina
.
vinum *vtrcs,& viniim
cf-
BEDA.
Difcipuli
Spiriiuales.
pcr fatatrafcuntjCU
pr.ilati fubditos pia
Luc.*.a.
dit&auolac,tunciehidmhd indicedum, Eunc luctus mulciplicandus.

3
fundetur,& vtrespcnbut. Scdvinum nouuminvtresnouos mitti dcbct t Et facTum elt itcrum ciim iabbatis ambularct,
.
ibllicitudinccircun-
fpiciunc,& qualiter
pcrfata,
ipicas.
difcipuli
&
eius cceperunt prxgredi difcipuli
&
vcNcrc
obiicit
.
qucmquc ad
crahacfcdule
fidetn
pc
faltice
pharifxi
autcm dicebam
ei
BEDA.
\ctno afsumert
Ecce quodfaciunt a
Vetriemhiltoiiam
duncquorum
cfunijc.
Djfcipulos vcflimcta veeetadi-
tui fabbatis
nonlicct. quod Nobe a In b

.
Etaitillis:
.
| Nrinncceflita-
VndcPctto
quas cfuric- J
{^
Fugiens Saulein
,
inccrprctes tfuricnti
oblatis
cit,idcfl,
adhuccar-
nales,necdum innouatosfideifirmicace,
quam
Iegiitis
quid
feccrit
Da uid
quando
bac dapibus diclum

c[\,Surge1'ctrc, occide
tem habuit,
introiuit in
&efurijc ipfc,
quibusfinouuspannus.idelt , parsdo^ ctrinx quc ad noua quc vitam pcrtinet afTua-
domum
cxquicum eo crant, quomodo Dei fub Abiathar principe facerdo-
CT manduca. i:c mra iacramcnti con

dia , ibi martan & manducari lubentAl
,
cum illa doceac ieiudicucquxad ieiunium valctciborum abomni voluptace cainis. nare,nona cibiscancum,fed Caucndum eftdoctori,neanima:nondum innouare fcd jn malicia: vecuflace perduranci, nouorum myflcriorumfeciecacommiccac. * ViclorAnriochenus. Vositaqucquiprifins illisntibus
,
,
tur,&: ipfa
quodamodo fcinditur
cuius pars nriportunc tra-
animalia,hic fpicas conurllunt difcipuli.&i-m alios cua

flas
manibusconfncantcs manducancvndc. Mortificate^^k bra >'efira,& exuitc rctercm bomimm. AJiccr cn im no tran fcunt in corpus Chrifti.Alitcrdoc.torc fuiprofectus fructus no pafcunr.Vclkrc itaq; fpicas,cftab oi intentionctcrrcna radioi mecis ei ucre.Fncare manib.cxcmplis vutucu a cocupifc cntiacarnis quafiariftaru folliculismcnteexucre.Grananianducarccft purgatu qucq; p pr^dicarorum ora ecclefie incor
&confuetudinibuseciamnon
iMofaica hominibus tradunt , detcquam inaudita praxepta &leges figoati func,ad vcflrasieiunacioncshoctemporc copellino
addicti oburictiqtie hauefis, iciuniameritoobferuatis.Ifti veroqui vt nouaan-
facmnt, gapreccd.-t fermododoris,iubfcqu!t" gratia fupern? vifitacioms. Ec bn fabbacis.cjaj
porarc.Hoc diidpuli
m dhm
debet.At
iunii
fuis
mhilominus locis,vnacum
quoque obferuantia veftro qdodaliqualcgis ncccfsicaccad hocadigantur,aurqct refiftendu arbitrabu morcrfiicfenfu vcceribusricibusadhuc
tur,fcd qct hoc
&
c^tcris vircucib. ie oflcnfuri func. Non religionem
pra?dicacoresprofpequietis laboranc,&: auditorcs admol ncnt.vt a cuns fcculi feriantts, pro a:tcina rcquiclaborcnt
...
Bed.Perfacacumdominoambul.inc
mino
qeloquiafacrado-
obteiviperanccs meditant"'. In
fatis
cfununccu
in eis ilk
mcdiu veluti falucarc & opportunu,ad virtu tis pcrfcitionifq; ftudiu fuo poftea tempore adhibituri sut Lnimuero inter cos qui m Moyfi,& cos q n iege gratie ieiu rnis danc operam,hoc pr.ecer cicccra mccrcft,quod illi quide
i
iciunia pvefinicahabebanc, qux explcreobligabanrur,eciafi alias noiuiirenc, hi vero vircutis amore libcraq; volutacis ele
chone ieiunancvcrius qua vlla lcgis coadtione.Quod fi vcro iciuniu dchnicu habequadragefimale vel aliud quodruquc & ncgligcntcs, quo nimirum ij quoq; nuis,propccr ignauos ofBcium faciunt,dcfinitum habemus.Scudiofi naque pictaiciudcditi,certoanimi confilio.propenfaq; voluntate omnino legisauc niumilludperfoluuntmagis,quamvlla
tiq ;
All egorfce
lainueniredtfidciat,quib.amp]iusaccenfi,amorcdcicj^B pane pafcantur,& hocfabbatis,vndeGuflate& vidttt fuauiseftdns.Vcllunc fpicas & conterunt , quiateftima^B fcripturarum afliimunt &c pcrfcrutatur,dontc medulladdi ctionisexcrahatquefub vilitate litere qindi fubariflaiuhoi rote vclacur.Hoc dns fabbati probat,-flu.'ti dcfcnforcs l*bbi ti improbanr,qui folam liccra: fuperficiem diligunc , mciitt! rcfettioncm ncfciunt, requiem animarum noii norunt, vndi:
5
tx.
akilhs.lûncjuani l(gi/is r/tiid tyc.

illi
ct,-
Victor Amiochc.Eccedifcipi<l/,&c. Obiiciunt b,rc

,
non expcnduntlcgislacorcm fua l gc non tcnei i. Neque.il quicquam eft omnino qucd rtgi in fms kgibns noi; liccat
c Isltititji! am lcg.Pi^cqicnsm mcd u -.rdfcrtDauidc ,q: saclimonieaducrlacus videripotmt Facitat hoccoc6bli(
.
prxcepci viimpuifi. Bed i.Vefle foris cegimur vino intus rcficimur.Vcfiis bo na operaquibus hominibus fons luccmns Vinum,fcruot
.
fidei fpei
&
charitatis,quo in confpectu
Dci intus fcnfuj no
rcuerctia qua Jâuiddefcrcbant.copcfca impudctc fycophantia,qua Apoflolis mahgnc mtcntarunt Qtjafi dicerecan nb Datndc lcgis fcruitute obflnclu mcmi
quop honorc&
uitatcrcfbrmamur.
>inm o.Erantautmnoui,cumpoft afcenfloncdefideno confolationis eius fperando &orado lnnouabatur,

b
Sed
niftis?Egoautcni ctfi filius hominis dicar, fabbati dns fum f Sub Âbiatbar principc faccrdot. Nt n tc tiirbct qtlod alii di cut AchimcIcch,ambocnim Adumclecl tucjllicaderanr,
runc
&
pater,
NICOLAVS
I
LYRA.
fac.eft ltc. Hic ponitur (ccundxs cafus,nuia aigncbat Chrifli contedcbant d.cfabbati ,fed difciputos , eo quadeuellebant fficas ,
Et
&
Cbriflus confutai cos

tio b'iiu< literte
cxcufandoper fcripUiras vae.Tc.Et patct cxpofi cx diclis Mattb. \ z.in principio, boc excepto quod bic
tunc
j .I{rg.zz.D cedit,q4\Abiatbartta jilius >Acbimclccb,c*r tuc agebat facadotiit fub paire, vcrut.wtc nv>g> bic cxprimitur Ubiatbar quapater cius Âcbiwlecb , qnia ititcrfcci tAcbimelccb a Saulc ^tbiatbar filnt s cius ad Dauid vt ibidedic,
;
tiic
erat Âcbimefecb vt babctur.
aaa.tur.
i Sub Abia.E* viditur bocfalfunhtjuiapriiicepsfaccrdotU
& autloritatisfuerat qua pater

uotc fiudent
&fuitfocius itincris
& laboris ipfins,& p cofiqu

cius
fugit
cs
maiorisnomin.
pp
qd bic exprimii taciio patr
M
Lita diit;r uli
tii
O R A
T E
R.
& hoc
fit
fabbans, quiafludium
Et fac.efl itr.cvJo.Vcx fata fignificantur facri libri,in quib. r funt fcniina u-ii-;i,[>c-ul.iK.8.'n.Jtwe? vetbumDei. Ig;t pec
gic mentis.Spicas autc vcilfit, ru'unt,fcd tunc manducant ,
eum ibidem vi.a- pancm im cum fibi pcr implccioneoper
hoc quicrcc:
Chnfio ambulac, tum
incorporant,& hec rcfccbo a mabgnantibus rcprobatur./t

a
facias fcnpcuras dc-
Chnito veiacitcr approbatur.
uoce
jo9
atcr.eV
Marci
fili'us,qui
Cap.
rum
III.
cibum
yiO
invfumtrafir.it
Abiathar
occifo p-.tre a Sau!e,comcs cvilij
tos comcduntfignificat facerdotalcm
)auid fachis cft,&: eo regnate fuiumus pontifex maioris no cuius dominus mentionc qu im patcr,& idco dignus viucnte. accrcr.quaii iumir.i facerdotis,ettam patrc
populorii,qiiia omnesfaccrd otuin viram dcbcmusimi tari,&: omncs hlii eccidi e fecerdekes funr, ftrahtfci in ficer-
Victor Antiochehus. Suntqui Achimclcchum binonincmcxntiilecxi*
dotium fandum.offerentes fcipfosfpintualcs hoffias D:o. b Et dedit eis.Hoc iequutlK.Mifcricordiam voh,& non fawficiu,
meliusiudicaintafa
Hofeae.ff.q.
r,adeoq uttdcm efle
hunc
cum
&pancspropofitionis manducauit quosnonlicebat

Et
'euiticis. 'euiticis
mis pcriculo homines Iibcrarc,quam

ftia
Achimelech
fa
|o,aliiRcgu Iibros ^chirnelichi ranqua

hcis
b manducarcnififaccrdotibus&dedit t eisquicumeoerant?
a
Aliter ptobat idem.
crificium offerrc.Ho
T""
facerdotis
rcfpon!cnr,Abiath"iremau |em peridem tepus

Jontificcm
utffe.t
i,im iios
\
iemin
(Te
Etdicebatcis, Sa bbatum propterhomincmfadtum

c
b Bcd.i.ideo folius hominis prima cuilodiafabbati.ptout hominis vtilitas exigit.
Deo
placabilis,
hominumfalus.
c
eft.
Sc
Hmopro.fap
prxccptu
B>
eff ,
non homo proptcr fabbatum

minis ctiam fabbati.
Itaque dominus ell filius ho-
da. Ita'fibbatuvn cuffodiri
hoc eff,
vt
fi
neceflicasfuerit,
imrnum faceidore
hiuc fenteria? fauet fcriprurarcontextus. Neque eAchimelichum pontificem , fed facerdotem plurcfque
t
facerdotes,Saulis luffu trucidatos

Si
affj.rjt.
iobis
non reprehenducur.fed pro fome cxcufurf, cur in his bufam improbatisquam in cxreris probatis? quauisfitma1
Tanespropo. BecJa.qtiafidicat.
Dauid& Achimelecha
Leuiticos
nonfitreus qui viohuerit.Sabbato circuncidi no eff prohibitu, quia neceffari u. Iofue muros lericho fepte diebuscircumic.Macbabî in fab bato pugnant.Quod noncfilicicum in lcge, neceffitas licicti
facit.Sic
Iofue.fi. e.ii
& hodiein leiunhs

tenetur. dom. Quafi dicat
fi
tus,reus
non
MXM.e, quis ieiunium fregent aegro-
nu diffantia:hi fpicas confncant,iJli panes

But,iV
iiuio
come-
accedebat fabbaco neomeniarum dies quando rcquificus fi iît ex aula regis.
m con-
Beda.r'igurate,quod
Dauid &pueri
P.
cius panes fanftificatos
Si Dauid rex facerdotes ( f\n Mit,iu alium euagcliftamjproptertempli mtnifteriumfabbatu vio lancesjcrimmecarentfquatomagis filius hominis verus rex ficerdos,&; ideo dominus fabbati ia fabbato vulfarum fpi carum criminc non tenetur reus?
Itacjuc
.
&
&
d
C A
III.
manum aridam habutfle, pocicum dextram j^jjc eritex de micaculohocita fcnbit Bâtthaeusautcm
fanitatc
>obis
<et
ET um
'erit
introiuit,&c.
Victor Antiochenus. Lucas cc-
tcrisadiunsitdocendigratia in fynagogam yeniffe,
^.Beda.Argurt,q,leg(sprarceptaprauaintcr pretationc violant, xflimantes 111 fabbato a bono feriandu, cum lex dicac .Qmne opus fcruile nonfa.in
eo.i.peccatu
.
Licet fabbatls
m Hoc
Leut.ij.a.
pr ? ccpto figurat.quia qui per fex f? culi C tatcs bonafeccrint in feptima a malis tancum feriabunt. Non enim erit ociofus
P.
bomo
qui
,
bacccia
ouem vnam
fi
C A
Vbi
III.
fcientii ibi
btcc in fabbitis in
maiusdanum
m aim periculum
,
bonionisfruclus.in laude quiefccre.
Da
culpac.'
Mattha:usdicitil1
Mm-.iz.e,
oueam
nonne
?*
tcncbit
pleuabiteam
Om-
Tintroiuititeruminlynagogam humanum.
Cenus
&erasibiho-
iiaha*cfummo con
enfuprob.<nt,huma
ixfalutiscaufa.coriorale
mohabensmanumaridam,
Vt ab omnibus videatut.
&
obfcruabantcum
ptaruenit.
.
Calumniam
fifabbatiscurarct * vt accufarcnt iilum
Et ait
'
losinterrogafle.Mar gus &: Lucas, intcrro gatos fuifle. Sed illi prius interrogauerunc,&:Icfuscognita
ncquitia coru,fiatuit in mcdio eoru fman
cum
fabbatum
fol-
icrencfas
non
effe.
homini habcnti
Homincm
manum aiida. Surgein medium.Et dicit cis.

.
êqueenimexdiui;& f
cutaie an non
)istantum fcripturis '3ominus id euincit
t Licetiabbati bencfacerc
e
an malc
animam faluam
z
3
dum, & interrogauit quod MiraisctJ.ucasdicunt

iilis
.
Et tunc
fabbato
ed oppofitu ffatuces.euidentibus planeque inuicbs rationibns refcllit , adcoûe miraculum ab omni pi orfus crimine , finilfraque fufpi-
taccntibus, firailicct
litudinem propofuit de ouc, conclufit quod bcnefaccrc.Et lic circunfpicictis.

4
&
uonealicnum
b
ciic offcndit.
,
Pct.Chiyfol.Adinfamiaiudicis&nequitiaccgnitionis, Sermoa^,
AUnum an. Beda.Ûrce ad frucf-um vetitum extcnfa eff a bonooperearuit,per manus Cbnffi m cruce cxtcnfas,bono
rumopertim fuccis
rcff uuta.
.4.1
Hiero.Homo
ific
figmficat auaros,qni nolcntcsdare,vo-
luntaccipcrc,pra:dari 6c non largiri, quibus dicitur vr exten dant m?nnsl<fts,idcfi,qui furabnturiamnon furctur magis
autem laborct opcrans manibus fuis quod bcatvnde tnbnat ncccflitatcm paticnti.
c
bonum cff,vt ha-
queritur dc cura crimc,dc pietate accufatio,reatus de virtute,dcfa]utefuppliciu.Scdmirfi n6cfi,fempcrcfTcndutbona malos,pia imptos,fancla profanos obfcruabant folliciti faceidotes labbatis,no fi pcccarct,fcd fi c urat ct , vt accufarct cu. Amatorcscriminum inuigilat,infidiarurinaccufationcvirtutu,quafi cotra falutcm no pro falute fabbatu fit prouifum. W Victor Antioche.Maicusc>:Lucas Dominu cxPhanftis id fcifcitatu fctibunt.Z.icer nefabbati,&c.Maahxus autc Pha-
EtofcferK.?/Mf.Beda.C)ma difcipulos probabiliter cxctifa-
nfxos,liceret nefabbatis cutare cx
illo
interrogsffe narrar.
tierat,ipfumobfcruant,vt li in fabbatocurctjtranfgrtffionis, un oncure:,crudclitat!S aut imbccillitatisarguant.

Licet
Be.Hominetotu npartcfignificat.Vclq.a^panima hoc facicbat,vel q, hx% mauus fanatio , aix falutc lnnuficat.
e
^tni.
___^
&Vcr.
F
NICOJAVS DE
CA
P.
LYRA.
atlutboni in gencrc moris fecundum fe ,ficnt fabbati.îlii autejunt
III.
funt cpcra vhluium,& talialicita funtindic fabbatis,de quib.crat fa t/atio tnat us arid;quia crat cpuspietatis,& cum boc cratadghriam
t>ei
ii:
"C
Tintroiuit
JL/ babetismanuarida.
itcmm.Tlic pnnitur quartus cafus defanatiotie I bi pritno ponitur ludxorum infiaiatio-,

ait
'^nao,ewtmiifutatio,ib'.Et 1 !. xcutcs *ttcn).

j.
hommi jertio,eorum obflinatio,
u.vbi cafus ifie plcnins pcniturjttc excepto, (jifubdd hic. I L'ccc fab. bcnefa. Circa quod fticdum,qucd aliquifunt aclus bo tngcnere entis,q<,i tamen cxfe mn babcnt bonitatcm in genere mo ,ls >]'cutdificare domum vcl talia erat licita in die biiiu[modi,
.
Mat
Expifitioprrmanvi duarumpartium patctcx
io dc talib.ntdti manifrjiandam iiiquantv.ru fii bat mi*aculofe dubium, ijnin pofjini ficrt in dicfabbati,non folnm licite, fed cfji hoc cfi quod dichur.Ln.cl fab.bcncf. Quafi di etiam laudabihtcr cat certum ifl on.nibtis quodjic.
,
&
bet
&
Animsm faluam facc. ldefl,bom'mem curare.Et accipitur bic

cll
animapro ipfo boninc,qitia

lem
principalior pars bominis
ILcpcr ta-
'
modum
loquendi dtciturlLxo.i.a.
Omncs an'm& qux egreji fint
&
mn
defemorelacob,&c.
~M O
fab-
R A L
E R.
nicn-
At_
ir,crit
ztinttiiterum ha.man.aii. Pcr tnanum qua: cff organu o; ;anoru,vcdicuur j.dc animii,c6uenienur iacclligicur ops
lida,fxl
num
cum ad verbum Chrifli furgit pcr graciarmcun:: jxtendicad fanctamoperacioncm.
>num,& 16 mantts ctt anda,qux eff ad hoc opus inua-
ma
Exe.m.
5
a
Tcrderr.
Glof. ord& Nicolai de Ly ra

Beda ,Non quod ftimmc piusquemquam
poffit
ju
focios iniquitatis
i
Fxeuntes autctu.
Quiper fenon poffunt
raiu-
non i;d"a.cc(t pcrderc.S uir dnicur indupcrderc,f<d euis cor Pharaonis.non quod obdurauit, fcd obduratum no
Et tncumfpiciens.
emolliuic.
Vbi fupra ,
b
cns
d:\it
t occidcre.
i
,non
ideft
,
non
confpicitan-
cum
facic
,
incucns
vc Immo fcd vt Deus
quaminc, f Cum Hero.Mmiflri Herodis propter nimiciciss quas iptc aduerfushominemcxercebat.lcti.in miidiis Sc odiispcrfc* qucbantur.qucm Ioanncs prxdicabat. PecrusChryfologus.Circumfpiciens # Theo.Hcrodiani ditfuur milltCS HetO Quafi incredul.tari illoium iijfcem. Nonaudentererpondcrf. Atilli tacebant. Etcirtumfpicicnscos i dis.Herciisnamque a
corpora,corda,nu
fillius faiuvt
n-
facere,antperderecumiracontrilUtusfupercxciram cordiseorum,dicitho.
llico.
^6^^
cffe
.
ccsjenfus, praccrira,
jhera.
I
miniExtcnde
nus
,
manum tuam.
a
Etextendit &reftitura
b
cft
ma
4
M.n. i
i.b.
p.cfencia conccmpla cus . Circumfpicicns eos cum ira concrifia
Hiero.Similis fimilem quarrit.
Qjia foH non
pofiitnt.
dxcbac Prophctia cnim Iacob innucbac
illi.
Exeunrcsautemiiarimpharifari,
cum Hcro-
,quodquadodc-
Ioan.to^, cus.uafcitur vt
Domi
Cen$ Cne confilio.
Magoa inlaoia.qui faluteindigent.de nece Saluitoreicotilik-antur. b Qijia latione vincuntui moitem inacliimami i. b
populo
.
principcs dc Iuda, tuncChriftus
ficcrcc
nus,c6tnftJtur vt pa
dianis ccnfilium facicbant aducrfus

ldro.
a
rens,dolecvc
homo
eumtqu omodo cum

ad marc,
eft
5
vcnircc.EcquiaHo
rodis ccpcro nullus icoru lupererac luda*
pi
Medicus
.
cedit infano
Odiemil.ucedit,.ii>urf!iusacccdit.
incuccurvcDcus.Atcdemanumtua. Asino uic pccna iudicem
g pcr dcrent r
t
EtleTuscum
Rota.
dilcipuhs fuis feceflit

confeftio.
mupu,lcd
ipfe fo-
&
multa turba a Galilara

Vifio paci.
&
Iud.-ca
fcquuta
eum
,
opusDcum,
IMar.^.d.
13
indul-
sanguinea.
,
Aiiena dcfcenfio.
gcncia prodiditcon-
ab
dicorcm. C Extende tnanum
Ierofolymis
&
ab Idumara
Venatiopifcis.
&
trans
Iordanem
regnabar,quidan puraueiuc ipfum cffcCh lftum <x'l. fim conftirucrunt.

o-
lus
BEDA.MORALITER.
Infructuofa
debilicas anime;, jnelius curatur
iuc.),-Vt
qui circa
Bcda.
Opimone
Tyrum & Sydonei,multitudo magna ûdientcs virtutum.

.
Anguftia.
Fugitvc ho mo.quia nodu vcnej

Sec.
non
qua
ad cum quz facicK^ vencrunt

babet duas tunicas y det
Et dixit difcipulis fuis,vt in 6
falc
Z^^&
non
crat locus.
,
cleemofyn? largitione,vn.^/
babenti x
vnam non
non fit
Eccjc.4-^
manus ad dominum cxpandic , qui cas ad viduam non cxtcndic rogantem d Eircsli.efimaMi Magnumfiudiumnequitieincrimerefira.n.in
& qui babesefcas,ftmiltterfaciat.Et inecclefiaftico.F/7/, manus tuaponeiia adcapiendum & ad dandum ccllecla.fmorarionc
. .
Bed. Dcfynagogafcccdicadmare&c. Iudeam iclinquic ad gcnces,veniccu difcipulis f pradicancibusapoftolis cordagenciumadiic.&ficmulcosad fevenicnccs iuft_epic & dciideratam ialutc dcd t, vndcaptefubditur. Etdixldif.Jtis.
'
putant ,quodadverbumilliusfanataeftmanus. Neque& iabbato poceft coumci laborafle, qui dixic 6c faita lunc,cum
fabbacis ipli in
Bcda.Magiiln plebis&minifin regisodiopct tcquuntur,vulgusindoclum dilectionc fequicur, &plunmi fanari merentur.

i Hjticmatyrum^Ctc. # Thc cphy)acU)S.Tyriis& Svdodon us rametil cflc nt allopbyl, proderac Cognati autcm cius
Etmul.tur.
cibos portcnt,caliccspornganc,
.
&: cctcra vi-
dui ncceffaria
cu peifcqucbatur,adco nulla a gcneie prouuiic

Exeun
&
vtilicas,niii
limul
NICOLAVS DE LYRA.
I
aliaiTa-in
atJufuo.Et ideo ficutgaudium fruitionis in animaCbrifiinov
At illi
ta, 1s[on potentes contradicerc vcrbis eius
nec
tamen vo-
impediebat
in
Itntes confiteri veritatem,
Et cir.cos. "Propter eorum aecitatem
& malitiam.îd maiorem

in Chrifio.^rguitur
dohrcm paffion-.s inparte inferiori,fic e conuerjo motus ha infcnori in n:4lo impediehat ailum rnentisfiuc rattwtts.jldft parte cnndurn dicendttm ,qu<jc ira qux tfiprater rationem oppnnitur manjuc
vtrum irafuerit iitiellic7nmhuiusdic7i<]u<eritur y
tudini,non
amem tila qaa efi
modcrata rationc , quia ae ralione mati-
ergo
eft nifi duplcx irafecundum doclores caiholicoijcdicet irafer vitium,& iraper T^lu,fed neulra^ fuitin Chriflo mora y quodirapcr vitiu yc.Trobatio mint>ris y Greg.dicit.f.
mo quod non y quta non pt
talem moderationcm. fuetudinis cft,quod fati.it Exeun.au. Hic defcnbitur ludeorum obslinatio yquia nec vcrbis 3
Chr^Jii necfai7ii refilierunt a malujuu tfed magis obilinatifunt mcipieutes machinari in mortem Chrifli.
quia
excxcat ocuUm mentis y irapcr %clum ipfum turbat/ed oculus mentis

nofuit exc&catus nec turbatus y ergo,&c.Item ira opponitur maxime mafaetus rr.aofuetudinitVt habctur 4. Lthic.fed Chrtfius fuit
in Chrifio
PhUofo.ph.
tfii
non habutt Locum. Contrarium dititur in litera, Et cir crgo ira it ipfo eos. Dkcdum quod ira efl appetitus v\nd'.cl& proptcr il CUnlpicicnS lata imuriamfibi vel alteriy vt habetur i.fyetorica.Talis aute vindivocatur ordinem rationis,& ficeli vitinfa, Hapotcfl appeti prmter vitimn,de qua dicitta lacob.i.c. Ira vi ri iufcitiam Dei non iraper modopotefl appeti fecundu ordinem recle rationis,w
Hcrodian.Hoc expomtur dupliciter, quia dic unt aliq , <ji Herodiani fuerunt qutda ludxijingcntes quandam jcclam ncua\ ii centes de Herode jlfcalonita,quod erat Mtj]ias y moti exfiiljo intcllecJu illius quod diciturGene.4p &.N6 auferetur fce.de Itida.Wv dicii.
quod ablatio rcgni a tribu luda eiatfignu aduentusMcffue. Iiie aml Herodes ob< inuit regnu illud.cum tame cffet alieniguta , qapater cin
fuit
Cum
&
Idumns,fecundum qddicit lofepims

illi
operatur.^/io
boc
tji
laudabile,
fecundum quod
dicit Vfai.^j.b.
Lxtabicur mfcuS
Miffidpromifjum alium regnarc tunc

tel.igenda
hifioriographi. Et 5. inttlagebant regnare lemporahter,ncc vidcbon

alij
&
in
Iud#a y
nifi
Herodem,
io
dixerunt
eum effe Aitf

,
cum videnc
quis lufle
vmdictam,ckc,
Ideil
Utatur
&
talis ira ejiper
dequo %elumjccundum quod dicit ^4u(.

.
laudabiiiter appetttur
fia,cum tamenprophetia
Iai ob pradic7a cffet fecundttm veritatemin

dicli
de Cbri(lo y qui natusfuit tempore
Hcrodis
vt habct
vidtt fuper Ivan %.Zeiodomus Dcicomeditur^qu! omniaperuerfa qus, talis ir* e nb potcjijolera! emrnda> cupit,6~ fitmtndare gemay Chrtfio^vnde loan. z.illud Tfal.6$.b. Zclus domus tuecofuit mc;diC nv- introducitur taqua d elii di Chriflo.*dc privtu dicendu,qi ita, per ^flumin nobis aliqualiter bene tutb.it oiulum mentii, -uiapo-
&
&
Matth. i.a.ljti igitur habebant occafionem perfcqucdi Chrifltf, eo a erat fecundnm veritat? y erat contrariumfefl iptu tfie Chnflum ficut
fy.
.
Alu
at dicunt,qa* ifli Herodiani erit mil tes Herodis ^tntips/iu
fn!tfi!inspr<xdic7i Heroiis
& dominabatur m GaliUa, non

ifle
.
ficut
te.x
fed Pt Tetrarcha y vt babttnr Luc. i.Et
incarcerauit loannem
teniix oaiflM ficfe habct^quod
vna intenfa in atlu fuo
alia remittitur.
motus irte qui efi in irafcibilt parte quarrun fit modcratus ratio ne,impedit iteli clum a contemplaiione ueritqtn,& fic dicitur turba reoculum mentis .T alis tame turbatio non cil pcccatum,ueruntamcin
Et
i'o
quo habebat aliquam occafionem perfeq<.tcnd. Chriflum qucm praiic uera f Ioannes.Et ex his p.itf.t mahtia pharijkornm qut cum permji
hominti us tralJabant confiiium adperdendum Chriflum
5
Chrifto nb habttit iocum, quta uinute diuina quxlibct potetta permitte
Etlcius.H oc expofttum efl Mat.lt. 6 Ecdixic Lfus difcipuils fuis,&c,fibi dctet.lnfirmitate

dens inje carnis
.
oflet
batur agereillud quoderat fibi proprium,ita quod
vna nb impediebat
aliam
Qtioc
M
}
li
O R A L
T E R.
liu faciunc
fuperbi.quia gloriofi in pcllib.inccrprctantur.Tfti contra Icfum , qui cum humilibus Sc chantatcr
verocon
Eve5.jfUfm.Per pharifaros qui diuifi intcrpretancur,difcho qui diflenfiones faciunt,fignificantur.Per Herodianos auc
fu-
habencib.commoracur,& idco receditabcis fcclongandc humilcs cum fequuncur,&: a Dcofaluternconfcquucui
&
Et
w
b
r
M
quanco
a
j^%
arci
f
\*j
Vt effc
ap.i
filios
.
)H
Deuscum '.vjderetex-
boni mores adfint.Et .-.lienigemcqde a remotis loIfimul cu veniuc.lud$i aucecG ad ipfum vcmflent, infectantf. 'cisad de gencib.cogrcgaca fluchis fcculi me . a -x micula. EecJcfia finum cordis gratie. rccipicndc; di te
tranfgrciTi, qu latac uaco fiuctus
duode. Specie lacobdilcxit
fccuh fecunus culcat.
Adam.Statmt tcrminos p pti celfus gcces,& fcpararct lorum iuxtanumerfi filiorfi Ifracl,vtfintfuper thronosduo decim.iudicarttes duodecim tnbus Ifrael Qgibus data eft filius accepit a pacrc fccundum camc.vj ope potelf as,quam
ra
fecic qiix_ ipfc [oan.,4.1 facianc, &; maioipfi
i{C']u:coriip-i. Com
&
primunt.quiccclefia:
IpaCCmUIfbant.Tailnc qui fidem vero corde 6L diledione

fofcipiunt, qui teugere fanati eile perhi-
nauicula fibi dderuirent propter turbam, ne u .nflaeb.... b eum- iViultos enim ianabat,ita veirruercnt
a
.
E, defia de G.mibu, congrû.
rahortim facienc
DjfcorA*
compnmerenr
,
BEDA.Dcditctiampoteftace mortuos fufcicandi, ficuc Matthxus dicit , vt virtus oftenfa fidcm

facercnt
m eum
vtillum
Fidele*.
Mat.xo.a,
primetcs
bentur.fugienscomnauiculam
tangerentquotcjuothabebantplagas
Etfpiritusimmundi
l")a;mones.
afcendic. Et jpir.im. c
cumillumvidebantprocidebantei,
&c.
di.
a
&clamabantdicenb
verbodaret.&noua qui noua
T Luc 4 S*
-
reccitoridixit Deus.tjuare tu ctiatrasi uftitias meas,Jcc.
Damonibus
&
curatis.
DA.Vterque&:
nlacaS habentCS
d tes.Tues filiusDei
*
vehementcrcomminabatureis
b
Gratia.
ne
&
DcurneflcnedifFretiirpafsio.
Non
meriti,feddiuina.-gratia;cft.
prardicabant , nutic aute quia numerus fidclium creuir, mnl

ti
.lolimmudiipiritus.Sed 'nfirmi innn." D'a illtentlOîa

'
manifeltarent lllu.Et afcendensin montevocauitad lequos

a
vitam virtutnmte
virtu-
Nonvosmeelegiitis,fedegoel<.givos.
Ltbeto
arbitrio.
Vt
ter qu.iterni
,
fie falUtlS,
dajmoniain eis
riutisojt quatiiOi parteso.bis crzdicarciu,vndc ab urie.ue portattres abau:toi>'tta: aes,b<ictafup6rra:fre's-.
fidem chaab aijuilone puu.-c urs,

b
ncnt.&fignn
ci
vel
podus
^ " rccoaSiâd pro

1
a V o Iuitipfe.& venerut ad eu.Et fecit,vt eiTcntduode cim t cti muccrcieos prxuicarc .cc acaic cibi p-uicuaicui -uillo,& vt mitterct eos prardicare .Et dedit eis poteftatem cul"0,tx
.
habct,quia fruirra foras miracuffecum. t lii ofteditur li deeft.

,
i
tumnon
q lu mcus opcretur,
in fignu
fidcllbllS,
riSum^,
>
vêrumKa ^nfir^nrln ctiam ad confitendu
infirmitates,& eiiciendidarmonia E b randi
t Etimpofuit Si-
1 qmialmgti
iuilC 110n
LuC<f<a
m*yo*
maicftatcmeius.PrcfiliumDei elie lamiaque icntiacnim eiusperrctriti,quem non poterant.Samorcs Arnanis , qui etiam noucrant,celarc hodie ncgant filium Deiefic. folum da?mones , qui lnmti, manifeflarcnt. Bcda.Non d apoftoh toto orab eo fanati.qui fpotc confitetur.fed vel
_._....
fcd infidelibus. Et impofuit. Beda.Non modo primum , fed cum adduclo g ub Andrcad\x\t.Tvic<!beris cepbas , quod intcrprctatv.r Tctrus . loan.i.f
&
bepofi pafiionc prxdicaturi,antepaffionem nediuina maieftacc prxdicatapaflio dirferretur mundi.

.
tacere iubetur,
,
Scd hiceuagelifiateattencu redditdiCcns,quodcumdomi nus ficcognominaucric.Ai:tcr.n.putarcs fic vocari cafu, no ^ prouident aDei.Voluit autcmeum Dcusprius alionomine vocari,vt ex mutaticnc noinmis viuacitas facrameti nota
retur
ie
& fic falus
Et
afc.
Bcda.Pofiquam lmmundos fpintus
fe pra:dicare
,
Grxce vel Latine Pccrus.qc! Svriace cephas,& in vtra- u q ou T0 ,b. lingua a petra di lu,de qua; Petra aut erac Chf s.Sicut.n. q' a Chrifiolucelux mundi vocaturapoftoli,ficapei;ra Petru
'.
prohibuit,ianftos
fpiritusciicerent.
elcgit,qui eum pradicarent
& nefandos
pones mcerorc ncgationrs icilicet viuodominopofc rcfurreitionem. Vcl audicrfs triftitiam mortiS fcihcct cum"ci
Sirrion
Ioan '
***
in monte dedit. *riei,fic & legcm
&
Monsiftetignific.itakitudinem ruftiti, quamftruendi, crant , per locum admonet ad coelcftia quam prxdicatun
dicitur.^f lius te cinget
& ducct
c/uo tu
non
.
vis.
Hiero.Er impo.Simoni nomen Tetms
Dc
obedientis afcen- In f>4
e,
* VitorAntiochcnus.Ecclcfixduces&;
,
paftorcsadmo-
oracione pernoi5tcnc, quam nereperhoc voluit.vtipriusm quos ad facrorum mimftcntm confc lllis manusimponanc forcc eiufmodi promocio frucrare dcliberacum liabenr, ne
fttacadat.lllccnim
dicadagnitionem.Quienimhabetdabiturei,âbun. * Viclor Antioclicnus NV quis cafu auttemere Apofto los eletos putet.EuangcJ.fca hngulorum nominaordn.c rc cenfct,dicit autem S, moni impofuilTe nome Petri.quo nimf runcminercipfamanticipet. Quiaemm Dominusfupra pe
tram,hoccft,fiiprainfiaif3mfanamqucPctridoitn;i;l, inco
'
quiomniucordavt Dcus.explorarahaitidicio Apoftolorum dclcitum habuit.Et bebat,non abfque hommu natura,in cau ii mtenm quo palam fietet,n6 ipfam
faeffe vt
alii
cufiamquc eius fidc, cccleham fuam xdificacurus erat.ob
id
voltintate.Iudam
afciuetit
.
libera vniufcuiufque faluentur,alii peccant, fed fciens voienfque Ifcanotam , Apoftolu
Vnufquifquccmmieipfum
cxcclfa fenfibus nolti
vita vel
mtcritudi-
gnumdeclarat.
allegonce loqui, fed nos applicemus,vt hiftotig ve iolus fpiritualuermosefi.c^ ritatecemamus.Ch-iftuscnim
Hieto.Confuctudodiuin^fcnptur^
fic
.s
eft
fummc bonu cteditur,in hoc fundatur qui eftmos fnndufianctoiu quos quoci Jiead fe omnium montium inuitatdn moirtem vocantur excelil 6t mcnco St verbo , vt mencis alcis. Clocus congruat Vt
quidquid
,
kftiumrcrumqualitatccopiofus,cxquofluuntaqucviu?,&
&
illum appellat.filios autemZcbcpropheticofpifitu Petrum dai Iacobum minorcm & Ioar,<.m,Boanerges,hoc eit,filios tonitrin vocat,liquide diuina llloru prasdicatio magnu qucn dam & illuftrem fonitum.per terrarum orbcm dacuraerat. Et lacobmn. Qui lilpplatata habet defidcnacarnis.Et loan ncm,qui graria acccpit quod alii per laborem. Et impo.eis no. tom. Quotu fublime mcritum in motc me Boaner.iiuodcftfili) rcturaudircconitruu patns per nubcde filiotonantis.H/re/2 mcus dilcilusyVt pcr nubccarnis& ipfi Chnfci igncm ac filius in terris , quoniam dominus fulgura in plutiiam fpargcrent miiencordia quod minpluuiam fulgurafecit,vtextinguat iudicium cantabo tibi dodicium exunt. vnde Mifericordiam
.
^
r
prai.134.jx
&
PGd.ioo.
tnino
lacob
NICOLAVS DE LYRA.
QQ<Xt\\iotha.b.pU.i.infirmrtatesuar!its In boc ofiendrbat Virlutem fuK deitatit, Ecfpiritus immundi ; n Cbriflo , fcilicet infirmitaefl covfitcrt fuiffe vtruqnenirH
I
.
fupra
5
in
Et afcendentes in motem vocauit ad
primo capite
fe.
Toflquam defcripu
tanturn.hic confequcnter dejcribitur efl Cbrifli prxdicatioper feipfnm
nectffc
tem
carnis )
& poteciam deitatis

.
& ideo vtrumque manifcflabat Cbri

/-
6c.ihi.Et vocatlit.i tCirca. latio,fccud",dilcollationis cxequutio dubiim remouctur ,ibi. Et y primii .p>imo potefias confertur,fecundo
eius prxdicatioetiamper apofiohs~,&
primo defcribiturpoteflaliscol
flusinoptribus fnis es filius .Conktluraliter loqucbantur. 3 Ec vehemcnter comminabatur eis . Cuius caufa aftgnatacfl 4
vemuntad domum.Circa pnmum difcrtbitur eleclio apojMorum,

&num,,us,&nomina eorum,& poteflas eis collata,& patetfenicntia
Tu
ex bis qux diClafunt Matt.io.boc exccpto
Boancrcoi
M
m
O R A L
&
T E
R.
dund. f Et frcit vt effent
Ad
5 Etafcendensinmontcm. Pcr hocautem quod apoftolosinftituitinmontc , fignificauit quod epifcopi qui iunt aj>oltolorum ccclcfi* , vndc dicuntur ab fuccefiores , (upenori gradu funt doEpi quod eft fupra , Scopos mtentio quia lupra gregcm ad luperna. nunicum dcbent intcndcre,Tt eum duigerc valcant
,
per quatuor (iuodecim.n.coniurgunt cx ductu quaternarij per tcvnarium f Etdcdit lis.po. Curandi infirmitates peccatorum
.
partes fuae dicjcclis
um, fignificandum.quod quilibct fidcm tnmtatis debct pr^dicart- ,

.
Etei-c.'<:di
^moffM.i.sxcommunicandi fuperbos
Toru.j.
& rcbclles
Kt
deccclcfia.
Et
S'5
Gloford.&NicolaidcLyra.
fratris
j\6
@ A
.i
Cjc.iW.Qui curam carniS dbtniao voc.mrc fupplantauit, ipfaiti catnciti HcrodctrucdaiKCConccmpfit. b lotnmem. Bcda.Io quocltgr;ui.i,\ cldon,mi iiratia.quiob
fcpb &: ludaj

qiu
I.
don ini.Vndc dicitur v Simonis.
filius
Mutix matrislacobi &: Io II
Hicro.Et lliadeumqui e(tcorculus,ideft,Cordis culcor
namquci amorisprjBcipui^ratiamqtiam vfrginali glotia promeiuic, dis vidccic Dcui,vtper viciummundum. fui peous in recubuic cfqa fupra rcdemprbns K P.t Shnonem. Y> 11/. BCDAjC&o* c DA. SimonChana vnus mconans, riun a vocaultadfe. b SnppUntaromn. Fng tiii. iixus a ch.ma v vocem chcologa (qua loannem fra Pctrus , et Iacobum Zcbcdari Calilara: , qui &: Sincnoo ptus cdcre no- t moni nomen mon zelotcs, idcii, i h trcm lacobi , &c ucrac)cmilir. lnprinci. quod eit impofuiccis nomina Boanergcs, O xmulator.Chanazcn. iH er.tt i"ibii'rt lampaditvel a Betla.viriliM Urrco aner.qgodel vir.tjuia vinliter rion.
.
:
ruatcorfuumomuicuftodia Munditia
&
pio
-ci:'
,
l'
Qu.im tanco pondcre erauidam rdiquit vc

fialiquancoplusinconarc voluiffec , ncc
lampadatum.
Filius lufpeiidciris acjuas prtdicatoics ad ccleftia
vnde vberius mebrient

eil.
lus
chananxus Zc
Simon
Chana~
Zclott
coida
icrrcnoiuii'..
Syruin
5
C
7
filii
tonirrui
a
y.rb<
Et
b
Andream
d
Uunaius.
c Ad differcntiam Iacobi Akyfl" vel gcminus.CJrccedydupus. Pofti vtlmilJeliuii. Coiculiis.ideit.cordis cuilos.
& philippum, & Barthojpmaru,

c
lotcs.
1
Et
irumdus capcrc jpfc

pocuill; d h: îtdTc.wi.Hieroc.
&Ma\rhcum,&Thomam,&lacobum Alphci,& Thadcu

a
meum.Qu}Sc Simon poncns
r.nens tnltitiam.
Ad
di.iercntiam Simonis Pctri.
inliuinilitatc.
Huius cafus confirmat alios Memoiiamoitit.
vcl ha benstnfiitiam. Bc
tiiiamque quilugcc,
nymus.
Qm
virdicer
&SimdncChanan9nm,&IiidamScarioth,qui &tradidic
a
1
vim
tis
facic pcrdiciouis'
fc
Felix oic.ipatio ialuatoiis.felix ftudiura tutba: conlliicmis.
lUiotacminus eiuditi.
D
quoniam ipii. con. Trinumluitum imconiclitioplcc qui

3
fuxvc rcfponsfi nior-
illum.Etveniuntaddomum,& conucnititcrucurba ,ita

.
vt 2 4
femp in 6Cantmam
habcac
m
n
Eiiam.
feivpcriu
nonpolTcntnecjucpanemmanducare
quod accepiccui datti
EtcumaudilTent
nemquxricfuturam. Deflccpropna pccca
manibus fuis. c EtTbilip. Hicron.
o
illuminac ore
cacum Da'.ud&:Ma
na.
Cum
Pauloiii
.
Qui os lampadis cft.qtii
cftopusonsilluininati.Hoc loquutionisgenusixpefcriptu ra commemoracquando nommapropter mvfteria func poiita,quod tiunceuangclnca.ex Dcipeiiona vchcmcnccr affe
ttans intcrfcrir.
cumflencib.Ecflctmultiimc.uIoannequidicebac Htcgo flcbam mulcum.quia ncmo dignus inuccus cit qui ape.li. &: fol quem comedic Zclusdofig.eius.Zelotesautcmdiciair mus Dci,vt Phinecs:& ceirauitquailacio. Et ludam fca.Qni non dckt pecacum fuum per penitcn-
'
e
filii
ffBarr/w.Hieron.Qiiicfrflliusftifpcndcntis aquas
illius
.b' ^c\\icczQuidic\z.'<landabonubihus meis nepliiant. Efj.r.
Nomen
vcro
paci-
Dei perpace &dilcttioncm acquiricur.Bean crtim
,.
fi.quoniafi d.v.Etdiligitcinimicos veftros vc iitis tiluDci. Luc.6 d f Er Matthaum. Qui eft donauis,cui non folfi rcmifsio pccca corum,fed eciamin apoftoloru numero efls dacur, vc lco &C
.
ciam,necillud dclccurper memoriam. Vnde &pecc,uum tris eiut non delcatitr.Fiat comra do.fper. Iudas conficens vel gloriofus, Scarioth memoria mori Confcflorcs multi func in eccleiia fupci bi &c
mi
primus Simo magus,&:alii hxrecici,quorum

talis in ecclcfia
glonoti,<j^B
memona moc
aut a tribu
celebratur,vc deleacur.
,
bos fimul comcdanr,& Uipus cum agno. jfj.i i.N.& Nota.quod alii euangcliihc Matchamm pra:ponunt,& pn fu blicanum non dicunt.Ipfepoft Thomam fc ponit,&; publi'
Hieron.Iudas Scarioch a vico in quo ortus

ria
Ifa
char.Ifachar mctccs,precium.f.perditionis.Scariothme^H morcis,quia non rcpcnce,fed prxmedicacus Dcum tradi-
canum,fe dicit. g Et TWnam.Hicro.QuieftabviTus.Multi enim profunda

j.Cor.is.a,
dit.Hicprouideinterapoitolos eligitur.quia
,
magna
vis vej| I
fciunt.fednonproferunt.^firfc/aoôwweflj// Cbriito^&c. vfnon licet hoirini loqui. que,qua;
tatisquanecadueriariusminiftermfirmacVoluicdomirji^B fcras tu^ prodiadifcipulo vt tu a focio prod itus modcfce

,
Beda.Thomasabyftus,quiaalcicudinemvirrucisinrefurrc
ctione pcnecrauic . Vcl gcminus Graxe, quod dicitur dydimus,idcit,dubius proptcc dubium cor, quiarefurreftionem vixcredidic. h Et la.M. i.docti vel millcfimi cuius a lacere cadenc mil-
en"affeiudicium,tiium periffe beneficium. Hiero. Hienimapofcolicirca cabernaculum domini per quadrum terni excubac,&: fandta domini verba propriis opc
rum
humerisporcant,vctabernaculu
vnum maniiomb.mul
i
Pfal.oo.b.
cisad terrapromifsionis portct,quos vniuicxcmplum ad timorem humiliat.vt angeloslucifen cafus,vt noglonetur fa
Eph.(S.b,
lc,<Scdccemmiliiaadexcristtiis. Hieron. Iacobum Alphari, cui non cft colluctatio aduerfus carnem. &c , icd
piensin fapicntia fua,fcd qui gloriatur
aduerfus pnncipcs po.te.&x. Beda.Iacobum Alphci.qui frater domin dicitur , quia. Ioaoa5,c, Maria AJphaa fuic Soror matris domnn qua Ioannes Maria.
&
fanguinem
i
Et
domino gloriccur. vcmunt^&c. Bcda.Qui aJiorum curam fufcepeiut oV

, 1
&
licitecufcodircdebcncconfciencixdonum,vcfepnus, indc ahos reganc.

H;cro.
I
Cleoph^; dicit fortai!c,quia idcm Alplixus Cleophas Vcl defuncto Aiphco poit natum Iacobum Cleophae nuplit.Qtii
.
&
>omus in qua couenict,primitiua ccclefia efc.Turvicia iunt

'
bx qua' impediunc panem manducarc,peccaca &c

quia qui manducamt corpus domini indigmts
mento filius Alphci,idclt doAi:inuccn;m poftrefurrcdio,
& bi.non
ittdicium jibi
manducat
di.c.d.
Vnde dom inus in furorem
vercitur
cum di-
ncm,(tatim Ieixifolvmorumordinaciircpifcopus
doftus vel doiti
i
canquam
films.
iuc.<?.c, *Ad.i.i>.
rbadxnni. Cii!toscordis.HucLucasineuagcIio,&: inaciifra-
busapoicoloiumludam lacobiuominac, quiafratcrlacobi
bi.c.f.n.b.v. cit.iVj/i manducaueritis carnemfilij bomini o Et cim audtf.&t-..Turba frequentatcu.fui raqua furiofura defpiciuncin quo (alus gctiu notatur, &: innidui Iudarorum rcprobatur de qtubus,i/< propria penic crfui cum no rcctpentnt. <S Victor
&
N CO
I
L A V
DE
LYRA.
Boancics&cc.vi\.zonh.sicemm-trocatifitntaCbriJtotfuiain transfigurationc Cbrijh aitdieruut verbum Dei patris dicentis de Cbri

fio.Hic eit rilms
meus dil.&c.
primo oflenditur 3fecundo,irrationabilis loqnutio cx hoc infurgcns ex~ Ec cum audiffenc ftu- Circa primurn dicituu pcllititr,ibi. Et conue.ice.ttir. ^td audtcadum vo bum Dci ab ipfo , ipfe $
&
Qttodtjnidem vcrbum vocatur toni-
itafci uenter intendcbat prddicationi
quod
ipfe
difcipuli
cius noa
Uwtmfccundum
terit intiteri
>
dlitm modum Loquendi lob.zt.d.Cum vixparua flillamfcrmonti eius audtertm^s, tonitruum magnituduiis ilLtts quispo2 EtVt.Hie confequentcr remoitctur dubium. P.x boc enimî con tulerat potcitatcm prxdicandi apoflolis,puj]et alicpus credeie, quod in nmomtur perfor.apropria vcllet a prJdtcatibne boc
babcbant tempUi rrt.uulr.candi. Ec cum audif. tlic irrationabilis
feruorerepcU.tur,& boc in tribus cajibus

lctibc.2 ctliitsibiEi
loqnvtio infurges cxpr.idith . sCiuidits ponitur ,ibi.Ez
vcniUUCmatereius.
Circa
primum
fciendii
crffarefquod
t
pcr
quodfiroe/ttittspradicauu
qux, p>i us,
ot
p)
imo
t>'icndittir
iug<,tcrali,fccundoi/tjpcciau fc.ca.jlAinti circapriyiitiiclus feruor
quod Mi qui craut de cngnationcfua exparte matris vide/ttcs infolitu Jcruorem in eo , quioficutdicJumeJi , prnptcr ferttorem prxdicandt omittcb.it btiram comtdendi . t idebant ctium in vuitu eius infotitat. clatkatam cx vmute dittinitaiis proadcuum . ltim audicbant
pri-
eum
M
v
F.t
O R A
Hoc
L
fcfl
R.
.
concra illos , qui dimictunt opus prxdicationis piopcer iacuncatcm comcitionis

Et
conuenititc.tur.&c.
4 F.t cuma.&c.rxi.te.eum. Similitcrilliqui func fcruidi ad fequcndum Chriftumamundanishominibus iniani reputancur,&:abcisquancumpolIunccccinencuc

OltO-
V7
M
&
veiaina acti
arci
vnde Chri-
Vnde (Y- V^cor Antiochenus.
Cap.
III.
ji8
validifllmc probac
iRi venerinc,vei
\ rurn furere ntidiuennc,difcice non exponicur. Probabilefic Pharifaris , qui a lerofolymis luccm nuilum hoc a Scnbis
eius factaaudivcnieranc,ortil fuifle.Illi.n.cum admirabilia circumfufas vidifTenc, muidia fiuiiTenc,curbafquc ingences
numdicunr.Si aurcmpotefr,reccchntarcgnoeius,quoddi 1> uifum ftare non porcft. * Viior Anciochenus. Dommmrbipfarerum nstttra
quod illi dicehanc fien non poffc
demomneomnino regmim
,
Sjqui-
inceftinis
rumulcibus c^feditionibus inccr fedif-
Jnul&irapercic!,&:
quafi
jllafurercdixcrunc,
2tquc nercnc, irruerunc,aica
Pifcipult. in patna lu poteunr, licno fenfa
ûem faciunt alij magnum,fui defpiciunt

Tanquam
funofus.
.
vtcumte-
iuicxierunt tenereeutmdicebantcnim
a
loquutum putabant
quia non eft propheta fine nonore.niii Qujaf pientiaeais .iltitudinein caprre v.in tjt hoc eriahant difcpuli.
fcclum
non
por.eft
quoniam in furdrem
Beati criris
Sapientes.
paulatim non infirmari, penicufquc can dem dilabi. HOcijJ-
[quevcidemfaccauthores fucrc. f Ircnt.

ArbitrabatJtur illum paci , re vcra patieban
verfuseft. t
a
Etfcribxqui ablerofolymisdefccndcrant, dib

Hie.patirarijie
iumccia
in famibjs,
:
Hoc.
&
enim quod
bisho.
c
quod nos p.in docuit dicens*. c Virmufcarum.
cum
maledixerint vo-
cebant,quoniaBeclze bubhabet, &quiain principcdtfmoa
&ciuitatibus,&; quibufcunque alijscom
ipfl
Vt piobetratione.quia neque mcntecaptus c(i,neque in brelr.ebub eijcit damone. b Vtnon intellig.im doneccapiantut.
munitacibus contmgere videmus. Ea ^ppcer

fi
tur,fiiriaenimaperta,
tis
&pudcndamenvefaniaeraccan-
niorum eijcir darmonia. Et conuocrftis eis, in parabolis diceHoc.

^S:cutdicit
Sathr.nae re-
smein Bee zebubeiicereuzmoni.
f Nullo
modo quis.
gnu incerfediuifum
t
t
cti,.vcrevcradiuisii
eit,inceritui
fic
carum rerum opificem, tancumque ani
batillisrQuomodopotcitSathanasSathanamcijcere? Etfi
Caufapiatmiffa.
Dzmones pugnent
contra fe
Difcordiamaximzres dilabuntur.
.
vicinum
Qîan
marum curatore, coc

leftifq;
do&rine.
ma-
fc diuida tur, rcgnum inidcm. a Contia. non po tcft ftare regnum illud Et ii
Alitetprobat
nccefiQ
eft.
Fugnando.
doquide
impenum
furorem giftrum,m
vcrfum exiitimare.
domus fupe r femctipfam dilpcrtiatur, non potcft domus illa

Ergo.
De
cuius legno
eii:s.
Contra.
quod dxmones obtinenc, in homines

potifsimum obtinec. Si hoc autem fibi mu cuoadimunc, nihilaIluddld P 0,:eft > 9 u5 regniim lllorumdlffolucum iam elTe. CiUiod fi verodiaboli regnu adhuc fubfi ftic , ifque rerum humanarum eciamnu pocicur, manifeffum
fic regnum llhus nccdum de medio
,
<>uamobrem turbz
multo ln
xquiorei
ftarc.Etll Sathanas confurrexcrit in

a
Chnftum
eratquam
Iudzorum proceres.
c eft,6k nopotcritftare,fcd finehet.

comtad:ftioneqr.iJ"fccbat.
Vos dicitu.quia in Beelzebnb eijcio daunonia.fcd. Netno po.&c. b Homines a diabolo deccptos. c Diaboli. a b
femctipfum, difpcrtitus
Nemo poteftva fafdrtis

Saluatori
Be.Mundum inmalignopolitum.inquo vlqueadaduentum

b
Horumemmmentis
hidiciu impediebac ambif.o,van2q; glotixcupido , lllorum
i-
Diabolum. b
ingrclTus
a
in
do mu
a
diripcre, nifi prius

,
Ercptos a diabolo ecclefiz adunauit immundum fpirit cio habcie,fed.

f
& per diiinftas graduum dignita

Hzc contta Nouattanum
fo rte allige t,& tuc do

es ordinauit . Diciris me qui in mart)ro iapfis veniam negat.
quafi in pacaroimperio fine c feduftione corupcfcit. c
veroquicdamanimi
hcbecudo rncntifque
ligo
4-.
.
miim cius dinpiet.

Dignc poenitentibus
.
Arnt! dico vobis,

In quoshbet.
In
Dcum
quoniam ola dimitten.
c ^"
tur
faliis
hoium pcccata U
bla iphemia:, quib.blafphcmauc-
Thecphylactns. fur&em verjus eff,
fublacum cflc , acque

ideo Sachanam diabolum non expellere . e Têmopottli. * Idem. Quandoqmdem homines proptcr pcccatada;monum vafa euaferanc, inque poceftacem illorum deuenecanc , fieri non potuic, vc dzmones fuoillopecuhoprius arccrcntur , quam bello fud , in vincula paterentur, ncamphus videlicet fefe cngere, nouaquein pofterum bclla,deademptafibipolTcfsionc cicre poHertt. Haxrauin vincula pecicio , a da:monibus tem da;monum fufio , nunquam cft facta, fcd ncque fieri quoquc potuic , vc ipfi ea
ideft,demouiumhabet&furit,&ideoeumtenerevoIebar, vc incarccrarenc canquam dxmoniacum.Et quidam fui hoc volebant,id eft,propinqui forte compatnoca; eius,velfratres cius.Stulta aucem fuic infania,quod cantorum miraculorum factorcm.m furiam verfum concipiunt
.
a Etjcrib*. Beda. Si qui cardicate mencis
no
incclligunt ver
bumDei,rcmanettamenfpesfalucis,fi forceincelligat. Qui autemintelligercnolunc& inuercuncquod mcclligunc, nul lafpeseft. Vnde,fcnbe;.ideft, fapienccs,&c. b Jblrofo y*f>\Qnodfigniricaccum aciuibusfuiseflepfc qucndum vfq-, ad morcem . Legimusfupraquiafcquuta eft cumturbaaCjalilxa&Iudea&Ierofoiymis, ictras Iorda-
&
potcltace,quam inhominesexercebanc,
fpoliarenc.
fc
mutuoquoquc
*
ia
nem & circa Ty rum & S.done, qoz funt ciuicaces getilium, &Scnbeab Icrofolymis blafphemabat.quiacurba popuh Iu djo uui lUum cum palmis &: laudibus perduxit, gcntiles dcflderabanr,fcribe &c feniores populi de necc eius tractabanc. t Beeixebubbuba. Vir mufcarum fiuc habesmufcas, quono mincpnncipcm darmoniorum cognominabanc propccr for
desimmolacicij cruoris
,
vincac darmonem
Thfcophylactus.Exemplum tale cft.Fortis cft demon,vaciusfunthomincsin quibus recipitur.Nifiergoquisprius
& alligec
quomodo vafa eius
moniacos ab eo diripiec ^ Sic ego qui diripio vafa cius,id cft,libero homincs a da?moniaca paflione , prius alligo dsmoncs &: fupcroillos, Sc inimicuseorum fum. f Et tunc domum cms diriptet. Bedadomumdiripuic,quiaomnes mudi parces a diabolo poffelTas, apoftolis $t eorum fuccefTonbus quafi diuifas prouincias, vcpopulos ad fidem con ucrccrenc diftnbuic . _
&
id eft,da>
Quomodopotest Satbanas,&c.
Bcda. Eligantquod volunt.
SiSarhanas.ichanam non poccit ojccrc, nihilcocradomi-
num
intelligibilia ,
idco
NICOLAVS DE LYRAnon ardua,& infoUta & per confequens tumUqmtem de credebat eum loquificut arrcptttium vel furiofum: vobterHnteum tencrc & ncftbi *cl poffct nocediuinis
f
dia
& malignitate dicebant ipfum Cbriflum babcre quetidam dtmone'

cuius pirtutem
c
tis
expellebat priuatum t aliis dxmonibusjuperhrem , per A&monts inferiorcs a corporibus obfefis ab cis,et ideo Chriflus illorum
iieo
& ifiorum
2
re,
i
cum dicitur
& ijiinouebantur pietate

.
ligare
.
aliis
conuocacis
irrationabilia r>erba rcpclltt cum dicitur . eis. Quia rationabiliter loquendo, oflenditfe non
Circa cujum fecundum qui ponitur,
Ecfcnba;. Confiderandum, moti contraChrifluminuiquodiflt

dta
oUenditfe non baberc dxmo nem priuatum,cumfit patcr mendacti^pt babetur loan.i. Cdierapa tent cx bis qu* difta fun t Matth .12..
tficfuriofum.Et *era
& fancla docendo,
Etvc-
T QomodopottfiSathanatSathanameijcere
talitct fit
MORALITER. Hocauccmmo.
fualitas rationi contrariatur.
quando
vititim
vnum aliud cxpellic ,

.
vc pr odigali-
f Et fi domus fupcr fe.Hoc contingit.quando in eodem homfne habitus malus ad aliquid declinat , cui confciencia recalcitrat.
tasauaritam, vcleconucrfo
ft/irfJn/r^wi^.Rcgnumanimardiuiditucquando fcn fuaUcas
cft fomcs, qui fortitcr 1{cm9pteJiyafafortis. Iftc fortis
Tom.j.
incli-
y'9
Glof c rd.&NicoIai de Ly ra.

noffcrdiTeric
,
;
J20
te vr .icc ipiatur.qui ChrinCi intelligens.pnnape da_moniornm cffe dic. bar.qma nunqua foluknr a carccre qui quadra tcm verbi nouiffimum non foiucjit antc finc virc;. Quatuor . ~ namnucp.utibus fundaturdcnanus eterne vice , vtquod D_n-ri.it qtu cotuor parub. corde cred:s,ore
> t
^ A
^/ ;*rfi^//f.Hicr.Qi!ianonmerrtiirpcn!C^ntiaagei
ncq comrium in filium abfolutc rcmifflbiin SpiftufanAum iimplicitcr irrc lc.ncq; blafphcmvirui f miffibiJc dctinirc vult , Qu.iii rtullus prorfu, eiufmodi blafphcims pfnitcciae h>cti^ fu rchd:us,vcrumcoparationc qu.id.un intcr hanc &: illam concumplia fauta, indicac eam qur^
cadicinfilium
,
can-
fiic..ris,vVquiulc6fi
is,
a Idetr.Qui intelt
ernioer-D-i,cum
negire
non
poffit
ex
inuirlia
I>
_!aieficBeei_et-^>.
eontra dcir. J< opera Ipiifcnffanfti Q.' " .'mctc a.g.ie non potelt t
1
opcrccSplcas,
j
Muthrrp.
tjuil.i
^q UU(
compleue
<I.i
runcf Quiautem blafphemaueritin fpiritamfrn&urn, luani maicibicin

a Qniafirailitdiabolo.conttaconfocnriani
non
,.it
.
quamquaein hominem proximc icr

vidcarur, mulco noiccenfcn illa,qu
i
neot>pii[!
"^'"^ns.dcccrnon.
ijciis.Qui
r;t <S_ dov.tii.ric,
Quia
ijile
delinquil
riui
nunquani
porcitet.
cnun fcce
bic
b habctremilTioneminaTcrnumjfcdreuscrirjBternistdclfto
c
fic
in
.
Spiritumfaa*
ter.
n.agi.us
Ibjdcm iif.
in
vocabitur
quoniam diceban./piritum immundum habcs.jEt vcniunt _ Im h Foras. b In

*
-tum
C
I\cus crit
Eo
I... !
I_.i...l.l
rcgno ccjorum. Bcda. Matthaeus

(jh'i
pt.rdKi.nte.
.opulus ludjorum.
* a
lir-r* litera.
Fiir.V.
matcrcius&fracrcsfcris ftantes mifcruntadcumvocantcs

d
aBc.In fpiritualiintclligentiaquielccbat.
Gcntilium.
.
dicic.
blafphemaue nt in jpintum fanflum yclverbnm dixintcon

tra fpiritum
tiun
eum.Etfedeba'ccircaeumturba,&dicutei Eccemater.ua:
a
Bcd. Noquiafpiritumnoncile, vc quiacffc,fcdnoDe

cfle, vcl
Deum cflci
fc
Noi
rjuoiiuc
(i
fbriis ilctniis.noii
cognofiemtu.
fanflum
eisait. Qita cii &fratrestuiforisqu?runtte. Etrefpondcns Vr_::cntosfaciat.

c
fcdminoic patrei fllio,quia hocndio

uidiadubolica,
habvbit
remifjio-
ncm ncqne in hoc fxcufatPtcjue infuturo.
mater mea
& fratres mci

,
Et circumfpiciens cos qui in cir-
humanaignorantia
(cd, iUuniamcHce.i d Fratrv;, Hierc
V.
cumitu
f
cius {edebant
ait
Eccc marer mea,

a
& fratres mei

meus&
bioitendicqiuedam
rcuclari
Fropter vtrumque fexum
fidciium.
futuro
Qiiod dc minimis
Qui cnimfcccritvoluntatemDci, hicfrater
iorcr
NofilijManxfci
pcrvnginisvtmeti
turHcliiidiusjVcir fcph cx alia vxorc,
intelligedumcif > vt de fermonc ociofo ,
mea&matcreft.
denfu mmio,cuoiu
ctiam ba.c vica veniam promeruic . # Viftor Anciochenus.Biafphemia in Deum (qucm Spiriicuffan_ti virtus tuii.inCti nominc dc iigna t, iiquidcm vc fpa cff blafli cfl rcgnum Dci, ica conuiuium in fpintumfancl in Deum)venia indignum pronunciat.Dicmiraute phemia miia cx fe vcniae caufam non adpeccatum venia indignu , m fiM cum alcera illacollatam At vero
,
ficucalijgarnuc,fcd
cognari
Bed.Mater & fratrcs,populus Iudforum cx quibns Chriffus fecudum carne,foris ft.int in literali fenfu.Turba in d4
mo,gcntesin fpintuali myfferio.Foris volunc fudci vidiM^ Chriffu,quia fpirituaicm mcclligcnciam non quc r c"ues,flB tius ad carnalia docenda eum exire cogunc vcl qWrunt . c Quaeilmater. Beda Non rcfutatobfequi matri quidicit matr.fed ofidit fe plus dcbci cpatcnv.s muii j Honorapatre maternis affccibus,ide cxcplo monff rauit,quod J ftcrijs.qua verbo aic.Iij/ amatpatrcmam matrem ptus quarh me,non eftiacdignns. Necfratrcsiniuriofecocenic ,fcd opus fpiricuale pfe^
.
fcrcj.
blcfphcmiam
.
tamc ccnuis fortjs.obfcurique gcneris homo habcbatur Ac inhominem grauiusccnfeturpcccatuminDcumquam omnibus pcccacoribus b ln ter.Hoccohtra Origencm.qui
.
ven'a di^naamnnac
Nam
ecfi hic reipfa
Deus effec, vulgo
&
ioculis. vcniampromitticpoft iudiciumt:afa_hsinnumeri_ * ViCtor Antiochcn. Matctmim lcgitur. Quidixcrit Apud
yerbnm
in Ipiritum fanflnm
no
rcmittetur
neque in hoc feculo,
ncque infuturo.hoc eft.neque fupplicium
in
hoc feculo
in blaf-
phemosconfticutumcuadct, ncqueilludetiamquodinfuturo.Quandoquidem lex morteillu mulcari iubebac, qui Deu bl lfphemus extiterat. Cui lcgis decrcto Dominus fefe confirmans, eiufmodi pcccatum ncutrobique remilTum iri Seruator comminatur.H$c auc cum de blafphemi? peccato no-
cognationi,docesmeliorcciiccopulacordiu quu corporu.j f Ecce matet mea c^c.Hier. Vt fciamus nos cfle o_ fratrcs eiusj matremfi voluntace pacnscius fecerimus vc cobîcdcsl fimusquianoinfexib.fcd infadisdifcermc. Soror fratetj credendo,mater predicando dum per predicationem amorj Chriffi quali ipfc Chriftus mcordeauditonsgcncratur ^< Theop.Non ncgans matrem hoc dixit, fcd oftcndens quodnofolumeftdigna honorepropcer hoc quodgenuit! Chnftum, fed propceromuem aliam uircutem .
&
&
N
i
C O L A V
LYRA.
tet
tereius
& fratres Qabat
foris
ad tentandum
fi
ex affeclu camali _a
Etvcniuntniatereius&fratres. Hiccofequenterponiturtertius cafus.Ipfo enim pradieantc mciatumfui tftbi inftdiofcquod ma-
tnatrem dtmttterct reliiiterrumperetprxdicationem,
&
ipfe
hoc
ver-
bu malignW repulit ralionabiliter vtpatet ex his q difla
sut.
Matt.li.
M O R A
R.
Et vcniunt matcr eitts& fratersforis
(iantes
Chrifti matcr, 4
inclinatadmalum, fcdpcr rationcmfjrtiter alligatur, quando virtutishabitusinirafcibili&concupifcibilipcr bonum cxcrcitium confirmatur,& tunc cius vafa,idcil opcra diliipantur
.
eius fratrcs poffunt dici fynagog^
& ludxi, qui foris itare dicu

fy
:
Et
tur Chritto praedicaiitc , qma gentibus Chnfto credentibus Iudxu extra tidem maniit pro maiori partc . nagogacum
CAP.
a
IIII.
.
C A
Eodem
die, vtide
P.
:
IHl,
ill
auditores amaros &

inffabiles.Ltideoir
T7
ii
itcrum cepit docerc Beda.

7*
Matthrus poft fupetiorero ierrnonem.contimio fuhiunxit.In
1_c,8ji.
Exicus de domo vbi daemonium habere dicitur,docct ad ma rc, vt oftcnderctfe
die exicnj,
;
&c.
T itcrum ccepit docerc t ad marc ,
& congregata cft
parabobs loquitur vtquinonintclligc rent , ab apoffoii
quoscontcmneban
ob pcrftdia? culpam Iudâm rcliifturum

.
& ad gentcs tranfiau-
turum. Vnde aptc pra:mittitur, quia prxdicate eo in domo, mater Sc fratres foris ftcterunt Hieronymus . Crpi.docere ad mare, ivt locus indicet
inquirenrcs difcc rcnt myfferium rcgni quocarebacMare mudus eff,qui gi ffacus amarus eff,& vitiorum fliulib.inquietus , fcd abipli
dominocripiuiiturp!xdeffinaci,quiamaradulcificat,triiii conuertit in gaudium,__gntudincmin ialutcm
.
& Vjnim
N CO
I
1
L A V
"C T ""im ce?pit

MZtHic
co
C A
DE LYRA.
IUI.
,
Ef primo defcribitur fcruor prcfdication is, frcundo

eft
,
ex hoc infnrge'
ib
P.
docere ad mare
& congregata
liuor xmulaiionisjn principio 6.cap.Circaprmittmeuangeliflapritn
&c.
fcquenter ojlenditur feruor pr<edicandi in fpirituali.
defcribit pr.tdicationis typiim , jecundo , p< adicationis frnflku. , Et dicc. Sic eltrec-i.um Dei . Tolio, covfirmans miraculum,
Et
Ec
I
O R A L
cfpit
,
T
,
R. Scquitur
.
Et itcrum
docere admare
&
cor.g.
Et
y
â
21
ifatit* afcendensfe.w ma.
Marci
Cap.IJII.
?
5
Qup
11
D
Beda.Ecclefi9m,queeft in mari înter infiddes,quam Deusgratia fu vifitationis HIuftrat,&: diiedam flbi manfioncm confecrar. b Et omnis turba ctrca marr. Hiero. Hifuntqui nuper adaudiendii verbum venerunt,indepietatcanimi,ab amaritudi
Vidtor Antiochcnus.
auditorcm artentiorem
redd.->t,prarfencem parabfflim iiolacpro? mli inacie collo-
cat.Docerautem pere/M^mita
lcrib.v;
admrxti erant. proprer Mox vero quo frrmoneilluftriorcm aperriorcmq; reddat.
& pharifeos.qui niultitudmi
& parabolas,primo quidem

Poftrcmo quo res
nereproborumtan quamamari fequutifunt, fednondura cum domino in naui
Be.Treqtiemia populornm ad fidemeonfluentium.
ad eu turba multa,ita vt in nauim afcendens

erat
,
federet in
Intidflium
mari
pcrparabolis fcnfibos quodarnmodo

fubiicens
ria,
,
funr,quia
nodum
myfte-
cccleftibus
nis vel
facramentis
omnisturbacircamarcfuperterram c in illos in do&rina fua parabolis multa,& docebat

a Chriftus. lutem populi
& docebat illos

.
cognicu
obferuatuq,- aeceflTa
Auditc.
in fa-
audironi
memo
quzdefideranc imbuti funt.
De
fimj patiis in
ttti.
mundum.vel de ludza ad Gentes.vnde Habacuc.Egreflus es b Verbum per {e vel per
ria? alcius
impnmat.
ea
?**'"
u J'
fuos.
Porronondicit,qui
Jc
;
parabolis mul*
tEcceexiitfcminansadfeminandum. Et tdumfemina^tâ- t
r]
a
fementem faciebat,
fcmeniuxtaviafpar
iiiie
,
Circa.
lf.Parabo]aeft reru
naturadifcrepatium fub aliquafimi-
liud cccidit fecus

a
viam,& venerunt volucres

b
,
& comederunt
alti-
fed
feme uixta
icmiiurctX
Be.Duritiamproreruimemis.
Be.Leuiratem animiobedientis.
via cccidifTe. Aiiud
ktudme
|
facta
.
com-
illud.Aliud vcroceciditfupcrpctroTa
a
vbino habuitterram
vero cecidit
Be.Qui.l audito verbo ad
horam
,
delertantur.
parario
More fuse
multa
a
& ftatim
terra?
,
exortum
cft
'ptudenrixloquicur, vcqui ccekftia cape
quoniam non habebat

l
fuper petrosa.aliud mter fpinas ,aliud inter.
Frobiratcm anirai
celeili difciplini
renonpoteranc,per
limiiicudincm terrc nam audita percipere pocuifTenc.Gre: ce , fimihcudodicit"
njdinem
a
& quando exortus eft fo

b
exercitati,& ad obediendum regulr riter inf.ituti. b Feruor perfequutionis.

l,
ram bonam Acque

cx coto feminc, quartaduwxac pars feruatur. Scd neque hoc quoque frudu ex a:quo tiindic fed
ica
,
exseftuauit,
&eo
c
Finnidefideni.
Quia huiufmodi ad horam

c
fermone deleifrantur. Cordaduitiarutn cura follicitata.

.-mdito
habebat radicem,cxaruit.Etaliud cccidir in cjuod no fpina s, a b Nec

Multiplicatzfnntdiuitia:.
pireft fruftificareverbum-.
Ideo.
quandoquodintelli givolumus,peraliquas coparacioncs

indicamus, vt ferro, aliquem duru, velocem,ventis compaauibus.Ide ramus fitintriccfimo fexa
&afcendcruntfpina:
&fuftocaucruntilIud
&frucrum
magno cum difcrimme Hxcautem

.
Fidelem mentem.
nondcdit. Etaliudceciditin terram bonarn , &dabatfru(ftum afcendentcm & crefcentem , &afFcrcbat vnum triginFidemfancbrtiinit.itis. Inconiugatis.quod (ignificat index rnim cjuafi blando ofculo iuncti. b in viduis. c ln vtrg nibus.
ca de caufa propoi^
tur, vc
hinc incelliga mus,Chnftum do-
& pollex,
d
;
ad hgnificandntn tricena-
minum
copiofe SC
Significat fealta dix ffe.
&
ta\&
bct
vnum fcxabginta,& vnum centuni

a
cand:de citravllam
Etdiccbat.
c
Qui ha*
Cordis
intelligat.
Secretus a turba.
gefimo&: ceccfimo
fructu,ideft
,
a*ures
audiendi aifdiat. Et cum eiTetf fingularis,intcrroa
perfonarum accepcionem, diuinuni

lllud
verbi
,
femen
fCdiltatitu
lcgc
Difcipuli.
prophecia
gelio.cj,
,&cuan-
gaucrunt
eum
a
lnorecnu
myftenuin
Qui mecnm non
hi t qui
cum eo
crant
b
his qui foris funt.
duo decim parabomodoverba, fed

4c
fpargere omnibufqueproponere , vc
Secreta fcripturarum.
enim ilh
futa.quia non
tegebantus.
eis
ceftium
regni in monce ofrenium,ideft,

fijElie.
lam. t Etdiccbatcis. Vdbisdatumcft t noflc myfte^rium a Noluntaccedere. b Non in naui mecum. c Non
poteiant capeie fpirituaIia,ou* in
& illam agri partem

,
qui agrum feminant,incer hanc
ffc
he
&
Moy
regniDei
,
non fecemunt fed

fimpliciter& indifcriminatim femen
deiiciunt
,
Icfu con-
Misautemqtfitfo^risfuntjomniaînparabolis
Vidior Antio-
ita
Serua-
chenus.lndicateuariffeliffa appofiteaccurateque
infticuiffe,vt
theatrum
nuiliomninodorfumobuerteret, verum omncs ex aduerfo pofitos habcrec.Cererum parabol^ quas ordi nehiciam fubiungic, aliud ferme nihil erTc videncur quam quedaearum rcrum adumbraciones,& quafidehneationcs,
,
tornofter.quod fuaru erat partfum, omnibus^mifcuediuini verbi pabulum otfercbaccfto, quid de multis tuturu erat, n5 ignoraret.Ceteru prophetxde fudaici populi c^tu,penn de quonda verba faciebant,a^q; de quada vinea.Chriftus vc ro ecclcfiz corpus fementi coparat.Cum aute audis , exiit cr
quascirca vcrhi minifteriu cnencuras.ia tum prûidebat.Or diturautem aprtjdicationis ituOtu &c incremcnco,illommq;
fcminatadfeminandiim,ne
comitti exiftimes
.
r<xvTc\nylay inciptaq;
repetitione
dcfticuci,aliorum morc , aurcs cejcfti dotlrin^ non accommodant,pcruerficacc. d Mmdceciiitjecus viam,& venerunt volucres,&c.Lncas.Et coqui fide
non fcmper ad feminandii interdii quoque pp alia quardam negotia,puta cgreditur,fed

Si
quide fator
chlatum eft,& vclucres cali comedcrunt.
cogiurionum tnra, vri

f
femc
pcrit
Via mcs,metu carnaliii nec frutum affert,& a vo
vt herbas noxiasextirpet.&c.Hocauteloco feminator ad (e rendu egreffiis dicitur.At vri prouenit, inquis,vt maior femi nis pars interierit?InccTitus caufa non extitit penes feminan tcm,fed penes terraro,que feme cxceperat,hoc cft, circa au-
lucnbus rapicur,idefi,a
untur,fuie
. volucrcscccli dicclcfhs &: fpiritualis natnr2,ucl,quia in aequia
dxmonibus Qui
dietium animas.tametfi Dominus,ne auditores vchcmctius

perftringat
,
autnequem
forfan in defperationem conii.
rehabitant.
cut, difcrteidnonafferat
Perhancparabolamdifcipulos
Vidor
^
.
infcruit,
KICOLAVS DE LYRA.
Etaitinilladie. Circa primu primo dcfcribitur pr&dicaiionis C\\ri
mo aperitur intellctlus parabola apofloUs fpeciali:cr,fccundp

tur aperiendus per apo/ioios omnibus gcmraliterjbi
pr<edici-
lîvquid vcnit
JH tempus (? modn iS ecithdo prxdicationis parabola fiue typus , ibi. Ecceexiicfcminans. Tertio huins parabol & aperitur intellttlus,
tbi.Et cum cffct
lucerna.Tres primx partes expojhit funt Maitb. ij.paucis cxccpiis. i Et effe f ingularis. Ideil , extra prcfluram turbarum, tune
cum
fingularis.Ef
ifla
pars diuiditur in duas, quiapri-
expofuit parabolam apofiolis.
mo
Kunbiamaltapctentcs.Aliqui vcrofunt, in malitia induratificut petra propcer quod femcn in cis non facic fructum Aliqui vcro funt iicuc fpinae pungitiui maledici,propter quod ex bono excmplo non proficiunt fed magis deficiunt attribuen tcs illud hypocrifi.Aliqui vero funt bonz voluntatis&: dcuo tionis,& ifti proficiunt indc diuerfis camen gradibus fecun.
MORALITER.
T
docec quis verbo.fic etiam excm jlo.Marthci j.parabolam iftam cxpofui de verbo do&rine; hic auccmcxponi poccft dcexcmplo vice , quod femen dici
exiit fcminans.$\cut
i
Hcce
&
potcft. Vidcntcs
diuerfimode.
uii
Nam aliqui
autem cxemplum hoc fcmcn rccipiut fed

,
funt
dcmonum iuggeftiorub.pcrp iiipcrbiam
quirapmnt fcmen illud,fignificaci per vulucres,
dum gratiaai a domino iibi datarn. Tm.j.
5 A
3
,
ne animo
^Corde.
a
524
d
Lttcerna,&e.Hievo. 1 uccrna: vcrbu Dci.
înftmit
Extenus.
Exteriora
Corde.
Eiterius.
coniiernantur,fipiu res inccrdum ,cxnis

qui cuangclij doctri-
fiunt,vtvidcntesvideant,&n6videanr,&auciientesaud]at,
a
ldeS.vt oon.
CMdeo non conucriuntur, nec rcinittumur
cis peccata.
Modiusautlectus au
ditus inobedictium.
nam
6cnonintelligant,nequandoconuertantur,&dimittantur a Eacitat aiun ioncm

.
cxccpc!.int,pc-
nrc,quamadfa!utis
pnrtuin appcllcrc
celliganr.
!
cis
mLtquidem
peccata
Et
ait illis
Nefcftis parabolam hanc

?
roodo omncsparabolascognofcctis
b fcm inat
.
quoQuifeminatverbum
vtilitatis
Et
h quosilluminauic verbum Dei.Abfcor

:
Candclabru ,apofto-
tlnquibus
lurc incuf>
Hi autcm
a
rctur ,i:tcmcrcvbi
funt qui circa viam vbi fcminatur verintcllettu, vel
ditum & bccukum, quod palam fit cum

a
fcmen difpcrge rct. AtdoLtoiiihoc fcccrit,laudc promeuis
bum,& cum audieriiu, & cofcitim vcnit Satlianas & aufert

verbum quodfcminatumcftintcordibuscorum.ljthifunt foimidint dciiierium aducila vuliuicni
^fcc.Hi
Qu;a null ride.nnllo
tentandx
occalione petupiunr.
Domino tra&atur.
Beda. Modius,vi
1
ta noftra diuina prxfcientia mcnfurata .
rctur. Agricola.in-
probant
getlam.fcd
inipcdiunt ijni
quam,non iniunarc
prchcndcrctur fi citra vlium loli dclcf tempomtij
fimiliter qui fuper petrofa feminantur, qui
bum,ltatim
l>"idtni ii'n
cum gaudio accipiunt illud

a
1
cu audicrint ver& non habent mf Eigo

.
Lcctuscaro, inquaj
quiefcitanima. ccrna vcrbum q
illuminar.
J.u-i
am.
Ad tempns
crcdunt.
Intcriori.
Qui
ctum fcmcn dcijcc,
dicem infc,icd
a
tcmporales funt , dcindc orta tribulatione

.
amore
prîcntis vi-ll
rct,quiaispctrofam,
vt
Dc loco
ad locum
ncque protntam,
fJe
nequc fpmofam in pingucm & vbcrem mutarevakt.Vcrum

]n ipiritali fcmcntc,
& perfcquutioncproptcrvcrbum
a
confcftim fcandalizan,
tx, &carnaiisill braroccultat vcrb
<|Diuitiji,,ui d.ucr:ucuiis pungunr.qui permultis indigcnt
qui pcrmulta pofT.dent.
Dci, quaii fub dio veilectokicc

i
tur.Lt aiiilunt quiin*fpinisfeminantur,hifuntquivcrbum

Cuumm.
b
b
IbJTiu*
potefttellus
faxcam
audiunt,&
a
xrumnarieculi,
Acquiieudi.
pinguc glcbii tranfmutan.Sic rurfum a-
lde(i,itiangulantguuut mentis, necboiiumdelidciiumid cor traniUc finuni
& deceptio diuitiaru, & circa

f Fidclcm
cor.fciemiam.
Appetitusdeficicns.
opcnt, qtuaci
c::
concup;fecncias pr-||
pomc.
t\{<mne vlfuptr cnndclabmmponar.oi Bc-
fireliquaco*ncupifcentia:introeuntesfufibcantverbum, &
'
nimaquxanteinfrar
\te publica: ab
om-
nc fru&u
efficitur.
Et hi funt qui fuper terram

a
,
bonam fcmi'
Vt domint pr.rdidacio vcrKao%l

da.
fubfit fcruitus corpor>s
,
J
nis generis vitijs cal-
Beda.Hiejtcipiuivt,cc!nferiiant,Jc
fruclificaiit.
cabatur , ab ca conlibciari culcatione

in fructuopotefl, &:
nati funt, qui audiunt verbum,& fufcipiunt

l
& fru&ificant,
.
per
quam
Fidem
trinitatisin cle:toruincordibus.
c
J5e
oinjtus niundicjtplctuseit.
Perfeftioncm bons operationis.quia tex dielu$ Vcrpctuain beatitudinem, uuia ccntcnarius a leua imnsfei-
mcn
excelliorapjl
i
rcac doctrinatanc
tur :n Ceitejain digitali
ium folumvcrti.
a
T
Vt videntcs non vi.
vnum triginta', vnumfexa ginta,ck vnum ce ntum.

a
computatione
c
Etdicctimore
deant
Lue.8
""** Vidcndi c.
erat
illis
*
ex
Idcm.
illius,
Q^Vobib datum
cit.a jn.r.fcd
citcns per vos idem
myftcnum rcu landum ,

^VcibiDci.
8c ideo carnali
i.on abfcondat:s.
Vitavcftra.
pcr candelabrum cerna . f lôn efl enim alit)
faeultas ad-
&ZI.C
&
.
d bat iliis:
Nunquid venit luccrna,bvrfub modio ponatur,aut Cainc. dominetur

Corpus.
&c. Quafi dicat. Nc

litcerubefcerecua
^Vt
per
ilh
gratiamque
ccinebant
e f blccl:o u
l
coram
CiHiod
Nonnevt fupercandelabrumponatur? Alias

reucletut
,
Nonefl:
gelium
occultu
quia
nir
modo,
qi
Tln propatu,ulum
autcm nihil videbant, hoc inde orjebatur, quod oculosfuosadobicdam lucem fludiofcclauferantjfcicqucnihil vidcre malignecon-
cnim aliquidabfconditum, quod non

c-tum cft occultum
a
manifeltetur, nec favcniat. Siquis habct
nr>n fiacpalam ini
fcd vt
in
auresaudiendi, audia
a
b Memorix mandcr . Kon tc fubtraJiar,nonauditmn adfabulas Inielligcndiverbum Dei. conueitat. c Q_Oinuia quaipoteitis lolctter facite.qina iinjnamenfura men.tac.reme.vo. c 6 : illis t.
palam
dicio, quando /// nabit Dcus abfconi

tencbrarum,
&
man
Et dicebat
Vide tequidauremetieturvodate.
feflabit conftlia cordih
In prxleuu,fculus iiuelligendi,& effcftusopeiadi.Sc infutuio donixtetnxictributionisadijcientnr.

,
vbi vobis aDcolaii

rllis
tMatt.y.a fingcrenc. Luc.6.(. ^ uc q UO(j
Sicquononaudi-
S diatis. t Inquamcnfura menfifueritis

a
autcm pccna
.
Q_Verbo quod audutis

b
Amorem verbi
Qui cn.m habet,&c. opcram Scnfus intclligendi quod araat
tcrna
rent.cx co prouenie-
* t h bis,& Quienimhabetdabiturilli,& 7 adijcieturvobis.

^
,Luc.8c
bat,quodnlaquxdi-
Amorein.
b
a
*ud.i5,b ccbantur, nuciligcrc nonvcllent, fed pu-
Natutali ingenio.vel lirerarum e.xercitto. Beda. Idelt, r.ulla vcixlapicnuz dulccdincgandebit.
g biq.tamcnf.me.&t 9 Hieronym .Etenit fecundum mefuranr

fldci
Prouer.7-*
a
Pul.iti.
vnicuiquediuiqui no habct , etia quod ha bet auferetur ab eo . Et dicebat. 10 ditur intclligctianrj bhcc conttmpcuidu ffcnorum,& adijciccercnt . tur nobis donu f-ier b Hi autem. Differentias ponit eorum qui audiunt verbum. tia:, etiam adijcicnturvirtutes Snnt autcm quidam,vtgcntiles , qui necaudiunt h iluien:m,&c. Sciiicet qui fidcm habet habcbit virrutem c L\clit}ua concu.& c.juf.vcr.Qiiod praxcpuun eff,pra?cipitur &qui habetopusverbi.habcbit intclligentiammyfterij.Ei cnhn.Cvncupifcensfap-.entiamjerHamaudatui&c. fccalibi.#e<jf5 econcra,qni non habec fidcm,deficit virtutccv: qui non Lia vir quitimct dominum in mandatis eiusvolei mmis bet opusvcrbiciusintelligentiacarct, & quinonintc!lign Hxconcupifceutue bonx, qui reliqua concupifcit,&: aberrat iam auditum perdit,ac finon audiiict .
. . ,
. .
Lucerna,
Sicefl
intel
NICOLAVS DE LYRA.
Nunquid vcnit lucerna.H/c ojlcnditur doclrina eudgelicaper ad caapoflulos publicahda.iluod fattum cflpofl afccnfioncm Cbrifii los,tunc enim dijperf/ Juntper orbcm vt in omncm te> ram cxiretfonus
I
tlrinam Chrifli,quaft dicat talis potcsl proficere non folum fibi gendo,fed ctiam atys ipfos docendoîdeofulu-itnr.
valctis
6 In qua mcn.mcnfhfu. Quod exponit fk Bt.Sifch rtcr omnia qu

bona faccre ac proximo intimare ftudetis ,adcrit diuina pieta vobis in prjcfcntifcnfum alttora qu& capitndi conftrct, <y in fmuro tribntionem ttternam adiiciet,& idcofubditur.TLt adiicictnr vobi
>
"caiionis prntd
cori<m,& etiam ante paflionem Cbriflt miffijuntadpre dicandum,non tamen ita dijfufe,& hoc cli quod dicitur. Nunquid vcnit luccrna. ldeli,dolrina cuanêlicafecundum il
7
8
Qtiicnimha.da.illc&c.^tt/a habensfidcm& gratia
c.x 9}
Pfal
118.
todrfs/.Luccrnapcdibusmeis vcrbum tuum. X Vt fub modio ponatur,&.c.ldcft,occulte in latebris

ficnt
talisgratiit mcrctur,tp iterufibi dcturgratia
doccatur,
do&rinf fufcectn hxretuoiu <cr hominu maiorii,quafi dicat.lô. 3 Nonne vc ftipcr candclabi u ponatur. Hoc cfl in palam,&
& Thanfxi,
fuit
cis in
Et qui non fubcc.

c)
t
Scilicctfidem
&
ad augmeiit prxceienti gratiam quales cratScni
Etism quod hab.au.abco.Qjiia notitia legis qf

ab eis
habcbat ablatafit
m quaiu non
Valuit cis ad falute,fcd fnag
publue doceatut^quafi dicat.Sic.
4 Noncft cnimaliquidabfconditum
dicitur
Qjiailla qitxCbriflus
iXocn.t apvflolos }ccrete,voluit pcr apoflolos prxduaripublice
fefiefecundHmqiwd pra-dicatc fupcr cccla. Iiabcc aurcs auchendi 5 Si quis ldcfl,dcftdtrium

.
mani us jv;<iff.io.e.Cûodmaureaudius
inlclligendi do-
&
augmeiufun damnationis,fetudit diclu SaluatQtis Luc.li. Seruus q.fciuicvolutat^dnifui,&:n6facit,vapuIabic multi io t dicc. Hic conjequeter defcribitur Chrifli pradicationis Jrucl primoin vno hot>.i> c,fccundo,m cbtnumtate ecdefi,ibi.Et diccc
affi.C/ri-tf
patttin paraboiaprxccdcnit
primttm fcitnditrn, quodfcme intcliigitur pr<cdicatio,Jic . Ex jtmine auttm iflrecepto'inaliq

homir.e
Ciri-
2J
M
falua-
arci
rotil
Cap.
liJI.
tciv-pii<i
*i6
confiirnmationi.s ,f.!x
a Siceil
fimilituregnum. Hier.Sct iptura diuina per tcrrcnas
c Mitrit falrem.Mcfw quidc
euagelinJinesmonftnuceteftia facramenta,fkutper De/.eftecclcfk que rcgitura Dco, rucorpus coftat.i(?i" & ipfa regit homincs,& uitia calcat, vt Centtirio bcns fub fc milioes.Ho iacicns femcnfilius hominis eft. Semen,cft uer-
Dcivcrbumt^gbidio.-ificipitipcnci.rabiNii';. Cetctom fiij hoc loco non denotar fuppiiciu aUt mr>lcdiclionc vt rdicubi meiTbris apud prophccas . Neq 5 cnim ea de eatefa f.ilx hic
manu poniif.quo pcrdat, vcrum nc quid de frumero pereat.
bum,Tcrra,cordahuniana Dormitjo ho.

I,
:
Hxc
r pr;dcnsiu itur
Scdefia.
Tilius
hominis
VenSu
parabolade
folisiu-
minis,
toris.
mors efl
,
*u
Ixurget fcmcn
tSiccft
nocte
&
,
regnum Dci,c]uemadmodum 'fihomoiaciatlcmc Coida. Moiiatur. Aducr/is

.
fiisagit.fVimaatite
Profpers.
quatuorord.ncs ho
dic, poft
,
fomnum Chnfti
'
nu-
tcm in terram,& dormiat,&: exurgat nocle i b Nefciie

Inopcre.
facit
.
&: dic,
& fcmcn
hominis
ft.
minumponit^qui.
bus tresdiucrfomo do noxa conftricti
Qîja in aibiirio
merus credetium pcr

profpera
&
aduerfa
,
germinat &tincreTcatdum a Timoiem.
neTcit illc.Vltro.n.terra frucii

b Pccnitenriaralachrvmofom.
b
Chaiitatem.
r
pcrcunr,vnus fcruatur, quamutshocip fum quoque p r o fi-
magts.magifqucgcrrninauit in fidc crcuit in operc ,

p
i.
& dum
ficat,primum he'rbam,deindc fpica m, dcindeplcnum fru mcntu in fpica.Etcum exieproduxeritfrudtus,ftatirn mit

Mortcra
vel iudicium.
Tropica loquutio,& lndiuinis

ntf.il.
cft ifta
Finis feculij.
titfalccm,quoniamadeft mcflis.Etdiccbat. Cuiaffimilabi

Beda.Pratdicatioeuangehj.CjuasducitadregnuuiDei, dequadicirur.
creberrima, nefcit,ideft.nefcire nosfacit,

' ri
iAufcmura
vobii
icgnum
&c.
af'quis fru&uinfinc fcrat,dudicit.wi/>e-r-
mus regnum Dei,aut t cui parabolsecomparabimus illud Bed.tn cotde credcntis

a
,
i |
1
dei &c operu diuerfi tate varie Affignatur ehim ifthic rri.
plexiuftorumhomi numdifcrimen.Hic
smtetriplex
illa
vcl in
mundo-
dif-
d
t
tSicutgranumfinapis.quodcufeminatuiiifueritinterra.
a In timore
.
f t
fct ctia in
vnam ctaf-
fmrauerit
10
in fine
.
hic
faluui
*'"
:,, j ,-,,
erit
Vltro
eim
mlnus
cil
omnibus fcminibus quccfuntin rcrra, &curn na

a
femredigitur.Omrics cnimferunt fru
Kmi.// wfli/i.dumvoKi-
Primo parua.
Chantatc
mctum
tatem nofiram Deus

expcctat
peruenire
tumfueritjafceditinarborcm.e^ficmaiusomnibusoleria Omnis carofcenum. dix 6c cornpalsionis.
diccns. Si v-s ad vitainftr.

.
mandata
Trimum
bus ,
& facit magnos rafmos, ita vt poffint fub vmbra eius

Sanfti
.
Pradicatoies ex ipfa praidicationena^ccntes. e Proteftione Dei.de cjua fub vmbra Olms quam
Rainos milericordcfiderabain, lcdi, &c.
berbam. Idefl, cimo.j

'
rcm.trritiumf.miennx timor domim. Deindefpi.
aucsc^lfthabitarc. Ettalib.
, etfinonxque multu othnci d Sicnt^ranu. Hier. Hoc femen icerum comparac grano finapis,quodminimu
.
inultis
parabolis loquebat cis 4

:;
.,
in
cimore efl, main charicatc,
gnum
,
chancatem. Plenicudo fcwe-r fepro. Falx.eft mors.vel iucnimlegiseft chancas. c dicium qd fecat omnia. Quadefl e/.i.confummatio fxculi, K in lachry mis feminauerunc . in qua iufti gaudcbunc,qui
lachcvmofam. DciniepU .fr.in /pi.Ideft
'
Ideff,penitecia
bus olertbus qma :us charitas Efa.ô.b Ro -'4-a infirmus eft,olera m| Jucer.Ecfacicramos qui mifericordie, ^"^**' Cutus fub vmbrapauperes Ghrifti , &cop^fsionis qui (unc
.
>; 1}
quemaioreftomnieft,& omms caro fcnum
&
i.ion.4.c:
c^li
}
an imalia,dele6tantur habitare
* Viccor Antioch.Perregnum Dci

in
fides in
.
Chnflum,vcr,
Theop.Parutfsitruim
carnemflgnificatur Hoc igicur regnum biqueaduentus homo cft hommi femen in terram fpargenti aitimilacum cnim eft,&: quis cognofcet eum> Etcmm Dei filtus citra vlmuutioncm noftri ca homo fa&us.ccrram confcuic, lam
ftii
qmdem
eft fidci
vcrbum Crcde ih
.
Dcu,& faluus eris. Sed fparfim fuper cerra pdicatio dilatata

cft&augmentata, itavccelt volatilia.i. contemplntuii homincs &C alti intciledu &c cognitione,fub eo habicet Quanci emm fapiences gencilmm relmquences fapienciam fub pra:dicatione euangelij requieuet unt i c Seminatum fue. AChriftofiueabhomineinterra, vcl trt animus , agro.i.in cordc fuo. Hic homo eft fenfus nofter qui fouens granum prxdicacionis humore fidei facit
mundamquevniuerfumdiuine cognitionisluce dormitum aliqu o cocefriffet, ad celos abijr, poftea vero acfi ammo intenm benigno & patienti,vt illiqui fcmen illud cq lefte falutaremque doctrinam exceperancfru&um opportu
numfcrrent,expe&ans.
b Dum nefcit
ille.
illuftrauic
&
lare in agi o peôris fui
pullu-
}<
Idem.Quorfum haecf
J.tberc
doctrmx fc
menfufcipientium voluntati.vt vclint,operetur,permittir. noomnia per fecfficitme bomi nobis quafi mui
Ipfenamq;
tisobucntat,fcd noftram quoq ; fynergiam effligttac.Quarc fubdit.vltro enim tcrra tru&ificat . Ncq, em ; C libctuhommis arbicnu necefsitatc aut vi, aucaftrorum cj r fortuna,auc fato cogitur.vt ftolidc quid
f Mmus efl y &c.Qu.\C\ roceptibilia pr?dicas,& primo no crcdi tur , ep pdicat Dcu hoiem mortuucruafixu. hoc eloqucntix & l.ipicntia: Philofophoruoi coparacu minus inuenitur .
_ ftatim quoq
cunuechone,auc
am
g Âc(/.'r,(&-c.Cûâlt)tudine,amplitudine,annofitatctrafccdit hei bani natura. Alta eft,g,a ad celeftia fuftollit Am- * totu miidii occupauit Annofa;quia no q.a potcritfiniri
.
S\dOlenb. Bed.Philofoph:cts difciplims, qu^quantoapertius

excrcfcuCjViliorcs fiunc,g,a ficut olera ncrbaru cito decidcc
ad nugantur,fcd libere
hoc vcl
illud fcrtur
Mit.
<&
sine
NICOLAVS DE EYRA.
homint
fit
t
'
talh procefiasûit primo concipitur timor diuinoru iudicmms. fignificatur per hcrbam,ifua eil auid imperfetliim,cu dicit. homo a malis , incipit fe Frudifi.pri.h. Et quia extimoreceffat
gloriam,ideo fubditw . 2 Quoniam adeff mef.J. colletTto iuflorum inpafia . 3 Ec dice.-Hic confequenter deferibitur frutlus pr&dicationis Chri
fli
&
deparuo slatu creuitad magnum ficutfmapis grannm,& patet fententia ex diclis. Matt. I j .
,<ju
quantum ad communitatem ecclefta
txmert in bonis
dhtinoru beneficiorum ideofecundo concipiturfpes

in y
rju.i ^ft%iatnrper fpicatr Dcindc fpi.Tm io,ex hoc datur charitatiuus amor
t
iam efifpesgranifuturi, cum

,
diciiur.
qui babet opus
excepto,quod hic fubditur . 4 E,t tah.txuil.Quod exponitTheopbilus dicens. Quonia tnrbaerat indutlx a confuetis nominibus infiruit eas per ftmilitudinem rerufenfibilium,qu<e erant eis cognitm.Sed hoc videtur cotradicere ei quod fupra dixit Chriflus apofiolis eodem capitulo y vobis datu efl noffe
ptrfe8m endeo fignificatur per plenum fiumentum , cumdicitur . I Dcinde plcnum fru. Quia vt dicitur ad l\o.i) .c.Tlenitudo kgis
tftdilt(iio,&tunctfi
Parsboliec
homo di}pofitus y vt de flatu gratU tranfeatad

gto-
domimyfie- nu Vpni riumlregni Dei.Illis aute qui foris funt in parabolis,vt vidctes vidcat prsdicanit
.
&non
f
t
Cni afJimtlabmusre.Dci. Sequitur. Sieutgra.fi. Serninatio.effbflni propofiti coceptfo, profc ctus feminis incipit a timorcqui p-incipium eft f tpictia: , cft minimum inter fcpte fpirttiifTancb dona , fcd fic matrna
MORALITER.
t
Sic
efl
re.Bcda.Cu
m defidcria bona concfpimus

rc<Sta
fcmc in
&
tcrra
iadamu5,cu op^cari incipimus, herba fumus , cfr adprofeclum bcnirrefamus.adfpicam peruenimu;, cuin eifde operationts perfe&ione folidamur , ia plenu frumetu in fpica profcrimus.Mifsio vero falcis cepus eft bon^ mortis.
introduftachiritatequ^matciteftom-iib virtutibuj. i.Cor. ij Ecf.icttramosperadus charitatis diftinclos.m quibus aucs cccli,ideft,contcmplatmi rcquicfcanc.
Cm
Tom.j.
Et
...>"
57
S?
f*
Glofcrd.&NicolaicleLyra.
Beda.
5:2
8
j
tiae rarabal*
Non quod
nullum fermoncm
turbis
jiperruf.iccrcc, lcdqiiia.nulliisfcrmocius inucmcurmquo aliquid parabojaj noh inocntatur . b Seorf.m (iumn difiipvliL Hicro.Tlli cnim digni cranc .nidire
rnvftcria in iruimo pcnccralifapiccia:,qui remoc:;>cog:cacio-
nu tuiuujtihiu
-
folia l.ac
) fn?c thcpricapoftacb'uam vicam. e Dormicr.i. Bcda. DifcipulisnauigantibiisChriffiisobdof! mir.quia fidclibus rcgni fucuri quiere mcditancibus c piritirfiancti fcuido fi.itu vcl rcmigio proprij conatus mudi fith ctus poft te ga lactanubus fubito Chfi paffio adueriit.qoo a fcendece puppim cru
I
Imevrrtutu pctfna
pomm dcdi vobis.non efcam.

t
cis.vc
tis
.
fomnummor-
t Mnt.j.c
ncbac.Sapicntia
tit
cnim
ocij
in
tcmporc
.
verbum prout potcrant audire turb*.

Â
Sinc
paraboU autcm non

TAperre.
veri lolis
.
Mpiritatllbm
fpiritualia. jigm^ iiuelligcre
difccoda ^lkgjrkc. C Innaui. Bed.Allego 9 ricc.Mare feculi ajft , Nauicula nux , qua
1
b loqucbaturcis.
Seoriumauicm
die
1
diicipulisfuist dilTercbat
a
caperec , fiuccus blafphemantiuvn dcmoniacis excitacijp-H

cellisaffutgunc , qui-M
Appiopmqtianrc occafu
omnia. Et
tcontra
c
t
ait illis in
illa
cum ierd effet faclu.Trafcamus

eo.
bus camcn nontur-fl

batur eius pacientia fcd difcipuli turban-l
"I
""
'
liûi
mundi
fll '
a usafccdi-
Et dimittentcs turbam aiTumunt cum,i*a vt erat

Vcl
cum
a Ferfequutorum vcl darmonioriim.
'tT
m',.&:adlir,tuspatria:
cceleftis
peruenimus. t Mat. j.d Alix naucs qux cum t 1l*imm domino fuille , nec in altum ductx,nec
innaui&alijEtnaucscrantcumillo. Et fadtacft prdcclla F

fEcdefiam.
tur,trepidant, pcriclitanrur.
in nauim,ita magna,vcnti b& flu&ust mittcbatinclinatarecumbit

a Alias naui].
vt
c
Moraliter
implercc Corpofllitw vt homo.
Cuml
laibu-ji
Coipuscui diuiniraj.Iiau caput
figno
ti,,
crucis
mundum
rciin^B
nalj
tempeftatem
lifTe
percu
,
d tur nauis.Etcratipfcin puppifupcr ceruica!do rmiens. Et

g
a Bc.Nc diutius refurrecbonc dilata pcrircnt
querc difponimus
dicuntur
,
eos
ica
omnino
Difcipuli tutbari
preomet
cit tibi
re-
uem cum
firc
Iefu
conB
furreolionem,
f Q.Nau
cuii.
fignificant
qui
fide
dominicx crucis imbuuncur , vc tanquam rudcs non-
excitant
eum,& dicunt
a
illi.
A morte pei morrem
Magifter,no ad
cum
fccndimus,mare tra-H
tc
pertinet quia
b
,
dcltruxit
quirnbebatmoitisitupcrium.
Diabolo.
dum
ftci
tribulatione pul
perimus? Et cxurgens comminatus a b Bc.Uudsoium rabicm

1
eft
vento
m
&
.
dixic
conamur. Sas-L pc qui non dormi.l

tabit
ncqnedorinieil
,
fufcepca fidei
my-
paCC COnt Mat.t.? feruent.
m a'ri.Tace
a
Feifequutoiibus quatiens clamauit.Si

,
iilius
Dei
elt
perrefurrcirion< reprellit qmrcaput defcendat nunc de ciuce. 1 1111pcr.1t vt Ceus
obmuteice. Et ceiTauit vcntus,

illis
:
& facla cft tran-
cufrodiens Ierufa- R lem nobis nauiganri
paxineeclefiapoitprefliirasvcltheoiicapoliaftiuam.
fldeo timidi quia nec &c.
Veleosqui
tribulationum poft crcbras procellas ad tcmpus pacis fereni-
Quid timidi cftis ? t Nccdum h nabctis fidem ? Et timuerunt timore magno,Sc dicebant ad
quillitas
magna.Et ait
busdormit qlna ir> ter mcdiosvututun:

,
nifus, vcl
di'monum
>
vcl
hammum prauo
,
1"Veie mirabiiis
jQuifnam tate vtuncur.

.1
Jr-M
en
Erant or fi tan j]i a na _ ;f

.
altcrutrum:t Q.uiiputas eftifte,quia diunt ci ?
& ventus & mareobe-
rum
vcl noiir.mim
cogicarioiiu
fidei fplcdor
lmpccu obtcncH
'
ues nuper facia? , &: in portum tancum deduct,e, vel pofi maris pericula ad portum redufta? . * Victor Antioch.Ncautemdifcipuli ob id fc cfferant quod
casteris miffis foli ipfi affumpti fuerunt,domimis graui tcmpefiate illos ia-lan finit . Qnamuis per hoc quoque illorum
brefcic
fpei cellttd"
,
do
tabcfcit
amonii
flamma refrigcfcit Scd 3d gubernatorem recurramus,i!lum fcdulo excitemus,qui non ieruit,fed nnperat vencis,qui omnia fcdulo fcdabir,qui portum falutis iodulgcbit. f Tace ob. Nota quod omnis creatura fentit imperiu crcatoris?Non quod omnia animata,vc mentiuntur h^retici,fed maicfracc condicoris qu^ nobis infcnflbiha,illi suc fenfibiha, g Quid tmuellis. Bcda. Qiiafi dicat Qindme prarfente tt-M mecis ?Cui iimilc efi,quod poft refurredf ionem cxprobraiuc incrcdulicatcm illorum,& duricia cordis,quia his qui v runt eum rcfurgere,non crcdidcruc.Et itcm.O ilulnzr
< )
' :
COriftantiam cxplorarc voluerit.Non autem ri prxfentibus alijs.ne lnfirma illorum fides cxteris pacefieret ipfeque feorfum illos commodius inUruere corrigere poffet Neque enim ipfi quoque conuenientem fatis de
finit
illos ia6ta-
&
illo
credcrcnc a opinioncm habebant Nam etfi fcircnc fomno excitatum maris xrtum conipefcere poffe,dormien tem tamen idpoffe nunquam credcbant .
.
&
cordead credtndum
portuit fic pati
in om;.ibus
Puppis mortuis pclhbus viuos continet fludus areer,& ligno fohdatur,ideft cruce &c morte domini
faluaturecclefia.
Pfal uo.a
Jn puppi. Hicr.
&
i>h qh&laqiattifunt propbeta. 7{^n>j
Cbriftum,& rr;'m(-.Marcha:us.Porrohom:nes miraci funcdJcdfllB
intrare iu gloviam fuam?
fulm,
88J>
Hier. Puppisinitiumeftfantasecclefia:in qua dominus dormit morcecorporali,quia nunquam dormiet, qui cufio. Ierufalem.Cominacur venro mari.de quo dicimr. T dominaris poteflati maris. Vencus
& & mare,daemones 6. perfcquu
vtdirigac greffusfuos. Tranquillitasmag.paxccclcte p<?ff preffuras fiue
tores funt,quibus dicit tace quando compefcit edi-la iniquo rumrcgum vt voluerit quia non cft hominis >
ik Qtialis eft &c.Non ergodifcipuli , fad aln' qui in n micabant",de codubitantes,cui mare& vectis obcdirec. VelC eciam ipfi difcipuli reci:e homincs dicli, quia nccdum n rant potentiam Saluatoris. * Theophylactus.Dubie {c habeba nt crga eum Inquan tum.n.iuffu mare placauit,non baculo vc movfcs, non precibus, vc Elifxus Iordanc.ncque arqa vc Iefus uic, frcudu
hoc veredeuseis videbaf, fecuduveroq-dormieba: homo.
CAP.
tes non vidonc,&c. Dicendutn quodfacra [criptura hoc babet pvopriumquodfub vnalitera babeat plures fenfus,quorum aliquifunt po tentiores alii magis Utentes,& ideo in parabolis Chrifli turbs, cafiebant fenfum magis patentem non autem latetem,fed de taliintel-
NICOLAVS DE LYRA. & non videant & Mmb.i^.d.In parabolis loquor eis,quia vide
&
kc~lu docebat Cbriflus apoflolos
Seorfum difcipulislkc.Deturbis autemprxdiclumejl yt -pidentes -oideant,& non videant.i.capiant ftnfum magis paietem, non auteni Litentem .
i
aucem
2 Ec ai t illis in illa die . Hic confequenter defcribantur miracula doftrina Cbrifli confirmatiua,Et primo defcribitur miraculnm faffum in mari,fecundo,in terra in principio fequentis capitulijententupri
adpartcmjdeofnbditur .
m$partispatet cx his qua diclafunt, Mattb.S.
Seor-
MORALITER.
t Etfallaeflprocellama. &c. Nauisquam Chnftus ingreditureftanima iufti qiLtabeopergraciam inhabitacur , Procella vcro furês eft tnbulacio,qua; frcqucncer infurgic pie viticntib.in Chrifto,Scd Chriftus dormit cum talia permittit fccundum vulgare dictum,fed excitatut cu oratio pacic(u
exauditur. Ec fit tranquillitas extcriuscum perfequutio ccffatjvel intenus qtiando Dcus fuftinenti patientia bonam prefcac.Et hcctranquillitas meliorefc quam prima fiaitditis
.
ccum fuic Paulo. i. Cor.ia.c. Sufficit tibigratia mea Propcer quod fubiunxic. Libenter igiturglortabor in iafirmitatibtts mcis,vt
.
inbabitetin rne virtus Cbrifli
r***
)p
i
iviarci
.
V
M
b
V.t
J3tO
& Lucaai feufowm docfttoh. D
Marc us acfdit
lapidi-
C A P. V. Gerafa vrbs infl&e. Gerafeorum 3 E D A Arabix trans Iordanem luncta nwnti Galaad m tn E^kpenerunf gnis U Manafrcyion!ongeaitagiioTyberiadisiu quo porci pre. quas poft refuirccbonem fua
.
duos Vcrifinvle ficMireum
elccifTe.Cii_iarecrianiryIamicateniiIlius.=ccuraci'; sexp miuc -ctheus. $crhfit namque wncirliifcatenifq; cjua difrupris

p-.T loca defcrta diuagati coniucuiiic . b us fc.ipfum concid ifle.
npitatifuntiUnricacgences dominus miffispredicatonous vmtareVr.de

rjignatuseft.
rer:ra'cnif
C c.
,&
-
C A
\
a
P.
V.
cxcuti
ci
Bccia.CitcnisiSico-
wnbene
ciens
Geraf.t
_fiiic
cii-
T venerut t tras frctum maris in regione

Gerafenorum * Et
Qî n
f
pcdibus graues
dmelcgcs gencium
ca
Gcrgeli colonu
,
de naui fta
fiueaducna
in-
Bcda gemes quar da:moniacis ilufi
di.-rtnnis idola colurit.
figiiacur,quib.pccca fMn.fJ.d. 8 15 iri rc ebru Dublica Luc.

i
appropinquins,
tim occurrit de monumetis

'*
hdmo in fpi
fiiht
tohibebacut.-Rup
fcribit
tisT exq,nt
terprctatur,quiage* tium populus colonum falicct diabo-
genti'S iBor;uisoi>cril.us,'de't,;)e.ci' s deleclanrur.

a
catcms ( vt Lucas
fubico nge) batur a doiruini inLuc*.8,c.
illis
ritu
a
lumaquodiu incolebatur expulit

,
corpora b Legibus diuinis quia non erar dignus.

b
immudo>qui do micilium hebat in Beda.fei fidorum anime moitu.x

neccatis
fepulchra
1 Vc) Dcus,
vclhomo.
&
b monumentis.tt ncque catenisiam quilquam poterat

ligare, quoniatn fa^pe
pillet
dcfeirt) quia cti.un
cnrrL,
tranfgn-tfis
h-
quieratl6ge,faau$ faneft prope
guineChrifti.
nus
compedibus &catenisvinc5r,us dirucatenas, cccompedes comminuiiTct & ncmoporcfAdueeiis.

^Frofperis.
gibns ad ea fcclcra
(.upiditscei^pnbaii
'
# Victor Antioche . Emendatiora exemplaria neq Ga darenorum ncquc Gcrafcnorum lcguc fed Gergefen o ru m Eft autem Gadara
;
f In fediMte optiuin
rat
In faftibus fnperbix.
eum domare. EtfempernoCleacdie Be.Fer verba dunfsimx

a
infiielitatis.
rn
monumcntis
iapidibus
.
Quomam
b tWa.IdoIis. arreptis caucibus feipfos furbiudi concideb.inr.
&inmontibus
a
Be.Qjiihil
erat
clamans ckconcidem
,
fe
Vi-
tur,qu kEiam vuigarem excedercntco iuecudinem. E C Iti monumentis . Viitor Antiochen 9

.
densautcmlcfumalongecucurrit
commune nobis.Hoc
a
&adorauitcum, &claeiicit
contra Iudxos dicunr.In beel2.ejub

.
darmo.
in fepulchris vcrfr,ntur, quo
Demones
cuiitas Iudxa?
provici-
pter
f.ilubres
mansvocemagna contri Anium

Hoc
?
.
dixit
Qui*d mihi
& t'bi
Icfu
filiDd
A'ias
qui negat filium Dei.
Ctedunt
5c contieniifcUnt fiiiuniDei-
dum dogma pcifuamones trasfovniari. d Quift mibi & tH>i.

JJ
rudipleb: cxccran-
nafq;
rhermas haud
fuumii,
altifiimi
jgnobilis.
Humspro
enimilli
AdiuroteperDcum
Exiipiritus
nemetorqueas
montorio adiacctla
.
immunde abhoniineittb
chcnus.
nes
Dicebat Lt intcr
deant,ncpe dcioortuoruanim.sindiCJ
cusqucmincoLc itn Gcrafa eft oppidum Arabie; nullum ncque reappellant niare neque hcum vicinum habenis Gecgefa eft locus irur vecs quide i!la , aquoGergefenorumciuicasdenomn non procul ab ca fita quanunc- Tyberias sppellrtur Circa quam extac rupes praxelfa , & lara ex qua porci dxmonibus auacb,:n mare feprecipucs dediife feruntur.Intcrprccauir vicina ab euecu forcafsis hoc nome tem Gcrgefa, eiedortun fi non vi cci zc pre fortita,quod loci illius honnncs Chnftum
.
VictorAntio.
nem eifc confefsi
Qnandcquidem Apoftoli
in
nam Chriltumhomimechrim dxtho

,
tucraiit,prodcuf't ntinc in
marc fluctuansruiliimquc onquicfccns nonaudtcrar.r ftli iam dxmoncs magnaid voceclamanccsaudmnt, quodmarc per fubiram cranquillitatem iamanteclamarcr. e Twq e as.hi da M;gnum toimentum ci a lajfionc
ccfiare,cV;
1
quiilliusdiuin;raceniapercct.roniulgcnt.Eapropccrqui
hominis
canoindeexpulerincliquidcm rogabanc illum , vc a finibus eorum difcederec. Vel certequod mali dxmones porcos inde in marc deturbarinc a Homoinfpiritu. Ifidorus.Homo ifte defperacifsimus eft poElacus fuperb.im pulus gcntium quem enunieratapoftolus.
mundus,f.inguinarius,idok'latr3,ignominiofus,neclege_nature,ncc Oei,nec humano timoretig itus,cui lcgio nome efc
idcft,dccem miliaqua: caduncadcxterapacris qua-eftChri fine refpcctu milencor ftus.Huicgrex porcorum crcdicur: hi
tantodinnttirgrauius,qtiapto pofsrdecdiutius. * Vic-tor Antiochtnus . Nc adulandi ftiidio lejkfiff&ei &c. clamitare videaiiiiu ,rcrum cxpcrientia,
fcnfu ci>mpulfi venuf

ri
hoceftpenAiu huc ante tempus torqucre nos yocifc rantur.Nam ne illorum fnpplicatio dc fraude fufpcc.ta habe
i
queat,vcrbis modoallegacis mimictiam inte- fcinrcitcdctc marufefle rcltantur . Ncquc cnim lgni qin fub fcnfum i;on cfidcbat Chriftiqucpncfcnii.idiiccantum inccndcbautur 6c co: qucb.intur,vcnim d|iam impcndcncium malomm
mciu.A:b!Lri.batur cnim vlcinumfupplicium

etfc
iamtum
ad-
diariimulininfernoper iinpcrium immacunj mortisluttbcantur. Ab his mulci fugumc q. p-fcebant cos. Flageilato enim
fiHlrofapiens ;ap:entrorju
VictorAntiochenus. Manus cV Luc2s vnius tantum quiadsmone vexibatur mentioncm faciunt.Macthûs aute &C Z duoturmat hcc non pugnanr,pugnarcnt tamcn ii Marcus Lucas vnum duncaxat extitiife icnberenc. Macchcus aucem
pelprudtu.toi
duos
kbet cn ba htmvtfics cxerccant,non (lnecortcntione cuin do mino cx poftulant, raquam qui antefcgitimum tcmpus vim ipiis adferacpenamque cicra lultam caufam lntcrac.
adcoqucad mfcrorum crOdatos vcffigio fcfeabrcptum in.Metu uaquec6ttcinati,rogant,perqucomnia f icra obte flaniui,nc anteten pusad pceharuftj locum ^mandetur. V^c n crgo qui tcpus adhuc reliquum habeant mtra quod ca que-
&
Qod
NICOLAVS DE
C A
P.
LiilA.
V.
d<tmone Mat.S.b.diciturquod erant duo^d quoddicendu quodfccun du -pentatt duo erant dxmoniaci,vtdittt Matthxus^fed p/jus erat /<*uior altcro in quo erat levjo djimonfr,vt dicitur infra ift? foUts nomi natur hic A >rco y .ilins tacetur,quia non erat itafamofnsin malff.
ET
p
mm
vencninttrans frctum. Hic csnfequenter defcribunt itnr Chri Et ftimnaculafaela in terra addciSlnndtfuA co^fifmationei tculafaclainterraaddoftrin&fu&co^fifmatiowm dtfcribitur damoniaci curatio, fecund filiz îrchiiy iag ->gi re
.
&
&
Lc fempereVc.in m. Scd'.cct gentilium ddmnatorum 2 f/perquo rum aoimas d.emoni s iam habebant poteilatcm,& idco hab>tabat vbi
corcora eorum
eranlfcpulta
,
fulatetioibi.Et
cum afccndiflcc Ioliis in naui.Trima in duas quia,
tanqUatn habituri pouflatcm fuptr ea
pntno iefcribitur curado d*totiaci,fecundo deuotio ipfius curati,ibi. Cumque afcend ercc Evpofvi primx, partis patet ex diclis Malt.
%-paucistxctptis
i
iudicium. pofl finale E,r interrogabat 3
qut difcnrrentur
Occurit
ei
de monu.homo
in
fpi.immundo.7J?^
obfcffus
ti.no.eft. Interrogauit antem Chrifiutjnon qula ignoraret y (rd vt multituda dantomtm i\> illo bomine kabitantiuui ex cotiftjjlonc cwuty appateret vndcfnbditur ..
eum quod
dpnone
Legio
MORALITER.
El *enerunt transfretnm. Scquitur.
namab eis deuincitur.Nomencius le?,io,quia

lum fociPCur.Eiusautcm cicclioperChriftum
incranc duccntes
multis
iri
rfta
,"fignificauit
.
ûfowoc.e^c.Pcriftumd.cmoniaciimdabolus fi^nificatur,qni in monutrccis 6c in miutibus,idcft,in fixdis <$ m fupcrbh hominibus habirac & concidic fe lapidibus,ir|eft,horoinibus in fide ftabilibusquosacriccr tentac Std cociditur nam,
.
da?morium mulcicudincm dcijciendam pcr ipfum Qnod aucem d^mones eicfti parcos mrrauerunc, fignificac , quod
vitamporcinam,& cos prxcipicanc iu gc*
hcnn am.
Glofxrd.& Nicolai dc Lyra.

cum diahokis poccftaccm non
e
Crcxpraci.efl. Bcdi.Quia to populo.gcntium a
*
,
a ^Wr/o/coOirncniBcda.Kur qunfiucfciusintcrrogat-, fed vc ( ofcfsa publica pcftc quam roleraucrat, virtus curaiis
tior apparcac S.-dcciam faccrdotes n<>ftn tcmpons cxorcifmum dcmonc* ciiciunt folcnt d'Ccrc,non aliter
.
accipit
nifi fortc
ad pioban)
gra qui per

patio
dunsnon aurcm nd perdcndum.

iam clan'ficataecclcfia,& lib?ra nunacione in abditis a;j,Qc ntus qui Chnfto crcdcrc nohicrunc c^ca &: .pfutj facnlc gos
dcmonum d*.
tcs pofsc curari,nifi
mcmbtis
quantum fapctepofsunc omne qd a dqa
vifu.audi?
da cmioficace fubmctii.
tu,vcIquolibetfcnfucorpotisaut anii. vigilantcs dor:
mienufvc
tcanrur,
-fomaej
pcrtulc-
Lcgiomihi rogabateum. QLodtibinomcne(t?*Etdicitei mukum fumus nomeneft.quiamulti Etdeprccabatureum tn a <" hoc

.
&c D BEDA.frubcfcac'
f
Jldduom\l\ia,
Std tputerct
lr
poicorum.Si
.'
cd lut
m.fci
Manicharus fidcca
runcpacenterconfi
dcmo b
L gio mihl nomen efl,&c .
nc
fe expclleVet extra
regioncm
Erat
autcm
it>i
t circa mon,
dem fubftatia.tSdcx
codcauctore homi
tem grcxporcorum magnus

d turcumTfpiritus.diccntes.
a
ciuitati.
pafccns in agris.Etdcprecaban-
num
ne.
BEDASi
tMittc nosinporcos
vrineos
bcftjaruuique
funcanima?,quonia
gnificat
populum
gcnlem inniimcris
idololatri.rcultibus
Vi poicornrn pcrditio,omoibut effet laluti occalio.pxftore* cnra vidcntcs ftatini nunciaucrunt b Beda.Accepia poteltate a Deo.alitet enim nec peconbus nocercm
.
lntrocamus
c f
Et cdnccflit
cis
ftatim Iefus. Et cxeunrcsfpiritus
rnancipacu icui con

tra cft
.
Multitudinh
(te.e.cor
vnum &ani-
rnavna.
Vndcbcnc
lnBabyloniscaftru ftione Jinguaru vni

tasperfpiricum perbia: fcifsa, I Icru
fu-
immundi introierunt in porcos , & magno impctu grcx prafunt in mari. cipitatus cft in marc ad duo millia , & fuftbcati Qui autem pafccbant eos , fugerunt , & nunciauerunt in ciEt cgrelTi funt vidcrequidetTetfacTi, & uitarcm &inagros
.
ob vnius hois falutcm duo mill. porcorum furfocancur. g iînutem. Quu

qmdaprimajcsinv
pioru quauis Chriftianam lcgcm fu-
b veniuntadlefum
1
giancpotcntiam ta mci! eius fiupcndo

&L
falemper gratiafpi
ticufsandti linguaru
&videntillun.jquiadarmoniovexabatur &timuerum Etnarrafcdcntemvcftitum,&fanccmcntis, ucrunt illis qui viderant , qualiter factum cfset ei qui da:mo, a
Conlcii^rrajiliutis fust
mirandopcrgcn
tcs prxdicaut.
B
liuc.s.f.
adhuc infirmi poridus fapiemias cius
fuftincre
non
poteiant.
&
varierascftadunaca tlla confufio &:
bxcpacis vifiodici tur.quia cle&osin
niumhabuerat, &deporcis. Etrogareccepcruntcumvtdifcedcretdc furibus eorum. tCumque afcenderctnauim,ccepit

a
DiiTolui.Sr. efle
Et vident illm Bcda.Lucasfedcntcm ad pedos eius,
quodfigiiateosqui
cum
Chrilto multo melius
eft.
plunbus linguis &" gencibus,vnafides &p7etascoto orbc

pacificando confir-
illum deprecari qui a dfmonio vexatus fuerar,vt eiset

a
cum ilf
Quia manerein cainc piopteialios neccflaiium elh ,
a pcccacis corrcdti funcfixa mcncismtctionc vcftigiaSal
lo,&ndn admifit eum

t uos
,
mat, rcprobosauc
plures fccta: quam lingua?d:fsociando
r
lus
* lc
& annuncia
lu *
illis ,
&aP"t
ledaitilli.Vadeindomum tuamad quanta tibi fccerit dominus, & miferj
uaLonsqui
tur,inrucn.
i
fcqiian
''
/''tftitum Virtutij
i.--~
&
r^
i:-
fludio,quod vcfana
coepit prajdicarcin
Decapoliquanra 6
mece ndidcrat.Vndcfilius ,pdigus ad
confundunt.
Victor Anciochenus.Non dicit numcrum precife fcd fimplici voce magnam adcfsc mulcitudinem indicar . Siquidcm exafta numcri difcufsio,nihil ad re qua: quxrebatur faciebat.Er deprecabxntur cumfpiriius,&c.
*
patrem r.d
es,
mox
Nc fcilicct
excra pro-
uinciam ipfos dciiciac,aut ne in Abyfsum ab.re mbeac,vc ha bct Lucas(Abyfsus,cnim fcccfsio cftex hoc faxulo. ) Ex co
flolaprimacumannuloinduitf, qaquifquiscordc penitucChrifti gracia pnftina itifticia; opcndc ricpi)tcft donante cecidcrar.cum 3nnulo inuiolaca: fidci rccuperarc. quibns k Et timn/runtMuhi enim antiqua fuauitate delectati hono rare fc.fed patt nolle Chnftiana lcgc dicunt.quia ea implei
re
1
& angelis cius,cxpc]Iatur,tantopererogant.planum ftcdnm alioillosamandarepocnfse voluifsccpcrmifitaute eos m

fi
auccm quod demoncs.ne extra
non pufsunt,admiiantes tamen hdelem populum a pnfanatum

.
prouincia,auc cxtra hominu tcncbras cxteriorcs qua: parata: funt diabolo Confortiu,tn
ftina conuerfacione
Et rog4recperunteum.R:\banus.Vt Pctrus. Evi amedomine,
terra
illa hcrcrc,qucmadmodu diabolum quoquc in mundo, hoc circumagcre finit,non qcFnobismale velic, fed nc pcr
aduerfani abfencia,humana natura corona,hoc eft,obtenta; vicloria? praemio fpohetur.Tot aute porcos penrepafsus cft, vt pala faciat.quanta ira mdignatione demones in homincs ardcac.Voluic cciam oftcdcrc multo minora damna m-
&
fua regione habcanc, fimulque nc oi fcntisvirtutcm grauiusquiddaproptcradmifsapeccac;;paformidanc. tiancur,plun Vade in domu tuam. Beda.Sic quifquc poft rcfurrect peccaccru in confcienciam bona rcdeat &: propreralivrum falute cuangcho feruiac,vc poft cum Chrifto quic fcat,ncdft
:
tantum bonum
^tt/a/7owopfcc.iror/iw,e^f.Necangantarcam Dei,vt Oza.u; * Vittor Antioclienus.Agnofcuntenimfc indigncs,qui
mum
ferre
tu..e
hominibus,quam infcrrenr,niti Dci vtrtus prohibcret. Mittenos. Boda.Lucas.Et rogabancemn ne i-.nperarcr il-
Abyfsum irent.Sciebanccrgoaiiquado futuiu.n vt peraduencumcius mitterentur in Abyfsum,n6n.ttura prarIis,vcin
preproperevultiamefsecu Chrifto,negligatpra:dicacicins myftcriym fratern^ redemptioni accommodatum. Hieronymus.Homo fanatus mirntur in domum fu.mi id.
diuinantes,fcd prophctarum in
fc di6ca
rccolcntcs, ldcoquc
Chnfti quam mirabancur, ad fuam tendcretimefloriam antdamnacionem.
cft,in fpincualcmlegisobferuanca, &: pr^dicat in }i, ldeft , ohfcrvac dccalogum.dum a
Decapo-
Romanonunc regno
Inporcos. Bcd t. Porci fignificanrhomines immundos , q, vocis 6c rationis mote fuperbia; pafcuntur,&: lu expertes
m
,
acîbus oblpdantur qiub.pcr cuicum idolorum poffunc da?moncs domjnan.Na nifi quis porci more vixcnr, in
tulctis
couercuntur ludî.i.func dc ecclelia,qui ctiam in hccra tan tum pendcncdecalogi.quia moraliaad hceram obfcruanda funt.Bed.: atthxus"duos.Marr us & Lucas vnumademoneturatum dicut qui vnus eorum clanoris eft uominis,& famofions,&. idcocuratiociuseft famofior.
eum
Allcgon
4'
Duo
gentes hgmficant dc duobus
fil;is
Noe.
NICOLAVS
fluid
cft.
D E LYRA.
de-
Lcgio mi.nomen. eft.Z.rijio antm proprie diatur numerus
Cumque afcende. Hic defcribitur curatidcuotio^niagratm de

Non
admifit eum.IdeJi,nonrccepit eum ad apololatiivcldi' borrorem pr&cedentis pafjionis Item ne afoibere.
beneficiofibi collalo,>olu:t ftqui Chrislum.Jefus antcm.
icrminaius armatorum in fxercitu.Et conthetfex milliafextentosfe. indc dicitur xagintafex , legio in dtmonibus aui miUtant contra
&
nos.
fcipnlatut/. proptcr
2
$
Ne fc cx.&Tc. ldell,extra bominum bubiiationem,vde & Lucx

elctlorum vidoria tn
Et depreeabatur.
Scilicct lcgio
dxmonum,
turddmoniûodtfiafacerctficffctdifcipulus Cbrisli.ExbocUao aicifitur,tjuod dxmonjaci furicft poil curationcm non prornouentur
&
in eccltfta Dei.
îbyCsnmJocus enim infemidebetur dmionibusjermit tunturttmcnmcrbaminctbabitarevfciucad iudicium Vt glorioftor

ftt
S.c.dicitur in
Ec abnc 8c cepit
,
eil regionis
dmonuva
prcdicarc & diqtnr 4 deca quod
in
Dccapoli quam, &c. T^nmen

efi
decem
&
polis
quod
tfi
tentantiumfuperatiqnc.
limtas.
Cum-
Et
533
a
Marci
Cap.V.
filia
534
D
&
huma R om .u.c;
ttraieeifsec
Noe.Cum enimNoe tres filiosgenuerit,vnusafsumptus cft idolis dediti. /in poflcfsionem D- i,duo
cum intraucrit pien/tudo gcntium cf)ifvna"0;us venicquia Iftael faluus fiec.laitus illuminans vel illuminatus tucomnis
jdelUudaicuspopu
lusvmbraliterccdc
ha;c lairusarEtvenitquidamdear.&c. Hieronymus.Poft
eorum^ronfcientiam erigerer,noxiacarnaliam populorum confuetudinegrauatus eft. d Et mutierqud, &c.Ver%cnrc domino ad filiam Archifynagogi , morbofa mulier annis t a.prsripit fanitatem , poft
fanata eft,& fufcicatacft,q.a fic difpcnfata cft falus
nigeneris.vtprimo
iibi fecilTet Iefus
ditTet Iefus in
,
n.
illuflra poflta fpiritu llluminatus, tus
& omnes mirabantur

,
fe.
Et cum t tranfccn
Moyfeslegislator.
&
aliquaexlfrael.deinde plcnitudo gen-
naui rurfus transfretum
conuenitturbamul-
rium&ficomnislfraelfaluusfiet.
iUu
procidensadpedes,
idelfyd incarnatio-
a ta t
adeum,&eratcircamare. Etvenitquidam dearchifya
nem
lians,
Iefu
fehumifilia
Beda.Hiuniliat
C.iput Chiifti Deus.p edes.incatnatio
eft.
Incarnationem.
rogat pro
.
qui viuerefacit
fibi viuit alios
nagogis nomine iairus

1
& videns eum procidit ad pedes eius,

Plebs Iudaica.
Beda.Notandum quod puclla duodc- Nos nis&multcrem i.

annis fanguine fluxitjidett,
Abra-
ha&Moyfes
&
Sa-
b &deprecabatureurnmultumdiccns
In delfcnt one,
Quoniamfiliameain
Avitiis.
quadohec
natafuitilla infirma
riccepit.
a
a
Incarnem.
Mifeticoidiz.
nuicl rogant pro ple
Vnacnim
i~x-
bcmotcua,&fequit*
Icfus
extremiscft,ve niimponemanum
In virtutibus.
tuamfupcream
vtfalua
peneeademque
culi setate
preces eorum.
fit
Becia. Iairus illu-
& viuat
Et abiit
cum illo
& fequebatur eum turba multa,

*
fynagoga
in patriarchis nafci
idololatria fedari.
mmans
vcl iliumi-
H.xmorroifla.
& gentes coeperunc

Beda. Mulier fan
fMat.8.c. Lucx.S.f.
natus,quiauerbisui
otpopulum
**"
lllumi-
nauit,& Vt llOC poffctafpiritufancto

il-
&comprimebantcum.tEtmulicrquiceratin profluuioian- f d fuerat muita pcrpefla a compluri- 3 guinis annis duodccim ,
&
Natmalem
induftriam.
,
bus medicis
feceratjied
Pcr
luminatus
*
eft.
& t c rogauerat omnia fua

,
nec quidquam t prove-
guinaria a domino curata eft , ecclefia

eft
VICTOR.
magis deterius habebat ,
cum audiflet dc Iefii,

.
de Genribus in
Tadwmto
feo
antiochenvs.
Miracuhun miracu h fucccdit.Etenim
princeps
C.l.
dem.
nit inturba rctro
& tetigit veftimentum eius

,
Dicebat cnim
.
genticarnaliumdelc&ationu flucui pol

a ccetu , &: iam fidelium fegrcgata.
cm
luta
quia
fi
vel
Synagogx non tam defide ad promercdum Chrifiigratia,inftructus,
Radi.t
immundz cog:tat:onis.
vcftimentum cius tetigcro , falua cro Et confeftim
iiccaiuscftfonsfanguiniseius
&
fcnfitcorpore,
quod
Ha?c dum Chnftus Iudasam fanare di-
icerneret, iam para ta aliifque promif-
Tco S n0U1E
quam lethah filia: morbo impulfus , prafidii caufaad Icfum

venit.
Quoniamfilia mea. Beda.Lucas,quia filia vnica erat illi fereannoru it.Sc hxc moricbatur.FiIia Archifynagogi,eft fyoyfi nagoga fola lcgali inff icutione compofita,quafi vnica nata.Hec *2.anno,ideft , tempore pubertatis appropinquate moricbatur,quianobiliter a prophetis educata,poftquam ad intelligibilcsannosperucnitj&fpiritualem Deo fobolem gcncrare debuit.fubito errorum languore conftemata, fpiri
fam falutemfpecertaprauicnit. 4 Theophyladus. Pcr HzmorroilTam intellige human^m naturam.Profiuebat cnim perfcftum , quod animam occidens,quafi fanguincm fudit animarum noftrarum.Hec a plu ribus medicorum,fapientium dico huius mundi , & legis 8C prophetarum curari non valuit,mox vt fimbria Chrifti tetigit,ideft, carnem eius fanata eft Qui enim credit filium Dei
.
tuales vias defpcrabiliter omifit.

3
Victor Antiochenus.Hanc Matthxus mortua.Marcus
grauiterigrotante, &tancum non animam agencemaffecit. Quarc paulo poft de Archifynagogi famiha venere , qui
incarnatum, hiceftqui vcftimentorum fimbriamtangit. e Mnlta pcrpefs a acomplurib.medicist&c.Beda.FaKls Theologis Philofophis,iegum fecularium dotonbus,qui fc vtilia viucn di pr^cepta dare promittebant.Dmoncs,quoq; quafi homi nibus confulendo fe pro Dcocolendos ingerebat, quibus au
diendis, quanto magis naturalis induftricj vire* cxpcndebac, tanto minus fanari potcrant.Scd cum audiffent populum Iu
dominoadhucitercarpcnte^puellam vitafun&am denuciarunc.Ideoquemagiftru eius reigratiaamplius vexare,fuperuacaneum videri. Verum nulla eft repugnantia.Siquide Mat theus miraculum hoc expones,vnum breuiter per alteru defignat.Ex hoc enim quod dominus mortuam exufcitauit,v&c mortem obiiffc.&c in cxtrc trumqucmfetre licuit,nempe mis laboraffc adolefccntula. Matthzus ergo exacla illa narrationemiffa,doniinum operam fuam pollicitum,vna cum
^ difcipulis 1 c
deorumegrotafle runt languoris fui

f
& fperarc & inquircre remedium.
& verum medicum dec^lo veniffe,ccepe-
Vtnit in tur.re. Bcda.ft quis mihi minisirat mefequatur. Et ali bi.TofldominumDeumambulabis. Vcl quia Dcum pra?fentem incarnen5 videt.fedpoftadfideiagnitionisgratiamperuenit,&tatu,ideft participatione facramentorum eius mcruit fanari apeccatis.Fonsqppc,fanguinis,origo peccati.primoc
Ioan.u.d-
O^^
'*'
exufcitatum abiiffc fcribit. Dum nd puella fanandam vadit, a turba compnmitur,qura Iudxis ialutis monita pta:bens,quib.gra
Ettomprimebant.
dium immund? cogitationis,ex quo omne peccatum oritur, Sed dominus no folum opera, fed verba mala &: cogitationumradiccmfacramentiseuangelicis quafifuis veftimctis,
eorum
4^
fontcs
NICOLAVS DE LYRA.
na. Hic confequenter defcribiturrefufcitatiiyfilie îrchifynagogi.Etprimo dcfcribit huiusfatli inchoatio yfe
i
Etcum tranfcen.Ic.in
qnod dicendum quod euangeliftx repetendo ditla alicuius vel aliqutru, verba aliquddo verofententiamperalia v:raliquando repittit eadem ba.Vilia cutem Archifynagogi laborabat in extremis, fccundum qitod
dicit bic
m mproftuuiohnguinis,
tnatiojbi.
tet
cnndojntetponitur mulieris fanguifiu^ curatio,ibi.Ht
mulicr qu^ econfum
Marcus,vermtamcn erat ita propinqua morti,quod reputa-
tertio,Jefcribitur prtdifti fafti
batur mortua , vnde ctiamfecundum
A dhuc co loquentc. Sctnentia ittarum trium partium pa

qnxcxponauur.
dicitur hic.
exhis quadicla funt Matth.y.exceptis aliquibus
communem modum loquendi de aliquo quiftc eft morti propinquus dicitur,quod mortuus efl,quia quoi hoc modo hquendi vfus tfi modicttm ditiat quaft nihil reputatur ,
&
Quantum adpmnam partem

2
Maitbms.Circafecundampartem
i
dicitur.
Dcprecabatur eum mul.di.quoniam. Mat.y.cdicitur quci
Et fucrat mu\.Sciticet nonfolum infacultatibusfed etiam in cor

Ec
%4rchifynagogui dixit Chriflo. Filia
mea modo dcfunda cft. îd

quod
pore,vt patet per literam fequcntem.
MORALITER.
vnus de faccrdotibus curatis
Etvenitqwdamde^rchifynagvgis.Pcrciucm intelligi poC , qui fi habcac aliquam perfona in penculo morcis fpirituahs , cui non poteft aut ncfcit luccurrcre.dcbct ad lefum vcnirc.idcfc.ad lllum qui habet zelu faiutis ani marum, Sc fcit &: poteft tcmcdium adhibere . Etli vclinc impcdirc dicenccs. aliqui f ^Hontamjitia. Idcft,quod lnipoffibilc fit rcmedium adhiberc,
bcre,propter hocdimittere non debct,quia de nullo defperandum cftvitaprafcntidurante. t Et mulier qux erat in proflu. Humanitas Chrifti dicitur cius vcftimcntu Philip.2.a. In fimilitudinem hominu faCtus eft, habitu lnuetus vt homo. Cuius fimbria funt pcdes taqua cxtremicas. Mulicr n.annisfangutniflua fuit Magdalcna
&
multo temporepeccatis polluta ^fcdtangcnda Chnftipcdcs iuit iimplicitcr cmundata.
535
'& A
Glof. ord.& Nicolai de Ly ra

fubitt; credulitacis
.
536*
]
fidc&alijs prxbcrctcxcivplum. Victor Anrioch. Corporc mulir isfana-fc c Vadtinpace animx quoque eiufdem benigneiacit. Am.idac foto,dominus ceglomerScium he.rcfib.vel pcrucrfis monbus grauacur, 1oja.io.cu cnim illam ad bonotum taftigium,ncmpc adpaccm llla, in ]af jQ^jpij ecc ief C orde tangicur, vn . Tôli me tangere,nondum 9 qua Dc habitarc df . tnim afctndi adpa're d <Adbc, &c. Beda. r meum. QuiavcracifanataeiTetaphga.Etftatimlcfusin femetipfo cognofcens Mulicrcfanatallatim tcr ttngerc eft cuatdefe. tutbam, aicbat, nuciatur puclla morvirtutcmquctexierat'deillo,conuerfusad fidei ifatitlc multis gclifte qualc patri fc agnita praficiac i Befc.lnterrogat vt talus quam mulicri dcderat, declarata tua,quiaecclefiaGcn crcdcrc mca? Etdiccbant eidifcipuli iui . tium al.ibe vitiorurn vir Qu'is tctigit veftimenta Hic.Scpriwa
. .
fonrcsobfreni fanniinis cmtindar . a Tetigit. Bcd.Sola fidclis mulicr dominum tangit, quc paffimcomitatis turbn comprimic.Quia qui dtucrlis inordina-
& fanatinnis, & ita ipfa eonfirmarctur in
turc fiifcuacurmor tua.fed incraviaca

git
ln-idinatm.'
Hcfii<us,i>i.iuis
moribui
Vides tui bam comprimcntcm

a
l'e la
tc t
& dicis, cjuis mc tctigit

&
Et
)
ob fidci me curara, ritum filianominata,

continuo
iynagt
&
I
i
fimbriam rccro mulicr f.inguinaria

falucc fubfla
Oculi tominifuper mltos.Sc a.e, in prc.c.i.ic piuper clananm,

.
dominui,
cxauaimrcuni
quecu
circumfpiciebant ,
viderc cam
qux hoc
fccerat
Mulier auvcnit,
lefus au.
pcrfidix lcto refolutacft, quiain Chrifiu
tiabnmedicosnihil
jficic-ntcs peidtde r.ir.Scptimodiere-
b temtimcns &trcmens,fcicnsquodfacftiimciTctinfe,
%oncrcdidit ,&inui.
dix quia ecclciiam crcdcrcdoluit . tu.1 , &c. C Q^fia ftl'J Bcda. Multi cn;m
,
|
I
& procidit
temdixit
e*rto
ante
.
eum, & dixit ei omnem vcritacem

b Beds
fl
a Idco quia fidehi,
Non
fidet. Inetxif
m
h
>;u..d<redid't
uin faûaell
* u,.
Qmettii
tatur
Deus
ab oi
fulct
ci
Filia
,fidestua tcfaluam fe
fide.
.
cit,vadeinpacc,&
veniunt nuncij ad
Luc.y.g
Luc.s.f.
operc.Qiiado
a Bcda.Feifeueraiido in eadem
Qî enim
perleucrauerit vfque in &c.
morcua
9
intus
J&mh.i.a &rfcmiuiuafortscu
turb's, Hux langui nis ftcniicatem fa-
fana a plaga tua
Adhuc eoloquentc
Icfus
hodieftuum
iynag
i
archifynagogum,dfcentes,quia
d tra vexas magiftrum
c
?
flliatua mortuaeli,
.
quid vl'
ga? videntes,reftau;
cit.Vndediciturad ccclciiam Getium.
Gal.4 d. Lsiareilcrilisqintnon
autem audito verbo quod dicebatur,ait Archifynagogo.Noh timere, tantummodocrcde. Et non admifit quemquam fcqui fc,nifi petrum & lacobum
npoftcnoii credunr, pro rcftaurarionc eius fupplicadumeffe non a:fiimant Sod
&
^jnr.R/tro accedit
idcft
,
&loanncmfratremlacobi. ttvcniuntin
illis
.
domum
?
pofl rcfutre.
ftioncm
^tHiBukiumi ratigir
j.
,
Fimcva
Yl
ac cymb.>la
&mala punicaquc.
pjdcnrm
facerdbris
& emlantes multum & nagogi, & vidit tumultum, & flentes ait Quid t turbamini & ploratis puella non ingrcflus
,
>
Archify-
quod homimbus cft impoinbile, Dcoeit poffibile, vnde fequitur, hfns aiacm,
{
&cA
,
îrcbifyncgog. Atcoclc-
Irriforibm.
chifynagogus
tus tft
extremis
,
i
oris tunicar fumroi
cftmortua, fcddormit. Etirridcbantcum. Ipfc vero eicdis

^Qui iniraculumvencrentur.
ductorum
gis
j
Cymba-
omnibus
lum,confefilmcm, rnalu pumcu marvoiuntatem fignificat & virruturn candorem tyi )j # V'ccot Ancioch Virtucesquarex Swtuacore inaliosdima rabant non locali auccorporali mocu, abillodcccdcbant.
. ,
alTumit patrcm
& matrcm
pucllae
&qui
fecurrL
ca.
de quibns .Suprr mo. feclcr. fcnb.
& Pharif.
Qo
li
crc\
derc volucrint ctiam

fubiecta cis fynagoga falua cric . g Et non admiftt qwmquam,&c. Bed.Bb.fphcmis
& irrif
non
cum oorporis cxpcrtes effenc, ita dc alio in alios tranfibanr.ahjlque impcndcbancur , vt tamen in lllo eife no deiinercnr.Qiuinactinodum enim fcicntie cVpenesdodrorem confiftunr,& difcencibus nih'lominus tradunrur , ita Chrifti vircus,& pcncs illfi manebaC;cY illos nihilominuscum
Nam
func reuelanda myfteria,fed fidclibus qui honorec. \ dc alibi.Iuftificaca cftfapientiaab om.fi.fu.
Flentes
&eiu. Bcd. Lienturvmnesquifpcrantindomino,&
4ternumexaltabunt,& ba.in e.Hanclsecitiam merito infidelitavlulantes mortua tis fynagoga amifit,& ideo inter flentes no pacicur, vnde fcqui iacet.Sed Iefus eam funditus incerire
&
bona illius
volunratc dcnuab.itur,qui fide cfi rangcbaor. Ap aut Euangehfta non dixit, fenciens aucem virtucem , potite led cognofcens virtutem qua? exicrat de illo. Ncque.n.virtutes lllius fenciebancur,cu corporcxnon eiTent, fed tacum
tlir
i
Ut ingreffits
eil
q fed tantum m comprimcbant b M ulur auttm. Bed.Ecce quo tendebat interrogatio,vt mu

.
intelIigebancur.C?ccrum illi Chnftum fpuitualicer ranguc > qui in illumercdunt. Caren vcroqui m lilum fidcm nohabent,cum veriuscomprimunc& affligutu,qua tangut. Qui autcm Chriftum veretangit, is illum ad clcmentiam& mifcncordiam alhc k.Ncgabant aucem omnes fe illum tetigiffe Nam cum lilum non crcdcrent , non tangcbant cum,
.
anima recepta vifufcitanda quiefcit Hinc mos eft Chriftianis , vt uit,&caro mortui qui refurrccturi non dubiC3nciir,dormientcsuoccntur,vnde Nolumus uos ignorare fra.de dor.
'Honeft
or.Mihi incuius difpofitione

.
&
Bed.Cum anima qua? peccaucric moriacur, ea tamcquam dominus ad uitam ^tcrnam prûidcr,nobis quidem mortua fuiffe,fcd ei obdormifle non incongruedici poteft
.
EicSis omnibus. Bed.Turbaeijcitur ur puclla fufcitet', quia niii fecularium curarum mulntudo a corde eijciatur,animt' qua? intus iaccr,morrua non fufcitatur.Dum enim fe per uni
lier
fuiicctconficeatur vcntatem
dmturnz
infirmitatis,;o
ucrfas cogitationcs fpargit,ad conlidcrationcm iui feic nullatcnuscoliigic.
fubitz
^TbahU
NICOLAVS DE LYRA.
I
Ec ftatim
fufcitatione fili&fttx.
\c.\\\.'b(on ejl
in Cbrisio
mtgmumt
mtettigmdum,quod aliqua virtus exifles extra ipfum,fed talis exitus intellighur per mo-
Turbam compri./ctf in tali prcfjura eutn tnttgcret corpnraliter
non tamen tangcbant eum cum tali deuotionc &fide ficut illa mdia
tetigerat,& de tali tatlu ftngularitcr qu&rtbat. Circatcrtiampartcm
dicitur ftc
.
dHmcaufaproducentis cffeftum in quem diciturexire inquantucaufa relucet in effetlu . Etper lalcm modum loquendi dicimr Sap.7J.de fapientia increata , quod per nationes in animasfanclas fe transfert t &amicos Dei &propbetas conjlituit.Qn* translatio non potefi intel
hgt, quodfapientia increatafitalichbi vbiprius non erat , cum de neceffitatc fn vbique prxfcns,fcd qnia caufat ibi uoitum tftlftnm. Vtru auttn talis- inrtns in Cimflo fuent virtus dittina tantum, vcl cum hoc
4 Quid ultra ue.Licct enim credcrent ipfum poffe eam fanare

tamen a mortuisfufcitare
fctla
j
.
,nou
ex quopatet quod eorumfidcs ,
erat impei-
Et non admifit.&c.GVrf ndens,quod in
no opcribus miracttlortm
difci-
dcbetfaciens quxrere oflent ationem ,in boc dans exemplum (is
bumana,dicetu,-bi finehuius cap.
z Quis tcti.7\(p/, qiurii e x

Lunsfi.utt* appareat
fi.ies
eiut
ignorantia , fed vt pcr confeffwncm a Chrijto commendttur, ,
mu-
&
& quix
pulis qiti crantfafluri n)irachla,verumtamen, quia in opf.rib. miracw lofis manifcjtatur Dei gloria , ideo aliquando faciebat miracula valde
rnamfeiiatio miracnii dtfafanationis cedebat ad gloriam Dei , ~*rtbifynagpgj aflecuratiQnem , vtperboc artificatctur defutura ,
&
publicejicut patct in La%arijufcitationi,& cceci illuminationt,olien dens exemplum difcipuhs^vt in talibus tatum, quxrcrent Dei gloriam
& nonpropriam
Thabi-
737
%
''
Ma rci
fi
rbahha rww.Mn Svrc

lu.eu
'>
rmonc quem euangelifr.. ponit-.nS
anima
Cap.
difficilius
V
.
>$
D
Ad monun .cncum Lizari
frcmic.curbarur, la-
q"^ puella furge. Scd forcead vim dominice luiTio!-i h-v addidit tibi dico furge,& m.i.ys fenfum !S cxpriir vei ba incimarccuraujc Sicfepcapoltoli&cua q, cjsqi:a tcl.imoi.ium affumunc, magis fenfum clifljBCum aliquod
;
maIeolcncem,&:aliosf.imarorrumpentc.PiieIl.im
paucisalloquicur.quiaeafaaTccefufcitac, qua&morcuam negac&animam (in.ilcm cicu refufcicari demonftrac. Iuue ne plurib.corioborar,cu dicvcXî diffffur^quia tales nnime.
aliquando
rcufmfcunc,
,;imvcib-iponunt.
Hicronymus
Ad
Bfda prius mtindat manus Iudxnrum qui Gnguin. plen*
funt.alit.r
pudla non reAirg.ret
uellam dic.turcha-
crant,ck ingrediuncur vbi puclla erat lacens >

B. d_.ldelt,puella furge
.
& tenens manu

,
chrymatur, magna
voceclamar.Z.!j3^ve
yeniforas, Similicer
Itacumi.idefr.pucl
"Lfargc.Archifynaoo-o dicicur
.
Fiiia
pue.la. ait
la tibi
illi.
Thabita cumi,quod eft interpretatum

Beda.avitijs'
puel-
longaconfuecudinc
peccadi preffus, vix quafi cii labore fufcicatur.Nocandu
J}
lamortua eft , Iels.Noneftmorcua,
Beda.In bonis operibus
dico furge Et confeftim furrexit puella,& ambulabat.

.
&
ddormic, vcrumuceft,
morcuavo-
Eratautcmannorumduodecim
.
.
isjfcdmihidormic. iinnorum 12. erac.

.jluella,
ata in
, obftupuerunt ftupore Et prxcepit illis vehementer, vt nemo id iciret Et magno t iuff.c dare illi manducare
.
&
quoque,quodpubli
canoxa publico
e-
&annis
gecremcdio. Leuia auc fccreca pof-
&
12.
func deleripenicen
cia leui
wlicr perpeffa,pec-
animam,confenfum cantum non a&um dcleicacioni nalxprxbenccm.Iuuenem fufcicac iam cxcraporcam dela7.tum.i.pcccacoremquiconfen(um lam produxicadatum
>..
crcdencium apparcnc in inicio fidei credencium,vn e d\Cizut.Cred:dit ^brabam Dco,& repu.eft eiadiu. Bcda.Quod Chnftus cres mortuos fufcicauic , criagenera nimaru ligmfTcac Puellam fufcicac adhuc in domo clausa,
.
Puella indomo.accnspaucis arbicris Mortui per furgic, eisprecipic", vc nemini dicanc.Iuucnis excra porcam curba multacomica <*rifl qot
cc
&
&
_
fecrcca.
& vidente. Lazarus de monumenco v.ocatus intancum m *

1
t,on,0 do
.
nocuic
ieft
vcpcopcerhoccurbxcumpalmisdominooccurrerent,& multiabieruncexludxis, credideruncin Icfum.
&
Quarcum morcuum annunciancedifcipuloaudiuic.fed quia

fepelire moriuos fuos .
,ufcicac
Lazaru
ia fctencc,
& longaconfuecudine peccandi

ani-
viuiquiproeoprccarcncui^defucfunc._.;'mie<îr2(>rroi
M_..h,8.c
lc
&
.
CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
quaru prima .ftnome,fecuda verbum,vtpatct per interpretationem Scicdu itite <p Thabita non eft nomen eommune , fcd eft propnu notnc fuit fufcitata,& hoc patet per fimile Acl.p.f vbi (lius puellz que If.In loppcautcfuicquxdamdifcipulanomineThabita, & io darcuspronomine proprio pofuit commune mtcrpretando.f.
.
Tbabita cumi
Dux funt diltiones Hebraicc
tam, vbi enarratis multis rr.i racul is martyru dicit fic Siue enim deu^ p feipfum miro mo quo res teporales opcraf cternus,fiuc p fuos miniitros lfta faciat,& eade ipfa que, p miniftros facit, fiue
qu^da
pore
faciat,et
P martyru
fpiritus, fiue
p homines adhuc in cor
mella.Sciendu ct
quod illud quod ibi
lon eft de fignificato
interponitur.f.tibi dico fcrmonis Hebraici hic politi, fed additum
angelos quib.muifibiliter immutabiIiter,incorporaliter,imperat operef , vt que p martyrcs ficri dicunf eisorantib.tatu impctrantib.no etoperantib. fia.,f_uc alia iftis,liue aha ilhs modis,qui nullo mo comprehendi a morta inxternurelib.pofTunt.ei tn atteftatur
coftitutos,liue deus lfta
&
iiitabeuangelifta admaioremexprc-fioncm,quod Hhrifti illa puella fufcitabatur .

1
ad verbum
Etprxcepit illis
miraculofis.
iarc
>us
;
vebe.&c.Cjuh ia cft exprefla,per hoc volens exemplum aliis,vt non quxrcrcnt oftentationcm m operi-
Et iuffit dare man.
Ad probationem verx refurre-tionis,ficut

fuam manducauitcu
apoflolis,
fideshxcinquacarnis fur-cthopredicatur.BeatustnGregoriushanc qu?(tionem dctcrminarc vf.z.lib.Dialogoru.vbi dicit fic.Qui deuota mete deo adhcrcnt,cu reru necefiitas expofcit, exhiberc figna mo vtroq; lolct,vt mira qu$q aliqfi ex prece faciantâhqn cx potcltatecoccira llhs a deo.Et hoc probat cofequenter ratione & exemplo.
;
S.
Chriftus poft refurreftionem
fi
Admaioreeuidcntiaeoruqu^didlafunt hic & alibide miraChf i,quxnf vttu Chf s fecerit miracula fola diuina virtute.Et argui tur primo qct (ic.D cit.n.Leo Papa in epiftola ad Fla uianu. Cu in Chnfto lmt duc naturc, vna earu eft.f.diuina quae
culis
vthabeturLuc.24.
eft. Cui coccditur illtid ad eft maius,n5 eft mirii cdcedatur qdt eft minus, fed maior eft poteftas filios Dei aliqti ficn.et per adoptionem,cum hoc folum fandtis c5cedatur,quam miracula opcran,quod etiam aliqn malis conceditur,vt habetur
llatio aute talis
Mat 7.Sedpnmuconcediturhominib.fan-tis,fecundum
q>
dici
lniunis.ergo fulget miraculis.altera.f.humana qu^ cut fe habet humaita natura ad fuccumbedu iniuriis, llc fc habec
diuina
fuccumbit
t\-
tutloia.i.i.ôtijuit amemreceoerunt enm ,dedit eis pote)ia'fm /i7ioj_-.i/rin.Ifeprobathocexemplo,quiaPetius fufcitauitTa bitaoiado,vt habeiur Aft.9 g.Anamam vero & S.phira morti
ad agendu in operib.miracuiolis, fed fola natura
humana
iniuriis
fuccumbit,quia talia pati repugnat deitati. ergo fola naturadiuina agitin operibusmiraculolis. Etconftrmaturau--oritate Pfal.itf.z.Quifacitmirabiliama*
gntjolui,
fubitoabfqueoratione,fedfoluculpam eotuincr^pando.Act.*.a.&licvf iiiudlactumfeciffecxaliqua poteftate libi coceffa a Deo taqua inftrumentu diuin^ luftitix Ite ad hoc vf
.
tradidit
ergofoladiuuiitascit prmcipium agcndi miraculum. Itcm opera miraculofa exccdut tora virtute nature ct c_ic,iia
turaautem
humanain Chrifto crcata cft,crgo vt videtur
in nul-
facere.quod gratia Dei diuiditur per gratiam gratis data & per gratiigratumfacientem & hcetaliquandoab aliquibus d:__u anima , tn de grafuent,quod gratia gratu faciens nihil ponit data ab hominibus coccditur,qct aliqd ponit in anima, tta gracis hoc patct manifefle dc gratiis gratis d atis,qux vocStur fcrmo
,
&
loittmgitoperamiraculofa. Cotra tâ CJluiftus per taftu corporis fanabat miraculofe , vt infra ^.g.jôrdiftueft de mulierc patiece fluxu fanguinis ,
iapicti;
& fermo fcictix
.Corin.
&
nentescognitiones dimnoru
&
2.a.q.. fignificat
,
quafda emi
ahcj.l
humanoru quc ponut
in
qnottuitem
tangcbantcum,falui fiebanr.
fi
crgo
talis
taftus nil
age
anima.Similitcr fides.prophetia gcnera linguaru,& interprctatio fcrmonu.iit ea.ie ratione vf.quod gratix fanitatti op<tratio
&
rctinfanationepndi_tafruftraadhibcretur,qctnoc6uenitipli fruffra agere,ergo illc tahis aliquid facicbat, & certu eft q> pcrtinebat ad hum3nitate,ergo,&c.Refponlio , in
Chnfio.f.aliquid
virtutu.i.miraculorum, quxponunturgrati^ gratis datx dicant ahqua virtuteinanima ex.ltcntem. Dicuut tamen aliqui, quod
ifta
hacqujflionc
procedendu.qa primo videdu qualiter nfan.ti \iui veldefun.b quoru miracula fcripta sut,in illi.opa
lic eft
eft
vi
tifuerut,fecu.fo qualiter Chriftus inquantu ho opcratus fuerit. Circa eftcertu, videlicet (pmiracula non
moduhabituSjfedpermodu palfioms tranfeuntis,(icut & ,pphc tia.pp quod talcs non pollunt facere miracula quotiefcunq volunt,nccpropherare.Sed quidquidlit deconc!ufione,tp tnnon
;
virtusoperantis miracula
non
eft
aliqua virtus maniiua per
primuahquid
pof-
virtute taquapnncipalicer agetcnifi uirtutcdi funtfierialiqua licut d:c~tu eft , opcratio miraculofa excedit tota faculUina.quia
titcvirtuti. creatac
la
valet,qa licut di.tu cft,talis virtus operadi miracula,no eft pnntatu inltrumctalis.Inftrumcntu aute operari no pocipahs,fed telt,quauisiitperfedtu,performa fua , iniimoueatur a.tualuer
Similitercertun.
eft,q>
fantti viri
poffunt operari mcrito ne.quia f requentcr expertum eft ad preccsfanitorum. culafatafuif{". vin fancb in mitaculis Seddubiu elt vtru
ad miracumira
perroanu
artificis ficut
manu artif .cis moueatur,
patctqd fecurisnon poteft fecare,nilip & ldeo dato qd" talis virtus fit manfiua
aDeo
aliqn operati fint
pet aliqua virtute in er. ey.iliente,non
tioagendi.fed tantu inftrumctalis,vt

I
fic
quia illa fit pnncipalisradeus taqua principaji cer
nopocefitn opcrari adnnraculaabfquemotione diuinxvirtutis principaliter agcntis,fi tn tahs virtus lit manfiua vel p modu trafeuntis folu , ficut eft motio mftrumeti cu mouef ab palfionis ageuteprincipali,nihild:com5.Itemad conclulionem inducif
iilud
^Kecenr anraculap
Et hac qu^ftiune
fanftos tanqua pcr quaila iiiiiiumcnta.
quod
a famitis
& Dotonbus Catholicis df de facramentis

,
relinqun Auguftiuusa2.l1.de ciu.Dei, mfolu-
nouxlegis,Tidelicctquoderriciuntquod figurant
itaquod
tan-
unj
539
A'
Glof ord.&NicolaideLyra.
NICOLAVS DE LYRA.
mifericord
540
dici,
aliis.His chclis porclt refpodcri ad afgumct.t.Ad primu
3ne fl.quodfimiletenetqurufi adhocquod
tanquaqud5innrumentadiuinae
ad induftione
pratixipfaminftrumentaliterattingcndo.vel faltialiqua difpoiitioncad ipfam,vtcharafterem,vel aliquidfimilecorrefpondenj no imprimut charafterc.ita quod in facramen in

facramctis.quT tamen facrame tis edaliqua virtusadcflicicndumo pr*dicro,&
lnimaiiiusinGhrl fiofuitro pati6di,fic deitasettratio& principium faciendi miracula principaliter.no in rcnetquantumadfecundum ,c;uii non
ad miracula pcr modu inltrttrcpugnat htimanitati Cliri operari meti, rcpugn.it at deitati qunlitercumque pati Verumtamcn ratione idctiratis iuppoiiti idiomata comunicfuur , qa licut harc cft vera. Dctis pailtis clr, ua harcclt vera demoltrato Chro,iltc pucr creauit hcllas.Ad illudq, inducit dc Pfai.dicendu quodlv lolus
.
licut
tau"!iflutinquibufdarcbu$fenfibiliUus,&:i6 dtfunftorum vel viuctiii pofquod in anim.ibus finftoru viroru virtus diuimtus eis cocella in openbus miratulolis bt poni aliqin : L X diclis patet qu>d diccdum fit dc humanipcr modu prardi&u.
multo fortius \f
nte Ofi.quc cft orgunu feu mltrumctu coniunilum iptius deiautc alii quatatis,licut manus eltinltrumciu aftificis.Homines fanili n6 funt iic coniundti, & 16 funt quali qu^da intucunque fhumcta deitatis fcparata,& adhuc plus feparata sCit ccc leluc
l.i
rocxcludiihtimaiutatctaqufi mitrumentaliteragentc.fed tart-j qua priiKipahtcr,&: licintcil/gcdumcftrcfpeftualiorum fartfto| rum,quod folus deusfacitmiraculaf.tanquam principaleatjens.
Ad fecundum c!itedum,rg inltrumcntum
in virtutc principalisa-
cramcta,initrumentuaut?coniunftu magis participat eihcacum iG talis virtas operadt mira agentis principalis qua fcparatam,&
cula cthcacior inucnif in humanitatc Chrifh
,
qu.t
in quibufcun-
excedit facultatc propriam conue gentis bfi attmgit ad aliqmd.cp nientc ei fecudum fe,ficut calor naturalis in virtute antmc gcrteratcarnc,vthfidcanima.Argumentaautcin cotrarium codudutir tantum , quod humamtas Chnfhagebat ad miraculalicm agens initrumentale & fecundarium,quodconceditur.
que
CAP,
T
conccmnunc
Ioan.i.e.
VI.
gcncibusfignafacic,non camin corporutn fanacioneqi
cgrrjfus. Sequitur. a Vndc buic,&c. Mira cxcicas.In factis &diftis Chrj fium cognofccre poflunc , ob folam generis noticia
animarum.
Viftor Anciochcnus.Hoc propccr eorum duntiam j: incrcdulicatcmdicicur , qui illiufmodi bcncrlcio poci cranc Quia cnim ad impccrandumfanicaccm vcrutnquc
.
b Faber. B
A.
coircdcbcc.nimi
Qiii operarur lgni &c fpincu,vnde. Ipfeba-
C A
a
P.
VI.
a
coriiquicuracgc
Nuartth.vbi natuj
fuit.
fidcs&riiliusrurfo
i
puXjbit uos in igne fpintu. Faber elt qui

fabricacus cft auro-
&
Tegreisusindcabiitin patriamfuam, fabbatum

Malc
celebrat qai
acjt a bonis
&
operibu.
ram&folem.Hicro
nvmus. Fihus fabri
fcqucbantureudifcipuliiui.Etfaddiab
a
,fialterumfa^H dcfuericjiontcj
rc fanicatis
bctxfi-
qtiicutacuruscft.vil tus
Vtpluubus
proficiat.
vocacur,&:hocmyftnpcbMt ftici]m>
lc) i icet
fal)ri a dicentes
a
.
bato c^pit in tynagoga ddcerc , tSc multi audietest admirabatur in dotflrina cius,
Idett,doArina.
ciumobuenicc. Po
ccftquoqueaddi,ra
cioni
non
facis
con
qui fabricatuseft au rora fole, ccclcfia
Vel huic.
fencancum
nicaccm
qui
ei
vidci
&
Vndehuichaxomnia
Miraculi.
Etqua:citfapientiac]uac t
prarilanB
'
fcqucccm prima mquacufigura mulicr Sc puclla fanat'.

l?M4tt.IJ g.
&:
Bedi.lani:ates.
data cft illi ,
& virtute
?
tales
quse pcr
manus eius
cfficiuntur ?
propccr fidc inopiam , dccrimen

cuni
C<'gnatus.
7{onefly&c. Pronacurafc eft ciucs pe ciuibus inuidcrc qa non opera fed lnfan tiam quam vidcrunc recordancur.
b fNonne hiccftfaber
filius
Mariac
frater Iacobi
& Iofrph
ponus
quart,
tndij
cmolumccum
$
8tIudx6cSimonis
Hac de
catifj.
Nonnc & fororcs cius

Erjo-
hic t nobifcum
pcrccpturus crcdifll
ThcophylaclusB
funt
Etfcandalizabanturinillo.tEtdiccbatcisIcfus, quia
fufciiabit robis
Quod dicic, nonpotm

raf.intclljgere
ccr,
trophetam
Deut.
tin rwilo pre io lubidij
liidorus.Comica-
turfxpevihusonî
J.Keg.ii.d.
Piii.ij7-b.
ncm
Ifai.
Vt (/uis eil filius Sed bumilia domi

.
c noncftprophcta t fine honorc,ni(iinpairiafua,&tin coEt non potcrat ibi virtutem viin domo fua d gnationc fua, lamfacerc , nifi paucos infirmosimpofitismanibus curauit
oporB non acccpcabaw
&
gano lpfc impoteB icdilliinftdclcicraifi

crgoibi non operaB cur vircuces,parccn*
nus re)picit,cr alta a 16
&mirabaturpropterincredulitatcmiilorum
non
Et circumibat
cis,
nemaionrcpre
ge
cognafcit.
d Etnonpot.ibi.virt. vllam. ciues incredulos peius condcmnarec facies mulcas vircuces.Vel quia in pacria fua defpicitur, paucas ibi vircuccs
hciionc digni eisei ctiam fadlis miracu

lis
Nc
fccic
&C hgna,nc pcmc v lncxeufabilcs finc
Maiora quocidic 1
ticnci-
credcntes. Et mir.Bcda.No quafi dc improuifo,fcd quafi mirandun oftcdic,g,a nec ^pbccis cceducnec ipfi quem pfcntc ccrniSt Et
&
NICOLAVS DE
C A
P.
LYRA.
CfmMat.
VI.
ttmuhtionis contraipfum
diclis
per verbum iflorum qui e*ant de 7ââreth,qui modum fuum viutnd cognofcebant,& fabrum eum vocabant.
3 Ec non po.ibij&c. Iflud non poffe,non refertur ad potentiame ius abfolutam y fcd congruitatis decentix, quia non erat congrusa quod ibifaccret multa miracula cuius caufafubditur y cim dicitur.
ET
2
effet
egrcfT.
Toflauam
dcfcriptus eflferuor prtdicationis in
&
liuor floyhic confequenter deferibitur
prvpter
dotlrinam
& miracula ipftus,& patet fentetia ex
4 Ecmirabacurpropccr.F/riwfn/wfm/ertriwi
cfl
meritoria i
l}.cxccptis qnafequuntur.
Nonne./n Mattb&o diciturfabrifilius. Crcdebant enim ifli quod
etufdem artis cumpatrcfuo putatiuo lofeph,qui dicitur fuifie fabcr liûarius. Et probabile videtur, qnod Chnflus euadcm ancm exer(Hit y quiaôu fuit oecupatus in dotlrina& miracuLs rfque ad triccfi-
cong* uo,quod eisfiant miraculafuutpatct cap.prxcedenti de mulitr i fanguiniflua cui ditlum efl a Chriflo . Fidtt tua te faluamfecit, tnul tis alus locis in euangelio fimile habetur.
&
Eccircumibar. Quiafm doclrinam ciusrcpulerant,coucnitnte 5 ad alios doccndos tran/iuit,& ita feccrunt di

aposloli.fecundum quoi
mum statis annumjxcc
antefuit intentusfludin fciitndum quod dici'
citur^tcl.i].g.Vobis oporccb.it
tur loan.j.QviorRO hic litcras fcic,cum non dtdicerit.T^fc >e.ri fvmkyijuvd tanto tempore fnerit ocicfus,magis aiitcm verifimile cfl <p
fucrii oicupatus in arte patris fui putatiui
primum loqtii,k iliccr Iudci
aua
in
alia,& hoc videtur

per
vcrbumDcijfcdquiarcpellitis illud&indignosvosiudtca tisarternx virx,ccce conuertimur ad gcnccs,ficenim praco pit nobis Dcus.
Ec
M
l
O R A
in
R.
Et cgrejfus inde abyt
patriam fuam,&c.
rarc nolebaceo
Vnde h"ic bac. Ifci fimiles func ruftico,oui crucifixum ad quod lignum creucrac in horto fuo.
Er
Fnie
i4
-
M
Hicr.M ittuncur
tT , .
arci
c
f
Cap. VI.
commodis innitatur
nondupliciter.
Excutitepuluercm depe. Beda. Puluis cxcutirur
.
4i
D
Ll,c - I0 ' a
,
conuocaut.
ii.apoftoli,& datureis po-
,ib
docendi vt comitctur vcrbuni finiul&fitlasprcceptu virtutes mifccantur,&: [unb&cuin promiftis inuiflbilibus vn unc tt ros oleo lnfirmicacem fidei virtute corc cuni
cnt
.;:
dus ad terram,.deff ,ncc cuagclium occultetur,nec terrenis

Tê indue.dua.tu. Bcda.
quod cfi vt fimpliciterambulent
VidorAncioch
a caftcllaincircumitudocens
Charitate contordes,
.
de pedibus in ccfiimonium labo
vlarcus
numcru co um quosad munus

iddclcgcrac
Etconuocauitduodecim
illis
&
. '
accu-
ate
cxponit Matuus aucem no hoc

.
ccepit eos mittere binos,& dabat
immundorum.
a
ipirituum Etpracepiteis, ncquidtollerentin via,ni(i

Onus fxculi.
Delitias.
potcftatem
,quodii!grcfit funr ciuicatem,quod t adwrfm fpi "<"* immunpra?dicatio vfquc ad

tllosperuenetic
.
risfiii
Vcl
s*
)lum,fed
mifiorum
3 Foteffatcm fiuendi de euangelio.
cuoque nomina
it.
virga'mtantum> non peram, nonpanem, nequeinzona

Occultam fipiemiam:
^Nealiainduti.aliam infuturo icferuent.noinjuod vnatunica in
locis glacialibus conrtnti effe debcaintn,
quod nihi.l ab eis accepennt ad viclum

neceffiriu quicu;in-
j- ' s ' c ' ac
Marcus rurfus
liifioms
:rc is
..b.
modu
di-
s,fedcalceatosfandaIijs,&neinducrenturduabus
a Alienumeft pndicatorimper domoscurfirate,
-
tunicis.
*
gelium fprcucrunc * Vi&or Antioc.Cu

.
verbis
aperic
t
.
& holiiitij iura mmare.
offenderc
vcllcr,in'i-
:nbit
cnim domiad euangeli-
um
,mul
binos &.binos
Et dicebat eis t Qjiacumcjue introieritis domum , illic manetedonecexeatisinde. Etquicumquenon receperint vos
f
punenon
habiruros, tvbicunque
.
idum nufilfe,Matmis autem no mooquimifli fuerant,

xprimit
nec audierint vos, exeuntes inde , excutite pulueremfde pea

Accepta poteftate
qui Apoffolos noTeccpermr , aut lcrmones illorum non au-
,,
& auditis pnceptis a domino
dibus vcftris in teftimonium

a
illis.*
vcrumetia
Etexeuntes pradicabant
i Quia rot
figna fiebant.
Quxeft jrimaviafalutis.
^^Kum
*
ordinem
g
ll
-ribit.Indicatna-
ûcquis eorumfuc3 nmus,quis fecuus,&c.

)
& da:monia multa eiiciebant, & vngcbant oleo multos argros, & fanabantur t Et audiuit rex
vt pcenitentiam agerent,
Sic
.
dierinr,ittbctvcpuluerem peclib. coha'- "Amc Jicovo rente.in cos cxcutiat Y* t lc " bl

'-'
.,,
liiis
ent S
<lo
qutillosnonadmit- misaut Go _
J
tunt, qtu itmenslaborifque illorum cau

fa fruff ra fufccpti,teltlS llt
.
a Pelliceut.
b Hiej.Non
e!t fas
lucernam abfcondi fnbmodio.
Chrilti.
Herddes,
i
ma nifeftumcnimfacl:umeft noraeneius,&dicea Beda . Bene fentitde refurreftione,quodfcilicerratoiis potentiz funt fanfti futuri polt lefurrcclionem.
,orr!icis die itmicii jil ' Û

?
i
.
v;
It
dibit ill.&c.
Jeqgnus dominus c magifier non inSc idct difcipulis

:mis pcti-ffatc fua
;ed
.
bat. QuialdannesBaptiftareiurrexitamortuis, &propterea virtutes operanturinillo.Aliiautem dicebant,quia Elias
Etvngebantoteo. Bed.Iacobusdicic. Infirmatur quis in vobisyindu.p.ec.
& o.fuper
ipfe potefiatc
e.vn.e.o.&c. Vnde pa tet ab apoff olis hunc
Liaagir,ilh
(iJ
><!
dum fibi prouident cemporalia , nunus xterna . prouideant Lucas memorant daminum difcipulis Bed. Matthasus flc.vt ncc virga ferrent.Marcus,ne quid tclleret niti vir ;am.Sed llli realitcr virgam accipitic.Mai cus per virgam po cftatem accipicndi ncceffana a f ubditis intelligic . Viclor Antioch ApudMatthxum non harctantum ,fed calccamcnta &: virgaprohiberi êmmaquoquctunica, iiidentur.Ac veroapudMarcumvirga permicci videcur. Ec
ertifhme fciant,ne
ltiainfirmitace,fiqufdaguc,&:domini virtutem onfucntur diccntes. ln Iefu nominc furge &: ambula Taca fit in domino fiducia.vt nihil deeffc Têquid tolle.&c.
.
morcm effe traditum, vt energumini

leff ias
&: alij agroti vngatur o!eo a pontificeconfecrato . 4 Victor Ancioch.Oleumauteminceralia&laborum mo-
&
mitigat,& lumen fbuet,& hilaritatem conciliat.Olcu quodin facra vnctioneadhibetur , &. Dci mifericordiam, SC morbifanationcmeVcordisilluminationcm denotat. Dici
, ,
ie
&
tamen poceft orationem hxc omnia eflicere oleumautcm eorum omnium qux fiunc excernum cancum fimbo lum effe h ht audhiitrex. Bed.Lucas.Audiuic Herodes cecrarcha omnia qux fiebanc,ab eo hzfitabat,eo quod dicebatur a qui.
Luc.^.a,
tte.
bufdam,quod Ioannes refurrcxita morruis.aquibufda vero quodEliasapparuit.Vndcintelligendum, autconfirmatum eum ex aliorum verbis crededo dixdfe, aut adhuc hcfi-
epit,inquit,illis,ne quid tollerent in via,nifi virgam ra-
ium.Ibidcmfandahorumquoque vfuspermttcicur. hic aficritur,tancum fecundum quandam quod de virga

dulgcntia aflcrtum videtur.Certe vcrba eiufmodi
inlinuant
,
Vcrum
in-
tando.Jê
i
egodccol.&c.
qmddam
QmaloannesBaptifl.&c. Bcd-Mira
cocradominum
eff,
inuidia
habent.n.nifi virgam,tantum quafi dominus di-' cat.Nilnl omnino volo vos in viadcfcrre,nifi forfan virgam
quanitamini.Particula itaque /j.hA$\ nequc ita lare hoc loco \furpatur,vcn6abfolute negec, ledaliquacenuseciam pcr,
quia nullum fignum nullo atteffante credunt. lefum fifecic) pocuiffe refurgere tnorrcm elcmenta trc gnis &: virtutibusapprobatum.cuius muet unt,& refurredtionem & afcefionem angeli &c apolfo-
Iudeorum:Ioanem(de quo didlum
mittac
li
viri
& ^mins prajdicauerunt.nonrefurrexiffe, fcd fubla-
Calceatosfandaliis.
Beda. Vc pcs nequc ccftus fic neq; nu dus
tumeffefurtimcredfcremaluerunt.
g
.
Tbi-
NICOLAVS DE
1
LYRA.
micccre. Superius
Ec vngcbanc oleo mul. Ex hoc locopatet qud vn&io extrema

.
j.c. dtfttmtefi collaiio poteflatis pr&dicandi fatla apotlolis,hic defcribitwexttutio dicifipoteflatis , defcribitur apoflolorum miffio
Etconuocauit
duodccim Sc c^pic eos
qua eil infirmorum,fuit inilituta a Chrifio 4 Ec audiuic rex Herodes Hic confiquenter defcribitur opinio
Herodis de lefu.Et diuidhur in duas partes,fcilicetprincipalem et inadentalem/ecunda ibi.Ipfc enim Hcrodes Circa primum fciendum,
.
&primo
tes
adprt^caridurn,fecnndo eorum reuerfio ad Cbrislujbi.Et conucrtien apoftoli ad Iefuw.Vrima in duas,quia primo defcribitur ditla mif-
fto,fecundo
ex hocfurgens Herodis op'mio,ibi.Et audiuit rex Herodes.
Expofitioprimspartis patetexdittis Mattbdi lo.exceptis qu<e fe-
qmmtur.
i
calceamenta.
Scdtalceatcsfandalijs, Matth.io.diciturquodnonportirent kx quo patct, quod fandalia non dicuntur calceamenta

tliis
propnejuia
poterant >ti apofloli, vt hic dicitur
quopatet,quodifte eam coufinegabant refurreclionem,fed defefla Tharifeorum qui babctur udB. 2yC<ttcrapatent ex diflisMait.14. tebantur,vt
tjui
eiusmiracula, quia quoi apofiolis predicantibus aduentum nomine nonfolum erantprxdicantes .fedetiamfacientesmiracula in credidit , licetfalfo , quod ipfe de Iefu eius,Herodes audiuitfamam qnod a monuisfurcflct Itannes Baptiila,quem ipfedecvllauerat , Herodes nonfuitdefecla Saducaoni, rexi/fet.Ex
Cbrisii
&
&
&
Ec
Ipfe
MORALITER.
l
refolui,nequecommifTum pori j debet abfcondere

.
fibi
talentum verbi fub ocio
leti
cor-
Etconuocauit.\i.Sec[mtur.
cis
Etpracepit peram onera feculi, per panemdelitiaecorporales, per amn iona fapientiae occultatio dengnatur, quia quifquis otficiuru doclons accipit neque onc,
ne quid,&c. BerJ. Per
f Quicumque introieritisin domum,Ulicmanete , &c. Tbeophilus ne de guia contingeret eosrcprchendi abalijs in alios tranlcuntes.
Et audiuit rex Htrodes-.manifeflum enimfallum ,

.
&c Sequitur
tt
ribuj
fcculamm negouorura depnmi,ncque delitijs
carnalibus
e-
poftea
543
/2"a
vi'iUppifr*trKf*i.
GIoford.&NicolaideLyra,
B*da
ccfliff-c
^44
.
%mawnsH
fiis efl
Vmishifforianarrat Phtlippum fwbquop.iffmUcfiliQAfracrcrn poduxilTe Herodiadcm Mlia Areth e , dominus,&

,
Hfrodcs,
falca
* Vi.^tor Antiochcntr.Co!!:itimi!r;hincautemtria,Ioat
tiea
Arciham.
i.l
ortij lunuliat buj^fiuam in dolorcin iplius
ppt
Iqam tulifTe,&: nupcijs copuLUc.
g Hcro-
ncm B.iptiffam capitcmultalfe, nimirumadulcenum

li
,
Efce*
jpus, vcl lofcphus.
cioncm,&itifiurandum. Quarc pialixcaucifcmur vtquam n>axime,finonprppteraliu certc ne cum ijs cor

1
mencisiudiciovalcmui
*$
b ,t? Beda,
in
Xu
nlongeahtcr
ticet
t bi
EfTct.
bab?-
eft.ali j vero diccbat, quia propheta

a
cft,
quia
fit
vniis ex
pro,
Qvij
cn:
vc
viruice
Non doimnus pioplveuium.
Bcd.i.Hicp:onunciaiio,
vcl .iiHruUEiua
ve
dubiuuua.
:
mtiniccmusjculpa obnoxij cuadamus qui mortispraxur
fpintu
L!
Uttioii-
*Hcro4emar$uit
cro, iicuc
Herodesait phe'tis:Quo audito

*
"
Qixm cgo decollaui loan.
ns auctores &J cac cxtitere.
Hicron.Non
per iioni.iin.cxp.efle pionunciit
Etconfriflat.&c.]
-
K];asA,hal\& kZJbcl
,
nem,
a
tnalcns
apud ri
h^camorruisrcfurrcxitlpfcenimHcrodgsmifitac tenuit Joannem & vinxit eum in carcerem propter Hero,
da
Corxfueto mc
cotrifiat
fcripturc,
gcm pcriclitai -i,quam

cpiacc
ptiDci, Jkda.
Soli
fui
Bcda Tcuarchat Iiuic
& Ttaconuidis icgioms
b
Hcro-
diadcmvxorcm philippifratrisiui,c.uiaduxcratcam :DiccbatenimJoannesHcrodi Nonlicct tibi haberevxorem

;
norc,fed'mu.tor opinionc.Sicut&il
fc
Iofcph abipl
chcicutj
Adhuc
viu.-ntis
queMana
dcs &:Pbaraoleguntur nacalis
diem
fratris
tui.Hcrodias autem inildiabatur illi

Idco, vcl cnim.
& volcbat cum

J
tcrlcfu,ficc.">ntr tus Herodcs
celcbralic, 6c vccrque
B
*qando
folemniraccm fangui nc fccdalfe Scd Hc.
occiderenecpotcrat; nerodesautemmctuebatloannem, fciens eum virum iuftum & fan&u,& t cultodiebat cum. Et
audito eo multa faciebat,& libentcr cum audiebat Et
.
hocdifaimbe.icc!
tabant. DifftVnulatf
mcncis
fuae crLfi it
rodcs tanco ncqtuus, quanto fanclum &: ve

ntatis
cum
^ffam^cdc"
mentc. Scclus
u
doCtorcm &: re
,
diesopportunusaccidiflet. *Herodcstnatalisiua?ccenam
gis caicrhs prxconc
occidic
&:
provoco
falcacncis caputocciliante conuiuas infer
primis Galilxar Cumcjuc faitaiTet, &placuiiTct introiflet fiiia ipfius Herodiadis, Herodi funulque recumbentibus , rex air pncllae Pete a me
fecit
principibus
& tribunis &

,
mcnco excufabii,|
fuboccaiioneptct
impius ficrec C C.:P'<r cu
.
&
in
tvtqne ad
iciMnpudint. Pharao pcccantcm Hnnu
Ce^4o.d chu.ncccidic.Vcriufu *' qwe c.imen cxcmplo mclius cft vtihus nobjs . dicm mortis
quod vis,& dabo tibi. Et iurauit illi, quia quidquid petieris, dabo tibithcetdimidiumregnimei: Quarcumexiflet.dia
Beda.Opudegij
Cll Chrtffus,a cc
re ablcmditur
Bcdj.Timebat ne HeiodM a|it)uando

?
rc.
pikeret vclfiatti am.cus
fietet.
&
xit
matri fua
Quid pctam
At illa
dixir, ca'put loannis

Dignum
Ba-
prio, ideli,aluc popul%K daturj
f.
mper commcmo.
ptiftic.
Cumq;iinroiuetftatimcumfcftinationeadregem Inaltan.
:
laedegentibus,
ljltationefir.guims piansium.
Rnm.rix
pucila
cck-tia
rando cimere quatn
diem
naouicatis luxu
petiuit,dices
Volo vt protinus dcs mihi iri

TOpinione non
te.
difco caput loaS
dat matrif
nandocelebrare.
nafcitur,
Ho
moenim.K labnrcm
&fjncttpcr
d nis Baptiftae.Etcontriitatus
.
eft rex.
propteriufiurandum,&
,
mortem cranfcunc ad
rcqutcm.
*
** , ,, iimul rccumbentes noluit eam cotnltari, t fed milpropter Aliari.

,
.
Bed^. Vultoimies fimul fceJciis fui efle confortes
vt
inluxui;ofocomiiuu> ciuema:
adukcrx , id eP,f| crec gogxinffne rx. Corpusloani

fpelirur v dtfco loca cur
cat
,
humo
cegt cu: fpi"
Lex
Theophylaclus. praccipiebac qtF
decoila folpiculatorcpracccpitafferri caputeiusin difco,&

a
Chriftum
Ltgis
frater
vxorcm
fratris
uit cu in carccrc. Et att ulit
caput e ius in difco,

fama
illms
& dedit* illud
inaltan hoiôta fumitur-
Bcda.
Iottnnesi
atccipcrcccum dciun tUis pt olem non habcrct . Ibi autem erat filia,propter qiiod cranc nupnar fccletata: . c Ei inra. Bc-da Non excufatur a pcriurio pcr iuramencum. Idcoenimforteiur.iuicvcoccaflbneinuenirecoccidctidi.Et fl iHa pacris auc mati is, tnccri tum poflulaiTet,non vtique con.
pice nunoratt Jr,i

i
ot qua Chriftus a populo credebalf minoâr ta nti tur.Chi lilus in cruce exaltatur , quia qui prophcta dcbatur ,I)eus &: diis prophctarum eft cognitus. Vnd ci ,e fe Ioannes . lUum opmet cnfcere, me autem minui Ioa.ni
.
tcm que oportebac minui,cum dies dccrcfcere inc:p;
ui
cefsifTcc
tu>
NICOLAVS DE
J
LYRA.
metu teneV 3 Herodes autem mctuebat Toan. Solo enim inteif tlone Ioaunis,quia proptcr fancluatem eiut qu e<
pupulo y tiMcbat
(i
pnapal'i euagelttltt erat

nit
Ipfccnim.Hcrod.H:c/?("atVr^j>-t incidcntalis. Intentio enim defcribere gejia CbnjU.E. quiapropter opi wone-n Herodis de Cbn^la.fecerat mentionernde dccollatione JoanBaptilitjdeo inadentaliter bic defcribit modu iilx iecoilationis.
defcribitur eius incarceratio, fecundo ncarcerati decollnio,
.
loamcm intaficeret,
tra eumj>' plenius patrt
ne totus popuius iufui
.,
ttth.
14.
E.t
libencer
tali
eum audicbic^&ic.rorww ifiud eratfimulatorm
Ei primo
auditu Ioa>tni\,& obtemperatt<me dttlts citts in attqi u tineret populum a rebeltone contra pfum. Et fimtliter qnnrlpofiea
rtex
i&i.Herodias autem.tm/o dccollitt tum .latta difcipuli eius vcne.icc.Sententia auiem
ibi
Quoaudito
rauit darc pucll
faltanti quidauid peteret
fitit
n.ahtiofefiB
I
iflarumtriumpamumpn
ratione iuramenti
& m<ltttud'ne magnatoru cum eo comedentium

parte
tetcx dttlis Maitb.\\. exceptts qnx fequuntur circapurtem fecun-
dam x Herodias autem \X\M.Ipfa enim timebat

catwnem loanmt
de peccatofuo ptni eret
.
berct occafionem decapi: andiloannem abfquerebettionepoptdi , </ batse finict babuit eurn cxcufatumfaliem in propter iHa. Et
M,& idtQ quxicbat mortem Ioannis
& eam mantojuo reddeHero-
ne Herodes ad prmdi-
tenet Beda fuper locum iftum,& <fud fnbditur . j Ec concnfcacus efc rcx. Dictt Beda t quod Ucet trifiarctur ctc,ltabatur tarncn in corde .
iitf
Et
MORALITER.
j Etcontriffft nx.&c.Bcd. D:fs mulatot mentis fue triffitiS prxfcrt i cic curn l aittam habcrct u,en:c , kclufquc,
,
ret,& 16 per jpfum fignantur illi qui fnb fpecic religtofirat machmarur opus faccre malignatts Pcr Herodiadem vct
.
iignacurluxuria.Perfalcacncedifroluciolibidinof..Perqu.
Ioannis.ideff,
jpiritualis,&i
pxcufac mraincto, vc ltb occahonc piccatis
mag
impi
tie-
gratiofi frcqucnterprocuracurmo aliquandocorporalis.
homtnis
rec,
Ec
J4T
.
M
"
arci
ap.
fcfcquc &: corpus
VL
i<6
D
nscft.Chrifiusaucem quilux cfl mundi,cum incipiuc crcfcere dies

.
fuum fnotcrr porectirarc, ^ rcficcrc dcbere,maxime vero poil miniftcrium abfolutum

e T{fejniefci Vt aues in ramis finapis Pufilla hic rcqnics ftnchs longius lahor,fcd poft dicitur ilhs, vt rcquicfcanc a labo
ribus fuis
.
mt a Ettule.
ii
Bcd.Tofephus narrat Ioannem vinccum in caflelMacheronra adducham, ibiquctruncatum . Ecclefinfiica narrac hiftona,in Sebafthe vrbc Palcftin^, quc. di&acfl quo dam Samaria cemlu
I;
poreveroIuli.miPa inuidentes eanos

Chriflianis, qui fe-
Tsy^gog. .r 'i. pueli>&puella dcdit matn fuar: t Quoaudito dilcipuli cius

i
E cdefiid
,!
u,
f "Erant enim. Hier. Inarca Noc animalia
uiteum.
^
qu^mtus
eranc
M1M4.V,
hrum
.-CLldine
cius folli-
venct unt,& tulcrunt corpus cius,

Riui ad fontem
.
& pofucrunt lllud in monu

Gratias agenres
.
fbris
mitcebantur,&: qua: foris erant , intus erumpebant. Sic in ecciefia ludas difcefllt,Iatro acceffir.
ffCCJUenCa-
up.t,monumcncum
imiafiflefc oifa eius
per csmpos difper&:rurfuscollemicrcmalfe, ac
.
b c
mcnto Et conucnicntes apoftoli ad Iefum renunciauerunt

.
N<" malis confemiatis.
illi
d
c f
Vt
omfiia que. egerant,& docuerant.Et aifillis: Vcnitc

a
fe'or-
Quamdiu receditur
afide, nececclefiar requies cftfinemerore Rachel ploras filios fuo s, &c.Non eft hic couiURim in quo bibatur vinum
.
Hic brcuis reqnies lanctis.longus labor
Erantenim,&c.
Jenuoperagrosfpar
Kic
.
n.ifuifle
ramen
im-
fumin de{ertumlocum,&requieTcitcpuiillum. Era ntenim iFelix labor docentium. nondum conuiuium korum. Vtludas.
latro.
Ideo oportuit difcipulos requiefcere: b Felix l.udmm difcentium. b

eft
Quia
Ibi dc lerofolymis
nionachos
l-nixci
,
qui veniebant, &tredibantmulti. Etnec fpacium manclua v:

Non folum
difcipuli,fed
tcretzitji,*.
cum
doiuino,
M.uthacus
dicit.
qui
Paganis oiTa
candihabebant. Etafcendentesin nauimiabicrunt indefer- 6

a
cgencibus,
maxima
Ignisnon abfcondiiut qai femper
lucet
nouum,cumcancabicur cancicum nouum in coelo nouo ,
fabi/t.
Jprum parcemconad pregaucrunc , jlPbilippum Ierofoly mam deculerunc, Sc

liilc mi fic
&
tumlocumieorlum. Etviderunt eosabeuntcs, & coenoucunt mulri &pcdeftresdeomnibusciuitaribus cucur,
&in
terranoua ab
nouis
?
rerunt illuc
&
pramenerunt cos.
Iefus
,
* t
cft
Et cxiens vidit
fuper eos
:
hominibus
ea A chana ffio Alexandrie vrbis

tpifeopo
ftea
,
turbam multam
crant ficut oues
&
miierrus
Cumqumque panibus&: duobus pifcibus quinqj mi!ia ho
Mt,,.^
quia
ilios 8
&
ibi
po-
non habentcs paftorem ,&ccepit
minum vcfpere vxzq

pafccntui:
feruaca Thcoi
Cum de-^
philusiubcceTheodofioomnibusgentJiim phanis deffruths expurgaro a fordib. cemplo Serap s offa eade bi pofuic, Scbafihcam ln honore fancti Ioanms confecrau:r. b Etcomtenientes. Hieronymus.Adlocum vndeexeunrflci
cem Cophinioclauavirtutefragmetisplenicolligucur? C'u

fcdec fup thronos 1 2.cnb. Hracl, que func fragmenra Abrahii, Ifanc, Iacob, quando rcfiqaicj Jfracl fal.fi.quado facic
Rom.f.f.
f.C'or.ij.4
&
ad
minaredeunc.Deogratiasfcmperreferunc fupcr hisquac
vidcbimusq, in lege Moyii &: prophecis &: de Chrifto legimus Vnde poft quartam vigilia nopfalmis
t.icie
,
Deum
(.Ioan,}.3.
Non folu qux ipfi cgeranc & docucrunc apotolidominorenuncianc,fed ecum qua? loannes eis docen ^ribus pafcic.Vel fui vel ciufdem loannisd.fcipuli, ficuc Mac
.
acceperunr. Omnia qn&
pxus fcnpiir,vnde fequitur.E* att itlis s i Ver.ite /e.Bed.Non folum requificioniscaufa,fed myflicc ficat, quod relicfa Iud.caquxiibi propheoxcapucabrac non credendo m dcferto ccclefie; qua; virum non
,
uerac, verbi
rus.Ibi
rc-dcnce, fcd
cibana qu di pane
& pifciu epulas effec larqui apud
enim pra;d;cacores fan&i
Iudeam non
concradicentediugraui tnbulacione premeitur, lcquicm adcpci funcdegencib.gracia fldeicollaca. \ cnic fcot fum ducic quos eligic,vt inter male viuentcs ma >n ntrcndanr,vt Loch.m Sodomis, &: Iob ln tcrra Hus; ^ Abdiasm dorno Ach.ib.Ecaic illis . ^ Victor Ancioch.Pcrh ocChrifluscccIefiidocliorcs ?riftorcs monet, neextcrnistutbis pcrpccuo fc dedancfed
ttiscompefcitChriftusIefus tumorem mansambulans fuper illud,&! dicit. Coitfidite t:go fttm. quia cnm videbimus (icuti eft,timc ccfsabic ventus &: procella,Iefu fcdcnte &: regna te in naui qiue eft vniuerfalis ecclcfia . g i/lbkrnni tn defertii.hed.Vetcndo folitudmem fidem curba ru an fe fequaturexplorac &: exploratam digna merccde re munerac.Turbxaucem non iumencis no vehiculis,fed proprio labore pedum.iter deferci arripiunt,&: falucis defidecu oftendunc.Rurfus ipfe cxcipiedo tacigatos,doccdoinfcios, fanandoasgrocos recreando ieiunos, quancumdeuocione credenrium delelecur infinuat h Etpedejlra. Noca quia non in alianj maris ripa finc lorda.
&
Sed cranfico aliquo freco vel iia ciufdem regionis locos adicrunc, quo etiam gno proximos pedeftres indigena: pcruenire potucrunc 9 Et w/fc.Bcd.Qiiomodo mifercus fic , Maccha: plenius exi ponic hoc mo Ec mifcrcus eft eis, &: curaiur languorts eo
nis nauigio peruenerunc
.
fipe,fecreroqueagences,animos colliganc,cunde qucapublicisnegotijs&occuparionibusquancum ccs pacitucidencidcm feuoccnc. Docec eciam verbi mimfteno
ptiuacim
rum.Hocefi.n.patiperum&:no habencium paftorcmvera

citer mifercri,&:viam vericacisaperire,&:languido.scurarc
<defccndences
nonnunquamrefpirare&: mterquiefcerc
fcfe
Sc ieiunos reficiendo ad laudem fupernc, largicatis ani mare qua: fequencia eum fecifse dcclaranc .
Êt
7
Et
vidertint. Hic confequenter defcribitur condefccntio ipfttts
Chrifti ad populu ipfum fcqnentc.Et
NICOLAVS DE LYRA.
1
primo defcribitur dicla cbdtfcc-
Etconucnicnrcs.H/c defcribiturreurrfio apoflilorum adCbri

.
ftojocundo Vbarif&orum
pulos
tio
cofutatio c.feq.Circa
primumprimo
defcri
fimpbi primo defcrtbitnr condefccnfto Cbrifli ad apoftolos reieulet frcHndbadptyHlutn ipfumfequentem^b' Ec viderunc. Circa pri-
bituf condefcenfio Cbrifii adpopulos ipfo> pafcendo,fecundo ad difci eos de periculo liberandojhi.Et coegit difcipulos fuos. rertia
wawdiciiaÊcconuc. De prxdicatione *cdeuntcsadtpfum. 2 Kcnwn. Miraetdtfaciendo.

3
Ec docueranCPff iicando oflendentes^quod mandatum eius exe
ad infirmos ipfos curandojbt.lit cum transfretafsent. Senten autcm ifiarum trium partium patet ex his qu& diclafunt. Mat .1 4. ad ptimam vfque ad finem illtus ca.exceptis qu< fequutur.Quantum
cutifnerantfiieUfr.
4
K
Et at
il.
Compatiendo
eis de laboribuv fuis.
partevt dicitur. 8 Erant ficut
VcnitC fe. Vtfctlic t,pofllaborem quiefccrenl alirtuantulnm,in hocoftendit Cbrijtus tfuodprxdicatores verbi dtuini laborem pofpofl
funtrecipere
oue s non.Sacerdotes enim illius temporis '& prin erant ftcut lupirapaces fpoliav.tes populum bonis teppralibut^ cipes Chrislus tanquam bonus per matum txemplumfpiritualibus , fed
&
recreationem competentem. Et afccrun na. rtfegregaii a tutbis pofent
patlor pafcebat
quiefcere
.
eos fp iritttaliter continucveibo dot7sin<c fue,

dicittir
&
ali-
quando corporaliter y fecundum quod
confcquenter.
Et
Eun-
MORALITER.
4 Ef/j;V;//;r,VfM;re/eorfHW.Theophylu$.QuiefcerefacitChri *us difcipolos fuos, vt difcanc p rzpoiiti, quod qui laborant in
opere
opere& fermone requicro promerentur

contiuue laborare.
&'quodnon dcbent
Eipedeil,&c. Adhuctemporibus iiiis pauperesfc rredioad fermoncs quam magna;. cresperlonx magiscurrunt
Tom.j.
H7
<*
i
GloorcL&Nico!aideLyra.
.Diedeclinntr. Siiluarorturbasrcficit, quia vclfinc
p:
^l
fetlll
Ft
'
'
cuntur.qui cibus
cft
iumentoru maxime.rufticorum ac
.
firuli p
.
.
mo
,vcl curfi fo| uilt tiepronobisoccubuic <; fumus hi.crat i f.ime.

I
Allcgoricc,
B da.Chrifium dei Ciicriutelict'sm en Inispiillajconueifjtionis, neglc&oque v.i'i> Uni doVf fpcrc.vnde t,uca,Dies urn prajfidiofe *
ciumprtcntcm mulrefideliu
uoru.quuincipicniibusaudicontoisafmora&quafigroulH Amm.ilis verohd noi ra funccommitcendaprqcepca Dci.Ec idcc dominuscutquepi cipic eaque funtfpiritus nbus ctibues dona,&: femper ad perfe&ioraprouocans. pr moquirique pambi
aurcm corpcrat
decl!.
fccu
t
t fjcbeflct.
quuntur,& cum pn-
mum
tus
notus m fu Dcus , tunc cxaitacft fuper coclbs
docercmulta.EtcumiahoramuIra
eiusdiccntes fcipuli
euntes in t pra:tcriit,dimittc iIIos,vt *
b
c
f fierct,acceiTcrunt*di:
Defertuscftlocushic
&iamliorar
villas,
3uinquemilta, o , fcptcm panibtjl quatuor milia rcficit
',;
Pfd.7t.
manjquid dnccnt noa

Jubcnc.
&
fupcr otnncna ter

t
.
proximas a
& vicos
da
tcrtio, difcipulisfiiiH carnis , cvfinguinifl
Q.d.Velhunn-ft officium.
myfteriacredidic, a
ramgloriaeius,
*"VICTOR AN TIOCHENVS Di.
emat fibi cibos quos manduccnt Et refpondcns

tcillis
ait lllis
vltimu vcro magn
manducare
.
Etdixcruntei: t Euntcs erriamusdu,
muncre
vt
dat
cledt.
I
fcipuli a
Cbufio vt
ccntis dcnariis pancs

cit cis
&
cdant,&
bibant.
dabimusillis manducare. Et diItc
pcr
e
menfam fuami
Securtdnm
coti,
turbamdimiccar, pe tunc,al]egancescum locifobcudine, tum
Quot panes habctis ?

Libros Moyfi.
:
& videte.Et cum cognouif

Prophitas
.
regnofuo.
BI
c< Flilmos.
commcatus guoque
Tper a.eobs.
a
e
fcnt,dicunt
Quinque,& duos pifces Et prarcepit Diuerfos ordines.

a
illis, vt
ac-
DA
tcnuitatem.At vero
diucsillc&: bcnign'
cumbcrc facercntomncs,tfecundumcontuberniafupcrviri
continemem camcm.
PcrfecVmi requicm.
Diuerfid.fcub tus,diftmctior qui ccclcliam vnai
Kequicm.
a
patcrcorporea quoque menfamillis ap

difcipu \ ostanrumnon orafioni
iulliit,
de fcenum. Et difcubuerunt t in partes per ccnre nos & quinEtacceptisquinquepanibus , &duobuspifciquagenos

.
cachoiicam ficaiit f Tcr cente. qi<i Pcr quiquagint
&
.
bilei
rcquics
Quil
Snrfum dirigendam aciem mentis
ligniticcr
arl
lucem luentie quirendam.
tionc
compelians:
efcis plus
f.i-
bus,intucns in coelum bencdixit,& fregit panes,& dedic dimenris
quagenarius auic; ductus centu bis

facit,
Nc
tis
de
îdeo
vtriuf
anxijifitis,
cncgo
,
quictis perfeccione
fignificnt,fcilicet,corporij-,&
tio
.
adfum,qui
magnam copiam &affluentiam fubminiflrare
Qiu cn.m
quielcitj||
valeo.Cum i!li autem quo tenderec.non intciligercnt, animoqucpropter rei ditficultacem pendcrent, fcifcitatus eft quoc pancs habctiSrIplivcrofacTainquifir.ionc, quinque,&
duos pifces refponderunt. b Daie illis. Prouocat apoftolos ad fractioncm pinis,vt illis Et fe nonhaberetcftantibus,magtntudofigninocefcerec pcr eos ieiuna corda funt pafccnda jnfiiiuans,quia quottdie cum eorum excmplis vel verbis ad amanda cejeftia fufcitamur.Notandum,q, hoc panum miraculum Ioan.fcripturus
.
aclibus prsuis,requiem habetcorporis.Qui
autem
acogii
nibus eciam perucriis,requiem habet mentis. Bene autem fupcr vindc fenum di(cumbcntes,Dei p;f turalimencis ,quipfiudiumabftincntia?,calcatis lllccct carnis,audiendis implendifq; verbis Dci opcra impcndm Ideoa!ijquinquagcni,a]ijcenteni,quia tcquieicicurpta a tnalo opere,vt p( fifit etiam rcquicsm mtntc.
Ioan.rf.a-
Ma:c.i4-b
Marcus prxmifir.qund proximum cflct pafcha.Maate. hoc inrerfcito loannc, continuo effe faStum dicunt , unde
colligitur
&
Et acce. Non nouacibariacrcac,quia incarnatus, non ;il quam qua: fcripta erant pra?dicoc , fcd legcm , &. ptopbct
myfteriis grauidos clTcdrmoi;brat.

^c
Viftor Anciochenus.Meritonuncin ciflum
fiifpuir.i
loanem imminentcpafcha
fequencc Pafcha crucifixum

Lir>. 2 .cie.
dommum
ftiiffr,decollatum, &C
.
con c
fcnfu cuang.
Emtcscmamw. x Auguftinus.Hoc Philippus apud Ioa ncm refpondetjfcd Marcus a difc.pulis cfponfum cfle con mcmorat volens intelligi hoc cx ore cetcrorhm , philippu
i
gratias agit.nempe quo fado hoc omnibus planuirifaciat ld totum quod ficbar,coclefli patn afcribcrc. 4 Theophvlacms.Intuettu etiam incoelum, vt infirucrl
a Deo petere efcam
rcfpondiflc,quanqfuam,& pluralcm
numctum
profingula-
, adiabolo, ikutfaciuntilli q| iniuflealicnislaboribus nutrmntur. Ex hocctia turbis ct innuit quod non eflet Deocontrarius,fed Deum
&non
inuocar-J
n vlicatiflime ponere potuerit.

AHcgorke.
faica: lcgis Quinque panes quinquc diuins stcrnitatis cognitio,mund] ctcatio,cur ]ibri,quibus
QninqHeBcda
fus labetitis feculi
& ver.i D-
>
feruieadi religio
humano
Xuc.M-cf.
/
loan.tS.a.
generi innotuicDuo pifccs,pfalmi.&: Prophetc.qui eruditum in lege Dci populum deprorniUlcme dommice. mcarnatipuis nou grati? dulcedine pafcebanc quibus tota ucteris te.feries compreiienditur. Vnde.Opurtcbat ota impleri qua mc Et cu npuifi funt in lege Moyfi &propbetii pfnl.de fcrif
Dat aucem pancm difcipulis apponendum turbis,vc craciil do pancm non dubium fed miraculum videatur. * Victor Antiochenus Qiiandoquidr m Deus mani| Ifraelitas in dcierto pauerat,ipiiq, obiicere quandoquc ai fuerant, 1ûfitju:d y & panem poitri; darr &c neea m rc pjt.l
.
&
defertc multiplicar.InteriJ neludeis quivariasca]umniandioccafionesadiicrlusiiIui venabantur,iuftam aliquam cauillandi anfam oflei at,qua Deo fcfe adequet.aut eidem fe prefcrat,prius ad celun
inferior videatur,panes
hicm
fensu,vt intelligerct fcripcuras,& itellectus fideliter anditoribus traderet,quafi benedicens apficis paibus,& piffet
illis
ctat.quam pancm multiplicet,totumqucquod
ricbat,
fni'
cibus,eos intcrnx fuauitatis

tin pr^ccpit.tt
dono mulciplicans turbis difpar

cuncur.
turum erar.patn tnbu't. h Ttegn, Eranreturbasponendadiftribuitd'fc;pulis

ccnc.pacefecic.
benc fecundu Ioannem panes hordcacei di
quia facramenta fancCtis doclonbus,qui hacc toco orbc pr
Er
NFCOLAVS DE
I
LYRA.
&
ema-nus.&c.losn <5.3.diciturquofl lcfus que?iiuit Phi ]ippo.Fndeemcmuspane^vtma"dice>n h &ibidf m fubditur, &

Eurttes
pjws
H'>caue>n î.v^fef.2W5fMm.Ipfe.n.fciebatquirlefretfaturus, tuncPhilippusrefpondit.vt lbidcdicif , D- icntorum denanormn non ff.fficiwit tis diot.Tantu
ini!: cii
penmpotentiam.Dicunturauremhxdilcipulircfpondiffeilli quod folus lulippus refpond't T um quia no folum ex perlbi fua fed etiam aliorum loquebatur.Tum quia illud quod faeit quis de alfqua communirateveldicit,dicifurcommunnaslioc cifle vel d>xiflr,& ruc difcipufs fe excufantibus de ditinnec^l
i
,^rf.qunfi precmifrnonhabc. Et (vc Mar. difcipulos generaliterhoc refpondifre,licetaliquomodofub alns verbis,fc?r emamus dn eentii dennriis. qUafi dicat fi vellemus eis dare ad manducandum,
pauperes limus
ruro populis Chnftu lequentibns dixn Chriflus quod lnc habi z jQof panes bobetisjoan.6 dicitur folus Andreas hoc refp< difle,peraliatamen vcrba, dicms. F.ft pner bic v s \ui babtt (ji>\
q-,
oporteret
nosireademendum panes precioducentorum denanorum,& tamenhoc precium non habemus &ficfeexcuf.ibat

,
nerali
pjnes^&c.Dicwnax tamen hic difcipuh hoc refpondifTe,in quod dixit Andreas eo modoficutdiftum eftPlnlipp fecundam partem dicitur. Circa
Et
P cr R. R L I Er c^miamboramulta^&c. Beda. Myfticcdeclinata die turfaluarnr rcficit cum fol iuft'ti3e p-onobis occuquia
T \E
PM
los ad fraftionem panis f infinuans quod quotidie'p cos fint corda noftra pafcenda ; corum Icihcet , literis, r û .
cxemplis
Pcrquinqucpanesquinquclibri Moyfi,
,
buit,a fpiri:ualibu$
inediar.
tabe fumus faluati.prouocat apofto-
pifccs prophctac
&
pf-
pfalmi figurantur
Duodccirn coph
H9 V
a
i
M
*
arci
reli-
Cap. VJ.
.
tf D
^
Etfttflule.
Viclor Antiochenus.Duodecim fporta?
quiisinm]enrur,quomiraculumeuidenuusfierer,coruminteifueranc fenfibus tenaousinfixum hareret.Na
d ^d Bcrbf.idam. Bc-da Bethfaida cmiraseft inGaKlaea qocqui adhuc Andrex Petri Philippi prope ftagnum Genciareth. liocquoquc perfecto obfcruatoque, difcipuli dubij Sed Marcus dicit pera&a refe&ione vcmlfc trans frerum ad vt euangehfia indicac paulo poft, aicnamquc. focrcbant LucX 9 Bechfaidam Lucas ôn enim intellexttat funt difperfatotes verbi. Qjii Aperirent. it paribus : Erat enim quod in locis Bcthfaida: fadtum tucnc corum obcxcatum. tor fcipulisfuis, vtponcrcntanteeos, &duospifcesdiuifitommiraculu. Aiccnim )etnde vc publice nibus. Etmanducaueruntomnes, &faturatifunt. Etfuftu-
tolcrada,cauci ad bladimeca fi arrifcrint, &nc nos fi affluat cmolliendo deciptanc crebns adno precibusimplorcmus.
&
&
conftaret
tacam reb
rum
abundantiam
lerunt rcliquias tragmentorum duodecim cophinos plenos,
affumptis
feor.in
ilhs fccef-
locum
defer*
pancs fcr.
magis proueniffe.ad
oftendendam facien
tis
&dcpifcibus.- Erantaurem qui manducauerunt*quinque ficut Ioannes hanc rratim contimut ventuii crant
Quji
polt
tum
daj.
x
quieft Bethfai-
refe&ioncm
vt
virtutem
quam
populi
capetent
a
&
fncerent
eum regein.
Quodcumco-
cxplendam
necefficatem.
fcs
millia virorum. t Et fta tim coegit difcipulos fuos alcendere

i
e
gnouifient turba: fequuta: funt illum, &:

excepic cos,&c. vfq;
quondam manna
fuppedita-
Moy-
Ifraelitis
nauim, vtpracederenteum transfretumadBethfaidam,dum dimitterct populum. Et cum dimififfet eos abiitin monipfe
:
ad refectionem
3
il-
baf,
verum id tatum
vfum.
f
Beda. Profe obfecra t.fed pro
me
impetrat.
Sic ecclefia in fluftibus feculi
tendens
lam.Sed
forfitan
Lu
ad
li
tut pattiar coeleftis.
ad
Si
necefTariii
tcm
ipfe
ora're.
Et
cum
Flaros
fcro efTet ,
3
eratnauisinmediomari,
&r
cas deferrirm locum qui eft Bethfaida:
quidem quo plus colligebatur, hoc fta tim in putredinem vercebatur Quare
.
Pietatis afpectu,fcilicet corroborat.
non
folus in terra.Et videns cos laborantcs in

dzmonum.
remigan-
ipfius viciniam ciuitatisdixit,fed lo-
ca deferci ad
eam
q>
vbi
pnmum
terras
dj, eratenimventus contrariuseis. Etcircaquartamvigiomnia

Comprimens
pericula murtdi.
percinencis. Marcus
fruausap prchenderunt,manna iiiico defcendere defijc. Sic thas
?aleftinx
liamno&is venitadeosambulans fupra mare,

AdhoramvtgratiorciTetliberatio.
& volcbatpras- 4
fupra mare,
cnim dicicaperce,
precederent eum ad Berhfaidam, vbiipfius
tcr j rc
eos
.
-j-
At
Jij vt
yidcrunt
eum ambulantem
fines
ciuicatis
notat.Lucasveroqui
quoque vidua;
fari-
nam&oleum
multfplicauic,vcrurn tantifperhoc folum,
dumpluuiarterram irngacuradefcendcrenc, vbicnimha: defcendere cepere,fiatim quoque farina? multiplicatio ceffcuit Ccuoergo difcrimen mter hos &illum sppareat , ma.
non dicic in defercu locu qui eft Bechfaida,fed qui eft Bethfaid?. Forte no ipfam Ioan.. a. ciuitacc,fed locu dcfercu ad ipfam percincre intelligi voluic . Ioanesdicic turbas maducaffepaneiuxtaTyberiade,&afcc dentes nauim difcipulos vcnifle Capharnaum trfis mare,
gnam rcflduorum copiam reliquam fecit ita vt illi etiam qui faturati fuerant reliquiarum vim mirarentur. Nil vero mirum fiDominusad fubminiflrandam alimentorum co,
quiambajfuntciuicacesinGalilxa iuxcaftagnUm Genefarcch,quod ecia TyberiadisaTvbenadeciuitaceficvocacur. e îbijt in mon. Beda. Beneorar qui Deum orando qua?rir,
a cerrenisad fuperioraprogrediens,vercicecuri fublimioris afcendit. Qui de diuitijs,aut honore feculi, auc de morcc inimici oracin lmo iacens viles ad Deu preces miccic Orat auiem dominus ^nonprofcfedpto mc. Narh ecfi om/ua pofueric Ioan.yi paccr in manu filij ,filius camcn uc forma hominis impleret
:
piam , hac poteflate non femper vtatur. Siquidem figYium nontemercfed publice; vcihtacis caufafieri debec, nempc quo faciecis virtus per illud maniLflcf',& Carholica rurfum fides per illud ipfum flatuatur nutriatur Infinuatum eft ahmeta ab his perclperc , quos fide crudimus. hicdeniq; Beda. Secretiora myftena qua? rudes capere nequeunt, perfewtioresdiligencer inquirunt. Namper cophinos, duodccimapofloli,&perapoflolos fequences dottjres figuran tur.foris defpeCti, intus falutaris cibi reliquiis ad alenda humilium corda cumulati In cophinis enim feruilia geruntur
,
&
obfecratpacre pronobis quiaduocacuseftnobis,unde:^f(fuocatum hkbemus apudTatrem tefnmCbrijtum. Siaduocatuseft, debec pro noflris inceruenirc peccacis.Non ergo quafi infir
qua: uulc poiudcx notter eft akerum piecacis otfiaduocatus tefl,qaia cium, alcerum poceftatis infigne. f Et ipfefoltts,&c.Qm aliquando omnino ta periculis ccclc fiam deferuifle uidetur , unde Vc quid domine re.lon.&c
.
' '
'*
mus obfecrac, fed quafi pius impecrac. Omnia
&
opera, fed
cos panis fragmentorum impleuit,qui infirma mundi, vt fortia frangat vcl confundac, elegic. b Quinque tni. Bcda. Propccr qumque fenfus corporis Hi dommum fecuti, fignifkanc eos qui in feculan adhuc habitu pofici,cxcerionbus que poffideuc bcne vci norunt. Qui re
ille
.
ftequinqucpanibusaluntur,quianeceffeeft vt taleslegalibusadhuc praccptis infltuantur.Qui autcm mundo omninorcminciant, &: quatuor funt milia fcptem panibus refccii hoc cft cuangelica pcrfectione fublimes , fpiricuali
&
&
SedquiadifFertauxiliumnon auferc fubfidiu , unde fequit. g Et citca cjUar. Beda. Scaciones uigilia: milicares,horaru Pfal.^. eos cota nocle laborafte, di- i* fpacio diuiduncur, patet ergo luculo appropinqnance auxiliumhabuiffc, quiaeii prefluris obficahumanafragilicas paruicateuirtutum fuarum colidehoftni nifurgentiii rac, in fe nihil nifi cencbras angufliani
&
&
&
,
gratiaintus eruditi . c Et fla. co. Excmplu d.T: nobis vt in olbus bonis quxagimushutr.am fauoris retnbutione vitemus,nenosoperano
virtutum ad concupifcetiam fietcat tempor.iliu. Quod ipfc dominus iiubis infinuans, cii hi qui vircucescius admnaban tur.regem eum facere vellenc,fugic in monce orare:Ct ucifi
xotibus
propcus occurric, vc
fcilicec paraci
fimus ad aducrfa coleranda
cernit.Cum ucro mcntcad fuperni prarfidij lumen,& ad perpetua: retributiomsdona erigit quafi inccx umbras nocbs rcpcnce orcii Luciferi cSfpicicqui dicm proximum, id eft, Chriftum nucict. Lucifer namque ctes horas noctis, ideftjtotam uigiliam matutinam illtuninare dicitur. h Et voltbat pnttcme eos Beda. Vc ad horam fcilicet, contutbaci, fed concinuo hberati, plus hbcracionis fua;
jeflus
. ,
# nmaculum
,
NICOLAVS DE
I
LYRA.
nauimvt prttcederent
Et flatim coegit dfcipulosfuos afcendere
Et cumdimififfet. Per hoc oftendens quod praxhcator ucr 3 in oratione bi diuini dcbet poft fermonem fuum ad
Dcum
cumtransfre.Quia non libenccr rccedebancabfque magiftro

fuo,eius fociecate
& doctnna dcleciati.
1
_
Ud Bctbfaidam dum ipfe. Locus crat unde rccedebant.

3
redirc, utquidquid boni ibi fcceritglona;L ei;.fci-ibatur. 4 Et volebat prxterire eos. Eo modo iicut poft reiurreciione iuam ambulans cu duobus difcipulis fuis euntibus in Lmaus
finxic
Et
poralibus
)
MORALITER.
funtduodecim fructus fpiruus fanfci , quibus reficimurin euchanftia? facramcnro. 3 Pcr hocoftendcns, Etcumdimififfctcos ,abi\tin monlcm quodorans non dcbcc in tcrrcnis dcfiderijs lacerc.
.
frequenter impellitur &: aliquando penclitatur, patfionis aliquadofubuertitiudicium rationis. Scd quarca uigilia qua- cerminacur in Juce macucina , Chriflus uenic, quiadum mens ad fuperni luminis claritatem
nam motus
Eratnauis in tr.e.ma.&c. N':<uis cli corpus humanu, inquo cundii Platonicos anirna ett iicut nauca in naui, que flucti
pbcatio adtcrram Genefarech, ld
oculoserigit, paftionum impetusconquiefcit,&cunc fic ap cft , generancis auram,

fignificacurfpiricusauraflcnis , ubiefldoiniuus. j.Reg.ij.&fanancurinfirmi a languorcpeccaci.
ouspaffionu irt
& concupifccntia- (qua: lunt inorganis cor

porahbus)
pcrquam
Tom.5.
w
Juiffr pr.rrcrirc,vndc.
\timi.
ficris
Glof ord&NicoIaicleLyra.
rcf;-r-
yp
mcerm .ipparencis
mrariilum f!uprrcnt,&: crcptori fuo maiorcs gr.iriris
aducrfanris
-fc
fidclcs dc i\ nr. Sic (cpe dinina picrjs in inbnj.itionc videtur difcipuJos putctur lciu vo(cruitie quafi blx raneci in
8f maliu;noriim fpirimum hella quiefoit. Anciochenus. Hac Chriiti vocc audita n ViA(>r
mudi
man
qujdem illorum
fcdatior factusrft
(^.ncwf de.& ftiajtkMttijn^d*** affii.me, S.d cpnrtnuo donunusadcft\quafi diccrcc-- Cum cran pcraquas tecu Non cmm puiabam verum corpui fnper aquij inredcie pQe.
nouicaseorum ammos dhucdubios & lufpefos ceneLvti.EU no cfle accur.icius proprci qoo id qu^d vidcbat', phantafma
difcctec,cumrurfmn
<
crv>,
&flunvn.iron
opcricntcc;cum
am
enim putaucrimtphantafmacllc,^ cxclamauerunt:Omncs Ifidorus.videbimus eum

fiiuii rtt.
vi
tpicquoqucno-
ux huiusrci perico
liim facerec, Petrus
bulaucrisin ignc,no comburens.Sc: fiam-
detunt cum,
Ecvlcfiain.
&
coturbati funt. Et ftatim locutus elt

Magnimdine miriculornpi.ee n on cognitionc
.
cum eis,
&
magno animifcruo
rcmricatus ,ad IcsQ dixit: Domine,fitues t iubc nii ad te vcniye fupe> jt/nas.
manoardebit vnde fcquitur.fr /14tantur.

14
in cc,
EtafcenditadiNos dixitillis:C6fidite,ego fumnolitctimcre.t dcitis,& huc eft,Nonenini,.\c.

in
h
tim lotfuutus eii , &c. *'9f admiua Tutaucrnnt , Bc-
nauim
& celTauit vetus
Ei
mtra fe ftupebant. plus magis *

Quaie.
Pcr hoc
ta-
M,M,
da, Adhuc h.rrctici pucanc phancafma effc, ncc vcram carnedsYirgine afjum
pfiffc
.
*Nonenim jntellexcruntde
ncfareth
,
panibus:
*
erat
enim cor eorum
mcnquod
laborantj
obccccatum.' t EtcumtransfretalTcntvceruntintcrramGe-
biisnoftatimadfuit,
& applicucrunt
.
Thcodorus
v
Inculz
Mita
non pnfentium rantnm falute contcnti lunt currant omnes ad medicum. per circnmirum,
fides
,
t
Cumque
. ,
egrciTiefTcntdcnaui mittunt ad
,
illosper
diicipulos&nospcr illos doccrc voluit, nca mal s^niquclor

ianincidimus,libcra
Pharanicanus B cnim Epiicopus icciplic
cont i nuo coenouerunt cum o

...
.
pondus corporalc , Wimrfnm r.-jrnpm fccundum carncm non habuiffe dominum,fcdabfquepon

dcre
gionem lllam , Infirmos.
ie malc habcbant coeperunt in grabatis cos qui

.
& praxurrcntes vniuerfam r

.
*
,
re-
Cionem
cainus
:
c vcitigiopc vcrum vi.de
circumferrc, vbiaudiebanteum cfTe,
& quocunquc introiNon

ipluro.
&
carne fupra
4
bat in yicos vcl in villas,aut ciuitates, in platcis ponebant

jnfirmos
cius
cunque lllaca, forci ainmo pcrtcramus. b ^lp cmm intellt.

Btda. Miractilo pal nutn, quodchccre
marcambulafle.Fb
dcS aUCem Catholica
& deprecabantur
a
cum
a
vt vel
fimbriam vcftimenti
Qundo aufugiet dolor & gemitus.
Koc
in futuro.
rumconditorol
dit. Ambnlandoiu tanerent> &quotquottange banteum,ialui facbant l x pcr vndas, quodto dumcarnemhabuif....... tum corpus habebac libcrum ab omni grsucdinc pcccjj &cum pondere&onere fe praedicac, &onus corporeum
&ponduseumfecu-
ralcmformabatur,&qnalicer non infufispedibiis corporain lepondus habencibus&: maccrialc anus, deambulabac
non infufis pedibus. vnde corporali incedcrc fupra aquas dediuinis ngminibus ica aic. IgnoraDionyfius in opufculis nacunuis qualicer dc virgineis fangumibus alia lege precer
S. infi.ibilem fubftanciam. ti. Prima fubuencio eft pcllere
.
Placando vcntos
6c vnd.is
quod clcmencis dominarefl
oftendit.Scd carnalcs ^dhuc dtfcpuli ntagmtudine quidH virtutum ftupebanc , fcd diuinas maieftacis vencacem 1
JH
cognofccbanc
c
Cognoue.
Rumore, non
facie vel
magnicudme fignorura:
humidam
b
Tôlite
cimarc, fccuda.ee-
eciam vulcu plurimis notus erac. d Fimbriam peflimenti eius tangerent. Beda.
Minimum man")
in
virtuce copefcere peftace prajfencia: (nx
Nec miriim fi doin
datum quodquicranfgrefrusfuenc
regno.crxlorum
,
minimus vocabicur
carnis pcr
, quia quucuquc fmamoris adeft,mox vniuerfa vitiQrum cordeper gracia
mino afcendence m nauim ceffac vencus
vel
&
affumpcionem
qium
vciu-
mus ad verbum Dci.
aduerfancis
NICOLAVS DE
f nxit
fc
LYRA.
jrant tanta
Ncc ramcn fuit ibi alifeu falfitas fccundum quod dicit bca Greg. Hoq qua ciuplicitas
habetur Luc. vlf . longius ire vt
miracula eum fcciffc quod crcdcrc debcbant I ipfura aquas poffc ambulare. Circa tertiam partem ditnur. fupcr I Cutu.jutegnf tf.de.con. Scilicet,illi de terraGenefareih,quia{ perfamamquam audierant & miraculaquaeahquicorum vide-l
,
.
enimfecit.vt fic oflcndcrct fc c extcrius quahsapudcoscrat n mentibuseorum interius, erant cnim dub'j in fide rcfurretfioms Chrifti,& tardi ad credendum, vtibidcm dicitur, & proideo a ptcr hoc cii+bium crantaliquantulum elongati vcritate,6Y fe longius ire, quia tafinxit apparuit cis in pcregrina etfigic
rant,
cognouerunt,quod
liic
erat,qm
mnrmos curabat,& mira-J

miferunt per ciuitatcs ad
j
bilia alia faciebat,& ldeo fubditur. 1 Et pr&cur. vni. rc. Quia Gcrafeni
&
Jes
appannones
fiunt
teriorcm ipforum
communiter fetundum difpohtionem inmodo dicitur hic quod quibus fiut. Et eodem
hoc , quod adducerentur uifarmi ad praelentiam Chriiti vr hmbriam vcftimenti eius tangercnt . ludaei cium erant Uiifindti ab alijs gcntibus, non folum in Icgc, fed etiam in habitu, quia Nu.
1 5. prarcipitur,
quod ftcerent
fambrias in anguiis pailiorum,
Sc.
voiebat pretcrire eos,quia crant paruae fidei.fccundum quod ditamen iam vide i ;tur 111 tc^tu,quia putabant:pbantafma eile, rant
&
talem habitum portabat Guiiius licut Sc legem fcruauit , tadum huiufmodi fimbnarum curabantur infarmi.
& ad
A D D
porc fif<it
ocitifus.
I.
Jn cap.0. vbi dicitur in poml.Tv^cc efi vcrifimilc,!juod tetnto
tem
Cum Chnitus etiam

plationis attigit
nullo
inhac vifa fummum gradum contcmmodo dici potuent ociofus etiam fi ali,
Manifeftum eft ex communi modo loqucndi quod fandalia funtquzdarofpecies calccamenti CaJceamentumemmfehabet vt gcnus ad omnia quibus pes induitur. Vndc ii apofloli pro hibentur ne ahquo modo portarent cakeamenta , prour intclligit Poftillator, ex confequenti no pofTenr portare fandaliacum
,
.
hoc quando ab omni aftione feu cxercitio corporali ccfiafTet , enim pertinet ad contcplatiuam vita ab extenori aftionequiefcere fccundum Grego.in 6 moral.c^ ideo irrationabile eft attnbucreChritto occupationem in artibus mechanicis ad remouen dum ab eo ociolitatem nec ex hocquod illi dc Nazareth ipfum fabtum vocabant.conduditur ipfum fuiffc fnbrum,ficut ncc fe,
fantquxdam fpcciescalceamenti,
traria
.
& lic effcnt eis
iniunfta con-
prxcepta.quodeftmanifcftecontra rationem: vndealitcr dicendum cft Ad quod fciendum , quod calcearoema fcu fanportan Vno roodoinpcdibus prout ligatafubcingulovclreconditaiu facculo vcl in pcra & humfmodi , prout pauperes itinerantes quandoquefaciunt, vtcum corrumpunturveldeficiuntcaiccamenta feu fandalia quxhabent in pedibusprouideant iibide alijs,qua! fccum portant roodo predifto.Pnmo modo nunquara fuit prohibitura apoftolis vt fandahjs neccalccamentis fcilicet jn pcdibus quia hocpertinet ad velocius fcu expcdinus incedendum. Vnde Ifracliticis vt citius exirent de Aeavpto & non dclidiofe ambularcnt, prarcipicbatur a domino ut haberent calccamenta in pcdihus,prout ipfemet poftillator dicit Exo. 1 2. Sccundo uero modo prohibitum eft apoftohs cuntibus ad predidalia pofTunt duphciter
fit.
.
communius
Aho modo
quitur ipfum habuiife forores, hcet ipfi di*ifTent, ?v(o neforores eius bic nobifcumptnt? fed fabrum ipfum dicebant ad vih penden
damdoftnnam
Chrifti. FrcqUcnter
enim hiqui occupancurin
aAionibuscorporalibus,deflciunt abintelleftualibus.Veldicen dum fecundum Aug. cjuod eoipfo fabrum Chriftum crcdebant, quo fabri filium,quia coiter fllij crcduntur haberc artcm patris.
A D D
Jn eod. ca. vbi dicitur in
iicnntur calceamenta,
II,
patct
-flttod
E* quo poftil.
fandalia non
candum,fulicct,portare calccamcma in facculo uel huiufmodi,

Manifeltum.
quia
w
quia
M
eft
arci.
c ap.
arguit,ficut
.
VIL Yll.
yy4
D
impedimentu itineranti,ficut & alia fupflua vel duplicia,qommnoprohibebanturapoftoliseutibusad pdicandu. ca. Vcriras aute hums diftin&iois.f. de duplici mo vt m
hoc
Jo portandicalcementa, patet ex modo loquedi facr^ fcripturf. eis prohibebanf , no prohibet eis fia Mat. i o.b.vbi calceamenta r ec calceamcnta.nec virgam.Simihin pedibus.Dicit.n.7y portare terLuc.io.adicit. Têc peram,nec calccamenta non exprimens jn pedibus,fecundu Mar.in hoc ca.non permittif apoftolis portahoc eiTct p aliud prxceptura de dire re fandalia
prcfenti
giutn, fed ad exemplum.Nec talis labor in Chrifto potuit remittcrc fummum gradum incellectualis contemplationis , ut Burg.
mam fruitionem,dequo alibi.
nec doltr fummu, ia paffione furapocuit remittere
Ineo.c.\b\ concedunt apoftolis fandalia. Poftillator volens fal-
uarelitcra,Matth.io.vbiprohibeturcaIceamenra,dicitfandalia
propric non efle, necdicicalceamenca. Burg. vu!t,quod fandalia fintconteta,vt fpecies fub generecalceamcntoru.Et folmt ea contrarietate qua mouitpoftillator de Mat.io. &hicp portare
fimpliciter.quia flo.fed perm:ttitur eis calccare fandaliis.quod eft portare fanda lia rtodo,vnde expreiTe dicit.Sed calceatos fandaliis,Simi
:
primo liter Apofrolus ad Eph.6.c.in eadem materia dicit Calccatipeenim dicit.quod portent calcea desin
prxparationeeuangelii.Non
inpedibus vel in facculo , &c. Sed non videtur maturu de hocoportcrc ficri madatii,quod raro p viles perfonas ficri cofueuit dorfo ligata Ridiculofa calceamenta f.portare igitur videtur
&
diftinclio Burg.Satis
enim diclum
arbitror de vfu
cakeamento-
jnenta,quodpoteftintelligifecundo modoportandi fedquod nulla eft cotrain pedibus,& fic in his duobus prxceptis portent etiam fi fandalia,& calceamenta pro eodem furaantur,& diftio, de hac matcria vide fupra cap. j,inadditione fecunda .
,
rum
De ge nus calcearaentoru Genus dico Iogicu,fed pp fimilitudine vfus rcfpftu pedu.modu habent calceamenti,qua: alio nomine dicu
.
in pedibus Chrifti apoftolorum fuper Matth.ro. fandaliis aute hic concclfis fecus eft.qa no pertinent ad
&
Ripli.
In cap.6.vbi dicita r.ls(pnne bic cflfaber. dicit Poftillator,
tnrcalige,iuxtaillud Ac"t iz.b.vbi diciturPetro. Calcea
tzca'.i-
iuuentute vfque adtricefiquodnoneftverifimileChnftuma dicit Chriftu non debuifle opari xnum annu fuiiTe ociofum.Bur.
intelletualia.in qu;bas opcra mechanica,quia impediuilTet opa fummu gredum tenuit.io ociofus dici non potuit . Hoc Chriftus
Chfs opando corporaliter dico,quo ad factum , quod tfi cxempluociofis.qui abcolumeociofusnonfuir,prebuiiTet orauit,no ad fuffraiet velame excufatiois.Laborauit lgif licut
fi
&
d.jm volunt,fandalia funtin foleis intcgra,fuperius aperta , & fic cum non fint calceamenta,habent tameh aliquid fimile,quia pe dum contra afpinratem vie? funt munimcnta, & fic prohibms cal
<ur<.Grecusfermohabctfandalia,vbi noscaligas. Etvtqui-
nihil
&
ceamentis,conccduntur fandaliafincconcrarietate. Adplenam enim calceationem requiruntur multa.f caligae ligatur^&c. Ab huius modi curiofitate funt apoftoli prohibiti , & ce.teris qu in
litcraenumeranrur,fandaliisconcenis.
gium
CAP.
,?
VII.
confefiio
jr-i
rcoe.Beda
Patet
quamverafit
.
domini
JC
aprudmtibus,&reuelafli idco cupita falu addticunt,vc vel fimbria eius contingant,&:
ad patrem qua dicitur. Quia abfcondfli bxc afapic<ibus veniunt mfirmos eaparuulis Indo&i
&
prorerumvfiijloci cVtemporis comoditateadminiflrarec, fofi aute virturum frudio cx animo in cumbercncquo tcpo
re\cibus
bus,non multu curabant
fumendus erat.de receptis apud Pharifseos lauationi Hoc autem cum Seribe &: Phari.
tepotiuncur.Phari&: Scnba: fari vero dodlores popuqu: lieffedcbcbant.non ad ucrbum audicnduin , non quafi ad
,
fEianimaduertiffent,illosvelutivfitatarumtradit,ionutrafgreflbi'cs,apud Chri-
CAP.
VII.
ftum
acc; fabant.
Tba.BEDA.Superfticiofa hominun
tradicio crebrius la-
t conueniunt ad eum Pharifa:i,& quidam de Scribis

a
Apeiit quare venilTent.

.
uari
ob manducan,
t inquinatfs
medicu.fedad qusftionum pugnascon

currunr.
venientesab Ierofolymis Etcumuidiflentquofdam ex difcipulis eius , tcommunibusmanibus id

c
dum
&huiufmodi
Scd necelTaria do6trina veritatis eos
Conmunibusma.
eft
non
Ideo
loris
manducare panest vitupcrauerunt.Pharifei enira

Panem.
,
iubecquipanem
fcendit
vi-
HIERONYMVS.
Immnndis,vcl communibus manibus
& omnes Iuda:i

i
nifi
crebro laucnt
manus non manducant,

,
tx qui de ccelo de-
manducarc
,
Non
Dei.
communioncm gen
OumfignificacMun Phanfa:orum dicia
ftenlii;cfi,commu-
c Lauemur. B.edeumes. Fruftrabaptizantui fic. duta in nomine laluatons non abluuntur. b c
defiderant
crebro
tencnrestraditionemfenidrum. Et aforo
nifi
b aptizentur,
illis
elecmofynarum auo
rtimque
iutiicia: fru-
ablutioBei.
HT
t abiutirner.
non comedunt ,
&
alia
multa funt
qux
tradita funt
fer-
cluum lamento fua

operapurgarc' e Baptifmata cali
.
nioapoftolorum no
toca
tes
cxccndic palmi
fuos
uare baptismata calicum&vrceoru , e;ramentoru &ele<StroEt interogabanteum pharifsi,& Scrib^.Quare difci e rum. t
r
Fruftra vaforum ba-
vfque
ad
Immundis.
mate.
c
ôn lotis. De non

corporismani-
non ambulant iuxta traditioncm feniorum , fed compuli munibus manibus manducan t panem At ille refpondens dixit
tui
?
ptifmata fcruanc,qui cordium fuoruni,8 corporum fordes ne

gligunt.
lotis
Non enim
busvituperant, cum
in
hoc demaccrialibus
manibusdiitumeft,
,
eoruni
nihil
tias
opcnbus immunditix iniicniatur.Ipfi qua exterius lott
confcie
liucre intus func polluri.
mentfum cmund.itJonc,& opeium caftigatione,& animarum fan6timo;.ia,5 falutc

fed pro
OnarcdifFipnlitmr.onambuUnt , cJ-f.Miraflultitiafiiium auDe7arguunt,qma no feruat prcrcpta hominum.Manus fed animse lauanda?,funt , vc cem,!deft,opera non corpons
f"
_ dum, manus nullo modo laucrin , non lta e^ nim quali difcipuli res h.ibcc.Vcrum qnia a ino ita cdocli eranr,vc ea,
Vi&or Antiochenus.Noncfrhoceofenfuaccipicn-
Dom
qu?ad
explcndam commuaem corporis
neccffccace faciuc,
fiat in lllis
verbum Dci.
pro
^
)
Bcrte
NICOLAVS DE LYRA.
CAP.
,
futatioveraibi.^?7/en'/po^?j.quarto dic^TConfurationisex
pofirioplana,ibi:ErcOT/rro///ef/'rfoiiw.Sententia Mact. ij.exceptis qurefequuntur. partiumpatetex d ftis &c.L.v:a.&: c. Volentcspcrmunditiam exte1 Tbarifxieniw, haberent lnterioremi , tu tamen eilenc riorcm
;
VII.
veroiftatu
T comtc HZ.Poftquam defcriptacftcrga diftipulos Chrii fti
condc
(ccnfio,liir
wd tum conlutatio & hoc quadruplicitcr Pruno in corii
confcqucter defcnbitur Pharifaco
obferuantiis.-SccundoinmiracuIisChrifh, fcq c.ibi. Bxexittmt Tharifii. Tcrtioin lege permiHis io.c.Cûartoinparabolis .11. cap. Cireapnmumprimodelcnbitur Pharifxorum confutatio, fccundopopuloriiconlolatio.ibi . Etindrfurgcns . Circa primum primo defcnbitur Phanfxorumobferuatiovana ,
pretendere,quod pleminiquitate,& immunditia,fecundumquoddiciturMat.i2. Et afb.vift bap.non comc Quandoenim exibant adnegocia 3

.
inttiiomo inahgna ,\b<,.Et intcrrcgabant Tbar ifri.tcruo cora

futaiio
fûndo.eorii
-p
publico.reputabant fc immunditiam aliquam con traheieabaliis,quitamen erantmelioresipfis, & ideoredeuntesa (ahbus negociis lauabant feantequamcomcderent, quali pm gantcs immunditiam ab ahis contraftam.
cxtcrtiora in
Moyks
ritualiter.IIIotis
M O R A
*
I.
R.
rituahter.
manibus manducare eft immundum viuentcm

f
j
Et conucmunt ad tumTbarifii,w quidam dc Scribifvemcn.Syi-
cuchahftiam tractare.
Tom.j.
Gldf ord.& Nicelai dc Ly ra

.
h<
.
J@
a Be';eprapbetdM\cronvmus,L.mrw> 1'h.irif.corum rcpri mit furcaration!s,idcft, Moyfi,& tfaix incrcpajjonc , vt &: noshcrecicos verbfs fcriptui.r vincerc roTmur., b Bmeirritnm fe. Falfam calumniam vci a ratione confutat,
catio
hoc
'
facic
immundum. Vnde
dxt/tottu.rum.
?{cvpolcMs bibcrit utican
cAicem
traditioncm quafi vos proptcr
hominum prc,ccpta Dci con

ifaias
fcpartem Dci i.ict5c,communcscibos vocat.quibus bomines ucucur.vt oftrca,lepores,huiufmodi atvnu lu.que. vngulam non findunt, necrumina:it,nec fquamofa
Iud^-i
pran.cs
tcmnitis,& negbgitiviuareergosmeos
difapulos
qui
infla
arc.uitis,
eis.Benepropheuuit
Exirinfccu
de vobishypocritisficutfcriptu a
.
inpifcibusfunt \ ; ictor Antio}< chenus.
'
juia lot-gecll c. r.ln
vannm.fcc.
fefnpruro
vccu-
clV, Ponulus hic labijs

r*c cft
me honorat
r cor autem corum
Hinc
t
lcx
fecundum '5
ldn
fpiritum,fcpaulatim
mandata odi.mt S.iruipcndunt,

Dvi? C Vos autrm duitis. Bcd.v Confulcns do-
mc.In vanum autem

^Snn
Oei.
,
me colunt docentcs dodrinas

Ncrc
prodcrcmcipit.Nc-
quecnimhqc
faica
,
vt
Mo
minus
gcprsceptahoininum 1No:iDci.
IVani*.
relinquentcs
fScilicct.
mandata Dcitcnetis
&:
circa corporadirfcrcntias,
l
les cxpiationcs c;bo
imbccillitati,
rumq;
vcl.tt.uum vclpenu
tradttiones
f
.
hominum.baptifmatavrceorum Hcitlt,
,i,i'i4
calicum,&
verfatnr,fcd circa vir
llllit
M/-Tlil
rucparentum, praece p.t vtftjij honorarec ncpirrcs ctiam m

celfariis
tutelpintus.
Ncmjli
ali:
iaiimiliahisfacitismuIta.Etdiccbat illis.Bcnetirritufevcllra cccptuma Dei vt traditionem dclerendo

Nonuntum
lahntione 8c olfico
rcrisautem,
vctcri
huius vitx.
cillis pi
(eructis
lcdmunerc,
Moyilludcll,
fitur.
lcgccorporum inqui namcnra diiudic.icc,

Chriiâueifantc fius hoc loco con,
,
jlxo
Scnbc , &: Pharifari Lcu.io.U. fubocrtentcs , vt imnomipictatcm fub nc pietntis inducercut , docueruntftliosfuos , vtii quis
o.b,
Hanc aurem lcgcm

c
Honora
fcsenim
Honora patremtuum&matrcm tua,&qui rnaledixerit patri vel matri,morte moriatur. Vos autem didixit
QJkiie
potett dicetc.
vidu.ij,idelt,tribue neceflaiii a
tradicere
v;dcatut,
b Fikus.
Quorf Oeo vou
(loquitur
*
enim
fl
pcrnulla
|
citis.Sidixeritho^mopaniautmatrijCorba^qdcftdonum a
ÂIias profucrir.
Sio.
indc atque
corporalis immun-l ditia inhomincmca
ca , qux parcntibus orTcrcnda fiant , Dco
quodcuquccxmctibiprodent.etvltranondimittitiseum b Qjtfi inhacrcfcindit:s. dcbet fuftentari huius Boni. a

Qui
ncceflanjs
vuat".
dcrcqucat,
Dt
VoucVc volucnt,qui verus patcr eft , oblatio domini prx11 ponattir. *
nrcsverbum quidquam faccrepa^trifuoautmath refcinde Deus f Non Veltnamritia:

.
parcnttbus.
) iiquidc lcx vctus ad cxtcrnu
"
tantum hommefpctt.ibat, Clirifrus
au
VICTOR.
e
dicitis
.
Et fimilia hu Dei per traditionem vcftram quam Contu mandatuin Dei, ^Coufuutis lupcrbi fiumiles aiuocjt & docct iufmodi multa facitis.Et aduocans f itcrum turbas, dicebat t
tradidiftis.
.
tcmad
tis
inicrnu
m^H
acie
coniicicbj^B
ANTIOCHENVS.
V os
eft
autcm
Id
illis.
Audite mc omnes
Dc
cordchotninis.
& intelligite.Nihil ef
Alus coiiimunicant.Comrnunc
extra
homine,
qua^de
Si
3
Un tempore lflBT iaprxfcntcquocru*
vckiti
illis
rcbus
ii ,
quis ob dcho,
introiens in
a
neftatos pareces
mu-
eum, quod b
polTit eum coinquinare,
fed
nus
fcfc
hoc c&
cniru dicunt iu.ixi iinmuiKiu:n . T Attcntos ucit.
illud
Dco
in facrificium
homine
procedut,iIIa funtquecoinquinat
hominem.
corporalibus ftnc impofituraerat. f Et vos impru Cor.
&
tvpicis
oblaturum pro mifer:t,quod patn alioqui dcbebat , vos id iuffum pronunMjtt.ij.b

ciatis.
quishabetauresaudiendiaudiat.
^Rclifta,
Etcum
introiflctin
do-
rip;untur,quia, pcrfcpatcnt ,my(ti
lExponcre.
muma turbaantcrrogabarcumdifcipulicius + parabolam.

Sic&vos imprudentcseftis?NonintelIigitis, quiaomnccxtrinfecusintroiensinhomincm, non poteft
Etaitillis.
(
caputant.
Exquoad
Vos,inquam,
n]-j
rcm qua
parenebliga-
tes alerc,&:
honorare
Vel cotnmunicate.
ucrtimus viuoium cffe auditorem, qui obfcura manifcfle, aut manifcfle dida obfcurc vult intelli
omni
iurc
b.mttir,
Deooncrre
.
JJJ.Cj.f.C.I
licirum aflcrritis Id quod abiid nibil eft
cum coinquinare,quia non intrat in cor eius, fed in vetrem vadit,&in feceflum cxit purgas omnes efcas Dicebar aut, quoniam q dc homine cxeunt,ilIatcoinquinar.t hominem.
.
f,
Et
infecef.
BEDA,
manifeftana
ln cjun
eft
fcdcs
nima;
auam iiiinarlcgiSjproptcr
veftram
cuerfio
tio.
,
h tAbintus enim dc corde
hominum cogitationes malx procum fladm
tradicione
&: abroga-
Hinc caluminanott quidam hxrctici, q3 dominus phyiicc ignartis putet omnes cibos in ucntrem irc
&infcccfiumdigerij
Thcoph. Volentes Phari&i qua: ofTercbantur comcdercmflruebant filios, quod ci?m peculia aliqua lubebat, &:
,
vcnas .V mcdullas neruofqi infufx per artus fundantur.Vn &c multos qui vicio ftomachi perpctem vomi tum fuftinent,pofl c^;uas cY pradia flatim euomerc dicut,&
&
parcntes b^cpctcicntrefponderent il]is,Corbam,hoccfl,
donumqnod amepetis,iamobtuhdomnio &itahecno cxquiterent quafi Domino oblata.i.ad faj utem parentum
,
tamen corpulccos efle quia ad primu tadu hquidior cibus &potuspcr mebrafunditur.S. dquauiscctiuilTimns htimor & liquens cfca,cu tn vems & attuDus coctaiueric di-jcfta,
,
-5<:
proficua,c\ ficdccipicbantfilios, vtparcntcsnon honorarcnt & ipfi oblata dcuorarcnt d tibitrodeAfid.IriiixosvfusconCamiait

, .
per occultos meatus (qtiosGrici poros vociit dilabitur&: fccciium vad:t.
ad infcnora
,quod
fiicrilegiu
A112,.
Quatdam
fic
acccdunt vt etim mutcnt

.
& mufctur
cfl.Vel intcrrogatiue.Quali dicat, Prodcrit
tibi r
.
Non de-
ficutctl iplccibus
bct
Hocmctucntes patrcs
amicccnsfpcciemfuam, mcorpusnolxru
aflSciebaitftw
media
vcrtitur,ev nosrcfeifi in robiiriwiit.imur
e 7{tb:lcs'i e.x:r,e?c.l3-;d.Necidoloih:tuminquanttimcibus cfl,inquantum Dci creauiraefl, fcd d.tmon;oru muocatio
h DtfcordefcoiK/Hww.Beda.Animxlot usprincipalisnoniuxtaPiatoncminccrebro fedmxtaChnflumin corde

,
NICOLAVS DE LYRA.
Movfbscnimdixit.Honorapatrem, fiic. Domikns aut iixit hoc,x>: babetnr Exo.ia.frd Moyfa cxpla>uttiit qtulttcr e/fet intellgcn dum c>n:r a qu.em inteUeflMmfacerdotes Tb.r dorkbant
tmfrHttrj C.tdonu genCraliter aicfpcu,n,fcd donu Deo vbLvh vcl ofHrthOAn.Vb irifiii ttfaCerdotes mataa moa diccbant , qttod mc!:us eratfilijs offerre Deo bonafua , t/uam promdere parcntib.in fic euacuabat pntr.cccljitatepofitts,
1
Ârgunnteptum Dci dehonorr parentum

j Si quis hz.i.ft
tj><is
,
vt
pL n.u>
cttctutn fuit
MatiD.i^,
,
babct volttntatem audicndi vrram
dotlriia,
&
audiatmeanty&nonvbarifxotum.
qu
eflftrgaXfimpurttatem qu
,
InfeccfTum.lv^ .:*'<*''
,
Corbam quod
ifxi
cfi
in alimeiitojufccpto
cmittit ptr
efl do. Corban
feceffun:
rctincns
&
5
dludquod cfi
ilipurum ad corporis nutrimentunt,

.
fic
De cordchominum.j.
in
furgatur cfca corporis nutritiua
&
confeafus delibrratiui
.
admala agenda,
Arlul-
qutccxplicwt migts
paritculari,cum fubdit
TophIhs
nor.ire.eit
cepcum
O R A L
&
feciflis
bu iabi)s me h-.norai.
bene loqui
T "E R Labijs & non cordc Dcum hoi

.
.
i acientes
ftaruta fua fub
gr.iui
pcna diligentcr obicruan
, cV:
pa-
ruro aut nihi! curant de obfei uanone
mandatorum Dci
,
malc viuerc
t Btnorritum
.Hocautcm
f Et aduocansiterw>?,&c. Hocclt iramoraie quodnonindigct

principcs iV prarlati
fi.cimn
alu moraIitatc.< indcfutgcus,
& c.Scquitur
U-
Mu-
5)7
M
m
arci.
Cap. VH.
tibus orant,qui prifcas fux perfida:
5J8
mmfioncs relinquunc,at
ex hafcntentiaquicogiraticnesa diabolo ^.Argirunruretiam /;mmitticput3nt,non ex propria nafci voluncatc.D.iabolusin cctor,6cadiutormalaiumcogijtationnmefrepotefi,aucorcffenonpoccfr,Siautem in iniidiisfemperpofitusleucm cogi fcintillam fuis fonutibus uifiammauent, citioum nofrraru
rieum
que in d
domum Dci
ld ell
ecclefiam pia fc dcuotionc cranf-
ferunc.
Sine prius faturari filios
vos gentes falutcm
Quafi dicat , Futurum eff, vr, confcquamini , fcd prius oporret Iu.
&
1
nondebemus opina quoque cor-
deosquiantiquaelcttio-
ne
dis occulta nmari, fedex corporis habi
ccdut Adulteria,fornicationcs,homicidia,furta,auariti9 Iuuidia.

ncquiti?,doluSjimpudicitia,oculusmalus,blarphemia,ru mala harcab Itus procedfit,& coin petbia, ftultitia.omnia indc furgen s abiit in fines Tyri Si quinant homincm.Et
fihj
Dei nominatut
,
panc
fic
vicai
ccelcfti.refici
&c
tandem
gentibus
tu&geflibusextima rcquid verfemus in

rrinfecus, vtfi pul-
chra
muliercm nos
b
&
V ICTORANTIOCHENVS.
*
<*
pabula miniftrari.
crebro vident infpiccrCjinceJligicnosamare. le f - Reliwr ' nc rj
d6is,&ingreiTusdomum,ncminemvoIuitfcire b Ideo. In audim c

a
Ideil, B.oiiuna.eccleiia.
&nopo
d
Chnftus petitaj fanitacis bencficium diftulit,
d
c :
.niris ubediuit mihi. Occidentalis eccleiia.
8 partim
quidemquo
lu-
&
tuitlatere.
tMulie'renimiiatimau diuitdeeoctM'usfiIia
a
ftisfcribis
fjeis
& Phari-
Caulacuiusveneratraater
adUum
polTe
9 ro
ii
1
dajis
Humanitatem. b
calumniacoribus.inparces Tvri 8z
Sidonis
curarec.
habcbat
ius
fpiritu
a
Hic fides qua
immundu:intrauit,& procidit ad pe des c credit filiam faluarii

a
per hoc ofiendar, nonpanfe facilicacc ipfis, &c exceris hominibus
feccffic, vc
Tvrios Sidoniofquc
b
Eratenim muliergcntilisSyrophoenifTagenere. Etro eiiceret de filia eius Qui dixit illi gabat eum,vt daemonm
,
2 fanicatem pra:ftarc ^ par t} tim eciam, vc mulieris

tM.irr.if.f. Pfti.; 7 .b.
14 huiusfidesomnibusma-.
' s
'
l^cmintm to.BE-
DA.Quamuis lacere nonpocucnc, nonta ma factum eft quod voluic. Sed exemplu
eisdabac, quibusfaInandi infirmos gratiem conferebat, vt-
nireltaeuadac.Quo hac quoqueracione,compaSincpriusiaturarifilios.tNonelVn.bor.ufumerepanem 17 racionequadam factaluHic patientia qua toties conteinpta vt Matthiusdicitpeifeueiat Gentilibus. darorum pcrfidia , $c dixit ei.iitiq; filioru,& mittere canibus, At llla refpodit duritia magis in apertum a Humilitas.que fc noncanibdsiedeatellis conpajat Mytticelocju-.mr mulier gentilis.
PCU.147.*.
&
Intelleftus.
Non adnenfim.
veniat.
dne. Na & ca telli comedunt de micis su b mefa pueroru.

a
Fitiorum.& mit.
BEDA.Miraconueifio nam Ifrael quondam

filius,noscanes
.
Prodinonfunt pai.zr.c.
loan.io.e.
humani fauons gloriam quantum poffentdecliT cum boc iarent,nec camen a pio opere virtutum celfarenc
n miraculis
,
uerfitate fidei
iedcrunt
ordo nominum mutatur.Deillis dicitur:Circ

.
me canas multi.De nobis Mias oues habeo,
qxx,
neri vel fides
bonorum
lufte expeterec,vel incredulitas pra
exhocouili.
uorum neceffano cogcret,Ob hancenimcausa Tyri,& S:domsfincs intrabat,vt filiam fyrophceniffea

ic
damionio liberaret
per
fidem gentilis
.
fqmmx (cnbarum,cV phaiilaeorurn per-
Viitor Antiochenus.V-nitD >minusadCanana:os,non tanquam addomeit>cos,(ed tanquam ad eosquibus cum pa tnbus ad quos pronvlll j iach fuerar.nihil commune erat.Ec
*:
idiam arguetet. Muliet c> im Marcus dicic dominum fuiffe in domo , cum ad eum mulier.Mattharus dicit, quod clamatpoft nos.
:
qma res ita habebar,Tyr.is, Sc Sidomis aduentum fuum 'on ind :cauic,fcd quantum commode fieri potuitjCcLiuit. F ciu
.
^rquod innuit.quodpuff ambulancem preces emiferit-Vc go ad cum mulier in domum,fed quia M.ittheus aic.7V(o
,
hocautem,ncance tempus adgcntes migrare videierut. Cum quo Iudj?os,propter bencficia, qua? m illos adferebar,
virtutefque quas uiccr ipfosexerccbacad fidem prouocarec
hi
tditci ve>h
iw.,dedicintel]igere,
quodambo
tacuerunc,
|Kcumfilent:oingrcflifunc.ticac^ttract'ntcxuntur, quaj
. I
n nullo diflenciunc,
Hicronymus. Mi;lier,
vita,
.
eft
maternoftraRomana
ccclefia.
da-moniaca occidentalis barbanes,cuius fides fccit dc ancouciri Micas intclkctusqua;ritnon pancm infra6him
Nihilominusnonpocuicperomnia^latere.Sedncquerarioconfentaneum eracvtiis qui fide Ifraelitis mukis partibuS pretf abant nullo prorfus mdicio aut beneficio fefe mrnn feftaret , maxime vero propter Apoftolos quos ex hoc fncro certam coniefturam facereoportuir,falucis oftiumgentibus
, ,
patefactum
efle.
ltericupir. Beda. Mulier gcntilis, fed

.'cclefiam
cum
fidead
dominom venicns
lignifkat dc gentibus collectam,qua; pro filia daenoniacadominum rogat,idcft,pro fuispopulisnodum cre

.
integros cibos dignafumrccipere.reliquiis cacellorum concenta fum,vc fic^rcniam ad panem incc

.
Dcmuis ?uoque
Nou
grum.
Bcda.De micis,&c. Menfa,fcriprura , vnde. Tarasliin confpe. meo men.&c. Mice pueroru interna Allcg. myfteria, quibus humiliu Pfal.tx.t. corda rrficiunr^^ccundu illud;Etadipe.fru.fati.te. Conuerli enim ad fide cace]li,idcft,q. ingecibus erat
defpecTi,u6
liccrej
icntibiis.vtipfiadiabolifraudibus abfoluantur Quarbene ecundum Matthaum dc finibus fuisegrefla,fecundum Mar C-um ingrcfla ad dominu atque ad pedes procidifle dicit' , vt cxvtroq; colligatur, quiailli foli fideker,&:rectepro erran-
fuperficie,fed fpintualiu fcnfuu
inquuut medulla,& hoc fuh
cibus
/& menfa
maliciam Phanfaeorum,& ingratitudinem. 14 /'fi^.<5'f.Ideft,no!uit manifeftan aduentumeiiisperdifcipulos fuos,o(tendcns,quod prcditator, & operator miraculorum non debet qucrerc propriam oltencationem. E: <ion poiuit Ltcrc.U\udnonpoffc y 1 5 nonrcfcnuradenispotc tiam abfoiutam,fedcont,ruentiam.Non.n.eratcongruum , qnod aduentus medici lateret infirmos.Nec fuit decens , manlfeftaqct
NICOLAVS DE LYRA.
1
Multeria, ln quibus
J
eft violatio
thori alicni.
2 Fornicaf/oflfj.Idcu,i)liciticoncubitus
folutanm.
Homicidia.
matrimonio Quibusinferturnocumentum in
perfonaru
a
pfonasproximorum
5
4 Fr/<j.Quibusresa!icnaefubtrahuncur.
aliqua miulte retinentur.
Maruu.
'^tqultis.
In
quantum
7
8
Qucconfiftuntincaluminiispioximorurp. dcceptionceorum. ImpudUitia.QuiiMam ad tattus & afpettus immundos.

Dolui.In
rctur
p fuos difcipulos.vt dictu eft.Et ideomanifeftatus per alois fam5 eius audierant,& aliqm eum viderant quia non folum qui
,
Quantum adodium &inuidtam, quunonpermittunt vidcre reclo oculo bonum prox imi. 10 Blafphfmix. ld clt, m iuriat m Dcum.
9
Oculusmalui.
1 1
Supcrb'a.V)ti vel
12
1 3
confequenter dfcribitur confolatio popuprimo gentilium.Sccudo Galila;oru,ibi.f itiru exiens. Circa primu dicitur.Et inde furgens.Vbt habitat gentiles.ad quos tranfntChriltusadbencfaceidum eis,relinquens Iudâ proptcr maliciam
furgens.
lorurn.Et
?u/riri<}.ldett,qua:libet Ei inde Hic
prouimi contemptus. lmuria proximo.
dc Iudaea,fed etiam de natiombus aliis multi veniebant ad eu pro miracula fanitates que opcrabatur,vt habetur pter fupra 4.C 16 \A-i\iercnimftatim,vrc. Non cltmtelligendum quodcuraue rit filiam eius exiftens in domo, quia tuncnoluit facerc fcd main via cum ipfa clamaret poft eos.vt habetur Mar. r ?.c. gis Eratenimmu. Ideit,deSvria Phenicis,eft enim Syna nomen 17
&
gcncalcprouincioe^phenixautemnomen cuiufdamfpeciiIi<ccon tratx in illa prouincia,& lndecomponitur fyrophenifla,idcft,de tah contrata oriunda.
Trootcr
Aftt/ifren/OTjCjT.Pcccatrixanimabenemulierdiciturfragi''îfirma, cuius filiacftoperatioadaEmonepoflefla.Peccatorcs
"^
MORALITER.
toresdicuturcatelli,proptcrquodnofuntdignireciperc paacrn Dei,fedcumhumilitcrconfitentur peccata,dcquorum numerp eft mulier lfta cuius filia fanacur , namoperatioprauadctctur. f 4 Toro.5.
559
m.enfa
GIof.ord.& Nicolai de Ly ra.

.
6i
5
domino rum fuorum,idcfT,dumverbisD-*i humilitcr
inbditu&adnrplcndajquarfcripufuntcuiKCtacordis^corvtad fpcrand.i fuperna q adomino porisorBciafupponunc , inomifli funt prernf m ccclo, merito fe humilitacis enganc. a Tropter hac /cr.feEDA.Hic datur cxcmplum cathechizadi
h Seovfm de tur. I3ED A Prima fahitis via eft dc curba ccl ci.De turbaeducitdominusiiifiirnum,cum metem pt
languidavifltandoilluftrac&aconluccajconucrfiiciortisi ribus aduocac&: ad fcqucnda prccepca fua prouocat.D auccm auriculas inurit ,cum percJonafpiricus faniti au s cordis ad uitti
>
&
baptizandi ipfen
.-
qtuapcr fid~m ic ccnfeflioncmparcntum.in baptifmo atitttr; a damio-
us
Bedi Humilrm
.fidelem.
Hieio ^Pmilcni humili meietur quod ppfdt.
Etaitilli
fiha tua
,
vade Proptcrhunc lcrmoncm

Et
cum abiiiTet domum ,

Abc.
cxiitdajmoniuma inucr.it puclJam iacentem

,
.
genda,&: fufeipiJ da verba fahitisab

rit.Htquiacognijj
ncmveritat7sdd|
J
nioparuub qui nec~
dum
pcr
fc
fipcrc
fupralc&um
Anguftia.
&daemoniumcxiilTe
Venaiio.
a
a
Etirerumcxiensdcfinib
b Afiat contra.
Frufiuolam volubilitatem.
a
fcquiconfcfilo. !w quitur . Et expt
agcrc bojiipnffunt,autmali.
vcl a]iqu:d
b bus Tyri
.
vcnit per
Sidoncm ad ma re Gahlxa: inre r medios

Geniu humanum.
Quia
audiuit.
Cumfciliccc,adcn
# VICTOR ANfidci
Mindata decalogi.
4
c
fdiioncm
fidt-i
TIOCHENVS Mat
thcusfanationiscau
d fincs Dccapoleos,&adducunt cifurdum, t in rna,ionemdomiD dcfideu " us

c f
p,,iUrcW'P'
ph
& mifcum.
M.fccordia-
Qji.i
loouutum.
cachcchizatoru
EtcJe-
..
fam
Marcus
fcrmoniS VUtUCi adfcribit
precabantureum, vtimponac De mundi

toepiiu
lili
manum
firuic. SpucurriinM quc domini cff L
Etapprehendens
por
fapieritiar,
qt
fcdmidcm
cfficax
g h
llWoruj.vertalpirta.
eum feorium
*
Alijjiltam.
de turba milit digitos luos

b d
6
eius;
aunculas
diCic.E^
ta.
ex
o>
redit
cnim
Sapicntiam.
c Vt dlcat,Ciedo in Deum uatrem.&c. Quafi homo Qyia inde vciba nmtis.auduus fuidis.medela cunftis iiitirmis.
fimt produ pri
fcrmo cx efficaci fidcprodibat. b Tyi. Hicronymus Tyrus anguit.a fignificans Iudajam,

.
Docens corda ad domimim

,
dirigi.
Etexpucns
1
titigit
Vno
linguam eius
.t ErTeta
& sufpiciens in
&
7
coelu
Vnde,fp; terrarcomnir
m in8
cusillurninatur.Sfc
Gemere nos
nocuit vel pro noftiis vel pio noiirum teanbus (upplicantes. lcunoiic cuiauit quia Dexs. cantica 3 Ad hymnos pfalmoc. c b
&
tum cnim quodl

,
capicedomini dcp
j
ge^muitj&aicilli
quodeftada perirc.Etftatimapertaj
fHaphtthah. cui
dominus
Coan-
I6.8.
guflatum esl flratnm breue cfl pallium tmm^trumque operire non potcfl, vt tranfferatfe ad
aliasgentet.
c j/dcwifw.Hieronymus.Sidon, venatio,feraindomita,nofira o velnatiocft. d Decapoieos.Bcda. Rcgiodccem vrbium trans Iordancm ad Oncntcm.Quod autem dicictir.revw ad ma>e Ga.inter me.fi De.
dicdiuinamciusH turam expnmic exDeoeff. Potl terra: cui fputum immixtum efr.humanam fignificat Sicergoexfputoac terra compofito medicamcntoocu. ceci nati aperuic,quia gcnushu:nanum pcofeffionem vctfl que fuxnaturz ab ingcnitiscrrorumtcnebriseruic Ext cns ergo linguam mun vc loqui valeac tangiccum ora daib taaJuerba ii.plencjzprofcrenda concactufuajpictatisiH
i
Non ipfos cum intrafle fignificat.neque enim mare
tranfna-
mat.
*
UfiS.ii
ad marc ven.lTe,atquc ad lacum, cj. uigaffedicitur,fed vfque fincs decapolcos longe tras mare poficos refpickbac. mcdtos Hicronvmus. Saluatorad faluandasgenr.es ab apoftohs de ducicur,&: docet quod adolcfcenti cum interogati refpondic 7{ofli mandatabtcfac,& y>iues. c Surdum,& mutum&edz. Qui fcilicct ,nec aures verbis Dei 3'.diendis,necos proloquendis aperit. Qualesneccffeeft.vt hi qui audite,&: loqui verbum Oei longo vfu didiceruncdomino fanandos offeranc,vt cos quos humana fragihtas nequit dextera fanet. gratia: Hicronymus Genus humanum tanquam vnus homo vaduvtdet: furdus riap'-fteabfumpiusin protopiafto ctecatur, odorat cmungitur,obmuf cfi.it duni loqui fic dum audit,dum
.
Victor Antiochenus.Infertdigicos in aures eius.cui

t
.
verbo miraculiim pacrarc pocuencquo corpus,modo qui
biscxpnmi nequic,ipfi vnicum,animaqueincc]iigcnci nali informacum diuinaj vircutis vim obcincre commcll
fircc.
i
ic
&: rn cceluin
t//picienj,c^f:.Hieronymus,Jn^w;>.Gcmerenos doc thefaurum nofiri cordis erigere , quod t

friuola carnis l^ticia purgarur
te
ri
.
compuncfionem cordis a
$\
d*emone impl; u duba di lepra fufiunditurdum mundatu'-, morcc dum audacrcr exciilat. Uinitatem appecic,moricur f Et deprecabantur.Incammoncm domini prophcta; &: patri
;
dum manuscrigicincuruatui dumc ngitur, tur,mancus claudus duni pi c v rcdaur, fit dum concupifc it hydropicus
fit
,
,
cmne dtji.tr.nit ait illi.Effeta quod cfladape .Cordecreditur ad iufii c. h apertx.&c. Aures apert? funt ad hymnos,&: cancica Soluicurlingua/vcerucfec verbuin bonum,qu> d non r ncc minx nec verba cohibere vel prohiberc Vr \* , -. YLgo vi>ic7us)im,ffd verbum Dei non eflaLiârum m :
:
<
citur.i{ugiebam age.cor mei.Domine anre
&
....
Cft\
lis
Jiecuid ce
Nonin virtutibusglonandum
effedi
t
tiic fcc
.
cruce&: inhumiliatione. Quttmo autem th :u;u p*<eci .& montc pofita vndiquccircunfpecta abfcondi non poccff:f
milicasf emper pr^cedic glonam. 4 Victor Anciochenus Ccrlum refpicit
.
~ uina fapicntia,qua? foluit ignoranciam humani genens,vc

cac.Credoin
archfjcupicbanc g Et apprchendens eum &c Seorfum a turbukntis cogitacioni bus &: aclibus inordinacis fermoibufque mcompofitis educiaurcs mittutur,vetba fpi tut qui finari imeretur.Digiti qui tuo'"*>: <ieihic. Et t opera digitorum ritiiifancti,d(*quodia'tur.> de carne domini dirumfint ca//.Tetigirlinguam.&:c.Spuma
parnm
quidc
caqtnjficiebacadceleiTempatrtm tanquam adprtmariL aucore referens.parcim vero humana? natura? caufam dok &: commiferatione profequens.Expendebat enim in quar calamitatem &:mifcnamomnisboncj adtioivshofrisdial-
di-
Dcum pacrcmomnipocencem,&:c.
lus,primorumquc parentu incuria &: lapfus.illam deieciff K ^ê.Adaiirespropric.Aurescnimadaudienduapien

lingua vt lo4 poffit etat foiueda,vnde fcq.cur.ûaw apotgt
.
Seorfum
Et
1
NICOLAVS DE
LYRA.
fidei confeiTioncrn. 1 Tropter hunc /ir.lrJelt.propter 15 Exiitdemoninmafitiatuj. Quia confefTiofidei decongruo eft X mcritohamiracuh.Cetera patentexdiftis Matth.25. 1 Et Ue. Hicconfcquenterdcfcnbitur confolatio Gal Iarorum. t pnmo in curatione dzmoniaci.Secundo,in miniftrationc alime dctermina ti,inpnncipiofequetiscapituli. Circa pnmam parrem tur locus vdi Chriftus fecit fequentem curationem cur dicitur.
4
.
per quem tranfit Iordanis fiuuius, relpicit terminos vtnufquc tis regioms pr^difle. Et addu.eifur.etmu. Nonerattalis anatiuifate necabinf,
y tnitate fuperUenicnte.fed a
,
d^roonc ipfum obiidcnte,eius audi
impedicnte,& loquelam.
Mifit ri/î.Chriftus aliquando fanauit infirmos tangendo c poraliter,vtoftenderet humanitatem fuam ctlcdiuimtatis infl mentum modo fupra diclo cap. 5
.
me.Decapohs eft nomen rcgionis,vt diftu eft fupra.c5.Et huiufmodi regionis una pars cft vltra Iordane,alia citra vt patet in difcriptionc terr fanftf. Igit mare Galilecj quod cft quida lacus,
intrr
7
g
Etfufpiciensin cgjngc. Dco qucrens auxilium.
Vt
oftcndcrc fe ucrum homincm

fc
EtattilEjfeta^&c. Oftcndcns
vcru
Dcu curandopimp
Lt
per
MORALITER
EtadJucunt ei(unii n>& nu. Spintuahtcr, mutuslaudes Dei dcbitaSomiitcns , diens
t
tiatangit corhominisfithumiliterobediens
iobchrifti
&deuote Dci
fu;
!i
U-t^t.
^trumquetoUitunmpcdiBientura
quu cum ChuUu^ .ugr*
laudans.QuodautemChriftus furfum afpicicnsmg-muit , f ad ofiendendum , quod omnc rerocdium eft irtdc curo dcuotic
cjue.rendunj,
Si
t s
,6t
Marci
Vt erufter erbum
â
A
Cap. VIII.
bonum.
562
& lol
Etloqttebaturre.
.
Bcda
Illc folus
rc-
funtaurcscius,
a
fte loquicur vcl
do-
Qui non
eft in altis
.
&folutum eflvinculum Iinguaeius, cruce& humilitate. glomndurn, Huiniliras

fcd in
b
bat
Qtanto autem
illc
cis
pr*cipicb<\t,&-c. Scie-
pwccdit loriam.
minum conficendo,
vcl alijs prardicado.
Cuius auduii vtccer

{
qucbatur re&e Et prccepit illis, ne cui dicerent. Quanto autemeis prxcipicbat, tanto magist plus pnedicabant, &eo
Hoc,
,
qui
omnia
praxitf akundaa*
tius.
nouitantcquafianc,
quod magis
tarenc
,
fcilicet.
leftibiispoffitaufcul
"tarc& obfecundare
tiarefcrat:
mandatisdiuinagra Cuiuslin
ampliustadmirabantur dicentes: Beneomnia dos fecit audirc, & mutos loqui.

t
&hocpra>
fecit,
&fur-
cipiendo pigris voknc oflendere.quan
guam dominus
inflruit.
tariu fapicntia? qua: ipfe eft

:
ad loquendum
b
Quanto
Hictalis diccre poceft
Dominelabiameaaperies,&c.
to fludiofius quantoque t ftcqucncius 1 pradicare debeanc,quibus inbet vt pradicaccnt; quando illiquiprohibcncur.cacere nonpoterant
fcnjentiui.
NICOLAVS DE LYRA.
benefaclordc fuis bcncEtpr&cepit, &c. Oitendens quod fitiis propnam laudcm non dcbet quxrere.
1
,
Ber,e
omnta
Ltcet
uanto dn.Quia beneficiatus de acceptis dcbet fe graru often i bencfactorem laudare , quamuis hoc bcnefaftor non dere
,
plures fuerunt carci claudi&: muti curatt vt habetur Matth. 1 5 Scd inter illos crat vnus cuius cura hutmirabilior inter casteros : Uia in
, .
mutum eflccuratum,tamen
non expnmat hic
nifi
vnum furdum &
&
&
la
et
quirar. Eteo. Detantaeiushumilitate. 3
pnmitura Marco.
q ipfotna miracuconcurrerunt, fecundum quod diotur Hier.quia auditus fuit redditus,& affatus,& a dxmone fuit Jiberatus & h.c folus ex-
Brne
M O R A
1
L
,
Et r pr&cepit r
illis,
nc cui Scerent
_li_:
&c.
:
T E R. Ad oftcndum quod homo
mo
num.
de fuis bonis adibus non dcbet qusrerc laudes homi-
C A
a
i)
P.
VIII.
fidem populu ad
alliccrer,
J1{iLdi.&c.
nuncdenuo idem fignum lnftauad rar vcrobique commoda eccafionc , qux fc offcrebat hoc vfus. Ea autem
cfcas mulciplicauerat, ita
,
A antcquo hac via & ratione
Vi&or Antiochenus. Vtdommusiam
C A
k.
&
&
lcoiaide GIof.ord& Nicol

cutliic: SivispcrfcctuscfTc, vadct?:
5*4
vcndcomniaqu^ha.
f
Hieronvmus. Septem panes. fcptcm donafpiritus fancti. noui ccfia cum quatuor tempnribus Qii.ittior milia, annus
S trpcern fportx:fepte
ttici
bes
f
icc.
primx ecclelix.Fragmenta panfi niyPifciculi beiiedicti intcllectus primx feptimanx func

.
libvinouifcitnmcnti, quopifcisaflipaitc refurgcns poftu-
Srptem fpor. Scprc fportar.fpinnis fanftj gratia fcptif 'rmj mnco , $c palmaru folijs. ltuirepK'ti. 1 iiiot enim fpoixa-de nafcitur iuper aquas,palma victorecoronat.Sanîquo cus
jat.&pifcomfnpci pofltum pitinis Jf.i

puli
f<
.1
que ne ab humore
b
Oltcndit
Ht ptxccpit turba
a
111
captura pir.
iun porpg
Hicinn ,fe_ tcin dona l'rmirui fcnrti. tt noJ docet granai agere dc utnali
difcumbcre fupcr terram. Et accipiens de filmcnoltia.

&
d
fpiri.Mli
U intum gaudet t) c Sacrimenta rejrctione.
aternitatis arcfcant, inipfo virartontc fc
i^
Qu_ia 1'piiitualcin
kientiam
uetuit, tradijit cis,c< pcr eoi aliji,
Super tc, Bcda.
Jn refcctione quin-
qucpanunuurbafupra fcnumdifcubuiC qua; autcm fcptcm *
& da bat difcipuli& (uis, vt a p ponere nt & appofucrunttuxbae; & habebant * ciculos pif< rr ... Yt n j Et mandiucaue4 paucos; &ipfosbcnedixit, & luilit apponi. paucos:
\>
fcpte'm pancs gratias

:
.
agens , fregit,
.
collocant, &:xtcrnar rctnbutionis palma
Libros noui rcltamenti.
_ ,_
expectanc. g F.t (iatm.Pxo hoc in Matthxo habe-
mus:^4fccndit in
culam,
naui1
pambus
cft
,
rcficienda
prxcipi-
Attente audiendo.
Edent paupercs
6c faturabuntur
>.
"
UV-i Plcnc
pcrhcicnuO.
i\*>r
tT(-t#n..n
&
venit
m fines
Myfticui.intcllectui.
fuper tcrram di
fcumbere
tur:
tnat. K.b
1
.
runt
& faturati funt & fuftulcrunt quod

,
iuperauerat
dc frag-
MagedanScd non eft dubitandum eun-
Tritnai ecclelias.
quiaperlcgcm
carnis
ddidenu cal-
mentis feptem fportas. t Erant autem qui manducauerant efle numcro Je doccant Vt in
a
dcmlocum
cflefub
.4.
Annus noui
tellamenti.
carc
cft
iubcmur qt!X
quafi quatuoV
h
iplo
pafto*
euangclii pticepns.
vtroquenomine.Nil
pUr;quctodiLesha-L| bent Magedali cciaB
,
fenum. Omnis ca.ro
milia
& dimifit eos

a
Et ftatim t afccndens na-
ffnum . In nouo autcm teiiamento
lam qUOque
IJoC jp-
uim cum runt ph ar_f3i

ab
illo
fuis vcnit in partes difcipulis
Dalmanuta
Et exie-
&
cceperunt conquirerc
.
cumeo,
Et
quarrentcs
proin6delitatecrum.
Vt vcrui homo.
culcaces tempor.iles
relinquerc iubcmur. Vcl quia mons in
dc ccclo tcntantcs eum fignumIncredula.

:
tMat.n.?
lucil.4.
quo
fit
refeftio,
i
tu, ait
bis,fi
Quid generatio
eft
:
mgc mifcens fpiriAmcn dico voifta fignum quxrit

?
fccundum Murcum.l h Qu.trentes ab.Oûzm fi ea qux vider:inc,l non fuilfent iig;na.l Scd qmd qu^rat per I hoc dctcrminatur,!
dc-ccclo,
ld ell.non dabitur.ticut illud
Si
Dauid mentiar.
Apofiopebs.
Vt
infidclej.
vdinmol
vcl ad firni-1
Chriftj altitudinem
lupra fignificat ; fenum, hic ftipra tcrram reficitur: quia
ibi
dabitur gcncrationi ifti fignum. Et dimittcns cos afccnPifcipuli.
rcm Elix ignemdcl

fublimi
,
dcns iteru nauim abijt trans frctu . tt obliti funt fumerc panes
a
litudincm Samuelis
xftiuo tempore mu-
propter
rnines
Chrifti cclfitudoibi carnales ho-
Mvflice.Chrillum panem vita-,cuius qui iniiniuntar amore minus curant de terreno pane.
.
& niij vnii pane non habcbant fccu ih naui

autem remota omni cupiditate car
Et prxcipicbat 4
guetonitiua, vcl
ful
>
lerufalem tcrrenam carnah fpe

&: deliderio regicur.hic
&
gura,vel imbres.q^B fino polientcv: calunini.ui quicaca-li
h_H
j
firmamenjiali conuiuas noui teltamenti fpei permanentis montis folidicas nullo fccno mterpofttumtanquam ipfius tocontinet, GratUs a^cns. # Viftor Antiochcnus. Quafi cxcerorum j) rnore, vircurem energia circa id quod propofirum crat, a Peo accipiat,gratias illi agir,cum tamen ciufmodi vim non aliundc vt f.mdi viri foient, fcd feipfo pcterct. c Tifcicu. Bcda.Sanctos illius temporis.pcr quos eadecon
&
lumniabantur qur oculis viderant, manu cangebant,utiliu te fentiebant.Vcl figna de ccelo,manna, ucqui paucis p;tnibus mulca hominum milia faciauic,nunc liciu Moyfes man na coelicus miifo p pulum omnem paflim reficiac Vnde Ioannespoft edulium panum tnrbas quxfilfe dicic: Qs_nd OperariS f Tatres nojiri manducauerunt manna in dtferto. j* Vidtor Antiochcnus.Expectabanc uc folem flfterer,nuc retrorfum fictfteret ,aut fulminadimitcerec, autaerem nn.
1
mutarer,&c Verum aliudpnmt aduentuscempusdcpofcit,
dita eft fcriptura,vel quoru,ipfa fcr'ptura,fide, vita Sc pafiio ncs continet.qui de fluctibus fxculi erepti, &c diuina bcncdi
huuis muudi exdtione confecratj refcctioncm nobis.ne morcis fux exeplo pr^bucre. curfu deficiamus , vitx fux d M.xnducauerunt. Beda.Sunc mtilti qui quamuis omniafua
&
aliud fecudi prion conuenere &: neccflaria fucre figna terrena , cuiufmod. ftint , qux dominus in rcrra adhuc hominibus uerians cdebat Cceleftia autem poftenora ad,
uentus tempcftatiafferuantur.Nunc tanquam medicus

culce uenit.tunc
relinqtiere,&raltiorahu>us nuindi ncqueantimplere.tamen cfunentcs &.' fitientes luftitiam faturantur , cum audicntes
& claritate uenrurus
autcm tanquam ludex, fumma cum

,
glori
.
mandataDei ad vicamperueniunc xcernam. * Viiror Anriochenus. jOmni ex parte miraculum fic ma nifefium, pnmo quidemexeorum facuritace,qui epulaci
fuerant mox vero ex cfcarum copia,qux fuper fuerant,po ftremoex eorum multitudine,quiad (atunratcm vfq; man ducauerat.Admoncmur autcm hoc cxemplo,rcrum vfum cx neccflicace fpectandum &. metiendum effe, mhil auteni vnquamgrauion ncceffitaie fcclufa proptcr habendi ftudium fubducendum. e Qu,<i/u Beda.Altiora prxcepta vel exhortamenta,& co:
pccnafque a fcelcratis exatturus eft. Sidabi. Auguitinus. Deconcordiacuangelifla; tim In i Marcoita fcriptumefiedicit ,&fignum nondabitur ei. Beda.Gcncrationi uti,id eft,tentantium Deii 6c contradtcentium uerbis eius.non dabicur fignu de ca-lo,quod tcn tanres quxriincquibus tamen multa t celeflia iigna dabac
i
Generarioniautcm quxtenuum dominum fignur dc coeJo oftendit , quandocernentibus apoftohs in ccehim afccnditjfpintum milit ,ad impofitionem manuuir. Apofrolorum gratiam faniti fpiricus dc cceloptunmiscredcnterra
.
tibus infudic.
_,
fiha,
qux
gcncralib fidelium muiticudo nequir attingere fi-
Mcendensna. Bcda. Septe fportismodoimpletisftatim afcenderuncin nauicula , &: uencruc in fincsMogcda &
cut
nauigancibus
NICOLAVS DH LYRA.
1
Vcnit
in.
Pfal. Quibus iurauiin iramea
eftquod eadem regioduplicitcr vocata. Etexie. Hic confequenterdefcnbiturconfutatio Pharifxot rum 111 miraculis. Kr primo ponitur dicta confutatio . Secundo
Mat. 1 ^.dicitur: Et venit in fines Magedan.Dicen
dum
fi introibunt inrequiemmeam. Et prxcipiebat. Hic ponitur difcipulorum Chrifti reprxhen 4 fio.Et primo in eis argmturignorantia.Secundooflenditur eort impotentia,fequentica.ibi. Et veniens addifcipufos.Tettinreprirnitur eorum ambmo vel fuperbia,ibi. Et inde profccli. Circa pri-
mum defcribitur
primo reprarheniiodifcipulorum
general/rer.
dilcipulorum repr^lieiio,ibi. Et pr^cipiebat eis.fententia pnm^ parns patct ex diclis Matth. 10 hoc excepto.
3
Sidabitur,&c.hnon dabitur, quiaaccij>iturfipronon,ficut
Secundo: ipflus Pctn fpecialiter,ibi.f ingrcffus efllefus. Adhut autfmprimoarguiturignorantiadifcipulorum verbo,&fecundofato,ibi.Et veniuntlietbfaida, Circa pnmumdicitur.
Cauet<
PtU
MORALITER.
Et
exit: libs
fi|rmm de ccelo quzrcn tibus Chriltus non dedir,
quoniam irrifores erant & indigni Apoflolis autem quunuo ipiis vidcntibus afccndit incitium.
dit
,
.
dedii
Fidet
J<J
Lmigarrtibus
rtjsoru
M
difturn cft
.
,
arci
& Saducxorum
c
,
quod cauercnta fermcuto phariScd fcriptura dicit quod obljti func
quo ofienditur quod modicam curam car domini pradcntia:. n is Caucte afermento. # ViCtor Antiochenus. Et fl Matthams x
pancs
rollei
in
lubei enc intenci

canete a fer-
fcribat
<nento
pharifteorum
y utp:
&
verbototu finmi curarc poccrat,p3u!arimcuD Qucm vc magmtudinehnmanaicarcicacisoftendat, rat, &qu;e vix &: quafi per gradus ad lucem redeat , graciam fua nobis indicatperquamfingulaperfccrionisincrementaadiuuat. * ViccorAn:iochenus. Expuitmanufqueimponit, pcr hoc oftendens ver-
Cap. VIII. vno
566
&
v^^ô
rexo,
Marcus
cis
, a
a
Id eft.jLegem Dei traditionibus hominum po(tponere,verbis pridlcare.ftftis impugnare, -teniaicdo&rinareius vd opetibui non crcaere.
:
dominum
bum diuinum attfe

nemquc vcrbo
ad-
dicens
Qijod
eft
Videte
ifttTnm rt iorMiw.Lucas
'
ifermento phaHerodia-
& cauece a ferrnento pharifarcrum & fer:
&
adulteriuin,hoo)icidiuni,tcnier.tas iurandi.iininiatio religionis.
autem,
me nto Hcrodis.
a
Et t cogitabant ad altcrutrum dicentes:quia
Quafihoc ideodicit quiapa.
iunctam, oper;i qusc admirabilia hnbcbancur , eranc ab-
&
femento Tharifaonm, tantum,nulla amcn interuenit

lic
iiuo panes non habemus- dixifle cognito, Iefus ait illis ideo hoc
Me.
:
foluere
Quid
Manus enl
cogi-
quia pa.
pugna: Siqui-
lem
omnes tres pri

no-
tatis,quiapanesnonhabetis? tot iniricula.

a
Spiritualem fenfum.
?
Nondum
roft
cognofcitis,necin-
operacionis cftfym bolum Sc organum verbi aucem quod
narios Iter lllos
telligicis
Adhuc cxcatum habetis cor veftrum. t Oculos haIntenus.
de ore procedic o,
pus ipfum
perficic.
1j
rr M'.
linaruncpucapha
ifeos
:
duo autem
bentes
non videtis,& aures habentes non
auditis. t
Nec recor:
Videx>
homi.&c.
.
licerpofterioresfeerunr.Alcer naque
adiungit aduca:os,alterHchanfieis
odianos.
uicrim,
los
Atneutef
velhos vel
damini quando quinque panes fregi in quinquemilia , & quot cophinos fragmentorum plenos fuftuiiilis Dicuntei Duodecim ; Quando & fcptcm panes in quatuor milia quot fportas * fragmentorum tuliftis Et dicunt ei Septem. Et dicebat eis.
:
:
Hieronymus
Om-
M.n.
4 c.
.
nesa?fti'macfibi fu- npr. 6jb.
peiiores.fe indignu
?*'*:
mdicans vc Dauid
,
fe vocari
fed
Foft tot miracula.
Hieron.domus
?
vallis, id cft,
mundus
qui eft vallis lachtimarum.

,
folos excitifte
.
(ferit
Verifimile taucem Marcum,

narracionis cx-
Quomodo nondum intelligicis

a
vcniunt Bethfaida
& adc
hominem, canem morcuu & pulieem vnum. Primo aucemvidec

homines quafiarbo
res
eft
,
*p!enaj ;
Quinon videtquod
a
b Vt lamentationcm de cacitatc cordis^ fuit,quodclt, quoderiw agat flenscum Itrcmii lubuerrionern ciuitatis Dei, id ett, animx (ua;. Tangimr qui c Vt adbonum opus confortet. coinpungirur.
letionem
lanos,
Hcro-
ducunt ei c?cu m,
a
quo^ Mat-
Ciuitatcramilocum.Corrumount bo.mo.co.ma.
& rogabat eum vt tangeret illum. Et appre

b
flatum fpiritus faufti.
>
ambulantes, id formas corpofic fa
Vt videantvoluntatem dominiper
rum ica vc non

cile,
an
homo fic an
nus prstermifest,
henfa
manu carci cduxit eum extra vicu m

a
czceris adiecif-
& cxpuens in 0011*fi
arbordifcerni:quia
primiiSfpfedtusvir-
Mifericordix.
Qîd
ccgi.
Beda.
los eius impofitis

a a
manibus
fuis
Maieftatem.A mjgnitudinc cnim crcatura: cognofcitur creator.
interrogauit eum,
aliquid vi-
eftcxterorum vues vitam,mores,

cucis
ccepra occafior.e
xecquid
i
fignifi-
'intquinqucpanes pauci fcptem ,
&
de ret . Et afpiciens ait . Video homines , velut arbores ambulantcs. Deinde iterum impofuit manus fupcr ocua Mundo corde.
los eius ,
infpiccre, boni3
imi
tan,malum
cauere.
'
Sed quia longa ob-
'Jrbculi
quinquc
& t ccepit vide re & rcfticutus eft, ita vt clarc videret

a
&
lcuritate&defipuit, inter bonum Sc

malu., fidem
ahominumauc acuor Si enim fermentum pharifcorum & Herodis craciones peruerfas& hairecica figmficat dogmaca quare oiqu;bus nutrituseftpopulus Dei,non veram dotcnnam
. ,
fidiam,finceritatem
& fimulationcm adhuc difcernere ne,
& per-
icit.hoies cernit ambulantes iicuc arbores,quia fadca eorum abfq, luce difcrecionis mdec. Huic dtis fecuda impoficione
',
Kcgramque fign ficanc? Ei expuens. Beda. Spucum ab intus a capite domini proce ^c.Manus vcro mebra corpons cxcerius pofica Expucns go in oculos cxci,manus fuas imponic,uc uidcaciqa cxcitchumani gcncns & per lnuifibilia dtuina; piecacis -dona pcroftcnfaafons facfa afiumpca humanicacisabfterfic.
.
<
manuum ,luccm oia clara uidendi reftituit

e
Deindeite.
f.quid creden-
dum^quomodouiuendum.quarpr^miafintfperanda.
Hiero.Vtclareuiderctoia,
i.per
opera
uifibi-
lia inuifibilia Itelligeret,& quae oculus n6 uidet, Si. clat u ani fuaj ftatum poft rubiginem peccati mundi cordis oculo
mx
p
i
Qucm
conteplarecur . Beatienim tnundo corde quoniaipfi nrft videbunt. Mat j.a. Et miftt
NICOLAVS DE LYRA.
Caucteafer. IA eft,a doftrina eorum peruerfa qua pracponeuittraditioncsfuas diuinis prxceptis vtdidum eil 7.
.
tamen obfcure corpora eorum moueri de loco ad locum

ftea illuminauit
& po-
rum
5
cap.
perfefte , quod notatur cum dicitur . Ite~ impcfuit manusfuper oculoseius.Et fubditur. Et reftitutus efl. ita vt cla.vi. omnia. Ccrtum eft autcm , quod
eum
rmento Hcrod/s
aro,de ejua
&c.
Id
eft, a
fcfh crronea Herodiano-
Chriftus poieratcumftafm perfecte illuminare, fcd pertalem
di<ftum
e(t
fupr.capit.^.Hoc autem
didum Chnlh
defermento vel panematenali, lfcipuh intellexerunt quo ppireteorum ignorantia : quia Chriltus frequentcr fue-
Tum
tislocutus in parabolis
&
modumfecit, vtdefignaretdifcipulos adhucin parte,obfcuraros caligincignorantis, & adclareintclligendum indigebantmaio ri lllumin^tione , vnde & poft refurredionem fuam apcruit illis
fenfum,vt intclligerent fcripturas, vt habct ur Luc. 2 4-Ht per ralem modumChriftusmaledixit ficum habcntcm tantumfolia, vt habetur. ihfr. 1 1 cap. ad fignificandum quod facerdotes ludaeorum erant maledicendi & puniendi A t)co co quod non ha.
e.-.s
eis
CXpofuerat
vt diclum
eft.
&ideobene intcllexiiiedebuiilcnthoc verbu

parabolice
.cjuemilia
:
Chriili
Tum quia iphs vidcntibus Chriftus fatiauahommumdequinquepanibus& duobuspivt
Item quatuor miliahominum hoc capitulo Et ideo bene fcptem panibus, :!>miTent intellexifie Chriftus non erat fohcitus de mate qtlod
vrdiftum
elt fupr. ^T.cap.
bebantfruclum iumtiae fed tantum

,
folia
diclum
eft in
quod
ali
pane, nec Et veniunt
de ipfo loquebat. Cactera patet ex diftis Mat.jC. Bethfuda . Hic arguitur ignorantia difcipulorum
Auguft. quidenunciancrat captiuitJtcmBabylonicam , hocidcmiignificauit fenlibili lig;no,per hoc quod de mandato domini pofuit catenas in collo fuo vt habertir Hicreroiaj 27 per hoc delignans,
dicit
in horoe.
iimili
modo
verborum, fecundum Icrcmias pophera
/toperhocquodiplis picTennbus illmiiinauitcatcum,pnrao,

p erfcile
quod iic catenati ducercntur ludaci in Babylonc captiui. Alij aut

exponunt illuminarione huius ceci fuccefliuefacta propter paruitatemfidci ipliuscolliofterentium ipfumChnfto. Etpoteft efle, quod iftacaufa & prxdiftaconcurreruntadifiijmerieclu,
Etegrejfu s
quod notatur cum dicitur. intartogauii cumft aliquid vi. Et afpi.ait

,
video ho. vr. ar. am.
onenimdiftinguebat lineamcntahiimanorucorporu,videbat
tamen
MORALITER,
Videt? r; cauete
c
nes
3
hominum Dei pratceptis praeponebanr.
a frrmcnto
&c. Theophilus. Fcrmcnrum
doctnnam corrnptiuam Hcrodiani enimdoitorcs crant M HcrodemCiinftumcfle diccbanr , pharifzi vcro tra.litioncs
st
.
J
Eiceni.&c. Perhocautcmquodiftum czcumilluminauic fucccfhue,! gnific.)uit,quodaliquandoDeiisdatfuam gratiam augmentai.doprimamdataru.

Interrogahat
P7
^f
a
F:
'/i/.
of ord&NicoIaideLyra.
Hierony. Vc videret
iri
-jc5<
quod ante non vidir, rioncmm pucatdefpcrans bomodcfalutc omninopoifclc

fc
c
tnine patris
&
filij
&
[piritiK fancii
poblicc pr.cdican,
quem
Qiiianon prcdclTeccui flagcllatum funt viiun, 6c crucif

.
qu.
iliuminacusperlpcin p.jtcft.pcrnvcrc.
xum mulca p.ici

g
Mvii.cc.
Admonec dommus omncsqui agmcione veri-..

,
racis illuftrautur
vc
ad cor rcdeanc
>
&
quantum
Cor
iibi
dona-
tum fuerat foli mcntc pcrp< rdinc,

vvbciicricih Doidi-
omnia. Et
t
mifit illum in
domum
.
ena opcracionc
iponucanr. b
rc-
Hicron
BJafpbeniM
if.
il^nniam oporte: filmtn bominis multa,&c. Hicron.Sicuc gi bcrnacoi pcntusccmpeitaccm in tranquilhcacc prarcaucn nsucas paracos vu efie luos Sicuc alib fuam , dicens : Vade in doSi quis vuk vcnii -r.i tul cnrdis rin.VivIe Paulus frxd, 1 poft mc abnegi lum ccclrli.m Dei. fili, ,V
.
pcrfcquuiul
mum tuam &

greifus
i
fi
in
vicum
introieris,
nemim
dixcris. t
Ete-
fc.
i
&c.
-.:
Bcda.Q
nci.
(UOJ-
cft Icfus
&
dilcipuli cius in callella

riorrre cetlat.
Cxfares
:
Thcophylaftu
difc
philipt
Poftquam domini
conftffionem
!)cc,cxe
fuiS,
Ncc incuniio
plumclt
nc
,
,
c
ii
<i
pi
nurandafacianc
fi-
unrcm quxranc
diumis afpcctib 9
ljVda.
fcd
fint
mc
Quem intcrrogabac difcipulos fuos, dicens îs ci , diccntcs Alii ciTe homincs ? oûi dicunt rcfpondcrunt
:
& in via'
pulorum acccprau
dicencium
vcrur
Non dominum
proplietarum opuontes.
DcumjCunciptisK
uelac crucis myftc
placerc -contcnct.
Ioanncm Baptiftam
e
alii
Eliam
alii
dij.
Voi oui
illis
:
vcro cjuaiivnum dc procflc dicitis

?
rium.
Phihppus
fratcr Herodis cccrar
plietis.
Tunc dicit
3
Eiiin ii'ui;:i '.icieilc.
cbaicurcx, &craco-
Bcda.Vnas pro omnibns. omncs er.im idftn fticbant.
Vos vcro qucm me

es
Re-
Etapprebcndens.
Bcda. Amantisaffi
t\ud\ccv..Ablh atti mine Vcl vt mclii
.
B
t
nicidis
Mu.i.c,
regionis honorc Tybprij
\n
fpondcns petrus
i
aic ci:
b
Tu
Chriitus.
Etcomminatuseft
Cau'.a îwra
rmnunit
ne ujflionc delitian:.
non dicam.
t
Luc^.c.
fans.Ccf.ucamPhilippi (quajnuncPancasdiccui- )appellauit: imitatus Hcro
s cis,
necuidiccrent dcillo. t Et coepit doccre illos,

a
in
Gixco
habetiir
Nota cuod cum quem

catne
tot
pati
Cliiiit:> diuuiitas
op irea%filium mroalub litmanut.

,
lioni tnis
ap pcllat quia paflo
quoniam in
Tropitiiis efio
dowint
.
non
crit ittwi
Idci
oporterfilium hominis multapati

Sê refurrcftionis confortat.
& rcprobari
,
afcnioribus
patrcm fuum: quiinho.norc Augu

ftiCefarisappcll.iiiiC
dcm
& a fummisTaccrdotibus & fcribis & occidi & poft trcs dies Demortc&
,
poteft recipiuntau!
non
fieri.-n
vtDei
dus
hlius
rcfurrecfione.
Scotlum.
nrefurgere.
Et palam vcrbum loqucbatur. Et apprchcndens

Addifcipulos.
,
iic
Et apvebenaeniKk
Tetrus.
Ccfaream, que pnus

turris
Strachionisyo
I
cum
i
perrus
ccepit incrcpare
eum
eft
qui conuerfus
:
& videns
a
Bcda mmis amac d

.
J cabatur. Cciarca hi Iordanis lippi eft.vbi
Noncontra.
difcipulos
a
fuos
comminatus
petro,dicens
Vade
num
slus
.
retro
.Ecquia c
1
cendodixic.TrtCJ-
oricurad radiccsLi-
Aduerfatius fiue contranus, q u ;a contraria Ioquetis volun tati mcar.
bam
Vtprofalutehominum moriar.
*
Ec
pra?r
Schabccduos
:
fontcs
vnum
Ior,
meSathana, quoniamnonfapisquasDeiiunt, fcdqua;funt
fuum audiui: fq duniMatchcur

tus es
alternm, Dan,quifimul mixci Iordamsnomcn efficiunr. c Quem mc dicunt. Pulchrc pruno fcnteciam hominum in-
Simon ba*
Non vulc deflrui confcfsionem fuam.nec putat polie

vcDeifilius occid.icar: apprelu-id.cqiie cumin aiii fuum, velfeparacim duc,ic,nc pra^fenctbus ca;ccns ftrum videacur arguere. * Vittor Antiochenus.Dicebant fatius eile prorfus mori quam mori icerumquc refurgereralijs icaquc cmnib percurbacis &ha:ficancibus,rurfum Perrus ranquam c mcdium proiilic , deque co quod quaritio; ardcncjor
MK1I6.C
terrogac, neconfcffioeorum vulgi opinione, fcd vericacis agnicione videaturinfirmata, nc licuc Herodes dcaudicis
heficarepucentur.Vnde Pccro fecundum Marcheum dicic: Caro &fanguis non reuelauittibi. Id efi , doctrina hominum.
d Uomines. Pulchrequi hominum morediuerfamdedrio fenccnciam fcrunt,homincsdicuntur.Namqui veritatcpotcnciajeius pia mcnte cognofcuntyion homines,fed dij apmercntur.Vndedicic ilbs: Vos vero,&c. Quafi dicat. lli hommcs humana fiellari opinantcs, fcd vos dij quem me ciTe
dicicis.
c
i.Corin.s.a,
Tu
cs Cbriflus.
Beda.
,
& nomen exprimit

fixum
.
in
Omnia ccmplectitur qui Sc natura quo fumma virtutum, Paulusdicit:
habebat,audenter inquint. Vade rrtni.Beda.Mulripucanrquod no Pcrrusfcdai fanus fpincus fic correcius,quo luggerete hoc Apoitolus d cebac.Scd mihi error Apoifoli de.pretatisaiTeitu vcnies,ni qua inccnciuu videbitur diaboli.Diabolo df :Vade retro Sai Pecro Vaderetromt. Idclt, fcqucrc fcnccnciam meam.
i
:
lîhiliudicaui nie fcfrc intcrvos^nift Itfmn Chrtjium,& bunc cruci-
H
gic
,
Pecrusmhil ampliusquam Dci filium putnuicconfitendum. Nos quando &: quomodo natus fic &t quancus fic,humanx infirmicatis concemplacione rimamur. Finiser go fidei mec; Chrifius eft ,finis fidci mca; Dci filius eft. Non bcec mihi fcirc gencracionis ieriem.Non hccc camen nefci-
minoantc
&
non eft, fi qui fclix pra?d:cacus fuerac, cam cito prolabicurjSc: impii cruce noi iiquidcm nullam ille dc Chciiti pafsione
Vicfor Ancioche.n.us.Miiura
aD
&
Hunc locum Macchamsprxfenct accuratius exponit. Marcus namque nc quid iri euangclitta
Viclor Anciochcnus.
1
rc gerterationis ficJern. *
magiftn fuigraciamdicere videacur , compendioconrcncus exactioremhiiioria; cxplanacionem prarcermirric. f Et comminaius r/i.Bcda.Nolmt fe ancc pafsioncm refur
Peti
ciam e ca-loaccepcrac Chnftum Dci cffc filium , d ei pacefaetum fucrac,' tk. criicismyitcrium adhuc ipfumfi giebat.Eru/ tnim Et Lucas ait. Vetbum iftud abfconditi carcc dit Cecerum ad Saranam cuni Icfum in dc non eil, vadepojl me Satana fed dictum eft, vnde Satana,'fc ptttm ejlenim,&c. Ad P( ciUm vcro qui :i'dhuc pcccar cluserar,adeoqucpait lefum nonibac.dicicur
.
'.
&
Sata>ia,fcanda!ttmcs niihi. Vadc- poit
me,
QuaDei funt,
&
ld cft, fcqtiei
;
c.
Meacft voluncas &pacris,vt

.-
Mat
i?,d.
rcctionem prardicari quia complctofanguinis facramento apofiolis opporcunius diciv. Eutcs doccte gctet Haptiântes in no:
tchominum moriar tu non vis granum ramcaderc, vcmulcum fruchnn allxrac.
irumcnci
:n
tc
mine
^
I
Sir f
NICOEAVS DE
1
LYR.A.
ad
ad pilma martyrij,ibi. Et ccnnocata /Krta.Circapnmupremit

de Cliriito
Et
egrejfus
eji.
Oiuifio,
&c. Hic coiifequentcr

prime
Pctri fpcculiter.Ec
defcribitur increpatio ponif mcrepatio Pctri.Sccfo,incitatio
hominu falfSopinio.Sccudojfubditdifcipuloiu
dixit iifs.
si
COguttio,ibi.r/iC
Vao
&c. quia Pctius pro
apofto
MORALITER.
pracdicaiio
lntmogabat d>fci.&c.Vcr hoc aitcndcn.s,quod doclores dcbent mquirere dc fua fama.ur ii bona lir, bonis opcnbus augcatur, fivero mala, orcafio rollarur. Nam bona fama doaoris mulrura facit ad doannae iruftum, & mala ad detrimentum Gregor. Ciuus vica dcipicitur, rcftat vc cius contcmnatur:
temnatur. f Etia.do.&c. Scquitur. {
Vade rc.ro mc y &c. Per hoc oftendir quod illi qui detinent aflfeclu camali adhuc apn nonfunt curo fequi proptcr qu
:
petenti
xit
:
quodpermittcrei eum primo
fepclirc parrem(uucu<
Dimittc mortuob fepdire tuortnos fuos Matthx.8.

Sif
(5
5
|a
5 &:
M
1
arci.
c
turba
ftiiftus
p-
vm.
,
J7
?o
D
ult,&c .Beda.Pofiquam myflerium fux' pafflorjis refurrettionis oflendir,horrauir omnes ad mntandu pafSiq*h
fionisexemplum.&ornnibus f.-lutempromiccitnnimaruin, Scd pcrfectioribus, quanra pafiiirus quod a mortws rciurrecluriis eflec aperuicformam tnbuens predicandi , vc fcilicct
fragendafunt dr fidcria rerrena Vndc fequi(.Qu'J e.pro.&c. enim tr,Qjia multiauaritiam vincunc Isbencia dee >î fpiciuntjfed fidci reicitudinem quam habcnt verecundia itn pedit,non exprimunc vocc^t\ddit.Qjtinim me.&c.
$
mo proiuoquifquc
doinflruatu .ncque
VICTOR
ANTlOCHliNVS.Nonficefffifide
animo
rctincas
,
aut
Prius folis difcipulis Io.ju:batur altiora arcana,
cordc tantum crc-
jnfirmisaluoracon
rnircancur,
t
hominum.Et conuocata
Siue difcipulus fiue alius.
cum difcipulis fuis, dixit eis;

c
pcnega. Non va-
Alter
ex altero.
Veter cn>
homiuem
das,fcd opus cfl pra? tcrca confcfiionc
exuai,& nouuui induat.Vnde Paulus' Viuo cgo lam non ego,uiit autem iu
me Clirimis-
lec
1"
apprchcndcre \ ltra ipfum cft quod maecare (i nefcierit
Si qu'is vult 2
me fequi
dcncget fcmetipfum
Ac
fi .
,
ii
& tollat cruferuis,j>erdis.
qux
t
fic
ore
cmm
Neque
nos
JMat.tf.d, Luc
'/-g-.
fruftra fua
dicatur agricola:,frumentum
g.ratiaChriflus iungic;
b
*
ccm fuam
& fccjuatur mc
;da
'eil
t Quienimvolucntanimam
S\
.
vcmmquolibeore
quodeft.Nifiquisa
frmeripfo deficiac,
feminas.renouas.
ro
eum
profi-
AdDeumquifupra,
ipium eft,non appro
pinquat.
fuamfaluamfaccre,petdeteam Quiautem perdideritanimamfuam propterme, &euangdium,faluarneamfacict:

a
teamur, maioremqj
dilectionis aneotum in mcdium affera-
Q.ln adueiiitate petde b
Tcmuore
animp.i n pace autcm cor muniendnm cmni cuftodia. pa.is quia ltcet nucie.licci sunbirc.
#
tus.
Theophylac-
pât
Sicutqui abnealterum fratrem
Quid enim prodetit homini fi lucretur tdetrimcmum

faciat
anima;
fuce
?
mundum totum & Autcjuid dabit homo

,
lutpatrcmquamuis vulncretur aut mori

*c
Cirdcorcnpcre.
adcoque illu. hac ratione euadamus. n f ^wcurf/co.BEDA. Cum de futura vita

,
mus
ftriores
<
commutationis proanimafua
fuerit
,
Quienimmc
adulfcra
t
,
confcllus
ancur, noncompati rurnecirritatiir , fic,
_:__
tricc,
^nosdcbemus fper nere copus noftru,

,c
iZ. &filiushominis t
o.ci:..l
&
verba
mea in generatione ifta

confitebitur
e_i
& peccaiin
.
loqucrecur, ldco ncceflariu fuic , vc hoc
t enntWiu
eum, cum venerit

b
4 *
t
piomiccerec dcpcepceh:tentivita,vtrudes
fi
vulnerari con1
gloriapatrisfuicumangelisfan&is
Conlolatoria piomiflio.
Etdicebatillis
a
Amen
adhuc
difcipuli
tingatpa
nus.
noncute
a Dilcipulis. habituri vitam zternam.
Ad hoiam
confolatione
hac conPfal.104.sl.
Tolhtcncem. Vel
lerabfiincntiam
:cr
dico vobis,quia funt quidam de hic ita ntibus-,qui non gufta a

corporalem.
Ecclcliam.
A! asvcnientis vel viuentis.
fortarentur,ficutde Iudaico populo dici

tur. Dedit iltn reônes
ma
buntmo'rtem,donecvideantre gnumDci
s tute.
vcniensinvir
gentinm
vt
erandocorpus , vcl comp iflionem

c
tiones ei 9
& U.fo.pof. cuilodiant & Irge req

,
'
yeaifo t
iuflifica9
'et
,
mimum. Decorpoc dici
I-aulus
Cafligo corptts
meum,& infer.re.&c. Idcm de
'
ompafflonc animi.Quis itifirmatur,& ego non infi mor? Qj enim.Bedz. Duo tcmporaecclcfia figmficac , aliud >erfecucionis,quado poncnda cftanima.Aliud pacis.quado
&c. o mundi huius gloria crelam. Vcl futuram in ccfis bcattud'ncm,quam in monte vidtrunt.QcT pia prouifioe iatiu cfl,vt xrernum gaudium camctfiad bre uc njomentu pr^libatiijad ducrfa krcda forcius animarec *
lêgnum dci
Idcft.ecclcfiam contra
frangcnda
C A
P.
NICOLAVS DE LYRA.
poflolif
o,\\>\
.
crubuerit
& meos fermones.
refpondit.Tcrtio,ponitur Chnfli patiionis prennnciaiui iw.ere. Qjjarto,defcribitur Petnincrepatio, n.E: apprebcndensTttrus rurn. Petrus enim ex lelofhr.fti vole
Euapit
\n generj.Quia Iudî 3 defcenderantapatribusquiadidolola triam dcclinauerant dimiflo Dco qui eos de'"ponfaucrat in datio ne legis in monte Sinai,Et ldeorilu ab eis defcer Jeates adulte-
atimpedireeiuspafsionem. Etquia iltc zelus crar mdikretus er.it t rdinata ad falutem > oiapalfi Chnlii gcnerts humani ideo
lerait
atet
duram
ctis
r.
prelieniioncm. Scntcntia autem partium iftaiu
rageneratiovocantur. Etpeccatiice. Quialicut patreseorum perfecuti fuerant prrophetas eos occidendo , ita ipfi pcriequcbantur Chriftum morcc
ex d
MJtthji.io'.
eiusquerendo.
itcontioca.
Quia Chnftusincrcpauerat Petrum volentem

,
ideohic confequenter inuitat fidclcs nptdirep.iii olv-rantiam palfionij. Et pnmofacit hoc vcibo. Secundofainprmcpio fequentis cap Sententia primc; partispatet ex di
fi
intmems
6 Antiqui.Etpatetper itudquodhabetur Luc

Ltfiliin bominii eiubefcct
Etfilm hominis,&c.Y\ectQ.\tt<\
litera.quia fichabent gr^ci
o.c.vbi dicif.
ti
'
Mn. 6 hocexteptoquod fubditur. > Qî enim m- onf p<s ,&c. H^c elt uera
1 '
tum.i.non retognofcet eum de fuis,Ii cuthomonon Ibentcr recognottit illumdequocrubefcit.Etn talem modumloquendi dicn Hieio dc quadam fancla Qma no
Iitera,quia fichabent
intiqm fibri
Gr^ci,Et hocpatet pcnllud, quod lubctur Luc.p.vbi cadc fcntcntia penitur pcr alia verba iic, q me erubueric
&
correc"ti,& ct
eftconfufaChriftum,ChtiLtusnonconfundetuream.Neceftcu randum, fi eftimpropr a locutioiecundum regulas grammattcj quibus non (ubiacet theologia.
CUT>.
MORALITER.
Ji
^mij
wtlt pofl
ne nda
tftanima. Pacis
me fequi,& c .Beda.Perfecutionis tempof e po autem tcmpore frangenda funt defidena
Et dicehat ;7/j,^c.Guftare mortem eft incurrere culpam mortalem , quod non fac.unt illi , qui regaun Dci femper attenduHt , vcl qm fcucruaten vcnicntii wdicis tontremi-
crrena,
fcunt.
MORAL-
vn
A
Glof.orcL&NicelaideLyra
C A
P.
V
f
IX.
Talispoft iiidiaumcunftisapparebitcleftis.Tn ruiirioih
Hictonymus.Pofi comminationemcrucis
ETp1<tre:,r'-r refbrrcftioni5eloriaoftcoditur,vnde,'f(frqurtiiri a Etpnil dics,&c. Vt non rimercnt opprobia crucis,qui ocu
mafcrui&bv>nis&mafis,vt imph quem fprcuerc,quem

dari
qucm uid.cauere,
negauerc,milires qucm crucifi_ rc,Pi!,-.uis Herodefqi n q ieanr iudiccm agnofccrc.
lisfuisviderantglon.unrcfurrecUonis. Hcda. Er poft dics luc.^.b fev.Lucas. F.tctum cft
# Viuor Anriochcrtus.Tranjflguraiio c!o qua hic a<>itt
autcm
i
X-liC.JP.
pofl hxc vcrferc dscs oSto &cc.

cjj-
C A
lacobum
a
V T
Mqhi
<-ati
IX.
pauci vcrj cleî.
fecudu qbendaexti iuimhiloorcfacla c
Na vt
l
Mattlmis
n?
*x.*7.3 Q-fcjn,,
U
r irjonis.glona rnaniTcftat.vt oficnlacelciiis

.
rcllirrc-
T pofi:
dies fex t aiTumpfit kfus
, Koiifub.liniiam fcramcarnU amiCt.
& Ioanncm
i
petrum & &dncit illosinmonCloriam rcfurrcitio

,
oftendir.
rat.Facies eins
rcfplcdi
fffot, vcjiimenu autt cius fafla sTa alba vt ni
vita?
dolccdmc ,cnncord.i
tcm excclfum fcorium

laua ine ib iuiqmt.itc lidclibiit fuis qujni ei conlieruat in c^hs.
folos
&
t transtigu- *
'
Hinc tamen
tnfcr
Sinfti.
ftoriim
foucat
qux
rc-
^f
hoc audi:*e pofsuc

,
d ratuscllcoramipfis, &ve'ftimcnta eiusfacl:afuntfplende

a
nolicct aliquam n;i ralis formjc mutatit
ncm
in celcfri illo
& oitonario
tcrn-
Pc\;u'<
amplmt
mea. b
Non
r.
pojeil in tcira ^claritatem date
gnOolimfuturam.\
cnitn Chnfii
cf)
numcrovcrum
porc
i
ifut
rcfurrcftionis
e tia
f
cxcandidanimirvelutnix >quaiia fullofupertcrrano

t
Stujicta lus
fecundum
illuftrata
,
fe
nonc
tantu.I
gaucnti doccat cfscve tmu.lpfe.n.port fcxta
potcadidafaccre.EttapparuitillisEliascu Moyfc,&crat
un;i
cl.uitate.
immutata, fcd
fii
1..bb.-uiquacruccma-
g loquetcs
cum Tcfu.Et refpondes

tainen
fibi
petrus,ait lcfu.Rabbi
.
bo
itanecnf
quoquc qui co
i
fcendit,& fcpnmam quain fepulchroquic

iur a tnottuisrefurre-
'
QuaamisfUipcraflus.iiifituin
altertum indtcat
nii elt
nos hic efle
&c
faciam
tria tabcrnacula,tibi
vnu,
&
porc claritaci illn conformabuntur ,
Quafi ftupefaftus.
cundum formam mt
tabuntur,fed illorul
xtc&rnospofl fexhu ;cuhecacesinqui huspro domino paci
Moyfi vnu,& Eliae vnu.Non.n.fcicbat quid dicerct. Erant enim timorc cxcerriri.Et fa#a eft nubcs obumbras cos,&
ceptura funt.
tantum corpora qua I
dam
fplendoris
' IjsLttt.!?- S
dcmus &fepcima animarum quar tnterim in alia vica ngitur, octaua xtatc rcfur ecmUs. QuodautenVMacth.citi&Marcus domiuumpoit k x dics v ansfiguratum dicunt, ncctemporc ncc myflerio dfcropanc.inrcnim mediosdics rantumponunt. Vnde& abioltttepoft fcx dies d:cunt faJum.Hic primum quomodo hoc Jominus pt omifit &c vlcimu quo co mplcuit adiungit,& iotcmperacius ponir,ferediesocto. Et Myftice.Illi poit fcx mundi a?tates fanctisabomnilaborequiefccndum,hic vero
,
Jucis acccfs
ioncm
Et
ve/1.
Vcfrirr.eti
domini
1
fancl;i.
e.Chri.in.Hqc domino
fta.fed ipfo
Vndc.Qîin cbriHo
ba
mundomanentc
montcm pctcnte
vidcbatur d^B
.
hunc qmdemjili) fumus Deifcd nondum apparuitquod trimus
nOuocandorereflilgent.j|
ergoappatuctitfimilcsei erimus,quia ti eiljVnde fubditur.
vidcbimuseutnM
rcmporeodtauoflgnificatcfsercfurgendum Vnde
.
fextus
BfrL
&a l'filmusproo6tauainicribitur.De>je;/rorcfo,<^c. Quia

pcr
afr
fc-x
nc I octauo
accidific
,
, prccibus eft infififcnciu , ab irato tudicc corripiamur . tepore Vict.u- Antiochcn Lucas poftoctodies,quxfequuntur
.Tcttes
quibus opcrari
licet
ap.&c.Moyfes fanctus morruus, Elias vii k, incehtmraptus,vifiin maieiiicecudorhino(vc Lucas dki futuram in illo omnium fanctorum gloriam fignificant <[. tcmporc ludicii Vel viui in carne rcperientur,vel motf
Qvaliafullo.et
rCtt ibutionis
fcr;bir,vcrumh.rcnonpugnant, fed oppidointer
Quandoquidem Lucas diem quo Dominus & ilium rurfum quo Pediiit/unt quidam de hic ftantibus, trum lacobum & Ioannem fecum affumpfic, ceteris connu
fcconfpirant.
apparet.Cuius rei plures funt caufcr. Primo hoc fa ^ch loru opinio rcfucabatur , qui Chrrflu Efiam auc leremia { vnumex prophetis efle cxiftimabanc.Mox vero planuml
teris
VICTORANTIOCHENVS.Moyfes&EIiaspra-I
Chriftum Dei
rent
.
hocmyfterioeuafit.Apoftolum Petrum redte laudatu,qu I

viui filium effe confcffus fuerat
,
mcrat.Marcus autem tantum fex

.
illos,qut inter
duos cxtte
f Elias cKw.Bed.LegisIator
luc.f.d
mos intereeffcrunt,perccnfcc b fnmontemex.Bcd.ln montem vtorarct,fccundum Lucam. Inmontcm oraturus,vt fic tiansfigurandusafcedit,do
ces cos qui fruchl refurrecrionts cxpcclat , qui regem in decore fuo vjdcre dcfidciant, mcntcm in cxcelfis habere &:
,
Loquuntur cum domino in carnc viuentcoftenc
& cximius prophctarumat
ipfum efle que icx 6c prophct^ promiferunr.Non in ir... fedinmoncecumillo,quia qui terrenadefideriamttctil feuntfolut maieftatemfcriptura; fanda?qua?tndominojl
plcta eft,perfpi'ciunt g i\abbi.Qaauis ftupef.tilus infitum tamen af&dlum fibi dicar,obI:tus fanttisregnum promitti,non irt tems,fed
.
conimuisprccibiisincumberc. Tres folummododifcipulos feru ducit,vel quia mulci vocan.pauci vcro elecci Vcl quia
.
qui fidc fanchrtrmitatis incorrtipra mcntc fcruauerint,tunc ^terna eins viiionc merebuntur lecari .
ccjlis
&l & fc & coapoflolos mortali carnc indutos immorcl
Victor Anciochenus Potcrac fane in

.
domo gloriam
ccllitudo
fuam difcipulis patefaccre,veru quod moncis
vitc^flatu fubirenon pofi'e,& domum manufadfam nccei* nam non efle.Lcgi quoq; & prophctis & euangelio tria
qua
damcummaieftatisillius celfitudme cognationem habcrct.quos fccum exdifcipulisaflumpfic, in moncc excelfum

fubduxit.
fcd
c rr.jw/^K^wy.Bcda.Nonveramfitbftantiamcarnisamifjt, glonam fucura; iux , vel noflra: rcfunccttonis oftendit .
_
N
I
Talis
bcrnacula faccrecupiccum non poflinc feparari, vnuml bentiatabernaculum.idtftecclclianiDci. h Bonum efi.Muko ergo melius choris fanclorum intcre dcitatis fi ui vifionc.Si fic dcicdat humanitas Chnfti tr figuiaca, & duorum focictasadpunfiimoftcnfa. i T>n<besobnm. Vndequiaquarfiuit maceriaJc tabernacul j@ nube
Mat.
11
C O L A V
D
IX.
L Y R
A.
C A
quzftio,ibi.Ef inlerrogabant rww.Scntcnna ifiarfipartiu patc x
P.
liT7 Tpoffdies. Hicponitunncitatioad martyriumfatfto. Illud 2j cn m quod maxime cxcitat ad tolcrantiam martyrij,eft ma
giiitudo prxmij,qit magis mouct vifa quam audita, idco Cbriitusoiiendit tnbus principalibns futsdifcipulis glortamrefurre cTtitjnis in ofiendit fe eis in claritate glo tran.figurationc, in
I7.cxcepttsquacfequuntur. cit mtelligcdum. quod figura corporis Cli fuerit mutata,(ed quia figutA eil in t extrcmiratib.corporis, miltter claritas glon^ cj tuc in fuo habuit eil m exuc corporc
dic~tis
X Et transfi.Non
i'
qua
nx.Etprimodcfcribituriflaoffeniio
Sccundocxhoc mouetur
tatccorporis,cV 16 vocattransfiguratio, pcrralcmoduloqn di dicit Apoftolus Plnl.j.d. Satuatorcm expedamus domin. ftrum Itfum Chnfium , qui rcfomabit corpus humilitaiis n<v. *
confi
1
&
qu ? .
E R. mundus Gcn. r. propter quodper fcx diesfigurari potcft totus mundi decurfus,quocoplcto Chriftus fuos vcrc difcspulos,id cft, elecUosducct in montcm cxcclimn , ici cft lucceium empyreum gloriofos m amma &
I
I
O R A
Et pofl dies,&c. Scx diebus facl us
cft
corpore vidcntcs cius gloriam fingularcm. f Et apMis El.cum Moy.i, lcgcm & prophetas cum euang concordantes.Quod autcm Petrus dixit,Faciamus hic tna tr.l li nacula,nefciuit quid diccret , nam omnium erit vna gloria vnus deiianus diuinus^licetinillaiint diucrfi gradus.
o
c
cor-
Trt
j73
/?
Marci
Q^d. Hic vcre eft
ille
Cap. VLIL
ViCtor Antiochcnus. Quulergoi fecohaereant paucis expcndamus
,
r
574
Quomodo h.rc inter D
umdifcipuliin
111011-
nubis acccpfc vmbraculu, vt difcac in refurreccione no ccgmine domoru , fcd fpiricus fanci:i fanctos effe protcgcndos.
tiic eft.
que Moyfes
jfte
vcbis pro-
ce
adhuc effenc,
Domimque transfigurauonem tora mcon

de Eha aducntu ftequenter in(H-chab banc Do
fa-i
miflc^huicauiaiknte&ocsaufciilcareiubete.Notaq, ucut trinitatis dcciarat' , quia in bapcifmo fic in monce myfterifi eius quj,in olonam a Patri* pro filio refpotidentis. credrnces baprifmo
.. : ,
fpexifTenc,& regni illius nonnnllum lam dceo illum confuluerunt , quod fcriba?
& phan
gnftum
haufifienc,
confitemur,in refur reihone vidcces col
venit vo"x dcnubcdiccns: t Hiceft filiusmeus chariJlimus a Moyfes & Elias ierui huic faciendum "beruaculum huic fe ruiendutn rion Et JMoyfei
,
minus nucem
coful-
illis.
tanquana
me ipium audictis.
fct
ra
Jaudabinuis.Hicfpirirus in
Vbi corpit fihus delin.iri, los vox ficla ptuarctur.

,
mox
ferui djfceflirunt
ne aa
il-
nubc
luncja,
,
aiiditc
illum.
ftatim
circunfpicicntcs
jllicincolumba
qfquis fimplici
qa fidem qua percipit

cordcferuat
aperri"
:
ncmincm amplius
tusjprppheteoracuJum non mfirmat, fcdconfirmac.

*
Poft transrigurationeni.
Theophvlacius.
cuncluce
videruntnifikfum ftantcm tantum fecum. t Etdefcendentibus illis defnonte, prxcepit illis ne-cui c\ux vidiflentnarNemini
dicentes.
Proponic auce lioc dominus ad refiflen
t Mat,I 7- b
dum phanfsorum
:
qua ciediderac conccmplabicur ripfaqueilluftrabicur gracia&

in
vifionis
rarent, nifi
e
cum filius hominis a mortuis refurrexcrit

a
Et verHoc.
opmioni, qui ccne-
bancquodprimiaduentus
erac Elias
bum
continuerunt apud fe, conquirentes quideflet,
cuma
priecurfor
,
perpecuum pro.
Qji. Siiatnapparuilli in gloria.Quid ergo,&c.
quafi ad
tegccur. Et flatim
Beda.
mortuis refurrexerit. Et intcrrogabanteum dicentes: Quid ergodicuntpharitai Scfcrib.T, quia Eliam oportct venire
a
cos adducercc,vnde fub

dic,
jgr c'it',modo Jcri,
inconucniens
'Cufierct
voxfuper
Blium hominis
liictus
mf
Nonatttet c:Hecundusaduenrus, nifi ille prscedat. putatis.ûem priccderet Elias : Eltas enun <um vei)erir,cc.
?
:
Qd. Mon
hiciduentusrjuem
ptumcft
f
licct
cfc.
cft ipfe folus.
primum
rcftituet
ûia
:
cum
matufc-
Qui rcfpondens aitillis Eiias cum venerit, primo omnia quomodo fcriptumeft t infilium hominis
:
J^-sircf,
&c.
Sci-
conuerret cor
te&Uo. filio.s,& i
Patrumad
iauericfeipfumcle-
Sic
&
Elias.
Quaii
dicat.
cricDeusom>
vemt
Vcntunrs cf> Elias ipfe in corpore tn fpiritu ot virtute,lcilicet,Ioann,s.
fed etiam
iiainomnibus:imo pfecum fuis vnus p

iiaChnftus, i.capuc
vt multa patiaûrjck contemnatur.

a
Spreuerulr, decollauerunt.
Sed dico vobis, quia
& e-
lias veiiit,
&
fecerunt
illi
corpore fpJendcvndc.T^ emo afe,
De montc.
quarcumque voluerunt,
Difputantej.
ficut fcri*
'
cor filiqnjm ad patres.Reliituftcnim morti quod debec &: diu viuendo fuftu lic, vndeaddit.
ptum
cft
dc co
Etveniens addifcipulos fuos,viditturbam
in
ca!:im,niftc<ide
toinis
yditdecalu fil usbo aui eft in ca-lo.
magnam
circa cos>
a
&
fcribas couquircntcs
cum
b
yi)
Er qimnodo fcrip. Quafi dicac. Sicuc dc Chrifli paffionc

prophece miilrifarie fcnpferunc:ficcv:lias
illis.
;
Et
Indocti,non fciibifapienti-s.
0^_'i!
ti!
tns.
Trxcepit
c
iliis.
No
Ttmo. n
<:A in
charitate.
gloriategnifuoftcdcrac
ef-
confcftimomnispopulusvidensf Iefum a ferui.

Quafi
:
br ,
nuilca p,,ffurus
&ftupefacl:useit,
efi.
Reflitnec crga
t eum.
InjricVtriumphiqua
Hn mcnce
Ipublice piachcari:
[lc&incrcdibile
ffic,
||ec pro magnicudi-
&expauerunt, &accurrcntcs falurabanteum. Etinterrogauit cos t Quid inter vos conquiritis ? Et rcfpondens vnus
omnia;
Pnmo, c
da hcmiiium
il'ius
tcmporis adcr^dc r dunun Chnftu,'cii
flendum Aniichrifto
.
Ip
&poft cancam pud rudes aniims fequens crux fcandalu faceret. Vrrbumconv. Hicrony. Jdcft.cumabforpcamorsfucrit ftoria,noneruncin memoria pnora.cum abftulericdo filix Son aufcrens omncm lachrymamab
11
J.'Cinde
poncc
animam pro Chrifto.

h
Turbam Htf.iw.Hicro.Noeft requies fubfole,fcmp ocparuulos inuidia,
cii
cidit
difcences
i
magnos percuciucfulgura m6tes,alij fide,auj lniudetcs cu faflu,ad ccclelia veniunr.

Bcda. Quid conquirercnt euangelifta non
,
isfanctorum.
Qitidtrgo. Tradunc fcribxfecundum Malachiam,quod redticaccorda patru vcniat anceaducncu faluacoris, Exiftireftituac oia lnanciquumftaium idpatreseoru,& hancaduencusgloriamclTe.quam vide r riantergodifcipul<
s
Conquirentes.
&
dehocquxftioncm motam fuifle, da-momacum qui m mcdio erat no pollcnt quare diicipuli
dicit.Sed poteft intclligi
liberare.
moncc,& dicuc Si ia vcnifti m gloria, quare pnjcur"or cuus non apparecf maxime quia videnc reccffilTe Eham. * Vidor
anc in
fequencibus concipi poteft. Et interroga. Beda. Nocaquodloca rcbus congruunt. In monte orat, transfbrmatur,difcipuhs arcana fua? maiefl.itis ipcnt, in hno a turba excipitur,miferotu fietu pulfanr Sur-
Hoccmmex
fum
Etvcrbumcon. Secundum pnceptum Chrifti. enim eis inconueniens, quod Conquirentes , &t. Videbatur 3 Chrift us morerctur & rcfu rgcret a mortuis poftq uam videra nc
2
:
NICOLAVS DE
Ciifovratutn corpnri claritatis p><t.
1
1
LYRA.
PMir.Sicut n liaptifmo Chnfti auditum eft teftimonium pa in "'^'lefilioeiu'; naûrali fic ttansfiguracione. Cuiusratio
,
&
venient poftrefurreftioeumincliriratcgloriofa, .riquam alj nem , ideo terminus rciuncctionis vcl iinis lam vidcbatureis
'i.quiahominesfiun'
f
filij
Dei adoptim per

.
allimilarit)nem ad
completusin Chnfto.
nriooem naturalem lpUusChrifti
Quacqaidem,3liiuiil;itio
"r
<fdpciter.Vnomodoinprifenti pergratiam.Alio inodom
4 Et veniens, &c. tentia in hoc quod

Vbi
fic
Hic oftenditur difcipulorum Chrifti imponon poterantcuiaredaemoniacueisoblatu.
pcrfectius per gloriam , fecundumilluJ. I.loan. j.a. Nttntfili] |)ci fumus,& nondumapparuif quid cnmus: Scimus
&
quoniam
cum appatuent
ell
.
iimiles ei erimus:
quoniam videbimus
eum hruti
In baptifmo vero Chrifti data elt aquis virtus regcnerandi per gratiam. In transfigurauone vero oftenfa eft clantas gionae in corpore Chrifti.Et quia in iftis duobus vt dictum eliaHimilanturhominesfilio Deinatuiali,ideoc6ueniensfuit, vtin baptifmo Chnfti & e ustransfiguratione andiretur teftimonium patns de eius naturali fihationc
.
circa hanc curatione pnmo oftenditur proceditur , quia Chrifti efticacia, ibi.J^tti rcfpcndifcipuloru impotentia,fecundo Tcrno vtriufque caufa, ibi. F.t cttm dens eis Jixit.O êneratio,&c ct ex diftis Mat.17. intro^ffain rfo.Sententia iftarum paitium pa
exceptisquxfequuntur.firi-f^/wjje^c. Scilicet,quosclim:ferat us fmt. aflumptis tantum fccum tribus,coia quibus transfigiirai Vidi: turbam,&c.coni]ui. Cuu dcridebant eos,co quod lenta 5 non potuerant.vt pauerant curare dcmoniacum eis oblatum
&
tet in litera fequenti.

*4tliu4
Et
ficut
MORALITER.
n 'fi
f
TrxccpitiHis, <&c.
Perhoc oflendensquod fecrcta
cjyuina'no
& aduentum Chrifti duplicem Otlicium p'rimi Eliae facit Itomo moncns fratrem chancatiuc, ficut & primus achienruj fuitinmanfuetudine.Officium vero fecundi facitprxiaiuscor.
cumvrne. Sequitur. dcbitotemporcfunt publicanda.//< Perhocoftendit dupliccm Eliam , Stddicovobistjuia,&c.

ficut
ripitnsvx authontate, quiafecnnd-as aduentuscritinpouiuu ckmaicftate.

Magii'e-f
575
A
w
alijs afc
Glof ord.& Nicolai dc Ly ra

.
tft
lit miifrlclitrJsexprohrar.Surfum vo cpuris hisqmau deorflim malos fpiis CXpeUt Nfic pro mcvipoterat padit,
.
rurbis Aimi difapuJil mvftcria rORni rcfcr.it, dcorfum
pccca
tutem.vd vindiccc fuam cxpulfioncm. 4b infantia. Hieronvmus. Significat gentilcm pnpulurffl d cui a nstiuirate increuiccultus ldoh !um,vcftulccimmol;B
.
10:
F.t
edei e,nl its non dcfifhr delccndc-rc. htemgttut. Hicron. Scicfc inccrrogac,vtconfdlio pa1
rct filios fuos dxnionijsvndefequitur.
rjualiwrc
Eif.cquemercum, &(. Alijcnim igncm,

inconimo;h i".m'M
.".|. filij.
alij
aquam
vcnt
riat &IuteffB x nnir corclis
& murnoflri
peprecanaiperconquritioncmc*|ij'Hu PfprecandiperconqurfliontmeitpfBit
fermonibus foluatur
de turba,
a
dixit
Magiftcr
attuli filium
mcum ad tc habentem
alli,
...
rabancur.
e .AdlUUa. HicrOt \, .ium. niv.it.ii t Crcdulitas noff
pnusvteffiDiciniqimatcstuaspriusvt
uiflificeris.
fpiritummutum,quivbicumquceumapprehcndcrit,t b Ignauia.
Hxron.Al1e.reccatorurnfpumatliultitia.
iiJtiinJia.
I roftratal.nguair ma eft, nifi mnnc
-dit illum
.'*;unlu 70.
a Et dixi difopalis. Lraenccr culp.im ob

liquat in difcipulos, cum fape curario
b
&fpumat,
&
ftnde t dentibus
& arcfcir.
ipedit
Etdi-
xi difcipulis
tuis, vt eiiccrent
illum
&
cum
adiutorio Dei.Fiderj
Quafidicat.llncredulitasveQra
non potucrunt ialutcni.
lachrymis optl tavotacapic vc cfl|
Fiat tibi fecundurL
W't. IJ.C. Luc. >, 9

t
Quirefpondenscis,dixit: a
Puerum non damonem,
Ogcncratio incrddula , quamillum darmonio. vt

oftcndat
fidem tuam.
*
noncurnntium ,fcd cutandortim impc-
traditum propter pc.catum louin ve! parenrum.

1
Vidor Ancir
bTjSô.Non
t
illfi
diuapud vos cro ? Quamdiu cme. Et attulcruntteum. Et cum

tust conturbauit
vos patiar
viclilTct
Afterte /llum ad
eum
vt
chenus . Arqui ficilj debar.vc fecredeJ

3
ftatim fpiriinSrmitatis ofte n
ad enm.
homini
vitio
.
irsfricur,fcd
eum
a
&
t elifus in terra
interrogiuir,.led
faciat.
volutabatur fpudmtmnius
aieb3c,qua ration adiuua mcrcdulitiB

\
t djiiffpEc,
Non txdio af
i
Non quafi ignorans

fa
tcm meam
fectuu hoc dicit, fcd
curationem gtatiorem
Non
cft
Vt medicusxgroco
tra prarcepta agenti.
mans. Et intcrroga'uit patremcius: Quantum temporis

cxquoeihocaccidit^
a
dixcritl vnius racionli eftfidcs.EftcnimfB
Atilleait.
Ab
Et arguitpervnum
Iudxus incredulitatis.
Mora'iter ira vel libidinis. b
mfantia. Et.frcqucnCup.ditatis.
desinchoata,cf}rtB
ter
c
eum
fi
in igne^m
&
in
quam
miftr, vt
eum
pcrderct.
VAnr Anrm VK
chcnus
.
Sed
quid potes ,
Si
adiuua nos mifertus noftri.

b
Iefusautcm
,
Libertatcmaibitniindicat.
Qu* Innomine
Iefu poflulantur.
Scriptura
:'n-
fumcofummaca. E oifus igicur credel vt dominus vircu \i fuaquod dccrat, a ijcerer, opushab
|
j
bunc hominem
oflcndit.
jfirmx fidei cxciciffe
Et pdtescrederc, omniapollibiliafuntcredenti. continuo cxclamans patcr pucri cum lachrymis, aicbat:

aitilli.
Alias line in.
b.it.
Sicdifcipulia Scruatorcm aicba
Primocx eo quod dominus

ait,
Credodominc,
dilTct Iefus
adiuua incrcdulitatem
a
Alias credentem.
a
mcam.
Et
cum
eft.
vi. 1
*
îdauge nobisfidendfl f Surde mute. S]
&
yeneraUo incredu
Qjl Comminatio
potintia
ritui
imputat qucj.
audiret
prcftacdui) , neqi
'
h,kcm.Sipotefiiscre dere ,cmnia funt pojfi

bilia credenti.
Mox cx
tui
concurre ntem turbam, comminatus. eft fpirimute fpiritus, ego tibi immundo diccns illi. Surdc
homini
illc
&
loquererurq odp.
cator pcenirens
1
dit
a
eoquod cum lachry

niisadChnflumacccdcns,^(/iKJ damitie
Cuius prxcipere,
eft facere.
prxcipio
cxi
ab eo ,
& amplius
nc introeasineum. Etcla-
ab eo
& loquitur Em & amplius ntiyk

.
i
iniredutitattm mea'.
t>oeas,&c. Exiei
pixerit.. Tertio ex
hominc nunqua
uertirur, ficor
co quod dxmonio, ne denuo ingrediatur in cum Dommus ad Scruacorc dicit.Si quidp<>tes,adjmperac.Qiiartocx eo cj,
fuum
feruaueritclauis humilitatis, &: oil

:
obtinueric
homo municatis, vnde

in
llilo
mihi in
Dcum p:
in caufa fuic, iuna noijiojtri ra//<rrrj.Quare incredulitas illius
cettorem,&
locum mu.vt fal.me facias.
vocem ccdere noluerit.Diquod d emon ad Apoftolorum

ciSjfl ita cft,cur
Dominus Apoftolos obliquc incufat?oftenderevoluicnonnunquam eciamcicra orTerentium fidcm
hommcm ad dcfperationem adigat,non in llhus folam perf inainorationisneruum intcndit

fcd , ht ludarosjncrcdulitacis perftnngit. Probabile
argf is
quibufdam fanitatem obringcre pofle
Ca:tcrum ne
* Viitor Antiochenus. Qyod dicit, ego pracepio tibi. idd uinar virtucis encrgiam, etiamfi humana fides non adfica amplius nc i.itroeas guit Quando porro addit Exi ab eo, am , Indicac facile altera vice darmonem in illumqui
.
&
fatis
generatim omucs
cnim nullos
imbecillicaccmoffenfos, cxpraftntibus ob Apoftolorum non fatisconuenicbant. cadeilliscogitaffc,quaj c Statim fpt. Quia dum poft pcccatum ad dnm conucrti a diabolo mpugnamur, vc vel excutiat vir-
munitus non crat , ingredi potuiife , nifi Domini pral ccprum ne ld ficret, impcdiuilfct. Quando quidem huc it fo cciim vrgcnte, da?monium non abfque ditficulcace & t(l {.icicne abfcedcbac Nam & vocifcrabatur & houi giuei ncm difi.:eipcbac,iSfc tandem deccderecoaduni, morcu
,
fnnile* dclerebat.
volumus,magis
tuccm
Difccrpcu F
NICOLAVS DE LYRA,
j
îllidit illum
.
c Si quid oo. Ex quo patet,quod pater erat dobius infidc, bitans de CHrifli poteftate.
di
IA
cft
ad rerram proi jcit.
3 eiiciendum,faciebarpeiusqnod poterat.
Etfpnmat,&c. Ad oftendendum vehementiam pffionis. Et cum -vidiffer e um flalim (pirttm , &c. Videns enin ie cito
Et inter.
Omnia pofjibilia , &c. Fides enim crtxfcntis meretur de coi gruo, vt ei detur benefkium per omnipotentiam Dei. 7 Crcdo domine adiu. Qui dixit : Credo.non erat omui.io inc dnlus , fed vocauit mcredulitdtem fuam fidet fux impcrfecti
pcrfici. pctebatsi Chrifto fuppleri formaliter , fcd effccliue , quia in pue obfeffo auait uin lmpediebat loquelatn. Etfail
,
Non ex ignorantia,
vt ex his miracul um eflet eaidens. c
pareretomnibusdiuturmtas
fcd vr ex rcfponfione patris apdilficultas curationis, paflionis
&
ncm quam
8
Surde
&
& mu. Non
&
Si
MORALITER,
f MagiHer ne (ignificatar peccator ab
,
f
2
rbicun que apprebenderit
allidit
illum,
&c. Quia cedit cu
attu.
&r. Per
iflum ab infantia
vexatum a darmo-
libet tentationi
demonnra.
infantia nutritus peruerfe, ficut rc-
Cregorius depueroquinquenm, quemcqm tencrct pater in finu fuo vidit dxmones fpecie Maurornm venien tes ad rapiendum , & tunc Dcum ipfum blafphemauit , Sc ftatim expirauit.Etquoniamintaliattate crefcentecrcfcit raali-
fcrt bcatus
t t
Etfpumat. Per gaftri margiam. Et flridetdentibus. Periracundtam.
Er avefcit.per ignauiam . quia contemnit monitiones
Hunc difcipuli curare non

fabditu/.
pofTui
hominum, fcd folus Deus ahquai
do dc gratia
fpcciali curat
cum , Ideo
tia,fubditur.
f Habmtem fpirhum , &c. Quia talii non adbonum.
t
audit corredtionem
Jriifof/.
Etnonalius.
Exi. ab. Quod fit quando cx Dei aditttorio non rec paticor diuum , ad quod defignandarn fubditur.
Uft
QA
577
4a
i
M
*
arci
D>/ft?>/>f^<^c.Hieronymus.Difccrpit diabolus appropin auantcs ad falutcm,quod eft ciefca dileda,quosin vetreon fuum crahere defiderat per terrores,&damna,vc Iob. b
Dcum verumcognouerant,moricurumcrcdei-cncc;u)bar D eis in

.
Cap.IX. ap.lA.
jyS
F.itf/tfj^cIiidorus.Raban.Sanacisenirn dicitur. Mortui

i
eflis,/? t>iu veflra ab.efl
cum Cbrijio Ie.d.
Vnde infirmicas
Chtifiianorum non
cfimors,fed morcis
fjmilicudo.
figuns loqui conftieiierachorrcnrescius morcem,in his quoquc cum ioqui figuracepurabant. f Capbaraum.H'.cionyams. Villaconfolationis. Con<miit praxiicca: fentcncix.occifusdie ccrcia reuireec.Granum fru
Ecqma
mcnti montur, vc
lpxn.it, i
mans,&multumdifcerpenseum,exiitab eoj&fa&useitfi
Mundo.
mulcfplicmscolliga-
Hocgenuu nullo. Hieronymus. Sculcituad luxuciam cariemn;s percinec

c
,
cut mortuus ,
ita vt
multi dicercnt,
eleuauit
quia morruus eft Iefus t

.
autem tencns manum eius

introifTcntindomum
,
cum,& furrcxit
cum
&
difcipulieiusfecretointcrrogabant
Etdiritillis.
!
tur,flnonmor/tur, folum manec. g >Qiid in via, & ctt. Hieronymus.Invia trnctabanc de princi
patu, fimilisrradtacioloco.Principacus
niofanat.Ica&igna
ui.ioracionedepellitur. Medicina cuiuf-
cum.
c
Quarenosnonpotuimuscijcereeum?
HocgenUsinnullopotcftcxircnifiinorationc&ieiunio.
Et indc profc&i prstcrgrediebantur Galila:am,nec voicbat
Se
ibi efle.
que vulneris adhibe da elf ei . Non fanac

,.i
enim viingred.icur, fidefcricur,&dum

tencrur labicuri
&
ilK ignovi
ccuium quodcalcaneum, ieiunio paffio

corporis, oratiore fanantur pcfles
r.cs
cjuequamfcire.tDocebatautcmdifcipulosfuosj&dicebat
illis.Quoniam filiushominis tradetur in manus
5
incercuminquama
finnc, ideff, inqtta dfi-- finiacur,vndc di- -Ac
cir.
hominum,
Vlh pulchcrrim. a
d &occidcnccum,&occifus tertiadierefurget.Atilliignora- f
mentis.
# Vidror Anciochenus. Difcis hinc
bantverbum, &timebantcum
Capharnaum.
Quh
Qui vulc cfTeprimus,&c.

Bcda.
rauam
intcrrogare.
cflent,
Etvenerunt
ta
rixverecundia.
Hmccxor-
intcncgare
etim
quomodo Chriffus
uator nofrer do-
cûi
cum domi
.
interrogabateos:
....
?
vidctur difpuratio,quia vidcranc Pe
inam de
icitinio
q.uidinvia*trac5tabatis
Atillitaccbant
Siquidem in via
Etrefidens
erit
rrum,& lacobum & J*vi8,a Luc.p.f. T loannem c r feorfum

duftos
in
proponatcmfdemq;
j
vfum ncccfficace, inflnurc. Neque mihihic paucoru
&
interfedifputauerant, quiscorum maioreiTet.
moncem.,
vocauitduodccim,&aiti!lis. tSiquisvultprimusefle,
&aliquod
ibi
quorundam qui citra iciuniurri d.vmonia c'ieceruntjexempaim

opponas. d Occidcntcnm, &c. Profpens mifcetrriftia.vc
Si
omniumtnouiflimus,
& omnium miniftcr.

.
t Etaccipicris
&
fecrcturn Mitt. k.c ec crcdicu eis.fed rMa.i8.a 9 fecro ficuc Mac- Luc
'
'
puerum
ftatuit
cum in medio eorum

a
Q^Foanam viriuns icnient JiODteniierationisaujiilio.tn paruuli xtatis bcr.eiicio.
Quem cum comple-
thcjus dicit.claucs re
xuscflet,
aitillis,
Q.ui(qursvnumexhuiufmodipucrisrc
gni c^lorum promif ccclcfiam fup fas, pecram ndei a qun ip
&
fe
nomen accepenc
cum
vcncrinr,nonimpra?meditatisfcranturanimis.
contnffac cos,quiaoccidendusci%dcbctlzt:rkare,quia dietcrtia rcfurrecturus eft.
# Vittor Antiochenus.Cûando Chriftus de fua morce,

5c
c^dificandrt.purabanc crgo,vcl illos cres ceteris,vel omr)ibiis Pecrum eiTc plar urn. h Et rf//i/cji,o-c.Illicuncesdifpuc3bantdeprinciparu.& ip f c kdens do ec humilitaccm.Pnncipes.n.laboranr,humilcs
cruce verba facir,ftacim
miraculum aliquod adiungic.Et

.
quidein
)rouc
ancc,& poft traditam doccrmam norarohocfacic, mulcis paffim Iocjs obferuarc id licec ExinHe , fcnbic
capu
Icfus ojiendcre difcipulis fuis,quia oportet
\f itthxus,
eum
ire
quicfcunt.Dcfideriuglorixvulthuir.iliratefanarc.&primo p iimplici monet impcno,mox innoccncic puonlis exemplo. i Cowp/t?jrj.Significac bumilcs dignos cflc fuo complexu dicere.Leuaeius fubcapice mco, Cant.x.I> qui iurc poffiuitgloTiari dcxcera ilLus am.me.
,
&
K
&
lymat;i,& multa /><z</*.Tunc,inquam quando Apoftolt llp.lium Dci confefli funr.Ec poft cransfigurationem fux
[ionismcmmic.
t
Ignorabant.
Non cam ingenij cardicace,quam amorc.quia
Qgipqua vnum.vd fimplicitcr pauperes Chnfri ab his qui vclint cilc maiorcs, pro cius honoie ofiendic cfic recipicndos.vel ipfos malitia paruulos clfc fuadec,vc tanquam pavuu
li
Deum
NICOLAVS DE LYRA.
i
fli
______ Sccundo
fiinphccs fint.
@*
doi/.i
expriniitur difcipulorun; amhitio,ibi. Qji cwn
Etfatlus eii ficut

vircu?.,quia
mor.Vt per hoc magis declararctur Chri ad ca&um Lhnfti furrexic perfede curacus.
Hocgen.in B/.D_moncsenim nonfuncarqualcsin virru cenacurali,& ideo vnus ab alio poteft difficilius expelli. cxpulfionem autem iftiusrequircbacur in expellence fubiei
Ad
cwcarnisadfpirirum,qua:ficperieiunium,&magnacleua tio fit fpintus m Deum qu per orationem, talia autem adapoltolis.quia proccmp ^cillononcompetebateisieiunare,vcdictum eftfup.c.2. Ncccrantadhuc inDcum pcrfcde cleuatnquia fuerunc rudes, imperfccti
rmcnoncranc
&
<j//cr.Circaprimumdefcribirur humiliatioChnftiper hoc quod prdixit eis ignominiam fuc^ pafhonis,quam volunrariecratpafTuruj, &hocdebcbat difcipulis exemplumeflc humihationis, verumtamen tanquam adhucrudes non capicbanc ad plenum verbum cius.Ideo fequicur. 4 îi illi !gm>. Qyia frcquencer loquebacur cis in parabolis propccr quod dubicabanc fi hoc vcrbum cfiet parabolicum. iiic>,eirc.Hicrcprimicurambicio difcipulorum.Ec di j D: uidicunnparccm principalcm &incidentalem. Secunda, illi luannes. Et ibi.r refpondu primar partis patct fentcntia cx
dictis
'fip
palfionem Chrifti pleniorem gra ciamfpiriujfTancti.Matt.t7.dicit illis Chnftus,quod non potuerantilium cjccre propter incrcdulitacem fuam,que cau faibicftexpofita.Eccenendum,quod vcraquecaufafcilicct
vlqucquo reccpcrunt poft
7lJaquchic
interrogabat
Matth.i8.exccptis qu fcquuncur. eoj.Non ex ignorancia.fed vt ex doclrina fe-
concurrcruntindifcipulis, propcer quas illum dcmonem expellcrcnon pocuerunc. Etindc. Hic confequetcr i cxprimitur difcipulorum Chrifli
expnmicur,& llla qucj m Maccheo ponitur,fimul
qucnci apparerec Chnftumnon ignorareverba quxdixerunt incer fc ipfo abfence. illi rcf/.Vcrecundia dudti.Cuius caufa fubdicur,cum 7
dicicur.
iiquidem in via,&c.
Quod in cis erat vcrecundum,

eflec
& rc-
prehenfibilc,
cum
magifter eorum
humillimus,
fua: pafllonis.
&
fuperbia,vbi
primo cxpnmitur ipfius
Chrifti humihacio.
immcdiace cis prxdixcrat humiliacionem

8
Sccun-
Rjfpondit.
M
t
O R A L
T E R.
Siquidem m vw,e^c.Hier.Vbi notandum,quod
ilii
cuntcs
hfus autem.Docebat auttm ift.drc.Sequicur.

ttifie,adiunxic
difpucabancdeprincipacu, ipfe verofedensdocechumilicatem,quia pnncipes laboranc,& humiles rcquiafcunc.
E<ora.Theophylatus.Poffquam vero dixerar,quod crat quod dcbec laecificarc, vc difceremus ex hoc

lc^titis
Et accipiens pu. .erc.Beda.In
ûod poft anguftias
fubfequentur.
Siquldem
eiec, vc fimplicicacem finearrogancin, chaucaicm dia,dcuotionem finc iracundiaconferuent. t Tom.j.
quo malitia paraulos cifc fuaAnc inuiAftf-
579
rafli-
580
icem,&:
in Et qtticuu:queQi}ia to pucris fc rccipi docebat,vt caput

,
qui poflca
erat
m prophanas hxrcfes piolnpfi funcE quor\

Chcrinthm
mcmbris ncputaiciur hocfolumclfequod vidcbatur,ad\wnx\i.Et quicwnquemejufu.&c. cx huiufmodi b Vcfpondit ilU . Quia dixcrat, qtiifquis vnum nomine ( cipit,intclligu loannes quod ru.rctcpcnt,
namcro
SimonmagusMcnnndcr
me
plurclqiicalij.fierinihilominusporciT.nehofceqiiidc-iri vc i .1 in Chrifti nominc mjracula k-,fcd quibufdan: pr^ pati

ftigns,&: impofturis,mortalium
cosnorecipiac,
non h qui
li.iccrc
am-
cepcrit in
nominc mco,mc
a
bulant,vndcait. c Maîiler vi. nucm,
Solum.
mcntibus illuiilic. f Erigidx. Ncpau pertatc,& penuna 1 me iulccrccipit.Et quicumque b Qui intercam,:Sc nc nihil diflat. gnorualiquisfc cx Sufceyir.
l
Qualidicat. Hic iioinincluonon dc10
perit,non
c
me fufcfpit.fed e'um qui mc miiit.tRefpondicilli
cufet. Simihccrdici
bctfulcipi.
Ioanncs, dicens t Magifter vidimusquendaminnominc + tuo eiicientem da:monia,qui nonfcquiturnos,& prohibui-
Virtor Antiotbcnus. Non inuidia
d
c
autprauaaliqua^mu
lationcpcrcuustojii
trui filiushecaiebat,
museum.*Icfusautemait. Noliteprohiberccum. Nemo cftenimquifacitvirtutcm innomine meo,&poflitcitoma

ne jiaupenatis excufationem piitendatis.Quifquis Q.dico.quifquit vnum.ex huiufniodi.&c.fed
Apoftolus ad Galat Commnnicet autem is qui catbechi%atur v boei quife. ca.in omni g
t
enim
buiboms. Etnequi fc paupcrtate cxcu

fet, ait.
T<lolite erra
ii
lc
vcrum omncs
qui
f
Chnfti nomcn inuo cabant,Chriflumibi
dcm
fcqui
vnaquc
cumChriftidifcipulisa?caccm agercdebere pciluafum habebac Multi autcm

.
homo enim potum dcdcrit vobis calicem a'qux frigi- j heec&metet. Quifquis g Et qwfquis fcani.\ 6x in nomine meo,quia Chrifti eftis,amcn dico vobis,non Q^.iamqiuinhoc gc mercedcm fuam Etquiiquisfcandalizaueritvnum-. 4 neralc fic porcit ta> pcrdct a occaliones nulla modo moucntui
piarcepto
non cft aduerfum vos, pro vobis loqui dc me. qui cnim excufitionem diluit. a Leuifllino enim
Deus non
;V.C|tiaMi.f:
minauerit
eft.
Magni
.pulilli
quxiuut.
exhispufillfscredentibusin me,
bonum
mcn iecundum
con
eft ci
h circumdarcturt mola afinaria collo eius,
& in mare mitte-
magis,
fi
fequcntiam icimonisconcraapoitolo:
dici,
inChnftum
alioqui
quidcpnmati
noncredcntes apud
Iuda:os cxtiterunt , qui iftiufmodi gracias , pra?rogatiuas acceperanr. Qualis erat is dc quo hoc loco fermo eft. Talis quoquc erat Iudaslfcariotes Namctflillenequameflct,
.
&
foloquc corpore Chriflum fequeretur,miraculorum tamen grana ornatuscrac. d Et prohibuimus cw.Purauit cum excludenduma bcnefi-
plwlipp.j.c
non vtitur ofticio,fed docetur nemine a bono,quod cxpartchabetarcendum, fcdadhoc potius quodnonhabet,prouocandum,vnde. Tyolite probibc. e ôliteprobibe.BiLDA Hinc Apofto\us.SedfmeoccafioneJi
cio qui
ue -pcritatt Cbriflus annuncietur,
difputabanc, &c co quos ad fidem vocabane.exemplo fuo pcrdere poteranc. Bcda.Nota quod in bono opeie noftro aliquando caucn durn cft fcandalum proximi , aliquandopro nihilo habfl dum.Inquantum lirie pcccaco poflumus, vitarc proxim^ fcandalum debemus.Si aucem pio vericace fcandalum f tur.vrilius nafci permitcicur,quam vericas rehnquatur. x Victor Antioc. Pufilli in primis dicuntur, quiinillun
& in boc gaudio femper gaudebo

&
Iur.7.4
ob aliorum falutemcenTalcsquamuisfignafaciant, frantur efle non prohibendi,non tamen eis fecura confcicf i.lrnmocum dixerut./ nomine tuo prophctaHimus,& d&monta ciecimus , &c. dicetur a eis,quia nunquam noui yos,difcedite mt
(jui
credunt.Tum illi rurfum qui nomen illius inuocanc.eftoei' non fcquantur Tum illi tandem qui aliud nihil valcntes a llliusoftciuti quajtantumfngidarpoculum propter nomen Mola //.Hicr.Secundum morem prouinciar.Hcc.n.pc h na maiorum criminum erat.Et re vera cft melius innoxiun vitam corpoiea pcenaatrocifllmatemporali tantum finire
.
operamini iniquttatem.
itaque ha:reticis,&: fchifmaticis, &

paci
quam la?dendo fratrcm mortcm animse mereri perpetuarr Per molam aflnariam fecularis vit^circumitus.iSc labor,p
inaliscatbolicisnon facramcntacommunia,in quibusnobi fcuttJ funr non contra,fed diuifionem vcriratique con-
tranam,quam aduerfum nos funt,
&:
dominum no
dcbemus.
fequun-
fundum maris,extremadamnatio. Melius eft,vc)oluspr: iub habicu exteriori, non fimulando fe bonum, % fimulad febonum corrumpere alios.|Lcuius ergoeft fi fub cxtc habitu ad mortem tcrrena acta conftnngant, q. fi iacra offi
culpam cxtei is imitabilem dcmonftrcnt.quia ii foius-c dcret.tolcrabilior vtcunquc eum mferni pcena eruauec.
cia
tur nobiicum,deteftari,& prohibere
jeYlCTOR ANTIOCHENVS.Addithocobcosfor-
NTCOL ^ AVS
il.
tafic
êfpondit
Hax cft pars mcidecalis. Ex hoc. n.cj, Chriftus
LYRA.
quod iftedequo Ioannes qfiuit,erac fidelis credcns
in Clin
ftum.&: hocdicicChryfoft. verumcnnoneractancarpcrfe

in vi clionis,qj vellec fcq. Chriftu,&: diicipulos eius oes fidelcs volut feq, Chnftu p r jligioi di: ficut ncc
dixerat paruulos rccipicndos in nomine eius , quamuis fint parux reputationis , idco Ioannes mouit quarftione de quodam eiicicnte dxmonia in nomine Chrifti , qui cn non erac de focietate ems.quem prohibuerat difcipuli: vtru bene vel
modo
modo
malefeciflentad fciendumfiefTenthocalias faauriincafu

contimili.
circa hoc primo ponitur refpofio Chrifti,fecudo,prohibitio fcandali,ib;:c quifquis vnum de pufillis, &c.
Et
Circa pnmum
ifle
tcrtio.declai-aciocuiufdamdi6ti,ibi:Omnis.n.ignefalietur.
efl duplex modus diccdi. Dicuncn. aliqui q> dc quo quzfiuic Ioannes,no erat fidelis. Ahqui.n.infidelcs videntes pcr cxperientiam nomen Chrifti virtuofum in nomineeiusajcicbantda:mones,vthabeturAcl:.i9. Dicit
ingreflum.Et talis etiam non eft prohibedus.quia benefici diuina non folum dantur pcr maiores, fed etiam ahquandi per minores,&: imperfcctos,vt in hocetiam declaretur vi tus nonnnis Chrifli,qua; pcr magnos, &: paruos indifferen ter poteft operari. Ec quia cales rnperfecLi aliq uando ad te pus credunc,&: in tempore ccncationis a fide recedunt,ida fubditur. Tsfjmo eil cnim qui facit -pirtutem in nominc meo . Qui.
i
tamcn Chnflus,c> ille qm fic facir,no eft
prohibendus.-quia taliseicctiodxmonis facicaddedarationem vircucis Chrifii.Nec ctiam talis(licct fit infidclisjhabct frontem loquendi contrafidcm Chrifti , cum glorieturdcfignis innominc cius fa6tis.&: hoccft,quodfubditur.
fl aliquis imperfedLjs fecerit miracula in nomine Chrifli,& poftearecedecafide', nonhabetfrontem loquendi contr. Chriftum in cuius nomine feccrac miracula, dc quibus glo Ec quia non folum in nominc Chnfti fienda fun riabatur
.
miracula,fed etiam opera mericoria,ideo fequicur. iiuifquis enim potumdtderit pcb.cal.aqua frig. Hocdicica' 3
^wofy?eiw,^c.Infideles.n.aliqui benein aliquib.conucniut cum fidelibus, vt quod Dcus fit vnus &C huiufmodi : tahbus funt cum cis,hcet no in ali . vero dicunt
oftededu.q, qlibct quatficunq paup pot aliqua pietatis opt ra facere:q.a pocu acj frigidx pt darc q.libet quatucuq; pauj Et quifquis fcandaifîu. pnum,&c. Hicconfequentcr p< 4
,
Um
nitur prohibitio fcandali. Et patcc fencencia ex dicLis
Mat
rbi
js
Alij
iS.exccpco quod fequitur,
quod
O R A L
T E
R.
Et quif.fcan.&c.Greg.per
molam afinariam fccularis vii
pcr iftum quinon crac de focierart? apoflolomm fignificatur kicus bonus,qui non habec pra:dicandi ofik:iiim,camcn bonis vcrbis, &: exemplis agic ad cx-
Uigifier vidim.&c.Et
circuniitus,&: labor cxprimitur. Per^pfundii mans excren danacio dciignacur.qui crgo ad fecularicatis fpecic dcdudti vcrbo ca;tcros deftruit, vel exeplo, melius profedto eracj
puliioncmdxmonisdecordib. proximorum,quamuisnpn tequaiur Chnftum perfiatum rtiigioms,&: ckricatum. Et
hunc ad morte fub

q.
exceriori habitu tcrrena ada coftnnga facra officia in culpa cxteris imicabile demoftrarcnt,qu
nimirum
Jflt
a
M
fcan.Quh
,
iarci
ap.j/\*
lcgemque
nimirum
..J
Ltft
llipra
duncin eum admoiietquantumdcbemus eos cauere

dalizant.
docuit,ne fcadalizemus eos qui cre , qui
mum pcr oratiotcai exhibctur,al
fpincus,fi
omnidonofacnficij ncih
i;.;d
i,q<io.j r-luri-
cfonuHi/jiiod in vITi'm
Scandalon GreceoffcndiciiKim,vel ruina.vel impactio pe dls. Vcl vc alij, fcrupulus. Ille ergo fcandalizat ftatrem, qui eidicto,vel factooccafionem cuinarpra?
bet.
5
proximi cedar,hoc eff,eleemofyndm adiuxennuis.quo hac ratione,gran'ani in aVfpcchi domin; inuct>tarn'us . Dicimus rurfum facnficii nofln munci falc CondirC;(i iux.1
ta duiinafurri hccr.v
* retur. t Etfifcandalizaueritte
manus
a
tua
abfcindcillam. t
nnii
Manustua.
Ami-
D c
p:cf'npcuDco
QH
ia
Sine cupito principatu.
iUalitaucriinusfxob
.
>''
cus,cuius ope & con
Bonumcfttibirdebilem introirein vitam,quamduas maInferni pu.-n.1s cnumeiat.vt cxieneat

a
filioindigemus quo tidie.Sed li hic Ixdere in
nus habentem
a
irc in
Putirdo gehennz.
caufa animaj
voluent, excludendus eft a nofira focic

tate,ne
li
exteriuslaruiensinconliimpr.i^vniicpropheta.Ambulate in luminc igais ve:tri,in flammis <]uas luccendiitis uobis. Confcientia iera.fcilicet dolor interius accufans cos.
gehennam b
in
igne m inextinguibilem,
tulenm 9 vniufcuiufque ^pinde opus.hic

quidcuif..:lcibi vero Luc.iz,
HlERONCpana
ignc faiietur.quod
fi
cum perdi-
vbivermfs eorum non moritur,&ignis non cxtinguitur.Et ulibus ferutt neceflirius cuius
a
vcro facrificiLim no ftrumhtc quoque i-
Amicus
tibi
qaotidiants
difcurfus.
Cum
corrigcre
gne condieodti
eft,
ne<]ueas,amputa a focietate tua.
Quia.
c
tomhacvicaparcem habere volumus , fimulcumillo percanius.
te fcandalizat,amputa illum.Bo nu eft tibi,claudu pe'stuus in vitam seternam introire,quam duos pcdcs habetem mitti
fi
diuinoilloccelcRK]; ignc qucm dominus in terram mittcte vc

t
d jn
dn.is
Qârn
ma.
gchennam a
Qui
tibi
ignisinextinguibilis, vbi vermis

In oculo,no:ui
a
eorum non
firij
nerar,audwtur,ita vc iuxta Paujidochir.a,

R.oinan.Ci
prouidet.
camahccr amici,lpirmialiter adue:

fi
fignificajKtu
Hieronymus.Due.
;
moritur,&ignisnonextinguitur. quod
Quu.
o cuius tuusfca
fpiricu pofthac feru8 tcs fimtts.
manus, principatus,
l bumilitas,
bia
.
&fuper-
Jilizatte,ciiceeum
t Bonum
SalduJc.cdo ftpiceft tibi
lufcum introireinremittiin gehen-
tia-,ignis,fan6cifpiri-
Abfcide fuper-
biam.tene
humilem
gnum Dei
quam duosoculoshabentem
Graria fpirituflancli,ueltribulatione.
principatum. d Vbi vermis. Beda.

F.xcor
namignis, vbi verbiseorum non montur, b

extinguitur
a
Afpeifo fale,iictiF'n
vermium de
,
corruptione carnis
&fanguinis, ideoq,carorecensfile con

ditur,
c Sipiemia. b Purgatorio ignc. HIERON li >num Humanumjgenits. elkueibumDeiaudire, fiie fapientiatcor coudite,immo cum apoitolis faleiie,ideit,.ilijs lnpien d HlER.ON.Sal infulfum eit.qui amat nncipa'tum,cjui inqutt me nonautijm miniltrare.
Omnis cnim fgne
falictur,
&ims non & omnis vi

fal
Quu
t
J
cusgracia. OnLcUgJa. oiiims clectus
fapientiacojirur, vt
cfigna viclrima Dci eiiicrHiir aksnbus,
hollij's fiebar.
vndcbencaddit.
f
der,necconriteii,necde fynagoga cijciatiu u ligen*ghjlttrn houviii. magis,<]uarti Det.
Omn.vi.ja.ful. fl!e
vi
vtexiccacohu
&i mafaleialie t.ur. sonumeiHal.
l,
4
y
cnim veredomini
Quod ii
infulfum
p
;^ h
r.ucif.e
Phiii
îm.ieitqnicorpus,
morefanguinco/Arr H|s effe nequeat.Ca roergo, & fainuns vcrmcscreans quia dc!cclatiocarnaIis cui condimentum continentixnon relif!it,p<x;nam luxurio
,
&ammamavitusc
rcm fpirkuffancti Dco cofccrac. Ncc folum
feci
nrundando perarhb
fale
afpergicur,
oo.iA Romanni.a
gencrr.r xrcrnam.Debemus ergo corpus contmencue fale,& mcnccm candimcnco fapiencfcj ab crrotis,&: viciorum
fis
pclfiturifcd
igneconfumitur, quandononpeocatitantumcoiir ctiam pradcntis vita^dcie<5l.itiotoI!i:iir,& fcuui
ra.-v!C.rconucrkcit)rot.imcntefufpiratcir,vndc^N'--ii.
v.::>n
ftigare.
v ViccnrAnciochcnus. Vermis nominc defignatur fmfcclerataqueconfcientia. S quidcm vna bzc sniinaRi

e
ucrfacioincceliscii^LcOjlccro per mjfcncorcham Dci, vc cxhbcatis corpora vcftra hbftram fanct nii v tc. Alicer,A!ra re Dti cor bonortm) hoftia?,& facnficia,bon:iopcrafidd:u.
.cricem nuilmfqueboni libi conf. iam.inuiihs pcnicen uleis.mftaredicis vcrm;sconcinuopunguy:\: rodic. Omnis cnim igas.Qhia tcrtio mentioncm fc-cit ignis, 9. ver
lnomnibusfacrincijsfil,quianu!lumopusbonucn iine
fa-
mis,Q(tend;c quojn.gcJo
r.imig
vtrumque
valc.inui, v.arc.O njuii-
nem arcet.Quodvero ignc.i.in
le.Miredictumeft.Quod.n.fale falitiir,vfrmis putredi ignc, ifpc: fj faiccainc que

i
picntia: Jgnis facnHciam akariconfumir,dcquo. Ipfevos bapcizab:tin rpuitu!an;to,& ignc. Vcl,!gnis,tribulationes Matj.c Rjfpu.ic Uoc ad fupertaray tii fcandalizautia mcmbracueihoc cft igne faliri,& tcncatio.iib.cxcr li_ pco.ccpca funt.qma ccn ob (Jhriitiuiu >rcm dilccios,&: proximos
.
nobisabncga
ûeccnfuma.Hiecfecundiimlcgcrin in ho:i bancqua: inahan crcmabacur,vbi in onmi vidunj.^factificio lalof:";
ferriprzccptumcft. a Viccoi Antiochemis. Cognarumefthuicjllud Paulift auce VBBtofpnin[cutu\ifHe opus quitif. /if.aiC illc,<îij probibi:,
prffcnshic ocus,ex
Leuitici pctitus.i^(cy?J obm&ris\a. yfaleconaiens,miluiri.lnom>ri oblauoveofferesfjL obferillo
rc.Ow.K-./^./a/.Hiero.Vittimagenushumanum^qiiodhicYa piencia: fate,vel rat.one falitur,dum corrupcio fangmnis.cu ltodiapucced:ni.%& matcr vermium hicconicimitur,& poft purg<icono igneexaminabitur. g iiuddfi [al. fi quis femcl condimentis vericatis refeclus ad apoifafia rcdicnt,quo alio doctore corrigitur.q. ea q] gu1.
fiauic lap.ciHiam,vcl aduerfistcrntus,velpiofpei
is
ilkscius
iecl.1 z.e
uamus autcm pr?ccpcutn hoc fecundiim myfticltnVfenititn

_
rcipuit?Vh.Quis mcdebicunncatatori a ferpente percuiib
N
1
~0~L
A V
YR
legcmquc
4&
fahfic pcr
3
\\\
A."
igncm
Lj ov;.)',.Srctitenun
Vbivermit ror e^f.Ideftiaculcds.vel
remorms Confcicn-
facnficio Dci,lic
m m omm Opere bono requiricurdifcrecio.

eft,per
cribulationis acquirirur fal difcretionis. lcge vetcn fal ponebatur in omni
tiz.qui continuc affl git 2 Omnise.
damnatos.
^.Hxpornturdccia.aciocuiufdamdicti.I
4 Bonum ejifal.ld eft,difctio bona inana haDeht bomtatcm.

5
quam opcra hu
enim Chriftus,qcr xl ad
euitandnm.fcandalum pcs eflec am Ocufus eruendus.Qua? quidcm muti patandus,& mar.us-,& noneft' udaper abfcilioncm, vcl eiutipnem
i
a l'Oiiu
..
fitpcr mi.cc Rdi:
tic in
per rcftnctionemab adtu malo,.quod Carms, ik. diiciphbam , vbi n.ecc(ian'a
it lîodfi fat inful.fu. accipitur fal pro hominibtis difcre cioiicm h-ibentibcis .coqubdaliquistxccilcns inaliquajppnetate non folu denomniaturab eaconcreciue, fed eciacn abSractiuc licut notabiliter libcralis vcl fapicns dicitur ipfa
picnttvNvr.dc-dicitur.Ow.^.^.In
quodocecmo
liberahras vcl fapientia. Ecper calem loquendi Clarifius dixic apoftohs qui ca:ceros prascellere debebanc fa-
modum
dumacqii!rcnd:difciccioncnVr'picnci;c,qua:acquinturcri nnis igne, qa vexwo d3tinfcrh"curuv& hoc cftquod

dicitn;
.o.-r
.<
.
p:cntia
Vosei+is faltcnrar.Matth.^.b.Dicitergo Saluator.
-./
ionis ignc f ipiens cfficietur.Sicuc

fal,
cnirn per # igncm

m
dccoqucnccmîtuiCiiam conucctitur
11
QtiiafiiHc qtndcbet aliosdirigerc percmir.cntiam fuxdifcrctionis iaptcntie, fuerit mfulfus pct dcfcciumdiicrctionis,ifiedcfcdus rcdundacinalios. Habctr
iiôd'[ifsU'i[.
&
M
nimirum
A L
,
T L R.
&
fi
folos cadcrct
vtcunque hunc tolerabilior in-
fcrnipa-nacriiciarer.
2 Ormiscn.iin.fal.Per igncm mt lhgciepofiiinius fpintuf fandi virtutc, qui d.uus ftiSt^poftolts m fpccic lgnis pcr quc omnisfalicciir , quiaeius drfcrctionc ad bonumdirigitur,
1
'candal^.terfa.tua ab[c.ill.&c. SancltlS Iob 29.C.dicit Oculus tui C.TCO&: pes claudo , id 'cft , confiliarius ignoran-
adiutor impotentmm . Ert;o manum abfcindcrc,5i culum,crucrc ne fcand zcnt, cft hominem quantumcun qtte fibi vtilem temporalibus a fua focictate cxpcllerc , fi
tiurn &:
1
quiaiicut dicitur San. ?. lnccrta funt prottidehtia: noftra:. Et om.vi.fa.fat. Id c(t,opus Deo acccptum conditur fpuit tuffanch dircdtionc. 5 Qrjod ftfal.inf.fn. I J cft,fi humnna difcretio careat fpiritufanclo, non profkic, fcd aliquandomagisotiicit,quiafacic
1
fufibiad pcriculum
ruinxin
fpiritualibus.
Omtiis
hdnuuemnimisconiidcrede Tom.j.
icipfo.
t
2,
fa
f$
In hncliid
nori dubirauit.
Glof.ord&NicoiaicleLyra.
.m,& focios cms lignificarccieditur,qui
Phylar
584
Apoftolus vult,dij
att. Si
mo v.-Jicrf n<per Ingratia fit eouditat
duininum crade A. i;yrucoirupcus,&apoitolaUun pcrdav,,V

1
pn
icaque vc-ibis
doccmur.ne quam vi.quam inucuxauei
fionis,aucdiffidijinateriam fubminiKicmcs,veruni vi
Qmaautcin
itmc multi
quosdum
*
mniorfcientia cngit,ab
vnitatcm invinculopacispcrpetuoincimuifam con
aliovttJnfocittJtodiCttn^tt, ft
quoplusfapumt, coplusa
..orduc viuuccdcv,
upiunt,(ubiung'C. a H.ilfctcmvj.j.tl,cr
p.i.
ftudcauuis.Pcr Apofioli auccin vcrba vnufquilibcc noftrUnu dicu lllius admoneHlEB.OX.Sil forrertionis amoi pro*im't tempertt,& 4j '.cvtionem luftitiam, tur Nuin quis pa b Dilert.ooem. Quidpienter liHjuiiur mai;nofil luitiiix condin. nem inanducare po metiiat.nc eius elofjuio vmtas rumpatui. peie
.
>
Hibci liue pacc,non vucuB.d.i.
a fucrit,in
quo
illud
condieus iHabetc in vobisfarl,& pacem
teft
abfqjfale.Num
tis cfl
donuin, Icd
argu,
habcte iDter
vos.
quis iapor in vcrbis inambus mcile potcft

?
dautiuttoQis
Admoncniur
,
inencum
linquic.
Quocnim
decerius dcquifquc meliusfapitco
fidci xdificacic pcr hxc,inquam,vti oraticnem noftram ad ncm, hoc cft co modc^ &; ratione lnfticuamus vci graciam
M*" *
* Victor Antiochenus.Ecquidnam inquit Bjpnftaeitfal quod dominus hoc loco vnumqucmlibct haberc pcipir,dicens.tlabetc in vobisfal,ZT fa.cc habete inter yoÊcquid rurium
Apoftolus
apud eos,qui audiuntconcihct. Intcrqueloqucndum,ccmpus opporcunum,ordmcmquc compoikum,& ad fidcm au diconbus facicndam idoncum obfei ucmus.
2
NICOLAVS DE LY R A.
l
Habetein j>cty*//.IdeiT,difcrecioncm.
voj.Qjd.Per fapientiam pax inccr hc iniucsacquiritur,&:etiamconieiuatui.
rtfacem babetc
inter
Et
A D D
Quod
O.
num
fupponic
,
fatis
dubiunnquod
vidclicec corpus Chnili

p.ill;
In caf. 9 .Vbi dicitur in Poftil. Etfimiliter claritasglort? quam tunc in corforefuo babuitftt in extremitate corforis.
i ifi
& formaliter
fuit vcrc transfiguratione fueritgloriofum,non
figurafitinextremitatibus corporis,patetexdefitcrminis comprchcn nicionc.Figura.n.eft qux tcrmino.vel fimiliter fc habeat clancas Sed quod
ditur,vtaitGeometra.
glonx,vr.f.fic cancum |ft verum.Claricas.n.glorix

in
cxcremicanbus corpons ,hoc non non folum extrcm:taces conti-
quodcumgloriofocorporefimulltaie Curn cnim Chriftitransnguratiofuic facta ad oftendcndum glcriam rclurrccuonis ipfis Apoftolis.quornmoculi ^fundum corpus vidcrc non pocuctunt,fcd folum fupcrficiem cor ns,c>: figuram,furfice: c dcbuic clantas cxrrcmitacum.Et
poteft, quiaomnecorpusgloriofumiir.pafiibileclt.
to, quod redundanciagionxincorpuspaffibilcexlingul difpenfacioi)efuericpcnccraciua,abucuiisramennonglo ficacis vidcn non pucuit.niii fupcrficiecetius.nifi Bura.aliW
net,K-d
Sed cenftat,quod claritas lolis non eft tanrum in extremitatibus eius.fed ctiam in omnibus partibus fuis intrinfccis. Ratio aucem quareaffumptio clantaris licec figura non mutctur, cft , quia litransfiguracio dicitur cuc color(qui parciciyacclaricacem imperfecte)m fuperficic
dnit f.icies cius.fuutfol.
cut &
totum corpus penetrat,cum tocum (ic gloriofum,ficotum agilc.Et ideo in trasfiguratione legitur.irjê
clariras coi poris coloraci attenditur , fic Jucida,iti cius fupcrficieattendi poteft.
&
qux efl
pcrfccte
REPJ.ICA4ncap.9.
vbtdicitnrdctransfiguratione, Toflil.
,
Dicic claritacem transiigurati fuiffe
m forma & figuracorcocum
ponac miraculumcirca miraculum quodcommuniccrpojB cur in amotione obicis rcdundantix gloi ia: , fcilicct q, octm Apoftolorum fuiffent muaculofe elcuatiad vidcndumclantatem exiftentem m profundo corpons. Ncc ratio Burg.concludit,qux vulc cx luera quod refplenduit facics eiusjicut /o/.Sol autem habetclantacem iion modo in fuperficie, fed etiam in profundo , nam fccundum Burg.l
innuilcislocisfimilicudonon eft recipienda omnimi quia alias effet idcncicas non fimilicudo,qUxcurrat quatuor
poris.per confcqucnsin extremitaceBurg.aucemdiCichoc non cffe verum.quia vc inquit,claritas glorix non folum ex
pcdibus.Argumcucum autemafimihno
quia
ftat
valecgcneraliceft
tremitates continet,fcd totumcorpuspcnetrac,cum
forpus
fit
glonofum,
ficut
& totum agile

V T
Sed Burgemfiic
faciem Chrifti,ficuc folem refplenduiflc, &C tamcn clantatem tantum fuperficietenus haouific.
vnum
ijs
C A
ch- tt
cis
X.
3 TT T '"dp rxurgen j.Hucufque ea
qux in Galilxa fecit,& do
t, cmt.Hinc narrac qu? in Iudg,i feciccx: docuic,& paflus pnmo qux trans lordanem ad Onencem,deinde qu?
Cum.n.omIudxoium pro-
modo,qui fanabant', in diuinxcognitionfs mareria ccdebatjicdalijsquoque.Atnon ita Phanfîs.Illi.n.phoc n magis lnccndcbantur, mulcoquecffcraciores erficiebantuftf b T /;rt/^'/r'.Magnadiftantia mter turbas,& Pharifax
,
&: Ierulordanem,quar,do vcnit Icncho,& Bethaniam,
Hxconueniunc.vc doccantur,&c infirmi curentur,ficut Mat
(alcm.
nis
V T
X.
li
thxusapcrtedicic vt tcncando dcci-
uincia gencrai ccr ad dittinctionem a1 .arumgcntiuin Iu-
dxa dicta fit , fpecialiuscamcn mcridia-
naplaga dicitur ludea ad difiinctionc

Gililxx,Dccapol!S, ea6J cxtcrarurn
inde exurgens venit in fines ladxx * vltra Jordanern : conueniunc iterum turbse ficut confueuerat iterum docead eunu , Et accedentes phanizi bat illos
pianc.Has.n dcuotic
piccaciSjillosadducir
&
ltimu usiiuons.
c
Sfhcftv'
&
EEDA,
Cornu r o
fyllogifmc
interroga-
Hoc.
bant eum,
fi
licet
viro vxoremdimittcre,
tcntantes
eum
tentauit,&quidquid rcfpodcat capere pu.
ranr.
S.dicitdimiC-
ceridam,&:aliamdu-
dem prouincia regionum. * Victor Antiochcnus.

riicturb.cquis
i!le
Venienti ,TUtem rurfum
c
a
cur-
morefuoicerum inftituit,necnon
moC
ccndam,pudicicixprxdicatorfibividcturconcrairc.Sinon dimrtciid.imjrcus facnlcgij,& contradoctrmam Movfi,5c pcr Moyferi concra docrrmam Dei faccre Igitur dominus
.
bis,vt Matthxus habet,quib.tcnehanrT,libcros afleric.Ccncu licauccm .'llis gcminam fanitatem.corporis vnam,animt al
rcfpofuin iic tempcrauitjVt tranfcat dcciputun, fcnpruram fane intcllcdam lntettimonium adducens,&: naturalem le-
tcram.hnncquidemperdoctrinamillam vcropcr diuinam Vircuce.C^ccrum coiporalium mfirmitacum profl gatio,no
gcm.pi-jmamquc Dei fencenciam fccundôpponcns.cj non voluncaceDci,fcd pcccantium nccefficace conccili ^tt.
fcribitur
NICOLAVS DE LY R A.
t
'J
s
.
C A
Phanfxorum confutatio,fccundodifcipulorumiii
i
P.
X.
ftiuctioibi. Et ctfenbant illtfaruulos. Scntcntia pnn)xpartis
T inde exurgcnsHK ponitur confuratio Pharifxo^ rum dc aliquibus ;n lege pcrm!flis,&: primo,dcDiuifi*
fadum .ib aho rcfcrtordinc,non tamcndificrcquantumad vcMMtem, at dicir Au.& hoc inuenitur frequencerm vece.Teitam.vc
i
;
patct cx dictis Mat. p.Licet.n. Matthajus idem
fcrilnctirconfucacioPharifxorum, fccuhdo
ccidjtiijfcq.cap.
fa-
Prima induas,quiaprimodefcnbicur
I
pote libns Kcz.&c Para.quod cadetn dicta3

tur
& fafta expnmuu

Ouid
hic,& ibi,lub alio tamcn ordme.

Si licct
7
-.
M
I
O R A L
i<i
T E
R.
Si
Vxor ifta poc lntcllig'
fapiecia Philofopbic.T.A
rj
Et
inde exurgcm v.nit
fmcs lud.u,&c. Scquitur.
hac 116 eft a doctorib.Theologis iiroplicitcr rcpcllenda,
8
)'
M
#
/*"**
arci
vâp .X*
.
58
fapicntia: eloquia
y
.
/a
;
Viclor Anciochenus.Neque femper Jtillerefpond. tacet,nemachinacionem, &conciliOrum illorum lgnarus videatur.Neque fcmper rurfum eos repiehedic.quo per om
&
non faftidium, ftd D Hicronymus cfune,& iirim praeftar.vnde. ihime comedimtMhucefmiunt% Etd,i 4 c qui me bibuntyidtnicfitinat.Mclîfiua
Itcrata fcntcntia verbi,
niamitipatienciqueanimoperferenda effe nosdoceac.Pru dentiaucem incerrogacionc,delegisdecreco, illorum fen-r

tcnciam
.
gnificacum
ftsc.i,diligencibus elt quando
mukimodum faporem
don\inus pknc
1
gufi
reddunr.Quod
manna ad manducan
fc/eos,vtcfl
primo exAtille refpondcnsdixit eis Quid vobis pra?cepit Moyfes ploracquoperanuhoc lih cipationem b fQuidixerunt, Moyies permiiitlibellum repudii fcnbe ,4 refpondcre compelc rc, &dimittcre. Quibus lancur quod ipfum rcfpondcnskius, aic. Addurialioqui
dum,fubfoiclique hoc.iW,
gebunt iufii
ficut fol in
pw ^ um.i
txK.t.c
regno patris eortim.
Ad
j.f
refpondcre
Moyfes.Q^d.Honiinis
e!t
conlilium, non Dei imjierium
ignemduracur,vcpa
Matc -f- c
oportuiiTct.
j
tiam cordis
li.
Moyfcs permifit
-;:
veftri fcrfpfit vobis Non fatminas. In hoc oltendii fecunda
prajcepium iftud.
effe uitapda coniugia.
Ab
niscorhominiscon
firmcc,vceft.Siquis vulc poft me venire,
ij
Vi&or Antiorhenus. quiaprophe

;aM-ilachiasadhoc
:juoidam rcfponderac yxorent mbertMis tute ne defe,
.;$
initioauternt creatura?, mafculum,
&.fcminamfecitcos
Deus.
trem>
Propterhocrelinquethomo pairemfuum, Non

ad.
&maNcn
t.res.
&c. g Qulcunque
nnis.
nifi
,
dimif.
vxores,
tacite
lam
Beda. Matthamsple-
,/'{ cnimfocia tna,
fuam, cVeruntduot in carnevna. Itaque iamnonfuntduo, fedvnacaro. Quod a vnam

Faciendo
&
adhserebic ad vxore
U"'" * carnem
r
'
vel
tfl
Quicunqucdi,
vna
m
'
mifent vxorefuam
5ep.irir.ioms
carnem viri,& fcemine.
:-
wof ffdcns tui,&c. id problerna hoc

1
c
f
ergo Deus confunxit,De homo non Pharif.ii

quo
.
feparet.
Et in
domo ite.
ob fornicatione, eotfnjtatorO ,fa oh &-.-)l.arnduxeric,tncr tornicar.10 , T
'^
ch.uur.vnaergofo-
lummcdo
vna
tanquam omnino
(blubile
,
in
ilii
propo-
nunt,
conimirum
eodem incerrogauerunt eum Et ait ilfis.tQuicnmquedimiferit vxorem fuam,&aliam duxcrit,
caufa eft
rum
eius de difcipuli
carnalis fornicacio,
fpualis, cimor Dei,vcvxordimitca
adultcrium committit
a
ûodProphetcXoraoilumlegi , quxca derecauerac, videc
t fupcr
eam. ec h vxor dimiferit

m;dium difcipu!orum,& comylcxatus
vi,
Foifan quia paruulumiiatuerat in
fuerar.-
planeaduerfum,uerum dcminus feruatornoflcrcafapieiir

;iarcfponder, vtnedictu
nupfent , mccchatur. Etofte^rebancilli h tparuulos, vctangeret eos, difcipuliautemrcomminaban-
rumfuiim,
&
alii
tur, ficucmultircligionis caofa feciffe
Jeguntur. Nullaaucem cauia eft Dei le-
turorferencibus
aicillis.
I
Quoscum
videretlefus,indignetuiit. Et
vcb
i-
gepr X fcr.pca,vcal.a
ducatur vmence ea
cre l,al>an
Siniteparuulosvenireadme, &ncprohibeatiscos. Vere amen îco

talium,quia
queProphetas
intetius,
+
f
quxcftreliila.
neque legcm camen ullius
Taliu cnim
cft
regnum Dci. Amen dico vobis, ouifquis non
Difcipuli
autem
offercn
comminabantur
tibus.
accuiat , niquicatis (iitautem. jldduritiam cor.Bcda. Nunquid Deusconcrarius dp : sliquid ante iuffcrat,&: idem pofi nouo
\
lenc eis
Nonquianol, & manu, 6C
fibi eft,
i
fregerit impei io
voce Saluatoris benedici,fed nondfi plcr.a fide habetes puca banc cu more hominum offerencium impommicate laffari. i Talium emm efi ngtum Dei.Talium fignificancer dicic,non
iftorum. C^.d.Morcs regnanc,non xtas. Hispromitcicur pe-
Moyies videns propcer defiderium fecundatu nu iim vxores primas incerficir,auc in malam vitam duci , naluit indulgcre diffidium proprer difcordiam , quam per >dia,&: homicidia pcrfeucrare nuptiarum copulam.
n.Sed
gr.i:mciclorum,quifimilemhabcncfimplicicacem,Sc:inno cenciam,quibus congruic illud Apoltol: . liclite efficiparuuli

ftnjibutjed maliila patuli iftote.
v j;
Cor.u.d
Er erunt , &c. Pramnum nuptiarum eft e duobus unam arnem ficn.Caflitas luncia fpintui vnus ipintus ciirit icur ,
I
Thcophylacms Puer.n.non odic> ncquealiquid malitiofeoperatur, neque vcrberacusamacredifcedic, fedecii

4
.
|ui
Homononfep. Defideno fecunda: vxoris Deus ieparat, con:ungit,quando ex confenfu vtnuique propcer feruiluem Dei(eo quod tempus brcuc iit)iic habenc vxores qua inonhabcntes. Et i domo,&c. Hieronymus. Non difcipuli interrogaue.
eum
Yihbusinduac vcfiimcncis, prefcrcearegalibusmdumentis.S (.&: ille qui viuiciecuudum vircutem ecclefia: ma tris fua:, nihil huic prajhonorat, ncquc etiam reginam mul-
torum,volupcacem.
J^
iluifq<is non
rectpmt rcg. Qiii
non perfeuerac in
ira,
Ixfus
untprius,fcd Phanixi.Scd fecundainterrogatioabalijs,id :ft ,ab Apoftolis iterum dicta eft , quia dc eadcm re de qua
^harifxi.
non meminit,videns pulchram mulicrem non concupifcic,

non aliud habcc inorc.aliud in corde.Q.d.S. cales non fueri us,non intrabitis m rcgnum ccclorum.
Hiero-
NICOLAVS DE LYRA.
I
fentia Pharifaorum.
3
Quid vobis prcepit Moyfts. Matth.i9.dicic
quod Pharifai
Hc dicendum,
,
hocdrxcrunt Chrifto quafi ei obijcic

antKjuam diccrct
ndum
pulorum,
Etoffere. lV
thonis confii macio,ibi.Ef proficifcente eo de /er.Prima

infiruic difcipulos
Hic confequcncer defcribicur inftrucliodifciinftruprimo ponicur dida inftrudio,fecundo
m cres,
SuodChnftus pri mo qua:fiuic hoc ab eis, vt hic dicit'
quia
iuam fentenciam
volebac
quod audire-
de humilicace, qua? eft fundaquia primo mencum aliarum virrucum,fecundo,de voluncanapauper-
turcorumfalfaopinio, quacredebanthocefieiicitum, Sc ideotunc quafi obijcicndo dixerunt. l Moyfes pcrmifit ItbeUnmrepudtf^&c. Ef in do.ite.di. Quia difcipuli
cum egreffus effec,cercio,de coleranda aduerfitaPrimum aucem docec per ce,ibi.r ajfumens itemm duodecim
cate.ibi.Ec
.
adhuc rudes ad plenum non inceilexerunc verbum Chrift:,idco cum vcninenc ad domum ltcrum mterrogaue tuntcum , &: lpfi idcm repetiit quod prius dixerat in prajfentia
hoc quod regnum cc^lorum.nifi puc rum, idcft,humilem,eomodoloquendiquodicicur i.Rediciinullflm incrarc in
gum \<,.c.CHtn effelpatuulnsin oculis tuis. Etpatetfententia

ftisMutibxi 19.
cx di-
tt
MORALITER.
inmultisvaletadfideiconfolationem, difpucandocum ^rcticis adcius dcfenfionem , fedfifornia-tur cftrcpudianda.
&
tur ccclcfia: redores vcl religiofi, qui propter paupertatem vel generis infirmicaccm rcpellut cos a debitapromotione vci rcccptioue ad rciigionem.cum camen alias fintapti,pro arguuncnr orc Chrifti , idco fubdit'.
f-
Ethocficquandopropccrrationes Philofophicas mcipitquis, dubitatc de fide qua: eft fupra racionem.

3
difcipulos
&ojfere.P.iruulipncdici paupcrcs,A gencris infimipcr auc impediences ne oiierantur Chriflo^fignif^ atur
pter quod impcdicntes Talium r(i cnim regnum Dei. Macch. 5. Beati paupercs fpiritu, quoniam ipforum,&c non receperit rcgnum Dei relnt par. Id eft,fine fupcrt -{aifqvit b.a &C dolo.
Tom.j.
X?"
5*7
Glof.ord
& Nicolai de Ly ra
accif
588
b '.I leffyJoSrirwm euaBe1ij,fictltparuuh t^V4 d oftorib.non ontradicii ropere lubemur.i.ficyt paraulus u.c liicrtooosnbnconiponijt.fedrldcliter fuf ipir.cii a
ru
K
b
btempeRr,& quicfcjc,ica it nos obcdtcndo fimplicirer, fineomni conrr.ididionc vcrbadni debcmusfufcipcrc.

E:cov:t:<X3W toi,
e 'Xtcdflf Bcda.Haceftpucnlisinnoccntircafiitas^qHa; nobisjmicandaproponiciir,fjrcsniim Dcnncrare vclimus. t dotandum fancquodiuftitialeg>s fuocpecurtodita.non fa lum bo na r< mporalia,fcd ectam vitam cciferebatetctnam,
AfjgiR<rBeda
Non putandusett vorotcnc.nuis(vcquida
Q-\.np*nh mw,
&c.
1-
# Vldor Ant: cbenus.Cocinue apco

que illos compl t: 'L tuv fuamquc comple xisbcncdidioneimpcrcicur , liquidcm conditoris opus, qu*
jnitio
vtfignitLctu!csli.aui!c:ii. >">,:* s;rat".S<
Dci vclutparuulus, non receperit regnum l-nieditlionecfle

dignos.
.
jntrabjt iniliuci
L--HJ
pucant}dominumin
terrogaflc,&:dcfuji vit.imencicumcfle, cu ctim lcgis mandaca
cuftodifie dixdric , fcd fct fimpliciter confcflus. Si.n.mcntirctur,
b Et
r
=j
hvrediute
poiJidebo'
illos, bcnedicomplcxans cos,& imponens manus fuper cebat cos Et cum cgrcffus eflct in via, procurrens quidam + genu flexo ante eum,rogabat eum,diccns. tMagilter bonc, Iefusaurcm diquid faciam, vt vitam jetemamtpcrcipiam boni a folus bonusex
5
nunquamim
di-
ComptrationeDei.
Qui
fe.alii
pcr Ipfum
tus arcuna cordis
7Exo.io.b
in
peccatum
prolapfum
ab ipfo , feiunctum fuerat,rur
xkei
ne adultercs, ne occidas, ne fureris, ne tPra:ecpta nofti,
t Quidmcdjcisbonum Ncmobonus,nifivnusDeus. t
?
iuscumdiligerc
fal-
cerecur Icfus.diiij! n. cos qui manc

legis
fum crigitur,&: quafi

JJ
intcr bracbia fubleuatur Impomt au.
fum tcftimonium dixeris, ne fraudem fcccris, t honora patrcm tuum, & matrem. At ille reipondcns ait illi. M agifter.
a
etiam minor
,
Aictna cord
eius
infancibus manus, diuina: virtutis
tem
omnia hajcobferuauiaiuuentutc mea. Iefusautem

a
intuitus L
ficut
cuftodiunt &: qi 9 inlcge min i"ucr his qui perfech

dcfideranr,oftcndil quianon vcnit re lcgem , fcd acT
i
Ad
perfeftioncm,
Omnia omnino.nonpartem
illapfum,proprijque
opcris
Ananias b
cum
pcr
complcmen eam ma-
eum,dilexiteum,&dixitei,
Vnumtibideeft. Vade,qu #- +
a
Beatusqui intelli;;it fupcr egenum.Jipaupeem b Qucm nec xiugcviec iiiea dcn.iiuur
plcrc,vtideadd .:
nuum impoficionem
caciccdclignans. Ec quidem fccundum communem homiiT
cumquehabesvcndc,& dafpaupenbus, & babebisthefaumbulo ambulando. a b Imitando.ficut nonfuflicii.

Quiahpcfoluin
a
ego
t t
de
quaxumquel
]
bes vende,&: da
peribus,&:c.
rum in
ccelo, e
veni, fequere me.

Caufa mltitix,
a
qui
b
contriftarus in ver
HIERON.C^fpinas nafcentes,&
Ht veni,&fcfWM
pum
Nam
,
'
confuccudinc. vc vc*his, nu-
tribii]os,quaclemcntein dumiiuc.im lutFotautiunt.
bo,abijtmcrcns.Era
enim habcnsmuItaspoffcfliones.Et
fuis
.
mc.BcdaAl.d Pol concempr is diu^H

reliccis
merifquc
omnibus
perfecius homo erar, icaque bumana quoque vere opcra-
circumfpiciens Icfus,ait difcipulis
Quam difficile
qui
Saluarore lmirarc.j malis iac
autcm pccuniashabcntln rcgnum Deiintroibunt Difcipuli
na.Facilius facct.
tcmnicucq.concup
fcencia,vel volupCJB
,
b'arur,5:patiebatur,
Ac vero
c
incei ius
non operabatur vc
homo ,'auc ricu huma-
no,fed vc
Deus prouc verus quoque Deus erac'.
vracurrens quidam gcnu.Bcda. Audieraccredo iffeadomi qui voluntparuuliseflefimiles introitu recocleft is cffe dignos,&: idco ccrtior efledefiderac non gni
nocantumeos
Q.uamdifficik.Bcd^Qni mulciplicandis diuicijs incubun patec,quia vita: altcrius gaudia qua?rcre conccmnunc.S lmd cft pecuniam habere,aliud amarc. Multi h;;bent. amant,&: mulci non habent,6: amanc. Icem aiij, &: hal
p<r parabolas,fed aperce,quibus operum mencis vicam cer nam confequi poffic. d Quid me. di. Beda.Quia magiftrum vocauerat bontim, &:
non
pfaj.iotf.3
Dei filium , difcit quemuis fan5tum homincm,comparationc Deinoneflebonum.Dequo. Confitcmi ni damho quomam bonus. Vnus autcm Dcus bonu^non pacer
,
Deum
vcl
Joan.io.b
folus,fed ik filius,qui dicic.Eô fnm paftor bonnt.Et fpirituilau ttus bonm cfyde quo.Taterde caio dabic Ipkiium bonum peunti
&:amanc.Alij vero non habcre,necamare fe gaudec/jui cu ciorcs func , &c qmdem cum Apoftolo dicerc poflunt . Mih\ tnundus ouafixus efl, ego mun do. Vnde &: Salomon non .uc amat diuitias,fruc~lui non capict ex e s. lic Qui babet, fed qui minns in his vcrbisdifcipulis obftupecibus dicens. Frfiot aicimpoffibile (Quod.n.impoffibileeft,omninofi.-:ri n ceft, quod diflicile, cum laborc poceft ficri) fcd cum mag laboreiuuance Dei gracia , vc pecunias habentes , vel e in eis confidcnces exucis Phylargyna; rctinaculis intrace po
&
J.uc,u,b
num
bnsfr.Vn* fcilicec,o indiuidua ciimtas,pacer,&: filius,&: fpi ricuflanttus , folus &: vnus Deus bonus eft igicur bofe negac , fed efle iignificar. Nec fe magiftrum
.
Non
Deum
fincrcgnumDci. it Victor Anciochenus Hxc Cbrifti oracio ipfa pccunia in ius non vocat, auc damnac, fed dlos , qui cicra modum
.
il
bonumnoncffc,
ftatur.
icd abfque
Deo, nujlum bonum cile cc-
lis
conquirendis inhianc, auc nimisauarcconquilicr.sdcci nent.Ac quorfum ad difcipulos,qui paupercs r rant, nibilq
NICOLAVS DE LYRA.
Hicconfcquentcrdocetdifcipulosde voluntiuia paupertate.Circaquodprimo mouetut quxftio,
I
.
i^ omnmo
2
Iefus
autem intuitus. Hic docecur voluncana paupcrcas, <S
Ut cum cgref.rffet
primo quancum ad cius perfectionem,fecundo, quatmn ac

eiusd^fficulcacem,ibi,^/comyi!af/.cercio,quantumadciu rem unerationem,ibi.;pofl h<ec capiteipt.ai. Scncentia ifta
fec
tmdo ponitur qua?ftionis
folucio,ibi.Iefus
autem dixitei.
JnquafolurioneChriftusprimooftendic quid fic neceflarium ad falut:m,vidclicct obferuacio mandatorum, fecundo,quid rcqtiiriturad maiorem pcrfccliqnem quxconfiftic inobferuacioncc6(iliorum,inquaperfcctione, primumeft abrcnunciaciocemporalium.vcquisliberepoflicfcquiChri flu,&: hoc ponicur ibi.Itfus autem intuitus <&c .Scntcncia duarum parciuui pnmarumpacct ex di&is Mat.19.
,
rum partium
pateccxdictis Mac.i9.exccptisqua;fcqiiunt
eum,& <#.f'.Proptcr bonam coniicrfacioner fuam prartenram, oftendiciibi vultumamicabilcm. Vc rumtamen ad perfectioncm maiorcm non pocuit afcendi repropter impedimentum diuuiarum. Aliquienim fur apti ad bene viuendum ininferiori itacu, non camen in in^
lcfus autem in.eji
iori,& perfectiori.
Tropter
MORALITER,"
f
t
7S{Viiin/;r<ii/r.Sequicur.
1
lefus
"
Et da paupcnbm.Nonamicis carnalibus mfifuciincind.
MagiAer to.^.ipfum incerrogabat,quia liccc crcderet cum homincmpurum,canveneum reputabac in legc peritum , propcer quod efpondit dicens. t ilîd we dicis bottmn Ex quo crcdis me homincm pu*
.
ca. Chryfo Oftcndic quod plus rcddic quant maiuscft ccelum,quam tcrra. t Quicontri.abijtma, Impedirusapcrfcctione, quamqua:
gences. t Ef ba.tbe.in
rcbat,poifcffionuamore.
,
BLDA.
,
Intcrpccuniashabcre,<S
.
rum.
t 'PMCf^nno.eJrc.Qîafidciat, eorum obfcruatio fufficic ad fahitcm fcd non ad euangclicam perftdioncm , ldeo
,
amare, multadiftantiacft, vnde. Salomon non aic Q[ habec fcd qui amac diuitias fruftum non capict ex eis E accipit amarc pro fidcmindiuitiisponere. Et de talibu
fubditur.
fubditur.
ynum fi.</ce.Bcda.Non partem
t
tantum,ficut Ananias,&:
Quam diffiii.qni pecuniat bab.Et capitor hic difficile pro ir

fiiitplc
poflibili
SaphiraAct.j.b.
vc pacec cx licera , fequenci, &: declaratum nius Mattha:i 19.
Et
Eccr
8o
nepp paupertatcm
a
Ma rci
:
c ap. S\
annorum fabulam
plici
>
D
y oivrr.r.oinbonlshabcbmu ak-cilioli (j'>am c ;TiL:'e tiir pccuiiias k babet inregnum Deiintroibit ? voluic per hocilhs ndmonerc,
crubefcant.aut
Farlinsefica.
Beda.
animum dcfpondeant. Quomodoergo ineuahgeiio M.ic-
refurre&innem iuftorum dogmatizant,quandoomniaqi}a?proprerDaimdinnTir.u;CnH!)tinoft
rtieus,&:
Z.tcheus,&:Iofeph,&:
cii-
m vetcn Teftamcnco,quam
a
nobis fennre func reddenda.infuper vica arei na.ncc videnc quam iinc mepti,(altcm m ccncenis vxonhus fecuno,f
&
tdurimi diuices wicra

uercr
uitias
Fortequia
Quianon
poterantintelligerc
.
promhsio habtiere, vcl c-x coco

conccmnere didice-
0'bftupebant in verbis eius

a
dumaliosciiangcliitas,prxfcrrJmcurndommusa';c.!r, nec ^ nubcnt, ncaue nubcntur,&: ca rcdden At Icfus rurfus refponriens , ait da hoo
Nondicit hnbentrs,fed
e
in eis confiueutes.
vndeDatud, Vmcus, 8c pauper

runc,
flim
Q
illis.FiIioliquam
a
difflcile
eitconfide ntes
b
m pecunijs
.
cum
in re-
tcmpore
periecutionib.
iuftis
quarpoft refurrcelio
Vcre difficilc^quia.
Chiiiium.
c Anguftias f.Mlionis.
ncm omnino
egO
iicidem.
atfluant,
gnum
a
Dei
introirc. t
>
Dimtias aniantcm.
Facflius eftcamclumperforanienaQiiorl elt [.snpcrum.
millarcrunr. Senfus
D
1
hj icia:
fi
cus tranfire
b
P.oJiCCCOrappOIiCrC.
Ouain ante quia idcm repetendo confirmauit.
quam
diuitcm intrarein regnum Dei

Cu'm pencom ncs cupiant
Quif
crgo eff.-qui propcer f AmpJius ftu euangelium Chrift< pcbani

carnalia
fpiricualia
Heridiuitcs.
Nohaicnoliccfuici-
AUegonce. bacilius eft Chriftum pa

R
CI
fn
n^-
magis admfrabanturjdiccntesad femetipios.Etauispoteit faluus hen?Etintuensilloskfusaif, Apudhominesimpoi* r .t r libife elt, ied non apua Deum Omnia enim poihbilia iunt
Qâaud.uitdiuircsnonpofieintrareinrejnniucaslciriim.
reliqueric bona rcci
picc,qua:kiimcrico,
PCO dflcCforibuS lC
cnii,
:
quam eos ad Chriftu poiie concnim

Chnfius
cft
d
c
apud Deum.
& comparatione,ita erunc quafi pr.ruo numero tercnanus

comparatus,quia fra trihus, &. foronbus
(quib. Ipjritualiglu-
Et ccepicei pecrusdicere. Eccenos dimifimus
ocrti.Camelus
fponcc humiliatus inhrmita

cis
omnia, ckfequunfumus te. Refpondenslefusait Amen ncovobis nemoeft, quireliOjUeritdomam, autfratres,aut

forores,aut patrem,aut
noftra:
onera fuf
matrem, aut filios, aut agros, proa

a
tinocolligatur)muli
togratiorcm etiam
in
*aut vicorcni
Omnesfanrti,& quicumquehabent communicantuici.

,
hac viui
recipic-t
ftulic
lius
inquo.n.me-
intelligicur.Qua
pterme, &propter Euangelium qui non accipiet ce nties a

Spirituales.
lomaiorts, humilia
tcin
omnibus.Acus
i.doiores,
.
tatum nunc intempore hoc do mos,&

a
charitate,vnde,multitudinis crc.crat cor
fratres,6cforores,
&
Hocenimperfcuuotionibusplenumeit tempus.
vnum,6canima vna E &: eranc ill s omnia

comnitjinia.
pficliones.
paffioncs
Foramen
matres,&
Vt
latro.
filios,& agros
cum pe'rlequutionibus,& in igculo

ludjs de ApoitoioaprwUta.
Aliter
l!f
acus,anguftiapa!iio
nis,qua(veluclc;lL) veftimenca nuiira:
S futuro vitamsternam.tMulti autem eruntprimi nouiffimi,
&
Cenccnarius a lxua Aft-4 tranilatus in dcxtem.m, liceceadcm
natutx quodammo do rcfarcire. i. rcpa-
nouiilimi primi. Erant autem in viaafcendentes om.i

a
Ie- 4
5
Quafi caput viv.ssmoriturus pro
b.is.
Ad
m.irtcm impetrr.itus,
ficxu d-gitorum viUCVCUi tCIlCre Uglllfi
rofolymain, '
&
raredignacuscil.vu
dc pcft Irpfum
litisinduci
"-
pra^ceMebant
illos
lefus,
&ftupebant,
cacionem,velfiguia
mcquarititatis
<-liis
quamdenariusm I9 iianurncium camen

.
gatideamus.Ad hoc teftimonium Apoftoli.^/in C /;i;//o, Cbrifiur/i

*
magnicudinc fupcruadit,quiaomncs quipro-
cuntjuebapnâti
>
ê Victor Antiochcnus Oblciuandum hicqnoquceft do minum noniimplictcc <,:tere ditrikile eil diuittm ni rc1 Dci intrare,! d qtudam ea pnall A' vilicrrcncia vsu rcm hanc quodanwnodo m pofiio I;.mi duiiv.ic .C/uod difci niusexexcmp quod dccamclb, >i: foramne acus in mcdhimadfcrt,pacet.0.ti.nd,tur aucem coelcifium rerum me dicacoi impgre vaware doiitim clieciulmod<,qcotl hami niba;diuicibus,Ct: prc;poccnt;b is non temcreobueniat.Cûa re Dominus quoquc ftudiumUocpcculiare Dci opus ap)
ptcrregnuiti Dei-cemporaliafpcTniuif cciam mhacvicaper ifecutionibus plcn^ rcgm gaudium ndecena pr^guiiant.iii: in expectafioric p.uns coeleftis qiic per dexcciam iigniiicat"' omniumpariterelccictiuiii vcr;fiima diiect.Onc huimtur. g Mnlti .Ccuia mult! incipiunt,fcd non perficmnt.Tcmbiiis fcncencia lubdicur.MuIci auccm,&c. cruce confcilor eodem die quo pro pcccatjs fuis i.atro crucifixus cft, gracia fidei cum Chrifto in paradifo gaudet .
Qtiocidie
tis
quoque videmus rnultos
laicos
msgis
vicie
mcn-
pcllac.
b Et cjuispo. Cum plures finc patipcrcs,quam diuiccs, non hocdix!irenc,nihindiuiciimiiumeroincellexiUenccuiictos

quid:ttitiasadip:fci vellcnt. c îpudde.'Qu\ a cupidiratecerrenorumad
exccllcre,&alios a pnmaa:cace fpiricuaiisftudiofccuciite.s,ad extrcmum ocio corpciccre. Victor Anciochenus Iili aute inter ca:rcros fururi font ;: pnmi qui in Chnftu crcdut fc-feque ac fuaomnu ppccr >psw P dderiiilc.pcrnoiiiiiin.os P.fofiff os lnnuere Videcur,idqu<d
(
charicatcm x*
antcquoq-uc
ternorum conucrtere potcft,6c fuperbos facere humiles. d Ecce nns d/.Grandis fiducia. fiicacor erac,diues n^n crac, vicium manu,cv: a. tc qua:rcbat,S<: tameu confidcntcr dicic .
vifus i.ii fcerccum niinnum blios ngm ni tC mbiascxcra iicpdicabdtivclccrccpcrnouinimoscriuicco.il

I
losdclignat, qui pciurtijsobiiin&tiusq. parcif.aiha:iccquo ru proiudc .'lus pci ditbcilis cfl. Cercum cft.n.Apoftoios ad
diuices(p'ct
h"
.11
Eccemsreh
e
li
j
r,
o n u
6C:.
mxiridddtcebsnuEt quispoteH faliun
fieri,
fufficit,licdimittcre iungit quod pcrf/e./.Qtiia fccfum eft , Oc fecuci fumus tc . Q^d. Fecimus quod uiflifti .
Oûid
f
Ccnties ta.
non
Ht
liuftbaiU. ldto. l.qma n
.mukaa
crgo dabis prxmij? .Beda Hac occafionc quidam Iudaicam mille

.
fxcidocibus (cnbis pradixcrat, &C octideudum.McciKb.:iic ergo nc vcl ipiicum co occidcrcncur,

iLimrniS
&
rmme,ancquodrepaflufum
annorurn
vcliiiccuius vica^maîilcnogaudebanc,occiderccvir, " Et
N
l
2.
C O L A V
D'E L Y R
A.
quam populo a Deo prxclecto
genciies lunc vocaci
poteft
cciamcxponi aliccr.quiaaliquitaidevcnientcsad ftdcm.vcl

Tropter mc.ldi. fl.proptcr
amorcm mci.
Etp.opter f.!^.Idc(i,HocltinamCbnfti.
feruide operant ur quod pra:ccduc rciigionem,aliquando lca venerunt in iuuentute. racritis illos.qui
vi.1 Hic confcquentet Chriftus inftruit difcidc coleranda aducrfitatc,bt primo ponitur eorum in pulos Lcaccctirtictio, fecundorcpnmituripforumambitio, ibi
înd/iiic.Q.uiapioccmpoalibus acccpciin pra?fcncibo fpirirualia , quastantum cxccdunt temporalia quantum ccncenaniis vnitatcm. Ahteraurcmpotcftcxponi derclina
giofisquipro vnopatrecarnali
fpiritualcspatrc.s,&: fratrcs
,
Efant aiain
vclfratredimitlb. habenc
nukos,&: pofleftioneSj&agros, inquancum ex poiT ftionibus otnnium ftdclium fucficienter fuftetitantur fccundum illud Apoftoh,2. Cor.6b. Qjj.;finih'U
bbentes,& ommapvffidentes. 4 E/ no.p. Quia rcprobacis Iuda:is quibus data fuic lex tap-
dunt.Primum doccc Chriftus exemplo fui,quia pi ompce &: hilariter afcendebat in Icrufalem,vbi erac pafturus n ortcm fccundum quod difcipulis iam pra:dixcrat,& hoc adhuc rcplicat,'& pacec fentencia
ex dicbs M.ic.io.hocexccpco.
tca
Et
ii/<pebant.Ex hoc quod
prompcc,& hilariccr ibat ad

rt
locumpaiiionis.
ris rccipit
O R
"XTT
quam
I
T "E ~R~
r
charitatis
donum
quo
lc &:
omnia ordinat
Deum
dimftmus omr\a,& fi .Hoc moraliterfacitquiino difiatiimamorcmadornnia tcrrcna depomt, &:talisnunc rccipitcenticsiantum, quiapco abiccitone carnalis amoEcce nof
A?fi/^^rfwm<t.Quiadctcnticircatcrrcnorumanôrem inordinatum , primi iunt in hoc fcculo , fcd ctunt noujfiimi
in futuro.
us
I
Tom.j.
Qttia
4,
yoi
crtui
Glof.ord&NiceicudeLyra.
Prxu<densdifc;piilorumanmiosexpnffiohin )os, longc aoCa & paflioms pûam, ft reioriarn prxdicic,vt
592
lurrectionis
cum moncntcm
vidcrct
rantesin fcconcellum audituros quodpetitiom flati:. mktqnt. :'ut bttptifmd.hcm qu* cilix vnde nlibi de d paftione fun di-.
.
rcliiircchi:ii"miiondnbit.irciir.Pigano'umquoqucd'.'inc-
cit.
B .pulmohabcobaptizari,
Qjra vidcbant eojtimere.
& quomodocoarctor vfque

e CaVcem tf i.Bcda. Iacobus ab Hcrodc
1
pun n;s tcmpus

turoium
.i)S*S.l Imt.io.4
.sciuccmi.rjJcO^ptrccCuntuca^cum & pafiio
pcrficiacur.
quali tu-
prjcfcuiso*
ltciidic
&
locum
&fequentcstimebant.tEtaiTumensitcrumduotimmcoe* U.- LHm> Hic

t.
II ilicct.
morcis quafi mtrc^
pidusad
.$
r.
pit
illis
diccrc
qua? cflcnt
a
ci
vcntura , quia ecce aiccndimus |

poteil
diiiiniras
capirc truncacur Ioa ncs in fcruencis olci dolmm miflus. Imfe
yftor Atinohxc
Adqempertinetpati quia non
pan.vcl
ledi.
^d Corotiam
111110/-
chcnus. Operxprcnutn vidchatur , vt
faccrJerofolymam,&filmsnominis tradcturpnncipibus
Arhlcca
Chnfti
relcga-
dominus
ccret.
ifte
fo
re difcipulis
prxdi-
ftbt.z*
tum quo hinc

non igtlOomniaduprxfciire
difcercntquodfutu-
rum
& tertiadiereiurget. flagellabunteum, &interficientcum, b t acccdunt ad eum Iacobus, &Ioannes filij Zebedandi-f
dotum,&fcribis,& fcnioribus,&damnabunteum tiortc,& tradcnteum gcntibus, &illudentei, &confpuenteum, &
proccftit
ftatimque
in
Pathmos
z
3
tus.Itaquc &: martyrio animo non defuit,&calicem confeftionisbibit qucni bibcrunc in camino
erat
A<hiteli..enominemunu.
jj raffc,
fcd
dum ante
centc
Magiftcr volumus, vt
quodcumque petierimus fa-
maxime quo planum hinc forct non inuitum,fed vljroncummoinsfup

plicium
fubiifle,atq,
Tum
Intcrrogat.vt ftultitiam confeflis corrigar.
trcspueri,licrtr
cias nobis.Atillcdixit.Quid vultis,vt faciam vobis? Et dixealiusad finiftrarrL runt. Da nobis, vt vnusad dextenm,
cutor fanguincm no
fuderit.
&
bedere
a<t.
O
cft
{Cegnare vultis.quinontneruiftis culmen honoris fine cxercitiolabons.
vnum hoc
in caufa
il
Iefusautem ait eis, tuamfedeamusingloriatua. fua.Fatcr rransfcr calicem hunc vndc

Pallionem
Nefcitis f
a
Vultis.vthoctri vobis? Sccl regnuni
apptopinquinte pafllone
fi
vis
me.
cocloium
tis.
non
erac, vt frcquencer
petatis.Potcftis biberc calice que cgo bibo,aut baptif- 4 quid a

Idcit tincrura paflionis.
danns, fcd accipicn-
ludipfumforerepeterer,& ne cruciatibus lllius plus xquo conturbarencur.
d mo quocgobaptizorbaptizari?AtilIidixerutei polTumus Icfus autem ait cis. Calicem quidem t quem ego bibo bibed
Non cnimperloacccptio
clt
narum
apudDc-nm,fcd
b Et acee. Audita refurrechone,imme mores fecundt adt "aperunt uentus pucant ctim indignjn n) ore hotninum re-
tis,& baptifmo
quo ego baptizor baptizabimini, federe autem ad dextcram mcam, vcl ad finiftram, non eft mcum da.
;
cumquedignu^
rir,
3Ccipictqtiod|^
gnare.Macth*usdit
;uiiem eorum JV g h revobis, in fedquibusparatumcft. t Etaudientcsdecem 1 dignatifuntdeIacobo,& Ioannc. Ieiusautem vocanscos

t
perfonx, fcd vitxpa rarum.

5
4i
V'ctor Ancio.
chenus Monemini
quidemcicaufa mei m paii, tifq,iocij
dift.
macrcm poftuljf di a .fcfedMarcusdicic

cic
p.
fonifunt.
Scitisquiahiquividcnturtprinciparigentibusdominantur eis, & principcs corum poteftatem habent ipio-
ait illis,
.achocint
ipfosdciidenunieo-
411.3 r.nullu?
?n
'-
rum volensapcrire, mac quorum tolilio

ter
4<
rum
Non
*
ita eft
In coelo.
autcm in vobis , fcd quicumquc volueIdeft.

In tetra.
fatnocft, vtpii. vobis fcdes vii

cetis.Si.n.aliusquif-
petcbac Victor Antiofi
rit ficri
maior
eritvefterminiftcr,
&quicumquc a dcbe.is
Quod
voluesmplrcri,
piamacceilcntq
chenus.Nam quo
lij
Na'm&filius ritinvobisprimuscflc,critomniumferuus. t
tacum manvnoom ncmaliam vuttil
fupplicanoncm
it t fficaciorem, pcrque mntris inrerceffloncm Chri facijna tn fuam fentcntiam inducanc , vcl certequod
inft ituai
fecum dcpoi taucrit autccrtemulto plura multoqueexccllencior.i vucutumoc
(mm
pctcre non audcant matrcm ailuruboreimpedaiper vcluti cJypeum Chnfto obiiciunt, verum muntealcmque licet mater mterucnirct, petitio tamen filiorum erat, vnde. Ec m vtroqne euangclifta dominus non macri , fed ipiis
fe
namenta in medium attulerir,quam illa,vtiquc prxcc g rokis. Adhuc fupcrbis, C^dSi vultisaccipcre,nol)tceW
vosalijeftotc,& votiis paratfi quodelfsai.j paratumcft. cft,quod eft,pnushumiliaminiqui lam vultiscx.ih.ui. h liidignaafitnt.hlori dc macrc,l< d Jo fiLjs, qui ignorantCS menfuiam fiiamimmodkacuîdit.ice ardcbanc. i mitis, jtfts autem vocam roi.Humdts m;igifter, &' pius, nec cupidicatis immodicxduis arguit, nec dcccm mdignacioius increpac, liuoris, fed docec maiorem cflc q nimor fuent,& drim qui fcruus lit. Fruftra igicur,aut il li ad maiora fufpirat,aut hi fupcr dclideno eoiu dolent cu ad fummitatc
&
rcfpondic.
\efcitis qnid petath. quanta res fit ad i)ei patris
V\Qtor Antiochenus. Nefcicis dexteram confcdere non intelli
&
gicisquantointeruallo
feilio ifthxc
omnium lupernarum
rantes
&
Virtutum vim,& dignicatcm excedat.
ît
illi
dixcrunt poffumus.
Victor Antiochenus. Spe-
NICOLAVS DE LYRA.
Et (cquevtcs timebant. Qnianondum erant pcrfetli vfque 1 ad t(.lcrantiam marcirij.Cîod patuic per cfflctum, quia Petrus intcr al:os ferucntior, poftca timore mcfrtis negauic
4 $
vir-
Chrittum.
2 t^ccfdMii,H'CConfcquenterrcprimicurdi fcipulorum nmbitio. Etprimo duorum m fpeciali, fecttndo
o mnium
mx
in gcnerali, ibi. Audientcs decem. Senccncia pripartis patcc ex dictis Mac.io.cxccpco quod feq.
Marth ao.dicitur.quod matcr co.gifi. lflam pctitionem.Scd quiafuit introduftaad rumformauit hoc pcr fihos, ideodicunturhictam fecifie. Quiaquodpct amicos facimus quodam modo pcr noliplos facimus. 4 ^futbaptifmotjtwegobapti^. Tinciuram enim fanguinii fui fua bencdicta paftione vocat hic baptifmum. Et aud.entes dicem. Hicreprimirurambitiodiicipuloruii j in generali.Et pacec fcncencia ex dicbs Macth.io.
3
F./ij
Zebedti di.M
Fd\
M
m
O R A L
.
R.
| Quia eccc afcendimus Frcquenter prxdixitdifcipulis paffioncm luam,per hoc fignificans quod multoties cffct paifu membns fuis,vnde Atl.9 a.dixit.Saule Saule quid me rus perfcqueris? Et Petto immincntefuap.-iftionedixit, Vado Romam ltcrum cruciPgi. Et accedunt Ifli credebantChnftum in Ierufalem tem2
.
Ef_ bant efle poft eum primi.Etiflis quantum adhocfuncfim les.qui de terrenis hononb.funt multum folliciti.cV dc ctr lcftibus ncgligcnccs,quod eft valde fatuum. Ideo domintt
dixit
illis.
f Ticfatis aurum.
5
quid
Sicucfacuusquipeticcafeum
&negli2i
poralitcr
rcgnaturum.Etquoniam erantcius cognati,vo!ebanc
Et audientcs.Humanum quidpafli,propterqucd Chriflu vtrofquc reprimcns, ciepit eos docerc de hunrilitate , pcn honot cuelcllis acquiritur,& contemmtur terrcnus.
Et
m
v
.
M
&
,
arci
ad
potentia,fed humilitas ducat.Suis deniq; profi dicb paruipenderec, ad operacrubeponit exemplum,vt
icumm non
c ap. y\*
dominum ductum
,
jp^
cantum
ferr.alij cres qui gencibus fcribnnt corUieriis,afinum
icercnc^m
congrtiic
filius hominis. Et veninnt laicho. Hiero. Icrico Juna vel
Anathema quod
qui miniftrat
appropinquanci paffioni
Tln cunc
Defe&uscarnis Chrifti
fNott eum
,
cfi celcprxpar.ino ffoierufalem vnde lericho defei cres, le
dicunc. ^ Carci quns dominus llluminauic hommes ituit fupernre lucis(qua:Chriftus cft)nefcij,fed ipfo donantcaclconficeridam caxicace pecendam ventacis lucem func .
&
compiincTi
hominis iilium ppejari
1 Intantum
vt
etiam
-
Icncho,lunaquede
fedtum
noflra? rnurat-ue.To.e
rufclem.i.vificni pa-
hominis no venit vt miniftraretur ei, fed

^Nonpro
animam
daret.
vt
m iniftrarec,ec da
<
cisappropinquanc.
b
Et proficifcente eo
omnilms.fecl prohisqni credere volsnt.
bilitacisfigmficatvn de. Hemo quidam defcendcbat ab lerufalem

in lericho.
i
* rct
animam fuam redemptionem pro multis,

Et proficifcente co dc Iericho,&
a
<*<*'
,
.
Et veniunt leeius,& plumenfam men-
Matt.zo.d
Luc.iS.f
cda.quiaafcenden
te.ldcalOS
b richo.
c
.
dominO
difcipuli
THiero.Quifcrip;uramlem:Jr,necc..nip]er, iuxta
&fidelibusfequenti
bus.cundis.f.cleais
..
:
*tm-
C Bartblmtsus c&c. Hieron. Carcitas Iu-
ijiiomundicum
}][o
re^num
ccrlefte
in^rediencibiif,
mox
rimamultitudme nIiusThimeiBarthima?usca?cus fedcbat t dajoruquajilluftrabi turin finein aduetu d iuxta viam mendicans, l EJi*&En och. QuicumaudiiIet,qui,iIefusNazaree c cumau. Poptl *? nustcft,ccepitclamare, &dicere: lefufiliDauid mifcrere ccepit ? lus b
<
__...
diu gecium pcpulus

pcrfidiaca;cus,audito Chrifli
ccepic
ffeccttsiU.
IDunones compclcent clamoiem paupcris quem exaudimt Dominus
gentiu audita fa-
mei.
EtccmminabanturillimuldjVtcaceret. Atillemulto
.
ma Chrifli,cuius par
ticepsquajrebacfieri
aducmu,
falucis
fQiiitranliensf.udiuit.
lumen
magis
clamabat,rili
TFer Apoftolos.
Dauid mifercre mei. Et ftans Iefus pr?ce

a
contradicebant mul
,
'
fperare.
der.s
luxcaviafemendicac, quia
veriracis iter
1IU eft.Perfaiera
in oratione.
nodum
rm
g pitilIumvocanEtvocantca!Cum,dicentesei: fAnimjequior a b c
rretpcemtentiam.
fPerbaptifmum.
INudus
c
veteri
homine.
agnofces
fedula dcfiJ
|j
ivr bimiulusfupermontes
ti primo Itidcci poft eriamgcnnlcs,n C .l- fConfi(Jtf>v<lI iuannandus fanaduf Bono animo
que mundus Chriftii

inuocarer, nectan 5
eiio -
deriflnquificioncad
efto, furge'voca tte.
ûiproiec5tove ftimentofuo,"exiliens 4
.
hocvenirecocendic,
k vcnit
ad t eum
refpondcns Iefus dixit llli

.
vtCorneliusq
Deu
.,
Quid
tibi vis
pKeord,na*
JoslctcT
quem colebac, crebrisprecibus vc feilluminaredignaretur, orabat. Tranfcundo audic, ftando illuminac quia per humaniracem miferccur, in qua natus, paffus
ejua:
eft actio
cemporalis,
& craniicoria. E
refurrexit ,afcendic t ftans caxum illu-
minac,quia verbi arrernicas non tranfic.que in fe mancns niarenouac Scare Dei,eft incommucabili difpenfatione
tabilia
om mu
luminaas ca;cos,&: crgens
ror prohibere. e FiliDa. Hierony. Pcrmcrira.Pacriarcharumilluminacur Iudaicus populus, cui adeft mifericors Deus,& miferator ilelifos.
inipugnantium fu-
cuncta difponere.Cuare ergo traniiens audir,ftans illuminat ? quiaquiproptcrnostemporaliapertuht, mdenobis lumen ctibuit,vndc tranhtu mutabilitacis habcrc ncfcic.
p'id;.ic. cfto
JiumD.uudvocar. Etquidcmdommusgenus
ahbi
^ ViaorAntiochenus.CtcusChriflumDominumfi-
Beda Marchxus
m hocloco dicit duos carcos fecus viam
carnali gence fefe fuperiorem oftcnditkr.nequeenim fauicatecst .oimpenddfec fi Dauidis fihu falfo iilu vocaflet,aut ex vana fidc auc blafphema oracione
omm
ilhid
nonrc-
Lucas.cum appropinquaret Iencho, vnum illuminatum pari ordine: fed Lucasfcnbirquod M.ic thms omihc. Cûod aucerh hoc loco Marrhams duos dicic , Msrcusdicit vnum,altcrumnon negat.Sciehdumeft vnuin cotum fuiife notiflimum vnde nnmcn eius, & patris commcmorac Mircus quod m ahjs non facit mii cum lairum
fcdcntes llluminatos.
:
noie cundccopell aflet, Sicuci nugantur,qui na tantu apparetia Dei verbfi m mudii
&
quadam
excer-
Iubilantia,& no ex Dauidis mafficarne fufcepiife mcuun f ^ri/.m/.^.j.rngiaucfcentcbcilovitiotum,nianuslcnai ari-
veniiTe, aiicex aliciia
ille nobihs fuic : Ica ifte ex quia ahqua firlicicatedeiectus , notiffima: , famofiflimx mifciii ruic
exprefiic
nomme
&
adjapidcm adiucGtij cum clamorc, id eft,ad lefum. Hiero.Conueniensotdo faluus.Audimuspiim6,deinde clamamus per ridcm, vocamur per
da; (unt
&
quinonfolum cxcus, vcrumcciam mcndicus fedebat: HuiusergoilluminacioncmMarcus dcfcnbit, quia hocmuaculo maiorem famam comparauic. Beda.Appropinquans ergo Ietichocecu vnu illuminauit, quia in carne veniens,&: paflioni propinquans,no multos ad fidemadduxit.Non enim primoded paucis annisancequam pateretut lumen vcrbi exhibuit.Sed dc Iericho proficifeens
czcos illuminauit: quia refurgcns a
luntate.-vndc qu.
ri
pa nitentiam,cxuinnirpcrbaptifmum,interrogamurpvo-
Apoftolos,furgimus per
proiedo veftimeto.fuo.exilirenudus vecehomiH,difcit*vt hinnulus 'fahcnsfupcr motes,fe^niciedc pones,p.iti i.irc h.is,c\. ,pphct.is,apcftolos in altis confideras. vojck, Bcda. Allrg.Carctimclamantem g Dominusvo1
cac
populo genruim fcienciam vcricans dcflderanu per fanctos pr.tdicacores yerbum fidei commiccic Oiii vocances cxcum inirnarquiorcm effe , furgere , ad cumque
,
.
dum
AIlc
'
&
morcuis.acqueafcendes inccelum,Spiricum fanctum Apoftolis milit.eosque ad illuminacionem

Tvpice. pnffioncm
omnium populorum
m mundum difperfic.
venirc,pr,ccipiunr,cumpra;dicando <pem faluris h^bere,de toi pore furgere , atquead vnrucum ftudia quibus yitioruin illummari mcreatur,accingi ;ubent,quafidicac,Accediccad r
eum,& il.Et,Surge qu: d Qr.&Tc!

h
ve.fuo.
Vnu,appropinquansIcrichoillummat,quiaante fuam vnirarum Iudarorumpopulopr^dicauic.Ec pmficifcens de Icricho duos,quia poft rcfurrettionep Apofto1os,&:
Iudîs,c: getibus pra:d:cauir,cV: xrcrniediumicacis
mundi curis , cxpcdico iiî proietlo mcncis greffu ad dacorem Iticis properac. Pdl.jj.a E he d i Exihent.Pioptatp voluntaccm conipletionedefidenj re- P -^
Id eft abicctis
hurnamracis arcana patefecit. Marcus vnu fcribit, quia ad ^cntcs, quibus fcnbcbar refpicir qui ommno a lutc crant alicni quorum caecitas qwantofamolior, tanto illuminatiogratiolior.Marthijusduos^quiaHebrîscrcdccitusfcribcbatEuangeliuquod ad gentium quoq,- notitiam ctat pcrucntuiu, vtodcvfdcm vn.imfideigratapertincre doccrct.Hmc etia cit quod iVlatthxus afinam,& pullum re&:affunipta?
,
muncrat vndc.yuodcunq; prticr-tis in oraione oedetes accipu tis. K Qîdtibiws. 4 VicTtor Antiochenus.Curdominusiftud
rogat^ ncquis dicere queat
Inf ll,c
'
Chnfium aliud
cum cx petiuifle: nam pnus vbique illos voluntatem & fer- p pum qui fanitatem ambiebant exquircre, exquifitamquc
,
dediffe,aliud cx-
praeftarct
praefennbus omnibus patefacerefolituseratquamfanicate Parum quidcm quo alios ad piu qucdam zclu &C armulationeprouocarcc,parcim etia quo fanitatisbeneficifi
.
fert,
j^ indignos
quia vnus erat magis nocus, &c clamabat altero fortius , ideo hic folus expnmitur. Anim&qnior eslo Id eft, magis quiecus animo, ac fi dicaat j appropmquac Cua illuminntio.
NICOLAVS D
I
LYRA.
patet fen
Etproficiftenteeodeleruho. HicponirurinftruCtionis pra;cedcntis confirmatio illummationem caxi.Et
per
tentiaexdictisMatthajizo.cxceptoquodfcquitur. Ctcusjedebat. Mauh.zo.dicitur quod crant duo c*ci, fed

quia
4 Quiprouflo.In quo mcdicabat,vc ccleri'veniret ad Chrm.

_
I{abhoni.
M
taturfignificat cntur fcilicct
O R A L
T E
R.
interp-
Etproficifcetceodelericho.& difcipulis eius,& plurima.Sccit. Bartbim&usca.f .Barrhimaeusq. filius pinguedims
homincm cclitijs carnalibus nutritum.io difapietias
c^cus
lucc priuatus dc qua dicitur Iob
a8.quod non inucnitur in terra fuauitcr viuencium,quia dcbcbctanr mtcllectum. cum auditfet.ta.hs cnim cum audic dc Saluatore,dcbcc f ^_vi clamare pcr oracionerq dcuotam,vc ab eo ce rcfcipiat fipicn lumcnqui dacoibusafIlucntcr,faicedc ncccifarijs ad falute.
liaa: carnaies
2o\quod
& mo
fn
591
i
Glof.ord.& Nicolai de L_yra

olforum puMicc conft.tret.Qimd
ardcti <!iuc
ini
59
cperandonvWarac
im cum
in his patct
pncui
omnes quihic eum non

a
fcqiiuntur
quidcnVex
ic,m_x ?ero e* eo
a Joii
tu
fid
i.cunicmnialacritatcexilicnsad liluacab n.vt cxpedicior elTct quafi vcccrc hominc V*te

..u.tcliimoiiiupcihibuit.ait.n.
vt^bboni vt v.-.No aui u qunt,fed lumcn.Caxus cninu uitias habcrc rotcft,fcd no vidcrc qti.id babet.iixcplohfl
no
lis
t.Ji..s
l;iiiri.isqu.i'r.imus,loi
lolis
At__
mftiit,
1Vnjmp<tijaDomino h:incre<]niramf
Toluma.Do.
wdcrcpoflumusadquamviafidcscir. VndeiJlum crco dicitur. /^ vidram

iHdes ttta filjm
quefalutcmcovtloleqomiiSDonj knt mgrati.rciilir.

i*uih.<c.!.
"/'"
faciam?Ca?cusautemdixicei.Rabboni, Tvcvideâm. Iefusati-
b
da.
Ctiv
Vldlt
&
Vidct&
qui
cjuo;.
Scjitqaidvcl
a.J
>d pcj; vuli,cpl<
i.
(.1.1
jMatth.
tcm
dixit ci. t
Vadcfidcs tua
tc
faluum fecit
confeftim
vi-
4u?.f i
rc
& noS pcccrc praj.
dit,& lecjuebatur
Scit
.
eum in via.
iic
lncelligicoperatufel qui imicari vndcfl
nofcit
dum & tanjcn dicit
qumnportuDcadmonctadoraii
r.amquc patcr vcfler quid opus Ad boc crgo rcquinc vc pctatur,
quis mihi
m
t
Jn via.
antcquam pctatis cum cor ad oracioncm exciccc, vndc cjfcus. # Theophvla:tus Dicit .niccm quod fecucuseft domirium ln via.icilicct in hac vica, Quia poli hanccxcluduntur
.
Confideremus qua
via graditur
mefcquacur. , &c fcquamur
humilitatcm.pcr Jaborcs. Via qux dicic.Cgo/iw via,veritas,& -vita. Hax cft via an fia qu c ducit ad ardua Ierofolymx,&: Berhania? ad rnoi:
OJiuarum,qui
cft
mons lumims,&
confolactonis.
omncs
'
NICOLAVS DE LYRA. Id mi.

i
i{cbloni.
cft
magiftcr
A P V T
villa
1
I.
.
ET
ibi a
fiueciuitas inlatcre mon vbi Lazarus (ulcicacus t;s Oliueci , qu_ ftadis. 3 .ab Icru falc bene Ierufalc vcncurus cft.domus obedicrie intcrprecat:.Ec
cum ap, Sequirur.
Btj.i5cda.l3echania
fubiHgahs.ac d omita fignificac fynagogam.qua: iugum k traxerac Pullus lafciuus, is: Jibcr gacs fup que nci.iojidi fedic , qanemo rationabilmm doCloitieifrcnu ccimpoluit, quo vcl lmguam amaJocohibcret,vtl in vicx irc cogerec Duo difcipuJi ad aialia miffi du,
.
B & mudum fanguine redepturu, pnmo

Bechanam vcnic,
_
_________________
A A
P.
f Vifioni
oinnuun
prxdicarorum
I.
vi
ingeccs,ali;i
quz
eft
deuoca muliere vnctuscfiquiamul(tw antcpaifioncdo cedodomu (ibi cbedicntixfecit, quoru opia aitione quafl doritero vngucnto
pacis in qua iminobilis fcclicitas nolituni.
mater
r
cucifijncm Ecabcui
f
Tcumappropinquaretlerofolyme,t&
Bethaniiead
a
montem
oliuarum, mittit
^Chantate
iunclos.
TFropter dilecVonem Dc ,& ptoxiini.
duosexdifcipuhsfuis, tSiaitillis. ltem t caitellum quod cotra vos eit Et ftatim

.
&c. BLMcpullus cc lanuam uenirunnbiu nuacnimefi

aic.
Egofum.
mum per me fi
troicvit, cgredi
dcle&atur.Hmcciuitas ctia hxc m mo

tc Oliucti poiita dici tur , v| ecclefia pcr
faoc
ICientes.
IPeicstis.
d introeuntesilluc, inueniccispullumligatumfupcr a
IRjtionabilium
Doclomm
corr gendo.
quem
neEtfi
ingrcd rtnr y c
moadliucho minumredit.
Soluitcillum, &adducite.
*
cquibuspjl
pulus gcnciu bac, cuadhu
graca Deiciielalua vnc! lignctur,qua

ipiruuulium ch.nfmacu,i5tfcicn
t
ciionc
quisvobisdixerit, quidfacitis, dicitecjuiat domino neceffarius eft , continuo illum dimittet huc. t tt abeun-
&
ianuam
111
biuio
tes
x & pictacis luce foucc.Moscnim O-
inuenerunt pullum ligatum ante ianuam

TFidei.
foris in bi-
gatus crac. B biuio, quianoj
huc vnam
vi
uio,
&foIuunteum. Etquidamde
fuperhunc montepofira
illic
ftantibus, dicebant
queviacert
bac,fedpluc&
Hm.f-h
liucttfpincualiurndl ilribucorgrjttarum.
vndcLi
ciuitas
a;c, qc
Neautcmabfconderetur
mictit duosdediCipulisluisin caftellum quod contracos tlijdodoics fLilicct,qut indocla vcl batbaiaorbisloca,quaoppotiticafttJli roenia prcdicationc diruerenc.Duos prop.cr \eritacs ftienciam&operis mundiiram. b Duosn dija.HiLi.llmi vocantur,bini mitLutur,qtiia(haric.s i.on 11 vi oc6f;(i t, vndc. rxj-ii Duoedutuc Hebteps
ii
dixerunt domini eius ad iWos.Quid foluiii> pnlli*. i No vjuqui; pc fuperfi.Cioni dcdicus erat,fed pro libitu immundoru fp cuum cipcibacur varij? erronbus.Comunis.n.qui cfi qtiii/ munduseftquiauccm mtinJus iîa.iduscft,! >Iius D;id
d
&.
Vulluntlt.lero.
TuJJus Iigatus &L

gcutilis cft.
md jmitus qucm
tidc
i,<
domant,populus
s
Antcianuam
um
vii
Xcde^.a
dcA^gypio. Duoponac bocrumdc c.rra f.in^ta^vc fempcr p:xpoiici cuniungam opcn icientiam.Duq ma Jara c/e duaabjuanc Luist.ibjfisjpf.iacinduobus foncibus abluancur ^* cV cKiobus vecliDiii arcam domini portcnt, &. mcer duo thciLibi;ndi>!i)inuuicognolLaut,fp.iituifcntcpf.illentcs. c Et iti //,.J^tda. introcuntcsmundiTi, prcdicatorcs inue p'Ctut poi uluin n.itionum,pcctatoiiiiii iuiiiculis
pccciitotum iuo um 111 biuioflatin libctcaccarbur dub.rac inter roortcin &. vitam.
cul
:
&
difcipulis pcr
hcoph.Vel./n biuio.ldifijn vitahacfoHiruscftaut bapcfmu, cV: hde. Cofidei a vcro quaca dfis di
fec]
cipulispiadixcfit.l.qiK)diPiienirtipul]u,vndc-i tim irit>otutes &c. t quod itnpcdiitc abaccipiedc vnde

%.\iV.Etftifuis-obisdiXi.r.tqwdfjiiii^dc'tc&c. Ecqcth pcrniittuiit atC!pcre,vndc fcquc.i-' <<> tinuo iliudun
Alleg*>.
ludxorum.Omntscnim pcccaucrunt.Vndcapud Macthxum alinaquoquc cumpulloalligata repcntur, qucj

6c cciatii
alligatum
Et fknc dominus prxdixcrac.ua uvplccur,vnde fcquitur.

flbcuiu.ir,uii,,pni.lig.a>ite
1
ianuautfris
j.
biuio
& foLuunt
_.
>
fubiugal
tf _~
Et
NICQLAV
C A
DiuLS^
S
P.
fi
L Y
[.
lt
A.
confiratiofacer*
Er-n._^.Hiccon{.c]u;ntcrdefcribitur dotum.Ecpri.i oponituraduccusChriftiadtcplu,fccudo,fubduurconfucacio faccrdcrum,ibi Et a!iad't -.Scntentia pnmae par tis patct cx dittis Mat.ii.cxtepcis qua fcquur*.
.
1 Etcumap.Ier. Monsenun Oliucti eftmediusinterleru falem $c Bethaniam Sc ideoeftpropinquus vcrique. z innuenietspul. ...Cnm ipfoafina cracfitruliccr fccundun
quoddicicM.icthxus. Sed Marcus lnccacccdcea quianoi

quolibeceuangclitfa rcfcrancur. quia principalitcr quxi cbatur puJlus ad obfequium Chriit;
oporctcquodommaa
Lv
ht
Bene-
F.i
f |
labcrcd-b
cum ep& quitur. M.itnd.exd:. Pcrbinarium infinuans qtioddiTcipuJi
MORALITER.
t JlliiCyinne.pidlum liga. Id cft homincm diflolutum, prau. conluecudmc ligatum.

ftti
t-cmiii.imchiriciccri)t,iIicccDci&.-.ptpximi.
/fK/n.j.I-iLiiiumundumadpadicandum.
t Snper quem c.Quia null voluit obcdirc. t Soluite. Monitis vpftns cxcrahciues cumdcfuapratv cqnfuctudine
i
Jlluc,
Et
97
'j
I
Mcarci
contradicebacaudito no-
Cap.XI. tp.
rr
$8
foannem.Cum turbrc cum r^pcrc.D
adhuc vjQyrus nohnt.
refugit fedici.Non
Et din /.Beda.Quia in foluedo
Benectit.iiim.S>ec\iv6um
dimifcrunt. Quia magiftri errotu qui pnus do jjinedomini conti adicebant,poftquam per miracula virrus fidei uibus ficliber ,.minica:apparuit,amphiis refiftere no valebai:
<
Nunc
nos
&
vdlct,(S<: facere rcgcfugit:& regnum autc iain pafiui us regem non

filio
(edentium populus ad
yeilimenta
Itia^
.
Dominum ducebatur
a
Et imponunt
Dei, &c rcge dignos non cos rcprimit qui regnu
bym
Da
oftrinam
fcilicct
illis:
fC^Quispoteftdimitteiepeccat*
jTlieophylacflus. Vel proliibentesfanc iueiunt Apoftoli fonioies.

?
uidincoreftaurandum,(Si:prifca:benedi6tionistionuin con cinunt: quiafciliccc

dzmones quibns
non
ircutum: vel fcriptu
:rumdifcretionem,
\\
Quid
facitis
necefliiius
foluentcs ptfllum
eft.
Qui dixerunt
b
eis,ficut
tei-nporalis, &c terreni,fcd a?terni iu
^Quja Domino
c<rlis
^Ptillum.
rcx ciicc impe-
ecclefiaflicorum
rum
:ibus
i'
varieta-
praxeperat
"
illislefus:&dimiferuntcis. ktduxerunrpullum t
a
hommu
Peibaptifmura.
lldctt, prmamltolam immoitalitans
adquodpcrcontemptum ir.oi tis, &:

nj:
i}udaante rh <? 1 quo VynnltO jl2na Oforcfiantdig

(
1
b ac^ I ci um:
&
t imptfnunt illi veftimenra

j
"fHilunt quicoipoialua neiabftim-mi.-nn bona exe,r.pi a lequemibus pixbeant.
fua
,
uoinam
*..-'.,
vtinemi
pede
& fedit fuper

itei
glona rcfurrectionis,
+
4.
6c
triumphum afcen
i
paient
vel,
fionis
i Vt inoiVenfo
pullus tianfiret.
:.
c
.
on
Jheophylactus autem co ab ei
pullus,eu
eum. tMultiautemftraueruntveftimentaiuainvia.
fSententias.
pcrueniret.Vn dedi fc: pu is poft refurrtctionem aic. bar

1
Mattli. i?..d
d
c aute f
jj
frondescazdebant de
lApoftoli.
.ccflarius
Alij t fDelibris. tProplieta|Parri.irdia:. t arbonbus.&fternebant in via.Et

fSaluifica.
i
ftas in caslo,
ta ejl mihi omnis potein terra.
&
nTUuic
oftendens, debebat fe ad
J\tgntirnpatris,&c. ISeda.
cntilem
insferrc.
populum
quipra:ibar,&quifequebarur,clamabatdicentes: (Jfanna, benedidtus qui venicinnomincDni, benedicluquod venit

^Mane venii ad Iudaos Clmitus.
*
Perhocquod
:
iunguur
excellls:
lus
'
pfanna
tn
la-
Hofislma
quodcfi
ij
ne
ftdit.Hicww.
regnare
,.
i.
re^nu
patris noftri
Dauid:oianna in t exceliis. Et intr6a iuit
fignificat
quod
aduentus Chrifti no I
iolurn
mi
xpit
vt
itegnec peccatum lmortali vel lafcma
carne
fed iuflitia
& pax & gaudium
hominum fa-.-Luc.j.c lus,icd tocius mundi tettena iungens ccclcftibus,vt ci omnegenu ficccauir,cedeftium,terrciirium,<Siinfcrnoruin.
E.
i
fpintufancto.
autemflra.Quiz multi martyres fc ,pprie carnis ami ucxuenres,fimplicioribus via fuo fanguinc parat.vt inofnfiad fupcrnam cinitatem.ad quam ducit Iefus incedant. Moraliter.Saluator noftcrafino fedcns Ierufalem tendic
dti
Hicron. Hoc Gabrieh confonat:qui ait:Hiccrit magnus, &filiusakifikni vocabicu.'':.& Dabic i]!i Dominus Deiisfedem Dau:d patns fui, Vc fcilicet gcntcm quam Dauid tcm
poraliter rcxit
,
& excmpla mfticia: pra?buic
tV fpiricualibus
landoanimam caiufquc
!
fidelis
rcgens, quafi
iumentum
um ad pacis auerea: vifionem duot.In pullo ctiam fedet, :mccclefiiv!::uer(a. iter pixlidetjeamqueinfuperncpasdctideriuniaccjcndit.
Hicro.
hymnisad fidem,& Dei amorcmacccndic,!pfefanbis,verbis, donis, & protniffis regnum ccrlefte regcret, & ad vifionem Dei lnttoducciet.
Hrergn. Saluifica vt iufti a^dificcntur in ruiteircm f iluentur ab co bencdicio vincciitc,&: vcnicntein nonune Dommi.id eft,patris fui: quoni.nn filius de patrc nomen fufcepit,& patct de fiho.
i
Oftnna
in ex.
Muiii&c. Pcdes
im,conflituit
funtextremiquos adiungenApofiokis,qui'ctfi non funt.doifum.inquo

,
nam Angelorum
&
ditdominus, t-ain.cu cum militibusa Ioanneinfiruuntur. Mi) aut. Hicro.lufli vrpalma fiorebunt,Angufh In r.idi bus, lati in floribus oc trudbbus : quoniam bonusodor bnfli funt fiernut viam mandatorum Dei bona fama.
:
&
Beda.Alij autem.Frondes vel ramos dearboribustcdur, n doJtnna ventatis vcrba, fentcntias patrum de
&
m txceipunc
risvenientis
-;:
libris.Iit
hax in
v-ia
Dci ad animum audi-
dearbonbusjd cft,fan&os imitantes Nam bores fancii funr,de qiubus ille ramos ccjdit.qui virtutcm
nces ian os
.
bumd'pra?dicanonefnbmittunt. TheophyIacr,us.Scernamus&nos viam vitenoftrecc-
tes ttanftuJcrunt: O Dommc faluuni mefat.-in Hcbrarohabeturnaadonai Hofiah na quod nofter Hiero.itatranfiulit. Obfecro dominejuba obfecro. ldem crgo eft. O Domine,per interieciionem t bfecrantis,quod obiecro Dommcper ipfum
Olauna vcrbum Htbraum,&compofitumcxintcgio, Hoiiah rnim falua, vcl faluifica, na mcericdio deprccancis. Deniquo m Pfalmd vbi Sepcuaginca lntcrpi e:
& corrupco
verbum
obiccrationis.
irum imitatur.
i
Et ijut prmbant
Prarccffit ludaicus
populus fecutus
efl
:ntilis.Etquiaomnes qui fidclcs funt vel fucruntinChriiimcrcciiderunt credunt,& qui pra:eunr,&: qui fequun-
&
.
Et it> 'ro.Hiero.Iam appropinquante paflione \a loco paf fioniprxfinitoantefccula vukefie,vtqui cumcapere vellec lbi inuenirc polient, vt oftcndvret,q, non inuitus,ied fponte mortem iubirct.lntroiuic autcm ance quinquedes Pafchar. Dicic enim Ioannes,q, ance ic:x ciies Pafchsc venic Bethania, Ioan,it.a vbi ca-na ci facta, Maria ibror Lazan vnguenco eum per-
&
quod faluanos Latinedicitut: abipfo lim omies pnores etiam falutcm quxfierunt. qui prxeunt & qui fcquuntur noTheopfiylacrus Std torum acUumijad laudcm iunt Dci.Qj.i:dam cnim in prgritavitabcnum {eccrunc initium , fcquens veronon eft,
:
iannatlamant
&
fudit,&in craftinoafino fedens obuiantecu palmis tutba le ruialem vemt. Inlegeenim diclun\cft,<j,decimadiemefis
agnum,& fciuct eum vfqueaddecimumdicm n cfis,mmolcrq; cu mulntudo filioiu I frael quartum

tollac vnuiquilq;
cquc
m laudt m Dci finita.

t.
c?/.> <juipe. Quonir.m vnafidcs, vnafpcsomnium. Ilitxptctabant& vcniu'umtredtbant,c\:nos vct> flccrciS.
ad vcipctum. VndcDominus ciccima die mefis,i.ante qum que dies Pakha: ciuitatcm in qua patcretur lngrefius cft , 6z certum fua: immolacionis diein confpirante peum ol con- F
Etiji
prj-.bai
a,
.xoh.uiyjiUi
Hiciu. Piacuntpropheta:, fcqtumtur yflttm inuocat,id cft.lcx legem alteram.

,
iihopnncipum,&: ienioru cxpcdauit Agnus immolabatur I4.die primi meniis ad vt fperum,& Dns eadem hora agni cu diiupulis fuis maducans vbi legalis Palchrcdccretacom.
Bene-
pleuit,
NICOLAVS DE LYRA.
seneditlum cjuod.
c<rlo.
in
Ethocdiuinaordinatione fignabatur verbislaudan-
-gno Dsuid,
laniserat
& rcftitucrc regnum tcniporalc quod a Ro.
Crcdcbant cnim ipfum citoregnarc
tium,tum diccbant.
Ofar.na inex. Licet non intclligerent,ficut &" Caiphas dinnu tem Chnfti futuram pro ialute mundi loan. /. licet hoc non lntclligercnt.
vfurpatu,cuiuspiiudixit Chnfiuscoram Pilato oann.i8. f i\tgnum mcum non ejl de boc mundo Scd iupple de
coclo.
xit
Et
MORALITER.
Et du.pul.
îli) /tutrm frondes
Pcr qnasfignificaturlartitia propter
Ad confc-ffionem
fidei Chnftiana:.Sequitur.
quodperilkisfignificanturilliquigaudenc, &:
Deumlau-
Etmpo.ilU ve.ld cft,virtutumopcra.

Etfeditfu. tuni. Per obcdicntia:a6tum. Multi auttm flra.Na infolens
dant muraoone rah.

Et mtroiuh lcro.in tcmplo Beda.Formam nobis rcligionis f quam fequamur demonftrans, vr cnm quelibcr loca in bus fit domus orationis intramus,ad hanc primo dmertamus.
.
cuitur
ad Dcu^hj
petfeciecon quar.doaliquis plurcs animari folet ad iimilc faciendu
<i
Mi\
Et
&
A
599
Glof.ord
"&
Nicolai de Lyra
craic tpfum,in qui crucifixun
6oc
fi
ad locu oratioms, vbi coprchcfus a inchoauic. IuJxisA' li-j;arus, iam facrm bcarc immolanoivs dcdtc nobis,vcquocunq; vcinrea intewiplum. Excmptota cu mus, pt unum ad domft orat loms ii ibi ficyliucrcamus roiationisfludtum Dcocomcd.iucrimus .adcaproiv. s
cu cis plcuir ,cerc ffus eft,
:
Theoph. Volcns oftcnderedif-ipulis quod
vellci
mome.o
pofleexccrmi!
&
fcChrvfofioinus.Don inu ficu,& nou mucnicns malcd rctcpns fiudiiqua.';iiuctn
tJoncnimerattemp.ficoru.
Qutaomncsqut mandata legisadimpUnr,

?ttl?eIW
fllit ,
ifti
fuo tc
pt
pcer q 12 vc;
-
. i
m us,a
gendafcccdunnus. * Theophvlacrus.
tniuus iniroiiur
t abij*
nbc ..Uum hol>i.mm
^ ^^ ^^
in
,
Tiwx eniiB
&*
n0 ,
ib
mim. w *
refrufbficaredi tur liaiccttilliidu
n.uc.mcy^
mundlv
llUI
d.uu
Myfticcnucem Do-
tc
Ierofolymam
. , y,
plum,fedrurlusexiuit , oftcndcns quod dcipsu rclinqneixt
iam veipcra
cum U... * fa~ c.usjubcc. hofpu.u. p.ruu.o .pud u.Oc .0. u*U. g cum duodec m. eOct hora,tc'xijc in Bethamam
tcmplum,o,
&
circumfpedis omnihus
Ql
1
1 <
^"
, I
non mttcbi
mCTCh
rmane,
<r
^
,
ferrum,
A^
intapi-
EtaliadiccumexirctaBethaniae furijt. tCumquevidiiTct cu. dcncga, fruflum

,
nam.
,ld
b
cic,
Et circumfpe. &c.
^^^,^^^ ^^^\^^.
m.nd.c homlnnm, c4Jyn-opm.ucffit.rn
h
b
c
faperfKiionibui icop.ua.,
mnuisautcmapct ctis no folum

vtvtrtucesobfcruc
1Ej
opcis.
Non
fcmcl hoc tclcd pec omncs lcdpcromncs
al5ceiicumhabentefo lia,ve nit,Gquid b _.

d
c
forteinuemretin
a.^b..-,
fcdfupramad
clificcnr.
;:
au.nqucd.cs. Pcr d.cmin rcmplo doxicns tn

ueti
montc Oli
,
ea.Etcum vcnilTet adcam, nihil inucnitprrcter folia. Non cn mcra ttempus fkorum.Etrefpondens*dixit ei:1Iamn6 cxtefruaummanducet. Et
,
î,|u.x.nfiocf. u
.,
.,
Vifror Arr
.
chenus
3
Ini
facto illo
morabatur
fi-
I.x
cut Lucasait.
t
Doccn
do cnim
officiu
incrcdulis
corretrionis
fide-
B
tPe
cufto.ei*-
mam Et cura audicbant diicipuli cius,;& veniunt Ieroioly & cmcntes f introiflfetin templum ccepitcijcerevendcntes, TQui honoics ucndum, & gt.d.s crmmt. g fQuodfolior.cionidedic.mr. h
.
ampliusinarternumquifquam
quodda'1'i in: babenli (t^bitur,

q.ii
ej
non babet ctiem
ftveiur id qtlod
videbatur.
]
1
ball
fcdulusimpendcbat,
mancndoapud
detcmplo:&incnfasnummularioruni,&cathedrasvendcn tium columbas eucrtit; t Etnonfincbatvtquifquamtranftfa...
lam
rirn
cha.c.fi
luc.io.g
lcsgraciam bcnignitatis ptopitius cxhibcbat. Moraliter. Circun

fpecb,&:ca:t.Infpicic in omnia corda,
,Coramuneimmundummerc.ndigratunonDeodt.catu.i..
^J^ ^
aChnfto. D.l me mal. in ig.
r /.'.
fcrrcr vas per *
templum
& docebat dicens cis

,Non
Nonne icri-
y.i
taurorum, ueli.ircorimi.
tlfa.Kf.*
ptum
eft:
mcadomus tquia domus

cr.put reclinet.Sc-
orationis vocabitur,
& non nB
de,
Arbor ftcrif^H
ncto, fcd potiusG
&
contradiccntibns vcritaci
non inucnic vbi
ccffitadfidclcs,&:ineisquiobediuncmanfiuncin
fccic.Be-
thania namquedomus-obcdicntise intciprctatur. c Cm.quevtdiffct. B"da.S.cutpcr parabnlas loquiturica facit:ideo efuricns in ficu fru&um quent. cuius nondum tcpus
efurienti frudrum pieratis quoindigcJ flo paupcri, f Capit eiye.ln ipfa re oflcndit quod pcr f guram in f non peccauit liântc tempusfiuttum noii cic.Ficus
&
emm
buic,icd faccrdotes. g Fendentes. Bcd;i.
clicr.ouic.liacameperpccuaftcnlitatcdamnauii.vtoflederec plcbcm quam docebac propcer folia,id efl, verba lufticia: non poflc faluan: qu? habebat fine frudru,id eft,bono opcre Efuiicns ci go dcmiims vidic fcd exc:di,&: in ignem mitci ca qiiarfiuii & ncn infructum ficum foha habcntcm , falutcm bum."ni gcncv.s dc icicias viditluda;;m
.
Ea fcilicetquequidelonginqiiover runtab indigenis offcrcnda emcbanc. S- cigo hoc quanco magis nfum,5i vaniloquium,& huiuimodi? h E/ ca. Beda.Colubas vcdunt qui dc impoIicionenMi
;
&
habctut m eloquia lcgis 6i prophctarum, qtiafiuir in ca fiuclum boni opcns docendo , ccrnp;cnc!o,mirficulalacicndo,&: non inuenir,idcodamn.iuit. ^ Viclor Antiocbtnus.Er.curinquis,feruarornoftcrficui ,qua:infonsalioquierat, nequcemm fiaiunTtuncccmpus erat,malcdixit?Ptopter difcipulos hocfecic. Pjfteaqua enim vbiquc bencficia prxftitcrat,nulluu. autcfn punicrac,
uenif.quia
perquamfpinuisdacur, c.ui pei ( h: bamfignificarurqui m fpcciecolumbe fuper Hoiuincathcdraseucrcic, quiafacerdocu parun. don.inusdcicruic. Hinccanoncscalcsa lact iduciopnu pixcipiunc.Omnesenim cales vcIanceDeioculo>
munusaccipiunt
,
humanos fcmpcr priuantur

4
iaccrdotio.
ahquod quandt-qi c pumentis virtulicctlutislpecimcncdcrct, quo Apoftolihincd;lccrcnc, dsis veniac poenicenciecjue iocum ctemcn ccr mdulget , ncquc omnem ftati m vita- fuccum lllis adioict et, tamen,imo
confcncaneum
eiat.vt
Thcophyl. Sed &: iiqu:s bspufmacis gratiam^&rpm cem cradidericdxmoni^pcrpeccacumjliamcoliir^ didit,&: piopccr hocforas eft,&: de tcmplo eijcuur. i Etmnfi. Fucuniudicij cxemplumprxmictit, quadoo ncs reprobos ab cccleiia rcpcllit,&: ne vltraad cam nirb;
dam increnca:terno vetbcrecompcfcit. K Do>ut.Moral.In pra.icntidomusdominicorefi.L"

ecio,cordis pui ihcacio.vc
lac
vcro in nihilum illos tcdigerc potuiffec.

j*
Theop.
non caium peccaca qrx incraw compunCtio diuiru.tus immifla,icd ne vlcra cpctarar 4^ luuc!
i
NICOE AVS DE LYRA.

i
docum fafo mirabili,&' primo defcribicur dicfa conf;
Et cir.&c. Licet
,
fuillcc
hononfice rcceprus a
communi
:
per cocam dicm viuue ad vefperam , populo nallus tamcn inuitauu eum ad hofpicium in domum fuam &:idcoctimdifnpulisredijcin Bcchaniam, vbi mancUnc Martha,Mana,&: Lazarus. l I| alia die cuin A;rif.H :c confequenter defcribitur cofufc pra-dicaflcc
i
fccundo, mcidenter ponicur dilctpulorum inflruciio,; cum vefpera eflec. Circa pnmum icicndum,c)j ians in le faftum fuic.cj, vnus homopaupcr omncs vcndenccs,
mcnccs cijcercc de ccmplo, &: nuilus ei rcfift eret. Sec f cnim o, dtcunc fandi, quidam fulgor mnabilis egrcdid de vulru cius,& oculis.quo ccrnci iacerdotcs,&: ccia al
ilgnum.o, faccrcjoi cifcnccijciendi deccmplo,&: orficio,canquam iiidigni.
valcbanc refiiierc ci.Ec lflacieelio
fuic
;
tatiofacerdocuin:&:prinu)iignoicnilbili:fccundo,facfomi
Aflu.ij.t
veraiili,ibi.Ef chwi/xrw/ifiKCcicio.vcrboracionaoilijibi.Ef 1 1. ntuJtt rurfum. Scnccncia primar parcis pacec ex dictis Macc.
3
Et cum introiffent in templum. H
ic ponicur confucacio faccr-
docum
^^^^^
5
4 Etnonfinebat vt qnifcfnam transfer.vas per tetnplnm.kt de vafis humanis viibus applicandis, quia vaia diuino
<
depurata
M
i
O R A L
T E
R.
Et chcirfpe.tjw. Qin.i nullus rcccpit cum in domum fua . f Âb )t in BctbaniamSluaiviw, gaudiofc rcccptflcnt cnm m3nc;i.' iJco pciiflosfigmficanturilli ludiorcci
Ef cum introiffet &c. Ifli func adulatorcs qui laudes fal i vcndunc pradacis &: ipfi cas cmunc ecclefiafhcis bprtcfic ^
,
indcbicecollatis.
piunc
quicumg predKationis vcrbum,& tamcn nonfaciuntftuctum.

it,.
Etmenfas. Iftifuncmaliprarteri, &curaciqui magis dcnc pccunijs lcuandis,quam animabus faluandis.
Cfmtjue v,dif.[(lcu pct ipfam flgnificatut hypoci

.ipp.ii
habcs
cntiamfanchiatis,&: X>c\ malcdictioncm mcurric,
t.intum
non cptra:proptcr quod

t
t Et citbe.&c.ld eft,ecclefiaftica facramcnca.in quibus tur gracia:fic igicur domus Dei fpelunca iatronum cfbcit
quta latrocinrum cft cjuidquid didtis modis acqun icur.
flO
Mara
fli
,
Cap.XJ.
rij
601
G rcg o D
(11-
cdittinagratiapcrfeurrans.
\a
itcmfe.
Ad boc coim in rep?o erat, vt vel no danrcs
atcrperfequcrcLur, veldantes fpinru.ilirer neparet. l,&:domus Dei mens efi,& confcienn.t fideliu,qujp
in :iwne ^pximi peruerfas cogicaciones ^pferc , quaii in fpeiacrunes leiii 5Non in Iudxa.nc lerufalem tartum &c fimplicicc
ftmc fcripra:& hofc rame legimus factum prccibus Neoc^farjg Ponri Epifcopi.Sed
fe
perbia qua
contra
Dcum crexic dicens. Similis ero altifii,
mos.diabolusproprer
Ma
mo,hicad praeceptum predicatoru abclecfisexpulfus in ma re, i.in infideiium aroaras & turbulenras mentes vcfaniam fuam exerccre perk
de:,
orliecesintcrriciut:
iam non Dci , fed fpc$ dous jur-acft latronum.
& ;mens
ncophy-ladtus
Sp.jcam
tcr.^lum
iatrouum
cmnibus gentibus. Vos autetn feciftis eam ipeiuncam latro num. t Quoauciitoprincipesfacerdotum,&Scriba2quxrebant quomodo eum perderent; timebantenimeum quoniam vniuerfa tu.rba admirabatur fuper do&rina eius. Et
:
qui ranro eos quos pofiidetfkuit,quan roa piorum lxfione

acrius in
miciitur
TQuia in ludzs tenebras
reltfjuit Sol
egrediens.
^ Ad aliam b;iieuo]am,
nommac,
& obedicntem.
c
praerlucrum.Ges latronum naique
cumveTpera ciTet fadlaegrediebaturde occidir b

a
ciuitate.
Apoltolis.
t Etcum
fSynajogarn.
.
ICumSoI
d
ludcris.cnu.r Auoitolis.
ftpfe
cum
Bjcrum congre MquiaergoillaaHdiaquâdfacn3 oblata

1
fe
b
c
manc tra nfirent, viderunt ficu tn aridam factam a radicibus

recordatusPetrusdixitei
a
:
ICain.it c.iteris,acjmbusoinnis Hmguis b
iuftus requiritur
ab Abel vfquead
Ziciiaii.iiii
expulftim gemic. Hicrony. Sedhoc f iclum eft quando dixerunc Apoftoli |Mitc.'n.b Dignc transierimur ad gentcs quia vos
. :
fe
indignosiudicatis.
Rabbiecceficuscuimaledixifti
Bcda.N0tand.1eft
diftinctio tfeprecan-
erant
lucri
vended
aruit-EtreipondensIefusaitiNis. tHaberefidem
fld
eit Clitiiio, cjui el: inor.s
Dei:tAme
(ine i.iaiubus.
tium.
vcl
Qiîi
pcricctam
H, latrones lpfos
Bj. Adhocenim
in
irekensde lapidesbfc.lo
a
dicovobis, quiaquicunquedixerithuicmo nti, toIlere,&

a
fidcm habtcorado, iubcndo etiani
tlnbeti M.\u. 17. c.Sc J2.C

1
Ifa.i4.c
fGentes.
Hod
mplo eranc vel

dantes cor-
mittere in
rit
:
mare\& non heiltaueritin corde fuo,fed crcdide+
poteft cransien e,vcl corporalcs monces ,
perfeque^tcunveldantesfpi n iliter nccarenc .

Hjjiter
quodcumque dixerit fiar, fiet ei. propterca dico vobis,omnia quxcumque orantes petitis credirc, quia accipieb Vos Reftac
quia
a
1
ridei.
2
s
qui tanta: perfectionis non
eftis.
Kicns fidehfifpciua latronis

relicta
fic
,
veletiam fpintuales, vc Paulus de Elima ma^go quem ocuhs , arte nefanda pri-
M.irth.
?.
r.
loan,i<i.b
&
tis,&venientvo bis.Etcumftabitisadorandumtdimittite, 4
a
a
uauit
niiTa
6V.
dc
Mn.e.b
1'hyro.
TQneiimoniar.
f Qui vos
larfit,
5Mgna
fiuucia.
iimfi
ftnffis.
tNonuniuS.umncs enim fratres eltis.
in
Philippis
e fancticaus, :onacur agcre qcvaleat

n< :re
rt
qu id habetis aducrfus aliquem,ut tk pater vefter qui TrcniL-nda lentenvta a

f
.
in ce-
Qui aucem ad
fifti-
gium cance perfedio

nis afccndere nequcunc, pecanc iibi tMat.i8.4
proxinus
liseft,dimittatvo bispeccata veftra.tQuod

icritis,
1
fi
vos non dimi-
trdamfj. Beda
dicibus arcfacca
necpatervefterqui inccelis
Bethania.
eft
dimittctvobispeccata
5
peccaca dimicci, quo ad vicam mereanciiL
A
ad
cc
veftra.
cficus,
vcoffende-
Etveniutrurfumlcrofolymam.EtcumambuIaretin
extemorum
incurfibus,
fe
rgcns ur.pij, no mpus.vei ex parcecorripiendj

:r
perpecuam impetrabunc, ficamenin

:
incrarc
&
fine dubio
Hcrnadamnacione icricnda.
htcr.
pccnitenciam libcrandadicut fope faclum efi.ftd
om-
pcccancibus primodimirrunt. Et cum fta. Hieron. Mai cus fuo more.feptcm verfus ot ationis dominicas vnaoracione comprchendic
.
Arefactaeli a radicibus , vc oftendarur non folum hu ano extrmfecus, fed dmino mcus iauorc fimdicus defiitui
CUi dimifla
Isnamque
feuei et in
funtomniaquidamplius rogabit,nifiqu6dpcreo quod obciniiit.

1
Ja.nam
6c
vitam perdidic
in coelis, 6c
pacnam
in cerris.
abfcifam, radice î lccedic oliua ima fructifera vocata a Domino * pukhen Vi e fequitut: *Amtn dico vobiu
datus
Pc.Pctrusagnofcic
andam,^
Beda.SoIcntquidam dicere,c)j noftri noplcnamfidem habucrunt, quimoncesctansferrenon pc itrunt Quibus refpondemuSj q, nec omnia fa-tta Chrinquedtxe.
.
vera penitcntiapanr,vobrs obtingat,veniamq; peccacoi urn confcquaniini , pc: grattntam imiiri.-r ab homme vcbis lllatas condonationem, viam vobis ad Deum muninr, anfamque,vr vcitras verbis noxias, gi atuuocondoncc, illi aftcctu.
Vi6lorAnciochcnus.Senfuscft,vtanimimudiri:!quam
di.
Pcr hxc autem Apoftolos in fpem engit,quaii dicac,nullam vnqua repulfam metuefitis,dumodoorationcpura fideque
fti
munitam
NICOUVS
DE
L Y R
A.
ij.itataibidebebantciie,^: nonalia.Czterapatcntcx diftMact.ii. 1 (fKmTf//5craf/Je'.Hicincidenterdefcri-
clr.n tac
telligiturdercmiflioneoffenfx, quiahomoteneturcfTein lcd rcmilTio iniuriz ilon eft de neceiTitace. Poceft

,
enim
5
.
aliquis peterc
fecundumordinem
iuftitia;
recompenchriiri.":,
I difcipulorum mftrHttio,eoquod Petrus fecit mentionc carcf.Klione ficus fubita ad maledicttonc Chrifti,& io uic eos occafione haius dc efficacia fidci.Sccudojfie cf1'
facionem pro
liiiuria fibi fidta.
Etveniifiitrur.lcro.
Hicponiturconfutatio facerdotum, An
Sctfbarum; &c
Scmorum verborationabiln&patecfcnten(
itetcxd
ci,
erea^co^y^.Sentcncij prime par Much.ii. 2 Troptereadicovobis.H\c in, .eetiicaciaoiationisqiia;procedicex duovricli.ccex nd.iccicicudme quod nocatur c,urodi? ilffcimtfue orjrttetrfTc.Ei hoc eftmtelligendum,
;
!racioii!s, bi.T'/-op
,ti' ;
tiacxdictisMatth.il. Ad euidcnciam di^forum.&dicendorum qu^ritur vtrum Chnftus tn prardicationibus fuisdebuic vitare offenfionem ,
vitandi ic.m' iadi canla,de"1 buit t
"
p"
"^
incTepa-
q'
joqu'sorac,pie,profc,c^ perlcueranter. Nifienimqnis idctt,de percmcmibus ad ftlute,oratio eius non cft ilis. Iceii oret proaliodepcrtinencibusad faluremv
rc cftcciu
tionem. vcKcandalum facc;dotum,Scribarum,& Pharifxorum. Ecacguicurpnmoquodfic i.adTimoc.^.a.dicicunScniorem ne inorcpauens: fcd obfecra vt patrcm: pra-dicti autcm
eranc fenjores populi,& pacres:ergo&c.
hem
ex dcmcrico
,
ll
ius
pro quo
orat. Ite
ii
ora
& genubns^?
Contra
lapide
t.3d"Corinth.io.g.dicitirr: Sine offenfione eHote lud<cis, dicfa cccltfi Dei : cunvigitur iada Chrifti ,
&
piprofe,-ioi: in p: (cucracer pot carerc cffcvtu, flacim dat bencficium petitum,fcd

i;i
quu Dcus
diffettaliquandq vc
fuerintnobis cfata pro excmplan uci f .40 orfcnfione prajdictorum.

If.i.S.fuera.t
videcurquoddebuitcajn
c<ruocemporedctur,& vtcxdilationecariusheat. Sccud n ex quo oratm b.ibec cificacia.cft difpofitio orats .f.qn, niretmctiram, vcl rancorcmpillurn qui fibimiuna fccic
vIedrEccl.i8.a.Hoinohominiferuatiram.Cv: a Dcoquc;i ricdclam.quafi dicat fruftra: pcopter hoc.Et fubdicur
.
prophecatum,quod Chfiftus foret
4 Et
cumjtabuis ad orandnm.
Sciendum camcn,quod hoc inccih-
petra feandili duabus domibus.I(i;;cl. Sc.1nd.1kim iln. Duplcx cft fcar,dalum,actiuu &paflluu.Actiuum no duplex. habtuc in Chi :u locfi,cj.a caicfcadalil eil didu vcl faciij ahcuius minus :: ifi.,p;\-Ljcs alceri occilionc ruinc,vc hf ex ver bis Hier.fup Mat.Oia afu facf a Sc dicf j Chr:fti fueruc rccbL
oiT. nfionis.cx:
i
iima,
J
MORALITER,
f
cutio contra detcfiauics vitia

quitur.
corum
Bapt-fmis Joannis. Sc-
^S0audil6frincipesfacerdotum,&c.Adhuc durat iftaperfecutio
6oj
&
fatis
tc
t
Glof.orcl.&NicoiaicleLyra.
e
Si dlxerimui.
6o
v.
4& munjtam cbculcritis.Quia ergo diuinam illius vimucm non

proprereaab incrcdulit.itequa ucbantur, cacitc illos abducctc, nccnon quantum iit fidci ior oftcndciccpntcndit. a la qua pottit.ttr.Di: Dcj dubitant potefiate:&: volunt fubctle mtellijii duboli
,
Quodhbet horum refpondcant:
habebant xplor uim
ncm
f
laquctiruuurostimcnt lapidationcm; fcdmagisc

vcntatis.
,
?^/Mf^(//. f*>ti.Beda.Duabusi
isfcientia
ooculc^curquxrcntibu&,cumau;hisquiquxritniinusi
ligit.autod
quod
tacic,
.
*
.
Thcophvla:tus
^-
tcmplo, acccduntad eumfummifacerdores^ckrcrib.Tj&retihuni Dci urgiiit, non luis a f

CMn
Bee!*ct>ub eijdd*SK>oi>,
temptu
vcritati
Apeitc
<jurm put-nt
autem diccbac,
iub
u.nbir
diginisefTcuidi-
IMiti'i.c
luc.io.a
Jcntcs, ipfum io iudicationcm redu.cre, vt lidiccrctjin
niores,& dicunt
tibi
ei:
1ln qua poteltare ha?c faris: 8* quis dedit
potcflatc mca.ipfum lencrenc.Si.-nitemdi
ceict,inpotcftatcaltcnus,ab eo difccdcre jropulum procura

rct.qui ipfum cllc crcdcbar.Domi*
hanc poteftarem,vt ifta facias?Iefus autem refpondens, ait illis:Interrogabo vos,& ego vnum verbum,& refpondete mihi,& dicam vobis ln qua poreftate hasc facimi.Baptif mu Ioannis de ccelo erat.an ex hominibus?Rcipondcce mihi At
1
apcnn.Propcer. rumdicicUfj Ac mulca habco v
diccrc,quznoj tcftis portaw ui Propcer alterun,

litc
fanclumda
ViaorAil
Cornuto
coarcYati lyllojjiliiio.
:
uibus.
Deum
illi
cotrirabant fecum, dicenrcs
Si
dixerimus de ccelo, dicet
*
to
lic
nobis: Quarc ergo
non
credidil.is ei? Si dixerimus,ex
homi-
chenus.CumiH
refponfui re vos detrcthti
nus vcro
l(
illos inter-
dcloanncnon
quiadceo
nibuSjtimemuspopuium.Omncs enim habebant Ioannem,

eflct.Et refpondcntes dicunt Ieiu.Nefciquia vere Propheta lcitis. nonuultisfaten uot
a
quod
tis
,
veruoj
igi
frulira^ncquefophiftice, fed
IQuia
quod
IHteion.Hic cum pciuerlb peruartitur Deus.

.
quod vt dicere noo vc

liecjue
<
.
(ed
Ioannes perbibucrat
teflimomum. b laienogabo. Poterat apcrta rcfponfio-
mus
Et refpondcns Icfus,aic
lllis
Ntcjueego dico yobisin
qua poteftate h_c facian_.
qua
potejiate hi
liann
Non
r<
PJl.IjJ.C
tcnra : fed pmdcnter intcrrogat , vt vel filentio fuo vel ientcntia condemnentur. c Si dixerimus.Hicr. Dc lucerna mundi obfcurantur vndc dicitiParaui jucerna Chriflo meo: inimicos ems indu cofu.
necalumniam
autcm ncfuo.k
fpondcto/irf/r
torum confutare
quidcmteflemillum,quiintefli.-nonium vencrat.vi n;um perhibefetdeluaiinenon recipicu. Enimi:e lllius tcftimonium me veram illam mcem eiie c
vtique,mc mrc tcncbras a ccmplo fubr enimaliud funt au.intn, "<_ turpejuccum quid qt honc plum fcatec quam tcnebhe ,.qua: bonum ni non hnunc.
teliigeretis
,
Qtare ergo &c. Quafl dicat. Qiicm confitemmi dc ciclo ab illo habuillc prophctiam: mihi cefiimonium perfiibuic
audiiiis in
qua potcftate hax
f acio.
Si
NICOL/VVS DE LYRA.
fima:idcoquefiioifia intelligiYdclcadalopaffiuo. Qtiod cft quandoaliquis cx ditto vclfatio akenusbono fcadalizaturex impei tetiionc fua Et iftud feandalum aliquando proceditex ignorann:, vel liriirmicacc tllius qui icani.ilizac tucditia vel fatia hona.occultada func vel differeda. tur. quoufq; infirmi vel ignoratesinftruatur, nili finttalia bona quajfinrdeneccflitatcfalutis, quarnonfuncomittenda pn
.
Irrm fuis maiis excmpl is 5 cV monbus ad peccadum. Icem perdoctnnam fuam populus cuabancDei mad.itaproprer fuastradiciones vc fup.&idcoChnftusinpublicodcbuicvitia eoru r<
lus poptili
.
;
'
cu
remecabhocceifireppfcandilu.Propcer quo
icandalumalterjus.Siautinfirmi Vv.lignorantespoftinftruftione debitain fcandaloperrnaneam; sa cale Ladaiu non ; procedit cx infirmitate vel ignorati3,fcd malioa. L t cale fca
dalu
difcipuli dixifiwit Chnfto.S:is,quia Iudci auditoho.i bo,fcandalizati funu-rndit. Simce iliosrceci func,&ductl coru. S; cecus ceco dui:aru prefteciambo foueam cad
Ad pnmu dvcendii,cj,lo^[.turdefenib.honeftate, &in

,
eftcontemnendum,maxime/qneli
conti
bonumco-
bus.-nodcfcnib.a:catc,malii.'iacorruptis:q..ujK":fu Kaai arguedi,licut Damel dureincrepauir illos fencsimpadn.
Daniel,
mune:quiabonumcommuiie fcmpereft pratfefendu vcihtan&paciquorumcuquehominu linguIanCi..XaleautcfuiC

facerdocu,Scnbarum,&Phanfa:oiu,quia fua m.iliCianitcbanîmpcdircdoitrinaChrifti, qua confiflcbar fafcandalu
orfcnfil ludîs, & gcnbus, ira q> dicto fuo, vel t tdo minus
j.
Ad fecudu diccd'.'J,o, ho det ec line
pi ebeat alicui occafioncui ruiiie. 5-d ii de ver iumkur rccfiusorinpcrmittitur q>uam quod vericasrcl quatur,fecundum quod dicit B. Grcg. fuper Lzechiclcn
,
Jus
MORALITER.
Dtub. de cau'Keque fisicuvcriu- lcio.quiano vultisdiccrequodfcitis.
fis occultida.
maximc
is
fcientia veritatis eft
ego Hi.vo.
Beda, Quaii dicat.
Non dico vobis quod

Duabiisautem
'.___
qui querit.aut
no
occukanda quercntibus.Cl
eft
cauiis
capax ad intciligedcj quod quent
indignus eft,vc
ei
maxime
dcbeatapcnn:
& hic vcruq; concurrc

pfalmipr.r-n.
a
'
A
a
[\
capit
Xli.
illis
,
C A
in
P
in
aficftu.
1.
TDomuni |i/ w u nn
i
T2'f
\_j parabitlis
&c.
i-
T
a
1
u*C! ^Mûi.mir , Tfi-aclplanrauit.

i
Scquitur. Lacutm.
ccepit
Deus pit
illis
humano
parabolis loqui
b
ue torcular,autaltare,autill.uoiculana
Vineamtpa-t fCulrodiam niun.m

.
Tercgrepmfe, \ Jiberu arbit
Angelorum.uel
pcrandi noa m[
tione loci
,
quia
quoruciculoquid im
plalini
ftinauitho^mo^&circuncleditrepernj&ft^clitlaVu, |
5Tciiip!mn,
t,
&
ISacerootibus.
,
queD.eus,3&ofl
10i>crarijsconducl.5l]ora ieit:a, Jc lcjtta.cc nor.a.
a.
zdifi cauit turrim
&: locauit
eam
agrkciis,
& percgre
compler
Siruh
NICOLAVS DE LYRA. C
A
P.
XII.
TJ r cip.il.inpa. Hicconfequenter ponfttJr confutatio fa^

L/ ccrdotiim.&feniorumiuparabolis. Btpiimopom.
zi .exceptis quefeqtiunrur. 2 Vineam pasii.bo. i.c oluic. Et dicitur a paftus pafta pafl
&. cft pi oprie
i,
turcu.ifucariofacerdocum/ecundoPhanfcorum.cx: Hcrodianoimn, ibi. Et mtmritadenm crrcio Saducôrum, ibi. F.t untadeumSaducai. quarcobcribarum, ibi. i>*omodoe /o diotut f,nbx ScntentiapTimcparcispatecexdiais Match\-i
.
moduscojtndi qiiu pjmtur fimus, vel pin -c do tcrnrcuca radiccm vmcx, vel arboris. Radic esenm > cundu Philofophum l.deAnima.funrori Ikmles.q
m alaliblisperoslUmimralimentu ,vndea'i.ati
_________
fie
3
per radices trahitiir alimencum certarnafccn.ao; Mifodit Ucum. Lacus proprie dicimr locus vbifecijuur
a ^"'
ir
21.
M
\
t
E
\
J '-'
R A L
'-',
T E
R.
Ideft,Chri-
ca ''
i"ae.impijit.bomo.
t
t
liuspl.n,:
Etfbdit lacum. Id cft, abundatia: SpiritulTaniti dcfliiM Etxdtficauhturrim. i. fpintttalem Angelorum cuftodi
^
i.
Et locauit eam
.yricolis.
efi
fd cft.Qiytfijanfs,
.
ndbdcriham,
3
&
Etpcregre prcfciTus
Beda
Non !oci mutationr
abn
w
vac im:
xat
M
a
arci
legis
Cap. XII.
quam
ve,
06
&
D
cre-
rw. Primo mifllis efl Moyfes.g. fructum

vnde.Irrirauerunc
culroribus ded'ac a
mquirebac, fcdcarfum d:miferunc&
Moyfcn in ca.& a.fan.do.Ec
cum cum cruufigcnres fidcm ciu; extingucrc fusm iuftitiamquajex legeefhpctfeneniccbaitiir. f Et eiecerunt. Notac pcrtinaciam eorum:qu; ncc crucifixo,
ac refufcicaco
eftMoyfcspropccreos&c.
r
ittnm w/.tf./fr.Dauid & alios pfalmiftas,qui mifli func

a
Dominoadprxdicacioncm Apoftolorum
vile
derc voluerunt, fcd quafi

prouemu,fruif>us,quia nullusfr.it.
cadauer proiccei
poivloyfen:
tor .vinex
'
CI r i
vccul ad cxcrfaoniopcris ex-
tumin
TNon
a
in
quia quafeerar, a fiiis
iit:
Frophetn.
finihus excludentes
profe&us
a
eft.
Et mifit ad agricolas in tempore feruu m,vt ab

1
c it;'nc.
qucue
fonin
Scdipfum Dauid, qui
Frurtus uinca obedentia.
gentibusfufcipicndu
dederunc
cap pfalmodia:,
&
agricolisacciperetdefrudtu vineje.Qui apprehcnfum

tAIij propTiets cxfi,alijunliieriti,alij occifi.
cum
Vitor
.
Artcioilli
chenus
Coloni
Spintufancto Herac,afaiecerunc
fltes.
Qux
,
nobis
^cecidcrunt, &tdimiferuntvacuum . Etitcrum mifitalium feruum ad iIlos,& tillum in capite vulnerauerunt,& contuc melijsarTecerunt.Etrurfum alium mifit,& illum occiderur,
Chriftu excra vinea , hoc eft , exrra cem-
^JmDMid autqudt HeM* in filio Ifai ?

alium. p|t rurfum
.prcnecarum
iis
cho,
:um fuis foeijs
& plurcs alios quofdarn ca:dentes,alios vero occidcntcs Adhucergo vnum habens fiiiu*m chariffimum, & *illum mifit
a
^Chxiftum vnigenitum.
plum, &c ciuicate eicdum.occidcrunc. g feniet,erc. Beda. Auferecur avobisre gnurn Dei , &: dahi- *fuum
turgcnti facienufiu
IPer uoni.-.m.
srtcftacioni-
opiiium conuc-
Hic,&malahui'c
H:\renturapraedi
jit:
d ad eos nouiiIimum,dicens:quia reuerebuntur filium meum. c tColoniautemdixeruntad inuicem:t hiceftha?rcs.Venite
ctumeius. Hocaute
diuinicus
fiiiffc
occidamus eum,& noftra cric h*ercdiras:& apprehenden tes

a
cnratum prophccico tcfhmonio, velexcplo
pro- tMlt%lli4
Etrurfus aliu
fld elt,plebem.dicei'(es,quia Samaritanus cs tu,
& darmonium habes.

.
probac dicens
JB:.Histribusfer-
gradibusom
j&rcs qui E X prophetis fue
intelligimus.vn
I
fub
Qiiid ergo facict g dominus vinese?, Venict,& pcrdetcolonos,& dabic vineam

TQu.quo
jlio
eum occiderunt,& eiecerut extra vine am

modo implebitur hrc Tciiptuia.
1\rc (crhturam,&c.
Hieion.VineadaCur
Mm8
'1
[IChiitlum.
bi.TêccJfe
efl ii
r mnia qu.t fcripta u Uge Moyfi ,
h aliis.Ncc fcripturam haclegiftis: t Lapidem qucm rcprobaf Migiftii qui ie & alios Deo d-gnam domum atdificare d^bebant. b ^Duos condcns in fenietiptb, ex utiocjue popuio unam ciuititem, &
,
&
.
t
ab oriente,& occidente, &c aultro, aquilone vcnienali js

'
&
uuum templum
iibi
ûiri.ans.
dum
1
ucrunta?dificante's,hicfac5luseftincaputanguli: a Diiofaeft iftud,& eft mirabile in oculis noftns.jL t quejcbant
CibuSj& recumbenti- L tlc> . Wis curo Abrahatn > lhnc , & tacob in re-
'Pf*Lii7. Mitt. ti.d c

.
gnoo.Tclnrum.
B.:da.
Cuicunque
..
VictorAncioecs paftores,& Doftores defignacos volunr.qui E'i,e vixcre,6c ipfum eciam Eliam,caBterosque prophe tnc temporis apud ludeps florebanc.Per fccundum
faiam,
fidelium
myftenum m>tuiui
lis.Perpnmum
Bim.alij
2
bapcifmi, q, operado Luc.if.g
exerccaccommicccicur.qiiafivincaquamcxcolatcilocaiur. Mnt.t.d Mittitur feruus vnus.vtaker^ tcrtius : qui tnittd acc;p;at, cum lcx, pf4 ilmodia , prophctia , quarum acf monitioncm r.d
|o.!*r
Ofcam,Amos,&reliquoshifce patnbus xquatcrtium autem Ezechielem.Danielcm.aliosq; illius
bcncagendum populus
fcquatur, legicur
Scd miffus feruus
cocumelijs atfettus vcl cxfus
Hjiynagoga:duces,^<: miniftros. IuxtahanccrgopartiC'oim,patcrtamiliastr;busdiuerfis annis,hoceft,temporiMenit fructum ex hac fictnvel vinea qu<etcns,fcd nullum fteric Ad prophctas itaque triennium illud rcferatur,vc
Husaducntui
Domim noftri afferuecur,& non tcrtius.
clicuur,cum fcrmo auditus vcl lfum heredcm qua ncum contemnicur,vcl blifphcmacur. in fceft occidic,qui&:fiIium Dci conculcac, vV:fpiricuigaciequofanciificacuscftcocumdi.im facic. Peidico malocuiCore vineadacuralij.cum dono gracixquod fuperbus fpcrnic.humilis dicacur.Manum mittei e in Icfum,cimore cui be
hoc ignorando dixit, quia omnia H,fcd fempcr ambigcre dicitur Deus,vc libera voluncas
Hnircfeructur. Ida . Intcrrogamus A rtiu, &C Eunomium ecce pater dr Hare,Sc fentetiam tempcrat,^c quantum m nobiseft df pentitus.Quidquid pro patre refponderinchoc intclliBprofilio,qui fedicit ignorarcconfummationisdiem. ^:tor Antiochenus. Hunc autem mific,camecll quid fui
w reuertbuntur. Non
cum quilibet folo nominc fupcr cam quam non ccclcfialtica: fidei diligit pacis vnicaccm,proptcr cohabirecinencur,
&
Bncracnonignorarec, quocolonos illos omni prorfus Hninia,& porna dignos palam oftendercc,fi hunc canco, Hn benigno filiofamilias morcm non gererenc >loni autem. Bcda. Probac Iudarorum pnncipcs non per anciaChnflum crucifixiffe, quiainceJlcxecunccumcc Sp*
coniungcnsincccnaagnum cum pane,finicns vetus, no uum inchoans Teftametum.hic pftat mita 111 oculis noftris. Victor Anciochcnus. Dominusfeipfum lapidem vocatp }<
lus,
cancium mulcicudinem,auc erubcfcic,auc cimet impugnare. Cumaucem cempus fueric peifequendoecclefiam quafido minum ctticifigerc,&:oflentatui haberc gaudcbic h Lapidem qucm rc.Hiero.Lapis reprobus,quem geffir angu
^dificatot cs aute illos lpfos, quos paulo antc vinea; colonos,
nimiruludeoiu potifices,& doctores;fcipfum porro poflea

quaabarchitcttisillisrepudiatusfuerat in caput anguli cofticutum afTcnt vtpote mediu inrer Iuda:os $C gcntcs. Addic cadeadomino fattum elTc&L apud hominem pratfertifh incclhgetes miraculi loco babcri.Adinitacucemm &C merico, Chntfum poft morcem Deum viuu in medul prodire,fumtcrrcftnb imperarcSc getes maq; potetia cclcftib.fimul, ante profanas,sacâsdeoqueaccepcas &: familiarcs efficcre.
me,& da.cibi gen.harre.cuarn.Scc.Vndc dicebanC.Eae mundus totuspoft eurn a.&fi dimit v. am,ftc omncs credentin eum. Harredicas crgo filij Dci cclci cft de cunctis gecibus ci data.que fangume acq.fiuit,refurJdopoffcdit.Hancmalicoloniptarripctcmolicbantur,
\z-\o
df:Poflula a
lbiofulcnces
&
cum
Et
NICOLAVS DE LYRA.
aq
z
nuulo,
& ibi colliguntur
Et ad fimilitudinem huius
loi s
vbi rccipitur vinum ftues a torculari,dicitur hic lacus. tic eil fcrf.Ex hoc dicit Bed.q, faccrdotcs,&; legifperiti ha*
buerunccognicionedc Iefu.tj ipfeerac vereChfsinlege^nmiiTus fed ifta cogn icio poftca ex inuidia fuic in cis obfcuraca,& hoc plenius ruic dcclaratu Macri.i q.quada de hoc mo tainfi.huiusc. 2 Ei flarfre.ettro fene.Ex quo pacec eoru obfti:
buerunt
natio
MORALITER.
ie dicitur a vinca , quia vinitonbus hberum opcrandi art>iiumdcreliquit. t Et mi.feruos fuos ad agr.lcl eft
.
Udbucer.ynumh.f. Hiceft Chriftusg.mittit*inuifibilitcr aliquem inftigac ad bonu: fcd aliqui funt inmftinctunon folu repellcntcs, fed & peflime agegrati,eius
a patre,quando
, bonos epifcopos ad malos Etaliquos carciderunt.vt Ioanne ^riftianosatguendum ^mafccnum , cui abfcidei ut manum,&: fanttum Briciium
tes:ptopter
quod quantum
in eis cft,occidunt cij.de
df Heb.6.a.
"'
JitiimehjsaffcZtum, cccifum,&: dc plunbus
&Sanctum Thomam Cantuat icnalijs fimilia
Dei.Et fic Dei iuflitia ma li perdtuur, 8c vinca iocafalij, cti coifi loco boni fubroganc l Ef quxrebant cum te.& ti.t. Rabanus. Hoc quot^die gcritur
I\urfus crucifigcvtcs filiu
1
quibus
'
leguntur.
m ccclcfia, cu quilibctfolo nominc fupcr cam quam diligit

ccxle-
tAdbnc
607
a
vc!
GIof.ord.& Nicolai de
li
Ly
i
ra.
6 ->
Er
nu;.+ic.Beda.Turbam ttmebancatquequodperfe
tcrrenx potefhtis immbus
vitetetur
.
nonrocerant,
ethccic tcncabat:
tuc.*
t|
unnunes. Nupcrcnim Iu 2 fu^ AQRuftcGrtoc quando in totoorbpwebrata eft

vt:pfiamorcecius
.,
delc: iptio.rtipediariafacbcrat.Vndc feditio ma^na.Alijdiirb.ic
de c.irnisrefurrtxttonc qiixftionc rlirecrc mou?!: guixauccm ccm quandam tan.qyam vercgeftam,< le (ic)nunquam vfu vcner.c y.z.} \ n.mi m: dmcfatribusiuinii ii-.Kici b nunnmexti dirri ulcatcinfcChriCUnncoicctuios, nulhiii pofi
j ;
Romanis pio
militanti116
t
iMlll
'ic ra dkuTr.ipGi tunoic retarU4Htur, i]u
.
C
fUj
omnnus
f Ovufi mentitum conu f,in
<luo mntft pinbinr
mm
ervm
i
U<< modicum
e.1 b*re,illi nnli oloii. umhiiii u nciat hoi.
ctioncm
cercoeui
c
bus dcbcre tributa

perfolui.Phanfari d.l.cre popuJfi De
eum r.cncre,& timuciunt turbam Cognouerunr enirn, quo^ldellutoptcr,
Sjdticsi
ÂUasdirctit.
fr{M
quidccimas,&qux
J-uc.tn.d
niamad eos parabolam hanc dixcrit. Et IMilitibus Hcrodis,

a
rclicfto ilio
Icroiolyinis
abiedicbus.
da.
i|iu
cnnt
illis
Qui ncm co
in legc praxripiebancui foluoret , lubia
runt.tEtmittuntadcumquordamcxPharircis,&Hcrodiamcl ciKuaJmt
^Mellitiiicrnionibus
tcs in orr,
, i'u.ui
apcs
portan-
cerc legibus hun.a-
aculcam
111
aorlo
ncganc, vcl n anima cantes intcrn

diiiir,
Cuius fcditionis fomes adeo inrns
ualuit, vt poft re-
furrethoncm
f
1
Dumi
gen,
t nisvtcumtcapcrcntin vcrbo. Qui venientcsdicuntci:Mafcimus quia verax cs , & non curas quemquam Nec giftcr , enirn vidcs in faciem hominum: fcd in veriute viam Dei
.
corponbus, rec.C iufmodi fibu

gunr,quac
ci aru,tiac
cos qi
cenfum
livpocrifim,
fuuuUtionem
tcm & regnum &C omnia perderc ma,
ni patriam, -V^
doces. LicetdarittributumCa:fari,
fciens t vcrfutiam corum.ait
illis
.
'annondabimus? Qui Quid me tcntatis Afrer?
fv.'runc rei
corporum.Poto
cem
run
&. tn
lucrint
quam
cifc
ut tuis fermonibus capiantui. Sapientia fjjicnter agit,
jctk.
tnburarij.
d te mihi denarium, vt videam. At illi obtulcrunt ei.Et ait

*,
ahquaudo
|
illis.
accidcrej
B
tMut.'o.e
I.uc.io.d
BeMapfler,fci. da. Bianda,&:f<audulcta inrerrogatio c
Cuiuscftiinagohxc,&infcriptio?Dicuntci.Ccxfaris.Refpon
Quod
:
Seprc
.
neceflitatis.
^Nummum.tributum.pecuniam.
Jk'd:i
densaurem
a
Icfus ait
illis
Kuii
13. b
ad hoc
g:s
prouocat rcf
tQuod
uoluntati.
5vos,3cdcc:mis,
fpDTrdcntem,vt ma-
primitiaii. lere non potetant. b
Rcdditcergo quse funt b inlidiarum

^Quia
c 1 1d e.t
,
Carlaris f
ncm
f.tbuiaj
callidit.ite pra-ua-
nunc, vcr
lupcr ftpientia eius.

c
DcumquamCc-
farem timcac, &di-
cacnodeberc tribu*
tafolui.vc audiences Herodiani feditio-
o. THtvcC3Bfari,&qu*xfuntf)ciDeo. Etmira banturfupere g ncruntadeumSaduccei, qui dicuntrcfurredioncm non effe, &:
nemncgec:
j
Scc
fticc,fcpt iine filij
ommb.n
t
tW*ro*
niscontra
Romanos
ver.
aurtorcm ccueanc.
c
interrogabantcum , diccntcs Magiftcr, t Moyfesfcrinobis , vt fi cuius fratcr mortuus fucnt , & dimi.erit vxopfit rem,& t filios non reliquerit,accipiat fratcr cius vxore lpfius, '
:
gruunt vitam (c;

:
<
diebus
fuiic
Qui
fci.
Qui
&
r r reluicitct
.
iemen fratn iuo. Septcm crgo
iratres crant,
bonoop^^H
,
putant intcrrocncionctn Saluacorisigno rationemede non difpenfationem
morie.
mum,&-ip
,
.
exhoc locndifcant
quod potuit fcirc cuius imago clfet Sed intc:Togac,vt ad fcrmonem corum compeccnccr rcfpondcat. d Denarikm.Dcnatius genus nummi qui pro deccm nummis computatur,&:habctimaginem
.
na conuerfatio morirur, id eft, rranfir,quaii vxor mfot da,quam illi line fruAu boni opcris excgerunc.
Hier.Mulicrfterilis, necrelinquensfcmc!^. cx fcptt tribus,nouiffimc mories,fynagogam figmii,
C.cfaris.
c l\edditc er.qu&funt Cx. Hoc ipfe fccit pro fe 8i pro Petro foluendo tributa . Qv&funtDeiDeo Hoc quoque fccic patris
P6I.4J
implcns voluntatem.Aliccr./<jii^ equx fnnt C<c7'.C<*.Fmpref fioncmfuximaginis.^Ke/a^f DeiDfo.Animamlumine vultusciusilluftratam: vnde. Siguauimeftfiipernos lumen
vuhus'tui,c:c.
mortuamafpiritufepciformi.qiu feptem patriarch uit, qui non rchquerunc ei femcn Abrah^ quod Chrj eft.Licetenim Iudxis nacus.camen gecibus d.ios lier morcuaChrifto,nulli defepcem m refurrcctit cur. Sepcenanoenim perfectorum vniuerikas figv Sicut verfa viceper Ifaiamdicicur ^tpp ehc lieres pirum vnum Septem func ecclcua: q>ias domii
. .
tjiuejunt
Victor Antiochenus Adiunxit autcm

.
reddite
qu&funt Dei Deo,nc

fc.
ludeiscauill andianfam rclinquat. fsfam ni hocfeciifet,dicerepoceranr^ Crfan adulari voluif-
quam
Siquidemabiccli quxdam res vilifqueferuitus videtur, hominem homini obitnctumcertumqtie vedr/gal ilhexoluereobligatum cffc, Deoautrm nihil Dcmum rcfponfio.
amar,arguic,caftigac:adoracenim vnatidc. Heftintl fporca: fragmencispanum plene. Panes vc< b^ IpiiiCL Sporca; veroeccleiix. Panes lefus bcnedcens fregic.tS puh eius diuiieruc curbe, cu die fepcimo bened:x;c opcra I
requiefcensincis. VndelucefactapMmodie.quicti fapi ria:& firmamenco in fecudo, qui cft mcclledusiSj andatj tio,qui eftconfilij:& luminibus quarto,que func virtutt*:(i volatilibus &: pifcibus quinto^qui funt fciccie.-animatii & \ ma viuente fexto homine ad lmagmem Dei ficto,
pietatis: fepcimcdiefpiritu timons dominiqui pcnnaj ianctusinfeculum feculi Sc rcplct orbem tcrrarun
,
nisacumenadmirati(nequcenim vllarationcillum carpeg

rc pocerant)''idi conrufiqueabicrunr. Saducai &c. Dua? hasrtfes erant in Iudaris,
Pharifsorum
*<:Saducarorum. Phanfei craditionum

(quas
illi
& obfcruacionum
dcuccrofis vocant)iuftitiaro prxfcrebant: vnde Sc dmilivocanturapopulo. Saduca:iautem,idcft,iufli,t5<:corporis &: anim^ reiurrectionem negabant.
H Victor Antiochenus. Et
qmdem
nullam hic
li
il-
Ecclcfia repletur non habens macula,neq; rug.im. Idcoi Ecclcfia fcptiformi,id cit.pcrtedo cimorc repletui ftus faluabitur,qui rogac Non incrcs in ludiciuin
..
NICOLAVS DE LYRA.
natioin malo.
i
Ettimuerunt
puli retardabantur a
rw&<tw.Exquopatet,quodex folotimorcpo morce cius.
Etm.aie. HicconfcqucntcrdefcribicurcofucacioPhari-
ducôrum:Et diuidicur m duas,in pjrtem pnncipalc cidentalem, Secunda ibi, Et acccjjitvnusdefcribu. Scncctl primx partis patct cx diitis Mact.ji.
fa:oru,&: Hcrodianoru: *L patct fcntcntia rx didiis Matt f ve.ad eunt fa. Hicconfequcncer poniturconfuiatit W^
fxorum,
MO
bcclcfiafticx
fidcitS.:
R A L
T E R.
,
&
f
fic
fecerunt ifti,&: fimilitcr
alij
prodirorcs.
num
proptcr coliabitanfratrum bonoruin mulcitudinem auteiubcfcitaucti-
pacis vnitatem
rncc ifripugnare. i M<i<iiUrfimus,&c.
Vngcre.bcnc
c.cocl.i;
Communiter dicicur Qni bene fcic pungorc, proptcr quod mmuiotcs vngunc Ur.c<.t:i*siuas,vc mciiiispoiTint vcnam punêre:
.
fcit
ergo,&c.Pcr Hcrodianos qui glonates in pclli mterpretantur,pr^lati benc fbrtati fignificantur.Per Plw fxos qui mterprctantur diuifi, fignificantur rcligioii hab Sc vita ab ahjs diuerfi , &: ifti reddere debcnt Deo dcuoi ncm.tSd mundo vitamexcmplarem. j Mjisleri Moyfeh&c.kxfoii3.i\iT vt funra Matt. J.
l\cddite
Intct
4g9
<f >domine:qui.i
lia
M
r.on
arci
ities.De his fcpce qualicacibus
iufiificabicurinccnfpe&u tuoomnis fpiritus.comemorat Dauid:
Cap. All. meu

niit.Inqu.cns
:
6io
D
i, c
inflammatiicc fpinasfub malcdiadgtlwftwCas abfij
yjdniglg-mid >io[hapcper'it,quid diligcrnia qu*[icri< ,quid dinina

contiilcritycffidinimici infligatiofraudaucrit,r-uid obliuio
Deu
Dcus Abraha & Dcus Ifaac & DeHs

,
Ter
fub-
iiommandotnnitatcfigniiicac
Deu itcrans vna

pe'
kricafubtraxcrit, qtiid bwmana fragilitas intulerit,
quid ignorantia
UttHtda ff.Hcrit. imnrs efFcctus
geriu.Morcui vero iimc qui qucd vendicauetuc
itantja.ViuuntautquivendicantDortioncmfuaqu.mcIediJcrur.
pfalmis 'rimus. Coccpit

:
inucni-
&primus
accepic
vxorem
&
De mortuis
ahtetrt.
&c.
mortuuseft, nonrdidofenii-
Viftor Antio-
& pepcrit iniSecundus.

Tertius.
in rnntnritate
(iatcm.
.i
naui.
]c<t.i
ne. Etfecundus accepiteam&monuuscft,&ncciftereliquicfemen. Ectertiusfimilitcr. Ecacccperuht.eamfimiliter fcptem & non rcliquerunt femen. Nouiflima omnium defun
Munthiu
conuerlatio.
I
chcnus. Cîodaure
carnis rcfurreciio
diuinam pocentuim fieri queac, eademque certa futura fic
&
.
occuita fi-
yi.isitu.t
t
.
Quartus
anima
Inimici mei
cum refurrexerint,cu ius de his erit vxor? Scptem;cnim habuerunt eam t vxorem,Et
In refurre&ione ergo
Qîia.
ta eft
& mulier.
olim,iddominushu
manx rat/onis an>umencis

uinar
miffis
,
ex di-
f f
nrtMi
rim circundederunt. (nnuis. Obliuioni
fcr.ptur.T fun-
fum tanqua morts&c.Scxms.Oijoi
refpondcnsIcfus,aicillis:Nonneidcoerratis,nonfciencesfcri a Ideo.
b
d.imentisconfiituic.
Cluiaum.
us
Ncq uc
emm
Deus
pturas nequc virtute

t
Uei
Cum enim a mortuis refurrexcrint

3 *
apud Moyfcn eoru
hmUmbi
ilici
Wcmn Nemo
iki ibi
l/nple-
L< illuftonibus. SelfflUS. DtlHJaiuueV'
m,t r __. i* f morimr, nemo natcmir.mc infam neefcnex

'
.-
...
ibi.
quenonfdncDeum
fe vocar,ied rcrfi exi
neque "nubent neque nubetur, fed funt S uta

t
,
.
q u *' one P I b ""[ueftion<meire.
ficur angeli S
,
Dei in ce
fc
men
|
&
&
igoran-
c Iis-
De mortuis autem, quod
'J
fietium.
Ibi
ô, inquic.
refurgant
non
lcgiftis in libro
rints
.fpincus fcpci eneruac vel
Moyfitfuperrubum,quomodoillidixeric Deus,inquiens, t * a Hicprobat.Titernitatem animarum.
fum Dsits îbrabam p: Ifaac& Deus f lX0(j. , b ; i(.o^,hoccfi,ego vi- Matth.ii.c;
&Dm
minat
c
illumiiu
ego fum Deus Abraham,& Deus Ifaac, Hic

refuneftioncm corporum.
& Deus Iacob Non ^

?
ucncium eorumque exifleciu DeusiLim,

i
Vnde feptem
ab auftro arinres,
i
SJaquilonatencbrasin taber
3
Dcus mortuorum , fed viuoru Vos crgo multu acceffit vnus de audierat illos t fcnbis,qui
cft
d
e
crracis. t
Et
conquirentcs:
& vi*
eorum, qine nuiqua CXiftuuc , non ira.

Beda.
mortuorumautaut tMKthlld
t
,
dif]utants.
'
domini
.n ilk.-
dcns quoma bcne
....
Cumindiuerlislibrisdiueileordinenmr
Gummulceltimo
',
illis
lances.Spincus fa
kcnciam
pritus
repellic.
inccllectus
ugentiam rationaquarric.Spirit
^ niaderefurredione poffet proferre hoc t Audi Ifrael,dominusDcus 3 tamen protulit n U aa Dij Gcnrium multi funr. uisambiguum:quia t tuus Deu s vnus eft Et Saduca?i, necaiigediliges dom inum Dcum tuum cx toto corde tuo, los.necfpincum nec ex tota anima tua , ex toca mentc tua , cx
omnium mumomniummandatumeft.
fetprimu
.
relponderit , intcrrogauit t cu, mandatu.Iefus auce refponditei

:
quod ef-
ca aperriora
r f
n"
quia pri-
&
&
conl"ii;j,diuinam
Id
eit
maximum.
&
rcfurrcctione corpo
Jenciam
t
pru-
tota virtute tua.

fimileeft
llli
Hoc eft primum mandatum:fecundum autcm

:
uerinnuit. Spiri,
rucoficencur:x-:uiimarfi interitii metiu

libros
c virtutis
|
inftigatnesfortiter recun
.Spiritus fcientic,
proximu tuii t taqua tcipfum.Maius horu almd raandatu non cft. Et aitillifcriba Bcnc magiftcr vericate
Diliges
Cur.Tantumquino, Moyfi icci'-
ffcilt
Hliuionem
lubrica ieffe non finit.Spiritus pietatis humanam fragilitate clernterinduJget.Spiticus cimorisimprouida ignorancia at^nter &. benc dccoquit hcne replet. S ipiecia domu edif it.Intelletusgubernacula inuenit. Cofiiiu bona diicreta
&
K.Virtus,mpacicntiaanima poffidet. Scieciadaiitisfidei
ifalutismuncraacquirunt'. Pictatc.profpentaspfentis vi^&futuraconiiftit. Timorehumilicasconferuacur, oe iiuium fapicntia: timot dommi. |:catumcxpellicur,quia * i Cumdmort. refur. nequenub. \&c. Victor'Antiochcnus. lfus horum eft Vos S.iducxi pro rationis veftrar funda-
piunt,prophctas refpuut.Scultumi K'rgo craceorum tcit-moniu protcrrc , quoru auctorirate nolebat rccipere. Porro ad etcrnicate aiaru pbanda ponic cxcplu Egofum Deus ab?a De.Tja.& De.Ia.Ez mfert: Deus non cflmo.fed vi.vr cu probaue rit aias manere poft morte non enim poterat Dcus effe eornmqti! non fubfiftercnt.cofcquenccrinducereturcorporu
.
&
refurreaio
&
qua:
cum animabus vel bona vel mala

Hierony. Qiiid
1
lntcrroga.eum.
fibi
hocfciantomncsperitun legej
Leuitico
fcripcursc,qua:decainisrefurIhone agunr,non intel!igentes,ncque vircutcm Dei,qua: ia verboex ijs q non func, cofticuit vniucrf.i,coirupcaque c naere i,in mcegrum identide inftaurat.non comdilapf ln<-ndentcs,Emnt ficuc angcli Dci in calu.Qucmadmodii.n. a ;cloru mukitudo tamctfi mgens per generatione no eft
riltiplicaca.nc qiic
iwo mendaciumponitis
vbenbus fuper peaora fponfa: Jeuacis alitur noflra infantia Tnmum ornmum,&c. ivjaximu quod ante oia debemus m corde, quafi vnicum pietatis fundamentumlocare,hoc eft, fcilicet cognitio atque confeffio diuina: vnitatis cum execu tione diuime opcratioms, quas in dileccione Dei proximi
c
inxodo& & Dcut. ordinancur madaca. Dc his emm duobus
gcflcruc vulcharc quzflio cum Sed diuerfa
&
perficicur,ha:c eft fides qua: per dilcciionem operatur.
Simileclt.
vnqua mulciplicabicur,fed
trh
ne
| l
ica
quoquc cx fufcicacorum
hommum mulcicudo iq-
per crea-
hxc duo madaca alrernatim
illif?culo,pcrgenerac!onem amplius no propagabicur. c 7{eque nn.ntque. Bcda.Gra:co idiomaci Lacina confuetucnon rcfpondet Nubcrc cnim proprie mulieresdicunf:& vin ducere.Sed nos fimpliciccrdiclrum incclligamus
:
rquc nubcnc vin,

!
c
J
neque nubcncur muhcres.
Dcmor.au.ejr c.fuperru.lc. in qtio fimilicudo veftra in is ardcbat, fed no cius fpinas columebat, iic vos
quo
cJoquiu
..
mcum
couercutur. Na qui diligit Deu,diligit factura fua. Princi pale auc faitorum eius cft ho:vndc qui diligit Deum.diligerc dec oes homines.Qm vcro diligic proximum,qui mulcoties dac caufam fcandali.muko magis eum dec dili^cre qui femper pra-flac bcneficia,& ldeo propter cobrentiam'horum mandacorum (ubdit.Maius tmtm aliudmandatum noneft g Benc mag, Bcda.Oftcndic fcnba in hac nfione mrcr fcnbas 6c phardcos grauem quaitionemdiu vcrfaia cfi>,qiiod
i
fcTheoph. Propcerhocdiciteffefimile' quia funt fibi confona, &reciproce
&
eflec
1
'
<
pars incidentalis futaueratrationabiliter phanfxos,

acceffit.
Et
NICOLAVS DE LYRA. Haecelt

.
2
3
&
dam fcriba
,
Quia emm Chriftus Saduc2os,hoc videns

*
lefns atttcm re.
fh<od c/fctpri.Quh de hoaerant tunc qoncs apud fapicnres. Vt patct fentcntia cx didtis Mat.21. exceptis
ve. dixijli.
quaefmit ab eo.
quzfequuntur. 4 Bcnc ugijlerify

_
Ex
diftis videtur,
Qnod
:
quod
ille
fcnba
patet ex fequenubus propter quod fibi fimiles funrnouitij qui ftatim ardua religionis voiunt faccrc,& non potcntcs reccduat st
religione.
MORALITER.
httrrcg.
eum , &c.
Ifte
quxrebat deprimitate dignitatis, vt

patet
Tom.j.
6u
cflcr
Glof.crd.& Nicolai de Ly ra.

& maximu in lcgc.Al.j hofliasS: Al.) ndci & dilraionis opcra pfcrcbac,
antc
12
.
primum m.mdatum
facrificia laOdafa int.
dc parcr vcncna inuidix fuperari poflc, fcd difficile oefccrel * Vitor Anciochcnus c dtcuntfcnbx.
feM*
plaaKTJinrncmo tcmiafcnba iftcdcclarat fc ruillc.
lcgcm ablquc quia plurinu p.itnin< Dco i on iuctu dmc, cx fidc tantu quar pcr d ilcctione opcraf tidc oiidilcchonc autcm abfq; qua fcn-
omni lacnticiomm
quam
faluacor illum laudaucrac qui

illi
vnumcancum Dcm
cffc dixerac.nc iurc
ob
jccrc poflirtic.qd figna quidc
miiacula pacrarcc,
lcgi
nihilominus
& Dco hoc ipfo manil

fte aduerfarctur,(
.
diuinitatcm
tc.
T{on longr es a recencan.
dixifti,quiavnuscftDeus, &noncftauuspr.xtcrcnm. EtJ

cx toto corjc, vcdilig.itur
,
:
gnoDti^&c. Iiid.uus.
Quomuisad
dum
Mat.n.c.
vcncrit: l.on-
gior namq;cftigno
& cx toto intellcciu & cx tota anima,&: cx tota iortitudinc & diligerc proximum .tanquam omnibus holocauftomatibus & facrificijs. feipfum maius eft
,
fibi
arrogarct. Pro prerea quxfli.incn

liac
>
damhuc
moucc,arcequ
-.Ilosindu
ccrccontcndcns,v|
ipsu Dcucflcagnc, fcanc &: faccantut
>
rancu
quam
fctcnb
Icfus autern videns

a
quod
.V
fapienter refpondillet dixit

#
illi:
tu, vt Saducaris dici

tur.Erratisncfcicn-"r.riiuiirit nt-niu^ tCS lCriptliraS ntqUC
QuU
neui icilamenii icntentix

,
eiungehcz perfertioni confentit.
Etnemoi3maudcbatcum mtcr Ndnlongcesa regno Dci. inexcufabilet lint.Sc vt igmt incenditarida lcnbarutn Sc phaHitton.PaIam
loquitur.vt
d Sedeadex. N6j hoc

fedquiaalcci ro opcracur
, i
rilzorum excrnpla.
cr roO ar e. Et refpondens Icfus dicebat do ccns intcmplo.t Slium Dei efle n.n ciedunt.
a
infirmicatefilij
virtutcmDci.. 1 hCOpnyla^tUS. In nOC tamcn non

cflcpcrfcaumtcftatur:
Honrcprehenduntur.quia Chrimun Dauid hliwn dicunt, Icd quia
b.
Hoiwneii hmplucm.
Nam &
Deum
e
filius lub.
nonenimdicit
longe
Qutfmodo
enimDauid
meo,
dicunt fcribx ChriftHm

a
cffc filium
volumate.
Dauid?
Ipfc
T cicinimicospatrM
patrem gU
rificacfup^rccrran|
Cauctc. Bcda.NI
,
Non eiioie, non propna

:
intrarcgnumccelo-
dicit in
tumcs>fcdoa
B
ts
fpirituTan#o
.
Dixitdominusdomino
d rexno Dei.
fcde a dextris meis
Vi&or Ancio-
chenus.
Hoc
ipfo
lum[pcdum tuorumDeus. Tantum & non
tuos fcabel, donec ponam inimicos Dauid dicit cum dominum Iplc crgo
b
quia
non
vcc
olri.
eos quihuius
funcm
forofaluta
,
f.
quod non es prtcul a re

^>OiD/i,aiebacillum
JC.tI.f.&
& vndc eft filius eius

a
Et multa turba eu libcnter audiuit. Et dinongiadum.
primos fcdcre
Voluntatem
aiguit,
a rcgno adhuc diftare iudicabac,ecfino

ica,pcul > vcance.dq;
cebateisindo&rinafua: t Cauetcafcribisquivoluntinito Iisambularc,&faIutariinforo, &in r primis cathcdris fcdcrc '

.
. .
.
Cultioiibusvellimeotis in publicnm procedcie. quia hoc auidnt - t quafi improbosd
cec efle caucndo
coanimodiifcrcbac,
LjSp/
f
abunditiut^
vcca^qux-adfincm
lllinC
ipfi
ODCinenaUtn adhuc dccranc,
iniynagogis,& primosdilcubitusinccenis: qui qeuorantdomos vi duarum t fub obtentu prolixz orar.onis hi ac:
animam gradum
5
jr
l
fcilicet
rcdai
QuAmquiainanrinar.guliiftantesoiaie, hienimnonfolum laudeshomintjm, ve
^.IbaTarwtS
'
Ium
etiain
pecaniam
quarrunt.
.
roro Iitibus nucrc

fc
,
ftudiofc inqmrcret.
cipjent +
projixius
iudicium
Et fedcns Iefus f
contra
qui in catlx
Mnt.ia.i.
Bcda. Matchxus
dicic,quiaccncando quarrebac,cni fecundum Marcumdicitur. 7{on longe es d regno Dei, cum fcripcura dicac, in fimplicitacc cordis quxricc lllum, quoniam mucnjccur ab his qui no tentanc cum.Scd forteaudico rcfponf dni mox ad piccatis gratiam rcdiic,& qucm prius tencando decipicndum pura)
Sjpjea.u.
IcfJelip.a.
uic.mpx ampleccendo fequcndum cognouit.Auc ccrce centacioBcmarcipiamusnonmalaquafidccipere volencisinimicujfcd cautam quafi cxpenn amplius volcncis. ignotum,
Moyfimagiftcrvi Duabus decaufis vanxglfri.xcupidoscaueri appcllari. bcmur ne corum firnulacione feduaunur ,vel xmulacior ad idcm infl.imm.emur. * Theophylacûs Spccialicer eciam Apoftolos doc nullarn cum fcribis habcanc c6uerfacioniem,fed ipfum Cbj flum imicccur , ordinanfque ipfos magifiVos in his qu^ foi circa vicam agenda alios,ahos cis fuppom c.
:
.
fecundum
bicur.
ilIud:Qui focilccrcdit,lcuiscftcordc,&:minora
in
Quidcuorant doraos viduarum . Quafi putCfvni in Jiciofdl ri.ab infirmis peccacorum conicicntia :u.i'bacis pccunia
f
.
&
fermonibus cpnfucanr/,vkra no incerro Quia gant,fed apcrte coprchefurr. llomana: pocef tati cradiit, vi
Et
nefno.
accipcrenondubicant:cucominendec I covorarunns porreca ad dandum:non|colletCta ad accir ic.udunuqo bus illud congruit. Oratio eius fiac iri peccacum.
G.tr
de
NICOLAVS DB LYRA.
fcriba inrerrogaucrat Chrifturr.non ad
& oblariones
po-
capiendum eum i'n ver-
ribus charitatis
magiseffeacceptaDeoquam exercitiuminop A!'jautern ditfbsnt contranum Et hi'iusop

.
bo ficut
praecedcntes , fcd ad audiendum vericarem , quam fcirc dcfidcrabac proprer varieratcm op:nionum. Vel ahter
alij
nionis qus vera eft,videtur fuiffe ifte fcriba, difTtum ,'pprobatura Chnftocum (ufcuiitur.
& propter hoc eu

cit,quc
teit dici,
quod a
principio malitiofc quarfiuit
fcd ex Chrifh rc-
X
ifte
?v7o
Chnftus eum ; fponfione contntus Chriitum commcndauit , videns ipfum emendatum. Et hanc fecundam cxpofitionfm pofuit Matth. 12. Augult. vcrohbrodeconfenfueuangeliftarum ponitvtrumq;dicens. T^ccmoueat qucmquam,quod Mattheus dicit tentatem fuifTe a quo doroinus inttrrogatus cft. 1 ieri cmm
potuit,vtcjuamuist<ntanbaccefIcrit,dominiiatTenrefponfione correltusht , autcertc ipfam tentationem noii accipiarousmalamtanquam dccipcre volentis inimicuro , iccltanquam
riri
&
longeefldregnnDn. Ideft.averitateeuangelijqu*
locis
plunbus
vocaiurregnum Dei,&indecredcndum
conuerlus fuit ad Chnftum. 3 Etnfpondenslifus. Hicdefcnbiturconfutatio fcribarum inftr primepomturdicla confuratio, fecundo difcipulorum
clio
,
ibi
Etfedens lefus contru Gôpbylacium. Seotentja

.
prirr
cxpcignotum. Et diliverr proximnm j tanquam fcip. maivs ef! Circa hoc cnim unc crant opiiuones doftoram f quia quidam dicebat facnficia
volentis aroplius
.
&ob-
Matthxi x j. exccptoquod iubdirur. 4 Qitidtuorant domosvidvarum Bona earum fibi attraheni faliacitcr per funulatiQnem fanclitatis. Hiauipient p dixitis ittdicium . Quiafimulata fanftirasdi 5 plexcftiniquitas,fecundumquoddicit Hieron. 6 Etfedens Jefus contra. Hif ponitur inftructio.S
partis patet ex di^tis
difcipulotu
ccrdot
M
QyomoJn
O R A L
T E
R.
cft fihus
Dauid fecundum carnem
eiui dorainus
fecundum dc
tatem.
dicunt fcrib* Cbriftum effefilium David ? Pcr Chriftum qui vntfus intcrpretatur re, per vnclioncm inflirutus {\.
f
fcribis qui volunt. Tn fine concludjrur. Hi accipicnt prolixius iudi.Jd eft,condemnationcm,quia fici Hier.Simulna fancticas duplex eltiniquitas. Bt jtuens lefus contra Gav>pbylacium afpicicbat tjuoôd-i "<
lail-ii
Cautted
cuteitrexFranciar fignihcatur,
iis
qm m fpititual.bus,& eius dominus in filiuseftepircopi Chnfius temporalibus;|ic
P.irifien-
5 dicit
I*
j
;
Ma
rci.
Cap.
admirare.
XII
opibus afHucbant,ex eo
q,
4
D
c^Xfpbihehim. Bcda. PhvIaxeGi'ece,feruareLacme.Ga
Pcriice.diuiciar.Gazophylaciu loct/s quo dinicias femanArca, I. m qua populi donaria cogrcgabantuT ad vfus ir IpjpIi.VncIein Iib.Reg.TulicIoiada poncifex Gazophyla-
&
Ncque enim is cam munerum magnicudinem confideracquam animi alacricacem &: prompticudine ponderac.IIli,inqiiir',qui
nu vfum neceflarium non eracimpendci uncHecauc cotii, vnum,aperuicque foramcn defuper,&c.&porcicus in quod in bonis habcbac,obculic. Hccprouide vidua noti fojii Jum ubus fcruabancur. fcrrbis & ph arifaris Diuitiarum cuftodiam. ndc; Kxc vcrba lo vcrum lafciuiccibus iucus eft Iefus in afpiciebat quomodo turba ia&aret xs in gazophylacium .quoquc vencrique & a Hieronyinus. Qni pioiuunt de thefaurn cordis fui noua & vetera, , dodedicis
jarophylacio
jlfpicicbat quomo.
ad quocidfa-
Jnsinccmplo.
c
I
gazophylacium
j
& multi diu jtesiaclabant multa. f Cum veFcclelia.
qu*
lunt incerta
&
occulta vtriuirjue icltamenri.
gulx
fiior
viduis,
mulcis parcibus fau-
Spiritu.
Dilectionem Dei &proximt.
&
honoracior
c ^ imma
fLtic.zi.a.
!:uc
limacus
jjrie
appecitores vanar
&
d niflet
e
caucndosef-
Idixit,
,
& limulacio
f
orancibus
proli-
jjsiudiciumpraedi eciain offercn

:
quadrans. co vobis, quoniam vidua haec pauper plus omnibus. mifit, in gazophylacium . Omnes enim ex eo quod qui miferunt
autcm vna viduatpauper mifit difo minuta, quodeft 1 + j-r r -iij a iEt T conuocans diicipuios fuos ait lllis. t Amen dii
1J1 ?
nrarum
parrcs parres
,
S'. libi fibi
24.q.i.ordl.
fumences
in fin -
garrulis
blandifqucfcrmonii bus, necnonnugis ad animae falucem

nihil faciencibus,per
De
j.cap. l.ach.
P^
,fjc
abundabat
illis
Jiiiiftoexarninedi :rnit,vcrecribuat
miferunt, h*c vcro de pcnuriafuaomnia tota

Hicronymus
a
Quia voluptas corpoiis in labor homiiut in oie fuo elt

.
vidlu conftftit
vnde totus
pecuo intencx, im-
lis.fecundum
]r
opera, quod hodie facrc in ecfcurrunt: Ha?c autem
&
qux habuit
mifit> to
tum viclum (uum.

cunla
;iia.
Diuites.
Bcda. Diuices, Iuda?i de iufticia legis
pune ligurmnt.liguricncefque &alicna abfumences , vaga: pafiim per domos di qua habebat nullo vicar prarfi-
mper
cemporales rcfpincum fuperbiar , diuiriasabiecic. Vidua, concupifcentias quafimundi a eius vir pro ea morcuus eft,&: ab eius oculis occulcus in Harc duo minuta ofFerc quia in confpe&ii diuina? .-16 eff
,
ccclefia qua;
&
elaci. Vidua
relifto,clam, Deo largira eff . Neq, enim procerum affencacione, auc adulacione moca fecic,fcd Deo fecrcco vo
dio
fibi
jiieffacis
<
qua oblacioncsdeuocxnofrrzopcracionis quafi

,
confcripca; 1 tionem Dei, vcl proximi, vcl fidei oracionifque munera ] oofferr.Cua: refpcttu fragditatis minuta,fcd meritopie. i entionis acccpta , cunctis iuperbotum Iudarorum opcrit;pnefianc. c rtdua paupcr
.
to
numero
& confignaca: feruancur, vel di-
luncaccm fuamprobarevoluic e Quadr. Quadrancem vocanccalculacoresquarram patce cuiufque rei, fci!icec,loci, cemporis,pecunia;. Forfican ergo hic quarcam parcem ficli id eft,quinque obolos fignificac. f Vidua A<c.MoralicerincimacurquamficaccepcabileDeo quodoffercur bonoanimo, qui non offerenrium fubflantiam fedpcnfac confcienciam. Nec perpendic quantum of:
Morallter
fcras
m eius facrificio.fed exquanro.
a'esfignar,qui
Hieronymus. Hzc paupercula me&fimiccoquod poffum,& dciidero quod non

.
Omnes enim. Bcda. ludams ex abundanci miccic in mune,
Allegorice.
p fum vobis explanare
fcd ex quanco dcfi-racDeus.Vnufquifquequadrancem poceft offerre Hec etorta panisin Leuinco, quaeeff voluntasprompca. Quad ns quia ex ccibus coniift ic,cogicacu, verbo &c faclo. * Viclor Anciochenus . Timc icaquc , &: Dei iudicium
,
Non quancum
ago , quia non fum ficut cxceri homines &:c. Omncm vi. ctumfuum in Deimuneramiccicecclcfia.quiaomnequod rbidem, vicicdicic non fui effc mocici feddiuini muneris dicens Pfal.jS.b, Deus propicius efto mihi peccacori.ck: icerum. foccicudinem meam ad ce cuftodiam: quia cu Deus fufceptoc meus,Deus p meus , mifecicordia eius pra:ueniec me.
, :
Matth.x8.b. ra,quia deiufficia fua pra:fumic& dicic: Deus gracias cibi
admi-
NICOLAVS DE LYRA.
olotescnim qui erantauari,docebantquotJ illequi plusoffe mt in teplo abfolute loquendo,iplus habcbat de naento,quod
ei
ti
phylacium. Locus erat vbi ponebatur pecunia oblata pro necelTa facerdotum mintftrorum. rijstempli Et multi diuites laftaSecundiim doitrinam illorom faccrdoI tum .Sequitur fententia Chnfti.
&
&
alfum,qui3 quantitas mcriti
non
accipitur
fecundum quan-
Viduapau.
eft
Non abfolute loquendo,fedconfiderata faculta-
:emdoni abfolute,fedpercoparationem adfacultatemdandeuotionis.Ec hanc fen ti.k promptitudinem fua: voluntatis tc tam docet Chnftus cum dicitur Etfedens lefus contragaô-
&
vni pucro ferre quinquc quam viro forti ferEtcodem modopluseftpauperidarcmodicum,qua reviginti. diuicimultum modo prxdifto.
te fua.plus
enim
pbyla-
MORALITER.
m ;ua.
Magis ponderans quantitatem demunerts,vnde confequenrcr vidua pauper poncs onis,quam <h minuta diuttes ponentes muncra plus laudatur ab co quam
in
uwttas
Oi
ga-ôphylacinm
Moraliter. Hxc viduapauperdicipoteftperfonafimplex carens diuitijs &. icripturaru notitia , quae tamen apud Deum plus mcreturorationibus& bonavita, quam potentcs intemporah-
& fcientia magna. vndc Auguftinus cum lcgiflet vitam Pau & illtteratirapiunc ccclum,& nos lifimplicisdixit. Simplices
bus
cum literis noftris trahimur ad infcrnum.

Morali-
A
i
D D
T
,
O.
ac
cxhoc folumquodquantitateproportionabiliplus
alij
fccit
quam
> quantitate meriti quomodo accipi dcbct proprie habetur

<li
cap,h- vbi dicitur in Poihlla fccundum (jiiantitatem doni .
quod qnantitas meriti non
qui maiora obtulcranc,non aut dequantitate meriti eflential is, quae cofiftit in radice chantatis,que quidc charitas eft cau faproxima deuotioriis.Hoc.n.foli Dco eft notum.Vnde nou di:
ficquantitas inriiTuparte. q 95.artic.4.incor.q. bus potcft modo cx radice chantatis gratix: penfari. con&ilis quantitas meriti refpondet prxmto cffentiali, quod
vbt
meriti ex
Xir Chriftus
Vno
&
haec vidua plus
mermt, fed dixit, plus oibus
mifit.
R E PL. Incap.n.vbi poftillator dicit, q, quatitas meriti

accipiturfmquantitatcdoni.IbiBurg.dicit fatisbcnc
no
&
lotor-
filf
Chnftus non comendauit vidua dc quatitate mcriti cflcntiaiis: quod

confifiitinradicecharitatisqclt caufa proxima deuor onis: Sed ficdicendo vf Chriftiinondirefte reprobaffecrrore facerdotu
dicetiu,
riti eft
ir itt
ftLta ic
t; i
ex quantitate operis.Quae quidem eft duplex,fcilicet,abenim quar mifir duoarra minu proportionabilis.Vidua minus opus.fecit quantitate abfoluta, qua gaiophvlacium
quod
ilaui
magna numera pofuerunt,fcd quantitatc proportionabiI idua fentetiam domini: quia magis cius plus fecit fecundum f ultatcm tamen quantitas meriti refuperabundabat vtraquc
:
ftus cflefalfum
plus meretur qui plus offerr. Hoc aut probat Chri dc vidua q obtulit minuta duo,quia maioris me-
magna deuotionc offerrc m6dicu,tj rcmiffa dcuotione multu,quia Dcus plus pcnfat affctu,qua cen(um,fccundu bcaex
f ndet
Itcfanftus ' n
accidentali quod cft gaudium de bono crcato, Thomas Quibus bcne conlideratis & ad propoficommcndatur a Chnfto, appticatis , patct quod haec vidua
prxmio
tuGrcg.Siigitur viduacomendaturex dcuotionequa fccundu Burg.caufatur cx chantate,fcquitur quod eius comcda tio pertinet ad quantitatcm meriti ctTcntialis,cuius oppofitit dicit tiurg.
cx hoc
Tom.5.
6,;
C A
P.
616
[uebani ea vc
in
& compofltio mandacorumsr*der?r e:.. J^ viuucrcfhvc nihda Iudx:s fmplcri jrollit.cc capucfub.aco
.
r C imrp
XIII. rcdetcinplodownapomnta
pisfu-
r.ontclii
i.i
intcr fc mebra compugnent ;l.i rr.ulicrccc-
Apte
in poti laud..tam
pau
drarri.mZ robahcl>ui n4r:qtiictusmanct,dufnp?rboT8d tcfiatur ainonua.Mottial.oUuaiu hucht'*! c cclciic

d:ii..
Machabko*.
clcti.v
dcuofioncm,
cc rcditur
C A
T3 />n ofte ndens
P
<\\>x
V T
vetbo cKcut.
XIII.
illcnon n arborcs fcd

gignir,
al.rtir,
q..
<
dctcmplo
qtiuiu:v!u.i 10 gcnrifti
c<
+T cQ egrcderciui dc tcplo, ait illi vnus ex

difcipulis
fuis:
Hicion. Qiijt cnuni-r U potiu* ii>cmciRij funt qtjain tuftanda.
vmb;.
TM. 14. a
i.uc.ki.b.
ha, [udaafuxpcrftluitu dutptxn :s,crat rtîcdiftciantiwa,
M jgittcr alpice cjuales Ia

ifidcs Iefus
tur.reqiiK
bnitur,infirmicasM
uicur.
Jtu.ifrnwcxdi*
ftipults
Victor l'i"t. Antiochcnus. Marcus vnu ucas quof1
pides,& quales iirucr.uia:?Et ait illi: Vides has oes magnas TdificatioPc
ruiua tcmpii
C
c.c
A tcmporedomin
t lo ludxorum
pafiionisiiipoJ
icdii
Et refpon.
Bcd
& excidio i;ciit'S dilpu;.
ncs?
no dcliruatnr.Ltcum NorelnicjuetUpisfuperlupide.qui oniniaefle Jeiirueiida, dilcipuh b

lpfcliiu>n'!| ntii congruit vctbis.
to
-jex aduerfb c retetapli,
gionc
tcpli.
dan.Matrhausdifci pulos vniuerfe quxihoncm hac mouifdcnt.Marcus rur

funi
tempu
.V
Cliiu ftxdiittM ngna dc;'.tuCtionis quxrum.c,: cuin (e.ihmoo.
troncm
& Lucas
montc oliuarum t cdntra cemplum interrogabanc cum feparatim Petrus&Iacobus&IoanncscV Andreas: Dic
fcdcrct in
,
clcgerunr,Chr;fiulj faluarorcm abiccH

rut,r.cc bcllahoftl
vnam
c
f
duntaxat quarfhone <** fcnbUt cam ccMimman ninr.ru uu.r dc Hied.i lunt d.. tunt.
nobis quandoifta fient
& quod fignum crit quando harc om,
ncc fcdnionc
ceilaucrunr.S Holi ne hisj tantibus ccrreaat
tMat.
14-
J_UC.il b
Epliei.f.lj
f rumorcs,
tcrofolymorum ciicrfione agic. ph Exifhmabanc hifor te fccundum Chriff i
&
niatincipientconfummari? EtrefpondensIefusc?pitillisdicere, tVidctenequisvosfeducat. Multienimvenientin no- f x r i ,. B /-> + t minemeodicentes,quiacgo{Hm. cVmultosfeducent. Cum

i
&
ne
Icrof<
Ho.iitun.
Scdttiones ciuium.
IucJeamquedcfer
audiericis
tis-
aducntum,&Hicro
i Luc.ii.c
autem bella.&topiniones bellorum nc t timuerinondum finis. ExurOportet cnim h$c fieri, fed
admoncntur
qt
nonftacim hnis.
t quadragcfimu
cni
folvmorum dcuaftationcm d ldcm tem
get
cnim gens fuper gentem,
&
regnum
fuper regnum:
annu defolat UMKlXCvvkl

:
na
cx.
pus fpcciarc M.icthcus autem , dc Kmpli & ciuitatis deftructionc fcorfum. Dc fecundo rurfum Chnfti aducncu feculique confummationefeorfum irJtcrrogaffc tradit. Potuitcciam vnuscxceros anteucrtcns pccerc
c
bis ac ccmpli
dium protelatum eft.

f
Multi enim vcnicnt.
fc cflc
Chnftos
&.
Immincntecxcidio multi vcneru: iamtcmpushbertatisadcflemeuc
quod alu pijflca repeciucrunt,quos Macchaus cradi indcfinitc pcrcm^.nos Vc vcnfimile fit non on.i ics fe J eos tamu m ;d exquifulie quos Marcus pau
,
.
lo po't, ad Icftim acccif Kfc,

pr.nic. Hi enimtSECcris
eaquc dc re cum
coniuluiff c ex-
maiorem fiduciam
fuitfe,
Sc
hbercacem
,
uenun Marquerequxftioncmquidem agicatam cum .S: Lucam vnam tantum , Macthxum autcm vtramqiieatcigilfe. c yidcs baf .
Ad alccrum dici poccft, de vcraapud dommum habcbanc.
Mukictiain ccclcfiatemponbus apoftolorumintercetc dicm dhi inftare minati lunt. Mulu m nominc Chrifti vci reAncichtifti quorumprimus Simon Magus,cu!aufcult bancomnes qui cj rantin Samanaa mmimo vfqueadraax mumdicentes. Hiceft vircus Dei qtt c vocacur magna,( quod muko cempore magicis artibus dcmencallcc cos g Exurget enim. Beda. Hxcomniaanrculcimos&accrb
.
fimosdolores, quibus
omms uaftaca eft prouincia
ccmpo
D iuinicns cutem procuratum cft, vt patefacta

cum ce,
:
Iudaica? feditionts conftac ad liceram eontigiife.Poccft uei regnum fuper regnum 6c pcftilenci^ corum quorum f.
ferpic
euangclic^ giatiajpfum tcmplum pcr orbcm nc forceaiiqui$ paruulusadhuc ac larcmonijstoUerctur Ckt nsin nde,lJ vidciccmancrcillanpropherisfadajadomi no inftiruia admirando ihndtim icculare, paulacim ad Iudaifmum relabcrccur: Auicrcur crgo vmbia,.x: pahtum tcnct vencas per orbcm dcclarara. Hieronymus. Prxnunciar cladem nouifsimiccmporisid cftjdcittuchoncm tempii cu plcbc 6c litcra fua. De q*ua: Laiidci
,
uccanccr,& famesaudicndt uerbym Dei.&

hfcicis
ligi
uiuucrfeterra:, &auerafidcfcparacio,iii magis qui cotra fe iruijccdimicaccs, ccclefic uicton.1

:
Iudxos faiturum,bcilaq. & pfaeli quoque lmpetum tra ilios concitacurum no folum per hofhles exercictis,
in
,
Victor Ancibchcnus.Significacper
hxcaucem
f<
pis
per fame,ccrrxmotus,aliafq; plagas, qu.ilc^ catoribus diuinitus isfern folent , hxcautcm omniai/fcll dolortm qui nimirum obftinata: illi gcnti obuenturi finr.
rum cciam
NICOLAVS DH
C A
P.
LYllA.
XIII.
quzficrunt fccundo quod notatur cum dicitur. Et (juod fi&nuni cnt quando h.ic omnia incipicnt confutn. Tu j cnim erit coniumrriatio huius mundi.
ET
cMh egredercrur de tcmp. Svpcxiusi primo cipirulo vfq,- huc Hocuit Clinitus pcr viamamonsmiraculafaciendo.tSc bcnc hcia confc 'endo Hic incipit doccrc per viam timoris , tcrrorcm
.
fKc
/ô^rfeHjJc/i.Hicponiturdi(;'t3equ.TfiionisdupIicis
>.it<
<
>
lutio,& prirao pnma?.fecundo fecund.T.ii)i.
^'O.Cir
futuri ludici) jncuticndo.Et circahoc
primoduplcx quxitio pro

Iefus.
ponitur, fecundofoluitur, ibt.Ecrdpondcn.
Circapnmum
mumprcmittiturdittritodeftruclionis tcmph cundo confummatio,ibi.Cw autem vi ieritis. Adhuc circa prredicitur quid eueniendumtjtoibus jr,entraliter,lecudo
;
inchoatio
proponitur quxftionis occaiio.pcr hoc quod Chriftus tcmplum przdixit dcitruendum, & ideo difcipuh qua-fierunt ab ipfo priniotie temporcJiuiusdeitrutflionisquod notitur cum dicitur.
difcipuhsChrifti ipeciahter,
(jhis
ibi.
,
primum prsdicuntnr pencula

bis, ibi. Swxctgetis
,
{'ideteautem >>ofr>ietip[os. f fcductioerrons , ibi. Via

ibi.
vosfcdhcat. mcuiiio timoris
Cttm andicritis. comor

,
Ec quu poll defhuchone tem crcdcbat dc propmquo vltimom mdicium iicn , ldco de hoc pli
2
Dic nob
(/nando bxcfient,<&c.
e^c turbano orb:s
ibi.
Et crunt tem.t
iMat. 24. vfque
1
Lt patct
iententia lftarum partium cx
diiftis
qua:-
M O R
I
,
A L
.
T E
R.
Et cnm (grcdcrcturdc icmplo
diabolus figuratus d.cir.EgofurnChriftus,&

tas cft.
apudmc
v<
gio potcit dici , qu.x lic per lapidcm quando 11011 rcmanct ibi conformitas aliquaad pri mum tundjtoicni.
f.
Templum i)ci qua?hbet rclideiituitur, cjuod 11011 remanet l.tpis fu-
alia bella
montr Otitiarum contra tcmphttn Per hoc (igaificauit.qdculiusr.oui Tt-it.abiiccrct ccremoiiias tiid.Torum.
feacrrt in
.
Et cnm
op. Ambrofius. Sunf au: vn icntit C.hrilb inus , fcilicet, duerfarutn qu* prc cupiditatum , ftudiorum contiiclus , multo euimgrauiore, ii hoftedomcttici quam extra,nei,
Cum autcm .vidicritis bcU.i cr
'
"
MniU ciutii
Pcnici.t in
1,0.
Alhanafius ln uiaquaquc
.
liTrefi
diabo-
finis.Magnitudo malorum pceden gcneialciudic.ueitfiguraicquentiu mcoparabilitcr gratoio Tra}

eft
0/w.Scd nondum
>7
yidetemittm. Bccte.
idete&c.
if}
,
M
a
arci
dirit
Cap. XIII.
,
618
D
Quareharcomnia inferantur,
plo pofuit, vel ftatua Adriani equefiris , quar in ipfo fancfo-
Eaenim veliolamaximacaufaeftexcidi^quia
occiflonem domini nominis quoq; ac fidci praxones nul & confeftores impiacrudclitate vexabanc. # Viftor Antiochenus. Opportune interferichocloco
co mmoda,&:per-
fm fcriptura, idolti nuncupatur,&c ideo addit, defolationis,
fan&orum locomultotemporeftetic.Abominatioquoquc
quia in defolato teplo atque deferto idohim pofitum cft. * Vi&or Antiochenus. Sunc qui Pilarnm clam nocfe Ccfans fi"num in templu mtulifle.&erexilfedicant, eamq$
tlnitfa,
.
cutioncs,qiieApo Miscotingcnc.que.
rnen
geminacon
adiun-
jfacionem
,
Lu Tm* motus mngni erunr per !oca & peflilentnT J: fames. &eruntterra: motus perlocaj&fames. t Initium dolorum hxc. t Vidcte autem vofmecipfos. t Tradent enimvosin
rem magnas
ihter TMatdwfc*.
Emhabcc,alceram malorum comLnione, ( nequc

i.
concilijs,
a
& in fynagogisvapulabitis, &

busellis habituri.
Conftnntes animos tim bona cauft dabit. Hieron vt damct eccleiia. A finibustcr. ad tcdo.cla. Q. Ncde perditione vellrigeniistritiemini.quifocioideomnifcusgenti.
t ante regcs
&praomnes
ludeosturbas&cumultus excicafle.Ex
&
f
24,3.
Apud.
eoentm ccpore,
non
vt
(imipli folivexa>nem illam fufti-
b fides t ftabitis
c
propter
a
me
in
teftimonium
illis
Et in
t
lofephus refct.inteftina fedicio exorfa

t Mat.'i'4.b
Ante prifides.
buncfcd vnacu
ultisslijs)alteram
gentcs
primum
oportet prxdicari euangelium.
Et
cum
fpiti-
prius graffandi &: faruiendi finem
V
I
co quod propter hriftinomen,iiue

:
Volunt.nem tantum ofterte:ego loquar qui fum in vobis & gtatia tullanrti in refpondendo aderit. b Antcpratfides.
fecic,
quatemplum
duxerintvos tradentes,
A fpiritu.
tno lite
prarcogitarc quid loquamini
incenfum,&ciuicas toca in vaftam foh-
Chnftum. oprer lum jhxcincomperpeffuridilncur . In tejlimoim

*
illis.
*fcd
d
I oda
Quod
datum quod omnia continet

vos
fucrit vobis in illa

a
hora, id loquamini,
a
tudinem vcrfa eft, hanc ergo C?faris

ftatuam i templum f illatammericodefo lationis abominatro
vocac, quippe que. illi feditioni per quam ciuitas tota ln
j
fcientiam habet vocis.
Hoc
in perfequutionibu3 frcqucnter vifum elt.
Nonenim
Lue.n.e
cftis
loquentes, fed fpirituifan&us. t

Non eft eorum
fide aftcctus
Tra det
eft
quorum
diuerfa
Ries L
Idcm
Signifi-
autemfratcrfratremin mortcm,
&
per hax nulim Iudxis iuftam xcufationcm reliuam futura. Quipc cum apoftoli &C
atur
gent filii in parcntcs , & morte afHcicnt cos Et critis t odio a Tam bona conftanter caufa tuenda fuit. Nn enim maityrem facit pcena f.d caHfa. omnibus propter no"mcn meum. f Qui autcm fuftinucrit
.
pa ter filium,
&
confur-
nem
^
*
.^
Mat
.
ha "
perfectam folitudi-
f
f
io . c.
Finis non pugna coronat.
ne verfa eft, caufam

initiumque dederic
8e Z 4.b.
ropter
incommo-
infinem, hicfaluus
a
erit.
Cum
autem vidcritis abominaMatth In loco fanfto qui idcm Prophctas qui hoc prardixerunt.
Perfeucra*
Amichriftum
ett
vel
i,quxillisauctori^ ispertulerucapcrm aducrfus eoru I rfidiam 6C incrc-
tione
m & dcfolationcm * ftantcm vbi non

domum
quia in loco fintto
impginem. Adriani vel Carfaris miiires: Vift. abominatio ftare non debet. c
Maiorem
autcm m uerlt
ikatcm
tcfiimofint.
um laturi
Et
da.
in
omr.es gen.
tutem, tumapoftointclligat. Tuncquiin Iudajafunt fugiant inmontes, &qui t loru quoqj conftan, nccintroeatvttol- t tia&: tbrticudinevc g fuper tcclum, non defcendat in t quicocoillotempoj at q^jj <j c cj orn o fua , * qui in agro erit non reucrtatur rctro
L
debct , qui
le
git
modu admirarihic licct cum Chrifti vir
pottct.
&
Qyia noucc dominus corda fcipulorum de per
tollcre
veiUmcntum iuum.
modo
t^*'
Vx
autem przgnantibus
"*.*i
"T
&
l re , quo Iudajoru res t cranc affliaiffime vc
x f
M ,.... 4
poteexomni
parte
confolatur vt fciant tiones lua: gentis triftanda,hoc fiilTisIud<Eis fe fociosrcgni ccelefliscxtotoorbehabitu*
s.Sicutenim ecclefiaftica: hiftoriartcftantur multoante cidium Iudarar, omnes apoftoli ad pra:dicandum cuange-
oppugnatSjConftan ter femper facris concionibus operam dedennt. Beda. Iuxta fpiritualem fenfum cum viderimus abomina tionem defolationis ftate vbi non debct,id eft.h^refes fla
&
mper totum orbem func difperfi,exceptis Iacobo ZebeH:i, & Iacobo fratre domini , qui prius in ludiea pro verbo
\
&c* Victor Antiochenus Dcnunneanxie przmeditencur quid refponfuri fintcora |*iitillis enim mc\\iit.Dabo vobis os&fapien Jjgiftracibus coftituti.fô
.
ungeli) ianguincmfudcrunt.
<i
Ltcumduxerintvos
regnare in eis qui c^leftibus mytterijs funt confecrati, cum operantes inquitate,loquentes mendacium, viros fanguinum& dolofos pacem fidelium turbare pcrpcndimus. Tunc qui in Iudaea, id eft, in confeflione veras fidei perliftimus ad montcs fugiamus , id eft, cirimina virtutum. Tunc qui fuper cetum qui fcilicet cxcedit animo carnalia, &: tanquam in auralibera fpiritualiter viuit.non dcfcendatin dogitia
tm,cui non poterutrefiflere.& contradicere oes cduerfari) vefiri.

1
H)
is
'
Tradet autemfratcrfatrem in mortem.Vitor id bella intcflina occultafque fediciones
&
Antiochenus. machinatio-
&tancam rerum omnium confufionem,&: tempefta-
In graflatura infinuac,vc nullus prorfus familiantati,aut fo fucui^cati, nulluscognatiomautafflinitatilocusreliquus

t.fit.
nium adinfimos fciliceta&uspriftinaJconferuationiSjVtea qux reliquerat mundi defideria carnis vt repecat.Domus noftra,vel hic mundus vclcaro,in qua degimus. f Tunc qui in.Iu.&c.Beda. Hqc fadta funt cu appropinquan te Romano beilo &: ladex cxterminio qui in prouincia erat
Chfani admoniti oraculo ('vtEcdefiafticanarrathiftoria) trans Iordanc fecedentes , fub Agnppa; regno manebac ad tcmpus in Pela ciuitatc quecum ea qua: fibi obtcperare vo-
Luca
Quofit vttriplcxbelligenusafllgnariqueatjvnum
:
I cod infertur a familiaribus &: domefticis alcerum , quod almeticis &: fcdutloribus.Tcrtium >c poftremum, quod r acxtens hoftibus. At Simon interim folamcn adfert qUod
'
luitpatteludxorumfemperparebatimpcrioRomanorii.
HcomniapropterChrifti nomenilliseucnturaprardicanC-.hoc vnum enim proptcr futura fpcm, at cfl ad mitigancm & fubmouendam omnemomnino animi triftitiam,
ccernamque xrumnam vndecumqueortam vcltllatam. t Cum autemvideritis erc Beda. PotcftabominatiointelligvelAntichriftus.velimagoC^faris
g Et quifupertetlu non defcend. }< Vicfor Antioc. Quafi dicat magnitum tpisbeneficijlcco ducatisfi vcl nudocorporc cuadere morte licet: quamobrem qui tucin teilis,velagtis
vedabunfnefint folliciti,vtdcfccdat,&i vcftimetaaccipiat. Per hqc aut alia gcnus fimilia mala prorfus ineuitabilia talifque calamitas infinuatur , qua? nunquam habitura fic finem. h ytau.Trag.&c. Quiavel vteripoderc velfiliorufarcina
*.Reg. 4.6
p
i.Reg,. b
quam Pilatus mtemplo
4S
2
nis
erauara:
NICOLAVS DE LYRA.
1
Cum autem videritis. Hic pratdicitur confummauo defolatiotcmpli,& patet fcntentia cx diclis Matth. 1 4.
Orate
Et cum duxerint vos. Cuias fcntentia patet ex didis Mat.ro. Cum 1
MORALITER.
'
citmhabet.
Tradttau.fra. Spintualitcr autcm vnuiquifque traditproMquum fuum in mortem,quando vnus inducit altcrum in cul-
ludza confefiio
mmortalem. Cumau. vi. Perquam potcft intelligi fimonia; \itiumquod IDeoabominabile Ett etiam defolatiuum ecclefiae.quia per
.
f Tnc^Mdeft,inconfeffioneveritati$coquod f Fugiant.lA eft,rccurrant ad interpretatur. ciues corleftes per orationcm dcuotam vt Dcus amoucat pcEt quifu.ldcft, bonus contcmplatiuus. Et ftcmiftam. f qui in agro , id eft bonus acliuus neuter iftorum quzrat , fed ma",is
quitur.
<indignipromouentur,& digni repclluntur. Quaequidem 'owinatio ftat vbinondcbet,quandoin ccclcliae praelatis !o-
cum
fugiattalcm promotionem, vcl potiusdamnationcm,idco (ef Vs. autcm pr#. Id eft , tllis qui conccperuni in animo taliter promoueri f Et nutrieniibus Ideft,proniotis v 3 Tom.5.
. .
6io
nar fugere
ii
Glof. or d
non potcrunt
.
.
& Nicolai de Ly ra.

fc
620
DeuJ
OCsôb-H
Vndein hbrohiftariarum
vxorcm lonathc turbatam ftiga,nliumhiuiluolap-
luin rcccpiflc pci pctuodaudum 0'ateantcm. Huronymus.Vt non fiat fuga veftra hicmc a vcl fabbaco. I lido. nc tiniatur fruftua opcns vcftri cum finc
fcquerecur. fldcntcs &; obfcffi ahcni a Chriflo obdurabat.vh melius rj c hxrcticisaccjpicnduquicontraecclcfia venientes,feChriftos cflc
dcccpcum crahcbanr.Sed ibi cxhottarccur, nc pucrfos niagiftros
nullus erat fidd^s.quc
pons
Hicmc
u,
mcnciunruuquorum priinus Simon Magus: cxtrc mus Antichriltus.

*
finitus thctamibut. eniui

1
autem . Orate
mtem Tt non fi* fuga veftra hveroe ve Mabbato.
trtitt',
fabtvuocempus. Btda. Oi-j autcm. Si dc c ptiuit.icc a tno Tito Sc
nutrientibus in
dicbus.Oratc vcro vt Hxc f ro.u.r ti Ueo onodiMi.Eniiit Mte

illis
iccib.ora ccroiori
hyeme non t
Annchriftum quwdto
,.
ThcophylattUS.i
fiant
.
Poftquam
Hieruf.il
'
caqiic
lormenn lotmenw
llli
inteienror fidelibu.,5c luou grauiui. cit.ligna i.nc, t ...u
-"
"Sfe^ o.uMJue comuaOMW.

non tuerunc
banc,doniinusconi-|l
plcuic> nuncdc ucntti loquicur cichrifti, dicens; tunc fi quis vubis d
.
irimtenim
dies
rribulationis tales,
qualcs
abinitio crcaturx cjuam condidit Dcus viquc nunc, neque

falua bficnt. f ec nifi t breuiaiTetdominusdies, nonCuiiTet Ne malitia mutet iTitcllcclum eoium.
Hiecon.
orarcdcbent,nehat
fuga coruin
hyemc
Hyc-
rit :
vcl fabbaco..
mc
14,
cnim prohibct
in
omnis caro. Sed propter

tEttunciiquis lic nc crcdidcritis
,
.
IMat.
fngus ftigcrc ad folitudincm,cv
elcftos quosclcgit breuiauitdics. vobisdixcrit EccethiceltChriftus, ccccil:
Ecce bic
tfi
jlus,ecceillic,ttetri dcritis. au:
Hoc
,
moati-
nbus
rc
.
defcrtis lacc-
Ih fabbato
tcm.auc cranfgrcffio
legisfi fugiunc ,.mc
& pfcudoExurgcnt cnim pfcudoclirirti & portenta ad feduccndos ( Ci fieri prophetx , & dabunt figna Eccc prsdixi vobis potclt ) etiam ele&os. Vos ergo vidctc
:
quoddica
fic intclligas, idi
ftacitncn.ii.
ta
fiierinc
oniplc
fupi
Adgelidacorda.
.
cta circa
ficut
Hicrufalil
mors,liremanont.Si
omnia
dc confummacione
dicbus poft tribulationem illam tencbrabitur,& luna non dabit fplendorcm fuum,&
Sed
in
illis
t lol
con-
&
dicit:
..iul
ftellar cq-
poftChrifti general
tioncm
t
B^-cuH^S; noftra
Sc charicas
in
1
lieruntdecidentes, r;t Ettunc videbuntfilium hominis vcnicntcm

.
M;nh.i4.C
Chriftum non
refri-
Luc.ii. e
pcamus
bato.
gcicat.ncq-, vt ocion in opere Dei torvirtutu fab-
Ettuncmittet angelosluos, cumvirtutemuita&gloria. terri. atea totius

a
i,i^
?
& virtutesqua; funtincoeiistmouebun

in
/<fcl
bus illlsvcnlt loanattm
nubibus
r
Nl
&
o
^' polt t~nni1i

CCrmillUCC
Immcc
n:itui;c
tcn^Non.fi
VC"I llldi
Vt triticuin ventilaium, de
:2:abk clectos fuos congregi
aquatuor ventis, a
teftnon
e
fcilicet
fummo rcrrx
Antichrifti,
lhncic.Sx
loco
Ti<>..
Hxcenimdotempus aduenttis
Sedinillisdiebus,
Matth.4a
nuni loquutiopartimadcaptiuitatcm Iud.iicam, partimad diemiudicijpettinet, vnde Mactha:u$:Dicnobisqu.indo erunt,&: fignu aduentus tui,& confummacionis fecuji.
he;c
quando Hierufalem defolabitttrfcdi

&c. Beda. Sidera
in iudicio vujc!
Quod in tancis malis reftigiu elc.ais?hoc folum.f. vt Deus qui dat vircuce patieQike fpes Et ifibrei<iajfet,&c. dv^reuiet potctia pfequedi,& hoccft.
Et nifibreuiaffetdomi. Q.d.
obfcura,nonlucisfuajdiminiicione,fcd lnperucme luminis claritate, i.fummi iudicis cttm venetit in iv.uc
Bcda. Etnifibreuiafletdhsd.es. Hacctribulacioquanto cartens grauior, tanto breuitate moderatior . Tnbus annis Apocalypfi Ioanfcilicet,& dimidio quantu ex Danielc
fuacVpatris^&fandoruangclotu.qtiauisnihilprtj; reintelligi tunc folem&lunamcu alijs ficleiibusad
ci
&
nis conijci poteft,ecclelia per
* Vicior Antiochenus.Vel per omnem carnem, vniuerIudajorum gcntem defignat,hoc eft tam eos , qui intra fam ciuitate obfeffi tenebanf,qua eos qui extra illa in diuerfis lo cis& ciuitatibus diuerfabancur.Neque.n.illi folu oppugnabantur ad ncce petebantur,qui in ludxa xtatc agebat,{ed alij prztcreaocsquipcrcerraru orbepaffim difpcrfierant. * C Sedproptereletlos quos elcgit breuiabit dies. Ibidem. Quos quzfo eledos vocat i Eos vtique quos in medio oppugnato rum cactu fideles comperit. Ne enim Iudxi mcncui poifent
orbem impugnacura eft.
fuoluminepriuari^ficutfolinpaffionedhi.Luna.n.cai vnde iliud lo. poris cu effec plcna fub ccrra lacebac, eft,qui cu dixiflet: Sol conucrtetur m tcnei imperfeclu addit&lunain fanguine antequaveniat dics dhi ma manifeftus. Etquoddedieiudicij Ifaiasdicit; Emclar. Itma &folconfundetur,&c.Scd peradto die iiidicij
&
&
t< tcfuturasgloria vita:,cum fueritceltnn nouum idem propheta alibi dicic Et erit lnx lm ua, tunc fiet quod lux folis erit fcptempliciter fuut lux fcptem dicri' ficut fol
& &
&
Decident.
Alumincquandopcnedecrjcfcincn Ab;
.
.
mala, quarperculetanc&:perferebanc,proptercledos promulgatum Chrifti euangelium accidifle.Oppoficum vcru afleric. Aflerit, inqtiam,nifipauci illi eleftiextitiilenr, ad vnum omnes fundicus intetituros fuiffe. Etenim ne llli, qui Chrifto per fidcm ex Iudôrum genere adiuniti fuerat, vnacumca:tefisinfidclibuscxtingucrencur .benignusdominus cruenta illa bella cempcftiuc difibluit,fa:uifqucpra:lijs pugnis mature finem impofuit. d Ettuncfitjuis. Bcda.QtjidamhocadcaptiuitatcIudaica rcfcrunt.quado multi Chnftos feefledicentes.populupoft
illos
&
cum afpedtu iudicij tremanc angelicc poccftaces? Vndc

Columnx celi contremifcunt l paucnt ad nutum eius.ILt qutd pat tur virguladcferti, vbi concutiturccdrus puadifi? h Mouebuntur. Hieronymus. Ad ii3 vi ndicta: quando mi
tcnturafilio homiuis venience in nubibusctrli cum virti vcllus defcendit in hunul te, qux pnus ficut pluuia
cui affimilaca: funcftellx. Bcda Qu,id g Et virtuus qu
mirum cremere homines
&
&
jiqua.uen. AbOnete& Occidcte, Auflro AquiK nocrhabhis, fed afummotcrra? viquead fuainuicd'. extrcmisfinibus tcrra: perdneclfi vfq, ;id vltimoscctn cius, vbilongeafpicientibus circulus cadi ccrca: vf ini
fc
NICOIAVS
I
ria
.
D E
L Y R
A.
nem futuram
ante iudicium,ibi.
Emnt cnim d:ts
illi
tribuUl
Oratevcru. Hicfolnitur fccunda qaaefho: In cuius folutione

eft neceih cempore magnz tnbulauonis Sccundo prxdicit cribulatio-
Saluator primo excitat difcipulorum dcuotione.quz
tertio prxdicitiudicisaduentum,ib.. F.ttun vidcbuut fitium b quarto excitat attentiortcm credentiumabi. sidctc} vig:latc y C'
& ldeo cuncl udit m Hne
nem
Qu
co quod pcr vndtiooc
MORALITER.
fimoniacz
1
,
qui Cliriilus
id cft, vuclus dici potcil
fe
laute nutrientibus de bonis ecdefiae.
cft inilitutus.
Orate vero vthyemenoifi.liied^tdidx promotiones fimouiacae non charitatis fcruorc. iugiantur tcpidc , fcd
7v;e credideritis
&c. Quia
fic
commcndantes cos de fcicnt
vcl vita funt
mcndaces. Sequitur.
,
Erunt enim
tio creatur*
i;es UlitrtbuLitionis t.ilcs qualcs
nonfutrunt ab ini~
qnim maioresquam tcmpori bus tyrannorum,dcqua beatus Bernardus exponit illud lfa. 38. c. Eca in pace imar.fido mca dWjr;//imtj,dicens,quod hoc diccre poteft modcrnis tcmitjribus ccclelia, quia malora
ritualiter
condidit Deus. Scilicct,
Chnfius fecundum apparentiamhom quando fiunt tales peruerfir promotionc Chnitusdormit, eoquod talia mala pcrmittit. quod du t Et JltlUcaliyCrc. Nam hornines boni & litcrati
Sol contcnc. Id eil,

,
num
vnde dicunt
per
mala,fpi
Lnc. i
r.
pnncipum Clirilhanorum ,propter mila c!ricorumquam patereturex periecutionc tyrannorum,& dom.nus per fuam gratiam breuiet ifta mala. t runcff.j!tis,a-c. Dccpifcopovelfacerdotcmalcpromoto,
patitur/ubp.ice
fimonias
cVcalia
qui
depnmunturinecclelia ])ci. f Etvinuta qu. Namhomines contemplatiuimirantura quandoproptcr prardictade patienua Dci. r bof tunc videhunt uli. Quia t recogitant , quod Chriitm viris h;c deiecîs refeiuat boaamaiora. J.ft*
-
11
M
7K
,
:
arci
f
>1
P XIII.
-c irf ,
:
>22
Qj "fi dicat, quomodo cum fufrmt fn ficu mma in floi cm crupir, mrcHic.iris ad>
tiimaficjrcwi'!oi es
iroTis&fauomj,ficciimha?cquaefcripca
3
u nde Wckr?, vi$xtr,&c. M*K. Hilarius. Filfes -fpiriiiis fan&ui , q-rn-nnn funt a fc,de die lllancfciunt a fe pater aiifeni fe. quiaa fi-eft/eita
'
&
:
z^.
s,non }LHetisiamadetiefinemmundi fedquaucn ire , qui oflcndant prope effe. Ficus fvna Beda.
F.t
tor: Si
iamio\i^&c. Hierou.i,fciliccr,qui pr.rtiicat.Cui dici- i2CC h non artinlneiauews irwquo ihiquiraccm

..fi>am,f.i.ngui-
?i
ncm
rabola ficuautem difcitet paranoiam.
Vcrbi.
,
eius
de manu
f Sauta/uii
.
Auxquiaadfe domino ltc

irh iuflitie
Frepjieti.
vfqueaiTummufiiccrli. t
tuarequrram.
c PigfUitcer%d. Ptemiflo patrislamiiias
cxeplo-ctir
c.car,dicit:
non
;ercrnaftcri-
Cum iam ramus eius tener fucrit & nata fuerint folia
fcitis.cjuiainproximofitaîtas.
fieri,
a Vol omrif genus
co^no-
jrccdamnatr, cfi.
S quia txcitas ex par tiontigit inlfracldo.
t ,in.
Sic&vos, cum viderkis hac icitotequodinproximofitin oftiis. Amcndicovobisj

hoimmim
,
conimnmationis dicm rctivigdatar-
(Scficomnis
nrborfici
ve! fpccialitcr iiidxorcm
go.
fliel f.iluus fierer,
;nJ:$
Hctum
Mrauit
,
cjuoniam nontranfibitgencratioharc, donecomniaiftafiant. Ccclum terra tranfibunt, verba autem mea nontranfibunt.
&
Qui dormit, non corpora,fed phmrafias vidctjCum emgi lat mhil habct dc
his
rcddetque undc lob:
Qji.s
na illms diei primincii.dixi;
Dc
die
autem
ir
que
viderar.^Sic
.t
Dedie'autem
In
illavel
id eft
,
r.flpr&ci.fu.rur.
Hieron.
corpus
horancmofcit neq/ie angeli cius

in terra'f
incoelo,
Hocutfactu
Hleris , fciro in pro-
ûajfc
rilius.
nvtcd cir ccclclia. Nobis. Hieron.Vigilia opus e.t mentis ante mentern co:po;is.
,
niitum
funt qius mtindi rmorrapit in vita.dc

ferit
qi
in cclo
fiittt:.
poftvitam
nequefilius,
a
nifi
patcr. Videtc, vigilate&oratc

b
ecclefani.
Ncfcitisenim
t\t,
Bnocflediem
indi
Iudicij.
H, & xfiatcm uer<

ljjis& pacis. Hieronymus.Fjci
ola,idcft,pro.. Folia nata, funt praden,1-flasueroproxiidics cft
i
Hieron.Corpus Chntti incceiuni dclatum relinquens fonitun ,id Locus canns propri* teira eir.
b
J^cfatisûandoclo
triinus
quandotcmpusfit. a
Qiii
Hieron.Odo talema fecundiun Matthzum,deeeuT minasfecundumLucam.
Sicutho moquiperegreprofe6lusrelit
cceli:
dnmus veniet. Vidlor Antio-
t&vniouq;
,*
,.-
.opits itinni.
quitdomumfuam.&deditferuisfuis potcfftatem a
ducitindomuin
cuiufque +
,
I
f
operis
& ianito
ri
pra^cepit vt vigilet. t Vigilate ergo

a
n
nefciris
.
c >N p . ialuator. Cûpd, ad

.
.
J!5oW(êSi.*
E
f
Mlt I4 .j
^j.a
occua funt primogenita Aegy; ti Qnando occiia lunr primogen:ta 4.gypti
| hunc autem Jocum &

atnnet cxcicatignat uos& dclidcsadfiu
iudicii,
quo unaqun-que nor manitcftabit
enim quandodominus domus vcniatfero,an me dia nocie, an anmane: ne cum venerit repente,inueniatvos gallicantu ,
a
dium&
x
vigilaciam,
Hieron.
Hoc fine concludir fermonem
vt
Aramunc omnium prxceptnm noGeneraie bontun non

iiiiûlare.
habutt aridum ad comIrendtim an uiriinrus

.-
od
uifiimiper pritnoi audiant.
dormientes.Quôd autem vobis dico,omnibu'sdico,

foJia in fa-
monetquevt quantam cura&diligcn-
ad
plnntandum
in
cdcn cum iigno vita: cufus

,
Gcntium
:
id eft
verba quibus dicetur, Venite bene-
Mipa.mei
I
&c.
tiam circa pecunix coftodiam adhibcc, qui ne furto fubducantur,probabili rationc duti formidanc taumillr, &nosomncscircafaIutem nofiraadhibcamus. * Theophyla^tus. Vide aute quia hon d: xic.Ncfcio quan
vigilate.
Calttm 6- tcrra tranftbunt.

:
C?lum acrcum,a quo aues cccli
quam aqua perdin, i.inania & nehulo 1 Aquaenim diluuij qux tantum quindecim cubitis cacul na montium trafccndit vlcra acns actherifq, confinia n5
i!i
nubilia celi,vndc Petrus Cccir.m autem tjtii ntthc funt trrra 'em verbo rcpofitifuni igni rcfcruati, aperte doces, quia
&
&
do tempus erit
fed nefciris. Proptcr hoc cnim
hoc occulca-
alij
funt igneperituri
uic,quianobisexpediebat.Namfinunc ignorantes finem non curamus , quid faceremus li finem fcircmus ? M ilitias nanque noftras differimus vfqtie ad vltimum. Attcndamus
ctiamdi<-tiones:feron3niquefimscxiftit,cumquismoritur ln fene&utc , hiedia note, cu quis moricur in mcdio iuucncum ratio coznpiccur in nobis.Cu enim tutis,gallicatii vcro tccudum ivrioncm viucrctuncgalkis in covo incipirpuer cifcratur excitans a fomno icnfualiracs M.-nc aucem puerilis eft xtas,oportcten:m omnes ifios fincm prcicircnam
:
gcneratio aduenit: {ruenit.Ecclcfiaftes Generatio prstcrit, terra tranfeunt,fc fa reroin xtcrnum flatSic ergo celum
:
& &
iBndum imagincm, manent
in
xtcrnum fccundu cftcntia.

thcfauri fapicntiar& fcicn-
7{eattefi.
ln
ôenim funtocs
rabfconditi. Idcoabfconditi,quianobisfcirenoexpcdir, H ait:1V'jMi eft veflrum nofjc tcmpera,vei mo.qus. p.p.in f.p.ln qub Mendit o, fciat, fed noflc apoftolis non cxpediat,vt fcmpcr
&: puero
cauendum,nc imbaptizatus percranfcat. Quod atitetn vobis. N6 folum reiftorcs ccclcfi.x fcd & om-
jics vigilare
Bxrti de aducntu iudicis
Hlicandi.Scit etgo filius fibi, fcd
hc quotidic viuant quafi alia die no nobis,vt femper fimus

folliciti
praxipimur,ianuas cerdiu cuftodientes,ne anti qui hoftis mala fuggcftio ftibiritret, ne nos dns dormicntcs inueniac, vnde Paulus Vigilate iufti,&: nohce peccarc.
:
_______
:
#CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
5
Quod
autcnt vo.
Oftendensquorlnon loqucbaturprodifci-
|!istantum fed prooranibux fidclibus pr3clentibus& futuris. 'ntentia autcrn iliarum partmm patet cx diftis Matth.24.
jAdmaiorem pr^ditcorum lntclligcntiam qugriturhic,vtrum doftnnam fuam debucnt tradcreknpto. Et vidccur quod fic quia fcnptura inuenta eft ad hoc vt doi ina memonz commcndctur, (ed dodlrina Chrilh crat maxii;mcmorij?rommendanda, ergo, &c.
hriftus
,
daris jltcepifiis Igem in difpofuionem an!.l>rum. I:t idco doclrinc Chrilh dchcbaturcxceilentilhmusmodustradendicam,qui <lt in hocquod dodlrinaaliqUa non immediate fcribiturm pellemortua.fed in mentibushoirioum,qua: funtadimagme Dei facic.Quod iictum eft de doftnna Chnlh.quam imprcllic men-
tibus dilcipulorum. Ethocfuit prardiclum lerem.^ i.e. Ecccd:es feviatn domui Ifrati&r domui ludafadus novenit,dicit duninus,
UHWy notijecuiid:m pablum cjuodpepiin dipairibus

apprehendi fubditur.
grrn
t4>iHi,> eorura, vt
it
vcfiris in die
qut
I
cductrou
eoi de'ter>a
Item
tus
.
fif;ura
qua: fuit
debet refpondere figirrato & c.conuerfo, fcd lex iitûra Jcgis nouae, fuit data in fcripto ergo, ikc.
^legypti,&i. Et
mcam
in
paclum quodferiam cttrn domo \frdti,dahc vifcmlms caium, &- in carde eonm fcibam narn. Scu
Adcontrarniinarguitur, quia r.uliihbnabeo ftnpti habenrmcanone, fed taiuuadifupuhs fuis, vtapollolis & euangeRtfponfio
liaipicin
.
itis.
pcrapofiolosaliofcj.-dikipuiosChnihderiuataeftdoclrinaeius veibopraedic.itionis& etiam fcripto, vt patet 111 euangelqsapoitolorum ep ftoiis : Ex hoc patet fblutio primi argumenti.
&
Doclrina
Clirifii fuir
vnitatcperfona:fuit,&
licet fueric
cft
immcdiatctradita a Deo, vcrus Deus& houio.Vea
Ad fecundum dicendum, quod figura dchcit a perfcfticnc fi

lolum fuit fcripta mtabuhs mortuisficutlex vctus fcdctiaminmencibipideis& pelhbus bus humanis,vt diclum e!r,qu.nuum ad pnmam ciusconfcriptio
gurati
,
,
& ideo lcx euangclica non
sautemTeftimetum
datum
Deonon tjir.cn im
c.
1
Isxdatacfl ediate,fcdmcdiantibusangeiis,vtdicifur< ial.3 1 Acl. 7. g. dixit Sccpiianu Iuangely. u, rnanu mcdiatons .
&
ucm.Sccundano autem fuic
fcripta in hbris,vt
diitum
eft.
d$is:
CAP,
fe vigil
M O R
iA ficu ahtent
'tbrini
.
A L
f
T E
R.
,
Cum cnim
incipitramos & folia
adclaudenduoftiumconfcnfus diabolo,& ad apericndu
Snarn cft fruftificatioiiis futurK.lic
profeftus fcquentis.
producere bona indoles mucnis fiainu Sicut bmo,&t. Moc dc Deo
| Htdeditfer. quia dimittit homirtes agcrc fccundum libcrtatem W.oluntuus. | ti ianit(/rif&t.ic\ cit, rauoii),qii^ clcbct eficdici-ur,
'citur.eofida nobis
mpr.Tfentinon viderur.
Chrifioquiad oftium pulfat.quandoadbonum nosinuitat. Seroanmed\anol,&c. PermaneGgnificaniriuuentus, per f gallicantum viri lis ftatus,per mcdiam noftcm feneclus,pcr fero fenium. Et quia domini atluentus eft nobis inccrtus, idco vigilandum ett omnibustatibus, v^ in mortc vcnientem cum reci-
pumus per bcatftn
voiuntatem.
feyi-
Tom.j.
ij
6i$
A
Glocrd.& Nicolai de Ly ra<

C A
P.
>2
4
.
XI
III.
X2 Rtt guttmpa. Hicronvmus. Pafcha^tranfims interprc _ tacur,Pbafc vcroimmol.icio.In immolationeagni oc tranfuu per marc vcl pcr Acgypru pi^figiirnrTpaiTio Chriftt cV icdcinptiopopulidc uiferno, quandopoft biduum no*
vilitat.
i.
tro fcfeobtulerit. Qjandoquidccum iHumcomprciicdcrt) volebant,vt f.vpcnumcro iam dudum ance volucrant^c vcro de illius copi cbeprchcndcrc non potucrup.c.Qt.undo habcbanc: tuncprctcromncriillorG lioncnihildelibetatfi id quo diu mu] fpcm vlcro fe lllis dcdidu, faciumqi cfl,vc
plcniflima
tumque magnoitu
luna
i
artate Chrilti
C A
\
P
i
V T
quod Hcb.
XIIII.
pliafe.
dio incubucrant,tan dcm aliquando ad
tcncbroij c.uncs fucb,vtp.irtcnuh

Mvt'i.i<i
IUC iJ.J. I.^n.i 1,3.
Ttanfitns
lCur.j.t
agni imouculaxi q. niin tollit pccca vna domoqiue di,in clr vna ccclclia cathoJica, calccaticba rit.itc, v. aimati vir-
azyma fummi iaccrdotcs duum,ckquxrcbant

cVoccidcrcnt: Diceântenim
Non
fcditiunem nmcbant
,
Rat autcm pafcha
&
poft bi-
fidcm perducerent., Et cum effet Beth.l
Hicronymus.
H
i
& fcribar, quomodo cum dolo tcncrcnt,

:
nulus ccruoru fcmpcrad lectulum fuC

rcdit, idcft,
.
Non in
filiur
fcd nc
aumliopopuli demanibuseorum
iR)t.U.a
tutc comcdamus dicctCS : Eltwm Tafcha

no. ; mmo. rflCbriflus.
tnltrrciur.
dic fcllo,nc fortc tu mulrus ficrct in populo. t Et

i
cum ciTet *
,
obcdiens patri vfq ad morcc obcdicn Bc- t riam a nobispecic
"'
B-da.Pafchaqitod Hcbraicc Phafe.a

tranfitu, iionc, co
Eiod.Ti.4
b Nouveuprif.inmnmanet Siinonenim ol>rdictndi..itur. pppateatXtpfefus cnim fucrar, fcd i .tomino curitui erit. habens iiJcin CJltst dicit r..tr. :ne.dc o.fuuni.
,
vt virruscuranrii
Stmon cnim
ob;;-
Hicron.Eccle/ia
thania: in
non apafquod Ctect
domo Simdnis leproil
& recumberet, venit mulier
diensdicitur. * Victor Antio-i
chcnus. Ivdomo
tr.onis.
Si-
Qnz in Bech;
;
minator vidcns fanguincm
in forrbiis IfMclitantth rrnnfic-
dominus auxilium dans cis dcfurjt,necpcrculIeritcos,vcI cuius mvftenum Ioanncs apcruit Ante , perambulauerit dicm fcflii Pafchx fcicns lrfus quia vcmc hora t-ius.vr cran.
nia fn domo Simonislcprofi nccidcrunt,i]la cciaMactharii! arqucatqucMarcusccterisadiungit. Ecprimaquidcm U cic, unani eawdemquemulicrcm apudomncs Huangcliflj
fcat dc hoc mundo ad patrcm. Vbi oflendir fic mvfiicc nortu,quodagnus Dei qui pcccara mundicclbcdc hccnuin docflcttrnnliturus. Vcl nos falubri tranfitu,de Aegypciaca frvuitutc rcdcnipturus cfl vcl educhtrus. I>. da.Pafcru,folus
dccancariuideriqucat.Ectnrcs itanonhabcc Namapuc tres una cndemquc cclebrattir Nempc ad mirabilis ilia La zari foror Maria: Atq,- hoc ipfum qu.-que Ioatmcs regixci
.
hina dicsquoagnusoccidebacurad vefperaquaic.ick-cinia,
primi mcfis, Azymaquindccima luna, qn filij Ifracl cgrefB dc Acgypto,qux fepcem cclcbmbancur dic bus,i. vlque ad vicefimum primum ciufdem mcnfis dicm ad vcfpcram.
funt
Sed inditferenceralcerumproalccro ponicur,quia &dics ifl nzymis celebrabacur, &c nos quali peipccuum Pafcha facicntcs , fcmpcr ex hoc mundo cranfirc praxipimur. Vnoquippedir agno immaculato immolatoad vcfpcrum, feptcm cx ordincdies fcquuntur azymorum,quia Chriflus pro nobis fcmcl in finc Lcculorum vel teporum p; ifus , per torumhuius fcculi tcmpus ( quod fcpccm dicbus agimr)m azymis linccricatis & veritncis nobis pr .ccepit efie uiuendu
Pafcha:
s lachrymis abluit & unguento perfudit.Apoj c.mdem & Theodorus eandcm npud omncs Luang loannem uero hiftoriam illam carten liftas dcfcribi aiunt accuratius perfecutum. At longe uerifimilius fit quod pauli
Kpifcopusprofitcatur.Oriecncsucroaliam illamci fe dicir.quq apud Matth.Ttim ot Marcum in domo Sin Tcfu cfTudit, aliam rurfu lcprofi unguecum fupereapuc cv. in ciiiitatc pcccatrix efTet.indomu Phariftji ingi quc
uitacis
pedcs
illi
narius
tcrrena quafi Aegyptt rctinacula fu&L ucluta mundana conuerfatione fecreram folitudigcre nem itcr,fcilicct,admoncc fuHire uirrutum.' b Et <jujttcbantfumtnifa. Hieronymus. principibus cgref,
'
& omni nifu dcfidena
anrcdicebatur,ncqucOiigcncs quoqucdifcrtc inficiatui etfi de ca, cuius fir mentioapud loannem nihil dicac, uidc licct Macthajum Jvf nrcum, &: loannem de cadem omnini acere,omncs namque in Bechama (qwx eft vicus quida i Hicrufalcmnonproculdiftansjrcm hancaccidiffetfaclui AtillaverodequaLucasagic,aJiaomoer.u;fcribicenim
EtecctmuGer qu&eratinciuhate peccatrix vt cognouit qttia JV/i accubuk in domo Tbanfxi,&c. Harc itaq ue &: pcccatrix eraci
inciuitatcviuebar.AIccraaiitcmillnncqjpcccacrixappcll
tur, ncq; in ciuitatc vcrfatadcfcnbit
,
fcd in Bethanic,
vicc
pararc,cV uafa,cV.fepunftcare fccundum legcm ad cfiun agni debucranr. c Ticn in diefifl. Hicronvmus. Vicant diem fefiuni, quod
faefl iniquiras, qni
tcmplum
e Simonkproft. Hieronvmus.Simon lcprofusmundumit fidelem primo , poftea fldelem figmficat.
conucnic
illis
Non cfl fcfliuitas
eis
qu: uitam
& rr.ilcricorcxdcm, que
Etrccun.bcrcive.&c. Hicronymus.Recumbcntcfcipfoi cfl.humiliantc fc,vt cum tangcret fidcs peccatncis, qua: d
diam
*
pcrdidcrunc. Victor Antiochcnus. Sanc fcflurn proprcr

,
iamtumanimoconccpcrant haud inuitc tianfiulilTcnr.at pcrlcgcm nbn finebantur.Siquidem dccrctum,quod in ]eExod.n.
pcdibusafccndir nd cnput.a capiccdefcendicpcrfidcm,! tft,a Chriflo ad mcr.:bra eius. g Mulkr. Bcda. Maria Magdalcn.i foror I.aznri quc fufcii . uir dominus.Hoc loanncs dicic eflfe facltim ante fcx d;ci I
galibusillorum libris rraditum extabat , impleri oporrtbat. rat aCt illud eiufmodi Vafba vtfirum quartadecima dit rnenfisprimiimmolabitis. In co enim mcnfc illoqucdic ucru illud P^ft-haimmohrincccflumcrat. Olk-nditur hicautcmquo Chrifius Dcmnus in mortcm, quam nofln caufa fubi jt, ultro
:
fbarpndiequam afmofcdcsvcncritleruialc.Ipfa
noalia.quaiquondamrdhuc
eftenn
t
pecc.itrix(vt Lucasicribit)p
des domini rignuit Sf vngucnto vnxit nunc )iiftifkata& y^ miluris facta,non tnnrum pedcs, vr Ioannes dicit.fcd &.' c put,ut M*|tha:ui&: Marcus fwrhibct, olco fancto pcrfud; F
comprchenfio, non ex fua impotcntia, fed mifitatCjibi. E taib toloqueme. quarrocomprchenh condemnatio^ nonekfuaim
fiitia
NICOI.AVS C A P.
I
Dli
LYllA.
XIIIl.
fed h\uaihute,ihi.Summi vero facerdo'es.
TT7
<?.'
aut c m,
JLj o
Deum psr mrdiatons pretticaiioiicm.lnctonlctjucnrer
&c. poflquamdefcnptacft rcûctiopfccatoris
Circaprimam partem pramittirur vcndition;socc3fio,qt

ponitunn pnm
dcl.rib lur
cadem reductio pcr paHionis fu* rcticmptionem.T,t quia fupenus p:a tiiMt paflioiiem ftiampcr ludaros nuhoanda, & pcr gcirilcs confummandam adquostunc pcrtincbariuditium fanguimstn jcrufalcm ideo primodcfcnbitur eius paHio
,
:
uit duplex.Primafacerdotuminuidia.cv bxc pio . Secunda fuit ludarauantia, qui voluit 1
ecupcrarprcc.iu vnguentie(Tili,quajponituribi. Et cnm tffet B< rhanitt.&c Tc tio ponitur ipfa vcnditio lbi. ht ludas Scariotbes, &c. Secunt
,
Dja
prr ]udxns iiii.!n>.ua,fecundo, pcrgentilesconfummata,ca.fcq. ( :rc;> primnj quatuor per ordinem defci ibuntur. Pnram eft
ipiius C.hrifli
tia
&
vcndino, non ex cius ignoranti.i, fcdex eiusprje-
pars principalisincipiribi. Et primadies a^mornm .vtdifta Et diuiditurinquatuor, . quia pnmo poniturpafchaleco: uiuiumad proditorisrcuocationcm, fccunclo, mflituiturcuch rifba: facrameixc.ii ad chanratis vnioncm, ibi. EtmauimM
cft
voluntafc,fccundo.venditi traditio.nonex ciusdifpli fcdiliaiitatcibi. Et p< twa d:e atymiihm. tertio, trnditi
busiliis.
letuo, prardicitur difcipulorum fcmdalum adeorUi
conrirmationero,ibi:ti'/!//<i Itjur. Ornncs verojiandalrtjibim:
compre-
C
n<
MORALITER.
,/'
.
f
in
Et cum cjkt
t&c. Per hoc oftendit
cjuod pradicatorcs
Thcopliilus.
Volmt cnim dominus

iltis
Pifchat-.
,i]u:.i iL.icer.it
vcrumPafcha.
".
:
u katataiuns luis.
&c. Adhuc ahqui dc
debcntabhorrerepeccarores. t Venit mnlier ba.ala.&i. jvlulier ifla cfi rationalis anima,q frangit alabaflrum , cum rationabilitcr domar propnu
corpus
Clwiitum perfe-
Tt quoniam hoc
Chrifli i.Ccr.
i
cedit ad
i.a.
honorem Dci , tilundn Caput Cluifti Deus.
iuper
car.
E,
En
!>2y
Marci
variisguttis Jifiin
.
Gap.XllII.
f
Toter*t emm
616
Sub
Htt ^flabn. Alabaflrum mnrmorcandidum

a ^mvrigucncaincorrupta fcruet
rdi fpccati.
j
radice,fcd de fpicis &de

t
Pifiica n.irdus dicitnr mixta.quia fton folum folijs compofitum erat, quod cft
prartextu auaritfarmyfteâ^.Hierony num loquirur fid^.Etcn.m noftra fidcs treccnci femituri de D
nari.s.tdeftdecem ienfibus percorpus,& anirnam tum tripl.cans,vt nos ficuc Gedcon trccentorum,
&
& fpirivirorum
kiofius.
c
fratl.
ECarinWcfidtrium.
jbNYMVS
Do-
numerumaffumentcsÂUophylorumcaftra paupcrcs fpiritu fractis lagiu ulis noflr.s
jisimpletaodore, c lum , terra eft.
habens alabaftrum vnguenti nardi Carnali de fiierio

.
cum
turbis,&
p*"t>*t*.
f pifticar
.
HietJn.Per fynecdoclicndiciturunm
preciofi , &frapro injltit & multi provno.
lucernis deftruamus tfTWhvel
fi&umalabaftrum
c.iale eft
r:
EtficutAbrahamcu
trecciitis viris fpolia
defide-
ii,quod fragirur
c (aoalabaftrocrhiditfupcrcaputeius d indigne ferentcs t intrafemctipfos c

e
Erantautcm
&dicentcs. t Vc quid *
qmdam
diu.damusadvefpe. Ad ^
ram.
-j
a ,;apur.,
exquoom
Deuotio
nrorpuscouipagi-
num. kda
perditioiftavngucntifaheft ? Poteratenim vnguentumiftud venundari plus quam treccntis denariis,& dari paupeBoJa.Hocde folo
Itida,synecdot:hyco..
ANTIOCHENVS Cum difcpuli vnguentum

crcccncis
ittud plns
VICTOR
denanis di
ribus
lUia;,rldem,&p!'? t?m dcfignac fJ cefi>qua;diCit,Dri e;trcxinacaibitu
Etfremebantincam Icfusautcmdixit
eftis
?
Sinitccam
volucritis
Quid illi mokfti

illis
Bonum opus
in
opcratacftin me, f
,
Scmpercnimpaupcreshabetis vobifcum
poteftis
a
l-j
&
cum
ucndi pocuific afterutquantum mulier

illa
fi,nardusmcadcc
bcncfacere
aliunde
Ciodad litera
1
odorcm fuum. Mamanibus com,
Hieionymus Non
.
quzramus <]uod
a ,
meautemnonfempcr norrs
lubemus.
habebitis.
in
vnguentum
Qu od habuirhasc
pulturam
.
..
'delt,Antequameniretquiexcluderet.
fecit
pr.-eu enit vngerc

;
corpus
mcum in fefueric
infumpfcrat , quantumq,- eft confc quens.animia lacn-
illud
juit
&
qutidie
Amendicovobis
tatcm
iitualitcrinmcm
4 cuangelium iftud
m vniuerfo
in Chriflo lefu.
vbicumqueprardicatum
& piecacem
mundo
;-V
*,
Ebfuisimplereno
dinit,qurt:
& quod *
/
fecichxc. '
crga Chrifturn declaracnobisdiuinan
intoto
(
dum relinquamus. ^
Bonnm
oput ope*
rndogloriandodi
c
.
Deoautemgratias ago qui frmper triumphat nos

.
odorcm noticia: iux manifeftac per nos in omni loco, </on nChrifli bonus odo; fumut Dco Cum potentiam diuinitatis c jqua: i!li vna eft cum patre digna reuerentia conficecur, Jdat , &pra:dicac. Caputeius vnguentopcrfundit precio f :um humanitacem digna rcuerencia fufcipit In pedcs vn
I
.
r<jfd.Hieronym.Cui credic in Deum, repuratur ei in opus iufticix. Aliud enimeft credere ei,aliud eft crcdere in cum,ideft,cotum fe iniic crc in
illum.
Me autem nonfemper. Beda.Corporali prefcntia, & FamiliaconiuncTum

ficut
ritatc
nunc, vnde Apoftolus Etfi noueri.
verum perfundi, quiailla g:ntumpifiicum,ideft,fidele , n uram e:us, qua terram contingere,id eft,intcr omnes con, rfaridignatus eft , piapradicatior.e&deuotisvencracur
cequiis.
&
musChr.flumfecundum carnemfednunciamnonouimus Spiritualiter autem fempcr cft nobifcum;vnde.c ego vobif.

tum fum pfqut ad confummationcm feculi o.di. Hieronymus.Itaintclligendum cft,Mcautemnon femp
habecis in corporali pra:fcncia,vt prius ia conuiAu familia ritate.Vnde per Apoftolum,Si nouerimus Chriftum fecu
J"
r' ] .j.c.
d
fi
EranfaH^wîiaw.Bcda.Perfyuecdochen pluraleprofin
,
&
&
gari pofuit. Ioannes Iudam hocdixiffe dicit ,& loculos habcns ea

i
qu$ micte.por.Forfitan,
& aln d.fci-
quia fuerac
dum carncm,fed nunc iam non nouimus.

i
p auc fenferunc hoc.auc dixcrunc auc Iuda dicen ce perfuafi ic,& omnium voluntatem Matthaeus Marcus vcrbis cxilerunt.Scd Iudas quia fur , alii propter curam pauperu S lacs autem illum folum commcmorare voluic , cuius hac d ;aufa furandi confuecudinem mcimare curauic.
iiuod hahuit.C^xod putatis

fcpultura: eft
.
&
&
cium
Vi&or Antiochenus.Multisprouide&variisremhanc
corda com mu)antibus,Dominus,qui omnium fenfus , vtaturfolum Iuda ptahabebat.tametiigcncialioracione
tqtiam aiiarumperftcingit verius, quamreliquos difcipuh Nocat enim ex quadam potius animi ,
fimplicitate
&
quam
recorpus meum m fignum fepukurse fucura: in quoprodico rem cofundicac ii ei dicac Qua confcientia muli^rem confundis,qua:infepulcuramcorpusmcu vngic , tcipfiim vero non confundis,qui mein morcemcradis?Prophetifat autem dnscofequeterduas prophetias.f.quodEuangcliumeius prg dicabitur in uniucrfomundo,&c},opnsmulicris laudabitur. K sAmen dico -pobis. Bcda. Nota in Chnfto notitiam futuco.
Nec mirum fi mihi dedic odorem fidci bonum,cum ego pro ca fufurus fum fanguinem meum. * TheophylacTus.Pramenir enim quati a Deo dudta vnge
pcrdicionem cffe vngucnci otB
*'
c *T'i-
improbaffe: Ijnalitiaautinuidia i *an illis in mentcm illud Chnfti .Mifericotdiam voto

tiicium.
mulieris factum
venerac
& nonfa
rum .paffuros poft paucos dics:pra;fciceuangelium fuum toto

orbeprardicandum.
* Vt quidperditio i/k.Hicro.Perditusdefalute perdicioncm cnitjVtm ficu fructifcramorcislaqucum nancifceretur. f Toterat
Bed.Nocandum,qa* ficuc Maria coto orbc quo eff ecclefiadifufagloriammeruicdepioobfcquio , quod domino deuo
tecxhibuic
:
fic,&Iudasqui eidccraxit,perfidixnotalonge
4& latequc
fct
NICOLAVS DE LYRA.
f".o,defcribitur Chrifli deftderium
Pctrus Sententia autem huius totius capituli patet ex ditlis M*t. z6.a.t>bi ifla funt cxpoftta eodem ordine fub eifi^ qun hic ponuntur
&
adnoflram redcmptionem
ibi.
E'cniuntinpredium. Tertiaparsprincipalishuius capituli ,qu* WJ,ii?i. Et adhuc co loquentc . Diuiditur in tres,quia primo de fc'itur lud&fraudulentiaJecundo,Chrifli patientia , ibi . V nus autti
perbispromagna parte& reflant panca exponenda qu& difcnrrentur, Jn prima parteprincipali dicitur. Erat aute pafcha,& azyma poft biduum.Solemnitas autem pafchalis ludxorum cclcbtai quinta deci
ma dieprimi menfis ,
decircunftantibus.rf/'o,rf//"c;p/oim ignauiajbifYunc di
relicto
fciuli
k\czur\t.QâTtaparsp~incipalist qu& incipitjhi Sinmi vero faccrdotcs.Dii(ijrKr in qttatuor,quiaprimofcrtbicur tifjtioChriiiiperfalfos te/les,fecundo , eiits condcmnatiu prr iniu-
co
vt habetur Leui.2$. Hxcfolcmnitas incipiebat a vefpere quarti-dccimx diei quando immolahatur agnus , ejr tunc vcfce bantur a%ymis vfque adfeptimum diem. aliqni , quod nardus efl hcrhafain cacuminc, de quibus extrahitur ciensfpicas liquor cptimtisjicutaqua rofacea de rofis,& talis liquor vocatur hic vnguentum . Jlii) diI
(
Alabaftrum vnguen.Z) i/7t
Hdir,i&;.Exurgens
autcm fummus facerdos.remo,co</?
"'fituperatiopcrmalignosfatclUtcs , ibi. Ecccpcruntquidam Ccuere efcum.Quarto,negatio Tetri per tres viccs,ibi .Et fct
cunt quod cflfmtex vcl arbo

liquor
paruula
& iudefluit vel extrahitnr

Et
cum
modo prtcdiclo.In fccunda parte principali duitur.
MORALITER.
,
r
.
\Trant autem quidam indigne ferentes intra Jemit

kilcs
illi
Iftisfunr
iolido-
qui grauius portant expcnfas
decem
rum
um pro Chriflo,quam quinquaginta vcl centum pro mudo idco fequicur. t Sittite Ulam.Eius approbando operationcm.
'
Et
7
a
Gloford&NicolaidcLyra.
pi.il.iudi:
62c
t<
rcmunc-
difcipnb/'b aqux infertur

,
"
1
vt ad:-lTc
|
'^l.uequcinfamnrur.Scddominushomim A rac.tucu: J.mpii contumctias rac ct,

rnus î/w.Hicron.Vnusrum.
icusdelim::
mento,nomiric noq
bus cruoraufcratiir
&adtbllcnda mundi cnm:nau

i
<.*-4b
numinccorporc non animo.vndc fponfus ad fpon&^r /jo crwe foWi mc-j m vno otulorhM hio.ua , cr * Jri cr w-mw Kor
hn.Oculus
.
Hi
sbflptrtmaconfecfctur. Fidci c;:igicur,hom ro.i.Cimcas ctt ccckiiaquxmuro occuvrcniprin
&:crinis
a
populus
Rc r.;.DmuimcfluCtngiicauulu:otpj?
1
cft, acnphfl
Mu
n.b-
J.IIC )O.C.
icft& virtqs cum quoniam ludx

:
Jrnr.'''-rr-''""''!:
i:1
';
narrabitur in
a
memoruln
poluii
Scajriqus
_i_
1
vnus
vaaquxicxhcc
h
13
Homo
E
fcius f*mi- cxtciis d;i'tur
/-'o-
fcionuiuim
D A.Coiifultc,
&
fu:
:
oiaunic^,
l/j|;jw ,//
o^
n^-
Dci fieiiumreziu
b
e
deduodecimabiit
.
v
.moafasfl
Kaiaumi.
.rodcrcteum
ap.-.xbaiuli, nidomus tacica
Hcii
loW
pytaiatcm
toL&C
T
.l.it.a.
illis.
jb:itad. lUeabiit
:
oui audicntes '^-*" w ""i. ,,..
gaujfi
funt
& prtfmilcrUM ci pccumam

;
vocabula vt bns vcrum
la&iitu.,*
pifcl
gdpmcitycs qu\m tximt

I
&
rr*
pofi,
d fcdaturos, Etquacrcbatcjupmodoillumopponuctraderct.
c
1
cclebrarc vokntibt ideft , facramcnr

Chvifii imbui; cui
iueuusaihaiM.H\C nox h< ifti indicat

'
j a !C n7V morum cjmn Jo pafcha , ^vt^nWorMwiDtliiiiglfioig.

i
immolabantvoicut
rO-o4CC}_
fdcimam.ynuquod
J.l'"5iJ
difcipuli tiuuupu..
Quo
uis
camus,& paremus l
,
tioi
comc
quc fux mci

ipitio fufciperc/juJ icnribiicl.i.ukasd.!
J.i
dcrc pat.
liniilciungitur
ria currit
S Ma-
v^....^,.,,.;,,.IYmuiuut populut.
b
chaÊr/mitritduoscxdifcipulisfuis
g
a
&dictteis:Itcincim- t
_
L%irtTitcuc.
ad apofto,
,
los
vtdiei diei eru-
tatem, &occurrctvobis
*]
hdmo
clec vcrlnnn
Iudas
adl udxos
ytriox
fcicn-
Scquimini cum, &quocumquc uni.

piut
t lagcV.am aqux bamians. t inuoicnt^dicue domino do
V C T ANTIO
1
' lignecur.
crit
ilios
ii-in
tuoi
no&i
tiarri.
ir.di.e:
C
lit
1
rtproderet
*
.
rum
il-
Vbieit refeCtio musquiamagt-terdicit: cum difcipulis meis manducem ? Et ipfe vobis demonftra
*, îlhcparatcnobis k bitccnaculimigrandcltratum
mea ,-vbipaicha
Et
liiini
3
l
-
pct
foio
li!
po
qui
uiiTe
v:
.
THEOPHIIllis
fpiris
htiiiis
ACTVS.Vcannuquando
mouci\
1
ciarcc
ifi?m
folus cxiftcrcc.Tiinc rnvbavn Bant autem in ctim irvuercquindodocebir,propter
Hi.-V.>nvm. PPomiCCU fe c:aEtûxnbat <juomodoiUum,&c. derc.vr m.vj;ifter eiiM ance dicebar Tibi dabu banc potc.tarc-m vniucrfam. Bcda.MuIcihodic fcclus Iudarcxhorrenc ncccmicn canfflKj Cu eiiim pro mueribus falfuni concra qucmlibcc cclhmon .u
:
non potuiffclrDeindc VttQ q uia vt M.ircus ccrrym icinerisducem dedic

!
&
Ncocc-r autcm Euagthftarum,Chriitum, cccu pafc dixiilc,ijr:b':r;vct-ri./'/"' cfidmoforium. vclcanattc
ignorab?.nr,qua(i
d^H
c
atm d:ji';pnUi
n:ch mioiduccv.':
Joan.-y.a..
dicunc,quia vcccacempro pJcUniaftegaot,Dcu propccunii ww.Cum locictaccm
Dni aurcm
vcndunc:Quidiciteo/m>..j,"'iaj
&
fraternitatis aliqui difcordia
c6maculant,Deum prqdurw, $a
Deus charitas cit Ec quod
pcius cfi.non infirmicatc,n6 igno
*Th<ophvladus.L",gcnam aquxporcatqui bapcifafus bapciimabaiulacvciiic adrcquicm ieci tionem vjucns.cS: iicuc \n domo rcquic ponitur '/li.Hicrony. Qni ducic in altum vbi rcfectio Chr: Vndo Kaab cxploraconbus mandac , vc non pcr ima,fedj
.
VCom.c
rancia,fcdficutIudasquxrutopportunicaccm,vtamotisarbi tns mendacio vcricacem crimmc mucenc vircuccin . e E: ptimadte <r%ymorur.Bcda. Qu.irradccima luna , quando abietofcrmcncoagnus occidcbaturad vciperum.Quod cximmohnis efl CbriApoflolus aic.Ec cniin.P<i/t/ja noflrum
cxcclfuvent.
Ceenacnlum )/. Hierony-Ecclcfia magnn,quxnarrac 1 mendomini ftraca vartecate virtuctim, bc linguarum vn.
,
poncs /toj.Quamuisenimfequenndie quindecimalunaiiccrucifl>us hacramcn node qua agnus immolabatur , &; difcipulis iuis corpus fmguinemque ftiuin dedic &: a Ei Jxis tenrus &: H
,
Circumamidavariecatevictucu inquaparaturdoniinof ca Dominus domus Perrns apofloluscuidcminus doni fuam credi Jit.vc fic vna fidcs fub vno pafiove.
,
.
Bcda Genaculum
grcdiens m iublimi loco rccipic
lcx fpintualis
qux dcanguft/is faluacorcm Nam

,
liren
exordifi lacuiir gacusipiius immolati6is,defl,fiix paiflonis
liidorus.Cum amariiudmecomcdicur azyma

noflra. Amaritudo
dcmpcio * Viiftor Antioche>uoviieamus ,& pa)xmustibi,v;.mp. f uus.Hinc manifeftum fic Chriftum dominum nullum pmpri um domicilium,auc diuciforium babuiilc Idem dc illius didici quoque poceft,vcqui iam dtifcipuliscicra cemeriracem
.
qux cft reenim eft pafiio dormuk

,
occidcnrcrn liccram fcruauerit, qu: m agno non aliuJ qua cus lncellcxcric in imo pafcha ficic quia maieflacem fpiri
,
nocomprchendic in vcrbis Dci.-qui auccm baiulu grane prcconem in domum ecclciie fueric fecucti
.1
;,
tum
fciencic illuftrantcm fupcrficicm lirctctvakcndcndc'
damanccabomnibus feabdicaiEnc.
Ijc.iu
Nam
fi
quam
habuif-
fcnt,ad illam vcique leruatof crri iriwcafleDt. IwinciH/ra.Bcda.Indiciumc*ftprefcicri.xdiuiiiitatis,qiiod

.
alco memisfohoparacrcrectioncni Chnfio, quiact icc facramcca &:c.legisdccreta eius eilc facrauiccaci * Thcopbyla tus Domir.us domus inrcllectus eft qui c| dir cqnaculum*gra"ndc id cft, altitudincm incelligentiaru
,
quodctfi altunVfir.crrmenmhiih.ibc-
vanx
g!
Pulchre ^Ccumdifcipulisfuis loqucnsquodalibiiic nouic Pafch.ihorno iagenam velamphoVarft ( fcaucemparacuris cundum almm cuangcliftan^.iqux baiulans occurric,vc ofte darurhuius Paich? myfterium prq ablucionc mundieffeccle bradii. Aqua enim lauachrum gratie,Iagena fragilitaterh co-
r,is,fcdftcrnicuvcv plantim fichunulicacc.lbi auci m,idcft cali metc p ifcha Chrifto paracur,a Pccro fcihccr.& loannx
eftaba5honeeV.'comcmp!.ic;one.JV'!a. Coniulteautcmf baiuli aqu?,ftuc domus riornini funt pvcrermifta vocabul ommbus vcrum paicha celebrarc voli nnbus !i -c cftCl
ftifaciamenris
ini-,f< >IH
f
1
, .
rum dcfigiiac.per quos
dc,labemus thciauru lftum
hc;c gratia mndoerac mmiftranda.vn valis fkfilibus . l-aranc Pafcha
lcncibuSjtaculcas danda flgnctur.
,ll.-.,. /1.1.1 ,1
imbui,eumquc memishofpicio 1 ifl.rit .! f
iufcipeici
difcipuli
S'
dotnlntis illlns
NICOLAVS
i
DELVIIA.
Grxcos
3.
Ec priuu, S^c. De ijla

cll
die
cfl
cvtrotter/ia i.nc,
& Latinos
Chrifli occuhus.
3
V bi cft
Idiflyignus Tafcalis^
illo
cjni.i
dom
f*
qu*pieiHUStt,a3ita
Mn.zC.Ioan.i
lurap ouidic de locojcd ciiamdc agno.
Ojcuitc: uobis,&:c. IJlud jignumdedit eit adinucnicudum /0 fiimpto iunu Li ertasitur ywd dominut ilUu damui cjjct d'i'cipulut
.
VobisdeJ'/
rcfuricft.ontm
&',ai!k c&uculoTafiba comedcrunt iatucrttut aijii' uli pxjtirmctumludAortm t

,
Cbrijli
MORAHTE
f
R,
pccuniavcft-
tEt/Jajfc/>
cer,quod
iiam
wiii,v-,;/..Ucc!u..\Lii!rihi)diefcelusIuHc.fcil'idomiimrn jc n ,-illrum fuum

(
ir/
deumqae
ii;.lciir,vclut
imfnane ac neranum
.lbliarrcnt
Ncc nnen c.mcnt

t
tum pro muucnbus
chantatis ac vcruau: vita
lpcrnUcDcu
cûi
Utn. pi^-jiaranC autem
rucu!
29
4-tirefptre
M
ne
C d
e f
arci
,
au.Wcron. Vefperadiei vcfperam indicat
Cap. XIIII munponcndi ani.mr.vn, &c.?cim tiiram huminam
6jo
vcnit,vnie.T>ot:flatcm babeo
vndecimam namquehoram veniuncnouiflimi,qui dcnarmm tccipiunc virx gcerna: quia anre crucem Apini B iameracininfernn,& poft crucem lacro in paradifo.
djîrca
i
pons fponte fua & procuracione
D
Ioan.io
quam frangerec bcnedixc, quia na-
b Jmen di.Sicut de paffione predixerar,ica dc prodicore pvq d-tdans locumpoe
&
quapaffjrusalTunipvjc.v racu picfe,&fptricufamtograciadiuinaj vircucis impleuic. B--nedixiCpancm ft egic,quia hominem afnimptum ica morci fubcf dic uc ei
,
ijvccum incelcogicaciones prxfcni a Deo Biterec cum fafti

jjjflct
abieruncdilcipulieius, Scvcncruntin ciuitarem

runtficutdixeratillis,
diuiua? immdrcaTiratis veraciccr iijclle

,
ckinucnc
Fine mundi
fu
| Non camen ex
e delignar,
Bj-tc
]ii
&paraueruntpafcha. Vcfpercaurcm fadovenit cumduodecirn , &difcumbentib.cis, & man-
pocenciam demonflrarcc, idcoquc vcJo ciusa morcercfjfcicandum.
redargurus udecior fiacMicvcconfcius pce-
b ducantibusaiclefus. t
Amcn
dicovobis, quiavnusex vobis

.
V I C T O II ANTIOCHENVS
.
Bcrimen innume-
im ;;gu.
ex vo.
Dum
ve
tradctmccjuimanducatmccum.AtillicoeperuntcontriftaVnus cx ri,&diccreiigillatim.Nunquidcgo?t Quiaitiilis duodecim, quiintingir manummecumincatino , Etfiiius
Infinuachic Iudam t &a!iusnun camctfi diuinorum S ulcl <-'g

,
arsxuicur
quidemhominis vadit (icutfcriptumcftdeeo Hieron.MuItibonumutIudfaciuncr

i
Varaurem
Simpliciterdiftum
myflcriotum participemcrTeftumfuifem per fimijem maoliffe,hoccfltrcmer?d.c illiusmcnfE ciborc- \mt.16c.
fed
nihileisproficit.
comprobacur
jcnplctur. Qi
ba
h
.
hdmini
illi
a
quem La:ens nmeiuo

per
a
filius
hominis tradetur
non
effe
Bonu m
efle.
erat ei
-
utero, mcliu. eft
quam
ad tormrnt.
Alias luiflct.
pa.me.ma. luper
lup.
Omnes
vt
fi.it
.
can-
Htur
in
i),
ilarmo
cuhara
Om
ih-
EtmanducatibusiIlis,acccpitIe ^ fuspane&bencdiccnsfregit& dcditcis.&airSumite *;hpc a

Hleron.GryianonmeretisfaluaufumusaDeo.
1
finatusnone iTerhomoilic,+
mutatf7,autemendatum cffcrvcrum m
.fuahcquitia,
ritia
fcctum,nihilprorfi's Lnczz.b. I Gof "-e.

-
>
* eomcdlc
&ana-
i nerui
bcne
ccn nfona VOCe fpifl rc ondenc. Tûnquid
cftcorpusmeu.Etacceptocalicegratiasagcsdeditcis.Ecbi teiVimcnt; e. quo H

;
Nonu51cris.de
.c
bnguw
QtMdumwKUuit aJuos Deus
obftmate vfque perfliricffe . Ipanhes

t
pofl acccpra bucella
bcrunt cx
ilio oes.
Et ait illis
Hic
eft
amdominci Vnus
iiffus,&:pcccunic
31
fanguis
,
mcus noui tefta-
Sachnnjniinillumm
troiffefcnbit.
Echoc
tfeaiiectus
diXK.^ynquid rgnfum
]{abbi.
eade
caufa
noncon-
d foBrr//?4ri.Sciucvndccimquia cc taueranr,fed plus crcdunc magifiro

nilfll
fr ilitate
malicontradominu
quam
(ibi
&: timetes
fuam
trifres
de peccaco fuo interrogant,cuius no

.
banc confcicntiam.
f/o/ec/M.Hieronymus Scparac feorfum ouem lujncupic.Ouis qwe de ouiiiegredicur, lupi patetrnorfibus. Prius dixic , vnus >jtiihtin. Bcda Mira dominipaticncia txobis tradct me,pcricueracproditor in malo.ApcrtiusargH,& tamennon propriedclignatur. Iudasaliiscocnfracis anum rccrahencibus a cibis.remeritacc cV: impudcntia qUdominum cradic , cciam manum cum magiflroin cacino audacia bonam confcienciam mencirctur. |jtt,vt * Vicior Antiochenus.His. tktfilius quiJem bominisvadit. ve is roortem fuam cranficioni , auc difcefluicuipiam fimi oflendic,quam verx moru.dixerat idcm ancead Iude'uHs cx
lS:
tigicquodSuhanasacccprum Chnfli corpuspro mhilo ducerecauccScemnercc, fed quod Deusimpudccemproditoris aufim impunem abire non vcIlqc.Dominusaucem,licecom mum confljioru Iudxgnarus eifcc , atcamcn a facramenrifui acceflu illup non prohibnic.Cur ica^ vc hmc
hil
H*m
uoque.^ddo ad
. cum,(/ui mific Sigmficatpcr ad rr 01 rcm abire. quoqucfponce
mc
candcm
Euchariftisfacramentuni exiiffeexiflimenc Sancloanncs nonnulh ' qiuddim eiufmodi fubindicaremderur.Diounthi ncquaqua dccuiffcuccorporis Chrifli miniflcr fihu.ii is comuibnis fym bolum accipcrer.adduncfidcm, Chnfium cquanimiccr coleralfchcc uero tacum piaculum neuciqua permiccere uoluilfe k, ^rcc.Hiero.Figurans corpus fuu iii pane quod efl ecclc r Exod,I1,d fia prxfens qu.c accipitur m fide,bcncdiciciir in numero.fran girur in paffiombus.datur cxcplis,fumicur dodnnis.Formas fanguine fuu in calice uino Sc aqu 1 mixcii uc alio purêmur a
.
,
nempe eorum pr*termififlc,qua:eu ad fairun mcncem reducerc c ?- Contt quoquomodopoceranc SuhcCameh, qui ludaantepofcitu A ? oft al
difcac,ni 'ciem.
- 1
-
/ib <
culpis,alio
("XiiM.ljcda. Infempiccrnum vxhominitlliqui admcnBdomini indigne acccdic. lilc cnun in cxemplum Iuda: fiiu hpminis cradic non Iuda;isquidem peccacoribus,fedcaloris
Altii
peliis.SanguIc i;aquc agry uacur a percuffionibus angcli. Ec aqua mans rubri cur tnimici,qug func myftena eccjcfia; Chrifti.
redimamur a
domus fer omn^nn-
Myftice
peccaconbus mebris,fcilicc-c,fuis,qui accipcrc dominici facramentum tcmeraneprarium.it. Illc dommu ven
confirmaccorhominisrefemtradcorpus uinum quod fanguinem operacucad fanguinem. Sedquia

nobts mancreoporcet,uinum aqua mifcecur,quia teftc loanne, Amjac popuh funrmcqucaquam folam uinum folum,ficuc nec fohun grahumi fincaqug confelioncinpanemcuiquam hcecofkTic, ncuidcatura membris capuc feccrnerc , uel Chriftum fine noftra5 rcdemptionis
*
Beda.Panisqui
in
A P 0C
I7 - d>
nos
Chriflo,& Chriflu
in
caciustimore&nmorcncgicdcocerFenaproillo, cnminofa diligcre curarc non metuic. awrew.Beda.Ncc primo ncc fecundo correftus pcrnitac ij feoatientia domini nucrit impudentiam fuam , & thefauri<iti,imo &:
&
&
JaiDi
iram.Pcenapredicicur,vtquipudore non vincitur,
amore pati
,
ti
ViciorAnciochenus
aitecorrigatiir.
brandi
1
& conficiendi
pocuifle.uel nos iinc illius p.tfiionefjluari . Quoddominus poccflafcm cele-
/((/Cijnr.Beda.Finito vetert pafcha qct in commcmoralicclibcrationispopuli Dciab Acgypcoagcbat', cranficad ioj,quod in fua: rcdcpcionis memoria ecclcfia frcquecare
i
noui ccflamenci myflcria Apoflolis
per ha:ccontulerir,hocnemo,opinor,in
Gratias.
dubium
uocac.
Gratiascgit&bcnedixitiam proximuspaifioni,
fpbat,vc fciliccr.pro
ii
carncagni acfanguine,fui corpons,ac uinisfacramenrii fubfiicucrct,& fc effemonftrarer.o/yw

<ninus
& non paniubit cu,tu
cs (accrdos in
,
*tcrnu,&c.r:an-
g:i?fepancm,quemdifcipulisporrigic
_
NICOLAVS D E LYRA.
M<
quiafratiiofuicorporis
ytbajtetur
I
B/tc.H;cron.Ebrctas fehx,fhlutaris facieras qu^ quanto co piofius fumitur tato fobnccacc mccibus dignacur donai c Ev
.
m
l
qui penam aHchac lniquitatisfufcipicqui nihil dignum pafiio nc cgic, ut oflendat quam cqnanimiter unufquifque propria; culpa: fllagella fuftincre dcbeac
4& ludas
Vas ejt /uiUe ad refngeraudum vinuxi itt illa y tr.u tus Utlnrarum agreftium , cum , quo carrtes agni debtbant comeCû
; 1
ncin
trnti.
&
fpiritumfanftum recepcrunt
in die
Tentvcojhs
En.a.
di,pi iiicitur.Exodi.il.
"a
Ji
)lo,idcfT,ui homine per oracionc 111 cieuato Gran Jngituduic longamimtaciSjlaco latitudme Chancatis,ftra ânetaccuircutis.
."efp.
MOKALlTER. Deum
Qin
Abba
tncis.oluda oiculo filiuin homims rradis? t Ei mu. Pcr Icfum qui falus lntcrprctatur incelligitf bonus prelacus Chnui uican us,& de fuaiubditotuque fuoru faluce
follicitus.hicaccipicpanccudifgcnccrfludecfacrafcripcura bcncdicicqii DcoactribuiceiusincelligeiHi5,franeiauic dnc deuocc predicando,ccotra dc ignorante dicicur Thrc.
Per hoc autem quod Chrifiusin menfadenuncia-
&
t
'uumproditoremdefignauic quod mulciptodicoricucnt u
&
admenfamfuam.
4.a.paruu4i
Jieronymus.D:c facrdos, dic clcricc,quomo eiufdem

sdcofcularis ul.u utrînis,quib.dcofcolaius cs filia
pccieaincpancm.&nonfuicqui
fran.
mere
Et c.Pct qiiepcrfequutiodefignaturin fcnptura,hicca datfaliis ad fimik cxhortado. lixjfiimic' paticcer colcrado
&
UlCiS,
Et
fy
A
naoftcnditur
tur
Glof.ord.&NicelaicleLyra.
vigilainus
,
^32
fudas bibit/cd non faturatur.nerfiumcxtinguit ignisxtcr ni,quiaqunndi2;iie Uur.it myikriaCliiifli,h!cma'ulainlu

qi:a; nunqua dclctur.Lunacci lciixcompara mcrito.qux a fe non habct fpbndorcm fcd a fole ccrtis ln xtcr ;ts fufcipir lumcn, id tft,a Chrifto qui pcrmancc
habcbat. Hict onvmus. In moce O! iueti tenetur Iefus,& indc afce dit ad cclos.vt fciamus quia vnde afcendimus ad celos \
& oramus & ligamurncc rcpugnamus in tc-ra.

(ed
mim,
uitcmmqui
qiuis
Om/cd^.Bcda.Pra:dicitquidpafliui fint,vtcutn p.iffifuerint nondclpe

non omnes emundat.
dim inccclclia
fccrificiun.
Hinon. Ito multis ef unditut
nblhim
infi1
mcnti
a
quiprornultiseftundctur.
vitis
1
Amcn
dicovobiscpod
rcnt.fedpccnitcant f jro.ifi<r.Qiiiebr;
croundat, fcd
pieOS COgitatlO pCt A \r r id t'll9n \S> OUi
iamnonbibamdeeenimine
<
Hitron.Laudabunt Deum qui tetjuuunt eum.El adoiaueiunt manducaueiunt oimies pingucl teirx.
vfque in diem illum

Et
cum
cum
Sc
Ifartk^
fc crudclitatiscirnp
illud
j
bibam nouum
in
rcgno Dci
hymno* dieto cxierunt

:
iunt,noLiccbri)suc &c qui fcandalizan tur, nodc* fcandali zantur, id cft,mcnB

obfcuraci.
mifcucrunt. Sanguis
.**Ub.S pro nludsct.'H. r

l
funditur,non omncs
n montcrn oliuarum . Et ait cis Iefus Omncs fcandalizabimini in mcin nocacifta ; quiafcriptumcft: t Pcrcutiam pa1 Anoftoli. b
Ajioftoli.
cmundat. a /jmo/-i.Hiero. Hic muratfacrificiu fcd non mutat tcmnos nunquam pus.vt ccena Icfuantcquar camdccimam Juna
faciamus. Qim facit
fa
ftorem & difpcrgcntur oues Sed poftquam refurrcxero Petrus autem ait illi t Et fi omprarccdam vos in Galilcam ,
.
Hieion.Fioir.ittiturrefurreftio.nedefrcifnt. P/"
,
Hicrony. Omnc cadunt, fcdnonon nes iaccnt.Nunqui'

quia dormic nona
3
ijciet vt rcfu
Nonefttemeriijsn-c mciidacium, Ced tidci aidcn le.l Cluillu. .t IVus futura urrnourrai.
b
affectus.
Peirus cx aidoie'iidci pioinittebat,
Carnalc
4
cft
n^sfcaneializatifuerint, fe dnonego. Et ait

i
illi
Icfus : t
Amcn
diabolicu eft iaccn
"Percutap
I
dico
tibi
voccm
qui3 , dederit, ter

,
tu
hodic in hac noclc prius
quam
bis gallus
me
cs
ncgaturus
inquaitadccima
rc-
furrcttionem, invn-
B
Xfj.j.h.
decima cocnam dominifacit.quodnun eft ncc in no. ncc in ve.Tcft. quam inucntum Bcda.Vitis vcl vinca domini fvnagoga,vndc Ifa. b Vitis. Vinea domini Sabbaoth domus Ifracl cfi De hac dominus multo
: .
i
li oportucrit me llmul qucbatur: Et omnesdicebant. Etvcniunt tenegabo. Similitcrautem
At ille amplius locommori t tibi, non

.
Hicronyin. paftorem. Pr
poftular pall dni.patctrndet.Pc cutia paftorcm. Pr cibus fanclotii fili: a natrc mittitur:i.i
&
carnatur
& percutitur,& patitur, difperguntur oues pafio
amaritudinc tcmpore bibitrquamuis plunbus ramis tn quorumdamcogitationibus fummifque vircu uerfis,pijs tibus dcleclabacur Sed poft paflioncm dfii figuralia, m fpin
.
con-
capco.Refurrecho promittitur.vt ipcs non cxtinguamr. jc Thcophylaclus . p;.;it autem pztcr percutiam p4 quia ipfum pcicutid;m:fic. * Victor Antiochcnus. Cum Pctrum,ca?tcrofqueori
prccari&dicereoportuiffctadiuua nosdominc, n aucllas, fibi fuifque vinbus nimium confifi , ea temcre
niifercqtixnonpr.Eftitcre. Siquidem Dominu^nimia pra; fc fcrebant audaciam, animiq; fiduci.;: in trinam negationcm fligare volens, Petrum quidem
ritualcmfenfumtranflaiafunt.Iturusergoadpaffioncmaic lamnon bibamdc gcnimine vitis vfque in dietn cumil. bi.vo.in.re.Dei. Quodcft,non vlcracarnohbuscercmonijs crat pafchalis agni facrafynagogx dclofcabor,in quibus cfi. Adcnc tcpus cu in regoo t)ei tncntum quod precipuum immortali gloria fublimatus, de falute ciufdc popu{jofitus baptifmo rcgenerati nouo vobifciun gaudio perfundar. * Vi&or Antiochcnus. Patris rcgnum fuam rcfurrechoipfi rcgnum obuenit.Etcxncmappellat,pcr hanc enim
&
lam quam
&
terishominibus eiufdcm rcgni focietas obtigic.Illud igitur. Nonbibamamododchocgcnimine vicisvfq;. ad diem lllum', &c. vtrumque denotabat , nempe mortis paffionis Chrifii vicinitatcm,&ccrtam nihilominus eiufdcm cx mor
&
omncs pcr fug.im difpergi palfus eff. Tctmsauicm. Hieronymus. Anis iineptnnis m altun larc nititur , fed corpus aggrauac animam,vt timore hu na: mortis , timor domini fuperctur. 4 Vicfor Antiochenus.Hic tu modo perpcnde quam d miflus , quamque modefius. Apoftolus Petrus poftlaj cuaferit. Qui cnim ante cafum nihil non fibi arrogarc.
labi,ca;tcros vcro
bat.ispoft lapfum contraria ftudiafcdatusnihil qiiicqual

fibi.fcd
omnia Chrifto dno tnbuebat.
tuis refurrcftionem,
ficiebac,quo
omni
adumbraffe qux pertiticiffe, & illa qua; lftic obtincbanc,ca

*
circa pafcalis tempus myflcria perex parte coftarct vctcns legis author cx-
&
Ftri lfaclu.i t -\kbxM
ejuidnosintueamini,rju.ifi nottraviriute,aut pottjiutc feceritHtbm
ambulare,OHcaur hic aut nobis fingularc quodda documtB turn, nempe ad dcpclkndas grauiorcs tentationcs, nu
ccclcftc fubficfiu dciijcncq; vlia ruriusfupcrnaturalegratiam fpiritualelucrum aifcrrc/id
ncntad nouam.
promptitudinc fat cffe, fi
Ion.
i>.
Ethymnoditlo. laudat gratefque Deo dcpromir pcr hoc oftendcns,fe vltro libcnterque pati.Tum nos quoquc exemplo hoc admonens vt aduetfa figna q nonnunqua fefe offcrant , grato patientique alo petfcramus.Ciboquefumpto dc perccpto munere, Dco largitori debitam gratiatum atStionem perfoluamus. Beda. Potcft intelligi hymnus qucra (ecundum Ioan.pain quo &c pro fc & pro fuis ditri gratias agens dccantabat
:
Vi&or Antiochenus. Antepaffionem
m: promptitudo fludiofique hominis fyncrgia non adlir.

i
Risgallus uocem. Beda.Alij fimplicitcr.-Pnufquam;.
cantet,ter
me ncgabis.Marcus: Trius quamgailus bis uocc
deritjer mencgabis.
Quod noncficoncrariu.Tota cnim Pci ncgatio ttina ncgatioefl, incopropofitoanimi rcI
&
vfquequo amare ficuit Hec tota

.
fi
pofl primii galli
cacfi
cipercc:falfumtrcs dixifle vidercnturquufixcruntdoi

dixittc.Triusquamgjllus cantct,ter me ncgabis. Itcm fi tot.i percgiffct quam gallus cantarc inciperct , fupcrfiuedr
fcipulis, &prohisqui perverbumeorunicrcditurieranr, clcuatis lurfum oculis precabatur: Et pulchrc difcipulos fa-
cramcnto fui corpons & fangumis imbucos,&:hymno didto patticommendatos, cducit in montemoliuarum ,vtdoccret ncspcr acccptioncm iaciamctorum, & per opem interccffionis fiue ad altiora virtutum dona,
Marcus ex pcrfona
rit:ter
:
diii:
mc es negaturus.Sed quia antc primum galli car.

.
prius
quam gallus bis voccmded
& charifmata ian

loco fcfc
incocpta cft attcndcrunt trcs non qn cam implcturus fcd qn futura qn cccptura quia ci :na. Scilicct , ca?pit;
:
di fpiritus quibus in corde perungamur,dcbere cofccdcre. d Jn montcm oliuarum. ^ Vittor Antiochcnus. Cur in mon
gallicantum.Potcftetiam
intclligi,
quiaancepriniumj
tcm
cxijt
,
Qyo
fpretis latibulis,
ijs
commudo
cantum tota in animo eius fucrit, quamuis cnim vcrbis ar prinuur. gallicantum iit ccrpta & ancclecundum compi
,
mamfefiumquc faciat , qui ilium comprclu-iifuri crant Maturabat cnim illum locum occuparc, vbi antc orarc folitus erat, &: quem proditor optimc compcrtum
cxponit
ta.-tameninaffectionc&timorcaniiniPctnantepiiimi
galli
Cantum totactrpta cftdicuc & illud.Qui vident nni,
rcm ad concupifccndum cam,iam maxhatus cft cam.
habcbac
Hicro
MORALITER.
Eth Ethymno. Pcr hoc oftenditur quod afccndcns a d vitam ftioremprimodcbct implorareclcmcnmm diuinam.
2.
4
ar-
.yfmen di.&c. Et yc.in pr. qunddi.Qodinterprtt3tur va
ping;ucdinis,idcofigJiificathumilitatcmgratiofam.Perhoci! tur quod Chriil us oraui t ibi humilitcr.fignificatur quod orai
Et
ait
Chryfoilomus
Carnale
cfl
cadcrc, fcd diabolicum

in virtutc fc
humihantis
bumiliautis
fc vcraciter
Doo eft acccpta. Ecclcf. 3 j.capicOra

,
cfiiaccrc.
\e
nnbcs prnetrat
&c. Per hoc autem quod dif
1'
Tetrus.
Communiter
accidit
quod illi qui alijs
prarferunt, turp.us a!ijscadunc,idco fubdttur.
dominus hic terorp.fTc,docuitnos orarepcrfcfte^quiapcrfcct fin. couhlht in tribus,fciIicec ;

principio,mcc!io,&
4 *4men
(ûemcumqm
'3.?
M
ncillxextei a
larci
c aP
nomen f Gethfemani
.
XIIIL
^H
D
HIERONYMVS.
concia Eucicia nos quidiciiiK vnam
rrnng. taierorvir.i^.G iHuscantac.Petrusnegatter.Gallus f.inctuscfr.Cuius voccm proplntis, oc\ipo pirir.is
ncgatronequa doaiinun negauimus.nof. riti exhortamurad amaritiimos flctns male cogitauimus de Deo male locuti fumus ipfum.qui
iimuni,& ma k adnofme
habuiascrnuscnm p.itrc. Orattranfirecalicem, qu ia homo fed propter quod imflus efr, reminifcens pcrficic difpenfatio ne, & dicir. lôiwpwdego voiofedqnodtu.Qxl. ii monuir mors mc non moncnte,feai'id,im carncm tranfcaccal ix,fed quia alicer non ficc, \iin quod Cô volo,Jcd qnod tu.
in
t
pradium
cui
& ait
.
Hac
difcipulis Cuh;
-IIERONYMVS
1
Sedete hic
donecorem
EtafTumic petrum,& Iacobum
&
quod Pecrus
,
nc
&:ccrcione-
J-fcdqoitquamgal
inic,
ix
e
|"
EtaitiliisTri Iohannemiccum,&cocpitpauere,8ctedere cft anima mea vfque ad mortem t Suftinete hic, & itis
a
tantum in Chnfto opcranoncm vinm

,
&:difce-
Humilitatemmcnnso.lendit
vigi-
volunratem ,bicautcm oftendit bn
manete
liabitu corporis.
diribus
tenebns
late
Etcum
a
procellifict
Hôn.Hebreic?,&
Hina
lux nunciata
paululum, pro*ciditfuper terram Grxce

quia non
cft
nam qus
,
pernih.rrcctl
mitatem carnis
diitin&to Iudii
& Gr.rci.
f.conuerfus amare OTiic&icrina: negalordes lauic lau

Ijnis
& orabat,vt
patcr,
fi
llimis.
fed
v
omnia non quod cgo volo , fed quod

ait
poftct uan, firet ab eo hora,& dixit. Abba' pofiibilia funttibi:transfer calicem hunc a mc:
fieri
tu Et vcnit,
.
& inueniteos
potuifti
fatpafiionem, ivdiuinam, qiuc promotactlpcrficcre difpe facionem.
Scd
non
Getbfemau i.Hicro
Hieron.Sicut dotmiunt inente,ita dormiunt corpore.
qnpd.
-
l&ldeft, vallispin-
dormientcs. Et
i
petro,
Simon dormis
Non
vna
gum, vbicaunpinP^sobfederut eum multi cir{ vituli

,
hora vigiIare?VigiIate,&orate,vtnonintretisintcntatione SpiritusquidempromptuscftjCaroveroinfirma Etiterum

.
Hieronym. Vfque in fincm non ceflk do cerc nos patribusobedirc,

ci
i
Mit6..ic.
&
ccm eorum
voluntavolunta-
(idederuntcum.
|
abiens
eundcm iermonem orauit

a
diccns- Et reuerfus denuo

ocifli
Sedet
.
hic
Ifido-
j^
Langiicicuntocuiiapoftolorurnnegationeuicini.
Separantur in <rione qui fepaj,
inueniteos dormientcs.Erant cnim
eorum grauati
,
&
noftra; pca?ponere. Et ait Tetro ,

.
&c
-j-tradit
Qui dixcrac
porteat
r tur
in pafilone:
ignorabant quid rcfponderent

n
ci
Et venit tertio
.
& ait
ills:
me
te
Ec fi omori te-
qailleoracillidor
nmt
c
pinguedine
.
cdisopprclfi.
owec orem
ce
Beda.
in
Dormite iam,& rcquicfcite.Sumcic Vcnit hora, ccce filius + hominis tradeturinmanuspeccatorum Surgite.camus. * t tradetprope eft.Et adhuc eo loquenEcccquime
.
cumnon
negabo
fcandali
ecfiomnes
zaci fucrint
,
tMitt.jCe.
f .'i:nbi>l'.iui * continu
fed
non
cgo: nuc crifiicia: magnicudine fomnum
BCa dominus
orat
,
admo-
vinccrenon poccft. Vt owin.Nonaic

,
ieS:nos vcorandofublimia.idefLccrieftiapetamus . Sed u in valle,&: hoc in ualle pinguium vel pinguedinis.monet
milicatein oraciombus tnberc,
& pmguedine dilctioln
vc non tentcmini, fcd vc non increcis in ccntationem id cit vt tentatio vos non fuperer,non tencat intra fuos cafTes. Hieronymus.In tencationem mtrat qui orare negligii. Ter
rnx.Et pulchreapproprians morci

orj.quia
ics
uallepinguium
per valle humilitacis &:
pinguedinem chaticacis pro
fubiicmortem,unde. Humiliauic femecicpfum factus jbliensvfquead mortem . Et maiorem hacdilectionem

Jiohabec
difcipulidormiunt.terdominusoransfufcitat.Trmadormimortuos quos dominus fufcitauit.fignificat Primus in domojfecudus ad fepulchrum,tcrtius deTcpulchro.Trina domini vigiliac cres perfonas nos habcrc in orando docet ) &:
tio ttes
.
ponat quis animam fuam

.
p.10
amicis
fuis.
de
1
preccritis &:
de prxfcntibus,&: futut is veniam

*
r.ogaife.
Pauerc&cnftaridocemur anre JttZtcapu.p.Hictonymus non poffumus pcr nos dicere niii per ilpum mortis,qui
mk.Vtnitprinceps huius mitndi
&
in
me non habct quidquam.

,
Wrifiis e/Z.Bfda. Non propter mortem triftis cft quiaeum
Witio corp oralis affjcius no formido mortis oftendit Na debuic fubire qtii funt corporis.vc firorpus fufcepit omnia . Iirer,&:fitiret,angeretur , &: rnftatctur Diuinitas autcm
.
Iflaitcommutari per lios afTeetus. B:da. Trifiis eft anima &:c. Tnnet Chriftus Petrus
Theophylact.Quafi dicat .Spintusquidem vcfterpromptusefl ad me non negandum , &: propcerea hocpromittitis.Sedcaro vcfiraintantum infirmaeft quod nifi Dominusper orationem uirtutcm carnidederic , in tcntacionem incrabicis. * Vidtor Antiochenus . Qaro naraque^ ponderefuo ad imafmtrahit.Beda. per Etitentmabienseundemferm.d. # Victor Antiochcnus Qjt
Spiritus quidem.
non ti-
Dominus
modicit.Ammam mcam pro te ponam.Chriftus diWfj,im Inima mea turbata eft vfqucad morrem.Pctrus quafi ho Irim mortis ignorat.Chrifius,quia Dcus in corpore contusexpomt tragilitatem carnis, vt homo vcrusapparcat, HiJefianinia mea.Snfccpit crifiitiam hommis,&: voluntatci hominisficuc&:doloremhominis,qui profequoddole Hohabuit:fcrnot:a dclc3acioi'ica:tcrr.e. diuinnatisatticitur
*Jtio
r.ofter fecundo,&: tcrtio ideorationis opus repccit euifdem illud indubitataûeritatisargumetum exiftit. iteratio in fcripturis facris^rcrtu reieuencum oficdit Quare
Nam
etia
IofephadPharaonemaiebat.Q"^
autem, uidifc
fecundo
ad eandem rem pertincrc, firmitatis indicium efi,co , quod fiat fcrmo Dei.uc ergo idem fomnium rcpeticum eft, lca do-
minusnofierquoqucutccrtofeucrum hominem
clfe pcr-
humanx infit mitatis
^ttTheophylactus.Quid autem hoc fit intelligunr,quafi diHnift or cnim non quod mori debeo fed quod ifraclicas pnanqui mci mc crucifixuri funt,&: pcrhoca regnodeide
,
fundcat,eandem orationcm tertio tedmtegrac. Tcmcrarios reprimir,quiquidquidcrcdidcruntputantfe pofteconfequi,fcd quancum ex mentisaodorecofidimus, ca tur.i cxfragilitate catnis timeamus,fedtamen fccfidum Apo
iiolumfpiticu factacatnis morcifeccmus. aliquatulu filuit &: teqcucrut.ude dicitur.SK/.q.req.euiftis deindc intulit.Ecce uenit hora, &ic. * Theophyl.Quod Ironice. Dormite ij/,apparet pc-r hoc q,
bc.excludi.
n Dom.Nota. q, hoc difto,
Victorantiochenus. Vbiqueilloram fuperbiam,&: con iam trangcrc,ipfumque ad connnua , &: pra:inia c^lci
uocarcconrendo,fcd incafliim omnia |/l/nf.BcdaNon a dormitionc pracipitabfiincre, cums llcft tcmpusimir.cntedifcnmine,fcdafomnoinfidcluatorporc mentis
itora.BcdA.
.
'
fubditâ^cu venit bora.&c. QA. nunc tcmpus
cfi ut
dormia;
'!!
5
Kmt mortc futura fcd habct rertu cor vt vicct mortc qua^1'tIunt.Scd
lc
fi
H5C voxcfifonusinfirmitatisnofire.
no pofTunt dicat quod
Multi
fi
ipfe Chriftus.Pater
vndc,rcctu cor,fcd no qo* cgo volo fed quod tu vis , vn deJon vcni faccrc voluncaccm meafcil/ccr,quam ccmpora
fj
po.tra.a mc ca.iftc.Eccc habes voluntatc humanaexpf-.
tisquandoinimicusappropinqu.it DeindefLibiuna;it./ /r^f.i mus, non vtfugetcncnocdixicfed vc inimicisobuiarenc. o SBrgi.Poftquam ccrcio orauic;& apoftoloru timoro penice Gen4.a. tia corngeudum docuit,fccurus ad paffioncm pergit,diccns, Sur.ea.Qjios uon inucruanc timences, fcd vlcio eamus obui am,vt patliiri gaudium &: confidenciam videanc. Vi<itor Antiochenus.Perhsc, ficucper ca?teraferme sf
omnia,nullius,quod fiebat,ncccffitatis
mirabilis
cuiufdam
"tdumpfi cx virginc fed voeiusqui mifiicme.quafciliccc
vcnturu lcicbat,&:
fuifte oiicndit,ftd ad etcnim proditorcm ccrto tame ea be caufa ab cotuga nori inib; -t vt c
difpcfationis
habui
obuiam
num
ejl
NICOLAVS DE LYRA.
1
(ir&cum
& diud Latinunt
Intertia parte principattdi
r\bbapaccr,omnlapofTibilia,&:cJ<iew/^///;f4r,f<^w< vttum
,
citur.
Ec
&
A
^
a
GloLorA&NicolaicleLyra.* Vittor * '"^ 5 Si.bjr.ymn dcduoaecim.
6}t
obuinm quoqur illucproccdcrct.
Qiiod vnus dcduodccim
Arjoftoiorutn nbmcm, vtucum mfanfcnbicur, id lolagnea) diabolt roaliliam inrba vcniffc impudeariain arguit.Qui dj-.nquc ij.odicorisucquicum,
^""
Antiochcnus.
bant ,& ad fuaa propriores crant qua ad p.uicndi fiduciaJ S'i uc 1'ecrusqui negatione Brda. 7 lachryn
abluiti&:confcfli<ned<>miniciamoriscrina,fundicu
rn utyrjo Cauic uncur.Sicdifcipuliairjquiarcicuhimcomprehcnlionisf
,
nv uperacioncm eorum
aillilio
oitcndic ,qui in
&
cnim p.iri cum ccjtc-
^^ ^^
de virtme fea|Bj qul drfyetlt de
Dei
giendo prcuenecu caucclam fu

docenceos.quifei
fupplicia minus ciunc ldniieos
:
ic&dl^ruJpSS
bacur
,
is
corum dub
ccm
tc
&ante(ignarjg
praUc qmChripetituin
fiumadiuppliciuini
lummis facerdonbus & icrirnulta cum ^ladijs & lignis miffi a cis iignum , dibis & fcnioribus. Dederat autcm traditor tenetccum , & ipfecll,
Qiicmcumqucofculatusfucro,
.
rcvcnitludas Scharioth vnusde
duodecim.&cumeo
turba
fcj
qui
q;
tutiuseftlatcre,
.
&:morcem
vcncrant.
1
ducitc t caute
lit
cum veniflTet,fratim acccdens ad eum,

a
ait
difcnmini lerc.Itaeciamad
fc
mt
fccute.
iiff.
Hieronvmus.
ofculi
e
Mieioa.AdciUofrphviridtivufnditin.iti: -bui, annnain cms. Jc frnum

.
qui
relicj
...
peitianlmti
iyndone nuduspn
fugitabimpijs,ii!.
Dat ijgnum
t Auerabbi: EtofculatUsefteurn.
At
llli
manus inicceruntia
cum vcneno
* Mitth. i.c X"C.J.f
b ttcc7.l1
l-oii. 18.
diabo-
li:SicutCainobculit facrifkium fttbdolu
&
dotis,
e illis
:
tenucrunt
eum
ftantibus cducens gladium
Vnus autcmquidam dccircunfummi facerpcrcuffit feruum
rum opus dcligi &c animum quivt:

mundana abijciui &nudi pocit:
curiorcsiintjOtutj
vinuin cum accto in
&:reprobatum vndc
Hieron. Pridicatio fctn.iu litum tegni Dei abfcidit hidiis.
cruccponurit. c f^nbbi. Bcd.i.lm*
Et refpondensIefus,ait amputauitilliauriculam. Tanquam ad latronem cxiftiscum ghdijs Scligniscom-
&
no famulari, qu:| niundo adharrcnJ
pudens
&C
fcelerara
f
cofidcnria nugifrru
vocac&rofculumingerit ei
eram apud vos in tcmplodoccns prehcnderc me. Quotidic t Tuncdi&non metenuiftis. Sedvtimpleanturicripture. notos mcos i me.
a
matcnam
tei
Hieron.Admplctum
cft.tlongaiti a
me amicum
5:
ptoximum
qucm tradit.
Aliquid camen habet de verccudia di-
fcipuli cius relinquentes *
cum , omnes
Niliil
fugcrunt. t Adolefu-
induinenti habebat niClolamfyndonem.
rcuocanl aduerfanjs dare dicerunc. g îddc . Quis

:
&a Djo
fcens
h
i
lam cum
TEJ.it 5,.
icipuli,quianonpa'
autcm quidam fequebatur cum amicStus fyndonc Aliasreiecla.

*
in
tLicriteuangclifta
dicic.Quu vcropt
cxrcris
B
T Mitth i,f
Io.in 18.
pcrf.-qnurioribuscradit,fedfi-
Atillcre!iclafyndone,nudus pernudo: &tenueruntcum. Tch cangrcgatio tautoium vaccis popu'.oxnm. Hieton.

profugit
do,
gnoofculi. Sufcipic
ofculum
dominus
non
vc docerec nos
i
tcm.
a
ab eis Etadduxerunt Iefum ad fummum facerdo* omnes * facerdotes & fcribx Et conuencrunt
.
&
amaucric,rcsJ)jB dicauit, alijs cibus iple doncc

:
hoftc comprchcn
TCtUr chailtaCIS V
t
eBin omnibus Hicion.Vitduplex atiimo incanftans
niji lu
timorietrahit.chaatasttahit.
jutcm.
fimularc,fcdnepro ditionem videacur

fugcte. Illudctiam
feniores.
peu:us
autem a longc
icc|uutus
elt
cuni vlquc
culo aftrictusdon,
numfcquinonoti
fic
complec
"Vum. ic.c. Luc.iz-f
Cum
his
Ncndumcami
poti
quiodc.pa.&c. d Vnm. Beda. Pctrus fccundii roan.eodem ardore mentis lacrile quo carteta. Scicbat enim quando Phinccs puniendo
b.ibnit qui vel tencus fugcre perfcclam charicatem
Poflumus tamen hunc loanncm fuiflc lntelligerc prxca; ris dilecSlum a magiftro,quem eo tempore fuiire adolcfcc
loan.i8.bv'
facerdotij perennis acceperat. Lu tam auricu.fa.eam.Ipfc enim piecacis nticas ait. Quia dominus quam obliuifcicur, hoftes eciam itios vulnerari nonpaucur. Mvftice. Doccnscos qui in fua? morcis confenfione vulnus am nu concraxcrunc , fi dignc penicuerinc falutcm pof-
gos.mercedcm
lufiitie;
&
tem longa poft
vita cius acfa indicio eft
Potuit autcrr
f
ficri,vradhoramelapfus,moxfumptoveftimentoredier| &L fub dubia nocfis luce fe turbisducentiu Icfumquafiun ex ipfis immifcueric,quoad perucniretadacnumponti
dicit. cis,cui erat notus,ficut ipfe h jlt i/.Sicuc lofeph reliCto pallio
fc
mcrcn.
*
Victor Anciochcnus . Neque enimgladio aduerfarios nos vult ftcrncrc , auc profligai e , fcd vii cucc , prudcntia, bcncuolencia, alijiquc fimilibus.hf c enim func arma quibus aduerfus hoflcs fanuliariccr nos vci iubec . Illum porro vi quadam diuina vt alius Euangeliqui plagam acceperac , adcomfiacxponic, in inCcgrum flacumreflituit illos, qui veneranc, hoc quoque flgno fc Deum prchendcndum cum clic palam oflcndcns. e Ttmquam adlarrc. Bcda Quafi dicat , Stultum cfl cu glavltro fe vobis tradit , d:js &i fuflibus comptchcndcte , qtn
&
nudus dc manibus dicxdomma:effugic. Quiauc uulceflngercmanusiniqi
&
rclinquens mence qua; mundi funt , pofr Iefum fu Ab e. Quotfi pfentiacieteftabacur &: fuga. Non i cuius amorem etia abfens corporc fixu feruauit in mencc
rum
&
Summum. Caipham f.qui fecundum Ioan.eratponi auniilliusdequoconfentaneum fcnbit Iofephus.quodp tificium fibi abiquc tnerito dignicacis emerat a pnncipc
,
i
&
innotu- quaii latiranccm iruiefiigarepcrproditorcmcum

quotidiein tcniplodoccat. Sedideoaducilum mecongrcquia p<ucflas vefira in tcnebus cft. dix:t,q, oes fcandalizarcntur in ipfo in illa nocle.Naeiii tuiba pcrrnicccncead pctitionem do nuni tuget unt iccudum Ioan. pauorcm tn mentis oflendcbant,
in tcncbris,
manorquid ergo nurum,fi iniquus pontifcx inique iudit 1 ^llonge. Bcda. Quia ncgationi proximus,fiChiift< ximusfuiflet non ncgaflet. Inhoctamcn admitanduscl quod dominum non rcliquit cciam ii tuncac Quodt:: naturx cft, quod fcquitur, dcuotionis eit, quod uegatcb J
ptionis eft.quod panicet fidei eft.
Tunc famini .ikda.lmpletfqj
AUeg. Qiiod ad paffionem cuntc Perrus a longe fcquii

figniftcatccclcfiam
:
'
quidcm fccuturam
dw
paflioncm,!
longe dirTcrenter,cccIcfia.n.pro fc patitur:
illc
proccckl
4$ Mtty
euangelifta
, qui iunior erat inter apoflolos. Ali) autem dicu> iuuenis de illa domo in qu.i comederant pafcha.
NlCOLAVS DE
JLYRA.
I MtdMtite.Hc forterapiaturdcmantbus veftns,quia populus comrnuois hab .bat deuotionem ad cum. l jtdnlcfcens. Qtiiaitie non nominatur hic,ideodicuntaliqui quod i uic Iacobus ixatcr domini . AlijMutero quod futt loanncs
quod
3
f utt
lAmitiusfyndcnc. Id cft,veffelinea.
aliam.vetlt
i
Super H/<Jo.Sciiicet,coi pore.quia non habebat In quatta parte prnicipalt dicitur.
cuan2;co
,/fudi'iii
MORALITER.
f
Qêmcumquc. Amicitix figms proditorcs vtuntur
,
quorum,relinquensmente quaemundi
vt eorurrr
funr^fugiar poffClj-
ftum
dicar.
iicut
lofcph, rcliclo palho fugit de dominae maiiibus irr
dolus latentius peragatur. f F.t am. Hoc lignum fuir dc mentis aure Iudcorum amputanda.lirur patct pcr crfcc"tu,quia nihil audire volunt de falutc fua.
jlt
ilie
rc.fyn.nn.pvfn.ab. JLkda.
Quivult iugcrc manus
f Tctrusantrm,&c. Beda. Merito a longe fequcbaturqui c de proximo ncs;aturu,noii cuiro ncârcpoflet, fi Chnftus p
ini-
ximus adha:hii.t
quorum
Etfcdc
J7 ^mw.Hicronym.
**
V' i*
cfr.
L,aD.
Mi
non
Xilll.
.
6 6 2
J}
Act iumdecularis circumitus
11. jLjUiisdcfidenum carnale, cumquibus iida:moniaf|.;nr. ly nt.;nc: v fiere peccaca non valcr. ci . Eft de quo dicitur t it calefjc:-.'.\itfe.Qcdj. ignischaritat''s ,
j
* ViCTOIl ANTIOCHENVS. qMaiidoquidcm
a<r,nofcebar,fed !on?cpofJ dceof.itura canir.
multi
êm vcn; mittcre jn ccrram,&: quid voio
niii vc
atdeat?Eft
Chriftinomineappcllabantur Nam,fccerdoces,& prophdtas, regcs,Chiifti dicebantur ? propcerca Poncifex in tcrrogar,flcncjp!'cChnituvpcreiccJicnciam hocefl Chri-
&
ciaxncupiditritis,
licicur.
:
de
.
frlis
Dci bencdicci
Oamcs
vcluc
ihcrantes
?.inuscordaeoru.
j
jcfupercredentes
tiledenSjVanislin3is eos domiiinm
Sclaicdocebat.llie
ne concuium cju^rcbant aduerfus leium aducifus

i
Me:itita e:i inic|U'tas,libi,vt rcîna line materia dcrecit.
miniftris, f n &tcalefaciebatfeadi :ncm.tl''ummi vcjofjcerdotes&orn t .. t i r * r n,

,
intro in atrium
fummi ficerdotis
& fedeb.it cum
filn.ii:Qyxr;thocau
tcm noh vc credat, vcru vchabeac, quo
Matt.i*f.
tdtunonmm
vt
illumarauac.&corv Luc.n.g. sdamner, fifchoc ef,
Ioleh,tJcerd.nes aJueilus,Sul'anim,{cd ignis
fc forte
refpondcac.
Caiplu: injiJuinalignifpiriad ne{ acccnfus

,
atrio
cum
morti traderent,nec inueniebant

a
Muki t enim falfum

teili-
Ncquc enim itaconparaci
teftimonium dicebantaduerfuseum,&tconuenientia
Quod vamtux incertum e.l.
:
erat pontifiT autcrn
idumac blafphe-
monia non erant

a
Et cjuidem furgentes falfum teftimonium

.
ccs,vcalinuando cre dcrcc Q,uare domi- tarquafufEc nds apud Lucamica ctia.iurbon
rndum dominum pndorum linguas

c
ferebantaduerfuseum,dicentes
Dpmi-us dixit,Soluite
a
Quoniam nosaudiuimus
vos led non ego.qnia nullus debet fibi inforre niortem.
ilIo;Watur d'xno vonctcitt:s

hi.
j^ SSSS
mi- Vi,4or Ai-
nabac
Qîodeiii
Irt
i
incus
domo
eum
dicentem. t Ego difTo.uam tempium hoc manufac1;um

Hocaddunt.vt propne de tcinylo .uiaico
videaturdijiille
arflina! (ii>nih"cahsi& fpiians
Verumcaincn nehoc Uiis reliquum
uu.h.
fynodus ge luchoc ignis inaiigna

|3
Dom.nus dixh.wfcipbo.viuuin
templuin.
fm,
Dei
&
liuer
fngorano
figura
ccnfus
I:.
t poft triduum aliud non manufaclum adificabo. Lt t non cratconucniensteftimoniumiilorum Etexurgensfummus

.
vciurediccre queanc Scruatorem
nolirum
fe
Chnliu
^ n eCic<m\de
Qûihuius ignis
nrio
c,
flamnu
dicac, Fajs fum. ficuc vccr
Non refacerdosinmediuminrerrogauitlefum , dicens + ad ca, cjujetibi obiiciunturabhis >Ille quidquam ipondes Stcut ouis ad ocoiionem ducitur,& obmutuit a bonis. Taciturnitas
.
filium efle,'uifqu;>m difcrtc aitir-
mafFe,obid Mucus
'
planis verbis id
iliu
Chriili
Apoicgiam Ada:
foliiit.
,)ru!na,&c.Inqui-
autem
f
hauccmilammarn
nncacis
i
vitiorurn
&mhilreipondit. tRurfumfummusfaccrTuesChriltusiiiiusDci 4os interrogabat eum, &dixitei

ta^ccbat
,
.
pronunciafTe COntnicmorac.r/i es Cbrifliisfliitts
Dei bcnedi&i. Mat.iff.
Hieron.vt incscufabilcs
lint.
Eedb.Marcus,Ego lum
di.\ilti,quod
Mt.Tu
P.-.T
h.rc plano fcnfu- Lucx.n.g.
nina
obruerunt
audiant.
idem
a
elt.
oftcdirur,
t
;dommo
i
benedicli.Iefus autem
Caipham
Iuda?o-
dixit
illi
<ion:am
i
abnnduc
refngefcic
Hieton In iuta regnantem Scmpitcrna
Ego ium,& videbitis filium & uututc

diunu.
carceiofque
nitacis
J
qtiicas
,
h hominis
/edentem a
cceli
dextris virtutis
Dci
&
venientcm
rumprpccres. duiiChnili prorfus ignaros
ciricas
rnukorum.
torpcns
cum nubibus
Summus autem
faccrdos fcindcns
no
fuiiie.
Iîcfrigorc
aaara Petrus.quaii
p;nis
t Vcnerac surcm mi eiusreifiuenoc.tam

fiue fulpicionc", pcC
miniftrorum
flgna qua? cdiderat.
I).
i
(iphecalcfiericupiebar, quiatemporalis commodifolatitl
p ndorum focietate quercbat. Sed 'efpectus a

i!
dommo tum
mentc.
Na quorfum hoc folum, ipfe ne Chdftui

eum
id
ben
d;it! filius
eilcr,intc:trogareattincbat,niIi
cf
em pcrfidorii corpore,tum mfidehtatem
reliquic
Epoftrefurrcftionem dorrani>fancto igncrecreatus.fundiiiexceffumtnna' negationis trinadileccicnis confeftionc

pgauic.
fe luipicati fuifienc ? inte. pgarc foliti erant.
Ncqucc nim ex aliis reis quidpiam
t.,le
Et
ro S.xcrdos
intcrrogat filium Pei.Icfus refpondic
fi-
Tuncenimcomplecaillamemnrabih capcurapifum.cum vemrcc ad dominum.vidic cu difcipulis fuis prun pofitas&pifcem fuperpoiitum , fcpanem, moxquefui
c dis arcana prunis inflammauicamons. c F.w/ifwfr/Z/w.Beda.Faifus qui nonineodemfenfudicta in
t
lium homiuis , vc intcii:g.)mus cuudem filium De/ cffe filiu hom!n;s,oe q laarnicaccn faciamus in crinicacc,^: homo in Deo.ct Dcus io hotninr: fic. h vidcxins i> .Qiii? humiltauir feipfumfactus obediens vfq; ad morccnv prc p:cr quod .V Deus exaltauic iilum,& dedic ii
li
Phi!ip.i.a.
igitquodicuncut.Dominusenimdixeratdecemplo car-
nomen qv?od efl iuper omne nomen.

4
Jisfm,fed inipfis verbiscalumniancurpaucis addicisvel

ntatis-
Thccphyla.tus.Ac
fi
diccrec videbitis
me tanquam
fi-
Mos htjreticorum
rfui
cft,vmbram dc
veritatc traherc.Ille non
lium homuiisa dcxtris Patns fcdetem. virtutem nanquc hic Pacrem"dicit.Non autem fine corpore veniet,fcd qualis appa
i
de templo corpo quod poft triduum refufcitauit.dominus dixic. Soluice v ,fed non cgo,quia nuIJus debet libi morcem inferre , Hoc a iiint,vt propne de templo Iudaico videatur ciixifle.
d Et
n
t
itquod illi dicunt,fcd firnile vet bum.Vt
ruit crucifigcnt:bus,in iudicio eis apparebit. C"fi%>'t'i"bus ca/^.Hieronymus Afcendit in
txtirgens,&c.katus,(\uia non inuenic iocum calumnia:, cucorporis infaniam mcncis demonftrac.
a afcenditcvcummijkiformiecclefia , quxcficorpus iplius E f '*- a ad ludicium venturus efi ficut dicit Matthcus &c plcnitudo Cum autem fiiius homiuis &omnes angeli cum co, Mat-24-c.
,
venict,id eft,cum coi pore folo fuo
nube,cum nube quod afuimpfita virgine
rcfponfum prouocac,vt ex qualibec ^ncfermonislocumaccufanJi lnucniat Xefusautem "'i refpoudit, quia prasuiditquidquid rcfponderet incalum
\onrejpondens ,&c.Ad
.
&c
K
"iivcrci.
Stimmus autem facerdos. Bcda . Eadem rabies,qua;priusde fedc exculierat.ad fofiioncm vefiium prouocat,vtoftcndac Iudavos faccrdotalem gloria perdidifle fedem vacua efie.
,
&
ruesChnH. Hirony. Qucm expeotabatalonge non vidcwprope; ficuc Ifaac caligantibus oculis, Iacob fub manibus
Musludarorum erat,cum
tra
Deum audiut,fcindere veftimcta
aliquid blafphemia?,
.
non
& quaficon etiam Paulus .V Cûod Barnabas
NICOLAVS DE LYRA.
1
ûdiuimuf cumdiccntcm, Vgodijfoluam templum boc manufa'"v^r.Falfumenimimpofucruntei, quiahoc nondixer.it , vt
"ur Ioannis.2.fed fic dixerat:Soluire
templum hoc &c.predi mortem fuam,in eius quod erat templu deitatis fo qua corpus
lutum
lutu elc.pT fi de marenali templo intelligat,adhuc fa!fum impofue runt quafi abfolutc dixerit^quod tamen dixerat cu condittonc, ciC icleo bene fubditur. Et non erat coniicniens teflimonium itlorum. dixit illi^&c. 2 lefui antcm Intcrrogatus de ventatc diumorum
refoondet qui
in aliis pi ius tacuerat,quia
de diuinis no debet ita tacen
MORALITER."
^/erffW.Hieron. Atrium facerdotis
iniltri
eft
circumitus fecularis,
'g's autero
daemoma,cum quibusqui sedctnonpotefi fierepeccadefidenum it carnis. ^tnmi rerofaccr. &c, Modus autem iniquorum cftaduerfus inno-
innocentesq3frereteflimonia& reciperefilfa. t Sututhus tijtiemfa.Jiin.Vcr hoc fuit figniiicatum,quod prxfcin cfendum crat facerdotium Iud.Toum , Ticut & ftabilitas facerdotis Chnfti.per hoc quod cius tumca etiam a crucifigcntibus cum non fmt ftiila,
I*
'39
GIofcrcL&NicoIaicleLyra.
in
6*40
\
& A
habe
Batnabas cum
*
Lithaonia qiufi
.
dij
honorarctur,fcccrunt.
Thtophybctus
pu;im,
fcidic.
& uicoki^bjlcm
VtcrgoroonflrajrccquodChufrusaw
blafphcmiam^dixcnc, vcfiuncnca
cft
danr.Hoc vcbmcncum vfquc hodic minct fypercor c quod inChnitiimcrcdcntibuscfi abl.icum.Vi.de coc
cc vcluc cemplii fcifiijm cft,& fancla fanctorurn arcana p;ic
cla.
a /'< ^/'?/4/''j.-i-r,Hicronymus. Hoc dxi h.-bcbunch>>iiO

(
Epbod in quo Iu-
Tropbitiâ.
Secundum alios Quis te pcrcuiilic Hoc

.
.
ciunc in
,
concumcfl
opw
piin liibus.
1
rcm.ninMcainc.Hic adcft Samucl fcillo

.
veftirnenta fua, ait. Qiiidadhuc t defidcramustcftes
Au-
cius qui fc propiL
tam vohnc habcL

Scd difpcnfauichj vcnosad toleran pro cius nominc
|
>;.
fleg.iftC
manu
SjuI
loap.ij.tl.
uk.
LllcS
1US
b diftis C
blafphemiam
? quid vobis vidctur Uro. a
Quiomnesconquidam
'
tunicim Chiuii.fcd
fjCCrdoS
lCldlC
fui
l.l-
demnaucrunt cum
b
clTe
rcum mortis
.
Et ccpcrunr
Vi noslauaret.
a Factemmeam non auerttaconfpucntibus in tne. c Vt capui iioitrum Vt velainenta cjiJmm atitcnci .. veliinenta coiJiuin autciici Vtcaput iioitrun, qnod
rifioncm prc;
qill p:
Adam
ell eli
1. I'
tarct. ntrct.
llOOlSlU
ccrdocu
CClil,
digmca
vclarc faciemeius, confpu'erecum,S<.

1
&co'laphfSeum
ei
carde- t
maxilUra
fc
ncbac.
ÂlaplS C.tm
CCl
Oppiobtiitexhonoiatus.
,
.
Vt applaudautus
.
.
miinbus.
ro
Tledi
Migno
Mu.ii-.
jti.jU.c.
royftcrio
imcftjVC inpafiionc dommi pont
c re,&dicereci. prophetiza. Et miniltrialapiseum ca?debant. f

Tttubatio.
,.
" ma,apiS
jaL
B.-da
Qui tunc
tifcx fua
vcflimcnta
Lur.ii.g.
fcinderct, cnm domini tunica ncca
crucifigcntibus militibitns fcidi potuit.

fVpcjue noui
nejjuefcio.
Figurabatur cmm q,
deorfum, venit vna cx ancillis fummiiacerdotis.Sccumvidiflet Pctrum , calefacicntcm fc, h Atillc Ettu cumlefu Nazarcno eras illum j ait afpicicns tEC t Nequcfcio,neque noui quid dicas negauitdiccns
t Et'cumelTet Petrus in atrio
.
fuscftalapis,&i cxdicurblafi talforum Cl
rum.
pcus
Qiiici
fahiiis
,
infip
lium
nuncvif.M
PraJicatot, qui dicit.Vigilate iulti.Jc nolitc peccaie.

.
fidclium opprotl exhonoratur.
faceidonum Iudxo-
bu I
01
3UUI
rum pro
.
Kcxiitforas t anteatrium,&galluscantauit
a
Rurfus autem
eum aiia
ancilla.
Etcumefftt.
viri
fcclcnbus
Confenfus.
Mon quz
,
ptius.Vnde Matthius.Vidii
cilla
primumPl
j
pocificum cilct lcin dcndum Solidins
Cum
lum
vidiflct illum ancilla*

illis
coepit dicere circumllantibus,

.
prodit,cum
^croccclcfix
vefiis cfi
qux
quia hic ex
cft
Atillc iterum negauit

Actus.
Etpoft pufii
exillises,
gis pollcntci
rcdcmpco
ris.fui.nunquam va-
rurfus qui aftabant
dicebant Petto
Vere
gnofccrc, v fcxusi morte

ni vidcatur
pea
lc
lecdirumpi.Quamuis.n.Iudxi,genciles,heretici,mali Catholici , humilitatem dni eontcmnanr,eius tamcn inuiolata pcrmanctcafiicas vfq;
&: pcr paffionen
adconsumationc
* Victor Antiochenus. Non attCai.Qjjdvob.VMetur condemnacionis fenccnciam per feyaut ex fe, fcd exigic pbas il l.im ab aflclToribus,6<: circunfiancibus,canquam dc hoirune in manifcfiano.plancqucconfefib blaiphcmixcriminc deprehcfo. Prôc cupac aucemaudicorum animos eiufmodi fer tnonc. Quid vobis vidcturlTLn apercam modc blafphemiam audiuiftis.Hxcponrifcrx non tam illos, quiadcranc , vtmortis fentcntiam Iefun fcrrcnt.fua oratjonc incendcns.quam vi
fcculi in llhs.quos forseleccionis inucnent.

.
mini rcdimcrctur.Ec idco mulier.prima reiurrecuonis pit myftcrium,& niadaca cuftodit,vt vctercm pra lus abolcrec errorem.
* VICTOR. ANTIOCHENVS,BcatusPetrus(prc dommo pra-diccum iucialînfltmatur.vniuciiorum d

Seruatorem ncgat.Idquenon fcmel itcrum, fcd cum iuramcnto, vicc.Ncqueid fimpliciterrurfumded
&L
J
&
dutaxacancillxvoceextcrrjcus, &cxanim3tus > vtiquefi

illaconfternationeariimiquepercurbationcocc3;c.".ui nic^ illius COinmimtionis.Qui mc ncgauerit ccram hnmin\ gabo , er tgo curn coram patre n>ec,tjui ejt in calis , penitus
quadam
ipfe
venus odio
in^porcuna huc prorfus compcllcs. Aut non ipfi, fcd , &:inuidia inftigatus ciiismodifencentiam
.
i
promit. Qti omncs ,&c.Hicronymus Quo reatu fuo ncflrum catumfolucrcr,&: vclamen raciei fux vclamcncordium nofiro rumauferrct ,& fputisiufccptis faciem amnixnofirxlauar
fuerat.Qiiadoquidcm non fcmcl tancum^fedahquotic omnibus illum negat. h ~4t r7/c\Nota,quod negat Chriftum qui (c negat eiusii difcipulnm.DominusenimnondiKit,Negabistedn meuro.fed me negabis.Negatut ergo cum,cu fe negauit k
cffcdifcipulum. iEf fx/;r/br^,6^c.Hieronymus.Petrus fine fpiricu, vociaiB Ix ceffit.cum fpiritu,nec regibus nec principibus tctratoB Pnma ancilla titubatio,fecunda conlenfio,cercius vir
,
rct,
Qkc.iyd.
dc.Owff
&colaphisquibusincaputpcrcufFuseft , capurhum.ini gcncns quod eft Adam fanaret & alapis quibus cxpalmarus clt,maxima laus cius a nofli is manibus & labus pl.iuderct. Vn
. v
creyf/(jMrfircw<i^/Ai^.Etcrucefua,ciuciatumnoftiu
.
Hxc trina negatio.quam abluit pcr fiecus vcrbi Cbnfti r

nobis gallus cancat , cum p-xdicatcai corda noftra rcuocac. Tunc incipirnus r t compuccioncm
datio
.
mortc fua noftram necaret,quia ferpcnte de virVndc.Ero mors tua o ga facto,alu abforpti iunt ferpcntes mors,&, morfustuuseroinit-rnc , Opprobriaeiusnoftrum obftruxcriicopprobnum.VincuIa eius nos liberos feccrunc.
folucrct,cv:
Tunc aucem
cumignimurintusper
cxtra quod fuimus,
f^
fcincillam fciencix
&
iorascxi
Corona fpinca capitiseius,diadema rcgiu adepti fumus.Vul ncribuscius fanati fumus.Sepulcura eius rcfurgirr us.Defccn fu eius ad inferos afccndimus ad C^los Hic inucmcur mei ih
.
'Gallus cantauit.
ncgant.ficut *
& alia multa qnxalij dicunt,ahj prxcereun

.
Dc hoc gallicnntu alii tacent

Tcerum hic ncgar
,
non taw
Victor Anriochenus
fmc ant
IciucfTeilli-
iltodretribuatndominopro omnibus qu& rctnbuit mib>} d yeUrefa.6-c.N0n vt fceleraeorum non vidcat, fed vt ipfi quonda Moyli icccrunt.a fe graciam cognitionis eius abfcon
orclcomsmorcui. Hmcpropheca
qux circunflantibus vnumillum exdifcipulis cium faciebat,eadem fueritcum prima, vt Marcusinfi ia rc videtur,fiue alia,vt.Matthxus fcribit. Nequeenimftb
tium ammus
fuit,vc lflhuc
accurarc
mcmorix prodt-rc:
dant.
NICOLAVS DELYRA.
taceri veritasfi intcrrogctur ficut de bnmanis.In qnartaparte minusprincipali diciturfic.
MORALITER
JLt
Nam.
tepercuffuseftcapuchumani gcneris quod cftAdain,
rct.
;
caprrunt
minibus
qmdam confpucre eum.&c. H'Cronymus.Vt fputa

,
nc
t
facici
fufccptis, iaciem atumac noftrx lauatec Si. vciamifux vciamen cordium noftrorum auferret. Ef colapbis eum c&dert,<ty dicerc in
Et miniflri alapis eum cadebant, Quibus expalmatus
cl
eius
cifropbetiâ.Quibus
capitc
maxima manibus noftris.labiifquc plavidcret,vt Omncs gcutcb plauditp mambus.
d;c
M
-rabat,vt
.
arci.
fact.i
C;
ip.
ica
XV
.
642
D
quod a J falucaris fidei rattone non
mul-
nitct
rec.Cîumobre Lucas nulla ancille )];on i!;inccfccudimne<iat!onem,Petrum vnum ctfccxijs, ibacquieratcum Iefu,virumfuiflecommemorac,ve. non icaexacteinccrfeconucnire vidcatur, in j U fl:cec hec
fr:
mcntio-
In dic quc tertio nerancrat.fe tertio amare profetTus eft.QuoJcnimltenebrisoÎuiioniscrr.iuir, fjjera,re. ialucis
ce -imen
fec
quod
hic
rememorarione correxi'c,6\: ciuv uiii adcpca pcatfentia plenc tocum quidquid mucaucr u crexic e Etcfpitflere. Jkda Quam noxia prauorum colloquia mcer ifideleshomi.
i|l
i
propoficum .rac,lummecon
C unt
omnes
Pecrum
vife-
:'
''
dc ec
Galibuses^.Illeauteccrpittanathcmatizare, &iu rare, quia t ncfcio homincm iftum qucm dicitis . Et f itatim b jtcrum cantauit . t Et rccordatus cft petrus vcrbi
nam&
ncmfenegauic noffe
1
j
quem
incer
con-
tDeteflati
,, e
c uioncgalle,nec-
nocummramento
fe
quod
gallus dixerat ci lefus

Compungi.
priufquatn gallus cantct bis , ter
mc
difjipiUOS lam fillU micre Dei fuerarconfviTus têeundoitcScd in atrio Cai- rum
ptwe
loniinem ilkim
t-\{\C
nr cognofcere al1
c negabis.
Et tcocpit flerc
rant) vc ab impijs fecrctus.ncgationis
flecibus.
pocnicentiam agere non potcft , cgreditur foras ( vc

Euangelitta? narculpam hberius abluac
alij
& Bv**^G4/.Bcda.EademlinguaGalil?is Icrofolymicamen quaxunqueprouincia &: regio habet proI, fed Vndecum routare non
J m loquendi fonum quem
Iftoli
poflic.
omnibuslinguis loquercntur,
inccr alios
etiam qui
Kicabant
u
rt
untur
GMMfmt*& quo.n.a.v.l.n.
Icrufale
hxdxi dixifle refcruntur. T^nneecce omnes ifli qui in qua natifumus ? Et Pe-
* Theophylaaus. Lachryma: enim Petrum Chrifto per, pemtentiam adduxerunt Confundantur itaque Nouatiani qui dicunt, quod qui poft fufceptionem baptifmatis pcccauit non fufcipitur vc fibi deli&um remittatur.Ecce enurl Pe
.
loquens fratnbus in Ierufalem as habicancibus n
aic.Nocum fadum eft omica
trus qui
vc apellaretur ager illc , ideo dicitur, quia nomcn jinacorum acheldcmach,quod jaiitei- Icrofolymica.',ahtcrGalilxifonabant. Pctrus nodte negacad gallicancum poet Bffcor.Bcda.
,
& Chrifti corpus fumpfir,& fanguinem,per penicen

.
tiam
fcfiptifunt,vt & nos
eft fufccptus
Etenim fanccorum defeclus propter hoc

fi
per incautela deciderimus,recurfum

,
haberemus per corum exemplum cordiam fubleuari.
& fperemus pcr miferi-
nitet.
NICOLAVS DE
Nam & GaliUus es. Lket enim
i
LYRA.
vna lingua omniumHe-
percipHur inloquela de qtia natione 2 Cepit ana. Idefl ,
fit
aliquis.
maledicerefibiipfifi cognouijfct lefum,vnde

fcilicet,
cflet
anailxmatiâtio fignatiuraiionem qu* eil perexecrationem

niturci.
orum,
pittatcJicutUngua
tamen fecundum variaspartes ludxx vanabaturin aliqu* in Tôrmadia per qua Gallica in Tkardia
&
quando aliquis imprecaturfibimetipfimalump$nxfiitafttficut impo
perci-
M O R A L
1
T E
R.
tioneexcicamuradamariffimospoftlapfum
flecus
gmale
Ef/^.Hicr.Gallushicisnunciusquidcftnifi fpiricuflanapoftolis nos de cnna negas.cuius vocc prophecis cione
&
depeocogitauimus
&malclocucifumusdeproxuno,&: _
malcfecimusadnofipfos.
ADDITIO.
ln cap. 1 4.
rnenvnum.&c. Abba eft proprie nomcn fyrum
ideft,Chaldaicutn,&:
firc-
Vbi dicicur
in poftil .îbbap at er,t'de fignificac ta-
quentcr habccur in cranslacioae B:blix Chaldaic* .
mcn
C A
p
P.
XV.
fui apcric.
Tc(fc(!im,&c. Scqui^.w^.WMw.MoscracIudeis, vcquc [_ morti adiudicaficnc, vin *iu iud;ci craderenc.Ec nocanii, quod noti cunc pnmu iigaueranc,fed mox comprchcn
iii
Tuesrex Iudtorim.Cum Pilatusnihilcriminisinterro<;at nifianfitrexIud5orum,arguicur impietas corum quinec

fallo
nude
111
horco,vt loaanes dicic
&: lic
adduxcruc cu ad
quidem quod obiiciant.inuenerunt. Tu dicis. Sic temperac refponfum, vc veru dicar,nec tame
calumnia: paccac.Ec noca ' uoc PBato qui inmcus ferc fcnccnciam , aliquam
l
i
niiamprunum. Hicrony. Adcft tfon v.ndus aDaa.
C A
T
confeftim
lacerdotcs
P.
Vide
X Vquam
fint folltciti in
malo toti nofte
vigilauerunttt
Satonincerpre-
faceicu: honucidiuiu.
turfol
eorumqui
111
manc
a
t illudeiet ei
confilium
facientcs Scribis
fummi
vniuerfo
durtus
cft
parte rcfpondcric
6c
isoccubuic fol
cum
fcnioribus
vterque.
&
&
Saccrdocibusauccm
principibus rct
eridic.Dalila, ficu
Non folum ad rihtum,fed etiam ad Herodem
intcrprecatur,id-
Vynagoga qua: lii!c morc limpidu quorcm no tcnct, qiufquilias im:
confilio vincietesIeiumduxcTunt &tradidcrunt pilato. t Et

.
intcrrogauiteu pilatus.TuesrexIuda?oru. Atillcrcfpondcns ait illi.l u dicisTEtaccufabat cum fummi faccrdotcs in multis
fpondere nolucric, indignofque L-rmonefuoiudicaueric. Victor. Ancio. 4
M at;i7.b.
lundascolligit.Si)ii noficr maxilla
cibiluiinnumcrascatcru3sIuda:orum&:
dxmonum
hic
;cniic>&:toncepcrcnnjs vitxfiticntibus nobis.i. corpons

tiu
hoc rcfpoli gcfiere, ne pcr abfolucam folcncm _ ^ illoru calunia cofirmare videretf.Tu ct ne per csquiiita criminum luftificatione aut dcprchctione , in timons cuiufpia
Vel
vius eft
fufpi-
NICOLAVS DE LYRA.
C A
P.
XV.
per
illuferuc ci.prima in qua'.uor,quia primo Cbrifius gcntili iudici pre fcntatur.Secundo abcocxamiatur,ibi. ILtintcrrogauitcvim Pilacus.Tmio eius innoccntia dect.tratur,iiji . Pcr dicm ancem fcfiu.
Et primo dcfcribitur ipfms Cbriflicrudelis iam fcdeuota tumulatio,ibi.Et vwftoSecnvdoeiuijidelis

êntila
ET
confc ftim
Hic
confr.qv.enttr defcribitnr Chrifli paffio

.
cofummata
&
cum
toeflctfaitum.Tr/wd
in ,tuaf
i"iquiaprinio defcribitar Cbriili
îcondem>tatio.Sccuuo,iiquafcnte^t:x cxecutio,ibi.
Ec poftqua
lilu-
Quarto,inique condemuaiurjbi.Viiatus autcm volcos faCisfaccre populo.Scnrcntia iftarutn partiumpatet ex ditin atth 17 .vbi isiaponuntttreodem ordine a principio illius ca.vfquc prope m.edium tarnci aliqua fnnt ibi interpofita quahic omittuntnr , quia Marcus breuitattfludtbat,vt ditlurnfuit aprincipto buius Ubri .
Poft-
EthtemgrMi
MORALITER. a
eutn
iunt Rovnanoe>'
rui
Tilatus.Tu
rtx
ltdxomm
ludari craditi
norum PraBildi
qui faluacorem cradtdcrunt
Roma
Ita
fuoc
Tom.5.
6-i*
Glofcrd.&NicoIaideLyra.
detibus,&
i
& A
ff
q
.1
m ptrpura cncco-fimillitna. Po
r
%
.
furpi"rk.ncmfortrvcnirct.
.1
.
pt/s
RirMfwi.Bthnicuscendcmnatlcfutn, im ludxorum Ftdt ***.,* tcrt 111 r. p Vicc.t Antiochcnus .Vmcusbicimb 7 crat f.opus,vt vuxautU jrcm m morIuJxjs
i
.
fcdcaufamrc.
fcvidcri nws hab(

clclia
pti
puramc6nicmorauit,qtti(
Et indu. Vcfhni:
nuiseifcccoccinca.
il
fii;tiu)d.uiis,iJcfi,lud.vispurpura;iiduiti.ir,idr'lt,;
dcamans
tem
prdpofitu da-
populis collecta.Iccm eafcandal'Zjntc( tus 111 finelud
ttnt. Fach hoc pro"

1
ficndcntci
to nC:|
.
rilatasnutcmrurrumintcrro<TauitcumaiGcns.Nonrcrpon1 juu^.iuuui luiiunnmviivi cruciswiliMf di&ttfturj

,
rurfum mchutur
Nc tnuiendiluensj
""de
dimirtcieim
tt
bc.Cumenimplj
tudo geciu fubnj
uerit ,tunc(.>!
QMiiitjd*
U.iiiiinc icfolortlm
ur< ii.mtc.Uu
c ,.| u
desquidquam
Videt inquantis
teaccuhint. IelusautenL,
,ur
qun
ut<
dc
)c
l amp!iusnihilreIpondit,
itavt miraretur Pilatus. t
Perdiem
raelfaluuserit
(,|i
Choliiim
(uui
no fcmcl fxpitu
protfuscri-
ab
omm
inme ahcnu pronu,
autemfcllumfoiebatdimutereiilisvnumcxvincxisquecucu ieErrit autcm qui diccbatur BarrabiS , qui quc petiflcnt. in feditione fccerat homicidium Ec duiofis erat
rex dicebatur.i
facerdotcs bL k\
impouebant,
periu p;>puUv paret, illudcnji
.^w
cum
calumniaru caufas hmcindccolvjgcnt fic [igentei
nifcftas
,
vincrus,qui tafcendiiset turba ccepit rogarcficut femperfaciebat
duunt purpura
rcges vcunf, p
lnltant TntietoLtecrncifigeeunu lnfanis vot Potiu
illis.Pilatusautcmrefponditcis.&dixit.Vultisdimittamvoinuidiam trat bis regem Iudxorum?Sciebat enim quod pcr didiuentcumfummifacerdotes t pontificesautem conci.
dem.ue fpmca
na.profceptrorel
c.tla
nu
i
;!i)iiac,
IHircum
eniillannra
cihusclanvtant. C Vt ma%is Bar. lieda. Adhxrct Iudxis
vfquc hodic petitio teiqncmdU {ha.qua totolaborc

citiiregcai.
taucrutturbam,vttmagisBarrabamdimittercteis. autcm itcrum rcfpondcns, ait lllis Qjjid crgo vultis faciarrL. luerunt crucifigeetun. ? tregi Iudarorum At 1II1 itcru n clam
:
Pilatus
Ma:;h
rant qu.iji rtêw,
Sicuc
Caiphasj
fctensdixit. Optl
,QôJ diccndo lclum abfiluit
IrUCini
im p etrauC runt Datacnim opnoncfibi,

pro
Icfu
fat s iux nclente, dcnies pratfidis .
non interroaationi lelpon-
enim vnum
mori propoj omnia fhcc ncfcietcsfl
rnil.tes
enirn mali d pilatus vcro dicebat illis.Quid

c
f
.
.
fecit?
At
illi r
nu -
latronem
,p
laluatore inccrfcAo-
pilatus autcm volens faoisclamabant: Cracifigecum " oc-.urnduin. b ?'0 1 Hiicutn emiflarium
peccatis
rcm clcgerunt. M~nco cigo falutcm sc
f
'
tisfaceie
lllis BaVrabam,& tradidit Iefuni populo dimificno i cmdaubus hbevaret Vt

.
Pnrpura caroei bra pailionibi
vitam perdiderutSi
B terocinijs acfeditio eft nibus intantu fe fub t Quod ptxtorium. did runt, vt tegnum
ik:
flagellatiscsfum, vtcrucifigetetur.
runteum in attium
Oennli
ecclclia
t
.
ptxtorij,^
patnam perdcrec
em> &induunteum Vt
a
& purpura, &

.
Militesautcmduxcconuocanc totam cohort

t
de .i^-uci/./ d'.i'ncmmn
t.fi.ccl. in lor.
tumt^^M
,a
coronaportat, nobis $>

t;]is
imponunt
ci
plcclicn-
n.iftra
&: hbcrtatem corpo-
legc, efficamut
ddicta. Vr.de
ris&animxnimqua
recipcrcnt
. i
tes
Tilatusvero.
Mul-
tas occafionesdedit Pilatus liberandi fal-
eum. t Aue fpineamcdronam, ckcceperuntfalutate rcx ludxorum. Et percuticbant caputeiusarundine , & adorabanteum . confpuebantcum, &ponentes genua
vultis
gnusDei,
tcct
.
pfcc.:t.iwttndi
autemfpinxpecn
fignificciic d fic oficp.ditTfri-w
(f>,r.a.
uatore, primoiufio confercs latronem,deinde inferes, tyid ergo
&
irir
ger.titm
faciam
regi
efi,
confcientiatua,puliones
tibi
&: aculeosvicibrum
fcd fccundum fuggefiioncm vxoris qux mandauerac ci ( vc i>uid Matrhxusdicit)"^/;)/^;, cViufio llli refpondcns aic abfoluic enii molifrci'i Qtiod dicendo Icfum pfal. n.e e Jlt ill waps.D iUid.Cit cundedirtint me ca.tn.&-c.Eh.ExpcftaEfa.j. b. u i V [f cet imhciuniiffcerunt autcfn initjui.& i/w/.HieronymuS. i-cu".i<;.c Pada cft hxrcdicas mca mihi ficuc lco filua, dedcrunc fu: .
/a.Cumq;
rcfpondilTcnt,ctucifigatur,
non fiatimacquieuic,
crearcnon ceffabic. Quod veiofccudumLucaapudBB dcmalbavefteindutcur, Sc fecudumaliosamihubusPl coccinco vcl purpurco habitu.induicur in vno mnocctl
,
humanicatis caftitas.in alcero exprmic'' veritas p.ifiionisw quam vcnit ad gloriam regni iminortahs PurptiracnitB
.
pafsioncm vVregnum fignificat Scdquia vtaic Apoffcs. i ilûttjitotbaptiîti eflis,Cbrijium indni.&c.Eh lUs vciaorm
.
mc vocemfuam.
Barrub.n &tra. Hiero.Hifunrduo hirci,vnusapompeius, r-r ideit.cmiilarius cum peccato populi in dcilrtuni mfcrni abfolucusdimitciiur.Altcrpropeccatisabfoiuconim.vcagnus occiditur.Pars domini fempcr malatur,p.us diaboli, qui ett
rt>i(ierij.Pot"ftin vtroquchabiruprobtoia quidemin; 1cotu ltidiciojfcd domini clcclione gloriofifsima multiti o
magiftcreorum effrenaca m tattara prxcipitatur. g itjimfia. Vt nos a Hagcllis liberatct,vndc: Flagellum non
.
elcdotu defignai i,qux m martyrcs cetcroTq-, fidcies dif guicur. Alba vcftcmduiturcum munda confcfsioneiu> rum circundatur Purpura vel cocco veftitur, cum cnuj o
i.
glonoforum martyrurn gloriatur

i
P"al.9o.b
pfjl. 5I.C
Iooji.i>.
appro.ta.tu.Cum prius diccrctur Muiia fiagdl.ipcccatoris bcda Iefum fla.c. Ce/us cft ab ipfo Pilato , vnde Ioannes Apprehendit PilatusJefum &fljgcllauic . Ec pofi fubiunxit. t militibusilludcnEtmiLtesphclentescoronamdefpinii^ &c. dum pr.ebuit (ûod ldeo fccit , vt eius pcenis &c opprobrijs
.
Caput Chfifti Deus Chnfti percutiunt qui eum dcnegant ciL* E Caput ergo Etqtu fciipturxaudontateerrorem fuum dcfcndunt
Et percutitbat caputeius arnndine,ctc.
\. i-
Mar.
*7-c^
vltramorccm non ficuenc. * Vittor Antioche. Aut hoc fecicquo publiceconffct , non cicragraucm caufam rnorci adiudicacum cllc, adeoquc iudicium futmi ab omui iniufiicia 6c miqutcacc alicnum cfle . h Et indn. Ceda. MaCCilXUS ica.f ev.enm cbla.toc.cir.ei. Qtiod idcm clt.Pi o rcgia epim purpura daca efi ci chlamy s ab illufatnrati
fcnpturaarundinefolec fien )quafiarundinccapuceitis Infaciemciusfpuunt qtu prxfentia gracixeiusc crandis vcrbis cx mterna ceex mentis mfania conceptis ipuuuc,& cum in carnc venifle ncgant. K îdoi abant eum. Ccuafi falfofedixijfcc Pcum . Sedho (quod eft grauioris tnfanix) quid.im cum certa fidc vt I vcrum adorant , fed peruerfis adibus mox vcrba cius qi
riunt.
f abulofa defpiciunt,ac promilia lccebiiS polf ponunc .
regm ilhus ccmporalibus-
dcncibus
Etedn
MORALITER.
i
mincs quam bonos 3 Tilattts atttem ,&c. Sicfaciunc mali iudiccsprofauore!-.
dicrat pci i:um in lege &C
dc eius patientia,qucm au potentcm ad omnia rcfpoiKk-rc. TontiHccsautem cdcitautrunt turbanê cAdhuccnim hodie
HavtmirareturTilatus. Scilicet,
maim iufiitiam
fubuerccnces Etca. Ita faciunc mulci in ecclefia,deuotc falticantes ci 4 oC \ in appnrentia, fcd eum expoliant bonis afflignnt ,
.
aliûinwgisnituncurfaluarc, 6cctiapiomouctcma'iosho-
cutuint
m mcinbns fuis
&
unncs
Star.
45
jt
4
a frarre
:.c
.e
Marci
edncitur Abel
pj edncrt !llun],vt cn'r;.W c:onvmm. Hic
Cap.
XV.
,
646
D
vc perimatur Hic adeft Ifaac cfi ligni- , &5 flagrum aricre inter vcpres het ente.Hic adcft lofeph ham cum irjninicalitafanguine. Hicadeft Moyfes cuvirga &.
ice
cft
in bgiio portatur.Hic lufpenfo in ligno.Hic bocrus

Iif_rus
cum
imo
rnoadquerendam
j
c CaluarU loca. Hieronymus.Tradunt Iuda.i,quod in hoc bco montis.immolacus fuerir aries pro Ifaac vt ibi decaluc- <3e_er._-,_ tur Chriftus,ideft,carne fiia fHlicec ludxa carnali fcparecur. Beda.Excraportam ciunc.fbancurcap!c.idamnatorum,__: Caluarixdecollatorumlocadicucur.Idcoibi crucifiwis dominus, vc vbicrataGcntili ecclefia. rea damnacorum,ibi
_
_urim qure in
i-merfaeft,__nacaideft,
,
-jEtpoftquam illuferunt ei.cxueruntillum purpura, 8-indueIu-_is. frater

Tancjuarn
erigacur vcxilla
mar
Cain.Abel
in agto.
cadlignum,
nus
j
.,'.
humanu qcP minignovetito

,
j*
rnnm,cecidit,per .;num crucisChri-
;'&pcrbaptifmum iu.r ad paradifum

Htauic.Hicadeftlo lisdeliguonauisfo
,,,5_
runtcumvcftimentistfuis.ckeducuntillum , vtcrucifigec rent eum. t Et angariauerunt qucmpiam pr__tereuntem. d Simoncm Cyren_eum veni.ncem de villa , patrem AleRun* , vt tollcret crucem eius . xandri Etperducunt
Ec quoniam pro nobis factum elt
tyrum
malcdidtum
t
3
cifix
5
crucis
& flagellatus &. cruprofiluce
om-
&
nium qmfi noxius

incer noxios voluic
crucifigi.
eum
in t
*
locum Golgotha Tinum Amara

vit
s.amarum
facit.Sc propi.iar Lefii
cftinterpretatum Calguod vnde.Dederunt in

b
eic.im.meavn Noluit bibere.iecu.idiim Matihxurn.
fel,
& in
j
lituneapotaueruntmeaceto.
in
mare vcn-
uarixlocus.t Et dabant
a
ei
bibere
myrrhatum vinum,8_ non
Etdabarit.HED\. Matth._ 7 ._ Matth<_us,cum folle
;mqueceti triduo
i.iflus.
Maledii!tusomnisquipendetinlignofartHseItma!ediau9vtno(frum tolleret maledi&iim. In quaiuor ordincs. In qtiatuot partes fecundum Ioanncm. c Mandata. Et al.a prxter tunicam.
mixtum,quodidem
eft.
Felcnimproapofuic.
vi
maritudine
Ktcw.Hieronym.
|,fa
h accepit. t Etcrucifigenteseurndiuilerunt veftimenta

1
eius,
Myrrhatum cnim
crucis
fpccies
numcftamariffimu,
fulgec,
jid e(t nifi
uadraci
forma mudirOnes de virtute
Arfto dexrera tenct,
vt
_
'
iftcr
in
kua conliflir,occidens fub plantis flrmat*. Vn Apo-
& felle 8_ myrrha amariffi:num reddercnt vinum
quamqua fien pollit

.
-rnric orl echera volant,homo nrlnrir & natat forma crucis ad i=rlir>rn vnl-inr hnmn adorat X/ noMf iforma crucis,nauis per maria ancenna cruci aftirmlata fufcrucis demonftrac. atur.Tau litera fignum falutis
,._.;n f/->i-mi
,ues
o\as.Ft fciamus qu&fit latittido,higitudo,fubl:rnitas &pruf<AudTi.
TheophylaCLUs. Velordmationc quadamcxiftente, jt alij aliaafi_rebac,quidam acetum ._ fel.quidam vinum myc
in
rhatum.
Vi-tor Antiochenu^.Siquidem non omnes deeadem propinatione agunc,fcd de alia 3_ alia , vnus namque ex illis quidantequam in crucem agererur faltum fueric , exponir, alter veroquid in ipfa cruceoblacutn fic defcribit. Sicquoq;
accipere,6_ guftarum rcddere,&_ inicio guflare noluifle,non pugnac,ficut nec hyfopi quoquc quod exprefle no meminerucaduerfacunabtic Namcum milicesmulcanefariefumma
&
'r_ri_HfrHt.Beda.Ipfedominus primo crucemfua lfte Simo,de quo &c ahj dt3rtauit,ficut loannes dicit.Poft &: hoc fatis cogruo ordine myiterij.Chriftus enim pafint,
re.ex.vt fe.vc. pro nobis,nobis # Theophyla_t.us.Dixir autem quorum filiorumcrat pa r ad maiorem fidem <5_ affirmationein.Nam homo ille adjc viucbat, p Jtcrac omnia qua. circa cruccnvfa-ta funt
is
qui
larrare.
culiccnciainlefumdeiiijnarentCproutin magnainfamentis multicudinis cofiilione ficri cofueuic) vnus obcrudebac hoc, alius illud,alius ice aliud.Mulca quoque qu^ iftic fa_ta fucrac,
no Icrofolymica , fcd Cyreneus a ciuitatc Libya. recpcreum gentcs fignatur, qui quondapercgrini&hofpis tcflametarumuc obcdicnd o ciues funt <S_ domeftici Dei cutalibi.Hercdes quidem Dei cohxrcdes autem Chnfti
Et
q.i
,
ab Euangeliftis omnino prxcermifla func Addi his potcft.q, fcnbitiCw accepifjet lefus acetum dixit confummaturh t-fi. N6 di.
cerc vcre bibifTe,liquidem fimpliciter cancu deguftaLe,&: no bibere nonconcradicuncfed prudentis menti vnum ideque
nde.Simon obediens.Cyrcneus ha.res incerpretatur. Ec nota,quod dc villa venire dicitur.Villa enun Grgce.pa os,vnde paganos appellamus,quos a ciuicate Dei alienosfc uafivrban$conu-rfacionisvidtmus experces. Seddepago :mon cgrediens crucem Icfu porcac , cum populus nacionu a_anis ntibus rclictis vcftigia dominice,pafsionis obcdicnJeramplectitur.
Ncqueenimtuncaucvcforsferebatquâccideiac mandabanCjfed accurace &; bona fide. Nequc quoruLbec rurfum hominum cepora fcnbcbanc , fcd eorum gcate, iifquc adhuc vita fuperftictbus:qui fi quid litens coprehcnde
fcripcis
offerunc.
re aufi fmflent preter ld umcere poterant.
quod
hic acciderat faliiratis cos rePf-I--'-.'
Hiero.Simon qui portat crucem in angaria.hic eft qui la>orat pro laudc humana Cogunc eum homines huic iabori
.
werunoncogittimor veldiieftio Dei. i Tatrem^lexandrt. MagiKjopinionisSimo ifte videtefTe, :um 5_ Hli cius tanqua noti omnibus cx nomin. deflgnant'.
j
H;eronymus.Etdabaut,8_c hocacetofuccusLttalispomi abftergitur. Etnonacctpit. ld pro quo patitur , vndedeco. Qipd non rapui tunc exoluebam. g Et non accepu. MatchUS.Et* cumguflaffet noluit bibcre.Indicat Mattharus , quod pro nobis amantudinem mortisguftaueric,fcd die
tcrtu refurrexit.
Hierony.Alijpermeritapatrumfuorum commemoranf
in anper merita filiorum.Hic aute Simon qui crucc fuorum mencis qui eranc difcipuli coana porrat filiorum lemorat.Pcrhocmoncturmprefcnci vica pacrcs adiuuari
ur,alij
h . c-c/^.feje.Hicronymus.Hicfigitur faltis in ligno. Primo infixa eft mors rn Iigno,lignum pnmum,fcicnci; boni &: mali.Secundum boni tantum,&: viti_ nobis lignum eit. Extenfio prima; manus adlignum,morteapprehcd!t,extcnlio fccundae vitam qua. penerac inuenit.Ligno hoc vehimus per marc vndofum ad tcrram viuentium.
i
ermencafilioru fuorum,vt populus ludaicus jm, prophetarutn,.- apoftoloru merita fepe

liercmias.
patriarcha-
commcmora
jr.Deamaricud neenmiradicisfurgitdulcedooliue . Vn: Oliuam vberem,pulchram,frucbferam,lpecioCalua-
êjV(wef/_.Beda.Quadripartita
veftis Chrifti fecundtl
numerum militum,fignificatecclcfiam quatuor parcibus oc

bis __qualitcr,ideft,concordicer diftribucam.
Hm vocauit dominus nomcn tuutn.
Hiero-
NICOLAVS DE LYRA.
Poftquam. Hic confequenter d^fcnbitur iniqua fcntentix lat
in
Et dabant. Dicunt aliqui , quod iflud vinum dicitur myrrbatum 3 exproprietate myrrbx qutt efl valde amarajfla tamen amaritudo catt fabatur ex admixtione fellis. îlij auttm dhutfluod nonjolumfuit ibi
mixtio fellis,fed etiam myrrb&. 4 Et non accepir. Con trarium tamen videtur I0an.i9.fvbi dici-r.Cum acccp.Icfus acct.&LC.^tdquod dicendum,quod aliquid ac
cepit ad guflandum,modicum tamen propter impletiovcm propbetne di
mcxecutio,vbiprimoponituripfiusCbrifliiudicati crucifixio, ccundojruciSxi illufto,ibi. tc pr^ce. blafpbemabant,tertio,'l!ufi ex~ iatio,ibi.Ex. facta hora fcxca . fcntentiaiflarura partium patet ex iiftis Mattb.iJ.exceptis quxfequutitur. 2 Patrcm Alexandti.f/ic dicit Hieronymus,quod nomen iflius Sinonis hic exprimiturrationefiliorum
Ckitti.
centis.In
fiti
mcapotauerunt me aceto. Et
quia illud quod modi
fuorum, qui erant difcipuli
cum
licet
efl
nibil rcputaturjdeo bic quafi dicitur,q{io4
non acccpit,/ci
Erat
adperfeclc bibendum.
Et
MORALITER.
It angariatiernnt. Sic
c
Et farW.Similiter hodic multi dant Chrifto bibere
potti
multi portanc hcdie in angaria cru-
amarum,& diuidunc fibi veftimcncafua,rapiencesbona fimplicium Chriftianorum.
npenitencix.
Ec
Tom.5.
Et
6\
Hcro
GIof.ord&NicolaicleLyra.
..
648
.
Veftimentadni mnndata ftinr.quibustegiturcorpinciusquodcftfCcI.-iia,c]adiuiduncurinicr mdtesgenctu

vt fint
mo corrumpicur vt inrcrior rcnou^rur,tcpus cft crucis,

quidcmecfunrbona opcra camcn Jhuc labonofa,quo
dicitur ips giudenr.es, vt mercesrcquicscius.Scf rcqi: futura cu hilaritacc crpcdcmus in Jaboribus H.mc h ucc lignac crucis lacicudo 111 craafuedo lig:w , vbi figunti
k">
q.utuor ordmcs.cum
& vn.i fidcs,id<

AB*
fiu.
!gan,vi
.
diiati.prcpoAii.fcparati. cunctu io pax oV ventas
Sorcut lunt
Cumca indiuha qucclt
nwdu
anuli rcgulis annffcus vcl
Thcop. Quod autcm poncbunc fortc

Tlnfcriptio
manus.Permanus.i
opcra.pcrlaticudin,
1
cius fliper Vcftiircca h<>C illudentCS ktCrunt quali rcgil uc-
1 r t Erat autcm ho quis quid tolleret b ratertia.cxcmcifixeruntcu, t Etcrat f titulus caufxeiusin
mittcutcs fortcm
Hcbnlc<iCtt*tt
fiipcr
lirine.
cis
hilaricatcmoperant
intelligimus,quiatt
flicia tacic
' !
&
l!
anguftia;
ci
ftirocnca duu icnrcs. Ezenim vil .1 non v.iiJc prcti >fa hoc aurcm LoaiUlCS
*.
duoslatrofcriptus:RexIudo2orum. Etcumeocrucihgunt icl.nouitur. Hic b Hoedo a lintitns.

a
Pcr alcicudincm
caputaduingici
Oue
dcui..
HicafTumitut.
ncs, vnumadcxtris, Scaliumaiinillriscius.

Latronibus-.
,
Etjmplctacft
pectationcrccnbut nisdcfublimiiuftit
7 Ernj d Bittngclrihi planius
Lu.mi.J
Matt.7.c
exponic qma.f. mijitcscctcra itiquattioc iuxta uul,n mi P-1rtcs
Et cuminiquisreputatuselt. Ecpraztc- f fcripturaqu:cdicit: f reuntcs blafphcmabanteum mouentes capita fua , Sc dicenin tribus diebus rcDei , dcftruis tcs: t Vah
a
Dci.pcrlongicudit
quatotu corpusexJ
incrum ditudciucs, dc tunicaqua; incon

futilis
Inlulrmr ncfcruliliueni
qui
tcmplum
qujm
&
delonganimcs
tur
.
ditur,tolcrantiari d
inchoauerit.
per profun
tcii.ccft
11
edificas.Saluii
fic tcmctipiiim ddcedens de cruce.tSimiliter
quod
dclupcr cotcx
&
iummi
facerdotes illudentcs ad alcerutrum
cum
fcribis
tapertotumdbitem
miftrunt.
je
Aliosfaluosfecit, feipiumnonpoteitfaluum faa " diccbant: Fi Jii.lulenta proiinlsio.

h ccre^ChfiftusrexIfracldefccndatnucdecruce, vtvideamus
P!uiaIepiobnj:uljti.
i
Thcop.Scripferuc
ipfum facrameni crccum. VndcAp Aolus. Vt i.i t7;<jr;tjl radicati &fundu

fitis
autcm huc titulum,

fcilicct
r
conprchc- Ire a
caufampro-
tM"t.i7.e pter quamcrucifix'

ic
& crcdamus.
erant couiciabantur ci. qui cu eo crucifixi

,
fanftit qnx Ltitudo, longitudOifui
ommbns
tnitas
23. f
'
"*
tii^qunfivituperantcs cius
& pi vfioidum
opinioncm, qui rcgcm feipfum facicbat vt fic pra:tcrcuntcs mifercri non valercnc , fcd magis e; unpropera-
e DuosLuronef
Bcda. Latroncs
rcnc tanquam tyranno. a Mttentesfor. Hiero. Supcrcunicam, fcilicetqux eratinconfutilis.Hxc lbrtitaomnium parcium fignificac vnitaccm
qux vno vinculocharitacis concinctur, quia quae fupercminetomni fcientia?, tk fuper omni.iprxccpcaeft quafl dcfu,
confcflioncChrifii, vcl ago func figuaceos qui fidc 1 manyrij,vd qudlibecarctiam concinenciamfiibeunc. artcrna gloria gcrunc, dcxcri lacronis mcnc^ 6c h hoc pro vel qualibet mim iignanc. Qut aiic pro humanar gloriz lmiftri lacionis mentcm lmicarur&ia.
&
quicumdominocrm
gnainccncione, * Vittor Anciochcnus. Eracfine
Ifracl
quodquidcm,
,
pcrco.ncexta cft.In fortcgratia Deicominedatur, licenim in vno adomncs peiuenit , cum fors omnibusplaceat, quia
Dei gratia in vnuaread omnes

iudicio venit, vcl cedit . b Erat autem bor.i ter. Hicr.
pcrticnit
6c iors iblius
Dei
Iudasorumftadiwm 6c fcopum accincbac,nihilaluid quai mera indignaquequaxiamcontumeliarciplaaucetn pi cice lllius, Et cum intquis reputatus eji fide cxplcuo, 6t m uiei
^cemreductioerac.
Hoc proprie Marcusmam fexta horacencbra: fuiiudcrunt ccrram,vr no quis poifct mouere
caput.
.
* Theophyladus * Vcfciliccchomincsprauamop nionem concra eum concipcrcnc quod cV ipic lacro 6c m

. ,
Atiicciimonamque
fructu
Marcus afcenditadcen-
leficus eifec
tclimum,ideft.accrciahoracrucisvfque ad tcrtiam refurredtionis qua?p w fttresdicsfuit. Tricetimusfiuitusincruce, fexagcfimus 111 tnterno,ccnteiimus paradifo Quafl dico, quod milircscrucifixei unteum,quod factum eit hora*quafi fexta fecundum Io.inncm,fcdpnus Iuda;i horatercia cruci-
Hiero.Cuminiquis
ftrum,alterum mili cnminedifsimiles fortiuncur vias , Alcer prxcedic F crii ln paradifum,alter luda rn mfernu.Confcfsio brcuis vi
&c bialphcmiafinitapcnaplecticur^ccn Hic pullus lude ligacur ad vicem.ana bologiam, idclt,pall tinguur languine vua;,hic laceranc hcrdi vineam f Mouemesca. Hieron. Einicciturmois iniquorumq; excitantur vincula mferni vlque ad ceruiccm,quc clt c humanigcncris. g t^/io^.Hiero.Eciamnolentesconficencur, quo tecit faluosjcv: fe propria damnant fcntcntia,quia ahos falu
vcritas depucaca vnum rclinquitfit ailumit dexcru, Uc facicc in die iudicij, ex
acquindongam,
fixciuntcum,qui magisdicendi funt cumcrucifixiflcquauisnit.incurhocd;ffimulare,quam milices qiu fecundum officium fuum diici fuo paruerc. c Et cra' ti Bcda.Titufus ofledit,quod ncc occidcndo
.
po-
tueruncciiiccre,quod no cileteis rex vndc. Egoautemconjiitu tusjum t&c ab eo,&c. Benc cnim fimul cf f rcx &c pontifex, cu
eximiam
patri
fu<
carnis
regis dignitaccm titulo pi

ili
li
hofliam oftcrrct in altari crucis , enderecvc ciicbs mlinuarcc, qcf
&
fccit, &. le
ii
olu -* a
per crucispacibulun6pc'.dideru,fedc6finnaueric nnperiu. Jamma Hiero.Quod titulis pfalmorG prenocacur. In finem ne n| corrump.)s,i: cum cribus hnguis.Marcus ludeoru , balilcos
h Dtjcendatnunc. Plus cit dc fcpulchro furgerc & non crcdiderunt.Hi omncs declinaucruiiClimul muci
,
vclict ialuarc potcrat.
difunc.
i
diam lud*orum. d Etcumeo cru. BcdaSicutdicitapoftolus.Vetushomo no

lterfimtucuillocrucihxusett, vc deitruatur ti, vt vlcra no dominec no;
fupcr
.
exomoliiIbn,rexconfeHorum,ha? treslinguaincrucispatibulo comunctar func,vc omnis linguacommcmorarec perfi-
mabat diccns.Si
tuit.
rrja;cwjeo.Beda.Sccudum Lucam vnuslacrobla cu cs Chnflus,faluum fac cc 6c nos.Alcer dicit . Dominemementomcidnmvcnerisinu rcdarguitoi
peceatu opcranoitravccuacuctcoipuspcccaci, quadiuexcenorho-
ccrpus pcccaQjiadm crgo aguc
Sichodieg_rictocorde &.fictamccedominic^ pafl facramentagcilanr, ad mundi gaudiahberan a donur piunt,&: idco a donuno conccmnuncur, ncc vila rcfpr
digni uidicantur.Qui autcm c um Apufiolo in crucc
t_
mo
4 ">\
NICOLAVS DE LYRA.
i
Etat au.Io.xix c.Dicitur Erat aucem hora quafi f%xta./ccHn-
tcrtiam,med' dum,veritatcm erat bora mediainter fcxtam ro denominxiur ab idco ab cuungtlifiis 01 vtro//ueextremorum, do denominatur tertia aliûando fcxta.
&
&
dum y
Vidcn
MORALITER.
EtcuminirittisrcpittatuseJl.Sicfilhodic iplius multis locis. mftitij fubiierlionem
mcmbrij per
pr&tereuntcs blafyhemnbant eum mouentcs capitafu" , centcs.Hoc limiliter taciunt detracloresbona factamembror
Et
&
Cluiiti denigrantes.
E
>
Dctt
49
j\
M
fuum
in a
arci
ap.XV
induic
6)0
D
fcilicec
vt ginancur.itapotiusaprefcntibusxrumnis opcantexui,
flntumfanctfi
( irifto
i s
regni celeflis in preces cius qui falucem quercbac pie audiuir, quia qui a domino tantamoemporalia folacia dartonibuspofici
a Sol refugir quia
manus Dei commeder, vnaquccum eife defiderenc.Vnde domi participes
pro ludgis dixerit fecundum carnem Tndcus exift^ns , ac fi dicerccvcquid populum Hebraicum cum derciiquilii vriuii crucifigeresfiliu^ficut.n.aliquandocofueuimusd;cereDcur
humanam fic & bic dehumanam uaturam vclTurcliquiftfme.oportec mcelligere

me.i.meam naturam
Vel nc
inipi
j
iltuntj&atcmpo
feparantur,.& fcroispriuantur, qui
libus
non
potelt videre
phemantes lua luce riuereutui
...
.
monem Chxifti & collaborat laboianti.
blaf-
daicum populum.
d
i
qnidam.
Non om
rnilices
inrellit
ildtia
i
petunc ad ea dubio Chnflo

.
Et fa&a hora fexta tcnebrz fadtse fuiit t per totam
terrarri.,
nes. Forfkan
vfque in
a
horam nonam
Beda vthomoloqiutur.vt
.
Romani non
fupcr
t.
Ethoranona exclamauit voco

ciucirigitur,vf
i:diance&miferaniperucniunc
homo tfet,yr homo
hoino tnrbatur
magna
Iefus dice^ns
Eloi eloi laminazabarhani

plal.quod enim in
'Victor Anriochen. J-cas akerum cx llla conuitiatum jliim rat,alterum vcro nuinatorcm Infoltiam graui oratio-
Hier.priiKipium habetui ,
eli viceiiirri piirni
medio poniiur lefpice inme
in Hebraio
quod cft non

f
interpretatu
De 9 mcus Deus meus,vt quid me dereliquifti?

Elia
a Ipfos igni aptos'
gentes propnecacem Hebrii fermonis , ex co quod dicitur Eloi putaucrunt Eliam ab eo vocari Vcl ludxi
.
folito
libi
fermone
Etquidam detircumftantibusaudicntesdicebat.Ecce cauos

Ddio
malitia.
.
verba domini deprauanres.imbccilliratis,
tj compreflifle. Cui ma"-jînde magna (jt magnufq-, honos

?
vocat.tCurrens autem vnus, &implens fpongiam aceto, a

b
Ainarittiriine'ni
.,
infimabant cu quod
Eiia: vocarcc auxiliu e Ctrrcns aute B^da, Ioancs pleniusdioc.
. .
c Dulcedini
.
circumponenfcjue calamo potu m dabat ei,dices
Sinite,vicoelo.
^Qui dc
Ioan.i^.f.
liChnfto promilfus
;
deamus
a
fi
.eri
jtuit
nihilommus initio vtrum-
Nos cum
a
veniatEliasaddeponendum eum cum vna de

nulla,vcl
lelus
f
.
autem
meum.
efl:
l\)ftca
fciens
kius
qux
teira.
Fater
iii
mauus
tuas
commendo
piritum
CcCtum aperuur
quia lam
onmiacontMn,i7.f.
Lucz.^s.f.
cquodcaufampro er quam dominus mertem condem9

c
emilTa
O h
vo ce magna expirauit.
t Et
.
Nouillimi primi.Gentilisconfitetur {Hetisifcdaicaca-cata negat
vclum templi fciffum eius erroi

vilitat
t
r
peior ptiore.
induoafummovfquedeorfum
Vidensautemcenturio,
fuerat ignoraret
,
ifphemaife
;
poftca vcro Chnfti innoccntia compertaal,
js valefecifle.alccrum veroinfanabiliani irialiriadecencum , poircognicam quoquedominiinno-" itiam conuitiari perrexifle.
quideconnit
}TheophJndiciumfuntduolatronesduorum populorum
.
daici^cgentilis,ambo iniqui primo,fedgcntilis peuicens iaiotVs vfque in finem blafpbemans

.
num , &JcjQJt(oc mi: nus feciftjs.dacc quod eftis. Eranr.n.acecum degenerances a vino prophecaru pacnarcharum, ranqua de pleno vafc de huius mudi pleni,cor habentes licuc fpogia caueriniquicace nofis Sc cortijofis lacibulis fciudulecCi.Hiifopo circupofuerut 9 fpogia aceco plenu. Hiffop^ herba humdis ped puigas Chri fti flgnificathumiiitaxcquacircundederunt Sc circuucnifle putaue'rfic,vude..^//5t\sjej redomi?ie H:ffopo,& mnndabw. Chri
fummata fuiit vc confummarcc rarfirif fJMi Va Pron pu f ku crac accco pie-
&
lahora.
i
Pfal.ecb.
Lied.Norandumquodhorafexra.i.fole reccffole re
au<
cft
cericro
mundi crucifixus lic,&: diluculo.orieuce

morruus
rcxic,
quia
,bl'riuf.no.! 'e
Adamenim peccacedi^tum eft,quod
propcer peccara noftra,&: re.pfo-
enimhumilitatenuitfamiir,q.anifihumiliaffetfemetipsu facfus obedies vfq; ad morcc, morteautcrucis, finguiseius in mundationenoftra fufus noeffer.Per arundinecui lmpr.fita
efl
ivoccmdnnvni
i
!<1
paradifodeambulantis ad auram oott imdic mclinata iam luce fidci. Ad auram refrigefccnte fer recharicacis.Deambulans aucaudiebacur quia ab homipeccatc recefferac , Racionis ergo imo diuine pictatis orpofccbat, vt eode tcmporis articulo quo. Ad< preuarican tickiferac lacroni pcncenti iar.uam referarec paradifi Ec
, i
fpogia/cripcurafignificacuivqu^hocfadtoimplccui/jtiia
Phil.i.h.
'ai'undinefcr]bicur.ficutJocucio(qtie pcrlinguamtornii.tur) linguadicitur.Vndefnguagr^cam 6c lacma dicimus. H'cr.

Currens antent.lnucrw: iimiiicuduie eoi u.Spc\
cc arida,ignibusapra,uvpk't aceco
,
'.':
^xincaua,
i'.a-
hocmartcii& odio
ucl
ri
dolode quo diis
piacauic vmea Sovcth.Et quomodo cduerfa

.
(I Efa.j.a.
,'
ca hora
primus Adam peccando mundo morcem intulic < Itrn hora fecundus Adam mortem nioriedo deftruercC Victor Antiocb. En hacipfahoraexhibccurquod Iudî ::ea Chnfto peciueranc ncmpe fignUm caMe.fte.noc autem Jilo poft aliud maius confequicur,& quodnam lliud? IUud
.
amaritiidineviut alioix,etexpect.iui vtfaccres vuas,et fecifti fpinasi f hfrs tfj/.Bcd.Quid dixenc Lucas aperic Tatcr in manu> tnas
commcndn fpiritum mtum

Ioancs. Cum
& boc diccns expirauit
Quodauc
acetu dixit confurnmatu eft<cr inclmato accepifftt
tc tradidit fplritu . Incer hoc qct aic. Confummath eR clinato capite ttoufu fpiriium . emiffa cft vox illa msgna,
dicic Ludj.f. lo.i^ f. c api &. illud. InLtic.ij.f
quam
'quequod dominus fe daturum prom:fcrac Gencratio, aici!a &adulcera fignum qua:nc , & fignuro. non dabicur
nfllignum Iona?prophetar,&aliorurfumtoco Cuexalicricisfiliumhominis,cunccognofcetisqula^gofum.Ecim mulco admuabilis eratjCtim ex crucc adhuepcndebat tute illius ha:c accidiflc fl cum in cerns"adhuc am, quam
'
tabaceueniflenc.
Utnebrmfa.Hict.
Jterra incbriofo
Ioannes tacec,ca'Cen commemoranc.J manus tuasj&t. Hier.Icfusafic.Infirmacaercnimcarnemox vircusdiuina iqnaluic que dicic.Aperice mihi porcas lufticie.&c. Nox auce Pkl'i7c cum nuHa,vcl vna voce monnuirqui de cerra fumus.Ille.n. cumexalcaca voceexpirauicqui de celo dcfccndic _g Etvclumte Vcarcaceftamcnu,&omnia legisfacramenia 'qu^ tcgcbancur appareat Sc ad gentes cranfeancAii/dict baliit.}{otus in lud&a Dcus in Ifa.m.n. t.Nunc aute.Exaltarefuper Pf*I.7f.a. ctf.Deus <& in omM,&c.Et in euangeho pcius. In vidgcntum ne Jbid.j^.a.
abieritis
Hic adeft Noeinebriatusac nudatus c^to p^lho tedus,& ab homine irrifus hic ftilla
i-delignofanguis.
tJ
1
1
wcttj.Hier.infcnbiturpfalm.ifte.
!
Proaflumptionema
ina^quaChnftusadcruccmducirur. Verbafihjhominis ?fopheta Vnde ctiam fequituriuxtaLucam , In manus Ciscommendofpintummeuni.Nonahora,inucniturcuer Jomo decima drachma qua? penerac rhcop.Vel hoc loquicur homo crucifixus Deo ^p memos 9 ym hommes fumus derehcti: ipfe naq; a patre derelic^ fuic
,
i
docrte omnes gcntcs Ec poft paffionem. Ite # Victoc Ancioch.Vnahi'C vox& velumcemplidifcidic& monumcnca apermc, Sc domu Dei defercam reddidic. fecic hoc auc non in ccpli corumeliam, fed in faccrdotu notam . Oporcebac adhuc vacicinium quod de fucura templi defola cioneeditum extabat implen.Oporcebataequelegis vmbra lam confummaca iuftifica.tfque per fidem Chnflu Lmcta fanftorum iam candem pacefafta demonftrare .
. .
&
M:it.io..1i
Ibid.lg.d.
'Ji.n.quidicic,
nonfimfalnsêdpatcrmtcueJi.Ethctinmhoc pro
h ^;</twdrew.Qftediturquarecentunomiratur
^
r
q.i
vidic
eain
NiCOLAVS DE LYRA.
Vi.au.cen.q.cxaduer. Fidebaicnim,quOdilU vox nopoterat na^fns
idco conclufn, raturalitcrfomari ab homine fic propinquo morti, virtute Dei dicens . Fcrc hic homofilius Dei crat. quod tffttfcrmata
&
Et
fcinditur
me.Proptcr q, no dct Chriftianus mirari li a Deo pcr-
MORALITER.
quando percopaflioncm mortis Chrifti omni terrcnorum inordinato amorefeparacur

.
fidelisab
per malos tnbulan.quia ficftio capiti coformatur. templi fciffum eii. i. Corin.j.d. dicitur Tcmplum îfiiivtum clt qiiod cftis vos,& idco vcluni huius tcmpii fcin"ttitur
>e/wi
i Vidrm autem centurio.Vcxhocc\\\oc\ iftcgentilisconfirchatur in Chrifto veritatem deitatis fignificata fuit illuminacio
iucura ^cncium.cW: excecato Iudaforum
Tom.j.
Venit
-ji
Glof.ord & Nicolai de Lyra.

c
nili
6y.
i
A cum flc cxpiraflc,idcfr,fpiricnm cmififse.Nullus cnim habct

poccfutcm cnvccendi fpiruum cccaca nc * Hicr onvn .us.Gcnulis populus conficccuclude*
dumludari Thcophvlachis. tcficordoconuertitur occidunt , & gentilis *IlUu. confitctur.&dikipult . .-*_*" r a U i e x aducrfo ftabat,cjuia uc fugumt , 6c nmlicrcs q Bcda.Hominon & Dcum conlitetur. C>pc.iant CcnCUCiO
*
.
Venit /^''.Hiero.Iofeph venic fcro parafceucab Arii

,
condicoc
ammarum.
thia
quar intcrprctatur
in
dcponcns nd deponcndum
,
Chnfii
gat vi
fiat cis
crror peior priorc.
vnonumcnxo.iyobilis dnurio e.xfjc. redem.Dei.hur^ adVila.^r pitiit.cor.lefu. lolcph iniioluit fyndonc,infvndct inuolutu corpus pofuic in monuinccum q3 cxcifumenc
pctra
corf
&aduolu
< .
dem ad oftiu monu

clamans
t
rr , Vcre cxpirailer.,ait.
i
ti.
iMati_eafpiciunc
.
fM-Tt._7.f.
LiU
>g.
auu.mdic_curqo.ccn-
b
c
cum
militibus prxeff.
Vcrr,<? f.Hierony-
hichomofiliusDcicrat.tErantautem &muIicrcsdclon Maria Magdalcnc,& Maria Ia gc afpicictes intcr quas erat imcr vocatus 8c clcrtiu a domino Iacobi Zcbcdxi
i
poncretur H^cop niacongruunt ad
pulum
fine
Iudaicun.
,
I i
ercdenccm
Ad
dirtcrcimini
cjui
pritno.
poftolos
clt
mus.Notaquodccnrurio antc
crucem
in
cobi m_no'ris,& Ioleph matcr & Salotne. Et cu ciTet in Ga dc fua fubftantia miniltratem*
Bcda.Mos
ctat vt muli.rc. prsceptoribus
.
nobilitatur
nit
fide ,h
iplo fcandalo piflionis vcrc filium Dci
confitetux
Arrius gemiin liumcrcdiili-
"Amus ,3-Arnus
p rxdicat
ccclciia
idc mcute confun- crcaturam. Vnde rito pcr c cncurioncm tur.

fidcs e-clcfic, fignifica
tur.quc; velo myfterio t Honeftus um ca-lcftium per cuafi-L
miniftrabat ei,& aliae mulra. qu$ nfine _. _. , , r 1 ,r r d fimulafccndcrantcumcoIerofolymam.tEtcum lam.iero eflct fa&u,quia erat * parafccucquod _cft antc fabbatum, vc *_ __ _ ..._.:_..- JT b All qiicSc deponcns dcl'|>crationcm
liKxa
Abrahxficfiliusdc^ defpcrationcm c
fcqucbantur cura,&
peftat
.
rcenumDcu
flfl
tratad CThrifliar Chriftiano<|i
ba P tizctur,quod
ficat
nomen
Pik Pilati
....
_-.-.
L.
/-.....
nit
lofeph ab Anmathia
go.Iudaicut populiu >cponcns Katnatna ciuita. Hclcanx k Samuclts b

.
Cl. cft
. 1
llnllcntn. os mallcatoris
nobilis
dccuno, qti & ipfe erat 4 5

Adchrimanos.
Maiieatot.
eft.quidomat gc
fcras
vt rcgat c ferrea , & virga
t
n.ortcm domini rcfcrato continuo Iefum
expe&as rcgnum viaticum.

pctiit
Dei. Et auda&er introiuit ad Pilatum,
&
facnficium quod natur pcenitcntibi

fine,ideft, viaric
I
:
& vcre
fi
mftum homihem,&: vcrc filui Dci

con fynagoga taccntc firimc b n
Erant au. Hie.SlCUt
>n
& & cum cogrvouiiTct a ccnturione

a
corpus Iefu .Pilatus autcmmirabaturiiiamobnfict, acccrfito ceturione interrogauit eu,ilt ia mortuus cfTer,
,
Etmudocordc&:
cacismorcuo,imn
in
Cor mundum,
& pcccatis mwtuum.

,
donauit corpus lofcph
munimmc fidci
*
I
excludicur mulic Ipft. bris fcxus a falute per |Mu.t7.g.

Lic.i;
g.
t * Iofeph autem mercatus (ynddncm
bilicum operctilo
&deponens In muniminc
fidci.
pcr opcra charini

concludic. Fmisci
i
Minam
virginem,ita
eumjnuoluk fyndonc
.
5- pofuit
cum
in
monumento
i-_ai>.g.
non rcpellicur a mvfte
prxcepti cft clur; Afpicientibus alo.i

E
no crucis fcientu. &:

loan i9.c.
refut te&ionis per

.
viduam
Maru Magdicic Ia
filius
elcdis qu; funt
ftell_e
maris,quando fi fieri poteft fcandal

,
cL.cnam 6_ca.tcras matres.

c
lacobi
buncur cciam
electi.
mtorit
& tofepb
Beda.Minorem Iacobum
Theophylactus.Imicemur&nos Iofeph
cobum Alplieiqui8_fraterdomini,eoquodeiTet
domi _i ri^ tnatcrtera: ce leju mater eint&foror
Ma-
Dc qua Ioannes
ma.aus Maria
Stabant autem iuxta cru
Cleopb.t,
& Matia Magda
Chrifti corpus per vnicatem,& ponanius illud to excifo in petra.idcft, In anima mcmorantc &:
m monunu
non obJ;
f.
i-
rccipicr
/cvjc.Cleophe videtureamdiccreapatre velacognatione. d Etcum iamjcro cflet y Qrc. Bcda.parafceue Grxre , prcparatio Latme.Hoc nomine Iudî intcr gr^cos morantes fcxtam
__XO:l(.. Gcc-z.a.
cete Deum.illa enim anima eft ex petra excif_t,idcit,cx C fto qui cft petra.qiu continet firinicarcm.inuoluere ctij
fabbatiappellabant, quiaineoq fabbacocratnecefsariapr? dictum eft. Sexta die colliparabanc iccundu quod de manna die homo faitus eft , &_ tota fexta getis duplum,&c. Quia ergo mundi creatura perfecta cft.feptima aute conditor ab omni voopcrefuorequiciiit.Vn__hucfabbatu,ideft ,rcquiedici faluatoreadem fexta diecrucifixus homine reftau luit,recte
rauic.Ideoquc cum accepifset acetum dixi i.Confummatum ycHy
ideft.diei fexta.
bemus ipsu in Svndone,ideft,in corpore puro fufcipcrc. jdon namquceft|corpusquod eftanimîndumentuni:di*t cnim non foliimpuraanimacorpusChriftifufcipcrc,fcij|
corpore puro.lnuolucre autem oportct. fcd no apcnrc,i fandum claufum cft occultum.
&
opus copletu eft quod pro miidi reparatione
refurrettionis fufcepit:fabbato aute in fepulchro requiefces , odaua die futura erat expedabat exitum, vbi noftr? dequ?
uotioniso. tetnbutionisprjelucet exempluquosinhacfexta er.ace.pro domino paci& mundo necefsccft crucifigi . In foluerit fcpcima vero ctate, ideft , cum leti quifquc debitum autem in fccreta pace cii corpora quidem in tumulis.animas
f. Decuro. Officiucurif adminifiiasmagn^dignitntisaid ffculu,maioris apud Dcu fuine legicur . Talc enim iuiii. ccebat,qui corpus domini fepeliret , qui per iuftitia din nobilitatem feculans poccti^faculcate obcnwB efiet,__ per Jvlon ignocus auc mediocns ad pr^fidem acccdcrcSt crucifixi corpus poflct impetrare. g Jofepb autem. Beda.Ex fimplici fcpultura domini, amt io diuitucondcnatur,quinecin tumulispoffuntcareicdiu; s.
&
emm
rico.fed lineo
domino gaudctc, & poft bonaopera oportet quiefcere , doc^cate
ncc octaua vemecc

tis
& ipfa corpora refurredtionc glorifi

Venit
Allcgorice.CorpusChriftijnonaurOjnon gcmmis,au,C' puro obuoluendum eft. Moraliter. Autcm Ille in fyndone mudalefurn iniK qui cu pura mente fufcipit:Hinc ecckfia facnficiu alui
.
i
catacumaniroabuslimuluKorruptionem ^tern^ h?redicaaccipiant.
lericoneq; panotinv5t:o,fedlineoterrcnocclabac, ficur pus domini in fyndonc munda fepulcmn eft.fic a papa S ftrofiatutumcft.
r-
&Q*
4
J
NiCOLAVS DE LYRA.
I Et cum iam fero fa&um efTet. Hic Jefcribitur ipfius Cbriili dcuota lumulatio,& patct fentcntia cx dilln Alatthxi ij. exccptis
Ab Arimathia. Qu& anttquitus dicla efl âmatba t de

Dccuno,qui
qu'<dt
Samuel,vt habetur. \ ,I\egum.

riones emtn
& ipfe ctat,&c Idefi^ynus dc cnriaribHS.lt

Hf
dicumur,quifunt dc curia alicuius magni princrpis.l p*
qutfequuntur. z Quiac.3tpafafccHC./_f/.,
ta in ejua praparabantur ea
eju<e
pr<tparatio,quiatunceratferia{ex debekant comedi die fetjuenti.
tur etiam deturiones,qui accipiunt curamplebis. Et audadcr introiuit ad Pilatum. Triut enim cratdifci)
Cbrijii
Vcnit Iofeph. _/_"<. fcpcli endum Cbriflun 3 amequam intraretfab batum in ijuo non crat Ikitum talia.
facere
ouultusproptcr meturn ludxorum ,Jcdcxmpio mrtn C animatus vflendn fe publice cffe Cbrifti difcipulnm ,petedo eius[ p turam txequendo.
&
Ab
MORALITER.
Venit Infpb ab îrimatbia. Scquitur. Ef />-*/>. Moralicer lofcphqui inccrprctatur accrcfccns corpus Icfu pcticquando perfona crcfccns vu tutibus cu3
fuam abfcondit ab humana laude. Etpon it in monumc o. quando Jtigitercogitatdcipfo , quiamonumentumdic ir, es quali mones mentem . per hoc autcm quod fanda: muli afpiciebac vbi ponerctur fignificatum fuit quod rcligiofc fon_equ_efunt mundo mortu_e,debentcum eopercop p
iCi
cha.ifciamfumic.EtinuoluicinfyndonCjquandodcuotionc
fuam
iicm fcpcliri,vtrcfurfccl:ioni5Ciuspaiticipesficninefe.
ifc
fo
/f
M
cft.
Qnat
e(t
arci
.Bcda.Dicitur, qucd momlmcntum domiOôderat domus rotunda fuic de fubiacenre rupe excifa tante altitu nis vc homo rcdus confiffes vix cxtenca mnnu culme pofaccingere.Hchabcc introitumab orientc.cui lapts ilJcma-
Cap. non
cttra
ciic
,
XVI.
&
,
6j4
''
peculiarem Dci prouidentiam fapicntiam acciD fiquidem per hoc vnum picc aiitum eff ne vfla prorfus
i7 ' 1
lusaduolurusatqueimpofuus
fum fepulchrum, eft, locus domi-
fnemspaiteaquilonati
Chriltuj:
fufpitiooboiinpoflicalinmptoalio inderdurrcxifle. b Mariaau. Be.Lueas diatqni.iafiabaniomnes norieiusa Luc 16ge,&: mulicres qux lecutx fuerac eu.S.d aliis depoficocor.
tij.
Per opera chatitn
Aliasin.
acorporis deea:in
auod
A
erat excifum de petra,

tlecti
i]ui
.
&
Opernilum
fidei.
porccuisad fua remcatib 9 foJemuIic

rcsqua?arctuisam.i bat funus fubfecucx
adudluit Japidem ad oftium

fl
pccra
faclus eft
iuntltellxmaris.
ptcm habcnspe:s longitudmis ,
monumenti
lenge
Maria autem Magdalena: &MariaIofeph

li
qma
fcendalizabuntut
iieri
porcit etiam ele&i.
quomodo ponerctur infpicere curabat vtci-congrnort:
iumpalmoru meis
vbi ponerctur. afpiciebant

uirji
latcrc meridiano pcr
raapauimenroal cmincns Qui

.
pore munusdeuo*
tionis offcrrcnc.
;iJiccc
i.cct
locus
vndc corptrs infvixbacur.Color autcm momimenu &C elfe permixciis. jctlli albo &: rubeo dicicur * V<&or Anriochenus. Exhoc.aucem Iofcphi fadlo &:
non defuper, fcd a
totum
Victor Antio.MuIieres afstdent.&accurjic, vbi dominus ponatur,obferuanc.quo f udefs,quorum furia muneribus iainfoicedeliniueiaor r abeuncibusdemorruumChrifticor..*
jmmam
let
animi illitis confranciam
& fortittidinem fpecLtre

etufdc erga
pusliberiuscomplecriconcrartarequcqucac . Offedunchs aucem ad morte vfque mag nam animi forcitudinem cha
parum cnim aberatquin vitani ipfam Chrifti caqfa Iudxorum onumim inimiciriam jipenderec .Qufppequi
fe fufciperet,& oprcr lllum in
ntatcm magnatnqueinpecuniarum impenfa liberalttaterh.

&. mngnifi-entiam.
&
fumma rurfum
ob id foju {minum noftrum ffudifi Sc beneuoIentiam.Non fum a Pilato impccratvm honoiifieenciffime \od corpus luofitsime fepeliret,verum ob id ctia qriud in proprio eoq; Mjomonumeto lllud coderet.Intenm quod Chnftus domi
&
Beda. Moraliter Sancte.mulicres dieparafceues ideff pripararionis idem faciunt,cum amma: humilcs &c quo rna-loris fibi confciae fragilita:is,eo maiorc faluatoris amore feruentes.pafsionis cius vefiigiis in
hoc fcculo (quoprarparada
non
in vetcri
fcd rn
nouo monumento conditur , illud non
requie s futura)diligeter obfcquucur.Ii,t fi forte valeac lmira 9 ri pia curiof itate quo drdine-f k ei pafso amplecteda jjpcdot.
etiam ab
NlCOLAVS DE
C A
P.
LYRA
Etaduol. Circa enimfcpulcbrum trat qu.tdam claufura ,

millius daufurtfuitpufnus lapis magnus non afolo lofcpb
& ad
,
fcd
etiain
cum eo infcpultura Cbrijtf. Idefl,quxcrat mater lofepb. 3 Afpi. v.p.^J boc vttrafafiofaibato venerft ad vn"UfiC(-p* ';/*. * r
aliis
quifuerunt
Maria au.
j mcto parauci ut aromata & vngueta madatu erat,vt fabbati filetiii a vefpera i:,cjuia
!
XVI. Tcum tranf.Beda. Lucas dicit qma reuertcntes a monu,
num fuerant fecitte cu atomatibus ad monumctuu venerunt
& fabbato filue
& eiquem yiuetc dilextrut,ctiam morcuo fludio humamca

tis
vfq; in vef-
fcruaretur.Ideoque religiof? mulieres fepulto

licuit
domino
obiequuntur. Et nos ergo in eu qui mortuus eft crcderft fiodore.vututu refedicumopinione bonorum openi quscnmusdominuin,admonumetu eiuscu aromarib.ventamtis
<m
operari,
i;fi,
-
vfqueadfohs <:afum vngucnta Luras j auerunt,vt

it.
C A
P"
XVI
.
quodaute mane yeniiinradmohumccu

z
Poft dittia fabhlta
imdiit dles
Et quia $rA antcmporis exple-
T cum traniifTet fabbatum Maria Masda

Eleft.qmfuntftellxmatis.
orto > folc , ideft CU iam c ab on $}" , "'^ albcfcCfCt qif partd
riot
potusnmt mox
,
lene&Marialacobi&Salomc emcrut
aromata,vt venientcs yngeretlesu.f Et a
jdeli.prima faljbaro
fttfolisorientis vici-
nitate.adlitera
ma-
ttfatlo fabbato, idcft <:idente folc , vbi
Eadem ptima fabbaihi
diciiur qu.T
nnncdo-
minica
erandiliccnnare't, fcflinauerunte:rc
appellatur.Theop.vclvna.ideft.piima dierum lubdoruade. fabbadu hamcjue die hibdomadx rrancupanrur. b Idell.rcquvctioc rmnctipa num in fabbatis cultodicbanrur
.
gnus qtixirendi Si in- f Mat . s 8 a uenicdi fcrudr Lnc.z^.*.
dnm
chantatrs oficditur
i'""-*".
aromata
ficut
valdc manevna'fabbatoru*m veniunt ad monumentuixLi
Myflice autem nobiscjocplumdsfilluminata facie dccuf->
arcus dicit vt ve-
ntes
nt
mancvnge
lcfum.Ncquc vefpetc fabb.ni prtôccupante iam noti's
ticulo
monumcntum adire valuerunr.
fis vinorumtenebris odote bonorum operum dfio &oratiom5 fuauitatc offiitte. Hic.Nunccu aromatib.rcdolctib. cumfpofa&adolefccn
Seucnanus.MulicreshocIocofeinincadcuotione difcur it qux non vt uiuent; fidcm,fcd vt mortuo vngucnta deurrt ad vt fcpuko parat m^ronsobfequia Icpulchrum
tul;scununt,poftcacc")fpetgimus libru.i.cuelcmetis noflre.
Sj^'
&
."2^sic7troducitnnsrex in cclliaraftia.lSlucfurgitamicaMarir.byems tjffl.uj.i nbuipluuia reccffit ,flo.ap.uox turtmis audita cft in tcrra noftro,utfto.
odo.de. rcdiit
invtrefurgcnci diuinoriun gaudi.i triumphorum. Thco.Noncnim magiftudineatquedignitatediuinitaiChrifli fipiunt
fponfus
in
Poii.triftia fabbatafclix irradiat

hei;
,uencruntautem!uxtaconfuetudincIuorum vngerecorpusleft, utfcilicct rhancret odorifctu
luceprima
deumbrafubquadormiuc m mcridie dicsque pnmatu in dicb.te ea luccfccme.cV domino m co cu triupho
^nehiimiditarefcaturiret,naaromjriuirtutch.lbcC defic< iuarn humidiraccm corpons abforbentia, undc incorru-
rcfurgente &: diccme.Hxc cfi dies quam fccit'dominus,&c. c Et //d/.w^.Hie.QfJaluis dicit diluculo.DiIuculumefcintertenebrasnoctis&diciclariratein qua ialus ucnitinccclcfia declai ada morc fohs.qui cofurgcns rofeam prasmiuit.P auroram , ut tantus fplendor puxparatis oculis pofs'ic uidcn
!
wnconfcruant.
Vt venienus pngcrent. Moral.Sanci^ mulretes, que
domi-
num
cum
rcxiffe dominii
1
NICOLAVS DELYRA. a
c
p.
xvr.
Tcum traf. Toflqna defcripta cft rcdutliopeccatoris in dcu pcr

Chrifli
boc efl quod dicitur. r Ec ritm fr9f. ^<>Z&u enim duraueratfabbatu non erat cis licitii dliquiU cmcrc,fi d in vefperc citifde dici
&
terminabatur folcnitas,& tuc cmcriitarotuata,vt

venirent adfcpulchrum,ideofubdhur.
a
in cra
ujJ.
prddicatione & fu
pafjionis redcptior.e
I)
fcribitur diclarccfuciio
fcribitur
per fuarcfurrcclionl
& afceftone. Et primo

jr afcc
confequentcr
flmobmemane
Ec
man/fcflatic fuxnfurreclionis.sccudo fublimatio

Y.t
mis.ihi
dominus quijc lcfus.prima
m duas quiapritnodrjcribii
>
i.primadieruillius hebdomads, poflfabbatum ftatt diciturGen.l.Et rnane dies vnus,idefl,primus S ciendu etiarr, quod fa&ueflucfpere cmnes dies illiUs bebdomade vocabatur fabbatapro taio quia crantfe
&
f dcnuciatione angeh.Sccudo f apparitio domini iW.SurgeS lctus.Circaprima parte dcfcribititr adue tmulteru cx deuotione adfcpntchru , vbi audicrut ab atigclo cfurlationfurreclionis
ipflus
iliux eo quodfolenritat pafcaiis dnrabatfeptem dkbus .prima tamen dics ftptima frant celcbriores intermediis t ita quod in illis poterant
&
emi aromata
illa.
rexiffe
Orto
tuus
cft
MORALITER.
aij.
credcntcs
fi
Seqmtur.^f j>f,j.Grcgo.No* autc ineii
cj
mor-
opcru deu qmrimus,ad
odorc virtutu rcfVrticu operatione bonorii monumdu ipfius cii aromatib venjm v .
.
tuiu
Tom.5
55
4*J
Glof ord.&NicolaicIeLyra.
vrtunclauLs
cumrc^pusdominrccrcfurreelionisilluxit,
.
tioncomnem,que
A Cnnftn
>b.i<
v j ca
iiafaiiCtjrunifemiiiariim,qu.mdo Sjlumcncrcdulitatismfiidit.
,
Euangcliftas offcrrc videtitr,d e mcdiotollanr. Aiuntitaque, altas cife muhei phoniftii
fc incer
Ortoiamfok.
cnlo.
}< Augultinus.Qui>dL.ucasdicir.^We
quainm fit mcntioapudMatchcu ,alias rurfum quarfiap Mareiim.AddiintMana Magdaki.am.piopccr Incc gaChnliumftudiu,omuibus fc adiuxiife,eaqucde<
llli
iaruis dicens.
L/ildr
diuerlas
.
mane
ort
um
r>id
obcigiiTc
occafum roipoii
,
.
S^
fole, idclt,
cuni
alvtivia
Cniiflo
abO. lenrispuce
i-icc,i]u.)dtic
orto iam iole

Legcin
& dicebant adinuicem:

monumenti
.
Quis rcuolr.ct nobis

ic
-
tandcm tcpou
Lhis a
q
v<
muhcribih
abl
.
mjH"
peccatuin.
monumcnriiin
3
qucfblisOricncis cimtacc: eiui cnim

ft illc
lapidcm ab
c
oftio
Et reipicienres vidcrunt
etiain iiiiiiitct tangii in
rum
liftis
eft,
legem muiti.
f ideft,
vteiugeiintusom-
nium
Sc
omtifrus ftauis.
diuerfa
fulgot
qui
nomirte Aurorx appdlarifo]er,ideon6 jepugnatei q. ait,(n

fisi"iicrc,rcli-
rcuolutum lapidem
t
fucm
Regtiaiuem in pioBoda.lndoiruini.lcilKet^mintiamquaeratexcil.-. 111 jictra. Hiciuucim iiimam iciuircftioms timennbut moitem oflendit
.
.
vaHc. Eratquippe magnus b

viderunt
a
Et in- 4
5
ri.Sccundum
alias
f,itui-,libri ieres , alia
tempc
d trocuntcs in
C
monumentum
iuuenem fedenb
aliarefcruntvifa
ndhuc tenebr.t eftft , dic
Ioiittu.ti
quippr q ui ^ aliquid rcncbrarutancoininus funt,
Qmtvcra Ixtiti e(t, holte rcpullorejnoadcpto : non vidit. nccauiiaudiuit >ju.t pia do.dili.fc.
Hicionynius.Quod oculu
tcm
f
in dextris t
Deu
cbantas elt.umoi non
coopcrtum
:
ft;ola
eft
candida,
:
& obftupueIcfum qua?cuiniiucUt-uiciupu.

.
queitavnus Euai(c hfta, quodabaliis tcu fuerat no euci

c
Scden.indti
|
inchaiitate.
quanto magis oritur

lux
.
runt. Qui
Aloco.
dicit
illis
Noliteexpauefcerc
<
fljdix
Ad mendianam
tem
loci dlii
Ncc accipiendu
fol
Acaufa.
cft quod ait. Valde ma ne orto iamfole. tan-
qui iicuit in
amara ciuciseuanuit tJos moite iunezit in ^loiia

,
vita-
h ritisNazarenumcrucifixum.furrcxitjndncithic. Eccclocus
1
poiictim fuer.it
quam
ipfc
iam
Mulieiibus d;ciiui,vt nuncient Apollolis pci mulieie viiaiefmgcnj

.
cjuia
pci muiicietn,
moinunciueft,
<
pus Icfu.Corpn
nim quod
fupinf
vidcretur fupertcr-
ram, fcd de proximo aducnientc in has
vbipofueruteum.Seditedicitcdifcipuliseius& petro, quia
ccns caput habc occafum,dcx

cefTe crat habcrt
partcs folc,idcft,orcu fuoiam cejum illuminarc incipiente. b Etdicebant adinuicem. Hicronymus. Aquilarcongregacur
ad corpus,martyres &: Apoftoli vident lapidcm rcuolutum, qui eft lcx mortis.quafi dicat. Vbi cft mors aculcus tuus? c r\cuuluium lapidem Beda.Quomodo lapis per Angelnm fit
reuo|utus,Maccha?us dicit. Allegot icc.auccm lapidis rcuolutio refurrcctionem facramencorum Chnfti qua: vclamine literx lcgis tecta erant in-
&
anftru.Scribitaurc Matth?us,quod Angclu qui reuoluit dc ah oflio monumcti,pnmo vidcrut fupcr ipfurrJapidi dcnte.qui eas intrare in locu vbi poiitus crar.Dominus c vidercquod lam refurrexira morttns Lucas auten
intrantcs
m nronumetti
duos Angclos
ftatcs ibi inc>

vic
Greg. Perfiniftiam vicapnEfens ,pcrdextera
M*.t8
a.
fignacur iuxra illiid.Lmaeiusfnb capite mto,& dcxura aui xabitur mc. Quia Chriftus ia pra?fencis vjca-corruptionc
fierat,re6tequi eius vitam
bar.Qj.ii in ftola
ji.U.
ixo.4.c.at & j 4 u.
finuar.Lexctcmminlapidefcriptaeftcuiusablatocegminc, giona rcfurrectionis oftcnfa eft,& abolitio morris annquar, <ic vka nobis fpcranda perpetua toto orbe cepic prardicari. fc Seuenanus. Obfcuracum erat vcftrum pccltus , ocu-,
]i
dexccr, perennc nuciabac candida apparuic,quia &c k\q &c nofhe
tacisâudia.nunciauic.lllaenim Dominirefurreccio,
ad immortalitatem
ftituens celcftis
claufi
& idco
reduxit,6c:
ad Angclorum numcru
pacefa&i fcpulchri gloriam prius
nph
vi-
debacis.
Etdit,4.
d Juuenem. Hicronymus. Non fenem", non infantem , fed iocudum xtatc vt diciturXewre iuuenis in adolefcentia tua, qua; non eft hic vera dufn ienio mixta.
Beda. Mtilieres Angclos videnr quênmaromatibus vencrunr,quia illaj mentcs fupernos duesafpiciunt ,[qux cum virtunbusad Deum per fanctadefidena vcniunt. * Theophyladus.Si Matcharus dicit Angclos federe fuper lapidcm,Marcus vcro quod mulieres introeuntes monumentum
patnt^damna rcparauit. Gre.Q.d.Paueanc 1II1 qui 116 amant aduentun mini vr fupcrnorum ciuium,qui vitiis pretli dc cortim tate defperar. Vos aucequid cimetis qu? vcftrpsconc detisfVndc Macth.Angeltim apparuillc defcribem a.
7\(p.ex.
g
.
afpiclns eius ficut fidgur, Icfmn. Salutarc?. Sed
& pcflmenta eiusftcut nix.

qma
mulci no fubftanhaliter
fi
pideruntfedtntemiuuemm^nonmircris.hlam
pnus fedentem fuper lapidem , ipfum ctiam intus m monuRe

conrenfii
quem
vidcrunc
tupatiue hoc noniine dicebantur,dcterminac per locum zarcnum,& canfarn fubdicCrncr/?. Atqueaddit. h Sur.non ejl hk. Vtr przfcntiam carnis,qui tamcn nnl. deeft perpra?fentiam m.aieftatis. i hcce lo. Oftenditur morcalicas morralibus ad acl
Eujngc.lib.3.
Auguitinus. Aut intelligamus Mattharum tacuiffe de illo Angelo quem intrantes vidcrunt,Marcum vero de lllo quc foris fuper lapidem fedente viderunt ,vt duos vidennt & a duobus iigillacim audierint quacdixennt Angelidelefu,auc
,
mento poftmodum *
viderunt.
tiarum debnam, vt mtclligamus quidlimus &i fciamus quiderimus.
fucnmt|H
Et Perro.Beda.Peti us voca.tur ex
nomine.nc dcfp:
ccrteintrantesin monumeritu,inaliquaicpta.macen?dcbe musaccipercquacomunitum locfi tucfuiliecredibileeftin aliquo fpacio ante pctra.qua excifa locus iadtus ftierat iVpulttir^ vt
negatione.Nifi enim cu Angelas nominatim exprim magiftium ter ncgauerat.intcr oîfcipulos venirc no n Et notandum cur eum que tcclc.fif futjoninipotcs pi
propofuit,ad ancill? vocenegarep>ermifit.Hoc.n.ac; magna pietacis difpenfacione,vc qui fucurus crac paltor fi* m fua culpa d ifceret quomodoalns mifcren dcbei Hicr.EtTet. Qiu fcindignum difcipulatu iudicat,t magiftrum ncgat .Scd peccata pra:cerit.anon nocc
ipfum vidcrinc
Viiltor
qucm *
dicit
in codem fpario fcdentem a dextcris M-mhxus fcdentcm iuper lapidem.
Antiochcntis
qui varias viliones contigillc
ncfcimusautemeiTe, dicanc,edoceanc , eaquc ra.
Non
dononplacent,
Tr<tc\
cione
NICOLAVS DE
2
YR A
furreclionemfaclam.
eral cir ca
4
.
Ecincroeun.
Ideji,intra clafuraT,m
iani fo. Jdcjhad ortum iam appropincfuante. Sol enim poteil inielltgi oari Vno modo perfec7e,quando primo egredi duplicilur.
Orto
monumtntum
iltius
Dicitun auttm morAtmenlum quafi nnwu
tentem,fcilicet
tur,& apparetfupcr terram,& fic non accipaur bicuilio modo quan doluxcius incipit appirerc,fcdicet m aurora,& fic accip i bic ortus [olit,& ideoloan.2o.dicitm tjuod adbuc tenebr* oant , ijuia aurora
tctdemortepropria.
qui afpicit tt oret pro anima fcputli c Vldcrunt \U.LucA.ia\.a.dicitu>
&&'
.
P&
i
//
mdia efl mter tenebras aoclit
lucem perfecJam diei, idco ab vtro que poiefi nominari ftcut mcdium ab extrcmit,quiapartiiipatnalura ytnufqueextremi. 1 Quis rcuo\. Q*aft dicvt,non poffumus rtWuerepcr noftpfat,quia erat magnus faldc , pofitktfubditur. 3 Vidcrunt rcuo. 7'er ^ngelum qm vcnerat ad manifefiadum Cbrifli re-
&
&
viri aliiterut fecus illas in vcfle fulgei>ti,idefl,duo rorum,proptcr hoc dicit
JtngtU
oiugufiinus,quodibi appayueiutrrcs^fi ynus extra moumentu,intro tamea pr&diclam claufuramfidens lapidem reuolwum,fed imra monumer-tum apparxerwit duo, yn
&
caput
5
& alius adpedes vbipofitu fuerat corpus
frfn,
,
Dicitc d i. jpecialiter nomininat 'I>etrum,aliter nonfuiffu yenire adprotfcntiam Domini qutm mgauciat
.
jurrc
Inti
M
)
O R A
ViicrmtrtuQiuiuii.. l'cr
L I T E R. hcc autcm icfcratio myfte riorum
c Chnfti i1gnificatur,qua: vclamine legis inlapide fcripta; g
bancur.
Chn
Tr
)7
a
'
Ma rci
Non
Cap.
.
XVI
,
658
D
Efa-jf
in prce. vo.Breuis fencencia infyllogifmis, licet ingens no(trifons,^cernicatisnO' ^ quitatepiomiffio.lbicfTgaudij eft.Ibi cogregacur difpcrliones Ifracl, origo prarpa<aca li . uiancur concrin corde.Ibi cum vtdeb.ficut dixic vobis
gemitus. Imicatur muliercsanterefurrecionemomnium quod faciuncpoft.i. quodfackirxfunc fugiuuc morcem&
vidiftis. {vnficuc yscedet. fkncdc

r
(
,
pauorcm * Vidor Ancioch. Ecfi Maria Magdalcna , & Maria Iacobi , &: Salomx aiomaia prxparaueranc accamcn fi Eufebio
Cafanenfi crcdimus,
ficut vidifHs:
lempcorc nofiro
;cur
non
funt tres illx
cz
dc
Galilxa
nque rranfmigra
facta
lnccrpreca-
videbitis, fjcutdixit f praxedctvosinGalitaam b vobis . At illae exeuntcs fugerunt dc monumcnto. Inuafea Angclorui" & liominum.
a
.
Ibieum
qux
orto iam folead
monumenrnm
.
venc-
runt, fedalia:, Inno-
ti.Iam.n.apalfionc
are!urrectionem,a j>rte advica,apceradglona cralmig

(
ckncmini quicquamdixcratenimeaspauor&tremor d runt.Timebantenim.Surgensautcm Icfusmancprimafab ta& Gt.Ioaane

c
,
2
5
Quomodo,&
vbi h.rc apparitio
plemkimc
dicit.
minat? Multar cnim cranc , qux vnacum Chrifto Hierofolyma afcendcrant. I!le vero
qua:
,
ucrac
Ec bn poft
in
batbiapparuitprimoMariasMagdalen^
dequaciccerat
fecundum Mar-
Burreciionem
hlxa a difcipulis
.
vewcquiarelurre&ionisciusgloriapoftlxti videbimus, vitijs ad virtutnm celficudincm cranfmigremus Ejuergoin fcpulchro nunciacur,in tranfmigrationeoftentranf mi Eur.Ec. qui in mortificanone carnis agnoicitur, Mitione mcncis videcur Bed.Nota q, Maccus dicic.Praeccdcc vos in Galilram ibi licutdixic vobis.Nectamcn ibi vifum reculic
\
ufnodo a
cu cxorto iam fole,ad fcpulchtum venerut, erant admodum fimplices & imperfehe. Quare etiam non. nowluded manead monumentum veniunt.Adhxccum ab
Ani^clo
ai
sdiuiffcn:. fte
& nnnciate
dijcipulis cins
& Tetro, ftaman-
turi rugei unt,
nequc quicquam omnino ex
ijs,qua? in
datis acceperant,cctcns
^videbicis
^.cdieus autdicic,difcipulosin GalileamabiJLrein monte, &:prxccpcum ab co
oes geces in nomine pa.iXpiikeudijdoccndi.bapcizandi auce Euangeliftijdocec eum ilij &:fpiricuftancci.Alij pius difcipulis visu fuiffe.maximedie refurredionis
ufalc,& ipio dicin caftello
ibi
iquebominumvidiifc&adorafle,
patcfcceiunc.Mccuebanc.n.ncque fidcm quoquequainopercebaCjVifionihabebanc.Ecquiaca lcs cranc,nequc qux faluatorem viderent, neque Angelum inftar fulguris fiilgentenl.aut duos Angelos in monumento fcdentcs.autduos viros iuxta.vt Lucas narrac, aftances con
Emaus.Quareergoin Ga videndum predixiccum J afpecialicerpreccfiTuum,&: vifus fic^Quia vero fpecialiter hcc ibifolu necpnmum 3; xnon Euangcliftx narrantis, fed angeli cx mandacoDo1
:
fpicerentdignxvifxfunt.videruntautcmqucndam tantii luucnealba ftolaamictum hoccft vifionemaninu illaru cxi licati &: iimplicitati planccoformem. Sccundu Eufcbiu igitf Marcus non de Ma?dalena,fcddealijs incerti nominis mu lienb.hax narrac , negac.n.ficxi poffe.addit idem, vt Magdalena poft tacas rcs vifas,orto demum fole ad monumentii
vcniret,aut quis lapidc rcuolucret.anxie inquireret.N5 defunt candem.qui Euagcliftas aucG}.s ijs, qox in Chf i refurrettioneaccidcruc no imerfuifle dicanc, diuino incecim fpiricu rc-m omnem ica ordinatc&adminiftrance, vc omnibus
ni
&
di dum incelligendu eft_: ipiius Dni eft,piophecice
vel reuclatio dicitur.Pnus fecu ulilânamq; tiafmigratio Prxcedcc < tranfmigrationisiignmcationciTi , q,dicitur. 'sinGaliixamibi cum videbicis, figmficac, quod gracia ad genccs a quifii de populo Ifracl erac crafmigracura
hApoflolinullomoprxdicances lufciperencur , jis viam prTparaffec in eorum cordibus,& hoc eft. Trkcemirantur v:5tis t fotin G^/.-cTw.Quod aucem gaudenccs
,
mii
cis
palaconftarcc,dc rcfurrecfionis miraculo, ca:cerifqueomni bus iidei myftcnjs hmplicicer, omni prorfus curioficaccanIllud ipsu jciaque difpucacionc feciufa.fcripfifrc 6C docuiffe camcnca fapiencia&caucione, vt nunquam vcrc puguana
.
inib.difficultatib.apecirifibioftiuminDomiuo pcrillunanonem fidclium,hoceftJ/. eum videbitis. i.ib\ membra eis qui vosfufccpeisinucnictiSjibi corpus cius viuum aucem hoc quod GaMxa rcucla'rccognofcc-cis.Sccundu dicicurmo intelligedum cft in forma fcruiTedin qua cft
. ,
c Et
<
pradicaucnnc,aut litceris mandauainc. <. Hier.Quia illi foli myftctium refurrerionis videnr, loan.io.a. quimcrucrunt, vil fecundumloan. Pctrusautem furgcns Lc3.i4.k
Bed.Mor.Erne.q.d.LuCjfit regrc.amo.nujhu o.//.t>.Macc. gau.mag.cur.&c.Scd pofTum^mcelnemini Angelorum quicquam dixcrunCi. ad ca
cucurnc ad monumcncum,vc viderct qua: audiuit

Etexierunt ci.dc mo.cuti.
&
alis
;lim,n6fecundnm hocquodvidcbanceum, non hocquodcumcicacncib. videndum&tangendumpoft

ec
!
dicic pacri qni
Ego diligam eum &: oftedam ei mc-
igerc.quia
kcun
qux ab
illisaudicrac
nihd refponderunt , autcuftodib.quos

;
urredtioncm ofteditjed fecundum ineflabilcm lucc qu? jminatomnem hoicm venient m hunc mundu,iecundii iiixlucetintenebns&ccnebrceum non comprchcde. vemes nonrccefTH,&: quopucnospceffit,vndead nos xies non nos dcfcruit llla.n,rcuelatio vera eft Galilxa cu
.
ammo
iaccntcs viderutit.IUud aut gaudium cf Matth.dixit,non re pugnat cimori dc quo Marcus fcribit, vtt umqucn.in carum ucharus timorem cacuit . fu t fcd
d^ttndM.Manefurrcxerit.ferofcpultêft^vthocadimplcrct. Ad vefpcru Jewo.fie.& ml ma.U. Sepultus crgo fexta fabbati q J?Ch1.ipA.

die fabbathi, vocar^parafceuecirca vcfpeia fequcci notte& cum fcquer.ci notte m monumento p(..fitus,dictertia.i. pri-
"
mles ci enmus,&: vidcbimus eu fi.cft. Ipfaec cnt beatior in illam a5ternitate,fi cius pranfmigratio cx ifto feculo ad eius dextet a aggregan mcteapta (ic ampledamur,vt Ui.Tunc.n.ibuncmigne.n.rcernumfiniftn , iuftiauceiri 'amecerna H -i: illuccranfmigrabuc, &:ibi cu videburtr,
mo manc pn mo fabbathi furrexit.Et bfi vna die &C duab.no-
itrfatem
L
vident impij . Toltetur enm rnpius vt non vidcat Dci,& impu lumft non vidtbunt Hec cft autcm vita :cma,vc cog.cc vc.de.& que mi.Icfum Chnftu,ficuc in ilIrternitate cognofcetur.quo &: nos perducct proprer for-
modo no
nmfjrui.vt libcricontcmplcmurformam
Domini
'f
ngcrunt
Hiero.De
tucura vita dicitur. Fugict dolor
&
gcmi-
chbus in fcpulchro iacuit.quia lucem fuae fimplse mot tis noanima:&: ftrxduplxmortistenebrisadiunxit. In mottc.n. ad nosfuam.i.carnis mortemattu fpinnistencbamur.vndc ht,&: duas noftras foluit,fimplam fuam duplx noftrx contu lit,&: dnplam noftram moricnsabftulic . c ^/>.p.\/u,<.A/<j.Marie Magdalenc primo ofidi^de qua eic r Mth.is.e. cciatfcpre dcmonia.qi mei ccrices",&: Publicanipceduc fy1 Dei.vc lacro pceffic Apoft. Apoftoli fiec & lu mgoga rcgnu vn. Et ilii aud.&c. cct b cia nccdii videruc,fcd cico cololabunt', Bcd. F
&
NICOLAVS DELYRA.
exvifione cuflodu a Etne.Contrariumvidctur Mat. Utebaiibiqiijfimortw. " vbidicitur.Cunentcs nunciate difciputis Quod foluit Aug. quia tndtcitur bic.Nemini quic.cii\3.dixcnint.l.de cnflodib.ncc etiam
flnua.c.e.p.P.ri/jfo/ifij apparit.one îngclt^gr
*
.
Domini. Etdiulditurin tres parter fecundnm tres ap~ pei atiparitione hxc atic dw.Tertia jt/.Nouif.auc. Circa paritiones.Sccuda ibi.Poft dkitur. Sux.AUt lc.Sctendu ep apud Heb.dies bebdomadx deprimum ideo dies i!U nominatur denominatiofit a.
afabbatbotfuta
digniori,et
mmcdiate [equitur fabbatbum vocatur,primafabbathi.& (fu.n
igdoloquenti refponderuntjedcucurreriit nuciare jlpoficUs (juod kera.t&Viderunt. } Suv.sm.le.HicmanifetlatHrrefurreilio

pxr
(jnmi
cunda fabbathi,idefi,afahbato fic de altis. Dixerunt aute aliqui , tunc h<cc diRio tnaric no reChriftus refurrexit mcdia nocle,
&
alta,fe
&
frtur
2 Surgcns autem. Bcd.RcclcraitemhzcmulicrqUailxtitiam Dominicx refurrcdionis primo nunciauit, afeptem dxmo
MORALITER.
uivulc
"Prdcedcty&c.Qux crafmigracio precat^propter quod Deu vidcre dcbcc Uc vitijs ad virtutcs trafmigrarc
intci
nibus curata mcmoratur,nc quifquam digne p^nitcns de vc
Theoph.Mulieribuscnimaudirc, non loqui wn eft.difccrc, non doccrc .

i-tnemini.
niacommiflbrum
defpcrarct, &: vcvbiabudauicpeccacum,
fupcrabundarc gratia monltrarctur.
Sur-
659
l
GloCorA&NicoIaideLyrai
fiiit
,
66
ip
>
viro In nrincfpio mi.!icraufr->r cii.pc

"-
cxecutor
batcis
tuva
.
VndeM
)vf*sdcit. Oflende mibi teipfum. OblicusqH
v.rerrons excit.tmfic q pr.ma mortc ^ftaumrefarrccW l,d vuos opprobrmm iu ; JUtt.4.c pnma videcMc ne cpetui rt uus 3 P \ n ftiricreC que virorulparrastudcracaiaîudic&graciam. nunciarcuirreccioms prima hxcqu* lu^cntibus Ixtitum
nisfuKpoitulaciniftavicaquodpoftJlIa.n
\'m
ro-ijr.riH
?v>r;7c7f
Bed.Kucas aiitcm
die't. Tn v..-.H'em
cos qui
cum lplis erant diccntcs.
Qîa
fur.
tminns vere&\^
uir, a
fcptem hus curata mcinora.biabnndauit

dafi
dcmoni
Sed ii(itandum,rb
iperabupTra
"'|
v
.
fcptem rantluccutibus &flct\tibus & a
uxmonia.
Illa
vadens
,
nunciauit his qui

!(J
.
cum eo fucviueret
I
aliqui fuerunt
q\i
I
credidetunt
,
ckilli
auejientes quia
t
Marcus
2
>/.
nll.
rCtur
&
vifus cfletabcaj
Libtirantibii.
non credideriuu
ro'itli:ccautem>
cffigie
Vi UR^ J Seuenan. Vil

.
Têc
M.ucus
didcrunt
.
dicit.^wii
ilii.l
ttcrnnt cxteris nec
pro
vriiucriitacfc
nut.Qjc.uuc-in.i lcp
ambulantibus oftcnlus eftki aha t b duobuscxcis fa nfu

a
CuiT.
I.tk
NVu
111
remd.emombushoc
cft vpiuerfis fccleri-
d cuntibusin villam
Atiil>ii
Etilli
euntc.snuncnucruntca?tcris,ncc
Vt oinncs ic.ko
fint,
dicacquod./aminil
1
biiiiibcracaertft; pri-
Di Afceiifionis. mumtcr viiictunt 8t audirroot.
euiam.
&
iturvefur,
omnibttf naircnt q
....
.LLtSimoniapi
,
rha rcfurctritecn
4iftca. IbWc-n.
!->->
illis
credidcrunt
Noiummc autcm rccumbcntibus

3
llhs >
rniifc.qu!
mtnumvidir,neqiis dc vc cJignc pcmcens

nfa defperet, videns ea ri qu )iv.iin.i coc
Vt liKicJ.ii
dum
lhi
cft nifi
ci
aliqfc
vndecim apparuicj & cxprobcauic incredulitatem illorum &duntiam cordis, quia hisquivideranrcumreiurtan:juam iiunc limjla
.1
fuilicqui
.
crcdcre Thi 5
vicijsfubditam,ncca DebdilccJcam.vcipfis
H ix.Sanc poll tcceptutn luiritum fanftuni, ,nem cmriiuiata.

.
pcr
Tunc
4
iK)Iis
ciiim
vndeciiii
|E
Apo,\Jangcliftis ftolis refurrectionem

1
.
&
rcxifle,
non crcdiderunc
Et dixiteis.t Euntcs inmun-
dicit, ftd dcquill d-am alj qtiodesl

I
fLuangclrzaret. crea Et illi aud. Bcda.Quo.d difcipulirefurrectioncm tardc dunc.non tam eff lllorum infirmitas, quarh noftrafirmicas,
risnominat xutcm rcamheittibus illis vndccim.& c. Rid Qu. c A' dic quando erat iam ab cs rccciiutus in cx gefimc)
eutn refurgentemnoncrcdideitiântcquamffuni derent.cum poft Afceniioitcm ciuspicUicani
dubitancibus
enim
.
refurrcclio pcr
multaargumcnta moftta
.
cismaxime il]odieexprobrarcvoluir,quia ii^qul^H

gchumgentcsqua' noh videtntcrediturareftent. Vndt tun adiunxit M.ircus,6v d.xit. Eiintes in mundum vtiiner/mk
dicateEuangclir.rr.
.
ta eft,qiiibus &c
lMc.14.%
b Duobm ex bis Ecfictit l.uc. ^.^c.poftcognonetunteuinfradioncpanis. hora re.funtin Hierufalem, cVc. attûrgenteseadcm c ^w6/jnf;/i.Hier.Fidcshiclaboracagens actiuam vitam, illicconcemplatiua fccuraviiioncrcgnat. Hicper fpcculum contuemnr unaginem, lllicfacicadfaciem videbimus ven.
nos firmius folidamur Bed.Hoc Lucas apertius
Oculi eorum tc.nce.
Durithm
cordis,rfui.i
eis,
dcrwit.Et dixu
his qu viderant eum rcfunexij]c y iflUM &c. Hier. Vt iuccednt cor carnci
i
i
rate.
Vnde pofthocduobusexcis&c.ambulaiitibus,ideft,
alia
rateplehuin.HtncquodcateriKC martyrum mortcm

fxculi libcnterafiectant, quia tu peipetuofe ciie vicluros .
ln
laborantibus oftenius cft in
cfhgic.Et
rllis
nunciantibus
bac
noruntpro tcmpotaliinti
Omn-
non cft creditu,dum ficuc Moyfcs vidcruc quod no fuiiic.e-
NICOLAVS DE LYRA.
fertur,ad furgens,fed
:
ad ferbum quod fcquitttrâpparuit^juia illa bora Marix M.t^d.iloix. îlii autcm dicunt , quod rcfurrcprimoapparuit tunc ly inane rcfcrtur adfurgcns^ ita quod determi* xit inJivora nat hqratn refurreUionis Et buius opiaiona cjt îugnftinus cr com-
in effigie,vt b'c dicitur. Et fiijxit fe longiUS fVjifaflo appxaiit Vt babcttir Ljtc.l^.d.vt pa boc dcftgnarctnr quod erat qitoda alicnus &longinquus ab corum cord.bm qitibus
&
apparebatpr^/^M biuminfidc,r hoceltqudddieit Gregorius Hoincl.15. quia ai

eorttm cordib<ts peregrimn crat
3
eis
a jidc iftfc longirisfin xit

pparitio d [, d anttjM
.
tnuniter teneiur .
i
ie.H/c^c/c/-.iv:;. cunt afiqui,quod npfuitfatla. hi die jtfcaijioni>

i
N'oui(Ti:ncaiiLcm
Scptem dxmonia
Ui.t
Illa
vadens
fucrunt earum,
quod
alia dicjtur f/iit joror La\an nonnn.ita a M.igd.ilo ca(iro y cihs dc b&editzte patcina, cjr ijia non kgiturfuifceffit inparic
aaia.de.
&
MarU ,
& qu.clibctfuit cognominata
Ex boc dicunt aliqui , quod M.igdalcna Fha

.
bic dcfcribnw.
Et exprobr.i.mcre.^flff cnim ditm lAjcenftMi

tot
furrettio Domint
argumcniisfuerat declarata
quod
erant tncreduli../dij autem 'dicunt,qiiodfacla fftit ':.: dicaftead hoc concordat tcxtus ,cum di< iW.N;niif!imC'auteni i\.
qttodpOjleaJiibditur
cis
.
fed&moniaca. Âfia qu,efiit

liuscaflri,
& ifiadicitnr
.
Magdaio y non tamen domina

,
il-
ftfiffe
pcccalrix
& propter peccatafua pof&
Ht_Dominus
locutum qutdetri JcftS pojiqnam

ijia
affumptus
ejiir.
caUt::JLxqio vidctur quo.i
apparit;
feffj. a imoniis
G'<gorius autcm dicit quod fuit eadem y quod p.er d&moaia intclligu ntur omnia vitia Et vfus ccclcjix iu officia fcptem
:
immediate antt ^ffccnjioncm fuant.Âd argiimenittrn ti. c/ . tcil dici,quod incrcpanit incfednlitutem nvu ipoCfOlorttti
rttm altorum aut eyarii cuin
ci
>
boc tenct.
Chnjii non
j^H
Poft haec aute. Hic
defcribitur fecnnda apparitio, quxfiilafuit
dmbus difcipuits Cbnflt cu/itibus in Emaus . Qu&m appanliomm, dcLucx 24. Et quiaerant dubii inndt, vt widem dictiiir, fcdbit plcntus taidco Cbrijinsapp.iruu eis in alia cijigic, rtpcr ijoc dcftg>ia'rct qttod coua mcnte.Dieunt autcm aLnjiti qnad bwcfacTum lis erat apud
,
ad plcnum a! poftolis...-; tcm ^pojtol/rum, non quf Ui

patctdcThcroiaq,,
aitjnon credtdcrwit
iiertbus.
ncrepauil ino
/c e\ at in
c.'
,
M ::
pdUolis
>:J
cftper
Et colu
dcfignandu n
;
-
inc
aliquam-mutationcmfaBain infaac Cbrtjti ftcuiin ttansfigitratione per chritatemglori4Lad-hora/n,vt diclumfuu-fupra i^tap.^rlu-vcro dicunt,quodifla mutatiofuh tantum tn oculis videnttum, et buic diclo toncnrdat qaod dicitur 4e ifia opparittQJK ..Luc. 24.6 Ocull auteni
.
hanc uuredulitateni
trant-^nttaidJ,
;
& coniemn.mdx,fi non crcderent

.
p ute t e xfiuiuntibus,::
iait uieaicu
îpojtulis debis
qux
ipft
vidtvft
inChriflo, vndelubiitnr
01 fi tcncbantur,nccum agnofcerent H^.ditcrat,i;uc faMum Jtt nou fuit ibt altt/uafaljttas . Cums ratio esi q liajicut
.
t.v><oi
Euutesinnuindumy
n.praKJicafcEuJ
qltquid potefl iingi verbis,ita C~ facl;s,primurn atuchiji' Jlic faijiiate, vt paHci'ipar.i.nouiac vt.lijlaituiit!,(j:iibui aUquut Jingtlur rabis aJ re
xttatcni
ldrfi,omnib,i>iin>.
tiSfpcr Jentirc
ejfeenim conuenn cu-n iuaujniatis, pi r atm a <a;iai:bus,per i;s:

!
dtquaM
coitnenienaus dcftgiiandam.Et coiem ruodo luc Cbrifiuf
gn.au
uovtine omnis oca.iirx
Qi
M
i
Tc-Ji
O K A L
T E R
gieeuntibns iu viilam.Et
diderunt,
ctlia
'6
illi
euntes nvmciaucrunt cteris,nec
tiii.
o". Per hoc iignincacur quoddubicancibus

rcuelacur apcrce
.
dci
lc
btc autcm duobtts ex eis ambulantibus
ofienfus ejl i
effj-
ucritas
non
:c
Trs
iol
M
.
arci
Cap.
g
Si
XVI.
.
662 0
dictum % a^wa/frfâr^.Omninationigencium. Antcenim a Iudsa ree U, viamgentium ne abie. vc.f. apoftoloru prius
\
mmtifcrum quid,& c.Dtim pcftifera<> pcrfnafioncs audiu- >
nec ad opcraticmcs vfque perducunt,quod mde eis non noccc fi mortiferum bibunc adiucorium fieret. rlfa pra-dicacio cunc gencibui h Super<$rosmanns,&c. Dfi prbximos inbonooperecofir. commu Hicr.Omni generihumano.quodhabccaliquid macos roboranc excplo bone operacionis, fup xgros manus , igni 1 omni creatura:, angelis, peconbus, lignisjapidibus benc ha& friimponuc, aqiia?,calido a dum vniuerfum , t bcbunc.Hecmiiacujojhumido&ariprjedicatc Euangelium omni crcaturx. la CanCO imiora,quan a Beda.fide qui pei dileftioncrn opeiacut Vqujaminor,munl to fpiricualia.per hoc b homo dicirur Quicredidcritfii baptizatusfueritjfaluuseritjquivcronon cnim anime^ fufcitanTheop. Vel omni c crcdideritcondcmnabiiur. Signaautcmcosqui credidc- 2 cut non
i
&
;atura;idefi\
i:
crede non credenci
a Beda.JJonis e.ihortationibus raalitiam aufereudo ab aliorum cordibus
corpora
,Qi credider. &c. rahos paruulicre
d
c
f
rinthajcfcqucntur.
innomincmcoda^monia eijciendin-
Incelnm. Atlg.
No
ali-
guisloqucnturnouis.fcrpcntes tollcnt,
Qiudecelodefcendit.
&
fi
mortifcruquid
4
,5
ta,quod aliquado celos pluraliter
&
,
nt,ficucexal.jsea
<
bapcifmo eis initcuntur peccaca

in
.
.
g biberint,noneisnoccbit,fuper#grosmanus
U
f
imponcnt,&
quando cekim fingu

_
lanccr inucnis
fcd
intraxerunc
bcnchabcbunt.EtdominusquidemIefuspoftquamloquu Vnde veneiati
Theoph.No enim
.
8. Q
(i
Sda modo
,
loquu-
" '* ""o^*
ificiccredere
licredic
,
Na &nodum
L
l
tuscfteis, alTumptuscftinccelum,
^rrxceBtumooedicniia.obe.lii-ntiam lignj comit.iniut
.
&fcde t
a dextrisDei. ?
SS^S!!
fingulan. Adoriente
B bapcizacus,fed Ca lecumenus nodum
Illi
autem profe&i predicaucrunc vbiquc dno cooperantc ,
vero qucdPfalmifta
dicit jcuangclifta? ca-
perfe&e falutemadeptus. Greg. Forcafie autcm vnufquifque apud femetipfum dit.Egoiam crcdidi,faluuscro,verumdicac lifidem operiistcneac,vera ecenim fides eft,quann hoc quod verbis dit,openbus
signa
cenc,fignificacIerufalem,queftinorientispaicibcollocatena mulcis pleua ta,vnde apofiolis vidcntibus afcendit, miraculisvbifideliumcredulicasplusacîbusqnamlocucio nibuserudicur.
&
non
contradicic
fi
d.'ew.Nunquid dhecin cxordio necefiana fuerunr,vc fides miraculis nu;retur, fidcaucem ecclefia* lam conftrmaca non func ne1
figna non faciamus,no crcdimus?
Taria
Dxmoni* eiicient,
&
fr/et/wrtrfeAr.Bed.Etnuncomniaiudicans, infineomniu eft Sccphanus vidit eum ftantem, quia in certamme habuic cum adiucorem ê Augu.Scffioncm igicur iftam non accipiamus quafi fic in humams membrispoiicus,tanqua pacer fcdeac in liniftia,&
ludcx vencurus
Aft.7.g.
c.
Hoc hod ic fpiricualicer facit ccclcfia,
mpercxorcif.nigraciam
.tlignos
1
manum credccibusimponic
Sc
fpiricuscxpcllic.
adcxtns,fcd ipfam dexceram incelligimus pt>cc ftaccm.qua acccpicillehomoa Deo, vc veniaciudicacurus, qui pnmo venerac mdicandus, Scderc enim habicare liicellt
filius fedeac
Unguis loqnentur nouis,
Hoc fic dum
fideles veceris vica? fe-
ana verba relinquunc,&: fan^ta myfteria infonant,&, Dci des&pacenciam quancum valent cxtollunt r * Verpentes tollent. Thcop.Hoceft,difpergentinteIlec tua ) Xicutillud.Calcabitis ferpetes (corpiones.Incel fup liuahter incclligitur Poceft auce incelhgi de fenfibilibus pencibus ficuccciam Paulus a vipera nullam habuic nocu
1 ]
gitur,quomododicimusdequocunq; homine,in fcdic pcr trcs annos .
illapacria
&
&
1 iliantemBcd. Nocaq, Marcuscuangcliumfuumqmnto inchoauit cafdius.caco in logir.quiora cempora fcribcdo poc rcxic Njqucn.de natiuitace iplius domini auc precurf >ris
.
cius,neq; de infancia.nec dc puencia cuiuslibec horu aliqua commemorans.ncc dc natiuitatc faluatoris aliquid fcnbcns
\jencum Sequicur . I * Theoph.Mulcacaliafa&ainhiftorijslcgimus. Mulcos mque vencna bibica Chrifti munica fignaculo ledere no
.
)
exccptoquod incapiteeuangeli
cft
fui
Ab initio euangclica: piedicanonis quod

per totum oibcm femmaucrunt
.
filiumDei nominat . pcr loanne faClum
narrando pcrucnit, quoapoftoh idem cuangclij vcibum
lebanr.
Si
&
Aug.
NICOLAVS DE LYRA.
:Qi
t
crediderit.No.n fufficit fldes

li
abfque baptifmo.per qucm
corporalis
geli affiftcntcjnofueruntibtnifiadoflendendu, quod creatura fpintualis fubiccla cjt obiequio Chriiri .
&
quisincorporar Chnfto
no
adlit facultas recipiedi baptilmu.lt adfit facultas fulricit baprifmus finguin; s vt in martyrib.
8 Et
fedet a
ifla feliio
nis ficut efl

i
pro Chrifto fuerut interfcciiantcqua eflcnt baptizati,vcl tta habennb.fide Chnlti , qut dcfidctat bap ttlm u
te filius
dex.DnSi referatur ad Chriflu ratione deitatis, fic importat xquahtate cu patre.quia fecundum diuinitacfl xqualis patri. Si aiit refcratur rone humanitatis, hoc
'
loqueniur.llocUCium eftin apofiolis & alijscredenti isqmcrantcumeis, quando per grattam fpintuifancli in die mtecofles reccperunt donum linguarum de Paulo Acl.i8.a.Qui pcufs a vipera x Serpet tol.Hoc patet illo Izfus fuit,fed vipera pcdete ad manu e:us in ignc cxcuilit . Etft mortiferum quid bibertnt. Quod paret de loannc Euangcvcnenum mortiferum bauftt,& nihil ei nocuit. :li(la,qui Etdominusquidem Iefus.Hic confcquentcr defcnbitur afccfioLingiis
.
przuentuntur morte, antcquam hoc poliint adtmplere. erat nutrieda firma Signa autem. In primitiua ecclcfia fides mtraculis,ideo gratiamiraculoru non folu dabatur apoftolis ali js maionb.fed etiam frequeter ali)s limplicibus credenttb.
&
eft vnita acTualtrcr ipfi ver p; elTc dupliciter.Vno mo tnquacum bo,& ficifla feffioimporrat quada aflbciatione honons,qaeadc vcnentione venerat humanitas tnquantit vmta verbo cum ipfa deitatc licut velt s regia ru ipfo regeqn eflea aclualiterindut 9 . Aliomo fecundufe,& fic federead dexterapatris delignat eflc
in pottortb.ei' bonts,licut dextcra eit pars nobilior

poris
ipfi
& potior cor

,
Defignatetquandaiudiciariapoteftateqcomunicataeft
Chfo hommi.quia ficut fuit tudtcatus in forma humana fic vemerad ludicandu mundu,fecunducp dicitur Act.i.b.Qucad-
modum vidiflts eum afcendentem in crlum.f.in forma humana,

ilelocoad locu moueti.ita cui copetit virlenoculis corporalib vcniet in eade forma ad tudicandu nium'u, vcruntatne mdicatus
fuit tn
&
sChnfli fublimatio,cum dicitur . Jffumptus cflin celum.No virtutc alicna.fedpropria
Turo-
:Deitatisquaptomnia.Turattonehumanitatisglortofi;,quia >rpus glonofum obedit ad nutum atx quatum ad motum loca-
forma humana paliibihâfccndit autcm in cejum & vemet ad iudicium in forma numana impaifibili & gloriofa . o Itit <t/rfeff/.f.apoftoli & Chriftt dtfcipuli . 10 Pr-tv/fcJi.Secundum mandatum Chnfti prardiclum.
1 1
Trxdicauerunt vbique. Secundum

DQtnino cooperante.Eos dirigendo
quod dtcttur Pfal.iS.a.In
m per dotc agilttatis qua; crat

quc- fufceptt
ubes
in corpore Chnflt glonofo,& 10 eu ab oculis apoltoloru,vt hetur At.i.& ange-
omnem tcrram exi.fo.co.

1 2
& protegendo
Ec
MORALITER.
titd.euan. Id eft,omni
homini indtffcrentcr fineacceptione.
eis
detratoresefficaciterreprehcndunt ,mortiferumbibunc, fed non nocct, qui pcrfuafioncs mortiferas audiunt fcd non con-
fyna autcm.ln nomtne cn;m etus dxmonta ei)ciunt,qui dx^num tentationes ftde iigno crucis repcllunt , licut legitur e 'anfta Iuflma Linguis loquuntur nouisqui verba facra ha-
&
'
en t
111
ore,diraiflis fnuolis
&
immundis Scrpenccs tollunt qui

.
imponunt benc habent, qui per fcotiunt.Super xgros bona verba opera alios a percatis retrahunt in bono confir mant.Et lixc figna fpiritualia funt corporahbus meltora, quanto quz funt animx corporahbus przfcruntur .
manus
&
&
&
dc-
66$
rnli
je
66
quis
@ a
TîuLfcnue ifi tw S w,
Auauflinus.Nonvtiqticndominolicrnandatumefr t.mApoftc.hs.tanquain ipftfoli quibus tuncloqucbuur , tum munus fucrint r l

?>
>
confumm arioncm fucura cft,

.
non
intclHgic
Theoph.Sacridurneftauten<& hic.quodlerm^peroL
lkticin Apoftol.s tunc operatic
.
ra conftrmacur
& fcrmoncm conhrmatc

t
picctiri
fcd ficuccis folis
fcqucntjljus f b ift lgt t

t
v.dccurd.xnlc. Eccecgo ifcum fum.vfquca4
conuimmacioncfjculi.quodcamcn viiiucrlylicclciic* pro m :iilsc quc al ijs moi lcobus.alijs nafLCCibus,tnc viquc ad (9cnli
firmabatit furmonem. fcqucntibus ii^ms Fiat Chriftc vc nolin fenmSncs,quos dc virtutc dicimti raconfirmentur & .ichis.vt tandcm fimusperfccb rante in omnibus verbis c\i opcribus,quiaccdcccc,&:i.
lium Sc opcrum glona, Aiiieu
N ICOL AVS DE LYRA.

1
Erfcrmoucm confii-inanre fequcncibus ttâis.siemt.n.rteiU

qualubiacetfacultati nainraliintcUeclns ,declaratur
Ui
&firmatur
Dco poffibilia.Cum enim talia fiunt a per opera miraculifa foli tnonium veritatls ipfius doi,inx,dcclirata esl vcritas, cum Dt boc mo declardta eil vcritas c effc teflis aliduiu+falfuatii.Et
pofjit
faltcm quantttm ad principales artuuios fidci)dedaraiur & firmatur
vcritjs <]<( tranfce fer rtdudionem adprimjprincipia pcrfe nota,ftc dit natttrale lumen esl dotlrinafidci Catbolicx, intclletlusfcuiufmodi
acfapicntibns bnius m<,i gcltcacoram principibus domint noflii lefu Cbrifli , Cui cfl bonor e ad Uudcm gloriam
&
& poteflatibns
,
ria infcculafxculorum
*Amcn
per
Jncipitproemium vencrabilis
lai
Patris Fratris
.
Nico.
mininoflri IefuChrifti verb.i q fnntanimarii pabula.iliieti

manifeftaeft fortitudo bouis. Virtus.n.fortitudintscftcirjcatc
de
Lucam Lyra fuper

dictum
Ucicsbouis a fmiflris ipforum
quaSkm fuit
biliabon^ mortis,fortis n.impauidus cft circa bonam< 4.Ethic.mors aut Chnfti nt>n folu fuit bona,fed etiam precio fima,fuit etia tirca maximeternbilia & ldeo virtns fjrtnu..;
,
fccundum pnncipiocuangclij
Chrifti
hominismavimeapparuit
111
ipfa.
Mattharum. Exechicli prophctacin vifionc animahs quatuor facies habentis, defidrifane defcribendii.videlicet a Matthxo infaciehumana.a Maicoin facieleonina,
a Lucainfaciebouina,
a
dcfcribithacmolte
lij
&
pafiinne.vt
didum
cft,
Lt qa Lntaspcart: iode ciusEoai
gnatumfuit ChnftiEuangeliuforequa-
defcriprioneconuenienterdf cp ibi cft mamfeftafortitudo , quia ibi maximerelucctfortituôChnfii h^-iinisnn immol.iti ad modubouis.Circatcrtiuconliderandu,q>
uis
I
uis erat tertiain fitu ilhusaialis hentisquatuort.icies.
aci;
loanncin
fiici
aqui!ina.&
16111
vcrbopropofirocirca Euageliu I.uccquatuor
hominis erar prima.quia in reclo afpcc"tu prophctc iita,& per fcquensfacicsleonis fecundo ij eratin dextera qa parrtJH
potiorfiniftra, q detin!; priorefi erar tertia prout :n principio Matthxi plenu; fm pirre tu,^ fic niter quatuor Euangelia Euangclm Luce rener
fit
i
tfv-fi^nantur.primumeftelegantiaftilijCudicitur.F^/w.Materia libri%m fubditur Bonis. Ordo I uangclij, cumdicitur. ftmm/f.Prxîxio numeri,cu idditm.Ipfornm qita. Circa primum co nobilior pars corporis.tk 16 fiderandu^ facics eft clegantior facic ROtitia clegantia fcnpturx delignatur conuemcnter per
&
&
faciesbouh
tcrti
&
&
iiniftri,.In figunm huus dinf lud. cp notatur,cudicitur.A 7 quodtGedeon hebat in dcxtcra tuba & in tinifir.i lap.Tde.l
qux m Euageho Luce fpeciahtcr reperitur.vt patet inruenn,pp

quod
dicit
Gedeo vero
Marthaeuseuagelifta po'
iiitellis;i
ITier.
Scrmo aurem Lucae 'am
in
Fuangclio
quam
jn Aclibus Apoftolorumcompfiorelt&Tcculariredoleteloque fcnbitur Apocalvp 1. Faquod de hct pt dici illud quod
vtero,& Minheusdeftnbir C hrifturari preraturcircuiens de vtero virginali.Pcr tnta vero in tius dexrera cxiitere, mtei
-gitureuangeliii
allimilatur fono
q-,
Gedeoim
a,pp
rci
quor! eftqu.ili qui(:5 ruîtu^ leonisc
cies eius ticut fol lucct in virtute fua.qa
ficur
clamate
folis reful-
miidi machina.fic e\ Hef ripnone Euagehj feturidu Lu get tota di relucettota vniuerfalis ecclecaiaelegantcrrradira, refulgct fecundu conlidcrandum, q bcct Lur.is LUiangehfta defia.Circa fcnbattotudccursuUuangelj inct;- leVaChnfti miraculofacon
eiuj ceptione,p traficns per
nariuit.i
e,connerfanone,mortc ,
in eius afcelione vt fic
&
rub$ ternbihs. Per lampadcm m tinift ra exiftc tem.intelhgitureuangeliuLuc^cp procedir lucidc & clare,& de hac finiftra poreft exponi quod fcr bitur Prou. 5 In Irniftra lius diuitia? & glona.In euangclio.n.Lucac virtutum diuitia-i tincturaftualiter& gloria virtualiter, quia perexeror umr tum acquiritur gloria beatorum.Circa quartum confideradu
.
rcfurrcftionc.terminas eius
Euagehu
ab
Chfi Euacodcincipcrct Aclusapoiioloiu inquotem-inauerar

Chnfti n,orrc J< p;'fIio geliun.tn eiusprii)CipaNsiiUetioeftcirca ttemd.ftriucn.a, pp quod lpfe Lucasdehgnaf hifacie bomsq eftannimal lmmolaticiu ferunHutraJitionem le^ s, ppq, fuurn
heetplures fcripfermt euangelia, tamen quatuor funt appr bata.vt df in prologo fuper Matthxum.& hocpp ^guram fac menti oftenfi Exctlueli prophetxinanimali hente quatuori cies,& in rota quatuor f icics hcnte,Lzec. Et ifte quaternan figararus eft in multis quaternarijs,\ declaratu fu; tliffufius
q>
cuaugehu
molare
.
lpectas inc^pit a facerdotio Zacharije.ad tj facie huius libn delign.itu' E,t 16 materia prmctpahs
oiiiciu
ini-
deftnbit lesu Chribouis.qa licur dicTtu eft, Lucas prmcipaliter nobr, immolatnm pp t de lioc poteft exponi cj> .ftribit ftii pro Pr0uer.l4.Vbi plurimc- luncfegetes, ibimanifcfta eftforritudo
,
(
principiecuagelijfmMarcu.Etvltimodefignumiiiif. iteAp 4-in qu.ituoranima!ib.oculjtisante &retio quia cuai refpKiuntadfempus prcreritum & furutum.Dequ bu hbusibidem fubdjtur.quodrequiem non habtbant die acn te,diccntia Santlus Sa<;c7><s Sanclus D? mmus Dcus Omnipottn
:
-bouis.lnEuangeliq.n.c6tinenturfcgetcsplurimae,vidclicetdomi,
cuicjtljQnor &gloriai>ifacula feculo<um y jlwcn
lncipit Prologus
Hicronymi
nationc
trtcdicus
in
.
Euangc.
lium fecundurn Lucam
a Petri comiifln.
&
Jauli ,Crdni."xime Pauli.
fComr
TVel Antioclienus.
VCAS
chcnfis
Syrus
artc
&
,
Antio-
J
.
apo{ro Iornm
a
difcipulus ^
7 ad
m prardicault confummationem eiusferuiens domir

Moricm
vel fidei.cjuii id
.
poj|lfa
Paulumfequutus
vlq
finc
fncipit
Pollilla Vcncrabilis Patris
Frntris
Nicolai
fiue vii!itis,ibi.Q^<i
as,tbi,
cum iam effent fcripta.tertio, fcribcndi
de Lyra fuper Prologum Hierony mi in
Cni idcopoH baptifmum. Circaprtmum dcciar, atitbnritas cx patria,cnm dicitur .

1
Luc.TsSvrus nzuo!l
uit
Luangclium
Luca:
euim antiquitus Syria valdc
nobilisp-
uincn.Etaciuitatcpropria t cumfubditur. 2 AiUiocbcnlis.F.M.7 emm ^luiwib j valde

B.
to rege
3'
nobilis cittita
3 VSn^
3^\
\fi\<;~i?
Vcas Svrns natio
lliaui yi,us Trologu pr.iu.uti:
tunrgclio fecundum Lucam J,i qno p- 'mo czprinjit

.
^fic a>dificata,& irinomnc .Aun

1
Arte mcdicus.f t ex medtcina

.
corporali dcftgnareturfuiwHs
,
mmcndattoncm,fci u-ido ,fn.im tXciifatior.cm
dictisjptritudis animarum
lcgcnul u:,.r ,cap>imur>ip,c>nu;i!nrco maidqtio B.Lms,quantum ad cuaugelium ub codtfcri'

/i'.Cuoq
,-s
4 Difcipulus Apoftolorum.Qjiia ab ipfts didicit cuangeliitti
ibi . (ctunio,qua>itumaddzfct<ptiotunilAEluHW ap Clli L'uc'cn6 r.'.Ai:i[i.^cc.Tni> ad:i' liiut in trispa tifsfquiajrfi1 ffiteuuttur I uexfcriptorit autborita^jî undo, ft ribettai t.Tt ffitds
,
7 Scruiens dommo
cundum quod ipfe duit in prologo [ui atangcltj vtpatcbith '" c Paulu fcquutUS. Qnia fuit corncs indiuidnMfuX pengrinaW6 Vtqucadconfumniarionccius. Ter martyriuinwwe Ro*
Ftut qudntum adexercinumboui
ftue
<
Prol
i Mortsl!,quod ex continentia pater.
g US
rcticis fabulis"
666
& llultis pollicitationibusfedu O
Sil.
;
f:criroine.Namncqucvxoreinvnquahaf Exiltens. filis, feptuaginta quatuor annoru

b*s neq;
16
5
&.i
cxcidercnt a verirate,e!aboraret.Dc hinc,

Baptifts
j
,
Âhacaufa.f.tertia.
18
oljtinBithynia plenus a
Apfeudo.&averis.
qui fpimufan&o Hebraice.f b

.
4
'9
5
vtin principio
^FrxmiiTa.
uange!
loannis natiuitate
.
Ad honorem
cuius
ciniamcflent fcnptaeuangelia
j| :l
jm quidem
in Iuda:a,per
:
MatMarcum autem
,
per
20
1
prsefumpta,
f Plenefcript!.
cui
Euangelium fcribcrecin quo in in a

Verbo
prologo fuo,8
ipfo opere.
ele&us fcriberctindicarct, ccmtcftans in

f
Euangeliftis
.
fe
;
11 aip xa*t.
Grxciac.
intalia,
fancloinftigantc fpirituin Achaia; 6
12.
completa
Tl.uca:
.
elTe
qua? ab
aliis elTent
inchoata
pitibushocfcripfitcuangelium, fignificans 7 cft b Ad d rrerentiam fuu

a In ptologo
.
*3
prxfcnns qui
Hieronymi.
etiipfc
fc
in
Ideil.pritet
hoc cjuod melius ordinauir.
pnncipio
ante fuu m
alia ciTe
dc8
c;
Cui ideo poft baptifmum filii Dei a pcrfedtio negcnerationisinChriftot impleta: , & rea
fcripferat . qui fuit initium natiuitatis Chtilti,vnde
Tcompict*
Quja Mattharus iam
Sed.
Chriftcvel Iofeph.
Genealogia incipit a lofeph.
Hiftori.t.
pta. *
Cui extra ea que. ordo euagclicae difpo

TNeceffiriacaufa.
a
petenda! aprincipionatiuitatishumanarpoÂ
fpiritufancto.
^Scire volcntibus
(iDniscxpofcit.eamaximeneccflitas b Ab omnibus
Etmaxime.
b
laboris 10
.
teftas pcrmifta eft
, a Per cjum.f.perChrrrtum
vt
.
requirentibus dcmon-"
b
Ipfe,vel quilibet
Deuin.
prophetispra:difti
fjVtprimum Gr?cisfidelibuso mniprophe ad a

Quantum
prophetas.
u
1 2.
firaretin
IDauid.
quo apprtfhcndenScratper Nathan

^ldell.inprincipio
.
t;oneventuri
f eflet
mcarnemDeiChrifti manifc
T Etvi.
,
filium* introitu recurrentis in

^ldeft dcducto
.
13
Deumgenc.
* DMii
Alias infeparabUis
humanitas nc Iudaicis fabuiis atteti , gi,blolegisdcfiderotencrentur , velneha>

reticis
rationis admilTo
14
ij
a
indilparabilis Dei, vt pras-
Ide(t,hominemin<]uoperfe&afimtoperafex dierum.
dicans hominibus
Chnftum iuumupusper-E
fedi
NICOLAVS DE
I
ti
LYRA.
Quod declaratur
14
; Têludaicisfabulis attn'' 3 nfoto legis dtfiderio tencrentur.
mecriwwe.Quantu adeui:ationenamaii,quia vixitfinepecnotabilifaltempuitfuamconucrfionem.
CrcdcntcsefTcfalutem inl.-gisobferuatione. ic 2ê bj.r<ticis f+buls &-fl>4ltisp>dcit*ition bnsftduc7i.Perp{e\t

i
c iiocquodfubditur.
1
âm neqne vxorem vnquam habens. Ex quo patet eius conti:ia

.
n<
j
it . In prologo fuper aetus tolorumdr Oftogmta quatuor annoseratis agens.&c.Etdi ap

:
iptuaginta
& qnatuor annornm ob
do cuangcl ftas vel alios harrcticos 1 6 Exciderent a vcritate. Quia primi credcmes de Grexia erant in fide tcneri,& 10 indigebant per euangchum Luce(qui Grxca
.
lingua fcnpfitîn fidc lolidan.Confcquentcr Her.ponit raufam pnmam fcnbendi euangehum f vteaquxomiila erant abahjs
aliqu,qd iftud cotigic vitiofcriptorumaprincipio, exquo ibrifequete.siiiliot luntdehcientes. AiiJ dicunt.cp inprolo omncs anni lux xtagcuper Actus apoltolorum computantur tishic vero computanrur tantum anni conueriionis fu$ ad fidc
cu:
al
hoc eit quod dicitur . complerentur, Dehinc vt inprmc.pio euangrli) loannis.C. Baptiftx prxcurfo17
ris
&
dommi.
.
Ciolicam.Sed hocnon videtur probabiliter difftum , quia hic dii ur quod antc conueriionem fuit arte medicus. Puer aiit de& multo mice annorum rantum non poteft illa artcm fcire fecundumiftos. nu:xercere,quod tamenoportetdicere
,
18 K(aii. itate prjefumpta.Un principio Euangehj Lucx pofita Cui ruan%elium fcribere. .f.Theophilo epifcopo 111 hoc Ip
quod
cuangelium fuum inc^pit a faccrdotio. 20 kt in quo elitlui fcriberer ind>caret.\.\n quo animali eleftus effet ad fcnbcndum cuangehum,fcihcet in figura bou;s,quod cft
animalitnmnlaticium . 21 Contettans in fe.i.xn euangelio ab eo defcripto Ft bencdicit in fc & non a fe , per hoc inlinuans quod fcnptura fui euangeh; cilet Deo attnbuenda tanquam principah fcriptori 12, Complrta (ffi qux ab altjsejfem inchoata . Licet n. Matthzus denatiuitateSaluatorisfcripfent, nontaroen ita pcrFrtlc licut
.
4
5
lenus fpiritufanci
.Ex quo patet eius f^hx confummatio .

futt
jcumiam c(p;-i t/cnpfa.Hicconfequenteronditurfuc; fcrip

ncceHius.que;
licet vera
tt: vtihtas.ac ct
(cripiiflent,tfi aliqua gi.tas.qm q liinotitiaeft valde vtilis,iromonccciIaria t atiuitate noHri Sjluatons,& et iui
it
duplex. de Chnlto omiferat, vt de coccptionc ,
Vna pp
veros eui
pr^curfons,q pcr Lutam fuppleta, quatuor euagclift^ rn det jcndo verirare tluanêlij concordarcnt , & tn linguli aliqua p 3na diccrct Sccundo fuit necctfitas pp pfeudo euangehftas, q iubr.oie,difcipulorum Chnfti, vt potcThom^ & Matthiae, fc )ferut euagelia infereces harrcfcs vt fub nomine difcipuloru
vr
parebit infra: vt iic
Lucas.Matthxusetiam
fta
&
Marcusconceptionem&natiuiratcm
alijs di
prxcurforis tacuerant,quam Lucas cxprcHi t,& in multis
eorum complcuit
23 Cui
-ifti
feduceret limpl:ces',quoru faliitas exdefcnptionceu.in-
g*]Lucqdeprehendit,ficut& pcr aliacuagcliaa Vtatthô Mar co: Ioane dcfcnpta Hanc igitur fententia ponit hic Hieronym fatis inuoiute pmittens cp Lucas fcnplit poft Matthsum M cum,cum dicitur. Oui cum iam ejftnt jcripta . 6 n lAthaixpartibm Hoc eftin Grzcia . Jiignificans ttiam ipfem pru.cipio.i in prologo Euangelij ab eo dinpti,vt patebitinfra.Confequentcr ponit caufam iecunda, qtre fcriplir fcilicet ad excludendum hziefes cum dicitur.
&
C hnftum defcendedo . Lucas aur ordine retrogrado inchoauit a Chnfto afcedeiulo.non iolu vfqj ad Abraha led ct ad Dcum,vt patebit inf. j.ca. Cuius
rofuit,qUiaficut Marthxusondebat modumqualiter Deus venit ln mudu carncm aflumendo a patrib.defccndcntib. ita Lucas
gehu Matthxus mchoauit ab Abraha vfq; ad
uiYu.Hic confequenter defcrbitur modus fcribendi enaLuc^ fcu quahtas.In defcnbendo.n Chnfti Genea!o2,iam
onderet
quomodo per bcnediitam
Chnfti incarnationereduct-
in Deii per veraro fidem que, ei fuit in patnb.veteris Tefta menti,licetnonitaexplicira iicuteft infidelib.noui reftamenci,
mur
itra.Ideft,p -2ter
,
Vi.aqu&ordo Eu i:>gelic.i. prxtcr lllamcaufam fcribendi illud ingelium.qua: fuit vt veritas cuangelij in quatuor Cuangelijs
Hac aut fcntetia ponit.B.Hitronymus multu intncate, fed cgo accip a verba eiui no iecundum ordinc fcnpturae fed fcntentif. Cui. C.Luce^.potestas pcrmtjja rii.ideft.conceffa,^ tcrfttlione gevcrationis in Chriflo irrpletx^ ldelt
,
fcnbere peifefte
G enealogiam
.
maretur
propterquodmyftermmin fcnptura
.'
facra multi-
inChrifto impletam^qma
lbi
terminatur defcendendo
Ec repe-
P lterdeugnatur. 1 Ea maxirne neceffitas laboru .f.Lucae fcribentis
M Fut
iabo'aret qnaliter manifefla effet ^ ueft verus homo verus Dcus .

t>t
humanitas
Cbrifti Dei.
&
VTfimum Grxcis fidclibui.Scilicct

^nanitas
1
.
effct
manifefta dicta Chnfti
tcndx a printipio naliuiras hkmanm pcttflas pctnnffa f/i.Idtft, rerro grado modo fcnbere Gencalogiam prcdiclam,m qu.i incipit ab hiUmanitate Chnfti.Po/2 baptij.fi. Z).Q,uia poft baptifmii Chri ft iromediatefcnpfitGenealogiapr^diclamjVthabeturinfra j. a.loan. i.propter caufam qux ftatim dicetur pr^difto modo defctipfirGcnealogiam.rtre^!W/fiii.idcft,fciredefiderantibus. Dcmonftraret in quo apprehendens erat. i.ipfuna Deum in quo tcr minat GeneaIogim,in cuius appreheniionc per apertam vifio-
Omnipmphetatione venturi n carnem Cjuia omnes prophetae sms aduentu prophetauerunt , fccundum quod dicitur Acl.
.
g-Huic
omncs prophct* tcftimonium perinbenc .
nc conliftit bcatitudo .
Introitu admijfo gcner.in difp.Dei. Id eit,

ipfitM
0J7
.
Glof.ord&NicolaidcLyra.
Ad
ra
6"
Trr q.iaiuuit.
6;
i
"d <Uit redirc in fcdi hominis
Vet ftopin
qvem o
ntiia funt reifefta.
faccret , pcr hlium AiDeum. ^ Dauid patrcra vcnicntibus itcr praequi pcr oftendebat
> Chmt.tel Kiitur.
io anobisvtilc
1 '
* lde*.l't*<n
**
i
2
trcquircniibusDeumctiipcr fingula expcdjn fuerac.fcienstamenquodopenU tcm agricolam oportcatprimum de fruclirL Liudem h:im nam.
v
[
bebat tiam icribendorum

in
.
Uuifto
JVne
CuiLucccnon immeritoc-
13
a&uum
,
fuiscdcrc, vitauimuspublicam
curiofitau
-
apoftolorum po-
in minirteeio,<n>u
b.nc Unulit.
nenontamvoIcntibusDcum dcmonftrarc
3
tcftasinminiltcriodatui
a Dtft
vt
Deo
luii
i
in
.
DcurtL,
dcrcmur quam
faftidicntibustprodidiifc.
1 -
iJcroboi*
ia 4<i* pittnH
Deue(& oiopnnt.
fciicet
,
dorcm obfccro
pleno,
i | Aonjioi
& filio
pcrditionis
ab
ipfis apc.ltoiis
fa&a
clionis
numcrus complercrur conii.mmationcm apoftolicis atiibus darcr,

.
orationc 4 fortct dominicaecleSjcquc Paulus 6
exiin&o
ftudiofcpaginas reccnfcnu-i huius hbri,ea qux incaute contra eas ftyli p .

j
currcntis dtfignata veftigio funt, non mo coniuncjat crrori,icd pcto mear ignofcerc ig
j
s
-
qucni
dui contra
clegiirec.
dominus
ftimulum recalcitrantcrru ac Qupd Icgcnnbus
7
*
rantici& quc obftinatio legeris ampliata vir exercitatad purum dociles , mentis mce. fai
ribus
&
mciquc mcmor bcnigne.
t requi-
NiCOLAVS'
ipfiasCh.iitiqui
ft ci
LVRA.
,
fecundu
c-qualu têClmflu
Dcitatecit. indifpar a patre qa ficut .Vonk 111 introitu.i.in principio Gtnt
r4.i.Gciicalog!Jcabco<JefcrptxJi/c//rJnLc'.ûia adipfum terminatur,vt di&u eftPn Natlian taT.u.Sicilt.ri.M itih sui po ab eo defcripta, nit Stloroonc filiu Dauid in Genealogta Cbrifti Natha hliii Dau i d d up rrri ca. Vna cft, quuNaitaLucas
tlundrr'uilTefi:tusl)iuidadopuuus ivHautreduumurinDcu,
adopriui,& i6Lucasqui fcnbijC perhocu>ciric murrilij Dcii, defcripfucu perNaihin filiuadoncaio<Maalccdciidoiu
Vi Deoin Denm imple. Chriftus autem dicitur Deui u Deitat quia lilinsfempercftin patrcquiriturtiad ipfam tum veroadhumanitatcmfuit plenecum Dco patre,qnaadH humanitatc glonofa aflumptus cft ad dextcra patris , dc
}
mentio
4.
in
pnncipio
libti
.
i
pdmt
dem
5
Iuda proditore,dc cuiusmort i ante elcftionem Matthix agitur Orjiione ab ipfn apoflotis f.icii , for:e dominkx eleclionis nun u
tt
filio
pcrdithnis extinft
Dri
Gc
complcreiur.
ptiuuAliJ
<-*
quiaNatha
filij
iiuerpretatur
a
donum,&
tus a patrc,eili..mur
quia per cum tanqua pcr HicdiatoremrcducimurinDcumpatrcm, ofubditur. Viprx.C.
(Jhuilu.qui
cft filjiU
naturalis,& per hoc
quod
ioiigurat fuit in nubis da-
De:
doptiui
Chrifli fn. Quia darus eft hominib. a patre ipfe LucaiJHomifltiW i conditionc naturx humanacinftaprocorii (alute. Op'<spe>.h tu innocentic, quxfui: perfefta virtutibui,& fcietijs. r\ectirre. in a qua cecidcrat'. Face.perfi.i. per /"f.i.redire in dignitate pnftma
Quiain eletftionc Mitthixapolioli prcmiflj nc dederunt fortcs,& cccidit fors fupcr Matthiam & lic r< tus fuit numerus apoftolorum duodccim a Chriflo clctfiorn quorum numcro Judas ceciderat 6 SicqucT:uiits.Qui3 in atibus ciusift': liber tcrminatur. minn* el 7 Quem du contra Uimulum rei akilrante><i d Chriftuminmcir.bns fuis,fuit aChrifto e pcrfequeretur
.
vt
habctur Act.ro.
J$ NithinfiLjuratiuc.roneprxdiclajfcdpcr
cft Dci filiusfccundunaturamdiumam &
Chnflu
filius
cffecttue.qui
htibns.VoR.Lucc commendationem.riic H fuacxcufationead horqd ita breunertiaiierat musponit fecit ad vitandum prolixitatem & crnoiitatcm, & hoc c
Quod&l
Damd fecundii
Chriilu carnem.Q^'pcrDa.p4.e.:nC/;n.i.dcfcentibus vfquead modum vcnicndi Cbriji.i. viam per generariones.7rt.rp.-.:6i?.i
&
dicif^tode///.i.quamuis.Z,^cft j5f.idclt.per nos cnucleari

.
ac te.Deum vtilefut.*no
9 Pfry/^/a.i.particulatim &pleniui.
10 Scient fawc/i.ScilicetegoHieronymus. 1 1 Quod operantem agricolatn.i.do&orcra .
vfqucadChriftum. i Cui L <ci*.Pofita commcndatione B.Lucx in fcribendo cuagein fcnbcndo lium.hicconfcquenter poniturciuscommcndatio Aftus apotiolorum.cum diatar.Cui Lucx non imme.i.non irratio nabiliter, fed cx magna ratione
.
12 Oportea' primttm de fruBib.ua fuis ederr.i.de doclrina fuafn perciperc,qnod 6tquandoauditorcsproficmnt. 13 Vittwituus pubiicam curiofitatem ne non tndtre.tam.i t;
2 Eti.im fcrJ\^tcluum ap^fiol.po.in mini. d,\ Qtiia ficut fupra diclumeft/uit difcipulusapoftolorii & fpcciaiiter Pau!i,cuiusfuit comcs indtuiduus,& lic vidit faila eiui,de qmb. hbcr Aftuii apo
Dc;onfiV<i.i.plane oftendere.Z)fr</.i.vcntatc dc diuinis. i>i;J Vu quantum, Fasudientibus p>-o<f/.i.fcribcreab libitum
&
curioforum,qui
libus
flolorumpromaioripartcloquitur quxcertius potuit fcnberc illius hbri fit mentio dc Chnfti tanqua vifa. In principio tamen afcenlioue & Macthix clcclione,& hoc cft quod dic::ur
.
& parum
atttjdiantur in
auditu vtilium,
& magis
in
i.
vtilibusdeleclantur.Vidctur ramcn
al.
falua
rcuerentiaB.Hicron.ipfjm fententiam quxp!anc& dc dicipoffer, vcrbis obfcuris & intr;catis obumbraffe.
Vt
1'oniam auidem.
fus &c
t(~^\
Beda.Lucas de omnibus qu
fecit Ic-
^c
docuit vfquc iu dicm qua affumptus eft fcrmoncm tjctiuus, pnmoeorumquidecofalfa fcnpferunt reScnbit aucem hiftonco ftilo Magis darguic audaciam
.
V^
Sanclus Titus Boffrorum Epifcopus
Cxteri
1.
quam fludium habuit, & hifiorico mode narracione fumpflt exordium,&: eam hiftoriam plena dirc
ciiiinindcfcnbendisrcbus
exprirnendis pra-ccptis
gcliffxabipfisffacimrebusiriitiuinfaciunc,Lutasvero quam grandia quxdam expolicurus bieui exordio \\ miffo , rem aggreditur b Multi Bcda. Non tam numercfitacc hirefurt
[
quam
gcftionc profequitur Nota , cx caufa maxificda

.
.
Prooemium B.LucxinEuangcIiurrij fuum incipit

.
uerfitate. Ciinnon fpiritulTal munercdonaci , fed vacuo

L|
:
re conaci , magis ordinarcnt rationc quam lnftoriz tex<.

.
mc
<
fcnpfiflc
cuangclium
nc
t
a VI Bjfilidcs Appelles qui fub nomineThom* ci Matthix vel apollolotuui Oilla lcnpfeium.
tquj loquidl p{ CLido cuangclijs cliet faculcas lub nomine Chri p- 'xdicH"idi,qui
Voniain
.
U: apoftolorumque ccniati funt fecbs perfidix inducere *
vericatem I c Conati. Ambrofius. muiti conati z natur , qui incipic riccpcrfi| quidcm qui luis vinbusnon gratii l qux irrigat confidit.qui quod ab aliis didum vidct abc
1
&
San-
" 1CC1
Incipit cxpoficio VcncrabiIisPatris,Fratris

lai
Nico-
dc Lyra fuper Proccmium .

quidcmJ/c i,cip't Beatus Lucasfcribcre.Etprimo
l
cem caufam qnare fcripftt euangclium.f.ad corrpkndtitr, aliqu* ' -& x Mattbxo Marcofnerant omifia , vel minus plcne ditla y
&
tludendiifalfa
qiu ab
h-xreticis fub
ci~l
CHangciiopr<c*,iit QVoniam
;'uo
ptafucra>it,Jic:ttplenius difturn quod dicitur .

1
in pnhgo Hieronymi, &
nomine difcipnlorum
Cbri]ii
<
pr*fationem> jecunda JHbiunyttiugcltj
Quon ia m
quidem./.c? rte.
nui , uiionemtibiJuit in diebus Uerodis.
lnprafationefuapoiut diiplicctn
x Mulcicouutt i"untordinatenarrationcsrerum./(/fA n
669
}
P rooemium.
diuino fpiritu rcs
Sc ditfa mini-.
Pecri ore fueranc pra?dicata,confcripfit.
i
,
70
, tcndic.Non comtur,qui A rantc^cepu corpplec. Sanclus Ticus Boftrorum Epikopti^Conatifunt.htnulgmfr jcefLcencarunt.adorci velaggreffi funr.M iccheus non cenidcm ftacus de uic,fed cejefti fpintu afflatus , confcripiic
l3rco,Ioanne,& Lu Porro buangcliu, od infcribitur feJ
'
Ambrofius. Hoc verbum non prolatiuum fed fubftanMatt -4* c' tiuum inciriot mente videtur.Vnde Moyfes dicir,q,i pupu lus videbat voce,qus non folet videri fcd audiri. Audiuic Pe P Exod,loca P' trus verbuimqn diicu eft ei.veni poft me,faciam ee pifeator. homin. Miuifiracqii
Non
r.os fed in
a tfunt orc"
a
mdum
i
Aegypcios, jllud rurfum , -q<F ecim Apoftolo-
b
C
m noois t completa: funt, Non rct u m,ucut tradiderunt nobis qui ab mitio ipii vide runt &
naret narrationes qua?
b
a c
,
nobis Deus
feeit.
tollitcrucem,
x
&fe-r
fc
denirsimz
Euangelit.
(bjum corporali fed potius tnentis intuito.
quiturChnflum.
e Omnia. Beda.
fed
'e*.
Non
Huius verbi quod
c aro faftura eft.
Et quoniam
omnia qucj aficcucus,
lioceft.
jticulumprefcfcrc, iis j>c ab prodiic
Non humanj voluntate.fed fpiritulanfto intu bonum e,i,nob:s etiam bonum videjtut
b
inlliganrc.Cuius gratia geritur.vt id ~

.
quod
3
deommb.qugad
t-fteaato
iifiuagelium
|re conaci
fcri-
func.fe-
lirur
permulca a-
angclia,verum
|.
iclcfiaex
t
omnibus
mihitaflequuto a prin 4 Eccofulcoemmmul * + diliêntercxordinctibi fcribcre optimc 6 r & r e cipioomnia, caprgcent , qu.ealu f Theophile, vt cognoicas eorum verborum de quibus crudi 7 dicunc , ucdiuerfa m 8 Euangelio gracia retusesjventatcm.
eft
i
miniftri fuerunt fermdnis, vi
fum
fidcm lcaentiu cSfir madacredic idonea.
fulgerec,&:propriis
.uuorduncaxacrecepit.
Cow^/fw.Ambrofius. Rcdundancper vniuerfum munB m,mences fideliiim riganc& confirmanc. Ambroi ms.Quod redundac in nullo deficic,& de comple nemodubi cac,cum fidem arFe&usaftru!C,exicus probac. j\erm. \i Ongenes.Dicita*item Rerum, quia non fecunimphanrafiam iuxca hsreticos , exercuit /efus carnalem fiusaducntum,fed cum vericas effec, re vera negociu pro:utus cft,aff ectum auce fuum indicac ex hoc quod ait. Q in nobis manifeftiilime func tobis compktxfunt. Ideft , qua.'
J
quibufdam
cminerenc.
libris
fingula myfteriorum gcftorum miracula
g
a<
Ambro.Prolixiorem notac hunceuagelii librum qua alio rum cuangeliftarum, vnde & a Paulo ]audacur,quia oia ailcquucus eft.no quod omnia fcripferic, que nec mundus capic. * S.Ticus JJoftr.Quaj dicichuc cendunc.Poftea qua omnia qux fam inde ab exordio,acciderunr,accurace percepi,forfl
Q,r j
j,
non forem fi canci pondens res Illencio prcmere.Scnpcurus fum aucem non qua? obiccr cancum audi
can periculi expers
,
-
tcnfe.
,
Lucas auditu didice Xobis. Bcda Non folum Marcus quar fcribercnt.fad etiam Macchûs 5t Ioannes mulca de anria, puerici a,gcncalogia Saluacoris filns narrancibus di-
&
ui,fedqueexplor.icenoui,qua:queordine jêxacicaprimo inirio confequucus fum.Comendacaucem beaci Luce dilige ciamipfeeciam Apoftolus,fcribicenim. Miftmuscumillofratrem noflrum cmus laus ett in ecclefia. f Tbeophile. Beda . Thcophyl. Amans
'
Deum, vel amacus a
xrunc.
Viderunt,& miniflrifueruntfer. Ambrofius.Gemina vircus , incencio 8c aiho. vcramquc nocac in miniftejjoftolis fuiifc,&: vifioncm,idefi,incencionem,
i
m hominc perfe&o
&
rm,ideft,actionc,vtpcr ld
r
quod videnntdiuin^cognicioincc[i;gacininccncio,peridquodminiftri fuerunr,eoru
Deo.Qni amac Deii vel a Deo vulc amari,ad fe putet euage lium fcribi,^ vt bonu depoficum fibi conimendari.No noua Theophilo promiccuncur,fed eadem quib.cfterudicus,vc quo quid ordine a Dno geftum ditumve fic agnolcac , quia pcrfccius non folum in Iefum credere,fed &c fide perpecua:
diuinicacis
& cemporaneaj
difpen facioms
illius
debecordi-
jU()decl.irec'.ir.
nem noffe.
Chryfoft.Velvccercicudinem haberes,&fecurusexiftas qua? audicu perceperas profpic iens in fcripcura;.
}
Chryfofiomus. Euangclifiaautemnon folum tcfliiocontencuseftproprio , fcdad Apoftolos tocum ref :,indc robur vcnatur fermoni,& ldeo iabdit.Sicut tradide;
Theophyla&us.Plerumquecum
finefcripco aliquiddi-
mnobis,&c. EufcbiusCaefarien. Traduncautem quod EuangcC li n fuum cx Pauli orc confcnpferic,ficuc 2>c Marcus,quc. cx
Pecri
cicur,calumniancunlludquafifalfum,cum veroquiaquxdi cicfcripferic,tuncmagis credimus quafinifipucacccvera,nop

fcribercc
_
#CAP.
5
NICOEAVS DE LYRA.
neHangclicorum,quia ftcut dicium
>
'
OpcimeTheophi.* boc verbo dixerunt aliqui,quodifleTbeO-
efl aliqui (cripferant vere,fed ta i autnm falfe barefis inffrendo. aliqua omittendo,aliqua Qne in nobis complcra: func rerum. Idefl, Euangelio a nobis
princeps Âcbaite , quia Taulus tali modo lopbilusfuit virpotens vtitur ad Fefium,^cl.z6.f.Tô infanio optime Ftfle.Sedillud quendi motiuum nullum vidctur , quiatalismvdus loquendi propriusefl ad
in bonitate vit<e . Item non efl veri prslatos qui alios debet excellere d tantus euangelifia omiffis epifcopis(ad quorum officiti fpe fimile,quo
&
/ptotfuia comple
1
uit dtcla
eorumqui vera fcripferant,v exclufit
torum quifalfa inferuerant. Sicut tradide. Ipji apofloli a quibus didicit peritatem euangeli). 1 Vilum cft mihi. Scilicct,veritatem euangeli) modo prxdiilo. 4 Omnia a pnn.di.cx or. iîa incipit euangelium fuum a conce
a
euangelinm.Et diilnm eft,fup.& boc videiurper boc quodfubditur. Quibus eruditus es,&c.Dicitergo optime Theopbile,n'o quodproipfofolo fcribcret,fed
quiafcripturamei dirigebat pro ipfius
docere ) fcriberet principi fecuUri iateuangeliu,fcire,& de bocalios ideo meUus videtur dicendum, quodfuit epifcopus , vt
p neprxcnrforis o~ Saluatoris.Quod autern dicit omnia, noeflintel indum,quod omnia atla Cbriflifcripferit , quia totus mundus non f:t capere tatam fcripturam,vt babetur I0an.21.fed accipuur bic
& omniumfidetium,Jalute.
6 7
8
Vc cogno. Scilicct,pknius.
Veritacem eocum. *Ad fiJem catbolicam pertinentium.
0"ia,quiafcripfitdeomnibusneceffari)s,quorumnotitiae>at necef-
Uaadfdutem.
quibus erudicus,&:c.3\(e clionem buiusfcriptur*.
De
tamen itaperfcfte ficutpofl
le
Opci-
IN-

c a
p
7*
fuitfl
'
v t
i.
.
rft hi diebus Httodis r\cg-sl:td**
Ambrolius. Vi-
__:
d De vict.Abia. Beda. Abia,patcr Dominus. Ec aptum
nilusl'acerdG:alishoftia.Pcrvitu!umergohoc Eua .gclium figuratur, in quo a ficcrdoubus id cit, in mchoacur,&: in vitulo confummatur ,
vtmtemporeoiiiij p.icti> Dom;iiicenc-pcuse'detiftc qu p.urcm Donunum pradicareti Cum Dauid culcum domusDomini amplinret, mini
ftcr.ai--c:dotumi:i_4.forc>biisdiuific. Iiquibus-amilian
Chnfto qul pro mudi vita
Abia dc q.iaZacha
rias
immnlacur.
1
SmdiisTTUsRoIhorum. Memtnit autcm Hcmdis Rcgis,ricqucii; tcmpus Rtfta lunt quac
NC
PIT EVANGELIVM
SECVNDVM LVCAM.
C A
P
forso-tauacon
t:giC,
vcprxconou
Tcftameiiti
m octa
uc.forcisviccnal
tur,quiapero-to,ni
uum,iicurperf<
quo
Inc ujrr.uitur, latcac.

Appcll.it
V T
I.
Teflamccumdcd:
racur vetus c Et vxor Ulitts dcj
.
auccm Iuf Iam alicnigrn,

rcgnihit.
Ucorum rcgem,quia
calitcns nudat,qu apud ludios Conti-
kabusîaro
hicncius.
&
;,.
gcrant . _ t iacerdos quidamAnt
Vit indicbns Herodis rcgis Iuda?a: facctdos quidam nomine Zacharias dc

vicc
Sjn_ti
plcuicotdincm.dixic
icgem,
8_
rcgioncm
iaccrdo-
Abia Aaron ,
.
& vxor
Titus Boftrorui Cum Zu harianu _
illius
de
filiabus
.
tnnque kgitimu
faccrdocem
extitii
&
nomcn
b
eius
,
Elizabeth
vi
lnquati.ic,
N>>n coram huni..ul>us CijIcUuta fuit
quia oiums iUnlis iu lcjc
oflcdeif vvllct, vx
tcm __ cnu ni cius 8_ vxorcm ilhus uidu:..t

.
Qumon fallilur
iulti
himinct.
rcm
bus
illius
de
.
fili.i
Erantautcm ambo
.
anteDeum,
,
Aaroottumdtp
xilTe afteric
Lkda. Ambrofius.
f Eliîbctb.
nobili-
Non folum a parenribus.fedeciamaprogeniroribus lan poccftate fubltmisdcd tas Baptifta: monflratur, non hx
rclwione. Talesenimparcntcspi-cnunciushabered-buic, aduencus Chrifh prxdivcquafiiure natura:iniufamfidem
carec.
bech
tuic.
Dei mei
facuriras
fignac M.ina;n,qu cpl.naD
Erant autem ainbo.
commenAmbrofius. Docec diuina fcriptura m his quos
...
qua; gcnus facerdotio , fafcmn in mandatis,iudicium iu
Bcda. Ambrofius. Plclialaudai maionbus, mores 111 xquicacc, ofricium

iufiili_ati_i
buscomprchciidic.
dare volumus, aon foium mores, fcd cciatn parcntes oporhabere vitere Laudari , vt quaii hxrcdicano lurc puntaiem Nobihtatur uaquc Ioannes Badeantur illi quos laudamus. fic pcifiaparentibus.miraculis, rnoribus.muneic, pafsione, a parentibus nubilicatcm pictatis accepic, Samucl iie Ifaac
,
Deum Ambrofius N >n cnim omns quii nmes, iuftuseftance Deum Aliccr cnu denth'omines,ahtcrDeus,hommcsin faoe.Deus uic
lufii
ante
ituseft anccho
ri_ri
Ideoq;
poteft
vt aliqi.js arfecrata bonitatc populari
ftus vidcatur nuhi,iuftus th
quampofterisrcliquic. c Zacba.ias. Zacharias , memor Domini

gclusadextrisalcans, qmaeiqui
jnonftracur mvftcuum
,
Cui apparec An-
ante Deum.ii iuftici; ex mencis timplicitateformcmr,fed adulacione ii.nulem: * San-tusTitusBoftroium.Inftusefle ancc Doum.iden
tit
non
m_mor Doinmi eft,deDc
iolida: pcrfectarcj; laudis eft.Solus
tiamquc Dcus
cft.
rmauni corda cxa.ie pcrfpc&a habcc .
Incipit Poftilla Vcnerabilis
Patris
Fratris Nicolai
i
.
de Lyrafuper Euangelium iecundum Lucam
FQicmdicbusH-rodisrcgisTudx:-. Qjialacob/PtO^M
C A
Bli__io.
l*i :
P.
I.
fbkitu propbetico dixit Gem/is xitK.b. Signttm aducf.-ius ( do regnurn ImUx cffcl translation ad alienigenawji cundum q cititr ibidevt : I\(o aitferetur fccptrum de IihIj <y dnx defcmoi
donec veniat
qiti
mittendus cfi,&c.lfie autcm Herodcsfuit alu

.
Vic in dicbus. Hic incipit Lucas narrationem cuangepnrno defcribimundutn pcrfuamincarnanoncm Secundo , eius progrcfjus per fnaw prxdicatio* netn $.cap.Tertio , eius egrefjus de mundoper fuarnpaffionnn zi.cap^Qgarto eius rcgrefius ad patrem per fuam refurredliotur saluatoris ingtejjus in
.
Idumx.ts qitia patcrfuus fuit
Ef
diuiditur in quatuor partes,quia
2 Sacerdosquidam
ttis
nomine Zacharias.Pae-pr<?/7jotfci
.
pita&doSrina Sccundum quoddiciturprimoVaralipon 3 DeviceAbia.

inteliiguur qitod iilc fuit famojhs ut
,
Dautdvolens ampliare cultum Dei ordwauit dc vigintiquatuo

rationibus vigintiquatuor facerdoes
quifnccefjiue feruirent pi
i
nem& afcenfionem za..capit. Vrima in duas

prtcurforis
& Saluatoris conceptus

:
ejnia priuto dcfcribitur
domadas
in templo>Domini,&
Secundo vtriufqrte
.
orius
circa
dicitur, de
qno defcendit
ifie
otlaua fors ceciiit fuper ^hiam, vt Zucbartas .

qniapro ho
mcdium im-uscap.ibi
Exurgens autem Maria
Vrima adbuc in
4 Et vxor illius de filiabus Aaron. Hoc txprimitur,

digmtatem facerdoiaUm filu deiribu îaroit d-.Ugcnaus
feruabantur
5 cius
.
duas,quia primo defcribitur cnncrptus prcurforis y fecundo ipftus Salvatorisjbi : ln menfc autcm fcxco. Circa p>imum,cottccp:us pracur[oris oftenditur mirabilis ex tribus
&
fccundo tx angelica nunciatione
, ibi
tx parentttm conditiane y y primo : Fa_tum cft auccm cum fa-
Ecnomcn
.
eius Elizabcth
bonam famam
& vilam
.
Quod noweu
tft
ficuttiitlum
exprimitur ; dc Zacbatia
cerdocio. Tertio expatris incrednli pwii'ionc,ibt: Ec dixit Zacliaias. Circa primunt in dcfcribendo condtttonem parcntum beati loanuisprxmittitwr tempus rcgisfub quofucrunt^ cum dicitur .
fubditur
6 Erancauccm amboiuftiante
dendum
hypocrifis ficlionetu
Dcum.
llocdicitttra.:
Fuic
Inc(i
Tuit in diebus Herodis rtgis Imixxfactrdos ucas fignificatur per myfticum vituli
,
MORALITER.
.
Inrcr Euangeliftas
vultnm quieftanimal immolatirium quia praedicaucrat Chnftum pro nobis mmolatum. Immolare vcropcitmcc ad fuccrdotis ofbciu,
?r_j
propcerquodafacerdotio Euangelium incccpir. 6 Erant autem ambn i'(ii. li :ne cx uiftis accepi t origincm jii nunciarc vcncrat iuffitiam confumm.it im
.
întc Dfw,r>(,Nonficuchypoaita;quifingunciuflit
il
antc
mundum
Lu QX
Amb.Be.Prius mandatu,fcct!nda eft iuflificu enim mandati sccclcflibus obedimus,in mandacis itio A >ci inccdimus.Cum rccce congrue iudicamus,tcnere doiini iuftificacionem videmur.
Cap. I
vtdicm,& non
bulanccs.
vt
^74
quafi in
Manda.&
,
iu.
noctem hatcte 5,
dichoncfieam
&
Sanctus Ticus Boftr.

&*.<*
CurinomnibusDominiprxce.
a
tis&ccrcmonij
rf^,Hoceft,incuJpaisinceffiflcadditur?
Non qaod non
pccauerint,fed
FaSdm efl atttem. Cum cx precepto Moyfi vno faccrdore deccdente,vmis fuCccdere iubcarur, tempuicDa-ndfiatutum cft vt vicjffim mauftrantcs per octonos dics A fabbarhb vfquead /abbathu teporc vicis fue; finguli Pt-i aMuti <]uu
pergraliam
uo huic
,
cognofcanullum prorfus im,a"t manis glo-
incedcntcsinomnibusmandatis mini
cflct
fiiis
.
&
peccarc deiiciinr:
iuftifkationibus
Do-
J?ux cauiac non habcndi ineirorantur.vt maioi apparcat virms.
nec iocerca
caftimonieftnderenc,
domum
t finequcrcla
fterilis
Etnoncratillis t
,
fludium,autal;ud lodcunque iftiufmo

E
Elizabcth
\'icium in
uiiTe.
animo
Fccc
ambo procefliiTent in diebus Fadhim eft autem cum Sacerdotio fungeretur Za,
1
&
filius,coquod
4
J
_ 8
tangcrenc. pltiu * c In ordinc vicii fum ante Deum. Ambrofius. Zacharias dcfignatur
fummus
c chariasinordinevicisfua:antcDcum,{ecudum confuetu/-
facerdos qui
-Z"1 ""
vnotahcuni annicemporefolus mcratcem-
Sine qucrela.
Hicnotatuj lumimis.
:
f .peratamftitia. durior iuftitia " que
Pie-
g dine Iaccrdotii,tforcc cxiit,vt inccnfum poncret, ingrtflus
miinum querclam
ouocat.vnde Apoftolus.Prouidentes bona non cantum co
cum fanguine quem offerc pro popu

P lu
m Deo.fed ctiam coram omnibus hommibus.LLtcccleiia

Sfe
fls
multum iuftllS,Vcl./rf/'ci ia omuibus
Jo.Qu.itucforcequxrebatur,cum verus facerdos adhuc knorab icur qunn a*ceriuimpermanerec,& cunc viceseiacnuncperpetuicas .Solus
intrat-,quia illum fignificatcuiusfacrificium
mand.u<j-
Ideft,fincc6fcienria vane Jaudis. mficationibus Do.fivequer. ttnon erat illis. Beda.Diuinitus procuratum fuic,vt de pro
cftisdiuquefruclu coniugiipriuatis Ioanucsmfceretur, vc inato ortu prohs Sz lpfos donum Dei gratius afficerec, . ;ceteros flupor miraculi pararetauditui futun
nde poflea fubditui .Pofucrut omnes qui audierant in corui fputas puer lfte crit? efuo dicentes. Sanct.Titus Boftr. Quia vcro Euangelifta? in animo erac
non effetcominccn-
munecumcxteris.'
f
Sone.
**
prophetaj
pnfca force praeledtus,cum ptimii cx ordine fui pontificatus in viccm Abia fuccederet.Hax folemnicas fcptimo menfe celebrabae',<: dies expiacionis fiue propiciationis vocabatur,qn folus pontifex introibac in fecu dum tabcrnaculum cun 1 fcnguinc In quo fignificacur lefus
.
fum erac adolendum.fcd
Bcda.Non noiiatuncforteelechis qtiando

,
facerdos qui implcta difpefatione carms.celi
fccreta fnbiit,
imirabilem Dominiortumorbi patefacerc limulque eu, linoflncaulain mcdmmprodibac, naturxopificcm elfe

Jendercprxnjittitfterilis mulierispartum tnon erat illisfiliin eo quod (Jjetfltrihs.
.
Subdiccnim.
vtpropitiufaceretnobispatre&: interpellarec pro peccacis eorum q ui adhuc pro foribus expectant orates diliguc aduccum cius.Pulchre igirur ea diedefcenfio eius per Angclu
&
Chrvfoftomus.No folum autem Elizabeth erat fterilis d & Patriat charum coiuges,Sarra,Rebccca,RacheI, quod'
.decus erac antiquis
nunciatur.qua cius perlege afcefio figurabatur,quia qui dcfcend-t ipfe eft qui afcendit , qui quodammodo prxdicitur Ephi.4*.
Non polliimus dicerc qnod pcccati ef-
dumilkpromitciturpraxurfurus. * g In^nifnsintemplum. Chryfoftomus.FngreffusZacha

rias
:rilicatis
dusefTcftcn!icas,cun&i iufti,cunti virtuofi. Hxcaucfiiic caufa , vtcum vidcrisvirginem parienteDominu n iis incrcdulus , excitans mentem tuam inahum tterilc. Theophvl.Ec vt etiam tu addifceres quod lcx Dci mulciicacioncm tiliorum
lnTcmplumvtprcccsfcrrctprocunctisad
quafiDeicx:
hominum
Deum,
inediator,vidic
icharias
Angelum
ic intus ftan-
no appetit corporalem fcd niagis fpiriikm.Trccffcrant Ambo non folu fecundum corpus,fed fe C mdum fpiritum afcenfioncs in corde ponences,& vita fua
vc
templum.ideft , Chriftus m Manam,popuIusoratlibertatemdecaptiuitate . ApparuTt nondixit^vcnir.quiaanteibicuc.Zachanasturbatur, ideft, IudsiaduenienteChrifto.

'
tem. A mbro. Ingreditur Z
'/
San.
NICOLAVS DE LYRA.
Incedentes in
intrafaticl/tmfantlorumjcilicet infrslo expiationis foli futnmo facer doti erat licitnm,& hoc videtur diicre beatus
omnibus mandatis. Quantum ad
obferuan*
per locum ifium i
& tempus conceptionis prxcurforis videtur corcorda

,
*Ambrofms,& Bedafu-
iliumprieceptorum.
EtiuftificationibusDomini. Ouantum adobfcmantiamce. wniaHum. ad obferuantiam iudicial umrfuia paci Sinequerela. Quantum
xt&proximosfc habcbant. Et non erat eis filius. Cuius duplex caufafubditur. Vnafpecialis
ulierisfcUicet fierilitas.îlia
rc,quiafeUum expiationis celebraba tur decima die fcptembris,& pofl

illndfuit conccptio beati loannis circa finem eiufdem menfis
reucrfo
Zacharia ad
domumfuam pofl complctionemfui offkij
&ftcab illo
communis vuo
&
tnulieri fcUicetfene-
us,& boc esl quod dicitur. Eoquod effct Elizabeth fterilis

t
& ambo procefiiiTenr,&c.
cundum cnrfum
rii
auod tranfierat tempus gcncrandi in patre concipiendi in matre communem naturx. E.x quo apparet conceptio prscur
,
&
vigintiquatuor facerdotcs in dignitate , non tamen fmul prxdicli erant tcquales in ordine fed fiiccefjiuc,qitiaille in cuius hcbdomadafeflu expiationis cadebat, erat
tempore vfque ad natiuitatcmbeati loannisfluxcrunt nouem menfes, qui cimtincnt periodum aconceptu pueri vfque ad natiuitatem . Sf<f ille Zacharias fhcrit fnmmus facerdos non legitur,ideo ad de qualitcr darationcm buius dixerunt aliqtii , quod
&
fummus jaccrdos toto illo anno.Et adhoc confirmandum inducunt
il-
naturam tantum miraculofa,quia nonfuitpcr tua diuina adiulam.
fcdper naturam
Indquod dicitur loanms 1 1 .quod Caiphas eratpontifex anni illius.Di cunt crgo quod Zacharias fuit fvmmus facerdos anno illo,eo quodprsdiclum feSium cecidi t in \>tbiomada ipfius,fed quia nulla fcriptura ati thcntica ntq; lofephus, ncque alij hifloriograpbi defcribentes facerdotium luds,orwn,aliquam memione faciunt de fummo facerdotio hutut
Zacharix,ideo faluo meliori iudicio videtur melius dicendum
eit
Faitum
lii
efc
aucem. Hic defcribitur concepno pracurforis mira
ex denunciatioue îngelica.Et
tndodenunciatio
ictum eft
primo defcribitur loci conditio. Se ^nge/i,tf/.Apparuic autem.C/rca primu dicitur autem. Vatri enim exittenti in loco fanclo,fcilicet in te-
fuiffe
fimpliccm facerdotem
%ecexbisqu&indut7afmt,oflendilurfwffe
ingrefftts fuit
m diuino officio occupato ,fac7a efl diuinadenunciatio\dcprole

ibcnda,addenotartdumfaniitatemfuti<ramprolis. SortC exijt. Quia diflributiones hebdomadarum in quib.fuccefuedcbebant vigintiquatuor ficerdotcs mimttrare,
t>t
fun.mus facerdoSffedmagit oppofttum vtvidetur.
Tnm
quia dicitur hic quod
tcmplum adponendum in-
ccnfum tantum,hoc autem
licitv.m erat
minoribus facerdotibus,fccudu
prxdidum cfl,
wunt
diflributperfortem y vt habetur.i .Vara. 24. Zachtrias Vt < hoc loco dixemnt y quod
mcen.poneret.
aliqui
quod dicitur Heb .y.In primo quidem tabernaculo quotidie intrabant facerdotes facrificiorum minijieria confummantes,quia peraclo facrifi cio in altart holocauflorum quod crat in atrio vbi miniflrabant mino'
iiif ontifex
velfummusfacerdos,quia incenfum ponere femcl in anno

intra
res facerdotcs, (acerdos, qui ibi mbiiflrauerat lotis prius
manib.& pfdibus
-
âclumefiautcrv.
P r etatur,bonus
MORALITER. mcmor
PcrZachanaqui Domini
inter-
falutc.H ic aiwem templum ingrcditur pcr diligctem diuin' culius iolicitudinem,&: offett inccnfum per feruenrcoratio
tcdcbet
gcrcrc
prarlatusfignificat^quifemper in fuo pcCtofuorum fubditot u Dci mcmoriampro fua
nrm,&
parcc
ei
&
falute.
pnpulus orat per eius informationcm Angclus ap pcr diuinam confojationem,ideo fubditur . Tom. 5. y ?^
&
6)c
<?
1
Snn.T.nisRoftr.
mtjnlmocmufin^d, crat.<
..r.
^^^P^^
tv>
Glof.ori&NicolaidcLyra.
riafcca
t.iim proptct is,vn e
^?S^W Â^^
f
*
67
prxa-ncia tcrricos fenfcrmtâi
ip.
-orc
horrorccom
dif,
|
v P^'nicoiamccn^rc Pgjgnjjv. A nReIisdlckur ap Amb. h-da. IJc ucpfciucnnpcjû.

pqidcri.fedre .iw afpcchi vi(!<
Athanaiiu*
Vndcuond.fficiLs F
bonorum malorumquc
tio. St
cnim
intemplumDomini
oianshoraincenfi
.
&omnisnulritiidopopuliemforis
aur c
ntur.nccrin;
flra cfi
ilios
Apparuit
.
illi
Angdus Domini
fe
J
%
more fucxeffencf. duim.aDomino

ri(icfcianius.'.ux'l,
b ftansadcxtris altaris inccnfi

,
Et zacharias rurbarus cft

.
inpotcftntc illorum eit apvid.
v idcns,6aimorirruitiupcreum ro
hft, pro
popul. redemf.ione.non P
AitautemadcumAngcP
c
fooole,qu.rn dcfP etab J t
parcrc&:v:denquan
lus.Netiracaszachana
Bed.EeoJoWuti 5
dovolut.Ltbcncin
tcmplo, mxtaaltarc &adextn$,apparct,
facerdotis quia vcri miniaducntum ,
, ei P ri.nur,auilli
quomam
exauditaeit
1 ft..
* ^'^ t deprcca- 4
.
quiafecuricasiiiiM prarfentis maicfta

.
natiuiiM P iUc.ui,qu: ptcconindo tedemi
jndiciumefi.Siaif jnconcufll fot in
ptorif.t.teif*ftutu, P rxd^r(!oi>emte<.riim&fiicmCl.r
tio tua
**''
Et vxor tua Elizapeth * parict tibi filium

j
&
.
nerman l> r r pcrmaniCnt

j
1 I
ho-
vo- 7
efiquividetur. eftqu.videtur.
ijuoniam
ex
&
ficrium
facrifici j
vniucrfalis,& ccelcftis
.-.*', doni
gaudmm, quod
>vor
fJ
efldeprccatiotua.. tibifilium,& vocnbis nomen eius. L EifKjbfth pariet
* Chrvfo.Manifcfteautemapparuit noninfomniseoquoci mirabirimis arduumannunciabatur, vndc manifcftion iionvifionccgcbat, * Uamafccn. Tamcnangclinonvtfunt, hominibuspatcfiunt,fed trasfigurati prout poffunt viforcs, afpicerc,in quod-
perdcxtcramfignificatur,pra:dicit.
taeft inagis
quam petifii Rogafiipro hbeiationcplcbis
donatus
&
pricurfor. Ambrofius.MuIta diuinabenc-ficiahicfuntcongefca.pL mum.dcprccation.s fructus,dc;rde frenlis parcus.Tum l;l
cft tibi
cunquc iuffcrit Dominus

* Bafihus
.
Dicit autemaltarisinccnficoquod alterum erat altare dcputatum ad holocaufia .
tiaplurimorum,&:magnitudoviitucis , alt)flimietiam ne qua cifec dubitatio, futitt phecra promitntur.Cûnctiam nomcdefignatur.Tancis igitu. iupra votum flucntibus.n immerico diffidentia pena plect ltur filent.i. * actendendum efc, non cfc veriffi
Aug.Vbi primo
qma
*
b
San.TicusBoft.ExtabataliaarazreteCtain quaaliadona
Et Zacbarias turbatus
.
& facrificiaafierebancur.
Ambtofius
videns,& timor irruitfuper eum , &c . a noftro aifecTru ahcnari Solcmus turbari
efl
&
lc,vtcu pro peccaris populi vcl falucc,vel rcdcmptionc fa ficiu ilie oficriet,quod pocucns pubiicis votis r.lictis.l: fenex vxorcm habens annu.proaccipicnclis filusorarcp: fertim. Na ncmo orat accipcre, qd ac ccpcu. G cflc cidpcr
quando
Vfquc
dotibus ille crat futnmus facerdos vcl gintiquaruor facer pvm annutn, in cuius btbdomada tadebat expiationis frfium,vidttut tHtium.Tum quia hoc i nullafcripiura authentica habetur.Timqi vt babetur in libris l\egum Tatahp.poft ordmationem i
NICOLAVS DE LYKA. & iitrans primam dibus accipiebjt prunas de ahari bolocauflorum
,
vocabatnr fanilum veifanila , concremabat in illa partcm rempii qu* tunc erat facrificium confummatum fuper altare incenfs thymiama,& dicebatur fanclum fanclorum folusfuminillaveroparte templi qut vituli immolati propechirci ptusfacerdasintrabat cum fanguine
&
tuor Sacerdotum vnus erat fummus Sacerdos fuper eos , non
fo.
&
(atQ popnli, vt ex tUo
ttfjiergeret
contra propitUtorium
Qod autem
Znhariasintnuerit cumfanguinetali ,non d.citurhic ^ftdfolumad Si enim mtraffct templum ad inferendmn fanguifonendum incenfum. mem intraJanclafancljrum,no e/i verifimik, quod Euangei.fla tacuifcum hoc ftt maximum inter omnia qus ad ojficium fummi faccrdofet
tis
annofed per tutum vitam ftum,& ita communiter fatlum eji vfcue Judxos vbnnucrunt Dot temput Macbabxorum,in quo Grcifuper ambitione ludeorut nium,& tttnc cx cupiditate Grscortm
&
pcrtinebant,vtbabetur Heb.?.&
Uuu\6.& ideo no videtur,qnod
quod erat de officio fummi facerdotis , fcd primam par tem templi ad quam ftmplices fucerdotes potcrant folam
fntrauerit fanUumfantlorum
fngrcdi, vt ditlum
efl
.
ante mortem,& alii i(iituti,ftcut funtamoti de facerdotio patet i.l Menetao,& Lifimacho,& \a,.iap.deMchit. chab.4r.de Iafouc,& Et eodem modo poflea fatlum efi quando Eômant capcrunt ludxiu vnde dicit lofepbus a minari , quia tunc erat venale facerdoiium ernit facerdotium vnius anni , etiam efsc qttod ludti Caipbas potuit
,
terfe ordinaueruntpropter
ijias contentiones
& ambitiones quoi

.
cerdotium vuius duraret tantumper annum.îd ditlum vero.-
folemnhri partefuiofficij autcm d.citur proptcr folcmnitatetnnuncuqi4odnuncia'evencrarMic ei flans a dtxcis altaris incc.fi.Iliud ahare non erat inquod tvpxuit omnes Dotra fanhumfmtlorum , (i.cw.dum quod dicL Huronyn. cuius dillum non Htb<Ai cjr CatMtei , exccpto , Gores
Item Angehts appa-uitipft occupato
in
ft)\& Bedtt dicendum,qnod non ioquuntttr affcrtiue

'
Etomnismultitudopopulieratfonsoranshorainccr
a't
&
Ouia non erat licitum populo ingredi lemplum,fed tantnm
ium
Apparuit
illi
Angelus Domini ftans a dextns alcans
&
îuguliino
cenfi. Hic lofcqueter defciibitm îngtk dcnunciatio
&
prtmiiti,-
yidnur in hoc tencdum,tum qnia comrariatur difHs omnium aliorum euorum ahqni fucnint vtlde experti in fcriptura vctcris Tefiamenti.
Tim q<ia r^xnufacrgfctpr-trj.
vidrtur contrarium dicerr. Exod.vlt.

diciturfoti
& lO.vt ibidtm piemui declaraui.Qui d antem

&
futnmo Sa-
Zacbarix fiuptfatlio, cum dicitur. 3 Ec Zacharias curbatus eft videns.f.ex vifione ^lngeU infoli &exfragilitate humanaiiixiaU'gd>campoiefiatem,ficut de l niele legitur.Danieh \ o.propter qtiod ^ngelus conjoiatus fuit eim
<
(crdotilicnum ejfeponereinceifumiitrafantJumfanclorum in die expiationh,diccndum qutdvcrum eft , fedUludincafumnon ponebatur ad offerendv, fed vt nebula inde confwgcns operiret 'oraculum qttan .
ccns.
4 NerimeasZacharias. QA.Veniadconfoiationemtum,
fubditur
.
i.<
vituUcomraoraculum,vt dopontifex ujpergebat fanguinem hirci babetur Leuit.\6.non autem habetur ex hoc locaquod' Zachariat pofumt incenfum hoc mdo, vt patet ex diHh, fed folum quod pofucrit inctnfum offcrcns tpfumfuper altareincenft ad confummationem facrificy.Quod awem dititur,quod expiationis dics cecidt tn bebdomada ftta, hoc nn probatur,vtpatet ex ditlis,& dato quod vcrumfuerit, non tamen ex hoc concluditur quod intrauerit fantlum ad ponendum incenfum,quiapropter iUum ingrejfum r/utpertincbat ad lummum pontifict
tanlum,quotidie inirabant facerdotes minorcs ad offerrndum inccnfum in aUart incenft,vi prttdiclum cfl, hoc modo mgrcffus efi Zachanas
y Quoniam exaudi.depre.tua.Ffe<7i/cT..z>rdeprecatus rat de Aduentu Meffix,& de habenda prele . Et ideo jtngtlus vtn
queftbi denmciat,dicens
6 EtVXOr.tuaEli.pa.tibifi.EfAWf.
Tibi,hoc eil,ex te.tamenc virtutc fiaturafiiit ibi vinus grati<x,vtptxdiclum cfi. îngelm tttt
loquens Iofrph departu Maris,non dixit.pa.tict tibi Jedparia tcquia lofepb nthil cooperatus cftjbi.
&
in
hcbdomadafui mtniilerif
Quod autem
viterius dtcitnr,quod de vi-
propter fanclitatcm eiusfuturam, & quoeflgratia,quialoanncs Chrislum & vcritasfatla vt habetur Ioan. quem gratia
terpretatur,in
efl y
t
Et vocabis
nomen ejus Joanne.
Trmominatur ab
jin^
>
officiiproprietate.Ioannes.n.
manifeflauit
gintiqua-
Et
MORA
*
J^c timcas Zacharia
,
LITER.
ei nafcicu-
fuit
quoniam cxaudita. Et filius
rusnunciatur.i.dcbonofuccefforcaliquadoccrtificac^.fK bcato Martino de fucceifore beati Br.6tii,&; bcaco A'" pri de iucccfiionc beati Germani,
Et
rus
77
,
L
ille
Câ
defperabacvt
celefti glorie^
adeo auccm
iam
.
6;3
D
vcctrt
fe
habicurum
filios
mnncipatum a f<eculi illcoebris abftinerc.
A [cAngclopromiccccinoncrederec .Ergoquodeidicicur. tua Pro populo incelligedum cft cuius yjuditaeft deprecatio falus & redemptio ili peccacorum abolicio quonia
,
Et fpiritufan.repk.tied
Cum intrancc beaca Maria,
rogeaicricisexulcauic&pcurflonisfuôfticiuquoadpocuic impleuit.Necdu erac illi fpiricus vite> Sc la erac fpincusgfa:. e Etmultosfiliorulfraelconuertet, Beda. Cum loannesChrix Chriftu fucura erac,adhuc nticiacur Zachana? nafcitur us uuiaprarcurfto reftimonium per rChnftidcrtina- a cabis nomcn ciusloarwicm . hibes, infideChnfti &cxultaEterittibigaudium,
&
lCUT.
Chrvf
Vd
QUod
9
audica fic ei
dec
ecaooprobstper 9 >cq,gigned erac

ifili'cTamas.Hffc
,nHsDei$tollit,&c.
d
e
& multi in natiuitatc eius gaudebunr. Eiit enjm ma gnus coram Domino vinum & ficeram non bibct & bpiritutio
,
a Quiapef eiiK prarchcationeingaudebiint iu vitam acternam . ^ Amb.nonviitiitecorporisfed animi magnittidine. b
bapcizas, dicaC filiQS Ifraelad Deucouer

cifTe,pacec Chriftum effe Dominu Deuai
Ifrael.
f Manens
in vterp
Theop.Quafi ip-dicete, vndeerit :hi hoc manifeti

,
fandoreplebituradhuccxvteromatrisfux, &muItosfiliorumlfrael conuertct adDominum Deum ipforum. Etipfc

i
prius nams.priu
a
(Twedetante.JieSicucElias pre;co ludicis,
p rxdicit.prius raoritur,przcurrit przco tudicem ISanfto. Signorum,
ficfoancspr^co redepcoris.Amboin
,
aic
Angelus,
hocquod EJizatparier.credeso, ccaca populo suc
t pra?ccde antc illum in Spiritu h ucrtat corda patrum in filios ,

Prxccdct
.
& virtute Eli & t incredulos

.
vt con- 10 deferco ambo vi6tu

11
ad pru-
parci.veftitu inculci. tiocredibile* iz regum infa-
Ambo
dentiam iuflorum
parare
imflTa.
* Et dixit
Zacharias
;lomnem& cr.&c.
'
.',
Domino plcbem t perfcdtam ad Angclum t Vndc hoc fciam ?
colcrar. Illc Ior 14 dane diuiftc celu peci tanpTatwn 15 curus, hicadlauacru diTpofTcam
r j
niam
falucare
Beda=Singularis meriti eft iedicium quoties hominibus a eovelimponitnomcnvel mucacur vcAbramqui pacer ultarum gencium crac futurus,Abrahaeftvocacus.!acob Deii vidic,Ifracl cft appellatus.Ioannes ergo incerpreta-inquoeftgracia vel L)ii gracia. Primo, gracia fterilibus
,
i
in ccrns.illc I? petirur conuertic.Hic cum domino conuerfacur cum eo manifeftacur in gloria .
quo co;lum
fI
^
Cim
c *"
'
Infpiriin&virtute.
Amb.BenemngGcurfpiricu&:
vircilte.
N6 enim line vircuce fpiricus.nec iine fpiricu vircus cft. Elias

vircucem habuic abftinencia^, Sc pacicncia^ 6c conuerccndi aninvos populorum a perfidiaad fidem,fpincumaucem Pro
lcmofihjs Ifracl,quos ad Dominum eracconuerfurus l Siudium cxult.uio,& tnulti in natiuitatc eius gaudebunt , &c .
jrentib.donatur,deindeipli loanniqui magnuscoram Do 3 futurus,& fpiricu fancto ex vccro macns replendus.Po
phccandihabuic.
&
h Conuot jr.e^c.Bed.Corda pacru in filios conncrtic du fpiricualefanctorumanciquorum fcienciam populis prajdicado -infundic.Prudencia vera iuftnriicft,n6 delcgis openb.iuftitia pfumere,fed cx fide faluce qutjrere, vc quauis in legex>oDei fe faluandos\p Chnffum fici.legis mlfapficiac,gracia cn
incelliganc
.
Bed.Merico gaudec pacer qnod in fenecvtute nacu,& quod isgracigaccepicfiiium. Gaudencalijquib.regni coeleftis igelizarer ingrcflum. Naco precurfore multi gaudecNat Drio gaudiu magnum nunciatur , quod cric omni popupa hic falucem mulcis prardicar, ille vero omrjibus dac . \mb.Gaudum cxukatio. Moncncur parenccs no miracias agerc pro orcu fanctorum filiorum qua pro meNon cnim paruum munus Dei eft dare liberos propai
luftus.n.cx fide viuic
Qua fentencia,cia diucius
&
j
i
oresgeneris,!uc<;efn\jnishercdcs
nliorugaudccAbiaha;
gracias
filius
Iacobmgenerac;onc. dacur Zachanas exaudicur .

.
mnum lgicur munus,cft fecundicas parencis Agacigicur

.
V trare do.&c. Theop.Ioannes plcbem parauit,n6incre- Malae^.b i dulam,fedperfectain.i pi^paracamad fufcipicndu Chnfiu. * Ong.Sacramencuin autcm Ioannis vfq; nunc explecur in Iefum Chriftum,an rnundo.Quicunque.n. crediturus eft animatn ilhus vcnic,& p* ^pa 6c vircus loannis tea fpiritus
.
increduli,&pIoan.imbuci,<8c:pEliafuncimbuedi.Fereeadcm verbaq Angelusdeloanne, Malach pr?dixicdeElia. *
RonM' b*
quia genucruc. fi!

.
quia gencrau, uiacres quia
{rcs norancurpra:mijsconiugij
cînum&jiceram. Bed. Magnscora Deo vircuciseft pr$c are m deferto gaudia ccjeftia cerrenas delicias afperna,
robludu
lafciuiecis
ligmtudinis lubiugit.îa/
puelle capice cruncan.Cuius ordinem flceran no 6;.Siccra incerpre
&
turcbnccas.C^no
nominc fignatur omne poculu Dei qua<^
âquematcnatactum
_^
tttrittibi
inebnarcpolTic.Decccaucem vas
cocle-
rac D.imino populum pertettum k ynde t &c. B0.S1 ho elfec g. promictebac impune licerec qrcrc fignu fed cu Angelus lic % ^mitrit 116 decec dubicarc . Bcd.Propcer alcicudmem promifforum dubicac,fignu inquirens quomodocrederc valcac,cui Angeli vifio & allocu cio pro fignofutticere debuerac.Vnde cacendo menco difB denci? p^nam luiccui cadcm cacic urnicas,& fignum fidei q meruic qudcfiuu,& lnfidclitacis ciTec pcna,quam
. , .
.
gjf"
NICOLAVS DE
nr.n.exulrarjo quafi extra fa!tatio,& im efi f no
i
LVRA.
magnanim.Tertio propter
âv.Inmenteinteriut. i Etexnltatio.Extcriu^.jyi hoc efl proprie,qn gau-
exterius.
bcne contineri.o^n appa aniiiinterius,qaod poteft Et multi in njr/.f.^^.Secundum q, dicitur infra, j
praecedetaduenturo 10 ^fcoH.e^c.Scilicetpatrumvct. Tefia. addifcipuc< Hit . los Chnfti,quia plures deSacerdotibus & fenior busludxorum
conuerfi fueruntper Apoftolosad quidicebanturp trespopuli. Etincr. Scilicet illos qui pnusfuerant mII fidcmChnfti. 12 creduli. ^tdpru.iuH.Q^x prudentianon confiftitinoperibus legis.ex quibus non luftihcatur , vt habetur Rom.j.fed in deuotionis opcnbus fidei chantatc formacar 6^
.
fimilitudine officij , quia ficut Elias Chrifti fecun'dum,ita ioanncsprimu prs-
'oortueiuscongr.itulab mtur vicini. Et nuncSt vidcmus Jplemm,q-dic func nariuitatis non Vu feftiuaturab omnibus
< r
(run!s,fedetaSar3ccms&aliquibus
itSaltntor.Mit.i i.b lnternatos
alijs. 4 Erit c.Vnde mu'ierum noufurrexit ma-
loaneBaptifta. 5 Finu&c. i.quccumq; potu mebriatiuu. tt{o>i bHxt .Erat etiam Niiaratus.i.confetratus Domino pcr
t ara
15
"Paratt,&c.Ver Euang.iufceptionem, quia
ful,& idco ab omni tncbnatiuo abitinu-t.licut Nazainveterilegetemporefeparatiomsfus.vt habetur. Num 6. ]Etfpiritufan.rc. Quantum ad purgationemong nalis pccca*
vitl
tScadopentionem bonimeritonj.
8 Etmuiius fi.ljra.con. Oo.i.adChriitum per fuamprzdicat. 9 Et ipfeprdt.Vrwco l'pterfimilitudmem vitz,qui? vterquevixit in auftcntate viîs&
I',
feitumadduxeratlex,vthabeturHeb.7.c. propterhocillalex dicitur lex timoris.quia imperfeftorum eft timore penae retrahi a malis. Lex autemEuangelica d,citurlexamons,qma perfefto rum eftretrahiamalisamoreboni. 14 Etdix.Zac. Hicoften duur conceptio prc,curioris mirabitit ex punitione incrcdulitatis
latio
&
nemincad pcr-
veftitus.Secundo,propterlimilitudin5 inveritatc cioftriquu vterque conftanter vitu , ctiam
patre.Etprimoponiturdifta punitio,fecundo,fequensconfo , ibi htfatlu (l~1. Circa primum fciendum, quod Zacharias verbis Arigcli non crcdidit, quod oftendunt verba eius cum df .
.
in
redarguit
perfonarum
1 5
yndt buifcianti Et caufa incredulitatis fubditur
ma
Ego
MORALITER.
3
in fide fadia
eft
muta, quoniam
eius oratio
non
eft
Deo
ac-
EiWK/riiwuatift/r.Magnum.n.gaudiumdebetelTedebonipanjcreatione, quaf eft

1
cepta
fcdhoroiiiis infidefirmieftDcograta. Ideodiciturla-
quaedam natiuitas
cobi, pnrri,a. Siquis veftrum indiget fapirntia ,poftulet
eam
Pndc hoc fciam} Per hac aute,quod dubitans facluseftmuPdemciilamocon 1 nsapertum cft os eius, loqucba-
&
Deo, qui oat on nibusaftluenter.pcftulet autcm infidcmhil cturo harfitat fimdis cft fiuclui maris &c Seqmtur. harlitans,qui
ncdiccns
Dominum , fignificatur quod lingua dubitantis

in
Non crô xlumct homo
ille,
Tom.j.
quod accipiat aliquid a Domino y i
>
6 79
Aa
Glof! ord. & Nicolai de Lyra,

}
6"8
Fiofum fenrx &vxor mcaproceflit,&c. # Chryfoft. Aeta$ dcbilis , tcrra itenintcmpcftj.njtura inepca.cgo gcncrans vcnia lacerdos,du Jis.no autcm ccnfctur proptcr hoc dignus iiidifcricrcrucxpuliiilat.quandocumque.n.Dûsaliquod huuifccmodi difcem fide fufcipcrc.Nam fupcr cat.oportet
ptare.continr.aaseft C. animc,,vnde fequ
minushabijis per craditionesI cftadge I*ndu.ingrediturZachariastemplu,quiafaceidotuinclt trare m lanctuanii, &c incelligeren< luiiiima myticriormv Jeftiii.Furiscrac multitudo, qtnadii myiiicapcticuarc m ncccliccii vtliumilitcr jntcndatcJoctoiuii) monitis J}.
.
hanfeoru
difcifa
alcan
. l
Thymian
tCc.il,b.
Er
Tefpond. ^tngel.
.
Eg
Et tEgo.n.fumfcncx.&vxorrncaproccflitindiebusiuis. " b Aliasalsilio. a Fortitudo Dei

.
ni,n.iiLituium Joa
agnufcit,quiadum
ct.ncs
aicor;
lcctioi
fum Gabritl
Bed. Qiiafi dic.it fl talia homo promitte

rct
rcfponcicns Angelusdixitci
Ego fum Ga briel quialco*

4
r
diuinx
anteDcum,&miflus(umloquiadte, &harctibiuange tacendo credere dilcrcdendo

'
a Ced.Dai (ienuni
quod rogatur
vt
qut
loquutus eft.iam
.licar.
impunc
lignii iia-
"Ft0
gitarcliccrcr.Atcum
dubitarc non decct.
Angclus promittat,ia
non potcris loqui, vfque n die 6 ecce eris tacens quo ha!C fiant pro co quod non credidilti vcrbis mcis quc. 7 c
lizare. Et
i
&
rcnt.gratiamDd lefumQinftumvc
ram, dcintcriorilii mcduiia quaii dc
i
Chryf.Vtcumau-
cjias
mcaDco
mifsu
implcbunturintcmporcfuo.EtcratpIebsexpcdtansZachariam, 6c mirabantur quodtardarctipfcin templo .EPer hoc.f.
rcpcnunc
8
Et hoc
...
Angclum, qu
forr, nihil
humanum
grciTus
eftimcs cxhisquaeti-
autcm non potcrat loqui ad illos. Etcognoucrunt

offi-
Oidicunf Ncq;cnim cx mc loquor , fcd

mittentis
rclata
d
c
quodvifionemvidiiTetin tcmplo.EtipfccratinnuesiUis,
&permaniltmutus.EtfaScumc(t,vtimpletifuntdies'' Ofricij Zachanz
9 10 credensmutusfit,<
11
Angdos otclinata nunu iiicdiatons.I
do
mutus eft qui fpin Jem fcnlum in Ji

,
fici noninteiligit nuncio, haeccftcnim fuam. poft hos aute dies concepit ii magilierquaiivcrl cii eius abijt in R nuncijbomtas.vcniratioms expcrspof "hilcxfcrcfcrac. non docet,fed quaifi tacitis nutibtis innuit quia ncc rati excerms b jtnte Dtum. Bed.Cum ad nos veniunt Ar.geli,fic attendit facrificiorum.neccuiat fcre dicta prophctatu. ante Deum mcerius per cojmplcnt miniftenum,vr tamen to pcrmanenteZachariaconîpii. Elifabech loanncni efi fpintus circujcmplationcm agiftant.Quiaetfi Angelus
domum
Dcus eft,incircunfcriptus efi,m(cnptus.sumus fpiritus qui vel mittatur . pra quem currit Angelus quocuque moueacur
4
Sanftus.Ticus Boftr.Quod Angelus pro refponfo
adferc,
rei
ciufmodj eftV.Quandoquidem Angelo.qui
Deo affiftic , fide
licctpontificcs&:Pharifa:i,necipfiintrenc,nccauditoi intenoialcgisiniraic pcrnuttancintCnoratame U mentisChriftiabundac.Coccpami Eliz.ibeth quin fibusoccultat. Siuequia Moylolegifet quiiiqueli.
3r^pcultatem,quam dicentis virtutcm cofiderans,voce difii planc incrcdulam , proptcrea voce tantifpcr orbabere, donecte lam cxp!e:a , 8i tuam in credcndo tarditatem , &
npn habes, ncque Deo qui illum miiic, credis.magifque edi-
ftcriaChnftiparabolatimdelignac.Seu quiaipfalexi difpenfationeminquinque mundi xtatiDUSper facta vel dicta figurac,quia idco & mcarnatio Chnli
ta fcculi aetate futura, vel
MflH
m
\
adimpletionem lcgs
ctat
Dei rurfum agnofcas potcntiam

Eteratplebsexpeclans.
Sanccus,Titus Boft r.Moras filen
ra, reciefexco nunciatur.
menfe conccpti loanms
Ciuilii
tijquecaufam,quampopulusdifcereauebat,Zachariasnucibus indicat.fiquidcm huc fpectat,quod Euangdifta dicic. Et

ipfc
Et ipfe erat innucns ill>s,& permanfit rnutus,&c.
Sme
eiat innuens iU'n,& permanfit mu>us
Bcd.Alle.PerZachariam facerdotem,faccrdotium Iudeo

ru.PerElizabeth,lcx(ignatur,qucâcerdocudo6trinisexcrdebecitata,quafi vinliauxiliofpiritualesfilios Deo gignere Sed quafi ftenlis erat quia ncmine ad perfettu ducebac bat
.
ncc januam ceh apericbat

rnandatu mftum &C fancui
difpcf itione
illius
U gale fecundum tempons,bonum.f.inetum &C iuftu.Ambo
& facerdoriurn
Ambo erat mfti quia lex bona,&
poralesactusindicarcmoliens.necexpi Cuifimilis populusludgotum, accuumfuoiumin reddere rationem . * Chryf. A vi gencratiua ad organa voc.lia vincul.; runtur. Nec mtuitu facerdot j ei parcitur,lcd ob n.ic batur amplius, quiacirca fidcm ceteris prjrciil d< 4 Theoph. Sed quia verbum quod iugi aium h teft etiam fuidum hgnificare Quia bene c lis
.
iuicns voJu
p!i
>
non potens
loqui
Conuenienccr emn i hxc Juo
procefleranrindiebusfms.quialcgalisdcuotioteporeMoy quafi ln adolefcencn fliic &C effl oruit, fed aduemete Chrifto iam inciiruacur ad fenium.cu &C facei dotij ordo prr ambujones concentioncs pontificum cofunditur, ipfa lcx
Tanquam enim
inobcdicns futditaccin iiicurrct.ck ta
&
&
contradidor tacjcurnitatcm. e Vt mp'rtifunt,&c Quia vicis fue; tcpore , potifices tantu ofticijs mancipati,no folum a complcxu vvo
per
ctiai
NICOLAVS DE LYRA.
1
Et mi. quod car. Qiia oblatio

.
inccnfinonrequirebat
tat
EgoemmfuNt&cCtQd.tempusgewrandiinmetranftit,
.
&in
tcn pus
ta tempits concipiendi
p Et co.Tamen ntfcitbat qttalem .

eius ineredulitatcm
.
% Et rcfpondens Angelus. ^tgwndo

3
oem titis mtrabtlitermutatam ex coll<cutione cu-t Idng

io
E r boc enim quod v/d^H

vifibiltbus
,
turDan.pd.
hgo fum G.yb.jt>igt luifa^cJus^lans profalute Ifrael, vt babe 4 Quiaftoantc Licet enm Ângcli mittanturin
.
loqui not> pottntem,conitc7urabant ipfum babuifje vifionem.
Ec ipfe
.
crat innuens.il.///g
quia aua.
rninilttriurn ptofalnte
bommum,vt babatu
W. b.i.tamenon receditt
contemplatione dtuina,& fu'd>cumur Dcoaftarepet iugem cotem-
plationcm
5
nonpoterat 11 Ec factum cft, &C. Hic cot/fequenter ponitur Zaibaru laiio,ncn quantum ad faqutU rtfitutionem , .frd quantum au
fromiffi coceptionrn.
,
Et mif.fum !o.5cc.* parte Dci cuius reritas no potrfi impediri. 6 Et cc.cns txpropter wtredulttattm tuam Tum auia ^ngelus dedit.ftbiftgnum rtfpettu fvtttri impkndi, penam ratione incredti'
.
um dicitur.Et fa6lumeft,vr lmplc
&
of.e .abijt in do.fuam. Quia tota hcbJomada qrua
m tempio
1
<
batSacerdos adhocdtpntatusm ttn.ib pianebat

aliquos religwfos fancla
Tot enimfigna vcritatis concurrebant quodZ-tcbatias non potuit difcrtdere abfquepeccato,quia ^tngtlus appanut ei in facrp loco,& exiiienti i mmifterio diuino,nur,oabat eui ea qutper tincbant ad omnium hominumfalutem ad Dct gtoriam , ex quibus dtbebat Zachari* cottflart, qund crat bonus iAngtlus,etper co/cquens (juoderat verum ditlum eius,cum tnttiri non ptffit, ttin
litatisprtteritit.
propria ntgotia intcni us ad Diuina.Et ex hoc inohuit
bfueti,
& honetia.f.quodiUe qui
cfi
tHbdemmm
tt
&
pirtotam hcbdomadatn manet intra
chuUrum,on
cxicnsndex
hocpcccauit
Zach.nias,quiaerede's feipfum bonum Ungtlum exprediSis circufta tus(quibus ioncurrentthts nonpcrmittitur^ngclo Satbanf vttranstamtn non crcdidit verbo eius figuret fe i n ^Jngelum Ucis ) in
ra negotia,intents ad diuina,quia ilio lempore medius cfi , &fc fltr tnttr conuentutp e? Deum . 1 2 Concepit Elizal>cth,&c.D^//c/ de caufa. Vna/ptia. lic
eo 1 conccpta prole gauderptjamcn vcrecundabatur aliquantulu, vacandi amplexibut caufaproiis gencradt tranfierat trmpus tut Sarra dixit Cenefn. 1 i.?(.flquam co- fenui Domjrm tulus eft,voluptati dabot Qâft iiicat,non decet , Mta c. operam
&
iam
&
&
bocpcccau!t,proptcr quodf.-nitus futt. 7 Et crat p.cxU&M no etat tis intrare templum,fedatrium taiiium .
Umnm
eft,quia magis voliut ccrtificari de uduentu rei laret .
antcquam
id
pn
1
Et
6h
.1
i
L UC?
a
'ifSi*.
s
'
.-'
Cap.
I.
682
D
domoru ingreflii abftinebac.Noftris aut facerdorib. nocarnalis fucceflio, ied fpualisperfe&io qua.rit*, qui hs ou id.epra.fto debet eflealcari, perpecuacaftitasind_cicur. Amhroi. Occultat, quia partus fui erubefcit .etatem, Lfenc&uielibidinr vacaile videatur,qu* etiam iniuucnne
a
tu
facerdote qui pro pcccatis omniu fe offerrer. In dic ieiuniorii conceptio Ioartnh pra.dicitur , quia per ipfum -affiidlio penitentix erat pr.rdicanda . c In men.aH.fe. Hie.Sirut fexto mcfe mifliri eft Gabriel Angc lus a Dco n ciuitatcm CzMlxx , ita lc xrn millcnario m.flus rahlxa.,
cft Lhriflu*.
nondebecexerce
nicaufafobolis.Et carere e] ;n lastatur

p
vxor eiuSj&occultabat fcmenfibus quinque diccns. Quia

fic fccit
Gabrici lic.Ideo Att
geli ex
nomine
aliqii
obrio fterili ratis
opprpbrium eft mieribus no haberc

qu
B;,nQnhaberepr2ini
opprobrium
a
mihiDominusindiebusquibus refpcxit auferre 1 Vicelimo cjuihto tiie M.iuij Domi1QuoJ non opyi-biHjin Dom.ni. nusconcepiiiscit & j>afl'us. mcum ifltcr hom ines'. In tiierflc autem fcxto
'
fignantur, vtcxipfo
q.d miiiiftraturi veni-inr, demonflrctur. Gabnel fbrti-
nomine
niptiaru
Propce-
celerejpfx ni;p:ia br.cur,&:coituscar-
d miflus erl Angelus GabrieJ a Dco in ciiii.rarcm Gajilea., cui nuuciabr. tur tutui us.
Qiiia Naza_eus,id?l.,/ar,c.;r{arHf.ornm
cen.poce concri
nomcn Na z.iretlVadvirginem defpon.atam Mariam ab

a
t
viro, ct.ino- 4
h
tudoDei , quiaillum nnnnac quiaddebelJ.mdum diabolum vcriiebac.
qenerauoni excu
fet.Hincdaturinteliziuod
iamnoncon
ue.bant interfecon Hj concubitu, nc;n
mcneratIdfcph,dedo moDauid,&nomevirginis Maria- J Et ingrcfTus Angelusad cam dixir. Aue gratiatplena 7

,
inf-imia Iofeph,lahutor,qjiia faluauic.Ac^vmum i/imc,lic ifte c Bed.Mariam.uis -o!tmi'_d lolepb.lrd ad Ma.iam hoc iefett-rid.i-tf-tf. ... refer. di>mi- touus mundi. ria.qux iucem fluctuanubuj in la:cnlo ceruit, b
1Non
Itella-iel .lonii-
&
e Jfd.vWg, Muliera diabttJo fedu<aamorteintiil!c:Conrr,Tnui1
icr
ab Angeloedotfa
repleta
:c
ea quasfcninon erubcfcerct coituryi.erubrfcerct partum.

:
"V<'i
faiutemedidic. Ke. Dc- defponfafa
are
Mar
r ualauvl -
da.lirubcfciconus parenrjsgua!id;Li iu'fcitmvffcqiim .d queoccultat fc.quia genuft filium.venicce be^ tjfjri;; txulut.quia geirjicprophecam,qu.eanceerubcf.e
voluitnafci.vtp fofep^fv^xcremroido $&itffofl&& ntqaafi adulcera fagidarcf.lnquo &.impudicis virgifub. o.-.caiiaroll!cur,nechcfir matredniiuiiTc rnfamata. fic.vfr^t folatiu vir-i,
vi;di.:bolu.s mvifoiiu iirnorafer. tcfievi!-ginitjcishabercc, Fides etMarie vcrbis niaior^fcrir;iti.'r,.& men(i;u i-jcaurarcmouctur.Vf enirh culpam otnmbraiic Voltiitren'-iedac;o:n1
^^
hKncdxir.&qui. uiibicaucracririuatur &clamac cu_c in &_c. vi daett vox faluratiohis

mbr. Occulcac fcfpiopter
Ecce
cpnceperar. _Vif;//^j
i
pudicmaui, y t probaret fi veru q^nque Hqceft, quinque milli.
quinquc
luii.
*
libns
Moyfi
ceptKinisinfcnedyte.intechoui_nes
auferre oppr. fterilitatis, quod non fuit
nnpta virgo. M.iluit Domlnus aliquos de' iu6 orcu ou.im do macnspudoredubitarc. Si icbaceninilubrKamfainampudons.ncc ôluicorriis fuifidcm rnac is iiiiu. js aftruere.
Amb. Myfiice.Mana dclponfita,fed
virgo, typuiS Cfl ecclc

:
apud lêum
ce
. ngencs.Ideodicic. Mcnfibus quihque Idcft.donecMaria eius exuluns cum gaudio prophctaret . ipercrA' i^tus ioanncs Cliryfoficfecit Jied.Geflafunth^cinquit
iixqurj-eftimmaculata.fcd mipui.Oop^p-enosîcfpintu vir go,p.ifr: nos fine gemitn virgo, Fc ldeofonMt Mana al jnu
'
^,mcnfcSeptebri,octauoKa!cndiS 0-tobns,Luna. 1 1. 'braturie.uniu Sccnophegij: inxqqihpciio qnmcipic efcere,quiaiileconcipiebacurqui.dix.ic. Mc oporcct fitc" fcere. Minoratacnimftieratluxa;ic.ncn
:
alm repleta qu:a fmgnliE ecr.feh.T ipir-itu qiudem rcplencur, camen adfpecicm ccmp(.rali.< faccrd.itis. f juegr.p. Gr. Verc gi ana pltma qua prlma mter feminas
pca,rib
, ,
vi'
ginicacis gloriofum muiius Deo obcuiit , qua: eoam idco Angelicovifu(Si:alioquiomeruic,perfrui, quagratia'totius
auctorcm
*
iecundum lcgcm Dco facrificiaorteuencurqiiaia
San.Titu.
mundo edidit B oftr.Quandbtjtiidem DeusadEuamdixcrar.

.
to. :
dcbent cu Baptiitaconcipitur.Et idco patcr eius inu, quiacpottctfacctdocalia facniicia cctiarc veiuente
facer -
Indoiorepamsfiitos
ropterca Arigelusgaudmm, perquod

X)orni-
dolorolimdecretusfoluatur,virgimdcnunciat.
vindicare opprobriu,fi non agnofceret facramentum
c *"
NICOLAVS
me.au.fex.
LYRA.
fc> 'p"> cnnceptu pmcurforisjjic confequenter deti S.tluatoris. Circa qmdprimo ponitur îngelica jali* Wftr cocept iri& confo!atio,ilji.Que cu M.Tcrtio,'ilii conceptio, WLStcmdo C rca pnmupr&rmtUtur tcmpusfultttationis>
boc verba virginis virginitatHfuam
afft
. Seckndo,qi4i'a per rentis tnagis credibitiareidnn
pixitautMarij.
tur.vade dicit îmbr.fuper Luta.Fidet Marim. verlis maîs afrlhitur, mendacii caufa remouetur.culpa.n.nbumbrarevnluijfe mendacio vi dcretur inattptapntgiians. Caufam aiit n.entiendi non ba-
&
ti:itur.lnmen au.(caconcepeupriecurfom,eiJii fuit coccptus in 5( inbri chca finem menfi :Saluator autem circa fincm Martif. l iif.eft An.Ga. Qôd aitt bicponuturtot nota propna,f. îngeli
buit.cum conibgypr.tmium gratianuptiarum partusfitfcemidnu, ad nofirx fdei firmitatem. Tcrtio,vt tollcreqtiA qkidem dnopertinent
&
dejpoifata
R >mginis,ad qua mitebatwfyonfi fui,& locr.hoc fwt ad oilenden

ii
p> betia lfi. \
4t
j Cui no.Na.Hor fnit,vt adimpleretur i.a.vbi dicitur-.Egredietur -pirga de radice Ieffe,ar flos iice eius afctndet.Vbifccudum reritati Hibraicam babetur: Et
certitudinem b/fiori*.
virginib.qn&fphuaHtdam fuaincurrunt infiwia. Vnde ^Lmb.fuper Luca.Jôn decmt virgtnibus finifi; a opinione viuentib.relameexcufationis^rclinqut.tfttbd infamata quoq; matcr dht vidtreiur.
tur cxcufaiio
ejt
WareusderadiceeiHsafrendet.
Ad viig.de.
Et*boc dinwa
antequam impre ma Wpur.Et accipvini aliqnx caufa: cx parte pueri,aliqujt e.xpattr exparte noftra. E v parte aut puerifuit cnnucniens ipsit aliqudi
WMtionemitlt'pltci rbnefaElu e\~if*t delponfaretur
.'ignatur rcclefia qu cwnfic virgo, dcfponfata tame vni Vi,o,vtdicit î ug.lib.de fanclu virginitate.Q^b'to,qu a en qubd tnater Dhifuit dcfbonfata cr vi>go, inptrfona ipfiwfimui virginitaS matritmo/iiu bonorawr contra l>retices alteri ittoruni detrabentcs.
.Qjiarto,pcr (roc
d,
&
5
Dc do.D.Hoc exprimitur ad oliedendu,rp Chriflus defceniu defe.
mp
it
rgme detyonfata nafc

utr,ur.de dicit
ne
a'o
i'i
natus Idelibust.iuquant iilrgitimc

afcribi,fs
mine Dtmd,ficuf fterat f .ppbctas prehcl.-m L cct.n.hfipb patcr S aluatprisytn virgu Maria dcqtta Cbrifius caml
fuerit
ajiiipfit,ft'it
de
Amb.fuper luc.Quid ludxispnffei
na
n yigtnealcg:a Cbrifti dcfcribcrcur pe* vvk
adulterio videreturperferjni. SeciH:do,vt mncto con/ueto fcriptu
cadet-tbucu lofeph. QJ p> obatnr pe* boc 9, mulieres inhsreditate paternaftf cedetes no potcrat cotrabere matrimoniu nifi cu virisfae tribus,nc jitret cofnfiofortittm,vt babetur ex dhifnla t^t*.'6.Heata Virgofuit vnica Ioacbim patrifuojuccedes eiin hxrcditate.Ex qur> fequi
tUTitp ipfa
>-. Tertio,vtpaitus vir natns alrfcpb ntitrireutr ,vw |i &iabolocclaretur,Qumto,vtpuer icpaier eius ditlus cM,q'tii nutri.ius eius fuit . E v parte verb ma-
& Iofepb
e.
Uvuipiuntur alinux caufa.Trimo, quia per defponfationcm fuit imt hapctna Lpidat'nnis,nc tanqua adultera calvnniarctur a Iudxis.
fl
tc
6 Et
in
A.id
bicu'.o,vbi claitfo
cui defponfa: afuit,erant de eadem tribti.f.Dauid. Be r.fuf Mijfus efi, duit e n abfcondito. Si.n.conccptio
!do,w per hoc ab infamia liberaretur. vnde
dicit
.Amb.fuper Lu-
fluhd defponfata eft ne temerattS, virginitatis adttrer ctur infamia,
prcurforis fuit dcnuciatapatri otcupato injacro officio, vt prxdiclunt efijnuita vbabitius efl tp conceptio Saluatoris denuciatafuit virgini in
deuotione
ttjauis atuu<
corruptAa piderttm infig"e prafcrre.T crlio^pi virgilofepbexbibcretur minisl:.riu,vt dutt Riero.hem cxparte noitra
& oratione ailualiter
nit Hieron.in
tcs
exislenti. 7 Aue gr.pl. Quod expofcrmone de affttmptione,& bcne plcna,awa cxterisppar
"piuntur quinq; canfx.Trimo,quia extcilimonio 'of.pb coprobatu '' mius Cbriftu tx virgiae natu,vnde dicit Ânb.fuper Lttca.Locuf
rtteftis
prjftatur gratia:
Mart# vero totafimulfcinfudit plcnitudogratix.
pudoris
mantus ad'>ib:tur ,q<>ipoffet
dotcre
intwiam,
vi'd'tare
&
Item iilagratia non folum impleuiteius mcntcm,fed etiam ventrcmjnquantumjingularigratia Dcifatlum cfi ,vt conciperct Saluatorem.
Dimiiicniar.Quo>ingie!ic:s?In focrcco cubiculo vbiorabat patrcm inabfcondico.Jccm Ambrof.Difce virgine moribus quefola mintimispenctralibus.quam nemovirorum videtfolnsAu7 ûegrattaplend. Hicronvuius.Etbcnc grlus rcperirct.
L K. .^ [v 11 i. I i iVl Hic.Et bh Angcius ad virginc mictit",quia fcm f Et no.vv.Mi.Qit^mIreftAngeliscognata vMriiii itas

'"fte.u.crr.
lntcliigis c;uifq '^'marisftella.Be *".iPfluuio mter turbmcs Sc fpccllas magis Huttuarc qua fup Ir aambulare,refpiccftclla,vocaMana. 6 Et'm*in.adeam
.O
is
te
111
huius fc
plcna,qu:a czteris perpartcs pra:ftatur grcia.Man$ vcroftnuil totam ic infudit plcmtudo gratiac f
Bcrnar.
Tom.j.
Qf*
683
a
GIof.ord.&NicolaicleLyra.
tiam.nunqna eam quafi peregrina
t.->Ii'
684
/alutatfo extcmiifl
Dam**ttttm, (ûamnouocnfticatisamofcadcclcfliafudi flunr,& poftmejiantcbutoana narura.omm plenuudiiic

iiinicat
sconfeciauit.
c it4i(^"^lui'i.N.tttmvji ^/r/tf.Ttirltat.iminWitaJalu tirfnequafitamibariusnoram vocarex nonvne. Ne umt
b frn.difotn-xmntifibiu. Quzfinccxemplomulicbrisconve
ditionts,* c Ju.baa
vnt:o,&.matcidlA Dcumgcnuit,
tfi
,
jube't,&:quarcrat'*p"nnam vocaueiit,p!enmsexpl'Cat. SaiK-tus Ticus Boiii.Qjod Auguft, I n ifh .$* yttim.V illi cnni alijs im
icom4m
Quiantfticbatliprc. tlim jn hltUrUin
pom
nustccl ,m
benedifta tu t
'
**-
Trepidarcpidaiuim^fl Xefl c virtmiiiii i-i' > t*. ' aijus ad ocj viriingrciius
l
M.
.
dS'
qUOd
US
Moiehuniln*ft;n;i t.m.cieAngelicavilionc, {tcrinl>|Uf Ulujiuone
ct
# v c
aud,,ret
turba ta c,t in
.
m rhulieribus * lcmicme cius

.
' .
Quaccum
conHini*crat,fl'qt umltialijante'
Beda.
A'
Ec aic Angclus ei iiU d qualis cflet ilU falutatio * Hicverwuhomineniderubit.intianiaienii twli A"(;clmall. **** ... .? i^v j. _ ihuenifticnim gratiam apudDeum. t EcceconctMaria Mana inuemfticnim gr;
;
1
#Wt Nc umeas
a
8
gnti.iin
iniienc*rtiMt;
apudl) Acv
fubiung Etcmcipt ricsJiUtm ld noh

p>*.
.
quod
Scomnesafic omncs af"

atus vcrcri fuuerc, Cri.HinCUI"
iiHcres ptofcant mul udons imipoliiq p
tari
f
*
jcs
n vtcro ^
& p arics
fil iurn
& yocabis nomcn cius lefurru. ^ gg

"
1
comnume
onis
l^
ft
i
5H:cvcinmDfiiminDco|>atie.
g Hiccritniagnus,&filiusalciifimivocabitur. Etdabitillidns ' p
^
IV
ocatirein<
nofti
n.*mint num
Solamfincco.
.
1?
nonaliimdeq
rmtc Angclus rcppcric , nc quo generc de hominis depraua.

retur nffatu
je
ipfotnetvirginis vtcro, carnis noflra: fiibftantiam fufccp
Atigtift.
in tuocftcordc,
Dowi-jKJ/etum.Magisquammcctim.Tpfecnim intuoficvrcro,adimplcc lncnccm, adim-
plccveurrcm. * Grarcus.apud San&.Tho.Hoccftaucem cociuslcgacionis complcmcntum Dcumcnim vcrburn, vt fponfum iupra rationem vnionem crficicnscanquam ipicgcrmmans, idemqgerminatustotamnaturainhunianam iibnpljconfirmauic, vlumura vcroponicur,vc pcrtcdiflimum & compendiofum: tcncdttla tu in mulicribus, Vna fciliCCt prx cunttlS muhcribus. vt etiam bcncdicantur in te mu!icrcs,ijcut maccrm filio,fcd
piantim taciat f Eip*ricsfiL.^m. * Grcg. Nif. Quoniam co'ntin"itfpci litcrditiinumconcipiipintiim,^ ipiritumparerel fccundum ptophecam UcâdJid.c'. Kt ptret filium.
-X
Ambrol.
Ncm autcm omncs fiint
ficitt
Mana,
.
vt duiv,
-Spiritu
fantloconcipient vcrbu.-n p.iricnt Stiu.11 abortiuumexcludant verbuni anteqiiam p in iiu,fo vcero Chnftum habeant,fcd nondum formatum. g icfttm. lefus Saluator.iiue faluraris dicicur. Ipfc enim
niaguvccrquem vcnfque. d iâtisefjet. Ambroiius.Exverecundiapauet,exprudencia nouambencdidionisformulammiracur. Erubuit Elizabcc d culpa,Maru de vcrecundia. In mulierc enim modus adhi
t*
Ifracl, f dluumpopulum.iiiK cx circuncihone.in vnum ouilc ftib vno prxputio.Uue pal re congrcgatum Sin.Ticus Boft. M'cricoIefiisappc]!.ituscfl,qup.fji'L 4
.
uum facier,non populum
bctur,in virgincgraciapudorisaugccur.
lb. Id. At&cndevirginis&:pudicam,&prudcnte,&ani immtimulcSs vocem.Audicalarcicia^diCtumcxaniinauic Ec -ncque manifefteobftitttperincredulicatc, ncc ftacim parc*;
.
inhunc muiidum liigrelfus eft Qî Iefus in Grarcam linguam u Cuvatnxfixvitxiwiv, Hoccfl Dci falutcm ficfanitarci h ti.i. ertt magi.u*. Bed.Arr.bi .Non quod anrc partum vi: n:s magnus non fuerit.fcd qui.i potcntia quam filius Dci
noftrarcaufj.
dcm nomcn hoc
turalitcr
fit
habet
homo cxtcmporc
crat acccpturus, vc,

1
c-x
.jitacc.
Qua* lcuitacem dcuicans fimul &Zacharia* duri-
tia:n,vndedicitur. E' cogtt.&c Nonconccpcio , nam adhuc ign jrabacimmenfltacemmyftcrij , fed Salu tatio , nunquidlibidmofa,vta viroad virgincm,andiuina> dum Dci taccret
periona,homo cft Dcus. Bcd.Ioannes,magmis,vthomocoram Domino. Hic gnus,vt Dcus Sc Dci hlius.Ioannes magnus mcrito abflii
tu',quia vinum 8c iiccram non bibitihic turc, quia cum pcccatoribus comcdit . *
magnus potencial
nientionemdicens Dommus tecum. fc Arrbrof. Bened-diomsetiam nouam formulam mirabatot que nuiquam cftance comperca, foli Manx hxc fo,
Ongencs.Vidccrgomagnitudincm Saluatorisquor| doin totoorbcdirrufaiir,aiccnde m ccelos, quomodo co
nabatur
* Ongenes
Si
cnim fciuiiTct Maria ad almm quendam

tiam
fi-
cum defcendifie hoc vidcris.pancer incucberis operc cc

:
ftiarcplcucntidcfccndc cogitationead abyflos, oc videil:
milem fattum cllc fcnnone,vtpotc qua: habcbac legis fcicn-
plecum, hic
magnus .
Sedem
\
NJCOLAVS DE
1
LYRA.
,
Inuenifti
.
enim
8
t^pnfol
<tr.
Dominus Cccum.
ift in e(i
fentijmûaitir
quo
m fantln borninibus
lôn tantum pa ejfi ;tiam tpotentta,& pr&omnib<s rebus.Têc JoIihh per gratiam,eo modo
,
Idco fubditur
Ecce concipics
totc humano pro tc , fcdpro in vcero. Uuiahxcco
jed etiam\per cai nis affumpiiottem
qu a
non efifatla pcr apertionem clauJUt Vi>ginalis ,ftdper vtrtutc tujjantlt imra vterum virginis corpusjnuformantts
.
corpus diuinitatis vnitum
fuit formatum
de beatnc vtrginis purijfimts
fa*gnirHbus,& mtra vtfceravirgints latuit nouem menjibus . tnul ldefi#r& omnibns mnlicribus,ide\l y omnct Z Benedicta t u mulitrt\ bntcdtcentur in te ficut cr viri infilio . 3 Qû.ccurn. Hic conjequenter ponitur virgtnis c"nfolatiode duob'ts.T f' iit ida ptioue filu.Secundo,de modo conc;piendi,'bi:Dixit autcin Maria ad Angclum Circa primum fiiendum, quodbeata v:tgofuiilat'at vtdetc^dngclos , c* ideo de appariuone Jingelt non
Ec panes filiu. ytrgopermancns inpartu,ftcut &in concep 10 Et VO.no.e.Ie. ?vj"i dtcit iinpo>,cs , quia hoc nomenfuit
Deo patre,fccundum quod fuerar ftzdiclFtperlJa.Tropr yocabttur tibi Homen nouu>n,quod os Domini nommauit. Sed ii men fuit diuuigatum per îngtlu ipftMarix Iofeph, vpert^ 1{omen eiiam trnp Jttut/, eH fi cundum prop<ietJtc' futuram,"
turn a
&
humant gcneri, futma eratpcr hjum . Ltkoc ifl cp dtxit. ipfllofepb Mattb.i.d.yocJjn nomen ttus I>fum: tpfeenimfallus
'
fu:t admtrata& turbatajcd defalutationeinfoltta, atiiamhil mirabilius t jlvere bumilt quam fuaexakatio , idco cttm beatavirgotffet
&
/iillima, tuditnsfaluiationem tanue cxallentix turbata fuit non tur battont tncrcdulitatts.fickt Zacbarias, vtjupra diclum eft jedttirba,
t'-oue actn iraiionis.ldeo
hu
cnmfalus interprt mag. mper enimfuit magnus Deus , fcd futums magnus homo y mignus Troph' t.i, fecuitdum quod dtcitur !;
.
ctct
pnpulum fuitm a petcatis corum
11
H ;c ei
lefus
it
St
-i
&
Trcphetamagr.u'
ju.rtxit tu uobis
bcnc
diiittir
4
5
Turbata eftin fcr.eius. Scilicet ^fngdijion autem in viftone. Ec cogitabac. Qôd enim turbata fuit , vcrcumdiam
virginabm
.
Ii Ec fil.us iliiffrmi vo. Idtfi , 'pftus Dei quifdus eft altij homo tntm altus efi tnter creatttras corp.irales,fed~4ngelus altw autemfolui aiitffimus Iiiaetum fiiiatio Dei acapitur bicperr
.
i-
Qncdaiittmcogitauit de tftafalutationc,dcclarat prrdtiiiiam maxtmam Mar,te,er ideouingelus eam confolatur dicctts.
hHmUmoJttndit
tam,
V tio
1 3
in oinnibus
*
auttm
aliis
,
lantu quantumcumquc fanclis efi

<
Nc rimcas Maria
defalutatione mfolita.
Cum caufa (ubditur.

inue-
Det po HMOl* "'1 i/t . "% f* adcpttorcm Et dabit illi Do.Deus fc.D J. ContrariJi videtur pcr boc
babert
MORALITER.
t
ncs func
fuit
femper cflc pauida: &: nunquam fecurx

,
&v
Qys cvm
audif.tur.efl.
Quod turbara fuir virginalis
vctc-
incndacaucac.cttutapcrtimcfccre.Diciturcnim.i.Rci quod Th.imar cum fratrc fuo credens efle fecura , fuitab
cundixQj.-dnon
lis
Ff*iturbata,ctifl.intie.Qiiodcocuaiiitqua V"dc cariir ecclefla^Virgo pru dcntiffinia quoprogrcdcns, quaii aurora valdc rutilans,cV:c.
ciict !lla falut.itio,prudctie
dem
^ tytimtasAfarM. Bcrn.ird.Solcnc vugincs (qux vcrcvirgi^

ncs
violcnterdciiorata. 8 Ecce con.in vte. Iam cnimeurn perfldern &dcuotionc n ccperac in tordc f io.Ec hoc modo debcmes cum coapc iidcin Sc deuocioncm,&: parcrcper fdnitara operacionct
Ett
%
%
{
L UCX
nam
c
in
Cap.
piam.nempe
I.
;
686
D
m
a jj |);.ti;d&
SedemDauidpatrtseius Bcda. Ideft, Ifraeljticam plebem, eiiis teporalis regni gubernacala prarbue filij
rum vnquam futurur
JntHuius regnum fpintualedatum elt Chnfto. qii difpo de femine Dauid incarnaretur,qui illam jum cft a Deo,vt
neq in pofto Angehis qu.eiicum to bo erat.Qyare partem accipiMnodurmjue bis verbis t-xponir.
vt virgo pareret.fa&utn fuerar,
ntcinperpetuum vocaretregnum. Ec non folum in vna

teIudo:orum,fed
7iiabic
Spiritufianilui. Spiritus fupcruenicns menvirgine, te illius a forde vicioru caftificauic, vc cekfti eliec digna
&
par
domo
a
In pratlenri vita corda inliabirans rfgaabit In futuro dc exilio ad gloriam vocanj.
tui,&in
vcerocitis,
in
acernum,
Deus icdem Dauid

a
patris eius t
Beda. Ifaiaj, Et pacis eiu
&
rcgna bit t in
finis.
domo la-
r,incocaeccle
nonerit
fidem 1 qux pcr jnfcffionem Chriljad
&
In fzculafzculorumlaudabunrte.
cob
in
a
zccrnum
& re^gni
ciedir,
eius
non
cric finis
b
c b
Amb.Liquct,quod faciendum
quzquomodo tietquzrit.
Dixic autcm Vt concipiam & uaipfa
redemptoris corpus fuaoperationc non tfuperdomux virili femine.creauit de carne virginis.

,
Vndecc
idefpiutus
altifTimi.
.
ircinet 1
in
patriarcharum fortem. Siii.

;
riam.qua; in uirginitate permancrc difpolui.
Ecce tangit quod

uitatein.
uouerat ca-
nominatur
eft
quidePana < Ec tarchani forte cognofcoa ? Connarefpondcns Angelusdixic ei: SpiricufTancStus incentiuauitiorum. Dabittibi umbram contraomnem tribulationem. tSiue inhisquide
illis
J*.T>~
Maria ad Angelum
Quo modo fiet iftud, quonfam virii non

\
Spirituffanili
Nomc
omnis gratie. que. aDeoinfphacur.r/r

tu *
tibi
7
8
altlfjimi
-
obumbr oblt
t
H-aftroincifiinOli Wljllbonam lUntinBlti.
fuperueniecintej&virtusaltiflimiobu^mbrabictibi. tldeoq; non a uirilem coitum coitum.

Quia
per
i
Abfconditc in
rirtusaltijfi-
m 6,A
t
AegVptUm
do -Vel,
A
e
*Bafilius.Nonau
inin.m:itcnalife(
& quod nafcetur ex tc fandtum

,
fugien-i'^
vocabitur filius Dci

ris
Et eccc
12.
miobumbrabittibi.Vo
Dduid fedit
Dominus traflato Iudaico regno ad Hero-
,ni,fedfcdem appellat Dauidinqua refedicDominus

Jiflolubileregnum.
i
teftvtraquevSaluato nacura intelligi,quia vmbra a Iumine corporc obiefto folec fbrmari. Et virgo ficut purus
&
homoplenitudinemdi-
*Chryfoftomus.Dicitautem ad pra:fens Domum Iacob de numero ludcorum crediderunt in llum,vc eni qui
i
uinicatiscapere neqmbat, fed vircusalcifsimi obumbrat, du incorporea lux diuinitatis , corpus fufcepithumanicatis, vc fic poflet paci.
ulusdicit.
Nonomnesquiex
filij
Ifraelfunt: hifnntlfraeli-
Deum
promiiiioniscompucancurin femine. Quomodofiet . Ambrofius . Cum Sara riflt depromifsioDci,& Maria dixit.Qupmodo fiet iflud,quotiam virum non co i Cur non fuerunt muta:,ficuc Zacharias Sed Sara &C >fco.
Jedquifunt
ftolotefte,
<?
Jirianon dubitanc faciendtimquodpromictitur, fed

t
mo-
credere, requirunt.Zacharias qui negac fcire, negac tilmm auctorcmfuarfideiqusnc ,&:ideoaccepicfignum rcndi, quia figna non fidelibus fed infidelibus dantur.
t\
fe
kda. Legerac Maria uirginem panturam,nondubitafciebat enim quia impleri oportebat quod ab Angelo c r iciabatur. Sed quia quomodo fierec non legerat, ncc ab i <;eloaudierat, quo ordine lmpleri debeat, requirit,quia r ; lttyfterium a feculis abfconditum, a Prophetis non pra; c tum , ab Angelo eft rcferuatum. Sanct. Titius Boftri Neque enim ante eiufmodi quip,
r .
vinceret,& conceptus non eft . Nos conditione corruptibilis naturxconftriai, per gratiam poflumusfan<aificari.Et. congruir, vc qua? concra morem virgo concepic, fupra mopula: carnalis
SanausTitusBoftri.AtquomodoChriftus,qui,ApoDei vircus eft, fuperueniet ? Sane tii vim catlitus allabencem non cernes, interim my fterium illud, quod fub lcnfum non vemt, fabre cffcftum dabit. d SanQum vocabiturfilius Dei.Iefus nafcicur fanaus,qui con ditionem natura? corruptibilis commixtionc co
rem humana: confuecudinis Dei filium gcncret.

e
Etecce. Beda.
fterilis
virgodefperetdepartuâccipicexemanus paritura?,vt difcat oia Deo plum pofsibilia que ordmi nacurar videntur contrana. Vel,non quafi incredula exephs hortatur ad fidem,fcd credenti audierat
ra rcplicat
Ne
myfleria.vtqux
curforem quoque de anu flerili nafeicurum cognofceret.
Deum virgo erat pantura, praj- ^

Cognata
qu?
amplio
piam,
NICOLAVS DE LYRA.
h eturHicr.2i.g. de Ieconiarcge Iuda: Scribam virum iftum fiilem, nec ent de femine eius qui fedeat fuper thror^m Dau Beata autem virgo Mana de qua nus eft Iefus tfefcendit
.
hoc quaefiuit beata virgo dicens. 4 Quufiet. f anquam enim certa de fafto, quxrit de modo fiendi Cuius caufa fubditur.
.
non cognofcere propono. Secundum. nim quod dicunt doftorcs catholici, beata virgo antequam dciluo.vi. noncog. Ideft,
& econia.vt patet

I
j
Matth.i.quiaponiturinChnftigenealogia.
Lcnduquod Ieremias loqmturde regnotemporaltipfius
Da
dc femine lechoni.cquia Ioa ,inquo nullus poftea regtuuit Hircha & aliqui ali) qui refumpferunt regium nomen in Iu lante Herodcm Afcalonitam, non fuerut dc tnbu regia.fed
tribufacerdotah: Chriftus etia
fponfarctur Iofephhabuitobferuantiamcaftitatis virgmalis in non tamen fic vouit exprefle, fed cum poftea Deo ordinateeflet eidefponfataquieracinfimilipropofito,fimul emi ferunt votum . 6 Et refpond. îng. Ad declarandum modum
defiderio,
n \^
concipiendi.
7
:
ndumcarnemper virginem
]
qm defcenditde IechoniafeManamnd fedit fuper thronum

,
uid
loquendo de temporali rcgno

,
imo iftud negauit coram

de hoc mundo.Ioan.
1
diuino,quia non virtute teminis lur tute fpirituffantli Et bene dixit : Superue.in tc. Quia prius venerat Spirituffanclus fuper virginem adhuc in vtero matris exi-
mano modo,fed
VtXteiSpmt.fu.mte. Ideft,nonconcipicshu nes
qne; Cavirilis,fed vir- tholicae cenen

.
] ito
dicens.
Regnum meum non
eft
8.
gmneninrefurredtione fua accepit poteftatem etiam in quanI

I
mihi omnis poteftas in cejo & in terra.InDeusnon accepitaliquam poteftatem de nouo Jmtumenim :intempore.Angelusautemhicloquitur de rcgno fpirituaIk ce^lefti , quod figuratum fuit per Regnum Dauid tcmpora& fubditur. licut & celefhs Hierufalem per temporalc.vnde indomolacob intcternum. Id eft, fupcr eleclos. Etrcgtabit
ltth.28d.Data
eft
]
homo fuper
omnem creaturam lccundum quod ipfe dicit

,
edomoenim
iiael
A braham & Ifaac aliqui fuerunt reprobati,ficut

fed in
ftentem eam ab originali purgando,vt communiter dicitur.Vel fecundum alios, vtcommunitcr etiam dicitur a peccatooriginah pneferuando. Sed in conceptione filij Dei fuperuenit fpintuffanctus, 1. lterum venit ad conferendum maiorem gratise plenitudinem qu$ non folum fan&ificauit mentem,fed etia ventrem. 8 Et virtus altijji. Id eft, Dei filius, qui eft Dei patris fapientia virtus, vt dicitur 1. ad Corin. 1 p Obumbr.ti. quia in beata, fub vmbracarnislatuit virtus Deitatis. 10 Ideo.&c. virgine Dicit fanftum abfo!ute,abfquedet erminationc,quia fi dixiflet
fanctus
fiflet
& Efau,
Deusvel fanftushomo velaliquidc6fimilc,noexprefeft fandtitas
domo Iacob omnes
eius
etfi
filij
a fanftis
do-
onbus inter elcdlos funt computati , quia

-nt,
aliqui pcccaue-
& itatis pot cogitari in quacunquecreaîhumana, quicquid fanft

tura,cminentius eftin Chnfto,ideodicit fandii abfq; determinatione. Sirut et dns dixit Moyfi Exo.j.d.Hgo fum qui fum,lic dices filijs Ifrael: Qui eft mifit me ad vos : vt per hoc oftenderer!
fanctitatcm eius complete,quia in eo
diuina
&
panitentiam egcrunt.
.
Etregni eius non eritfinis

iin
I
Chnftus enim non folum inquanDeus.fcd etiam inquantum homo regnabit in aeternum,nd
umfuperhomines,fcdetiam fuper Angelos. Dixit a'item Mtri.i ad ^tngcl. Hic confequenter ponit" confoio Miria: ad modu concipiendi, licet.n.crcderct firmi quantii
:
quodplenitudo
effcndi, immoinfinitaseft propriaiplius Dei. Focabi.filins D'.Non adoptiuus ficut ahj,fed naturalis.Et
verbu
Angcli implendu de coccptionefilij promilfi, quiatn
igdus ad
plenum non
cxprefferat
modu concipiendi, ldco dc

hoc
ad maiorem affertioncm declarat Angelus diclu fuum per exera 12 Etecce Elizabctb, &c. Vtquifupra plum.cumfubditur. naturam conceptii dederat ftcrili daturus crederetur & virgini.
Ethic
MORALITER.
ttreg.in&c. Quiinterpretaturfupplantator Inillis enim vitia , uifupplantant paffloncs inordinatas regnat Chnftus.
.
&
fua fanctiSpirituffanc7i4i,&c. ficatione, fuperuenittn filitconceptione. 1 z, Et ccce EliZabet^&a^Qjix fenex erat fterilis,& tamen ex
Prius cnim in cam venerat
&
&
Dei dono
concepit
,
&
peperic filium maxirni valoris, Sc pei

Sl
jutem
qm fupplantantur ab enSjdiibolui*
Spiritufit
hoc figndicatur
quodaliquando perfbnx prnueclsxwto,
Tom.j.
Y 4
87
A
j.Par.n.4,
GIoford.&NicolaidcLyra.
,
'
I
^88
Cnâta tua. Q"M'a de cribu Leui id cff de rribu.Dei. .em er ic, acccpic Bc Tcjd Aaron qui i ibcth ,forore Naafon. Et mpodevxorc d ris Daui d lcgirmts , qd Ioiada pontifcx vxorc habmt de tnbn eeh filiam Ioiam vndc vtraq; cribus regahs
a
,
Angelus qucm vi ficanimaqua: vcrfi&m

,
iftur
t>~i
qua: in motanaprogrcditul concepit, virtutuin cacumirl

;
canc
Pa* .1*
coniunChe.
ria
Hc Ma
co-
&
l.ii/.abet
Elizabct cognata tua,

Miinds.
&
grdiuamorisconixendic,vcciuicate I:ida,ideft,coi nis iV laiidisarccm pcnccrcc , &c vfq ad perfcctioncm fidel cribus mcntibus in ea commocccu jpei,& charicitis, quafi d Exurgens auitm M, _ . ri r
i
ipfa
Icncttutc concepit trlmmin
riain dicbnsillis,
in
aln,
montanacum
Aconccptione.
fefl\
.\
ur, gnacx.l vc dc vttaiiticinbu

nafcatur, qiu rcgnac in icer
iua.
Et hic mcnfis cft

crit
jncdiacoi
non
b
c
impoflibilc
a
a
apud
ftcnhs , quia fcxtus Cjux vocatur Deum omne verbum. Dixitaullli

Vi dicimr. FiliusanciUi tui.
rctninc conccptus in uiigmc.
nationc in ciuitatcm
da.
Ambrofius. Ko incrcdula dc oraa

lo
,
icccprompuobcdiemU.
Fut Bnc
virili
non
inccrca
tij
num,&:clifaccrdos in ctcrnum fccundu ordinem Metcbifo dechEccoiiuenicvc
tem Maria verbum tuum.

:
'
Ecce afncilla
Et difceffic
i
Domini
abiit in
a
fiat
mihi
illa-
fccundum
auuioVri
d
c
Angclus ab
b
nuncio, non dub cans de excmplo fc

lxta pro voco,rel
Exurgcns
Nonrcurtatafyoxiusiti^m,
Non
gaudctdiuinpiibhco
cum
tu
alccradcfpiri,
tcm Maria
in diebus
illis,
montana cum
-
fcitinaio
giofaprooHScid,fi|
ftina
conccpcnc
alf
Vr grandsaz ptltgnanti
.uucncnla dcferuirct.
tcra fpirttu rcpleca jj

nrnnhi-t-Ilierir Secfl
tionc ln ciuitatem Iuda,& intrauit in
domum ZachanaTj&: fa,
progaudk>,vJ tatElizabeth,&esl
humilicatcqi
.ttngClO CXmDUIt.l Angelocxhibuit.n
dem
dc dono qucd acccpiuc didicctat. Oâiiônpratuijn^deaonyquodcsmacccpiiicciaicciat.
cm
"
J
dumcamcm
quoq', luoq videantur fuiilcco-
ItfWUU EllZabtth.
faCtum dt.
V( audlUlt falutationcm
3
minibus. berecurat.Et tnim minoril
gnatar.quxiecutidu Deum fpintualis cognationis confortio non carebanc * SanctusTitusBoftri. Admirabili aurem fapicntiffimaquc {acrofantti fpiritus gratia , Sc prouidencia faftum efT,vc hxcquoqueZachariajconiuxpenndeacque Aaronis , Eli-
periorvcminoradumccur:vndecicobencficiaadiiaiisM|
nx & dominicx prxfcntia:

Clnmrflvt andinit. *
in fe virgo,
.
dcclarantur
dum fubditur
Ei\
zabcch appellarccur,quo nimirum per nomintim cognacionem,hanc generis propinquicacem, cx prima illa Ehzabeth
proucniiTeTiquido difcamus. b Eccc ancilla Do. Non defingularitate meriti fecxtollit, fcd fuecoduionis diuinxdignacionis per omnia mtmor,
Chryfoftomus Vel aliter cclahatqux fupradiiftafu nitno ncc cuiquam hominum p.i dcbatarjillispoiTc fidemadhibcrinurandis relatil magis purabac fe paci comucia ii diccrec, quaii volci
proprium
e
f Et intrauit
p.:lliare. in domv.m
&
Zacharix.
H:n c difcant fantx mul
feancillamilliuselie facetur,
je
cums macercligitur,&r cum
rcs,qua fedulitatcprxgnantibus debeac

Et [alutauit Eli%abcth
.
.
cxhibcrej^^H
magna deuocione ptomifiionem Angeli optac impleri.
Sanclus Ticus Boftri . Hxc facratiiTuna virginis oracio hucccdic. tn cabulafum,quamuis fcripcuram excrpere idonca: Scnbac in mc lcriba ille, quodcunque vifum fuenc, fa-
ciacdcmcvniuerforumDominus
c
, quicquidlibueric. Et difceffit.hcdz. Accepco virginiscofenfu, celcftia pecic
Beda. Priorfalucac,quia^^B canco humilior fic quaitto caftior, g yfaudimt f.tlutationem, &c. Bcda. Ambtof. Ordinc nnr rx pnor Hlizabech audic voceni , ied racionc i> loannes exulcac, quia prior fencic graci3m,quia licu
rix , fic
lfte
domini fencit aducncum.
Angelus,
a E.i
NJCOLAVS
1
DE
LYRA.
eft
Ethicmenfts. Scilicecmcnfisinquoipfaconcepir. 2 Quk oc<jfry?er//.Eiusenimfterilitasatanto tempore iam crat nota,quod iic vocabatur: Veruntamen,quia iftud exemplu
dccantatio lnipiratiomatris , lbi. Etrcplcta esl. Tcrtium, nis,ibi.Ef aitMaria : Mirabilis autem exultatiopuen nafi fuit propter- prxfentiam Domini fuiin vterovirginali, &)|
dicitur. prxmittitur aduentus Marix , cum _Ex ^twj/rfewMiina.Aquietedeuotionis&orationisqi 5?
non eifvfqucquaque perfectum , quia maius

ciperc
virginem con-
quam fterilem
ideo Angelus inducit rationis efhcaciam

eft
<x Dci omnipctentia, cum dicitur. Quia non erit impoffibile. Id cft, faftum : qoia dicerc Dci 5
facerc, fecfidum illud Pfai. 148.8. Dixit
.
prxaia omnibus operibus fuis. 10 jlbiitin mvntana Quia locus vbi manebat Zachan.. ahior G ililxa a qua recetlit Maria.
crat
.
&fala funt Qnicqmd
1 1
tittnfeflinatio,
Vr oilendcret.quod
virgo
non debet
cnim contradiclionem non iroplicat,totum eft Dcopoliibile,cuiufmodi cit, virginemconciperc. 4 Dixit autem Maria. Hic confequcnter ponitur filij Dei conceptio:quia Mana certificata de fato & dc modo ficndi afTeniic fldc deuorione dicens humihter. Ecce ancilla Domiui Supcrquod verbum dicit Bernardus : J
iocopuMico,necibicontraherccolloquia. Et faltttaiiit Eli^cbeth. Tum quia crat humillima.tun crat iunior,& idcoprms eam falutauit, & quiaad cius obl
1
ri
in
vcnerat.
I } Etfafl. cil &c. exnl. inf. Congaudens ad prxfentiam Hocaiitduobus modispotuitfieri fm quoddicit Augult. modo fic,q> loannes nondu natus cognofceret pcr fpintu
I")
&
VM
quaecederenefcit hononbus, infolefcerc gloria ncfcit ,mater Dei eligitur& ancillam fe nominat.
,
<cMjaecttcamfublimis humilitas
c>
Fiat mihi fccundum verbum
tuum
Quod
ftatim faftum cft 4

filio
m hoc oportet d vtcro virginis , quodineofuit accelcratus vfiisrpnis. Aliomodo, iictp |o noncognofccret prxfentia Saluatons, fed matcreius qua
cltim
dnm prxfente in
&
quia 7 Et
virtute diuina conccpit iilium.

difcejfit
îngelus ab
illa
Peratto nuncio 1 &:
Dei con
illis. Poitquam defcriptus eft prxcurforis &: Saluatoris conceptus, hic cofequenter defcnbitur v triufque ortus.Et
ccpto. ln dicbus 8
primopra:curforis.SecundoSaIuatoris,fc.cap. Orcaortum prac curfons prxmittuntor aliqua praccedentia Sccundoaliquaortumcohcomitantia, ibi. Maufu autem. Tcrtio, quxdamortutr^% confequentia.ibi. Etfh&.etl dicollauo. Circa pnmum triaponuntur. Pr.mum cft , exultationafcitur mfantis. Sccundum e(t
.
bat vsuioms Illa tn motiopuen & exulratio t.icta efi a in e cxiitetis, dectaratione fanftitatis virgiins prolis beato Francifco legitur , qd aucs r6ne carentcs plicatiom atteteaudiehatach vcrbaeiusitelligcict. Quodtaclueft ad approbatione pdicationisvin fancli.Neutrutnmodu romate alfcrit Augud.fed dicit, qd iiue lioc mo tiue 1II0 tata
.
&
li
rit
tis
difta cxultatio, attribueda tn
pater,quia non poterat
fieri
c(I diuuio miraculo. per natuia.Aliqu autem
polltores dicut detcrminatc,
qd
fact
futt dicla cxultatio
prn^ auf
mo: VfidicicGrccusexpofiror: ProphetapareteacutiU:

do.Zac.&c. Arnbr.Difcite vos fanclxmulieres fedt tatemquamdebeatisprxgn.mtibus exhibcre cogiutis,M>
F.tint.in
M
,
O R A
LTT
Quxefttam
mfpi-
R.
Dionyiio&
bnmsoperibusfteriles cxdonis fpirituffancli faciunt roagnum fruftuminecdeiia Dci, ficut patct de fanclis Augultuio qui proueftx xtatis vocati fuerunt ad fidcm Chrifti. Ecce ancilla Domini Ber. 5 fubhmis
.
qux anrc ln intirais penctrahbus verfabatur, non eam a publi

virginitatis putior,
non aitudio afperuas montium, nonabol
ccdcrc ncfcit
1.1111
Sux 8 >eicligiturcV:ancillamfcnommat. Exnr.au. Ambr.Qua Dco plciunitiadmontanaconfcendercr. Cv.mfcflina. Ambrolius. Difcite virgmcsnoncircnncurfitarc pcr alieiias xdcs non dcmorari inptateil, non aliquos in pubiiroin:mifccre fcrrnoiies , ccce ana 111 domo fcra fcitinat in
hononbus , & uifolefcereglorfa
liumilitas,
cio,proliXir.isiti!i<-i;>rerardaiiit.Difcitcctiam virgineshurni
nefcit,
matcr
tatem Marx,vcnit propinquaadproximam,iunioradlcii!or ncc folum venit,fed cnam pnor falutamt.Decct cn:m,vt qua
tocuftior virsro.tanto
iit
huiTilior.nouerirdeferrcfenioribus.l
magittra humilitatisii. quaeft profctlrocaititans, quiaiupern vcnirad infcriorcm. vt infcrioradruuctur: Maria a iliuzabeil
publico.
Chrdius ad loanncm.
Etrccla.
Ec
$9
;ns Uuc.
.
Lu cx
,
Cap.
I.
690
D
.
non pocerac animo exukanre fmxultatvt.&c.Qw^hnîn otriciuni inchoac. Ecceapparec, Eat,& fux prxcuriioms " j angelu? chxeracfpintu lancco replebicur adhue ex uccAmbrofius Beda
jfiliusreple
njreplcc,
.
tes.quafi pcraqua: ducftum
Non prius repleta macer quam

a
Chriftum tr.infiiffe per virgjuem aduertant ex didis Elizabcth,quam repleuit fpintus Chrilium frudtum fmffc ventris. e Ec vnd.boc. Beda , Ambrofius Non ignorat fpirituffancti efTeoperacionem,quod matci prophetxa matre Donuniad
peifeclum fin piqno
ris falucctur,fed
& macre.
QuiafcnfcrataduennrmDomini.
,
noa
JVna aiue
concc*-*
Maria: Elizabeth
3 a
t exultaûitinfanSlnvteroeius
ffeuatftt. deuotoa.
C( '
p,ii,Elizabccpoft '-pcum replerur.
Nrn ram rlamnf.i quam Non tam damofa nitam
b
,
Et repleb
,
fuimenti hocfed di
uini faretur efle
Qjtia
magna
clona Dei cognouir.
mu
ORIGENES.
cem anceareplusfuerar, fpincu
<j (
taeftlpiritufancfto Elizabeth
a
b Non folum inter mulieres benedifta.fed inter Prophctant matics fjiitituparuuloium. benedictas maiori benedictione iniignis. c Non ficut slii homines benedidti , fed jicut Apofto)us air.Qni fuper omnia Deus bencdidtus in fxcula,& per queni benedicto venit alijs
.
&exclamauit voce* ma gna
&
neris, quiaidem fpiritus qui propheua:
donum dedit p.uitcr

humilitate
H
praefticit.
dixit
ecaiTiiterec,que;
Benedidtatut intermuheres,
tui
&
benedi<5tus frudtus
Domini mei venit ad mc,
Cifrumgerebacm
uyio.TuncauceySc'
fccu erac
a Ambroiius.Quafi dicat.quantum bonum mihi accidit.quod matcr lcd quamca iuititia,quibus meis meritis 1
Sanctus, Titus
Boflr.
Cuiufmodi
ventns
f
deprompturus erac Ioanes emfmodifdg in auribus meis , t exultauit in gaudio infans in vtero meo 6 re hoe loco dcpro1 fciimbr.Illa auccm micmacer illiusElit credidifti,quoniamperficientureaquedic5ta 7 J Etbeataqua: fe occulcauerac, zabeth Vtenimillc qi &;oncepei"acftiiu, indignum fe pronun Chriffo proximeaffifleret, ita hxc quoq; deipara; jjareiecejntquiagerebar prophetam Ecqux erubefceciabat,qui
fcfcrefukubacmpaE:e.
plenus,
mei ad me ?
Et vndea hocmihi, vtveniat mater Domini Ecce enim vt facta eft vox falutationis tuas
.
fuopoflea temporc
J
ancc,benedicic,vndefequittir.Erc?rc^wcJKif voce magna Bcfenlit aduencum, .'oce magna clamauit, vbi
Domim
virginispra:fentiaindignamfepronunciat.Vnde,aithocmi
qireligiofum cjedidrt partum.
Ongenes.Diciraucem. Benediclatuinter mulieres. Nulla.n. uam tanca: f iiic gratia? particeps.aut effe potenc, vnius ev n diuini germinis parens c-ft vnica. c ?iwd/fl4f.Beda.Ambrofiiis.Conueniuntuerba Euange.
quo exccllcnti operepromeritafum , vt me ? vocataucem illam matte cum vterumadhucgeftarerpartus tcmpus pt ophecica voce
hi,67:c.Qnafidicat,
mater Domini mei ueniatad

.
anteuertens Prxdicat vero lllam beatam , vtquasccrto ea effettum fortitura crcdiderit, qua: ipfi a domino prxdiAa tuc
rant.
Defructu lijimverbis Pfalmiinquopromittitur Dauid E t eadem voce Mana ui cris tui pon.-m fuper fcdem tuam b edicitur ab Elizabcth qua a Gabriele,vt &c Angelis & ho
.
.
Origenes . Diuina autem prouifio duxerat Mariam ad Elizabeth, vtloannisteftimoniumab vteio perueniret ad
jc
Dominum. Extuncenim Joanuem dominusinProphecam

f
n ibus
veneranda,& noltris fccminis prxferenda monftxe*

,
confticuit.
n
d tbeneditlus f.ncJns.
ftmulieres fuerunr
Theophylatus.Quia veroaliasSanquauamengenueruntfilios peccaro
Domini verbo fceta,Deo plena. g ytfalla.Ipfo momento qtjo vox inttac ad aures corporis,
virtus fpintualis cor intrataudiencis,& non folum led eciam fobolem amoreadueniencisacccndit.
Mater do.Sentio miraculum,myfterium cognofco , mater
Hntclligitur.-dixerat.Sc?
in
latosfubiungit. EtbenediH^sfru.lusventristui. Vel ali.cditla tn inter muheres .Deinde quaii
macrem,
rrogantc aliquo quare,fubiungit
caufam
tn
diciturm Pfal. BenediSus qui

D. vms
vemt
Et benedifl.&c. nomine Domini Dens

.
& illuxitnobis.Confocuir. enim facrafcripcura.&pro

.
x/fa/r.Bcd.Reuelantefpiritu quo implecaerat,inteliVgitquid exultatioinfantis figiuficet.-fcilicetveniflematrem lllius cuius pra:curfor erac futut us. Ec que aBte onus parentis
Mnircciperet.
genitricis domi'Origenes n dixic,qiua nequaquam ex viro,fed cx fola Maria procef-
Frutum autem
ventris
Dei
fiS aqfcmefumpferutapatribus,frutuseoru
&
exiftuc.
Graecus
Vii
SoluscrgohicfrucStusbenedictuSjquiaabfque
& abfquc pcccato producrtur.

Dauid promittitur.
Defrutlu ven
Beda.Ifie elt fructus qui
erubefeebat.diinefciret myftetium reIigionis,iam benedicic Et fe occulcabacquia conceperac filium,iatat fe.quiagenuic prophccam,Ec qua? occulco cognouerac,his qui fimul aderac c audiebant paiam Euangelizat, diccns.Beata quat cre. Credidit virgo,vbi facerdos negamc. i Et fo.Apparet Mariam non dubicalfc,fcd credidiffe,& idco f ru<5tum confecucam effe .
onam fuper fedem tuam.
Luifebius.Inquaparceemergir Eutichis redargutio dum iSvencrisChnftus aflericur Omnisenimfructuseiuf.
cnnacurscftcumplanca.vndccSc: vrrginem rclmquiturcrn cffe naturq cum fccundo Adam qui tollit peccat mud ed & qui phantafiicam opinionem de carne Chnfti conmt,in vero Dci genitncis partu erubefcant. Na ipfe frux lpfa fubftancia proccdit arbons.Vbi funt ctiam dicen
tes,
Appareteciamflizabecipfavcr ba Angeli ad Mariam didaper fpintum intellexiffe. Ambtofius. Beda.Congtue ante Iohannem Elizabeth , &: ante Domini genetationem prophetat Maria,vc ficut pccca tumin initioa muliereccepit,itaininiciofalutisbonaamuliereinchoarent.
Ambtofius.Sed&vosbeatiqui Qua:cumque enim credident anima Dei verbum,&: opcra eius agnofcit. \
xerat
audiuiftis
,
& concipit & generac
& crediftis.
& Beda
NICOLAVS DE LYRA.
i'
quodammodo
infinitatem bonitatis,inquantum matcr
nitatis infimticîngelus
Calutatque propbetatum
*
.
cflfili) boauttmjaluians virgmcmfupra non dixit,ben<
Etfibdituribidcm
Etinfinuauitgra-
ditlus fruttus uentris tui,quia virgo
nondum conceperat filium Dei,fed

nifiper
ignota extiterant,reclufus vcntre miles agnouit Domiacregem oraurum , vcntris tcgminenon ob/iante myfiicg vifioni,
nalur
<
poftea cum confenfit,tunc concepit,vt fupra diclum eft. Et vndehocmi. lflaenimnonpoteratfcire Eliâbetb j
* imnonpalpcbris,fed fpiritn. I Et replc.cft.H.c conjequenter dcfcribitur infpiratio matris, qu<e mdiiur,cumfubditur.
reuelationem fpirituffanSli.
Exul.in gau. Ipfa enim Eli-zabetb per fpiritumfanclum cognouit,

illa
quod
nali.
exultatio fuit proptcr prtfentiam
Domini
in vtero
virgi-
Etexclamauit voce mana.Tflamagnitudo magis intelligenda <1 tiione denotioms interioris quamfoni exterioris. i Bcne.tu intct mu.Idefl,fuper omnes mulieres. Culus ratio , fubiir.
qua?. Quiaperafcenfumfideiconcepit. Perficientuf ea qua: diita Ter îngelum nunciantem etiam perfpiritumfanclum mentem virginis illulirantem,<& ea immediate do
7 g
Etbeata
&
klbcnedi.n-u.Terhocenimquodconcepcrat Deifilium,contra~
xerat
centem.
Et
Maria:.Ideo fuhditur. z Eicxclammit voce mcegna,& rfair.Origenes.Si autem Domi nus nec augmentum nec detnmentum rceiperepotcft,quid
eft
M O K A
Ztrtple.cft fptritufanfio |
R.
Eliâbeth.Sahccr. audita falutatione ^tis, quiaquascunquc iplarefpicit ocultoclcincntiasvel s laudcin proi umpic uur,rccipit a Dco donum gratia: &:
quod Maria loquitur i
Marix.
Magnificat
"c
69,
*
rerChrifti, feciidum fpiricum
69;
.]]
\
aliquid humana A picv.rtutumftatimcelfacacuminagrcflu cofcendicamons nobis.dum anima noftraquc arcem pegac fcd quia magnificarnrii. quarcnus ciuicacem Iuda.i.confeffionis&laudis fnuginem Dei creata eft, periuftitiamfeChrifioc6forn|c nccrare,& vfq ad perfcaioncm fidci,fpei,& chantacis,quali Eciic dum ipfiunChnftum imitank . qui cft imago pacris tribus m ca mcnfibus valeaccommoran magnificat,quad;|i a Magnificat nnima. *M bcat.m p<licui. mitrcm Domini appellauit fide re r.onfione Eli.*r*.h parcicipatione nu*vu naU nua Dominum Bcda. JoMem ujffinSn. fi eert^ ^-Suxpc.cEt ? udoâc r gnitudinis, cius | Primodonafibi fpifublimior,vtillam utaiteAu rituihtcr concena b ncrjfiuemoinniapiovenera 3 ginem fplenduio anima mca 1e> profitctur, dcinde funtttibi a Domino. EtaitMaria:Magnificat 4 norum colorc i&t bcncficia Dd quiPa.rem. meo. t runij&quadatj-n. bus gcnci alitcr huEt exultauit fpiritus meus , 1 n Dco falutan lationevirtutis 1 Dominum 5 mano gcncri i cter1 Vt vnu Deu ... 6 $ vidcatur exprimc r c t jnniitatem num confulerc non humilitaternancillac fuar, ccceenimcxnoc ? c Et exul. Bec Et d Quia rcfpexitt 8t gentinm. exiguii atcm, defiftit, cnumcrac. Aliaiomnesgeii.es. Iadxorum 1 + 8 Quia terrcna non 4 fiue n..h.lita^v fi (JJcacTantc Quia fecitmihit ro
; .
,
Bcd.Omnisaiiremanimaquxverbum Dcimcntcconce
omnium fruftuscftChrifl
non quod c; Magnificacur Dns,
>
.
MWot
t>
11
.
.
aon
%)ifit
muncre
IlllS
ii
me Domi,
*bcatammcdicentomncsgcncrationcs. i.: ...., 00* rinfrrnditlonee inuocatio tranfccndu longe & inuocat.o omn.a ,,* a Quia fingulat potentj*
_
.
cul.ni.ie
Wiuulanimt
fllblimaUlt
VC
finrt.tati'. tacu part.cipes. nnrt.tatistacitparticipes.
ounc nullo
gu? omcio
&iandunomen eius. Ecmiiaicordia magaaviuipoccnselt,

.
hwiw|jm
( rcc.i
. ,
liu.us liuius
nomini nommis
profpcritasr.li
Iiim; mcepta dihtatur.
io emollitmc, aduc^
ii
tas
12 la
lllius
no frangit, foJ memoriac
is.u fcd
poffim, cxplicarc .1 mtccotu an v.v-1.1.
rioris affccrG
magnis graciarurri laudib.offcro

fentio, totu
Totum quod
,
15 lcctaca quo falus fc ratur eterna,illius diuinicace letor cuius ccporali concepc
viuo,cocu
quod
quod
difccrno,in eius n.agturu-
dine contcmplanda,in cius preccptis obfcruandis impedo San6his,Ticus Boftr.Cum facrofanJa virgo dicic. M^nik .jt fcfe offcrre ca t animamea Dominum .fcipfam laudis hoftiam enim eft Quam illuftre oftendit,idque cx debico, fenfus tatum magnum cft myftcrium miraculum,cui fubferuio,me mirabiha in me & per ope cum magnificareobligor.qui
.
nc meacarofetatur . Beda.Ecce quam Qjtia refpexit

.
vilia
de fe fentit,& tot
fcntit, fed rcipt
gratia:
attribuit
fuo iudicio fc
humilcm
&
voce cunctarum getium bcatitudo gfc fic fublimata,vt prcipuadicatur , vtfjcutperfuperbialiiia:morsintfaii
&
meo . Exultat.inratur,acquc idco,spiritus meus in Deofalutari eode fefe oble&at Erenim qui gencique gaudio perfufus,in mudo falucem per me largicur , is Dcus mcus Scruacor hocloco vfur
mundum.ficperhumilitatcm Maric vite inrroituspai tur.Ideoctiam magnificac anima mcaDominutn, quia hi magna dignatus eft facere, nihil meis meritis cnbuo
,
&
&
meuseft.Spincusaucem&anima proeodem
pancur.
t>
ma2,mcudincm ad illum refero qui eftcncialitcr potens fbrtes. Sc dc paruis ic mfirmis magnos faci c e Q*ife. 7i.m<j.Quiainmecarnemfumpfic,& meapea
&
mundauit,&dona
fpirituffancti rruhicontulir,.
Ticus Boftr. Quafidicac , non cu fola Elizabeth pofthac me felice fortunacamquc predicabis , fed omnes omnino fidelium omnium generaciones . Beda. Moraliter. Quecumqueanima credic , concipicfc . Sit crgo in fingenerac verbum Dei,& opera Dei agnofcic
gulis
Ecceenimexbocbeatammedicentomnesgencrationes.
Sactus
SandusTicusBoftr.Admirabilia, inquit.permcopcr cum virgo cffcm,pi?potcnti illius vc eftpocens ilkyiam
tarc nacur^fines fupergrefft^jaccep,: Nulliufq; vui comi cio vfa , digna cfTecta fum , quq non cuiuiuis promifcue
anima Marie. vc Deum magnificet.Sit in fingulis fpiritus Marie,vc exulcec in Deo. Ec fi fecudu carne vna eft mater
vnigenitiDeimatcr.filij f Etfan.Be.ln Gr^co Agyo , q, fonatextra terra.qa nor eiusc5fecrati,no in terracouerfione, fcd in cslisdenclv ad geneialia Dci iudic Et wi.Beda
Dei materfierem.
A fpecialib.donis
4?
conue:
NlCOLAVS DE LYRA.
& prsemittiturtitulus cantici,cum dicitur,rair Mari.i.
<3ticum
flc
Et ait JL/j.Hic confequenter dcfcribitur decantatio virginis,
laudare Diim. Qitu f. debeo magnificare virgo beata.Bene virtutibusfuent difpofita adcothu. Quiahcetex omnibus
filii Dei.fpecialitcr tamen hocfuit ex humilitate. Ecc.enim exbtc &c. Idefijudî Getiles.Exomnibiê ifta vir ae nerationib.aliqui funt couerfi ad fide,qui cofitcntur
&
Hoc.n.
,
intitulatur,quia
Canticum Marix nominatur
&
ptionem
fub
&
ditur ipfum canticum.
Eliz.abeth tu mc magnificaj, Magni. Quafi dicat Mwia . deo attribuens ipfum magnifico in hoc cantico. Vbi iied ego tor5 primo ponit ur modus cantici. Secundo fubditur caufa canradi lbi,
beata.Hoc et patec
ma Qyia tefpex. Cuca primum declaratur laus virgmis tanquam dcuota.ibi. gna,cum dicitur.A/^nJ^. Secundo,vt ^f.nimamea. Notatu hbiamea.Tertio,vt debita, cu dicitur. 3 4 Domin. cuidebeturlaus&honor.Quarto,vt iucunda, ibi.Ef
dicit. ex.fpi.m. Quinta,vt refta,ibi.In deofaluta.&c.Et Jn Deo. Ratione creationis. 5
in Sajraccnis vnde in Alchorano Mahu K df de Maria virgine.Dixerunt Angeli.O Maria Deusanm at tibi verbuex ipfo.&erit nomeeius lcfusfilius Marise. Et b in eode libro dixeriit Angeli.O Maria Deus vtiq; elcgit te,' )
,
rificauitte,& elegit tcclara fupmulieres ffculoru.Etmult. ib. dkutur ad laude virginis. 10 Quia.fe.mi.m. In fanftifico
lu
ne,fedmaximainfi!ii Deiconceptione . te.n. potenti^dei infinitx fjcla funt hec
Qnipo.esl. Vfi' 12 Et fanB t.f
6 7
Ratione recreationis. Meo. Ratione affumpt^ humanitatis,quia

Saltttari.
Quia quicqdfanftitatis po: Cogitari,rotumerr:inentiuseitiko 1j Et milc.cius. Hic recolit beata virgo beneficia cxh.bu o
vir-
fic fuit
& non alterius.
ipfius
mundo,cum
nationis
df.
quod
Et mifericordia cnis. Idcft,bcnefiou 14 ex mifericordia dei factum cft.Vn V petebat

1
ra
jid
finis Qjia refpe. Hic cofequeter defcribitur caufa cantandi.f. diui rubeneficiacoIlata.Et primo virgo iccoht beneficia libicollata
linguIariter.Secudo,beneficia collatatoti mudo g<rncra!itcr,tbi. E.wi /t*r/Voi'rf/4e/./.Tertiobcneficiacollara populoludôrii fpe
;
cialitcr.ibi Sufcepit Ifrael.
Circa pnmii df Quia ref.bu.a/i.f.

.
Q^
dilumo & fubuerfione Sodome & Gomorr^,& rdeooftend bis Do mine mifericordiam tuam in filii tm incarnacionc.
mifcricordia tua.q.d.Oftedifti potenani in in creationCrnundi dc nihilo,& fapientia tua in mundi gubini tionc hc nrdinata,& mltitia tua in peccatotii punitronc,lic ir
;
Oltede nobis
Dnc
10
virfo
*4pr<
M O
R A
T E R.
magna
& cxlcftia opcrando,& tunc fpiritus eius ideil, fpm

ni
,
I Magnificat anima mea Dominum . Scd fi confiderem dominum Saluatorem imagincm efle inmiibilis Dci, & animam meam taftam ad ems imagincm.vt iit imago imaginis.tuc videbo quomS if) excmplo corum qut folent imagmes pingcre quando magnifi caueroanimammeamopere.cogitatione, fermonc, tuncim.igot Dcigrandis eiiiotur,&ipfe domirjus cuius imago cft m anima f mcamignificatur. Etexuhauitfpirit.&c. Tlicopli.IlleautemDeummagriihcat.quidignefequit Chrtftum,& dum Chnftunus vocatur,Cl>rifti non minus dignitaterr} ma-
Jcchanfmaexultabit,& non mortificabitur.

S Qjia refpexit.&c. Aug.O vcra humilitas, qux Deumh nibus pepent,vitam mortalibus cdidit,cc fos innouauit mut
eitMarixhumilitas,fcalaceIcftis,perquaDcusdefcenditad ras. 10 Qniafece.mibi. Chrys.Dkitautemquipotcnsel
11
i U putificauit,parad.fum apermt,& hominu animas Iiberauit,
vt
.c
cc quis diifidat in conceptionis negotio,dum virgo mancns
pit,rctorqueatmiraculumadpotciUtamoperantis. 14 fwi/f.Be.Afpecialibusfedonisadgeneralia conoer

totn
1S
m
'i
Lu cx
humani generis ftatum
filii
Cap.
,
I.
604
D
.
c
jI
j,
erc7c,&: cocius
defcribcs
quidfu-
^ '
p bi,quid
foli
humiles mcreancur^quid
Ade per iiberu ai bi
Bafilius.Difpofuitquidemnospr.-tfensverbum.etiam
:,quidq.'filii
ii
fccit
Cl ni
j-$ c
progenie
totius
sticper gratiam.explicat.quafi dicat.No magna , fed eciam omnibtis timenribus eii , in ludxotum Sc gentium. Vel in omnes proge
Dei
mundi
pvx~
In nmnigente.qui timet
quoad fenliblJia,educens rerum mundanarum inccrcitudlnom Caduca fiquidem funt hcc.ikur. *nd.i que ab impetq ve torum hmcmdedifTundicur IntelL-aunlireraiitemfumendocfunebat genushumanum, eXcepfis Iudxis,hosnamque
i
ditaucnt
tio
,
lecîs
tradi-
j5crcdicuras
Deum
acceptus
eft l!li
Ethocperfilium.
j
;5mcndaca mifcr
ciusaprogenicinprogcnies,timentibuseum
Fecitpotcn- 4
doe mata prophetann Qui a vero non hnmi
&c fancVorfi
jrdia
in cimcnti-
fc;,fubditquidcon:ores
uam m brachio
t
fuo
dilpcrfic
iupcrbos
mentecordisfui. 6
, _
huma.mo
tfimiifi tCogiutionc
mereantur.
j fetit poien. in brat
i/Vo.Bcda. Ideft, jDeifilio perque
w^deponet. numiles Depofuitpotcntesaeicde,&cxaItauit Eed
?
9
Eiurien- 8
Ifrael
Situttnedicus igrum.
cmiafaciafunc, pter
t
w
*
;m omnia poteft. |r quod brachium

cperiic
j"nte
fuperbos
io norupriuarifunt,cV: Id eft, v ir emorefle t. 1 1 a tcrrrena Ierufalem c a vita futura exclu puerum fuum, t memorari mifericordia: (wx . Sicut loquutus * 1 f i.Quos vero de cftad patres noftros,Abraham&feminieius t in larcula. 3 getiD 14 btis fhmes& iitis cot
tes
implcuir bonis, &diuitestdimifitinanes. Sulccpit
funt inanes, nihil defcrcntes nonfide.no' fcienriam , fpe bo-
&
Tcmific.
u &
is
(-vfqtieinfie-
cordisfui.inifa-
triurrat,
cum
hafif-
cuium.
imtotiusmalifuperbia,perquamprimus homoexul
k
fent Domino.replcci funt fpiricualibus bonis.
nseft,in qua perfeuerantxbus grauior vindicta futur^ difper referuatur .
m
xra
Sujccpit Ifraei.pu.fu. l\>ft
generclcm diuinx
pietaris &r
m-
fiitia;corrimerftoratione,ad iinguiarcm noua? mcarnatinnis
Sanct.TittisBoftr. Siqc
mnus lllius opus
eft, pacris
demopushoc non hominis namque brachium eft filius.
dilpenfaooncconuerrit vcxbw.Sulccpit, quafi medicus a?grii. Vifibilis nccr hi)mmes fa<tuis,vt facercc Ifrarrl.idcft , viden-
\Wud;LiberaJii in brachio tuopopulum tuum. Per hunc igirconcrafpiricualcs hoftcs.qui iam olim in genus noftrum
annidemexerccbanc, victonam obcmuic triumphumque

atit.
Cy'nllus.Erant& quandoque ludadpoceftacefuperbi, hos increduiitas Ex gcncibus aucem ignobi& humiles.per fidcm ad apiccm confccnderunt. Depofuit potentes defrde. Rcda. Pauluspro fuperbiadefedc do&rine dcpoiitus ob humilitatcm ad Euagelizanda ;alis Sic eciam fit farpe in alijs.Superbi qui fupra !c fublimatur
J
proitrauit
Dcum.,pi:crum fuum iibi obedienccm &. luimilcm,quia nonnifiper hnmilicacem faluandifunr. SandusTitusBofrr. Hocadcatnalemlfraelemreferri. Ji poteft. Siquidcm niultas nyiiadcscx ipfis in Chriftum crcdideruntciedcntcfque fkuc-mconfccutiftiht. Poteft rurfum ad fpu itualcm,hoccft, ad cosqui mtci nis mctisoculis
tes
Deum cernunt(hoccnim (onat Ifael)cuiufmodi funt,quiex

diuinjB pietatis.
e f
gentibus ad Chriftiirn conucrii funt, naud incommodari. Memorari mijtruoidisfna. Quia quod homine redcmicno
sicut locuiuseft aa patresnojlros.
mcritum cfc hominis,fed donum
,:nfuram fe extollunt. Iidem potcntes quiano in Deu,fcd fua virtute confidunt.qui dcponuntur, qina omnis qui fe
altat
<
humiliabicur,& qui fe humiliat cxalcabitur. Efurientes impUuit boms. Beda.Qui a;rernatoto ftudiodc-
)icranc,facurabutur,cum Chriftusapparucntin gloria. Sed icerrcnis gaudent.m vltimoinanes totius bcacitudinis dii
ntcuncur.Iii prsfenti
iplcri,fuperbos
etiam videmus humiles diuinagracia lumine vcritatis pnuari.

Bafilius
Nam&
ha:cfalus rcuclacacftfaciens , mit.cui pnmo mcarnafio manifcftataeft. g Et ftmtni eius infecvla. Non tam carnc gcnitis , quam fidei farciila ctc prqvcfcigia fccuti.quibus adtichttis Saluatons miffiis , quia ipia pronufsio hxreditatis nullo finfc clatidrtur. vfqucin fincm iaxuli crcdcntes nton dcerunt, ic
Memoriam patrumquibus Abrahamnommatim cxpii-
bcacitudinisencgloiu perennis.
Manftt
NlCOLAVS
ytjitia
D E LY R
A.
cundum quod dlcitur Bômanorum. i

inlfract.
.cap.
Cxcitas cxparte contigif
A p~o.[.Iud&orum,quia ftcut dicitw loan.^.c.

incarnatio fafta
efl
Salus ex Iud<eit
8 Et cxaLhum.r. Gentiles humihtcr
& deuote pradicationem îpo
in virgine
ludma natione y fedquia benefi'

.
flohmm fufcipientes.
F.t
ideo fnbdiiur
.
mincarnationis ad totum
mundum diffunditur .Ideo fubditur
Inproge.SV/iVccr omnium-cntium.feruntamen, auia licetbcneciim incarnationis fe extcndat ad omnes quantum ad fujjicie/ttiam,
per efurienti m dvftgnamr

priusreptetoSfdimiftt tcllcflum fcripturarnm
9 Eluricri.impl.bonis Qaiagenttlet cum magno defiderio, quod 10 Etdiuicesdimificinanes,?./^êrifOf

.
.
mtamcn quantum adcjjicaciam

tur
.
fedtantum ad
.
iuflos
Ideo fub-
vetbttm Dei receperunt . diuitus fcripturarum inaues pir exc&cationem eorum<& falfurn i,
Timentibus
Fecitpotcntiam m
eum f.timore & filiali & caflo

brachio
n Sufcepit Ifrael puerum fuu Hic recolit beata

.
virgo benrficia
fuo.i.in filio fuo,qui vocatur bra

efl
.
UM
y
DtmbiiJfai&.jl.a.BrachiumDomini cuireuelatum
Difpei fit fupcrbos.f./fg^triroj <? Tharijaos qui fueruntfuhi

.
îllipopulo
exhibitapoputo ludttotum fpetialiter , cun> dtciiur Stfcrpit. Qjua Deus acccpit carnem puerilrm depopulo Ifraci, quodfuit bcneficium collatum, maxime qnantum ad credentei dcpvpuh ilio .
11 Mcmorari mifericor.fuaj.^c/ modum enim recordautis fe haftti.
Spementes confdium Dci y t>t dicitur infra J.c. tioft cum CAteris lud&ts.qt. anho a paffione Chrifii fuerut capti, '& ftiuati per Titum yefpaftanum,& per orbe difpcrfi.Et Loquitur
Mente cordis
buit,
quando fiiium fuurn patnbus antiquis promijfum

.
m carne
mifit.
Idco fubditur
1
&
Sicuc locucus cft ad pacres nol\ros.i.ad patriarchas

.
& Troy
virgo de futuroper
.
modum pnetcrhi, propter certttudinem euetus
phetas
tTropbeti*
Depofuitpotentes dc ["cdc.i.ludxos qui erant potentes inle

&?(opbetii
,
dimittens eos cx fuo demcrito in profundo errorispC'
14 Abraham &: {cminich1s.Secur.dumquoddiciturGe.22.Infe tmne tuo benedicentur omncs gentes teme . In fxc.J^w caro humana permanebitfiternalittr deitatr rnrta . I
cundum
Man-
MORALITER.
itiushumani generisftatu defcribir, diccns.F.f m//er.eix<t
'a
lllis
virctitem calcandi fuper ferpetes &. fcorpiones

.
omnem-
que poteftatem inimici

ge.inpro.timcn.eum.
Qjd.non mihi
fun.
foli fecit
ômni gente,qui timct
Origcn. Timctibus aurem fe it in brac hio potcntiam fuo.quia licet mfii mus ad Deum ^cns , fi timuens eum, promiiTam virtutem confelueris
.
FfV potentiam in bracbio
Deum acceptus eft
magna,
1II1
.
fed&l
9 Efurientcs impkuitbonis.G\oiTa.Qni eterna toto ftudio quaii efui ientes defiderant,faturabuntur cum Chnftus apparue rit.Sed qui terrenis gaudcnt, infinetotiusbcatittidinis ina-
ncsdimittentur.
1
1
Sufccpit ifraelpuerUmfuum
Bed.P.uerum fuum obcdiente

po-
fcilicct&r
humilem,nam quicontcmnithumiliari, ncn

tfl
teritfaluari.
1 3
CvrilknMagnafapicbantd(jmones,ge "'rnfapicntcs^Ph-trifasiSc Scnbe Iud?orum,hostamede'îCjCrcxitqiichumiliantcsfe fubpoccnti manucius,dans

lliis
\toynfuit potentes.
Sicut locutus
,
adpa.no.îbraham
&
fr.e.
Bed. Scmini cius
dicit
non tam carnc progcmtis quam
fidci cius veftigia fe-
vL f^ciilatftpromirius. quutis,quibus aducntus Saluatoris
Mtn-
95
?r
videret pre atucm Mir. Brda.T.-ndiu m.infir,doncc
,
6$
'
r.tSviitusoft.cVidcoinorru iiifiifuturevirînfigneprcmit J tur,& eratia tuturx vircutis cxuItation vicinorum

pra-figi
;
curfor.MUt.uKa^proptcrquanuximcvenerat.Nccc.jua
bmfliawratistandiununfit.fcdvttwtQtfporc^tliza Na <i in prirbo actoentd loanHiscrcfcrci profcftus h
&
Uuurcpleti.multQcauiûpcradd.a,
titamota manfionis.
..m.T.tusBofir.
rahtCaUgnatur. d Die otlauo. Pcr circiioifioncm rcMitirectio Domini octaua dic,idcfi,poft fabbatbosm fa6ta eft. Et tur,quia
&
illaa reatu
a
mortu
a
i
Pufl
parrom
eiuj.
2
rc5
fuluerefolebat.fic
fia
Rcdntaute' qu:a circa EHiaberis p.utii,
immortalis
vit.
Manfit aurem Maria

b
cum illa quafi

. .
menfibus tribus,c<
magnahominuniuly
tudoad
Jtaxhari
f.mclif-
ucrfacftindomumfuam
cognaticius
,
Elizabeth autcmimplcrumcft
*
6
7
naciuinrC-, cV in autc
rc noftro exlubiiit
dcs confluxura cmr,
t tempusparicndi,&pcpcritrilium
.
Etaudierunt vicini
&
& in
5
nobis nvonfl
uicfperahdafH.
gpautem
iirru virginco
t cftpu itlh.
quia magnificauitDominusmilericordiam
Chryfoftomuij;
ctt
pudore tenta
quoda homid r
nuro confpcctu dcclinabacCur tot mcnfibusifthic m2fit?forfan vt

jj
fuamcumilla > indieo&auo, veneruntcitcumciderc puerum

.
&t congratulabanturci
ful
Etfa&umcft
>
Circfx ilioins norrr
& vocaf
pnmo tradita
bi
ahx in fignu
diftir.L
nm.ciumqux
Amb.Bcd.Spiri:ii propheti* didicit.quodnun Chnttuin. ptophctauciat
didiceiat a marito.nuti potrtatjgnoraie pif-
bant cum nominc

a
admirandc rci cuennun fpcctarct . Tum ctiam quod eiu fdcm rci magnitufe
patris
zachariam. Et refpbndens maerat
ctionis, vt genus^H tnar: ha: impcrmixl
Arubi.Bed licutab Angeloiathaiia:
prxnunciatum.
l
^
*>
tuconferueturj&
promifia bona cou_ vbiai quivaleanr
,
tcreiusdixit.
Ncquaquam.ied vocabicur Ioancs.Etdixcrut

c|eiis
tcm
quae
cajpcre
vcllct.
pacti
confuiro
dmc attonita.quidquc facro opus non fatis gnara,

ad
aitincbancconfJlium
fpirirualis crt,vt alta excrcitus ceicftis luga cipit,iicccffc
matur negotium,oppofitum fignum dc inediorolhtui

baptifi igitur pcr Chriftu Circucifionc dit,icd antea Ioannem circiicidi dccebat,vndcdicit".f
,
&
ccilarite
Myiticc.Animacafraque.
vcrbi dcliderium co
fubcac,& quali
efl,&.c.
ir.
Dixcrat aute Dominus , Inf.ms cclo
dieru circunt
& charuatis luce radiccur,pcrfcucrarc non deliftat.

b
v;t.i
rrmm meniium dics ibidcm domorata, quoufquc fidei ipei,
oiw.HancautctcmporismcnfuramaduinaclcmGCiac
openbus moueamur , quoniam hocagcb
hnphtnm esl. Bcda. Verba nnplctionis facra fcriptura in bonorQ tam ortu,vel obitu,vcl aciu ponercconfueu!t,quoru
plcnitudinem petfcctionis habcrc fignar.Vt implcti sut
ftitutam anttimo dupiici de caufa-Pnmo quide vt in tcncr ma ^cate leuius patiatur dolorcm fectioms carnis S codo^
cx
iplis
d.cs
lof.t.x
Mane vt parcrct.Implcuit Salomon edificarc domum.
Dcfunctus eft Abraha plenus dicrum.Cnm venit plcnitudo temporis,miiu Dcus fiLium fuum.Sed cotra dics impiorum, inancsSu vacui. * Sanftus Titus.Obfemacione dignum cft.Num in tota notia fcnptura dc peccatons ortu vfquam di&urn vctcn compcnatur.Et impletum eft temfuspa> ieiidi.A.rh\tor cqiiidcm nou raale quempiaillud fcnpcum inuenturu,n;Iiverbis,qui nafciuii,iuHus nominatur. Qûiaergoiltudhiclocumhabct
Tcnercnimpuer minimusdifcernit qua; cirr.iij.fiKr nomcn imponebatu poit circuncilionem autem autcm idco ficbat,qui .pni vocabant ew,crt.Hi quitur.^r oportet fumerc fignaculum Domini & poftca nunicn lu
>t
manum
vcl quia nullus nifi pi
i'us
abiiciat carnali.i
c.
&
gnificatcircuncifio,d:gnuselt quod lcnbatur. e Et vocabanteum. Beda.Ioannis celcbrata natiuitas, ftnc ui tcflamenti inchoata gratia,cui Iudei(tju' legisobfcruati
in libro vite.
nomeciu
ne quafi afrinitate iuncti erant)nome patns
vt Tut
imponcrc
rcctc Euangclifta ait.Elîbeib impletnm cfl, c. c Et aud>s. AmbroIius.Bcda.Habcc fandtorum cdio lentiam C3l,4.a,
&
C plurimoru,quucommune bonum cii
Iufbtiacnim comunis
quia magis iuftitiam qua- ex lege clt, volunt fuicipcre, quai gratia qux ex fide.tûi puerum nominc patns vocaCi gurat diio noua gtatitj- muncra dcclarate cuperct cii pc
cott-
NICOLAVS DE
1
LYllA.
dandotantumactafci cit auferendoftcrilitatisopprobrium, filium lic nunciatum roirab;litcr,& conccptumfupcrnaruraJitc Et congratulabantur ci. Sccundum quod dixerat Angclus Z.
chariar JlWri in natiuitate einsgaudcLunt.
Manftt avtem Maria. Hic confcquentcr deicnbutur cocomita tuortum przcurfom.quorum primurefpicit virgii)e,quodnotatur cum dicitur. Matt/it autem Maria cu>i 1IL1. Idclt,cum Hlizabcth pro cuius confolatione &. obfequio vencrat.
&
Quafi menftbuf tribus. Etlic patet

,
pus parrusLlizabcih
quia m fiftt fexti menfis nunciauit
quod manfit vfque ad tem

fibi
10
Etfaclumeft. Hicponuturcofcquentia ortum pra?curfori',
Cûorum
pnmum
ell.puen noui nominatio , fecundum , popu
Angelusconceptionem Ehzabeth.
Et reuerfa eft in domum fuam. Completo tamen 3 prius orc j pr^ curforis.vtcommuniter df.Vnde dicflc aliqui, qnod ipfa reccpit
prscurl'orc&tenuit.Aliquitndoclores,vt Theoplnjiis Grarcu<;, dicunt qd imminente partu l.lizabeth rccclfit.Tu q.i virgmcs in
partu mulierii no folcnt adcfll.Tu quia aliae muliei es la venerat ad partum Lliz^beth Et idco cbfequium Maria: non erat vlrra
fihi
admiratio,ibi.t"rw;V.tfi/ir vniuerft. Tertium patris inlpiratic ibi.EtZacb.trias. Circaprimum dicitur.

1
1
ln dic Otlaua. Scilicet a natmitate pratcarfjrtis.

.
Vcnerunt circumcidere pHer.o. Sicutpr.rcipitur Gcne.17 D it ratione huius praccepri & modo intclligendi diclumfuit ibi f
mulicrcs pott-rat ficn.Secudum rcfpicirmatrcm prarcurforis,quod notatur cum dicitur,
neceirarium.quod per
alins
uncuione imponebatur tunc nome pucroîicut mod imponitur inbrptifmo,ideofubditur. Et vocabant eum "oniincpjirisfui Zachariam. Quia iftud 3r I J tiquitus fuit fatis communiter obferuarum, & adhucobfcruau
quia in circ
'
4
5
Ebîbetb autemimplctum efi tempuspariendi. Scilicet noucrn

Etpipcritfi Sicut per Angelum fuit przdiclum. Et tudierum vicim. Ideft,illi crant cohabitantes.
(requentcr maxime n magnis perloms.qd primo genitus

i
fiut
mcniium.
nominatur nominc
patris.
6
7
14
1
qui
Etrefpor.dem ir.atvreius. ScilicetuocabiturZacharias. Sed vocabtturloannes. Hoc enim fuir libi a Dco reuelatui
a
confangnimtait &aiiinitate, Quia ta^ntf}ca,Dominus.ldcli,magt\iro miiencordiarB ci ft^ "P*

Etcognati.
cit
Qui erant
ex eius
didicit.cum eiTct f.clus mutus antequam quia marito ret ad cam dc templo,vt patet cx praediCtis.
lfa.4i>.c.Vcre tu cs
non
re<
Tvjw Dcus
abfconditus Saiuator Ifrael.Et ab El
MORALITER.
I
Manpt autem Maria cum tl. Moraliterautem Maria

perfona
fibi
dici
po-
telt quaclibet
dcuota,licut &C diligcns
Deuro Deus
,
zabeth,idelt,Manarcfalutatur,quia fuim<:morum nequaqu.v tmanetcum taliperfonafibtdeuotatnbi , mcnlibus,;dclt ti ibus temponbus,fcilicct tuuentutc, fcnectut
rmmcmorcxiltit
dicitur
aurum
fecundum Augu.Dirit
,
emm
fi
tcrram
,
diligis.aurum cs chantatis
&
diligis
tcrra es.li
&mcdiotemporc.
Eliâbu ant ,?rc. Be. Alleg.aur loannijcelebrara natiuira; gf.inout Tcftamctimchaatafublimitas. Cui vicini &cn^nati| tns nomc magis qua Ioannis imponere volcbat,qa ludaci c| ci gs obfcruationc quafi atfinitate iundticranr , roagis iuftitu qu? cx lcge cft feclan.quam fidei gratiam fufcipcre cupieban fed Ioannu hoc eit gratie^ dei vocabulum , mater verbis , & p
(i
vmone.Haccigitur Mam exurgcnsafcenditin montS,
diligi s
Deum
deus
es,fcilicct
per
exurgit acidije icporana cxcutiendo.afcendit in moueant diinna mcditando,inciuuatemludx,confemoncmdiuinc laudis cxercendo.intrat
&
dcuotc frcqucntando, falatatFJ.zabeih.idcfi.Mar.amadquim habet fpccialcm de-
domum Zacharie. ecclefiam
ootionem.Llizabetheni.Ti intcrpretaturDei .ibfconfio. Et hoc corqpcnt Manxinjquadcus nouem mcnfibqi fu:t abiconditus
ifa.
terlitcns pronunciare fatagunt,quia& Icx ipfapfalmiquc fcntcntiarii vocibus gutiam Chniti prxdicar prophct; apertis
97
ftrqui fcriptis
Ilegis
,
L UC
quod Ioannes vocecur aftruuc,fignificac qd
Cap.
prophecia;
I.
69 8
D
,,
d fueta vetcris faccrdotii cdi&a prardicare. Vndc beneZ*memor domini incerprecacur,quia memona anciquej
H-ruafionisa D.Hniiiodacrfigurac ,Materqn;cverbis,<5c
doctrma,dc fufcipieda gratia Chrifti dicendo per
vma voce in-
fama tranfcendit.Prxcurrt5tia figna prabent iter praxurfori vericacis,& fucurus propheca prxmiffis comedatur aufpiciis. d Et idck<n'mpam,&e. Chrvfo.Non quocunque modo <*ra tiam Spiritufianth nactus , fcd ad plcnum , f ulgebac ineo
&
donum
#
nus
efle generls fed vatis.
Origenes.Ple-
atorcm.Vroobefdtabit vobisdor,
aucem
Spiricu
las
fancto Zachai
Ambro.BeR.aduerte hoc nomen
duas
us de firatribus
ve,
ji
ipfum
audite
&
le-
ad
a
illa
i
Quia neino
Amb.Quia
eft in
cognatione tua,qui vocetur hoc

& audituin.Qrod voce not/poterat manu & li,
prophecias generaliter nunciat.primam de Chrifto , alreram
tim facerdotiitm
a,
incredulitas a'atumiei eripuit teris locutus,Sc nutu interrogatur.
cfremoniarum ty-
ej
quafimucis
lice-
nomine. Innuebant autcm

a
patri eius
imfiguris )gracia liifi recce in

a 'innuebant
b Ambr-.Bcdc.Hoc Amlir.Quialex lcripta in tabulis lnpideis myfteria loqumir noincn nos non imponimus.cjui tam a Dco accepit,habet luum noinen.cjuod agnoui-
quem
vellet
vocari
deloanne.quod manifefle de verbis illius

probacur in quibus quafide pra:fenti,&;
5
Tqtu "
mus,non quod clcgimus.
:ur,expnmir. autem
cum. Etpoftulans pugilarem.icripfic, De conuenientia

inter
dicens. Ioanncseft
b b
patrem otmatrem.
Iam foluit
fidcs
linguam qu
m
4 T
>
fuius,&c. ftnc pacri
Qui inde no,
incredulitas ligauerat.
a
iam verfarenturinmundo,loquiquafi
b nomcneius.'E7mi'ra ufuntvniucrfi.
jîcpuen
t
illos
iignifiqui ccfti,
co os cius
Iniolegis
d aiiruere
13.
l
inten-
graciam
tJJ-iL omnia verba hec. Et 7 ii omnia montana diuulgabantur

,
& ungua cius, & loqucbatur benedicens Deum. Et faclus cft timor fuper omnes uicinos eorum & t fuper
,.
,.
Ap e rtumeftautemiHir
,.
r>
Iudee.
m&
c
tno cle ialuatore dieens. Beneditlus DomiDensIfr ^prophctattit

di.
^lfJftr^**?
tin tora moti tana,re<>ione.
E
.
Et
mirati funt.
&c.
potuerunt omncs qui audierant in co rde

d
e
>r
Excitatimiracuio.Sc timoreflupefadi.
Beda.M a<ma laraitas

eliiun<*ruZe*r'; uiuuut.
(JiCLHiis
Taciteeucntuni reiexpcftames.
b
i
i-
tL~~ JlCCc
luo,dicentes. quis
Theophyladus.
cacicurnica-
putaspuerifteerit?Etenirn manusDomini eratcumillo

Bed.longa dentes iuttiricare curauit.
Et
rece-
feariae miracus
zachariaspatereiusimpletusertfpintu fancl:o,&: prophea tnfirmitate tabefcentem.

Apparcnsincarnc.Quafi dicat longius a
fc
it
loquela qiue fola abia weftdittidencf-.cum ir fpintu Prophctix rcli ftitutaeftcredenti.
IO
)puUis,Ica&cu us eft vnde diItfatlim e(i &c.

y
vel
iit.
ij
J
AMBROSIVS.
t
:
iropcer
hxc duo,
v-
f tauit dices.Benedi<2usDominusDcusIfrael,quia vifitauit redtmit fub pcccato vendita. b Quatn iuam vifitando iccit. c Ida Sanguine g
filii
lizabethpaucis,2amillciS
,
15 c "3ric1S
Itf
,
cafitm.mcelfitudiucmfaW
pro-
mm
*
aliquidcir-
& tccit redemptioncpIebisujas.Etcrexitcornufaiutisno&

deacquam
f
docc-re.
>
pheUt VtCrquC fan-
do fpmtu
rcplerus
tum pucrum
iiexifiimant,hccauteomniadifpenfatiuefiebac,vtqui fi Je eif Chnfti dcbebat, exiftcret dignus vnde fefueruntomnes&c. 'mrtmned m. Quia dcclarato&confirmatonomineloa icruitos Zuhane benedixit,paccc,quu manifefiaca noui Teftamenci. Mulca ec turba far Apoftolos gracia
loquebatur,fcd difciplina fcruacur , vt mtilier magis difcerc qux diuina func ftu-
&
ûia dum bop.icatem tione,prxcLirfor donatus cft.

Beueditlm.
Dei rogauit
pro.libcra-
icfi/cli.tacacicurnicacenociuaôbedicfidei^pr^dicat facerdocio le redepcons,Sc qux prius occulcabancur acional^liccr nuellcfta foluiicur. Quod in die circunci-
-K benedicerec Zacharias, Chryfoftomus.Dum vilicationem dipic effe fadtam ah co erga populum fuum,fiue materiales Ifracli:;isqLi!Svclicaccipere.^<?'//'frwiiôfr^^ pmerant domus Ifrad. Siue fpiritualcs , ideft fidcles qui diicni fueriinthacviftcationc,cfbi;acemcrgafcdiuinam prouifio-
Deum
;Ioannis factus eft cimor fuper vicmos, fignificacquod orc dominicxrefurre&ioms, Apoftolis darofpincu &c
ncm facicnces.
g
Vifvauit.
folum Iudseoru cacagloriaChriftijfalubnscimornon ant vicini vel ficu loci,vcl fciecia legis,fed etiam cxtera corda cocuffit.Nec tacum mStana Iud^, fed {jjptium amundanircgni mundan^q, fapiecix culminaChrifii fama
Cîiodproxime facicridum cognouerat.Prophe lani factum narrat. h Cornufaluiis nobis. Beda.Per cornu quod carnemlexccdic, cum omnia offi carne ccgancur,rcgnum Chnfti fignificatur quo mundus gaudia carnis fupcracur. Incuius figura Dit;co
more quafi
&
TTv" NICOLAVS DELYRA.

IBO elt in
cc
_@ u.d
Ec pofuerunt onmes. Qnia talis mag;s t,icmon<e co~ mcndantur. 9 Diêntes.Cûis putas puer ifte ent. Quafi dicat
rantur.
nullus lu .gnationc. Jôn eii intetligendu,quod
^Hu.vr.
:c
tatus fdfftt prius lo'annts,quia alu lud&i fuerunt antefic node Ioa x.Macb. I .de loannefratrc luda Macbabai,
&
io
vocattii de cognatione
cognatio bic accipitur propinquitas generis y quianul EJi^betb aut maritiem.
valde magnus ctit.Cuius caufafubdilur. Ecenim manus Domini erat cum illo. Idesl vinus Dei ope ratiuamiraculorumcius anmmciatione ,conceptione natiuitate
&
au.pa.e. Verfivna vi(ib;lia,ex quopatet quod led ctiamfunlus.Si emmpotuijjet intelligere verbaqu* me "iui exprimw.t mentis conceptum y qufiutffent ab eoper ver
non tantum
, exquibusrationabiliter concludebatur magnitudo pueri futuracoram Dco,ficut fuerat pr&ditlum Zacharix. Etenim magnut
oilenforum
coramdomino.
EcZachanas. Hic confcquenter
defcnbitur
n' non per alia figna.

ieseli
nomcn eius.
lde/l,boc
nomen non impano^fedim*
MmefiaDeo.
mirari funt. Hic confeauenter defcribitur populi admiratioex
:itqu
Zacharias pacer eius implecus cft lpiritufand. ht fybditur ciuspiopbetia pcr tnodum canticifcu diui 12 Benedictus. / quocantico ntelaudisexprcjftsumdicitur. primo pram>ttit pertinmtia ad redemptorem. Secundo pcrtinentia ai
ipftus prct.;fotcm y ibi.Ei lupucY.Clrcaprirnttm dicttur.Bcncdifi. tio.ominupergeneralemgubernationem. 13 Deus.Per crcatione dcuouonem I 4. Ihacl-Tcrfpecialem cultum beneficioru fpe-
patris infpiratio,cu dicitur. Ec
vidcban:
arcapuerum natum
rabiliconuenientiapatrit
& matrjs
& parcntes eius^videin
nominepueri t
fidci fcripto
&
in
&
&
iitapatrwdco fubditur. ipertum eft au,&C. Ter confrffionem enim

ratligari.
cialem popjdo Ijraelexbibitionem.
1 $
Qjia.viil.ldefl,vifitabit.
quam
verbutn dubua Tt-'fjcerenonpo:era',-neruitltberari,(icut propter

*
Loquitur enim defuturoper modumpratcriti p<optcr prophetm certi tudinem.Hxcntttem vifitatio fatla cflinCh.t/ii tiatiuitate, quxerat
adhuc futura,& couerfatione yq

:
vifitauit nos ficttt
i.tfactcft
c.m \ fupcr om.&c.
Idefl admiratio
"*iowi(
'
<juiftc
mirab.l.ter punttrat Zachariatn
:t
fuper
omnia.
L^tia fafta infoliu
&
& libcrauerat.
nar-
magna
vtlti'
ficut dicitm'Ltic.6 .c.Vtnus dcillo exib.it fanabat omnes. 16 Er fecit rcdem. Infua bcnedttTtipafiionc^per quam redempti fumus.
&
medicus infirmii,
tnirabilta libentius
17
Eccrcxitcornufalucisnobis.7(/e/?, virtutem confequendi

falu-
rantur
M O
6
Ci
R A L
T E
R.
qui fpintufuiao debet clfeplcnus,& patcr fpiritualis Ioannis

ii-lelrhomiiTi gratiofi rora.n
dommicae refutre&ionis prxdi /w.eW.Gre.Myfiiceteporc
gratiaChriUi,falubnstirriorfi6foluIjdstorum qui eiar vici n:| litu locivel fcietia legis.led etiam cxtera>u gentiucord^ "iani Mcct.ii' &moiu<iialudz,fedomtiia,ra
deohominibus bonus Debct etiata JJeumdeluis benehais co:iaudare,ideofubditurdicens.

12
I
<y
B?hc.]<dus oon.it.us
j)
w.
ft.i
(Jeft,omnium fidehum.
niiiuicatc,
rcgm,
t
Qtta vifitau.t.&c. In
inqua
vifitauit
noso-
ni
'iuJEquefjpiciureculminaChii[>ifama ^^c.Per Zachana facerdotcm , dcfignatur bonus epifcopus,
tra cedit.
Et
tien ex alto,vt dicitur infra. 1 Et fccit 5 rcdcinptiontm.&c.ln fua paflionc 17 Etertx.y c. [n fua rcfurrciflionc, Afcefionc
&
qui
In
& A
i.Rrg.
&99
uid
Glof.ord.&NicolaideL yra.
tipRcaha
tr.
.
7C3
a
Salomon cornu olci,funt in rcgni gloriam canfecraci , n
Mn ulciplicatum eft enim femen Abrabam.ciihf,

ad Cljnfiumconu>.rujs,cc[c
vocab.er>>
,
*m
prmsSaullencicula. cornu. Ideit.Chnftd.quia cornu nec caro nec os. Sic diumicatis. ftus nec cjim cantum,ncc os cancum
a
Chn
gencium populns.pcrtidcm
tur in llhus fcmine. f Et tu puer Ttapheta altifp.m
prsihh cnim
oiafxculuf>intp<-opheuyum.
.
B E D A.Tbca
wetcris ccfta,
XJowiioardrf,^<:^5cJ.Nonmii'um,il alioquicur
in(
Chrifto fcripciira de Er a tcmpuccclTlc potc Adx lancci p.ltres

,
ciicrum, qui vccro matris

QiiUdel.idtitnafcetiir.
l.i
ne fcmore Dauid natu.
tioncm M,in
eft pcr
fuis quiq-.ic fa-
a bi$ in i ~m
domo Dauid pucri fui. Sicut loquutus

(
os fan-
U ic
um nacus
vbs c:us diipcnfaciorcdnis
b
c
jcflimommn OUnC. b salutem ex immt'
c5lorum,qui alxculoiuncpropnetarum inimicis no { kr i s ,& demanu omnium qui odcrunt nos.Ad

MeJnorcmle
oltendi(,vrl,metMorc( nottacerct.
Tcius. Salutcm cx
vocema^nouic
proptcnllos:
dosqui adcranc
tura
s
tilu
Fu
'
fac ; cn dam mifericordiam

,
F.t
cum patnbusnoftris,&t memoomnei cognatioce*

tetf*.
mun
ad faclcndum.
Bcd.In
(c
bcnediccntui
perAngelun,
rac,depromic.
Ercxit nobis faluccm c\ mimicis ,6; eft exvcr pl matio fupcnons

ticuli, inquobrcuicer Et idemprxmifcrac
.
c raritcftamenufuifancii.
IufiurandumquodiurauitadAtidcm. a
Sulicei pcr
Beda
Cum
carnem
el
per
nuno
braham patrcm noftrum daturum fe nobis. Vt

dc
finc
timore
loquer.
manu inimicorum noftrorum libcrati

Intcltertu.
feruiamus
7 llliln 8
pcncc adPcophib
vcrb.i conuc hoc quoque bc
fanditatc&iuftitiacoVamipfoomnibusdicbus t M.BEDA.Quaiidif Et tu altiffimi vocabcris , praeibis cnim ante cacvcl hominum pcrpuer Prophcta ucrforum, &C fpincuu 5 faciem Daminiparareviaseius.Addandamtfcientiamfaimmundorum.de quo iutis plebi eius>in rcmiftioncm pcccatorum eorum. pcr viinccrim & rum manu knminiim k P*r Vil^rra. C catnC.
,
erexh cornu fattttu nobis. Omnium qui oderunt
Opcrationc.
Non in confueltu hom: num.

d
Nonadho/ain.
noftris.
ciumcfTedorain fignarct,necun
blica nu.ncrarec,
iiingrarusfuabc
cia cacuiiic v
quxag-iofcc
|^j
fpe ialui &in futuro rc ipfa

f.icti
iumusx
fal-
Kl.in hominum meriti. mr>riri Non
Per vilwcia
AlUimpta ciDux patut uiium .ci*
wu^hîii.
niiofuiccp
fccra mifcricordias
Dei noftri,
in
uandi* d ^tdfaciendam mifeticordiam cum pattibus noflris,&memorari teflamenti,&c. Locutus cft ,& crexic nobis falutem ad facicrtdam mifericordiam , vc mifcricordiamquampatnbus promificimpleat in nobis iuramentum quod fecit patnbus dcliberacione noftra, in no
,
uit nos ones quibus vifua
g
5
Scientiamfalut
,
bietm
in rc
peccatortim eorum
yifcera mifericordi* Dei noflri,in
(jtiibus vifitauit
nw.tTr. Bed
&
menIefu,ideft,Saluatoris cxponcrc,&: dihgcntius
bis
Gen.li.
per
Chniium complcatur.
*
42
TitusBoftr.Epifcop.Dixeratemrn Deus ad Abtaham,Bencdicetts bcncdicam te, er multipikans muttiplicabo
lufturandum r &c.
darevolcs,falu.cisfrequcncacmcncioncm,cumcornuf fucuiam fcien erigendum ,falucem cx inimicis lucis plebi dandam commemorac . Ec nc cemj remirluiiem falucem promicci pucares, addic
,
rum eorum.
tf
NICOLAVS DE LYRA.
falutemtttetnam,&bocfccitinfu<trefurretlione, qttarefurrexit vitam immortalem educens patresfan Qos de limbo inferni , deteatos
^ Et CU puer. Hic coafequenter exprimit in cantico

ad
qu* pert, ad ipfumfexmoncm.Si au tcm qiuratur c a.d,px$curforem,dirigens non i>ucLiigcret?D dirigeret,cumpuer adhuc
adipfumfermontm
ibi,& fua îfcenfione qua

1
illos
ad cttcilia introduxit*
In domo Dauid pu.eri
fui.
Quia ijta adimpleuit
Cbriflus in car*
aliqui,quod virtute fttpetnaturali iiiletligebat patretn loquetem. in vtero matris cxiftentem,vt prxdiclum e\\ . intetligit Ciiriftum
aut dicunt,quodftc loquebatnrpuero , non propter eius i>:tt^^M de myflcriu incarnationis qui i fedpropter aiiorum infiruclioncm
Qt affumpta de Domo Dauid. 2 Sicuc locucus.eftpcr os Sanclorum qui a fxculo func, &c. Hoc cil,a mundi principto quiifiapr&dtx rnn Jvcmdum qnod dicitur
r
^S.io.Z.Huicomncs Prophecajteftimdnium
Et ftcut promiferat perTropbetat,ita
3
fiieltter
perhibec,<3cc.
bant vfum tattonis. io Prophcca alcifsimi,vo.&c. Cotra hoc videturitludlot
adimpte-m.
SclevideUcet.de
Salucem cx inimicis
noftris,6c de manu omniu qui

,
quod
quoii c.quod loannes BaptiiU negauitfe effe Trophctam. verum rejpondit fecundum intentionem qu&renttum, quia t
patct
îi
runc nos. Supple

carne
& diabolo.
confecuti fumus per Chrtftum
mundo,
Eiias i Elif*us,*el6wn batfieffet vnus de antiquispropbctis,vt veritatem non etat vnus dc ; vt ibidem,&
fecttndum
4 Ad faciendam
mifericordiam
cum pacnbus noftris.Jâw
mytterium incarnationis imptcuit,nonproptet noftramiujUiiam , fed propter fuam niifrricordiaih adimplendam quampatribus promifit. j Ec memorari teftamenti fui fandi. ideft > p.ttlifirmifpmi qaod babuit cum patrtbus veteris Tefta.de Chriito veuturo.De quoteitame
etiam dicitur quodncgauit fe effe ptopbetam tantu,quiafuitft ta,& phis qitamTropheta,fecundu tefiimonium Satuatorn Ma Pranbis enim ancc faciem Domi. ldeii,antefHiim f 1 1
fimiiitudo velfacics Dei Tatris .Terfacieenim dcjignatut* ad notitu fecundum Grcg.fuper E^chietcm.Ea autemqux
eft
toad modnm rememorantis fett recordantis fehabuit quando

impleuit.
paBum
in diuinisfilio appropriantur.
6 lutiurandum quod iurauic &c. De quo dicitur Gene.\ jsc. Per

meipfum iuraui,&:c. Qupdiwramentum mpteuit Deuspatcr mitten
dofilium,
Parare vias cius. Terpmdicationm Cimfium annunci. homines per baptifmum lo per baptifmum affuefaciedo xquia difponebantur adficiiius rccipiendnm baptifmum CbrifiL
j
&
I j
7 Datu ru m
%
Ad dandam fcicn.falu.ple.eius. ldefl,adpt&ditand*m
fe nobis.
Quia Deu
pater dtdit etiamfe nobis in

'
filio y
qui esl ciufdem fubflanru cumpatre.
Vc finetimore de manu
'
inimicoru noftrorum liberaciV

eil in charitate.
ckC. Quia per hoc euacuatur timorferuitis,qui non

'
tcmfiendampet Cbriftum. Per vi if cra mifericordia: Dei noftri. Idefi, per inm 14 occultam Dei mifeticotdiamfafh funthsc\ IJ Oriens ex alco. ldefi,cxfinu patris in mundutn .
lil
1
Ec
'ii
ln domo Dauid pueri. Quia de illa Sicut loqvntut efl per osjantlorum.
MORALITER. domo
dzmonibus
patribus nofltis
. .
Ftftne
titnorc de
.
manu inimicerum nofirorum liberati, &c.
nacus fuit. A&.io.g. Huic omnesTtQSc tyrannis.
licet feruili
f
9
Seruiavtus illijn fant3itate,&c.
Quia ipfe eft fanctulTancl
fheta teftimoniutn pewibent. Salutem cx inimicis noflris. Scilicet 3 4 ^td faciendam mifeticotdiam cum
ptiui decencis
j
f
Et tupuetpropbeta altiffimi ôcaiVew^c.Grcg.Quifqu tcm pr^dicando,a fordibus vicioi um audientiu corda m
lh limbo
dac,Domim vcmentisadcorviani praparacEcficpati per Ioanncm piadicacorEuangelijdcfignacur.

îd dandamJfientiamJaliitis,eyc.tLt non cutioficacis. ln ren.iffionem peccatorum . f C^njj fit per Dominum ope: tem,& per prxdicacorem difponentem, ideo fubdirur.
1
memorari tcflamentifuifantTi. Et quid fit illud teftamcn.
tum,fubditur
Infiurandumquodiurauit adîbraham patremnofitotumdatunobis. Gcn. 1 2.
tumfe
Bcncdicentur
cft in
in
fcmine tuo omnes gcn

.
rrar.
CfHiod
implctum
Chfifto
Tct vifccra,&c: In fua naciuitatc,vc dicûm eft .Etad qupfidic vifitat illuftrationc fua; graciaydeofubdicur
14
ic
lllt
'Ql
f
jj
L UCSC.
&
yiam pacis .
crcfct bat.
i
Vâp.
1.
yoi
D
lUttminirehh. Beda.In longa peccacorum ignorantKE Lcacc deprefiis.quia cxclufis errcrum tcncbris attulit vcfux lucem &c certum icer pacria: coelcftis j n cognicionis
: eru:t.
niselegir, vbiprima:uamexig:cetatem, vtiuueiiislibcrius ab amorc mnndi audi cores fuos rciiocarer.
\ji
,
dirigenioiped.es
in
Ifos tr
autem
1
i
pcreVmnia grcf-
nofirorumoperu
concordent , ad manfio-
jminacoris noffri
ixix
H-jec
}e Eratindefenis. Sand.Titus Bcfti Curifk;d?Ncmpe vtfupcr mundanum. Chrifium an.nunciacmus.excrafccleratoium homini Vifitauit vt illuminaret. ^ 11 niundi nomine i o L a cxaltOi Illuminare his qunntenebns &invmbramortis i ddignantur confue na dl liusillu rcord;i % 'Pa^"d rig U nt U t.| Iudmcm 'a; tacem # l ^ / r , , b fedent , addirigendospedcsnoftrosin viampacis; fpuer 3 agat,ChrirtoqueteC re t ftimonmm perhibic i u r o j r t contortabaturipiruu,&:eratjn delcr c autem crclcebat tuius,nec non homi
'
,Re,*.c
0+ &
tis
rmperpctua? pacis
itremus.
t-t
tr.'tH.
vfejue
in
diem
oftcnfionis iux ad Ifrael,
nequitiam redargunurus , tefiis doctorque omn i ex-
num
Be.Pra-dicacor p^nitentic futurus afpera fotitudL

nis
ceptionc maior habeatur.
NICOLAVS DE
j
fi i ,
LY R
A.
in
Et confortabatur fpintu. Quantum ad augmentumgratix
&
Illuminarehis qui in tenebric. Idefljatribus

illuminauit quos Chrijius
,
limbo ex.fle
virtutis,
quando poft pajjionem fuam adillos
i vdit.
I Et in
vmbra mortis. Idefl,vhientibus adbuc in hoc mttndo,qui

Chriflus pcrfeipfnm prxdi
,
Et erat dcfertis. Quantum ad'perfetlione conuerfitionis. ibi 5 enim habitauit yf/tte ad ttmpus fuee prtdicationis , vt cantemphtiom
libcrius vacaret } dininam
fapientiam hauriendo
in dcfertis
t>itdam vmbra tnortis^quos illuminauit

t
j
prddicando,&- rt vijtcns
in
vitam
dufleroti.
qttam pcilea tffudit duccrtt,& tieex
do,& ^tpoflolosper orhem adprxdicandum miitendo

nivltimo.
vt habetur
cohabitatione cumpeccatoribus in tumultu popuh mectdatn aliquam
fama vdvita contraheret.
Pueraurcm crefcebat.H/c cofequenter defcribitur precurfvris i profetlus conuerfatio, cum dicitur. Pucr autem crefcebat. . t ntm ad augmentum corperis Ec
,
&
Vfque in diem oftenfionis fua? ad Ifracl, Qnodfatlum efl an no i^.lmperi) Tybtrii Csjaris ,Tunc enim exiit de dtfenis ad prmdi candkmpopults,vt habetur infra ycapitulo.
MORALITER.
1
tern^
3
& fupernay n qua diriguntur liberati a pcccato mortali
llluminare his q:uin tenebris
&
in
vmbra mortis fedens.ldcftAn
cjamortali^quareft
vmbrap^neinferni.
tern,c
f Jd dirigendos pedes nofiros in viarn pacis. Scilicet intcrne fra-
gratisdiuin^. Tuer atttcm cre.& confnr. Bcda. Prxdicator penitenti^ fiirurus,vt liberius auditores fuosa mundi illecebris erudiendo fuftollat,in dcfertjs primaruam tranfluic vitam .
perdonum
A D D
ucttin
O.
I.
ttnelius
ca.i.Vbi dicitur in poflil JrffO faluo meliori iudicio v;de diccndum eum fuiffe firrphcem facetdotcm . entrntia Ambr.&Bedaevf probabilior.noobftantib.his qua: pip'ftillatorcobiiciuntnr.Exhis n.quaeabEuagelifta tradunf
julocloco,fatisofteditur
ZachariamfuifTefummum faccrdotc. idcu'U,euider'a fceoii quod incenfum dcquo Luagelifta h acit mennone,n6 dcbct inteliigi de comuni inccnfo quod ut hf Exod. ii ualibet die bis concremabatur in altari incenli
, ,
dote,ne periclitaret in illo officio,vt & ipfe cu cis cxpisrcrur vr notaterdicitEuagelifta.Et oismultitudo populi eratoras foris horainc6fi.N6.n.in cxteris dieb.qnbisindie mcenfum concrc mabaturp fimplicc facerdotcm , crcdcndii eftqddis mulutudo populi couemfTerad orandu,cflet.n.valdconerofub. Similitcr notatcrdicit cu5gelifta,horainccnfi noficies mcnrione deimmolationibus & diftillationib.& cetens officijs in illofefto.f.cele brandis pp rationem praedicla,quia inilloorficioincenli prarci,
ûod quide incenfum

rltocxpiationis
er
per fimplite faccrdote admmiftra-
pue coliltebat prardiclum periculu facerdotale. Hoc ide patet cx eoqctdf mfracod.cap.Et erat plebsfpeclansZ-ichacia &mirabanturqd tardarer.No.n.verifiinile videtur,quodplebs fpeftaf,
bir.fedintelligedum
ii
eft
nntum
deincenfoilloquodfemcl in anno.f.. per fummum facerdotem infancla
fJlorum adminiftrabatur.
fimplicc faccrdoteinofticio incenfi quoridiani.^quodhicqua libct die adminifti abat.Tertio , qa ficut dicit poftiIlator,hoc inccnfum.f.fefti expiarionis non cxponcbatur p moduoblationig
fet
ûodquideincenfum licet effer eiufde fpeciei cfialiocomunquantii ad eius adminiftratior-e in tcmplo , acommuniinfooiflFerebat in
multis
&
fpeciahter in tnb.Primo.f.in boc,
cqn fummu.? facerdos pr^dicla die illud incensii minifhabat, ilierat licnu effe in tabernaculo, donec fummus facerdos idc
!eret,vt hf cxprefTe Leuir ij.vbi tradlas quomo fummus fa os mtrare dcberet in fancta, & ponere fup ignearomata ,
icuadadolcndulicutquotidianu,fedfoluvtnebulac6rurgcsoperiretoraculu,vf patetLeui.cap.alleg. qf denotatEuagel fta, cu dicit.Aî incenjumponeret. No.n.dixit.incensu offerret (icut et dixit.vt ado fup.eo.ca.Sacerdotes Dei incenfum ofTerut. Nec
,
ci
&
leret, ficut Exo.ô.loques dequotidianoincenfo,dicit.ra^3/eScd utu dixit , vt bit ihccnfum fupir eo iu4arcn fuatte fltgyans ,&
i
rgerefanguinc,& huiufmodi.fubdit. Nullus bominufitin ts:rnaculoqn pontifrxingredif fanctuanu^&c.doncc egredia Hqdde alio incenfo quotidiano mmimc legitur.Et io Euageli ft iotaterdixit,qcTois multitudopopuli cratorasforishorainSi
incenfum poneret,vt dcnotarct q<l hoc incSfom no admuuftrabaf pmodiioblationis feu adabolendQ, fcdtatuponebaturratione prxdifta.Ite notatcrdixitE"agclifta,vt incensu poneret tcplu dni,&c.In quooftcnditur,quod pofitio huius ingreflus
Inquooftediturquod hora iftiusinccnfiolsmultitudodebe tabernaculu feu tcplum , qct pernnebat ir nfo diei expiationis tatu.Secudo,q(f in inccnfo huius feftiui n. er finularc,qo* qui mfi adminii.rai tt rite cu igne ab alta
ci
b.
efTeforis.f.extra
lnccnfictatfibi dcbita exingrcffutepli dni,norationcconfumadtuitiouc facerdotis fanguinc intra fanfta ptionis facrificijjfcd oru afpcrgentis hoc incenfum poncbatur, qct eft fingulare iancl rn fummo faccrdotc infcftocxpiationis,vtdiciuelt. Exquib.
&
manifettepatet,qctorficiuhuius]nccfi
ptincbattatii
dequo
Euageliftaloqr,
rulocaufti
fi$Aaro
accepto,pont,fexcratreus mortetcporali.^put de
Nadab
& Abiu.Leu.
Dns
id
io.lcgit.Etindceftc|i Leu.cap.
,
P allegato.vbide folemnitatcfclli cxpiationisagif
praemittit
ille.Loquutas eft
Moyfen
poft
morte duorufiliorum
,
rronqnofTerentcsignealicnuintcrfeclifunt
cVc.quali dicat
expiationis hf cod.cap.vbi fic.Et faftu eft vt implcti sut dics officij e:us,abiit in domii fua.Singulare.n.erat in fummis faccrdotib.vt per fepte diesanfcftuexplationisfeparareturapropriisdomib.& habita-
adquefolum oriiciumfelh Vt Lc.ca.allegato.Idc patet p hoc quod pertmebat.
ad funimu faccrdoie
t)inatorieqdillaqu$ibiprccipiebantur,oportcbatferuari filiis' fuis <mgeretip(i Aaro ficut fupradiftis in adminiftra-
nc
&
leincenfi.Et inf.dedaras erat reqct iftud pcriculu fpccialitcr
f:nduadofticiu propriuincenfiillius fclti,fubiugit.Affumpto

l
dco deuotius nianciparentur 3 vt hf cxprcfic inThalmudinlibroqintitulatur Ioraa.i.dies expiatio nis.f.vbi tractaiur principnlitcr de boc fefto Quc qtiidc fepiravbi de fummo facer t:o fecundu eos habct fundamctu Lcuit.2
^ct mccrtisccnaculis tcpli,vt
.
:thunbulo,qd dc prunis altiris impleuerat,& haurie, manu tnia ma incen<u,&c. vapor operiat oraculii qd cft fup teftimo ' no moriatur. Ex quo patet qct fummus facerdos 'fnp arca
'
&
'TOC.ohuiusincenliindic rxpiation!s erat maximc aftnclus remonia'iacmsritec-1 briida fub pena fubit? mortis tcpo ,is ificut de Nadab Abiu. Et io hora inqua iftud ;ncensii ad-
dotcadliteru rraclas dicit.Et nocgredutdc fanctis.vb; Hcbrai ca vcritashabcr.de fanftuario. QjJuveUigifdetSporecclfbrationishuiusfelti.De cqtensat faceitfotib.uo legiturfimile.L r fic manifeftc patet qd Z^chanas erat fummus facerdos.co cp kvceh
fum ponebat
doti
&
-at,populus, attete afpicicbat
orado
\leu ^p
fummo facerdote,
infcfto cxpiationis,qu^ pofif1ofblifiuftmafacer< ptincbaf.Et ficfentitic ftncloru.f Amb.& Bcdesfit v:i'ioc. Cuicocordat iagi;tcrh!ito:;ara,& nulius far.Aoiu doitotu op
poistmri
tur.quod
'" ecclefijs huius regionis in vidctur , pofitura aflerere r.ilicioiratuttnalinaiiuitatisC Ioanros B.iptitlx, exprdlclegidic cvpi.inotus.jL.it ettam ma hayc pofitio incenli tuit in
-
73
Add itio
Vwk &
catum fimul
&
triftitia, fic
& r.6c per vnnin & vniitc

.
bcned L
rcuocata cft,&
I^titia
A D D
adiinguloscit proiufa
I
V.
ximeconfonum rationi.quodconceptio prxcurfcns Chnfti(qui rcmithuncm peccatorum ve ad ilandam fcictiam falutis plebt in
nerat^m
fti
ln eo.cap. Vbi dicitur in poftil. L{oniam vin-tn non ti noftri doctorcs rradunt de propoiito beatstvirsh Licct.n.qi
circa virgmitate.iimilitcr ra,verba tfi beata; virginis
dic c*piatioms(qui in
mcmonaro rcmiliionis
tuli agcbatur)fuiflct
annunciata
&
peccati vi coccptio Chri confequenter
& dcems votoiuittcnenda ttnqiy

^ccsiu^.iluomam virum n'o cmn 1 ncc cx eifdc verbis videtur hbc fc ji
paflus eft.andic expiauuoataluilVet.Ch.iianiiunciatioprxcurforisfuitin
dieimmolationis
agm pafchalis.qh etChnftus
N'on vidcntur hoc diccre

Polfibile
tioms f.dcomalunamclisfepumicuiuscoccptiofuitpcraliquos fcihcct Zacharias rcuerfus fuit ad domu paucos dies polt.quado fuarn, fequiturqifextusmefisadiftacoceptionefinireturindeima quarta luna pnmi rocfis.fere qn agnus immolah.tttir.VtrQ oftaua Calcndas authoc decimaqur.rta luna concurtjflcc cum hiftonarum dicit,vel no.nou eft muhuin Apnlis.prout magifler curadu.Nam computatio fefliuitatum in leg: antiqua,folu refpidc hoc ciebat menfcs lunarcs Ad illud aut q> obncit pottillator eflet Zachanas niii ad impono fuit fafta mentio
.
cnim cft,quod .tliqucm virgo non cognofcat viruu 1q muintcr loquendo lcu jntciligendo de viri cogmtione, & t.i r: non habcat prupolitum nec votum vuginitatis.SedprfdtCtLi gmis vcrba pcramplius vidcuiur enucleanda Ad quod fciendum.quod iccundiim Aug.in libro de moi u
.
ecclclic;,& ctiam airiquos Philofophos.virtutes multiplicit
ci
fic fiderantur. Vno.i.modo prout funt exemplares , perti )n ad Ucum in quo prarcxiftuntomnium rcrum rationcs. Ali.lii
&
cy
q>
ingicflus
ad hominem prout lunt politicae,& iic pertinent inqu.inturfe cle fc habct in rcbus humams gercndis.Uc quibus virtutib
|.|
nendutm incenfum.&c.Diccndum
qua
inccnli prccipuc c6iiltcb<tfpericulu rone cV multitudo popuh in flo,
qma inadminiftratione fummi facerdotis in illofc,
q>
illa
hora fpcciahtcr orabat
tantummodo fecit mentionc, non aucem de afperlione fangumis, in qua non conhftebar eode roodo penculum tale.Licet ctiam crcdendum cft,quod celcbrafad Iiuiufmodi fet afperlionem fanguinis & fcciflct omnia talia tamcn Euangclifta prxtermilit non ofhcium q"X
vt dictum cft. Idcirco dc
illo
orhcio
Ihilofophicommuniccrtraiftant. Interquas pohncas& cxemplarcs, quxdam mc-dixinrcrponuntur.f.vfi tcspuigatorix.quxpernncnradillos qui virtutejpolu fcendentcs in diuinam fimilitudmem conantur tcndcrc. Su.jc
politicis
\
qux dicumur viitute dammodoafiequentium diuinam iimilitudmem qr.

fuper hex virtutes purgati animi
,
,
hac vit^poffibilc
tutc;
eit
qux a Ph lofopho in fcptimo
pcrtinentia,
nifi
curans tractare
dc liiccnfq
.
in
quotcmporc populus orabat

dicitur
.
& Angclus apparuit

Adaliud q>
aUare non
fit
obijcit
dehoc quod
jlpparuit
,
ei
Ânêlus
fians a dextris altaris incenft.&c.Diccndnm
<$ polito
quod lllud
intra fanctafanc"torum,fedintra fancla
tantum, ex
Hcroicx dicuntur,idcft,diuinx. Secundum quam coi n rationcm d:cunr,quod tcmperantiapurganan mi attii iam qcis tantum aflequitur diuinam fimihtudinem t fecundum hunc modum cupiditates nefciat. virgimtai * attnbucnda bcatx virgini , iic.f.vt tcrrcnas concupifccntia L dum non habeat,teu proponat vel voucat non habccc, fcd c L
,
.
hoc non fequitur Zacharias non lntraflc fanftafanclorum , fed ei intra fanfta . juod Angclus apparuit Ad ahud autem quod dicit,quod illud inccnfum.f.fefti expia fedvtnebula confurgens tionisnonponcbaturadofferendum,
facit
opcriret oraculum,&c. contra eum.vt dictum eft
Diccdum quod hoc cft verum, fed roagis

.
Vteaspcnitusncfciat.quod cftaltius & perfeftiusquam vi tatispropoiitumhabercfcu vouere. Ethancfentcntir.i fonantipfius verba,cum dicit . Virum nonrognofco,qu* > pric pertinentad virginitatem purgati animi f.heroicam, n qmd m ditinclio virtutum quadnperdita tradiatur ad
(
pic:
in i.i.quxit.6i.artjc.5.iin.orporeq'..'xft.
ingref//;
Ad hoc autem quod dicir vlterius, quod prxtcr illum
ADDITIO
poftil.
.
VI.
if.
fum quod pertmcbat ad fummum faccrdorcm tantum.quotidie intrabant facerdotes minores, cVc. Dicendum quod veru eft,fcd Zacharias intrauit vt fummus facerdos ad ponequm incenfum ,
vt iam diftum eft. pcrtincns afjhdiem expiarioms
eoi.cap.
i.Vbi dicitur ln
f-'trunlamcn.Quia
plum non e\i vfquequaque Hoc exeplu cft fatis perfectuinterrogationis virgin^ Ipfa cnim(vt diclum eft)non qujrebat de faclo,fed\ic rro
1-
Ad illud q, dicit,q> vf cfle ficticinm,vt fummus facerdos eflet

illein cuius
verum Cj>
eft
hcbdomada cadcbat expiationii feftu,&c.Dicendu, hoc non efle autenticu,fed veritas huius no requirif
di.f.vtrumordinenaturaliconccptura eratvel fupcrnarurai|t ideocum Angelus ei inducirexemplum dc conceptionc fte
ad veritatc fnix Ambroiij
quod cflcnt plures Quod 2t in templo
fummi
& Bede^ (upradictf.fed tantu requirif facerdotes limul & no vnus tnntum.
,
quxcftfupcrnaturahs, fulhcicnter crat virgo cdodaderrp fieiidi,quoderat,fcilicet miraculofum pcr omniporcnnamcinam,&ideoiubdir,qu:a noneft impollibilc, &c.
pnmo poflct conccdi. Na in illa ordinatione,

facerdotib.vt vidctur.Parali.i4.a.Satis pa-
A D
I
.
tetquodSadocheratfummusfacerdosintcr filios Eleaiar , & Achimelech interfilioslthamar&ficeranr duofummi facerdotcsfeupontificesJicetPoftil.videturdiflcntire.Sedquidquidfic dctempIopnmo,faltcm intcmplo fccundo pixfertim verfusfinem manififte patet,quod erant plurcs fummi facerdoteslimul.
qu im fccit Dauid de
In
eo.
cap.
Vbi
dicitur
m poftilla
VII.
afft
Scd poslca cnm
conce.&c.
Vf pollillator
Et eft veia
fentirejqcTcoceptiofihj Deifuitfictaftaritl
,
beata virgo dixit.Fu/ mib: fecundum v.abum tumn r
& n<
1
& comumsopinio doctomm. \ n magiiterin
j.
Chr fti.Mdr.c. j 4 .dicit ur.quod illi qui venerac Chriftum,fuerantm lfiafummisfacerdocibus.Et adcapiendum ficpatetquodfimditereoncurrcbant plures fummi facerdotes
in
Nam
pafsionc
dicit.Pottconceflum feuconfenfum virginis fancla;,Spiritul clus pcrucnitin ipfam fccundum vcrbum Dtmiini.jit 11 tentiam Dci vcrbi receptiuam prxparans fimul autem & gc
tiuam.Similiter S.Tho.in
j.partc.q. jo.art.
1
.
I
r;
m corporc.q.f n
(
in
vnum,quorum quilibet poterat celcbrare
in fefto cxpiationis.
Sed ad eligendum quis eorum miniftraret.prouidebarur per for tem,quia forte quijibet rcf rahebat fe acelcbratione illius diei ti
aliasronesquas aiiignar,quarefmtconucnicns vir ciari per Angc!um,Vna clt,vt oitendererur eflc quoddam
tualc matnmomum mter filium Dei & humamm naturS
,
I
'*
more pcnculi
fupradifti
Vnde
Euangelifta
.
dicit
Sorte exijt,vt
perannunciatione fpedabaturconfenfus vtrginisque
cxprlil
incenfum poncrct.Noncnimdixit.vtfacrificaret, velhuiufmodi,hcct eflcnt pnncipalia in illo oificio Sed politionem inccnfi commcmorat.vt innucret periculum quo ab hoc oiticio rctrahebantur.Pofletetiam llludverbum forteexijt (vtquidamdicfit)
teferriad
diccndo.hcce ancilla </owiw/,^c.Ciuireqnirebaiur.rl illi tualeoiatrimoniu.f.incarnationisinterMliu Dei& human.MJ
pnmam
clecVionem Zach.riae in pontificatu,quaj fo(-
tcperfortcm
A D
fucrat,
&c.
tura.Bernard.ctfupmifluseit.Homel.j ofiende?. qctconfcM virginisrequirebaturcxdiuinaordinarionead incaina M bi diumi,quafi allocjucs virgim inpfona humam gcncris Statim hberabimur ii toientis.Et mfra ea a!loques,dicir. K |*
li
|I.
t:
ln ec.cap. Ybi dicitur in poftil. Qrtia fuit co.nceptusin Septcmbri? menfr Vt diftu cft in prsecedenti additione.praccurfor coccptus fuit circa mediummeniisfeptimi,& pcr confcqucns Saluator circa medium mcnfis pnroi,loquendo de roenfibus lunaribus , quibus tunc fifta rcgulabantur . 1) I) I I III. In cou.cap.Vbi dicitur in poftilla.iL/ccf cnim Itfipb nonfue. ?al.
.
faltc in di cft,q> dum beata virgo protulit verbum,tuum,vel rooinltati prolationiscoccpit verbii cternu. Scdfuerfitquic
de itaque cicius Angelo.unmo per Angclum dho relponde bum profer tuum & concipf diuinum Emitte tranlitonu Bei ampleclere fcmpitcrnum.Ex quo paret, quod cx mcnte
.
cr
&
fi
huiufmodi veritatcdeuiates,qviirafleruiflc;<],incarn.itio\
d.umi
ct iijs
pcellit falutationcra
caihcdralibus
& alijs 116 modicc; auftontatis, m quad

:c
AngcIicam.Vh
in qiiihufdamc
prcr
thari
Dehacmatcriif.iitlargefraclatiimfuprain additione Matprimo vbi a.gitut dr genealo-in Clu liir.viJc ibi.
ctioncdeannuciationc virginis hcc vcrbacotinenf . MdTu: D virgine & antcq ad virg;inc pucniflet,inucnit vctrf neis dlapsu vifcenb.ck diuina maieilatc virg virginahs
Gabnel ad
A D D
IO
11
,
u.
,,
In
ro.(jp
Vbidipror
pulhl.
dicrn<r intc,
huj
.i-diufccuiidumGreg.m
bfncchvcitur. Yclut.n p:r
wii & v'm": l^mmam &

,
gl l.vbj
licVtrq;
in vtrifqj
marc pcc-
camm
ait.Auc gratia rcpleda.fed plcna,nec,veniet in te.fcd D cu.Hccin pdnfta leitione.QucquidC-aflcrtyo ventati Eu.i ha<c maniteitcrepugnat.Teftaf.n.EuagcIifta Angelupoftf^ tiouc daiilc.Ecce concipiesia vtcro . Ex quo patci ,M virgini
110
te.
uitatc coclusa.F.t infra poft pauca fubdit.
Deniqj
&
Arcfiai us
GJ
r.cum
talis
L ucx
ra
InCcptioChrifliinvteroctiam poft falurationem fuitfu3 .\non ergo antc prardictam lalutationem in vtcro concc
conceprio non
fuit nifi falus.Legitur etia infra
Chrilto lc.2.de
quod vocatum eft nome eius iefus, quod
quod dicir.qucd tpcincenfi in die expiationis tm populus fons orabat.non pi obat q a poterant finguhs dieb.ttieincenfi foras orare Nec#m
.
fundm non
Cap.IL Primum
hfit
706
D
dTaurn
vcatumeftab angelopriufquam in vtcro cociperctur.Ex beatx virjopatetmanifeftequodquandoangelusdixit Vocabisnomcn eius icfum, nondum conceptuserat fiilutatio pracefljr pra> jetero Chriftus.Sed conftar.quod tam vocationcm crgo quando virgo fuit ialutata non^ t c nvconceptuseratCariftusinvtero Quodmanifefteeua
.
bur.fundantur litera pereum allegata. Dicit.n.quod filii Aaron ruerunt puniti ^p exceffu m faftu p eos in fcfto expia tionis.Nacxlucrapoteft habenoppofuum,quodpamiilb rum non fuit fadtum in die expiar nis.cja ponerc incenfum 9 illadie.verius r?rinebar ad fuinrr.u illodic
intrauit in fandafanct:oiu.Filij ait Aaronhofuerutfummi JacerdotcsTed fimpliccs.vr parct ex eorumconfccrarione,
f.iccrdoteâfol
affcrtionem. Probationesautemquas pra;itpraedidam fuum often \i ieCtio inducir,nihilfaciuntad pjopofitum
& vnctioncXcui. Lideo nihil ad eos de dejx)fitione incenfi

rllius.Fuit igitut error
ii
idum, quia
cum dicir,
gratia plena, inteliigitur
de graria
virgme.Si
_:;ricationis,feu fanctificationis,q
femper
fuir in
hocftatquod flitercumdicit, dominustecum. verbi incarnati,& io angclus c t replenda per conceptione

a capoftfalutationequ2rente.QCiorictiftud?ait.SpmTdiis
Scdcum
feruenietin teqdlbnat de futuro.Srir Etvnrusalriflimi tambrabit tibi,qd fiir dc futuro fo: -ar.Vnde (i in dfcTs ali
.
dcquotidiana pofitioncinceper fimpliccs f-iccrdotcsricndi.lnquaquiaJpceptuDhi i ueiunt cbiij,vr vliignc alicno prohibito puniri funt.vr colIigitLcui.io.a N.x illud pcriculummortis commiuatiieft iph Aaron,& filijs eius rcfidu!S,& eoru fuccefforib.pro folo fclto expiationis.lcd n 01 inittcrio quod cora dho facerc
\
eorum
toru
doftorum inucniantur,verbaq prima
ficie fonar,-qtf
ijuseratcumbcata virgineante mifiioneangeli.feuante.fa & hmoi intelligenda funt fm gratia habitualem , ijatione,
lifanclificationemerisvirginis, no adtfm
debucrunt,io df cofec]uetcr,vbi fiip.Hoc cft qnod loquutus eit dhs. SaricTificabofinhis qui appropinquar mihi.i.qui iri tabcrnacufo faciunr aliquod ofliciu (acerdotale. Ad obiurgadii auc vitia puniroru fwhdniu confcquarcr.Vinu & oe cf
incbiiarc potcft
nachrfi
non
b.bcris tu,
&
fiiij
tui
qfnrurabiris faber
verbi diumiin
me.Aliter.n.pdicerenreuageiioae veritati.vtdictum
,.Quaquidele&ionetanquarroi]ea,&euagelic3:veritati ;onfona in ecclefia Burgenli, cui ad prxfensindignus, uneritusdiuina tamc permdTione praefum, correxi.. & ad nitateeuageUcx ventaris, &fententix fanttorudoirufub vcrbisad tioc peitinentib.reduxi,fubmittes th me
:
&
tcaimonri.iicfortcmorianiinijfubintdligifdic-urfilij tui puhiti funt ob ebtic;.arc,& Krnealicnu.ideo feqtur. Vt habeatisfcietia difcernendi inter fancl:u
)
& prophanu.f ignS
offcrcmju.Conftat igirur illum ingr-effum tabernacuti n6 fo lum fjcii indie expiauonis, nec fcietiadifccrncdi eflfe necef iaria folu die iilo.Parcr igi tm qtl ca q Bur. profua opinione
>
quarcunque
mea faccofan&aHcdisapoftolicaedctermina
X corrce"tioiii,& cuiufque verius
AODITIO
fenrientis,&c.
J i
I.
adducit,explana iitera non habc ur,icd potius oppofituni Eicjuod dic.Burg.pluresiimul fuifle fummos facerdotcs, non habctur ex lnera per cum allegara.fed potius
f
oppofitii
vbi dicirurin poft. iîialicet ex omnibus vhtutibus vitiifpufua ad cjncsptionem jilij Da, fpec.diter tamenb>>c fmt
neo.cap
tate.
Necvaletquodaiicgatex cuageliopluresfuiffefummos. p
faecrdotes,qa proutdictii
noru,
Romanis,&Romani
virtus humilitatis magisfuitdifpofitio ad
jpccflit & ludxoru ambitioncq cmcrCrrfummti facerdoriu a
eit
hoc
cx auaiitia
Roma-
Utioquare
co
aiix virtutis Bedadcckcatdices.Dicebat.n.vc piiipbu urimae patetis mors inrrauirin mudu.ita g hu jlitate Mariae vitoe introitus paderef Et nota mGrcg.fup i;d.Bcatamedicenr.Nonautbcatafeappellatinanivcxata. >na,fed facro tacta fpiritu,quae furuta funt jpphctauu.&c.
|ionem,g
at
vtampliusreciperetplurics.&plurib. vendidciunt.quipclusin Zrcbarianonputatur venfimiiis. /// eu.i .vbi concepiionis virginis ponitur exemplum con-
ccptio ftenlis,non vfqm-qnaque (imile,vtinquitpoft,Bu:g. autdicitipfumexe r>Iu tufncere ad virginis interrogationc.q
non de
AD D
modo ficndi quaefiuit,hoctri non vf verum.qma virgopriusdc facto,&dc modo fuit fuificictcrin
iacio,fcd de
IX.
ciiam d\ciiur,auod ncga
fe effe
\n
eo.cap.Vbi dicitur in poftil provbnam ta*:um,zr c.
.îliter
Aliter
etiam poffct dici.quod negauit
propheram
Tjum,dequoDcuuS.d. legitur. Prophetam

i
flifcitabo eis,
.qcTintelligiturad litcramdcCnrifto, de quo pnncipaliquxrcbant faccrdous,& Lcuitae.vt foan l.potcft haberi ilEPL.Inpnmoc.euangclij Luca: pofli.dicir.quorudam Janctorum fcnrcnriameilejCj-Zachariaspaterloannisfue ilummus lacerdos.cui fcntemiaeadhxret Burg contra po
.
Itructaqhangclusdixir. Spuflhnctusfuperucnietin te, &c. Exemplumigitur non iiiit pofituad docendu \irginemcie aiiquo.Nec virgo fumpfic cxemplu illud pro doc.tnna,fed jj fo|atio,quia alias fcquerctur quod vrrgo vifirans, Elizabcih iuiflcr ad probanduexeplidati vcritatcm.quod falfumeft, p beatum fupcr Lucam, qui dicit virgine vifitaiTe'
&
Amb
non
quafi lnccrtam
denuncio, necquafidubitantcdeexeIneb.e. vbidif
"
pJOjfcd quafilxtaprovoto,religiofam nofficio.necvt ver-
bumangclimulierisinattettationeprobarer.
de lomnc.Tupner prspbxa alufjirni,&c.Po(ti\\ator obijcit>cja

Ioannesdixitfenoncfle prophcram.i.procul fantcm.ficut antiquitus,quia quod dixit,'i^.;o deinonhramycl aliter ncga uit fe prophetamtriiquiafuirplufquamprophcta.Bur.aute aliter foluit,dicens,quod negaujt fc illu piopheta,de quo df Deut.g.b.qdadliteradeChriftoexponitur.Sed videtiir qct iuxta Bur.lolurion6 non fatisfcciffct qucrentib.neque qoni, quia cum prius dixiffet,Non fiimego Chriftus.de quo vt di cit Bur.exponitur illud Deut.allegatum de hoc non quxiieruncamplius.Scd cii audirent quod non eflet Chriftus.ncqE!ias.Q_is[ierunt,qnidcrgo?falt5prophetaestu^ Noigitur qlierucuc jpphetapromiitbin Deut.prour Burgenfisvult.
:.quitenet5rium.Lt quaTnuishxcveritasopinionfidcfaulru ) Zacharix non \ f facere ad fcnfu literce , I Zacharias pofuerit incefum.vt lummus facerdos ,
levtfirnplcx.fufficir
horaincenfi
fuifie
Joannemannun-
itampcrangclum.thverififeeftZachariam nofuiffefum ijmfacerdotcm.Maximc idco,quia rpc dhijGrxccru, iimanorumfupcr Iudxos,fummum faccrdotiu vcndebaf. Jdicit Iolephus Caipham fummum facerdorium emiffe . linaut verifim.lc, quod Zacharias cum cflcr iuftus, hm6i
;:usfimoniacosiccerit,vel approbauetit.EaautqBurg.^p tirmatione fux opinionis narrar.vhr ficta.quia ex fcriptu
&
________
i l
ra
C A
aiitt:-
P^
I.
TÂtttmtli
Scquitur.
1
JTEw;?
edi.a
r^.x\ug.Ucda. Auguftus
.
2 annis circa na-
amauit.quia pacis amarorcs femper inuifit.Voluit etiarn.vt difcipuliquosadprjcdicandummilTuserat,quocunquevcl lent fccuti tranfire pofl"cnt,& ab imminentium fedinonum
feruorc tremenda Romani nominis
titatcm Chrifti in pace regnauit,vt
etiam ad literam
com
P
vmbra protegerentur
in carne, qui clcctos
ttumvideaturillud propheticum
^c.Pacarifti
Conftabum gladios fuos in
Nafciturodominodefcribiturmundus.gailleappareb.n
r>autem tcmpore Chriftus nai
C
a
V T
,
II.
vcl
fuosafcribcrerinxdomum ifUerr
cS
quiapaccm mai
Quibus crefcebatlosnncs
îail ties
ir,en(ei,quibus
cum
quibus Moria in Elizabeth manfit.
g^pcrcqnjE
iit,s5c
MCOLA V C A
^__
amau ir,
9J_fc>!
S
Aaum efl: autem in dicb^s illis exijt edidum a Cac

E L Y
I
I.
ternitarcinquonor mcn Augufti uerc

impletur, qui fuos
aui' ->'
-'<
D
V T
A.
fummati, rcrtio.puen
profedtus.ibi.
crefieu u.Cit-
bant nmnes ,terrio virginis partus.ibi. ^'icltm

p.^ffK.mrfla.w.Dcfcripto l
ca ortu faluatorisprimodcfcribirur ips,fcf!olocus,ibi.fefi antew, quarto

angelorucatus,ibi.E ; //owe^t.Circaprimumdicitur. 2 Exutedi.a Ct.Hieofieditur tps natiuitatisChrifti,q natu
:
ortu piaecurforis.hicconfeque tcrdcfcribiturortuialuatcris. Et primodcfcribuur
''^torisottus.fccundodcbuusritus.ibi.Et poftqua con-
fummati.
eftanno^z.AuguftiCaefaris^quincria^fueratAugariusab augendo,
lattum eil tfKfrm.Scquitur.
O R A L
T E
R.
Tom.5-
707
fyna"ot;x \ nicnra non
Glof.orcL&NicolaicIeLyra.
CCns.
^_
nucrc fufficiens.ccnforibus fux profeffionis non pecunix, du profeflio fccufctffidci oblatione fignare prcccpit.quia Aboluo autem ccnfu Jaris obtcndiiur.fpiritqa.is implctur,
ctiam qui adhibci/i folcnt.Hos quoque natiuitatis fux ^ ncrationiChriftusadhibuir, quilignarcnceuangcliutn,
yi rriut mibi tettes in Ierufa'".
toretufto, nouus ccnfus egclcfixparatur, qui numiimate, lc4 cîgit , fed aufcf t, qui non vno
Vbaflgnatorfioe.
trenfHm,
Bcda. Sicutiryipcranrc Auguflo. 5c rrxfidentcCj bant fmguli in fuam ciuuatcm.v t protitercntur ccuium modo imptrs
Chrifto, pcr
res.ecclefixprc. prpficeri dcbcij
iuitit c.l|
Kii trrr \>\\ wrr*
proficrrctwr orpiucrfu,
Qi)ictiflamum,& pacatiflimum crat ro<z>'um quia vna

,
1 fare Augufto, vtMcfcribcretur vniuerfus orbis. Haxdcfcri" Duiniiiico. 2
totum ... mundumconcluut.

dcfcriptione r
,
b
C
ptioprimafa<Staeftapr.TrideSyrixCyrino.Etibantomncs 4 a Vt imllusexiiacaleuarn c.iifuni Peo tcddat.

vrprofitcrenturfinûliinfuamciuitatcm.Afccnditautema Vln e Chrillu.
1.0
ccnfum
eamusiugum
qi
Proptcrc.i ccnfus datus cft, vt fcirct
d
c
Jcueclrvciiiamu
c.-ptus
rcquicmanimar
quxcltpatriai (icutCi-fanfolt
rcx
numcrum homi
num & maCnitudiiiuui,inaf,iinuui

ncm.hicpnmumlu
dxafaflacft, ftipcnJJ diaria
&
de ciuicatc Iofcph a Galilxa Chtilli. Quiiebttyi.iiui n >s^

I
Na zarcth
jn
ludxam
ciui-
Romanis.
orbis
.
tatemDaufd, quxvocatur Bc thlecm , co quod vbi CiuUtas nafcitur,idell,in uacato

t
_..
Domui|)inis,i|uia.biMtmcrquiniotrrIicir Inpriccmiumfuturi initeinoj.jix. t. b
efict
dc 7
$
turdenariusqui
cem nummos
b.ir,
Vbi profiterctor
citverbuin
iuftus.ft: virgo.nifi in ojc iito. corde
oorde.fropc
tuoA
quictiamt
titul
Vniurrfus
BEDA. AMBROSMultxgcntcscrant, quibus non impcrabat Auguftus.fcdhis verbis rcgnum Chri

fti
domo,&familiaDauid,vcpro fitcrcturcum Maria defpon

f fata fibivxore
a
ncCatfaris
tur.iicoffcrann
gi nofiro d
lcgis,in
prsgnantc.
111
ja&um
cltautem cumeflcnt
Non
domo parentum,fcd
nafcebatur.non lecundum
in via nafcitut.quia pcr humanitatem quaii in alicno po:c<1atciu,l:J fecand i i n i naturam.
quo
ibi, jmplctifuntdics t
.
vcparcrcc, &peperitfiliumfuum
10
noftriregis,
gnitioncui
tiscius inuc
C omn ibus crat impcraturus
totius orbis proQuis.n.ppflet ? fcffioncm cxigcre.nifi qui totius orbis babeat impcnum b Trima. Bcda. lam diucrfis tcmporibus plerxquc partcs
eft
exprimitur, qui
Qucmdcnatiumquafifacculoinclufum porramusih
cum in occultaconfckntiae mcditatione feriuinus.3>>
mm amcrn cumrtgerh in dtcoit
primacarum, qux tcrrarum lcgunturdefcriptx,fed hxc totum orbcm concl ufcrunt qux profc ffio cft mcntium, qa nulluscxcluditur. Velccrte tuncprimum ccepir, quando
miflus Cyri nus a Cxlare in Syriam
eft,
j~> cuniuebttnur , > letiam mits,cum ea qux in tenebris dfchuusjn lumine dkimu t,^ qn
re akdinimutyprsdicaiMfs in tetlis.
ccnfor patrimonio-
rum
c
futurus.
vmbilicus eft Syrut.Syxh in qua Iudea cft mcdia,& quafi totius tcrrx.Cefus crgo primum in medio terrx exigitur,vt jnde poftca vfquc ad fincs tcrrx exigeretur,& rcdderetur.
e 7v;^.Bc.Qootidie domiuusin Nazarcrh concipit Bethlce nafcit.cu aliquis fluvc verbi fufccpto,Ii- domu ni pauisoperadoeflicit.Quali in aluo virginali cficipit corde crcdtis per fide,gna.rur p baptifm.i.Qiiotiuic D< nitrix ccclcfia, fuu comit3ta doctore,dc ota mu.li iate cofefljonis,& laudis afcendcns,celum fure deuoti
t
Cy/no.Amb.Hiftorico more fcnbens.vt fcriem tpis dcfignat, nomenprxfidistangconfulis fignigrariahuiclibro
giarrernopcrfoluit Qtiaequafi alijdefponfrra.fcd abj cundaf ,du ^ppofitoiirjipontificivifibihtcritingitur, l

uifibili
alcribit.Nam fi confulcsafcribuntur tabulisemptionis.qua to magis rcdcmptori omnium dcbujr tempus afcribi?Habe mus hic omnia qux in contraclibus efle folent.vocabulum
fpus vn
t>
te
cumu{atur. Vndc loCeph auclus
int<
tatur.indicas ipfo nolc q> inftatia loqncntis maguiri
ni'
lctnifiaugmetum/uperniiuuaminis.vtaudiaturacce
fummam potcftarcm gcrcntis.diem.locum, caufam, teftes

etiam
f faftum
cji
auie. Alibi concipi,ahbi nafci
dominus
vc
NICOL.AVS D E
yR
A.
augendo, quianotabilitcrauxitimperiuniRomanum, proptcr hoc in diebus fuis alijs gcntibus impcrio Romano
fubicclis,fuitinorbepaxvniuerfa!is,idcomandauit.
1
&
rum,vt fciretur numcrus dcterminatus nobiIium,& igi lium,& hoc cft quod dicifur. *> ibant omnrs,vr m Profitcbantur aurem duplicircr gntiin rittitatem fuam
fi
'
fubicrosRomano imperio,fciliccr,fcripro,qnia corur

mina fcribcbanturdcmandatoimpcratoris,&ctJam" quia foluebanr ccnfumimpcratcri, propter quod in nufmate ccnfus ctat imago imperatoris , vt habctut /
thsci 2.1.
5
Ftdefcribe.-puiuerfa.Vtpethoc fcircturqua!i;crterrx di-
oerfaeeiTent populatae,& quanta tributa fingulae poflcntrcd dere,vt fic tributis indebitis non grauarentur,& icirerur per
quemmodumfingulxtcrrxfubimpcrio Romano
diebuseius
melius
^ffrrndit
tegcrctur. Ex hoc eriani patct quoa Chriftus natus fuit tem pore maximae pacis.ficut fucrar pr^nunciatum a prophctis.
au,& /o.trG^.ideft.in qua manebir. Jn iudxatri ciu .D<i .Iudxa hicaccipirut -ui cctinc.qi
leem cftquxdam ciuiiasinregno Iudxc,& voc?tut cu

Dauid,quia indcoriundus fuir,vr haberu- i.Rcg. 16. Fo quod effet de dotro,& fannl a Dat-.d. Vtpatet pergdl 7
Pfal^r.b.Orietur in
iufti
tia,& abundantia pacis,
Jtcm Ifa.s.b.Non lcuabit gcns contra gcntem gladium Et

p.b.rocabitur nomen eius admirabdis coujilarius.Deus fortihpatcr
futuri feculiyprincsps pacis,
logiam defcriptam cap fe.&Mitt.t. $ vtprofiteretiir cnm m ;.(/!>>. Ipfa cnim
erar
dc eadcm
% Htedefcripth primafatla ef!. Dicitur autem prima quantu ad gcneralcsdefcriptioncsorbis, quia anteiftam bcncfuejal
cumloffph, &fucccfleratinhxreditdrcpatcrna,
idcc
runtali2dclcriptionespartiales,ficutpatct2.Rcg.24.&i.Pa itde numeratione populi,& decriptione qua fecit loab de mandato Dauid.dicitur etiam prima fccundu alios quan tum ad alias artcseiufdcm dcfcriptionis quia Svria eft in me dio terrae habitabilis,& io ibi fuit incho.m iftadefcripticvt indc dcnunciarctur fiori in alijs piouinciis circularirer.
j
returin Bethlccm.ficutcrarprxdicrumMich s a Enu leem Ephrata paruulus es in milibus luda , ex te milii t

diebusxternitatis. 9 Trntlum rfl uutem ctm
ad profitcndum cum co.licet eflet partui propinr, etiam diuina djfpenfatione faftum eft,vt (ic Chnltus n
dieturquifirdominatorinlfrael, &egreflusciusabinij>
rflent
.
U prxftdc Syri
cy
Hunc cnim Cyrinum Cetar Auguftus

fttatti
Hic confequcntcrdefcri!
prxfcccrat Sytix ad ipfam rcgcndam. i in 4 Et ibant cmnes.vt

pmfiterertitrfrnyu
ciuitatem
Hic
dcfcribiturnatiuitasSalu.itorisquantumad locum , quia iftadefcnptio prxccpta erat flcri lnprincipalibusciuitati-
Er dicitur primogcniins & quia poftillum Marii aliosfilios habuerir vtdici Helu W hxreticus lcd qbia ante illum nonhabuit.vndc&inlcp
,-
virginis partus.cum dicitur. 10 Tt peperit f-'" m fuum pr'n
liusvnigenitusoflcrebatur
dcmino,
&
redimebarurf'
bus,&ibiconuenicbant,quiaibihabueranroriginem,vtfic defcrjptioficrctnonfolumfccundum numerum perfonatum, fcd ctiam fecundum dtftcrminationem gcnealogiai
primogenitus.quia ab vno mcnfe redimebant.v ^ betur Numcrrj.& tunc primogenitus diccbatur,dato < * nullusfcqucretur.
quam
M O
^frrr.dit ^M.Pcr
A L
l
"F.~
rum,
jn ca*lefti ciuitatc panis viuns in propria fpecic dcgufl profitcntur impcratorj fc fctuirc. 1 o Etpr.fihtm ittuw prip.cpnitur Ecckfia vcro fllium
R.
Mariar^.Tclcfia dcfignatur,& p Tofeph fponfumciu<;cpi('cortis,prop^rruodannulumf.abc[,ficut fponlus.Ei ncutMsriatacurrdatafuit.non famena fofcph fponfo.fcd fpirituftnfto.fix&ecclffia f(vcondkarringn|5
,i
&
omnium
rit
lffl
ixhabeta Deo. AfcenduntautcminBethlecjiicinitatem
in quaiibct bona pcrfona quado bonum prius conccf prodnciradcffcclum,& pannisinuoluit.quar.doabKi

\
fuamf.ccelcftem.Pcti-ileeiTi.n.oomiispani5ina,[Ki.iiir,&
hoc abf condi t. Et in prxfcpio icciinat, qubono non clcuatur,icd ieinagishumiliat. cxopcrc
ris laudibus
io
9
\
(
L ucx
qma
illi
nfidiantisHerodisfurorcm faciliuseuaderct.Humilitas non-folum incamari.fed etiam crilli commendatur,quia i voluif.quo niox nacus cenfui Csefaris ,ptemporenafc fubdcretur. pr noftramlibcrationem ?* S.Titus. Nonquod fanchffimaDcifrimnge>iitur>.
;|
circurniulget. qui fidelfbus iolhcirc prsfurit, iupcr quos diuina gratia lareius corufcat prae ceteris "ublimia videre
1
pccndum prius viuc-yes vigincclis,gentium grcges Jando defcndunt,& jn aulam Dei congicp;am.Qnibtisbenc eos cTaritas vigilantibus angclus apparet ,
Cap.il. more
/
&
mcrcmur
4
iO D
..avllumvnquam
a
Beda.Non
poft
aimriliumhr.buit.
(ijChriftus, qui c nemexilla!'ufcc cum verus alio-
quem
ôrfus
ali, lcd ante quem nuITus. Chrilti fuper altare
Tonitur in pr_Iq>io,idcit,
S.Titu.Prx
eer-
tcris
primogenitum a
& pannis eum inuoluit,& reclinauir eum in

3
pafloribus bencficium hoc obti-
p t
Deus
,
eflet
fe-
Jumcarnem
eit
fa-
m m diueriono. Etpaltores "tprarfepid, quianonerateilocusin
Eeoa.Vt (anfta anirnalia carnis fua^fiun ento reficiat,qui pnnisclt angclorum. u .liones. l.abtan.us COtll b Beila Loco ej;et,vt nus j;lu.es
git,quia praecaeteris limplicesdoliquce-
tl;
frater
no-
erantinregioneeademtvigjlantcs, &cufrodientesf vigileculum faccidotes,vcI etia

a
Amb.Cirejt populus.nox
paftores
angeli.
baturenim vcterum t""i>a confuetudincm. Na g

vt patriarchae,
xortes erant, lecla-
Hieronynms . Ehoc locoHelui:
lias noclis fuper

a
grcgem Vt non fclum vocc fennonis,fed euani diuine

&>
t claritas
iuum. Et ecce angelus domini

lucis claruatc ortus vert
Itetit
J
&ip-
luinims afttaatBT.
d> nititur
probare
dici
iuxta illos,
Dei circumfulfit
illis
illos
& timuerunc
erit
progenitum
timoremagno. Et
Ecda.Fidclium
dixit
Angelus. Nolitetimcre. Eccee-
etiam Mofes , pafcendisouib. quondam intcnti erant, itanunc ipfiquoq;.

ic
niipolTcnifieum
oibeat.&.fratres,
riigeritus
v atnr
nimt euangelizo vobis gaudium magnum, quod diuciiitatiDus a de

cunftis
omni
.
Fr erce an*<lu<
'
tio.
ille
gcntium conîegindo^steinum gaudium nunciatur Hoibo,& Deus.
Beda. Et copcipien-
dum,& conceptu m,
&natuin dominum,
qni parcnti
folus filius.
pdpulo,quia natus eftt nobis hodie faluator qui

vt
eft
Chriiius 9
;emitadcfinimus Vnigenitus eft primogenitus, jaomnis primogenituseft wugenitus. Primogennum laeflcdicimuseum, quem alij fubfequuntur, fcd ante
Ctnnullus. t ra mseum inuoluh. Vihbus induiturpannis.vtftolam im rutalitatisrecipcrcmus. Manus, &pedcsftringuntur,vt rnusnoftrae ad bcne operandum.pedesin viam pacisdi-
&
{'.
10 cceli ciucs teftantur, morta!csfufricienterimbuant,& iuum authorifcrui,
tium impendant. .. ~ Ongcncs. Anteaduentumerantpaftores angen qui Lu_un. resnumanasregertnt.Et cumhorumvnufquifque fuamcu ftodiam conferuai.ct,venit angelus nato Domino.& annun
nauit paftoribus,quoa vcrus cfilt paftor exortus. Angeli.n ante aduentum parum potcrant commiflis fibi vtiiitatisad fcrre. Vix. n. aliquis vnusexfingulisgentibus credebat in
.
rintur.I'aruulustadus,vtnosperfectifimus
Hieronymus. Nuila autcm eftibi obftctrix, nulla muli.ularumiollîtudointcrccffit. Jpfcpannismuoiuitini,ipfe maier,&obftctrix fuit. u n d//'c;/WDiuerforium eft domus inter duos mu
:
Deummuncau.cmpopuii acccduntadfidcmicfu.
f
ci LiohfWfit.
Beda.
Jdell,
cxomni
parteillorutn fulfitlra-
luminis alperfit, quod in tota vetcris Teftamenti ferienoninuenitur. Confon_iautem quiait. Nox praeceffit,
clios fui
rduasianuashabensFigurarecciriiaminterparadiium, jndum.
crforio,vtinvianafcitur,quiait. Mgofumuia, q ad pauiam veritas,& vitae veniamus.
ajtota.
irciit
dies
aurem appcret.Abijciauiusergoo.te &ind ar.lu. HodicfMatoi qui ejt Cbriflui, Cum nox cifcr. Non ajt, hac
hodie, quiafcilicctgaudtum veneratnunciare.
orii,I 3-"
liocle, lcd
Vbi mtha geruntur^nodtjs mentio folet fieri:vt,Scandaium

pattcmini >n
E^da.Nato sumo paftorc,paftorcs ab infidijs

noctss,
mc nocle ifta.
MCOL A VT"D"ETy R
mmseuminuoluit.
bitnr libro
$
.
Infantem
A.
Perfeipfam. Exhocparetfa'fitas dc infantia Saluatoris.lcilicet ipfam ob-
iiabuiflein
nem
\i
u.atris in partu, quae non pcperir (ine dolore,imo
partu,qu_ non rcquiruntur nifi propter habuit locum in vir-
que ad mortem.mortemautcm crocis,ftn quoddf Phil. 2. 4 Etpatlores. Hic confequenrcr delcribitnr angelorutn cantusexultantiuminnatiuitatcSaluatoris, vbiprimodcfcnbitur natiuitatishuius denunciatio Sccundo angelo-
cum maLximo gaudio,&
rum rum
cxuitatio.ibi
Etfitbitofac%teii
cum
angtio.
Tertio pafto-
dcuoiio,ibr./-rp(7wc>7.
one,& idco per feipfam puerumnatum recepit.inu
ntteclinauit,vt hicdicitur.
.
rafepio lofeph.n .in illo itincre adduxitfccumafinum ad portandum vxorem prxgnantem , iocm ad vendcndum in Bethleem vbi erat congrcgatio in via, &illis ojagna, vtdcpretioiolueret cxpcnfas sinimaiibusfccit praefcpium iuxta fe in quo beata
i.
piimum prxmittitur qiiibus faOaeftdicladenunciatio.cumdicitur.-Erp.'.''./" -.( i.it. Eiaf cnim fimplices& abfque cautclis maliti^,& occupati in officio faniflorum pa
Circa
triarcharum.quidicunrur fuificpiftorcs,Genef.47 Talibns autcm folentfieridiuinxilluminationcs, &confo!.Ttioncs, & non hominibus m fapicntia huius mundi, qujc ftultiria eft
3pudDcum,occupati:,lecudumquoddicitSalnatorMar.
11 d.
natum.fccundumqu-dfuerat prxdi cmAbatuch a.fecundumtranflationcmLXX.quam feDomine audiui auditnm tuum, in medio du-orum animaadmirationis pauor quod in loco tam .Fuit.n.propherac reclinaretur Saluator,vndc fubditur.
.
'gorcclir.aunfilium
officium Ecclcfiafticum
Conjr erarv opcra >ua,
& expaui^
terrx^ quia abfcondifti Confitctior vbi patcr dotine ' cdi a fapicntibus,& praideptibus,& reuelafti ea paruulis, io h*c t; ecceangtlusd.omnijhthiuxtaillos. Paratus fubditur. 5
&
adreuelandum
6
eisdiuina.
l>
Et claritas Dei chcumfftjftt po-.Non tantum exteriusin cor
ioiiera'ti''na-n-id
crrr-o.Eft.n.diuerforiumhofpi-
porcfederiaminreriusin mcnte. 7 Et uu wiMfft.Exinfolita vifione,fed angeluseos confolatur.dicens.iyj/.ier/w^H.Cuius caufa fubditur,cum dicitur. E(C tnirncanocli. fre <uod erit Ottini pvp. Non folum lu8 datrorum.fed ctiam gcntilium.
<J- a nattu tfinnbts /lonVc^./^.Erdicithodiequia quam9 uiscftctroxjcrat tamenparsdieinaturalis.Vel alircr.&me-
iquamdiucrtunt venienres ab extra ad hofpitan'iiitas
aurcm Bcthleemtunceratplenapopuio,qui
,
id
ti
prafdiclam profeilioncm,
cs
oci upauerant loca

gcriere,vt ideo ita paruum
dnobili
n
ir
locum habuit quod Saluator natus ad implr tioncm prophetiae praei.&addanduiiicxemplum humilitatisperfeclae, a qua
,
&
maiora & idco licet Iofeph erat pridiclum eft,non tamen crat de dniofuit,
& illi.qui erant potcn-
ra-icpio
rcclmatus
t
ita
lius,vtvidetur,quia nox illaexclariratediuinapraedidafuit illuminata, acfiefletdics clarifllma, fecundum quod
fuetat praedidtum
bitur.
Pfalmo 138.
b.
Etnoxjicut
dies ilbtmina-
iiatorinccepi
a natiuitatc,
& eam continuauit vfque ad

que
ttftemînquahumiliauit femetiplumfa&usobcdicnsvf-
10
QuieR
Chriflus
dow/n.ChriftusGr^ceidcm
eft qcf
vpcTus
Larine
MORALITER.
t
rnm cuftodiam,&
pattorct <rarit in
oft'j
rejione fader* uiglantes , eir cultodientes tti~ fupn ?Y,?, r, frurti.YiiUiTM boni pr^lati curati,qui
:
&
fubditorum dirrclionem, &timcnt timore
claritasDeicircumfulgetillosadfuam, filiali , pro-
&
fupcr
prrprinm vitam ne delmquant,
&
cuftoinfer-
ptcrqtiodcisdicitur. 9 'N atus iP ncbit iwdie Sahrtor .Qui

ritualiter nafcifur per gratic fu?
timentibnsDcum
fpt-
ciisfupcrgicgcm fuum.ncluporum "ummcrfibuspercant. EiiuxtaiJlosltatangclusad co-
giliasru
infhixum MaIach.4.a.Orie-
turvobistimcnnbnsnomcnmeumfoliuftitix.
rum
Tom.5.
zi
Er
7"
'
Glof.or d
AtVsmBed l.Crcbrisinfantia
& Nicolai de Lyra

faluato*
. >
a
,: s
ufttrmt>*nU
.Cor.8.b
,rurmcrtimonijs.&cuangcUaûmcftJncttlca ?: S. f itus.liuKat Dcum qui ante iilorum"(Angck>rq ta W mcn:ibiisnoOri$aUtusinflgarurquidpronobisCt&. in fuprci c corumpaccm l j gloria erat.qui dcgcbant tfiis Inquo huiTHir.iSCOnatur.quiacimcfletumcs.paupcr vaTantur in tara> Eccnim qui fa&us cft rL. fcctum cffe qui rius cft.vt inopia fua nos dnarct. bis pix , bonacH pro nobis tis Si?num Wutii ndclibuvhurailiti faluitoris voluntas, isiilosi Dauid nirtrt, In Brthlcem.nHe " . , r o JIt ..-po.iu t*M*tn q"> "><. m ** (tf/r (ttt. Ambrof. n coelo, & illos r """j noDauid Et hoc vob.s it^.um. Inuc.nctis
)
-j
|
gcmnoftrum.rccognoucrutnosan ;eli ciucsfuos.EttitJM ab numana naqua m fuoregeconlidcr angclus adotari

.,i
ncAngclorum mimtur cxcicitus t mi quifcqucbanrut

ad tutclam noftram
exercitus.
dominus in
lf
ciuitate
fus, quiintcrra'
guat.vnumgrcg
abfoluerc
ftcndic.
l^mSS
angclorum oruinat
tirt
pakm
tY-
b bito faci clt cu angelo multitudo. rnilfc c*lerta,laudan 4 in terra 5 c tium 6 Deum># dicctium.Gloria in altiffimis Dco,&
a
tlomnibut
non mulu dil.Rcnt.bus lc i0 to ti.tu Faa uiuludil.ecntibuslc.,em t...m dormne.Jt
c.t ilu
umdilu.ii.
volnntatis. Bcda.C
hominib
usTfcub^gclizan^ coniona pUtitutii.
Bcda, Vnocuan" 111

1
v oluntatis. Etfactum cif, vtdilccilcdant ueroagnopa xnominibu!.bon* Ciedcntesveibuangel. pait >ie*,telV.moiium

,
7
$
fufcipiuntnatuCS
ftum.Ndhisqui
di:a
J.
in
laudcm
v.uen.
cius natiui;
funt turbati, 5cc

pcrfecuti.
Ainoroi.vuin ciiu m"""'^
b
prorumpit, vt&offi
ciumiuumDcoimpcdatAnosinftruat vtqnotiesfacramcruditione cx
fratris
9
[
hoc verbu quod Tranfcamus vfquc r3ethleem,Sc videamus
paximpijs.dicit C V.i;i res totjnt
Ambr. Non
fit
orcJudimus.Dcolaudcscordc.ore.opcrc.reddamus. quia vcro Deus,& homo na(citur,hominibus pax cum ipiis Angchs.Dco canitur gloria.qui ab angciis pro noltraredepi.opc glouficatur.
c
"b
//mjp.rt.QiaadopcccandocramusaDcocxtranei,
re CXtrancosnosangeli dcputabant.Scd quiacognouimus
perfona palTorii ad prudcntiam, co prctiolior ad fidcm quia quo vilior A paftonbus populu^ paftoribusfideniMariacolligit Mirati (unt cnimdc his Dei rcuereniiamcongregariK. diccbanturapaftoubusadillos. f Tranfeamm . Moral.Sicnosabiectis carnaiibuscon dclidcrio metis in fupernamdc fccntijs.cogitatione,
I
&
gem
9
ICOLAVS
>
DE LYRA.
tantum lege vngcbantur
latinc.Antiquitus autcm in veteri
reges,& pontifices Chriftusautcmrexeft,& pontifcx,
&iO
humana, bcnc dicitur Chriftus.id cft, fanclus, non vntione in bumanitatepronobisaiTumptafuitvnfeddiuina , quia
ctus a
caniculadcciinabatinucnitpuerum.ita in paupertatc i; tem,quem acccpir,& tradidit vxori iua: nutriendum, & fteafactuscftrexPcrfarsim.atque Medorumad lib Iudajoruin. Cum igirur figura,.3c figuratum dc beant h rc corrcfpondentiam.cVc prcdicvti d o qui fuerut figu
fti
,
jn
(-
Dco patrc.imo a to<-a trinitatc plcnitudinc gratix,
fc-
in
maxima paupctfateinucntifucrunt in fua
n.r
arfc-
cundum quod
Utidicit Pfal.44.b-A'nxit te Deus /)t( tuns o!eo
tif t>rcon(ottilwtuis.
cftci fpiritus.non
fcdfccun.iuin
Propterquod dicitur lo j- quoddatus ad menfuram.fcilicct aliotum hominum, (ufhcicn omncm
iignum conucniens, &corrcfpondensfigur2ededit lus paftoribus dcChuftinati inucntione di.

1
Inuenietis
muolutum , &pofruminp
illuti
plenitudinem.Nonfolum
Etcrcdcndumcft,quodpaftorcshocintellcxciunt
lix.fedciiAn.rcdundanrineinomncsaliosquantumadiuffi tix cius cientiam.fecundum quod dicitur Io.t.b.t deplemtudiue " i 1 ctiiri tfpintttt. dcditeisfiPcrhoc.n f
j
tiaDco.
3 ttjitbitofaffaefi Hicconfequenter ponituran? exultatio.cum dicitur.fr/' lioUcla tflc>< Qiîit.1 principaliter interahos nunciaucrarChrifti natiuiratcm
.
<
quodangelus
gnumroagnschamilitatis, &paupcrratis, fignificarumfuit )f>d non veneur ad regnandum tcmporaliicr, Potcft: Vt Scribaj ludxorum credebant Chfiftum venturum Saiuatoaurcm alitcr dici,quod illud fuitproorinni fignum
Multitudo
n.ilttijtr al.
.'.'i.<.i.angelorum,qui
nonnr^
im confidcrandum quod illa rucrunt in vcrcri Tcilamento fi.ierunt figurx noui , vt icitur i.Como IriveteriautemTcfiamcntoduoSaluato3nx fircs ludxorum.impcrfcdi tamen, prxcelTcranttanquam IcfuCnnfti. PrimusfuitMoyfcs.qui gurxSaluatonspfccti
rism
i.
Ad
cinusintellect
hbcrautt cos dc (crutturc Acgyoriaca.vt habetur Exod j.c. Secundus fuit Cyrus.qui libcrauit eos de captiuitatc Babyde nomnamfnitmitenuu lonica.vthabctur i.Efdr.V< hain
1
defignantur.quia pro falurehominum nim demon liantur,fecundum quod dic tur Aooc.ii.b.Michaci h eius prxliabantur cum dracoue,&c. Laitdantium Deuv* DeChnfti nariuitatc, eoquocf 5 ium icicbantdcduci homincsadfalutcm.qnamde 6 ruinam angclotum perhocrcparandum. 6 Et d'cetitiur t Glo>ia in ahifim/s De\ Quia licctCll vbiquereluceat maximeramenincoeloempyreo.vt ge!orum,& beatorum habitatio.
ti
r //;
texra r x bo
inibm bonavolnntatit . Id
cft,
homini
i
bonis.
in
v.j
f
p,i";/ l
'.t.v,(jcutpatctdcMoyfc Exod.z.queminue-
nir
filia
haraonispofitum
m fluminc jn fifccllaiuncca.
filis
Pcrbonitatcmenim volnntatisdicitnrhomol pliciter bonus magis quam pcr boniratcmaliatum po

,
Si-
militer de
15,
Cyro dicitur ;n Ecclcfiaftica hiftoria fupcr Danic quod Aftyages rex Medorum.cV Perfarnm vidii in fomvitcm naicenrem de vrcro
,
nis
fuz toram
Aâ occui a-
tiarumanjnic.quia voluntasmouetalias potentiasadaj fuos, &idcoboniraseius vel malitiainomnesaliaspoti redundar, ficutinfluentiacaufcmouentisinmotisabi Malisaut hominibusnocftpa.v^fecundumcrdiciturlf;
cft pax impijsdicitdominus. Exhocctiam vcib patct.quod ifta pax que nnncipalitcr per prophcras dida fuirfutura in aducniu Chrifti, crat paxintcriorb| yolunratis.qui a fecundum q> dicirur Prouerb.i 2.1V'
rtfponfum.qqodvificifta fignifjcabatcx capucrumnafciturum.quioccuparcrrcgtiU Mcd.Hiim,& Pcrfarum quod timcns ncipfe.vcl fi

Iius funs per
tem
<Sca
coniecloribus fuit
fibi
d.Non
gcli
pauperi, & cum
hoc rcgno
proptcr priuarctur , dcuit filiam fuam militi hoccccum filia fna ficta fuiflet prxgnans ,
<
ft
!>
'
iuflnm qudtiHiciei
ciii erit
Pax auicm temporaliS
feat rempus partus fui cxolorari , & puerum natnm fibi ipportari.qucm tradidircuidam mihti, vtfcctctointcrficcretur.Qui compatiens puero ipfum non intcrfccir,fed in quo
fuitin aduentuChriftipacatis omnibusgcntibusfubiJ rio Romano, fuir figura huius pacis principalircr inteml S E ft#i;;r/?.Hicconfeauemer
/
damncmorrpucruniforrunxdimifir
Adquem quxdam
canicula paftorisrrg.s quaterar iuxta ncmus,frcqncntet \c picbat,& ipfum ladrabat ,& paftor proediclus volens fcirc.vbi canicula
defcnbiturpaftorumj uotio, quia ftatimpoft vifiorcmiftamdimiffogreg<* runt ad vidcndum pcrum narum.dicentcs.

I
9
f
Tranfeamus vfque
Tattnre- haneban
r
Bttblcem, vt vuleam
boc
Idcf
;
M O R A L
$
T
.
<
W.
adhn 'rem
Namdercuelarionibll
tl
Beda. carnc Dcum, mox mulrit udo mili tixcoclcftisinlaudcprorumpit crcatoris, vt&Chriftodcpotioncm impcndant , & fuo nos inflruant excmplo quotrs aliquis fratrum facrx cruditionis vcibum infonucnr.vcl Jpfi qux pictatis funtad mentcm rcduxeiinius, Dcoftaum jaycjcs cordc,orc & opctcrcddamus,
fivito
, <
Et
faP
ftli-
vtuh>tdo
Vno angelo
cuaogclizmtc natum
in
debent paftorcs ecclelixqux contincnttiti lacra fcriptura.proprer quod fnbdirur.

gclicis loqui
Tranfeamus vfi/n:Bc hteem. Qua? domus p^nis intcrpr Bin ra ideo pcr cam facra fcriptura fignificarur.nam |e* vitxcontinentur. Er fic in Bcthl< verbaquxfuntpancs
ji
tur,
tranfirceft
facram fctipturam diligcnter ftudcrc.
yideamusyv
r.Nam in ca vidctur vcrbum C^rQ faQ I*
Tadotet.
73
>
vi
L UC
dcbemus
tranfire.illum
Cap. ap.
d
II.
7-4
D
panis
amado.qui pro nobis ca-
rc ictus eft, vt
ad eius vifionem perueniamus.
Marw w.Amb.Mariaron minusorCpudica quam ccr-
S.Tirus.
jriiatos
adumbrant.
Hoc faclo ecclefia paftores facerdotio, qux Horum namque munus clt ccelcftem
Caro.
pore fccreta,qujc noucrat nullicliuulgat, icd tacitocoicc icrutans congruuni tcmpus quo l.ac Dcus vulgari vclit rcuercnter expc clat confcrcns ca quac viderat circa Cc f.cla , rX qux lcgerati n fcriptuns agcnda ei Ei dictum crat al i-ange- p?'
.
&
enihoccftagnum jllumDei,quitollit peccata mundi, fua inquc pro

fic
lo. Ecce. eoncipia in v-
g tidemftia.quoara gcin myftica

ft
Fater,& films^Si lrirmiflanrtus r"cdt,idcft,incamari <rnm<uit,rx
offerri finit ftu-
fa&um eft>quod
runt feftinantes }
ln caine.
(jjcinquirerc.
a
Etve.fe.
Bcda.No
Chnfti
prcfcn
,
& t oftendit nobis,& vencHomincm & inuenerunt M3ria,& Io(eph & infantem
fccit
dominu&
lactuin oitcndir. b
}
re>o,cr pa.fi. praxiixit
Ifa.Efcc fiigo conci.& iNotum

pcri.fi. Videbat fede ftirpeDauidortam.
fecit
Miniftros njtiuitatis:
natuin.
Caincm.
cm
ti
dcfidia
co/,nitioncm vcibi.
Reflo ordine p cr cognitioncm
natiuitatis vcnerunt a Jl
InNazarcth dcfpiri tufancto concepiffe ,

inBethleempeperif-tDhu.igaue-
nda
eft
Uco
pofitum t inpraiepio. Videntesautemtcoonoueruntdc 4

a
paftorcsfificta
Quod
erat in principio.
ICqUOUim Omnkim
diuer-
n,nt
nrnora inucniunr
q 3
non
fidc
ciruntvidere,qua:
5 vcrbo'quoddici:umeratillisdepuerohoc } &omnesqui au- 6 dc hiscju^ di&a erant a dierunt mirati funt } paftoribus ad
&
jeftimoniain
rant.Horumeiplum paftores 'Cdcllx.imo cuncti

filesimitari deiu,
d ipios. Mariaautem conferuabatomnia verba ha:c, confcres 7 [n corde fuo.Etreuerfi funtpaftores glorificantes,& laudfi- tH
3
Coniparatergl wrbaprophctarum fa
Ab
"
Angclis.
In Betlilccm.
kSScmWd
SiMana
difcir
vide,& virtutepro fant.&ccleftiora(ocrefti,
tcs
Deumtin omnibus
quar audierant,& viderant, ficur di-
a paftotib 9
p.->fto
debemusafa-
eûmeftadalios. Etpoftquam confummatiiuntdicsoclo,
prxcede impatrum vitam
g vt circuncidcretur t puer
vocatum
cft
nomcn
eius
10 cerdotibus difcere.fi Mariaa Maria anrc aph' pra:-
*?* ei^fT ceptum tacct demus fcripturis c^
jquapanisvitxsc1
;
,& feruatur, reficir,quali Bethlcem portas conteplanlubcant.Ibi catholicaccclcfic pulchritudinem quafi
&
poft apoftolipraEce-parabat.
Ma
ptum magisdoceri,quamdoccrc.
f
r>r.Ikda.Sicfpiritualcs paftoresmododormienribus contemplando cocleftia fubuchuntur.modo caftra fidc lium luftranr.ck probitatisex.cmpla quxrendocircumeunt, modo ad publicum paftoralis ofticij redeunt doccndo, vtquidinpriuatoguftauerunr, alijsprxdicandocrualijs
im,& dortorum ccvtum quaii Iofcph,& humilem media kaductumfcriptura: paginisinfertum qualiin prc;(epio
1 i
enicnt
ridoitcs antcm. Yifio Dei cognitio Dci eft,& hxc eft lola vihominum.vt cognolcant vcrum patrem,& qucm mifit 1 jm Cluiftnm cllc vnumDeum. /V.i:i//iHi.Miranuir, & dc myftcrio incarnfltionis, & de
t
dcnt.
sicnc diclum
ejl
adillos.
Beda. Et in hoc glorificanr,

ficut
r
non alitcr inueniunt,quam didum erat.vel
quod
eft
diftum
r;tapaftorum aticftationequi fingcre audira nefciret, fed non rhcto li.plici facundia vcrapraedicarenr.Sicdominus
n fcd pilcatorcs ad
tifefra-
cuangclizandum deftinauit.Sic & in vc

1-
adillosabAngelis rcferuntlaudcsA gloriamDco. Non quodangcliimperaftcntlaudare, fedipfi laudandooffere-
(ux dilpcnfationisnuncios paftorcs ordinauit:

eft
>
non
paruipcndenda paftorum
attcftatio.
Maria
bantformamdeuotionis fua;,dumdicunt, GloriainaltiftiDco,& in terra pax hominibus bonae voluntatis yt c/>c*<c.Beda.Rituscircucifionis ab Abraha fumpfit g exordium
mis
.
N
c
C O L A V
D E
L Y R
A.
iu1,pucrumnatumperverbaangelinobisfignificatum. 1 Quodfecit domi. Hoc non cft detextu.Grxci enirn & antia Et
n6habct,rccit,fedtantum quoddominusohdit nobis. veneruntfc.Ex defiderio videndi Chriftum principalit,&fecundario,vtcitiusredirentad gregemqucm finccu
:audimifcrant.
Ei
'
docollatogencraliter,&eisoftenfo(pccialirer, idcofubditur.Inomnibusqua:audieranr,& vidcrant. 1 o Etpojif. Hic ponitur dcbirus ritus circa pucrum natum quia fecundum ritum vetcris Icgis dcbebat circuncidi, & in temploofterri, &ideo primoagiturdeciuscircuncifione, fecundo de oblatione,ibi.Et poftquam impleti funt dies,cir
iHt7jeYttr.Sicut
angelus
eis dixerat.
caprimum dicitur. n; poitq. <.<"./ Hocerattempusdeterminatum circuncifioni.pronthabeturGen. 17. b.

Voluit autcm Chri ftus circuncidi,quamuis non eflet legi fubicftus.Primo vtoftenderet inic veritatemcarnishumanae contra Manichaeum ,qui dixit ipfum Deum habuiffc cor
Qiiia non folum fuerant illuminatiextectiam intcnus dc cognitione vei bi incarnati, vt pdi is,fcd Lt omnesqui au.m.funt. Et matcria admiratioimcft. 5 fubditur.cumdicitur. ( Etde /j.Etaccipitur hic ckpro.i.hisqua;diclaapaftorib.
v\ie.au.de ver.
1
pus phantafticum,&contra ValentinumdicentemChriftu Error Man j. corpus de ccelo attuliflc Secundo, vr approbaret circunci- e ha:i
de generc Abrahae.qui cii cuncifionis mandarum acce tm * de Chrifto. Quarro, vt pit Gen. i7.b.Et fa&a eft repromiffio
cfle
aipfos,ficutfuperiuseftexpreffum. Mariaau.c0nfer.Qui2 prudentcrattcndcbat quomodo^p p:tiae implebantur in pucro nato.Et ifta collatio crar ci val tou ecclclia: valde vtilis , quia fccundum ddclcctabilis,
7
fionem.quam Deusolim mftituerat.Tertio vtoftcndcrerfc
Error Valen-
&
Iuda:is
fct
cxculationemtollerctdenonrecipiendoeum
vt
(ief-
qdicit Hicr.in
fermone de aflumptionc beatx
virginis.i p-
incircuncilus.Quinio
obcdientia: virtutem nobis (uo
f>oftafcelioncm fiiijfm remanlit ad tempusin terriscum a)ftolis, vteosplenius inftrucretdc vcrbo incarnato, de
commendarctexemploprxceptumlegisobleruans.cuitanxcn non erat fubicdus Scxro,vt qui in fimilitudine carnis peccanvcnerarrcmedium quo caro peccati confueuerat mudari non renueret.Septimo vt Icgis onus in fefuftines.aillud Gal.4.a.Mifit Dcus filiu hos a legis onere liberaret, fuu faftum fub lege.vt cos qui fub legc erant redimcrer.
coeratplcniuscdocla per fpiritumfanctu, &omnia famiL:iusvidetat,&tractaucrarpropter quod mcliusexprime?oterat fccundurn quod dicit Hiero. Quod melius nouiEf rc./r^.R.edeundo ad ris,melius,&profcrimus. 8
r
*
g.gem fuu.
Glorijican.
&
lau.d.Dc benefkio toti
mun
li Voca.efino.e.ie.wb
dicitimpofitu,qa aDcofuitimpofitu
do
hoc
8
MORALITER.
:
Er reuerfifuntpaflores.
Nam doftorcs ecclcfix poft aliorQ
Et
wfrr/c^war.idcft,cumdefideriouidendi.
Et inucnerunt
turamarum mare.fignificatur amaritudo

t
Mariam^ iofeph.Pci Mariam quac
interprc
doftrinam debent ad confidcrandum propriam confcientiam reuerri,& laudare bonitatem Dei.

10 Er/5of?^.con/>M4",e^c.per.Cuidebcmusconformari, noncircuncifionecarnis.fcd mentis Kom.z.d.Tôn qui in ma
nifcflo lud.tus e(t y
poenitentijc,
&
h
''*
lofeph quiinterprctatur accrefcens.fignificatur augme m virtutis.ck gratiar.Et a d hxc duo inducit ftudium facrx
neque quei
eil
m wanifcflo in carne ejl circnncifio
Etinfamcmpofitum inpnefepio Qiiodeftmaxi rerram cgo '""nrnirabilccumdicatlere.jj.e. Calum flco. 5 ttomncsqwaud ermt. Paftores.n.ccclcfix, res dcbcnt alijs communicare, qua: didiccrunt ab an-
npturae.
&
qui in cuius laus

1 1
abfcondito ludAus
& chcuncifio cordisfpiritu non
fcd
litera
&
cli.upcr. ftudiii
acrx f cripturae p fanftos angclos rcuclarq.

Ef
mn cx bominibus,fed ex Deo efi. Vocatum efi nomeneius le.fus. Ideft, falus, quia fccitfalutc in medio terrae. Ideo dicit Bcrnar. dc hoc nomine,quod eft mel in ore,melos in aure,iubilus incordc. z 3 Ef Tom-s.
7 1 )"
r.ominisamplificationcm accepir, ad
;
';.
linnoccr.i
ita
i:
vonercrcdirncrrT.Dcindevcrotinoperpbcdicnrir.niir
nuationcmnomcnimfonebaiuri
.undlipfilciu Oaau.idiccir
mpibnspcrkctaai inlignem/.J.::
chuctcnditilludApoftoli.s, muui , itprccitor.ts cof.jlituiifuni
tionem
iufii c<
qniavfraqueooffrainnouaiio,&inf
i:us
& pcr vmm

Quod
$
$bti
pcrb.unilmum,&
prxfigo
>
futuro,carnis,& in
Kondecuit
Uu
rciur-
ur uiulti.
a
iab hpmiaibusa[>pelUti,fcJ cxctllcmioti
IU4.
voc,-
ist*ft
iQnoftraqui doquecft perfrcien!>usautedio

lua
futrcxit,
Mtan,acl
ab Jlmelo,pr'v
Icfus.Qucd vocauim
"**"
clt
ab angelo,prmfciuam in vtcrocon Domini.

Manar.vel
Origencs.N.
melefu gloiiofur
omniq;cultudigi
&
poftiexlxculi S feptimani
fabbari qute nunc
in
huius
funt diespurgationiseius b cipcrctur. Etpoftquamimplcti tulcrunt lllum IcrulalcnT, vtii- z
fecundumlcgem Moyfi,
a
OrTcttent.Sc tonlecratent.
fimum.nomeqiu
cftiupcr
omne
n.
cft in Iegcdni.lQuiaomne tcriminalia vitagc- d ftercnteumdno,ficutfcriptum ntur.qualioclauo tB ciscfferriinmundum. porerefurgcmus, tunc vcriflimc abomnicorruptionc circumCifi, vbi
mcn.non deCllit f mumabhomintf

appellari,
ncque
vcrum prxputium aufcrctur.quia ibi ncque nu
lofe o.f
bcnt.nequc nubcntur.
Greg.Qiti in (imilitudinc carnis peccati vcnerat rcmcdiu
quocaro
pti
peccati mundari conlueucjrat.non rcfpuit.ficurba fma noux gratix, non ncceftiu1$s i cd cxcm ph caufa fubijr Etnota,quOd idcm auxilium curationis in Icge circnn,
.
SanttusTuus BoftrorumEpifcopus.Tr/.tyw;'' Miror quomodo cxorti fint quidam qui ipiofte tcmporis articnlo quo Angclus dixitûeg-atiapit ro conccptum fuiffe afierci c audcnt. b Tultntnt illnm Paruuli qui dc toto regno Iudxorurtt
ro,&t.
.
cilioprsftitit.quodnuncbaptifmaconfcrttcmporcirritic,
nifi
qnodmMroims in regnum nondum parcbat *Significat autcm htet citcuncifio carnalis lilain circficiiioocni in dia iudicij,o#M ommbtis animx, & camjs corruptioyubns cx,u eti, ad facicm crcatoris videndam lngrediemur. Significat
prxfentemcircuncifioncm, ideft,abIutionem vitiorft pcrbaptifmum. Significabatctiamillum dc Abraham nati.un
tcmplfiporrabantur.ficranrdcrribuLcm.in muspcrpctuodctincbantur.Sidoaliatribu.prc rcnribus piimogcniti rcdimcbauturad propri.: c 5"ic/.r/(;r;/>.I3cda.Scriptum cft in legc,M</'f"

minc pe.ma.maf.immunda ertt feptcm d iebus. Ad
di(;
minifl
<)
i'cifurum,qui&inprxfentiprbaptifmum,&infuturo per rciurrc&ionem abomni fordefuos purgarct, crat ctiam in Abnham fignaculum iuftitix. Ucda Sicut a Chrifto Chriftiani , fic & in vtraquc noftra
.
matcri liusqux virgopcperit Nonergofilius,non vt nos faluarem ur a timoi di^cbat purgan.led tum autem crat pucrum poft triccli mumrcrti fionis dicm ad tcmplum defcrri,& pro eo
<
mogcnitum fan&umdomino
millum
nifi
hoftian^^H
ficii/Pcrquot circuncifi vifijsdignum cfleconfr
circuncifionca lcfu.i.a Saluatore faluati vocamnr Quod nonion, non folum antcquam concipiamur in vtero ccclefix pcr fidem.fed etiqm ante tcmpora fecularia a Dco nobis vocatnmcft. 4 San&usTitus.Circuncifus eft Chriftus dupiici dc cau.
fa,primo quidcm
quo nos pcr lcgis confummationcrii a Je

gis
nullumnifi mortalitatisncxibusabfoIwuuVnpcn tis anudiafubitutum. Vcra.n.circuncifionc p piuni Icrufalcm cum muneribusingrcditur, furrcchonisab omni labc cxcottus\ cum bonoruni opt fruclibus fupcrnx bcatitudinis gaudia iubit. d Omne waj.Bcda.Oe,ta hominis.g pccoris qd Dc ficari.&facerdotisefleiubcbatur.vtfacCrdos:
L Y R A. hocnomen.fcd pcr angelum denutiatum Manc,,& Iofeph, per ipfos alijs diuulgarum. Et quia aliquis infidclis.potiflime Iudxus, qupd boc no-
N.ICOLAVS DE
tum crat.vt pcr iplum omncs laluarcntnr.tdco vocan

conuenicnter oomen cius Iefus.i.Snluator,yci laius.E rationcm aifignauit angclus lofeph Matth. f'.d.',
eiuslefutn,ipfe.ii.faliiittnfacktpiipitlumfunm a.i fuit quod hoc
&
mcn nonfuifletconuenientcr impofitum,poflctarguerc.
Tum quia lfa.tS2.a.dicitur
primumdicCndum,
cft
nomen
nouumi
v ocaiiw
nnmmau t.Hoc autem nomcn tuc,quia anrcalij fuerant nominati hocnominc, vt patct de Jciu filio Iofedech , & de Iefu Naue , in Gcnealogia Chrifti
ot doninu
vb- vom&i nouum <)u6d Iefus non crat noimm
ftc,inquanrumfuiteiimpofirumabhacproprictat
omnium Saluator,qnx non fuitirt aliquo prxccc

.
cctfcccrintfalutcm inaliquofac>oparticulari
Naue
faluauit
populum
quidefcribiturcap.fe.vbiidcmhabetur. Item quia Ifa.y.c-dicitur.Vocabitur nomcn

8.a.dicitur.Voca
giturinlibrolofuc&itapotcfl
Ifracl,lo(Tcs cius dcbellanc dtci dealijs.
eiusEma.&
RatioautemhuiusnominicEmauuel,
quoxji
nomcn cius,accclera,fpolia dctrahe,&c.& nomen cius admirabilis.co filiarius,dcus for p.b.Vocabitur tis, &cqux nomina funt alia a nomine Icfu. Et fimilia poffunt induci dc
alijs
locis fcriprurx.
Idco dicendum,quod hoc nomen fuit proprie im pofitu ci.Nomina cnim fi bene imponantur.imponi dcbent a pro pricratibusrcrum ,&hoc paterdenominibus generurtiJl^
turnobifcumDcus, includiturinnomineleiu.^ quodfuitnobifcumperfuamincarnationcii. lutem. Eteode modo potcft dici de alio, quia infetnum fpoliando.Et lic dc tertio,& dcconfini 1 h'tpoit(/n'atn iMpletijun<. Hicconfequcnter
l.i
cblatione,vbiprimodefcribiturhuiusoblai!riojfccundo.praifcntatireceptio,ibi.cAt7^w>i|
pti
>hilfnphujj
fpccierum,dequibusdicitur4.Metaph RatioquamfigmS cat nomcn cft dcfinitio, qux defignat propriam rci natura Nomina autcm fingulorumhominum fi beneimponatur, imponi dcbent ab aliqua proprietatecius.cui imponituraio mcn. Aliquando a temporc, ficut nomina aliquorum fanftotumimponuntur pueris natis in fcftis corum Vcl a co.
.
commendatio,ibi.Cr
crat jinni.
Ctica
primum
fciendum,rr> in lege vcteri ciccJ

if;
fosduohebantin templo. Vnumcratgcnei

quia pro filio nato vcl filia complctis dicbus pni matrisolTcrcbaturfacrificium.vrh.ibeturLcti
I
i
gnationc,ficut
ius dc
cumfilioimponiturnomcn patris,vcUlicu
cognatione cius. Aliquar.do ab euentu.ficutMovfcs vocauit filios luos.vt habctui Exod.2. AI iquando autcm cx
aiiqua qualiraic
ciiis
cratfpccialecircaprimogenitor gacratcofec co.cp pcuftit primogcniros Acgy ptorijjfilios idcooffercbaturin rempIo,&redimcbatur,vr habr-trtr F 1 3 .Chtiftus autcmfuit primogcnitus.vt dicrum cil fupr
cui
nomcn imponitur,
ficut
Gen.3
5-b.
Primogenitus Ifaac vocatuscft Efau.quod interprctatur rubeus.vel rufus, quia de vtcro marris cx iuit rufus, & totus in morcm pcllishifpidus. Aliquando ex aliquo dono Dei gra
tuitOjficutMatt.i^.c.diaumcft.TucsPetrus.&fupcrhanc petramxdificaboEcclefiam mcam.Etlo.i .f.Tuvocaberis
Ccphas.igitur quia homini Chrifto hoc
munus gratic colla rum

R.
idcovtruq;fuitfa(ftumcircacum, vthicdicitur.Etpii quatum ad id quod crat fpccialc primogeniris cumdici' Tuii.ru >tilliim in lerufalem Id cft,offcrcndo domino.C 2 iuscaufafubditur. Quia omnemafcdinum adaperirnf ruhiarn Jd eft,ptinio 3 fccns.cuiufmodieratprimogeniti. Sccundo.quantitm illud qood cratgcncralcquod notatm,cumdtcitur.
. .
M O R A
l
T E
busabfolutum.fupcrnx
pofiqumi impUf, funf di pw$*tiontt, &c. Beda. Poft tricclimunj autem&tcrtiu circuncifionisdiemdornino fiftintinu.iQs myftice, Neminf nifi circnndiu Wtijs domiI
Et
&
nidiûmcflcconfp.aibus, nemin?
nifi raortalitatis
ncxi-
ciuitati<; gaudia pfectc,pofll'fiii-i Et pcr hoc ctiam oftenditur,cp Cimftianusdeber a viiiis Cuncidi,& tuuc pcr deuotionem apparerein cofpeftu I ofTcrre par turrurum.id cft,caftirarc mcntis corpon duospullos*colunibarum,ideft multiplicarioncmopfr bortorum, co quod columbx funt aucsinprolc fcc:ut^
&
bus,
****;:>.;
/7
is
f
L UC
omne animal immnndii.Qtiati redimi fjceret,fic cnita illum iignificar,qui vnigenitusDei, dignatus omnis creaturae , qui vere eft fan&us
moralitcr
.
&
ir â P .11.
cnm
18
primogenitus diiino,quiahnepeceato.Quiadgcncrandosfibipopulos r erum genitalc iancTai eccleiiae fibi aperuit.

ieri
'
Bcda. Fuer piimo circunciditur, pofi ir.tcrpcfitis dieb. hcitijs Iei.uia;cn. cefertur, qu:a &ipfeiuueriisrcfur- Mf>*-*A gendocomiprioncm carniscalcauit,& inrerpirfirisdiebus (i?' x6 cum carncquam hoftiarn fecerar, ad ccluni afccndir- Sic nos prius in baptilmo ciixuncidimura' oficie
'
&
pcccatis
& pi
&
/el
EecU.Coufueto
natiuitatis
.
more
fmogcnira,(ignifi
c tbonainitianof>
locjuituinon quod ilouninus vcntris hofpitirju injjredicnt.uei
tegratiaadaliarcindi
egrediens deuirginaffe:
jctionis,q quafi
mafcuTinum adaperiens vuluam fancTu domino vocabitur.

Et vt daret hoftiarn,fecundurn quod diftum
a
grcdimur, confecra hofiiam corporis
odegeiimus, qua: rj gratias dcputare

fj,emus.
cit
,
Malcgc-
Turtui.raftitatcm.coluinba iimr;;ici\.item figniiicat conuertitio giatum Deo oftcrr lacnhciuin.
& calta
in Jege do-
& fanguinis domini

.
rofiri
Sed
in fine
Sc limplcx iultoruin
ftredimere frucTib noenitentia: iu.b.iur.
b mini, parturturum,
autduospulloscolumbarum. Etecce
Ideft,6gnum.
omnisecckfia corruptionem exuet,&
cum
vidlimisbono-
horno erat in Icruialem ,
cui
nomen Sy mcon
& homo iile

Menic.
rumopmirnincter
namierufalemtranf
feretur.
tolP^r turtn.
Beda
c iuftus,&ttimoratusexpcclansconfoIationcmIfr:ieljiSi fpiri
llroblatiopaupe,li.ierat,quinofuforTerrc aifircnt
4
j;
i cccp
bomo.
No
,-
tuiTan&useratin eo.
Ejpcrnirum.
Carms.
Etrcfponfum acccperat afpiritufan- 6 a Ociiiis car.nis,alias coidis. Mcfliain.

l>
folu angcli,
nissetas,
fedom-
& fexusre-
Bim,vtperomnia
Enilitas
Melliss.Hfbraicc^CluiilusGrice.urfluslatinf.
Domini
Cto,
non
VJiuruni kirortcnimiipriusvideretChriitumdo 8
a
Ecca.Er.dcin ^ratia cjuaucii.un.m piinrnerat.uei
ici
tom crfrnm.
"itimouium nato red dunt pucro. Etficut

û
Qiy> rl j.. rn i/riiir>-
ÔRALITER.
Scquisfortia
.
d roini. Et
venitin {pimtfin remphim.Et cu inducerentpueru 9

hun.il itas Ia]uatoris,cuiloco
Jum
f,dciibus pra?ita
opc
e
rquarmafculi no.(iueinfirma,
Icfumparenteseius, vtfacercntiecundumconfuctudinem a
BedaMagna
non capitur,grandiuiIioininis ulnsgeiiatur.
IO ftgiabatur,
vc**
ninx
Iegispro co, &ipfeaccepitcumin vlndsiuas, ckbcnedixit ^ * l *

tus.
niCHSOmi>lUm ianftorum laudc prsC

lulius
fignifi
ii dicatur.
crcauerit, vt
,&
timoro-
lcnpundionisoficrat.qua:
jiidominolegitimeconfecretur.neccfieeft.vtlachrymas pergcmitum illarum auium fi 5cantur,qui a lachrymis ctiam in bonis indigcmus,quia g
tj>fincconfummand'ifumus,ncfcimus. Qui non inuenit a um, ideft,diuitias innocux vitae ad lachrymas recurrat ,vjtem duo gencra compunctionis.Dum vel malorum i rDlentesfuppliciatimemus.Vel dum defideriocclcftium
.
t
Diftkile iuftitia fine timore cuftoditur. Non penali.feu' feculum iecuh,quo iufto quanto pIusDeu qui permanet d)ligit,tantofoIertiiisoffenderecauet.Etbeneiuftus,quin6 fuam,iedpopuligratiamqua;rebat,cupiensipfcdiffolui,fca' expettans viderc promifTum autorem falut/s.vr qui ab He-
rodepreffi fuerant, aduentu S^luatorislibcratiacciperent
coniolationem.
w STirus Optabat pius fenex, vtlfraeliticuspopulusin Chriftum crederct.crcdendoqucconfolationem, hoc eft, a Romanorum dominatu Herodifquehominisalienigcna;
, 1
bitur.vnusin
-nc.
sdedilationegcmimus. Vndeduopulli holocauftum,quandoamorecceleftium inmur. Aiterpro peccato, dum de malisperpetratis

,
otFerri iu-
yi Tinn ide Jiberationtm
quandoquc inuenirer.
p,,t
Anibr.Columb3,quae in grege confcruatur atliua u arfohusgus contemplatiuam vitam fignificat,quaepau

1
Grcgoiius.Inquu etiamdifcimusquantodefiderioex plebe Ilraclitica fancti viri incarnatione eius myfterium vi-
mor.
J?
c.
q
ir
um.Et quia vtraque hoftia accept^ eft Deo,cofu!tc vtraauis oblata cft pro domino.Qiii claulo oftio patre orat
blc6dito
urtur
turrurem ottert.Qiu compares opens quaerir,
o imbam ad altare portat.

flFafcit^mcrucinio
.
m delerns habitat, no multis diuulgar ,pullos nono

in
Chrs
mulns
palcit.SiC ecclefia dcferta eft a pec locis diuulgat,nifi n fidc rrinitatls,

i
Efh. 4 i. a derecupierunt. d Tj ;.':.Cumpucritiapoftfeptem annosinfantix incipiat, fecundum Lxx lefusfrequenterpucrdiciturjnon tampioarrarc, qua ,p (cru itio, vnde propheta. Ecce pucr meus , quia filius hominis ^ at -*' d ' 3non venitminiUraii iedminiftrarc. e Er ipje .:c c< BedaMoral. Vcteranus accipit infanr,doces vtexuetes veterem hominem qui corrumpitur, induamur
-
4 cruatis.In nccle
mudi
fanctos palcit,hriim
non
fufcipit.
cuqiuiecndumDeumcreatuseft.Tuftusfecundumlegem
Beda
acci-
C O
A V
L Y R
A.
cclnmbct-
bifiiam^ c.parturtnrum, ant dttvs pull-s
cerdotes erat famofus.& nominatus.Patct ciiam eius fancta vita.cum dicitur. 4

5
Iftaeratoblatiopauperum.fecundumquod habetur li.u.d. Ex quo patet,quod fupra dicTum eft de paupcttat
E? homo
jfr <t'i7"s
Rcde
fe
habendo ad proximum.
Ef'jwojr';>.QuoadDeum.
EiptclansconjoLationcm Ifrae l.Quintum zdf\dcitcQit\l-
tarie,& lofeph.
\
Sciendum autem
tfta que^
circa
hoc quod beata

mafcu
tcneb uur ad
ck
dita funt dc purgationcqa
dinem.
u.a.Scribitur.Mulierii fuiccprofeminc pepent

i
hgabat tantum muliercs de viri fc<bncipientes,qucd non habuir iocum n virgine.Hoc c rn patct pct hoc quod hic drcitur,& accipitur de Exo.& I-nt.Omr.cmafcuIinumadapariens vuluam.fanclumdo rriovocabitur Ex quo patet.quod loquitur de mafculino ccpto,& nato pcr apcrtionem clauftri virginalis.Quod I habuu locum in bcata virginc,quae virgo pcrmanfir
ri, f3tc.
ideo lcx
il
la
7 Et Ipirituffa t7u< era> cunt to. Quantum ad ^ratiae plenitudinem.quia non folum habuit gratiam iuftihcantcm.prout habctur communiter a iuftis,(ed etiam quantum ad illu mmationes,& conlolationesdimnas fpecialcs, io fubditur 5 jrf/po.]ciora!ionibusfuisdeuotisadDeum.Tuncenimeratop.nio communisapudinteiligcntes, quodimmi
.
<
ceptu,
& partu. Veruntamcn ficui eius filiuscircuncidi

i
V(
-ret, fic
b
Jit,&legaliaobferuarcexfua hum;litate, quamuisnon beata virgo q fuit humillima voluit obfcruare .

ir
ncbaradr.îusChriftifecundumfigna apatriarchis&prophetis eUra & ideo Symcon de hocfcf uenrius orabat Dcu. in orationc teiponfum accepcrat quod Chriftum natum vidcret.antequam vitam praslentcm finirer. 9 Et vtnit injpi.ld cft.per reuelattonem ipirituiTancTi,vtvi,
Et eccc ho m
e> :t :>t lerufalem. ,S :i,n:on,C Hic defcriChrifti praefcntati rcceptiojvbi primo defcribitur rcci
10
Piifisconriitio.cum dicitur. teccehomnerat n leruf.dem i n

^
ibi
OCo folenni,& facrcTum
derct Chriftum,ficut crat ci promiflum. Etcumindu. pue. icfumpa. Adfaciendum quaepraedicTia funt tecunduinlcgcm. 1 1 Iv ipfe acie.eum m vl.fuzs C5 maximo cordis gaudio,fc-
crat
diuinus cultus.
Tum quia lbi crat ftudiuro lc^

patet cius fama, quia intcr faccrdotes,
cadu qddiciturProuer.'5.d.Defideriufic6plcaturdelecTat
gocprophctarum. ' Cte nomen Symi n. Ex
animam Sccundo,ponitur
12
hoc
giatiarum adio,cumdicitur. Ettee.î'-Cratiasagendoprotantobeneficio.
___
ttcehi.mocrar
...
Et_
timoratus ad
u:i
.MORALITER.
Pu.faUm &i. Simcon(quiobcdi?sinIc
Dcum cxpecTasconfo!ationemIfrael,ideft,di
^PretatuObonumrcligiohjmfignificat.Erhicmanrrn alc rn qux mtcrpretaiur^pacil.ca, quia manct pocc x-
na
9vifion)s,coquta liraciinrcrprcraturvidensDcum, ipnjiuthii ciuscltinco,perfuJEgratiabencficium. 9 Ei eutn mductrcnt fuerumltfum pan utcstius , vt facercnt feconft.tu^nnm
/<g,j
&
>*cfratcrna. Et
bcnedicituuuftus.f.adproximum,&
timoratus
cutmm
pro eo
Patcr
Toraj.
cnim z
autoritatiuc
&
V9
/f
in
Glof.ord.& Nicolai de Lyra,

vlnasvt innuat iuftitiam lcgis gratia eua
in rcfurrectioncm virtutum.
'
accipit puerum ecliacfidci murandam.Accipit
etiamlcniormundusinno
ficnt anuila.
&
C ntiamChnttnnxmfair.;.\\vtrenouctur >"& Aniia prouecli lefuna sxciptunt, rda.Qui fidcicm iynagogam,quaepoftlongam laudanr.figoiftcat
.
Noninfe tantum.fedin fuis quoqueprcdicatoribusp ruinam,& rcfurrcclioncm.vndc apoftolus.Ch bonns odor fumus Dco,iu his qii! Jlui fiunt <3c in his q
tus cftin
i
reunt.Bonocniinodorc.alij {aluantur,aJlj percunr.

}
Titus
ita
cxpcctitionc^pmil-
fionumfidcnon
,
fi-
Vila redemprore. -demptore.
vj_i.inmic. QJlimitte
Ad mortem
carnis.
#
p JvJon
aCCil
clacumrcccpit.qui
pra nunci.inji" t< Orig< ocsSlad taftumtin.br ix vefti mcnti muliex nata
cft
r.
Dcum,ctdixit.Nuncdimittisferuum
'
tuum Dominc,tecun
viluruin lc
dacft.quafiChnl
autorfit.vr cada
alijsnccefiariaca vr rcfurganr null|
Quia refponfum acccrcrat a fi.iritufanft.vnon b I,,fim.Al>.ah*ic M u.ctui..iii. ChiiftumiJ ... Jr ... n,-,,, ..,,, nnii iiidrinr.t CiYrcJidcrunt. Beatii-uinuiiuideiiir.t ^ crcdiderunr. uod Syincon uidit,
a
moncni.i (i pfta* viderer C BctU QUi Mttt. d fcr ciniu honunem, ErcaiDM homlnem,
Cliri
cordis r>-.uin.
ul
;um.
Hom.le.in
Ltiuoi
b dumve-rbumtuuminpacc.Quiavidcruntoculimcifaluta fide dilertiow.Sc

>
nim
ruina; cauf
quid putandum
Ouem poftmodum omnibus populis quirendum .am ca.n!*,& mentu oculi laluato.em comcmploz.
Adglor.am
lil'.'.
conryiciendnm
Uluaioi,ij>(e
pnuidi
t>
leic
liu illunimans.
offcrt.ncc vllui
fns, vt refurgat.c
1
cttdcSimeone, qui
in fuas vlnas icccpit
lu retuum.Qutfdparaftianrefaciemomnium populorum Ad.

^
pellir. Rccliusi
infanjem Et
.
tn
fi
vis
tcncrclcfum,&am manibus , plcxari omnilaborc nitcrc, vtduccmhabct fpiti

tuvcnialq;adteplu.
Phiiip.3.4
mcn ad reuclationem gentium,& gloriam

a
plcbis tuq Ilrael
4
5
tur, pet Chrifti.
ucntum
cffccTur
lofei>hqiiiadconlcruandamfamaniMiixpaierellahliominil>us<lepuutus,i:x;.iuierat b AbAngcl.s,apitoiibus.aSyin.-onc.
Ztbm.
isquiantein pcc
to immotusperi bar.pcccatoper nitentiamcadat, fiquc moriatur.c
uat.pcrquefi
|
7 Et erat pa'ter eius,8c raater mirantes fuper nis que. dice ban- 8 Deo & M.iriar.
C
lûnc
dimittis fcr-
turdeillo.EtbenedixitillisSymeon.&dixitad Non crcdcntium

a
Mariamma
refurret
QuUUpUorfeoConit.
uum tuum d. Ambrof.
trcmcius.
I
Qui
tipfitil fcrrni
vultdimitti, vc-
Eccepofituscrthicinruinarru, Cicdem.um.
Quia lumcn,quia
gloria.
&in
IO iuftuixdcinccps
niat in Icrufalem , conuerfationcm ha-
dionem multorum
g
.
in
Ifrael,
&
in
fignumcui
conJ'
.
'
Chriftum
r<
Ideft,cuaiigclium,in
quo dicimr.Vcni homincm
fcpararc aducrfus niatiem.Sc reliqua
Vtenim
mclior.
p.num
bcns in cceleftibus,
vcniat in tcmplum imitetur cxemplum
tradicetur.
Ettuamt ipfiusanimampertranfibitgladius,
accidicitia
xurgant, peii oportet. Nifii

fcortatio cadar,
j
illorum in
piatin
quibus Deus habitar, ExpecTct dominum,
luc.io.d
Dei,brachijsfidci,fpci,&charitatis vi amplcclatur.tunc dimittetur.vt non videat mortcm,quia vitam. derat b iijia pideruni ocn.&c. Sckbat quod beati o.culi qui Chriftum eftcnt vifuri,& ideo donccillum vidciet.nolebat mor
manibusverbum
Origcncs. VidcndumeftncforrcSaluarnr noni alijsinruinam vencrit, &inrefurrcclionem. Qjia peccato ftabam,primo mihi vtilitas fuit.vt cadcrer cato morcrer Dcnique & fancli prophetjequado ai aliquid contemplabanfur,cadcbanrm facicm fuam.vt
cata pcr
nunquam exurgct.
Rom.t^
tcdiflolui,quem tame,vt vidit,mox optauitin paccdimitti. antc hc (Juodparafli.&c. Etinprimo actuentu Chriftus cicm populorum aDco paratut,vt credant,& diligant,& in
ruinam plenius puigarentur. inji^nmncui torj;r.Omnia quoedeChriftonarr

furrcxit,quod
contradici
I
gnum funr, quod q.atus de virgine,qu od

ter
f
fecundo
& rcdda,t vnicuique fecundum opera fua.

d
aduentu parabitur, vt videat eum omnis populus
lisianuisintrar,cuifignocontradiciturab infidclib.Sp"
îdreuclationemgcn. Vt rcucleturcaxisoculisgentilium nulla fpc dominici aduentus erelorum,& vt ipfe lirael glo-
Rom.ti.e
rietur.excipiensfuum promifTum,& dcfiderarum,&prefer turrcuelatio gentium glorie Ifrael Quia cum plenitudo gen
Titus.Ferfignumlalutarem viuificamquecruc cipimus.Moyfesenimfccit ferpetem aencum, & pofu infigno.hoc cftincrucc. h G^c/<i.Beda.Dolordominic^paflionis,qui<inont
furrecTurum,&
li
ignum eft
in fide dfiice crucis,
qd vbique
tium intrauerir.tunc omnis

c
symeon.
Ifrael faluus eric.
Qui interpretatur, audiens tnftitiam,figuraeft

a Dco diclam fupcr popuAnna quae gratia dicitur figura eft ccclefijc.
,
viderccrucifigifincafFccliiimaternidolorisctli fperaj moriem deu i&urum. Vfque ad fine 1
prophctarum.qui vindicfamfibi
animam ecclciia; gladius rribulationis
pertranfi t
<
lum
f
audicbat ,
ruinamillorum qui fteterant,& refur rcftionem illorum quicccidcrat.Velinruinam viuorum,&

Eccepofvuseil hic.ln
in
gnofidciabimpiobiscontradicitur, det.cumreudatiscordiumcogitationibus, vbi bot men feminaucrat,zizama germinate confpicit.
cum multosn
NICOLAVS DE LYRA.
Ztdixitûncdim.fo .Ideft.dc caetcrodimittes vita tranfi re in cord is quicte.
1
me de hac
a magis,& paftoribus,&Zachari3,& Elizabet.
ht bcned.dlii Symeon.
Quamuis enim Maria,

fandti f ate,ille
&
I 'fepl
fentmaioresSymeonein
cere
.
tamen
erat
ma
I
1
Qnia-fid-ocu.m.Ja.iu. Laetanter enimvolcbatdcfcendere ad limbum patru m,ex quo fciebat Saluatorem natum.
a
3
quantum ad facerdoris officium.ad quem fpedabar populum Et non folum benedixit.fed etia futura
lo
,
r i(uodparj(iian efa.omntumpo. Jdeft.coram
omnibuspo-
spuli.quibusmyfteriumincarnationis.&redgptionispracdicatumeftperapoftolos.fccundum quoddicitur Pfalm.

iS.a.In
&inrefnr. Qni Eccepcfituseflbic inruinam paftione Chrifti, quacfutura crat,multi Iudxi fucrantex cat i a veriratecadentcs,& multi fuerut illuminaii, qui p 11
dixit.
4
y
omncmtcrramcxiui rlonuseorum. Lumcnadreuclatio.gentium. Quxpriuserrorumtcnebris

Magnacft cnim
gloria Iudarisad
fi
tcnebantur.
Etflo.piehhtusifrdfl.
.
crant fimplices ignorantcs,vt patct de Apoftoli.'Chrifti, daraeftintclligentia fcriptura poft paflionem fecundum quod dicitur infra vlt.g. Et tunc a{ eruit illttft Tt intrlligerent firipturas
.
&
dem Chrifti conucrfis.quod Chriftus fecundum carnem na rus cft de ipfis Tcrtio ponitur parenrum benedidlio cum
,
n
12
alijs.
Ery*gnH>w.Scilicet,fccderisinrerhomines.&r
Cuicontradicetur.A facerdotibus,&legifperitis,&nn
i$
dicitur.
Ettratpatereius. Idcft, Iofephqui Chtifti.eo quod nutritius cius fuit.
meruit vocari patct
IJ
Et tuam ipfius animam prrtranfibit gladius. Idcft.dolor
7
t
Et
>arcr.SciIicct,Mariaquxfuit marcreius vcra.

a
Mirwcs fuper bis aus, it.de tlio. Tunc
Symcone,& prius
a magis,
fioniseiuspertranfibitanimamtuam per coinpaifjonii. Ex hocdicirHicro.infermonebearaevirginis.quodi; partcimpaflibili pafla eft,plufquam martyr fuit.
MOR-ALITER.
&marcrimpctratuicinducuntIefum,vtdcturdeuotisduIcitcr amplcxandum,& fic cum Symcone dc tato bencficio bcnedicunt
bencdicuntdominum,& defiderantexiredcmundo,v detur ad perfccTe fruendum ficut & Paulus diccbat Ph

,
l.Deftderium babens ditfolni,&
effe
cumCbriJto.
1
-21
/
tk \>treuelentur.
-
UC3C
reciperent, qui confpuerent
Cap.
,
ii.
722
nm
Antecratincertum.qui Iudaeorum Chtifti Sed audira natitiitate
Uatur cogitationes,&Herodes,&alij tuibanrur,quidam rei accedunt. Hhrifti rwagifterium coVtreue'cntur,&c. Hoceft, vt omnes fitus.
ommum
fetionemilliustemporis,quoa dcminocouerfanreincnr- D ne edocetur qui anni poft ea pcr duodecim mulhplicantur propter apoftolicamdoctrinam. d Q*non. Quia circa tcmplum frequens erat.Eam nodiXccdere dicit,non quod ad horam non difcefferit Stc fancla
.
iones
1
manife
u
,y,p
' .
ecclefia
a
& in
Jta'
'"'
f Vt raalx cogitatiorcs
quac prius occultabantur proferanrur in

.
quamdiucnunocciiltantuinonpoffuntCanari
.
publicum , fc dclrruantnr Deo iAnna (qns gratia Dci ) figura clt

11
pro-
C Q-;t
-cx l, L
<Jj
quiexommanimo ilium
a
Eccicii.ir.
.
ftuuiui.
fpcris,& inaduerfis Dco feruiens a coc-
;erint,
eamque
vt reuelentur ex multis cordibus cogitationes

a
Et erat
Anna
,
lononrecedir.
tFerfonaDei.
lAulaDei.
.
1Frouccta:itatis,erat.
Velmqraliter.A-
eumdileaione tdfantervfquead
ff
c prophetilTa
filia
Phanuel dc
tribu Afer
Harc proceiTeiar in
teitanicnti, a uirginitate
nimaatemplonon
recedit, cijfemper
Snniliter fynagoga cuai heptatico ante
octaunm drem noui
id eft a
tem declaraue-
lege naturx.
B, minimeque Hcrffideiineum
Hcrihr, graucque
Quiiurfumfu-
diebus multis
a
& vixerat cum yiro iuo annis feptem

b
TEiat.
a
ftudet&caftum,&
a
virgi-
TA tempore
.
amifljtuirginitatis.
nitatc iua
Et harc vidua vfque ad annos octoginta quatuor ,

YHocexemplum
uiduis proponitur
immaculatucuftodireteplum corporisfui Hincpra:cipi
qusfunt
in Ecclefia.
f Alias
orationibus.
tur facerdotibus ve
teris
mnercruce,fcan-
Him pafll fuerint.

Wfcterat^lnna&c.
2
qux non
diice'debat
de templo ,
.
iciunijs,
&obfecrationibus
I a
teftamenti, vt.
TC>uia Simeon accepit.
tcpore miniftrationisiugirer
in fanctis
,
per virum
&
e fcruiens
no&c
4
5
ac dic
Et harc
ipfa ho'ra
maneant
quatenus
^ afrifleat
t fuperuc-
Hiere vita totius Hjdi perdita eft , timonio vitae riftum redeu
^tilnna
I.audabat.
6
7
8
coniungi-
niens*conhtebaturDomino, &loquebaturdeilloomnibus Et vt perfeccrunt qui expectabant redemptionem t Hrael o o omnia fecundum legcm Domini , reueril funt in Galitaam
.
animaqu^Deominiftrare cupir, non qilicfcat a boniSO- tinlerufalem
ineoni.
onuenit myfte-
;cclefii,quod
n ,qui facics
lo eri
Anna gratia
interprctatur,qeftfilia Phaeft fuper nos Id eft.beatidefcen-
Dei dicitur.vnde fup.Signatum
vultus tui
domine.De tribu Afer.

.
ueratSymcon, prophetaueratcopulata coniugio.prophetauerat virgo, prophetauerat, & vidua, ne qua aut pioftllio deelTet,aut fexus , & ideo talis Anna inducitur,&ftipendijs vlduitatis, & moribus, qusedignafitnunciarc
11
peribus fuis. 10 e '/.>% Propheta
diiuiinterduodccimpatriarchasordinenafcendi oclauus refurrectionis Quinquefiint Anna,\ jl-ropter myfterium pnamaterSamuel,fecunda vxor Ragucl.tcrtiamater To b .quarta filia Phanuel,quinta matcr Mariae. # Tuus. Anna haec qua: tam illuftri euangeliftae teftimon commcndatur, mundilfraclifquefalutem praiforibus ia adcfle ccrnens confitebatur domino, hoc eft,gratiasilli
redcmptorem omnium
venifle.
Congruus ordo.ndn
venitante virum mulier.cuius verba non funt digefta.fed ge neraliterdiclum eft.quodcoftlTafitdomino, &"loquutadc
eo, quxlongacaftitate, longisqueiemnijsad hoc:culmen

peruenerat f
,
vt fpiritum prophetiae acciperet
fed aucTorita-
tem docendi mulier non
acccpit
cnimoagebat.
mTrottfferut
in di.
Beda. Iuxta hiftoriam Anna.&dcuotae
o uerfationis.&venerandaeaetatisdignadefcribitur, qdon 10 teftimonium perhibeat: Significat autem ecclcfiam q 'ir rifenti quafi fponfi dominiq; fui mortc eft viduata. Se,
Omnibstfui,0-c. OmnibusfidcIibusqiugoHerodisalienigenaegrauati.Iiberatione ciuitatis. populi expectab3nr, promntebat pcr aduentum Chrifti in proximo redemptionem a tyrannide alieni. Titus Quid loqucbatur :Hic inquiebateft mundi redem ^' }
&
fiSi2.oclogintaquatuorfaciuntêptemadcurfumhuius tj.duodecimad pfedioneapoftolicaedo&rinae pertinent.

Cifquisergo
u;,
ptor, hichominum eft feruator, hicillecft, quinoftram laetitiam moeftitiam, animaequcciecl:ionem,ingaudium conucrtet.
>
&
totum vitae
tps apoftolids
mancipat
inftitu-
tquafio&oginta quatuoi annisceleftislimina templifcr-
Rûerfifwitin Galilxam,&c.VtXterm'mit hoc loCO Lucas, quae a Matthaeo plenius pofita funr,fcilicet puerum ob metii
MatM.c
&dominipraeftolariaduentulaudatur,dum adnope-
Herodis delatum
,
efTe in
Aegyptu
& mortuo Herode inde
1'tinatur.
Septem anni
qbuscum
viio vixit, fignificat per-
relatum,&habitafTeinNazarcth.Solentenimfingulieuan-
feclionem
geliftae,
NICOLAVS DE LYRA.
i
ab orationis
3
fcdulitatc ,cum dicitur.
Errw^f/r.cyr.Ly.vt.non tenetur hic caufahter.fed co:utiuefeuc6comitanue.Lice:enim beata virgo ex paftio

filijraaxime afflicTa fuerit,
itctftetit.
H*
non d>l'cedebat.
tamen m
fetTcd frcqucnter: Sicurde
Dcrcmplo: Nonquodibi femperefhomine bene frcquentateeccle
fide
immobilis,&
fir
Alijautdifcipuliquantumcuque folididicunrdubitaftc, & circahocmucationes diucrfarumcogitanuhabuifTe quoufqc viderut ipsu a mortuis refurrexifle. Alitcr rigenes de rcuelationc occul torum pecexponi t
fiam dicitur c6imodoloquedi:Talisfcmper eftinecclefia. 4 hmrn-s. Quibusincentiuumcarnisreprimitur. obfecrativmtjus. Id eft, facris orationibus, quibus mens 5
'
inDeumclcuatur. dic 6 scruiens tioclc
&
i.valdc frequenter, vel quia

a-cafu vel
non etat
'otuminconfeflione, quaeper effeclumpaflionisiofanientopccnitcntiaeoperantis fanantur. Eterat^n.&c. Hic confequenter defcribitur Chrifti reoticonfeffio fcu commendatio, vbi primo defcribitur
*
difpofitione.fed y ht i>c ipfa,vc. Nou lpirituflanclireuelationcficutdiclumcftdeSymeone. 8 Cunfitibatur dommo. Gratias agens de tanto beneficio
ibiintcrruptio,ppeccatuujortale,auferesmcritupdidtoru.
humana
âconfirensexnomine,cumdicitur.-EteratAnna.Sccun
adimpleto.
j>
ti loifuebatur de illo omnibus
&c. Annuncians
eis
natum
nihil
eflc
redemptorem.
Et vtpe/fe. omnia
]{tperfi
,
10
nttione huius
1
*
&c. "Scilicct , Maria,
& Iofcph
Annx.ab alijs q vocabatur hoc nomine.
omittentes.quamnis non tcnerentur.

1
1
ab ^tatis maturitatc.cu dicitur:H^c procefa caftitate.in matrimonio,& antc diebus multis.<poft,cu dicitur : Et vixerat cu vi.&c.Commedatur etiam
lcnbitur etia
atrn
&
funtin Galilxam ciuitatem fuatn Tâârcth.
Hic ac-
ficut
ab
cipiturGalilaeaadiecliue.quiaNazarethcftinterraGalil^c, f upra dictum eft de Bethleem q vocatur ciuitas ludxa. Tucr
MORALITER.
c,
ad deuotionem.
Nam inobfccrationibus, & ieiunijs dicitur
fttratutnnaprophetiffafiliaTbanucli &c. ]fta moralirerS fplarnonfolum viduis, fcdctiam mulieribusalijs. Pri-
qmtatum ad caftitatem antc matrimonium
& in ma-
node. Tertio quantum adloquendi modcftiam, quianon defabulis, feddeChriftimyftcnjs loquebatur, propter qux&alia bonadono prophetiairehicfcruiens die ac
plebatur.
ônio.clcpoftpectcmpuslongum. Secundo.quantum addcuotio-
7*3
%$
Glof.orcL&NicolaideLyra.
comemorata vidcconti-
72
fidei
ab alir geliftar.fic quedanvomJttcre que. ab aliis fpiritu praruidcrinr.vr riir,\
ad
doccndum vohwt fubmitti.Mox
.omcmornnda
Con.grueduodciiino annoprima
maicftatemfuSar. rudimetareucl
nuata('u?narratioiiislcric,quj(inullaptcrmifincvidcantur.
pcrduodecim apoftolospcrrotu
partilutsconitctjiurc pcr
mundum erarprt
tas, & pcrfc&i gnatur.Etideoi
Titus- EtfinaturaillorumciuHJS.illorumciuitaseffet
Klccm attamcn quoJ fixum annos tam ahquod dominnin Nazareth

i
Bcda. Cumduodcnaviusmultiplicarisintcrfc feptc ipfumreiu,& temrorum vnn

*Corpore
TAetate
obtinerent.vulgoci
uitatis
u-
Nazarcth sliabcbanmr,
.
ci-
inciuitatcmfuamNazarcth. Puer aiucmcrefcebar,&

jtaj^JU,
con-
rjuodecimo.4
&
ISc. i.;i.luiiiquodh<';iio.
iubar fumiccxol
dicrbantu:. a T ir cmttm
nuicr
Bc-
b fortabatur,pIcnusfapientia,cV:gratiaDeicratinilIo.r:tibant * Ad iinmoland.i'. boftUl

.
quoomnialoef
rempora docc;| cupari.Noers cfofeimmer
rhibetur carnal
parentfi.fedvt. dat, quiaantcc
ibi parentesi ipfe in ciuitatcl
da.
Incoquodpucr
tparentcseius pcromncs annosinlerufalem

c Pafchac.
in dic folenni
c r at,idcft,homofra
gilis,poterar crcfcc-
Pcidii.KlrciinannoiCRnificjnturduodccimtilv.isquiadChriitiunueniunt.
EtcumfaCtuseiretannorumduodcciin,afccndenti- r
Qiiia ctlonis potcl.il>aiurd:.
re,&confornriN6 in co quod veibu, (ecudum quod plct
jewklymsnusfapicntia,
&gra
diei fefti, busillislcrofolymam fecundum confuctudinem remanfu pucr Icfus 4 confummatiscjue diebus cum rcdirent
tiapcrhibctnr.Sapie tu, quia iniplbhabitat
d t in Icrufalem,
&
non cognouerunt parentes Ildeltmter co qui

elTc in
eius
Exi-
temploDoipat
iurcrcfidebar.
fiinul
fucramcom :nii.
Cokfli.b
do
plcnitu dminiratis cor-
omnis
ftimantes autem illum

c
co"mitatu,
vcnerunt
itcr 6
uon.
^Viciuos.
poraliter. Gratia.ga
Etnon dici,&rcquircbantcum intcrcognatos: &notos.

ucnientes,
rcgrefft funt
in~ t
<]ueriturquom|
poeuit parcntl obliuifcedorell
.
cidcm homini Chri ftomagnagratiado

nata eft, vt
inlerufalem requircntes
,
eum
i Et
qui tanta parcn
cxquo
,
fatûm cft poft triduum
inuenerunt illum
in
templo fcden- 7
s
homo ficri coepiffet

pcrfc&us
cffcr
prouidenfianTil batur. Riiden
vt
lem in niediodocôrum,audientcmillos,&intcrrognitem,
Dcus.
cft,.quia adfefta conflu

\
Theophyla#us.Sidum paruusxtatcetar, omnemfapicntiamdemonr

ftraffet,videretur
fi
vel
ad
(fpria re
fum oftendebat.vttotum impleretorbem,nonaurem qua-
prodigium, fcd per profcclum cetaris
feip-
nim
b
fulcipicns fapientiam.fpit itu confortari dicitur.
Quod e-
choro tibus.mos crat fcorfum viros, feorfum cu quohbet parcteiadifterenreri cctes inccdere,pueri terant.idcoMaria, & lolcph viciffim puta.ffepuernml qncm fecum non cernebant cum altero p.irente ret
tit,"rninds
,
abinitio perfc&jffimumeft,
fieri?
quomodopoteftdeinde
perfettius
Iia
fr-^/irptf.eirc.Bcda.McritoLucasinterquatuoranimavituloc6paratiir,quiquafiaruma!hoftiisdcputatum cir ca tcmplu,maxime Ictufalem.narrationis fux verfatur inceffu. ln principio facerdote collocat ad aram oranrcm pro popnlo foris ftante.Maria concepto domino Icrufalcm mit tit ad domum potificisdbi Bapriftam natum rcfcrt.lllucipfnm cu parentibus fingulis annis ducit Duodenncm in tem plo choris Doftoru interferir. Et poft cercra talia,di(cipulos
&
mcdio corum, & non appai uir, fic & nunc ftrfo n pucrum Icfum,& parenteseius bi remanferat,ig^^B e ^f/f^rr.Mctuebant.nc quod Herod<s in infa ntia eki; trare quaefierat,tunciamin pucnria po(itu,mueiM^^B
v
Orig. Sicur aute
qh
ei
infidiabanrur Iuda?i,elapfu
nitate
alij
mterficerent,&
ipfi
proditoresillius tntu
r<
OrigNonftatim vtquaentur,inuenirur,non
gnatos,&carnispropinauosinucnitur Ieius.ncquccntn tcrat humana cognatio Dei filiu contincre. Non cow inter notos,ga maior cft mortali notitia,in mukorii
t
templo laudanres jn fineeuangelij fui concludit. c Et faHui i/fet, &c. Vtraq; natura Chrifti hic aperitur, &qoeiuxtamaieftarem patri, ckqiuxtafragilitaiedeccbat matn. Afccndit homo cu hominibus ad offereda (acrificia, feruat lcgem quam feruadam imperauerar, vr nos ad feruan dum inftrueret.Ducdeccnnis audir feniores,& interrogat.vt corum reprimat audacia,qui indocfc.non ad difccndum,fed
domini
in
tu
cm
non potinueniri,nec vbiq; inuencrunt,
fed in tcno
tuergoquacrelefumin remploDei, quasrcinEccle/ Chritti fermonem, atque fapientiam, i. filium Dei tt

f ToJttriduum.&c.Vm diercucifi luntablerulaler da die quxrnnt inter cognatos, & non inuenientes,
dieregreffi Iciufalcm inucniunr. Poft triduuni reperitur in tem plo,vt effct iudicio,^
ad
#tndt
NICOLA
I
VS DF, I.YRA.
&
T::crauc:,&i. Hic cofeouenter defcribitur pucri oblari profeclus,quantu ad corpus.cu dicitur: Crefccbar. quatQ adammacuuf: Etcofortabatur. Aduertendum tn,qucdin corpore Chnftrfuit augmentum realc quantiratis fed in a:
nimaetusnon fuitaugmcntum realegratix.&virtutis: qa totam piemuidinem granx habuit ab inftanti fux conceptioni$.Sed quanim ad oftcnflonff in cffeau magis appareba:,kcunduquodillecrcfcebat,
folennitatem vero Pafchx, viri ibanr feoi mulieres in alioA fn 3 mulieribus in vno comitatu rcuertebantur.vr magis religiose folffnizaret feftu ab bus continentes.ficut in datione lcgis pceptii fuir.qfl P ncrcTit'per trcs dies ab vxoribus fuis.prout hf Exo. 19 comitaruvirorii, autnv
5
Et non.
Ad
&
&
aiitindiffercnterpoteranrirein ru,'&idco lofeph quando non vidir pucru Iesfi n corr viroru.exiftimauir eucfle cu Maria in comitam moli<
i
z-Eub.
3
&feiunduquod
voiebat.
,,-,
Tanquam
inannodcbcbanromncsmafculiapparcrcm Iprulaiemcoi.ndominoiccundnm quodhabcturExo.2|.lcilicetin pakha, pcntecofte ,& fcflotsbernaculorum Srd cum illis qui erat lon^c a lerufalcm, cuiuimo
4 Aâ fttpHtr. Noacafu vclobhuione,fedluavolutate& prdinauone vta pucntia ofledcrct zelu iuQ circa
fpiritualia,
5
t
Indielclemm. Ter
dcuoti &rel'giofi.
eodff modoMaria crcdiditeum cffe in comitatu virori Vrnerunt iur. Et cum die fequenti quxreretur in il" 6
mitiua,& in illa, noninucnerunteumudco tcttia dietc' runtin lerufalem,a quarecefferanr per vnam dietam c
quarta dicinucneruntcum,&
hoc eft quod fuoditnr.
nicrantCalilxi.dilpenfabaturdcduobPsvltimisfeftis.
7 Toii triduum,&c. Non in theatro.vcl in ludo.ficutu fact z pueri inncniri, fcd inIocoorationi,& dofttinae X in mcdio ,'o. Vt mclius poffet omnes audkc tato
.
melius
cum eis conferreSttfc&i*
M
1
I
A L
T E
R.
Tucrantemsrc. Sciliccr/ecundum corpus. Nu fecudum anima ab irflanticonceptionisfuirtotaliterperfcaus. Scd iiancpcrrettioncm nonoftffdebar, nifi proutconuenientia rffpomex gcbat,fecundn nilludF.cclcflaftis8.a.Tcm nis&
I
Feipo.ionecotfapjctisintclligct.Erinhocljteratis&fapietibus
lccundum Joci , & temporis opportunitatem. a f Ft cum faBm cjjrt icfus,&c. Per hocoftcndit.quod pi ritia dcbent affuefieti homines addiuina; Etadidem cit, quod alijsrccedentibusinlocodiuinicultusrciian notos , & non iimtnun % f l. i nanirebant tum inter ce&natot
niii
tibi)sdeditexcmplum
vtponoftendant fapientiamfua
&
rtgrejjt
L UC<
hoi!!justriumphalispafiionis,in fedeccelefti, ôfideirfoilrx", ferefurgensoftenderet quimor-
Cap.
&
cum qui
c
II.
1U6 1
D
fkutmu)tiqrunt,& no
Junt oportet
quejitIefum,nonnegligenter,&difrolufetranfire, inucntiit, icd cumlabore,& dolore.
Ejredebam.-. jsadue-ntusChriftia parriarchisantclege.noncft Quc fitus a p.phctis,& iuftis fub lcge non eft inuen
1
2\(f/rietWu.Inuentusin templodicit, lnhisqux panismei mc efie. Ofteridcns tcmplu non minus ad ic qtea ad patrcm pertinercquia quorum eft vra maieftas horum etia
gtuslubsra
cnti
.
Vna
ISupKrerponforumpnidemia.
fldcs,
,
& vnado-
mii;.
i
r<6 follim tttt-
a
er.id
Stupebant autem
omnes
cjui
a
eum
(
audiebant iuper
b
lioc
prua iij
cit.ecclc-
hoc.
iMw,fciorq>h,ueio/ircun<jiic
mdenres.
tcrialis.fcdetiafpiri-TintcUiscntia tualis.Alibi cnim ad
iatcr.id cft.fy;a,
pcr trcslc-
dcntia,&rcfponfiscius.Etvidtfntcs*admiratifiinc. Etdixit
1-lut.niue.
S^KSo
'r
'.
n.
eum
juxrunt Chri-
AU
matcreiusad illum:
c
Fili
j&noinucniut
jcrEuagclium
tdk
fons
I
quid
fecifti
nobis
fic?
Ecce pater
5
qu^hJmalia funtcxigft.
Bcda. mcdius
b tuus,&egodolcntesqua:ieBamustc. Etaitadillos:Quideft 4
Scd cum.hic
quodmcqua?rebatis? Nefciebatis, quiainhisquaepatrismei 1 TJ

l
-odecim defcribaturannorum,ibidtfcipuios habere doCetUl".VideS matrenl

did*ciffe defilio, vt CXIgCrCt 3 ValidlOre
rum
fcdct, fed
cxemplar hujitis
.6 luntoportctmeelle? Etipiinon lntellexeruntverbmn quod Vere defccndir homiliatur lub

n
~
.
ii
ICongru.iuerba:
qui
illis.
priusinter-
loquutus
d reth
c
,
cft adillos.
Etdeicendit
illis.
cum
eis,.& vcnitNazaJa
K&audltquam
Lt,ncparuulia libus doccri ccar.i, ne infiraudeat.
Intcr-
fQuafiiubl.pn.uulorecondcbnr.
a
& erat fubditus
Et mater eius conferua bat omnia 9

i in
niyftcmim,quae
raculum.
ftu-
natura humanit.itis.
verba ha:c.in corde fuo.
Et Iefus proficiebat fapienaa, Sc

ci
io pcbar in iuniore mi-
12
Ambrofius. Ma-
m non
:
vtarldifceret ,fed vt interroganscrudi-
rxvno quippedoctrina; fonte manat,&;ntcrrogarc,

ndcrcfapienror.
ifj_
&
r .Ecce iignum diuinitatis. Apparct, quod non ob neceifitatcm audicbat ied ad oftcndcdum quod
,
at,
hommes
:us,
magiftros humiliteraudit.Ad^pbadii eiide loquentibus lublimiter refpondet, diuina
Et miramur qui lubdituseft matri Ifta fubie&io non eft neceflitatis.fed pietatis.Ecccquid parentibus debeamus.oftendir. Titus. Dominns nofier humana refponfione quam da%: re licebat repudiata diuinam attulit , minime obfcureper illam oftendens, feDeumetiecarne obtcctum Nahi cum Dcipara Iofephum qui vulgo illius parens habebatur , patre
.
um implct pietatis
gifter veritatis orfifidcfert honorem patri
fapientiamprodcbat.icdjetashumanainfirmitatcm jdebat Vndc miratur Iudxi & turbatur,fed no miratu r

.
iliiusappellafiet,ip{c
M CU ^ppheta clamat: Taruulus narus

"uuxrtbatis <
fermonem itacxcepit,vt tcmpli dominum, hoceft,Dcum, non autem lolephum patremfuum

.
!
eji
nobnjilius datus\c
Paruulus faftus.vt intcr paruulos crefccdo.& proficieatim eos ad ca pienda iua? virrutis arcana ^puehercr.
planumefleraceiet d Ltm a*ct eius 10 <le>i-a

tellexit, (iue
>
rt
omniaverba hdc
in cordf.
,
fuo.Omnil
Beda
Non quod cum quaii
qude domino, vcl a domino facta cognouit

quaenondum
imelligcre potuit
int vituperat, fcd quisfit fibi
jquid potius dcbeat

jttolierc cogit.
ei
verus pateriuficui eft aeternus filius , mentis
mona
rccondebat, vt beni.xincarnationisciusadueniret, lufricientcr vniuerfa,
qu_ in-' ,omnia ihmequeniotcmpuspraedicandx, fcu fcri-
fiue
Quja enim Deus,& homo cft,nunc infirma prxfert humanitatis.Quafi fiitatis,nunc

quafifilius
itemplocommorarur,
>iubcntregredirur.
hominiscum
prom eflenr gCfta poftct cxpiitare qimcntibus. Sic nos cicbrafaCtorum, &dicloium domini.mcditarioncimporiunos cogiratus repellamus,& aliosinttruere laborcmus.
Titus. ConferuabatomniaquxAngelus &\:ti_paftores,& quxSimeor,& qux Anna>. quxipfemcttandem filiusadillamdixerjc. e qiroficin .//tfBeda.Sicuteftcarnisaztateproficere,
*'
;ncs.Curdolentcseum querebant?Anex'eoquod
fciterrauerit? Abtit.
&
j.tumformidarcntinfantem , quem Dominum efleco erat? Sed quomodo tu fiquado fcnptufas legjs,qu~riy
Nunquidenim
fieri
poterat,vt
'
fic eft
animx ratibnalis
fapientia,
cnfumcum dolore.noquod
lcripturascrraftcarryitre
veritatequamintrinfecushabeat, quxrisinuenirc, ita' ebantIefum,ncfortcreliiiqucnseosrcuerfuscetad ,cum illi placuiflet iterum defccnfurus.Oportct ergo
hocegucrir fufceptor Deus> nnrlertim cum fupra plcnus _ ^ fuilVelapicntiadefcribitur,fedquiahocproremedionoftrx

faluti.sfufcipcreelegit,
& gratia proficere, non cp
vtcumcaro,
&
anima rationalisa
<0> Grcgorius.
Deo iutcipitur,vti;K]uc pariter
faluatctur.
cum
NICOI. AVS DE LYRA.

&a',Idcft,valdc mirabantur.
rudcntia cr refphnftseius.
I
'
J-lcfc :c
.7r
'..qwainhis qu<xpatrismeiju"t'oportrtnieeffet
Ma-
Quiaaliasinauditumfuc-
pucr talisxratis.tam fapicntcr loquerctur. titmater tinsad illum Frfi quidfecijti nobisflc S* Iofeph kctpater cius diccretur , tamennon fuitauiusil:
icrc,
cumfirmiter credcrctipfumcfle Dei filium,
cx
tes
maxima
dileclione,
tr
quamhabebatadillum
ncfcir.
it.quia
amor exccllcns dominium

.
gisenimafficiebatur ad patrcm naturalem, &_ternum , quam ad matremhatural cm parrem putafiuum. 7 Et ipji non intdlexcrunt pJ rbitm qi<oi iociitus ejiad tllos- . Quia non crant adhuc affueti audirc talia ab co. 8 Etdefcendit ,#*!? Adeorurii confolationem. 9 E< tratfumturillis. Adnbflxam inftrutl:ioncm,& fuperbiae noflrx coniufionem. io Et mxttf eius conjcruabatomniqverbahttc. Exponatur ficut
&
quc-rbamns
Id cft.dolentcsdcabfentia tua.cu-
itia cft
nobis dulciffima Pct hoc moraliter deiidolore contritionis quarroidus: lod Chriltus
fupra. Et lefusprofic. Et iftc profeclus'crat 1 1 rcalis'inquantum erat a parte corporis,vt praedictum eft.
xtate.tln Chnfto duplex ponif fapietia. Vna sapientia t u^m chulfj diuina,& hcc no potuit augeri, vel diminui cu neceflarioiit infinita,alia humana.Et hec ponitur duplcx in Chfo Vna ha bituaiis,& ifla in Chnfto hon fuit augmetata, quia ab inftati
icnitur, uili pcr

tait
ad
illos: iJiiic! ejt
qur.d
peccatum anobisabfentctur. me q >cr, bacijif Scilicet inter con
iz
&
uincos, q.d.
magisqn_rcndusfuminoccupationccir-
irituaha.IdeofubJitur.
conccptio-
M
'
O R A L
TE
.
R.
in
Ierufalem
rcquinntes eum
itualitcr
no inucnitur in cathalifocictatc , ied in tcmplo ^ft locus orationis,& fact^ doctrin^.Per hoc autcm q?
<
Per hoC oftcnditur, q
tualitcrinuenitur. 8 Et tkfcndtt cum eis,& venit in 7â?aretb,& eratfubditus illis.
Ex hoc arguiturhumana fupcibia, quaefrcqucnterrenuit

(
1 1
poft triduum fignificatur ,quod poft ttiduum fatisfaaionis a iidclibus fpiriconfcflionis,
&
ubijci fupcrionbus fuis. Et Icfus proficicbat jaf,ientif,& Mate t
&gratia apud Dcum,
&
bominct.
Exponatur
vt fupra.
tualitcc
7>7
A

Ecclcflaftesait,Sapientia
fito libi
72!
habct profedtumi
Greeorfus. Iuxta hominis naturam proficicbat lapicntia, ho non q> ipfe fapicntior tcmporc.qui a prima conccptionu eadem qua plcnus ra fpintu fapicntix plcnc permancbat.fcd dcmonitrabat, crat fapicntiam ccteriscx tcmporc paulatim iplc non luxta hominis natura proficicbat gratia.non quod
mca ftctit mihi.
Hicronvmus.StetiPÎapicntinmcft^cpctiamincarncUI
pcrmanfit lapientia, picntia, nonftatcj fapicntia,
Quod
L.
c.**
|j.
ttum.nec pcr mornenta
rccipit pr fuccrefctt.fed fcmper in plcnit
quiautcmnon
habcbatpcracceffumtemporis
accipicndo.fcd
necftittcdiccrcpoteft,(tetini
pandendodonu
(
xtate,
& gratia apud Deum,6ihomincs,

.
hUa P ic mia
.
'
fc
habcbat apud Dcfl, gratie quod
tat
&homincs.Quiaquamum
cicntc ctatc patefacicbat
fapicntic,
ipfius fapientic,& gratic
pfi-
Beda.SuperExodum.I.f. vcrbo virtutis fuce Chr; Uj

pcccata mundi,& facciB
dona gratic hoibus q
fibi incrat, ac
omnia,&
in
cft
agnus Dci qui
tollit
& quas Dcus ipfi cotulcrat.fic ^ patriadlaudcm.&homirubus adfalutcm proficicbat-
tm cos ad laudc Dci cxcitabat,
pcr confidcrationo
ctcrnum.omnis
fandtitatis
Dco
tus in carnc pcr exercitiu laboris acccpit.fed g in vtcro nts incarnatus.perucnicntc gratia fpiritus totu fimul halE
ornatu pr?clarus,non qutEj
\B
Ecclc
N COLAVS D
I
Y K
A.
autcm
fcientia acgfita
no vr effe alterius ronis qu3 infi
conccptionis habuit tantam plcnitudincm fapientic,quanta Alia experimctalis o accipnur pot confcni naturae humanae. fcnluum . Et fccundu hocdicunt altqui, g in pcr opcratione intcllcaus B Chrifto fuit fapicntia, vel lcicntia acquifita , quia
aecs in Chrifto fuit ciufdcm naturae
cum alij-s homtnibus
&
t
ideo cum no fit ponedus ociofus.in cohabuit opcrationem iftc fpcabftrahcndi fpecicsintelligibilcs a phatalmatibus,&
quatu ad habitu, ga duohabin6 poflunt effc fimul in eode intelledtu.talis tus 'ciufde rouis
talifcietia
caideobiectu,ficutoculusmiraculofedatus,cftciufdc oino cu oculo dato,vcl gencrato pcr narura-.Nec tn p intclledtus ages in Chrifto fuit ociofus.qa no folu cltonc fpccicraintelligibilifnicceffariacftoperatio intl dtus agetis, fcd et in confidcratione fccundu habitu foel iam prius acqfitaejn qua confidcratione no abftrahit dcj uo fpe s.Si aut confidcrctur fapicntia Chtifti quantu ad u
i
profcci cics rccipicbantur in intellcdtu paftlbili ipfius, verodiin tali fapictia,fcu fcieua acccpta aienfibilibus. Alij
&
fic
fione in effedtu.fic fuitibi ,pfectus quoquo-, inquatu fap fua non tm humana.fed et diuinam magis oftendebat fi f
cut.cpno ^fccitin
dum fuum
ficut
beneplacitum,& prout noftrae faluti expcdit didtum eft fupra de profedtu ipfius in gratia , & vir
autcm
A D D
O.
Incjp.i. VbidiciturinPoftilla. Quiaduobabituseiufdemrat'm tnonpoffent <ffeftmul,&c. Habitus fcientiae infufac non eft idcm fpecie habitui fcien
cp illi habitus non funt ciui jn habitus non folum diftinguuntur per obi L fpeciei , quia fed et fecundum principia actiua talium habituum. Scd k
pro
SandoThoma dicens,
Burgcnlisinuolutioeftp
coem
PhilofophorufcholaS u
vr dr i
de eodem,& circa idem obieclum: Cuius ratioelt;Nam habitus non folum diftinguuntut fccundu naturam, aut obiefra fed ctiam fecundum principia atliua in prima feta!iumhabituu,feudifpofitionu,prouthabctur
fint ti? acqfire.licet
,
turenim fcictiae.qucmadmodum fccanrur,&res,

,
Anima. Nihil.n.pcrtinens ad cam cffecliua ponit diftin ne in fcicntijs qa alias fcicntia adiucrfis pceptoribustr.
cunde qu?ft.s 4.art.2.in cor.oonis Et inde cft,g> habitus fcictiarudiucrlificaturnonfolufccundudiuerfitate obietoru , fcdt fecundu diuerfa media, qbus demonftratur conclufio
fcientic aftrologie de ronesipfaru icientiaru.Sicut habitus tunditate terre, qui demonflratur per media mathematica, cft alius ab habitu fcienti? naturalis de eade rotunditate termedium naturalc. Vndc licet conr^.qui dcmonftratur per clufio demonftrata p vtramg; pr^didarum fcientiarum cir ca hoc fit eadem.habitus tn lcienti? talis conclufionis diuer fificantur f pecie fecundu diuerfitatcm haru f cientiaru , ^put
caperct diflinclione,quod falfum eft:Nec valet quod d ctoThouiaadducif.qjhabitusdiuerfificaturdiuerfitatcw dioru:irahocimprobat Arift.i.poftcr. Nademoftrario k variatur p mcdia.fed inpoft.vel latius fubfumcndo.vtd >i
dem incap.Augenturautdemonftrationcs.Nec valctqiid

adducitdemediis mathcmatico, &naturali:namficac coiuhifio^pbaturpdiuerfa media,ex hocnon variatur tia.cja manet eadem conclufio.quauis diucrfimodc |b. S cut li eadem conclufio, f Deus eft vnus ^barcrur rone
auctoritate.f facrc fcripture.vnu effe principiu crcditu.al aut ratiocinatiuu, eadem tn effet fcicntia illius coclufioi quamuis non idem principium.ideo in talibus benedim ficatur intellec^tus, fed non fcicntia. Quia intelieclus eit bitus principiorum , fcientia vero conclufionum ex yu
(
habetur partc
2.q.allcgata.
Cum igitur principium actiuum
.-
habitus fcicnti? acquifite fit lumen naturale intellectus agen aSiuum habitus fcientie infufe fit lume tis.princi pium vero talcsduohabitus funtdiuerfarum iupernaturale,fcquiturcj)
poftenorum
principijs
enim
rationum.&ficpoflunt eflefimulineodcm intclietlu. Nec eft limile de oculo mira culofefadto.&c.ût dicit
mea cocluiio.per cofcques vna

lumen
exiftentibus pluribus-m: M fcictia.Nec verum cftq i

it
Po
Burgcnf.adducir.gj principium a&iuu fcientiaeacquifit
ftillator.Na res nalesdiftinguunt fp fecudu principiaintrin fefcca tantum ; praecipue fccundum formam , non aute
naturaleintclledtus agentis.&fcientiaeinfutelui n
i
r,
,
principiacxtrinfeca.ficutcftprincipium cfriciens. ex alio igne idc fpecie igni gencrato ex rc Ignis.n.gcneratus radiori.eo quod forma fpecifica vtriufq, flexione folarium caufa efficiens fitdiucrfa.In habiti ignis eft eade fpecie.licet bus aut diuerfitas fpecifica accipitur, et Q principiu cxtrin fecu.vt eft principiu efticiens.ficut e t diuerfificatur fecundii obicdtum, quod eft extrinfecu, vnde credendum eft,quod Chriftus profecit in fcientia acquifita, fcilicct expcrimetali, non folu quantu a d adtum.fcd et quStu ad habitu.Et ha:c eft
cundum
fupernaruralc,cjahuiufmodilumina,& fi fint principi nuducliua actuu no tame habituu.vnde & fi habitusao fiti fint ab adtibus frequentatis , hoc folum efl materiali
no
terialis dicit
Ariftotelescirciiloquendogenuscaufc habitu exactibus.no ab aftibus,qa actiuQ n >c ttu acttis & habitus cx potetia cu obiedto tag duc caufe i tialts cocurrentcs ad adtfi cliciendum,ex cuius adtus nr B " ? plicatione habitus fir,no tang a principio adtiuo.fcd m;
riali,ga adtus
etticicter,i6
opinio , quam fandtusThomas vcriorem effe aflerit in hac matcria tcrria parte qu^ft. l.art.z.in cor.q.Quae quidcm opinio magis confonat literx Teftatur enim euangelifta.g
1 .
mouct potetia, fcd ^pducitur a po; biedto cocurrentibus fecundum Burgense, igitur fi culatio in caufiseiufdcgcneris .phibita PhilofophisLitij|
i
no
Cum igitur quarlibct fapietia Chriftusprofccit propriedila,eft habitus.fcquitur 9 profccit inhabitu fapic
in fapientia
.
na igiturdidta cocurruntin (pdudtione adtuum,no VI p pia actiua.fed vt obiedj oftenfiua ficur lume coctirrit a fionecoIoris,vifionem tamennonefrlcit.fcdfolum vii
in potentia.vt vifio fiat oftcndit,& fic ptinet ad adtum.fi
il<
ti5
tiali. Similiter praedi&a opinio eft magis cofona rationi.Na nonfolueftincoueniensdiccre g>intellc6tusagens inChri ftocflct ociofus , fed ctiam fi Chrifto decflet aliqua natura-
caufalitatemhabet.Exquoigituradtusnonhabctcaii
te adtiu5, fed materiale rcfpcdtu habitus. vt didtii cft.Iu illacfticiuthabitu. Nccvaletqd Burgen.ad^pbaduindiit. qd videlicet principiu effcctiuu.cxtrinfecu aliquid faci.pc
lisactiointelligibilis,humanaenaturxptings,ficuteftactio
abftractionisintclledtualis,
manum intellectum.
quodmaxime
pertinct
adhu-
R
ln cap.
1.
E P
A.
fpccificanduhabitu,qavrdicifobicdtudiflinguit&fpch cat habitu,& tn efl pnnuipiu habitus extrinfccu.A3 !i0' " co , cp obiedtu fc folo no eft principiu adtiuu refpcdtu h
li;
Vbi
Icfus dr ^fcciflc fapietia Poftill cxcludit vn 5

.pfccit
perimctale & acquifitu. Et arguit poflillator,qa babitus vter quc.eft ciufdt ronis cii ca idc obictXi.duo aut accidctia eiuf dC fpcciei in vno fubictto cftc no pofsut.qualitcr igitur illi ha
bitus cflent
opinionC dicctc , q3 no
fecudu habitu infusu.fed ex-
qa matcria,circa q habitus vcriati fic diftinguir & fpecificat.fcd adtiuu & motiuu cft.no rc dtu habitus.fed potetic,cu cocurfu potetiêftadtitiu, rt dtu adtus cliciedi. Ex iftis falfis n bn infcrt B igiturdidtis
tus.fedeft marcrialc,
&
c-
m code intcl!cdtu?Hic Burgcnfis fumit ctitamen

pro
cphabit' infufu* &acqfitus,circa idgobicdtufintdiueri agcs naturalc &fupernaturaic.Na lupnatuialiterillumi

Daturali:<
>n
7-9
tcrvidct,
.
L ucac
ita
& fupnaturaliterinftructus naturalitcr
Cap.
ficat
III.
73
D
Hxcaiitepinio Burge(is,& Sacli Thomc cll cotra Luguft.3.de riinit.cap.9&Beatu Ambr.Jcincamatio.verbiAiuorurniaeftj^difterentiaoriginisnoncfiucrfificat
to qui funt eiuide fpecici. Voles vjdere huiusopinionis pulchradeduftionevjdeatScotu circa tertia diftindtione deci-
fpcciem.Et ponunt cxemplfi dc hoie crcato,& gencra-
maquarta,vbifo]uunturoIaargumentaopinionjsc6trari3e.
C A
P.
III.
.
FatlumtMv W,#c.Beda.C6grcgaturusecclcfiamDei
primu operatur infcruulo,
,
7jnoauten>,&c Herodes, Philippus,& Lifanias.g cu Pilato Rcmano prefideregut ludea.filijfuerunt maioris Herodis fub quo natus eft Dhs. Inxo. annis regnauit,quo ,ppter fuios & ipift Archelaus
am remoto retuorCe gn"inqa Bhias diuisii eft,

Bminuereturfu-
\t Ecclefia nonabhomine wrbo vt appareat maior auctoriras loannis cceperit ncuum bapiifmi ruum inftitucntis fa&um cft vcrbum Dhi fuper Ioanntm.id eft,ad loanne Quod quidem eft dcfuper,
filius
(ed a
C
Nn
folaDcigraria.prius
P.
I.
operaturverbuminni
Hja ludxorum.
ljinas,&Caiphas
Htprincipej;faccr mquando loaHoepitprxdicarc, |\nnas i!lum anjuo Ioanesin-
Impcrij TybcCzfaris, procurantePontioPilatoIurij cbeam, tctrarcha autcm Galila-a: Herodc,
autem cjuintodecimo
tus,&declaratIoanqux vclit ab ipfo
proferri,poftca profertloannes: Scqui-r tur vcrbum intcrius'
Philippo autcm fratre eius, tctrarcha ItuITeiri.

IRegioeft.
,
operans,fonus vocis
exterius fonans-, In defexo. Id eft, In Ec-
rxx
&
t
raconitidjs regionis,
p__i_ baprtfmum.
& Lifania
,
4
5
clefia
fttta
>
xdicareXai ucnboi^fcucifixuseft,
Abilm^ tctrarcha
fub
a
a
principibus facerdotum Anna
&
qux
modo
prius deplures
tlftud.Vde,
habtt
flliOS.
Fa&Um
mftrabat, quia
b Caipha, factum eft, ve rbum l
Domini fuper loannem Zachal
eft
crgo vcrbum in
rotificatus, 110 n irc, vel gencris mcrito, fed
dcfcrto, vtquxtunc crat defcrta fruclum
Romana poteftatcpraeftaba-
VlultosTegimuspontificcstucfuiu*e,quosfubticetEuaponens tantum illos qui ad domini pertinent paflioik .Quia vero Ioanncs illum veniebat pr_dicare>qui ex lumultos ex gentibus redempturus erat per &i quoldam ,
jjtb,
nobis in tcrrageneraret faftil eft verbum,vr Jcanes p^nitentiam prxdicarer.non rcmiftionemdaret: Vnde Ioaneseft.figuraleg'sc)i:xpeccarumnuociat, noncondonat. loanne^
ita lcx penuciatgratiam Ecclefie. JVIatthxus,& Marcuscommcndant Ioannemex veftitu.&cibo,
&
prenunciusChriiii,
fufficit
mgcntium,
&
ipjora dcfignatur. Et quiagentilitas per

da
principesludacorum pr_dicationiseius fidem coJligcnda,
&cinctu, moraric n piophetix. Nulloenimindiciofuicget.quiver-
Lucx loancmcommendarefola commeit.iquedixit.&omniadcclarauit.
JJ Mar,I,a
Mt ',*J*
ftinproperfidiadifpergendacrat.vnusgetium.multi Iur umprincipcsdcfcnbuntur, quiaadfincm regni venetot rcgibus fubiacebat .Sacerdotum etiam facla cft ia,quia ille nunciatur,qui fimul rex,& faccrdoserat. In prophetico fermonefolis Iud_is prxdica;|Origenes. lum Iuoxorum rcgnum dcfcribitur. Vifio.inquit.Ifaiae
boDeiabnndar.Vnum
.}
bi
Tirus.Hxcclareoftendunt loannem adbaptifmi &Vcr mimfler.um fe non ingcflifle, fed a Deo vocatum, & miffuifle.
fum
Cxtetum
vnii
hocmunusin
caufafgit.cur tarn
Ozi_,Ioathan,& Acham regum IudaEt in Euanvniuerfo ûod erat prxdicandum vniuerio mundo, dominium p quod Cxfatis, qui totiusorbisDhsvidebatur. nbuurTybcn; aiturTybcrij
)us
ftupcnda,& admirabilia,m ipfoftatiminitio. circaillum acciderint. Oportebatenim nohmodoChriftum ipfum.fed Chrifti quoq; prc uriorem idoncum apudoeshaberi.cuius dictis fi Jcs acco mpdaretiir Fattum eft autcm verbum Dhi F
.
indcicno,quiapluresfutun
crantfilij defert^,
Fattum Fa&um
quam
nuptx. Tr&dkans
IisOzix.Ioathan.&AchamrcgumludaEtinEuanNICOI.AVS D E L Y R A.
Romani
Vo atntmquiundecmo. Poftquamdefcriptusefl;
falu3toris orrus pcr
C A
P.
I.
fuam incarnatione, hic cofc
volentcsfrangcre Iuixorumfuperbiam,&aufcrrc ab eis rebcliadi occafione abftulcrunt ab eis nomen regium diuidenttsregnumin plurcs partcs, q tetratchix dicebatur. ucl> U _ 4 Glo.Beda.Dicit,q>ifti treshic
1
quetcrdclcubuureiusîgrciTusper fua prcdicationeEt circa hoc primo dcfcribitur pdicatio p>

3otis, fecundoipfiuslaluatoris fcq. cap.
pittitui
nominati,! Hcrodcf,Philippus,& LifaniasfueruntfiliiHero

dis,
,
Circaprimum
f
loanns itmpus fecundo ubditurpt>enu inon.mmr^ o.m t,tcitio,pdicatio ^^H|actiis,ibi: r mn yg. (;j/c/M.Circaprimumconfidcran ftuctus.ibr.E
pdicaiicnis
,
fubquonatuseitChnftus & ipfbmortuo Archelaus eius films, & fiater ptxdictorum fucceftit ei in regno io.annis,quoacci;iatoapiidCxfaiem ,& miffoinexiliumapud Viennain.impcratorregnum tnbusfratribu.spr?didtisdiuifit
tn,g7tempuspr^dicationisIoannisdefcribiiurpernomi'Jttcmpuslmpcratoristunc rcgnantis, & prxfidis ludc?, <'ctrarcharum,6: ficctdotum,ad oftendendum certitudimhifton^,& auctoriratem predicationisIoanisBaptiftc, iitinfcriptisauthcnticislolct heri, cum dicitur; .Annoanra) Cxjaris. Ifte Tyberius fucccffit Augufto, fubquo namseft Chriftus, f.42. anno nis i\ limilitcr loanncs Baptifta perdimidium annriantc. A -Itusautem impcrauit (j.annis.cxquopatânno 5 1 ybcrii ioanncsfuit jo.annorum , & hocefl:
tauiano
,
1 .
pcr tctrarchias. Sed,cp iflc Lifanias fuerit filius Herodis cx hiftoriisauthenticisnohabetunqaneclofephus.necScholafticabiftcriaponuoteu mtcrfiliosHerodis, fedmagisdicutipfum fuifK filium Ptolemei (Vlannci.g fub libanohabitabat,& Alexadt? fili? Ariftobcliq de Machabxisdcfcedc5
rat.
Suh
princjp,
busfa
('/(w^c.Secundum
q> dicit
Io-
fcphus,& Scholafticahiftoria.Sacerdotiumtuncno^pcedcbatiecundum Gcnealogia.&dignitategeneris, ,put inlege

fucrat ftatutum.fed paffim a
Romanis vcndebatur,ita quod non lolumfingulisannismutabatur fummus facerdos fed etiamaliquandoincodemanno&ideoa 15. annoTybcrii
,
ibuum
'.
prxdicationi,quia tuc vigctxtasvirilis.vn-
ôlcphô.annorumeraf^quandoftetitcoramPharaonc, & Ezcthielquando ir.ccpit prophctare, Ezcch.r.

(
ifti paffus eft lcius.plutes tuerut fummi facerdotes, Anna erat fummus facerdos, quando loannes *duo,fed quia
quoincipit prxdicafio ioannisvfquead i8.aniiumTyberii
in
quo
<
d.
Pilatusiftcnonfuit Judxus,fed
tilisdetcrritorio
|
Romano Imrcratore
isiubitc>a.
Lugdunefi oruindusfecundu lofephii, fuit miflusad rcgendaludxatuc Teiranba auumGai.ta:<cHrrO'h ,&c. }
ideo Lucas deiftis duobus tantum mentionem facit. 6 FAftumeft verbtandoniniy&c. Per tcuelationemdiuinam perquamhabuitmandatumdepr^dicationeexequcnd.i. ^
Ef
incepitpredicare, SrCaiphas, quandopaflus fuitChriftus,
Romani
'
idecmoimperu Qiiod autcm pr^dicatio m folennirer dcfoibitur.falicct pcr tcm pora 1 mtoris, & Ponuficum, Cx I' .rcipum.eftaddefignandum M <cllentiam,qu3 n uc vcnicbat, vtpotequifum| ,J
> i 1
1
M"o antem
MORALITER.
& gubctnatoroiumcxiftebat
6
Fac7:m
>fi
icrhm
dtmini fupr.r Io.wnem.Pcr
quem fignifica-
tur prcdicator Euangclii.propter quodmpercum debctcffe vei 6um Domini.vt cius :nrtintlum viucndo,& docendo non e conuerfo, licut faciunt prcdicantes profcquatui libito f uo format vcrbum, prout cftiptcr qneflum qui pro
;
&
S'0)pator,& Pontifc^,
mant conicqui tcmporale lucrum.
Fatlum
73*
GIoford&NicolaicleLyra.
Beda. Toanncsbaprifrc-:
73;
illius iufti
Trt<ic.i*< baptifmtmfa*itenii.t l &c.
Titus. TsDcilemitasrcttasfacit, qui pct
mtim pcnitvnri?prxdicauit,&quibufdameii5dcdit,fed Non ergo air. Dans mirTion? pcccatorum darc non potuif.
gradftur. Siquidcmmalitia.&improbitasrcsobiicjua,
m rcmifliongpcccatoru.fcdprxdicans. ifmup^niremie,
verbo prardica-
niofa cft. Omnisval. In aduentu domini humilisgcntilitasim

.
ta
Qoiacnimdarefton potuitbaptifmumquo pcccatafolucrcnuirpra-Jicabat.vt

Marth.f.a
flcui
cft,& crefcit plenitudincm gratix accipicndo
Et ludat
..
ria-nliuinindcfcrto. t Etvcnit
a
lnomncmregionemtlor
r]iioJ poltj>er fcipf.unvcrit.is.
i"
pcrba per et perfidixhoc

perbicbat perdt * Titus. Pcr
Mvr.t a
Ioh.j.c
quo peccata foluuntur, prxcnrrctur fuo

r>"ccmii
patrisprxcurrit,ita B_ptifmum panitcntie.

tionis
vcrbum
fldemprxco prinutuiat,
danis prsdicans baptifmum pcenitentia:

*
in remiflionem
fundas
tes
,
vallcs,
JEcceIoannispi.tdicaiioiuniaturprofheta:tcfti:iionio.
pcccatorum:
ficut fcriptu
m eft in libro
t
tlitud.
fcrmonum Uaix pro8cbonaoper.

accipite.
&
collo
lloaiuieseftveibivox.
frrauitatejabijcite fidem,
cinnosfcnfuum
tus, inconcinna
baptiimatcquopcccara folui non poffunt .>: Titus. Baptifma Chrifticxvi propria
ftfjÔ.i M-tth. ju
Mir.i.a
loh.i.C
b pheta:. *t Voxclamantisindcfcrtoparate viarnDominire b frruiaiis.

C
1Vt non pro
tetrenis
TOmnUquilehunvflareiali.ibitur.
t t
animi
lrvi , ncs,
va.
pcrturbal
pcrfcaam peccatorumrcmiflloncmha B D rt. At ioannisba

ptifma,
licet
vallis.implcbitur,&omnis 3 * iEquifeexai,a.humiii,bi.u, ,. r c mos,&collis humiliabitur.Eteruttprauaindireclaj&alpe- 4

d drfs facitc femitas cius.
Omnis
no
d C
da.
;f.
wiiuiid. tScomniaoij obftacula, a,

.
_'.
mon um m ma
obucit defignar
Praua,idcft.|
pcj
f
a
tHoraoludMs,&eenrili,,vir&mulieriuu,ni,,&lenex.
IChriuu.n.
pecca-
g rainviasp!anas,&videbitomnisca'rofalutareDci.Dicebat correctionc maxiuie

b
1Beda.rharil>oruin,& Saducxornin qui patnitentia,6c IVenenan vencnitorum tilijquibonis inuidetis,& perfequimini.
indigebant.
6 7
g
lorum corda
rcgulam
torum rcmifflonem adiun&am habebat, non eam tamcn cx
iuftitiam diftortf
iuftitja:|
h crgo ad tu*rbas que. exibat vt baptizarent ab eo.tGenimina
fc habcbat.fcd ex penitcntia. Erarcnim impcrfeclum
rum
b
te,&
quamuis caneris Iudacobap:ifmatisperfc&ius,prparabat enimhomincs ad p?
nitcntiam.
Avac/jwtfjrf/r.Voxqaprenuciusverbi.^t/f/prro.qa dcfcrverdeftirute; fude^ fblatiu redeptionis annuciat.Nullu
ufur. "gc. Etafpera. ]d\ immites, iracundcj mcntes per infufioncm grana? ad r I fuetndincm redibunt , vt ibi prcdicaror planam viam niat vbi prius pro afpcritatc greflum poncre non rotcra homo Chnftur g Et wrffWr.Beda.In hac vi ta omnis
&
"
bum
c
finc voccauditur.necvox fineverbiintelligcntia valcr. Varatc viam Domim,&-c. Qui fidcm,& bonaopcra pre/dicat quid aliud quam vcnicnri Domino ad corda audientium
^tcrnum gemant. Vnde & fubditur. h G nimtni viperarum qui- fiendit vobis
renonpotuit,fedindieiudiciiinledemaicftaris,&< &m; reprobiparitcrvidcbunr, vt iuftircmuncrcntur.

fu%cre a ventnral
,
viam
faciat
parat, vthe.c vis gratic; illuftret,

,
vtre&asDeofcmitas
pcr
Vc nrnra
!
cni
m ira eft animaducrfio vltionis extrem?

_
qi
C prcdicanonis format.
dummundascogitationesinanuno
fcrmonem
Titus.
tunc ugerc peccator non valct,qui nunc ad lamenta-pt

tcntic nonrecurrit.
0%
NICOLAVS DE LYRA.
Hicconfequcntcrponiturprxdicationisaftus. Er primo qu intum ad exhorrationem boni, fecundo quatu adargutiong maliibi.-D/ci.jfri-po.Circaprimudf. Etvenitin owrcm >/.m w/ rrf4w/*.quiaexiuitdedeferto,vbi paucihabi tab5t,& veriit ad loca magis habitara, vt plures poflcnt venire ad cius praedicationem,& baptizari ab eo in lordane. 2 Vr.tdu iii biptifmum panitei.tix . Hoccxpofitum cft.Mar.
i.vfque ibt. OmnifuaUitimpl btur.Hqc aucvtoritas que habcturEfa.50. I cxponitur a Iudcis de reditu captiuitatis Babylonic,de qua prxdixit Ifaias vias tuc complanari per hoc quod vallcs cieuarenriir ad cqnalitatcm planiciei, colles deprimercntur, vt f ic Tudaei dc Babylonia reuertentesin Iudxam pofTent de facih rrafircpvia Sedganecin fcriptura facra.nequeinalii
F.t-oenit,
midiumbonorummcorudopau.&c.vrhabcturinfrai<
&in Matthaeo
qui dimiflb telonco fccutuscft Chriftum
lcgiturMatt.9. Parctfecunduminmundipnncipibus,qil rum colla funt fubie&a. Chrifto. 4 Eteruntpraua. Id eft,cotda diftorta periniuftitiam
quitatcm
K
iuftitie. redtificabuntur. E' afperainviaspana< ld cordap
Chriftumind^^^H
iificabuntur.ficutpatetdePaulogChriftu pfcqucnsafl ftoil!uftratus,ftatimad manfucrudineobedietiefuitc 6 E ius diccs. Outnine gwd tnc uisfaa- cfAGt.6.3.
nf^tc/j-ori/wr^j-eDp.i.Chriftum.Er.iccipuurhiconiniscanH omnis homo,quia aliquid de omnibus hominibus vidcn t eu intcrhoiescon erfanre. Diuidcbaturenim tuccoii mnlrid minuinduaspartes.f.in ludc os,
&
6 de ilhs viderunt cu in mundo conuerfante. Pot ct lio^

ctiamcum
gencralitcrocsin
&gentilcs,
&
quaHifloriaaureticainueniturcfleimpletu.ioillafcriptura Ucra reduceda eft ad aliu intelleclu in aduetu Chrifti adimplctii
bum inrelligidevifulbirituali quo videnteum coucrl; dcm Carholica.cx oibus sjenribus rorius mundi. Vidcb
formahumanaindie
ind
ris fpiriru llibns.
p qiK humilcs qui p vallcs intelli^fiturrepleti funr bo &fupbi q p coIlesinrH!iguntur humiliati
fuatflcut fupra exp.ifitum eft ca. 1. in catico bcata: virgmis. Alirer eriam expc>nirur hoc,quia ficut via corporalisreddiuir dinSoilis ad ambulandtim propterprofundit^tem val
Uic baterg-. Hicconfequenter defcribiruractus. 7 tionis quarum ad reprehenfionem mali,& patet fent
lium,
eleuationcm coIIiu,ita via fpirituahs qua Dcus gradirur fuper corda fidelium impcditur per depreflionem ter
&
accipitur
Matrh. j. exceptis que fequuntur.O^re/^ fr/. rotum pio parte qnia illud quod fcqtur non Saduceis qui cum aliis vcniebant ad nifi Phari^cis, noncxdeuotioncfedmagisexmalignitate. vndcfub
diclis
&
'i
rcnxcupiditatis&pclcuationemudan^vanitatis.&vtruq;
jmpedimentumfuitamotum peraduentumChnftiin mul tis. PrimumpatuitinZachxoqu>dicitdomino. Eccedimidium
G<n>'n n.n'".Geniminaeftncutrinsgcneris,&diciti gno,is,& ideo filii nati ab aliquo dicuntur efus gcnimi
de Mait.3 .dicitur Progenics vipcrarum.
M
t
1
h'r
11
T E
R.
in
profundum peccatorum,ad fpem fucfalutiserigitur

Et nmnis mons
^'/effi-ro.Talibusenim fiunrreuclationcsdiuincPfal.62. In terra dcferta,& inuia,& inaquofa.

ve-nt
&
collis
IjHmUiabitur.Quando fupcrbu^
dientic Dci fubiicitur.
inomnemregio.Ior.erc. Id eft, ad
,
locapopulofain
rc-
f t
ernntp it4a,ndirefta,&c.
t
Qiiando
diftortioiuftiti^
quibuspoteratmagisproficerc
prtjdicatonbus Euangclii
&inhocdeditexempIum
quinon debent querere loca
rcctitudincm reparatur. E ifpertinvti p .<ms Quandoperexercitiumbonum 5

ficitur leuc
T
crcationis,(cd fruclificationis vcrbi diuini.
Ambrofius.fd eft,in gcntium populo quidcfcrtum dicitureoquod peccatorumfpinisimn.in>if
Voxcl
m dif-rto.
vcrbi duuni ad
quod priuserat durum, & ficdifponituraudi videndnm falutarc Dci.

'loadtitrbasejuxcxiliairvtbaptiTrarenturabeo.r^
plctur.
enim hominum prcdicationem corda pr^parantur, vt in ipfa Dcus per gratiam ingrediatur. Omais vaiiis | impUbiiur,&t. Hoc fit quado peccator iapfna
-..
.>tc
viam do.&c. Pcr
quantum ad fcnfum lireralem

busfuoditur.
t
dicebar prooter Pharif?os
Saductosin malumobftinatos, vtpatetMatthcji^ dcq

GenimiHa. >/j;erij.Quafldicatnulliis,quiafuperiiisc
.
in
iudcx
to
,i
L ucx
Ambr.
Qtiisofteditinprudentia miferatio-
Cap.
f
Ettnterrogabantcum.
ill.
4
734
j
:: :i
j
:
ofttndit.
ad
poenitentiam dcliclorum agentcs.terrorcm JL ^piiida deuotione metoatis? Ad generatione ergo no Vel ideo cceflionem rcfergda eft comparatio
infufa.vt
!
uiriciicitantmm Ioannem iuper ialutciua, turbarum pu-
Theoph.Tresordinesinducun- n
blicanorum,&miljtum.
jcr
ntibus
compatat ,
Jlfiote
viperaru. vt oftendat eoahaberc naturale pruTBed.Qua
Singulisopportunaremediaprxfinir.Etquidem turba:,vtmutua beneuolentia ie inuicem c6pleiantur, mu1Nemo,

crtm
Titus.
deiiiimprouicicndi
fut a,vndc:
nonptiusdcromtis veBenum, Vtficadbaptifnmmupnia:is.J ' fAotntHW. niti>TSeiicgodcmonflro,&i)Ocft.Fa.cjgofru.di.
non F t>a>
r mUtUO tflbletient, in
i
i
prumesjicutfeipn:lojleoquc monentU rDperis

ui
viperarum, qtfisoitenditvobis fugcre a vcntura

^Prozqnalitateculpx.
TPeccatores cnimcftis.
ira? Facirc t
f
jfSiSJ!2. &JS ro ad telonium fedc

tibus.nd immoderatam auaritiam,viam obftruit
.
potius
n generis clari-
crgo frudtus dignos pcxnitentix,

a
^Beda.Gentilibusquorna-! cordainfeu/ibilia. fcniini eiusCl-.rilto per hcieru umti.
e:tis,q.na
& nc cocperitis dicere,* papotcft

(,
"nvobifmerfi '
^tnquarrcre.quia fedibla jiogcnits, valet, quam ad

fld
^ trcm habcmus Abraham.

pandos infructuofos piaparata
eft.
Dico cnim vobis, quia

*
filios
Militibus'P
.
isi autemvosChrifti, crgo Abraln femen c 1 Seucrit*s iuliciaria, ad fundittis exiir-
Hrs
j.
transfercnda
.
Dcus dc la'pidibus irtis fufcitare Vt a

1
Abrahc.tla cnim fecu

liarrctici
t
,
autem, nequemtcmere concutiant g Qui b abet dua s. Be

da.
jhetat.
->i<inos
gentilcs,& hypocriti qui nullum, c<
qui uiaum.
Tunica plus vfui

i
tWatt/1.3 .c
'
Beda
Hjs
His
debet elTe par boni operis

nihil,
ad radiccm arboris pofita eft. t Omnis ergo arbtfr non faf ciensfruclum bonum, texcidctur, &in ignem t mittetur. Et
ris
a
li
ncccffaria,quam pal ^'f'*'' c u a d d gn u pe- M Jt t ^ b
Hqui
vel
Êx ueroU loannis
nkctixfructum
terrore percu!notantur,oui confiiiam qu.viunt.

l,
tNe
excidamur,3c
per-'t mitritur
Hgi
peccauit, grauius ce-
&
,
ne in igneia mittamur.
tinet.vtnoexteriora
interro'gabantcumturbardicentes.
.
,
Qu
i
id
ergo faciemus
fkieft.fupertiu*:.
'
minus neceffaria,fed
etiaipfa valdenttcf2
,-ctrper.
fe
Beda.
peccatores Hiofccre nole
u habct duas tunicas g Rcfpondcns autcm dicebat illis ' -i lj. r r ir ,, tdet non habenti, & qui haoct eicas, limihter faciat Venei ,
. .
\
t
S
l.quia deitirpe îihe deicederat.

icdicitur
:
runtautem, &publicani>
Quia non qui
filij
vt
baptizarcntur
&dixcruntad
uidamus.vreicaqua viuimus,& tunicam quaveftimur. Ecce
^cuproxtmisdi
quatum valent opcramiiericordiiE qua;

..
7\c capcrkis dice.
carnis
hi
ad dignum frudum poenitcnris
fainfeminc.fed quifidci. Vndefubditur; PotcnseftDeus

<fcpi.iftisfufci.&c. Arribr. i )icocnin,vo.
pintineffcalicuiusiationem
te
li
Quiamiffo fenfu rationis.lapidibus diuinitatis ipfi mnaturala-
lii,nonvfucorporis,ffd mcntishabitu vertutur.Quos au antc deformcs ad vfum,nuapidibus coparauerat,quia
de,DaieeleemoJ'ynam,w ecce omnia w./lv-De duabus tunicis diuidendisdatur pr^ceptum.quta fi vna diuidatur ncmo vcflitur. In dimidia tunica, & nudusrcmanct, qui accipit, qui dcdit. Mifericordiaecnim ipiius pro poffibilitatehumanx conditionis ieruatur menfura,vtno iibi vnuiquifquc totum
3
prae cxteris praecipiutur.vn- fnlVa n.l
&
ornatum,(krilcs ad fructum,irrationabilcs ad pcrfeftu,

is
cripiat,icdquodhabetcum pauperepartiat. M Origcncs Profimdiorem locus ifte

.
recipit intclle-
Homil. rj. in
Lncain.
'
unrboribuscomporat, qaproceffurationisiam intelligit id aliquem clementioremprofc3um ,quod rationabili qniam muncrc naturae iamfuntdecori ad vfum venufti ad peftum.optimi ad frutum,furgunrcacuminibus, fun,
tlum
Quomodo
veteris
enim non debeamusduobus

iit
:
DomK
nisferuire, ficncc duashabcretunicas, ne
vnumindu-
mentum mus nos

dus
5
icd debchominis, & alttrum noui cxuere vcterem homincm , & ci dare qui nu-
du urbrachijs,replcntur fru&ibus.vefliuntut ftondtbns.
cft.
amtnir .Beda.Ideo agitepoenitetiam,& ne.d.pa.ba.lam cn 1 fecuris ad radicem ar.&c. Facietergofruftum qui po:
B;ratix,qui debet pcenitentix.

.
Theophyladlus. Qiiidam tunicas duas cffe dixit,fpintnmfcriptur3e,& literam, habcutcm vcroauoho-c tnt netloanncs, vtinitruatignorantcm, & dct ciad minus iitcram.
Vublicari. Bcda. Qni vccligalia publica cxigunt.fiuc qui conductoresliint vcctigahumfif i, velrerumpubiicarum. Nccnon &hiquihuiuslcculi lucra pcrnegocia fcclantti^ qucs panter vnumqucmqucin iuo graduabagendainiu- p riacoercet, vtdumptimoabahcnorumfetemperarcntap-
!ui x
cx
ro
:da.Arbor,humanum genus,fecuris,redemptor,qui vemanubrio tenctur ex humanitate, fed fcrro incidir, i. uinitate: Quietfiexpeftct perpatientiam, videttamen
faQurusfitperiniuftitiam.Nccad ramos,ied ad radice smdicitfecurim. Cum cnim filiimalorum tolluntur,
ptogenics
pc
to
qr aliud
quainramiinfrncluofa:aiborisabfcinduntur:Cu cum parente tollitur, arbor radicitus abfcindit.negdremaneat vnde iterum alio^d getmintsoriatur.
petitu,
tandemad propriacum proximiscommunicanda
pertingerent.
Magiiler
NICOLAVS DE LYRA.
Hic confequeutcr ponitur pr^dicationis Ioaniruflus.trat enim pracdicatio loanis ordinara ad hoc,qd' P ulus ad fnfceptione Chnfti praepararctur, & vt Chriftus
rro.
^nfelhretur.Primo ergo ponitur fruclus pdicationis eius ntuad primu,fccundo quatu ad fecundu.ibi; txijlimatc .Qrca primu lcicndu,quod populus prcparabatur ad
lr
faciemm? Quafi dicat,vitanoftramcorrigereparatifumus. 2 B^fpondens autem, &c, 3 ilui habetduastuni.ld cft veftimentum fuperfluum. 4 Det non habcn. illa enim 'erra in qua erat loannes calida eft & de communi curiu fuflicit vna tunica , vel vnum veftimentum Etitaintelljgendtim cftdealijsrebus quibuf.
iftifufceptionem, per vcram p^nitentiam.qu^ apparet ndohomo paratuseft corrigerevitam fuam.&hocoditur
tatc itatus
rum & tnbutorum
cunqueqtue fupcrfluunt confiderata conuenienti necefll& perfona:. Secundo hoc oftenditur in pedagioccllectoribus.cumdicitur.
facium ad praedicationem ioannis.primo 11 ulgaribus homi nibus,cum df Er inter.eu tur.di. iiuid ergo
f
hic cffe
.
5 veneruntau.pu. Talesenimdicunturpublicani,quiaintromittuntfedenegocijspcrtinentibusadpublicum.
Il
MORALITERi
.-
qui continueconfumit
humidum
radicale,
quoconfum-
"
;xiratus.Inferius,horrcndum chaos inferni . Adextris, finifiris.dasmonia ad intetitum traP|cataaccuiantia Foris,mundusardens.-Intus confcientia vrcns.pcclicreptchcnfus quo fugere potcrit latcrcentimpof-
ptoarbormala, pcrquam fignificarurpeccator, excidituc permortem, &quantumadanimam mittituringehcnna.

5
oî habct duas
tuni.
Per quas poffunt virtutts
qu$ funt
a-
nima; veftes
f
5
intelligi,
nam
habens easdebetcasapplicare
e.apparere
itee^n
f.
autem
intolerabilc, idco fubditur.
utlum dignum pccni.

.
Hxc cft cnim
via
cuadcn-
adbontjTiproximi. '
jnihabctcfcas.
Spiritualcs cicae funt facrae fcripturae,

,
}laprdicla.
ttntcx.<iicere
Nam fine fructu poenitentiaenullusfan-
quas habcnsdebet proxtmum ipnituahicr pafcere.
"impcrfua
mcnta potcru peccatorcs faluare. '*wm/ft'*m,e;c. iftafecuiis dici potcalornaturalis qui
Perquospof.unrintelligiofficiaIes& prxnon dcbenr a populo cxigere,nifi quod conftitupofiti.qui tum eft fecundurn ordinem luftittae.
Intcr-
Fenetunt au.
735
a
Glof.ord.& Nicolai dcLyra.

tiuidfAc''
jy
!
Maji/ter
*'&<* Bcda.Magna vis in fcrmonc

milu.
.1-
nis.quictiam publicanos,& vltra prxfcnptum flugafl* cogit,quibuspta:ccpit,ne
iiliumUlutisluae
araa fcnonili^'*-Kclar
Chnfti.nccvcibcfcdopercCh: Vi licut natiuk.ue Chrifli, ita amerino quoqjciiisfuoprcciureret.iiv

ptizat
-
quod
foli iiisefl
militado pabeisValumniaiuio pra:daui itquiiant , quibus
iMnwiM*
<"'
.Bcdalnftomadcrammccos promouct.ne
.c
>.
Jacobaptizoaqi;j,i}uia illevcnitqi
v;a pi
arj.
zabit
fpimu,& opor^t.vt lili
arctur.
t
dcilcdcbuciar. Doccnsidcirco liipcndia conftiuua imlifexlgati

tiac
Cuiiit
non f n
illum: Masiftcrquid facicmus? At illcdixitad eos Nihi!
am
Bcda. Nonfu gnus myfl

carnationis inu
.
ncdum fumptus
b
c
quatniur.pra.-do fctur.-Nullucfticiu.,
pliusquaquodconltitutue(tvobistfacians.1Intcrrogabant autcm ci,& milucs,diccnt.es;CHiid faciemus,& nos?Ltait il

,
Non
tintoKNeV:
amorr.
garc.Vclnomcl ii mihi nonvfu

necfpofuscrcdi
tExpedantc,
5>j'i autc-
nullum gcnus, uulla xtas.abagcndamifcticordia
cxcludi,
4 Ncminemconcutiatis,ncq; calumniafaciatisj&contcnti * citotc Itipcndijs vcltris t Exiitimantc autem populo , & colis:
'
amicus'
vcl
T!d
.in.
non fum
r
tur,
omnesincommune moncntur vt
confcrant non habcnti. Mifcricordia
qitantibus
iTct
a
omnibus in cordibus fuis dc Ioannc , nc forte ipfc

i]ui
mundu u
*
prxdica
inca
cnim plemtudo
virtutum.
cft
txiUint.itt.
antem
Chriitus,rcfponditIoanncsdiccns omnibus. tEgoquiaSluatanimis.icrlpintum. ^Tingocorpora aqua.Jt inlituo vfum Ivip tizandi, donec vrniat b fKtfihumilis,j( n icpww, tmcniUefaitior,quiaDcus.. non e de aqua ba'ptizo vos,veniet aute forticr mcpoifc me,cuius f su vos baptidignus folucre corrigia calceamcioru cius ipfc
,
calccamcnta,id|
myftcrium
ti.jnis.Ho
cft
li
rciisofticiuoi,fJ
Bcda.Nonfolumco
agitabant, fcdtkwt
Jtionis, jiprobatibne tribufatiorfls, ftl fpirit 1Beda.lde(t,j>ui;jcaccemlit ainoie Dei.vel bkfpititu infututo ignipuiKatotiopcimundabtt. c f Qjda omne iudicintn dcdit iuiti ex.imm^s.
flui
fDucteUQ
poflolorum
fcil
pa
dcB hus EuaiigcllUa

fMarth. j.c
clarat,
miflisadeum
zabitin fpiritusa&o,&igni.lCuius yetiiabru in b c a

Â
paleu.
manu cius,&
titim.Calceamel nu. tialc.cuangif

p.sdicatio.qu.ii ccati funi
.
fPrxfenicmEccIefiim.
fJMmotStlts
fpercmnda-
faccrdotibus&leuitis, aneflctChnftus
requircbac Vndc Ioanncs fubdttur reipondiflc. PatctJu.
g tpurgabitare afua, &congregabittriticu in horrcu fuu,padicitui autem ad

^Bcda.Quia neque e.xtinguetur.nequc extiiiguet cruciatos,fed iteinalttcr punict, ditr.rentiain illiui de quo dicitur.Igne nos examinaiti.
rpraêtmsrun.
Pitrv
bu
ioan.t
&
fe
dxistuiflcnotum
autem coburet igni incxtinguibili. Multa quidem & alia h exhortas euangelizabat r r populo Herodcs autem tetrarcha, o
Jeas
.
utgat,
fcnti
di
ob
i
peccata Eccklio
cundum
icripmras
pofl mortc
dominicxincarnationistepusadeflc.fed miracxcitas quod in luanne fponte credcbant,hoc in Saluatore tantisfignis,& virtutibus approbato, & ipfo etia loannc attcftantc non credunt.quem per muliercm ctcdebat venturuiii.pcr virginem
venifle
non funt.Ztzania qui & opcrc,& profclTl feccrnuntur,qut hoc vcntilabio non rcmoucmur,
foiidi
T.lr.s. Palcae funtquifidcifacramcntisi:
qu.
iudicati funt.fcd palca- ventilantur.
non
crcdunt.
re-
Grcgorius'.
Mnoniodo
exprcflTus cft ig
.
i.
f.
Ambrofius. Vidcbat Ioannes cordis occulta, (ed Dei uclantis gratia.qui prophctis palam facir occuica cordis.
Homil.ê.iQ
}< Titus.Tantxfidci tantaq; auctoritatisapudomncserat Ioannes.vt Iudxorum populusineam fufpicionem venirct
Ignisnamqucnoflcrcorpoicus- Pcrcongelli l^nar. tur, nec valet nifi foius fubfiftcrc Atcontragchn cum fit corporcus, & in (e miffos reprobos corporaim
rat, lignis rat.
non nuttitur, fcd creatus
lcmelinextingi
t
cumcfleMcfllam.&Chriftum. jc Orig.Diguum crat vt plus Ioanni quam ceterjs homini-
ob caufam diligcbant quidcm cum iuftiflimc,fed non ferua bant in charitatc modum.Habet autcm peccatum dilectio fi
no
fi
bus dcfcrrctur.q aliterquamcuntti mortaIesvjxerar,quam
AnteonamLucasaliquidnarret dicit loannem ab Herode captum, vt oftcndat ie folu do ca fafta defcriprurum.qua: eo anno gcfta funt.qu
nes velcaptuseft.velpunitus. Hcrorf.<'..Bed.NonhisdicbuscaptuseftIoanncs,fa adomino & Euangcliu Ioannis poft aliqua (igna gcfta cius baptifmutn diftamatum, Scd a Luca ad cxaggt Herodis malitiam prxoccupatum eft,qui cu vidocatione Ioanis muiios coflucre, milacs credcte, p
Htroifs
modum trafeat. Debct cnim qui aliquem diligit,naturam &

plusdiligere qua merefur.NamcfuraChantatis moduq; tranfcenderit,& qui diligit,& g.dt igitur, in peccato crunt.
J
Egoquidc. Bcda.Ambr.CicoprobauitfcnoncfleChri'
ftum qui vifibili tantu opcratut officio. Aqua non fpnitu ba"
ptizat
<&
NICOLAVS DE LYRA.
jtt UU4ixit ad eau T^.am.
, quia collcdores talium folcnt efleproniad plus coiligendum quamfitcis mandatum,vtquodeftamplius,cisrcmaneat.Tcrtio oftenditut in militibus.cum dicitur. z Interrogabam aueum tu.i. Paraticonfilioeius vti.
s
Hoc autem dixit
quantum ad Chtifti manifeftationem.Et pi imo

turloannistefttmonio.fecundo D.i patns
eli
-
m
i-
(ig
&
^rfw.Tertio,euangclifta fcripto,ibi : Circa primu,ofknditurin loannc do&rina: vcnta*ioC fti manifeftatione, fecundo.mentisftabiliia.sm Hc
Et .//.^f.cow.f.opprimendo paupcrc^&cosdefpiciedo. 4 Têauc calumnam f..c\ Id eft > non imponatis falfum crimen diuhibus &potentibus ,vtoccafioncm cxtorquendi
,
autc-n T t/.nv./M.Sentcnria piinu ar fHchaiC\onc,ibi: H rodes tis patet ex dicTis Mat. j.cxceptis qux fequunmr; t, ,v. v.aptilc tmtempo. Qujaaliqui eorum vidcrant, &al.j
bona eorum
5
habeatis,
jti.
,
quia pcraliam viam
raiibusbona
audierant mirabilcmeiusconceptum, ortum,& mctitum.qux fuperius funt dcclarata,&cx his opiuabj

\
ui
rapcrcnonpoflunt.
Contn.clt,,.
ve.
Qua; dabantur cis ab impcratoribns
laborc militum
tria:.
qucmhabent
fubftincte in dcfcnfionc pa-
mincs fibi f bditos, hnbtnt locum ftipendiorum,& ideo de bent eiscflc COntcnti.Ad tria autem dita induccbat beatu* loanncs militcs qui? folent cflV proni ad vit;a contraria. 6 Exifliman. Hicdefcribnur fruftus pradicationis loannis
quan-
Rcdditusautcm qucshabentmulti militefuperho-
ipfum cfle Chriftum. n.ncotd. Nonfolumcogitauerunr, ( 7 Etfi tiamdelcrufalcm ( quxcrat Mcttopolis ) miferi nunciosfolenncsad loannem.vt quircrcntab eo.fi ip p
fctChriftus.vthabetur lo.i.
8
Cii
qttO & didlaloannis fcripta funt, fcd paucarefpettiuefic &

\>> >';-
M-///J
quM
alia rxbortans.
Ex
pa:ct,q3 no
dc Chriftodicitut Io&n.2i.fr.MuUa q
:
.idem
&
al.j,t
Hcrc
M
X
O K A L
Ji
R.
.
rcputantcs eosindignos exhortafonis vcrbo.

7 .Quxftipendia fnntrcddims.ifll ,nM djcaroribus, pofTcfrioncshabcnubus, &clccmoiy.
Pcr qu 0s poffuntintelligipr^di.atores.quosarmat Aportoiustplic.6.b. diccnsAccipitcjrm.itu -imDci.&c. Et Kifinedicit.iSc gladjumiîijtusquodcftvtrbumDci.-atisdicitur.

tlitcs
lnterro-rabant autcn, etim
&n
E/ contenti
c!i-
dicentes
mcndicanubus.
Exijiimante antem populo,& cogitant bus, Zrc.de loanne.t Pereius refponfioncm ut teipfcejfc ,&i.R> fpondit loannes or fe iliauit.& Chriftumexaltauit, informatur piaedii
.
Nimisafpctcprxaitandt ,&fic ad I / dcfpctationcm induccndo.
"
iatii '
hum
Euangclu
fyftt c*i*mtmfiia~it i
Pisdicauoncm fubtrahendo,
rc-
vtdcbonisopenbusfuis, non quiutlau

Ucrcn
proprjiani,fcd diuinam.
37
L UC3C
cum
corripcremr ab
autem hoc.
Cap.
III.
7$
columba exhi-
Bpkcre,& totum vulgus baprifmu fufcipercipfe e contra fed & vinculac & occidic. jni"' folum Ioannecontcmnic, * kufebius.Eracenirn Hcrodiconiux Arecha?regisAraLn filia quarn cum coniux eflec fracns fui Philippi, morc a His enim crilego duxir,quamuis prolem habcrcc fracre. hoc Ilimliccbac ,
Chriftus credit baptizandu.fe vidcndum in
cnim filio quod ignorarcc,(cd loanni, ca:rens qui aderac Q,ignorabant indicabarur, vnde& loannesquem prius virum fortiore& Chriftu cuangclizabat, um cdoc-ins Dei filiu
,
betipiricuflandus^decflopirercommendacfiliiun.
&
Non
pc, quorumfraMfincprolevicam
iinplcueranc.
Beda.
.
Nocandum
a
de Hcrodiadc vxorc fratris fui dc omnibus malis qux fecit Hcrodcs , adiccit & hoc fupra uarriito
illo
Jriu
&
Nam quall
mari rubro,necatos
<;ti
dem
gratulamur Acgyptios.
nodloanncs euanlifta qui de diuini'cc Chrifii fcnbcrc

fcepic, tcflacur,q.a lus Ioanne Bapci<i
omnia,&incJufitIoanncmincarccrem.
1
t
1
Fa&um
A
loantie.qnod
eitautem
al
apertc piardicr.r. b Stcut colum.in ip. Beda. Pofldiluuium non coruus , fcd colutnba ramum qui I,E,, ["' "h ?
a
.
j
- <1 -
ipleiiiu^dicuut.
paccmrcdd.can-,nu-^r
ciaret detubt doccs
J
cumbaptizareturomnispopulus, &Ieiii baptizato a

Quiainnatuiadiuimtotis
tnoitiiibus
fciplin* eftugier fictuni
&
oran-
ioan.t.d.
non habiut
non potern
videri. in cor.lub.fub.jrrtrat ; s.
Beaa. Qiita fpiritus di-
te,
b
qui flgura legis
apcrtum
eft
coelum ,
b
& defccndit fpirituiTan&us cdrporain
quiafolis infimplici catc cordis baptrza-
.tadbuc prardican-
lifpecic
a
ficut
columba
Non Ioanncs.
facere
ipfum,
&
c
vox
In
decoelofacftaeft.
,
tis,vnttiofandifpi| ricusadfic.Ecdomi-f.
Confubfiantiali*.
i&Zbaptizanteplujs
[s,
Placitum meuro conltitui
id ert
quod mihi placet.
Adam d
per te
fuliciii
nus non primupoft bspcifmum fpiricu
facerct difcipu-
Sc b:.pci7.arec
*tTu esfiIius
i
(îtia natitra
meusdilccfcus, intctccJmpIacuimihi. non ied

erat,
yftice
docens
in
puttbatur, quia Maria
eum
Etipfe
li-
fancrjo eft vncliiSjfcd f complaculr.
Ie-
enuir,<]ua: lofeph crat defponfira.
ideo monftratorco-
mrntequl
;
i
car-
a Iefus crat incipicns

a
quafi
annorum
c
Aurtus.
nafccrctur .Tterper fecula Deu ,
Xecundum legcm Iofeph Deusmeusveifcandens.
triginta, vc putabatur
HclT/ed fecundum carnem Iacob.
llonars
lumba,
?
vcirrtcliiga-
filius e't
musquodm
fia
pcccau.
Additus.
corporeeius,ideft,eccle6
b.ipcizari
lius
fidclium per legc Itlorem finfie poilorum. AIij euangeliftx qui
Idieph, qui
humanitatem
fuit
Heli, qui fuk Mathat, qui.fuit Leui,
prasci-
Chrifti defcri-
mc ab incarcertione Ioannis,fumnnc exordium dnica: pcationis.quoru ufHcium eft,poft con upram aludejs lege, <r< nc bns carccns ignorancia cacaque crad-cione f quuti icam > domin: in carnc apparentis & pcr carnem operatis
lafiaducnienrisin
puc accipitinc fpincumfandum.Erqiii ad exeplum Simonis in felle amaricudinis miquicans obhga tione per durmc forte in fpintu fmô &l parcem nullacenus
h.ibcrcpofliinc.
Vndccum mundicrinunaquondam in
fi-
Gahlxam cekftempandcrcdoctnna.
L irfubapt'"zi'o. Bcda. Baprizacur dominus,non munda ns, fcd uuftu nuinda: carnis aquas nuindans,vtuim
.
JucndihiHcac. lv
i
Jeo quiadlauacruChrifti venencpec udepon.:, quia (qurdinntimerafublegebapcifmaiano

ic)ccnci piui lc.uioms malu.Viin irgenerac.uarfanotns .iqvut concipic. Vnde u oapcizacum populum
<
gura baptifmidiluuio purgarencur.non corui, fedcolumbx ore delatus oliua: ramus pacctti redditj-.m feculo nunciamc. c lnteccnumpla. Nonaiien.unfilio,fedfualaudac,quafi dicac.Quarcunque habcs cu, mca iunc. d ^.nnorum tti. Bcda. Quod tnccnnalis bapcizacur, nobis cciam conucnic propcer myiicrium cnmcatis operatione melius incclligitui ,& decalogi.quia decalogus per fidcm
&
&
implecur.
, facic miracuh , d^ccc ycrcpnmaccemcrarios,quiomnem secacemad ha?cotBcia idoneam crcduncquod nonefl, rhiraculo
Beda. Tricefimo anno baprizacur
mhil m.igmladdidit,fedbaptizaioIcfn&:oraie,d:Iordams fubijt, nobis raperuin. ceK),qu>adum illeaquas

fngcncibus hgitur,oppofltaquondam noxiisropheaignearcfiringif c ;bi Chntiocehiit :epicapenfi, fcdin his vcrbisoftcndi s b. pnfmr.Orat autc.vt nos ad orandu informet,vc iciuniis& titemolynis&aiiis 'iffbapcilmum prccibus .'ium nobis apcriatur . Qnia eifi pcccata in baptifmo nclaxaca,n6adhuccaroeft folidata,fed m dtferco munda
,
wnuam pandit
&'
dum cato innoxia aquis
Dei contigat , ut in Icremia &r Damc le.

*
mfialiquando
Ticus.Chriftus tnginta plus minus natus annos acccdic ad bapcifma. hquidem communi mnnalium confenfu illa
,
&
Vohut perhocquciqueindicare, myfticam rcgcnerationem viros fccundum Spinrum perie &os gencrare. Quinprimusquoquchomo
artas
pcrfcciahabcrifoler.
tus cfl
ftatim
cmm
pcrfeiiuscondi-
:conuerfacionis hoftesoccurrunt.qui
r
s.
'
fudorcnfo vincunt" dcncc tandem lnducamur in aulam pa Nulli inter natos mulierum fecundus cft Ioannc;, cui fe Chnftus
^ratiam Chnfti,
f ),euiidcmquc
vtluci adultus collocatqj eft inparadiexcolere 6c culiodire luflus eft.
Vtpu.ft.lo.
Bcda.
Non per Mana que verc gcnuit fed
per
Ioftphquialicnus
cft a
gnratione cexifordo gencracionis quia
NICOLAVS DE LYRA.
mentis in Ioi Htro.au.tetr.cnm cor. Hic i acmus Herodis tetr ji th{ non timuit irguerc,& fcntea & Mar.6. vbi fi&utn tftud uhuiuspjtet cxtticlsMatth. 14.
dcfcribitur llabilitas
i
&
fcnbitur genealogia dcfcendendo.Lucas vero qualiter per Chri-
ftum reducimur in
;'.
Dcum, ideo eam defcribic afcendendo, procam terminat in ipfo Deo.Dicit ergo. Et ipfe pter quod lejus erat m. atto.anno.tr Secundum Auguft.& Chryf.Chnftustunc habc
bai
licnusconunctur.
rfi
..1 ..
&
HicdefcnbifurJmanifcflatioChrifiiperfignu
1
Ocopatre cumbapnzaretur a Ioanne,& patet fcntentu ex dittis Ma h. j.& Mar. 1 .cxcepto quod luc additur. orj. Ii quitledit Cht irusexemplumquodinrcccptio "tlacui entorumdebet menstiom;niseleuari in Deum.
âturoa^t^lo.i
.,-.
tngintaannoscompletos& incepcrat tncetimumprimum, fccundum hoc lic intelligenda eft haec litera Hratautcm lefus annorum trigmta incipicns,id eft, inceperat g i.& fecutidurn hoc Chnftus prardicauit duobus annis cum dimidio lecundum
.
ahos verodoftorcsquorumopiniocommunistcnctur 3 Iefus tiic habebat 29- annos cnmplctos , & mc^pcrat 30.& fecundum hoc
eft
fic
4
ifie
Eitoeiefus.
Hicconfcqucnrer
delcibitU! rraniftftatioChri
ti-
ftmumannum,dequohabebat
ftus praedicamt
intclligenda hacc htcra. Eral lejus inct.an. tri. id eft, trice12. dies, &fecundumhocChri-
eiurgcneaIogiam,vt *(jitliftxrcripto, qui retn^fucrat manifsftata verbo patris dicenutnariuita^ c us

-'
hicdeftnbit
tnbus annis
& dimidio vfq; ad
paffionem fuam
ig.annoTybenj.
ls
Tixzs filiu?
n>eui foliiet, naturalis,ita natiuitas eius
alismanifefiaretur
tempo per dcfcnptionem genealogiar. In qua de-
cript!oneconfidera'idum,quod iicut fupra diclum cftin prolo;o,Mauhxus oftendit quahtcr Chriitus venit ad nos , idco defcribitur
Vt pntabaturfilius lofcpb.C^ni crat fponfus Mariar,cuius cau y (x fupra exprefla; funt cap. 1. 6 Qyifuit Hcli. In Mattharo dicitur q U od Iofeph fuit filius Iacob,&
in
ibi lfta
controuertia foluta
eft.
Herodes autcm icrar. c

ir
MORALITER. m
4
Qui
baptifmoChnfti
litip[ejr["t
comp. Ihe quiloannem hgauitin

fuisarguebat
rent in fanftiUims
, lignificatum fuit, quod eiusfidelcsdebetrimtatis nomine baptiz.ari.
rem,
eoquodde mahs
eum
charitatiue
,&
u fimiliafaciur
funt Ilmiks phrcneticis qui
pium medicum per
filiui
uterecV
occiderequirunt. JlpHhtn cft ca?tum,& d'fcendit. Beda. Non ci tunc apertum 'coeliim cuius oculi cerncbint intcnora ccelovum, fed virtus
ifmatii
erat incipiens quaft annornm trigint<t,vt putabatur Per hoc infinuans quod officiUm prxdicandi non de bct aliquis exequi ante perfcilam aetate fitut non kgitur Chri
fojepb.
otlcnditur,de quo quicunque egreditur
ei
regni c$trinicatis
irt
ftusantea piardicaflc. j Qni fuit H- li.tjtu fnit Matbat, qui fuit Lr. Hic no occurrit aliqua notabilis moralitas , nifiquodpergcnerationem fpintuale
left
unua apentur.
zidtfcenditfpirhusfanRus. Per apparitione(ancl
qu*
defignaturper hancgcncalogi.im.homorecurnr in fuum
creatorc, ficut hsec genealogia in Deu rermmatur, camdicitur.
Tom.j.
719
vj lof.ord.& Nicolai de Lyra.

mos
y^t
i
,
&
t\
quia non cft a.i muliei u
& ex vna cnbuerac Mina cv

(ic
fcript,uraru
vt generatio tcxaturpcr
l<
nomi
&: (i-
oftendeiunr.Iuda:is itaque&: Gra:cis flmnisprorfUs lui
>K
pb,vndc
wattfc.j,
declar.ir.Genc per lofepb 01 igo Mariae tcftimomu patris. Tnxtfi, i..cior.c* aniisdjcturus pr.rmifir 1,h> meui diliBin , vt apparcac vciu Dcu 6i hotnimsellcfiliu.
nml ccfcHrur,&
caufaadempca eft. Bcda. Si intcll.gimuj Mattharu q;\idrag;inta du tiones pofuifle, vt vnum lechonia; nyinen bis uumcirf,
pacrc&:nliohicnumcrus prajfcns ccclefixccpiisdcfj^
tionis 6z otrenlionis
Ambrof.In generationibus vjri \\o-
quodomint
Dextei.
e
AuAus,
d
filim
Donum
Welofeph.
Dei velultqusnda
im'&: pcrfonaquarritur,
quxctiam
in
qui
fuit
Melchi qui
}
fuit
Iannc, qui
b
fuit
IoTcph , qui
c
fuit
c
Mame
fpc t.. bati laborat. v

eifi fcni
rate
Oneiani uel oneiauit.
Confolatio uel confoUtor.
Adiuua
qu.i
fcnatu &t in rcliquis curnsciuitatum gc-
chachiac,qui fuit
a
Mci iJit
vcl tueridiinum.
Amds, quifuitNaum, quifuitHcsh,qui Donum Dei b Delidenum.

vcl aliquindo.
ncnsallcricdigniutem. a Quifuit. Mattheus

ponit, gcntnt quia carnis folat fucccfiioncs numerar.Lucas, non gcnuit , fcd
:
fuit
Nrfge, qui fuit

Obedicni.
Ma ath
Pnncep
qui fuit
c c ,
Matha tia:,
d
d
qui fuit SeDominus

vel
Augiucmuia.
Contitens.
gratia eiu$
taduo. Scxadopt fcptem ad rcquu pertiner.Va Jc po lusdeAegypcol.!

ratus, quadragir annis indefcrtor
ratur
,
dominus mifcricois.
,
me'i
a
Mileiicon.
fuitluda qui fuit Io feph , quii vel
qui fuit Io anna
qui fuit
Deus.
rae*.
magiltei Babylonis
Feririo niea
d
,
Lucenu
d
fed qa fub
Re*fa
,
a
Zorobibcl qui fuit

Kcgnummcum.
b
qui
b
fuit Satfthiel,
qui fuit Neri, qui

c
intrandiin rcquii cxcrcetur/cptics

na,idcft,qua( taduo caftran
nrr.CcMioruin
qui
fuic in
quo dcli-
Robultus vel violentus.
Diuinans.
Dei menfura.
1
gnac
fe
eciam ado-
fuit IeTu, dan,qui fuit He*r, qui pauciorcs. Lucaspo Jj nic plurcsgcncratio nes,quiaaim peralias perfonas generatio ccxatur , poceft ficri vt alij longaeuam , aiij breuiorcm cranfcgerinc vicam , cum vidcamus plurcs fenes cum fuis nepocibus viuere, mul toi ffacim fufcepcis filiis obire. Qui Io. fuit filius Heli. Qui Heli fuit filius Msrhat. Auguft. vero de vctcris Sc noui ccftam. qujeftionibus . Qui Chriftus
fuic filius
intcrponcrc filios Mattha?us aDauidad Chriftu

ptiuos
,
&
fuitMe'lchi,quifuit Addi ,quifuitCoTan, qui e

a
Vigilans vel vigilia vel pellicens.
fuitHclma -
Saluatoi.
Dens mcus adiutor. Dnminuscxahan-.ueleft exalrans.

c
Iefudufcapcrro
qui fuit Elie zer, qui fuit lorim
dane,vibsh
^)milT3S
olii
mgreditur.Sicdu nus quadragefima fecundagencratione, ex quo nu" fcx ca:citatis tencbras ab ABraham crcdcnte difcutrit
,
,
niens in catncper bapcifmum coeli lanuas padic, feclx vitx curfu fub ciufdem numcn facramcnto,
&
;
Mathac.
y
b fM fuit MatbatU qui fuit jimos, ejuifuit Tâurn^quifuit Hefli. Beda.Mathan qui pcr Solomonem defcendit.de vxore fua I.icobfiliumgcnuic, & dcfunctus eft.TuiicMathacqui de Nachan, dc cadem vxore fufcitac femen defundo fratri,
promiffa regna m Beda Matthxus qui regiam inftituic in Chriffo n perfonam,pr2Cer ipfum Chnfiu 40. homines in e< nis fene nominauic , quo numero fignarur iftud tps q hacterra regi nosoporteta Chrifto perlaboriufar.
tum Chrifioduce Leth fluuium
&
na.Neque.n.quadragincaduarquc faciunc
.
tcr.14.fcd
do
ipf
Heli. Ec Heli gcncrat Hcli, 6c func vccrini fracrcs, Iacob vxore moritur finefcmine, cuiusvxorem accipic accepta Iacob.cV: gencrac lofcph. Ec mencoLucas adoptionis onginem fufcipit vfque ad Dcum tranfit , quia per adopcione cfBcimur filij Dei, crededo in filium Dei, qui pcr carnalcui gcnerationcm oftenditur faclusfilius hominis. * Titus.De Chrifti ortufecundum carnemcontrouerfia nonnulla cfl .M ictheus enim gcnealogia e Salomonc orfus, deducir illa in Nathan Iacob Sc Iofcph Lucas vcro initio a
&
Iechoniam bis numeracum 41 generaciones finnt li Chriftu annumeramus.qui teporali vita? rcgend.c t
.
&
quadragenarionuineropfidctrcgulanter.Cîiatuor.idndi partcs , vel tempora rcfcrunt" Dccem ad lcgis d
pugnamus.Vndc&: ieiuniuecclc: quoconcra 40. dicrum confecrarur. Etquiaadifta mortalicatt

parcicipandadcfcendcntem Chriftu lignificare iftas gcncrariones defccndendo comcmorat,ab
gelij fui,
ii
vicia
mquo fignificaturfufcepnopeccacoriimi
.
Nathan
faftojdefcendit in
Mathan,Heli
&
Iofeph. Ex quo
candemq} Eftham vxoremhabuere,Primus duxic ca,Ma-
appaiecvcrumqueeuageliita aimd&aliud proximugenus Iolephoafllgnarc.Na vcidem Ir>fephfii-rulexIacob& Hcli ortu duxent,vf jpipoffibile. Cjuius dirBciiltaciS inueftigan da eft fol iirio.Tertius ergo e finc,fcciidum ircha?i gcneacft Machan. Quintus autcm a fine fccundum Luca,cft Jogia Mclchi Mek hi porro & Machan diucrfis teporjpus vnam
Lucas qui virulus ranqua faeerc cxpiandis pcccacis aftlgnans , a bapcifmo in quo hof cipic afcenfus,generacionis ferie afcendendo difpor abolitio peccatorum noftrorum fignificatura'iiV) Proinde Marthams a Dauid per Salomonem defcc
a
1
domino Chrifto
numero
cuiusmatreillepeccauic.LucasadDauidpcrN cumilliusi dit,percuiusnominis prophetam Deuspc Lucas fcptu.^gintafeptemgenerat.u' piatnt. po

1
remifiio
omnium
peccatoruir. Cu::n\U
:tir,qul
than.procrcauicq- ex illa Iacob. Mathan aute vitadefun&o Melchi qui erac ex eade cribu etfi pon ex eode gencre.candc Eftbam, iam tum vidua, afchut fibi ln coniugem, fufcepicq; cx illa Hcli lacobigicur &c Heli fuerut fratres vterini, vtpotecxcademmatre cditi. C^terucum Heli acccpiflec vxorem,nullifq, cx ea libens fufceptis , mortem obijflet fecundu legis prafcriptu iugrcffus eft ad illam lacob taquam fratcr,Hcli gcrmanofemcnexcicaturus. Procreauit ltaq; lo nacuralis filius eft Iacob, fcph.atq, ita ide Iofcph lcga: .
confidcrandum eftin partibus inquibusmu!i:plt< eft.vndecimcV: fcptem. Pcr vndccm tranfgrcflioden (quo m vincam Chnfli, condudb func remuncrandi cft, perfedcionis fignificatur. Ec mulcipluaiiturviid. pcr fcpccm vc fignificecur lllatranfgrefllocxmocu rn nis fieri Septem cnimetribus&iquacuor congrcgai Tria ad naturam humanz animar , proptcr tnpliccm
, . \
&
&
Iis
rurfumfilius
.
tem exprcfhii us,Iacobii nonvnat,& vnde

cat
Hcli.Mattha:uscrgonaturaleIofcphi parehicdefcedit mdi Lucas vcro lcgalc patre manifcflaturus , Heli m mediu
rum fignificarur. Per fcptem vndccim

pcr
,
refcruntur. Quatuorad torpusquod quatuorconftatcmcntis. Vnde homo non incongruc pcr fcptenarium m
motum hominis tranfgrefsio pcrpctratur. Hct meroomne peccacum incclligitur hoc ipfo nun
,
,
multiplicantur,
sdducit.ftirpfmquc vndcdcfccndir,apcrir.Adha:ccu ludî tanqua Icge obflridi, legalcs parcncc-s agnofcit , Gr^ci vcro Pagani,quibus mhil cu cornunc cft,nacurales can-
&
tu progcnicorcs fpcdcntjEuaiigcliftalt fcphumex vcroq; fuum ad 'Dauidem rcducerc patrc Tcgali &: naturah
legc
nium peccacorum remifsio accipitur, cxpiante nos carn cerdotis a quo nunc ifte numcrus incipic &c rcconciha nos Deo, ad qucm nuc ifte numcrus pcruenit, pcr fpir
fandtum, qui
e
-
m columba: fpecie in bapcifmo,vbi iftc nui

.
gcnus
rus commcmoratur,apparuic
oftcnde-
NICOLAVS DE LYRA.
X
QuifwtTêri. MatthsiprimodiciturquodillcSalathicl
fuit
filius Iechoniac.
thiel fnit filias naturalis lcchoni$,fcd fuit filius
Ad quod diccndum, quod verum c(l quod
Sala-
quiamoirtuo Iechonia Ncrusadoptauit eum in filium,&i Matrha-us qui defcribit gencalogiam Chniti carnalem pofui choniam.Lucas qui magis defcribitgencalogiam fpiritualcro
nit iltum Ncrj.
j
Ncn adoptiuus quw
V
'uit
;
L UCX
mvftc.
m. Cap. III. ap.

,
742
ita
Nonautemhiquar-uorquihoclcco inferunrur fuerunt,fed quod eorum nomiiiibus p.-ii ricipabacfihj $ J) A.Quafinominibusalludens quodiniihs figuratum 3ciitisada;.uat.Quatuorgenera virtutumcognofcimus in quatuor riliis Iacob,quoium ifti pofieri funcln Iuda domini p figuram
Lc"i.
turquod Arphaxacccncum Camsn iV ipfe Cainan cumtrigincaqumqucannoru' genuic ccrttnm triginrt annorum clfcc gcnuit Sela,quorum quid verius fic.Dcos nmiit. d ôejsloc mftus^dificator
arcx, prxfigurat xdificationc
Sela,qui &: fpfc geuuit Kebcr.Scd apud feptuaginn
fcnbi
eccMix.
Andinit tnflitTam vcl
figfiOra.
c
CpjllioniS
ri Ii
I
a
:
Vtfupra.
Adimor.
Confitens.
Matbkfilc.
AMft.
prophctarum
qui
fuic
Iofep
praxefiif-
Mathat,qui
Augmemum.
fuit
Leui,qui fuit
Vifceramca.
Coliiir.ba,uel dolens.
Symeo n,qui Dci

refurreftio.
fuit
,
luda
exemI" Simeone .rijn [viiiiaam lxfi pudo

foaftitatis
.
Anni Mathufalc vltra diiuuium nnmcftum

ratur,fignific.itChncuius vita a:ca,
nefcit.
fuit
quifiiitIofeph,quifuitIona, quifuitHeliachim
RexeiuS.
Be.PerNaihan.proflutix digniMtem cxpreflam aduenimus. Dedii vel antis
Donum.
qui fuic
^liSi
Leui officium
tcm
f
to
Melcha,qui
qui
fuit
fuit
Menna,qui
fuit
Makdocis.Nonergo tantorum nciina

l
Manufortis.
incenfutn.
Mathara , qui
Scruitus.
fuit
Nathan,
Booz,
Qui
Enoch.
Fortis.
,
piarcharum C3 prcccrmictcnda
iuit
ociia
Lu-
Dauid , qui f uit Iefle , qui

Scnfibilis velpacificus.
fuit
Obcth
BEDA.
Dei
ad
Augutium
uel ferpentinus.
qui
fuit
filio
Populus volumarius.
Dcum
qui
fuit
vtquiavnus Chnftus le-
Salmon,qui Eleftus vel

excclfus.
fuit
Naafon,qui
Diuifio.
f uit
Aminadab., qui fuic

Confitens.
Abaptizavfquc pacrema-
Sagitta.
Aram,qui
fiiit
Efrom.qui
fuit Pharcs,
fcendens, fcptuagcfimo gradu Enoch

ponit,qui diiata
qui
fuit luda?
fmgulis quo>j maioribus gene duierfa

fuin
Supplantaior.
Rifus velgaudium Fater mulrarum emium velvidenspopuium. Exploratio vcl path:ra,liue nequitia.
qui fuit
mor-
Jrirtutum derent.
Iacob,quifuitIfaac, quifuit
Requiouit iux.
Abraham,
Lorum uel corrigia depcndens vel perfcftio.

Acgrotans uel pafcens. .iiiucir*ii>.
Diuidens uiuiaens
qui fuit Thare,qui

vel diuifus. vei aiuiius.
te tranflarus in paradifum eft , vt fignifi
cetcos qui in gracia

electionis
filiorum
tyyiatban.lMHD A, C?d Matthsuspcr
fuitNachor,quifuit Saruch,quifuitRagan, quifuitPhaleg, Tranlitus. Lavr.entio Tollens.

.
loncm
iK.tionem,
;
Luccs
c
rc-
velpoflcflioeorum.
siiians depopuiatior.em.
pcSathantcxitgeillc
qui fuitHeber,qui fuit Sale , qui

Nomen
vel
vel
fuit
nominatus.
Requies.
humilcm.
Hiimiliaium vel pertutientcm ues IpcrcuiVum. Mortis emiflio uel mormus eit ic
Cainam, qui fuit Arpha

interrog.iuit.
>
cxaqua,&fpiritufancioregencrantur, mtcrim poft corporis abfolurioncm ;etcr-
nam
d g :m,iftevtvitulus fardocalem oft.cn- e

difamiham
,
xat,quifuit Sem,quifuitNoe,quifuitJLamech, quifuit a Defcendens

Deducatio.
(iue continens.
Ma,
fufcipicndo in
.
Laudatus Dei,velIaudansDeum.
quia
rc-
requiem Septuagcnanus cnim propter

feptinvam fabbacnl-
iffus r<-x
cx
thufafe.quifuitEnochjquifuitJarecI, quifuitMalaleel
a
LamentatiovelpoflcfTio eorum.b
a
Pofitio fiue
giis,&faccrdosex lotibus, fecun-
Homo vel defpcrans vel uiolentus b Homo vel terrenus vel pofuit
.
qui
Iorum
requiem
fi-
fuit
fuit
dticarncmcxrcga g
fa]i,i facerdotali
Ca'inaq,qui Dei.
f uit
Enoch, qui
fuit
Se th,qui fuit Ada m,
indigena.
gnificat, quiiuuantc
qui
Dci
gratia decalolcgis implcnt,
gum
jnacfiexortus,qui :ftis rcx in Dei t itc l;atur,& ctn iudicium a
quoiin refurredione nnmutabiii Dci
Dco rcgc dcfertur,
& faccr
fapicntia?
ckeftina:ternum fecundiim
c
ordinom Mclchifedcch. VclSela. Heda.GcneratioCainamnonde ûifiutSale. H ica veritate,fcd habct dc feptuaginta interprctum edi
^.In
plandar pcr fecula monftrac effe iungcndos.
contcmpla
Jf^.Sethpoftenor Adxfi|us,non filetur,vtcumdua:po
pulifintgcncrationcs,fignificetChrif}um in pofteriorcpotius quam priorc gcnerationenumerandum.
tic
Gcnc Ai phaxat Scla pro Salc filmm nullo mtcrpofi
Quifuit Dei.A filio
Dci gencratio incipit,terminaturin

J
fi-
Thibefgcnuille.Porro Arphaxat
geutSale.Itcm
i
i
m Paralipomcnon.Arphaxatautcm gcnuit
Sela
'
vixit trigmta annos,&:
liumDei,pfasccditcrcatusin figura,vtfequat natusin verita tc.prgit faclus ad imaginem vt proptcr eum iniaaio defcedat.
dicunt aliqui, qcT fuit filius mfmtlâtban.Dc J Diid nacuralis de Bctfabee,vt videt dici.i. Paral.j. Sed hoc J d:contraiIludquoddicitSalomonI ro.4.a.Egofui vnigettSitcncllus coram matre.Illeenim filius,qucmhabuit de l ndante Salomoncm non computatur, quia fuit morcuus rcuncifus.Per hoc crgo quod Salomon dicit fc vnigenicu itrisfua-jVideturquodNathannonfuitnatus de Bethfaifto
ii
NICOLAVS DELYRA. Nachan
CAP.
fux exccllcntiam fapicntia:.Secundu veritatem aute giam defccndit pcr vtrumq; ahter tamen.quia Salomoncdofcca p ditfecnudil hneamnaturahs gcnerationis.Per Nathan vcro fccundum lmeam legalis gcnerationis.quia Nathan filius Da
&
:,&:
Nathan fuit NaDauid adoptatuc inquempropter cmincntiam filiurn mortuo cius patre naturali.Et fecundum hoc potcft
Dauid,f& ideo dicunt al iqui,quod iftc
fanititatis
,
.
cit,quodfuitfiiuisadopciuusBethfabeevxorisDauid
&
uidadoptiuuSjVtprxdiau eft, &Iofcphqui poniturimmcChriflum afcendcndo,fuit filius Heli adoptiuus.f. legalis prouc plenius fuic declaracum Mat. 1 Alia caufa efLqa Luc.dcfcribit Chnfii gcnealogiam proutinDcurcducimur vt przdiclum eft.Reducimur autem m deum pe Chriffum in quantum etricimut filii Dei adoptiui. 2 Quifuit Boo^ Tres fucrunt immediate fe fequcntcs huius nominis.f.filius,patcr 6c auus,vt plenius declaratum fuit Mat. r. 5 qui fuit Caimn.
diate pofi
.
.
dumhocconnumeratur intcr filios Bcthfabce i.Parai.3-b.Dcaliis autcm tnbtis ibidcm nominatis diccndum qI
cruhtfilu
Secundum Hieronymum.&fccundumtranfiationcm, qua
Vnq
naturalcs &adoptiuifilijDauid,quandoac
,
fic Salomon fuir vnigenitus matri uidct Proucr.4. Caufa autc quarc Luc. 'cribitChi-iihim dcfccndcre a Dauid p Nathan vna fuit,qa
pitmattem
cnrum
&
utimur.non ponitur ahquis mcdms inter Salc, &c Arphaxac, vc patet Genef. 1 o Scptuaginta autem mterprctcs ponunc iftii
tfpcftu Dauid
vc
Ictoinncs (apicnccs
Hc;breoiucocorditcrtencrcntChfm
tjercdcfccndci c dc Dauid,aliqui tamen coru opinabantur 1 u dcfccndci e ab eo pcr Nathan pp cxcelentia fua; fanftita t Jiprophetix. Ahi vero Salomoneproptcrdignitatc rc
pcr
Ecadconcordiam hunisptJteftdiciquod Cainanfuitpater Salelcgaiufiueadoptiuus, Arphaxac vcro paternacuralinpfius.vcerquepaterhicponitur.&maxime,quia Lucas 111 dcfcnbcndo fcquitur translationcmfcp ruaginta,qua?fuotcporeeratvaldcautentica. 4 QjHfmDet. Non pcrgcncrationcm ficut alii, fcd per formationcm dehmo terra; > &: lnfulionem anima;,vt habctur Genc.i
.
Cainanmedium
lfte
giam &:
NICO-
MORALITER
t
Quifuit Mam.Nnm pcr gcncrationcm fpititualem cfficimur Dei filii adoptiui
743
Aa
-
Glof crd.& Nicolai de

CAP^
II
Ly ra.
74^
i!
Sequfcur, Et^c/W.Ambr.Agekitur 'Zlktt&e. Scq111tur.il
in defer
imhocconlilo.vrdiaholum pu:uocarct.Nim nifi ilIEfiiti&e. vt Adam dc exi ra(Tcc,iftc mibi non vici!Tec,Vlyfterio, bis diabolum ad mcrtplpjVtoflcd
lenci
i.i'
Congniecxcrccturiciunium in liiaanrn p^rtequTcoi ... .quuinci .fignifi guaeftpafsionidt a mundiarnic riolsciii opus cfi concinctu, vt iciuneiur
d.i.
fctjfccundu
iu
.1.
N." cu in
1
C A
^
V T
Nifiiciunaller,diabolooccatiotcnt.indi r.on.idc '" lilud: I- di acudem m Pdpr-tpi.amjn. ttn. Qu!.;q u gis dubolusfibi r II II. bellareconfj
.
rc-r
.1
coampliuscxpugi
duclus
Efus aur plcnus fpiritufanto regrcflus
cfl
recontciidic.
mdi
ctor.prjpoii
alordanc&agcbaturin
a
fpii
in dcfertti
jiu.T.-i
,
jcOrigem
tatur [efusad
4
,
s.Tci
Uqu Adun exulautrJt

)
Du< rrgJJj cironeum
nrc.;u"i:nv)do reJire actci,".
bibcc.
cuius voluntacc
lo-
cui
unisquo
-1
dicbifsquadraginta&tccab^fadiabolo. tt nihil maducauit in dicbus illis,& conTematio aguli.

Vi m.
I
quadiaginta &qua:Tiifrinttcn
mcta nefcimus;qi
cailcprart
dc
fiernar, vicltQria rcttus in
Puricam
foiptmn. Ipfc
ligmlicat ui\it Cc
Wb luut.
diabnli.
gredicur.S.
fumfnatis illis
I
efurnt. Dixitautemilhdiabolus.
Sifi.iusDei
Iefus:
mifiafunt, q-.rarr iora crant q

liceris cr.id :iencg
ccpta
111
baptifmo
cs,diclapidi rcmifsioiic,\: rifanclo jlluminaci, fcculum ra mtidus diaboli accingi,&

Hoa9.in
*-*+'
dcncarqual*
s
s.
huic
vtpanisfiat. Etrefponditadillum
vt
1
E/M>v<i\Bcda.N<
tftfcfij
dcocmus defcrc
clo, ipintti fhnfl VI-
il!i
rc.vcQuafiminnadcfercifolaxtcrnacfurumus.
. pofi ieiunia efurierint Non qt forciores quam hic Deus Sed idco faclum
Elia
qnod
cfi
Quando
legis tcfuwi
fcmaaibus, quod
B
HiAe
QuomoJocuim putcs Apofcolos faluacon hxc vafa plena runtvino vcl olco,non lca fi voIuerY dfccrc, tim diccs , quod afrqwli meTifiita funtplena. lerub Indtfer. HirtQtialiterin iUodcfertoquodeftintcr a dubolo vifdcm &: Iericho,vbi figurahccr dixerat Adam
.
apofcoli rcpleti
plennm fuerum Spintufanaov
Centandopanes hoftisaufugcrct.quimulca c. videratin co. lifunitergohumilis Dcushonv.

innptefcatfubhmis bomoDcus. Famcs d..: cil nc caueat diaboluS tcntarc. Hiui nt aucem no tam cib corponsquam fafutem animx. e sifil -ai Dei t.c. Ambr. Nouerac D.-i filium vcnm
in
&umfuifle.
li.-d.i.
yeniiicpcrmfirmicatc corporisnonpuc.tbac Deohumdia nonoccftcredcre Aliudicaquec:

.
.
Na^^H
Trh
jd.vfurn
|jlucr>*ytoti
tuoi ad certameri admictur nifi qui icgitimecertauetic . ccelcfcis cicur uirtucis.iv.fipriusablucusa maculisgratix ncrc confecretur. diebus iciunauit legiflator pra C* d. bns
Tii funtquc proncuncad vfnm falutiS.Sacramcn Ncmocr.im roronabibaptifmwdefercum, iciunium.
Ncmo
mu
aliud centatis cft 6c Dco profitetur fe crcdcrc. nacnrilUidere.Scd cum llletctat vccxplorcc, i; tentcc. Dns c concra liciallic vcvincac,iic vmcicvcJj^B
homo communc
pabulo incencus
ehimconucrcerecruturam.prodcrcccrcacorciii.l iibi acccriic auxilium vc diuina:

,
'
3.Rcg.ti. b.
4b.<ûadraglnta
&
cefcimonium habeat d lcgc &pro ph:-t2,uciciuimi!i Chrifti Hoc numcrofignincafcxcuiiushuiusfcciiliin hisq. phects. uoc.nr pcr gratia Sdcumqui ucnu lcgem non foluere fcd munfunt pccpca lcgis, quatuor partes llmpl-te. i)c(.q
famemcorporis ncgligac.Hisarm nus hominemaduerfusirric^mcncagulxmunit. H inccnti Moyfcs & Elias famcm prolixions nou fenl iunfj,quihoc vcrbonon vefciuuyiori viuit.
* Orig. Rogatoaiitem pacrcafiliopanem
,
&
Mjtth.'.b.
l.Pct.i.b.
ad ,& quaccr dccc fiunc quadt aginra, per gratiam Dei, Liocancur dc quatuor parobus munimpletionem dccajogi di Iciunat Chrsantc morrecarnis quaficlamcc Abfcinete adciideriisfeculi dumefciSinagonc.Comcdit pofc refur
di
.
&
pidc propanejifiequafiadu^rfarius vcriipcllis pane dabatlapidem . Puto cciam quod &C vfque h< dcm dubolus oftcnd:c,vc hortetur iingulos ad loqu dic vc lapis ifte panis fiac.Si vidci is liTiecicos dogm
& ^^H
:idu
rcc.t:onc,quafi dicai?, ctfi

cacis ia
nodum habecis corpus imm orcali-
rum mendacium pro pane comcdercfcico lapidcm
pafumini.quia
catc feculijciunare
& rcfici debemus rururi ptomifsiooe.

,quoDeum
&:
dum uiam domini capimus,&
a Uani
monem eorum.quem monfirac ei dubolus.

Gregorius. Tnbtis modis
fic
cencacio fuggcftio
proxinuiiTi diiigcre
iubemur rcfert.Scd quia mocu corporis quod dc quatuor clemctis conftar, chantas Dci & proximi iuolat, ad d.lucnda peccaca in 4o.tcmpus peniccnti.c furgic.
Qyadiaginca dicbus, decead dec.ijogum
ftarione,confcnfu. Chnfto auccm fuggefiione i.>la,i leccacio peccati mentcmeius non momordir.Nec
dignum
cft
ftras vincerct
ccncan.qui occidi vcneracvc iiuccncaciojj iua morce noftra culic peccaca , iicut
Saipl
Congrue
N IC OLA VS DE LYRA.
C A
P.
II II.
Dcfcripta prxdicationc praccurfor;s,htc confecW primo dcfcriqucnterdcfcnbttuf pixaicatioSaiujtotis, buur ciuipradtcario permoi.tum amons mir.icula factendo bencftciaconfcrtndo Sccundo per viam amoris terrorem futun iud cijiticuuei) iocap. n. AdliuccircapninumdeknbtturpriS.iiuaons pcr fcipium taatum.Secudo, cum boc mn
IT Ff" s a'*tcm.
vbi diuina fap:entiahauritur,qu3t pollca perpracdicp.tionem funditur , vndc Paulusantequam miuereturadprajcucandi in oratione fuit illuitratus , iccundum quod habetur A(l Eccc enim orat, & poiiea fubditur Vas eledioms clt mii
:
&
vtportet nomenmeum,c*.cTertiueit victjriaêntationu. enim clt ad prfdicandumidoneusqm fuccumbit tcr.: Iltaautcmtria oftc-nduntur de Chnitoper hocquodantc
'
prxdicatn)
fti
j
dicationcm mrrauir tn dcfertum oratiom folitaris aptti,& 4: J lbneiunauit & tripliccm dai-moms tetationcmdeuicit.nonq a
permitiionem difcipulorum
pii.
p.
cap
Circa
pnmum |>r*mtttitur
ahquorum conuer-
ridicatio.iecundo ex hoc fiequcns
dbs m.ii2;eiet pro lcied pronobisad dandumcxemplum catoribusalus.E: patct fcntentiapr.idictorum cx cii<
fequenti.Primaadhucin duas,quia pnmodefcrtbitur idoneitas prxdicatnns. Sccundo executio pr.xdicatiotiis,ibi. Et tlffus. Idonca vcra difpoiitio prardicatons ellmacera ii!S perieiumu per quodcarms iaceatiuAm cxpnmitur, fecundum cjuodilicit Paulus i.aciCor.9 rl/Jalt gocorpnsmeu
-.
vbi ltu iunt cxpotita exceptis paucis qwx fequuntur. n 2 Et nih iman. .ccipiu:uur dicsnaturuies, quianili^ ducauit dc die nec dc nocte.
Hk
rali
&
infcruitutemrcdigo, neiortccum
eiliciar,ck
alijs
prxdicauerimipfc
reprobui
fccundo,icruor orat lums
m Juco iolitudims,
lapidihnic vt pttiiifiat. Hicaccipitur fingularc p:. contodoloqucndiquodicitur LLxo.l. o 1. Vcnit roulca uillima id eit , niultitudomuicaium, vndc Mattii.^. a.o.
}
>ic
,
D.c vt lafidti
iiit
punes jiant.
vbi
M O R A L
I
"f
T E
IV.
1 fiaittcn),;.-c.
Seqtnrur.
,
Htagb
t r
Per boc figmficans
qoOcI liomincs fpirirualcs,
ir-oHifuiu
religioG,dcbentirKi(jpc(itare nutriri
namacrius
folcntadarmonetcntari. r-rcleliatt. 2.a.Fili accedcnsad icruitutcm Dci fta in mltitu & timorc Dei & prarpara anitnam tuam ad
adtcntationcm. Et hoc fignificatur.ctim diciturhicdeChri t Ettentabal rrîrrarfiô.Pcrhocautemquod lncprimco nitur tcntatio de gula cum diarur. Dulir-i' h'<-: 3 Defign.itdi-quod h.rc tcntatiooccurrir mini Primoquoniamabinfantia. Secundo veroponiturtci tio de dicuur. cupiditate tcr
.-
rcnorumjcum
m
5
L uca:
c/?.Docet magisdoch-inaquam miraculis
Cap.
pugna
i
.
II II.
74<
Hom.jijn
Luc *"''
diic
a scriptum
<
Etdu.'Ncc indignum videntsr dominum aoillodefcrn D"
ir. f wmihtate qua potcntia , nihil pro diaboli arbitrio , nec (j,l.irandc virtutisconliderationefaciendum.
qui crucifigitur.incmbrisdiaboii. *
b r</u:/r.i.ticas ficut tesgefta eft exequitur, mediam pones Jritiam,vltimam fuperbiam,fecuudum moresprxfends ce* p,is, quiafuperbia
nem
Ongencs Scquebaturp]ancquafiathIeta,adtentatio.
fponte proficifcens,&:
quodammodo Ioquebatur
quo vis,& inucnies meinommbusfortiorem.
K
ed quiaagis'de cibo corforeo,& non
pjfomnesvututes
fy
InDeuteronomino.
r.Matrheîs
non
a
Qjjeifnafio dc cibo mentis.
tentatio
feiiturordtnemhi
r}:'.r,fedcenucio-
b
c
tScnptumeftjûianoninpanefoIoviuithomo , fedinom niverboDei Etduxitillumdiabolusinmontem excdfum,

.
Suprapvuln hoc quod Chnfrusinaltum tolli fc permic

,
tit
fed nionenri ca,
dere non obedrc oftendit.cjuod cutque

ti
nn Adar. idit.Monqi
\;
Tentatio.
inCJUS,
qiliom-
ji!videt,amplificavanita u <: , fcd
d c
umane,
pom-
&oftenditilIiomnia regna orbis tcrrze t inmomento temNon 1"' a ll0C ! ^lUgem te faciam horum. _. poris,&aitilli:Tibidabopoteftatehancvniuerfnm &glc>ria illorum,quia ixiihi tradita funt,& cui volodo t illa. Tu erofi quia u
,
bona,&altaimpera obediamus , fed

preeipitare
T ir,pu n a
volenci
T iHam.rctl!
concra eamus. Suprq

pin.t.
l|ua amabat quaKcriofam oficnrjls
Quidiabolum adorat.ante corruit
Icaefiiaaan-*"' 810
vt
" 3 "1
t procidens adoraueris
a
coram mc,
b
t erunt tua
eft
,
omnia
tia
Etre-
dum
putac
ferit nta ois
Dcut,6.I>.
facereamari Vt:bat. Velfcicns

,
In Deuteronomio.
O.uifolusremuneratfruftuampliflimo.
diolus,
fl
quod Chri
,
dixit fpondens lefus,deuota illi. ambitione

Caiet
teligio
fcriprum
Domiiium Deum
in Ierufalcm
.
vnufquifque ad altioraafcendere, fu-
blimium vfutpatib-
\.
fibi
regnumtol
ciorn
tuumadorabis, &illilbli(eruics. Etduxirilium

,
nead infenora tmt

datur.
Qinavcrodia
tMit.4.a..
TPCiI,yc.c.;
Bf &ftaiuitcumfuprapinaculum temph gnamundi,nd lius Dei es, mttte te hinc deorfum. f eli enim, Scriptum quod non Indos, m mandauitdetc vtconferuentte , &quiain n angelisfuist fciiiomodoin om o manibus tollent tc , ne forte orTendas ad terrcnisregna lapidempedem Ipergula, vci tuum Etrcfpondenslefus ,aitilli Diciumelt t Non auc erbiam
lct.offcndit
k.
&dixitilli
Si
bolusfortefentitia-
c-tantiapr^tedicqu?
cciam forccsdecipit.
1
Sifii.Dci.
In
om-
Jjibus tentationibus hocagit, vi intellt-
fuadcns lebu, ciim

vt
O.homo.
h
"b
I'atrem
&
hluim.quia ego
&
patcr
.
vnum lumus.
gStfi
filHis
Dei
fit.
tenta^bis
do minum
Dcum tuum
Er,
confummaca omni
Sed Chnitus fic re- tDeut>,c. fpofum remperat.vc
liccrct.
d fnwowf"
e
Ambr.Bfd.^Nontamcelcrirasconfpeclus.qua
Mitretede.
fragiliraspoccftacisexprimitur.
Ft njlendit
illi
Inmomentoemm'
mundi
re-
Quem necgulanecau.uitia vicit,

a-c
ambiguu
rclinquac. tentat vana
glorn,fi fortc ilium vcl lpfa vi&orte (ux iacfantia valeat deii-
p-xtereunt.
Titiis.
ccrc.Micr.H
nmria ,&c. hoc efi.omnia
vox
ei
conuenitqui omnes prsc ipirare faca

#
ratiune dcl ncauir,d<
lincataquementiilhus, vc opinanihil lllecoiu

.
git.Inqt-oinfiinuisoftcnditiirjquinuliipcffitnocerenifipri ut ilic fc- deorfum miferit.
urpiefli^Quienimomniacondderat,
,
Scnptun, r/i.Quia fcnprnrai
um exemplum
pr^tulerar,fcri
:um qua: draboius oftcndorc vokbat,ignorabat
Na.ni
lamus qunmodopotuiiomniaorbisloca in vntl im adducta, corporeis ocuhsfpeclanda fnbucere
prurarum vmcitur exempIis.Vtiturantemdiiiboluspei hcre tkos teftimonns f-nptur.in!m,non vtdocear.fcd vtfellat:

A
Ongcncs.
Vnc't
Iud corum gito ut nco,agerc,hoc Peifarua),hot

ium diccre. r widg, Hec d arrogantiadicit non ,quod totus mundus.
filius,funtcn;in ..liqiu bitrad. a diabolo elt poteftas.fed
tibidiabolcfcirequodiftEifcriptnfflnr?
Nunquidlegifii prophefas.vcldiuinaeloqiiia ?L.vgifiiqti;de non v't ipfe ex teaiorie corum mclior ficrcs.fcd vt dc
ci litc ra eos q.ui
^[' ""^
liniph-
amit
funt Iitcra:,inferncias.
boni.
Non
liaboIi.Ncc ldco
obnoxia tamen mala ordtnacio poccibtumiquiama

,
o îj.Beda Hxc proplictia non de Chrifio eft,fed de fanlo vuo Qua: enam fi dc Chnfto effc c, ctiam quod fequitUr de.
:obno>ia: potcOac^s.
tmb
1
'ccmur
hic
omnem ambitionem dcfpicerc

,.
.
bnerat mcminiffe-J>/w ajpidt m, e ksfilifcht ambviobts\& ton- Pfal,yo,c ci'kabiikoom,& draconew.Scd de aiigejorum auxilio quafi ad
quia
infirmum loquitur,defua concultacionequafitcrgiuerfator

t%cct.
fip rfwfd.Beda.Suegerebatur enim quafi homini , guoahq.uocxpiorarct,quantum Npud Deum valeretrfcdper
d gnitasfccnlrdt-ibt)liccfabiJcetp.otcfrati
;iiis,cx:inanis
.
ad vftun
ad fructum
Nota auten>quiaomnis poce-
^n
qtua ordinatio potciiatiima Dco,fcd amalo-amftacis.D cet ergo dtabolus fe dicac dare potefi accni
,
oniacameni Iaadtemptispermitfanon abnuit Icaque ille (it ordinanit, nec poteftas mala,fed is qui male vtitpotcflate,
ttnetadlai.' ,n dociiinara, quandoh;ibet<juii faciat homo, Mat.io.c. non tcn&trc Denm.Vndc^prarcipic: Sivovperfeatti fnerint in ciuitatevna\f<gi> vin ai.am . Quandc verodefiric humanaproni-
quion.bic
ueristn"
)a.FJ)ictnsd!aboIusStluatori,fiprocidens ado j^contr.Ti i ,utdit,quod ipfe magis adorare eum

.
t4uminuni,&Deum ftium. B da Gre/e larria dicitur fctuitus qnx foliwetur.Diilia qaareciam h.tmnibusmuitem txhibe ôpcrcharitarem feruirciniiicem quod Grx
,
dcncia/fihomo fe totum d iunecoinmictitpotentie,noneft diccndatcntatio.Nnncautcinp otcrat Chriftusahterdcfcendcrcdcteniplo,quaper iaClttitiatn fe preapitare . Dauid Goliam tnbuslapidibusdetorrcnteproitrauit, Chri ,.Reg. T7,f. ftusdiabolumtribus teflimoniisdelege Nocandum quod Deut..c. exampla de Deuteronomio tantum ptotuleric vc fecunda: & 8.'.
'
irJribcmiirDeofcruirefecundumquod Grg
r^^cr.umj.ci
r,vndehic,cx:iiIifoIifefuies.
i
Et
NKOLAVS
Wâwtitii.dia.Hb tcmatio
r
'
legb f.tctamentacotifirmct. q Et rofBeda.Ttibustctationibus vitisomnetentationedi at cofummaca, quia m lus omnium vitioiu origo cocinecur.
& Quia__
ts
D E L Y R
hic
A.
quf ponitur
ficunda.Mat
4po
^tcnid,q ftatu fuit fecunda,& tcrtia,ccriu nobis non,ett,dt1 Aug.neque refcrj ad verit.item.quia n6oporret,qf faia femI eodcmordinercfcran:urquofada iunt , vt frequentcr di6tu
z Qîamibi tradita junt Mcntitur Iiic diabolus.nequemiru.quia mendax cft % patcr roendacii,vt hibetur Ioan:g.f Non enim potcft Jtem habet fuper creaturas ad libitum fuum,fed folum
Scdquodduoeuangeliit* varie narrcntotdine poteftratio t upiditatc principaliter,alia de ela nc Et Frequenterconnngit quod vnum vttiumcx ai onafcitur 'tonuorfo, ideo Matthatus vnam prarponit. Lucas vcro aliam.
S nar ,3a una tentatio eft de
inqua tu Deus permittt fccundum occultum iudicium fuum ad cxcrciti tium patietide elcftorum.Sicut data cft ei poteftes affligcndi Iob in vaftatione bonorum fuorum,& iu morte prolis,& in infirmitate
iui corporis,vthabetur Iob.i. tcvnfnmmata omni tentationc diabolut reccffit 3 victus.
&c.Tanquarn
Vfque
^._
Qta
MORALITER.
tfaiilWum dia
IB tl
.
ptinne,cum f Et duxit Alum

luis
dicitur.
in Ierufalem tentatio qoa quis dc meritis ns txponit fe penculis,non eftnifipoftplunmatcm
.
Nam
Quia
pcfttentationerrt gulaefequiturten-
pialufi
>ptditatis
tcrrcnac. i cii.c
vcroponimrtcntatiode prxfum
ptionc
pora.
Tomj.
& A
Dcut
t.a.
747
fccutu oculorum,& fuperbia
Gloford.&NicolaideLyra.
litis
74!
-
Qyia cmnt auod in mundo eH concupifcentia cartsis efl,& concupi/>*, quaralijs
< fanguinis necefTkudinc omnflis facere voIcns,pa].i
nommibus.curiofi-
tas.gula.vanaglorunoiancur.Ciim ccntacur bomocScupifccncia c.irnis dicaci NS in folo panc viuit bomo.fcd in omni vcrbo Dci. Cu ccncacur auantia , qua Apoftolus fcruitutcm fimulacroium Pjflionii.ijutndo non tamum doli, iti t f crte nominat , Deu adodi> icntarc imctinittit
,
quca Dco inuiftum oftendereinfticuens.nonabfquci gulan confilio,cuubus oppidi Nazarechapudquos fccun

ic
carncmnutncus Kicrat, iftud prarcarccris docuit. d Lt intra. Incrauit Chriftus dic fabbachi in fvnagogam,
no
illt
ritumlcgislvlofafc
imienu hotri iliouan. b Cum uo uaditnt)
tacet.
rct , pro folis ctcrnis

ilh icruiat.
Si
imfst;nauif. Sicctlam ui quafi frcurot irpcntc icdietufacilius irrunipat.
cfict
loannci.iicium ucnu in tialilxaro.
Dc ptnnoiduentu
cuniulocaelcftis;. tiaradimpleret.
ccnu-
tur vana gloru,
qux
b
tenrationc, diabolusrecefritabillovfqucacl te'mpus. t Et rcSigni
E;
furrcxi;
1
minculutum.
Bcda. Qui nonî

eracminiitrari,i
fiftitioam
T gioincika^
tttf
cciam dc prarccdcnt,bus v '^ 0r,is Wb| crcfcercnon tcn tcc
ercflus eft Iefus in virtute fpiritus in Galila:am &famacxiit r 11 r j r 4 vniucriam * rcgionem de lllo . Et ipfe docebat iynago1
t
pcr
minimare,
officium
1.
Qn
|
iaamaib.
dominum, qnod
citqui dc
ta-
luis viri-
giscorum, t Ecltfimin
4 za*rcth,
&c
lit
tmagnificabaturabomnibus:
honto non okliuifciiut.
,
vcnitNa-
<s
<]ua
Vnde
ill
uilefcebat.
bus przfumit, quafi amplius pcccuic no

poffic.
vbi erat nutritus
& intrauit fecundum confuemdine

.
gnatur fuitipere. prouide LucV
domini
ab
fcnpcu
Quaudo ompti
B
fakbjtoruro.
diabolum inhis vmciînquib vicicAdam .Quem îcm

.
Nota
ccrflucbani ad lcgimonita quictocotdcmcdiunda Ad publico antem conucn b Si minoit reuelatum fuerit , fetiu auedit.ubi ddiina tiliu 1 uiultis audiatur. in 't i..u;. Ab illit cjui Chriffi a.lucntum delidcianies.etiain ipiiut
cxplicacioncp phetix inch

quia omncspropfe
ciar
adueotu
inJiuleita indicia reliiiueiuiii.
t fabbatni c iuam diV infynagogam,&furrexitlcgcre. Ettradi t us eft illiliber lfaiarprc r r pheta: Et vttreuoIuitlibrum,inuenit dcgulacentatnc.du L. c dc Tigno vctuo gu- g locum vbi lcnptucrat. t Spintusdominiiupermc, eoquod vn
'
. .
9
lo
| '
ad ipfumpeiH
nent,&inipfocc ^">picck
flarcrogauit.
Dcva
Vt
beati paupetet fpiritu
n
1
\6
saglonadumdixit:
(Sescf^.a,
Entis ficiKdij. Dc auancia , dum dixic :

Scienccs
xitme,euingc]izarepaupenbusmuitme, ianarccontntoscor n rc,vcquus

ludjisdcfhaiaoncgcntibiudcdiabolo.
p!cmr,& pcnpfik nubis apcnuncur! Surrexicigicurk

n
Tam
ludzi
quam
c J
gcntibut.
Vnxit uel mifit.
gnorum
operatu
lcct
:
bonum it
dejprxdicarcca^ptiuisrcmiffionem,
&ccisvifum
dimittcre
prophccia:
rec.
malumKotadiabolum non cffc pcrtinaccmin ftadio.fedccdcre vencvircuti,&

uidcre,
,
acccfiauonecorr
fi non dcfinit intamcn formidat lnftare nc frcquentius triumphet*. a Etfama exiit. Nontancum a pnfcntibus proptcr u.fa miracula honoratur , fed apud abfcntcs fama diuulgabacur. Bcda. Nc quis purec ca qua; pcr ordincm func exponenda
E'
re.
Librum
prophctia?clatifum accipit, fed rcuc

-incarnacionis fuac
tum
legic,quia myflcrium
fufccpic
.
mprophi;
,
obfcurum,& prius
implcndum,& poft mortalifc
pufl lciunium conft ftim fadfa.fed poft aliquot a domino mi racula, uel in Iuda.a. uel in Galilxa patraca, qua? apud Ipan*
apcruitmtelligendum Accipit librum , vt offcndat fe cfie qui locutus eft in p L phetis,&: remouct facrilcga pcrfidorum tcftjmonia.qtn r i
nem
b
lcguncur
pnmoaduentu
facia.
Dotcbat. Polt
miraculacccefapiencia,quadoccc,quado
Cc
I
ftrina pcrmiracttla prarccdcnciamagnificac. * J vewtiGrc. Ticus. Manifcitum dcinceps fcipfum Ifraelicis
aliumDcum cflcnoui ceflamenci. Vcl dicunc, inicium Chrifti cfTc cx virginc. Quomodocnim pitex virgine,qui ancc virginem loqucbatur > g Spiritus. Bcda. In fupcrioribus prophetit? Saliutordc tium vocatione ecclcfiaj coniit macione loqucs , dice
vcteris dicunc,
&
NICOLAVS DE LYRA.
I
V fauc adtem. Qn'12 appropinqu ante tempore pafliohis fuf<;i

.
autem legem obferuare voluit, vt diltum cft fupra cap.2. S Etfurrexitle. Vt non prardicaret fcipium vctbo fuottttt
fed eriam tcftimoniofacrx fcripturae. p Jnuetiit lo. Non a cafu , fcd a propofito fcripturx loquentcs de co. 10 Spiritus domini fuper me. traflatione noftra mutantur
,
tauir ci perfecutionero per pnncipcs facerdoturo X Etrc.tSi le. ],'efcripta idoneitate prcdicatoris.hicconfccjueterdefcnbiturexecutiopracdicationis, pnmo qratum ad eius
quia fcrebat pi
&
Hoc fcribitur
Ifai. 61.3.
fit
Scdt l
1f-
do41rinam,fccundo,quantnm ad doclrir.f confiimationem,itti. Et m fynagoga crat homo habens darmonium Pnma in duas ,
.
aliqualiter vcrba,fed
cadero
intr.
do
quia primo defcnbitur docuifle in Giililaa generaliter. Sccunir.
ciuitate fua
Circa
imraucrat poft baptifmum , vt doceret populum. j / wtufpi.ld efl,in virtute figna & miracula faciedi dc quo
<|fi
fpecialiter.ibi.fr von in'b{,>Qreth. prmum dicitur, Et egrcffuscfllifus. fcilicct,d defcrtoquod
Nazareth
tentia.Lucas autem hicallegat fcriptura prout habetur latione L X X. Grca quod luda:i
fcicndum,quod
,
expeftant
la
1,
fpiritudicitur4.Reg2.t.SpiriTusE!iatrcquicuitfupcrElifarutn diuiJit acjuas miracujofc, verumtamen virtusfaciendi miracu
cestlifari .fedifta virtuserar in

.
lanoneratm Llifa:o,fedin Deoquiftcicbar miraculaad preC huôtumilr Deus& homo.
cjuem ex peclant futurum, & dominaturum toti mundotcrr >rahter,& cduclurun. Iudzos de c ;'priu'tate,&: potitururnci n maxima gloria cV honore fupra ocs gctcs,fed quia tcpus adt a* tus Chnfti iam tranfiit, idco Chnftus hunc locum conueoic er dc fcipfo expofuit , di. Spiritus domini fupcr me. i. mc dedL quia humanitas Chrifti organuro eft diuinitatis coiun J,
lpfius
quz promittuntur eis Ifa. cap. prardifto
impleri per Meffi.
4 Jn GaJilfam lbi eniro pr moprardicauit, vt imp.'eretur protcn poreallcuisfaeft tcrraZabulon phetia Jfa.o .Phtpoen
VteiraNephtalim,&:c.
5
raculi.
habctur Maidi.4 c. Et m4^m(jcabitur,d-c. Piopicr cxccllentum doftrinat

%t
t3<ideoinomnibusmouebatur fecudum diuinitatisinfimfla. Eo auod tnxit me. Ab inftanti 11 conceptionis plenitudir.c ta tiac Ex noc r, enimquod humanitas Chnfti deitati
.
comnnf,i
.
& mi-
6 Et >fif ^^mfc.Hiccrnfcquenterdffrrihiturciusdoclri ra in Nazareth ciuitate lua,<irca quod cms iic.aripa prarmittif.

Setur.do contra
plcnitudme gratia: repletur.fecundum quod dicirur.Ioan. dimus cum quafi vnigcoitum 4 patrc plenum gratif & verit 1 1 Euangciirarc pau.ld eft,humilibus quibus fua doclrin.
ficit,non fuperbis.
iS.
to
eum acmulatio
excitatur
ibi.
Etdiccbant, nonne
Circa priroum dicitur. Et rtn;, JâXaretq rbieratnualibifueracnalus.fcilicer , in Bethlchem, vt diflum cfl cap.z. fupra 7 Et inrauit fecundum confuetudincm f-am diefubba.in
tritui.
bic <Jl,Crc.
Hoc autcmdiciruraddefignandum quod
Qux erat Iocds orationis ts

pnceptumlegis
durc
fynago. doftrinar leeis quibus Iudxi secunvacare debcbant .'n dic fabbathi.Chriftu*
autem
ram Dei cognitionem, fecundum quod dixit Simeon fu pra de Chnfto. Lumen ad reuelationcm gentium, &c. 16 Dimitte.coif.A h. pondcre legis relaxido,dc quo df Acl.
ur
1 3 Sanarecon. Conrritijperpcrnitentiam daturgratia fa n| vulnera peccatorum. 14 Trxdi.ca.re. Id eft, detentis in limbo , ad quos dcfccnd cV eos inde enpuit. 1 5 >e Etcxcis pifum. Id eft, Gentilibus exratcatis pcr errcre
Et y tnit Tiaârttb.
MORALITER.
Pa boc ofieudit quod prsedicator euan
deber dicbus dommicis g< ;elij

.
^hrifti C rayftcnanunciaie.
&
feftmis popnlopra:dicar<
t:t
49
M
in fal.
L ucx
te
Cap.IIII.
.
7y
D
aperic
,
.Confeffimque'inhomo.Vnde A tikSpinttis domini fupcrme,fecundum quod

Vnxit
Deus olco Lttiti
dominnsin temporc chis [ubitofaciam itiud
pra conjortibus
tuis
Prx cxrens
fermonis rueranceuangelizandi offidum tradidic.Scas legit, quia dum nobis fcripturas cjux de ipfo.ennt in carnc
dignatuseft operan.Sed rcddito libro re(ider,quiaperaiaodi fpenfacionis o&cio i difcipulos docrrinc fu^ fcquaces cleiric, feque fupernx quiecis folio refticuic.Sic prxdicator verbi furgac,legat,ideft,opererur.tV prxdiccc U.c rcfideac.id eft, prx.
:
lordnr.efuD. fjjisvnctuscftfpiritualivnci:ionc, quandoin in ipccic columbx defcendic,&: mafic cu MCJzatum fpincus

jjj
.
Vnctus
eff igi-
tUlwrcuceca:lefti,vt
pêrcacem
C/dis
tr.fajo
condi-
b Annus domitii quat Iud*osTutumfabricand<\gente idolis fupplicando. tnoi habet tcij>ofa,icief>,ou.ituot euangclia.Du.xlecim menfc.idcft.duodeciin apolioios.
humaiYx chercfurrectionis
con fra'<S os
a
in
remiflioncm
b
Iudicii.
>
pra:dicare
.
annum domini
in
Ftxdicaie.
mia
quiecis cxpectec.
loan.itf.c.
ri<rec
xcerno
cail-
acceptum
reddidit
a
et
diem
tetributionis
,
pcicatem tei;t,ccecitatcm
lninarec
mentisau
animaru,
miniftro
&
EtcumpIicuifTetlibriim
Beda.Reuolucum
legic, quiaecclefiam
$
fedit
omnium
.
Synagoga
oculi erant intendcntesineum

Impleta e(Un hoc,quia ficut
illa
ptwlixeiat,
&
Ccepit autem
diccre ad 4
5
miffo fpiricu omnem vericaccm docuic. PH
ccfra&is.&contriti;corde
t u,
medcreajligando con-
illos
ftris
ttiotics
xi
eorum
&Z
b
a
6 Quia hodie impleta eft \\xc fcriptura inauribusve& omnesilliteftimoniumdabant , mirabantur 7 b Scriba & Fhatifii iuuidentes. a Tamen. o
magna faciebat,& maiora euangilizabat.
&
catum mimftro reddidit, quianon omnia omnibus dicerrte
icrendo peccaca,
vc
in verbis gratia:
qu^procedebant dcore
hic cft filius lofeph.
?
:
ipfius,
,
vi
cos qui legis
Beda.Magna cecitas.eum quem verbis tc faftis Chiiflum efle cognofcunt notitiam comemnunt apudfe nutriium,& petstatum tcmpora ptofeciiTe
.
e't di ob folam gencris.
da fed pro capacitaaudientium com,
mitcit dotlori drfpen-
uiderant.
fandumverbum.
pidere b;:urreleuarec
deprimc,
&
c
ccbant
Nonne
a
irrniffienem grao piritualis admictc c

)
quc
d
dicctis
mihi hanc fimilitudincm

a
Et ait illis : t Vti ro b Tefiimonium dab. tOmnino' Teffabantur , vt Medice cura tei- 12 dixcrat cumcfte ipfe dc-
prxdicare andomini acce-
f Qôon ctedimus nuod Quid prouerbiumcontineataperit.fQtianta.a.f. incena fama nulgauit,cumapud nos nihii taleftceris, quibus conientius talia impeudenda eiant ber.eficia.
quo prophetx
fanclii
cecij?
pfum
Qua nta audwirnus
facSta
in
Capharnaum
fac
&
nerant,vcrcfpiritufgratia perun^lum,vere fe paupe-
Bptn.Annusiubilei
&erelibercatis,tcm gracix,quo ecclcfla in corpore verfata peregrinatur a do Di 0,vnde Apofl olus.Ecce nunc te>r:pus accep. ecce nunc diesfalu tn St poft annum acceptabilem pixdicare diem retributiopi
tcs ccecos captiuos confratos,illius fuper omnia indigerc munenbus. c Merfice.Sicut fabn filiu m, ita eadem erroris demetia, medi cum vocat.fed in errore illorum veritas latet.Vere.n.erat fi-
k )uando filius hominis veniet in gloriacum angelis rcdde K licuiquc fecundum opera fba. Ad hxc cuncta eua ngeliza
d el agenda
fu
i
ideo
fc
dicicmifTum quia
fpiritus dommiefl:
reum.
ficus.Per
per ipfum in principio omnia fecit , % operatur ih fpiritu fancto igm, qui in magna domo huius mundi faeit vafa diuerfi generis.Eft &: medicus , qutaper ipfum omnia qux in c^lis &c qux in cerra funt reftaurata Qui de fe di-
lius fabri,qui
&
hec autem auditoribtis planiffime oftendit , fc ipfumelie,qui tumperprophctamloquebatur, quiq; hnanam haturam indutus, oliminmundumhuncinferiore venturus,
eit.Non eftopusvalentibus medicus, fcdmalehabentibus. M.^,I. * Titus.Protritum vfitatumque apud Iudxos erat vt medi? cos in morbum prolapfos.faceto hoc diclo, medicecura cei-'
exciperent. Cura teipf. Quia n Caphaniau plures ce curafTe audiuimus cura etia cc ipfum,& fac limiiicer ih cuaciuicace vbi
eundemquedemortc invitam aflerturus erat.

Gcntcsintelligit quxerant vere
pfum quidam
lingeliâre paupcribus,&c
pneres.Ncquecnim Deicognitionem,nequelegem,neq$ pnhecas,neque aliud quicquam in bonis habebant, &C ccte ri: mnibusfpiritualibus opibus erant deftitutx. a ^cwp//ciw//er.Beda.Audientibus illis qui aderant legit,
fc
cocepcus es,& nucriruSjCicf quare dns non fececit,aiius euangelifta ofte dic,& excufac dum , dicens . Quia nonpotcrat ibi vliam virtutem
mirabatur propter increquod paucos infirmos curabat, dlitatern eorum . Non crgo vi!ueratdominopacna,qui amabat ciues , fed incredulicas eorum hocnon mercbatur,& pacria fe chantate prxualebant dcfpicientes Chrift um qiiafi notu.
'
facere,nifi
&
m^^^
F
ectum miniftro reddit,quia

eft
cum efiec in mudo,palam lo
ci is
mundcdocens in fynagogis
|
|
& in templo, fed ad

|
cej
regreffurus his qui sb initio

*
--
ipfum viderant,& miniftri

fermonis
,
.'
ii
.,
~ j& Amen
NICOLAVS DE LYRA.
1
7
,
Et omnes teflim.illi da.Videlicet quod ilkfcriptura in eo

Et mirabantur in vcrbis gxa.IdeJi,gratiofis. Et dicebant.H/c confequenter defcribitur nmulatio
effet
impleta.
ttnlitis
imponcre iugum fuper ccrit ices difcipulorum

portare potuimust
quod neque
8 9
necpaires nofiri
contra cum.
Predicarc an.do. ac.ljic cil

t!
cfl
annus paffionis Cbri[ii,quo Deus pla

,
hmano generi [oluta emer.da primi peccati.

in
Licct enim illide T>{a%areth primo recepiffent verba ctus reuerenier,&diclum e[i,tamenpoflea motifunt contra eum ex inuidia,de gratio[e,vt
fpicientes
liiuc
Ecdiem rctxi.Idcjl^diem iudici)

'mtimoperafua.
quo vnicuiqti* retribuetnr
cum propterpaupertatcmparentum,quia iicet effent nobiics, dictum eft cap.z.tamen erantpauperes y vnde dicebant dcfpe vtfupra
.
Etcum
pli.lib. Hoc fecit
ttieuaenter
ad o1cndedum,quod Ubri facr fcriptur* vndc , ludxi banc reucrentiam facitratlandiy
&
io
Nonne hic cft filius
loi"cph>FtpatctMattb.i}.&Marc.6.
irartt
ibi
[kbrisiKteris Te[lamcnti,quod nullo modofederent iuxta illos,fede'~ . itotkflcHtiUifuntpofiti EKquopatet,qnodilli Cbrifiiani funt
dicitur, indigni,vt propter quod pauca miraculafccit ibi,quia eorum inuidia intantumprocejjit, quod miracula cittsdicebat ynde
&
^fiftebendendi.qui
''
nonfclum Ubros
veteris tejlamenti ,fed etiam

,
l!
)Vim[acra euangclia ita irrcuercnter traclant
& irreuerentius
eJfefalfa.Et hoceilquodfubditur.
j i
Vtique dicetis mihi hanc fimilitudinem.J<&j?,ofoec7ionc'?
'.wlibrtsitntilinm
'iniaioripmdcre coticriquotatione allegantin Jcrmonibus fuis Znhholisquam dicla Cbrifli apoflolorum. 4 bcfedit. Vtexponejrctmaturequodflandolegeratreuercnter ,
&
damnatorum. Miqui etiam
T beologi dicla eoru
a fim iiitudine [umptam.
12
&
Medice cura teipfu m.Sicut enim medicus
&
3ff.
trornnium,&c.oc.er.in.ineum. Quiain facic
eius
quidam
adfc pertinctes quam extraneos,itadicc hantei. Situfaceresvcra miracuia citius faceres ea inter propinquos tiios,&in ctuitatetuaquainter extraneos.Scd ipfe con[equentfr refpon dit,quod non dimittebat inter eosfacere miracuia ex impotentia velfal
Jitate aliqua,fed cx
bentius feipfum curat
&
vertss citius,
&
li-
aiios
''
*tit<ingrati*reUtccbat,quianimos intuentium attrabebat. ^5P't aucem,&c.imphcft.ici/ic in ex prediclis ipfo,vt patet
eorum malitia.Et ad boc inducitfacr&Jcriptum cx-
cmpla.Cum fubditur.
Ec
In
tcmpcibilicer,pcr quos fignificatur illi qui fcrmoncm audiut vel leclioncm non ad fuamxdificationem, ledadprcrdicatc/ris vcl dodtoris derifionem , propter quod arguuntur a Chrifto per duas hiftorias vetcris Teftamcnti,quarurn fenfus
MORALITER.
ZtomnittminfynagogaocuUerantintendentesintum Namilli luncmcricode numero fidelium , audiunc dcuote vcrj^diuinnty.Sed dc ndeuotis fubditur. ' & iictbdt ônne hic eJifiUus lofepb.Hoc autem dicebant co
,
;
mo
ralis
pofitus eft.
tempti-
XQm -J
?.& 4.Regum
in fuis locis.
n &
A
3
gtlem
|M.t.n
>.
Glof crd.& Nicolai de Ly ra.

dic
n
mittiti c
^tmtn
wtoi.Beda-Non folum domiiuis,
phct.iifi,qt|ii
&.' capuc prono. niuui;-. u-l \: Elias.cSc jjrophet.i
jnccndiumcarmliuc<)piidintump.mrfq;fpiririulisa
CCtcti niiiK>rrspi.)phci.cmiiius inpatiuquam cll ctues Uicanbus Uuu h)ii rari.quu pvuprmi)dnm tutiirulc
mcxtcnsci-
piophcticusfcnno par.cbacur,d.nec c u n.qui in nidafamepcriclitabacur.Cl.uif.icehiami;i
Kiias.iJeft.
cimbusinuidcrc.Ncccnim conlidcrantprxiciuia viuopcra
cedjnccfaripturarumimdlrgcntnpropahdia fudnoru. nic crgoprophcucus fcrmo .id e.cclefiani,vc rcccptus p...

cv
rehcercc
'
.
pon vittuccm,(cdfra
rccordaiuur
,
QJUtt
non opcioc Inirr
mc*
os.cjmi i.jiiuiiJi',tomuh.
nctrAjti nonquia pwiijm odcrim.cm bcncficium
da crcdcncium prius pams

bs
l
c-r.u
inf-aitiam.qunlinoa
?.
t.uis
luicinr.V
ipetcofdcm^' id majradus
hicinpacriaiua. Airnurem,
Amcn dicovobis, quiancmo *

t
fj
angii
fdc
fi
Oirilt
turam ji.au.rn pd> ucncrinc
prophcraarceptusclhnpatriaiiia. bis.multxviduxcrantindicbusElixinlfrael
Inveritatc
,
dicovo-
ibifarina
&v
quandoclau%
5
orc prophcrico ncdivitur idcfr.

,
k
|
|.Rc.7.t\
Hinc dccluratur, quod fiuilta ppcm

imfcricordix
flis
calc-
fum ciUcc1umannistribus,&mcnfibusrex, cu^mfadtacflct cft famcsmatinainomni terra , &adnulUmilIarum miiTus

c
t\m
&: hil.int.is
ricatis, vclc;rat;
minicicorpons,;
cxpeclcs
.
fl
alic-
viduamtEtmulti Elias,mlunSarcptaSid6ixadmulierem
,
.
&io
chrifhiatis
nx
vntutis fructibus
inoidcs Afpaiutor enim domn.us cft inuidoruai|& abhis diuma bencfitia <]iu
lcproficrantinlfraclfubElifxoprophcta Etrcpletiiuntomncsin 4 d mundaruseitnifi NaamanSyrus Etrcfurrcxcrunt , &eiecerunt 5 fynagogairaharcaudicnt.es 6 ! illumextraciuitatem , &duxemncillum vique ad fuperci.
&ncmoeorum
defcftiuo vctbi ltftismunesc t
tt
datur
&
h;
,
hxc muncra
ciunc
.
akflfi
Eccleliam uon c&
maliis pcrfcquuntut miraculu fux vucucis

aucrtic.
Hicmitr
liummontis, iupraqucmciuitasillorumeratxdificata
prxcipitarcntcum. Ipfeautcmtranfiensper
vt
rnyflicum
panenH
ligna
medium illorum
cluraduo
l;gic,
H.m.^
u
Lumum
Origcncs.Qii.intum acj Lncc hiltona
inquoflgf^t
crucis cxpiimic
m
1
de pcrtincciiondumiu CapharnaumfecifTcalfquodfignum ibicur Nam anccquam veniret in Capharuaum.in Nazafci

.
qua nobis vitx ^rernx prcparaturpanis. d 'Uaaman ,v^/j.Bcda Naaman ,qui decorinterprct
.
l
rcthdiXlfTclcgitur
ll^tcunque audiumus faclam Capbarnaum, Nazarcth cfTc typum Iuvndcputoaliqu.dlacitarc myftcrii ,

.
.
dxorum.Capharnaumrypumgcncium
Eritccmpus quan-
dodicb.iruseftpopulusIfrael.QiKc oftende,& nobis, prxdica fermonem tuum populo Ilrael, vc faltcmcum incraucnc plcnicudogcncitfm,tunc omnis Ifracl laluus fiat.Vndc magis m;hi videturintelligi vt dicimus, pa-
oftendifti vniur.fos orbi
poris ftjditate purgatum. fcruare non valci pernx mfpirationis gratia(quam ludci lauan lubctur , qn
.
n populumfignificac nocium,olimpcrfidic(cclcrimiqj ab< nim mcntis cS y maci'.lofun),fed facramenr<)b.;piifmi Qtiicaprcconliliopucllc,rtld I

il
triamomnium ptophctarumfuiffcpopulumcircunci
fionis
rapuerc gentiles^comonitus/cptics lud baptilma faluat quod fcptiformi fpintu rcgcncrat V caro cius poftlauacrom ficutpueri .ippaiuicquiamater faduscft vtpui tia,omncs in unam paric mfantiam. Vcl
Chrifto,dequo cft,c-xuto vcceri hommeconformatus Partcmfai Clttir.Tuer natus tfi nobis,& filus datus ell nolns
cft
.
J<
Et nationesquidcmfufccpcruncvaciciniumChnfti, magis habciucs Mofcm prophctas dcGuiftopicdicaiues,quam jlli, qui cx his non lufccperunc Icfum. b ln duiiui ^/w.Bcd.C^d. Non cfl contrarium exemplo pro phcc.uum,quod vobis mcis ciuibus faflidiofis diuina bencficia fubtraho,quia lkut tcmpore famis ncmo in Iudxaeft dignus repcitus hofpitio Elix,fedcxterx gcntis vidua eftqux-
i-
&
tcrrx
ris
culiffc dicicur,
x" quia oporcec baptizatos dominicia N

x;
i
partc;patione confirmari. e Et ete/n.'.Beda quod dominus de cisfupradixcnt,
ipfidc fe
lua^quejarancoprophecavificarerur Ecficutmultislcprofis ibide cxiftentibusfoius Naaman Syrus , qui dcuoce qnxfiuu, cft curacus , fic Sc vos modocj me ex inuidia fpnitis fuperno muncrc cftis priuati,non caufa mex impotcnc;x, vcl inuidie. jn dicbns F.Hte.ln quibus Elias cft operatus. vel quia dicm facie bat lllisquiin eiusopcribusluccm vidcbsnt gratixfpiritualis>&: conuertcbancurad donrnum Et ideo aperiebatur cccliim viclcncibusdiuina mvftenat, claudcbatur quando fames
,
vcrumeffcfacTooftcndcruncquiaeiiciuncextr uitatem,nec faluccm mcrcncur, qiuSaiuacorcmpellum fus finibus. f Et duxerunt.êtda, Peioresludxidifcipuli.diabolomag Illc verbo aitMitte te deoifum. Ifti faclo micterc conantur
crac,quia nulla erac cognofccndx diuinic acis vbsrcas. Viduam. Beda. Viduaad quam Elias mittitur,gentium figurar ecclefi;;m,qu a fuo condicore diucius deferca , populu rc&$fidei ncfciuicquafi pauperem filium egena ftipe nucric
illorummenteniutacafubico^veiobflupefacbdefcendit, i lit quia nondum v c rac hora paffioms,ncc elegcrac hoc genus morcis.Quodi )i tur a paucis cenccur,voluntatis cft ,quod a populonr nccur.fcd cranfic maieftatiseft.paucis voluiccrucifigi,vt n mulcorum efTcc facn leg'tim fcd in auchores crucis inuid c torqueretur,8<: pnucisatriêrecur proomnibus monturu
adhuc illi s locum penitentie rcfcruac.
&
Bcda.Dititut,
quodcum dominns demambusillorum
I*
\\
baci.vcrbofecularisfcicntieabfquehumilicacis
.
rrttcni
.
doce-
bac.QuxbcnemSireptaSidjniorumfu^fTcdicicur
.
Sidonia
pfuspermcdiumillorum derupis vcrciccdcfccnderct, lub ipfa rupc latercr,fubico ad adum veftis illius faxumi fubccrfugir,cV adini+acccrx rcfolucum quendam finum
id (
ic
cnim vrnatio muctlis Sarepra,inccndium vel anguftra panis QuibusomnibusGcnciluas exprimicur, qug inccrprtcitur
mucli vcnationi dcdita,id eft,lucr's 6c ncgociis
feculi fcruies
in-
dominicum corpus rccipcrccur a crfccir Tante, vcq; cap ta tis,quanre ipfum corpus rxt mc quantuacis.In quo vfqi; dic vniucrfa lincamcnca,&. rugx vcft is qux a tergodoi m 4$ tucrai _
,
NICOLAVSDE
t
LYRA.
Orationidjfufe trafiaturqu* bic
illa
Th ucritate doio uobis.Mult? ui &c.clau.eft cce.

ifla bijlorfa
Valdegratus Dco Etifko } #i babctttr ibidcm.

in fyna.ira Us quos .:bomiriabar>ti.r ficutcanes.
j
bus Elix.v. babctur.}.I{ig.ij.vbi

brcuiter ponitur. 2 Et ad hul.il.
Ec rcplc.func onncs
>>
Quiaprxponcbateiig
ilb dignum morte,vt
in
QnU non trant ita dcuotx

ne.il.
Ec cieccrunc illum cxcra.rd^<
ficut
mulier gentilis
,
i>arcptana.Et quia Eliai perfecutionempatiebatur in terra Ifracl dtb-iijfet ftbi (jfegreta .

3
terficcrcnt ,vt patet in litcra.
quA
7 Jpfc autcm traniicns pcr mcdmm.Virtutt diuinirath, f <*

tcrat (ic jc feruarc
Ec mu!.lc.&c.&
mun.cft.Trc^r eorum ingratitudincm
UUjum quando
voltbat.D.-cit
autem Beda,quc'd
dominus de manibusi
omm
trga
Drm, qitia regnum ifraddcdinaucrat adidololatriam tolendo vi

fjuosfa(rat leroboam.
tulos aurtos y
fub rupe fttere velLt,fbio ad taftum dominicA
elapfus,de vcrttre montis dejccndcrct *b vcfiis faxttm iUn

'j
Nih Naaman Syrus.r.iu hifioria ponitur.^cg.^.-pbi defcribitur bvmtas eius ante curationm,cur. dititur: lci ijlum cnim de
dicDcusQluccmSyri^.rfo^
curattonemfuitaubucmelior
,
teif.git,& inftar cerxfoltttum quendam fiuitmejfecitjdfle, concr. tcmjn quo dominicum corpus rccipcrclur. In quo ioco omnia Unim
&
&rugxveUis
& veftigia pedum mrupe apparcnt adbuc
ficut
tct *
tur qui vtdermt.

I
valde
M
5
O R A L
ifl t
.
R.
EtnpU
cuc; s
s figniticantur il!:,qm pci icquuncur.eo quod d.cunc cis
j.Pcr
prxdicatores ueri
dilphccncia.
mrdium.Kon percutien s illos au pcllcns.nccaliquo modo fe iiindicans.In hocdocesprx torcs cuagelii uc non querant uindiftam dc inmriis fctis
Ipfc
tranficns ptr
autem
m
a
tf
(i
j
L uca:
ftigeret *
ifc>
Cap. IIIL
g
focieras
7H
D
demones ad fe vindt
candos dnni venilfe
crcdences, praricncia
lilius
i
diuini fculptoris rant, vcluti

*
\
,
(jod
cxprcffa manu feruantttr, Titus. Nomdeopermcdium illorum tranfiensibatj ,led quodccpus eam ad rcin idoneu ciucem
dum adeiTecXepcrac enim lam tum primu Euagelium ikininarc. Veruntame quod hic feciceuidcnti argument
5/nr.Bed,i.PauIulum amc vexando quicfce,cuinulia eft cum nofrra fraudc . h Q^jd nobis tibi. Beda. Exrorta confefsio non hec mcritum, fed efi veluci fugiriut fetui , qui pofl mnltu tctnpus vt-
&
dens
dnm fuum, nihilaliud mfide verbenbus dcprecat.Sic
(t,Iudxos nullo
Jdocumincruce
1
1 nifi ipfeTltro in n rtcm fc cradidif

k
a
Et defcenditinCapharnaurn duitatem Galita#,.ibj(juc docebacillos fabbatis. t Et liupebantindodtrinacms, cjuia

at#
cofmcntantur.
d
f
in poteftarc crat
i
fermo
ipfius
Et in
&c. gla. Necindignafliecomotus, ncc

Ef defcendit
,
bcnstdarmonium immundum,
dicens
t
& exclamauitvocemagna
Nna nacura
q Deu
quicommunicatioChtiftiadBclial.
Sinc , quid nobis

Vchementer opinoi.
& tibi Ieiu Nazarene
Venilli perfc-
confitecur, maia vpe racio diabnli , qua;
V> o aducrfacur.
fcercoifcnfuSjnec Ijiria violatus,Iu-
dercnos, SciotcquiafisfanclusDci. Etincrepai,iti'lum

i
Noca quod nome

Icfu N)Zareni ab e-
fjidcfcrit.fedmc-
fus,
dicens
Obmutefce ,
in
& cxi ab illo
Et
a
Brclemcntix nuc
2:endo, nunclibc-
cum proiccilTet ilNullum meicbrum amputauir.
lumdarmonium
Et fawtus
eft
medium ,exiitabillo,
digna veibo.
tujdo.nunc fanado,
lide
plebis
corda
pauor in omnibus, Res

:
& colloquebantur ad inui,
nihilque einocuit.
uangchfta diaboHis priinusdixiffc inducicur,quiaeft huius

i[npudcncie,vcircer
Hnoicet.Quod fab fanat feis ma*ime

jlocet,fenon fub le, fed fupra lege i cdocct,necfoluit lex fl fic rcnoua^"
ccm
dicentes
Quod
clt
hocverbum,quiainporcftate&
homines aligdprius vfurpeCj&adhomi-
virtute impcrat immundis fpiricibus locum batur fama dc illo in
& exeunt
.
omncm
Et diuulga-
n squatinouumde-t
quo errorem fus pocencia; incu- R tiac. ln Genelieciam t Matth.8.b Mar. t Sfabo nominauic.
fcrac,
rcgionis
Surgens autem
Icfusde fynagogaintroiuitindomumSimonis:tôcrusaute
hominis iamlasMatii. Beda. Sabbacis dominica? medicinx opera coe,

.
Ikis.
|
rlignificantibi
t
noua creaturam inaperevbivetuscreaIn
aante defimt
i:ribusmcexic&:
auccm a minonbus.vt ad maiora perueniat,hberare a de j rmcctiam homines pofiunt.fed in Dei verbo refurre&ioiTimotcuisimpcrare, folius diuinajelT poteltacs. * Ticus. Quoniam Iudans perfuafum erat, c itfiupebant. nihil prascaucris fan&is pcculiare habere,quo ma <inftum
quo ctia fe crcatorem ondit, qui opera profcquitur opus quod lamceperat.lnci
ccbat : Tib< dtxit & cecera. * Titus. Hoc ideo
Sciote. Pcroperapotuit probarifiliusDei. Sednonne dixit Apoltolis: Maiora Ucictisi Solutio, per opcra,id eft,n->o dumoperationis. Afjdicebanc: 1 nominc Jcfu,
r.Ipledi-
nequnm fpiricusaicbat quiaforefpcrabat,vt per lftiufmodi adujatons blandimenta aliquod inanis glorix deiidcrium in eius pc c.torecxcicarer,eaque racionectricerec.nc vei fc vel fui ordinis alios incrcp^ret.hac mi,
nimam graciam
pio impenfagratia rcpendcns.Afi fraudu-
emde feipfo opimoncm concipiant, comunem prophetummenfuram exccdic Neque enim diccrecofueuerar, rcdicicdominus, verum canquamlcgisdominus, multa
i
.
< z legis
modum exuperabaiu,ediccbac,immundofque fpi
Iencuspra?doquam confcdabacur pra:dam noneft aflcctitus.Dcus.enim non irndecur,nce dolo cuiufpiam capicur. 1 Quia per fnguam ferpcncinam primo Obmutefcc. Bedi incrauicmorsinmundum, priushnguaferpencinaoccludi.
tur,nevirusvltrafpargar.Dcindef(xmi!)aquapnmafeduftaeft,acarnalisconcup'fccnciatcbrecft curata.Tercio vir qui dicta coniugis audiuic, a lepra curatur. Et cnm proitcf. Bcda.Ctirandus permitcitur a demonein medium proijci, vc vii tus paicf.da plurcs ad fajuce inuirec. Bcda.Marcus air.Ecdrfcerpens cfi fpricus immundus, &:
uscum pocefiace Deo digna increpabac. c Quia m pcte. Beda.Sermo do&ons in potcflate fit cu cun
i
<
quxdocetopcratur. QuienimfadodefTruitquodprx-
acconcemnicui .Vel fecundumalium euangelirtam,erac < cens illos ficuc poceftacem habcns,& n .^n iicuc icnb^ qui auchor &C < przcepcis legis alios doccbant , fcd lcfus quaii
:
hinfynagoga. Beda. Infynagrgacfi homo habens fp:riinimmundum.quiafpiricumfdnttunismifcrac.Incroierac imdubolus, vndc Chnfius fpiritualiccr cxicrat.
i
plecor legis vcl
mucabac
vcl augcbat.
cxclamans voce magna exijc ab eo . Ec hoc eft qcf Luras aic: t cv.m proiecifftt cum in n.edum Scd u:hil nocuicilia iaîtatio, rec cum debilicamc , ficuc folenc exirc dgmones quibufdam membrisamputacis vcl cuulfis. Vndeccia pro cam incegra
.
rcftauracioneetiam non ciedcntes admirantur.
fynagoga habcns da-monium , popusetr adco jmprobi.vt negent qucm diaboIuda?orum,qui

sconritctur.
Myftice. Homo in
Etexclamauit.
Moraliter. Omnis amaritudo,& ira &c cla,
Cior^mmundifpintusfuroreft.fornicacio^mmundiciajCojpiiccncumala
auancia tcbrisiilcccbrofxcarnis
cft.
Beda.Moraliicr.Homb a demonio liberatur,cum animns abimmundacogitationcpurgatur Fcminaafcbnbuscutatur cumcaioaconcupiktntixtcruoicrcficnacur. n Et vntute. Nonvthomincsquim vci bo Dei darmonia xioraliter eijciunt,fed ptopna potcftate virtutcs opcracur. o ln rfowww^wonw. DomusPccri,circiiciiioeftciusapofto- f
,
Sine
lacuicommitfa.
Chrifti, confirmantur per operationem miraculorum,qiiae a folo Deo poffunt fiei i , ideocum inducuntur ad confirmario-
NICOLAVS DE LYRA.
Itdefcenditin
acrani,qua
Capbarnaum . Vtirnpenderetaliis do&rinara
&
iliideNaz.3retherantindigni.
nem
no
llflupebanrin doQrinaauf.cjuia inpoteflateeratfermoipftus.
ahcuius doclrina: oftenditur efle vera,cum Deus teftis c lTc polfit alicuius falfitatis, igitur acl hoc inducuntur hic duo mi
ulicettiraculafacicndi,vt patet cx fequentibus. doftrinz Chrifti Etinfynago.Hic contequenrcr dcfcnbitur nfirmatio miracula Chiilti.Sicutenim illa quorum cogniper J fubeft naturali facultati inrellelus,c6firmantur etlc vera pcr
(iudtionem
'
raculamfpcciali. Primcm eftdedamoniacocuraco.Sicundum de focru Petri a febnbus curata , ibi. Surgens autcm deiynagoga.
ad prima pnncipia,lic veritas illorum qux trafcennfruturalem facultatem intellcftus , dequibus crat doclnna
Clirifti,
dem ordine quo hic &
Tertiomultaponunturingenetali , ibi. Cumcmmfoloccubwffet omnes quihabtbant infirmos, &c. Er patet fenti-ntia iftarnm partium vfque ad fineni cap.ex diclis Mar.i.vbi ifta iunt copofita
expofita.
NTCOnarum.quiaficutdicitSeneca lib.de virtunbus : Tamturpetibi laudan a turpibus , quam fi laudcns ob turpia. f 5"ocr; auttm Simonts,&c. Per quam
fit
MORALITER.
Et infynagoga. Per >>nem fuam
;
hoc autem quod Chnftus increpauit df -
fanclitatem , ci potcftatcm confitebatur 'mtmm lmponcns, docuit nosfugerclaudcs curpium perfo
qui
&
cundix caiorc , aut concupifcentia; laborans fuper quam ftans Icfus iftas pailioues mitigat , & tunc ei dcuote miniftrat.
,
fignificatur perfona,ira
narum,
jtf
dcrct, vcru
yy
Num
I
& A
Soerus. e(t fvnagoga q* quodamodo matcr cft r^foc^niiIix.Hvcfebriciracquiainijid.a-cflibus lcfus ftans cj fanat, laborah fupct lis efhiano fokt rccedcrc, quia vh, j. Modo Saluator rogacus, modo non t Kt e
|
riifl&.
hominc intcHcxir, fcd quia tentand>-> n6 pra

i>.-i filius
iuit,vfxum cria
nr. tiir.
e(Iec,dub:cabac.
gnoru porcnciam inoii ci"g.-u iucuuiutiiiu,ii, vtfilium jvi.iigni.irct, Nonergocii idcocrucifigir, vt iii 14111 Dciignot eius morcc fe damnandu no prcuidet. Hoc cnirri my quia
a
,
A'ii
i.mi ccrcior crfectus, filium Dei
ror t,oftcB dcnsfccontra-.
riumafcculiseftal
ungrliH
nondicimt
rju.vl rogaflcnt.
iwUctct.
mm
quoqne
fcfJ
p.iii
>-
ncscs. preeibus. fipo-
lium
| quoiqitot.
uc-
& rogauerunullumpro Simonistencbaturmagnisfebribus & ea.Etftans fuperillam t impcrauic fcbri, &diinific illam
,
fconditu,quiafic. gnouiifcnc.domni
glorixnuquamcrj.
cifixiffenc.
,
rc, &: c
iqu3
quar iplinon infe
m-
continuofurgcnsminirtrabatillis. fct, omnest quihabcbanc infirmos varijs langtjoribus * l

neoiJii.
Cumfolautcm
occidif,
lit
incrcpms
.
du-
fincbat
Beda.
Ic
tclligunr,vclintc)li-
prohibet loqui,
gcnda darc , vcl pio

1
ccbancillosadcum: At
i
t
Mar.;.b
pctcntibus
C
ccum no
jjVil.iS,d
*Ch!:u.
u ,t
git
,
^ ^7S:
d
occuttis
ab
n.cn
tnunda nie domine .
Sur^cns
Beda.
iiis
effeChriftum.Fa&a autcm dic,cgrefqui,quia fciebantipfum eum , vcturbx ibat in dcfertum locum ,

rcquircbant &dctinebant illum .nedifccdcrecab
baceos. t nri^ quia
manus imponcns curaExibantautemdsmoniaamultisclamantia&diea lo tu es filius Dci .. Et increpans non finebat

illc
fingulis
dumaliquisaudic} raprxdicantcm,
quaturcrrantcm.il
probtis
*
cnim ma
fler veris falfa
&
&
mifcet, vrfpecic'
ritatis
ceftim
Naturalc
cft febri-
ot.mtiluis inapien-
te faniutc lalhkere,
cVmolefhrim Cgncu
dinisicncirc. Scdfa-
neruntvfqucad ipfum, cis. Quibusillcaic: Quia&aliisciuitatibusoportctmeeuanDei, quiatidcomiflusfum Eteratprardigclizare rcgnum

.
fiaudisobtexat.
4<
TheophylacTl
Quianoncfrfpecl
fa lausin
orcpccf
nicasqua; dominida tur impcrio cota ii,
cans in fynagogis Galilgeac .

hoc quod abomnibus
*
toris,vel qui
bancimiidiamaci| dcre Iudxorum

laudarccur.
mul rcdic, ik etiam co robore firmat,vt fuis adiutoribus con tmuo mmiflr.uc futliciar,& iuxta lcges cropologic. membra
Eîa..d
Cbryiuftomus. PcrcipeChnft; hymilitatern.Not
qua: feruicrant immnndicix , feruianc iufticiar. c Cumfol uiucm occidifftt. Beda. Solis occubitus,pafTio Chrifanantur darmoniaci, quam anre viucns fti,per quam plurcs carne viucns paucos Iuin carne zgrotos fanauerat, quia
ncbacvtd^moncsimmuiulicum manifcftarenr.Noncn
oportebaccos furnpere Apoftoiiciofficijglonam.nccdt bac Chrifti myftcrium linguafocda publican. f Faflj autem die . Myftice Manifefla luce refurrecTion credcnnum curmis reqmritur,& \n genciumdcfertolntu.
dajorum docuicpoft rcfurrectioncm gencibus apparuic. d Tuafiliui Dtf.Bcda.Cum iciunio farigacum diabolus videtec,
tus
ne abeac
retinetur.
MORALITER.
I
Cum fol
atitem
&c. Per hoc lignificauit , quod

,
fua in pafTio
2 Vacla autemdic,&c. Dansinhoc exemplum bus reuertcndi ad fblitudinem contemplationis

prxdicationis,
ie difponant profuturo.
qua.
iuflitiae fol
occidit
futura crat nisdicina omrus fpintualis
& vt grauas Dco agant de profeftu praetento,
praedkattpoft labor
:
infirmitatis.
Fafta
MOR.
crifpatibus aquisi fe autzm
CAP.
SLTJîclum
***>***
V.
autem.
CAPVT
Conucntus
V.
defignat
ejl
Jt/Nec tempore , nec locotutbaafludio fanandi cohibetur, vcfpei Icumbit,
turbuam,dem
populoram
d
r
emi^H
:.T
Vidit duas nsna
Atflum eft autem cum turbx irruercntin

a
Qîi
Bcda.Dua:nau(
circuncifioiVpnt]
magna frcit in tena- tranfit nd rrare.vt & taciat, & dominus maris terraijuc apparcat.
ibi
$c tamen fequitur,
eum, vtaudiret vcrbu Dcij

a
.
&:
ipfe ftabat
tium,
in
quasvidit,"
flagnum
afccndit
occurrit,&:
,
Lcgem.
tutba vrgct
iu
& idco
nauim
d
f
fecusftagnum Gencfareth.Et viditduas f quorumcordaafl A naui

Lcgem.
inlittuj.
vcroque popi nouicqui funcciu

clibus icculi ad
fut
taillix
culum delignat. Do xniiui&aacctn iam non in flagno qu afi iam nonin carnc paffibili fed fccus flagnum , quia m ca carnc m qua paffus cfl,
,
Petri . b Secus Jla. Bcda. Stagnum,pra:fens fe
naues' ftantcs fccus
rant
ftagnum, pifcatorcs autem defccndeSdauabant rctia. Alccndens autem in vnamnauim

c
rxvitx
tranquillit
tem,
quaiiadlitt
mifericorditer
fos, &
Tifcatores
ftabilitatem pcrpecua* quiccis adijt.
doprouehit. Doftores ecclefia: retibus idei comprehe dc profundo ad lumcn clacos,terrx viuencium,qu.
.
Genefaretb.
A ptopnctateloci, quaflgenera:auram,quia
cnfpantibus.
liccori pifccs
^^
C A
p.
ingerunt. Lauabant relia. Loca rccia plicac, qu intermiflb prardica

i
&
oaaci
NICOLAVS DE LYRA.
V.
JlJ./tcJumc/} autemcumturb^&c. Dcfcriptapdicatione Chri* cius confirmationc.hic JTlti confcquentcr defcribitur conneriioaliquorum ad ipfum. lt def.nbitureorum vocatio.
&
DiuiiTo,
itis iib:, fecundo.vocatio Matthaei,ibi. Etpojl bacexiuit er vidtt lcfusTiwlicauum. Circa primum primo dcfcnbitur difcipulorum vocat.afeu conuedio , fccundo conucrforum , confirmatio, ibi. EtfaaumcJl, cumefletiii vnactu.icatiun.
primo ad difcipulntum Chrifh. Secundo, corum promotio ad Apoftolacum, fcquenM capitulo, ihi. faclum ifi antxm in dicbus iliis. Prima 111 duas,quia pi imo defcribnur vocatio Petn cum alijs adiun
Fatlum efi autcm cum tur. irrue. in cum. Prx nimia deuotio audiendi ipfum. z Et ipfcfiab. Lacus magnus efl per quem tranfiic Iordanis f uius. Lcquia ibi exrenditur aqua latitudmc magiu,aliqua do vocatur ltagnum, aliquando lacus, aliquando marc fecil
fic :
&
Hebraicum,quoomniscongrcgatiun gna aquarum vocatur mare, fecundum illuti Geucf. i.a.Cony gationejque aquarum appi llauit Maria.
Tifcatores antem defcen.ey la.re. 3 retia plicaret.quia nullos pifces
dummodum loquendi
Amouentcs immunditias
cx fcquenht ccpcrat, vt patct
4
ret,
jLfcendens autctnm
Cirtapnmumdicitur
fic:
& dc naui populu fcdente in lniore conucnicntius doccn

Dui
vnamnauim. Vtpopuliplauiumdcclin
T Etvidn duas naues &c. Bcda. iionem i prarputium
MORALrTE R. Dux
fignificant
,
naucs myftice circunci,
ad fururar vitz tranqu vtroque popuro nouit qui funt cius, litatcm quali ad littus videndo hoc efl mifencorditer viitani
prouelut.
&
qua $ vidtt dominus nam
in
vtroquc
Duc
77
*
^
p f io,
,
L ucx
ipfe
Cap.
O
V.
.
7J8
D
quod alios docnk,
implcre
fatagic.
mentadifputacionurn,fruftra prxdicaroruocisfutjiaculum
mittic, quia fldcs populoru non in fapientia vcrbt copofici, fed diuin^ vocationis munerr proucnit.O uacua pfhmpcio, humilitas fru<3uofa.Qui nihil anceceperat.magna in ver
%xeratSi. NauisSimonis,primiciuaecclefiacircucirioA hodie. Que benc jecuius audoncace docec geces vfquc n eratcor vnii&ala vna. mulcicudiniscredencium,
j
vr qtiia
fluftuat , \xc nauis apud Matcham
in
quo acccndnfpritv-
bo concludunt mulcicudine
c ,jmecclcfix,qua. di a,
rcpidancibus
fcuiis
Chnftus ad
fuis
a b
hi
dormicquando
mcricis
:
qua:erat Simonis, rogauitcumatcrra reducercpLmllum Et fedens docebat denauiculaturbas. Vt ceflauitautem loquu

.
Rupitur rcce pro molncud ne pifcium , quia modo cu ele&is coc repro- B<i &
bri incrac, qui
per
ipfam ftqwwionem
.
p ; us
fii
Ad
Chriftum aloendentcm
in
jltum.
us,alien!scurba
tujuadoludaspro adhuc cft im<jjir Lucasdicic ni ttis.

pilbusreplen,quia
dixitadSimoncm:
capturam veterem
ta
.
Duc
in altum
& Iaxate re tia veftra in

illi
:
Quia fcini fcgencilesparjtieraut pere legem.

b
acci
ecclefiamhcrefibusPS-;^! icindarjc. Rumpicur tur

f
Sicut hamilis.
rete,fednonlab!tur pifcis, quia dominus fuos feruat, ctiam

incer pet fequecium * Ptxfefte fcandala.
legem
E refpondcns Simon liborantes nullum duximus ad
dixit
vitam.
Prxceptor pcr
5daemcccle(ierefo tt
,
totam
no&em
iaborantcs nihil cepimus, in verbo autem

Fifcet funt qui hanc vit.im enauigant.
^Hmpebatur. In ec
vbi fructus
clefia circuncifionis
c)erat,vbiperft>
fl,
n fidc
Chnftus
(
tuo laxabo rete . EtcumhocfecifTent, conclufcruntpiicium

Morilitet.
Rumpitur qui diuitias Sc paupertates non
(ultinet.
rumpicur rece,quia non cot lncranc de

ludans
tilac.vbiperfidia
ptlitoriscefr^vbi
ptettadileclio.
&
multitudinem copioiam . Rumpcbatur autem retc corurh , annuerunt fociis qui erant in alia naui, vt venirent& ada
Deu ad vicam
quoc apud
crant
b^gamteum. Bc- s iuuarcnteos.

A^tiodprirnoronauim a cerra
Quia ecclefiain
8e
fynagogam, conuertit.
tcici
pufillum,fi-
Bgticatvd tempe- h n vtendum vcrbo

ac.irbas,vcneccer
Et vencrunt &impleueruut ambasnauiculas, ita vt pcne mergercntur. Quod cum videret Simon peExi a mc domitrus , procidit ad genua Icfu , dicens ne , quia homo pcccator fum . Stupor enim circundedc:
preordinaci,Aliaergonauis,ideft,eccle iia de gecibus fuccedic, qu* electos ad faluce colligit. Qui
non
pto
intrant nifi ru,
reti
rat
eum,
&
quado antc
.toan.x.c.
omnes
qui
cum
illo
cis
prccipiacur
Circundcder.it fiupor.
erant in captura pifcium
Simonmagus, ance
Ananias 8i Saphira, ance mulci quos Ioa nesantithnftos vocat, abieruntrctror-
matcrrenisinpro
fclafacramencotu
quam
ceperant. Similitcr
autemlacobum& Ioanncm filios

,
dant.vteapcni-
proximis reglonibus gentibi praidicandum.Sed dum dicitur Petro: Ducin altum,ad rc otiores gentes qu bus pofh-a prardicatum eft,perrinec. c Duc in altum Ambrofius Et fi aliis imperatur uc Iaxent dtcicur. DxcinaLid eft,in profundum difputcijfoli Pctro
ti
. .
lon intelhgant. Vel prius in
fum quam Paulo uel Barnabxcomitajfapoftolacusgentiu. * Ticus. Quod Simon & qu cum eo eranc eiufdem pifca
i
tionisfocios nutu aduocannt, dcfignabac multos effe olim futuros efle quibus hic pifcandi labor cQ apcw fuifle ftolis communis cflec . Incer quos pnmas facile ccnenc,
&
&
taonum, vc quado de xcerna verbi gencracione difll-ncur fola fide aecingitur,uel quando dc uircucc q :non uifu fed
rcrrcclionis, ueldefpincuiTanCti profluencibus donisinfi irurecclefia& armacur. d Laxate retia Beda Rccia func uerboru complexiones
.
.
facrorum cuangcliorum uoluminac onfcripferunc,&: in lu-
qui
cem
ediderunc.
Secundumhocautem
dodores populorumque duces

tatis interpretes.
& candidi dogmatum ueri-
cxtcri paftoresfic
uafiqmdam qquos capiuncnonamitcunt.unde &rcciaquafirecinenfj uncuocaca, qus capcos non perimunc, fed referuanc. Ticus. De hac pifcium capcura , Cynllus Alcxaudrinus fi bitin hunc modum. Dominus per munia pifcacona,pii urdifcipulospifcacorcs, vchinc dtfcanc uoluncacem halcomnipotcnccm ,tum rurfum percaidens hoc miraculiuclutipertypum
oracionis finus ic difpucacionum rcccflus,
g
icic.
Et imple. Beda.
Scd implccaj merguncur
Harc impletio ufq ue in finem feculi cre, i.in fubmerfione premuncut
noncnpericlicancurficutmefgantur.Mcrgi.n.elthomines
ad prauitatem feculi dc qua elati fuerant redire.Quales etil Petrus adhuc in infirmitate pofitus hoc loeo demoftrat unde fequif Quod cu -piiiffet 5i.Pe-.Quia carnales in ccclefia fpirituahbus retloribus ui quibus plonaChnfticminec, honoJ
.
uclimagmcmquempiam, admoniti
oftiqucccrto apud fe ftaruancopeiam quam euangclicc; Jrinzretc laxantes mfumpcuri eflenc, fuamercede& 1 3u nequaquam fruftratum iri, uc qui citra ullam controi
re quide exterms deferut,& fpecie ccnus humilianc fub illis. Sea cfi moribus no uoce cocradicuc , &: noluc ab illis gubcrnari ,quori3 uita &: praniicatio ipforu concraria cft uoluncaci, h Stupor enim. Excufac Pecrum , non ftudio malitia? fcd ex humanodefecSkuhoc dixifle. Admirabanturautemdiuina
fiam gcncium
grcges pcr lllud fint collecturi. iuHerio^c.Bcda.Niuuerbograti^laxatafuerint inftru-
dona,
& quo plus merucrat, hoc prarfumebat mrnus.Ec camereturpiamdominiconfolationcm
lishumilicas
menca
ti$li.
NICOLAVS DE LYRA.
a/.Hoc eft ad locutrfaquae magis profundum , qui cft nuenientior ad pifcandum. no. labo. nihilctp. Quamuis diligcittiara "Prtceptor per totam
Dncin
dum
folitum pollibilcm perviam humanam , fcd ctiamillt rete rupto, ideo fubditur. niultitudo tenebatur Simon , &-c. Propter praedi&a miracula faQjtod cum uideret 5 cla, diccns.
&
gimadhibuimus. Inmboautem. Id cft, confidcnsin virtuteverbi tui. K<**ptba.aHtcm,&c.Ex qoopatetduplcx miraculum, quta moinfo/oiB cepcrant magnara multitudinem pifcium fupra
6 Exi a me domine quia bomo,&c. Reputabat enim fc indignum

praefentiatam fan&tx pcrfonz. 7 Stuporemm. Ideft , admiratio roagnapropterfaftaChrifti
infolita.
dum
6
Exi a me iomine
.
Et
Per Petrum qui cum
per totam noverbo Chriiticepitmultnudifociis
MORALITER.
Dem/..Ambrofius. Myfticc autem nams Petri fccundum Imhatum fluftuat , fecundum Lucam replerur pifcibus , vt Sc
1
Jncipia fluituantis ccclefiar

1
&
poftcrioracxuberantisagno-
Sttm laboransnihil ceperat,& m uem pifcium copiofam, & tamen iibi non attribuit tiifi culpam, dicens E*v a mc damine , quia bomo peccator fnm . Significatur
.
iftaquz Petrum habet,turbatur itla qux lu ahabet, in vtraque tamen Pctrus, fedqui fuis roentisfir* jeft, turbatur aiienii. Caucamus ergo proditorcm ne per
o
S.Non turbatur
proncit, przdicator euangelij, qui propnc fed innttens diuinae virtuti,facit magnum profedtum,tamen non tunc a Deo confortatur debet attribucre fibi nifi dcfeAum >
innitcns virtuti nihil
&
plurimi
f iuct
uemus.
diccnte.
Sxi
Tipli
759
a
Glof ord.& Nicolai de Lyra

ccr fc
:
i
7*1
.
7
s
Bcda.Non rccedit.fed ad lictus producir A' VH Oatcm tnbuit Iu qm> fignificaiur, quod Ipjribet tamen cc viti ctfl peccatts turbarum rommot.mo
luucmdjmittedi ccclclufticum munus
Dius
vt
K cu
v.uaiu.Ncmydcfi^conlcicnnf culpatrc
njnfubiclumclTelegi,fcddommumlegis oftcijJi non tiinct conragium. qii: .c confeftiw. Ambro.Super hnnc locum.Vidcs quod .poccfias eft, tari non potcft,quia voluntas D " Bcda. Vbi lcprofus mundatur non cxprimicur Iocus.h
i i
-
.:'
u.ciis,
vcldc.tliorum
s
oftendatur
*
tciitia M*rf>.
,d.
.
iiipcns iccr fuimi-
MU
cW.i.t
Zebcdei,qui erantfociiSimonis+EtaitadSimoncn_kfus. li,)u:u'Jo liiel.gendus.

a
populus alicuius uitatis fpccialis ,

fcfnnatos.
dttaggrcdi. b lx boc t">w.

.
Nondum
eligitur
inapoftolaiumled piidiciiwquod
omnitim populosfu
*
Nolitimcrc. Exhociamcrishdmincs'capiens.Etlubdu3
Hoc
atl
ipium
D
c
Qmj idhuc habcni volunutetniedeundi.
il|Hjllb(c.
Pctrum
![cc jhtcr
Mtth. 8.a.
_ur4._
cxponi* pcninct tur qu:d captura ;fl.Sed gmficct p.fuum

pcr rcria vcrboalipifccs.ftc quando capict hoti.ut
tiinc
cm
clisadtcrramnauibus
i
relicSiis
Ali'
omnibusfcquuti; iunteum.
vnam
ciuitatem.
vcniflet in
num
*
Bcda. Typii profus,gcnushuni

fignificat ,pl e
v
d
f
tEtfaiflucftcumcflctinvnaciuitatUj&ccccvirpIenuslein faciem fuam , rogauit pra.Et videns Iefuin,& procidens inciedulus dubitat.ted (uecofiuuioni
a
numlcpra.quod
tenta manu,idcft,
boDcihumanamc
tingentc narurani
prifci
Bcda.Ambio.Volunuti potelUtcm uibuit.nec quali
cor.fiiui
non ptzlunut.
non
'
S
i
uuncs , inquoPcuo cft Typus toc:us ccclcfi

t,
cumdicens.Do'minc,iivispotcsmemundarc. Etexrcndes non fubieaum Sed ut indicet

In
erroris
hec huruihta.Eeda.NoB quod

b
iine tartu (anate
pofict
fc
tatcmudatur ,vtd
abominabilcs
quefirati, i.im
Inhocpietas. effrlegi. ln noc maieltatispotcntia. c
Eo gcnercljnat quo
d
Qtlia
oblecraiui.
Sivispo.memun.
.
dixu
& larta liint.

b
&
t\lflis
omnihus
lo: Mundare.Et con manum,te'tigit cum Iefus, dicens:t Vo b Ndii erat eft in
i
BKDA. MYSTICE.
fincm
cat
,
AmbiNibil Dirdium
intei
necclTcvi letmone
iact aret
prxccpium St oput quia quod corpoie ptxfeiebat.

.
prxtcpto
opus
templo rcdd: plum Dei f

cft.quodefti faccrdoti offertt. [
l
fcculi
fignifi-
quo ab huius mundi faloquiChnfio. mhaferint , pce nkus funt receffun.
feftim lcpra difceflic ab lllo Et ipfe prxccpit illi, vt nemini k incxa Mittit ad bceidotctproptcr humilitateni,: nt uidenics credam ei.uel noncreJcntcs
1
cufabiies fint.
dicerct
a
icd
a
Non debent auiriti iigna pnufquam ueniant ligmricata. vade, oftcndc te iaccrdoti, &oflcrpro
b
olci.
quodicicur. Tn
ecrdos
cutidnni
in
xtc.
Pto emundatione e&ciebam tonam panis.tuttuies duos,& fcxtaiium
ordmcm
d Jn vna ci. Hicduo aduentus in Caphar nauimtacur. Primus

Mtii.4. 4 incarccrato
M.-ir,
;
n cmundatio nc
tua, ficut prarccpit
Moyfcs
in teftimo-
Etofil-racpro
Sanirstis tc dochii.x
nium
illis.
Pcramblabatautcm magis fermodcillo
dacione,corp hoftiam viua,
h.
Lilil.S. 3.
Gcn.uh.
nuc ill.i cria miracula. Sccundus quando dcfccndit dc motc iftud miraculum dc lcprofo. clcitisapoftobs quandofic c rirplenus. Amb. I3cd. Qaartofigno cxquoin Capharnau vtuit iflc funatur Nam lit ut quartu dicm folcnlluminr.uit,
.
I.*anne fecic contiqtiando
Deoplaccncem.
k
Trtct-f
& claricrcm ct^tciis fccit dicbus, curn illuctfccrcntclcnicnri rnundi, fic &c
excludcbatur primus a d nnnofanatus mducitur.vt illequi non cxlcge alcgepirganfedominipoteflateprefumens, fcd fupra 1 'gcrn clTc gratiam indicarct, qua lcprofi macula,
poffcc ablucrc
i
.
M jtcbeum,pqfl
h jc clarius opus debcc exiftimari.Sccydurh
nouum Tcftamecum
in
montedatum,h:c
Taceri iubet,ncc taceri poteft.Non quod aliquid v non pocucnt.fcddatexemplum vt fui in magnis qu laterc vclint,fed vrprofint alijs, probantur inuiri . H.lar.Docetnon vulgandanoftra benefici >, fcdp du,vt non folum a merccde abftineamus pccunia: , fedeti vicac.i facu nc lepra poffic ctafire gratia: IacVatia 15 fii.nn imperatur tiictium, quia meliores putab
.
ii
i
ma'gis fponunca qnam qui fperatis bencficijs o?^//(icrf/jjctT.Bcd.VtintclIigcrct fatcrdc.snonlej
cre.
prot*.
confeffi
.ntmvereciindianonrcprimcns nere tcmediurhquxrens

.
Sciichi;milis&vira:fi*.a:maciilas erubcfccns tStt , feddctecVo vul-
riamDeo.
potcfratis auiti
nc,fed gratia Dei curatum . *. Chryfoftom.Ec quia vcplurimumhomiiT-s dumi?! taht Dei func mcmorcs , vc aucem conuakf.unc^ bctantur , mandat vc Deum p r x ocuIishabcact^T
Ojfcrpro.
g
t\
>u>/;.<j.
Jivispo.
Amb.Bcd. Sicntindommo
n is,i"t iniftofidciconfiantiadcclaiatur.
t
h Tetg
impcwt non
fT*rc(e* trw hi; peri_nn tur.
i
Pioptei hum:litatc,vc nos doceret nullum fpernemnc ulationc.Tangit,nondcdignatus rcpro aliqua eorporis
kgCm
Nori foluit legem fcd implec , qti fect gradiens/upra legem fanareeos qtios rcmetJS
i
-
ptrrstcftimonium. Volo.di't,proptei Fotinunijimperacpropcer Arrium,cag!t,propcer

ditriftis.adhibf t
<
noh fanaiierant,vidctur. n sicut prjcre.Lex Ipintualis eft,ideo videtti: ficri tuale mandafffjVr 1k in tcftimonium lrris.fl Deo
impietatislcpra difccdar. S S * CH
nichcum.
Bwd.Tecigit non quin finc ta3u
fanarc pofTet, fedvtindi-
RY O TO
ad
MV
S.
In teftimoniiim
hog
.
cft
cet
rcprchcnfioncmcotum,-&adprât
4?
_
Mathtus
NICOLAVS DE LYRA.
Etaitad Simoncmlc.Ttjfvmconfolando. 1 2 Noli.ti.cx hoc.i.di axtero trahedoad vitaw heatam. 3 I.x hoc,CvC. Te fanam doBham
.
tfua vocationeloquitnr
& Marcns
jfltj ve*o dicunt qi
ifiavocatio de qua Ir.c laqutu* Lucai*efl eadern rumiila dcq tur Mattbxus Marcus , quia vocati funtftmplicinr j
&
ChriR;,& hoc
funteum. Qui
idefl
,
/t comparatur, quia ficnt hamui non apit pifcem,mfi uh iph> i .ipiatttr, fic uec ** rvnm Dei. capit bominem ad vitamsternji/ifiiili iffum rcibum itientcipfius cap- ttttr olt< erant cum eo.Et Ucet îndreat 4 Etfubdu.5" monTctrus cjui b;c non nomWt ur , tamen intelliglur ibifwffe , fectmdnm quoddicit
.
yohutn cmm Dei hamopifcato-
videtur virius,quia hicdiciiur, reliili omnibui m>*du\ loqucndt proprie nnn co> >>rr:ir nifta Chriflototaiiter.l e quia hic dicitur Trtro a Chr;ffJ-x
i
de cxtero vacabis prsd cationi
Et
tali
modu
Mattbnui
&
& Marcu;,quiferniiium
dii
l>quenit
vtun>u
alios defcribunt
vorationcmitt
finplieiter adbnrcndo Chriflo ohfqve reurrftone adpropria . 5 Et fi.cft. Hic confciuentrr defcribiiur vocacorum confimativ pt
lAug.vt habeturexverhis M.u 4.jr Mar.l.D'.CH'>ttamealinui,q>t>d $i)i non fecuii furrti :t Chri0um,tunc ci totaliter inhxrcndo,ftd caufa
opnamiraculrum. Et defcribuntur
tfi
hic duo mitacu'a
Trinuo
c\
1
de kprofo fatiatojuu)
de
paralytico euratOttbi.JLth&mii
renerentU aliquantulum fecuti funt eum affociado, adpropria tamen

rcuerfuri.Scd pofica
in
vna dicru .Setentia primx partispalct cx dttlts Mat S.& hlu.
vocatifuut,n'6 reuerfuri amplius adpropria De

.
txcepto quodfcquitur
qua.
Ipfe
MORALITER.
* 7ioli.time.Ez maior profcchis
J
eger fignar.plenum lcpra.quoniam omncs peccauerunt Dci,vt fcilicct.cxtcnta manu.i.vcrbo Dei, humanar gran.i
&
Ex boc
ian,<- c.Etf'
fibi promittitur, cu dicitur . tlumeP cumin vna cffet,& e.bcda. Tvpi-
cc autcm lepiofus
humanum gcnus ianguidum pcccatis de

fignat
contu.^cntenaturam ,apriftinierroris varietate munder ttir &: orferant pro fua emundationc corpora fua hofhar Pco viuam.
,
Et
L uca*
b
.
Ca p v.
i
--.
y6z
D
-
curauerim microte adfajgereucreor.CrTicnimce icum expencncia,vc atccfteris mih: quocl non fum pra:remedia itus iiileeem.htquaiiisdominusimpcndcns nos vicare fuperbia, fama rccncmmi dicere,inftruens eius volabat vndiquc inftillas audituicunccorum nn-
c jpe iivoracionibusc^lloqeitur.tuib.Tcosiiniri.Mii.nint-T!:-!;^, aciem mcnns ne Cbriftus vldcatfiniereUidir.Sed n >n cfl ex-
fitarec]udutur,g,afepeanfmapoffinftrmicorp^!'s deftdia ad Dcum w?fpiciens,& djuma ^tia inrtouari .s.pri ftme conuei facipnis obflaculo rcrai dcmti $ dum u D. o
m umu
mt
1#l&cVj:d* Samulcas n3 t fiirius
us in inrlmis.vbi
b.r rii!iv
Cli:
Hjlominum cobas, Vrcnim

is&exte
ptu be-
&rconueniebantturbxmnirx,vtaucJfrent,&:curareritur * ab b infirmitatibusfuis. Jpfeautemfecedebat in deiertum,& orac bat. Et fa&um eft mvnadierum, ipfc iedebat docens: d Et erant Pharifcei fedentes , legildociores qui vcnerant
rcn anc-dnm fcdtc-
aHco
Qurtndomus
i
in
&
Chriftusdocctalce
z
ex
e f cto re,
omni
caftello Galihea:
& & Iudiar.&Ierufalem & virtus

,
dcdum
eff
îdcftjfacr^
\?x
fcripcuf^fublimitas
appeccnda,&
i
D-\ no.h
Jfum etia
||;ct.Sed
iuflas
dominieratad fanandumeos.
dicqiie
i
&.'
ir
hominem
&poncre
nngelico offjc:o,mox ||rus,cornit prx;& difTamare
qui erat paraly quauebant anteeum. Et non inuenientes qua parte illum
,
t Et ecce viri porrautes inle- t ticus , eum infer-
&
medicanda qui in cuftodiendo iermo
ncsDcicorngicin*
niof viam funn.
E.C
IDiuinitatem cogniiam
|jne,icavcnon
g inferrentprarturba,afcenderunt fuprareclurri , perteo;uIas t fubmiferunt eum cum lecto in medium ante leium.
a
&
patefiwtoredo,ide(t,rcferatis fcripui'
rmanifeftc iu
.tern
Njn
paralytici qui fcnfu carebat
cgcr fub ivrctY quiaad Cbrifti huris,
introire,
h
i
Qudrum
cata tua
:
ridem vt vidit,dixit
.
Mnrisin defertis
ftirfie,
Homoremittuntur tiblpec-
n-iiiitatemfideipie-
&conue1
ipxadcum vnira.&c.Quan theoricam

-..
k centes
Et cocperunt cogitare Scrib.-e Quis eft hic qui loquitur

,
&
pharifei di?
tatedcfccn liair, $, adChriftinotitiam
blafphemias
Quis
potelt
dimittere peccata
Icius
niii
folus
Deus
Vt autenL,
dixit
veni:ur. Et prr
te.
Bedta.
fMat 9-a.
cognouit
cogitationcs
eorum refpondens
ad
fefucegulis tectadcf-ribi ur, q..a
Domus
lofanar,
^HbinfornvK.
H.
crco orat.vt & aetiuse &: concemplacitte documeca mo

,
Sanac vt Deus,orac vc
homo
In vrbe miracula facit,

-
fub conccpcibililictebrfi vcfa-nme, Li adfitdoftor qui refcrec,diuin.a,fpiricua)isgr.nt;evircus inucni

tur.Q_iodc'ulectodep.)nicur.ii;niftc.icab ii >mine adhucin lfta carne cqnfticuto Chriftum debere cognofci h QHorumfi.ft : da.Mulcum valccfides propna cuiufque,cum pcr alienam tidcm homo incerius &: cxcerius lic faluktus.
,
Bnc quis pro cura proximi amore Dî

r
vcl
jj
amore Dci
$|sficfup?rior,curam dimittat proximi.In defcrtu feceqiii
exurgente ftrepfcum vitioru premit,&:quodim domino intra fe defertum quzrit, vt cum lllo
,
xtuorettimultu ceilincc)per interna defideriaiilenterlo

riu5
Beda.Ha;ccuracioparalyc]ci fjgmficacfaluacione anima; ad Dcu de diucurna illccebra carnahs inercue,qux fufpiracis bonis doctoribus qui cum fublcuec i/. Chrffto offeindigcc
;
Redemptor nofter per diem miracula in
vr-
MKibet,&:
rclis
ad oracionis ftudium in nocte pernoctar,vt nec adtiuam amopra?dicacoribus inmnc,quacenus 1 culationis fundims defer inc , ncc cocemplacionis gaupefationis nimiecaccconccnanc,fed quicci coccmplares ;t,qc!occupaciergaproximos loquctcs profundanc.
!f*.efl,&c.
&:proea intcrccdar.C^tiapcid Marcuquatuor fuiilele guntur.proptcrquatuoreuangelioru libros, fcu propterqua

tuor virtutes.quib.ad
i
ranc,
promcrendam
fofpitatem mecis frdu-
Hcda.Vbifedcnsdocueric Lucasbrcuiandi in Caâipreteriic,fcd Mitcheusincurcacefua.Marcus feeVde ceftacur. Scd citncas Chrifti dicicur fciauhoc eum \,in qua erac Nazarech &: C lph.irnau, ad diftinctione îiistranfmarin^ Gerafenorum, dequa crasfrecando ve
:
Homoremit. Tuhomo pcccator,ego Dcusqirpecc.ataremitto.qui aliorum meritotibi peccatarelaxo.Q^nergopeccatisgrauacur.adhibcaccccleuam qu e proeo preccrur. Quia pro culpa animx euam corpus inflrmabacur, idc*o ft natinus co.rpus pritr. fanat animam.
Qnispoteh dimit. Ncmo dimittit peccata nifi Deus,qui per eos quoquedimittitquibus poteftatem dimittedidedit. Cu
cia erigitur,qu.r sut.prudetia fortitudo,tcmperantia,iuftitia.
>,ficuc
MacchcjHisfcnbic.Vcl ipfaCapharnaii
vircutibus illu-
nsChnfiicft
io
1
iquamnonnafccndojfed
ergoChnftusdimitcat.verc Deus probat' Veru teftimbmu Deo reddunt,fed perfona Chnfti negandofillurur.Perndia
fuam
is
fecerac.
taant.
cx
Ambro.Incerc^cerorumremediadebilium^co omn parcc doclonbus ha;c paralicici fanacio

i
cnim conficeri poceft,credcre non porcft Icaqjic tcftirribniu no deeftdiuinicaci, fidcsdeeflf.ilnci.Dcusautemvolensfa!uos facere peccacores , &: occulcoru cognitione fe Deti efTtt dcroonftrac,&: admirationc factoru illis rcfpondes. Q^jid co
gitatis
<itibitur,vcmagna&: magn^rei fignficaciua^vndeorafie r,non propccr fuffagium fed propccr dandu cxc-
mal
in
cordibus vcftns
Eade maieftate &:pot;ncia

i
^HLquod docccur vnufquifquc a;ger pctendc falutis :ores adhibcicpcr quos vit? noftrg compago rcfoluta imquenoftrorum clauda velhgia verbi c^lcftisrcmetur.
qua cogitationes veflras incueor,poflam hominibus dclict clinv.ttere.Ex vobis mtelligice quid patatytfcus
cofequacur.
fcr.Allcg.Ideft.erigenccsad fuperiora animum ho^Buis extctioris hominis debilitatctorpeiue,quo-
Sed quiafpincualc gratia noncognofciciSjrteccredictsquod incenus fadtum eft,probc*cur figno viiibili quod non nvnork
conrtcccflepntenciaf,vc in filro hominishcentccognofcatis porcciam maicftatis,quia poieftpcccara dimitcere vcDeus. Vt autem co.c^c.AmbrofM.ignus ficerdos lcpram vidcbaC 1
in cordibus Iud.roium,&: pcioresnflcdiciilolcprofocuipuL" gato iuffic fe orfc-ricfaccrdoci.Sc d hosfummus faccrdos teLctif.tj.j,
^^Hh
^Badmmiculis,&:accollcre&:humi]!are,fcfacilius cur,dominicodignus vidcn alpcclu.Humili rcfpjcic Dcus. Beda. Defidcranc cfferrcfcd curba incerpo. .
pudiat,nealios quoquc corumlcpracoutamincc.
iica
N
>fe
C O
I.
A V
LYRA.
auccm
fc.&:c. îd o[icndcndum,qnod oradicator verbi diui
nepopuli opplaufum,& rarahcrc aliquando fe amultitufattvacetorationi.
2 Ecfa. H'ic dcfcribitttr dc parafytico curato miracitlum, quor fuit in Capbarn.vtm t vt babtUtr Mar, 2.Etpatet jcntetia bniutpartit
qttaniu ad curatinneparalitici tx ditlis Mat.p.& qimmu adpr&fenta tionc dicli paralytici Mar.z. qux omitiuur in Mat.& a
Ec
Mar.fupphi.
Ec
M
T
f-
O R A
T E
R.
corum cxaudit Ec cunc lectu

.
tcs,&rficponunt eum antc Iefum,qui cum refpicitqu prcccs

Itium
in
tollit
,
qii a
vhi.^c.para. Paraliticus rft pcccator opcribus meFHs prtuatus,fcd iacct in leto,quando tcnct cum peccati Co 'i ctudo.Ipfum aute porcantcs.func uifti pi o eo dcprecaecce
peccatorum
confucrudinc reccdir,& vadit

magnificac dc
tali
donuim fuam,quando hor &:in'populis ctt dcxterae excclfi.

;; t
nisaitibusfcftinatad patriam cceleftcm
Deu
rnucationc,quantum
tcs,
& A
t
'-
7 6J
a
ln :erra dimit.
i
Gloftord.&NicoiaideLyra.
l
j6\
tuntirpecc.ira.
^"
ph.Vidc quod
iu rerra
d mir-
vulobimus conlnmus.Poftqu.im vcroaterracolhnnu,non

ficeri.claudirurcnun
lanna.
,
eniinfiioiofinterrapctcaiwdelctcpof-
T.o: dkofxr.
Bedu.Surgcrc
cft
animam a
carnalibus dc-
ao cumficutadcol ribus.ronucncr.inr enim publicam lird & iplc glocias dc prclc knioifi &homineinciul cciam quodlibccg Chnfti conuocauic omncs.Chntius .'iioiiiblumdilpucando&pnjftaii rem fcd ccia c nicacis rcmcdi.t,vcl ctia rcdargucndo emulos,
j
fidenisabfl
Le
illos.
a
dcndononnullos rancium i
ctumtollerc,carn a icrrcn
ilunraic
Pi.lo
Quid coo-itatiVmala in diu.ito.

I
Ojiod fulut noui.qui
cordibtis veftris ? Quid b Cjnd rot chm ridVre BOCaftii.

Imu.it
nidc nos inficu
quodlibccopus&
pus poccft nobi
litatcm afforrc, c Qtarec. Amb
ttKattoBcre.
difCi
Domfi
cft facili
reiuuentonemoinBiam.
irc,adp.u 'Jumn 05-
dice
CJuui
:
rc,
idem
dimittunt
c.t
li
tibi
ccmnm
ius hoininii
&
peccata.an
dicerc
fiirgc*
&
Ueus.
&icftodjam,nettoiupeccet.Eicceper
tcwifltoncm pa-nx, (siancaa culpx
iticcf
ambula? Yr.u.tcmfciacis, quiafiliusnominis Babctpotcftatcra in tcrradrmittendipcccatn,ait paralytico.Tibidico b Ne thtiftwtt Mt

.
Omnisqucfti gcou.e tcnax
*tV|uodfuifteninionimninn^nititi,ftprobM|orniMfi *' tli J1 u,.m..i,.inpc:id aIud*otn,. "u" laud.m conur.de meriw qui uidcram rclict >s bUlf Wfnin llui;ntc*,ad pcriu.n comiutut!
. 1
1'^"
c
nonhabec mi diam. Omnes

dcclinauccut auftcntaccfn
filius
ci
iiuur
taiit.r
maieitaiis.
c
u: .i.b.
M:f.A:nbrofius.
jcmbato tua
\ ns
Spe&ant fiirgcoccai mcrcduli mirantur abctmtcBi, fcdiutni operi s iuiracula malu.ut.mc.r,quucrc-
deindomumtuam. EtconfnYê.tolIetlc&um tuum,& in quo iacebat,& fcftiid ooafurgcns coram illis,tiilic Je&um abiitin domumfuamt magnificans Deum. Et ftupor apva
mii
Dei
v;ratia ei
t;elicacq erauicJ*
uociccrô ad p^x tcuciam pcccacoi

cuius cibus
c^:
prchcnditomncSj&mignificabantDcum.EtrcpIctifunt
mirabiliahodicT Etpoft timorcdiccntcs.quia vidimus t us, uuwi b eui nJJittis m.feuntis
a
&
ambulacio
pt &1(
iSibo..
dcrenamikredctct nontimerent fcddircnt. Pcrfccla.n.
Nontamcorporeo qu.im uun euni elcUio aflump(it,&
in.iiuii.
ueJalTtimpl
di
nia qua;
icruiunc.
ti.
drfe&io toras micoc
ntcm hxccxiit.&ifiditlcruspublicanum nomrncLcuifede Ambro.

a
retthiaciter l.Kiis inhiantcm. cotporitfed mentis aftecru.
tolorum numefe apo
addiait-.
Telos fjxce.ueTOgal.
c
L>
NongrellU
timorcm.
Amodo.
Non
lucra.
Ambrofws. Qui domicilio

niaximis
cxi
H Trujo.iu
Chryfoflomus. Paolacim fcrpunc Judcj nugnificaits dcfi.
ad telo'nanim,&
a
1
ait
illi.SequW me. Et
rclidis
omnibus furam
itura rccipic intcD
Non
leuirate duftuf.fed uirtute operura ?c
diuinapoientu iotut oper-ntclcûitut
tmvltTT iiumi mcnte.
tium
paicicur dcl
Ronsamcopocant cu Deucn dBrc,obftal>at cmmeiscaro/mvcaroen crac modicum altimare cum pra> cipuum eflc morta-
qensfecii tuscfteum.
a BciIj .Vidcrant
ni
Etfccitciconuiuium
magnu
ob
ciiam
ipli
pnblicmum a non defpetant tiutem.
inueuilVe pjnitcniia-, pectatu) ad meliora coruciiiim.lovum
Leuiin t &
,
tionibus volup JuToUC dci
domofua.Eteratturbamultapublicanoru
a
lluplicitcr
&
aliorum
qui
.
emnt
b
mi'a
& fe imVos
putam cum lim fupcibi.S:
gredrtur, qui crcdidic
illosieos cttn) feUn pcnitcant.
Veluetunt.
Deiciunio
bicaffecicus. Scdil-
j;!oiiantcs.
t \*t j.bM.ir.i.c
lmm
&: a
.
Dco
pro-
^ "1
jj^.^.c.iui.- ccilillc.
Lcu:
Bcda. Idcm
f
cum illis crant difcumbcntes. t Et murmurabant pharifzi&fcribzeorum > diccntesad difcipuioseius, Quare cum publicanis & pcccatoribus manducatis & bibitis?&
a
fus acccditur inu
pcrfidorum
fucL j
ptrn.c fpccics p, guratur. Epulancit
,CUlQUi& M.ucbcus.
Ideouosdeclino.quiapuiatis vos nonegere.
Qji gratiam non
cwa-ran
ScdLucasficMaicus
t.fjwx.i.ca.
eproprcr honorcin
refpondcslcfusdixitad illos.tNoncgentûiianifuntmelultiti* fui confidunt. oui lomm

a
tnim fidcliburegno ccclonun

cumbcntibus,
.
Hos iuno
peniicndodant
gratiz.
t>
Qui
pci
iulu
]>c pe.di.i.c.
"-iihul *
uangcliftc noinc vulgratumtaccnt Mac fcr thxus autcm in fcr.
male habcnt. Non cnim venit uocarc iuftos, fcd g dieo,fed qui
fui facrus
d;a iciuna torquc tur Oficditur cti;
quantum
Matclvcu fcu
ter
interfit
roonis principio,accufaror
uominat.ncquis
rum cum
,
ptvblicanti a falutcdcfpcrcc proimmanitace pccc.itoipfc dc pubiicano in apoftolurrijdc ccloneano in

iit
cmulos Iegis & gratise.quia qui lcgcfequuntur,_meri:
mc patientur aeterna.
rmt,alimcnci cclcibs
xc
& foncis vbercate recreaci cfurircfc

<
C^Lii
ver
in intcriorib.verbu rccc{
1
cuangdiftam
rnutacus.
.
Bccla.Ambro.KcIiquicpropria.qui rapicbatalicna folum lucra rcliquit vcdigalium.lcd &c penculu conccmnir, quod potccac vcnirc a pnncipibus fcculi,qui a raciones vedti nullo prorfushuius galiu mcompolicas rcliqueric.Ecquiam vitc. rcfpcdum vcl cogitacionem iibi rcfcruanic , dommicotum tnrcntorum fidclis diipcnf.itor eflc meruir.
Ncc
non potfuncV idcaqui animo iciunant,murmuiaBCiC tcs,quatccum pu.&cFiin diaboli,vencnum ferpennsdif dunc. Serpcns primam vocem emilk, diccns Kux,quid que Deus dixic.Nolite manducarc cx omni lignorhua
f
tantur lfii. M^dico. Chrifius medicus qui miro mcdicandi gcntw
ncratus eftproptcriniquitatesnoftras.Hocmcdicaminc
pcncis vcncnum cxcludaur. Qui hoc mcdicamcnco vtil lion rcmanet ieiunus g Focarc iufias. Bcd.Iuftos vocat cos, qui T>n iufticiam
.
t
'
licda.PcrMatthci cltdioncnv, fidcsgcntium , qu.rprius rDundanisinhiabat,fcdnGccorpusChnfiiicduladcui.tK ne lcficiuntjCxpnmicur. Pcr fupcrbiam Pharificorum lnfinuaturludxorutn ir.uidia^ca: dcgcntiutTu falutetortjuetur.
-j.
" 'y.
LatTtoV
CliLvfofiomus.VocatumLcuidoniinushonoiJuit.dum ^< cum coconfeiiim cpolatus cft. Hoc cnimci inaioicm pra:liabjtiiducuTU.Ncc iolum.cum co difcumbit,;mo cum plunbus.
icfti, & dc legc prefumctes gratiarn cuagelii 116 qucrfi
ranrcs,& fuam
oknccscofiuucrc,iufiitie
,
Demon funt
ic poi.
catorcs qui fua mala acccndcces
nec pcrlegcm
fu:aripuc;.iucs,Chi.ifiifcgraCia:pc*i;itciidoiubinittLin!:.
NI
I
COL A
cxiic.
DE
YR
A.
& hct
in trilus cafthus.Secuttdus ponitmjLi.At illi

.
dixcrunt.
Et pofthxc
Cr prbnodejcrihitur ifiu
Hic cojcqucicr dcfcribitur- vocalio Matthxi vocatio ,fecuttdo dcfaihitur ti.w inttrantutm
tiusitiprihcipioftr/Hcmiscapituli
'Primns cafns
cfl',t]ttia
VM
m
tow/H/jriiy&i.Ecniuiinuiabauc. Scnumia dtttts Mat.y.h.

z
Ilc
fmms
psrtit pattt ex
murmurahar.t dc iimmunicaiione Chriiti chpcccatorihns in cil in potUrfUatn murmwationem ChrifUts ofiendit irrationabikm
fattt
(x
d:ilis
Matihxs
Cbrtili
,
q.
Settvuiui cafus
rji
(juod
mtu.
llic
confcqucntcr defcribitur malignantutm confntatio,
hau
difiipulos
to
quod
tion
Uiunabat ficut Tb*
M O R A
fihxc
cxiit
E' rrcitncrmniriimi "f wmgfum r.tni. Chry ifiornus. Chrifius quodl;ncr;-(nuMc-mcdi|'c\liibJMr,C)L-nonlolf!difnucando Cipr^liindoi.uucatjLiiCint.d.a^ckuam ccdarûcudo^mut.
f.
& vidit lc. Scquitur
T E R
los,fcd
ctiam comcdcndo nonullos errantium

i
dirigcbat.
0-
de nos
inflruenSjijuod quodlibct opus tk tempus potcft

inorfi p.iicicipacionc
bis vtiliracc affcrrc.
non
uicpiopccr vtilitACcm k'qwenr,cmjnoFC boni midiciqui fjuicm tangercca morbo Moniibcrarct.
fl
ios.
L ucx
a Quire
^fllfe.
i
Cap. V.
hoc
leiunijnoncongruic.
i'
y66
D
:
difci.
Beda
Maithxus
dicic ipfos difcipulos
Sed fcicndum, quia vtriquequadierunr.
Pbariifeorum iciuoperalegis velcraditioncshominu fcquicur, riicquiaqui V qui ccia vocem Chnfti cancumaurepercipic,abft!nens a
Hiij,
r
Jeda.Spiricualicer difcipuli loannis
&
ieiuno cordc cfcic.Scd o Chri-
B eda. Veccri vcftimento compar ancur difcipuh,quiadhuc funtvccushomo Quibusnouuspanus.id eft, aliqua particula rtpuas vkx non dec immicci. Qiipd fi fit, cciam ipfa noua vcfiis , id cflf doctrina nouas vkx quodamin vettintfnto.
,
iiadlixi ec,reficirur
w. # in premtcntiarn peccatores
P
modo
.
r fwitlnl ;
,
fcindicur,cu-
At
illi
dixerunt ad
,
eum
ius parcicula
:
quxad
WcrHati-
Quarc t
fa?
.,
iciunium
ciborum
qa carneciuscpujjr&fanginnc.Ioa | v inQ& ficcram

Ibibicquiaabfti3 cuinullacftpo*
pv
i
cji
difcipuli Ioannisiciunant frequenter l * r ... , r
&t
obfecrationes
,
clunt
J
>
"rmliter
&
phaniarorum
tut
autcm edunt
& bibunt
,
valetimportunetra-t nei dicur, cuilla doceac gencrale ieiunium ,

f
cûibusipfcait. t
Nunquid poteftisfiliostfponii,dumcum
?
non a concupifcen-
f trulamiatt
îs eft fponfus , facere ieiunare

-i
Venient autemdies,
citns.
cum
Ab amore
nuindi non folurn a
In huimlitare trihulntionis.
tiaciborum, cancuni P tia1 "fed ab omni lasticia
aucem qui pecpoteft
ablatus fuerit ab illis fponfus , tunc ieiunabunt

Quate nondum conueniat apoitolis ieiunium.
illis
diebus.
*
condoquos
poce?
cemporalium delcctationum.Oiiusge
neralis
ne, cur a pcccacori
Dicebat autcm
a
& fimilitudinem
Ablatam.
ad
illos
Quia
nemocom-
Particulam.
Ieiunio yitiorum.
b dcclinarec
allinoncibus
r.facere
miiTuramavcitimentonouoimmittit invcftimentumvetus,
/
a
mffiores
Quia incipit difp!icere&
fi
ante placuerit.
iimac
&
Chrifius
alioquin
i
& nduum
,
fi
rumpit,
&
veteri
non
conuenitcorn.
Mar -*><L pars, qua: ad cihos non dcbec percincc imperciri hominibus t co m .enict. adhuc veteri confue
,
iciunij
illa t natth.j.b.
Ablata.
VirxnOH* miueria nonfunt commitienda meatibus nonduia innouatis
Lcs.
Manducaccu f rnuTura a ntfuo

Quod
fit
,
Etnemo mittitvinum nouuminvtrcs

ipfat
vetc-
&
rudini dcdicis, quia

illic
vidctur quafi
fien.
p caconbus,vt graa
ir
nec rades mentes hoc parti poflent.Sc lpfa doctrina nihil prodeft,&
lufiocaninr
fciffio
mentes poiidere
&
peccatorum
velprcnmmur.
vccuftati
poceftacem
.
res: alioquin
illijas.
rumpet vinum nouum vtresSc ipfum effundcNoua inaouati mentibus committantur.

myftetia
nic
Ec ipfi non eonue p ^ quia cimendum
b \unqnid enim po.
tur,
&
IkQiiamdiufpoc
I
vrres pcribunt. t Scd

a
a
vinum nouum
traditur
in vtres
iine iruflu.
nouos
bibcns
j
nobifcum
efl
&
Dofinna memoiii
&
inens
non
elt
cftneper nimia auffcricacem , ctiam fidcm quam habebanc

amittanc, quia nni> deberer mifceri acl: 9
mittcndum
a
cft,
iiztitiafurnus.ncc
ii
&vtra que confcruantur.
nemo
Vult cnimpoitea fi!innouatur,quod etiam contigit apoltoli.
nare polfiimus,
r Iu?erc, 1
jl
1
Cumau,
uetus ftaftim vult
nouum
dicit
cnim, vetus t melius

veftis,
cft.
veccris&nouihomi nis. Non cnim placec fponf) ddcolor
fuauiu.
proptec peccaca
recedic
lus.
cunc indicendum eft iciunium,
& recipiendus
undc Apoftolus: Exuite veterem hominemcuin

fiiis
,
aibbus
&c indirte no.
BedaSponfus,Chriftus,fponfa,ecclefia.De bfancto connubioapofloli func creaciper lauacrum reccrationis , vndc M. rcusfilios nupciarum eos appcllac. ere& ieiunarenon pofiunc , quamdiu fponfumin
i
fponfi.
yinum.
ovidcnt &:
G
int
fciu.it effc
nuptia; &c paftlonis
& refurretion
cum fponfa, fed quando

is
tran-
crgo funt bona opera quc, foris agimus,quibus coram homi nibus luccmus. Vinum, fcruor fi dei, charitatis, quo fpei, in confpcctu Dci in nouitate fenfus inrus reformamur. h ln vir. Beda Vcteribus et vtribus coparantur , qui nouo
Vmo intus rcficimur,veftc fofis tcgimur.Veflis
&
tempus aducnc-
defidciantesiudicisaductu. Ijtunc Mlij fponfi iciunabunc, d Femtntautm. Bcda.Quafl dicat. Facluri eftis, vc lugetcs
ic
fiio
li
nent,qu!a eflis fpofum occifuri. Hicluclusabfcntix ipowntii poftmorccm fponfi , fed &ante incarnatione ilpsr
.
vino.i.fpintualibus prarcepcis faciliusdirupuntur , qua cotineant, Eruntaucnoui vcrcs,cu poftafcenlioneacccpco fpi-, ritu ,defidenoconfolationis eius orandoinnouabuntur. Alitcr. Ala; nodu innouara?,fed in vctuftate malitiarpcrfc
totum huius feculi tempus cft cclebratus,qn dcfide Mnrfincl incarnatjone Pnft afccnfiunem vero defidet fancli aducntu iudicis Ncque hic lu&us requieuit nifi c mdiu cum difcipulis dominus in carnc conuerfatus eft. TuncieimabnHt, &c. De vtrocjj ieiunio quod cft in cnbulane velgaudio rhdec Cu ahlacus cric fponfus, cunc crut
r
ueranti , nouoru myftcrioru facramenta non debec comicti Alitcr.Vetercs vtres funt fcrib^ phanfari.Nouus panus
&
&
ne maior fciflurafiat,cum quibusGalathxpccptalegis tni fcebatin vtres veteres vinu nouu.Conueniunt aucapoftoli$
nouu vinum, pccpca euangelij
qu.r
no pht
fuflinerc Iudsi,
no
his
q.
rraditionibus maiorudeprauari,finceritacepra!ce-
per fpiric umfanciu confolacio cri ;tur,quodonopercepto, ieiunium quodficperlxciCiam, cnouaci :n vica fpiricualem celcbrabunr.Et nic prius agic lciunioquodpercinccad hiimilicacem cnbulacionis.Illud
ice
orc Sc luft..j,donec
pcorumChriftincquennt cuftodirc,vndefubdicur.t nemo, Quia Itici.ris veccris vicx faliuis imbucis.noua: gracia; praxc
pca fordebant quia
maiorum traditionibus aecumulati.dul-.

.
cmquodndgaudium mcntispcrcincc (quando mcnsad

ideo a cibiscorporeisalienaf) feutiidliafufpcnditur, Mtiius fimilitudinibus oftcdcns carnali
figmficat,
cedincm fpincualium vcrbocum pcrcipere|non valebanc Sed v/.jrragilicas humanas codicioms apcritur cu coi pora i
noftta exuuijs dcfunctorum animalium coparantur.S'.'d renouatis vtnbus noua vina conduntur , cu facrameta q accepimus inuiolata feruamus. Hos vcrcs fi pleni funt,gracia fer- F. uac, fi vacui, cinea &: erugo cofumicfcmper ergo tinc pleni, "
&
quod
is
^tjb
hoc adhuc vcterc fenfum tcahcncibus, hoc gcnus

ieiunij
CAP.
L L A S A. fcdChriftus eosexcufabac rationabiiitcr, rlifcipuli, P^tttfententia tx rlift.s Matth. y. hoc cxcepto. iiÛm.crc. < ommifTuraidcmeftquodiunftura: Etdici>' a con<juod cft limul, & mitto , tis , quafi iimul qaittere. Illa
I
C O
DE
YR
.itim vult.
Id
eft,
repente.
loannis
Quia mag.s fapit fibi propter confuefudinettf bi bendi ,eoquodconfuetudo eftquzdam narura, fedpaulatim alfuefadendoadbibendum nouum, tandem efficitur libi fapidum Et co modo hominibqs conucrfis de nouo ad vitam perfe
Dicit enim.
im ouse
3
coniunguntur,fimul mittuntur.
Etne.&c.vi.
Confuctud.nanc.
j
, opera inconfueta funt eis difficilia , fcd paulatim affucfacicndo etiiciuntur cis facilia & deleftabiba.
ctionis
Statm
nis Chrifti
cis
CAP.
,
MORALITER.
Vl!*xrtdi.&c.
quo rcmporc frequcntcr

,
clifcipulis
apparuit
& cum
pri-
Per l'hanfatos,qm
diyifl interpretantur.hafre-
comedit
vt dicitur in
Col latipnibus patrum Collatione
"becclefia praecifi (ignificantur,perdifcipulos crgo loanms leconiunxerunt Phanfacu .fignificantur fimplices chriftia"qui cum hxret.cis famil.antatem contrahunt ex ahqua occa' u 'i& ex hoc trahuntur ad eorum mala.
7
roa
aliquando Quati dicat.Non.propter quod apud proba'imosAcgyptimonachos ftatuturafuit, vtnullus iciunareta f chatc vfquc ad Afcenlionem profter gaudiura refurrettio\unriuid
,
&r
Theonis abbatis. i iluia uemo. Per iftas fimilitudines figpificatur, quod doftrina no.teftam. non conueniebat acliue nifi hominibus renouatis per donum fpirituffancti Tunc enim data fuit eis intelhgentia
.
perfeffta
fcnpturarum , & loquentia omninm linguarum. t Etnemo, &c. Sicimbuti lcgalibusobferuantiisnolebanteas dmriroTCjVt habctur Aclu.l J.
MORA-
6 7 7
Glof.ord&Nicolai de Lyra.
CAP, VI
lirer.i
7
uj
i
3 *C
JF
~/f
*"m e/l autcm i

,
fabbari
fabbato fectmdo primo,Reda . Dicirquod folui c(rperar,deuccron,proceron,idcft,fc
traiicero.mortificahant vetercm hormnem cnm aftibu a terrcna inccntioncexcrahcndp.cxcmpla opcru pi
obferuaria cunJt^p irrumfnbbatumvoc.it,perhocinniicns $ fabbati cci rmiram,8e naturahs fabbaci libcrcace ( quc vfiucodMoyfi rcpo P. ra cctcrorum dtctum
:
inccgumcncarcmouen U>,& gr.ina mund t membris ecclcfie iucorponndo. Apud pnedtcanrium domjnum hoc egiflc referunni difcipuli
ariftaru
pt^grcdicutcs
iicceffccftjVtd
C A
VI
fiint
ris
fcrmo
fuj
.
fimibscrat rcflitucnda ) qua crcdentcs
uc fic ror aud;
griru
Vnl diftio eft vel dur
dirtionei.
tuciomv
i
illuftrct
I
pcr grattam fcptitor-
Mn iuUccou.dn'
f
rns
fpiritus
a malil
A&um cft autcm in Sabbaco fccundo pri,
hoc
opcribus vacant.Sab-
mt>
batum crgo
,
cum traniiret per fata,

.
vellebat difci-
gratiar,
."hfcijW ad dtftinttioncm lcfccungalisfabbati
puliciusfpicas,
tcs
& manducabantcofricanSecunduiu îccepom

legis.
pucant f'bbato non Chriftus gratix' mi
lic
manibus Quidam autem Pharifeorum

?
do primum do prcjacum
t j .Rc.it-b
f
T
dicitur,
gnac opus
cffcociimi
gratia:
,
an
ldclt.pnmumfecunid cfl,
diccbantillis.Quidfacitisquod nonlicettiniabbaris
p
f
Et
-j.
doctorcslcgisn,
lupcrius,
cdignius
.
Mn.i ia<
clunilct
infcriori lrgali
Vcl
quia
ad eos dixit t Nec hoc lcgiftisquodfccit rcfpondens Iefus DauidjCiim t efuriret ipfe , qui cum co erant , quomodo
legcm. d Dic
bant
II.
&
Alii dicunc
ordinctcpons
&
antc lcgcm boc

a
fabbatum
ctiaro
patnbus
,
, f intrauitindomuDci,&panespropofitionisfumpfit 1 ducauit, & dcdit his qui cu iplo erant.quos no liccbat maJu
&ma-
m.r.o h
iccta
.
Si-dadiifi
ica
Jccclf.4.
agcbatur
ficut
Prxc:t
non
fubcil uctei, obfciu ancfz
& idco non peccat tjui lecundum
& ipfidomino,
fcipulis ob;ici ,
l
ciut obfciuationem
otfciujf.
nunc agitur a nobis. Ycl fccundoprimum

dici potcfl,
care
nifi
tantum faccrdotibus?Et diccbat illis. Qu

maximc
la
dns eft
fl-
vcvnum
tcfta,
ciuatfc docrt.nonfolumpioptct inlinuandum Ipuitmlc labbiium, lcd ciiam pioptei celebiioiem ronucntum.
Sedi.Sabbatit
obiccrum fit lum rnaximc

cic.
',
idcmque noui
lius
hominis ctiam fabbatiFa&u eft autem

,
6V in a!io
fabbato
'
* fccundum
menti fabbatum
&c
e
ta
/'/
fah
Vtintraretin
i
fic, quia a nobis poft lcgalc obfcruarur , primu lcquiaancc dccreca
fynagogam,&doceret.tErat ibi homo,&ma^ Obferuabant autcm fcriba: nuseiusdextcra erat anda
figmfi
s
.
uo:ji
Vclq
&
hoc
a
feculo a^ vacantibus
gisa tmucanciquis
iuftis obfcrua,-
ftitionibus
Sccundoprimo.^d litcram, inakero fabbacoquod pofti]Iud fuicprimitusfecudum,vcl quodoccurnc pnus,poft fecu-
dum,ab eo quo prxccdentia funr dicta vel

*
Titns. Qijod
fatca.
Vel quein futuro agentur , quando in perpecua folkiir manducabimusbon.i cerra:. f êc huc kgi.&c.Ecd. Quomododominoad cr" citur,quod in feruo pro crimn? non ccnecur Vc
?
de Subbato primo f^cundo euangelifta hoc ]ococommemorat,i!lud &iVcttis Ilidorus pelufioces ica expo ruc.Dic!Cur,inquic,SabbJtum primo f.-cundum,quia feciidu erac folcnnitaris Pafchx.primum aucem azymoru.Ncq; mircnsfccudum dicmS;.hbatum appdlqn. Iidcis.n tocum paf
chalis cclcbritaris rcmpus . Sabbatu appcllare legicimu erac. Quare alicubi feftum hoc fabbar.um fubbatorum appellatur. * Theophylaclus . Dicit autem in fabbato fecundo primo,
faccrdo$,& idco dpminus fjbbaci euuifarum fabbato ff noxa non cenccurJ Achiinclechexci g DauidcHm y &c.h:dx Si Dauid ,
>.\
&
rn
nefamis mandacuui Iegis tranfgredicnccsnon rcpietuiu tnr,cur eandem in ap >i*olis famem non probacis?
quialudcLomncr. feftiuitatem fabbatumnnncupabant, rcquicsenimdic.tLrfabbatum MultoCicsergocontingebac r inparafceuefeftiuitas, &vocabantpa afctucm fabbatumjfe ptcr fcftium , dcinde principale faboatum fecundum pi imu diccbanr,quafi fecundu exiftens a pcedentis dici feftiuitate. b TcT/afa.Mvftice.Ager mundus.Agri fcges.humanigene
.
Allc.Dauidquicum fociisfugit afacic,Saul,fignit: ftum,quicumdifcipuhslatetpnncipem mudi, Dûidi uatorlcgis panes confecratos manducat,&dac ill i!!o funr,fignificans faccrdctal<m cbunir.C .ftim rum populorum,fiue quia omnes filii ecclcfic
!
vncfli
Chnfoft. Atterdeqnodqua-: .. m quedommofijc mo pro fcru^s , id cft ,difcipn) s.icruo- itucicin mcd cec Damd ,& faccrd tts.qjando veroptofe,mrro
1
fbirirnfapcco vtfeipfos orfe r.mt.
risfccunditas.Spicx/tuttusccclcfie, quibus facurancur apoftoli noftrofcalcnres profeftu.
trc ficut ibi.Tater nteus vjnr.
mod
raiuf
& cg*
op'rot.
C ftUebantdK&c. Nou habcnces difcipuli fparium manducandi proptcr importuniracem curbarnm eluricbanc vc hoHiines, fcd vcllentcs fpicas lncdiam confol.inCur,quod cft m-
dimum Dei.Ma^nA hofpicalitaris gnt tomortispericulo,non d^chnct hcfpuemanimi tis.Et fic nos debcmus alicna pericula in nos tr.insfcrre ic &verum Dauid hufpx nmencisnecpropericuiomotiv
lntrauitin
Paujum qualilegis.tranfgrcfTi m rcpudiant. Pcda.Mylucc DjfcipulicfiPienccsfalutcmhQminumtran feunipcrfata,ideft, pcricg'oncsqua;alba: funtad meffem.

Spicasconfncam:,quiai'
tin c< 'pi;s
'
dicium auftcrioris vitt^non pr^paraia-. <-fcas, fcd cibos fimpli ccs quairere Ec nora quod apoff ob literam fabaaci iam deflruuncadueri s Hebionitas o'iialios apoflolos rccipiunr,
.
excludunr f icerdo es . Homo. Bc"d.Mvft.H6ifTchumanfigenu --fii"'ncarin ci dicaceboni opcnsarefactuin,pro manu m pnmo t hgnu extcnf.,quam fanat manus innrcens in^ruceex nl Et benc manus in fynagoga erar arida , quia vbi maius nr Ycic"ntiar,ibi maioti tranfgrcfforfubiacctculpz.
ri
i
,
Chriftivolunc
traiicere
0^/fr<j.Bcd.Q.uiadcffruciione fabbati,quam
in difua
NJCOLaVS Dt
CAP.
'
LYRA.
induplutcafafccunduspomturib!.
Srntentiaantrmiflarumduarumpartiuf^ Matt.l2.vbi ifliduocafus ponuntur eodem ordine quo ponuntur eodem modo } excepto qnod fequitur.
ditlis
I
VI'
Fa&um eft
cafui,qma Scribx et Tharifei arChriflum et difcipufos eius dt yiolationc fabbati , Cf^koc guebant
in
Aclum ctt.Hk ponitur tertins
M
i
o K A L
E R.
intelligi
dcnces
pcflunc
-
ecclcfiar myftic
/f efl
o corpon.
Fa8umffl*utem.?cr(picasconncnientcr
f
f
êc hoc
Faffum
.Mo'ralicas
auccm huius ponit
J i
.
Rcf
rn
figurcvc.tcflxont:ncnces fub vclaminchceregrana fpiritua lia noui,vt fub preaepco carnahs circuucifionis,munditia cir
auiem
in alio fab.Mznus
aridaadopc
rcm rollcc,*<:
cuncifionis mental-s.Sic crgo fpicasvellcrecft litcrahoccidc fenfim rctinere-Qtrod fcccruncapofpu.iL cre^ ftoJiâliiOjUc difcipuli,ac fic
inualida.ergo pcr homincmmanumaridamh.ibci ficacur piger,& ociofus,fed cum ad verbum Chrfti dio vittuusjtnanus eius borus opcnbus fanatur,&:
I
c:(rc(
manducabant;,incorporando dentcs
;ur.
td
Lu cx
operibus feriandum
lcx
uebantprob.>b:]i magiftri excufauirexemplo.nuncipsu /fcruandomagiurum, calumniari volunt.vtfi noncurct ^

2idc!iratis,vclimbecil!itaris,ricuret,tr5fgreffionisarguat.
annunciandam.Sic
Cap. VI. &
780
D
Moyfcs folus legem fpiritualitcr intel
ligens.montisverticcminquoDeuseratafcendit. Moraliter.Qui Deum orando qucrit ad ftiperiora pro<*re

diturverticcmcuriaefnblimisafccndir. Oraratuem,dominus.non profe quafi impotens, fcd pro mc, facur ciemens.
/rnr^yvo/.Bcda.Pisucnicrscalumniam.quam fibipa male intcrpretando, ct j,ant arguit cos.qui prsccpta legis

j
bonis
/ibaio
v "dc
(latim fubdidi dirs fa.efsct

.
& Pharifsei,
fi
in fabbato curarcr, vt inucnirent,

funt.
vndc accu-
tllr. F.t
Jimabant,cum
Deminus nouit cognatione liominum, quoniam vanx
omnes qui eius magiftcrio difcunt itcr

.
fcruiliopere, ideft,
farent eum.lpfe vcro fci:bat cogirationeseorum,& ait ho-
sabftincreprx
B 2'iatinfabbato. ln
iO fignrficatur in Itima quictc il[,,
miniqui habebat
a
manum aridam.Surgc,& (ta in medium

Aitautxm ad ilios
curare.
regni. J< Titus. Per haec
Etfurgensilctit.
Exponit.
Iefus.
Idefthomlnem
lnterrogovos,ii
quiinfexserati-
b licettfabbatobenctiacere, anmale, animamfaluamfaa

Idcft
a
Euangelifta, vrplacet Cyrillo , voluit f\ ,A S ere
oflcdcreChriftum,
bhuiusfeculibojrccetunt , Irjis, fed a malis

[>
perditionc fjiuam
non facere.
Quaii iratus
illis
i>Linutefcemil-us.
omnia
ad
in
quae faciebat
non
ccre, antpe*rdere?
a
Ad pauperem.ut
cuisor.ndo.
pi
oximum
jjiashabituros.
I
iuues.uidux urxlidium feras,extende ad Denm pro pcccatis Quxciimuiearueiat.luccisbon-irum pc.um faluMrlbusvr gatur. c QuialtaumDei Iui 4>crium fequ.t.ir iuiuculum.
b
Hrcircunipeclisomnibusdixithomini.
Et e xtendic,Sc relticuta eit
Ideft inuid.a.
communemvticorum, qui"
i.lum
litatem
îaimam
faltiam.
d
c
Ext&ide
cius. t
manum tuam.
perdercift.
manus
crcditnri erant,fecifle.Vo!uit
Ida.
CorpuscuraQupmodo eum
perharcmrfum
rinlts virae
fpi-
Ctjusdcanimsfaiua
fet|ncinterrogat,qa mitacula ,ppter j falutem faa mx
tbat.&ipfafanatio 1 nus falutem cni1; lignificabat.Vcl
Ipfiautcrnreplctifunttin{]pientia,&colloqueban4
FoimJ prifciibtur.ijuam debeas xmnliii.
formam T Amcnua
cenfen- r*q-7-c.
ri,n: 'lue
feipfum proponcrc,
tur 2dinuicem,c]uidn;amfacerentdeIefu.1Far5tucftnurerrL.
f in
illis
^"9? adorat6rcs
ple-
diebus,exijr in
Kouicculi.
monce orare,cV era^tpeinoCtas in oro
Lt
5
difunt,^tefaccre.. Voluittridem exem

plo fuodocerc prcCCS.fccrCttljhoCCft, tMar.io. nemincquoad eius hlat -*' c
fieri
iminc animae toii homofignifica*

pcrde.
S ne dei.Et cu dies facfb efTet, vocauit difcipulos fuost

a
Vc quadratuu orbein 5de triniutisiniignirenr.
& clegit &
BEDA.
mali
.
dtfodecim ex ipfis cjuos,& apoitolos.noiauit.Simonecjuem a S.ilicet ?ocauit.

h
poteft
vcl
t-crncn,
..
;)ncft autor
[cognominauit petru,et Andreamfratrem eiusjacobu,
obieruaiuc tranfmirri dcbere

tc,
Jus.fed
quosnon
luatjpcrdcrcdicliur
j
r
i|
Aug.PoteU moueti quacftio.quomodo Marthxus dixe quod ipfi intcrrogaucrunt domtnum,(i licer (abbato cu-
Qni ergo filubrirer prccari cupiunt, fanttas.purafque, &abomniambitionc aliciMsmanusad Deumfublcucnrcumqncin tnodiim fcfe
componantoportct, quafrdiuinani maieflatem cor.im
ftereconfpicianf,dcbcntad
afli
c,cum Lucas hic tlios potius a domino interrogatos eflc ihibcat. ltaquc intelligcndumcit,quod illi prius intcrro-
iixcmcntemab omni
tumi.iltu,
:tuim,dcindcvidcpscog:tationeseorum,aditu
.ricntium.confluuir
r
mundanaquccura c\cogitationcfeuocaredebent xquc non remifio, nec ignaue, hoc efl, cum quodam ment is r$dio,& animi inconflantia illud ipfum facercfed conrtanter & ftudiofe Dcbentpoflrcmoopusjli quodforfan prsmani bus cfl,in fccundishaberc, ncquc iruiaii, aut frangi, fi non
ftatim audiantur,audiuimusenimdommumnoflrum,non quouismodo, hoccft, obitcr orafle, fcdinorationeDei
pernoctafie.
,
!i!Hs,&intcrrogauit
in mcdio eum quemfuc quxMarcus,&Lucascumin-
ummcmor.uit.
ttf.neda.Infrucluofa: drbilitas
inecutatur, 4
animxnullo mclius
Li.gitatc,
quamcitcmoiynarum
vndcdici-
B.Nonfitmanusti)a adaccipiendum porrecia.&addan1) collctta.Quia fruflra pro pcccatis rogaturus manus ad Ium cxtcnda, qui has ad pau, cttsi ro potTe non ex{.
F
f
Dcquibusclcgit ii. quosApoftolos, fuo loco mifibs nominauir, vndc. S:ci:'m:jnwepa r r

Difripuldii
ideft
,
& eô Ioan.t.B

Ibi(JeJllIf<c
dit.
w>.Quia fololiuorc pcrmori

hominis
funt,non cnim.in cu!pa

Ma-'
t cnciicijs plu-
|:,vcl
manum extcndcrc, vcl Lcfum latiare.

de nccc cius traciaic caius
vocar, elegitquos vult,quianoniI!oiumertfludi;,fcd diuina;grat;a;,vt inapo ftolatum vocarcntur, vndc. ~i<. >ns im deûs fcd ego
,
miirofis.
ln
monicm
afccndcns ad
(c
jiinfipictia erat
ci y; voi.
"Nonfapicntes, nondjuites,
non
nobilcselegit,nc
iiumindigcbant.
1
monienorarr.Monsin quoap'oftoloscligit,& do,
.altitudincm fignific.it njflitix

,
i
qu;a. inititucndi erant,
&
duxiilc pto ).ri!dentiu,ncrcdctnitic diuiujs.ne potentiaeno? biiitathquc auctoritatc aliquos ad gratiam ttaxiflc videtctur.
Cogvortvi :wir.Non modo primum,fed longepriuscum ab Andrca adduCtusdicitur.Tu vocaberis Ccphas qnod in tCtpreutui i ctrus.ied volcns Lucas .noniina ii-apofloloru rominaic,
dicaturi
jSic&lex
:
nein inhmis remancant, le.xl ad fuperna criganin montc data luir. Apo flolos prxcmincntius
'
lucit,
;
vt a
montc prius montes fuiupiaot paoem popuio^

annunciandam.
;
NlLOI.AVS D
fcteuidentius
V.
R.-A.
"W/"'f7"?.Hocautcmfccit<"hri(lu!,vrmiracuIum manilcftius aigucretur-caccitas mali,
&
dclciibiturdid !;; promotio.tccundo promotoru inftrudio, ibi-Pr aefctndern lefu dr mvnte.Cirtt primum dicitur Fatlti csl. pcr hoc oflcndit Chriftus,quod promotioni aliquorum ad ftarnmcitniratisincccii (ia Deidcbent orationes deuotx
pra.'iritti,idco fubditur.
<;
fwor rrp.Vr/ fn- infw-. Idc.hVrrationabili iracundia, rafcisdcbcrcnt tflc r ratiUcbcnefictodiuino.
Et.digitduodicw
QtubusCucccdunt epifcopiinecclefia
^HfKii'
ficen.ht de lcfu.
irsdabantdc
morte
ipfius,fed Chriflus noluii
Jamemori an
Dci.
S/mrKrwijcfmrf.Ante conuerfione.r. voeatuseftSimon,
pwpisrfinitum implcrcnturfcripturaeprodc lyncminiola ciusmorMf, f*8m(i'i atttn trilfs. rofitr.amdcfcripta cft uocatio |iiiumadChriftidircipuJatum,hiccordcquenterdcfcribt
Jctatutn
'
'rcn
a patre,vt
fed pofita
mutatueftnomencius. Etexhocinolcuitconfuctudc,quodquandoaliquiscreaturinPapam.mutar no
encius.
/rco/Kw.i.filium Alphei.Etiftevocatuscfl Ii
ccbus
iifius
& fiatcrdcmini,quiacra:ci valdefimilisin fa

lud
itn
>
ptomouoaliqucrum. cxillisadapoftolatuns&primo
dcfciibitur
cic,& in lincamcntis corpotis.
M O
I
R.
i
A L
.
T E
R.
Etiraiftrroclitnsin oratr.
elei.
pcrhocoftcndcnsquod
epifcopi qui fnnrfucceflbrcsapofiolorum non funtcligcn-
Fitlm
rfl
autrw
T<"< itirhut
Chtiftu* apoftoloseledu-
di pcr indui5ti6ncs;& per falfaspromiflloncs.fedpcr
dcuo
otauitprolixc,vndcfubdaut.
tasotationts.
Et
Tom.5.
'B
7&i
(
Glof.ord.&NicoIaidcLyra.
adturbam Sidicimusvnum
afecndit
fuifie.it.i
;S
in.elligendi
lV.:lirercrcdit
i;-
ncr vo/S o^minare cum neccfle hahcrct Pctrumdicere.brci * niodnonanteavocarctur.fcditadoniiniisco
inmoncm,&
non cafuTaAum putctur, fcd ex coromuta. cramcntmn perrse iu icntibuscommcndaretur, littrlnn* Matih;vuscomparik.oTliomednordinecau
,\
t
fcut u.moncro,\bi
portal quantuiumdclccndit,i cratplani

illo.
hmr
Tangit Chrifturn qui
in Tangitur a Chrifto qui iirma-U'
Qni
(ic
ranjj
frhum
hiausfcfu/
cxtcris
prjela-
guur, (pitimsij
ron ', uni Etugcufti

tui
tir.
!
Ioancm,rhilippiim&Bartholomxum,Mattha:um,cx: mam.Iacobum Alpheiot Simoncm,quivocatur Zelotcs,iu
lho
,
virtutc lanatur.
Etipfeelt
lifin dijcioul
t:tfiordent,&t.
Elcfturusapoftolos
dam Iacobi,oc Iudam Scarioth,qui fuit proditor-1 defcedidens cum illis dc montcftetic in loco campeftri,& turba
t
Etligencrali
nibusloquiru
cialitcrindil
dominusinroonta.:bijt,turbasdoctuus ad capeftria
1>
non nifi ihumiliturbc Cliri

rcdit, quia
ftuvidcrc lutnci ir, raro muenirur quod vcl turba do-
&
multitudo copiofa plebis abomni luctea fcipulorum cius,& Sidonis qui vcncrant , c Icrufalem,& mantima,& Tyri, d vtaudirenteum.&fanarentur alaguoribusfuis. Etquiveimmandis curabantur Etomnis turxabantur a
oculosleuat, vtpj
inrcnta c
&
&
verbum Dd
piunt. lutius intimi lunicn
a.
Ipiritibus
ba quarrebat
eum
.
i fcquatur.vclquifpia debilisin montecurctur,fcdcxtincTafc
minum
ad alrtora
&
1
fanabat
*
omnes
tangerc, quia virtus dcillocxibat, Et ipfc clcuatis oculis in difcipu.
pianr, quibuso
montc
r,
r
vr
rr.
:
Hi a peecno
abftinenr, irculum calcanr
illecebxoij
nonquauunt.
Spitiiu.
rct in
os fuos diccbat. Beati pauperes, quia veftrum
cft re-
ompo
gir,vtaodira
brclibidinfi,&fuciubijt culme virtutu . cenfa luccfcientix.pcdctcntim quifo; man Gahlci, ga hoc non mic Aitritma. Non a proximo raculi Ioco ponut.fed a mari magno cognom.natur.in quo
U.
Beati par.perrs,&c. Qui
nondumconfumm
inttrirn
ccmconfccndcrepoiTunr, gcncralis
ctTvrus.&Sidoncomprehendipotcrant.Sedqataiuntciui fit tatcs Gcntium.confultc nominatim ponuntur.vt quanta
funtbeatitudincpcrfouendi vtpaulatini adm fi.dumdominoinplanicicftancclibcnrer. au
huncquandoqucinrnontcmfcdcntcmloblimiccT
exteras ciuitatcs excitat. virtus Chnfti intimetur.quae etiam ierriones,afcedit irimo ytaudirentSi dicamus duos efle
Namquorumcordib. adhucedomandisinfi(tit,rn
ftans affatur.QuosIongo ftudio cxercitatos, iara inucnir,his qualiquictusrefidcns myfticaintin
d tcm,& habuitibidifcipulos,& poftdefccndir.&rccitiftutn ad

'
&
NICOLAVS DE
i
LYB.A.
/<iiJ<ft)W.ldeft,fratremIacobi. St defcendcns. Hic confcquenter poft electionem apofto-
ciusconfirmatio.c.fcq.Primaintrcs.Qîiaprimoi nc pmitti( quafi quaeda pfatio,fecundo fn bditur i[

ibi.
tamen hic.vtru iftc Holos principaliter dirigcbat.Dubitarur a Matthaeo defciibnur 5.C. fcrmo fuerit idcm cum illo qui
quia hic,& Et dicunt aliqui quod fi c doincipituru cumdicitur.B(f4ri>^frfj,6-f.&
.
iorumponiturinftruaiodeoperibuspcrfcaionis,quiapro moti ad graduni maiorcm debent habcrc maiorem cogm fadus fuerir mationcm.licct autem fcrmo Chrifti fequens cnx multitudini tamcn Chriftus fermoncm iuuro ad apo,
&io,ibi.Et ipfe ekuatii oclis. Tcrtio,i>\f:ri inicntii Omnii tjui venit ad mc. Circa pri defcribin
mum
dicitur.Er defccndem eum ;7w,c^c.Etfaciendi odi dicitui. Steatinloco. Ercxpofitio patetex dictis fe
Tum
ibi
eodem mocodcm modo

J
ba difupulorum.Et caufae aduentus cum dicirur *t audirera eum cr fa>iar:n!.QuAinun\ ad iliosquicrat:

3
pliccm opinionem.Et
alTiftens
icirur populus.cumdicit
Quiarirtnsdeilloixib..t
,& fjnauatowc;. N?nti

,
%ettain2taT,cumdicinv.0misrmaudafern.at.esmei &fitat 1
r^fusfi
l
gendum quod aliqua virtusexiftcnsin Chrifto tr. alios cadem numero , fcd ifte cxitus intelligi rur ir.
utem huuiarujH ftiadhocopcrabatur,didumfuitMarci5. 4 1 1 'pfc eleihttis oculis in d fcipulos. Hic confequentcr dcfi
ciebat fanitatcs in infirmis Qualirer
.
.inlmiHtea.ScMu.7Mimc.lKmqaiiAUqaxpona
frideta /c/wr.Mat.5 .a.dicuur.
Stetil
efTcctusexicacaufa,quiavirtusdiuinaexiftensin^^B
turhicfereibiponuntur.AK|sautcmvidcturoppoiitum.tu
quia hic dicitur.fir dzfcendens
h-
Jm turb*s,*<:cnit
monle w.Item hic dicutir.
m loco cam-
t ir.r^runtadeumdipeflri.&iMzattai dicitur.Ef cumfedifl ei-sE: aperiensos juim doccba' to;,#..Etiudeoifiefermo fc.puli & iile vidrr-ur diffcrre quantum ad locuro, qais iftc d rmo Viicturcifcfaauiinterraplana.&campcftri. Afiusai.um fte viJn montc. Item quantumad facicndimodum. quia aliusautcm fedcr.do. lte dcturc(fc faflus a Chrifto ftando, omittuntu' ,vr parer in quia multa in illo ponuntur qu<e hic erc ad tucnti.Qui vult tcncrc primam opinioncm.poteft dic
bituripfainfiructio,&primodcactibusbcatirndinum, r cundo,deaclibusvirtutum,ibi. -./}7oA ut Priin.r

>
Quiaprimo,inducitadadtusbcatitudinum.6cvi hit ad actibus vitiorum contrario; um.ibi

bis.
Secundum opinioncm illam
quaedicit
cundcm
cadd v de c -
ncmhicdefcriptum.&Matt.r^.frcsprimacbca pofit2ecxponentur,fitutexpo(iiK (bnnbidcm.I
quod fccunda beatitudo hic polita intclligenda

rieiuftitiae, ficutibiponitur. Bcatiqmcfu>:mt,t
iian7,zrc.
cft
qux vidcntur contrarian. Diccndo.quod Chriftus primo aiccndit cacumcn montis ad eKgcndum apoftolos , & ibidocuireos dcaliquibasfedcndoftcunuum quod dicit
ifta
Quarta autcmbeatitudohicpofita.qux
,
ibipc
* -
turoclaua
Matthoeus, fcd poftea dcfcendit ad aliquam partcmmontis planiorcm.qua: hicdicitur campeftris.vtibi couUcnicnrius hoc ftando, fecundum quod hic ult itn dinem, doccrct dicitur.Qd aut df ,q> hic multa omittuntur q in alio ponuntur,non obftat.quia Euangeliftx non fcmper vniformiter rc vnus omirrit alius fcrut idcm fadum Chrifti.vcl diftu,&
proprie bcatitudo dicenda, lcJ con matio praeccdcntium,vt ibi di&um fuit.Secundum opin
cft
non
&
ncmaliam, quxdicitiftumfcrmoncmaliumabillo, cendum, quodSaluatorhicinducit ad quaruor virtnt

quxvidenturoppofit^terrena:, kumundanaebcaritudi quamBoetiusJnlibrodr confolanonc vocar falfam,
tur ad
:
fupplet, vt fic conueniant, ria dicant.Qui autcm vult tenere

tcft
& cum hoc
y
i
pccialia, & fingula-
fecundam opinioncm,po-
opinionis primum nicns.quod duo fermoncs a Chrifto facli diucrfis temporib, eodeni modoincipiant,& tcrmincntur,& eandcm matena faltcm pro magna parte contineant.Hisprxmiflis procede
diccrca d
altcrius
Non eflc inconuc-
mendaccmfoelicitatcm, pcrquasquidem virrutesdcueiveram beatitudinem Bearitudo enim terrcna pri confiftit in abundantia temporalhim bonorum qu quentercftoccafiomultorummalorum. Etideo faluar inducitadoppofiium.cumdicitur. Bsati . Et accipitur hic paupertas voluntaria per qu u 5
,
ducftaddiuifionem,quiaprimodefcribiturinftruclioChri fti dircfta principalitcr apoftolis, fecudo.communiter fada tui bis cap. 8. Adhuc primo ponitur dicta inftrudtio, fecudo,
cjus
quiscontemnit, &abijcitafebonatcmporalia, quan; n poteft fieri bonomodo, vthomolibcriusvacctopcri

\i
vitae
fpc,
& poftcacrit veitrum in re.
contemplatiu.e.
Qîivcflrum.
Sciliccr hic
confiftit in
Secundo
OUOv
M
f
(3
iv~'
A E
l^
T^
K.
tangi
cmnitt'i.hi<]iur' Bcda.Taclrus faluaroris cftop. sfalut fidciitcr crcdcrc,& ab co is.qucm tangcre cft in
cum
hoclocoskjuv i dcfe moraliapropterqupdni c rincmhuiuscapitulifunt r pcrrranfco , quia fupra Matth. 5. 6.& 7. ca tctigi brcu
htipfeclcuaiiiocuUs. lllaqua; iunrab
&
pft
abcius vulncrc fanarj,

Et
jnyfticeexponcndo.
?8j
/
L uca:
'
Cap. VI.
amordiuitiaruminculpacft.
784
D
fummo jsdicituunfermone perfecTionisadapoftolosin Lucam tcmperantius pcr quatuor cardiontis: hoc apud in leuiore fermone ad turbas les virtutes compreheditur
cordismur.ditia.
.
ofto beatitudi Beda.Quod apud Matthauim plenarie per
jimo.Dicitergo.BM'/'tf.Eccctemperantia,quaeetiamfa
c ,
Myftice.DiucspopulnsIudatcus.velhaeretlciiSjVeiphilo fophus mundi.qui vbcrtatevcrborum.&facundiaepatrociniodeleftati fimplicitatemvera; fidei fupergreffi thefaurcs inutilescondideruntjfecundum vfum fecufi de gcncrationeChrifti iiipuran
tcs
ptiqmHWictfn^tis
r
2
3
A,
quiinfururoefidci (ne re
ticompatiutur
I
a-
&'
miferentlir
&
gnum
Corde.
Deifbeatia,uinuncciuncis,c]uiaiaturabiminiTBean
a
gcftatcm
Depnefentimiferia.itedi. tione bonoium.
cognofcenr,cibum
tM^ttli.j.a
ites rit
Jbuutfua,nonqu? aliena. Ecce

quseetiam
.
b quinuncfletisjquiaridebitis. tBeatieritiscum vosoderint Pclleiidode b

fynaôgis.
Nom-n
caicifixi
ititia
homines,& cum
t
fit mifericordia
hti
qtti
Qujintum ad Iud.tos,& gentiles nomea Chiiiliamim f.rpe a meinoria abr. fim.iic eieftum b Nullaalia catila, c Cuius nomcn veiliuui ftcitu clt ab hominibus. cogrfomen.
feparaueVint vos,& 'lexprobrauerin^&eie
terno macerati ieiunio catifam tanti

fupplicii eiTe
f
quepeifidjar.qujcinprafenti erutlant ae- lPf obrHs

ccr int
affe
fietii.
lceprudenuaque.
.'cndit.qiiammife
r
ceVint
c
nomcn veftrum,tanquam malum

a
Multa patientibus
,
ptopter filium
,
ho -
:ient
in tcrris.murta intrces ciit in coelis.
Entqi
tcmpus cum g
lugeant.
dici-
hsec terrena
qua
quae
minis.
a
Gaudctc
in illa die
.
& cxultate
eccc enim
me rces
y
rifus fuos
Quibus bcne
tut.
'
tata cceleftia
d veftramultaeftin ccelo
a
Secundum
haec
emm faciebant
Qui
inileliceiiis
Vx cum
bcne-
eampacemfacit.
iitieritiscum vosod.
b Nunci)uidem pofiunt e.sprobrare.&dencere. Qui timore non deficiebant a vetitate. Sedmdeeis vx. c Q^napetdetis vfum temporalium ûcm i.uiu-deiigitis.
dixerint vo.ho.quia
tunrt hic placcnt
lcefortitudo.qux f itcffemanfuetur (icmFortiseft qui wcitiram.&alios ntusanimi. Conixxvirtutcs,
prophe tis patres corum. f Veruntamcn uaruobisciiuitibus, b mifem Contra ikci iTanas ten
a
5-
vobis piAcen:es
ijtillaiu
ipncis tcci boni b
îwm
quxiitis.
qui habetis cofolatione

Suiiccrepicuiis.
m vdtra. Vq vdbis quifaturati cilis,
fiincm patiiomi.
6 7
8
potcnubns, maledicTo fe fubperperuo dunt.quia ficut pau-
uqui
amhabcat,plutcs
bcrevideatur, fed
js
quiaefurietis. Vaevobis, quinuncridetis, quialugebitis, 11 lorum probantur,fic &flcbitis. Va; cum benedixerint vobis omnes homines 12 diuiriis, epulis, rilui-
9 pcreseituitnres.flen 10 tes improbitare ma-
queuacan
es,
mala
vbctius premiiim.Hofpitalitas,& quae fucrit vberior,& imilitas,& faucTitas Abrahe commcndantur,ied quia tide -cltitit.fide prx caeteris mci uir principatum.
ihinunc. Qii: elurit durienti
gitur.largicdo
o,-i
obfequcntiiimclicntela maiorcmfouenturad pcenam. 4< Titus Boftrorum Epifcopus.Poflcaquam Deus >ono
compatitur.compatiendo
iuftus,aequa!emfe inferioribus praeftar, rtumexcludit vcritatem rcquirit.

fit
rumqueomniumdoininusoftenderatiandos.qui paupertatvmiIliusamoreconfecTantur,efuiitintque,&(itiunt,&lu gcntj&c.lua mercede noncarituros ad cos nuc fermonero

dirigit J quicon{rarijsftudiisincumbunr.Vae,inquir,r
(
/>?ja'i-
nttnctlens, <pu*
Chrifti
proptcr
n</t6^/j.Qui propterdiuitiashaeredica pancm vitae setcma: , proptcr. fpem cceie-
:umgaudioium fletuscfuricmpaupertatemquedefiderat :atus eit.mulro beatior, qui has virtutcs mter aduerfa ferrenontrepidat.
Ga>tdett,& txi I. Interodiacordiuminterprobralinguamintermanus perfequentium,laetioricorde vcrfammnn
itu
&c. Inlicuat iflha:chuiufinodie(Tc,qi.ije&luppliciit procrccnr, & vindicTam infeiant,quo nmiirum impendentium tormcntorum mctu exterriti diuitis congerendis non
wt.u.<y
nimium inhieni.ncque sn voluptatibus,& iocis,& miidi hu iusieliiiisaetatemtranfigant. Cxicrum quod dcdiintibi.s

hoolocotraditur, illudnonpcrtinetadomnes fed adeos tantum, qui totumanimidefidcriumadpecunias contu,
fupernae mercedis. stamdum b* .Exemplo prophetarum confortat iiloscia
lerunt.
'
Qui faturatiejl!s,aiva c(
rktis.
fnfia l<?-d
ra
,
petfccutionem foleot pati. Vermumct v s,o i.Matthaeus in montc.bcatitudines

dicentes
;
io-
mmodoproborum.Lucasveroincampo.eriamvedeicri
timproborum, quiarudesadhucauditorcsminis,&:tcrribusadbonafunt copellendi, peifcctosihnseftprcemiis uitati Vermtawen w.Cu upta regt:u ccelofii paupctu cfTc
catur.ex oppofito apparcr.quod ab hoc regno fc alienat , u confolauonem quarrit in tgaltb.Nec tam diuitiae.quam
ficntdicesquiindi-ebamr purpura. & byfio, epuSis.qlddc.vîi... Lzzn: qujeiirguttamaquae. g y.% vttltittfMHmtc t <i?c. i>uo!10iV- >- fupi-:ti>,vbi efl tnifi- FxdeCj.i.
biv.rtlatis,
,
Qui intcrdiuitcsamplius
-
a^
&I
tia^corfinhvrt/tm irhiciJWtitia.
diicensftultitiamridentibus,
,
prudentiamflentibus afcribcndam.
h
cft
B.
rieftti eri.i:
vobis
tyi rtt\
homtnes
c?c.
Mag>;a pars pcenae

fcd ifiiupci
'
pcccatorum quaii bene gefta laudari.
fua fceleranon
modo no argui,
amor
NICOLAVS
.
Dli
LYRA.
$
s
ptygtte
non debct veritatcm vitae,iuftitia;,& docTrinte dmiitterc.

5
jodbenefithominiquantum adcorpus,videlicet incibis potibus,& huiufmi x1i carnis dcleclabiiibus.Lt ideo falua
>rinducitad
Btali
ui
-
Set.undurn
hxc
t<iirnfaciehut ptoph.ti
f?*tres
eornm, f veris, Vt
oppofitum diccns.
unc tfuriiitfluU fat\r. Mmini. Abftinentes a pr^di-
tisddectabilibns
quarum bono modo
poteft
fieri, v
caro
cdigatiuinfcruitutcmanimx.vtficpercipianrurconfolaionesdiuin3e,ideo fubditur.
patetde Ieremiaquem propterveritarcm abeodicTam re-. puraucrunt proditorem,& eum incarcerauerunt,&tadcm lapidauerunt.vt dicunt aliqui.Et dc Ifaia quem cumferra fccaucrunt,& dc multisalijs. 6 ^cn.>/.'4>/,f.Hicconlequenterrctrahitab acTibusvitiorum,diccns.
.i.inchoaiiue in praefcnti vita,pcrcipicndo prae

liflasconfohtioiH's,fed perfecte
iicitur
m patria, lccundum quod &
conad cuiusoppofitumin ifiitintemporaliiucunditateincpta

i'fai.i6.d.S
itiabw cum atyiatentglotia f^.Tcrtio

hen<.
7 i/a -robis diuitibus.Viluhm abutentibus, verunramcn quia muitibenevtunturdiuitiis.ftcundumquoddicitur Hcclef. 3 .a.Beatus vir diues,qui inuentus eft fine macula,& caet.Et beatus Ambrofius dicit, titut diuim impcthnentajttnt reproks,
1
ucitdicens.
y.irr.mc l'i't:s,<(niaiideUnt.Qon(idc-
triindo.quod tcmpus praefentis vi tae non cft nifi luclus ifie.Tum ratione culpaefinc cuiuscommiirionevitaprae-
iiaprobts funt adnnenta viriutisjdeo fubditut". ihti hubetis confolationem veiiram. AbutCntCS diuitijs g
tae
ad
vi-
voluptatem.
nsnonpotcfttranfircfaltem
quantum ad culpam
venia-
9
10
1 1
V&
vabis
<jui fattrrati cjlis.ln
pr^lcnti.
mTumrationedilationisgloriae fecundum quoddicirur am.yc.Wnnciaze dileili),cjnia amore ia> <ûet,.Qn?.TtO conflltit fauorehominum , laude, cx quibus frcquenter bomi?sfupcrbiunt,&inalia vitiacadunt.idco inducitadcoi-
&
tu
m morrale dcclinantem,fecundum quod dicitur Prouerbiorum fccundo cap.Qui Ixtanturcum maiefccerint pcfli
12
J^<?rte/>/er.Infuturo. i' * vobit.qui nunc ridetis. perineptam laetitiam ad peccn-
arium.
mis.
cum vos
odcrint hnminetytf carft fcparaucrir.t
Vcumbenedtxerintvobisorftes W/JWx.pcrapplau
nutrienres vosin malis,
vos,& probraur.r'nit,& eicc.erin',<&c.Non quod aliquisdcbeat odiu oniinum quaerere, & affetarc , fed quia timore huius odii
Beati eritis
fum talcm
fccundum quod
dicitur
Pfalm.9 d.Laudatur pcccatorindefidcriisanimaeiux^&ini quusbcncdicitur.
non
Tom.j.
78y
/Ja
Di
Glof.ord.&Nico
i'
lauir.Non tutam ci'
qoid abinimicis poflim pati.fuphabcre inimicos.Ec hic cc ponit qualitcr ad ipfos fc dcbcanr validiorc clv,rfnris cibo robo ciefianon la&eimbuitur.fcd vltra humanam nafufficitnon odiflcjtd
Vf
!m:{n
'
D;3o
quod
quam
a filiis
a.grotantibus,
& frencucis
(i
f l us iUoruin a
ta[
.urdiligcrc.Etcuai
lcx
vicifiUudincm
im
cxigar.muiia patiantur.donccinhrmitas tranieat.quid
tPfjHdg
pcrct vltionis ctd j:uminimici'ii<clu titatcm. odijsbeoi-
mirum.
IdriU-enciliccbaM pftttdopiopl.et J.oui oh
opiandum
rulgi
fauoicmde cordc fuo po-
quari cuticnti maxiila
intcmmilc
:..,
Sccundumhxcflicicbanfprophcnspatrcscorum.Sedvoc Minitltando cUum inentis, non

i
prxbcre.immo.o
2
nisindignatisimp
tusfrangitur.iral
Hoc
perfcftjin noniinpollib.le.
Homincs
vitia.
vcl
pcrfcqucntib.
a
etuin corporis.
paticuiiam.cfurwntibusctiam gratiam rcmuncrationisiin-
bisdico
a
q. auditis.
Boiu upuie.
his 3 D/ligitc inimicds vcftros.bencfacitc Hinc Apo.lolut.M ilcdiciinut,8c bencdiciinus:bUfphem4bur,cic ubfccramus 4
datur.&pcrpatic
tiamillc inuitatut.
b
c
B
Hon.
18. ia
pcrtit. Bafilius-
Inimi
quiodcruntvos. procalumniantibus *
Bmediatcmalcdicentibusvobis, orate
vos.
Etqui
ell
tc
tpercuflcritinmaxillam 7 Exterius
vcfti- ,
.'
f<
MuUV
poenucntiam. C rrflmc. Quodvcftimento & tui cadicitur,&ina!

,
" rt^ftQSS
1
'
ri
qualitcrcunquc
0_nim!<Mturcuu no-
JEtabeoquianfcrttibi; dvnam,pr*beilli,&alccram. non nocere.iJuit Je benelicijs. lnterius Q.'ia parum jmenus. ^*

.
e^Sndum! q> alinniiini_litcr noftracfl
mentum,ctiam tunicam
'
noli prohiberc.
Dou.uin,fundum
litc,i\
Omni autem
auquoiurctcni tcrapo
pete 9
cer alicui.diciturini
B.cm,vcIcoiieclionem.
Cum
genexalitei quanicuinque pecunuin.
lonicntiunc.
mus.Sicnimdcn
ccflanjshoc tur,multo ma pcrfldacontcnn.t
i
micus. # Chryfoftomus.
. '
f tite' tribuc,8-quiaufcrtqu2tuafunt, nercpetas-
tEtprout IO
I I
tM-t.j. f
Nonautcmdicit.nc odio habeas.feddili

gas.ncquciimplici-
vultis,
vtfaciantvobishomincs, &vosfacitei!lisfimiliter.
Ideo quia.
'
12
praEcipitur.
tcrmandauit re,fcd ctiam bcncfaccrc

dilige
h tEtfidiligitiseosquivosdiligunt, qua: vobis Natuia duce.

Eilinici, 5c publicani.
cft gratia?
i
J
3
.
f \i r.Qulacha tasc paric-i. b

,
Nam
Ideo quil.
&peccatoresdiligcntesiediIigunt. Etfibcncfeccritis
vobis gratia eft
Et
fi
?
cft
non
imii
Orate pro calumn.
hisquivosdiligunt, qus
Siquidem
Dco
&
16
datis.
jnimicifortitaU
nct, lcd etiam
Quod
prophetx
vi,
dcntur imprccaii
hoc peecatorcs
quibus
C
faciunt.
muruum
dedericis his a
?
quoq;
gratiani
Ex hoc
folo cjuod lperaii*Kciperc,non pro
gneprxuenit.vi
17 ncficrs abjsrr. Vndclatiusi-
nonvotafuntoptan
fmutuun)
-lont
rium.iedprxnuncia futurorum, ipii cnim pro inimi

tiones
fpcratis recipere,
-mmodanr.
quaj gratia eft vobis
Nam
&
focncrantur peccatoribus, vt recipiant pcccatores t
18 fubdcndo.'
Etprc >
cisorabanr. c tffuit.Cum chat.taspatiensfit.dcbetpatientiamverLc
turlegcmdii inbcneficijsviccm fcruar,gnegligittn iniunjs Nccaitpi

ut faciunt,icd proutvultis.vtfaciat
tisiilisjVt viciflitudo fit
ranrisfuftincrc,cumbcnignafit,nondebetielp
j.Cor.ij .b
ledictis-- Si
ndercma-
vobishoics &vosL.
.
nonquxritquxiuafunt, non
debetrcfirtereia-
Hoi..i8,in
MJCCll.
picnti.finonxmulaturnondebctodiflcinimicum. $ Chry.Na & mcdici cu calci* fcriuntur ab inianis.iuc ma xime m.fcrcntur eis,& accingut fe ad coru rcmedia.Tu quo que fimilem habeascSictturam crga pcr.cquetes. Ipli naq: iunt g prajcipucinfirmitur.necpnus dciiAamus.quamioia amati tudincm cuomucrint,tunc vbcrcs gi atias agcnt tibi .
Trxbp
cumuJatior, cum vous acl tur.Et non tantum tam ad amicos opci a chanrat te.fcdctad inimicos.vtamicicflcincipiant, & ptiu dileclioms,& poftmodum opera cxtendne clunraus.
l,'iii!
.Quantumvobisgradusprofcflioniscximior,
ntceflecft,vt cura virrutis fit vbcxior,vt ctiam charitatis finu ampicdamini.
non amau.
NICOLAVS DE
I
&
Duo
LYRA.
falfis
Srcundurn
.
.
:>r.nt
ftrophetis oafes eorum, Scilicer,
qui ad
habcrdum
ficut patct
jRcg2
populi applaufum prophctabant falfum, i.dcSedechia qui fccit fibi cornua fcrrea
do eis bona gratic & gloric. 6 tt oratcpvo c i...r.JB Optando osdidabona. 7 j-.tauitepra- T>n prnbe W'',& a Itt. Jftud non cft inrclligcndumfcmrer qtwr
adcffcduexrcrioiem, vnde& Chrtftusin maxilla pcui vt habetur Io S non obtulit aliam,fcd magis pcruiti fecharitatiuccoirexitdiccnsSi malelocurus rni nium pcrhibe dc malo.Si autcm benc ciir mc cx
;
;
adprophctandum falfa.non folum verbis, (ed ctiam fadis, faciis aliquando vcra proficut propheta. vcri verbis , 2 StJ v obh dko qm audi. Hicconfcquenrerinphctabant.
&
&
ducitad ahisvirtutum,& primo quantum ad virtutcsqua: pcrficiunt appetitum.Secundo qUsntum ad illas qua. perficiuntintcllewm,ibi Diccbataurcmillis. Uladiflindiota-
intelligedum fm pparatjoneannnifai qd dicu Aug fcrmone dhi in monre, quia homo debct habcrcanimur
I'
paratum ad fuftincndum pcrcuflionem
in
illa
maxiila
an
'
men non cft prxcifa.fcd a principaliori parte.quia
in quolibct ponuntur aliqua pertincntia ad pcrfcctionem intellcdus
quam
8
fufcitarctfcandalum.vcl aliquid aliud p charitatc
& voluntatis.Circapnmum dicitur.

DUigitt
nitntcotveflra
.Pha
i(a;i,& legifpcriti
circahocer
tripiiruilint, no.i
Uon
onwbui
ppunda,
bonum Triplcx cft aniem gt- nus bonorum, quia qu.rdam funt fpualia qux funt bona ar.it a:,& gloriac,& quantum ad hoc ocs tcncu.ur ioimicos diligcrcoptando cis bona gf ac , quib horno non potcft malc \ ;i.& idco tcncmur ea vellcet jnimicis.quia omnis homo cft ex charitate diligendus.Alia
funtbonanatursB.vtfortitudocorporis.fanirasdubtilitasingcnii,&c6fin-ilia.Aliaautcmfuntbonaforuina..f.diuitix, honorcs,& fimilia.Et iflis du^ licib bonis poflunt homincs bcnc vri,&malc,pp quod talia ncntcncmurinimicisvcllc, nili inquantum faciunt ad corum falutem.
rabant dicentcs.quod ficutamicuseftdiligcndus.ita inimi cus odicndus qucm crrorem remouct (aluaror dicens tj .q,,ja licet vitium corum firodicndum, naturatameneft di,| g cnd3, Scicndum tamen quoddiligetecltvellc alicui
Sav prxparatione animi in calu limili.Non aut in cafu,in quo cx tali permiflione nuti rapicnsin malitia fua.imoin tali cafu non cftot bonuli
cft
i^'' a -ff.rt :ib: vfflirtti nt.
eti;.
do intelligendum
rc,nifippfcandalii,.vclaliq odaliud niaiiismaliicuitani //. f.donu.vcl verbfi.f quod dicit Ai 9 Oo.k; ,,,-.tcmpc
Qiiiafiirrationabiliterpctat.tnbucndum eftci verbfUO.JI dcndoqucd irrationabilucr pcrat. Et tuncficutci
Melius
Si
petit.
n.ci aliquid
dabis.cum
iniuftc
pctcnttm cotn
I
c
:
autem ranonabilirerpctat.tribucndumeftcidonum
Etfifitinncccflitarcextremapofitus.talisdarioca
10
rt
fubpr^ccpto,vndedicitbcatus Amb.Pafccfamemoiici
finonpauiflioccidifli,aIiascftf perogatiooisau. f.in iudicio. Ethocintclhgcncu cft fm ptxparation animi.ficut djdu cft dcaufcrente \ eftimentu.
1
rultis.
12
alijs
Hocintclligiiurdcvellcratiori-.b lu&r ordinaio;; Fj. posf ..Iftud faccrcjn calu ncccflitariscf prcept
.1
tiei
f.i
;..
'rferftW.Bcncficcntiacflcffcclusdilc-
thonis,& io proportionatpr ci.fian cftcaiis fux c.iuic,& io tcncmurbcncfaccreinimicisin hisqfpcftantad corum lalutc n loco & tfpore & alijs circunftantiis dcbitis cocnnetibus.non autc tcncmur in aliis. Et qa cft quodda bcncficiu, a auolibct quanttjcunquc paupcrc potcfl cxhiberi tmcr adfalutc .f. orare ^ falutcanimaru,& io ilhi bcncficiii ^> loco tcporc & aius circunftantiis tcncmur c x lnbcrc {t inimicis.ip fubduur. Bcmdui^ makdiccu..\m?tccl>
14
Tani rtema ta? q.d- Nulla.quja ta lis dilcclio non proccdit a cha titat 4 fc extcndi t ad omncs hommcs,& idco non eft meriton.
-><
'
u fupcrcrogationis. ... ,; gratia. i.merccs a

.
Dco rcddcnda in
quod
&
&
ft Eodcm modocxponcndumcft,quia bcncficc 16 cftcftcdns diledionis.vtprxdictumcft. Ef^w.E Narr.er p. i.dantmuun modoexponendumcft. 17
15
i;
quodpatctcxhocquodfubditur.
18
ytreci.vp>M-iyeruntarn:
vnra Iortcm,fcd n.utuum aequalcfi volucrint pctcrc
do
;
|
i
L ucac
donamus
Cap.
VI
.
/60
D
i
>uofunc generabeneficii.Velcum beneuole
q[ddamus.Vel
truntamcn.
cum reddicurocommodamus,
Poflquam dileccioue & mutuumbeneficium
difcipulus es magiftru , peccator innocence,quos non oportet increparc, fed monere &c chariratiue corrigerc,nec et udicadumeft in yicercis &c qu.-iubufainque,que nec fimilitu
heca pf ratorum quafiinfructuofa redarguir:Nuc quahrcr fruftuofe ficn dcbeac,oftedicquafi dicac.Quamuis fj< libus
pr
dine habec peccan,auc qucj 116 funr grauia ncque prohibica. C Menfuram bunam. $; Qu.ili dicat , Thcophylactus
ficut
11
non p ;atoribus dilectio ic talis

f
fiiriuim fine
Uituum benefi-
asqualia
verumtamen
a
dil
igite
inimicos veitros ,
In cclo.
& bencfacimcrcesvez
parcitace mcfurarc
velles conferte ea>
Vltra fortem.
cjLtamenvosdi
J
duc,non tantu
iaturar,ficutilli
,
b tc
&mutuum
daienihilindefperantes,
eis
&
erit
Dedit
poteftatem
a
filios
Dci heri.
,
Cohsrcdcs
Chrifti.
coagitares &c fupereffundcres abunde,
2r cos
fedaltiori
ini-
gtlu virrucis
jjjos.
irires
Philofophi
partesdiui-
quiaiple benignusefttfuc malos.Eftote ergo mifcricordes, ficut pater 4 per ingratos& tantum a
ftramulta,&eritisfiliia ltiifimi
Non
inlargitatebeneficiorum
ficdominus menfu
Et P lu "
&
rammagnam &fupereffluetem dabit
iitis
mitericordes,(cdetiam iudicando.
lnfinumveftrum.
f
vcftermifcricorseft. Ndliteiudicare,
A
deo. a
Imurias.
&nomudicabimini.
d
.
rjitiufticia.Vnam
Et quedamaperra.
Eademquippe.Gc Mn 7Ut a. nerahterdeomnib.

.
jneumqu^pietas Htur. Alteramin

;
d Nolitecondemnare,&non condcmnabimini. Dimittite',

Peccamm vcdrum.
b
Beneficia,
c
&
6
7
8
porefl accipi
quae
Vitaxterna.
Vtilem.
mete,manulingua
aguntur,quiri f-cun
p.
tes,vclreliquu
dimitte*turvobis.Date,&da biturvobis
a
,
Menfuram bonam
c
rsil
bjnanu genus.Ter 3n in mortuos ,vc

h
fl
Idcft.plenam.
Cononafiaiam.
Eront caufa ut Deus det.quia
cxequiarumiubluatur. Sed dofcprophcricfa

fapergrcffilS
& t cdnfertam & ccagitatam, & iupereffluentem

f
occafiopronierrndi fuerunt.
dumoperafingulo-
rum
reddet Deus.
dabuntin
Eadequippe.
Ambro.
.
,
nius legis oracu
M
i
finumveftrum. TEademquippemenfura,quaftmenfifueritis rcmctieturvobis.Dicebatautem illis&iimilitudinenrtNun
**-*.
In perditioncm perditionem.
:os
quoque qui rint pieratis por

7{ihUi>:defpcran
g quid h
poteft cxcus a
>
coecum
b
ducere
eft
Nonne ambo
b
? 10 ra rependet Deus, ir fcdeftacfidicat.Ip ii fatcmcricasiudiea

15 dt iy
l"j
Non ifnquamcnfu***"**>
in
Apoftoius homqfiagilis.
ChrifluroDeum omnipotentem.
&iniqua mefura
r.itoSicium.
t
1
foucam cadunt
ftrum.
i
t
a
Non
difcipulus
fi
fupcr
ma gifratris
14 tibinocet,tepunit,
&fa;pen6ilJum de
rete
illdlCaS &! IllC-
pcrfedus autem omnis

t
erit,
fit
ficut
&
erit.
N6 in homercedis
Leuiuscrimen,uc!cjuicquidtuibat oculum raentis
l6 quohocagfs.Velfi magiiter
tiriscibi^jeftêfal
r
tne fpe
r.a.
eius
fetes.Quifiuercd
Quid autcm vides fcfttfcam

non red
eft.
in
oculo
cquod comodaf .rcddct tamcn &c Dcus quo

c:,hxtcditas veftra in
c
iubencefeciftis,fiue
erit.
arternum
Ejlote
crgo mifericordcsficut
& pater vefter mifcrhors

non ncgat, idcm
fol
Pluic
uat&fia uatîialiqnn5illu cuihecimpendis. g Dicebat. Pcr quam inuitatad eleemofynani dadam Sc ad dimittcndam imuriam. h isiunquidpoteft. Si cocra violetum ira cecaicaucrir. Si con
cra petente auariis eris.nunquid vitiata mente tua vitiu cius curare potensjNec folum qui cibi inmriam fecic , fed ena cu
l)ermalos,prouentus terra,
nlosilluminac.
bonos Sc
Myftice.Populum Iudaeorum propheticis pluuiis irrigat inonmcrcntib.radius ccerni folis refulficSi ergo illi credi
innt,eftoteeismifericordes,doceclo,cVexcolledo,&noliitcmreiudicare,ne quis fui confcius delicti lnalterum co ;turferrefentenmm. mediaSc incerta quo animo \oliteiudicare. Sunt
nt.quis
quiferrenefcisreuseris.Sedfi improbitas illiuste tranouildc paciecia coronabens,q,a videnceoculo.i.ferenocorde ad lumeduccrecuraUi. c^cu

lu inuenir,S<: ille penitebit,ci: tu
Theophy.Quafl
dicar,fl tu aliu iudices,&: ipfe in cifdertt
bene
& male pofsut fieri.Nefcimus ct qualis futu
quxda
peccas,n6neaffimilaris ccccocecu duccti? Quomodo.n.ille a te ducetur ad bonu,cum Sc tu pecces? Non eftenim difci-
"14.
Ltth.
apparetmalusdecuius correctione defpcce.eurrquequafiabicctum rcprchendere rcmeranum eft. De apcrtis qu^ bono animo ficri non poffunt,pcrmittitur
se(T,quinunc
ibisiudicarc.
*
Chtyfoftomus.
Non iudiccs pr^cedentes cc,idefi,qui

difci-
pulus fupra magiftrum.Si igirur tu peccas.qui ce magirtrum putas.vbi crit qui a tcdifciplmarur Sc ducitur. 1 Sicut ma. Dcus non fuas vlcifcitur inuuias,fcd colcrando perfequutores mitiores reddcre voluir, difcipuli qui hdrhines funCjhanc rcgulam pct fcdioms dcbent imitar i.
Quid au.Ycic pcccas pecCante caftigare no
v,ilet,quia
qui fupcr-
N.I
liuijed
1
C OL A V
DE LYRA.
&
Verumtamen
dilt.inimi. Jjibiltxira fortem,ncc feru\iiu,ncc ratio mercdi apud Deum . cx charitate qa efl principium Et mutuum datc nihil inde fpe.Hoc eft iam expofitumfupta,
Et erit
ieofubditur.
\
duominuta in ga^pbylaciufccunduteftimonium Saluatoris diciturptus mififfe qua multi diuites quimagna dona miferant I 2 Diccbat aute il. Hic cofequenter inducit Saluator exemplum ad vhtutes pcrfiaentes intelleclum, qua funt fapientia de diuinis fcientia dc bumanis inquantum ordinantur in Deum . Et iftp virtutes
dua quA
mifit
&
mer.&c.& eritis fi.al. Q
ia fola cbaritas diuidit inter
f&osngni & perditionis.
retlortbus aliorttm^cuiufmodi ftipotiffime requiruntur inprmlatis <& turitrant apoftuli,& alu Cbrisli difcipuli , eorufucccfforesfcilicet
&
bftotemifcncor.&c. Dcus enimreuelat miferias noftrasnon
epifcopi
1 3
& fdccrdotes curati,& boc
efl
quod dicitttr.
bonitatem.Sic bomo defXptftmdoalic]uid a nubts,fed propter fuam bumnm ad reuelandum miferiam proximi propltr amorem bonita<is
Nunquid
14
15
Cxcum
poteft C3ccus,&CC.!defl,carens fcientia &fapietia.
ducere./deft ignorantiam dirigere,quafi dicatl<{on.
diuint.
ideo fubditur.
'
Nolite iudicate. Quabier autem iudicium fit peccatum ditlum
Nonneamboinfoucamcaditnt./fie^wwtra/gj-fône^cc-
uitMatih.-j.
>
Date tk. dabitur ve Scilicet bonum natur<e,fortun
,grati<t
&
catum,quafi dicat. Sic.Vnde Gregorius in pailorali . Cum pattor perabrupta graditur,confequens eftgrex ad pracipiiiumfequatur, ideofe
quitur.
'lork,dtmtamen daliofiat cx cbarita>e,ideo fubditur.
Menfurambo.
5
Q\antumadbonafortuniie,qutealiquandocon-
16
fi
Non eft
difcipulus fupcr magiftrum.Er/deono
eflmhu,
mnturpropter operapietxtis.
Etconfettam.j^wditwnj adbona naturx,ficut fanitas huiufnodiâuxeiiam aliquando conferuntur proptcr opcrapictatis.

)
&
ipfum fequatur,vnde fequitttr.
fo
Etcoagita. Quantum adbonagratitc. Et fuperettluen. Qvantum ad bonaglorU,& ideo dicit ^fpoflo
si.adTimo.4..c.
Pietasadomnia valet,promiffioucm
futurae.
vitaj
luatnunc efl
1
habcns &c
Eadem quippc menfura,&c.^'

maiora,& retnbutio diulna
.
ttisjunt
ifta
fecundum quod opcrapie tamen maiotttas non eB y
Perfectus autem omnisfifitficuc magifter eius..N/tf fi affimiletur bono magiil.ro,er:t perfeftus fecundum veritatem.Si autem malo,erit perfetlus fecundum quandam tranffumptionem,eo modo loquendi, vt dicitur quinto Mttaphyftces.Sic autcm transferentes admala,dicimus calumniatorem perfeclum,& latxonem perfeclu,quo niam bonos dicimus ipfos,& latrottem bouum , calumniatorem bonum.Et quia prdatus reclor malus non babentfrontem corrigett
ij
&
&
&
&
di,ideo fubditur,
ttendendafemper fecundum megnitudinem operis ex.erioris >fed
ma-
ifecundvmmagnitudineminterioris ajftc7us.yt.de
& Alarci.u.vidna
18 Quid aucem vides feftucam in oculo fracris tui,crabcm autem <]ue; Hoc expofitum eft Maith.j. B j Tom.j.
$ A
789
fcrrc
fi
78,
J
fuperbia vclodio vel alo vitio praruenci , lcuia hcc vel nulla Kidicates.graiiirer incrcpat illosquosa flarumcntis vident, vcl ira vcl aliquo lcui \ -c. cato pcrturbatos,hi tales amac ma* vicupcrarc&rrc ndcmnare.quam cornge*rc & cmcdare. gis a >;sn c<m&4t?*u Apcrtus oculus malc vidcc, fcilictt uctatia
fui.dn.iliis vult
utfcum noui hominis
Quod fi quandofatfta vcl d

fac
malorum profuncbonis.nonhoc
confilio Dci.
uncmali,fedntdci
h
i
7Vc/.Z>o.Di!igitinimicu.Oinnipcteti cribuit,cV:huiufmr
Vroftrt
mcGrMiiui ciinien.
Inteniione
dcTI
fcd
CCXll*' fc ni)
valctintucn
dumin
a
dnnec nuius
vt
j-otrfr cmendare. odium.tcl inuidiam pep uleris de cordc (uo.

.
Kon
malum,&c. Odicamicum,juicrca]iena>nondatl &: huiufmodi

minus
vt
\i
c,
iram
in frarrc
hoc dctcriuwudir.
b
fnniefluatexlhihcnd
B
rui.trabcmautem c]ua:inoci.lotuocft non confideras
Aut
i/y/>on-i7j.Siquc
visrcprehederc,pri-
quomodo potcs diccrc fratri tuo,frater,fine ciiciam icitucam

dcoculotuo,ipfcinoculotuotrabemnonvides? Hypocria Nonrnimeli idoneus
piimdoftoralii
meJeii.qui nor^mii
ie lan.iucrit.
Dcusiudicacfcc dumincencioncc dis.Ecvcrc,qui; lc bono vcl malo c
mumvidc
riccr
de proccdit
vclmalusdcbct.
cari
I
fi
fnnilis
&
eisfis.Quodiics, pa
^ncro
4o,
mgcmifcc
&.
nolieumtibi obtcm
pcrare.fed paritcr co
ta,ciiccprimumtrabemdeoculotuo, &tuncpercipiesvt Voluntat.

c
c-
fru&us,(.
Ex
abund.
ducas feftucam de oculo

OpcM.
fratris tui.
tNon
eft
enim arbor
Oper.
intcrius latct
IfruAGoearci nari
monc Quod
.
VoIuihjs.
fi
Aun.
noncsfimilis,ramc quiaolim fuifli, vcl

cflcpotuifti.condcfccndc, non cx odio fcd mifcricordia
bonaquxfacitt frudcusmalos , nequcarbormalafaciens fructum bonum : Vnaqua:que cnim arbor ex fruclu fuo co.
rwrot.idcft ,pro dicexccrius cffcc
tam
in
verbisqu:
faciis.Hoceflqa
&
I gnofcitur
Nequeenim
,
dcfpiniscolliguntficus, nequede Sed.

lntentionecogiutioni.
1u.i.c
I argue.Rarocrgono
finemagna
ncccfli-
rubo vindcmiant vuam

Frouentum operit
tBonus homo dcbono
addiuinumcxarr cuiloquitur os a
dis,quiacxq!. tione verba cfunt, non i<
;
rhefauro
Thefaurus cordis idem Cll quod ladix arboris.ijuod dc corde profcitur.idcm cii quuu atooris tructus. wmcj)iuictim,jucm efl quod aroori, fruftui.
tatc funt obiurgationes adhibendc,&
cordis fuiprofertbo'num,
&malushomode malothcfauro
a
Cûaliexihefauro;
Quia etia
vetba
c E
DeoetCnon hominibuj.
fc
cxtcriusbona
cur, quiacx"
.rditfui. noniiircfpcctuDci,
rcmoca
trabc.
ab
oculo
Hicnimodio vcl liuore omnia accufa

rc vo fufcipiunc luntvideri confulco
rcs, fincexcplo fua
*profertmaluml t Exabundantiacnimcordis os lo quitur Quid autcm vocatis me domine domine, & non hcitis qus Tei fidem. Cum deuotione.
cbceproc
bona
cfi
dico
eos
Omnis qui vcnit ad mc & audit fcrmone s meos & facic

a
defubdir
pocame.::
folia veOtx
&
.
IpfiChriiromediatoti.
, oitcndam vobis cui fimilisfic
Similis eft
hbmini
ajdifi-
cit
Ecdcfiam.in qua peipetuo manet.
cmendacionis
Scd
vos gc iacbtis
11 is
,
cantidomum,quifoditinaltum,&:pofuicfundamcntafupra
priusdebcntaufcrre
trabeminuidic,vcl
malicia^vcl fitr.nlacionis dcocculco fui cordis vt valeutciice rc feftucamirac velalicuiusliuoris culprj deoculofratris. c Tipn eil. Arbor bona vel mala.non natura , quea Dco in omnibus bona crcata eft,fed bona vel mala volucas".Frucius,
oris loquutionc, vniucrfa quar
boni op oftend Exaiv,

I
fcruntur.dommus figmficat.Nam &: vcrbum p:o poni,Vi:de.Nou fuic vcrbum,quod non oflendcr
3*
ahi vel cogitatu
opera.qua: necbona mala voluncacispoffunreffc,nccmala bonae voluncacis.
Têque atbor.
.
Si
veram
vis
habcre iuftitiam
&
non fiihm
qua?vcrbisoftcndisfactisimple,vcfis bonaarbor, &bonis fnichb.orncris ccfi fingac no eft bonus qui hypocrira, facic opcra mala,&: fi rcprehcndit nfonce,no ideo malus cft
Qma
inhoncftaprofcrcnrctn,non copuccs laceremaliciam, quanca vcrbis expnmicur coniecta fontem riuo vbcriorem. 1 Qjtid. Hec vocacio videcur fruaus bonc arbon f
tus abundct nequitia,cffluanc orc ccnus verba cum audiucris homincm
Chryfoftomus.NaturaIifconfcquenciacft,v
ncoul
1
<;
quifaciCopcrabona.Ecnoca.quoddemanifeftishicagirur.
verbis,blafphcmanc ftis.Etmaximcperimpacicnciadignofcuncur in tepore aduerficaris.Iciuniaeriim f5ioracio,\:huiufmodi funcfimulcatisuc&bonis Sed non debcnc oues pclles fuas deponcre etiam iialiquandolupt cis fccontcganc. f Cognofcitur.Nnn a vcfte , fcd ab opcribus qu^ fiunt ab cis cognofcuncur.Qtiia uc fpina non facic vuam , fic bona arbor bonum,mala ma!um,& non e conuerfo.
.
C_ Vnaqutqneenim arbor ex fruttit /"o.Mali fuo fruihi nofcunt', du bonos opprimunc,&: Deum fi no fa-
nonproccdicdep-ngucdinechancacis.Dcusnon dicat.Qu ? aucem bbnorum malorum vel truauuu

figu ra fupponit.Ow/j/e qui ve.&c. Omnisquivc. Poftquadeapcrcemalis.de vere&:fim bonisdiudifpucauic ,bonos audicorcs vcrbiflbni diabolo afsimiiac.qtiia ficuc Chriflus vanis hominu pci
cretzo f it.fub alia
Tiecjue eniit, iefpinis.
Non dc fpinis
ideft
folicicudinibus
.
mundi,ficus,idcft,dulccdo refurrectionis.neque de rubo,tdcft,punctione vitioriim,uua.i.frudl:usanima5 Qyxficutvua
proxima ccrrenis,corrumpitur,in fupcrionbus maturat". Vel de carnc qua gencrac cribulos , non vindemiamus fpinas Chnflum.qui licuc vuapcpcndicinligno.
&
Spina rubusjhc^rccici, a quibus nullus fapienciumfanti tatem vcl Virtutem potcrit inucnire.fcd confcmdut &cruetant approximanrcs.Vel fpine Sc rubi,cur? fcculi &: pundtio " cs viciorum. Vua &; ficus, dulccdo nouae couerfacionis
CJhnftus tn nobis cfunc,&: fcruor dilcciionis qui ktificat cor
fpinis &: rubis vua vel ficus,quia mes adhuc hominis vctcns prefla confuctudincpoccft quidc fimularcfed no
.
6c
manfione edificac in fucuro cum Chnflo de dcdicationc tacurus,Ec ficuc diabolus obedicces fibi de cejis ad cerrc ad,pcccacacrahic,vbi non cflfuiidamccu, quia malumcfl ne ftibftacia,&: femper in decei iora precipicacfic mali. tor fiue fic iniciatus myfteriis Chf i,fiue cx coco alicnus.qi i ]npuceumfinefundopr2cipitacus,non inuenit vbifrn ncat,fed cum vcnerit 111 profundum malorum.conten n ôJ/f/w^/wm.Foditinaltu qiiipraccptishumilicat rc a omn 'a de fuorum P cordib.fundicus cruic',nc propi
qcT fluxibilc
vnameccIchamconflruir,erudic,gubernac,in vicaarrern perducturus.Sicbonus audicor variis vircucibus fupcrn
Dcoferuiatjvc incocufsa
in cis
habcac
ma
Fundamcnca pluralicer,doctorcs,fingulj iundamencum,dollor dodiorum Chnrtus

Tofuit fund.
.
qua
hominis N6 de
Moralicer.Fundamenta domus,iricencioncs bonx ccn rt facionis.quaspcr humilicatem Chriftiana exhauflis fu] cuarum cogicacionum rudcnbus perfeclus audicorin fel
fecit,hoc inic fpiricualiceragens, ccclefia generaliccr
agit.
quodChnflusin
vniui a
fcrre
/^
Inunda
I
I
on
NICOLAVS DELYRA. homo dc

bo. Qui tbefautus
eli fcientia
rofcrt
bonum. Vcrdoarinamlanam
Et abundancia.
t occtfunt nottjdeftji&naearumpafjionum tjutefuntinanima
Qia fecundum quod
& vitam exempiarcm.

bemenias . E(
ijMta
& virtus.
quia mali recloret dicunt fe cffe vicarios Cbriflijdeo fubditur. 4 Quidaucem. Q.d.talis aucloritas non cedctvobis ad vtilitan,
dicitur 1. Veri
fcdmagisad damnationem. Omnis. Voflquam falmtor y prxmifttfuam inflrucTtonem bic

fequiter inducit ai eius coferuationcm
& patet
iitera ex diclis
Ma
L uoe
-.HariC
:
Cap. VII.
porcas inferiappcl
702
D
inandat fonem
alibi
l-rinon prar.ad.cnm.
Hee inundatio cnbus
rcnrarurquifque apioona concupifccnna,vcl
-.
im.pbicare, velanca cxccnoru impugnatianc. Poccltper impctum fluminis, excrcmi ludiciidi-
lvc.SiYicfundamecoedificanir, quiapeccatnminpropriana non fubfifticqiiia mahttri fubflancia non eft.quod camc vbicumquefic in bona nacura cbalcfdc vclfine fimdamcnco.i. fine tundo.Sicur crgo q lit iri puceo menrjtur, pucci in fiindo recinecur,ficanima"lapfa quafi-in quoda loco fbrldi c6fifrft,fi
i
ntelligi,qua
J-cclcfu
vcraque
bit-
ionfi:n:nata.O>
exaltat
hbitur
,
dileetioni ecclefia fanft nihil Petta erat Chriftm.cuiu fide i prcponit. b Ferfecutionrinlingente. c Vmuerfx irapullionc. teriems. Flumim* inipetus leti.c.Deu. fan.ta.fu.al.Deusim cationivirtutum.
&
Nnn
in
dAwtifi-
inaliquapcccaci me furaferecincc. Sed
me
c.non comd
moucbitur.
cumpeccaco inquo
Iabicurnopoceficf-
& quife
ur.
b pomuiilli. Singu- c iiiortrx domus,

fliatexaltabi
petrarh
illi
a
,
Inundanoneautemfacla
Poteft irruere fed
illifumeit
fibi,led
flumcn do mui
tiibuitur.
fecpntenca,dumad
quocidic ducicur,quafiin pu- ffirmam. ceo quo cocidit funfigacur
non diruere.
Qaodftat,non
.
Deo
deceriora
Quz
ergocadit nonzdificaturln
&no'npotuiteammouerc ideonon habet Pundataenimeratfuprat Chrifio. b ExteriusSc

excufarionem.
De quo
dicitur.Inimicus hoino hoc fecit.
j:idie,velimmGiim fpiriruu vel
pe'tram. Qui
autem audit cknoniacit,

a
fimilis cft
Vt
homini qui
,
dum quo
inuenic.
n5
^roborumhomi- d Lvel fux ipfius

|is
iscdificatdomum fuamfupra tcrram flne iundamento

Qmamonitafalutiscontcmpfit.
in
in
C
ejl
Concidit
ruina,
&
fatla.
iilius
ignemarremum.
vcl carnis
m-
tudme pulfanli quantum pro

I
eft fluuius, quaillifus
& continuo concidit,& fa&a eit ruina
domus
tnagna.
Omnis con,
domusilliusmagna:
fcientia,quaefpefixa
net,in tentationibus
vinbus
fidant
inDcum noperma-
inantur,quantu nx pecra: adherent,labefa&ari nequeunt.
tenam,&c. Diabolus
mudum qu: in maligno pofitra-
& tanco plus agicur,quato plus in
illis
pcrcerram edificat,quiaadcerrenorurn amore
noribus difiungitur.Et verc omnes cntequalibet tentatione,peiores fiunt.
nonvaietperfiftere, mundi funt a fupc mali vcl ficte boni ingru
qu
hic.
C
a
P.
VII.
prarcepta compicuic
,
fibi
fuifque requirens,fcd fola ccerne falucis gaudia.Et hi pro
-i Cum autem im. Pulchre vbi
forfla-
^j
ti
mam docet fuorum

feruicute
exequtdiprcceptorum.Na
feruis.i.prohisquiadhuc fpiricu fcruicutisin cimore premu tur,dominO fupplicanc , vceis paulatim ad fuperioraprouctis,perfccta dilecLo foras mittattimorem.
ir
Centurionis feruus gentilis uoGenciles qui
Domino
fanandus offcrtur,
Macthajus dicicCenturioncm
P.
acccfliffe,
quodper fidcm
eft
.
i.loan. 4 ,i.
iridana
C A
Vmautem
intclliecndum
Mjtth.s.a.
vir.
a
Stans in loco
Per fidcmenimvc-
2itenebantur,ben cio Dei faluandi

c rimuntur. b
readDeumacccdicam peflri.
Capbarn.n-.Ctnturionis au-
Intrauit
Ad quam
t impleifet
defcendcrar.
omniaverba
DecJcumincmonti.
tucqua! in Centurio
fuai
t
ne a
Domino comPorro Lucas or
\ conpleffent
U
ai:
eniufdam
fetuus
auresplebis.intrauitCapharnaum.Ccntu rionis autem cuiufdam ieruus male haa
metidatur.?\(oji inueni tantam fidcm in Jfrael.
whabens,&c.Non
mtrauic
NififideprccantisDeum.ScmiferantisChrilti pictate
jedditus.ln
tuifiet
vitx
quam
ens crat mo"riturus
diifet
,
.mermiiiafTec,&
& ipem
qui
quo uotamr rjuod
dinequogeftumeft
cxequitur,vcintelli-
fic
inimicos dJexit, vt moiti enpciet,
laiutis
perpctuc daret.
illi
erat
fncimpofthecver
biomttauit. Priuf-
prcciofus
Etcumau-
2
3
gere
cogeremur
dc Iefu, mifitad
eum fenioresIudaorum,roganseum
quono cu accefsilsc
dicic Mattbajus.
qm.n.intrarct, ln
ipinteruaJlo
ciifit
munciatus
Chryfoftomus. Hom.17.
eft leprofus,vt
adcumfe>;;orcs,&c.
Mattbams ponic Diuina prouidetia feniores ludxo
Qualiter autcm Matthcûsdicitqcl ipfedixit. lôn ftm dignus inMatthg. vt intres &c. Lucas autem hic dicit,quonia rogac vc veniac. Mi
hi videc^quod LucasfigmficacnobisIudaicasblanditias.Cre dibile enim eft vt cu vellet abire Centurio,retrnheretur,a Iu
mittuntur,& cis przfentibus languidus fanatur , vt inlabiles fint fi credcre noluerint. êncurioamicos mittit.nc prarfentia fua verecundia Do">.
grauare vidcretur,fSc: ofticiu officioprouocafle. Signifi-
Jautcm.quianosqiiideGcncibuscredimus ad DominQ, inipfi vcnirepofiiimus quc in carne videre no poflumusi ladreiidencemmdexccraparris. Gencilis populusquaii ; nturioftipatur milite virtutum,& fpirituahu pcrfccbone
dxis blandientib.& diccntibus,quia nos eunccs duccmus eii vnde &C corum preces adulacionibus plena: func.Sequicur.n. ît illi cum veniffent,&c Diccbat fiquidc ipfos dicere, quonia nos afit dctinuimus,calami ipfc volcbat venire SsC fupplicare, tate videtcs,&: cadauer q, in domo iacebat.aut promere fidei
eius immenficace,fed nolcbant.propter inuidia,fidc viri dete eiTc viderct cui
epccmum
figmncatur.Sublimis nihil terrcnu a
Dommo
fibi
gerc,nc magnusaliquis
preccs^ponigutur. Gentem
NICOLAVS DE
C A
P.
LYRA.
con
inceps. Sentetia pnmp partis patec ex

ftis
diclis
Mauhai
oti.uw t.\tc-
VII.
1
3
qufequuntur. Erar moricu Et

.
illa
infirmitate nifiper
/^Vmautcm. Toilquam defcriptae/l Cbrifli in\lrutlio,hic

yiofenftbUi
,
^Vnter ponitur eiufdem injlruclionis confirmatio, & prirno

fccundo faclo
inuifibili
,
quvd
ibi,
dilcEhs &p*optcr boc CJui llli erat preciofus. Idefl,charus yocatur eius fiUuÎoan .q.fecttndum Cbryfcliomu .îliitamedaunr, bic fuit aLiid :>;> .iculum abijio,& ctiam aliaperfonacnrata
&
CKrmu fuiffct fanattts.
&
ibi
Rogabat autem
vf ibidcrn pleniu
dicetur.
^Vnmainduas,quiaprimodcfcrib:tnturquda miracnla facla

f
4
tct
Mifkad oum
acccffit
wtur\)is,fecudu,t(jy'a
'anni.
'
djcpulis Ioatinisjbi.Ht annunciaucrunc Circaprimu ponmur duo miracula,primu efi deferuo Centuîduterefufdtato^bi.Et faclum
eft
feniorcs Iudatorum. Matt.S.dicitnrquodipfe ad lefumSed non eii intelligcndum in perfonapropria,fci
qniaacciffitpcr amicos
& nuncios;Quod enim pcr amicosfatimusja
fantto,fuudH dcfilio
dc-
cimusiquodammodo per noftpfos.
lnccps.
MORALITER.
Cumautem mpkfjct omnia rcrbafua
utur.
Centurionis
iri
in
auresplebis intrauit.
Sc
autem cuiufdam feruus malc. Pcr iftum Ccncuriofignificatut ratio vci inicllectus , cuius fctuus cft appc-
rum.fcd cx corrupcione nacura , infirmus eft ad obcdiendu, propcer quod homo perrationem cognofcens hac infirmica tcm in fuo appetitu feniitiuo per fc &c pcr alios rogarc debec D6um,vt fanet icruum fuum. Et quonia humilitas rogantis pro fe.plus ahquando placcc Dco,quam prcccs alioru , dco
fubditur.
us
fcnfitiuus.q
dcbcc obtdire
rationi, vc dicicur.
1 .
Echicoruin.
Tom.j.
B 4
793
a
Glof.ord.&NicolaideL yra.
"
'
79
icfumcametfi lub timcnccs cum faluttrc [ccSto inuuarc non audcc.quia prope nouit opcv ticur,vt bona ipUus.Q.11 nacurali legc rcOC Ac ilhs cjuos crrorc ratur.co illi qui vcrc bonus cft appropiac.
(^^.Mvflicc.C.Lr.uiivp,: a domo iturio)non longe rubec
:r *
qr
fcruurnaddemorruiad.-.U-f ctiscxufciraticnem fcco rc nonnulli q"u mdo y\.- prodcrccqui dicerct um.l c quauis Euang< ius fcruumnui fuitl; tamcn por.eranr,magisiUurri politum fcnbac.dicerc fead gracurn quam ad vcri narraciouem.
i
Qj4
x>c4t*r
,
litaiis
crimina.
%
ci
Naim
vt vcnirct,& fanarct feruumeius.
cft
.rantapcaripoMar.la.
tcft,quod
tur.
bis dt
JL^
lviij,r
al.bi dici-
At
illi
cum
,
vcniflent ad Ie
"
Galilxajiolca
miliario a
** vacruut.
tb.it,
Th
c
fum, rogabantcunvfbllicitediccntesci
ouiatdignuseft
i
*
cotramcn.Jicii
Jefuiauteui
curacurus.ad humt?
litatis
Solo vcrbo porccer
camcndatiovificarc
vihocilliprsftcs. Diligitcnimgentcm noftram,dynagoEtcum gamipic ardificauitnobis-Icfusautcmibatcumillis. iaranonlongcciTct a domo, roifitadcumCenturioamicos,

i
taEndorqui
ciis
grandis.^
autc
intcrpro fluctus vcl C(
ncm
H.q.t.c.noh.
Militaci
tumoie depoliio,ieueiemiiW fumit.ad
ridcru fac:Iii,ad
hononfitemiain
digna-
p(onij>tu*.
tnitil .. turlanguccc,6cqui
De
c6
adfanandumreguli dif, fil um irc noluitmc

diuicias bonoraffe vi
dices.tDomincnoli vcxari
Non cnim fum dignus, vt fubtcnon ium

arbitrarus
Magm
fides
no. k Cum autcm

propineju.a
uitaii-.ss
'
clu mcu intres,proptcr quod & meip fum *
por a-
f.B;
oui Dei
diccre eredit c(Tc facere.
Cum
vcrbun
C,quocid<C-
l(M(M<gl
dcrcturadfcruu va
dit.ne fcruilcm con
dicioncfprcuiflc pu tarccur.Elutccfidcs
dignum , vtvcnircm adtc, fcddicvcrbo,&lanabitur puer fub poreftate conftitutus , had mcus Nam & cgo homo fum bcns fub me militcs, & dico huic vadc , & vadit, & alio veni,
.
'
'
f.Ktum,
pulumpcrpcrr
dciadcc
ruf.ile indiio
i.
inopcribus nac,fcdpiusopcra'
dumfa-
Ita
Angeli ibiferuiunt.
cc Iudau
& vcnit
a
&
a
ieruo
mco
.:
fac
hoc
&facit,
fion
vt tuibati
Quoaudicolclus
.
minor,
tur humilitasinaffc
enm.
t i.v.:e(latem. Qiiod fuam ir.t: II CftDionetidetruiufmod inltaii.
animi.led docemis nos.ijuos ojus
fidia d^'
dbbus.dum
C
vadit.
ar.
Tân fum con pter vica; gecilis fcieciam , grauari fe
Pro-
miratuseft, *&conueriusfcqucntibusfeturbisdixit
Pnfentistemporis.lnuemten.ra
inanticiuis.
a
A-
fcrtur.qucmn
ccckfianilin
t
tt
fi
1topheti edo&i.
dignatione putaiutdoinini qua

m.;gis
qui
mcndicovobis, necinlfraelta ntamfidcm inueni. Etreuerfi miifi fucrant domum , mucnerum icruum qui langucrat ,
do
quafi
pi
poflidcns.nn
fanum
.
Et fa&um
cft
iuuari.ntc poffe ha-
deinceps
ibat Iefus in ciuitat
puiorumturb cumfcpca, p
ftuplorac,&:i
bcre holpitcm Cbri

ftum,cuiuseclifidc
temqusvocaturNailm>&ibantcumilIodiicipuIieius,
1
&
pnslachrymis
care laborat intcrimn
.
praidnus tamen facramcntis
K turbacopicfa Cumautemappropjnquaret portar ciuitaris, ,nondum cccc defun&us erTerebatur iilius t vnicus matn (ux.
&
imbucus. Scdquia
m
nicudincimpcrar.
1
Iudxorum
iis.&tandenv
Eccc defunRns efcrebatur . Dcfuncl:us,qui coram multi porcam ctfertur , figmficac cnminaliter pcccantcr peccatum non cordi.sctibilicegcnccm , fcdiudici
tra
infirmicas bumana non prcfumjr,diuina gratia dare no uicin figuramgciicilispopuli,et iu..m fidcmnondumcarhc famulum fanari promeruit. chizatus a Donuno laudan
quod
&
cgo homo fubaho poffum imperai e minori bus.quato magis tu qui fuper ola habes famulatcs Angelos, potcs p eoru minificna iinecorporis pr^fentiadicere infirniuati vc rccedac & rcccdcc, & iamcati vc veniac , &c vemec. Deu videc Têc in ifraet. Fides lftius eciam electionbus tibus antefcrcur. Eciam m ifto vno 5 fidcs gcncium prasfertur
d Tipm
cr
<gt>.Si
vcl locucionis,quafi per oftia fua: ciuicatis alns propalan a <ûem ficut vnicum dcflet matcr ecclefia, qux liccc cx u
cis
&
collccla perfonis,vna cft

.
camen
vii
go macer ecclciia
tt
Ifraeli.
Porta qua effertur ,"aliquiscftde fen guliaucemfilii peccatum cornrt.Vt qui vidct ad concu quo aliquis aurcm ocioiis vcl turpibus audiendis , qu: ling dum.qui
Mttt.U
t rtH&fifunt, Matthajus. planius explicat, f quod dicence 9 fiac cibi.fanat fic puer. Sed mos eft Domino.Sicuccrcdidilti bcaro Ijucar ab ahis plane cxpoiita brcuiare,vcl etia dc indu itria pr^ccrirc qu^ breuiccr di&a ab alns, vcl omiifa folcrcius
commodatlicigiis.
Fdius vnicus matrifux. Ambrofius.Adam de terrap tur a quatuor elcmcn tis , vnde homo conftar.Tan lus a Deo,idcft,lignum crucis, quui perijc Adam p^ a rcrra porcatur, qn fola terrcna c paradifi
.
dilucidarc.
Credence Domino fanatur feruus, quia po g tcftmcritum Dominicciamferuis fuffragari , non cancum
Inuenerunt.fer.
mcrico,fed eciam ftudiodifciplinz. Et fatluin eii^&c. Poft fanacum mfirmum fufcicauit mortuum.quia infirmitas preccdit morcem. 1 T. B S T R. E P I S Poft fanatum Ccnrurionis *
fidei
quando eger cft , & ambulare non potcfi. Ab jqua pu; 4 quadoluxurian cogirac,vel quadoprcnimio fngorccc non poteft.Abacrcporcatur,quandooi:ip:olatict tangi mana facic,vcl quando pic a?gritud;ne flare non poteft ^b
potcft.
Homo
igpepoitatur,qLiandoauaraumcogitat,vclquandoprtiJ
mia tebrc tangi non
fcruum
NICOEAVS DE LYRA.
1 Vt vcniret fona.Centurio norcgabxtjrj vcniret adfanandu* vt patet ex literaji quemi } fedfeniores Ikdtforum mijfi boc petierunt Centurionis mtentionem crtdentis quod folo vtrbo prxtcr poffct eum curare abfque prsfentia coiporali.
qu<& fynagog
vocabantur.
&
4 Inucnerunt feruum qui languerat fanacum. Ex verbo

fii abfcntis
vt b.-.brtnr Mattb.%.
eft
Ec factum
deinccps. Hic confcquentsr
dcfcribitur
mi
G;
vt
lum defilio vidutrefufcitato. 6 In ciuitaccm qux vocacur

prope montem Tbabor.
IdiJi.ludxos.E.r quofatct, qucderat gentilispo* fitusibi adcuttodiam terrx aprincipibus Rjitxanis.
2
3
Diligic cnim.
Naim, Ciuitatparua tflin
7 Ec ibanr cum
euidentins
Et fynagogam ipfc ajdificauic. Licct tnim haberent vnum lotum tantnm ad offerendumjacrificia oblationcs fciltcet
&
quod eratin lcrnfalejamen mfingulii ciuitatibus

lotajn quibus conuenicbant caufa orationis
.
& audiendi vetbiitnDeU

f*#
& c.iflrisbabcbat
templum
illo difcipuli cius &: rurba. Hoc fatlum miraculnm coram multis faffum. rffct 8 Eccedcfincrtu crTcrcbacur filmsvnicusmatrifiix.^ licndwn .^ntiquiiui enim locafepulturx crant txira ciuitatcs ,
t.
et
(adauenbus itrttrSarentur babitatorts ciuitatum.
Mif
MO
t
V
R A L
R,
matcr cft ccclclia.Portiorcs huius
funcris, funt facto vc

cfi'
n
ur
r.
lil
bototicntcshoinuicniinpcccatis.Porrapcrquam
'ciecin.
Etflpucrciusfanatur.
iftti
.
k,tf*flum. Scquitur.
mortuiiSjCftcxteriorfcnfuspcccaci manifcftatiuus.Ifa 1'eccatum /unm quafi Sodoma pr^dicauerunr,nec abfconderut.

'
EccedcfuncluseferebaturfitiusvnicHsmatrifux.Wr
de-
tuncTum figmficatur mortuus pcr monalc pctcacum Ems maccr
cnim mortuuspcrpeccatum
tuorcale iufcicacurmifcric di
tcr a Dco pcr prcccs ctclciiar.
:?y
%
A
a
L UC
Domino,multicum
vidua,vt vifo mirateftes fiant.
Cap. VII.
:
79
Mr.fVfulticum
'
o.
muk' Dei laudaiion;s,&:

*
inuidia ff imulante. Vndc alibi quarunt dicentcs Rabbi qui erattecum trans lordane cui teftimoniu perhibcbas, ec.hic loan.j.c,
'
Tit.Bofir.Epifco.Loculum tetig:r,quiavohincdifceremus corpns Chrifti Dei noftri corpus vijtj carnem vnigenici filij Dd.verbicj; cunti fle,e;ufdemque carnem. flporentis
b ttiguloat.
jsn ctim caroeius,
jl.
omnesye.ad eQ. Cûibus tunc refpoudit Ioannes.Quia poceff ho accipere quidquam,nifi fu.ei da.de ccelo. Quibus verbis fe purum homine, &: Icfum De; filifi declarabac.
ba.&:
non
Ibi dem.
Ambrofitis
tedcmpta,ab ipfo peregrinatur tempore
.
fui incolatus*
Sed
Vidua
eft
ecdefia quac fponG

,
mone
efTecta fit
viuificat
jPpna,
Et ha*c vidifa erat

a
<j,
I fijt ipfa
vl:flca,
omnia, quoqueflt
& turba ciuitatis m ulta cum illa Quam

hoc
rides
gjiinuidia
adhucex
pellinequibat mittic
Mife.-icordia mouetur.Ecce imitar.da; pietatis exemplum.Poftea fufcitat.in rauaodz poieitatis altrui tur .
eosadlefum, vthac
occafione videac figna , &: corre&i crc-
&corruptionem mttmcre idonea.

.oculus
ti
,
mortemque
quo effer-
cum
illi
:
vidilTetDominus.mifericrirdia motusfupeream,dixit a
Mcrtuum cjuem mox
refurgere videbis.
.
danc
in Ieftim &:
ma
T Adoicfccntule
p
ti
fecura dcfpcratt aitoris efi cofcievel
Etacceflit&tetigitloWum Hiautemqui t porraban: ftcterunt, &ait:b Eis Adolefcens tibidicofurge. reuiuifcens Interna luxerant vitani reduccre indicans.
.
Noli
flere
giftro
interrogante iibidicant: Tuesqui

penturus
e[l
compundionr
qui peccatuin
que fert fcpelien-
rj!n,
lmmunda
adulanj
djideria,vcl
Hii
blandimenta,
q; quafi aggertetr;Deccantes obruut.

Sl
Dominocange-
6 r u r ^. r r quia Deus Vlfitauit plebem luam . t Et exilthicfermoin t omnem t circa vniuerfam ludaram dc eo Et 7
. i
ma triiua:. Accepitautcmomnestimor, & magnificabant Deum dicentcs Qu)aprophctamap-nusfurrexitinnobis,&

3
interficiendus,&ad
^
mferna fumdefccnfurus,debeotenunciareinfensquinun fMt.n.a;

ciaui fuperis? An coueniac filioDeimo
f
tiunfcientiampeccoris, futuri
ii
metu
,
e nunciauerunt Ioanni difcipuli

THoc
dicite.
regioncm. eius dc omnibus his . Et conmifit

3
circumkfCB tem,
icij
turba carna-
n voiuptatum
,
&
uocauit duos de difcipulis liiis Ioannes,&
ad Iefum di-
an aliu ad hzc facrameca miffur 9 ess'

ri
,
ijftarum laudatioi
:
coercerur, &:
fe
mes
censj t Tu es qui venturus es,an alium expe&amus? Cum au
Potuic .n. vates pius qne venturu prt^dixe
reuerfa,Deo vo iti ad vitam occur

ndofaltiaton
Locultis
.
tem
veniflent
ad eum vin dixcrunt

es
Ioannes Baptifta mifit
riturum
8
racnocredidiffemo nec fide

,
nos ad te,dices:Tu
f
qui veturus
es,an aliu
expedamus?rn
j&rcfpondet obe-
quo dc-
ipfaautcmhoracurauitmultosalanguoribus&tplagis, 9 coscis multis donauit vifum. ipiritibus malis,& Etrefpodcns
&
fed piecate dubitauit:quia lapfus amo
f irat.
risfidemhonimpe-
fla
S^*
^"tahs
<
ltur,corpusefthti-
|mu.Porttores,funt mali mores, q.ipfum corpusad morrahunt.Sed Iefus loculum tangit, cum frag'lem naturam i lgno crucis erigit Tunc ftant funeris portatores,quia no entficutpriusad mortC-traherc.tucloquitut Iefus,ideft, ita falutis m ftindit. uo verbo audito langtudus ad vica fic reddit' matri. [ur,& loquitur de eo looms achbus refedit.Trcs mortuos fufcitauicDns Filiam archifynain domo. { gi i.cogitatione . Filium vnicum mattis ia pott
.
&
.
ne Euangclij acceftatione proferrec . Mitck ergo difcipulos Ram-ij-* ad Chnftum , vcfupplemencum fciencia'
afiequantur
;
Allegoricc. Ioannes figuraeftlegis,quac pra-nuncia Chfi peaorib.perfidoruquafi carccrib.Iuce vacuatis inclufatencbatur, neplenum ceftimonium domimcx di fpenfacionis fi-
eft religiofus.
quia
monumenco,ideft,in opere locutus eft morcuus, ne cui j lunclumcxccrnamcantuin faciem&non vere refufcitai
i.in
vetbo,Lazarum m
Ticus Boff .Epifco.Refc dit
&
viderecur,qn quide fcderc &: loqui vcre, exufcitatiorus ar utafunt. Corpusenimcxanime neque federc ncque
verbotu fponfionibusexhiberccur , &: qu^tuncinpeclorib. velut obfcurata lege nutabat , eo ipfo fpedaculo DonVinicajcrucis.&pleno refurredcionisceftimonio panderetur.Quod ergolexdubieChriftum venturu nunciat.Euagehum ob toc miraculum cxhibicionem , veniflc certiffime confirmac
plemcudo legis eft Chriflus , vc quia plerumq; nucabat didfa line fattis.eofidelesplcriior geftorum ceftificationib.quam
Iudaorum
Iiuipoteff.
te
ii,,,
Qyare
ctiani i-xadidit illum

.
matn fua:,tanquam
viuum vercque exufcicatum
L *
'
V ifnauit.Dum &: verbumfcmcl incorporari conffituit, 6c

otidiefpiritumfanclum
ittit.
incordahominum,
vcfufcitetur
r
'
Etnunciauerunt.
Ambrofius. Nonfimplicicorde, fcd

inuidia
fcandalum nunciorum .
f Et rejpondent dixit illis. Euntes renunciate loanniqux idiflis,&c. Scienslefus neminem fineEuangelioplencpoffecredere, quia ficuc fides a veceri incipic Tertamenco , ita impletur in nouo.Interrogatus de fe , non verbo aliquo, fed factis fe effe fignauit.non refpondens ad ea qua? intcrrogabantur, fed ad
'
n F
Cfci
'NKOLAVS
Mifericordia
Noli flerc.
i
D E L Y R
.
A.
motus fuper eam dixic
Tum quia erat vidua.
y Quiaprophetamagnus furrexit in nobis. Idefl,illemagnus prophcta de quo dicitur.Dcut. i S.c.Trophetam fufcitabo eis de medio
'miHunonbabebatttliumJilium aquo poflet in fenetfate fuflenm.
fratrumfuorum &c. Quod intelligitur de Chriflo
Quafi dicat cito confolata eris
ttacccflic
oknitret
,
&: tetigitloculum.i./emrMm. Jli hoc enim tetigit,

.
in lege &prophetit promiffo,& ideofubditur. 6 Ec quia Deus vifkauic plcbe fuam.Ec cxij c hic fermo, &c. Mittendo eis faluatorem .
*'
quod corpusfuum diuinitati vnitum erat inflt umentum
etiam in mitaculis faciendis idboc&8um fuit. Mar. .

ûinuttis
r,
Demodo autem
cooperandi
7 Ec nunciaucrunc Ioanni difcipuli eius de omnibus his,&c. Hicconfequenter ad confirmationem doclrinx Cbrifli ponuntur miracula coram difcipults Joannis facla, cumfubditur .
&:'
Eccepit
c
r
loqui &: dedit
illu
stimor,&:
magnificabant
vere refufcitatus }
v,<Jnod erat
& non apparenter tanturn. Fnde &

QuiA
matti fua?. Accepitautem omDcu dicenccs.ff manifcfie appa-
8 [In ipfa aucem hora curauit multos a laguoribus &: plagis, fpintibus malis &: c$cis multis, &c. Etper hoc nfpondit qumIoannis ofiendens quodipfe effet verus Cbriilus per miracula fo diuina virtuti pofjibilia ideofubditur . Ec refpondens dixic illis , &c. Confequenter ponitur Joannit
ftioni
li
m fuif}etantum
Magolegitur,quod apparenter refufdtautt qumdammor~ "ftfuitmen loquinonpoterat t per quod apparuit iUamrefurreclio
apparenter.
Simone
fommendatiOfCum dicitur.
Ec
MORALITER.
Ei nunciauerunt Joanni difcipuli eius de omnibus his . Per -mqui fupra tertio cap.dixit de Chrifto.remt- tfortior
:Significatur
nunciauit Chrifti aduentum.Per Chriftum autem fifnificatur nouum,quodeft veteris impletiutim.De Chrifto vero di
Ioan-
mepofl
vetus
Tcftamentum 3 quod inProphccis denuncia-
Domini ftiper me, co quod vnxcn c me.Scquitur.Vc mcderercontritos cordc,&c.Ec hxc oftendit Chnftus difcipulis Ioannis effc complcta diccns .
citur Ifaic.tJ i .a.Spiritus
ElihtCS
& A
4-Rcg.j-i
tt
797
a r
GloL ord.& NJcelai de Ly ra

'.Ercr plenomtfeftimoniu.q,
fit
75
.
filius
Dei.
!..:*,
Hxc
>cu-
ricceffc cff
animam parcicipaVe lcfi
N;l
enim
mvclrar
"
ToS;..ic).>srccrp;rA
rp opcracioncsipfiusconfonantdifp I.Pcrartmdinecarnalisanimuj c ^.
f.iuorc vcl dctrai tionc
^ m m(||
mvffci
qin
j
r/ , nI)
jbi
vakiici
auctorltas, fed
Sed loanncsno
eff artindo
cangifynquamhbecpatrcji vcntoagicaca,quu blandu

1
:j|
dixic illis.Euntes t renuncia.te

i
,
n.n.i.
(j
d:cpo~
crr
pultura.
ad dc
a t
ouC*cividehc, ^"""
Ioanni quac vidiftis & audiftis. claudi ambulant , Icprofimuhdantur

a Spitiiu tclopcr'lMi5iI'umin.in!iir vt in pndicatioiie Spiiiiu velopc diuiteS i.ulia l.t djltantia intcipaUpeK
ncc
prolpc
irit
t-5r,n
s&
:a.Qk<
furdiaudiunc, mortuircfurgunt, paupcrescuajL.gelizanmr

bthocounciotpejcntii
'i
,
mo
nc
ffidcrc
nirudoi
tJQ"Tf*q<ie.
Huasi.ij.c.
enim maius
ft
dii.;;nx
mc. b gcbeatuseltt quinoniueriticandahzatusin & a Ne turbxloanncni liuiremorum fufficarentur

,
vt
qui
cr.
pcrfonx c nium, quam roto fc vnum obculifte pro mundo,hocfolo',ple-
tcfiimo-
fuaniCiim
<]uilili'.-
non
fibi leil
dikpuhi
difcefliifent nuncij Ioannis

a t^,., nir
cocpit
dicere dc Ioannc ad turvt
m
rdicautt
u,terrogationieiit.
.
Qiiiomin.ve:iroagiiatur
ieuuate mcntis dc
hic fern ccn
ncdom"
"**
dcclaraloan nedcclaratusea. Eciis
d bas.Quid cxiltis in defertum vidcre, arudineventoagitataiocultt

a In
va.ia gloiia (Utcrui
g MoUH
tucra cjuziit
.
pro
da)..>bus vel vellibui kjtu
curficutetum
.i
viuirA
pilis
catnclorum initiitur
pushum inumim
gicur.
Pi
f
"' ;
ceagnus Deieccequftol
Sed quidexiftis vidcrc? -i.nutn

Q_'i
,
Hdmincm
mollibus vcftimentis
tam pectar.tium p;l;am non t/ungunr.
v puiuinaiialiib culitr.cmi
goexemplo adv
rc fubcunda-
btpcccatamn
B
.
b BrtQuaO Mira quidetn
dicac
facio
indutum. Eccequiin aiiquid vrnci.iui

JMm
.
vette
preciofafunt,&mdelicijs,in
viderc prophetam_.
.
hortatur.
vcfi
_
pmphct.,. fMili-j-b.
Mat.ii.b.
fedabicita pati non dcdipnor, &: cauen-
donubus regunj funt Scd quid exiftis non tai.tum a

Qiiime Klttllium
pradix:t,fcd etiam digito demonltrlult
ilutda d
dum
cff
hominibt/s
Vtiquedicovobis,&t plus quamprophetam. a Hiceftdc Manifeftatiotrein. ln

Majachia.
Ni-.nctun;.
foluuntu
kflisrci
dia'
nein nic dcfpicianc mortcm } qui figna vc

c
meum ante quolcriptum eft.Ecce mittoangelum a tibico:oa aud.toinm tr.nim-prardieando &

*
Pctuiajedd.it
fa
ciem
.
^'''"ncrantur.
pcrpcin b Vtfjnim
baptizando viitiituineiuscomprehendatn
tra h
o, non.
Grcg. Qui
dc poccntiaditiimcatis non dubicauciic.
Dicoemm votuam^quiprarpdVabit viam tuamantete. collatio cum Dci vireinisinitila enim

a
n:u
All
fnic rnollib.il
Non
filto
bis
maior
inrer natos mulie rum

eft. t
r:jr.itate
.
Propheta Ioanne
a
Hocnonconrra
nc,
iMaU.n.b.
>!?-
Tempore
qucmmrx
1
adeo
k
1
commcndac,fcd non
crcdcntcs a pcrfidia reuocat , 6c 1 '5n cxi
Baptifta
nemo
a
Qui autem
mmdr
clt
in
regno
qui vican non blandin
uicfedafpcr
p.utic
ponic quod qnejebac
Dei, maicfrcitillo. Et omnis populus audicns & publicani iultificauerunt Deum baptizau baptifmo loannis 4
Vifis zo: fignistS: vircutinir.iri,
Greg.
vira
&
^H
n
,
quiaD-us
iPiikv.c cicndi,c5d
faluos
bcc palatia
domus dominuscx. m.
\
busfidcli<inonpotuir,dc mortcciusdubii.in^ fcd infidclium mcns andalum inili .,
miracnla
moncncem vidic.
virtui
cum&: poft
^jf/fi.Vbimomiicdifcipulos Ioannis
m cruee. dominica cfes
fccrcdcndu ccnucrfus ad curbas,ad
prouo
car,necxalcati corde,oiccm3abiics,coiiialio infirmi, ipeciofa vtilib.qccrniscaduca prfferrcnc.fed cruc^ potius cju.nn
dulaci dcclinare qu.x frequcntant mollibus induti veflium peccatum dccilc aln putec in fluxu 8S ftudio dcafpentacc vcftium non laudarccur. ci Otricium prcphccx cft ventura prxdicere , non monftrarc.Maiôr prophcta in quo finis prophetarU h TlHfquampro.^Xui angclus.Nonnatura,fcd pcrnum iudicerh nunciare mitckur . cunai 1 Dibo antern. h\ hoc non pixfcrtut patriarchis 8i
>
mudiphalerascellac.EcioUuiJat pcrfuna loains.quiij bicoa;noreviceiuff!i:cfonn;;nt\. morris tnnoie iBitcauic.
Dcfcrco mundus coparatur quia adl icus 6c ftenlis qucm noncftitaprodeundum, vc hpmincs mcncecarnis inflacos,&: virturis vacuos^&defragiLs mundi gloriaia<ffan tcs,pucemus eflc irnit.. ci ,..
in
mjpibus-Jed xqualiscxccns fanctis oftcnditur. Qui .7. Ornnis fanrius qui iam cff ctim Deo, maiorei quiadhuccftmundo;Vel,Egoquem minorcmfacii TumopiniOjincccIciiafanitorum ilii prxlacus fum.
niflimusangelus ctjli.melioreftquouis homin

1
Et omnis po.Si
hoc a domino didlum
ctie intcii
!
Graecus.HftcciamiufjlJibileteffimonium loannis vcffitus cum catccrc,i:i qucm dccrufus no.i fuiifct,fi fcioiflet fiucre principibus:mollibus autcm Tcftmicncis
indutos,viue.
H<>mil. 19. in tcsindclirtjs !is;:i:licac

iitih.
m
ttt
Ioannem,poptilus iiicelligicurcffe dclignatus. dicitur interpoiitum.Audiens ipiuin dommum,dc nis magnitudine uiipntantcm, reftac incelligi .
lifta
J.tnijtfird.Iuftificacur
Dcus
per bapcifmum.dum
Chryf.Moll.s veflisdiflbluitrigidamanimam.ctfi rigidu corpns aflumat&afpcrum, facijc pcr hutufinodi rnoliincm

-1
propna pcccaca confircndo
fe iuftificam ficuc fci ip
dcLcatum rcddit &c
n< iniquitatestu.vt //i/.Eriuftificaturin co,qt:i

.
tragilc
ficio
vcrocorpbrc
rnolliori,
hiaciam c6fucatur,icd pcr mfticiam Dei mudus
nc-
1
.
cum ^
NICOLAVS DE LVRA.
i
'
cc Ifi''.'-/^
enim volut loannem commendare in ab-
co legifperitortm ponit cuangclijla Tharifsorum vetb;S \p3piili,'Jicutido vctbisCbuJ! ,/i/.C't:icrgO Cin primo
&
fenuadifcrj,ui,rumuiisquam inpr&fentia
vt eiuscmmcndationon , txfiuohhumanotfei amore vcntatis procedere vtdtrclur. Cxttra au
mum dicitur.Lt omnispo. Idejlfimsltce;

3
&
vttlgaret.
tem patcntex
> Ec
Ec
dtfttf
Matt.
x.vjqke ibi
omnis populu/ audicns. cbipofl
4
Ioannis commendationem
potiit
mundanis <? publicis negociaiionibus occu luflificauerunc Dcum. Exbocenh.i quod aiiiierunt C
publi. Jdefi
re
Jium tarn excellcutcr commendantem loannem^ cxperunt u

t
M O R A
'
J.
T E R
tbs.
n infbrmauic prxdicacorcscuagcliitSi
pixfcncii.talis
crat
5,vtnonfolumvetbis<
1
ncnditioncaii,.
rcnotamaduUiomsinlorum m corum
praicncia
f Maiorintermnlic.Scqduiir.Ltomriiipo. Iia modocon gitfrequenccrqucd nmpiiccs& illitcratigrati.im iudicm n entur,a qua mund: iapicnccs & fupcrbi Dc;
i
I
Ioanncs baptiffa ficuc dicicurpoffea.
uancur.
î
T9
mdomfus,&
,
L ucac
pcccatum,iuftificat
Cap.
rum no
VU.
factis
800
D
tuHitiasdilexit.il? eoergoiuftificatioDei innocentes pabJutio indignos &: nosiosdedad flmonad videacur fua muneraconcuUffe.Qui iiiftos BOiiactos.etiaad Deum,cedes ei vin !confitetur Heo
r
vfus,fed concupifccnda rcprchendimr,I<</?//?c<jf<7,#"c Quidquid putecis,ego tamen Dei virtusYcV: Dei f./pientiu iufiefacere intelligor ab Apofiolis,quibus pater reuelauit,qua:
K!i,&: p ;nquoeiTConiS)
ab co graciam fperans , In baptifmace crgo lufiificat'
prudentibus abfcondit. f Hpga. Sicut propofuerat verbi's,ita
etiam
afirtiit iuftifi
feP
to
>
&: venia
pccca
Quo roundum
m-
a Vel per palfionem Chjifti faluare decreuit. eontn.cjui qni grstiam Deircfpuit contraleiphimfirit.Vd,adi;:ij>lbs miflum Dei conulium.ltulti, ingratt
&
refpuetuiit.
catam f.ipientiam ab omnibus filiis qma etiam a Maria pcent

tcntepoftculpam.
*
Chryfoftomus.
pJrnifla
commen-
pharifxi autem
3
&Icgifperiticonfiliu'm Dei fpreuerunt in

erfalutis refpuentcr.
Titus Boftro-
dabneloannis.man Pharifarorum, gn # 2;ifperitoru produ:
femetipfos,non,baptizatiabeo.Aitautemdominus. Cui monita

Tot
q
Iudaici.
rumEpifcopus. Pha
riiiushicaverfipelli fimulatione, latenti-
gofimiles
b
aimcn,quincc
publicanos Ioannis ac,
ba-
funt
& iura i.ioiuuntiir. Similes funt pueris fedentibus in foro ,

a
dicam hominesgcnerationis hm\is,& cuiiimiles

Monitoribus.
Vbi lex
'
Ad
& Ioqucntibui
que
infidelicate
fuit.
imAie- faeclanwn
"bu*
t tibiis
illos
quos monenr.
.
munisnon batenim
,
bicfie/ftt
rint.
ifdiriuicem,&dicentibus
a
Cantauimusvobisttibiis,S<:non
itultus
.
propbeta,
niergo,&c.LauIoanne , ttanfic
Vt conueteremini
,
in toto
cotde veHIo in iu .& f.&c.fed
faltaftis
lame'ntauimus,* & non ploraftis

Fxemplo
populusmenoncognouit.
&c. At dominus eiufmodi ho-
vcnitcnim Ioancum
illo.
minem
efle
ccrto
h.ibens
icrepandum
ii-
abllinentixfua; paenitentiam uobis indicciis-uc nuluiftis limniliari
compertum
fMut
u.c.
juinec prxdicaIoannis rnoti

,
vel ipfius
Chn-
nesBaptifta ne^quemanducanspanem nequebibens vinum, Venit hliushominismandu&dicitis, dacmonium habec

.
nihilominus in doniuni illius in3;redi
2
a
Cibo
Jk
cdicationem de
ip
pom httitiam futuri i"euli

.
pia:Hgnans,,& noluiths tuin
illo
gaudcrc.led cakjmnfcrri
eilis.
menfajque accumbe
re
ca ns&bibens,&dicitis
$
imt.
bccehomotdeuorator,&bibens
. .
non dedignatur.
.
b VmiUs fnnt puerh Pueri , doctorcs

intu
p
humiles.
vinum,amicus Publicanorum,&:peccatorum Et iuftificata ab omnibus filiis fuis eft fapientia Rogabat autem illum nittitiam iu:tU,&
Idell,
g
/*/r
Qujdam de TbariMyftice . Plvv
edax
rifous
dc
falfa iuftiI
polt
pjnetentibus
tiapr.efumens
.dai
Um
fynagoga,
quidamde
pharifieis,
a
vtmanducaretcumillo
.
Vtpfalerufalem.m iura prxceptoq: a Dci condcban iucontnbulibi
domum pharifcei difcubuic

Iam Pxnitens.
Etingreffus Et ccc& mulier, qua? erat in ciuiIefus accubuiflet
cum
Iu doino Pharii.Ti peccat rix metetur ueniauj, quia cojnitio peccati per lcgem.fic l:x mittit ad grauaia.
ad con qui uiuiumiiiuicat ,quia 3
dommum
populu
fignar,
quem venientem 116

credidic,
h tate
foiebant
;
expro-
peccatrix
a
>
vt
cognouit quod
b
b
indoretro
vcnturum
Pritenditptaaripercgtatiamhofpitis.
bie,quodnccpfaicti ad laudes llirrexerut cor

di
Gcnuseft marmoris,inqoo mcorrupta feruamur unûenta.

,
fperareno dciiit. Sed adhuc cum voto dicit,excica
mo
Pharifan
attulft alaba
ftrum vnguenti
& ftans
tuam,&vem.Doin
potennam9
Pfal.7P.a.
cuoto.membro
;iiitatc(quod
"aus
notac faltus) nec Threnis, (id
Pharif9i,lex&: pror Mat.j.b.

eft,
larncn-
excidus lam fadtis vci faciendi i) prophetarum pro
:n:;.im fi;ncconuerfi.
phecîn quibus i!le populus manfionchaberegloriabat.Cûl domu in carneapparens ingredicur.quianon ucniclege folue re,fedadimplprc.D'fcumbit,quiain maicftatefuanointelle
clus.ptprma. fcrui vitibilis eft fattus . Cognofcitautegcncilitas lminundis aitibus dcdita g rama apoftolici fcrmonis,7j mifit
Maiw.Nuptialc cavmcn.vbi verbo anima, fpiritui ca ic.Inhis nupriis Dauid nos voiuitluderedicens.Erw/fa JmtonnofifOjiubUate DeoIacob.Sn. Tfal.&da. tym. Quafi
ti
Gal.*,a.
Densfi.fn.fa.sx.mu.fub
/.:.
Non
vt Pharifeus
quitantum
li-
Inipfoatiu nupciarumpofitusprophcta quadaml.ccialtac.Sed non aqdiuic populus meus voccm meam,& Ifra
eonm.m.
d Venitfilius bominis
l
I
mandvcans
& bibens.Venit ficut tunc, ica

.
tcraniattendic,iuftificeturvSeddomus,id efc,nosquiagratia fpin tus in Jegc fequimur.qui non vituperamus,quod peccaco res recipit,fed laudamus.qtiod pcccatores iufcificat.
In d)-fio.\a
Sc
unc,vcramque viam
faincis rcfpuicis
Lamencauimusad
dam
ta,
cuiufcunque domo intenore cognoueris fapie mf; itiam recumbenrcm reccure ad pedes,idefc ad ex
capilios, ld efc
Dirm^cancauimusau Chriftiun.
filios t.jicaia eil fiphntia.Ottcndiz
tremam iipientia? partem.inquirelachrymis conficercpecca

fapientia: intelligcre,
ine;
cxpande
uittuln.
fcerneanteeumcunctas corporis
i:mao(t:ncndo,ncc ncarctolerandi
.
111
manducsndoeffe miTitiam,fed
6c
tnidignicaces,ofculare,idefc,nihil nifii fapientiam Ioquens.

i
mopiam temperancia,non fecorruperabundantiam.lv;' tflngnum dei cfca ,& potns.^Quo-
Quochabuitinfcoblcl;aentam,tocdefeinuenic
holocaufca.
rum
^MORA
licris
NICQLAVS DE LYRA.
iuftum jlorificarcDeu tanquim
ptiwti
& gloriofum dehocqrlcrant
a tanto
& tah,& arl p^mtcntiam vocati.Et pcr hoc appa
pcccatncis,vbi prnno dcfcribif locus cu dicitur. 3 F.t invre. ff.Ligiturautcrri Chrifius manducaiTecum pcccatoribus,vt coj
cnintbaptifmum
htrijiivitem
uofuutio?iunljeotum,qmdcfuafcientiafuperbicntcs,fpcrc hoc cftquod dicit loan.a Dco inftuutum ,
&
& Ugif
eriti
conftlium Deifpreuerunt.
ad pgmtcatiam proocaret,vt hlbetur Mat.plrem cum amicis fi milianbus vt eorum deuocionem nutriret.vt dicitur Io.ii.de irtha & Mwia.Itcm cum cognatts 'paupcnbus vt eorum inopiam fupplcret,vchabetur I0311.2 denuptiis.vbidificiente vino,Chfsa
;i/;.Hicconfequcntcr poniturcofotatioPhariff;oru,& fentetia ex diftis Matgifperitorum ex vcrbis Chnfti.Et patct iz.ii. autem . Defcriptaconfirmatione dottrinc 1 PyOâbat defcnbitUr ciufdem conhr//tilignovifiibili,hicconfequentcr raauoUfto lnuihbili, vidchcec per rcmiflicVem
quam vertit ln uinum:Irem cum Phanfaeis fuperbientibus vt corum fuperbiamconfutaret,prouthic habetur, et videbitur profe
ta. c
pcccatorum
mu
Et.ecce /.depeccatisfuis plenc qiiendo. 4 Et flans retro. Quia pra; verecundia fui
& pcrfeftc contri

non audeLacbrymis
peccati
batfeanteponcre.
lier
MORALITER.
n
lieris
ifta.Vnde dicit Creg. Hom.25.Liquetfratrcs clibus prius mulicr fib
quod
ilhcins a-
Jitatttem.Cantattimusvoti. Periftos fignificantur inuidi.qui âudent dc profpcritate bonorum , ncc triftantur de aduerfi
'buscorum.
î^6<if.Permulierem peccatriceraad domini pedcs acccdcnn.li^nificaturquxlibetperfonauercdc pcccatispcenitens,
&
requiritur ffulpamita feruiat ci pcrpocnitentiam KoT>.6.6.Sicut txhi'fth nimbra ad iniquitatem r>c\lrafmtire immunditix ,& iniquitati
'
"'trira
Ad quod
quod
iicut
Deum
inrenta,vnguentum proodorc fua carni? adhibuit. Quod ergo fibi f er exhibucraf ,hoc ia Dco lauda urpit bilitercifTerebat.Oculisterrcnaconcupierat,fedhosiamper p rnitcntiam contercns fiebat . Capillosad compofitionem vultus exhibucrat , fediam capiHis maculas tergebat . Orcfuperba hoc in redcmptoris fui veftidixcrat,fed pcdes domini ofculans
t ,
offendit
giafigcbat.Quotergoinfehabuitobleiftamcnta , totdefeiouc jnt holocaufta. Conucrtitad uirtutummunera numerumcnmi-
num, vt totum
feruiret
Deo in pcenitentia quidquidex fe Deum

Fidcns
exhibetc nuncferttireiuflitie infantiificatlontm.Et
ficfacitmu
licr
contempferat in culpa.
8oi
A
GloC ord. & Nicolai dc Ly ra.

rc pcrfundit
ti,Chrifti
8c
I
Moraliter.Affert vngucntum,quiabona opcraagic, quib. ccclcfiam odoro bone opmionis rcfpergic. Vndcdicicur. Cbnfli bouus odcrfumus Deo, &c, cum hHicronymus Alabafhnm vnguenci,idcft,corpus dc.flasrctro.idelT.pott afccnfionem domini, fccuspcdcs.i.
.
aromatum. Sic ct
vniuerfalis ecclcfia in prcf

ttici
incarnationis(quepcdumnominefignatur)my
na celcbradojdeuota redcmptori reddcobfequia.In

etiamhtimanicatiscms gloriam &: diuinitatis cta intuedo npccui (quiacapucChdfticff Dem)(imul
nu
apoltolof lachiymis
rigab.-.t.
laudib. quafi
pi
i.chaticatc in
conierem ploiat Oculoi quibu leneni coiuupierat iam per pe nitemuir. b Quo ad compoliiioneiii vultus exl.ibuerar.
canardoglorifical
i
tcrna in Dco.capillu
Rcm
tcrgcbat.i.fipcrriuos gtboi &: vcitimcnu
cius, fecus * pcdcs cius, 'lachrymis cepit rigarc pcdcs dixerat..

Licbrynui.
t>
mequu
lupeiba
dat
ofculacur
cum
pmmbus paccm hcc

Debat dcnanos quin
gcnto,hcc funt pccca Ugctmm quinqjfcn iibuscommilfj, alius
pccquinquaginca cara lud.corum a Secuspedcs. Con.
pilliscapitisfui tergcbat, * fui cafail adh.buerat. "" ub.

.
& olculabatur
,
pcdes
eius
& ca"& vn-
Myfticc.Duodc
torcs,
duo populi
qui
Dco crcai
i.annn
nummum.
vii"
Qod
pioodoie r
b De f.HV.iultitia fuperbwru.Ha comp.lsioDe Dllu x n U ,tu lux frSfcluans oblnus.
fua.rcgisimaginc;
guentovncebat. D &
VidensautcmphariTa?us, quivocauerat
fMedicum
ieprei.endit.quia fubuenit
.
gnitam, &:ad fcru dufibicomifsa. V

ufquedcbituni po li pcrqtiinariumu
plicatur,
eum,
qua;
ait intra fc,

cft
diccns
Hic
.
fi
eflct
propheta fcirct vtique 6

b
i v>gi.eturoeius vitaiedebeict
Argramreprehendit deigritud.ne
.i.
& qualis
^Cunuincens fuperbum
mulier qu? tangit cum,quia peccatnx eft. mentum

Sc
quuqui
fub fpeciemulieri cooimendans
ecclefi?
fenfus funcqui
tra
pcdcs fiac
qui in
pcccacis poiitusitinc
ttrcditori
Et refpondcns cerc. Atilleait.Magifcerjdic.
Iefus
,dixitadillum:Simon ,habcotibidi-
hacvicavcimu
8
Duo
dcbitores crant cui- 9
nb.donvni rcniticur. Sed qui ad peniccntia

poli pcccatacoucrtitur , ismrctrofecus
C
f
vnusjdebebat.denarios quingentos, Non habentibus illis vndc reddcalius quinquaginta rcnt, donauitvtrifquc. t Quis crgo cum plus diligit?
,
.
dam t feneratori
&
imagincniconditi acccpimus tollere dcbemut. minus dcbct
quam
cui dccalogus k-:

fcrtiu datur
.
VtereC &c, pcdcs ftat.dum vefti1 EuitimP giadomimque, impu
Reipondens Simon
d u jt
dixit,t
Acftimo quia
.
is
cui
plus
dona-
io Chriftianus,
filiu gratii
cui
Pcr mifcricorcSiam
Lagnabat, fcquicur.
At illc
dixit ei,Re(5t,e iudicaiti

,
Et conucrfus ad mulielamohmintiwt^legemdedit.
mitcicur
Id
chrVmiS pcdCSngat, quiYanttoium Cribtllacionibus compacif, qui tnftitiam illorum
a CorpoiaUteiquidemuidet,feclmTfteriumnoriu:cl.
c rcm,dixit
Simoni.Vidcs hac muheremMntraui

dicitur
m domum
illis
perdcna,.:!,Clirii ni perc^
ii
merum
ten
.
qui vlcimismembrisChrifti inclinaturper afTcctum compafsionis Capillis Cqui corpori fupcrfluunt) lubfiantia qux fu pedcs quos rigauerat tct git.qui dc tcrrcna ex charitate compacitur, incipic mipcrfluir fan&is, quibus fereri . Pedcs ofculacur , qui fiudiofc diligit illos quibus fua
putac cffc Itum
neutcr fuis viribus,fcd gracia JX*i

.
mulanc pcr fidem faluaf.

ij ;.<e
.
Jôn babentibus
vnde
re(i..dom.vi.
diiigic ecclcfia
gcncium,quam ludcûs , quia ptsfcntcm ftacum mator ei gncia confertur, Sc fc prcreritu de maiori f^ditace cxtrahicur, plu dcbec
!
ei (i
Vngucntovnxit.qui bcneoperandobonxopimonisodorcaliosreVcl fuo inducit fpergit &: ad benc opcrandum evcmplo

Jarg;tur,ncfitgrauistribuendii)eccl!>itasproximi.
, .
accepic.Nullus poteit cantumdiligcrc,quantui"nea q

pluribusdiligic.
Is cui />/ar.ScciidC!
homines plus forcaffc offcndit,
aii
s .
poreft pcr pedcs,caro Chriltt fignificari , quam ofculamur, dum myftcrium incarnationisciusdiligimus. Vngimus,dii
facri cloquij
ipfiushumanitatispotcntiam prxdicamus.Sed Pharifxus hoc vides inuidet,quia cum ludan Gentilcs vident pr.-edicarc Deum, fua malicia cabefcut. Quibus dominus bona Gencihcacis cnumerar,vt cognofcac
in qtiibus malis ipfi iaccant
.
bona opinione
debucrit.Sedp mifericord.adomini caufamucacur,vt. pliusdiligat quiampluisdebuic,fi tiigraciamconfequat # Ticus Bcftroru Epifc.Sgpe quidem vfu venit, vtquia uitcrcSs: mulcutn impegic, pcr confefsionem a pccatisai
fefsionis
ljic,7.f-
Cepit ngare.Maru foror Lazari bis eode funcra eft officio : B.d'. Scmclin Galilâ cum pnmoacccdit cum humilitate &:la-
Ioa*,ii.J,
chrymis.vbi remifsionem peccatorum acccpit . Secundo,in Bcthauia,nun lam peccatrix nominaca,fed cafta,& idco deuota.lbi pedes.hiccaputiniungit. Moralitcr.S:c quoquc fidclis anima prius ad pedes domiri humiliata a pcccatis abfoluenda incuruatur,poft ct efcentibus mcritis rragrantia,
le.t
uacur.AhusediUerfo>qui parum peccarac per fuperbiam Phai macuir afpcrnc. ur,adcoque m penaidfl tumincidac. Ncquc enim obid condemnaciomsiiH cuadec pcccacor quod paucis dcJidis obfinclust^^^B Nam&:propcei'paucaquoq; condcmnabc.ir, 111 fcfsionetn & penitentiam de paucis ill:s rn mcdiui
,
quam oportet
d
J\^cle iudicafli.
Sua fentcntia
Ph.irif.cus conuincitur
.
<
(icut phrcncticus
fidci ,
domino quafi caputodore
funem portac ex quo ligec.ir c Ifitrauiindumum. Incraui carnc affuinpca in poptilurr deot um . *
*
Titi
i-
NICOLAVS DH LYRA.
I
7 Scirec vciquequg&: qualiscft mulier que.cangiceum, c

per confequens non permitteret fe tangi ab ea . Et refpondens Iefus, ttec.^td confutationem illut. Ter h quod refpondit ad eius cogitationem qu&foh Deo nota efl , oflciu
Lachrymis,&:c. Ex tjuopatet mainitudo comritionis ex qua tan

lauari pedes vnius hominis nudispedibusin*
E
8
flcuitrfuod pourtnt cedentis .
tum
n.
fe
I Littpilhscapitis.Quibusanteadcompofitionempultusfui
ratabufa
.
fue-
plus
quam propbeta 9 Duodcbitoreserantcuidaf$neratori,vnusdebcbar,

.
c.
*
Ec ofculabatur pedes eius. Vt totum Deoferuiret in penitenj tia,quicquid exjt Deum contcmpferat in culpa ,fecundum quod dicit
Cregoriut 4 Ht v
.
ngucn lo.~4d refrigerium caloris

.
& mitigationem
doloris
ex
Tarabola ejt,vt conuenientius concludatur contra Tbarifsum dc rcfponfione. Qnxfubditur , cum dicitur . io Refpondcns Simon, &c. Quia amorin bumanisplaw caufitur exprxcedentibus donis,& per confequens maioramoi
ionbus donif. Confequenter eum Cbriflus redarguitex
triplici dt,
labore itineris
5
Vidcns autem. Hic c$nfequenter ponitur "Pbarifxi

fi
ynde jubduur . 6 Aic mcra fe,diccns. Hic

culta.
indignatio
pietatis,
1
1
cum dicitur
Intraui in
domum. Qui tamen erantfeffi & delcntes ex

int
9-
cffec
prophcta . Verusfciens ocSci-
re itineris,& lutofifeu pulueri%ati,co quodfine calceamentis bant.Secundo.ex defedu charitatis cum diciiur . or-i
auum. Pcrifiu qui Chnflum notauit 9 dcignoranria 6c mulicre dc lmrr.uditia, fignificatur hypocrita dc fua falfa iuftitia pfumcns &: alios contcnrns, qma ficut dicit loannos psaurcum, Vcraiuftitiacompaffioncm babct, falfa vcro
Videni
.
MORALITER.
ind;gnarione,proptcr quod ifte Pharifcusatguitur.depi tisomifsione mi modicis refpecciue, &: mulicrcommcd ur
.i-
de maionbus valdc,cum dicitur . 1 intraui in d9mum,&c.Vwprcr quod fibi dicitur

1
l{emi
jt
**
tur tibi
jndi-
8>3
'g
j
irus
L ucae
Bcflrcrum Epifcopus.Quafi dicar.Tu neillisqui,
Cap. Vii.
te aiebas, hic
fi
Soq.
D
& qualis eft
non obuia faciic parari poteft , pedibus meis non deea cffuditetiamquajdifricillimehabcntur. tflyscautem
fus
cs
qua;
ad
manum crant Aquam enim quje nuf.
deJidorum combufiit. H TitusBoftrorum Epifcopus. Quafidicat, Etquiaintra

eflct
panitensglorificatur.quiaardorcharitatis.in ea rubiginem
prophcra,
fciret
vtique qua;
ra
Ouaioquidem lachrymis pedcsmeosabluit,

chrMarum profu(j
at tantala-
mulicr,&c. Agnofce vclexhocrandem, quodilliuspecca-
0) 'aratu
mmime
.,
.
non ignorabam,
fecil-ft-
jw
r
pf(tl>-
C.
,
Aciicxtra
nos
cft
Klpopulus,
lachtymaru Ehos- Jnndchs ncc
tuam,aquam pcdibus mcis non dedifti Ha?c autem lachrymis rigauit pedes meos,& capillis t fuis tcrfit Ofculum mihi non dedifti , \\xc autem ex quo intrauit , non celTauit ofculari pedes meos. Oleo caput mcum non vnxiiti, rurcautem vn.
quia tuas cogitattones cognofco . Quaobrem , te , tua
&
,
&
rP
cogitata
omnium gnarus, exploraretenen-,&pec catoru molem qua
tanquam
gucnto vnxitpedcs mcos- Proptcr quod dico

tuntur t
ei
MpraprodomiHarnato tribuit.
H:rta
non
'luffl
pcccata multa,
quoniam
dilexit
Remitmultum. Cui autibi

:
gcntiii
as
fubftan-
ed&fa-.guinc
mioofndit.
temtminusdimittitunminusdiiigit. Dixitautemad illam: Rcmittuntur*tibipeccata. Etcocpcrunt qui fimul accumbcbantdicere intra ie: Quis eft hic qui etiam peccata dl
TQiua iniclligunt hoc opus eflc iblius Dei.
hxcpremitur.nevtiquam nefaens, tibi dico ; f\emittuntur ei

peccata,&c.
Etcceperunt qui ft-
TConfonans
CuIum,d:!cîoiignum, &iniopu!uscxdiceilcruircno
Itiit
lin.itam perpietatis iciueiitiam.
owi Sanata argra, de

falute cius alifaegrptant.
mittit? Dixitautemadmulierem: Fidestuateialuamfccit:

a
f Ne i
via vetitatis in viaia
kandali vltcrms labaris.
uitamcncxtiruiuit
s
.
Vadeinpace
ceflat, quia in cius
d fei
Fidr.s
.
tua te falv.am
Fidescamfalua
Sed veftigia ofculan non
amorc
pm meu-"t non vnxidi. F.r fi populus ille in Deu fc crc<<noninhomincm fatebatur.tamen ipfam potentiam o
d;u itatis
efufpirat.
rion dubitauir,quiaiam tem qua;rebat.
fpcm
fccit, quiaquodpetnt , pofle accipere poiie abilloacceperat, aquo falu-
quae per miracula apparcbat digna laude pracdi.
e isae;npce. # rheophyladuis.Poftquam autcm pcccata eidim fit.nofiftitin remiflione peccati,iedadijciropc-
rationemboni,
cat icglcxit
Scd gentilitas duri myiterium incainationis
Vad<. in p.ia\ ideft,iniuftiria, quiaiuftitiacft
ummaJaudeetiaminfirmaeiusprxdicat. ipLdbns. Enumcranturbona pcccatnus,

nllifti.
&mala
paxhominisadDcum, iicut peccatumeft inimiciria inter Deum,& homincm. Quafi dicat, opcrare omnia qux ad pacemrcducunt.
CrcdiditillaChriftumhabcrepotcftatemrcmir-jf Qnod autem dicit, l/ade inpace, idem eft,quod nuii ampliuspcccare.
tSdi peccata
Titus.
;g
li
rnwrarfJccr.rfj.IndcmoPharifei.id cft.in cuftodia prophctaru.non Pharifkus in. redulus,fed peccatrix
pocnitenf
CAPVT
NICOLAVS D E
mmibi.
cit
L Y R
A.
Q iod cftamicitia;(ignum.Tcrtio,exdefeL
.
au
qua; nomineoici, deiignatur, vt difropt: ea vn.X.tt;: /)j";i, Z)c s tnus, <&c. Tl ia ndicta requiruntur in hofpitalitate gratiofa Et c conitatb.fru ictitir
Plalm.4.4
ti.i.&culpadimifra.adhucrcmanetpcnarcmiftenda.ad cuiusicmiSrionemfacitbonumopusnoftrumchariratcinformatum.EtdehacrcmiflioiTcloquitur Dominus. Vnde fcptur: Cui dUtttn mintwî-pittuw^nanui diliiit. Rcmifllo ante Culpa:, aut nulla cft,
tnuJatmulierem dctriplicipcrfc&ioneoppofita, vtpatcnlitcta htideoconcluditur.

ttnnmreipeccata mt.lt a,&c.Vidctux
pancs,
fiat
pcr & non tota fimul.de commum curfu,licet aliquando
aut totalis fimul, fcd remifliopcxnaE
fit
autem.quod de-
bitdicicontrarium, cuia primo praedixeratdonumclVe c; amamoris hic autcni c contraiio infcrt amorem t-fic
,
totafimulpropterferuorem pocnitentis.&exliberalirateDei,& hoc fuitm propofitoin hac mulicre.Idcofcquitur. tttutur tibi peccatj.Non folum t\ 3 quantumadculpam, fed etiam quantum ad pcenam ex vehementi amore Dei,
<>.
Cimdoni
lciebatur
&
Diccndumadhoc.quod primoinp.;raboia' modohumjno, vbiamorcx dono cauiatur.

.
horrorcpcccati
pra;tenri.
c.
L>un
ji
(juiyU
Hoc diccbanr, quia vidcbant tanrum

,
S
>
in
applicationc paraboiiEad propofittim conucrtir fc

,
^qucndumdcamo-cDv-ierga ncs, qui non proccditcx ismcritis nollris fed magis caufat bonum in nobis , &
bconuenicnter conciudit dicto

'daliter
modo.
humanitatcmcxtcciusappafcntcm fcd ignorabantDcitatem interius Iatentcm,quac poteft peccata dim!ttere. / dc t*a rUlnamfcat. Quia ifta fidcs fuit formata chari5
tate,& ideo fccit
lierc peccatricc
potcft dici,quod in pcccato funt dno remittenJpa&pcena. Culpaautcm c :Dci libcrahtatercmitt!-
habcntem dignam vita aeterna.De ifta mudnbitabant aliqui Dodores vtrum fticrit
2. Ibi
meritoiiumpcjifitcflcin nobisfinegra ânonhabcmus ante cuipae rcmiffionc,fed habita gratia,
umtonu
MjriafotorL3zari,velalia:Dequodidumeft,quidfcntiant
Doclores: Ioan.
enim hoc polui.quia pcrloanncm,quam fupcrLucam.
prius fcripfi fu-
A D D
'"(fp.-j.Vbi ccn.a
T
.
O.
donauit.plus
diligit.
Sccundo vero in applicatione loquitur
dicitur in Poftilla
qma pnno
autemyfupddebcrct dtxoat donum tffi caufama-
Videtur
etiammodohumano iccuv.dumamicitiam honeftam,qux

proceditex virtute,feu meritis amantis,&amati,fecundum quam amanscertificatus dc amicitia,quam amatus hct erga
'
amorcaufa tfimul,quoddonum fitcaufa amoris, '"'Oiamloqucdo ,jc amicitia modohumano. Qivod (ic P'N5amicitia humana fecundum Phiiofophii S.Lthi c 'um triplcx cft.f.vtil's,'lelea,ibi!is,& honefta.Scd conftat
t3n
&
amantemfquxquidcmamicitia fecundum Philofophum vbifupfa.eftvirtus.velnonfine virtute) prouocaturadamo rcm fiu amati,& pcr confcquensad impendendu eibona.ht
caufaturexdono, feu vtilitate a imatohabita,feufpcrata. Inimicitia verohonefta,caufcitamorcx virmteamantis, quac
<]>damorin amicitia vtili,
Quod autcm fequitur Cm anterti minut dim-ttitur,*ni>ius d/li.r, Poreft vno modo intelligi fcciidum amicitiam vti!em,& fic
:
i
de hacamkritia ioqtur,cudf; ^mittwitureipeccatamuba^&t.
amatum
vel
Jpnum vcl vniitatem habitam

'eipfins '*'Onurn
a:
quo amorc caufatur,quod vult ama. & bonum opcratur ci quantum in le cft.vt vcrus
amati, cx
no proconfcqucnda,(cd pp
diligit,
c tiS,oc fic
"lacotrancras
inamici;iahoneftaamor eft caufadoni.Vnde m hac parabola, ncc in ciusappltcauonc fa
'ntcileclisrcpcfituijetloqucdo vtrobiqjfccudfi modu hu Nj p> imoin paraooii. Ciiriftus ioqmtur hu^nuU0 " amicit1 ^ Vl " Kl anl rcxdonocaiif.t ur.Vn-
correfpondet principio huius altercat;onis \ bi dicebatur.cp is cui plus donauit.plus diligu,&c Alio modo pOteft intt 1gi ,ie amicitia honcfta, de qua vltimo loquitur, vt fit (enfus. Cmfaautem quarealicui minusdimittitureft, quia minus diligit.Et fic cft amor caufa doni. Vndc nulla contrai icus in huiufmodi reperitur, cum dc diuerfis amicitiae fpeciebus lo
qu.intur,&vtrobiqucfccundum
modum humanum. Non
modo
'
di^
'twincat
mJkium. Simonis
diccntis,
quod
is cui plus conauit,
cltenimvcrifimilc, cpChriftus loquereturilli Pharifxodc amorcdiuino,qpcrtinctadf>deftinationc,vel dcremiffione culp9,& posna; > quoru fcieua rJtinet ad cos a iam ffcclifunt
in
8oj
fatis
8)
$& A
infidcirudimeMis.lflecnim Pharifxusadhuccratfnfidelis
<
jnhoncftuvrrobiquedicedomorehumano. Sccfi
dittu rcdificatunudiciuSinicnis, vt cx vrili fur"aifmt luxta f fit applicario.qa dilccrionccx mcritis cV
ans ignar us ,vr
pnnusno!U.Amiciria.n.vtiliscfthominibusmagisnora > & cft impfctta.iagdeficies arationcvereamiciri^fccudu Philuiov iui vbi lupra. Vndc iftSamicitia tantfimodorudiscoamignofccbar Ciuiftus vcro tradidit fibi noritiapfectioris
citjar.f
cainformationem homini. Incirit.n.abimpcrfcclo&magisnetoadpfectu&
cir patct.Et notadu.cp ^pccflus Chrifti Pharif9i.de his amiciiiis eft connaruralis
pcndunturcibcna.Hxc autapplicano Burgcn.labo, uk quiuocis.qujaamoiconcunifccniix.&auioramici >,fa

scquiuoceamor.cuiia .hucilisronibus. Nocftaiit cft necciririuamelj neftucflccauf.imdoni.^putBurgcni; vulr.qaftatillii ll0
Chriftum amorc* squiuocaflcncc
wohu.Irc notandu.cp feciidii vtraque amicjuSChriftus Pha iila\jc6uincit.oftedgdocaq;illamulicrcratdigniorad rcf primam cpicmla bcneficia Chrifti <j ipfc Pharifxus.Na" i amiciriamvtilcm fibi oftcndit, cpplurcsvtilitatcsfeuobfc hoc cum dia quia habuit ab illa mulicrc quam Phariô,& it>rr.uu i domum tnam, &c. Sccundum vcro amiciriam cit ,
honc^x.qux habcr
vcra rone" amicitic.fectidu Philo-
fincomni donodato vel fpcraio, alias c mercenarius.per confequensnon hor.clfus.Virruj

CfTcrc&ci
tur pp fcpcr Cotlfequcnsvirtuofefine refpccTtu ad aut tfurgenfis d>it non cflc vcrifimilcg>Chriftusfi
Pharifxodeamore pcrtincteanrc predcftmationi&

iioncpcctvi
& cu!px,hoccft
raj|
contra bcatii Atigult

fic
"moncdcMaria Magdalena
cxponentcmhunc
honcftam,
fimilitcroftcndif ci q> erat
dignior,
&hoc cum
quibus benc confideransnos do vcrus pcenitens debet habere extenora opcra pia & ccr , q> intcnora amorc feruentia fecundum dettores. dcuota ,
dicit; Quia dlexitmultum. In
contra bcatu Bcrnardu fupcr Can.fermone 22. anteitdil Et videdc hac materia Sanftum I homam prima fccul**
26 artic4.Rat10autc1nBurgenf.ad
luit
(ic
diccndumnoi
txi
&
R E
7
quia pp ruditatcm vcl infidclitatc Pharifxi.Chriftusih
A.
ptxtctmittcrccaqnx fidclibusadinftructionc
1
eapitulofeptimo, Vbi
morc humano loqucdo

Siuii plui
in parabolaChrifti innuitur, quod amor oritur cx dono, cnm dicitur:
diligittKnium
;
Ctt.slcjlinin cui plus </oM.j<r?/.Etfcquitur
valcrc Sxpe.ndixir coraperfidis quxiplinon ir.t th Ecclciic prodcflc non cciTat cui da;um c rcgniDci.cxterissfitin parabolis,vt vidctcsnon
tcliigentcs nointelligant.Quauiseiiim Phariixi
vcrbumChrifti:
ontur cx dono,fed in applihumano am orc Chriftus conuertit ftilum ad loquenduni catione parabolx dcamorc Dci crga nos.qui no eft cx mcritisnoftris.fed madonatiuus.ideodixu : i\cmit~ gis caufat bonuinnobis.&cft
tunturei pcccatamultttijuomam dilcut rnubunt, vtfic amor uon fit exdonojed dcnum cx A\norc . Sed Burgcnfis hic vulrabfolucre
RjtleiudicalU. in quo amor
Poftillatorcxponit
hocde
intellcxit.imo impugniauit
vmtate dicedo
ii
contrarietatc
m qux videtur inhtera.per amorcm vtilem &

inho-
qux in peccato cxiftensdiligcrc non potcrat, & quo a debttam.propter mulicns primam diledhonem. \
Bgmittuntur cipcccata mulia,quia dilcxn muhum.
codcremiflionepeccatorum quoadculpa & qi: quantii ad liberalitatem Dei prxccdcme mulicns
hicquictpeccata
djmittit? N:hilominusChriftusdi>
ynr faHnmefl. Xl !os fuos^paulatim dns difcipulos

vbiqucdifper-
P V T VIII. Moreaquilx prouocantisad volandu pul-
C A
rum terrcnarum contcmptu animo ad coelcftia aflii: Duodccim autcm ctat cum illo.attamcn vcrbi minilt
,
fuos in nido fidei plu
^ mam
misvirtutu.induit, qbuspofteafublimiusvolare, &aIiosinftruere valcant. Phus docct in fynagogis, miracula facit,fa-
noiiobibant.fedcatantuinquxadEuangciiidocJrin; ciunt,difcebant:& a Chrifto pi xceptorc hauriebant. Nazianzenus. Vaditdelocoinlocum, nonfo! ^

plurcs lucretur
git, turbas fufcipit, curat,inftruit, hicdi-
V T
VIII.
fa-
fcipulos facit.cx quiitngulai
fadcumeft dcinceps, ocipfeiter
ctiam vtnuilta cetloca.dgtm

laboiat,\tfom
bus duodecim elegit.quos primoprxfcnteturbadocct,& mifcris folira prxftat
ciebatper *ciuitates,
dicans,
& caftella
& euangelizans regnum Dei & duodecim cum 1II0 & mulieres ali,
pra>
,
&
laborem
fai
cet,plorat,vtde
tium
4
lachrymis
bcncficia
iam
fc-
vero folos ipfos

jDepfniten.
^,ft.
? .c.funt
qua:qua;erantcuratx aipiritibus
lignis
,
ma
dicat ca dtcntes
cum retiner,
i
vt
cum
,
&:
infirmitatibus.
,
fami ji ar us audiant
folis illis
qua: vocatur Magdalcna:
Maria de qua
cxdH Mau
M.igdalenti.Q\in ria itcr faccrct
occultiora
exponitmyftcria,
&
tur,celcbri
ftrare
domino, &ci commcn

.
ficdemumvirtutumfiiarumoftenfion? quafialarum proteftionc firmatis.dat ipfis poteftatcm curandi,&mirtit prx-
cam vocabulo Magdalenam vocat
Vbi
eai
dicarcregnumDei. S.Tirus.Qui doftoreccelo ad tcrram defccndcrat.iscir .iuitans,& oppiBa prxdicas, & regnum Dci annuncians grabat.quo cosqui vira in tcrris dcgcbant, ad ccelcftc regnu rcuocai ct: ( lift interim terra ipfius opus ) quoq; ii q, pcr fe-
peccatricem defcribit,reuerentcream generali nonur liercm dicit,ne nomen tantx famx quod hodic vencr;
prifci
errorisnora fufcatet.
...
Anvarum m?rc,proptcr
infitumpccnitcntta;
L)U.
tum.quo Jpfa.vcl nos fingula mala defkmus.

c
dicitur;
M <$dalena. Id cft, turrcnfis.a Magdalo,id eft.turri.d

Tu
esfpes
duftioneac$lcftiordinc, &tranquiUitatecxcidciant,pcne-
mea y turtis for.a.f.ini.
rum
nicolavs d
C A
P.
lyra.
VIII.
r fothm
Defcripta inftrudionc Chrifti fafta Apoftolis principaliter, hic confcquenter po nirur ciufdcm inftruc-tio facvta ApoftoliS per rurbas communircr. r primo prxmirrirur quali qtfl,.'sc
magis ad audicndum, vt poflcnt ci nictius prxdicaread quod mifli funtpoftea.vt pateoit 4 E' mnlhres ali. Jdeo fcquebanrur eum.
prxdicandum
fed
IUC
damprxfatio.Secundofubditurdidtainftru6ho,ibi:Cwrtttmplunmatn-ba. Circa primumdicitur.

Jpfe itcrfacicba- per c u tates. In
Ma-iaqui;voc. Sic nolata a Magdalocaftro, &ifta tfi fui cognominis c qua cft fcrmo faftus cap pccd. fimodc aflignatura docloribusdi';crfis Illi.n.qdicur, fuit foror Lazari, dicur cp nolata eft Magdalcna, co q> dalu caftru cecidit in parte fua de hxicdnate patcrna.F
5
\d<
Ro
iftj
quo
apparet Chrifti diligen
pater cius
magnus homo,& nobilis,habcs domirjifi m

caftru.Alii
tia in
opcre prxdicationis. Er duo.u r,, ium ,i!.,. \d

cft
cft,
duodecim Apoftoli.dc quoril

prxdi-
elcctionc diclum
fup..cap.non tameniba.ntcum ilload
no fuit ibror LazaVi.fed alia eiufde nois.dicunt cp nom cft Magdalene a Magdalo caftro, co quod crat indc 01
buslocisinterquceratdidu
vcroq dicunt
pn
r
MORALITER,
I
4.
E'fatl:<ntTi,vc.S<zquitu r .
Et multercsjv
tatibus fuis,tanquam gratx de fuis curationibus,& ft^ deuorx. Hoc etiam confuetum crat ficri prxdicatoribi
1
rbi
lu-
c.
Qux minltlra^bant
ci
ncceffaria de facuk
taubus,
dxorum.
8>7
,
L UG
compre
a
o.
Cap.
<it
Viii.
808
D
Eandcm ccclefiam de getibus a fi rdibus quam Maria fignificat '^nât & Ioantitiou mundata. iam Chnfb pictate re pici uscul lbusidoioruded tam.icd
M) j êtfm.
,
monibus ppitur.Qui tdeo voiucres cceli dicuntur,quia coeJcftis,& fpirirualis funt
germinare.fed a pefllmis cogitationibus c5cu!catur,&a d$
vxorerat pri.'$ diaboli. bn ta,6c gratia implc a,qux quafi * (iteJotia- Perieptemdxmoniavniuerfav;tiaintelGregonu
Ijotur.Quiacnim
rtjnidiebusonv
nctnpus
hentut,
itas
rcctc ie-
Dxmdniafeptcmcxierant, &Ioannavxor Chuza: procura^Lilium odorifcrum

propter
ccilc;'.it vitst
namrx, vel quia per aeiem difcurrut. Thcophylaftus.Non dixir quod feminans pioiecitaliud fecus viamdtd quod fcmencecidir. Qiii enirn leminat, docct rcctu fcrmone, f Vitil vniueu quibut plena fueut, in figM Ecclefiac de gentibus (otA'<ix. fcd fermo diuerfi-
modc
cadit in au-
candorein.
toris
figuratur.
cxt.
Herodis ,
& Sufanna &

,
dientes,
alise
mulra:
vtquidam
ptcirionumerovpiu,
j>
qua? minitirabant
ci
loanna,&
joai.dominusgia
autcm turba plurima conueniret, &dc*ciuitatibus properarentadeum, dixitpcrfimilidc facultatibus

^Pnabolam .
b
fuis.
Cum
eorum via dicatur. h ^' pro prtram.Vc

tra
indomitum cor
tfeminahat
Lveldominus
M|icors,cuiuseft
1 Cuii:s el! declarare
voluntatem
nullo verx fidei vo-
uatris.
f tudinem. tExiitquiticminatfcminarcfemcnfuum.
a
Etdam
on r qct
viuimus.
g fcminat,aliudceciditfecusviam,&conculcarume(t, &volutVt nec

in ir.emoria
mcrc penetratu,in quononeft verusamor, & pcrfcucrantixvirtus.
Vocuratoris
He-
ftdbCum quihbct
;nus fpintus ,p
mcns teneat.cjuod opere exercere neglexit b 1 Vbi non eft alntudo tem.Jid ett.ttudium
.
difctplinae.
h cre s cocli cdmcderunt illud
Et aliud cecidit fupra netram

a
&
Et t
naumlaborat, Herodis imj
lAdnu.riendasl.tmpadesvtrgimnr,.
natum aruit, t quia non habebat humorem.

a
Et
ahud
cecidit
.
f Corda folIicitud:n.b
agiutn.
Cei.tnplnm,&ct. dcnarius pro ptedtione folcat accipi (quia in dccevn lcgii prseceptis cui
Cum
[ni
procurator
i
intcripinas,
a
&
fimulexortx/pinz, furTocaucrunt
ilcxile.
1
illud
fMitecor.cc
b
,
fCurn per'cftabonoruin opcrumplenitudinecrefcit.
(acultatib.&c.
|uus
mos
crat
aliud ceciditinterra !!!

a
bonam
& ortum
.
fecit
frudtum ccnl,
ftodiacontinctur,) ccntenariusqui per multipiicatu dcnariumfurgit, proma^ gna perfcctioneponitur Corigiturce-
flnceliigeiuum mentis
rum.necduirinculpani, ilieres fua fub-
^Spiritualitei hxcverbainrelligat.
tuplum.HsEcdiccnsclamabat: Quihabetaure^saudiendi a um diat. Intcrrogabantautcm eumdiicipulicius c]ua?elTet harc

J
tuplum
facit
frudu
tMyieii
pafcerent,& vntDoctores.
l
TQuia fidcles
eii.s,& Fliarifiis incredulis hnfkt

J
non
funt dinda.
parabola.
a
Quibusipfedixir:tVo bisdatumeitnofTe
quo regno alibi dkitur Aufeietur a
,
uiahoc in gcn lcandalum po acere, Paulus .morat abfti-
^lotelligeattam fcripturarum de
vobis regntun Dei.
tmy-
quod pcr amorem proximiadiuam,& per amorem Dei co

remplatiuam adipifcitu;
IQuiforis
lunt, vt Man.usa:t,qut lcere curant venuteai.
nequc intucn.ncquecogno-
Mmiftrabant orrunocarna
iusmctcbatit
iVrium regni Dei , carterisautemin parabolis, t vt videntes non vidcant,& audientcs non intelligant. Eft autem hcec parabola, t Semeneftvcrbum Dei. Quodautcmfecusviam,
vitam,
& fpiri
tuahu ornatur perfcftione virtutum.
Mit.4.1
{_i babet aure<*
Vbicunquehxcad-
tfoima
edicatoribus
monmounterpomquod vitu,& vcftitu dcbercnt eflc con

tur,myfiicu cflequod dicirur,&attentiusqu^rcndu,oftcdir. in r g.b.int. 1 mox finita parabola (fcd vr Marcus air cum eflct fingularis intcrrogauerunt eum hi quicu co erant
^-cipiendo apiebibus.
No
Mar 4
.
j,
wb.i,&c QuoticsinEuangelio turbxvocabu
m intctfcritur, ficut diuerfitas homiuum
ita
cuam di-
tK,:asintiinatur
voluntatum.Non enim omncs cadcm vo

,
lm tc.feddiueifiscx
Vt'
iono,
caufisChriftum iiquebatur-.Qiiidam quidam pro malo om nibus tamcn dominus beethinit

,
parabolam:In quomoralirerinfiruimur, vtfi intelligenuam diuinorum verborum aiTcqui volumus-.fcpofitisrerrcnorum tumultuUmcuris,domum Dei,id cft,occuIta fctiptura: penctralia orando, & mccmandointremus, di,
duodeqm
ne
iaprxlUt,docendo,aIcnJQ,faiiando.
Centcs: EêucU ocuios meos^j-c.

patris,
Plal.i ig.c
crc
Exijt fiiiusDci
de finu
quo
cnuraenoncrat accefius,
in
vtfeminarctfemcfuum, vcnit
.
undum, vtteftimonium pcrhiberct veritati Vnde fc'Ciiumalioseuangeliftas h3c paabolamdictuiusdedoitcxijfle, mare adnfte, nauemconfccndilTcmemoratur,
iciumfitucorporisqucd proccflusfcimonismlinuans Theophyiactus- Exijiautcinrunc,nonvr agricolas
.
Notahanccflcprimam parabolam qux cum interpretationefuapofit,>fit. Etcauendum cft vbicun quc dominus rogatus a difcipulis intrinfccus icrmoncs ôs diflerit t.e \ cl aliud \c\ plus vcl minus intclligere vehmus, quam ab coexôfirtim cft. Jdeoautcmhancparabolam perfeipiumdigraturofiendcic, vtiefigurateloqui innotciceiet , & rcrum figmficationcsctiam in his quxex.
Hcpar.b4a
CPlcrcr.aurcomburcrcticrram.fedexiitkminare.Sa-pe nagric<-la qui fcminat, ob aliam caufam cxiit, nonjlo'
hivtiemuier.
malarum cogitationu tra Via.cfi corfculo amitum &arefactu,ne fcmen verbi pcflit accipere vcl
germina-
ponctcnoluit, quxrendascflcdoccict. n fHitmt s Dociorcs Tudxorum qui cum meritoperuerfitatis fux exxcati funt , mcndacner fe vidcntes putant. o Q*od autem frcusviam Secus viam feminantur.g nulla fidcnullo intelleftui nulla faltem tentante vtiiiratis occafionc
.
perctperc
NfCOLAVS DE LYRA.
-^*'
-c
a 'Jcrcs/anftx& dcuorx minidrabant doctotibusneceflan ^dcuotionc. t idco pciicabac quiaChtifiusdoccbat r /udaros.hoc modo accipiebat ncccflat ia ab cis Paulus
(.Apvidludeoscratconfuetum.quod
Cum antevi,&c HicconfequenterdefcribituripfiusChrifti dodrina.fcu inftruclio. Et primo defcribitur dida inftruttio.Secundo inftruftionis confirmatio,ibi: Faclum tfl auttm. Prima in duas,quia pnmo defcribitur parabola fuc/prxdicationis Sccundo fcruor prxdicanti s.ibi: Vcmtunt atttcm adil.
&
rt
21-rnqui r c
;
prsdicabat gcntihbus intcr quos non erattalis uctudo, non habcrjat mulicrcs fcqucntesipfum, &ci
11
ftrantes.vthabetur i.Corint.p
^lizarentur.
Nc fortecx hocgentUes
,
1C;
/w.Prima ac!hucinduas,quiaprimoparabola prxponitur. Sccundo exponitur.ibi; lnurrogabant a'.|Scntentia autcm iftarumduarum partium patetcxdictosMatth.13. Excepto quod fequitur in parte fccunda.
Têmo
Cun
"
(
M
''olus tollit
O R A L
T E
R.
nyytifminat,&c. Semcn iftud
vitaptxfcntis. Et
hxc pro parte funt bona ecclefix.data

iliis
cle-
poteft dici cleemofyna.-
^ ui'feminationcdicitur 2.Corinih.9.b uîpa cej^ i-nt, rf&ma^^cHuiusautem femimscaditparsfecusvia >

iftud
.
viuunt carnalitcr pompatice, &implican'ur fccularibnsncgociis, cum tamcnilla bona

(ir.rdataad fcruicrdum
<~
& religiofis, qui dc
&
Dco
deuote,
& ad
miniflrandnm
Et
hoc
cft
niicitisconfumit
lud cadit intcr
cam.
quado rccipies cleemoiyra,

petta.quod
fit,-.
E. aliud fupra
paupcriiaus in fua ncceflitate. ' n :oransbonam,& ortumffcitfrucl^mcentupl. V

.
crpiCBsdc bcncficio
no dt
gratus
homini ncque Dco.

VU33
Ifiz.
tv
'fynxrcceptxadviCtum
& vcftunmwiecefJftma
fpinas, j>
quas figruficantur foiicitudincs
nDwfewicntMuo.
8oo
Glof!ord.& Nicolai deLyra.

pctrl&rn
fpinls
pcrcipere dtgnantur.Porro fupcr
feminan-
vcrbi probjnr,&dcfidclurrqui audiuntquidcm,& nc perucniat ad id quod geftiunt: vcl pcr adnii guftant, fed licrla tctrcndo.vcl profpera blandiendorerardanr.Histribus
vtilitate
f ?iipr-icantlrl.ib*t. Quiadixcrat Apofrolis. Vobi noflc myflc.rcg.D.-i cce a.in.p.Nunc oflmdir r<
dum & omnts quidomu Dî

,
poftolos.aliquando
& cxtcri<> id<r

.
pcr
myflerium
rff<
iKnr intraturi
fl.m
vetbum Rrci.iuum pa gcncribus quicunq; 4\l temput crrd"ii" iunrur

phui-
auditum no faciut.dclignatur
illuflradosiQoi.Vobis
pandon)yUcna,mv<
hi S ac<
mcn fidci,v<
,
Wi.ttumb.- MuJti audientcj dloj>uiuntu, iputationcm contra auarinam, vclluxu-
hifuntquiaiicJiunt, cicindevenitdiabolus de cordc corum , ne crcdcnres falui fiant .
&tollitvcrbnm
hanccandci
aliis
Nam t qu^d fupnt

,
morc
pandifr ca
liam.dicuntcotcmptorcs lcculi
ftos
HJ.dift. r.i
iîbbtjuii.
,
& ca-
homincs cc bca
quicum audierintcum gaudiofufcipiunrverbum, & hi radiccs non habenr, quia ad tempus crcdunt & in tempctram
,
comniodoibj
fcondi:
nc
tos: fcd vbi Ipccics concupiicibiles corum obtutibus- pr.t

fcntantur,
porctcntationis rcccdunt.
Quod antcm
vel
lccfti
fitipinas cecidir,
mox rccc-
vob hiiuntquiaudicrunt, &afollicitudinibus,&diuitijs , non rcfcrunt fructum . c luptatibus vitas cuntcs luffocai.tur ,
&
turcaro.in
ma
con
1
&
qnicfcit.Pci
duntabeisquicquid
IMjjtki.b
Quod autcm in terram bonam,
hi funt qui in
cordc hono,
&
vcibi Dci.
tat
fa
*
mctucarna!
re&ccogitaucrant. b Etdiuiiji., Diuitiae ctfi
optimoaudicntes verbum retinent,

c paticntia.
i
&
.
fru&um
affcruot in
vctbum
inai
s
,
dclcdtarc
vi
jNcmoautem luccrnamaccedens:opcritcamya,
.
mcan
nn
oc<
TM-rt.to.'c
dcntu icntur, tamcn pofeflbribus fuis fpinx f< rnmmi#i.i. funt.cumaculeiscu rarnm mcntcs coru
confodiunr.queauiiii-Hiniur, iuiugdcquxruntur, folli_
Cj f f autfubtusle<5tum ponit , fed fupracandclabrumponir, vc / -j ., n mtrantes lumcn vidcant f Nonenim eft occultum quod g nonmanifcfktur, necabiconditumquodnoncognofcatur,
1Si jdiofc audUc.
ritat
, 2
&
1!
pradifare
jj
Snpcr
ponit
cori
5
v
v.
Jvt
T prtp.t_ium,citcfcruantur;Vnde ab alio Euangclifla ppertum Hmb.ij.c fallaccs diuitix vo-
canturjquiamcnris inopianonimplenr,
Quicnim habct,dabitur illi, & quicunque non habet, etiam quod k putatfehabercaufercturabillo. tVeneruntautemadillum
h
, f
&in tpalam veniat. Videteergo tqtudaudians
_____
...
8c in veftro pcftore contimie ruininnis ftusrr luihuJtis. . i. i . ,

.
J< alicna
iu-
,-.
DeifiibiJ!
rior
J
fii
6
7
vetitatis,
feiiuttis c
ipfa:;.
&
fCognati.
TGrntium -d lidcm Chr
:li
confluc:'tiuui.
nccdiumancnt. Et
nofa
q> diuitijs
matcr,& fratres
cius,
& non potcrant adire t eum pra; turba

&
.
risferuifi
duo
lior luce
jungir, follicitudinem,
&vomprarem, quia& pcrcuram
jncntesoppnmnnr.&pcrafrlucntiamrcfoluunt. c Snfjocantitr. Quia vohipratcs, & diui:i.TC fuis
cxtcrorum mcmbrornm quarofficio linguar, r Q.d.Timor carn_!iu non \ g 7\ r! ftf?m,<

.
iitfi
H0mii.4jr.in
Mittlv
importunis cogitationibusguttur mcntis, nc bonum defidenum ad cor poftlt inrrarequa fi aditum viralis ftranguhnt flatus. <H Chryfoflomii.v.Sicur fpinae non pcrmittunt oriri fcmcn, fcdexcondenfarioncfnffbcantimmilTum,llcfblicitudircs Vitae praefenris, fcmcn fpiritualr fuffocarcnon finunr. Incre-
liccmalaopinio^quardc vobisniodohabct'
lcs,quiactfi vilcs apparcris, nuandoquecl.iti' rcbit, cumDominusilluminabitablcondtf!
tunc
& vos cotonabmiini,& punicntur vcflt

i.
Hxc fpctiaMrer ap<-fl<>;

'
pandusautcm
rflctagticola, quifuperfcnfibilcsfpinas,
.
&
nas.In rationabilibus autcni fccus e(K d In tcrrjm bmam.fT-c In bonos auditores qui verbii audire
pctram, <5c viamfeminarct Noneiiim poiTibileeftpctram tcrramficri,nccviamron cflc vi.im, rccfpinasnoncffefpi-
rit_tenoflemyftcnadaiur,cV pcrfidis fudavs qucd nointclligutaudiut) dicla vidcntur. P< ndo, literaccipi, quia&irgcniofus.nc;
priua
,&"
fi
mplcxftudiolns laboraJodcg
11
re veibihabcr,dabitur&' fcnfusirtcliigcn
quod
qui nohaberamoreaudiendi, etiamfinaruraliii
iat3gunt,<5cinvcfrcmmcmoria?reccnduf,&ficopportuno fcmpore fruclum opcrarionis prcfernnt , intcr prcphcta & aducrfafcculi paticntcs. Etbrna tcrracum paticnria fruCtum reJdit, qnia bcra <5: mala rroximorum agii equanimifcr tolerar, <5r dnm humiliter
flagclla fufcipiunt, poft fia-
laborcfludiofbfcintclhgercpuratnullam tamcn
tia*
i
dulcedinem guftabit.
Etfju!cur<juencn. Idcodcficiiofis
ingcnium
fcirc
ac
vtdcncgligcntiaiufliuspnniatur, qui
finc laborcaflequi potuit,
ihteiligcntiae
cotc
& alrquando llwdiol
gclla jntcquicm fufcipKmfuK e Vrmo -w.Hxcverba ponunturfccundum fimilitudilicm numanarconfuctudinis.

,
prcmitur
vt
co ma:ora premiaini
ftudiotiusclabcrar.
Wyfticc autcm docent fiduciam praedicandi
Vemrt<n ..Qnoddixerat
vcl paticndi.
fcilicct, <V Judaei
in 'ctbo.oflcditin m; folaliteramfequentc5,ctiamq
Supra
VmoMffm
NICOLAVS DE h,rr na
H
r''
,
I.
r, &c . Pcrlucerr?m faluatorhicln-
YKA
lelligirdoprinsmcnangclicam, ci-irt r efl occnlfanda Wcinlatebris t_nu.m dorend % ficntdodT.inxfufpcctx& malx.fed in palam coram orrnibus.
Videliccr fidem charirafe fci ,&t. Quia gratix gratis datx ^ rt:inrr?<"<Jp.ir.i damti3Uonlu n unrei adfalutem, fed macis ccdcnt ad
5
Et qwcunqtft non
h.i
doennJMi^ZZ
j
'
?''
^
,
ugmentum.inquantum
abulusfncrit
cis.
hcn rh "^'saliquando
-mquodpercostalia
i,
publiccdor .rcrmr vnde dicit Watrh.
facerdotibus A!i'crcxponiturdeligifreritis fide Chrifii no habncr*ut,& idconofitia lcgts & 0, rcn valuit ds ?d falutc, fcd magisnocuit cis ad ar.
&
hu o
Quod in aurc
fuxdamnationis,fccundumq>dic!tur mfr.iiz
fciuit
cap.
'
uditis.prard.carcruprrtcaa.Idcofrbditur.'
S&tnm inmm
4 Jdc
rtittttfwvtian. Vtconftanter P cr orherti pradicctis

ha tfr.
.
poluntatcm
do>/iini f-i
.
&
t,on feci',v.!pt<l
Hoc
fubditur ad
:
Vinerunt autem
oftciSSEmwt
enibi
Chrifti
Jicer
prafdirtflkjrfs.poftojortim formata charuatc mcrcntur ^
Qni
"xdkamex
Hic confcquenrcr dr rcribit'.'r prxdicantiscx hoccuodproptcraducnfiun

r
-i
gratiae in prxfenti,
& pwniutnglori* in fu.uro
(iivuictnr
au4 emum
5
fuc,ctiamexpcclantisforis,nonintcrn'r-itp cdic.
camfummc
fibi
diligeret
& honorarct,
fod rel
nuncianti
aducntum,dixit.
Et
M
acccndirftramina.Etdchacacccnfioncdicit Hicrony bctur m dccrciis 24. q.?. fecundc. Aniusin Alcxandi kinti' afuit fcd quia non ftarimfuitopprcflus,ciusfl to'i morbeividepopularacft. Illiautemponiintfupe dc'abrum. qm per bonam viram facinnt cfticax v< fuum.fi-uteccnucrfo illi a ra operiunr, qui pcrmdi.
MORALITER.
1
'Hâ-tcUcc
e
ir.ofi,
f,
lucerna diciturfacra fcriptura -Yal
B o
OM, Te -b
&e_- 3 ncis
I
ftme.
Il'c u tro
b us
3am
pofjf,
xp n ream ad iafrintia iuc q U igtl' herefls c,

i
Opâtion^cru.rfaacccndi:,
-c .u
iotn lvi-
ucerulub^vlopor, a
acccn-
tam
cio-lii
iam fuam contcmpribilem rcddunt.

t
Lucae
pûnt.Nam mater,fynagogn,&
fratres
Cap.
1 1 1.
,
8"
D
<
populi Iu
ynim,dequib.eftChriftuslecundumcatnem,ipfointe
EJdocentenequeuntintrare,quiaeiusditTafpualiterneintelligeVe.Sedpoccupans turb3domum ingredit te Iuda-a,c6fluit ad Chriitu getilitas,& illuminat.
sflant voltnt.
3
de hac vita trafimigrare cnm et Apoftolos (qb.Dnsadeft) tenrationum fecularium fxpe prcceJla cr turber.Sedcum fimus ftibiccti procellis fpualisnequitix, exeitcmus gubernatorem q imperat venti.sq nr.pcrat ma rt,q etfi iam no dormiat corpor^s fui fomno,caueamus.tti ncnoftricorporisio
iine tetationc
Qnia non habfnt fpiritualem intelb"gantiam.
i
j-jq
antes,voIunt
videre,q fpiia
\,
sy**z&-
Populus Tudiorum.
ciomi I3t,& QUICEt cefut*it,& fafta

traquillrt as.~Nox.3i.
EtntmciaCLim
a
eftilli:
Matertua 9 &fratrc;s'tuifdris itant,vopioximornm genetant beum.

in ctlxs ttt,
,
fcat-
ilenfum inlege
lentes tevidere.
Quirefpondensdixitadeos: Matermea,
b
f
efl
querctes,adcu-
ld cfl.quidiflo,vel faSo.vel exemplo.in coriibus
am
litera: fcfc
Voluntatem patrs mei qni
quod olscreanira se
tit
Qt,&:quafiChn iad carnaliado

porius cogut
ck fratres
Fa&um
mnt., qui verbum Dci eftautem in vna dierun. ,
mei hi
audiunr,& faciunt f
Transfretemus tran^
3
c rea ro reni
m pe
tMa.8.o
& ipie alcendit in nauiar*

:
rat,increpar, fcntiut 2 imperatem,non qcf
juamfedilceSaliaconfenmt j.meritoergo
lolcunr.
Iam,ckdifcipulicius,c>cait
adillos
itagnum. Et tafcenderunr. Nauigantibusautemillisobdormiuitj&defcenditprocellaventiin ftagnum,& tcom-
iecundum ha-refim quoiudam fintammatia, fedmaieftati

coditoris funt lenfi- t coplebtlia,
Qno
e
plo,&nosin_ d plebantur,&periclitabantur.
Accedentes autem fufcitaue.
bunturq apud ncssut

i.
amurquodno mux fi foris

imus.
runt
eum,
dicentes
Dnauteminiunegligitmatre ^r negatur etiam de crnce

.icitur.Sedreli-
& tempeftatem acjuar, gens increpauit ventum, Dixit autem uit, & fadta eit tranquillitas
.
Prafceptor, perimus
At
inênnbilia.
ille
ffur-
Al
oor
c E.
cxper
6c ceila-
Mare
vel ftagnu,te-
reftus.
fides veltra
Vbi eft Qui timentes mirati funt ad inuicem , ditllis :

a
nebrofuSeft,&ama
rusmnndiarfh.s.Na
uicula, arborcrucis, cuinsbeneficio flde
g
centes
:
Djmonibuj.
Quiiputas
hic eft
Quia
oc^ ventis
imperat
orescopuleme moftrantuiq
jniBi,& corporali necefiitudini prxfcriprorum ecle. fliu forma prsfertur.Figurat etiam.Iuda?is(dequibus fe uiLitncarnem)ecLlefiam degentibusquajcrediditante feri dam.
Ieftis
lesadiuti,emerfi flu cTibusmundi, obti-
nentlittuspatriajce
Afcedutdifcipuliadmoniti cum eo, vnde ipfe cruie fuam, quis vultpoft me venire,abneget frmeiipfun>,& tollat
ait: S*
jorautf
it
R.Magifterpcepturusaliis, q non
rclique
fidelib. tnfr. f.c. ^/âr.vrOTf.Difcis-uIisnauigantib.id eft>feCuh>m Mar.8.d. calcant;b.& futuri feculi quietem animo meditantib. g Sandifpiritus flatum, vel etiam per proprij regiminis co-
&
lin
trein&matrem,noneftmcdignusfnia;fueipfeprilefubiicit.non refutas ofticium maternx pietatis, fcd

>feminiileriisamplius
quam
maternisafTet~hb.de
natuminfidos mundifaftuscertatim poftterga iatlantib. fubitoobdormit Df s,id efl.aduenit tcmpusdominicce paf fionis.VndecV Marcus,nodte hocfaclum mcmorat,vt ve Mar^d.
ri;lolisoccubitum i]gnificarer.Defcenditprocella,q3Dno mortis in crucc fubeute,fIucTus perfecutionum docmoniacis flatib.cxcitati alTurgunt.qb.non ipfms patien
Mgnofcit.itaqueqni feintelligit propterdiuinum myrchqira in terras venilTe,& propterconuctum ecclefis

irentibus afcendit in
fomnum
nauem.
s.Qîidam hoc
fie
Thso ph
cu
v l a
ctv
intelligunt,
tia,fed
difcipulorum imbccillitas concutitur& trepidat.
Chriftodoccieqdam inuidetesfubfannantscufup oiinieiusdixerut.A^ffi-rK-i.^c.Tanquampphoceum eorum co gtJDilem demonflrarcnt.Et idco qui mcntem

1 it,ficcisrelpof;ait,quonian6nocetvilisconlanguiit
ledfngnobilis quisexiftat,audiatautem vetbu Dei,
necodormientepcreant,quiacuiusmortcm vidcrant,refurreclionemoptant,quefidifTerretur,ipfi inppetuum pc iiclirarcntur,vrde:.frê.f increpauit uentum. Quia celeri refurrcciione,pcr mortemdeflruit fupeibiam diaboIi,q habebanmpenum mortis. Tempeftatem etiam aqua: facif
ceflare,quiarabicm Iudxorum mortieius infultantium;re furgens labefacit.Arguit eos,qui fe praMentc timebat,cum perlrc non pofllt q firmiter adha:ret ei:Qi-afi ipfo geftu na uigationisdiceref,qnodport relurrccTionemetiam vocedi tardicorde ad crededu in omnib.qux locuti funtTro xit.O (lulti pfct*t<e.Nonneopor.pa.Chriftum lbporari,vndisnauem(in
.onfanguineum reputa.
endtrnnt. "hiawgai.ttb.autcm illis
.
Moralitir.
u klu nauim atcendit,qui figno Dominicac crucis lm r eculumrelinqueiediiponi .

omim.ln
-
hoc facTo verus homo monftrantur qdor )cus qui furorem coercet matis.
'nr,& periclittbantur.îccedentesautem.Mcn
&
inf.24.d.
aisinquaproditorefi
n
itisfirmi
cum
bonis,&qui!uis
quaquiefctbat)hincinde vex5tibus,!&ficextemplotumi dis,gufgittbusfedatis,patefaccrecunclis potentiam (vsbM

uinitatis?
fueranr,tuibantut alicnis.
dicetes,Tr/eceptorperimus.Ad\ie:ttc
C JwjctMwrfir eu
nemine
fine
Miratifunt adinuice .N6 difcipulij, fed nauta: &alfj qiti
SICOLAVS DE LYRA.
'
}'
1C:,;
res
cat,ille
mci
ci~i
hi funt,q
verbu Dei audiunt,
mihi propintjuus,<]ui fpualib.oferi
citur Cbrifli ccfirmatio,que proprie fit pcr miracula,fecundum q> Mar.vlt.d.S ermonem conftrmante jequentib. fignis.Et prim ('tfcri biturmiraculum fatlum inmari. Secundo fatlum interra;ili Et
>
il ttntus.ln bac et rrfponfione CbrifiHS confutauit iiMKisuitaductunj macrisfufr quia feciidu dotlores notuftbocfrcit^vt fi cx bocpdicatione dimtteretârgueret (s
cumdenauiegrefTuseffet ad terram.
patet ct
diftis
puru carnaii afftfl one matu-îduertedum tn q> Cbriflibx duuni cognatifui Germani, eo modo loquidi,quo <>tor,fratrts dicuntur ilii quifunt de eadem cognationeêt
'1'Wem
f
'acliirncftaut,
OMuit^brahaLothnrpotefratrefuum,vtbabc.Ge.i}, &c. Hic cunfequcnter dtjcnbitur doilrinx

Chrifli
Scntentia primxpartis Mat.i.Hoe exccpto. Transfretemus ttansttagimm.Mat.S.vocaturmarc: modo 3 loquendiHebraico,quo omnis congregat o aquarum n notabili quan titate vocatur mare,fecundum illud Genef. i ACogregationefq; aquarnm vocauit maria. Sccundum veritatrm aqua Iordanis extenduntur ibi in magna lat \tudine,ideofrcquenter vecatur fuiui;
:
mire,& aliquando lacus f
& aliquando flagnum,
Ecurn
M
Ia
i\^( L
T E
i\
t ''wc/arttw.Sccundu fcnfum literalem maliciofefuit

turn,vtfipa
:ei
iucHim
ei,aigucrer 'Pl?9 tationabilitcr
homo pumsvtpotc afTecTionecarnali

impo/uit nuciati
filetifi
,
matris,&fratri'tr. pdicatione
diccs.
>ra,&c.Et}n hocdocuit pdicarorcm Fuane;elij ^nfcrreprimcrevolenteseum maliciofe impcdire. /' aiit in vna dicrum,& ipft afcendit in nauicul. &c.
-fiificatur
ter
toiuus liumanum in quoiecundu Plato
nicos,anima eft f\ cut nauta in naui.Tn hac aut nau icula ani magubernat fecudupattem ronalem.Irafcibilis aur,&co cupifcibilis.fenfus intet:iores,& exteriores funt in corporalib.organis,& fic dent p ronem q no cft virtus orânicagu bernan,Deus tn principalis eft gubernator Tnrbatur ante nauisiftacorporisinfirmitattb.& mensinterior^daMTionu tentationib.Et Deiisq principaIiseftgnbernator,dormire dr,dnm abco taliapermittuntur.Excitaturautem deuotis tunc precib.partisrationaIis,quaeadoptimadeprecatur, lubente Dommoturbatio quietatur.
.
&
mcoF,
Tomo.v.
815
Qoford.&NicolaideLyra.
1
1
sL
-
Torro h mines illi mi^ nauierant mirantur.VndeMarthxus. difcipujosdicimus '' ? li Quod ratifvnt.DicctesÛujHsell ^* miratosfuilTe,mcrito6c ipfi homincs funtappellati. mon/drîowJGfra/rwor.GcraUcuiitasArabixiuxfa M;.3.d. a a ftagno Tyberia teni Galaad iu tnbn Manafle,non longc
.
populo^comraL&ciwi^vultfiudiniscrcdentiumeratcn,.
dT4/;/7iiw.VndebcneinBabylonevnitaslinguar
jnlerulalemeftadunata. Er >r>;;jrW.Sciebantdxmones peraduentum Doiin
fc
ahquan Jo
in
abylfum mergendos;Non
f
1
ipfi ftmir,
disfignihcat gcntes
a quaspoft paflioncm
diuinantes,fed,)h
I
Mundirxmorioni.
.
Velint oolinr.
tatum dcfc
colentes.
&:rclurrcclioncPo
t
&t
mari,&obcdiuncei
Enauigauerunc autcm ad regjo^

.
dijat
*i**>
jninus per prsdicatorcsvihtauir,vnde b
GcrafefiucGcrgcfi
colonumciicies,id-
fct cum de ncmGera(enoi'uin,qua;eitcoMiaGali!ieam naui egrcflus eflet ad cerram , occurrit illi vir quidam ,* qui
h
;
Grex poreo
ci/nnt
2
hom
foi
qis,& rationis
[p
habcbat docmonium iam temporibus jTuilns,et veitimemo cfl, diabolumaquo c non indueb';uur,ncc]ue in domo manebat, icd in monumen priusicolcbaturvel Is vt vidit Ielum,procidit ante illum,et exclamans votjs aduena propinquas, te d qui longccrat in cc m3 g n a, dixit f Quid mihi ettibi eit Iclu filii Dei altjfli.
tes,lutulentis ft dediti,in m< bic pafcentes.1
quis more po
xeiit, diabolus
VI
Mir.5^.
Mj.8. d.
ôccurrit Cum Lucas vnum; Matthxus duosocilli
rir,
'
curnflememoiatjin
mi Oblecro tc nc me corq ueas .Prxcipiebat ennn ipirirui immumjo, vt exiretab homine Multis enim temponbus illum , cVfvinciebatur cathcnis, &Q compedibus arripiebat
?
.
potcflatcni ni pit,vel ad prol
tantnm,
n<.
adpeu
pit.
'
figuramciuldemge
In locl f|iritoliuminlx.undi Wrrucjm rtmocusa grjua.
li
ucpiuugui|j
le|>e, diit
rCL.s a Irophctis,
Âvf
QuodMarcoji
circa
cum
U*r.j.a
tilispopulicfl,quia Noetresfijios
genucrit,
&
familU
cuftoditus, ckruprisvinculisagebacura dcemonio jn delernm turcni toleub.it, uirtus tuianr.lt I Non vt "njjut mq^rrit feJ uiCviilciTj pcilc
ti
moteni
|
|ji
grJt c(cn<ineat.
icgern
.
joliusSem
in loflcl
to.t
fione Pciabfciflae, ex duobus ahjs di-
Intcirogauitaucemillum Iefus, diccns a Seilitft fum s.oon unus
Quod
uninm,
tibino-
ucasamcm
tc,n repu;.
'piuuis
ucrfarumpationum
fmencfc? Acillcdixit: Legio. Quiaincrauerunc dccmo,niamulcaineum: Et rogabant illum ncimperarecillis, vtin ld henns.Ti
flt.gf
populi pullularunr, S qui idolis fcruierut.
.p.poicorupi gnusfuit, \t.i^L ciuseflet ina n

aliquidcirca
1
k
n
t i.i.
M,
Etnotahuncvnum
fuiflecelebnorisper fonx, &: maiorislfa
i
abylTum irent
Erataptemibi grexporcorummultorum
Erant.n, duo
Mv,4,b
nix,dequoregioilfiUoi,
dolebat. Occurrit ergo >/r. Id

la
5
maxime
po-
condcnat, ru nc in ciuicacem, $c in villas . Exicruncaucemvtdere.quod 7 n '1 (opene mundicxor quifqucipii dio vexabatur a dxr Jiautoral vtebatur vefte naturx fut;,id cfl,vi rtutib.fide &C tunturin porcosdxmones,fcdipfi petistjoa monio,nec nisclaritatem ferrenon poterant.Vnde cx.autctcmu charitate,qb.ptimi parcnfes poft culpam nudati leguntur, hxc ftola red eunti filio orTertur.Ncq. in domo confcierix bita fibi tormenta formidant. k Etperm ftt\illis.Exierur,f.eirr.Permittif,vt per int quicfcebat, (ed 111 mortuis opcrib.corpons quafi in lepulchrismanebat. nemporcoru,deturoccafiofalutishoniinib. c /nwonMwpr.QiiidaIiudfuntpfidorumcorpora,nifiq vidcntesftatimnunciant. Inquonotadu,quod n.i da dcfunftorum iepulchra m gb.non habitant Dei verba^ nifipermifladcmonia nocerepofTunt,multo # A vcvsT.In domo non habitabat,id eft,in cofcientia nihus.nifiocciiltatamen iuftitiaDei pcrmittantiif
1
pulus, q multis te.m ponbus,ide,r,abip-
m vt viderunt faCtum
paicentiuminmonte,&rogabanceum,vtpermiccereceisin ilios ingredi. Etpermiiit illis. Exierunc ergo dcemonia ab homine , <k intrauerunt in pprcos , &c imnctu abht lntrauerunt porcos , & impc S rex P er P r ^ cc P s in âgnum, & furTocatus cit. t Quod
,
porcorpi
Etrt
ficu
,
ct.s expreflit.
pewitteret tii vtgredi, Adiif
cjui
paicebant , fugerunt
& nunciaue-
mentiam Dt Kuilnm pn
Li. *. rle
fua
no rcquiefcebat.Jn monumentis mancbat.ld eft,in mortuis
aax. in Au.q.i^
*
operibus,hoccft peccatisdeleclabatur. lefufili Dc/'.Arriuscontendirefrecrcaturam,quem dxmon cofitetur cfle filium Dei.Judci dicuc ; Jn pnncipe dx-
dernntfafium
îbiit grex per prsceps in Jiagnnm,& Jnffoc-nns eli.Q* l i. e g o r 1 c E.Liber:

<jui pafcebant.A
,
cum commune here. Tormetum eft diaboli ab hominis,

quatu diutius poflederat,trh difficilius d 1 mitnt.Caucat ergo aliqs !?fus a diabolo,vt cito eiusiugu di iupat,qatarofacilius quantocititiseiusdniumeuitatur. e ymcieba.catenis. CatenecV: c6pedcs,durx,&grauessut ggtium legcs,quib.cV; in eorum republica cohibebant pec
cata.His tamcn legib. ruptis,cV ad ea fcelera cupiditateducebantur,qux vulgatem confuetudinem excedebant.
i
moniorum eiicit dxmonia.que dxmonia negat aliquid

lefjone ccflare,
fe
&
incrcdutii 1 logentium,a dominationedxmonum cu tisagut luos ritus facril egos,& ccca,6V ^ptunda nulhus r fubmerfi,&:impetuferuturinpceps,qa imr templatione reuocStur, fed ad infcnora p
cliue detrufi fuffocantur,interclulo vitali con.
tusinaquis voluptatumhuiusmundi.
Fugerntit
& nunciauerunt
in
ciuitatem y
& in
li
Chnftianam fugiantlegem,potentiam tamen cius

do,&:mirando prxdicant. n Exieriit autc videre quod fatlu cfl,& fenerut ad
lej
resfugeiunt,quja necphilofophi gentium necprfa conferrc mcdicii fynagogx pcreuntib.poflunt
liuia intrauerunt
Oc.lM vnum
*a.4.r.
dxmoma mult^&c. Multa dxmonia qux

populo
pmut,fignantmultoscuItusidolatrix in vnogetiq
ccr/;offijnf,e^c.Significatmultuudinc iuaven
dclcct.
NICOLAVS DE LYRA.
I
Et C\im,S>Cc.H
,
c defcribitur
,
miracnlufaclu
in terra.Et primo
yt
de curatione daemoniaci. Sectido defufcitationc filie Urcbifynaôib i; E acl u e ft a u t Sententia autem primx partis patet ex diths Mat.%.& Mar.^.Hoc excepto quodfcyuitur, 2 Ftvefti-
fed in monumenri$,&:c.^ff.-?i*rjrtt.e> (iamomatt m alias fu[iincre,ficut patet de 'Hat fuilinere /]n<f rton pofjent n.u.n ; :s .?.</;</ per feptcm aw.os babitanit tum fcn noj
1-
Et veftimento no inducbatur,neq;
in
domo m;
qnafi bo s comcdins
M
t t
\Jl
L I T E
r\.
dicationem Apoftolorum dccmones funtabeisei ad lanam metem funtredud>i,&: virtutum vcftib.

nati.Per
Enauizauerunt autem ad regionem Grrafmorum qu&,&c. Per homincobfelTumadxmone, fignificatur populusgetilis
hocautem quoddcmoncsporcos
intraue
nf,;
jn maredemerferuntjfignificatur,
quoddxmoncs
nai
longo rempore feruicnsdxmoiiib.in idolis&:
vcflib. 11011
detraclores.qui tanqua porci pafcuntur immandii
vtcbjtur,qa nudatus erat virtutumornamentis.Ruperat Ct atcnas^cV: vincula legis naturahs,fcd Doaiino lubente p p c dicationcm
rumcV gruniuntcontravitam bonorum,propterc dxmonibusdemerguntur in infernum.

t
F"
8j
'
Luc.
populum
.1
^tam,honorarcquid,fednollepari reJigione Chrikl.\ rn,dumdicunr,qjeamimplcrcnonpoffunt.Mirfituc

i,
Cap. VIII.
&
fe
&6
D
'
elem
v"
a
prifri
na puerfarione fanatu
m, &.
jpedesdhi,
i.iano
^ fequatur intueri,&:
Lusamiferar.
metisexamine veftigia faJuatoris veftnum ftudijs virtutum,qu_ de
cutait prophera: Dies multos pjr/rffut/ViKf.Nofornicr.bcris noneriscum viro, quianiircfyriagoganecefi luhdita C hriflo viro,nec fornicata cum idolo Jonga cxpeclatic ne fponfi amplcxum pra-floJans.
Huic kdioni pfequenter lubiunguur
n-.orsfi Jia?
Archi-
SS,
r o?
jKf.Confcii
fadum eft, & venerunradlefum, 6c^ inuenerunt hominem iedenrem a quo dcemoma exierant, veilitum acfana
a
j
fynagogi infiguram
eiufdem iynrgcga,
U ,-ant,noncapien
,
teerbu Dei
fii
&: in
amentepondus non fufti-
faj:ntix
ne-cs,
tit
& ideo diu-
moleftus non b I fe d regreditur;, n dignatur j' n0 inuitos, (ed cure

ci,
mcntead pedes eius,8cf timuerunc. Nunciaueruntauremild f anus fca us eflet a t leeione. { > "^ > quomo n vide 1 & r omnis multitudoregionisGeraienorum,vtdl Etrogauerunr f cec eret a b lpfis, quia timore ma^no tenebantur t Ipfe au" r r j r n. r l n reueriuseit Et rogabat lllumvira tem alcendens nauim ,]
IZl^ZZ^
h
fanitatem praripit orr da mulier ?y rn nguragennu qua:
^
.
poftvementes prius ftnanmr. Ven.tergo

l
; is *
u. s
.
*2
adlefum, prirceps,
vtuftartiatcaufauite.ui.&iufidi.busfitexempio.
quo dsmonia exierant,vt

us le f ,dicens
.
cum eoeiiet Djmiiitautemeum

.
;
m erito
fC ilicet,Moyfes,qui t *_*..
Iairiis
dici-
b?
tur,ideft,illumina-
deferit
infir--
m;,cmibusonertvi 3efuam prefen

1
r jcitDeus. Etabntper vniuerlam cimtatem pr_-dicans,quanra

..
Rcdiin
.
domum tuam,o_"narraquanta tibi
fe-
tusa Deo, velilluminans alios, dum

verbavitarqua: afpi-
iki.
illi
fecilTet Ieius
Factumeftautemcum
MoylVepim
taj.beneficijsemit
SS
c hrXhu n
,1
d ce venit vir cui nomen
rediiflet Ieius,ex-
rhu fanclo accepeJ
"
cepitillumturba.Erantenimomnesexpeaanteseum.Eteca Uluminans dicitur

arus, quidiuims pratceptispopulum
irft
>
xit.
SSh2d"S5SS n -_'
,
& cecidit ad pedes Ieiu

a
___*ipfc princeps, .ynagogêrar,

roganseum, v
vtintrarer in
domum
in carne
gSKE&SK venturum
longe fibi intelligebat praferendum .
Kinteum,nonobft,(eddifcedir,eos
syngoga,'e.
ipropheti-inftrufta.
J.
P
__*_
eius,quiafiiia vnicaeratillifereannorumduodecim, moriebatur. Etcontigitdumirct)t aturbiscomprimebatur
& haec
mulgauerant,re-
bateum
phetxv.vi.qus. vos
h juens.
b ipfeautem,&c
videre, vn- bat eum de: Multi reges &pro- L_c.i-.d
Sr^StoK
i|:lomno,nauistempeftatepre(Ta dormit, nec nattis periclitatur

.
ij
Quando de fyrQgoga ad gentes trafiuir, memoratur , hicnec
vl
Quja Chriftus re furnon montur, morsilli vJtranondoexmortuis,iam ubitur.. Tamenin hocinnuitur, quod paflionis eius
Huiceratvnicafilia,ideff,fynagoga folalegalicopofitio ne inftituta cu ad duodecimum annum pueniffet, ideft,cu perlegis& ,pphetarum inftitutionem edoclaadannosin
,mphus,&relurre<ftionisgloriacrediturisIudeaepopu1 intimabitur,& cum piedicatio mortis fue vexillo ctedi

riam reuifit.
aHebreiscccperit, quafirepetitanauiinqua dormietat,

t
guore Ad hanc fanandam, dum carne affumpta properat Dei verbumgrauaturnoxia confuetudine carnaliumpopulorum.Et ecce mulier id eft ecclefiade gentibus congre
.
&Deo fpinrualesfrudrusgigneret.moriebatur errorislan
telligibilesperueni(Tet,vtiam apoftolicadoclrinaviuetet,
naple autem qui relictis parentib.i. Iudeis, afcenderat vn,i.poftrefurrecT.ionem,quafirranfa6tapaflionis fuxte

*>
gata qua; interiorum lapfu crimin um deperibat.a ccctu fidelium fegregata,paratamaliispra;ripit fidefalutem,aban
jlategentium procuraueratfalutem,
i
:titur,quia
iaminpatriam rcpo (tquam plenitudo gentium mtrauerit,tuc
nisduodecim.Quotemporefynagogaincultu Deicreuc uerat,eodem tempore genrilitas pe t orbem idolatne. (anie

foedabaturj&carnisobleftaticmc.Quaiûbftantiajideftjna p turalis induftriae vires expenderat medicos,id efl, philo fophos legum doflores,qui multa de vitijs& virtutibus di fputat ctiam &c prccepta viuendi dederanr,nec per eos curari poterat,fed ( vtMarcusait ) detenushabebat.Sed vtvi Mar,y.# ditIudeosaegrotare,&: veru medicu viditadefie,lperat,&q
nnisKrael laluuscnt.
1
Poft remffiionem {ediindomum,&c. ccatorum redeundum eft in bonam conlcientiam , &: uiedum euangelio,propter aliorum etia falute.vt de i n-
Aukgorice.
.cumChriltorequiefcat,necu iam prope vulteilecum nfto,negligatmyfterium prsdicationis accommodav ftatemeliberationi,vnde Apoftolus.Cwp/or i//b/?, &effe in carne neceffamcbnflo.multomelius^mauereautem C um ptopter vos. Excepit il.ln fine feculi cu adhuc ad Iuda:os redibit, per
leiconfe(Iionehbcterexcipietur,quiaexpecTant
ritmedicinajaccedttpfideap^ppinquat retro dominu luii ambulado.Velquiaincarnedominij no videspacTisincar nationis facrametis per fide coepit ci.is veftigia iubl.eq.Tavere git fimbria &: vnda (anguinis reftringit,quia beatus
&
eum
.
fi-
mundandus,quiminima
,
verbi patte,ma.nufideic6tingic.
cut
,
P* In
'
'
___
_____
NICOLAVS DE LYRA
a
ioniaexierat,vt
raculi incboatio.Secundo interponitur mulieris patientis
fluxufan
guinis curatio,ibi.
Ipfeauteafcendensna.&cl&rogabatillu viraquoda; cum eoeffetdimifit,&c.W,r-/2, noluit quod

quia difcipulii fequetibus Cbrifiu
ittUTertio, diftafnfiitationis co/"wtio,iti:Adhucilloloquete. setttiaifiaru partium patct
Et contigit du
ex
3
diflis
Mattb.g.& Marci ycxccpto quodfcquii inprimaparte.

lllu turba.-icef enimfacerdotes et legifperiti
fn^fcjueretur.Cuius ratio eil

'tteslpcteilasfaciedi
Excepit
ex odio
miracula,vt patebit ca.<).& \q,Si auit ifle 11 fuem dmonitcus talia faccret, etia d pofiet a fimplicibus
&
ipfum defpiccrtt te andiebat verbuin
& doflrinam eius,tamen communis populus detw

eius.
imputari, quodtaliafaceret virtute dxmonis^ odChrijlus excludere intendebat.Et ex boc eonfuetam efiin ecya,^ d&moniaci furioftfi curentur,non tamcn ad
rfitiofisbominibus
&
4 Et ecce vevir cui n;Iairus.7ff*_'c.itti no exprimtur Mat. $.& Marci.j.& ideo bic fuppletur .S cicxidu tame quodiflevocaba
> fed nomnia propria Htbracia ouando ad Latinnmfrcqiuntcratcipiuibancfyllabafnhs,in transferumur fine ficut lacob in Hebr*o 3 lacobus in Latino,& Saul Saulus. Et eo
eccUfiaftica
tur Iair in idiomate Hebro
utapromouentur.
faclum
eft
autem.Hic confequeter defcribitur miraculu fe

îrcbifynagogi. Circa
a,
ujcitatione filiie
primo ponitur diflt rniraculi
dcm modo Jak larius,
*NlCO.
< -
ritur,cum facerdotisparrochiamaledifponitur/edjpeius fanitate Iefum rogat cu predicatorem &: cofeffoiem pro (a ' luteanimarnm zelantcm inauxilium fuum vocat,&: tunc 'tftumeflauttm, cumrcdvjfietlefusêxcipitillumturba. Per euchariftiae facrafacerdos curatus,&c per fiham eius vnica eius filia fanatur,& ei cibus verbi Dei ;^ni(ynagogum
!{.
14
T^*A L
T E
&
(1
P ar
ochiadefigna?.Igit Archifynagogivnicafilia
mo-
mentum miniftratur.
ritur
Tomusv.
8i 7
mlnibusn
b
homri/co f-MediCi*d*mones,aui quafi conlulentes leruierat gentiliMs. Deofccoli cx!gunt,quibus

t.igit,qui
Gloi.ord.& Nicolaidc Lyra. Paucos

i
8 1]
7{o'i pertnifiti&c.
arbitros refurrectionis acci
imbnam Teti%it fimbriam.Y
incarnatioms
my-
quia nona multiscontinuocrediracftrefurrectio. Filius vidux pubhce fufcitatur,hic pauci admitiumr
t Matth *c.
ftcna perfeftc amat ucniat. Si confiJercmus

fit
& crcdu,donec ad maiora capieda pert
quo mo
ahter pietas
domini notatur,gavidua matcr v

additur.Signific.
j)6patiebatmoras > Si.ideoneamplius arlkeref, matu,
n
tu
MaM'
1
411*
t ibillis J.Jllt.C.
ati
Etmulicr tqua-damerarinfluxu fanguinis ab annis duoquarita ftra, Kintelligamus decim,c-ua- in medicos t crogauernr omnem {ubiranriam lui , vidciuus quia com- b ncc t ab vllo potuit curarari,accellit rcti o & tetigit hmbnam firr. Ec velbmencieius, c^confelhm itctitfluxus parationecius,
fidc
no-
etiam mMIio viii

ecclefia cito crc
ra.Inarchifyi;
filia
ludeiquicrL.
turi;,
ciim,
fanguiniscius.
de pf.
a.r.
tanSmu s!"upK)r
vertimetieiuspartg
d aic Icfus.
'
,
Quiseftqui
j-
mc tccigit
.
fedcxplur[j| fauci.
Neganribu*aurcmornni*??*. g<uw<&&rurba-ce
* Theoph
a
).
hxc
"
..
Mortnam
fufcir.k-
hircii
ncquimusattingerc. e c Et confrflim, &c.

rcdijt
bus,
dixic
a
Pecrus&quicumilloeranc: Prarccpcor,
c^No-.qii*!..
*.
Sufcitaturusmortua ad fidcm fh- f

Sic
com r primunrc\\ir}ligunc, dicis,

!<*;.
,
quis mecciigic? Ec dixicled
ruseiecitom fi nos docens
on>.,
.1,1.
uafidii
,
ciendam,pnuseurat
Mitth.
fus .-r;ccieicmealiquis.Nam&eeonouivircucemdcmeexiif* &

,.
inani gloria clT^ nihil addcmon
tione faccre,& q
hemorroidam.
Eliiabet ftenhs parituraindicatur,vt co-
g fet Vidcnsautcmmulier,quianoniatuir,trcmcsvenit&pro^dit anrepedcs eius,& ob cjuam caufam tctigciit eum , indi-
cumquis
dc,
raculafacerc,
cepturavirgo'credatur.
cauitcoram omni populo,

Perfidrm.
Non
& quemadmodumconfeftimiatrt,l>J fecit,
iiflu)
n eo cnira ""
Ultun
ri qu.od rredi.fifti.
cctipfumef!t dioplurimorun. k Tatrem

Paferpuellse,
natafit.AtipIedixitilli: Filia, fidestuarefaluamfecit: qufcru vt doceatur h | n p acc # Adhuciiloloquence, venir quidam t ad principem
Qfis
efl
Non
Vadc
il-
doftorum
rilxi, qiu
lc
Sdes mulScisvpa!
reat.
Turb& te comprlC munt. Qucm turba; harefibus diuerfis

affligunt,folacatholica" ecclefia
fideli
,
iynagogx dicens ci,quia morcua cft fiha tua , lum. Iefusautcmaudito Kocverbo rcfpondit parri pueli.-e; Noli timere,crede tantum &( lalua rjit . Ht cum veniilec ad
noli vexare t
a
1
licet, fcriba
fi
voluennteti
iefta lynago,
erir.
Pct.us Iacobm
& Ioannej fidej/pcj.v
chjriu.
domum.nonpermificmcrareiecumquemquam, nifiPetrum b M aBectl' it

(
.
* Chrt
AfTumpfit
cere poflet
fa
e_
corde tangit
alij
nam k
& Iacobum 8c Ioanncm ct pa crem et marrem puellarrrlebanc

,
.
iftup.M,
'
a.
parc
e<
lnteftes, neo
le relurrectio,
eicft
tangentes non 1 autemomnes ct plangebnntillam. At iiledixit:Noliten eQo- noncredit deridc. tangunt.ficut viden vident , au n re : >Jon eft mortua tes non fed dormit . Et deridebant eum, puella ,
m
p
dicium. Dc
etiamcxclufi
foraoiit
nibus
|
Vnde& Ma^* didtur

:
^cientes
l
l
a rnorrua efTet.Ipfe
t Puelia,
\'
z
autem*cenens manum
t
''t
eius,cla
mo,&rindigi lledit humlmo.

fione.
i-
Mattii.
Noli mctangc- q mauit,diccns:
re,nondum.n.afcenMir.i-A
Io.io.d.
"
iurge
:.
reuerfus
p!i irti
1
*n .t
?i
ry
non
ec eiHpiricus eius
vcr
t
s
rfdere
ur|.
diadpatrem meum.
G O R. Premente tnrba \ na rcdemptorcm no"f(
furrexitcontinuo,etiu(Titilli
R E
daremanducare. Etftupuerunt
ne alicui dicerent
cjuod
parcnres ems,c|uibus prccepit

erar.
facmm
Fkbant m, Flenr qui fyn a Deo qui \ vident a!:en.

1
.
,
dolent, iieca
irior.
11.
a. ftrummuliertetigit quia carnales quiq;
pofleviuif
tanr,&:illai
ineccIefiaeumc6primunt,aquolOnge funt,&foIitagut qui huic veraciter numiles adiunguntur.Tutba igitur pre mit,& no tangit,quia &: importuna cft per pra:fentiam, &:
Infri
i.e.
ablens pervitam. f Tv^dw^ôMOMJ.NonlatetquiolquetangitiDeusnoindiget oculis vt videat,neccorporaliter fentit, fedl le habet cognitionem omnium.Etiam virtus qurc pn piti atur nibus iniquitatibus noftris,& fanat omnes infirmitates no ftras,non cx nobis,fed ex Deo exir. g y idens autem i.Ha:cmulier verecunda fimbria tagit,fi
pr!tfentiamquaviueredcbetamifir,quafiinterplaj iaces,ncc hocipfum quidc quare plagat intell Tôlite f/or.Fleant mortuos luos,qui putant mort s, vbiefrfidesrefurrectionisnoneftmortis, led Ipesquiis.
11
morrua
Tôn
eft
tnortua.&c.Monm efl
puclla hominibus
o*
om
fcitarenon po(Tunt.-NonDeo,cuianimaviuit,
fcitandoquiefcit.
&canu
ut
o
fi
Seddormiti&c.A
iuc o.Cnm animapeccas mor:
tamenaChnftcfufcirari merctur, nobisquidemcua fuifTe fed Deo dici poteft obdormiffe.

p
Df>7</ffr4nr,e^c.Aleritoexclufi lunt, quidericjcreq n
delisaccefiit,religiolacredidit,fapiens feeffefanata cogno fcit: Sic plebs getium qux Deo credidir,peccatum erubuit
credcrc malebant,indigni videre refurrectionis mirai 1.
Vtdefereret,fidem detuhtvtcrederet, deuotioneexhibuit Vt rogaret,fapientiam induit vt fanitatem fuam ipfa len-
&
Tcuens
wuHK7w.Tenetmahum,'quianifimanus
tiret,
fiduciam fumpfit vt fateretur quod pra;ripiebat alie-
num. h ^f(//;c;7/o./o<7.Mudata ecclefia gentiu a profluuio vitio

rum,8c cognominata filia ob fidei meritu nuciatur fynago ga leto perfidie& muidia; foluta ,qa in Chnftum no credidir,&ccclefiamcrcderedoluit.Nmiciusifteeft,quicuq; Crcdit ftatum fynagogaraDeodeititutnm vtreftauran no ideoi ueproreftitutroneillru^fuppMciirluni e(fenC
:
mundata, ) pnusfuerint ga non furger. r Pc/'T/r(jc.Quirquisamorteanime,aChtifloma im fibi conforrante refipifcit, a lordibus vifiorum debeti urgere,& ( ficut Marcus ait ) in bonis operibusambulai U
nini (qua; fanguine plcnae
cceleffi^pane neceffe eft vt
altaris.
s
mox latietur,id eft,verbir
&.
creuidit,fcd quarimpoflibiIia?ut
apud homines,
lunt
apudDeum,vnde icquitur:/</i<x<irfWrfrf;;o hoc

i
poflibilia verbo.
2VJ3W
Quihns pr&ccpit, Sicut publica noxapublicoegetrdfj t2 dio>italeuiapeccataleUfc)ricV fecretaqucunt delerip' eu tia.Vndepuellain domoiacens,paucisarbitrisexuri:!
êmque ne miraculum vulgaient,intetdiciiur.

(S^
M0\ULITE!{.
4.
Etmutier qu*dameratinfluxuf.jn$ui>iis.\, eTe]lum fignifl,
busDeus, DeusfaIutisme',cVc. Etillafoladicitur' ftum tetigifle.fcilicet fpiritualiterperfidem, liceti eum comprimerent per tac>um corporalem , pr
inlu
ter
caturperfona peccarrixalongo temporc
quactamenre*
languini
quod
fccit.
ei fingulariter
dicuur
Filia fides
tua falu
mcciium qua:ruadomino,dicen3:Liberamcde
busfJeus*
M0h\ iL
'15
Lucx
CapvtIX.
primnm
Gip.
X.
8zO
D
v^ A ifÔnuocatisautem lefns.ConcQ.ViA
i
ptatefignorfi
6 h
-
v>mittunturpdicereregnumDei,vrmagnitudinipro (TorumErteftatur etiam magnitudofacrorum &: fidem vbis daret virtusoftenfa,&: nouafacerenr,qui nouapredi
cent.
[
_
dicatlof eruenit. Ve!,excutitur,vt niliil ab eis accipianr,qui ouangelium fpreuer nr.necetiam neceflaria vtte. Ai legor Necomunicetis inanibus veibi*,'& geflis
veftigiu polluatur.Puluerem
perfidor.um,qua:pirluericom| arandafunr, necaftcmetis vcrohVehs populi h fturna'.
na
4
jîbil
tulerittt.ln
C
a t
lis
A P
dedit
illis
V
t
T
Ieiiis
X.
I
t.
}ircolegitur,vtni toileretin viani

5
Onuocatis autem
i-irgatrh.Sedfcie-
duodecim Apoflo-
**dmeft,gavtrumq
f:ptum rnc, vt nihil
r: eft a
Donifi
per
b
omnia
vircutem, poteitatem /udctmonia, &. vt iangores curarent .
&
fragiiitarecoJJjgi tur, detp-rrvdicator Euangcli-j abolere, &. quaii fuum in fe fufcipere. Vn Apo.
ftoJtss
{Jmm infirmai,
infirmor
?
.& ego non

ego non vror)
vgbmrenet,&:vt
virgam ferrent.
Etmifitillos
iîsfcandai â tu r,
f
pra?dicareregnum Oei, &ianare

aic
&
Je
\ auto&
P t5t ^'
wr.iit.in.
-
infirmos .Ec
ad
illos:
t Niliil culeritis
ia t
*&*$
***
tm*
2 .Corn.
M P-
I>ferrevirgam,e(t
rin efte folicitu
mibant. ln
Marco
n.g.
de c f via,neque virgam,
nequeperam, nequepanem, neque pej.
gitur:xeuntespr;c
dicabanr,vtpcentte
qneceflariafunt
fuftentatio
bmane
r
cuniam,nequc duas tunicas habeatis.Ec in quamcunque doin

a
quia'h*c dentur
his; e
mum intraueritis, ibi manete, & indene exeatis

,
Quamdiu
illa
ciuiute pixdicabitis.
.
pdicatorib.ab
Et quicum-
B ctbuspdicant,qua dfineicandalopol f
fitaccipi.Nihilfer
ri virgS, eft vti illa
.
quenon receperint vos, exeuntes de ciuicace illa etiam pulUC rem pedum veitrorum cxecutite in teitimonium iuprail r
los
tiaagerent,&:demo niamultaeiiciebar, &: vngebant oleo multos a:gros&fanabant.
t M.irc. 6.b.
iwa.Vfa,
rr
... j-curanres vbique. AudiuicaucemHa-rodes cecrarchaomh iia,qiKBdaueftp<:atotibus. n i a qua; fiebant ab eo, hxiitabac, eo quod dicerecur a quibuidam , quia Ioannes iurrexit a mortuis , a vero lidam
.~^.~iZ
ii
iiteaccipieainecei
m*rcC
^greiii
a
i'Um
autem circumibant per caitella, euangehzances ,

hatc fiercir i
n.
g
2
*Audiuit atite
He-
Oornmo
inGiliiea Hetod-s deeollauit IoanntHi.
&
tti
rode-s tterarc.ot.
&c*
Notandu quodHcrodespropter diflbnosjjppuJirumores

prius haefitauit, (ed
&
Apoftolos portare peram,
quebaculum aut
astunicasficintel
:unt,quod
no the
quibuidam autem, quiapropheta vnus dc quiaElias apparuit,abaliis Ecaicllerodes: t Ioannem antiquis iurrexic ego decollaui, aucem elt iitc dequoegoaudio talia? Etquarrebat viquis
.
poftea
confirmato
dixit pueris
animo
fuis,
vtapud Mac-
tharu,
3
&apudMar-
irixent,hocenim
Vt fotie '>"
fi
ipfe r
rainnuitcongre|q$
dereeum. Et
quod
lo.r.nes.poili: cgnoflcie. .-*-! --v;'"fi"

fit
cu Jegitur.H/cf/^/o5
t Matr.
14.
fa.
reuerii
Apoitoli
narraueruntilli
multa,neque
tnbulati fpiritus,
fignificat baculus,
itiracundi, Sc
*Theophylxc
hicautem
tetrarcha.
:que fintficti,&:duplici
iplex.
corde, quodfignificat tumca

eft
nes Baptifia,& ipfefur Ma.6. c, rexit a mortuis y cir iaeo M^-i-f. quxcunque a. virtutes operaniinto. Ma. 6.b. t v s.Ifte Herodes erat hlius magtti t nuncia
uctunt.
Herodis,qui puerosinteremit,fedille quidem llexerat,

ioannesfurrexit.Qiu
Diu fiMV<jj.SimpIex veftimentum,eft quicquid

uplexeft,quod vltraneceflitate
cis,dupliciiatem prohibet.
eft.
ne
(Tatiurnâlicuifecundumqualitatemlocivel temporis.
deiat,relurrexiffedicebat,p
Ioannem cuius nullum fi>nam iiimmam mahtiam lcfum
vi
re
AIlegon.induab.tu
lurrexiiTenegabant,cuiusmultamirabiliaoperavideiat,ia cuius paflionemulta mirandacontigerant.
itijiutamutetis.Vnde iecudum Matthae. Domusin qua lanetedebeanv pnus eiigendaeft,vt mutandi hoipitij ne
:ilitasauferatur.
/Wmjnere.Neexcurfetisperdomos&inuiolabilisho-
iu
Tukerem pedum reflrorum . Puluis excutitur in teftimolabons fui,qd ingt efli funt in ciuitate,&: vlq; ad lllos p dicatio
Iudaureiurreclionemortuorum expectabatin vitacarnah,&: in commeftadomb.&potib.fed xe futgentcs noneruntincarnalibusactibus. i ^rra.Narrant Apoftoli Domino qux'fecerint,& qfio docuerint.quomodo loannesdum ipfi doceret patfijs (it.
ATheophv.
Vnde iequitur.
g*-Eta/bw
2
NICOLAVS
C
A
P
LYRA.
Cbrifli
Audiuit autem.f/^c eflpars incidentaiis,quia per predicatio nem *4 poUoloru fafta Cbrifii prxdicamitm Herodes aw.imit fama
quod
V T
IX.
ie miraculis-Chrifli,& dcfiderabat Vtdere ipfum,magis dntlus curio fitate videndi miracula quam denotione, propter CbnfltiS no*
iuit in
jOnuocatis autem. Defcripta prsdicatione

fafta per miffionem difcipulorum.
fet
per feipfumjric confeqnenter defcribiturprtsdicatio Et qtiia prduator

'verbidiuinipoM defcenfumper pr^dUaiionem ad[ $ orationcm afiedere'in Deim,ficut cr in fcala lacob
tos orare. v.c.
aliquod miractdum fltcere, vt hZtur infre, t ?. Bjjnes vero quare aliqui credebant Chriflum effe loannem dc quib. iile Herodes, alij Eliam,alij lcremiam, a\<j vnumcx pronhelis fuit
pr&fentia
eitis
antiquis,tatlee fuerunt breuiter
^ >îdefci:ndebant,& afcendebant^t b7tur Gencfzi.ldeofalua

r
autor itas îpofiolis pr*ditadi,<& ptas. uiendiad confirntationcm fua dotJrirnt, fic miituniurprxdica-
Apoftoli.Tr/wa adbuc in duas, w partcrn princiH crodes^C irctf w&incidetaltrnrfueincipitibU Audiuit aut rm*pme daiur miracula
w:Etreucrfi
fipnlos prxdkare.Secundo dotct tri miffio ^pofiolorum.Secudo,fubdii wiopmodcfcnbitur îpofloloru misfio.Sfcundoôrtiw reuerfio,
torpiimotnittit d
^dbuccina pritniim prttmi
Mat.16. Etreuerfi Apo(\o\itJicdcfcribiturreuer/io îoofloloru de pradicatione,circa quod oftjeditur .bern^nitas Chrifiiad^poflolos. primo eo s benigne tecipitdo.Secundo eoffd maiora incitando, ibi: Et fadtu eft CU folus cffet.Trima />. duas,quia primo^dcfcri
$
bitur benignitas Chrifiiad jtpoftolos.Settmdo adtopulos cu cognouiflent xmbx.Circa primum dicitur. Fr reucrfi
MiQaoA
Ar o
di-
&
ftolinnrrauerum qcunque fecerunt.Zifft.x.rc/n^frfr taii narratione cum omniafciretperfe ipjum,& boc etiam ^poftolis tf
fel
Hpatetfentcntiabuiuspartis ex diilis Matthm. 10.
fcipulorum
notumjamen retulerunt ciper ttodum amuabiti; cdutioms cum magiflro.
Audiuit.
& E>afl'm\if Et quicunque non,&c.Vcv quem fignificanturleues mo* tusimpotentie,qui foJentctiam in virisperfcctisex hoCiU
bito furgcre,q ftatim fimt excutiendi per virturc
z
paficria.-.
M
t
I^^l L I
T E
!(.
Ctmuocatis aute lefus

:
wtti
.
duodecim ^poftolis dcdit illis,&c.Ha: c le eft P rsdicatorib euan geliJ>fi faciant,quod

-
Dl
"
Wopoteftatem eiiciendida-mones ipiritualiterdecor
iun tc "
fjominum & fanandi languores vitiorum. tUie Tl " m v a net ue vi r i gam,neque perami&cMocfa
' ' '
l
jiudiuitau.Vctiiiu fignificanturcuriofi,quifacla mirabilia bonorum videre quxtunt &: audi rc (ed non imitari. ,
ui êdiuina;
prouidentia:committut,rationabiliter
racnneDeumtentent.
t Et quicutfjue,
Er-fKcr/;.Perhocoftenditurg?prcdicatorespoft pdica tionisdifcurfumrediredcntadcomtemplationisfecretu, &: opera fua coram Deo difcu tere,vt de bonis gratias agat, &:de dpfccljbus veniam petant.
Tomo.v.
Szi
.
Uloord.&: Nicolaide
Non ociofi,non in
crcdcntis
i
cjrentibcceleftisgr.tixalimcniumpert
ciuitatc fynagogar, id. rcfidcntib.fcd intcr deierta Chriflu cft,fcculans dignitatis tu .Qin.n.nonfa
Et affuviptis.
non effe venalem,fed nouerant nos potiusctt dimendo*. vcr fuas elcas graruitas.
U><w> emil.Pcr qulnq; miliafignificantur,auiin foU riadhuc habitatu perquinq; corporis fenfus extcrio * quacpofiident,benc vtinouemnr.'Quiquinq; panib. inhomicidfum horricidio iongcrent.
Lyra
flidiunt,aChriftofufcipiutur,.3<: fpualitcr,&:corporalitcr,
etiamfi:nd.gent,curantur.Etnou,quiapoftquampfe&a
eftmennn paffionu
Ioannis,Chriftusreficit,quiapoftdcfc a recerunt. M Mar.f.d dtuin lcgis, cuangeli b
J"
da.
1
Kontim*rf
mortit.feil
oarceret inrmîj.jnc
tur,quiatalcsi'b<i
fecftleg.il b,adli c 5
ceptisjnftitiii,
li
|
*
tt
allumpns iliisfecciiit ieorium P'""" s&Vic,n <Bcirii<uciuit t.G.iii**.
m locum dea
1" niqucpoftquamcu
rat3cft
ftat
cnscibusincipitrDe
icrtum
cjuicitBcthiaida:. Quod cum ccgnouiiTent turba?, Docct
Nam
-f
timorecomp
qui
nj,
i
mud
Q.
Jkchfai-
Jiad przdicndu funt f mifIi,ritmcntiorefe

clionis, quiaperapo ftolos inecclefiavc-
mulierqgc. c ieqiuirx iiint illum, exccpit illos Cv loqucbatur ilhs de l b Agr 0s Konêrctutrib>i$ figuram ecciefic. d &: poftquam apoftorcgno Dci,& eds cjui cura indigebant,ianabat t Dies autcm
.
&
F.rigtos-
infriot.
tcgre leniinciadH quatuors utmilffl

F.
uatiKeli
nam,&
feptem
rarcfcdiofit
b Scccflitfeorfwr.Vc collatoloannc feceditindelertuni.quia g rcli&a Iudcaq.pt hc h fibi non crededo

tix
tMar.
(.
t bus, idcft, fC p, cccperatdeclmarc. Etaccedcntcs duodecim dixeruntilli ; t misfpiritus rt: Di mitte turbas, vt euntes in cailclla, ck viilas turgratia. qux circa f unt , k Terconniuia diucrtant,& inueniantt cfcas,quia hic in locodeferto iu^ mus Ait autem ad illos: Vos dateillis manducare. At il- quag.DilKi, tiu
.
li
dixerunt:
:
Non funt
nifi
difcubiuiijd
duopiiccs
nobis pluscjuam quinquepanes5c fortc nos eamus , emanus in omnem
ios
p orbe
ecclc
i
&
defignanc<
caput abftulerac, in
i
tlotf.b.
Wcnbt
'/lifcum
delertum ccclclia;,q i virum on hebatvcf k pcr t conuiuia
turbamhanc efcas, Erant aurem ad t Ait autem diicipulos iuos

.
fere viri
quinque milia,
Facite illos difcuhibcrc
quinquagcnos :& ita fecerunt. Et t difcubueAccc P tis autem

uin<
<]
,
Jc^BcihSSi^
bere fecerunt.
mus fruftuum
inter
prctatur.Ettranfeun
/T m bus pifcibus, refpcxit in ccelum &

'
unt [
!c
P anibu *
&^
Quinquat: butquiadhucii nitctia pcccatom b poti, auditnm

<
percipiut.
Na
quagefimus
e(t
benedjxit illos , 6t fregit
nitentixpialmu
S
u
cundumalinm
f;umbunt,quip
tcmadgetes, mnltx
cateruefidelium relnfUsmoenib.
prifca?
geliftam ccntei tb
N
conucrfationis,ne
gle&ovariorurndogmatummunimine, fequuntur, vrq tenaexal B priusin Indcatrheratnofus,iamfuperamnem taretur.ffc^V.Cum turbxquidem voIuntaremeundj,fed

perueniendi viresnonherciir.ideoegrcditurDorninusde loco fuo,&: pergit obuiam,& vifa turba mifetetor,& curat languentes, vthdesplenaftatim prxmium confequarur. defcrtulocum abiir Dominus
pta veniat fpe folo vitx .xrernar defidcrio lufpirant ,qu. d
teoarius de Ixna tranfir ad dcxteram.
*The o.Docet
reciinarc
;
_*Av
Dns,qi dccet,cum hofpitamuralit ipfum &: ols confolationis participem facer. c.Qd Lucas hic dicit quinquagenosiufk
c,
ATheo Mru.ln
fcubere,Marcus veroquinquagenos,&:cetenos,jdcoji moner,qavnuspartcdo;it,altc7 torfi.Veru fialiusdeq quagcnis tmc6memoiarer,aliusdecctenis (rh,valde4

ret eftec6trariu,necfatisdigno(cerct vtiunqj dicl Et dif.om. Secudfi aliu 1 etragclifta qviv.o^ milia
?.
quiaopcraturuseratmiraculumpanum,ne qsdiceretde
ciuitate prope exiftcnreoblati /unt pancs. c StqnMMpmt itlnm.Non iumentis,non vehiculis,fed pro-
p hbor.:pedum,vtardorem mcnrisoftendercnt. d De re^nn Dei>& eosqui cura indifrtbant.-fr Theophyl.

Vtaddifcas,c]uodq fcundumnose(Hapietia,diuiditverbo &opere,8<: quod docct dicere opcrada & operari dicla. e .taB.i6dr.Nemo cibfi Chriftiaccepu nifi antea (anat* fue rit,ga poft remiilione peccatoru tribuit alimonia celeftis. f x>i*rfc;^rjr.Declinara die reficit.qa vel fine fecn-
difcubut,qa illi qb.adhuc funtcorporalcsicnliK.n, deleclant.OIs.n.caro fanum.Quatutir lutlia lupcr ten ,a recumbunt,plus eft.n.terram prcmerc q ivv
Unm
~4cceptisaute,&c.Nb nouatreatcibana,ied
his,q
lorum ,ppinqiiate,vel cum foIiuftiria:occubuu,afpua!ifa mc fumus laluati.Ec nota ordinem myftetii:Pnusp rcmif
alimonia menfce cceleftis.expenditurg jqonjunt o^r.Nota ga Dominus cuiq ,p virib.dona tri buens,&:ad perfectiora icmp,puocas,ne aut infirmum va fidior cib.opprimat.aut validum exiliaalimentan6 fauet. Primo quinqj panib.hordeaceisquinq; miUa.Secur,do (e
;
difcipuh,bndixir,qa veniesin catnenoalia quaquxpd x funt pdicatjfed ,f \ hetiajdiclaniyfteriiseraric grauida^ monftratAlpicitinccc'u, vtiilicerigatur meusacics luxeft Icieticc.Fragiti?<:dilcipulis tnbait,vt ponereni turbas,qaclaula legis prophctarum eis,q p mundui
&
fionem peccatorum vulncnbus medicina tiibuitur,pbftea
dicantpatefecit.Qôd fupereirtuVbTsdifapulTtol
iecretiora facramtnta
capiunt,pfcdiinqui Nam per t2.co^hinos ApofioliSceorum fcquacesfig
q rudes non
t.
lo.fj.b.
Mat.s.b.
turforis homimb.dcfpedi,intus falurariscibi rehqun d alcda humiliumcoidacumulati. Eleair.n. Dcusinri: a
mundi
pte panib.quatuor
mUiahominu
myftenu fua carnis,&: fangmms tradidit; Ad vlumum ma gno uner dat eleais,vtedat& bib.it U-i> mcsS fua I regno. N6 erant Apoftolis nifi quinq panes Myiaicx legis,&:
rcfecit.Tertio,difcipulis
confundat fortia.Et manus^q priusin coph o feruierar,iapcruceChrifti viteccleftisopcraulinioni. i, eocibu fidci pgerit.vbi ante eirat ccena pfidi* Gcnr s. n Ef/i^r.Fragtdo multiplicati funt panes, vt pfurir 5 pafcat.Lex.n.Moyfi dum exponitur,multosUbrosfacii H
,
vt
&
duo pifccs,id cftjilla: du^pfona: q in Ilraelitico populo vn gebantur,ad regedum populum,reges & facerdotes,in qb.
nulla plcnana refcclio poterat inuemri
.
uidit
Exod.
34-d.
Qu5diu.n.lcgitur
Moyles.vclamcn pofitum cftfuper cordaeorum. Tî/ifortc . Nodu intellexeranc Apoftoh fidem populi
credentis
De iuo zddiv.Si ocutus thUs dextcr fcaudalizat te,erue enm.l

aliud. Etfi dcxtera tua,rc.abfcidc cam. Et: Qui dimiffam ducit,mechatur.\ idcs exno quam multafngmcnta?
i
legedr.Non mcechaberis.FluncpanefrangitChriflus hoc vcrbu no ahunde adijcscs, led defuo paitics.( videt inquit mu.ad c6.eam ia mcc:eft ea. Hes rragmer
5
i
ii
:
j^
Dtfribuie,
Uiuifio
t Et lo^wf.Ofiedens 9 intcr rcligiofosno dct efte locutio de fabulis,lel de lacris fcripturis, f Eteos &c.tl ficutfecit
MOBÛLITEIl.
Pfonam coliiio fpuituaJi non multum
corporaliter.ficdent pdicatores &: dodorcs facere fpualiter.Et hoc eft contraillos,qui multum occupant circa vna
peccatoresmultum indigentes paruamautnullamad bcntcuram.f Et acccdrntes duodecim dif.il.di.tur.Fct quir, panes,quinque Iibri Movfi Pcr duos pifces, Prophct.r
.
indigente,
& circa
agiographa.peri2.ccphmos,nouiteftIdo(fhina,pApo(l Jos, (cripta 6c pra:d icata dcfignantur , quibus fideles 1'pi.

tualiternutriuiuur.
peccatoies
f Etinter
ad fraftien J a tiftrlbuit JiftfpiRsfliis.Vitmoc&t Apoftolos tciiatibus ningnitudofignj notior habere pa 5,vrillisn6 ieiuna corda quoti i a !nfii'inatquQdpereor.idot:rinam
|3
Luca:
Op.
IX.
8*4
ri'<o^vtdcelinentia<aantiarn,doccatbirmiljtate.SimuI ner
adhucrudcfi&: imperfectiditcipulimaioris pr_:dicationis
mnleoppnmerentur.
fcandahs 8_ crucis
îmf pafeendx maduc5s populus fatiatur, uftturati funt Qnpd

I,
&Ch ryspstomvs Iu.Tittaceie,vtfubhtisdemedio

cofummato paubulo, imprimeretnr au
fignifi-
(Jimcm
tu
in
perpe
n ab elecri. re-
fc 2S
jSchrifti
ji
b
d
vnqua citciimtfoluscffetorans, erant cumillo&difcipuli, 6_in- l ^nuomfjrum reri_. ' ' _ .. ni ant,f.iti.ramdi f nebitur- Ouc--Uute ,. ,. \ lllos dicens : Quem medicunt cfleturba,? Ar illl e femdinfitum pctofe jbnem Dominici tcrrogauit neratimmobile, de ccoris & faogui- f rc fponderuntck dixerunt: Ioannem Baptiftam, alii autem _. r faciliooncre.cit.Na npronunciat. ,. _, L j + i_ _Eliam,a!u veroquia Propheravnusde t pnoribusfurrexit. f,p e tm?ex!oloau. :pbini duodedm. n _.,- , raili ditufcadahzat-useft, quinque g Dixitautem illis: Vosautemquem meenedicitis? Re_pon4 'o._ f' t-ntia.n ._..< Vnm pro oinnibu .Hfii-raptomit. blhominum plllS Noopop quid quam pllirCS tt idat. t,quatuormi h densSimonPetruSjdixic: ChriftumOei. At ifle t increpans paterentur,cumau- tintc.rni " r linus? Quia i -UrentfiliumDeief- f ltu,u l j_ ,-. r Jilsminus cos przcepitnc cuidicerenthoc, dicens: Quiaoportetfi- . fc vider enr autcm '" m_... k miha Trieiiulfum,v
c*bum. c
Etfublatumeftquod duodecim. Et fa&um fupeifuitiuisfragmenrorumcophini

.
ckdifl:ribuitdircipulisfuis,vtponerentantcturbas. finuati lunr. duc,ueruntones,
Etman-
dientium menti co-niens de eo opi-
&
t^StSSX
KdApoftolimi
di
qituor cu Chnfto fue-
lium hominis multa pati ,

pibu,l..cerdotum
& reprobaria fenioribus & princit
crucifixum &: con
Spa_X
:retmit
>
&fcrib, S) a. occidr, S. fertiadierefagere.

f-
k Dicebatautemadomnes:
Notta tu.nfuJ.rti-iiaminrum
A EthftHeft'
rr
Poft
1
undumquodfuerat homo ven
Siquisvulrpoj[tmcvenirc,aJb,
t pa-Iioms facramen-
'^ktomKm
M-t.1.4
fili j,5,_
' j
acuium cum tur baXllent CUin faCe

H;ge,demifTaturb Ugit
t
'
m ncget -emetipfum,^ Qj|.empor_p..leqmtoi-i_

'
tollat
v
_
cruccm fuam quotidic,

vitarocullodiie.
& feejuaInfunro.
CO,OpOrt)UniUS didtuxapoftol is_Eun.es
p_.>nt.m
alCendit ii nontem folus o-
&
turme. (_îenimvolueritanimamiuamkluamfacere,p&b E.onti.iio. Vitam Vit-tn * 'O-in

prif.ntrm.
dOCCtC OmiieS get.tevbaptizantcseos jn nOmtfle patris,,&_
<_et illa_n.
:,&antequamdi n
Nam qui perdiderit anxmam fuan. * propter me, {aL

mox erant vifuri flagcllatum &
ftca
_piw_GVv3i:
Tunc non prodeflet
lûliafcenderef in
cum
publice prsda*
riiculam,adcrant
c
carcDeifUin 9 que
crueifixuxn.
*
n iplo.lple aut folus orat patrcm. Poffunt. n. fan&i fide
Prohibentdc
-imoreDominopiungi,&cum hominib.excellentioie carnc paflib.humilitatis i ueri,&: conucrliauonem eius f ilequijfcdincomprohelibllia paternae pofitionis arcana
ergoeum EuangehzareDeifiliumjVtEuAngeltzarfntpo''
crucifixum.
Diccbat autm.Qax. ad fidem
Domitiks
natiuitatisvel
foluscp oradum nouitorat.Cumdifcipu C Iautnonrepcrirurorafle,ledfolusob(ecrat,o.aDeiconfi 1 in humana corda non capiunt.nec quifquam poteft|int loruin particeps cffecum Chrifto.
i
us penetrar,6_
paflion]sperUr_em,iolisfeoxfujrndilcipulisaperuit,fcdhec
adomnes.
^bnegc tfemctipfut. Nifi qitisa feiplb deficiat, ad cu^ lu per fe eft r.6 appiopirquat;Et nouirate ad qua vocarui uo
1
iifwif dicunt ./(ti.rfcrf.ExploraturusfidedifcipuIoru,

firi?a
usvulgifentcntiaminquint.neApofloIorumndes videatur vuig3n opin.one^led veritatit agnitione. Mento tuiba: nominatur q dtuerlas de Domino ferunt :itentias,quorum lermo&ilenlusinftabilis eft&vagus, ûibusluos diilinguenszir.ros tutemquemmc ejfe.
loannfm
apprehcdit,nifimaclctvetuftatenn, incjua naj:usfuii.E-cu ceflatavitisexquiratctiam virtutcs,vndeftibiungiir. Et tellat Crucem.G hecoriv.. Crux tollitui-ûando Hom.j*
per abff inentiam corpus afticixur^vel {^cr cocnpaflione pro ximiaifligiiuranimnsjQuodetiamaliqutPhiioiophifece

xant.Et feyuatur
**&&&
ci.b
if^fi/.am.O[jiniodelo_neideofortecrat,quia vtcro mattis pofitu.s,Domini pi_clcntiam fentiebat. De ha,quiataptus eft in ccelum,8i venturus creditur.jDe le:aiiaquiain matris vteto fandtificatuseft. Vosauum Qui uadtat debet audtentium cofiderarc per
ina$,nepnus urideatur
1
quam audseatur.
no Coinplexuseftomnia, qui naturam nomine enim Chnlti &: diuinuatts Sc in ncnexpreflit.ln

CbriflutnDet
&
me.Hcc tolus ChriitianiUS. L.Crucem hicdicitmorteeKprobrabile innuens quod fi quis vultChriftum iequi* npn debet eifa gere propter iplum etiam exprobrabilem morrtm, n .vâ/ qui.Gn e g o r i v s. Sicut p erlecutioms rcmpore ponenda eft anima,ita in pacefrangenda (unt defideria ter rena, vt quanto videtur homo iecurior. lanto litad fui cu-
^Thsoph.
vb?
***'
itodiam
lollicttior.
&Th_;ophy-actv s.Ei-ubefcitChrifl.,qd;cit,nuicrmoneseius eruDe.cn,qui Euar.geliuuditaremcontemnit. Q^nod autem huncDominus erubelcet rn regno fuo,tale clt.fi cut fi aliquis patet familias habens fciuum prauum eiubeicat efi nom mare.
:atnauoniseltcxpreflio&:rides paflionisha;ieticusetfi
niaquiChtifri fint confitetur.
1
no
quidcredam crucifixo.Sed
Oc
aienChri.ui-onnegaiChiiltuniume negat,quin6oni'
Vwcpu nt.Iubct taceie diiapulos v_ fallat pilcipe

T
i
mu.
di,&:
1.
1
.1
...
,..,,
1.1.,..
. ,
......
^
i
n*id
"
NJCOLAVS DE
$
'
LYPvA.
Et raftum tft.Hic confequrnttr ofieditur bencHoUtia Chrifii 'dfcipulos.iwtandoiosadmcliorajVidcUcft admartyrium, <$ ' prcipuus atlus charitatit , fecudii cjuoddtcit Tatuator lo.lyb.
tfiorcmbac dilcftionem
tus
proamhitfuis.Trimo iptur iuuitat cos ,n /o,fatlo,ibi:Fac7umtsl aute

toprimojncitat eos verbo ad
r*
ntmo habet, qua vt ajiimam fuamponat admariynu vabo.Se dumcomplttentur.Vnmi mduas:

t
mauyrium Setudo y nfledit martin) i>M:DKOiWe.mXQbi$.Ctnapr niiipr<tmtttitur Cbnjli

duptex
q<M duplcx interrogatio,& duplex d;J 'ipulorure(j>onfto: -puliares de Cbriilo dicennt. Et quid UpoMcli dc hoc fentirent, sftetia ex diclis Matth.it. Sctedu tame quod iterrogatio Chri paict jlmo ptocedtbat ex ignoranti^ fdvt tx rcfponftone dijc-pulorum cni credcbat ipfum cffe veradterCbrifium Det]fiUum efficaci,>s incitaret cas admtnyaum exemplo eiufiemanimatiyquicum tffet ..? t* dizni:atis,voiuit pro nobis mortem pati.ideofubditur. Hocdicens quiaoportet filium hominis multa pati,&: 2 a _enioribus,&:c. Vatetfentenua cx ditlis Mattb. 16.
Fidclicet
&
reprobari
excepto quo fubiitur.
* Nim
M
l t mter
\
Q t\jl l
T E
r\,
Hoc dictsiQuiaoporttt fitiu hom'ih rnulttpaii >& reprobjri afenioribus.&c.PwdiM fuam paffioncm, & confequcmer
"j;
x*uitiUosdicensquemedicZtrJfcturba:.llocam opmiones a fuis difcipulis remoueret, &c cv itate mehus lnformarct.fie dotlor Euagehcus debct "oresde_Uueie,vt mehu* poilit altxuerc veiuaiem.
]
*fiuit,vt fal las
induxitad ipfiusimitationtm dicens. Si quis vult poli me vemre abmgrt ftmetip[um,& tvli.t crutf Juam quoidiri &c.Con{'uni\ite.r boni prtclati inducunt lubdi tos ad bonum per excmplum Jm,
H9c
Tomusv.
815
a
.
Quid enim pr* f.cit Quiaaliqn tpaliadcfpicimus,fcd mana verecundia prxi. cditi,rec.iuidinem quam habcmus
CJlof.ord.&NicolaidcLyra. rantum hu viffumpftfPetrum.J

f res
;ia
8,5
dicit,quia mulei vo<
i,
|
pauciclccH&qui fidem tnnitatisinuiolatam

Scit
ilios
ieruanr,,
:t
inmcntcnonaudenv.isvocecxprimeic,congruummcdimcntum rubiungit.<frf*i, Pcrlecuno.m tcporc potcrant crubcfccrc fidelcs fubftatijsnudar.,honon.

bus dcnci, verberi-
merentprvihone Ixtan. mer.torum cognitor pcf^.or^ f.nucr

_
.
.
apoftoIos.Signant
qm habcnt fidem, lpem,chant

P ^cl I 0l,n
r
e.
P ctrum >[t.
ueconi.u u
uam
a
fhciec illam .t
Quidcnim
a
prohcit
hoinini
Iilucrctur
*"P* t6.d.
Mar
'
porc ixie \ercmur
&^'!!t
a,
vniucrfum
mundum,
?
lcipfum aucem pcrdat, *
& detrimen,
fentcTvcK
]
*
'
M.i,e4bdMb.iu4ew.pfii,v*ic*t.
,
8 d,
inK" ve&m
P
r
wm
(
fui faciat
filius
fe ilhs ,
quibuf fu?-
bUnc
ua?
musirati. Habctcr- b
fn
5^
hominis erubefcet, cum vcncrit m t maieflate . t ^jco autcm patrjs, Sc' iandtorum angelorum
,
Namgui
mc
crubucrit
&
mcos lcrmone,
,.,.
m v
iel
ThSricI
*
*
L Inmotcmjfcj
ws.akendit,
vt
^2wm
con- c
vobis vere
funt
ahcjui
hic
fcllionc
Chrift,
vc
T.îm
,
racitct poftit bari,ICUICet I) imita- C
'pro. d
(ui
tcm donec videantrtenum Dci.

_
v
,
WV^^TrT^ Fattum
T
a
ihntes.qui
non guftabunt morefr.
n icntem
.
XS^j
in
<
autempofr.
Jccipjt,
fc
V.tiibu-idoneuteilibu.\oiii-mim<iu.c_edei<i.
Qj.i-bue.cntfotum
turhumihtatcm
capuis.
hxc vcrba
flliut
llUflC
homi.
dics ofto , fer Cuirnercommi'. tur.
v,-_" Q 'T' &f aflmrpfit
^
i
ol
y* mt'"' icuit
" dit
_
-
'S^g' P
*
e.
crrum
&
Jaco-
Rro
poi
CUiUiqjniMl.
Non
B
suranI#
luiricjtadprofidet
,
g fcum
i
Ioa'nnero,
c ft
S aicendit in
montcm
vt orarer,
s.utiu.
Et
.
bum, amcn
4
5
bauonem
vox h
mh
Jiae
altions
;
proftilioms
quam
fa & a
t IrTul. ra iitatis.
tt^SffSS.
Miqui
hic
ftatr,
altera , cV VC, fpccies vultus eius . Et ccce duo v.rt lotjuefticus cius albus t icfiilgo
dum
orarct
cacumen
&%
rct myflctiorun
:o
gnitio non
tcnuij
ap|
Qui ftat eum Chrifto non guftat mortem,qnia ncc
quata fit gloria.qaanta
fit
fpes in
Dci verbo,fed appan

i
morusa;teruc fcnfum hebit.quiChnfti conlbrtia mc*uerit,ciunecinmortcintcrrunipituioidoviuendi.
monamsex virgine
d X)ofCT?.rcQuiaarduumeratanimam pencujis.corpus
mortiotferrc, fuflctatinfirmitatchumancn.etisiciuuncratione prxlentium , nc frangatut dcipvrationc vcl txdio,
litcra.ru opertus iuplutionibus.Sc cendc,credenatudeviigine,natude. tpir.tu tiiuphant crucc mortuos luititanic.-iamj fcâcftverbifacics^ am a s sen vs.Ahtcrorantlcrui, h ftoraret.ft
Vifacnun
fortiorcs
terna glona,etfi tranfitu&adbreuc
momctu
per mtcllcftus ait*. adeum,fed laccr intelleftnsChriftiqni lecuduhypofl
oiabat ons.Seruioraiis oratio
cft
tameptramundiaducrlarcddutur.Piomittirita que futuiaglonamin t aniitu videdamin tcrra,vtcettius incoelolpereuir*terna. Velipmutitaliquosdedilcipuhs Miuiosdilatationeecclefixaniequam nmortcm reccdat dc mundojvt in praclenticontramudigloriacrcdicertius credanturin coclorcgnatun.
Deovnituserac,manuducensnosadalcenfum.quop-;
tionemadDcumalcenditur&doccnscp
i
aducrlarius
noneft,ledtanquam principium vencraturgen.totcn

Etf*lius e^.TransfiguratuSjnof^hflStiamvcrxcarr
t
i
T,h e o p h y t.Donec videant re^num Dei.ld eft,glonam jn qua luth eiant,hoc autem dixit dc transfigurationcquc formaeratfuttirxglorixacfidicerer.funtahqui htcftates
Petruslcihcef,lacobus&loannes,quinonattingent mor tcm,donecintemporetransfigurationisvideat,inquaglo tia cruntquimeconfitentur. e Po//fc<cvcr64.Ahjquifexdicsrantunumerat poft (ex sutes fecuh Jan6tisa laborequielcendufignant.Lucasqui primu qliopromittitur, vltimu quo promiilio imple turconnuinerat,oftauainnuitrefurgedu Nam ficut Chri ftus poft icxta labbati qua crucem alcedit , &: poft ieptima
mifit,ledgloriam,vel luxvcl noftrx refurrecTtionisoft quiqualis tuncapoftolis,talispoft iudiciu cunftis aj bt eleclis,Nam in lpib mdicio & bonjs malis into
&
ierui apparebit vt videant in
quem pupugerunt
r Tf^/.e.Veftes dominifantliiuntgCluifluinclt Quxveftisdommointerrisc6fiftentedelpicabiiis,&.i
rumfimihsvilaeft.feddominomontemaiccdcnB quianondu appatuitquiderimti-,ftd tandc Omilcsci

mus,quandovidcbimuseuficuticfl.Vcl veliimentav fermones funt fccipturarum,& quxdam mdumctadi u intelleftus Quiaficut lllis apoilohs in ahera Ipecic a
.
&
&
ruit ipic,& veftiseiusrefulfitîta&oculismcntis tvx diuinarum fenlus albefcit leclionum,

\
n
ie
:
nos poft
fabbathquia in iepulchro quieuit oclaua die refurrexit Sic lex (ecuh xtates quibus pro domino patimur &: la boram iis,& poft feptimam quietis animam qux interim
vita
Ecce duo
vi.Notandum eft.non corpora vcl animas
vcl
Moyfi
ill; apparuifle,led cx aliqua (ubietta crcarura
in aiu
geutur,oclaua xtate reiurgcmus.

f
^tflumpftt
pora formata fuiffc:potcft etiam crcdi angclico minifl aflinnetcn il iud faftum efte,vt angeli eorurrl perlonas
10
##* Mot
NICOLAVS DE LYRA
t
Namquimceru.
Hunc
7{pn audens
confiteri
Chriflum
&re
hu-
rU atemeujngtlij.
dtjuis . I{atio autem fi.ho.eru.Tô reputa.JS ius efl,auia nonfolum credere tfl necefiarium ad fa lutem,fed ctiam
confiteri
em
ore,fetundumquod dicitur Bj>.jo.b.Cordeemmcreditur
hh >t magnitudo prtmii auferat terrorem fupplicii.Et prbno dif E tur illa oflenfio.Secundo smulationis difcipulorurn rcpref>io>u faftum eft in Icquenti dic.Circaprimumfciendum, tuedi^ cflendit prAtniummartyrii. inquavtum o[tcndu ft tribusdifa^* fuis in forma glorhfa,auando transfignratus fuit coram eis ? *\ confimilem gloriam refurgent corpora martyrum,f(cundm<y /c rn citÂp UolusadVhil. ;,d. Saluatorem expeclamus
adiufhtiumyoreautemfitcor.ftfJioadfaluttm.Haictamenconfesfio ad prxccptum pertinet affirmatiuum.Qj<od licct obliget femper non
Chnftum,quireformabitcorpus humihtatisnoftrx
tis
>n-
tamcn ud fcmpcrjed pro loco
tcmpore, occutrente cafu inquoex omisftone confifsionis fidei fubtraberetur honor debitus Deo.Pt fi tiu:s tnterrogatus de fide taccrtt, auando ex fua taciturnitate crederetur ab alus ipjumfidtm non habere >el ipfamfidemfalfam ejfe >cl ob eius tacituruitate alios auerti cotingeret dfide,et fic peccaret rnortiUtcr,i; per confequensintet Dei filios no ejfet computandusl
J
&
>t figuratum corpori charitatis [ux.Et patet fntentiahru ex
diftis Mat.ij.exctptis quit fcquuntur. Etfaftaeftdumorarer.?v(o.. r/Z intilligrndum,auod',
tas >elfigurafaciei Cbrifii fueritmutata,fcd agloria
anms
nc
tedundauitin corpus ipfius

tioft.
claritas,qti
cjlproprictascotpot
Dico autem \ob.Hic
Et vefti.eiusalbusrcfulgcns.fr
daritasvcftis
corrcjj
conjcquenter ojieudit martyriipratniu
ret claritati corporis.
>t magnitudo
*E
ft
nt
KtOf^jtLJTEJ{.
| f
los
tiiTimum
TaRmt\~\aHiempof\httt verij.Per Pctrum infideferuS fignificariir fi.lei feruor. Pcr lacobu Ircr Apofto
,
primoniar .yii7.atu,conftanti:evigor. Etperloannem virgincm munduixdccor.Iftatriacbicenderefaciutcum

Chrifto
f coteplationis.&ibi videre fpecie ft. bcatitudinis.EtMoyfen&: EliamcuIcfuloquentcs,i' concordiam legiscV: prophctarum cu euangelio.F.t ai ir c verbu lllud metisauditu.hiceft fiJiusmeusdileclus& & , dlcercpercxperientladulccdlnisdiuineo</?',w *'T
Chnftomontem
t^,^r
8,7
*
1
Lucx.
&
mo
viuos apparent,vf fignificentChriftum [ortmi vi-turu,-- vt viuamus Chrifto,& monamur vfi poft dat fignum de celo,vt fides eoru aurn ldo Etia apoftolis dare noluit , vt induraretur. ar Sed fc: lbis tentantibus
Cap. regnmqo
pieb.it
I
1
'
828
k
D
&
in cqelis &carne mortaliexpoliatis eft s>niiirum'.Sic errar,qui tria tabernacnla legi &r prophetis euangelio ficere defiderat,cu hcc ab inuice non difcreper, no tria fed vnu habentia tabernaculu m,id eft ecclefia Dei.
fi
HintautemMoyfcstCr n, ccelefies, per

1
Etiat vi/i.Vct
Moylcp,infeirnales,Ig
g Fafa eft nubes,& obubrauit eos. Et
Petrus ex infirmitare
ignorat,placet
'
A[i]olo5,terreftres a vcntun
fc
ffl
adidicmm
^^ ^^ Moyfes&Eliasviinnmay
quem complerurus
, Nfjno
ifi
tame
, 1
vhd3fJS*h* Vnde&cnubesobuqua;
Bficantur.
b leftate
c
%\,\kebant exce/Sum.
Jvpfes,ideft,legifjatr
,
m
"
&. qiccbanc T exceflum eius
tin Hierulalem. Petrus vero c^quicumilloerant.p-rarigiii_s-ii.igioii-_.Dei.
2 brat,diuini fpiritus 3 e fliftaobnmbratio
&
Eliaspro-
tj
,
eraut:iomno
c|ui
hrarucximuisopm' nt cum verbo,

Ipftcndant ipfum
& duos viros

.
Eteuieihfntes viderunt maieftatem eius, L U t: C xx /1 j ftabant cum 1II0 . J_t fattum eft cum di11
* Vndc A P r0
non caligataffcftibushommum,
i^.cujiocJiiToiui.&^ffe.umchriiio.
fed reuelat occulta, cuius profcdusofte dituraudita vocedi centis

5.
,
d fcederentab illo, e flquilocntus.f!.in ,&: Jct 5jprorheris ^0; nos hicefle, n.miex&rr.oi he-
Srumiierunt.Qui
c
1
in
infimis,
vifi
cd f
onte
(unt,
lcri-
*A^*_Wfc* __*-. - _ . -_ ... n tcm JiloIoc|ueute,faaaennubes jKobumbrauireoSj&tig

,
m
.
& vnum Moyii,ckvnum u
^ faciamus xW tabernacula _, tlia!.NeIciensquiddiceret.Ha:cau

tiia
...
,
.
aitPetrusadlelum. Pra.ccptor,
.
bonum vnum tibi,
Hic
filius
ieus *
'
',.
Quiamatenaleque
fmittabcrnaculum;
nubis accipit
obum
fi
buculum,
vtdiicat
|. fdi
cen maieftate
h muerunrintrantibusillisinnuberV.JEtvoxfaaaeftdenube, nri r ,. j r j aiccns: t Hiceftniiusrrieu* dilectus , ipiumaudite.Erdum t J qu ? in Domi- k ncrrJni ncmflctaeftperfpi 1 fieret vox,inuen tuseft lefus fo!us,&ipii tacuerut,
1
meme ex
mrefurre<ftione,n6
.-
tegmine domcgu,
* ia
'
1'ehat
exeejrm.fr
Hierufa-
* tdixerunt m
&
lcdfpintuiTandiglo ianftos efte pro-
iu]uem completu
rat e
g diebus quidquam ex his qu.t vidcrant.i Fat 4 h lfZuerut. Ti- M_tt_. tu>ftautem.in.equcnti die.defcendentibusdUsdemonte> 5 ment,quiarmmana ]g*
ilhs
fragilitas
_,qaia iex
Pro-
confpeclu maioris gloria: ferrc
pitequofcunq;incacuminefidei inueniunt,difpenfatio niusmyfteriudocent. PerMoyiem mortuu, fignantur Eb,q ab imtio mudi vfq addie iudiciidefun_ii,in ipfo
;
non fuftInet,8tquantoquisamplioraqua.fietir, tantoma

gisad inferioracolIabitur,fimenfuramluamigncrauerit. f: THEOPHTL.Pctrodiccnte faciamns triatabernacula,
iuciofunt reiufcitanii.Per
in
Eliam viu5te,qui viui inuemaieftafevnr,quiacumChnftoregnabut glo niur,g ri-i,quiexce(Tum eius dnc,qma tunc lan_li mifcricordij
Dmini laudabunt qui pro falureeoru d.gnatuseft mori. Eresteftes habemus de terra,uesdec?lo.Moyfcn
Dominus tabernaculum non manufa_rum
fabricat,5_
il
&
li;i&
fi
lpfum patrem. SeptJmusin mcdioeorumeftDei s,cum foleat duorum iufticercteftimonium,!S_hic eft

fon.no.
Uimoniumplurimorum.
c
C(
ti
rw.i ram
Somno grauantur, quia fplendorc in

prem
itur fenfus
lud ingrcditurcu Prophetis,undcdicitur. Faftacfl nubcs obumbramt eos ,vtoi\ct\deteiur, quod non minoreft patrc. Sicut enim in veterc tcftamento in nube dicebatur Dominushabitare,fic8_ nunc nubesfulcepitDominum, no calignofa,fed lucida. i Ztvox. Voxpatris Petrum fublatoterrore docerveritate.Et nota,9ficutDominobaptizato,fic&: tranriigurato
&
iprehenfibihs deitatis
humani corpo
h\ fomno grauantur,\ t refurre-lion is gloria poft corquietem viderent ic iandi eo verius maieftateDni :bunt, quo carms iux in qua mone vicerant immorta.
myftcrium Trinitatis declarat , quia gloriam q in baptifmate pfitemur,in refurre_lione videbimus. Spirims lbi in columba hic in nubc lucida,quia qui nuc fimplici corde fidem leruat,tuncapertalucevifionis comtemplabitur q<f
crcdidit,ipJaquequail!uftrabitur gratia, protegetur. x k Uuentus tjl hfusfolus. Non Elias, non Moyles,ied queni
litegaudebunt
gria,
Tunc Moyicn & Eliam
Jpeculabunt in
quiamciius nitclligentquomodo vnumiotaaut
folum
visapex
non
prgeteribit a
lege,__quomodoDominuslc
sn & Prophetas non ioIuenMsd adimpleuerit. c hn,m efi nos bit eRe.Qm ad montanam confcenderat
no
huicfigendumefttabernaculumin'corde. Recedutcrgojlli \bi Dominuscccpitdefignaii,neadieruos vox patris mifla futctur. cuanefcentibus Moyfe 5_ Elia Typicc. Ablata nube ,
vidctis,
&
Madterrenadffcendcre, lcd lemperin Jublimi perfeucte,&eftPuru$ inpcrfona ingredicntinm regnumDei.

- \\meftnos bic
eBe.Bonutn eft in regno Deieflc.Q_d.Nos lihacliKefrucmur,non Iudaeijnuidi, Triatabernacula.u

Petrus q>oportebatipfum ori&dietertiarefurgercvidebatautem multam diftan im k (ohtudi ne mvnde confidcrauit quod plurima ha:tctlocustutelam,
tba,cogitationes, opera. s os t. Audiebat
w.
*"
^Chry
incorpore Lhrifti vnum iujnus.VclfortaiTe,qnialcx__Prophetaeex verbo:qux aute cxverbocceperut,in vetbo dcCmwt.Finis enimhgis efi cbri
fta
foluscernitur,quialejgis_-prcphetarum vmbradilceden te,verum InmencorufcanêEuargeliigrauareperitur. Trcsin principio vidcntur.vnus fine,quia in fide pfe
Iio * ,l ^
vnum funt.Omnesenim
fius adiufiiiiam
1
omni iredenti . Et ipfi tacuerunt, st nemini dixerunt
in
illis
diebus quidquam ex
VnnMoyft.
Quomodo nofcunt quos antca no viderut!
ctmaieftatym fuper eos venientem.ficut in futurarefur
^VjCrf.Dnoiubentetacet^donec filius hominisa mortuis jrefurgat,ne ineredibile fit pro rei magnitudine, 6_ poft tajam gioriam apud rudes fequens crux fcandalum faciat.
philit.
j.d.
îoneviuifqujfquealterumcognofcet, __defideratain
tetoaltcrpercharitatem intelliget. "Hffcim ijuiddUeret. .Et fi Petrusex humana infirmitate
ifcitqoiddicaTjinfiti
Faftum
efi
antem infequenti
dic, dcfcendcntibus illis
de monte.
,du * Proqualitatemeritorum,quotidieDnsaliisafcendit perfe6losquorum conucrfatio in ccclis efl, fublimiuscxtolledo glorificat,&de attetnis inftruit,& docet quar _ turba non audiri valeant. Aliis deicendit terrenos 6_ incipien tes confortat 5_ docct caftigat. a Qccunit
tame dat ardorisinuiu,du eos quos
:ieredcleclabit,etiam ofticio fiftere quciit,Errabat,qa in Jrra&Ihac mortali carnc,fibi Juis dau cu-
& coapoitohs
&
picbat
NICOLAVS DE LYRA.
Moyfes cV
Elias vifi in maieftate. fcilke
t
vtpatet Mat.iy.vbipneceph
ip*
cis
_ic<\j.Nemini dixeritis vifio
nem.donccf Jmsh( mmisamortereJurgar.

efi.
J-rantaute
l[ChriHi,qui tunc apparuitin claritaie glorhfa,vt difium
eiusqucm compJcturuserat, j-tdicebantexccf 'efi pafftoncni cins fututum quamfuilinmt ex max.ma charita* i&JiAitcitur hh ex cifpua,hon quia excif.tm n.ucium virtutis,
I quia excciientifi
um
&:c.
efl a-in J. d. 5 confequenter rcprimim difcipuloru (imuiatio.Et primo f fio.Se<uddyre>bo,;bi:]litI2Uit 3U tCOgitaiio.Citca primtif itndp,^ co Cbriflus duxit Vetru,Uiobu ,
Fadum
Hh
&
Joanne feotfum ab alvs
aii
vidtndu
gioriarr,
maicliatis,vtpr*
diftu efi,a\u difupuli (qui
ncncu crant
in
bom c> vftmc.u)a\iquii
mtmeius ^radhm
atttrgibat.
iPetrus vcro
>
is
&.:
qm cum
illo erant.7\(fi>w h.praftntia
mac*
humanHpaffi,niOtifueruntquodam%elo inuidint rontra tres prsdiclos eiuhndt dxmones fuit eisfubtratla , idco tdtopottfias
>
&
&
oppumttur fragtLtas butnana. Itt nenuniduerunt in llhs dicbus
Et btc expcepto Dni,
nopotuerut cu) arc dfCmottiacu eis ob(atu,vt patctin lttcra,vt boc. aduertentcs nfiliwt d tali tsmulatione, idco infine dhttureis.
&
Sz?
A
,dooer,maiciTate fuam. *y-> a ViturrilWstmla. In voccm Apoflolisapcrit deicendens i demonftrar,patris mrbaexapitur,miferorumflctupulfatur,infidclitatispcc c.i'a cxprobra' v mal os fpiritus cxpcllif.
Ma./7,k
Glof ord.&: Nicolai de Lyra mcwnc ou

i
83.1
^
.
replicat abiecTa iaffionishumana.nefubirovenicns' rcat,fedleuiusferaturpr.rcogitara,
b tr cccc fpiritns ipprebcuditMzuhcus Lunaticum.Marcus Surdu & mutu dc-
dcamorc na cif,ca adhuc carnales, & myfterii cmcisit ri,que Deu cognouaunr, motiturum crcderc neqtiei
Eteceevir de turba exclama-
^r///irgnor4&dnf.H.*cignorjnti3,non tamdetarditat f
3
r
E^gSfegtaS; muutur,nunquam
m.
ncntciedpcrdiuer-
occU rriei!!i S w,bamulta
uit,diccns:Magiftet,obiccrote,felpicein filiunimeum:quia t deluatraditioncincodcm ftatuma- b Y vniCTlsc a mihi.Eteccefpiritusapptehtndit iiium, &fubito v ?,^T r,fi ral r rT al ud
.
KS^
fignificarc
fcdricutpfigu ra o
*
""
i.i\itu crcicunt clamat,& clidit, dccrcicunt , qui dcc . ddanians C fidiconfitcntur.nec c .
&
i-
auducvo lnnt icrmoncm.

ipfius ridci
&
l$uEt2.
^Trîdcu;
pcruqria, viquequocroapudvos, &pafarvosJAdduchucnliunuuum.ttcunraccederctcbfirnlu i
^tmuhm. roeaui difcipulos tuos vi ciicercnt illum> * _ ,. Quia vidcrant +/~ non potucrunt.Rcipondens autcmlcius dixit : T gene- f trum &Iacoburr.fc Ioannem inmoB mio infidclis t
&diinpateumcum lpuma,
t
T,
. ,
cx vixdifcedit |
tabant.
t
um
fc.
&
^,""'
eiscfle traditu.
;ti
fat impoflibilitatis, f
dttmonium,&diflipauit. Et increpauitlemsfpiritumim-
mundum
.
t wagrn ratorem fcd ad cura cfcratur Vn c l aajHb Domini.s: Fiattibi
1 ) &lanau tpueI m,c<redd.dinllumpateiu S .Stu in Tmagnitudine Uei omnibuiouc mipcbant autcm oinnes
1
"J^/Xb
fe promiflas, cccrf iu erc; 1 P *l efle edificandan
t7 ^*
t
r
rantibus in
ommbus qua: facicbar, * dixit ad difcipulos fuos. r

+
fccundum vcrbum g Ponite vosint cordibus vcitns iermones litos. FiliusevcAra. tuum. h nimhominis,futurumcft, vtcradaturinmanushominum. . t d rfqvquo ero apud i n J o, lUl B 0i ,rpitiar Noeft Jgnorabanc verbum lilud, &c erat velatum t antceos,
,f
.1
m W*
t~i-
tifunt, vcliit
2 cereris,vel,on
M
vt
ApoftolisP.
txdio affedtus
Do-
non ientircnt Ulud,

'
& timebanc eum interrogare de hoc

cogitanoncs cordis illorum
t iecusiejCCâitlllis:
,
p r^j atum Ve
,
in tnbuti
1
EL SSlB-SK k vcrbo
det cgrotum contra fua praecepta agen tpadil. teni,increpatillum.
cflct
1
-
1Intrauitau t emcoguatioincos,quiseoiummaior
<
A < Ius videns

P
^^
'
folutit
*J
\
appre-
hendenstpucrum,itatuiteum i'aa e.m.

qucfuiccperitpucrum iftum in
>
.
Quicun-
arbl prcfc bantur. Sedlcicri eftiftam quift.
rg
dum
Cur
artis fuat faciat
indUltriam petirC,le aliudiubcnte, illoaliud pcrpctrante? Er
nomme meo merecipit. Ec

eum qui me miiit
tmaior
cft
.
.
&ante tnburum
poft
Nourj.urulccundumûodhoinoexriauidcor/edet.amletur.uumdenat.miiualumpa. eriaqu:i. cjuttDfutncumiUo. ^

,
mbutum fo fitfiarrj
1
pcr
Utum vnum
m OjUicunque nic recipic

minor
eft inter
T
,.
.
recipit
r
,
Nam qui
tumeiTe
* Theoph
lu-
*Mth.
f-
argtumtur mfidclitaui,vndc&ad- n duur.

da:i
omnes vos
-
hic
autcmloanncs,
dixit:
_f
...
Rcipondcns *
Pra:cePtor,vidimusquendarn
4 Vidctur hancpal + nem ad hoc ott. T
ful ne,q UO ddsir
niacum
valuciut
jtdiut huc fHiutuu.
curatcn eisdeh
e Etcumaecederet.DupactadDnm accedit,eliditur,quia
conuerfi ad pleiumq;ad?monio grauiuspuliantur, Vt vcl ad vitiareducant, vcl de fuaexpullationediabolus ie
vindicct.SicutlprincipionafcetisecclefiajmuIta &grauia
Dnm
altercantibus,vnodiccnte,quodnon pioptet meamm tcntiam , ledalrerius curari non vaiuit , vt cx hoc accer
contentiofucrit,quis eorum maior etTcr. iluicwtqut fufcepent pueru.Vel fimpliciter: PaupcrcsCl ft ab his qui volunt efle maiores, pro cius docet eflcho re fufcipicndos.Vel paruulos mahua docct efie,vt puer innocentiae fimplicitatem con(eruenr,vr formam virtu quam natura duce pucr obferuar, ipfi procnomine Chr iequanrur ex induftria
1
i
oppoluit ccrtamtna illis quos fuo regno iitbrrahi videbat. f Etinotpauit.Hon pucr vim pancns,led diabolus vim infercnsincrcpatur, qtuaqui peccante vult fanare, vinu debctarguere, dcpellcie, (ed homihem amando refoueie donec lanatu Ipintuahbus reddar patnb. ccciefix. g ponitc vos.Vos qui mcodifcipuIatu:adhxretis,quib.arca na mca mamfeftiusaperui, ptetio fangumis quomundus redimendus cft.cuentum metc recondite,dum caetcri mirantur tantafaciaduunxaltitudinis. g Futurum ejt vt trad. Intcr magnaha poteti^ diuin c fepius
&
m Me recipit.Qai imftatorem Chrifli rccipir, Chriflum

loa.di. ioanncs
cipit,& qui imaginem Dei recipir,Deum
diligcn
Deu,& a Dno dile&us,exduc

(?*ac
recipir.
dumputatabeneficio quinon vtaturob(equio,ideodc: f

tur
ncmine
bono quod cx parte habet cflc arcendu,
rephcat
A. S E L Y I C L A Ponitc VOS in cordibus vcftns /crmoncs lfios . Sttlicet ad
Intrauirautecogitatioineos, quiscorti maiorefler.r

t
f
mnfulum cogttatio interior,fdetiam conter/tio exterior,fecund

y u d babetur Marci.p.e.vbi dicitur.Si quidem interfc in fia d. tauerant.qstis eorummaior effet . Quod reprimit Saluator ve
imitandum
2 Filiuscthhomin'S.futurucfr,vttradarurin manib. ho. Ad fui humihationc lcctm illud.TJ M'/7.2.<J.Humihauit femcriplumfaclusobediens v(queadmortem,&c. ^jafidiiicwpiuiniacrusoneuiens viqueaamoricui, occ. <j a/iattat.T\\on debetts per ambitioncmbiuiicm ecmulart,frd magts tn vo b's humiiiari . Cxtcra pitcnt ex qus in hac parte
tXftfftndafunt,
1
&exemphpueri pofitiinmedio.Etpatetfementia ex dtftisM i%.& w^r.y. io-c Mjr.9. 4 R-dpondens aute Ioannes dixit. Prcceptor vidloiD5,2 Hic ex incidenti refpondet fibi f*8& t qn&fitont Etpatet frntcn
.
diftts
Matth.ij.
Intra-
exdiH1s.Marc.19.
*
gentem,&nonafThcTum
Faclum
MOB^jiLiTE\.
t Maiifler.obfr.te.rr.infiUummeum.lllcnonpltnecicdebiit: t idcodicTum fuitei.
inftdelis peruerfa. Er'per eius filiu demoni a(ignificaturpcccatorapueritia malenutritus, ppquod diliiciliore(tcuraeius,idcodr, cp Apoftoh nonpotucrunt
T_
0%cneratio
cu
&
hoiem,fi2;n:ficaui.,quod mc cusanimarumdebetfoiierenaruram,& viiiumincrepa lt 3 Intrauit antem in eos cogitatio quis corum maior tffet.^t viitns cogitatimcs cordis idorum apprcbendens Per pueru
.
Perhocaurem.quodChrilTiis increpauitdemoncri
curarc.Etcum adduceretiuadChriifum,d.tmonalJifitcum, &grauiterafflixit.Pcrquod fignificitur,qiiod Qnpcccator maxime diururnus vultrcucrtiadDefidiabo lus libi luicuat guucs afflicTiones ad ipfum impcdiendu.
cum
quem
ntx\ fccularis,quem Chnftusuocat ad obleruantiam
Iclus accipiensitatuit iuxta
fc,
fignificarur
innî
gulans.Et dei(todicitur,quodlicet
(it
minorinmuiK
lamencit demaionbusincalo. eicfl t Traceptor vidimus quendam innomine,&c. Per hanc
Si
ad
Luca:
;
Talesct 3cpotinsq>nondum hfteneprouocandum n hajre iorutn lalurem admittendicenfentur.igirur

in
Cap. IX. Dns

in
83*
Aftu.j.
tJc vel
maliscatholicisyion
lacramentacommunh
obobifcnm iunr,&adnerfumnosn6 nos funt,& caccritatiq; conrraiiam,quaaduer|um

n fecnuintur nofeq
(unr,feddiuifione
dnm
ignorantiam reprehendit.Poftquam vero eos de vera proximi dilec1ionedocnir,al!quandoprarem tnbutttales vindktasexercedi,ficut Pctro m Anamam &c vxorem cius quorum mors viuentib.vtilem metum mortis incufiir,&:
illis,g.
in
nobi
puniebantur, peccatum quod Sed yinerentfimuit. ( augere poteranr
fi
fculeteftari,&,phi-
beidebemus,
S A N C T
nomine ruo eiicienrem da:monia,& prohibuimus eum,quia non fequjtur nobijcum Et ait ad illos Iefus r Nolitc prohibe.
hocraro innouo teftametovbiexamo-
re (eruiti'r,!a:pius ve
Tj'VS Bo ST R Ol\u E P i s c ofy.TrtceptoryVidi-
re:
f Quienimnoneltaduerfum bu vos,protvobiseft.Faclum
roin veteriteftame-
tnos.
t nobis.
IiTi.niiicntctcmpoirquo pjti J
t.u.
Pamonis.
tovbitimorepreme
bantur,talisptasfnn
ctis viris a
eftautcm
i
dum complerentur
Ofcfiina
dies
mu&c.Hocnr.ned
*
a&
imperter
t>
tnenti
locum quopatidei
ailumptioniseius , Scjpfe
icuerat,pctit.
Deo colla
W
*
itaccipiedum.quafii-oftoliinuidiap cinocdixerint, no
faciem fuam firmauit , vt ii et in Hierufalem . Et mifit nunciosantc confpetum fuum^ScTeuntcs intrauerunt inciuiII
taeft.
S*
T V S
_
Hofp
.-i
fr-i
MHi c u n"
qu
i a
CitniF flni nilia a*nn liiiriiinrchm Simar tiniquiacunfpiciuntcumi
m T^ritli.r> nnn r*r><r nnr c leiuiite.ri.nor. rece( e.unt,

.
cniinLudebant>(ed
jn,i|S
no
coutuntur Iudai Samaiit nis.

illi .
R V M
Titvs Bostro_
E
f
C O P V S.
quoquemuliceret, a
nuhoc, Apoftolis aialiiui propriumi,

cere
8
tatem Samaritanorum , vt pararent
Et non receperunt
Qnoddicutvisdicamus,&rc.Idarguitno
ui teftamenti gratia
cumjquiafacieseius eratt euntis inHieruialem. Cum vidiflent autem difcipuli eius lacobus , 6< Ioannes dixc~
necdum
fuiffe
Qiftodifcerecupie
ba:.
Quamobrem
J jpêosdeqfitohoc anoMnttituens,ita v tc ofldiuWf ihbibea

,m Miconteritsa
runt. t Oorninc, visdicamus,vt ignisJdeicendat de cce- 7 ftletudinis imperfe* îoni obftnftosadconfumat jilos ? Et conuerius increpauit illos lo ,
butos, fedveteris
imco
&
&dixit:
Nefdtis cuius /pirhuseilis
Filiushommis non
9
enTmSiEliam!
qni bis quinquagin
g venit animas perdere, ied ialuare.
Et abierunt inaliud
oculum
in novtinc
meo.
senimvobisnp
accrfatur.
virosvnacudnob. illorum igneabiura

ta
Theopht t ACTvs.Mirareautem
'
Chrifttvirtute
pferat>mentis d Dicamus vt
coniicientes.
ignis drfctndat de
cdo.hd feimonemiftorum
tonitrui.
q literperindignos&non difcipulos,&eiisgrariaopeiir,ficnr&. per facerdotcs fanclificatur u facerdotes fandh non fuerini.

a
homines,quam-
ignisdeca;lodefcenderet,quiafuntfilij e Et confum.it ill s. Etcouerfus increpauh dlos

litudinc Ehar,qui &: propria
ftoli
talis
manu & igne diuinitus impe

hocquod Apo-
& dixit.ln fimi

4ReCif.
c.
Jûtuepruhibere.QHi f/iitt.Non reprthenditurloannes,
trato,presbyterosBaal morteaftecit.Etin
aamorefaciebat,feddocetur,vt noueut lnfirmoruefle lorumquediftanciam, quiaDominiiôdfiremunerat

.
f(;iores,nonexciudit infirmos. b Difs ajfumptionis

r m
^Sanctvj Titv5 Bostroquod deaifumprioms

liliusdie
laluta
Epi
c o
p.Qnideft
bEuagelittahiCQicaJAduetatcjam
r
t
i
tpequoeum
Prophetfibipraflumunt,oftcditur poteftatem inijfisfuiflemeritum Prophetarum s.Non peccant Apoftolt.qui lcge fequun Num. tur quia Iciebat, Phinees reputatum ati niftiua qui lacri vt legos interemerar,&: ad preces Elia; ignem deicendifie, timet Sedvindiceturqui
Amuosiv
&
Prophetjtvindicareturiniuria.
crucen;nortricau!a lubiieopoitebar, cocloquerepc>,Deoyatn dextra:aUiltere,nec amplius hucillucdiua tjvuoiq-; cid. ciuitatesobire.hoc.n denotatur verbuijlis. it, vtiret in ler f d-m. pjefictem irm
i
vindicram non quxrit qui non timet.

f
Têfcitis cui<s fpiritus eftis.Cuiuitfyintu fignatieftis,cuins
iufte adtaimitamini,nuncpicconlulentes,iedin futuro
t
t i
oow;'nf,vzVBE
D.Apoftoliadhucrudes&rmodu-n
vin-
adiignora xs.nocxamo
ecorrcctionisalioru,vel fini5
nidicantes. Titius bomliis non venit animas perdere fed fal.&c. Perfecta virtus non hibet ftudium vltionis, nec vllaeft uacundia,
maluia:iniJlis,fedcxodio vindi^tadefidcranr.Hancaut
vbi
eft charitatis
plcnitudo.
jgnorantiam
NICOLAVS DE LYRA.
Faftum
t
orationis erat
apud eos
in
monte Garl%im,vt habetur loannis quar
eft
aute
dum coplercntur dies a{Tumptionis.

autem
covnouerut to.lieqviacx veftimcntis Chrifti,& difcipulorume.us ludiei erant diltintli ab alijs C? Sajyaritan'hq<4oderant.Vtdxi:quia
tiib.in vefiibus,vt
tpnjus Satuator excitauit difcipulns

fuit jatio.Et
au rn.inyiiu verbn,hic hoc diuiditur in duas.Ujtia primo facit quodditln cfi.

cft aliqua afnisfi*ju.icibi<s,ibt:Fac\un\
:
icundb,remouet
Samarisa hab(i.\ume.l$.d.ludxi auttmerant bibereiu eos nolentes comcdere nis odiofi,fO quodcontemêbant habetur Ioannis quarto b. Tôn cmm coutantur eis fccvndum quod
&
nuprmmditirur
ffumptiorsiseius.
autedu complcretur dies Idefi paffionis,per quam trafituruserat <$

eft
Factum
ludtei Samaritanis.
Hmtniut ad gloriam patris ,f< cundutr. quod hahnur infra:lit .d, 'pomitpati Cbnttum.&ita intrare in glutiamfxam.
Etiplefirmauit
faciem fuam. ld
ejt,firmiter cifpafut.
vt ignisdcf &C. Vroptcrmalitiam tyimbr.Hoc bonc \elo dixeruat^licet indfcrete. Et allefuafecudu de Elia,vndefequilur: iicut Eliasfecit,vt habti a . gauerunt fmile adhuc camx hoc dixerat rero
Domine,vis dicamus
Vtiretinlerufalc. Conflanter
&promptead fuitinendumor
>,tfuoexmpln difcipulos animaret, Et mifitnucios ante cofpeclum

'
in;patictes,ficut dicit.q, He.I.c.Beda Us vuletes vindicari.Lcid o reprebenduni dCbriHo dt indifcretio' ne ferundum jlmbr.ei di impatientia frcundumBcd.cumjubditurz
fuum,& eutes intrauc

modo incedendi ap-
Nefcitiscuius (îtitnsciMs.Qîa
in
'i"cmitatemSamatitanorum.^<i(ifc/(;/j"5^tfre-%
vctus teflamentum efi lex amotis.non timorts ficut

eji fua'-.iter
nouo tejtament(( quod )pro>.edendum
Vtpararent illi. Salicet kofpitium. Et no lecet erut facies eius.Ev
& benigne, vndcfubditur.
eum,qa
JFiliut
homiiiis non venit animasperdere, fed faluare.

in aliud caftellum. Stat im inferenda
febattVt iter tius ejjit in
'
U rujaletn ad feJtum.Vafcbale,in quo et
Et abierunt
panam mortis
,
"HnspaffuseJiySamariiamsaiit difplicebat, quodaliquiiret in
inboc datur excmplumprtslatis ficut vos vultis.Et
vtnonfiatm
expcRent.
}tmniutib,htufUm caufaoratioms, quiadittbant, quodlocus

orationis
cum impctupectata
puhiuitt,ftd magts
tempus
&
locun:
i
it
Faftuin
MOt\ULlTEi\.
hominib.vtdr Matrhan fe .irno) fgn.f.caturipus bonudegeneie.nc n lii piohihe "'"' lu-c fatcrc. Proueib.rcruob. 1\oli prohit>en eumqut ne f<fc't.fivales,o ipjt tent/rfc.Licet.n.opus tak 116 lit me
ni(iicetaliqr5do
fiat
r
nem vitar.
4
a malis
eumes intrauerunt Etmiftt nuncios ante cenfpeSiumfiium', illi.Et non reapttunt eum intiuuaie Samaritanornm,vt paratent
&
wium iiuc cl.antate,
9Hw.Perlacc.b11m 6c Ioannem,quiadhucimpedecrierant nimisdure iignificantur hcniines impcrfccli quarentes

vindican>icU magiftci; peiiciuonis piolubuit
ih elt
diipofiuuum ademen iatio
hoc
fieri.
bcm
t Dixit
*33
-9
jl
Go(.ord.& Nicolai de Lyra

;
B KDA.Nonrcmpcrineosqpcccantcftvindicandum
cttnonnunquamampliusproJeftclcmetteribiadpatie:-i tum.qua lapload correctionc.Denique Samaritani citius
credidcrunr,aquibushoclocoisr.nisarcetur. a DixuquKiam.bzoA.Mlciignouxm ma3nit..dincmotus
dorunvQuorumguttureftfepulchrumpuens^qtia
hxreticus erat,quem fupra vulpib.compar.iuit&:aa*H
cnim ,ppria iuftorum fepultura,de quadr Hx-c cnimlB tenshocvnguentumincaput meumadfepeliendui nic
1
fecit.EtideoqbonainfefidefepelitChrifturn,vtcii eo
refurgat,.
fidiasT
vuhicqui,
vt
cxmt
taculooperum qux rctcthtcium.Vnde

&: a domino rcpudia
caftellum. Fa6turneftautemambulnnribusillisinvia,clixin D
tn lc
non
cuidam ad illum
lus. Vulpes
lii
tur,qu:nooblequio tuuiipem,lcdaftcftusqucrjt punt.it

c.
Secjuar r.e,quocunqueieris. ^ g Hjnuncian foueas habent,5< volucrescceh nidos.Filius autem 1 difcipulus Daiic
Etaitilhlc-
debet.
luohumili pcrtore non rubcc diuinins vbi ramilial
mm
iomc quielist.
cuttmisargur
renunciare
velit,quid
u
Duitcrgo h. Quidmcproptct
Abicr.
talifidc- C
hominis nonhabct vbicaputfuum rcclinc:. Aitautemad altcrum. Sequere mc. Illeautem dixit.Domine permitre mi-
fietjH
trs,vt,necholpitiolu
Dixitqueeilefus: prirnurri Koccoafoitibu. ic iiq .nr. ideft qni de corpore Cn; !e exietunt. . Nonciedcntej. a CraCUDlS lcqUl?iigO C tant lum paupeita anSine vt mortuifepcliant morruos iuos tu autem vade,
j
fi
diuTuas,^:icculilu- d
t irc,& fcpehre patrem meum
v.iit.iteflH vifitanr donn
nulla
&
quas dc qnerunr.
rum
lli'i:mat)d.ir.ir tlectl HucnuDit.it-.il cl ;.'(n.
*Sanct>.
T V
S
cjdcin nico vtartccto. Vel
habeam,nec
nnr.icuhsmotusp tuanem iactantiam S

lcqui voluit
l\.
nunciaregnumDci:Etaitalccr:Sequartedomine,iedpermit te mihi primum t renundare his,qui domi funt. Ait ad illum

lelus.t
STIqH
pi
s.QmdicdM
,quam
Nemomittensmanumfuamadaratrum,ckaipiciens
eit
quartcdnepi. tudmemlanelltj
.uticdiu aues, &c
retib,aptus
rcgno Dei.
dignamOilendH
at
verodu:
finxitobleqummdi
lcipuli,qu*fictio
Vnlpi
ciarcefflai;
g
clatat
micrat,anu
B vuipcmngmatur b ûlpesfo.ba.BB d A.Vulpesanimalfallaxjinfidiisttetu,

rapinasfraudisexercens:etinteripfa habitansinfoueis. Ita hxreticus aomum
adhnc ancipitem,& certa quadam
ratione diui
r
1
nacura.
hominum
fidci
Namdomefticisautgenerepropinquis,qperfection
inftitutum quandoquenonprobanr,eiulmodicor,fi veliecommunicate.iftudeft mentisetiamflucluatis. reJigionispiopofitonondum fatis firmarx. h lêmomit.maS ak ct.Ti t v s.Refpicirretro,qui
hofpitia
nonhens
aliosmluam fraudem
c
trahit,&:afide feducit.
ffc/cj./fc.rc.Rcclinatiocapitis^humilitate Chriftifigni ficat,qua: tn 1II0 fimulatore,c<: fuperbo non hebat locum. Detautem circunfpectum etfe fidei hofpitium, nedum in
fidelib.noftra:
x
f,
hoc quod rem cum domefHcis
vult conferre,!jfdemc
.
domus interna releramusjin alicne pcrfidi*
cafles
Prol.| 4 4.
improuida credulitate labamur. d Mt autem ad at. Attende dominum non culpas afperna tum,led liaiides:quiaq repudiauit frauduJentum,eleyit in nocciucm,tedeum cuius patrem fclebatmortuum,lilum de quo dicuur;0i^;ycti-e domum patns tui &c
ucmiper. Quem mileratur dnsimprudentem vocat,q diicipuiatum noa relpuit,dignus elt in quo diuinitas quie lcai,!cd prius pietatefunenscxpleta hberiorfeqdeliderar. Sed dhs Jocet mtiiora bona, pro v tiluate maiorum efte ptcrmittcnua.Maius.n. eitaniiiias uiottuorum praedicando lusutaic,quani cotpus mo;tu terraablcondcie. sme vt moi tui. B n v> a. Mystic E.Non reuocatur ab f
e
otficio patrii fifius, ied liueJis
iium dicentem
lefacere diIatioms,&: procrafiinationis caufam qurr les profecto non erant vbi primuni ( Apoftolt
Nam
auditflent venitc poft me,ftatim
rel.
tre,naui,&: reubus,iecuti funt
eum.
Manum ad aratrum mittir,q qtiafi quodam infrro m
punCtionis,ligno
dls euertit,&: ad
& ferro dncc paffionisduriciam

frticlusaperit.
bonos
Qui fi
ad
rcli
defidetiorapitur, regnoDeicum vxore Lothcxc o r a. OIs arans fi retro refpiciar.aut inurilcm
tuofum facietiulcum autarantium boum
litorun
qui direclo tramiie ac frjn gia vulnetabiuita re vitia mudana perfulcans,inceditad reîium i^ci:Si alpeclum luum ad impia &c vana conuertit , buugo
&
Pfal.rj.
iecernitacomumone
perti-
corpusatq;animam vulnerabit,St:optinuiuaeii\ iofum nimis incurrit errorem.
dorum
(^Cap\
1
NICOLAVS DE LYRA.
difcipulos ad fe quendum ipfumetiam vfque ad m.trtyrtum,b,c covfequenter remouet a liqua a volentibus fequi ipfum. Vrimum,eil cupiditas tetrcno. rum,cum <ncirr.Vulpes ô.habcni.Scc. Secundum , eil carnali. tts propwquorum,cum aicitur.Smc vt mortui iepeiiant morI
Etaitalter.feq.te.domi.permit.mi.pri.^'c/jc;tf
diffc
Factum
eft aut.
Voilquam Chrtilns
iucitauit
vel excuvontm melioris vitx tiliteringreffum religionis Etboc remouetur exemplo conuenienti cumfubdititr.
6 cumtortnojum autinutiUm,fic accipkns melioris vitxfhtu

babens affeftnm redeundi adpriflinum fiatum:iT prxdicator 1 dimni retardans opns pradicatienis pro amicis carnalib. vch re nis negocijsfineptus eil regno Dei adipifcendo vclpoffidendo.
fr
Nemo mittes rnanu f\\\.Jl(ator.n.retro rrfpicfts
fac *
tuos iuos.fit patet fententia tiiorum duoru ex dtclis Mat.Z.c.Ter tium ejimutilis dilatto,qu notatur cum dicicur.
Et
N COL
I
MOB^jILITEHj.
fibi dicitur.
'
t Divit qui,&c.quo.ieris.]ftc non veraci ter loquebatur ideo

t
t t
Putpes fouba. Idcftdolofi habentca '*c!as,adquasre-
fugiuntmein fuismalicijscotnprehendantur^
Et vo.c*./.Id
eft
fupctbiqiuxtuni tnalti. clcuari.

talia
aalianonquairit. ^/cviwjor.Moraliter mortui fepcliunt mortuos, f do peccatores in peccatis fuis mutuo fe cclant , &: op lemetipfos l^jmsmit.B e d a Si autem fecuturusdominum fier pulus quia domi renunciarc vclit arguitur quid nulla viiJita r is gratia vifitant fgpius domosillorunv
.
i
'
F^'*<Httw.Ideft,quilccundumuictamenr6nisviuit
mundoreliqueruut.
f
K.A
Gc.it.t
I T I I. pietis.Quodconfonat vnherfalis ecclefta confuetudini^feiun ln cz.Q.vbi dichur etiam auditores prius orantS inpoflilla.Skut &c in Scala Iacob angepra dicctorcs Vcrbi diuir.i 11 dift:* deicendebant&: afccndcbant. cflneceffarium,quodb<ccv:fio ScaUlacob applicctur Llnod mductt de Scala !acob efl prtdicationts proceffui. y nofacit adpropofttum fuum.Tâm pofti.Jcdpotius appiicanda ibi
&
fNff
fercamfcundum
re.crjictn
pcr oppofttum lcgitur.f.quod angelt ajccndebant
&
d,
fcrndt bat
REPLI.In
C3.9.vbipoHil.facitaggrc(fum
&
lillS
diuifionrfn
quamconftderauonemprxdtcator prius detora Deumafcedere,quampcrprajdtcationem adproximum aeJccndai.Et btc cjtmodus rauauabitior.hijim oratio potms rrfpiCU/tffutum qampf*tcritum.luxtaiUnd accir Pctiti
capituliydtccnsiCbriftusprtmum
mittit apoflolos ad prtdtca.
,/'
fir
Cundo docet ets ad orandum,vt pratdicator
verbi
Deipnmof
;en*
Mat.p*.
&
dicationem dcfcendatadproximiim-.fecunde, pcrorattontm in clatad Deumjtcutin Scala lacob vidit îngelos defcendenu
afcen.
t
pictis
8*
t
Lucae
'
Cap. X.
in
83^
)
ttfct
&c.lft"d exenpltt Burg.aprr fcrens ,dic!t fribi per oppofitu cori ciiuv..& etra dicit ordim m illi efse raS.c.Sc.t vide i
l
afiedat pir oratiorte quafn uon ;icm,(jHoi pradicator primu

ke* tper pradicatiohH.Sed
r,o
dc
campo *5Iionis qttam ai contemplationt accedat.Tfjfi enin prius cum l.ia contraxeritâd amplexus t\ai helis peruenire non meretur.
C111'nd
obfiat vfu s ealefi/c, qui prxdkalioni prjmittit oratione,na

ett
videtur cenuenies
talis
ordo,nam
tals oratio
txercere officium adquod nfiituitur pr#i\cator,debetprimu, iux ta matcria inftitutwms tus efl ficprimb ah\sprcficere (nuetlterad Dtu h fitucnttm toucrt' in oratione . Et quia dtbct pcfi rtfortiai \xia inftitutionem fu<*/t debitum , orare
&
petitiofufragii:! tla aute qn&cfl portio conteflalto atlio deftderv,ficut is,e(lfurfum pdicationi pr&mittitur fludiu, ut
ftch
rtprimatur pfumptio,fie etoratio pro adiutorio,qme ad ccntcplatio rse non pt rtinet,qu efl afcenfus fcaU,&c. Confeptatio cnim orat $ gratiafurfum atlionis ,fed aclio orat fremoiione fruftraipedincti
tionis-.Coteplatip infolo
m.qnilibct
enim non fAuprdkator,prius dcbet feexercere

in
Deo
quietatur,attio j> fe
&
altjs
folhcitai.
C A
i
V T
X.
perarii requirir, neauesca;Iifparfafeminadiffipent.
Ofth*cautem,&c Eid. Sicutinapoftoliseftforma eporum,fic in (epronginta duob.forma eft ,<resKvterorum.Scdiordinisfepru.igintaduo mittunf,quuotidelinguarugetib.euangeIiu

carent, vt ficut
ri|i,
Defignauerat dominus difcipulos propter mulritudinem dodonbus indigentem ficut.n.no ftriagri ipicatimultcs mefforesdefiderant , ficquicredilunerantjinnurnerabilesexiftentes^multisdodloribusindigebant.
^Theophti.
duodecimatribus IneaL
T,
X;
poPhpropterduorfccn
iai hi propterexGentes defti3
Oft hec autem denVnauit dominus
& alios
Greg. Nonfi- Ho. tj. in ciiag. negraui moerorelo q|ui poflumus quod o,ui ponur l e q uit "r o operani au
quia etfi qui bona au* 3 dianr,defuntquidi4 ant E e mundus
1
renr imbuendas. Ve:umChr>fiusfe

c
is
kptuaginraduos, 6c.militilIosbinos antefa- 2

Vbi verla piiJicatJonijpricuriunt.v.iiitidomjnmad jnentis babitaculum.
fun t,
liusdiei
nomierhuncnumeicantium
fe
,apoftolosho-
ciem fuam in
t
omnem ciuitatem & locu , quo

r
j
1
*.
erat lpie venturus. Etdicebatillis:

c
ii-'
7 iVieiliS
x*
rr
iacerdotibusplenus,
*
6 fcd tamen in mefle

7 Dei
valdc repe fMatth.
i.d.
Oe im dat
ndem
quidem multa 4
.
operarii
,
autem
inittat
pauci
Roeart ergo
Ketrinitatismu- d
Gominum
iuam
>
\* rr Meilis
vt t
cioinunciatnrum',
fol
a Scptuagimadaca
triduanum
b Sccundum prophetiam.tupr& agnifimul pafcrntur. c Lupi,Siba:c< Phariliri.qui funt cjc-i. i!ud*or
operanos
\t n
Mcflem 9
1
* ntur,operator,quia
ioaucis
ambitum
Ite>
pcce
!cgo
Wp
officium quidem fa cerdorale fufcipim',
il.di.C.
in
nouo.
ifioit
ia^^teî^^
perptuagintaduas
sefficere foler.
^^^^^^^ d
!{ovate
dominum
*
.
Per hocqucdbinos mittit, innuiturcp ne o pridicationis officium debet fufcipere , qui crga aVel bini mittuntur, fecundii liu charitatem non habet
fitillosbinos,
quibinaanimaliamilla funtinaicam ,ideft mafculus,
& ;mina,tmmunda prius in carnali generaaone,fed mu

iaiecclefiae
facramento per ipintualem gratiam in dild-
purumpr^dicatione.
C
i
fts
quidtm multa operarij alltem p<iMc;.Meffis,turba crede
C-perarii
&fequaces eoru.Et licet meffis verbo Uta,tamencultura:Jaboie&: follicitummunusoapoftoli
perarii
Sa^pe enim pro fua nequitia vero ex iubdito prxdicantium reftringitur lingua , Sxpe rumculpa agitur,vteisqui pra:funt,prjedicationis fermo fubtrahatur. lupi na e Sicutagnos interlupos. Sicut lupus ouib.fic haereticus infiti.ra, diat fidelib.Et ficut lupus ouilc circumit nocT:e, no audens F intrare
& G rego. Per hoc ctiam induccndi funtfubditi,vt do. minum fuumrogent,vtdignaeisoperarivaleant,necab
,
Ckkysost. Infinuatquodmagnumdonumeft operariosmittiinmeflem diuinam,quiadicitdominummef. fis eiTe rogandum.
Ho. j;. Mact
Ho. 17.
in cuag.
exhortatione torpeat lingua
N
Ijilt
bi
'
C O L A
.
S
P.
C A
hec autem
i:
YRA,
dotlrin*
tiobis tacitus
innuat
non habet tjuod qul erga Alterum charitatcm

Chrifti non lateret.
fr&dkationis
5
officium nullatemsfufcipere debet.
Toftquam
dcfi riptu efi publiratio
Ante faciem fuam.^f aduentus
ft
perprxdicationem apofiolorum.i-r confeqnenter defcri mfdcm publ .catio per pnedication m feptuaginta duorum di t'ornmXirca quod primb defcribiiur eorum elctlio, fccundo ad
Inomnem ci.& \o.Quiaindifferenter Chriflus et apoflolt prf
dicabant irt cmitatibus
&
locis
magnis
& parnis.
JVIeffis
quidem mul. Quia muhitudo gentium ad fnfupiendH

1
fiiuniummiifioyibi;
i
!
Ireecceego mitto vos. Tertio,eo-
merfto
ibi:
Reuerli funt
.
autem
Circaprimumdici-
cit apoflolus
Poft ha:c
'dum.
autem
Id
efl
pofi mifjionem apoflolorum ad
verbum Chrifti per pradkationcm apoftotorum eratparata, vt di. ad Bom. 1 .& patet pcr ajfetlu in jtclib. apoliolont. ChriHi difcipuli eratpauci rcjpeclu 8 Operanj. Quia apoiloli
&
tani
Defignauit
t,quia
dominus. lcftu
id eft fignantcr elegit.Veldichur, quos ab tctcrno pra.deflinauit ad boc opus, tempora
nit Creg.quia
multitudinis conuertendg.Et adhuc eft ita fecundum q, expolicet in ecclefia fint multi curati ecclefi* minifiri,
&
!nh\m'utflituit,& appticauit.
Septuaginta.
f/ionM ix
i
In ftgnum qnod poft Chrifti refnrrecTionem ccetum, pr<s.dicaturi erant fidemChrifli gentibusfc*
&
tamen pauci inueniuntur aptiadprttdkandum ratione vh<e fanfl<e fane doclrin&.Vnde dkit Greg.fupcr locum iflum: Ecce mundus efl,& tamen in meffe Dei rarus vatde inuer.ifaccrdotibus
&
i^Mitdnarutp iinguarnm.
L
\fo\\\o<,b\nos.Tum prcpter mutuam confolationem , pptermutum coifruationem vt unus efict cuflos caSiitatis alte
r
>
&
plenus tur operariusfluia officium,qaidemfacerdotaiefufpicimusfed optts non implemus. officij
&
aptus ad pr&dicationemver. bidiuininiftpergratiatnDei,&nifiab eomiBus medialb velim+^
9 Rogateergo do.Qttia
nullus
fit
aliortim
bonorum.Tum propter confirmaticne
ucritatis
"
ibipfis,
ttatis
i]u
w in ore duoru tefiium flaret verbum. Tu in fignu

nobif
pre
tnediate.
l
olteÊcce cgo.Hic confequenter defcribitur
difcipuloru
niifjio
debet effe in pdicatorejecundii quod exponit beatus l-" lc tns:Binos ergo difcipulos in prs.dk atione m}tctt,vtpcr hoc
ad pr ttdkand'.m,& patetlitera ex ditlis Mat.io.vbi ca qttx hicpo nuntur pofitafunt licet non eodcm ordine exceptis qutcfequuntur.
k Neminem
m
1
Jt
'
6 Inomnemci.G
r f c.Prsedicatioprxuenit,
& fic ad habita
^V.Septuagintaconfurguntexduflu denarij P'iarmm,ideo fignificat impletionem decalogi cu fepte is r hitufiantn.Per binarium fuperadditum fignifica(
eulum mentisdominus venit. perfe 7 M-n{fis quidcm mulAA ell,credentium multitudo.

8 Opcrarij an.p.Qum Jicet fint multi prafdicatores quacftua rij th quairentes tantu animarum falute funt pauci fpter
?err,ina
i
,c
charitasDei,(cilicet,6<: proximi,quae debet ef

i
pndicatonbus euangel
j.
qdrogaduseftdominusjvttales multiplicet.atq; mittat. 9 Ego mitto vosfi Id eft, manfuetos etiam inter crudeles.
.
4 imtfitil.binos.la fiîxum mutuxcharitatis.
l(d.llo.b,Cumhisqitioderuntpacemerampacificus.
37
JK
reconaturecclefia vcl nccarc.vcl in<
Glol.ord.& Nicolai de Ly ra
.
88
cc
explointrare.canisfomntiraftoiiNi bf.nt :t,cu*iH>cteluciiucrpiciarionisridelesdccire
am
vcl dcfidia
tationi
humanitatisaliosialutare, (edaJdidit,invia,qufani lcd>.ilua<i anterrur,fe obftaculum impedic

i
non
intrans,paftore*occlerie.
vcl vitare,
uotiontsabolcnte, vtquaudodiuina mandaturpauli

fcqueftrentur
mitteic contendit.Lupus natura
humam.
.
Jn&.jx
infleacte facilc duricorintcntionc disnon loletabcico
corpons riaidus
fc
non p6Gfichtetfcui
ln
eadcmauttrndvmo
Si pax vcftrarecipiturdigruie i ea mancati,carr

flipendia ab
rc
rcuocarc
poft
Vndc apnma
calccaMolitCcrqo portare facculum,nequepcram ncque t CIU ftjincl. l invn iiup

I
picntes,quibusa
bommrm
'fiuttm.
poltolus: Hfreticum
f ftiaorTerri>
i
&
menta:& neminem pcrviim

OSciitpwrn.ut
*-i
falutauentis:t
fccundamcorrcffionem,
&c. Lupus vcro fuo impctu fertur, cV idcofcpcilluditur,fic hxrcticus impctum

lacit,lcd Ixpcrcina
t hibuit , fumptuk .Etfi j pradicationi domumintraucntis, primumdicite.Paxhuicdomui j. b Si ludir. n. >!ii u.u,jd viiam.fequetui clcftcv^ bui v)i...i( Judit. j |'i*d dltjficUmei to cibo &: potu ibifucntfiliiispaci.s,icquicfcetluperillumpaxveltra:Sinau- t
t.
b ntdifttonf irgitir^f f'ou>
ii
(liifiuctu
non ;iriusbimmi.
4.
rem,ad vos teucrtetur.In cadem autem

:
domo manctc,cdcn-
contenu. d M.:nc
.
Noru
doi
d h
net manis nc noccrc d rcsc bibcntcsqu.Tapudillosfunt: Diqnuieilenimopcra. \ e c ,ro poilit. Lupusfiprius ahquem ?iderit,vo- f r j us nicrcede fiia.Nolite tranilrcdcdomoin domum.1 Etin
domoin
amore k
liantia>n<
gafialtate dtim vi in
ccm
lllius
quadam
natur* vieripit,iiho
quamcunque
ciuitatem intraucri.tis
6c iulceperinr vos,
3
moillum
citice
ptiusvidc nt,cumcxagirat Sic

vcrluta dJpu,
neccflin
manducatequar apponunturvobis,6c*curatejnhrmos, qui

imllafunt, ckdicite illis: 'appropinquabit mvos regnum Dei . In quamcunqueautemciuitatemintraueritis.&non
i-
lcrcloluatur.
qucm
B
dit.
e
t
DignuseB.ii >|^
tationehercticusprc ucnit mutum rcd-
nc
-i gr r iuicepenntvos,exeuntesin plateaseiusdicite. cofitcatur vcr

uercm qui adhxfit nobis de
ciuitatc veftra
,
r EtiampuU
1
qodvmopetipl
catorum duce desdebcmi
via,quen
fuftentat: Alia
bumDei, led liquls commeuta fraudis

eius agnoucrit,
cis.
non
patitur iactantia vo-
fcitote, invos. Dico vobis, quia Sodomis in die h Dei.
Tamenhoc
extergimus quiaappropinquabic rci^num

lllat remiiliuserit
f
triaquz nosin rectione remui

t
SiciitlupusficSc
Etiamp
ciui.
hctrcticus guttur in
cn ique
Def
uadit.vitalibusvulnusaffigit.Qiialitcrautcmhos cfTugere
diuerfodomushofpitio,quidetiam mciuitatib-ageu
bcantdocct,piis,lcilicet,m omnibuscommunic piorum per omnia Ibcienre lecerni.
pofTumus,fupponitdi.
Mi.io.c a
Hpltte ergo portarefjcculum neque pcram. Inde. Matthams. Tôhte poffidere aurnm neque argentum,non peram , neque calcct-
njrnw.Vtrumquedecoriomortuianimalis fit,i.nihil tale vult cflc in lllis quosad prcedicandum mittit,ne mortis timore retardentur ab miuncto itincre.
.
mor
Yidedigrntare Apoftoloiu,nihil fenfibilc neturproferre,qualia quicirca Moylem cV IV bona terrena,fed quceda noua mirabUia,]l.regnur
* Chr v
Eti.tp,
&
i\clite er>o portarcfacculum nequc peram.T&nti predicatort
det eflc fiducia in pramideat, tn

fibi
Deo,
vt prarfentisvitre
fumptusetfinon
iciat,
nondefecturoscertiflime
nedum
occupatur mensad remporalia, minus prcdicet xterna. Alleoor. Pecuniain laccoclaufadapicnrijcrrocculta, qux proxuno non erogarur. Per perim, opera feculi Per
:
pui.Vi lueicm cxcuterc inbet:\ eiacic6tefta tcrreni laboris,quem pro ilhs manitcr lulceperunt :' oilendant vfqueadeoleabipfismhil tcrrenumqua vt et puluerem de terra eorum no fibi pa:ianturadh. Ahter:Per pedes,ipj<ii opus&: inccfius
calceamenta,mortuorum operum exempla figurantur,vt pr.cdicatoronus lccularium ncgociorum nonportctj, nec

flultorujnoperumexemplaconlpiciat.ne fuaopera quafi non amore arter cx mortuis pellibus credat munire.
pulucrequoalpeigutm ku;ta tionis>aVquaipfidotoresimmunesefIenequ ditonbus folhciti falubribuscur/sintendunt,

ficatur:Per
nera
mundi vixcalcaneo
tcrrz
puluerem L:
.
go
Qm
na:patria:,ledpra'mioiumambitufalutem pr.rdicat andie tibus,quafi in itinere falutat,quia hanc ex occafione non

,
recipit verbu ipleafflidionesj&cmasdoc; le tolerabat,inargumentu vertithumilitans. uercperbonosauditorcs mbetur pedes euain
exintentionclalutemaudientibusexoptat. Omnis enim quiin viafalutat,exoccafioneitineris falutat,nonex in;eu tione habendaeeiufdem lalutis.
Iuii& pcr iplum Saluatorenarraturablut; pra:dicatoris,iplelaborescvpenc! quefoilicitudinuad teflimoniu ddnationis fil Hic ergo puluis tn conteptorcs euangeli) 11
doctnnam
b i\eminemper riafalutaueritis. Feftinate iubct cotendere, ncalicuiusobuij conrabulatione rcficdlanturab iniuncto itinere.Nccsiplicitcratt:Nemmc lalutaueritis cu fit vlus
h <ij fodomis in die illa. Sodom it.L\c:n in virn & inholpitaleserant,tamenapud lllos nulli hi qualcs apud ludcos prophetc,qualcsapoltohrcpc
humani-
Lo
tcns feflinanter famnlnfuu adfufcitatintl'pucri'defunffi
NICOLAVS DE LYRA.
t
Neminem
per
viJa./rf cli,fjluu dixeritis in kac vita,in
qua
4.;{.;'..t.r.Ac:inge lubos
tuos,&c.Fr f:Mih
si
boc certificatusfuerit quilibeteli incrrtus dcfalutefutura, niftfup reuelationt diuina.Scd quia hsc expclitio licet comunis Jit tjmi vi
deturfprritualisfcu mifiica,ideoalucr potefl exponi magis ad litetJ.dicendo, q>in bocoflevdif quantadili>7tii C* fcflinatione prxdicator petbi diuini debeat officium ftbi iniuntlian cxercere , quij p
bomojb j.ilntcs cu,et ft fjlutaucrit tc quifpiarr,,nd re/pHd bocrm intendebat ex cludcrevcrba cu j 'i's rcta^
2 Edeiites &: bibentes.X'^'' interrogar>tes prc
ficut
;
t
C* Tauluspofird docuit \ .Cor.io.b. r cu.Pjiia UVttratis, fimplicibus bominibns
&
hor intelligitur,quod non debrat ab oflicio ftbi iniinflo rttardari ./> ptcr familiaritJtc cu.diquo.Et uli mbloqind: vfts cji ELfcusmit
tcns
fcipfli Cin'fli,prom';ttfr,tibus n nt vctcfi.Hiv. tnir.icuij fat
regnum nr:
>u crtderi
MOi\ ALITEt\.
%
t Tôlite ergo portare
e(t,przdicare,ppterqucftum. t JitquecaheamentalA e(t,excmpla darc mortifcra,na cal-
[jccu.\c\
Tfed.
ceamentafiuntdcpelhbus moituoruin. i Etnmincmpcr ut.fjiuAA. clt nullum cxiflentem in uia pfentis vu.r laluumdixentis,tficntaliqui propterqucltum
alianosalVccurantde fuafalutefutura, dcdubia.
t Et ii ./> fur.ld eft,prccdeflinatns ad pacem xtetnam. t t\rtiu:ifcet fiprr tllum.ld e(t,.i vobis nunciat.i. vefti { Sinatitem rrnrr.ld cfr,ndn critis prinati mciito t Inea aucemdo. ;.;. c-<. Non mutantes holpitiu pr<
Jautius
t
t
Im
cum tamen
prandium habcndum. qntmimque autcm ci/i;'.Oftcndentes quod ipfos qt'

fic
fit
val-
ron
lua.
'
Dno
uobis quia Sodomis
;>
dir illa ren
CHii^
Dicite
cav hu.d.ld eft,induciteinhabitantes ad pacc mter
nam cx hatcrnam.
vcritarcmagnitam deChriftoneqnitcr ;mpugnaiu quod eft Ipecics pcccatnn Ipuitum fanctum.
8?
**
Luca:
docuitnuIla Lot intereoi,&:fi iuftus,nontamca'iquid donatumeff.multuabco fccir.EtiJeocuimultum f

l
Cap. X.
tifi
840
.|
humi,.fatem rcnocannir. Qnjafidiaholuspropterfuj:erbiam dccceloett pra;ciparus,multo magis iitidcterra edi

luperbierunthumiliabuntur.
qua tiir,S.'potentenspotentertormcntapatientur.
,
&
Coroîm. Corozaim,Bethlada,Capharneum, <beriascuiiratesfuntGalilea:,inhttorelaci Genefac
tibi
re t.
isplangit
Do_
g Surnitepollquafid<rit,s.S a n ct vs Ti tv s.HsrcChri ItiDominioratiohuc tedit, fidaimonu antefignanus,&:

princepsc'ecidit,e cq
^poiltanta
*
quam
illiciuitati
Vauibi Corozaim, vx
tibi
Bethiaida,
'
lo, fetui illiusm po-
"SSffiteE.
j
im -eiorcs gentili
quiafiinTyro,^S,donc,factefuiirentvirtutcS , qusfacl* iuntinvobis, olimin cilicio, &cinere fedences pocnire1
%*&&
lllum.
ruetem
vidif- t . P?nl
nl o3
Bf !S?H?ffi!!?S lusdiiiiLann
renr
bus ipoitdetcriptc
emptum,fi d
jiurquoq;Ueico- e
cn]re,graiiamque
ie ri
Vcruntamen Tyro^cVf Sydoni,rcmiiIius eric in ludi / vT r cio quam vobis.fct tu Capharnaum vlciuead ccclum exaltara.viaueadinfernurn demer<reris, f Qui vosaudit,meaudit, *
.
nuw.
ludexille.q lubalpe ftum non vcnit, eu
^fiquideir.al.usq
Mauh.
t^
lO.lt.C.
.ll.lt.
<]U1
videreofrioneauit.
2 S-cutfutgitur.
No
f,ciendo mircT.coidum v n
.ie
f,
ibu,n>i B.,ni., B ,<-,.b.fccii.
Hocad
vus
No!scicdtieinnir U m.
ipernere
no
et
qui vosfpernir,mefpernit.
l
umerunr,
i
ego& H at rvnumiumui.
Quiautem melpernitjfpernic
o^-od in
te|<- nor,
dit,quialicet diabo- tpcrnic lus prauo volunta-
**
ahcio.
Afyen
f
eumquime
miiit.
Reuerilfuntautemieptuagintaduocum
h
it
pcctipnngetismc
propofito , ausfitotjfcurus,$c j tenebrofus,fecundu

s
tis
efFe
ca(quaindiem
dicdniltraparsin-
7audio,dicenies: c
Domine,etiamdcemoniaiubiiciuntur no- 4 naturamtamenqua

? c,oanocp^jwfti, t
:
.m.
doqjilluftris,
& cla-
dutdaeft)figmfi.
t
.Inaneri,
mor- g
per
ki s inflominetuo,EtaitilIis Videbamiarhanam ficutful,

,, apr , cip
tis-nfideratio,
cm d< ruperni.adiiDIapfi.m. foroi. rvin Angeiumiuci.

.
VdficutfuWqui.acUauiadhuc.raaf.
(
uitotahumana
eerrismafTain pul uerncftredjgeda,
figiaturinfellione
Jiu
vobis porcftatcm calcan* gurdeccpIocadentem.Eccededi b .a d idun'. n

a
roicxtitit.^Quod.n. DcUS COndldlt flOC vcnuflu, &l pukhru erarjdautemi quo _
Qjidenteaperte
Qu.
c/am
:ni.di
u.
g draco
uit,
ille
infernahs
* * h difupra icrpentes,
*
ct
lcorpioncs, ccfuper * *
'
omnem
virtutcm
fciprumtransforma
llitaspprixco-
hoc malum, &: turpecft. GtrmreS
tia:.VndePro.
ihijyMr^/rrôfl^w/prfmmldeu^humiliaminifubpotS
tir.ntiDei#vtv.ex.indi.vifirationis.
ergoita habeat, in quit,&:egoisfumquieam vobisp'aiem contuh.nerno ve
rciww/ft/MjjM.Impletavidemns vcrbaSaluatoris,qa !iciuitatcspdi6tx,Dhopfcp.tccredcrenoluerurTy :u:cSydonolimfucrutamicajDauid&: Salomoni,& po

:
ftrum feiplbmadmirc;nr,nemo leefrerat,autmagnifaci.it. Secujjdum beatum Cyrillun!,potefthiciocusaln;erexpo.

ni,vwit fcnfus.
y idebam Satbaam,& c. Hoc dt,efublimim
ierram,agloriaad ignominiam, alummaforritudine, ad
;ingclizaîb.Chriftidifcipulis,deuotefidem kilcepc .Hiarcautcm litprxdicatumnoncreditunsr&nonp
fummaminfirmitatem. Namante Deiaduentum, toto orbe tcrrarum poticbatur , colcbaturque ab cmnibt s

gentibus.Vbiqueextabant delubra
ille vt
id
qc
l ui
tu
ciedituris,nouitillequiomnia nomt. ittuCjphar.*p}ueadc*.er*t.&c.Vd cxaltatacs fupcrbc cndo mcx prsdicationi.Vcl exaltata es,meo holpitio cisfignis5c virtunb.&cidcomaioriplecierisfupphcio hiscrcdete noluifti,<5c nealiquis putarct illis tantu ciib.vel perlonis qux Dominutn in carne non recepc conucnue haec vciba addit.
:utn
in illius
honorem
etc-
Cla,vbiqueaia:,vbique iacnficia,poftChiiftiadueniu.iuic
' Suprafcrpentes,& fcorpiones Serpcntes, funt malihoes vei diaboh,qui >ncohandis virtutibus vcnena praua: perfua fronisc bjiciunt.Scorpiones,g, confumandas virtutesad fi.
fulgur.
nem
ventatccontendunt.
t ijtiyosamditmc
fiêrnendo.Euangdpdicatoremquiiquclciat ferwn vilespet lonas,fcdip IiiSaiuaiorem liêrncie vclaudirc,quiaindiicipuio ma rilio patcrhonoratur. gcrauduur, & f %m'me ctiamhcnc confitcntur dcfci entcs honorem no ciiChnlh quuinfitmaadhucfide,gandet tn virtntib.iSc: jtum opcrauonceiTeruntur,cxemplo tctrent,& ad
.v\{n audiendo vel
i t v s. Qnod de ferperibus,&: fcorpio nibus hoclocofcribitur,hoc totuniaddiabolumrtfeien-
^tS/jictvs
.
dumcft.
i
ftis
fiper omncm v/rtaffw.Omnesimmundos fpintuspote euciere de obfcflis corponb.Vel ad httram.Sicur vipet
rar.onocuit manui Pauh,

tuit Joanni^vnde
&hauftum vencnum nonno.

a
'tipiije
humihtatcm
& iple XôminuÊtfim.quid.bib.non.e.no^. î^

'
NICOLAVS DE LYRAtib;
rnde fubditnr.Dicenta.
5
Domine et da:monia
fnbiiciunt nobis in
Corozai
.
m va: tibi.Sententia huius partls fttct ex

ai ofiendcndum
cp
nomine, &:c.
Mmb<.ii
-
Quivosautiit
meaudir,&:q vosfpernit mefpnit.CVii
Veruntamcn,qnia ex boc ntmit {toi-iabantur, tanc/uam adbuc iufi r tni,& imperfeilifidco b&egloi ia rrprw fju rûmfubditur. Etaitillis videbam lathanam ficut fulgur de catlocai 5
ipcrnir,&:c. Uoc adiit S..Uaior (n fine
dentem. FulgUr f n.cu<xu celer
t>->
,man,fcfte-i
&
cu.
fftcrt
&
i>ifla-
ffipulnrum eius e(i deuot<,clr reuerenter audienda,[aite '-Htrtntmm Di i,tuius prwcpuhter ejt dotlriua bxc.
Reuerfi
fnnt
autem feptuaginia duo.
Hic coftq<nter de
ratione,(icut dfmonrs de aelo trnpyrco ccciderunt in in(tanti,& ui dcntib.fanfhs l4ngelisj& cum fatere p* ccati propru>& adinfla.nrnadum bornines pcr tentatio' caufa bui-s ruir.tn elatio
empaian.Ft
<
in Wjf&int* du<,r*m dif< tiub.um reucrfio.bt diuiditur i,& miidtHtalpByqtutincipit,ibÊc(X qdam ':> parltmojnnditur bmknuas Cbrifti,er
îifipk/o!
,.,
fuit
a ceret 'ialuator difiipuclatione dcpottltatc vobistoccfr Jj Jfper darnones nimjs cleucmini,& fic co ruatis.
fmcfnperlna dejua
cxcilii>iiia,<ji'.i/i
lis,cauerc dUigenttr debetis nc
1
(
'
n duob.rtdcl crt ces bevi^nc corripiendo.feminatione ,Deo ptri 'irauas agcndo,ibi:lnip\ntttioiie,Deop r\ vratias agcndo,ibi:\n ipprinmm dn.uur. Rcuerfi funt aut
,
.,
6
ic( k(
Ecccdedivobjspoteflatcm calcandi Jupra ferpcntes,&: ipiones,& fifper ocm virtuten ,&cf ps in adtttmtu Cbri
ieptuaginta
fut liâtionis comple 4 ^rii gaudio. 7 um dcjua p> xdicanone prrejuam popuû&difi
.
<.
Jtrvidetur impleiu illud Ifaix^x x.b.iiuod dicitur dt\< rpttib.lsl no bunt ,& non occident in vni t trfc montefarfio mco, quia repieta cd
fl ei~t
f'
ttrrafcientia Domini,\idiltc(.t pcr pr adicationtm Cbrijti,& di

eius.
<iHU utn de miiacutoium opiratione,quia dnrt.oncs eiecerut.
fcipulorum
vnde
it
Ferumtamcn
fdOfôtLlfPK.* Ubi Corc-âime
cce dcdi
Sidone re rationi lenlualitatem,qua: iecundum Aug.fignificaturp Betfaida,ouiafi in Tyro phfutes.&c.]n iftisduabus ciuitatib.fecerat Je ferpt ntem calcare fcorpioncm eft dercftandeiiaclore. tt ^fniffent ir; calcare omnem viriuttm inimici,eitabijcereomnem oc ues,Sc: miratula n.ulta,quibusingratifuerunt,pto * ' ûod taluci 111. l itcamur. caiionem mortalis peccati. ^ Eccc lnipfa
tibi
va
&
&fuperomntm
yobisptattm calcandifupra ferpentest&fcorpiones viriutew &c.Ca\c:arctcfpenxcm <:l\h\b\icc-
**
&u
a
-jy
.
GtoLOrd. &c Nicolai dc Lyra.

\uuiafpirfti4,
; r"
8.
&al
operarur,
*ob.&c.M&]o$ fpiritoseiicere rcali^nnonelt mcrimm il!ms,qa ilia .!>nisChriitihocag'tadconde
lo.squibusp.itcr facramentafilij rcuelauir.
Cum audisoTaagnofcisomnipotentem,nondecc
a*niis trndira confiteris
fil
nondegcnerem patris.Cum
cui pcr
nationcm eorom.QintK>caDive4.id.vtilitaremeoTuni denr,& audiant,vbl licoc hommcs dcipicicnt figna raden:i
naturam vnius
fubftantia;
omniaiurc funtprc
non dono collata per gratiam.

h
te.
rn
hono
fiut.
Quodmu!-
tanr,adcuiusinuoca
tione mirac.ila
>hibet
gaudcrc dchumiiiationcdia
boli,q proptei luper
inimicij&nihilvobis nocebit. Vcrumtsmcn innocnolitc Gauderc autcm gaudere,quia fpintus vobis fubiiciunrur.
Pei humilitaiem
ii'li
Prophete.
alongednig
videtut
"cRr*.
Defalntc. Iiumllitim quibu, loqurtntor.

c
Ixnigmatc,
fioli
T.Jtlrto
biamiecidit,fedgiu deantdeluaiublim.i tione: vt vndcillice cidcrunt fubleuan, ilii alcendant humi

hati.
quod ndmina veuxa fcripta

i
funt
m ccelis.In ipfa hora exultaMe..v

c>". .uhllf.rili.jj
,
prcfentcm mjr.n hentcs, 5
t uitinfpiritu fhncto,&dixit.
Non
pter.l>d creator.
Conficcortibfdominepatcr
,
ipfoq volebatin
rogantcs,nonpc
svclvariasv
ccc.i,
8c tcrra: ,
,
abfcondifli hac a fapicntibus quod exatar* Qi

fe
&
prufic t
num
i
noa anturr,
fpccics d(
t Tifrnti
mfii:lb.
Gandete autcm. Si
sccleftia fiuctr-rrc
dcntibus
placuit
& rcuelafri ca t paruulis

te.*
Etiam
bantur.
Lcgifprrltus fu
Iniuflnm efTe noa roirfl quod iufio ttcait.
parer, quia
ro,'U-
iB aopcragcfl'ent,p
anrc
Omnia mihi tradira funt a patre mco.Et nefilius,
air.Lcgif.i
finefidei
bat,furgitvt(1
hccquafi litcrisador
natusapud Dci mc*
mofcit,quisfitfiliusnifipatcr, &
UOJ
tJixic.
moriam auernaliter
eftaffixus.
quisfitpatcrnifi cui fihus volucrit reueiare . Et conuerfus ad difcipulos tuos ,

Interirrri i-i>neireriWf< riurifior^m qui corpuv m-n.r videiunt.
illafae
&
dum
tat
cat.icd^.
Aenolcunt
amentsqra
rt!u-
%',
nr pruulis.
VtSANCTVsTt
Mittb.
i
Q^b n
b
n>c
c
pacremreuc.uii.
Deum
Ttntis
ta<
s.
Scnpta funt,
dixir.f Beati
ocutfqui videntqux vos vide tis.Oico

trenraraprxltcenio
enim vo-
quodcjat.
StcValio tegenô,
illw
nopcalamum,&at h bi?,quod mukiprophcta:,cVfrc2csvo[ueruntviderequ2evos ' ' * K, r f ... ? ,. tramcntu,fcdpDci

.
gifpcrirusoci.
mcmona
fMJr.x:.
i', ..,.
n ciuidedia-
Videtis,&
non vidcrunr,&audire,qua;auditis,et non

a
audie-
r^tadi accipit
bisdni
vbiait:;
B quc Deigratiam,&
gloriam.Etqdc
bolus ecelo dcorsu
Verba
Icgis tfaros, u
leg
iftouras.
tCjqanomma
fcnprafuntii fcdipfciniuar.
ruit,hominesautq deorlum lnrcrtisde

gebat, interacleftes ciuescefenrur,cjdc
runt. Eteccequidamlcgiiperituslurrexii rentansillum,diccns. t Magifter.quidfaciendovitamacternam pofTidebo?

a
Intrrrogitquo*' fitis' "in ell.ut
uitrtfponfis iultiilcetur uel djrrftut.
ne monflrat
fitconfeil.
<
At
fcnbunrur. C lnipfabo .Cum dc fubie&ione im
Initge quid fcriptum eft ? Quomodo ? Ilfc lcgis refpondcns, dixitf Diligcs Dominum Dcum tuum cx toto corde tuo , etcx totaamma tua, ct ex omni
illc
dixitad
eum
patrem
laud.is
Abfcondifiih.r
pictibus,&:po
6c rsuelaftica puulis.
1
bus vinbus
tuis,ct cx omni taence tua, et proximum

ii
at
tuum fi-
mudorum fpirituu de nom ilbusicriptisin carlo loquerc turolteditpe quid
m cut
n"
refpsfiieioefn^npB liodi
illi .
fartuiri
Ille
tcipfum.Dixitque
Recle reipondifti.I Ioc fac, 6<yiues
refpond'
xit.
rat
Dixirquo , fcd non imf
uir,cpfcriptumci,
hxctanracerfitudo data fithominibus fcilicetpcrhumilitaicm

flrlei
quia in prcfentia habebat dominumquemdiifgerc

bat,fed
chiiftian*.
Confircnr tibi.eo. Gratias
ago, qa apoftolis aducnrus mei

fi-
huncmagiflrum non Deum

.
vocar.
aperuilri/acramcnta,quacignorant fcribx&: PhariiEijO, bi fapienrcs vidcnrur.
dum
la
Hefte t\efpondifli
Pcrfettum
ircr vitx cciefiis oftcnd
lcgifperitodediledtioneDci&proximi/cii^H viues. Et finirapaiai nenri rhdir.^rr7r refpondi/lrbocfac
&
tieuelafliea.N on ait infipientib.& hetib.fed paruulis,id-
adiecir.fade eytufacfimiliter.ln
quo oftendi t,qucl

ledillcprc mifericordi.
i
eft,humilib.vrprober lerumoremdamnaffe,nonacume. f ma /ic.No ronem reddir cur.hos clegir,iIlos rcprobauc
lam dileclioncmvenituradviramcremam,
mum non habcbat,qui nunquam forlitan

fccerar,& ideo ignorabar.
rir,fcdficDeoplacirum dicir. Inquoaccipimus cxcmplu hum litatis,netcmercdifcutiamiisdcfupcrnis confiiiis. g Owma i/fci,firt.Commendara humiliratcper >gadfido venitur,pulchre dc ipfa fidc locus conncftiru r.cum ola fi;
bi tradita dicir.no
clemeta,quc
jpfc creauit,fcd illos
paruu
los
n Hocfac vmes.Ex primo legncapirulo doceturk ignarus , probansquod lex in pnncipio ftatim parrcm filiu pdicauir,& incarnarione filij annficiaucrit dicens,! ges dominum Deum tuum, &, dili. proximnrn tuam fkui teipf Vndi
'.
'.
NICOLAVS DE LYRA.
Vcriiramcnin hoc nohxcgan.Qj>iafignafacereinhocmii ic t do aliquando conecffum eil etiam malis hominib. >t habctur Mat.-j. 7{oh proptti ipfos,fedad confirmaticne fidet Chrifli prtdicats per
ipfot.
riatio
quam habuerunt de cieiiione dxmonum,vt prttditlum tfl,
fuitmortale pcccatum.Sequitur. In 3
iplahoraexultauitinfpiritufantto.Ef/wef fente*
n
Mat. i i.yfque,ibi. Beati oculi q vident 4 qux vos videtis.Er fimiliterpattt tentia huius partis cx diclis Matth.t j ex
ditlis
.
Gaudera au.&C.IC.in
fliti a, alio
CC. hi cfijn lila
vtx.In
tjuo aViquoru
ttomina dicunifcribi duplicitcr.Vno
modo ficnndum panitcntia iit-
m^d fecundum aternam prtedeflinath ncrv. Et vtroqne
legi fperitus.ff<cc efl pars incidentalis,in nitur iuplcx incidens. V rimum efi Chriili ad legifi pt rejponftv
Et eccc qdam
*
''
rem: Sccundum cfhcxcnfatio Mariat crgv fororcm,ibi:iCtum
it
tnodo nomina eo.u crtnt/cripta in cehsûia crant pradcflinati.cxctpto ludaproditore,& cum hoc habcbatgratiam Dci, ouir illegb
riatio
autem.Pnw. partisfintentiapatet cx diilis Matthsivigt cundo MarciM.yfquem.
&
*1H
Et ecce quidam lcîfrcritus furcxit tcntans illuw diccns.S DA.Supcr Jocum iftum dicit>quodift tanrJo qua-fimtde vitaa?terna,fifortcChriftusdicerct
5
In ipfa horaexulta.Vcx. hocquod Chriftns uirin Iptntu ^cfimplicium iHuminarione,3j
HOi\JlLlTER.
homo cvulta
lupcrbcrum
fler quidfaciam.Y, b
cxc-!cationc,fignificarur,quodq -ihber Chriftianusdcbct gaudcrc.icfimilibus,vtChriftoc Mifoimcrur.
Beati
r>
hdcm chantateformaram bean lunc m

beati ctunt in re.
u'iqHi r>idetqu<$vos vidc
m.Vidcntcs.n.Chriftr p
fpc,etfi pcrfeucret
quidcontra Moyfen.&ideoChrifluspcrverba Moy fi fpondendo confudit eum per hocoitendcns,quoddcr res fidci carholica: funr confurandi ab illis q fciunt & F illudquod tcr.entindifcuf!e.f.Iuda;iperfcriptnrasHcb
rum,&
5
Saraccni per legem
Mahumeti.
j
Hct,
Et
m
\
<fc
Luca?
Sed
i!!e
,Vaddit: ffflf fc
qni cu
m nefciret proxjn- u qa
Cap.
tis
1 1
8 44
D
dcbat i- Chriftu refpondii:îJ^/*ifj pnw.Fta qui nefcir Quomodo enim poteft fcire C ritfu nelcir,& Icge m,cnm veritarem ignorer.cum lcxannuciet veritate? j
poffit cognofcerc.Sacerdos ic Leuira q trSftflf, facerdotiu &: mioiftenu veterisfiguram rettameri, vbi vulriCra
ftosinterr.
Jaguc mtindi monftratur,lsd nocurant.Samaritanus qtu cu-
pretauir.dominuseftqui.pprernoshomofacnis
tudincm bominum f*
t.
Legilpehtus vt fapienrerreipodiffedica tt.primumfclegis

ilh tute volens
fjirilt
virajpraesetisttcrarripuit,
& venit iecus vu\he&tfi,lnjmiti

Bus,& in. v.h. Coml.J.
IgllOraiC
IU<1
qucmmagi(liu:ii voca;proxtmum foj.iou
|um,qahumilia
rircufans,
&
feip-
fllc
autemvolensiu^tificareieipfum,dixir, adlcfum
Ecquis
jîuftificaTe
vo- b
*
,c
5.arc.inanonpo- c u videequae rene

liturparuulisChri
(1
elimeus proximus?t" Sufcipiensaurem Ieiiis dixit:Homocjui dam defeendebacab Ierufalem in Ierico, & inciditinlatrones,quietiam defpoliauerunteum,&pIagisimpofitis abierunt t iemiuiuo relifto Accidit aurem, vt faceidos quidam
.
paflionisnoftra: f'ulceptione finitimus, 2 mifet!cordia:col' latione vieinus.Alfi^
&
gauit vul,eius(.eccara redargucnclo cohibuit.lnfunditoleu
cuiO
riftusita
im temperar
feomnisûimii"c
defcenderet
ta
eadcm via,& viio iJio prajteriuir. Similiter & leui-
dum
pocnitentibos
tribuit
cordia ficit prointclligatur,
jiiis
& fpccialiter ipfe Hifilius qui nobis

p
locum,ocyideret eum,pertranfiit.Samarita nusautcmciuidamiterfaciensvenit iecuseum,ckvidenseum

In baptifmo.
cum
Ipem
dicens:
E
Mat.3.*.
eiTetfecus
Pocni'cmiamagite, quia appropmquabit

.
regnum
cocloiti
humanitatepro
mifericordiamotuseft
Infundit vinumdu.
Etapropians alligauityulncraeius,
peccantibus lertore
xinnsfaftuseftdefi
eetur.
poenaMnauit domi nudicens:Ow arbor qux non fack frutlu bonum excidetur.^& in igncrn mntetur.l u mentu earo ipfms eft qua ad nos venit , tn quam iaucium fuo. Imponoftra
Ib!<Jcm
c. .lj itr.
.d.
TiTvs.TnrecoruItushicadominoIau ujin fuperbiamprorumpit. Ponitnamqucfe nullu ha r t:epioximum,hoceft nullum exrare,qui fecundum exa cmiuftitia: rationcmcunm illoconferri queat t <^<eftwff.Nemoproximior hominiquam Deus,q rinfecus&extrinfecus nouit, &omniacurare poteft,
i
1
i
^Sanctvs
omnis incredulus vel tentatot nec

haber.
i
Deum nec homine
portauitincorpore imponir,qa peccata nitur vcroqui ipsaincarnatione credit Stabulu eftpteses ecclefia, vbi reficiutur viatores in aeternapatnam redeutes Impofitusiumento.in ftabulu duciuir>qi nemonifi bapti fcatu<,nifi corporiChrifti adunatus ecclefia intr.uiit.ht.curaegit,nexgcrpra:ceptaquxaccepci*ar dimitteret. Sedno vacat Samaritano diu in terns degerc, redeundu eiat vndc de(cendetat,Itaqnealterodie,id eft, poft refurreclione iua quado ampliora:tern-cJucis lplendor,quiantepallionetn efful fit in mudo.protulit duos denaiios, duo teftameta in qbus auerni regisnomc&imago c6tinetur,itabuIano, id
eftapoftolisdedit^quiatficillis sesuaperuir,jyrintclligetec
pximum
^Sanctvs T
t v s.Hic lcgifperitus fcibir Pelufio
tloiuiuftuiuftoproximu iu licat.Eumaure ille tantum ihimcefebat, 4 quiad virtuturattigiurrt peruencrar Neq; im hominum inter (e cognatione,aut excellentia ex na ta.autnatura: fimilitudine fpec>adam putabat,(edex dij iute&aclione.Seipfum^pindeiuftificare.hoceft iuftu, 'monftrare.quatofque in virtutibusaut iuris fapieiia ,p|eifushaberetottetare voles,aiebar,dr quU cdmeusfximus uafidicatjcflende mihialiquem tantu quatusego fum,
lcripturasadregedupopulum.iQuodcumque luperciogauens,Supcrerogat Apottolus cudicit.- >e ynrgwibus pr&cetu dommi no habeo,c9jiliiiautedo.$upctcrogiticumr\d Vtltur iudicio reddet poteltateaccipiendi necelfatia- Rediens jn
in j>au}dim
t.
Cr.
iominusaut^ppinquitatem hancnoexdignitate
,
vel prar-
'iraaliquaac~tionea.ftiman vnlt.ledex naturarcoditione.
Uomoquida&c A
vgvst. Homojfte Adam
Irelligitur
dice;. iiuiafuptrpauc* fuiflifidtlis,fuper multatecbfiitua ,intrx domiui tui.Quis borum.hnultie:* pater, quodalie-
Mntb.
generehiimano:Ouiabeatitudinecoeleftis Ierufale prc ncationisprolapfionead milerias,&defeclu huius vitoe utabilis&erronea: defcedit,cu lntumefcerecoepir Erp
icetia
nigenalerofolymitccuimilejicordia impedes,ptoxinuoc fuitquam (acerdos velLcuitaciuldem genris.
^Theophj-ylact-vs. Non
,
dicit defccndit'
mcidit in latrones, id
elt,
lnporeftatemangeloru
feddelcendebat
ra
fibiii.
letransfigurantinangeloslucis,(cdper(ctierare jpoisutdnquos nolcideret.nifi cius madati celeftisde'

3ctis,qui
Z
lemperenim humananaturaad interiotendebat,6<: non lnparte, ledintoto vitxattendcbatpaf
usiefecifletobnoxiu.Qui etiaindumetagratix fpiritua s,immortalitarisfcillcet&Inocetieofrciut,& ficvulnera
ireiunt,ideft,pcccata,qbushuman?naturcintcgritasvio feruat tur,8cmorsquafifoftis vifceribusinducitur.

itemerata.qussufitindumera, no poteltlentirelatronu lagas.Abierunr,n6celTandoabinfidijs,fedoccultadoinfi us.Semiuiuo relidlo, qa lmmortaliratS exuere led ratiosieulum abolere n6poflunt,quin homo iapere, &c Deft
poilit
Qî
^rrM<<ii;f-,drr.SaccrdosDciIegeannunciat: Defceditquidelux per Moyienin mudQ,& nulla lanitatem con tulu hmufmodi.Delccndit Lcuita.qui iypuofteditîph.etarum,fed &hicnullum fanat,quialex pf-cca.taargun, led
pcrtranfit,quia indtjlgentiam no.njajgitur. leuita non cft Mlfericordiamotus. Hocde lacerdote diclum quia lex no habct miieTicordiam, fcd ludjcium 6C
&
yindicl^m,
if n*cit
NICOLAVS DE
Illeaute
LIRA,
Homo quida defcendebat de lerufale" in kricbo, cVc. Secmdum aliquos hxc efi parabola, fecunau attos eft rcsgefta, qmx
irtter
volcsiuftificareleip. Q.nod exponitur duplicitrr y<iomhcjuod vdletfe iufiificare fccundu apparentia.Miomodo ritutiminritate tjuxrens a Cbrifio iatdleclumprxcepti huius,ut
WreaimpUret. Et caufa buiusduplicis expofitionis,tjui* ficut di im fitMat.zi.i(le vidttur ad Chrifiit malainten primovenif/e
,bne
lericboerat qvtcda jolitudo, vbi frequentcr hvmiIerufjle nes tranfeuntes fboliabantur d latrombus occidebantur. fn qux folitudine captus fuit fedecbias fugies ab exercitu Jâbu cbvdonofor
&
&
yt habetur Ien.6. Moralht

in
bocprocedit prima expofttiojcdpoflea Chrifli verfuit,& ideo dixit ei Chrifius. fôn Lange es a regno "' M**.\i,c.& fecundum hoc procedn ftcunda expofitio y quiano 'paretclare ex textu vtrum quzilionun deproxin.ofecerit anie
i&ftciidii
tane exponitur depeccatore difddfte 4[tlatuiuftitne peccautmort Ae , qut fpoltatur a Amtonibus bonis vulneratur in bonis naturfi , y gratit relinquitur fmiuiuus y
r
&
&
'ttompuntlus
quiatolliturabco vitagratix rema> ence vita natur*. CftiCLnftut appropinquans in fva Lf edtiia incarnntione .
3 Alligauit vulnera eiusinfundens okuw.-Miftrlccrdix vino iuftitia}.
-k
(Tt
""pmtlioncmvelpoft.
Homo
Duxit
M
t
Pcr Ierufalem fta quidam dejcedebat is virtutis ideo per homine delcendetcab defignatur,
lerufa ic.&c.
tfomo
\U L ab
&
h\.
uatione pecunie,cV nodefanationectilpc.Samarirannsnut eft pra:dicator tk pfeflbr motus ex chantare,allieans vulne ralauciafiperfanumpfilium, infunde ,olefi mifericodiy,
&: iuftitix
-rufale in
lericho, peccator dcfignat. Qiii incidit iu latro

I
^>id cftjdjemoncs fpolianreseu gratui us, 6c

J
naturalibus
iUericordia,lunt ecclefix
lnerantes.Sacerdos a ute 6d Leuita pertraleuntes ablque mtnjftri,cuiatestaiu de le
mah
vin,&: imponens iihm in iurm niu.q.t i;6 ioJQ mentc pra:bcrauxilium,(e. iet p.ou? tot p0rfOrc,qupde'rt animx iumenium,6V ducirin (l3bulum.l.tcclcfia-,\bidatur pabulum veibi Dei, &' (acramcnti euchanftia.
uajione
Tomps
v,
S,45
a
Glol.ord.& Nicolai de Lyra D<r;V/ni>ii7i<>Nondomum,

fedftabuluvocar,quo
U
,
rores,dux'fignificanMirvitaMpfi.,'^.PcrMartham,np C
nominemilcrias^fftoseshiuusvitaefiguajtnehomoin
hoccMlionnnium
~k
Sanctvs Tirv s.InUabulum,hoceft,inecclefia.
in patriagandeat.
a3uo!adeuc>tio,qua,px;moi!i ch.ini.ue ibciamur.Pcr r.a rcligioiamctts nuetiol Dei verho,in Dei amore ramus:AcTu:a panevelcorporalemelu"ienti,V(
ignoratui tribuitur,errantccorngir,fuperbuvidhumWi! rcuoc ;t>qocfi:b
H.iccmiucuomniumcapaxextftat, omncsintragremiu
luum complecTitur.
ii)
Hom.
ca Lucj.
V S O t T. lrabulum ccclcEfl
lia,
* CR
qux
Chrt
nnl^n.tirpiriiuJ.
Clicn
<~uj
palTion
expediantdi
lnfundensolcumcx: viimm,&imponcnsilIuminiumentum
Conremp|anua,c
ritarc
I
.
in itincrc
hofpi.
mundilailato.s&iar a ctn.scki.dorumdc b
tcllosfukipitvenictes , vbi depofito oneic pcccatoru viator lallus rciicitur,
*T*i luum duxirin T

.
HUIII.
tu Ii r
i ,
n jitabuIum,c*curaeiusegir:EraIccradie produos denarios,'c^dedic tlbbulan^&air Curam iliius

,
i :
' i
t liolpi-
u.
liabc,& quodcumquc iupcrcrogauens , cgo cusn rediero rcd- ? dam tibi . Quis*horumrrium videcur tibi proximus fuitfe 4
11.
ii
ii
nuieriner,fedab
'
*"<>:) aflioneqt (c,r > folicond:

defioicnoinh
'tis
igitttr
&rcfccTuslalnbnpa c
fiu rcparatur. b Dcdit duos
rios /iabulari'
lJl1
<F
lcidirinlarrones? Anlledixit:
Qm fecic
l
mifencor-
j ciem crfatomTn
dcfcit, cV dt
l
d dianit inillum. Etaitillilcius:

dena-
Vadc&C
i
tufaciimiliter. Fa,
&
c*. t.
Ctumeitautem, dumircnr, cVipie intrauirinquoddamca

/iii
e o
i
rV
i.l
1u..m. Stabula-
typum geruni A
c
* HisCni
cxmuucrquxdam Maithanominccxcepitiilumin domumfuam,&huiceratforornomineMaiia Quxeriam

.
ltcllum,
milceriluperniscl
bus dcietcrnainc 7 ipecTudominiiin

8
ru P tlonc
,
gaudcn
cx r ~ ~ paltores.
quiillos pofioli, lccuti lunt,docTores
M
,
*
r-ftrjn
nc
lana mo'iali
ani
iLiui t/at
.
o bus
c
In
filiu*.
domini audiebat verbum illius Martha 'O r +i -n n autem T latagebat circa * rrecjucns miniitenum Quaritetic n t Chnitus Donunus g
fedcns fccus pedes
r
.
trantc lelu
*T*f'
u*etfi
mdon
vitainiaua,
diftra.
hewtur
ad coclum afcenfu. rusobtulu duosde* h oc

narios
,
conquercn.de 'oorr.
quando fueratau
'
ait:Domine,noneittibicurx,qjodforor mearclicjuitme i2gir,rcmanentdun n iftra re? DicereoiIli,vt meadiuuec . tt reipondens ? ra nnoceottt f lal * X dans vt dilgentem k ,. ... . . 5 ..... i4riofa&octofa,in turbans curam agro impcndixicilUdominus, Martha, Martha iollicita es, cas medms eit
niandatum
i
am m
&
dani
cenoque promntens vbiredienr,

,
fons
f
vnar.
Sedens fecus.Q\
leidtorumcumulaterefufurum,q>fupererogarumfuerit. C ii/c"r:/'.Cognarionon facir proximum.led m.fericoidta,qua:milericordiacftfecundumnaturam. Nihilenim tam lccundum naruram quam narurac iuuare confortem.
tohiimiliusfeder,tantoampliuscadit.Aquac6fluitaji
uallemdetumoribuscollis.
UncoRi cE.Nemo,ppinquiorqqui noftravulnevnumeftcaputcum mebns. Diligatuuscrgo
racurauii,q
eum,vt
nuisetcum qui
fcltes
Deum&: dhm.Diligamusquafi ,pximum,di rtgainntator Chrilti cft,Vndc lequit: Faefimi.
Manaledet,qacontemplatiuapacatis vitiorum rnmi optataiam inChriltomcntisquietefruitur. Matt ftar,quiaacTiualabonofadefudat incertaminc g Marthaautem lntetaerat Mana quomodopafceretu domino,intcntacrat Marha<qucnu dopafceictdomin harc conuiuium parat domino, in cotunuio domtni ilia
tib.
.
uter, id eit,vere te
tate
proximum ficut reipium dilhgcrc nuni quidquid vales in cius corporah vel ipintuah neccfii fubleuanda deuorns operare.
i
iocundatur. h D m ne non
eft
tibicurj.ilxtilorum giona.\oq\3h\iT,c]a
* S.T
Txs.f-acfim /er.Qji.Eli facctdotij dignitas,cV
ti
tulusru.lum,nomenq;iureconlulti,iesfuntqna' paruam vtiluatem lacerdotib.&: iurifpentis a(Terun',tufi bonis ope ribus illa probciu iv cxomenr.
HanitolermonededilecTione Dei& pro ximi,iupponiturexemplum vtiiulq; dilecTjoius,non ta in lolo verbo,quam m operii exhibmone.Per iftas.n.duas fod.Faclumril,dum.
rorcs,
hucdiuinepêmplationisignariafolum cp didtceic, frar< UcedileclionisopusDeo placirum dicuiu, ideoq;cunct( qui Chufti deuori efte velinr,huic map.cipaiidosautumj Etrtfpondms Maria non relpondet, icd cam luatn n ociolacommittitiudici Si.n pararet telpoiidendircrmi nem remittcretaudiendiintentionemk MjribjyUartba.Rcpctuio indicium efi dilccTionis',v
i
.
forte
monendx intentioniSi vt audiret aucntius.
N.I
1
D u xit
C O.L
AVS DE LYRA
ref.ciuntur.
9
1,0
1 1
n ftabu. Id e;i,dotnu rccltfi<e,t>bi ftmplces
a
3
Et alrera dic. ld efl.pnfl refurreilionemfnam. Dedit ftabulatio:/d r//,ctti//6apo/?o/o.
Quaj etiam fe tecJntenra "peribus vita contemplatiux. Matlhaaui:cm,SC.OcCHpata inoperibusviteaffiH.il Qua; fte Quia feffa lahore mbiifterij difcurrcndo per domu
'
Chrislus
4 Duosdenanos./</f//, mitligentiaôui& teterisTeflanieti qwa apetuit illis scsu,vt inteltgeretjcripturas, vt habci ifra 24.
g.Et eiscuraptniietiu cbmedauihpromntrs prn falario vita xterva Vade 111 fac fimi.far refpoftonc co iludts 5 qnodpropinquitas gtneris non fadt prorimum, ftd opus m.feruordi.v nnpenfum,
& eius
difcipuli ejfent conuenienter recepti
&
refetli
.
'
&
Etait,DomiiTe,&c.Co<7frfi7Jc/f ociofitattfororisjut, de Cbrifti negligentia Et refp.di.il.do. / l J bocpermittetis cufando Maria Inuenitur aute Maria accufata tripliciter,fcilici
12
autHW.Hicponitur fecund*m incidens quod eil txcufatto. Marut râ forore fi-am,vbi prxmittitur locus cudidtur Et ipieinuauit inquoddam.ca.fc/,7'ca Betbaniam. 7 Etmuhei qusedam nomme Martha,&rc jid iluienim do g muCbriltxsfrequetir dtur ebat,drfi:cure dcuotione
<
FaCTum
cft
Thartfo,de prtfnmptione feu temeritate,eo cp Chrifiu tetigitr bhe vt di ffu c slfup.S ,c bocf cundu illos qui dicu nt illafuifj
rorZLa-zari
<
& Munhx.he a'/nda de prodigalitate, eoa,preck

y
&
'
ynguetu effudit,& pedes hfu vnxit, vt babef
loa.
2. Tertioaj
I
te,de ociofitatr,vt bic habei. Et vbiq\ Maria tacuit,et Xps ea e. no cratpf:>mptionis,fedd fauii,oftcdts Tharifeo.ffaffu
Marm
ibi
Martham
babit iniium-.fnm <)uia plura bentficia eis contuterat,ouia ipsa a p-ofluuiofanûinis fanauvratfccundu jtmbrof.&
:Tipnpter
Ma
naafeptem dxmonibus llierauer.r,fccnndHm ittos docloresîui tunt tUamfmlkforortm Laârificutfupra diilum tji -j.c.
9
tionis.heotitdes ludx,<& a usdfcipulis^q, iltatffu.o vngutnt erat prodigaiitatis,fed pietatis.Item quia ofiendit forori,quodft Maria erat ociofa,ft d mctionb.atlibns applicata,'deofequit
mn
di
14
Manha,Martha
(ol.CS.Quia
&
in
opna affiuct
vits. follicituc
difirafftoni metis inducunt, &frcquiterfturbatione iag.tr*
Qux
Po
M
1
fÂ
T E
i\.
quos fignificaturgratia in prcfenri, &g!ona infutnro, danda-bonocurato facienridebitum fuum peccatorum fibi lubdiorum. 4 Dcdu Rabularw.ld eft,dandos denunciauit.
Et
Ft altcradic,&c. Vcr
qua receptus fuit Chriftus fignificatecclefia. gusp Can.6.d.Terribilis,vt cafiroiu aciesordinata.Ft illud Icjhac J 'acere domum C.Tv^' tne negoeiationis.ltl patris mci domu
De
tem domo
catur pei
./.Et
i;::u tres
ftatus.i;AcTnoruni,quiftatus fign
,
quodcunqut cro . Faciendo circa lubdum quod non tcnctur cutatus. l\edaam tibi.ld eft.reddendum denuncio. 7 Ettpfc tmtautt in quod.ca.Pct
Martham dc qua dicitur
quodfatagebatcirca
bonum ad
&q uo d ctiam perdomum

in
conteniplatiuorum,qui per Mariam,dequadictt au.verb.d. F.ttcn quodledcbatciicapedcsdomini, ftatuscft nulitum ad vtrorumque cefcnfionemj&ifigr catur per Lazatum militem
&
t **01
g /7
,
Luca:
ro
mulris vnu, vaSef.Prfponit vnu multis.No.n.a
Cap.
XI.
848
D
'n|taabvn'o,&tnmu]rasutneccflariatedetib.acivnfi.
ptephtiua q fubtracTa luce pntis feculi gficit Ad iua cfi cot poredeficit.cia ina:ternapfiapanenon porrigiteIuneti,qa
pfic :t:
quia amoris
a
.
poft ponu t. (el8 noau.

Dco
iugiter inliTrere.
jcmqhicarderein. a
nc ' C hc:,
cum.ji_:^.-_ U erga plurima eft cum1pfum ipfum Marixfrftuteiiaduocaru5.auiiud.ex fueiat Maria: frftus aduocaru.qui iudex b
1
Porro vnumcii neceflarium . Maria

interpellatus. interpellatus.
opti-
Ex oppofito inteiligecpaMartha aufetitudinis
-jbooaio
queimat
vident,in
am ,eampliusigne
fceKoergoauferet
mam partcm elegit,quamon
auferetur ab ea.
2 retur pars q elegic, 3 qatrafitolabof ttuil

,
remanef
contem
chantasvnitatis.
O L A V S D E LYRA.
lW) vn.&TC/rf eS,/p/e
I
Du <// vnus eil,&

/*_i;.:*._
........
plemtudine contemplationis,ficut
fa contemptaticne,& de
tpt intur-n
r
;
efi
docere,
&
in
regtmine anima-
ui ' i.vnitas meti.t

'.
ad Dcu-.Et
/j
prtc olb.quteredus, i/iud refpicit vita conteplatiuam

/-,..,
rum laborare,& hmoi.De taliaftionc dicnnt aliquiyeft melior

ifla
jtUi
>
at.
r..
w."/-. *r,i\ftn
ip aftione nan loq'titur hic Cbrifius,vtpa -M>rn iiirunt . /uPi ifla aRinnt cnntrmolatio tnelior
tytftt.
11
*f
/(
fl
iflUi
t/*
MWii# Hl*' IjHkt wr->
/"
.,--^.-
-.^
t r ,
n
l
.
dflio a doftorib.fna qu<s tonftflit in exercitio vtrtutn dwp/fX \um,& itta difponit ad cnnteplationem fecundum cp dicit Bea-
arcemtcnere defiderat, > Tt ^( .moralium,Quicontempljtionis afttonis fc probent.Cuius ratio efl,quia fccii fncttvtpriusin capo quicfcendo fit anima 7. Vhyftcorum. fedcndo
dnn 'bilofopbum
\t
autem efiperfr eligenda. incafumagnapaupertatis.Contemplatio Cura aute retimen animarum,ad qnod fyeftat populum docere, in cafune dirjgcre in falntem efi eligenda,velpnins fufupicnda
&
&
ccffitatis
& & tumultib. paffionum per & prudens.Sedatis.n.paffionibus

libere poffit ele
fratcrnx,vndc dicit Augufi.
quxrit Cbaritas,negociumiufium farcinam fi nullui imponhjtntuenJix. veritati vacandu

3
9. deciui. Dei,ociufanfturn fcfcipitmccflit ?scharitatis quZ

1
efl: ft
auttm
rxe
hinm virtutum moralium difponitur anima,vt veritaris.Ex quo patet,tp talis atlus ordina nrncontemplatione aut tnelior eft his qu& contemplationem (icut adfinem. Finis
fmponitur ftifcipienda efipropter cbaritatis neceflitatem.
Qua: no auferetnrab a.Opera enim
-vitte
aftiux
dfinem,& io de tali aftione concedunt oes, (p contcmplatio efl aftio qtne fequitur conteplationem procedens ex mti r.Mia aut efi
(nti
ideo adueniete futura aufercntur,fedco lociintffin proefenti vita ims-veritatisnontollitur. nift quantum ad illudquod tcmphtiop
eft i/t/pnfrftioms,quia -videmus
&
nonhabet^
plenitudine
autem facie ad faciem,fecundum

et
fit
nuncpei fpecuium in ^nigrnateûc qmd babetur 1. Corintb. 1 %.d.
C
a
A P V T.
XI.
fororum
(
'Tfafium f/Z.Pofi: hiftoriam
quaeiiuasvitas
malnm,vtcupimus libetati. Inalia vita nihil horum tfl,Lucas non lepte.fedquinq; ponit,fSc'hocca breuitatis.
In quinq; qure ponit,(eptem
illa intelligit
inducitdiim oraiTe,&difcipuIos adora! fignificant) vitae diiiiniormaiTe, quiaoratioqnam docuit vtriufque vitarumnon in continet mynerium ipiarumperfedtio
ncrisvinbus, fed obtiefl:
pribus
b vtcedittit.
conrineri
No-
fpirim.Regnnm veroDei mequippeDei incarnu relurrecTione venturu eft.Oirendens ergo Lneas

f?ncTificatur in
tertiam petitionem
C A
a
a
V T XI
eflet
fuperiorum quoda-
Ideo
faclum ell:,cum f<$T
k: Saluatororans b
inicitur, vt difci-
quodam orans,vt ccl^ Orare. iauir,dixit vnus cx difcipulis eius ad eum, Domine
ficut
in loco
modo effe reperitio

telligi.
nem, magiseamintertnittendofecitm
Deindetres
pi)S
ad
orationis
docenosorare,
c
Ioannes dikipulos iuos. Et
illas^diungit,depa.
ifiinducat.Vnfi
i!citat,vtdoceat
aitillis: t n.orone,adifcipu d
q.literdeantorare.
3
Cum oratis dicite:Parer,findificetur nomen tuum:

thxus
in
nequotidiano,dere
miiTionepeccatoru, \ detentatione yjtanda. At verocp Mat9
dicTtu e(t
Adueniatreo-nutuum."Paneno(lrumquotidianumdanobis x
vltimo
Itelligeremus,ad
ait-Sed lib.nos
id cp
c Ciiomtis
a
1 -
<f;n7f.Mattheus fepte petitione-: ponitl tribus xter rnapofcutur,in quatuor,tepbralia,4 tamc propter
.
pofuit:5Y<//i/w<i ros a
de teratione
maloARe no pofmtvt ptinere.16 no
"
J
t:6feqt:endafuntneceffaria.Qupdenim dicimus Sanfti voluntas tua ficut in / tur ncmen tmt Jlduemat re^nik tuu. Fiat n^-isffrra.Hicinchoantur.qtuncuqi.pficimus aueetuc
nobis&pfecTxfinefineinaliavira poflidebnnt.Q1.10d
codicinius
'
r.
1
ait:f/iieranojrtj<7/.',tangdiueri.impetitioneponcret:ied am. vna petitione eiTi demoftras vt lciat vnuf n6 infertur in intenuone. quifq; in eo fea malo libcrari,cp d *Ptft?>io.e^cPanis quotidianus df,q hiceft neceffarius
.Tane noflrum quotidiamt da nobishodie.Et dimit-
'inbis
debua nosira,ficu:
in
& nos dimittimus debitorib.

Ad
quinu
ai.v
carniq; eft tribuendus fiuecoipctalucr fmefpi
noflris.Et
pfitis vitc*
ritualitdr,fiue
vtroque
modo.intelligatur,
iuftincare vofes
i;ua,
mindHus
tentatiomm,fcd libera nos a malo.
digentiaptinc:t,qahic&panis,tam corporalisq fpiritna>eltneceiraiius,tam animaj g corpon. Hic e*t fit remiflio
legifperltus fe fed pfufus abfceflit.Ait

Iuaiuftitia,fed
Nota
Maria pedib.accliuis opti mam par
dnm,
teTatur adijr,
s pra
tem Philofophia:c?leftiselegit.IteparuuliChrifti,n6de
dercdemptoiisgloiiaprcefumentes, quib.
i.d.
eccatorum,qhicc6mittuntur.Hicfiii5ittcntationes,hic
etiam
"ôrationum
'
i-X&.Toflqna Xps mifit d jcipulos fuosprsd carr,b'c cofe docct ens orare.Et primoiiuciteos ad nrdnis inflatia. Et tertio inducit populos a d pnlam ca. 'tSdo,gdfi4ii cnfiatia
'y qnltei
IICOLAVS DE LYRA T
1
no cfl flus Iquatti ho habuit voiutatc bumana,qu.l perfcipsa efficax vuh nifi per virtute diuh,a,io Chijfto iccunap tp ea ad
qus impledu ho copnebat orare.Orauit
ca.fe.
plum nobh
igif vt oradi daret.Qrauit et
vt exttn pro nobis mpetraret f fcipfo dd obtinendum quod fbl
&
-Circaprimufciedu,tp
>et itetio
ad orone debitH duo rcquiruni,f.affcftio pu refia.Trw igii Iduct ad primHfrcudo,adfec udu /6/ :Ne
,
deerat fcilicet gloriam corporis loan. i7..Clarifica
me tU pater.
"
c
olilcernaacccdit.CfYctf primu infiruftio difcipu.loru, fecudo p 'Murcbfutatio&muloriijbi.lLt erat eijcies dzm. ~4dhuceirca .'"la.Vrh docet modu oradi % fcuidoj>Yont totinuadi ,ibi:s~L\. ait ad
confequenterdocctdifapulosorare,cnmdicitur. Cu oratis.T^fef/"^ e x diftis Mat.6.Sciedu,cp lucas hicomit fcptima, qutater tit duas petitiones orationis dotninicK.f.t rtia
1
&
MXircaprimu pramittii ChriiTtoratio>q'*ia capitfacere

\t
& do
tia implicite cotinei in duab.praccditibus,Sin.gloria Deiprincipa.cotincntur in dualiter qufcrimus,& partictpatione regnt eius qu*.
ftAuiturîft.i.a
Cu efTet.ffiec/w tn,tp
1
& ideo eius oraticnZprcmittit cum dicitur.
topetit ei
'
Cbriflus no orauit inquatu Deus quiaftc orare.Oratio.n.ifi expiicatio fprje vointatis apud Dctt
tibnpleat.P'olutas at diuina pcrfeipsa eit effeftiua eoru q vult,
.d///Hd77a/.ii3.0Iaqcuq; voiuitdfisfccit./trf^wi* Chriflut
eius vr bus primis petitionibus>btne voluntafem eiusfacimus, tertia petitione qn#' eft.Tiat luntas imp/eturl nobis.ipcotineturin vol.tua.&rc. Similiterftptimaqu* e/?,Sed hb.nosa ma,c<mr?e tur inji xta.Si enim 'tn tt matiomm non inducimur eifuccumbendo* fed maiis pr&ualtmus rcftjlendo.bene liberamur a maio,
t
&
'
'*
.r&Etaitad
t^
i E
t{.
jfdMtntatrcg.A v c
tj
1 uccnui)
vcnit regnu dei,qh
iumuS
in nobis,vt
Cumoratit di.Ta.fin.no.tuu.A v o.Sadtificctur, cVc.Sciliad nos poflit cius faucTificatio perucnire.
Adueniat
eiusgratiacoiequuti. t T-Je,^6sAvc.Acciperequotidie. quotidie ubijp fir,fic vine.vi quptidic *n.crearisaccipee 2 Tomus v.
04?
Gloi.ord.&: Nicolai de Lvra
8c
t
i
fTS* orarionum modiscademgratiaaduocare debeant inqrut /i audiiintq;& qnibus vcibis orarc, &: qua infta tia pieuerare t\proonihus maximcrenusfuppicaredcbcaticilicetfide, Jpe,&charitate,quodquc perfeCic peictcsearunde largitogito" rcm patre fpirbu bonu pcrcipiant.Conrra hoc vero ticut inlectioncde .atnio
qnotidtc.
excednnr.Ergo orationi impigreincityamnsjncaqi ueremi s.I >cnim qnarcitra iiTdore cbiineur^vdex fubm:nilfranrnr,ca vr non coten.nurcerre mmoiis
qiiefiiint.yi/rrfwm^.Hocproprer illosadfertur, qtu vita: catatIrophen,peccatoru,qua:admiferut, kntu< fidcoue ad (

f
niacolegitoniapien
tcscVrprudetcs, quia
j-hodicjckdimirrcnobispcccara noltra,
fiqmdem jScf
ipfi
+
j
(efcadiunguntfi
1
fpirttumgratixnon
pcrcre, qu.-ererc &: pulfarc, fed blafphem.irclat.igunt, irrcbcnnoi miflibilcs,
3 maio.
dimictimus omni debcnti nobis

Aliqins vrl
:
li
Et ne nos inducasin rcnqmi
An 1IC
. ' 1
s Cl "
!'
& hic&:
ha-
rationcm/ Erairadillos: Quisveitrum habebiramicum,ck ibir ad illum media nocte,8cc!!cer. llli Amicc coram oda mi:
i? uium piii. . min\\

,
u.uor nc
(tus,quiomn<
iiiUmirolu.Tpcruiia
cixpccnasluunt.
a
L>it vellrum ^_
hitrcspancs, ciuoniam amicus mcus vcnitde viaadmc, Sc nonhabcocjuodponam anreillum , ErilicdeinrusrcfponN n icbco -r b iui
i
git,omi
nam
co;
inq'iii,fi q.pj.
beta<icum.
Poflqua b densdicat : Noli mihimolciluscflc,iam oftium claufum eft, forma orationis ro- c x/ ,i<* cubtli, non pofkim iurgere eanubus piopofuit d <* P uen niei mc cumiunc
ipllim ik dunt, lakuc
t Penrcspanci
m
-
inpatrcm
c'c
rikjl
inlhntiam ctiaincv
NPT,'udorr pciten
tui fedmccfli
ae io:fi-.i.
&Spiritiinilanria
r
& in
non dabit illi furgcns_, co cjuod amicus cius fir , t c proprer imEtfi no.i qaanEum illc ali.m ndj nnluerit. liam noclibus, oralio Jctcratur, quieprobirarcmrameneiusfurger, &dabirilh ciuorcjuoc habet O ando nim media noctepa f Rrfteiiiu' nlo. nes ab amico pctit, nccefiarios . dico : t Petire
'
frequcnti.im orandi lllismiungit, vt non iolumdiebus, fede-
ckdareribi.
Eriliefiperfeucrauericpuihms
Vcljeifiif
r
dico vobisctfi
do vel d ftoretn mittendo.
deiignat b \oli mih

aufcrt fpcm
trandi.kd
w
|n
tiiisacccndii
Ecegovobis,
&
rium orandijOi diihculrate c

2 di.
}
dabkurvobis,
petcndi intcnneriri pcrit ad
tradidir^nobis.Cuiin nodetribalarionis iup plicare,& rres panes,id elrdntclligenti?. Saiu' t 1 .tatis, quainpsetisvita?]aboribiisviiiamus,ciTlag:faret cbcmus. Hospanes.fi dominnm Dcum tuumdilis;as,iion foJu tibi led etaliispoterisemeieri Amicusquide
tione perfiffit, non fraudaturo.ans. v s t i c e. Amicusad corpus luu
lamoHiun,
quod
que nocle vcnitur Dc;s e(T, qui
Paulus
Joquendum myfferiuC
hrifli,cvq
fibiaperru vidir,inteliigentiaefidiuini fermonis, claufum ipe famis verbi Dei,cum intelhgenti
viavci-itiplcclt
qui cuangelicam fapictiam tai m tcrraru prtfdicauerimtdam fnnt crerna quiete,^ tamcn orando elficitur.v inrclleclum abipio doniino, cuamfihomoifc cpiar
id efi,illi
Et pucii
cro.'antpeiorbem
neturme ignatio ncgligentiq; animo pcationi tnfiftamus, ne ve li p uiu forte oratione fnla,auditi non fuimus,fecudaltatim, tanqiiamquarnullumnobis opera.pretium adwtrequcat,auer(amur,infuJJealiquidiftiufmodianimon tractantes.En Jxpenumcro iaacccfli,lachrtmatus su obte ltatus ium.mhil vnqua hatlenuscolecutussu. Noita no<=
culiarcm noltn cura habere, quidq ; C re nodra fir,adeoqgdconcedereconue,i.at,probe noiTe . Addc his,iubet nos ea rrequeiuerpetere,qux modulum noitru nofrris partib. excedunr.
Deum lufpiranthnjhil pranetjpsu cogitare vel loq vel intuen hber,fcd folu trinaatis gaodiu cp recognotut,implius mtncri ad hocperuenire fatagat. i r v s.Hacc _* b a n c t v s per modii parabol.x i)poammacpofttenebrasad
noiteramunis.qiHquotiesadtcporaliap^tenda euagatur, toties a nobis recedit.Redit cil lupna meditatur,& cocieUi alimoma rcfici defiderar.Cui cp proponat non habet.auia
perqucm
d
e
citct
'tônpoffio/iftfo,
faprentia prxdicetur. r ,\A m b r o
s.
Nemotimetn
dormientem,fcit iempcrorarevigiiantem. T, cpta improlntatem tamtn e?/nj,^f.MuIt9 Junt

fi
&
grauis corporis fomnus,qa
dormiro mcs incipii Jnxvirtutisamirrit.Exciiaergofomnum ttuun ,vtpiC
Chriftioitnim , vrcum intrauerisaperianturtibithelfi abJconditi,6d teucbroJi in Chrifto Jeiii, f Vethe&d.',b't;r vobis.Si amicus homo lurgifj&daii
crgo nsuanitateconuer.u.s Jpiritnah inopiadiutius
amicitia,led txdioc6pulJus,quantomagisdai tcdio largiflimedonat q>petitur?Nc animtiflK
tabcfcit c
wriocinaridecr,cogitemuspotinsvniuerforumdnmpc-
decipit.Ow/./j mim quipetii accipu OjHis efT y cnerai a, vtconieqiiamur. Quod fi petenii datur,&qua:rensiib mt,&:pulfantiapciitur,cuiergonon datur,&qun
'lllt,CxUi
no
vbi feruantablcondira. Magr.a.n.fpcm tribuitq^pmittM
tamusepulas verbi,qiamusamicu qmdet, pullemi
NICOLAVS DE LYRA.
lud quod eil Itbinectfjartupropter amicitiam, fcd ctiam propter pe tendi continuationem.
tibus adfiliite,& pr>j
Et ait ad iWos.Hlc tofcquentcr inducit ad orationis cotinuationem.Vrmoper cxcmplum eiusûi i.bfolu abamico impefrat lI
fe,& pcrfciieran>.tr fn antintte fmptr.ot tratnr quolpetttur a Dco,ny tami 'fcmr.er flatim datur , fid t do differtur,vt congruo tcpore dctur.Stantem aliquis fctatd< * penintntibits ad falntc,non feniper exauditur , quiafrenucntt iW
noexpeditexxudixi. fimilitcr //' petat deptrtinelibusadfalut m alio,aliquaJu non cxauduur proptcr c/i feclum illius proquo / if.
pic
o r a l i t b R autcifleamicHsltcUigituripfc Dcus , a quo prouemtnobts omnc bonu, tamen ali<j,<andoditftrt dare illud quod daretnteJit,vtquodcfl nobisnece[?ariu y imprtr ( ti,s a Hcopcr ora ttoms tnslanttam, tale efl quod pcrtinct adfalutZ. Quado tamcn tjta tna
ltcm p petat
&ptofc,tw,i tamc pcrfrucrantcr,impidi'.ur 'o
&
iluspropter defcclnm orationis,ideofnbditur. 2 PcutcVerfeueranter.

3
concurrunt,ridelicet,^ ahquts petit,pib,id cfl, dc pcrtinen tibus
Etdabitur vobis. Tribus prxdiflis conrurrcntibus:
Et^
'tt
fcntentia cx diflis,Aiattb.y.
*Et
at
timtttemb av.dirum efl
M
,
^^
*
,
T E
II.
debita nofia.T
T v s.Hocautc nccclTario
gisinteIIigetem,vcladDeumperorafionc,quipotcn
nem
W L arum ptuo
'
P^.iumur
11
,-,
m lacra comunione
,l,rf
proeocpnullus
""'- Maxim
fine pcccaroinucnirur,nc
im
fuppleredefcc.lum.Perexcufationequ.-cponitui
1IC
,0 '
LJ?'r!^^^Wf
p.opter humana peccata. S|idcft,nonj?mitrnsnosvoIu tentationum experientiam pati,vei mori.
Tiplimihimoleflus effe. Sigtiiricatur dilatioquaDeu ftatim donat quod petitur,vt eius donnm canus conl
^^
rur.Quodautcm
t
lubditnr.
:
iftumqwmedianoac
S lu k
\r)\ , ,a
ctt n ct in caiu Jibi u
^Tf
,p(Um vclll ^^ngificatur doSor vcl co ucmaliqu.s recurnt proluacofc.cna lcren.ida. ,,qU d tahs dodor cof" ror
.
Etfino dabtt illi fur^cn s, cb quod amicus cius fit propter bitatcm tane/r;/f,c>r,Noii haber locu in Deo, q nilu cx ra:dio,Ied cx amicitia:Tame efl
hicaigumentfi.qn
Ifi
ppolito^ppter
*bS
homopfeueraterpetctidat cx ta-dio, nudro magis pcrJeuerantcr petcnti dat cx amiciiia,idco lubditur.

a Vctite
us
quod dcbet recurrere ad magis mtel-
& dtbti vobis.&c. Etcntlc(usci)ciensdxiv(

#abeo;
iu,
&: iiJud crat niutu Jcihcct cflecliue t5tu,co quodobfci
m
:c-
8i
5"
Lucas
Qnrcretaliquis, quare orantes
Cap.
nou
tra-
8j*
genense-
n it'ciiinonaperirnr,apparctquodnon benequaifierit,
npoftolnq meritoeleaionisbonitate* humani
nctrit&rpulfaucrirper
cx3
jianiur,adquoddicendiimquodquicuquerecto ad quxrendu accedit,nihil omittens ex his qua; cofe
da i.mmunes,adelihs,maximeiverbis&:in coitatn,quae quotidianisorationibus iubetur curare. Vel malos vocac, quia omnis creatura in conipeciu diuina: bonitatis cfl ou<
ttrfi
cefleraRt,jntuiru fupernxbonitatisadhuclunt mali.qa 116
l-uW7.<t.
rnrad pctitorum otmtum, accipiet

precajusUibidari. fiqs autn diuertens a
retra
Perfeueranrio.
Ia,quianemobomis Deus, &: tamen

diuim-ebonitatis par ticipatione rationa' Jis creatura bona fie-
quod
qua:rirx&inuenictis,pul(ace&apeLicturvobis.Omnisenim quipeticaccipir,ck.qui quxritinuenit, c^pulfantiaperietur,

S
1.
Rigorcm odiorum.
prcDfitodpbita; pe
t
itjiis,ciim
nonpe
Quis autem exvobispatrempetit* panem,

liiri.LiiUtcm
quam ferpsnrpnmo homini
nuncjuicilapifpir.u
it.
ri pote*t,dominoita promittenre, dabit
fi!Iu*
tat
tdecer,nonpe-
vcurn norêcipiat quod

nt. Hiolir,
demf
dabitilli?
Autpifcem, nunquidpropiice ierpentem

Spem.
Difperationem.
ipiritum
pec fe,vtper partiapaIpiritus fiant
bonum
hicicitur,
no
dabitilli?
?
Aut
falfi-
fipetieric
ouum ,nunquid
noftis
porriget
Qna
ilh
icor.
tionem
non
veftr
datis.
&:magilbdicente; Qui
ficcir.Nam
2 alTeuet
"
pionetr. Siergovoscumfitismali, d t fiiiis veftris , quanto magis pater velter coeleftis de coelo cflcevenietadme,
difciplina-
bona tdata dare
boni quierantmali, dum pergratiam Ipi

ritus,fidem, fpem &c chantatem &c*te- Jiota
ras
*
rurperitiam,adire
B
dabitfpirirum
bonum petentibns fe.Et erateiiciens dxmo

Mmos
faciens.
virtutes
confeMjc.7.>
quentur.VndeMattheusnondixit. Dabitfpiritum bo,pe. SciJicet , fed dabubona
ma
(tru realitcr ac-
vt cipius, hoceft,
c<ili:ntervacet
nium,ck illud erat mutum. Et cum
t eiecilTet
a
dxmonium, Io2
?
do-
Scribat&Phatifti.non impl x mrba.
cmentisipfius.Vnlacobus dicit de
:
cutus ertmutus, ckâdmirata: funt turba:.
Quidam autem ex
eisdixerunt. InBeelzêbubprincipeda^moniorumeiicitda?-
petentibus. Oftendes ipiritum ianciu.
petis&nonaccipi.
.xjiiod
male
monia
pe-
Et alii tentantes, fignum de ccelo qimebant ab eo.
plenitudinem
efle
omnium oonorum,
quiapereumomnia
bona mimftrantur.
vo vanarum. luptum
cilicet,caiila
fcdJicetaJiquis,imo aliqui rogatprodiuinanotitia ob lenda &: recuperatione virtutum,no obtinent. Cui di

cei
cum
ea,
um quod non propter

mmendenturper
ite
fe
bona potucrut accipere, ied
& inueniecis, Propeeft dominus omnibus inuo

.
Aperta comparatio, Si.n.homo peccator adhucfragili carnegrauarur , petentibus filijs remporalia darenonabnegat, muito magis pater caiefhs nliis fuo timore &: amore pra:ditis,non deficientia uona larguur in
Quatito magis.
ccciis.
juseum in veiitate,&: voluntatem timentiu le taciet Petri Al s qui non ita petunt redarguit Iacobus dicens & 3n accipitis,eoquod male petatis,quia perfeueratis in
cai
Et crat euciens.Voft ptxdicauoms verbaquchumilib.,p
pofuit etmiraculaoperatur,vtquipredicantinon crcdur, Ma.u.I vifis miraculis ciedant Mattha:us huncdarmoniacum et
peatis.
b
i
autem ex vobis patr? fetit pavcm nunauid lapidem, &c. B d a. y s ti cE.Panisfignatchaiitatem propterma lomappetitum &: neccfihrium vlum, quia ficut finepaluis
cxcum fuifledicir.In quotria miraculaadominofiunt,vi det,loquitur,ada:mone liberatur.Qupdaut tiic in vnocac naliter faclum efl,quotidie fit in conuerfiongentium,vc
primum
finecharitate, alia: virtutes ninlaviderurinops, hi.mt,qua:in iola charitate perficiuntur.Hmc contraria Pifcis, fideseit indiciacordis,quam
lta
expullo daemone,&:omnilpiircitia ldoloJatnar, fideilume videat,cieinde tacentiapriusoraadJaudumDei

Jaxarcntur. f inbecl\ebub. Ninusrex conditor Niniue Belo patnfuo ftatuaplecrauir,eiq; diuinoshonoresinltitmr.cuiusfimuJacri fimihtudine luicipientes ChaldariBeJ vocabaur.PaJae
ftini luicipietes,Baaldicebat,Moabjta;Belphegor. Iudxi aut vnius Deiculrores po derifionegentilium Beelêbub appellabant.Bial.n vir dr.Zebul mulca,inde bcel?ebub, id eft,vir mufcarum,fiue habens mufcas,prop.ter Jordes cruo
111 temploeiusimmolabatur.Aflerebat ct ludxiin hocfimulacro principemdxmoniorum habnarepcums poteftatem dicebantlelum da;moma pelJere. g Sgnwdecx. Vt velignem dccelo delcendere faceret fi
unilmm.Sici.u
di
cnim
tuduit,&: alir,fic
lapidicomparauit. lub tegumento aquaru nalcipifcis in Dcii cfl, muifibihter incor fides qux
ignitur.inuifibili gratia Ipiritus pei aqua baptilmi kitur,iui(ibiii auxilto diuiiix (ptectioms ne deficiat
con nu
fi-
ir,inuifibilium
n iperatur.Vel
c f
prx-miorum intuitu qua-que volet bo.

ideo fides pilci comparatur,quia
ita
euam
lllecrebrisfluctibusmaristunditurnecperimitur,
ns,qui
saJiierfnatibusnonfrangitur,cuicontrariuseft ierpes crptetveiienuinfidciitatis.^Perouum Ipei noitra: certnu ouo nondum fctus perfedtus cexmtur ratur.quia Uedo lp eratur.Conrra Ipem fcorpionem ponit,cuius ibsvencnatus retroefl timendusiicut fpei contrariu
cut tpe Elia;
duo quinquagenari) lgne de celo
lunt
perem
4.
pti:Velvtcontraconftietudinem terra:iltius,a:iliuoietore
tonitura audirentur,imbres ruerent,fuJgura dilciirrerenr,
ficut (ubSamueleaciueft.Velqua:Iierunt inannadecclo:
;
Wegn."
Ktiore!picere,cumlpesfuturorum,ineaqu?anteasut
extenda
t.
i.t-.
i.Regu,
7->:
wa/i.Malos vocat feculiamatorcs.qui dantilla lecundum fuum ienfum iudicant bona,quxetiam in anatarasut bona,&: ad vsu infirmse vita: pertinetia. Vel,
C"M/itii
Qîa:fignaideoaChnitotuncn6 ltintexhibita,quiar.mi
luer &:
u mniarentur diceiues ex varns atns pailiom bus contigifle.Vnde iubditur.
illa cal
^jt
apoitoli
P*
ipf(
NJCOLAVS DE LYRA,
iwedifapttloiu
Eterareiicicnsda:moniu&:iIluderatmu.'Po/rj?/7/?rrfcdejantla agttlwne in orando^bic cofeoencer
îUiomoio.miracula Chrifli reputando paraa,ee quod erant circa vt pote circafamiates corporum , CT infertora, vt tommuniter , Et ideo qmnrebant ab eo/igna fieri 1 irca corpora cclcbuiufmodi.
diei
/
u
c
biturconfutatio
se
amulorum de praua affedionefaila Chri ttiper

eorum ttmulatio Hecunda eoru
vidit.Circa primurn fcicndum ejuod ali-
deprauado.Etprimo defcrioii
'iatio,ibiAy\c
1 inalignattt
antem
tempore Itfue, foltletit impivbilis ad ffaiium vnius vt baietur lajuc , decimo cap, Et nmpore E%tcbi& rebabetur Ifai# 3$. b. Etbocnotatur troctffit foldeccm gradiLus,Pt
flia
,
ficut
miraculis CbriHi detrabtbant duplicitcr.Pno
moao
12.
'ibmicdo virtiAii
d<monis,&
bic
modus diftus
ett
Mat.9-&
cumdiciw. EtaJij tentantes, fignumdecccIoqua:rebanc ~~" abeo,
>AtlO
Ipfe
M
I
R î L
T E
fit
f(.
quidicehant.
ahofiecer iratmutum:
Hocaute
fpiritualitef ,
qnan-
^raciam habens pradicandi, vel ecclefiam cfficiandi c,; itabiflu ii.ftigarte diabolo quafi numvs, fed cum
^fiaDei vifuatiu, ciicitur,dxmon,& os eiusadprx'^"iJun. &. laudandum ilJosautem apentur,
I" trel%'h<bprme;'ped*monicri'nieijcitd.tnwn!a,&c.$igrii ficantur malediOi qni peruerftintaliorum bona.

?
Deum
Pa
p.nificantui
Etalptctantrsfrûmdecceloe/Uitrcbantabeo.VevittosCi* dodiores&: Andentes nimiscuriose fcrutantes
diuinapropterquod opprimuntur agloria.
qui
Tomus
v.
8;j
S
A
Cor.
4.
r.
ipfeaMtem+t>idjtcoz!t nainus rcferuauir,vr cogitationcsintucatur
de (^loi ord.tk. Nicolai Lyra do i.cieorum.Hocfibi

.ti
8ji
t
& nidicet.
propriii
norum,quar per Spiritumi.inelum hominibusdarur,fi<
digiti inter fcdifcreri iunt,-Nec
dti fipu pctunt gtntcs ftpientijm.lpfe autcm vt vi. Non ad vcr,dad cogitata tndct j In quo dat ccrtum potentn fua: fignum qiu fcceta
Propriumeft Iudaonmquxierefigna.vndeFaulus/M
rum. Licuenim chium cum digito vnum eft corpus.Hocdigito fcripra Jex in tabuhs. Hunc digitum magi confefli iunt in
dixit eis:
t
nocct lnttqualitasn brichium maius fitdigito,tamenbl

t
cordiunmatur. lnxta
lircr.i
patct,qdoc
f defoltur
rcgnulohdum,&fir
mumfi
ppincsdiui
TCjJic
ditur.inlolitudincm
rcdigitur,vacua!uab
it. di.
b cjuomodo
c c
f
Ipfcautemvr viditcogicacioncs eorum, regnum in ieipfum diuifum, tdefolabitur,cVfdomusiupra domum t cadec Si autem & Sathanas in feipfum diuifus efc , inBeelzebub llarît regtium ipfius? quiadicicis,
.
Omne
,
pto. c Trofecl ri
reg.
Ideft,iu.
ptasDfi.QuaboC
amalisfeccrn.
iudicii.
Vcl,i^rL,
habitatonb.&dom'
mc
ciiccre
dxmonia?
filii
fi
t Si
aurem eôin Beekoebub

eiiciunr?
Ideft, lupernabci
eiicio
li.
fupr.domum
cu habitatorcs
cadet d
vmus
dernortia,
vertri
inquo
Ideo ipfiiudicesveftri
tudo. Quafi d infpiritu Dc:
domusabaltcriusdo
erunr. Porro
in
digito Dei ciicio
dxmonia , profecto t pcr3
demoniafmc
fciatis aditu rc
leftis pai
mus umilu
vel opQf.
fpi-
primuntvel pun
uenitinvosiegnumOei.
g
"
Cum
fordsarmatuscuftodiratriu
Quoautem hac
t djftri-
ritiulitcrtedat,expu
nitcumadiungr.
__
buu.
StaM.&Sa.infipiu
<f;.f/?.Stcgovtvosdi citis,inprincipcd.v
luum,inpaceiunceaqux poffidet.Siautemforriorillofuper ucnicnsvicerit eum^vniucrfa eius arina tauferetin quibus h confidcbatjcVffpolia eius t diftribucr Qui non elt mccu,t ad
.
,
dcntibus. f Cumfortisr
1-
Qiiafidicat; BeeJzcbub fu
tis,
eiiceretndcrt
j,
ucrlummeeity3^qtiiii6colligicmccu,ai(pcrgir.tCuirnmiin 4 nia,tucm
monioru
ciicio
dx
dusfririruscxieritdehominine ambulat perloca inaquofa 5 rib.-dialx 6 fcdnulloi

flarc
radnia, crgoregnu diabolicfldiuilumcontra fe,& [taptasxnaljciat cius
non potcfr.Siautemd.xmondxmonem
lere.falfodicitis
110:1
poteft cxpcl-
locon. tiusillum fuperare,& eiicereameisfidehbus diaboIr.s./nrr/j.Ad noccdumar.i<ifj,muItis ipf

ti;s;côrf;;,in fua leninutc,.'riw^/^ftw. h\ efi,m Cid in malignopofitnseft,in quo vlq-adaductumfilij bolus fiuccotra-liifrionc principabatur,& male pacato
|
principedarmoniorii darmonueiiccre.Siveropoteftficutd;ciiis, ,p fpicire vobi,,vi de rcgno
mein
euiscpdiui u c't excaris,neinruinaeiiKpinter inan luami ni.Inq.10 autem domlnusciiciat dcmones, nedxmoniorum pnncipcm cxiftiment.attendanr quod fcquitur.
lifcje djtmonU filij.r\lio$ Iudeoru Siautemepoin Betl^ apoftolosvocat.qui interalia miraculaqadommo.iccepe rant etdarmones pellebanr.Quam expulfionem nodiabo Io,fed DeoalIignabanr,q fibi confcij eranrnihil malarum
<'
ie
batur lmpcrioin coidibus infidclium. g Siautemfor. Fortiorcm fe vocat,q noconcordi operatione,ficutcalumniabatur,led fortionp<
ftrauir,niiidi:q;abipfiu> dominationehberauit.Ai boli,qabftuhr, callidiffima: iunt verlutia: ipiial.
artium adnodididfle.ldeoipfi ignofoiha& eotemptibiha mundi digente&in qnib.nulla maliciaartificiofa lUit fcde biit fupericdesduodecim iudicates duodecim trib. lfr.iel. 1 Vel,<Vfa.Id cfi,exorci(leillin. gc!is,q inpocatonorhinedni
datmonesexpellebanr.Qîafidicar.Si in illis, nondiabolo, led Deodeputatur,curidem opusin
expulfio dxmonum
menon
habeateandemcaufam?
affignanr.
Spolia,sur anima*abeo deceptc,qua: viClorCh buir,quod eftinfignium triun-<phantis,quia captiuam CL'ii>captiuitatem,dedit dona hominibus,quoldao Apoftolos,aJios Euar.gthflas,r.lK s po.& do. h Qui noeft.ilt vcrc o\ cra mca 6 c6ueniur,cum Sathana-,qaego ipleinnulloconucniocum illo,k contrari) lumos.qaegohumilis, benignus,animas faluare.llle fupcib.inuidus cupitpdcic. Ta,o prcd
:
i-
dum illi expulfioncm.non diabolo led Deo

Omneregnum. Si
regnumpatris,&:fili
efl
Ideoipftiudfesvefirierunc.Non ptarc,fed comparntionc
mei
virtutescongiego:Illefpaigitc\: itpaiat
clelie.
i
omne regnum diuilum delbhtur,ergo

,K
fpinruiVancti,
Etquihoc. Hxcdeolb. hrticis vel fchifmati

.
quod nulla cotradidefolarum non eftdiuifum.&io ctionenulloimpulfuelt

Io.n.g.
tndit Pilato:/^"^ meu non cft de hoc OTK/jio.Etideoqin (Jlinfto Ipem nogerunt,fed in prin
a:tcrnum,De hoc regno
fluopnrinteIligi,quiomnesexcludnnturarc k Cumimmundus jpiri Cî>ia kbtrahitis vosamjJfr'attribuctesopera meadi.ibolo,idcodiabolus h ibmtio

bis,ficutin fuo
1
ciped*moniorum eiicidxmonesopinantur,eosregnt ne garcfTeppctui.Nan-. quopotmanere diuinum regnucu

fideslcindatut,cum populus ludxoru fitex lege,Chtiftus
regnograniusquam in pnncii Exiuirdiabolus a Iud<tis,qfi legc.cV DeipopulusiflcluiccpitA- tranfiuitad gemc gucdineSpirituflandi &-dilec":ione pioxur.ic
Exierit.
10.
cultfi vr
J
cx legedcbctur ? Sed manct regnum ecclefia:, in qua vnus dominus,vnafides,vnum baptilma. Si jr.Qiiafi dicat.Regnum diuifum flarenon poteft, fed regnuSaihan.xeltdiuilum,vt vos dicitis,quodSathanas Sathan expellat ergo,&:c. d Vorro //'i'//'.Filius,df manus vel brachium
patrij. Spiri
quosamecnmiij. rt inucnit
i:c^
plebem,ideit,fiipcrfluisoblciuativJiiib.rharii
remonijslegis,qiam i-.ihil valciu,pi ft a< Er vt id firmiuspofl;dcat,a(Tiimit vniiicffitatcmdxnv Etmododeterioicsliraelita: lunt,bl.i.'pheniantes(
tuflandlus,dicitui digitus propter diflercntiam varioru
do norum,
infuisconuenticuhs,quamolim fuilkntin Aeg; teperceptam lcgem,quumaiorinfidtlitasefl non iulcipere,quam venturum noncicdcic.
PolTm
NICOLAVS DE LYRA.
Ipfe autem vt vidit . Hic (onfcqwnter dcfcribitui confutatio malignantium prdi5lrur/t.Et primo itltrum y qui opcra Chrifii dxmoni attrilf:ubjnr,fecundo iltorum <jui ftgnum decxto qutrebatjbi
1
'
Turbis autem concurrenrib;is.7V/w<i/ duas ,(juia primo^

futantur rcrbo Cbrrfi coru malitiam arguentis,fcu>ido, lieiisdcuote virtutem Cbrifii confitcmis,ibi: Fachim eitaui
.
Scnictmaauumprimx
Tuibis
1\>A L
I
fartis faictex ditlis Mat.u.ca.

:;
Fattu
M
1
cordia,
T E
l\.
Sed aliquado
talis
Omne rr.Ferquod ficnificattin Ts congrcg.itiocircsco inqua fnnt duo Sathana; ,ouoii.ini quihbct nitstur pattcm fnam aumeniar,vt iic pc.flit alten prauaU Cumau. Ehichtcraliter exponuur 3 n oialjret
1
ma lua,id cft.rationes quib.dcfcndit peccara,&:

4
5
cum Deiadiutorio
vincitur,g anfc ipo
Jf
t
buit,quandoeiusacluscx niembraadbonumconue.
Cvm
im.fpi.ld
ft,peccati carnalis appetitus.
f^/i->/>fl/)Ao.Fervutmemra:nitentia;.
^?r'/"'./;fr/().Jdeft,pcordanuniana;mollicieicarci
dcdJafoolo,
S,
rr ? cotrarcpichcuentem,ficutSaulcontraSaniuelemj.ilcg. Scd
r
.
ni d
PCCCal0 C -, r ^'"ô^gdtfcnditicctat.-ilufi
qb. fornicationis fpintus rcquiem
non inuenn,& tu
m.
t
priflinunilocumreditquandopccnitenspatitutrec
Lucje
gjf.
p]fun t
acce am
referri, qui poft bona,fed potiusonginaii gratia neghgjt opeiari
hxcad vntimqueque baptizatu
cca taadualiaadi:cit.Diabolusexitabhomine,cuin
noo
pec<
,
pompis
lllms
toruillecebris.
homoabrenunciat, &pcedentiu queuide(erensambalat perlocainaqua^rens
portauitin vrero.fed maximebearaeft,qaprc in operc.Sicet omnes beati funt qui vec bum Deiauditufideiconcipiunt, &boniopens euftodia in fuo vel proximorum corde pariunt &c nutriunt. Epi scop v s.Couenienti
cepta
Cap. verbum
L>ei
XI.
2j6
Dei ieruauh
ftTnvs Bostrorvm
dicic
:
corda quia
fen"
jn6i lihidinis
lato
JantfTum
abomni
im-
requiem,&non inueniens, b mummeam, vndccxiui.Etcumvencnr.inu.mccamlcop.s c mundatam. Ec luncvadic&aiTumiciepcemaliosipiricusied

e
.
Reuercarindo-
^Z^%
x
tempore hocabeo diftum eft,quando-
verbumadconoau-
Jacaljidustenfi ,
explorat
quoibifua: nequitis2:lTus
f,
* cumncqulores { C) 6cineremhabitantibi. Etfiuncnouiffima .1 hoimiUS lillUSpeiora T pnoriDUS. FaCtumeltaurem, cum
eb5r ' vteo gtiius + ?i f f vocarent,palamquc
figerepol
*Modfatbto(jpfcemciifitiiDeiiii*;
wi
,viefubditiir. ^&rensrecjui uia Q.
hxcdiceret,extdllens vocem
'
condemnarent, qui audiebar.Dns autop
Ej
a
mm
f
1
.&
qucdam mulier deturbadixitil

Opcre.
'"
lisuucunlii quiinmedi:>gcnui-mcorifne;urcrcarorerD.
li:Beacus venccrquiceporrauir&vberaquaeiuxifti.Atillediimcrioriaurepcrdi-iumj
:
2 pofitam quafi viainf gtefTuS,illOS ptX C3> 4 teris beatos pdicat, q

5
cogitationib. in Baib.pafcitur, Ola mer b.fidellUm
g x it
Quinimmo:Beatiquiaudmncverbum Dei, &cuftodiunc

i
Qîafiadvi.ienrfii
muaculaqoatabeoajdiebantfieri.
ludxorum.
Deiverbum audiut 6 &cuftodiunt.Quin Ob ttlUtUm flirdU
&
ntamenta
1
cef-
&te irpendlt.
in
UnC
k jUmJ. Turbis
a
autem
b
AJultera.
quaiiillaquzvidcfaotfignanoafuerint.
a
pauloantefacdncurrencibus ccepic dicete:| Gcne- 7 U3Uerat , U lud dlXlfie e Decaelo.quoinJigni

<unt
q uem
t Matti
videripoteft.Hic.n.
)**<
lc
dom.
1
&rr.Reuer
arailliusconioen
ationc generacio nequameft, iignumquamr, &iignum. * "" aabicur illi,mfi fonum Ionx propheca:;Nam ficuc Ionas ..R
r
Chnfti bnficio huc m add uftus era vt

audire, audiedo vero orx-rar i,
mmdc iu baptifmoetmfueia, &.
fuic
Hxcdeda
iignum Niniuicisîra enc & nliushominis generationi liti. fu.irenondubitatur.

.
ci
n-
u Deiverbum
>
iham poffcffiotReginaaufcriiurgeciniudiciocum virisgcnerationishuius, t glorue coronam ctl n ,en:oiuetodomihisomnibus,quido con denabicillos,quia venica flnibus cerrâudire iapiencia * l r lhiiubijctam. o niimpraeceptaobler
opeiado
demum
^ &
cumve.inue.ea
uam
.
conicqui pof-
/.
<.
V,m
inuemt conmudatam,fed nulira peccatons a vitijs in baptifmo lotiooperecumulatam.

reprobum
deliftis cogcntib.repetierit,
:ie
Quiacum
let.
Quiau.ln laude
fari,qui
ecclefiae. E contrario damnantur Phariverbum Dei nec audire nec implere , led blafphe-
marequajrebant.
wa/./e^.PJenitudineoium vitiorum.Qni.f.tales fpimalus fit r,n âio.Diabolo dicutur,quia cum diabolus illj quifuismcntisimpelIentib.vitijsmancipantur,non Joln mali funt,fed etiam fpeciem bonitatis aifedlatis vir
tut js
Capn ^.Quidam calumniabantu.-operaeius.quib.hu-
pet hypocnfim fimt nouiffwia bom.
olleitare nituntur.
Melius erat viam
veritatis ignora-
cufqj tefpondu.Alij tentantes,fignum quajrebant de c^lo, tSîllishicrclpondet. 1 Signum quxrit ftgnu non dabitur i/7/,c>c.Difcipulis fignu dedit diuinitatis,& prius trasfiguratus in monte, poltea ipfis videntibus (ubleuatus in toelum.Sed inaednhs de in
&
&
m poftagnitionem
qu eram Chrifti
conuerti retrorfum.
ferion humanitatis palTione.
Matt i.' "

17 . a .
atw.HicMarialaudatquxdhm portauu. Etprauitas ttDnslentium Iudaeorum quam futurorum hatreticoru

humanitate negant,confutatur,qa veru
cVveDciliumaduerlusblafphemosludaeosconfiretur, tu homiius filium te(tatur,matri conlubftatialem. Nifi cn effet vna caro cum matre , fruftra venter llle virginis
i
^Sri/arijpr.Hiccondem.aata plebeludxorum, A&m.a

myftenu exprimitur,Qux
in Niniuitis per poeni-
ecclefiaj
tcntiam( quajpeccatum abolet) in regina Auftn ftndium

percipiendxlapientia;( qua: peccatutti cauet)de totisfinibus orbis congregatur.vt veri pacifid verba cognofcat.Eac duobus enim cortat ecdefia,vr au t peccare defiftas,aut pec care nelcias. n iniudicio.Non milleannis antc iudiciu ficut ludaufin, gunr,fed in iplbiudicio furget.
&
>era
beatificarentur.
fonte &: ladlie nu g tt>iera.Secundu phyficos.Exeodcm u \dis&: femen j? crcadis puerisemanat,ergode femine nutriri. C viinispottntconcipi,qui eius laclepotuit
h
iisinirmo.
Quafi dicat.Non folum laudanda Maria,qa
Cumvhis.E e DA.Eccecommunisofteditur tam bonorum quani malorum,
rcfurreftjo
vetbum
ggt* condemna.
'
hfhimeftautem
NICOLAVS DE LYRA Ax.Uk

cum
h.TC
mtar
pr&5
Chrifti
ponitur cofutatio
At
illc dixtt
fuitorganumconiunftumipftus deietatis. Commendando jidem ivJtautMm taulieris
&
&
invcrbomulitris virtutl'Cbrifli cofitentis
cum iiciturtfz-
atiornm ftmilium.
"meltautecum hxc.iciticct cbriflus refrondens btafphemijs

teorirm.
'
Qiiinimo. Beatiquiaudiuntverbu Dei, &cufIodiunt
conflanter alte proferts ludxorurr. tdmChri(U contra vituptrium Qiudam mnlier,/n<i afxnttis doftoribus dicitur fuiffefan 1 MorctlUfamula beatx Martbxjororis Laxan.
Extollens
.
vocem
Jd e(f,ex corde
&
illnd.lflud auinimmo no dicitur adutrfatintJcdcbtcmtJiiue., ejua. ft dicat non folii itla qu& me portauit^lcata ejt, fcd cuam qui audiut
opere adimptenti s.Vhde dtcit beatus de îugufl.tibro virginitate,quod bcata Maria ftlicius cocepit Dtii
verbu. Dei,cordecredentes
&
4 I-catusveter
qui
ab
te
C nn
t*
pox.Matrt
beatificat
eifacrfotfui.r
d;itatis
i
itlo
& inflrumetalhei ratione humanitatis^ quia buma

niias
prcuenit gratia
& gtoria principaliter
& laudatcx
filio
mente perfidem,r/uam corporeper carnis affumptionew. 7 Turbis autem concurrenti.Wic ccnfeanenter ponitur con*
futatio iiiorum,qui ftgnum de ctelo quxrcbant,
diffis
,
& patet fentctia ex

.&Nemo
Matth.
1 2.
tn
(
i
MOr\^fLlTF.
r\.
t
ipgraritudincm
*e.fi.e.nn.ho.'l.pr.prio.Qu\a propter |arniteiui.r ptafc<deniij acgmuauir
fi
pcccitum.
'''perfona beata; virgini
a fttblltnsvoccmqvjidammv.&c.VcK qi figiiificarur deuota,
qua
y ftilledixit r/Km.Perquodfignif1ia< it Chriftusbearam inem lecoocepificftielicius pcr f.ien cV deur.tionem

Cv
iterquamcorporalitei.LthocdiCitAug.hb.desa
:rginitate.
Ke$.* au.Vcx quam fignificatur rationalis anima, quae bene regat viresinferiores fecundnm diclamen legisnaUu*, diciuir rcgina. Sed fi cum hocfaciatexrharitatis feruore, tunc diciturregina Auftri , eoquodab Auftro prouenit feruorcaloris fignificans feruorcm charitatis. Ee na?creginavenitad verum Salomonem IefumChriftum, perdeuotionem otTerenseiaurum (apientiir, gemrras vir tutum,&aromatabona; fan;a-,iflisvtcdoadonoremdiuinum,
t êgina
Tomus
V.
SJ7
G$*
a c /v
_
QoLord. &t
. I
-
Nicolai de Lyra.
___
_T
.
88
_
bo,fcdc6ftituamfuperecclefi_i,inquafeptiforn.is fon^TO'j.Nonpotcflatciudicij,fcdc6parationcmclio relucer.In cuiusreifingfi folet infrotibuse inl.idxa audirehomi i;.ucIicloimpcno,venit .piritus W _J _m ll/.l..a u .t J fidei affigi.vt q ecclefia voluerit ingredi, luni ludxi vcram Dci fapientiam cu fingu nc upicVuiTfimoium.led ritatispalam qucat intueri Hinccondenatur Iudxi.q ipfisconua.aiuem,nonaudiuntlcdb!.ii^hcmant, lucis nnuam nolunt b U pr.c.Ionas paucis dicbus,Clu._.us logo tepore prardi gna cxtcnus quxrcdo, aperta inj credendo. cuiidlle pcrcgrinis inhocloco.
4
"
m
______
____
___2
__.
i-J
. .-_. .
____-/*?./_. !..-
__ _~-
'
ruiftus(uisc-uibus
a
1'idcer.ne
figiuim non lccit.Chnuus multa

lllc fccit-
Salomonis.Eccccep.us Salomonehic.tViriNiniuic.eiurcum gcneracionc hac, 6c.codcmnabuncillam, geat in mdicio U

q_uo,Uu.l*inonfccciunt.d prdi:.i,ooem
(
inftimtioncn. ndeietia dc
II
PeriDUS <X bOn,
* Theoph
iuum
1M-nh.
e.b.
y.
b
cjuia
Scdlonaspoftcxuu
a vcntre ceti.
in pccnicenciam egeruncDe pra:dicacione b hocdicit. a

f.: h .l""
lonce. Ececce
Fidero-
t
J^JJ
Jua prxdicationcNi conucrtit, NUr.f.c imnt.is Chiiflo vcro rclurMjtt.
plusquamlonashic-tNcmoluceinamaccen-iirj&inabfcoii vccuai dicoponir,ncqucf'ubmodio, fedfupracandelabrum, tonus :n*

I i .1.
J,
fedetiam cogi. ne_&: cordis

tiones
mund
lu
oper-tionis.
Q^d.ego
gcntiludxotur. ne.ationoncred.dit
ingrediunrurlumcnvideanc Lucernacorporistui c Et Int.mo. b Puia & icfta. ld rftrncnui intrntio.

a
eft
li
ocu-
fidciin vcftris
cotam homi-
nious
Qt.Sluiguur plcx
.
vnde prxnidicium fuiteis,dequo prxiudicio lubditurdu-
-li.iui.liinpcif. ftionii
haberc lideatil.
,
fi
bus acccndo,
ccclefiam pon autem quantu vobis eft, luctb;
vefttasaccendit
lus tuus
.
-t
t Si
oculus tuos fueric fimplex

,
rotum corpus
aliauindoiulium vidcatur.
pnuetfj int.ntioprrriff.r r.pr.uumopin fc;ueiut
ft
exemplum ,
cil
tuumlucidum
a
Si
eric.
Si
a
oculm
Ipf: intcniioq:iz
aucem necjiiarnmcrirêriamcorpus "n r'tioium tencbriv f.i.f tur ninii

'u
efl
diciuureginaAuftri b luigctimudicio. A. c T^tmo B E D
^q
gfl^
inreiltiOnC
tuumtenebrofumeric. Videergo,nc-un.en cjuodin bonum tua

bonaiotenttone fnl.,n_n habcu. lu
coiifcuotiaalicjuini paittm
gtt-ttonis.
teeir'
dis veftn raon<

,
,
" malicu^ jj Vt CX intCntiOII
Qui
tenebroUn..
i
in iigura regine;
&: Niniuitatueccle-
tencbra.
fiam prxtulit fyna-
habeus aliquam parcem tccnebrarum,ericlucidum cotu,t & 14
lucidum fucrir, non finr.Siergo corpus ruum rocum
p ac
J
J er a
Hxc
contra
Fthic&infutuiogratUlj.iidon.'-rr:i. IJpOCrifim Pl.J gogx.nunc hortatur rum fubdolc c cum nosvtfidem noftia e ficuc lucerna fulgoris llluminabic ic. loqucrctur quxrentium potius ad ecclefiam
transf>;ramus. Qujfi dicat Qjamuis dixe
literditta, n
nioralemfci
>
rim nullum fignum nequa generationi daJa
nifi
Ione
fi-
gnum,tamefidehbusmcisnooccultabo
bo,
hicis
mec cl-frita
ncraliterinftruunt. Et cum loijitcretur.Non ait,cum loqucretur rut

aliisinterpofitisad Pharil-eudiuercilTc,quiafinito monc adhuc eo loquer,tc,ccce mater fratres qua
tejicdtellahumang natm^.flaminc.meediuinitatisinjple id eftfide mea llluminabo. Et hinc tidem nou ponam
Ioqueretur:liiquolnuitur,noftatim finitiihisyci
vmbraveterislegis,ledIclaiiratenoiiitc!tanieti.Ncq 5 fub mcluraipfiuslegis,i-x:intra tcrminosIuda.c; Getis cohibc-
&
Joquiei. Dcquibuspoftqnam nuncianti fibirclpo
.1
bo,
u.ac. i^/-f ficvt diflu cjl,i deuota oratione rcquiritur offi.ttiofanfta ZT intentio retla . Idcopoflqua Saluator docuitdlfciT
1
Ncmo
NICOLAVS DE LYRA.
charitatem, vt prMiiftutn tl retlaprout includit fidem varias operatloncs in fineta di bitttm, idco ju iilur . git Si oculus tuus fuerit {im.Idefl,iatentio tua reffafint^ 5
tio
.
&
fulos de fanftaaffi clionc y bic crnfequentcr inflruit eos de rctla inte tione. Et quia rctla inietio qux dirigit o"ia adgloria Dci corrupitur pcr hypocriftm qu ordinat oia adpropria httdemjo Salnator pritnbdjcipulos de retla intentione ini1ruit }fecundo de bypocrifi <emu los arguitytbi-.L: cQ Ioqueretur.Cirw primum fcieniu y (p 'ntenlio ad retla rfl afln: votuntatis tendentis in finem debitum per aliquid ordmatum.Sicut cu aliquis dat eleemofynampro fintmdebitomoio pter Deum t per boc tendens in ipfum Deum, ideoprxexigit atTu
falfx fimnlationis.
6
7
Totumcorpustuum. Id eft,cogeries cpcratlonHtntust Lucidum erit.ldeft,meritorium vite &:erns,

:
rationesftnt br.& degenere derentjub refta intentione.
velfaltcmhidiffercntesM^M
Ideiljntentiopcwe)
Si
autem nequam
ftierit.
&
cbaritatisin Deumtendentit ficutin finempropter qucm elig'til. lud quodcfi adfinem . Tr&exigitetiam atlum fidei vcl cognitionis,
Etia corpus tuu tcncbzo. Idrfi congeries,optrationm erit,quiappus bonumde genere,malum cfficitur cx perncrfah tione.Sicut cumaliqnis dat eleemnfynam mulicri paupercnl*, tione trahendi eam ad peccatum luxurisyideo Jubditur.
tuius eff ordinare boc in illud

tentione retla,vt videbitur f
& ideo
Lucerna autem hic accipitur pro indicit
Saluator
Nemo ac.lu.
,
fd efl,quia
tatis,ad
intcntio tsl rctlajncluiit
lumenfidei^ ardorem cbariad fuperna

ideofe-
cv.Id esl.diligcnter attendc,ne intcntio tuafttper hoc corrumperentur cmnia bona. qniapcr 1 1 Si ergo cor.tu./c/ff?,fo^c>-. opcr.ttionum.
I
10
Vide
modumlucerna ardtntis. Et in abfc Quia intentio rctla
Tot.luc
fue.
Tum ex bonitatc intcr.tionis,Tum ex bot
dirigitur
quitur. 3 SedCci.Sicutenimlucernainaltopofitailluminit
in
caqu&funt domo materiali. ftc intentio retla ea qux fiunt dijponuntur in domo eccicfns.,& exiam in domo confcienti*,ideo fubduur.
&
cperis degcnere. Erit lu.to. Quia omnia cedent ad vite aternx mcritum 1 j 14 Et Cicut lu.ful.il.In prtfcnti pcr gratiam , irin futun
gloriam.
t% confequcnter arguit temulos dc bypocrifi,<jt reftx intentionis. Et corruptiua primb ponitur Cbrifti arguttb, db reprcbcnforum ob[iinatio,ibi: aut ad lllos diceret.
1j
Et cu lo.H.e
meiaphorica^qnia corpus accipi congerie operat icr.it, ftcut corpus tnatcriale cft qda aggreib ficttt oculus gatio mebrorum diucrforum, dirigit mlbra ad ope
Luccrna cor.ftec
esl locutio
tur bic
&
Cum
randum,vtpedtm ad ambulandum,manum ad fcribendum,fic iuelio
tna in duas, quiaprimb arguit Tharifeos , &fecundb /fo'. Refpondens autcm.C/rt * primum dicitur.
-
lcgiff*'
M
t
Viri
IlÂ L I
T E
R^.
7\t.K,\Niniuita-q interpreiaturgerminapulchritu dn.is.ideo fignificat iuucnes,cxeuntcs in ftatu potiflime iu
cema,p intetione,qnxeftaclusvolutatis,prrefuppofit< menadurationis.Et idcoad hocq>intcuofitrec.a,r rit fidei lumein ratione,&:feruor chariratis in voliita!
ficlucernanonablcoditnr pei fallam fimulatione.ni in ftringitur lub modio,id efi p carnale affeclioue, fed debiia in Deum cleuationem, &: f^c totu ponitur per
pus.id eft,cogeriesoperationu lucidu eft,id eft Deogi 8 Si flrtr7..Quiafiiiuetiofueritperuci'Ia,totacong?
ui 8C
rc
uentutis.Qjj lolentdefaciliad vitiadeclinare
&ad bona
monitionemdefacihpcenitere, propterquod lubditqrcp poenuentiam fecerunt ad prxdicationem. t ô"<e.Qincolumbainterprctatur,proptercppercQ fim plicitcradmonesfignificatur. Ex fjdtoergoiuuenum prx dictorum oftendunturjcodemnabiles obltinati fenesfigni ficati per generationem ludxoiumI Htmo ucto.Secundu icnfum hteralcm hic accipitur Iu
ccrna
to
u.
:s.
opcrationum
lj
erit
mala.
cit
quidam Pbariftus vtpram 4/M(i/f.Spintualcprandiumefteuchariftia,antccuiiis t bratioi
Et cntn loqueretur rogauit
et
le
fy
m CO iiiiiiim
Phanfei.
Lucx Cap. XI.
860
d
Qjô.pa.mMcfrt.m.&fo.&matereft.FoftcaiMt&mtad
qu fecundum corpusinrelligendojeggm vitro&:catino

piopterfragilitatemcomparatur.Inquoetfigrauiterpeccanr,ipfistamenabfolutiopeccati promitritur, fi mifericordiafacerenitantur. Qnod necelTario vllui& veftimen tofupereft,datepauperib.VeldoconfiIium,quodreftatfo
phrifccivocatus
TiTvsBosTRoRVMEpiscoPvs.Chriftusadprandium non recufauit, nonquod illorum peruer
fit,:mignoraret,notatenimillcomnia.VerumcumdoCei&erudireinani-
lummodo
-
poft ranra
,m<aaberer,voluirre
fauam
i.|
'
ESM
frelienter lailiir
dtTint,
rog;auiteumquidam Pharifeusvtpranderetapudfc. Etin 1 greau St ecubu r.Pharifeusaucemrc?p ltint rafcrepucas

..
fcelera,dareeleemofy
conuera
T anatii. more luazorura. x.auant? mnr.Tiiilvnriim ' rr
mamanmnnrequam
renentCS ria-
o&a._Iudzi
dicere,quarenonbaptiz3tusdietanteprandium.Etaitdo- 4 d n me au cort a miratu minusadillum.f NucvosPharifaeiquoddeforiseftcalicis 5 mundo,&perfidem ^J"?* b mUndatlS

i i
j
?^1medUnt t creden mabus

. î
veftns
. /1
*J
_i
/r
_
1
^fletjad
Munditbmcarnisextetiusobletuatii.
Animi turpitudinem reiêti.
COrdlb.Om
.
lotusef-
c etcatini
>nem feniorum,
>ro
xeuertentes
6 niaetiamexteriorae- fcu mundatis,quodautintus eitveftrum, plenumcft rUnt mUllda Qui* OrSed. QJ.quifecituttamquenatursm.iirramqucmunclatiuoliur. dinatevultdareeleerapina&t iniquitate.jStulti, nonnequifecitquod deforis .-[ j i j clc . L \r j/ 7 mofynam,afemctip.
Kptizenturnon
iunt.
d cit,etiam
a
idquoddeinruseitfccit?jVeruntamentquodfu
b
fo incipit,&
eam
fibi
Hr|'lTVS .Faciebant
date eleemofynam,etecceomniamundafuntvopereft,
IurtumiudiciumDeironfitcnte.
Non mticum rûmmodo

. .
Sc
v.V,.n.
primQ dat.Ertenim eleemofyna OfUS mi
J^Jj-;
tiu,,^.
c.q.deCt
s-
/hcfuomore(nam e shunc riuim f

nuiuam
i/ran
bis.f SedvVobisPharifsis,qui decimatis *.
menrametru.
prxcepe-
omnesani-
n -orponfque for-
m ^*^-"-Mgy- Erm^ Dei.Haccaucemoportuitfacerc&iIIanonomittcrcVs VO

n
v
-
lham ec omnc
.
olLls > et
,.
praKenris ludicium et chantatem

B
.
?
,
fericordiae,vndedicio tur: Miferereanimae tus p i acens eo.

e 2
M0 & /r
C um adehorta-
S
J
j.a,'
mentum
doereiufmodibabis
\ *?*
'<i*'*
**
*w
leemofynam
ptinatafcfedepone .,:dftolide:naetfi ab tio,qper folamaquafir,vtil;s&: falutarisfitiisquicor
Pnarifxis,qui diligicis
fpnmas cathedrasm
retur Pha-ifsos,
**>* S qui. |X
fynagogis,
corporaliterquotidie
eleemofynas
facie
bar,qujequia finefideerantDeo nonpiacebant,dicit fee-
co5inquinamentaconrraxerunt,atramenimpuiitatem, valet. qt corde vel menti coha:retexpiare nequaquam Marcus referr,iudos baptifmata caiicis &: vrceoru x leorumque& xramentorufolitos obferuarc.Calix vas
'ic
vnu.Catini:s,ficriledererra. Perhocfiguraturfragilitas hi lani corporis, in quo exterius pretendunt fandtitate &:
leemofynaseorumnonignorare,vtdftendat cuiufmodi eleemofynasab ifris requrrat,quafi dicat. Commonui vos ad dandam eleemofynam , per quam omnia funt munda. Sedfciatisquodeleemofynajquas facitisadihocnon valenr.necdehuiufmodielcemofynis meadmonerecredatis,fed
de iudicio &: charitate,
vt
de veltra miferia iudican-
iua,quod foris erat lauabant,intus nequiflimi. puter formcationem \Jodautnntncus ejt w.ftrum.
ilat iufi
Nemo
Dei charitatem quana vpbis donauit diligentes , pie viuatis,iufium iudicium Dei confitentes, quia miferi effete$,&:
fp
iiufmodicorporalia vitia lolummodo grauiaeff&: tualia vitiaeiTeleuia,ficutauaritiairam, fuperbia, &:c.

ermamev quod f:ip<reft.lam
clieftis,&gratiasreferentescharitati,quahberatieftis.
fw:Phariixi putabant.
[
bonus doctor, quomodo co
tu
T
i
pl
mudando cordis oculo. iuod fupra bteuiter dixerat userh hic locus ad hoc dirigitur,ut nos ad ftudiu fimtatisinuitet,& lupetfiua ludsoru &:'terrena codenet,
qui
rponsmuudandebear,docer.Ethiclatiiisexplicade
f Pr*rerK f</iciw.Breuitermultaeoru vitia perftrinxit, quiad viliaaddecimadaintendentes, futuniudicij metu, &: Dei charitatem non habent.Prstereunt iudicium,quia nonomnia,quxagunt in iudicium referunt. Charitatem Sed rurius, prctereunt quia non ex affeclu Deum diligunt ne fidei vos ftudiofos faciat opertim negligentes,perfccT:io
nem fidelis viri iupponit,vtpoftfidem operetur. Qix

lumodo honeftatisj poteft omitti ftne peccato
^
r
NICOLAVS DE LYRA.
Vtrum autem ex deuotione feu Amulatione .oga.iI.quL Pha. iftninuitauerit,bicnondicitur , Videturtamentxfinehuiusea. dose eum innitauerit, vt inter epulas aliquid calumniabi~
l
& ideo Cbriftusp *

,
diclam lotionem omi/ic,vt haberct occafionem arguendi Therifeos t interiorem tiegligen' de exteriori munditia untum curantcs ,
&
tes,T ideojequitur. 6 Quod autem mtus eft veftru m plenu

bona viuieter accipiendo &iniquitate
fMtrbis Cbrifli audiretur.

igreffus
&
eft "rapina . JLliom fraudibus eos decip-edo .
recubuit. Sed hoc -vidd
(fje
contra doftrina eius
Veruntamenquod fup.datoeleemo.
urnutcnsdifapulosfuos
adpr&dicandum
dixit.ln
quamcunq;
ct
\itmaat caftelium tnirauentis,interroâte quis dignus ftt, etibi mtyttbabctur Maub. i o. b. liie autcm Tharifaus erat indi-
mvtdetur tx fequentibus.Dicendu,qm dno
ett fimile
de Chri
fidtdifiipnLs eius, quia cx cobahitatione cum peccatoribus n6 tfTM pewari ficut d>fipuli,quando erant ab eo fegrcgati ad exe
'r
deeo quod remunet etecmofynarum larghio. 8 Er ecce omnia mun.funt vo.Qjtia eleemofyna tnagnam habet virtutem adpeccaioritm remijftoncm^vt habetur Dan.^.e.Teccata tuaeleemofynis redime &c.Sedquia Tharif&i ex hypocrifi nonfolum qu&rebant exteriorem munditiam , fcd etiam apparcn*
ri reHitutio i
&
>uia primb dcbet fie
tem
iuftitiam,idi b fubditur.
'&aiii:mp%adicandi,& maxime quia tunc nondum

eJr id(
erant con-
Sed
va:
vobis Phari.qui de.men.&:
m-Ptper hocappare-
mtn
i
bdkriflus
dcmum Tharifai intrauit,vt haberet occare.di.quare
nemminendi vitia
Tharif&orum.
rent iuftirfuafi volentes impicre mandatum de dccimisfeddcndum etiam circa minima, -ptperhoc crederentur multum vcduntarij ad 1-
Phanfaeus au.c.in !e
non effet ba.
ld eft
lottts
pkndum
diuina
mandata,cum tamen effent
tranfgrejfores in maio-
Jwdumtrttiittencs Idieornm.
ribus ,ideb fubditur.
lEtaitdominusad
h ordiunt.
ilifi.
Per hoc autem qtttd refpondit ad co-
g 'totmtius,o(icnditfe
Pharifa:i
efjc
Deum cui nudn
& apcrtafuntfecre-
loEtprajteritis iudi.futlitiam ftbuertendo. 1 1 Et charitatem. Opera mfcrioriu omittido, tt q

tis iuHitia.Jequitur appetitus indcbitus
tia
honor
efl
ex appetttu apparen pnemium virtutis,fecundum Pbdofophum.et
jfUQCVOS
r "
^"extcriori in vafis
corponb. fuis trant multufotliciti, etde iitia interion memis negligentes, cum tame deberet effe ipftus trtrio,qm interwr munditia necejfuatis eft,e xterior aute fo-
&
quod de foris eft munda.^/a demu-
li
Vx vobis Pharila:i.r quia vitia occulta

quam manifeHa,quanto
bonorisftddfeqtuiHr. d Deo punietur gra*
viius
bic alys peccatores taks volttnt
pt&-
fcrri in bonoribusftdeb fequitur.
lummodo
*V
turilliquideminoribnsmagnam vimfaciunr,&:demaio lumptionem requiritur baptifmus fpiritua ribus patum curani , ficut aliqui religiofi plus ponderant kfliopina^nonexteiiormunditiajqu^cft fracTioncm filentij quam iniuftum grauamen proximi. H V& uobis Pbanf&isquidtligitis primas ca. Perhoc repnmi* JJocritartin. piopria. - M vtbn Thanf&tf qui decimatii mentam.Vct hoc arguu- turommsindebuushonoriiappetitus.
\*A
L I
T E
i\.
>onem
vel
tuc
8<Ji
(jloforcl.&: Nicolai dc Lyra.

..
86
fignant,l3icos,&. c$
i.Htcfnperftitionem ipforum rc.a.doarina.pr-rtendtint,toc. da~ arguit,quifbril fpcdcm
dotlorum
re
atrio
temph.duos ordines martyrum
,-,
cx malaconfcie ,/po.. Audito vcrbo Dci Phari&us tiaSconromeliam ficri putat ,ft commcmoratapocna
vernmum intus gcrunt.occ.iltar.t.
qui altans olticio mancipantur. *Thi-.ophii .actvs. OftcnditDomit.usIudarosefleh dcs malitiae Cain,cx quo fubdit, fanguine Aocl vlquc Zachanx. Abel fiquide a Cam occilus elt. Zac
languine
r
i
* .
pcrfidoru, mtciligit
Q.
uperfuicm trtrr commiinii cftrodunt.

i
riamaute qucu
ciderilllt lniera''
It^^Tctyi ? r iMifoeriti
i
&
raluranonesinforo.Vj:*vobisquic{hsvcmonumenta
vei.eot.
&adem,quida m
Zachariam
filifi
Phanu-.s
diuifi
Na
b
Pha)
tp-rcnt.
qu *
r.cr patenc
& homines
*
2 cunt efle antiqmk

3
ambulanres iupra nefciunr.

legifperitis,aitilli:Magifter
.
nfa.M
R c fpondens autem quidam ex

Sicut Phui.aii.
u[
ESS, iSîlit b5tur,lcgisautcm pc

riti
hxc diccns etiam nobis contumeliam facis

triii.
llle ait: t
Et
ms.
^^Xm-i^Gi
r ius
fcrlbx crant do-
Sccundum quodintellicrns^ imfon
clorclquc, quxftioncs lcgis Iblucntcs. c Vx fobit Non ar.
vobisleî.peritis
.i.ueon
ledlcx Gnf
mmimii
vx, quiaoncratishomines oncribusqux iuumlcue

petficitis,ii,tiia
Nyflinw 2c riam,quihi mteraram & cdcfc

.
tatia
giman. meam non quxims.cV nequinnu irn.
trpeilliis
Et hoc legts.
trucidatus aflerit^
guuntur,quodcxor
nant
portarcnonpoifunt,6cipfivno digitovcftro Ambitioe oinando & feiuando. >

aa farc j nas: V.e Iul
non
loannis Baptili
rangitis
vobis quiardifica.is monumcnta r prophctarum J.r f rophe d patrcsautem veltrioccideruntillos.Prorecto teitihcamini 7 plicemalkgat. inrcrfectorcspropl ram quod lacrati tarum imitantur,xconientitis
rhcratum, lcdqma
c
monumcnta^
""
trem fuifleautun' C^dis aute cai, 6 idcm Gicgorn
L
.'L
i.ST
pcw
diricando lepulchra, acculant paterna faci nora. Sedpcricqucn c
Tquod 1
operibuspatrumveftrorum,quoniam Amhiiiofc or indo.

dilpofuit.
mam Dciparam
cjuidem
ipfi
eos occiderunt: vos aurem, ardificatis

Abxterro
Mjit.I ccr
t
eorum femitto
aci
i
_c>
oi.
B doChriftum&.Apo
ftolosimiranmrfcelcra
pulchra._: * ___
patrum
6-
fen-
. 5>ui piii.ipto,)hetas,'pc/.
Proprereaocfapienria *_A
L_
Dcidixir: t
I'.lt.,k.,r. Vellacobum
Miriam
adillos
riam,poitimm tumpartum*, ak qui lccundum

8
perfcripturr!,ii
\
apollolos mifn b Vi
_.______._-. _-.:/_.
c trcrpti
ab eisiuiiead Cjcntf
tentiam danationes f
t reqni
r.tur.
quamin
d
patres pto-
prdphetas &apoftolos,&'ex
illis
occidenr, &c_ pcriequenrur,

elt
9 tavc&. cdem bus in templo
fcrel.at,infeipibsrc-
vttinquiratut ianguis
cft a
omniumpropherarum-qui erlufus td malotum.

<
torqucnr.
dum
fi
g capta h vulgifauorem
VrofeOb. Propter
xdificatis,qiiaexhorreatis lcele
i
conftirurionemudi , ageneratione iftaafanguine Abel

c
ilui auefli. generiatone.
vfque ad Cmguinem Zacharia.,qui
periit
intei altare
& a.de.
gnatuserat,n6fc 3 uerat. Alicru,qi i illuni ipinm,qui juina dilpcnfatiic fccundum huni i

in
naturam vcreex lucem prod
ra
eorum
fed ipfb
opere oftenditis, quod perfidix eorum
toûs creature regem
cffe pr^dicauerar.Iudî itaqi
confcntitis.quiahocbonumnonbenefacitisfedprovana
glotia. c Fos autem. Propterca quia eftis imitatores iIlorum,vt im pleatisquod patribus defuit,f. vt meosperiequami
regium nomenexcfun. habercnt,acne pnnopic

obnoxiificrentrimerenr,Zachariam facerdotem lntei
me&
perfecuti funt in propheris. f Tropbetas apv/lolos,& ex itiis occident y perfequenter.Miz tiuntur hcictici, qui ahum vetcris,alium noui teitamenti
ni,qucm
illi
&
&
tare&edemperemerunt. *GkAEcvs.Aliialiam caufam dicuntefle interitus', charie.Cum enimocciderenturinfantes,magnusIoan

cumcoa-taneis fuisoccidei.ilus erar,
filium de
led F.lilabeth
iateli.
medio
ccdis
dicuntinf.irutorem.
g -<^rnrr.OmnesmaIi,unageneratio funt,unaciuitas,unumcorpusdiaboli,ficutomnesboniunageneratio,&u numcorpt s lunt dicti. h ffane adfjngui>icmZacbar't.C\irv fq-,zd hunccu polr. huc
:
Herodis Elifabeth iramin Zachariam.

i
&
petiit
heremu.vnde cum
pueru
noninuenirent, conuerte
Duo erantaltaria in tempIo.Vnum, incenf Alterum holocaufiorum exterius,inter qut)d & rius.
Quipc.
plum zachanas cftoccifus. Vclintir al.vr&dem

alhperaltarefignificantur.
hoceft
i
Grnc.4. *.Par.
muirioccifianrenataleChrifri,&:naroChriitomoxpueri abhacgencratione fnnt perempti.Sedquia Abel pafloro-
confenfum populi&_facerdotum,quorun. alupertem
uium
fuit,necatufq 5 in agro.Zacharias lacerdos necatus
G^"
NICOLAVS DE LYRA.
1
Et patet fententia ex
ligionc,cum dicitur.
diclis
Matt.14. Sccundb arguit eos d:fl
rc
Va. vobis./n boc
efl
cotnminatio pana xtcrns.
6 Vae vobisqui xdificMis.Et patetfcntentia ex ditlis Ma

excepto quod fubditur.
&.C. Videtur magis fqui contn
_ft
.
Qtn
eitis vt
monumen ta./rf efi,fcpultura.
Etdkiturmonu-
tnentum tjuaft monens mcntemûia viuentes per boc monentur de fua morte cogitare.
3
7 Profe-toteftificamini,
+Ad boc enim ordinabant Jcpulturas prophetaru,vt ridm

iliores patrib.fuis,qui occiderut illos,rt
iif-
Quxnon patent &.hominesambulantes ftipra nefciut.
Scilicet,exteru)s,qualia funt intcrius , quia aliquando monumenta ornantur exterius, fatoribus reptentur 'iniirius. pinguntur
&
&
Et ideo diccdutn^quod er
8
babetur efprcfie Ait illudteftificamini, rcfciturad hccquo
p/i
pcrfcqucbantur Cbrifium,qui erat propbeta

difcipulos eius^&idcbfubditur.
magnus
cis
pc
4 Rcfpondensautem quidam cxlegifperitis,ait illi:A_agi ftcr,ha;c dicensciiam nobiscbtumeliam facis. At illeaif.

Tcccata enim corum trant publica idrb Cbri/ius contumeliam eisnbfamanifcs~la,& liebat publicb arguendo , prout ifl* legifyrritus inponcbat ci , idcb Cbrijius cos arguit de tribus. T rimb dc immoderata dominatio ne,cum dicitur. 5 Et vobis legifpcrius var,quia oneratis homines oncrib.
Jiic confequenttt
Piopterea&: iapientiaDcidixit./(.rf7,C/br/î(j ) f7w/

.
&
Chtidus arguit
legijpcriti s
picntiapatris.
&
9 Mittam ad illos Prophetas &: apcftolos Quodautn N
fit
ditfnm a Cbrifto,patct Mattb.ij.d.rbi dicit:Eccc egomii vos propbetas fcribas,& ex iliis crucipgttis fapicr.tcs
&
&
cidetis,& c.Tertib atguit ccs dc pcrucrfa expofitionc facr* fc
rx,cumduitur.
Etpatet
Va; vol
t
1
MOI{^LITEI{.
Vtfobis quicWs rtmonumema . Hic rcprimiturquxhbct
aliis
6 Vx
imponantcs magna
&: grauia, panca facicntesaut nnl l vobisquixdificatis. Secundum litcralem fenfumloc facicbanr, vr \ idcrentur horrerc crudditatem patrun MO
ianaitatisfimulatiofalla. 5 Et vobis lcgifieritis >*. Per iftos fignificantur pKclati
rum.
inimunesab eis ignoranubus videantur.
Confimiliterfaciuntqtiivitiaverbisdcteflantip
9
>a
cla
;
L UC2.
t Ir a
,
dtulifiisclttuem.
s
humilitas
dico vobis,requiretur
Ideftabfluljftis.
Cap. ab hac
X
t
i 1.
Vas v obis
I
8^4
ipferegnum Deiin* re
3
gencratione.
mtcl b legifperitis, ber fcnpturas

.
t hfti,quamqtuha
qui
tu/iftis
clauem
non introiftis, & fcienri.T,ipfi

Suflinere.
ttat&iilos,quiintra potetant exclu- tMa.z^.

d.
dit.
'ligvt.Hanclegilperitinccipn
eos,quiintroibantprohibuiftis.Cumautem harcadiilosdi-
b
^"
Cum
autcm
,
hxc
ccepe-
iniegc
intelii-
adillos diceret
&
,
pphetis ineurnecabaliis
Intrafc (i,; volunt.

r
ecucm,ellnonef
5 runt Tharifei ceret,cceperunr Pharifad,ck Iegiiperiri grauiter infiirere,& os fe. 6 eiust oppnmere demultis infidiantesei, Scquarrentes 1 caQiiam vera perfidix fimulationis,cVimex orc ejus^vt accufarent eum. g pietatis fuas cnmina pere ahquid
&
feditentum luper. \ Ique acf aicana lntelhgenda penetrare Vel icit i:ersr,(ed verbo aedifkat exeplo icandalizat , nec \i r h illos quos
ipfe
audierint,
ipfi teitan
rem
turquitantointonante turbineno refipiicunt,ied docloveritatisaggrediuntur.
N
t
CO
L A V
L Y R
A.
e vobis Iegi'peritis.C^M fcienti/e efi interius apenrt,& ipfih citrario mnictintclletfus veius latens vt patet circa pr^ceptumde ho (\n bantperuerfeinterpretando,
autoritas docediper
Cum autem hxcadiUosdiccreUHieconfequenterdefcri-
fii
bhnrTharifecrum,& legifpcritorum'cb[iinatio,qui cx verbis Chri non fuerunt cmendatQed magis peicratijdeo fubdhur. 6 Cceperunt Phariiei 6V iegifperiti.^ cum turbaut fl-
uretrentvm.quod euacuabant per doclrmamfuani,prout vtditlurn fuit :bxiiy& etiam deplnabusafyspr<ccepiist

<fi
ditlum
&
pefacerent,quia conturbatimitius pr&uident.
varus quafitis
Etoseiusopprimeredemultisinfidiantesei. Vtficex
& obieftis cx traheriut aiiquid calunmiabile de ore

cum.SicutpofleafeceruntcoramTilato^tba
non
intro.^rf intelleffum ventatis.

;
eius.
eos qui. ld ett,intrare defiderabant. :ohibuiftis.7'e er/7wre dotlrine veslra.

r
2
5
Vt accufarcnt
Cum
betur infracap.is.
M
tvobis
i\.
%.
ecclefia?,qui verbis
legifperitis qui
tuliffis cla .
Simllesfunt dodlores
ecclefia;
opinionib.extraneis,&: cur iofis diuntintelligentiam veritatisneccflariaeadfaiutem.-
&
impe
hrlt
Ca pvt XII. *Theophvlactv s.Pharifrei co

êrmone,vt populosab contrarium vertitur.Magis.n.adi
in
&: veftra virtns
muIatores,quiaprofeloveniettepusindie iudicij,inquo
&
il
Jorum hypocri fis omnibus reuelabitur

lumincdicentur.Non foprafenti temporein tota ecclefia
nabantur Iefum capete

eo
bai
ducerent,hocaut in pop lipn>illenarioscongregati,adeocupientesha;re
vnde fequitur. d Qjioiiiamqua
in tenebris dixiftis,in
ium infuturoomniapatebunt,iedetiamin
ie(irilto,vt leinuicct
comprimeret. Ta validum qd e(t Sidolusimbe

;que.
)
C
..
A P V T
T
.
XII.
..
.
perorbem terrxpubhce prxdicabuntur,
fVItis
autem rurbisf concurrentibus,

A
fimulaiione.
qux
1
in tenebris,
idtcircfifiantib.
itavt ic
it:cndite.
Adhoc
:ntum pertinet
1
inuicem concuicarenr,ccepit diceread difcipulos iiios.t Arrendire*a

iadif ooperl
tuf,6< vtiira in
eft,invmbraprefiurarum,& carcerum
iocuti eftis,quando aftus veftri legentur
inexcelfis.
vobi&
ipfis
quseluperius
.oPhanlaudi
fermento Pharifarorum
Vea modo
cogniia ab
t autcra
it,vh&
Apo
quoderthypocrifis.t Nihiltenimopcrtumeft
tniio
fr,\i
Qvoniam qttae
bris dixifiis
,
in tcrtc
ittis.Non infer.ve.
oin
ibus fcic.ur.
in
hmine
Mieinfer.ma.&c. c
"
Jiitrafer.Yulchct
c|uodnonreuclcturnequeabfcondirum.quod-non Inmzftcno.
Apene.
fciatur
dicentur.A
m erosivs.
taiidicn tur
Quodintenebris,id,
IcstenedxfimpliC
ci
isj&tmulandce
Quoniam cjuxin
tenebrisdixiltis,
inluminetdicentur
eft.intimoredixiftis
diceturin lumine,id
eft, infiducia verita-
fii,nemorcluda:o
1
laliudpromanusafrechi, aliud voce fimu!emns,cam rmusindieiudicij non poiTeeflelatebram fraudis.

1
tisaccepto fpiritu fandlo.Etquod inaure, id eft,lecreto locuti,lupertecta,id eft ,caIcatocamis domicilio pradicabitur.
ûeabfionditum quod tionfciatur.ldco ne
cmulemini fi
mulatoies,
Dico
NICOLAVS DE LYRA. C V
A P T
'
XII.
pulos faos.Circaprimufriedu,quod h&retici moderni per fimulatio nem fanclitatis frequenter corrumpunt fidem fimplicium.Et hot modo Tbarifxifaciebant qui erant bypocrit<c,vtpatet ex pr*dittis,& pcr hoc auertebantmultos a fide Cbr:fli,quod Cbriflus docet caucre
dicens.
iVltisautem tmbis concurrcnxlb.Tofiqua Chril
fius induxic difcipulos
ad crations inilantiam , hic confequcnter inducit eos ad fidei conflat. tiam.Et hcc
tripluiier.TrimOydifiuadendoquxdam a
hetia.
fide retra
Attendite afermentoPharifeorumj^V/Vc^cr eoru by-
?ecudo,pcrfuadcdo quxda in fide fiabilientia, y ô\ntX\mcrc.Tcrtio oftedldo'adfideattrahetia,}bi.Y)[ccbzt 'm.^truhetia autafidefunt quatnor.fajlutia fi duclorii.fxui'
pocrfim.auertamini afidei veritate.
Nihil enim 1 maniêilabitur.
coopertum.^w eorum
falfitas in iudicio
Oei
} auaritia cupidoru,cura nimia necefJarioru,& frcun 'bccprimapars diuiditur inquatuorjecunda ir.cipitibi: DlCO *
l
rfecutoru
:vobis,terfw^.Airaute
ei,
quartaibi; Dixitq 5 ad difci-
quxintenebrisdixiftis.Wocrf/Vrff^^rf/'^''êi~l in tenebris,& occulti s docere,ftdtalta in iudicio extremo,& hoc notatur,cum dicitur. venicntinpalam
rrs.ntodus.n.fedutlorum
Quoniam
pulos
&
Pra-dicabitur.
M
1
\*4
L I
T E
J{.
'Nibil.n.coopertum
cfl
quod non reueletur neq; abkondhu quod
autem turbis concorrentibits.Seqnixur. x ^tttnditc a fermento Thanfeorum. Eam iimplicitcr deuitido.Et fubditur ratio cum dicitur.
3 Tîbil
Multis
non fciatur.Qxizfx dicat,Hypocrirarum falfitas manifeftabit, &:fimiliterfidei veritas^quairemponb.ecclefiaiprimitiux,
prapter multitudinem infidelium doccbatur occulte.
\Dco
86j
Glof.ord.&: Nicolaidc Lyra.

fibi
?* i D/rt*tiiM*.AMMos.Cum reminafitcaufaperfidiar, A qus vcl ex infolita mahti i vcl cx accideti metu naicftur,
,
putaretfidem cordis.dicmOwnjf quiaique. Icfum ea Confeffus /"e.Cofitetur quis charitateqoj' dilettioncm operatur,ncgat qui prarcepris non obe
êun.q.cmcc^dccoîtnKtunâ^^
fundamcnta tubicCit. Namficuttorti
ludlnis
fco^.Confitetur fihusapud patremilU,
mfeftaturind
inceotuwm
,
idcs
ua
&mioJmaurcloûri
LbUee.
a
crtis
fidei
Umcntum
fortitudo.
fttteat
loriiJin bis.
jjcncra
.
>
intcubiculis,prxdicabirurin
tcireuu.ncupUi,
clt
te&is
Dico autem vobis amicis meis , ne tcrrcamini ab his

Non
ron.quin
^^^
\***
tur vnacodlt!
nium
&com
vi
om
Und*m**tm Quiaduofunt
animam Dcus rcddat.corpoflunt efticeie, qnin * ipiurn cotpu|fif lulciiet.
midio&eom
infirmitate
g C ncra pcrfccutoru
quioccidunt corpus, ocpofthocnonhabent ampliusquid * Ei feruite in tirnorr.

b faciant.Oftcndam
vnum apcrte pcrfcqucntium,altcrum

fraudulcnter blandientiu. Sieat fupra
rannanegat,i, Et omnis qui di
autcm vobis quem timeatis.Timcte eum, Mittendo in terna fapplicia.

1
bum in fi.ho.re. k Coramangetis

dixerataperta fcondita eiTc
in gehen qui * polbuam occiderir, habct poteftatem mittere fiucinutu Dei *"* 1
t
Nolite
limetemcncm
quod
.itahic
cohtca hypocrifim, armat cotra
corporit.qui mojinonpoteftia in tninoribus liquet.
da, hancreuc
carnmccs. Tot' hic c locus ad fubcun.ia
nam.Ita dico vobis,hiinc timctc . NonnequinquctpalTeres Dei facti. ad

t
nem nonin v
ciliabulo, fed
Sed funt omnia lub pronidentia Dci.qnanto mai>is vos
imagitiem
proconfelfionedo"affltfrf*
d veneunt tdipondio:
e
duo-
minipairion^mvel
,
bus.
vcl
fpcpmij furosindciuciatio
... ^^ velma
paf-
^
.
1
& vniis ex
Bc
Vt de
?
aiafla corporis
^g
:
ticeam.nam
eft in illis minima: particul* Dei prouidentia cooleruantui.

j
non
obliuione co-
fpeclu
dicit
1
angel
qui
Omncuicuraniin eum pioiicitc.apud quem
capelli capitis
veftriomnes numerati lunt

capillus
agcndan
Et omnis
nun
,
iciibit.
b Maiors prccii
ritus fanclibl
quia
cnalet.qtjiiaierBt.
.
ncfuppliciiinltruit* Tônne quinquc .
Nolite ergo timere, multis pafleribu s 1 phins eltis vos t DiOr1 onfeiTioad falurem.
1
nifefte
miaeft,cfiqu oper
inrelligit.&c
AMBR. Quiliq;
5
co autem vobis
g
I
Omnis
, 5*:
, t.
quicunqueconfeiTusfuerit Dcumuel hominemeue.

,
mecomei no
Venitebened.fliratrismci.
.eres,&quinq cor- h
poriS,enIUSVe. CIUO fecundum Mat. cor
ram hominibus
a
fihus
b
hominis cbnfitebitureumcoram
c Vbi ptodelTe debrt
virtutencgar poflit.ftimu uidiacalunia

dicittaliaclTe
K
angelis
,
Tim
miniscontefCo.
us&:anima, quib.
edit natllta gratia
Mtt.x.d
Dei
Quiautem
ncgauerit
me coram
hominibus,
s
zebub,huic r mittetur,non
1
Nnnperduceturadiiiionempitiis.quaperfruuntaifancti.
adxterna fubuolan di onia etiim caro

ficofentiatlegiDci in natuiam jn nifiiMiTi liiirirm ipiutua
Sc in occultis
tidis locis,
deneo-abitur ^
coramanêhsDei.Etomnis
a
qui dicitverbum * r
i
m mfilium hominis,rcmittcturilli, Cootn

A
^
i
eiautemquiintpirituian+ /-
6 hi c
^"l^ "!, upuLinica

blaip!
terrore, confoiario.
*
/>
lemtrafit.Scddum n t5lublaiphcmaucrit,noreniittctur.T
Cumautinducetvosin
Vtmentgeti
i
_:_^ 7
gentib. O e ^ tisficutn
& fce
remiflione.i
f. cibum quxrunt,dchctorum laqueiscapti, ad fupernorum operu fruclus rcuolare neque unt, (cd dipondio,id efr,vili terrena;cupiditatis pretio venundantur (ub peccato, ita vtetia anima malorum efcis grauara,inclinetur in corporis natu ram.Sed fi Dens infidelibus hominibus vel in oriundo l'o
ad penitenu Proptereaiv turus eft,vnde Ioannes euangclifla iterum dixir Ifa.Excaecauit ocuk rant
:
credere,quia
le
& tcrrs foccunditate profpexerit
6c milcricordix
mu<
nipon
..dius.
nus impertit,non dubium fidelium conremplationem apudillum vahturam. d /'tvjcMa/.Dipoiidius cft pondusex duobus affibus copoft tum. Quodautem innumcriseft vnum,hocinponderibus as,quodduo,hocdipondiusefh e fnJcx.Simplicitatisafiechim infpiraucrat,virtutem menjis erexerar, Ibla fides nutabat, hancde vilioribus roborar.Qupmododicit Apoftolus:Nunquidde bobuscura cft Deo?Scd aliud eft cura.aiiud eft fctentia. f Sed&ca. Nonactu computationis, led facultate cognitionis.afimihtudinepecunicqucnumerattiivrleriierur.
indurauitcoreorum,vt non videantoculis, &c fanem eos telligat corde,& conuertantur fanctum humana ignorantia minorem patre cri dicunr,irremiflibih crimine non tenentur, quia bolicainuidiihocagnnt. Sed quifimilitudinedi; tra luam conlcientiam Dei maiellatem oppugnat lpertei bct remiflionem m acternum , ficut Marcus a rar,qui pofito hoc teftimoniodomini fubiungn:
cV
.
diccbat,fpiritum
Etau.Ei etiam qui fcandalizatus ininfirmitate mepurum hominem vel vo.atorem iulpicatl
miflibileent,(edqnigratiam l'pintutlanc,h(quapj non< mlpiratur, &c ad ccMigregationem reditur) hocia fcens impcenitenti corde pcrmanierit, cum
tia
fit
immundum
habet.
^
r
humanum
.
fed diaoolicum,irrcmiflibileerit.
I
Vbi magnaprouidentiaDei, quodnecparua,necociofa

dicTa
cum
lateant.
fufficere
flbi
Cor
'
5 0w?ic?;.Nequistemporeperfecutionis
n Cumautcminducenfvosrafytiagogis>&admagi}lrati Tertor talium conuentuum folet autcrrc teflatts tem loquendi.

rrVTHEOPHt
etu-
y'.b,
i enim in terra illa babet plana tefla Prcdicabitur n te. ideb vbicangregantnr bomines ai fpacianlu,& confabuladum, dicmtur ibi,publict: dicuntur cr boc modo exponit fbeoitta qu& pbihs. BeSa autem cxponit bac rcfcrcndo ad dffcipulas Cbriftiy quo
i
NICOLAVS DE LYRA. Dowif

pjffi funt in tenebris
4 Di pon.Dipondiu efifpccies monetx->&
valet
dupkx at
&
rumcaqus
circerum>& preffurarum
declara
vt bic habetur>et i quinq; pafjeres vendebantur dipondio, vt babetur Mat. l o.quia quintus paffer non poterat diuidi remanebatvendenti,ficut quando dantur quinque oua pro nar;o,non dantnr nifi duopro obolo. in filium hominisJ 5 Et omnis qiu dicit vcrbum
traCbrijtihumanitatcm.
ficut
tafuntper orbem adgloriam eorum,fcd prima expofitio magis con

cordat liter&prteccdenti.
vobis.Ukdefcribiturfecttndum rctrahensd.fide quodeit fxuitia pcrfecutorum,quam Cbriilus docct non timcn.
Dicoautem
6 Rcmittetur illi, 8c"C Ideflnoneftitagraueadrwi nerbum blafpbcmia diiium contra deitatem,& bocfu fitum diffuse Maith. iz.c.
Et patet fententia ex
3
ditlis
Nonnc quinquc
Matt.io.exceptis qitx feqnuntur. palTeres veneunt./i eft,venduncur.
autem inducent vos in fynagogas,&:c.t7?<i 7 Mutth.iz. pofitum
Cum
iitf*
4 Dipon.
Ut
M
|
O H_*4 L
,
2 Dico autcm amicii meis
i T E Hi ne terreamini ab his qui occiJunfyo;
pus,&poft hoc non habtnt amplius quid faciant . rale eft ; pi;opter quod perttanfeo vfque ibi.
H0C de
ut
*7
^THEoPjrri..
Luca?
Quoniam
,
Cap.
ti-
1 1
S<$8
D
&
duplexeft noftrainfirmitas&: form idine martyrium fugimus , aut qnia rudes ai pcenae duius,& nefcimus reddererationem fidei, vtrumqueex,cl ir,
mctum quidem poenarum
in
eoquod
dixir,ne
Mjtisoccidentescorpus, timorem veio fclx,

\t,'i\olitc folliciti
ineoquod
b
diuidere.fructusin horreacongregare,fed&rhocauantia indicat fupernus iudex.vnde lubiugir, Hols cuiufdam diui. S;cut fupracontra Pharifaros& Hypocritas,ita hicocca fione ftultx petitionis contra atiaritiam difpn .ar. e Tôninabundantia. Nonin (olo panevinithomo, fedin
verboDei, nectc
a
^ p.4.a
cu;8 a
-
VaaUter autquid
indeatis.
ylitc folliciti
efte.
Publicosconuentus.
Principes fynagog*.
Rcgiam poteitatcm.
l>e
moJo
proferrndi.
fynagogas
&ad
magifcracus
&
porahs vita niultttudine diuitiarum

prorenditur.
Dixit autem.&c. Poft prcceptu (ubdir exempium ad
lunratemveftra iChrifto offer-
lntciiogantibus. b
De modo
poteflaccs, nolitc follicitiefl

tuflanfii gratia.
Quia non
inut nierd'. a Difcere volenti&us. cxingemo vrlarte veftra verbapiocedent.fed e* fpiri
ihnftusverolo ur pio fe.
agwcr.Comen
C
auc quid treipondeatis,nucquid dicatis, Spiritus qualiter enim iandtus docebit vos in ipla hora, quid oporceac vos
ie
declinandam auari tiam temporaliu

*
grana fuper- b diccrc:

iheererc jeftiam terrene
i
Aicaucem quidam decurba Ma;iiter, dic

:
fracri
meo,
& Bomhfis
diuitis
vC diuidac
mecum
hanediracem
Litium.
Acilledixicei:
Fatu'tatum.
?
cninfdam vbcrcs frutl 9 .
Homo,quis
Dixirquead
Non
rcpreheditur
lionis,
vnde&:
meconfticuiciudicem auc diuiiorcm iupervos

a
diues,qt.'od terrani
coluerit,velfruchis
Tam adtuibas quam
ad difcipulos.
Rjtorem
pioui.ietr. cont:at]Ujai ficato
|iodicitur,i.ter
tugjeiitcauete.
condideritin hoirea fed q> fiduciam

vita.-poltientIiliis,
|s.Intcrquose-
ihuiufmodize
iiines
i
^ illds
Videte
Sc'
cauetc ab
omni auaricia, quia non in abun-
contetioeft, f
funt&fe
m holem am
r.Interfratres,
,
dantia cuiufquam vita eiuseitex nisquarpoiiiaec. Dixit au- 6 nec paupenb ero7 gaucrir, vtabcisre E tem limilirudinem ad lllos , dicens j Hominis cuiuidam
Pius lo
ito.
cipeietur in cêr- t47.d.c

nis tabernaculis.
iicuc !u
inci.
imonium
I:
no
diuicis vberes frudcusageratculic

e.\
niedius, fed
Udebctfequemidere, quan inmortalitaris

;
imonium non cunia homiictendum.

ro
i
h Q,u'.dfaciam,&c. Ecce nimia foci icurlo aiiaritia. Fru6tusluos,&fua cens: Quid facian. quod nonhabeo, quod congregem fru" bonaeffecoputans I Ex folliritudin- clriibciat.o. a noerogat pauperi <5lus meos?Etdixit: Hocfa ciam: Deitruamhorrea mea,&fabusquefuperfunt, me folum. Meo lat>ore,ucl,ptoptci
6C cogicabac intrafe, di-
ctam maiora,6K llluccongregabos omniaquas natafunc mihi & bona mea, tx. dicam anima; mea?:Anima,habes mulca bona
Alibore.
,
fed fue iuxuric rc io feruaiein tLiturum
1 1
ftudet, &.ignarus,
me
conftituit.
Elmiem&
lum diffentio'eus,
(itimpellc. Magno opere.
qtUS COgltgatlS
vfiltUS.
i
fit
fcd pacis
utatis,qui
s
veni
v-
K poficain annos plurimos,requieice,comede,bibe,tepulare. I2 * Exôres.
Bonamea
&
pacificare ctl
m Dixic aut llh Deus:1Stulte,nac nocteamma

o
diuidantt:r,fed ut habeant ola
,.
r.
4r
AMER.Non
dha. flUK
t letare.
tua repetunca
cc,
homimsbona,quc
Solaenim
li$,vt
nii
multi
anrcrreno 14 lecum anfc

15 potcft.
cor&vna ant beant.Non ut

ciit
com
mifericordia
vt
]
comes
efl
defundlorum.
ahquisegensintereos. lllequi noncoliigit
im,clt diuitorfraternitatis
& difientioms author.

[
k^<7/if/cf.Eccecum pefiauaritia-e iungiturpeflisdefidie,

Dixitautem. DicereDei,
riaauaritia pleru
mque (olet tentare virtute aticnticr mmendabat,&exemplu& pracceptu huiusabo-
nccprotcmporahbusDeum intetpcllaret. eftadhomtnem prauaseiusma
chinationesfubitaanimaduerfionecompelcere.
rn Stul-i. Quialongatibiremporadiuitiavu promittebas, hac nodc pratrcptiisaliiscongreeatarelmques. n PKepitunt,&c,ln nocleanferturanima,quaeinobfcuritate cordis quod poterat paw,pra*uiderc noluit. Et
i
t
ubiicitur,dicentedno: Quis mc confiituit iudi em,&c. dignaturiudex efi'elitiu,necarbiterfacultatu, quivibomni auantia.
kmortuoru habet iudicuim & meritoru arbitriu. Kcmo putaret cnraen cfic, h^reditate
diuidere,
A; S E L Uic Cbriflus diffuadet tertium rctrabens d. itoi$'mmoderata concnpifccntia terrenorum, irbipramitI
O L A V
Y R
7 Hominiscuiuldam diuitiSj&c.attulit. idmultoplurcsfoUtOCurfu.

8
kitautem ei,&:c.
Etcogitabat intra
,
fe.
tfttm cupidi prtitio dicentis Cbrifio.

1
gnam follicitudincm
immb
ea content'
quitur.
& per confequcns animi anxietatem,quia no

a. lib.
Quia abundantia diuitiaru
indncit
ma>
^giftcr
f
|
diclnconucnunte r petebat,quia non erat locus neq;

'flus
fnpptent indigentiam, vt declarat Boetius
de confo. vudefe-
'Vfttcbi
erat timporalibus intentus,
docibat,<& idco Chrifius
omo.C.n".(/;r
:
&
nfpondit
ei.
9 Quidfaciam,&c. Ecce abundantia frutluum faciebat eum

borreis indigentem.
rudis,& terrenus.
'>CUram curam
mccon(\\ttiit.Similiterîpoftoli,vtpo(fent vacareuqr Umf,nralim A feabiecetunt dicftttft îtl.6.a. 1\Jo d Cr.ihiprptutit dicentes .4 fl f\.a. 7\{o
tunporalium
e/i
miniflrare menfts , "''nnosdcrclitiqitcrevcrbum Dci nbocCbrifiits confequenter docuit caitere attarittam qu<s d
&
&
io llluccongregabo.C/tf pauperipus.
1 1
t)
contrario deberet dicere, difpergam
Et dicam
anime xx\cx.Ideft,mibirt.etipft,fecundum qttbd to
tus
^rat,nde fubduur.
'
non in abundantia cuiufquam,&c..fc/7icrr$/nfdcoiungitur Deoilêc Zt corporalis, quia propter abu~ m fuprrfiuitatemmors plurium acctleratur-.multo enim foriHntur ex rcplctione qitam ex atteni'ationc Vitx etiam
'
12 Requiefce./i/V exprimuntur quatttormala qucv folent ex abu AbuniS. tif diui dantia diuitiarum euenire,fcilicet,ociofttas,qux tiotatur,ibi:Ke- ri.iruma
bomo denominatur dparte digniori.
'l
uan>
&
c\uielcc.Gu!ofitas,cum dicitur^comcdc^brietasjbi-.Qxbc.Cotnef-
la
qua-
tuor fationis celebritas,ibi:Epufore.P'nde infra i6.f. dediuitecpukne
''rimnullus
,
otnnicibo
& potn timent intoxicari.
iftdiatur,diuitcs
aultm
in nulto loco Junt fecuri,
autem fimihtudincm ad **mdum,
ixu
illos.
îdfuutn propofitum
dicitur,qud epidabatur quotidte fplcndide. 1 3 Dixitautem iWi.Jd eft,cotrarium fux cogitatlovis fecit. Dice Dixit &fatlafunt. re tnim Deifacere es~\,fccudu illud TJkl, \z.b. non cogitas de Dei prouidcntij iujlitia. 14 Stul.Qjti
&
15
Hac notle.
Scilicet
damoncs quibus
obligata
eft
ptrpeccata.
"k
* Hominis
Qure
M
r,
|
J{
^t
1{.
congregans & conferuans bona temporalia, vt inde viu^t

ociose ldeo fequitur. 11 Etdicam <M/'.Htetiam gulose& deliciosc,ideofubditur. | Comedc bibe Et frequeter cotingit ,qittales fubitomo.
'f.fif7ttirfefhr.Per'hocnutquodChriflusnoIuitfeT. rt -ittere de diuifionc ha*rc*ditatis tnter hatres,ofledit cp

icatorcseuangcli),
noniedebcntintromittercdeneintclJigituromnis
6)s tcculanbus dcterminandis. 7 mnis cuiufud dmtis. Periltu
riuntur,&
fic a
propolito defraudantur, propter
quod con
\Sic
homo
cludiiur.
86?
A
Mnm
Uci.ni
.
QloI.ord.& Nicolaide Lyra.

indr.diAn
8?
I
n nttnefl
D*POl
diues cft,qui tranfitoria con
nofttc au.n itiam indicarc
qui
tfnciispaut-crib.diflribuir,ciiiusexpcctatiodominuscil, cuius Uibflartia, i. conlcicntix poilcfhoqua lubftentatur &. ia citur,cflaptuiDcum,nt>nin laccuhs tcrrx.
b ifxttff: d-HfapHlosfuos. Apoftolospcrfidcminfpec;ter
norum
coi.r.rmat,
quiapluicût quos
ntcsfacitamor a
.
vcndicarpus &: aliis inuidemus. g Sicryo w.Si nec inaugmentarione corporis veftri ripoteihs , quc operatio c(t Deo minimaad con tioncm ipuuualis creaturx quidfoiicin eftis dc maioribus , dc ammxcoi Stultus&in noflrrJtiien.Ius. * tionef
:
ccmmunia quafi prot
ntium&E dclpc
l
qu.Taurpara!licuiuscruntrSiccH:quifibirIiciaurizar,etnon ^ h b Ideo trnipoialmin lcllicim a fptciilitn ajcortcnipium inundi unnrit

Q^ni .nncm utionc tuni
diuitibul femli
ConCiderart
/<
latiofututorum. c 2\ol.f>llniti.Pc\f^
clins clTct
uobn tl.euur"
conuli.
Jmmi.
Aperta com.
Lilia nonfien
ri
cft
paupertb.
c
lnDeumdiues. Dixircjuead diicipiilosfuos -.Ideodico 4 Vitr cibo lubftcnraiui.

c,<ir
<;
fructus
al
Matth.
t Vciiic
Lu.cic?.c
omniadarc,cvdcM."\ monainiquttatisami cosfaccrc. Scd quia plcrumquc deuotio fidci inhrmitatc rcuuca tur.non prohibct
vobis.tNolircfolliciticflcanimx' vcftr.T,c|uid manducetis, f agricolarnmc
^nduamini . Animapiuseftquam eica ncquccorpori qtuddtim. Maul.aui uolattha b a Hutad

Hicctô fprcicsp ^cncre. Q*>oran] aniuu moria tt.
requirtintjSo
<
cVfcorpusplus
.
quam vdlimcnrum.
,
t.
j.
Coniidcrate coruos
picm
1
per lilium c bcatitndo figniiW ri,ad quani n<

tar dominus Lpa; noin liluis, fedi 5]
.
prouidcntiatn , pcr quam in iudorc

prjcjpa-
quianonicminant latiencm
1'joptci
pter
nequc mctunr,quibus non 0011

inimottaîtaum.qcT
^,
.
eft cellat
.
ittut pfu> ualc
tisnalcui in
tPrrfb u illii.
rattir
.
..
,
ifA u/.iir n.iicu vciai l/il
rium,ncquehorreum,c<fOeus pafcirillos. Quan.ro roagis * ''" fefellimenio. b Sua (ollicinuline &

,
hortis virtui n
..
ligaciiitt.
1
licttudjncmquxme tcm pcrtutbat , &c

abxtcrnis reuocat.
vos
tcft
pluriseitis
a.
Quis autcm veilrum

ijui ii!uu
nalci debemus.
i
cogitando policcit
"\ec salomon.
I.ii
rrgo ciltain tcgcndi corjiss rcliquiic
ad h:p: mtnfuiaui nullui.
f erucnirt.-.
Q3
bro. Salomo&
veftitus,&
alib
fi
d ilnodmandu.neq.cor g
pori,quid tMatth. nimaplustflqu imfca,
iuduattuni.^4-
adiicereadftaturamiuarn
cft
cubitumvnum? Siereone,
minimum que quod funt Kon

eftis,t
poteitis
quidde
cceteiisfolhciti
reotnando.
allegotica ifh.tcd uiaenjinoiibi. j pcrfuadeaoitit maiora,
$4.
Coloribu
opcrtus gloria turqui inrirni corpotce natur
Mnth.
SwTw!ln'dctouirn h c (t homini curare dc

cibo velvefte, qui
uit rcx
Confiderarelilia,cjuomodocrcfcunt. Nonlaboranr,
mi
ncque nent . Dico aurem vobis , quia nec Salomon ln

Siiftaquead ufumtantum coiponsluni
&.
Vl
%m
]uo quadam mentis ad<
vii
iDdun """-
omni
operum
ftitbat.
gl
ona
c-
htatlregnoDei.No
cito dccidunt.igne
ctcmabuntui.Deus tam
ucnulteadomai quiitiAr.
Vtliib.fti
quemadmo-
dum familiam fuam

palcat,alat,\eftiat.
veftiebatur ficut vnum ex gloria iua

a Ui
iftis.
Si
autem f fccnum
f*.
Qux
purpui
[i
enVr atrruum qui h-bet
-ic.tm clihani.
quxpiduratcx
poteit floribi
MoRALITER.Ad
inflruit
fjdem
om-
in clibanum mitntur, Deus quodhodieinagroeft,&cras(afh rllisad artcma uocaii. 1 .i.ucltcr. ad in acinem

Q_ii
r>ei
his
c
Eio.
parariMpfeo
citur
veflir.
Si
eninrle
nia credetibus a Deo polTe conferri , qui

jpios cx
h m flc veftir, quanto maqis vos puiilix fidei

1
difFHitj quomodox-cir.a l.etctis

?
Et vos nolite quar1
floris, ficut
Etnhrcabundauetitn-indcrupctbu-tis
Operuit
bor.
]
i(h
rere,quidmanduceris, autquidbibatis : ec t nolite in iucorporc compofuit. n a Qiluisnullaeuia t(t dcfntuti ,lcd tiliotum tft qurrtrrc tfp.n.in ci.
>
anima
Sc
Cras
in a
Cumcnim
animal-
dumeto corporis veftiatur,t5cvigoreanirrii fine noltro labo-
blime tolh
a
Hxc enim omnia

fcit
Nedubitet de uoluntatepattit.
b Prouidrt nxcomnia infuauia nobis cflr neccffatia. c icd t.uicn non c(l in Ini finispoocadus,fcd in rcgtio
proprrr qucd
8. ifta.
gentes
mundi quxrunt.
.
Cras
in lcr
futuro po: cente lacol

dict
me cras
?v;o/r-'rf
xc corpus
ammetur,
Pacer autem vcftcr
quoniam his
indigetis
f Vcrunta-
mea.
abiurdum eft vt vidlus copiam nobis dcfccluram pntemus,qui viucndi iugem fubftantiama
Deoconfequitur.
c
Co'.//</fratc.Sauif>i mcritoauibuscoparatur, quinihil in mundohabentes.neclaborantcs, folacontemplationcxternapetunt,iam fimilesangelis. f iiuantomaîs.Si volatihbus non laborantibus, neccom-
fiuidnianduici
quldbibatis. Nonait.NoIiteqrerevel (blhcitieflc vcl veftimento, fedexprcflius quid manducetisaotl

1
bibatis.Inquo videnturargui hi oui ipretoviclu
tuc6muni,lautiora vclaurter otapra hiscumqu uunt, alimenta velindutncntarcqutrunf.
munesfructusaliquofibi dominatu (pcciaiiusvedicatib. npuidetiaDei neccflarialargtutur, veru eft cauiam inopix noftrx
n ls{clitcin/nb. Prohibita iollicitudine viclusvel vcf eibian quxfuntad neceflitatem,prohibet ctiani

l.
,
u
:
iolct dciftis iuper
abundantibus coniequi. Idco hic
quiratis,quia talislolhcituuotacitin iidchbus finulc
NICOLAVS DE LYRA.
ff
1
2 Sic eft.7</ e(l,ftmilitcr

3
flultus
& ad fimilemfincm *'<

efl
4 Kt non eft
Qiii fibi thefanrizat Vonatcmpuralia. in diues./de/r, vacuus
Deum
borm
1
Quxautemparafticuius crunt. Qtta fi dicerct y no
crunttua,
libus.
quta nonportabis tccum.boc autcmpotif],mcpctes~l qutri apofoJor.is\ccclcfiafticis qut nonpcffunt rclinquere botia ccdcptfuis h&redibus.
DixJtqtieaddifcipuN $ (ucs.Hic cnnfcquentcrS*!" fuadct quartum rctiabcns d fSr, quod rfi cttra niwia & refpcRu nccefjariotum.ti rattijintcntia ex diflis bi^
5
2 Sic
*No
M
t
l{_ot
L 1 T E Hj
cc
follicitudinehumana,cx'fimilitcrpafcircornos&:cr
!!<
facithha.l:th^comn]adicunturhicadl!tcram,ad
sic efl qulfibi thefaurlât. Qiiia folx diuitix virtutum por tanturde hoc fcculocum habcnte. f Tiolite folluiti ejie animtt vcftrx quidmaducctis.neque corpori auid \nduamini.Unima plus c(i qui. Scilicet |o| hcitudine (nptluaicja Dcus dat anima corpus , qux funt maiora finc
dum
apradicatortbus cuangelii foliicttudinem
Uf
fll
de neceflarhs quantum ad vitam prxlcntcm.
&
Autcm, virginesliIiadiciPoflunt,c augmentum virtutum in Deo crc(cunt,& induunt ux veltibus in pixfenti,cV gloua: in fututo,
MORAL.
|[
^
Luca:
qmbus
fi
Effcoww.Qiiiaomniafunt filiomm ,i<fedh:rc liaaicienttir vobusetnonqucrentibnsvtneci ipre/ea

jnc
Cap. XII. om- g

h*c
871
D
vel
ô^r.Fnresfunt hae>ctici&:da:mones,qui adhocintenti funt,vt fpiiirualibusnosfpolienr. Tinei qu.Tlateter
nnuurodeiualiquagtatiafidelibns,
e-ft
, fi
veftesrod;t,inuidiaell,quftudium
fiu&um bonum
i,btiuinrur,adprobationem
aio:m,q'iia
danturadgratiarum
omniacooperantur in bonuin bonis.

a
lacera^&ccompacltonem vnitatisdiftipar. h rbienim f7;f/.iiw.Vniuerfaliter,&: de pecunia

finis
& deuim
,v rtfJ.Rvgnum MiCr -5^c UC regltO

,
Omnibiis pratpc 'T.hoc Ct
prop'f
lioc
omn>a
aîte.
Bonl vr.rni.
e di
dansquiapa
a
CUplaCita bOtotiabitvobisre
tt
nema.irxrite
a
NiV
primum d^ tJro
u
.
regnum tJei&Jufticiam cius,&hxc

>fi
[.,.
nib.voluptatib.GuiO.l the.3UrUS , ert verer,vbihabercor,
l>,
fupe>.<dduniur quaf, necelTariaadaliud.

1
UC
& deaJilS Nam

.
non
uurj,
:ti5
,'
vcitris
1
* Tnlus. 11
ui Vel
_
*
.
ob ^ d
omn iaadiicienturvobis.Nolitctimeret r puiiUusgrex:quia & ^ mpu ^ complacuit pam veitro ciare vobis reonum Venditequc ^ ' u Rfni
a
.
fiinterra.coreftde
1 Parue gregu!
nia ;jfc tt
;;3 .
orfum.Sun
'
coelefti
'5-1
a
\
3
t,u seftinChnfrofi
Opcrandc
<!
r, 11 nc fit
j iusrru. incrcrs durnt ip a:t."nurn.
xum.
.
Necetleeft "*"*
~j
e-
S .-"-PKilltaSdc;
f
poffid, Sj &d^c!e=rnorv,,y .Facicevob 1 sfacc ;Slos ) qui adur.i,, zcerni! ticiios Dei nul.a fraus diaboli priualei-it In Ipirirua.ihits O^' thciaurum non dcfidenieminc*. nonvereraicunr, quo
11
cx
.".
11
<
S'SES=
r
11
.'"* a otkcm,perqua g r tinea crefcit h furnon appropiat, nequc rate corrumpit Jrn cor veihum erit xlei, per quam thelaurus vefter eft , lbi
'*
c.
'
"
,w " " m, "
t "'*
"<-'<-<
.
S3Sffi2KSSfi
8 feclus .
^- <}< t Vbi emm

Ium-
&
t Sint
YSTICE .Sithe. fMatd,. 9 lofaurus Jxmi operis
ouît ad regnu. ft ut . Non tan

i
-. aw.
^-
bi veftri
precm&i
6v
s.-i$.
lucernar
ardcntes
in
manibus^
caulatemporalisco modi cogeratur fa,
dift.tx.
quifen-
tiieatis
r
:
nepromili-
gnum
:s
vitenecef-
V eftris
&
r
vos
,
ilmiles
homir.ibus
j
.
D-rint/fcd.etia
minum iuum
quando
expe-fhntibus dorcueftatur a vt nuptns ,
s quiafi #u i4ecriu.sfit ad fauo- Jy"j ic rem hominum,dia A r s
1$ cilecorruit
ofleivenditepro
r
1
cemotynam viaad regnum dumpeream peccataredimutur.
[onntum cibos veftroscommunicate paupenb. fed eam :ndite veftras poffeffiones, vt omnib. veftris femel roomino fpretis poftea labore mantuim veftraru ope::m
,vnde viuatis, vel
eleemofynam
faciatis.
Dteleemvlynam.Qui proc^lo
cnd
omniamundana
eft
'bolusrapit.vndeRe ceperunr mercede fuam.Siintusritad inanem gloriam, tineafcindif, cum in feconfidentemSi fibi placentem fragilitas humangconditionisdeferit. sim lnt/.bi,&c&lu.Deo non placet vnu finc altero,cum i quis vel bona agit nondu refrcnata Juxuria, vel cafte viuit non exercens fc per bona opera.Et vt ab amore tpaliu poffitisremouen,&:bonaquxagitis, fimphciintetione^ternorum agatis,cingite lumbos.i.motuscarnalium defidenoru refr^nate, &: hrelucernasardentesvt inoperationc vxftra loloDeiamoreardeatis&aliis exempluprcbeatis. ^<f7ar^.SiuevitatismaIafiuefacitisbona, nihii mQ
|.V.i
fpernit
qushabet 6c diftnbuat.Qû non hqujthabeteleemofynamdet.

rcferuerur,
tantx virtutis,
Siprohibetur, vtnihilpecuniaead vlus neceffarrbsa

mct:
:u
cumiple dominusloculos
habuiflele-
K
1
edneDeopropteriftafcruiatur,&:ne timoreino-
dana, ed
iolumaduentum
redemptorisexpecljetis.
lsititiadeieratur.
^<t".iore.Adnuptiasdnsiuit,cum poft refurre-ftionem
Tpalia, velex fuafragilitatedeflciut,vel qa iolidufupereft,vtlapidespreciofi,afurib.pht tolli.

ytisficienttm.
iproChnfto
xtcrnii
fruclumconferunt
inccfis.
nouus homoangeiorum multirudinem fibi copulauit. Aqtub reuertitur,cum nobisperiudicium maniteftatur. Vade&: bencdccxpectiantibusiubdu.^r cumutntriu
Cwfefttm.
g iii?
necper confeejuetis inucteratio yuitt <juod amiquatur fentfdtprope interitum ef^vthabetur Htb. S. d. imiliter no potcfi ibi viotctia fieri ab extrinfeco, ideofubditur. Saluator fuadet in fide flabilite timere. Uic confequenter 8 Qup fur non appropiat cae. ffte autem tbefaurus acquini Itfunt quatuor fcilicet praflolatio premv,,expetlatio iudicv^ k i ojjici/j,0" magnituio bencficij Et fecundum bxc ifia pars pntdtclam eletmofynarum largitione,t>nde Mat. \g.c. cum di per ii da pauperibtts,fnbiun in tbi . Sint lubi veftr/ xiffet S aluator .V ende omma qux habes, pr.vquatuor. Sccunda incipit
cfie
NICOLAVS DE LYRA;
.
i()
corruptio]ex intrinf co
et
ti
&
'.rtia
ibi
ticiprimufciedutfyfpes viteeterne
H
"
cii
muxme ftabilit infidc y Sduator ipis ftdelib.tiolite ti.P erfrcutiones psetis uite. flllus grex.f dicit pufiltus , quiapauci erant fidetes refpe-
Ait zux.quarta
{bi.
OIs aut cui multu datu.
xtt
& balebis thefaurum
&
in ctelo.
9 Vbieft e.thelaurus \eft.IdcH,res dtc amata& deftderata.

1
o Ibi.&: cor.
&4tliitfa i
& quia paucifunt elttli rtffetlu rrproborum.
quam
1 1
ilutajecundum ^lug. anima verius vbi animat.
efi
vbi amat y
macomplacuit patri veftro dare vobis regnu.jr mera 'frd!(t4le dtutna ad regnu calefle alijs dimijfis, altquos elegit m tb tttno ad fidem,et iufttfica '[ fit eltgitjn tempore vocauit <>' efficerentur vita beataftcudu q, dicit ^fpoi"itii,vtlicdigni 01 ^.S.f^nos aut pdi fhnauit , bos et vocauif.quos aut voca" 1 (tinjitjicauit: quos aute inilificauit : illos magnificauit. nditequi poAi. lltafi dicat ex quo vobis paratu efl regnu " m,parum debetis curare de terrenis. Sciendu tamen,q, ven> rnfff in
Sint lum.ve.Mcponitur fecundum flabiliens in fide,qnod efl expetlatio iudicij futuri,vbt fideles qut nuc coculcaturet deprimutur y bonivabuntur,et ideb ex tti expcffationefotidantur infide,di. Et ad hoc inducit fecure iudiciu fponentes fe vt
poffint expetlare intellc' Saluator.di.Sint lu.ve.Lumbt mentis, funt votuntas , (ifs,ex quibus procedum cogitationes maU. Lubi verb carnis funt
&
&
in quibus viget
motus Uxurtx,& vtrique lumbifunt prtecingen-
di.id eil coartlandiab Ultatis cogitationibus,& operibus. 1 2 Et lu.ar. Id eft dotlrini ciara procedens ex charitate.
fr,addandumeleemofynamnoneft
neceffe nifi
ter
tT '*
visperfctlus e[fe,vade,& Mpt 'tribus.Tyon dicit,fi visfaluari,fed,Ci vis perfetius effe. ("tevobis faccu.li e\l,repofnoria bonorum. < non veterafcunt.Ef 7 ftnt il!a,oflendit dicens.
}
nccejfitatis,altas eft fupererogatiottis hSi vende
prop omnia,que habes,
cafu hoc dicitur
13 In manib.veft.r>/?/fwdoo^frf.
&
ho.i d efl,fitis difcreti , vigiles et folliciti de ueftra cufiodia,expe&ando domtnu uenturu ad iudiciu,(icut antiq pa tres expetlabanteum venturu in carne,& tunc eritis fimiles iltis. I j Vtcum \e.Venit autem dominus ad iudicium primb inmorte
1
VOS fi
i.
in cuiuflibet, quia talis prafentabitur in iudicio quatts inuenitur
1 eiaurum
non deficitntcm in cc.lis.J6i entm non potefl

etfe
morte,quantumadgratiam velculpam,idebfequitur.
* Beati
Moi^^tLlTEi{.
"Hhe
timerepHfiliusgrex
quia cmfiacuit patri veflrodare
excharitatefadra,alitereffentextinta:. 14 Et vos fimiles -?a.izti fufcipere ipfum.

15 Vtcu vcnerit,& p//aewr.Pulfatdhshominisanimum
*'-^wi,w.ideft,congregatiohumilium,quibuspater ^'lspriparatut regnum.
Vh Utnht
[i
f.cingulo caftitatis. 'er,Per quas fignificantucopcra
cum eu inducitad meliuspropofitu,cui confertim aperit per bonum conienfum &: fcquentem afTeclu &: tali ieruo
miniftrat
bona dc gcnc,&;
dominus gratia in pra:fcnti,
&: gloria
m futuro.
87 3
O
a
oi ord-
& Nicolai de Lyra.

^
:
S>
"ÂFeBtquiiadram^^&fccutnslu^
1)/;c
MA
f^^KJtOS.SS^
vttcncbrasncgligc ti.v cuitct.qui tn.tm
properandoad
mumîccundum
iuditium.
.R t fpondcnsa.1int.og,uJ., iud,c,um cunctis >_.,..,*

,p
b Pfi
ttitudinesmortcm ptopinquamdefignando.
Ljl.i earo l'ulci|>icn.to. -U-__.ll V-.-II lUl.lîvitu!
mcruisvel nerandosvel
V.lv.1.
.
CJOb
i
.]
quod
crcdidit o\ e-
tarur,qlv>llicitnscft l.bi |n cura gregis
aimvcncric&pul{iucrir,confcftimaprriantei.tBcatifcrui ' etebeacquia.
quod maxim
1
leraUlllp ,
1
1'
commiilt.Qind vc
rovigilatibusdcnea
tur,iubdit:^-w?</.co vobis.
b illiquos 1
cumveneritdominus 3 inucnerirvigilantcs.Amen
.Prxparans.Cretnbt.tione...
b
Noftmm
a
^. aûdin^
iT. .
.
i .
ijam
fingulis,
teii
'
dicovobis,quodpra:cingctie,& *
facictillos
Adolrflertia.
difcumbere,
8tf
5
C Trtnpens. TrafiCs venent in fecundatvigiliaA r traniicns miniftrabic illis.Ec fi _.._... _.____.-__ .. ...'___*.! minittrat cum dc ldefl.aoninvna l"ola,(ed inquacunque *ta<ci>olTu.nui pioiiiueri. i SenecTu.e. uidicio ad regnuin c
.
qucd
veni
i
fi
tntti
k
nfaitii)
i
rcdiens,fi)Tci.uit..te
tidelcs latiabit
Vel
c
in tcrtia
vipilia vencrit,
& ita inuenerit

fi
liifp
beati funt fcrui
dfp-
Q.
illi:
bi.. citi
a Ferfimilc prot>.it.quod.lebenn"<.il.ie.
reselii iilitut
tMlttri.
14. d.
JkLir.jl,J
poftiudtcium f.bit.cuacogmtio-
tran-
iHocautem
Et
fcitdre
a
,
(I
quoniam aiin:ai UT'ibi
fciret
ftacfltr.
paterhmilias,qua
finerct peifodi
lpecialn^puc
cuft<
tioi
nehumanitatisqu?
in iudtcio vidcbituc diuraa
hora fur veniret , vigilarct

i
non vtiquc,&T
do-
joft fimilit-dinem fupponit
e.hoitl.oncm.
!ios
cognitione nitatis poft mdiciu
Sioemacu.aa.Tuga.
uetunt
patici fui
:
luosillummabit.
B d
Etft venerit in fe.

a
fi-
mumfuam,Etvoseik>te patati, quiaquahors nonputatis, g Oomineadnos filius hominis veniet. AitautemeiPerrus il.
1
nnlsa
iibi bei
di
Vigilias vocat n.ilitudine excuba11.1. ..... tiu. Inno&ehuius
vendite.facitelac<ulosquinonf.f.ntlumbiveftriptietine.i,&lncern*atdertes.vi
fe
miniflrant
dicis
haV
( a
parabolam,
ni
an
&
omnes
Oixit
autem domi-
tionem.
a lJifficulravemnotat.per
qnamquls.&i.non
ui
impoiTib.-itatcrn virtutii.
Et prudcns
fa
pecuniam aom Pecuniam dom

-_.
nrnt ejojanrto. brne ou5.......
confiituit
Proqu-litat. aud.torum menfu.a
lil.
I.C.il
Sfc CTte
re
COnird Iiuucui conTrf hoftem
* i
nus.
Quiipueas l
cflefidlis difpenfatorfc
Ecclefiim.
a
prudcns,
Ijcerdor
.olliciti,&expe-ra-
K
1
Ch . iftu$<
t
quem lum
pev familim
,
ei-
luccm vcturam,
con ftituit dominus
tfiipra
e tdemen d1c ,^rimaaTovi

i.im
.
<
Tr*.
gilis
tritnn
gtliacuftodiapueri.
tiaieft,
fcCUndaiU-
cum y ChriQinoad k ccmporc t tritici mcnfuram?Eeatusilleferuus , quem Vere dico veneritdominus inuenent lta raeientem vo-J pafcens,pt
.
i
UMdttiMitit^N. familiam fuam, vt dtcillism fuper
Qiiam
8
rarus
ru ;cn$ G
m.norr<
nnm
CTleOisre?,r,igaud.a.
crjtum.
t Tupcr.
m^js q U ia t iupcr omnia , que; poffidet , conftituet illum qucm cont r ^ Autis. Siquisvero ' ' _ . . , _^ in pucrma vieilarc ctiam in iuuetutx, vel fit vocatus a Deotanqnam Aaron,&: non magi ncelcxcrir,non .amen dcfpcrct,fed 1110 lerit,& qni non magis le patcat quam oqjj faliem tandem tn fenedutc refipifcar, quia pius iudex men- 1 Bcatus.Quzft dicar. Pauci lnnt fidclcs. Iftea.itcriii ias noftras paticiucr cxpctftat Qni ad excutiendam fidelitcr annonam veibi miniftra nsdcfidiim exteriorum damnorum fimilirudinem indu pertnsfuerit ram <;regisvigilat.s,a.ternabearirudineglorirWH fui lufcitetur. Vnde. cir,vtperhocanimusadcultodiam Superomma ^<e/.o//.tte?.Qnantamter bonosaft C Hoc autem fcitote quoniamfi fciret patetfamilias NefcientC du a fui cuftodlafpi- bonos doctores etr diftantia merirorum,tart^B pa.refamiliasfurdomu perfodit,qa ru.Auditoresbonosfacitdilcubere,^. tvanficnsrr irrupir,&:
uentutis-tcrtia tcne
.
. .
'
2 iutnrofibij
ntusdormit.improuifamorscarnishabitaculu
adfuppUciatrahit.Furiaurcrefitteretri vigi!aret,quiaaductu ludicis occtrite veniete pcaucs p^nitedo occurreret.
f UuahoranonputatisfiUushominisveniet.
Vltimam horam
difpentatores conttituit fupcromnia quac poflid prx citeris habeant a-terna, tum pro fuati 1 pio gtegis cuftodia.
fo!i,fed vt
femper ignorari volnit dominus vt fcmpec fit fufpcfta,& ad eam tcmper pra.paretur. e Uitautemei Petrus.Cu dominus duo .ppofuerit fcilicct fe fubito veturu,&; tllos cxpcctando patatos efte debere
*Theophylactv$. Stctit in dtfpenfa

fi
uitiaru
aut pi quisfidclis tuent domino ft.o,no res domini nefcies illa ditpetarc ficutco difperdit dat quando non opoctet,damnitm factt dno m:
Jl
l
qua.nt
Bcatiferuiilli morte.
i
*
Z
$
LYRA. NICOLAVS DE dominus.

quoscum
vcnerit
vobis.Irf efl,fidcliter afferoquod.
Ineorum
in fidc fittr,are,debcm efje in fide idco dilu magisfolidi, re nnn folum fuper fe,fed etiam fnper gregem fibi conmiff*'
&
Inucnetitvi. unfiatugrjtitc,
& nonin prccatis dormicntcs.
Aincn dlCC
finc rctardutione miniilrahit illis Prarcingct lc i.prompte vitam beatam. 5 Et five.in (c.Vi.fecundumbcatHm Gregorium prima uigilaefl
&
moribus contrarium. Et hoc eft </< fuvgat aliquid fidei rifpcnicndo ad quxftionem Tetri. 7 Quifputas4-^''* quilibct debeat uigilarefut
&
& ideo dcbcnt
tamen hocprtccipue prxlatis incumbit, quifunt

e(ie
uigilcs,&
folliciti
difpcnfatc ut miniHrent fubd;
cuflodia pcrititC,maximepoflqujm incipit ffus rat<oni< inpuctis, frcunda ui%ilia,c(l cuflodia iuuentutis,trrt:a,(iatus virti;s,quarta, ideo in frolifeel~tutis,quia in qnolibet (latu aiiqui moriuntut-,& btt (latufidelcs deocnteflcparattpcx iuflitiom ad vccipiendu mor-
fpirituaUa,& hoc dcfignatur cum Jicitur . 8 Vt det , illis.rc./7. tritici uocatur tempus euangelij
Chrifiuf fe grano tvitui camparauit.lo.u.d.
tcm.Confcquenter ad hocinducit exemp[um
Hoc autc fcito.$_c.
patetex
Hens in
Ittera.
9 Mien.uram.^_i'tf bonipidatidebentadmmHrarefpi fubditjs fccundum eornmpvopoitio-um er capacitatem, io Beatus,&.c.cum vc.fnmorte ipfim. .1 l hmtncnt.&cc.h.i.bona d fpititualia fiihliter fpofj
i
6 Aitantcm
fidc,
ci
Petrus. Hic eonfcqnrntcr ponltitr tertium ftabi

officij
Snperomnia.
Q.uia in beatitudir.e teterna confequctt
'wl
quod efl exigentia
quia pralati rî debent alios

infide
infinitum,quod inclndit
omnia bona,
IOi
MOJ^WLITE^.
poftunr in, tclligi triatcmpora fcilicct iunentntis fenedi utis,&atatis mcdia;,in quibus perfeucrantcs in bono, bcati funt in tpe,
<
Ef
/7
urnerittn fccunda
w.Pcr
iftas trcsvigilias
&; pofleaerunt in re. 7 (^/^rdxf/^Vf.Iftcpoteftdiciquilibctvirtiiofii' ratio rcgit vires inferioresdebito modo.proptcrc pcr ompia bona conftituetur inc^lo.
..d
A!)
%'p
fipn ensqi-its
l UC
fuerft Sc
Cab. ap.
fit&fur, isra
a X
1 1
87
gul#,$c ebrietati. c TMrfew/i.Malicum tnfidelibuspunientur,feddifferen wff ^sintoIerabilis,quatopfudetipr,itaindiuinisop'us videtur virtute,& ter.illi.n. q fcienterpeccanr,grauius punicntur.Minus gra ^fj.^pruJetia.Scio.enim multoiq no folu facul- uiter,qui peccant ex ignorantia.Et inter iniuftos tautoqjl ac fidc pdiri danofosefie Eccledc et etiam animas perdere.Qnilqs igitur fidelis &:. pru que tolerabiliorem habebit danatione, quanto minotem tatcs-*d habuitiniquitatem. densuientusfuerit nulaucrir iudicium in proximo uenturum.recuritatem fibifadens. a E ontta C d lac/f.Mitiflima coiieturinminihoc a Quodfi dixeric feruus ille in corde fuo, moram facicdomi- r omnium poena eft ,
expendat
infid;lifq;
&
ilifli
fterldomini
eftfier
omneslerdet
Ad uiciaincirare.uelconfciewias infirmorum prauo uubo uelexemplo

attas uel lexus
Uniatc.
quanto ii>tintnoi,t-nro
eft.a
'
ruinam
ficilior.
UO s,tvnicuiq 5
meriram frumen-
b tjin:porefuo,fiue
jioctlermododtri ijico alunturani-
nus meusvenire, &cceperic peroircre a

Iti
quo omnc
pueros $
mjli
prarfioiiri
qui prc;ter originalenullum in ancillas, 2 fuper addiderunt de

intflliudmut.
Qjiorum
eorum
t Cmut
& edere,ckbibere,&inebriari, veniecdominusieiuiillius in

a
lictuna,
Iudtci
b A confotno lidclium fcr>r'gan<lo,& eis qui nec fij.m habueranr i etior. lociando.cjub qui non habrt cur-un Iuoiunr,neg:iifid-:n,8c elt inficel
j
mero. Multi
t
fi;fl-
*cl
morts.
m*
ue
operum
e-
lenluvtmandatu
quciodoviuereoit. Beatus,qui por
alisauentus,&: fuer
diequa non iperac
mnia fuacon-
ridebeant, auertmit t 13. parcemque eius cum avi qui cosnouic voluncacem domini iui , cVnon fe r prapara- * neaudiatveiitatem, *;^ r 6 Sed cum pofient fci \ .&' r r n uu , 6c non recic iecundum voluncacem eius , vapula- re,fiveilentftudium
<j.
'
&C hora quanefcic,&tdiuideceum[, fidelibus ponec . f llle aucem ieruus

1
ie minus vapulaturos, fi 4 nefciantquodopera
exiftimantes
Ma
bit.
htLtilludominus
non^luni intei\fer
1.105
bic mulcis
e
:d
vt
fublimio- d
plagis
,"
Homnia
rt
gdu prouehat
vapulabic
,
& fecic digna Qui aucem non cognduic, cx icut uigna Omni aucem cui mulcum dapaucis
.
Non lOgnof
ere dicerutus ed.niii *J>prehendere
'
ult fed n<io valet.
orl
hi !"))* f
nO
nelCie-
s s
tes,
(edcontempto-
scUcet diuma
nuiicia. '
9 resiudicantur. Omni auttm. e

'
Meno '
UUTl inUS
"E
confti
cum
a
cft
mulcum
.'tei& terrena
cjuxrecur
ab eo
&
cui
commendaue-
rito
m;
J
lus
,
fub
u&cceleftia.
f
Fctuoremfpiritufljnfti.qui corda iiluminans ad fuperiorprouocat,nicia confi_niit,mfj domus prob-it,qui etiam acccndit lucetnasquas fuperiusaflrre nion<bir.
'* 'CCnS
piiJi
COgllOlcenS
^ m
CX.
nodftdtxeritfer, tfo inter vitia fer-
runc mulcum, plus peccnc ab eo. Ignem venit miccereinn

plus committitur,plusexigitur.
vajpulat,quiailliplus t fi i3 j C
eft:
ripttim,quod
iftiminuSjpmifltim &: ab omni cui

innuit,
c en
fui;.
mputatdominireditum.In virtutib.boni nonannutur,rj?hunccitofperauerit,fedtantumquodfideliter Ihauit.Nihilergoeft melius,quam vt patienter (uftiiiis ignorare.quod Iciri non potelt,fed tament laborevtidoneiinucniamur. t h e o p n y L.Si cogitaremus vent uru,dnm,& in fj
Vcrumq; ordinemprarlatorum &fubditorum
nematq; confumatione vitc noftra? 3 minus vtiq ; pecnus.Verum vide vt fupplicium,diflecabu inquit UIu, docendi gratia , ne quis putet donij :ft pnuabit illu maiorem gratiam ceflurum.quomodc tnquit in bo-
multis fubieftisfepedaturcognitio dominiea; voluntatis &c facultas implendi. Pradatis committitur cum fua falutc curapalcendigregis. f Igmm vcni mittere in terram. Quafi dicat:7*u quzrebas, q oesmoneam accinctislumbisarUctib lucernis aduentum dhi prxftolari? Sed ego qui tantum ob hoc vem 111 mundu vr a cupiditatib.mudi ad cclefcia hcles accenderp, ml aliud volo,nifi vt incendi; huius iubar vlqj ad fine leculi cunclas
edeteidonum.aceomundandusfit.Enim veroille
niferabilis
tu
mundi
pattesilluftrer,&: vtcordib.hdeIiumitaignefcat,ne
inueniturcu
iit
caro&no
Ipicitus.
fumtis in Ipiritu qh fpuitus Dei habitat nobis, qui au lon ambulut in fpuj tu led in carne eft,& expers muen-
Qma
aliq ;oimpetuflucltiuvel.flatuuextinguat,/^BiW/.Quafidicat.Inuito vos ad preparatione veftri,^: ad cnftodia gregis,
iuaeritvitarfpiritualis,cumincreduIisordinatur, vtpote qtrumincredulo mundocondemnatur, quomam nihil
vttatisaridequam poilidet',, pcrcipit,&c. b Etedete. Ideft cundis lcelenb.Sc diecebris fxculi,qua; rr ucm errare faciunr,occupari,vel ad litera,fi fi t dedttus
gula;
timorem exaducntuiudicis,q malos feruosdanabir.Sedquia exiguuselt profecrus, ic par.ua mcritorum gratia,metu lupplicij ab errore reuocari,vos ex amore charitaris a i promerendam gratiam ftud nim veftrum acuite,
incuriens
&dumaliquidfacitis,
illo
igneaccendamini,qucm veni
mitterein terram,ideftin omnescredentes. THE
^^
OPHYUCTVt
NICOLAVS DE LYRA
1
j,
"
Quod
fi
dixe.?\fiK coîtando deaduentu dominiia morte,

dicitur:
&
illud cuius fcientia poffet
magna enimiibidinepeccandiprouenii^ cum aliquis vult ignorare. eum a prccato impedire vel trabere. Et in
perfona tatium dicitur )ob 2 1 .b. Qu> dixerunt Deo f recedc d nobis, fcientiam viarum tuarum notvmus .
hcmilis operibus fe occupaueric
quxfnnt caufa win<ejubditis
dmatnrcum
10 Omniautem. Hic confeqttenter ponitur quartu (iabilictu

fide,qut>d efi
tffe [iabitioresaltjs in fide,fed
in
hcQCpe.Tunccni>n prcclatut p.teros percutit, quando fubdi'jnsmlo exemplv pcccare facit. . Veoit do. Ex infperato repettns debitum mortis
lUiuideteum. dpr<cfsntis vi:# boms,vel; Diuidit eumfepa'idommamd corpore.
magnitudo benefici) collati,quia nonfoluprxtati debet
etiam 01 i qutplus cteris aecepc-riott d Deodegra.'\s<iratis datisq uidantur ad vtilitJtem ecclefix

prornotionem fidei,cuiufmodi
Scilicc: depraditl:s gratijs.
efi
&
nmitia(crip'uraru, gratia miracti
lorum,&cbfmitia,&boceHqxoddicitur.Qim\iaut
11
cui
mul:
c\im:'u\fi.lde/i,cudamnatis.Etfubdi(caufam nua 'Mu'Vnps damnantur jubditi smatis di.

Parseius
Multum quxrctuc ^b CQ.T^pn folum ftbi,fed ctim uili')(

.
Ccr.Cuiujmodi funt pr&lati qui fciunt vel debent !re fcriptiirasfjcras,in quibus voluntas domini exprirnitur.
,
11'eauteiTi
proficiendo.
mnltis.ldcst.verberabitur vclpunietur multum, "talis nonpeccat ex iinorantia,fed ex certamaittia.

apulabit
!
Et cui com.Dlffcrt commtndatum H dato,& ileo percome12 datum non intelligiturhk notitia fcripturarum fe l magi< docendi vnie fubdiiidicnntur efft ojficium,quod esl regimini annexum ,
&
C!jautem noncognouit.Cuuifmodifuntfubditi, quivt in

V
âpu.pau./rf
Ptbntfriitiliitcrati.
i
dtminuit de
\nart tllud
pnnit i ,q>tia talis pcccatex ignoratia p ccato,mjifucnt *ffttlata. Sicnt cu aliquis vult quod tc.etttr faiere vel vittre,vt licetius peccct. Ex
ejt ,minus
commendati feu accommolati cura pafiorali, fecundum qaod.dicit ^fpnilolus i.Ttm.6.d. Depofitum cnfiodi. Et d talibus reqifhitur, vtfupra diclum eft. quia gratix gratis dat<e non vatent adfalute
&
nifi ftnt
I $
cum cbaritate,ideofubditur.
ve. Sctlicet,charitntem Dci
Ignem
& proximi.
#Etquid
magna
M0i\^LITEt\.
l
]
K!'odfi dixerit fer.ld eft
homo
malus.
am vitam,&:ficcu viuitpetuer/e,venitdominus auferens eum de P 'crm vltaj&; euiu ponensingehennam.

t
Woraw/.rc/V.Pfomittcndofibilong
writate
:
autemfcruu s.C h r y s o s t. Maior ftatus fit maioris occafio,iacerdosenim eadem peccans cum populo pcena: mujtograuiorapatietur. 1 3 lgmm ve.rna.&cld eft,Dei verbum.Icremia; 20.C. Fallle
i\\xs eft
fermo Pci quafi ignisexaeftuans.
lile
Tomus
v.
877
'
*9* A rcaamcoeitationcm&fimulac.aaboletcomfcumqjfuerint
A.PerigneqiiidS&praEdicatioinrcllieitur S rmo.n.ignisaconlamito6m materiale&impcr-
*Thio>hti
GloCord&NicolaidcLyra. rri
&
8-8
|<
rfoj.Ideft,filius&filia&nutus,mpatrc& ia . g trem &duointresideft.pater&matcr, vbietiam ru ,
zclus J> virtnte m vnoquoq; mattnar Intcllicitur Ct noftrumacce .1 is . qct fchiceftforrafliSPP vcrbumDcu
l
intelltgitur,mfilium&filiam&niunm.
Aliecor. Per tres, figmficantur qtu fidcm trin ,ti, habet. Pcrduosinfidelesquiinrerraremanent.Boni ?0
contranaboi
f
nondiilimilisaii. crt
nriAi-r
hnr n ipne
a
A,in<1 '
In .ordibui SHt.iiin,.
accend! vult Dcus

T,lit,,
ram,&
.
t quid vo!o nifivraccedatur?

Q.Muitum.*
Baptifma
aurcm ha-
, I
3
tiendoatq; a b innicc
diuW
1
cordanollra. Ideodnsrbrtaffcl b c
Vdtttai
Taterinfili* r>
igncvcnturuscft,vt
bcobaptizâri,&quomodocoarcl:orvfquedumperficiatur? * putatis .quiapacera venit mittercin tcrram? Nondicovo-
filius in
pjtrtm
*
ffl^"
Ad " e n "
.
SriSSSS mat
iuoj- coipectu
deiidcria
'"^^!""^;
c
f
ms/edMarationem.tEruntcnimcx hocquinqucindomo
An,qo.
v
Ss&fi^
filia-,&
fi', 1
i,!e ri
compleat
mvftrrir,
na
diui(i,trcs in
filius in
*
duos, & duo m tres diuidentur

,
tron.rj
Patcr
m hi
focrusdba
rus?
Sedqu* nba
fmgulorum mcrito- g
rnnin.
fis
li
plex.
[umhiKcTccendar.
\
lmm,& patremiuum,mater infiliam,&Xfiliain mar - ^rrcm,iocrusin nurumluam, & nurus in locrum fiu Dicebat
.
ertfilibipfaefwra) CtUS VXOriS irll fi,

5
lij^ficead/m
:i
Matdi.
Baptifma
" h * K aut fidad curbas:

S
'
ft^r. hkif fiddmm

loi.y.fi
cor
ftanm dldtis >
[Cum videritis nubem orientem ab occafu, Ec CUm auftrum lCJ ficC nimbuS VCllit '
6 fiha fna
&
ii
&
'
titS
lus,qacumimi mur.fcdvci
.
dib.queataccfdi,iu vt omnia teporaha fcipibspoffiiitdcfpicere,ptius habeo.baptifma perforte& baptizin.hoc eft vnchone proprii flmguims profundi.non cnundarcturfpiritus.nifi Iefusprimu-.nglorificarerur. b Er^noTOorfo-Tatacft dignatiodomini,vt iiifundcde.nohobi"s 6:
quinosab illofcparauit,&oftenditahcnim
1
pattc q;e
in coelis.Mater,fynagogacuiusfiliaprimititia_ecc v
eamdequagenusduxit ptofidecontradicente\
cemfuftinuit,&ipfaeic6tradicit.Socru.s,lynagoj ccclefiadegentibus,quiaChiiftus,ecclcfixipon(!
B bisdiuotionis&cofummadaepfcctionisin
mara
radxpronobisftudiumpaflionisfibiincfTercrtctiir, qcu infcnilhaberctvndedoleret, nofhistamcangv' rxmrn nis,&teporemortis mcxftit.am pw;t$dcbat,quam nonex
dumcarne,.ynagoga:
fiiiam eft diuiicjquiacredcntesde
Synagoga ergoinnu vtroquepopulo p tur.Sed&illxinmatrem&focru funtdiuila-, quia

filiuseft.
cq
mctumortisfua:,fedmoraredeptionisnoitrv afsupfcrat. c vfque dumperficiatur. Qui vlqucad profectioneangitur de pfecftione eft fecurus,nec de ip(a angit, fcd potius tnors
corporirablblutioeftanxietatis, non Cbaceruario doloris. d Pcr7M.Qjwmodopoftbaptifmapaftionis,& poft
aduetuignisterrafiirarfura,d.cit:qiadfkieChrilti totusor biscontrafeeftdiuifus, vnaquaeqnedomushabuitfidclcs
carnalem circuncifionem fufcipeie. Dice au.Cum apoftolosetiadefuo primoaduetu i de futuro.qual maflet ,mfinuas qd in eo fatlu fir,
&
expectaredebeatadmomiiflet
,verrir
fermone
ad
jn qbusphariliei erat,vt Matthicusidicat:
Qnianccp'! Aduentufa&umcredentes,necfecudumrcCteexpv fignum decoeloquvVicbanncrantes.Hosergoai

fi
&infideles,hisconttafidcm,ilhsprofidepugnantibus.
fed
vellentaitendercpoffentex verbis proihctatum
Chnftusquidceftpaxnoftra pacem.vnde cmgmaticc hoc dicTtu eft.dicimusigminp nonomnispax vituperiocaret&bo-
ATheophtlactvs,
non
venit miffurus
vtriufqucaduentushabcreindicium. k Cutn vi.M. y s T.Nubes ab occafu ories, carne Chr
morterefurgentefignificat,exquorcmpore
!
imbetetfel
g>&inpcrfecutionefadlumeil:in vnu cnim domo pater gentilisafiiiorideh difteLebar,&materarilia&contra. c in dumovna.V nulquiiqi homo, domus vnacft, vel Dci veldiaboh.Itaquehomolpirituaiis, domus fpititualis eft.
f
>/J//.Prima caufa e(t religionis ad denm.lecuda piecas adproximu.Oportctenim vtdiui.us humana pofthabeat
naeft,&eft(a:pe pcnculofa^&C^pcul vidiuinacharitatereii deflruciens,vtpote qn pacem habcmus&cofpiramus thonem vctitatis: Hac enim poce no vcnit Chriflus vt du rct fed contrariu vultmam vt diflidcamus propter bonum
Hcsepraedicationisomnibustetriseftinfulus. Aufterhs antea'fium,leuiores rnbu ationes ante iudiciu fignil r.
& Theop.Hxc dicit dns,extc re^ p ha:c craflion

pace facjcda coges,tcies q; eos q magis terreftrcs danivtfupplicioiuplhscmedet.intclligetiii 9 in via bolo,qnofteraduerlaii eft.Cu igit huius^H vtabeohbcicn dcmusopera virtutibusvacado, hilcomunccu eohabeamus, ncqn m futuioiudido hic vira facimu: dat nos ludici.Opa enim eius qux duntnos iud'ci,&iudextradit noscxaclori, idcftD*onicuidauos torqucnti affiigcnti& pottea punit >s,
Nodcftergopignonbusrenunciandu, lcdDeusomnibus
&
prarteredus.EtenimnaturvEpignorasutDeibeneficia, nec debet plus amanbeneficium 9 accipitur, qua Dcus a quo
donecetiaminorupeccatorum"pcxnam luamus,S:i luram poenae implcamus.

\
n-
beaeficiuraacceptumteruatur,
7îwt.vf.Adhtciamanifeft'c fcnfus. Qtiiexclemc
ri
Tres
Fimmu
NICOLAVS DE LYRA.
ju
I
4
i
Jitqnid.Ide(l,augmcntetur%qHiacbaritJs7neretur' aueriiPt
auilamereai perfici.Et quiapaffio Chri Jii qua ex maxima charitate pronobis fullinitit,efl maximii charitatis incendium , iofubditur. a Baptif.au. Baptifmu appellat fuifanguinis effufionem , ex quo alia facramenia ccclefue habent efjicaciam. bjptifmus
W ofienditur propnfu'uêcundo,rcmouctui dubiiiybi: Cu aut V Circa prmufciendu <\uod duofunt valde attratliua adfidem C 4
inter alia.Vrimu e/i,oracula prophctaru,qux txpreffe loouunt aduentu Chrifli in mundum quantum aJ. conditione pnfon.x
4
Puta.quia.Ef />atcr fcntentia ex diftis Matth.io.d. DlCC.au.Hif cdfequentcr ponutii attrahcntia ad fid!,& /
&
Eiq\jO.Quoddupliciterexponitur,^nomo,vtperbocintelU' gatitr magnu defideriu cius ptrfiutndi noflra flutepcr fuapaffio~ ncm.Mio modo,vt per hoc intelligatur triflitia anxietas animi, quxfuerunt tn eo imminente pafJionc,vt per hoc oflenderet veritalt humjns. naturn.Et quiapofi pajjionem Chrifiiad prxdicationc eu.t-
&
aliari raffiM tis,CT qua/itumaddetCTmwationetct>>poris tiarum,ftcut plenius declaraa in quadam oonede quolibttdei*e
&
tu Chrifii,aue propter prolixitate omitio.Et quia IndsifalteU 7" riti in oruculis prophetarum erant edotli,ideo arguit ee
1
de boctfuad attratliuu adfidem non cognofccba:,& tamen dt

fitione aerts' futura per fignaiudicabant
j/j
gelu, mnlti crediderunt altjs perfoiis fibiiuntlis in mfidrlitate remanenttbus perfequentibus eos vfque admortem y vt defantlo
Chryfanto
& patre eiut,ideo fequitur.
patet
quxtamcnfunt joracula autemprvpbctarum funt certa,& hoc tll quod dicttK 6 videritis nubem,rfo>rf/^'r>-,
Cum
6 Puta.
'
Et quid volo nifi vt accendatur) Scilicet pcr fuidiffufione in cordibus fidelium.

1
MOJôtLTTEi^.
E>Mnte/w.cirf.i.c6tra tres,&ecouerfo,&hocfreq
tcr fiebatinecclefiaprimitiua diuidebantur in fide,&
Nam fimul maneres&

non
credetes credctibi
ai
I! ai
^pffwjaiir/ja^cn.Scilicetinmebrismcis.quosdefidero baptizan Ipintusacfto.Quod impletu fuit,vt hr Adlu. 2. a. 4 Tutatu quia paccm.QnaCi diczt , non:&loquiturde pacc
pinqui
uerfabantur,in tantu cpaliquadoadmorteperfcqueb
6
ti
Cum
vidcritis
W.Hocdiciturcotraillosquddfc
ic
qua mah conucniuntad facilius agendum peiuersd.

f
funtqualitatem futuramaerisconfiderare, &dcte
p<
re iux mortis,vel futuri iudicij nolunt cogitatc.

r
in
8< ?
,,
Lucx Cap. XIII.

c
cceli
8So
d
JautationeaurarumftaaipofTuntpriorcer^poflefVêc nrsvtriufqneaduentusCcire.Tum exdi&ispropheta-
&:depoeiiitentiaomniiim&deemedationedeli6lomm. C/iwjiK^/.iWo.Aduerfarius nofterin viaeft lermoDei,
Tumexungnificentiaoperum.
aliq T\\ypocrit>fs.cum bladientes fe excufar.er,di.ccte de nperitia fua fibi
(? terne,&c.Et ne
rudesi turba
s
(e
lege
cotrariusnoltnscarnalib.defideriisin pnti vira.a quoiibe3 peeptiU eiu$ humjliter fnbdit ; Alioquin ex ietmonis cotemptu reus,in examine iudicis tenebit pecca tor, que iu
rat
fit
.
&
rati
:ophetas igno-.
fuppomt eosp
a
uairalem ratione oo-difcernere, vel
flantem,diciris,quia
n
li
a:ftus
erk,8
Hypocrmr,faciem cce.vieiadoeutus.
s um;n " !
fc ' ,
P!
rarum
c*r<-i sa rPt r.,m.
&o
dex exa&ori, id eft, diabolo uader , quia permittet vt diabohisanimam eius ad

1
2 ejaftorqui pcenam ^]' b non iudicaris quod ? exigir pro rcatu qua aurem a hominon probaris? Quid ii at,fupra vobinpfis ne .& DeumeiTe: t aurem vadis cum aduerfario ruoad 4 [t ? f iu { fCur 3lI ... 5 deun-gchennam. vcpoit tor tecuh b r tem&c. Iiberari abiilo.nerorte trahattc d d* ope.am iibera. voc crea c pnncipemin via,da operam iniltitias, iuflu i> W *?; iudicium eile d Ulc^&c.Wqccuxm. to f^Dia^.^qBip^m>rtjtitproriMqpero ad caicandas mundi adiudicem,8<iudex tradat te exactori , &exacT:ormittat tein vcurum.
-
u'qui opera faEJux nullus alius
8c rerranoihs probaie
E
'
'
1
,ill
-'";
"'',
hoc aurem rempus quomodo e D 8 mn
&
poena trahar,&:
ipfc
,n '
'
1,li,
'
''
;'
mme
...
3
Cum
_,
.
^^f*
CCbr3S
,
<rjt.
h 'umattcm Vadis.
lore/nl.
k ->-
Id eft.nuiiquararicu.
t
fn
in
hacvitapra:
i~
pedum tuoium.
bonccp^niminimicostuosfcabcllum
-
ille
&.* .ld
illdi-
istcadplaca.am :m iudicis viieiam, qnamuis e Eio Dei fit con-
carcercm. Ucotibi,nonexiesindedonecetiamnouimnram
V ~*
-rr
cisaduentum prelto
]andum
VrT minutumieddas.
a
u,uru. j**"* *e.a, F
pmm
3*
^
.,
Quafidic.it.-Quado-
quidemcoltaidiliri E
cfum ludicem
etfi?
|justua:carni,ramieo vterefieurcufrodiadata tibiinhocitinere,necon

it
venturum,ergohic
itaviuite,neinilloiudiciodamnemini, e i^rfrfar.R.edditfemper penas pio peccatispatiendo,fed nunquam v.eniam confequendo.
,
prusre
accufet.Hoc& Mitthcus ponit,fed
ille fpaliter
deeconciliandapacedeilidentiumfratru:Hicgeneralirer
NICOLAVS DE LYRA
rlocaurem rempus. VcUicet aduentus
2
&de _
.
_^_
Qnidiutcm
Cbrifli:
Non
&CZ\'ob\(\p^s. Idefl,naturatiiudiciorationis. 1udi.qu0diu.efL' kecipiendo doBrinam Euangdkam
ômodo no probaris.Per/cn/rtKraf propbetaru quas ha
bt ,viide
& D afliel.g.tepus Aduentus Chrifii dettrminatur f cu
iucertunumerum babdomadarum annorum. Secudum attrattiuu

conditio Euangeticx dotlrinx , qux fi proponerti alicui tamen non efjet imbutus ab.qua lege,& cum hocaiis. te nthqui bumanitus tradite,natt>rali indtcio ronis iudicaret lmuinUus
m im eft
tanquam perft cltfjimam.. Cuau.va.cum aduer.tuo. Hic remouetur duhiu^qma fnpra 5 dixerat Saluator;~S(i,n venipjccwmilteres poffet aliqnis aderc,<p intelitxiffet de omni pace,tjuod non eft verumfedfolum de pace itta
qna aiiqui concordat in malo,ideo dicit:Cu au. va.Hic accipitur Sn pra e." aduerfarius frarer velproximus abalioiniufie Ufus , qui hec cau- n.g. fiw trahendi ad iudictm iltumqui Ixftt cum,& talis efireconcittadus per fatisfaiiionem debitam,prout fuit expofitu pknius Matth.
in
j
&
*t',nEuangelicampuriorem,finffiorem
alus legibus plus
& perfcffiorc
bumanitus confitlis,
efl
lege veteri, ficut tillcx Mahu-
confimiks,& boc
qttod dtcit Salnator.

3
.alicqmn fqueretur maior punkio
4 Deo,
Qujdpeccatori,qui finonconientiarfynderefi refili^.^ malo condemnabitur per omnium iudicem^ &: mitteturin ge*
5
il
ai L I l fi i^. /<_ jl Cum aut vadis cumaduerfario tuo ad principem.Aduct farms potdiciiynderefis remurmuransmaIo,&: ficaduerlat
hennani.
peccarori
C
3
a p v
t.
XIII.
dam
(^^^""'""'^Dummagiirer veritatispi-fentesin ftrueret quahter fe praeparare deberet ad AduSfe4y-*i *y^ tuni iudicis,&:qualirerqui le 116 prarparar lunt
ei
mortgmirteretur,fedimproba vira. Puniti funtaute Prouer. ad correctionem viueruim, vtflagellatopeftilente ftulru.s >*. lapientior fiar.vel ad exemplar conigi noIentifi,ide6qj pef
tnnand:,nunc;atur
de GahlxiSj^ quafi lufte ldeo peituntjqjnonbene feprxpara
,&rcfp6detDominus,&;
jMvetcfuiflepeccatores&:iu piiffc.fimilirer aliospcc- a
toicsperituros.fi
C A P V T
autem
tempore
/->
fimeperiturorum. d il*orumfanguinem.\ ij,jco. Corporalis mors Galilxo rnm,quoru languis (acnficiis
XIII.
.%
rnor.tem
fcpeccato- b ittendunt. C
tsM^M
^.^^ Uerant n
SSA^
1
1
eft mixtu.s, fignificat fpintuale 116 pureof-
quidam
/
I^Mncusrer.Qiian.dicat:
Ap
^/ya^k( s/SAVgJ
nunciantes
,
r 4. T IpiO dc llli
ferur iacnficifi
eorum quorum
oiatio
Tj
lo8
.
^ inpeccatu,
ficut deludacfl:
ra"
jfuiiTeTeccato.es iwdosiirernu, qui ram lce-
Galikis
quorum ianguinem
fcnptum,quiIteriaciiticiaDo minicisaauinis P prodrione co aba , PTi aruse rgo fanguiiiB

cfi
Galihxoru
sfit.
lacnficijs nuicer,
latamoiteabiuipioprrofidelrerfuafacrificiaoccifi
3enasioluut,quibus
^j.Galilciimpiasfceleraramorrelcelorufuoru tame no ipfa morsobfuir. vt in fecu-
quandodiaboluseleemofinam vci ahud bonum inuidla velambitionelaudis vel qualibetalia pefle commacular,
vt offerentibus nihil pioficiar.
dam
^" 0mncs
duas
NICOLAVS DE LYRA.
Capvt
~ ft
Trimainduas quiapriiodtprilt,tmoiikUfnix.Seciido,txhocfeq.tta quttc frutJuecclefi<f,ibi.DlCLb^ ergo-.Trimain iniinfl onis motiuup/,i,pr'imoponiiurthri(iiinfnutiio,fecudo,
XIII
induxit
arca
A
J-
Derantautequidamipfo. Tofiqua Saluator

'
/1
"e"cia.Et
ipulosfuos adfidei ibflatia,hic inducit peccatores ad primo pomtur Chrifii monitiojecundo peccatoru co-
xirocat
cofirmatio,ibi'.EutniMcdoccs:Circaprimumi.tucit CbrtfUts unlum primo per exepla , fccundo per ratioriefumpta cx patabola, ^/.Dicebat autc.Ctrca primum fc,edt\m,y motiuum ad pnumfre
ad
:quida Vtima
auie
attuejsetoccupatt,
Cynllus
^Jderant um
-
d
{|
intelligi potcit
&e.quortm saguinemmifcuit Tilatus.&c. Per diabo!us,cuius clt niebrum, ficut

.
(jrego.Hoinilia 10.A11 116 u.ebrum diaboli Pilatus? a"guine Gaiikorum peccatum fimphciu per lacn-
ficiaopera degenerebonafigniffcantlgit diabonsmifcet fanguinem fimpiicm in luis lacnfieiis,cum eotu opera de genere bonafocdat peccatisadiuncT:is:Per.tuire cadete lu-
ficaopeu
per dtce &; otto ludxos fignificata fuitfuturaeorudeftru 2 i "oiuuo v.
881
a
oiol.ord.6i Nicolai de Glo(.ord.&: iNicoiaiaeLyra

folia
8!:
owa/Iw/V.Vfr.HocimpktumcftpoftpaflioncmDni, Galilxa quaio Ronnni impcnnCtes Judxos incipicndoa Joluatiia tempti,ledetinterio adeodcuafhucrunt.vtnon radomus.qno Galilxorum acceflus non crat,humano fan
guincfocdatcntur.
peccaffcntdcfoliisficulnexjfuccin&oria fibiferunt. crgo ficulnex intelliguntur peccata. Eran autc d
d
Jc
borefifcij,
taquam fubvmbramortis,dequibusdiai;it, Qui ledcbant fub vmbramortis lumenortum efteis. Cûod Adam & Eua fici rolijs fe tegentes, prxfcntt; )
mini
vocantis
*
.
Sicnt
ilti
decem.
lftileroiblvmitxfi*
Pilarus
illis?
mifcuit cum facrificiis corum
cut&Galilxi, non
foli
Et relpondens
i'i
dixit
nabanttranfgrc o
Qsi non
funt
pu..iii
nisconfd,
figni:a
u
pcccatorcs fue-
rut,lcdinterrorem
Gahlads peccatoPutatisquodhi GaliUei pra* omnibus a prrcatoro

Huitapeitenout
illo,
(Tc
quod populus dxoruminadu

faluatoris
rcliquoiu puniti sut dico vobis, fed niii f rcs fucrint , quia talia paffi funt? quiroina turrisprcf TlicutilU ifigmficant Iudcos a pocnitentiam nabueritis,omneslimiliterpenrMtis, quiiocnitcrc noluc b JececKot.o,iupraquoscecidit turris in Siloa,&: occidir eos. l * rint,cum (uis mocni ,><,>$.
Non
q
v<
vocaturus
cxutum
fe v
>n
bus
eflc
pcrituros.
B Ncc
fruftra
dece
&
p ata tisquia&ipfidebitoresfuerint, r A
n
.
prxter r
.
omneshomi^
cognofcens, pr confcientix fo dans a Don.
scduo.ctiam
ceflurus.cratccfo
oOo,qni numcrus a pud Grxcos cx 10-
tha&
itacxprimit, c
na bkantes i n Hieruialem?Non,dico vobis,ied fi non l pce/ 1A ../ ., nttentiam habueritis,omnesiimiJitcr penbitis. Dicebataute
,
fusverborumrl[n
tiu velut-fol
laminibusadt^ v
"k T
hoceftcxeifdemli- d hancfimilitudinem.
Arborem
e
,
fici
s
terisquibusnomen
Icius.ncipit. Signi- e
ficat
a
c .,
A
habebatquidam plantata
^tn.noii umbn
ueiboiai.
HEOPH
t
rr
Eft ficusludio
generatio,f<
autem Iudxos hincmaximepcritu
nv meafua,&
ve nitqua:rensfru<5luminilIa,&noninuenit:
tum amaia
ficat illu
ros.quinomeialuatorisrecipercnoluerlt.lllatnrrisfigni qui ctt turris fortitudmis,qux merito in Siloa qa SiloaînterpreraturinifluSjfignifica^cuqui mifllisa patre venitin mundu,qui omnes fu.pquoscecideritc6terer.
Ficnt
D/crta: <JKt?,c^r.SimiIitudoinfruCruofx arboris,cui iiH
Luc. it;
f.
fimilesnifipccniteantcitosutperituri&eradicadi Cuer goficulneaalibigeneraluerolum,hicfynagogefpec!aliter geftattypu.Sicut fterilis ficusfolijs cxubetans, fpefructus
nullum fi vincaautemDeiftetitludaicavita, pat profetcnsln mdias aute Chriftus vcnit & quxfnut fruclu fidci rum operuminea acno inucnir. Tribusauteann feipfum,& quia no per Mofem,per Prophetas runt a dilettionc Dei eosabfecuit, no vltra enim e mini &fanc"tus vocat.in locuenim eiusgentesinr,
i
&
&
polfclToredeferit,ficdo&oresfynagogxoperibusinfcEcu-
funt,quxf<utlufacerc valent. Intelligitur&perfu himianu genus,per p.itrem familias pater& Di cuhorem vinex fihus, Deiquinobilcumperegrinat
tu
vt tolleret
ct
disâm
in
vmbra legiseloriantes,fubiedtis nulu operis bo

remanent tamequi
& purgaret vineam.
niexempluminiftrant.Inficulocoflorisquidafruttuscrc
fcunt,quialijifucccclcetibus decidur,
e
in
quadomo
i^trrns ///<#. Vinea DominiSabaoh,domusIfra cfi lynagogaconditaeft ficutin vinea. So|u

qf
dadeillisquiclementioriaura filueftreanimu priorisfuc P cicxuetes,cxteris fpecie&maturitatepreferutur. Sicanti quusfynagoge;corruitpopulus,cuiuslocodeantiq religio nispinguedincnouusecclefiecmcrgitpopuIus,remaferut Geef. tamcn cx populo Ifrael Apoftoli qui cxteris prxftiterunr.
3.b.
in vineapeccanteaviatoribuspmifitdiripi, hanccti;
^ôrew/ifUnonginchumanigeneris
Ada&Euacu
peccaflent
iuflitexudi.Inquaquxrit fructu,nocjadeeflencl'cir( c* ofteditinfigura.quiainfynagogaiamfrudtu habcrc ret.Necantetempusquxrit qui pcrtrienniu venit. (1 Moylen fynagoga inftituit, ipfe I carne appares I fyi crebriusdocct,rru6tufideiqrit,fedinphanfxisn6 rej
I it,
Q^
NICOLAVS DE LYRA.
Cyrillus tpiftifueruc fequaces IudaCaliUiyde quodicii $.g. Qitare quod auertit populu in die profeffionisrfuia dum lud&i profiterenPil-uus turfe effefnbditos B^mano imperio,vt diftu eHfupra i.cap.ifle luff
tapunity&grauiora pofi vitam pr.tfcntem difertgrauiu
AR.
da.jlfferit et,quod nifi depeccatis prcpriis ptniturrint,fmii\ n i ribunt. Qjuod adimpletumfuit pe r Titum Vcfp.ifranum
k.
dicebat,quod hoc erat cis illieitu,f. recognofcere aliqui li xo/ft DominumpraterDeu quieos eduxcratde Âegypto:& fecerat ftbi rifican- populupecntiarem^&multiconfenferuntei, intatum quod poi~lca prohibebant oblationes fieriprctfiiute imperij ômani.dequo Ti latus indignatus repete cum multitudine I\omanoru venitfuper eos
fjcrificantes fecundum ritum fuum,& interfecit eos, ita quo dfan-
jnterfe-
jas
Q a [Hmt
tlione Ciuitatis Hierufalcm nituerat de occifione Chriili
& &
&
occiftone popuit Iudaici ,</' Fideles e alijs pcccarisfuis:
tunc crediderunt Chrifio ante adueJiTiti Vtfpafianipti tunc trinj lurn fucrunt *dmoniti,vt recedereni de lud&a^
&
<l
i
&
ad regnum JLgr)pp&,qui tunc eratconfcederatus Hpmams.Si dutcm extmpinm ponitur cum dicitur. Sicut illi dece 3 oclo,fupra quos cecidit turris.&
erant Icrvfdymitani:
ifo,fubito
n<
guis interfctloru fuit mixtus cu fanguine facrificiorum.In fcholaflica vero hijloria dicitur,tp fuit quidamagnus de Galilxa qui dicebat
fe effefilium
& dum adificarcnt quad* turrim ruina imp ccciditfnper eos & oppreffit,qua
aliqui^
dici
&
inl
''
Dei.& dum wiultos feduxiffet,& fccu duxiffet in mon-
enormitati peccatorum Juorum,de quoftmilcm fententia

fius ftcut
o\
tem Gar'rzjm,promhtes inde fe afccnfurum in ccclum,&'dum itlifa crificaret eiftcutfilio Dci Vdatusjuperuenies eos cu armis interfc eit ne maior fedutlio fieret:&' bocefi quod dicii hic.\ Ad. aute qui
dz.Tr<tdit~i s duplici de caufa.Vna erat,quia aliquieorum volebant
cr deprimoexemplo. 4, Dicebatautehancfimilitudinem.H/<:/J<:(V^/'" panitetui ratione fumpta ex fimilitudine arboris, quxprdfci

nift fauat fruilu,ex
r
(
hoc concludens
nift
occifi.tnemfubitam forinn
i
notare Chnltu de confimili (eduilione. ^tlia caufa erat,quia alii illa horridam horribdibus peccatis ipforum occi-
&
de prafcntivita
5
& puniendi
qwd ftmilitcr effentpf
^
7
facerent fruclum paniteiix
norum operum,& boc efl quod
dicttur.
impntjbant,& fecundum hoc dicit fahator. Galiln prx omnibus Galilxis,&c.>Ma//</i xat,r, cfi argumentum fufficiens,vnde fubditur. 2 Non dico vobis,fed nifi pocnitentiam^&c.lônne^tm
Piitatisqj hi
peccatores
f-4i(jfc y
Id eft,gentem ludaicam. Habebatquida.Jdfft/f/e-DfwJ, cuius ffctlio&pro"r n detcrminato nomine, fc nonpotcfl d nobis exprimi
fici.
'
Arborem
'
& propter hoc
periffe,fcda(serit duo,f.quod tatis
al.quo dicitur fcxlapropofitionede caufts . Caufaprimafupeiior n.irratione. ideo dicitur quidam,interminite.
<
I*
mors non efl a r gumtntumfufficvns,quodgrauius peccaffentomnib. alits,quiafrcquenter Dominus peccata minusgrauia inprxfcnti vi
tapttnit,
Plantatamin vincafua./df/
ludAa^ qu*fpc"
dicebatur bsreditas Dei.

>i>
M
|
5
fici
Rî
T E
\.
tur iuncntus,c;tas
ius
mcdia
& feneftus
r>
^rborem
fignificat
pcr morte de vita prcfenti,

ficihahebat
f cu cul p h cultore aut angelus

:
pp qcf
mcruit
quidamplantat*m,&c. PctZtboTCm
ctihceubi,p.
quathbet pfona in ecctefia Dei plantata,vt f. u ucsannosin quib.nonfacufruafi,figmficantur
vt in fenic viuere dimittatur, vt per eius diligentia |ca r tu le hominc fri3<aificet,aliter Iuccidatur,& in ignem ta
hominis figmficaturqrogatvtadhuc vnoanno, c
ei
ai
LllC
g;j y it aute" ad cultorem vine<e.Cu\totVincc,o\o{\oics sut,&C lX moni isaflidua Deicurafugge Aiftolheorum precib.&
Cap.XllIL
f
884
D
Et ft quidem.Cu poenitentic ordoexigeret,vtapponerer, referuabiturvelaliquid tale,nihil tamen fubiunxir,fedfu-
> quib.Dominus farpedeinfruduofagenteliideorum annos fua> vifitationis,id eft,in leo"jueritur.qtf per tres conteftationib. Euangelij gratia ediftis,propheticis __
>
fpenditfententiam.Cum veroadheret. g sinautcm infuturumfuccides w.Scihcet non fecerit frudhi continue iudicium venture damnationis annexuit,quia,p
:
neigensextitent.
l,
icceannitresfunt. a
Dixitautem adcuJtorem vinea:
Ecceannitres funtexcjuo
I
cliuioresadnegandu quam ad crededum
El<ftSS nCO<r'ntnir nilia 11 Olllllj*!""

'
vcnioquaerensfru<aumintficulncahac, &noninucnio
)
a
\,
* Arxuricij.qLodpciditurifintlocijni&gentcrri, pio quoirruando Ckriftum occidetunt,& Curetiam umporalicopiauiirur. fucs .
hÊrli autem docens HanC fimilitlldinem

,
.feSrnS!l
n:ificabantur,qui canlia in legetan-
Atifle J ! Su'ccideergoillarn,vtquidetiamterramtoccupat>
dixit ei
:
&S%*3g
emm
fi-
DominedimitteillamjcVfhocanno vl- 7 in fynagoga, vtintirefpondens rarquicircuncifio8 r neaniminonqux r que meturadipihm fyna ' fodiacircailla,&mictaftercora.Etfiquidefcccrit ' j - c ^ re tit:Necperlege r -j } r auteminmturumfuccides ea.Eratautdocens 9 gogam urinuuTcpa. .orabola. Quod nuctum,t lin
00*tM'
dum
h
i
iaculnca nec inuenit, :tui fequebatur.Ne k ** figmficat,quod ver qungratiaiuftifica fpintuuminfiririitatisannisdecemckodo.Erattinclinata, r bum commodatfy bnur.quidepecca 1
AmoT<m7,nr DO , um
.
iynaPoffaeorumfabbatis.Eteccemulier.qua.habebat
a
'
fm&umquxrittn
A\erti,udinem-n,,
xa ;.
fta .
tis
_ snitere nolebar. lli ergo merito effent excidendi
,
,
nagoga:,necillareci,
quod quidem faftum
efterRomanos,iubeturillis,"quiincircuncifionelabora
lai.vtfucceflioniscladem annunciandopoenirentiafugent.Sed Apoftoli intelligentes etiam aliquosde populo
rcliquias p. pit,quam tamen non ex toto extirpandam fidemfaluandasintelliges,moxibidem primitiuxecclefias fanatiofub fpecie incuruae mulierisfubfequitur.idem.n. mulier erecta. fignificat ficulnea re(eruata,quod
i
fed
lucorumfuavocationepofTefaluarijOrantjVtdifferatut
vlt
,s\jMir<f.Sabbatisdocet,&:curuamerigir,quia perver-
dominicx crucis.
f^j'(ifr/a*err<:w,^rf.Potperterramfterilificuoccu-
bum prxdicationis a temporalib.ad xterna ere&os ad quie

temrefurre&ionisperducit. k Ecce mulier qum htbat fpirituminfirmitatis.Ylxc mulier no nifi poft dece,&: ocloannos erigi potuir, quia humana natura hanc corruptionem deponere,&: ad inducedam incor
,
,
Bii
n iudaica pleb; fignari , q noxia pracpofitorum vmbra
pruit,ne
jit
lumen veritatis videat,& exempliseotum impe
dile&ionis calefcat.vn.Vae vobis fcribx, phar. lrs.ante homines.Terram occupat,quilocum quem qu ;cit bonis operib.non exercet,qui exemploprauitatisim
e fole
&
ruptionem xternaj beatitudinis,erigi non
poterit,nifi prius
pe-mentum pre ftat caeteris. 'faue dumfondiam circa illam^&.T) oncc radice infructuo frientishumile, &:pTentiumprefTurarum, &:sternxdana )nis incutiendo metu.f ofla quippe in imo eft,& incre metem fibi demonftrat humiliar.Noui t cultor pa ),dum tcim excolae,q nouit vitia reprxhendere. Intellexitduricm,&fnpeibiamIudaeorum caufameflefterilitatis.Pol licuritaqueduracordaapoftolicisligionibuseffefodien ,da:fuperbientiaadhumjlitatem reuocanda. c -tfiHaw/rfrcora.Ideft,malorum,qufecitabominatio n? J animu reduca , &: compucliionis gratiam cu frucfib. b( operis quafi de pinguedine ftercoris exufci tem.Pecca ta carnis ftercora dicuntur, quac mittuntur ad radicem ar
|
impleuerit lcgem,qua: in decam pceptis continetur,& gra tiam inquaChriftirefurreftiofacT:aeft,&:noftraexpec~lat. #Thiophylactv s.Intelligas etiam oro miraculu.
illudetdeinternohomine,incuruatur.n. animaquadoad
terrenas
tm curas vergit,& nihil coelefte
vel
diuinum lecu
concipit,idcirco dece &: octo annis egrotare dr.Quando.n. (unt dequis in obferuatione mandatorum diuinx legis,q infirmusfuerif decen>,5 odo cem,&:infpeotauifaeculi annis,drobftippuse(Te,nonne,quiterrenisaddiclus,&: pec
catfemp,madatareprobar,&:futuru
1
fteculu
non expeclat?
talemanima.
SedDominusinfabbato,6ineccIefia
înnis rfe.Senatius in
fanat
bi
ir
noria, &:
s,quando prauitatis conicientias tangitur cogitatioms du inde pejniiet quafi per taclu ftercoris re-
ru pfctlione fignat,q p tres mnltiplicatos dece &: odo redvifitationis dit,&: fignat eos,qui in trib. teporib. dominicx fub gratia pfeftionem operii .f.ante legem, &: fub lege, &:
quo mudi
creatura pfefta eft,ope-
d:id
feconditatem opens.
hent.Hoc ergo tpe Iudxa a fuae mentis re&itudine cnruanouerat operaf. tafuit,quae magis terrena quam cccleftia ^
JEtfiqttidcm.
rocauit
8>f.
IICOLAVS DE
tyofituilli
' t
LYR.A.
cuflode"
lDixu'autemadcuItorem vinex. Id eil,ad tsingelu
tionismukideIudxispenituerut,&conuerfiadfidemfruclumbono rumoperumfeccrunt,vtpatetîft.2.&inplurtbusaluslocis.
S
tunc erat Micbael, yt betur genti,ejui Daniel.io.cap. Ecceanni tres Cunx.ldefl,tria tpa.f.tcmpus legisjempus pro ;iinm (r tempns prxdicationi s Cbrilii,in qutbus Oeus
ttmbouorum ipcrum a lud&is,&
r.o
quttfiuit
& infnaperftdia remanentes fuerunt vccift,& captiuattper Titum. & Vefpaftanum,vtpr&,dit~lum

e{f.
Sinautem infuturum fuccideseam.^M/a impanitcnteSf
inucnit,niftjn paucis val
9
tio
Erant au
Hic confccjuenter ponitur doBrins.
Cbrifli confirma
Witfufi nibil
tomputantur rcfpeclu
tanu multitudinis,vt pattt
*ii8tttrnpora confideranti.
antem doccnsin fynagoga eorum.In loco commnm vbi conue

ntebant
per fequcns miraculnm,vbi njotatur primo
loctts
cum
dicii.
Erat
qno oflendii ,quod meruerat occidi,& Titum, Pefpaflanum, iitiudtos deillis occiderunt,& alws c*apttuos de terraetecerunt. Dominedirnirte illam . Quiaîngeli f iliis quos cuHodtut
ulUeiictrfuod fatlu eilpofieaper
ouccideergo illam.i
&
lud&i^& tempus cum
dicitur.
10
1
1
Sabbatis.''
& adaudiendum verbum Dei.

tem
diuino cultuiy quibushomines dtbebat intendere

fpirit.infir.7rfeft,//i>->mf<*
"pdkntdiiiiuam clementiam,vnde
&
Etecce mulier quae habebat
defiruSiio ciuitatis
,& po
terro-
d fpiritu maligno inflicta velcaufatam,quod patet
ex boc quod
Satba-
luiiliUtllper qz.annos poft paffioncm Cbrifii. Wc] ue<tom fodiam
infrd(hbditur:Hancautemfiaam
eis
îbrahxqmm dligauh
ciic\\\\am y >Cclmmittcndo
tias,filicet,vinculoinfirmitatis.
j
ridtuinorum iudiciorum.
Et
';
Annis decem
Et
ifta
&: odo,&:c. Ex quo patet infirmitatis diutur
'
MUtem{\crcoi;a.Oflendendoe;sf4>ditatem,&abominatio P"catorumfuorum,pcr quntfohnt homines poenitere depeccau s

' '
niias.
1 ?
t
7 it
In quo apparct infirmitatis grauitas, deformitas^ exprimttntur^vt miraculum fequen* maius,et euidentius ofie
erat
.
&
fi
quidem
fecerit UufXu.Qûia in
illis
-
î.annis
dicl<e dila
datttr,
vnde fubditur.
tionis
frEtconfefabbato,qnconfiliopredicatorisvelc6feHorisfalutemanidefiderantisquiefcitapeccato.&ficerigiturfursU. percejeftium appetitum.Archifynagogusaurem indignas de talicuratione,malum curatumfignificatmurmuratem de prxdicatorc vel confeffore,propter,quod merito arguit de murmure tali,quia cura maior circa humanam natiua, quam circa animalia bruta debet haberi.
M
t
I;
BÛ
C I
T E
H.
ol
J tecce mu lier
.
p.
t
marum
erat
j_^
qu* hebatjpiritum infirmitatis annis mclinata.Pcr quam

'
dece&
fignificatpeccatrixpfona,q
i
P rocur ^ te fi ac inordinarum amorem mit incuruata,quod propter longam confuetu dj. f -m alpicere non poteft fuperna.Sed iefus eam tangit in fabbatceft^m
Tomo.v.
Qoi ord.&: Nicolai de L yra

A
G*.
Foecnit
Qno* pdcflinauit,hos&
>s
vocauit:&: qnos voca*
uir,hos mtr.
autcm
iuftificauit,&: illos
magni
i
u.
licai:
b
cc
U:<i fabhto.
'
V:V
requicu ir csfabbato aleruili-&.'noxiaaciionefer:adup

ps fecularia
Quii qui fcmprr
idet
Dcusab opcrib.
rniidi fabbato
Iudxis congrcgandx funt a J fidcm perhumiliratem. dc&: faluaiorfidemcorum commcndat (ub conipar negrani firiapfs. Dueb.it er.Qândoquidem adcrant & gaudcntes & i
nficaiitcsdiccbatadcommcndationcm,(?Cin(rru<ftio
diu fj.ontr perfift ifgiiat fc vbi
quod femper
taolueril ,'-:ri".(1ui.
.
rurdffiinando pcr gr.-mim
iHorum,qutpe muuatem,&:fid
+ Rcftci
.
opcra.n veto rcligiofa,id elt,hud3di 1
nec omnino potcrac f iurfum rcfpicerc Quani

1
cum vidiflcc
in
'.
uorem
exaltatv
inccclcfia.
Iul>
<i<
lp
prrdocllm
cngc ccflabftt.Iiilignul.il
rccjpuc
iusrcietlabbatodns
'
Icfus,
vocaViit ad
t
ie, & aitilii
.
>.
Mulier, dimifla es ab infirmib
HocaQt n6
Miiiirua.ibui Jtiiii
<diuuud
AJ ^lotllicinJum Dvnni.u ..]dtr

peifcneiando
in
fincm
k Simile e[}o ra Granu finapis,r

lis
in-
honii apCrui
&: fimptex,
Itiafi;
tclligOs archiiyi.
taccrua. Ec impdfuirilli manus,ckconfc(UttKic6cacft,cc

oloiiricabac
-
rerir,vim
gusfalhtur,&:fui:.t,
c[\ lcx in
labbatonG
Dcum
hoiniue curare, fcd

,
vi
nml-iM
Refpondcns
aurem archiiynagogus
i
.
Regnucrgo
ide(t,fii!c-.';
cc|
liiiTTlcgi.
cnraflcc Icius dicebat tiirba: Sex ulia opcrafaccic, b indignans ,quu iabbaco [cccarisgraua ^fj^ | ulKin quibus oporcec opcrari.in hisergovenitc,&:cu.
turadregnuco
granofinapiv.q
mo liumil
np
c ^HYpo^rUx
Meri:at '
*amini,oc' tibn in die iabbati.Rcipodens

d
autcm dominus ad
abiccta,\-amari
j
ris
infirrait;
tohypocntas,idcft, c lllumdixic.Hypocnta!, vnuiquiique vcitrum iabbaco

u B cum uiagilhi plebiu videri appetanifanatioaetn homimsno rcucrcntnr poiipo-
non
Chnlti Cxlcadah
cis, fcdtriraadtii
foIuicboucmfuum,aucailnuma prxfcpio,o^ducitadacjuare? Hancaucemfiliam Abrahar, quam alligauic Sathanas,
gramfuat vituii; dit ccodore lu<

cuflatesadimpl gloria reftirred
eccedccemeco6coannis,non oportuic
die iabbaci
r
iolui a
vinculo ifto
ncrecurc pccon. d 1Sj>n f.tuit :o:iem.
Ec
cum
ha:c diccrec erubcfccbanc

a
omnes
Mysti
ucriarii eius, et
;qut'
I
omnis populus gaudebac Fide?

. .
in vniuerfis, qua:
uciiitur uciiiiur ad r.*enum. r.*?num.
ad- 4 &afccfion mortc pdicauii

orbe
*
percmam pernnam
rerrarfi.Vi
cognouit poffcflbre fuum, &:aiinus,qui nonit prxfepcdomi ni lui,lndaicum,&:

i
ab eo Dicebac ergo Cui fimile cft rcgnum gloriofc fiebant r bimue eiie antimaoo uiua Dd-, cccui (imile efle a-ftimabo illud ? t Simile eftpraeitg
t
Scilicri pto feruo c
fi
l^
Jei.Yel.auia veneni dicitae-toci.t-, idcft

c
pus Chnihgra napis,qdacc ieph in hort

iut,q> poilea re6tione,&:r.
.
AcccHibilehaberu.
Deulin u
omnia dogmata
piauitaiii
Gentiicm populum
figmficant
Ifi. i.n.
,
lc;u:l,if ftus cii d tPiaklicatinnUi
iP,orde fuo gtanum. Ybi ctellunt geni.iDa "iriutum.

,
quivter-
quc peccati vinculis ablolutus.fitimeituciuehniusmundiper hauftum dominici

fontis depoluit". In his crgo duobus ani1
nd fmapis
,
a
acceptum hdmo mific quod cumiif inftui.S cuius diuerfis f.n e ulU
Vttifolia
in
hdrcum
,
a
creuit. Expa
quipenis uinutum
tn
aHa conlccndunt.
fpiiiiualifiqui.fcunt,
mospdicatc;.
tu
luum
cc
crcuic
cc
fadum
a
!
mudnm n
diclis,
in
arbdrcm
eius
r\\
\'t
pro uariciatemorborumuaiia
.
magnam
iii
et
quoiu
medici-ia.
litiotnb. fid,
volucres cceli
requkucrunc in ramis
tiinitate
Ec
ite
rum
gationemundi
rar.Qd_acccpt Chritti dona
mahbusvocattoncm
duorum populorum,aduerfantibus Iudaiis prxnunciat dominus. e Hanc uM.eirc.Filia Abrahx,queq

;
fidelis
anima filia Abra
patre tribuit, ex humanitate accepu.Vnde.^ccfîfiiôwj in homimbus. Ft crcau.Creuit in toto mudo,uel in animocui 1
nobiscum
nbi
hx.ccclefiadevtroq; populoadfidcm'collecla,qtpclegis
&: dominicas refurrcctionis impleto,
e(t
p feptiformem gram
ficidcm
Spitituflancli vinculalongxcaptiuitatiserupit,&:
bouem velafinumaprxlcpi
Ernbefcebjnt
(lerili le
fiham Abrahx
f
folutos adpotumagi,qd a utnculo noxia: inclinationis crigi.

fimiles otledunt.Qni crgo gaudenr de
lis,quianemorepentc fitpfcclus.Crctiitcrgo prg hominum quante uirtutis cfl l4MM.Crefcitnonficurherbxq'.'.xciroa cornmntjfedficutarborqua; longaanaofitatc5:^
quia mcntibus
tilitaregaudent.
omnes.Qm de diftis faluatoris erubefcunt,fi-
ATheophyla cTvs.Granofmapiscoparatt
5 \
culnex
mi
racuhs,ptinentadfiliam Abrahx,idc(t,ec-;lefiam,Deu de t ua eredhone gloriricantem,
Dei.Rcgnu.n.Dei pdicatio e,& ucrbu Dci regnauit in animab.hominu. Enimuero ficut fii de paruu cffe,multu aut hct uirtuiu,ita&: lermoctii
û'cr/jr.Scnbx&: Pharifxi,g necaperte veritaticon
tradicere pofTunt,nec propterinuidiam credere volunt.
homo (u(ceperit,&: miferit in hortu anime fux,

gnafacitita
c6tenitgdcamultisutapparere(Teirultitia,cfi
Ofnijpo/./Mjfja.Simpiices,humilesvcrbavcriratis,&; miracula amates,&: ilti funt figutagcntium-.qux exc^catis

Iud$is
ut&ramos
dilatet,&: uolatiliacc!i,h
in
r
)
mines,q
in
fublime uolare uitunt mdos habeant
C^
cutfupra %.c.tVaH e feiatis,qn:a filius bominis hc: ptatcmd di in terra peccataâtt parahtico.Tibi diccfrgc,&c.Ati pturis.ficut Matt. a x.b.nuqaa Irg (iis,qni.i cx o e wfauti
tiumperfcci{hlaude,&c'Mi'iUandoronib.cerv.sîcutCCuius eft imago hxc &f*perf riptio,&c.A.linuando tvftimv v Jo. s.e.fosmifislis ad Ioann(,&
tefiimoninperbibuit
t
NICOLAVSDELYRA.
i
Etconfeflim erecla
infii
eft.I/cer en rn pernaturam pojftnt ali-
qit
milatcs curari,on tamen in infianti.
efl,princeps fynagogx, ab arcbos,q\tod e/t princeps^& (ynagoga. Sex dies funt in qu ib. opor.op. Moc intclligitur de operib. 3 feruihb.fed operatio miraculorum (\u<t ordtnatur adgloriam Dei>w yidentium deuotionem txcitandam^poterat ficriia die fabbati,& to
&
Rndcnsautemarchilynagogus.
dicitur
Dicebat crgo.toftquaw faluator pofmt pemtcr.tue

'
uenietius
diuine
& deuotionipopuli,& boc ollcndit Chrifius excmplofenfibiHvpo. VOQ Iq.ue.fif patet

litera.
HU die quam in al\',s,eo
quoJ
ills dies crat
ordinata tultni
cofequenter oilendit (equentcm ex hcc etilefi*frutlW.Cin radum,q, licctpcnitcntcs,& conuerli adfid.m catholica
li,cum dicitur
di;
rum t in
tntit
runt pauci &\abictli teporib.pei fcquntionis ty\annorl'.,& dotninus poiteu inlnx.t .-t qnos pjznitcntcs ad/ii
h>
Et
cum
Chriftui
cotradicerc.Citca
hxc.Confufifua ronabili rcfponftone , cui nopotcrant adq, confiderandum, quod Cbrifius confundcbat
wapii hontinc s fcitntia
& vna ftcnt
f.tit
jitn
co>'/imiles,per quoseccle/infnit cxajtati

it
jaodiioj
uerfarios fuos.Aiiquando exTplis,ftcut bic,
Atiquando miraculis
cut
fi-
ncturiu duabus parabulis Mat. ij. qutg e^pofttxfmn
con
fupra
ludeiit.
meritum,&: pei (ux rcligionis angmcntum,&: uolue frmfVcr/rgrano.Granuni (inapis minimum bcatum Fra cifcuni figniocat luosfraticsuoluit quic(cuntineius ramis,quia muItimagni,&poten humihmumpp,quod uocare minores. HocautcgranumhomoChnflus poipit quielcunt filiorum Juorum,confilijs dc dochinis.
t
in
140IÂLITEr\.
inhortum
fuum.f. ecclcfixmilitantis,ubi crcnirpc
hortum
g;
a
[
Lucae.
&: fpeiexercitioquafi
n HO dacceptummulier abfodit in farina.'M.a\ici: ccchfn,cvi-
in
jnnafumusquotquotrimoris
carenies.Pater cero familias cfi eos iufte excluferit difh mulat fcire vnde fint at merito.-funtenim exdiabolo:
Cap.XI tamen
a
I.
S88
D
aiuperiore&Iferiorecoterimur, vtvnuspanismuhi Abfcodit ergo ecclefia fermctu dilecriois in Chrifto. tacinx fata tria, quiapra:cipit,vt diligamus Deu toto ni n C cle, totaanima,
'
dominusautem ignofcit fuos. e Et ibat,&c.Vbique indifferenter praxiicabar, non perfo nas difcernensjied ialurem credentibus quarens.
f
Charita^proftruorevelfjBfta.lpftiina.
..
,
'
.irtnfp Vel.fato vittuic. > cijia

i,
fatatria, vt fpi-
.. . ., p dixit.Cui iimilc aritimabo

.
/-.
.->
nt, dlluua
-.-
inirrn&COrj 7,
redaCta p U [vnum nc difcrepet intet

.
f rcgnum maicr Similc eit fcrmen- f Vere pauci & iili b Sincla ucl l.ipitnti.i Dci. ecclciia. c id eft coaimendat gratiaDH rnm "',' MJUUiim->om'< lirVM-i hominibus.detnbusNoc rili|soiigencm ducenubui, ouos tccleiiaad fidci unitatem
3
,
''
, ,
Dei
^-j
, 'f)0
Contendite
c.
intra-
^ Ujttl
Omfi
r>irr>rrfv/iiaii uiccrcr
*
'
7.
cdi.g.t
bu.<,
qnia nifimetis
&S'."ic
disntur,vtinratio
a toquod acccptum mulierabicdndit in farinse iatatria, do* ncc famenr-retur totum t Et itat callella t pcr cmir-ra
.
intentioferueai,vn-
&
.
ncoflideamus de , mv iam,imra,odiu
*
.
pm
-
d docens, e
a
& itcr faciens

* fj
in Ieruiaiem. Ait
? b quau.-tat. d Salutis iV
Domme
S iia illc
pauc i fimcqui ialuantur 1 r

unus pio omnibu
ViClfUni>in CUpiUl
,
amnritius.ugunilii.ii<c<'t
Ad uitam e Labores & iciunia amore^rstmiorum prouccati.

n*r
autem ilh quidam: Ipfc autem dixit ad il1 r

.
adima lemperreuo
itSS^
/'
" tu
tainen
g Q
j
Cumau.intra.pa.
,.
1 atClT.imiliaS Cllri-
*->/'"
f Ios. tatdefiderium f tuin..Vel,ecc]efia

v.r.
Contendite intrarc per

*,
aneuiMm portam.quiamuiti
a
i r.
ftus,cum \biquecr
dunnitare fir,ilhsia
intLls
-tpit.te?titii
.
Buhominisfari. g dico vobis,qua:runtinrrare ,&non pdterunt .natria miicet , h i os /imtraucrit paterramihas, tX clauient oihum
]
Cumautem4
Utedulitatepa [rKrilii&fpirimf
i
.
<><; &
mcipicris
te
n
clle
dicitur,
prae-
9 1105
in
calo
fens.uaviiioneieti'
foris ftare
i
6X
lar:i
Cumque in
nobis
.
pulfarc
a
oiiium
Apud
, dicentes, osr;dei&diieAiom,.nrc.i.iracierem
Domine
oto-^-ft.fe
foris aperi+ ficat,iedquaii cfl his quos in hac

,
vnufueritfermetatri, non nos ad

adiiusdcitatisno:t
K-p
Etreipondens
mcipietis
o<f
:riiceDeum,iedl
nperducit.
'autria,&c.$a.-
Tunc
---jdiccre
in
dicet vobis
:
\^j Manducammus
Neicio vos vnde
iltis.t' pcregrinatione cet-
coram
&,f uat,IiKrabitetgoS
ecclefiam ad
.
* latesocculrus adiu-
bibimus,
platcis
noftris docuifti.
Et dicet vobis.t totam

>
-^
u;
genuseft menfuraiuxta morem Paleftine, modium
midium capiens.
>fluntin tribus fatisilli
te!
sa
dominici feminis frudtus in;i,tricefimus f.fcxagefimus& centefimus,ideit coiuLum,continentium &: virginum Vel fata tria, tria gc ;ominum,Noe,Daniel,lob.
.
'cnufer.&c. T-adiu chantas recodita det crefcere, do-
| fuicontcmplation Claudet perducct cum reprobislocu penitentix tolfetqui foris ftates oftin, puliabunt.i.a iuftis fegregati,mifericordiam quam conte pferunt,fruftra lmplorabunr. 1 Itrcipictisforisfta. Modo tpe mifericordix contendite, quia tempore iudiciireprobis tollitur locus pemtctic,qiu nuncaperiturcunctispiequajrcntibus. i "Njfciovos.No nouitlux tenebras,id eft, no al'picit,quia
Hamefein
i
dilar,&recoIatqi.t hicaccipirur in
ihantcm
illi
pfectionec6mutet,vtnihilpter Deu aliavitam perficitur. quidam ^Theophilactvs. Pauci

fui
.
k
.
fiafpicercr.tenebrxncneflent. Manducauimus co.te. &c. Nonfeftiuitatuepulatioiuuat,
quem
ibicjfaluantur,eoquodanguftavia multosnon rccipiat i\ itdominuspaterfamihas.qui conuocat oes homines

ad
fidei pieras non comendat.Non fcientia lciipturaru notumDcofacir,queoperum miquitas indignuoitendit.
andiu&fruitionemasteinorumlbonoru. Omncsita auvirtute pditi ut vfq;adChriftum ftuduenmt intrare, )i iitdegenercs&ignauiquipoft tepus pradtj venerut :xiduntur. Horaaut prandij prcfensvitaeft hoc vtique tp randijeft.quoprxparamur, vt ipirituali conuiuioexciimur,cumaut expcrgefactusfaeritpaterfamiliashoc
cfdiudiciulurrexentacclauferitlanua, vtperinntilem pttcntia virtutis viarequirunt nudis verbis quafi puifa
U'ibus,acftrepitib.quibufdareuocantesiliam operibus
Itidxis fimpliciterintelligedu eft, qui relpuetesmy ileriafideigratosieDeoarbitratur, qd in templovictimis
Vel de
obIatiscoramdominoepulatur,cv' lecfioncm prophetaru cotadomino&:bibit,g. verbipabuluauide iufcipit.Vndequafiexponedoiubiugit.

aufcultant,vel myftice.Manducat
1
/>i^/-!/f.eirc.Scriptuiaiobfcuriorib.cibuscft,quia qnafi
ifla abforbetur (icUt ir.uenitur.ft occulfeintellexifle teftatur,quireprobJn;c iudi
cxponendofrangitur,&:madu"candoglutitur.Potu3em in
apertioribus, vbi
tacigo&iaperta ce,quod maaducaueruntconqucruntur.
tamen
N'
l
1
(^lbi
imteniuntur itaferuidepant pattci rcjpeftinc non impediacurpropter ditlas difficultatcs,idco fubdii. quod Mul.dico xob.quc.&tc.Et illi funt tepidipditlisdifficuitati $ bus impediti. Ei qnia no femp c\u rat tempus penitedi idcb feqtiituri
tate faluandorum:n.i tentes
O L A V
fcundum
efi
,
DE
L YR.A.
Aitaufem [Wi.Vofiquam faluator,fupra pofuit penitetis mo<i*fc<lnentcmfruclum,hic confequentcr oflevdit paenitendimoI.Ctm anod
ep
in
pcenitentibus triplcx ejl difficultas
payrttutu.Fna
1-
/
1
ex corruptionc naturtcppeccatu primoru qua caufata eft in bumana natura prouitas ad malu -dtutiibonum.fecundwm q, dicii Gene. f,.d. Srnftts cogitamnicordis pronafmt ad malum ab adokfeiiafua. Secunda
)
&
&
Cum aflt intra.//fe paterfamilias efl Cbriflus qui petpaffio-
ncm fuam intrauitgloriam,vt babetur infrd. %*r .d. Opdrfuit Chriita intrare in gloriam fuam Ex quo ttiam nficnditun flum pati
&
quod
5
alij
non habebunt ingrefiumfaciltm
inipfis pcccantib.quida ' ''S)c///if difj)ofitio inclinasadpeccata fimlia.Tertia eft ex a cmUttoperis yirtuofi , quia virtus eft circa bo>:>'m arduum
cfl
Cl
lnt*txpeccatis prxteritis
caufatus
Ft clauferit
6
po(l
&
ortiu. iBmorrr peccatori claudii ofliu penvetite. I ncipietis foris ftare &: pul fare.I/J quo oftendttnr pemtcnticf morecm,fed quoi dicitur Sapientix 5 .4.
infruiuofa,fecundum
m
^
'e,&ideomodits ppiitendiad hoc,quod fic cfficax dcbetcii "c<i<itfieri,& hoc efl quod dicitur.
ôtcn.intra.
//>
Dicentrsintrafepcenitcntiamagentes,&c. 7 Tuc inci.dicere.Hoc potiftmc refcrtur ad ludxosjntcr quot

Chriftus conuerfatus fuit,& inplateis eovv.m dccuit.
boc etiafoluitur quxjlio fpofita depattci

tate
* Nefcio
magno,
...
1.
iÛ
T E
t{.
'"/'tJT.LicetfermentumJin fcripturafrequctiusacci
beteflediligensmprcdicationeverbidiuini. Contendite. Nonenim poteftfierifineconatu 2
Pîrinmalo.tamehicaccipiturinbono^^pptervirtuera ndi . fignificat verbum euangelicu , quandoadflde ra iutauitmagnapartemmundi,&:adhiicr.mpliustraf huiusin Penthecoftequc celcbrabat ûitjvfiinfigura a
t
quodhomoterrenusiiatciuisincoelo. 4 Cumautem inpaterfa. &c. ofli. Qnpd in mortecuiushbet
clauditur,quiatempusluum merendifinitur.
Dom.ap.no. Per hocnonfignificatur poilibilitasintradi fed voluntas,ii poflibile eifet. r Ktfcl VOf Scilicet perapprobarionem. f
l'?'
J -e
)PP beneficium iegis data;,
quc
fuit cuangelij figu-
erebanturduo panesde fimilafermentata,vt habctur
-?.b.Hocautem fcrmcntu pofitum fuit in latis trib. ir nbusmundipartib.atemporeapoftolorfi,&:amp]ius poi tur donec ferm cntetur totum.
j
j f {
/WWcai.co.rc.Scilicetcibum euchanftie.
Kt i>i'i/'rf.j.po.SaIutarisfapientic.
Etinplateis no.docuifli.lrev prcdicatores &: doctores ccclc
'*-Pcihocofteditqualitcrprxdicatoreuagelijdebctefle
fix.Etfubditur.
Tom.v.
E 4
c;83?
,
(JAjôpd.&Nicolaide-Lyra
rUf.dut&fltidci
80
Yiiis.Id'-';
ii|
>'lemsdci avJ'>iv,!lridorde
ura
ibi
dhcitvtilpi rTiijicd
huic,mcuiaquad.* voce
cfl
a .iumdafrigoreiolGt
u.m.KHitabaquisni
flrVgilhriT>utfcrodicendo\ulpcm',Heri
kdutorem nirriiu.Vd
"
.,clu,quodLi6t.a
liqui
*
f
.
iiridorproditindigu.itisafTe pa:i ucucr.Ycl lln .uq
rifccMicciidoaurcm hmcqua.l
;
prono
.
dcbutdcntibu.-;,quihtc iccdacii..cc
gaudcbut.Fiebiit ocu
-.
riuuin nos ipfbs efTedolofosillos,e\: prafcclo ph "fcrcbat rvralignoj vcrfipcleiq; vuipium morcs;
iucpcrconcn
pucentiasvagaban<s
*!***** *?"*
'cjuitaus.Ibi
1
a.o.
t>,
t..ir.r::not.put'lctu qui clt oculoiii,.^:
Ncfcio vos,vnde
liris.
Difccdite a
n fidei
mc omncsopcrani
AaiefccM
...
;.i
'
ct~f
crir f lctus&iiridordcnnuii!,Cum videritis

-quibun.c
II:o --->( >jiii s,
A-
.ftridorcmdcntniin
.
'?;
irl:ii
.r
1
.
ram Knpiosfi cm. Uirrechonem.

b
Et Hcnient
ic-
"** \ .ttpnusfcrucicspo
Mx.t. ftca torpent.iMulti prms fngidi,iubit6 niîW>Hnl Mnlriin ardclcum. Multiin
pern P braliartitV-I^t-fiirutobj&ornnesProphcrasin rc^noDcf tcndofac tendolac* ... M r ..,X. ^ .uircm expdh foras .t Et vcnienrab<;rtcnte& Occi- 4 doamcri onra d = c0 dc _ deiirc & Amniohc, & at>itro, 6c accumbentin rcMio Dei:f dcrttc Aquiloiic, regnoDekf
.
o"
"
honmu:,vi
CCC clui)t nouKsimiciui cranr primi 3 6cf iunt A primi quic-S J 1 *

.
vamnr
CtCdan
'
l>
,alilta>.
..'y.&jt-Jnlitinfct'*
Jom:i
.
Vfi
.,
icculo rielpcch, in
tjfijc. p ti!Jria<cAl
fanitare!
fuuuoluiit glotitinocU. Alijapud ho

n
miucs
glo:ioii,i fa
iantnouiisimi.Inipiadie3cceneruntc]uidam pjnariiarorurn, 7 diccntesillr:Exi& vadehmc,qtiia Hcrodcs viilr rcoccHcTefc:

*
mea
';
-.
V:
homin^
luroumt damnadi.
,Vcl,getilcs qui diu fmci.dc vixerar, ad tidcm lunt voâdi,
faj prcc
^';; A *
<He.
J
lLraiti!lis:hc,6cdicirevuIpii;li:liccc
Vi viuant icituiJuin pracq.ta
niei.jii.. .u
.
eiicio,
d.unonia,
b-
vc;a laniias.
ftii: pri piratos in tffut-
fefa^
->4i$ jjin
rtclioremcam gloiifusb^.IO gtOlUiC.lTll
Iudxi cxcci.mdi.
niratcsperficiohodicetcras,
litci
11.
1
ct tcrria dict
,
i .
,
coniummor.Vci
i,
.1
;r,:lil
:i.
dueahi
J
., tingitfic
SSmSwS
Atheophv
'
h ">
1 uhtndn
p.t
Prophctam
iii:
petire
cxtra
Hietufa-"
atcns,nuquani rcctisn 116 pu itinenbus incciL
W^
c
1'criw.xw
Nonpoterii
HarcomniaHa;reticisCquorum
Typum
tenet Herodcs)
Xng.ruur.tquiChriftiim,idcit,humilitatcmChriihanat' fidci in credentibus conantur extiniiucrc.
bareHxrodesquid -ita ngam,&rirac6!ur tem cbrpons mei pbterrt operan quam oportctiieri,vbi non ip!e lcd Pila tds doi
,
!
in
L.VideturquidcHcrodcappellarc
vul,n.;
-f
Hodie
& cris & fe

i
v.ic-jtidit atrib'-: actf.j

;
>
pe,lcd Pharii<Eos,notat,(iquisdiligenrer c6fideret,n6

.
Ptimadics,crt perBci gratiani abicminciafc

t
dixit
L
r iNclcio ts^fcdrcprvbutiOKis.
1
I
A V
L Y R A
,
InipiadieacceUciurquid.im
ri)inrcoi.,u,dicc;
vos,vnde fitis.îa
i
lbi er. flctus $C
nefcict cos fcicntU
approba tio.
{lC efi parsincidentdlis.
isiliqu'. hiini
'hbarifxorum
vo.
i.b
dotlrinte Cbrjfti contraiic crc,pcr cn
t:c!.'.u
fclicct iriliiiia
ftndor deiltium. In flctu cnim duofunt, animicx ijua proccdit fctus corporalis: &fccun-
fic cius &oi~lrina,m
Exi bc ua hincquia He.
impcdire diccntts. u'ul t te oc. Dr

infra z i.b.l
qjio
tjm
r/i
Atin boc
crif in dimnatis gerieratiter tarn dxmo nibus (jua. bominibus.i/lliud cx p.irte corporis ,fciiicet rcfvlutio lacbrymaru, ot ulorum,& turbatio ccrcbri quantnm ad boc fletus no potefl
ffetits
tuc crac in terraUtrodi fubie cla. x verw.x..iHcn vidctnr
&
xoutfa'ftmcx bocq<iodbabctur
elic in
1
d*monibu's,neque in anim.ibus feparatis. i'cd pofi refurrcccrcbri>
uncminbominibns dammtiscrit turbath
&
Irfngauifiscfl valdt crat aut-em cx it.ib.u tlpnre cu s &c,Cbrillus tamen in fia refcorificnc ofla ui'fc
'
oculorii,
ren,ncc a bon
<
prr^bits iinê d:ri,dinns.

a
iton
cîxtuns^
tamcnfluxvs fcu tflutio Ucbrymarum, quia ccfante motu ceffubit onlnisgiiier.nio corruptw.Stridor autcm ae
&
tium non importat aliquam corruptionem,& idco poterit ibi effct, vidc ;is Abraha &: liaac lacob, &r. omnes pro-"" fc mccdenjf>f%rnprf{qate ind (ii, fc'ttdi'{pcri':iurm~i } phctasin icgno D&i&CC.Uoc prcprh etit incxtrcmo; iudicio,, 9. Ecceeuciodciu-onia.Sf.i.ipt
Cum
isi.UcrctV.ûlpes cni//i efi pax>tortncseincctirs,& feudTt.Sii prJiiccps matusqi Uer6dcs,cJl dolcfits.pmacbinationesn:i::,-.-pax xri<
:
8 Dici.uu
l.il.lti
ijuadoreprvbiviikbut
tttftos rtjnrrcxijfc in corporibus gloriofis,
minfintmauiris putc>:..:,s .yum

'
II trvdt
s,qnrfi
dliahmpdieCO
tLv-aiidsentvotetiid:ciseosv,icaus.aareg>iHcel(Jle&codciiaiitis.
t.mcrccitv.
...
perHcio hodie &5 cra,
prstheanit
SC .tcrtia
; ,
rtprtbos adpcenagebcn> .i,f:tu.ikni qub.l dfcitur.M^tt.i^.d.Titnc eu mvidcbunt fe ixpclh p-r dxnwifs cx,ecu.tores diiti n<c iuiiu:.
1
10
S.UlItatCS
Cl.yriftns ait.;.'n.s
a.-mis
ijlaiw
c'a fo-./frcMfo
Et vciiientabOiicut^ccÔccidcteCV/VquilcyKcvau 11 ro &:accumbent m regno Dci.i^/a abvnmcifis muaipar

1
teiwavn? jMpwtiw
paMcis.ditb.its .rjqiicai.tcpjfu.s .p.-Jiictins
1.1
&wu
mca in-ietkftUu.
1
.
tibits OLiitilfs
p.iain lf,copJJfaiis propbt H;crufale,ripatct cx decurfu vctcris tfii.>u.cu,vndc tratprimi adrecipiendubcnctiu iPci,cr'a(,pol!c,ri'i>ts GiUilib.pra^ fH.rrgey luda dicitur 4..l{t<g.2ua.*]UQdimp cuit Uicru, ftcr fndincredulitatt;v hoc cfl.qnod <{>cit Ydfio$lal.u.s ;^M(.?.T<- nepr^pbetaruvfq; ados^CiJco couenxs fititi.
,
in
5
anima
& cor f
conuerfj fv.nt ad
ore.
_
fUcmî^na
rcqpiciit. gltfiiam,
Qma 116 caps
piupljc.L
cxtra p cri rc
C o>nun.ots fnitCbrijii.i
Et ecce funt noiliiIimi,C].er3t
piiinj. Scilicet Iu<ix\qui
dtas ex farte
cotigit iftlfrat
{,dowc$lviiiu4? Cfci\\ nvrart :.&c. 3
TH^tt, cfl Cafut cUtft$?o$ici
jiti.i
ocs p.n,
Inipfa
*A
irVri^hquiucniunta coruv rjfrqn5db
q piim
V,
1
> '
M
t
F^
&
:J
T
'
;
1{.
Occidcntem
tcpu^f<SicTri\t(i
1
fftfi
ffi
vos vn t/</u.".'5.Njiti dicla bonaticl alia

.
nonpro
ietUitiii Mi 6tttSc\) ten

qi*ii
ficiuiudcfuncrislinc gratla.
j
farde uenictc
F:t\t<eft,ntnv
C....>Pidtritis
Ifattc
& lacob.&tiesprophe.&ct^
uma ^
ptitiiunt
a.
1'erqiicfigniricatur bonus prrcla-tUs,' eoqiiod iiMCrprCta-' tur i'.ia-r mnlrarii geiitiu.Pcr liaac qui lntdpictattu nius figniricaturDco lctuicns 111 la-utia,cs:deuorione iocfulus.
i.icibq.:. l.rppiatatovinici-.MClimr.Cuppi.uns uiit.iic.n aciiîi.ltui.PcrrrorhctAsbonidoclorcs
fcnientfs^pofteatoiiri,^ miiln pmistcpidifubitc

deicunt.
6'
In ipfadie acceffernnt nnivaTharifxciV.d. yedehintquia Hrrodes. Secundtim fenfum
liti
iil
t*
pdl
;::ivastio!cl>antC:hi'iilumexpellercdeIud.t.i,ii<
cuoicsintcliiguntur.côesidimregnoDei
h:-,ie.cr ab
oriitt&Otcidiu
& îquilone & auJl'ro,& acOccidcn-
fCciv icntur.
lubeai in rcgno pe/.Pcr
que
fignificatur tepuSiuuetutiSipcr
"T
dicarctm ca,icd Chhftu^-cfrenditlc v.h mneic,ncc dicationcuoluitccllaie.Pcihocoficndcns, q; cator EuangCliipHt-ralibus fiinis non dcbeVft 6 rtr jtion
hc
v~*
Si
'
:
zx L-ap.v
ylti'
i.iQftJ
vciititrmoribns &rvi'fa.Tcrtia, eft cr 'i.concordarc' " "

jnjlonficatio.
9
r
ft r
}ierufltlcm Hicrttfale q:+cc.Vbi
,ppherfr
ficttt
m ei, ibi ego caput

iufte ipfa de*
/c* ,en.omnes retro prophctas a fe mfflbsTeftatur. *<50L**l*ti^^ retinqnetur uobis. Pulch re qui Herode de fuanece tracr an te
w
\
>hetaru
debeo immolari,pro quo peccato
:tiif,cuideftructionicorum
pius pater codoleo.'
^[heophtea
ationCnomi
niijtieditamorem. haquncrgaillos
'
X
a-"
e ff'
H
'/3
lem ^
T
a
Ieruialem
DuiiciacorJ:s
;n"
M " r'"
,
i ce
Vulpem vocaueiat,feaui comparat, quiafraudulenta vulpesfemptrauibusmfidiastendit. 03, ~ Donuts Dontus

ffK''î
i
P'"^/^.
-
T.*
t?-nTinumJ'y
b
R l, n:l
^m njrnnte5.
1
re&ra-.de-
f
i
et ta.
Bko.
'atittm
vo~
Ieruialeni.-s
,
qui: occiriis Prophetasy&laHacVnirsad

Ifi
bis, rpai
uin -.,
,
tcpel.is uel.co.-pounter ut Si ephanum
te mifli
qui mittuntur adte: Qw qut So?6cn?mamT- b P ^s a î-.tiartlutuiti la.tcd-cs. a3Ve,:" QuotiesToTui cdngrcgare " /V *toi uisabamicaco5 -j r -/ o. nhos tuos,quemadmodum auisnidumiuumiufrpennis , tptusita rcuocat c "'
.
t.L?qa.: ic pidas eos
nwtfbva
eoIiLfcc 2i&pjioqb;fr
uetitltc
velciuitasv qura ocfid nrrb ;cifo Domino, llo-
...
:'
maniqnafi vacuum
&
nidum
i
Eeram
Syriagc- d I(1 noluitti ? C a (teniiir,item lna c " ^ f m TITirdil OLTOd

.
'
r Lcce relinquetur vobis

.
>-!->
tulertmt
diripientes., lccum &C

,
luril
.6
,_
domus veltra deicrta Drco

.
-;,
gentcm.
f
7s{o>i
>
,
mlib'<t'ps
me
i.
" P j|ri n e;' 1 ," b Ho.ra r,na'coiifiteamini filiiitn oronipotcntis, quem brn- i:c~tum.;d e^.a pe<catoimin'iinen> rt> fi p-.tei ad fucum noiacn. gôriji.anûm
donec venizt .N ifi pce
BjSvTreTliosj g ^ I Qrnm fignificat

niarn,diceno .ianoluiftis re-'
io
autem
tis,
.
quianon vidcbitismedonecveniatcumdicc-' benedt&usquivenitin nomine fJomini

vcbis-,
,
_
niteriam.cgeritisr&i
confcfti fucrhis m.e
i
ifilium omnipotentispatris in
iccundb
r
|
;;aducntu facicm
mca
(
vrspoftea in tatmri.n.pdio habui maliriam veftra, domijAi-menrciT^ dicam fed veftVa-nlque templnm u< tu noluoiitsvolui congtegare Ac li dicat.Ego volui liot cong regau i:c\; ca vol im ta te kmpe r effiqnotq
. i
&
'
oon g
-
videtiis.
deqi turbc dixerunt
u a
i
nolente feci,quiamg,rata tern.pc.r fuiftr. 'ilios tuos. In hocqddicit: Q^qties lolui congrcgarc fHios
re
fu
Domino venientein Hieiulalepi.Sed L uta"s ttdn Ma\p iDoiwm um .jidiiGalf la^cfe poft rener- ^
\ t
ab
iilis
hoc ei decantaretur , cogit mylhce kacsie

'
aducntu 'claritatis
r~.
:
'
intelligl.
I
ttws
<j^"CaP.
i
>
NICOLAVSDE LYRA.
1
'
'>
'
i
"
: .
'
'
f-j-rHH-^trferS;
-.quentntei
,
catitetti
Herufalem.
*"
'
tiftt
JecTiJitm r p
diatur îfl.
to.'i>.Hu> c
omnes Vropbetx
qttenter
rhibifit.Etpropterditia vccufioncntrxprobrai confe
8't-s
Mntb-.i
Hetulalem HicrufaIem,qU2E OC.&: cHPMtft fcntcntia exdi A

?;-
CI1J JiiDll ,iJJJJJ310
J%,
isoffic
V.l\:J ^
i
i
."
7~V Y ?
1%^
v
-
p'
""""^
ft-NICO"
pctnitenies ad opera
i
pertec^tâT^^
4
occirfw
t'
iumomittereyperquoddemoneseiiciiinriir^cu cpeccatorespennent. ccatorespenitcnt,cV:i'annatesperficiiinrur,ciim nrt>nit^ntp<: poemtentes _i
Hicrifdan Werufahm',
prcpbetas
J
-'
& Lpides
cô^r.Iftiid-cxponeturinfrih'
DO P
C
isciiinflationc
tvt XI III.
etnt
EffaRuw hydropis,morb.aquofus
hydropici,qr,alus bibit,
cil,6"c.Hydropicus crat
turgenre & anhcliru fcetido.Et cit pro.
fnbcutane' ,de vicio uefice
Hydor aqua,inde 7
grelfuse.Votuinctcu velexdoclrina&fermonejVelexobiJ itcluus miracuidrri vtiluare percepiilet fiqnide, voIuiiTenî
tanto
ideocoiiern rlux
catnalium volu-
umexubefas ag gaat, comparatur

p
OportetenimnBsv T fadum eft cum introiilet t Iefu "^ bi magna profpefta tyfflpffiw mum cuiuiciam nftob nitn9bns>ni Princink t Pharifa:6rum vtilitas~,n6cnr3'rcin-5TD6het a A 5a!
-
CAPVT
,
mediu vcniilet hydropicus, non hodcbnjfi-^ Dns,quoniodpnon offcnderet multos, fed^quo.> tm modofanareteos, q ^-auo>3q
in
Pono cum
derabat
.,-
XIIII,
cnia fua indigebivc.
>
RMM|>Cin
qidiuitiauaro.
V t
vM
aK=y<i "?
Tabbato maiiducarc h.mcm

uabant cum
lnnd,, ii
i
&' ipil obfer;
Adwhwn
3
ilpieutes
qnHcandat
'
,"
.-u^-
r.
H Y
vs.Dominus
Pharifeomoiofitatem
es
,Mcu:r bu, S antc ilium . Etrefpondens lefusdixit ad leVifpepicuserat " 1

'
**"'
Et ecce
,^MS^.Mffi lW
,
homo quidam
fabi
hydro-
pra;cip^docGf^:Wi
Âftf^ftl^*!!
Jumproptcripintua
iC
OpTta citefa':..;.ut non loluT ur
a.um.
IttbbatWUUCiUi^.
10
'
:editur in
eorum
rauscurcenunei
irilrnaium vtili
ritos
&
Pharifxos
dicens
Si licec frbJlata
curarc?
'
^ffTOfr
"
'
terea ini
grelTus'
s
1
''&
r
.
--^^
*
'.;:.i
~
Et faftum
,ii,i\ftr\Wit
NlC O L A V
Capvt
L Y R A
itr>fbiq({rrio>9v i|qT
cap.pr<ecc.&bociterumoflenditaradmmrem>onfim.rthnemj^
citrationcbydropicucumdicithr.
I
XI III.
Ilim cft.Tofitahtformationr pcenttcnUhm, btc
eft
Clim
int.lfle inuittuit^
Chriflu^m ptti*t*-x\fe\
IJiquentibus.Et videtur quodbocfedtwaluiofVy&non ex dtiwtio;:cy{. ^Kwuenterponiturconfutatio irnptchitvntinm. autcm twpcenitcntes proprib quicd -verbtM' vnde fnbditur. nc^tMi^.iniiii: ^Bfttr
non cont.-rebantur, fedpotitts indurabaturin

'*
Et
ipfi
obfer. Âttcnientes ft inter epuUpiitiqieiflxdioevct attt\
tr au
'
ma!isfi7!s,&inftperCbrifloinfidiKbaturqiia!eserat facerctvndeppJfenteumaccKptre. Et ecce 'rifai&lcgfpcriti.V-simo erô ponitur iflo,ii idfut.itio.Secudo- 3 quida hydrop. Etdickttr-abbydor viubi efli cu-tem.:* ii turbas.PwwM diuiditur in qua aqua,quia bydropicus babet aquam inter carnem '"înfarmatioibi-.lbzntzntc
homo
&
'-np.rimo
l
1
cofutat eosdc ignoratia.Secur.db,drfuperbiai
ibi.
Er^t ante illum.D/'r Cyrillus qilodtfftt *on petebat d r

'
Cbiifl'od
cf>4tauic&adinuitatG.s.Tcrtib,decvpiditaic,ibi.Diccbata\l kQmrt&idc irtgyatitudtne ibi:Kt ipfe dixir. Circa pnmTtfae]i>oii
Jfanari tirnore PbarifltOTum > [edfolumfoflcndcbat, vt. fanari tiraore "Pbarifeorum>fedfolumft*oflcndebat,vt Cbriflifs
ffo
)
inuidiaexiccatintcllcclu, idcoTbarifjci Irgifpcriti ' nuidta contra Chriflnm exc&cati dicebant 1 u leîs tranfytffon >(o ijuod curabauir in fabbatO) efl faljhm vt ditJu efi
&
&
vidcns cittsmifererctur.
f
Etrefpondens.7v:&^ vcrba,quia
quodtame
cap.prece.
'
batur.fcdad cogitationdi pbdrifceorum kgifpcritOTv.m^ qubnstim'4 cogitabant curationcm infabbato effe iUicitam; $t At ilJi
&
quxfiio
fibi
ron propAnR .*
uÛ
T E
i\.
renduampliusinardefcif.Iuuanalis^CrcfciTamornumig-
^tuipfa pecuniacrelcit.EtifteftatanteIesu,cuconi,ertitad Etccubomo.Pct hydropicum gcuptiis-bibit plusfitir, Deum,paratusaccîfiTadiipeiarcadhonfi)rediuinii,6ir/ic)5, f |. '.uiicatur cupidus auarus,q cu pkwatquiht, ad acqui- lecuperat fa.uirate^<ipia de cupiditatcimutat:in libcwarjim.
'Af7ea?//.ScquiMir.
&
rendum,
8?J
A
Glof orcI.& Nicolai de Lyra.

fe
^r tf te*MfttMetif6 raceitr, qui c~>tra
diftuiti
quid
fitl
fabbatobenefacere,vrpoftcavides eo?deprii
uolicct, qtiiddixcrat vidcnt.S; cnuv. licct,CUtoblulc?Si
cur pecoracurtntl b Iff cri.ldcoanre Pharifxos hydropicu fanat, &; mox contraauaritiamdilputat, \ n losauantixatguat pcrqua
1
bitutumulruaridanar&hac arVcc"lionc",qua:n6aj magna,&: vjxitTugabilicaufaincipitinaniir.quari f Cum muitatus fneris.Ca pergratiam fidci vocatti
catorc,m~brisceclcfi-:teiunxcns,n6 tcdc mcriti do,quafic.~ ac l bUmiorcxtoII; fanamc
labbatum violant.cv Jcgem malciicrprctantur. ln labbat ni no .i bonis led i malis op ctibus fc-
Atillitacucrunr.
,
iiiafiinilci cfti*.
Infc vcro
*h,,rrcpor>littf finti.in,ut ltirjnl'eii ci
apprchcnfum Ulutcnwimiuium.
(i
eum,
,
Ojincsinluc
*
.
;.
_
3
u,. Jf^' Honorarioi
i"imiilt.
riand.imcft,vndedi cuur: Omneopnsf.ini

lcuitic.
HtrclpondcnsadiIIos,dixit Non aniin

i
rLuiusvcltrum
li.fed lna auaiili.t
cr.r.
ali
rulens.
cic IllX
uit.itolocudat bi COHUC.I ;o
rior faftus,
c
auc bos in
A
Snn
Unonfacictis ineo , it efipeccatum. Sic ina:a malis e
pittl'*t
cLnoncontinuo extraherillum puteum cadct, fabha 'ljiion.-m no< MI

ln
~' l
i
nisconfidcn
dic iabbati ? Et
*
non potcrant ad
piimipc.
b
t
rucp
rciportderc
c
.
illi
Diccquoino.Io
ternarequie tantu fenabitur,non
<<b
il'i
r lo
Aliu.l niy.liccli^nifi.an.v n
l.tclligeris
d.-p
a.itib
bui labonrcnt, vnde repriiuun'ii

,
a bonis. v ij/m.quod
bat autcm
I
& ad
quifein C 6 ftofeciuifm tepr.-citur . Et

5
rum
)r i
L
i|
muiwtos paraoolam
e<
intcndens
b
quomodo
7 ruborcnoiiiliii
8
iitoincorporc,Pharii.ei
gellabant
in
primusdccubiruseligcrenr, Ci.ilfi rc.lilix

Nuini*
*
diccns aciillos: Cthti muitatus

nmiunrt
n
cum
de
tcnctx
mclior.po
yju
por'<l rontingerr
alijs
ni~tc& ideocoram
c,uo.
fucris
ipiis
curatur corpo- 5
adnuptias,nondiicumbas il.is Oiculius.

a
in
G.aiioli."tinuiia.oii,i"c
li
primo b
inino-em.
-\
loco, neroril-
gnofccns,quid
l'ct
iianani lu.in.ie ocillura
de
lua operatio
lcnlci.V. h:
raJitecvi hoc,exem plo Jilcant Ipintuah
oftcnJens
tum
tchonoVatiortefitinuitatiisab co
Drus qtii.otda lingulorum nonit.
& venicnsiscjuite &

lc
bas curari.
c
uit
t ptlQO-
lafltige*'
liar,diccnscum phcta Exaltm

:
Cuius ve.
Com- h
vt
lU
t
locum , 8c*tuncincipiascum ruborenouiilimumiocum renerc. Sedctxm vocatusfucris,

vocauit,dicat tibnDchuic
a
tetn burn:l;.:tus
confufut,
qnxftionem,
h
cum
i'J titnc
i>
rc.
oftendat eo* fabba-
b Q^tanto maiof es.humii.ia e in omuibns. humtlibus giaiiain.v "in aulrn a lupcrbis.
AJ
iuJicium.vel.quolicIie augendo
rubore
nouifj,
.
tnm violarcinopere
cupiJitatis.quieum
vadc, recumbe in nouilTimo loco, vt ciim vcnerit

i
:
violarearguuntino
b Ad maEx hunilicatetc amicum rrcognofcacquio. pixfiraptionr poftnonebaii. ius pinnium x-tcrnx gloMT.ucl h r,a.i miioia doni fancci fpiriius rccipicndum.
ejui
tc irt-
tenete
fu |
c
t>9catusfucr'u,&- E
tunc erubelcei
dctealiqnai
d
t icntm
>>cibiis<
*
perccharitatis. Rjs in pu. Con.
uitauit,dicattibhAmicc,afccnde fuperius .Tunccrittibigloi

a
ln
eadem bcatitudinc.ucl'n cidcin fiJcquiet.cniibus.
lRcautede mcritii
grue animali
quod
riacoram
a
t
A
fimul diicumbentibus,
dco.li
deciditinputeii hy-
noncoiamliominibiv.
b
~~
Froindede brncfi.i
omnis quia
s.
9 iori prcfumpfil ie exal io cipics ad pocn qui tiam humili c o. Adec

aj-^t,
1 1
n-
n-
tccuro.
dropicum comparat
quia noxiohumore k pcnbat. Etbenebouem&afinu nomi-
tat,humiliabitur,& qui 1
fc
humiliat cxalcabirur. Dicebat aute
iz te
minons
<
13 fceremcnti.Ni incipias quarrei

tibi ieruati;
C
T.o. j.c.
nat,vtvel fapicntcsvclhebetes,vel
vtrumqticpopulum
fi
quiahcrcditasadquam fcftinaturin
i
principio,ini
gnat,
iugolegis , 6V: gentilem nullarationedomitum,(cd ftolidum brutum,quosoesaputeo concupifccntix dcmerfos extrahitiOmncs enim pcccauerunt,&:egcntgratia Dei. vioe Dicibat jrew|.Poftq conuicerat illosdeauaritia
f.
ludrum prefTum
&
&
Jationefabbati,incipitdoceredccuangelicagrariailIosqui aderanridoneijinuitansillosadhumilitatem cotratumoiem quc habebant ia IegePharifxj^vel intendens in dotri nafuaquomododcbeantaccubitusin eccleha eligere.
mabcnediclionedeficiet. Tunc trit tibigloria coram fimitl difcumhcniibus.qiii.; exaltat^humiliabnur^ auife bumiiiat, cx.iltabii.Qnov minusduc6uiuasiuosvifitat,&diiudicat, tatalpiriti ui humilib.donaprcftar,vteoscoctusfidchuciiadmJCM glorificet,ftupcnlq; inautorisfui lauuem profiliai Mibi autem honorificatifunt amici tui Dcmt, îcrtv^tjfirc-w.Secundum ordine Iitcre. PoflqJ tno inuitatosqualiterdebeataccumbeic, monet&inuitatt
^JTheo PHyLACTvi, VidescOenasChrifti,quaIes fintnepein vcihtatc alc, vtnon infatietate ventris \crtanturEcce.n.ianaunhydropicu,docetPhari(a:os,quid bor.fi
fitiniabba-
quosdebeatinuitaie,netpaIisexpcfiobonorumq: cit.ccdat m vacuum,velforlitanaugmentet peccatuo

itaexpendattemporalia,vtpecha:cpa!cat\iaaJa'ten
:l
C^
1 illi tacue.a^/4/7 dixiffenf.tôn timebant ab eo ratione co Si autem dixilient : Sicnon habcrcntfrontcm ipfum de boc futari.
NICOLAVS DE LYRA. At
.
nibus,fcd c(ia qtmlibet detlio vclpoUulatio dignitatcm.Et bocpntct ex boc quod
fcti
fwotio cA
m
3C
prxmitt:tur,DiCcbit
altertus iei fignificati
3li
ad iuitatOS parabola. Varabola
eft
accufandi. i Ipfcveroapprehenfum
fum curauit poflca manum retraxit. Et refpondens.Cogirarjor/icW cornm quibus 3

fatlumillicitum.
&
Quiapcrimpofttionemmauusipcogitabatillud
gnitatcs autcfe nnllus dtbct lgererc,fed alios mclicrc sfeprgp qudiii cfiinfcalioqtiin iuuitator prituipalii ,fcdicct Dcu:
.
?re
omuis pote$tat,deiicict eum afia dignitatefattemfpiritualiti c* tentia damnationis .jLltqiutdo rtnim dciicit tates pa
pofitionis. si aute bumilitcr rsfug-ci.s^ficut fucicbatpati
i
pcr extmplti a4 nimalis bruti.cnius periculo licitum crat fuccnrrerc in fabbato ct
DixiuOflendendo illud cfte licitum
& bonum^
efl
rt Grcr. jimbr. con(imiies,tande ex cbcdicntiafufctptr, cx tbarttatcfraierna ca bcne tfusfneritttadc caltfiegioi

:
&
&
Cf
fecundum ipfosît
5
tnulto fortius fuccurrtJFt

cli
bontini
propter quS
tubirjdeo fnbditttr.-Jit erit tibi gl.Cnius ratio fubditur ciidu
>r.
fatlafnnt anunalta bruta^T qni faftus

dentl rationc.
ad imaginem.Dei.
illi.
Et non poteiat ad hcc rcfponderc
Tanquam cbfufi eui
p Quia omnis qui lc cx. Vrxlutnpufcfc dtgnitatibui jo Humiliabitur.A/oa'o/>;\c:.u 7i;.

c
1 1
Et qui
fe
hu.iy onfallaciter
& fclejecudu quoddicit
Et
autem.Hicco/i//<r<ir confeqtttuter cos dcfuperbia Cjr ambittonr indebita bonorutn,quod nctatnrcumdicitHr.
Dicebaut
cic.i9 d.E[t quincquittrfe bumiiiat, cy interwra ciuspien. ex co, dc. doto.fed qui vcracitcr
Intendens
.
quomodo prirnos,ldcn,pr'imasfcdcsinconHi
&
Ex.ihdbinu.) unndumqKodfcribitnrTroucr.za.d.H
Diccbat.H.c cofequcter arguit Pbarifxos de cupiditate tU
t
uifs folrmnibus
lcmfpiriin fufcipiet gloria.

I 3
8 Cuinuitatus ftie. ad nup.no di.in primo. lo. Tcrprimu locumnon folii intcUigitur bic bouorabilior ftffio m conuinus fulcnibus, fed
facicban
couuiuia non matipictaterfcd intci magis cupiditatc, ictt
>cr
M
\ 8
Cuminui.fue.
X **
in
'
.*
T-M A
'
ribusecclefiat feingerunr,
quos fponiusccclefixChr
a
m
ili
Ocs
illi
catholici funtad Chrifti
& ccdcfi.e
dignitatibus
nuptiasinutati,fed
primo locorecumbut,vl
deiicitabecclcfiatriumphante^&aliqiiaiidoctiani tante,liuniilesvcrorecumbuntinnouiilimoloco,vtl fus cosexaltet ccclo.
</
LUC2..
ficutex verbis
illis
ttmifetnuitJuerai.Wmapi Pharilxorum loquitur.q totad couiutuquafiex mileHiia fuperbirepotcrar, qi

Brdiavocauerar,vel
forea[Terit,cifi
Cap.XIlil. non bene

poflic arringi.
8?6
D
beatitudinem
intelligatquibus meritisad illam
Domini
poteftconci
Jjeo potius inuitauerat,vt ab
iterum inuitaretur,&:
g Bcatusquiman.Si^ maducauerit exhoc paneviuecin arcrnum. Si quis incarnationis
[afpecialisretributiofequeretur. T H E O P h r,
iluobus generib. Bftabatcouiuium

<X Dcatis,& his,qui
* inuirauerat.Cum hcisprandiumaucca>nani: no. &eiquile

a
.
faciametopfecTe incorpo. iatus,diuina;maieftatis vifionefiui meruerit, hica:terna beatitudine gaude-
0n
nq
,e
horl dieL
bit.Sedqamultifide tenus quafi orando
b
Propter
tn
c
Ebbat vocatorum
lalubriadmoiiineadhumilitate
tii
Uvocare amicos tuos,necjuerrarres tuos,nec|ue cognatos ,od diuit-s.

q
c.rnii*ffeAuvei.opi.oneiQniu.>ftoi
pcipiut,dulcedinem
z veroeiusveraciterat
$ tingere faftidiurtor-
indUXerat.
11
6iCO
nequevicinos,nequediuires, neforte,&ipii tereinuicent

NoajitEtriat
.
&
+ poreorumredargm<;
tibi t,,:cca.um,fcdfi.i( tibi
retnbutio.
quibus
nihil in
iii
., r _ . Ebfum illispropo d fiattibirctnbutio eum re s, debiles, ccecos at,nuc&:in

,
minimefum-
j.r>j\
t
Sed cum
r
racis
p<"pe-
prafcnii
.,,-.
conuiuium
^ ^ 7
8
tUr,Vnde lequitUT. u omo quidam fe.
qtvocauerat (iihberaliratemfua e
vicif
& claudos, & beatus eris:cjuia non

ADco.iuircei.
.
vocapaupc1
Verbum incamatu
fatietatc"
ha-
intemardul
tpofsfitt
v,ide r ffunt,
Aiiutctiibutione.
9 ceduiis multis praepa

per fiia fubiiciuntur, IJ male viuendo eicocontradfcune.
II
C]U1
bent retribuere
tibi
excet,& admonilit
Retribuetur enimtibiin refurrecîoneiw^^^^P^^^^^^

inr-(.i"ec"tione rflent beatificax-ii
Q_oI
pauTrum
Uifceprnrcs.
qUia multi
ereinuitat,abdu
ce;
ui
eumne conuinihtuat humani

vel
iuftorum. HVc cum audifTet cjuidam defimul difcumbentia

Ego
fu
êm e
panis
tuus qui de
Oro
d.fccndir.
h
ra
dcj
iris
remuneD
.
bus, dixit
t
illi:
Bcatus qui
.
<i_isfi
jnismoxincipie
rana.
3vj>/i
hutus
dica>,Vete beati qui cnnedent.Ceddedititetrtins uel cutioiitati veluoiuptaitibu*
manducabitpanem inregno D^.H;'"^ 5

'
mundi nonrom-dent.
At
b
Fi
vocare ami-
ipfc
dixit ci
Hdmo
QuandO VilldiC2tUia
s\
HEOPHIl,
quidam
fecit
cccnam magnam 3
i6E>eivirtutem,cripui
Par.the[y rafignificat
ra
res,amicos,&:di uisalterurrum c6uiuiace.ebrare,no quafi fcelus interdici ed oftedit no valere ad pmia vire.Sunt aur,&: qdam ta[
nt
eum vrfum,&par
ndiuitumc6uiuia,qnonfoluminprefenti retributio (ed et damnationem pcipiunt in futuro,vnde Apofto-
dumuocat,quadoautem mifericordiam uultinfinuare,ho minem inducit. Sicut Sc nunc mifericordiflimam eiusdifpenlationem iutelligens^ opeiatur in nobis,qua nosfacit
participes-carnis
filii lui homineeu nominans. Cenam.n. magnani vocatdifpefationem haccenam qdem eo,quod innouiflimis teponb.etenim ad ve/pera foculi venitDo minus,magnaafuccena ha:c,qm txconfeflo magnum eft
icNoiiiiicomeiTatlonib.&ebrieratib.ideftjin luxuriofis
C(uuiijs,quatautcoHationeomnium,celebrantnr,autvicicontubernalibus folentexhiberi,vbineminem pudeat
,7.
dinhoneftum facere
pêsfalli
vel dicere.
c ^f/brff.Quafi dicar,Siintendis inuitare,vtinuiteris,ibi fi diftnbuerispaupenbusde mercedc: non , led

Btris.
d rocapai-peres.Qm pauperes vocat in futuro pmiupcifratres,t3<: diuites uocar, recepit mercep :.Quiamicos,& d ua.Sed ii hocpgDeufacit,in exeplu filiorum lob,ficut
myfterium , 6c mifit feruu iuu hota cosna:. Qniseftferuus iile?isqformafcruialTumpra,filiusDei,ho mofadu5,& vt homo mifllis efle dr.Attende quonon dixent feruum,ted cum articulo ieruum ilJum iunm.Illum .pprie dixinquia uixta formam hnmanam ei placuir,&: (et uiuit:N6.n.vt filius,& Deus tm bene placittss elt patri,fed
lalutis noftrae
vt ficut
filijs,&.
homoiple
Dei
folu sline
peccato,omnibus paternisco
cterafraterna:ciilettionisorricia,ipieqiiiilitremunerat. C luxuciofos propter lafciuiam vocar,pcena non carebit

i
"ii
rcfurrcclione
lufiorum.Cu
m omnes relurredmi fintjta
mandatiS'miniflrauit,cS patauir,.vt impiensomne iuftitiam feruire dicitur Deo, &c patri, 6<: ideo iplc lolus\|>prie.leruus
i
dicitur.
|nfingulanter,<Sc:quafi
propnadiciturrelurredio iuito
C<e><<swa.Hocconuiuium,non prandium,fedcoenadiei
tMsttlu'
*
ni,quiinealunt immutandi. f Haccum auujfet quii.\m /{-y/.IntellecTus dulcedineauditaj laude eius proiumpir,&:in ea uere beatos i urrecuoiiis
fore
tur.quia poftprandiu dequo Matihaeusagir, coenareftar, poft ccenam nullum conuiuium reftat,dc prandto multi, &c de cccna nullus eiicitur. (g^ Et mifit
(Tionc habcns vit&,qu& nunc efl^tfutune.x.Tim.^.c. ineofubdiiur Retnbuetur.n.tibiin rcfurreclione iuftorum:
NICOLAVS de lyra.
m
ttt
vtiUs\efl,prom
honore pcr admtoriu ilftrbocconf- (jHi aliquam vtilitatcmfcu hoc cji quod dicitnr: Dicebat q >os voc.b nt ad conuiuia,&
.
Sequirur.
tem&eiqiifeinui. yt pvo reftQione corporali teprenderet licet dirinf.docum ntump'cta:is. ?cieidum tam-n.quod
ll
r Ixc
cum audiflct quidam.

ilie
Chriilum laquentem de refur-
refiione,motus vcrbo Cbrrfti prorupitin hxc verba.
wbnm ad
ipft*n y
tamen per boc alios ajfiflentes , qui erant in

efl,
14
in
Beatusqui manducabir panemin regnoDei. D/cf ali

inttliigcbat beatitudi>,e
Kculpabiluarguebat.
qui,quod per pane
veram quxconjiftit
Camfa.pran.aut cce.no. vo.M
^pter amicitia feculare,
vtfionc& fruitio'te dt itatis Cbriiii principaliter
& humanitatis
Netjucfratres u\os.ldt{t,proptertonfanguinitatem.
fecundario,quivocat fe panem
vitx,lo.-y.^lu aute dicunt^quod ifie
Kt<\utcogruxos-ldesl,prcp'.er affinitatem,
Neque
t(\\it\ic\nos.Vrcptcrfamiliaritattm, diiurefe. I</ eft.proptcr al.quam vtilitatcm confequen

'"[nbiitur.
Ne futtcSc
Uf
<>oniiiportu S
pfi reiiiM
tejfla reinuitatio
in
telligi cuiufcu
trat ruiis,& carnaiis credens^quod r cfurtetlio ftttura efjet ad vitam cibis corporalibus indigentem ftc/tt credunt Saraccni& lud.Jti moderni.Etijtud videtur veriuf,quia slatim Chrijtus rtjpondcnsf pofuit parabolam de his,qu: proptcr fuam weptitHdiaera.excludendi funt d conuiuio cglcfii.
:tôtandumtii,quodf\vocenturprc cti ad coniiiuia pyopter charitatcm mutuam nutriendam , merito meft. Si ntttcm ad l.iftiuiam antgulam txercendam peccatu eil. ""'cmadibnalitattm quandam feu vrbanitatemindiffacnseft, "btne ficri,t tmalc prout adftnemvlierioremord\natur,qui
r\opitiJ'
i
15
At ipfc dixit ci-Hic confqncntcr chrijius arguit eos de^wgm titudine ,quia Iitdpprx ceteris gent,b.ftterunt inuitati ad b<acttu
tusvihrialns.
'
Sedcum
!
fa
con.Motuspietate.
dinem cAêJttm^primaper Tropbt tfi<s Jetuttda pcr if.fm (hriftum cjsprdiiicantem m pcifonaprepria ,ttrtio ptr Âpvftolos,& tamen renuerut venireper fidem:&:dco vucati funt gcntiles ftcuudum fr dicitur. .AcJ.\^.b.\ obis oportebat primum loqni verbu Dei fed qrhrepelIitisiJliid,<5<:indignpsvosindicatisxteinxvi-
t
1
Vocapauijercs.C^rcwtci/cB/iy. bcbiks.Carcm. s ronatu.
tj,ecce conuerrimur adgentes,fic.n.no,bis pia;cepit Pcus,
(xcos.Triuahsvift.
-
Et hoc efirfuod dicitur nobis parabpiich. Homo quida.rn.7rf eji,chriftus vcrus homo,et vgrus Deus. j 6
Fecit coe. magnam./rf cftjlatuii c^leflcm btatiiudinar/,que 1 7 vocatur ctpnayCQ quud eji refcflio vitima.
ic
Lmdos.CaienttsvKjfu. Et.beatiiseris.Qw.d Dcus
retribuet tibi.Ttctes.n.ad omnifl

vtilis
Et
v.o-
lu
Wmm
r r3
i\ Jl L I T E II. aut c<r.p,a:dicator verbi ditiini facirp n>[ac!spra>'dii<m fpiritualc,(ed fi faciat hocpr) honoris vel luces te-
verofaciat
propteranimarum falutem,recipiet cum

fecit
iuftis
vitam aeternam. 16 Homo <7irf<7rB.HomoChriflus
magnumconui
Et voca.
hsconiccutionem,nonhabebitaDeomercedem.Si
vetbo
Uium,quandoinftituiteucharifti*faeramentum.
^ ^
^
8*7
Qoi.ord.&NicolaideLyra.
finis
u$
|.Gc
"
!Jr"
fzculi.vn a ZtmtftrcrautofHHtnhvaCfnt.Honcaz^ deAvo<\oh\s.KosfumusUuosfinrsfculoridruene>iit.lnhoc ad inuitatos p Icfinc naittil feruus,'d eft,ordo pdicatorum raftidio ad euftandam cocna Ccn-,&: Prophetas.vt rcpulio
voluptasdefignatur, P ropterquam adccenamDeifjjdic fus venirc reculat. hu minu a magna ccna vidcnrur cxclu Tria
genera
feppararcnt,quiaomnuiamluntparaia.Chnftocnimim
molato,introitusrenl
pp immoderatum affcftum temporaluim.lud \qw Chnftum rcfpucntcsiugumlegis cer

tilcs
o,di-,
,*-!..,.
*
1
^'^^^n
libri
gVdcc.verb'
i
tTenir. T
I?c!i^rjif pmul a
&vocauitmuItos.Etmifit(cruumfuum hora coenx diccrc
quinque
omntscx.&c Idcocx b inuitatis,t vt venircnt ,quia iam parata ' Qd-i,._Wn,.t. cufant.quiancmim
lntcrcluditur rcgnu, nifi qucm fua: vocis c rrofcffio CXClufcrit.
fc
fum omnia. Etco,-
M, g n ? 3 habro h.ccep, oco k u ibo,e-cq...fiu.,eip.eciofidt;,qumin

b
h
vcmt nua
attectu
"V^fe
HCllltate
tcci neti
tentanfl
perunt
,
fiinulomnesexcufate.Prinmsdixitei. Villamcmi, 4
remfidei,8_lili
prO ^ tes,lenociniatfid(
Abin,.n.coo.en, P l.uonc.
TBiWlum
c
,
fflmai,er -
tehabemeexomnisquiplusrcrrc d ^neceflchabeoexirc, ckvideteillam:Rogo naqnam coelcftiadi C cufatum.Etaltcrdixit: Iugaboumcmi quinc]ue,&eo proligit,Ctiam fiadCOC kitia fctcndcrc di,
c mhono,emvo<.. U r. ConUlgiumnol, rrp,rhend .ur,'edinrrR.i...dm;lo.
1
fclTi antrm
ad c.n .pplicre. r.o,ae. ....pe.orfi.
corisarTeOam
>
S;,?!*;! t
n
"ViV/jTOrt;. Vitla,
idcft,tcrrcnafubftan Ua. ExitCrgOVldciC
h a bcmccxcufatum.Etaliusdixit:Vxdrem barcilla:Rog0tc duxi , & ideo non poffum venire. Etregrcflus feruus" nunciauit
l
S'm fSiK
fert le
don
"t
<
villam.quiiblacxtcriOra COglUt prOlllbftantiam,&: oc Eter eft quod ab ama toribus mundifTius quarritur, fcilicct fub
UQ
lxc dominofuo.Tunciratuspaterfamilias,dixitfcr- | T _ Q_iinpuprrrtcfu P r,b.unr.

Exicito in platcas,
funt.
5" es
^ ~J
& vicos ciuitatis

b
i
nO-.CvIliaiOS,^ 7 St paupercs ac
h.bcnt.
c
Qu jruoiadiciopudre.r.firmi
Qmlumcningcn non
d
.
Quwe.
^nHal
SVI^ e_ ciauaos
,
^ftoii-.eiru.nnnh.bentin opete.
Ordopt*d.ca,o,um..
rmiret Inililar mUlCl.ilUlliat I

|
debiles,ckca:cos,& cla'udos introduc huc Et ait leruus Do'

.
011
ftanna corporis.
ris
_ . quoddebilitas ._ nullu excluditaregno,rariufq;delinquar,cuide
AvGvsT.Inempta
villa,dominationotat,S_uiperbia.
fibi
Herc.n.villam,poffidere,homines
fubderc.vitiu
malu
vinumprimum.Primus.n.homodominarivoluit,quihe
redominiimnolait.Primusergoinuentafuperbia,vcnire noluir.Secundus oftendit quinq; iuga,id eft.quinq; fenfus nifi quod p hos corporis,qa nihil inueftigadum intelligit , adminiftrat,8_ ideoinuitatcsad cenam seternorum non fe hos terrena reqru quitur.Harc iuga bontim dicutur, qa per tur,boues.n.verfant terram.Etbene iuga dicuntur.Dux.n.
funt aures,
cebrapeccandi,8_citiusadDominumconuertatiir,c habet in mundo vnde deledtetur. g LxicitOy&ck The op h y l A.Per hos,qIuia,&pi

1
fepesgetesintellig-dsfunt.Getiles.n.ateftametis,..
ge Dei alienierat,8_ non fafti civ es fan_torum,necn fed in multis iniqilitatib. 8_ rufticitate magna verfat
n
11
6_apud
fepes peccaradico.peccatum.n. magnafepes interftitium diuidcs nos a Dco.p, vias itaq; pecuinan lium vitam,8_ in multas diiTeclam opiniones,p lepe
[c
duo
oculi, dua: nares. In guftu.n.duo inftra lin-
gua,6_ palatum.Ina6tu gemina voluntascarnis,interius,8_ exterius .Tertiusvxorcmducit,qavoIuntascarnismuItos cft fpiritualium impedit. Amor rerum terrenarum vifcus
intclligit vitam illorum in peccatis.non fimpliciter s I bet illos vocare,fedcompelleinquit, qnamuisvoluiki fitoIb.crederc,ceterum,S_fciamus, magnevirtutisl .<
fe credidiffe
gentcs in tanta verfantes ignorantia.ideo

fignificarevo
xi
pcnnarum. d ôrp.Dum dicirôgof. ta_ewef*cH.Humilitas fonat
compelle,&.
admirabilem translationem
,ne
ceffitatemnominauit.
rib.viis
invocedum venirccontemnit,fuperbiainaclione.
*-
M or aliter. Mittitadplateascu peccatorc;

vocatadanguftam, qducitadvita .Mitt
iî_o.Qunq;iugaboum,quinq;Corporis fenfuSjqui
re_te iuga dieuntur, q in vrroq; lcxu geminantur, qui non interna,fed iola exteriora cognofcur,& tangunt, redte
qm cum lllos vocat quos tpalium rerum coaidat infl

ad vias.cum illos vocat,q iam in quodam bonl tistramiteconftituti funtnulliscupiditatib. rpa pati.Mittitad fepes,cum eos vocat.q cultaab inci nunt,&_ incurfus arcent beftiarum , ld eft , bonaa
tit
1
neoscuriofitasdefignatur.quaedum exteriusinueftigatvi tam ,pximi,fua intima nefcit.Etcuriofi animus quanto eft verba excusa peritns al ieni,tato ignarus fui.Nec difcrepant Eo probare illa. Quia^ptisafigntricationeKii viu^dudiciv batioadcuriontatem folet pcrtinere. f rxori-dnxi.Qiiii multi non propter foecunditatem,fcd carnis vxores ducur,ideo per rcm iftam carnis ^p'defideria voluptas
ftinguur.&munimetafideiadueifusdinboli tenrann de vicis,8_plateisvocat,iudxosfignific: tcndut
Cum
]tc
ii
&
5
nere legem fub vrbana coueriatione nouerant.Cil d fepibus vocar 5 agreftem populum gcntium fignifi
(*F.:
lugaboumcmi.Terhocautcmintclligunturcitpiditt n
NICOLAVS DE LYRA.
Et vocauit Qjtia vult omnes hommes faluos fieri,i:T'm.2. 1 Ermifit feruum fuum horacena:dicereinuiratis,vrve nirent,quia iam parara fuilt omnia./- efi,feruos actipiedo^fin gularc pro pli*rali,(kut Exod.S.f.Vcmt mufcagrauiffima , Id
I
tiimis intenti, finirnfuumibicor.ftituentes;
6
ifla
Vxor.cm d\ixi.Tcrbocintelligunturcarnales,&~hfcii vero tria vitsa nducunturotr.nia cxcludentia a beat::
cilymultitudo mufcarum.
3 Etcceperuntfimuloesexcufare.Primusdixitei: Idefi, pe r mala operafe retrahere, aczipitur hic oes pro maioripartc,
&
qui.t
pauci fjluantiir refpet1iue,vt diclum eil cap.prsce.
&
concupifccntia catnis , aut concupii oculorum,autfuperbia vic. 7 Exi cito in plateas,8_ vicos,8_c. Q^tiaprincip^s Ixd.
faccrdotcs,& legifperiti,& maiores illiuspopuli preptrr' eata funtdimiffi A Ueo.Tauperes awem fimplices,& ;
le[li,fecunditm mundo,aut eft
qmd dicit loamrs
i.can.z.c.
Onineq
4
te
Villam emi,8_ necelfe habeo exire,8_ vidcre illa;Rogo habe mc excufatum,8_c. Hicnotantur fuperbiper dominium
alijs
&
lius
p^pulifunt Pocti,vt in.stpoflolis,& inplurib.ah>sexi

tfr
yillx emptum,quia fuperbi volunt
dominari.
5
uangciu\
Iuga
villam f t
Etad
L I T E i\. ^4 t\ Et voMnHTOtt/w.Namoescatholiciadhocgnalitersut
illi
vxoremducentes,tecundiperiuga aoumementcs.t
cmptam
vcndentes,6comnesilliadcccnani'
vocati,fcd
vocati lunt fpalitcr,quibus
Dcus datfpecialia
nicam funf inepti.

rntirrt.Conrracontemptoresfuxcocna:.
t>a.'r/f?r.Ideft,pra-dicatoii
dona,quafi cxfpaliamicitia,vtpotedonum corporalisdecentn,vel donum rcmporalisabundantix,vel mundialis
excellentic,quib.debentadbonum vti,vtfintaddi_lumco
fpecialiter prcparati. Et w/<r.Scilicct pra:dicatorem Euancclicum. 3 Etccperut. Excularioifta ell indifpontio voluntaria, qa corpore decetes frequentcr cx hoc cadunt in luxuna, duu-
uiuium
tesinauantia,cxcelletcs_nfuperbtam:primi fignificaturp
Omnesfunud cccnam domimcam mtrodiiccndi.

t
Euangelico. um Aic/ro/np/-rej.Perpauperesinte!ligunturvere Beati p.r erci les,qfuntpauperesfpiritu,vtexponit Aug. 1 fpmtu,ideft,non hentesinflatem fpiritum.Perdt hil fibi viitutisattnbuctcs. Percxcos vilum abiHic srfr primentcs . Pcr claudos,defectus propnos confidci
vxorcm
u(
%9
r
Lucx
eflutimptrftl
ifti
Multos tales'exlud3.isadcena tua

tui
Cap.
X
.
1 11
L
&
900
a n
1 Cl
"ius fed
vhi
ias
locu conuiuii
c.
non implenr,fupereft
vnde
fubditur.
zentium numerofitas
& fepes &
fufcipiatur,
intrare.
Nota q> in hac tertia inuitatione

Qui.n.huius mun
adueriariosinviaDeipatimur, odiendo fugicdo nefcia- jy mus.Et vt hoc odium non de affec*tione,fed de charitatc vi deatur procedere,addit. e Udbuc Tunc bene animam odimus,cum eius carnalib.
defideriis
Hocodium qualiter cxhiberidebeat,.ub. adhuclocuseft.EtaitDo6c fti ,dDeiamoremaminefa(5hira eftvtimperafti, idlnt,atqucapr* bminusieru0J x i j n v j a s &fepes , &compelIeinrrare 5 vtim- 2 {^tquinonha. Crux Vlt2 in Exûfantium.
n
r
ritur inuita,fed fitatibus fra
compelle
non acquiefcimus,fed relu&amur & frangimus.
fclll
....
Mimc.o
pr.nitftinationcmfidcl.um.quini.ineius
ex(.lctujnonicm.nrbit.
?Un
Dulfi
mtSc
'
mea. Dico autem vobis,quod nemo virorum plcatur domus vn'eJichutiatuls

EtCier fcrampinitentiamaliquandoin ruequxrant.
viiginibm.Amen
.
duobuS mod/S baiU-
VO* QU 2m aUtem
r
di.oioDisn.f.io vos.n.morrgr, ">c.tu. exculet
fe.
vel per latur : abftinentia CarO a__l_ . ,
Cum
*
fiuf
qUlQOnUlim
tus
^nnumm'accipiunt
,
iHorum qui vocati

t
l Di " gkmu j
funr,
i
I
d P
tur
^^ ^ hx muhx cum
,uni od " h b
a Captxdulce-ineDrxdK.Morits
ccenam meam guftdbir b Di(-fden:e _

.i
lbant *
:
iiir-culorurn.
.
domoconuiuii.
E^S
.
n-
eo
Et conuer fus dixitad illos

1
t
_ ,
LTvocanveniuni,
<.jui
_ _ si -j
plc.Quidavocan
',
> svenlta dme, &nonodic pa.remfuum&;matrem&

""j
o;
o
,
" ,rm
^T
in
Dei
i,in
"e
bis 0bfift
f/SXdebe
c-tam intelligen
tiar
lCl.
e vxoremet opere adim- f fuam , nonporeftmeusefTedifcipulus
hlioset fratres et iorores,

di.
adnnc autem et ani.
"____?
i lu]are
,
tis odifle,
crucem ba
Multi
D '' unc
,
venire poft
vocati
7 me.quiaitaconfum
"
pauciye
mam
Etqui non
crux actuciatu
itur.quarlcmpcr
cit
pof.nda.ut amor Chnftioltendatur.
)tandumquod
ficipeccatorestue
t*~ ^'^nimrTd fM-ttb. rClMUm

Etuenitpoflme.KIO - dl8
'
uam ec venitpoftme, nonpoteft kaiulat crucein f u-tiu

, Fer .
meus effe
,*.,__, ,_f.e_.i-m.
SSiSiSa;
* n.
led
diicipulus
a
Quis enim
bîHi.tu. ex vobis vdlens turrfra cdif_ca~<
nnuisenimcainem
SLôinanîo
ria,vel
n_li*_*r
sus _
'
datt
nniveniunt
'1
b Omn^quod agimns, praucnire pcrltudium confi Quieiccntatumultibus mundi. Terrenum difitium.congregando expenfat conflruitui, dttationisdcbcmu'.
prOximO C3T-
tMatth.
'o.d.
perbi peCCatO-
cT>fteauum
.penn. S d.fr.ergendo.
mmMrirnr F
,
'
cs:(puutur,humi iiguntur.
Thhophyla.
Docetautem
noparabolahsc,
da u,id
r ^
rC prius leden s IC, nonne F
qui necelTarii., cruccm fcrrcvide- d ^ F.d.i. E J* 1 3 000 15 funiunc fihabeatadperficiendum,ne poftquam pofuent 25'f!?,. * * icquuur.
computat fumptus r r
.
vt
culp? faucar
,
lT mc
fMar
nliciuspauperibus,&:debiIibus,potiu_quamdiuitibus nuod vt pauld ante admonuerat , propterea iftud vurparaboladicere, nerhoccredibiliustaciens paupe:c:ocandos.Difcimus&:aliud,deberenosefre alacres&:
_sad
J& dedit fem Hierulalem *<fPoftquamDominus iublimia pra.cepta de contemptu mundi , & de abiedionc
__.
.
L fequcntibus
.
corporis,fupponitpreceptumde perfeuerantia ad quam neceHariaeftcumhumilitatepatientia.Ethocpcr fimile

oedificantis.
ita nopauperum fufceptionem , atqueeriam fiant noflrorum bonoru. let :scogamus eos,vt participcs
.'
ATheophuactvs. Per parabola turris docet nos

Dominus,vthiquifemeIdelegennt fefequi,ne fblumia.
ceantfundamentum,hoceftneincipianttantu fequi&_famem poftnonimponant, vt hi qui non habent iufficientem alncritatis prparationem.Talej fuerunt hi de quibus
dus abieEuangelifta Ioannesdicit. Multiigaur ex difcipulis
runt
i
.
&magiftriadmoneantur,quodopera;pretiumfitdi-
Iciilosetramnolentesdocere. : antautm turb&multtcueo. Etcomerfus dixitadillos.Tvu ba ua: fequuntur Iefum iter facicntem in Hierufalem,fi-
;nteosquiadccenam inuitativel compulfi veniunt,&

tointentionelefumimitantui, ptarcedentemadaeterna. pcsvifionem.Hos ergo inftruit qni finceroamore parria
ii:iidebeainappetere,&_procacari.alispictatisaffeftibus
rcinciare.
i
nitorfm.
Kjuisuemt.
l tione
Simul &:odiffe& diligerepoffLimusjVtcoconiudos,ex diuino prccepto diligamus,S_quos

aduerfa-
Turrimadifi.Qnlz fnblimia prxcepta dedit,^dificada; fubItmitatiscomparationem fubiungir. , ^ C.w^/..r/yptj.Illec6putatfumptus,quidifcernitcn e erogandam temporalcm pecunia,&: corauertendu a cupi ditaiibus mundi> &: anima prseparaJa cotra aduerla mudi
$&>&iwts
Deum, puratusuitamfnamexponereprofide,cafi4neceSJna[isoccurrentc.
NICOLAVS DE LYRA.
'
adhuc Iocus,&:c. Quia non folum de ludmis , fed etiam de ad uocati adfidem tibusperdiuerfaspartes orbis multi funt hoc notatur cum dicitur. :prdiclttmelt,&
Et
&
8 po. Difcipulatus aut Ckrifli ditpliaterpotcfl intcllig-. Vno motlo gcneraliter fcciidum (iatum communem fideliu,& ad bocfuf-
Non
Exiinvias.&C./rf c/l,cxtra
Iudxam difcnrrendo adpopulugen

efl.
flMftcerunt ^tpnfloli,ut pnediftum
cum obfcruatione madatorum. Alio modo cum hocper obfrruantiam confilwrum. In vtroque tatnefiatH requiritur npnljio^ Concupifecntiarum carnalium , magis tamen infecundo modo difcificitfides
Dicoautem VO. &:c. tôn

lni*ii[itfalua:us,fed
fMdi.ir.i
cfi
intcll%endu-pe>-
hoc quod nullus
quia paucicomparatiur.Sicut inforo,quadofunr ibipauci. tantaut.Pr-/. '<? cotifutatione impanurntium,hic confequenter *>>Mi4fuclwfcqucntium Chrifium,'& primo ftmplici uerbo,fe
coimodo
lo
pulatus cjuam primo,ideo fequitur . 9 Etquinonba. Ter carnis macerationem
& concupifcentiaa
l
r:\rno eft
in ccclefia uel
tum
jo
repreffionem.
Qujs cnim ex VO.Aiducit hic cofcqueter duas parabolas
fmm
vobis,&:c. Ciria primum dicitnr. Siquis venir./. v/t ycnirc per fidcm crcdend, ficut funtf; curf0/wa..|; C o^/:Quis.n.ex
es>
propofitu dc aggrefju flatus pcrfi tHonis,qui cottfiftv in obfcr uatia confilioru.Etprimo oslenditnrqnid requiritur in tali agg> effu fecu>'do quid in debito */i.,.- i:Bonum efl ial. Circapnmumdci,
re
îtHmptrfcclionis afjumendo,c>iinfmodifiint religiofi.
fw.Quis enim
C)
Etnoi)od.tt.Hicaccipiturodiumlarge,inquintumpropter pcr amicorum , non d.mittit ucire a ifidem oathncmparentum Micamjkut patet defanclo Chrifanto multis alijs; Vel de fe
&
&
ex VO. Id eft, aggrcdi perficlionem Eunngehcam. 11 Nonne prius fc.ldefl,quietatus a tumnUu pajfionu dtliberas. 1 1 Computat fump./t/ e[i, oftdera:,fi habeat iliud q-od ad hoc cmma pnpter requiritur , quod cfl pnmptitudo ad retinqucndum
"dreligionem.
Deum,vt patcbit poflca.

,
7^hnc.m.ideft,vitamcorporalcm
eamcontemner.dopropter
13
Nepoftquam
po. Qupd confifth
in
dfruantia mardatoru.
JrVEtDOJ-
Deum
M
1
j^_
jl
Hj
Ecclefia plu-
9 Etquinonbainiat^&c.C
hr
,
os
t o
Non vttr.bc
fuper humeros apponamus

tadhuclocus eft,&c.
recipcrc
led vt
femper Chi ifli moi te
Hoc dicitur. eo qucd
femper
efl parata.
pr^ oculis habeamus. 10 Quis enim ex vobis vote sturrim <edi!icarc.l"urris hic efi ec
clefia,quscCanti.4.b.diciturturrisDauidica,quam ^dificat bonidoclores&: pra.dicatores.Sumptusaute huiusedifica tionis lunt fcnpturarum fandarum intelligentin,&: exepla
risvita,quibus carentesluntadhoca;difKiumimpoteies.
yiiptisve.Q
pi P ua
REc.Homel.2 5.Quafi pevodiumdiligitur, carnaliterfapiensduprauanobisi'.'c;erit,nonauditur. icodiendi lunr,non folum domeftici,fcd etiam anima
jdumparsienfibihsnobisingerit inhonefta. 9 Etqui
ieviitquis
901
A a Oimes
ifu'
oi'or d.Sc
y\ Sftnt
t
Nico lai de L/vra

ic
Di
Ap
>
olu.
.
" ?ac/..w
i:mis,c6ii
'-"i-
WK
Kcultosad
[
qnuic non bcne potcftxdihcarcqui non copufatfi ncc lecure potcft occurrcre qui non prxmiuit leg ncc nieus poreit elTe difcipulns,qni non renfit
i
& uifi
fimfli
1
cmitf, patunur
irrifcues
,.
Hacigitur conclufioneoftenditur.quodas
JtHa luaiorca.
iurriin,facerepacem
hibfntr...C:i.:oaeinope,umrj<:
Uei.
prjtul
cum fortiore,nihil aliud
bUutqun- Pod
tQdinCtt dl tnCXdl* ikada, ipi onttfimili

ttidin:n.
^
,
fedifcipulum(|
h
1
îlijnjtfpinttuaol lt o aVrVaa.
Prxpararc. vert
uis velmittcrc
maums
rur
rci
dairuntum
&:
non
pdrucrit perficcrc rlft d'
omnci cjui t vidcnc

>
nem
a.i
facieni
ctfionJo i.rd
f..i
opjvv.
'.
turo. Iu
, pcr quo O prxcc- b unplenoncnv
mciniiit illudcreci diccnrcs,quiahichomoc?pitardinca u c. .ucmi iufte

i
ce, nih.laliud renunciare or
QJr.nm.i-tc.e bciluunutu^.ci tbru (iluati.
clt
intdligcK aliqutm
qux
pofli
icm
deimum
tnandatoiii
nullum adglona
lC(Stra.
omnf poftcrcbelium aducriusaliumrcgem,t noniedcnspriusjcorelinquere onl lopcrtingcre,nifilciic c vi J renunciare ri uidicis fcntcntia tcgitar.fi pofliccumdcccm millibusoccurrerceiqiiicum 4 omnibusqriiitl (I.nte. m mifcticoi> le cx xquouon r flc occuiicir limielli(>it pcrctur pcr t diam. In confpcctu e d illo vtunturomnilj milltbus venic \ ad (e? Alioquin adhuc longc agc danis qux gihti nim Dci omnis ho
i
t>
i
re& non rotuirconfumarc.Mirc]uis
rex kurusf
commic
tamen
diftat
i.k
nunciare
Difto
mo
go
lmpcrfcctus. Erficut in lupenori c
pixmcditatio cratr.eomniJ
f Tnf.itu ftic-
cefTai ;a,ad
caucndum
crgo 5 vi tamen nicr tCjlegacioncmmittensrogaceaqu^t pacisfunc 6 dant adxtema.l omnisexvobis,quinon 1 rcnuciacomnibusquxpoilidet lh rc 15 /i./"i quciecftta .Bonumeltlal. biautcm ci fcc j nonpotcltmeusefleducipulus ni anto,, petc.lt,, j>c tP c,c. ,.ab:. -t.
i
t
.Sic
,,
ininiici
JU
dcrifioncm, ficeft&ad impetraniudicis
,0î, m:
,
rit inftil
dam
mileri-
ialquoque."'clu luc
cuanuent
omn
j
c.uo condiecur
fipn fuc
C Bf. VeiC ( cordiam. f c t mittcmeus efie dii trVTnEOPHYLACTVS. iam, ncquc in ftcrquilinium | vcilc eil, kd fora s + Aptu, Et h.ee a (/>' ->'cibun' Dei jicrcpere podit. bObediendoclcfjviCiiduquoJiiidii.it. doOportCtllt ret parabola .iccoro io omniba.squia moJum cct nos nc fimus dtitur.Quihabetauresaiidiendiaudiat. bonum lal, plicianima,nequecar confiituiinnumero apolroloru adcondiendacc ni&:Dcoadhxreamus,fedfivolumusbellum contranu iignosdrmonesfufcipere,vtferamurineostanquam ho- ditoru Ipiritualifapietia.Siautcodimeto veruatisl
!,
ib. s qui" gciminarepiohibctfi. b Aj-,ticultur* iQMani Qu"d nt.n fin.t binn.mixtum.nonlitare leminiftugum,ftdcx;ii>gueieren-..nj lolct Ab unitate ecclffiat ("'cetncndo. ficund'*.
.
Nequcin ter- 9 p0 nunt & ctt v.uj ._ e pjotutu.o,

?
l
Toli
|,
j,^. "
.,
ftes,&illisvercoblucT:emiir.Rexigitureitpeccatu,r'egnas
luminatus,iteiuperamote teporaliu ad apoftafian

rit,quoaliodo6torccoirigctui,quidiilccdinelapit: guftauit^veladuerfis terruus,vel prolperis illectus f 2^c7e/n/i(?r.Salfterilcfjcitterra. Vndc ira ftrucras vibcs falefeminabar,nein eisgcnncorirct. floh deftrucfiopeccatiiegno, germen vitioiu rQpj
inmortalino(trocorpore,fiilludadmittitnus. Rexetiam
vtanimusnoltercondituseft.Si igiturcum refiftendum

eft
peccato,pufilIanimieiilludimpugnar. poQit.Qpl] cum dccem mihbusoccurritDeo, qniof fertopera dccem maJatoruquxexteriusgeilir. SedDcus quaticumduplicatonumerocontrauenir, cum vixillum
Si
prxpararum m (olo opere,difcutitfimul deopere&cogitatione.Etideodumadhuclongeeftperdilationemiudicij nosfragilitatisnoftixinfiifticienriaattendentes,ad impetranda feueri iudicis
Salciboscodit,carnes ficcar.Pratdicatio a vernub.iSI dinc vitioruillxsa leruat luo creatori humana natu
rf.ideftfiapoftohpcr quosahj c6diendilunt,ptofM adueriisceIferint,perqnosciseiioi aufeictur,cucc| ekgit tollerealijs?^f<//<c ;ff rr. inttcr. qtiiaq dit,nequeip(e fiiittu ferre,nequeexcoleie vak
pacemdcbemus prxmitterelcga-
tioncm lachiymarum bonoiu opeiu, pioiumaffettuum. d iiccrô,c^clnfertaprxmiflisfimilitudinibus.Quando-
tur.Vndevtilisexhortatioiubditur.î/At.rtM.ai^B
quidem
NICOLAVS DE LYRA.
*
1
datnrum
5
& conftliorum>iJtbfubditttr.
rcgi
Et non po.per Qtua
r.on
babet prcmptitudincm animi ad reft-
q-.tod cft primuin jlatu pe*f tlionis acejhire.is, Talis fuitilleiuuenis dei/uo dicitur Mar.ip.c. Qui oblcruauerat ma-
qucndu cmma
Rogat ea.idjjentiendo
cahUi in olferuantia conft

conciufione patet,(/uodij
intcntionetn.
qu
bola
concluditur. incipit ab tuangciica pauperlatc,nltb
data,cni dixir Chriftus

c
Si vis pcrfcctus
cflft
:
vade
& vende
cpabiit
6 Sic eigo omnis,8jc..v bac

7
& praicedcns vadunt ad ifiam

eft fal.Ollffio
omniaquxhabc ,&:dapaupertbus.i/ 'grMri/;dcw,

triftis,eo
Bonum
quid rcquiritur in pcrfcclionis
quod multas habebat poff((fionts, qvarum amore fuit imideo non babuit furnptus ajtatu petfccJion't i peditus adperficied,um turrim cuins pofuerat fundamentum.
&
btc cofequcnter oftenditur
qmd
in
requiritur
in eitts dtbito Vj
2 Aut quis tcx.Hic ponitur frcnnda parabola ad idcm cum dicii liu.s rcx iturus committerc bellii.Hic accipitur rex ûicuque vult
e^grediperfellionisflatum,quiadebct bene rcgere optrationes cogitationcs fuas,& babct committere bellu,jdrapiendum fibi talejie rcgnum,fecunditw (p iicitur Mat.n.b.l\egnum celorumvimpa
tirur,
3
&
cetd.frttioquA riqniritur quod dicit îpojlo.ad Rj>.i2 d.Rationabileebicqtiium Etbocifl quod dicitur.Bonut\i.Ide(t,difc>ctio , qux ijl t tum boncrum cperuwîcut fal eil condmicntum cibo um. 8 Si autcni fo).Id cjt diftietio defuerit. 9 In qttc condietur? Uuia opusbcnum de gencrc infip
omnibns cpcribus bnnsji
&
&
1
inutilc,fi
careat difcretione.
uiolenti rapiunt illud.
Si [<of.!deft,cum ohferuatia cit aA perftitionis Vaiu
dn? mtndatoruiScd
efi
Cum vigin.{jKi duplam objeruantiaexigit ab eo,jcduet ma-
acquire.idu, vt piitlu
quia nofnffiquia rex tceiejiis'
m o Sed foras mit.Hoc eft a peift8'one cadet,vnde vibus patrum coUationc fecunda Mcyii abbatis dcciaratur
tianes
&
& cxcnipla,quodilli qui ccadcutt a
fiatu pcrftSio
fuitcotiioiunitcr propter dcfcttum difcretioms
datorum
Af
Il^t L I
T E
!{,
lcgationcm lachrymarum
placaie poflimus.
te.
bonorum operum
cn
i^tut quis rex itums committerc,&c. Rcx venicns cofra nos cu2o.mjhbuscftdominus noftcrlefus Chriflusvemcsad
iudiciu cu Angelis&: poteftatibus, cuiuspotcftati refiftcie
.i.
o/iw</i/j/.IJcft,difcrrtioquxcondiroperano
8 Siautemfd. ld cft, fi difcretioabopenbus noftri degenere defuetit,non ertint Deo accepta.ln cuiu:
nonvalcmus,&: ide6duadhuccftlongcmittamus,ad cu legationem
iahn omni
ia>vrificioponcbatur,
U
In
I.
Ex traditiombus tud&oruM
ticts
ca.i4.viirfi;riôfti/Xj.SicutcrcdutSaraccnicV: Iu-
apud nuiio modo babetur,<)uod in futuro fxculo bomincs c'd

attjS
Talmudicis
&
:.w.
ior
dxi modctni
rdibus ui4igeant,& idcofifortcfint aliqui modani qui bo
rcd
Ex
Imco
?( 5
tof
r
Lucas
iufii
n 'rfecundiim
(4
dotlores eontingU ex fatiCitate eorum,vnic apudpriecipuos Tbalmudicas traditiones y prout habetur in li. Ca.
Cap.
In
X V,
*J
11.
904 D
adquinqi
non ucap.vlt.in futuro feculo

ibidem
in
Wutthfed
efl cibus nec potus, nec vfus vecapitibus coronati deletlantur in vifio
eo.ca.vbidiciturinpoftil.lagzboum emi quinque,&c. Troprius viicb hecparabolap ^tuguf.jexponim Ubro de uerbis domini vbi quod dicitur. Villam emi.applicat adfuperbiam yjput
TofliLdicit.vbiautcmdicitur:
ui in4 babitatioms. Quod fi
rctle inteiiigeretur,bene adaptarequafantli cu aureolis fruuntur vifione ChriwLtuefi vtrahabitatio diuina , vnde magis redarguendi funt neio" rectperunt dotlrinam Chrifti,qu# traditionibus eorumbe
Quinque
iuga
boum.
iitioni diuir7(t;in
fevfus carnis,qgem'matifunt,$ut ipfe declarat, vbi notabiliter exponitilla verba excufationis,f.Et eo probare illa . "Jôn enim dixit
itiillcftis
maximt confonat,
îDDI-
eopafcerc iiia^quiaad neceffuatem naturalcm bonum eft vtifenfib. non autem adcuriofitatem fuperfiuitatem. Quodautemfiquitur Vxote duxi,exponitur ex carnalitatc,in quoetia Poflil. cocordat:
&
C A
1
P.
XV.
illud fa
^fnf.* Theoph lactvs. Dominus quidem

i
c Cffwo.Qiiiacetenariusnumerusperfeausefl:.Deus centu oues, i.perfeftum numerum habuit, cum anêloru
eft accedes adpublicanos J ciebar,cuius grarialcarnatus
:i-:catorestanqua medicusadinfirmos,quiautere vera ctoreserantobmurmuratione tanta: humanitatirc:bant.Abomina ::mm cenfebant P
quando homopafcua vitarpeccando dereliquit.ergoquiarationalis
&:
hominum
fubftantia creauit,fed vna periir,
'
creaturnumeruspereuntehoieeratdiminu:us,quc;ririn *onc. terra homine vt fum-
C A
XV,
nia integretur.
nifefte
i.unos, ipfiaute
>s
i
# Theophyl. Maparabola haC
viduarum &:
,
Si'"Pnblic
notum come-
cra feciili per
veaigjlia exiguntBeUonducunt.Sf qnitn mgooa fcfUnrur.
ht.Quiigiturdo(icutmifencors
.
Rant aucem appropincjuanres
ei Publicani
luftOS dldt per OUeS t Matth. nonagintanouem &. 9-b.
peccatorem pcr vnu.
quifua uniabanturmife
ttga
illos
& peccarores vt audirencillum

murabanc Pharifan,oC
a
Et mur-
*
\
:
Dicuntaute nonnullicentumoues, om-
tyo. dif.
cliam:
:
nonenim
taquam
Scriba:, dicences,.
nem creaturam rationalem, vnamautem
tureos
Q^d.contrarius
efl
'egiqui hoc ptohibet,
1.
;ntes,&:murmu qufa hic peccatores recipit^cVfmanducat cum illis.Et aic ad manfuete :, fcd b i: -^rabolam hanc illospambolamifta m,dicen :Qi.,i 5 cxvobishomoquiha t
ibus
ouem rationalis
ftor
natu
ca.
dicens
Sc
a
Deus piiftor.cmusnos onine
ceivcfinria portio
iumut.
SHSSiîJS, requiratpa
bonus,
reliclis
quia frn&iue
tus. 16.
"j"
c bet :eftis&:certis
centum oues, &fi perdideritynam exillis, ndnne in lunin a beatitudine exiflentein

Angeiicamnaiunm
jexinanruit.
no
di-
naginta
nouem
in lo-
.pfuadet&confu
1
tin cilo.quod delertum

c
quafi reliquit.dum feipfuni

efl
m bonitatisefTu
>rn.
ne JEgre ferant
Dutn per pnrdicacionem uocat.
ab homioe peccame. peccame.
Jitudinei hocefr,infu tem. De loco coelefti . pxn. di.
poenitc:-
perno
mitcii ncniagincanoue in deferco,& va dic

a
1
ad illam
uenit.ium conuettitur aliquis.

?
qux pe-
Sohtudoenim eftcce lum, >c a mundano

tumultu lequeftratu,
cap.fer pens.
c.
&
ânonfolumiuis:rinteritum
rierat,
fcd &:
pec peccator
poteft plusele
nic
Eccum inuenericeam,impoin humeros luos gaudens &f venicns domu conuocat

donecinueniatillacn
,
impor
tuni.j
plenumq;omni
tran-
j )iertiam
(jllcere,
amicoscXvicinos
g quiainueni
dicens
illis; t
Congraculamini mihi:
quillitate&pace.Dominus vero vt inuenitillam qua: errauexat,impofuit in hume

jrosjinfirmitates.n.no-
ic:ftatuantifa!us
ouem meam
C6ga
dete
,
8c
quasperierac.Dico vobis,c]uod
ftras
infri.
oemtentium
quiad audiendum verbum Dei rc non idlum ad colloquendum.fed etiam ad nquantes fccndum recepti lunt. Vndededignantur Pharifasi, J :illa iulhtia non compafiionem fed dedignationem
imiffadefcribitur,
iilr.Sdquiaa:grieranr,ita vteflea:grosnefcirent,quate
& peccata noftra ipfeportauit
rf/.Q^d.murmuratis.quia peccatores recipio, fed eveni nifi vt,aberrantes coliigzm.ftcut unufquifque ue jtrum abcrrantem ouemreduccre laborat. e Impo.in hu.Ouein humerispofuit, quihumanam natu?>lonne
go non
J.
Pct.i.
d.
Li;uoderantagnofcerent,cceleftis
1
medicusparadigma
ram fufcipiens,peccatanoftraipfeportauit, vndehumeri

Chrifti cruci.s brachia funr,illic peccata noftradepofuitîn jllanobilispatibuliceruicerequieuit. f Etve. Reparatohomineadc^lum reditpaftor,ibiange lorum choros inuenit . Qiaamici,quiainftabilitate iua voluntatem eius continuecuftodiunt,qui &:viciniûia clartrate vifioniseiusfruuntur. Etndta,quodnondicit:
it,quoin
eorum corde
vulneri.s
tumorem
premit,di
tij
sfxvo.Didiccrasinfuperioribusabnegarenegligen)Vitatearrogantiam,deuotionemfumere,(ecularibus ^'Pionibusnon tcncri,caduca nonprcferreperpetuis. tantolkculi
puiafragilitashumanafirmumncquitin >tenerevefligium , etiamaduerfuserrorem,reme.

d
CongiatuIaminiouiinuente,fed mihi,quiagaudiumeius
eft vitanoftra.
wubimedicusdemonftrat.fcilicer, ludexfpem veni

;at.
Vnde
S.
Lucas tres ex ordine parabolasponir,

tCen-
g]Dko uob.la noriagintanoue , iuftoru numerus
intelligif,
>>drachma:,filii.
&^m
IC
Mitentitnijhic
*l\
''
~^Tco
lavsdelyra. A
P,
v.
% Vt audirent il.Tarati ei obedire,fecundb fubditur muratio malignantiumûm dicitur.

3
iniufia
mur^
tantautem. Superius drfripta
efl
peccantium monitio ad
c.\
Et muxm.Tsfotantes Cbriftumde malavita,eb qubd)talib.ami-
confequenter defcribifur eorum conuerfto ai

in
fj>eciali
*,&frimb ingenerali,fccudo
rirno
g.Trima
in tre$
osienditur
!n
rn
quodpeccatores redeuntesfunt benigne reti*

,
Cabilem fe pwbebaty&frquitur Chrifli rc(ponfio,cum dicitur. 4 Aifadil, Inrefponfioneofiendilur ,'quod peccatores rcdeuntes funt dulciter reciptcndi,& adhocinducnniur tres parabols.fccun-
ijtcundb
l
cautenutricndi.cap.iy.tertib deuote infiruendi.c.ii,
idHas,quiapr\mo defcribitur dotlorum reccptio benigna
da incipit ibi: Aut buitduosfilios.
qu mulier,rcr;w ibij
Homo quidam ha-
'>docclureorum f.xtisfaclio condigna, cap.feq. Circa
primum
W'luuonuerfio peccatoram
cum dkitur.
vittt,
truautem.;r
.
5 Quis ex VO.homo. Hicponiturprima parabola de oue perdita,& humerispafloris cumgaudio reporfata.Et patet fententia cx
d.tlis Mattth,i8.c,
propofuoemendationis
nmtx wW/.Pet hominem

L
M0 1\.ALITE
Vt
1*
%
numerus clauftraliu,nam
in
&Atquae
nouo &: veteri Teiiamcto fr e
UMtcmappro.eiTu.ScqpiXur.
centum oues habentem.fi-
"iturpfidensmopafterio ceniu religiofoshabentiin u

o.Qiiod defcrtu dicitnr
ct
, ed 9 afperitas vitse ibi fernumeru et centcnanu intelligitur quilibet alius numerui
queterponitur determinatusnumerus^pindeterminato' j E*//ptY<i<.Perapoftafiani. t 7ôwf.Ideft,inobieruationeclauftrali,vbi funtin tuto. I Et vadit ad iiiam qu& perierat.Vt ad bonu reducat, gaudct non de lllius eirore,fed dc bona rcduclionc.
&
f Qff4
?oj
<r3?> in
GloLord&NicolaidcLyra;
ad
<*
vnaoucpcccatorum,vndcalibi:7y;onKfj;i).)H./f<//)fc.Di ^j\ cit ergo.Maihj t*v,trit in cx.f*.unopcc.pcn.tigrn. quamfu.no.no. iM.9h/oin.^.Q_jiavtqciotu1ieexpciinuir,qaiilIicitanon Mats.b commi!eiunt,in rcbus licitis fxpe fibi vfum prebent.ad ce. icftia anxic non ai.hclant.Et quia lccun iunt.ad bona agedapign rcnuncnt. 1Velcocimnjelii l)ei. cnntl'1 flUtem rCC*. 1WHiijuuiv.Ni j ..>..
Dcoiuxtafunr,qnatoeum viciniuscohtemplamnr.
amorem lui vehementiusacccndir. Tres parabolx non ociofeproponuntur,ouis,drac;k filii,vt tnpliciiemcdioprouocati vulnera noftra curefl
Piniiro'im> E ete, rftptrprtMtjnnlipUngcre
vocat,dnm per exhibitionem gruix hominibus imjl
&|
ianscnd
on Dcrpttcate.
Chriftuspaftoi (|e reuehit CUillS l\

'
'
S,fiS&
kseum mihtemdi
fvf.ent tcr ttterm
-
*<#*
I
'
"*> 'upcr vnopeccacore pocnircnciam

mulicrhabcns drachmas decem,fi
i
J5g*ffi
&: iuffragsuir
t
.';
.oqiiam dcftante b a^cntc,quamiupernonagintanoucmiufhs,quin6indigec f clefia quali iL * drachmatn rccju D_^B-êtn^Mooiritkab*nim^toeni *$ iulio.vti dux in prclio
c
'
pa-nirxntia. Autcjux
ZiSriSSSSSS
p reailt ,
pcai.Jcr,
c
drachn.a^vnam ) nonncccndia U ccram J&
qui nec
quam eu nunquam fugir, vnquam lortiter
Teucrtitdomum,ckquxritdiligcnterdonccinueniateam? 3 4 cordia,feddiueJ j; c cum inucnair,conuocatamicas6- vicinas, dicens: Con mentisnoit j- j
diuini operis
_.
,
........
c\
cgit.Scd&t iunt qui-
dam
lufii, dequibus tantUm gaudiUIU Cft,
ratuhminimini,c]uiainueni dracnmamquam perdiuera. Jtadicovobis, gaudium cnt coramangdis Deiiuper vno

a HartpjcabolJde
Ouisa paftoK
uocatur
'
dra
luJ*o
cV
Jen'i!,"!.rntriliictautcn. ac (.atcmeate
_
qUX
pCfieratll
vtcisnullus pciutens pnponi poilit , qui f pcccatore
.mto.veiquiiibnu/tusaccipip..:.i
ptiis veftigh< pcxnitcntiam agcntc. 6 ctni.oninuiibima. g amna buit apatrehono d duosfilios, &fdixit adolcfcentiorcx iliis patri: ' 7 uisiumus, T* _ v lorumconicij,tamen , ., Pater, damihiportioncm iubuantiarcjua:T mecontingit. | pa fC ua, drac liataicipuuni,in.om
.
.
Ait autem:
Homo qui-
tur, fihusadpat
5
g iubus
fe
hunuliant.
fi
mus
feftii
hnmuliterplangitiuftus,cu gdudiumfit,fiquodma!egeflitplangit iniutlus? a Gj(//;.Angeli,quiarationales,gaudenrdereconciliato fibi honiinc, quodinccndit nosadprobnatem , vtaga-
Qiiatumergogaudiumeft,
patrem.
//oo î^w.Duabuspiemiflis parabolis, qua: cumangelis gaudeatde pcenitentiumfaluteinl; hac tertia no lolum gaudium oftcndit,fcd ctiam
t
nuisquodiliisgratum fit,quorum&affectaiepatrociniu>
inuidct-tium reprehendit.
&offenfam timeredebemus. b iiuam fnper.Si in nonagintanouem
iuftis
qui non erraue
HomoiftcDeuspr, habuirfilios,quiaautor& c duarum ftirpium humani generis, 1. Iudxorum

lium.Maior
qui viqueadcolenda idola Deum defcruit. Sub! omnequod viuimus,fapimus,cogitamus,loquii Deusdeditxq; omivb.vnde: Erai iux ucra tjua ihu.
filnts,qui in cultu vnius
runt nec in Jigent pccnitentia, angeli intelliguntur,maius videturimpiosiuftificare quamiuftoscreare&conleruare,quia etfi vtrunquexquaIispotentix,hicmaiorismife-
Dci perma
ricordix&smaiorisgnudii. c a^"ff<e.Mulier,i.Deii'apientia,io.drachmashabuitcu
homines&angelosad imaginem fuam creauit.Sed vnam perdiditcumhomoa fimihtudineCreatcrisreceffit Sed Deiiapientia Jucernam ad quxrendum accendir, cum in
.
Huiusergofubftantix portionem minorfibipctitil hopio rationalis (uofenfu delectatus,per hberu;

fercgere.&adominiocreatorisqucfuiitexire.
^rTHEOPH.Olim humane
natr.rc pofleiiio erai
cuneapparuit.quia lucema elt lux in tefta.i.verbum in car ne.Quod vbi mrcr hominesclaruit,domum euertit,quia conictentias hominum de reatu fuo perturbauit, &:fic diachmarcperiturduminhominefiriuhtudoconditoris
rcparatur.
ideo &: filius icnior non iniblelcir,peccatu poftc. vndefilius iuniorinfolcfcit,quicum peccatoqu.
natumeft crenit. Velaliteriuniordiciturpeccai

nouatorreruminfolens,interficiensapaterna'
Et rfi.Sicut Deusnohabetalium aquo formetui t rcgatur, fic ifte vult fua poteftate vti,\ nuiiofoana lo regente viuat
.
dHabens drachmas decem.Angdoxnm &hominum natura, quam ad aetemitatem donunus confiftere voiuit,ad fuam
fimilitudinemcrcauit.Deccmcrgodiachiuasmulicrha-
buit,cumnouemorditub. angelorum addirusefthomo, vtcomplcreturdecimus elettoru numerus. Qui nec poft culpaa creatoreperiit,quia eum fapientia Dei per carnem miraculiscorufcansex lumine teft^reparauit. c Conuocat, Anuca; &: vicmg fupern? potcftates,qu? tacito co ___P
^T
1
g Tarfrda.Dimidiumpatrimonium perctib.k^^H culpapatnsqui dacadoielcenrioii.Nullam r

firma a;tas,nec fides grauatur annis.nifi ipie uerit inidoneum qui polcit Si Hlc non rccel
1
impedimentum ncfciffet auatis, lcdperegtepn rito patnmonium vaftat.

4 Mtmminuc.UeflângelorufrcieUtcs.qtucogau. Denm {oniferfis,fecudum quod diclum c(l in\'<
NICOLAVSDELYRA.
-
Autqus.H/i ponnur fecunda parabola dedrachmaperdita et reinuenta.fbi dicitur; Qua: mu.ha. drach.d. Mulier ifia efifufientiadiuinahabensnoueordmesatigclorum quafi drachmas no uem,cr dccima dtacbma efi bumana.natura adimagine Dei fafta,
catoribusad
!f p.edenti,& ex hoc itcrum conclndit. Ita dico yobisgaudA J quidam. Hic ponitur tertia parabolade filio ^ u per qut defi^natur popidus Getilis, qui erat fubditns pecc
Homo
tr ideo capax ipfmsper cognitionem

2 Nonneac.thcejBd
e\i
amorem.ljia drachma dechna fuitperdita pcr pcccataptimorumparentum.
efiam quicunque pcccator fingularis . Dicit trgo: id e(l,ipfe Deus pro nobis humanatus.
Homc
me Deitntis accendit in tefia uojlr< morialitatis ad qu&rendu natn ram bumanam perdham,& reducendam eamad bcacitudinem. 3 Et tcuci.liia domus efijfynagoga qux fuit cuerft vt inuenireturnatura bumana.
lumcn inte(ia,quia diuina fapientia lu-
6 Habuit du.Id
GentiU, e(i,duos populos,f. ludaicum ilt duos filios y id cfhiuflos pcccawres, quiapeccatores fun ad eius imaginew,licet non (titfit inquantum funt 7 Et dixit. Id cfi,Getilis populns,vnde ec populus L
&
&
JjUus Dciprimogen.Exo.q.e. Filnts mcus primogenitus
Et
#/"
&: circunftamiai,&:fiin uci( innoccntcm vcl vcracitcr p^mtenter
vicinis futf,i.cum monialibusaliis.
ille
i^
JL
T E
i\.
momalem
5
quantumadfactum
gauderccum
t Quamfapernonagintanouemiuftisquinonin.Nonquh plus diligat ftlum , fed quia fp^cialem ronem gaudendi herde reduttione cius,q nonrrabetde non crrantib.tamennon Cfrantcsfemperlunt plus dihgendi caeteris panbus. 1 *4utqu&. Pcr hanc mulieiem porelt intelligi priorilfa, Vel abbatilfa.habens moniales ln quocunquc numcro ra-
Hpmequidam.Hoino
omnes Chnftianipcr ciusbaptifmum
Chriftuseft,eiusauteli rcgenerat quon

>r,.ui
tione prcjditia. t Jiperri/.rfrjc/j.Intradomumperinfamiam. carur, quod peccatorieceditaDcjpatrislege, " 2ôncaccc?n./.Quiadebetdiligenterinquirerevcritatc libito voluntatislux.
tamenaliqui lunt iufti,&:aliqui peccatores 7 Et dixit. Per quem iignificaturquilibet pecc; iuuenis eft moribus. h' t T<**tr da mibt portionem fnbfian. 'qu<e me ccn. Per
figni
gatpr
py
t, "
;/?
__uca. Lucx
Cap. v_>ap.
m
XV. Av
.
5,08
(u
,e
FidclibusruatgratiaBprotcftioncm,quamdcfidenaturahbus foltim in ntimpertiedoinfidelibusvcro erannbeneficium concedendo. Siquocontinenti N6 multo pofi lnftitntione humani gnis pla npoji anims hbetum arbitrium fcrre lccu, quafi quadapoiam naturx
fu, quo ^cicrereiua
fapientia:,diuitiarumquecoeleftium altitudinemreliquif e ^w; >. Vnusciuiu illeeft quicocupifcetiis lerrenis merito pramraris fiie prajpofitusprinceps nnidi vocatur q viilam mittit,quiacupidirati mnndialis fubftantie fubii, gat.Porcos pafcit,cu eaqb.immudi fpirirusgaudet.cpeiat.
r ,. r u- r n r Et diuillC lllis uib-tantiam. ht

1
non poit multosdies congrefilius

a
(
1
rt
t-
pafceret pcrcos.
PorcusimmuiKi:m
J
i
fa_iiu-_ti
, -_
..
& regioncnlonginquam, l T^ZTJl_

|omdeVerit.Ha:c
,
- vl1 uead o-liu..cin
gwisomnibu. ___olefcentior Dn
ibi
,,
peregr. profe-tusdtin
Luxu -i_ -cnlumi omni. bonj nitura,
.
dimpauit fubfWnriam luam

orn.t>
_,,,.
.
^&SSHfiA *
i
.
.
Srod.gavita 5 qua:
viuendo luxunofe, Et poitquam

fa
Btfunderc&fpacM.n pompis Kjwibus relmques d

.
aa
Uiqui
c
fibi eft
in-
^^
eft
^^^SS^^ o*!^^2g&^^ inreeione

nnis locusobfen-e
omma
illa,
fcitur,& mortc.pt co--_umma_Icr, 4 pfiushominis Mifit ** t v 't ul vilJam,ideft c.go.n *iau ,mci[ pMre pennnacft.
'
'
JSS*
ecit
famcsvalida -,, v im
,
fc
fcipfc ccepit * r
,.
^
i
?mgreprofe.&c
filius
Eta biit&adI_*fitvniciuiumregionis illius, ckmifir illum invillam iuam , vt pafceret poicos, Et cupiebac
Sjiiquageau! g.r
ini^.f nofipfol ib.
s
c- I rcre. 6 vt t> pafceret porcos, ol

|
*
/uum
famu
S
*..
pcniljl"-
^
g
awmam
(''THBOVHTL. g
iunior h fimuldeOrli-hCC
8c
uacu
1 ciuocl
Lcniren, mapis oners. q.
implere im
Etcupiebat.Obm
r.fi.,.,
_ dc-lTIOnUm eft ebriC
pco
,
ventrem ilium de ijliquisquasporrimanducabant& nemo

Bcnci.re-ertiturquualer.mt,
....
, a
t,&qua! caufa. BfeQus cft in rerc
1U1
aabat:
+T r t
.
wvy^yîv* Inicautem rcucriusdixir.TQuanti

'
.
Id efl q.._ n _ex I.__,j o , di _ _,,<*.,,,,
10
.
'
ta s.foinicatio&_hu-
iufmodl , CU&' bland alunt&
longinqua.
Na
a ti-
jijoegrediturho.
m _ Deo
& fe
mîoa,- -onnnueri, ._,, .... ^dc,, T meiabudatpanibus,egoautc hic Tameperco. domopatns
mcrccnanj in
J
z 4
adfmvtum prouocanr. Keque tQuot

i
|j a |j acura c ft
fis,
uxutIO
flifivt
ventrem
.....
'
me
Dei clongat
iuum impJeant quo rumDeus ventereft.

Sed
eis
Biia diuina dona
non
poteft
,pi
it.Propinqui.n.Deoexiftentesnihiltalequodinte
riuiignum facimus.Diilipauit jgitur Jubfratia,&: merito js.n.terminum vnum habet,_w vnu quoddam eff , Sc
.iiuamulufariamdiuifaeftêorumq; nuJJorumq;ca-vt
xi(.iigratia,fottitudinisvnuseftlimes,vitiiautemdua. [ecies,timor&:audacia.Vidcs Ipargi ronem ^_ vnita
virtutis difperire.
on lccum
m utado.fed animu.Quato qs in prauo ope

.
la!utari,quia volupras femperhabetfamefui.Velfilique sijiqu cibps de.monu.m funtcarmina Poetarum tS^doirrinefecu tteriija rmin * Jares,iterili fuauitate refonantes,cj cum deJeclent,tn eis nip PaeM"* hiledrpad vita.m pertineat, icdeftfonitus&; ftrepitusverborun^nuflarefediovbiftudrofieorum fama:veritatis&: vututum pereanr. h Er,ideo, nemo. Quj reftum quirebat. aliquid foiidii
Vnde ilte la ab as qforinfecus illiciunt &

fcienria.-,
&
I u5delinquit,tanroabeiusgratialongius recedit.Qiud -ga Deo recedere Qu.a a Deo recedit,exul eit paiiis
feduciunt,in co.nieriorareducerefaciensixitentionem fuadicit:
mundi.Regio longinqua
eft
membra mortu,
i ?np/ff<rp((.Qaianih-llatisert,pdiga; voluptati.qa
vo-
luasiemperhetlamelui,Meritoergoeget,qthelauros
fapientia:,
^rmo QuiadiabolBS cu alique Juum facir,vltra ad vitiorumabundantia non,pcurat,lciensefleia mortuu. i _><iM*fr.ca.Quifutura:mercedisituitu dignaopari
iûanti rnercena^. itii dabat.
g^-
latagunt,
NICOLAVS DELYRÂ.
>
cutradixmintfratnutrimentum omnihusramis arborisjic abundantia temporaliumcirca
Et
duii iuuems moribus,&iden diai adolefcetior filius, diui. 'ûiadona Dei homimbut largmni. licet diuerftmode.
qui
ui
i
/i
Adoiclcentior.TVr multiplicationem peccatorum elonganda

i
quam rerfatur mundana cupiditas,admi mflratmateriam& fomentum omnibus vitus. 10

in ulibus fuf}icientiam,intendens ea habcre per talia,fed
& a<
^cu\p\t:o\c,iiuiaintcntuscogregationitemporaliu,tjUr:t
rio
cele(ii
ctuitate.
iub.lu. Liuu pet peccata,mortaUatolluntur bon* % u.&ptiorwitfr bona naturdt, < Vi >K.i,d).LaxuriaJpirituatia t qu efl idololatria quantuad
i
aftequi
Ei
ibi viilli.
turintentHm^quiatalianonminuHntcupiditate^fcdmagiseam autato gent. iluanto cnim aliquis plus habet de bonis }

teporalibus
adhabendamaioraanbelat,fecuduifiwddicitbeatus Gregorius
lnxunaiorporali nonfolumquantuad Genhabentem. qua-icum ad pcccato'? tnfoimem fidem Uelt faines vah Vcr dtfcclii verbt diuini &facrts fcriptu
i,p<>pi4lurn,& ciiAm
I
hoc de communi curju accidere vidcmus,& ideo benefubditur.

1 1
Et
nemo illi
& dabar.4Jw non a[iequitur quod intedehat &
pius
i[itmdibus non
Mdwi
Wud
Vful.
ejt ajta lex Vc tus,neque oracula prophetaru fecit taliter omni nationi,&: 47/7.
Non
liiculoanoil
mamfeftauit ciS.Teccamut ctiam ludtitintuli tnltx&fopheu hon vahbantad falutem.Ideofubdltur.

Etipiecoc.cger.r/>rK^jio/r,
hhmj{.Uilice:diabolo,quie(lciuislregioneubr<sminoris,
quit conftderatio huius defetluf inducit aiiqua-ndo ad panitentiam. Idcofubditur, ti In le aute. Homo enimpeccando extrafe egreditur,quia}imi tes reile rationis tranfgreditur,& ideo pcsnitendoadfe reuenitur.
ij
Quanta mercenarij. Id e(l,feruientes pro mercede

'
14
15
Iu domo.pa./rf
e(i,in ecclefiaf.
fom\fo\[.[leit t "ccupauit eumeircacupiditate mundanam, ''iitvilltdmbolus dtcitur dom nuSyloav.t+.d.yenitprtnceps mun

'
nem
fcriptur*per & pane euchartftU per facramenti receptionem.
Abundant
xterna. u congregatione iufiorum.

eruditio-
^zni. Scilicetpanp facr<e
is,inmeno>i
habet quidqttm.
immuday pafcerct porcos./d efl,vitia que fatidafunt Hf //'8W.6.6.RadiX omnifl maloru eft cupiditas,^M)t
cut radix
. _
.
Vt
&
\6 Fgo hicau.fame pereo.Qitiafiadpopulumgentilerefcra tur hoc dttlum,patet,quod ei talia nonadminiHraniur. si autcm ad Catholicumpeccatorem,patet quod talia non proficiunt homini
diu
manet
qua
in
mortalipeccato,
% Surgam
1
.
.
'
' 1 ,
MO>\jlLlTEt\.
t
*
hdmfn illis M.QujaDeusdimittit quemlibet agcre

Moltfcenttor filius Peregre.prcfeilus esl.Vex
'indumarbmiilibertatem.
2
n,
*
multiplicatio
focieta villamfuam. Id ef t,i n peccatoru tem lnquadominatur ficutiupropriavilla. 9 ytpafceretporcos.ld eft,immundiciaf peccata. 10 Et cupiebatimplcre ventrcn^&c.De ciboporcoiumqui
in
Et mifit illum
ipeccaticlongansfeapatriaccelefti,idco Inbditur. f 'i'-i/?._rc.Bonagratuitapdedj,&:naturali.-ipeiorado

Etpoflquamcorfumafjet
eft carnalitas.
t
'
omma
/tfffo */?,_?..
Naminregiofit
Linemoillidabat. 11 carnaliter uiuere.

>2
Qnia niiHps vtensratione concedit

propriam cofcientiam perratio lequcndo fenlualitatem.
eft,Deo ieniicntes.
cc.atifitmagnusdef-_fuspabulidiuini. Enfc capit ryfrr:Nam exiftens in mortali peccato

T Zt
rc
Infeautm
re-,Ideft,ad
eges
nis diclamen,a
1 j
qua
recefferat
'nilpiritualibono. adbafit vni ciuiumt&c.ldeCtydiabclo,
Dix>t'qu<tntimercenaru.]d
quiciuiseftin
S
15
16
îbundaut pa. Veibidiuini& Euchariftixlacramenti.
.on6vmbra;_nurtis,
Egoauttmbicfamepc.Vtimtui
Et
Tomusv.
omnibono, f
5>0?
,r3S
Gioi.ord.6c NicoicUck Lyra j

raria rcficiuntur aiimentis
J0
l
!
fatacum,quotidia".is fop
Imn
l
ceceiiiryium lcue
.r.iseit
injifi fuor
dêîonijfihihv.:
dalit>i d
Sed
.:rit,quiextra
iftUii
patns.id
i
eft,
finefuievi-
eum,vroftendcrc
i:r
ucns,iiitam bcatam in a Taurptc.ElClD
confcfuonis Siocpe tum habos cau.am vtpro tcintcrucniat

t
philotophi inquirit. u!ioiuf,voccr.imcncxpectat : jJas quod lcis (.: cflc cognib
no-wrr/iM/tfor.j/./.tRediensoicuhinicli.uit.rti-ar cipir.dw jrgratiam CCTtificatiirdcinduJgentiab d Dixtt- autxmpuur adferuos.i:

feruosintelli;
recefli
Tueophylactv
rios
j
Ptix,
"i.ianaeiaceiecosnoui.
Qui longe
pJticna cpV flihpiiniipt
angelos miml uo
fpiritus, qui
.
pecorummilerjt.iliCKrUJrtibrrro:
ilhis,nec pro :c
poft
morcuoi iir, gratis habct &: caulam a Patcr, ignoLcndi cjmaquodvultfihus

vult
ptc.
c\:
Suram &f iboad parrcm BWumffiJ dicam illi.Paccr,peccaui

1
CoiamaogelKi>ft
>
i.tit>ut.fnfli(quC
animabus
in quib'is
Deuai.
lil
cckmi
& coram rc. & t iam
mittuntur nitterium
non
turn diguus vocari nlius

a
oI
SicLtJclibetauii
ica
implrt.
pater.
Vatar
t>
ruus,facmeiicutvnum de mercenariis tuis-. Et iurges vca 1.1.1!
prer cos qui chgni lunt:.illi vettiunt a
i" cm. co.
PC
u-
inecc!efiitonftitut\i.Vbi iain peCcarnruin
l.-uciiiofa poliir rflo
>ofe(iio.
rt
nte
ijbcnonoi(i quxdiîgu-iturdiclfolpiiiimîo eoitnS
lujieiboi
Deu non
ri..c.-ediciri
rencrtctem
iic
animx
cu.leth.i
nitaJ
a
d gniticaiunr ianctiipiruusii. nuta.
eiTct, vidit ~ pairemluum.Cum autem adhuclonget .jiicnentem. nducendo ^cibum in cainem mifit l.um
ptohom.ie
Nequ.
nnpe
j^"^
_
.
illum pntcr iplius oc miiencordia

,n
mdtus
a
pccc-t.i.ii
.
clt
&
bamus,
nis
indu
j.cutfu pi.ct.tiainatnp'.u
lcmentu.
In cttl.fiaronft
accurrensj. ttitu.
incipit
fcilicet inco;
b F.umefi: -Adfilii aftecUimqui oiujiil

quajpatiis luut
lui
al-
Ul.fi ICIII
veldignita:
collum ceciditfupcr
a
cius,
&
Q^ta
castciictn, lctulaloua ielii|iii.
ofculatus citeum, Dixiccjueei a Qu ir dctcrroidoJa c<i'u. c Cupit pci

d fjt.tuiiniignura feclTcpet mctitum.
pra?ftat
omnibi
diL;
ci:.
baptifmi
elTeuon ambigit,
pirarcnonptanuuut
(cdiiK rceuaru itaSeiuus. ncrccna tum iaui pro merccnus
scfi
nhus:Pacer,peccaui
PaiCJt e
in ccelum
c
& coram ce.lam non

I
ium
1
pnmum
di
;
nos
veftit,
&
ujiura.cx (UMaotia quooi
non e/go panet

n
iuftu^
ntum
hbfnda.
fumimus hon
tisuettitum.V feruos intellif 7 crcloS Oui mirii
CoaJiutores in excoleoda vmea.
Ceniicaie de hiieiinatt
rnonalicatii
b
Id
delermt.:
ic* cr
liiudif-
jat.icdnechuncetia c
nifipatcrnadignatio
nusvocaahlius cuus.Uixitautcpatetadicruos iuos.Cico b Chtiiti &

a
Idcft,vcftcnil'piiitu(raDdl;i.
clt
fignaculutn fiiniiitudinis
cxptcRlontm
i
'ermu
j
nele prOmerCri pOlfCtcft.ltUr.
profcrte
t
ftdlam
Ideft.opetibut
primam,8cmduiteillum& o Chti(r:i>"iu i..,..

ir.:iat
date
anuiumin
b-
:..
omnibus qux
"*
.jiiuon.nifpiiualiuirituteopimus utpro
Ambro.
g h nJnueius,&calciamentain pedeseius,t5iadduciceviculum 9 cbficamut^ l iG iacetdotcster feruum mercc- i uerfospcrb narium & iilium.
Dittatui'
t>'ism:n
pternosfiunr^ OUS meui.L

i
Scruuseft,qui timorepcenxprajfentis velfutureteperata Mercenarius eft qui ipe &. defiderio regni coe.oru. Fi lius eft qui amore ipfuis boni,&: virtntuni fucccnfu: qdqd eft eis contranu totoodio detcftaur.-Vnde prodigus tum lctutis ta&us fta I ie reuerlus famis iupplicia formidater, ia
vitiis
vel
vcrbudoiflrineinduimr,&:induuteosChii(hjlk niam. iii<icumquc enim bapiiâri fumus in Cbiijlu-, in.
annulum dat in manu fignaculu C1k. 9 per opera habemus,nam manus iymbolum operai
Chriflum.Ei
nis
eft,annulus vero fignaculi.

c
Citoprofertejlo.pri.Stola. prima,veftis innocetir.
timmcrcenatiinmdemcrcedecogitanscupiebat.Sedpateroccurrensnocotctusmmorac6ccdcrc,vtroquegradu
c;tiustranlcurfo,pnftinxfiliorudignitatireftituir,ncciam dc mercedccoducloris,fed de ha;reditatefacit cogitare pa-
primus
homo conditus,led poft culp.im
fc
nudui:
rentis.Vndeiftenonadditqjdilpofueratfe dicturum. Fac mc ficut vnnm demercenariistuis,cumpanenon haberet

vcl mercenariuseiTe.cupiebar,
&:pcllicium,id eft,mortalelumpfu mdumentu f ^M.ldeft.fignaculumfidei,quoiignanturpio cordibuscredentium.
ln ma.ld eft.qperatione: vt per
opera
fides clar^
quodpoftoiculupatrisgeArttcqua
in-
fidem opera firmentur.
neroiiftimedcdignatur. C Cumautemadbuclonge ejfet

tclligerer
uidit il.pJ.ip.&c.
Deum,fed tame cu iam
pie
cum
h Etcalcia.ld ell,exepla prioru munite in ci r vtcôpusornetbene viuedo,&:curtusada:tcrna
qua.rerer,
tame
noiidumdignusoperibusrediret,pcrverbuincarnatuanti terras venit quaiilead domu cipiat filij rcditum.Antcad verbumno deferens,(ed tn verbo vfque c6feiiionis,ipfum ad peregrinationem noftracondefccndens.Brachium,i.filiii
Eccalciamd.Nc coluberiuadat,vt iupcr lcorpit eicoueniat.Qua Ipeciofi pedescia Pcididcratct tatem lponfi,c>: nudispedibus Palchacclebrare nc i ^tddu citeui. Pra:dicate Chnftam &: morte einsilii
lnamplexu
rcucttentis humiliauit.Patcr iuper
filii
col-
vt&cordecredat,occilum immifando , &: orc_ paiiionis facramentum ad emundatjonem,
lumceudit
f'&
N
i
C O L A V
D E
LYRA.
dertliclioncm.
Surgam.Pfr
infidelilatis relpeccati
2
3
Etiboadpatrem mcum.Ter yiu melioracionem. Et dicam ei.Pater peccaui,&:c Ter veramfidei confefficne
Dixit autcm,Tdefl,ad apcslolos& ccclefi&miniflros pr&cipit pradicare, nonfolum luJxis, fed ctiat Gcntitibus non Jolum iujlis,fed etiumpeccatonbus. Cito proferte./ff e/i, prcferendam innocentiam ><i *" 7
i
1
quantum ad pcpulum gentilem fecundnm iliud l{v.\o.b.Corde crcdi turad iufliii.wr.ore autem confeffiofitad fdutcm quantum ad catbolicum peccatoremper fctegrampeccatorumconuitioncM ramconfesfiontm.
& pw
dam nunciate vere conuerfis panitcntibns8 Et datcanulum manu eius. Id cil,prAdicatt
&
&
...
autem adhuc longc cffct.ld cJl,motus ad panitendii non tamenperfctle contritus ai qaamrequiritur gratia diuir.aprA'
.
Cum
nulum fideiper charitatem opcrantis. 9 Et calciamente in ^c.idefi,fantlorumpr&ced:nt\

pla,qnia calciamentafiunt dv peliibus animaltummortuarw
10
Et adducitc iutulum./rff/7,/*cr.efw
tucbaii'
i)
ucnu s ,ldeo fubditur Vidit ilhim.pa.OcH/o chtncntiA.Scquitur. 5
quo immotatur Chrijius,qui natus propttr gratix pinguediium.
libus adminiftratejn
tjl
ritutu fa$
Dixit
M
t
a\.
Jl
i?
v.
Surgam.Dc luto culpa:. Et ibo adpatremmeumlVa; cnnat um opcrandi bene." Ecduam Jitkc.RecognolcCdo cnlp.im U pcrcdo venia.
Et accnrrens cccidit faper eollum eius.lu fignum rec< cili tionis peifccta:. 6 Dixit autttHpatcrad femos ftics.lded,ecc\ci\x m'. (V<
quibusChriftus pratctpit bcnignerecipctc paiut'.

confitcntes.
7
1 1>
CSi
Cum auttm adbuc longe effetAd e(l,atrmus
ti 11011 pcrfcdtc
contruus,adijUodrequinturgrat:aDei prcucmcns. Jdeo

lubditur.
iiiiacramcnta
yidu L.umpater ipfius.Oculo clcmcntix.

t
Citoprofcrte flotam pr;wj,c>c-.Adminif!radofil vt ficur f imslViritiialiteradoriietiir. Ei .r.uticite vituiumfagpiaium Ideft, ct*chtftiWl*
icr;
menium Chriflum
contincns immolatum.
\Etu\
u-H
Lucae
in
3(
Etcceptrunt efnhri.
efl l.ilus
clreficitur,fcd
& parer & ferui eius:cja refeftio Dei &: fan
Ko folu filius p qno vitu Jus occifus
Cap.
XV,
&
.
9n
i
ftaim
uluoii
peccatorum. Et nou,g> poit datam ftola, calciamentum, v tulns immolatur,quia mfi qs

immoutur.
jpprimeimmoitaiiuusinduerit,niiiannulohericpera
pnminierit.nifi ip-
dem conrlten
non
Senoper Chrtilas credcntibus
uiuit, patri bene pl icens cure folmtt* fiqiiidem paraboli qms cxpedem quare dicla fuerit.Omoino emm qa ob mur n.orabat domino Pharifai mudos iuftos lc rutirc, co s quod fulcipcret meretrices & pnbiionos, ae pr tcrci paabolaiftacum hisqua-anteiam di&aiunteadcmett g Bcce tOt 4'l.i-l I EGarrdium e(r corjm D;o
fuper uno peccaiore pctntrtBtum asjeiuc.
ro. Iuftiriam iegi*
d^rardicauentjca*B
'_
idbns
irreife
[,
poteft
fi.
faginatumj&.toccidicf. b Fr
i
Petiufi.ulitaum.
fidem.
Einanduccinusckft epulcmur c Kec<lrulo a

;
non
facramens.
Fi-
imautem
id elt
quia
.
hic (Aias
meus mdrtuus erar, &

H rc
iri
confortiPJultorun',
fecutus,turtiti"e Dei eft fubiectus. t
Le-
RedoitusmairticiUlU.
rcuixic, pericrar ,
,
& in.
Qtueenirn maioreft. Bmr

iufticia
irjrrniiciu dclciia
fcd
,qui idola
popuius necad co-
ianniiiatia ccclelia.in otbc rcrr
epij* l.uios fcfliuin
Dci quam
um iciebramtrT
ignofcere poenitcnt
bus?
elongaNeque in doquia intcnon pene,
uentus eft.Ec cceperunt cpulari.Erataucem

a
filius eius
ienior
audiuic
Id crt in tetr.nu cpe:cb
s,iil clt 1
riê
in
n
rj
,s
erat,
a legis
agrp. a
Ec cum veniret
SymphoB'a
tttrtllitio qi.orurr.
& appropmquarec domui

n
que
lohcTruta cV chorns
iilioparris.
Manddtum titittn. Quafi non fit prxte

rire,falurialterius in
uocum.
tn>at,lilerjli
ct
tcatus
lenfu 'cirena
vocauic fymphdniam 6c tchorum,& tcir* unu vnum de ieruis, ckina

riOfhcticusfeimo.
A!>
tr. rn.s
uidete,veldeiuftitia
"
nuiot exuiiano
|u>
s
DeotMticuni nouuni quia
Vnde
antate
fe iaftare.
7V'fji
non
veri-
eius
.ib
cxtremis rcrr*.
ranSjterrenacxpe
3is.Hiceft qui ag.
rn emit, &:quinq
tcrcogauicquarh^ccflcnc. Iicjuedixicilli Frater tuus vcnir, tuus vitulum ec occidic iaginatum, quia ialuum illu repater
<*!* hin cboiius pater fa!uarcciif>!t.
.,,.
prxicriui, conHerfattu. jine (jucrclo. Vel ia
pr. t8.c.
clantiaeft,
iugaboum,legis tenepreftus,
ibus fruitur,
cepir.t Ipdignacuseitautem,ecnolebacintroire. t uiu Patcrerô r .. ..

rc
.
tas.cnipatercofentit fcd alia latione comS 3
.,.,
uô
peicn.Mecum pcicu.mecum
es,lc es,ie-
^.xorcmduxit, in
us carnis.
.
llhusegreiiustccepitrogareillu.ArjlIereipondcsdixitpacn Q^cd eft de uro Dco coler.do.
pi q^
ftringens,
non quin peccaue-
Etcum ye.ApprO-
iuo.Eccetotannisieruiotibi,nunot
.......
mandatumtuupra:rcr-
**'> ,ed p uia l' e s 1 i ii caftigando femper
p
c
quatfiliusdomu
D aliquis in
po
,V
...
p 3illoipinniaIirer Icge intel!iges,Iabores ferHflijsoperis ir>robat,&:eccleficlibcrtatecon.fiderat. Auditlymphon
n&choru,idell,fpirituplcnosvocibus conlbniseuaum prxdicare.Vocat vnum de leruis.cu lumitad lege
retraxit.Vndf.Si dcrcliquerint filueius legc mearn,^- \n luil.meh ifim.&e.ri/itabo.&c. Nec mirfi fi patri metitur,qui fratn inuidet:cu &in iudicioimpude
,
tius
mziitnxm.Tôme
inr.o.tuo dt.e.7{utiQuaclec(mimihi,&c.
dnaiiquemdeprophetis.Eteuinterrogat.duineolcru
tsirquifinthi-cfeftaecclefiaiinquibusleelieno videt.
d
v |
jtvariarumchordarum
vfî.Symphoniaeftdiuei-firumetdtum&virtutum in :iicreta concordia. Vnde. amma vna. 'titudinis crcdm lurn erat cor vnum
&
Nuiliusfanguis^phetar vel ficerdotisa Romano impciio nosliberauit^&^Geubusgloriofussaguinis furtdittirCu amicisepuiattn paireabseie,quia femperin ?gro,idcft,in fineia:culihoedum,id elt.Annchnftuiinmoiabit.Etcum amicis dcmombus laturabitur. Vndedicitur. Tu cohfregtfli
capita drac.de.e.ef.p o.Aethio.id eft,nolentibus fti in quo cieleclentur.
Pf.7*.c.
c
a
li
Mfrrrjjrtw/r.Etnuncquxrit Ifraelcur
Deus
!a;teturin
eum
eonnerti,dedi
impuonegetium,&: propter
mutdum nefcirpatns voprxcones rogetur.

Sc coqucrebitur, quia
Occidiftiil.
W./j.Confirenrur venilTeChriftu, (ed inuidia
tatem &: roris ftat,quamui? per
f
J
/dân.lndignabantur ludxi
iscum Gentibus epularetur.Et adhuc de Gentiia (alute ignantur ncc volunt introirt.'. Sed cum plenitudo Gen t n intioierir,egreduur pater ad rogandum Ilrawl,quan c manifelta erit vocit 10 iudcoi u ni.
ii
nonvulrialuari,SicdeIudxo&:gentili. Gcneraliter aute deiuflo&ipeccatorepoteftaccipi. Sedquoiultus inuidet fratri,nec vmcirur de corrcdtione parris Sed omnis vuftituicopararionc Dei no cit iuftitia: vnde Paulusquotquot
?
p
Ro. 7 .<t.
pfedti eltis.Etalibi.-Miferegoquis
meli.de.cm- huuis.In
IrTHioHPYtACTvs. Hoc loco celcbris mouet

i
q-
lanclosaurccaditinaidia.Vndeapoftoliindignatluntpro petitionematrisfihoruZcbcdxj. Necmirum,cu iiocetia
Mu,h*
c'
),quomodo appaceat iihus inuidus.g, alioq viguit &: ier uiuit
deangehiputetur.Sideraqppenofuntniudain eolpeftu
fe*^* erns
'
NICOLAVS DE LYRA.
k
El
gentiles,y>nde
manducemus. Quiainpr mitiua
ecclefia nonfoliiminiftri
Miafmebunt hocJacramentHm,fed etiatotuspopulit; quotidie IwbftaS.z.f.Et adhuc femel.//f anno ftiltbet Cbriftianus tetl
njicih')cfucramnto.Rcficttnr ctia cptotidie, c/uiafacerdotes
llmfumuntbocficramentumprofe,fedttiampropopulo.
Qjiihicfilius
meus
fimilis gtatia Jpirituffancli datafuitgltilbus cre' dentibusjicut difcipulis Chrifti in dicpcntrcoftcs djtafuerat,vt habetur Êt.lo.de Cernelio aliisgc>mt'busqui erant cum eo. 8 nolcbatintroir.e.w ludaietiam ad fi;.e conIndignatus uerfi.fuerunt admirati quongentiles quos piius defpexerant *qU4 reritur cis ingratia Dei,vt habetur Ucl i o.g.Vnde cum Varus re
& &
&
mor.etat..Moi-'e udps.
hivaukrttagrati*.
Etatauem filius eius lenior
,s,
inagro.
Qjtia luiaieus popu-
qui erant conucrfi adfidcm catboticam dc IU' daifmoydifccprabant aduerfut iilum, eo quod communicauerac cum UHs,vt habetur îcl.it.a.
diifjet lerufalem.illi
Pater ergo illius,&:c ccepit rogare illum.^ww Deut per apoitolos Jpecialiter pcr Taulum oilendit rationabilitcr pcr Audi.fymphonia &: choxn.Quiacufphitttfsatlus destedif fcripturas.qnod erantgcmiles non connmncndi, fidgaudtnter ad
Deieratoccupatus.
i>\nltHnitiS
Etcum.5c'/fcer ccclefia.
&
&
.'Pptrapo/iolos aliojq; difcipulos in die
pentetoftes,t&pcrut lau-
commmionem fidelium
io
>f
"/
linguis^vt hubetur îtl.z.a Et tHc ludai qui erat wrnftltmaudientcs voces eoru admhatifunt,&
farijs
reDenm
recipiendi
fndeejfet
3 'fnt
tanta gratia
& evultatioîdeo fnbditur.
cceperuntqux
ll
Etnunquam mandatum tuumprauenui.

cultit
Eccetotannisferuionbi.TarWfgf Moyfi.
Scilitet
mau
Etvocauit
pro
aliis
vnum
de
ler.&:
Iterro.quid hacc efTent
QuU
^diufti/icat
refpondit oilendens cp erat ex donis fj>iritujfanfti veniiits adfidc tn catbolica,fiucfim lud<ti,fiuc fint
&
vni us Dci.Licet enim multi de Iudxif fuerant Idolo Utr<x,tamen atiqui femper remanferunt in fide cultu vniusDei
datitm de
&
illi
pojjunt dki populut Judaicut,ficut
>
natnr nomine totius.
frequemer pars nomi

*fc
gentikt
Etnunquam.
M
t
O RÛ L
T E
I^.
cut dedit fando Bonifacio
eatorem conuerfum dandoei virtutcm fortiusopeuidi.fi-
&c.Q\i'u peccator vere poenitens dc JPcatisadmeiamChriftirccipiturcumaliisChriilianis.

p
ca
pcrunt epulari,
Marryn Et talis admiratio indi gnatio dici potcft laigc Jcqucndo,c;iiia parabt ila qus eft q damiimihtudoji.Onunipt rcurritomni n odo. Paterau
fcu
j^Mtautcmfilius eiusfcnior inagro.Pet qucm fignificatur tlanus Pcrfeueransiniuftina., remifletanitn operan
^"
tem amouet hancadmiranoherr. Deus per ie vcl per aliu oftendil it
ihdi^r.ation^qi.ado
flo,
quod quicqmd cpe
^talisaliquandomiraturjCpDeus^magis
rclpicit*
pec-
ratur,iufte fit,licet hon.iiiibusaliquai.Jo aliter vidcauu:
catorcm
Tomus v.
w
\
Pfa.ij.3.
ciiw,&: circa angelos fuos pctucrsu qd tua fMtit. lemperad totu ledad partc maximam declimuerut, fiwulmti.f.xclti sZt Omnncs q -pe rcfcrtur.Pf
Gloi.ord.& Nicolaide Lyra mea

intcllexit.OwnM
.
n
ib
r,
Omm^no
om
tu.t
Mcretticcs fnnt fupecftnionfts gcnr ilurmoum quibus ftantuam drtlipat,cyui rchclocomiubio verbiDeici
nernn:,fu.fttnt
Omnibus muiafudut fuM.Omncs quxfutfunt que

1
roinicatur. rnonft faJa.'ci c filitujittptrh.ccum cj.Non quafi mcnticntc rcdarp;

lcd
Io.io.d.
i.
Omnia mea
Cor. Vi~,. *
9.*.
[nt; i. r~A IMOnaiifCIU ICUICX
lecum
.
pcr.
Idefi.nunqu.mtemihiid rrfe^tioncra gir.rnphfiatuiemeiai.nui.

-
deHilti,
coipTo qjodteh-xvlr.m
*
l<
'
i
.
c e
r <-ffonapi,nc
'.t';*
elt.percitotrm,* !e m j.n,.cb. Vcl

i
xarui:'.mcii:
mlncganc a iui:& nunquamdcdiiti mihihcrdum,vt cum amicis meis cxitqu3adefnmhor b ,, u l rcr: Scd poftquam hicfilius tuus,quiidcu>rauic iubftant r i tatur vituii. ,. mcrctncib. venirjoccidifti iJlivmilurn laginananwuatWrri a 7innqua.6-c.Hoc non dc omnibus fcd tum.At ipfcdixiri!li:Fjliru fcmpcr mccum cs,ckomnia mea dehi* tarum qm ad uidff.
jflptln phf t.!T
quam-
exp'rfonapopulUerc>rof)rmitanici>malij>
mr-noji
bans, &c
licv.icm
quam
illi
potiori
>
x.
xultationis inu
Omttia nea.
i,
Jn .Ttemabcatit
h.
nc&omniu
2
.?
fin;
i;
.1
ii
h,i. (ingulori! n-
idololatnam
nun-
quam verfifunr,qui c.fircmporalia qua:
tua Junt. Epulari atrterp gaudcreopcrtebat,quiafiatcr iriucrihis cft. tuus hic inottuus crat,ck rcuixir 3 pcrierar ;
&
ra lu:n
&
Nofiraciunj
Jia
c<
rcbant, ab vno Deo tamcn ca defiduabant. b Dcuorauitfibftatiamfum ch merrtricibus renlt^necidilii.&c.
1'uit
Noitra uin
lipnfaddominandum. Sicutcnimcupidita!
guftia, ita:,ihii cuin angultiacliaritastcnet.
i.ihili
Mercuiccs
B
1
NICOLAVS DE LYRA.
F.tnunquamdcdifti uunquam tantum bcnefiiitwt datum
mihi.ijpjforcirfw/forc' legis
Mof.tk*
aut fiHui eft fcccator pcrnitcns,qiti diti malc vixit aliqua datnr d Dco tvcior ^r.itia^ per tonfcqucs maior gloria,qni
&
fuit populo Indaico, quantum datumxll temporc euangclii gentili popuload fidem ccnuerfo , i i v omnia beneficja illius temporis modicafunt quafi nullius rcputa
&
ben? vixit a iuuentute.iicut patet de fznflo Bonifacio mart^ eil fub Oioi po:eficc,q>ti ii.i.ctiisin fiupropienitHit^ci pstffus cuius feilum colit Ecclefla Vycmana 2. idus Maii , dequoi
tionis refpeil Fili tu 2
umbtneficiorum
>,ou<e Irgis:
quando admirantur.Qjmt qnidcm admiratio

gnatio t inquaUtm
t.tlis
poteft dici
<
(emper.iZniafimperaliiHideiudAir adhifcrut Deo per fidcm,& tnulti cx cit recepcrtint.fi de Cctbolicam, qu: junt par
titipefhencficiorum-nouxlcgis.Jdeofubditur.
3
no vidctur dignus
tr.to
bono.Scd Dru
pacificat h.inc indignationcm,quado oilenditprr erudi:
Etomnia. Cxtcrapatcntcx^prxdiclis.Sitiute
referaiiflapa-
fpirationcm quod hoc von proucnit ex parte pcccatoris fed f.v infinitabonitate Dri conftriMtis frcundumi
rabola ad iufium &_ peccatorem rcuertcntCiftc filius ftnior exifteiri in agro efl homo a iuuctute 1 lunior opetibus virtuofis excrctatus.
fatuitatem
humanam omnino
tranj. tridcntia.Etadbancinti
potefi defacili lirera applica ri.
antcm
a l"^\rcctaj\#
TiiEor, Olsparabola obliq: & figurato i-înodoretuqîaruda namra n.anifeihir, non per ola
.
C A P V T XVI.
f.monia.Etcogruepoftpornitctiarireleemofii: IuftccnimaDeopcehitcntei' niiiercordiaex

gcti iratri milericordsri pflat Monct ergoapolK mctia.q.d.D/wi/rirccr dimittetur pobis,date cr dabiwrt
rcbusillisaflimilata^pterquasalVumpt.vcii Idcirconon oportet omncs parabolaru pancs,cunofius Iqrerc,led qua*
Ud difcipu.Qan P hanixi iu ribt &: auari licut

vcniam
,
tcnus apparent pro* pofito vtilcs,reliqna; enim finendx iunt, quafi parabolam cotexentes ,&nibil ad a
C A
V T
XVI.
,
bus pecur banr, ic

jji""
propofitum condu- b
Ccntes,quomodo
tdelitus
Si c
Icchac aurrrL, 6^ ad difcipulos fuos : Horao quidam crac diues cjui habebat f villicum
i
^du
lJClf
Cttidi.
:
2
J
difcipu;
tC
in propofita parabo
lafaciendum.
&
Hk-c iccufjiio fit, qujndo eiRa iUos quibu$debuit.
non
exettet cpeta pieiaiis
VCfba
UomO
illum
:
hic f difFamatus eft

Diflipatio
cft
Poftquam
pa abo
t
1i
tribus
r
ucl
mu
n u ra.
Voai qnsndo
diffipafletj tes.dcpcnitetiurecc ptione redarguit,fup ponit duasparabolas dc danda elecmofyna fequeda parfimonia.
bona
quando mslecongregaiur.url nonbene expend.tu incuiit timorem j"cinri' d-mr b
apud
quafi
.
<
1
ii
CUS pro|
rt.ftoS
lllius
&
vocauic illum
ec
h'c proOci
idcli
,
&
qui
flantia
vi
i
domus difpcnfat.In hoc qppc difpefatote
<S^* imitai
NICOLAVST DE LYRA. XVI. P V

C A
it
1
fpcnfiitor facicns curialitatt dtbonis domini ft>.i,rcccptHs dic

cmfiiib.il.'6ium
trin
quih.fecitjficdikites huitts
mundi,
.
fi
de
bor.is De\
WGS2t^lccbat3\}X,SCC.Toflquamdefcr:pt.Tcf}po:>'itentiHre
ceptio benigr.a,hic ccfequentcr dcfcribii corufatisfa
tlio codigria,qus fntiffimb rfl
ftbi
u aditis ad difpcnfationcm dent pauprrib .rcciriTturin d ttip

humttnatui
peUen.rfynaru largitionem,fecudu ilhtd Don.^.f.Peccata ttia cleemo /ynisrcdiuie, iniquiratcs tuas mifcricordijspaupcru.
forum,qux cfl casliim.fccimhan illud Matth. 5 a. Beati \ fpiritn.quoniam ipforum cfl rcgnum calorum.B
2" 3
&
Homc.quidam.Jti eft,ipfc Deuspro r.obis

Frat diucs. Srrundum
r\\
->1UI iuitia.
Et adboc faluatorinducit primoparai:o'^.Srcu>icl.0,rc gcfia.Sccun. daponitur ibi.-riomo quida Crat cWucf.Circaprim^primnprîi Chrifii eruditio.Secnndo Vharifxorum derifio,ibi: Audidv. t ati r. Trima in duas,quiaprimo pomi parahoU narra:io.Secitndo,ipfii;i ad propofitum \ applicatio,ibi:Et cgo obis dico. Ciic.i primii fc:e dnm cp ad hoc inducititr parabola^rt per hoc intelligatur, q, ficut dt
fpenfator
Frhnttm
cpdicititr 2t prrpcfitioneUbri diucs prr f'.ipfnm\& non cfldiucsmaius.EtTfa iu.
GlpriaStdiuifiaein dorttoeiu.<.
4
t
Qui habebat villicum.W efl
difpcfatorcni ctiitrad.
emporalia ad difpenfar.dum. Et hic diflaninrns. Qjia hihiilaret curr. 5
Quafi
difljpaflet,&;c. L.uiafrcque>,tcr contitizit,fubd huius
&
M
j.
i\
jl
i\.
& intagntas & fanitas mcmbrorum.quib.homo po ienc

malus vlu.seft diipcr.lario mala.tV t.v " ioralter.vjuanrobona nnturalij,bonis fortunxfun otio ra.Pruptcrqupdadomino.iuitercprehcnditur, dic< *H
inte!Iigctic,capacit.asmemoric,vimicifa.<:frnfiinexf'
DiccbataTn,&c, Parabolam iftam literalitcreypofui dc maladifpclarioncbonorum fortuna-.Nnncauteaexpona dcmaladiipcnfationebonorumnaturcc, qftxJuntclantas

1
&ma[c vti.F.t
lntclngcn-
dentererea Dei 1 itandumdebemusftimere.f.vtfraudi:lentererga Umus*Scdccontrarioiftxfimi!ifodinesdantur,ytint.e. 'arnu^ audari poruira dno,cm fraudem faciebat,quii-
LucsCap. Deu
VI
i
916
[magJspIacetDeo^fcciidumeiuspceptumopcraillafa magjspl in qijp dilpmus, non ipfi efle .Necrepre hedit villicus,
,mini,fedpotius
potrrUccipi.Quifquisindigetiampauperisvelexdimidia veJ ex qninta partealleuiat merccdc do Ynifericordic. fu naduseft.Vel fi accipiamr,vtcum !uda:i decimasdcderint (acerdotib.& Leuitis fuis,fupeti>..ititiam eorum abundet iuftitu eccjefia; Chrifti.Et cum illi decimas ift dcnt dim 1
dias: ficut
Diirn nini
potcrracciDi.Ouif
jcnarum difpenfa
1. iresfccuitatnm.Et
:o Jicet
cogita qu.Iir.er debe.s opera-ri.
fccit
aitil.i:
Quidhocaudiodete
A
re-.pore
rtiortrs.
Redde racionem
Zacheus debonis fuis,

I Oeco uomix,
f villicaperterritus.
vel duplicent iilo-
peccmieitamen quiafibi ifterum ex in-
Timor'
rum decimas'dado
qumtas. b Et laudau.it domintts viliicum iniquita-
tionis tuxt
lam enim non

:
poteris villicare. Ait

Vtptaasf ui;en),
autem
difpflatioiiis.
Jlgentia
]ini
rerumdo
villicus intra ie
quxfiuitauxi-
ferp a
Quid faciam, quia Dominus meus aume, villicationem ? Fodere non valeo, mendicare
Tcmpore huius
uiilicationis. uii.icationis.
.
Lprsd.catur.
4 Sidifpefaitor
^'J&P
tis, quia prudcnier fe.
iniqui
Alleoorice.
9
>jllicuseft,cuiDe
aqtras peciantas
i
i'as
ad
eigandtimranperi
rjj^cornmifit,
Qni
villi
[ogitatralem
c
I
ionem cum
vita
j|ifiniedam,magis camicis acquirenc
,quam de congre
{ CC ^monxdnivo. t 6 laild* UF, tf de LC n,ia 7 iniquafibiiuftitiam r Cpnuocacis -. j licatione,recipiantmeindomosfuas. 8 pntparauitj&paflus itaque \ pr^npjt^pS nonc. debiconbus Dominiiui, dicebacpnmo : Quan- 9 difpendium,tamen iinqulis 1at prudeBtiam <=^ Ar 11U r-Nv,'r mf debes tum deb pc Oomino meo )* Ajc ille dixic .: Centum + ca- laudat F' l>aentiam 1 t eiusnoncp aduersu : dos olei dominum fraudule t bato* Dixitqueilli Accipe-j-caucionemcuam 5 et/eDimidiam p.-rtem dimittit. ter egeri t, (cd q> pro t Iftera fe prudenter fecerit decito , fcribe quinquaginta. Deindealio dixi t: Tu vero
erubefco
Scioquidfaciam,
a
I ii ciii.ha
>
vt cum
amoms fueroat vil'
ll u.h.,mir,ieo,di.iimpendero mifericordiam B ,.end,to.
CW
^*"
pdis diuitiisprracr.Intelligenrfini tviraiftanoefleei

:i-
quantum debes?Qui ait:Centum Choros trkici. Aitilli. Ac. m dimittlr.

b
quanto magisChn
itus,qui nuliumdanuitt iuttit:i.ic f-Ul, fuftinerepot,
Nond-
Q^r.tam
pirte
frsude.fed de proiiidertir!,quimujsp,ccantem laudar.
num
12
J J
|:um,,vtterramlua
cjota
copuclione
fliatad
ferendum m.Etibietia
hcumt
{eculi
laudauic dominus vilio cipeiiteras tuas,cKfcribc oftogfnta.Ec fiui us rj

iniquicatis, quiaprudenterfecifler, quiafilii
.
& P rorius efi ad cle-
Carnan.
SSS&fiSSwm .*
'
.
Tfufibileerit
ar.eo
me-
prudentiore$
fllii
lucisin generatione fu^

culiprudtntiorts
filijs
c t i
modo quo
amphnradr Latine conti*
fic
iunc Ercgo
lucis in
encordes
foSnt?*
,c
QuiafiHjhuius fe-
:ndicabunt hnxx virgines Centumcadot. Cadus Grarce,

>
gtntrationt ftta funt.
Cu ius quiiq;
Facite
1.
trts
vrnas.Chorus modijs j o.impJetur,Simpliciter
opcra agit,eius&: fiIiusdicirur,vnde;Fi/^*f.Id cfi,tcne brarum,&: fili) lucis actexne vitaj.
po^
NICOLAVS DE LYRA
%
:o
j
i
hoc thfcnct islaparaboia,q, ftcut ifle qui curialisfuit crtditorib.de bonis domini fui;recepit ab iilis curialttatem iicdiui
(juih.ftccrat,
lus
mmd'h& maxime ecr.left* minifiriûib.traditafunt bona ti

ea in cxponendum inpvs operibus^frequenter confumunt talia eo &fperfl'tis contra voluntatem dimini tradentis
pauperib. difpenfent per boc de fatisfaciunt;?arabola enim fmilitudo efi. Similitudo enim offenfis
fi
tes
huiusmundi
bona
eis tradita
-aliaAd
.
citis,
n difperifationi,
Reddc itionem villicationis tux.Quiadtomnib.fibitra< :is Deus txiget rc.tionim vfque ad tninimum quadranum. lam enim non poteris viilicarcûw omniaate auferen*
j
viIljcuminiqu|t.7v;.oa;e/Vaa^,/frf deprudcntia.Sic diuites huius routidi nonfunt Uudabiles de cpnfutt* ptione bonort,m in tlliiitis afiib.fed dehdc fi prtideterfe conuertu~te
non femprr currit quatuoy peiiiim,itnafi teneret cfiet fimilitudo,fed magis identitas. 10 Et laudauit dom.inus
in
omib,i.am non
rinmorte,
Aitautem vilhcusintra fe Quidfaciam,qadominus me villicationem Quit aliquando contingit, q, wtcs kuius mundi male confumentes bonafibi tradita>t\more mor sducuntur ad pcenitentiam,& ad cogitandum dt vitafulura.
:
operib.vtper hocprouidcac fibi in vitA futura,quia fola elcemojynaeficomes dcfsntfortmfecttndum $ di cit beatus ^luguflinus.
ad diflribuendu bona
in pi;s
eusauferta
imlatij/dcere
labore,& pfnitentia nopof vitam beatam, Mendicare etubeico. Qvia verecundum debet effe huiut mu
valeo./rf
e(i y proprio
Fodete
non
de peccatis,& veniread
imtibuspetere d
non
pauperibus
.
& religiofis fuffragiafpiritualia
f
1 '
Qytefili)huiu$fcculLldeftjKtn;nestcmp.ora!ibi>sintenti. Prudenriores.Jcic/^JWtfjf/x ailutijunt,& feruidi intempora libus negocijs age ndis. I % Fiiijs \ops.,ld eflrfuam bomines fpiritualibus deputats fint Pr"<Ja in negocijs fpiritualibus.Et hoc vidcmusad fenfttm frequcnter acci dere.Cuius vna ratio efl corrupiio "?$* naturx^propter qaam homopronior cft admalumquamad bonum.Miaratio til,quia hcna tcrrena fe CU |i*
1
XI
tempo ralibus bonis. Scioquidfaciam Quia bona temporalia cis diilribuam, Vtcumamotus fueroauillicationc.Sci/imiwmortt?.
Recipiantme in domos (ms.Idefi % pereorum f<ffragia vlta beata.
tependere eis in
funt fcnfibilia>& ideo furtius mouent anifnum,quia bonum nonmo dupleS* net nift f vt cognitum,fecundum c dicit sAuguflinus ; \nuifa p diligc) e
&
poffumus incognita autem ncquaqm-.fcnfibilia fltttew bona fuut
ma
gis cognita quamfpiritualia, quia fenfibilia funt cognitapcr expt' rienttam fenfu illa autem folum per fidem.
Itritareiipkrin
%iofi
Conuocatis jtaqu c fingulis debitorib.
domini
fui.
Quia
14
Et ego vobis dico.Wic ponitur f
<e.dicla
paraboU appllca-
epauperes quantumeumque iufii t funt debitorcs Dei : In boc
t'io,CHm dicitur'^
Facite
MOi\aLITEi\,
Quid hoc
T
,r
(/jo.Hocaut em
vero dpnatuspra:diclis naturaIib.bonis,decurfu
commu-
dominusei di-:ir,quando
,
ter
cmmortisimmittjt.
"*>t
autcm villicus intra fe: Quid faciam quia dhs meus
&c.
dicit,quando non folum Jtalemjed etiam a:ternam.

s fic quid faciam.&c.ld Jfalutem.
'
-Kautem
mortem timetcormi
abundans efi in fortuna: diuitijs,quarnm ramen non eft dominus,fed difpen(ator,& jdeo qnde illis d.it paui enb. donatde bonisdomint fui,&:pereorum retitaacquir U lutem fibi ideo concluditur.
ni
1
Et laudauit dns viUicum
iniquitatis^quiapridenter feeiffet.
eII,pcraliosbono5procurabo
Cori
i*ocatisitaque fingulis debitoribus dnifui,diccbatpri.
?sa,utcm
&c, omo quaniumciQqi iuiliJunt debitores Dei.IIomc vcro donatu*
Diciturautem^viJlicusiniquiratisprriptec diffipationcm prudentci Mfimi fpenfauitbonaionuna,propicrqiiodindi.ci' Jcdiccns.
bonornm naturxdcdlaudau.radon.ino,^
Tomo.v.
841
(Jlof ord.& Nicolai de

Svrorum
diuitixinigta
C
*
Mamoru
Lyra.
dicit
8..
jrfc//*>pi//.Mamitlon.i!ipp!n
T^rm^rKKjCorripiensauaritiam
amatorcs
in
nuiia cit iniquitas.bonum uiipen ccclum.Vndc leqmtur iiuiftdelis efl in m.ni.&c,

1
qno
fidet.Ideodjtisfideliterdiftribucrc^vrdfii rpalium n
\t
b Quif.de.ln pcco niacumpaupcrepar
NnnruoiIib<-rpiurcret fedeotqui roiT^tfOi 'eripere in aterm tibernacula.
ferui.qafimul
potcftis fcruitC
*
jq
Eft
bi.
?!&
ticipanda.
ic
1
a
e
\obis dico.t racncvoDisamicosciciiuuiiinuiiaiiHCjuniiui \odisciico.t Facnevobisamicdsdcmammonainiqiiitatis^

vtcumdcfcccritis,recipjanrvosina:tcrnatabernacula.Qui b In ftxiitiilibtis
a
n
s.
o tn yIncKnilibusin vfus tritrum benc<7i<mfis

etogandit.
actv
Mininiu
cc r< &c pccuni*. { * *Aut vni ad! c v s. Kon
bi-
vocarterrcnasdiuifideliseftin tias,& rcucra paruas b
minimdîntrbaiorifidcliscl^cXsuiintmo- ^ enim^dSl^ SS Qi nondit ii.tubus.

1
dicoinic|uusclt, etinmaioriiniquuseft. qnquidemrrafitori^ c in eft.in diiuii s,quib;s prxell iniquus -.nuuinor vt Je c.s
(unr,
jmmoquxnihihut
multoveroca:
Siergoin iniquo
Ui.tec
I
\
7
s
<Q
umincs.
ld ell
>
cr*j
\^^*
hxrcr.vtfic
vict
podtt
vel virtutei.quibusad vlcam
uerntur
'JcilesjVtpotc
femp
duraturas&rqb.fcm Minimo p acccdit , q vcro in

nistcrrenis diuitiis
mammona fidelcsnon fuiftis,quod verumeft,quis credcc b Ea qux piopiie Alienum clt a uobisquidcuid leruilt rft.quuprxtcr nan rim. a liomii êptit-ta f'int Chriflu r{i q L ii uiia m ftra efl.
[t
1
n*
ancillc coiufi
patlllir Icrill'
nondiliiritctimb.
d vobisrEt fiin alicnofidclesnonfuiftis,cjuod veftrum eft,quis , iusanc.F iniuihis appaiuerir, c duobus domimsferuire, 1 1 ieruus dabit vobis ? t potcft neat.JNUJllUS, &: fibi vendicar,qnx b l;iabo,<jm. c D. uai j:irbo!o. 13 1 Iiite. fe diOidentibus Nihil mcdium c in comuncm vfum f aut enim vntlim odiet,er al te rum diligetraut t vni adharrebjt, 1 j fcSli^Stt' fratrum funt coccfa Deum cuius mandata poftponit&dilieir naturaliter. F.xponitqui f.nt duo domioi .:.! .nitdum niinasiis a 1 vt /ir\ . . fa,neq;illomultodi
Nemo
f/fS"^'
fr.nusinuenictur,fed
ficut iniuftus. fepudiabitur. Et in maiori fidelit
efl.
etalttrumcontemnet.Non potcitisDeoicruirc,ctmammo '4fuis

Intclligentci parabolamadurrfus fe di3am,<5c carnalit pre fcnrti fpiritualibm futurit quifiincertit prstponcntcs.
,
cupiditatji PoftpOIlit &nV

'
n#
Audiebant autem omnia harc Pharifei , qui erant auari

feruhe,& mammonte.Novt
uir,qii! cuftodir,vt
ait
"
1 5
C
fibi
b':"
Adhxres crcatori
tur.
&cumeofpQsvnus
poiTidet,non bene difpen far,ctcrnorum fibi gioriam dc qua tumet.euacuat.Si.n.no diligitfratremqucm videt,Deum quem non videt,quo
erTctlus.Sed qui temporalia,qU
cJfe
<4-<J
g
diftnbuir
ui,
7<lon potcflis
habere diuitias,fed
feruire
ii
feruns,fed qui fcruitutis
eyctiflit
iug a
r-
vtdominus.Qni feruitAlammon?, illi
vtiq;
modoporeftdiligerc?Etfihabensfubftantiam,vidcritfra. trcm egcntem,& clauferit vifcera fua ab eo,quomodo cha ritas Dei manet in eo*
qui mcrirofLeperuei.fitatisiebusiftispr-Tpofitus,j n ceps mundi a domino dicitur. n Audiebant <:t.Monebar dns fcribas,& Pharifaros r
Siergo,&c.Qiu nondat fratrib.ad vtendum

erit in
ejpa
Deo,f
fpintualipecunia diuide* da,vtnon pronecefliiate,fedpioperfonis dofflnnain do
omnibeft creatu.iniquus
perbe fapere,non de lua iuftitia 1 icibmere, lcd pe^ penirentes fufcipcrejcV fua q forte inciderent pcccatae molynisredimere.Sedilli preceptorcm milericotd
mihtatis,6jparfimonia;,deridct,quafi mmusvtilia,&
mini diuidar. d Et fijn alicno*Si carnalesdiuiriasqua:labuntnr, non be nc difpenfatis,vcras.& ^ternas diuitias quis dabit vobis?
e
qnamfaciendanoxiusimperaretêlcertc v:ilia,fcdaia peifecla luperfiuus ingereret.Vnde ecs redarguit.

Et
ait
fêmo
w_
NICOLAVS DE LYRA.
5
Et qui
6
in
modico iniquus
Bonatcmporalu
<p.
Facitevobisamicosdemammonainiquitaris.Af<:w2o ideo no es\ ncmen dsmon is tentantis de rfi uitijs malc acquiredis, tnm eius ad diuitias ftgnificadas deriuatur,& potcfi iffeprimx rcl tertic declinationis ,ditcndo mamona mammon&yvelmammonmtim
j
&
funt,
in illtcitis )
confumendb,autmale rttincndo.
e(\.Idefi,in difpevftionc b<m
funt,quiainfidciit.%! primacM, argttmtnt
i
Et
in
maiori iniquus
ritualium que maiora
infidelitatis fccundx. Ideo fequitur.
tnonis .Factrcigitur. amicos de mammoniaiiiiquitatis } efl darcdi' Uitias paupcrib >qu/2 dicuntur mammov a iniqMiat is,quia frec ucn
t
ter adinitfuitatc
m inducunt, &
dicit
7 Si ctgo.Ttmporalia male d>fper.fando,nux funt magisboi cundnm apparentiam ,quam fecundum veritatem.
8
implica nt^non tamen per fey fcd ex
Quod verum c(\.ldesl,bonafpiritua!h,n-txfitntverabt
'.
abufu bominum,*nde
jimbr.Skut diuitu impedimentafunt

diuitiis iniquo affcElu
9
cj!
Qu
is
creder VObis?/</ cfl,tradet vobis adminisliandm;

tales ft
*
'
teprobis;ita probis funt adiumcnta virtutis.
fi dtcac
nulhs fapiens.Et ideo
promouca ntur in cccltfi*
iAhter et potefl cxponi de
velmclo atlu ac
quifitis,de quib.poteft tamen cleemofyna fieri, vt de acqttifttis per tneretricium,& huiufmodi.Dare igiiur talia^pauperibus tilfacere fibi amicos de mamona iniquitatis,id eft,de diuitijs iniquo ailtt vel
10
cx Dci ordinationc,fcd m.igis permifpone. a Etfi in alien0.7in temporalibus^qnxfunt alicnt

cfi.
bis,vt prxdiffitm
affcftu acquifttis.Si antem

tttr
iniufio tttulo acquiraniur relpcffideanefi
diuiti,de eis non det dari eleernofyiia,fed
4 $
Vt cu m
reflitutiofactfda.
1 1 veftrum eft. ld eft.bonafpiritualia, quA funt b tibus intrivfcca,vt prxdiflum efi. 1 2 Quis dabit vobis)Sciiicct ad
Quod
M
/
dfpenfandum,qHafidicat
Sc, ft
defeccr itis^ prxfenti
rita.
lusfapiens bocfaceret.
1
in a:tcr.7rf cft,pcrfv.'a mcrita,& fufragia im fetretit apud Dettm rosftnaliter recipiin beata -pita. 4 Qui fideliseft in mini.Po.: minhnafunt temporalid.Simili extranos.Hona terfunt aliena a
Recipiant vos
Nemo feruuspoteft duobus dominis feruire.

diuiti/s
contraris,idco fcquitur.
nobis,qma funt
et
autemfphitualia,
14 Deo
1 5
& diabolo,tcntanti de
,
Non poreftisDeo fcruire,&: mammon.rJ-iWW

Audicba t aut.rV/c confequenter ponitnr Tkarifeernm
r/miiwpc)Bjr//rc>wfi/cjr.Audicbantau.^/?'
r
'
'
r
\
funt bona maiora,funt
male acquirendis, &n;ale f

>''
nofira^quia nnn poftunt auferri a nc.bis,no bisnoltntib.Dicitigiturfaluator.QuifidtYisett tn minimo,<5<: in maiart fidelis cft.Qjtafi dicat [unt mi' qui boua rtporalia
fandts.
fio irra ticnabiUs.Sccundo eorittn conftttatio rationabiUs,ibl.\
iilis.7
n>ma fideUier difpenfauitper eleemofynart.m fibi committatur
qux
M
he
\f
Jl
difpenfatiofpiritHalium,qux (unt maiora,qnia fidclitas difpcnjationis primx efl argumentnmfidelitatisfccundtX.

5
largi>ionc,digv.tts cfi,
uabiliter
loqueretur.Tum quiz Mnabamfuit diucs ra!de,*t tur Gtnc. u.a.& multiaii; , pltcvf qui Dcofcruierunt,
&
Erqui
homincm
?';
Tm
E Hj. II î L 1 Facite vobis amicos de mammona iniquitatis,&c.ld
cfhde te
x toctindum {)Onlibusdinitijs.Qiijeficnominantur,nonquialuntma le,lcdquiafrequenterfuntoccalio mali.i Ti mot.6.b. ^11/ votunt diuitesfieri,incidunt in tcntatiom m,cr M U
qucum dubt)\i,&
dcjideria multa uiiudia,
in intcritum,& perditionem. Audiebantau. Auarus.n.!ibera!cm dicir ptrdigur hr.^.Ethic.cV pcrconfequcns diciret:mde ;dcndum quam ftulttim propter quod Fharifa'i,qui cranWWfi
15
vt
rii
& nociua qux mergvtt

homincm
debantChriiluin,eoquodlaudabatdilpcrlioncmboi temporaiium. \0m.
Lucx Cap. XVI.

ff,^f.^;.Dfipeecatoresquafiinfirmo5&dffpcra L coni5niris,& vos perfeftos in oib. cuncteq, fragilitans ramedio non egere credms.&ed 'ncrrcs.clecmoivnarnm tuftedamnanda fir,videt tlleq lllu c tamorisaltitudoq tenebrarum , Sc manifeflat pfiha codiu. '-rat abfcondita
I
:
?zo
n
]
rion torpenti lenfetciratTeau.Eftergo fidel relfcicfa v olc

ti.yegni.cies
ad terrcna demeigar,(ed ad fupcrna d Fac itins efl. Qoa ni u is dicam ,lex
crimmofa.Faciamus crgo vim hatura s vt

(e
ou
Lex
&
& prophetx v fq- a lonnne tn non prcdico legis dcflxuciioncnsfla facilins m maxima
1
erieat
prephettc.
M.J
l.n
Jifpnt5tem ifargyriam
contra
deri- a
derklebant illum.EtaitiIIis:Voseftisc[ui iuftificatis vos coram hpminibus , Deus autem nouit corda veltro,
6c
t
t
ir.udielemcnta^nu
fltaa legfs pt&ljffa
!
qui.a
mt,
|bartt,quafi?rium cil fei&prophctis:

Pj c gc
r.
i
ucra
Vtft.aa!iiiu<;odi(pIicttDccv& mhocnedefendaijs v.s f pnlcgam^quialci

ia.-namifitftaium.
S^t^^J,^ que
'3
leilia Vt'I fu-
J
,
perltltlOla
yidCIHU.
t m#uy. *''>
Iti
dmi-
fcDeo placuerunt, lex mis ob-
altum cjuod hominibus b a Vb>

icmpo.jlia <jab.r,tur. ptoi.trr (clcftiadccebat.
eit
< fi
abominario
c
:
eft
ante
jcum
Qî parnircnii ;m & uita aulltuuieir. ucibo& extmflo A initii rr graH. c A ten:port eius. Qm
hr.isjeti
Deum
4 non wcwfr a lacramcntJS fpiriUullbUS 5

qUaildO Omtlia &. in 6 cuangelib rccapitu-
uatonbus
jtsoccurrit
bona
b
docens
Lex
&
ad Ioannem propheta: vfque rten:cns.

Sup
t ex
jrtapromittat,qui
HantiameiTeintcr c d jrcrn &: cuange-
euangelizâtur,cômnis
Non
.... r .,/ n m lllud vim facir.f FaciJius eit autcm

j&de
alii
coregnum Dei
intrlligice.
&
8
tu
lentur.E t tamen lex
propherre vfq ; ad
If^ tC
mp
(f.luolegem.Sicutinhoc jnoappuct G
7 -OaiinCm Oa
ccclum &. terram prasterirejCjuam de lege

re.
t
vnum apicem
.
non pO
r^-
cade-
bnRaainlcgecatihbus propterter- c
Omnisquidimittitvxoremfuam>&ducitalteram,mo2>. ,...:...:_.!_ k .__.

M.t;huj
..
jnprxcipiunt j>ra,&:ineuangdio
lalibuspropter
.
mi-
excepta cauia ibrnicationis
Q.iafiigaotusap.itl aeumlno.tii.ie
vltra venturunv tMauh. * '*' h a cla " qu ? ." vr o * iet venuie tettimo-
T
-
iiondefignatu
moioannis.
l0 e
1
[
chatur:
f
,
&*
dimiiTam a virp ducir, maechatur.Homo quiqui a

Hocnifiadinanemgloriam.
Ecccuoracitis.
0mnis ?" ;
XJ
.
m-
B R
(
Non
OnillC
elum prxcipiunIdeo in g t maiora

anaielizatione
uaddit.
tt
daeratdiuesquiinduebatur * * purpurack byilo, / y '
& cpukbaiur" r
J3
oiu S lum efladeo.
Noncnimgcnrilib.
Chriflianecopulant cum lex prohibear.
rc-
Vident hic feparati m dii5ta,&: videbuntur no Ibpenorib.non coha:rere,fcdartcndenti
Theo
h y l actv
s.|
Vbi efl impar coniugitun,;ex Dei non efl.

f
alepfeftanej,namquiaipfepaupertatcm in fuperiorib. Kueratvocando diuitiasiniuftum Mammonam,lex vei
bcnedictionem
c\:
in diuitiis det, 5c
prophets bona rer-
:promittebant,vt nequis udtudicis^contrariuseslegiJilla&iindiuitijsbenedicit
dicat eiirridens ficut Pharifati,
Homofui. Cptraderifbresauaroscp propofuitexemplo aftruit,fquoddiues apud inferostorquetur,quiLrârum nonfecit fibi amicnm,a quopoiTetrecipiintrterna tabernaca!a,cV: magis videtnr narratio quam parabola, g Qui induebatur purpura .& byfJo.G r e g o r. Purpuracolorregij habjtuseflpchismarinis ferro cucucifis emifla. u Byflusgenus lini candidiflimi cV: moIliflimi.Sictiltuspra; Purpura 5 us. ciofarum veftium culpa non eflet,fermo Dci non ta
propbeu tupaupertatemdoces?proptcreadicit. Lex Ioannem.Et bcne quidcm docebat naauditorum "qtttai

ikmitatepoftulante.
Et omnh\. Magna vis eft cu de tcrra gcnitus celu quscrit 3{liderepervirtiitem,cpnonpotuittenerepcrnaturam, irn linguas ct dcridenrmm cotcnu, ficut dhs irnfuseft a harifxis.Omnis qui vim facit,vehemeti ttudio.pio f erar,
&
euigi
Janterexprimeret, q?dmespuipurat3<:byfloindutusapud inferos irremediabihter torquetn t-: :iec re|.jrehgdirur

diues,
non
quodahenarapuerit,ledquod non erogaueritq idergoilli erir,qui aliena rapir?Hoc et huncinferno tradidit,quia in fua feiicitatc tin.idus no fuit , quia percep radona ad vfum
^p
eccleQaflicis
anogantia;
NICOLAVS DE LYRA.
a umquUlex vetns
littendo
^barifti
ad fi.ruitute Dei propropbeta kducebant abmitntiam tepornlinm,vtpatet in mitltis Loris ve. tefi.^ tamm ifia inducebat ad defenftone fux auaritix] Mdeetia
li.i
&
dotmatibus.Bonum rfl facultates cu difpenfatione ero tamen gare^melius intentionefequendi CimflTi,totumftmuldo' narc& abfolutum a foUicitudme cu Clmfloegere. Sed quta adbo
efl
nducebjnt,auia
rju;
bene vtuntur d
uitijs
nonferuiunt
eis
uec
requiikf.rmaznus conatns liberi arbitrij-.Ideo feqnitur. ms n il ; Qu 'a bomo nutrhu s&affut tus in amo re bono 7 Et rum temp')ralium,no>i oo:e<l taita contemnere propter Deum,nift ft
om
lemnidceis t?tanti,fcd maîs e ctro-r/ii diuitix e>t fcruiunt , qnit "meisiuuamenta virtutis, vt prxdiciumeli. Tales autemf.terttnt
ti
Abribm&
abu^dan* 'iterlex propbetferuientibus Deo nonpromittebant cum fint minora twnteniporal.um taiquampnncipalc prxmium at principale efl maius bomi, homanamaclus
,
&
alidiuitesqui Deo feruierunt
& piicuerunt'
Sim'-
quarid:m violentia f.iciattquia confuetudo quaiam natura efi lllatautemqiuecontra naturamfnnt,; funr aliquo modo vio!e nta. g }?a.ciln,s.Hicremouctdub/u,qui<id:xcratfaluator.lex!k.
pro
meritorir.^prxmiim his qus funt cionfit jiuis aflus m nton\,& jin. s femper pytior efl ^nmordinata.Etiieo vb'CHn>]He m facrafcripturapro aflibus iUis inteldguntitr bn t ftrtnturnprotr/itiuntur bon tem ôralia,\fub %
iîrmtafw
fhctx.Poffent aliquicrodere quod ifta efjent per Ckriflum annibi landa qmd non esl verum imo per Chriflumfnerunt imphta,& imperfeclio eorum amo ta, vt pltnius decLaratumfuit Ma. .& hoc efl
5
quod dicitfaluatorjztilius d\,6iC.Et ad hoc induch vrium exem
cratcrna tanquam princ paiiter promi(.U, neque adbonum. ttmportlta fic promtttuntur admalum vfumfed I Etait.tfic pomtur Pharifoornm confntatio Et confeqnrnltr primodil}ico>if,ttuti p nh r.SccundodubivmKmouetur.ibi. Fa
.
>
ptum dicens. mnis quidi.Icr enim permitteba t repudium vxorisnoti 9 men jicut licitu^fed propter maiusmalu euitcndu, vt declaratu fuit Deu.z4a.&- Mat.io.b.Et idco Chiflus imperfeilioncmlegis awouit,quadoindiffolubditatemmatrimonv) oftcnditdLQmnis qui di
cdks.Tritnokitur * Vojcliis.
3
Auad
pvntnr ihar.fxorum confutatio, tiamveflram prnediilomodo cvlorandofalje.

luslitia
cum
diciur.
VXO.&C Etpatetfcntentia ex dtiiis Matth&.xo.b. 10 Ho. qui.Hic tndutit exempiu ad prouocandu homines
Dciis au.f_ e{t t ibilatentem. \n\quitaiem
4
5
Quiaquod./d cfl,appares
& non
exiflcns'
ra mtfcricordis. ex diuite damnato propter dcfv clu pietatis mife rlcordae non dicitur hic quod fit parabola, quia f/ uidu dcclorrs tfl narratio reiveflx.Dick ergo.Homo *quidam. Secundum
&
&
adope
q,
Abominatio
eft
Jlut f cut
dum quod dieit beatus
Hiero. Si-
'"uUtafanclitas
5
duplcx
efl iniquilas.
Lex&.7v(o>z quod lex vel prophetia dcfeterit,fcdquia extunc ad conternpturn xrfeclio euan geltca pradicari incxpit qu induat trnporalium caledium , tanqu.im propter amorcm biric-taium
Grego.non exprimitur nomen cius ,quia nonerataDco ccgnitus per approbationem,fccu ndum quod dicit faluator reprobati s Mat.j d.1\unquam noui vos.Difcedite a me omnes.&c.
cit
1 1
&
Erat duEccefuperfluitas
in
ccnfu.
12
13
'roptermaius
bonum expediuus confequendu vnde dicitur
lihcro de
Qui indue pur.Ecce cxcc/JUsin veftitu, E t ep i:laba.&:c. xccdens m viilu.

*Eterat
ecclefiaflicis
bola.fednarraturresgefta, nuncaut exponi f6t dcdmitijs natura: prardidis.Et c|nia talis communiter eft ctiam diues in temporahbus 6V (uperbns.Ideo fubditur. !''a.Sap.8.aEtqua:fiu! fponfam mrhieam aiTumere,8-C '0 Homo quidam craf.Hoc expolui iitcraliter de diuitijs for 22 Qj*i mducbaturpurpura byljo. Ecce pompa veftinm. Et cpulabatur quotidie fflerniidi.VcrexctlTnm V.&ualllj, I i wni,quia fm dc&ores cathoUcos non ponitur hic paraTomos v. btoU E 4
1\
Jl L 1
i\.
>
Omnis qui dimittit.~Vy.ox nnl lo
modo dim ittfda eft fapic
&
<
9il
A
Pfai. 6,
Gloi,ord,& Nicolaidc Lyra.

&
>
vifccra pietatis ignorauit,qma pre arroganti* inflexit.quia noluit. ccpta prccto rcdimcrc loco in parabola \-;x H5 0.PUT lact v s.Diuitcm hoc iicq;dignusfitg,aDeo abfq;nomincalTumpfitvt poteqiu nominetur.fiait &: per piophcu dicit: Jvjw wmor a p notni-
eipiuntur.SepuIturainferni, pocnaru profunditascfl U*|) MT) miferkordes poft hanc vitam vorar. fuperbcs
Sinus Abiflhavcquieseft patrisinquatecubun: vh4 tcsaboricntcoLOCcidentecum Abraham, Ifaac&I ob, byfio induii,torasenciumur. rcgm purpura
u* e
fcliur.
numillorumpcr
f
Uttll
la
Nomcnautcm
porre
erJi
vclti-
p iU p fr humilitpe,a:.prob.tiorieraoxnomne
pau
JeeenOnte Jegenonten.:.
Aut
ad
iatUrariUCiiUCi3ûu.v-auv.âuLt.iv
j
tiiL.n..
u.,
w,y>^
rcmou"".
4.
C-
'
<net .
fe
remourre
poter.t- nervifi -m>r eiatqui
aua rcprehcnfibilii d dabar.Scd& cat)es veniebanr,&lingcbanrvlceraeius.Faaum in paupenbus vide cltautcm, vr lnorereturmendieus, oCporrarerurab angelis
xnus, difpiccre non
EleUtWS <!."' j p6 fonge videm 1 ,m 7 1.
ik
i
dcbcmus,quia
f Ct in taflc quos inieroo infirmitas vulnerat clcua* medicina paupertaoculoj.
tiscurat,
innnumAbrah.xtMprruuscRaurcmc^diucs^cklepuliuseil 9 cij fidclcsfnpetB morum f t ininferno. Elcuans aurcm oculosfuos, cumcller in ror-10 rcquieattedut| .1 "i r ;.. 2, it rumsaudiai ck Laâruminiinueius, & 12 tem plam>.6|;oLr, g mentis,vid*tAbiahamalonge, Longc
for- c
c
.
not
b ^/ffr/iwxp/fWttj.Huiusvlceradiucs faflieliofnscxhorre: nc inter preciofasepulas,vnguentatolquconuiuas,fetore

rlcerum lambcntibescambusfuftincr.r. Dei expIentur.Ex vifione Cupiens. Jn vna rc duo iudicia pauperiadiuiti nomilcrenticumulusdanationisinfcruir
C
8t ruritim ex vifionc diuitis,tcnratus quotidie paupcr pro-
fpiciunr,quia illucper
meritnm noattingunt./(f/r^f r< *wic.T.infidelispopulus verba lcgis inore

i
oitendit Kirc
ppcrefcruafcconrcmpfit.lbicigoampljus quod facere noluir.Ab exticmo

f
gi defiderar,qui ctcrnis fupplicisdatusoptatopaatio
florum vltimaparticipare
batur.qucm ad maiorem
mul;&
ipfius argritudo,cW. viia diuitis
probationem, paupcrtas
nulla
fibi
Ci
/d.quiaomnetuumgaudium
minimebona
F<//refor</<jrev<<Jref. fcelicitate tranfitona
'
r
1
cp,&
adh/bita
tafli.Habent cx iufti-in nifido bona, /ed quia in rcc6[
conlolatioafTiciunc.
tjonenon recipiunt,fedada;ternalancTis
qUcTaffunt
defiderijs
r.
d Canej.PoteiT in lingua canum, lingna fignificari\idulatium qui vulnera Iingunt ,'dum mala qua: innobis repcchcndimus,improbo fauore laudanr.
hani
fiiiu
vocat,
quem
videntur.A/ere/o./i/i.Eccf.. tamen a tormento no libera

fidc
Aj-tEGoRic t.Piucs qui Idnebatur purpura,& by fto,

fpledide Iudaicum popuiu fignifiacceptas legis dchtiis cat,qui cultu vitarexterius.habuir, vfus eft ad nitorem,non ad vniitaie. Lazarus vlceiibus pie-
&comcdebatquotidie
&
ptaxedetes patics huiuspopuli multosa iua cofiderant,ncc \Uac6pafiionca tormentiseripiunt. a tame hlios pcr carr.e rccognolciit.Hdifo cnmiquinq^) rr
ludaicuspopulusiam cxmagnapartedamnatus, quosin tciraieliquit,quinquelibtis Moyli carnalit

(<
ia-
dum
pusgetilcmpopulum
fignificar,
quiconuerlusadDeum,
tclk(ftis,vcl
quinqicotporis lcniibus deditosnouii
pcccatacoufi'Ctur,virusquodintuslatcbat,quari rup ta cuteforas emutir.Et cupiebat faturari de micisque cade
quefuutergofraties,quosad ipintnalcm
afluigeregemit.Si Aloyftn
tjuts
&
intelligent piophctasuon aud,unt

.
bantdemeniadiuitis, &:nemoilIidabat,quiagentileque
ex mortuis rcfurre.cre.ci.slx.
mor tuis dns
refutrey/t
fi
quam
ad cognitionem legisadmitterc luperbus illcdefpi
quia IudaicuspopulusMovficredc.enoluit,eign.
ciedereptcpfit. Et cu Moyii veiba Ipirituahter ln noiuir,ad eum quem Moyles pra;dixerat , non r Vnde veritas. Si crederms Moyft,crcderct:s vtique n h fidit *s4b*aham.G r e g p n.in M.Credeudi anre rerributioneextremiiudici iniuiii in lcoiiic luitosconlpiciantjVtcos vidcniescW coipicicu non lolum de luo lupplico,led etia de illoiu bonocs
ciebat,quiaenim nonadchantarem,fedadelationem dotftrinam Jegis habuit ,quafideacceptisopibustumuir. Et ei verba defluebant de fctentia , quafi micat cadebant 3uia e menia.Scdecontra pauperis vJcera can.es lambut, quia dum prsdicatoresloqueudo a pcccatis enpiunc, quafi tangendo vulncraad lanitatem rcducuntjiicutcaniscurat vul
&
nera,dum Imgir.-Vnde Lazarusadmtus,beneinterpreratur quia ipfi hunc ad creptionem muan',qui eius vulncra per linguaicorrecTionem curant. lnjmum ^brabt.Sinus Abraha1 , eftrequies beatoru pauperum,quorum cit regnuni coeioru inquo poft hanc vita re
cipiuniur
tur.lulti
yeroin toimetisfemper miuftos Ituetuifl
porum gaudium crelcat,quia malii co Ipici un quol

corditei eualerunt.vrctiam peccatoicsiniudici
puniantur,&: eoru videntgloriam quos
conrempM
Cv^
5
<--
cl "
NICOLAVS DE LYRA.
1
tn*i
Etporrareturabaugelis./dc7M<*iW'/'<''7>y'<"f/<>
iujii
Et eratiquidam mendicus nomine Lazarus, Exprimhur
aute eiu: nom1,(jt*ia erat Deo cogmtusver approbationcm> ftcut Moyfi dixic Exo. j j f (/.Noui te ex nonnne.E/ar boc dicit Jfm&t
bic rjuod est magisnarratto quatn parabcla.
&
vbi defccf.dcbant
mortetttes antcquam mccdih.
glortx per pajjioncm Chtijti ijjtt amotum.
MDrtues eft autem
& diues.idw diuitix rs>poff**t m

d
1
tefalmire.
diuitis
2 Quj iaccbat.f/ ex vicmiiate magis appareret duricia tT probaretur patientia pauperis.

3
10
Et fepultus eft.Scilicct dmnatorum,qt<ia erat

ci
cbianus
Cupicns
laturari f 7s(o
dicit
depreciofts.
illtai * primttas reddens, bona tcmporaka tn malis vtrb. er horas etus audtHo,catilenis diffolutis
cbj
,!0.
&
4
5
Qux cadebant./n quo appareret max ima duricia, eo quodpe

E nsmo ilh. Quia tali domino talts famttia,
t
1 1
Eleuans autcm oculos fuos.^w
cius oculi aperii
rire permictebatur
vnde paupcr poterat Jtbleuari.
&
idco
fibhofor
per ptnam,qui antefuerant clauji per cu Ipam. 1 i Vidit Abraha a longc. Q^tamultiitt ante aper:
cgteftis dtslabat eletloru flatus
tnabatur in mentis duricia.
pictasinlingTdo vlcerapau fcris arguit duriciam dtuiiis^quia curialio res erant caner paujrrt, quam eorum dominus.
Sed
& canes venicEcc
e brutalis
pojfibdis crat tranfittts ab fem li co dicit
a fiatu rcproborum,intatumf vno in atium,vt dtciturtnfra.Ex tn 4 fento Gregonusfuper Lttcam &~ ponitur
I.
.
7 perfc&um babet probatur.
FacTum eftautem,vt morcreturmendi./n
patiaitia qute
8
s in irr.o,ld t '/,/ ir.frrnopijitiantc deles fuper fe in rtqute aittndMit ,quot urn âudia pojt cbttp.ai auicm intc UigtnUu fn dttium bcati Grcgoru. pdffttnt.iûalitcr
infine,qucd infidtlt
Et
$?
nm dijiii
M
l
t\
î C I
T E
l{.
Eteratquidamendicus.Vcrqncm fignificatur
homo
Joquidedignatur.
fim
Sed 0- canes veniebat
& lingcbat vlcera eius.

r
Vcx cuit M
^:
<
verbis.qur p ceduntexlcientiaficut rcicaide menfa. $ EtnmottU dabat.Qux^ talis coienit pauperes, &eos al-
plex &: ignarus mdigens confilio eius. t ylceribus p lcnus. Ideft, Poenitcnsde fnis ficinoribus cp fignificat pei vlcera,inqmbus purrcdoerupitaJ cxreriora 4 Cuptcns faturari demicis. Ideft,dc cofilij fiu f
pos a gregibus arcentcs,fignificantn pra;dicatores
<
fores,qmd(bcnttalcsdulciierconfolari. 7 F.tc7uie(t antem.&c.Qoia frcqv.tnter contingir,q'
Vnde
rapiunucclum.cV: nos
plices&: liinarilaiuanfAhriTesaftutiÎircratidainr. Agult.de Paulo fimplicc dixit.Simpliccs Sc^jv
cum
litcres
uahimur ad inici
n.
;/fr
loqui
^
a
. ,
Lucas
inutiiiter
d(l!orum pcena torquenturquos
amaucrunt,
Cap.
XVL
hicdum
,
524
pcccatadil)ger^t,nec feamabat.
liter diligant.qui
rinrw^.Quimicascadetesdemenfa
Lazarononde-
^jdeextremoeiBsdigito aquaîftilhiriinorefuocupir,
dutmirumainvitanondedit, inmfernominimaarit. 'wj recepifti A v c. Nota q> dmes ifte aliquid bonf ha5i",fxqiiobonum jniitoriuminhac
n*cepit, & Laza quidmalihaj::_
!
Scruan.rergodmitiadpeiia^&cognitiopauperisquedememoriafrariu quosrelfqnit, vtdc viladefpecli gioria, &depcnainutiliteram.atorfjamplius torqucatur. c Vt mittas f Serius diuesifte magifter incipit efle cli iam
fpexir,&:
J
j-^v-r-c zamm Vtintmgatextremum digiriiuiinacjuam , Vt refr.geInhot jiota,quiaficnttnosc(l,etijminteiconuiuia In

> a
ipfeelamansclixit:Pater
Abraham mifereremeij^c^rmtteLa
.
necdifcendi tps hahear,recdocendi.
^rTutoPHYi.De
prOptleta
iu PF J| cat
>
fc>
t,
ledlgniSUlO.
quaampliusciucior loquacitati fludui b To.quetatant^dkium.qnialuxuiiolbcarcêaclitii.pcena eft.
rmnlr..^
re busUusdefp e rans
^...^
piO
alllS
l,io
ct.nhts omntbus.
Sji rcprobiapoeiann a d gloriam lini traniire VO,| L
.
P purgauit.
rct 1/n.puam
.
,
meam '
,
...
qui erucior in hac fiamma Et *.

.
. .
dixitilli
vide aute
b AbrahamtTFili recordare, qujarecepiiti bonain Vita tua,& 4 ois ienfum alienx Lazarus fimilitermala. Nuncautemhicconiolatur,tu vero 5 infelidtatiscapjt,&: 6 priUS .LazarUm CICa InterpjtJperem&duiitemchoaseft quia po(i moitem ntquciiot meiitajnntaii.
a
:
quomodoin luppll
cruc iaris,Er finhis omnibus,ince rnosckvostchoasma- 7 -5 fccordi.-m mente c r n. j r j gnum Jirmarum eit, vthi qui volunthmc tranliread vos,no p irvolfit ad pofitos iiormentis.vtcos poflunr,nequeindehu.c tranimeare: Etait: Rocoereo tepa' lrret, fedno po(- d j
t
,itaiutUpermi
/piciebatantcpcdes
ihiitutt
iacentem,nuncalio
vorago.
rum abfentium curam gerir,6c obfecrat vt Lazarus ex
patnsmei . HabeoemmquinSrquiainftorum e ter,vt hunclocum amc etfi in natuquefracres,vtreiteturillis, ne&ipfiveniantin
_ mitras.eumin domum
.
*"
mortuisindomum F
patns fui mittatur, a* fimphcitcrcx mortuisquiip.a,ied
ita
j<3ordiam
i habet,
^"
rormentorum Et ait illi Abraham Habent Moyfen

:
tWit&MiZ-J^^nonpîbmfy^M^
& pro- "
rît^
a.tanta reititudin :6iiringuntur,vt
pheravaudianr^
i
nla ad reprobos
onpaffionc u nmr.
mo-
incoluquis ex mortuisiericadeos, pcenitentiam agenr.Aitautemii I4 ingloria "Pfttw qw videranc i:Si Moy | en v pro phctas non audiunt,neque fi quis ex mor J r r i antca lnfirmum &: 7 rxsrefitfreaen^cre.dfnt, contcmptum,flantqueteftes tanti mi-
&
&
iotaq? apud alum iuftoru nonfufcatbcatitudine afpe C pcna reproboru., cja vbi iam copaffio mifcriac non erit, nitiercbonorulcjtitianon valebit. Erlicet inftisfuagau i lufficiant, ad maiorem tngloriam vident p?nas malo
raculi, actantxgloria; fpccl:atorcs. f Si Moyfen.Qui vcrba legisdefpiciunt,redempton's pra;ce pta,quiexmortuisfiirrcxit, quanto fubttliora funr,tanto
m.quaspergratiam euaferunt, qniaquiclantatem Dei v :nt nih il in creatura agitur , quod vid.ere non poilint.
]
ha:c dirlicilius implebunt, cuius difta implcre reuuur, eiproculdubio crederereculant. Nota q>in vilhci illius fuperiorc, &iftius diuitis praifen
&
fpestollitut,animus ad pcopquosrecurrit,cia reproboru mcnrem poena iua qtiquc n tilitcr erudit ad chantaic; vt iam tunc etia fuos fpiritua
d jgocrgo.Poftcf
fe
ardcnti de
comparatione,incentiuum fit mifericordi? , &c lbt forquosamicosdicit,quib. tabernaculatnbuir, hic vero docct paupenbus confercndum.
tis
tafle fuiclis,
liter
.
CAP.
- -..,
i.
.,
m.
.-.
!].
II.
ii
...
...
NICO
* r
c
i
difiretic ni
L A VS D E L Y R A: & iudicio dimitto. Sed quh d damnati ufque n die
wataeflrigoreiuflicUdiuina ^vtimpoffibilis ftttranfttus

iit
abvno
flatu in aiium. Ideo fubdhur.
\mdcantgloria beatorii,vt vidcntur

hoc Incofffficievs
vcrba eius fonarc,non ba-
l ir ex
argumcntum, cjuiafaluator narrauit bic Kgeliam, vipr.idWlunt cfi,& pcr cdftquins faclm antc Cbrifii îbrabam / fone.Ex quof quitur t La%arus nondum erat
quod
&
'Mia calefiijed in limlo fanclorum

Pater
r
pairum.
nibilo vocat patrem,
Abraham,& c.Hc/^//i), &pro

r
wi cpcribus mintftie voluit imitari,mde

ii
& faluator
loan..Z.f.
ludeis:\
os ex patre diabolo eftis,&C

Irrationabilitcrpctijt illum adfc panis noiuit mittere cf\.ri'nti.
Mitte
Lazarum.
iuuandum
tthcutrr.icas
v
l
trcfrigcret
Jinguam ine&m.lbiplus cruc\^bnur,quiapir

.
extra flatum meriti et Q uod autcm damnati vellcnt vcnire ad locum tleQoru fi e6ctpofjibdc,noncfl dubium,fed de eleLlis qubd vetlent ire ad locii da-y.natorum videtur falfm.^td tjuod diccndu y (p non vellent ire il luc ad manendum^velltnt tamcn ire illuc fi efiet pofjibile ad propinquos fuos liberandum.Jfittd tamen vclle intclligitur fecundu uolun tatcm natural^nor. auicmfecundum vduntattm ddiberatiuam,in ; qua conformantur fimpliciter d uin< iuTtkia. p RogO etgo.Dixit boc non charitatc dnc~fus,cii illa ncn htberet fed timoreferuili,nc in ipfarum confortio*eitts pcna augeretur qma fuerat cis occafio feccandi:Tum ratione diuitiarum qnas ci dinlifc
1
hi
ui vo. Quia animafeparatit
fiatt
d, meriti.
\rWi?ucawat,ifLcudu duo offtcia naturtc,in quib. iimua dcfcriX ^fiufiui cr kqueU, vt babetur z.de anima Qjod aute per lin'wincfficio
rat
adabufum
Tum exemplo maU iut
quod eis dederat adfe-
qttendum,
^nftus peccafjct,patct pcr
liiud
quodfuprdd
tlu
efi;
quotidiefplendide.Similiter in offuio ""'"> fymdidas magts relaxaturlingua
taf*r
(nqutU,quia
dicittttr in
iter
10 Etait llJi.&C.QHZ docuimoralia agenda crcicnda , Et ifiafufft* 1 1 Et prophe. Qtti docuerunt myfiica
&
m
'
adloqucndii incpta.Tôta-
^lfpmttsûies erat anim& Laâri diui'is.ftcut in Deo qui r ""sefl,manus dicitur virtus eius opcratiua.Et fimiti ter in La-
^nh\c cpliHgHa& digitus Metapborhe

i
anima-
&
ciunt ad falutem.Ideo fequitur. 12 Aui.\iant illos- Ex boc patet,quod ifle diues
& amicieius
erat
&
ohicperdigmm inteliigitur virtus eius auxil:atiua,per lingu$ ''"'WnHsconceptusmentisexprcffiua. " Ittcot -Uocfibi diciturad augmcr.tufux pcnx,nuia maxidicit Boetius i .de cofoL tione, ^hrtunijgenus eflfuiffe felice,vt
degeme Iudaorum,quiagentiles non habcbant docjrinam Moyfi, r p apbetarum. 1 3 Non pater Abrahanij&C Motiex nuncioftc mirabiliter cis
*
H &
apparenf:
Si Moyfen. TIoc patuit per effetlum.,quia Saâro refurgenti Cbriflo teftimonium perhibenti,non crediderunt,fed magis inter ficcre eum uoluerut,ut babetur Io. i i.c. Similiter v.ec Chrifto rtfur
nc
Pu
:
.
Mtem.Tropter meritum paticntix.

Ctu.Vropter defetlum mifcricordix.
vct0
itJn -his,&c./tf eft,diftantia
magnameritori & flatuumfir-
non rcfurrexiffe,fcd corpUs egenii,fed magts fuaferunt falfo ipfum }us a difcipulis fuis furatum fuifie ut babetur Matth.ij.g.
mata
M
,
'
\U
D
f
T E
B^.
tUr
vellet fifieripoflet,abeatisadiuuari,fed Dei fententiam,qua; dicitur hic

bile pertranfiri,
hocimpediturpec
magnum chaos,impofii-
J-brabam,
&c. Per hoc fignificatur quod damnati

vellent
L>
fMOpudium
vxoris,&c.
in additione fupra Deuter.
,
î
n
J.
De bac permifjione agiturfatis largc

"p.i6.A'ii^'(iif)-iBroî//a.Lexcnimpermittebatrc
Z4-.& Mattb.ip.ridcibi.
II. b n I D I .4 7><>,i7. Oualiterautemintelligen Ineo.eiP ^'f '"< r dum firdictom B.GregO. maiorii dilcrr lonidimirto. yerbabe0iiGret.ubi4KU,antc dicm iudicii, inteliigcnda
ftint.ac fi iitat.
Gloi.ord.6i Nicolai de Lyra j

nim fiiitquodammodo uidicium mundi. !2.f.Nunciudicium eft mun.di.
U
luxt*\iiH i Ut
I
A.
r
j
Ip c.iC.Tangh
Tofiil.dc matrimonii indiflolubilhatc.Sei B
Ante dicm
pailionis Chrifti. ln paflione c-
oppouitpercaqoppofuit
Deut.it.cr 'iat.i^.feduideCor.lHat
nim
,,
C A
V T
m
XVII.
tuum
cuitarc pofTumuSjinfinuar.
Sed
f\
nosattdimu<c
;
8 j2Jr<j-i.ii'/T<>M/^.SciciHuc"idnsdcmi(cricordialcquc
quClxdamus,
tcm
fipceniteniezeloiuftitia:corripiinii
)rrifioncperfcuerabanr,inquo infirmis.mdi'orib.rcaiuia!um,ncattcndcrcnrfacicbat.hos cr~o increpat loqucns a. oftolis,f.g> illj luo vitio facicbant vt euenirent fcanda
Creror,Pharifei auarl
cordepcnitcnndimitrimus, Neciubemur paflim ti,fedppenitentiaagcntidimittere. Primuergocil
increpare,vt polteapcemtentipoflimusdiniittcrc
cium
pcrfe, qturno po terant non cuenirc

in
A
ait
T,
XVII,
:
peccati-;
cantcm
videi
ficut qui pcei
mundo xrumnis
iflidcrifo-
ic crroribus plemfii t. Cor. u.d. mo.q d. Vos nctur-
ad difcipulos fuos
Offendwulj-
nonindulgct.
ImpoiTibiIeeft,vr
t
Et
fi
pcnr
j
bcmini
t Mitth.
.t.
non venianr
fi
lcandala,
Va: aurem illiper

1
.
Aliterfiatri
j ti,aliter inimico k quenii venia
rcs fcandala
moucr,
quia
iiii.
ita
necelVe eft
Meiiuscfl prncnlpi brr u-ni iccipfi^.p. nam, quam .ttcrn ircru.'ic'u'i.iibu>,nun en m iudi bic Deusbu iu tdlpfum.
fieri.vt
quiprobati
cjucm vcniunr
Vrilius eit
llli fi
lapis f
molamare,
funt manifefti fiant_ in vobis.
ns
imponatur
circa col llum eius,

a
&
proiiciatur
i
in
prt^cipinuir conccfTa tcmiffirC fixia charirr.
Nota,cpinquantu
potes
fine peccato
J
Mi^nu' cnun roouc non Ne quctn htdtM.
poicll.
b Ergo.
nmnicamu!
cutori ma!fi
2 volenti, ve!
n<
c
cjuam vr fcandalizet vnum de puiillis

i
litis-
Attendite vobis.
fi t
ximrdebTs Quodri d _ eir prO dc vcr/tate ^r , nrrt C

I fcandalo
veritasref
& peccauerit in tc frater ruus, mcrepa lllum, &

Ne
vtl
t facienri,bona\i I oS.ninDeum
poeniten-
mus
&r.
facii
oimU
difB.ilis venia.rel uini
ictnifTj fiii.jd .êntia.
ood eritnoflriaibitni.
pofTumus.
f Scpties Solet'
.
& prouciatur
linquinondeber. b Si lap's molaris ,&c.

ia
riamcgerit , di"mitteilli,& fi fepties in diepeccauenrinte &iepties indie conuerius fueritad te,dicenspccniter me,
a
uerfitas
(epten. a
defignati.Pr
mare,
ritu
Qjj.I'k.'-,
t o dimitteilli.Et dixerunr Apoftolidomino: Adaugenobisfi fcmpcr pa prouinci*, vbierat B iflacriminum pena, h dcm.Dixir aurem domiaus: t Si habueritis fideiicut <zranum 4 dimittatur.
&c. Secundum
t, and.Tn pecun:.m,ci>ncloo2ndapeicau,fed ri habcamus perieclam potjtiam horuin raciendoriirn Adsugc nobis fidcm.
ergo
vt
omnia
catadimittatur,.!
vt aliigato faxo in ,p-
îdauve.
in
Caw
Qu
a
-
fundum
demcrge-
6 pradixiffet:
rentut. Etvere vtilius,
innoxium prjcnagrauifllma vitam
dclis eft in
minimo,& in
i.
maiori
fidelis efi,&:
Velpcrlapidem molarem, lacculansvirjecircumitiis & la borexpnmitur,per mare extrcmadamnatio. Qnicunquo ergo Ipeciem lancliratis habens,vcrbo vel excmplo cacterosdeltruit,mcliusefTetei, vtcum fubcxteriorihabitu ad mortem tci rena acla con(lTingcrent,'quia fi folus cadeiCt,
finire.quam ledendo fratrcm morfem mereri pe.pccui!
dclcsnon
Apoftoliquiina! terrcnorum contemptu fuerant in fuo &i maiori fidem poftulant augcri, vt qui cx habentexovdiavirtutis,ineadem proficiant,doncc
fuiliis,q ve.eftq.da.v.
minimo,
in
tolcrabilioreum pcenaciuciarcr. c Dfp/////j.Nonefate, icd fide& animo,qui6ccafiones, quarrunt quomodo fcandalizcnuu , idco cc*nfulere oportet vos his ne occafione veftri recedant a fide &: a falute. d Mtenditevob. Qôordincfcadaladeclinare&: veperpe tutim
fe&ionem veniant. h Hicmgranum ftnapit. Fide perfccla gnno finr.ris c rar,quKinfaciceft humilis& nuHaru viriuni
pingui mulfxadmixtu.^^B contra fo!e vel in balneo gargarizcs, oem noxiumhnra
prefTuris tritacjtum intusferueatoftcndit.Sir. tritu&r cribranu tepidx
redecapitepuigat,& in^mmentiu imbecillitatiB

$ Si fepties in diz,S>cc.ld cjl,totks quotic s ,fecundum^^ /itum fuii Mat. iS.vniuerfnas enim nunierofjtcnario defv:
C O L A~V C A
.
S'
P.
XVII
L Y
i
ET niuntesfwit
Diuifio.
ait aiidii'cip.Vo[}qHamfaluatorolic>'J;t,:/.iodpcccatorespf brni^nitrcapicndi , b/c confr>jne> trr pflendti <p
fmt cantb nutrkndi
Ctrca qttod prirnoponhttr informatio Chrilti
bcni^na. Secundo fubditur Tbarifwrum interro^.itto maliina,ibi: Intcrrogatus autem a V\\ii.Circa primnm pom ur Cbrifii i
d\xc.&c.Hic confcquenter ponitur apo'lolortimfc Ca.crr enimafcan'dalis,et rcmittere iniurias totics </ ^mtudine fidei,qua aliquis creditcj- (feratpru ta futura remuncrari y idcoapofioli qui ctat adhuc tn/pti
&
(iio,Secundo infiruclionis cpn^rjnatiottb/:

in
F.t
fiCiiim eft .Triina
??"''>/, audita prxdicla Cbrilii -rites.

5
dotmna,pctierunt augtnt
îngctnraTit^dcsdi
difla informatia. Secundo aposlolorum iluasyijutaprimo ponitur dixerunt apoltoli. poflulat/o,ib/:Et Circa prtmum fc.cndum, qnod prccatores connerQ adpcenhctia,
Domine Adaugenobisfide.
primo cautc n-ttriuntur quando iprtbcndo cis occafione reucrudi talis accafiov.icatur fcandalu: ad*am'ttum iili^fntcrcatctnr, Et dicitur d n.ttvâ.Kav fcandafon Grste,quo4efi impaHo pe.hs quc
&
viodo extenp^cfcilicet quando plura credibilia cogncf it ered r expliate/icut fidclcs credut ; litcraticogno[cut > de tdib.in quodu 'mplices implicitt credut , crcdcndo
Vno
&
iilud q;wd icnct cccUfia, âUq modo augetnr intmfrui,vidti credibil a clarius coi>'ofcuntur frmius feruentiufq; tenc
&
facit
hominem ruere,prout ditlumfuit Mat. i&.vb/ ifie pajfus expo nitur .Secunio nntritur awi ,quando dffeclns eonun p.it/entcr por tantur,& iniuri remittuntur y quia de .ouo conucrfi ad penitenti^
i
rtrnmque augmmtum fidei requiritnrin

apofloli qui pofi Cbriflum fuerunt primi
ecclcfi.t pnelatis;)
'
propter confuetudinem priilinam babcnt quandam pronitatcm rtci diua idi. Ideb di*it faluator.
2 Si pcccauerit,c\:c.D/tf r
& charitatiuc.
3
prdati in ccclcfn tiernnt vtrumque augpientum fdci qnod Chnilus dcdit eh mepofi rifurrctttontmfuam d.mdo eisgratia fphituffancl: prdtc/t e/s virtutem fideijiccns. 6 Si
f
habueatisi:dem,ficutgranu
finapis,.Qo<//'<-
Si
M
i
1{.^ L
'l
E Fu
îjprccdiieff/.Charuatemonendo*
Sicenim vno modo dicitur impoflibi!c,vt habctur j.metaph. t yâtem.Q hr y sos t. Pcr (candalizantis pcn.i br.viiu l..lu.uisaddifcc:Nifiem vniusanimv* lalu.selTerVibi nimiq
Ef<jjt4</</7.Iaeft, difficile.
t Etfipatnitentiani.iiciUeei totiesquotics,qdperfepti
gnificatur,eo
si habui
co quod
nuod per leprenaritim vniuerfitas r/j-.Comparat autem grano finapis iplam granum finapis tanra: vntutis cfl, quod crc^
curaenocomminateturfcandahzantibus tantam p^nam.
aibortin.&iicvirtustidcichaiit^teformataeftmagi opcrationc.Ideolcquitur. t Liu
*
A
w
v; t.
Lucx,
monum
melledulcorata,omnesdecorde & lentinas,non fo u ad pr.rfens cxhaunt, (cd
'_
fac;t.SicfidfStentationispiftilIoprob3ta,abomnnc
fuperficie.cribrod.fcrer.onis caftiga-
Cap. d
XVIL
lcd
9i8
mo
quantofidcseft fo
SiCt&vos. Poftquam adpfecl-ionefideiexhortatiiseft,
pquamfiuntmirabiliaopcra,etcontra rerumnarura
ner,nequisdefuisoperib.glonetur,
ris viitutib.
&-erfccte diledionis
Vitilum
um ne recolligi poilint prxcauer,

.
exceilentio; , tanto conlcientiaintus fu domino mf e debemus obfequium. lior,quia
humiIo.i.
e
's speciespfogtoeie.quUfidet eonfiirninattMunielftnrnt impcrire pore(r.
;
Seruiinutilcs. Si
ab homine clicetisliuicaibontmDiêradicart^craniplanta. 1 feruono vniforme, a finapis, minirubenr, b rein mare,& obediervobis Quisaurem vetrrumhabensfer 2 fedmultiplcx ''4 rguita
,
homo
SSSSfruS
exjmitur,qusper fidnapoftolorum
cuâelium crucis
fteriuexipir,necgra
uumarantem autpafcenrem boucs,quiregreflo deagrodi 4 tiamhet,quantoma e Pot.us. b Admn.am A aborc

a
gisvoscjfinemeni-
depiteludsorum
(in
.uaveluti n
itir-
reioens tensbraj;ir
catilliftatimctraîfij&frecumbe^non dicat, pani quodcoc 6 Kilpote?tis,n6 vnius vlum operis vel lanem, pracinêrx,& miniftramihi ? donecmanducem,ec Jj?
&
erp, tune tande.n atejti Pjliquamina pndieatione.Sc compunaiopeieftfla
D Ol"l iscxerceredetis,
ptiora
;ibum prsedica
)elterudicata
cui ct
r
mvi(;uen
litpul.s leficien?
fedfemp noms
diis 'augere
ftu*
,
tiois
&i maregentium
ftaipiantara,
(Oiiuif
Nunquid grabibam,'et pdft * CJ Qaidmt uni i><elit fetujs.quoddebct.cuiHtft iaborare,&fl due taite) tiam haber feruo illi , quia fecitquaf ei f lmperaucrat ? Non
fi
i
barc tu
manducabis, et bibes
necvosiacletis,quia
bene feruitis.
f
U,uod de-buimus fa-
fimpcra
tnr."
fubiectapa-
jabla
vcf
peii
de miniliris- ^ -Foliamoriier
fubietla
puto
SicSd vos,cum
a
receriris
omnia qu
prarcepra
funt vo-
M.ir.io.
b.
a non funt Quia boncrtjni oce um nc Ou'3 empti pecio. g ;Dci. >. Vel q>. condijn* paffiones huius tempo.is aci futuruu glonsrri <ju trueUbiiur in nob s
Quivenit
miniffra-
7 renominiftiati,nos
ncce
infunt,&.'
verbum
bis dicite,
fecirr.Ub
ferui
nuuilesiumus:
Quod
:
del uimusfaccre
,vrcunta falu Hconfert,cunda

lAiroli.r
I-r
:ctus
JfioflotealbeV,
fonatus irrutilat, DJjritattra niere;
Etfaclum eltdum iretin lerufalem," f Etcuminoredererur De r mediam Samariam,& Gahlaram e n <i j -1 r 8 caftdlum , occurreiunc ei decem vin leprofi. <juoddam
* ,
.
8 dcbitores fibifecit, ne noftris openbns *Etipft tranfibat confidentes,fed eius
h
,
amenrauentes,oi busimpletis,quxpce prafunt,nosimpfectos cfle recogno1.
fci
s
.| (
,
icdubolusrfloreangclicnaturx,&potcftaterutilan itiaricando tetr o inhor.tuit odore, qui per fidem extur#
fcamus,quamdiute regrinamuraDco. g Et fMum eft dum iret in lcrufalm,tr8fibatper mediam.Sama.

_
Cor.
riam
)u x
^rew.Seruusaransautpafcensdoftorcftecclefix
deiTodr
Q;
Nemomittensmanumadaratrum,
rcgno De i.Et dfts
Petro dicit.7^/
& aiykies
oues mtas.
CaliUam.Et cum ingredereturiquoddam cafteltnm . Poft patabo!am,quainnitatad humanitatem,&: perfeueratiam indiuerfisofficijsDci,rcpi;ehendunmringrati de impefis
beneficiis,
&
j.aptus e
ieruusde3gioregreditiir,cumintermiffo operepdiluadiclavel facta
cali,quafiadcur;arnconfcietixrcdics dominus non ftatim mbctab hac vira tranfi

peraciar,cui re a:rcrna quiete rcfoueri,fed
:
parare quod ccenet, erta:locutionis,hiimili atem,ppric, id t.poft laborem ccjetfationisexhibcicintali.n.confcientia Deuscxnat.

(
domi
deccm Wri/c/>i'o//,Leptofi funt hxretici,qui colores hentes in codem corpore,varias fecT:as, nunc quafi fal(iratis,nuncveritat,spermifcent in eadem prxdicatione.Hi autem,quia vitantur,& ab ecclefia remoucntur lon
Occurreritt ei
#1
Vk:Canibocum
:!
ilio,&: ipfe mecum,&: prxcinge tcid Iutuantium cogitauonum finus,qmbusgteilusope-
ge,necefle habcnt,vt m.agnoclamoreinterpellent,vnde;fe quitur. s.Ft hincdifcereqs poteflq ni
*Theophylactv
11
impediri ioler,conftringe,
:
hilanquam obcrtad hoc,vtpJa.ceatDeoetiamfi maledidi generis iitmocobonani \oluntatem heat.Ecce.n. decem

kpioficccurreruntlefuinciuitatem quadaingrefl"uro,oc curreiutautem exiracinitate ,non.n.licebateisqhabeban
c ttmmftrtmih
}'.
iiuitrat
5,S(;eiosiudicia
natunm coievinutif.hu pertimc!cens,delnis

conditori q eius
itatu dicitur.
n ut.Miinfter enun a minori
tm
maledicfi in ciunatibus verfarijextollunt igitur
vocem
vt
ei.
Sic
uiam
NICOLAVS DE
i m
L Y R
A.
ei
&
6
ei a refocillare.ej.d.non ita dicitur
dno fuo,fcd
n.ttgis
dicitur
<jiMHtitute,ejt
tamen
maximnm
yirtute prcptctyjuod fidts
abcola P.iraq canem./l" cpjofllaboreminagrorcquiritur

i
Cl
m(a.i\" %
Dicetis.
bor \n domo.Et
I
-
huic arbori moro.Irf
cfi,dicere poteritis.
Eradica.-e.cx:
rranlplantare in mare. Duop.tiaior.inugU.f.

o<
uus ob(diat,non tamen propter boc tene fi in oib. f tur fibi regratiari dumitius,ncc feritus in fy.pcrbta detcleuarij cjuid ad i.oc u tabatur ex ccnditioticftruitutts. Etex boc ccndudit Chri
flus,^ u-od apoftoli dc bonis
fiiiltari.ldtofubitur.
tdicatiunem
l
fubvum arbcris
i>rr.
jdida,&
irîjplat.tiOiifrtt
c/uia
cpcnbus no dcbcnt
clt
uari.f d rnagis btt
nmaij .jjluida,vt pir bui rn.îs appareat virlks fiaei.Sid
t>htutt tridthtis^td^vir tilib.ifthi.tiUA nbfiunt print.paliur e i>tioprraniti-,nutltis titbet ileuari, jtd h ..jn ji.b DtcLuMri.Idcoj4u ti-.,
7
8
Diciteferuiinutiles (umvs. Quiafccundttmrcritatcmnul'
la vtiliiaspronenit
Deo debun.anis optrib. \tci\(duipfis opoatib. Et faau ti),Hic confeqnenter ttonitur dotlrin Cbriflipradidectm lcprofcru,
Quisvertrum habens letuum annuzm.-iilicet laborannim/ti:,
}# 1 oi-fintiatiopiropera miraculofa infanatione cuvi (ubditur.
Qiu
t
rtc refib
de agro.Scilictt delabore.
&.'
9
labore,
Occurrerunt eidecem
viri lepicfi.jRM?^
audhrant famam
ic
Dicatif.i ftatim,tranft
iccubcld t,i,quitfcc pofl
dc
&
rabiiibus Cbrifti.
Ctai
M
\
\a L
T E
}\.
catorem
yocSdo
vel
doclorem,reuertcs pofi laborcm ad dcmii
,p-
P
1
i^Dwm^h/V dr/jonw.jio.Cuiusfrucliisliquorem fanguiimilememiftittvndedr i.Mach o.Oftedcrfu Eleph inua ,&.* mori,Et ideoarbor morus crucc filar.guir.err frt.cU.s dr i( le Chnftuslea luo langnine ru fificatjcums tcatuj.Hancaiuemarborem tranftulerur apoltoii de rcr
\
prie cofcieriaj.ctii
eum
ftatim dicit Chriftus,tinfi.&: rccfibe, depfenri vitaad requiem patiia? 5 l"cd adhuctc
no
quintabcoaliudbonum opusin quodrsr!ckclaUir,&: cfi hocfeccru,reputet ie pârum aut nihil fcciffe pi uno rcfpeclu mercedisqtiam expcclarabeo,{icdicebat Bearus I rah cilcuser pofi multoslabores,Sc magnos.FratrcsJcipiamus
tludea,& plataucrfit in nsari,ideft,in latitudinegeiium

t
otdici
,r.arL,co<j)c.'i
tif;Aqtia
t Apo.>7fidem Chriiit ciucifixi multx,popuh multi.qn
aquarum congregano.l
pcauetuntgentib,din)iffis,Iudei.squib.Paulus,&Barnapconftantei dixciunt,Act.ij.g\ Vobisopr.ircbat primu 3ui verbum,Lc;, ed qm repelhtis il'ud, mdignos v.os
&
iJicatis
vita:xterna',cccc conuertim^r-idgentcijfic.n p>

prsccji
vitnobisDeus. i Qjfl aut ve .Scruus reuertcns dc.laborc, fignificat
leiuitedoniino,quia vlquenuncpaium prdficinms. 9 Occurrcrunt eidetemvni (tpio/i. Denarius rumcriis,vni* uerfitatem fignjficat.eo, q>eitpfe<ftus. N111r.cn namq; lequa-ies vfq; ad cetum,tunt ipfius,&: partiu ejus rcplicationcs.Nam vndtcjna funt decem,&: vnus,&: fic vfcj; ad :o.q funtbisdecc30.terdccfm,&' ficc6leqi.u"tcr , Ergop dece lcprolosoccurretes Chnfto,fignificatui; vniueiiitas recca
iorum ? p^nuentium,&:confitcntium.
\i\uosv
caiorcm
(Jlof .OL"d.& Nicolai

g> ftwmvtorantj&Iocoqdcm procnl fran',orationeauf ap v euqa q. rtt\6 iimpncit.r orar,vtnomiucm,irci v> cuqi Q ^\ ppiartt\& non fimpliciuroiar,vthomiucm,u-d
dc
Lyra.
i
liirrahominem^pccptorcm.n.eum nominant.At itk pce pitcisvt oltenderentfclaccidonl\Nam facerdoretires,pbabant,&abilhs Inumacapichanr ,an nuindicucnt, \cl non:habebant cnim
dc mifericordiaitcliigtt.Viide&: S3rnarit.imi?,idefr,ci cognominarus,qui itab 'na^quraccepitDeotnbuit

c
Pfal.diccre poillt. Fonitud ncmmâm ad tc cuflodiam, C -iem q de ppetratis facirw Cadit in fa v
crubcfcir.Ibi.n.cadithomo
vbiconfundirur.Quiir)
cadit,vidct
videt.
tglorifi
-n.
cutusctar.eumtocer d dotcs probabant, ac
c>iifteterunta!ongc,c^leiiai)crimtvocem dicentes , )c/u quiiacurabdcm lc- a iteoitcn mifcicrenoltn. Quos, vtvidit,,dmt inufftigabant b ivrxccptor 10 e i rlii fcd.&auandolcpra, c dicevosfacerdotibus, llt faclumcft, dum tircnr, mundari quisinfc&us.vtpoftea famratcm atVclunt.Vnusautemexilli^vt viditcjiiia mundaruseft,regrel.-
uccrdotcs figna pct
quL.
dar, q icrroc
Boniern
le
j
fi
iri
raciemcadunr,''|ii|
hnmiliant
| vifibilibus, vta t nifib lu
erigar,
cum (tis cft

nus
.
m.igna voce
f magnihcans Ucum
tt
ceciciit \a
\ cmlicad^r**']
dcilt
donum
Qui
oftcrcbatur
facicmanccpcdes eius gratias agens .
Erhicdtat Saniariia* 6
J
inlcgeprcccptum. a iûi (leterunt, &c.

contra dccalogtim rcccauciut,nec
Kc(ponaensautcm .bi
.
lefus dixir.
Nonne decem mundati
hbiJibus,vbinofl q uid ct
'
..ijli
Igm
Gm< Inquhit.
.
i
'^<'- Qiiiitl funt.cVfnoucmvbi Iulu? Noncitinucntu.s,quiredirer,&da- 9 mitatomfuama L

.
amando Dc.imfdc g rerglonam Deo,niii hicalicmgena. EtjaiciJJi: Surge,vade * quo maic fcntiunt ) h a j cs tua rc f*i] uum fecir.Interrofiatus autcm a Phati/aris, *
j
/censhumiliter.
nec,pximum,aquo
P.
Deumiacuir,diu.
locofolatione i ladfortiorac i :ire creicedo
(urt c iurt"e
diuidurur, iubdcnanoad Dcii clamar,
kcjuandovcnietKgnum Oci?Rcfpondcscisduit:Non vemec

g
vl
&fanantur,dumin
ccclclieiocietatcdoftrinam intcgram vcramqjafTequun tur,&:on fecunduai Catholicar hdcj fcgulamdiffeiunt,& varictate medaciorumlqnafi lepri carcnt Sed vnus gratias
agit,ide(l,qin vnitatcecclcfia.- p humilratem remanent. Qui vero per fuperbiam clati mundatori funt ingran, ooXo.i.r.
perfechora F/c/rjtttj.Fidesqadngendasgratiasinclinauit^ perfidiaillosdamnat,q deacceptisbeneficijs funr inei h Te fa!uum fecit.ln fuperiori paraboladecernitur
ti
i
iut
ucm
b
lunt.quiapcrvnitarcm.iperfecVioneden.uu
deficifit
vnde Apodolus^Qui cum Deum cognoH!ffcrit,non/icHt Dcumglo

tificaui.aut ^r.e.fed e.in co.fnit.
&C.9,*î.io.a
verhs Salnatoris fc ec l'alTecognofcuiit,faluandi prarceptorem vocant & percognitioncm pr.Tccptorisrcdeuntad formam falntis. c Ite ofiendite rot facerdotib.Et fatl. Qnilqurs ha*retica pra uitate vel Genli luperftitione,vcl ludaica pfidia,vcl rrarerno Schifmate d Dci gratiam mudat us,caruerir,ncce(Te al vtad ecclefiam veniai,color?q; fidci verum alijs fimilem oftedat.Vn Paulns ad Anania, Cornelins ad Petifi mitrit.
Etleuarterunt vvcemdi<rret.Qi\hi
hnmiliraremdebereaugeii.In ifta leb.ipfismaniie! ditur,non fidei tantum agnitam rationcm,icd fidei tamoperationcm effe,quae faluum faciaf credenicm. i Inierrogj-usauta vbanfps Jdeointerrogauir, quia Lucas uv.eriusaperuir.Exiftimabantquod vcniemedc no icrofolymam,tonfcl!im regnum eius manifeftarct
.
fi
i
i -
vt&c ipfi apofroli hacopinioncdudi polt refurrediior, cins inreriogaienr eum: Dowtnt, fi intrmporrhccreliitues ^hntf, lfael fct alibi Clcofhas.Tôs aHtefpcrabamut, quoi
rfjetrfdcfipturut Ifarl. vi
*TiiEom
C^tctat vitiadni incolcienriapfeipfum corngn,& ianat. d V nut antexillit. Vnusaut regreffuv figmficir vnii sec-
clcficdeuotam rnChriftohuruiiinitem
qcaJesadncdes
gelornm more viuere.Tunc.n.veredr regnareDeus,fi do nihil mundanum in animab.noltnsverfatur,fedoi aliterviuimrquam mundusiokt.hancautemvitamin noshabenius hoceft quandovolucrimo*: noneniml go ten' pore nequc longa peregrinationc opusclhiedpi
yc nos
eft,cv:
ACTvs.Omninoregnum
Dcieu
i
eiusgratiasagc.s,qa reprcfilii pfumptioniscogitaiiomb. 8 (2 fit inrirmus videt, mhii virtutis fibi tnbtiit , bona qtKt agit de mile-
7\{on
fides,& pofr fidem diuina vita. vemet regnuTn Uei^c.Quia qn vcnic*t,nequejb,
NICOLAVS DE LYRA.
1
qtod dicitur.Et hic
Qui iteterunt a longe.rm propttr
Chr\{lircuc\cn>.iam.
Tu
d.ci, ,ec
eft Sam. Iniuittir quodalii n$uem crm\ reuerfi sut adgrttias agedu.quia deccpti a ftcerdolib.tju
quia non debebant appropmquare fanit bom-nibut nc^tot inficertt Et leuaucrunt voc6 dicenies.fijr mtgtw iefiitrfafankatit Dicctes.-fclu prar.mi.no. i<f eihfvlovtrbo rotet ctrare as. 3
fc
epfi fentaucrit,qu> doclrinx
Chnfii,& miraa-ulis detrabcbii
4 Ite oitcdite V0S facerdotib. Lcx.n.prxccpn Lr>t!.i\. a.vt hoc dutV.ci de canfa.fna cmudati a lepra facerdotib.fe offerretit,
&
cund'-m forum informatiomm atiribuvn ut ftamfana:ionemo\>l uantia la>is,& non vinuli Chri!ii,licet a pyincipiofdelitir, ucte petiui/Jentab eo fanarijdco fubditur.
&
Kon eft inuenrus,ni
fi
crat,iju'.a faceravtet debebant
mdi care vtmm talit
hic alicnigcna.Ef/uioc^xwt
cfict
vere cura
fuit q:*od Gf-ntdes venturi erant dcuoic udfiuan Chnjti,{ud[is
tnt.Sccunda erat.quiaprofui emundatione tenehatnr offcrre facri ficium determinaium in lege.Legalia aut tunc tutftmf*um habue-
runt,vnde
1
oblatione in
& Chri;ius ea feruauit^vt paiet cinsc>>citnci'ivne, & templo & immolatione agni Vaf.blit & idco
in
.
mancntibus infuo errorc. io Interrogatos aut.
Defcripta inflruQione Chri\ii
bc>;
illos
quos
Upra fanauit ad jacerdotet
miftt.
,'
Etfa&uClt,&C.mun.funt.;r/i^r>c& obcdientiaadChrifiu 5 tncritoricde congruo,feddiuina virtuteeffcftiue.
cHtqueiKtrponitur Vharifs.orum interrogatio maltgnaXbi infuisfcrmonib.frcquenterfeccrat mentiancm de aduentu rcgni in alns.Et idco Vbarifs.. vtpatct expr^diclis in hoc euagclio dvttrinam Chrifii dcriddant,vt ditlumei) ca. pnccedenti Wtifr ab eo quterebant.
i
i
&
'
6
J
t
VnUsaut^&C.muaefr.^MtfOT ftnatitnemvirtuti Ghrifliim

Kcgicffos eR.tanquam ratns gratia.s Dcoagcs. Et niccratSam./i cfl,dt Gennb.illis qu.-cm llxfneruntare
1 1
Quando venit regnum
Dei. Chdicercnt: jlntequam

te rno s
putans.
niat
itgnnm de quo lvqucris,occupabit
crucis.Seddomt
f
i
tanqttam vrre paticns,non dcdignatus
cfi cis refpendererationa,
ter,& mvifucte,diccns.
ê .4([yrioru. in Satnariam,& alias ciuirates tcrrgiWus ,captiuatis indt ./i.7it..f,cr traslatis in ^4jfyrtos,vi hltur d^.l{rg.\-j.F.t ifli Sama
ritani partim colcbat idola,& partitit
H Kon vcn\ct regnumDci.Tcr aducntiim atttregni De*

quia quulis vnufjuifqne
in
Dei,& Iud<ci no cowmnnica

quod
hwi cu eis ,ficut nec cualus
telligitur aducntus Cbnjli ad iudicinm, quia ver.ict laquam rcx iudicandu.renit autcm ad iudicium duplititcr.Fno rtodopavtb.
rittt.J.in ti.vtte cuiusltbft,
GtHtib.vi ijabiturlua.^.b, tt pcrhoc
mvrtert
\: rituxttafa
M
t j
Q;""f
j-
tt^jl
T E
i\.
tTjV/*f.?creffc<Sum rcmiflionis pecccAtorum. Dixit; Ucojltdite vcs facrrdottb.Qvw hcct pcccata remittanrur in conttitione , tamcn renctut ea hnmo confireri,
yuusautrmrx
quod pand
dicitnr,ad (Vjiificadum, iunfj xcfpettiuc>quigrati luntdc bcnclicijh lai3
lilis.Yioc
autem
Samaritannt. Qtii cuftoslterpretaturnam funtgrati Deo,qui fecuflodiuntapeccati rccidiuo. Tôtr venirt regi<> Dr/ cum 1 1 obferuîi<tr:c,vc(iuc tUent.x or a li rt R.Deiregnfi,gratia;qua:eftarraglor poicftciici.Jplavcronon venitcum obferuatione,quu icit ho.no vtruni amqrc yel odio d:gnus fit Ecclefiaft.j
Tttbic erat
giuUbUiuinx.
Et
ideo iubditur.
j Eccc
cni>
Lucx Cap.
ficutdnica-incarnatio
XVI.
hereticifi:erunt,&futiirifunf,qui
:
93 z
fe
êelineqneabholb.potobfeimri, nis fi,&-' prophctaiumvar.ciniispia-fufum.&angeJoiu ^niismanitclium.adccvtconceptuscftnatusbjps.pra-dicans, moriens,rciuigcns,adcclosafcencles, tortaiitib.indelinenterveJangeloiuvelhoiumjVelccrtc

|
jMulti
ChriftoaiTc-
>
rc.ct,
quoru pr;mus Simon Migus.vltinnjs Annchnfius.

:
..iculorum
fit
CcratUS
a
UrltllS 1IHI1CU5. iluJicilS.
fc<
/9.
dt iubceio,quiadifcrimeiudicnlubcdo,l.cceft,inzeiis mcdiogcritur, vna Rcrnum Dfi Ncque fcietrrcrctrrniirsu'. locus. fcipf..m diclt.r.ti,- f.ip (l..j, -T, .,,.,, .^ II- 1 CC./v ,"" ''> U*UUS fo , F0 tunl)& iu ^ lc ^ u rtn r ,ic.e<i<c!c,i...i M.tfM.o.
fi
:N;v/ //,/,# t.Nolitciiiiscrci crc,c a ic..i.r.dusa- [uetus iepcnrnnseiit,&. ita manikftus.vtniuius j ottru i. :,;orare
Kc potentob.erlia
i
ncquc dic C nr,eccchicjauteccc i

Q .o.t; Jm .,,triiigin-u.dc
J
;
fcic.
.ducn...
tcccenim reeniim Dci

c.cn, &
illi
i
CUiarCCUUm D
l<Et
^,,,^,,/,
A T
1
? Mw.tfitfKiW hmatrc.
ll
..ThcC
<f.d.
dreas.&Io
nr,e5
viM.rcistcflatur.
ViMlW cMtMGp.
Dm'noneftcoi;,-.^.. /jdiamincepir.
intravos eft. Ecaicad difcipulosfucs. Vcnientdics,quanclo

c c
i
toquens
& gioiia
-
(ijMwiOpr.yeJfic t-caccipi reffofio doini Regr.um g

.
4 ci m morientem vi ...><,* <W -viw.*nnfm dercmquem rcgna EtdicentvobisrEccehiCjecceillic.Noliteircnequefcclc' '! , 5 timim audicrat,dor rrmu.t Nam iicut iuJgurcoruicansde iuDcaJo,in1 eaqua: 6 Ioret pfflipnis,, fP e
,r>
Pfeudoprophet,
lr,
h;c
poUna
vcl
hoc
trrr
roic
efi
rifles.
Srd
01
CMtqn
.
'
D(intraVOSeft,q
i..b..v..e 9
nallmia
fe>.url
MUdCX Omnilim n , _ nn . f ;cnani

,
juidcoiie ventu,-
h iubcoeio iunt rufget,
.ul.u..j
ptrmitttN, .......niLucu f..!fOiepnc.,etut.
rcgnat
Pri- g miugarcnt. * *' ^' Iucl.ro. vrniet Ua.JhjnecUrimcmopor.e.venueprrpjilionero.Ei Et llCUt fcihl eV d.ligi.is banc i h.c timta'.s pt, moucm. b Im n tjr ûn. ludioMia.led |lcti!mnep.o cmi.inm icc .j gkneu. OUCltU 30 UCnttlS JlU * ^teia probcium;>c:mbusq,<"d,er, rt.rur Chriftosin Tuo rcipore.
ii
iraer.it
hlius honiinisindiciua.
y promific
felitatiS
'
,-
>rdib.fidelium. cum hartetici
rr.um autem oportet illum multa l paii

f
& rcprobari a oV-nera*
"
die P lu nbus afiruit Wae fb q

<
WanteccJefiapra
uisicgmatib.de fi- 1 C ntfideles,vtdo k tnus vna die ad i
tci.srediens,
:i
tionehac.t Etficut
.
frdum
.
ZlKcii^V
eft in
xemplis, & c-uem
fi
fie-
bibebanr,vxorcsducebanr, ad nuptias, vique in diem quaintrauitNoei.il 5cdabantur k

M ,;;,,,,,,
,
dicbusfaliihominis.
111 fcdebant&
diebusNoc
ita
erit& in
,
fi'lgn(ciioomma
9 traniitoria)comca-
cdocit. b
^>'
raueât.oicb.Noe,
,iTet,vcritatem
velLeih couiprat quando rej.cntinus

mortaJibuj,Jurerue
ionit interitUs
.
fid
mtimaret.Sed
quia
arcani .ckvemtdiluuiumôX perdiditomnes .Simihter ilcut *

Infinuatur
.
nc videbunr,
JsTheophyl.
autemper exempla
ha:c
qidfemelineuangelicofulgore eftexhibitum,noneft firmari. Ofscorporali vifionedomini

c/n,'t>;f
(i
diluun,& Sodomici
incendii,quodcum vcnrrit Antichriftus,illcclc volupiates
(/i.Noluitdiccrequando veniret, fed yenturuditincuterctomnibusterroemimminetisiudicii, nec itaternaffrrretdilationis. EtncvidereturcontriJJare olos,fi eis aliquid dcncgarer, fecundum alium euan-
in l;cminibus.incrcfcent ,&'dilToJutietuntdeIitiis vacan-
geftam dicit:
De dieautem &c hora hemo icit,neque an-
tes,idquod&: Apoftoius dixit,quod ineitrcn.isrcmpori buserunt homincsvoluptatum magisquam Deiamatores.Et merito in regno deceptoris florebunt mala, ent.n.
pcccati &c maliua: omnis fentina. K*/tiar,ec.Nonconnubia vclalimentadamnantunfcu
ilie
g<,nequefilius,nirpater. Poft mcamafcenfionem,quandovosin hoc d 'jidemis. videre in gloc: lomundi mgen 11'cetesdcfiderabitis
in his fucccflionis, Iillis
me
natnrcpofita fintiubJiaja,lcd im-
ihiea,qu.T
d
voluntaslaudanda, non
tameninhocmun-
moderatus licitoru vJusarguitur. Quia.n.his le toics dando,Deiiudiciacontcmncbant, igi cvel acuapcneiunt.

1
implenda.
hetaait. Melior
eji
tnumdiemfi.bo. Eenevnudicit, qainillagloria, dequa

[
yftuein dum.ALL^G. Noearcam adificat,cum dominusfidelcsin ecclcfiacongregar.Qâm&conJun mata
dies una. in attus
tuisfupcrmilia.Hulfa
etenebraium interruptio, nulla Jaltem memoria nulecldolcris.HuiusDei pntiam,bonu eir defiderare,no t nagnitudine defidern nobis fingcre ibmnia, quafi mItdics
;
ciie iudicii ingreditur, cnm hanc pra;fentia Jua il Jufirat. Sed dum arca aedificatur, iniqui kmuiantur,&:dum inua
F
/
domini,quodabaliquib.faciendum prsdicit.
Ecce bic
.
tur,a:ternadamnationepJec.tcnun. Similiter jicuu Prctermiilo maximo Sodomitarum fcelere lolaea corhmemorar,qua: vci Jeuia vcl nulJacfie ru-
.tdicen:rbbis.
Fucrequidam quicomputantes
tarentur, vt intelligas quaJi penaferiantur
ilJicit.:,&:
ea
fi-
uticula2tatum,conJbmmationisfecu)is,cemtmannu, <:m6ihoram ledicerentinucnifle. Multi
ncquibus vitanon ducitur, lmmodeiatius acta igne&:

fulphurepunientur,
tcth
'<
extrcmo pfentabitur fcilicet in parte eleftorii Umnttorum.îliomodovniuc>faliter,&fttvenietadiudiau fmtmundi.Et neuter aduetus efJ cu obferuatione tcporis,quia ni iiinmtmeU boramortis. De tpe etia futuri wdicij dixitapoflomulto sJft.\.a.Tyon cfi vefirum no6e tempora velmomenta
i>i
WM^
JICOLAVS DELYRA.
htdicio
propinquatredemptiovcftra. Quod exponensGregJicit-.Leuate capita ve(ira, id eft,exbilarate corda-
4 Et non
5
videbitis.7\(.//po//j
tnuhas tribulationes
Etdicent vobis,&c.^;'<i
ante
adntntum
Cbrifti adiudicium^
&
furgent multi "Pfeudopropbcta&mulii Tfeudochrrfli. 6 Nolite itc^tjjenucndo tali doftrinx.
'jrtiusdkdtempus efiincertum alijs,fecundum
quod
dicit
Aug.ll
idwhmmnium cultulantium digitosquiefcere

Nequedicent.ff/
efi,r,b
iubet.
poffunt dicere certitudinaliter
illi inatetempusaduentus Chrifti ad iudicium.Vndc qui rolue nthoc detcrminath dicne,vt Abbas loachim,& quidam aXvîn.
&
h.tulco.Q^d.Aduentus Cbrifli adiuditiunoit erit arrbi 7 guus quando erit defaio,fed erit ita clarus maniftfius ,o> nnlins etdeter potent dubitare,ideo fubdii: Itaerit filius homims indie <ba.
Nam
&
ntifmtfalfum di x\ffe,quia tepora ab eis determinata trafierut.

'
[vcnit & pancis cognitus,& d multis dtfpeclus & reprobatus. Sed infttu do aduentu yenitt & fus inpotefiatc orbt m
rnanifcftus
glori.
Primum oportet,//>n>o enintadutntu
in
bimil\tate
tudi-
Etaitaddifcip. Hic confequenter ponitur difcipuloru informade aduentu Cbrifti ad iudicium, vt propter immenptatcm perfeutionum noon credant citb Chriflum venturum ad iudicium,nec
eaturns.Sed quiatempus illius aduentusefi inccrtum vt ptJkilQu (ft,idep inducit ad buc duplex dilu~
extmplum.Trimum e[i
tcn,port
ppterpacem credant de tongb uenturumjedftmper fint paratiad >mexp t Randum,& boc efl quod dicitur. _ Venict dies,&c/</ cfi,die cxtrcmi erit vnus,et d iu
iudicij,qui
.<def)dera>idus,quiatKncdmalispfentisviteliberaburaur,etad
luieglori* :n
tramferenturjiiudu quod dicitur ir.frd 2i/.Hisaut mcipi entibus,refpicite 6i leuate cap ita \ efira, ap-
qm
Cer,.j.qucdnotatur,cum dicitur. 9 Et ficut h.Qniu homines illius temporis crant infrcuritate,-nibiltimitcs^quoufque diluuium fubito sumcrfitomnes,excepio 1\ot , bis qui cum eo erant in arca-Secundu exemplii cfi dc liporcfbutrfionjs Sodomoru y vt babctur Grw.19. quod notatur cum cititur. I o Similiter Cicut.Quia erant infecuritatc vfque ad iilam boram qua dominusper igt\em fulphur deftmx it tetrovi itiam.
uij,vt habctur
&
&
_
+
propin5
sfrSccBnffrfi>,Idefi,fuccejTorib, vcftrirAntichrifiitrcfuturis7 7v{^T/?./},/.Idefi,aduetusChrifiiad uciiciu eiititapatcs
MOliALlTEll.
WfBiiH.Qniadonumgtatiaieilinmcnte.
rcmeKt,&c.ld efi,gloriam cius
Etnofi
qui \ na
dics dicitur,
co
"odperncOemicnintenr.mpirur.
/</f.Tuncadlibitum veilrum, fed tamen ppftca.
aduentn C
quod nulJus habcbit dubnim.Poteft etiam hoc cxponi dc hr:fii in mortc-hcn inis,qi,ifrcqucteritarepe
nccin
tinusefi,ficutic?uisfu!guris.
webitisfecundumhbitummeum.
9 ^tficutfatlumefi.ln^bmaonimtb^ni hoTcs diluuiu,

,'
m
9
i
loth ALLECi.Lothquiinrcrt>reraturdccIinans,cftpo A Dulusele-toru,qduinSodomis,i.interrcprobosvtadue. namoratur,qn'antuvalctrcclcracorumdcdinat.Excutc
Glo_.ord.S_ Nicolai de Lyra & & om

lcpcrfecutiom
:
4
... ' ^
periruIisctromen^falaabif.U
r
.
nuidem MatthxusproptefHicroIolvmoriimcaptin _n-fdemMatth-_uspropterHicrololymorumcapt \ ./r 1 IN . :.,f.... -,-,< U^.l;.d.aaefTe_ Dominonarrat mfmuans hol.iu s >vj
Mi.ij.g.
cxibunt mittct aii"cli,6- fcparabuntmalosdc mcdioiuflorum,&: eofiniam.nuicn.s. gnis
Loh Sodoma pcrit,qainc6iuiiimationc lcculi

Fitius hotuinit
re.
manosqui rnnalun luntfngereoporteatita vt nen

tur.ncq; qui in tcctolunt dcicendat mdomualicui
*.? tpalisgratia,fecU gratia,fecLi tim fucianr.
Qui mtcrim apparcns omnia videt ,

tficapparcnsomnia
lodicabit quando J5 IU_.lV.ll.ll 11 111 cii-.os iudicidrum
,
faotum eltin dicbus Loth:Edct...nt
& bibcban^cmfbant &

Quadicautemcxiit
h
)a
vcndebam, plantabantet n im Domci1

1
axlificabant.
.
tam
Iniilanotfr.i.tW tenebr.
,,,
Loth aSodomis,
,.,,._, l-i "-<>
pluit
i_ncm&
fulpnurdcccrlo, 5-omnes
_
bulatione vtiu inducan
-m >* -m.v
'"
m.i.i'".ittiii. i.-_i.--ii--.i
Li fuoni oblitos.huic b pcrdidit.
..TCU lO COnfpCXCrit i"iofltO< Vt lllCf hora.
Nono:.
1
Sccundum hxccrit,qiiadic hliushorninisreueh v -nn oiiqu-III _-H-IH,on

uclle a' _<r._r_-ti in
fieri potcli,c: hen potefhet lrdi.

i
Irdqmo.n ur.. rrt p-ftqv-ai mMndun aiiûi.i upr r.

ri;in cccleGiplanrini ._iicnuni-.il-.
poicrit
nuoinle
nro dcbcant cu ipinhlhltlt d fomMrVi uiiuuiiai v. .jil.m

OC
l>
bitur.In
illa
die qui fucrit in tcdo, S.

''
&vafa
non
ciiis in
domo ne
re-
qui'
i;ol
I.
ncque
"P""
>
ra la.-liiem i-ipi-l-l (>
nequcecdei:
negotiis
<>.>.
UU4U Hucuf' r.
e f
defcendat tollcrcilla^qui in agro iimilirer
non redeat f
Vnns.id
eft,cj
ij.
tGe.lo.F
Mom id^Chr*
K('r>r
WCht
Mcmorcs
i
cftotc vxoris Loth

<: .tillu.i.
t
('
Quicunqnequxficrit
i.l
ptci Deuni c< nenti.t ftud::
<^<
hi.-
ufoptrr
per!'_eiii._i_rgenteC.|.i
iihir.-mii.ucn.ee.
Dcifunt
/M/n_.ob..iaii)
iStî.d
tus
infpcra
adueniatrNuca h
nnimam iuam ftluam faccre,ncrdcr fltam: Et qiucunque perDico vobis, inillano&ecdidcrit.i.lam, t viuificabit cam
.
6
7 8
}o n
'
.i
cr
adlie qUallbllS ipIC dc fviuag; ûs expectari

ncrjoir,.
^
Gre_;.N.>ndeduob_.i..on)ii.
ki...l"<d
drdut bu> p.rnctibm
sftefti.; >mi diclt/m rfl.
W"
1 H
runc duoinlc&o vno

^
lt
l
camaliawccdes l. III .liir.l m>ti IUI ,., L.n lilwi

i
!?.
li-i I
i|
^^
*
vnusafliimcrur,o^ altcr rclinqucrur. crunc niolcntcs in vnum , vna aflumerur, cSâltej
uo
J?
J.
e,rc in
'
dims carcmian
jnoletC C
l-
i-i.iflercnilipridlc:iorumm nJilig.qujfi
iincere anounei>r<-,\
eci
in
igroUHocantiumcoiun: s liChr.ftum
fftfKtt. __._.
-
un: cui uciLi.n. ReUrluireraot.
eiusindomo,lunt
.
ritual.tcrv.uit.yafa
ra re linquetur.
Duoin aero: vnusaflumetur, f
8c akcrrclin-
S?5JSJ cataduentim
concupilccnt.xcar c fp ndentcsdicuntilli: t Vbi domine ? Quidixic t ur . ^r ~l ioaamqiu.ain mcttir , nalcs,quas priusaruerit llluc | aduentuserit.l _. alte? imuerat,fed lupna lllis.Vbicunquc corpus cogregabunturckaquilc. n 1 1 igitur qi; rcli.juo. petcns in mundo re tur. tib. q inlc-toi: cimmi liquerat,quas non . Namquiaait ncnteiudicioneceiTe eirncrepctat: fcentaliifaluabuntur,aliiautem d Et ujfir eius in domo ft Theoph. Omniaremporalia hxc quoddifficilediuitesialnantiiroftendit nuncqiif v.ii.ui:cuntnr,ho;i.iiniconferentiaalii quidem ad virtdtff, percant nequepaupercs omnes faluantur.H_?c&ex( alii ad niuiitiam Igiturquiin fummis c(t vittutib.nedctibus vnusaftumiturin occurlum doivini raptus uis Ipiritu &: cceleftis, &' alius relinqnetur nifra \ lcedar, proptcr tpale aliquod ,&: excidat a fuo faftigio fed refiltat nialiti. e,& non dcmulccarur, natr.s.Et ex paupcribus fimilirer. fimilitcrisquiin agrononrcucrtaturadeaquac poftfe,nam eii qui inagro kîlterarrlincjuetur. Qui vel humana laudc, vclqtul elt hoc eftihoc mundo,& operatur virrurem,non oportet corruptioneftatum vit_cqua imbutus cli. i_j _. /./.. /_j _.a -.-..-._:^ den crimr labb reucrti ad ea qu.r poft ie,(cd vrgcii ad anteriora. Icrcmiasividerunt cam hoftes, _ e Etquii jô.Quod di)rerat:Eu quiinagroeftretrorion 1 Dha erunttndcntcs in vnun.Dux dirTcrcntie,
--..,
Mi
nTu
,rr,m,,H-ue.,rei-nc,uei,..
^"'*
&
:i
&
Ge.ijr.f.
debere rcduc,nehi$rantum dictum videretur,quiaperte deagrorediruri fnnr,ideft,dominum pala ncgaturi,oft_dit multosqui cum faciem in anterioia videnturtenere,
orbem rerum mobilium.Qua- focmineo gcnere tur,quia maiorum confilio reguntur, vt lcmir
tamen
fic
in
vnum molunt
inquantu de
lui^
ncg
animo tamen
retro relpiciunt.
vfibus dcleruiunt.Scd quidani tar.tum ptopte
Mtmores eflote. Vxor Loth,fignificat illos qui in tribnlatio nerctrorelpiciut,& fea fpediuinarpromiftionisaticKur, ideo ftatua lali? facla etx-quia admonendo ho mincs ne fimiha faciant.cordaeoium condit nefintfatui.
&
g
habent tanquam non habentes,qnidam pioptett potaIi.i,qui in incertodiuitiaium (perant. _>? ciixitillis. Duo quxrennb. vnum refpondetfm
qiii
m
n
fcilicetiecumairtimendos,ali.id(ubiiciendoinnuit,i
los fciliccti
iiuicunfo.Qui vii5carnalem(negandoChrm)in mundo laiuarc uoluerit,in futuro perdet earn. Vcl, qui cterh_i hJutaai* qucnt,no dubitet cadaread mortem huiusrpis.
ite
ferepulioscum diabolodamnan F bicumqucêtc.WbiaunqviC fuerit dominns coi,
T heophyl. Non
pcrfecutione
quarrat aliquis (inquit)in
An-
tichnfti
animam
fuaialuarepcrdet.n.eam
illo congregabunrurelccti, quienispailioncmii: iinitando tanquam de carne ems iaturantur, quorun reiutrec-ionem renouabitur,vt aquile muentus.
cVqui
CA
NICOLAVS DE LYRA.
I
Secundum
4 Quicumquequarfieriranimam luam. Idefi,

tis drficiet
thnore
hi-cerir.&c.fi.ho.ie.W-fr.rW.nr. er8/w/_
curitate,nihil timites de futuro iudicio vfcjue adillud tempusquo Chriflnsin bumanitate gloriofa , tamcnthanifcfic vidibitur vcnies
d fidc in ttibulaiione jlmichrifii,qus.pr*itdct im m Perdetillan9.T'rr_irrrr/.7w_'_rw^r/onfw.
6 Et
adiidi ri um.
quicumque perdi.ilIam.Trnc_//gwj mori,quam

fidei.
caa
dhuitctc
z in iiiadie.&c.quifucritin tectocV: va. Tde^tuncnonracabitalicui intcndcre negocus
n D.poraliLus,
<\u\a oportcbit fcbitb
7 Viuifcabit cam.Mertndoritam sternam. 8 Jn illa uotlc cnmt doo.tloc cxtvfitum rsl Mat.n.d.
eum
3
corfpcftibusiudicis comparrtc.
Mcmorcs
I
eftote vxoris
Lot h
Q^cc ncc habuit fpacium rc-
9 Rclpodenresdicunfilli.Vidcdomin.frfrff, quoaff*tw> 10 Qju diil.&c. v.fu.cor. ld rJUChrijius, quiiudicabiii' rtna hutnanagioriofj.

1 1 Congiegabuntur&_ aqui idrfi , fanfli octurmtesCf vcnienti ad iudicium,jecnndhri; quod dicitur x.T-if.^.d.Simi pitmur cut/t illis in nubibns obuiani Cbrijio in aera. -
I I
iiicndi retro,fi d Jiaiim conucrfj fnit

ty.f. Sic
inslatuam falis,vt hairtur
rcfpiciodi rctro, \d efl tfpacium inttndendi alicui ticgocio ,fid oportcbit ecs ilatim comparere confpcclibus iudicis.
nec tunc hornines bahebunt
fpantm
'
4 Qiii-
*N
nccindiebnsLotb. inccndinm,ficfrcqucntci vcnit mors quai.i'o iiulhini timctur pcricnlum.

a
MO\*ALTTKT\.
& Inillancnc.Scihcet mortis. Emvt dno in lcflovno.Xn q bet.n. aflbciationefrcquenter

tiir,d\:altcr viuir.
contingitquodvnusn
iti
l;.//j(.'V.i.tcmporcmiit-tisn6 cogitctaiiqu.s dcaliqua
re .aluar.d-,nifi de aiiima fua.
f ^hicumtfue. i. licetomnes moriantur, tamcnfoli Chrilto asgregaiuur.
Lucae
C A
\
P.
XVIII.
/vviiL Cap. XVIiL ap.

precantes fe,cum nec
y6
y
,
rir ff ^t<f'<^.*THEoPHrL:Poftquammenrioneratfe
cif'.
pericuJorum nuncfubdit quo.m ur.Curantur.i..orarioneperfeuerante& fblliljjp]i ]em bmwntuKifunt hccomnia.Magnum.n. auxifium

J^
-Itafilictio/innt &:
fcrt
i
eosqui illuailidois piecib.mndunt.velpp tcediu/ndeuitandum porconremnere. Hoc.n.l"ubdendoaddidit:Neiterum &iteiu veniens

fuggiilet,i.ftranguJet meraidiofisclamcribus.
homo iniuftus
c /
âam^Hccviduapothaberefimilitudinemeccle*
inh
w ,o
precano
Oportet
erieueiaslit
XVUI.
t
fic,que dcroJsravidctur dcnei; veniat
jfci;iiua.
dominus, qui tame

Deiadice.cua ad oraaJuw imiitabat,
^njrnos cbfideraintuje, (iomodo

Iti
ICEBAT
infecreto ctianunc
iwficis
pertina-
autem c^parabolamadillos: Ad decliiTindi

prcnumerata incommoda.
curam
eiusgerir.
2
3
(\\Vindic a
m eC u m u
i
t'nd
hoc
(edtiliras
vi-
ir.Si.n.il-
cjuoniam oportec
deficere diccns
:
iemper orare, 6c nonf
itiproperiectiCorib.
<|uod.
fldnialitia
reple-
lunncqr.edeos ne
onrines reucieni)
perieueranris iuilfir,quan-
c
d.
hominem non
nos parre
iieDeum
one
nnihil.-:c
Vjdua autem quardam e- 6 ratinciuiiare illa, ck. veniebat ad eum dicens Vindica^ 7 + Etnolebat permultum tempus. medeaduerranomeo
reuerebatur
.
:
:
ludcx quidam erat in cjua- 4 men de malis falua. damciuirate, qui Deum non timebat, 6< * j" ftitia hanc vmdictam experunr.vrve u > x/:j j
rearoes mahvelc6 uerfiad iuftina,vel
orare rnornan rur,ra Mat.f.g

fdefJcigari.
mo-
u<:rm,etf)cur:cr.--
autem dixit intra fe:Ec fi Deum non timeo,nec ho- i ccontra bonos quanminem reuereor , tamen quia moleitaeft mihiharcviduav ndiu hoc 10 "* bo "
Poit harc
.'.P
pSeqSS
Ud tetn
Pus.ali-
qwdiu.
Wgmperorarc. Se-
Hbnonicis Bidie fccundun*

rneccleile,vel
hoiis
vindicabo iliam, net in

:
nouimmo venicns 1
fuggilletmo.
Bnommagetix, c
cit:
ii
Semperoagit-
Aitautemdominus Audite,quidiudexinic|uitarisdicit. ijcum iufh veniredeDeus autem non faciec vindi&am elect-orum fuorum cla- i^fiderant , quamuis pro inimicis orenr, manrium adfedieacnoCte,tck.patientiamhabebic inillis? ijtamen nonabfurde Dicoautem vobis,quiacito faciet vindidtamillorum. Ve- i6vindiclamdefideraDepetffflafidedicit
poraliter aJigd pof- t vitttp iunt. Quemfinem rct.
icmper
nccdefinirocun> deficife.
r
runtamen
filius
hominis veniens * putasinuenedideinterra?'
redicuntur. *7 C
i
m e^fruKtamtn.Dko fact u um v irad

i-
clam iuftorum
y fed*
ftidam. Hec parabolaad orandum &: credendum, e nobis, fed de hortatur. praeiumendu
Deo
Jnotacp dominusparabolas ponirt Vel

ii
(ecundum
fi-
udinem,vrdehominequihabui(duosfilios,quiper Deigerit. Vel perfimilitudinem, vt hicdemdicc ,quiper(onam Deinullatenustenet. Sedperhunc :ft conuci pc quatu m Deus bonus &c iufhis eos curet deprecantes
illieruntualdepauci, quiacuindie mdiciiinfcnrafilii ( >b cla hois apparuero , tanta erit rariras i u fl ru > vt non more fidelium iniuftedamnatoru, q orfeorurorporerufl'edamnandorum,totius iam mundi fitacceleradaruina. f Putks .Jn verboincrepaturdubitationisinfideIitas,non
opinatur. diuinitas. Scit.n. omniaperquem funromnia, fed dubitando increpat infidelium corda.
r>o
NJCOLAVS DE LY R A.
C A
P.
6 Vi ndica. me. Faciendo

7 Er
8
iujtitiam
meam.
XVIII.
no. Ex fua malitia, quia bene <poterat y
& ex offcio facerc
it-
ricebatautem &C para.Toflfjuam Saluetor ofledit, quodpec cauih nutriendi L-catores paniitntcsfnnt benigne recipiendi hi deuote infiruendi . Et diuidionfequenter oftenditur qundfunt
nebatur.
&
Per mul.tem. Quia illa vidua frequenter fuam petithnem re
tn n
duaspartes>qnia prirno defcribitur Chrifii inflrucTio^ftcundujlru{tionisionfirniatio,ibi:zCi.um e(t autem.CfVctfjOnra

tisin
/c
ium,ojdeuotio potifjimc conpflit in oraiione{quai ejt, nfcenfus Salv.ator infiruit Damafcenurn) de
pctebat.Ex quopatet iniufiititt diutumitas in iudice. 9 Poft ha:c au.di.intra (e.fiftus precum importunitate. loEtfi Deum.ld eflifi non propter Deum, nequc prapuz hamities mouear ad faciendum iuilitiam iiti viiuee.*
1 1
E>eum,fecundum
qua
f (entes difcipulos,qui
ansfutufos ad
i
iam crant ad Deum conuerf: pcr confe Dcutuprr pccnitentiam conuertendos.Triwo ergo 'ittor ofienid or atiunii effuaciar/i.Sc cudo findui.it difcipuios ad
&
Tamen quia mole.eft,&cvin.il./ ^>rfo eiiuflitiam. 12 Ne in nouiffimo veniens fuggiJIet mc.Id efi,fuggeredo o/
7
>te-
rrjrij tolcrantiam t ihi: Alfumpfit autem: pdtet ordo.quia 'Mtkmentisinducitad conten.ptimvit prafentis . Trima in oem totinftrieprinapa.fy&incidentale.Scciidaib:: Etinterroga ttircaprimumfuridu, cp ad efficaciam orationis duo maximefa. '''Tiiethetinjtatia et bumlitas.Trimo ergo docet orare infiater
i
.
&
fendatfua importunitate.Ex qaoapparet motus adfackndum iuftitia non propter amorem iufiitite, fed ad vitationem fue molcflix. 13 Deus autem non fa. vin. ldefl,fi iudex iniquitatis prapter precum inflantiam fecit uindiclam , Deus qui neceffario eft infiifji-
mus,ncn
ra
facict vindiEiatn
eleclorumfuornm,e\iflentium inprcfsu
&
ttibulatione;
imdo humtliter ,ibi:Dxit
au.& ad quof. Vrimum ofiendit
per
ef-
'<emvidu&
aux per importunitatem precum obtinuit

efl
i^Clamantium dicacno&e. ldefl,orantium inflanter %fua liberatione et declinatione diutna iuflitite.q.d.wulto plus exaudiet talium infiantia. Sed iltudtp dic itur hic de oratiane eletlorii
precu ridetur effe quaft contra illud quod dicitur Mat.$.g.tirate p> o ptr*
fcqiieniibus t
/'w.Dicit
1
ergo.
t
Picebat
aii
& y.lJ
fimiiitudine vidux,
qu& pofieafeqtur.
cdtinuita
& calmiantibus vos.Ad quod dicendu,^ ad bonosf-
*ûoniam oporret fem.or.iy femper,no importat

,
ns/juia oportet orationcm interrumpi tepore dormitionis twquxrm aliarum ncce!fitatum,fed importat inslatia orationis
tiponhus
ev-Dicei>dum
& horis ad hoc cengruis. Vnde dicitglo.Bed.rfup ittulo

efi
qui tanoniinducit fimititudinc,ditxs. nondrfitlit.Cof-queter udex qnidam. T\(on cxpritnitur eius nomen,quia nb~ erat Deo
re
eum fetnper orare
& nur.q deficerr,
perfequtitoribuS)& ralts funt quxdamedicin<t,qa valet ad cmcdatione vit t, etdeiUra thnediuine iuflitie ,'tdeo ad fanff os btnc ftinet petcre d Dcohccmo do uindiCla dcfuk pctfecutorib.no ex rnotu irx,fcd cx \elo iuflitit.,
1 5 Dico au.vo. Licet cnim aliquando tardarc viacatur fecttdvrn humar.iimiudicium,tamenfccundum veritatem non tardat , qttia omnia operatur fecundum difpofitionem fux fapientitc infinita.
tinet ,bona ffirituaiia et <tterna,q funt fimpliciter bona ijptavcfis hoc tt.odopro eis orare.Sed quia fa> tcmjfo-
ttutus per appn,bationcm:r>nde}t<bditur.
4 jui
5 -t
Deum non
U.Sctlu ct rffendere,
.
noniinem
irecaita-vUu* 'ccuiQ-pidu*.
.sciltcct cos publtci fcandalirare
Et fubditur
16 Veruntamen,&cSY///rer adfacicndum vinditlam. 1 7 Putas inueniet fi.in ter. Q.d.parum inueniet reffcfiike,
de fideformata chatitate. qucndo
iV
lo-
6 Vin.
rD,ce ';
1
Dixit
am & parabolam.Sc.iY\cttc\e. perfc^crantiain ora-
MOI{_jtLlTEi\.
ne,&:deeii]sexauditione,exemplopuci(iiudicisvidua
n
fuorumadfecIamanrium.Aduertendum tarr.eo,q>(ancTi viuenres in rerra non perunr a Deo de aduerlariis vindicâ per gehennrc pccn?.,fed quod definanr e(Te mali, ficur dici
turProu.ia.iVerreimpiosjCxinocrunr^cilicetmalj. Vei quoddefinantefiepotentesiuftospericûi.
t Dixit
"portunepetcntem exaudientis.Ex quo concluditur , q 'itofortmsDeusqcftiufius,exaudiet prcces ianctoru
?j7
A
Olof ord.S_
Nicolai de
dkis f.ntentia.vt
^ Dko iM..-.Quia parabola qua ad oradum inuitauir, ita C6clufit,vtdiceret vcnicntcludicc,difficilcfidcintcrrare pcriendu.Ne quis fibi dc fiipcruacua fidci cognitione, ucl
Lyra; caueatur
^
m cx
rc
fnperbia.
Ttpice. Pharifa_us,populum Itida:o.udefignat
ctiamconfcilionebJandiictur,\j) hac parabola, diligctius
iuftificanonib. legis cxtollit merita .ua,&; fupcrbiend
oittnditaDcononfidcivccba x redopcraexaminaddinter
quxmaximercgnat
humilius, quaquia non habcnt.uperb. dc fua iufiitiapr.v.u mcntcs, &. infirmos
delpicic"tcs,quafi va
c^_ir.Humiliarus PublicanusGcntilcm, quiJoneea CO pofitus pcceata confitetur &.Jamcntando ar ,>proj

Ueocxaltatur.
<
pixic
Cum
autom
tamcn pirua booa facctem.
& ad quofdam qui in k confidebant t tanquam

,
Theopi,
Admirabitii;
quomodoii
iurtijfâipernabauturcartcros
Viciqut
ti.irlis,f.-d
unui utibotcnu-.ilm, tttt&o.
parabolamiftam diccns;
.
ciimpaucaverbU
miluatis
pronu-i,
1
cuifide,
cumorant
Duo hojnincs afccndcrunt m tem.plum.vt orarenr,vnus Pha

ni.-us. ck altcr Publicanus
,
nonexaudiuntur.
iienr,condernnwr
b
îutuor
Deusgratias, eSv.
tuor
funt fpcvel
Sirrpichcndicut qui fapetbcgrniat aj;it.quid rgo ille quurnpugoi gritiam b C^d cftcxt.ri houiincsnifi mii-i prxiei i.-rlij ? Q^.l. I< lui lum iiflui,
Pharifaus i"bns hac apud
ie
ora-
Iobautecum
cie_tumoris:Cu
4 *adcfernagnifi(Q 5 catcoronctur. CU;

6
Pharifius q Uhm nullocogent,
qmsbonum qd ha
bct, afchaberearft.
bat:Deusgra.iasago tibi,quiano iumi_cutc;e.eri homii.es V.

* Ecc
mat: Aur
!i
damma
haberc
Dco ctedir.pro meritisd.Jtuputat.-Aut
ciun
Kaiirt.
iactat fe
tum
quodnonhct: Aut
defpc-tiscxtc
risappctit finûlari*
tcr vidcri
Publicanus . Ieiu- 1 nJnîS. vrgente, lob qua; poiTideo. Et Pu~ omeiulbus fe blicanus a longe i .ans nolcbat ncc ocuios ad ccclum leuarc, icd pcrcutiebat pccSlus iuum^dicens; Dcus efto mi'
raptores.iniufti, adultcri:t vclut edam hic no bis in iabDato,decimas do omnium
*SXZS5ti^^^^^
&
hi pcccatornT
._
Amcn
.
propitius iltibusquam" AJ coa r t \ ^ "A ntm "" * :ta sipiadicen; * dico vobis, defcendit hic luibhcatns in 4quod p.optt:
j'
f!>ep f
aliqiua 4o.
habciC,q
Vlmquamiile.
,
Quare.
t*
4.r.c.<jt
Pharilaborabat fgus pefte

.
habct
Hac
ruioamexalubitureoi, antcpioriam humili.bitui.
Anre
I S
ta llla fit paflilS

(X
,/e.rvnl ii,c
TM
-j.J.
c
h..
catusactccau
SSSfSSSt"^ quu
,
domumfuamabillortQuiaomnisquiieexiltarhumiliabi- îeiuaoperri wr f ^quiiehumiliatexaltabitur . Atferebant autcm ad ^-PPter gloriam

x
i>r_
jjcntabonorumo-
fcrilicct. hom pneicilicethorru
s,
2ca reclo
exciderent.Nam
fe
fi
4.-.
perum fibi fingulariter
virtutu
i
tribuens.publicano feprxmlir. c lcinnobis. Ecce Pharifxus ad exhibendam abftinentia,
ad impetrandam mifcricordiam,ad rcferedas Dco gratias oculumhabet,adhumihtatiscuftodiam nonhabet. Et quid prodeft C\ rata ciuitascuftodiatur, &: vnum forame pet quod hoftes Atrent relinquatur. d r Vublican. Sicut humilis nona.udetappropinquare,vt adeum Pcusappropinqiiet.Nonafpicitvta.fpiciatur:Pre
quac fecerar Iob,& propter dem facercnt , ftcUque
comperiiTcnt homines peccata

illa
|.
pafium
cauiflent n<
t.
infupcrfuTfienVoibres h &inhofpitaIes,immifericordes&iniufti Ha:c ..enim.
opera Iob.Igitur ne 1 a bo na opera c n u

1
m erat.
muln mde lncomodarenuu cius

con trouerfia ,
^ffetebant autcm. Poft diclam
mit conlt;ientiam,fed fpem fublcuat:Percntit

nas de
fe
pec"tus,pce-
Deus pa.rcat,cofitetur vt Pcus ignofcat , ignofcit Deus quod ilJe agnoicit.

exigit vt
e Deuspropi. Publicanushumiliterorans adillos pertinet de quibus dicitur Deus non ftciet vindidlam elecl;oiu ad le clamantium. Pharjfa:us menta iac.ans,ad illos de qitib. fubditur:FiliushoIsvcnics, putas inuenietfidem iiKerja f _>i.PofuaPha,rifa?i5_pubIicA n i cotrouerfia,poiut!u:
iententiahumili magiflroorTerunturinftntcs,vtoflc t quod innoces fi m j iex etas ad gratia pertinear.Jncrc t apoftoli,non qc! nolknt inftntes mami &l voccSaluatt s bencdicMed quia nondum pciftcli in tide, putabantei i limilirudjnem hominuJaiTari lmportuniiateoffcrctiu.
pofl dat
&
j;
EOPHiLACTvs.Jtadluimilitatemconduc)tI-
depuensexepium. Docetenimdominus.
humiliter agendum,&
omnes fufcipicndos
perillt
.
Piicipul/.
dicis
mdignuarbarabaturadtalemmagiftruoiTernpu.
ille
NICOiAVS DE LYRA.
Dixir autem..-/- confequenter oflen<Ht y quod efl bumilitcr ora. dum,ofiendens auod bumilitas efi Deograta. Et oilendit hoc
1
propcccatisprtteritis non audens ctrlum refpicere.
ioNoIcbatnecoculosadcelumleuare.Ecr./.or,5il
,
ue rbo,fecudb,fac7oyibi: Affcxcbnnt autem. Trimnmfacitperpa raboiam Tnblicani Tharif#i,dicens.
pritno
&
Duo homines afcendc in tem. Qyia ad litetam erat in alta
1 1 Sed percutiebat pedtus fuu. Eccedolor depeccatit comi ii Deus propitius efto mihi pec. Ecceucra puracoafi tt iflafaciunt adpeccatorum
&
1 1
fitumjjn monien:oria,ut babetur z.Tara.^.a. nus Phari feus.sJppare-n s iujius. j Alrer 'PMicanus.i.publicisncgocijsintentus 4
Amcn.id efUfideliter.Dico vobis.

c[t.
remifftencm,idrofequitur.
ctum
l
i4Deicendit hic,/)r domQDeiquteratinmonte.utfupr*

1 5
quedecommu.
curfu implicant adpeccatum.
ab i\.Ide{r,pr* illo remanente infecibusfuit. h tus caufafubditurcum dicitur.

Iuftificatus
1
5 Phari(a:usftans.fc_Mf7tfrw, quiaflabatft ab alijsyiderei tur r.rarc,& irreu(rentia,cum in orando deberetfe proflernere. 6 Dcus gratias ago tibi.lfle non proprie orauit r fcdma%is feicL, tfauit de iufiitia alios condetnnando,& orantem iuxta fc Tublicar num d< fpicundo. 7 leiunio bis in Sabbato. /<*>_?,; bcbiomada,
6 Quia omnis qui
fe
cxzLTerfnperbiam.
19 Exaltabitur.-fl
tera matertah
Vliumihabitur.Terpanam. 1 8 Et qui fe hu.7J .r yeram peccatorum confeffonm,

jfor'.r,prr rcmunerationem.Sicutenmin ivnaparte depreffa.altera eleuatur, econuerfc U
natur d
%
qu<eftc
ddnomi
die
digniori.
Dcci mas do.Tharifti enim dfcimas minimorum, ut Ruth<t et Menthx Cymini (ad quas non tenebantur, tt dicunt da*
&
i//_rfr d-.uintiuflhU dccretutueft.vtqui eleuantur pcr f biam inprxfenti yita,deprimantur penam confuftbilemin fu Et ecouuerfo,qui fe bumiliant in prtfenti propter Deum, infw,
&
bant,ut caterts iufliores apparerent,ut diclum eflfutra 9 Et Pubhc. a longe ftans. Eccepti timorûah nt cffct dhnus ". * ' I ppropinûare^
aliqui)
adglonam elcuabuntur. o AfTercbantautcm. Hic confequcntcr fatlo oHenditur f mhtas

cfl
Deograta
& accepta.pcr hoc quodpueros
Cbriflus
(abititer
loNolebat
recepu^ patct fcntcntia ex diffis Mattbxi
19.
autem.M rsria.Vcr Phariflrum ludaicus ponulus ignincatu r.qui ex bcncficio Icgis .pphctatu fufcepto de ua .anttitatc pfumens Genti les aipernabatur. Per Publica Cr FU,US ^ enutilis '9 P^cata CUa prardicat.b. apo ST. h ^
n-xit
&
ttuhs humilaei
confitcbatur lP r P pter
tj iuftificatus eft
ire cc P tioncm &Iudaicu$cftdamnatus obitmatiOnem. R F R atnf 'Per Pharifcu fignificatur iuft ,n<!S l ; U U P crbitfn s-8per Pubiicanum pecca. 2rvSS?r P plntU(ranai,nuilllitcrfccmc ndans. ,n A
fi i luam
1
*Osljjercba_ntautem )
if
rVT - J
crc.$zquitu:.
Taliut.
p
,
Lucas
Cap. XVI.
P40
q
ft'odi{Tet,vtinan9ciusiadlantiaexponcret,on(5ciiteiadhiic humilirateoperefuo. deeffecp eftlegis. Etidcoad mifaicordiaiprxceptum tnM.6abiiciendi,& ficquidedocet ftis iuducitur,&in eum qucdanaturalisdannrforma antem Hoc forraffe ideo quiaprius fente intrepabSt iltqs.lcfus tix-Faciiinseftcamelii perforamenacustraiafire,quam di faluarivo lu Iudxorum exquo fecundum carneerat, Sciebant uitem mrrareregnu caflorum.Nondebet .ediuitciactare bat,fed&:pChananxanmlierefupplicauerur. in duntiis fui., cum ]grornyftenu,quod his veibis defnv.imr vovidercnt vteos cancrerec . t
(riufgue populi
[\\
e0 <je n ditvfq'ieiêofecTandam ImmilitatcfjVtetiamini
um &infanres,
r
.
ieberetur, fed aiTcIdhuc nefcie a
lefusautem difcipuh, increpabancillos. ft

.
.
,.
-n
^w
Quod cum
t
jf.
nrordinem-
piitep.Nemob c
Johibtatlangiiidos
Tapueros venireadme,cknolireverarceos: 'i u mefr enimregnum Dei. Amendico vobis, cjuicunciue,

dixic:
Simre
^f^'^^'^
t
1
conuocans illos,
l r
11
contra namram effe diucsmifcricoi*.

fc
f
,
**.
w^^*|!^
Mwduano. Hdf"ns
quarnp*
\ etf puerdisinnocenj
fi* caftitas,
,
Z\^Z^l commietunt,
lic
,i
t nonaccep.mregnun.Deificutpucr.nonintrab.cnillud.Ec non hic lescv led ler.tantn i

lupeibUi,
votodilcentis',
,
>
..
-n
intertoaac,
t
mgredi vo.umus. 6
2
,
%E%2$8S
:_~
j.
in
radice perie-
int.Quiprofe age-
mterrogauiceumquidampnncipes, dices:t Magiiier bone, quidfaciens vicama:cernampomdeboyDixicaucemeiIefus.
ftitia
nota quod 1U . legis fuo tem-
m. 10.
M , tth
|;:fS,S
1
ffdlts * lium '
cum mnioribut
eli
dacanofti.tNonoccides.nonmcechabctis.nonfurtumfa-. cies,nonfalfum teftimonium dices,honorapatrem ruum
""**
r
&
nam
*'
'
^SS ^"
;
a 'f\ naitifto*im,(ed
matremi N Quiait: Hax ommacuitodiuiaiuuentute mea.
îrxwo,
N.nuacem.
Nuldl c ? n l" ênsind.uitnsfuis

i
erat.
diue
'
id
nianonetasregnat
jimOrtS,
N6enim
QuoauditoIefosaiteirAdhucvnumnbideeft.JOmnia o u^cunquehabes,vende&tda P aupenbus,6chab;bisrhe1 Jaurum in ccelo,^ venifecjuere me. Hisilleaudiris contrij
quieffedefieruntintrabimt.
S3
1
SS& JLSS&
* TMEOPHYL. uam ***** 5 abnciendas diut? di!
oIt
t!3S
**.
#*
|diftri-
Hxcefttift tiaqusmorterrioperatur.hifunirpinaSrtribuli.qu* f.meoDei fuffocaueb ^nidenscumamcre. IDnl

-
HVirtUS.nOnpoffe
jccate,iednoiie.Si1 puer non perlem ira,iîtiS r.On
-
1-
fta
ws
a
eI>
î^^lM^Mi
Videns autemlefus illum
i
CDm /m
2
<]i
qu
ul
a diueserat valde.
P offident,
&ineiscofdunt.Necim P offiwe/edd,mc,
ed. J[ i., qu iad,fficu;,et
ti;econM>rjnuncur.Deomnibuiereoiotiuse<t,ncc
h.sbere.
neeamaie
diuiiias.
mCrOre
aflCCtUS
init,
noncon-
triftemfaCt.um, dixit:
fcitmuherenon
QuamdihScilequipecuniashabenr,
igent,busraembnsenonr.em.
.
eft
Dicit dns admi-
rabili figura
a vel loquitur ulum, (icvosnifi k

iem innocentiain
j n re <rnum Dei intrabunc
t Facilius eft
enim camdum
do
quomo
fic
diffi<-"icilc
hareiiv
bentepecunias in gnum coelorum

'
animi puritatem
ibueritis.non intrabitis in
,
.gêdi,
nodixit.quod
regnnm coelorum.
'
^HmDei.Idcfl.doctrinam euangelii ficut pueriubemur do<ftoribus.N6 cipere.PueriiK.iifcendojnon contrad.cit uones &: verba componit ad refiltedum,fedfideliter fuipit,optemperat& quiefcit: Etinterrogaun euw.B e r3 A.Audierat hic princeps, fimispuerorum uignosefle regno, vultqjccrtius inftrui, no vitam po(er parabolas feu apcrte exponi quibus meritis
t
impoflibilc fir,|fed q> diffici!e:non enim impoflibilc eft fal uaritales.-poffibileenim expenderepeeunia&: iiipernaaffequi,&:difficilequidem hoc,tenacioresenim vifcoadh* rent pccunix, &difficileabftrahiturq ii talibus eft coprele diui dicit
helnsnon muhoenimpoft fubiicir quomodo impoflibienim ftcilius effecameium per forame acus in F trarequam diuitem ialuan. Impofiibiieenimeft,quodca< melum capiat foramen acus,fiuc per cameium animal intelligas fiue
conleqni.
10,
BEDA.Nonpiranduseftiftef vtquida aiunt) velDeu

etaiTe,veldefua vita
funem nauticu craffum.Si igi tur facihus came lum perforamenacus tranfirequam filuandiuitem ,impoflibile&: hoc,impofiibiJiusigitur faluanditurem. Qiiid igiturdicedum?Piimum quidem quod verc fic habetmipofiibile ialuarieum qui diueseif,
mentituseffe.led fimplicttervt dixit
arcanacor otciIubeft.Aiioquin ( vt Marcusait )nointuitus eumdkcret /-./f.Diligit eumeosqui mandaisansaliêre aiegiscullodinnt .Sedquod lbi minureft hisqiu perfecî
Faciliuseilenim.
Mrsric *.FaeiIiuseftChriiu"i
pati.p
sffcvoluntadiungu:Omniavende&:dapauperibus. i M8^/iertoe.C^;iabonum magiftrum dixit,&: no Den vdDeifilium cont'cifuse{f,dicitquamuis('antum homi

neracompanuione Dcibonumnonell'c,Chriftusau(em nonrenuit teilimoniu bonitatis, ied magiftnabfque Deo
cxcluditboniutem. Dixhan.A m er o s.Verfuta interrogatio,&: ldeoaiguta 'Wearefponfio.Tcntator entm bonu magiltrum dicit, quiDeu
dilectonbus fcculi,quamdiiectoreiIeculiadChrifiu coiiuerti.CamelusdiciiurChriflusâ (pote humihatus.infir*
mitatisnoftrconcraiuftuiit.Acuspundtio , per quamangu(tiaspafiionis(ignificat,quapafiione veiutacu, naturaj noftra: quafi fciffa veftimenta reiarcire dignatus eft, id eft,
reparare pofi laplum.' Aliter.Facihus eft Getile
wnum dicere debuiffet.Quid me dicis bonu,qucm negas

uaiciici?,cum
o,led lectis
populum gibbo peccatorum deforme peranguftam vitxviim ingredi,quti ludscoru de

meritis gloriante,&: ad fubeiidu.m leue onusChrilti le humihare noiente.Vel ita:Faciliuseft Getilepopuium fuper Ambio.
.eum?C)indbonudici,cu nemobonusmfi iblus Dcus? ^'onergobonum ienegat,fed Deu fignificat.Quid mebo

Cn.j.
poflisqui tetas? Bonus corde.Denique glotianti in lege q> omnia cu
bonu
(entite
no
er-
ftodiffct
ftitiomsdeformitatedcgenerate,turpiaoneraferetem,mtrareperaogufta viam (qua; viaChuftuseft,<]aproprij cor poris paflione mortis pcnetrans via velut acu reinteurauir, eJ^Jciffa
bumilitate.m&innocentiamildeoquidamltiifperitus.qui vocatur bicprinceps,co quod cratdiucSj-ptputeLixfetjuentibui^ptiiit ab eo ul *" fîendo baberct rcgnum cteloruw , q. d. dnas mibi plane <l P } e abfqueparaboUiqîd debco facere ad cojequeudurh re^num caitfie.pr boc modoCbriJius et nfponait,& patei ftnttnm ix di-
NICOLAYS DE LYRA,
#
Et interiogauiLH*c ejl p*rs incidentalisjn quaponutur duo xidentiajecundum pomtur,ibi: Ait aut Petrus.C;^ primufchn um^quta iefus immediate dixerat de pueris : Talium efl rtgnum *hrum:Etin boc paraboUcc,hqutbatur,per puerittam intuiligens
&
8is Mat. 1 9-vjque
tbt.
bumiita-
Q^*
M
f
i^î L
e
T E
H.
res,&:hisqui fimifem haberensinnocentiam,6: fimplici
tatcm prxmia reprommi.

Talhm 'nim f/?rf^niarfl?.B
d a. Signatcr dixit,talium,
res,&:
^nonftlorum^vtoftcndeietnonKtatcairegnareêdmo
2 Magisier bunc,qmd faians vitamttternam pofjidebo) Expa* natur vtiupr.Mat.io.tkM.u.io.
Toaius
v.
?4 l
(T*
lcida
omncs Intelbgut tn numcro dinjtu deputados cu fit turba non habcnt,alitcrcmm qui amantdiuitas,crfi nmor pauperuto.non diccrent. q*t| potcH faluus ficri*
a
iinispo.
vefUmcnta noftrx natui.T) quam populum Iudatotu, m fidc, quidiucseftln lcsccycnus
Glolx>rd& Nicolai de Lyra ermoncdominicx

piori poflc
H
paflionis
i
toti. Er/pAfli.Vîfcipuli rcplicatu jdco intclhgcrcnD valcr, qina qvic maxinic vid
rcdefideranr,eiusmortcm audjrenonpolTunt: Etquei iolum hominem innoccte lcd ctiam vcru Deu clTe fciu
np putant:Et cjuotics aligd dc
lua paflionedu
b
Mar. 10.
d. lia
Vmo. Quicarna
1
hocallegoricum
pro domino
mifcrir.fpirituah
cipicr.Marcusait
tics tantum nunc m teniporehoccum p
pcrioramcn acustranfirc ,quam Dci. Etdixeruntquiaudicbanr. Et quis poteft Vt lci

a
diuirem mrrare
mrcgnum
fa
ctum
aliis
Ws fien
puunt.ficut per parabola.
qucntemaudirec
lueucrant. Iuda:ici eius niortcm
pcr
(uu<upiclitiibuiurittriruj.
Air
illis:
lcquutionib, fratres
ic lororcs, iVintutu
impdflibilia imrcnr.. I)t.-,.),moie.lch|<ittrm*'noruincootirriit,noo 4 uorcu|>icli8( fuptrb.

>
Qux
func
apud homines
tft.
poiTibilia
rovuam
*
artcrnam,
Eccc nps luntapudDeum, Aitautcm Pcrrus. pctfcliuf Eiiokiiit.t*fnh.tx-r,<Ji.

Qjion
.
diniiiimus
har,quidquid paflioncloquL
intclligcbant.
Matr.
ideft, in
hacvitapcr fcquutionibuiplcna
pmniq,&fccuti fumus
oi, m<ih.rii.ii
rc
Qui
dixir eis
Amcn dico
Oajnes
Kon r.ntuinc)e<lcuobnponoli.rc<Jcxae1lluf unque

uoflpcfuerit.
fiJelibuj.
vobis ffc am cjr.
enim quod
g
ioqucban,
jpfi
i
Mi.ro d
iS.q.i. c.i. +
gaudium rcgmdcgu
optab.uir.
t autrrarrcs, ncmdcrtqujrelinquirdomum, aurparenres, ftant,&:omniumcle b a ur vxorem aut filios propter regnum Uei,8c^ non rccipiat clorum fynccradjlc- c , clioncfruuntur. inlcculo futuro viram ;rrcr-
CMUsqui.
fignificathiuv.
C
n.c.
M.i. io.c
t\ccipiat
multe pludiuitias
multoplurainhpcccmpore
t
&
gcnusquodalu;
na clantatc
i
rain.
Quiprodcmir
no ornncs
,
alVTclu! conrfpferit,
|um daninai Aliumpfitaurcmlclusduodecim,&airillis , Eccp fuaipatitm tei d afccndimuslerofolymam , 2c*coniurnmabunruromniaqu fedadpmino hl.ohomin.is, Jradetur enim 4 pmquante |< icriptafuntperprppherasdc /
nam-
multo plura
mtli ji
af
tccipict
fra
eca tconro- inprjcfcnti,
gcntibus,
& illudetur &

,
flagellabirur
&coni puerur. Et
tnbus
fororihus
ficictur,
die'tertia reiurger. poilquam flagellauerinr,occident cum , tX Et ipfmiliil horumintellexerunt, Erat autem vcrbum Jilud
na tntcrprctati quamdefccl
1
talitatjs intc
fropofitifuighitino * piriiuali colligatis, multo gratiofiorcm in hac vita recipict charitatem. Copula g R
cnimaua
trcs
fil
i&
pa-
&
coniugcs ,6c
abfcondicumabeis , oc' non incclligebant qu.-cdicebaiitur, Fa&um efl: autcm cum appropinqnaret Icricho , cccus quidam fedebat (ecus viam mendicans'. Trcumaudirerfurbau? jl ct + eflet. t Dixeruntau, mterrogabat quid hoc
i
Dum
(Ux
ergo
vi
Dciinfirmita:
carnis
(i
6 homoadcognoi daredit.Ca
iuxt3 v iar
cipft Cieticrc in
. i
prartereuntem
huiufmodi cxtcra COnnCiStuntUr^tragi*

lis&breuis
t
tem ei^quodlelusNazjarenusiranttrer Erclamauir,diccns; busr-.flas," feirce homin

f
cft:
Scd
| Icfu
fili
Pûid
Homoprohmn , miferere mci.

raecrcC
C VCf
ium
fi-.m
qui
-pia.
dicit:
qui praribant jncrepa-
Wci
\
Mth,
O.d.
coniunaioSis rcu- h
^ ant eum > v t
O-rx-fl, dllT.I.C
voluif
fcnt
nentvmrarcm, omniaqucfratrpm funt tanquam fua crcdetcs.Quiamultitudinis credentiu cratcorvnu.&c.necqfq
V^wijf
clamabat
dum
i.
rogat,
quirur.
k Turpac
t v s.Don-.ns
h<
pii'acii|um
eflcdi,
c$cu*
C uOCJUCt #
cotum
lar cVqua aljquis vxorem in oJore lanftificarionis pofhdet, fciuja polTidebat,eadcm d ^tffumpiitautcm icrusduodecim.Ptxmdcscx patTione Ina paflionis poena, &: rcdifcipulos pcrrurbandos,pra:dicit morjentem cerncrcnt reiur^ furretionisgloriam,vtcum
qua,- pofi
luum
obiterin viaopcratnscfl,vt &trafitus eius nobis acdoftrina vt femper& vbique<lv' apud omncs
mus,&nunquam ignaui,Admir3icautem
do',(ca:cus
)
qpa:
l
&
dubjtarent, Et ccmfumAn hocoflendit qnidquid propheta: prsdixeauntad fua;diipenlationjsmyflerium intediffe. In quoper
rcclutumnon
confeflionem luam muitplicct Quamuis mulri increparent eum.no tacebat, clamabarferuorquidam intrinfecus inftimulabai Circo&IefusiuflitjJIumadduciad !e, (jprofffto
<jui pnubant mrepabant eum.vt tecerct &c Quiltf \ prreunt venientem (ignificant cfcrum carnahum vi rum,qua-diflipanrcognitionem hominls-,&: pertu femorationi.snclelusadilluminandnm vcnircp hominis,fediamcredens fenriens fcgrauari hautaln:* priorum vitiorum,&: vocem oratiomi lua; impcdui, ,p
efierquiappropiaret ci.fr cla,
Et
cuttt hsretic^s,qui djcunt Chriftum legi c\: propheris cu tranum pra:dic>fle,&: alinm veteris alium noui efleDeu Tcftamcnti.Confutatetiam paganorumdemetjam,quia eiuscruccmderideJitcum proxim^fuxpaflionis^cV: tcmpus quafi futurorum prcefcius oftcndit,&: Jocu quafi mortcmnontimcnsadnt,
,
ip
exorari poflit,ardenfius clam^t.

rr^>
Et
jw
ÎCOLAVS DE LYRA
I Qua; impofli;funf.(2i'4 ad regnum calorum nonpofiunf bo mincs pertingcrc propria yirtute fcd per auxiliun> diuintcgratia. i Aitautcm VcilUS.Hhponiturfecurtlumipcidcns, quiaTetrusa Chriilo immediate audierat:Qj*am difficile quipecuniasba-
4 Qiiia prophitx fcripfrrnnt dcpt^ Chriili futura,yt patet lfa.^ j.rj- Dan.o.in multis aliis luas. Cr w5 Etipii nihil
ho.in.Tumqniaadhucerantrudes
eis
Confumma. omnia.
(Ji.Tum quia Chriflus frequttcr
parabolkc loquibatur,C
Chrifli inflrutT'0 de ffi
nefcieruntfi func parabolice loqncrctur.
Faclum td.Toilquampofita cfl
hcnt^regnum Dei intrabuntyideo qu&fiuit d Chriilo qu effetfui <& aliorum remuneratio,quia omnia terrcna reliqucrant propter Cbri flum,& patet Chrifli refionfio ex diflis Mat. 1 9.
3
ora tionis,
tolerantia paffionis, hic cor.fr qtutcr difcribil fla dcftrinx. confirn^tin f er opus mraculofnm,fecundum $
tentia
& de
tur Mar.vl.d.Sermcncm confirwantcfrqnetitib. ft^nuEtpji'
AlTumpfit lcfus.Poffr/Msm Saluator oftcndit orationis ejficaad martyrii tolcranditfis
ex
dtfiis
Mat.ro. er Mar.1o.H0c exccpto. Faffum

lericlo id
efi,prcpc
e(l
ciam, hic confcqucnttr inducit r'ifcipulcsfuos
cum apprtpinquarct lifus
lericln adbut
re
ttam cxemplo fui.Et ex patct fcntenti*

fequuntur
Mo,zoexccptis qux
5
ret,quujtcuKdum vtritattmnon accedebat ad \truho cedtbatfVtpatet Mat.zo.tir Mar, 10,
,/"<*"
Confumma.
* NIC(|L.
nt nescarnales affera noiuataudire, fcdaddcleclabiliai
M
x 4
5
t\*A l
T E
%.
intcnti.
Jffumpfit oK.Jf./MO.Scquitur. Etipfintbtlbo.inuU Pcr hoc fignificatur,quodhoiTii.
Faclum
efl
autim cum rppro. Expcnatur
VI fupra
Wa
0,
&:Marcio,
\
ncs
MQK
f,
^
ans
Lucas
Cap.
XIX
&
Iefus iuiTitillurnadt
944
D
re r
*a.Tranfiens,cecum audit,ftans illuminat,qa per noftre cecitatis vocib compatitur,Ied luuinitatem fuam otentiam diuinitatis lumen nobis gratia- infundit.
jn
c
fanat um.petamus adomino luce ciex na: vifionis.&rdicet r\obis.i\efpi.fi.tuafal.te.fe, d Et confe.vi.Videt fequitur,qui bonu qnnteliigitope<
cbrporeaudiuimus
f(f(/ci^rf/e.Quiptereuntem aliquatenus fentiebat,du ationc phantafmatu turbas vehementius infipatitur orationi duciCJUia
ratur.&Iefum przfentem ve! practercfiteimitatur, Ethic talis no folurn pro impetrato in Deum proficit,ied etia a* Jios ad laudem Dei
accendir,vnde fequitur.
ftct
turifcntem.&refjp
Fili
Dauid miferere mei. Stansautem

1 j
lUBien
IuterrogaturcredaimisnonnificonrrentrmpoiTefani
De ;in
ff
c
tifi
eorde firmo b
1UXam
a1iu-!
<uid
ti.
v.
Er cum appropinquaflet , interrdgauit illum , dic cens:Quid tibi visfaciam? Atille dixit: Dominc, yt videam. Non d t Iefusdixit illi: Refpiee,fides tua teialuum fecit Etconfej ac
ac} { e
.
Etomnis plebs vt viditdedit laude Deo.
Laudat plebsDeum non folum proimpetrato

cis,
?J
vt
jTS! i feddeo vtrogetur,

lentem ad oraligens
ingit:0o.'
ftim vidit:^ fequebatur illumt maenificans 1 _ p

-
Dcum.Et omnis
-
munere
lu-
.-
tioJexcitet.Quod
int
iit
Uco* plebsvtvidir,d^ditlaudem f
cascus
im petrant;s,qa non folum laudac quod potcnter &C

fidei
fed&: ^pmcriro
vi.Non petit carcus auru,vel aliquidtpale, lumen. Imitemur ergo euro , quem mente fccantum corporc
&
mifericorditer illuminat,fed clamantis ejcaudit.
quiadamorem fidei firmiter
T
j
P V T XIX. 9 fora?^j.Eccecamcl depofii.a farcina Gibbj p
C A
tate,& recipit mercedem Defiderabat.n. videre Iefum,

.
&
cum afcendiflet in ctprificum,priusq
menacustranfit,dum otemptocenfu fraudiu,anguftaiportamqducitad vitaafcendit.Er qadeuotionefidei adidcndum faluatore.quod natura minus habebat,afcen
ia boris
fupplet,iu^
&aturalefu.Sicigituromnib.;n locis nos praju.enit Domi nus,tanium vt nosalacrcs &: promptos videat. Et ipfe tf/.Quis de {edefpejret, cu venit ifte ad Deum cut cenfusexfraudeJPer
videret prius ipfe ipc
jtquodrogarenon
ju:bat,
dominicx
A?
XIX,
.
nonomnis
uarus.
huncapp.aret, quia diues a-
fueptiomsbenedir
& nemaccipitquS
dc derabar.
1 r s
cl
ta
lnercllus
perambulabat Icncho
et
Et ccee
Tr#
turba.
Quas
c e
Za-
vir
nomine Zacneus,
bs qui intcrpreiiuiiificatus, fi.
gficat
credentes
publicanorum viderelefum, quis

Noa roalitu
(t
i
nic pnnceps erat , ct diues ipie Ercjua^rebat 4

elfet, et
fidc.
turba,nifi impentx confufio multitudinis.qua: verticem faptentix videre nequit: Zacharus ergo non, in turba, ied
non
poterat|pr3;
mo a.
,
c:
gentibus
qui occupationem
turba,quia ftatura pufillus erac. Et praxurrens afcenclitin ar-
tuporaliu deprefii e
'W cnt,.&minimi,fed f
i
a^minofanctjficaQui intrantena I cho faluatorem vidercvolunt,dum fideiq in

t
borcm t fycomorum vt videret eu, quia tjnde crat trafiturus. Et cum vcniilet ad locum fuicipiens Iefus yidit illu,ct duit ajd
mudoat
plebem [tranfgrefius Mefliam quemdefi

erat a
*. ,IIae
Jj^"' iycomornm.
Syeit{,
comorusarbor
moro fohjs fimiiis,fedaltitudinepftans,&:
tparticiparequaerunt: Sed turba,i.vitiorum pfuetudo, EjCicumdamantem incrcpabat, etiam hunc lufpicien

t {
t
interpretaturfi cusfatua, i.Crux.Qua;ciedetesvt ficuspafcit,abinfidelib.
ardat.Sed ficut
illus
U.c,
amplius clamando carcus turba vicir,ita terrena relinquendo,arborem crucis afcendendo,

ti
bam obftantem
"k
anfcendit,ciamas cum apoftolo.Aiiii
irrideturvtfatua.Quam pufillusalcedit,dumquilibethumilis propri? infirmitatis confcius,in virtute crucis glo riatur,&pethanclauda.bilem fatuitatem tranfeuntem pro pedommum cernit, quia fi nondum it.a folide vt eft iam,
&
ihglomriin crure,
&c.
tam^n raptim,&: quau in

dominus
intendit.
tranlitu luci lapientis cclclhs in

.
The
o p H.Hxcfortiflimadiaboli vafa rapit
'ciuitateseiusdcfiruar.Videenimquo,non lolumpubli wsdifcipulos,fecir,fed, &c Zachiu principe pnblicanomcaptiuumadfalutcreccpit. Qnod pubiicanusquide

sabominabilis,
potein
r d p v s.Illa parte vbi Syco vbi crcditurus,vt &: myftenii feruaret, cV gtatia moruSjVel femnaret.Sic.n,venjcrat,vt per Iudxos tranfiret ad Gentcs.
Qfia
inde erat tranfiturus.l
mahtia
princeps
te publi princcpsautepublicanoru multomagjs nullus dubitat. Viclu enim pu-
VidititaqiZacha:umfurfum. Iamenim fubhmttatefidei

inter fruclus
nouorum operum., velut in
fcecunda altitudi
dequaex pauperuIach;imishabe'.At ne ne operiseminebat. f Et cunt venif.Vci verbi fui,in quibus uepublicanorQ. ille pnnceps deficitur, fed folu dat alacri prxrniflbs precones tatem g^* erat lelus
icaninoalium
NIC O L A V S D E C A P V T XIX.
LYRA,
Et ecce
vir
nomine Zacheus.
Fxprimitur bic nomcn eius,
quia dignus erat norninari,propter conuerfionis facilitatcm>& proeii. primus inter illos qui vacabant publicis atiibus,fcilicet} exalionibus vetligatibus lc ad feccatum implicant^ e$ quo uandis deferendis,qux cSmuniter in cius vocatione apparet maior Dei miftricordia.
T ingreffus per.Tofiquam dtfcripta tfi conuerfio pec

catorum ingeneralhkic cofequcnter defaibitur in par ticulari,fciiitet,in conuerfione Zachei. Et diuiditur in
duas:quia primo defcribitur conuerfip Zacbei.fecundo.
pter conuerft perftftiontm. 3 Princeps erat publicanorum Jd
&
&
Uoc illis audientlbus.Cjrca primum dicitur. ft ingrcflus ea qna ditla funt in fine prace pctAm.Stcundur/i 4('ista.iflabiiloria.Zacheinonfequiturimmid:atepofliUum,navm uci,qu fatlafuit in egreffu lefit a lcrifbo, egre(su
t totio dubii.ibi. *
ipfe diaes. Quiaauarusfuerat in acquirendo^ftdpofi conuerftoncm nonfuii a uarus in retinendo> quia paratus fuit rtddere
t
*b Iericbo,& progrefsuptr ciia loca, rcgreffus fuh ibidt ficut l n multis alhs locis euaingelio dicitur plttries vcniffe ad eunde " in ifio regrtffu actidit hiftoria ifiius Zachei,cum dicuur .
1
'
fdpofi
&
quadrnplum dtfraudatis ab eo. 5 Etqua.Tt.b3t vJd.Iefum,Fjrrff0f/or. t non 6 poterat pra- turba quia ftatu pu. uotiv popuUrium ad Cbriflum.Sequitur.
Ex qito patet
dc
Sulpiciens IeiusJ</ cil,approbans deuotionem illius.
Etecce
^rQuia
Oi^^LI
Itingreffus peram,lc.& ccce vir
n.
|
x
ncmine Za.Pcr diuite lftu
cjwctc viderelefum,fedimpeditum pertuibam,&ftatu u? paruitate,fignificatur quilibet diues,qui de ialutefua 'iicitatur, fed per turbatione phantafmatu circa negocia
^nporalia, fiiimperfeftione
>c fic Iefum viderc merctur,&: parre bonoru iuoru pauperib.dare,ct fi quedefraudauitjfideliterreftituere.Per Pharifaeos autcm mut murantes fignificantur maledici bo
Deum
quod afcendere debet in atbor?,id eft, ad Chriftum eproratione,qua: fecundum Damafcenu eft afcenius mentis in
pvopriaimpednur, piopter
norum
operadeprauantes
quod
Tomusv.
?45
(jlof.ord.& Nicoiai de Lyra.

qm
paf-
94
|
itIcfuKlonwbiirwniia.ipopultinationu n A ftonisei ufideiam lublimisetia diiumratc-tiusagnofce tcrrcnis cLuatum tc ardetifatiteietw tdtqoUpefSd6ai eiCRhdiEentemUsficjnutamantemic.
a
quod rapta r ddir,propinqua rdmquir, vifibilia eonte eiusquem nondum vidcr fequi veftigiaconcupifcit.
f Fiii-s '/.Noncarne,fedfide, qmaficur Abrahaniii Dei patriam ob fpem furura: ha:reditatis de(eruit,fic fic coehs acquuit ipe. qui ihelaurum ia
Wri
rarc beiur,
i.
QiK)ddefcedacdc(ycomotoA"c manfioncm m
hoccftquod
<Wo pa
Eo
quod.
Non
Kr B :îiriqiii.rifin.'Junuui1ierr ocnn lnuiiml,ndier5iffrrtum.
Cor.
fA.
Ibirlern.
gnouimus tecundii carncm Chriftum, b

:
ipouolusaiuEtfico
cum. Zachcefettinansdeicende, c|uiahodicin domotua

Et feitinans deicendit,& excepit illum oportctmcmanere.
eaudcns.
9 iulti pctfeu< ledetiam quidt

iuftitiaconuertii
-,.
r,
adfilios promilj!
ij.b.
fingref>!M tllet
tuuseftex mfirmita
te,
fcdiamvnut
stantre.
tt c
d diuer
vtrtutc Dci '
it.lum.
f
Jomi.
Manc-
Etcumvid homincm pcccatorem t diuertillet. Stans autem Zacjuiaad Idum. tccedimidiumbonorummcorum t h cus ,dj xir ad j c dominc do paupcnbus,& fi cjuid aliqucm derraudaui, reddo
t
,
nispettinent.
fi.bo.. t,
1^1
t
,
\ uvuijnuiun.. "';
, !
nan
bat;
c.p.s
aliquando do-
minusindomoprin
Phari.xotum
f
tipfatf. id Cft,
quadiuplum.Ait Iclusadcum. l l
f a fta
t
inluda^)rum g Ivnagoga docibat. h
e,l,eo
Sa u ,
|
qui0 mluc*onjnidon:uj
l
quod ck
rn
ipfefiliusfitAbrahje.
6 rc,quod proptcr t n, am pccc "! n; Quiahodicialusdomui huic [> riim uucipienoi . N..nvrniooreinftofedpe<c.torn: Venitenimfiiius 7
S2
le
btiam murmurM
1
popuiu
Ab.hfl'iu.
ni.lebjchodiepOfutoGeniiuniillmiit.eociucdcJiipfe
^^'^J
'
'
appeiiat
Sedquia fabbato cu
rantcm, peccatores rccioicntcm , conf
auhominisquxrerc& ialuum facerequod penerat.Hxc ljlis
8
_
hominis,vtinfinfet
1
"
Mth. tcm,^ caueu d.g.u
traauaros difputan.
i
gcren cm JmMjr. 14. d. guavcnenatarcarpefacinora eomm difceflit dicens Relinquerur Snpr.ij. bant,peroius vobisdo.vc.de Hpdic tamen indomopufilliZichei opor 8terillumanere,i.nouathicisgratiicorufcamc, in humili B credcntiuinnationum cordequiefcete. c Murmurjban:. Manifeftu cll ludcos femp gentiii odifle, Aft.ii.a velnonintellexilTefaiutem.Vnde&aduerius Petramdio
Deo
nxal.b lalcmj6^quiacxiitimarcr,cjuodconreH:imregnuUcinianirelo tfarctur. Uixit eigo, ] Homo quida nobilis abiit 111 regioncm JfS/lS v 11 *
h
docet
fibi
a.cntibusadiiciensdmt r parabolam,eoquodeiTcrprope Icru - i~F ,, nr nc
f lu
*P iaans \
ikS
nitentiapuDiica J t
cj
uitis,perpara
magis penircntiam peccatorum,
mlti
cere fuperboium.latiufq; in gentib-de ignorantial milib.quam iudjeisdeiuihtialegis fuperbientib
gnaturum.Etcndifdpulianditapaflione
&:refurrect
tur: Huare introifii
<\d
êntes prxputi im bjbentes
Dc lerofolymis implenda,exiftjmabat regnum illuniuiat,doce venturum.hanceorum ignorantiam primo regniitiifidem toroorbedilperlurLim,6cinfin

cult
^'^.Aiijscaluinniantib.hominem peccatore,
ipfe
&Zacheus ftans,i.ineaquam ccperat fidei veritate pfiftes, noniblum feexpeccatorepuerlum, fed echver innocen
tesprobatconuer.atum,cumetiam ante couci fi.mem in nocenter vixit,cV: qui ante conuerfionem dimidium , poft conuerfionem potell: dare &: totum. c Siqmdaliquemdefrruda.Vnmum eft fecundtim lege red derc,deinde quod remanct pauperib.erogare.Hunc fi uctQ
yita:,publicanusdefycomoto plapientem ltultuiam
legit
*Theoi-
Deiillnd fufpicabatur,tpaleelTea Deo datum in hbei tc Hebraici genens.Dn? aut monftrat eis, q; lnfipieti dicunt.no enim temporaleregnu tit.lntereacx hocd^ rarqtiod vr Deuscogit.iriones eoru fduit.vmdc&hanB
tudicem omnium,regemque venturum. h.VF imhi,q homines llliaudtetcsrcgi
it
rabolamdxi ,&:hominegenerolum cet homofucrit mafit tamelfaftigio

i
fe introctucit.
1.
&c nobilitatedei
HobUis t .bui.Hic cft nobiliSjCui ca;cus clamabat.I

C
quod
NICOLAVS DE
^f
;
L Y R
A.
Qnia ho.in do.In domo
materiali propicr refitlione Chriili

infufionem.
prtfjtfient ai cilotardu mnrmurationem fua lie cx hoc Zacheus dixit.Si quid al.
tanqna
^f^Ûk
&fuor:tm difci pnlor!t,& ad ofiendendum bcmgnitattm peccatori

reuertend. i
&
in
viderent omnes./rfeft,:P/W//.t7 aliimaligvates boc irronabiliter,quia nnUus ranonab tltiir potcft nturmurare,fi mrdicus vtfitrt iyotumad tpfum finandum. 4 Stas au.Za.^t/ cbediendum dotnino pron:ptnf,vtiUc fubditur,
3
Et
cum
dma Jpirituali confcientix ptrgratix
quod drnplum.llla enim lex fuit data
quc dtfraudauf^KKk no Gentilibus,t ndxis
&
eam tentbatur
quo caju ex
&
Geitles in aiiquo, fed Jolu adJimpJ!i,nififoriti illam legc itfiorabant prop circuniiantia facfi,
&
ij
Murmurabar.fr
Zacbxus qniiilamfcinit,& fecundum eafacere

hic duitur princrps
,
voiuit,vidttn
Je lndxus ante vocitione fu. T^jec veletficotra hoc arguatu }
Eccedi.&cdo. \on d'citdaboinfutHro,
tjuiaerat p.iratns
fiatim dare.Ex hoc etiam p.ttet (juod non omnia bonafuaerantmale acquifita, quia de illis non paffet elcemu/in um facere.
publicanorum quia o~ M.>tthxuspub\ii*\ Hi tame ludxits fuit natione,vnde euag'' IifuiiJcripf fuit,q.ii braice f"cund'itn dicit beatus Hiero.in prologo fuper M< quod 8 Hjcc \\.a\l.Tofiquam dcfcrtpta e>t vocatio Zacbei,\bic co f?
&
6
2
Et
in
fi
qutd.w cnim in aliquibns prxtcptt reftitucre duplum,

exprimilur reititutio media,
aliquibus quadruplnm, 1.& ideo per hoc quod hic
& aliqmb. quintuplum,vt paiet ILxo

ittttlligun'
tcr\ponitur remotio dubu,q, primo remottt i verbo,fec7ido,faflt
o\
Ethisdidis prcccdeb.it Circaprimumfcicndum,quodIui 6

ctiam apofi ,ii deregno Cbriflicarnaliter fenticbant anle eiu. fionem,credcntes eum in regno Dauid temporaliter rrgnatur de Acl.t.a.peiierunt aChrtJio: Domine fi in tepoie hoc
[c
tur alit extrttnx, fiqnitur, 7 ip. Dicit bicglo.Bedx. Filiut aute
,vi
ll
Eo 9 &
Âbrahx Zachens
Zirheus dicitnr,non quia de eius flirpegenitus,fed qu:a eius fidcm imitatus, f\ Genti vt ficut ille terram domumque paternam dcferuit , ita iiie bona fua to Iu partineda pauperibns reliqucrat.Et ftc videtur dicere,qvad no fuit
tues
regnum
lirae\}f
ndc,& filii
Zebedxi credltcseu
fic>
"
Judsus natione,fed Centilts jlbrahx defcndcrant.
'
quiaomnes Iudxinatione
tltjiirpe
turu,petierunt,quod vnus ad dcxtcramfua,& alius adfi rct.Etidco qttia appropinquabat Chrifius verfts lernfttfcrt eum fubiimandl: ctto in regetn tn reia ciuitatc, cr hoc ejitpd,
bat
ir.
Jdem videtur dicere ^tmb.dices. Zacbetts exiguus meritis fu urpopulus natiotmm,& c.Miqu>bus autem al is videtur contranu,quia
fupr.dnitur quvd murtnurabant de Cbrifin
1
efi"er,&ic &: quia cxi. Falfotamcn. con.re.Dei.fr vocatur bic regum Dci; regnii fms Qnod Danid.rnde Para.zg.f. Sedit lolomo.fuper foliun
I
Eo quod
&
\<
tr&te dotnum Z.ubei
quodad homiium peccatote diucrtijh t.^1 / ud ludxos cnim ionge obomniakliusfuit ingrctfi ad ccutorcs, Centilcs,quam ad ludxos
pt
propter quod Tctrus itiam pofl afufionl Cbrifii pcr reuelaiicnem fuit prxmonitus,vtabfq; tali abomtn.itionc ingrediitur domu Curo.c.Et ideo fiZacheus fuiffet Gtntilis,m.igis babuiffrnt occafiontmutmuradi,eo quod adhomme Gtntitt diucrtijjet.Et vidctur banc murmurationif e i
ntlu
vthabttur
patre luo,&c./-.f idco ad hanc falfam ten;oucndum proponit parah,)Utn, ad olxldcn&u quod in aduentu non venerat ad regnddu tcmporaliter,fed magis a dutn.Et injcaii.do aducntu reuertetur ad iutltcandu ItHliffhnuSjtunc regnum fuu omntbns >n,tniftJlaturus,idtof-l>
r
ttii
1
i
egcpro Dauid
m.
jttl.
Homoqui.no./cf/i
Chrisiusbomo natus Jccundittn
probabdc.q,
caufamfux
deftmine Dauid rcgis. n Abijt u\ tcAon.ld cfi,ad cclumempyrenmper fuiafiibti

-k
preffijfent
Acc
IO
M .0 k U t f T S %
owo^w/.no.HiccftChriftusletudum dcitatem Dei
patr.s
patos.fecundum humaniratemDaui
ti
regisfiliuf.
sibiiiin
c./o.Alceuacnm.ociumempyicum.
t
icrr
m
.
Luca: Cap.
X*.
948
fc '
iiDauid,&:cui turbajclamabant:Ofanna filioDa.be t" InmodicofuiflifidelisModicum eft,quidquid in pracfen D tipercipimusdonorum ad com raratiojiem futurorum ncc enit ib nominedniIfrael,quiconfhtutuseftapatre x parteenim cognoftimus,& ex parte i.Com. in hsreditatem. 'ii datx- funt gentes prophetamus. r Dcct m ciuitates Dccem ciuitates '** illu g funtanime,plegisver UzinquamExcxcztos Iuda'osrelinquens,trafitad miiJadasgentes,qlonge(quia afimb.terraejclamataddo baadgratiameuangdijperuenietesygb.tuncgforificandus prceponitur,qui eis mn , veTquialonQuancioinfinefecuii omnbirneifaiuusseii.t. -eccatonbusfa pecuniam verbi di, r Bewqui vbique a longinquamacapereiiDi regnum,&reuerti- Vocatisaurem 1 gne Deo commenU ns,!ongeabhis b dccemieruisfuis,dediteisdecemmnas. Etaitadillos: Nc- 2 jjauerit, vnde Apop rit OIUS: QuateftipeS **.! fed C $ , dcft luda^rxqMibrsChriaujrccundunicnrncm^nonrclumprsfrntem vfquead mortem QUllolaCOlunr, crucitoderar.t lcdcVpoft refurrcftioncm eius mifcruni perfequutionem apoftolis,& pr*di 4. BOftra,3Ut gaudilim, CrOPefacT.lSUt caa.onemregn, c.i i.fp,. M e.ut iLtune. _, 5 am corona gloriaer dum.vemo. Cmes autemciusoderanteum,c^ 6 Nonnevosantcdoodis autem degpciammi f rmierunt legaiionem poft illum dicentes. Nolumus hunc 7 minurnlefum? ffW ocatdecemfer h Et dlier VCtiit dlHocer quandoille oni hunilts app ru:r,in mjmlcftiflima^c aritateiudica u u jaJi-eniet. a _, JLilTl eliglt dl lCl J s "ns.Dcminemna,&e. decalolitera re<7narefupernos.Et factum eit,vtrediret acceptoregno,ckf IJOnUSOrClO; VOCatU' p U li r Cie 3 ldelt(i.irifrcerrr. uncenimomnii!mo,er3,Sf. ccgitationesomnibub pa'am oliendentur. jlbutOS Dat Iudeos t cei mnas,dumpoft ^fcr. vocan ieruosquibus dedit pecuniam,vt lciret t quan 9 nisgentes,&
. .
fl
re f
rectionem iur-
vtfirBn
idûdLta^bifli *dege.umd|cei.
:
e it:aperitienfum, e
tnmquilqueneôciatusellet. Venitai.temprimus dicens i j r E u tPomine,mna tuadecem mnas acquihmt: f htaitilh : Euge hanc pramiifitcomicjrisdiaxMna. N on,uat,u < rcns paranonem,nedicc- tM.f. ,. iSrachmasappen- f r c a rj t modico ruiiti hdeus, ens nreturiNihildedexat boneierue, quia poreltaB.tomnis fctiptu I rriio,quia vita: g tern na bens iupra decem ciuitates . Et alter venit di- i2PP u! o ludatorum ijde melior po$t .flisperteaionc g r L Domine , mna tua l rcci.t cens fieri,vtquidexigere quinque mn.as . Et huic eritquafi-cente
ritualiterintel.
r^
. pmiflurusinterbci,q t hlper 5 i<*!S!'^P* Clmftum regnare
'
'
'
fU
ri
UUmeri pOliUC"
j_
il"t.
[
Ideft ex earum animatum qn:simbuiftt.fide cVc<jnucr(ationc,magnus fublimilque cflo.vt tiontan>uindetui ,f d eijam dcauditorum profectionibus honc rerjii Tertimlerujttsjunt illi quilpoft ro lcflo. ludatos cVGentesncghgep.t r vtuntur coirmiflb pndicaiioris officio.
tUrflbeO.QUl
.
llihil
t-
teCipit
JbX
Vnjmnj
qui
ntfoeimhi.Vetait:Ettucrtdiuperquinqueciuitates. Etf altervenitdicens? k Domine,eccemnatua,quam habuirepofitam infudario.
quinque
facit,
SnedTfcuTconfeflionem
I'aop'alisoffette ;
at is
fi,
i
cV:
.
.
^^ûtoq^^N^ ms.
1
Etalter,&c.fe.qui.
morumq; probitatem
recipite.
quin.Qui ad
pputmm miflus eft,.cni dns mnam,vnam
ean-
d EtfjSmefl. QuotidieChriftusaccepto regnoapatre ftatumcon itqapefegrinai.tisinterraecclefia?,femper negociaturo comodat,in alte fiit Huicieruo pecuniam
demq;fidemqua?cirCunfionicreditaeft,adpra:dicandum commifit. Quaiquinque mnasfacit,qniagentes quinque fenfibus corporis mancipatas, ad gratiam fidei euangelicas
conuertit.
r-nodiimcofummatioperisexaminat.Huncprudenter
l;orantemampliorigratiadonat,illum luxuriolaleclate, iudicio veio multi, qad docedum iddederat priuat. In
!
fndario.Timui enim
te,</uia
homo
auflerus es,tollis>quod
pofuifii.ln
meividebanf,ob"egligetiafuam interindodosreputa deufttione inter otiQuidam fimpliciorisobferuationis c'ftolicosfummapmiapcipient.;Qiu.n.recipitpropheinjnnomine propheta:,merccdem prophetjeaccipiet. ^;'ra..Primusleruus,ordodoftoruineircuncifionc vnuDeu, iffus^vnam mnam negociaturusaccepit,qa vnu baptifma miflus eft pdicare.Sed dece acqui fideu) fibimet affbciat. la popuIu iub lege conftitutu,docedo
1
iudariopecuniam reponit ,quiadpra:dicandum Idoneu;.officium'pra;dicandi velfufcipererenuit,vel fufcc
ptumnobenegerir,fed perceptadona fubociotempons

abfcondit fecumjdicens^SufKcitmihi,
vtdemerationem
rcddam,curaliisprsdicem,veldealiiscogarreddereratio ne?cumetiamapudDeum illi fint inexcufabiles,quibus lexdatanon eft,nequeauditoeuangeIiodormierunt,quia Z. per creatutam poterant creatorcm cognolcere.
Metis
'
x * '*
ln
NICOLAVS DE LYRA,
,
mundi.
Accipere fibt
jji
regnum.$
pe>"
ordincs angelorum.
lUzuciScilicetjn fine
\! Qu(\szutdc
mundi ad iudicium.Tune enimmanife
/Ijlitw
i
mmbus regnumfuum.
Utiu.ldefljdclib.wiuerfisiquorumvnidefignatur,quia eflprimus
funt replicationes]ipfius
>
fa&um eft,vt rcditct.Scilicett adgenergleiudicium. Iuffitvocari feruos. tluib.deditpecumam,(juiaoportebitom nes comparere ante iudicem ad reddendum de pmnibus receptis ab
8
Et
eorationcm.
io Venir aut pti.Quia tunctleSi defuis meritis fecuri erunt aflare iudici.
,
vtrfitisnmtro denario
limes numeroru.
,
yndt
& nimni fequetes
& partiu
parati
tius.
tri$inta ter decem,& /ic confequeter. ?$'iti,n,(iintbisdecem 4 Dediteis dece mnas. Ideft.diuerfttatem bonorum fuorum,
iiuetftmit
:
&
II lnmodicofmftifi.QjiiabonaetiamfpiritHaliaquisbabeH turin vitaprxfenti,modicafunt rejpetlubonorum cgleftiii ex~

qus,
ropr
m virtutcm.
vel minus fecundum tamen,quia dtdit vnicuiqueplus
Negociamini
dum vcnio.Quiattmpusmeriticurrit vfque
petlantur in vita futura. Eris pbteftatem ha.fu.decem ciui.Id efl,gaudebis defcli 12 citate omnium quipertuam dotlrinamvel exemplum vita tua con
ddkmiudicv,in quo tempore

plicenturperfrutlus
Dcus datdonafuaadhoc,quodmul bonorum opcrum. Ciuesautem cius oderant illu m. Ciues ifli funt Iud(i,qui
Etmileruntlegationc poft
tllu, &c. Quia posl afcenftone calos:lud*i conatifun t deflruere fidem catbdicajn qua manifcliabitur infine rcytttrn Cbrifti,quod cvmp!cbitur i
uerftfuntadbonum.
tomakriparttinodium Chrifli junt fiimati.

brifliai
cipit
Et alter \cQuia licet mali reformident veniread cofpctlum 1} iudicis,tamen oporttbit eos ibidem reprpfentari, 14 Eccemna tuaquamhabuirepofitam in fudario.iWd
riumautem
ideo
eft
pannus inquo inuoluuntur corpora mortuorum Et

.
mna in fudario
&
repoftta^ftgnat
douum Dei a bonis operibus ocio

ft
fum tanquam mortuum.
mun-
Timui
M
^/^>-r?/?i, (
f
R jl L
T E
l\^.
rfrrM.Superordinesangelorum. ^fr/j.Adgeneraleiudicitimênaadparticularc,
incuiuslibethominis niotte.
6 Ciues autemeius,&c.ld c(\,mali Chriftiani.Quidicuntut ciuesabfolute.eoquod funtinnumeromaiori. Mat.20.c.
luodeft
Pocatisau.decemferuis.ld eft Chriflianis. peditebde. Per quas intelligitur vniucrfitasdonorum ^cipropterpafeftionem denarij. 6 Ciues
Multifuntvocati,pau.veroele, .* miferunt legatione poflil.& c.Tôlumus huc regnare fu.&c. Hecaurem legatio eft malorum operum multiplicatio, p quamdicutfaclomaliChriflianinolleleChfifto fubuci. 8 Etfaclum efl vt rc:ParticuIaritcr,cuius uishominis.
Tomo.v.
A
Mi.jje
Metis e/uot/.Mctif.n.dcus vhi nonfcminauitid cll,eiiam lcuis verbum vcl cuangclij cosimpictatis rrestcnerquib. nd miniArauit.Tim< jen.iumiudicn, rcquicica
I
w
M
Glohord. & Nicolai de Lyra. &c. M riric

Et ahundabit ab
,
eo autcm, e.Cu oT< iunc plenitudo fpirimalisgratia: qu ui. rorpenrcreNCci-ccm\is,do&oribusiiliustempori>
,.1
lalunscrir
liir.nlr.
r $ ti c I.Mat.Afttu vbi >* fc.prtcidis falce iudicu eos qui
terconieretur. Etbts <//#. Finitaparabola vaditIcrofo!yma,vto dc
bus Igem.
Noncom
t
retdeeiufdem
Qmmaidu
eft til
qux ducltad ltm.5: qui quaotjg alui alcior.tanto

i
cafu
gtauir.
niaj CiuitatisCU
mifilti.Etccjgrc
vbioon
ipar(i:li.C6
Timuicnira
Kicgai in
icgnouio
b<>i,os,ctiamdcgcn a tibus. Itdccorum
quiahomoaultciuscs, tollis,quodnonpo tciuluni^cvUKtisquodnonfeminalci. Dicicei,Deorctuo

1
te,
parabolafuil
miffam,qu*n<
J '
16
_jii;p;gcrad exeicciJum^lBcium.fiipcibui ad aciufandum domini
gepoft,5cip|u oc
lujniun.
CMura odium
pciitura.
i
i> n i
comparationc,q nv
tnralcm lcecm
uanr,
lcr-
dami
negligutciiam fcir c j
dicofcrucnequam. Sciebas,quodegohomoaufterus fum, rollens, quodnonpofui,&mctensquodiW.kminaui. Et mcamad men{am,ck ego ve quarcnondcdilH pccuniam Merira
diftitrirrji.
eius hoftili. clafS

*4dbctpba.
1
th.
phagc.viculus ccr
ptam.
QMincj;
h "t :iQ
dotumin
ucti,
Mt
e.
Pcr e
duosicruos,iidiles
f vtriulqucpopuli do
MBCM
uJicio
dl.llllO
florcs.
diicutie
Pcrlcruum nequam rmlos cv
dccem mnashabet Etdixcruntei: Domine habct dcccmmnas.t Dico autcm

cjui
a
nicnscumvfurisvtique excgillem xmAufcrrc ab illo mnam,& date llli

Vieniicoqu d
tillud
Etafcancibusdi-
motpli-
&:intcrpH donus bucc*.B|

thaniaviUavci
tasinlaterccii
..
naber.
motis&
dominus
dic:

tholicos.Pcrdcccm g vubis ,quiaomnihabcnci dabmir,,3c:abundabic,abeo auQî r.uu vlitvr* & quinquc mnas,
populi. Pcr' inimicoi qui Dci vclnu-
musobcdict;
tcm qui nonhabcc,oCquodhabecaufereturabco a ld cmne noler.tcs lonuerti ad

eli,
Verum-
mam
4
Iercfl
ventui
[u
Iuu*o,*
Ch/iltam,
setia ftiafubln
B
ujula
ce.
quaauduc,vclmale h
intcrpretando
cor-
^bum
tamen inimicos mcos,

perfe,addudrehuc,
illos
qui
nolucrunc
mc
.
rcgnarc fudidlis
Gt multos
5
ar
&interhcite anteme
Ethis
rumpere malut.Per
mcthonem
rurisno
fcminat;,quos vcrbumDei nccaudire cotigit. His quinq; pcrfonis genus hofOIiua"u.11.
praxedebat afccndens Icrofolymam . Et fadcum ef* cum appropinquaiTcc ad Bethphage,6c Bethaniam,admontem

a
Venitaii
fionem fuan dpîaconfi 6 d6nis,&obcc

lpiritualisin
Oliueti.ut nouil ai < Iiuas in fub.imi uinuieplantirct. b 1'roptet fcicntiam ucritatts.Sfmundiciam rrcii.ml gerrun*"diIectionis facramentum tofo orbe prai dicaoeum.ucl piopier duosoidinoprard.citorum, umtn incircuncilioac. siteruni, Gcntibut.
mortem
Qusbencinn
oliueti funt
;
idell,inipfo
ti
minum
in die iudili-
cij
dilcuticndum
qui vocaturtOhueti,mific dudsdifcipulos fuos, diccns : flte in caflellum, quodf contra voseft. InauodintroMieri a.li5J_ni,ur ..^..,i,.i.,.,
l
noq
nos vnc
/pintualium
matum,ckcoi
tia:,pietatifqi:.
gliatlir.
c tegio
nolTidcaii.,Ci i It^s (oluii ut tceat" mMiiuc.ii.,v.i.iiiiijoiu'ii t tci,eat
scielasûoi ego \ euntes inuenietispullum afina: alligatum, cui homo au(lerusfnm,tol- n\

lens
nemo
vn-
refouet.
Etcj
fe;
>
viiltabfcon.
quoi non
poftti
tem
otbis mnmtioncspenetrcr /.Tor,i;;.relntroeunrcs in
cnlpam. Si mc itaduru, proexculatumj &: crudclcm noucr..s,qnare illa cognatio non mcuflit tibt timorem,vt fcires me meadiligentiusquafiturum}
oixilTe,vertitur in
v c.vûtju putauerat CJrc.Qiiod puuiucuf
fupra
,
mitri
fiti
dilcij
cafiellum,quodefi;contr3 eos.vrpcr eos totiuscoi
mundum
pdicatot
Tecuniam.hi cit,euangelicam predicationcm,paratifq;
niunrpopulum nationum,pcrfidia;
vinculisiij
.Scr. 4 .
fidcliumcordibusnon jntimafti. d Meamadmenfum.Non tuam. Vndeapoflolus.-Si quis loquitur.quafi fcrmones Dei. e Cum vfuris. Qni verbi pecuniam a doclore cm it credcn do,neccffecfr,vtcum vfurisfolnat operando. Vel.de acce pto verbo f^nore vfuras foluit,quiexeoquodaudit,etiam
aliaftudctintelligcre. f Uuferuab illomnam
.
rum,&" laiciuum.Ctu.neniO vnqncm ho.lei

lisdoctorfrcnumcorreclionispofuii/qvclli
fphiberetjVeJ inariftam via vitcirecogeret. "H . tafdutis\qmo. Calefiercr,vtilia "luadendo cotuiit
dit,qaianullusftultitiameiusdeprimendoco
tra
& dstc&c Collatam gratiaamittit,
Tii//iiwii/r.Trcscuangehfla' q eirajccicrirfccommemorant,Maahci;s,q irebricc fcr'ipfit,< folt/tam,&: addudam refert,vr habrxre quoc; aent:
qpdicandoaliisxommunicarencglexir.Augeturvcroilli, q rn calaborauit Sicunt rcgiurh chrifma qfffuperbiendo Saulamfit,Dauidobediendopromertiit. Spiritus.n-dhi,q aSaulrcccllit,dircftuscftadieilla&: deinccpsin Dauid.
nitucrir,nondefperandam moriltretcfle (alutem.
^4///gJti.AlIigatus vinculis i3iidia-,in
aftricl:i:sdhocrrorefamulabaf,l^<
dommatum
quoaddv
rcn6poterar,quedhmfcceratn6natura,fedcuIra
NICOLAVS DE LYRA,
*
I
inimici Chrifi>,fententia mortis
6
2
I
Timui.n.rê timor non eil nifi pufillaminitas bene agcndi. Qma homo aufte.CS. Licet enim modo tempus fu mifcvicortempus rhoris
iufliti*.
faclo,qj parabola auttm immediaie prscedet.ti dtto declarauera pertineas aaIfuatn p.tjfione ,aiiud adciuitatis
bo. In
atermfunt interficiendi. Et his Ai.Uic dccLraucr. confcqttenter cilendic

lcro[olymitan*
ver
dic,inm<iic:o tamenerit
(lionem.
Ig\
tur
Tolhsquoi nonpo.&cmetisquodnonfeminafti.Icy<z
CMattb. i %.rfquc
Etcum
primofafto op.enditp, :mumfecundc,,fcctwdu
a prslatis ecilefid nonfolum requiruntur bona in peifona procria^ fedinfubditis eorum,quos tenentur inducere ab bonum. Etfcntiua
appropinquauit,vidensciuitatefIeuit.TiwM
i
dcuotio, ibt:
t!trintres,quiaprimo,d(fcribiiurChriftibumUiatio,ffciiei E n 11 re afi t \\o.Tcr:io, Vbar

fxortt malignatio,t
buius patct plcnius ex
ditlis
ibi.
4
5
Vcruntamen inimt. Id c(i,l;idos,qui pojl afccnfionem Chri fticonati funt fidem catbolicam dcjlruere,vt fupra dttium eji.
AdducitC IiUC &: intcr.lûia
4.2. anno poflpaffione Cbriili ci
quidam Phariiarorum.
prxce.aiccn. lero. vbi
fatlo,ojicdes
luitilluc
Circa pr.mnm diciturfic.Et his erat paffurusjetundum q.:od prxd
quod eratparatispnmsfe
mortcm coKtemp:ibilisfimam
nitas lerufalifuit
de(lrula,wpopulus Ittdsorum occifusper Titu ct mundt omnes <S", ycfpafianumJn fine reprobi gencralitcr^qui funt
ini-
&
;.rc:&obcdtrc aarb:s(imam,&i ettn
hutr.il
veairc,(cdcnsfuper pullum JLfinx, /,cu; /uaatpr. \tu Zacha.g.c.Cxtcra patcnt cx d.Mat.2 i .
*
rio tamcn modo fecudum quantitatcm meriti ^ frr/irj7/c;;.Scquitur.
,
Eun
i\
J^.
veld
fli
*
morre,veI gcncralitcr,in mundi finc.Etopcr.itcs bfi dc do f nis fuisiomuncfar,fedtorpctcsabonisopcrib.damnar,va-
5 5
^dd:tcite,crc.Vnmo morre teporali,&r pofleazre

Etbis
ali.
no
</i.Exponatur,vtfupr.Mat.2:.&: Mar.n. m t Et
'
jLuca?
N5
8cfira1tidii5
Cap,
nem
XIX.
..dTilmitdicitur.vnntagnofcitiit. tni,2eneraliterrame'
i iutternebmt vr.Iuxta alios euangeliftas,n6 difcipuli, fed tnrba fubfternebarqua: martyrum exempla fequens, car-
H-ianuamliâtfi^quiacxtraCnnftumquicuquecft eft.In buuo ergo V >ft in via qui m Chrifto cft foris no viam renebat led non vna fidei vitafque SS s ftabar,qui
,
perabftinentiamedomar, vt dominoiterad metem. pare',& fequentibus bona prabeat cxcmpla. g îd def.Dcicttfis. dno de moteoliueti.i.humiliare fe ad
Ifirmitatenoiirecar
fol.jcri.tis in ttr
pjQpUS^
[lefjiiebar,
deqmcjuam
^ ^^.
QM.Tcunquc
la.trunt Toluta
&inrc!o.
fubditur. bns ?erte . e p o h yi
hcminum
operam
fectit,Soluiteilliim.,& adducite,
Et
ii
cjuis
ma Dei,cfi co defcedutturbae.i.
nis,illoqetatin
fipr-
Th
m|rvs.Dominus
H f p/pullumfedcns
" l
Quiadomi. vosmterrogauerit,;qLUireioluiti5$ eius defiderac . Abieruntauremcjuimiirit nus t
iicdicetisei.
humilia
tfocranc
turciusq mifericordiaindtgent,vtabeo exaltemur.
erant , &inueneruntficutdixiciJlis tfantem pullum. Solduccclarar,vnnm at imf J !t uentibus autem illis r pullum , dixerunr domin j dus ad illos : o phtani dicentem. At llu dixerunr Quia donunu5 eum lccextMsvcnttfe- c Quid ioluetispullum ? afitim, SeieCciTanum habet. Et duxerun.t illum ad Iefum * Ettiatonytr
_
Cau. Frcquerer in
eft
grelTus
ciuitatcm
lcrti fale*,
led
non
rex f CHm ; #
ciflcM.
vocatus,g>fempfugerat, niii
modo cfi
tiUuw
Bfmua^VieiTui
d ctantes veiiirnentaiuafupra
tpullumimpofuerunt^
/
leium.
iiipemonuum bc e + Jmitu&immu- f
Dlugctilem: g
n.aliasro
unteautem illofubfternebant veitimenta inainvia. Et j j rw curn appropinquarct lam addeicenlum montisGIiuetijCce/
afccndit pafiirrus. Quod toeo facTu eft, l vtamphus eoru ad| uersfifc excitatetin
h
,
peruntomnes
turba? t deicendentium gaudentes laudarc

%
1 >n r.ogn uunepaittUmci.
uidiaquiaia tempus
aI
H,vtjpitinerciuiibidaretur,
fijomnem
Gali-
k
1
Deumvoccmagnaiupcromnibusquas viderantb virruubus Ab omni & initr.unes fideoi. veii

pccc.io tinguiariier immur.is,
f JwT^viax!mc de E
rcRmectioelazariq
nu^factaerat.
cdeftrtitinere at,quomodo a
dicentes: Benediclusqui vcnitrex in
,nia,inHierufa
i
m ccclo,
f/auaudieratabeo. n dJxeruntadillum: Magilter, jncrepadilcjpuIosruo&Qui- 6 Laudatctd iignis&: ca mfittantadifta busipieait: Oicovobis,quiafihi tacuennr, Iapidesclarruu 7 docMna,qfeatcuan 8 (ceditad dicicenofe :ciutos? Pro- o j bunt . EcvtappropinquauicvidcnsQUitarem, fleuitiuper Jiximvfteria p gie,g,i Oane50 atrat. k fien.Turba poftmo lut lufc.Vinftus.n. dicu ctucifixurs,rge apenar,C5tpedat (m carn5 Dauid fifcd folntus eft ab i.is&dominoshabebatmultos, tnitli fuerunt.S5fum antem hunc habcr. Bethania liu uenilfedcclarat ut aducrsu fe tefiimonmcxtorqtluit*. ,domus obedientiiK interpretatur.Betphagc uero I 7>a*:.Sicut uafccte drio holu m angeloru.agmina c^ledo 'maxillarfi erat fane vnns facerdoru etcnim maxillc fa ftia decatabat. Clcria in cxc.Dee.Ft in ur.pax.b.Siccidc mox busdabantur. Indicitur autcm per maxillas fcrmo triuphaturo holes pcinunt. Pax I cclo,& gloria in excelfis. xquanimalcsmaxi!laeinciunt&:attendunt.Vbi .M^Mirainuidentium^dementia^quemneradocentem nouerantcum niagiftium appeUariaudiunt^dilCJpulomusfermonis&obedientiajcrgaillum dlicmit loseius quafimcliusedQCliredargucndosaeftiniant,quo$ rcipu!idomini,ut foluutpopulum catenispecca
rafiens
rogaret
nomincdomini.pax in &gloriainexcelfis, EtquidamPhari&oiftJmdeturba M _ .... T,bu-^ B -.uri.poftojo î.nd^mi n

i
ii
. -
Na &c
Io.ia. b
'
fm? ga hoc fignu
vt|llusfibidarctur
Lt!
'
&
to
3
m ligatum
multifquecuris
illis
uita;.
luatibus autem
pu llum.
N6 defpicias huncafelluqa
veger.it.
illeinftitucrar,quem
fun',aptis
Deum apparcr eiTe pcr miracula.

taeetlb.
n itjpJ.Crucifixodno-apfisp timorc
petrcq
fciiTe
tivcftituoiuu,sutiupi rapaces,itafubexuuijscorpons
monumetii Defi&mudi dnmapteclamabanr.

Ro.ir.c.
lobiseftcomunecubeluis) mensDco^pIcua
b Dixtrmt do.eiut
ft
Multos habebatdominosqui non vni
r-
dedirus,fed prohbitu immundoru fpirituum abaturadvanoserrores. c loluedo pullo cStradixcr Jt, audito nomi \uidftlHitQui r ]uxlcunt,quia magiftri errorc qui dodtoribus ad ialute | mm vcniJtibus obiillu t iuas tenebras defendfit, donec
trltitioni
sTicE.Sica-citascontigeritin Iiraci,vtalaudeDei conticeat,popuJusGentium molluo coidc lapidco creatorem fuum credet annunciabit. o Et >r^.Quoddnsfsn hiftona femelfeeithocquotidk p cleclos fuos I eccleiia agit:Plagii reprobos, q neicifitcuj: plangut,fed exulrat in reb.peiTimis, q C) danationg mapui-
Mt
&
deret,feipfos c
fitate lua
isatteflatibus
vcn poltefibris virtus cmincat. Sed inicsfideipoteftasapparer, cedetibusaduer-
diem fuu hic
eorum Pmuec, tpalium,&fuppIicianuncabfcondunturab oculis

qrefugifitfuturapuidere,quaMâlem Ixjinaro perturbet. Sed venient dies qn animas cxeuntcsacotporib.dxnM>nes injmict circundabuntvallotraheresit:asadlocictatem iux damnauonis.Etundiqj circundabunt,&: coanguitabut,qfi non (olum operis, ledftioquutionis &cogitatiOnisini*.e.
elecloru Jaqhry mis hnt, in qua
& pacehnt ex abudatia
pI5gcnt:Qui in puer F
liSjCCCtusquiDeumcordeportetadducitur. Veftimcntaapoftolorum, do&riiu virtutum fcripturarum&gratia Ipintualiter,qbusillis mm r 'UJsnuda&frigjdacontegunt,vtmerc1'wfubcteieflotem
Chnftum.
Pfalmo,
/w/M.Dumpopulusgentium portat Chriftumdtfcipuli aflernunt.quiacorporisfuicxuentesami umlwiplicibusianguincluouiamparant, utinoffenfo e'Iu mcntis,Ierololymam quo Chriftus ducit , tcndant, cMuctam pacis uifionem. f Subjltrnebant
ad terrampro 145.i quitatesanteoculoscorum replicabunt.Et Iternent,cum caroinpuluerem redigetnr. Ijhjetiamca-
dent,cumin illadieperibuntomnes cogitationesiorum,

iubditur. qua: cogitationes etiam per iapidcs fignantur cu Piorat Jup cjuitate ut miicricors nolef di
^Theoph.
<** eosqui
ftfunt vt habttur Matt.ij .f.Quafi perhibcntes tefiimonii fantTtta tis ipfius Chriflt morientis,propttr quod Ctnturio,& alij Gevtiles,
NICOLAVS DE LYRA.
Eunteau. llk pnnitnr populi deuotio, pttet jma ex ditlh * Supcrom.*/i</><jfioef 't-iuxcepto quod fubditur . Larari tjuam plures viderant/uerant moti ad i(ia m deuotione imbttut -Io.ii.f.& etiaex aliis Chriftimiracutis. 3 Etqui.
'
1
&
quieranl cueo,y>ifts tot figtns fanclttaie Chrifii cofeffi funt dicttcs. 7 Et vtap.W/crd Verefilius Deieratiile y vt habetur ibidem.
ciuiiatis lerofolymitanx. deftrufiio fequenter ofltndit faCio futururr. nem,inhoc flcuit txcdpatftoncprcptermalafiper ciuitatem
'
unftqueter defcrib itur *'iuam contra Cbrifhm
T-
hariftorum
ma lignatio. Ex inuidia t4 Magifter incre.&C
qucd
conceperant deuotione populi ad Chri'
hpdcrenonpoterancideodixcriit. falfum applaufi-m non dcbes fuiiincre.
ilfiwjtkm
mifericordia currit populumfutura.Et quiafcmper flitia,ideo in Chriiln primo oftenditur dulcur copasfienis, faudo,ri gor y>lticnis,tertiO)inprincipibus Iudnoru malu obftinationis , (ecu
cii
in
Deo
iu
<
Dico vcbiSj&C.E^: hoifuit implctum infuapaff,or,e f auando ifulisprg titnore ludtotu taiitibus laudtm.Chrifii, lapidesfci-
Qui.ip.fyjtionii//ttr Je excufando,& prcphetado, defuturo.
da,ibi:JLt
tur. 8
V idtlsci. f.Itrufalc,inquddiu\>igucrat
iiig.Tji
;ngrcfius.7m/<M/.Principes zxxl.Circaprimum dicicultus diuinus.
Flcuit
t.
1
M
t
fifunt
prcpttrmale culpa,quf. ilimultiplicotafuerat k Tutn
B^^
IT
Ei\.
ecclcfia
cum />.SecGdfi
fgnfum allcgoiicum;Ciuitas hax,cft
ecclefia,qtixtemporcAntichrifti ficarguftiabatur &rpro itcnietur,quod pauciaudebunt U Chnitianosconfiteti,
Douaus
v,
9/5
r$*
ecr qul :n ilfa fccfjmifefico dixperf!ciO,qu.ac..iminiieret
vi, nropter ficinus cont. a le.oftcpdit itaque <reis&: no
QoCord&NicQlajcleLyra. & hoc

eria
?^
,
innuen5,q> rufna popu!i, m ementes,p yendentes ximeex iacerdoturnculpafuit,dum.n,vendetes&ernet<
iblumantccruccir. lcd&poitcruccm
corum
fitibat
manjfpftiO m cxeoquod per triginta,quintradjti sut:
couerfionein
diftu-
quc annos
litliupli:
Komams
mvquam
.
quod
cuptebat C05
conucrti. C&'h*c Et UOn retin.
jlbm
PCrUCh
facrorum ordinu 1< ***** fiein>, q u mdo .,,, cumpercipmnr,rc ^mw.-mmiqt. tu , dlces,f Qyia li cognouilles quidcm in hac die 1 gioms officium * * ^Cimonium tC .s.nptuleutcHupen.eotui* u,.rcrix.nunc.en, o,eU.L.
_
aliud na.fpter nihf

.
percntjt,o(lendit vnderadixperditionisproccfiit. o r a 1.1 tf. R.Sicurinciuitateeft templQ-.ficinpIer fideh vita rcligioforum. Sed multi dit rehgionis habn
&
&
-= ^,fioi"m "**""
U
CU
m
i
?,",*
. d., c";
t
tua,qucad pacemribi.nuncautemablconditaluntabocu- |
!istu.s,
S pS'ttr
!Td
C^veniei,.|sinir^circundabu
W teinimici
ScSffl ûibuS
hancpro pra;m cepnoe feruat.tn
n tcni P l0
j
cuanimaad
ISm
SS
,
vltione
a ad,ert.aptoilctncnttc, c'nliostuo,qui
<> recompetir,adpri r.uivallo,& circundabunt te,c<COanguftabum tevndiqckt ' iq te lunt.t Et non re 8
diiiipatur ideo,- auianoncog.t.
&
hoc
Perueriamenjmani mam Dcus ufuat,

aliqUandO PrXCeptQ
ejjcere vendentes&.emetes,dicens'Ilis:t Scnptum elt:Quia * Qi'ahocin templo/efidcrj.yel.ftnondantesmunerecorpo.iiitcipeireqaamini, vei
linqucntintela|MdemluperIapidem,coc|uodnoncognoue ns rerripUs vifitationis tu;e. ttinerefTus jn templum cccpit b F L ,. Jj Mr c a.rV,

.
S^SVn
qmacj
hoc quod proxm

ure debet,negat,d
tSJ&SSSSSi r
j
domus
1
B
'
contcmnit, nec dc
mahsfujscrubcicit,
in
.
Quajdorainus necindignisc|britdit3tionis
p?,uue,atingtati.docendi,-
m " domus otationiseft,vdsautefeaftiS illam fpe- SR^KS'' _

iubtial;ij,poft
vieoiem J.IcipUu*
inicitis
j:. r.-./i: j dr: Jreciiti.do.
c luncaiirilatj-onum.Et erac docens quotidie tn tcmplo ? 1 1 1 locu tencnt rehg .. , _ extremo inimicis c , r .. icriba: ocpnncipcsplebjsquar- 12 nis>ibi permalitS iacerdotum tradeturscumquib. d cjpesautem 1? occidunr,vbipo inecernoiudicioda* ., rebant ljlum perdcre noninuemebant quidracerent jlh f I4 t ne viuificare focietatc nationis 15 bueiunt.Sedgacfc colligirur.^^ce-, QmjlJS enim populustlulpcnfuserataudiensillum* tia peruena p< &c.Dum carnedas cras paginas nos mala ver voluptatib, definenter inftruit,rec"Ve fubditur, tura non profpiciens habes bona prxfentia qua ad pacem potTunteiTetemporalem.Etcurhoc,fubdit,(.quianonpre cu .^DomusDcieii? cientiafideliu,gficit fpelunc^ latronum qm relicla limphci ate fancliratis, illud medi t uidct malaquxeieuetuta funt. Sienim prxuideretinprx agere,vndc proximuinnocenre pofiitl^derc.Sedepdo.i fentibusprolperisJxraranonfuiiTet. Etnon rc.Cunilcrufaiem modo fitp(lrnlaextraporta nus memes vidcutim aJ cauendamala erudit.Etfr^f a vbidns crucifixuscrat, apparetillam lerufaleex toto riulTe d tigfrtbwtilim fr .Ideononpoterant iilum perderc, deitrudam. Cui vtiJeeuerfiocontigtrit,('ubditur,o.7tto4 timcbant rumujtum r^ppul.jvclideo volebant perderc,
'
t t
Pnn
ma
duni
P"
&
'
f&*&***^*mr^m*&b**^ti^M*^*i& &
.*?:>'.*
rj
jeoffcu^.ldeiâduentum 1 ingrejJus t ?Qi\ enumerata m4aingfeflus teplu eiecit b
riiii
Cfciincarne,
negletto fqo magifiefio

cius doClf jnam confiuerc,
totum populum
-
vici^bant
veudentc?
.ft
fi^*
CA,
NICbLAYS DE LYRA,
^
Ttmiproptnrmal<ipan# qu/efutura imminebant dicensI
Etingref.f7;ccow/e7'mtcrinc?/'nfr(3 oflenditnrrigor
r>e
/l
nisAn boc qtmi
ientes& enfntcs in Unplo itide eiccit % pn.t

gehennam^ 0- patctfintentut
deftgnans,q<tod efftnt eiit-iendi in

ditlis
3 luntatem tuam.
QaiiCico^no.iupptemaladiQa, Ettu, Supplefleres, E t qm in hac die tua.rd cli,modieo tcmpore,inqtiofacies TQ
Matth.zi. Priniipes au.HfY cbfcqncttr dcfcribiturobftinatioprincn

i~
jo
Judaorum,& pnmo^quaittum ad mteria rem nacbiati6ntm,fe,n

tur:
1 1
Qua; ad pz,Id eHimodico
rtpore
duraturam,&
ideo
nuncgati
do,quantum a,d extcriorem infi iiatiovem ra.fc, CircaprirHum Prin.an.fa.Q prgtrant in fpirituallbust
des,quta mila imminentia non vidcs,ideofubditur,
Nunc au.ab
Et (cribx
Qi<i intendebant dotlrivfi legis,&prohetan\
fcon,iunt,&C,
5
.
.
Etcircundab.tcinimt.tut.^cii/cetj/^wrf/,
Va\lo.adcft,cHniexcrcituvaldcforti.
dbHo
tudaico
ii.
6 7
In prin.plebis.Qw; praftdtbant in temporalibus difponcc , 15 Quaerebanr d.pcr. Excogitantes diucrfasvias, &mo t quomoio poffent illu,mocidere,motiexrancarc& inuidiacon4
12
7,c,ij
f-icozn.icv.lntantnm,qnodprsangujliafamir inucta funt mulierts fil;ospropri*s comediffe^fecundum qtiod rcfert (bfephus l't bro de ludaico beHo.Ftt.aufi tantx defiruflionis fubditur. S Etquodnoncog.tem.vi.tux.Pr*(//Mf/ofmC/jri/?jrfcjad, mort(m
ipfum,ideo jubditur,
14
15
Et non in.Cum effetfancliffimus,nee etiarn audebant tim'l
popttli,ideo jubditur.
Omnis cnim
po^\f\\isjdcfl>yaldeancntusadaudienoin
piendo,fed magis vfquc
ipfum perfcquendo ,
fantlam eius dotirinam,
Et
#NICO
ciuitaseftbnimapeccatoris,quevallaturinmorrc,&anrt
ftiaturalpiriribusmalignis,&:eiusfiliiprofteniutur,idl cogitationes eius,quibus promittcbat fibi longam vita 1, honores,diujtia$,&: huiufmodifruftratur.Eo quodno.co,<H dominus eam inuitaretad emcndationem virac. 9 ingrefin ic.Exponatur ficut fup.Mat.2i,&: Marci.
MOÎ/rE^
Ei^Korf.Chriftusenimecclefia vifitatquandocumque Chriihanos ad bony excitat,fed ecclefia pro maiori parte non cognolctt hoc cum afteClu,proptercp Antichrifti per fccutioTuper cam vcniet ad purgationc elecTorum , &: da^ nationc rcproborum.Secundum vcro fenfum morale,ifta
ciuitas
&
'..
-j-
MO^:.
U
fui t Iudarus
itod
D D
1 0,
filius
In.ca.ip.Fti <J.c/rr inpofiilslt fic videtur dicere, natione,fed Gentilis,
quod nc>
Mrab<e, Confiat autt, qnod na fuit falus fatla Zacheo,eooî de ilirpe ^tbtahagenitus effet,fed quia ciusfidi cfl imitatus y & ic referendafunt verba Beda ad caufmfAutisfcilicct Zachci, OM-
aud Zacbeus ftt
natione tiebr&usfatis oslcditur per ratio

-pidetur dicerefi bene intetligantnr
es pofiil.T^cc
BedacontrariHm
te ad cius slirpem taatu,Similiter ex diflis Umbr.dicetis.-Zacb\t exiguus meritis ,ficut populus nationu,&c.non vidctr dicere >d fibde populonationu,fed qmd fttfigurapopulinationum,nonel n
verba eu*ngtl:\,quibus fentctiam fua adaptat. TâmChrttius dixif huic domm,fcUicet, Zacheo habitatori, eotpejfet ^falusfacla cffct
.
tem inconuenicns, vtaliquisdenationelfraeliticafigurct nal Gcntilium, ficut luc, ij.dc

filioprodigo.
filius
w
A
Autquis
eft
C A P V
T.
Lucx Gap. XX.

&
Vndeaddunt:
XX.
X
arbitrium.
91$
>
pr^f7mfy?,_drf.Scquitur hscfacis.Dc Dei poteftate dubitant, ..'quapoteliate

ubintdligi volunt,diaboUeiTe,quodfacir,
quidedit
dxos Vineaergo ifta Synagoga eratIudxorum:cultores autern fcribx&Pharifxi.quiprxerantpopulo. Eft&vnufquifque vinea &: idem agricoJa,vnufquifque enim no. ftrum feipfum colit. Hancigitur vineamcum collocaflet
agricoli mifericors peregrcprofecluseft.Hoceft permifit eos iuxta liberum
tl&dn quo plane negantDei filium,
juem
facere
;
non
fuis viri-
)us,fedalienisfigna
credunt.
C A
V T
X,
Jnterrogabo uos
& T fa&umeft in vnadierum* docenteillo populum in templo & euangeliz,ante, conuenerunt principes Sacerdotum
fineam.
MORA.
fa- Efa. fS.
*illoiu.
Vinea domini
baoth
,
"munumver.Votctzt aperta refponfionc tentatorum calumniam confutare, !ed

prudenter
rat,
domus If-
rael.Coloni,opera
&
Scribx cu fenio
dum
rij,qiiiadexcolen-
interro-
prima bora, tcrtia,fcxta&nona
vt vcl
fuo filen-
'iovelfua fententia
j-ibus,&aiuntdicentesadillum.tDicnobisin eft , qua poteftate ha.c facis: aut qui dedit

cjuis
-fMatti.
.
funtcondu&i-Pere ii. c gre fuir,qui vbiquc Mat..d

{ôribus Ufc rum operadi arbitrium
dereliquit.
ondemnentur. H EOP HTt.
d ^namuis inpromIpterrogapovos6cegovnumyerbuni.Reipoiidctemjhr.pa Sicur

jtuelTetquodeis re
#T
tibi
-
hanc poteftatem? Reipondens autcm

venm eft, ffavmSmh*.
lefus dixitad illos:
êruntame vtoftcn
p6deret'Dominus
ptilmum
Ioannis de caJo erat, an ex hominibus?
A t illi cogir:im
cft.
h Etipfepr.Qui
vbi
Sicut
queeft,dihgetibus
'fcpraefentioreftne gllgetlDUS aDelt, o Lon g tcmpore abfuit, neperpcravidereturexaclio.Na
iateisquodfempcr
lunt nobedicntes fantto, &: Spiritui crcdere
,-ioIuerint
tabintintrafedicentes-.quiaiidixeiip.uSjdeccclodiccrtQuaa
Mihi teftirooninmpeihibtnti
b Sttx inuidia
ift_
usioiBDict
,m nerogaueiimus.
rc ergo
non
credjMiftis illi?Si
autem dixerimus ex hominibus

g
s
"Efais veteriprophe
cth
x&cuiusforteme aioriam non habeaanr,l'edoftenditqd
vniuerfa lapidabit nos.fCerti funt enim plebs n

a
Timenr-s lapidationem,fed
Ioannem pronmvntes reiitaijsronfcfliontiB.

vnde eflet Et
.
phetamefle,Etreipdndcrunt bis Non dico

aitillis:
fcneicire
qucd
quo mdulgentior E
libcralitas
,
Iefus
eo
in- t Perful
(cio.quia vultis f.tdi
quod
fcieis.
excufabilior perui
cacia.
i
W..
loanniviroEuange
Neque
ego dico vobisincjua poteftate hsecfacio.

.
minjmeq; carnali,qui pridem aplico,
paruerat ciedere
no
luennt,
&
quidam pJantauit vineam , & locauit eam
tCcepitautcmdiceread plebem parabolam hatic

colonis,
Homo
& ipfe p<
Et in tmpor e.Vtimusferuusquimit
titur,Moyfeslegiflator.
propte-
"eaHonem^haTad ^mirationc dignam k ferunrjeum inanem.f Etaddiditakerum feruummittcte.illos.
illo mifit ad culregrc fuitmujtis tcmporibus.Etin tempore tores feru urn,vt de fm&u vinea? darent illi.Qui caefum dimi-
Qni4o.anlegis
iios
fruttum
quadederat,acultonbusinquirebat, fed ca:fum dimit-
d $ap:fmum loannis
decctlocrat,zrc.
afficientcs contumeliautem hunc cpoque casdentcs , lia, dimifcrunt inanem, Et addidit tertium mittere . Qui
&
tuntinanem,quia
irritauerunt
& illum
vijiea;:
Moy-
vulnerantes eiecerunt
c
Dixit
autem Pominus
fenin caftris,&: Aa- pf joy,,
Quem
hibuit
confiênuni
Qîpi ambie
non de ignorantia,fcd ticferuetur homini
Iibera uoiurtat .
dccoelohab'iifierP-
phetiam mihi per-
cjuid
faciam?Mjttam filium meum djleftum/orfjtan

in-
ron fanctu domini: dr fexatus efl Aloy. Dcjt.c

Jes prcpier eos. q.&c.
teftimoniu
'...
teabilloa
tclligcu
quapotcftateego facil Qôd illi ,dubitantquiddebeantrefpondere.

:s
in
Dequibusipieait: Vuacorum,vuafellis, &bouma.vinumeorumfeldra'
dico *obis.
Proptcr duas caulas veritat quarrcn
jblcondenda.Vel,quiaminuscapaces funtadau r.Multahabeovobisdicere,fednon T p.p.modo. V el Lyyicx odio Sc contemptu qua;runt,vnde dicitur.NoIitc lahtlum darc canibus. Principibus lacerdotum &: fcr bisdcfuain;
conum. k Et aJdiJit alterumferuum mittere. Alter feruus Dauid propheta, qui poft Moyfen colonos vinear pfalmodiaj modu
Jamine, &:
cithara;
dulcedineadexercitium bonioperis
*
i.
jnuitauit, fed&hunccontumcliaafTccl:um, dimittunt inanem, dicentes Quainobisparsin Dauid,autqux ha> p redi,in filio Ifai. Qui tamen pro hac vinea,nepenitus ex:
^ 77 a
'
T^
,I *
'?
i:
ierrt>?itioneconfuc.uis, dominus.quodcxperat cxequi,uitibus plebem , quod (ua verba libentius
tirpetur.exorat.
Domine Deus virtuturn conucrte &:

vidc&
1
refpice dc ce/lo,&:
**
inferensparabolam qua& lllosimpictatisaiguar, cg C Deiadgcntestransfeiedu oftendat, ftTHioPHri. Breuis tandem ifta j-arabola multa&: magna no? doccr curam quod Deus tatam erga Hebrôs txhibuit,quiabjmtio fuerunt homicida;: vnu efteDeum vctcus&: ncux legis vocandas gentcs &: abiicicndos Iulaivu illoquitur,
:
vifita
vineam
iftam.
rum.Qui populum
Et addidit tertiummittere. Tertiusferuuschorusprophccorripiebaf,fed &: illos perfecuti funt

j er , j.
rat dicens.fô te plantaui uineam fterfa cs in prauum vinea atienal
6docciderunt. Cuius vinex ilerilitatem Ieremiasdeplomcam eleitam , quomodo con-
dos
q^Quem
adhucin duas, futatio coc/(//f)*,Hr;:Refpondcntcs sut.Trima quia prmo dtfcribiturmalitiaprincipum infidiando Chrifloperfeipfosifecundoiper m/>;/fIro;,w/:Etobferuantcs mifeiunt infidiatores, Circa primum,pr^mittitur maligna interrogatio,fccun-
NICOLAVS DE LYRA,
CAPVT
I
XX,
defcribitur lud/eorum obfli
CT fadlum C&.Hic confequenter

*->natio
4o,fubditur intcrogantiumconfutatio,ibi;
{
Refpondens autem.
quantum adinfidiationem exteriortm contra Cbriflu, Etprimo circa hoc defcrlbitur eorum malitia injidiuns ,fcundo eo
Oi-ifi
in duo^quia Cbriflus primo confutat eot iflajecundapars diuidii
w duas partes, quia
*mfptrbiaadbocincitans,ibi:Aadicteomriiyopu\o.T'ima prmo eorum malitia dtfcnbitur t fecundo confuta-
refponfione cauta i^r fccundo parabolicaadhoc aptdtfcunda ibi. Cccpit autem dicttcienttntia autem iftarum fartium patc ex
diclifMat.il.
$t obferuantes.
M
l
K^
T E
illo
1\.
autem dicere.Scquitut. 2 Homo quidam plantanit
*>
meaxn, tT locauit eam co lotiis,
&
ipfe
prpulum intemplodr tuangdiânte. Exponatur vt i upra Ma! t. z i ,&: Mar.i i . c*pit
"Etfuftum cft Inyr.a dierum docente
peregrefuitmultistempQribus.E)ipontitutvtiupta.M3Ll,2l.&C Mar. i a.vfque ibi.
?>7
a
Ool.ord.& Nicolaidc
/"
Lyra.
Qui
credit
Q*tm mm 'fldiffmt eoloni,cagiuueruni jnfra
.Apert$ nro-
h Qmnis
qui ceciderit
& tamen
.
peeeat , cadit
yc\ T+ftula d
batlt;dos,nonpcr ignorantiamcnicinxillc filmmDei, inuidiam.Intcilcxcmnt. n. hunc eflecuididucft:
M
in
Io.n..
| MJfl,
me,& dabo tibi 9tntes,bMreditat~ tuam, & pofjeffionem wrw iflo/ifrrj.F.tidcocoiulctc>fit>idicOt:f mnuiut
a
f9tmtpftfwn&jti&
ffdt.eumlic omnescre.
perlapidcm,5r:noiiConteritur,fdeonfringiti!r,qmr Scd cui laciirratt,i releruatur patiemtamad falutem tenitns, conteritur, vr nec teftarcmane: eft,qui ncgai Vd cadit luper eum,qui modo contcmnir.cV: inmnis al cit,necdum pcmt;
s-
intent,fedcuat!at:
vt
eum.
Hareditatem
'
55?
mS
^Td hunc vidcrint vcrebuntur. Qucm cum vidillcnt coloni,

>gitauerunt iiura "
adcituil
f(t
non ambulet
.
ir
(
ttus
Caditlui
reliquit,fcdiplcfua C mortc cmpt.i rcfurecndopolicdir, hac ludci enpctc volut
ic, diccmcs . Hic cll heres,/ uJiorumcft Ctijdrm!uuriirir,ottamimefl.Vtlquipiiu..o.dib.i

-JJl.tU
occidarnus
titClJt
1-
cum
& Je-
queni met.siniudicio <

lapis,
lum,vtnoftrafot hfrcditas.Et cicClumillum extravincam occiJaunt. Quidcrgofacictillisdominusvine j? Veniet,&

pcrdctcoJonosi(tos,&dabitvineamaliis.Quoaudito,dixc-
pnmit.
MORALITE.
Vinea locatur ci myfterium ba,
i
dumfidcm.cuicper
PC.in.t Mb.ti.4
farC
rV*. 4
jto.
d entn eft extinjait: runtilli: Abfit. Illcautemafpiciens eos, conantur ^ iuftitix
Quideftcrgo
mi fidelibus adc cendum operc cc

mimtur. Mittun
tresferui, vtdc
r
,
b
I
ioj
Dei non fubiccti, f hocquod fcriptumeft : Lapidem cjuem reprobauerunta> fodfaaa cdnftituc g difi canrcs hjcfactus eft in caputanrnjli. Omnis,quicccider rcvolcntcs. h r .,, n c ..,, autem b niceiihxres. Chri ritfupraiUum lapidcm conquatiabimr , iupra cjuem ftus hrres.quia mor j cccideiit, comminuet illum. Etquarrcbant principcsfaccr.
cluaccipiant:Cu
lex,pfalmodia,p
.
phetiaadbenc
o:.
randum
i
hortai
ift
im
..
f VUcth.
ci^tdfamcntorum'!
dotum ckScnba: mittcre in illum manus llla hora, 8<! timuerunt

*
Sed contumel.
tur,cum(ermo.
tus velcotemni b vel etiam blalp :
Mtc.
i:.J.
qucjpic condidit,
quafi hzrcdttana m
nollris.ptcctib.cmo
populum
t
Cognoueruntenim, cjuodadipfosdixerit
hanc.t Etobieruantesmiferunt infidiatorcs
V'
aiicju
2 tectivelc^cici;
fimilitudinem
qui
fe iuftos
"
tlbid.K
lumcntaconfcgtur. c Er eieilnm illum.
Jvclut coignorinie eiioiqueient r.nde argui
poflirt.
fimularcnt,vt
eum in lcrmone, & tracaperent

H--',qut
in ii!b -<iebus erat Ieiofolyrni,.
matur:Miflun,
redemoccidit/liuniDeiconci:
&c lpiritui quci ctificatuseit, cc
Marcusordinemutat. Occtdcrunt& eie. extrcvi. Inquo

pcrtinacia eorO tatur,quipofticftirr.o-
dcrcnteum principatui,&porellati pr^fidi*s.Etinterrogauc nelit habcre Itudi ui mTftetium cot.m a

(û.ifi
lu'
ap tii-,eofque
difciputoJ.
runteum
rcclioncm prcdican
tibus apoftohs creled aftmtt dcre noluerant ,
*ylrij.
I
diccntes; fMagiftcr, fcimusquiarccêdiciscXdoNon time prz'atain pffonatn lcd indilcrrtcdiei urtitatrnimaioribu cVmlnoribus. b lllicp uuocant ut Dcum migii limot, quitn Cejarcm, & difai non UUetefoluiui buij.iit inde fdm nliut<'l fiit
meliam
gratia
facit
ncaalteiidatur,.
quafi proiicientes, gcntibus hilctpiendu dederunt.
vilc
cadaucr
ces,&nonaccipisperfonam, êd.viamDeiin veritare doces: Licetnobis tributumdarcCa:iari,an non ?ConfidcransauR*fpondi:t
quam
i:
busabiicit,hun ditatur.Scnba
ntirn mittere r
non
fr
rundum uer"
eoruui blanj
fi
fefundonj
cr nl
ienria^
co.um
al
tem t dolum t illorum dixitad

i
eos:
procrnfufoluitur,* habetim>oio<;m Cxfari. ro at.fed utconipctirsd corum u.'b

;
Qiud me tentatiy?Often b Nn de n
ignour.na
frondeit
er.
re
eft
runtjfedtimoK
tinentur,cumfa fratermtareme.
fiac
j
^tbfit
Contradi-
cuntfcntetic.quam
m dite mihi denaVium.Cuiushabet imaginem & infcriptionel

a
Tybtri' priuifni Auf.ul!i. fubquopafTu
lominu.
propter boni
cotra perfidiam Jfua n dittam cognofcunt. Quod enim in nien
Relpondentes dixcrunt ei Gdaiis, Et

i
ait
illis
Rcdditc crgo
multirudinem,
erubelcit.
impugnate.
Et <fu<erebant prhclprs Sacrrdotum &c.Quz\\
te gcrebant, tn parabola contineri intelligunr.Negatibns
oil
ergolud.xis iuftum forc,diuina:fcientialegis(quam ipfi fperncbantjadgentes transrerri, quid faluator refpondeat

attendc.
fj>K.i.c>
c ^w'</tr/leô/'oc7Ho^/?W^riW. Qi1!omodoimpIcbiturhcc prophetia?NifiqniaChriftusavobisreprobatus,creditunsgcntibus eftpratdicandus,viinfc vnoangularilapide duoscondatparfetes. f Lapidemquemrcprobttuerunt.icT he o p h r i,.Qiiomodo reprobauctunt lapidem illum ? quiadicebanr, noneftcx
i
humanoti praui coloni , qui folo veniret horaeius. retardantur,doncc fenont Etobferuantes.
le eft.n.hxres,
llli
quxruntintcrficere
mquo veraprobantm,a
Qtiod pra'timorepopu!i,per
Peo. Duasautcmperditiones hicdicit vnamanimarum illorumin quamincedebanr kandalizati. Omnis.nqui cecidcnr lupcr lapidem confringctur . Altcram captiuitatis,quam contemptus illelapiseisattuleraf:f'uperque.n.
cecidcrit diililire illum faciet . Sic igirur diffoluerunt Iudxi,&r difpetfi lunt ficut ftipulacah vno horreo in totum
funt,inanibusprxridiisefticerevolunt,velutimmiir morteipfiusvideantur. LhetNobis ,&c.Cam nuper fub Angi-ftoIudsraRo i1 g nis ftipcndiaria faclaeffet, pharifei,qui ceiuftitia fib plaiidebant,qtiideeimas&: primitiua Dcodabanttril homini foluenda negabant ,ptoquafeditioncpofle ci
gmim&totapatriadertrudafunt.
m Cuius habet imagiaem &
infcriptionem)
Alia
imagoD
i
mundum
illi prius rcciderut fuper fcandalizati funt.Deindc lapisccciditfulapidem,hoceft pcr cos, 6c vltus eft illos:prarcedit enim peccatum mcum,
:
Obferua aurem.quod
liamundi.Si ergo ChriftusnophabuitimaginemC ns,cur cenfum dedit?Non lie fuodedir,fed mundo rc dit quaceranrmundi. Et tu fi non vis effeobnoxiusC noli habere , quc funt mundi. Si habesdinjtias.obnc
li
us
dcmde lequittu & iuftitia Dci vindiila, e ^tttificantcs btcfaCtus cfl inxaput <o/;.Qui
<$<:
esCcfari. Si visterrenoreeinihildebere,omniatuar< nnt qne,&: Chriftum fequere.~Et bene prius qux Caifans
rcddeoda decernit.^lon
fupra colonj, nica:diricantcsdicunfiir,'quiaqiiiplehemadfercndosfiu
prius nKedditcergotjuxfuntCtfcrisCitfariy&iutefuntDeiDcî'
mundo rcnunciauerir.
emm poteft quis cftc dommi
ifi
cluscxcolcre,hancipfidomino inhabitatorcdignaquafi domum connitucreiubcbantut.

.
Omnu
cutCa:farexigit lmpreflionem fuarimaginis,fic5<:I amniani lumine vultus fai fignatam.

*4cccfftru
us
'
NICOLAVS DE LYRA.
4
,
ttobfctmnics.Uicdrfcribiturinfidiatio princtpur contra ChriJ<uo> per minil\ros y cum dtcitur,
ludxoru
prsfidis. ytfubfpccie iuflitUfaciliusChrinumdeciperent ei dkitur.Vroucr.iJ}. Frufird iacitur rete ante oculos pennate tit ideo fruflrd infidias tendebant Cbrifio , eum nullafmumi
&
po(fit
eum
ûm in fcrmonc,fi<: iradercnt cum principatui U potoflati

ptaffidis
2 Milcrunt iniidiatotesqleiuftosfimularent, vtcaperet
citndum
rh (' decipere,t/uia omnin nuda apertafunt oculis ex fto dicitur Ucbrxoruta tjuod quarto.d.C&tera patent
&
Matthtin,
*Acce
%9
A
i
Lucac.
,fert
Uc !
ntautmdamt&(.Daxh* efeserantmludxis.
Cap.
c f
XX.
.
960
a
a^, mAentûe amtmt Wfs Cum conubiapropter n
^ÎVuiôtuni^rf.rebnntu.fmamtradaionumôbier. o-ionum,vnde & diuifi vocabanrur a populo,& Saduca:o

îqui&ipfivendicauantfibiquodno ac ^ J -^lirdurredlonemcoi P lonn credunt,&: n
ai
ii
nlios,flii pWi
*crm<x^^
ergo non
crt
mors,nequc connub
^L^f^
quxdely
a
1
rannideft.iufti.
-â.oniscoSionib^
Dccimasuiftimat.
^pMciwWPoftquam
noh potue
propofirxcio dcrc
nasputantintc-
Tnbutumpecuniama
cumcorporibus
toSitudmem fabut.i,enri ' f

d
qua: iuntCfffarisCacfari^qua: funt Uei Deo. Et
traeorum tcm agit. itn
infidelira
g
in
Icngunt, arguit cos -?,.

l
runt vcrbum cius

f onfo P
f
<toaoVe<iebuerai.tmiraoius,quo. I nonhaber.riucumiraJ-ndt
Etampliusnona
Cofutati
rcprehcndcre coram plcbe, ck miraci in re* '<

Vtoelptrfiequcnt ain uincctcnt. h-^]utntauiuincerent.
debant eum quidquam

interrogare.
BrumPo^fta^ orciraute runr.

vi in
au s ^cucranc.
"
Qu. inteiprusntuiiuiti. Qu, imeiprttantur iuiti

.
fermonibus non
interrogat
fj,i,
gente eo-
phari!rfeê<ieh.nr .;.*, Pha:i\ii cfcdebanr m, co:po.is,& iotcr.te cum corpore.
roir
* Acccflcruntautcmquidam Saducco *:, "^ ammar
* telurrcc
*io7jjr~
TT?
^***
&aoin; "
ampHus
tellati
ied apertc
compre-
Bn hocaliquando
acidcnt.
um,c]uincgantclTereiuriec5lionem,ckinterroo-aueriinteum * ' " ' .-'.'

Magiitcr, Moyksfcnpfitnobis. Sifrateralicuius
hefumRomana*po
tx , quoiniclligimus,vc * inuidix P oflc
.
tradunt
,lr
sti c
dicenccs:
e. au-
b
c
i tfli.Hi
feprem
om-
n rcprobifunr,qui tcihac vita( que ie
mortuusfucrir,habcns vxorem,& hicfinelibens* fuerir,vt accipiaccam fraterdusvxorem,&lufritecfcmenfiacri iuo.
quidemfupcrai-i,fcd diflicileconquiefce*
re.
mortu'
pjm diebus
eft
fte
H
B
fi
lunr,ofnsa miferarmortis,
bono
Scptcm crgo fratrcs erant,erprimusaccepic vxorem, etmortuus eit fine

filiis
.
Ec
Quomodo dicunt
fequens accepit
illan?,et ipk mofruus

ie-
acltimum munda
n;:onueriatio, quae fructu eit tranfi
:
eltfincfilio.
Ettcrtiusaccepitillam,Iimilitercromnes
Cbrifluni ejjefilmm uid.
Da
Coniummatudomi-
prem,etnonreliqucrunckmcn,ecmorruifunc. Nouiilima
ruspra:ccpta
ti
nus.infinetellr.tr:cn
r.
Vt
r
accipiat
tius
tam vxorem,&
In
omniummortuacft, ecmulier. In refurrc&ioueergocuius eorum erit vxor ? habuerunc cam

Siquidem fcprem
Filii
.
Et*aitillisleius:
huius
icculi t
mfcet
I-
fanen fra.
vxorcm. * nubunt,etcradunturad 3
.
fumverum Deum, ^
&:veiumhomiiicm
ad dexteram patris t<Jini
federecrcdam.i:s.
vxorcs
t Ducut vxorei ,
necjj
fldem concludit,vtdomirium leiui
litwa-
cogeba- d
ti
": nubcie in vita: e

caiti
,. nu Pas , 1II1 vero qui digmhabebunturfcculo illo,&rcfur-
S iniegc. fpiritus,
?
oomendatur
d
llii
re6tioneexmortuisjnecjuetnubent,nequeducentvxores EccefpitiuiaU, sinel.h,. ro.ruprionisuifioneDei conue.uiio.^ ftoon.iiu'* enim vltra mon enim neque
.
*T neopn
y*..
vero
qiti
digni
d^filii
b.:buntur feculo illo,

furreflionc
,
poterut.tAequales angelis funt, funt Dei,cum fint filii refurredtionis . Quia vcro refuri.us
Quem
;
Adpafllonem propediem acceflurus, iuam prcdicatdiui-
nn
ptiiuan t
&
c.
rccipiris. Alioquin por-rar apemora date de relurrcfiicme |C.timcmaprophctaiu.r,f dptephctasSa '.Ka,rnn.cc p,unt.
: ;
)
admodum
dcile
.
nitatem idque non

apeite,
Cm omnes
x.
boni,
gencmortui,t&M6yiesoftcnditfccus rubum,t a iaa mor.ui e.ant

Qn
&nali fint refurre*
abiquenupsmanluri,domin iamen,vt ad glo

rai
quando ha-c riiccbat. r. b.t t,gq per hoc otmaf p fl ,,.._ peimaBete.qu.anon eft Deusnon e.Yift,r,t..,n,,& uc Tnuoducitui corpoiu.nxtlu \T Clio.quxeumanimabusbeiieuelmalcgtiiViunc.
,
ficut dicir,
neciadater,
iedmo
t euia
"*
refurreftionis
t ,
de
lolis cle-
OTcrit.
i
Siautc
Deus autem non eit mortuorum,fcd viuorum .Omncs cnim viuuntei: Reipondcnccs aurem Scribarum dixequidam
runc:Magifterbene dixifti.Ecampliusnonaudebanc eum h quidquamincerrogare.Dixicautcmadillos. Quomododia
Nonrep.el.uidunturquia
I
dominum Dcuum Abraham^Deum Ifaac,& Deum lacob. _ (îoisn Dcustlt.

,D.-n.ir.us,&
perpie xcs reddit finitque ratiocinariquidcC)illos,t5c:
enim
intencgat
ietfandum. Dauid enim eum donu-
num
'eliirrcclione v.c-
ojducentvxore,, nrgent ergocoiI'i, quas
voc3t,&qi*o* modofilius eiuscft purusfEratenim fi-
awd
rilium dicant..ftd quia Jjc, n,, um
JiusDauidfecudum
pofluni ucre, 6dducere.

Idiciturdehis
liitllia
cuncChnitum fahum eiie Dauid , & ipfc Dauiddiciciniibro

Faier.
Iilio.
non c-cdunt
carnemfed& Dcus
eius^
aentmembra ffHnnlU
uc
vel
Pfalmorum.
1-
Dixic
Nonadhoram. onaanotam.
dominus dominomco,kdeadexcris b
t,
Dixit dominus domino meo fcde a rfo

i
lnct.ed,entcs. Iacbedienits.
nccef.
atcnubcndi
man
k mcis J doncc onam ir imic P a

-
Subiicrm tibiBolentc* vqlnt,; Saoiielam tibmolentcs Jc voi em
Amj.Iftndciicerejcfl:
mtur.Etnota
lictt
r âuiaer ^
,
*uos icibellum
'
om "
ior
infidia-
cft
aominum
T gninmlu
h:rcrccundun ''^'' u ni n^'^"--
pedum
tuoru.
ho,,
.ft.
cqualemfibifihum
gencrare
:,
si P .,. os
lllum
dommo,
patie
i:ou
S&conculca
Audicntc autem omni populo,
vocat,&quomodo
films eius
nofecundumquod
deconatus.fedlccu
dixitdifcipulis fuis*
dum quod dc
tua -^-^pcr.
ri6uj fgcreta
my-
êiquos 8 8
'
^loquaturôntamenfanaumdatcanibu^fcdadcrat proptcc aliorum tmmundtuam non

'-
hostitosfcabelbmpedmtMo.Quodatotrffa^
tero F eiaturf
*&"
.r
^6^/^^
'Sât.Na&filiusfubiicitinimicospatn,
^qtfia
*
NICOLAVS DE LYRA.
2
RerPoridcntes autgdam Scribarum
dixerut.
diilis cocluditur
Ukexpr*
AccefTernntautem quidam Saduca:orum. Uhconfeque' * ltnr c ~f" ta tio Saiuccarum. Et r patetfentetia cx diclis Mat.
confutatioinftdiatiu Cbrifio. Etprimo eX pria confcff!one,cum dicitur. F.t amplius no audeba: eu

terrogare,tertio.e X ignorantm
eorrm p quidauam ,n
iffqueibi.
Omnes enim viuunt ci.Qnia iuflilket

'mnttamen
in
ftnt
V <*,& tniufii fimiliter addeclarationem diuinm iuilitu.

3
anima rrfurretluri adplenam partkipatio ne
defmai corpo.
Rcfpondentes
"' dicunt Chtiflam,6Lc.&j*tttfeHtmia ex d.Matta.zz. 4 Audiente aut 01 populo,dixit difcipulis fuis.P^7 5 de fcnpta eftprmcipn Iudxorii malma,hkfecundo,fcnbuur evrum f ftrbia quxfuitpnmum motiuum in eis.. Exfuperbia cmm
,
corum declaratione,cu dkii .
Quo.
prtiejumptione
&
M
\~
jtr t .rr. r
,
KA
.
.
L 1
T E i.
Matth. 2
4-
2.&Marct2.vfqucibi.
,cl *
Wruntaucuquidam J<rfxor*.Exponaiur,vtfupra Matth.
^*^f, ,*'' a j.&Mar.iz.
f .Audienteai
0B,w
>V*^^.Exponatur
Mcut Matr.
96l
"
Oof.ord. & Nicolai de viduarum.MMCm Loyra.

Qtii
J
,
deuorat domos
fub
ob r 5tu ^lix,
t^m. nuiapatremclarifkatfnpcrtcrram. ( "* ** ^rrrni.fr * f rito fi >*** a
'
firmusqutbusnhes&peccatorum luorum confcienti ^tionciubcmâ.tcnJcrcaranxglor.xcur.disncÛoru batis.quafi patroni laudes,&: pecuniasaccipiant,quo n k amorcm hmalarioncdecipiamur.vcleoiuni exempload orati6fitinpcccatum,vt'noilfolumproahis non pofl t tcmponlium inflammcmur. intercederc, Icdiic b Et amait (slutatio fibi ad lalutem in diujce. ,L CuUoribu, elt.meoiL indatl in publieum piocedere, quod reprehendiiui * uethfm, Non Mo cereîmoîpfis qui iaJu'hiiipuipuu 4by(To n |" miinro o.necpriamant rionibusmagis Artcnditc a fcnbi? quivolunt ambubre lnitoh.s, mjp icdcs votat eis a nabuntur. d Hic accipient d quibus dcbctur cx b ialiintioncsinforo,c^pnmascathedra$infynagogis,&:pnbi
^"- Dup'f ci
ra
tionis,c]vtrc!igibforcsapparcanr,prolix!usorant,vbii
&
f
pidineorhcii,icdeis r qui indebiteaman

.
:(ed
J^MfcetifFcrtumreligior.i
nef.juot
^p.cujdfre
Animumcnim,
mos difcubitus in fco,nu1uus.Qui deuorantdomos viduarum,

fimulantcslonâm orafioncm Hicacapiencdamiur.ioncni,v
.
nitioncm miiorm
hoc infinuatilfo quiin anguhi

I
redarguit. fradum caretcul- d lec vcro
maiorem.
tesorant, vtvia
pa,(i isrbtîUtibusin tercflc ve)it,quidcfi dcrat (edcrcincathedra.Moyfi.
turab homttul damnatioiu
dem
*l\
mereri,fed iflos
maiorem.
NiCO,
ft
LAVS
LYRA.
r_abiliores vidercntttr.
Qui d.uorant domos yiduaru^fimulantes loi

Jîcaccipienrdamnationem maiorem.Oj/w/Jcila
p.cx
ifi ini.j
corrctTionem ChriWftfllnnc, nec drttotionit (umptione non poterat
tionein. Bondcarumadfc trabcntcs,t? (.onfumentes ;.

cicfsr.Hit.atis.
3
.
popU ad
i
Cbriltutn
viderc>& patet fcntentia ex d.Mat.i s.cxcepio
quodfeq-t'tur.
Volutambn'arein floliSj&amatfalutationesin foro.

y
dicit Uiero.Sitnula iafanftitas,d
iitas,v idcoj
td efl t m cuUiorib.vejtimdiis in publtcum procedere
vt per boe bono

rabiliores
cUeflmaioripcena.
a p v t. XXI. Efpiciens dntem viditeos oui mittebant mmerafna.
vbinoftrioperisoblarinnesquaficertoniiniefocof feruar.t,vel diledlionc Dci,&; axinii,vel fidei&r.,

nis
Qui appetitqrcs primatus,&: vanx
gloriaeca-
uendoseflemonucrat,etiam.donafcr.entesin
mui
iua:muneradefert,qux confiderationefua: fragili I ita, led mentopr* intentionis magis acceptaqi n
domum domini certo examine difcetnit,vt re

tribuatfingulisfecu
dum
b
7M1.11.
I.C,
intentionem
xazopbilacium -feT Hhovif..
(a.
CAPVT
rprtl
t
cuncta luperbientium iudaiorum opera. Exabund C za ex abun< ^ I.
XX
cordis.
/
niutit ,quii
tia
pi!unKi
le;
-4 qui.
diuites.
Gazam thefaurum
dicunt,etat itaque
certhefaurusquem pi) contnbuerant, quo, vtebantur ad

apparitionem, &ne ccflaria iacnficij,&
\
illitc.
mittebant f Efpiciens autcm vidit eos qui mur.era iuain gazophylacium diuites; Vidit autem,fSc aûaixism viduam paupcrculam mititii
orat apud
gratias ago tib non (uiu ficu-
n hominum
v;c'tf; cci.
qn3ntuminii,us faclihdo.redexqui.into prQt.etjtut.
tcnreiii*a:rammuiaduo. ftdixit: Vcredico

vobis
quia vidua hxc pauper pluiquam omnes miiit . Nam omnes hi ex abundanti fibi miferunt in munera Dei, h.xcautemt exco y quod deeit illi omnem t victum ' fuum dicentibus de habuit milic . Et
,
n.ciaDeimii
omnequod
no iuimcri^^H
uini
..Ji/fu.
adornatum templi, pauperumque ali moniam,quamuis, & de hoc negocia tionem fccerunt facerdotesdiftribuentc,-
mu
t,.ficens:D
ditiuseftom.
catori,
qucm
qiubufdam
dixit. templo,quod bouislapidibus,^ donisornatumeflTet, Rominis. domini faftiimj'fl fe.undo anno

Hocquidisgclimo
poft paflionem
a
d Etquibufdm. oblauonem vi
inquaecclefi
tibusfignatui
ft
thcfaurum non
jHxe qua? vidctisrvenient dies in quibus 116

fupcr omnes ex penuria fua fuam
tur,vt
relinquecur lapis
incaadqua;contriMatu hutuserat. Laudat
clio,templil
dominus viduam Mi.i)J igitur
<4.3
velamento Htere occultantis, recondita lacram
u
&:
J
dederat mp.is.b lubftantiam C)azi,diiiitia;,phylaxeferuare:indegazophylacium.Arforamen defuper in qua mittebant fa cerdoresdohvb- ca IiCmis naria populi, q congregabantur ad uccelfarios v(us tepli .
|
ccclefi? mcipiant patefcere.Curauit.n. Deus ciuiraten
C
\o
Porticusennqua Arca feruabatur gazophylacium dicebatur; vnde.H* c locutus eft Iefus in gaxopbylacio doqcns in itplo. E.Diuites,q in gazo phylacium muncra
Allegoric
8c
mittunt,funtludarilegiselati.Yidua,ecclefia >rpqua virip-
templum,&:omniafiguraliafubuertere, nequispollduentum Chrifti ad illa recurreret. ^cTheophylact s.Merito dominuspdicit nfi k Hierulalcm lubuerfioneqmpropeerarcrucifigeretui VI fu &C hoc magnum argumctum lpfum eflc Deum. \ & quibufdum kudantib.ftrucruras templi,&: q in llludcla taerant.Opinorautemdefculptis,&ornatisloqui,vt
.1
fiusmorteptuht,&:incchpenetralib.abocu!isciusoccul tus,quafiinpartcalteriusrcgionisviuit.Hxcpauper,qafu im,&:c6cupilcctias mudiabiccit, qux ingazophyla cium minutaduomittitâin colpeftudiuinxmaieftatis

i
Cherubim,&ifimilia.Hoc.n.fortettV<t9ii^<t/,hoceft,(na dicit.Dhsvero.nihil horum miratur,(edcvdeftruciio m eorum prxdicit.-Aliiautem opinati funteumdeconl n-
matione
vniuerfali
loquutum, quamuis de
captia
itc
vbi
C'^ Hierofolymaru
primo ponitur qonis occaftOyfecundo,eiufdem prvpc/itio,tbi;l rogauerunt aut illu m,tertio,folutio,ibi:Qai dix.it.Ohca ^
pqnitur duplex occafio,fccunda ibi;1:.t quibuldam diccntii ma occafio fu it cx hoc quod Chriilus viduam mittentem duo m
ingflzppbylaciumt.cmpli, eius oblationemprx c&tcris comtn uit,c? patctfcntentiacx difiis.Mar.iz.
dii
S E A P V t XXI. E fpicie ns afj t Dtfcripta doclrina Chrifii pcr moC
OLAV
C
LYRA.
tr
dumamotis
defcribltur eius docirinaper
beneficia conferindo,hic ônfequcter modum tcrroris futu
riiudiaj horrorcm incutiindo.Et quia hocfttper re fponjioncmfaluatoris ad propofitam tjnxjlia:?,ideo
Et quibulda.Hzc ponitur fccunda
occafio.
Muntrat enr.%
primo
& ponebant
z
M
t
!
v^
T E
s^.
E: quibnfdam
dicentib.Expomtur ficut fupra Mattl

Inten
14
gjfpitieas
aw.Exponatur vt fupraMat.i 2.
Et
Mar.ij.
Lc
5
rofolvroarum a
'
H m'em
Romano
exercitu dicat,ideo &c ip(e,
1. Cap. rum quorum fcrmo

,
XX
5^4
& fames,audiendi
jy
gerens eis rdiquit
fermonemde
captiuitatcdi-
verbnm Dd,commotioterraj,averfld<flcpararioinh*renasiiHdligidcbe^quicomrafeiimicemdimicê.sccclefiae vi&oriam faciunr.

c Ut fiyiamagn.aerunt.Hxcztiam eotcporeimplera, apud
'
vt canccr ferpit,
<>,us"deeapoftea.
terrogauerunt.
Quia laudantlbus
ccdificatione tempji
iixeratomniadeftruenda,diicipuIi(ficutMarcusait)
lofo us,Iacobus ;
fîS
itjm
lofcphu inuenmir
.
^^
7-ci7.
qusrunt
T
3rus,& figoa pre

011 1
i fupcrlapidemqiunontdcflruatur.Intcrrcgaueruntaurcm r r 1*1 ir illumdicentes:Prceptorc]uando baxerunr, &quodiignu

a
2Sdtol5l?m g' 3 oioiimiiem

,
r lud.hb. per f/rt
ant.um fupra Icro-
At
deftruclionis.
,
(,(|BfImnil m te Icrofolymo.
'
moxiint vtîiuia. Horum pumus fun iimpn Mjgi.sc.ui aufculubintomDCiquiin Saroariaciant dicenies.Hice/tuiitusl ei mag.-,
queii
harc
Ni-q u 's pcrfisdea'
folvmam pependif. s,,,,,.,.,,,.^,;,^ IC,** CUUUS eCUIfCl

2 queanr.atos.-c, die
t>us
nii
'
|SK
piîii^""*-^
excidio
mulu b
cum fc^
.
nc ipi cnt ?Qui

c
dixir.1
b
Videre ne feducamini. Mtil

,
Anic ho[um
.m P ie
ioncm.
D<f, gn
docet.de tempoicnonputa.tiMin.at.aum. b
m aere
deUe.Ial
tienimvcnieminnomincmco.diccntc,:
c
cju
ia
cgo (um,&
aui/*-
*3SS
%g*2L V
-
^Tticl
PldierUnt
,
b Quar ad hoftcs. tempusapprop.nquauif.N^htcergoirepoftcos.Cum Amc exodum. a Qoxadcmes.
temaudicritis.prxl.d&iedmdncnolite û!.?3tolo7fi c t multi d enim hcfiarchs primum harc fieri,fed nondum ftatim
quiin,
tcrreri
finis
Oportet
SSS3ESS!SS
&C.
t
Tunc di-
mma miicient vobis,

Continget autem uo-
ConftjchxccmmacomigiiTcternporeiucUiti feditionis ante ulcimam,
te-Jttcrasfalfitatcs
!
....
din domini mftarcrcdicabar, quos

fit"
cebat
illistT
+c
p~
Surgetgens contra gcntcm 3 8c regnum aduerfus

Harcnmimaeai;r.ifuitIucla:i,quodpofl occilionero domini , nomims etiam eius pra:confs,& conftflV.ies impia ciudeliiatc ucxabani.
b,s in
COftoluS: Xedaf-
i C anuz"n 3 ck.terra:motus magni erunt per loca,
& peitilentie,
*>
f(Q
3
nflmm*t*.lEo qui vel perfe-
qUUntlir, Vel VlUen-
'rstia
&fedi.Uqc e
& famcs,t terrorefcjue de ccelo,& figna magna erunt. Sed an

perfequentur. f i * n j, trahentes ad t tradcntcsmfynagogas&cuitodias, reges,
L
non mUtantUr
fHn adimoriu,
in
Mors.n.iuftoru bonis
f mahs
a dfione
1
domini
hxc omnia
.
.
irudiaabundaucnt.quibusneterriapoftoli Ierufa1(1
lf t
iniicient r
vobis manus fuas,

1
8c*
4
5
"
&
teftimo-
-niumdamnationis,
&Iudsam
de-
q a n fedpoft
,
admonentur, non ftatim fiquadra-
6 vtinde perueifi fipr^fidespropternomenmcum; Contingetautemvobis in * a uos ueibacdltis, 7 ne CXCUjafione,peKoliteietteii.uosadccitamenacccdnil.feuegopialion, redegofumqui ioq UO t. reant, vndeelecliein cordibus vcitris, non teftimonium:Ponite 8 xcmplum capitint,
,
.
nium fecudum
ergo prarmediE vt viuant.Quiaveio îtarijt quemadmodum rcipondeatis.Ego enim dabo vobis ' l o torterronbusaudi.. r9 r \ B risturbari poterar, os&lapientiam , cuinonpotcruntrciiitere& contradiccre
.
Mmdice. i/.Hor
i,ahaecelo J alia
,
e rra
ahaabele-
Trademini autemaparentibusfic' loconfoiarionem.fup o/^cc n ponit:.PonVef>ofw fratnbus fi^cognatis &amicis,6<f morte afficientex yeflr^non vobis^.
omnes
r
i
adueriarii veilri.
?
nntis,ailaabho;
eritisodio*
omnibus
.
hominibuspropternomenmeu.
**tis
,
ti
iwibus.Surêtgois.
I:e
frxmeditariy&c. g Jl parentibus } &>

,
perturbatio
fratribus
,
ninum,trr^3or;.Ecce reipectus
ira?,defu pev,pejlilen-
.qualitascorporum,/4wej. Ecccftenlitas,fcr>-owie
Ecceinxqualitasacris. Quiergo C tit.inomnibusferuntur.
t
cum aliquis ab illis patitur, dequibus przfumebat, quia cum damnocorporis mala
&c. Maius tormentum
& cogna-
inomnibusdelique-
cruciantamifllecharitatis. Erquiadura Jbnr>quaepra?dicunturdeaffliclione mortis, fubditurconiolatiodegaudiorelurreclicnis.
vlYSTicE.Regnumaduerfus regnurm&peftilentiaeo
rum
Et
N
.
C O L
A V
L Y R
A.
uhintur in
ga^fhilacioprofurientatione ideo difapuli Cbrifli \i({Mtrantneccjfaruadminislerium.)
&
xdificiorum ternpli et
Ioannis,Tetrus Taulus,&fere omnes alvj dpcfloli.-& quaft in~ numerabilcs Cbri(liani,fueruntprofide Cbrifii occtfi.
5
&
Tradentesin JynagOgaSj&Cuftodias. Vbi luditi habebant
ptruntloqnideftrufturatemplii&alys qtnepertincbantadeius
pooefiatemiudicandi.
um, quibusfaluator dixit totumfore deflruendum

tcra.
&patet
6 Trahentes ad reges prsfidesr^; Centiles habebant autoritatem condemnandi admortem.
&
'iolx
intertogauerunr.H/i;-confequenter ponitur qumftionis propobocenim quod Chriflus dixerat teplu fore del~lruendu,que
7 Continget autemin teirimonium.r7/crtKmr<weibidem conflanter profitende. geliai 8 Poniteergo.Pfr hoc no excluditur meditatio.refl>or,dedi ft te~facultas fcientie,fed ,pmittitur fecuritas (i ifta dcficiat: pus affit
'runticbrittod:fcipult de
itibus
tempore bums difiru[iionis,&depcetequia difcipuli poft deflruffionem ciuitatis ideo de boc icrcdebantcitofuturam effe confumationem feculi ,
[tgnis.Et
&
&
'
ernnt fecunda
quaft.onem cu prmcedente,r>t patet Mattb.2^..
Qyodfrequentes contingebat inprimitiua ecclefia, qatuncfrequen ter fiieles fubito trabebantur adiudice s cum hoc erant illiterati
Qnidixit.Hic cofequenter ponitur vtriufq; quaflionis folutio^ 1 r 'imprim&,fecula feciid* 7;j:Ec crunt figna.Pmw.t in duas, <a circa dcflntClionem ciuitati s pri yt o pramittittur prenofticafi l ;fetundo deftrutiio ipfa.ibi:Qv\trx aurem vide. Circa primum
r *
Ego enim dabo vobis OS. Ideflftoquendi conflantiam. loEt fapientiam. Ideil,fcripturarum intelligentiam, ficutfatlum efl in multis fimplicibus &fi non dabatur fcmper talis intcl-
& fimplices,qa Deus poteft tales defeUus fupplere,idco fequif.
&
m>atur mala futura

bfcipulis
pop;<!o ludteoru in generali.fecundo, Cbri infj>eciih,-bi:Scd&nte haicomnia.cj?' patetfcnth i[larum partium cx d,clis Mat. z^.exceptis que fequuntur. ferrorefquedecclo. Dicitenim Iofepbus ttbrodc Iudaico
'hquoi ante defcruclionem ciuitatis flella
ligentia,dabatur tamen loquendi conflantia, quiaintali cafufufpcitadfalutem confiteri conflanter fidnn ingenerali, quod poleflfacere fmplex Chriflianus,
comata
gladijfuper ciuitattm
apparuit
& per annum durauit,
in fimilitudi-
Sicut patet debeato Stephano, dcquofcribitur îtl.cS.c.yonpoterant refislerefapienlix fpiri
n
1
Cui non porerunrrefiftere.
&
deft-
tui qui loquebatur.
a.17.
g-nsfuturam populi occifionem.
Trademini autem a parentib. taf legitur de beato Chry-
4>ed ante
hsc omnia. Quui beatus Stephanusjacob. fratres

loan-
fanto
& multisalijs.
ft
Et
MO\îLiTE^.
t
1
4 ^^tcT/^cowK/rtinuf/ewf.ExponaturficutMatthcia^.cx:
Marci
8
13.
,,tf '''
^h
o^Kf r
>,/
<
,;fW ,E X ponatur;ficutfupra.Matth.24.&
Toniteergoincordibusueflris,nonpremeditari.Sk\itMat.lo
Marciu,
t Cum
9 6f
a
Ooi.
v__-ioi.ord.&:
Nicolai de Lyra
f
fum
nc pcreat.quod incicapilUt it c*pitt.Qd>cut timetis illud pr perire in vobii, qo* dolet.quahdoquidcm nec
incilumnondolet?Caro.n.inciradolef,c3pillusnpdoler. E capilUs. Kon folumofTavdtra.i. fortiagefra,veldi-fa rcn.unerabuniur,fcd ciiam capilii.i.cogitationcs.qua dc cordc quafi de cere-
luna. Hxc de ipfo aduentu,cii o Et crunt figna h fole l-l nes virgines prudentcs fa.uar, mlolito clarm.rc fufc te,lampadesornant,!. operafccum numeunt.ptoqui is maximo cum timore tam lnfrantem xterm dilcrim is haclenus vniuerlusorbisat cxpcctantcuentum ,1
&
&
Nam
timo ' c
.
n.d.cis
brocxcuntapudiufhim uicliccin iuOa mcrccde donabuntur,
.1.
Etcapillusdc capitc
poflidcbitis I
Huiuluueequ_
qaa-iagintlannrjnonilum hiehniidef-i.ionii.q-tiRomio,. fiftaeft.

per
veftronon peribic. ln patientiaveltra fioc aduenier>teluiijraeian,t.

-
!_
n.
ruseft,vndeAp% t us ci
tf.T <CT
^^
,
J<
ftcuritat l-Urirat
Jupt
Amu
vndcpropheta:
animas vc.tras.t Cumauccni videriciscircun_T
Heliqui* cvgitationum ditm feflum a%ent tibi.
(\.l
_r__^_Hi
__._
_:*__
dari ab cêrcitu Ieruialem,tunc

.
fcicoce,
PT.ij.b H.tieni-ra.
b Inpatitntia vefl>a. Paticntiaradix&cu ..loscitoxunium vir
ld eft.tfmpore
lei
proximo amr obfitlionrm rttim .dhuc fugere licebi vtum mi Rounnuiper Galilz.m \ Samariam fe dilfiindr ee-perit.
b Qî rxt
quia appcopinquauic
J J* nfHj-.Nccniirui ,fl' ' in expettationc

ni
cxaminis,
fuot.non t'ugint in iftulalem.
mundo
qi
floruc:
tfcio.aciocius
ncad Tifnccjuiin Iudxafunc,fugia

J
ammasqu!- corJS
& qui in medio eius,difed.r &__iui in

>oi-inu>
li'
monces non iqregionibus ,

omnia,
t exarcfcentiiiid
fineopenb. irru emarcefcct:nan
pu
ii
>
poflidcnt, pofudc mui,cum iplasam-
trcnt in
cam,quia
dies vlnionis hi funt: vt impleancur

Hlictum
fircini pif giminie
mas ad paticudum
rationc tcgimus.Ve u. autem paticntu
clt, alieqa
1in fto~
Qu.rum uien cjua:
ucl roanui
fug* neeffiuiem imp'diraoi.
tutcscclorumi utbuntur, angc :a: potclhtcs trcrr
malax-
Varaucem pr?gnancibus f& nutricntibus icupiauinc. irji in iilisdicbus.Eritenim pretfura ma^na luper cerram
aducntum
iudi s. Colu
&
Vndc
pauent
lob.
caliconiremifcunt
quaniniucrperpcti, contra cum qui nu .airrogii,nuljodolotc mouen. c Er qui ifirezioni. Ecclefjaftica biftoru narrat Cbrifria-
populo huiCrEtwdencinoregIadii,6ccapciuiclucenriirin 4 omnes genccs. Et Ierulalem calcabicura gcncibus, donec t "
adumkVU
!
* TflEofH
ttP*M
ri , t implcancurccmporat nacipnurn , Eteruntngnainiole6c ttibulauo noo Antichrifli, a Hoc

efl temporc qaindoctit magm.quili fuitblnitiom,undi,nequc fiet. b Pr_nnBcithocquodIonne.niercxtera fe.-uirniuiabiliainarehabiturum rrpê,lt.L rr.nanriat lioe auod loanneimict cxtera lecuh mu labilia marehaniturum ccryt jir
Solueiteturintenebrai.cV lum in lanpuiium,lntci|um ueniat dici _>iut:o.gnMi*.n,nif<.!ui. _
fio
5 oUpta dlCCOat 6 rulalcm ab cxe 7 bus cingendan
COnCUlcandaiTI.
.-,;
,.,.rp aUlCm
tOtlOID
toam- nos,quiin I.udatae-
_n-
.-ui.
vil
luna&: ftdlisj&intcrristprefluraGentium, t prjc cofufionc ranr,imminentccx g _lu<ftuum , areicentibushominibusprstifonitus maris cidio ab angelo mof nuosfuiiTe x & trans more& expeCtatione cjuaj iiiperuenient vniuerfo orbi.
&
peruenturadici la,&:itanuncdc
ilurr.matione
f<
Iprdanem
Jatio
tn ciuita
tcPclla, don*;cdcib
loquitut.Kara tutes coelorum ucbuntur Etc

.
lud?_ impIcretur,habitafTe ni e*i,wi/>r.y?>.rj,^rf.H-icpreiTura&iravfquehodicpo
puloilli pcr.omnes gentcsdifperlodurat:Nontamcnin attcrnumduubit, Vndc poft ordincm prclfura^dc rpifcri
cordumbditur.
C Dpnce itnpUantur tempora nationum Id cft donec plcnitudoGcmiumintrauerir,5. ficomnisliracl faluus,5-quaii
.
dico,inquir,riuodhominesturbabutui ,iamcrcatur nisaltcretuif^Nam fi. lpfiangch cVpnms virtutcstu bunnu", tcrrcbunturquc in terribihbusmutationib. ucrfi.Et tunc vidcbunt filium hominis.Q|ji?omneici denres,-- noncredentes, luper folem.n. tnncfulgel?ii iplc&:cruxeius,6dab omnibuscognpfcetur.
ad folum propriap natiuitatisgauilurusredeat
nim implctis tcmpcnbus nauonum
& omni Ifracl
Quidefal
& cxpcUation
Senitus mar:s p" fluftut<m arrfcenttlfus hominibus pra t'm qkX fvpiruenknt yniuerfo orbi.A.r>\^xo\m
uatofeq%:aturdominus ex ordinc ponit.Nam%5_ ha;ciccundum âuhxum apoftqli quxiicrunt, non lolum tcpus eucrtendi templi, fcd &: fignum aduentus pius,8- con fummationis icculi.
teextremoiudicioiionitusmaris, &: flud>uumconfu. tur-,tcrrarumqueorbis prcmentibus \ndcqj colomsi cit,maxima ccli luminaria nouo horrore pcrcufiifj turbatam faciem velanf,quiaappiojinqiiatcteirruno clemcnta quafi paucntig nutant& rremuot.
NICOLAVS PE LYRA:
autt addidit pcribit. Saluator,ad declarandum veritatcm futurct refurreSionis, ptr ejua ' f ur f gcnt in clrfltSynonfoUm illa qutfnnt ie neccffitatc natutc hu mantyfed itiam ea qug, faciunt ad deco rem,cuiufmodifunt capilliy
1
7 Etleruialem calcabitura gcnubus. Id efi ,

bitur.
calcani
t.
Et capill us de capitc vcftro non
Hc
Donecimpleanturtempora.TwHf cnim cum
plenitudt*
i
/*
I
tiuxn intrauertt t omnis Ifraelfaluusfiet.ut habetur adl\pm.i
9 Et crut in figna in fole 6_ luna,5-c.f//c poniturfohtiof,

qutflionis dc aduentu Cbrtfliadiudicium,ubi primo defcribut
quumtd
taiio buius rrfurreclionis
multum
facit
ad tolcrantiatn
martyrVyde qua Saluator loquebatur. 1 Cu autcm. # ic conjcqucnter defcribitur dc(lru(iio ciuitatis
^n4pr,no^;V4,c-i_K/rMr;Ererunt fignain lole&: luna. cct talia plurics pmcefferint tami imminenie aduentu iudu
lerufalem,^- patet fentcntia cx
diilis
Mattbxi 2^.exccpti s qutfc-
quuntur.
I.,frpM j Circundari.-.7i.c.,6 excrcitu Titi fcltll. dejtrutla cft.
I
& Fefpafiani, per quem
ra tct cvcbriora fient. Ufcolafiica hifioria po nunturi . figna } dctia quindecim diebus aduentu iudicis,fcd vtrum illi dies qu dccim futurifiatcontittucfe habcntes uet intrrpolate , ibidtfub bh
.
&
relinquitur.Vrimo die erigetur marc ô.cubitis fuf altitudint
rnl
|.C4.1J.
cadent.fy/cr*' autcm Iofcphus,quod Aprincipio cbfidionis, yfque ad finem ctfafunt decies ce.uena milia. 5 Et captiui duccntur. Uuia fecundutn ipfum iufti funt captiui luddorum vfquc ad nonapntafcptcm milia. 6 In omnes. GcntcsiJ;/ defiruclio ciuitatis populifaHa efi jn-rlttonrmmortis CbriHi,vt dtttunt efi fupxa cap. fcj. Y.tper/joc quod atiqui dc illopopulo dut~iifi<nt captiui in umnes lirntes, fat>%
4 Et
locofuo qua/i murus.Secundo,tantu difcendtt,t *ix videri pof}u.Tertio,marin* belu/t apparentesfufmare dabui up tus vfq; ad ccelu.Q,uarto,ardcbit mare,&vr
tiumjians
i/t
ba
omnesaquje.Quwt tm & arbores dabut rori fan!ttineum.Stxto,ruZt

edifiiia. Sej
nc,
lnt
&
pctre adinuke collidetur.Otiauo,fietgeneralis tcirsmotus.7 Aqnabitur terra.Decimo,exib?t bomines de cauernis,etibut amentes,nec mutuopoteruntloqui.yndccimo,furget oBa mcr.
>r_
ffi
quddam
teflificatio innoccntix. Chxifii
& pcrfidia Iudtorutn.

7
c
6~ ftabTit fuper f pulcbra fna.Duodccimo,cadct flclle.Tertiodi moricniur viucr:tes,vt iu vjortuit refurgant.i^Hariodecimoar

ift
"
btt
cal:
MORÛLITEt\.
i y. (.'la Xponarur HCllt vi(t'--rii/-.Fxponatur ficut fupra 19 f Tun: 7- i/ti. Expotuturficut lupta Matth.24. 5_ Marc. j ?.viquc ibi. 4. \
v mot anirrn viarruis. r Cumautrm
ll>
rems,fcd ciiam xternam fub fpiritibus malignis. 7 Et lerufalcm . i. ecclcfia quantum ad populum com .iv',vjm aaitinuaii deprimitura prilli nem,quimultum uiî iiiuiui 4 pfincipibustepnei. '. 8 Drnec impleanturtctapora nationum.i temj sa
lll-c
vfquead
dominopiarfininnn.
9 Etcrunt //g-Ki.Exponatur ficutfupra Matth.24.J-A
1
rc.
t laorr^ladij f.diuin^ fententia: pro fua incredulitarc.

5
Etcap.ducent.Yion iolum tcmporalem lubpiir.cûb.ter
j.vfqucibi.
%1
'
Lucx
lupponit,
fiunruVefantfiliMMbominh.QocminhumilmtcpoCi-
Cap. XXI. tatemdurabilenoneft,&omne
9^8
quod apod
me
tranfire j>
t()1 iudi'.enoIucrunt,vtvirtuieeiustantotucdiftridius patientiam non inclifcn int,quantonnnccordaadeius contra reprobosha:cdittalunt,moxad 3 r. Quiaveio
ccrnitur.fixum &finctran(itu tcnetur, quia fermo
meus
coi
jlationem ekflorum
b isautemfittiinci-
f ytrba auummcanon tranfibunt.Et cum verbamea ita abf que dubio fint imptenda.videte ne cotra coteftatiorc ver borum meoruin fi
qui tranfit,lenrentias manentescxprimit.
EfaltScmr,
cnl
, 1
Nam virrures cdorum mouebunmr, tfrunc vidtbunt fi.
Mrflenditur.
te
m mf
tcrror iudicii virtuti *

ctpita nt-
liumhominis venicntem in nupccum poteitate magna&î buscuris,ficut quib âmeiunt tempore .Hisautem /icri incipientibus,refpicitc,&:]euate ' I c jmaieflate *. _ ,. lmmineuus indicn: ;, Dc quibus dicitur: capiravcitra,quoniamapprppjnquatredemptiovcitra,Etcii
d
*2SZG*&
Cnm
dixerint
,Thcfr
LjExhiJaratecor-
x , t ilIisfimiIitudinem:Videte
a,qi'iadum irmundus.cui Hinoneftis,pioC fl redemfijO,

j \t\
i 1
cum f producunriam
r r r*. i ex icfructum,Jcitis
De
fficulneamômnesarbores,
p*x
& l% um
quoniam propc
fecuritas. fupcrutniet fro tinus interhus.
eftxilas, Irack. vos.cum vidcritisharcfieri, icitorc cjuoniam

Eqii* di.o fuêeiranineexpeflacc.
ido taiitateidlaimottalitsiem.
Erat
auum diebut
doctllS in tCTTlplo, nctfi
jiMBfi(tis.Qiiod
miinduS dllj'1heat prouida r
prope cftrcgnum Dei.Anrcn dicovobis,c]uianonpra;teria

Tfraioiinumn. bit oeneracio hcc; donccomnia flant. Carlum
.
mapatauone
yidtte
.'
ldeft;Oiiineliumnumgenui,velgei!Sjudoium,ciua;nonclt<uitt,donecTeniai dietiudicij. b Aetem.nonethetem. InooiabuntutdepoCiapnori foima pcrmanente autem fubftanti:yndc dlcitu*
hus ue f exitmmora* batUT inttlOntC. Quod
verbo decuit.cxcm,
1?
jnum
s
ficdneam. c Dei*ftat. f
& tcrra tranfi,.
Punr,yerpaautem mea nontranfibunr.tAttenditeautevo* bisj-nefortegrauentur corda vefha in crapula.ckcbrietatecx: p

deo.
/-i
ploallitut: Quian te vniuenaic iudicium finculorii
&
incctJ f,
cxm
parat.quiatunc
noftrmu-
)i|[ianfibunt,&:eIH dieS Vlta; lUD

i.iate
curis h.uius vira::

a Infpii!inis,c
& t fupcrueniat in vos repentina dies illa.

Quib placentilleccbr* huiutroundi.
curis Juptatibus Rom ^ 2 feculirenunciarc,&: t

3
4.
&
: vo
rerpetucictinrm,<juodf.mtI<r-eiit,
folisfulge-
6 ^tlUX , Vlgilljs , prO arhorum vici lnftat , Sc perfacicmomnis tcrrar.Vioilate jtaqueomni temporcoran- 7 cibuiquc iUS COgnC.ClCOS prO qUlbUS pai8 Hxceftfgmmabeantuu.niMnP^rcnuaiuaicisluirecuti.mconfiftfre/ &ex llu furus crat verbo ^. ' /n tes,vtdienithabcamini,fereiilaomnia,qua:futurafunt, 9 P iridipropeeileco prouocat,&:cratio. ra b atUf i '7, , rat autemdiebusdoccnsin &itarea.nte hl.ium hominis. icitur n c patri commcnregnum g D. Ex his yerbis ndat. Sic &:noscum
)U.
SiCUtC.nim CX
Tanqu.am laque.usenimiup.crucnict
in
Nonouiburdani.eermciiebuiuelhoM,
omnesquifedentfu*
vigilare monuit &: H'.i M Orare,ipfe immiUCn tc fua paflionc do
.1
olnditur.quiairuruina eii. A hoc enim crei
tcmplo,nocl:ibusyerocxienst morabaturin monte,quivo*

.
catur t Oliueti. Et
,.
. utt^mmmmJmiHi omnis *populus manicabat ad cum in temf
2 inter profpera iufle
& P ie conueriamur,
i
icvtcsdat,adhoc
g(ninat,vtqua.xu.
1
pioaudirccumi.
du vclociusquaffrmo. Verbaquoverbanon funt;fi perfcdafint iam
t;crminai!eiir,cladibusconfumat, fium&trr.Kihi\ nicorporumnaturacoelo&terra
mter aduerla de diu na rnilericordia nodcfperemus Die fcusdocemiisin templo,quiafide]ibusboni operisforma p prabemus.Noclibusin monteoliueM moramur,quia in
tenebns angufliarumgaudijfpiritualisconfolatione rcfpi ramus.Etad nosaudiendospopulus manicar,cum vel ob icurisoperibustcnebrarum, vclDei gratra viclis nebulis prciTurarum,ficutindiehoneftcambulautes,nosfili05lu
ttiliuselhNihiltranfit
u
ueimpcrfech iunt
ininonoulunt.nequeenimpcrficinintranfeundopof
terra tranfibunt.Quafi dirauom t.Aitergo:Ca]um C rquodapud yos durabi]c,& iine mutationeâd xterni
l
&
Ro.ij.il
cisimitantur,
Utem
N
Ififfl
C A P.
habetur Mattb.za^. Vbidicitur. Sicutenim eram
diljtuiumcomedehtes,
et
9
,
C O
J.
A V
DE LYRA,
& noua terra
,
in
& tena.Quintodrc:mo,fift nouum celum
& bibentes nubrn:es & mptni tradcntes* nfqueadeumditmquointrauitin *Arcam Tôt & non cognoue" runt donecucnit diluuium, & ornncs & admntmfitnlit
,
dkbns ant
ila trit
ilihusHtbrco.in
(or^nttimnes.Dicituretiamibidcm tjuod H'ur,inuinit ifltinantomtn funt ibt mul quibus Ucetftntmulta rcra,
falfa timixta ,& ideo de utritatc, ftufalfitate jSlorttm ftgnoru faiummioribut dtrtlmquo, Leuatccapita vcftrn. Qj'ia dits iudicu,licet reprobis fit terri
Et b*c utritas taangtlij uidctur faltem in aliquibttt quindecim pgnisfupra pcfttis,& Accepiis de apoeryphis Judxotum. 8 Vigilate itaquc. Ttrhoc non efl inteWgendum,quod oratio fit
liibominis,
ttiffonare ab
illis
ftn/per it>tinua,quia oportet eam inttrrumpi fomno
iis,t-W!(nelcJ2if
dtbct effe confolabilis
tunc fransferentur quia
alijs ntccffitatibus corpoxis :fed eius tontinuitas intelligitur,quod non intcr-
&
>
Aftendite./rf esl t diligtnttr cauete. Nefor./. dfprirrantur ad uitia.
tttniatpcccatum mortalc imptditns tffc8umipfuts,ideo fuhditur.. 9 Vt digni habeamini. Qui* illi qui tunc inucnientur fme pecfato mortati etimt falui.
'fifa\is.i.ex fuperfluitate
Et
tHI&pctus,
iu-
10 Et
j
1
ftarcante.Irf efl,flare feturb in iudiciocoram Cbriflo qui
QOXK,i.fupcr{lua f<,Uicitudine terrenorum,
judicabit in forma
rtt orattoni,
bumana.
x
"
'
%erueniat in uos rcpentina dits itta.Ideft , dics

n
Notfibus vcro cxiens jnorabatur in monte.A'/ Uu uacaEt omnis populus mnmczb^t. T dtfl ,mane accilcrabat neni
quam
\i,Qu'icuadi nulb modo potcrit,Et ex boc uidetur
'"
m ^* n
{'omihibttscxifler.tib. in
'bil
conuiuus, &feiliuitatibus timentibus de die iudicij , vtmet repente
tanquam
.
re ad pr adicationtt fuA l<,cum,attracins cfftcacia
& dulccdine do"&
Et idcm habelur
flrin&fut,
M0i\^lJTEP
'Mtcndite
N I-
v
in cra-
auum vobis,ne forte
grauentur cordaveHra
jbitammenfuramopprimiturabeo. Erat autem dhbus doctsin jtemplo.ln hocdedit exemplum docloiibus& pr<jdicatorih.euangehj,vt diebus doceant,&:
noclibus fint inorationcDei,vt ibidem hauriantquodau ditoribuscfFundant inmanefequcnti,ideo fubditnr. 12 Et o2/j-fop<.//iIdcft,manefeftinabatadeius aodlrina
to&ebrietate&curis buius
<
CJrapula vcro fpiritnalis, ?"rgitariodotrina:peruerfa:. Et ebrietas fpirirualis diulnacurioscfcrutari vltridebita menfura, <V talisinrite.
'igansopprimituragioria,ficutbibensvinumvltrade
venire,taJiumenimdcttrinaeftapopulodefiderata. t MO-
94$
a
CjhLoxd. 6v Nicolai de L,yra.

C A
P
V T
p.f h
t
XXII
&c. Pakha no
i pafTiom Vprop.&c. Qui -tVfedarr.i tfilu norninat'ir,q>illadictrait(iu:textermi
dicitur
pcr Acgvptum, vcl dominus liberiis populum luu, lonok qiK>i jihaturagnumin.hacdicdciiUiuJojdpa ticm tranhtutu. m
fllt tor
qriaradbonnm ordine ier> andtim rertincbJr.P fhim Romani quolda popnlovt neturbarenr,'q!J<jfi fcdttioftetar. illosigjtur vocn ^* 7 '^'*' magiftrat rV-Jt&miHtiemuncra credebanrureis,quieraote dotaliordine: vndc maîftrarus&ducesdiifti anftl'
emm
tcr Palchavcroi> a
Iaboran [,]
ym hociJM PaJcha
monim
lJii qd*
P.
X X
i
T.
illa ofticia in
bant, vndcen
vocantr
U>-
Ppropinquabar autcm d
qui diciturPafcha.
* Nni
njc.
cs feitus
azymorum,
,
ftrartif &r
(i
lK
lusdies,Iquoagnus occukbatur advefpcrairt,i.i4-lunapiirointcnfis. Diesazy crant a is.
* Id -t.fitni air\ azvq>orurn poft Iraniolaiionein agnt frilicct, /( it e lu* e I folenmi.
phnormntn
fcltius
LtquaTebant principesfa
inccrfice
ucaunliopcjputi dc
,
.
foitat^H
,
illos.
cefdorum &fcribx,quomodo Icium

mcuentcWediiiim
fnatibui te
i
i
d Vc nit antcm
cet
,,
ni.lc.l
lunaviqueadit.die ciufdcm mcnfii.Scd

euangchlta: lndiffercittcr
fiiis
lequenti
ponunt
Sc
Iimcbantvcro plebcm. lntrauitautemSathanasin Iudam , cjui cognominabatur Scarioth, vnum dc duodercnt.

B .|..'7i n r cim: tocabnt, &Ioquutuscftcum pnncipibuslacerdotum
.
.
-r-
quinradecim
6 fitcrncifixu*
7 noclcquaagi
HiJ{
* dicm Azymorum
Pafpro Palcha , cha pro diebus Azymorum , vndc hic
Nonipria.ip.bo, inuimur nulia neccflltJteconfttingi u n " con " 1 " ,m

-
led ptOitia ftionte lctlcrata

,
molab3fUr&
fanguinifque 8 fupulis 9 br * nda '
lo.ll.J.
&
duci-..
bu*.
ck*
Lucas.Dicsfcflus A-
uifi iunt,
zymorum,quiui t izymorum,quidicirur Paicha

jj
,
magiitratibus,qucmadmodomi!lu;n tradercteis. Etgackpacti funcpecuniam illi dare . Ec {popondit . Et sie.,b...

.
ipfmsimraoli.paffionisfo*
quiarSd
PafchaediesinAzyinispainbus celcbra riprxcipiebatur. Et nos quafi perpctuu Paichafacietes,lem per ex hoc mundo
1
&%
ftile
.i
dciutn.
,-tjtmus? btdixitadeos Ecce mtrocuntibus vobis m ciuita~ -v^. v.v v ,,i,hv>.UIHIUMJ 1\JtJlO 111 VllUlc tem cc^ctvobis homo t a amjphoram aqus portans , ôadvc?r^r?,S'g nnfitttr leMcm diex eum in domum m quam intrat } & dicetis dics qoutur leptem Sequimmi Azymorum quia
i
d quxrebatapportumtatem, vt traderetillumfine turbis.Vc- 10 uitcxor xliu. A g ut r, *.,. e Et tcce intn nit autcm dies in azymorum , cjua necefTe crat I occidi Paf- 1 1 Sicut Deus c um cha.Et mifit Petrum oUoannem dicens : Euntes paratenofC1 l pr** P a Q . anonhabemnstabernac um. lsqU bisPafcha,vtmanducemus Atillidixcrunt Vbi uispare? u Iur
,
'
' tranfireprccipimur, e ... V
^-fneneii;
. :
12 risPafcha
i
jaqua: porrarnt,vtoften htuus Pafchc
Chriftusin plenitu-
rinm pro abi mundiper

|i
dinetempoiumfemeJpronobispafTus.fototemporefecuh ( quod (cptem diebus finccritatis &

agitur)inazymis
pnncipibus facerdotum
ventatis przccpitcfleviuendum. b Etqnxttbant, &c. Harc antebiduum Pafcha: congregaris
ptifmififcelebrandum,vbiveriPafchecultori de limine cruor ai>fertur,&ad tc-lleda peccataviuif,

tisbaptifmaconfecratur.
f
& fcribis in atrium Caiphcc/Mat

& artre bucellam inuaferat eum
no traditam
intra-
Amphora, fignificat;. menluram txplcti tempons, quodignum crath.>

Homnampb Sinenominedcfi^natur,
vt pauperfi
thxusgcftateflatur. Mx.%4* c Jfftr/f.Dicir lo.q.tod poft bucella a

-
s-<-
uit
Sathanas
m Iud.i
y i
Sed
jattianas, duni mtcauir^vt * i neoph
x qucm
lisa:itimetur,qiiia donnnoeligit. Ci:ms ianflit3> apparer,quod in ftrato cius dominus cum dilcipulis h fublimium virtutnm dclectationc reqniefcit.
decipcrer,poftmoum fibi traditum plcmus poflidcret.

Magiftratus hoc^pco vocat prefcclos , vtqui curabantea,
S
P.
prius intrauerat vr
g ^wwiw.Confulte pterermittunt noli, vcl bs vel dni domus vt omnib. uolentib.imbui iac
ftifquod eft Pafcha cckbrare)Chriftum fua: tioiufciperequxrentibus,facultasdandafig 6
cxdincus tcmpli vel ctiam cenlores
N
I
Vfropinquzbu.Toftctuameuanxclifladcfcribit Cbnslipi \dicauonei,hic cor.fequittr.dcfnbit ipfiusptffioncm p er qua fotutumelt precum >w(ir* redcmptionts.vh; pn.no .U.fctibiturmn ugnaChrt,U omprebenfio pcrtxplorationem ludorum,fecundb tius tonde-n:>tio tniufia per executionem gmtitium cap.
C O L A V C A
,
L Y
XXII.
RX
qua;
Timebant veio plebem.ê conua cos
infurgerti
tnanus mittetdit. I ntra.au. Sa.in lu. 7 Idefl,anim,im Iudx.ls{pnpcrilhhoceft Dcuproprium,ftdper efeclum, venditioncm CbrifU
jtut/t
gerendo.
Et
abiit.
Motiuum aute Ittd
hic tacctur, fcd
Tr;mad,iditur
fequenti.
26.a.gr
wquatuorpartes.quiaprimd dcfcrii/u ur QhrM vcndatotacta,nonexciusworat,ua,fedm. tyscx pv4ciet,tia&
foar..i2.a.fc.licet,vt recuperaret
exprh valortm vt
ptf*t<
Ucundo
{ rw
yojutate c ') atc uar .:"" ;<
ipfius vendtti traditio
fnpcr Cbriilum d Mariafororc La%ari. 9 Etgauifi funt Quiaille modus eapicndi Chriutm
ciofi effufi
.
non ex cius
flV
's omP ref><f' Mfi<>* non exfaimufli[ v.i>'..
dtfpficentia.
difcipnlum vidt baturmagh poffibilis &fecretus.

i
o Venit autcm.Hic conWw.rr
'/w*!!*"'
rrfre
defcribitmr iffius
0.
'/""w-Venitantcmdiesazvmofum,
i)
trfîb,:ômprehe.idcutesautemeiim.7
trauaturprmo menfe qumtadeama
^;;f tV]l i
,
quitencDanteum lUudebatei.Cirfapriwnwrfif ./..r.Apt ropinq ..auat au.dies teii us. U cfl,foUmits V. f hatis q* ,>/f .
die menfis, vt
titraditio.Etprimoifiatradiuopr>mciatHr t fecudo,ex mr.i^ntegreiTus xbu.Vrtniinciatoditlf traditi Chriflo cu tenaret eii difcipulis.Et idco primo dcfcrtbitui
habeiur Lemt.
pto pane,tcrtH.,powtiir
conuiuiun-.fecunddyififtrnitur eucharifticfacramentum,! diclttradttionis prtnunciatio,
il.^ncipiebattamcnavcfieHrrxccdcntisdiei. 2 AZy n\.\^,ia{crmen,utn f>rment.UMn>m n dcbebantappare re inaomttius tudtorum fcptl dtcbus hmusfoiennitatis , vthabc-
&
X&n\n.quartbJifcipuloruinformaUO,ibi;V*a*t\\c<,
tur
3
ExoM.a.
Venitautcni v..~... -j Cnctprimum ......,, ...... .......... dies. iftaeratquan r dimi,in cuius uefbcre debcbantcomeietti ucfpcre dcbeba,>l comedcreag
/
/;
'
l< .,<
e(l,tranfitus,quiatunctraf,bit angelus domini per îegypium mterficicnsprMH^niia .yLcgyptiorum, tt Hcbtccos Jjlujns.
Qui
d.ci.Pa./</
n
*
cum ajjmtspanibuSftieofeqtritur. n qua necelle crat. Et acciptm- hic Tafc.i
mn pro
ni fiiut fnpra,f d pro agno VafebuL;,quiillo u;
4
5
i.t<\ux.MotiinuidutcontraCbriflum.
era:
C^K,rnodoIc.in.iirw, hwfamme
j
dtr,d.rarent
tamrn
UifficUe
propter fauorem populi ad Cbrtflumjdeo Jubdrur.
icquitur. i z Lt ecce in.vo.in c'\.Scilicet,Ierufdcm. i i Occurret vobis ho./ hoc dedit cis fignum direSi;
parutione conuiutj Tafchalis
M
i
jl L
T E
T . v
-<pi>ropi7u^.Exponaiur
ItAfiffVZ
c"
""tfpsfi
ficut liip.Mat.i6.a.&.' Mar.i 4 .a Cfi e.Tct fur loculos 'ins,
&
du Ex quo patct, cf in ol mortaii pcccato diabolu hoIem,vtipimndenouopofl:dcat,veI ampltusqu

.
inte.
fiCUt
8 Et abut cr tocutus v ey locutus
eft ejt
cum prinop.bus ptcri/.Exponatl cumpr
viario.tz.a.bedtuncintrauitadipfumampliuspQHiucn
iupraMatth.&Marc.i^b,
Et
r
.
L ucx
j
CaaXXIl Perai Dioiruriis.rou:
572
D
difcipui
[ien-.p
ema er,inimisi'aicaraui,icuciaijuii;uaiuiii,iucustau9 ,e n donui ecckfieiequit,rranfcendens liteis fupfi mentis folio refeftionem parat Chrifto,dum cun
remrrectionem.n.cum
ducauit &: bibit.
Etacepto.Fimtis veteris pafchse fokmnijs tranfit ad no*
ftiviPalchxfacra-
men.velcxtcraleretaue eo ingjsd,
telli;
I,
icnpta.
Iderio deft.
&c.
domus:Dicit tibimagilter.Vbi eftdiuerforium, patriramilias vbi Pafcha cum difcipulis meis manducem ? Et ofrenipfc det vobis ccenaculum magnum itramrn,ckibi Eunparate.t
uum, unm< quod

redeptionis
i
in fua,
memo-
ecckfiam freqne tare defiderar, vr pro

ria
carne
&
fanguineatlbid.b
Pcfi:ratprimo typicu
Paicha
:,
man-
resautem inueneruntficut dixic illis,&parauerunt Paicha.Ec

Ideft quariadtdmadieprimimcn/isad verperam cumis. Juna ui irerris apparente adh,. legs edicta iuftaba Ve! diKinuli.
i
&
fic paf-
gnifuecarnis&languinis facrametum ipanis &vinifigura

fubftituat.Frangit &C porrigit, vt oftendat lui corporisfrac"rio-
fion.
Ib*
myifena
cmnfa&aeffechoradifcubuir,
a
&duodecim
Agnum
murodeclarare^vt # ztiqui Pafcha; b toot:orexifrat, Sc
Apoiioii cu eo.
manducat.quia in agnoipfe fignratmur.
Ec
aicillis:
Deiiderio
defiderauihocpakhamanducarevobiTempo-e.
nuil
^wh" WrA- a ^Z\

oc
fi
.
UX
2 ne nonfinefuafpon
3
ku ancequam paciar.Dico enim vobis,quia t exhocno man'vctuspafch,
EceIefi ,.
bBisdichurac
CiemonitrariS
ccpifrecaIicem.priorvetu<.fecunûsnouus.
tefuturam. Agitgra tias de vetenbus ternouisinminatis,
&
(oilluenienteveri-
H
den
"it
in
cu?ufrd e
defecir
man- f
Ecaccepco calicegrariascgit&dixit: Accipite^diuiditeintervos. Dico enim vobis,cjuod non bibam de t generatione vitis, do-
ducabo illud^, donecimpIeaturinregnoDei.
cipiendis.
Tane
,
& fregit & dedit

dkens . &c.
5
gratias eglt
eis
t poft
hac non
edem
patra
vl
Quia
exeo
tfilij
Ifrael d
ftopuJ terrx,
5 int vitra
nec
cibo
.
necregnu-mDeiveniat. Etacccptopanegratias egic &frea

Quodfub ijcie panisappare r .
<
ni corpuscorirmat,
t Matth.
gic,cv
a
dedit eis dicens.Hoc eft
Qjotiefco ai emanducabitis panem hunc&ca.bib mor.Oominiannun do. veniar. a

a
Sci icet
cdrpus
meum
vmumopcraturfan7 guinem. cjuod 'pro voi s t i c e
i6.c.
M.ir.r^..
c.
hoc
on manducabo
bis t datur .
Hoc fa cite t in meam commemorationem.

,
Si8
Hocadcorpusjillud E
Kovltta Mofaicu Paf .a celebrabo ,

'dorînecclefiacp
eft
drdit eis.
adfanguinemChriftircfertur.
tgenimi
ne.
militer,& calicem
a
Ad
poftquam
ccenauic dicens: Hic eftcab O.jia ^cii*
Verum
fii Hiftioflem ueteris.quod fanjuine hircoium& u tulorum dedicatum cil ' ' impoffib !e t(t ran.uine hircotum peccjta tolli.
nec panis fine aqua

conficitur, necvinii fine aqua aftertur.
;num Dei
fpi-
lix
i
ntiiter
lntelleclu
cotpleatur.Inhoc j vfque hodie n:iucatChriftus,
nouumreftamentumin ianguine meo, qui pro vobis Sedtimen unideuobts non proJait.pcr quem fundetur ipfeiangi.i. fundetur, t Veruntamen ecce manus tradentis me
a
Peraquam populus
cu
eaqua:
rualiter
Moy fes
exercer.
;upopulocarnahtercbferuandapra:cepit,inmebrisfuis
ipi
fignatur , qui nec p Chrifti paflione falio uatunnecfinecuius amoreChriftuspaffus.Oportetergovtnoseivniamur ,& ipfe in nobismanear,6<: nos in eo.
nc
:uaf/Hoc^:ce.Hiccalixadvetus Pafchacuifineimpo t pernner.quo accepto grattas agit ideo kihcet, Ujtia
^raweccce.SicutdepafIioneprcdixit,ficpia!di.\itc^ de ,pdirore,vr vides fe larere non facti. Nec

poiTe^cenircat
;MHff?ir.Oftenditquidquilquc faceredebetflagello ctxproprie,cumipie^quanimiterfJagelIatulit ahenx. i coenimvo.Siau rypicu efum agni,fic &: typicu palchx jrn fi negat fe bibhuru,donecoftefa refurreftionis gloria ii lum Dei.id eft,fides mudi adueniat, vt horu duoru
defignatexnomincnemanifefte corredus impudentior fiat Mitritergoculpam in numero,vt confcms pccnitetia

agar,pra.'dixir
pcenam,vt quempudor xion conuicerat, denunciata fupplicia coerceanr.

Manustradeniis we.ExempioIudajfiliu hominis tradif, qui illud lnuiolabile dominici corporis facramcntum vio
&
per u nutatione facrametoru,ca-tera legis factamen.'a vel iuf i; i lpintualem obf eruatia doccat transfercnda. Poteft ta
lare prxfumit.
amore negkclo Vejdit,qui eiustimore caduca amare conmncitut criminofa.
&
&
menfimph-
{g^ Theophylac,tvs
Ter hoc
quod in confccratione hnius facramenti prteexigi'
NICOLAVS
*
L Y R
A.
oflendit
Etdicetispatn h.d.Hic auttm creditur fuiffe Cbrisli difcipu t& Mtopn.uidit de loco de agno,& aliis necejfarijs in celebra
&
turdeuotio
& oratio.
couMT<ifchalis,vt di[lumfuit plen\u$ Matc. 14.&. Ddideciodefideraui./i efiâldc defideraui.

Hocpalcha
Etfre.&de &c.hoc tR.cox.m.'Honeflftcintellige'dTi > quod F
prius frageret
manducare.vo.^w tunc finiuit vetus teflame
nouum,(juod eratfibi in deftderium. 1 fiico.nyobis,quiacx hoc non man.il. do.impk.in reg. 'i)Cc.HHwpofl ilUm coenam non comedit nec bibit ,donec re
J
'
r
incboauit
difciputis,& poflea diceret verba cofecratio nis,fed magis ecouerfo,quia Chrijtus dedit Apoflolisfuts corpusfuu fonfecratum,& ideo prius dixit verba cofecrationis,qu funt cft corpus meum,Jw/<i verba
& darei &
Hoc
confecrationis efficiunt quodfigu-
îo)!tmfuer,:,in <juj
linua,& Chri[ins rrfun exit ad vitam immortate, tuc Cbri Rcmmuitii cmedit& bibit,adprobandumfua refurreclionis * Utm,vt habetur ihfra,i^.f. on bibam.de ge.Generationtm vitis vocat yinum,quia ex '
PfKHrdffrucluvitts.
w plcium eft regr.um Dci,tfuia tunc aper
pofi
dedit. rant,po(ieafregit 8 fa.in me.com. Qtfia eucbariflia cofecratio
Hoc
efl
quxda do
&
minic(epaffionis rememoratio,& propter boc confccratur corpusfe paratim a fangume, quia in paffione fanguis fuit fcparatus a corpore
idcofubditur.Simihlct
cV:
ca.&c. Catera auiequ$ ad ifludfscrain ^.fententiarum,
mentum pertinent, traclanda funp
9
fui
Veruntamen.H/c confequeter Chriflnsprmunciat

di.
traditione
m P cepro pane. Hic eonfeijueter "ltgaiecduiuium,ciidieitur.ta C

M
ls
'
infiituitur cuchariflicfacra
10
Et
re:piopa.g n e g lu
.
matra. Ex quo patet maxima ingratitudo
& gditio ludx

#Etqui
yuiingtrtbatfc comcilionicu Chriflo,quc non latthatfua proditio,
Ter
t clrifV
nducat nobi(cum incorpoiadonosfibt lacraniemum -QijOdalloqucnsAugudinus dkit Cu , mutaberis in me,kd tu mc muta bi n iV IC era mcralirer cxpofira Matth.26.Mar.14. a Jv eu $i tontentio intcr eos, quis coiu videretur efle
p(ini'?/
!i
!|
Def' der}o defidtraui locpa.ma.robis. Hoc amcn,G,q " cd nos P er fid5 rP irituaiit
n^
T E
B,,
maior,&:c.Similif c6t6rio frequter

eft
cu-
madu
"
p^^jnon
maior,
& km ambitionem laborem,propterquodadrepclledum (ubdit laluator, Tomusv, H
fit in ecckfia.p digni tatibusobtinendis.Etno fo!u inrer.feculares,kd ctia inter icgularesdiuitiashabentes. Sicutcanescotedunt ad obti* nendum os carnibus 6c medtillis repktum, propter quod viliores canibus videntur religiofi mendicantes, qui ,p of ficii prxfidendis cotendunt, cum nihilannexum habear, nifi miferiam rt"
L\ccniM<vdhsdiCil.Eccrn.*>iustradT$ttn,emccie(t liaec dlci.i Et ihipidus non fcnfit.Etenim dommus

fed
?7j *Tjio>rtACtv$. Nihil eWWds mitertai inm<'J.t.

non
GloCoicL& Nico lai de byra.

eft,
?7r
fâmquisma.efi.Ad vvibaexhorrationisexple"j eexnt "
to-
foatn
lum vroltcnd* k ignorarc quodeaemt, bonnatcm.& prodiiorw malitum oftcmut qui non crubucnt lccumco Homo picii mex jn qun fperarinj.qui edr bat pmw n-ers n>ag fnpe' melupplan. nam non uiuari mccumcftin n.enfi. Ut quidcm fihus homims fccundum vt
.
vt&noWs
pliidciccxponit.Htncloanesjcnbit.f/r^/jM/p^^j tivminits may(ier,&vos dchetis alter alttrius la.pe.Vofc in verbominiftrandiomniaqu.tdnsincarnc gellit, Qn tantum pixdtcando vel miraculisadmonedot iedetiahi.
&
mamquampi no
i
omiiii fuafaccrc,
rct
,
bisacccpitpon. do vt nos pro
&
nobiscxemplumda
vt
ncm
Jnpr.
t,
viquc in f> laplus lucrari
>er quoddeiinitumeft, vadic. Verunwmcnvachomini illipei Jo$ cre.lun- roagiflro .oiw ibi nil
Nouetattndecim quod ojniuetL... raleco|itauciuni,id timcntei fra.iliiatem fuimaiiMi qutun< df pcc aco.cuiu noo haDei
,
conf lemiain.
poncrc amirrasjjj camus, d ?oau.

Egominiftrovi tcm''"" mbi,
j
inmefM
ja
ij.e. JXo.U.C.
itudcamus. qucmrradctur, Etipficg?perunt quarrereintcr ic,quiscfler a Faclae.au.arto". contcntio c: excis qui hoc facWus eflcr . Faclacft autcm Bsd a. Caula con- a viderctureflcmaior DlXItaUteiT) CIS. t>
&
'
&
tSiionisnobis mco-
intcrcos,quiseorum
t
5
()
gnita.lcdnoncft m-
l'e
rot
tii i
ih .miiiiocc.
t=rger.di.
tMmh,
:.J.
.u..io.f
credibile, qtuaiufta
quod
ahln pr.vcipi,
ddminantur Reges Gentium dillnbutiii.non

O
-ii
eorum ,
Humii
& qui poteftatcm

fic,
Q'*dB4ignitttli,
e TimmfittZ cum, Jnflrmi(a<ac
non
vos,
conturfB
fcd in
c.iim eorum que
it)rorc>,rcdddifpenfa>c<trseft.t
tnr.Contrnaite tntrare
habcut iupcr
i
cos
bcnefid vocanrur
b
Vos autem ndn

t
\km cupri.pcrkueJM
S.cur ergoni:
icucranri viq: mortem dcc
T/Ea*.
pet anguUam portam
|n vinuiibui.
ieputi'ione.
Honore fc inuicem prxucmcndo ccrtaScd quahbctcx caulacontendcrinr,

rct.
Scdquima"iorcftinvobis,fiatficuctminor,cVqui Secundum iudtcium letul'

forcft,ficut miniftrator.
prxccf-
B nonquodadhuccar
quidlprit
gifter
anquiminiftrat?
Nam quis maioreft,qujrecumbit, Nonncquirecumbjt? Egoautcm inmc

.
Daies getlbant, iahs
fcd
clioveftruin{Lrir,ficutquiminiftrat
.
.
Vos autem
temomcn qi luiei nincnoB fic&cgot

(
cftis
qui
i
rantcs vos
ma-
luflcnt viueas x.
mus.
pcrmanfiihsmecumintentarionibusmcis. Eteqodilpono j r r lorcgnum.Inte r ,., vobis, iicuc diipoiuic mihi pacer meus regnum, vc eda n dumcft Iudan
, ,
9 dllcam
3(
Ambro
qua
Ca*
tis
t
Reatt qui efutiurt
J:
fir iint
ufiitijnj,.|"
'>
"
olimScamaio gtpdio
rert bopi.
Me
'pfi >la
t"j
i-j'>in-ur f-iT nda l.li et ,!efnl

f rfl cari
ftis
i'.i
qu* omnibu' fmcliieft aJ

glo:u,
,
it0 uendum.
U reccflilTc&r
aliosiamretn
fe, fâudith \l
ueam sergoimpcn
diO,ideft,ledulo,ne
pt<pc'l fi
& bibatis
mter nos de
fuper
menfam meam
,
in
rcgno
meo
&: fcdcalirael
comentio. Si enim g contendebant apoftolimon excufationi obtenditur.fed cautloniproponltur. Ommbus vna dafur fornu !cntentie,vr non dsprslatione iatantiafit,leddehumihtate contentio, b Dixit aut cs Pius magilter non inita; contentionisargnit,lcdformamhumi!itat.squa lequantur defcribitqua li dicat.Vos morc fcculanum per pradationem peruemre Vultis adregni poflcflioncm,ledad lummamvirtutum no potentiavemtur,fedhumilitate. Necefleeftautem,vr cor onem fubditus,& matrcm pictas^ patrem exhibeat fit remifla. dilcipima,aut nc diltriwtio rigida.aut pietas c tym
.
prelationepoflitefle
tisfuper
throno?
judicantcs
duodecim tnbus
mcomprehcni
facramcnti qu do
hxc
f
loquebatc
ir>
minus, Etfedeatis fuper thmnos.Hxc mutatio dextra* exci

:cs
humilcsnuncgaiidentnui :ftrar. coferuis, runclub' Juper mcniam dominiperpe uisdap,busalantiir,&;q

tentatiombiiR ini".flcjudicaticumdi lninopenv.anci cum eofnp.-r tenra r ' rcs liiosiufti indicesveniant.Qu
in
]
tc
.n.hiedelpettiores,tantoi|licmaiori culnunepotc
excielcent.
tis
/(/;,/ft.Perduodecim,n6duodecim
pfona*,fcdr
Itj
KidoiudtcatiufignificAt,ppduas rarres lcptcnariij ucrfitas fignificat.i.uia &c quatuor p quas u.nuilii r
NICOLAVS DE LYRA
;V
dum alHs locn Cbrifio,& ideo Chriflnsde

ille efiet
Etquidem|filiushominis,Q^<i.i/icer//rDt?Mjr> bomotto tamentradcbatur&paiiebaturfccunditm dininitatem in ejuaimfecuudum humamtatem^fecundum cj.tod dif pafjibilit efl,fedtantum
1
hoc cos docwt,tHAi vere hnmdtor pcr cctrarium ren >m dominationcm.Et ad hoc indttcu excmplumf*'..
<jt
ad hoc aptior,qui
<tr
effet
finitum
e(i
in prouidentia Dei projalnte
Verumtamen
Et
mundi, vc ho.il. Uiiia Ucet ludas
p.ifl
fj&umpceni-
tuerit,hoc tamenfuit i>iutiliter,cjuiaper dcfparafioncm fe fnjptdit, Vt habetur Matthxi ij.a,

j
ipfi
Qnis maioreftqrccumbiranq miniftrat-Nonn inftrt. Cumbit.C^d. fic fecundum iu ticium humanum 8 in medio veftrum fum ficut,qui min Egoaurem Hociam ofirndrrat in (tione pedumfuprum difciptilori. Et
I
[t
&
ra
intendit concluder e
coeperunt qimcre in.fe. rriHcet lApifloli.

ex ctS.Tamen nefciutrunt cjuia ho:
c briftus
quod ille efl mine ecclefi,qui eflfundatus in
" 'P aptus adfucudtndum f' vera humilitate.

1
1
Qjjs
cffet
non re
uelauit ma'iife(ie,fedtantum loanni(ecrete,vt habetur Io.i ?.r.
Fa.eft con. Hic confe<]'ienter ponitur iiformatio dijctpuloru , primo oftet>4i:ur qnalis fit aptus ad officium p> nlaionis fecundo
eit licitutn
i
Um enim ludas exieyat defocictate
Vos autem. Toflquam oXiendit aptitudincm prslati.h quentcr ofiendit msgn tudinem prxmij di. Vos au.e.qiu P
1-
eorum accepto pane in n7i
ttpore perfecution;<,ibi:E': dixit eis. ^tdbttc i ^rnera 'i,fecundo tpfius Te fr'tm ponttur informatio dtfdpulorum ibr. Aitautemdominus Simoni. *4dhuc trunfpcciali, primo jnfamat difctpulos dc prttlatwnis apti:udine,fccttdo dcprxtmima
quid foret
vthabetur Jo.13, 10 In tentationib.meis.f><<i< imminebat agonia fus pa " ' Et ego difpono vobis re.ôti inteUigitur duplictt I I
nttudine,ihi.Vos
Circa
apofloli audierunt Cbriflum. prifiicantem traditioncm fui adtnortt^cr ediderttnt fjrmitcr hoc effe futurHm,& ideo capcrunt qutrerc interfe,quis inter apofiolos efkt
autem. primum fiendum quod cum
modo de regno militamis ccclefix cuhts regim? Chriflui tradi |J ftolis.Mio modo de regno tritimphantis ecdefi* ad quod tri f9 fioli afjumendi pofl lahorem vit a prmfcntis .
12
Vt edatiu &: bibatis.Hoc/7>7j/iirer dupliciter intellighu

de facramento eMcbariilix cuius confccratior,em,accep
modo
conuenientiorad tenedum Cbrifli locum cfl au.in cos con./rf cli,dipjr,ifttio,
& hocefl quod dicitur.fa
& dcfpcnfitionem Chrifiut tradidit apofiolis.^liomododi

negloria ad quam aposloli erant prsdcflinati,
1 j
Ojais eorum videretur cfle
Et iedca.fuper thronos.Vw"
.
iudicie
extremo
t\
,((
taib
maipr.Id eft,'aptioradprsfide
fefiores Chrijli ikdicantis
dum aliis
M
\ t
J^^t L 1
T E
i\,
Vosautcmeflit qui permamftslis mecttm. PermancCil
an-
Sed quimaioreflinrobis. Scqmiur.
nem bcatam incoclcftiregno.

9
Vos autem
xcm firmiterintiibularionibuscumiplo ddponjt

t
JltiO
*^' nttm
W
A
tt s
(
Lucae
yYAJl. Cap. XXiL ap.

lio viuat
57^
D
i.Cor.
9-3.
folide i\t?.item Do;"w.ê-Neglorienturi2.quod a in ten tatio nibus permafifie dice Domino to nilib.cum
Infureveromortis arfieul<.,&:tOtail.agcntepaftorcm fimul &. gtegem gfeqdetccogrul tempori regula iiorcm muu. ocgiegem p<equete,cogrua reg
decenN%|m.meseisnecefi'a.i.rvittui,donecfopi.apiequutorum infania tempnsEuangclizandiredear.. f Sed riunc qui habetfacculum. Lnhoc nobis quoq-,d.itu\:cx
admonereoscademprocellapotuiirecoterUnifidiui 3ratiafuinent pte(5ti.Cum veroSathanasexpetittetare

;Ititqtriticupurgatvctiladoc6cutere,docet
,
&
nuHusi
Holo
nifi
Dco
plum
Ait auteni
vt
nonnun-
peinirtente a p lcce Sathanctcx.

'
Saiianas
ctiradumpetit, cu c
ad
expenuit vos vt cribraret ficut triticum. t Io;o autem rojraui pro * bcnos ad b __ i_ _ r _*^ orando tr df.cerc$,fi. m infitmiorts fratrts Sfcnf
_.
reran.
Dominus Simoni Simon,

t
:
.
ecce Sathanas
*
:.
___.._: _.__.___
r.
!~!_
_c_
_-___i
_.
ergo
prorexite
.
pneditcntiarjconfor.a^ne d^ vcnia uclpcicnt.
rtrttDpio tu;c
orum
9
afflictio-
te,vt
d
non deficiat fides tua
U.a.ft.b
ri :tict\
anhelat
Quoenim
hrmatratrestuos.
^ + Quidixitei. T Domme, tecumparatus

r >.
Et tu aliquando conuerfus cdn-
2 propofuirigorefine ***' ' 9 3 cujpapoflim inter f.j.fi.De f?.di.z. 4 nii ere. Verbi gra- c.iienin vnde 5 tia: biper tnholpira
.
caufainfiate, quatdam de nofiri
quam
lenseorum ten
taf:ncmappetit,eo ill(f! quaii probaticcdeprecasperir. c Igo autem rogpni. c
fum &incarcercm&:inmortemire.
regionesireragi Arilledixif.Dicotibi 7 nnis , plura v.atici
Jes
Da
iJ
S):
tS?*
Mar.14.
d.
M
vi
vt tenteris, fed
pKJerictat
fidestua,
noncantabithodieeallus.doncctcrabnegesnoffemc. Et g JSlSSSS^S dixiteis:Quandomilivosfine_acculo, 6Tpera6<calciamcn- 9 g Etquinon habet. 10 Iadium v habitu tis, nunquidaliquiddefuitvobis? Atilhdixerunt? Nihil- n ^ fl J _ . fumere,velnonha... ., _,. \ c r Dixitergo eis . bed nuncqui habet lacculum tollat hmili- iz bitum iubetemerc,
,
,
jftlapfum nega
ter&peram. Etquinonhabet vendattunicamfuam

x
i
.
i
tkjisad
primnum
ft_utT.po.ni.edo re Vtile eft e-
cmat gladium. Dico enm? vobis

qua fortesfuetint appareaf,
vbi
rv
l-
quoniam adhuc noc i5
ii
&u vtfciantlegentesno H facultatem refmedi

deefle difcipulis, fed
amorem
ctfi
B
tic
unftis
vc
& tenra
magiftro
ib.cxaminari.vt vel tcnf ati
po.iusineffe patiedi nulla alia ca eJTet euaginandi gladiu n-,lufticere po-
ognirap tenrationem fua infirmitatefortiores fieridi ftit,&Jiccum probarifuerinr,accipiantcoronam vitf. xii ei. Dominc.Qvia Dns dixerat fe pro Petro oraffe inJcius ilie prxfentis affeclus &_ fcruentis fidei , Jed ne!c;:3!usfuturi,noncredit fcabeopo_fede(icere:SediIlc nouitqnid fir in homine.ne quis de fuo ftatu incautc de cafu incautius d!ffidat,ficut Deus modum, | (idatjVe!
:
teftiilavramputataferuiauricula,taauDnifanaret.lnquo admonemur,neiram percuflifuftineamus,fedfidemrefur gentes fufcipiamus . Quare vero facculu &. pera &c gladiu tollcre iubeat fubdit,f.quia ipie pafturus, &: cu iniquis erat
te
cc
negationiseiuspra.dicit,&:ficutmifedefenfionis promirtit. îintomfivot fintficcHlo.Non eaderegula viuendi per onis tpecfuapacis difcipulos informat.Miflis fiqui
pus
numerum
iuce
anxilium
deputandus,ideft,cum latrouib.in quorum medio eftcru cum inferisad quos per mortem erat defceniu rus.vt educeret eos vincf os de lacu. vbi non eft aqua . $r yce. Eftgladiusfpualis,vedaspatrimonium,&emas vebuDei quonuda meti |u^cnetraliaveftmnt. Eftet
cifixus.Vel
Mr
in via pra: ndiJdpulisad prxdicandum,neqdtollerent

ct
gladius paflionis,vt cxuascorpus,&:imolat?carnis exuui|s ematur tibi corona martyrij.Deniq^ vt fciasga depaflionc loquutuse(t,neturbatetdifcipuloruanimos,de ieexetn-
x, ordinans,
f.
vt
qui Euangeliutn nunciat,deeuangelio viuat.

m
plum fupponit.Quomodoadhuc hoc quod Jcri.eft &:c.
<* a
Ecce
NICOLAVS DE LYRA.
#
I n tlijjk
c
ftia coflantia
Non canrabit gallus
& virtute,ldeo cofequeter pr&dicii fibifua
fragilitas.
don.ter abne.nofle me. Toft binam
Aitaurem Daminns.TofitahfcrmatioricdifcipHlorumge io 'Petri w fpeciaii dcfragiltate bunnna ponti iriforrna:

}dtrsr,da,& dc
.
.
R.tntia ex Dei adiutorio babinda,cu diehur
2
;
i
SirriOn,eccc Sathanas expetiuit vos.d,eJl ftndife quxftait Untapones fub :<<', irerfiiia mulium nititur ad fttbuerfione fan-
autem negattone Tetrigallus tantauit, fcd Tctrns non aduertit,fed pofl tertiam cum itcrum gallus cantauit, prout fuit expofnum plettius Mar. 1 4. 9 Et dixit eis. Hic confcquenter oflendit quidforetîpoflolis lici
tnm tcfrpore perfecutionis. Quia
cu primo Chrifius mifiteos
tmfilas enimpnlfare iiegligilrfuo s quafi iure cjuieto psftdert
dicanduydedit eisforma inccdedi,vt fint pecunia
& promftone
adpra
alia
ftntit,vtdicit
Grcgo
Vt cribrarer ficut triticum.Id e%ttntationem mpulfa cocu tt.&ficut iu talt coucuffione remanct pa!.ca,& tranfit farinaftc
issnmanfitdiaboloadpcerMmxtcrnamâlltj verO îpojlolitra
runtid^loriam.
neceffariorum inceierentfpt diclutnfuit fupra 1 o.cap.& ideo forte crederent.quod tempore pcrfequutionis qux imminerct np Lceret eis
talia
portare,quod rcmouet dicetis,
10
1 1
Sed nunc qui habet iacvldportandiimpccimiampnuifto
neneceffariorum.
Igoamem rogaui
thaliter.lôn
emm
prote,vt non deficiat fides tua. Sciliin rogamt^quod Vet) us non caderet, fed
Tc llat./rf efl,portet.
'[nwitmaneretyideoficfuiiur.
Et tu
iliquando conuer
Scilicet de peceato
adgratiam.
-onr.rnu._Joc
dkhur eiquia ecclefia erat ftbi comittenda,vt Im, vl.e.vbi tcrdicitur ei a Chriflo. Pafce agnos mcos
12 Simiiiter pcldeslrepofitorium vittualium. Etquianofo lum erat eis iicitum taliaportare , fed etiafeipfos a perfecntoribus moderate defenderc,faltem protuncfideo fubditur. U Et qui non hz.Scilicet gladium.
14
&
Vendat tunicam fuam.Per hoc innuens,quod Ikita
edet
cis
fidem non diftcere tfaue adfinem mundi, potiffi. unEcdefia Homana qu& a Petro pofl Cbriflum fundata eil.
<!>ocetiaptet
defenfio
15
mbderata tempore perfequtionisfideo fubditur. Dico enim vobis y &cc.s cilice t,mortem acerbiffmam
&
cS
J->omine,tecu paratus. Hoc dixit exferuorei \& confiderts de fua conilantia
tempttbiliffimampcrludaorumperfequuttonem.
k
7 9
Et
di
Etcum
L I T E i\. i^ jt Dominus Simo. Ecce Satha.ex.vos,&c. Per hoc pafet noddiabolus fidcles tentare non p6r,nifi ex Dej licentia, -"iitdefanclo Job dicitur Iob. t.b.
'tautem
QwJc-mVeJ.Do.rj.^cExponatvtfup.Mat. z6.&_ Ma.14.
candum
eis.quan.mi,&c .Qn.mifli fuetunt Apoftoli ad pdifine prouifione aliqua neceflarioru.fuit diuinitus eislaute prouifum,qa nihil eisdefuit.vtdr ve textu
ftcribrmtficuttriticum.ilx
inC
ai
\7
ma ^ ls
hoc habetur,^ diabolus ho

cuteretentationib.
Qn
,ata g ltco
quam
rorelaxatiifuitiliisfibi.puidercdeneceJlanjs, in viapafli fuerunt penurias muhas vt patet in aclib. Apoftoloru &:
lt
'agnumtpsAndream Epifcopum rentandodequadam uiiere,ipuim ad hocinduxerat,q. illius muheris tereum andiendo manu pcufierar.plus fuit a fuo pnncipe cbme us
)
s.VnderefettGrego.indialogo,q.iJlediarolusquiper
legendiseorum,hocautfuitaddandam
fiducia
paupenb.
prjcdicatorib. exequendiconftanrer ofricium pra-dicandi. Vendattunicamfuam& ematgl. Gladius fpirituscft Dei 14 verbum in facra fc.ipturacontentum,proquoen.et.do in
factte fcripfura; fludio
_lilliqui
pcuraueranthomicidia&.al!amultamala.
vedenda
eft tunica, i.extcriora
bona
zgoautemrvgauiprote.C hrysos. >vtnon vt fdem non
ncges,iea agitandus fis,habes
tamen reconditum femcn

liJ
Nonaut d:xif,rogadcferas, nam & Ji paulufidei.
Junt exponeda.Haxeft lila margarita, pio cuiusemptionc om.nia Junt vendenda,vt dicitur Mat.14. f.&i Sap.y.b.dicif.
'a?fecutifunt aDeodonumi IknA Tl ôraiap,dcbetquaniumpht jnbono ca.reros roborare. 7 Qui dixit
d0C0,K:im
Omne aurum in toparatione iilhts aretia tfl xigua,"& tanqua lut Aflimabitur argentu in ci mparatione itlins. Sacra vero iciiptura
,
contineturinducbusreftamentisjideojiiliditur. Tomus v. II z
977
;
Qoi.ord.
-
& Nicolai dc Lyra.

e
Et
ipfc
r,i
j,
, ve a tcce-UJiHuo. Duoe'adii,pmunr, vvj; noui tfret aduei ius diaboli munimur infidias tcris Tcitament,qnib. Etdidtur^ f:.'.Qniamhi!dcc(t,ciqucmvumiqucTcItamciutdoannamunicrir. b Mfc ifi Duo gladU lufnciuntad tiftimoniu fpotepafii faluatorisVnus qui
auulfn
rfi
ab
eis
<,i-antum.T)MO Apofrolis prcce o
orandi,&ipfcauulfuscftabcis.SoInsoiat proomn:b. folus proomnib. palTurnscrat, innuensorationetn IV
rantum quanttrrn
i
Jatl
i>
&c paflionemanoftradiflare.
Sllapidis,& pofuis gcnib.ln
hoc myiticc inuit,\
n
.
& apoftolis audacil
certandipro Dnmino5: cuulfaictucnfitauricula doinino ClMlil muiiiuiv | iwcriam morituro pie-
ouod fcriptum cft, oportct * * -
impleri in l
me.
Et cum
iit.d
t iniI
r..,.h/>.. PtJt.liA*.
tio-em. Inp tio-.cn.
quisdepuratuscft.Etcnimc3quac(untdcmc,finemhabenr. Anllidixtrunt.Domineccceeladiiduohic. Arilledixircis:

a
^
.
idiplum dirigin F idem >d eif, v adipluni Derdi adipfumpcrducht ntentionem IqH
tatem virtutcmquc
f
tJ.
SatiscltEc c^reflus lbat

tc
<*.'/*
lecundum coiiiucrudinem
in
.
monEtcu
4 mmporeftL:
J
ntf
dclviqSSlci '" n
~P
Olioe
t SrÂheronfnfc ccrct.Aiter qui nc-
%tamto*u
illum oliuarurn-Sequuti luncautcm

iu-<i- aif.rCM*i.
& difcipuli
^^fd
ft
quaquamexemptus
orabat , Pater quam fenfionc faccic perpofiris genibus hominif pcilboirenueiatiiepidar.tci cx I I leilCOrdij priori I ftfcu fltm >'n-| miflbs. S Uii ij pj -i-ne ceaamM 12 puli , ne ab lllci ibi fe- h D c Etcgrcffus non meavolunrasjicd ruafiar.Ap- bat calicem pi iltum amc.Vcrunramcn cundum cofwtudi-ittn. Homo f.ftu comodn cft confbnatus.ûoor en itiiftjtut Nm nohii tiiflii ert.id eft, j , natlim VllC
f
cosnorotum quod d c porucre pro cius de-
vagina,
oftendcret
pcruenin'ecadlocumdixitiilis:tOrareneintretisintentario
it
tf
nem.Etip(eauu!fuscirabcistquanrumia6tuseiHapidis,& 10r3tnon tw m n vt nil bfbiiuro poiuoftenilat.

dicens:
t
fi
J adTuui"iam ! 9 g orabat dicens.

tani
ti[T
vis,transfer calicem
patiendi,
(i
Tradedusadilcipu-
ffnr>-tt nos
cllit ift.nectfle
eft.ui e.
im
ptop
ei
'.
cooiotiatu. ft
&
* .
nobit.
auc illi angelu s de coelo ccnforcans eum . Ec fadtus in j+ paruit tumlocumadit,vbi LtractLS eihudor ems ijCUCgutCaJi6 rum.quinon tMmh. fe c j| C poilct inucm- k agoniaprohxius.orabar.t
loDominusconlue
^^^1,
h.E,
d.
tr.,4. n.ncmorterjMHua. rcturtimuilTc t-i bcncdilcipulo> fansmi

Oliucti edu nis ic corporis myf.cr irimbutos,in cit, vtoesinmortcipfnsbaptizatosdefignarct, alt.flimo
fui
:
ty excufanonen
ratieinmean
tcm >quia quct
ic
mote
fandlilpiriruscharilmatcconrirmandos.
*Theophtuctv s.Poft coenrl non defidia & ludi
annuncior illis in leg^ Sz propherk. Si ergo fieri pi fineintentuludeorumcredarmultitudogentiiim,rei,o pafiionem.Siveio illiexcxcandilunr, vtaliividcaat, a mea, ed tua fiar voluntas.
;
iis q po't ptcr nos ha:c figurans 8d dcmonftras. \ .j.-igitur ccnam ft;dis fcortationibus vacant.feceditamcm in mo;e Ohuarum poftqua taliadocuiffctdifcipuloi vroraret:C6fucueratcnim feorsu hocfacere,idcirco&adi('cpulis auel litur.Non aute diiapulos,fed tres tanru affumit qui glorie fuxin mome fpcftaiorcs crant,quia cu SC in agone oratu
-
Srfomnus Dominumexcipiebat,fed docebat& or.ibatp r
T atcr fi
vis
t;
ansferca!;ccm iilnm Arne.A
wm o s.Vtc
it
doluir,cum,p fenihil habuir
tnfhiiam meam,vt mihi
dolcret,Sufce(. largiretur fuam la:titiam.C<
quod
^ firmantium voce
noftram.
denterergotriflitiam ncmino.quicrucem prirdico. yetuntamc; no mea vulutas fedtua fiat.^lpparu i

us de calo confortans
$c
rjtw.Appropinquans Dn^ timoie vt abdrahcrct in It
ruscrat.vtnevideaturtbrmidinisclTein.liciu^pprerea alTu mit cos,qui diuine gloriXi &: fuperni tcflimonii fpectaroviderent laoorante hoc hu res,6<: mana: natura: cfTcdicanr. Vt enim ciederetur verus homo
rurfusp^robedientiam fortirudinem mcntis
fufccpi oftc
cum nobisimminerquod
ficn nolunius,ficperii
i-
auditores fucrantvr
cum
tem petamus nefiat,vt tamen per fortitudinem parat mus ad .mple.idum conditons voiuntatcm potius qu
effe,natura:
erat lacere pccmiilr, 6c vitam appq tit ctiamipfe vt homo,prccanturque vt tranfeat calix.
quod fuum
k
re
Etf*6tuseftfudorcius
//ct_g*.Appropinquaqfe
luu.
tm
or^rcnf/j/irfnxi/irfrdf/o/icJw.lmpoilibileeilhomine no tcntari,necait,vt no tentemini.fed neintrctis in te tationc
ceirameh mentis
terroris
dam vim
ruri
noflra; in lc expreUir,qui m|tJ:
patimur,cum poit pufilium

duret.
Orê.ldcft,nctetatiovosfupet,&:intracaires /uoj tcnear. e Et ipfe
quod in ^tcrnum
g3^
9
efl
Si*i*
NICOLAVS DE LYRA.
o
i
Etcuminiquisdeputatusefi.rVoc fcribiturEfa.fi. d. Et cnim eaquar Cvmt dc'mc.?criptj fupple per propbetat, Fncm habcnt At illi di.Idesl,funtprope complementnm.
eleuat.o mentis in
Ora.neintre.in tenta.Ov.j/Zo c*im fecundum Dcmafcni, Denm. Qjtanto autcm mens tleuatur in Dt t,
tanto facdius tentatioab eo fcparatur.
io
l l
Et ipfeauul.eftabeis.i2Mor/o
debetcffejolitarh,
4 Domine,cccegladiiduo hic Atillc dixit eis. Tôcnraue Mitdi. run t ^p ofloii looui de facculis vel peris, fed tatum degladiit, quia ** trjir animari ad defenfionem fui magilirijicct poslea fiêrunt /imorebumanopercu/fi.Dicit autem Cbryfofiomus qnod illiduogla* erant duo magni cuttdi ad fcindendum carncs agni.
dij
deuori,] Et2pofi.geni.ora. Qjiia debet ede reuercns Pater fi vis tran. {>/< debet effe clifcreia,fubmittendof 1 2 *m voluntatem voluntati ditunx,
&
ti
l?
Appa.autem il.Ang,^ iftone corporatiin fpeciehumv

Con.cumtTermodumferuientisquodfatlumfuitjd
eW'
c
f>
14
Sttiscft. <{uia vnus euaginandus fujftcicntcr oftendit liccntia 5 audaciam Vctri ad defendendum fuum magiflrum. fc dehndendi
6 vnlnntariam paffionem
&
mandum fidem difcipnlotum,quod CbnTtns fitwaior

(iotie dtitatis,pcr
Chrifli,qui cum haberet quipro eopugna
ret,ipjrtamcn hoc proh'buit.jilius nomeuaginatus oilendit Jipoflo ad defenfwnem fui los non fuiffe permiffos facere quantum potirant
hoc etiam oflendtbatur, quod in eo vera hu " tas erat,qu confortabatur contra triflitiam infur>entcm in / fenfitina ex apprehenficne mortis immincntis, Et fa.in ago. Erat enim ifla agonia rdutlavo fenfualtti 15
'C
6
maîlhi.vt pertboc ofledcrelur quod perfctlior cfl patietia qua defenfio etiam licita.
F.t
mortem
horrentis
tx parte Chriilife voluntarie offerentis

priditorietradrntis,ibi.
egreffus.H/f ponitur traditionis Chrifli executio,& primo , fccundo ex parte lud.t eit
na qu^tibet pars permittebji agere pati qnod crat primutn Prolixius orabat. Oflcndvns quod in maiori nectffitati 1 6
gis debet
1
& rattonis ipfam acceptantis^quia &

&
virtutc
Adhuceoioquente. Cinaprwium dici

eratilluc
homo oratinni infifleri, Et fadtus efl fudor eius ficut gutta: fang:r vchtm
\do
rr. F.tcgrcfTnS.De loco caeme prjtdiftje.
Ibat
fecundumconfuetudinem. Quiaaffuetus
txirr de notle caufi oratitnis.
era anxictste fenfujltti tis quapi rvittebaturagere pJti,q> dittum cfl,fitbat vt nonfolu humores exirentpei propriuw,vt retu,fed cum hoc aliquid defanûiue fudore tingente t fcunlnt
ln montcm Oliuarum.Scquuti iuM-fiCc.Fbifcicbattra 8 ditorcm venturum*
ro alios fnpematuralitcr failnm cil,vtfinguis profudoreexhiut ffc ficCbriflus iamfhumfanguintj>fjlutenoftra ijfunderc incit
-k
i
Ora.
IW
M
,
4
6
Dfimme
ecce duo tladii hic.

fidci
ncm falfitatem
t\o4 L I T F. r\. Et quoniam fufficiunt ad omconrrariam dcftruend<un,frnimur.

tueb.it
fciebat traditorem venturum,obtulitprimofpiritum feruorem orarionis.ideo fubditur.

17
>cr
Et fatlus
eflfudor.Exfctuotcotzndi, &: cx apprche; io

f
Satisefi.EtegrcjJusibatfccundumcofue.Scihcctadlocu vbi
nc imminentis tormcnti.
Lucas Cap.
.,
XX
V'x
trifiiiu
1 1.
AThiophi'lactv s. Porrodifcipulizeloflagrates tanguinepuigarer.&qdcjd lcandalide t,hoctotum ipfemoriendodelerer,fed&totnm etiamgladiosexinuunt.Vndeautem illoshebant?agnuim amenfa molarar, mun-un peccar munnn peccaris t decurrcntis in tcrram. Et cnm furrexiiTerab oraexieranr.Arorguirur mor iini advitam ianguinis
>
morteeius
&
'"
reM uret
1j
(omnum
uincercnor. pciTunt.
f
1
Perrusqcontrafcotur.Aln.n.iterrogar.
ojclaretur
Sufdt Dominus CU m,nonquod

|
tione,
& veniiTet ad diicipulosiuosinueniteos dormienres monctomiomim

b Apparet.quia pro Vicioa iam ctegationc. luarum uigilaodo& oram'oparticeps exUterc.
iliis
pumDnizcIo vteba
7{on percutitmusHpfc
oriuerat quos c Ideft.nein uoi calixmcz }.ai5o-
nisincumbat.
c
firniuenosdoceat (edviec^pditorem vidererur, rcfuj:re

5
pretriilitia.Etaitillis. Qiiiddormitis?Surgite,orate,ne
iretis
*
in-
auremnonexpedat
pceptum,ita fem per
2 Percutitaut
pontificis,
.
in tentationem
a
t
u
"
afliceret
pro-
Fa-um roncrmt n
irutquilliai leegit.
srmcntllam erim inm fufl.bus.qui quan diucumpace
Adhuc eo locjuente , ecce turba, &

fuit,
feruebat^magiflro fcruum
m,cuiamoiis non negarcr.
dr.Cumhisq dert pacem eram

.
antecedebat eos , ck cpivocabatur Iudas vnusdeduodecim eum a Vt hoc

figno dignofcerent
&ampufortuito
taraurem eiusdextc
quam
tenerert.
,,
,,c s.
11
approp;nquauit a Inftri.mentc
circa ipiuni erant,
Ielu, vt oicularetur
ps
eum.Ieius autem dixit ei:. 4

t
iam Neq;
is.moitem irioeas.f. tuus Domtnum.difcipuius m:gi/(rnm prodis.' :ioitemirrogas,f.ruus Dominum.difcipuius m:giitrnro prodis.'
contigit,fed fignum hOC Ctat . DOntifice^ hoccrat,pontifices
imine ftpercuti-
Iuda oiculo filium hominis

a
EtgUdio. nterrogalTent
Ordo.
quod prrtuseoderiaidore
Videntes autem hi qui qui tuncerant, om6 nes futuros fcruosj, futurum erar, dixerunt Domine,fi t
tradis
?
.
mcrtis, quocztera calatus fuit piince
'
'
in gladio? Et pcrcuflit vnus ex illis ieruum prin^^"Jiil, d percutimus V amputauit auriculam ciusdexteram , cipi.s facerdotum , nncrefpodir.
fque
/.','/(.
&pditurosauricula t M dexreram.Etenimfi 2(e
Mofen audiuiffenr* nunquam Dominu

cloriacrucifixiiTent
Ma.t+c
/o-is.b tn0 P c
Ideft
\i
cf.,ncr, niou-CJtuoe quoii
futuiumeft.
Kur quaw
pictaiis obruifcitur qui nec
ho
fle? fuot paiitui uulnetari.
nonosmoucat.qii
m
nt
efr.Permir
hucufque
edi,vt
me app.
Reipondens autemlefusait: SiniteMquehuc: tEtcum auriculam eius , fanauit eum Dixit autem tetigiflet ~
.
-
9 Veram Iefusauncu Ma.xj. iolamreftimit. Vtneratad feprin 1 ie

c
t n< , \igiftratusttmpli,& fe. t4-q.i. luxtaalios Euange-
.rimpleantq c : e lcripra funt. f maglitratus templi Seditermoras ver
j x
"
d e0s
ycncrant ad fe
,
p r nc
j
&
icniores
\^
p es Saccrdotum , cVf
,|
r Quaii ad latronem
, 1
%f "itt^T
liflas
non venerant R 5f,"

i6.c.
n -fSJ
*
boiminterrogatiu &rpondenris, Perrusauiditatedefenfionismaiorccom
jnoaneproDominopercLiflit. Scd nopotuerunt fimul dic juxpotueruntfimul fieri.Nonergodr. Siriire vlquc

tha
ad Iefum principcs faccrdotum,&:magif);ratus,fedinatrio Caipha: expe&aue rant.Sed qaillideneceDf,iiraaeebant,vtquafiinnoxii vi derenrur.cum perpdifcipulum traditus,atnbuno, &tur-
Gai.+.d. t Matt.
hu ]uafiDominoplacuen*fa6lum Petri,cumapud Mat m legatur dixifie.Conuerregladium tuum in locum
fuu,quodpoit fachimapparetdixifle lefum.

l
erunmpnncipiffdcer.
Mvstice.
Seruus
eft
populus
biscomprehenfus,apr4;fidedamnatus,aRomaniscrucifi" yus a populis ctiam Barrabas cft elec~tus,volens Euangeliftaeosmaxime eflereos,quorum confiliocunlagerebatur,dicit eos veniflead cdprehendedum faluatorcm,q fuf
iuflionispoteftatevenerunt. Quaft &d latrormn exiftis cu gladiisy fuWb.Cum quotidie vo bifcmi fuerim in templo.non exten.&c. Stultumefteu gladiis,
f
Iu(oruni;pnncipib.f.indebiremancipatus,qinpailione [Jldexteram aurem,id efl,lpualem inrelligenriam perdi dit iniitra,id efl,vilitatc-liierxcontentus,non Pctrotolle te,JdiuinoiudicioabIiitam pandente. Qua^ aurisinhis,
qt :iedcre
&
'
ptuiy. fanata,figuat
maiuerut,pterate Dfii refliftitur. Vel auris am auditum ablata vetuftate innouatu,
&c fuftjb. quafrere,qvltrofecorum offert manib.&in no\c quafi latiranrem,& v.eftrosoculosdeclmantem inuefti
vttinnouitatelpiritus,&n6i vetuftateliteraj.QSferuus iQ;ntuseit, rjtinetadillam vetuftateqgcncrat in leiuitu-
ideo gare per proditorem^ quptidie in templo docet.Sed aduerlum me in tcnebnscongregarnini,quiapoteftas vc-
ftraquacontralucemarmamini,in tenebris
cft.
tem
*
l
qua;
Trinc.fa.
Inue.eos
tirfuaiMpotejl repelli,
NICOLAVS DE LYRA dor.prx caufata ex malop& aggrauationem animiqna krcmaiiprtfniis,q, nonpotefl amoueri, & ftcpty
Xii.Trifdtia.n.efi pafjio
ftc caufiit
Quod
futmnmenX.Sciliceteaptionemmagiftrifuhvtduce
'jcjHiisnnpedit
t
vittrius
motumfpiruuum
a corde ad organa fen
retur ad mortem, S Dix.ei,Do.b pereu.in gl.cVr per.vn.ex iUrftift difcipulis li centiatn petentib.percutiedi ad magift rifui defenftonem,Vetrus qui erat audacior cteris,& feruentior,non petiuit licentiam,nec expe
clauit refpon fionem,fed amputauit vnius auriculam,intendens interficere velgrauiter vulnerare.
quia buiufmodi\fpus caufant opera t>igili<efin ''Ihftriiliiiaimpcdii/is talem motumfph ituum,caufat aggrauanemjtnfum
m exurwrnm.Sed
tum
& ctffathnem ab adib.propri\s,(tcut

cx
pr ogredietcs a corde debent
fit
infomno $
vaporationebumorumex cibis,etpotib. 6 '"dci.tr veifss ccrt brum,qui bumores ibidem ingrafiati exfrigi c <te cenbri, dtfcendunt vt rfus organa fenfuutn, oppilantes meaf!<iittu,(iuicaufaiur
t
fi
quiapemittendifunt demefcripta funt.
Sjni.vfqj \\uc.Qjia(idicat,nonmoueatvos,quod eflfutururn t ytme comprehendant,vt itnpleantur eaqtt*
ftr tjucs fpiritus
ad organa jenfuu
tra*
'!'(>& ftc ceQant ftnfns ab afttbus vigilia.
Adhuceo loquenteH/c confequcnter ponitur executio

omscxpartr Jud<e tradentis,cum dicitur.
l
10 E t cu teti.au,/ quo apparet maxima Chrifli charitas fana* do itlum qui venerat adcomprebendetidum ipfum. Dtxit aut Ie.&c.prin.fa. Ccntrarium videtur Matt.21.vbi 1 1 in captionc Ie dici videtur ,quod principes facerdotum nonfuerunt fu>fed duclusfuit ad eos per comprehenfores ad locum vbi conucnc-
QBo
in
^sdeduodecimanteced.eos.r<*?K<rf<c7or illorum
telligit
comprtbendere Icfum. 4 Etappropinqua.Iefu.vt oicu.tu.Dederat.n.Iudascompre. fom.ifiud fignum,ne pro lefu caperent lacobumfratrem Domi "mfuitei valde fimiliswt ditlum fuit Mattb. 27. J Iuda,ofculo fil.ho.tra./rff/r,i/lgo cbarimis proditioncm vvctdyfacts.ex quofattum ludfi aggrauabatur valde.
tf
foteiiant
rat.jLdquodrndctur,dupicittr.Vnomodo\quodiicetncnvenerint qiiodpti ad comprebendeudu lefuminproprus perfonis venerjfit t in virtu- cipcs fate in miniftris ab eis miffis.Alio r>iodo,q, aliqui de principib.facerdo cerdotu fnerutin tum venerunt cum miniftris ad comprebendendum lefum, vt diligi
captiotius fieret ncgoctum,piures tn expeclaban, in domo,vt dicit Mattb, ne Iefu 1 z gladi js,& fuftib. Quafi Oûafi ad latronem exiflis
cum
V 1den.au.h1
qui circa ipfurn
erant.C/>W./ri difdpuli.
dicat,tunc non cepiftisrne,quia nokbam,nec tfiodo capcretisnift per rnitterew,ideo fequitur.
Quod
vfqueibi. 10 Et cum
1
>.
&
Sed
MQBÛLJTE1\_,
1
tetigiffet
Ittumfurrtxiffet.
Exponatur
ficut
Matth.27,Marci vfque
4.
fio auricul* ferui potificis
auriculameius fanauit /?f,e&"f.Sicut pcifigmfkauit inobedietia ludaici
9'8i
GloLord.&: Nicolai rje Lyra.

y sticf Ga MysticfCi
air.
?h
ante
A
Ta.iI.0.
cio
vniusanni prc. .ouirontificatum vnius.mnirrc TWf;/?i/icfr.Caiphx,qui pontificatum tamcn ad Anna, fit>i cmert a Romano ptincipc prius
usaliquisdoifrr usaliquisdoifrommeitqfovr
te iufii
increpas
Efigd
& n.p.
|
Quod Pon us
vr Iii.ii.ncsair.
in proxjmo fuerat negatu f^ff.aJon.Mctit^ a longcq ir ccclcfiam m.itaturamC.uittipailioncmlo rus.
galhcantumnegar,eosfignificar, qChrifturnantcfcfik ctioncm Dcum cfTenon utaucuint, mortc eiustuil
Qupd Disantcfecundum
ge diftercntcr,qui.i ccclefu pautur pro

lc,
Chnllusprocc-
clcfia.
exi!tiscumgladiis,6^mftibus. t Cumquotidic fucrim in tcmplo, non cxtcndiltis manus m me,fed

a
galhcantu negatillos fi$nifijr" qui nuncinillo dum homincnii vobifcum

-
h.-cc elt
fecundumDcun
vtraquefubliati
}gnti*>e. Ignis cupiditansinitinclu inalignilpintusacce a rtitia fus,inatrioCayph.c xcnint ad ncgandG, &bla u U lllj;jiiuU)W.i.'m
Noftn ncquiti*
rcftr
toagrui.
hora veltra,&pote(tas tcncbrarum.Comprehcndcntcs aa.
ranr,&idco'
2 negat.Primi
J $
e p jphcmandum Dcu c trusvero lcquebatur cum a longe. t Accenlo autem lgnc lmcuaspcrfidorum in medio t atni,& circunfcdentibusillis,terat Petrusinmcarnubat.Quod.n.in dioeorum : Quemcum vidiflet ancillaqncdam fedentem tusm domoprincilacerdctum maad lumcn, &cumfuifletintuita,dixit: Ethiccumillo crar.
tcm cum , duxerunt addomumpnncipis lacerdotum Pc- 4 Dinifui ab i.m. Hoccft drii.inonis." Mtutat.
.
>
11
In hcc diurtlui
<
rxictis
t^
caruse catuseftdou
furreft io in
fcijb).
Huchi
timotii
f,
Secudusciufd
corporccccL
i
Et conucr.domM Intuitu prot;

(j
adlachrymas,q
in
mcntem
f>is igna
fynodus gereignis intcr

f
Quodocgat f>ctru,cbicpiionis
eft
quod
penijet
fiJ.ci.
bat,hoc
frigora noctis foris accen fus typicc dc-
Atillencga\iiteumdicens. Muliernonnouiillum.Et
pufillum
ait.
poll:
alius
uidens'eum,dixir.Ettudeillises. Pctrus vcro
censquoticn uerat,quodc xerat,nc

tenebtis
re:,
monftrabat. Hocfri gorcad horani tor-
Ohomonon (um.EtintcruaJlofacSloquafihorxvnius,
.
qucmlux mu
fpcxit.
pcsPctrus,quafii/ru nis miniftror.im ca- B

lefien!cupiebat,quia
tcmporaliscommo
p.
ir.c.
aliusquidam affirmabat dicens: VcrcScfhiccum illo erar, elt. Et ait Pctrus ,Homo,neicio quid dicis h nam,c^Gahla!us Et continuo adhuc t Etcon*
a
Et
egrcffu
Abimpioriir
cilio feclufus
Rtrpcxit Jominus
illoloqucnte ,cantauitgallus. erordatetut Pctiut

quia mifericotd
. a
difolatiumperfidorum focictatequx
rebat.
ad p^nitenliam ucat.
Jauatjquac nor
ucrlus
Dominus reTpexit Petrum

S
Et recordatuseft Petrus
obhocperm.
h;vfitate,vtii
fiae
tOc.
4-i.c.Pe
Scd hanc
infi-
SbfcSi rclSmt & poft rcfurrettio

nemin
capturapif-
vcrbidorhini, tficut di xcrat,quia priufquam cralluscantct, tcrme PC âbi S ' Et C rcfrus foras Petrus fûit amare. Et viri
.
principe
deretur
renu
1 1
quitcnebantillum,illudebantei cedcnres. fEtvdauerunt
cium, cum prunas

pofitas,& pifccm fu
eum
& pcrcutiebantfaciem eius

Prophetiza
.
ckintcrrogaucrunt eum,
qui
te
penirentic,& auderet fua confidere.

1
Hiccntcs
Quis
eft
percuifit
Etalia
I ludeicjt.'ltr)i-
pcrpofuum
vidiiTet
taellpropru
virgapcuticrur'1
xillaiudicisllrae
l
corfuu prunisamoris inflammauit. d îc/lîiJW.CurprimaancilIaprodif,cum
viri
magis
poterant cognofccre? Nifi vt ifte fexus oftendatur in nece dhi peccafle, per paffionem redempturus. Etideo mulier
Sed qui tnnc c colaphisIud?onim,nunccxdi!urblafphcmiijs ralforC Chriftianorum Velauerut faciem, non vr eorum fcc a
.
item.-Dedi maxillam
meam alapis.
pHmarcfurreftionis myfterium accepit,& mandatacufto dit,vt vctcrcm prxuaricationiserrorcm abolcrer.

c ^n//fncg.Nonin monte,nonin tem plo.no fua Petius negat,('ed in pranorio Iud3eoriim,in domo prin ciuisfacerdotum vbi non eft veritas,vbi Chriftus captus,&
mdomo
'
ligatus.Qnidnificrrarer,quemintromifitoftiaiiaIudaco<*. :.b.
rum?EuamalemduxitAdam,Petrumaleinduxitfemina. *-Noniblum negat Chriftu,qdicit illu non 'tV^fT"* fed et efte Chriftum qui cum fit negat,fe eflc Chriftianu, &itaimplctur,quoddicitdominus.rHjee^ 7^V. g GaW^wjfj^.HierofoIymitafj&Galilxi acq; funt Hebrsi
,
i
6C vnius lingua:,fed vnaquxq; prouincia hct fuas p: oprieta
tes,vcrnaculum loqucndi fonum mutare non poteft. h F.t toti.Poft tertiam negationem lequitur gallicantus. Sacramenta rerum p ftatum temporumdefignant.Mcdia no&e negat,gal li cantu r>scnitet. Poft refutrectionem fub lucequem ter negauerat,terfeamare profelTuseft,quiaq
in tcnebris obliuionis errauit fperata; iam lucis rememoratione correxit,& eiufdem vcr? lucis praientia plenccjd* quid nutaueratêrexir.
quodam Moyfifece tiam cognitionis eiusabfcondant.57/^/> crcdertt,Ho]f\ derent domino. Hoc velamen vfquchodie mant: daeorum.fed credguibiiseftablatum, cumillomori te velum templi fcitjum eft. AThhophylactvs. Conuitiatores qdctn inte rantesfuere,quihaxlefu infereba> oporrcbat diabolum nullam maliti^fpcm relinquere f< dcre,vr in oib.naturc noftrctnuenta lancra vinceret,& t baret cum.Etenim quia proprer hoc naturam noftra li c pit dns.vt roboraret cuin contra ocs diaboli artcs,&o n dat quod fi ab initio fobriusfuiflet Adam,eutiquam :t vidu.s.idco ocs ipcs diabolica; in cum fui c-
non
videret,fed vta fef ficut
&
nKK
<
bytur
maliria-,qux fubftinebat,Vt nos,qui fcquimurcu,confidamiq> inChrifto natura noftra vicerit , ne formidemus

vel trifte.Idcirco
lum opprobrium
& & percutitur &:

fe
ilji
i
\U
Scd hatretici Iudci,q vlq hodic .Chrittum ncgar & mali Chrittiani q reprobis aftib.exarcebant, dum fua: ogitationes,&operatenebrarum abillo videri nonpuiit
;
&
Vrophetiâ.
&
Cotumelta in eum,q
^phetam
Mystics
(
quafi illudentes aiunt.Pr o.quis
ejl
qui tepercu.
Situ
NICOLAVS DE LYRA.
i
Scd haccf ft hon.y obis conccffa ad tne comprehendendum. Et poteftas tenebrarum. /<* diabolus tencbraru
adboc
incitabat.
princcps
Chrifti
eos
3
cordata Matthtei.26. Et viri.H/c lm 5 confcquenter dcfcribitur Chrifli ccmprebcnf, fiocumdicitur.
Tetri varie loquuntur enangelifl(,quA rarieUs expofita fuit
Comprehendfftes aut eu.H/c confequenterponitur
tradiu comprehenfio.Et fubditur Tetri
Pctrus vcro fequcbatur cuni a loiige. De ncgatione enim

Tctri.
ncgatio,cumdicitu^
6 Prophetiza.Tf/- hoc enim defignabant,quod ejfetfalfus pheta,cutn ignoraret qnis eurn percuteret nonfolum iUudel fed etiam calumniofe interrogabant.
ro~
\i
&
Situ
>,,!, j
r-u
** L
n.,
r-^-
T E
i{.
mentia cordaIud.Torum
16.
uiinarcannemmundi,quutunctangctChiittiisiuacle
tnentia
SiMar.J4.viqueibi.
+ gt
?8j
3
fedcalumnian'. c; r /?rtn.Nonverifaterndefiderant, C hriP.um purum homine de Dauid t

-irdligebant
;
Lucac Cap. /\y\in. mca; wp. XXIII.

c
i,t,vifidiceret.EgD
sii
984
vt& verum
dicat
Q
p
C iti"i.Secunc!uhoctrfoqtuv!i
rl
flicalumniarenturquodl!biarrogarptregiampote
rusad gloriam, d l'usdtatis.\ta temperattefponficne,

&-'
Ex hoc autem erit. Qui iemen Dauid calumniariquarre bant plus etiam audium,quod percomemptum fu ventu
(ermo calumnicv.
D
Mar. 14
fiaten
U i'nsdixerocrev
uixe,
Sa-pe
ditis
mpltablaijbemantesdicebantjn cum.Tit ytfaûseflcliesf Viov a lolliriti in malo.iota r.ofte viailittetunt vt hon

>|i>im
t "onpateat. Maluit
ie
fatcient
icid/um.
ratlete
Chnttum
ena
dicefi?
Imerr;auerat
cc sqi>inodo
rent
j
conuencrunt feniores plebis & piincipcs iacerdorum ekicri^ t concilium iuumdiccnrcs. t Si tu ba:j5cduxeiuntillurn
Chrittum fihutfl Dei baie, qua dicele vt pdtn nandi ca

tolJeretur his qui fa-
?rc
Clt
g.'itl!S
tesaau
'hrittum
atiid
ium Datiid
cum D
csChriilur.dicnobis.Etaitillis.Si vobjsdixero,non crcdcris
tentur cpobijciunt.
Matth.
X6.(.
eum
i
domi-
mjhiiiautemctinterrogauero, nonrcipondebitismihineouem vthon

pgo
num ocet, vt per credendum c hoc

Deur prouocaret; nec dicenti jed nec intercrcde
il.
&
haben
incmdefpiciliapjttfuppiicium ciucis eto cxajtatus,

cft
Ipfe ettim audiui- Mar.14.s~ tnus . Vbidixit.fnf lo. IO.C.
ncmenquod
inpet
omne nomen.
fitius
5
qucdimittetis.
1
Exhocr autem ent iSliushominisfedensa

11
hminis fedenr "d dexteram vmutis

,
Ci.in
fiimiissppaieam.
Dei
& V.
d.
(jWa e.f.
rogar
necem qui tnnoit
relpondere j
dimitiere
c
autem omnes. Tu ergo Dei?Qyi ait* Vos dicins,quia ego ium. At illi dixerunt , Quid f Chriftum a filium
dextris virtutis i>ei dixerunr
Quoci
c
i
6 Sua es filius \
ic
tentemia
dam
idicat.
S^ni q"?"orS
J?^
rjnfric. (lli
fpfl-imr
ciTe co-
tadhucdefideramusteftimonium?
Oreeius,
Ipii
enim audiuimus dc ,onio Deum

gnofcunr.
bn.
rxhoc
UCOLAV
S
:u fibi
i{
1
L Y R
A.
Erit filius hominis.fedes a dextris virtutis

dicit
Dei.Qwod im
pleuit efiin fccnfione
CiChti.Qniafi refpoMJfet, ficftatim impofuiffenUquod

vfurpnre dignitatem regiam conua Cxjaris ordinatio regiama Itsieis abjiulerat,jicut dicJumfuit fu~
timo.d.Et
dignitatem
ap.Si
hnfti,fecundum quod lefus poftquam locurus cft ei$ eft in ccelum ledet a dexteris Dei, aiiumptus 7 D1.au.0m ncS,Hat.z6.f.di'itur quodftanmus facerdos hoc di
dicitur-Mar.vl-
dominus quidem
&
autim dix>fjctficn obiecijfent contratum deredargu

verbis
&faSis dixeratfe effe Cbri[tum,vnde Io, tiaplurks 10^, xentibus ei ludtis.Si tu es Chri dic.n.f d.t\efpondit eis le
ione.
xit deccndumquod iile dixit ideo Alatth. principaliter <& primo ipfumjolumexprimitdqauttm cohfequenter idem dixerunt,>oli*
tes
&
lus.L
us
& noncrcdifs opera ego nomtnepateliimonium perhibent de mejdeofequitur. non nec terbis meis vobi' dixero,<f(Mf &
uor yobis
qutt
facio in
8
ti
hec
ex hoc ccncludere condcmnationem Chrifti forc iuftam. Tu ergo es filius DcuHoc non fequehatur ex dUfo prxcede* quid uixerat^sil fij. ho. yttutitomcn quia hoc trat rerum no
negare ne( etiam
lias
credidjtts
luit
afrmarct ne aperi ret tocum caiumnif, fed re'
MtfUl,
fpondit.
p*o
ati.&in.non re SicHt&ali^Sipetlucrat abeisdeChriilo lo fit filtut Dauid non in pluribm aliis eins refpfinderunt,
&
Vos dicitisquiaego fum.Qo</ yerhumtrat yeru et taliter

es pro
tanprolatum/]ui (alumniam non baberetfecundum veritatemjed
wibusfimile
iuucmtw,
vbfli-iationem fciebat eorum. e.di.Q hocau./ndefubditur.l,C.^dc.O.C, prio
Erit
H
\
jl
E^
tnftclus fj?.Exponatur ficut Mat.27.cV: Mat.14.

tait
centibus non credunt,necinterrogati de veritate refp5d<!t ncc ad bonam permafionem anequitia fua ceflant tales erant iftuRefiduym huins capituu exponatnr ficut Matth.
&
iltis.Homincs
enim ia malis obftioati
veritate di
26.cx:Mar.i^.
centibus
U
Ji
D D
I,
feu maUfatlor
witbidicitur in poslilla.Q}i\2. ifte
moduscapidi Chri-
& buiufmodi. UD D
II.
ems
ficut
pctfuum difcipulum viderur magis poflibilis. tohsctpiendi Chriilum per fuu difcipulu nonfolum videbatur fecretus, fed cu hoc erat magis conue>mvf\spo(fibdis
1
In eo.ca. vbidkitux in poftilla. E t fattus eft fudot
&
*>sifut>mtfndum populum,quem Tharifai tnaxime timebant i prionecbrifli vndeMa M4.fl.N6 i die fefto,nc forte tumul 1 fieretJn popuio.A'rfe ex hoc q, dijcipulus Chrifti affociabat
(
ti
gutrxlanguinis. Trout d/jclores dicunt contra naturam eft fudare fanguintm: nee in libris medicorum qui de iftis corporaltb.paffionib.trailant,vt cre do hoc inuenitur,vnde tenendnm esl,quod fuit fupernaturale &ftguratluumJTsJamftcut Uuguiiinus
dicit Jigsijicabat
de
corporefuo
tratpopulo magis perfuaftbde,quod Chrijtut ejfet fedutlor feu malefatlor
naturamartyria.
CA
1
V T XXIII.
CAPVT
T
b
XXIII,
R omanae porefl ati
vt
co
m odo
^Tfurgensomnis tnultitudoeo- a
->
t.t>equitur.
^rwi^w.Tradiderunt
Romanae
iurgecs omnis multitudoco rum duxerunt illum ad Pilatus
Iuda:iabeius interfeftjonealienos fe efle oftenderent in quo

nori eorum jnnocentia , fed inlaniamonflratur: (f^Tilatus
ICOLAVS DE LYRA.
C A
P
eundo iniaua codemnatio.ibi Pi latus
autem interrogauit.TV rtio
chl ^,
ie trib
V T XXIII.
ducer5t cam.Qaarto deuota tumulatio impia occifto,ibi.VA Io feph. tii.Eteccevitnomine eoram Tilatopr*Circa primum dejcribitur examinatio
prttuo
ftde fecundo
dicitur.
cum
accufatur *
^Tt furgensomnis multitndo eorum. Toftquam

dtfcriota efl Chrifli comprebcnfio pcr maticiam lud&o rum,hic confrquenter defcribitur eius occifio pertxe-
coram Hcrode,ibi. Pilatusautem
Circaprirmm
pi.
Et furgens omnis multitudo coru du.il.ad

loco l\omanorum.
Qj erat
ônentfgmiUum^vbi primo defcnbilurjollicita examinatio. Se cundo
ibiprtefes
Tomus v,
?S;
^m
fupr.
Goi .ord. & Nicolai dc

Cum
1
Lyra.
dj
duoobiefUfuerinr fcilicet, cptriTi'atusamtm lcChriftiidiccrcr.lM:misporuit:m a btiureUdi f lubcr<t,&:

a
quePiIamsnecinterrogandnm laUiaroremde hoc

fcd magisnaaaoccafior.e,!iberum abcoiudicand
diror Je.-ib*it.sdixcra..-lc.d tequ-e funtCr.amCcfari &in5ehocquafiapertuinendadumnih.lipcndcs > .olum

quinclcicuatquxfiuit. h Tudicis. todem
id(kfftVldefecr.utw.ltii*4i*r.
e
r
rrrw.vo<..Nccotrati.(oi.tcm,c<qocn.
tradit r
VCrUOqUO
..
r.rir.rir.i-.
iriUCIlU
inuidia nouerat,lententiadarccoêretur,Hcrudi die..dum,vi Mncui n:Nonint ttarcha Vcl al.l |ipljtMlfefinmi|e<|noJokifcefepoireni,inneBiunt.Ei WcoCcut
.
mnU
i
eOBi_cnientiaco.uuitc(.in.onia.
retlir
_
.
busiaccrdotum.rofpOndCtoCptXlldl.Vt
r
am
Huncinucnimus Ccepcrunr autcm illum accufarcdicentcs: *. fn ne P\t C frft dh u i H iim ^tn^tCh*tfimtkti.tt

<-. i
,Jf
J^l
1
L7o ndcmnarcr
c
d,c
t inmn.
x?bu!n]umo
Pri- a
quam
SaS
'
i
.ubucrtcnrcmgcnrcmnoilram,&prohibctem Ca_faii,& dicencem fc Chriilum rcgcm efle t Pilatus autem imcrro aulc T clim > dlcens Tu es rex lud-rorum ? At llle
.
T d_.iMri_f_Mr__. triburadari ncrct , H cr o!i!
que qui natu S
I
c
?uh?venit pnnccps" b 2 niundihuius,&:non ccrdotumSaurbas:Nih.Iinueniocauf_einhochomine. At
dicis. Aitautcm refpondensait: Tu
Pilatus ad principcsia-
^jê^Crfnrt
icrit
oftend
J3
mifluseft.vtxi
ouam.sX^Tnn .**
illiinualdcebant, diccntcs
*
_f*_
Commouir populumdocens*
__:
*b
___
_^
t /""* __1
_*
_..i__.W____
__
_R_r /*"î
^dh^
I
_!.%_--,
,,
udUg^nMcdlnuidic ftimuloiuilumdam
-lusdiebus.Herodesautem vifo Iefugauifuseltvalde. Erat enimcupiens&multo tempore videre eum, eo quod audieral
qu .a
&
Herod
n<
creduhtas
T
tiu*
tC
multa dc
co
clmmri'popl*.
_.
& lpcrabac fignum aliquod videre, ab

.
jVnV&DoiS.
CUiant. DOCUlfTe
.
Noni!lum,fedicac. C
..'--
cof_eri.Intcrrogabacaucemeummulcisfermonibus.Acip{e Accufatui
i
clatiam dccliik
nimpopUIUm,
Oi.a
__,
IZ SlgnfiCantUt Meliote.lafaqunondefendtur,&prob.t.i u rn tacuit & iiit &tacet,qui dtfrnfione non d'geta rbium dcfcndiqui timent ninci,aecaccuftioaem ii. I.IUIH H(*rn dicit.
pm
confitm-ttacrii.o.re-ide.p.citnoniefellcndo.
Sednehisaliquid
iw
,
3U'
priftma corpons j.. gnauu doccndo coniouilTe,taliqueaftu a Galilxa vfquc ad
niHH jUj rcfpondebac . Scabanc aucem Principes faccrdorum r r
nc
? credunt
q
j,\.
"
)_
m phetis, Chrifti gelio

fi
&
leg
an
iudcam,id eft,totam promiftionis terram,a fine vfque ad
videre
nem, pertranfifle,n6 criminis,fed indicra
eft
viitutis.Dent
bus apud Pilatum,pauca, apud Hcrode
non poflunt.Principibus ergo tacerdom accu r m

nulla
ejP
_?___
que
C
l
NICOLAVSDELYRA.
Cepcrunt au.acil.Et boc de tribus.Trimo deauer/ione popu lia lege Moyfi fcruanda,cttm dicitur . Huneinuenimuf jfubutrtcntemgcntemnohiam.Secundot/fuodperdoclrinimfHam impedirrt bccnoratur cum dicipopulutnfuum reddere Ctfari tributum , Trrtio auod voltbat ltbivfurpa>e rtgnwm luEtprohibcntem.
IncipiensaGalil-eavlquehuc.
r olibantenimtm t'?t
natiuitatis C
quoi ejfetftmilis duccbatpepulumadrcbellaHdumirrperatori l{omano,dici

liiitum IutUis profiteri aliquem
luds Galilxo,qut tempore
dominum tcrrenum,
s
/i
&
Deum.vtkabetur ^tH.$.^. Ante hos dicsextititluda.

*l.eus,quiaueftit populumin die proteftioius. hoc falfumreputauitêoquodaudierat Cbrulum t
te"quA funt Cafaris Ctfari
Trimum autemcratmanife/ie falfum y quia non venit foluerc legcm^ fed adimplere,vt habetur Matt.f.b.cjrlegem Moyti vjjuead mortetn fcruauit, vt declaratum fuit ibidtm.iiimiliter
dxis quarentibut Licct nobis cenfum dare C<afari an non.h\efpondit Jtfddttequxfnnt Cxfaris Cdfari vt habetur Matth.zz.c.Similiter trrtium,quia cum Icfus fciret turbas venturat vteum raperent faccrent fxpcrfe regem.fugit^vt habetur loan.6. b. Til.:tusautem
dorw,trfe>/îVir-:EtdicentemfcChriftiim regem
efle.
fecuium,qu\a,H
, qux funt DetDco,ptr dens quodpoterant effefubiecli nonfotum Dco,jed ctum:Dotnino. 6 Pilatus aut. Hic confequenter ponitur examinatio Cb
&
&
dc pfimo noncurauit,quia gcntilis erat, ideo dclrge Moyfinon curabat,fecundum rcputabat,falfum,quia refponftonem Chrifii audierat per relationem de tributo Cxfarireddendo vtprxdHJum ejl.
&
HerodcTilatus autem audiens,q> hfus effct de Galiltea,tcm'.(i ad Hero.tum vt Hcrodideferret,tum quia crcdebatcplibcntt raret hominem qui etlet de tcrrafua,& tnaxime innccenti
dum cvam,quodlicet
conucrfatus.
Chriftusfuerit in Bctblcemnatus,vt
d,
tt
s
<
fupra z.cap. tame n dicicur kic dc GaliUa, quia fuit
ibi nuir,
Std de tertio inquiftuit,q*ia vidcbatur effe contra Dominumfumt ludai coram eo dixerunt. Tôn babemus ynde regem nift Ctcfare
&
Joan.\9.b.& ibidtm dicitur-.Omms eni
m qu
fe
regem
facit
ConttzdiatCaiiiri-.Cbriflusautcmfcregcmetfenon negauit,neque affirmanii ,fed medh modo refpondit dicens: Tu iitis. fcrnntamen exprelfit,quodfi effet rex,regnum eius non effet de hoc mundo,
Qiii ct.ip fe IerolO.erat h is die. Scilicct pafchalibus,} cnc folemnitatem,quia Iudxus rrat. Tater enim juus fecitft dicit Iofepbus. tranftens ad ritum Iudaifmi,c\eundum quod g Herodesautem vilo lefugauifuseft.Tô/jorop.rri'**
/>'
>t luurtur Ioan. lS.f.Et quia Tiiatus fatnmdi cent. Nihilinuc.

3
Impcrator Dominus fuus non curabant niftde regno terreno 7 ideo Tilatus habuitlefum excuCL\i,Scilictt>crimi*is vel mortis.
illi
&
nem,fed propter curwfitatcrt>,iJco fubditur. F.o quod au.mul.de co. Sciticet de miracuiis eiut et d 9
W
'
o Ef iperabat fignum z\Ud ctl,mirabilc fatlum. Viderc ab eo fieri. Sptrabat ctiam ab eo audire qu* 4 r ; f &. \nf lita,idto fttbditur.
1
1 1
.2
_In
hochomit\C.At
ratione nonpotcrant.
in\l*.yt clamoribusobtinerrnt,quod
Commouit popplum docens pet vni.&rc.â// dicerent
12 Imzt.zn.lu.mViUtt.lefus autin cotifpcftutiusnoiult (ignum facere,tumquia Herodes cratindignus,cnmoucrctu riojltate,vt diclum e(t,tu quia lefus vcluit ojiendercq-pr* vcrbi diuini non debetcoram prinapib.i flentationtm furf> g,- ctjdcm rationibus
*
-
trbiuitpaccm comtnunem.
non rcfpondit cius interroiationibu
_i
MOt\ALlTEi\.
Tîhil inne.cau.in hac fco.Sed hiccll
:r
'
Incipiens
;
muenimus fi'bu.gcrt.noA[\A cotra Chriftnm propofi tacrant finipliciterfaJfaproprerquodPilanisrefpondit.
modus iniouorum
cp
mcndacuquxruntcodenationcmiuflorfi.i.xhocetia
>-'aliquandoiuftiii;,agitunncuti,i laic.liq
1
mclc cipcsenim faccrdotu Chriflum cocemnaueruc mortij rcum>qUc Pifatus pronutKiat inftocente ficauir,quod talcs digni non funcopcra vidercdimi ^: mftu i,.,&_ fic hodic fit m eius habctc relponu. piunb.locis,g> homiada: noto
rijqutpcrfccularcm iudicem fufpendcrcnuir,pcc cum iudiccm in naci.um } opuli !caxid:.liim lib. f Jltilliin.Sithcimv maligni qucrctesobtmcrep morem quod non pof.untpcrratioi.em3 Hetodts autcmvj,, hfu gauifus cJtralJc. ;Pcrhoc Chrifltiscoram Heroc.einccflr.ofo& homicidant cerc miraculum, nec fuis inicrroganonib.rcfpodcn
<-'
it
ii
''
jfo
A
Lucae
j^cciiend.Iiicn^dimiffiisaprincipecnicis^-tilitatediffcrreEcideoiuftucrar, vtPilatoq inuimsfruam ferehat,ex

al
Cap. XXllL Quantu

d uUtuliflu.
$88
n
p.j 3t ifl tt
<*>u
'
ua parte rnderenr.Herodi vero &i cxieiisquicotra le-
*nnoxiudamnabant,ficut indignisnihildicit.Vbivcro
u: r,quafiprogregeagnusimmbla\luspatientia^rcftar:
Virefponder,quafi
rode,vt exploretan illealicuid lcclensinco inuerireiof- w ttMo ChtlttA iiran dimittendu
ftudiudlmitfendi Icfum Pilatushabcat.artendc.Primoillisaccufmtib.dicit feninil caufe in ueniifc, dciudc ta wa incipto rei' ftenribus ir.ittit ad Hc.
inrfi
decccnauDeniqi Hevodisagnitavolunrate, necinuento in

Ic.'U
l
OtprOOUib.COrilupos&latrones *p;
[
, SpteuitHerr.sateitercirutvt
omneiin e.em
culru
premonflrentur.
S.,,Quodin
&Scribx | coriftanrer acculantes eum. Spreuitaurem ilfum Herodescum exerciruiuo & illuflr indnrum veftc t aiba 3 6c
ip(adic.tNaman,ca
miam HiwiMiu
'faCinOrC pJcblS
v-
ilavefte
&,iufr
d>eccatis in
c ta
(pemitur b remifitadPilatum.Et facli iuntamiciHerodes&^Pilarus in 4 teruovoknsdinvir' in.mici crant ad inuiccm . Pilarus au. <
carne
a-
ÊgfSSE*
ffpicndi
immolatus
gjseftpaflus
ptus: Qiiod h iuxtaalios
5cle
hical
Ean
tem conuccatis principibus lacerdotum & magiftratibus & p| e be,dixitad ilIos:ObtuIiftis mihihunc hominem 5 quail r d * _auertentem populum,& ecce egocoram vobis mrerrogans,
~3iusd1
mitterequsrir,tan-
10
">criminofioresad morteeiusinuenir. e sed mque Hcrod.

'
LSScll
liitur,indutus,ff
at
nullam caufam inuenio \a homineifto,exlusinquibus eum Adexprobranda du accuiatis.Scdneque ircrodes.Nam remifivosad illum,& .
ecce
gemmu
matti
I
m fa\ &o mm morre adum eft

,
^^^^^LT^^^^^^" *^
6
ei.
rgenUS, qUOJpai-
Ko
Emendatum cr?o
imt, efia)i
|. gi ,
ran.tione.rr_ann,.3 S tm,.cu.pertal.agao.ieb tplcriedeui*...corJ.,etud.ne.
latus.nec fe,ncc Hc d .* oc" t c... dg 3 ?, C hrifto Cldcndo ptum Cl

r
gSSftttg }^\ &
jjnit.bellorofas.
S
:m
ix ut
(saaioncruojcu(ssaguine.Ipic.n.
F
11'v'ntndi A ,Ui-n
'
illumJimittam.tNccefleauremhabcbatdimi,
Datopiionei; g endiqiifni*eJeBt.quiapont.ficef txcitotiannuibain,i-t
magitpeie.- o
Barrabaa
diemfeftum vnum,Exclamauitaurem
aOjcumitm.v.iuuvuw ^'""* u tis clamonbus ob- lufe.lia fimul vniueria turba tempeufle.
Ufai d.ccnstt.Tollehunc&dimmcnobisBarrabam. Quierac
SSbHSldSS
qucm
i;trf?.4.iPi/.AdHcrodemmittitur,adPilatumrcmitti ir,&:fivterquercumnonpronunaat,alicnstamenini. itatisflimulis obfcquitur.
(t/d^/"BM.Nefandumfocdus,quodHerodcs&PilainnoccidendoChriftum pepigerun.,]fucccflbreseoru ;:reditarioiiirecuitodiunr,dumludxi &gentiles, ficut nere&religione, itamentequoq;diflidentes,inChrianistn per.equendis,&:fidc Chrifti penmendaconfcnittt In typo Herodis Pilaf , qui per Iefum amici facli
probatinfcn tem,fedvtimplcrenrurfcripturx,abiGluitquidemiudi. cio.quem tamencrucifigitmyftcno. dmritte nobist&c.Qini prolcfulatronepro g Tolle bunc _aluatoreinterfcftore\prodatorevitaeademptoremelegc ic viia,&- latroeiniis runt,meritofaluteperdiderunt ditionib.intrhfedfubdidetutjVt&patriamregnumqj qct Chrifto pr_etulcranr,perderenr,&haftenuslibertateani-
&
&
&
&
m_e vel corporis quam vcndideranr,non reciperenth Banabam, &c. Barrabas qui filius magiftri vel patris eoru interprctat,ipic eft Antichriftus,quc illi Chrlfto pr*fcrent,quib.df.^w ex patre diabolo e/h7.Pilatus osmalleatoris
.
nt,Iuda?orum
gentiumqoefigura leruatur.vt pcr paflio
Ghrifti vtriufq 5 populi concordia ia&a fit vetura,ita ivtGentilis priuscapiatregnuDci ,&adludaumfidei
deuotione tranfmittat, vt
quoq,- gloria maicftatis corpusveftiant Chxifti,quem ante deiperant.

illi
dO&fc
intcrpretatur,diaboIum fignificat, quieftmalleusvniucr ia: materix,pcr qucm Deus vafa probarc permittit,& tandem conterit,cum in extrema damnatione confnngit. a Cruajige.
NICOLAVS DE LYRA:
SpteuitautemillumHcrodescura cxercitu iuo . t{ep u
c7is,& literafecjuens confonatûm dicitun 8 Eccenihildignum morteactumcft Hcrode.
ci. Scilidet coratn
5> E mendatumcrgo.We^ff rberatum. itansemidiotam&fatuum. t Etillufit indutuveile albz.Sie enimilludebatur tuncfatuus. îolllum dlmixtatn.Liberum amorte.Scd ccntraboc yidef,qui* Et remifit ad Pjlatum.^t eum bonorarehficut Tttatus fciebat ipfum effe innocentcm,(juomodo i&itur volcbatipsu Tilatus ei ] iniufie yprbe rarei Dicendum, cjuod volebatfacere, vt Iudtividcn itultrat. tcs hancftagellationem,fatiarentur hac pcena,& ctjfarent d morte 4 Et fafti (u nt amici.Pro^rer mutuam rekertntiamfaSam , vt
&
<tifliffi.
5
Iefutjuterenda.
Naminteainimicietantadinuic?.7'rr)^frrC4///êj,ôj
?ilatusocciderat,mifcensfanuinem
tllfupm.ii.eap.
rwn cumficrifici>s,ut
ditlii
Ncceffcautehabebat dimitterccisperdiemfcftu vnti Exclamauit aut fimul vniuerfa turba dicens:Tolle hucû
di.&c. (uia in nottepaftba Angelus Domini faluauit llebr&os,et
ideb inmemoriam tuttHt vnu propinquu morti , benefiiij infolemnitatepafcalifaluabatit ad mortem interficitbant,ad reprffentandum aliquos condemnatos Et ifti Hebrxornm interfecJionem ^tegyptiorum. faluationem
percuffit primogenita
Ex.jz.f
6 Pilatusautcm
conuocatis principibus facerdotum,8dc.

trplici cohfe(fione
jlegyptiorum
&
Uic confcaucnttr dcfcribitur Cbrifli coditnnatio iniufia. Vbiprimo decUretur Cbrifii innocentia ex iudicis
&
txminantis
& tttam ex allegatione Hcrodis, qui ipfum noncondi
caufam
&
hontrario contra uerba iuditis ttr recLmauernnt,vtobtinertntptr importunitate clamoris,$ non potcrant uia mknii,proptertp Tilatus finaliter declinauit a iuilitia,cddemnat d monc mnoccntcm lefum-.lnclinatus ad hoc ex populifauore, que qu*rebat,& C&[aristimore,cuiusindijnationemformidabat,eo tp dixerm Iudai \n tor,fpccluf%o:S\ hunc dimittis, non es amiC\iiCx(ms,yt habetur loan. i g.b.Et ex ditlispatet litera pautu txcepiis,qux exponentur . Tâm rimiftt illum ad nos, id eil ad
nauerat.Iudti aut
ccnfuctudine eis obfcruari impetrauerat ab Imperatore lômancrtt^ Et ftcutfuerat obferuata antequam ludxacffct l\omanis fubictta.
hoceil
fmab imperatore.
dtcitur Ncceffe autcm habebat dimiltcre eis per eftum vnum.i&<* tencbatur obfcrmrc illud q> erat coctf diem eum Ttlatusfcienslcfum mnocentcm voUbat
cp
:
noflrum iudicium.Libri antiqui
Nam rcmifi vos ad lllum.ta/icet ad Herodc\vt patet ex diais,
& ccrrefti
liberare pcr banc viam,prvponens q, non expediret eis dimittere^ aut Barrabam,cuins liberationtm credebat lud&ot nulrrifi Icfum odio lo modo pciigercptopter nimia ipfius maliiiam, fed tpft nimio
fic
habtnt.
moti contra Chrtjtu,prcelcgerunt Barrabam libcrari,peietts Iefum

crucifigi,co
q$ crat modut mortis afperior
& durior.Cxtera patVt.

*
MOl\jtLlTEt\.
SprtuitautmillumHtrodts cum exercitufuo. Sic hodic featotesChriftia malis homtnibus fpeinuntur > quodab
tatuircputantur.
4 EtfatTifuntamiciHerodes&Tiiatusmipfadic.Dccfuhfu
gnum q>
ficut
iudaorun; prir.cipescx
Romanotum conueni-
rent tn rcrfecurjonc Chriftianci.um .Cxteiaexônautur
Matth*ia7-&MarciZ5.vl'qucibi.
9 8?
(Jo(!ord.& Nicolai de Lyra

l
(,
%<
m
/rjjuituitAffMW Maenacrudc:itas,nonfoIumocci. C dib S r.dl . L^dcru^c.ficcicqu.rr mt vtman.bus.S:p SSmcoofltis rredufo mortc necarctur, ncdolot citius
l >
qucvtoflredefiderabam, moriturQ,mor!ent?,& ort, n J P lorarci.Necidcoinducitur folus mulieruplanausqn dolerent , led qmafcmincus lexusquafi coni multi vm
ptibihor,hbcriuspotcratpntib; principib.facedoui,qu, contra eos lcmetit ortentare . Quia vero nouit Do,i
in?rct&vtincrucediuvidcretur. b corrhhm t no & itlum ditmium. Hanc cortcptioncm dcndoiflagellado

nCian
hibu!? nc vi.
dcri
Prr rcr Mdonein quandam
fidhm
.
in ciuir.ue
& homici*
Sf ""^
1
lorba
quVad crudfiaWu uuir8t.Qiipd &ver
dium miilus in carccrem Iccrum auccm PiKuus locjuutuscft dicena j Hlos.volcns dimittcrc kium Acilli fuccjamaoani
Illcautcm tcrtiodixit adillos: Ciucifigc,crucifigccum. nuenio in q^jJ cmm malifccitiitc?Nullam cauiam &t,llum dimkiam: At illiinfhbanc ?
tcs.
i
tcs
&
""gj
:
plangentcs
105
o^"^
i
K&oolumtt
itatiu,adcfligatiis
^pUng.ûX
\
Trillabatur de
SStttSSnC
nio languinis cernctib certa figna de
mnnftrjt Scd
liCCt
co.Cornpiamcrgo
,i ''
'
inualeiceV ocibusmagnis,portu!antcsvccruciiigcrctur: iudcii.ci.iuH:*ceJcfe tfifio i<iaiiiiiprofiri;t,Mmi&iit.iiriuit. i.oct, ua " ""a<"'

1
&
^33!
cecis,qincdicu<[ cioeuant, vndcli
ditlir.
rllatus hoc aât,mfrtiabilistn lacnic-
oorufLironionccf- c
bant voccs corum/ Ec Pilatus adiudicauit hcri pctitionem eorum.t Oimifitantem illiscum qui propter homicidium
.
*T
Conunfut
h eo
Muliercsqui.de
j
trl
i
c*'
raoto.
S,Wmaf^m1bi
qoiaacculationcm. q iurn cotraDomi numdetulctant.iol d
cklcdmoncm
mifius fucrat
rc
mcarccrcm
'
l ciuem petcbanr.
i
mutuin
genusell
cilepiorSsquifJ
Icium vero tradidit voluhtati touirn.f Ec cumduccrenc

c-.
uequiddamao
fct
tMatth,
"
.rncqu-titciL-.ujiicn^.
&
Dno
ploi
Io ,8 i,
iStl^Kn" t
uacuatam.Tandcm
c
'
apprchcnderunc Simonem qucndam Cyrcncnfcm vcnicntcm dct villa, & impoiWunr illi cruccm t porrarc
cum
compaflionci
poiilcfum. Sequebaturautcm
illum multa rurba
populi
.
&
InmEn^
a
tantcs.Atillen6
UT- SftSSJSft
mulicrum -
1" P^"S*ant& Umcnr.,bamur cum

m
.
Con-
^
.
taric.n. patiel vt quod criminado e ueriusautcmadillas leiusdixit .FiIixHierufalem,nolirerle- $ B vel quafi ratiocinan h refuperme, icd iuper vosiplasflcte,& fuperfiliosvclhos. + Ncn decet ai ' * * .* mentarieum, ., ',. r. ,. doncqiiu.erat.iam. : 1 Bcai.x itcnecccvenient dics iponte.&nrofelifc cjuibusdiccnc
poft.ilandofidvoci-
ferando&perficicn
*ir
;>
2Si
Apocil.
d
doperriciunt. k c DimiiitautcmiUU
cumfiuipropterbomi-
W& k
j
Quomam
runc.
^ t
-r-
ventrcs qui
Tunc mcipicnt diccremontibus,

.
non eenucrunr,ckvbcra,qu:enonladaueu v o cr.ditc

i
6 oiumpatiMedt
i g'uu cll vt illeriupcr nos,&: J g]sbudib effcrat|
udiuinv frdition.m miffus fuernt,&c,Knrat feditionis.&ho micidiorumludx-is dimittitur.Id 9ftdjabolus,quiol>cul

pamalucispatriadepulfus, rat muTus& ineopacem habcrcnonpOiTunt,quiapaci$
8: lntenebr.iiiimcaicci:' fue-
ce.n.& mors
^celebretur.pa
deftriicia efr,8c infernus captiuusefl.Lan
.
tahiiqui fpontepatiuntui nuiiaconibJationcmafferu g FWi4/.Notacum filias Hieruiaiem uocar, quodno>
autorem non clcgcrunt. d jtpprehenierunt Smonem

f
(jutnin Cyre.uen.
cil
PrimoDnsrru-
"c.i.4
1<,d
M
I? e
Simoni,quc excutes portamt,ied i-oilea miiofiia obuia habuerunt.&hoccongrue.C^ri^/a enimpaffus titpro
ccm
lar,quccum eo venerantaGaiika, kdeuamciafdem bis ciues ei nmlr.x mulieresadhxlerant, h 7ô/i.j?f.Ne,Iamentcmin memoriturum.cnioscito fuireciio mortem folnere prtcfi,cuius n.orsmortcm
.
r.obis.utfe.ut.e.
.d
'
Qui ucro
eum vult fcqui tollat crucem fua
iplum mortisautorem deitruet Voi"'potius vcltramq ptogcnicm dignis lachrymarum fontib. abluitc,
perri'disd.imnemini in
i
lfraelita,fcdCyreneus priusperegrini&: holpi eratpereuGennlesdcfignantur,
&fcquatur.QuiaueroSimonnon
rcs
vlnonem
mc
Qrucis,
teftamentorum,fednucinfideciues&:domeftici Dei
6C coharredes Chnfti,vnde
Simon obedieni,Cyrenea; hx
Fjgim
*
rcsinterprctatur.Sed Simo vcaitdeviila,i.dcpago,aquo vibana: funt connerfatio p a g ani> q U ia ciuitate Dei ahcnis
nis lgnati.Sed
lefumcum popu,ligetmm
Simonpagoegiedies,cruccni portai poft paganis ruibus derclictis obe-
dicnteramplectuntur veftigia dominicac paflTonis, c Scquebatnr auJl.muktur.Scd non eadcm mentt; crucc fcJcu afpicut.M u iercs,vt quitur. Mali fequutur vt moriete
!
.'rfzw.DiesRomancobfidionis&capriuitatitnr-deelt imminetecaptiuirate.hofuliqjperagrosvtbci clade feruete , canftos qui euadere queanr, alta qu^q abdjtarcfugiaquib.ablcondantur, rcquirete. Refertlc ph us infiftentibfibi Roma.nis Iqdcos cauemas montii colliumqj ccrtafim petilfe fpeluncas, ltavt feipfum r nitior\equada deftigcla; vibis lotapeta: >n (pclunca cu Comitib.proditiim innentumâtqucab hoftib.captim
'
cce
" j
qucm
Catiitefupcrnos.Vbl fio.c cx iupeifjno lntelligi de his vtrolibet fexu feiplos caftraucrunt p p legnumcccloru
tl
,
qU
fnerat ipfum',fi d ttiarh allausic lcrufdcfnfibiadbiifcrant pc
notionetn.
it
NICULAVS'D'LY
#
I
R A,
cruc?,
Et cumQUCCrenteum. Hic
cofcqrttcr Jifcribitur Cljrifliim
piaocciliQtCumdicitur-.Ztcum
bcndcru.it
ducereutui .iJcruciftgendii, apprc
4 NolitcfJere,&car. Vônprobibct compaffioncm,fcd
Simoncm,vc. iiuiu coeêmnt eumadporundum
yt citius ucnirent ad locum crucifixwris, quia lifus uidc batur nimts debiUutus ex affliclione pccd*ti,& tdt nuamnis bfi<<,primo
fortadct
cruci juani^tnitliquieu ducebani,aucperv.m ea er pefue aut inuitcportabat,tu qitia rufupra Simonc,raiwue prxditla.llle boc erat turpc,tu quiaforfitan erat difnpulus Ufu, cccuhus tamf.
aliam lnclus caufam inobfidione Merufahmfutur* per ptur, k'efpafunum,ideo fubditur.

5
prtt
;l
t
i-
Quoniam
fii,in
ec.ven.dies.rf;/icfr.42.nBo poft patfioncm quofuit dicla obfidio.
6
Ucux(\cx'\tes.Qnaa*iliorrscruntadfugiendn qnagrauc 7 Et Ventres,qui non ZcQuia muliem babcntespncros )b
1
Scqucbatur autem illum wulun. yoy.iî.ia.diquifcque bantur cum ad tpfum crucifigcndnm , aliqiu addcndendum eum,ct
2.
fidione fuerunt
aliqui
lixtr
ad videndumfpci'laculum,Cr alijui aiplangindum,fpeciudixit:
dum quod dicit hfcphus libro

8
& aliqux pr* famis awcietase proprios pueros comcdciunt,ji

Tunc incKdi.monti. Scc.Quu
dc ludajco bri(o
auxUu uon fotumpioficf de-iampropuens
>,
t-
muiitrcs d(uota,ambus Fihc HlCtul. &tc. [Quta
mnfolum aliqua de GaliUa fequuts

fucrant
alia..ipr* horrorc rrJi tuncfuit in pofutolutUor,,, tinibSr.rt/iiamStcscaderttfup
^ q^
pcr
M
ad
^.^
T E
H,
Romanos
fuper tudaebs venturam,
&
illa
miferia
lil
gUcmindu i H Chnftus
mulicics ,
fuit
ptyKt nuiciu
uunum Jmius vua;.
oranaum
Lucx.
"
cuntmontib.c-f.n.&c.o.n.cum fusefragil
Cap. XVII. tatismemo

f
ficar
f
391
q
Jo-if.n
,T je r rll
j
eterStationumatticulomblimium virorum>vel
p virginitatcvclmartyriovelcjuacumqjaliavirruteque
itexemplismonitis,precibuiq;defendi. vaidiligno. Viride lignum Chriftus,& fui e!ea

r
omnib. artibusa:qualiter,ideft,concorditerdiftiibutam. Tunica fotti{a,omnium partiumfignificatTnitatem,qux

charitatis vincufio continetur.
omidentes.Tiehis Ioaneslatius.<âdriperi?aveftis figni ecclefiam totoorbeqquatuorpartib conftar.diffusa,
Qtiafiin
g Sortes. In forte nos Quia fiin tviridi li_-noha?cfaciuntyiii deigratiacommcn- tHemid rf collibiis,opcrite _. 1 dataeft. Siccppein .... si' oceo q pecca a ,,+ herjDuccDancur autem )C _ ahlduotncquam cum f vnoadoespcrucnir, t M%3inonfe,q"ili- b andoc]uid fo vitsmcntoapeo, vt mteifkercntur Erpoitcjuamveneruntinlocum, qui t cumforsommb.pla g
ft;ridumimpi .&?
.viores,vnikait:
.
.
.
_,
gu.fe
d adextris,cCalterum afiniftris. Iefusautcm aicebat? t Pater, f uenit, cum iors tmaIefi gDsmeiesafferro, c * pfooa HigBtpaflion;sde aimitccUlis,nonenimfciuncquidfaciuni\ Diuidenres vcro + _ * cuiufquam vcj men +j. q..1. h< nudo no exeo, f
,"n
v*ur C a luar,x ibicrucifaeru

;
eum )8c"t
>trones:vnum
Bg &
w#w
rafcnramanent h
_
vdtimenta cius,miieruntlorces
.n.
..
A Bcitabac
.
populust expe-
tis
fed occolto
Dei
ira_._*
jii;îfr.ilib.sut V3iijiniuper,&liS:
fi
ans ,&dcridebantillum principescumeis, dicences: Alios r rri , /.La^L :a r 1 faluum C faciar, ii hic cit Chriitus Dei ele&us . 11n! vit/ftam mis k ialuos feciC,ie :non ument? Et 1 | uc(ebanr auccm ei,& milites accedcnces, 6/acetum ofTereniccit tcmpu:-, \ t icri Zj.t-
ud icio [
editur.
ctia
uu: "
Ti>eftat
^'^f'1-fe.Suzfe +r __
fnla
damnant,g
iau,dicinm de JJoDei,& oes,g

v<
tes,& diccntes. Si tu
,
es rcx
tj
Iud_eoram,faluum
ebtift.,
tefac.
Erac
nolentes cpalios (al uosfecerit, confiten
mt
pic
viuetc ui
m aucem
**^ôrfwiîri*-.iA. eum hrens

&. iupericnptio icnpta iuper
__.*_** _,__,__
tur.Poteiargdemfc
/aluarc,fedquiaipfe tMatth. Chriftus Deieletfus
s
Grax.s Hc~
C:iito perfecutio-
___C*~
d.teuaogelio.
n braicis,&Latinis: Hiccftrexluda_oium. Vnusautemc.ehis t lacronibu S 1 bkfphemabateumU.cens:S 1 t U
decrucede_ccndere
%*
E
l0**J%
qu pcndeba
:.bn w
trrttwImpletutquoddiaumeft:Etcunnni
fnortcdcputaturcura miquis,vtinre
q eHcputatuseft.in Stdione viuificet

ii
fe
iniquos.qui propter fihos Deifien. cshorninibus ded.t potcftatcm p h r l A.Diabolus volens Thko
hummes homo
it
Ddi qv&vnopriuatusfitj&hocadmaiorcra gionam
Ltau alpergcre facit crucifigi
infcij, cum eo larrones,!cd vidc Dei electo,fed regi Iuda:orum infultant.
Dommum magna
hicDnmno
ofigeret , ideo lede crucefa!uarencglexi.,qu_acum ceteris peccatorib. etiam crucifixoresmoiiendocurauitfaluaie. i llludcbantautem ei militcs accedtntes. Nofa <j> Iud_ei vocabulum Chrifti,& fihj Dei autoritate fcriptura: fibi tradi-
...
&
^$E_j.
tum
lrrider.Milites
vero.fcriprurarum
non Chrifto
I
nemo rcquirat,totusaut mu c crn.Nam ahorum cruccs

d acruccifta,pcdet,&:nianifcfteottenditur
.o/f.AcctumerantIuda!i,a vino Patriarcharu degenerantes.Hoc aceto milites potanr Dominum,qu illorum iuggeftionemortitradunt.
1
Et a
e:iniqnumficutlatroncs,(cdoisiuftiti*principem.Du titautemeumad locira Cranij,vbt dicuntpnmum pavbi per hgnum calus,il1 Lteffl noftrum lepultum cffe,vt
lperlignumredirredio.
CaiM.to.Extra portam Hicrufalem erant loca in qb.tru nantarcapitadamnatorum,SddicebanturlocaCaluari? vbieratareadamna ielt,dccollatorum.lbi crucifigitur,vt
.
bra-a,pp ludxos in legeglonantcs
hum
^^ff.Ha;rreslingua:pra:ca:tensemincbant. HeGra:ca,pro tter Genti.
go vehnrnohnt
lapietiam.Lanna,propter
luda:i,pc
na (apicntia,ommadiuina Jegis faciamentatdtantnr,q> I e fuseltimperatorcredentium&confitentium.
Romanos rmpcrantes.Erregnummundi.cmnismunda-
torum,ermanturvexillamartynj. /4twjer,crc.Execrabilisin(adoiniquitasIuda:orum >uiliUtronem crucifigitolum iedemp tc, rem,bonus tn eft diabolo,vt valaeius aufer myfteuo iatro^ tnlidiatus mortificatio carms,p LPerillumg, adextris figniricatur a finiftns mortificatio carms elcfti glona,per illum qui
:oaliquamundi caufa.
Hicett rex lndaorum.Tiiulus g Chnftum rcgcnneftat noninfra,fed iupracrucem ponirur,quialicerincruce ho
minis.innrmitatedolebatjCupercructmramenregia maie ftatefulgebat,&ideoimmolatotituluscftluprapofitus,vt
cundis legere,id eft,credere volentibus pateat,quiaper cm ccm non perdidit,kdcorroborauirimperium.. n rnus aut de buqui. & T h s o p k y i a c t v s
.
al,
U[*m. Quia Lucas Chrifti facerdotiu fcriberedifpoitttefteDnsapud

ctceait,
Deum ^pfecutorib.iurc (acerdonsin
&iatroniconfitenti paradifum pandit,necfru-
tra,orat,icdpiocis,c4poftpaflionemeiuscrcdidcruntim& fuperbiam filium JCtaauNonpro eisorat,g p inuidiam

Ociinteilgteiut,negat,&crucifigunt,fed <p eis,qZelQDei ieiites,iednofecundum fcientiam nefcierut,qdfecerunt. f Diuidentes
jduoEuangelifta:duoslatronesdicHntconuiciain cum ieciiTe? Vcrifimilc aut eft,quod primum gdcm duo enm F conuiciati fmr,deinde vnuseorum audacior,agnofcensbo nitatemleiu,ex voccquam fecitprocrucifigetib..qua: vox non.lolum omnimi(ericordiaplenaeft,fed&: maj{namau thoritatem prsfe ferr, cx hacigitur voce vt agnouit prior
QOp igit
blalphcmusleium verttm regcm,confurat,&:altcrum tronem,& ad leium diauMementome i,&c.
la-
________^
Increpa-
NICOLAVS DE LYRA.
Qmafi in viri.lig.hxc hChrittus bic dicitur li^nunt *irid Kimfru8HS,&per confetjuens indignum abfcifionv per morte,p nlnsmtem ludakus hic dtcitur lignum aridum infrucliferum,
trconfeqnens
dignum abfcifione
uitV
maxima. m>*,qua cft pana extrema % Pater,dimittc illis,non.n,fc.quid

__
&
permoriem & combit(tionem

fa.
&
gc-
Erant cnim
ibi aliqui
ftmpltces,&mhemiafacerdotib.1ud*<>rumdecep,U,<iHiperf:<]ue bantur Cbriflum y;lt legis,&pro ifrsorauit Cbri/ius. Mv\ autcm erant literati,qui ipfum efie Cbrisiu probabiliter noueraut^feu agno fceredebuerant;fed ex odio,& inuidia fuerut excecati,& ipfunif' fetutifunt vfque ad mortem,&proillis non orauit. Erat aut i fuperfcriptio fcripta fupcr cum literis , &c. guia ift<e erant tres LinguaprincipaUs,vt omnespoffent leêre.
&
[impiices
___^
?V
Nequc
L I T E \. êJrc.Hocadliteram^curatum iil P Principes Iiideorum.vf a vulganb. Chnftus particiafle videretur in cnmin;b.eorum,&: ficipfi iuderenturiu
\U
DHCe&MfMrte^j/ H
emortemeiuspiocurafre.Etficfrequenter faciuntmali
"'i
cusrentes opcrire
fuam mahtiam per infamiam iufti.
^fpojlquam -penerunt in locum qui(vocatur Ca/.eirc.Expona-
i'ficniMatth.27.&;Mar.i5.
fc/i*i
um cft cum hoc fruftra oraffcfed in eis,q

c
ditchatâter^dimitttc Mis.B e d a
Neq; putan-
poft eius paflio crcdiderunr,cj> orr.baumpetrafie.Notandum fane.cp
cifigerequamconfiterimahierunt,ftdproeis qndlictut quodfcceruntzeluraDeihabentes,fednonfecundufcien tiam,vnde fubdit. Tôn enim fciunt quid faciunt. Ca:teraexponant ficut Mat. t i6.&:Mar.i$.v(queibi; Vnus autem dchis qnipcndcbant latronib. &c. Per rftos duos fignificanturilliq^p peccatis fuisexpiadiscu Chriftocruci Tcflionem in religionc fadam. Sedaliqu. cftjgunturjper^ reuei tuntur actu etfi non habitu,ad vitam feculare,dc qb dr ad Ko.z.d.Tômen Deiper vos blafpbcmatur intergentes,quia
fcandaliânt fcculares.Et,
ifti
fignificatur per latrooe blalphe
nptoeisorat
quiquem
filium Deiintellcxerunt,ctucifigcrc
mamem,aliiveio^fefli,crucempccniteti2perpatientiam | deuotc
j>*y
3T A
*4.K>,b
Oo^ ord & Nicolai dc Lyra.

.
<d
l(
Ueretabattu Irfa increpatiofuturnmcrucis fc.idalum 6icircacrcdctcsrcuch-,quorualiiadcxiris,aliiafiniftris. hoclatronc cminct, U Dtcmcmentomei.S\iz<.u iMat.a
Nullummcmbruma
*r.Fidemhabuii
cjrcgnaturumcrcdi
ui.
laohbcnim h5t,prctcrcor&
'
rgebantappareant.&adgentes tutesa-gelicaspraMidesquondam tcmpli tuncpanta n

.
lensmiraculum foliscoiungere mlraailoveli Srind aut velum,vtarcateftamenti,&oia facramenralcgj tranleant .Iofephusait:

bisfedibus.
linauam.totum.quodlibcruni hctoncrt.Corte<rljf,orei5
. ,
cluuaiW wmusab
.
f
,
*
i,
CjKqUcmlCCUm
riCtemvidil
s
mO
sChriftus, faluumfuc rcipfum,& nos.

,
Relpondcns autem
.
f J <ic.Vii<-'
"<i" u
P' <"
Q,f<Jf.pcM
oou.lu,.Nmiiunfi<.onucrfocltoigQoC:it
uu ca r<c ? 'Uim r Dei decl.l,,

l
.
J* rem
ter
,tnii**Jttt*M*i
a ajtcr,
***.
apiritumcnmnn
i
habuir,qadu'nmpo
ftuUuit.Charitai
incrcpabatcum, uvml*******'*
diccns:
b-
Ncquctunmcs Ueum,qui
.
dans.nondcfcclm-
2 virtutis,fedcoi
firmitcncnuit,qui
in
cJdcmdamnanonces; Etnosquidemiultc,namdigna
r
tiam ciuidcn
"u.i.*iiiuiciiir'aji re gioriam pa*
Utroncm,&dc
U.Q.*. ueratci
byter.
lua
iniouitatc aiBniti o^ v u'n quam cogno
faC> lsrcc ipimus,hic veronihil *

*
,
.
maligeflir.Etdiccbatadlec
i
b iumiDominc, mcmcntomei cum vcnensin rcgnum tuum. b

c
ET^nt'5' M
pndSutf.
Et dixit
illi
>
Mipr*f Magmvirtus.confirgtur
Ielus: t
H-.idu
Amcndico ubi
clt.
s"". 7 hodiemecumensin
'
,u,;
'
'
"':'
4 quo nos infornki

s
pa-
vt gloriam
deik-
oucm
VidCt
rr^..ii.s
ien.b,*
tfr i. iuntoti.li
peniiioruin, vtfidu lu-
35 ^^'."'0
p""-
U d radi(o.tEraca tcmfcrc!iora(;.;:&,;nebrx-faa*fun
t,n ,
gabatApo(toli,quc
vniueriam terram vfque

f
in
horam nonam
Jm
TS
CTCJtOri.
ConjMul
Etobicurarus
v eftcormeu, L
ll*^ S2^!rSc?Sc* u,c
e ellfoU^velMrntcmpIiiciiTurnclcmedH.ni.Ecclamansvocc
<>
^'fcSlSJ
fpe.Quoniamn(|e
c ^t n,td(coubi.Vu\ rna^nalelus,au: Pater,in manuj ruas coinniendo lpiritum cheriimum affefli" ~ me um,Er. hcc dkens expiiauit. V idens autem Ceruno cuod x r l ... ,. dxconucrfioniscxc g c ueumdicens: TVeicrnchomo * factuu. rucrat glonncauir pl.im,qu"damcito fatrom venia rdaxainftuscrat.Et omnis turbacorum uui umul t aderant ad Ipe.
"JTI 7 mea.ninh.rno, te:

s
dabisfanctum
tur &:vberJoreiatia
9 dcreconuptu
. . ;',
,-
Ctaculum litud^videbantcjuarhebantjpcrcurientespeao. quampcatio.Sem- h ra iua reuertebantur , StaLanr.aur.em on)ues noti eius a pcrcmmDominus
plus tribuit quarogatur;llicrogabat: Mcmento mei ,
imemuom,*p,'uxi.eVn.a>.4il.
i
loe fidensauir Videns.quoditU
met
1
lotefiatemik.
.
tcdi fpiritum
&c
on c?c,& mulieresquiefequuta: eranteumaGalilarahax * * /

,
vi-
non habet
nifi
c h-
Dominus ait
tltur>
-Hodie
ditoranimarii,^ 9 crucifixerat m o
\
me(nm,<2rc. CitoignofcitDominus,quiai*lecitoconuer'
Et tenebrsfa8<e.So\ retraxit radios nc aut pedetcm vidc ret Dnm,aut ne impi b.lafphemantes lua luca: fruerentur, Et nora.cp fcxta hou,iden\ fole recefiuroa centro mundi
paflionisfcandaIo,confitfturDeifilium,ouem luckci ro(l miraculaciedererenuerunt. VndeperCentun,

fides eccjcfia; deiignatur,qtie velo
pcr mortem Domini
myfkriorum
cclcil
fi
referaro,mox iultum
'
,&
Dei
XJ,4.d.
efti Oriente iole rclurgirq.i mornotha,&: refurprop.iu.n.Adam peccan tuuseU^ppeccata fidei vox Dhi au Jit, te polt mcridicm,id eft.inchnata luce tunc peccandi Adxobclucodem igitut tpisarticulo,qno lcrat,nunclatroni pcenitentiDominus paradifum referat. c Ytiit umptifcifftimeS mediim.Et clamans vocc magna Jefus, air.Hoc cxpirante Dfio geltum cft,fed Lucas poccupat, vo
crucifipiturjdiluculojul
tacente lynagoga confirmat. h Vercutiemes pcclorj.Qood percutiiit peftora in fign n pcemtentia;,5<:lucrusdupiiciter i 6t intc!ligi.Siue.n"c M vitam dilexcrant,iniufte occilu dokbat.Siue cuiu> >r tem leimpetrafle memineran!,huc in mortcampluis o
nficatum nemebat.Sedquxcunq-, ca pectus tuderec
Dho Deum
rit,videamusdiltantiam getis,& getis. Gentiles,mon umcntes,apei-tc confellionis voce g
lens
NICOLAVS DE LYRA.
;
ChriHumincrncequouftjueexphaJfet.
g fucrat,ScUic(tmiracl^lainCbril}ipafion^^ fta,vi pote tcrr<srnoms y pctrarumfc;(fiv,!fcuritas fol/s fupcr *
ralis.
Neqj tu'timesDeumqineadem damna.es. *\d.licetho mines non umueris,tamen dcbercs Dcum timere x maximein articu
i
Quodfadum
Et
lo mortisyinijuotues.ideofubditur^
clamoremagno
expiralteti
auodnonpotcrat
fien
2
3.
Ouiinea.damna.es.yci/icciOToWiV,
nature.
praacerbitatem ventt ifuamfu(tineba! y 'icc proptrr infirmitate car pter

nis
Dnc,mcmcnto mti.Magn* fides buititlatrows,t]ui in

in Cbrifio
9
10
Glonficauit
Deum
Vere hic homoiuflus

filius
d\ccr\s.Fideiconfeffionc,diccns. erac. F.t oTs ruiba eortim q,
'C
quam
Cum
yidcbat.co"feffionem vrrefideiomifit, vcncris in regnum tuum.Aiani/c/ir patettfuod no lo
Mat.zy.f.dLitur.Vctc
dix;t Centurio>fed
Dei
tratiftc.Dicendii quod
Mattbdus cxpreffit vnum,Lucas
aliud,tkt n
quebatur de rc^no temporati.ftdxaterno^dccfibditur, Hodiemecu crisin para lfo. 2^&n accipicur.hu paradifus .5 hoito voluptatis.nec pro ctxlo empy:eo,fdpro fruitione beata prn de quam habtterunt fancli patrcsin morte ChriUiy cfui erat in limbo eademdie Utuc decum rius anima defcendit ad eos, tenti flatim
tacendo.
n
1
Percuticntcs peclorafuareuer.&CPcmffr^rjcr^ "
c ts de Cbrifii prrfecutionci
&
ifiifucriu qui a pcritis dtctpti;
&
vtprttdttlum
2
e(i.
fcendie an;u:ailiius tatroms,fafta particeps beattt fruitionis.
mulicres J* eius a loge erant cu a Galilxa hKCVldentes . Contrariit H fequutae

'<*
Subant auteomnesnoti
&
In
manustuascommendofpiritum meum.Et ha:cdi.

maximedcbjmus
recurre-
/^(^^/'^'"''.Stabantiuxtacnicelefumaterciiistic
ror matris cim,Scc.l{efpotidct ^tug.tp non erant immed.at iiium^prapter turbam comprmentem, nec tta longe qmn poffc
yidere,i(ieo poffunt fuijfe dtci tonge
ti
t.
expi. 0[i:ndcns t/uod marticuto mortis re ad Deum.
Videmus aut Centurio. Qui erat conflitutus ad cuUodiUu

Chrifium
& prope dmcrfts
rcjpefltt
,
,
j-
r\^t L I T E ^. deuotcfuftinentAiftifigr.ificanrurperlatroneniChriftu confitcntcm,&: ciusgratiam pofluIantema)pter quod fibi

dicitur.
5
iro lunt
t
Hodicmeeumeri; inparadifum.Quii talesiam cum Chripcrgratiam,& crunt pcrglorum in fqtufp.

Erat auttfrrre horafexta,&
ten\ br# fac!,t funt P, vniuetfam icrwm,c?-c.Exponatur ficut Mat.27.6c Mard 15. 6 Vater urmanus tuas commcndo fpiritum meu.Et btcdices ex-
îwMuuocducmtnosfcmpcr Dcocomcndarc
fpiriuis
nollros,qilorumcorporaquotidietcnduntadmortei,ci rioram penilus ignoramus. hoca ,y yidtnsauttmCenlurio quodfamfuerat.&c.Vro 7 ilkGcntilisconfeirnsruMtChriflumtamclare.fignilau coucriioi fuit gloiiofaconfeffio GentJ.hum ineorum Oduriora x duri.tia Iudarorum in infidelitaiS. Ambtoi. mmilter^pditc pcclora Iudôrunîudex arguit,cre(Mt terra con u lus luum morte pdcnat,elementa ftigUmf, ' monumenra rel"eianrur:Iud.Tonim tamcn-auarltiain buisatqueduritia mancntorbcconcuflo, c(f
'
;
noftros
99
.
Luca:
.
Cap. XXllh
ff&
d
Iudi
\
pcrcatientesTokim pec"tora,fi!entesdomiiredeunr. nobilitate potentia: fecularis imine lofeph Iofeph per rer iuflitia meritoiu dignuseft fepelire. or ^ accipere Theoph. loleph tametll primo Iatuerit,rcm tamen
s
pulturaillius &refurre&ioanoftrefrag.litatenarura;diffimilis monftretur. Sepultusefr, fedquadiu voluir.rclurrexit.fedquando voluir. f inquo nundum.Si in monumento vbi alius pofitusfuifler,
Iju'
.dignamnuncfacit, quamuisconfiliariuscfletacdia
u es raudet petere
fOtiJShOininiSCril
nafi
"
Dtcurio
eft
poneretur,aliusrefurrexiffefingeretur.Inperniexciio,r>e (i ex multislapidib. SEdificatUm eflet,fof quMeordinecurixtlr, & offcium curi* dniiniflm,
perduel
a
dentes:
a
Etcccevir
&
eiofficio f.i
nomine
Iofeph,C|ui
erat t decurio, fctvir

1
fistumuh fundame
US, fiutO ablatUS di2 ceretur.
*
-f
JjSaleditiofi,nuilfl fnf-
Qoia
ipfr difclrultislciu.rtd occuJius.vhi!.sfnusiiiin)ici:ias
au periculum
;t
attdeiUH.
icUoiuro. fed in boc ex-
Coful.
Knr,licetpericu
diuitiaiU,
bonus
& luitus (nicnonconienierat conliliocâctibuseoIpfa<ftRsmnhaHelcani,c<Samutli.ciU'asiniegioneTramiti.aiuxtaDecafolin).

SiignoiuselTet.adprirciptmnonarceilerrt.neccorpus impc.rarcr.
g Etdieseratpamfce
3
UCS
y& fabbatum
il-
Ce.I.a.
lfcl|tpetit,uthono Ut in , ,jfj,
iepelit
rum)ab Arimathia ciuitate Iudea:,quiexpectabat&ipferecrnumDei. HicacceiTitadPilatum, ypetiit corpuslefu, &

c
/ctf-c.Sextadiefa4 <flUS hcmO, isbbatO

5
^**3
"
icumento
exci-
quieuit Deus.Sexta
6irl.vldw
Syt
d^rofi.uminuoiukfyndone.&pofuitcuminmonumento
.
phatc
quod
a-
jlUtCOrpUS fllirCXe
r it,
d excifo, incjuo nondum quiiquam pofitusfuerat:Etdieserat s canum.Sabbatofea T'arafieueeft fex>a f-ii<r,qua pra-paiaban.ui ncctflaria fabbato e p pulchrO quiefcenS,
f
JSfiggjgS
.
mlieres
autem
paraTceues,6Xtahbatum illucdcetat.Subiecutajautem mulie
lorefurreclioniscxpe-
g rcs jerobabebater quac curoipfo venerant deGali!a:a,viderunt monumen^ ea nm.non tame n r 1 tum,et cjuemadmodum poiitum erat corpuseius.Ett reuer cportebat, prn fedirirmam acpar i t enresr>arauerunt aromata et vnpuenta.Etiabbato quidem x fchabebatemm k r 1 1 t filueruntiecundummandatum. pcpuro homine,
nâteuentu.Sicnos
i2in lexta
I?
mundi
eta-
redeben.uspatipro
'Kcuer-
lvn< vt
ordinara &c
vn lenta
portabat rerem Iudajomm cor.fuetudinem femperobferuai n de mortuis vngendis, vt labbato quide quieuerant
i4^ no * In feptima,i. icquando morimur, ^corpus in tumulo, animacum-Domino poft opera mat
iuv.mandatum
la
lcgis.
iuflus conf.fjjtt&c.ôn Apoftoh, jfed Iofeph ,& Nicodemus, in quo non erat dolus, fepeliuit. Ta lis fetiam fepulturaChrifti, quxfraudem iniquitatemluion habet In quo obftruitur tergiuerfatio Iudzoru.
.
&
netinquiete,donecinodtauarefurg'antcorpora. h Mulie re j.AIiis notis Iefu poft depofi tu corpus recedenti bus^folemulieresqardiusamabatôfflciufunerisinipicie bant, vt congruo tepore munus denotionis fuf offerrenr,
expedTantes
i
quod
Iefus promiferat,&rideo
prime viderut.
SnfiApoftoIi fepehfient,dicerentnonfepultumque dhuntraptum. ndone.Ex fiinplicifepuIturaDominiambitiodiuitu coiemnatur, quinecmortuicarcrepoiTuntdiuitiis.

:
InfpeclaDominifepulturareuertentes pa rat aromata V vn. qui lettajaudita^recordata^paflione Do mini,adoperavirtutum quibusChriftusdelecletur feco

uertunr,fSc: fabbatofilenr.Poft
Etreuertentes.
fabbatumcummuneribus F
vcnturiaddominum
ctionis,
, cumfinita prajfentisvitaeparafceueinbeataquiete gaudentes expectant tempus reiurre-
stice
In
fyndonemunda leium inuoluir,quipura
miteeum fufcipit.Hincetiam mosecclefir haber,vt fact cium altaris non ferico, non panno tinclo, iedpuro
liocelebrctur.
d pafuitenm. iuftico BeneergoChriftus in di r,vt heat fiiius hols vbi reclinet capur,& iuftitix habi
ta
.
num aromatibus.
quo Chnftooccurruntcum
redolentibusactio-
monumero
noui tate vitg qui Ch riflu ftipitambulct,n6fepelitChrm,nifi qcredit inChrm.

)ne quiefcat
.
Bene nouo,
vt
Etfabbatbo^c. Mandatum erat,vt fabbathi filentium i vefperavfque ad vefpera feruaretur. IdeomulieresfepultoDomino,quamdiu licebatoperari,in vnguentis piaepa randis occupantur,parafceue vlq; ad folis occafum,& tran faclo fabbato occidente fole, vt mane venientes vngtrenc eum,quiavefperefabbathiprxoccupanteiamnoctisarti-
mmumen.exci.
SolusDominus tumuIoincludnSvt fepultura
culo,monumentumadirenon poterant.
CAP;
!
NICOLAVS DELYRA.
qute fuit * Innis&preciofaMcetmtrs fuerit ignominiofa, prout de utro.
itecce vir.Hic
dcfcribhur deuota Chrifli tumulatio
eeetfaclum,poffetdiciaIudisquodfufoJfumfuiJfetfepulcbrumt corpus indefublatum. 9 In quo nondum quifquam pofitnsfuerat. 7{epoffet dici
&
fatw prcpbeiiâtum pcr lfa.ficut ptenius fuit dedaratum.

tio,& vir
n'o Cbrifius. quod ille quiprius ibifuiffetfepultus, refurrexifieti IO Et dies erat parafccue.lrf efljeria fexta,qu&dicitur parafce
&
bonus
&: iuftus./i eflêxiflens de curia^fcili

,
'fittfiiKpel
imperatoris. Hicnon confenferat confilio&acti.eorum.J
//c,//o
ues id eflrfrtiparatio.quia tuncprxparabantur coquebantur illa qux debebant comedi infabbatbo , fecmdum quod prxcipitur Exo.z6.e.
i\\\lce,(cebit.iluiafolemnitasfabbatbiinca' a -pefpere pnecedentis diei. pit 12 Subfecutx autem mulieres,quae cum ipfo venerant dc
1
&
petf quentium. * 4b Atimathia ciuitate ladcx.Ifla
nhitorurn Cbrijium
Et fabbathum
efl
ciuitas qu<e voeata eft
^dequafuit Hclchanapater Samuelis, vt babetur primo

^m,primoa.
5
'
Galilea,videruntmonumetum,&quemadmodu
<ui
expedabat Sc ipfe
<%fed calefte
& xtemum.
regnum Dei.
Tôn temporale
et ter
iicacceffitad
Pilatum. Erat enim dc curia ,
& propterboc
pofi.cxc. Qu<e e\ant Cbrifto deuot<e:vt videret monumentum,& quditer re dire poffent ad vngtndum corpus Cbrifli ibi pofitum 13 Et reucrtentes.Scilicet,dmonumento.
eoatmanrem acceffum.
"
*
7-tdepohtum muol.fyn.lt/ efl,panno

4,quod corpus Chrifli non confecratur
-tpofuit
lineo.Et ex boc ordina

riifi
14 ParaueruntaromatacV: vnguenta. Hoc fecerunt feria fextaantequam intraret fclemnitas fabbatbi,quanuiiu erat eis licitum
aliquid
fuper pannum li-
emere
& parare.
ft
eum in monumento cxcifo.lrf efl, in vno lapide

effet
15 runt.
Et fabbathoquidem filucrunt . Ideftaboperibusquieuemat\<Az\.u.Scilicetlegis,qu<>dbabetur.Exo.io.b.
auatoftcundum quantitate hominis, nefi expluribus lapidib.
16 Secundum
*N
I-
MQ\*4L1TE%.
/^"j-rirMnine Icftpbiquierat.Exponatm \tfap.Mzit.
i
,. I
mundo
rc,, 5 tret
le CI "fixiis
parcfceucs.BslD.Quod autem Dominus fex, feptima in fepulchro qulelcit , figtificat,
quodinfexta mundi setatenosproDominopatiji. velut crucifigi necefleeft, in feptimovero,i.poftmortem corporaquidemin tumulis,anima: verocumDomi norequieicunt.Vfquenuncctiam mulieresfanda',i.anima: humiles dileflione feruentes,paflioni Chrifti diligen
ter
obfequuntur.
f
MO-
597
C A
o
T.
.
vjiol.ord.& Nicolai de Lyra

XXII II.
dic fabhati vei labbatorum.qua;
i\ 7ttiurmp*.CFc.Vnafabb3tiidcmeft,quodprima
fabbati,i.\nadic<
nnnc domirlica diciuu
Q-jod valdcmancmuliercsad
monurucntum venerunt, magnusfcruorcharitatisqua; tendi Sc inncniendidominum oftcn
phantis.Ftncutcorroriinicp'1'chroaftitcruntllic^ corpori coniecrato in rlrariquotiHie aflirtunt* d Dectinarentvultrm Notaepncc unctcrnulietes cecidifle, necaliquis tancrornm in refiirreO.onedn ftratusin terram adorareleguur, \nde
moscepiti
fia
paichali te
flecui
ditur.
Mar6p/o (undoii
V
t
XXIIII.
rcnon
in orarionede
te
Mystici. Excm plumdatur, vtillutninatafidc,decuftc-
&uft(W
a
t
ntn.p,i w >.
tuin terraro
nato.>rare.
Na autem
fabbathi valde diluculo veno-
fifqucvitiorum nebris.adfactucor b pus domini acceda imis. Nam lcpul-
]^gdk]wn
runcad monumcncumporcanr.es , quarpara+ ucrancaromaca, ocinuenerunt lapidem re
Excmploi
rtim
,
cu appr
quamus mv
cclertbus,cui( dia
($$?&&>
,
uolucum
a
.
cluum
>Fulgu
... .1.
figuracdal c tans,inquocclcbra
uenerunr corpusdomim
lngreflaenoninlclu. ht ractumeit dumT mentc
monumcnto, *V
r
&
fupernorf uitim contc-
con {\ crn aca:eflencdic

.
turmyfteriumcorr d inveltc t fulgenti . poiis &: fanguims 1-ro iciufc^rainaiamofnis. ll n ~:_: A, m ,.< ram humiliu domini, Arom.ua ad illas.Quidquxruis viucntem 9 clin.ue,nost vultumin cerram,dix'erunc n qua defcruntodo,
ecceduo viii itetcruntlecusillas Cum t umerenc aucem & dechnaienc

ilto,
111^.1
mur,adconi| angelorum musvultumij
rcm VirtUtU&
fua-
ljtH,imioaumtn'mii!n u!tll"iiiir
entiatOfp!
O& pillucrCin
colcnte
uitatem orationu,
cum mdrcuis? Non elc hic,lcd refurrexic.

terloquutuseicvobis,
cum
quibus propinquare dcbcmus,fignificat.
altari
cuadhucin
Recordamini,cjualiGahiaraeirec dicens.Quia
/\rcorrfa.Die
ficut cx
hoc
b Laptdtm rcuoluw.Reuolutiolapi
E*.
crucifigi
opotcctfiliulioministradiinmanushominupeccatorum,oc t c ref , 6c die cercia urgere . hc recordaca: fun verboru

Lex
habemnsjin
fcipulosctfui
quxcum
feqij
vi
dis fignificatrelcra iignihcatreicra tionem lacrorum Chrifti,qnatTeloliter:r tegebatur.
uu,unsrcn: tur,dhsrcfur
rum
in in
fe
inlapidclcriptaertciuusablatotegmincdhicorpusmortuu no inuenit,fed viuum euaogelizatiir,quia etfi cognouimusChnlrum fcilm carnem,fed iam no nouimus.Potuit autem claufo cxue iepulchro,qui claulo exiuit vtero.
c Mcntrconflernatx. Menteconfternant,qa&: Iapidem imi.Co.f. corpiis ta vcmenfe^ magnitu;f mis rcuolutu ftupebant, ncrabile non inuentum dolebant. Sicut tentato in folitu Ma.*b.
ma fabbatirelurrexit.Merito aut vnadie&duab.n

fepulchro iacuir, qnia luce iua; fimplae mortis
pra?dixit.Para(ceue hora
nona expirauit,mai p
I
&
carnc erar ) tenebnsdupla; noftra: morrisqua reerar,& inanima,appofuit, vtramq; noftramci Si.n.vtramque fnlcepifier,nosa neutrahbcrafTet. f Et recordata funi uerborum ctus . Sicut moheresin
&
mento domini
dinedomino,cxpleta vi&oriaangcli mmiftrabatei,itamo dopoftdeuidam mortem veneiuntangeli, quinonlolii vcrbo,ledct fulgcntihabitugloriam annunciant triumphantis
ftantes,recordantur uerbotuqu diipenfatione pracfatus erat,fic nos inter dominic nis myfteriacelebrandnmon folumpaflionis,fed reclionis debemus recordari.
7{un
.
NICOLAVS DE LYRA:
C
A
P.
XX
potefi dici
1 1 1 I.
terramMarcusantemloquiturdeprimoortu.nnnde , quod quando mulicres receffernvt dr d
fecund
diiuculo,vt duit hic Lttcas,fed qttando venerant
adfep^M^
1
VNa fum
autem fabbathi.Po/tyM
greffum per
Euangelifta defcripftt ingref eius Chrifii in mundumper Jtam incarnationem., profuam prddkationent, egreffum de mundo per fuam
&
&
cipiebat apparere folfupt r terraficut dieit Mxrcus, q\ pulcbri erat extra ciuitatem Ierufalem,vt habaur loax
pajfionem,hic vttimo defcribtt eius regreftum ad patrem per faam rejfurrctJionem& afcenftonem. Etprimo dtfcribitur eius refurrejXuiSo. tl'o,fecundo eius afcenfto, ibi. Vos aut fcdete in ciuitate Circa
.
monumenti vt habctur Mat.iS. Et ingreffaf.i'c;7iccr locum movumenti , auia cufiodes 4

J
3 Et inucnerunt rat lapidem de oHio
lapidem reuolutum.l2.wi4 angdm n
t.more angeliapparentis, veliacebant ficut mortui.
Cbrifli refurretlionem
primo defcribitur
Chrifii rtfyfcitatiappari-
tiotfecundo,rcfurYtbJionif />rotarKv&/.-Conturbati vero. Vrima
intresiquia primo defcribitur Cbrijti apparitio f:t7a mulieribusife
Etfaclum eft dum mctuecon(lernata:efi'cntdc qmdnon inieeniBent corpus domivi i fepulchro. 6 Eccc duo viri.frf efl,duo angeli appatentesin fpecieuh
5
cundo
ttr
tertio difcipulis ititierantibus

Circa,
omnibus fimulexficnttbuspTertia,ibi:
Thomam.fcunda,ibi:Et ecce duo.

.
Dum autem
7 Steterunt fecus
eratit fedltes,vnus
illas
in vertefulgenri./o.20.c. dictu
fur
m
'<
ad caputâlius ad pcdcs ,vbi pofitum
hxc loquerentur
cum dicitur.
I
primum
natatur ternpus appantionis
pus Iefu.Dicendum quod quando Maria viditfola , erantft vt ibi dicitur, fed quando appmterunt iflis mulieribus plur
m
11 //
fabbMl.Idefl,primadicponfahbatnm. Eomodo manc dies unus l.qumdi quo dicitur Ccne.ua. Fatlu eft vefpere terjd efi.primusyvnde ibi confcquenter jubditur,dies fcsundus tr
Vnaautem
&
mul Jiabant,vt hic dicitHr.Facile cnim
eft
angclis fic
epp;
tius
O iiMfo
Uaujil.
& ftcde
alijs.
mutari de feffione in flationtm ,& e conuerfr. 8 timcrent autem.fix viftone infolita. 9 Et declina.&c. Ea: ucrecundia.
Cum
2 Valdediluculo. Contrariumvidetnr Mavc. \6.a. vbidicitur.
lodixeruntadillas.CoH/b/dNdo
eas&
inilrnenhdr ClrHrf
Ortoiam
fole.
Dicedum quodduplex
appartt primo Lux ciusifcilicct
foiis^vnus^quado anrora,aJius qitando apparct folfup terttm .
eil
ortus
ftrreCtionc , fecunduniquod Chriilus eis prsfentibus ideo fubditur. Etrecoidat* funt verborum eius,
pm
^N.t
bus akari appropinquarc dcbemus.Reuolutio autl infinuat refcratione (acrorum.qua: tcgebattuvclai
terc lcgis, quje in l^pidc fctipta fuit, ciiins ablato
t
'
M
t
I
H, jt
t.
K.
veromyfli-
ynaautemfabhati.&c.ETD.
Iiixtn intelleClu
cu pcr hoc
qd mulieres-valde diluculo veniont ad monumcntum , dat nobis exemplu, difcuftis vitiorum tenehris ad tini corptis acccderc , na &: fepulc hru illud figura dhici
habcbataltaris,in
in
corpusdfii
lizatur,
nOninuenitur,(cd viuum quiaetficognouimus fcctmcarnemChril

I
mortuum
quocorponsmyrterianoninlericoino
iam nuncnon nouimus.Qrioaut pofito
pannotinc"to,fedinftar(ynodis,quaeum loieph inuolMit.in lintcopurodcbcntcbniccrari, vt ficutipic \cra terrcnanatura; lubftantia moaipronobisobtnlir,ifa&; nos
incommcmoratione
ion: pore dhi angeli aftitifii-legnntur, ita tpe confcCi myfteriicorporis Chrittiafliftere funt eiedendi .1W celcgoexemplodeuotaiu mulierum quoties myfierii
&
in lepulc
duqi,&:
mulumodo
ipfius
puru de terrcgeimine candi
ftib.appr(jpinquamus,ppuangelicam phtiara
lc
\
lum Imu opponamus.Aromataautqu? muhcrcs
qnafi niortificationisgcncrecaftiga defecut
uqrcnuam (acraroblatioiuscu omni humilitate dcdinemus in terram, nvs effe rerra & cinctc recc
6 Ec.q
c.
Itiiiu
iignihcautudurcm vitiutum,cvoratiouumiaumicqiu.
1'cr
quos figfutur bonus aftiuus&: cotep

t
iuus.
tnt
99
a
Luca:
m principio
fuit
muher autor enoris, ita nunc qui mcrrem ^jrîrexecutor 10 refurrecrionem vidit, &: ne perpetui react ,r guftauerar, viros fuftmerer, qu* culpam viro (uopprobrium apud grana.Et qa conftantiam p_ra:di tr sfuderat,rransludit habet mcadi non Sorfcicus adexeeius.Erregreflejarnonumento di;m mfirmior,
vnchucrunt. Sicut
Cap. XXIll,
culpa: vi-
IOCO
D
J
Jusambigir.Difcipuli er^- -kricre Deo Joquetes incedut (fttnm mijliarin cr ., iiineirsc6pJeiierunt,oniailJQ finc
&
qiifIa viufint* qiwad n:one,q.ua lcxta fabbathi fubfit peênifiedoicoanr.CompJeuerat &icptimo oa huncirl n fepijf /oquieuifTc no dubuabat,r,Sed deotfauo dimidiu tantum peiegcrunr, quiagloriam ia cele nunciaueruntjiarcomnia ili
q Jndatur virooflic jn
jj
a Ipfaeft ioror K.izari.quar vnxit
luminurn unc>into.
brata; rcfurreclionis
up.8.a
Euangeliandi.
ison
lisvndecim
a
&ca:terisomnibus.
a
Eratautem Miria MaIofcph", rotcr
[t
erediderunt.
VxorChuriF^fU-aroiisHerodii. tris Domint uniie lacobus fruer Domini
M,terJacobim.ncns&
d-citur.
m.
perfecte non credc- t bant. e T^rmine JLniaus .
difcipuii tar-
lunt.hontam.
il
rum
infirmitas
gdalcn^jcîohanna^ Maria Iacobi,c^ca:tcra: cjuxcumcis ad Apoftolos hax Et vifa funt antc lllos erantqua: riicebant
.
Emaus
2
ipfa eft metropoiis ciuitas infi-
noftra futura
jj|iitasfuir,namil-
Wdubitantibus rearfuectio multis

gmentis monftra-
Marco AuPetrusautem furgens, cueurrit ad monumentLim 3 j pro3 relio Antonio princumbensvidirlintheaminaiolaf po(ita 3 .cXabiitiecum mj- 4 cipereftaurata,cum
fieut dclyramcntum verpa
ifta, & non
gnis Palefune>q poft
crediderunr
iliis.
expugnationem luda\x lub
&
u quidumlegen d BagnoTcimus^cid ia
.
rans,quo.dfadumfuerat.Etecceduoex
illisibant
ipfa
die
Jbitionefolidamur? Cttrus autem fmg.

i
ftadiorum fexaginta ab le 7 cjupderat inipacio rufelcm,nomineEmaus. Etipfiloqucb.amijradiiiuicem.de *
incafWlum
m utauit& no-
tDerTlir
iocapitc
f Dt'mfabt<Urentur& proipicicat.
f iacccia
^*f*<*Wh^f
Yc^m^âpprS
l<nnescommemo
K,quod &ip.fe&:
F rusfimulcucurr
1
\
::
Jn t,&:quodPc-
C|uaererent,6<ipfeIerusappropinquans cumillis,Oculiautcmil!orjLimtenebantur, neeum agnofce+ Soîfeommmenrent.Et ait ad illos ; Qui funt hi fcrmones , confcrtisad 10 tibus incendat & cp
hisommbusqua?accideram.f EtfaclumefUumfabuiarenrurjot^t fecum ib.at
9 pinquanscomitatur
intusinrrocunte
quos
nonumetum,&:
vente linteamina
1
inuicemambulanres, &eftis t trifles? Et refpondens vnus

h cuinomcnQeophasjdixrtei: ruiojust peregrmus esm Icrufaiem ' nonxMgnouiiH qua^fada funt in illa hisdiebus? Quibus ipfc dixit; Quar? Et dixerunt ; Dc Iefu Naz,areno qui
"
P rollli e at fadtu rum , implear. Vbi

fe
' !
\
l
^lnclinans
it
fc
,
&
Matth; l2 funtduo veitres congre t8.c. in nomine mco , gati

i
.
Âduca.
lintheamina
ibifum in med}o eorum.
irintroiuit.Sedint
t
g ^Zfpracinquans ibat cumill.s. Oculi, &cit.
ligendum cft Pc-
mprimoprocubcntem vidifle,qaod Lucasc6memo-
/tpparuitquktem in
fpecie propria,fedfpeciemquam recogno^lccrent.non
),lo.tacet.Poft
veroingrcirum,vtdiligetius intenora diofceret,ingrelTumtamen,antequamIoannesintraret. /<tjw.Stadiu eft oclaua pars milianj,&: ldeo [exa-
itait3diis7.miJiapafruum&: quadringentos fignificat. oodfpaciu eis cogruitq de morte&: fepulturaDtii certi adiebantur,de refurrettione dubij.Nam refurrectione q
ftendit.Sicut&ipfi&intusamabat,& tamcndubitabant, ficipfeforis&:pra:fensadeft,& quis fir,nonoftendir.De fe ergo loquentibus prafentiam exhibet,fed de fe dubitan tibus fpeciem cognitionis auferr.
Tetegrinus es in Ieruf.&no cognouisli,qiU fafia funt inilla his
ifKeptimafabbathifaclaeftjOclauonumeroptinerinulJus
4z6.eSrc.P.eregrinum putant,quenonagno('cut.Et vere pcregrinus Crat eis, a quoru fragilitate per gloriam re
furreciio-
dieb,*
NICOLAVS
Nunciauerunr.hccomnia
(u[peni(rat,fed
,fti
L Y R
A.
7 Ibant
ip(kidie.Sciiiet die refurretlionis.
illis \n.Q.uiaduodecim.fJudas adbuc videtur,quod no e8ent vndeeim ^pofto
tantm deu,qnia Thomas trat abfens,vt videtur \o, 20. Di ndHm,Oj erat cum alvs.quandp 'il<t mulieres nunciauerut,ut hic ichm,'& fimiliter quando duo difcipuliregreffi de Emaus-,narraant/}ucn>iderantyVt
8 In caftellum,quod erat,&:c.i6. sladiafaciunt vnatn lcuca, ex quo patet , quod non dtfiabat a lerufalan per quatuor lcucas
jntegre.fed deficiunt qu.atuor fl-adja.
miensd:fe(Rtab
fflttitinmedio
altis
habetur infra,eod.cap.fed tame Tbomas dir per akquod [pacium,& tunc venit lefus
Jccum,.q.uar..&:c. Tôn dicitur hic fabulari a fabula-.fed dforfaris,quia non loqucbamur ie vanis,fedde operibus \efti morte.eius.
9 Etfaftueft
dum fabularentur &:
difcipulorum dicens.Tax vobisâbfente
Thomay
o Oculi au tem il loru teneban tu r,&:c. Quia incredulitas corum et dubietas demerebatur,quod Cbnftus fui cor
1
&
cognitioncm
KdicitiirlWi.20.
2
t
vi(a,&c.7d e(i,phantaslica
& non vera,
3 1'cttvjsautem
furgens.Er loannes cucurrit cum ee,ytbabe

curjus flenius dcfcribitur.
poris ab eis retardaret. j 1 Qui fun t hi fermones.ô
qu/erhex ignorantia,fed vt ex
tnr Iow.to.vt/ ijie
eorum refronfione incredulitas eorum conuenicntius argufttur. 12 Tu fbJus peregrmuses in lerufaletn , &:c.. non
tacit.exclufioncm aliorum peregrinorum
4 EtftocumJcannis 20. dicitur quod ipfe intrauit monumentum,& vidu linthcamina &c,Dicendum,quod veniens ad ofiium
ômimentiprimoinclinauitfead videndum,ut bicdicitur, poflta
itrauitadcertius
Lyfolus, cumrnulti valdepere. grini,& de diuerftspartibus yenijfent in lerufalcm ad ttiemfe,
fium fafhfi, vthabetnr loannis 12. b.fed notat exclufioncm coab iflo ficapparente , fciiicet notitia mortis lefn, vt ftt fenfus.Cum mulli percgrini hisdiebus venerintin lerufakm,mignitionis
cognofcenium veritatem.
Et abiit
fe.
miJ^ efi,cogitans de Chriftirefurreilionef
Etccceduo.&c.Hic confequeter defcribitur appa, itio fatla nobusdifcipulis ttincrantib.Et primo defcribitur ifta apparitio,
cudo
rumeslquodtu flus infer alhsperegrinos

pota aivs omnibus,
j ?
ignores tflquxfunt
apparetis cognitio ibi.
Ef faftu
"Et refurgentes:OYca
HO.difcip.quoru
cft.tertio cognitionis rclatio^
primum
dicitur.Et
ecce doo.Sciiicet
,
vnus vocabai Clcophas,vtinfra habei
KrturfuiffeLucas Jiuangelifta,propter $>
& nome funmtactiit,

7 ibant
alius
ipfe dixit : Que? 7\[os qunerit cx ignorantia, ficut ditlum. prius Iefu Nazareno, qui fujt vir Fror heta in o14
Quibus
De
potens
puc.Scilicet miraculorum.
Mantipfa die
MOV^JlLJT^K' Nam
.
ipfa die refurredionis ap^rta fuit via
Mtitudinis,
u
quajperEmausfigniflcaruneoqiHAi marer
gtadiuntur.
lcedinisinterpretatur,&: ex tunc Chrifii difcipuji per iam beatitudinis
nemeo,in.medioeorumfurn,propterquodiftcruexcmplo cum per viam incedimus >combinati de faiutiferis Jo qui debemus, vt Chriflum nobifcum pergentcm habeamus,& non iolum pergentem , fed etiam nos docentem,
ficutiftisduobus difcipuliscum quib-ibat,fcripturas prophetarum aperiebat, Scd qucniam auditores legis non iu
confequendaj
Iefu
Ettpft loquebantur
cilicet
&c. conuerfationc&seius morte.proutpatctex

apprr}
in
adinuicem debis omnib.qux acciierant,
terafequenti.
it
T a/ls
'
i
lbat cumillu,
&c.
Nam ipfe di-
uMattri.i8.c,VbiduoveltresJuntcongregatiinnomi-
Jtificantur,fedfa(aorcs,ideoeoiumocu!in6fueiuntapertiaudiendo fcripturas , fed opera pietatisfaciendoipfum n fpecie peregrini trahendoad hofpmum, apponendo cibum,ideofequitur. T E<
&
iooi
-vi
Olof ord.& Nlcolal de Lyra

~.
10
.
1
t.n/. f\.i.
jiis ,s
fuasincumbit, qti necinfcriprurisqtiimoportetedo'
^fo^.onbumten?eftâ, A
?^^5E?W""*.maj^^r.fi& >D IX
->
fuitvir prophera, TcnicscuiTquo a
10 ruinfi4fefurcca^-'
necadimplenda^ nouimusqtumdccet/umusinS3 & rrophetxdeChr aoloau f nr:& eu lll|

1
11
ZomoiotradCt. Prophetam l.rneiiacenr.velquianondupcifeaecreduiif^rc^crcdunciimeni.riJi.n
fnMoyfcs; &
glor.a .ntraturum prxdixeranr ,quo gloriat pafl.onc fccffcChrittianumjquincqjinicripiunsqualitcradCli
potensin opcre&
fcrmonc coram Deo
ScK2?2J
,
ri
am qiicnmcS
a,tin
7ip, autmfptra.
&oroni poptilo; fctquomodotradideruntcumfummi tru ccr dotes, & principes noftri in damnationcm mortis,&
b
ia- 2
ftohaberecapitj
5^""
3
2'5
^m,'vc[qZ
Hmndn
redarCUUt
i
cifixcruntcumrNosautemipcrabamusûiaipiecffettrc!iitni,Mracn,.j rU ui.-. ..,... eni,iiroen..,<' U mcui!onufbintO'.

Uimieiuirrct!on-m P.om(r,nii*furtrc,'on-mTa
i
.
f Etipfc fe finxit tiusirc. EtCOC/ei ;,iiuiir.ci[Ofj
Li
tArejui. rc ,p, os ,
quod in illf, rcdcmptioncm Pe1
LSp""r
McoerOx
SSSv^rS,
rcfurreclumm
crc-
monumentum , cVfira 7 diligebant, falt, paocciium.qucin- d rc.Etabieruntquidamcx t noftrisad t iniUqui noccntcm noucrar, ^ inuenerunt ficut mulieres dixerunt, ipfum vero non pLenTêdmm r gerent. sedquu no . _ C xhoc tnltcsin,. . n j. eos:0 t ltultioC tardi cordeadcrc- 8 uanei achar: r. ccdebant. c uenerunt.Etipiedixitad c re rtnerunt r.os^ dendum in omnibus, quseloquutifuntpropherx . Nonne ' if.JJ?.^PjJSlH loqutDus veritajd antc luccm fueruni / iuam? ndtebatur, adl , flcjiaintrareinglonam non monumentum , h?coporruir patiChriltum
j-l,, vnnvmif> doleniteumiiint id
cit 4 lumdicenter.n Etnuncfuperha^comniaterriadies ex f hodie, quod hxc fatfa funt . Scd c^muliercs quxdam hlbtit ta cb3 noftris tcrrticrunt nos , quartantelucemfuerunradmonuqil alis a P ud ifio 6 rannmentc mcnrum, &. non inuentocorpore eius, veneruntdiccntcs
dcmpturus
Ifrael. +
,./*-
i-
", crar.r,li Iiuncc vt
**
iam viiioncm angelorum
vidiile,
quidicunteum
viue-
nondum
Dci
&
11
ii
muen.&e. Mciiodin.nrur rerruiflceos
& incipiensaMoyie &omnibus n l

/
prophetis, interpretatur anumuocamvm

r
;
S?b7inOTipo
tocorporcplnsmoe
nr
f
ll,,sin
omn,bus fcrlpnwwj qucdeipioerant
r Etappropin-
13
cogunt.Quot
F iocolligi
ouam
,.
de
nunciata
Bt i4Fcgrininofol[ quaucruntcaftello, quoibanr,&ipfeiefinxirlongiusire. uuu. "^mcv. ManenobiicumDomine,quo- 5 vocandiTii coegerunrillumdicentes'. ,v Jd c ,, U , lcdc[ ,
w^
&
,
"'
.
u.tu.uu,
.
'
trahendi. relurrcctionc gauniamadueiperafcir,& lnclinataeitiamdies. Etintrauitcum \6 & ft dium quo xecreatur jl]i s . Et facStum eft, dum rccumbctet cum eis,accepit panem r *f i//w.Quemin .. . afferunr. -\ 7 c t, i,iJJis benedixit d jibierunt qnida ex g Etaperriiuntoculi jspofitione lcripttt acrregir,& porngebat 1on, cognoi nofirif ad monumentu, eorum , Sc qo^nouerunt eum , ipietcuanuit exoculis '9 l 2o'n fraciione cJrua//.f.^f.Cum noue.unt,quian lupradixent Petru cucurrtflcadmonumStum, &mododicatCIeopha^.Qttr auditoreslegis,fedfadtoreiuftiflcabuntur,5veiitasrq djmexnofirisabieruntiidmo.&c.lntcUigedum eft, quodduo liusoperandoquamaudiendo intelltgttur. h jlperti funt oculi eorum,& cognouerut ei<m,&c.S\)btn\ fimul ierunr. Sed Petrum folum pnmo commemorauir,
, i
FWa
&
quia primirus llli nunciauit Maria. tardi corde ad crcd. Hic gemina humiliandi nciiuln e
&
carnalibus oculis fpecie infirmitatis , vt mcntibusincij fubdnur. apparcre gloria refurrectionis,vnde
ceflitas
Etfermonc
NiCOLAVS DE LYRA. coram
& duSrin*.
$
DcotyomnipcpuJo.PJ<(/'C4r/Wf,
12 Nonneha:coporruit P ati Chriftum,&:u.iintran mi Tum propter patris praordinatione.Tum elia propterm utionem.Tum propter humanam redcmptiontm. Fumfr;
pturarumimpletionem.ideofubditur. i j Et incipiens a Moyle &: omni.prophe.&c.^ jw breuitct Jcripturasquitde Cbriftofunt,expUcarct.quia intam
re no h< nt fid cxplicauit tantum quantum fufficiebat adprtf tum oHindcnJum.Et ideo /y omnibus non facit diftributioncm
a Etquomodotradidcrunteum,&:c. Quia fcuraucrunt tius captionem,Cr pnfuaferunt poputu utcoram Vilato peterent eius
tructHxionem& Barrabs dimiffionem y f>t

nefcttfPcs noftra.Cuius fubditur caufa.
lurbctur AJattb.ii.c.
Nos autem fperabamus,quia ipiCyikc. iluafi dicatjam eua
4 Et nuncfuper hccommatertia diesefMiodie. Qniapradtxttferefurgere,& tamen a<!buc nonappatuit dif<:tpulis,Ucet,ter tia diet ftt prope fsnem,ficut diiitur mfra : Aduelpcrafcit in-
fmûHt generumjcd pro%et,erib.fmûU>rum,ficut dicitur-.Om

mal fuit in arca.Tôcquia de quaObet (peiie animalium fuerun bt f rof aliqua mdintdua.F.t ftc Cbriflus in propoftto dtlege
'.
&
&
cli. cfl 5
iam
dies.
& igjkgraphis induxit atiqua teftimonia.

1
noftris terruc.nos.7y;o7 rcfurrellionc Chrifli,quam nunctabant, fcd dc ablationt torporis cius qua difcipuli ttmt bant.
Sed &: muhe.quxdam ex
4 Et ipfe finxit fe longius irc.Tônfuit ibialiquafalfttas, fi fwt talis fitlio ad defignandum ueritatfm^frilicet diftanti-tn
coi dibus eorunt fpter fidci def tlu.Talts tvim apparitiotts
i*
*
f\
6 Diccntcsfectiam Vifionem Angclorum

rtt dt faciti futfjent deluf*.
qui di. CVi.Seddifcipulinoncredebantplene,timentesne tanquam mulie

vidifle,
munittr fiunt ftcnndu diffofitioneinterioremillorum quibusht '

15
Et cocgerunr illum
F.t
Id c/iôbnixerogaueruntdeftdtn
:tl
adbucaudtre itlum.
7 Erabicruntquidamexno.&c. Scilicct Tttrus& loanncs, ytfnpra diQum eU,& itu mutnerunt ficut mulicrts dixerunt tton
,
16
intrauir cumiUis.Quiaperdiflumdefideriumiifpontn
auantum ad uifioncm Angclorun. fcu auditionem uerborumab ipjis.
tur adfidti complementum.
17
tis
Std quta inutntrunt fepulcbrum uatuu corpoc, ctfola linthtamina remanfifFcudco fubdiiur.lptum veronon inucne, unr. U Er ipledi:(U ad COS.Far rtfponfionc eorum argutns cos,
F-t faclumeft.H/ccon/f</ttenrfrcfr-/cniirr Cbrifli afpt*' crgnitio.cum dicitur, 18 Acce P it P anem cVbe.acfregir<.\' por. U.Sicut confk c~
9
1
O iwltuTrrpttrctcitann
&
at
faiere ante paffiontm.iic enim frangebat

.
panem ac
ftfctr.
ii.it tltl.us.
o Et tardi corde.7ro/>/r-r tarditatem afcflus.

,
..Tlocuuti ibnt PropheXx.Dtihiifli morte itfiottfiichi ,quas fnipturas dtbcbat.t inttlli,crc,naxituc quiafueiant tum Chrifio: qui dJfi pulis dt tal.b.
1
Adcredendum inomnibusq
tto cim rultcllo. 1 9 F t aperti lunt oculi corum

in tf];jt
Quia uoluntaricfc
tis cfl
i
"
qu* crat
cnn ofibilisab cis,& cnm boc cognouerum

OT
loqutbatur.
quodhcltbl pnsglottoJi,m,qutdfi<buo foteil dijfartrt pcr dottm agilitat

difcipulis
fef tndvn.fraflionispams. 20 F t i P fe cua.cx ccv. co.Ofltndcns
\z
Noni{
M
ip
Cj
i\.
Etaptrti funtot.toxum. hÎicci
tortiis <X
coi|onsdccgnc>fccrdv:m ipfum,
loj
;
Ubck
,
cor dixrrunt ci inu'( em.Tônte
m slrumardens erat in
XXIil. Cap. gendum

uo
ieil
1CO4
eit 01. od
mn
Thom^sJndcexifletantcquani do
r/f.Noueratdifciptili fuifleveru
11
<
i<.
bis t
hocloqucntibusaiparetct.
sTicE.TdeoinChrifl-oillisoftenfaeflaliieffigie^, nifracbone panis ognolcerenr,vt oes intellieni)

j
Spi
,<m vi-ierr.ft ffixit
oincChnltunongnoicere.ninfiaritparticipescorporis
honnne,'ed poftqna mortuuseft, non credunt teniodie potuifTevetamcarnem defepu chiorelurgere. Putantc-
ew $ ddi,ecclefix, ._ m co .
1
lam
eeiti
de relarrrcr one.
Btapoftoliis in
Ur.ienro
'
pams, b eraf
** s
ltiJ rl-
s.
umergopane
ictum pornriuntnroculi
eorum.kr dixeruuc adinuiccm .Nonnecornolirumardens n nobis, dum loc]ucrctiir*in via, cKaperiret nobis fcripruras Et iurêntes eadem hora resrefli funt ih Ierulalem. Fr.inueneruncc cngregacos vndecim , & eos cui cum lplis
j
go le viderc lpntum quem emifitl paflione, led hunc

errorem aufert dom.inus.
* nobts
îrf
tnrbati
eflis.
A
*
u r
v s.Cre-
1'iimo DtDjiiuni virotum ap -r 1 l*i fafUim t m nq qujn o.

1
aftft
P tro quod ctfi non d.cit taanje t,non Mcec.

;
i(*a,
vt e
fentetu Kreiouetur impe Stmoni. ftipiinarrabantquxgcltacrantin via , quo- + opimonem 5 maions pamsexclu a ^ diirntum quod modotcognoueiunteum mrraaionepanis . Dumaurem 6 dit. Demq.-quiaPchthia in ocu!is e nusetfi ctederetrc d ]iax gnofccrctur loquuntui,iTctic* leliism medio eorum,ckdixic eis.Pax t rrhocimicir i+ rl . 7 fulciratum , tmbari ' conter- 8 vobis. fcgo ium,nolirc nmere.t Concurbacivero p0Wft quod clau r Jvurnêrm.t. m Lm. 9 lanuis dominus cu r r n -j t-j-' r-\ i L :fle dominus, Quidrurba- ^ cor p re fuo fc im:ad facran>en- c riri,exiInmabantlelpirirumvidere.Ecdixicc!s. f ti eilis, cv' cooirarioncs afcenduncincorda veftra ? Videte o ptouijfuj infudem. unr>anisvcniatur. 1 ' vnSeditfticipata %f,f%^'%fa aufer- g manusmeascipedes* C|uiaegoipfcfum. PaJpatc^^Mcre,
1
n cognofcant
eranr,diccrces
quod furrexic dominus

,
vere
&
debantapoltoli, fed tamen turbatur.Pn-
apparuit
moquiapaucorum
&
&
.-.
rports
vt
mt ip d
c
,
menrum
poflit
.
carnem quia ipn ltus

re.Er
& olla non habtr,ficuc me videtis habe

dixit:
ncn defuper delcendetes, ledficnt
cum hocdixifler,oM:enditeis manus ot" pedes. Adhucau
mala
\)
Gr
lo
I
tusagnofc. rdens trat mno. 00 r. Exaudi
temillisnoncredentibus S^miranubusprargaudio,
heibain cotdealcea dentes, fidem quam

in vobis plantauiexi
mone corpri
i
go,quod ex vobis or
icmcredaliratis&rtimoris frigidum ignefmcli fpia:ceium,\ t iamluperno dehderioardear,&: ad cre êritatem feextendat. Quot prxceptismftru tur quali lottacibus inflammitur. I h r u p 11 y l a c t v s.Edeba: coreotu ve! ignevcr domini.quib intendebant tantum veris. Vel quia
,\
.1
tum eft condemno,fi non eft vcritas reiurreaiomsjeft fru

ctus palfionis.
></-.'ATirvs Bostrorvm Episcopvs. Oftedit tc

*
taquam verum Dcum,fiuicn.folioccuitacordtum

(
lenfa
.reiitclcrip-iiijspercejltbaturintnnlccuscoreoru.
;equ. ditlercbar^Dominus erar.
imxitdomi.ve.l,Mn famaerat
qd
refnrrexcratlefns ab
,;h.rc
.uikiib.factj,&aSimone Petrocuiapjaaie a
Etesinuencrant iltiduo, icd&iipfipnusaudierantq exctat.feJtimuerunt dicerein via,qntantummodo osdixerunt viibv mnlierib. Igrtorates.n.eum cfi quo
iantur,po'eran
'
timereneincidereurm manus
i-
'
m,liquidpaf.im dicerenrde C>hnllirelurreclione. etii J jii'/if.Ha:coftcniioe(t d illa,dequaIoanesair: c v n t lcfs %r ftetit in m< dlo C [erocjjei dic i h vnafub ,u ffdtxitas.Vax vuhis Qîo \erodicit IoanncsTho njnnonfuilfecum illis:'cum Lucasdicatiftosduosin
carnemq; palpando qui noftre relurrectionisfignat in qua corpus noftru,& fubtilc veri entper cftcctum Ipirituilis potentia?,&: palpabilepcr 1110 duo tatem naturar.PoftrefurfCctionem dnsincorpoie contraiiaoitendir,& laipabileeiuldem natura:, vtinfor metad fidem,&: tncoiruptibilealtenusgloria:} vtuiuitet ad premium oilendtcsmanis.&c.Vt oftefa vulneru cicatricc inhdeli iu raris vulnus fanaret,quas cicitnces &: tuc (cruauit, &:
patenr. h 7J <j/5*ifrc^W Wf.Mul'isdocumetispfuadetrefurrectio ncm pbendo fe,&: oculis videndu,&: mamb. conttedadu, offa mottrat, ftatum luac vel dum
efurrecltonisinitrueda digofcuat ruseft.Pr Deinde vt patri.p nobis fupnlicins.qualc genus mortis,p hom ine ptulerh ipmper oftcndat.Tcrfo.vt ftia moxte re-
moadhde
Chriftus
cicitri -
ccs fcrua
uit
u lticviidcciUi
congregatos&:eos quicum eis cran ,mtelligcndum
demptisquamifccicoj:duetiintadmti>piopofihseiuldem * (5^ mortis
pro-
jnercjua
tuor.
MCOLAVS
.
D E L Y R
A.
furgetes cade hora regrcttu Q't>muis(r,im'amcfjettar i*tpatetexprdicls,t*mene\. fidet ftrU9*e,& remoto ludx ru
Et
fintim
1
rtgrci/ijnxt
m lerufaliim ad illos difc pulos qui erTts

Thomas
Hic iefcribiurtertiaappx omnibus pntter 7 bomam,<um dtcitur. 6 Stetit Iefus in medio eonmt.Subitoeniminter i'>fdpulos intrautt, >t habttur lo.zv.f.^ apparuit,quia ad eos tanu.s cbufis
5
Du m autem hxc loquuntur.
ritio fatta
ufipropter
c
>
mrtum lud*orum,vt balcturfoar.io.e.ad nuncia
7
g
Ego fum nolite umere.2^/
re s
pba,it*flica fcuidufio
d'u
tis
2 Ei
Cbnfti refurretlionem. Ideo fnbditur. inucnei unt cogregatos vndecim. Qjtia adhnc
diis.
boiua.
CoMmb^nvcxo.Hk confeqnenter dcfcribitur
refurreclio-
icentescpfurrcxitdominijsverc&rapparuit Simoni. K> "hio autimt ila appariti fuerit non Uîtur exprtfja .fd tunc 'tkrfmffefMjifando etrus cucum rat ad monumentnm
'<
'/'
n>spiobatioperbocqucd vflendtt je Dtum,& fecundum bumanitatem vcrefufcitatum,vtpatebic profequendo.
verum bmtnem
&
vcrum
&
Exiftimabant fcfpiritt-m videre. DiuinaenimprouidttU

tnaiorcm cercifitationem fidei de domtn i-
>i
rutlintcamina
tHtfupra,
pofita
liit
miransjccu ijUQjfailumfuerat, vt
tis
permisfifunt dub>.tare,ad ca rejurreftione.
4 Etipfi nar. Jpparitionem

<r
faftam prout defcripta e(lper
"r>.,rawenncciiiii leealiis
Tbomas creiiiit, fedperali /uod
[prrt ah alus difc sfttj& tuncipfoab^ntefatlaefitfiaappariUOfiifeauitur,

5
clauorum ibi Videtc manus meas 10 pcdes.Pc r ecatriccs manentes ofiendi: quod erat iuim corpus numero. babcre cor1 1 Palpate &: videte.TVr boacnim aficndcbatur
&
Dum
pus vcrum
& nonpbantafliam.
&
Habetis
M
1
[{ î
T E
I{.
lc
*raautcm Dei icuclaie&confitcn hononficumeft.

3lul>ditur
ipfi
îcm
^tfurgentrseadtmhoiangreffi.K^m caqnar fnntadcom laluicm.no Itinttacendafed reuelanda.Tob.ix. b.
ucnerunt congregatos v ndecim. Etd xit eis/Pax vob s. Ex quo patct quod jqni vere funr difcipuli Chrilti.
flcauit
J-
illi
funt pacifi-
4 Et
nar.ru hac Ioqi'ete'ur,Icfus

t
flctit in
B*iquu pgrcga
trant in cnis oomJaCjVri
medio eo pr*mi ttit.inucncr-nt
Etdixiteis Qjt rfrr.Secundum fenfum literalcm ccrti cosde fua rcfurrcctione per tria.f.pcr vifum.dicens. to Videtemanus me.& p -.Et pet t.idttim diccns. vlquhft i.car.& of.Y.t p guflum ibi cu dixitTalpte
&
TomusVt
lOOj
A
i
GloLord& Nicolai de Lyra

e
m
&
ideoetiam
vt
rw
mortisinfinucntindiciU.Scdponrcmo^vtinuidicio qoq
!nr i|deiH.nciei,oitcniaqabillisa.c;.piiuca. tricc.NonCfiocx irnpotentiacuranai acatrices ferttauiti
i\
Opnrt(batCbriJlumpati y ^c. incificntibusab hrc,' Ooortcbar vr minittri qui pccnitentia remiflioiu
lcd
a Habetishicaliquid, Adinfinuadamveiitaiciclurrcctio' Clt adoptio fihorum, * tiis.nonlolumt. , , n,edconueic,vo|uit, a f-kbetisnic aliqmq cjuod rnanducetur, Ar llli
vVpcrpetuum victuux fuxciramfcr.u tnumphum.
pdKamninomncsgentesjinciperentablerololyn lolum quiailliscrcditaruntcloquiaDci, &quiaeotm
& gloria,teitamenta,&: lcgislat

1 i
,.,..,
obtulcrunt
t
tJsfl9
non quod
vcl ipie
vcl nos poft fClur, tn:ndM tcctionem ci-o dc
ci
parrcmpilciscilTi
&t
fauum
mellis
Et
cum
mandu-
bcamuMndigCfc
vtcorpus, nunlpu'.tum cftc mamfcita-
cu(lcccorameis,tfumensrcliqMias dediceis , Et dixit a4 ad^ eos ILrcfunrvcibacjuarlocjuurusrumadvos , curn.

:
errorm* facinoribucitx, hoc indicio duiincjM tis ad lj;em viO
&
tes varijs
ma*H
ret,mand.ucauiipotclhte,nonnccciliv
huccflcm vobifcum, quoniam ncccfle eit impleri omnia Pialmis de & prophcris cjua:iciiprafunrin legc Moyfi
prouocentur, cis qui riliui,

crucifixcrunt,
ielax.it,
&
iHarQ tate
.
Ahterablo bct
tctta liticns,
aquam
''* alitcrlolisradiuscalcns: lllaindigcntia

,.
luncaperuit. ras. Etdixiceis: t

rcbat
mc
illisicnfum, vt intclligcrent icripru-
T>rAi:cariittno\mt
fins.it
Thp
..
Quoniam
eius
fic
ittcpotentia b VifcU ajfi. Pifcis

aflus,
prardican
...m
Q.
i
Chiiitum
pati, ck reiur^crc a r
.
nomine
i
pernirennam cx remiihonem
i
z..
icriptumeir,&irc opor4 pthn.imeroim|i morruis dietertia, rr 5 c/ quo per dcp
&
HxccumdixitjH
Nonin vnataniumgentel
,
z tum,velinaliq"3
p itte
M:iu.
ipcmcdiator
paflus.inaquishumanigcneri'Cap;u laquco mortis ila-.
peccatorum fcaudiltis. Vid.ftu a

.
ncm priorumiJ rumlubffCI

niapeccatori quo patlo Clif fli nomin.
bi
I
omncs ênrcs
b d
bus lncipientmus
Vt
,
a ab
Ierofo-
Qil ptJieaDdafupt.
lufficiatis ad tclianduiti,
Wbi.
Ausilium
*
Spiniuffjndi g atinr.
,
tustemporc pulo. g
vma yds autem eitis >
teltes hcSrum. t
:
ms. Ipie &: mclhs nobis
fauus
cll
h miiium patns mci ln vos
Et ced mittam pioa Vos autem iedetc m auitatc
o ptilmafieri.c
7 8
mandet
in
rciurredtionc.Fauus mcllisi iccra,i.dini-
9
tur
qdem d quodnon im
,
mo
nole patris,&
.
nitasinhumanitatc.InhuiusmelliscomcftioncfignaJur, quiaillosincorporc fuoadatcrnam quietemfufcipit,qui cum tribulationes pro Deo lcntiunt,abamoreinterna: dulcedmisnon reccdunt,Qui hicaftantur,! hc veraduLccdmelatiabuntur. C Et cum mandkcatfet Omnes ambages aufert: Vifus cft, tacluscft>nianducauit,8j ne m a| iquo ("enfus humanos lu
,
quod in
folo Chrifti
nomine fiat baptifma
led c x
gas.
Chnttibaptifmarealiquis bapr zetut,id ett, fpiriti noi ludaic , nec taliquali loannes ba^tizabata. pocnitcntiam, 'edad (piritusalmi participationem. ro baptifma in Chnlti nomine,idett,morte Chnfr Sicut enimipfepoft morteni triduo refuirexit,!
i:
nostcnnaquam mergimur,&conuenicntereniergi u
g
incorruptihilitatis jpiiitusarram rccipicntes, Ft e-Jomittam.S: l d e-m.Nc tutbati cogitarcnt,quc c
i.
manusadfcriptura";, vt etli i;ugicisartibus videatur potuiflTequod \oluit,ficut d cunt pa gani,(altcm vidcat prophetarenonpotuifleantequam na
diftcafle vidcictur,mittit
donoshominc
h
tustuit.
idiotastefiimoniu perhibebrmus,get &Iudxis.quiteocciderunr,fubiuiigit.Ef cômittan

,
Pofcvifum, pottcontadum, poflcommemoâtan legemapcruit len(um,vtquod videntiSdlo gunt,intelligant,dciiule poft (ui corpons commendatani
Tuncaperuit.
ro.f<iMtew/e</i ^,PoftqL)amdi(cipulosdevirtuic p tionis petfefte infttuxir,cu iepcnte fi vellet poflct;'
rarcdidulir^dicesôjaKfew/et/erriVtexeplur:,
daret,nciinperfc<5ri prxdicareantetcmpusplumani uitate fedet,qui intia mentts clauftra ic conftrin itringi
vcritatem
V'l'iC tius.
gommcndat ecclefis vnitatcm. Etpradicati jn no.

e
Oportebat
NICOLAVS DE LYU,
1
vera
%
efi
eiufdem in numero iterata refuyrcclio,
Et prxdican
m nomineetus,&c. incipientibusab
eji in 3
Habctis.hicahquidquod manducetur, Atilhobrulcei,&;c. Per comcltioncm
runt
enim ojlcndic fa babcrecorpus
viuft
lerofolyma enim efi in medio terrx babnabdis , quia clmate ideo ab illo laco con lemcat: r inctpitpnedicatij
&
e 1-
anima vegetstiua animatum. 2 Hcc lunt verba,quc Joquutus

cens ad
fum ad vos,cu adhuc,&c,
gel,:,vt per apoflolos Cbrijii aliofquc difc pulos circunquaaut orbcm d fpetfos in om.nem terram exiret fonus pnedicatioms t
cr n,
Ter boc qnoiloqucbatur fenfibiltter cf etiam rationabiluer, rcdu mcmortam qu<c eis dixcrat ante mortcmfuam ofiendit fc ha bere corpns animatnm animajoifitiua ny inteUctiiua^ & eadem
qiap,i:,s. 3 Tuncaperuit illis
fccundum qiiod fuei ar pr xditlum Vfil. l2.a. 6 Vosaute.11 tefteseltis hoium.Jc iat ftpcr'mdcfcr'* rum,quantiimad Chnfli icarnationem y priedicafionei, ;
}
&rejuir<tlionem,
fenium.. Sicut ptr pracedentia probauit veritatcmju* refurrettionis auantum ad humaniuncm ftc per boc iU.amprob.iuit quantum ad dcitatem,ejHia UUminare menn s ignorantcminteUcclumfacrafcripturx &jubito,
efi
7
8
Et ego miitam.!dcR,m'tiamdcpropiniuo.
Promiflum
patris
mci
m vos.Sciltcet, [piritmfanSt
Voslqum cHfylifi d
cmt
.
i*
fg'<f> vifibilitid pradicandum
veritatm tmconfianter vbiqut

rr-
ipfius
dcitatupm
gd\.
9
frium,& ideofubditur, 4 Et ficoportebatChriftu
pati
&
Vos autem
fcdere in ciuitatc,
,
rcfurgerca
momn'9
i
pfit Cbnfli rcfurretlionsm
bic vllimo defcribit
* afcenfit
*<
dlCi&CC.QHiaficutantepjffiionemdeclariuitfccJic verum Deum C/ bjimnem,ita ettampoji rcfurreclioncmfuam. Refurrccl o nim
bis r/uod in dic afenfionis , Cbrifius lcr fAem difip* tu < ruit difcipulisfius, Tfimo t tn cinitate
Circa quod f icndwn
w
ns
vera
eil
*de
quod
fiille.ipcriatquihabetclaucm D
,
M
t
j-
l\A
T E
!{_.
lacrx fcripturx
non poirunt
fufricienter intcllie
Habctis bicaliquid tpman.&c.
mistic
u d.qui.ipcrit &:n
ei$ fc ira
3
E.vere
Chriftum
claudit.
refurrcxiiTcvidentqui relurrcdioniseiusgloriam medita tur.pfum vcro ungunt acpalpantqui

latur 1.I0.4. c.Uuimanct in cbaritatei
/'oj
fow/rrfprcwc/.c^c-Licetenim dedifier
libichantatecopu
Drusinea. PilccmalTumoflcrcntictquipaticntiaigne tribulatioms decocta habct pronomme Chritti. Sed illioflcrut fauum
dici!
Ueomanet&
rarum inteljigentiam, <5c commifilTer ptxdicationis cium,amendiftulitcxccutionem pixdicancM viquc lh Ipiritus- rccepuonem in figno vilibiii.Per hocinfn quodpt^dicansadludcbct priushaberefufficrefltern
lcripturx r.oticiam,^cgratiam IpnittitTancti perconn ram,fcil!ccr,quodnonfitcon(cius fibi de jeccato
1
sa
:rc
11
mcllisqiiimcmbrisciuscxhibcntoperapietatis-,deqbus
Matthxi n.c.EfuriHt
& dedifiismibimanducarc.
fcri.
3t-
Tnnc aptruit illis jtnfum vt intelligercnt
Ex quo patet
tali,
xit
quod
ioj
'
Lucx
Cap.
XXII II.
denopariter&amorefirmaret.
b
/
.
1008
D
qluC ;ocxtctinseu3getur,vtcudii)inavirtuteperfcaefue a feipfo forasexear,alios inftruendo. iit idurus,tunc quali ditxit ,j/.:m/fOJ.Pra:termiflisoIb.qu9 pet quadraginta a
die;eftilunr,
uiflrui
primorefurredionisdiei tacitcpiunguno
rer,&:pra:ceptadocenditradereteduxit.RecT:equindecim ftadijs locum afcenfionis a loco paftionis fecreuit , vr omnesprofevel mori,veI viuerecupientes,& primum quiefcendipoft mortem,&in fineamortujsrelufcitandidefi-
nqnoafcenditincelum.Etpulchrebenedicturus
educitin
<Ji(ulos,
Bcnniarr,quedo-
S
dir. uii;
'quoadufqueinduamini virtuteexalto Eduxit autem eos ' foras in Bech.ni.in , eleuacis manibus ftis , benedixic
tes
&
tewplo laudanbcnedkentes .
&
pteiuobedienriam
per.-rforumdefcen
pobedientiam t . COI crlOrUin alCendit.tfâeademviljlailatere montis b 3 Oleti eft pofita, obedientis ecqu
benedicefetillis,recelTitabeis& ? tiones promitfum fcre b a tur in._.ccelum . Etipfiadorantes, regrefli funt in Ie- 4 ^naifpintus aduen * r ar u , r 1 b sjiuadominum poft tnumphuro r.Tur- S tum,paratisperomVbipiomimonempatnsmflifunt expc&lie,
eis.t
.
Etfa&umeit,
,
dum
gjj L
'
de"
m
Ieroib-
*.
reaiormetiamcflospenetrarevident.
ruialemcum gaudiomaCTno, 8c erantfemperin templolaul l -
6 nia COidlDUS expe7 &ent. Sicnospoft

3 cclebrata
n dantescXDenedicentesIJeum.
,
.
decdomus, apofto:o
9 ]vrms ,i.vifioncpacis 10 paflionis. &c idurreclionisfolemniado-
digna hofpitio
Chrifti
nu
tis,id eft,
, non alibiquam inlaterefummi fundamenta fidei, fpei, chariiatis
&
.
minoducepetamusBethaniam,vtmentequietacorpons &:fanguinis eius facramenris imbuamur,&: domus obedie

tixefi"ecuremus,qaficquotidianaeiusbenediclionefubli maniur,quotidietriuinphahsafcenfionismemores,lauda tes &: bened/centes Deum in Ierulalem, id eft, fperata pacis vifione
Jociitidequoiaterefacramenrumfanguinis&aquaquiDecuius bunalcatur &: nutriarur, gaudet emanaffe

vei
ce,ideft,deirate
fpiritualis vnctionis
munera defide-
rat jcis &: pacis

,,
promiffa expectat . Deinde,quia Bethani;tixtalerufalemquafi ftadijsquindecimerat,jiftenum uspropterieptem &:odco ( quibusconftat) fcriptuniin myitenjs accommodus . Vel viram, que nunc eft turam,vel vetus&: nouum teftamentum, vel, fabba m animarum in futuro , carnis refurrectionem co met. Et ldeo quibus vtriufque teftamenti fcientiam fperandi regulamedoipuit,qaosomnem viuendi tu eos quindecim ftadhs inlocum quo eis benediceit
dominum
fti
quiefcimus , fimiles hominibus expectantibus luum,quandoreuertaturanuptiis. Lnc.u'c Laudantcs&benedkentes.. Lucasquifacerdotium Chricaeteris
amplius exponendum fuicepir, &: ideo euange-
&
liumfuumaminifteriotemplipeifacerdotiumZacharie F ccepit,pulchrehocin temp!ideuotionecompleuit,curu

apoflolos ibi minftros,fcilicet,noui facerdoti) futuros,
no
&
inviftimarumfanguine, iedinlaude Dei&: benedi&ioneconcludit.
ret,
g^
Incipit
NICOLAVSDELYRA.
ie
KcgteHi (aatmlcxafal&m.Tcliquam
perdiderunt eius af- Aft< , <b .
hs,juam defcribit Lucas plenius îclA.a.Et tunc dixit eis.

d
petlum. S
Cum ga.mag.^f//^ omnia my(leria erantjmpleta in Cbrifio.
ab lerofolymis , fcd expettarent ii, promiffum 5is,& boc rcpciitur brcuiter,cum dicitur. Vos autein fedete ir.iiiitate.&Xquo.in cx.al. Quafi dicat non eftisfufficientes ad
non dif.ederent
pi
Et erant femper in tem. lau. Tbeopbylus expofitor refert boc ad tempus quodfuit inter afcenftonem domini pentccoften ante afcenfionem c!icens,quod licet alij Chrifti difcipuli
&
veritatem euangelii,do,tec confimatifueri u r donumfpmtuffantiiâr tuncpr&cepit difcipulis fuis vtexi H ittmute in mntem Oliueti,vt mde viderent eum afcendenU incdum > boceft quod dicitur.
ticandum conftantcr
1
apofloli Chrifii ilarent inclufi propter metum men eius confortati exibant ad
&
\ud&orum , ex afcenfione talicet
templum caufa orationis,
non-
&
dumaccepiffcntfpiritumfantluinftgnovifibili.Miiautemexpofttores referunt hoc adtepus pofi pentecoftenjn quo apofloli fpiritu-
u,& ibifecundo apparuit difcipulis in
die a(cenftonis,quiapofi' mappifueratiUis in ciuitate,& dixerat quod irentin montem e ti,iiifparuit ab illis,& cum veniffent ad montem Oliueti, iteisttpparuit.Ofto
otmiuani.pt
enim vicibus atiis apparuerat poft dtckratum fuit Matthxi zS.

/
refurre-
reuerfi hoc videtur magis concordare ei quoddicitur Ec funtin lerufalem a monte qui vocatur Oliueti,&c.& fequitur: in fuperiora, cimintroiflent in coenaculum,afcendebant vbi manebant Pettus &: Ioannes,&:c.Ej/Mirr/7o/f.Hi
jitl.\.b.Tunc
om
lejati5.ma.in i.cc.ybi voiebat afcendere.

Beneieis./
<ft,d fapultsfnis. êcefab cis.Vrsfentia t orporali. ferebatu r n ccc lu m.Vroprio motu per
1
neserant perfeuerantes vnanimiter in oratione cum mulieribus ik. Maria matre lefu &c fratribus eius. In eodem loco
habetur îfi.z.a. receperunt fpiritumfantlum in diepentecoftcs,vt <& ex tunc relitlo timoreSudtorum confitebantur pr&dkabant
&
uhtmen &
r
dotem agilitatis.
,
angeli
apparuerunt ad ems obfequium
vt habe-
deuotionis ad templum, fecundum fublice Chriftum,& ibant caufa hic dicitur.Htctznt femper.Id eft,communiter velfrequenquod
^tl.[.b.
teK
l
Etipfi
m.
ido.Cbriflum cfcendentem quamdiu potuerunt videre
benedicentes Deum.Cwi eft ho In templo Iaudantes nor&gloria infecula feculorum.Amen.

o
&
Regtefli
^cipU
MOr^^lite^.
l
E ux
'ûtcmeos(o.
lificatnr,
1
quod
Vt viderenteum afcendentem,per ciuitas tumultuofa non eftlocus

>:
doreceduntabipfis. 9 Eterantfemperintemploorante, .Deuoteprorecipiendo fpirituffancT:idono,ficut erateispromifTumaChriflOj&^

fic
debemusorarcvtpoflimusipfam
"saddiLiinorum cuntemplationem. telfMn!bus fuis,&c. I hoc documentum habent

1
Si vos
fti
cum
fitismali
?
noftis
bonadata
recipere. Matt.6.b. darefilijsveftris,
quanto magis pater vefter coeleftis dabit fpiritum

petentibus
ie
bonum
j -esin
ccclefia,vt
benedidlionem dent fubditis quan-
do
Tomus
v.
ioo?
///f/>/>
Prol 02US
frologus vemrabtlismagiftri lai de Lyrafuper loannem.
100
^
'i
Nico-
inohvjde ajfumptione B.firgimstTrofcftol carne prttter car>.\.) uc rz,non terrena vtta efi,fed celcjiis,vn in tcrrts ar.gdkx gl oru matutis cti mtriti,quam babere.Ejfc.n.ai.^tlufeiuitj e quirtre
ejjc
Aciesaquilcdcfupcripforuquatuor,E^&.
virgtncm virtutts,dum hoc obtinere virib.nititur cum rr, 44 angelus bltauatu<a.Et talis etcuatiofuit difpo in loannead b(I
lius
i.c.t^tthielpropbetacuiapertfunt vno aniiit vtjtones V.ct,ridlt quatuorjacics fn rni vidtiuctfacics inali , Jacics
Ujiatuor tnquit
cali,& ri-
cvnttmplaiuium
& dcfcrioindu diuina Contranoium.ti.i
i, t
rittfunt caujx Lafciuia autcarnalis inducir intcllctlus bcbctk nf
to qu7d~upi:citer deJcripta,proutdiJJuJius in facie bomims, quia princifaiiDt\triptio.n.Matth*i defignatur
bommis, facics Uonis facies bouis facics aquilx. ln auo dcjignatur vna notitia dc verba incarnadiftum cjifuper Mattb.
ytduit vcatus 0> tg. iQ.Moralium,ergo per oppo/itutn ccr.tu. lt virginatts dijponit ad eius JubtUitati.ScdconJun.iiidtiv huius t ^tim Ulattf fubdttur in autontate pnemiffa, cvdicit.ln arduisfo; ni.
i
Ioanis dejtgnatur terdcjtribttfafta ipfius bumanitatis.Dcfcriptio in Cbrijto exteiltntid diin facic aquiU,qma princip&litcr dcfcribit utnx naturtt.Dcfcriptio aitt Marci dejignatur infacie lconn , quia autLuat de* primipaltter dcfcribilipfius Cbrtjiiregnu. Defcriptio
aiai fi^natur in facic bouis,qui efl
dumjuum.\tdus.n.eji locus,vli volucres fe rcclinant cr qut 1\idus igitur loanuis fuitfmhs faluatoiis,qaJuperpcftws uitc r )ccubuit indeflucnta. cuangelij aetcns vboiuspi
i
Jtt,
&
tdeo fcquitur.Otuli eius dc longe profpiciunt,quia tpfi aibuc t

tt
iii
urra,rvuelatafunt Jicrtia caltjtia
cateilta cognoutt,pcr conjequens
&
&
t,<y
qutajubtiliui
Jr.btiltus jcripju.
mmolaticiu
defcrtbit ipjius CbrifHfaccrdotiu,vnde
& d facerdot.o inchoatfuu

ladx lacerdos
quia prtncipaliter
itcundu dtco,quod loanncs c^teris cuaget-jtis jcnpfit fubS^M Et dtjjcrt hoc memb) um a prxcedenti, quta dc tnfimts potfiermM
dtjcriptiotfedjoblimitas dcfcriptiunis importut atuf.idwcû terite,quod conuenit loanni euangelfi&,quta atijs euaa^clijiut^ f riocndum Cbnsti humanitalcm intcnUs,beatus loannes ad njj>
tiiti
cuangelium.di.l uir in dieb.Hcrodisregis

lae. r.>
qm
da r\dicZKh3LtiiS.^tduertendum tf.,quod ticet
quitibtt quatuor
vnam pradtftarum quatuor euigeliJiarumpnncipaUterconfideret condttionum . tamen alias tres non omittit, qttia fecundum q, didt
B.Gregonus fupa Eêcb. Uttidquidinvnortpcrcris,hocjimulin auatuor rec.gnofccs propter quod aliqui doftorcsuifione Eêchtelis Uicunt quodnonfolum apparmt ei vntm animal habes exponcntes,
quo quatuor euangctiftis contordtterjicct dijferenter defcripta. Conjideraudit tfi,q, Ezcchielpropbcta inter prttdiftas facies qua tuor vidttfaciem aquiU dcfuper emmentem, in quo defignatur euaaliorum cxccllcntia,fccundum quod dx in ver getu Ioannis refpeftu t acics aquilx defuper,&c.7fl qua defignatur eua boprxfumpto: cxtcns excellentiuts in tribus , quia Jcripjit aeteris gelium loannis Sublimitate defignat fuperior fublimmsyfubtilius,& itptrjcftiws.
fitus
plandum
& dejcnbendumeius diutnitatem principalucr.; &
propter quoi altj trts cuangetiilct Jiguralifuntpe) aiiiina.. ra gradientia,vidclicet per homincm, vitulum , nT leonera
autem figuratus ejt pcraquilam in altum votantcmjn quo

mtJccunUum,J.eius contemplationcm dcfcripttoi tr',ijcendentem,q> notatur in verbo prttajfumpto,cioi. pct.tttdco de boc pot exponi ittud VJil.\7.b.Afcendnfu
animalia in om quatuor facies pr<tnttas,fed apfarucrut quatuor vna noticia verbi incarnali a . In mbus confimitia defignatur
ei
rubim,&
votattil.Cherubtm dicuntur a ptenitudinc
Jigntficant cuangeitJiiU quifucrttnt repleti fpiriti propicrca votatur aialia plcna ocults inchcumitu O" intu
cberubim ajcendtt vulauit,quia cu nliotuin cuangtttftarum tranfcendit diuinitatem Cbrtjti

/\..c.Sttpcr ijla
&
cum dicitur.Dciujpcr.Subtilttate acuttes
vifus,
cum dicitur,
^tquiU.Terftfttonemfvu integritatem, defignat quaternarij typus
cum duitur.] pioru

Contem
m quatuor.
a
fpecutando,& quatumpoffibiie cjijublimius defaibcn dictt tAug.qijial tus intonuiJ]'ct,totus muduscajcu nof Tcrtio tn verbo prttfumpto oftenditur conttmp.ui.
ptiv loannis alux pefefttor,& buc in duobus,in quium lud quod ab atiis euangcltjiis fuerat dtmijfum.jt tunu
Hier.li.ittufirittm
jtdeuidc/ittamprimiaduerte'dum,tpcontempUtiofdnftorum&
um differt contemplattone philojophorum. potiffime euangeUjiai fjnftorQ ex creaturis contemptati funt ipfum Dettm,fimiU' Thiiufophicnim
diffcruc.
virorum. 1'rimum
qtti
lamen differenti modo quafi contrario. Contcmplatio jnphoiu terjanfti , in Deum termi~ enim eji aftus egredtens ab ipfo contemplante ,
& phiio
&
Jitrrexiterror Hebionitarum,
&
purum
& perconfequensanteMariamnonj^jji
ejl , quia d tempi dicebant Chnjium
<
viiur taquam
inier
in
ubieftum,& ideo cotemplationis aftus
contemplantem,& rem contcmpUtam,
& ideopoteii ad
eji
tncdius
vtrtt
bcaius roannes rogatus ab Afie cpifcopisJcripjiteuag^^^^M tett principo ojiendit diuiuam Chriiit tuturam in qs.a
ctjjit
Philolb
phui.
aftus diuinx contcmplationis referatur ad ipque rtftrri.Si igitur com cmplantcm.fi c habetur contemplatio pbdofuphorum. Qu<t fum rebant enim philofophi Detim contcmplari ex creaturis , in quantu
talis Jpeculatiojeu
ct,& Lucd. cuangcUa,illa prubauit,& eos r o a dixijfej^^^k runtamen tantummodo htjioriam Chriftitt xtierant quantm
eJl,v,dettcetpoil bapii{lx'vi^^^h Ioanncs euangeltjia in Juo cuangclto iunr. propter quod /pje sla Jupenoris anni antcquam Ioanncs baptiJtainca^Kkt
Mariatn.Htcundum eii,q> cum loanncs lcgijjet Matj^^^M
annum in quopajjus
luanis
contemplatio
ejt
Etio.Contemplaiionem enimprimi fiimmiinteUigibilis pojuerunt feltcitatem bomints,vt babetur i o. Ethicorum. Ex quo patet quod
talis ionttmplatio erat pure fpecntatiua,
&
ipfiusjpeculantis
fummapcrfe
quia qunrebant talcmjpe
retur.Ex quo patct,quodperfcftius altjsfcrip[it,qu&qmkn: ftto in vcrbo pntafjumpto in nutncro quattrnario

<.'
cuUtionempropter feipfam.& nonpropter aliaperfeftionem ,propter quod in taii cdtemptatione plus facitfubtilitas intelieftus,qua feruor ajfctlus.Si autem rcferatur aftus contemplationts diuind ad ipfam rem contemplatam:Quod Jit quando taiis contemplatio qu<eri tur propter amorem rci contemplatx y vt ex tali cotemplatione ipfe
ciw.Iploium quatuor .Qttattrnariusenimnumerus r/i numuus quadratus. Uuod autcm pcr quadratum pcrfctl:
tur,pattt perThitofophum i.Etbic.
Vbicomparat
v.
contcmpLns inardefcat in amorcm diuinum, fic hahetur contempta tiofantiorum potisjime euangeliilarum.Ex quo patety quod ta-
&
in o: pori quadraio,quia ficut corpus quadratu bcnefcdet pirtuojus fe bene habet in quacunqne fortuna contingent. turaprius inuemtur tn numeris quam in corporibus. fic
prior
efi
ipjo
punfto,&
idco pcrjcclioprimo
&
'J
principali
lis
pure Jpecutatiua, quia non quaritnr propter ipjumfpecularijjedpropteramoremtpftusobiefti contemplati. Et

eji
conteplatio non
gnatur in numero quaternario,qu.t qutde perjeftio in
cuu/iga
l</
ideoin tali contempiatione plus facit feruor ajfeftus

tas intelicftus,propter
quam
fubtili-
pom
nis prx cdteris inuenitur,vtpattt illud Eêch.i d. <
ex diftis.Et idco dc tm
animaliaaptfu
diligentt
umquealpicercm
Donyfius.
quodbeatus Dionyfius -j.ca.celejiis bierarcbitt dicit in quod contemplatione diuinorumproprium eft amoris calidumfuperferuens acutum,quia amans non efl contStus amati
vna roi a habens quatuor facies.
Intuenti enim
&
tuor citangctia,apparet euangetium Ioanis altjs perfcttiu.. eji,& hoc dejignatur,cum dicitur.Apparutt vna rota, qu:
circularis eJipfeftifjima.Sed vlterius hxc rota bab, dicitur,q,
<jt*
fuperficicfcd nititur
quanm poljibiie efl,eius intima penetrare, pro

beatus loannes euageltjia c<eteris euage-
Hn
pter quod
>
dicit,
Huô conimtntafor ibidem. Fbijcientiajoris iiat,
tuor factcs,quia euangelium loanis cotinet quatuur partes f
dtltftto tntrat. gitur quia

lijiis
Chrijlum fcruentius diLexitjdeo eiusjecreta intimius penetra
uit,propter tyfubtitius fcrtpftt,quodnotatur infacie aqmte,quAta tam perjpicacitatem habet tn vtJu,quod Jolcm in rotajua oculis irreuerberatis intuctur t vt dicit jiuguftinus in libro de moribus eccle 0<e,Et dcbocpotefi exponi illud cp Jcribitur lob lo.d.Tûqdadprx
cepturu
pnmo defcrtbit ipjius Dei cctcrnalemproccjfioncn), ln principio erat vctbu.Secundo,pcr ipfam gentratem duftione,dites.Omx\iJt g ipfum facta lunt. Tervo deji c temporatem tncarnatione,dicens. Et verbu caro faftum in carne humana a conjeqtieter defcribit opera qu<t Chrijius
les, quia
i
<
tuum eleuabitur aquila,&
in arduis
ponet nidu fuuml
Hoc
pcregtt.Qjtarto per ipjum filiu Dei incarnatitm oilendit finai neris htimanigloriJicationem,propter quod infinc Juieuagi
'ige
enim vtrbumdicitur de lob negariue,ficut patet ibidt;Et meritoqa adprxccptu Dei tuimana aquiU nofira,videlicet beatus loanescua getijia,eteuaia efl de terrems ad celeilia,quiu ad vcrbum Cbrifii vo i a .t.s Utmtfit thorum nuptialem , clcuatus cjl ad continentiam
&
cludit.HvQ autem fcripta sut,vt credatis qtiouum lc filius Dei,& v t ciedentes vitam habeatis.fr patet ordt euageti) ad alia,quia prtus eji ordine perfectionis,UcetJitpo
iii
uins
rtus
rirgm.ij!,qur
cji
vita ccttefiis,Jicitt dicit beatus
Hieronymus infer
ordine temporis.Tatet ctiam ordopartium hoc iile protogus tcrminatur.
huius euangeitj m .t
mone
tJ^P
ogus
Jcll
Prol roioûs
fecundum loannem.
iou
D
Irolocusfantti Auguftiniin euangelium.
mahum ..quil.x voianticomparatiir,qux volataltius c;re

r:sanhv,ahb,&: folis racliosirreueiberatisalîcitltimmib. Ccreri quippeeuangelillesqui temponlem Chriftinariuitatem , &c temporalu etus facla,quai geflirin homme
lufricienter
riam fuillVnegabant.Vnde meritoinfigtiraquatnorani-
hoc Oinibusdiuinxfcriptijrxpagtnis,eiiagelitimexcelliTi rjuiaquod lex &propherxfiiturum pdixerunt,

dicit con letiim relitim.Inter eua
jplc
autem euanfciptores
en-unet in
eli:u
Eua?7gelium fecundum Prologus fantfi Hieronjmi hannem-, Jnctpit.

Ic eft
in
expomlt,& dediuinitate
paucadixerunt,qiu fiammaliagrefhbiha uim dotnino
foa ies din otti
myiterio-
ambulmt
Ioannes euangdiila vnus ex diicipulis
domitlLtiiii virgo clectusa
in terra.
a ie )re
domin cc
Dco
eit,
Alcmonis peran n0 s?.veilmmDei abfueadminiculo ad fcri ndi viqne

vlti s
quem
:
Hic autem pauca de remporalibus

eiusgcltis edjlfeies 5 fed diuinitans po6 tenti.im Innhmius
.-..
f fo.2.a.
de nupriis voienrem nubere vocauit Deus
Cui
viroinitaris in
hoc duplcx tefhmonium Ecce

c.xteris
tci is.
vnum.
contemplaiis,
cum
Doiniti.ini
euangeho datur
,
quod &
prx
Hicali;<d
dhoad cctlum^vodilecfus a do- 7

Jat.Quienim fupra
pectus domir.i .iu ccena recubuit,ca> 8 Ieftisluuiinm iapie
pra-canittmpora
Sed)ccil)
Domi-
tiar,cam permit-
ten.Neriitdcexilio diiTct
no dicitur 6c t hiiic marrem iuam pendens in cruce commendauit dominus, vc virginem virgo ieruaret. DeSciliretl
tpheû
innei.tiel
r>
u'.
9 tia:ca:teriscxcelleu
ci
t
coflfusabepik-iîx de coxter:ri
nicjue manifefrans in cuangelio

a
,
.
A.asloii
:
quod uli
idlus
erat ip(e incorru- ;o tiusdeipfodomim

b
ct vetbi.
VkfbrUi cjio nflim.
peclotisfonte
diuinirate
verbi |3tibilis,
hoans
vcrbum carncm
fa-
tauir.
Legerat
fi-
h fcnpfu ad-
clum
efle
ncc lumen a tenebris

Stili
<rmencos.q
-;entc irrupe-
comprehenium
a 0- inuitatp. ir inu;tato.
fuif-
quidem euangelia
ie teflatur.
cmsccclefias, lftu ante iMa-
Primum hgnum ponens, Deus vel loanncs. b et.inuititn

unkcali epracl ii/rrteciti.epncl
o dommo domino
,
cjuod in nuptiis fcnvfnum nouum, -uo irtebria'
rum
jj
tiiufn euangeblta&: appio,
devtaonuptfariini
bauerat
hdem
eo-
riam
cit
dommus
oftendens quod ipie
cr.i't
vt
rum.
3c
legentibus I4
in
veriutem quibus
\tcolai
de
Ljra
expofitio prolcgi
heati
catio de nuptiisfafla
propter mundiaam
Hieronjmijuper loar.nem.
Ic eft.Io. Huic euSgelto f rft c tteris pnf.cl iis,vt Hicr.buv: floghrn pmttv.t. patci cx d:fin,bfjtus
Itiquo pucipaliter
fcriptoris
isuiut
t
:
eft,& exturc Ioannesfuit Cbrifio familiaris tontiicntix virginalis.Ee rtio vocatus fuit ad efl apo[iolatt\m,qh relitlif retiL>.& patre,cun> fratrefuofequutus Et de ijia vocatione loquitur CMatthaus. Ex qaopatet quod Icftm.
ria fi\tit ,tjuij
prua
.
d<
fccib
it
vcrbnm Mxtthni cnmnxdatinnc.Coinmend.iuerat.n.Uier.loaiinf
'^"f
cua^clu coinidaiior.e
Hccudo ip -
pt
tiio.fua
:.:primo
l n fiur cpSgelu orrfinjt ontjbfy polto;s. Ttrtio exchpti n\il:Qno\ u tn.Vrinia diuiditnr in qua irfctib i tppus tuatis fix tus. Srcido fugi difri-
luur.f.tx non<ine,ix <>fju,o,'.\ cor.t'.;tiu,& cx vhtutis atlti.^ Tria ti. ltlir CK autcm prima erant man:fc Ux.Non f':c aute quartuni,videlicet v;r tjaatuor ginaiis coiuinentix,ii:co iflwi pcSiia: Hicr.duplict tejlimonio.V,:-
L0Cr)5,i&i:Ilocai!t
f nismodut,ibi.Dcr\\c}j
tlaines.Trima
iii
tuiuf.a dilli m ea prohat!o,ibt.C\ii virginitans.
manifjltas.rerfio defcnptionis tfs, eungehu.^rtr-fo Ioannis ohitu?,ib>; Hic duis,q:tia pnmo pnnitnr ipfius loaniaome
d ipfum,qus erotfufi virînit.uis diciiur Eccl.ij.c. Omnc anitnal diligit ftgnum,quix frcundum qtiod fim-te fib::Vi i.-tilia ad fm: iafibi coneniunt,fic amais caro ad jibi
ditifiio Chrifii
mum cfi IfttU
fimile Comngcttir,& omnis
homo fibi fimili
(ifjociabicur,
Dc Chri-
MCipivnum loanes a quatuor cr-4;edalur,quiaprimo d(fc>:bi (Mcommeiuiatio cx proprio nnmine,cum d citur. Hic ell Qjt utun quo cfigratia.Situt enirr, Ifaac in veteriTcl(a>j,l? nomm.t x o" lumnrs Rjptijia in nouo fortit< funt fua prsiprU
. ,
di jio autnn nuUi e(t dubium quin f:tcr:t ttirgb,&C..t hoc cfl quod cttur;Q\i\ virgmitatisin hocdu. Prininmnutem tcHimoiiinm
inf. 1 57. s.Vidit illuvt difciputnm que [efus,&c.$ecnndum xiic tci~tir?:oni um virtiimtatis loan diligcbat nis fuit commendatio matris Cfjrifii in cruce fibi fail :,vi utrgo vir giui deferuirct,& tfjet adinuiccm grata fncict ts,& fioridns afpe
'
tanîtur,cum dicitur. 7 Qttia prx cxte.S'V ut
&
<(')
tet
jit/mficandum ipf rum proprietatcm, vt Lu. .de lcanne baptijia.lta credmdtim Gtn.[-j.d<; ifaac.F.t iipleex dr<ina prordinat:one nominxtut fttIoannes,pro
pr
.rd>'idtionc,ad
tfusfccitnditni q<4od dicit
Uier.infermone de affnmptiane viigiais
tr
plcnituiinem
grxtw quamnis non fit fcriptum,qt'i
r.on oia :iit
Marix.Ethoc
8
rfl
quoddicitur.Et huic
ma.
ipii,vthtbetur tn
Hne buius euxn;ehi. Secundum commcndxtur
otficto,ci4mfubdit<ir.
Eiiagelifta. iiuia
<
tx diuina trdinatione habuit o\f.chm

i'te
fc,
tbt
Deniq;Wic cotifrquenter oftendicttrjt nbendimodus qurm te nuit loanms injcribcndo is~iudcuangcltuiir,qniaf<. ribmdo Clirtfti naturam incipit ab emanatione incotrupt bitis verbi, per hoc o9?
dit in Chrifto
'i^Hium."^lo<i.n.:roprte loquendotdicitnr rujn%elt(ta dutlor

^f/ti
natnram dininam,
&
talts rr.odus incipitndt\debei>ai
felipfius pr<edic.itr,frd
ex qni
officio eft
eius confcri
fr.Tertio
I
t
com,endatur ex conuila cum
dictiur.
t& pr
Vnus,Ef inter alios futt depri/ws Chnlii difcipHlis,t>tinf.pa ctcri<: Chrislo m gis f<vmiixris,quod e(i indicinm \ue
fuA.Etboc eil qyod dicitur. loanniproptcr incorrupttonem Denique mani.Jnci/NCHrfo euangeitum, 9 Quta erat iple./rf cfi,incorruptionem carntsfijt.
Incoi ruptibilis vetbsv^c. iigv* a.t> bt c fujurn cuangeiia in erat verbum,cVlv.. c<Rpit,dicens,\n principio Soius verbii catnc fa. Qjtia alu e>'age'i(]<e non loqiiuntur 1 1
10
de proprtetatih.vcrbi ftcut liie.Simibter dejkhbido fatfa Chrisli httmanitus vejta ,'mtipit ab Uto (igno-c/uo Chrt:ins inuitatus ad, nu
vitio ptias dtficicnte
lo.
i
carnis
yutis Qjfxrto commcndx:nr cx firtutis aclu,cum dicitw. 4 Qni wx.J.fius.n. m.v{ix virtutis r\l awtinentix virginalis, verbii P^tcrojdeipfadtcit saluator.M.it.\Q.b. i\ones
a.
capiunt
'
'<
panci pnt
adhanc perfettinncm
attin*ere,proptcr
qmd
l<
Eunuchi qui frcxflrauerunt prnpter reg>ntm r itum,quip:;teil capcre capiat.l tmpus autem quo loannes vot c "! 'fladco>itinentiam virginalem i{e<iditur,cum dwtur. 5 Quedenup.De quib.nnpms dnitur inf.l.c.Scd cojitrahnc 7 ttur tfft illud qucd dicitur Mat.\.q, loannei vocatus efl cu la
cmfubditur. Sunt
tofratre
Et per hoc dcftgnatur,qund

tio carnalis,qnia
aquam conuenit in v.inyim, vt bctur infr.i.c. in illis >iui imfram Cbrijtii x d ntiptias.
det
dttclla*
c-outincntie virginaiis, dejica f fpuaiesper aggrcjjum vinum d< fignatnr,vt aqua cunuertxtur ncno. per in modo in Cbr.ifium, mu-a,>tdo carnalrm dch t'{ationtm
vinumpcr
fuodcaaid vbi erant cumZ'bedeo patre eorii.Oic? 'plexf.t\t huius loanis vo:atioTrimn.<i.fuit vocatus adipfius
'omalqHalem.Et de
ifla
.'/;.
fpirir.uxlem.Et hoc morio incipiendo defcriptiontm opcrum cbrijti ottendit fuatavirynitatem.Et boc efi quod dititur.
vocatione hetur
l-o.l.e.qn
^lndrcepe
12
\
Primum
ftgnu
s
m...Mutando.
1
aqna minvinum.
,
' t'.
1\abbi,vbi babitas i l\iiait lcfus.Vcni <Q- vidc,quia
cum >pfo
-'dreacrat loaunet,vtinf.videbitur.Secundo vocttus cfiadip'' Cbriflifamiliaricatcm.Et dc htxc Loqnitur bic hlit,.qii>a ifta va,
ctttiti,
Oftcnden quod pje nrxt.Scilicet,fegregaiusa dektia.uo, 1 carnali pet ttmiAtntiam virginatc:. ne

J4-
Vtlegentibiis.Aiu.e<i/;^f/i(?/
ToWO.V.
IOI}
inciuib.dcefTe vidit
-!i m( n, ia maximeq
.
ilkfBageftawmteMJna biftocifA
tur
ccit
Proiogus. ca
10+
rlfts
eellit priitio i.ntdicationis lua.-ipe.Un
tcquam
Io;
mcarccrc. Heeergo
Ictusanie
qujlTdim.flaabilliSlcnplHlcunnesqu.v
cx.trinitamn-.yite-
quamloaniKstraderetur,icJmaxmicdmitatemUuilti,
Aouicoatur.cjatucJicebatiCrefcite&multi ftcnlcs,qn6p.uicbat,magnoopprobriocLi[U $ed venicteCluifto iam inqbufdam ccepn vinun. dcticcre.,& ahud vinu.f.vitgnmatis crckcie, ficm in na,Ioanne, Stcphano,& in plurib.aiijs. Ideodf vi
lug.ilcipulex
rium commciidare cur.vit.Tresliq a
dcmonlVarcr/quodvbidominusinuiratus
lcjt.omugij
ert,deficerc nu-
nigu.quialu
nu mebr;
dcm
Hocauccm cuan- 4 lex com ni.iûaraChnltoinibtuunrurapparcanr. homineniablEfi Afia poltcucjuam in Patlimosmiula Apo- 6 Dtilunt tuhj icripllnn tii ei.m t.Ktt C3 Canonis mcorrupri- 7 maximcyalenr.co pIimicripicrar,vtcuiinprincipio piolius colcquuti, Gcncfi,cV: eriam incorrupti. 9 &: ct bilcprmcipium prxnoraturm circa actiuam vtt.i dicenre 10 lcmnutr. in lunt vcrlati. Inqna bilis finis pct virgincm Apocalypfi rcdderctur, Caftuas ti laborat,vt cor muChrifto.t Egoium ck". hft hic iQannesjCHji iciens iu- j, vmumipiale. dctur ^ videdum b qd iftud dicmreceiTus iui,conuocatis difcipulis iui.s inEDcum loancsvcro
minitemporalia,q ad inrormidoi tno vn.v pnrfcmls
:
alucuangclilitia &: iaOa do
vinum dcbear,vt & vcrcnbus lmmurariSjnoua ompriarum
nem,&
altai
m mtis ahenalfl
rt
Apo.
i.c
pcrucnillc
pauca.domiui
dicit.vcrba
facta
verodo
iV vitx
miniqu.u
trinitatis
vmtafcm,
B
Chnltum, 4 qa iacu pheio,pcr multa fignorum cxpetimcnra promens 1 jrcmund. deicendcnsin defofliim iepultunc iuxlocum,fa6ta oratio- l6 ieft:l us.nl
'
1
lo, lllud iacit
sttern.t felicitatem
infinua r,dii
gctmi
confcnbi contemplatiuavita
nepofituseiVadpacresiuos, ram extrancusa doloremorris, îdeopofwt 1. I n ~r"demofirarc mucmrur ahenus . Tamcn poit 19vb corrupnonc carms
.-
...
quama omncs euangeliumfcripfit,& hocvirginidebebatur, Quoru

reifineula.
^j
' 1
ôtus.id
5
eft,n
virtutecommenda da, intenonem fu

&:
ramenvelicriptorumtemporisdiipoi1rio,uellibrorumordi- ^^; ^, ^-muiiatUSV ur. A\iii utnefcientib.mlefirferiuiheireuide

natio ideo a nobis per fingula non exponitur, vt fciendi dcfic derio collato,& cjua;rcntibus rrucius labons,cx: Dco magilte-.
.
prxdicationem tenuit.Inquacotcplatiuavocatur ,vt Deusvideattu. Ilte fiquidem eft Idan*
^
2
5
--,*-..,
v vctensa tud nisdet
'
rUdotuiualeructur.
tempeftate vocauit,
j'~g
_
.
ncsquednsdethi.
ctiuaga nupturum b Ec hic eft Ioannes,quifciensfupi rueniffe diitn receffu ginem vicgim eommendauit. uocatis difcipulis fuis,zr c.Ioannes imerpretatur gra: a Ty(^Vmumalnideftnuptialea!mdfpuale.Nuptia e. fi'jeinquoeftgratia,vel cuidonatum eft. Cuiau le vinu ad litera poffumus dicere qd de aqua iubftuutu mus lege con logorum donatum eft lta abfcondita iummi boni in nuptiis,poiTii Spualiter p Wiau qcf defecit
iugij intclJigcrcq ante
& cut matrc vir>
olaappareani quae aChriftonouohomineconftituuntur.
aduentu Chrifti
fere ab olbus cu-
ria"penettaie,&:
fichumanis mentibusintmiarcf
ftodiebatur,
NICOLAVS DE
1
LYR.A.
I i
Per mu\. fizno.CXiQyiafenJibilitcr
rideratmui:.
DemOMiftr.uer,qd
2 3
ruptioremindncitjtnutata infpiritualem Id e(i,reparantur. appa. .q us a Chri. 4 Noua
Defice.nup.vi.deJti Et vetci\\>.nr\nmmis.ld e(t>delc&atione carnali (]H* cor* rei.ouat animam. y (ju
vbi,5CC./<i elh'm nuptijsfpiritnalibus. esi,(Mtfao carnalis.
U virtute Chrifli"facla..
1 4.
Promens Chri. Qj*ia talia funt dininitatis Ch

moda obiii nonftntiens
dolo
ua.Secundo,()ua Jpeciati boc eft quod dicitur.

1 5
cfi îfta fcripfil iflud euagelift.Lctus
& locus, qua Metropolis loanesfmt couerfatus & boc Epbcfi4S,in<jHapluri>riu

<;
om
Deicendens. Propria votuntate.
Woc&.Hicco*feqMter
oflendii tpSj
111
quo loannes
c\l
cfi ip
16 17
Indefoffum fepul.^r habetur in tegtndz fua,

Fa&aora.po.eftad
pa.Irf efl,ad fanilos patrcsvtti
minor
in
dicit,
Hocau.euan.tcr.in Al.Quia de boc rogatns fuit ab îfix

neprnedicla.Tempus Ioannes rexlierat de relegatione
ininfulaijuadicitur
aiit defcriptionis
exilvj,
cps ,5
Jlamenti,qui iam erant ingtoria celcjii, extr.a do.Tyô dicit a 1 8
Tam
mortc,quia mortuus
fui
i
buixs euangelu fuit poitqua,

vbiapjcaiipjimfcripfcrat
paratione anima a corporc , quia
quiiibet
Vathmos,& hoc efi quod dicitur. ?o[\caqnal?Mhmos.Sed quia poffet aliquis dicere , qua-
cx primi paretis trafercffu>ne,fecudU tum eft hominib.femel vnoxi.Sed doloremmortis non ex priuilegio jpecialiin fignumintcgritatis virgmalii>prop
homo dcbitor quoddiatur Hcb 9-^'H

tfit
'
<
ptus fatlum
re liber .Apoc alydfis ponitur vitimus in canonccTt fuerit defcriante itiud euangtliu.ldeoad hoc rndet.Hier.duens>quod hoc
cji,vt finis
fubditur;Quod
i
.1
cor.iu.al.
afimdit
Th p.Vofita cornrnidatronc loant;is,bic Hier.
ptura canonica incipit principio incorruptibili, p pr-cr.d.t ideo conuenicns fuit,quodfinis ipfim incorruptibilis
canonicA fcriptur<g prmcipio rndcret,quia Jcricum dicttttr ln tt

.
dcJcriptionis,quia vltimxs inter enangeLifias fcrif geliu,& boc decebat virginem.quia tacitHrnitas,& verax
nem f*&
bent
virginem defcriberetur.Vnde
&
itber ^lpocalypjis infinali beati
tudme terminatur,ej
toftflit in
pcr crrationem egreditur principio,& boc eft qnod dicitur. 7 Vt cui in pr.fd c(t,ipft Deoaquo creatura egrcditur. 8 Eteti. in.fi. x>erv\r.ldefl,per loannem,
redutlione sreatur* ad ipjum,(icut abipJo y de qua creatione aguurtu canonis
ejfe annexA virginnati>& hoc eft quod dicitui tTauii o.euan.lcri.& hoc Vlf.de. )\atione prsdifta, 20 Quoi Q Hier.fnam excufationem a iili
td.Hicpofjit
traclaitoncordiniseuangctiHarum.&cxarigcliorudicens.
la ingnali ta
ntummodo
In Apo.rcd.(HM ibidrfcribiinr finis creatur<e,ficut grprin iip(um,proptrr quod f-bditur. 10 DiceteChrifto.Egolumnlpha.&o.ôc.v/.c. îlpba vero vltima,& perboc deft .v.rflprinulitera GnecialphabetrO
fcripturx gna\vr,qnodipfc Chriilus eft principu<m,& finis accthmiotiiis fcripturte vcr<s,quiatft vtritas prmta,a quaomnis
aiia vtritas i'niuati<r.
facrte
%
quod ingcmerali feltius cognojccndu.Sccundccx tah dcftdcrio bomo taborax f>t<" ius, fcciiorcvi cognitionem qttttredam, C7 tahs tabor cft ci ir.erit Jerticquiapi r ho( doclrma magi\tei'u ipfi Deo refcruatur, 1 vc
.
tetigit triplici de ca. Vrin/c, tangitur,exciiaour defiderium in U
ritatrm rencbt qnîftit',taliier,& hoc tir quod dicitur; Q. ld ei~l euange'iorum.
21
zz
23
loannisfelix obitns,q4 oftcndii dt duob.Vrimo, quia >x diuina reuclati<weprteic clt fctuit fc vocatum ad cxUHe re%nii,& hoc cji quod diaur:
1 1
HlC eft lo.Hic conjequcntur dcjcribitur ipftus
cifccundnrti &
Vel fcrip.Irf efl enan%ei\flarum. Temporis dif.f quo tcmpore quit bet eorum fcrif Vel nb.ot.ld e(l,quaje cuangcl um Mattbtti fit prin.<
jic de
aliis.
Mif
24
2
$
Ideoa
no.infidctibusijialegentibus.
o.qui (ciensfupcr.diem recef.fui.De bocmundo. 12 C6uocati$ dil.fuis E,i>i<* erat metropotis illitis
terrtt,
Et quxten.H r.rnm perfeclam cognitionem. 26 JEuuchis la.&: Deo mag.do.ler,i>/</Mr-ilf tft vtriutem fitU tttt r inauirentibus ipfam,
Lre
JcTo
itt
w
C A
oannis.
qtii
PV
Cap.
returede
bile.erat vuiens
'Ol
D
I;
M
r*^
|
'K ttlmtipio erat rerbum.Contra eos
propfer
tgaiemChriitinat.uitatemdicebantChriftG
femperfuifl'e,incipitde:rternirate verbi dicens: Inprin.erat w.Verbum dnVel quod
non
]$[y$f
wfertuc
ct itatio
ti
&
tranlir,
vtqndr
Jncipit
mufabiI:s,addif,qplialume(l,iHtpe&efl:tnuta permanens in ipfo,vt arca fatta in opere mutat&p rir, arcain meftteartificispmaner, ita vr exca aha&ahafieii poffit illapriusfactapereunte,& itapftat,q> creaturanoneftcoeteinacteatori, ledarsratio &lapietu ex qua fitellcoxcerna Deo.
&
C js,vel aligd huiufmodi,vel

feu conceptio men-
Euangelmm fecundum
Joannem
.
Qoqufitnauiraverbj,que_ etiam einsoi
mente nata cum ip, vt qn coja lente permanet

jux cx
erano,fuppomc
amfubftantiam, rern.Hacfimilmidiv.aliam niatio^ lapietia Deiqua?ex

isvcl di Hi
quidfjciat humana: ranonali crcatatae.fii b*c r*.Ideft fapie tiaDeunqua vuiunt omn.a,
erat Iux,quar;tum in feelt,&:
eft,
Ci
iniquinonfentiunt. Lux: Id
illuminatio
vel
E^nataomniacomprehedit vbumdicitur Hocdreffcin

contra eos, ( quia ex p icipio dr nafci ex virgine)di ttipore
c
lt
hominum
aharumre rum. Ethxcquidemluxlucet quantum in feeft ih tenebro-
nonpecorum
non femper
qui
fuiffe.-J- prin.
fis,ficut iol (upe>
I<:(t,p.itre
eft
nadeprincipio,
principium pfecum eo
ep; ncip umdeprincipio.In
lolum notatur aeternitas
non lentiunt lolen,. Si enim comprehenderenr, tenebrx no eflenr. Vt autem &: ipfa? tenebre; po f
llli
mcn
mah
caecuni^
ta
vt ca-ci
51 bi,quaomnia prccedit.Sed
:
fent
comprehendere,praemifin
.
caahidiccbant,qu6didem 1 us aliquado eft pater, ahqn

fus,vtalternoteturmperlorlubdit: Etv tbumeratapud
lusefthomo
huius luc.s
Gtipja
reftimonium Ux. Id eft,
pm.Vtaliusapudahum.Sed 1 ;concedere j^- lempec ci a jm fuifle,fed non DeG efle, i Jit;i Dcus rrat verbum. Sed alii ec Deum conce j iterum
i
C A
V T
I.
verbum,fa<tum elt caio,quafi mutatutn in lacpp paruulos; In forma.n.de tatis non poflet p
n>fciaiaru.'I s. Ali; Eua;igeli fta-delcribunt Chnftumnafu ex tne . loannes afhrmat eum fuiHein patre, vt in principio,
tnpatreoui principiumfine prindpioeft, Tl in piincipio innium creaturjTum, vd temporum, idelt, cumiociperent omncs ctriturz vel iam e at verbum , uel qu a ;b iptr- hat-rripora
,
xent.xdfattum 1 minib.mmt dii.peosaddit: lc. ldeit,Vetbumetatapiid

]:um.'
princ.
Denm v
bentomnia principium exiltendi. Non in Marn incuept iitq> i.l m uolebint. Vt idem in fubftantta, tfi .-iliu prrtona quod quldarrj nci
.
Nonfunante paterquafihus.
Eccefiliusalia penonaapaire, vna fubitantia cum patre.
i
ga-ant.
raconfubftjrt -liutis.
Id eft,ante ola
PRINCIPIO
crat
jtusexDeo,
nq o&coom
Su verbu (ubftantiuil duplicem hetfignificationem

Erat.
ipoteos &: c6fubitaiuialis&:
litctnusindicatur.Poltquamautemdixitde naturafilii, OpCtatiotieipfius, fllpponit. (jmmaper ipfimfattafunt.

.
miiia:ideft,qiudquide(t (iuein fubftantia,rnieinaliqua

turali
propnetate- Ecce autor
bonorum
'
fine ipfofa-
tmcttnibi
dquodeft perucrfo naturx, vt malum fiue idolum. c.enoneftautormal.Tum. Sed ne quiaifta fi&afunt
.utabiha,
Qjia non abeoeftquod non
eft
namraliter,
Ahquando enim temporales motusfccundum analogiam aliorum verborum declarat. Ahquando fubftantiam vniulciuufque rei de qua prdic* tur non vilo temporah motu delignat,ideo &c lubitantiuu vocatur.Tale e(t quod didunlnpnnc.trat wr.Quafi in patre fubfirtitfihus.Non enim pro tempore,Ied pTofubftan
tiaponiiur,erat.
&c ratto lpia voiuntas
&
fapientia
Dei
QLiareponitureratf lbftantiuum verbum? vtintelhgas
vide-
omniatemporaprûeniffecoeternumpatn verbum.
retureffc
<$
a Verbum.
ôfttlla
T
venerabtlis r patris fratris Nicolai de
Mfati**"*
.'.
Ljra JUper huangeltHm lOanniS.
C A
V T
I.
..w.Et Deus erat verbu wJ&irt*m e/i ipforU caAtermtatemjbi.Hcce a n principioapucl Deum. Memdentiamiiiorumcoftderandttm, quoibcatus loanet in de claratione iflorum jrtifur nomine verbi quod nonimienitur nifi iv creatHratrcllettuali)ti<e(iadimagine Deifala,&idco efftcacitts
Nptincipioetat vtxMcudum quodpatn ex prx

d\clis,inicntto beati Ioannis e/l dWtnitatem
nt i.ojiri lefu Chrifli, principaliter
DomiJedarare ad ex
ducit in cognitiont creatoris caterte creaturx, Ftideoaditellc- De verf<<i b tr ** ttu diccndorumal quafunt huprmureda,primum eil qualiter ver
bum in nobis
b&rtfm Hebiomtarumex tuncinfur' Cbnilum pumm bominc per confquens ante itmmîi.tunt llarmmrmlto modo fui/fe.Et ideo in bot Euaêtio fic proccditûia
ti>igHcnd*m
&
inuenitur,f'cundum qualirer in Deo ponitur, tcrtium qualiter proprietas fitiationis m verbo diuino repcritur,qma bcatws Ioapnesloquitur de Hiio Deif.ib nomi e vcrbj
tr3ftant-
Circaprimufctendum,quod vox fignificatiua dicitur verbu,fed ho(

efi
irmdiuinitatem Cbrifli per rationcm quantupofftbtlc

ccHndoitfm prr miratula
e[i
probat,
ab
ipfo fatta
manifciiat inpnnciptofe
tantummodo large denominative, mquantum fignificat interiorismentts conceptum,ficut vrina dicitur fanafinquatum cfifani
tatis
&
cîsc.ip.ibi-.TctUi.dlc.Vrimaindiiasiquiaprimodiuinitatem hillioflentlityfccnndo declarat qnalitcr hocfibi innotuit, itW.Et idimus.TriMd in duas, qy.ia priv,o deitarat ipfiusfilii Deister*m cnerationcm fecundo temporalcm ipfius incarnationem , ibi: liit homo.PWwa in dnas^qnia prtmo determinat de ip[o filtoDei tituntad t effe frugenerarijccundo quatu ad eius operariftbi,
ua^& tdeo ficut proprie dic turfjnitas, quodf orina. ita illud defignatur, pmprie dt verbum , quod per voccm ftgnificai hocautem eftlterior mentis coceptus,fecudum quod dicit Tbilofo"
earit
indkat
phus x.Verihermenias.Vocts funt not.cj.figna

funt in
paffionum qud
dicit
anima,&
ideo conceptus mentis inttrior etiam antcquaper
vocem defignetur proprie vcrbum iv-,& hoc efi quod

15 .de tritii.Quifquis poteft inteltigcre
Jtuguff.
*'
'mniap
itre
r a iîU. Ci c
primum
quatnor declarat,
primumefi
fitija
verbum.nofolum antcquafo
'Wm iii;Lt verbu
s.tcrnagcne'at'ontm,fectindum eft ipjorum perfonalem dtfiin erat apud.Dcij. 7'er{ fitii co eft patris
net, verum etii
&
antequa fonorum eius imagincs cogitarionc inuo!u%
tur,potcfi uidere alitjuam
\Uw uerhi (imtlitudincrn,de quo dittutn

$; f//.Inprin,
fubfiantialitatcm
l\ JL L I T F. ver.loannes Euangelifta
%
tam fublimiterlo
lnprinc.erat
^tdediiiintsqMruihadcdidiseiusexponeremotaliter cfciohumanis aftib. explicando,ppquodaliquaQuetta ifidm,&ahquaaliistxponenda dimittam.Sicut dixi in

'pofitionc litetahjhic
dr, E t verbum erat apud Drum.TttUum el\tf.<mirn fubftantialisdi!tintio,cum dr:; Demuat ucrb. Quarrum eft,coa:tetnaduratio,cum dicitm. Hoc erat in princ. apud Ueii
dio.Clim
ponuntnr quinque dediuinispfoPtimuni eitjintrinleca vetbi pcefIio,CU dicitur.rw prin.

r
afperbum.
Secunduclt,
i.ctbi.cx:
j-auispetlonalisdfttin-
Quintu,indiuifaoperario,cum dicitur. Omnia pcr ipfum fa. fra//jf.PrirBumehditurpi9iumptiophilo(ophorum,qui nihiluoluntieciperenifiprobatufuent humanarationccl tamecft valdedeficiens,nam rem (eafibilc cV pam5,vtfo >iie&: pima,vt liumatboris, velahquodhmoihumanaraticnoncopic
aiojcum
Tomusv,
107
Vtrbum
GloLord.
Vd qnia pcrcurt
& Nicolai dc Lynu

b
Filius.
,
101,
i
p-ter mudoini.otuit,vel cja
A
ij.cjuArlt.
iofnmdicdoideu\gcncr4ndoDeuuomniacrcanit,
nonpaffibile*ftimct,quifquisgnatIon?prcuc'uensue nuncupationedeftriiicpccmcioiamiuipicionem.l
mbum dicitor.
*
rct-
Avcv*TisvsOuodGrxce*'Vdicitm\Latine&:rou fienificat, lcd hocloco meliusvcrbum in!
ueror6eft,qacaqueluntPatrisnobisannucarci nonfimpfr veroeum verbumdixir,fedcumatticuliadf cLoncaicliquisipium feparans.Coniuetudo.n.ci1

rx,verba vocare leges Dc
Verlcilicex
6j.t<M.
eratorivtngninccturnon tus,fed folumadPatretn adillactnm qux pcrverburafta funt operatiua potenria.Ra
:'iut qui eft

i
bum konprOMcara,
pien
ie imer ipuicum mnmj qua dccciniii omnufcicbic, vcl Jc fe. ni.nun nmcnalla fabliaati*.
(I
princl|vunii!eprinciplo.
.1
I-
ccpta,hocautem
verbii
VCIM
tiaquxdam hypofla
fopueniesimpaflibilitei Et verbum*erat apud D. fubitoiter hominesappai
f fermo.
tioautcmctfimhil
e ratio dicitur.
pcam
fiat,
a f
vcrbum, &vcrbumcrac apud Dcum,

in principio
fuiiTe. Alii
llom. fa In pcr
iASI li
vs.Hocucrbnm
vcrbum. Quomodo.n.crat
piinc-piu,
Jcc.
nocft humamim verbu m,ultimo loco accipicntc hoie gencrationis princi-
uerum hoiern,Ioanes uerum Deu aflcrir
IoancsdicitapudDcumfcri
1
B
IbiJcai
.
piuni>noniiturinprincipiovcrbum"crathumaniim,fcd nec Aiveloaim.Omm.screaturainfraia-culorumtermift,acteatbreenertd!fnmcnsptincipium.

,
Deus erat uerbum.Alii hominem mter hoies puerfau IoannesapudDeum manetemdicit,hoccratinpr. apudDcum.Aliidicunt mnaailaqu.urecithomo.
Smeip/ofatlumeil
* Idem. Quarcigirur vcrbum?quiaimpoilibilitcrnatu fatlafunt. Ecccauthor bonorum. totum m feipfogeneran- Non eft author malorum. cft, quia eft gcncramis imago
tcmdcmonrtrans,mh.lindelcparans, fed in
fcipfo perfeft
doIoannespcripfumomniaractateitatur.Om)ii.i^riÛ
1
1
CHKxsosr.yerbumeratapudDcm.Qmzmiximc',l
;
Ctum
Hom:
in
i.
cxiitcns.
it
*C
r r
T.Siquisdixcrit.cur ratrcmdimittens
patcr,icd
pjulo 4 oib.erat,c\
nitJio
Iwn. moxnobisderilioloquiturrEtqrhillcqdcmmanifeftus vt Deus,unigenitus aut igno (i non vt
hoccft proprinm,xterrium &c fineprmcipio e(Te,hociL pofuit,deindc neqsaudiens. /;>ri-ic/pioeY wrkfc Ingcnitum ucrbumdicar,confeftim hocremouir,d vcrbum crat apud Dcum
mum
iom.3.
rabatur, idcodeccmcr eamquxdeifto clt, cognitionem confeltim inimtio ftuduit imponcrelhis quinefciebant
*B
a-
s 1
non erat,ubi ergo crat uerbum
vs.Erat verbii.U.d.tp^ blafphemantes,qi , non in loco mcircuni
eum,led neque patrem in his qux de filio funt,iertr.onib.
verbum Proprcr hoc autcm hoc uerbum unigenitus docturus erat , <$>
racuit
.
tk
eum uocauit, q.uia

eft filius
Dci,ut
ptibiliacontinentur,iedubieratrapudDeum,ncqueP. loco neque filius circumicnptione ahqua cominetur. Mvs.Nondixitjln Deo erat,fedaj
AChrysosto
nonpailibilem
(J^ De
NICOLAVS DE LYRA
*fr
no
e/?:In e ii
liusjfed ille quiprocedit ab eo fimiiis infpecie.Advericdu tam\ 1 efi depcrfctla rationefiliationis , cp natura fpecifica in
<
Menns
e6cepr.m
ptincipio erat vetbum.jfduertendum d U plt X uctior metis coceptus,vnus iformis

ideo de rcprimo
& impcrfetlus alius

de
co~
tame,quodin nobis
"
'
formalliS &2fetlus,cuiHS
/m/"W cr imperfetlum,&
ratio ejl quia cogmtio nofira procedit
filio nttmero difiinguatur,fcd hoc cotingitex imperfeilione tur,qu proptet fui limitationc in plnrib* fuppofith effe vna numero exifiens.Si igitur in diuinis ponatur vcrbu di
illv.
1
babemus concepium
a pfonalitcr a principio quo frocedit,ficut veritas reifch
talis coceptusno fjji.m cr imperfetlum,vt habetur \.Tbyficoru,& diatur proprieverbu,fcd cogitatio: TroccdtJk aiti peruenimus ad determinatu qui a pbilofophis babcndum conceptum rciperfctlu hoc e/i pocatur fanCiis auic dicitur proprie verbttm ,&
&
magis patcbitJnfra cofequeter oportct diccrc,quod in ipjo ueniatur ratio filiationis^quia Deusnonfoiu eft viuts, fed > eflentia,& ideo verbum in diuiuis necedario procedit ficut viu
a viuentc,& in identitate>iaturte,nonfulum/pecifica,fednuina Ef procedit etia fecundnm rationem fimiiitndtnis: quia dcnti verbi eji,quod fit pcrfetla /imintudo ittius cuius cfl verbum>&i
modunt,proptt dicit ^tHgufi.6.de Trinitate,I>>'erbum foius filius accipiiw
;
diffinitio,a
'.
hoc Augufiinus g.de Trinitate. Dijfinitio tcmperatia, quod vcrbii in nobis tlt verbum eius fic patet primmjcilicet quid fn vt Orcafccundum cofideradum quod Deus eil intelleclualis nature, man fcHimi, ab ommbus tasatlis qu7i philofophis fu; ponhur taqua ideo m verbum,no tamcn ad fimilitudiue verbi lar
dicit
&
t
>
&
vcrbum in diuinis
&
fitius idemfmtpcr omnem
&
iploponitur
citur
vcrbum qno filius.
eil ipfa vox /ignificatiua,vcl coceptus rei imperfellus ge dicli,quod m Deo nihil eflfenftliley nec etia imperfetium> &propter hoc quu vox /ignificatiua quxfenfibilis e[i,& ipfa cogitatio,qu<e licetftt in tellecluatis,tamen quia imperfeclionem implicat non \abet bi to<.ii.
. ,
Viui
&
fedibi poniturverbumi quaiiimportatcocepiumrciperfitliiquia Dens vmco. a3u intcUigendi feipfum. omnia aiia conapit ffette.
&
efi ad dcclaratione prinumki ad probadumteterna filijgenerationm,vtl quammducitloiines ditlwm efi.T^cc dtt atiquis admirari,quod tni in islis fiet\,t]m ba beati loannis continent /niam max:ma,imo nobis inconpnb bilcmfideo nonpot paucis verbis tt modi um deciarari. in rtt autcm ifia beatits loannes [upponit vnum , qitod ab onmib. fu\
Hisprxtibatis proccdendum
'
hnnuni
tlittlrea
1.
Ex q*o pitei dtjfercntia

jj
verbi noftri ad verbum diuinum, quia ver

tttrplicatnr,
ibi
nitur tanquatn manife/tum,f.quod Deusprincipium
;-
firnpliciter
i
uni uviirum in
mente t
in formaiijot fttnt perfecll no ibi e/fe. nifi vnicus conccptns perfetliffi us.\teverbu poteft quia atlu intcltiînobis efiaccidens 1 quidtrafiens, quia nofemper
vel
verba
conceptus Quot.n.fnnt Oeo aut eil verbum vnicii
ibi
mum,&
per confequen qucdfit intelletlualis natura,ai\ter non
&
aliorum, quod esl inconueniens maxh berit notitiamfui in natura intclletluali, totw eil ideo quidquid perfeclionis
&
ci,modo tamen fupen xcdlenti.In natura aut inteiktluaii perf

nis efl,quod ibifit vabv.m-.quia hoc competit ei inquantu
e(l
11
adnd rnus.jedin Deoidemcfi quodfubslatia diuina,quia nopatitur

itioncm aticuius accdetisfeu cuiu/cunq; naturte extranete. E/i etia xtemu,& fic patct aiiquaitcr /e vcrbufcjnpcr atlu permancns
&
cundi>m,ji,ilicet qualuer ponai verbu. Circa tert:um[aede ratione fitiatioms proprix ditlx esl ibi fit proce/fus vtue du,ij> q, tts a uiuente fetudu rattont fmilitudtnis in identitate riaturc,jaUe i fpeciftca,vei propinquogcncreri, patet, qa in rebws lanifnatis qua ws vntipiocedat ab alio t ficut ignis abigne,no tarnc ignis fdutV ab a aiio igne dicii eitts filitts.Similitcr fires tio viua pcedit viutte,n6 ab artif.ce no inucnuur ibi ratio fitiationis^ficttt
in diuinis
'
in / ipfo Deo proprie pcrfecto,vtpatet pcr praditlajcrg^ verbum.V erbum aut defua rone dicit quidprocedts ab eo ut efi efi verbumficut conccptus d concipiente.Cum igituruerbii t
1
&
idem fint,fequitur quod ibi fit gcncraiio fiti) a patrc : ex qs> a Huius ratioms I oannes pontt titumi proceffus verbi dicente.
t
di
ccciufiont,omittens ifiam dedutlioncm,ficut frcquenter facii
lofnphitangendo folummodo bocmodo dicit loannes.
vnam propofitionem fu
ipfo
ratis
artificiatuprocedit
ln principioerat vcxbum. Tdettfin
Dco(quiabch,
tamcn dicitur eiusfilius,& tdro requiritur ficut ditlu eji .pcefjus ui uei.iis a uiucntchc hoc nofufficit nifi fitproce/fus fccundum fhttiti tudine natur<c,quia pcdiculus procedcs ab hominc rio diciiur ei-Mfi
tliiS,fcd
fnpponitur primimpr intipinm ) iteccfiario efl vcrbumpr* d:un,vt patct per prxditla. 1 Ec veibu erat apud Deu.Wi;: confcquenter probat patt
filfptr.
V* l l T E *\, ad eius omnes conditiones, f.quare fi t ta hcndit,quantum hs iigiu.v,coloiis,5c hmoi,proptcr quod mcdici de virtute ipfntl lanatiua dicunt quod eft a tota fpecic , neicientes ea
nomirure,eo quod eam non comprehcndunt , propter q> dr CClcfiaft- .b.ClMc7f1 rcs difiicitcs nonpotcfi eas homo cxplica
!
1
MO
indiuiniseft vnaeflcntia,itadixirpatnscV:filii vnaelf naro,(peftfalfum,qanullaresgignitfeipfarn,6:i5int trem cxifiluim eftdiftindiopfonaiis, eadcm ronei xr vcrbu Cveiuscuiuscft verbum,qaeo filiusquocV vc ul. I? Perreitinmrepelliturerror Arrii quidixir,q'parer&: er ficut &: pcrfonahtcr,quodi effenrialiterdiftinguutur,
&
(/ermoae.?<,i leciidum excluditur crior Sabellii,qui ficut in diuinis
roncuro,quia
fic
nlius
non
efict
Dcuspropric,ledtm
t ticipa
jr-
Ioannis
A
Cap.
e(t in
I.
102.0
D
p e iierat,etiamquxfecundumhypoftafimeft,sternira
teiaobis oftendens.
a
c nia
per ipfum fafiafittit.
A.
x c.Nonett czeatura. perque
temporis, cumdicimus quando&aliquando.jeternutn verbo Dei.quando aliquid neri debeat.Si tunc fit qn
onriscreaturafa&aefl.Malumnoeftfadumperipfum,
nihil funt , nulla fua natura fubfinetpfum ido!um,quia
ftu
verboeft,inquononeftquando,&:aliquando,quoniarntotuniilludverbuma:ternumeft. & Idem.Ei fi factum non eft,creatura non eft , fi autem

creaturanoneft,eiufdemcum
NedicatuieirecumDeo.scnon
fed
fieridcbuifleinillo
.Tamenquidquidmente
*
Lib.i.de Trinita.
coiiitur.dicitureflehoc.modo iccatum poteft efle. r . _,c cl

]
ijfefiiwMRt&eat,
De"s
.
b
.
Hocidemuerbumnon eftuouusDeus,
c
i<>
m
_
quaeiunt,peripium racta
apuaDeum
jnpnncjp.idefl,in'patre exirtens principmmoiii-
patre (ubftanti3eeft,omnis.n. fubftantia _T qua; Deus non eft

creaturaeft,&: eft,Deuseft.
i
p7.to.
3-
niumeumpatte.
ftirlliaautemiunt
qnxana-
tur.noptianon recedunt.id a
&
.
Deuserat vetbum
_,
creatura.um P .inci P ium fUP u pr-wcrriieniu.

.
eratunum cum paire.utomiiium
que ctcatura no
Hoc crac in
-
J priqci-
b Teripfumf^fiaf.^CHRYso,
cft.jxconcordantcundipo- b
.
Mfft.omoueieinraniCbiiis&inuifibiiis,omoM'tomi , omni
compjgo.oirniseoncordiapartium.
Kw.'
idiuinitatis.
...:.
,V n
jj
CuRvsosToMvs.Mofes quam incipiens Jcripturam

nosloquitur, &:hocenume rat:rmulta.In principio.n.
pioapudDcum..
*.
+ u. t
?
% VCl.isteftameti de ienilbilib. C
a lUIlt
**B**rB^,**i tactum , SC iine Ipio

quoniam
Ommapcr b*M*
2 sTov.vs.Si prarpolitio ' %. con- to.?. d tnrbatte, &:qua:ns in fcnprufara quodipfumvcrbum oiafaipfum ceret,audiDauid: Lnitiotudomi + f dt nihll. 4
,~
-J-
mtcrrafundaWi,&opcramanuum tuarumfuntcxli. Quodaute de
q cjuod fa
"S
'
air.:dtDeuscoelum&:teftam,deindeinducit,
xtaeft.&
.
firmamentum,&: ftellarum nature,&: ge ne. animalmm Euangehi.a*uero hax omniaexcedens, vn ,etbocomprehendir,cognita auditoribus.adaltioriiians matcnam totum hunc librum inftituens non
cribus,feddeconditore.
vnigenitodixerit, addifcesab fiumeft. Hel?'' ApoftolovtetehocverboinEpiftolaad Hebreosdefilio. Si vero de dixifledicis,Paulum veto patre hoc Prophetam filium adoptafie,idem fit rurfus.Neque.n.id filio conueni
re dixiflet,nifi uehementerconfideraret
dignitatis cohonorabilia funt vttique.
,
quoniam q funt
vcvstinv s.Cum dicitUi.Owma/ô- ipfumfafiafunt.

I
c et/Jw^/b/âJwc^î/.ORiGENEs.Itadiftinguit.Et fine E ipfo factum eft nihil,quod fa&um eft. Ordo: \ibil ejt quod
fafium efi. VztXum eftfineipfo.
iuoiteditur,&:luxperipfum fata,cudixitDeus,fiatlux niliterdealiis,quod fi ita eft.auernum eft,cp aitDens, ria ux,quia verbu Dei Deusapud Deu patri coa:ternus eft racla fit. Cu enim verba fint qt nuiscreatura temporalis
v o.Quod faclum eft.erat vita in ipfo.Ioannes.Chtyfoftomus. Etfmeipfofafium efl nibil,Quod fafiu esl. Hilarius.
sine ipfofaclum
efl
tem-
nibil,quodfafium tftin ipfo.
a Quod
NICOLAVS DE LYR A.
filerfonalemdiHinfiioncm.^ddeuiusintelleftumfciendumquod
pt
:;i
ducendnmfuumcfectum,ficutcreatur<e producuntur a Deocnius motu , tamen fine tranfmutatione potentia efl perfectiffima ,
&
&
nonfunt
ei
co<etern<e,quia etfi
ab mtcrno potuit produccre creatura,
>ni efi
c
intellefiualis natur<e incommtinicabilis exifientia.uel
po
vt
m
tk
pi
accidens, uct ex ideo oportet quodfit quid fubfislens in di pradifiis, Mtura.Eft etiam icommunicabile,quia nec intelletlus ,nec na omnem modum cum eo a quo fit
ibfifientia.
Verbum autem
in diuinis
&
non poteli
efie
ut dicunt aliqui,tamen noluit.Tûllo autcm ifiorum modorum potefi poni in diuinis, quod filius ftue uerbum quod esl idm\, utpatetper
prdicta,fit pofierior patre,quia in diuinis nulla
cipit,ijuod proccdens
idemper
pote.fi effepotentiaprodufiiua imperfecta,ut defe patet,nec uerbum in diuinispro ceiit permutationem motum, quia, in diuinis ncn habent locum,
&
edit,& ideo quia
verbum
in diuinis
afinm realem, proceditper
q M,&'mter ipfumprmcipium a quo proccdit,fit diflinfiio rea% linproprietates fuas aheri incommunicabiles , &ideocumvti ique in natura diuina, qum eft in ftt fubfiilcns incommunicabile
[i
fecundum quod dicit B.Iacob.^tpud quem non efl trafmutatio,nec viciffitudinis obumbratio.hem filius procedit a patre de neceffitate
natur<s,quia Deusneceffario inteliigitfe,& fic relinquitur,quod fi lius fit squaVs patri in duratione,& hoc efi quod brcuiter dicitbett
racob.r.
c.
principiu quod intcr ucrbum Et hoc efl quod btcuiter efi verbum, fit dijimctio perfonatis t;i{Joarwef,rtic?j.Etverbum erat apud Deum. tûtlaenim
imo intellefiualitatisjrquitur
10
.
&
c
i
ikrproprie
tur
cffeapud frmetipfam,ficut necaliquis
qmrto Tbyficortm.Et tdco intcr

uetbum,f. patrcm,
verbum
& principium,a~
.
eji infe.ipfo,ut
tusloannes.Hoc erat in principio apud Dcum.Hocf. uerbum de quo loquutus fuerat,erat apud Dcum a principio xternilatis t ftc patet quartum,quod deuerbo Dei fucrat,fupra pofitum. j Omnia per ipfum fada funt, U.C.'Pofiquam F.uanulifla de-
&
clarauit ipfius uerbi effc,feugcnerari,bic confequentcv declaratfuu
\'
quodeft
eil perfonalis difiinfiio
Tôn enim
mapatreper afiionem tranfeunicm extra,fed temintra,& ideoverbummanet intraiiiudcuius efl verbum,

bumprocedit a
agere fcuoperari.Et dittiditur in duas ,quiaprimo declarathoc qua- Diui/To. tum ad omnes creaturas ingcncrali. Secundo, quantum ad homines
in fpeciali,ibi.Et\'ML
ClZtlux
hominum. Trima in duas
qtiia
:uhcodiilinfium,qii^diflinfiioperfonalisefl, vtps.tetperpra
ad pt oducendi afi um,fecundo, primo declarat propofitum quantum

actus prcducendt ipftus uerbife extendit ad om parte 6ilendit,quod nemercaturam ingeneraii , quia creaturx producuntur a Deo fiatt
artificiata per artiflcem.Sapicn. j.cap.
h.
Et
Deus erat verbu
Hic confequenter probat patris

fl
&
quantum adsproducendimodam } ibi:Quod factumeft. Inprima
filij
int'mlitatcm,verbim.n.diuinum
idikmtfltprtdifium eh, natura
;
qiudfnbftjiens
efl
,
in
natw
antem diuina non

una
ttt
',?lmi/o modo potefl

'ttttjHidnerbnm
uerbumfint idem peni :tnrd,<]itamuis dtflinguatur pradifium efl inperfona,& Widicit loannes.YA Deuserat verbum./w q> ly Deus,
eft
ftc:
& principium a q%o
effe nifi
&
multiplica ideo oftmpiiciffimi
Omnium eft enim arti-
&
per intelleUum. Quod autem pvoducitur pcr artemfeu intellectum, pr. ducitnrper cov.ccpum artis feu in aa intellectus,ftcut domusin re extra producitur Domo qtu efi
fex,&:c. Cum Deusftt ageus
in diuinis idt-m eft quodconnima,feptimo Metaph.Verbum autcm inteiiectus diuini, utfupradictumeft,ergo omnia peripfum ceptns
Verbumefl Deus. Tômina pr<edicatis,dicendo r uer c(luerbatranJpofttaidemfig>iificat,q.d.Ioannes, quamuis itfttapud Deum,non tamen eiFatiquid extrane<e nalur<e,ficut efl
'
Wut aparte
'e
bnmnoJirum,fedefl >:atur<t diuvu,qu<tindtuifibiiisefl,ideoefi m omnino in in patre. jpfo
&
peripium ptoducta funt,&hoc eft quod funt.E* quiapofiet aliqnis crcderc,quod hoc fignum omnia,diftribueret folum pro creaturis corporalibus,eo qttod inprincipio Gene de prima rerum produfitonc,non fit mentio nifi de cor fis vbi agitur
tiicit
loan.Omnia
facla
Hoceft
inprncipio. Uic confequenter dcclaratur quartum,f.
ternitaspatris j > tie eo a

kb
Quod tnimprocedens fitpoficriusdura. filij quopmcedit,hoc contingit muliipliciter . Vno modo, quia yducensnon hahct a principio fux durationis potentiam pro-
&
poralibus creaturis,ideo 4 Et fine ipfo tadlrum eft nihil.Q ta etiam Jfirituales creatu. ab efficiente. Confiderandum tamcn, quod Manir<efttnt a Deoftcut
ch<ctts
adhoc excludendum additur.
dix'ttnihilhicteneriajfirmatiue,& perhoc fecttndumipfum
J"
im primo habct e[le in ille inftanti,
in
qno terminatur
ille
mo-
[it boc,qnando aliquid producitur libere mtu<A, quia tate agenspoteit cxpectare ad prokntecfjitau
&
a malo. Ttfuit enim creatura,quia dicit ipfam effe fafium principio duo principia.Vnum Jimplicitcr bonum,aliud fimpiicitcr malum,& ab iflo dixit corporalem creaturam procedere Sed ijtud patet ejfe 1 5
.
10_i
Glof.orcl.6_ Nicolai de Lyra.

mutabilcm crearu
10
a QBoi/affiiWf/f.AvGvsriNYs. Siaudis
Â ramperfilnimfactam,nontamencrcdas mutabilemicius
voluntatc.qnia non fubitoahquid volui*facefe,lcd ab arterno twCit.Quod factum cft tempotc, tranfit, q> in fapientiaimmutabiUeft,tranfirenen potcft.Fabcr. n..arcam
f.t
omnia
b Vitaeratluxbominum. Vr Tnro. HYL.Dixerat, 1 cn-t.Ne putates,quod ablque vita fit verbumJcd v rituahs,&luxrationabihb.cun_-i, vndedicitur:E.it.{ lux bominum.Qnah dicatdux ifta non eft fenfibilis,l_d
i
lc_-ualisilluminans ipfam
e
animam.
prius facit in mctc, poft in opcrc.Qd in mentc clt,viuit cum artificc, quod
ornne.
ftor
b Torropore.
_
In f..irinulifauixlt.
fit,muutur cum tcmporc. Poteft autem *A

cu.i. in
.'
iniofcl.mprr ui"u8c
fic
Quod faclu m cl
* l!_ecfl f_
ic Avijvstinvs.Ex ipfa. n.vit minantur hommcs\pccoranon minantur, quianou habcnt ratil
in ipfd , vita cb
funchnr:
ta cft,
fi
faftum e/l in ipp .l.t po ltcadicatur.^/rarfdr. I.rgotoium ui-
Qwd
itntiDei.
Non
iituni
__.
b rat,
& vita
.
.
crat lux
hominum,
lesmentes, qua.pofiint vidcrel' tiam, homoautcmfadluseftad: ginem Dei habet rationalem

,
pronunciauerimui , quid cnimnonilIofaftumcfl?ipfecftcm

ni.i
fic
tem,perquam
tiani,ergo
in fapientia fcdflf.
li
poflir petcip
(apicmia Dei,& igitnr ficut per illuru,ita
dicitur in Pfal.Owiia
Om-
omnia,luxeft,c.
pcr quam nonquoruncumqucanimalium,
illa vita
f<
m illo facla lunr,
ergo
q? illo
minum.
faclurn eft.vita cft,crgo& rcrra vitaeft,lapis vita cft.lnhoneflucft ficintclhgercncnobisfubrepatleciaManichi-o-
ORicENEs.Noneftpraetermitrendiim qvitaml
n>ffl,& dicat,quiaTiabct vita Iapis& habet vita paries. Solent.n.ifta deluantcs dicere. Et cum rcprehenfi fuerint ac
mittitluci hominum.inconfequens.n.eratiiiuni viuent.,8_ aducnire illuminationi vitam.Si aut id
H iweU
, repuIfi,quafidc.cripturispro.cruntdi-cntes,vtquiddi_tu cd.Quodfjaumrft in ipf) uitarrat. Pronuncia crgofic.Quo_! /^wfn.Hicfubdiftinpic.&ckindcinfcr./aip/biMMewfc,

ÔRif.iNfcs.Potcft&ficdiftinguifinccrrorciQMorffdSvmeflinipfo.kt p >_tcadi-_ttur>-*_ttr*. Vtfitfenfus- Ola quc pcr iplum &c in iplo facla funt, in ipfo vita funt,& vnu
hominum,cpfoluhominum,critChriftuslux atq lorum hominu,hocautopinarih..eticumeft >

.
v,
quicquid dicituraliquorum,itorulolum eft.Scnptu deDeo.quod fitDeus Ab-ahaJIfaac&Iacob, notfi
tantum parrudictuscft Dcus,nonergocxeoquod_r.

fco7w,exc!uditurquinfitaliorualiosvero_6rinens,c eft (crif>i\x:Faciamus hominem ad imagine noilra Quicqu
.
r C
fr
iunt.Eranr.n.hoccft,iniplofubfiftunt caufaliterpnufqua fintmfcipfiseffc_-iu_.
iaiagme,acfimilitudin_ Deifac.ueft,mtelligiuetpl ne.SicigitluxhoIum,luxcuiushbctr6naliii creatu
b V ita
A.
~NT C O L A V S D E falfum,quia ens & bonum conucrtHntur, &

co
_____
quafuntinnolHntateuerbidhrmtainipfo. innuantum drpendet a uotuntatr Dei,& ftc rxponitur illud.
eft
ift*
in,
L Y R
Sic aut eftde crt
foralis creatura de cntitate,tantum debonitate, pcr confeautns contxioapnncpio bono procedit.Hoc ttpatet ex ordine rerurn
in
creatnra antcauij factum in ipfo,uifa crat.Q"* & crant uoluntate urrbi adproductndum cas uel nonprodu & me earum,auia rniuerfi ccrruptibiles creaturat & incorruptibiles & ficpatrt modm per qucm caufa pmdutliua creaturam nncCti & yiJtmtta ad inuicem rnum ordinari, & as onnino toncede excluditur etror Ter produci dum caa ab rnoprincipio & rnum produttrt reduci, fp lofopborum dicttium ipfum Dcneas de produci,
efl
idco quTitum habet cor
ideo
<
libere.
alia*
qttoi
cfl
in
fi>iem
neccffltatc
auod pbilofophus.li.Metapb.Ex connrxione rniuirft probat rnita tcmprimi pnncipu dicens. Entia nolunt male di/poni,nec bona plura
litas
patetfalfitn,auia roluntaa non yult aliquid de nrceffitattM
principatuum,vnus
erfio principes.
Tlurib. et
alvis
modis rrror
Wj' ichai
dam t
babet traflari i.fententiarum.Mu aute dixerunt diffuijtu per nibil inteUigitur diabolus, qttfdkunt effe fmc uerbo fattTt. rjuoi Std hoc pattt tfft falfum auia diabotus non efl natura malus . Si.n. malitm ejfet ideo natura ipfius bointtfrumjtipfum deflrueret, na efl,& idtofatla efl a uerbo a omnia bona procedunt. Et idc* quo
fvffet impugnari,fed omittopropter prolixitatem vitan-
bonum a.l quod hahet neeeffariam habitudintm.Vclnntas ait cum fit infinita, non habet vectffariam habitudi*nm,nift ad infir.itum > nihil rult de ncceffitate, nifi brnum propriumj
i
&
*<
J"
&
nullam creatnram rult de neceffitatcjed tantum ccntingtntt bere,& fic eam producit filitts autem fitte utrbttm in diuinii protedit a patref. naturali nrceffitate.
h.Oflenfo aualittr utrbum fe crtaturas in j>cntrali,bic ronfeaurnttr oflmditur qual adhcTfs in fprchlLtd euius intelleaumftiendum,qcc
k
t.
Et vita crat lux
babttad'
expontnium
I
t fl
ly nihilyficutexpofitumeflfitpra.
Quod
fatliim cft
iflosgradm, locum y idto qua funt in aHquofcim modH ^l^ttjummum co fcim modum uitalem . Creatura autprtexi:ntcybttc,funt
ttma rerum,bic cotifrqutnttr ofttnditur ptr qutm nodu ftt caufa ta rum.Adcuitts inttlhaum fiitndu,tpfcJm Thihfopbnm,z.dea1ai tfnatnorfmt gradws riufcu uiucntium.VegttatiHum,fcnfitiuu,motiuum fcdm locum,& mtclUaiumn. Et inter inttllttli-
pfo.Ofltnfaquod utrbufit eaufa produ-
funtinfra bo1ts,bab-ntaliqualem rerum frnfibiiium cofnit cutapnus to^nofcit ftabulnm fuum pabulum,& dt fimilib.efi fimiltiudiciii,fedfola creatHrtini prium y
&
&
-*
'
lis
&
Jluntinucrbo,ftcutincoctptuartitrtllntclltaus,Ht pattt exprat ditlit, ptr confcqulsfunt in 10 ptr modttm uiu inttlltaiu*,quia inttui^trtverbitflfuum edc&fuum viutre , hoc efi quoddtci-
&
* m,t ad imagincm Dei,cft capax ipfim per co%nitir>nent amofpt eit jtw.14.de ~Trm.Ve7unta'men co?nitioDci amore,qui poff* accipi.Vno modo tro coznitione plicitcr amort f*pc riexnaturalib.Miomododt to^nitiont
pot attingere ad co%nofcendtt 'pfum
Otu.Ecn.ipfo^
& &
&
&
'
1
V^fnll
tuor; ntjgu
crtatur* procedunt a rtrbo, rideLcetftiut artificiata abartifict ue>ab artt,'ppquod di cit Botttus.i.dt confola.Tu cunffa fHpemu Ducis ab exemplo, pul chru putchemmm ipfc Mundum mentc gcrensfmiliq.imagine formo omt r ? MWjiHmtH creatura pr*rxi(lut uo TZs,
Vrf dmna&HiU.EtficpatetmodusterqHem
in
.
.!'. eXtr
"a
Jr!l.?. . _1
il
m'
&
'
cundum hoc littra ifla potcfi duplititer

rali
v ,ta Crat !" Ip/'. utrbo P crid e

.
& fupernaturali.Vrimo igitur txponitur dt cognitiom
txponi,f. dt
cogmtw
pi
J
û a inodfaaumtfi in 7* idcm tft quodtfftntia

'
ex prddia.s,omnes creatura funt per uerbt " ditlla , uerumtamen humana natura exccllentior tft ... uirtut Dti cagnitxontm ne.inquanttm uirtute intelltam pottft ad
li.Sjcut.n.pattt
luntattrtrbi.Ad cmm
Zy
re,efectm in ipfum rtductndo,ptr quem modum philofopbi runt cognitiontm dt Dto.Omnis auttm eognitio fit in aliquo idconatura humanafuper alias creaturas inftrior
&
fpecialiter illufirata,& hoc efl
quod dicitur
Et vita. '.#
inttlltaufciend%,quodfcim Thilofopbu,i. dcaia,tlla dnrumentia qu* mouent fcipfa, hoc autem maxime com
bum auod eil
pctit uoluntatt
qu* mouct
alias
potentias ad
agendum ,
& ideo ca
qu
uita,ut pattt ex pftkdictis. naturv Erat lux . In 3 quantum attingitprr " . Subdit aut datam a uerbo,ad altiorem
hominum
'
cognitionis gradtm
dum dicens.
1
,x
M
C: t
.
i%
J
fi
'
I{.
Quodfaaum esl in ipfo uita erf.N5 omn is creatura
vcr
:
ticipariue,cum eflentia diuina

1
.Io.
roeft,uerus Deus
Âvt cogQfcamus uerum
Pcr quartu reprobatur crror Ebionirarum,quidixcruntChriftum ante Mariam non fuinc&ficeu nonfuifteabtctcrno, cum tamcnChriftns dicat dc feipfo,infra uobis. Et ibi
8.d.Trincipium,qui
& uita titerna
indiuifibilis,& de ipfodi Deum,&ftmus in filio cius ue
bopr.xcxiftir:ntelIigibilitet.Intelligere vcroeft intellcdt ovita.
viu<
&
2 Et uita crat lux hominum.ld eft
verbum
cft
manif
'
omniumquacab hominibuscognofcunrur. Perqm

liturcrrordicentium.qddiuinaûidentiafenoex"
ha:cinferiora,inquorumperfonadicitur.lob.22.c
dincs c,tlipcrambulat,necnoftraconfidcrat.
'
if-
& loquor
dcmg.__^t^t(_i_^Z>rar';_TO^crr/',r?of'/.Perquintumexclu ditu--
Qi'odrepba
rit
11
m.
Et
VM
5
oannis
ysostomvs. a iHxhtenehrishe.&tttamnco.&CiiK nobis Iblurum <yt moris imperniHJi&G lu Vji adueniete

func tencbra:,fed femp. manet viceicctenobis no vltra niors fuperarc 116 por,nec tenebre Jucem.vnde fequi tai taEciux in tenebrislncctTencbns mortem,o<: errore digj
f
Cap. ap.
I
eam q
iQ-4
vF fcicntia,u6 cfrau
brasd;cimi.siliicitosaiU?,&:
^t
shi
m
3-
in id coniiderare,quod no (empa tene br:c jn (iniftra parte fumuntur,(ed qfiq; in bona, /ecun dfi illud Pia:'mi.Po(u if tenebras latibulum fuum, ca,
tcm.Oporrecaut
dum
C\
N am
ihlllS
nmt erga Deum,igi ou 5c niperceptibiliasut.i 3e bac crgo

;
'
lux
qdem
111
, ,
nOU
tC
,-
T'
amenat
-'
c -, 3
'
sno n
ce ",e b-
ltar *
.
*'
VC)
LnrUtlin
.,,
!BS me
,-,-.
&luxitcn*rislucec
a
Sed vt enamirniebrxcomptenende nt. b = Prscurlorjiunianti mrbi. d .'.onabhomioeimpolicuir.f-d a Dro.qiiafi fubflamialiter Nonabhcmin^bus.
cWbr* eamnon co mpl chendce

{-.
Anteincarnatior.e n.fimtneccarcuscom.' prch:nd.t lycemfurjcr lc i.centcm.

,
2.
laudaia caljginc uicaill ' dioniinfl VCr*

,'
'
,
gMS$$
'
.'
CjUia
dierrorisregnatis
datum
SteudiTparc- b runt, Fuit cit,&invitam c rrrtem fccitmor
homo
miflus a Deo,cui
^.iiaui
nomen
i(j^t;*hi*M&
g:ati.irn P :id,cat.
go
qtlOd Ciat C.lil dum ignoraba- Z

vertiturei
vltia
cnjt loanncs. 4 tur,ihlucem.cpgai

5
tam
qm
di.iicit.
HjsChriftus,itaeaui Cuperans,vt eos, quidetinebantur, K.;cetet.Quiaigiturnequemorseam fuperauit,neq, er

rc
'
Fuithomorniffus
Pofrquam fublimi voiatu
ocm
iedfulgidaeiteiuspicedicatto
vbique,&iucetcupro
;ORiGE.\EsE(t fciendum quodhom inum nomeeft dtrum fpfulium recum,fic&: rcnebrar. Dicimus.n.hornemlucem pofiidentem,opcialucisperficerc,oc:etco Jifcerequafulluttratu iummefcietiae, &eptcario,tenc
bras
iubdit:E< ten.e.n.com, ijfortitudine, propterea
paturainaltitudinem tbeologia;afcendit,quia vetbnm apudpatrem fcmperfui(Tecontemplatus eit, n oxad humilitatem humana: naturae,& fpaliter prcecurloris veibi
delccnditjcontra illos, qui dicebant humanaui natura primo parete ex toro pciditam &: ad nihilum redatram. c Homq miffus. Homo, non angelus, vt hxretici voluu t ,
aDeoJdeopotuitdi.ce;cdcDeo.
$> Erat
'
"
<
NICOLAVS DE LYRA.
1
prcurforis,fccundotolliiur qccafto erroris.ibi.N5icrit iile Iux. Circa primum comeniatio pr&curforis ex qttatuor dejt ribisur V ti
PracCiir
foriv
co
}ltUnl.].Licet.n.ipfitmverbumquodefilux'pereffentiano
intellccJus noftri,tn intettcclus ages qui efl potetia
mo ex coditione naturaii,cu dicitur.Emt homo.id cfl,vines uit.i

hominis fccundum diclamen
minecU
p't cffeforma
t
ho n.i,ett qia lux deriuatJ a diuina luce,& ideo per ipfttmpot

id
fr Satuatoris fttit
rationis.Etrationabhter fcur homo &noangelus,quiafapientia diuina d fpo

retlaz
!
00
au.
nri-
diuina cognoftecb.
quodammodo attingere,fecundum
q.d.
cp
dicii
T \..b,Multi dicunt,quis ofiendit nobis in os iumen vulcus tui df.e,

>a
bmai Hndet.Signatum efi

hmine imttUecltts agentis
cognitio tu
modum conuenicnie'
nitomniafuaw.ter,vtdiciturSap. Z.a. quia facit ornnia fecundum decentem,manendo quamRbet remfecunii quod nata eft moueri,Homines aiiiem communitt r loqncido mag/s
&
teammab.hHmtn\s,pot haberi
bonitatis.
oc
natura httma inquantum e efl tenebra, quia cxjc lum-.n non het,fed a verbo qitxdarn :;ur,eo cp luce ab ipfo dcriuata moio pr&diti) infnrmatur.
modu lnx diuinain tenebris lucet,
talis
funt apti recipere dotlrinam hominis quam angcii.Tum propter ji vi miiitudincm naturx.Tum tocueioms proptcr confuetndinem intcr difcipulum *y doclorem. Si autem aliqiti tx,qu rcqmrutur doccantur conuenientius ab angetis, hoccfi verii de exceltcntibus
&
'
untmen quu
natnralib. efl cognitio Dei qttx habetur ex
viris,& d
commmi
vita
hominnm fcgregatis ..Aducntus auc
rcde-
itfiitajdeofequitvr.
2 Ette.ga.
no co.Lîia lux dhinaftue V2rh;m quod idem efl,

,
ptoris annunciandus erat omniBiis commmiter,nonfalum exctltetibus,& idco prxcwfor adstcntum Cbrifli prxntmcians,magis ido~-
me naturali per tffentia

ercffeclus, /ni
o
adxqnani
'.aleui
n j vidci , quia tatis cognitio cfl tfh virttite prima c'4 fz.fcd in infi
iiUantab e,,< teoper

.ad
cognitivnrm non pot v.dcri
di-
neefuit homo quam angchs,vcritntamen licer Uancs fucnc homt ex conditione naturaii,fuit t.atfien angrlusab offlfti) puritate v;r ginaiijecmditm qitod dicifSiLiiator Mat. 1 1 .b.Hic eft de qtto fcvi
&
Mahcb.3.3. ! ccc tgo mitto angclii mctt,&c. fecfido loan.commcndati'0 ex diuina autoritatc fcv.m \u.bd" tu d,ejcribitur Sccrida itlnmennaturalis tcnis tfecundum i.Vhs \DtQ.Qnia non'vc nitproprio capite. Piehacmtffifne Ciunincquoddicit îppfiolus i.Cor.' 4 auris no attdittit^ncc in cor hominis afcen.Otuhsnon vidit, loa.tnis dicunt atiqui,quodftitfantum'per bnerno.m infpirationc, datio. rnilha non pot hofed metiits videtur,,quod cum hncfwntpcrexprcGam Dei qpnparaslidiligrntib.te Âdffnem.n.incognitum ica cxtcriorem appi nem funvmultft ardaa f<* honpolftim?ts dUigeye^tcundiimîug. cx dccnrft retcrisTclia. MyHe ideobomo adfi>ie fuum confequendll indiget ncccff.irioifiuHra folcnt 'prophet* ficmitti,vt psttcr. riuaute Cbrifii inttr omniafu.it maxmutyfta ad Ipfyhfuit ordin i:ural>,vt infinl: vlthmt dirig.ttur. Dens ai>: pnatus atio em bolb.dart,quia natura no dcficit >'n nc.tffa natu tatum vetus Teflamcntt ?:, > r dccLr\t-.i diffnftfupcr epiiiola .de anima,Etfi hoe Ve'u c de latura naturrtt.i f vn<lto ad Hebraos,& idco non cfi vcr:fi:lc,>mn loan.hierit ad bocwf
mod) exponilur litcra dc cogni tiwic fiptrnatu quendam fi-um fipernaturalcm ord:'itiar,qui ex
ptu
cf},fi'iiicet,
&
&
'
rtiiij
ve ru
eft
de autlore ipfius n.ii^rx,qui cfl natura na iurasAti
fus pcr expreffam mijfwntm
&?.',
&--^pa;/twni- exteriorcn:,
iictt
leo/i 6oio faciat
in fc efi, conuertcndo fe a-.t Dcum cp per cognlfio >m,piout poteftex naturatiu.h.iberi,Dcits ft/ plctre
aturepcrfeflioricmgrat}<e;,illu{tratiseumfitper ne,& hoc eft qttod dicitur:Et vita eratlux ho

HltlUldejfiipfnm
infra
eodcm cap. Qui mifitm,e'b^pti\ars
in aqm",
!''/
c;ixit-J'.f
Tt-rti.i
v.rbum non
deficit illuflrando
hominespergra
cp
Mtocognitionefitperna:uratiiim.Et].'m K.\u.ld efljn peccatoo.<fmvtibum qmntum eft infc iiiuflrat eos lucegratu. >>/
tttetiebrii,';.
<c
r.r i omcrt quem vi.ierisfpiritum\defccndcntcm,ij-c.Tertio defoibft datio loannis ex nomtne citm dicitar.
commdJ.itio.
Cui nomcn
erat IoannCS./flarf ntmcn fnit
fJbi
iwpofttnm.
*
Hrbi>
&
ia\
.liafc fubtrahunt ab injluentia diw.nc. b-.iis )fequitur. Et te. ca v.oncom. ijuia pcccai^rcs
noex humana
hah, d:fpofitione,fc\ldiuh:a pordinatir.ne-vt
f.t-.c
.
nclucem non
confequurjur,nbn propter dcfetlum
tuc:s, vt diftii
pYiumdcfetluw. Fuit hom o.Tofiqua c nagehfla defcnpfit feu decli rauirctcr

ycrbiemanatio"em,SsC ipftus Qperatictfi,bic dectaconfequtur aus int arnationc.Et diuiditur induas tfaletn partesfquia pri\ Wtur de mijfione pr<catrfo.-is ,fc cundo ue aduentu rednnptoris Erat lux vera.Tmwj in duas,quia primo ponitar cdmc,id.uia
1 1
tinair rnicbatprnprictati hTc rn.tff plrnvn^. idoncusad pr ncs.n.interpretatttrftn <>uogratia',& Tcfeo fttrf rendum ance illum qui cft autor gratixjr a,nd;pn i/uod diac/ir v>vcritas pcr lefum Chf/ftM faiUcff. finike in GC: 17. 3 fra eo.b.Gratia fc vomin.a i..i. & mnitttr in veteri Tcftamento,quia Abxaham, Ifac, ictate. i?.f. a riprcf tifunt ex diuina ordin atione,ad deftgnat
ua.& tdeo
&
&
Qttarto defcribitur cius

ditur, '
commendatiocx
'
oj:c:f,nobiiii .jc-cum fub-
commi
dario.
prtmr'
Hic
MOJ^^tLlTEB^.
T
minifi2;nificaturpr3edicator euage!ij,idcodicitur mo,id c(f,viuens lecundunli dici.nnen iatio usJ &:

,
hi<ho uon \ 1i
Ktiuxintenebriis lucet
ti cft
Id e(i,in peccatot iaus quande (b,ficut ccecui luccm folisnon videt ipfum il* pfum il
.
tabcitiali. Ctii notnen trat loannes.Qui intcrprctatur in 5

tia
quo cft
:
trantern
-" bano raiffns a Dto. Pet Ioanncm
pra:curfoxem doi
ter
Adhocenimqnodpr;edicatorcoiruenienter,'5i.voii_L annuciet.ycrb a Dci,rcquiritur gratia Spin;u(rri
1111
piic
c.
lO.J
a
Gloord.&
cxtra
Nicolai de
cfle fo
!
Eratbiw*
i
Omnish.imodicirurillana.urain homi
feadfi iiu tudinDJ<adae(l.Aln'otn iuhonuneinfenorepKteihoivlunt,8dqao.

lunt,ln illa icihcct,anmu vclut in llu Sc rrivndo tiipcriori vcra lui iucet,
homin
quoda
mudum
li
1
,quocu!is videre uon poflumus, quiaqoi habentoculos,idonei non luntviderc panetenullum;, tum ,.iutaliquid hu.uimodi, ficomnesad quosvencl Cbriftus^minuserant idondeum videre. jfc-CHRi soii om v s.Vhi (unt qui non dicurtteul
1
1
Lyra,
ioz
\cnicntes,8r:pcrtra liamrcn..
"ifl
>g.-nt
"
ToluntJtf.
tcl.
D Ciiu
)lictniffus cfi bicrcnltictcM. c Qkuuu,uc onttidicseet.
verum Dcurn cnim lux vcradi
luminat.quiaquo* ramvita acconoet

,:,
tur.Sedtiillurniik
Hic
wmt
ld
,
in
reftimoriTum
1j
i.
,
.
ccelis
dl,
cK.Chtino nto.
ouaftm aliomimint,
:N.iui B tiniimn. ( T. Hituentein.quia Oeu.v c Luiiifn ChuflumeHe. uierit irte, nontiin- urx (e Mi<
i.oii.ti
.
ur rc.timonuin. jvrhibercrdc
I-
omncmhominri
veniciucmin mnnduiri, qu
tot (ineluiTui
"t
mo uiult
:
y_tc
nqium.
uminata.
:1
i-u
t liiinin;
ira
ti.m
I
LbX Tera. tff Avgvsti .* Qiraread
Millui eui.
womncscroVterenr pcr t rftfm .Chiti. Aotein.

I>co,uo.
llltffc Npri crariflc ftrx,

10
i
'
Q.J.acM uon uera

ili
.f<
ux uoo
manlernnt?N
ev
r-J.Il
-lu.i;
nim omncjv
tura. lltuminari
dVtum
\Sqiua homo illutni'

cil
.i
lc-Jvi
reihmonium pcrhibererde luminc
ruicluxvera, 4 uetunt Chnfti
nans dicitur Itft , ledveta lux c(l ilii
uuomncm hoi,
qu3rmim
cVr
ad
ei
qu* illnmmat.nam
ocuH
)
noflri dicfmtr
himina
& tn
iftem luccini.icccluur,autpdie(blexeat
il,.>lincc.\..l.i>v,;oi!t
I...
him.ni
\i.dcliibdir:Q^///F/i;/wr/>a
.
perriner,fi autem quidam-merisoculosclaudenrai hienmt reciperelucis hu-us radios.no alucisnaturao nehranoeftci.s.ed a malitiacorii,qui votuntaricptin
reipiosgrau.:
nnm.Si omncm homn,crgo& ipfYim loan.Ipfetffgo llluminabj,a quo lc dcmonlhari volebat Qnomodo.n.
p|
t
i
,ytin uiiquo corpore radiato cognoicat ojrtus

efle
eft.Quj vcro nolunt tcnt ca-atatem,
dono, nam gratiaquidem adomncs cfl dono hochui , fibiiplis hancim

l
N
i
c U L A V
vt
D. E
LYIA.
diraniihrn, ijuoU rationjturatis

rii,fjnia
r\t
dtfecliua ia cofnitiom
Hicvcnit
tcllimonmm
pcihibetetdel-u.i.t/c/i/ioDrj
intnundum *-iuente,boc autcm lcft:>nnium perhibuft prxdican...'/ a i.rtur inf.co.c.Ipfc doetus e\ eft,.qui pofi mtvtnturns ejtycui^rnoii fum dignus utfoltta corrigiam caUeatniticius: Similkcr teiitm iii< ptrbibuit hapiândo in aqua y vt per hoc dcfc trat uiturus baptnârt fpiritufanclotpropier qnad ynarct iUH,<]ui foiniabjptifni lo.umis trat in nois venturi^vt babetur sicJ.\v,a.
D$o
Jii
in infinitum.\ti:m
peiftcU,quiajub aduentura homines mulciplaiter irrabant circa
nb attinît adcorii co^nittoni ,mft per cfftdus quidifl nuclatio de diuinis in uettri tefla. trat ante C uclan.inibus fiûris y propter quod
&
cognitionti,
uinori-M,vi paiel infpiaentiilhus temporis.dtcurfum, &idco uentus Chnjiiin mundumfnit neceBnrius adilluminandumh
ncs in co^nittone dtninorum,fecunJum quod ipfemet dicitinfrj
prophets annquitus denunciabant aliquando futura,non jblum ucrbis,fcd etia failis. Quod oatet de Ieremia, quia pojult catcnam in collofuo, vt urrbo fatlo pr&nunciarct captiuitatcm fu,
Sicut.n.
turam
2.7. a. Sic loannes Bap.pr&diregis canlo CJ hiptiândo annunciauit aduentum redcmptork, Fwis au
officti
& & ciuitatis,ut habetur
g.Eô in boc natus fum , cr ad hoc uem in mundum,ut leflmi c\ us aduentum id ptrhibeam veritati. Idi o uidemus quodpofl tatria ctfjauit , qua'i ptr totum mundum, (iiutfutratper Zjc riam prcphetam prxditluvi cap.i i.n.Etent in dieilla,dic:t
minusdilperaam novninaidolorumdeterra.
Chriflus
ftt
Quodau.,
t
itmfui
2.
tj'igitur,cum fubditur.
in
lux
fttfficiens
Vtomncsae.lcrent perillum. Jôndicitin

?r yn d
boc finttuten psd-i.:b-.i, utpopuluscrcderet
illum,quiaad Chrillii uenturu.
ciratione.
Vrima
ratio
ad talem iUuminationemôflendit tri buius vtritatcMcu. proccdit ex tucis

'
'Xotandum
ji!um./\
Mud qnod dici:ur />rc;Omnescrederet per
ex ipfius pr&lintialitatc. Tcrtia (X euideti cius manifcfla cnnda tangitur ibi.ln mundo er&t.Ttrtia,ibi. Mund
J fupra diclum efl.Fuit bomo mifins,
liim factus
efi;.
quiahic loqu. gelus,ftd foluw

i
'
xc
non jic autemloquitur an'rntibus ,ut fupra ditlum ef?.

i.craltter omirib.
tur uerumtripticitcr.
Circaprimumaduertendum^jtioiai V'nomodo quia diflinguitur coniiaf.
Non erat
il
lc hix. Hic tolhtur occafio trrcris.
Ex hoc.n.quod\
Sccundotfuia difiinguitur contra figurale, inquantumf. dit a perfecla rei verita:e.Tertir.,qnia diflinguitur comraptru
pcs,quia illud quodeji taleper purticipationim,deficitapi nt illius quod ejl talt per effentiam.Lumm crô ra: in cognitione diuinoru primo deficit a rationc vcra iurii,c
c*angeldt\adtxcxai de loaane tot nv^nifiia^poffct aliquis crtdere,
luris
graricac
,-fptio
ad faiutcm generis butnani, ficut de ipfo mnltt fantopinati ipfum effr Chriilum propter exceltentia fuxfantlitatis,p>cpt;r qiwdfacerdotes ludxorum mifcrunt ab Ierofolymis intrrrog.mtcs,ft ipfe effct Cbriltns, t\t babetur eo.ca.& ideqeuangelifla ofitnditqi>odtius aducntus nonerat f.fficiensad Jiluandnm hurnanum gcnui,dtcis: Nonerat llle lux. lûipoffit mentes hominunt luce gratj illuitrare , ftd tantum erat pracurcius ainentus Juff.teret i/uod
&
pcr cam pbiiufophihabuerant de Dea aliquam cognitiontv tncn admixta erroribui- multis.propter qnod dicitur ad 1{ Cumcognouiffent Deum^ nonjttut Dcurn glorificauerunl
fbr buiu t iucis, ideo fubditur.
^Scdvt te.timonium perhiberetde lumine.Modusauttt

flifitundi
iamprcd
clus
efl in
tra bcc uidetur cjjc W.ud
dotc|icbr.v,nuncautem lux
uintr cuitibrt :ullo
gratt
CT
/.<
fot:
in dnmine, & co & pcr conftqntnt toai.nt.Dicendum quod lux dupticitcr atripitnr inftnptura Vno madn pcr edeniiam, Uco cducmc & appropriatur & adiuinis,
fir ratio tucis
.
parte immediate prxcedcntiSei coquod dicitur Epbef$.b.l ratis aliquan

:
euanuerum in cogitationibus fuis,& obfcun Et hoc patet in .Jriilotelc, quiinttr tamen inpluribtv dicitur vtriusfÂpftffe , pbilofopbos uit a veritate,ficut patet demundi Atemitatcde iattPigent numero earumfelicitate, quorum perf quutionem caufabt tatis omitto.Lumen uero cogmtionis diuinorum quottfuitin u
tias egcrunt,fcd
ffl inftpiens
cor eorum.
&
&
i'-
ri
f.tio in
ficut
* abfque admittione faifitatis ,tamen ipfa eraifiguralis &qutj bxa veritati<. l.umrn vcro cngnitionis euangrltc tirttontod t hr firit a pcrfcCla lucis veritate, qnia licet vera apcrtafit,
Tcfl. dtfiiir a ration? vcr$ lucis, quia licet babucrit vt
&
liapcrttnei.t
ainotttiam,v idco propiirtas hnius
lucis
de loanne
rfl
partictp ita
Lux autcm diuina boc modo
pmdifta. Erat lux vcra. Toilquam euangelifta di clarauic mvfvmimprJt curforis,hic confequtnter agit de aducntureiemptorls. Ei diuiditnrtn trcs,quiaprimo ofltnditm vecrffitas buius aducntns.Sccun du in ie ciifequens fruflns, 7>..Quntquot iUtem.Tcrtio vcnien
S
nrgalur,fcd de Chrifio affirmatur,utjtat. wpattbit.Alio mondo ac boc bene conutnit loanne cipuur tux pcr participationem , alvs fanciis^dr fic Jlolus in autoritate loquttur ap
&
&
hix per iffentiam. Et ex bocjequitur quod ipfa ftt fufficiens
dicitur rera,qm a
'M
1
nium illu:ninationcm,quia quad eli taleper cffentiam,efjc<iuf nium aliorum, ficut ignis efl caufa cttidttatis in omnibus atv,i vt /;r i.Mctapb. Tatis auttm lux app> obatnr f.lio,vt diQitft. 11patct prima ratiofu.c rfficaciie ad itltim *ationcmgratt,(]ua. /frc'.wd'V;ri,r.Erat lux veraqun: illuminat omnein ominem vcn.Kn.pne falfitate,lhe umbrai& ftne pantapat u,
1
dt
modutyibi.Et
vcrbum caro taclum
eft.
Ctrcaprimumtonfiderandum.
fed tuxpcr e/kiitiamjdco fequitur
AQl
t
crederentperilium. Debetenim inrcndeic vcl quxl , &c non propriam Liudem na ^ j\o erat itic lux.ffd vt tcftimoniii pcrbibcret de lumine. predicatornondocct nuerius mentcm illuftrando cd
MOt\^(LITEi\
I
t
Vt omnes
tem auditorum
c
venir in te(limonium,vt teilimonium prrbibrrrt de lumine.
IdcP,'c( hnnoqiiicfthixpercOcn(i am ,iJcoinpJicaio

redcbci us kicis parucipario per bonam vtum &c fimam.quialicutdicir.C.rcEor homil. 38. Cuiusvuadiipicitur,reftat vt cuis piidicatiacoiucmnatur.
2
Deu.s.ldeolequiiur. 5 Erai tux vt ra qux dluminat omnem bominem venien wnJ/..Lumincgratia;quantu eft de (e,led mali nc
f minan
"
u-
Vt
r:t7
,
ioannis
fc
Cap.
Priusmundus
Et
1O2S
D
Ho_i
lo 10 -3
-
tnimioe-tt.
& homincs, jo quomodo in mundoeft terra,pecora
OmGENEs.Nonputes,
quiaficeratin
ipfacreatura dicebatur omnis. n. creatura
nuim creatorem rec<.gnofcit,homo
fcdiuomodoattifcx tegensqnodfecit.Vnde lequitur: Non.n. ik fecit quomodo facit ra l lSper ipf.>m facltis cji fabncat. licmfabricai , extriniecuseltadilludquod
pejjautem
lnfulus
i
vero miniine. c Inpropria venit.-k CHR.YsosT.In propnaergo venir,non gratia fux neceiTitatis,fedgiatiabcnerkii fuorum Sed vndevenit quiomniaimplet,&: vbiqueadeft?Eaquidem que ad nos delcenfione
.
ijujpoiltus,&:
m d .fabricatubiwn
iod factfic
Non
b
qt:o<i
IJ eii.qui a illominail.
ofnnem.fed quii nullus _ne illo illuminatur. Deo teccdciis & cadeni in mundum, c.catui
eft,
Vtetiam ipfiimloannem. alioqum non imtigciet
hic'opcratu_ert,quia
recii'abaiquo,p;e
lafcm maieftatis S_guc jr,jiodfacit,
feeriitq
quxilluminacomnem hominem 'venienceminhuncmuna Erhxclux. eius.fed vt facior ornnibui crcatuiis.

Pr_fentiadeit.tii.Nonvtp.iis
infuf.sr gci.squ.s recit.
mundoexinon putabatur adefse,eoquod nonln

ftens,
enim
treieratin
muiido,
dum.In mundo erac.ckmundus per ipfum factus ci., & mun

a
Dilectotel
niumliquiaomnem fenfum
d
&
icte
le.lum diuioa lux mcedit,
cognoicebatur tt induerc jjj wj carncm. 4

' 5
dum
Inhumanam naMiam.
catnem
JLmscognsti
quuiodoperquerri fceftmundus.
.
.jCHRYs.ln
mun
mundum qui fuuseli. c Chrifluspet ld eil.quicunquehornines, przitri im ludxi quos omnil >us pr.tr.uilt. nulli quia aliqui fedrari.Et Sumonquod quotquottecepe.
Ideft
.111
d Etfuiettm non
rcce-
c
tiffiw.
pm^t.Abinitiomu
6 di nullum tcmpus 7 eratin q-uo recepto
8
dus
doat , ted nonvt midi contempora nef.p opterhocinEtmundxspfr du|:.

itfc.e. per luris te deducens
eum non cognouic.In f propna venic, &jui t eum non a SiueludeiiiueGemiles. Pet fidem. nontanb
Perfpiritumfnctum
tum reformaii/ed.
receperunr.t
a
Aiopiiuos.
Qudcquotaucemreceperunceum, dediceispo Vt fra-reseius &

fint
resdiuini uerbinon efsent , vnde addit
tVcoharedes pergiatiam
licut
ipfe filiui
hoc
&
teftacem
filids
vnigenitus per naiuram
vtiamnon
iiiiolus.
Dcumefle
& hommem.
Sciliceu Ideft, iuretijs nominis.
9 Quotquotauumtccepe tnonwa runt.

e
Filios
Ideft.Emanuel.qucdinterptetaturnobifcumDeus.
Dei /?m'.Mira
adkemamexiftentiatvnigeniti.Qiii
eni. audierit
niai
Deifleri
hisqui creduncintndmineeius.
bilispotertas,
vtqui
qno-
filiidiaboIietanc,&: filii Dei 6_ fratres
opus eiushoc to tn,8ifiualdeinfenfibilisfuerit,cogeturconcedereani elTe faftorem.

to im conditorem cuncla produxiiTedicebat,
THEOPHYL.HicMarchionismbuertitrabiem,q manecnon 8_
Ch-iitipercurnlibe ratidicantnr,quoauteordinefiliiDeifiant , S_ quomodo hecgenerariodiftat _arnali,fubdirur.Qio cx fanguinibus. Ho.y ._ Chrysostomvs. Siuefint ferui,fiueliben, fiueGrxci,
fiue barbari, fiueinfipientes
fiue iapientes,fiue
3-
muiie-
Aii,quifiliumDeidicebatcreaturam.
rit :d
res,fiueviri,fiuepueri,fiue fenes,omnes
eodem
dignifa-
.__ ew;ocooi^Noncpcreaturanoncognoue homo qui in mundum mente amando defcendit.

Pnus
I
cl:ifunthono_e,dequofequitur
Deifieri.
Dediteis poteftaiem film
& Avo.
naturali ratione cognofci,fecundum quod dicitur Sap. i s..b *A magnitudine fpecie creaturarum,poterit creator horum utfibiUiit
E L Y R A. "M uxilluminamomnem hominem.Qânrwwi
C O L A V
tcft
fe efl, illuminati, hoc e(f, quia fe fubtrabunt ab maliqui nanfant boc etia mtetligi de lumine naturalii rafja huitts lucts. Votefl
ttr cognofci.ad t\om.i.c.inuifibilia Dei a creatura mundi,i.ab
homi
Rd.fJR/r tic uio diuinx lnciiyitt patet

l
extendlt ad
omnes atiam peccatores, ex pmditlis.
&
efl
quxdampar
qun fatla funt intellctla confpiciuntur,&ca.Et htec ratio tangiturcumdr.Et mundus periplum fat"tuseft. Quianomine mundi omnis creatura mte>ligttury ut ditlum eil,qus ducit incognitionem creatoris ficut effetlus
5 in cognitiotiem fute caufa.
ne,per ea
enientem in hunc mundum.Perboc noneflintelligendu maudnm dh homnes a te fnernnt , m alia uita unde uenernnt in tiims: fucrint a prin. mundi creau,ftcut intellexei.vd auod n aliauihxretici^fed euarigelifla ulitur tah modo loquendi,ad de Um,quod anima intetlccliua datur ab extrinfeco per creatioi/l
>ii
Etmundus eum non cognouit.Hic remouet quandam obie

eii
ftionem, quia cotraprsdida paffet obifci per hoc qaod uidemus mul tos hom nes nonhabere cognitionem Dei.Et ipfe rcfpondet quod hoc
non
.Etdicitur hic ipfc

t ipfaresjVt
3
bomo,eo.moao quo pars principalior res
dici
tentium,dic.Et
ex defetlu lucis,fed magis ex malitia bominum ab ea fe auer mundus eum non cog nouit. lômine mudi in-
habetur lO.Ethic.
n mundo erat. Hic tangitur feeunda ratio

tatt
.
Jld cuius
ad idem ex prafenmtelletlumfdendum,quoi aliquid dicitur eQe

re-
telliguntur peecatores mundialiter uiuentes,& ideo aliter accipitur mundus quam in parte prtecedeti,quia ibi accipitur pro effentijs re- ViasSo.
e
:
itbi
tripluiter.
Vno modo per potentiam, ftcut rex efl in toto
v \
.
.Mio modo ptr prxfentiam ftcut rex etl in aulafua,quia omnia

fwt
ibi
patent eius afpefttti.Tertio
modo per cffentia,ficut rex
rum,hicpro malitus hominum. 6 ln propnavenit./.in mndum,quem ipfefecerat uemtpcr carnis affumptionem,&' fic fuit ibinouo modo.Petaltter. In propria vemt.i.i lud&amflue diubatur terra Dei, ut patet in pluribus locis
cnloco fuodetern.inato,cui
p^cportionatum efl corpus eius.Deus hoc tfiplici modo, quia eius uirtusad on>efl ubique nuda aperta oculis eius,& eiff txtindit,& quta omniafunt elt ubique per epentiam. Quod patetrfuia non fo ima,mpttfens
uet.Teflam.
m fufens
&
fui eum non receperunt.r.lKcte/, quia in uet.Teslamtnto dicuntur popnlus peculiaris ipftus Dei,quiapauci de Iudteis compa ratiue crediderunt Chriflojecundum quod fuerat pradifium I/j.8:
7 Et
m iax tfitnbusjed cas meffe cot,feruat,comungensprmcipia remeimtmJlocautcnon poteflejjep aliquodqnod fttmedium nullum efltate medium . Etideo o:eripfum& creaturam,quia
rktijuodhocfaciatper Jeipfum ubique prxfentialiter
j
& peref-
quod cum diuinalux fttidemquod ad prxdittam illuminationem,propl-Deustfiiodipfi ftt efficax ratio breuiter tangitury cum dicifuamprifntiatitatem.Et bsc i ln mundo erat. enim mundiintelligiturûniuerfttas Tômine
tvmexiilentetn.Et ftc patct
l
&in petra fcandali dua bus domtbus Ijrael. 8 Quotquot autem receperunt eum.Hic confequtter ponitur aduentus Cbrifli utititas ftuefrutlu t.Et diuiditur in dvas, quia pri mo oflendttur propofitum,fecundo remouctur quoddam dubium,ibi. Quinon ex fanguinibus. Circa primum fciendum q> ficut uerbu incarnatum eSi uere filius Dei naturalisJta illi quifiunt membra ec.quodcjjetfuturusinlapidemofftnfionis
ius perfidcmformatam,efficiunturfiltj'adoptiui . Etin hoc apparet utilitas nobis proueniens ex fuo aduentu . Et hoc esl dicitur.
iturarm.
t
4:
i:
mundus per pfu

i
m faftus eft. Wic ponitur tertia ratio ad
quod
Quotquotautem
receperunt.crcaVnc/o.
filios
rr:euidens
x euidentia lucis diuins., quia etft nonftt euidens infeêft tauniuerfitate creaturarum a Deoproinfuoef}ecJu,fin
9 Dedit eis poteftatem
Dei
d,'aium,ex
quarumputchritudine
^
& ordine lux diuina etiam potesl

i_
ptifmitfuinondatur dulti uelper aliumfifint paruuli.
niji profitentibus
fieri.^c- regenerationem bax fidem Chrifliperfc fifinta-
^^^^ ~~
mm
MO^^LITEE^
f
ântnr,coquod ponunt cbicem huicilluminationi,de îsdiciturIob24.b.Ipfifueruntrebelleslumini.

eum non cog.ld ctt , hominesmundialiter viue''qiiifuumintellcc^nm &affeflumdefiguntin terrenis, îcauettunturadiuinif. 6 npropria uenh fui cnm non receperunt Licct autcm ocs
t
meneorum multinon
ciuntquam
8
laici.
Chriftiani fint fui.magis ramen proprie clerici, qui dicuntur a cleros quod eft (ors,eo quod funt de iorte Dei . ta-
&
recipiuntipfum,ied magisabii-
rnvvdus
Quotquotautemreceperunteunt. Per fidem charirate forDedit

eispoteflatemfilios Deifieri bis,qui crcd.Vetadoptioms
matam.
9
gratiam.
&
102?
*
tnt
lo.w.
in
Glof ord.& Nicolaidc Lyra.

vniaisnatuscft,&' noluit
'
I0 3 )
1
A mancrc vnusnon timuii habcrecohedei quUhtcdi HtdusaonmangutU fiearamnWpoffederint Pcificri

y.
Av<..Magnab:ncuo!cntia,
Chrtsus. N<>ndixit,qnoniamteciteosli!io in oftcndcns qôniiin multoopuscftftudio, vtcamquc
niutarcturin carnem. *Ai.cvin. Cum criamcredamusanimamincorporcTi corpuu comungijVt ex his duobus fiatvnus homoiuu is poflumuscrederediuinam lubftantiam incorpoieaoi
vt
mxiiicorporeconiungiin vnionem
Sunt nati de materia ptnis tk marrriam. b C".n<iit.ifcentiiCinis,id clt rfminariiuf
Adt,cVrc)itur.
h
irutris
perlonx,itavi
bapufmoadoprionis fbrmatx, unag ncm incontaminat lcmt
incamenonliu>
ueilum, neccatia
citi-aro
( Plut! fi.ri fitnificrt maria ft fieroinr Hic rsilcrt iuaJitio app jniiur.
vcrbumcu
I
ncci
r-
ercuftodiamui.
Si-
mul Jutcm&:
olt.n
voluntate Qui non cx fanguinibus,neque cxper bapufmum. carnis,neque c Homn; cx Dco,8c b Opeunre
Virdiotur fpirnuaqu. tegn. Pcu> c homi'c.
ex
pusinaniman anima coiuil
Opennre per bapufmum.

d
.i.fi
dcnsquoniampote-
c * Hil. Qiik-h ftatcm hanc nullus a vo luntatcuVi,(cdcxDcona tifunt.Et verbucaroraCtumelt, i 4 voleres vnigeni nobis aufcrre potc. Deumquiinpr 5 rn.nifi nolii fi aufchominibus domimum aliquarum rcru pioapudDeum eratDeusverbum. nonlubitantia Dc iamus.Si.n.quiab robur qu.ui tum tcrc hi qui dc- eflc&:fermonem vocis tmiflx,&quodloquentibus[iv luiapiunt , tantum habcnt dcrunr,mulio macns nos.quia Dcopotimur hoc honore. btim ;uum,hocfirparri Deofilius.arguteiubnperew
lusDai.
Homo
2 incorpus.
Simulautemoftciidercvulr,quoniani hxcgratiaaduenu volcntib.&itudcnribEieniminpotcltateetthberiarbitrij
nc fubfiftens vctbum Deus, manensin form.i Dci ftushomonatusfit,vtcum hominemillum humanxL

<
&
jj
homi a ht uerbum catofa&umcjt.Viauicm fecurecredamus cx Dco.lubdit Deum nalci cx hoic,ex hac fulcep ncs nalci
tionc infiunitatis lanatur noftra infirmitas.vt poffumus ln Dci fien.fct hoccll.Et uerbum carofaclum e(i. Qupd fupcfi-
&C i;raiixopcrauoi.efilios
Dci
fieri.
tiusoriginiscauia,
nimaduertit,
quam fpiritualisconccptionisi. nonDeusvetbum hominem ieexparm
ginisefhuensextiterir.fed vt prophctis fpintus prophi na in Ielu verbum Dei fuenr. Et arguere nos io:et q> C
ii.if.de Tri.c.ji
iiuseiai.inreriusdelcerdit.Quid mirum,fiquodcratinfehomincs nus,in id quod lupei ius eft alcendit?Nec miru,fi Dcus ex homine cft natus. naicuntur cx Dco,quia Avo. Sicut verbum noftrfi vox fetbumcarofatlumefl.
ftum dicamus eflenatum non noltri corporis atqtie mxhomincm,cum nosvcrbumcarnemfactuoi noll militudinis n.irum hominem prxdicemus, vt vere D
lius vere
hols fihus natus
Iit,&; vt
per fe
fibi afsupfii
eam in qua manife quodammodo corpoiis fit, nlTumendoDei caro faftum eft hominum, fic vetbum ftatur fcnfibus eam,in qua &: ipfum mamfcftaretur ienfib.ho aflumendo minum Et ficut \ erbum noftrum fit vox nec mutatur m
.
ginecorpus,itaexfefibianimamaisumpfit,quxvtiqi I homine nunquam gignetium onginib. prxbetur, fihus hominis fit,quam ridicule prcter Dc iple ille verbum caro faclum elt, ahum nelcio quem tanq' qui etbo Dei animatum prxdicabimus,cun
voccm,ita verbum Dei, quidem caro fattutn
eft
led abfit
prophetam minus Iefus Chiiftus
&:
Dei fihus
&:
hominis
fit.
vt
yidimi
N~TC
OLAVS DE LYRA.
.
Hic confequenter remouet dubium t credere , quod htec generatio effet per modu quia pofietforteaiiquis remouet,d'uens : Qui non ex fangenerationis carnalisideo hoc uuin ibns,&:c. Licet emmfinguis m Laiino pluralc non babeat,ha-
Qui non cx fanguinibus
nant (liHutx confortes naturx.Ex prxdtttis patel'., quodjth contrabunt (juandam macuiam fceditatcm ex modofutxgencio
&
nis,non fic autem
fitu fpirituales ,fed
magis nobiiitaiem.
4 Et vetbum caro faclum

oflendit
bet tamen in
Grxco,& Ueo tranflator,vt fequeretur veritatem tex

nplurali.
tus noncurauit deregulis grawnaticx, transferens
Ex
fequcnter nit vbiprius non erat ,fcd quia nouo modo incipit if<e>(iciUrex in aliqua ciuitateper fuam potentiam tantum, qt prius cji
mo
eft,&: habitauit in nobis.f/i. iitm uerbi in mund.,m uenientis , (juhi no
fonguinibus.ytdgenerationem.n.camalem cocurrit duplex fanguis,

GenerJ- quiaexpartematris requiritur fanguis menflruus promateria , ex tioiscar part virircquiriturfemcnin qto conftilit virtus formatiua ,hoc ruli< IJn autem femen eli refidunm alimentiJanguinei , 7 ia nutrhiux minip:s duflrat maieriam ipfigeneratiuji.hoc tamen reftduum, quod tranfit in
ple.
per potentiam effcntiam,vt patet perpr<t.4'ila,->*cnit ibt uouo moio,{i.tlicet carnis affumptionem, Et boc eji q.tu : d:citur . E t Vc r. caro fa.
nit illnc perfonaliter incipit efje n.-uo modofcilicet tiam ftc Dei fiHus quipriu-s erat in mundo
p
.
&
fmien deulbatum ejipropter maiorem digiflionem lHos igiturfanguincs excludit euangeltfiia generatione fpiritualifdicensiQm 116
.
exlanguinibus
2
nati funt.
bnc uetho, yerbum can> faSumt^ errandi iicens qi,od ex verbo accepit occafiwem vna perfona. i\d boc manifeite p< vna natuu.' ficut Ma natura effet c >mp >fua ex vcroo <jr MUM impoffib lc,qw.a
&:hab.in nobis.e.v
&
Neque ex
voluntaie carnis,neqne ex voluntate vin. Ver
mana,
bic inttitiîtur foemina,qutt parum psrticipat de ratione re fpeftu viri,propter hoc nominatur caro Gen.z. d.2. Hocnuncos ex
olfibus
camcm
verbm: mnirel in ccmpofinontm <i';. nws , htcMtn, omne yvoi ciimponitur atteri,*H aliquo modoi impoifibi.e, /nia
e>
meis,& caro.&c.Copula aut.m mafculi
tur
in carnali generatione,fu in
tur coniunEiio atliui
& pafni,
faminx requiriomni alia aclione natnraii requiri-
&
s tentia.potenfa autem nn!lo modopoteii ffe in verbo , cumfita is rô , &i. Item fi cjjet pojjibde vnam naturam exatib
purws,
fieri,
lla
&hxccopula
maris
& fewmcfx-
tamen non
cifet
>
atura
bnmana
nec diuina
yuia
na J
ifl
cluditur a generatione (piricuali,cum diC/fttr-.-Nequeex voluntatecarnismequeex voluntate viri. Miter poteH e xponi ,'ua
ahudt compofita ex duabus n<>nefl alnjua itlarum, fed aliquid de mtxto ex elementis , quia mixtum nt tans ex ipfis,v: patet
aliquod elementorum
efjct aLrjtiid
quod per uoluntatem carnis

do de Uvtuntalr prout
intelltgatur concuprfcentia iarge loque
mixtui on , nec ipfa ftmul fumpta,quia tunc idec fi tx verbo carne Jicret unani j, >,u>n,&
&
ac> ipitur pro
appetitu fenfitiuo.Pcr volunta-
intetligatur appcitus inteUecliuus.quia vterque appetitus concurrit in veneratione carnali hominis,Appetitus fenfitiuus , vt mo*ens,inteUetltuws ut ionfenVens.& boc remouetur a grneratio-
tem
uiri
Deits contraf r frqnrretur quod Chrifiutnon ejjtt homo nc<, ramnoui& uetcns ] efiamenti. Vropterquod Arriusdixit,
ex carne
& verbo
tion efl fatla
vna
n.ii
m a,f<"d
ipfum
uerbun
ir-
ncm afJ'uwpfi','ion tamcn antmam

mxJecund'om
q<<>a
uerbum
nefptrituathcum dicitnr
Neque ex
autem
voluntate carnis, neque

,
ex voluntate
viri. qualitcr
fiat generatio ijta ottenditur
Jnquantum homines a Deo recipientes gratiam,trahuntur qundammodoad naturamdiuinam, quiaper dogratu efliciuntur coofortes diuins. naturx vt habetur z.Ve.i.e, Tcrquemaxima&preciofa nobis promiffa donauit vt per hxc effi*
nati funt
.
cum dicitur. 3 Sed ex Dco
p\ntii,f d ifiuddUlum impltcat caro non e\it*\ptcie camis , nifip*raim vthabetur a..:>lc. >onan Et idtoduen,quod vethutn ajfumpfit camttr,
fupplet contrad cltonem, wi
locur, tu-
&
quoddicit uerbum fuf. cumanimx quia caro itla ttatn fecundum ipfum non tfi in per verbum , fed tantum affumpta . Et ft dueret ipfamptr
uatet plicat contradiijtonem. ,\rc
<
'\
rmari,boctamencsl mpofjibiU
Itemfequeretut q*od
c
cia~
kJ
Jt l I T E i\. i\ Qin nonexfanguinibns.Nzm hxcfiliationon eft per parti cipauoncm efle nattirx humanc,ied magisdminx,lecun" um qod dicitur x.Pet.t.a. t Qui uocauit nos p"opr<a gloria Hirtute,per qutmmaxima preciofa nobis promiffa donauit , vt
I
&
&
4 Et uerbum caro faftum efi Et fic Deusvoluit eflepart humanxnaturx,&: hxcmurua participatio debetel ratio maximxdileclionisjicet no fit fimilis vtrobiqnc,|iii
verbumaflumpfit humanam naturam veram,iedDt adoptiuinonrecipiunt ficdminam, fed participatio
pergratiam.
Et
ilii
:i-i
per bxc
e\ficianiini
diuinx confortes
natune.
lC 3 l
etus
Ioannis.
h r is.o st oquafi vnigtniti dpa. ;5?C a ylimuf gloriam fqmus ,&c nonaliter qua M v.Cunidixiflet,fihjDeifacli vcrbum caro fadrum e(r.,rudus ipfiusdicir&: per oc,quod
a |ii
pifi
Cap.
I.
lucru.Ef vidimus gloriam
fij,qua
vtiq; 116 vidiflemns,
cofortiu humamtatis Vifus eflct ,n fiiftinuerunt |

feci V1 d
nobis.Sicnim
Moy
Irruerat.n.homini quafi puluis inoculum de ferra,oculus iftefauciatus exat&:terraillucmitdtur,vt fanetur. b Quafi unigeniti a patre, ^Grecurivs. Jn facro elo- T,ib. Mur qnio,ficuf,&:quafi,a]iquando non pro flmditudine pomt, fed pro uentat 'c.Vnde a patre. iilud,qua/iunigcniti C Vlenum gratia
IO)! D
r8.
c 6
nglonficatam c/edyelamine H fuit, quahter diu natem nudam

fibi
a
_
Habituinuentus urhomo, Et perf.oc fwuti. b Ideft, Noi quos etegir. eognouimus Dtmn efle gôriofum. e Maieftitem eiuspei hurnaniutem inquadocuit k Biraciih fecit.io qua transfiguratuserf.iniqutfuirexit, Velaltitudinem.
a
.
wir.
ftu*
Homo
&
Chriirpefta-
habitauic in nobis
a
Ec
ex i::nteni
inaccef b
ipfis c
Njn
virjimus gloriam eius

Vidimus iltum bominem.
c
glo-
vicuiuslibei fincl
plenus fuitgrapn.ce dentibus mentisex

tia,quia nuilis
ûinuu.
etiam
Secundu-p
bum*!iii::ern.
riam
fup
lotibus virtuti
quafi
ynigtnici
patre
plcnum
fuitdeitas in
quo conceprus efl, eoim-
^
-
graria^
plens
hominem
il-
reft:s
busioslurei&rerfutTerre poflerr s?
.
jAvgvstinv
s.
Qnia vcrbum carofjcrueuS&r ha-
JjiKitinnobiSjiftanatiuitatecollyriu tecit, vndetergeri tur :uli cordis noftri, vt poftimus videre maieftatf emsp, du iumanirate,S_ ideodiciturj" uidimus glortameius. G\o
ria'jsnemopoi]ccvidpre,n;fi huuiihtatecarnisfanaret,
Irruerac
lumomniplcnitudi neredudante.inom nes fancros,vnde3_ matereius ncn tantum d citur marer hominisjfed <S_ mater Dei.Nec mirum,(i dicitur,homo ec Deus,cum Deus dicatur etianrhomo , hxcaute gratia dU citurcV: veritas,quiaficolim promilTum~fr,& modoexhi bitum,fcilicet, vt Deusfirii_homineimplenseumomni bono,8.pereum fuo ,
Qr.igbnes.
N C O L A V
efiet
DfURA,
hoc patel fai(;<m,quia
mitia:ex quib. uifu mentis perccperunt cius diuinitatem in carne la" tentem, Ifiierunt etiambcc metaiter per intcrnam infpirztionew y
flus
'
xit od
homo, vt patet manifcfle.proptcr quod ^tpollinaris di uerbum affumpfit carr,em,quia f cundum ipfum afiumpfit
quando aperuit
cellcntiam
eis
cft
ftnfum
Luc.ult.d.F.t boc
quoid citur.Et vidimtsglonam
ut intelliget ent fcriptures, ut babetur cius.i.ex
m; m fenfttiuam,qutt dat ejfe carnis.non tantcn affumpfit anima luam cum uerbumfi maxime innllecliuu.& ideo in Cbri*
vjodo ponebat ntctlt Ctutn vtrbi. Sed
\ct
omncm treaturam excecientc,propir quodfubditur ex-
Verbirnigcoi
-
Cbrifto p'/fet faluare carnem,non tamen carnem huma auiacaro non dicitur hnmana nift per animam intellecliuam,
iicin
atndum ponentes pluralitatcm forma> im, tem Chri/ius no >:o,cum homo infpecie humana repo"aturper animaintelItll am, fed magiss e/fet aninulbrutum^ t>u':a anima fenfitiutt non k nift in fpecje bruti. Ha:c autcen nmnia contra fidemfunt rtp
tlir.irm-i poncndopraidiclamgloriam. 2 Quafi vnigemtia patre.ft/ efl,naturaliter ab eoprocedetisytt derfir aper confequens eandem naturam numero cumipfo babentis.Hoc.n. puftoli viderunt apofioli primo perpatns teftimonium in t r ansfiguratione, tjuadrul jiUtjjer. in quafuit 'oannes cum Vetro lecobo,ut babttur Matt, ij.a.Et ideo tunc audiuit Hocepatrisdicentis de Chri/to. Hiceft filius rneus,
&
cripturati:,& ideofunt
,rib.atus
tanquam hsrecica
& rtprobata.Et
&
asigeii miniftrabant ei ficut
dilecJus,&c. Secundo uiderunt boc per angtlornm obJcquium,quia fuperiori,vt babctur cJMatthxi+.b.
vmpoffent prxd.cla imp robari, tarnen proprerpro 'nuitandam on.itto,propter rfuod dicendn:- quodcudictur. Voum cirofaclum eit. ptr carnon iritctligiturnaturabHtnar
fetquenter infacrafce:p.'nra,vnie
1
Supra naturam angelicam r.ib l c/t nifi natura diuma. Tertto vtde~ runt hoc pcr hoc,quod creaturtt etiam uifibiles obeditbant ei ad nu tum , ftcut domino creatori, propur quod dixerunt Mattb.S.d.
&
Qualitefl hic) quia uenti
l/.i 40/J.Omfcnum,&c ttquodper carnrm imelligatur n^tura hu-
di-situr
per
docendi
&
optrandi modum. Moyfes.n.
& niare obed unt ei.Quarto hoc viteritt & aiu propbete m taJ
Moyje
:tet per iJ.ud qi fabditu r:Fei e ftsntt eji popxlus C-ro igitur \aturahumana alfumpta eft a verbo , nonin vnitatenatur^
bat popuh prttcepta,fcd deprxctptis Detipfum in>;irHcbat,&idco dicebanf.HC d cit dominns , uet aliquid fimle.Simiiitcr de
nitatt
'"-
fuppofizi
velprrfnmt.Et ideo
efi f>
/j,Verbum
ca
re^
roctucft.>4c ft dicer; tnr.Uer.s

pi
r,-
bomv fa(lusyquial>cet ficri

1
fcriptum efl.Locutus cil dominus ad Mvyftn,&c. Cbritius aut tan qua Deus a propra autoritate Ivquens dabat dollrinS fuaytitpatef. Mat.) .g. ubi dx: Ego aut dico isobts, unde in fine iliius fcrmonts _r
et
Deo vel vi rlo abflute,potesl
tamen dici de eo ratione natu
mtn* adiuntla^t dijfufius dcilaratur

)f[ibU'.Jcdqiiod
fi:alefierinon
fententtarum, quia habetur qnod Deus denoi<o>ncipiat effc, quvdefl
quod erat docei> s ficut poteslatem habens. Et ftmiliter pcrpenderunt pcr operandimndu,quia etfi ahf fcceruntmiracula,hoc futt tantutn
dcprecando.Chrtfius autetft i>i miraculis facieniis atiquando ora. uerityVt infufcitatione Laâri.lo, 1 i.e.th communttcr miracklafa~ cicbat imperandCyVt tatet ex decuifu euangelij.Ter cpofiendebatur
tncipat
effc
hjmo, quod efl
pu;fibi!e,quia fxppo
fiiidiuinumefl
i,
infinitxf bfiilcnt'a>,& ideo poicsl naturam infe fn!itntare,vtuijfuftns declaratur ^.fentent arumS.onfidera>i'
1
'
'
ima,quod euangeltfla non fine raiionc dici',verbum effe car* ifa&ummatfs,quamhor/iiiicm, qir.aper hoc (uitatur error illo-
Wrid
ri
]
xtrunt
naturam buma am,habere

efl
,
in
thnfiohypoft
firn
mMj.iixif/ct, verbumfatlnm
hmtt a in fuppofito
nrabiimanain Cbriliofubfificretin
\n dixitfUerbum
bomo y cii homo fignificet
dtdiffct occadonern ccgitancti,qttott
quod illa faciebat virtutcproprm ficut Dcusprcpter quod dicitur Lu.6.c.quod vjrtxs ixibatde Uo,-& fanabat omnes:Sequitur. I^lcnu gratix.E hvc primo propter gratia vnionis.ltlcn.per 3 fetliffime efi plenus g> atia,qui perf. Elijjime Dco coni:ngitur,r.aturaaut humana in Cbriflo nonj> lum coniunffa c/t Dco pcr cognittonem,& amorcm jicut in alifs-. fedper reo.lem univncm,& bxc d-citur
propria I ypoflaft.Umiliter
;
ficlum
cfi
carnc
m qua aimam,> e daretur oc-
tocoytandi, uod :lii vnio effe
p
"'
cognitienm
&
tantum fecundum cffum an *n.orew,von tamen in unitatefw. f ftti,

>:-.
m,
quam homo dici.ur Dem,& c couerfo coicatfonem idiomatum.Dicitur akt talis vnio gratta,inquantu pcr dittina liberalitate mferieordiafacla cjt.Secundo propter gratia
in Chrislo gratia vnionis,per
&
-tVldimus.Po/f;;<j?/?f
1
& tius incarnationcm, h'c confc -n<e
V 'tjapofloli babuerunt dc boc co^nitionem Lt diuii

.
rbiemtnatinm. ge'iftadeelar tcr ofiendit qualter ipfe

,u>
citur inf.i.e.quod datm efl
atiis, proptcr boc dinon admenfuram,quia non fo fpiritus tutn habuit t lenitidinc ffficientite ,fd et redundantix, in alios, qu a
habituatcm,quat plenius fnit in Cbrifto, qua in

ei
V.ieui tas
tia: titr
tur in duas
P" t,eitiapnmi ponit n notefcend:

ttibi.it
(
modum. SV cud:,>ar,ifrfiat ipae plenitudine. Trima in duasfecundnm duplicemot
innoiefitndiq-iempo--it. Vctundtyibi.Xoariti tefttmonium ytttotX.Vnnths aut innonjcendirnoiuueft pcr vftim. ScientH "
n,quod nidere
nonfolum bominum,fed ct augclorum. <ûod aut virô Ma de Maria Lu. ria atiqrd ahifanfli lcgutur pleni gratia,vt dicnur de Stephano Aci.6.b.Hic tn e/t alia plenitudo.Vlcnum n.oppo \.& nitur vacuo,& ideo tot modis diciturplenu-quot modis dicitur vaefl capttt
."
giaiiici
di:-
pliciter.
cuttm. Diritur
c irca
ahquando accpitur non folitm pro

?
uifione corpo
''edetUTr
'l
J
pf
covnttiine intelieflnali,per
tn
bciî.iniell^s
& boccfl,quia uifus
qucm modu
dicm.us:
inter
efl fpiritualior
^ffjus&plurcs rrrum ditferentias nvb.s de,nonP.r.it,vt babe ^Metapb.ht idiot omine uif s utimur aliquanco in his qm pcr W adinttUt tlum.e troqut modo videndi babuit loanncs&aHj "wnotittamverli ncawati, quia cum ipfi futrunt corporali **mutrfati,& /i c uidemnt fenfibilittr opera uittutl tnins crca
*i
autem vacuica-s grati&.fno modo propter virttttis de propriim fubiec~inm,&- tati vacuo opponitur pler.itufeclum dograti$fahctornm.A'to modo dicitur vacuitas gratie,co cp non re dundat ad corpus,>o tali vacuo opponitur pltnitudo diarix inquan tumgratia eius altque modo reftundabat ad corpus, fuptrnathraliter concipicndo, plenitudo tn Marix non fe extendit ad aliosftta q,
fttgratis. datrix,/cd
lii
jidum inq.-antum
opponimr vacuo,no'nfo lum rcfprclujuhfedclia aliorttm,quiafui: n Cbrifio pknitudo graftc
autplenitudo adaliosfe exten4ity
&
eftgratiec impetatrix:
Chn-
excedentia,ficut
ifi /uftitatiomortniÛuminetio
cMi,et
co>>fi
fia.nonfvlum re}pettu/ui,fedctiam rt/vcclttalioyitm.

]
ttiiUa;
-k
Et
\A
Hiuimusgloriam eius.
Nam fidelcs vident cam nuc f cr
T E h{~
fpccuium &ins:nigmatc,poUea \ero vidcbunt

manifcftc.
clarc &:
f Uanncs
i055
f.a SC lt.id
C ft)
105.
>
?!f^.CjnSSSS-hoS^.(UaSi{ oti^ liavtrlcmiuaus" V screatu

sMum.mia nullispra
aprarunh, q uidcn,
rc 1 l la ,,
quul tl
.
mccr3t .
cx
nunr, volcntcso
ccdcmb
mc.itisho
no
cfflcimr
Dcos*
*##*
"i
Ki^^ S.hiu*i.*>tD*Ai..
,..
dcrequodDeiili
non
,
eft a
.
patre
^'i^Sft"^
3
nitus
ficut
iS,;Sic:i:
Potcrt ciiiplcniu.
& .î&Jt^Ce4rin&hiinpcihibctdcipfd cYclamat P.^SS^^drtaSLt^^

b u
C
V.
vaa*lS
Avcvsi
i
Icdfaftudj
*
lUr ,
b
1
SrfwfanSin^H iPllltU I..IKIOWIIV.111

Ul, CUIUS ICptltOrnUS eiiCUlUSICpimH
dicwfcHicerfc otiW dm,cjuipoft mcvcntui:uscft,antcme -^ d.m, oon b Ae.r.ni.i.e.icita JP.na

c
illi
4
5
Non ergoimd
iaCtltS cft
.
Ipir.tu, clt
.dmenfuiani o<bis aheor.cundummer.furarr. dmenfuiani o,bis aheo rVcundum mcrlurarr.

j
itU.
hunun.ta- d operauo rem Cbnfti impleu-t. Plcn.tudover,
fa a us c ft 9% i a * qu prior
mcerac .
dc plenuudine eius nos r
^ Qliani eRO eftl qujni 7 <Qu?,feda.ucr* *

efttnihi.
e0
SSr
I
Si vero ptenitudinem
ventatis de gratirc &
nouoTcftamentomauisintclhjere^nonincongruepronoui teftamenu elTe per nunc.abis rlcnitud.nem ejaii
m v s. Si autem quod dicitur,ante m e raftu a.onead elle intell.gereu.r, lui crlhmni

<
*Chri,o
tur.
ret
? Tiftnm donatam v.ur mui

in iDlO CMC
&:
legahum fymbolorum d
veriiatem
implCtam.
..
tyupriormeerM.Qinsewm cfhtt infip.c qnoma-m ex quo ante eum r\ictusclt,pi rerautemecontratio oportciet dicere, lciliccr, r n .1 r n
honoreinteHig.tur. d Etdeptenitudme. Expofitote(hmoniopra:cuiforis,i euangehftaadteftimomum Ui* aftert.onis.Q. carofactum eft, vidimusglor.am eiusplc.graiia:&v
r//,de
aHwcrat
/M(
cia.rcrdemonftratiuumpronomenmnui
erawquiaa.ucmefacluseit.Ergoquoddiat^femf/.
tLirCh,iftuiUafTuiflcinilioloco.Sa:(,eenimipledominus adhuoenytus intcquambaptizarctur 61 prc;dieat.adloan
nem
b
1
>Juip
loh.uswatvenue. ftmem wr**ei7.Qiiipoftmenatus,poftmeprcdf
catMiiisb.ipt!zauirus,motiturus. Nonquodiam Sed ventu na.us,quai.do hxc u,xit,quU etiam baptizatus.
no
eltet
&deplenitudineeiusnosomr.csaccepinuts.Gratia,v vcritatem qua lllum intelligimos, iuru crcdamus,
&
rus
*tcci
NICOLAVS DE LYRA:
I
hocadChriftumfecundumhumanamnaturcm.
oidcuius intellcftum,fceuti quo-J pnerefi infieri fecundu fum natura ufque ad natiuitau.Chrifius aw.cm ab injitnti tot
Et
veritatis.
increata quatum in ipfofuit vcritas diui>ta,fiue
plemt omnes figuras
2 Ioannes teftimonium perhiber.H

d:ts fuit
& Mofaiac. moiu. ponic fcundnm nuoinnotn.t\oani & apojhlts alus vcrhum incarnatum^& bknroaudiuit a loannc teilimonium de Chrifto per auduum,']uia & fpter mirabtlem erat quod
promifjfiones legis
unmfcict dominws fupcr terra.mid er circun iubtt Uus ab mfianti conccptionis fuit virpciffli-s i/.o^.
tc^quod Ckrittusfuttanc conccptus quam Injnnrsf patct Luc.l.d.lltideobocmodolitrra prcditl pntiji
?
efficax,proocer
\o*n<ds
natiuitatem.,
cxccllcntcm vitx Jue fantlitatem.Ut hoc
eft <p
rf.riirloannes tefti
faclus eft.v, pcr fatlu effe,in:eUigatur pcrfeHu fignat talis tocutw^ftcut fieri imperfeclwnem de/i^nat,<m
me
inonium pcrhibctdeiplo.Et bcncdicit,perhibet,ado(tcndtndu

non folum femtUfed ptu (juodcus tcftimonium fuit continuatuûxa dc Chrifio. Et ideo dicit, perbibet, ad dcnotadum ries teilificatus cji
continuationtm hnius tcftimonij.Sccunda oftenditur iftud teiiimoniu
ct
ctiam fccundum
h^manamnaturam ante pcrfctl
futifuuil>
nes,vt patet per p> aditla. g Et de plenitudine, cVc. Tofitis dtiobtis m>
ciis
qu
ivcarnatnm
cis innotuit,hic
confrquenter
eft
vtrurnquem^
fifutri,
irutn,cumf bdi'ur.
Cbrifio inoc
ftat.Htprimo ntanifeftat pnmum qui
per
non loquebatur dc 3 Etchmzt dkens.Quia Inanncs

iultPfltat faciunt
habcnt doflrinamfufpt ftam,f(d <n palam ilti qui coram poputo.Dicitur autem hoc teflamentum ccrtum cr ueru, quia todcm modo tr(l<ficatus cft prius de Chriflo in abfcntia,tt poft in prc
cundofccundumquieilperaudilum,ib::Et hoc cft t( Âd intcllefium primi fciendum quod h&c ve>ba c/ux fmt verba loannis Baptifi,ticethoc dicat Origcnes,fd
I
'
Ioannis euangehfiit declarantis
modum quo m^noui

f
1
cumdicicurfentta quodnotitur
y
4 H\c etat c\i\cn\
dix\. iciticet,ante,&
idemmod^
dico. fltcrius
carnatumpervfum^fecundum ^4ugu[i.&- ChryfoU. /"/./^.Vidimuseum plenum graria;&: veritans.p

qiircre,qualiter hoc vidiftisYtdco declarat qu t tc> quaft rcfpondcns tacits quxfliom.Et diuiditur in duas
dcclarat q-ialitrr cognouerunt eum plcnumgratix terco^nouerunt eum pltnivn ueritatis , ibi:.
.
,
<
cfienditur,qwjd de Chnflo dixit>cum dicitur. venturus Vattt quod lotnnes no loquitur de ad5 Quipoft Chriftt i" munium,quia"iam erat natus,& fcre triginta anno uentu rumjcd loquitur de aduentu ad prtdicandutn er mylitrium noftra
mc
Secw Deum nc
gr*
redcmptionis compendum.
6 Antc mefactus eft.* hoc
cundum naturam vcrbi ftt fatlum,quia non
Urrius,quodvcrbufc' dubium , quod loanmspreccffit Chriftumfecundii carnc. V.t ideo cum dtcitur A ntc me
ei~t
loco arguit
Dicitigiturprimo.Y^cneAmt quod vidimuseum plenn tiat,quiade plenitudinecius nosomnesaccepim'

apparuit in fpiritus fantli mifftone fupcr apoliotos in tecofics ex cuius plenitudinr linguis omnium loquebatur, vt
tiffime
d T
facli s e(\.dc natura verbi intelligendum eft.Sed titcre fcqucns boc
defiruitpcrhocquodfubditur.
fiumefje plcnum gratis .Et bcc
îtl.z.*.& ideo cxpericntia quodammodn co^nofccbant Etdep! cji qnod dicitur

.
7 Cîiapriormeerat.tpcrco/r^ttcnr/;4t;/e//ctiijre'7M>;n5
fi dc faftione naturx toquerctur, atiter ordinaflet litcram, di~ ccus:?r\ot erzt,quia ante me faftns efi.E' idco fic debct intel-
dineciusnosomnesacccpimus.
nis
Ifta diftiocopulatiu.',
idto
mc
tontinuatur litcrx immcdiate praacdcnti qu
continetverl
/{': Ante
gii.it
mefaclus
qua
eii
dices:Qa\j
pnor mc erat.io fccudu humanitate,fcd fecundu

ab ittcrno. Totcfl ctia aliter exponi refercndo hoc
erat.Irf efi,mihi pralatus. Cuittsrat oncaffi-
Baptislx.fcdverba loanms euangclifie quando fupra dp u Et uid mus eum quaft vnigenitum a patrc plenu gratts,& bic dedarat modum boc cognoutrunt-.. quia pcr qnem
licet.per acceptione fpirituffanfti de eius plenitudinc,tdtof
5 bt
dtuinitJtc,tn
gis
docentoccnltc& fineclamore.
seR.
nttu
bli
o.Ideoiubdimr.
.
% Et deplenitudinctiiuvosQmnes acupimus
Ex nob
sihil
i Ejilamat <tVcfi
Habcntcs.n.doc\rinamfufpeclam,ma-
habentes.
Et
135
a 01
ioannis
Cap.
i.
1036
ry
.cc:f.'Wf.AvG vSTiNvs.Noofolugratiam,quspIa-
netatisdatur,nonptomentovtfidequa; per dilechone

.uurexquaiuftus viuit,fed proiftagrati.i,ideft, beatituinem a:rernn,qu<5cmercesiuftitia:dichur,&:etiagra
tia
,quia
mentumexgratia.
i
.
5
,
Gratiampro gra.
,
nifiangeiu vidu.Hinceftquod Moyfes ,quicu Deofacie adraciemloquitur.dicir.Oftendernihi temen'p(um mani fefte,vt videam te.Exquaeiuspetitionecol!igiturqi eum fuiebatperincircunfciiptx naturrelu* cl.ua aiem cernere quemiamcceperatperqualdam unagines videre. i* C 11 r v s o s t.
Si atUCill antiqill .
"'- Jl frbratiainCOnCe-
b Pro bono bonum. vciprumcredamui&veritatem.quailhimmtelliiprmis. c Vcreabeoaccepimus.quialexquxmalanontollit ftUoitenfiit,

cvreosconuincicvcruimiiieiirfemedico.
**p.l r' 1
'
ptmebonipergrariait
tresipijni viderunt
i
i (o.to *'
datur. Gratia
firrliciterquaenon a dtneriti, fi poftea b CU illa OpeiamUr, C

in
omnesaccepimus.Etgratiam
a
pro gratia, ciuialex per

b
Moyc
naturam.nequequa g
difterentec conlide-
o^*
iitraiiishominivteratpromiira.
o^citdominusiibeians.
>ui.
f dataeft , fedgraua en
ftecUoydf.
nuiHuamviiuseft.
1
& veritasper Ielum Cnnfmm

j
facHa 2
" ^ ,u
!
HxcgramperChrittuinomnibuseit daca,ide(t,,v,dercDeumq,ui
.
t mnl quaidam
inriguiabihs:
finiplex eeft, 6C
onis conluefci,
m
I
& tunc
prO
datur
gratia
elt.
glii '.
pr:
ri.
;
Deum nemo vidit vncjuam

*
Non
neque
i
'
lnf:cret.o&eumnouit.
inuiiibilcm demonflrau't.
Ideil per mauifeltac onem fuzin ar. ationis Deuui Fidelibus. Iterum c 1'erMoyIea
Vnigenitus nlius cjui ellin
fedet,no
3
,
ftar,
.
Avgvstin.
nongratia.occpcciplimi.loannemochoceftquidteftaturtenoneireeririltum. tlucernx * d
*
t>
Aêpimus de ple- e lmupatriSj ipfeenarrauit.

nitdineeius
ce
Ethoceittemmonium
>
V 4 COrpOlU 1UIU. \r riUC & per prophetamdi
ambuljt,hiEC, etlim -
Idannis,
5
cit.Egovifionemul
tiplicauieis,&:
primo f am.&rurfusac mus gratiam ,p

eft
inma
6 nibusprophetarum auimilatus ium,hoc
gr.ia.Quam gratiam primo accepimus? fidem. Vocat.ngria,quiagratisdarur:hacergoaccepitgratiam primam pe ator,vt eius peccata dimitterentur. Et iterum gratiam
pt
ii
gratia,i-prohacgratia,inquaexfideviuimus,receptumusaliam,i. vitam eternam vuaenimasternaquafi

,
condefcendi eis,non quod eram apparui, quia. n.lilius Dei perveram carnemappariturus erat nobis,primoexer citauit eos viderc Deum,ficut poflibile crat eis videre. & Gregor. Siaqbufdam poteftinhaecorruptibilicarneviuentibus,fedtamenincftimabili virtutccrefccntibus
<?
mceseitfidei,quiaipfaiidesgtatiaeft, vita^terna gratia

cf rogratia.
Aio^/m.PerlMoyfen.fcruum pr:cnunciatio,perdomi nulefuinfalutisimpletio. d eumnemovidit vii^Maw.Ideft.nulluspurus homo viues
C tr
quodamcontemplationisacumineeternaclantasDei videri,hoc abhacfnianonabhorret ,quoniamquifquis fapientiam,quac Deus eft,videt,huic vitae funditus moacur, utneciameiusamoreteneatur. # AvG.Nifiabhacvitaquifq;quodammodo naoriatur
^
T
**'
'
c .^,
inoccoiporeviditDeumvteft, vndediclumeft Moyfi:

N
de
videbit
me homo & viuet,i nemo viues I corpore, vi-
tdiuinitatemea.Vndeiftaad:ecitDeus Moyfi.-Stain ine petra?,& cu pertranfiero videbis poftetiora mea

t,tranlierode
fiueomninoexiensdecorpore,fiueitaauerfusalienatusa f' ^qJ carnalibus fenfibus,vt merito nefciat, ficut Apoftolus ait neiim.c. vtrumincorpore an extracorpnsficnoniniiiam rapitur ly^.ifubuehitur vifionem.
&
P<
id
a,ideit,Chnftus,foramecrucispatibulu,pcrtranfiero miidoadpatre.Potteriora,ortuseiu$paf iurrectio,alcenfio,per quaj credita ad eius beantudi- fcant te vnu verum Deum
nnibusiiue vifibiluercarnalibusoculis, iiueinuilibi-
e ^n/^.<^c.Quefitfummagratie&:veritatis,brfubdir,f. vita teterna, vtcognocognitioipfiustrinitatis,vnde:f/<ec t\i
& qutmmi.Ie.Cbrftu.QuG m hac vita

ni/ifi*
inf.i 7 , a .
nn&vifioneperiienimus.QuodlegitutDeuapparuiffe
i
propheticisvifionibusper fubiectam creaturam
m-
nonpleneeft,quianemoincarneviditDeum,vteft.Vnde" necipfeMoyfesnedumpeumdatafitgiatia, ficutet iple

poftoiavifaintypoDeidixit:0/rerfri('/jif/7//<?,fedfiiius ^0.3?. *
ti
gedumeftjvifionibuseium.pphetaruquada Ipuituali
qui eltinfecretopatrisnarrauit^Mwnewowo^f^r?
/
Citurafactx
Ci
wnnemoviduvnqiiam.ic G rego r 1 vs.Patenter datuc ii:lligi,9quadiuhicmortalitervinuur, videri perquafd.iimaginespot Deus fed p iplam natuia: fux ipeciend p e(t,vt anima gratia fpiritus afflata per figuras quafdam lumvideat,ledadipiam vimeiusefientia: nonptingat.
lunt,quibusDeum vidifte pethibentur.
us,&cuivoluetitfi:ius reuelare,lpfe narrat luis
qmd de tri.
u ' 10,
nitateDeitatisienuendumfitquomodoadearnperuenic
dum,c5cadlpfamintroducit.
f
r/Joc.Ethec&:ca:terafequctia teftimonia Ioanis,exhi
bitat funt poft baptizatu Chriftu,cu ia lefus veniret inuita redifcipuios,quosIoannesfuis teftimoniis mutit adetl.
hceftenimquodiacobqDeum
fe vidifte teltatur,
no
TeftimoniumphoCjôccultusChriitusjOccultusquia
humilis,vtpoilitfperni&:occidi,vtredimeretmundum. Ta
nifi
g^
NICOLAVS DE LYRA.
Etgratiam provtMi3..Trima.n.gratia daturfinenseritis,'qa
nontumen confcrcbatgTatiamiuflificantem jicntfacit

3
lex noua.
Deum nemo vidit vnquam. Hicdeclarat loamics, quali-
ity&mmn potejt homo mercrijed babitapumagratiapotefl

nmaaiic condigno augmentnm gratix.Ei idco fecunda gratia whmmodoproprima, quia datur pro meritorio operepro
x ipfa.
ter cognouerunt Cbriftum fuifje pttnum veritatc,videlicet per dotlrinam Cbrifli qni docuit cos de fecretis c'iuiniictis,qtiXcotnveritatis . Et prebendi non poffunt nifiab eoin quoefl plenitudo bocefi quod dicitur ne.vid.vnq.7vj>tt accipiturbicnemopro vllobomine, quia ftcut in facra fi riptu r a aliq u ando accip itur homo pro omni creatura,eo qaod habct atiquamconucnientiam
:
Dcum
Jtilcrpotetl
*tttri,ita
fnit
boe exponi magis proprie ad literam de lege no nuod tcx vetus dkiturgratia prima, magna enim
&
cum omni creatura,propter quod dicitur Mar.
vlt.d.
Prxdicate
dare
iem fpccialempopulo dura ccruicis,&

ifia
alia bent.
euangelium omni
creatnrce, ita
nemo atiquando
accipitur pro
populo collata,propterquod dicicur in

iter
l<
Vfatm.i^j.b.ôn
.
omni nationi,&c.iiuia tamen

efl
Hlius
data
lex r.oua
qu&
e(i
perfetla & maior gratia
lex erat imperfefia y
nulla crcatura.Eftigitur fcnfus :Da\ni ne.vi.vn.iii c!t,nulla crea tura potefl viftone comprchenfiouis videre diuinam effentiam : Et
Et
fubdit a quo comprehendatur.
/*
ôwur /W.i:Etgra.progra.
w
2
f>
q.d. Tônfolumacctpiiausde dine Chrifit in recepttone fpirituffantti , fed cum hoc accepU imicmpro gratia,id efi, legem iwuam loco Vtttris ,
4
tis
propter
& ideo pottfl de boc

'
ipfe
Vnigemt.fil.quieftinfinu pz Id efi,in intritifecis diuinita eandem notitiam cum patre, comprebendit eam , qui habet
alios plenius infiruert.Idco fcquititr.
flfnbditur quafi expjnendo.
Quia
V
f
Moyl'en,&:c. DicUur autem lex noua refpttlu rts vtrUas,quia UUfnU figura <ir vmbra iltins. Dicitur ttiam ia rtfpctlu eiws,quta quamuis lex vctws ex tiberalitate diuina it illtpopuio data,propter quod potefi dicigratia large, eo molex pet
5 Ipfc enarrauit. Jicf patet txdecurfu cuangcHi, q> Apofiolos de muldefecretis diuinitatis docuit vt dc myiltrio Triiitatis,
koquendi qno quodltbet
donum
gralis
daium
dicitur gratia,
propbetis., ftcut Chriflus explicauit. 6 Et hoc eft tcH.Vofiquam euangclifia dcclarauit modu quo ba buerunt notitiam dc Chrifii per vifum , hic cofcquetcr
tis alijs
qu
nonfutrunt ita explicite tradita
m lege &
&
pienitudine
nonta-
"k declarat
MOf^îLiTEB^.
''Mwpro^rafM.ldcftmobisdedit gratiam, vt perea iconlequamur,qua:eft gratiaconfummata.
Inxper Aioy.&c.i peccatis
f
4
5
^/^^îfR.c^c.Ideft^fibiconlubftantialisjiplevi-
ditifto
modo.ideo
lubditur.
cohibes.fed
no
gratia iu-
opcsbes.nahocChuftorcleruabatur. Ideoiubdir.
ratii
& ytti.per hjum Cbnilumfa.&^. Comprehcnliue.
iege& prophetis fub velaminibus pronunciata . Et hocr iit fignum, quod uos deduceretadclaram vifionemdiuinorum. 6 Et hoc ejt teftimonium loannis. Quod perhibui t coram legil
Ipjecnarranit. Scihcet mylteriain
4 fni'
Tomusv.
iO}7
a
Oof.ord.& Nicolai de Lyra

aiperri
10S
afidicai
(EP*
Tmmbet.TattbMt ludxi loanncmcfTcChriftfi,qui in lccrtoiv.ittc'oatiir.Aliipniat). nteumcllcl. i.i,_ pnimii
fint duo prxcones ficiitdiioaduentnsciufdeni.vi d Tôm ,ji.EIias,ideft,n6 prxco,iotentiam indic;
A ab1tincntiam&caftiaiera,&lolitarfamyitwn,&:
inquamoffendio
ohumilitatemqi
te humihantequam excellus iudicet.Hccc iuc ct jn.im dohftorum reprehenfioo,& dunflimu iutnrx vinrtus ncc apertx potentix ludcx. cflc vnfi oeprophetis re diclc tcrtorcm, Aln cUcebant curp e F*ovox rl jnlciiatum, proptec Wtor* Kfe. b Comtweellew:iê-sitor,qotattaiVb !**. h dcf rto. \\ DrOphettX Cratiam.
_
ConftffmsaH. KIHlS-.il
Cona
tViTitcr>ir tlt nofif.-idi i
mp
quandomifcrunt Jt.d.Ti.,blcroiolymislaceidotcs&.Lcuib E<o liumiliu loanoit .(nicl.ionr yui.l?

-
Epoiumhoi
loantlCS Vcl
/-1, ,,,
ipfmsl.ui.nislcireo
t
qi,i
flct.
..,.
q ujnl ),
,i;iucll,cum
on
Cl ri"..s. Q__t d noncft
rasadeum,vtintci-rognrcntcum . Tuquis cs? EtconfciTus J a c,: h Q 0?,n 0De --, 5 eU.dcfl.quodeiTet b / 1 ,f Lt "-"^' non ium cgo Chri 6 in vt confeiTus,elt,quia ch\& non negamt.
^Sc^nncrauitqd
pofl
dicit.-E.go
'
'
Sn^
firtentiamuel
rario
prJcurior
ili
'
'"' s -
'
g rusprxctirfer >o*r/*.Ordoverbo- c ftus. Et intcrrogaucrunt eum, quidcrgo? f.c.itil r. Corporr.quiaipredon.inu, ili M |.inn..nfolo.nproph va. rfl &C6fc(.US CltcV: e^cdet,m ..^ttir. * delcrit OUU.I t.Uli-lln> b >mi on pio nn,i, (ed FlifjrUS H ni, CX. ul .i,cr.lrcodicit sini, ir.iiirVvirt.ite. _y. llitr3lillini.il,: Nonfum p'OprRr.,q4iap:uf,uamptc_j|ieu, Noriluinvrijj dci,li> prupi.e.it ollrn.lo. llOn nCgaillt quandrqu,bu.n.rcn., ut. tinentnr.Afci b domifcrunt. < tu? Et rclponG.it. Non.ioaltum.faclus c Elias cstu. Cum d dixitnon ium. Propheta es b Aud.uin.us Dicquiirehfquertlponl<Me.ie-m..sd.ll <]u. no' n if.iunr U bl, nullaiU ill nmnCS iCirCUt nOllliiiiv.3 "">'.' frd u n.hilmjnif-Ousn alTcrit. dc
.
icrroRatus
r Llias
,
i
^_ cstu?Et
,
7 h
cm faT -ninia eafl

,
vfl
Tl
*-
F.Ii
'
_*
ChnfloreprxCii.r.
je rrip
^tffSL &-$"!: C
Vr-
D'"' u
'
erS
ei
ufs
d.cis
vc re,
*
quimifcmntnos. Quid
fint
de
cft
P onfum demushis,,?-'^ Suin. b Veibunjrirn Ait. tEgo vox" tcipfo

ti.
>
iS*^
vt fitvoxverbi htt ideft,int.
ccffurus,m potcltate vt judicatuiu, loaneifiguialiterEliaseunde iudicandum,
interpres animi,
Animus autem,
duo
onu
NICOLJAVS DE LYRA.
*
declarataliummodHquoidemcognoueruntperauditHm,videlicct diuiduur in duaspartes, (juiapnmo maper loannis ttflimomu.Et
nifeftatteflimoniumloanisfaftHminChriftiabfentia.Secundotedi tnonium loannis de Chriflo in eius prtfentic ,ibr. Al tera dic.Trimo
diuiditur in dua$,quia pritefiimomu dedit loanes inttrrogatus.Et
Diuifio.
YACOn.Scilicetveritatem.
Et no i\egm[t.Vfurpadoficd'winumofficim Hocei
negareipfnm Cbrflum qut eflipft veritas.vndefeqnit 7 Et cofdrbsefrquianon fum egoChn.tr/niofi in tntioni eorum.îd boc enim quxrebant.la quis ci- v:
rct tsficffct Cbriflus^vclnon.
nofHJtinterrogatusdcptrfona.Stcudodtofficiojbi.EtquimiGi loanis fuerat.PnwM adhuc in duas:quia primopunitur tefiimcniu
E; nterrogaue.uteum quid cxep.Uic confetjur fccunda qo. Sicut enim adutntui CbrifiifHeratprom iffus 1
8 bis
'
pmoduntgationis.StcHndoptrmodumatprmationis,ibi:Dixe:tmn Crcoci.Prima adhucintres fecundumtres qones fatttt ipft Ioani, Secundaibr.Mt interrogaue corrifpondentis
& adncntus Eli*,vt hibetur Malacb.vlt.b.Hcce ego m

EJiam prophetani;&C.f ideo
cum dicitur.
audietes quodnont
& trtsrefponftones
fiusjnerrogaucruntcor.ftqncnterfiipfeeflctEU.u.Etfiu,.
nis refponfio
aduertendum,qnod tpe pra maximt in Ierufalcmvbi dicationis loannis tratfamofa opinio, vheb*t fludtum legis propbetarum,quod lempus aduentus mefvidebant ab eis ablatnm effe regnu fts. tffet dtproximo.Trimo,quia
xi\t.Tertia y ibi:?rophcii.Circa primii
&
&
yt
declaraui fuper
Mattb&um
mefjta.
& Daniclem, & bocfuerattis
datvt
9 Etdixir.Nqn kim.Stdvidctur effe contra illud tpd torde Ioanne Mat.u.b, Ipfe efl: F lias. Dici ndtim quodtpfi ib ad eomm bant de ptrfona Etix quxflioncu. rejt erat Elias in pcrfona licct cfjct tLas infpiritu
&
pro ftgno aduentus
Gcn.^.b.
Non auferetur fccptru
de
Iuda,&.'C. Sectmdo , Daniclc de dducntufanftifantlorum qu&cop!et<c futrut

te Chrifli,vt
hebdomadus diclas a quia vidcbant complctas

in natiuita
dolhine vcritatt ia i^___________________j pracurforprimi aduenUis I\cdemptotis, ficut Elias fecundi. Et hoc modo Saluator vocat loanncm Eliam ,c.
in ai4f!critate,&
.
nem vitx
&
c^^^H
vel fecundum alios(qui dechrauifuper Danie. 9.
qmd meffia deproximo expetla banf.Ex Jtera parte loannis baptiiix mirabilem natiuitatcm , &" ideo fuerunl moti adopinandum ip eiwt excellentcm fanttitatem,& fum tfft ChriSium propttr quod m fcruntf.Unnes nuncios ad loanloanni cm,votentes fuper hocfcire veritatem.Veruntamen Chrifofl.dicit venerunt ad aetenui quod maliciofc vencrut.ScdOrige.dicitfimplicianimo cx quauxrtn dum veritatem.Et bocvidetur verius,quia in modo quxren ;nor hoc ex quatuor,vt di exhibuerunt Joanni maximam xcntrexa.iavt.Et mittcntibus ad ipfum nmcios,<? in litera.Trimo ex perfonis
'
casfuifft complttas.i9.anno dcrunt eas cito compltndas proptcr
dicut^ Tyberij Csfaris,inpaffionc Cbr'ifli)vi
eontradicl-o.
o Propheta.r7.-V ponitur tcrtia qo.Erat.n.famofa opinl poris apnd altquos ludeos,q> ante Cbriflum v-niret vnusm. lu pbeta pro eo quod fcriptum efl Deu. 1 S.d.
i
Prophctam
dnsjDeus de;fratiibus veftris&c. i>,x quidem autboritai dum vcrttatem intelligenda eU de Cbrijio ad litera,licet luds. El ideo interrogauerunt em ligerent eam de alio prophcta
.
n*
it
c(-
fet ille propbeta de
quo d.ila
efl
fcripturaprxdifta vnde in
tco
hic nb ponitur propbcta abflute,fcd cu ar'iculari diftione, notat prophetam d>ftu antonomafue Ioanms
q\
if
.
fnbditur
refpon,
it
patet hoc notatur

1
Et refpodit îon. Tôn.n.neâuit fe effe propbetamabi
itc,
cum dicitur.
loco misftonis,cum dicitur
.
OjJandoniileruntIudxiJ(ie/?,r//ii'triiJi/ti'<j,7ir2ro
populo.Secundo,cx
.
biliores in
2 regia , Ierofolyma Qua crat ciuitas faccrdotalis cultus diuinus vigebant ibi: propbctarum quia fiudium legis
Ab
&
&
&
&
nec propbetam miisum ante Chri\ium,quia negaffet veritata negauit fe effc illum propbetam de qno loqnitur tlla fcriptu allegata qux ad literam elt de Cbrifio intelVgenda^vt dtftu tft
ter exponit hoc Creg.dicens,quod negauitfe effe prophetam crat plenws quam propbeta.Sedprima exvofttio videtur mt
Ittcrc
;
ftd
ftf*
Sinulitcr ipla erat caput regni. Tcrtio ex partc nunciorum cum

fubd:tur.
3
propinquior quta minus includitur

fuit
maiori.Si enim
/,
quam prophcta,fcquitur quod

12
propbeta.
Szczt&OtZ$&C\.z\\\taszc\\.\m.QuxcrantfolennespcrfoM
teuit quifuertmt miffi , crant maximme quia illifacerdotes ie fefiaTharifxorum,vt diatur infrato.c.& i(ii crant magis reb-
&
&
Dixerunt.Hic ponitur tcflimoniu Toannis per mnditm tionis,qnia audietes nuncij Iudxorum,quod de cmmb.rndcn
tinc,vo!ucrunt atiquid arffimatiue diftum ab eorepnrtart c quoddicitur:Y)i\tnmt ergoeis quises tu.Quid di.de ti
.
giofi
&famofiin totopopuloillo.iluarto,cx modointerrogadi cum

volentes in hocac
lo?
fubditur.
jlffirtiiatiuefubditur loannts rcfponfto,in qtta dat tcflimonim bri

f!o,afferens fe effe eius
15
S
Vt interrogarent eum:Tu qui c<?Qm//

diftis
precurforcm
di.
quiejcere
ems.Etfubditur Ioannis xtfponfio.
l.go vox chma.&:c,ld ifl } ego jum ille
de quo fcripturtu
it
o.a.
/.
Etcon.
1\>A L
T E
%.
fonaSimiliterdetcrtionaintendebatquxrercfi lo crat de numero prophctarum antiquoru aliter. n.rc on'
ne
t peritusiquotcftimonionefiauitfcefTe Chriflfi&rhocve
racitcrqi.anuiadintcrrogantiu lntctioncm.Etdeduobus loanncs no erat Chriftus, ncc Elias p ptimis patct quia lona
clercfuiffctfallum, fedafleruit feefle voccm, i verb inilioc ninunciaforeq. cratveru<3: humilerefponfurn.Eti
docuit doclorcs ca'.holicos veraciter
cV:
hunuiitcr
ere.
K}9
elt filius
I
de
:
oannis
e't
onjiiu us nimi,qaprimomudoeudem6!trauir.
fxiat
Ioanncs ergo vo*
&
intcrpres hu Ecceagnus Dei
Cap. q
1.
Hocde loane prophetanit: Ego vox clamatis ia
dei:to,i:i;quaverbumlonat,ideftptophetia, &oftenfio r 5_.cernaverbipt*fenris. b '.X Tbartfntis . Id

cft
non intelligebanf.Vel alircr Medius qui dem erar quantum mediatorDeiexiftens,& homini Chriftuslefus Medius Pharif-rorum extitit,volensillos
iod icupt.;r \s
1040 D
Deoiungere,fedipfenefciebanteum. frO ricene s.P-CConiumdeprtcedentiChrifti-ub

Oîd.
1
ex principibus
Inme.
TitCfttz lu-arrfolatii.ni annunrl.n*.

c
P. r
fidcro.pet pp<
a.j.c-i
Iucorum,quidotfr.a nonqnerunt,
fcduiident.Quitavci inr,
rante in uobit, qu* dominua ir.greditur.
ftantiaproponit, cp
tanta
fit
ei virtus
ln bunc tucum.
:la\mntis,in deferto
Diiigite viamdominiijcutclixitlfaias
E* inuhHa qusrc.ant.
1
quod
inuilibilis fit
luaDcitate,cumfit
prxfcns cuilibet ,
SeZ
mifTi fueranr,crancex.Pharifa?is.Etinterro nu adloanneTdco b prophera.Ecc[ui

Q_^..
daire'r.
cui
qaatidiunt predicailecom c
hfepl n
{1
irruidiaplter,
mi
lui
orunium
re-
gauerunt eum,&: dixerunt. Quid ergo habei autno.uatem

1
bapriz_as,
b
tu
non es-
totum per otbcm diftufus, quod notaf\rtm(lettt.Vt\\\\\id
\i^\
baptilini.
ililius.^
Etiaminnuin exb-niiaic
ueritaicm duit.
t tur ex x\\o'M edius ve
ctionem,
redebint,
q&
\h&C
Chritlus,neq,- Elias,ncq; ^pphcta? Refpodic eis Ioanes dicens;

idi.ii.duo.
1
ipi
jpfnmultis
Chri-
Id elt.pi*
...
u. ,i
Mappatet.
c Corpore. Quiahuraiideo egn lucerna praracrendor.
inrelligedum eftde nouis hoannibus.
itrWentiunt.Pau d e lur qucq; Apoftoluiinmuitisaudic

rui.
Egobaptizo
iaqua,mediusaut veftru ltecic,que vos .^. -. ___: _-. _..Liu_. *. ._

.
neîcitis.
Sicuta.
_ Ai-tet mporj diffinitiim effcqiod poft met i*i irtt b leen.lo ittipi.Tdici ido. c Mihi propofiiu fft dignitate,
...
f Ipfe eit,qui poft
me veturus eit,qui ante me fa&us eit
cuius
Cum.n.fimus ratiof nales.in medio noj ftrum exiftir, exeo 4 quod principalc, f.
5
[uidergo baptixj
cor in mecliototius 6 corporis infirfi eft .
Au.ebantPharilau
in
rophetisChnftu venrutum&baprizarurum fcienres Elifeu ifigutam baprifmigefluT'e,eumq; Eliam fic pedib.tranfiire,figuramq ; baptitmi in Eiia _-: Eh io nodubitabant pri*celiire,vndc&:nanceos(urrexiircputahr& baptizafle,vnde necinterroganr,es ru vnus proph arum/ed lolum modo es tu propheta ille vidclicet q iirauttbaptifmum?
&
m mediogerunr,nonaurem cognofctmt.De'"illiusnatura
necdcquofjnre manauit.n cquomodo ^ftilit incis.Sic verbum 10 mejio iui ob incntes ignorant, quod tamen
Ioannesagnouit. VndeexpiobrandodicitadPhariia:os:
iiuem -vos nefcitis. f Cuius eio ndfiim di%nm,&-c&t.
Ho.7.,1.
Qui ergo verbum
Eiung.
Non att no folua.Soluit:n.
:^t../rôi<iâ.Nonimputetaudacia;(yago,qacor >inoaqua,non aufeio peccata, vt licut naTcendo &_ idopcuribrfum , ficci: baptizando, fediftc medius
t
quoniam ipfum manife tauit &dediuinitate<3-: humaniteipfius mulraaperuiti tcdnonfumdignus , quia indignumad hocagendum fercputat,in quo fimphciterindi carur humanitas.
g.Mos apud veteresfuit,vt fi quis eam qux fibi competerei,accipere vxorem nollet,iIIeci calciametu tolucrer.quiad hancfponfus lure.ppinquitatis veniret.Quid, igiruricterhominesChriftus.nifi lancTar Ecclefiac fpofus * apparuit? Rede ergo loannes ie indignum elfe ad foiucn*
ia
vos ctt qui peccata tollit.
qi
G r e o o R.Ioanncs.n.non fpiritu fed aqua baptizat, êccataloluere non valebatBaptizatorum corporap

,
AGr.
:lauat,fedtnanima.pveniatnnonlauac.Cureigo
izat
i
qui peccata pet
baptifmum non
relaxat
nifi vt
urfionis lug
ordinem
feruans,f.q nafciturum naicedo
dam
corrigiameiuscalceamenti,denuncut,acfupcrtedi
eneraijbapiizaturum
uret,&.
quoque bominumbaprtzado
ca-atledemptnris veftigianondenudarevaleo.quia Iponfi
bitizando ctia.n
C nemi.
e
x
qui pr*dicaudo ra&us cft pwccutfor Chrifti pr*curlor cius fieret , imitationofa-
nomcn mihiimmentono vfurpo;|Quodthinteihgip6c

lib.iiant?
& aliter.Cniis.n.nefciat 9 calceamenta ex mortuis anj maIncarnatus vero Dominus veniens,quaficalccatus appatui-, quiin diuinitate luamorticina noftrecortupti jnisalTumpfit Cprrigia ergocalceamentielt ligatura myftcnj.I >annes crgo ioluere corrigiam calceamcnti cius no vale ,qiincarnationi!> myfterum nec,ipfe inue.
Mtdmsautem veslrumfletit.ic Chrysos T.Hocaut dit|uoniam deces eiat Chnftum commixtum effe popu
;iummukorum,ievbiq; humilemeire docenrem. VIheophylact vs.Vel medius erat Phariia-orum

I
>t;dignorabanteum,qipfi fcripturas lc fciie putabat, inqaanttimin illispra:nunciaturDominus,mediuseo-
iuat,icihcetincoi:dibuseorum,ledncfciebanteu,eo
qtjod
Quid ruiru fi mihi illc prxf t.iseft,qucm \o\ mequidemnatumconfid ero,le4 na iuitatiseiusmyftcnum non comptchendo,
ftigare fufticit.ac
ii fi
paiete. dicat:
|p*MnTici,
NICOLAVS DE LYRA.
ÔMtal
t
mifli fueranterant ex Phatifsis Etiutcrrôga &Cc.Etpatetli
g.<iu tJt,tjdoddebttcl.imarcindejcrto
ludtx utho
tera ex dttlis.
ci6 loznnes.Hicponitur refponfto loanis,in qua itHimoniu de ChriUo dices,q*od ficut prtcunebat pneJi perbibet denunciatione, ita bapiifmi cationem Cbrifli fuapr*d!cattone fuo baptifmate,Jtcut &-prophet* antiquitus ali Cbriilipcurrebat quado denunciabant futura nofolu verbis.fed nafaffis , vtfupra hoc efi auoddicitur bic .KzlpQVHiil eis Ioanncsdl ditlumefl & ad defigniium ii CCS.Ego baptiô in aqua lauando tar.tum corpus,
'ftifararc
tad aduentuCbnjiiinmundttmEtbtnedeftmproprutate voasrfuiaeratannunciator verbi di-
Refpondit
tyidt8,Cbrtjt<.tjiHi tfi
mm
tjt.fox
enm bumana efl verbt mentatis (xprtffma.
verbumpatris fecmdum diuinitate vt fu
&
nt
tquimiili fuerat,erant cx PhariliEis.Etinterrogaue* U)^dixerunt.H/c declaratur tefiimonm ioanisfaclum ad
&
rrugationtm eius de ojJicto.Et diuiditur
>mtur nunciori
MtiS.tertio i
m trespartes, quiapd
refponfio,ibi
mterrogatio
f cuudoloan.s
Re-
qu<dam refpectuptdcedcmm coctufio.ibi. Hasc
]tizUm.Circspam.imcon/idtJandmm,4uodficutdiclume(l: f*Wltrabos iuddtos vidcban.mrmagis retigiofi,propteropii WrnariJi a Thares, quod eft dimftoûia in babitu, inge. / &*.ilu crant ab alns quodammodo dfiinHi tn fignum maioris 1 - ms propter % ojiendibant fc magis êlarcpro, ritu kgistfr*. <
lum quifuo baptifmate lauabtt anintas,vndtfubditur. Medius autem veftrum fterir./W efi comnwiter viuent in j ter hommes.Chrijius enim vitam commi*ntm inter omnes duxu,vt
y
pxtet
ex decurfu euangeiu.
4 Qucm vos ne{citi$.Scilicet quantum ad diuimtatcm imo ip fum fimpltciter negauerunt coram Tilato.
5 lpfe cft qui poft me>&:e.Hoc txponatur ficut fupra expofitum eji. 6 Cuiusnonfumdignus,&c3-t.cifiC*Wffwcfl/w?t(tS
g, aliquis trium prxdiclorii itxpeciabunt taquaperjoiius folemnes,quxjierunt abeo quarc'tilfibmi inductndo rwuum rttum,& boc cft quod dictur.Et qui
<juou
auduntes a loanne,
non erat
ex hoc quod dicitur luct.io.a.portare cakiaportautt quodpatet

1
mifli
k menta apo1
SSmS
tlt
Xcft
i'i
uon
^nialienum.
^'f^|o^ri^.^co,^f.Q^.TuubivfurpasQni-
Bjefpondit.Non reddendo iniuriam pto iniuria, fcd kn miluer&: veredi. + Ego bnptiô in aqua.Corporz tantum lanando.ad fignifi
candum
tilius
baptifmu } qui \m\
ammas in fpimufantta,
Tumus v.
1041
-
Gloi.ord.6_ Nicolai dc Lyra. /

d
Ecteai>i><
.
io_j_
1 ..Lig'tnram myfteriiincarnativcrbinofum noiwi ipo..ii mihiviuipare. _ ipenctraic.vcl A a Hxcin lielhu.Dux lunt Bethamap.Viia tftaimMUM T(cca,t>tnund t* Pcccatumundidicituroriginalepcc racitranonlon P caleru!alc,vb.L.i_-rusiulcitatusclUm humanam natuia lcge tu.n cjuodelicominuietotiusmundi,qiiotoTa hum \ trans lordaiicm ed,figtuficat qur natuta fimul & . nuiurah antc fiueta Ideft.ln^frn-" oSe "ientii bi:t tt,vt tlgrtficrcohejic ciainionurnird biptirat
:
.
n-\&c. Tria miiiftr.it a^niwpoffidentil le 'ac fimphcis ioc\nnx,quo paruuh nutnuturjlanajid inciemcuia viit'itntn,Eiuai carnisfua*.
1X\C\
grati^, qua gratia mcainatione a poft
Chriltiabundasfint qux natura ad hoc
rgononluindi^nuSjVcioluamemscoingiacalci.tinenti.H^c in]3cchaniafadafLinctransIordanum,vbicrac loannesba'
ITXdita ic^C' uinas ver inob

f
'i
ucatacrat, vt lcge
]l*9&et* rratur.t
obcdirct in P
bapttc
pttzans.
.r fV-u Alreradievidicloannes Ieium venicntemadie,&:

[
2 cnt,am c"
3
^.
ranigr fa
.
...
?.<?
ongmale
fing
quaioanncs
linJ.su . |1 itui Q Innuceft, dc ltoadlwcrr,!.J -oinnin.-i 11- 11 ri
mm
<
.
>
..f.
bali
1
:.
UM
1
n c
t.
1 A
#op
Ha-
Cîan
CDnt-a
e.a- "11.111!
jfQ
ji .,u'i>
__
ine
nud
.
qtielupetaddita uarclaxar.
f
ta
uplHxtfr.
'
Toltme
zat, quiaapcccato nohbcrat. Baptiztt d
venit
vltraflueQtadiu.no
-jumdonorum,qnc
ir.undi.Hiccildc 6 Chriltus clt Tpeccara\ ait:Ecccagnus _ niiate.N.t Ift.d quonubis congE cuiQ dixi.Pd.tmcYcmcvir, qmanremefadtus eit,quiaprior 3 s_ ô nobis'.*
Dci:ccccqui tdllic .'oir oi< 'Ornnud x a

'1
it
nefciebam inc hoTucrantinhu e mccrar,Sccga
nddum
in Chrifto
\>e
tm.te
Vfubi IV
Ji
oile iiicju-hun
t(jClw.H
9 &filius
Ifrael lo
Dc
cum
iedycniaiiifdtecurin
pamcdgru.rnon ego
nam manam
B fccnde .-ndere.
ciTcirra
natuia d_llla
M
g
et
lordancm fignificaêandem humanam naturam pbcdicntcm lublcgcgrari.T, ]ii_:cftproxi'r<a lerulalem,..

vifioni pacis pci char.tarcm,m
b.
qucc
cata dimittcntk conctliat nosei.

|
Vtmanif Hic
mclius
cft
modo
agnus q
tollit peccata, q>
noui,fcd pioptercabapnzo vrmanit.i
quaChrilhismortuum
:
lu
lcitat.quu dpvccatoliberat. ra die vidit loannes leftm.
Mt
T t pi c _.loannes, ,popu
agnum
imnusbapiizarem Iiraeh.-Nc.n.propricr Chnltom fpui u.viubaptizandici v a parauit,vndcj ad ipiumq viaeft ventiim ett,bapnlmuseiusc-li'at,ii
,
inloi.ntiam
lusgratiaraltcradic,idcft
poftlegemcognoicii
quorcdimitnr. c Venitnt? aife.&ati.NoT. folum greflib.corppris fed ct interiorisiii.-coniemplaConisacce.hbus, quia dignatus humaoitate. diuinuate cft a loanne cognoici lecudu d Ecce
impleuorauusniiti.-e
6c
rilmo_'loannisma.-ireftaturhumiluasChrith,qu ficu. ei imoLUSefiChrit.ui

,
mon.ficS. hapt.zan Sien.m

.
,
îe
qui non eget
&
baptiZarur,nond--dignent..rqaa immcunqueiapicnt fanct a dommo b^tt__t.,iine quo pcimanent pto Bjpu
C O L A V
DE LYRA.
babrtur Âtluaidco
ven
menta apoftotft
tnbib.-it ivfe fecit cp docuityVt
itter effct
ad loannem,vttcflbno<.ium loannisplmi s htu crprtj H autem uflmonium loanmsdeCi h

etficacius.yubuitur
rt
patet bic tp b#c erat Mct-ipborica iocutio. C.iilis non SLJ dt &C, loannes in hoc dicitje non efjc dignu cxbibcie Chriftq etiam jîiw
mmitn imolfcquiunijicc expnmcns fecundum cornmunem modun\

loqucnai.Cum enim aiiauis p.iruitatem fuam& alierius excellentiam vutt exprimereyfi*let communiter dicere, nonfum dignus tanserefotulares eius,vel uluU buinfmodi.Têc mirujiboc Iqanesdixitycjuia homo qitantntncnnciiie mignus Deo coMpuratus,nihi( cfi ni cinis p>:r boc eiiam oftendit loanues fipuluis tpfts Tbarif&is, cp o$cium aiicnum nou -pfnrpabaty fed tantumjitum oficiu
ad eh'S v.ram humamtatetlt^qm duppctter.Trimo qvantum nobis immolatus esl cum ditrfuK 6 Ecce Dci.I<r eli,a d> miJJus,immo!adus, vtb
agnus
&
licct alia at.imqUt ptiff.maiCirca quod conpderar,dH,quod hnu fmati tan,} Chriftn M refur in lege^vi ics,vitnl'is,capra ctsrera inimoLuicii,<uplici de caufa.T. gis rocatur agnus qt.a e i quia interomnes figur.is veteris tefii cpius p.ifbahscxj
&
proprium
eratfine fius flgurabatpafpqntm Cbriflhfui* Hleagni,s l per e.us immolatione frttj tfrai liberaufun aferuitute Mfflt
t.
fcilicet
1
prtcurforis exercebat.
Hosc in Bcthania facta iunr. Hicponitur qugda canclufto ad maiorem exprefJionempr^ditlQru videlicet determimtio ioci-.forte enimadbuc viuebant ^liqm im interfuerant fefiimonio loanis,
ficntperpasfionem Cbri[ii,quipcccattm nonfecit,fumush jeruitutediaboli, Vecunda caufa cs~l,qia iuge Jacrihcimf

agno, ficut rubatperpetuitatem beatitudmis,fiebat loannes dt C01 . Secundo fert tclt.mon.um eji nojirabeathudo ad eius di.mitatim, cumptbiitu r. quancum
'
ut
&
&
tdeo ex conditione loci voiutt eos eu i 'iêlifla reducere ad fifliydicens.H^C in Bethania fadta
m.emona
h\r\t.Ûuertcdum,tamen,(p bxc Bethania non efl ilia qux eii prope lerufal? fita , vb\i La%aru s fuitfufcitat%s,fed efiatia vilheode nomine v catafita fupralor-
danem,ex attera tamen partefluminis fcilicet mforte duarum tribuum dimidi,&ideq ad hoc defignandtm ftbditur. 2 Trans lordancm vbi erat Ioanncs ta
&
pcccata mudi.^M.*. tollnepeccatumefipn udo Jinûlare pro au'. hic peccatnm pon> IdiomiUs Hebrt,vc paiet Exod.S.f.eeitt jfecundummodum Vcl aliter diciturpecc d fiagrawsUma.i.mulittudomufcarum.
Qnt tolfit
ipfius Dei.Dicitur
ii ftngulari,lhet ille
agnus
tttlert(
<jmniapeciata,tamenfptcu
men dicit.quod ibt dicitur
baprizans.0W7cv.ec
Bethabora,./u<eeracv.ila vltra lordane
fed vino f^nptorum futvl corruptum. Altera die.H-c confiquenter explicat teflimonium loannis de I hoc dupluiter Chriflo tn eius prafentia: gcnerafiter cora,
dq pro peccato qripnc occifuseti . 8 Hic eit de Quo dixi . Hic confequenttr toltiturfujpicio tdeo fi boc u tnatris Itfus.n erat cognatus loannis ex parfe
&
&
pri-no
ttium dixifiet tantumpoflquam lefusfuit ei notus, pqffentatiCj bere teftimonium eius fujpeelum,&- ideo tefltmoniu loams de
flo f.it
b>
'>\
turbis fecudo,fpeciatiter
coramaliquibu aifipu nIoaniuibi.Al-
aliquo
modo antequam nqtitiam dcferminatam baba
<
teta dic ftabat.7r.m_.' tres quia primo pomt ur IoanUteflificatio fetudo exctuditur
te(tificatis fufpicio,
ipf ,-juia primo

quu'.
m gfnerali fuit reuelatus aduentus Chriflipt

\o*ntti,& fuitfibi pr actptum a dominor vcnturi r*dicaret cius aduentum CV~ /
f.
'j*
bi.Hic eft de qno dixi. ter
defuturo
XHwQo. tiofubiungitur teliintun cqnfirmatio. ibi. Et teftimomu perhibuit.J/i primaparte diciturfic.Aitct* dic.-f boc patct q> loanes plurics V.fimoninm ferehjt ipfi Chriflo etiarn qualibet dte,quia ad
boc totum officium eius
pti^tret in
nomwe
rurct populum
nerali,dicens
& & tuncincapit ferre tefiimonium de
ipfi
-p*
Chnjh
t
& prxdicatio ordinaLuur.
4
5
Viditloannesleium.
ejl
Trtfcntiaiiter quiateflimoniumquod
eftper vifum
efficacilfimum.
Venienrcm ad fe.Hoc no efl inteltigendum de aduentu
e[ quod cito effet venturus tamen nrfciebat quis f terminate,fed tunc datum fuit fibi fignu cognofcendt ipfnm pcrappar'uionemfpiritulfanclifnpereum,&hoc efiquodH Hic eft de quo dixi Qjtafi djcat non mouq incipioferre tejin
<
Chri-
de ipft fed anlequam cognofcerem ipfum.
fliadbaptifmum,fedpnJi,quodpatttex hocquod fequitur infta tp loannesanteiamvideratfptritum defcendentemfuper eum quod
faaumfuit in baptifmo,
& ideopatet quod Ckrijius
pofl baptifmu
9 Poft mCf&CC.Exponatur ficut fupra. 10 Et egonelcic.cum.Q_5ri.wK. dpirfonam Scd vt ma.Iiracl.Jt. efl xpfi 'Jracli. 11
detcrmitum,
<k
venit ad
Prop (*
t
1
H*c in Bethania fafia
MOnÛLITEB^.
funt.
Qua: interpretat domus obc-
u* qnintodccimoTibeiij Cxfaris,vthabetur Lucasj.a. :li_
quidcm
ibidcm
dientia*,idcophocfignificatur,quod {oannesexobcdienti a Dci vcnerat Chtiitum nunciarc im molandum pro rc
& per riociignificatur &
reuelaiiof-ctafacit Ioanniindeferto,vthat di nx , quod reuelationes

ic-
dcmptionc mundi. E t ego ncfciibam .wr.Antc rcuelationc mihi facla annp quintodecimp
fiunt habitantibus in dcferto penitentia:. PiaI.S2.a.in dcfeita inuia inaquota fic in fancto apparui tibi,vt
rra
rcm v/tutcm tuam 6c gioiiam tuam.
\ s<**
ni s
UatbaptifrnoChrifti.in
'
naius&manis,mquoi.cusnomoDapuzaruscuvi qi.o homines baptizatur, Ba

aloanne,
\t
ptijnturautealip
vfusbaptizandipparet via
.
cir,uiructiim netterradarcinvo fpirim<inquoba"pt.. &columbaoftendit.Vtaut h.rbiu 'nirateix: paceiu le fe*

\
Gen.8
i>
ueant3rnala,poftinignedatus c t:apofto!is,&;
diuerfis
peecat. to lenr.
'
in Jin?,uis
bajlmoChrlltib
cuiiixit
...
-
Noninlpintu
tefiimonium.Si' fe venilTe
t-
n-
. tarem gentiunique
^.
fmdmeiii.
a hibuic vtJanifeftaretChri
itu
b
:
tef
noniu
proptereaveniegomaquabaprizâns. ErteftimoniumperIoannes , dicens f Quiavidifpiritutndefiendencem b Vt .oannes periu n cxcelier.tiusde Ch.iito inteiligeitc. ita pethibuU b a CorporalifpecijcoUmbie. n-na
lciltcet
2
*
modovmutur,olim
dcvna
dmiia: intu.
nildlS UdificatOrib.
Compamione
huiiis cognicioii. exuifn St aujitu (itcet -otpotal ) multu>n. protici bacin eegnitione mateiratis orpot.ltitis reiu-utisoui'i>
Not.a
quod
in
fa-
u it
rff r,Kic. d etiam

p venera:
quaficdlumbamdeT^; &; manfit'fu"per7urn: sTcVo

t
.
foenitcntjicate m.t.racereppara-
^~ SManS
*'""'
i
nefciebameurrij fedqui mificme bapcizâre in aqua, illc 6 fblus Chriftusopemi -& ^tofunc mihi dixic : Super qucm vidcris fpiricum defcendentcm 7 \; tniniun. Vnde Apo h l :ev:iddidicit a c NonaliuJ LoHhemirioQuoj^rft.o,^ 8 h '"c d < <F> bapti^t f &. "*> infpiri' a
SMffSiS,
Vi
&t
a*
^ %<
fj?*
rk f
K "
&>*>
a
* e?
Ililimkimutn.
viMi
&
Vmcuuidepoteflbaptizate.
celtmonium pcrhibui b immobilisin

-
quia
'
ailmineperfcctionis.
$* ^gT^^
.
Smlmfaa.ientuinteraha.
l
hic eft
fflitfe
Dd. t
Altera die iccrum ftabac Ioannes,
& ex JJ
p.i
i
i2/;cr..Nonquodmod< pnmumdefcenderit,fed
>
B vtahoedelcendereoftendatur,c\: manere in baptizatis non ahter,vt Ioannes pei eum de Chrifto excellenunteliigeret. d Megonefcie.A
g;
p baptifmum Chrifcicbateum filiueHe, fti,!.mudumcfleredemptum:nam

&;
^S
.
."
*
__,
.,
r\n
j-
Roman
natum
in carne.
vtrum
c
fibi retinear
Aug. dicit Ioannem ignorafle hoc tfh. vim baptizandi an alicui fuoru tribuat.
v c.Vifacolumbadicit
fc pereajdidiciflc
rwJww.Avc.Spiritualiterdr fpiritumanereinChri fto,aquo nunquam per peccatum receflit,in quo iemper
nelciebat.Sciebat quidem,cp erat dnsjquod agnus ab eo deberet baptizari , ficut peccata,q> pfeflus ct ,fed nelciebat quod fibi eftet retenturus &: nulli tradi;ius
s
&
ti is
u :cclefia:,ne
ptatem baptilmi,& minifletium,perquod pftat vni fint tot baptifmi quotj Baptiftc.Potuit aut tatem bapttlmi ahcui ieruo vice fua tradere, vt tanta
mirabiliter vixit Sc mirabiliter operatus eft. In fan&os.ve* n:t, per peccata recedit.Minet tn femp in eis ad aliquid, vc Chriftus eis promifit. iivt bonis femper infiftant . Ad aliquid non manet fcilicet vt cx eo ptophetenr,ueI miracula
facianr,5c:
ldeo hoc fcendi Chrifturn.
quod dicit cft primum fignum agnofolum

re-
cltvisin (erui
l|..baj_.tizatorum
baptifmoquantain domini,fed voluit vt tantum iitindommo,nonin homine,
^(/-./-fiîr.BaptizatChriftusin fpiritu,non
i,niantutineo,vtfitvnacoIumba,&:nondiuidaturper h runcs Vnde nihil differt baptilma dni,(iue pcr bonum ;permalum tradarur minilttum,neciteratur,qafemp
I
eJi_::ifnuisdomini.Baptifmus loannisiteratur.qa non ed hominis,& fi ex Deo.Baptifmus Iudx,no Iude

.
mittendopeccatainaqua,fed&:poftpurgando, &:amore accendendo^&iionisimplendo. g Hic eft fi. Dei. Hic tcftatur filium Dei que fuperius viru vocabat:urabcohabeararteftimonium utriufqucnaturc. h îlttra die iterum fiubat loannes.Typiccii3it\o^n.cs i cciXzt lex tamen teftimonium perhibens Chrifto.iAmbuIat Iefus,ideftgratiahmcindecolligens.
jr
dcaimieft,neciteiatus,Vtaute vnuas&:fTaterniTatis
pax finc
tF* Eccc
NICOLAVS DE LYRA.
fV
qui bapti./o/j quantum ai ifiam excellentiam.Trima tame expo

fttio
aquabap:i. ^< Ptoptereaueni cgo xdicando erat ordinatum ai m.-nifeflationem baflijando p> icotradlud quodduitur bic Etego neicie.tu Videtur
i.i
&
n totnm offic-u loan
'
magis videtnr confinare Htermtita quoi,>llni,ncfciebam teferatnrad ttmpus prrecedens bapiifmum Cbrifii, auandoloanes non cognofccbat ClmHum adhuc in perfona determm .;ta,viprxdi-
eutn
^habetur Mat.i.d.quod Ica

tapujmii.
:cs
puh
bcbat iijuvenientc
;mum,dicens:Ego a te debeo bapti-âri ergo vt Vxdetur an

ipfnm cognouit. Dicendnmrfuodin baptifmo cognouit relationem diuinam^quando venlt ad ba
dixit ei (oannesillud
ctm hocfuit fibi daturn fignmn tlum cji,fedtantumingcr.erali, determinalcin futuro pcr appariiionem fpiritufcogwjcendieum
fanCti in figno mftbili.ldeo fubditur;
&
ifidupfiwer.Trimo.per
Sed qui mifit me./<i
esl,Deus per expt effammiffiQne
& ap,
!mis,& tunc
iptijtn
Ma.^.d.Ego
a te debeo
defcendit,
Smnio cognonit cum^quando fpirituffanclus
parit onem, vtfupra diclum efi. 6 Baptizare in aqu a. Qjtia baptifmus Ioannisgratiam no confe
rebat,fcd baptifmum Chrijii fignificabat,& ad ipfum difpanebat.
iptreinfqno vifibJi a deopriusfibidato vtdicJnmefi. Etideo

widieituibic.Et
"dtns
btptifnvtm
ego nefciebam eu.l\cferturad tempus pr$~ quo Ioanms non cognofcebat Icfnm quantum ad
'fominterrmnatam.
7 IllemihidixitSuperquem viderislpintumdekc<Id.i3 manen.fupereumJ//_goy7i'/7i<:oi ;)We>4;. S Hic eft qui baptizat in fpiritulamfro. Quod cfiproprti ]p*
,
Etteitimomum perhi.Ioannes,di.
wnis cofifmatic
tiotqindpi.flca
<
am
1
Hicponiturtcftimonij p ftgm fibi diumitus dt tum de Cbrtflo a prin vidit in ipfv,& boc ejt quod dicitur.Et teftimo
r
fius Dei fciluct faluare
animat per gratiam

drflo
fp.ritnffancli
Ego
vidi.Spirttum fantlum p,
modo dcfccuicntemfaScili
per Itjum,
perhi Ioann.di.
io
1
.
Etteftimonium perhibuiqniahiceftfiliusDci.
tit
Quia vidt fpi.&c.man.fu.Hoc/ii/r quando loannes bapti%a Wm,vti,abrtitrMattb.i. Etego nciciexiim.lllud refcrtir ad tepus prxcedens baptif
m,
cetnatur alts,& pcr conflquens habens eandcm virtutcm

1
patre.
Altera die.Hoccxpiicat tcfiimonv.m lohiis de Chriii^faclu

Diuifi*.
>
n ii% Hm efi. a ^.aute refert ncfcieba,

bapttfrni frne
cora t^fcipulis loanis fprcialiter. Et diuid.iur in duas quia primu
adpotcjiatc excellen
mm
inbaptifmoqua fibi Cbrflus rettnuit, Qjte conjifiit in quatuor. eil.quod ipfefous baptifntum inftitucret. Secundum e[f> tp
ponithuiusujMmoniii.Secuhdotcsiimoimfrutlum,ibi, Eta.udierun x.In primaparte diciturftc.Aheta die iteru ftabat loanes &: exdilcipullS eius duo.Dicitalttra die, ad denotandumqnji
mm paffiouisciHs m
'
baptifmo cbferrr pojfel. Tertium cfi qnod
me
bapttfmoefficaciam haberet. Quarto qnod ab r "p urt bapt,fi,ius conftrrctur in tomie ipfius, ftcut habe~ ^fc-Kj.a.iwiidicatcgontfticbam , quodbanc txcellentiam
pra
12
de Cbrtf}o,ut fit loannes plnries frequenter fcrebat tefiimonium diclum esl.Ver hoc quod fubditur.
&
Stabat loznnes.Oftendicur,quodipfeparatuscrata,lcxer-
cendumfuum officium,teJiificando ie Chr isto,bapt'fânio,

do.Vnde fubditur.
& doce
}tiiti'amb, pt.
/âdo fibneuneiel^vnde Jubdilur poftea.Hiceil
quibapjti
Etrefpi
t\A
T E
ft.
MtcrAdit iterumflabat Iortna,^c.Sicut dicKi eft,'per
hoc euageli) defignamr, Sc ideo per euaquoddicitur hic,lhbat, figniricatur quoJ pr.i:dicator debct ctfe conftans in praidicatione uerbi diuini
Ioannem prxdicator
.gelii
luauuem
T6musv.
K'
QoLord.6- Nicolai de Lyra

Kta 4gnus Delh v c v
*
ipj
falutis
T.Si
agnui Dei,eft mnoccns,

led omnes ex
iila
vcilctTcepimûc De'dathobis multas
inoccns?
*Theophtlac tv s.VidecpfeqiitibusfcDoi
domum eiuspoterisperu.
e
occafi.s
.
j
'
F;iLLt*cow^w/-.SoluseoiUcagnu*qaiBqaaa mrcius
ixnU.K6.nin .varccocc.H^clt.nccinpcccam
ciii
nusconuertitfaciem,&rel'pexit,.|.iianifi pcrbon.ioi tioncm iplum (ecutu. fuens.ad viiionem facieieiu
quampertiges.ncquead
b
Fxdilctlioae.
c
Vbi bab.Usi
vtcro aluitque"
r.mcrciDiidhstei*!
m.gifter.-.
Incarnead no -enicnte m.
STlCE.VollHO
difibiinquib(.
ftuslubitcr,vti
hsafiin.ilenr, v mcainationc v
Virgopccpit.virgo
b fJeuspaTcr niorio
ChrilU acccptauii
prono.lratalutcvcl inquantucum pro nortns tradidit mor ti.ficutcmmdiccrc
c
I
*' peiKnmwnn1
nem quomod, ^(equutnuncIcTumjConucriusautemklusAviaens 4 vc.lcrt. b Mac.-.iruni.

i,tnduc.m.nrer.ogndi.
C>u-c,j-que
'
pie qujcrunt of' ->_.-iaiu m fibia.tcrnamm.

5
aplld
atrem.
coniucuimu-,H?c
oblanoci.
talis
ho-
eisiVenit^&videtc.Venerurj&viderutvbimancrerj&capud 101 tft

1
dedo fcopcrad,
9
,
n.ini.,idcl_.quatalishon.oobtui;t,fic
Nonefl no<Tbi.-flluroi.o Chriftu,dqjrmp>'llHurupe.uenituc, nianend'1 1. -. ._
ltelllgCtlS,Vcnjt(;
Chnf.u.
dicirur a-
cum manferunt
a
dic illo.Hora aut erat quaii decima. Lrat aut

cv
ftimonio Ioani<
enu-Dci,dati-.lci-
vi.ii.sq'"'>riitn
fo.t
Obcd.'
t 1
^
a lcge
eccdite
recipiet c
c
liccthluim luum^p
i
Andreasfrater Simonis Petri, vnus ex duobus

fu
cis
gratiam
cjui
audieranc
*Cmn
ncrftrafalucci moi_ tcm 6c lle quidem agnus tvpicus nullius oino pcccatu
Chnftus non
ftulir,hicvcropeccatumvhiuerfiorbisterraru,periclitate
eniinmundum cruitabiraDei,vnde
fubdit.Ec.f quitollit.
domus,neq; locum.fed attrahit cos ad lequci Nondixi_.Nonclt-empusniicaudieuscras,fiqu.d diccre,led vtadamicos. 6_ familiaresloquiturqual

figna
bl aif.Filius hominis non habet vbi caput rcil "fJ.Hica;. cir,veni_e&_ videte vbi habiro.Scd o hocquoddix;
|fct.4.4
b i-r^*i7:tj{i't-/J.Scquutifunt,vteumiam potmsqua Ioanncm audircnt.non th adhucci pcnitus adh_cretes ted &_abea vt vidcantvbihab.tatjVtaflidueadcum veniant, , quando eos de erudiantur,&. poftca perfe_tc lunt lequuti naui vocauit.Duo fequuntur,quia qui fequuntur gemina
charitatcdcbentaccendi. c Conue r/-*.Quafi a tcrgo viderat, fedquafi faciem pbiut videri,dum pro illis dum dc maieftate defcendit,vt pollet
,
habet vbicaput luum rechner,demonrirauit,quodha
culum propiium non habebat.

g
Dietllo.
Oftendit
nouum
ieftametum,fiueprefcn n
>-
vitain.
S
Trlcrm.ty
vmbra lcgis euangelii luccm exhibuit. d Ujid tfmenw? Intcrrogat non ignorans, fed vt merceq'e' habeant rcipondentes,qui rem,oon perfonam quid non
,
Hor4i4fcfr*9/7fieri>a,QuJaexlegevenerat,dec Chriflu mifi , horadccimaquccuntabco, non aliusdocct Jegem,nifi qui dcdit eam. Di quia cum mifericordia,__ implenrur qne lmplere non poti
gusa
yel
i
in I-.n.
qucm,nevidcaturoftenderc illisperfonam,refpondet, # C h r r s o _ t o m v s.Hmc erudir-ijrâ cu nos bene

velie
fwi
horadecima vciperam mundi indicat . Frater Simonis Tetri,vnus ex duobus qui audicrac alofa fuexant. Frater lunior natu prio. credit , non cft .
O^
NIC
1
OLAVS DE LYRA,
faftus\cfl Ioannifamiliaris , rt fic dicetet teftimonium de Chriflo in fua prjcjcntia,
rninus
Adam -vbi esivt exfua refponpone

de vcrb.s
conucnuntius
0,
ipftm. icquitur.
bat
Et rcfpicicns Iefum ambulante.i't:i//Vctp-oê locZ ybifla tent Ioanes,quu Chriftus pofiquu bapti%atus eji Ioanne,ad
Quidixerutei-.Rabbiquoddi.intermagiJjlH
cfl
fus moratus e\t prcpelocum,

*_r fic
&
interpretatur magisler^non
geifldt intcrpretantis
eorum fd e>i
cji
x
'
_
nomen Hcbr.qnod
Kabbi, vndt dixo
ioannexfrequenter ab aiiis cognofceretur,vnde fubduttr-
li t
{\abbi vbi hahitaslqnsreutcs domum cins tanquam fludic vt popent frequentcr cum eo ab co rflri.
&
Eccc agnusDei. Ereuittr repetit

diilu
ide> omitcit dlud
cuangelifla
teUimonium
efi.
ep
fueratfuperms toUttpeccaU mundi.Et exponatur ficut fupr.expofttttm fuit. Et audierut. Hic ponitur frutlus prxdiclt tcttimonii. Et diui% diturin primo ponitur frufius fequeus ex Ioannis teftifittes,quia
qmifupra iicltm
j^ti
Diciteis.-VeniteS- vldete.;in'a iierccdcfcendespct 7 eorum.ied qnia d:clui cft de domo C'hrifli,bic videittrci' ei quod aicicur Mat. Films hcmims non habet vbt capu
l
Mattbdzo dicitur nonbabui(Jepii>} net.D.cendum,quod cilium,non tame negatur quin babnerit ficut hofpes domt<><
in
cattone.Secundo ex difapuli couucrp prtedicationr,ibi. Erat aute Andreas. '/"ernoMr Cbnftt vocatione,ibi.ln craftmu .Fruftusau ti primus fuit couer/io difcipuloru ioams ad Cbritlii , quxfuitin-
mum fuum,rationtbus prndiclts ,tamch in hofpitio alicnotfH' />>

tet
datampro temporead manend.un:.Sic enim freqcnter fuitin M*rtbre,& eodcm modo ad tempus ntafttprope loannc, po(i
ex hoc quod non rat de loca illa,fed de Tââutb.Stquit VeneruntS-videriHjtvbinianeret.iKur/;-//'^
<
n*
W<
ehoata pcr loannc inqu-tntum dfcipuli teiiimoniii cius reuerenter boc ei~l audierunt,& tanqua vertftmum executi funt in opere,
&
jdicitMr.Etaudierunt eum duo difcipuli loquente, S_ fecu eiiu doclitne aud rc y fed ti funt Iclum,_-/i_-i<-t'-- ei adbxrere
-fr.
&
9
10
ifta
conuerfto cunfummata
efl
per ipfttm Chriftum.yr.de fub
iitnr;
5 luntate veflram,nec pelit hoc ex ignoracia,vc altt/nid addtfcat, fed >; eorii rcfponftone cbucnicmius eos^4,ir.4t,ficitt Qea.i.b.dixtt do
rninns
Couerlus aute Iefuv.6_C_//>c*v_#>-r"-
patet ardareorum ad audiendum Chrii\u,quia cu hora ve, foleai homines reiterti adpropria domicilta,ume omnibus d.Mt
manfcruut cum ipfo vfque tn craflinum, deliderio audur. 11 Etat aute An. Htc cofequinter ponu fruCius prouc
:
ie,dijfnli
M
^cno
y
ft_A L
T E
H_.
F.t
audierunt eum dno difcipuUloqnet?
&
fcquuli funt
ft*'"
EtdomiuusIe.uad takscouertuurperclemStia,
I Et refpicifs Iefnm ambu: Per q? fignificatur cp predicator euangcln dcbct diligcter colidcrarc proccl.u vit_c Chtiftt
pitpcrgratia, 8_inftruiteosad nccelfariaadlalui_
Andicam ycro&: Phihppum quia Chnftoedo-li

dcfafutefratrum fuqrun.
loliciti, fignificaniurilli
p
lolu confidcrare ? fcdctiampri'dicare.ldeofubditiir.
Dixit.Ecceagnus.Dei. Eius innocentia
prxdicado&obc
dicntia vlqucadmortcm,cVaudi_tcsdcbetdeuutcie;ipc rc talcm prxdicationem,<j fignificatur{? hoc q; lubduur.

3
xiuiosfuosquunnnn bono modopoffuntinducun quclaCniifh mukos quinon lolum noninducuiu

pcircûettunt.
idi-
Bt
itna,
i>47
n c.Forr
s
oannis
Cao.
addigmtateAndrâsdicitureftefrater cuius fide fundada erat ecclefia. p ri.luper "que.id eft,fup ftatim inuentum thefau* nuinne.bic pri. Verapietas
b imtenimus M'IH
vilus latine,
jfratri,vtficuteftlanguine,fit&:ger.manusinfiJc. ,, c.Chriftus grew.Mefiias Hebraice
vere
eft
d it rso st omv s.Tdeonome mtitauit vt oftendat quia ipfe eft qui vetus<teftamentu dcdtt, &: no Ho. 18.1 Io to; 3minatranfmutauit,quia Abram,Abraha vocauit,&: Sarai Saram &: Iacob,Ifraelem Igitur multisquide&ra natiuitate nomina Sam fon aliis aut ipoft ea impoiuit,vt 1 laac quse a piogeniton-
ap. TucsStmon-.C n
I.
1048
D
-
&
cim vnftus
a fritufailclo fpeCia vnctio. r.aqua
a Ioanne, 8clequutirueranteum inuenit hic

a
Hocveebolnnuttquoddiuettmqu.irfierunt
fraprimum Latine. Hebraicc.
bus
'
eft
nuncupatlofi-
nem, vtPetro&:
Jiis
f)
w hr itiani
3f
jatur.
app . D Quod lacob
rem iuum Simonem,ckdicic ei. Inuenimus Meiliam,cjuod

1
Zebedci.
Nam
Nondedignaturmaiorfequiminorem.
Ct<itlapiClem pOlt V CM in tittllfl

11
interptetatum
eft
Chriltus
Et adduxit
eum
ad lefum.
b
Id
eft
quibus quidem a primaetatedebebat

*
a Per fpirirumobedientia:. Je retocor ,ji s .exqiocognitomiitatnomem. columba-fdltceifanftif iritnsejcûohtirniliidummaiorfequiturmino:em.
virtusclatefcere, ex tunc nomina fulce-
a :m olei fuperfudiui- C fj VnXl , iam

1 .
Intuitusautemeum leiusdixit. TuesSimonfilius loanna 4

Non:iotatirw%rn,fedpr\:iignat.
Id
eft pott
refurreftionemad gentes.
.
perunt,qu.bus autem poftea dcbebat
d njsper illam PePe- e tl 11 , futUram

n-n icilicet
Tuvocaberis Cephas,quodinterpretaturPetrus
a
ludara.vbieratloannesbaptizans.
Os lampadis.
Incrafti- 6 augeri, pofteanun7 ClipatiO poflta eft.

8
Chn1
numvoluit*exirein oalilea.&inuenicPhilippum.Ecdicitei X1
flm lpiritufanfto fecndum figura1;
e Fiiius ioanna,&c. g Iona dicitur , &:

indifferch-
Iefus.
loloanna
ix ter.
incellexit
qua
f ln GatiUam
gratio,vel
lona coiumba
nficfundariecclefiampra:figurabat,&:c. c Tu cs simon fUius.Vtim dicit nomet vt het a parentib.vt

I
{ nificetur
Joannagratia interpretatur. inuenitTbilippum.GzUlm dicitur tranfmi p
&
mutatio dfi de Simone Petrum dicit.In muta t ne afu notatur viuacitas myfterii , fed nec prius nomen Et. n.Simonobediensfiliusgratiaj vel coc et virtute
.-
reue!atio;Tranfmigratenimhomo dcvitijsad
Pfrl.sj.
virtutes,&:poftdevirturein virunem,&: ficfiteireuelatio

vt videatnr
Inbaejdnm venitad Iefum,fequensfratrem , vndea Pen t Chrifto dicitur Petrus,firmus in illo,in figura ecclefia: cxiti Petra fundatur.
Tttes
Deu s deorum in Syon. Vocaturus ergo difciad fequendum,id eft.ad imitandum exit ln Galilea pulum ipfo loco innues,vt ficut ipfe proficiebat fapientia,&: ficut
per pafliones intrauit in gloriam,fic &: fequaces.
b-
F* ABctbfaida
NICOLAVS DE LYRA.
"
i
vptdi couerflone,quia
audita Cbrifli dotlrina flatim init ad qua-
boc efl quod dtm fratrc fuum ad audiendum lefum Chri/ium, au.an.&:c.fe.fue.eu. Scilicet Cbriftum. \omen aut irnr.Erat
erius difcipuii
&
ca. Quafi loquens defuturi nominis impofttione.J-fotandum et qttoi mutatio nominis falla a Deo femper fatla efl ex aliquagratiafpali, quam a Deo confccutus e(i iiie cuius nomen mutatur.Sicut Iacob vo catus efl IfraeUeo quod viatt dominum Gen.$2.f. Et Adarn vocatu.< efl A.br abam,quando faffafnit fibi promijfio defemine, in quax benedicendx, eratomnesgentesterrs. Ulius Gen.if.a.Et eodem modo hic Simon vocatusesl Cephas,ex boc quod vocatus fuit ad Cbrifti
bic racetur
quia modus fcribentium
efl
tacere
alio, ficut infra vtti' loanncs euangelijia defe ipfo.Hic eil difcipulus ille,&c. \.g.dkit
oprias
Uudes vel faltem loq<ii defe flcut de
nomcn fuum.Et eodem modo loquitur bic^quiaproba exprimendo cum Andrea, quia circu(iatias itercrediturrfuod ipfemet fuerit
:i
& ttmporis def ribit quaft

dici,rjuod folus
ille
qui prsfentialiter vidit. Totefl
fidem,& vocandus de proximo ad apoflolalum principatum apa> flotorum,& Malth.l6.c.vocatus efl Tetrus quodide efl,vt ditluin esl propter fidem Cbrifli confefftonem,qua dixit . Tues Chriflus filius Dei viui.Sed contra illud qnod dicitur hic de vocatione Tetri
&
&
\m aliter
banc pr&rogatiuam babuit,quod fuit pnncipalior erat,vnde imut Cbrifii d;fcipulus,qu:a de duobusprimo adbxrentibus Chri cr primns, ficut Stepbanm fuit priupjefuitprincipalis
Andreas nominatur,eo quod antiquior
&
nsrntttryr.Seqvitur.
& iAndre<e,videi quod habetur Mat.4..d.~dmbu'Js iuxta mare Galiles,vidit duos fratres,Simone qui vocatur Petrus mare:& vocauit eos.Er & Andreafratrem rius,mittentes vocati de naui.Dicendum quod vocatifuequo patet,quod fuerunt lordavunt ad fidem & ad aliqualemfamiliaritatem iuxta
illud effe
lefus
rete in
Chrifii
Inuenithicprimum fratrem Simon: Tôninueniteum a in re;\wfeddilig> ttr qusfituin,defiderins eumbaberefratrem

igiowj?<fc:,/;cHf
nem (ecundum modum qui hic fcrititotryfed poflea fuper m-ire Gali
lene
.micos
qui proretrabunt ab ingreffu religionis, vnde fe.quitur .
& in pr opinquitate carnali, contra
illos
fucrunt vocatiat apoflolatumyW idco tunc rehtlis retibus et na uifequutifunteum nonamplius adpropria reuerfuri .
8
In craftinum. Hic confequenter ponitur frufius proueniens ex
Diaifio,
E dicitei,&c.ChriJrfeftvc7<tj (7/4/4 Cbrifluse(irex& fa cerdosvnttits in bumana natura plenitudine gratia,ftcut reges

2
&
Chrifli vocatione.Et diuiditurtn dttas,quia primo defcribitnr ipfitts TSiathanaeiis conuerThiiippi vocatio. Secundum,ex hocfequens
fioftbi.
facerdottsnvetcritcflamentoinungebaturcoTporalivncJione.Et kenedkitXtxatnimusquia fuffcicnter erat inflrutlus a Cbriflo

<rr teftimonia
Inuenit Vhilippus.Circaprimumfciendum^ qd Chriilus
legis
& prophetaru,quod
m
.
venit adbaptifmum loannis,vt virtutem regcnerandi tribnercta
ma coafumatio bnni odoris eil per

"t
Et adduxit ad lefu Tum eum (ufficienter inilruereideo iibcnter ad magiflrum redibat
ipfe erat vere Chriflus.Et Chri(ium,ideo fequitur. quia non confidebat de fe t quod pof
dotlrinam approbaret,& vt quis--& vtbapttfmum Ioannis,et eius de Chri(io,per Ioannis teflimoninm latum in Chrifti prxfeatia, po
abita occafione.
Intuitusautem
tterius
eum Iefus
Jônfolum exterw,fedctiam
quafi dicat
ad tempus moratus pnlus ipfum cognfceret propter qum Cbrijius ideo boc peratlo vt>e(i prope iocum illum,vt fupra ditlum efi luit redirt in GaliUam,vbi fuerat nutritus,& in iilo reditn vocahoc eft quod dicitur hic. lc\ ctaftinum aute. tus eft Thilippus
&
&
videns eius deuotionem,quia intuetur cor. Dixit es Simon. Id eft, vere obediens
Scilicetpoft
vocationem Tetri.
Tu
nomen
9 Volait exitcinGaUlxam.Sienimmanfiffcpropelordanem,
ad eum,& du a poftquam fuit cognitus populo,omncs cucurriffent Ioanncm.Quod patet ex cffefin^/uia duo ex principatioti mififfent bus difcipulis Idknnis fecuti funtiam eumvt ditlumefl,& ideo vn
ler.s
tumellproprietatituieconfonum.
^\\\\X5\ozx\na.Mat.\6.c.dicitur.Bariona,i.filiusToanna.Z)ice
um,tp idem
e(l
homen patris Tetri Iona

fic
erficatum,ficutin
interprctatione, quia Iona interpretatrtolumbaJoannaAn quogratia. Licit ergofilius loanna
uodpaterTetri erat tna.Hoc videtur ex eorum
& Ioana,aliqualiter th dicedum tatinoîcolaus & Colinus.Fel Iona & loanna funt duo nobinnmius,&
aliter
di-
defcrri
Ioanni,& dare nobis cxemptum fugicndi appiaufum po
puti,inde recefftt.fequitur. 10 Inuenit PhilippunijTô/z d cafu,vcl qttafi ignotum,fcd ex fua
'gnomenconfnnat tuo
nommi quia
itle
qui
eft
q.d.boc vcre obcdiens eilfi-
prordinatione,vt eum uocarct ad fidem,

quitur.
11
& illuminaret, vndefe-
usgratitfpirttulfanfti qui pcr
tolumbam defi^natur.
ldesl,capitaneus. Etidemfmathoc imen Tctrus,quia fundamentum hct quodammodo proprietate cais,vnde Mat.\6.c.qn diftum efl ei a Chriflo-.Tu es Tetrus &c.no
*
TuvocabcmCephas.
eli
ft nominis
noua impofi*io,fcdnominvs prius impofiti commemora vclconfi;mauo,qH>a bicfibi Fuit impofltum fccundu jtuguliinu 'ipi tamen alu dicunt e conuetf ,quod tuncfuit fibiimpofttu,fcd
Etdicitei Iefus kquetcmcQuodautemTbitippusfectttus eum,l\atim credens,non mvrum,quia vox Chrlfti non folu hebat uim mouendi aud tu,fcd etiamavimu.potdi etia probabiuter dici, edotlut de Chrisloab jtndrea Prtro, quod Thilippus erat iam unde fubditur. Erat autem Philippusa Bethfaida ciuitare
&
icpwiiftumfuitfibiiwponcndumpropterquoddicitur.
Tu voQZ.Quaft
Petri. Quaft rcddatur ratio qttare ftaumfecutus i& Cbr<ftum,ex hoc quod erat uilla *Andre<s ex Tetri,ex quo prebabi le efi } quod docuerant ipfum.
Andrea;&.
K.
104?
*K
.
(JloorcL& Nicolaidc Lyra.

wfeflionem.Pharifxi autem funi dolofi qui
lC
fc
icb
bono^
* UtbMi* ciuitatc,\6 fruft nno minatur eit.itas.ncc ftu
*to3ffiSl^^ tum,,n quo
n< natorcsiucapiendisa. imab us,
dow22
j^SSÂvoîdeainauodol US nr
vnd?PhUipuuSSi ""PM amw
*
ApoOolui fpootcvoal Natbanadem. b InnenltVblll.*
XH^t'
Fortc nc> habcbat peccatutnSbrtc illi medicus n. ncccU anus?abfit.Nemoficnatuscft,vi mcdicoillo ncccu
Vena.ioni.domus.
^ Q^ ^
1
CUIU
llll
kfa Sequercme.Era.autem
Philippus
a Bethlaida ciu.ra-
ahud.fiuguu,
,
us Nathanael, ei, b tcAndrcx&Pctri.InucnuPhl. PP muemmus Ieire fingulate c rcth 7; m Qucm faipfit Moyies in ulcgc^ prophctx, r cccatotcm . s ^r-..^ lemiiine.n.aKit.Eso&p1 a \hocno...enartophetis t&Manaquxnon, Ka/arCmim:QliafC " 01 5"* ! nu.eieum de quo 4 P*.ni b mncDau.d. Id e.r.Je.e pojte.w tet.uu.. .H*m nnfliffinnM autcm doctilltmus, e v.ig..i.m. Vo P hi.Miu. uocbi.ut. P ftuicdiat,dolue 5
5mSb2?4 NaS-
& dicic
doh|
1
P^
lUnlcum
a^floh Jrimumdc
ANa- 6 inoteipliui. d fumfiliumldicphaNlzaicth.EcdixicciNathnnacl: 7 inNath wrcth poccit aliquid bomeflc? Dicicci Philippus,veni,&
vl d c .VldiclelusNathanacl
iaiotis,vtcontunda.
venientem ad
ie,
c^diatdeeo.
9 dauir,non
i
in.
^SSStib Moy.
cautus venatot c multi.siatiombu.sve r ritatcmfrattiaihuit g
Ecccvere
liraclita,in
?
quo dolus non cft.

...
Dicic ei Nathanael:
no eftpe
-
Vt
Vndcmcnolli
Refpondit
a g
leius 6c dixitci:
Pnus
quam
te
ei
r |nol ccnsd
13 loquideli
,
iu cit.fub aibore
weft,&biejiiiit*n.
Flegu
lClllCCt
qtlOd lClUS
ll
vidi ce. phjlipp USVO caret,cumeflesfub -ficu% rr

Ecceead.muoxNathanaclis&pctri, c
citquipixnunciatut inleVscprophctis. FihusIo?cph,qu eft
WM
l4t ja,n6exindign. T umie & Peitusmeru.tuoiar.t nenurrll a

*...,.
,
Refpondit
Nathanael, 86it: Rabbi,

i
tu cs fihus Dei
tu es rcx Ilrad
Ju-M r
'
u
tc
tL1
dedomoDauid,
Subficityidi
Avo.lsathaoa
id eft,donuDei,eft verus populus Ifracl donu fub ficu abditus,,d eft,iubditus lub piuetuduu vmbra mortis,vt ptimi parentcs iub fici folus
KeonTtus^cumMaria matre eius(qua fciebat ex prophc uYvhg incm MMriffc Wtut cffc ex Dauid.
d
Etdixit,i-NaibanatlVc\ dubitando intcrrogat vcl
niatvtlceifpcritus^ciuitatetatinominispoffecflealiquc
T%f<SSZ& C
.
boiiinAelexinmVmdoaorem,velfummufaluatote.Di. fios vel germe munditix, vel fandi eUwcn.m vi.vc tas Vtria- afit jsnuciationi coerue iubditur^tv
aftir-
&
vbipriusviiusefletadomino&quxuius,quadom deret &: quarretet.&antecrquamperapo holos voc i âbbi t cs filius Dr/.Quia cognouit Nathanacl Cb abfenie vidiffe q ipfe m aho loco geflcrat,id efl, quon
eft,fimulatio.Si.n.habet pec
& ubi vocatus
fit
^liPPO.qd eli
indiciu Dcitatis,
cata.c6fitetut.Nonetgonegatpeccatote,fedin
eoiaudat
contellio-
tutn61olumagiftrum,iedoiDeinuu,^t-
^^
111
"
-- -
H*
InuenitPhilippus.Hif]50r;co/z/e7cfer7^<Jt/?d^//V conuerfto,i}H ofleHditur primo inchoattpcr TbiUppum,& fecundoco Vbi fummata p Cbrijtii,ibi:V'idit Iefus.OVca primu cofideradu,cp a Cbrifto inflruclus,init ad quxrendu Tâtbanaelem fratre lippus
l
MjCOLAVS DE
L Y R
A-
turqfitdnatorin
Ilrael
,&egrefluseiusabinitioadii
Herodi legis fcribd rnderunt Betbleem eratnatiuitatisfuxl Cbrifttu nafceretur,cp
Mat.z.a.Et ditlumfuum conftrmauerunt per fcripturatn
fi
hoc eum habere fratrem in fide,ftcut in carne, fmm,deftderans dx fcfttlnuemt Philippus Nathanaelem.Tôd cafu in efl quod ucnit eumfed ditigcnter qu,fttum,vt dill.uesl.lsle autc Tâtbanael rrat bomo titeratus,et edoilus in lege propbetis,& ioVbilippus litt ratus a iam erac inflruilus a pr'tncipio,in quamuis effet parum
&
&
Micbx.y EtprnpterbocTâthanaclcoccffis duobusf^^M manifefle veris,<]U#rit dubitatiue de tertio diccns.h^^F aliqd boni effe?Ef quia Vhilippusnon eratperfecleH duxit eum ad hfum^vt ab iUoptenim audiret,propter
8 Dicitei Philippus ve.Ide(l,addifcereab co.Tô. fccundum vcritate euangelu CbritiHS natwsfuit in Betb bci Mat.i.a.& Luc.z.a.funt fuerat pr&dillu p propbcti nutritus in 7{aâret,vt babei Luc;z.f.& $.d. & ptws
de ipfo,idco cbriflo in fcriptuns legis pmpbctararti loquentibus annunciaido Chriilufratrifuoûemfciebat literatumftuccpit a te ftimonw tegis,& Vrophetarum dicens.
&
&
boc vocai a propbetis Tââncus &ficpatet cocordiapropbt'
Quem
fcriplit
Moyfesinlege.WocfcawffMrCew.pfn.t.Tô
Viditlefus.H/r defcribitur couerfioVathanaeiit,cofarn\

effe
aufereturfceptrum de Iuda,&c.EtDeut. 1 S.f.Prophetam fufci tabit vobis Detis de fratribus veftris,6V:c.Qf adlitera deCbri
iio funt intetligenda,ut patetper prmditla. 5 Et pzophc.Omnes enim propbet* de Cbriflo
per Cbriflu,vbi Cbriflus ofledit fe verum
Meffiapror
'
dx t.Cor.t.d. 1 trib.(ignis,quia legifperiti figna quxrebant,vt aQb\ ftgnapttmt.Et inpturib.locis in cuangelio perunt ftgna
loquuntur.qaad
pro
SecundumponituribhKeiponditlcius.Tettiumibr.K
lhznac\.VrimumfignumfHitmanifeftatioocculti) prxji.->itis4. tionis cordis,& puritatis confciemix ipfiusTâthan.. hoc efl quod dicitu poterat effe nota nifi virtute dinina, dit Iefus Nathanael venientem ad le. Hpn fotum r.
Chrifium omnes earum prophetix principaliter ordinabatur.
4 Inueuimus lctnm.iiuafidicat.Hocnomencongruumefl
nome ponitur exprcf pbetis,qa promittunt Meffia Saluatore:Hoc et de cbrt{io,Habacucb v/f.e.Ego autem in domino gaudebo fe
6C exultabo in Deo Iefu meo.Et in Apocrypbis Efdr<e.Et erit pofl annos hos,& morietur lefusfilius meus,& conuertetur feculW.
$
&
rius.fed etiam vidit cor ipfius intcrius,vnde fequitur. v 10 Et dicit de eo.Ecce vere Ifraelitarin quo do!u
>jfia
1 1
Iofeph.T6i/(/)/)Hj- hic loquitur fecundu qucndi,quia putabitur eius filiusvt habetur Lucx
Filium
cocm modum lo
?
:
\loc
etiam co
Dicit
ftne itetioc doli etfalfttatis veniebat,vt veritatc co; ei Nathan.Hit ponitur fecundum ftgnmuqu'
.
fonatfcriptmrx,qus ctamat vbiq; CbrislTi defcendere de ftirpe

uid,de cuius tribu erat lofepb,proptcr quod
Da
& Cbtiftigenealogiap
latio occulti prxteriti
Pidens aut Tâtbanael <p conditionev m

IeillSCx:dixit ci .Verreue
cffes fub ficu,vi
mentis exprcffcrat,qux fiuit vnde ipfam fciebat,dicens.

12 Vndemenofti?Refp6dit nem alterius occulti.
ipfumcomputatur,vtpatet Mattb.i.& Lucx 3.0Q^namuis enim

matrimonio coiuntlus matri era( ciufde tribus,prout dijfuftus dcctaraui fuper Mattb. eius.qux 6 Nazareth. Locus <t ifle confonatfcripturtt loquenti de Cbriin
non fuerit pater Cbrifiijuit tamcn
ij
PciUS qua Philippus te vocaret cu
fio.Efa.i
1 .a.nbidiciturfic fecnndu Hebraica veritatem.Egrcdictut vit ga de tadice Ieffc Nazara:us de radice eius afccdet Et ideo Hatbanael videns banc cofonantiam. ftattm rcfpondit.
&
ldefl,cognoui propofiiu cordis tui: ad literaprius toquuti / tati difianti. inuice de Cbrifto ipfe Vhilippus fub ficu,in
&
A Nazarct potcftaliq.cfle.^^rTOatiMC (ecundu Au^.Alatcr
flus cos no potcrat uidere oculo corporali,nec aliquualiw pr&c fcns qui potuifct ci rcferre,& ideo ptopter hoc fignu
1
&
K<
exponitur hoc fccundu Cbryfosl.negatiue dubitaiiuc.iiuia(ficut diciumesl)iftc lâihanaclcrat lcgifperitus,&ideo viditq, duopri ma non habeant caiumniamfciUcct efi leftis et
&
Tâtbanaeifiatim
14
confcflus csi
ipfum effe Chriftum,vndej<-<l

>a
Rcfpondttei Nath.&ait.Rabbi,tu esrex Ih.Idefl

'
nomenpropriu quod
gcnut juluct Dauid. i'cd de toco vidcbatur effe contra fcripturam Matbex.^.a.vbi exprelie dicitur Cbriftum nafcituru in Bctbelee.Et
tu Bithlte Epbtataparuului iu rmlib.
ludxi Mefftam cxpetlatur,vtfittcx Ifrael. Expetlant.n.ocs u boc inodo vidctur loqui ifli Tslatbanael,q regem futurum.Et v< iur babebat adbuc cognitionem pcrfetlam de Chrifio . lôn.n. intcllcxilie tunc ipfius diuimtatcm ,quia non dixiffet :lu f
(
Iuda.Ex
te
enim egiedic
tut qni
Ifracl,fed
potms, tnundi. Etpcr boc quod
dicitur
Tu
"
/'
loanms
C ciftuminquoprobatusefleIfraehta,vtdicitur>ideft>vi-
Cap.
I.
io;z
_>
disDeum.
'uesfHius Dei.ft
-
OiRYsosTo.Qnafi
dicar.
Tu es.quiex-
Jtabaris,tues,qniquaerebaris,quia.n.argumentuminmora priori icabile fufcepit,venit ad confeilione , &:
&:przi~icant,&:defcendentes,duinfimisfe coivc.npcrant &:humanadeeopr.XYhcant.Etmaiusefteiscclfi aperiri^ ytraq; in eocognoicere naturam perangeJos,'quam vifos, ideitjprjefcitoseflcdum efsent uib umbramortis.Si.n.ibi manerent quid profuifset. ibi videri?
entiaoftendens conpofteriori >ne deuononc.

,Iti
b
2
^fngelos Dei. Saepe
^.fubarborefici veni/Had fijcm.
M autem legentijulermonehunc
anantur.Fetnis.il. a
qi
Rcfpondiclefus,& dicicei:Quia dixi cibi,vidi cefub r

a
ficu, cre-
boc miraculum apparuit, quod angeli

fup Chri
c^,
p Cr
iiiudpuum veniihadfidcm.veniesadmaiora.
z afcendebant &c de-
<}is:t
maiushis videbis.Ecdicicei: Amenamendicovobis,vi

,
Hocma
us .
Jcendebant 4 ftum.
5
poft
miraculacv b
d;tnnamcftcoref- c a quoniam fihus d

,
debitisccrliimapcrcum,&anjTelosDciddccndcnccs&aiccn r ndentes luper huum hominis.

i
dicit le
/^^.Chriflus fihum homi

mi
nis.afhmas quod
ei,
i
beatihcatur,
atre reuelatio-
nus eft. f. humanua- E tem Nathanael &c

'
nniamlufcipiens.Nathanaelautemantefigna&dodri
nhocdicens,nihiltaleaudiuit: Eftigitur huiuscaufi, $i n
a
Petrusfilium Dei,quod maiuseft,aftirmansdiuinitatem.
'aiamverbaquideiocutuseft Petrus&: Nathanael, no emeadem mente.iedPetrusquidemconfefluseft filiu Ii,&:Deum verum,hicautem hominemnudum.dices:

j
j
//rae/.Deiautem filiusnon &:orbisterrarum vniuerfi. >eliseftrexiolum,fed

;s filius
D',induxit.r
es rex
Ecceconfirmatio vtriufquenaturxin Cluifto.lfticonfite tesdeitatem,merenturaicendere,illeafierens humanitate teftaturieadredimendum venifse.ywpcr/j.&.Confirmatle efse hominem nealiquierrarent ,credentesiplum tatum elseDeum.vt etiam Petruscumdixit Abfitatedomine.
d Superfi.b.rk CHRys.Videqualiter paulatimeum a terra abducir.cV facit cpnon vltraeftimctChriftum else hoiem
folum.cui.n.angeli miniftrant,qu.iliterhichomopurusef
fetJper
M.u.irj.
0- *
1
a
c
^ftitiffj/Mwêr^Mw.Nathanaelilraelitajdicit vifurus :rtum ccelu,&:angelosDeidefcendentes &:afcendetes a
'
r, '
3*
^jlnnpatnarchaiacobviditfcala,&:angelosafcendentes
îefcendentes.qui
hoogitur fuadetangelotum feefsedominatorem.
perbenedi&ionem k AvG.Quoddic1;umeftNathanaeli,modo impletut i^hriftianis,quiapoftq homoDeusafcendit,credentib.

i
vocatuseftlfrael.
Sicut.n.inproprium regishliumdefcenderunt &: afcende

miniftriregales, hocquidem in temporecru cis,hocverointempore refurrecliohis&âlcenfionis , led &:ante hocquandoaccefsetunt&: miniftrabantei &:quado euangehzabant eius natiuitatem.
runtineum
jQaperitur
es,fuper
adituscoeh.EtuidentangeIos,ideft,prxdica cu aicendentes,dum arcana Deitatis cofiderat
&:pra>
CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
ft
vbiduplicatur,rft fignum
maxime
certitudinis
&
firmttatis.
}
i
confeffus eius
w,Tues
diu\nitatem,ficut pofiea confeffws e(t eam Tetrus Chriftus filiusDei viui.M^rM6.c.Er/?roprei' bac
ifefftoneraditluseilbeatusa Chrifto,fedintetlexithancfiliatiomperquandam exccilentiam.
5 Videbitis celum apertum.i.o^/(?^/2 diuinitatis in bumana mtura latentis.Si.n.quaratur,ubi hoc videru><t)Voteft dki,in afcen jlone Cbritti.ut babetur ^tf.i.b.Cumqueintueicntur incxla
*
N
,
euntemillum,ecceduo
rttm
.
viri afti, Szc.i.-iuo angeli infpecie viro nac
*"
Refpondit leius Hic ponitur tertium pgnum,qu/)d dt\futuri.Modus.n.cognitionishumanxeft,vtabimperfeiio,ai fetltonem ducatur ordinate,ut patet i.Vhyfi. Et quia gratia per
.
reuelatio
prafepulcbrum
Similiter in refurretlione uiderunt apofioli angelos Hantesfu- re non in paffione apparuit angetus de ccelo con foerisvo CbriHi,
&
ejl
:>.tram, ideo confimiiis ordo efi in cogmtione gratix,quia priimperfeffior,& poftea ad perfeftionem deducitur,proptcr qtt
fortans eum luc.z z.e. Qitxritur etiam hic. Quare Tâthanael non fuit uocatus ad aposlolatum,cum a Chriilo fuper aliosfuerit comen datus,ut patet ex prxditlis.Dicendum,tp Cbriilus upluit primos fun
dxtores ecclefi
ftmptices homines eligere,ne prima conuerfio homi-
catu * ad
t
Tâtbanaelcm iam Chriftum cognofcentem quantum gratk excellentiam , vlterius deducit eum ad cognofcendum fua
rifius
ipfutn
num adfidem humanx fapienti-e afcriberetur,fed diuin^yet p> opter

hoc
ifie
iinitatemperobfequium angelorum fibi

t.
\nlU.n. natura efi fuper angdicam
exhibcndum tanquamfunifi diuina,& hoc efl,
Tâthanael
& 7îcodemus,de quo habetnr inf.^.a.lôfunt

homines literati,fuerunt tamen a prinfi
inttituti apoiloti,quia erant
B'r,RelponditIelus.Crct/w,/. mecfie Cbrijlum,quanW

'
cipioadfiae uocati,nec
a principio
omnes fuiffent fimplices,crede
exceUentiamgrati*.
Maius his videbis. Cognofcendo virtutem diuinsfttbfiantite.

ckti.f.
1
bilippo
& i{athanaeti.
renturper oppofitum per ignorantiam dccepti.V cfiquam uerofides Catholica fuit radicata. Taitlas uocatus eft ad aposiolatum, quauis
literatus effet.Fnde dicitur i.Corint.l.d.Vidttc
vocationem v
Amenamen dico vobis. Ami,idem e!i auod fideliter,&
ideo
ftram fratres,<7/ non multifapientes,&c. '
vbi
NI-
Mo\ALlTEi{.
t-
dicunturaicenderefuperfiliumhominisjquadopncdât ChriftiDeitatem,&:defcndere, quando proensamore

quxruntreuelaieproximineceflitatem.
Mnmmedicouobis.Vci quos fignificaturprsdicatores,q dicunjl
MO-
1.
Jnci.Ioannis.ri dicitur Hpoflit.Et hoc patet in Arifto. unnreralios Philof.videtur verius fcripfifle,&:c. Lictt MiM.no demoftr auerit mundi nouitate,no tn concludit con
4rium,ftdfijm rnente tius hoc
priuationis,priuatioaia ficut accitasnondr totmodis ficut ujus.ie cundii patet. Tâfcimitla diftonem non effet diilinguedum intcrple nitudine gratice unius fantlt alia.De quolibet.n.fantloru ueru efi
&
uirtutis diccre,<j> nopatiiur
defetlum,cum oes uirtutcs ftn connexte.

q,
pMet per rones c;us
m de cxlo &
tanqua prvblema netttru reliquit, rnundo inlutnti ,in quo non vfa
Têc dicedum vi;cp infantlisftt uacuitasgratix, eo
conmgratia
ntatedeuiade.Tâ cu Vhdofophica inuefligatiofolu roni naturaii ntaturfcdm qua mundu inctcpiffe non eft fcibde,nec demonfirabi.
prcut
nonredundatadcorpus, ficut fupcmaturaliier concipiat. Sed ad dcclaratione huius attendendii eft,q, licet in facra fcripturamultis
& diuerfis attribuatur plcnitudo gratice fcu fptritu,vo taequaliter in fmgulis intclligcnda
cfl
S.Tho.pkne tradit in i.par.q.^6.ar.2.in corporc.q.idtirco detnonfirado mundi nouitate non deuiata rbne.Similncr circa
ntias
men umformiter feu
C
tj
buiufmodi
r j1
feparatxs conattts efi adinucnire numtru. correfpondemmero cdefliumotuu pcr boc r.o exciudens quinplurespntcfe
telleSuales feparatx, orbes nb mouetcs,ut patet procefsum icmateria bene aducrteti.Simd.tcr circafcticitate non r a
ttate
'
plenitudofedinquolibeteorumcxprimitur,uelfalteinnuiturillud cii legitur de refpetlu cuius tatis plcnitudo gratit attribnatur,V.

BrfeleelExod.3i.a.I{epleui tu fpiritu domini,&c.lbid.fi:l'iungitur. \n omni opere ad excogitandum.lnquo declaratur,q> talis plcniiiid?
refertur ad ola artificialia perfecle difponenda feu cxercenda . Curn aut ttgitur de Stepbano Atl. 6. b. Vlcnus gratia fortitudine. Ibi dem dcctaratur ad quid referenda ci~t hac plenitud,f.ad facienda fi-
ti.rfpiri
ttirTanfti
diue^J.
denijffc.Wa
in\.& vlt. Ethic.ubi defxlicitate tratlat,no
&
defdititatc politica, feu de fatcitate ff>ecidatiua,quix, in ntta per natu\<a baberi pnt, non aut de fxiicitatc fupernatHrali,
nift
gna& prodigia,&adfortitudinemartyrviexercenda,Similiter cum

di de B.r.Tlena gratia.Lu.i.c. rcfeAcndacftiltapienitude feuextcndendaad tantam plenitudinc,ut dicebat genitriccm filtj Dei. De-
Cor.z.b.&et E/o.64.6.Quodoculusnon ^Talis.n.f&iicita4 fpeculationem naturatcm tranfcendit.

1.
nusah
J.
I.
yc.Vbi dx inpoitil.
Plenfl.n.opponitur vacuo. H<tc
diftin
cebat.n.fecundamcflcgratia, quxantore gratixnonfoluminmentefed in ucntre ampleclabatur. Vndc. ingl.fupcr illud uerbum,gra
**
iOjj
fg
Glof ord.& Nicolai de Lyra. j

ifundadumfidem
lc 4
.anfidei
& cbarita
Cbrifti vniudfalitcrin orbc per

i
plc
avcritatc,ut fcntiamcum Anf.mudi aeattoncmforeprohia.

trttm ftne crrore,quia
Quajt unigeniti Jatis conferiiorum noftrorum clariSuper omnem naturam \Aug.dicit. fatcm ttumtjhfU menie eriêns, ad ipfum nos bonotu produxit ver
plenitudo bunianitatem ineffabilis cil genito,qux quidtm cxtenfto etfecudum auodammodo infinita,tanquam r.ou ad mcnfuram data,vt infr. ?.</. jm quiJcm cx tenjionem plcnitudinis gratix Cbrijii F.uanêltila a patre. Super quod verbum innuit cum dicit:
J.ietlaratur,perftgnavi(ibiituhanc veri dtmooftrantia.Cum aut de Chri',io dictrrtnr.Tlcnumgratix decet fiiio Dt i naturalt vni talts fatis,extendcda ejt prout
i li>:gua:um,& huiuJmodi,pro imi; (ibiltm plenituuine
omnes
rationespoljibilcs fieri cuntra ><
&
fas
fidci funt fophiJiitx.Dicit.ti.B.Hitdiuus lA.deTrin.r^tfpuitc. inutiles Tbilofopbi.c,fides con(ians,ntc bu>,.
&
qones
ptiamm fallacus f*ccumbcns,(polium fc prnl>tt

igitnr de Burg.qui îrislo.\veritatem dictt non errajfe. rationes
vcrita* fatln,
rum
capiiofas
dubitatem,propte Q,namuis.n.pcr dcmonilr.

,
(U
vcritas aliqua non fit fcibiUs propter fopbijma ncutra. dicitur dubilabilis
&
tamen ftnc
&
Inco.c.vbi dicitur. Ttenumgratix
&
ucritatis.To\lil,uole
vt prophttx aut altcrius bois vel angeli ticem.q.d. tnangelijia, non

alicuius fuperiorum Htrtutum,fed t/uafi ipfius dominatorisfipftus re Hxcjt i>g. gis ipfius naturalis /; /w vnigtniti.
clarare dxiam plenitudinis gratix Chri(li aliorum,dicit ple modis dr vnum, tot ponitnr vacuo.Idcirco qttot rcliquutn,: non confnare rationi. Sccunio dicit Burg.dicit ilta diji^pcm
&
&
,
<
^L
Dt
non bene adapta poftto
i.
Trimum ojlendit ex
.
eo
ep
plenum
III.
In co.c.Vbidicitur inpojlil. Cuius non fum dignus Vt folu.lin c us coirigiam calcianienti. De hac rr.atcrta,(.de ca>ciamentis Clnifli,uidc fupra in add.Mar.
cuumopponuntnr piiuatiue babitus.nic dico primum,quod anteccdcns efifalfum, conj tia non ualet. Tâmfecundum modumgradualis habitus accip
Triuatioveronondl totmod;
&
modigraduales priuationis. Habitui.n.fimpitciter perfetlo o/

turpriuatio ftmplicitcr
,
t.ubi dc
E P L I lo.l. c.vbidicitHr, Mundus per ipfum

dicit Ar-.fto.erxaffe
boc targe tratlatur,
C A.
factus cW.Tofiilator
habitui autempartiali opponiturp.i
friuatio.x\amficutunuseJimagis udens quan.atius,& fu., cfi magis fciens qua alins,ita unus c(i magisignarus alio,&c.
d.tto q,pltntim\& vacuum oppomrounrprin igitur.quia huc quot tuodis di unum,tot modis dx rciiaiium.Antt eSi contra Arili.ql.Thyfic. quivult vacuunrpotius ejfeensp
de mundi ttcrnitatc, inttiligentiarum numcro,
cr fxlicitatc&c.Burgen.affumit îriji.infui defenfioncm,afferens cum non errafje, quia innittbatur roiii naturati fecundum qua mun-
&
dum incxpifjc t-on tlifenfibile . I\clinquit igitur tanquam problema ncutrum.Sedmirum dc Eurg.ffc opponit fcholx Tarienft fineneccf
fitate
tento
cumfcbola ibidcnupTvbibct Catbolicos cum Jtrijlottlc in his errori aiv.s in fuis libris repertisfcntire, bu ' prxferttm quia fccundu *4r;Jl.omnc verum vcro confonat . Suum autcmprobiema quod di-
& &
tum quam priuatiuum.Iâm fi effe priuatiuutn,ej]ei locu cum aptitudinc habendi,prout dtxerunt antiqui quos ret
^trifi.nbifupra. L>ho
fine rone
Venerabilis.n Gulielmus epifcopus Tarifienfis
dfccundum Burg.vult oslcndtre q, poji

.
&
nem tatcm non bene applicat,ex co quia
uidctur (vt dicit cnuditm iilam applicationem non tffe dijiinguendum intc nem uniusfaniii alterins,quia nullusfatifius uirtuta
&
cit
neutrum,non confonat
ei
quod Catbolice
efl
uerum,igitur proble
Jlriftju multis locis probat putat (iatum in caufis.Standu igitur erit in omnigencre cau* demonjirarc eficietis. farum in niiquaprima caufa mgenere caufartim finatis
mafuu falfum.Itcm ipfeidcm
&
fctlu7/i,cum uirtutes fint contiexx.Burg./ic replicat qua,. tor non intellexa it uel intelligcre nolucrit. Tâm TofliUai
&
dc defetln uirtutis,non loquitur dc habitujl d degradii.Oibu tutibus Jtmui concurrentibns in vno fecundum naturam babi
S~\at
jlpud Ar:{\.a\Jignatur unusprinccps in ii.Mctapb.qucm in S.Tby JLb hoc quidem ante dicit dcriftcorum nominat primum motorem. totam naturam dependcre .Vnu igi uatum cuniiis effe,<& cxlum
cedcre
&
deftclus in omnibus fccundumgradum,&bot cporttt 6 nift uelit incidere cum Begar.in clcm.ad noftra.rn.di
uirtutttm,ultra
turfotum ab Artji. ponitur independcns,

naturalis cognitionit, non
eji
& quamuis fecundum B,
dogradum
ipjc ig tnr
qutm
cn quis non poffit proficere,

.
Burg.dk it Chrtjhm expcrirnaitalitcrprofecifte.Lut
jlug. l .de Trin.difficilefit plene wtelligere creationem fecudum uia
tamcn
&
impoffibile fuppofitis princtpus
atiquogradu, qutrn tamenpoilct babere,fecttndmr entiam priuationcm potefl dici uacuns,fi faltem uacun
&
diclis
Tbilofophorum,& alijs fimilib.jêc per rationes abducor a vcritate,
n utu fmtpriuatiue oppo/ita prout Burg.vult.
C A
V T
II.
ita&filiu.Vocatuseftautlefus&difciptilieiiisadni
ET
a
PoftoftenfionemChriftiper teftimonialoannisdpfcfemiraculooftendit.
dietcrtia. A\'g.
&accedit.Neque.n.add gnitatem reipicicb.it ib.. beneficium noitrunvQui.n.nondedigr.arus cit

;
r/<>.Significattertiadie,ideft,temporegratia:,pofttcfub Jege Chriftu ad nuptias ecckfix, p tis,id eft,ante lege venilse. icrcarncm vennse.
&
uiaccipere,neq dedignatuseltad nuptias

;
venifl
ft
Avo.Erubefcat
T II. _
tgitur
homo ehe iuperN^^|

faftus
Eercarncm Vocatuseflautem. Vocatuse(lautem.

In quooftendit
Ho.
li.l
j.
^*^*****
no
_,..._ V C A
1
Dcus. Ecce
.
defpiciedas nuptias a
tm
i
fji,,
die
tertia
fj.u.
quas fecit.&lacra-
funt in nupticE faclx

a
Chana
efl:
venitadnupw
Materfigmafynsyof*.
,
mctum
iivlinnat.
nuptiarum b
Galilarse
& erat n-Jter leui ibi

ck. difcipuli
2 CHIH 3p d P
M
j
vocatus
t
5
efser, inftiroii
"k
C R Y S O STOM.
autem
leius,
eius
ad nuptias.
pn
^'B EDA
Vocant ad nuptias dnum,non taqâm magnificum aliquem , fed fimpliciter tanquamnotum,&vnumukorii,vndehoceuangehftade clarans,ait:Ef#r< materlefuibi. Sicut.n. matrc vocauerunt, ita&
etiamadnuj
nire dignatus eft.iuxta litteram fidem recte crcd
nrmat.PorroTatiani,&:Maitionis,cxteroruniqtic pthsdetrahunt,perfidia,quam fit damnabihs.
*A
NICOL A
*
V S
P
LYR A.
CT ^
C A
VT
ncm naturxjccundo quantum ad effe&umgratix fequentt. Erat homo.Trimaadhucin duas , quta primo ponitur o)
,
II.
dic tertia.QoriMw ad efjefequitur operari, cum omnlt ftnt detcrminataproprio opere,ut dicitur ^.Metapb.ideo pofiquam
cnlofum coram difaputis,ut in fide firmentur,fecundo,coruM M vtconuertantur,ibi. ToSlboc defcendit. Trima intres,qi
ponitur miraculi occajio.fecnndo
,
<
etus perpctratio,ibi.
euangetifia ojlendit diuinitatem Cbrifii pcr xternam cmanationtm a patrchk confequentcr dcclarat eum in opcrc,f.pcr opera miracuhfi,quxjunt diuinx uirtutis manifcfiatina , quia tranfccndum u>r-
Tertio,ippus probatw,ibi.Ht dixitdsMus.Circa f> t uini in nupw, T au,quod occafio huius miraculifuit defetlus
cuaii^clifla dcfribit ipfts nuptias.
l
jvmfio. tuttmtotius naturx crcaturx . F.t diuiditurintrcs,qttiaprimopo. nuntur opcra qvxfecit Cbriftus intcr homines conuerfando.Secttndo,qux fccit moricndo n.c.Tertic,quxfecit rcfurgendo zo.ca. Trima tn duas ,quia primo ponitur opus diuinum quantum ad mutatio-
Et die
te.f.a uocatione Thilippi 8_ Vatbanaetisfratris
jtc notatur tcmpus. a Nup.Ef//r 'patet locus
Chana.n. quxda ulU

cft
c(i fita
1 1
Et eiat mater Iefu ibl.VocatUS
autem.&C-iffi
nem
*P vts
Pcr hoc rigmficatuhcp epilcopi conlecrario fic proj lum animarum,8_ propter tranfmigrationem ipfui mcn virtutum 5 Ha;c.n.duoinleparab;liter concotv
x7x-
M
x
l\
^l
\.
^^ffcr/i4J7pt/*.MTsTKE.Nuptia:tuncceIebraturqua do Iponkis ccclcfi.x

t ln cbana.Chaiu
lcilicetcpifcopusconfecratur. zelus.Galilga trafmigratiointerpretatur.
bcntepifcopalem
3
Itatuni.
r norat
Etcrttmater.Ua ex confecrationetalisepifcopi
v-55
j
Ioannis.
fionifi
Cap.
II.-
io;j
P,-
T
,
.'
cui pignus dedit bonfam q redcmir languine fuo, sJitum fancnim,g fibi conmxerat in vrcro virginis.Verhumana>&: v:runq ; vnus fi biu eft fponfu<A fponfacaro &: idemfiiii
pt j;venir,q
AnG.QMidantcmmirumfiinillamdomutnadnuliinhuncmundnm adnuptias venit?Hec.n.
prxdicatbeuangelio,nifi virtutc Dcitatisoftenfa
&
mundo,tuncerit hora.hon
niandi, led
meam,& itc.fu.cam.Non.n.author tpotum fito tpis iet>i tur,Chana Gatilcea?,i. zelus tranfmigratiohis ibi nupticqa
hi luntdigni Chri.
calumvoiuntaris, vnde. Ptatem habcoponendialarn

necefliratis vi hxretici
liuDei,
'
SiimuVh.scft.vn *e roceffir tanqua

fpdusde
fn
thalamo b
benr.Et dicit ei Icfus:

,
tâ^^^m^fazg^ muher Nondum Qmd

mihi &. tibi eft
pafli.
2 V trtute S ,detcruad c ? los tranimigranr.

?
A.
,u,>^tTnicM<*fc4)iwin.rouin, oftenJttur& humana n.iu.a per
quiaiMt<TîAii.^&4iî>f!nhcttij
nem.
Mater ibi,cuius
rUSthalamtlS
vrefuit.
ii
viderur noga:e
fiiius
futoia.
5c :k
vt
teiinodc
ftj,
mTrabTaquafa-
vcnit hor4 mea.Dicit macer eius

xcrit
virtus latentis
ptatisapparcat.
YoMuorvirtus
tem iefusdcfiderio E vobis , tacite. trantaurem ibilapjdex 'j> hydria: iex pof]- 6 pnccedcntium P atx J CC undum * purificarionem Iudxorum , capientes fineuke 7 trum,& ductpuli, * p 8 &miniftn.Innup- \\
.,
if.
mimllns ; Quodcunque div

's
cX vHSiSw
5
hyao,.
Beflncreationc&rgu beiationc cxli &: terrc,& quod quotidia aqua plumc pcr ex paruo leminario vii m a.ni 11 vertirur, &c quod hccnaturaliter fiunr, iam ex vfu W;escreantur. Sedquia etfi minora prcercr folitum na vi erunr, &cideoquasdam
tu:libiDeus feruauir,
etrnoperarur,ad his b uidmibi.Avo.ln
ni
tiisvinu defecir,ga fenfus Iegis pcr carnale expofitionem Pharilaeorum a lua

-
mcmonam reducitur.
pcrquc
virtus quarin
maioiibus
inhonorat
no negat matrera, vt hxretici dnr, eam , qui parentes honcrare przcepit Sed
.
pnfcaviitutecepcratdeficere, fed Chriftusaquain vinum conucrtit, dumq carnalia vidcban,ty P irituaUaaftendit,& (uperficie litere, plena vinute celefti viderifecir. Chriftus n.in prophetis nondu mar.ifeftatus ,qiufi vinum inaqua larujr,ledcua P eruiteisfenfum,vtintellirerent (cripturas,
ipfos vir.o inebriauit,&' metesa carneahenauit.Scripturx funt lex &: prophetx Pfalmi. He oes fckm literam aqua infipida.lccfm fpintu vinu funt.Stx hydria?, (exauates,qua Sexhyi rum nulli defuir prophena. Incipi t.n.ab exordio mudJ.Et d ix fcr "
&
f.
lUxigcnte.miraculufacturusnoagnofcitea.q.d.Exeocj uiih.non ope:or hoc,agnolcam aut te peodens in cruh umvtrilutscuramtuidilcipulocommittam,fednon non dct efTe pafdi a vpit hora mea,i.o PP ottunitas,quia
(
'
eft
Abraha.Tcrtia vfq^ ad Dauid.Quarta vfqj ad tranfm igra-
pnma aetasabAdam vfquead Noe. Seeundavfquead

tionem
xracct.
NICOLAVS DE
p
k
e:
n.
L Y R
es
fuerint in ijiis nuptijs,
rttjius
nominantur^quiu
n Jefus,& mater eius dij: ipultcius non fsi bic mentio de nuptijs ni(i raticne
t
&
A.
pictatemouuoluit pnCnccHparc ttmpus dcbitum faciendi rniracu-
lum
Illu
d rn
m mhaculu inter miracula Chrijlikrat primhm, & ai

dicitur infra eo. b.
conjjtmathnem difcipulorum,ut
& ideo
debu.it
imliibidl perpetratiyjuod f*it faclit
ad difdpuloiu confirmationc. tt Ufu cperationcm, error eorum qui dicunt nuptias ific peccatum, f mater eius non fuifjcntintlla tji fi nuptix effent illicit,Iefus
i
ipfius
hoc et exclud.tur
& &
per matris inurpeUatione
e8enotumibidemex'<flentib.& gratumipfis conniua-itibns.Hoc ai* tem maitis fuit eo quod fatlnm tjipojl vtni totale andefeftutfua ft Er quia mater Itfu ivtale defeteafuiffctfaflum. uoluitprxuenire
ttu,utpdi6tu
Scire tempus
efi ,ideo
dixit
illt
lefus:
Quid mihj&:
e(i
tibieft.
/ etatc.Dicitur etiam
communiter^quoi
ijie
nptix
fuerur.t Ioan,
aptum admiraculafacienda non
mibi
&
QJ.
comt*
t.bi
x tnonitpcr
vocauitame confmmatinne ma Ivigclifixjquibuscum Chrtflus ec clefia copulacarnis,Ex hoc in obferuatur^q, ont car
tUopuUmpotefi Ihite alter conuguintrare religionem. Hocau* dicit.ir uo li-pidttHrperditlum Hteron.i.prologo,vb. q, Chrtfius 11! nubere uolentcm,hx quo ndetur,^>nuptixfue eumdenuptys in alvs nuptvsfuifje Hoc etia ui itjn,qni4 Chrfius non legit ur
turper
ne,fed mihi Joli couenit,profter quodfubdit:
tiondycn venit ho ta mcajirf efl ,tcmpus conueniens ad faciendutu miratulii mthifoli ttolum.Ex hoc autem quod duitur,hora mea^Lcut quidam harettci ~
dic3iTrifciUianiliiyquod facla Chrijii,& aliorum hominum fubia. prifcil(idcrum.Sedboc efi falfum, nonfolum ide Cbrifto , fedet de lianittaomni homine, quia firtus intelletfnahs non efl coruni '
cct fato
i"
bccqucd mater lcfu erat
<bt
taqua
tn
nupttjs n potis
fui,
porali,o ideo non
pntnmeji vertfimile,q>tod ipfa ven'tf<et niftmultum aitinuiffet >i,fur. iuit ad lh lijaketh tognatan: fuam fijlmanter tamcn , vt
\betM Luc.
1
ailiâta organo tfi fubietlacuicumque aclioni corporalt, fpterp influxus fidtru r.on pertingit diretle ad tpfum , fcd tanrumodo indt-
.d.q-
ia
f cundum quod
dicit
Umbrofnon Itbenterjia
rele,inquantu tmprejfio fatla in appetitufenfitiiuo redundat quoJi modt a i atpetitum inttlUtliuu^vi dicitur j.de anima. ?ed hoc non.
umpublicQ.fedmagisin orationisfccrtto.
Etdeficiente
Dicit
vino.W.V tangitur occafto miraculi.
r(lpermodum mct(fitatis,quiakomoptrappttit*m intelleclimpot moueriad contrari<m,propter quod Ttolcnijtus qui fuit maximus
jl\tro\ogus,dicit in centiloquo. fapiens dominabitur aHris,quia
#mo Toluif pr&uenirt

deomuitamtjilium
mater Iefu ad eu in.S>CC.^4d fufftcicntia. Ex corde enim totalem defetlum, ne apparetet confufio y
f quitur appetitum.ftnfn'alttatis,fed dit~i.imen rctlf rationis,

txponendu f/2.Nondum
vei")ir
et idet*
quemfchbat ad hoc potentem,ficut d principio doflafutrntper angelum per JpiritumfanCium^non tamenipfum
&
hora mea./</efi
hora co<eniens
nuitauemad miracuia ante {tatcm perfetlam

>t
qnia non decebat

nta
faciei.dimiracula d mefdo cognila.Et huicconforat tkcra Jcquet, quia tnater Iefu ex eius rtfponfione non oflendit petitionem fua rt-
fidebitur.
tdicitei
Iefus,&Tc.Cw Cbriflusmaximam reuerentiam
pulfam,fed conuenienter dtlatam, vnde fequitur, 5 Dicir mater eius mimRTis.Quifruiibantin nuptvis.
t-fdto
uinm
ifMdeiulerit,mirum videtur qttod fic extraneematri fu* refpon d.ch Augufl.quod facere miracula ei competebatfecundum
6 Quodcunquedixerituobij.E*fv#4/ij/.w<
liofuo cognita,impletiontm peationis fua.
omenentidfii
(podendo
natnram,quam d matrenonhabuit , ideopr&ditlomodo matri ojiendere voluit quod in hoc non ttntbatur ei obe-
7 Etintziltcm^&CC.HiccoffquenterponiturmiraculippetratiOy Et difcribitur ueritas miraculi expluribus codicionibus. Trimo tx

parte vaforu,cnm dic;tur:Erant autem ibi la.hy. Ex traditione eniwfemorum ludai vafafrequenter tattabant punficabant ,/ecundu q> dicttur eJMar.j.a.Et ideo ad hoc faciendum erant ibi pofit* itl-e hydrU,quia erant uafa ad reponendum aquam pro httiufmodi purificatione faciida.Et ex boc miraculum fuit euide.itius , quia
rc,<juia in
tc<t
natura diuina nihil habuit a matre, necper confequens ihi &tibl eft mualiquod ejfe tomuncjdeo rficttiQuid tV^.d.uirtuttm faeitndi miracula d te non habeo. Sed quia buma mem in qua paffus cfi,traxit d m3tre,ideo addidit.
&
>
Nondum venit hora ma.ldeft.tempus patiendiin natura mi habto d tt,& tunc te recognofcam,& tibicondefcendj, unde tunc tamrtcbmcndauit loanni,ut habttur infra ig.c.fecttndum r )fo8oni.aliterexponitur,quiafecundum ipfum beata uirgo cx
pieta1
fi futffet
ittui
aqua conuerfa in vinum iu vinum pr<tcxtit>Jfet ibidem.
uafts vinartjs,pojfct credi
quod
S Capientcs Mctrtta qute menfura fingule.
eji,
continens
decem
& fexta-i
.
Metrett
*
.
'
'
"
ii
.
'
l
:,us
M
or.n.g.o^jj infirmatur
\A
T E
P^.
f.diuina, quactanta; virtutise(t,cpfacir
materiameonfola-
^m?ipfius.Sedibideficitvinuconfolationishuma ^&hicppfolHcitudineimpofitajfibi curacdequadr 2.
tionisilludquodeft
& ego no
infirmor; quis fcctdaltTatur
&
alits materia dcfolarionis. Ac"t. 5. gIbant apojloh gaudentes a confpetit* concilii , quon amdgr.ibabitijunt pro nole Itfu contumdia pati Epi UCro,(uccc(Torcs funt
.
ôro,Sedtali P rclatoficcom P atienti P opulofuoim ratur per vitginem melius vinum,i,conlolatio mclior,
Apoftolorum,vtdrindecretis,di.ii.in nono.Et :deo
fi
gan
dent dc apoftplico honore dcbct cjs cfse fimilcsm laborc
1057
Gof ord.& Nicolai de yra.

Uratia DCr
10
popui
data cft
,
M
a
t-onGr*cc,Utiocracnrur.duitut.
Chnitumomn.b.fa
mc trctasbinasvcl
ternas. Dicitcis Icfus: Impletehydnasa-
>
ttacft. Videamus,
b
,c^. a
iiMw&4.fBi.midoa.i M ruum
Archirriclino:
D
qu*inf.nguhsctati b qua bus quafi hydms a- c
:t
impleuerunteas viqucad
|utatpiuieu.ftjUnit. r
iummum. tt diciteislefus,
'
qua rucnt
cxqu<
Hauritenunc?& fcrte
& tulcrunc. Vtautc-uI
S^jl 2mSS ^JJggJJ

<-
5
<s
modoinvmummu
ur.InprinuAbd d
\tPuit.upti
n,,don.u.? ..ic.ib...bjrrdebartconui u uit>pimujni|c ..

b t
.t.
tuitquidcm
impkre
cia ctcat
.
vino,.
*
.
^ auit
af(Jtrcocciditur,&: h.c pceaamiUlc fcu-
Archnridinusaquam vinum *
Vt
,
fuclamV &: non icicbat

'
.
[cd
"[
<.&<
(iMifc
,.,;.
vinum
g
facere
dtmaccipit. lnhoc fiquis innoccntiam
vncfe cflet.minilrri autcm fciebanr, qui hauicrant aquam,vo-
ccrct
,-
6
'
i'e.c
,'
Abcllcquitur,(Xnu htiam Cain fugu. a. quam ablucntem
c.nj.-.uerbi.df.ir;.
i
dcic.rieit
onlum Archirrfdinus,&dicit ci Omnishomo"

:
Muiia . nir icn..

.
<
P riudocc.h
l,.n 1
nc
r.,ba
inucii. &.r.ho.,.ft.
pri- ?one cin euanf,;f biand..dciodc ' hafjcercvef

u
pit
leaem b
&
tcficicntcm biblt. Si
mum bonum vinum ponit

a
3C
cum
inebriati fucrint,tunc id
Q^j.cVo:..nb.-. ,,.ini,c<fiintiguritqu.Qinquaoccu]tum,miiicveic.in
vcroincodemChri B itum a Iudwoccilumintclligu, ;

ttnnt tnuK
.
-
,,
.
.ivafic
quavinumbibir,
vinumvlque quoddetermseft: acm uc. Hocfccitinitium fiimorum Iciusin ChanaGali*>

'
.
^1*"*. Tuautcm
ieruafti
bonum
H * ^ H1
,c,quareanteqnai r p u cn n no n uuuuuuieci
SJt, r 13
2, x? t
fS
malusomn.bushutis.Infccunda,Nocinarcaproptcriu{titiamfaluatur,mulbi.7.0
lius eflct.quia,faliudeft
fubftantiam lnaiumqi:
(
qodmultoi
.
dusdiluuiopcnt.Siquishoccxcmploa
vitiisfe coirigit,
aquam
fb
laluiarembibit. Sedfiinarcaecclefiam,qu;ecuni.
renresrccipit in aquabaptilmuin. bibit.In tertia Abrafia b tclligit,&ca:tera huiufmodi,vinum obediens pro filio offcrt arictem,qui hic difcit obedientia,
ftaaninulia,
omnes
ttanfmiuatc.&ipiam fubftamiamex nihilotacete, quidetn mirabilius eft,fed nonitavideturcredi tis. Propterea. n. multouesa miraculorum magr
abftiner,
;.
Rfg.
*
l:te ^'
bibitdetcrtia hydriaaquam.fi quis inI(aacDeitatem,in arictcChrifticarnem intelligit.vinu bibit. Inquarta,Dauidhumilisregnat.Saul fuperbusabiicitiir.Inhccfiquis difcithumiliari,aquamb:bit,firegnumChri(tiintelligit, vinum bibit.Inquintapeccans populusctptiuatur.poftre
vokns nugis credibik effe quod hebar, ctin & pcruerfa dogmata euertit. Qtiia.n.fun t quidam diconditprem alium cflcdicunt, pluramiracul
toreftmundi, nonutiquealienisutercturad tutisdemonftrationem.
propri
ie
fubiettisiubftanriisijcit.Si.n.coimarn;seiefler,quii3(
Lu.x.
c.
ducitut, hincfiquisdifcitpocnitenriacorrigi, aquambibit.Siquisdecaptiuitatepeccati populnm Dei perlelum libcrariinrelligit,vinumbibit.InfextaChriftuscircuncidicitur,ofVertur. ln quo fi quisdifcit (uis facramentis fubii ci,ficut Chri.ftus, ille aquam bibit.Si in vera octaua depofi tionem totius mortalitatis intrationem ad Deum intel
c ^rarew^M/tair.Triclinium,i. trcsordincsdif tium,altitudinediftantesinterfe,i.doftores,continc coniugati. Architricliniumaliquis legifperitus.q fenfumi

t '
&
vinum pturis aperiredifcipulis , eft aquam vt quando poft rcf urrcftionc.m aperui: knlum,ut
in
co:
fpiriruakmfenfumlegis.Vndeipiriruakm
gerent fcripturas.
r
C
pr;ioj.c
' :
ligit.vinum a Binas f/.Avc.Acftimantiseft hocdicere,vt ipfas dicerct binasquasiSctemas.Suntctgodua:meniura:infcripturis,
bibit.
d ^âi>ia?/jfiFaw.Peraquabapt:fmus!oanni5.r
paflioChrifti,
vnde& vinum priusfaiur.ATCtt

paflionem quanv
ii c(l,Ioanni.quiantebibit
dumpater&filius nominatur,&fpnitus,quineceflario
C (tcommunispatri&filiointelligitur,
vt,Omniain
fa-
e HocfecitMiEK. Ininitiofignorumquaemortj lit).cratdaturus,aquam verutinvinuni,ficotfl
i''
ji.
Mi. ig.
picntu fccillidominc,i.infilio,c^:ijoe^pirf riiwiim/www, Teina:,dum nominato fpintu trinitasmanifeftius intclli

giturjVt.-ôio domini cxli firmati funt,
& (piritu oris cius,&c.

ter.
talisdifcipulisaperuitIenfum,vtinlege&prcB IigctentChrifium,itacarna]esmentespnus lapoi ticimbuit,poftcarc(ukitatos maioriglonacompl

"^r
tt,baptizatescosinnoIcpatrisccfilucvffirituflancli.Ali
Chrysostomvs
Tuncfignamaximenc
NICOLAVS
*
terris.ln
L Y
11
A.
connwsjcdtbat. Et probabile cft,ffnerit aliquis faccrdos a d oslcndcnd m ad beneduendum, poris rjnifiabutin nuptiis
i
'
l<
&
fextarios,vt dicit Ifidorus 1 6. Etym.Sed cuius qHantitatis cratfex tarius,non efi certum,quianoneft eiufdem quantitatis in diucrjis
eadcm etiam terra variatur in
diuerfis villis. Ifido.tamen
ter debebat procrdere,fecundnm legem cjrjiatuta jeniorun Id fj?,' 6 guftatlit Architriclinusaq.&X in uinum.
Vtautem
iiciti6.Etym.quodfextariuscontinetduaslibrastantum, cunium hoc efl valdeparuus. 1 Dicit cis.Id eftiminiflm.
& fe~
7 Et nonfcicbaf^c.I^ffL/ier virtutcm
8
Chrifti.
Miniftri
autcm
Cbrifti.
lciebant,<3cc.
^dfuppkndnm uinidi
Uu*
c*">
ex p*<xcepto
pofita
2 lmplete hydrias aqua. Quia aliquid deaqua iblprius

afiumpferant adpurificationemvaforum fideo quod fuerat amotum^vnde fubditur.
j
iuffit
9 Vocat lponfum Atchitridinus. Quafl ad *rgutndn

vndcfubditur.
Iefus fuppleri
EtimpJeuerunt.Pfi/;ocrti<iw/K/t miracnlum euidentius, cp aqua appofna fuit de nouoy per miniflros quifciebant toulcm de
&
fetlumvini,quiacumimplctixfuiffenty aquaconuerfa
virtute diuina.
cii in
vinunt
loEtdicitei:Omnishomo.Pr<ffnrerf ri ? liimnix. I cft,in princpio. ji Bonu m Vinu sr. 1 4 e H appouii ii !is co :ut:ua:itibus fenfus efi viuax,& p)teft dijcernere 'v.ni bonitatem &.*i

.
<'
4 Etdicit cis Iefus.rV.c confequcter ponitnr miraculi facli appro batio.Voluit c>:m Cbriflus,q> ille qui principrfior crat intcr conuiuss,primo de uino
illo
non fic aittem poU i brictalcmjd^ftbiHur. 13 Et cum inebriati fuerint.tunc idquod de. *4fp'
conuiuantibus
,
;./
tnnc nrfciun:
difci
rncrc inter bont

i.lm-
giiflaret,vt ex commendatione UUhs miracu-
l^Tuantem
feruafti
bonum vinum
vfqueadhuc.f
lumnotius fiacltproptcr quoddiatur. ' Etfcrtc Architi.DicirTiiw4rc'.i.'ric/rnfVj-,at> Archos , q> Archi r, " ce s > ct e P tuchni* fl P tricUniuw,g, eft locus vbi bomines fedcnt in couiuio,
quia antiquiius comedcbantfcdcntes in leclisrfpter hoc infcriptura dicutur comcdentes accubere vcl recubere. Lolus enim ubi jitbat or itines ltitc>'H ad fedcndu,vocatur bk tridiniu, ideo chitricli
prudcntcrfcciflicontrarium.lilctamen ignorantcr loquci
pntiUumcfl. 1$ Hocfccit initium.r/icpo^/.fr
mir.iculiperpclraticc
iit
&
quia bocmiraculum piimo d Cbriilofatljm efl ad manifefit ritaicm diuinitatis,in co lctcntcm, ad fidim alic rum con
uc
&
mm
itpr,
dum,&hoc efl quod dicUur.HoQfecit initium:fBM ift uci
tius
non
cti
Homcn / ropriuêdfignificat illii qui principalucr
inter
mum miracHlum
.SCA ab ipfo fattujit plwitts uidebitur infinc h
Et
10?
er
tj
-,
loannis
fam AAvg Hoc miraculum dominon
eft
Cap.
riae-
II.
1060
--:
cere,quandodifcipuIiiamcong;egatieran>&:deuo
rendentcs his,qu.e fiebant,manifefteaderaht,
ifeftauit gloriam
&
i
B. Virgo
vgl |uieph,nonfiIiiMaria: vel Iofeph.qufa non fokim , fed etiam Iofcph teftis cafhtaris eius ab omnia-
itf
n
cr.
eaqtu vinum
fecir,
miru
ftioneconiugaliimmunjspermanfit.
e
D
,
eis,qui
nouerunt,
q'uia)eus
fccit.Ipfe-O- fecit
vinum illodiein hydri/s,qui
Erpr^cmPa/c^.Pafchaagimus.du
tranfimus.AdhocIefus vcnndu
a vitiisad virtutes, ecclefia quotidie vifi-at, &: actus cuiufq; con fiderar , eos eiicit
M t
omt anno hocfadtiivitib. ledhoc

Iflu itJte
> LnenMmDeitvpm.
&
amifit a
.
adu:
auonem
Ita-
b
c
kx,ck,manifeftauit eloriam fuam, 6c credicjerunt
m eum
fr
iûr t hct an>vei ag erco n roiation..
di9 inter 'anftos,vel * ficte bona , vel aper*
que leruauit Pcpinufitatequx*t foceret, vt i
fibi
f r lj cipu
eius
|
,
p
.
ft
n?c dekencht
'
tancam dormien- d , omines ad fe e ierunt

i
Cogn
&
iôÛ,. ,,,,*(; ,},-,
Ca r pharnaum
b 5ui oon
ieI .
ipfe r
temala faciunt.Per
rnater cius
&T
,
l
;
fiatres eius ...

.
&
non
c t P,' ? -?2
multis. diebus
,
r
'
okiuro mirabili f
cr.dtatct, prop-
ma,)e "****e itii.eeci
ibi man' difcipuli eius , r . , figmficatur, ht prope erat Paicha Judaro- 7 hosvcndunt,c.non
'
&
4 bcuesquierat,pra:dl f r doarins \ cekfhs f 6

^
i;*
,dqmmvcr.mu;s linon-fueiiitcontiafidiro
t
Ma
u
amoreDei,
led i>ro
ruii?
&; alccndit Icfus leioiolymam,
oînuenit ln tcmplo 9
teraod
fequitur:
ItKufefonit gôna
C didcrunt in
qua-ftu tgaii prxdiiocant. Ouesinnocen i-qj.61 ua ran *. tes fua velleraveftie/tc n*
Is.d.c.x
j)
eum difc.
eius.
* Avg. Sed
fi
tuncin eu cre-
jUjunti nonerartdiicipuli,cumad nuptiasvocatifunt, d omorelocutionishocdic}u eftquoloquimur,cum Apoftolum Paujum in TharfoCilicie natu,neq;

,i
disp<-ebent,perhasfignanturoperamunditia,&: pieraus, quae vendunjur,dum pro humana Uudegeruntur.Sius vc colubaapparuir,vndepcoIumba fpiritusaccipirur,g vcn-
duntSymoniaci.Nummosdant mutuoinecclefia.g non

iimujareceleftib.fed aperfe terrenis feruiur.Hi oes eiicum turdepartefortis fant"torum,qui vel fi&e br>na,vel aperre
tunciamerat Apoitolus.Lidifripu.osChriftijnui-
tcidnuptiascumauJiuimus, npnram dilcipulos, ted

quiitutierantdifcipuli,inrelligeredebemus.
p,
idiudiuina:
hfc&c. Poft|nitium fignorumdevino,fubditaIiud matef]latisineiec>ionevendentiude leplo.
malafacitnu,&fiiniculispeccatorumodoflagelIanturad Correftionem,qui fi incorrec"ri permanlerint, infine liga buntur.Guesquoq;&boueseiicit, quiatalium vitacV:do jftrinam pftenditreprobain. Et menfas lubuertit, quiain
TpicE.Filius PeivthurniIif,defcenditCaphainaum,i. windum, fectindumquodhabetmatrem &:fratie?. Frams eius. Avc.Fratres fcriptura ifacra appella: e con
iet,uonposfolos ? quinafcunturexeodem co ;i patre,aut ex eodem gradu,yelutcompatruelesaut

f
vtcro,a iteo
:\
u.abfit
.yndeergofratresDomino? Non.n Mariaiteip In ic ca:pit dignitas virginum. Abraharn paetatLoth,&:IacobLabam Syrum habebatauuncu.
adpaflione net, &in vtroq; vendentes eiecitdetemplo. fe. g Etinuenh in templo.Si in figurah templo quod eftdoinus Ma u b
-
fineipferesquasdllexeJ:unt,deftlUuntur f Etafcendit. Siipie.JqdeditdecretaDeicuftoditdocetqta cura hoib. det efle vacarc orationib. &: Dei folenniratibus. B s Ief S Bis legituradPal(chaalcendifte..SemeIprimoannoprcedicationis, nodu mcarcerato Ioane,vt hicagitur. Sccto cum afCC ndif
s
'
^p^*
lui cx
vtiiquc dicti funt fratres.
Aicvinvs.
FratresergoDominidicuturcognati
Ma
II
orationis,prohibetnegociationem,quehonefta putatur, cum fit de his qux in teploofferuntur,quanto magis prohibetportauones&:cteragrauiora?

Defunii
riae
p
1
*mm
NICOLAVS DE
1
^pm.
^m
11
w^^w
.^
^*
YR
A,
:manifelhuitgIonamfuam
1
lldefltdiuinitatis potentutm.
iffiuuentute-pirginis nonfueritconfimiliter7>irgo y imocueauotum pirgimtatis emijit,qiua erat in conftmili propopio ftcut ipfa fut dif
fufiut
:credideruntincum dlfcipuli eius.îa aliquide nouo lerunt h tu,& illi quiprius crediderant, vt *4ndre*s>& alif, tl ttm hoc in fidefolidatifuerunt. efl,per oft htc dcfcendlt.Po/i;*! n.mutatione naturs coram difcipu
1
I
trattaturin^.fentemurutvbiagtturdetoniugioMarU
&
kicidtmojieriditurcoramturbisinonprptucfaftafedqapitedici ttnipotterHliendi,vt videbitur.Et diuiditur in duas.quiaprimo

0/
lofcpb.pe boc etiarn plenius dixifupey Lucam l.cap. Dicuntur igifur bicfratres Cbrifti cognati ciuf,/juia illi quifunt de eadem cogn* tione,in facra fcriptura nominantur frequenterfratres , vnde Oetim l hl>- Dixit ^brahamadLotb:Nc &:te, fitiuvgiumintet
mc
'
fratres
iiturpropnfiiu.fecunduex hocfequens frullus dedaratur, ibi: C n auteni cffet is. Ifla immuialio naturx. eflfufcir Ierofoly >torpous fu:,quam hic pquncia: fe fafturu tnfua refitrrrfthne.
7 Et
ibi
pnim fumus,fu^Jf Loth trafneposipfius &fcquitur. manfcruntnon multisdiebus. Quia immincbat ie*
pns eundi in Jeruf lcm,ut patebit partefcquenti. 3 EtprOpeerat \?a\ch$.Tofita continuatione Hislori&Jric cofcqucnti
r ponitur occafjo prxnunciandi fuam rcfurreftionem futura,
ctnentes,q> qujaafcenaens lersfultm eiecit de tcmplo yendentes yidebatur pertincre ad perfona fuper pppulum autboritate babentem,& ideo huius authoritatis petierunt Iud<ei ftgnu,et hoc occafio
Iktitur in
tres,quia primo ponitur huius denuciationfs occafio f
l">do,fitbiungjtur ipja
pr<enunciatio,ib<\
Refponderuntergo.
&
\ I <
'ihpmunciatiow iaterpreiatiOtibi-.sDixctunt ergo. Vrimet Ifostfuiaprimo cont.nuat Hifloriam, fecunio defceniit adprpWittenmiibi-.Et prope erat Pafcha. 1 pnmaparte dicit
coatinuandoai
* in
QtiJdo
Ilrd;E1
?~
fnit prsdicencft ftgnum fu
refurreftionis,
& hoc
eft q,
dicitur
Et
8
tu
j.
prxcedencia.Voft ha;c. Id
llfa
eft ,
pofl
mutationem
prope erat Palcha Iudeorpm./
trib.enimfoknnttatib.in anno p ar eriu

Ierufal.
mumpradiftam.
Jeiccndn
*
1
Caph.
,
<>linc-polnituenire
e
t
quia hcceperat
enimciuitaserat metropolis CaliUte, iam gloriamfuam manifeCbriilus comita-
tenebantur (onuenire in lerufal?,fctlicet in folennitate Vafch,Vctecoftes,& tabernacufpruûihabeturExod.zi.b.Feruntame de fc-
ffc
l
9
'
& rnater ciu$.Quoniam Iofeph mottuo
flotabernaculorum&Tentecoftesaliquando difpcnfabatnrcumit lis quierant d remotis,non tamen defolennitate Tafcbali. Cbrilius Manieh. autem rfque ad pafjionemfuam voluit legem obferuare,& per con* coHfuu
fequensinfolennitateVafcalilerufalem afcendcre , f&hocefl qnod
fubditur.
tiir.
.
'Mtiremfuamadimpendrndumeidebitumobfequium.
cius.Qui non ejfent filij Mari<e matriseius , vtdicit 'tim eam fuifie tognita d Joffpbpoil Chri Hjtreticus,qui djcit
"ittc.$
l
9 Et afccndir
nichxi,qui
ftu s nullo
I
ra
tiuitate,& de ea fil osgenuiffe, * m<i tre , licet non ex eode

'opjer qujd alu tcutur tii
qui dicnntur bicfratres , qa ex patre.Sed botfuit in.pro batu Mat.
dicit
lefus IerofoIymam.* boc cofutatur error vetus teslamentum i diabolo effc datum y quia Chri
M*
dixerunt y quodfueruntfilu
cit
Ufcpb de
alia
uxo-
modo obferuaffet ipfum, o Er inucnit in tcmplo.2\(o^/c ttpli no accipitur hic ipfa do-
'
>oc
1
quod lofeph putabatur pater eius, Chrifius matrtm fua in cruce non comefiflfum,juia uerit,nift virgini, ctiam cum iam in atate proccffcrat , no efi a Deo imilety lofepb pcipuus cujios eius,et quifuit affignatus
iniu-
bicfratres Xfi.eo
tnus domini.in qua erat altarc thymiamatis ct cadelabru^nec atriu erat altare bolocaufiorum , fei quQddam atriu ubi facerdotu in
quo etiam ibi bomines orabant,& doftores etiam docebant ibidem , hoc eftquod dicitur. vendebantur ea qutt in templo offerebantur}
&
&
*Ven-
MO^^LITEI^.
1
Iabori6fi,fignifipanturilli,
ecclefia, licet infufficientes fint, &:iodigni.Per vendentes
pro principibus
& prcjlatis
quimagnoslabores fuftinent vt perhoc promoueanturin
tprope cratVafcha.Scqwwt. t nucnit in Per oues
ttmplo.
intelligutur Hypocrita?,qui
columbas fimoniaceptomoti.Omnesiftoseiecitdetemdc templo gloplo Chriftus,fignificans quod funt cxclufi

riac
Ucmlupinam habent ouinapclle. Pcr boues.qui lunt
fandto Dei.
io6i
Gloford.&: Nicolai de Lyra.

rfefbrrexilTe
icb
qe
**? i DefuwcuHs Funiculiquibusc.iciuntur lunt incremen* uafl onum malarum, vnde \i*r***lmbittt ""r"'" rv liiîiiîijiMnjMi.EiSaJomon.Fiiiiic/rfwwrm/iirjii
eu viderunt
VndcexcmplCacdpimus,
imclligJmu,dpcrbie4qDc*rniitaniusc|uodq;i nu 2e rc iubitono vakmus,vmpendetesnedefpiciamus,|

mihtrrcxpcftemtôratesaccxercctcsmctesnoftr.do necimeMigamus.NaisfermonuDei&prophetari-no: r. tf
cft.y tq ?vfir
Tw..
ILrcflnV^r. y * Avgvst Quifljeclrandascrai

gciumt. b
ab cis
v.ia
i,
,
prior illos
a fla-
LT
Q-/tV*;No
eriara
*"*
umba s^led tomum Dcifaciuntdomumncgo

'
vendentcs bducs
' <*!
f^.fr^^^t^V^fâ^ & oucs & columbas & nummularios

,
IaicmKo
fer
^j
ge
rr j
kcTa
f""
* ee "'*'"
'
"
fi
'" of
<r
,
,,
.
li
M"
,
iactantia,
i nerarent,
i
&cM
,
dcntcs.
eiccit
Etcum
,
fccilTctquafiflaocllumdcfunicuhs.omncs
Pft*
.
tioacqtiifita,
ni i"K c Ztlnt domus !U Tc** Avgvs. Bonuszclus elt fcruor animi , ,ot. Tr..m quo rnensabiccto
. '
V-
cuuonuS idefl,omncsvquiquxiutqu* halnnt nOnOUClc

JuCbnili.
dc
Q templo,& oucs <juoquc,&boucs ^nummiilanoSpeciYiteifiWoiJdimnituVhiiejiv UCrlWrBn4iiiooi

,
gjndocarna. Nam
cl.T.idtinttlr,
.
êk
rum
ctfudit t
a:s,&menias GwMn fjHrlto
fubucrric.
Ec hiscjuicolumbas
.
hrerabtem
'i&l
la!
rai
ptohiWtuendl.quu^r.Weit.
Ciillgeni
vcndcbant,
pat r
ris
dixit. Aufcrrciftahinc,
& ndlite facere domum

vcroiunrdifci- 4
*
H.c.peit.fefinumD.idicit.
Hocmib.
demi dantur,margantc p
*">* humanotimorc,j>
atui.
mcidomumtnegociationis.Rccordati '>eieie<ii
cl
>*<'>
impio*.
ûntantei neconculci:
*
c MM.!e^ dcknfionevcritatis
aCCCliditlir
.
Abeb
p U lieius,quiafcriptum
,
eft: t
Zclusdomus
oni..cn:.fibirrl.re.quiuideruntc;ui.:um,i|U.<iii
tuae cdmeditme. rnenu, itrad-are.
|*|
..
!
ltC "
"
*vCi\m. b*
r comcditur.qui qux d R^pondcrunt ereo Iudari , dixcrunt ei. t Quod hVnum or ,!; ,. ? 7 'erioquebai vi*.. jUxt inaua qua n ,. r r J i /' e j ftendis nobis , cjuia hatc tacis ? Keipondit Ieius , <x dixit s tuangchfta dcnt.corrigerefata'
&
K.ni-.Mv,red, u .fidi..vo.foi,...
git,fi'ncquit,tolerat
Mth.
^S
cm,t
5 cis. t Sdluitc
templum hoc
ccin tnbus diebus excira bo

:
b sd.ic,m,^rt^^
*&
n 0r?i
llk
fi
disnobu.iiHvsbxcf*
idJ/ôwt/i/.Quiafi-
g illud. Dixerunt ergo Iudxi
Quadraginca
&
^
s
/>
f
ie* annis
10
Qpadragmt
Avcvs.
Grcce.on
gnumquxrum.qua
rcfohtac6merciadctcmDlociicit^Scatt,yo//r^(^.Quia hoctcmplum,fignificattcmplum corporis in quonuTla eft maculatx:meritohocfigurarepurgo,qui illudabhominibusmoricfolurumdiuinapotentiafukitarequeo. c jo/MJrercM//tti.Qiioddepropriocorporcquod eft temnointellexerunt. Licet 1plu Dei dicit Ielus^fixc/Mio.Iudci
gnorantesdiuinitus relp6dentdicenfes:tJ*/arfr^wr/T fexan
occidens,arcTosfept5trio,merembna,mendies.Pi ra:horu4.nominum,i.aIpha,delta,item alpha, n nenturinnole Adc, quicft orbis terraru,&:alpha vnudelra^quatuor.uealphajvnu, m_i.40.& (untfim
46.
Avg HicnumerusperfcdioniDhicicorponsapfDi
BM.Quianoconuemtlapidi.kdhominifufcitatio.
Na 66.
dieb.corpusChrifti,vtcuiuslibethOminisin vettematris organizat,kddeftrutuiluda;!s,amorted etertiofulcitatur.Quodetiamdici;unecapoftoliintellexeiuf,donecdie tertiolnfcitatuseisapparuit.Scdquodintelligere nopote
gruit.QuadrageGcs.n.iexies fiur.t duccnta lcptiia:; qui numcrusdierum complct iôuem menicscV: Ipfa antem pcrfedliio corpoiis Domini totdiebi rum producxac6pcritur,ficutamaiorib.tradituli ecclefia; cuftoditayctoritas.Octauo.il calendasApn ceptuscreditur,quot5:paiTus. Natiâutem tradnur
1.
rant,patieter
tolorabant
quouiquc
ipititufancjo reuelatc, rcfur'
uoCalendasIanuarii.Abilloergodie duccnti 76.repcriuntmdies,qui lenanu numeiu
vlcijadiilui
46.I
c
Mtiamqutri ab aliquib. quomodo fecit flagetium de fuucvendebantur ibi funiculi. fedfolum illa qux dtbcbantin
talia &C 1 Vcndcntcs nopt> ttrant de longinquo adduci>ideofacerdotet cupiditate dutli flatuerant boles talia ibi uendentcs, >r vmientes de longinquo non habc-
DE LYRA. NICOLAVS COlumbas. boues & oues

Et quia
rio
ferri.Et dicunt altqtti^quod ipfe Cbrittus utebatur funkuk\ itlum fnnicutu guto accepit de quo eratprxcintlus,& ipfi
&
rent excufationem de oblationib. dhuittendis . îliqm etiam corum ),on habtbant pt>cumsm t ideofacerdotes fiatuerat tbi campfores,qui
cum hoc ultrafortem aliqua fub cautiont tradebant pecuniam , tamenpecuniam,ne arguerentur manife mmufcula recipiebant,non ftcfjcereontra lcgem.Deut.2 j.d. vbi dicitur: Non dabis fratri
&
plicando fecit quafi flagellum. Et quauis boc non babtatufe in textu , tamen probubiliter potefl credi,qttia non om>
funt,vt dicitur in fine huius euangetij.
6 Refppnderunt ergo Iudxi

lud<ei y dicentcs.
. Hic ponttnr fu* refurn hutus fatli petierunt ab eo jh prxnunc'utio,quiaoccajione
tuo ad vfuram pecuniam,&rc.e5'" hoc eil,quod iicitur. 2 Et nummulatios kdentes. .(>/'.* hoc erat illicitum prcpter cu
fiditatemfa erdotum,quidiuerfis aditfuentionib.depaupcrabant po tumultus folent anne pulum,vt patet ex prxdiftis.slt quiafraus contrariantur orationi, idco ftquitur. fli mercationi,qua
&
Quod fignum oftendis nobis, &c. Quamuis.n.fafa i bonnm de fc y tamen nonpertinebatad qucmiibet hecfacen zd cum qui babtrct autboritatcm
7
3 Et cum fccifset quafi flagellum defunicuhs,cVc. Etpatet

litera vfque ibi.
torrigendiexcettusfiu commttni populo , cumfn dotts effent in illopnpulofnpcriores. êdpropbettc mittcbaturac nf, 4< il cialiter a Deo,& ideo peticrunt
Quod
non conuenickat
alieui de
ftgnum miffion:sfu,&it
"fui
QS*fU 4 RccordativerofuntdifcipuIicius,quiafcriptueft.7'/^/,
6i.b.deChrifto.
eis
j Zdusdomustuz.Exfaffo.n.Cbriflirccardatifuntfcriptur* illius,& implelionis eius de Cbrifta Qusritur bic,quare non rcfl.
ftgnumpoteflatis diuin* in fufcitatiom ture,& hoc efi quoddicitur. 8 Refpondit Iefus cVdixiteis:
corporisprcf
infa-
Jflebant ciycum tpft
effentmult',& ipfe folus parum adbucrtputaius)Dicendum x quod diuina virtus in itlo fatlo operabatur , qu* apcparcbatineffetlu cumuolebat ftcut inferius 1 g. a. fotoverbo volebant eum capere. Corpus enim Cbriili erat profirauit cax, qui d-mnitati eouiuntlum , ideo ex oculis iniitumtntum quidam ful-
&
ffiuum ad bocfaciendum,cum fuerit mtthm ex rtc U fimpticiter i&orum, ad trulum autcm Cbriftus non poter.ttinduccrcfi '/?" bum dcnunciatiuum eius luifC quoderatprr ipfos ficndum.q.d.
'
Soluire.ôBf/f *<>-'
&
virtute diuina eos deterrens, ita quod rcfiflere non audegor exibat
templum hoc. IdcflfbUetis, qnia in paffione Cbriiliai continuitas mcmb um h fituta a corporc,& fanguis a tarnc , confixionc clauoYum,& lanctx. Cbr usnon 9 Et in tribus diebus.Tôw tres
&
bant.SiCMt inpaffione, uox
ilta
qus erat diutnitatis quodammodo
in
dicitpofl fuit mort uhs tribus diebus complete.
diestfuia
jlrumcntuw,profirauitmagnammultitudinemarmatoruM.?otetctiam
loDixeruntergo. Htc pomi fux prcnunciationis inttr
Hatio,
t
Et
l * T E *' ~ *? f A-*'' t ô/iff terlnm fcoc.Qd intelhgitur literahterde folutione |

cotporisChr.ftipermortem,vtdiciturinlitcra Perquod fignificatumfuit,quodIudcipoftakcnfioneChtifticona
l-eniur loiuerecoi pus eiu.s

iuit
myfticum ,
fed in ttibu
icbus
lulcitatum.Ptr quosdiesfigniricanturdodru cula,&expla vit.xinapoftolisahilque difcirulis ccclcfiamilluminantibus,ficutiol&:luna.
,nurJ
;
hs<
ipft
loannis
,(kj
rcardificatio
Cap.
de
le.Ha;c
XVI.
fidesconuer.it
10^4
D
j^^m.AvG.AedificatioSalomon.sfeptemanaiSj?U.b Zerobabel impedientibusiniftii-
dominici tanni^ Hicnumernsconuenit perfecliom forma liumani forl>risquiavi dicunt Phyfici,rotd;cbus Hicnumerusinlitens Ada: inuenitur,cu N ,rispficitur ex qiujns omen
fcajidaIizari,&quianodu erantrenatiexr,qra&- fpiri.tu,r>6 cranrdigniqmbusfecrederet lefus,& feft.iliaritertohabi taret.Sciebat.n.quid eflet iniliis , melitu quam iplehomo
catechumenis,quic_eduntineu, iedquianonluntrenati.noncreditureiscomuniocorporis& fancuinis Chri
SKx
im per qua-
'
sdificMum cft templam hoc,& tu in tribus diebus exctabis

illLid.llleauretndicebatdeteajplocorponc.rLii . Cumcrgo 4 re | urre xiilctamortuis,recordati func difclpuli eius, quia c ^rfUsruUm m i Ite f6i ue û m& afei r, H ndua.. b p.o P betan.m.,uf J ie. ,
ll
fignificar
Ada
J^CSS
1
diat n,nc
cuma Deoue-
rtesmundnn
S.HOC ntlllierpns
rttt
CKnftumt
rtiadier futrcclsium.
Hunclcilic; t
Si,Iiiite
teuj.l
imhoc.
Pôpter hgna quie viderar, led nundUlU lCIiatUS ClMt , &L

'
Chnfti
.
ho\:dicebac,&a:ediderunt icripturx,odermoni
v c
quem dif._.!iiii
l
' **
ideonoctcvenit,n6
S&&Snw
(
Xltlrfus
CumauremelTetPaichaindietelto , mu!r, cred,Car

.
1l(UUIUiu
||
iMOOC.IlCUteC
citUr
;
Tt rra
CS
no'enti,qu -betp t.fht ponendi suimam lu.m.&c _cdtjU:a occulnouir,: Kiebattosnonnrroiterircdere. *J

I
p/opteifijjna,
Nonquod
flcnrali r.id
tSSSS^SSt ~M, minC.

*
lo.tO.
.
C Crcdidcrunt in nomi8
\ttrrm ibis)'m
ams xdifica
\
deruntin nomineeiusvidentesiignaeius cjuxfaciebat Ipse Cur w v r *^

.
-
'
7 neejus.-k Avc.Qmd iibi vult hocrllh cre-
lignifket iiici Hiidilperfus
autemlefusnoncredebatiemetipium eis,eocjuod ipienoilet

.
debantinnomineeius&iple ieius non

credebatleiplum
eis?
[igendumef
quatuor partibus in
ntis.
vnu m corpus Chrifti quod hjiindedtcitureiectosede congtegandosaqua,
An fotte non credebet ei & fingehat fe credidifle? Sed non

dicereteuangehita:/W//-. credidcruntinuiomineeius.Md^nact
fignis plures fohs lisnis moticredebanrin eu va iuidein,ied tame ira,vt potTent poltea pailione eius lcandan ceret.Etquiaaliqui
(.iif.Conuentus adibat,
vt verbis
&
gores&mira.Oedunt hominesinChiiflum,&Chriilus
nonfecredit hominibu.sptelertimquiafilius Deiert,& v- E K9.1&.I tique volenspafluse.t.etfmolier.nunquam pareretur. Nts.Vel dicendum, quod Ieius non (e credi- l"an.ad
AOrigb
ditcre*
tet
luit
1*'
NICOLAVS
:nr in dtto
i
LYRA.
qutaprimo ponitur interpretatio ludxoru falfa,
exhoc,cppofleaTetrusaudiensabeoeiuspaffionemfutura,uoCbrisli banc 1 6.i. eam Scdpofi refurrettiontm

impedire,Mett.
.nttiprttatio tuangelili,ibi.U\c uixi petierant a Cbrifto fignu
mn ad aedtndu & veneran
aute. Circaprimumfcien
intellexerunt ir>terpretationem,qintndo aperuitills fenfum,utintel
&impugnandum.Quod patet ex hoc, ::m ditlum fuu,et idco non fucrunt digni.ut impugntkerunt
rej*rreiliflne coroorisfui wanifefle,fed occulte,vocas
maps ad deridendum
fn
ccret eis
fli
-nmteplm,& ideovoluemnt arguere ditlum juu per mate nplm,& boc eil qnod rfr.DiXerunt ergo Iuda:i.Quadra iexannis xdiricarum eil templutn hoc tk. id tn tn:busexcitabis illud. Hoc dicunt deridedo,quafi effet ei im
xij
(ctiptiux.f.propbetarum nfurrcftione futura tcrtia die-, Ofx 6,a. Viuificabitnos poit indietettiareiuicitabtt r\o$,boc dixit propbeta, duosdies, lo<* 2. tjuiarefurett:o Chriftifuit caufa refurretlionis noflr,& tribus noUibusin uentreceti dicitur a.quia lonasruit tiib.dub.&
quod ligerentfcripturas Luc.vlt.g. 2 ergo refurrexiiTet. f.intelligendo de corporefuo. loquentium dc Cbri3 Etcrediderunt
Ft bcc efi
dicitur.
Cu m
&
infiguraipfius Chrifti.
Utdtoplus dertfifj'ent,fi rtfurretlionem torporis fui pradi eii rifufc tare adifi* mamfefle,qu'ia difjiatius
4 Et iermoni,quem,&C. Quia tunc perceperunt impletionem*

verbiillius
e,
mortuum,quam
:a
iieleiiipii'inAac::diimet,<pnonloquunturbicdetemplofah monem,qnia dlud (uit mdificatum in JcpQm annis, ut habe:.6.i.Et prxterca,quiafuit
& pr&dicationis
Cum
autcm
eiTet.
Hic ultimo ponitur fru&us denunciationis
Cbrifti,quia Cbriftus exiftens Itrofotymis infeflo
per Tâbucbodonofor deflrutlu
5. g.vlt.c.
:.
sed loquuntur de templo redtfic<sto pofi captiuitatem
Tafcbali populum docuit,& multa miracula fecit ad confirmatione fme dottrin<e,ex quib .muhi fuerunt moti adcredendum.& boc quod
pnmo.n.anno Cyri regis Terjarum,in quodata eil fulo licentia redeundi,& temptum rc&difican.li,vfq\ adfextuan
;lmc<uti.J.
1
dicitur.Cum autem
eilet,
&c.
\o accipitur hic dies prouna die
quu confummatum efi illud temptu,fluxerunt 4 %.an/*<! impedicbantur a nationib. in circumitu eorum exiflen .ntiiwioKctempli. Iflenumerus patet per boc quod Cyrus re
Danj,/ai?
naturali uel ariihciali tantum,fid pro toto tempore folennitatis dies continuos. fcb<e,qu.t duiabatperfiptem
fet ucre Chriftus.
Ta
6 Multi ctediderunt in nomine eius. Credentes,quod ipfc ef 7 Videntes figna,&C.i io<t.n./iâete'' oflenditurucritasfubtaces facultati naturati intellettus,
,
i
l
M WMnis.Cambyfrs filtus eius poft c-m

ipi
({mrtgnauit cur>,
o.quia noncoputa~ patre.Tosl tumregnauerttt fucceffiuc duo
quando reducitur ad primaprin
'
H,i,lcdtmpustorum cUmittitur, quia regnauerunt tantumfepte
n<fubs[ucccfjit Darias, tn cuiusfexto anno cdfnwmatum pH6fut.Etidco de iflo tempto loquebantur,quia illudflabat orwn pnfmtia,& dludoUenacbatur,utpatct in litera. Hctc au /f^.4. u . u **. /~X f _ _
cipiaperfe nota,ita ueritas exccdens facultaletn inttlttttus,qualis erat ifla,quando confirmatur per opera diuina,quia certum cft,quod
Deus nonpoteffeteflisfalfitatis.Etideo.quandoad confirmationem

aliruius dottrinct inducitur opus diuinum,fuf]icienter oflenditurqi " *-* rt II .. ______ /' _.*/_
-
_*'*1
/_.
...Quadragi...
^txaunisaidificatum efl lcm. hoc.non efl muttum curadum on eH uirbnm Cbriili,nec euangeliflx, nifi tantum referendo,
I'
ria Catbolicct fidei,quia fitti indigni erant audire,
& impcrfcttiad-
wbum ludxorum deridendo

<iltt
Cbriflum, ut dittum
efl ,
contra
'
dixtrunt,ut infra refert euangelifla. uitem. Hic prnitur interpretatio uera , quia toquebatur de ;uo ntjic templi, quia bumanitcts Chriilt eratfpuale habitanipjim oa,& hoc eil quod dicit cuangetifla.lWe autem dic. 'littmierpretaiiontmnoncogoouerunt tunc apoiloli.Quod pafatfu
huc nonpoterant capere,propter quod etiam ipfis apoflolts dixit le* uobis dicere,fed non poteftis porfus infr. _6.t\MuIta habeo boc efl quod dicitur. tare modo.& 8 Ipfe autem Iefus non credebatj&c.^/f/oi-a myfleriaf.fidei
reuelando,& fubditur caufa.
Eo quod ipfe noffcU&cf.iflorum imperfe&ioncm &itlorum
fittionem.Modusper quemcognofcebat bicfubditur.
tet
&Et
M
[
i{
jf.
l{.
^"''Îîe^f.Idefijnonreuelabateisaltioramyfie
literale,quiaaliquicrant imperfec.i t-ntenteseacapere,&:aliqfitiqrcnteseaderidere.Etin Wmfttoxit pr^dicatotes euangelii,vt non pdicent fimpli
[cundumknlum
cibusaIta,fedgroffa&:capib]li3,quiaiuntnutriediJacte, SC n6folidocibo.Necfidlis,fidei fecretamyfteria,nederideat ipfa,propterquoddicit laluator Matt.7.a. Nolitefandtnm
darecanibus,neque mittatis margaritasanteporcos,nefoc te conculcent eas pedibus fuis.
MQ-
ioj
^m
ji
illiim.Ini.lu.n. ditcredcntiuminnominccius, viam vaduntduccniem ad vitam.g crcdunr,qtiiangu(tam
Qoford.&NicolaideLyra. &nonin
icd in
ifa
difcipulisperfeftisneque comittcb.it eisotadog

vcrbis,ad
iamfirmitcrhdelibusrratr:bus.Non.iuueudebai
autsm crcdunr, non in cum,
nominc cius crcdunt.

>
nbus
mcntcm eorum intran

mj
ipfe
H,
lo-W.J.
C.
ii
oa
Ita
ITUHVS. \'d
ridcbat incis
,
llOC
pnfHt uia null
quicquam jecSpcret.curofcietilehonvnequol non
homode
l"e."
dicit.qmanoncoiv
ut in
omnes,ciquiaopu\ei
bcrcc
.J
116
crat,vc quis coltimonium pcrhi-
2
3
*'? "'""'
['">""' ICICUS , Vlldc
l:i
i4
<J
lom ine.[piecnini{cicbatquidcflinhomi nc. laqutnslixit. Et tgo ntfcitbam tum,f. ante b-pt:fmumî L AVS" D E L Y R A
c
i
(
tlum
&
Vtquistcftimonium pcrhiberct dchomine.i.wraefrm

fl
Etquiaopus./</ f fr>*i7>.
nctitqu6vosncrcitis.J'ir.z//74 W /r/d ^;^,6 incognitus,eymaxtmc fuoprx ulor:,quiad

natus erat, vt dicttur I.tic.
1
efl.Similttcr loquens ludxisdixit.
Mcdius autem
ttum cuiusbbtt bomims cognof eret per informationt alttnws,
,b
immo
ipj*v,mjnifetl\nec etiam prxc rf in
auiabocfcitbatpcrfeiieperfmetipfum,propurbtxfequiiur. homine.i.i'i mente&flatu 1 IplC cnim icicbat quid ciTct Ocu cucuiuslibet bominis,& ex boc tuanylrfla ofiendit ipfum tjjt maiorem euidcntiam prx ius efl fecreta cordium.Ad
(ttyquiaeiusmirackUfufJicienttrmanifeflafttiiteumt&Hc re,quodfeceratmiracula autcb.iptijmum.eil exprejjecontr. geitum. Tofl baptifmum uero pnmum ftgnum fuit prxdu:
fio
QHrf1,
de quaditiit efl ditlorumqueritur.vtrumconutrfioaquxinvinum non, quia Cbrt fuerit Cbrifli primum miraculu.Et arguitur primo cp bomines ad fidcm,vt iam diiium flus fectt miracula ad inducendum
efijed antc
proprmm
fcire
aqux in uinum ,
& per confcquens fiut m-.racuUm
cih
terpnmnm.
Circa fccundum faend:im,rp miracula Cbrifli ordinabant ad confirmatk f.ad manifcftationemfux dtuinitatis, ilrinx,per quam homines ad fidcm adduccbantu<r,v quar trumque fuit conuenics differre operat.oncm miraculon
&
HUs nuptixs aliqui
ei
credebant,ejr aliqui ficut difcipu-
difcipuli Ueiadhxrtbant.quiaficutdiiiumefl. videtur tp ab eo aliqua miracula viderat. \tcm ad tius
Vocatus
efl
lcfm
&
nuptixs, ergo
bapttfmum. Hocprimo declaratur

.
miraculum fecit Cbrifiuf exiflens ô.annor. quia poflbaptif mnm fuum fecit illud,vt patet ex prxdiiiis.Ipfc autem erat inciptes vt babctur Luc.j.c Sed tricefimum annum quando baptiâtus efl, multa miracuU qux fccit in Ubro de infantia faiuatoris fcribuntur
illud
quantum miracuU nxfnx confirmatiua Quia confirmatio doiirinx nonpracciV

docendi,fcdmagis fequitur.Ad prxdicationem autem rtquiritur xtas perfeiia,faltem dc congruitate,de qua fla xtas eil lo.annor.propttr qund lofcpb fufcepu
pti in xtate tali,ut habetur Gen.4.1
./.
in
&
a
in pueritia,ergo,
&c. Contra boc efl illud <p ditlum efl
in litera.Hoc
.
Yimiliter
Dan
iniiiumfifnorum fecit lcfus,&c.
rum cum
regnare cxpit
ut habctur
2.^.5
.a.
& Et^
in operib.miraculoRefponfio,non efl quxsTio de Chrifli poteflate a principio babuit,fcd quxritur de upore fts, quia fuam poteflatem erat organum ditiiniquo vfus efl poteflate in natura affumpta,qu ad taSium manus eius fain miraculis faclendis,vnd tatis,etiam
anno incxpitprnpbetiâre, ut habetur E\ecb. t.c.Ec idco co fuit,quod ChriHus ante iQ.annumnon doceret, ptn.
&
&
ad ua nabantur infirmi,curabantur leprofi,Ulttminabaritur caci, cem tius fufcitabasir mortui,& fic patet,cp quxflio efl defatio.Vro Vrimo quidfit circa bocfatlum. Se pter quodfunt hic duo videnda.
cundo qux circa hoc conuenientia funt. Circa primum dixerunt ali in uinum,nonfuitprimum miraculu Cbri. qui,quod conuerfio aqux alia antefec erat,fed fuerat primum,quantu fii abfolute , quia plura
&
nec miracuU fux dotlrinx confirmatiuafaceret. Secun ditur inquantum miracula erantfux diuinitatis mawfcfi..
ris
enim periculi efi, fi negetur
in Cbriflo
vera bumanitu;
getur fua diuinitas,& ideo debuitfic diuiniats manifeHar. humanitatis cognitio non impediretur , idco non fnit rc
&
ipfum ante xtate pcrfetlam mlracula facere,nefius

taflica
incar
adilUmirucuU, qux fecit Cbriilus in cotifpcftu difcipulorum fuo. rum, propotr hocfignanttr non dicit euangelium.Hoc fecit initium Chana Galilxx,& manifeilafignorum Iefus tantum,fed addidit,\n
uit gloriam fuam,
& credideruntin eum
crederetur.jldprimum diccndum,quod illi difcipu baferunt ei ante miracuU,ipfi adbxferu nt ex Ioannis teflimi cboatiue , dotlrina Cbnfli confummatiue,ut patctt vnde ad Uudtm dfcipulorum boc pertinet, quod Cbr fuut antequam audiffent eum miracula facientcm , fecun
&
&
difcipuli eius,q.d.
Mibi a-
dicit
Greg.Hom.).
lia ftgnafei.it. Sedhoc efi
contraueritatem euangelii,quiafupra dixe
fopuloj.
rat euangelifla,quod Chriflus adhuc erat incognitus , nonfolum ipfi d loanni prxcufori eius , vnde loannes Baptifta de Chriflo
oidfecundum ctndum, cp liber de infantia Saluatorh tus efl taqnam abbAreticis confiftus, utpatet m decreu
px,& ideo non esi eifides adbibenda.

menfamintransVublicanorumanducans&bibens.Et::
gen.dicendum efldeuefiitu Chrifii, tpfenonhabuitfic:, ram uitam ducentes.Scd fahia reucrentia Cbryf. CbrisluWfi tantam auficritatem in ea admiram
cflendit,tppotiusfuit
tabilis ct a
loquenr
0. jt D D I T In c.2.rbidiciturinToflil.Tamen probabiliter potcft con
I
fcripta funt. _ uidetur concedendum,cp Cbriflus non fnmculo cinge Trobabilius bo batur,Ctcut illi qm aufiera uitam ducunt,fcdfimplici cingulo quo mines utuntur coiter. t{am vt Chryfof.dicit fuper Mattb.Tijl plus aut ami Chriflus ofiendit prxter fericor diam &iuflitia Chriflus raculis tefiimonium habcbat , dimittens ergo Io.ieiunio fulgere ipfe Contraria inct(ftt uia.ad menpm xnirans Vublicanorum,& manducans bibens.Hxc ille. Et idem dicendum efl de his qux pertinent
cedr,quia
non omnnia
Ioanne,qui nunquam ô.continuis
dieb.&ntUfa
uit,ut
Cbnflus quifi aliquando cttm pcccatorib. Tubliap " ducauit,non ex hoc uiam oppofttam tenuit, quinimmo mat n tlione huiufmodi aclus exercuil,quam loannes ieiunauit. C
loc , impcrfetlionis qux patent infuga bmufmodi conuerfatione cum peccatorib.in CbriUo nullam efl igitttr
,
&
condcfcenftonii
&
&
&
s,&
eflitum,prout S.Thom.in i.par.qo. ô.art.z.in rcfponftoneprimi ibi non . Quxrere auttm qnomodo in templo erant funiculi,cum nalde irrationabilc. vendebantur , nift ea dcbebant ofjerri,eft
art
impcrfeLlioneni.ôn
traria uia perfctlioni
proprie ditlum,Chriflttini uel via contraria ad uirtutem qm

,
'
qux
pertincnte. rêc uidetur proprie ditlum

dit,nift
Tum quia
multa inueniuntur
in tcplis,
di.Tu quia ueriftmile tauri efl,quod rtbantur ,portabantur ligata funiculis.
&
I
qux noabi confucuerunt uen animalia magna qux ibi ojfe
mifcricordiam
rogationis
&
&
iuftitiam. Si vult
,
quod Cbriflus %il exuudere optr--
aufieritatis
falfum
efl
Infirmus.n.condefcem e,V
opera imperfecla ex
C A.
mavma perfetlionefacere pro loco ttn
\\\Z.2.Vbidt,cp\cfusfccitflagellumquafide funicul'.s,dicitpo crcdi , cp Chriflus cingebatur funiculo, qucm flil.q, probabiliter pot
dupltcando fecit quafi flagellum, Burg.dicit,f frobabilius fit oppoboies coiter.Mlegatadid Cbryfitum,videUcet,rpcint~ius fit ftcut fofl.dicenttm,QUod Cbriftus nibil oflendit prxter mifericordiam tt contraria inctfit uia, ad iuftitiam,dhnitttns lo,ititmiofulgerc t
ipft
oportunitate,nonesl uhcontraria incedcre.Têcnecejfanm ccrcCbriflumfuniculos de ligatura bouu pro flagellis facitn vult Bnr. pifse,ut Sicut.n.boucspfunrs ditciuur, ita ptrfi^ compelluntur,quap) opter ita cito Cbt iilus inucniffet ductn gelU,ficut funiculos.Tantum vx Burg.odium contra pofid.
fc,quod
non potuit
paciflce loqui
fed uidetur frequenter ou lontt
quxfiuifte adfenfum literalem modicumpertincntes.
7
a
loannis
^v
III. 'f-Hiceratvni)sexhi? ) quipcrfigna frrt^w/'fwo>c

7
CAPVT
>ciediderunr.
b
ccft iflgura
[Vo.w.NicodemusjVicloria populi , vel victor populi otr.niu qm ex Iudaicopopuloin Chtiftu crc

vin-.
eloqnicpro ignorantia YOnitm.Hefpondit.Te. îmen,amen di.Non interrogant; ecundanatiuitatecxponit,ne ciedat Nicodemustola fide.quapropter vifa figna credideratin lefum (urhceread ialurem abfq; fpualisreged
nerationis
lacro
Cap. P'
111.
106S
vimue,& abfq;
fiacramentis.
Etiam quia homtinteltt-
dettperfidem
ctinmundum ^jodemtH, vel

eft
CAPVT.
<*|g2f
Rat autem
,
nem purum
III.
b
gebateum Nicodemus vtloanncmba

Qno
alijs diaifi. a nomcn.
zura cathecu-
mepuim q fidem
habitjfednondum
t,jp?ati,quiinqua darcte iacramenton.iaccedut. Vel
Quicredunt refurrecrionem.perhocab
prifram,velquemhincepit eum inftrue 2 re lolus de fecunda

r
betex,pphetis,ideo
homo
i
ex Phanlans
Nicodemus
Hic venit ad
s.
Vnus depnncipibas.
ma eorum q
tecredut,fed
lucn perfeclorum r.ondu ha>
opcmi
berj,
timentes car-
ncogirationu,
unum,velin-
mludsorum
:iv) ,
fide lola
i regeneratione, qua 4 intelhgit eum filiu. 5 Dei , &: fe pofle filiu dixit ei . Rabbi icimus Icfum no&e , cjuia 6 Dei ficti. Trac.n. a A Deoadcjlefieii.ijiiiinium ncniffe* cuin ilio Ijcum effe f.-d ipfLir. Deuni cflcron cogr.onit. b Qus Vid.c in Patcba ficnabeo. A v g v s. Secuda n Ioan. a Deo venifti I . Ncmo enim potefthxcilgnaface- 7 natiuitas dequacio- tom s>. masgifter ,l 8 cit ~ ru facis, mfifuerit Dcuscum co. recjua: Refpondit Iefus, eftexDeo eft qua; a \A<(1 fpititujlerintelJeflurnJ}mholi pcrcipiat. & ecclefia ad vitam tg*nitu* fuerit t renatus fuerit cKîxit ei : Amen amen dico tibi , nifi quis 9 fedillefolamcarna- defnprr b Ideft. Ncftpi.cet cngnofceremetqui fumrcgnum a ^'jod rft exGrxco,dcIarfum. E m v.ii.. yeiitir leffl fapitquseeftex pitiis^qni
a
1
nomme
piinceps ludxorum.
Ipfein tcnebtii eft.no
lu.v.quia nonicnat.
&
l!
s.
]uio u
Chruli
fiduciam
:s,bonorum
ibcotes.
denuo,K6apoteil:videreregnu'miJei. Uixitad
eum
Nico- 10 Adn&Euaadmor11
tem.Scd ficutcarnaledicitiftenonpof-
tjrf.Noxfignificatlitera !egis,vel ignorantiajcor :ltiaiorcm.Etnoc"tei6forfitan venit,qa magifter in paladilcereerubefcerer,velpioinetu ludacoru. H/c udeterapertafignanotauir,plenius myltria fi3ei reg
.te,de
fe iterari,fic Sc fpiritualis a quocunq; facla non poteft itera ri.E-; femineenim veri Abraha:funtnati,fiueperhbcram
idnieruitdoceridedeuateChnftiddipfirusvtraq^na pailione de reliirreclione,& afccnfione,de fecu
neratione,& ingrelfu regniceioru , fitdeaiijsphirib. a y m o. Pulchreinnodc venifledf rmdhl.noii.'*: renebns ignoratie obnubilatus ad tanta lucem nodu
Gd. A .i. fiuc perancilkim. e 2î/f fwi>.Nccefiarium cft vifibilefacrametumaquxad ablutiot.em vifibihscoiporis,ficuteft necefiaria doftrina inuifibi:isfidei,&:adfancl;ificationem animeinuifibilis. Hom.i; f i{cna utfuerit.Q t.Hoc eft,fi tu non natusfue- in loan. risde lnper,& dogmatum fufcepeiiscertitudinem alicubi tom.j. extraetrascV:Jongeesa regnocoelorum,(eipfum hicotte-
mrsos
dens
t>vt
pfedte
Deum
& indicans,quoniam non eft hoc tantum quod videocuhs opus

eft
verum crederct.Nox enim
in
tur,fcd allis
ad videndum Deu-m.
s
lacto
^^ Qjimod0
NIC
OLAVS DE LYRA.
C A
P
V T
II IIII-
s a ipfa co eptui habeiti,quaft folis ftmplicibt rccepta. cnlm auiebat ^*!11 P alay Hicuenitadldumnodte. 5 nc de Synigoga expdleretur,f/cut dicitur infr.^.c.dtparnibus c^ci
lit
e ratos, ne
;';3
Ratautcm hotno.Toftquam euangelifla dcchrauh

Cbrifli
nati,auod propter hoc non audebant Chrijium confiteri.
diuinitatem per naturs immtttationem,hic iJe
Et
dixit ei
ij
dccUratpcrgrati,r f,rm itioncm, dc tfuaprincipali

l<rgit,quiaadboceuageliumdifcripfit.Etdiuiiitur ; d>jpmtuaiiregeneratione baptifmi in quo inchoaturjecundo de collationi viuUiflicis fpi ficii,in quo reformatio coifumatur. Secunda incipit ca. .m in di.ts ; qnia primo aîtur de gencratione
dos,fecu>,dtj,pr.out deriuatur
td
ma doclrtva csl vcra

fubdttcaufamdi.
Rabbi fcimusquia,&:c.Iiefl,ce f't^>Bi&/j^

i
& a Deo data er non bumanitus
confttla.
Et
g%
i
7
his
.Nenioenim,
iVc. Sicut emmcertitudoveritatishabeturm
ai cxtrancos ca.
itfcribitu/ fpiri
quxfub iaccntfacultati naturalis rationis per reducHonead prt via principia,ita habetur in his qua exccdunt tationcper uera tnira taiia conftrtnatx cula,quxjuificiens te(Umonium,quod doUrivaper a virtuteprma,Minus dixit ilte 7îcodcmus,&plus ftgni proctdit
ab eopknius ficamt,quia pcr tale confeffioni oftcnditfe tkftderare informari.
8
nun.Vrtmainduas. quiaprmc
HUinguii a leants baptifmo,ibt: Poft hasc
:is,qaprin,odocctCui(iusregencrationisfp.ritua
modum fnie qnalttate,ibi.Dixit ad eu todenms, Tcrtio tfficacix ipfius cj>ifjmf;uj> rb~ne,ibi Relpo-Mcodtfieus Etqma dacci is'ta tejpondendoad intcrrogata,
tndo,eu*s
.
codemum humiliter
cretajidci1
eji
Kclpondit.HicdcfcribiturCbriftirefponfiorfttiavidebatî uere qu&rere doclnnam Chrifii qnatu adje-
& & iieo inuspit a primo facramito,fcdicet, baptifmo qui
<\<
dius >quia primo ponitur T{icodcmi interro itngitur Clmfii refpon{io,tbi: Refpondit Ielus.
ttrtn
tn
& hoc
regcncratia fpiritualts
ejl
9
10
,& per confequens necejfaria adfalutem y quod dicitur.Rctpondit leius,'&dixitei. Amen amendico tibi nifi quis renatus fuei.itdcnuo.7rf
C
l
errogantis cumdicitur. .Erataute honio,&c.//?f entmfuit vnusidoru, de quibus di ,, ilti irtdidtrunt in videntts fignaqudt prxce.ca.q, lcf.tm bat.Et ibidt fibditur t quod lefus non credcbat femetipfum
fitmmccfcrib tur prima co-'d tm
efi,ttcrum per gcneraiiontm fpirituaieni.
qm
crmftdtt reuela.o.ideo
to
ijte
"extra
turbam
al
>
ii;vt
T^jcodtmus venit ad lesu infecre ab ipj<> plenius inflrueretur.
Sequitttr
Et
han.Qtfia trac dtfcta eorum. Ipftauttm cofitcfir reftr o^&fpirituales crc*turas de quibui loqitebatur Chrifius,& IX bot crat quoua modo d/fpofitus adauuicndii doclrinum cius
I
regnum Dci. yifio enim DcipereJJentiam naturam,bominibut aute competcre tio potefl Jibifyli (.mpetitpcr ad natura nift pergratia,per quam trahuntur homines quodamodo donauit vt dtuina, vtj/ibeiur z.Ve. ua.Magna etpretiofa promijfa htc effuijmini dtuinet natura confortes. Hoc aute non potefl efje per ideo rationcm carnakm,qu folum facit fitiot buminu , pergene homines junt filii adhuc regeneratio fpiritualis, per qua
pot videre
Non
&
requiritur
Dei,& per conft quctis
hjtredcs
uiu caU#is.Sed cotra hoc uidctur
^ôdttxiui nominc.lloc cxprimttur ad ojiendendii famam

'Pl
s'
i*l ntue
Princeps Iu./s hoc ofleditur dignitas eitts. Tiic cnim populus gn rnabiiper doclores faccrdotcs. L icet enim Chrijius primos tot ad Jidi volut rit \na fidci cffefimplices^-pt in pluri b.
&
non fucrunt baptita. quia patresueteris Te.faluatt funt,quitamen tunc non crat i pr<accp:o> confccuti tcmva funt ti,Dicendum quod uitam pergratiam in fide ueuturi,0~ fic habuerunt >ent ffiritualem et utm ipfuni in figura in aliquo correjpondente baptijmi,habucrunt per quod tollrbatur peccatum originalc.
humans. afcnberctur,ita etiaaprincipto vocauit aliquos

literatos
Dixi t ad eu m^C.Hic confequcntcr
docct Chrifius
moiu
&
* quaittatttn
at
I
/^ jt L I T E 7? . chc,mo "x Tharifais lyicodemus nomincprincrps ludeo
'"erNicodemuqui venitad lefum,vtdepcrt.inetibusad

i"-mplcniuserudiretur,fignificatdifcipulushumilis, $c
do&ore peritum, vt ab ipfo dc dubfis diligens,qui venit ad dsbet eum dulciter recipere cxeplo Chrifti inftrnatur,qui Nicodemumdulciter recepit,& non fokiin propon c
qui
tcm,fedetiamrepiicantembisaudiuit.Piimocumdixit,
diligcns
Tomusv.
069
_
A ^7a1lc'fum \7ad homtn m demusad lclum \t aa nw

.
!.,._,_
r M RYôsToMv
,
homU*
^Silffi
lcilicct
,__
^* S X^mSSSSS
s.Vcnicns
dicufuuc,
,
Qof.ord.& Nicolai de Lyra Nico

quam _b
nO
io
,
carnale eft.Nomine carms,non folnm cainem , k carnalem fignificat.Sicecotrarotushonv rttiia is,anima corpore fpmtus dicuqr.
hommcm
&
^pcnluumôuoccl
admirabatur
r.muitastahs
ic-
doctnn^mDuo aScem c;ant,quc
quo lutn. c* Adacn

p.teftde..no
ft^tf-cVcrba&iacfameto fpusinuifihttiu ad morte nata^fiBjOci. non tantQii

ficn.id^rnodum r.c.od-:qux
rit
.
Ml
l,mc,r
N !cmr.MuI
-emnouitqnr n on
r.num, ncquccnim audtta crant apud Ioda l.xaqua b

,
us,quomodo potei.
quid potciHn
1
homo rcnaici-cum (jt ienex ?NunI
dicitur,
feJi
t quiaficutfubiiit.
-pirituseftinui
1 ^
*
vcntrcm matris fyx titcruintroire,&rcnan ,<iuii.M<oAend

t
m
t
ita
inuifibilitc
fci
vifibihfacramcnto,
ic
niii crais rcnatus Kcipondit Ieius. Amcn amcn dico tibi, ^

.
/*
"
vifibile
ctlicitur
facraiim
Idemeftmt.i.e qul,. defe.Qîcnimoii
.,ui <ni.-t
,.Hct.
Dl
fpmtu,
inuifibili
\:
,
inteli
.hi,ia limbo-
fucrir cx aqtia
.
& ipiriru.an<-to,!non potcil ihtroire in rcgnum

.,
Spii.cR.N<
mireris, fi;i
H cft.cnileelr.h.bcii. M.ur.
ell* ...uilibik us genc.-.nl.s uil.bnc
c.ch.,iuu.. pet
11
tem
tcm
4 tum
5
lambapcifmi
htcraccipiat
dico
fpici
Oci.
Quodnatumcltcxcarnc,carocit,&quodnatumcilcx Non b impoffil

1
IJeft Similc r.in
pote,
^JJ*"
%
d cftJEt noa hiircns Ipfms .imbou rcriifpirirn/pirinjs r ' id cft/piri.u.: c . qj,,. cut. Vclcxaquavi. f f.bili, 6- fpunuiannafcidcuiK..Sp.n.iistibivuM
quia
b
m.
dixi ribi,opo__eivos 7 t
oP
mjtewgr, caa*-,..ccK<
Cr___--
_im.u*jq-ii-*.
do.
Q__rnaui,
uocem ciu,
,iu.l
,s.
* AVGVSTI NVI.
Tu
Tra.n.t
g
ii
icis
vndc veniar.t aiu
camale gencra-
quo
vadat.
Sic cft
omnis,qui
natus
_ ctt
B
tet.
tioncm intclligis fed cx aqua 6_ ipuitu

nalcatur oportct quod
n
homo propter rcgnum Dci. Si pp
tpalis nafcitur aliqs vifccrib.
.
^Jl^l
hahcto""
.
I4.ftret
hcreditatcmparisheminis
matriscatnahs.Et propterhxreditatempatris Deifempitcrnamnafcaturcxvifccrib.ecclefix Cumaiitexduobu-
homoconfiltat,excorporevidelicct &:anima , duplicem habet&_ huiufmodi modum geneiatiom.. Aqua.n.qae i. fibilisclt,adcmundarionem corporiiinteilig.tur. Spiritus
\
aM,lisinfcripruris,veIdumloquitui-aliquupknusf] i\ atidis,nctcis vnde venttu.quom fant.o,qux a anaturaeiusc. Jiusintiauit,velquomodorcdicrit > t fibilis. Sic eft ols qui natus eft cx fpintuiancto.gaipi fibiliteragent- ipiricu incipitenecpnonevat, lisncfcia. vndcveniat, &quovadat,i. quagr
&
adoptioncm
in nlij,S- vadit
regnum
vcroinuifibiliterconcurtens ad cmundationem jnuifibilis animx innuitur. C n r . s o s t. Si vero qs intertogat, qualiter ab aqua func homo naIcitur,interrogo __ ego.quahter nafis eft Adam aterra?Sicut.n.inprincipiofubi|ciebaturclemetum rerra,
&
vnum veroopus phfmantis crat,ita &: nunc fubijci.tir elementumaqua, totum verolpiritusgratix. Tuncparadiiumdedit incoueihtionc,nunc'aute'm ccelfi nobisa^crit, .-isaêrit _ /.../,_..,. 14^-. --..:. .-, j;rt;J(..i.^ c Uuod natnm.Hanc r-. -:-.._i fpiritualem natiuitatcm diftirffult;
carnali,dicens.iio(/n.rjw
efl.
funtcarnali.itcrumquaent, Quomcoo poilunci non habensfpiritualem inteliectum inhteralegis fibilcputatquoddiciturde natiuitateperJpinci es wgiflery&c. redarguitur a domino:r h Et-vccemeiusi&c. Vox Ipiritusell vox Cijri!ti,qi nondum eft natus de Ipmm uit ;codcmus,lcd
Dei.^
N qa __ f.-MOfi If vnde veniat.autquovadat.i. quaoccalione\.i

*"*
---. ,in-r -fiin-. nem ducat lpfum

ipfc fpiritus
mieminfpiriru,autquo
vadat,id
nifrfmtfm ex fe,Nam flUiex eo n fe.Nam quiex nafcentem
e|l,adqu
d Ex
carne.ld eft.ex
primo homine pcr carnis fucccilione

carnale
pergratiamemcitur, fictuctiamipicl eftpernaturam,
NlCOLAjV.S D
&
t)Juio.
LYRA.
Caro eft./i efi,conslituitur in vita carnah
tan:
6
diuiditur in duas quidprimo qutiitat? regenerationisfpiritualis.Et
7
8
Etquodnatumeftexfpi.Modoprrf-iffo. vita fptntuab Spintus &.\defi,confli>.Hitur in
ponitur Tîcodrmi odieftio->fccudo,Cbrii~}i refpdfio,ibi. Refpondit leius.Cbrilius enim dixerat cffe necejfarium adfalutc regenerari , idco vt modum buiufmodiregencrationis mclius intclligat arguit co
cludir.
Non mireris. td efl,non dcbes'admirari.

Quia di.ti.opor.&c.Q"/* non loquor
degencratiom
nwdo cx traprxdicla duplieitcr.Trimo
taie,quia
iile
q nafcitur
cfl
a fuer y fencftute veronopotcil aliquis redircadpueritia, ergo rege neratio videtur impoflibilis,& boc cfl quod dieitur.Dixit ad eum Nicodcmus quo potcft homo rcnaici cum lit fe. Erat auu
dequa.ru argnis,feddefpirituali. 10 Spin'tus,c_c.Hic Saruator adpnediSla adducitfesfi vcnto tnatci plumfccudum Cbryf.qui hoc exponit de vbi terminatur, c ftmiliter ftnis cipium ignoratur
&
effuetus fenfui titeraliy& ideo arguit degcncr-atlone carndi.Sccudo ex nefccntis qu efi parua,rt poffit inclu di in vte
ille renafcatur, qu i iam qnantitatis,& bec efi quod dicitur. Nunquid poteft in ventrem:J.'<<_. iicbt.1{on.quia'quanti Diuifi- * as non permittit. 2 Rcfpondit lc.Hic ponitur Cbrifti rcfponfio. Et diuiiitl ihtas
quantitate arguit yo matris,& ideo videtur impoffibile,qiiod
modo efi in generationc fpiritua^. fmilfier fauffus quieslprinciphm huius generationis i inmr do ater>ia,qux efl cius finis,a nobis non per cipiuntur,fei cr
cius percipitur.Sic
&
*ft perfetle 1
fenfnm,
1 1
quia primo pomtur eius refponfio,fccundo> adboc inducitur extplii jfc/.Spintus vbt vult./n prima igiturparte dicit, cp itlagegencratio, de qua loquiiurnon efi carn.-.lis,fed fpiritualis ,& ideo no talct
quod piritus. vult fpi./ efiyfiat.Si auie arguatur cotra bocfi *A ug.t^.c d vimusmaterialis no hahet votiitaic,ncc afe m> intc pterquod dicit Aug.quod hoc vcrbum defpiritufantlo Totefi dici fufiinedo ditTii Chryfquod voj.untas infcriptun do accipiturpro indinatione naturali,& hoc modo accipiti
tantum. j[qua autem exteridr,& forma verborii percipiunt Ji efl,ventus e/rc/f .. r. S hocefi
&
Vbi
argumentaquxproceduntdegenerationecarnali, propter q>modu huius regcncrationis fpiritualis Saluator explicat confequenter di.
12
15
Amcnamcdico tihi,nifi quis K.&cc.Quafi dicat, illagcqua

dixi,fic eft intelligcda,inquatu
Et vocem eius audis.Senfibiliterpercipiendo. Sed ne.8-C.--_Mr_ arguatur contra hoc vt arguit J

genc1
neratio,de
aqua lauat extcrius, fpiritufsanilus intcrius.Et lotio tulis bcne dichur generatio , quia per hanc homincs cfficiutur conformes verbo incarnato qui ell filiitsDei naturalis inquantu in bacgencratione cfl aliquid fenfibile correfpondens carniyfcilicet y aqua, aliquid muifibilc correfpondcns
omnes nouerunt ventum venire ab îufiro,vcl ab aqmtor.c tantn vadit in efl vcrum
parte oppofitam.Totcfi dici,quod taiis neraliyfed in qua parte detcaminaiiue vcrfus aufirum
tpui
&
ventus quiftatabaufiro,vcl vbi tcrminetnr.imnino ignora 14 Sic eft omnis qui natus eft ex fpiritu.Qj*j*/w* fuefty
in tatigencrationeeft atiquid
dicit JLuguflin.
efi,
occultum,&
verbotfcilicet gratia vndefequitur. natum cft cx czmc.Scilicct,fecundum virtutem car4 nalis êncrationis.
Tropter argumentaprxdicla qute tamenfuntfolubdia

quodprtediftalitcradc fpiritufanclo
qui in prohctit
atiquid paies vt t mtji

intc genia
\.
ad nfum.
Qupd
&fcripturis facris loquitur.
Vox aut
pto-
Caro
1tpl \arwt
Qiomodo poteli komo
renafci,cum fit fcncx.&c.Sccuudo.cum. fubiunxitpoftca.
St wit
Ioannis
Cap.
111.
1072,
inftruitadhucdcceleftibus&terrerm. Ccleftiseftetus afa -KMwagi^r^f.NoninfultatcUvtriipcrioreohabeat cefioad vita.TerrenaeiusexahatioIcrucead morte quiavultcu mlciex fpintu,cpne quon)iiibtispixeft,icd Qyafi di dicat,intelhgeceleftiaqua:nd carnales,& idclrelligede nifi humi is,ttinvdu ex magiftcriohumiliat QuaTi qu o't., hu niliare vtile quifeipifcenfionc,Renati.n.fpirituahrerafcendenrinceIum, fed Ekupetbusprinccps,nil nonmfi fintmcbracohejetiaillicjin vna plonaefthomo su inaniuit,&:natuseftexfpiritu, fciescpmodoncicis. Dei filius, vt fciat 1.3 b [\iodfcmus iocjM n .. iftenulluex fe per ;]deft,quiaipfc Iocutio exipintu4lciponditNicodemus,cKdixicei:Qiiomodopo[- 1 Chriftu poffe afcede / efljcientia < rmo patris. : aWto*^^^^*.*âwdeueowti w*dit, liter.ocdd/,. f re.&rideonodicunc vidimsteflam:ir. a iunthxc neri? ReipondicleiusA dixitei: Tues magiiter t in 2 hominesafcendere, ~.q Ul
v
&
^'T*T
in
1
Qaipevifio, ve .m teftimomu
&
Cp
tinaeii
tu* neriihuroiii>
fdes
lirati,
&
>
& CritaS patrlS

plialiter,
Nosfcilhet cum ptophrtit& Apoftoli.
harcignoras?
Amen amen
b
am;lesnonereJicis. Cfdis uld
In abfcondito Pei.
hoministo dico cibi, quia cjuod 4 tucucotporcquife

fednliu
c
.....
,
-3
Fotis raundo-
myftenu
vidimus ceftamur fciniUsloc|uimur,6cquod

Idel,,t-ft lu,i ntn v '
& ceitimoniu
te:renlcor, o i.ja.
( it
XlltatlSinilUit.
"V" .'P ; "! , b Cinerrenadxivo. n quodcft homoEt v s. c noitrumnbnaccipitis.Si cerrena dixivobisSc non creditis, <s quia hxc afcenfio Aj gvstin 2 uafi lic .** ^ndiramcoeieiua. non poteft cfie nifi . liuiano accipitis ,. r . ,* 1 hc nemo aicen- 7 redemptis per ii dixero vobis coeleitia^crcdecis? te:na, quomodo pafquomodo a Secundum quod Dus. b îk* idem eft Secur d m quod^homo. us Dei. g fione jdeo fllbdltUr. TEph.f. r itlSCapere CCC d c - TI Deus. n, /1 Seeundumquod _, K. ' ditinccelum, nifiquideicendit deootlofiJiit. hominis qu'i e cnnoif folum no 9 dam natiu itatem in lednecin* fpiritu,qui;inemoin Brjlaus, Chrifto ad patre afccdir,nifi q cx fpiritu nalcif.Nen.o falte gatis terrena,quod de tempio corporis mei ( quoide teaaccepi)dixia vobisfoluendo,ame(ufcitando. uattirpmorteChrifti.nifiqex fpiritunaicit.Nemonafcit d Etnemo aftniit in (eelum Poflcj increpauit&c ad humihexfpirttu nifil morteChnfti.-Etcum dicitfilius hols, dat
:
tfcl OMn
mo-onofhou.s
Irf eft.fi
CUUCiU dci tate defcS *ditdeccclo,&:eftin COek),n6 feciindum.
eri
niyfterufF i
ii,n,rU
a,,,.
.'
'
"
fil
'
,.
K,"e?
tx
fm
%%^.
& Avgvst.
inuitauit,quiaiftediiigenterhisquajaudiuitattendit,
inftruit
nobiscertitudinemajcedc.im^cumfiiihorriiium fimus.
<g^
NICOLAVS DE LYRA.
t
omnia
5
quts Deusnotieia*ifionis,ideodicitur.
j?
ar<m,& [tripeura eorumfenfu

iar&,\ fptritufjantlus
ar.titt
& eius finis,f beatitudo
percipitur,fed principi/i bnius

cateslis nobis
,cr foia fide tererur.Et tfia expofnio pidetur rondbilior, codemus erat infcripturis fantlis nflruitus, deo Videi v jsâuodfaluator fibi 'lederh excmplum ie talib.tiuam de vento
N
e:
1
&
vidimusteftamur,&; reftimoniu noftrunSaeci. Quia pauci Fiidporum cbparatiue ctediderunt Cbrij}o t ifteet lîco' demus erat adcapiendum tjux dkebat tardes.Tertio aYguit eumde
cndilione materi*,de c/a cratfermo, qux
elt
Quod
factlius
ai inttltigen
u eriali,& tunceft planaliteraSpirvus

i.
vbi vult fpirat,tfuia non bues ex naturali neceffitate,fcd *x mera liberatitate . Et ttmeiHs audisjn fcripturis prcphetarum,qie leguntur in fynanrat
dum fpccJu emanationis ve> biapitre ,\jpiritt*ffMtti ab vtrotjue max me,quia in\lege in qua tHe erat exercvatui,per abluciones
&
aliqtttts
amiuebantur
mm tnd.ti
t
aliqute,
%
f
1 \
1
islxdwrum :ed
ni"fpirans&
litlumefl.Sic eft
nefcis
f.nis
vnde veniat,aut quo vadat,quia princivl imus huiut infpirationis fibiocculantur

Saluator
onem ajux exterius virtutem dtuinx capere qualiterperabl interius fit ablitio animx,& boc efi quod iicitur. Si terrena dixc&c. s\gcneratio fpiritualis terrena pot dict 6
ihquantumefficitur
citut terrena,quia
& ideo defacili debcret &

fenfibile de
Refpondit
oninis,&C Exponatur ftcut fupra. Nicodemus&dixit. Hicconfequeter
h terrayi? fub etemento fenfibili,f.aqua.y eldi

vcnto
adboc iniuxerat exemptum
cndit
camefjicaci,qui0tffrin fpirituaii generatione. Itdiuiditur

,
\\Ms,auiaprimocirca hoc ponitur1\icodemi'iterrogalio.ftcudo

|
n/?!rf/po/?o,iZ>
:Refpondit ldus.Circa primum fciendum,q>

eft,vt dicit
flante in terra,fecundum expofttionem Cbryfo.prxdiftam. fi dixero vobisccleftia,crede.Ca?/e///<:6/ci> 7 cat emanationcm pet fonarum in diuinis,qu* ejt valde ardua y &- de
Quomodo
:ndbqudam natura
rnalttt, rins iCo.
Vhilofophus
li.
de memo.&
difficili
valde intelligibils.
Et<iMi{iel<{icodcmuserataffuetus
ideo
legi Mofaca qu# promittit hbpotuit capere jpiritualia,piopter quod quterit vl
Et nemoafcendit in cc)\S.f{eprebenfi eius tarditate,faluator procedit ad reddendu cam efficaci<e,qu& eft in fpirituati genera8
tione. Et
circaprtedifta
dicej:Quomodo pof.har.fie.
'-:
Rcfpondit le.Hic ponitur Cbrtflirefponfio.El diuidii in duas ilendit baptif MaprmttprchcditTîcodcmitariitate fecund tdistfji(acuicam,-b .Et nemoafcendit. îrguit aut tarditate
'
;
dmiditur in duar,quia primo fecit,quod dittti eft,fccundo, mant feilat propofltum,ibi:SiC Deusdilcxit. Trimain duasfecun Dlul dumdupitce ausa qua affignat .fecunda po ituribi.El ficutMoy
'
ytcodemiadinteil
gendttm
& credendum prteditla,ex trib.Vrimo
xconditioneaudientisqnieratdoclor
(juensdeberettalia copnofcere,
&
& peritus
hoc
efl
in lege , quod dicitur.
& per
ies.Circa pnmum fciendum,qj caufa prinipalis efficacit b.iptfma-* liseftmyflerium incarnationis,p qua filius Dei vniuit fibihwmanZ
natura inmundum defcendenSo.Tâturale ei~l autem qtiod q;<flibet res adlocu fus. orgims reuertatur ,ideo verbumincarnatum adpu
tremredirepotefiafcendendo. Etquiapergenerationemfpintuale efficiuni membra eius,& ipfi vniuui, percofequens cii adceleflia trahuntur virtute verbi incarnati.Sic foluta efl qu& ipfo fiio ,qua quxrebat,quomodopo(iunth<xc fieri>& hoceil
TuesMagifte inifrae',&
centy non erat
'ttts
hxc ignorztf Sedpoffetaliquis

no pertinebant ad
mirum ft
talia ignorabat, quia

dicit
bomines
&
Tefia.in
quo erat inftrufttts. Dicendti,quodin lege MoyfifigubaptifrnjsJecundTt

q,
ttu
cotinebattir
Apofiolus.i.Cor.io.a.
Moyfe bapt.zati Innt I nube &r. ln mari.-oM in vtroqi

vulgus. Ifminprophetis quos frequeter
tp
~t\icodem dicitur.Et
nemo afcedit m ceiu.nifi qui defcendit. de ce.
nbaptifmus figuratus.Leis doilores debebat fcirefiguraseius, ttttdhocnonteneretu,
'.tmexprimiturb.pt fm-is Eêcb.i 6. r.Etaffudam fupervos uammundam,&;mun.abomni iniqui &c. Ittzac.i j.a.
efi, homines non afcendunt illttcnifi inquantum membraverbiincarnati.Et quiaverbum nondcfcendit Jecalopermotumlocalc calumiimittendo, fedcarnemde nouo ad hoe dcnotandum fubditur. fibi vnienio,idco hominis qui eft in celo. Ex bcc loco Va^tinus acce Filius
Quia fitut diftum
efficiuntur
& rnax.me quia eins diftrinam confedusfuerat a Deo datam,&

n-eli
'
cquiefce'
occafionem errandi.d. qtioi De>. filius corpus cmiefte attuiit , nihil detaafitimt io.Hoc auepa.ct irroncu per virginem trafit otrariu,qnia hor niodo Chtiflus no eflctfilius virginis. Ue
&
&
rj
Vj
,
Cn tini
10 *
euageiio
qmd dlciturhic.
Chriftus.n.fccundumdiuinhatem bt!t patre in bumana ctiam natura cognofcit
,
Amenamen dico.&rc
w,
Cbnjius non e!iethomo,qui.. corpus
celefte
nonpotefi informari ab
&
cuu:i
m fuentmm cunt
animacum fit forrna corporis
phyftciorganici], fecuniii
^
'
'
quod dictt
Tbilo.z.de anima,quod nonpoteft competere corpori

.
:
ccelefii.
&?
omniaqnx
Etficu
*
'
M
f
'
i\
L I
T E
t\.
Et nemo afcendit
inccel'im,nifi
quidefcendhde cflo,&c.
HoC
nt "ni
a
fyomodopoffunt bxc. fie. Contra niulrosDoclorcsqui tencnt de fua kietuia>quod fine dilcuihone dicla
diciturdeChriftoadliteram,quemDocT:or Euangelicu? debet imitari,fcilicet ir,cceIumafcendendo,per contf.mplationem diuinorum, &; tndc dtfcendendo ad eruditio
finttenenda,
Stnemo
nemptoximorum. Tomusv.
I07J
A
pccus. mor. cj.
1.1.10.7.
Qof.ord.&NicoIaidcLyra.
fi t
107
lceis
i
i
diuini
tcrra faclus #AvcvTiev s.Quauis inn.ancns ca!o

at-; tfi
fihus hois
Ita exaltarioportet
filiur,:
bominu. &c. Magiftig
fuam qu:ain
-Jib.t.d: jawa 111U111141W w. nonind.jmansccniuitnoicfi
qu*
|horoiniyiCUtc*ri r_ vmtatem enim pcrfona dienatu>cft nomincfilu Dci.Pcr /ubftantia vnus c(t Chriilus Sc nl.us Dei,amv
-
defceditjad terrS c n (ua
nis,nehocfolumputet Nicodemus lubditeudemeti.

cflefiliumDei.d. c Sic cnimdilexit Deus. Aperit
fignificationem legis
:irar.Etquiadixeratdefil;.
cam humani
i.ilutis, l.di
traquc bulabat in terra,
&
f
>J
Niitn.
c.
Ecfiaic minis mancbatin a cftinccclo.t 1 Incruce calo.Fitcrgocredi

crcdibihoribus crcdius.
Hnc per
fii
tdenipfc nhus ho-
Chrifli. Quifi ticit.Hoc jjodo iltad fiti.fciliietpet inoitem
ftionem Deipat exquoois rettai

tioeltperfilium
infpirifulancto.
Moyfes
exalcauic
b
Id
in dcferferpencem ur infje
It.vra
fi
inipfum.
biliorumfidescxin- b to,itacxalcarioporcccfiliumhominis,vcomnisquiciedicin idem cfl filiu Dei.ex d.leflione Dei d hot miflus:
ium homii>i.qui
Siccnicn.d.J.c.
.
2 d Mundum,
bicnimdiuina
lUbltantU lOngedl-# C
fiantlOr, pOltlitprO-
fum
non * cr e^ t Jedhabeac viram xccrnam p

id e n huraanara u.turam.
f Sic
enimdi-
GraxcquodLat mundus lnietpti

3
tur,ornatusdici
Inmortem.utcatniiarpicient.ntiu nioitenon.er ledhJ.vi.ctet.
ptcr nos
na
luicipe'
\ cxlt
u 4 [unulTSclfona
.
'
c nis
mundum,vc lilium fuum vnigcnicum darec,vc om 4 crnam. 5 in eum non pcrcac, fcd habeat vicam qui credic
[) eus
*
,
Per mudun humana natura

gnificatur, noqi
(ecudum
..
VeieraluipciCt
,
m Dti:Non enim.liac.uf
corpuelcine.
renit.nifi ut fatutt.nonut iudic e i idell,
fiClCt.quantOCredlbihus ahi iandi fiut
miict
li.hurp.namimuram.
6 quattior
CUU) llOminC diri*
^ Qn
crj]
mi ([ t Q eus filium luum

a
in
VndeIlu.i"o.-munJidicitur.
con(tet,fedqui: mundii vc iudiccc mu- 7 cur.dum arnma fidem dimitruntur pecb

Q^ja pet
ftOVnUSChhftUS.Vt
pcr cius afcendentigratiam B bus, iplcvnusalcen-
ca.pioquibu.d.muatur'^
Deoell:oinata,5.
ommbus
duîedvrfaluerur
mudusperipfum. Quicredicineumnon
xternam
e
faciat.
9 imagincm Dei 9 faftiqiuad ligit Dcus \i cu
TrlC.ll. in loan.
tom.-.
datinccclum.quidccoclodcfcendit? * I d e M.Miraris aut qa hic erat Sc in ce!o?Tales fecit di in fcipulosfuos.Paulumaudidicentem,No(tra ?uerfatio homo 1'aulusambulaf in terra, &c pucrfabat in ccc ceiis,fi
in terra? hs,Dcuscceli &: terrx non poterat etle in coclo &: in deferto f Supponit de a Etficnt Moyfes cxaltauitferpentem cfl &: ca hndi pdi&a in cuius fide eu. mortc fua
'
Vt filium fuum vntgenitu daretvt ctnnis qui credit,&c.} ide dicu de filio Deicp fupra de filio hominis,vt pet qt indeitateconditifumus,pereudemin hoicrclhutci f Vt iudicet mundum. Avgvstinv s.Nondu m iudicium,(ed iam faclnm eft iudicium Nouit Dj
.
n
1.
qux
ongo,
inftruit.Et qacarnalis erat, &C natus
lege,' 16
c
Nu.ii.c.
partcm adducit,quam oftendit efle figuram fi?mficatiuam,vt et fic pateat de alijs partib.legis.cp fint in mors intelligitur per lerpentem , &: Chrifigura. Et quia llusmottuus ferpens df,qucm qui fide intuctur,libet3tur, ficut mtuitu illius in figuraabignitis ferpentibus liberantut,qui fignificantinccntiua vitiorum.
&
quada legis
mortis fux
eius.Niliil.n.aliudeftiudicium,i.xternadamnati< noncognofcere,cx:noncredereinfilium Dei,ficuti
{
i
aliudeftbeatitudo&:vita,nifi tredere&cognoiccre Dci,vnde dicitunHxc eft vita xterna,vt cognolca: lum Deum verum,8t:quem mififtilefum Chriftum. cred. Ex eo falu g Sed vtfaluetur mundws per ipfum. <{ui homo, ron iudicatur , ied fi mdicatur ex fe habuit 1
,
non
b
Ita exal-
credidit.
* A vGV
r.
NICOLAVS DE
I
lit
L Y R A.
cfficacite
Fudamemenim aliud nemo poteft poneie,&:c.Et/ir7H

Sicuiusopusarlerit,detrimeiupa:ietur,ipleau!e(ah: r.t,(ic tame quafi pet ignem.Verfundi-mentnm.n.iflud
giturfides i
Et
ficut Moytes.Hicponiturfecuda caufa

ffi
kaptifma
meritum pajjionis ChritlicjUQ d in baptifmi operatur,& i/M.c hoc tagitur cumfubditur.Et fic.Moy.exal.fer.in defer.ita exal. boc ferpcnte babetur Tûm.2 1 .c. fuitfi opor.fi. hominis.Dc
&
& ideo
fi
fuper hoc fundamcntum por.aturopcn
habuit fimilitudincm veneni "iquatu dice fura paffionir Chrifii quia veneno quia &mns Sic Cbrifius babubaturfcrpens,fuittamefinc ex carne paffibili^fuit tamen omnino fmepec it fimilitudinc peccati
i~lionedigna,proptcrtaliahomopuni0madtepus faluabitur.Sed hoc eil erroneum,& improbaturper ditJiJf

Ga/:5.c/.Manifefra
<ctmenfinA
>
funtopera carnis.qux sut

.
fornic
eato,& ideo fi afpeSus iUiusferpctis encifaluauit a corpo) ali mormultofortius fiies Cbrifti crucifixi faluat a mortefpirituali, vite &tcrn& ideofequitur. refiituit bominem
te
&
hd cotequcuu.Ev quo patet
mudicia,impudicitia,&c.i'c-7/uV.QuitaI_iaaguntie <juod non fnlii
dat/inat^M
l
etiam trcpter aliapeccata mortalia. pterfidelitate,fed dum, qutd Saluator non accipit hic fidcm tantupro habitu H
formis.fcd fideiformaUpercharitatcm:&ceriu
Vt ois qui cre.in ipfo,non pe.led

UudHebr.iz.a.
ha.vi.xternam.
Isfota
eH qiiodf
dum ctiam, ip Cbriflicrucifixio dicitur exaltatio,
quia eius corpus
uabitnr,&adbocdenotadumdicit.
<>
Vt
vexillum in aerc, cd debellandu aereas fuit exaitatu in cruce,ficut
Curramusad,ppofitu poteftatesyfecundum bis certamen,afpicientes in autore fidei,&:c. Et quia per paf fionemeruitexal atioium , lccundum yuoddicitur Tbilib 2.<J.Humiliauitfemetipfumficlusobediensvfq; admorte,mor. tcm aut crucis.Proprf r quod Deus exaltauit illum.
no
6 perea "../*'< . 6 cet,tende>idoincumper charitat' de\ apoil lipr&allegatu in cotrarium,diccndiim quodloquitur

tis venialibus,fecundu quod exponunt dotlores.Er ego tuncpl. dicam/t contingatme fnper tllum locumfcribere. Tropcccatts
om.q.cr.inc
u
*
&
"pcnialib.fidcles temporaliter
$
Diuifi 0.
Sicenim
dil.De.f7<r confequenter manifeftat caufam pncdi<
7 literfaluatur. ditur in duasiquia

ditlum
ibide,ibi:
N6 en.mi./Zic remouct quodda dubii. E

cp
punientur igne purgator^tamen
primo facit
ditlum
efl
fecudo,decUrat q*
i*
tla.Et diuiditur in duas ,quia primo ficdit propofitu,fecund > rcmo uct quoddam dubiumjbklSd.n.Supcrius dixerat q> efficacia btptif
Hoc afit eft iudicm.Circaprimufciendim,
m
m
malts prouenit ex myficrio incarnaiionisftdco declarat qualiter ifla incarnatio ftt fatla,diccns ,quod no eftfjfta cx humano merito, nec
Cbriftiinmun aliquA fcriptur&loquendodefctundoaducnlu to dicunt ipfum venirc ad indiccndum,& ideo nealiqtti crcdant, diccns-.ô.i ru eins aduentu,boc remouet hoc deatfieri
inprimo
cx neceffitatcfed gratuka dileclione Dei ad nos y Et boc efl quod dicir.Sic.n.Dcusdilcxit mundnm,vt fihum fuum vnige.da.
fit
t
Deus fi.f.in mu.vt iud.mu.^ci/icc' inprimofuoadultu

iudicari pro
nim non venit iudicare,fed magis
mundi
falute^
>fe
Error.!
8 diletlto, quia quitur. Sedvtfal.c^c.Erpro/rJtco/r/cr/Menrcr/^c^ fl o crcdeba i<> diltgereeflvellealicuibonum: Ipfeautcmvoluit >;obis voluntate primo eius aduentu aliqui credebant ci,& atiq> bonum infinitum quia dedit nobis filiumfuum. inter contraditliora non ftt efl diuifioper immedlita,cum tfficaci U 4 Vt ois qui cre.&:c. Ex hoc ctiam errauerunt aliqui btretici ,fed non venit ad iudicandum non crcdcntcs,nec c>edcntes,r: \ boc efi quod feqi<itur. iicentes,quod credentes,no damnabuntur ,ctiam fi moriatur inpec patebit.er.o. &c. tnr cato mortali.Et cofirmal ditlumfuu pcr verbu 1.C0. 3 .c. creditine.no iu.Idcfinobabetcaufamvndecode 9 Qui ^tpoftoli
Qhi efl bonum infinitu.Ex quo apparct maxima Dei
&
&
Fundamentum
ad glorix vita.Gre.Dum tcrrenum cor,pusdefidcnbL
1
ui-
\Q-
Et ficut Moyfcs exattauit[er.&c.Scr$c\*\<; illefnitxneus,&: in a'toclcuatus,vtafpicietcsipsufanaretur amofibus ferpe-
tu.Etir.cfcrpcsfnitfigiiraChrifii,qfiiitimpaflibilisfadlus quatfi ad corpns in fua relurrcdfione, q impaflibilitas figu 1. ta fuit p xnea (oliditatc.Ftfuit cxakatus in fuaafcefione
monftrauit. pcrpofuit.nobis coelum poife patere a Sic cnim di. Dctis mun. &c 1 1 hoc debet nobis cffe j risdiuini maximum excit.viuum. \ t coden 7 1\on.n.mifit Dcus fi.fu.vt iu.mun.&c.ld eft,
bc nos
10-
cf,
mulro minus dcbemus codenare proximu

t
et' )CC
adpattisdcxtcta,&:cxhocdatur fpes crcdetibus afcededi adglorix
IU.
cfl
catoiem,quiaqualisfit futurus, cftncbispenitusii'.
IC7J
m,
*
ta.
loannis luaiiiiu
s
Avgv
n v s.Quare falaator
vrl
nit
.jetmundum?eigoqiiantum
mQdi di<fttiseft,nifi medicoefhfni eve
Cap. vâp. b
i
111.
107^
l
Hoc tjiautem iudicium.Car qui no credit iudicat> qa lux
venit qua?excitat holes
&admonctcogrofcerefuama
10.
*rotu.ipfcfemtcremit, quipraceptamcdiciieruarc fl orHiItautContemnit.rfirf;crt.
Chrysost.
mulfipigrol
Quiahocdicit,
Vtnoniudicct mtm-
oesfunr.fedalijoderuntadmohentemlucem &c f"giunr,nearguanteoru malaqusdilgunt.Alijadmoniti per Jucem accufant fua mala, quod eft "Facerc veritatem 6c
1
iq
>
rumnpeccatorum ;
nia
Nediramiudicabitur.
Cut?
1
ficjilluminantur.
j.
Erantenim pnn
cft
utudine &c ne;
glitaia-fuperabu-
iudicatur.Quiautemnoncredir,iamiudicamsclt,cjuian n iquoroioettriu.noh,bmui,-o.fiiio. ..
.
Qui
ouj^.quos
a
3
dana,Deiabuten<
tes
lifericordia di-
crediditintnominevnigenitihlijUei a
Caufadam.utionis.
Hoceftautemiudiluxdamnatioim.
c
intencbrisl &diligit luccm.non eftmalus,iedilledi-
Verbum incamem.
Ko.-eft
cunioneft geheninefiiupplic u, offianobis peccag Bdmttit. Sedconnj,
cium,quia lux venit

ieccataqushabebant.
m mundum,ck d)lexe runc hommes ma,
d Car ale
Pe c.taatg
..
ttm.
<Juarc
Quac ex
fe.
gis
<
tenebms auamlucem. Erancenimeorum

a
4 citurmalus,&:opera 5 eiusmala.quipoit6 quamluxvenit,odit
n.ala
Cut?Ideo.
Qui eftinintcn!ionemali,&cuiplacrtin!l..m.
c
a
opera.
7
cjiii.
lucem&diligitmaIa
.
fidunduquodduo
funChriftiaduetus quimfactuseft > &:
qu futurus eft.
Non
Qusaperitmala.
coniungitur luu. iep fugii
Ethoceftquod
:
Omnisenimcjuima leagic, oditlucem, &non venitadlua MaU udii

s s ,t.
dicit
Erant enim ope-
raeorum
.
Id
,ft
bona opetaqua; ver:tasiubet.t
ma Opera,
.
Et
K?udteT|S
\
,
cem,vt non arguancur dpera eius. Qui aucem facic vencacem d ve nicadlucem 3 vcmamfeftencuroperaeius, quiainDeo fa. l
Scilicet,pafcha,&ea quar h cnatrauit fafta.
ideftimpietas,&in9 credulitas.fc odmrn
diltDt
ie
tat
SecunduV f
da func P<5fthaxvcnkldus
-
^^^jj'
,l
13
l
a aipj<.Cre,ieu Veilc
6<difcipulieius in terramlu
m non vtdimit
dvtiudicet.De
rumremanere.
igitur ait,N6 veni vt iudicem k iens eit non facit iudiciu m. }ui autem no credit iam iudicatus
mundum
14 d Qtti utem facit. 15 Oftenfo quaiuftitia

,
qui cnim
nomi
sT.Hocdicit,quiaipfumdifcredereimêtentislupplicmmeftjefre.n.extralumenêtfmfcma xu am lupphcium eft,vel quod futurum eft pramunciat. n.qui occidit hominem,etfi nondum fententiaiudi ta is condemnatus fit^.rei tamen natura condemnatus
ef ta &c
di
Chr
so
eil,quia no credidit in
danetur q non crcdit,,oftendit qua mftitia laluttur qui cre dit.!i 4te>/<r..Ideft,cui difplicent mala fua <Sc accufatmo fibi ignofcit,non fibi parcit,fed venit ad lucem. Er incipit agere cum Deo qui mala accufat,quia initium boni eft ac
cufatiomali,ergooperaeius,hxc.f.quod feaccufar, ficur
Deus accufat manfeitat,quia in Deo lunt facta, Dei Iux fibi luceret,fibi non difplicerct.
e
nifi
enim
qui incredulus
eft, ficut
&c
Adam qua die come- demo quas; factaeft in Ieroiolimis, fed pera&o fpacio tem
f
Po/Z^c.Noncontinuopoftdifputationemcum Nico
elignomortuuseft. A l c v 1 n v s.Quare aut iudicatus eft qui non credit, ca lam ailignat,dicens: *<<* non credidit in nomine vnigeniti i.In hoc.n.folo nommeeft falus.Non het Deus mul tcihosquipollintialuarehunc,habet vnigenitum per
qi
porjs de Galilsea in Iuda:am redijt. ln tcrram Iud#am,& Hlic demorabatur,&c. M. o k a l
i
,
ter.
m faluat.
Vbieftconfefliopeccatorum,veldiuinarum laudu Uluc venit Ielus,& difcipuli eius,i.docirina &: illuminatio enis, vbi motatur purgando a dehctis,vnde fequitur, ibi mora.& baptiza.
&
Hocefi
^
9
10
(g^- Et bipti-
NICOLAVS DE LYRA.
Q.uautnoncreditiaiudicatuseft.//ey?, habetinfccauft mamfitjiataju* condemnationh, ficnt ille dicitur mortuus qui V hibtt infecaufam manifeflam mortis,& hoc efl quodfubditur 2 Qya non credidit in nomine vnigeniti fil, j Dei. t4i ye n iro fakte mundi , veruntamen caufa huius damnationis dabil
Et non ventt ad la.Id efl,nonfacit faa malefacla in palam. Vt non arguantur opera eius.Id efl, nonpunianturpcr iu
facil
ftttiamfecularem.
n.Qui autem
tidiuiHct,quDi
veritatem.7^ efl,opera conformla\vcilunta*
es~t
12
13
Venitad
idem quod veritas prima. \n.Id efl.in pala,vel adCbtiHum,qui efl lux vera.
eius.Tvô
executiom in fecundo
aduentu
Chrifli.
Hoccitautem iudicium. H/c dedaratfuumdiftum

<
Vt manifeftenturopera
ad prvpriam laudem ,
videli
quod non credentes in filium

-nfne
Dei iam habent infe caufam manife
dhationis ,quia ftmt extrafidem Saluatons,fine
qua nul-
fed ad Deigloriam &proximi ctdificationem. 14 Qmain Dcohc\a.{tmt.Idcft,virtuteDei,finecuiusvirtu te optts meritorium non poteft fieri.
15
potuitfaluari.& hoc eil qitod dicitur. Hoc eft aute dicmm.lii efl,cai<fa condemnationis. Q?ia \\iud cfl, Cbriflus qui efl lux vera. vt ditlutn eti primo r
<JMi
ptte.
*
f
Poft hajc venit Iefus.H/V
enitin
mundu m, Carnem affumendo ,
"tcm bimam
&
in ea
apparens
,& baptifmum defcribitur fecudo ex hoc quttflio orii ibi primo vterque bapttfmus TzCtn ei\ etgo qax(lio.Tert:o,filuitur ibi.Et relpondit Joan* ncs.Vrima in duas,quiaprimoponiibaptifmus Chri(ti,fecudo ponit
baptfmus Ioannis,
ibi. h rat aute loannes...' prima parte dicitur //c.Poft harc venit Iefus&: difcipuii eius..v pntdiclis patet q> in Ierufale quts, e(i metropolis in !,,.lefus loquebatur cu 7{icodemo
cofequeter ponitur diflintTio intcr diuidttttr in tres, quia Chri(li,& baptifmum loanis
Diuifio.
gencris operando. Etdilexerunt magis
hommes
'
;s
tenebras.îw ucemtene
">I"<(liiat s
p r<eeligendo,& fubditur caufa.
Erantenim
} ligifperiti
t
'
maUopera.^dcuiusintelleftufcienaliqua notkiam dt Cbriflo habuerunt cognofcetet
eorum
dcctt.Quomodo ergo dicitur hk tmmediate pofl locutionem Chrifti cu crat ibi ut vtdei.Ad hoc rcf2{jcodemo,Voi\ harc vcnit lc.Quia
htcc non intelligitur immcdiate, refpeiiu pondet Beda quod ly,poft in proceffu temporis,poft inftruclionem 'hljcodeprcecedeatium,fed dcmi venit reuerfus efl in ludccam.
pleniusdedaraui Mat.zi. d.fuperillH m:l>ixeruntagruol,hic efi hctres,veruntamen,quia atguebat ' Tmujuoti fneruHt coutra eum inuidia rxscanteillacognitio:<!** tleto habehant,qtiia paffio potens fortis peruertit iudioms s.tut patet continente,quia prafente pafjione iudic
"ejjer>cre Chr,fl,tm,vt
&
&
jtiitcr etiapoteft dici,vt immediate coiungatir literce prctcede. Pofthxc venit.Quafi dicat poft inftruclicneiyjcodemi tn lernja
'[!!
n,vt
''
^,candHm,tamenextrapa(JionempofitHsiudicatcontraiuitur.-j. Et hic. Sic Iud*i odio inuidia moti
&
perfecuti
Cbnflum&ponit ad boc Saluatot exemptum.d mnisenim qui male agit,&c. Suutpatct deadultero
venit adalia loca IudcCce,quici no taiu dcbrbat docere in ciuitate etia in aliis. Zt ad hoc denotadu. dicitur. In terra Ill metropoli,fed dxa.Tunc enim in Ierufalem vente verfns lordanem, vbihomines
le
&
quod Ioanncs
congregabantttr adbaptifmurthVt ft(. inciperet faptlfare ,fecundu de eoprctdixerat,vt fvpra diclumiji, idcc fubditur.
Etnon
Etil-
MOB^^LITER^.
*"
diis Sc
T5
detractionibus lnfequuntur.
tm iudkium
[tin
U cft
ud .m
c
Vofl hcec uenit lefus
&
dijcipuli eitts in
terram tudds,
&
iilic
'
ratio
R
P>bror7
a
condemnationis re-
rfewor.c^c.Quaiinterpreraturcofcflio.AIcuinus.Vbienim
eft
peccatorum
&diumarum laudum
confcflio,illuc ve-
t^' Jxv, * ^
1
'
ALt j||j magistencbras >q :ii--iosp r V hcatoresbenedocentesodusSc

;
mun.ii
nit Chriftus &c difcipuli eius,id eildodtrina ipfius,& efugat.
v itiapcccatorum.
Tomusv
1077
J) a
&<
OoCord.&NicolaideLyra.
.
.
1-1
>__._:_
*?_e*-
_n
....-
/1"_ -..
-/:r... ._..r.\.
107;
-.
-
t>- -
prodcft
ItumumC
hrifiiprxnunciabat.&ctiricogni-ioncm
ven
& debaptiimoChnih,
&ilia.oliiaturteftimonisli
\i Kz
,
Mtis > qmu..doappruitattrah:bat,(icmin.ftriecclcrj^ri crudiunt vcnieb Id eft. difcipulis. vel creder.r.bus m Sitnificatcontintntei.quoivilltatChiiftus, .. !.., -_-.iltCS ad ndCm , pOlt c ,!-. ,1,-, SuM.apt.fmo i.oneoq.iobapt.zaiusclt.l.lud PerApofto.o. eni.niobijtvteflei-u.-e pnpir.tiofuo.s-t.inio pcccata corum rc-
g Et vcncruntadloannem&dneruntei.l\abbi.& c.y
,
l
t
.
mo
cul.uc Cliriftu
Pauloanle vinV>. u.U-.llie \ lOei.

a
*
dargunt.dcindcrc1110
dxam,5cillic
demorabaturcum
cis
nilfiioncm inbaptlf b
8. baptizabar.t EratauEltciuita*.
h
CJ"
loanncbaptizi
typondit
i>
lrxiuiienc-p:-paran,_aptfmo<-.htfti.
2
*
/.V._/C.Quj
Chnftopromit
tUt,S_ flC
ncm
| nimmiflusfucratloancsincarccrc.Fadlacftwtcm b quxftio J Dt.rntibus -c_-_dentibui biptifmum rnagiftii.-C rutirribui loanncm maioiemClinfro. -li K--_ti-u_r. aa-rl iam baptlZaufC mcl olern b. P t.VmumCh.i(fi,adqurmlo.nnesinu::at>ti.omincs.oonIefu,adUannem. huc b_pt._at loam di.cipulisioannis cu ludcis depurificatione.Etvenerutad l
,
SSl
&:
tem&cIo3*nnesbaptiz_ansin Ennoniuxt..Salim,quiaaqux 4 manX IiatUrffi , w -n c.Nondiimeraicoorummaiiolit:r_leg |,l'eJJumpendeninCrucedixit Coni-m.el. * natusex parci d cogmtionc rnultxeratillic,&venicbant 3 baptizabantur. Nondumc- *
conluetudinem]
m dllC-tlO
lc
&
g^
bhmitas.
hominCS Sfd ICI> Ji-Uillil-S.oca f.-ifun
nCS.qUUadllUCpCr- g
ntanct vn-bra.
^
(
Vtfolu
t hl
Ncc
.(
, u flloKm
ldmncm &
*
-
JJ
dCDCtptacCUrlOr-Cllare
c Qûe bapt zafti. 9 erat tecu traslordanc,cui dixerunt ei.R^bbi qui ,

,
b ûallin- ,,;._,
in
.nuid,amcon:r 3 Icfurn.
donec manirc-.
Di ceB,.EecegnuI-...
Vnde valdcmiumur. OOnjd tibi de hacpwrumptiooe uiHciiir c b miud.a. Ted.miflioquiuimba t.-.fti.
"^pujus ^ f' ^V.SP * tSfi J^lffi

tasex jiio gratic
-
1 1
ftctur vcntas. t stice.No-
I2 tuiteftimoniu perhibuifti,eccehic bap..zat,& omncs vcniut

,
Pm
.
vn
//
c,ri..
i-
xt
'
il1
13 aliquiddican. M
dumcrat conlum- h adeu.RefpoditIoaiincs,&.d.xit: Nonpote_thomoaccipcre c At

matiohtcrxkgis. Ennos. c /
.
niumÊgonon tuenteidatudecclo . Ipli vos mini temmonium l6 pt zo jnrcmifl quiqua,niii Grtcc,aquaLatine, k perhibctis quoddixcrim, noiumegoChriftus, fedquiamiki7pcccato: l O 1 <s
i
.
<w
I4tra
15
i
mcum
tcfti|
.
,a
VlldCquafi nominiS inrrrnrrfafinn? ,ni>
b Quidergo tu.Quid MaiGrergoiIlo?Nonfedm.flusante.:cprxcoferuusp_t_iisuiimci. c Id eft.Ealefiam qux generar.St uirii:e-Eeoamlcusfponfiquizelofponfsmei,noominl.
TÔnpOtCjl.
(.
ESO
,.
PUIUS
'
/jr.^.Salim op ^ pidu cft vltra lordane fitu vbi oll Melchifedech regnauit. C Tiondnm enim mifiusfuerat loanes in carcerem.Eccc aperte
notatfad-aChriftianteloanneincarceratumqua-ali) prs tenerunt, mcipientes ab hisquse facta iuntjpoft loannem millumin carcerem, quandoce(Tantebaptifmopra:curJoris,apcrteincoepitbaptilmusChnfti.
f
Fatla
\^XT
fin -"tPilla"
Q_. habct fpdnfam/ponfuscâm.c.s

tiam no
fcitis
'^
ied
'
20 puzarein panit
in
me teftatum fuifle vobis, ideo ad illum cu riin

.
remil_Ionem,quia non
ego Chriitus
iil.
k
1
tjonfumeôCbrilius. N6(umun_-usapatreplcnitud ut illu precu lpiritus,fed de plenitudine illius accepi,

spoafustftamicus autemfpor.fi qniftaty&c.iel
eft
he<
Omnis animc fpoius,Chrifius
fponlalium uerol<
&
NICOLAVS DELYRA.
Et illic&c Sed tontrarium videtur infra fc.c.ybi, dicitnr.tp I Jefus non baptvzabatjed tatu difcipuli eius.Dicedumûod ipfepr'mo bapti?auit difcipulos fuos ,rt bic dic'.tur y pofteafoli difcipuii ba
ftixabant,Chrii~[ocirca\altioradocendaoccupato y &ficnoncftcotradiclio,de hoc tamen baptifmate plenius dicetur in fine huius ca.
qna..ex c\\[.\o.lndifcretepromagmrofuo%elatibus. Jd esl, Cbrifli difcipulis,& alijs nd bapxifmum Chrifli venientil ifti dkebant bapnfmi 9 purifi./rf eft,de baptifmo,quia illos qms bapti%abatnon mitteba: ai fiimeliore,quia Chriftus 11 Et( ne. 10 Etve.ad \o.Moti%elo indifcrcto.
Cu
De
Erat au.&.C.r-/V confequenter ponit baptifmum loannis.' 3 Ennon iu.Sal.Quodeftoppidumiuxtalordanc.EtdicitaUqui alio noie vocatur Salem eft locus vbi. regnauit Mclchifcdech tp vtbabcftrGc.\\.fedbocefifalfumquiaSalevbiregnauit Melchi
&
propofuerut quatuor ex quihus Ioanespoffetprouoc ri, p notait prxtendens excellentia loannis refpeclu.Cbri(}i,quoi tur. 12 Kzbbi qni,&CC.Quafidicat,dicerentdifcipn: giUro. Secundu efi,beneficium a loanne Cbrifto itopcfumfi"
tu te.perhib._^-/-rf/-<Jf,/>e /efi/(-ii te.Tertui eil,vfurpatio officij aliemcum fubdiiur. 14
tur.
1,
Cui
Ifi_o. u*
fedech,idem efi quod Ierufalem,quia ipfam edificauit Mekhifedech vtdicunt Ifi.lib.^ .Etymol.& primo ditla eft Salemjd cft,pacifica
tx conditione regis,quiregnautt inpace, poftca difta eft Iernfale d ttmpore quo ^tbraham voluit ibi offerre ifaac filiumfum, quia lotu iftum appeltauit, Dominus, videt, vt babetur Gene. iz.c.& ideo
Jerufalem interpretatur vifiopacis,quia
Quafi dicat,Tuum officiu vfurpat.Quartum eft,minoratiolt' Etomnes ve.adeum._Ja//<t'f_f,--* cufubditur . 15

curatur.
\6
Refpondit \oa.Hicponitur qufflionisfoh
cumprima
iuterpretatio.
ne addtta eft vifio.Subditur autem caufa quare loanes bapu%abat iuxta Salim.cum dicitur.
loc quia difcipul i Ioanis notabant Chriftum de boc,quod ojficiu de hoc <j fama Ioannisper hec decrefccbat, ida -furpabat:& nes infua folutionefic procedit,quiaprimoofieditprimuejfefi*
fecundo,oftedit fecundu effe iuflum
ibi.
lllum oportet crelci
buitceffare baptiâto Cbriilo.cum ad ipfum manifeftadu ordinaretur,vtfupradiclum cil.Dicedum,quod no ilatim cefjauit, ncc crede
retur totaliter rtprobadus,ftcut baptifmata quibus Tharifei vteba tur,vt dkitur Marc.-j.a.Itern,qnia ficut ante baptifmu Chrifti loa.
Relp6.1o.& di.No poteft homo,_CC^Mo7. pote a Deo efl,& ideofccundu dijlintlionem cottationis diuir.A dijhn * tur officia loannes aute' no accepit autoritatcm a Deo bapti \ ad denunciandum\Cbriflum,&pmparandum homincs adjuu ifs
<.icif.
1*
baptixabat in nomine Cbrifti vcnturi,fic pofi baptifmu Chrifiiillos Cbriflummittebat plcnius inflruedos &ficco6 Nonduenim,__C firmabat fuum teflimomu de Chrifto. Hoc additur ad oftemdcndum,quod tetithiiloria qua afif euangelitjuos b*pt'nâbat,ad
uentum.Et hoc
.fi
t r/> "
dicitur.
|i7
|Ipfi
perhiberedebetis,'quiaameaudislis.
vos mi.te prohi.^ h 18 Qnpddixe.''.
go
ip
Joans.
iU dimiferant,incipietes defciibcre fatla Cbrifli pofl incarnationc 7 Fada cfl autc.F/i. cx prxdiilis mouei qu&ftio,qu\a
Chri(lus,fedquiamiffusfumanteillum,propterquod:bapi do no ium alienum. Quodprobai per boc quodjni X. vjurpat offii
Quihabet Ipon.fpon.cftJ deft,habetofficiomfpofir
generare filios y
rriturfitij
& ideo officium Chritti
eft
baptiârc ptr tpre^
pro magiftrofno, voluerutprxferre baptif Ptumfuun, baptijmo Cbrifii,& bocefi quoddkitur.F&Cta. eft aute qux ex dif.
difcipuli loanis êlantcs
defpofa Chrifti qu& eft ecclefia.
20
A m lCiis,--
gau.porp.uoc.fpQil.-i cfcdebet cogaudcrcfpofofiliosgcnerl
!1
MOIÛLITEI^.
inultitlicologi,_caliqre!igiofi,q
norareueritate. Et Pilatodixitde Socrate mngiflro
3. )C
Fatlacft JK.-f.er-.Naeiusdifcipuliindifcrete zelates,p> co,baptj,mu Io.-.nis prnjfcrre.uolebat baptiimoChrifliqb(isfimilc<.sut
magisad
Amicusquide Socrates,masisamicaeftueiirans.Pcr r> autemquod Ioannesdi_losdifcipulosreprehcndit,in u 11011 rccip

manturdoaoresboniut,talesadulationcs
fed magis repcllant, ficutMoyiesdixiloiucNumcr.i
h^f-tal^biisojinioiiibus.eocpfuntopinionesmagiftro rnm fuiordinis,uel patruequ_.proipiaucritatc,cumtame
dicatphilofophuspnmoEthicoru,q)|auaumeflprxhonorarc
Quid cmulansprome,fi_c 20 *4mhus autc jpdfi quiftat,& audit eu,&c.H\c cfl pta-d tt v ^ 1
s.
17?
v r
oannis
Cap.
1.
1080
D
fu,
t,:6iiiniftiocfficitnr,Iocu$cftb.ipriimaris,flucEcclcfie. ^ D;veroarram fpon remiflione,Spinrusfan

a.',peccatoru
deaclo,id eft,de patre venit, duobusmodis fljperoiacir,
ftlorrmnione, perfectiora\ero
Ifururo /cculorernbuet
n6affumpfircuIpaûiu6aflumpfitpenam.Qmeniui
CJwiffuS de. '

clupliciter.
Prmofuperoem humannate,qiudelpfapriusq\i.im pec

caret,venit. Secudoiuxtaaltitudinepatris,cuicfta:quaIis. e
Intus
eroia
(jijiis.NullusautealiuseftfpcrifusnififolusChriftuSjO-i
nt\ijqueDocrorespaTanymphiexiftur,ficutprxcurfbr>;
jui
lusenimbonoa
Hurnilisnoncad
fed
fuperbu.
largitoreft,niii
Defw*.Ideft,quieftdeterreispare?ibus natus,aqbus peccatum pcena Non de fein quoill docentem peccati conrraxir, ex trift tia,fed de l)eo,
&
pJninus.omnesaJijliiniftiilunt
bo-
autcm lponfi
a
fufficit
cjui
itat,
noim qux dantur aDmino.
ld cft.teftimoimneius.q 10 perhitut (e b Itacrgoflt fponfum eccKiis. e Id e(i, habeo gratiam ego gaude,. aJJ mcerp fpcnli.quia iplemc illlum nat. am, '
&f auditeum gaudio gaudet filium Dei

,
m
propter
m
j
c
lenihileltnifi terra. f Qui dt terra eft de

terra.loq.
s
in lo- i.
Wfti. j.
IBepa. SponfaiisutiulnamDo pi usamicofuo,id *

eii
mihi gratiamea.plus m.hi nonafhimo.iiequodaccepiaiiiit.am rem.ni, c-nia plues bspt z. t quam cu quia,.
&Ch
s:
r y-
ne ini-
t o m v
fc
Et ni-
" " " " vdcemiponii.Hoc ergo gaudium mcum impletum r b De^" Chriftus. % QuâChriBus. Depatr-.
'
^
.
'
"
"
eft.Illiim
Vn
undu':
mirum non ex ter^

|
OIM n " ' et '*

r
ordimprardicaloim ( Euangehzfi
c
Cl
oportetcrefcere,meautemminui. r ..-,
ldeomcn(o?reftit
Tetren..
Homines
ec.
eftexfe.
Er
oinnes. e tertenali; it& dict.fi vero diu
& Angelos.
,
QurdcWum venit,(uc
n,
NatuJ. ll:uminanteeft,
f 4 oatixipiriru r
5
!5fl^?rfe partici
N
liui.Lyprsdicatornin
tni
fmitur pro omtjuiCatholice

. )
per omne*
tur,
f
,
,
cfl:
Qui elt dc
H
.c eft
,
terra,de terra eil
& de
quod ante dcfutfum.
chnftus.
mb
E-
uarliânt
Com-
Oui'decoclovcnit,supcromncscft. Etquod P.deitaiefua. ApK e, j Depopulo

,
PaOat, nOn eX ferra, tf qualiter igirur ip-c terra Ioquirb AP.,dpaTrem. 7 d e terra le efle dicir? >hUenim aliud g vuiit ck s hOC oftendlt pCCUlfiniftr*. 9
m\ dagit,
ncbi, zcJedebet.
3
loc ergo
quieam 8 audiuit, hoc teihtur fedChnlto

gaudium
& teftirjionium eius nemo
IO Ie ' ^" am uod P ar " accipit, ? r *i uiiselr, uelutcterra

1
2 venic ns
m terra naNo
l$
Inoegaudium
cu ponii,
>
&'quia Ao&audio.
meum eft p!cnum,quodfae"tus fum ami
tus,&nullacompa
rationedignus adChriflum,qui nobisdefuper vcnit.

autdicit,de terraloquirur quebat.fed de terra leloq d
fti
^quoniam er( t >pnamenrelolcir
i.ii
ere.ldeftêxaltariji. dum peccatadimittu,gratiam da,inquogforiaeiusqua:in fe lempeft perfefta, ctefcit inomineiTijdum eam homoplus videt&: habet.Homo
j^ uitur qii
tu
,/oôr.f/'c'.Gaudeoad voce fponfi.llle fpofuscrefcit enieturefleC hnfhis.qi utabatf phet-.Ego minuar, Prophera muenia.,qui Chriftus pu tabar. ilUm opor
in
comparationead Chri-
doirinam,q.d.parua&: humiliafuntqu?mea funt,coparata his que Chrifti funt,qualiadicens efl fufcipere ter-
reftrem naturamincoparationead illum inquofuntom nes rhefaur' fapient a?,&:lcientiDeiabfconditi,.
ante in
fe
glonabat, dum modo peccata pfidat.Cui

rei atieftat paftio vtriulq;.
* Av c.Quoddicir.Df terrxhquhur, Dehomine dicc-
&.accipitquod
ille
E iitusincruceexaltarur:Ioanne8capitemi'"!uitur.Atte & u Sc crcatura loannes natus eft decrefcentibus diebus,
bat,quantfi ad lpfum homine pertinet-Si enim ahqua loq tur diuina illuminatus eft a Deo,ficut Apoftolus dicit.No autem ego,ied gratia Dei mecQ.Ergo Ioannes &c q> ad lo-
annem
g
pertinet,de terra eft,&: de teira loquitur,fi quid di-
C
c
verocrelcentibus. Wf aitteM m.n.loannes figura legis ninunur,apparente ventate.

i
(tus
eft,
Chtiftus, vetitas,
d
d<
dt
L c v i n v s Id eft, Qudtfnrjum vcnit,f,tper oes efi.&c. Ititucune humana,* natura; ob peccatu prim paiens, qa
i
uinumaudiuiftisaIoanneilIuminantiseft,nonrecipietis. Etqnod Wd.CuipfenliusDeifit verbupatris noah^tl verbuni patris audit vel hominibus teftatur,led fs vcr.bum cp pater loquutus eft,id eft,edidit genuit cx fe, fcit &. indicat hominibus effe ex patre.Hoc cuangelifta dicit,vt po
&
laa}ULuiineatlumpfit
verbum Deihumana
naiiita,6c
tuit,quod plene dici vel lntelligi nequit,

(J^* a
Signauit
de ccelo
NICOLAVSDE LYRA,
ex fponfa fibi acciperet\ non effetamicus 6" adultrr ejjet,ifuafi dicat, loannes, dr boc <p i\ iftjtd i ifaubaptizJt nondebeo dolercyfedmagis gaudere,cum fim etus iM&amicus.Troptcr hoc [iibditur,
S v.m
bei ei maior honor.Secunda ratio accipitkr ex certitudinc dotlrina quoniam Cbriftus in natura diitina habet candemfcientiam cumpx
offlcium generadi
t
trejnbumananatura. cognofcit omnia qu Deus cognofcit notitia vi(ionis,& ideopoteft certitudinaliter docere etiam altijjima , ideo debetur ei exctllcntia maxima,& hoc efi quod dicitur.
rai.d
Hoc^gog .ndium
meum impletum eft.Ef notadum,rp
6 Qui cft.Id eft,omnis homoprmter Chriftum,cuius corpusforalia mix matur virtute (eminis exiftetis de terra a Domino ficut
&
wntSjbkkocat fe Cbrijliamicurn fupraaute fe vocauit eiusfer non furn dignus,vtfo!uam eius corri mctism
indignum.d.Cuius
t
i 1
mcalccarnenti.Cuius cauf.i e(i,quia volcbat difcipulos fuos repr'%

r
ta,vt patet ex.i.de gcneratione. terra,de terra eft. Id eft per hoc conftituitur in vita terre 7 na,& per confc quens uon poteft loqui nifi de terrenis , quantum eft
De
t *
vt pa ipfum ad inufdiam mouere contra Chrijimn, hic voiuit oc\m magis charitatiw. exprdilii!,.deo hiu m oportet cre lcere, H ic ofienditfecundnm effe wftufcUi
e,volrriti
ex fc.ldeo fequitur. 8 Et de terra loquitat. Licet.n.Ioanes

rint de ccelefiib.hoc erat
&
altffantli
loqmtifue
c 's.auia
;
mifujm diminui,w crefccre famam Chrifii.Etdiuiditur in primo oftendit prcpc(ttu,fecHndo concludit principale in-
inquantum erant aDeo Uluminati, fed aliter eil de bomine Chrifio ratione pr#dic7a m ideo fubditur.
p
I
:Amcredit
in
filinm.Pw
probat quatuor raiionibus
Qui decxlo venit.Quantttm ad originem modo pr&dillo. o Super om nts.Quantum ad doclrinam,quiapoteft loqui cctle
Deus cjr diuina,qux certuudinaliter cognofcit inquafum quanlum homo,propter quodfequiiur. Et quod vidit &C adiuit.Licet.n.habeateandemfcientiam cu I
riitu/cxahitudme oriînis Chnftv.Cmus origo iefurfum \d deitatem,ficut quantu ad bumapatuit,pimo c. juiacorpus tius formatum e(i virtute fpirituffantli.Et hoc
&
flia
&
&
in
I
tte
autho wr.Illum opor.er crefcereJ claritate famt non augeturapud hnmin(s,quia wfeipfo e autem m mui. Sicut Lucifer mtnuitur in claritate quan-
&
efjentia, patre inquantum Deus,tamen habet eamapatre ftcut hoc (ignificatur per audireinquantum autem bomo' habet aiiam
&
&
fcientiama Deo infufam 7

audiuit.
&
ftc
inquanturn
homo
& inquantu Deus
X 1
ad
apparcnthm
oricntc fole
,&
autboritaspr&conis aduenien
efl
tudice,& buius ratiofubditur. 4 Quj defurlum venit. Id eft.originatus

i
itutcm m
& quantum ad
& quantum aidi

eft
fum & auditum.

il
ftcut
apatre iz Hoc teihtur.Qoccndo
& patct.certitudo teftimonii pcr
>i-
Super
t
omnes .ld eil
autboritate
umanitatem modopr&diclo. omnem dignitate. Debet
&
aturaru
prceilere,quia quanto origo alicuius
altior,tato de-
Etteftimonium eius nemo zc.ldesl,paucicomparatiue communiter dicitur. "hêmo cft inforo, Id eil,pauci,quiapau ci de Iudsis credideruat in aduentu Chrifti .
it
1
betur e
Quinu-
MOi^îLITEI^.
!rveru%qui non fuum qua:rit,fcd Chrifti IdicitdeChrifto.
Wumoportiti/efcere,me autcminui.Qmz
ne,
honorem,8d
il
l~ol\ic.itns
eftde
honorisChritti augmentationcj&depropnahumiiiatio illudquod fequitur, 4 Qîrff/Mr/ww.-pe.ty-c.QîiaconfiteturinChrifto diuina exceHentiam,6t' in (eipfo fragihta:c tcrrcna Er in hocdocuit Zoanes doclorcs Ifcrioies defcrre luperionb;honores.
&
honons
Tomusv.
io_i A
Pfjlm. '*' J#
GJoi.ord.6_ Nicolai de Lyra

:
10 i
jjj
a
fi
fpeci-leal-quicW-iiicci
fuo qua Tkmmdt m\j Dr-n-.Hoceft lignu pofuirin cordc -_ic ci.e vcrum Dci.nv qui mil-
ow.wiflrffrfii/BWiiBMrm.honiJnibusdatadmcnfura^filicj^
fujcftadfalutcmhominom. ^ ^/ f F<ur f fl. îi? mii mifit nrwx.Omnis

r
datadmcnii-ra.ledficuttotum ex leiplbrotogeiuut fuum,itainiarnatofilicfuo toru fpiritum fuumd(
homocx
t
fc
medax
e-
non cnim vera dicttt potcfr.nifi illuminauis nim milit Dcus adeii'f.
C
_eo.Quq
p..rticulatim,non perfubdiuifiones, ledgeneraliter_-ni uei.aliter,-- non ob aliud dat nifi qtiia pater diligit filiiE e Qjticrcdtt inj u
t
Pe pnpnio
Ipfc <v-i
ecce n de"iend^cfnper
omnettfh
k
1
lu?quoddl
eMu
lo-
Qmaiitemacccpircius
'
tcltimonium
'<!
fignauic, quia
Dcus
habtt VltJtn Xten qui autem , &c. _
/; ;
mi(if Hfiiv l")eilSC(V
'* rM
.
<
hriltum.
2
3
4 nlium __perho betvitam 5c c?euiiimoniu c cnimad menfuram dat Deusfpintum.Paterdiligit hlium, n. JudC menfuramdatDeusfpiritum.Pa-erdiligitfilium,ck * .... __-_._-__ o.. .i.,. * * a .a ,iu * t '"* 6 r Sed irt Dcim em tDim nbi - rn " q ^_~-_tt_iiqirfrh.t rlubcntis h quod d er "* raci DeuiDcusfit.vaba c tomniadcditinmanueius. f Qtiicrcditinhlnimjiabctvi- 7 fP ^*_ .. r ._nifi t M-tth. natusel. perma Ideft ipfurn fiiiora. lum. Idell iprum Dci lunt. H.J. a Siideonoait, v Vcrba Dci loquit. Lticto.d C tam .rtcrna m: qui autem incredulus eft filio, non vidcbit vi8 (cdmanct, quu \n hoclc di.tmguit c tam,lcd na Dci t manet fupcr eum. 9 filium milVum, t nune- a Chnlio.ieJquia !'H. cft vita, nontuli miflus& vcrba Dci
'<*f
'''
idco vaba Dei o iturere >vcrb" f-
b vcraxcl-
Qucmcnim ftF
___
mifitDeus, verba Dcilocjuitur.Non
diceiet.quicred filium habctipi
_ingoi-fi.ee. non.t.do;tioo_.
'
_.
'
|:
ft
.1
...
fi
efiectus
iJlius
]oejtur,apciti'addit.
\vn<n.M admcnjuramdat Dcus fpiriiu.Tattr diligit\f.liu
&
fcilicctmorSjCorruptiocVc.qiigomniamanent,
omnia
NICOLAVS DE
I
L Y R
A.
nec earii vcritas habetur fuifcienter per rationi inueftigari,
Qui autem.il
Signa
iit.
ttliimonium trcdcndo.
prejfam [criptura,tenendum
2
3
dtft,monfirauit.
efi illud qttod efi ma(is con\omm roni,& ideo fccundum huc modum in bac qbne efi fh pturx,w
QnuDms.îditnfilendum promiffumdefitio iammiffo,fi- tedendum,quia non eft expreffumper fcripturam qualefuerit. cut antt mittendum promiferat ptr prophetat. EtconcUd texccU baptifma.Sciedum igitur,cp Chryfuf.dicit quodilludbaptifmat
lentiam aotlrins tx prsdiftis dicens.
4Quem enim
virtute,alij autt no poffunt buc facere,n:fi nirtute ipfius. Tertia ra-io accipitur ex plcmtuiine
mifitDeus/Pro/TM
fuit baptifma Ioannis,quia[ecuudum pfum baptifmns dum erat inftitutus,cuius rb efl,quia in bapt.fmo Chrifti
Cbriiii
datm
ritujfanftus,qui non
cft
datus ante Cbri[ti rtfurrctlionm, fect
granx.Sicut enimincapite corporis naturalis fuut omnes fenfusfxn altis autem mebrisfuntparticulatim,fic in Chrifto cjpite noliro eft omnis plenitudo gratixjn aliis autem diu\fim,&ideo excclientia honoris Cbrifto dehetur pra alns,& hoc eft dicitur. dignuatis cp .Non cnim ad.Jrf eil,gratiam homini Chnslo.tsrjo cp eiusgra j tta h.ibitiults jit infinita.fcd quia habet gratiam frcuhdUM omactn eius rationem effetlum. ficut fi haberetur albedo fcundii omne gadum ipfiHSpcjfibilem dicrrctm haberifine menfnra &c.Mio nw do etii dicttur hoc ex rtjpeclu ad capacitate anir,i.a. ti cnim aliquis veniens ad ftuuinm hauriat aquam qttantum po<efl uas
quod dicitur infra.7fN0nd.cvg (p.da.qa

rificatus.fif ideo dicit tp jipofioii ante
nodu
eiat Iefus
t
{
&
pafjwnc baptn^bant non baptiâbat,v baptifmo loanis,de Chrifto aut df,quod tpfe tauto dicitur bapii%jjfe in hoc ci.qma atlioft atur cfc.fcdpro
&
capere,dici
Cbnjlinoede refnmtliove,non rum,quia facramenta Chrifliexfua inflone graf.am confcrt ideo tanto videtur baptifmus Chnfii iiftitutus ,quando data ts producendi ifium effetlum, boca.7itfuitquai.do Chnftnst
vi.tuic regeneradi baptiiatus tattufantlifjimx carnisfux hoctenetttra dotlonb.Dcet necejjitas vtedt hocfac aquis,&
to fuerit
faftum ferui cttribuitur difcipulorum Sed ifia nb videntur confonafcripturx. Quod.n.dicit primum t videture inilitutum ame ma
ci attribitt.ur Jicut
Dm
turaccipereftne mefura,licet >as ftt dcterminatx nttjurf. Sic 'tpra tota copacitas animte pofito,quia Chriiitfuitrepleta ^ratia.ideo dt t,r accepijje fmc mlfura. }uartu ratiofumitur cx Cbrifii filiatime *V t/Ni-i eft Deifilius naturalis vnigcnitus. M'u aute
induda
poft
&
Chriili terr pasfionem, quiain pasftone
quatiicumque
JanCli etiam _/)t ngcli bca i nonfunt ttifi filii aAoptiui,& ideo fibi de betur excellentia rcueremis bonoris,& hoc eii dicitur.
accipiendo ]ydiligit,T\(o tenctur caufalncr,quia filitts no procedit a patre vo luntartcfed natural:ter,fedtenetur cocomitatiue per modtt ftgni
quod Patet diii.filiUj&C^jiw inquaniu Deus habct eandcmpoten candc effentiam. Scd boc modo tiam cun, patre,ficut
&
funt figuralia facramenta.Hocdt dicit ^tug-in quodamfcr.Ek nix.Ex quo Chrifius in aquis immerg'i,rx eo cmniii pctcata
&
&
aqua.ablulio aut auferens peccata,non fi aiiud qua Chriftibap tnus,ergo &c.l:equod dicitfecundo îpoilolos baptiâjjt loann:s,non videtur vcrum,quia ibidem dic:tur,quod <H^^m nis moucrunt brigam qonc de b.tptifmo Cbriili &Juo^M
&
quiaddcclw concomitatur produclione filii' Similiif inctuttumbo .<o omnia traditafunt in n,anu eius,vt habetur Maith.vlii.d.DM
.
eius dtfcipuli bapti7^fjcn pulorum,quod nb effet fi Chrifltts loannis,quia no crcderet ad Ioanis,dctrime>.tum,vteu ptifmo put s in(innabant,fed magis ai honor augmetum.Trxtcrca ftf<
tiii
&
Cit
mihioIspo.&C
kt boc modo
accipiendo \y diliît, tenetur
caulaltter.siuia dileilio diuina efi

eft
ratU omnis altcriusdoni,
&
vnum bappfma Ioanis
& jtpoftoiorum,qo
illa
de
ditttijis
b< 1/
fic
caufaomniu aiwru donoru qus failafuntin bumamtate Chifli.
Qm cred-tfJJic concludit piincipale intentum,

ifta dicentis
quia intentio
loannxs baptiftx
dum ipft
credit.C_.u/>d6crgr_ri-iWf7 c virtnaliter cont.net bcatitu. dtncm,ficut fcmen arboris ipfam arborem,& loquitur de fidefo rma
i
Qm
8
eratjnducerc difcipulos fuos ad credt Chrifloycuius erat prxcurfur nunciuu efi </, dicitur.
&
&
mntib.nb baberet locum. iluod aiit dicit tcrtio Chrifium videtu 't perfona non baptixafie,fed tatum per d\fcipu\osfuos,nb C-docern rum,quia vt dtcitur îft.i.a. Cepit Jefusfacere io non eft vcrifimile,quin primo bapti%aucrit perfeipfum.Etc matur p hoc,q> alia facramcta Chr fits pcr feipfum pnmo cxt, N
in pro
'<
1
ficta patct dccuchariiiia,quiaprimo iffc corptts fnutn ct,njecr. formam confurandi *4poiloli$ tradidit, ftmititer (acramtt
'U
&
ta cbaritate.
Qui autcm. Qpantum adpanam damni, qus efl carentia

Scd
ira
v'f
ftonis dtuinx.
confirmationis per manus impofitioni exbibuit pcr fcmeUpfunt'J tt idto nn esi vcrifimite, quinftcramctum baptijm f fcmetipf<m
cuerit,cum fit primum facramentum,
&
ideo diccndum fecun\m

'
9
net
Dci. Quantum adpanam fenfus, qn.c sternaliter mafuper damnatum,qiia nttUo modo poteii euadere.
&
*Aug.q> Cbriltus Buptiâuil difcipulos fuos ir. bapvfmo fito.J." Jpnitufanilo,vt rfr w boc c.qitod ipfe b.iptiTjbat pojtmodu
tsfdmaiore euidentu eiusquoddiclu rfl,quod Cbriiius bapti-â bat difc'ptdi cius^nuxrii quale fucrat iltud baptifmai Etargu,i quod nofuit baptifmi Chrifli,quia baptifma Chrilli habet efficjcia
&
OijHctum baptiândi
doftrinx
&
eodcmhaptifmatc difioulis nltquit prxdicationi,ftcut îpoHulus Taulus paucosp
tnte
&
j-
a paffiont ipfius.i rgo illa nb pr&,.efftt,quia effeflus nopotefi prx e> dtrecaufamfuam Chriilus aute nbd>mi p.tjftts fuerat,ergo &c. 'tc fi altqui fuijfcnt baptiâti baptifmo Chrifti antr eius afcenfione in fxlii boc maxime vtderetur ejfe verii de îpoftolis Chrifti difci-
v: habci 1. baptiâuittVt poffct prxdicatioui fidcli us imed^re, ibidcm f ibdn Non.n.mifit meCnriiiusbaptiz x.ca.quia
.
&
principaluer,fcd Euagcli%are,& hoc Epiiioia ad Crleutina.Credibile efi îpofiotos

Sciln.cc
eft
quod
dic.t jit
m
)*
.*-
fui/Jc
bapti%ato
pulisMcautenoneJi verttm,qma Chrtfius vulens adpatrcm afcen derc, tixit cis, loannes qnide baptiâuit artna, vos autem baptiâbi mimfpintufanao &c.vt dicitur _-ff.i.-..P,.iptilrnus autChriiri Clt in ifunu.tytpatetexprxdiclts.i.ctrgo wc.Contrarium vidc tur pcr dttiit ^Hguftfupcr iftu locu,quia dicit quod Icfus bapti^t-
ptijmo Chriil/,nrc.n.miniflcrio baptiâJi defuit,ut hertt b.:p. bumititatis tos jeruos,pquos cxteros baptiâret,q:ii nbUtfuit eis pedes lauit.Auihoritas aut ilia qux habei Io.y.f. ?' Jlerio,qh dttm erat fpiritus finttus datus &c,\ntcltigii df dationt fptrit,
ili in
figno uifibili.
&
hc.c
tnodo non dabat in baptijmo tbrifti

inuifibilis gratia JpiricuJfantHi
tfjicat.
itt " ut
Dh<Joc autceil bjptiâre bapttfmofuo.ergo &c.l>/fpbfio. /. hac quxjiwne t? confimilibus quxfuut dc illis )> pajfunt
b.u vt
& modo.^/id
euts Afcenfiom
m,dabai tamen
privth.ni
mm
atccndum,qucd bapr.Jmus habtt
nt
pasjione ratiom juppojitidiuiniâquaetipja pas/io
utrtutcm ot
'
fufjicicuttr
bat,t.
38 5
ioannis.
ante paffinne
pnft pa(fions,&per
Cap. III
ftiâti baptifmo Chrifli
.
I.
yeadem autem erat perfona

4,
t>
LYRA. NICOLAVS DE &
Quod autem diilum esl eis pofieatVosau
1084 D
eade canfa effcac fuit in bsp'ifmo ab in\ioneipfius,qua cfiquts dala efi aeju it viaus regencrandi. *Ad fe.v taiiu carnis Cbrifii
inm,patec
ex prxdiilis,quod îpoiiott ante paffione fuerunt ba ptiâti
intciligitur de baptifmofa crametah,fcd de infufione fpirituffaniliin fignovifibili, qui dicitur baptifmus fimilitudinarie ,quia in baptifmo^quod eft facramcntu daturgratia inuifibilis fpirituffanHi fub ablutione aqtttt uifibilis.
tem baptixabitnini fpiritufanilo,&c. non
U
Ii
D
eji
1.
z.y-.vbidiciturin pofiilla.
Dixeruntagricola:, hic
eft
h*.
j\ (T illam
deciarationcm
qus.dam additio^fcdicet
in illo
c.Mat.
Jl D D I T I 111. In eod. czp.fbidicitur in poflilla.N on enim ad dat Dcus !piritum.'Po//l etiam aliter exponi b<ec
getifl<e,f.7^pn.n.ad
menfuram
uerbji
Euan-
a ideibi,&c.
menfuram dat Deus fpiritum.&c. Vno modo vt de diuinanatura , quamabttte no patcr dat filto intelttgantur qu<e
hot videturfentiregl. r/u.e in 10 loco dicit. Vt quantus &pater. îlio modo pofiunt exponide dodaiii efl human<e natur<e y vtperfonte diuinte vniatur, no,quod quod etiam efl donum infinitum,prout alia gl.ibidem dicit,Sicut paterple numgenuit verbum,pc plenum perfeiium unitum eil bumame. nature uel creatur&.H&c ingl.
ftt filtus
I.
eft donii infitiitum. F.t
tantus
iec.c.^Jrf''rw/>/W.EnnonHebraicedicituraqua.
Qjuod babet fronHebraicenon ftgn>ficat aquam fed henoth k propriam literiz &.n.pro fecunda tcrtta, pro tertia/ignifi:
&
&
detn
quodfontcs.
jlD.
/ diam,quod non ideodidicenntdeeo,vteum feque rcur,fedperfequerenmr,&:ideofuoit, docens fuos cedek ialis,non timens.vel euaderecos tmpotens.
jTcrgo fT ergo
A P II II. cignnwt.^cicoat ie\us frienriam corurn oc cô'>.ScicbatIe(bs inennam eorum &: inui
V T
itarhanifefle, vtpoft
Afcenfionem
datuseftineffabili Sc
inexcogitabih
modo.
i\eliquit
eum perfequi,propterbaptifmaipfius quodcrefcebat,
ludeam.ldeft Pharifxosincredulos,quicogitabat &C
rCyML. Alex.Vtjerfa
fi<
:bfquedubio
tDeus, cognofcit.
eclat
C T ergo
Id
A
a
P
Ioannis
V T
qtii
quiaper dotlrinam eius,legem>,euacuariintelligebant. e Et abijt. Poftqua pau cos de Iudaico popu-
IIII.
lo fufceperir, reliquit
Bifcipuli
autem om-
Quotumeontiliolea-ine
maxime
capru?. fnerunt dc Pharifavs
eft
nicuiufque reiopor- a
Ritatem,
p<
c*
erumque
cognouit
a
Iefus
quia audierunt Pha-
incredulos legisliteram fequentes, quac
Vndemagisitiuidtbart
neminem ad
lil.
perfc-
usordinem
quam
nitionem fnam in b memirabilisdi-
fpilans:
li.j
Acmomniludco
fequitur.
unricationi (u-
rifad,quod Iefus plures difcipulos facic 8d" bapcizac , quam loannes : quamquamle- i
rft
ftum ducit.Et abut Gz

Ideft, infpiritualc ipfius literac intelh
c fus
innn.eret.
Significat tiinfitumde iudais ad ijenies.
non
gentiam.
,
.
"
eius bapcizarec, (ed difcipuli

a
rclicjuic Iudaram,
f ln Gali/fam.ln Gali-
iîiadeGa!i!an ueoit Iudzam.
niorem Ioanisbi rqabant ^
Ottendit quodjuut piatdicauit Iudjis, pradicauii &g^ntibus.
laatrasformatiqJDo-
&abiititeruminGaliIaeam.Oportebacautem eumtranfi-
mini creditur fa&a,

j
per
quam
fignifica-
imultifpretapnl- g onfuetudinead Io^nnem proficifcebantnr.alii melio-
tur tranfmutatiohu
mancnature inpriftmagldria.InGahlxadeditdifcipulis
in montedocl;rina,perqua ad vita tranfitnri funt credetcs. g oôrfft/r.Inter ludaeam Sc Galilcam Samaria eft, id elf, interlegelitei^qiixperludxa^&durinasleges citca Deu\ reuolutas,quaru figura eft Galilaja, eft lex naturalis iri mc-
baptifmum contendebant quomukopluidChnltum confluebant.Iudaeorum veroa:ftuantem

iChrifli
,
idiam vitans rnrfusin GaliKxamabiit.

'
in
-1
Kiâf.Quod veredtcitur, Ipleenim fempermun&:dono, fed eius baptifmus lnuifibiliter in duobus, fcilicet, io aqua,&: tiarnincorpore, quiefl ;itae,vnde PauIus.Mundas eam lauacro aque,&: verfpintu
,
t vitx.
diocoflituta,quiaergoexlegefumpfit fundamentaeccle fia*,oportebat eiaad gentes tranfirecoftitutas fublegenatur.v, vt cti vtrifque in Galilxa cternae beatnudmis redirer. l prudentiam admirabilem.No.n.huius
ftCvn
;AvG.Baptizab.it, quia ipfe rrrundabaf,non b.iptizabat, c anon miniflerium cortingebat, prebebant difcipuli maieltatis. im,prebebatiIleadiutorium
rei gratia
utgentesdoceret,tranfi;t,fed
quemadmoduvim
c-7y.
naturalem
nunquam
ignis
amittct,ficomnino impoflibi
'Jedififcip-.fi.inquorubaptifmodabaturfpirituSjIicct
no
leeftopus fapientiaeaiapientia non proficifci ntfitranfitibnem inahenigenasquafipetentibus minati videretur.

Venit
ica
N V
J
O L A V S D C A P.
I
E
1 1
L Y R
1.
A.
Sed difcipuli eius.Ii hoc.n, dedit Cbriftus exemptu<n prtetatis ecclefitcommittendiea qupofsunt fieri commode perinjfctioresy
3
T ergo co^.V oflquam
Euangctifla determinamt de effetlu
vf
ipft ttberius pdfjint in altioribus exerceri.
'
detcrmiaat de deriuationetpfius gratiaquo ai Iud.eos,bic dutlrina dupliciter deriuata eflad j tigemiles. Et quia Cimfii < babetur Mar.vlt.d. ientesf.pcr duftrinam per m iraetda,ut Swoncmconfirmanf f quatnb.ftgnisjdeo prlmo agttur dc den-
4 Reliquit Iud. Quiaperfcquebantur cius dotlrina.Eodtmodt)

dx deîpoftotis ACl.l$.g.relinquentib.ludtcapropter eoruincredtt
&
i<ionceiHs
per doclrinam, fecundo,per miracuiafibi.
Poftduos
/Zftfff.Vobkoportebatpnmum loqui vrbum Dehfedquta repellitis illud indignos vosiudicatis cterna; vits,ecce conuertimuradgentes.;Sicenim prxcepit nobisDeus.
,
&
d~\Trimi
hfeclido
m tres,quia primo ponttur dotlrin

ipftus quaiitasftbi:
ChriHi opportu-
Venit mvAict.Tertio confcquens
Chriili
Oportebat. Hic confcquenter oflenditur conuenientia dofirina apud gentiles ex fuo tranfitu , quia in regno decem trtbuii
oflenditur cx tri "oitasibi.faUquit erô Hvdriam. b ex Chrifii recefiu,frcundo cxeiustran Liltiaynmobhenditur fi litji.OporxcbM.Tertio ex acccffi: >ibi:\' cnit cr<*o,Circa pri
Trimum
babitabant gentitcs,qui translati'fueranc a I{rge îjfyriorumilluc, captiuatis inde decem tribubus ficut habetur, ^.I^gutn ij.Conueniebant tamen cum lud&is aliqualiter , quiacum primo faerunt
translati in terram
fckndum,quod Chrifto bapti-rato primo,& difcipdis eius co comrmti fuerunt conflienter,utpatetex ditio , pharifei tr:um iv.uidia , ideo uole>-s dare patientt extmplumjndc rc tt t&fic occafiomm d-cendi gcmtlrs habuit,& h c eft quod di
tnn
rantes 9
&
& idcorex Uffyriorumhabitoconfiliofuper hocmifitvnH
decem tribuum,Dominus
mifit leones eos deuo-
de facerdotibus captiuis,qui doccret eos'colcre Dominum, verumtamen cum hoc cotebantidola,ut ibidem dicitur, nec recipiebant om
nes tibros ve.Tcft.fed tantum quinque libros Moyft,& ficparttm erant Gentiles, &partim Iudtei. Cbriflus autem veniens de ludxa in Galilteam habebat tranftreper eorum rcgioncm,& ftchabuit oc
flulosf. v ba. qnam loanncs. Tbatiftei.n.ex inuidtapr.rfequuti

Ji
r.Vtcrgocog.lefus quiaaud .Vhi.Quod Iefts plnres di^
tn quxcunqueuolueruntj&c.
1 bantur )
Ka.nnem,et procurauerunt eum mitti in carcere,pmpter quod Matth.iy.b.de loanne. FJias iam venit,&: fecerunt in
& eius taortcm tandcm procutaucrunt.

Tiic
,
Ef co.modo Cbriflnm petfc-
cafioncm docendi eos,& boctangitur bic. Opoxtc.Tota enimilla regio dicebatur Samaria a nomine ciuitatis metropolis , qute avtidicebatnr Samaria, quamnis cnim tune ejfet deflruclajan.f quitus
ûamquam Iefus.
licctprimo bapi\7^ffet>ut ditlu eil.

1
vomen retnanferat
I
in tcrra,
Sed
B^^t L
*
T E
/^.
Venif
M
Vt
ergo cognouity&c.Scquiiat.
1085
A
Ro.n.c.
Glof orcl.& Nicolaidc Lyra. uioi.or

cum S*
10S
.
a *v*.rfr,Vtagnofcerent,&:conucrtcrenturad
C7fc
g^hH.opulusconcUnusK.bô.quKttnmusdc olciittocxciius&.ohuxinlcrtus. v s l ie C r r
i
t
.
ÊsriCKfi ssS&^
Acmgnuticc
catquamuis
figntfi
profundoetiamdrputc in iupcrnciefw s tantumfit f e//.ln figura ecclelia: de gcntibus,que prius lu g
iofundo&cuUatofid
f
dilccre hiftoriaiv.
"^^'V^TSwd.u.fyn.gop^qw^ haurireaquam,i. aq
l
Ideftcolleclionemfideliumei. gent.hui,
Iud.vo-
gcnere rcluto ad gcntesabuurafit
lum
tranfircpcr '
mediam Samariam Vemc crgo m ciiiicaccm

,
Sa.
tcre legis.cuius
ld
ftagmm.
peut Ie(bs.Putcuw
tus,proiuudi(as r-lienoiulegis:qui
| ;
vcruasmon tamc ho
deditlacoo niaria',quxdicimrSichar > iuxtapra:dmm quod &<' lub - hxie....aicm U.hci.. Chiiiii. uIeHlcgit.iuu.b.p.u... ,
i.
t>
;l
imali
i*t<-i,
.,
viri
3
qumquc
,
1.
r.^X'1'c"
lHJtlUS,quafl potius,qu.afi lUttlbUS
S lofe-phfiiiofijO-,
.
Erauuccm,bifon S lacob.Iciusergo fatithnu.in, n.ama-.o. b

...
Moyfi,
quemmc
Ut Ctt,llbn
1\
mg
.ul
aquisCh.iitiirngata. c C Erataktf^c.KiiUi f
gawiscx
eptn.momn,>,uafun.ool...n.e,M,. itmere fedebac fic

,
l,n
p-a.to.
Itc.
4 habcs
5
ic( quiin tciucni lidci S.ma.it
naturahs ratio non g aquam. 8 biitin ciuitatcm vcmcaucem mulicr dc quafifcxca , a aliunde furgit nili enimeius abieranc 9 eft, prinuuuam Uiciccilolus.Damihibibere. Diicipuli cauta oau.i..m bo- ? locletiam. emerenr . Oicic efrgQ ei mulier ijla Sama- I ih Damibi. leflis > norjm.ideopulchrc k in ciuuatcjvt cibos E h.b. dicitur fjns cffc lai2dens fupiafoni bibcre a pofcis, quar cob, d clt, ratio infiticana.Ouomodo tu cum Iu\taus afi.s ~"^"" loci .b u: | titapnmitiuai 10 o:j lon.s Cui hoc J,u? Qu.au
i
(upra foutcm, HoraautemQrac 6 dria.m,ideft,pnlt oium. 7 conucnauoncni Samariahaunrc

,
Ioluc. Reliquu
1
-
me
mtapauisahitudme procJcns.
f.j*.
*C
RI
L L
V S,
fum ro.ul.er Samaritana?Non enim

putabitis?
coutuncur ludan $am?-
i $
fia
quamdegen
elegeratpotum
Qm.i.AU,am?4iiom
nium virtutumdoiiuniin. imbcciJlum
.,vtJNaquo
ldcuco
quaineumcred.
petit a
natnra potum ronis, qua conditor Sc redepior
q
.-
lHi.umnum
9
perionam duc naiui*cconuenerunt nec induosfilKis vnus Chnitus .citfditur
&omm polle
tuales e(cas,i. tidem &c
ltigct.Apoftohmilliinciuiraic,i.]nmundu,cmeiel| U lone, quib. n. adipne &c
cogmt
vt Dc.usdicitur t
qmquc
impailibihs
fu
hommis tamcn do
loicslibu.ir.bul^nonviDeus.iedvt homopcrpcflus
Clt.
Cognolcere nili loauutus,&;pauus * AvGvsT!Nvs.'FortitudoChriltinoscreamt,infirm^ cofte retas rccreauit 5t cx ofle Adam facta eft viu, & loco
NonenimpotcramusaliterverbumDeihoiemlaau fuitlet vt homo.
lUUatianturecciefiiv./^.'i. Licet lefus poftfaugatior fiure potTet,tn huncpotunoegii,.^wjjocj uupro laboris eius cogmtione potuseiefticiatdcfidt
i
Di/c/pN/i.,Inciuitatem dilcipuhabierunt lunt telisan dxo?,qui tcgis valie muniti , &C prophetia: fcihcct corda prardication ti,vt cibos emerent lpiorum
dei
lcihcet ad
i-
ti-
pohta
mulier cx cotta tanquam fortis faCtustft Adam incarne tanquam infirmu&Chnftusecclefia.llhus inhrmitas r.oftra elt forumdo,.
cft ca.ro facla cft
K Dicit ero. Nclciens quem potnm petit ab ea,putans a

:t
Deo prxparantes.
/f/Mc f rô/j.crc.ALLEco.IterIelu,carniseftaflumpttoin
deaquao-ppoint i'eclTedcahenigenisva(culis,quotur conuerfatione no utuntur Iuda:i, led Ieius,quifidem [

bat,ei
C
I
quactt
fatigatio, i.intirmitas, Uit potentia; leflio eft hunnlitas Sexta hora.textacetas qua huius icculi, Samaritanaecclevenit
relcuans
hoiem quem crea-
fpintum daie cupiebat,6d eam admonet utpetai
rituseitautem
îdonumDei&viuaaqna.
Iudsis
x
puteus profunditatis
ia
fia
vcmt no
mtta, lcd iuitificand'a.
Aqu^
huius fxculi,q quafide profundoextrahit Clnutisad eam hoibus,pratmi(la cupiditatequafihydna. c i.J<tar.Qua(i lallitudinem releuasinquoindicatui ma,
putci voluntas lubmiflisc^ m-
pofleflurus. gifterdodutus acccdentes de terra,fed f Skpra.Voas dicuur vbicunque manat aqua
&
fi
legisco inbebat,vana potius fuperftitiorc quam tione &uoluntate comoti nec tangeret ahemgenxcor I aut ualcuftim , uel limulcomeaere cv bibere patieban luppuntaK a 1 Tôw.n.c.Samantanosludxi exccrantur eos hxreditatc patns fui lac6b pnuaucian o vocam,quia ftinendo a cibis t}c uafis eorum.
.
^ C^RiL.QjLionia aboire immundacauendu exacta
in
NICOLAVS DE LYRA.
1 Ve,ergO,H/c tertio ponitur opportmitas docendi ex accejju,q.t dotlrint apiu . Tum accejfit ad lucum dclccl^bilem <& qnieiun> amanitattm hcr.Tumproptcer fontis ibidan exi[lenii<s ffropter
&
amnk Gvnutniens ingrcfus fuitper hocquod Cbri[iuspcti;t volcns (ibi reddere potufpiritualcm quta m \um corporalem ad intelligibilta dtdt Jtruiliorns bumanm eft quod afcnfibilibus
& bocejt,quodfubditur.\cnix mulierde Sama.^ffwrw

eft
1 1
f/rietatem qinefignat dotlrmam Chriili <ty gratiamêcundum quod dkaur Ija.i 2.a.Haurieus aquas in gaudio de fontibus Salua tons xcx:c.t bocefl quod dicit .r.Venit ei.in ciuitatcm Sa,qt\c:
dl. bichar.
nome ciuitatts,[edgentis velregionis quia Ula mulierfnit dicit lofc\ uitate Sichem,qw [ " c metropotis Samantanoru,vt
1
.antiquitatum
Samaria enim exat deftrucla
&
rexdijicatay
1
stnuqun u s dicebatur Sicben^vt habctur Cen.3 ].d.
nomine eius mutatoôuia tunc Sebafte dicebatur,vt habetur.

antiqmtatum^ 8 Di.ei le.Caufa quatepetit d rnuliere,fubditur. idco nofueratpfentts ad dandufibi
a.
z luxiapredium,/JcobcM(W vcniens de Mcfpotami^cmu agrp ab Emor prmcipe amta.is Sicbcmffi ibt ai tcmpus iabitauit iuxDiultlo.
ta urbcyVt ibidi dicitur,Jed ^purraptu Dm<n filufuts occifi sut ba b.iaioies iil.us ciuitatis ufiti-.s latob etpc. ceffit mpojjejjionieius ct
^
"(
9 Difcipuh.n.eius.r
1
Vt c;i.&cc.Lluia[iipcrfontcm comedere volebant [icutpau

\
Uu locttm dedit \acob moriens filiofuo lofepn

%
vt babctur.Gen.+i.
rptent ipfefoderat,
Etai
autcm
ibi
lbi
fons lacob-
l<l
eit
puteus
quando
tx
5
babitauic.
veritaithumans
4 le.eigofa.exitincre.fAT^wotf^drff
tiiju/i.itate.
naturm
nec ad magn a bofpitia in villam declinabant. habitum eun t(le 1 1 Difit ergo.ei vaw.Cog\io.uit cnim pcr in corporali erant diftintli ab alus in culto Dei quiaficut etiainveftc proptcr quod Tû.i y.d.prxctpitur qu ciftone,ita
&
>
docendu. ^cdcbat l]Q.Propter bciaptitndinâd quieftfndu fioia autem.Bwc didtur ad ouenaendnm caufam fattgationist
&
bcat.tfinibrias per angutospatliorum. 1 2 Bibere a nie. Dc boc etiam mirabatur.Cuius caufafubdit
13
quia per magnutn tempus ambulavcrat pcditando. 1 V Cfltt mu, Pofua docenai oppurtuhitatc,htc confqucterponii uu.utas doitrmx.Et dmiditur m duas ; quiaprinioponti / doddo
it;*t.i.iiKS
& amicitias cum aius nationibus tamin

terrajn
Nonenim.licet.nejfct Iudsis prxaeptumnc wwrint

fpcciaiitcr
abomin.;!
it
if
Samaritanos.Tum quia
fatis,utpatet,\,Efdrct<
quia multas moteftias chfecerant
eorum proparte occupaucrat in rexdtficatione tcinptt c
wgrejJus>luudotdebiius fccfjus^bt:
Relpondit
lelu.S.
Couue-
M
4
Iti
i\.
iuanc tal luna. rtwt muficr de iamaria.Vct hac muliere q gentilis erat in7 tclligipot vmuerfitas ftudent.U'" lndoctrina gentihum. 8 Dii.it ti lefus. Da tiubi bibtt t.Ttr ilOC ti^nificatui ,quod ttkt
7f.â(fnj/"4.C7c.lftafatigatiotuit fignupaflionisChri-
tendebat ahquos peritosin doelrina gentiliii fibi inc pcini. rareperfidem, f. Dionyfium, Ambrofium.Augufti tlitr t Quomodotucum ludausfis bibcrc dme pofcisquxfm
Saman.Woc admhatiue dicitur,qa quando

muabantur-,
tales ficu )io

tate
de gent nyfius bc cxteri ad fide conuerteoanmr, alh

t Iff/
1(87
a
ta
oanms.
Cap.
&
hensSamariam
Quod
1688
1
fbondit Iefus
Pedentim &fimplicib. verbisinftruit,vt

Dei,i.fpintum potlitaccipere.
lemdonum iem
1.
iirgiri,nifi
SeDeum profitetur. Nemo.n.DeidonapoDeusnatura fit. Aquam porro viuam Spiviuificantem appellat.
rat,mededirficultate hauriedi/eddeaquiequalirateloqt. c.s 4 CRRiL.Samaritani minoresludceorum tuopatres ap patres nonnulla Hebraici religionis pellantquia erant vicini probauerant, &c Hieroboam decem tribus featm contra-
&
ii:
t,
(fanai gratiam Hxiteimulier. Avitia dicitur no

,
habitauit.
* Avo. Vafculum
eft fpiticus
Dei.
cupiditas.aqua volu
l
Tra. ir.
I,
a!
nifiquxoritur,
tanis
Refpondit Iefus,8c dixit ei.Si

Id eft,peiitatefi<iem.
fcires
donum DeiSc
quem
ptas,reficttur,
no extVtique
cs
p:turdequamu
Datotlfpititus.
jijcarnaliter fapies
a Subiudis aquam viuam.i.fpititunipet darecur ctum fides.
tinguitur.
dit.Cum haurito11 11 non habeas,&

pie'i4saltusfit,quo
quis eft,qui b eo
, cc*
dicic
tibi.Damihi bibere,cu t forfiran pecifTes ab
dEtipfeexeo.Dcpu2 teo bibut homines

3
I Merito fidei.
&c pecora,&: fimili
dediflec tibi
aquamviuam
Dicicei
mulierDominc 4
ndohabesaquam
viim?Sednetbrte a! m fontem proQu*
a
idert.profunjus.
quohaunas habes , Vndeergo nequein hauriatutde imo putei.hjoeii non&puteusaltuserc.nobit dando. nifi
poterit.
Maijstliquid
terde ratione, quafi $ deprauata &c obfcu6 tata magno labore 7 rOditUtjtX exetCCtUf
$
n
"(i
tere videret fub-
Nunquidtu
me
habcs aquam viuam

Hunc.
i
Nunquidcumaiorespacre noftrolab Petquospetfeftioresin

ecclefis.
bibuntautemquida
VthOmitieS, CjUlGA
Hauritonoaquamextrahens.
jj,
es,idett, potes
nlior effe
q
Iacob,
cLimfuisvfuseft ii :-Contra quod er Chritlus oiiperte

o
n
:ndit fe
ter,
ratione adbonuvcob,quideditnobisputeum,&ipieexeobibit,c\:iiliiseius 9 * tUntUr Vt fanftl.Quj a Minotes uel prorfus ? no-.ntes. "> Jam vt F ecora ^pecora eius ?b Refpondic Iefus, talis dixit ei. Omnis,qui bibit 1 VtUiltUt ea 30 maiU <]"> a (ifnificat Promttit fatietatem .f.voluptitem (xculi.iquam
&
Figurali.
aqua
fpiri-
tnsqux
(iet in
re<urrectione,quia
apudeum
eft
fon vit,quoinebiiabuntui.
ll Vt pllilofophi.
non
car-
led ipirituaJi
tdoqui dicensno
fi
eeumquifuam
.
exhacaqua,iitietiterum.Quiautembiberitexaqua;quam n e Qi4H.Qmcunq; P ficiet in zternum , fed aqua*quam da- V ^racco mmodaue! ego dabo ei , non 4C bo ei, fiec in co fons aquae falientis in vitam a^tcrnam. ^rit&gratixdonum.
eo nafcitur & fic tandetn in vitam tranfibit eterna. f ^.Aquacorporalisdeorsuflnit,aqua fpualis lurfum falit & fecu eos qui ea bibunt in seterna gloriam fubuehit.
tur in
a .imbiberit.
c {tinquid tu
Alie-
cognouerit, fides,q per dilectione opera

Gal.$.b.
n enalacob
il.xerat,
patrem fuum vocat, quia ipfa fub lege Moy &pradinmquodIacobfilioluodederar,pofII-
d at.
frCrRU.Artib.magicisfineinftrumentoputabathaufl
* Cyrii..
um aquam
ti
viua putas
b icata
de
Chnfto
qux a fonttb. eft,ted haufta poft non pie fenfifle fanctu fandto coparar,
ptis hominum non indiget

lios potcft horari.
potuijJet.Et ipie ex
Spirituffandigratiam.quiadeptuseftprxceverbi c^leftis a, fedad potum
Cs* P
Cyriu
XICOLAVS
I
D~E~L Y R
A.
Hic confequenter ponitur debitw proccffus : docel Chr Rhs uerbisfeciido/igMS,i ji:Dicit ifycendo,(juia primo
lefpondit Ietus
.
c ade.Tr/>u in duas,tjuia primo fponit intentu,fecundo remouet pkris falfum intttkclu^br.Kcfp.ole.Habica igitur occafione lo qiidcaquafpirituaiiex uerbis mulieris: Retpodit Iefus&di
eo bibit 6c hli/ eius & pecora eius. dixit ei.Hic remouet fatfum inteileclum 10 Refpondit lefus h ius mulieris>oflendem quod loqnbitur de acjua mate>ia'i,fed$i dixit eu rituali boc eji } quod //'c/fKr.Refpondit.Iefus
&
&
&
II
i j
Ex hacaqua.?cil cetmaterialt,de qua tuintelligis,

:
d;fi
2
tci.don.Dei./rf efi.gr Jtiafpintuffanclhin quo dona dani.
tquiseft
quidi Qtiia potens
ejl
f li
dareommbus peten'ibus eam fideliter

fotfitan. //oc dicit
& paratus gratiam fpirituf & deuote.
iiSitiethetum.Quianonfedatfitimnifiacltempus. q Qui autem biberit ex aqua quam ego dabo ei. Id cHygra'
tiajpiritufiancli.
propter liben arbitrif uertibilitatem. thuttesabeoQuiagratianondaturadultis de communi lege

uprt>pr;oin
:
I4Non fitietin xtei.Sedcotrahoc y>idetur illud Eccle.i$.c.Qui bibunt me,adbuc fitient.Vbi loquitur de aqua fapientite. Dkendumy Sitfs quod fitis uno modo accipitur pro deftderio alterius rei non habitx,
ao
Deum.
&
ftc
omnis res temporalis adepta magis generat fitim qnam
tollat
ce
Et dediffet
ti.aquam .Id efl,fp"iritu{SantTigratiam, quia xflum
cupifcentix refrigerat
& per deuolionem humeclat.Dicitur ergo

in
quiacupiditatemaugmentat.SimUiteraquaiorporalis, quianonhx'
nifi ad tempns oportet iterumquod alia aqua numero ad fcdandum fitim,& ficfit interruptio.îlio modo accipii fumatur
bet effeclum
w uma adfimilitudinem aqu
corporaitbus,fbi dicutur
aqu&
nttHttcotinuantur princtpio fu<e fcaturiginis. *Aqu& autemmor t iicmtur illte cifiernis gratia au quxfunt colletlx in lacubns
&
pro defiderio einfde rei habitx ad habedum eam pe rfeftius , habentes Deum per gratiam,fitiunt hsbere ipfum pergloriam. Et fic
fitis
&
'imfanfiicumipfo fpiritufantlo contiguatur , quiagratia :,nif: /pirittiffanclus fpeciali mndo habitet in ipfa
r
&
hoc modo loquitur autoritas
erat
adueta
in
cnrporalibus intellcxit
vcrbum
Chrifti
Idcclefiafiici pr&allegata. Tertio modo fic bea exclufione fafiidij a dcleclationehabita accipiturfitispro fitiet in ajternu ti dicuntur Deum fttire.Cu ego diciturhic.
&
Non
û.rcorporali,ideofequitur.
Intelligitur fiti primo rnodo ditJa, nuia
habens gratiam Dei

,
babet
mulier. {<// dicatnonpotes mihidare aquam Viuam Hieo,qnia non habcs inflrumentu adbauriendum, putcus ua profund:<*,quod non pvffet attingere cum manu. V nde ergo ha.aquam.Q/J dicat nopotes mihi dare nifi tu f ':ra knc miraculofe^qnod non videtur,quia tuc tu efies maior pa
Dictt ei
&
Deum,& ideono deCiderat aliquid quod non habeat Deum quem habetfhabere perfcclius ideofequitur.
feddefidetat
'
'.
trcha lacob
hoc eil quod dicitur. quod non videiur contcntm aquahuius puteiideofe* NunquidtUj&c.Qai/wit
&
15 Sedaquaquam,8<:c.fonsaque; fa.in vi. &c. Quiapergratiam fpirituffantlus inhabitat mentem qui'e'l origogratix facicntis homimmfalire in vitam xternam.Tâturale efl enim quod aqua ta-
tum afcendere potefl quantum defcendk , &ideoficn aquagracia

d Deoin
ms deriuatur,itaper ipfam anima ad Dcum eleuatur, quia
iQni dedit nobis r3\\\c\\m;lnquantumfvditipfum,utprdidicTu t <]Hodnbfeci(kt,fi aquam viuapro uolunta.e fua aliundc habere
potuiffet
vt dicitnr frcundo Vetri peripfamconfors diuina natur efficitur , a.Magna &preciofa dona donauit vobisy vtper hocefficiami primo
ni diuinx confortes naturx,
ii
Dicit
felicitatem hogisappropinquauerunt veritati pofuerunt minis in fpeculatione primac caufar.qux tamen fpeculatio
mefpondh
i;
lefus.
Ac
fi
'ubiconcedendam,
dicat.-.O tu gentilitas.fi fciresgratia tn non mirareris, fedeam peteres
I-c;busdeuotis&: hccgentihtatisignorantia magisdefi-
Furcumfubditur.
Ynit
er./Ai';.o-c.Quiagentilitas ignorabat Chrifti

lui bi.ex a.i.cx
i
poten
eftpercreatnrasdequacerrumeftpercxperientiamjquod hominisdefideriumnonquietat. aut biberit ex aqua quam ego dabo ei,non fitict in &te rnu, 1 3 docuina euangelica felicitate perfecla, que confittit Quia in vifione &i fruitione Deioftendit, & gratiam(qux datur
Qi
"
non yitMthtrHm.Ha runtabaliquodquodeffet htimanidcfideriiquierat um quod ifi elt dc utionefelicitatis . Iliis vero ma-
gentilium doctrina. hilolophidcfacilitatc loquentcs,
qm
credentib.euangelio)ad illam perducit ideo (equitur. Sed aq. qua cgo dabo ei, fiet in eo fovs aqux falicntis in uita &ter~ na.Dicit ei mulier Duminc da mihi hanc aqua ut nonfitiam neque ueniam /jac.Na gentil itas audita pradicatione apottoloru &C altorum ditcipulorum dcuote rcceptt fidem Chnfti. | Didt
1 5
.
10S?
*a
Cor
ji
Femineaeftfcmincarumolmmcns,
<
io?)
|
*Ctr
Mollis.n.
paradilo, dcmultiplicationehiimanxpropaînis.Tcri,
actarduscrtcorumintcllcaus.doctiornaturavirorum^: calhdior daturq; ccafioad manifeftadaoccultamuheris. * Avc Vir cil inteUc&as animx, vt oailus corpons.a vcibo vcra lucc illummandus , quia caput vm Chnftus. DiiitAJrym> a
'
NoeamediIuiiiudefabncandaarca.Qiiana,p
di
dediuifionib.genttu.Qmnta, Abrahadcciraincifl
immolatione filii.His qumq

roana aiaab tnitio
mundi
; legib. qiufi quinq. vi r;: vlq; ad Moylcn mbicQa ru
Hcadata
f
a fcnrircvtcxoncrarc- b
turhisIaboribus,ad-
nctm 7olcns'non
huc camalucr putat c

,.Rcg. promittifibi, ficat .b. Elix datum cft 40. d dlCb.noncflirirC,nC- C
Diatadcummulicr: Dominedamihihanc aquam,vtnon Jeius: t Vade vofitiam,ncqucvcniamhuchaurire: Dicitei mmtm. lfammmlmi /.. ca virum tuum,& vcni huc. Refpondit mulier , & dixit Non
:
,.=
2
3
diciur:Qi
ad Ipinrum
,
^^
m mc hteram
COrpOTlS
te lO.
1
cft lcx
brs.non tfltiuuvh
, \
:,
j
*
|[
4
5
... di.ini.
_
litcr:|ti
habco virumiDiciccilcius-.Benedixiiti: quianonhabeoviDumHi

on
<.
liqoidqiio<Ubeonin.iudiuii, |>i'it)aticnun.ibe
qucfitircfcdvolcns
Jciusvt
iiia
hib,,rd
..,.
didi-iflr.quoduiium
rcjfli.
s nouum Tcfhn tlllTl a qUO fpi j Icm virtutum g
um
m-
tclhgat,dicit.
TVerO
fade roca rirum tHHtn &C. VtCOdU-
rum.Quinquecnim viroshabuiiti,&nuncquemnaDes,non concipias. _. .. .Avo.Quinc. n v n n ^T o n,i. Cit tUUS Vir,IlOC t VCredlXlltl DlClCCl muhcr: DomineVldeO quinquc ^
.
Veice.p.opheu.quiacmniaiiofti.
licob
&
filii
eiui.
nuncin temp ccadcontcmplatio- g quiapropheta tues.Patres noftriinmontehocadoraueiunt u fcretionis no tc intcl h ncm ipirituahs 3
,
r :it
ligcntiâfcedas.fddr vocarirumtuum. Tu lenfualis voca ronalcm intellectu,
vir.i. mtellecl
pientic,fedaduIter,i.errorc6rrumpit,dum
carnalii
quo vtviroregaris,tuqmodocarnahterfapis,hucegolux 6c caput viri illummabo. Qd. Etecqusc dico no carnaliter

B vt tu animalis facis. fed
<3u rationis accipieda ,
& du &: ideo tu para intelleftum mihi &

fpiritualiter lunt
tc
lligeda,
veni,intclli;jcndo ha:c fpiritualia quae dico.
dcc Poft lapium.n. hominis non ad atterna , k Dei naturaliter regitur illa xtas , fi oftendui temporalia ippetenda fi mulcent,|vitanda
ri,
dicoaccipis,&idcovoca virum,vr(ficutdico)fpir; in minori xtate dicur intelligas. ldeo quinq; fenfus

quia funt legitimi
.
&
c i^f#o(/K*/;er.Reiferahzcmulicrtuncnonhabebatvi
rumded vtcbaturquodam nonlegitimo,dequorefpodet

adhuccarnalitetfapiens, quinondumvocaucratvirum,i. intc lcctum.
j^<Mpro/>&er<ie.frH.Muherexauditisproficiens,iam rataliquatenus habcreintellecT:um,viidecV:propru credit venifleChri: non

cat,fed
plenum,quianon CYRiL.Quiainmonte GarizimdatabenL

eft
d D/c/tw/e/Mi.PaulatimeJattolIcnsadhucmyfterialoqui
tur,vtpaulatim pcrduccreteamadcogno4cedu,quiscum ca loqueretur.Et non opus bonu, non prudetem mulieris laudat refponfionem.fed veritatis laudat confefllonem.
hinc orta
ridiculofareligioSamaritanotu,quitj:
gionequamimperitialuda:is vicinmoveramde tentia habentes, contcndebant in Syon tatummodo adorandum, quafi manufa&o templo concluderetur
tM
c BenedixifH,&ck
-
runt, fed qui

<5tis
CrRiL.Nonquiexvoluptateconuene fecudum legem ex charitate confenierfit fan

;
hPa.wo.c^c.Prophetaestu.&ideoiudicadehaccon: Samaritanis pi ne.q me mouet Iudei' ic prsferebat

.
cohabitarc nuptiis dicuntur.
Qunq-, lcgcsim ncligni.
{ Qjtinq; en/mv/m.Qiiinqj viri,funtqiiinq legeshumane, naturx dati.Prima, in paradifo ante peccatu in prohibitio
tra plo qd zdificau it Salomon, in quo adorabat.Eco tci ritaniaduerfumIudcos,p m6te,inquo&n6in adorauerut, q Deo p~lacuerut. Et fic patriarche in m
;
~^
na
Secunda^poftpra-uaricationcm&expulfione de
paradifo,
Iudeiinteploadorauetut,pfigurantes
modubeneor.d
a
/
Cen.z.e
NICOLAVS DE LYRA.
Qjjamuis enimjtd non inteltigeret verba Cbrifliytamen audiens buiits . flenum aqu* bo 76 nitatemtpetiit eam,& [ubdit caufam. 2 Vt non litiam neque veniam huc haurirc . \d ef?, vt liberer d fitis ardore, a labore veniendi buc hauriedi deportandi. Dicitci lc(us.Q.uia adhuc nonpotcrat capere becmulter verba 3
1
Dicitadeum muherDomineda mihi.
fecretumcognoueratjdeoconuertitfcadintcrrogadumeumd dam dubioûodinter Iudsos,- Samaritanos rertebatur. Er u
&
&
muliem interrogatioju ii/.Dicit ei leius.Circaprincumfciendumtftiodi fli rejbonfto Sarnarhn reuertentes de Babylonica nolucruut
ditur in duas,(]uiaprimo ponitur
captiuitate
ciari fibi in mdiflcatione templi, vt babetur
i.
si
Efdne +. a. }
Chriflijdeo confequenter procedit adfigna. Et dmditur in duas,qa primoinilruitcaufamper reuelationefecretijJecHndoperfoiutione

dubij i*/;Dicit ei mulicr. Secretii auti iftuderat qnia mulier adul terumtembat qui tamen ab omnihut hominibws loci illim credebatur effc maritws eius, &ideo per hoc quod Chriflus hocfecretum mu
lieri dixit,oflcndit fe fcire peccata oceulta,
Sm U quidam lud&us nomineM*na(fe< accepit filiamprincipts lud&os fummu facerdotiumerat valdc norum.Et qa apud
facerdotio fungeretur^vt conueniens orationi qu dicebant,quia hic locus magis erat erant contrarium dicebant , lcrofolimitanum.Iudxiautem
cerunt fibilocum adorationis diuinz in monte yt dicunt aliqui.lofephus autem afji^nat aliam rationem ik
,
Giti?
<{
& hoc
cum,rogauitfocerufuum vtfaceretfibitempluminGari^m, habetur 1 1 .antiquitatum. Sama,
efl
quod dicitur:
Dicit.ei Iefus:Vadc voca
4 Et venijhuc. Hocnon
virum tuum. Scilicet putatiuum. dixit Icfus ad hoc vt illa mulicr eum ad-
&
duceret ad fc,fed vt ex rejponftone eius conuenientius ipfamargueret.fecrctum reuelando vnde [equitur.

5
Refpondit mulier,&:
dixit
ei.Non habeo virum.

dixifti.
StUicet
ad vtramque partem,& ideo mulier volnit audire a Icfu c. ftiafententia,&hoceftquoddicitur:Dicitei mulier.Dom 2 r Video.Per effc&um fcilicet per reuelationemfecreti. 12 Quia Propheta tu es. Inflrue igii me de loco debitx ora nk
t
tegitimum.
&
6 Dicitcilcfas.Exponendo cius diftum.Bcnc

habeo virum.Mtfubditur. 7 Quinquc cnim viros habuifti./rf
8
arg U \ t q HCCi locus Gariîm
ftt
conuenientior
per hoc q>a

fibjlfracl
Quianon
patrcsveterisTeflamentiibiadorauerunt.Qwa
Et nunc
quem
habes,non
esl t lcgitimos. eft tuus,vir.i"ec(/ttw veritate,
diendo terrampromiffionisfm loco illo bcnedixerunt Dettm, vt tnr Deuteron.ij.b.Similiter lacohpatriarcha&fHtj eiusp lum manferunt vtfupra ditlum e[t,& iieo in illo /0 co ora-
idejfcquitur.
9 Hoc verc dixifti:7#rf quod alias finxifli

mcndaciumcft.
I
eumeffe virum tuum
fjcrificiafeccrunt,quiaantexdificatioemtempliludxi,inn; Cen. !}.< adorabant facrificabant,ut patet de Ahraham
&
Uit confequentet inflruit eam pet folutionem dubu.Mt diuidti in duas,quiaprimoponii ipfius lcfu inflruclio.Secundo miilterts re,fofio,ibi:D icit ei nmlier. Scio.Circa primapar ttmfcicndum,quod mulicr pcrcepit eii effe prophetam ex hoc f cius
1
o Dici t ci
mu
icr.
Salomonc.j..tiegum.s.a.& in montc Garixim adorauerunt,& hoc efl q, dt cob fify eius 1 Patres noif ri in monte hoc adorauerunt. Focabant
&
inalijs mtdtisfidco probabile
efl
k
*
unt
fecre'
Samaritani patres veteris Teflamenti patesfuos qma recep in parte erant Iudxi, vt ditlum efl. qninqut libros Moyfi, Et v 1
,
&
M
r
''
Di
v
it
"
"'
t,
Af
iurU
}<
m ''f nCl adca

l
M " ^m t'.Pcr^' quem fignificatur

ûmChnfiidoarinameitappli-
"^ L
T E
"f
DominevideoiqutaVrophetatues.Pct
hocenim qoO(
nf>
ca
ius
mulierqujefiuitaChrifto debitumad orationismo gnificatur.quodGenrilcsvniusveriDcicuhurecepe Bc idqloUtriam abiccerunt,

t
jL
a A
;/
Ioannis
puta
n
Cap.
ch
s<S_
1 1
1 1.
f
io^z
mu
r.InhoclocoDnsia_rantiaSamaritanorurnrepriant fe no minoris religioms fiiiHeo Iud._os. iii

e
per
meam prxfentiam
prophetas, quib. meaincarna ioreueIatafuit, fed tj

in cainefient ueriadoratores.
perfonaprophctaru&olum qunnChriLo'nterso credut: vndeair. Vos adoratis patre que nefcitis,quia ftui
iiul s
adorat patre nifi filiu adoret, per
que ad notitia paa
ftCYRiL.Seri sfeipfumannumerat,quiearationequa verbum caro faclum eft non adorar,(ed fa_tus homo propter nos propter carnem id fufcepit.
e ln fplricu
ttis
enitur
,
ednos
&
uerlt.
,
fcirisfilifl
&per
lalllS
'
lu-1-tl.
Templum.
b QirfialibinemopoffitpIaMreDeo.
efl:
fihui
patrem,vnde
.
& vos diciris
quia Ierofolymis
c efle
feq tiir,quit
a C|_iaiimc-pit,ntclligere,iutersddt.
ideocrede.quia.
inlocis
vHeisCil ' &C3f.i. C*I J V" a
Cum ablata
umo.a
locus vbi adorare oporQ_iai m eit in te uir qnipoteft credere,*

lux uctitatii iiradiauerit, utappareat
Noil in templo n6 hoc mote, fed interiUS ln intimO t_plo COrdiS S_
non
'>cum fedin puris mentibus.
-'..
f
M VCrioeus.
lC!t \',S cb foium

eir.ion
ori-
et a geCCariliS, fed cx orta eft f.des

:
do neque
patrem
.
tet.Dicit&le^Muhercêm.hi^maveniechora, quan. \ in monre hoc , neque in Ieroiolymisadorabicis s

C{jjaueriI_d_i;.onefti.
a
ZE$2&
Cum DeUS
spintus
eft
fit
fjpiri
.
Suorumpatribu piomi(Tuse(t
Chriftus.
<5
lmitiua eCCle-
Pet legem
Vos adoratis quod nefcitis, nds adoramus , quod a Cuin & meam refurrectionem dabitur.
prophetas.
fpirirus.poft
I
Cuma iqui
7 tus &non corpus no 8 qUCllt COrpOrCU lO_ CLltM

liTOrtC Vcl teill
mifn firma fideadh-renc.

a
V
il
falus ex Iud_eis eft icdcmihi.Quizia. d fcimus , quia

eft
Sedtvenitho ra,&nuncel_
Nondeuami.
.
10
xi
pIuminquooretur, J".
ledipirituspuruseft
tevir,quipcteftredere,&ideo e W..Q""lif' CrediitmonintelHges.

c
quando
ritate.
veri adoratores
adorabunt patrem inipirituck ve- ueiusteplum,

Quia.
mquo
Veri "
Ador=ntesinfpirituSc ueritteagnitioni$.
___.
neq-,
in
mon
x..::ceparitermos
Nam & parer rales qu^rirquiadorenteum. t Spirift Q ^. CQS ^ ui ac{orant eU m in ipiritu 8. veritate or
>
<v,_ Gueni
,
i4
de Vifibi t*4-f.l< j^ 0retUr,t10n 1 iib quxtranfeut,fed
16
qu * ? ?*_?*? tasfunt.
e
^ "^
T*or hu_
""
P
.
EcoSoS g portet adorare.DiciteimuUet "

tenp^.ôd
vos>arnaritaniado
ratiquod nefcitis, led ds Iudei non omnes, fed elecli
>
Scioc ui a Mcfli. S venit )q ui i
2ZZti<%8
in
diciturChriftus'.
Cum ergovenctir,.llenobi S annunciabit

tari infinuat,
J^SlX? vmbram
cultum
adoramus, qd fcimus, qu:nobiscognitioDeiteiramentum,prophetiapromifnobisChriftus,c5_ hoceft.quia falusex Iudanseft,!ed qunuis ita fimus differentes, tamen non prajfero locum
!
& fpiritualis adorator gratus
fpiritalem,tranfmueft qui non for
(_,
maS_figurisIudaicisadpietatem_obumbraturfed Euage virtuterefulgensrectadogmatum difciplina vera peragit adorationem.

lica
lucorum loco Samaritanorum.cV hoc eft. Cyril. Locusnong|izreturvbiDeushabitet,qux

oiriareplensvbiqueadorabitur, Tepusiftiustranslatiomsttempus conuerlationis Chniticum hominib. qui
mi
tet
Scio quia Me(fus uenit,qui dicitur^&c.l^m per
verba docen
tisamplius prouecla,fcitaquopeifecfedebeat inftrui,id

eft,aMeflia.
* AvG.MeiliisvndT:useft,GreceChriftuseft Hebraicei
Meffias eft,vnde Punice meffe dicitur vnge,cognate pc funt lingua:,& vicinx Hebra:a;Punicacv: Syra.
ri
biliter
mulierem inuitat, vt de Dei fiiio aliquid cogiPatrem enim Deum appellauit, Paterveronififihus
intelligi
/
&
qp
B
I
ne.bo.<jr
nequit. nunc esl,qkdndo.V
in 'riufq venire
came,nemo
plo vel
po
itadorarepatreminfpiritu&: veritate,pra;terpatria.r chas
ti Jf/j.Qnaliter fpreto te 6c ueri tate adoremus oitender, 6c fpiritu abie&is vmbiis veritateilluftremur.
\IU nobis annunciabit omnia. Dicit
monte in
.
ACtril.
NICOLAVS DE LYRA.
VOS.Scilicet,lui<eu
i
fpiritualia
& diuina,propter hoc, quoi Chrifim erat nafciturus ex

legis,ut
\c\m.Econtrario.
u\l
htoioly. Scc. Quafi dicat,7<{on tidetur conueniens
illud
fi(
dictis,rutioneprdic7a,Sciendum iamen quodlicus conuenie rar in Hurufakm,quia erat d Deo eletlus vt ejfec locus adora
s>&[icrificu,Pt
* Cor. eisjdcofubditur. JII Cfnia/alus ex Iudîs eft.rdcft, i, Valnatorexeisexpetfatur.Et * quia per ipfum S.iluatoremcultus ceremosiafo 'rîs conuertendm erat in fpiritualem ritum nou<t diffnm efl,:lcofcquitur.
12
Sed venit hora,5_ nunc cR.Qula a teporc praJicationis Chri
<i'
babctur 2.Taralip.6.a.
4 HciteiIe(us.r7.c/>o!<>- Chrifli tefponfto', mulier
enimdeuo'
'Mittnm,quia cognofcens eum propbttam non conuertit fe ad "i de uriofitctibus,vt deeuaitufuturorum,&confimili f edde molo uel loco colendi Deum,lieo nfiruit eam di.
i
ftiinccpit publicitio cuangelii, per :jt>am introduffus ejt rcrusdr pcrfeclus cultus dh-.inus ,unic f quitur. ve.ad.&c Pcr hoc excluduntur figurales ceremonie legis.
IjQn
i4.t ventate.Pfr hoc ixcluduurfal.itas quxeratin
cultu Genti
mihi. Quia accedentcm oportet credere.Heb. 1 1 '/7-kNificredideritisnonintelligetis, Sccundum raf '"t m.yo.
nliercrede
. 5
liu,quia utruq; amotu cfi per Cbriftii,& quoi ulis t ultus nost.-e legis ftt Deo acceptus oilenditur diuina accrptmone , cum fihditur. i j Nam &c pater q.ta.qui ad.e.Ar affimi.iationc ad Det'.,:fui efi
fpiritualis natur<g,& ideo ei magis corporalia,& hoc efl quod dicitur.
conformamur per fpirivtalu qua
-tliet
1
!
hon.Scilicettempus publicationis Euangel^. uando neq.in mo.hoc duia cultus Centihti tunc ccffauit. eque in Ierofol ymis ador.pat. Qîia uplum diuina difpofidtfirutlumeft t,i.anno pofl paffionem
r
i
!0
brifli,vt ftc deuotio
"u
urrtretAd Chriflum,& tx Ctntilibtts

.hriflianus,fubtrafto co
q>
& luixis
po
fieret
vnus
mpediebat hanc coniuntTionne,
racjueparte, quiaidololatria '*t& onws ceremoniarum
G.ntiLum iratabominabilis lulegalium ~r n rr.portabile Gentilibus,

cfl
oper Chriftum
'1
dct tx luis.is
mt ficpatet,(pChri:lus raiuftruxit de uerocultu

in tr
amotumper publicationem & Gtnttlibmfitlus vnus populas Cbrifiiaefl
vtrumque
Eua-
eos,q i ado.efi in (piriru &; verita.o. ideo Quia oratio efl afcenfus mentis in Deum. requirit conformi tatemaa ipfum fecundum quod eU poffibile. 17 Dicit ei mulier.Scio quh,6cc.Hicponiturmulicrisr<fpofio, erat.n.opinio nonfolum apud ludaos fed etiam apud Samaritanos, quod in aduentu MeflitX. infiruerentur perfccle de omnibus pc>tine>: ubus adfalutem,& ideomulier non capiens aiplenu verba Cbrifli, alios tcmpore Mef]i<e de his ad plenu inUrui, b;>ces~t,q> dicitfe
16 Spiritus cft
!
Deus,&
&
&
&
dicttur
Dicit ei Mu.fcio.q.Mcf. \'Cldefl,in ,pximo venturus
ejt.
futuro,quia idnlolatria
uda erant
Cemilum
&
diuino inprottnmonitt Iudsoru con-
t>ii<ia
infpiritualcm noui. itgk cnttum ctiuiuum, uerumtaante pnbiicationtm Y.uangelvj cultus tudsorum rrat lici-
Ito^honussion
(ic autemtultus Gentiliurn, ideofuhdit Saluator. loratisquod nefcitis.v/ ttrihuere tmm Deo illud ep fibi
Sicut.ndiclum e[i:Samaritani rcccperunt quinque libros Moyfi,& Gcn.^.b.daturfignum de aduentu Chrisii,f.tranflatio regni lud&o ru,cu diciitNo auferetur lceptrum de Iuda, 6i dux de femo reeiUS,donec veniatqui mittendLlse.t, Ipfiaute vidtbat hoc effe completum tepore Herodisiegis, fub quo natus efl Cbriflus,
&
idcoapudeoseratfamacoisquodChrislus <iatdc proximo ncntu.
lorporeus relaliquid m auiem facubant GentUes,& maxime

nitenityVttpfit
huiitfmodi,efl ipfumneijii
rus:&
ideo fic lotfutbatur mulier,quia
t'X
fama commwi audierat.
Samaritani ,Iu-
adoram us q uod fcimus. Et quia vera cognitio Dei p le^>s l r>?propbttas crai alia bhffcia concefja populo luiaico,JUut
'erohahebat vcram cognitionemdc Deo, vtdicitur Tfal.-j<t.a. ludsa Deus. ldeofe quitur. '|in
&
18 Qi_i dicitur Chnftus./</ efi vnc7us,quia Chrtjius txpdiabatur l\ex facerdos,& utrumq. ofjicium per uncTione jccpiebatnr i9Cumetgo venerit illcnobisannunciabitomnia..y/t//Iilutem nece(1aria,qu funt nunc occuha. Igitur Icfus uidi ns eius dc*
&
uotionemconuenienter fs
ei
xeuciat dkens.
Ipiritua-
#1 EgO
io?j
>laidcL GloorcL& Nicolai dc Lyra.

currif
1
10
khj
~m *? A
Gtait Addifccndumpropcnfioribusfemanifcftat ^mmauocxcmplomoncnturquNnccclcf.adoccndi grauamquo cxcmF mu.oriDus i n cipiantahoquiratio\ta inci^ gradum poaidcnt,
i
cangcl.zarc.Hicd lcantciiangelizaturiptio$ t
-
rKrecuram,&onushu,us iccu!,. d femtc &ut. Pedetcnnm inducitad
^ ^.^
e
f^-lViwr.Qncmvxnturumcxpcaas.vcniffccoa c. ' "r".

,
chFm ne lra(cerc rur & indjRnart J ^7W^.Nonaufi(umintcrrogarcdh m

affirmat
veritate illosn C c
i-v
gnokc:&addutto runiVHO.qUltCrCncccirariadiiccrcla.
*,.^te
tcsneabeoi
Qu.Wcul.um
rm.m,8cp>t,i, pert.nfnt.
danur u*u.ur,ll
fi
a gat, qux-iidciiunt
mnia\L>iciteiIefus:
Egoiumquiloquor
rccum
& tcomi\
s
nuQ vcncrunt difcipuh eius

rc c
& mirabantur, quia cum muhca
ffI
V*to
vt illara, fcd
1.
m. llKau
-1
,
n.
tc ii e xcruni efc
^qu5s Sm?Sir
?
mcumia
loquebatur.
Ncmo
? }
tamcn dixit,quid quams,auiquid

H ^ Jo,
*..,... i.t.e.nJehydr....
Soccmcmndagnovndcdicit. Egofum, Mcftias qua manifc ftationeacccptanon
d Jccrct,dignacratcui
loqucris
cum
i i
ca
mulier hydriam luam, Reliquit ergo
&
t
cutmulicr fup telleitit aquan
|
,
^^ mc u tatcm
. Exitu..:.u.
l
&dixit
illis
hominibus Vemte,&videtc
.
l
quxcumquefeci.Nunquid homincmquidixitmihiomnia b no,: n x. Not. (Vil.t.r.m,ge um

.:etumexiiui.mundan
?
1
7 perte dicens.
Meustib.eilutf
..
at(i,c,n
'
duiiiumluoioiuii.1
liabctquidvltraquc
rat.vndclcquit: Rc-
ipfecftChriftus
Ali.iintr.Joy.b.nt.
Exicruntdc ciuitatc, o vcniebant ad

^,.
.t
cum
*CvR.Cibui
8
.lr>rt cihos
$>
putat per-Jitori
minum
nem.
lOff
conu
Jiquitcrgo hydn.i,
Intcrcarogabanteumdifcipulidicentes: Rabbi,manduca. Conuecfinue.n Sam.pcinen.im.

dixit eis. Efô
.
Colun.eius.t
c
&c.Sed huangchfta
inter.critdedilcipu
li>.
.
b jmrabanturquodcu
rim>iii4i?Hr.Ni>n
f aiiquis
cibum habcomanducare, quem u Voluntas lllcautcm * vos neicitis Dicebant ergo difcipuliad inuicem Nunquid Oicit eis leius: t Meus cibus 4 femifit.Opus attuht ci manducare
.
^^
eft nOftlU
IJr..fic..credce.
|>e.
motten. S pifTToncm.
fi
muhercloquituijCQ imburioqui con- g cft,vtfaciamvoluntatcm fucucrat, fcd quu cu h eius.Nonne vos dicitis,
ahcnigcna.ignoran,
ciusquimiiitme, vtperhciaopus quod adhuc quatuor mcnies iunr,&

c
.
15
m ergocib. ?i?^?t racii trgo \o

mdocendpJ
tesmviletiumeccle
fixdegentibusfuturx.Etnonmalum
quivenitquxrerequodperierat.
fufpicar.tur,fedcie-
mcntiam mirantur, quiagentilcm erroneaindocet.ficut

Lui?b c KeiiflMirergo.Auditoegofum.iamhnsintelleaumulicr
C Chultum caput vin , rehquit hydriam,i. cupidnate & cucurm
rcin fc,facitopusmaturando myftenum redcm Cvril. MiiTus elt a patreautrationccanus,w| vci.bum agcneranteprodnt. h X.onnt uvs dicit.s.Cum qua:ratfidcm alutcmp rum,feruet in opus,& op eraflns mittere uilponit.
Ego lu
NICOLAV m
L Y R
modo
eft
A.
tcmpus
c-
credderut verbo pdicatio tunc erat famofa-.ideo facVius
qui loquot tccu m.Quaft
dicat
ritatisreuelandx.
fruclus confeex dotlrina Cbrtjli.qa hxc mulicr edotla d Chrifio fiatim. iuit qucns ad cikitate^ adduxit ad ufum populi rnuitiludine ad credcndim in dutts : qa primoponitur mul.erts recefus, farataMiuiditff crgo ex hoc fequtns populi accejjits,ibi : Exicrunt. I\ecefftt igii fecundo mulier d Cbriflo, quia ceffauit loquicum ea venicntibu* difripuUs
2 Et continuo vcnerunt difcipuli: Hicponitur
ad\ hocef},q,dicttur.Y.x\e.crgodcdm. VtprxfcntiaUter 9 Intcrea.Hic interpomtur difcipuloru informatio,quiaC adcredenduM pidebaimidtitudincmgentium difpofttam adidc excitare dfcipulos aiprxdicaniu. Ex cvat antem eos rernune ter,primo propter falutem proximi. Sccundopropter
prxmvj%i.slA qui metit.Circapn>//w oficndit
Chriilns,t
dt ciuitate,& hcc eil quod dicitur.Et continuo uencrninZtfcimirabantur quia cu m.Tônpropter fufpicionem ali puli eius auam,fedmirum erat,cp tantws doclor alioquebatur unamfoia mulie Genttiem y quia uldebatureis parua autnuila
&
dcbcttfiemagisfolicitus defalute fpirituatifuiproxi de propria neccffitate corporalt , c-uia cum efjet tempus con votuit tamen differre , ut intenderct pradicationi, dansex ciicitr.Interea.i. .~ aivjsftmititcrfaciendi,Et boctfl quod
peruenifft nt
I
mo
Samaritam ad cum.
rcmpaupcrculam ytiUtas,cum tamen effet magna,vt patcbit ex fequentibm. cum muiiere tnnfuit inu5 Nemo ta.di..f rfVflfr j,$ eius loquutio -vana quauis hocnon uiderent cp patet rx fequenti eftt clu qa tiiis
&
&
tnulier edotla a Cbrifio exferuorc di nunciandi
quod audii a t. neceffariaad ritamcorporale 4 Rcliquithy. Quia oblitaaqux cucurnt ad denunciandum aquamfapicntixflux eft nccejfaria ad ui
>
tam [pititualem^ndefequitur.
5
JLt di.l\\is.1d
2 F.go cibn habeo. Qj.alins cibus plus me delefat. 13 Dicebanier.diici.adinui.Nunquidali.at.eiman.ff xerant.n.uerbum ifludde cibo corporali,et fciebant qnod
1
dbofpirituati.f.dc pitloqui eius pt xdicaliohcm funt ei incorporati,unde fubditur.
ad comc.tem efl,& eratfupra fontem,ubi erat locus aptus II Illeautemdixiteis. Habhaoccaftone cx ci''ocorpota de contterftone Samaritanoru
o Rogabant eu m di fci. Quia iam erat bora fexta,utfrt
eil,omnibus exiflentibus in ciuitate.

eitts
6 Vcnitc&Cvid.&CcEx quopatct
deuotia,quia nonveretur
tauerat in nia comeftibile, idco quxrcbant Chrifius exponitfe dicens.
jft
habebat
aliu
ad Cbrifti prsdicationem. fateri turpitudinemfuam,vt eos adducat 7 Nunquidipfe..ytfj//'(j'' f >3.f./'.c videtur ptr effctlum. % Ewcmnt.Hicconfequenterponiturpopnliaeceffusad Chtifium Er diuiditur in $res,q<t Euangetifla primo incipit dcfcribere hunc ac
ceffum,fecundo mtcrponit inflruflione difcipulorumjbiiinterea, ter tio reucrtitur ad propofttum^bv. E x ci Ultate autcm.f irca pr.mii. Sciendum,qi Samaritani erat tnfufpenfo deaduentu Chriflidcpro-
14
Meus cibus eft,vt fa.vo.eius,qui

quod
dicitur
1
mifit me.I C
ue> ftone,quia fecunium
laluos fieri, &:ad agnitione inftctttmpus hoc facicndi,oJtendit dicens. 15
mines
.Tim. i.b. Vu!t o ueritatis venire QjlAi

'<
Nonnevosdicitisqdadhucquatuormen.
pus
meffis corporalts aihuc diflel,tamens tepus mcffis fpirjtu ad ftmilitui itiftat. Dicitttr autem meffts collctlio frugum.Et
M
\s
.
\c
ximo
pter impletionem tempons prxdicationv Ioaanis prxdtcanits Chrijii aducntmn ie

.
Tum pr
vt dittum
esi.
Tumpp
ius meffisfpiritualiter dicitur uocatio
hominum adfidem,_
fr
fximo cums
ptxdica-
congregantur in domino adfieum^vtiie fequitur.
]ce
jjt
II
jt
T E
t\f
cerunt fru-ftuni
magnum
Quod
fignificatur p
hoc
x Et continuo utncrunt difcipuli eius,& mi. Pcr hoc fignificata t fuitadmiratioludntorum in conncifioneGentihu , ficut habctur AtSc.io.g.quod Iudxiquicrant cumPctro fuertit
idmirati,quandovideiuntgratiani fpirituflantlidariCor-
quoddicitur. 8 îcrt dcciuitatc

roîbantcu
ta
& KPc<*<f em.Scilicetad Iefunv

Pcr hocautem quo.
ijtrt
1
difcipuli eiut di.tiab.
rcfcdioncm
nelo&ahisGcntilibus,cxi(lentibuscumco.
5
Hcliquit ergo Pcrquod fip,nificat.r,quod multi do-to rcsGcntihum teliqucruntdodlrinam coniuetam pioptet dilcurtctunt ad <4occndu.m aiios, &(g. cuangclura ,
.
&
ipfe efiet fatigatus cy. n;ncre,volensprius uerfioni Samaritanoium,oftendit vcrbo &c factoq U de lalute jnii' prardicator euangclii debet eiTet folhcitus
&
coi porisaccipercquamuis
iam
cllet
hta inted P o
nuin,t5<:pq[ifoncrcahudc<mncncgocium.
t
Ci att
09y
,
ioannis.
f.
a eB ^c0Ctt^vc/Z?0J.IntelIelumentisconfiderate,qUOd
trifrda
hveme,
infidelitate,
adeftcalorfidei&parata
e ^'.borauerura,&vosinlaboreseor!imhtroiilis.'\\ulri.nh. bores fueruntin patriarohis
Cap. lilL
10^
t\
fotcorda,vtoperaiuftit.a;exeiscolligatis,q.d.Iuuateadin
ta
lendum voluntatem patris.Etbenepoteftis,quiapara

:tmeffis,i.videtegentesfacilecredentes,
&prophetis,in qmb.omnib. eratprophetiaChn;ti,5d multapaili funt quafiin fngore

feminationis. f Cum ?c#;.Priusaudieruntfamam
poftconfpexerunt
fatis
,
#akil. Satajunt
>r-
prseientem nec
Meotis.
q cetilti.perLieniunt a
voprophetaru
le1
eft eis
l
fed
me iUs venit?Ecce dico vobisdeuateoculos veil:ros,ckvidete

a
apud
fe
manerefaciunt,vtip
fius verbis inftruere,
addem.albeicit
Cotdt hominum.
b o_ sicutiamuicinaenmciTistciri.iiacVmenis hcmiuum.
b re gccumfuntprom mones.quia alb.-cfuntiam ad t> i

pudeamfufcipien
dai
,
meflem,&qui 1
2 tur >qu*prcferutvec metit,raerceId eftprop et_
falx
meflom
fe
'f e
A)it0l!Caprxd]Ca
ticûae alegaub.au
m accipi & congregat fruCmm in viram eterna, vt & qui

r
bismulieris.Inquibus mnibus e con

3
ApoWqi.ifi,dirjJ.T. m po l i,Ubo,e.. M nen..ndcn.mcedemh.bBun.

Eusncgeiii.
4 cialudaxnum
cft
i
tMtlOargUltUr duti, qui
t,
di-rcsablcindesad ar tn eCClelJ3 ttan

fplit.
minatjfimulgaudeat,8cquimetit.In hocenim verbum

a Prophct.rq:
.
piiparauernm.Vnde&iftamulietiampttpatstitiijiic.
..
SdoquiaMemasueni...
nec miraculis credunt. g Et manftt ibi dOS.
'
b tquimetit.Vmati.quatuor
fe
d verum,cjma aliuseitjquiiemmatjaliuseitquimetit.
li
menfes
efvfqjadmeffem, e ;goaliameffem. oido vobisalbam
vos metere} cjuodvosnon
6 MoRALiTER.Sicquo 7 tidieapud illos,qui laboraftis : AliiverolaJboraue- 8 foris funt, nuncia* Jnuitatosiudicadfidemcongtegstis. 9 tur Chriftus per mu
Adfidemch.iitiinuitaW
Egomi-
runr,&vosinlabores eorumintrdiftis.Exciuitate autemilla loherem, i.ecciefiam, credunt penftam J "v ttSSîrJi?^ muhicrediderut in eu Samantanoru r r proptet verbum mulie- I2 famam if . ecquosmittit exIndeapud ns teitimoniuperniDentis, h(tatur,&:hoceft, quiadixitmihiomma quarcunq; i 3 eos manet perduos &uimetitmercedem f f [ Q^ die fine tnentione cc ! veniiTentergoadillum Samaritani,rogauerunteum a Gratiam eis irnpetticndo. b Duopricepta charitatij. I4 n GCt]S, Vt lUX eOrUIM. Ctr.u. vnde dllob -preceptis chaV ttibimaneret )0<mafitibiduosdies.EtmukopIurcs credi r B.iulus fcrtbitpa- g .'-.'.*. ii^ntatisinftruatur. l tr.fideconmmma h de untincu propteriermonem t eius. Etmuuendicebant: l6 &ORio.Nonin.
to
ion accepiffe re
i
.
niffionemDco
al
P 7 cogrne aliquis illud ?u b <Sri
jid
melius pro nobis prouidente ne fine nobis confiitur Simul enim voluit faluator Meffores cum femi.
cum Samaritanis manet,qui iuffit ciuitatem Samaritanoru m non ingredi? Palam.n.&: difcipuli eius cum
Saluator
obnciet,quorogatus
tti
To.
i7-in io".
nonbusgaudere.
>
eoingreffifunt.Adquoddicendum,quodm viamgentiii
>
ad il,ud Vc er
?
, Ci 3
quinhocapparetprobabileveibum,quiaalius feminar, metit , nifi.n.parati effent , per prophetas non audire
î/e'.Vtroque opuserat feminatore&: meffbre, f
pergere,eftimbuigentilidogmate,&inilloambulare.Ci ITllm uitate veroSamaritanoru intrare,eftacceptare falfam do- Samarini ctrinam recipientium
apoftolieos fermones.
apoftolos. miftvos. Vosracio meffores lbi vbialii feminauerut Liiudia, vbi feges ccllecta eft, vnde aliqui exeund
-a te
Cum autem deferuerint propriam
legales,propheticos,euagelicos,&:
n toto
pnma mudo feminauerunt vnde alia meffis quafi de

,
giusfurgitcolligenda in finefeculi meffonbus,angelis.

labota-
doc~rrinam, &:venerintadlefum,licetcum eis manere. Nota. h\Etmulieri aVce.Poftquam dns carnis prxfentia Iudajis fpirituahter edodis gratia l'ue cognitionis infundit mulieri,i. legi dicebant iam no propter tuam loquelam credimus.
jpfi
K
1
C O L A V
L Y R
A.
minans /i ab alio metatur,
& boc
ejt
quod dicitur.
xcedicovobis, ieuateoculos veftros,&:videte region Samaritanos ve~ :"\m~.-.lbx lunt nm.Hoc dicebat propter tcs ad ad crqlendum. ipfum dijpofttos ' ad opus prxdicationis ex itqui metit.H/c torMMr difcipulos Samaritani ia erant difpofiti ad prxmif.Sicutenim etia Chrilius vidcbatmul tMpcr prxdicationem Cbrifthfic in borreum tdinmC: ntiumper totum mundii cito congreganda meruerunt ^pdicatione apoftolorum-.ex quapr.tdicaiione
1
5. \t 6c qui [cm.fhgau.&z q\ii.Scilicet,propbct<g apofloli. 6 In hocenim ctt.vct.Id eflprouerbiu commnne pro tanto ha-
&
bet locum in propofito. 7 Quia alius eft qui fcmi.Scilicet,patr'tarcbx fpbets.Et,a. 8 Ahuseftqui mc.Scilicet,apoftoli,ideo fequitur.
&
9
1
Ego mifivos.ld eft,adperfetlionem fidei adducere.

o Qupd vos non ll.Tropbet<
enim &p.itriarcbt~ multum laho rauerunt in denunciando adnentum Chrijii, arguendo infidelita-
&
ifimu.cterns,&hoccft(pdicitur\Y.tquimcmmcxcC'-\c
1
'"prtfeKti enirn
ur
t\
$
i<!
uita prima mcffis eft,pcr quam in hac rnefte,meffores fuerunt apoftoli , vltima 4dfidem,& imefjh eiit iniudicio,quando fidelcs colligcntur intra horreum *,& tunc mefiores erunt angeli , vt habetur Matth. \^.e.&
fequitur.
bomines
addw
tempoptdi,& idcofequitur. All la.&: VOS n la. Qjuia prophetias ab al\\spr.'nuciatas comj i
pletas prxdicabitis.
*I2
Ex ciulSupra Euangelijia inchoauerat
accefium Samaritano
hic
tum ad Cbrijium,fed interpofuit informatione difcipuloru , ideo
reuertitur adpropofitu,oftcndens quod eoru acceffus fuit palde vti
4
g"
tcongregatfru.ri eft,mult\tudinem fidelium reponendam. in horreo Vltam Xlcmzm. Quia peraclo iudicio reponentur pemiinifteriu angehrnm,ut diclumeft Et quia loquutus eft
.
tSt
fpiritualiper fimilitudinemmeffis corporalis ,idco oftendit t!iftmile,& in quo eji diffimde.Adtuius intelletlu fcildu, q,
lis,quiaperveramfidcmconuerfifuntadDeum.Ethoc eftquoddi citur-.Ex ciuitate aute.r/ dicebatur Sychc velSichar,vt ditlu eft. 13 Multicrediderunt in cum.lftud teftimonium videbatur effi cax ex duobus,quiaprimo dicebat contra honoremfuumexxelo ue
ritatis,fecundo quia oTlcndcbat eum fcire talia,qu
ri uia
eratproucrbium de hoc,quod~quando aiiqv.is obatinre aliqua,& alius reportabat fruiun?,diccbatur prouer v li a* ter,vnusfemmat,a\ius metic.quafi dicat,vnus Uborat ,
p Iud&os
mxdtu
ncn poteratfci-
&
pt,& ftc aliqn contingh de mtffe corporali ,

lt -i
qus.
aliqnab
i'tatur,&ab eius bofie irruente coliigitur. De mcffe verojpi

ftc
ipforum per Chriftumfideo fequitur. veniffent er.ad il.Quiaacceptafideper eius dotlrinam 14 defiderabant amplius informari adfuam confirmationem.
bumana.ueruntamen quia boc teftimonium nonfuit nip qndamperfuafio ad credendum,quia perfetlio fidei faiia eft
Cum
& pbttee antiqui fminauerut

.
{" ' :
f m:nauerunt,& aXumcffucrunt, qapatriarchA 15 Et manfitibi duos di.Jtcquiefcens petitionieorum, qutt erat deuota. prima femina fidei,fed apoflolimeH honefta inqmnupopulu adperfeflionefidei deduxerunt, verum ta 16 Et multo plurcsctcd.Quam a principio, 'Wiquc reportant gaudiu,quia tampropheu antiq>u <;ua apo\j Et mu. di.quia lam non propter tuam lo.Quia licet dotlri iro meritum laborisfui recepti funt ad caleftc .:udium,et na altcuius aliquis inducaturad crcdendumjamenfides innititur di pter non tenet prouerbium de meffe corporali,de qua no gaudct fe uinx veritatiJ'ecundumfe,ideoJiquitur.
efl,cp
aii>
:
&
''
ininans
H
12
t\A
L I T E
^^
& Ipfi
j\.
propterverbummtdieris teft.&c. Quilicct excitatifueiut per
xtiHiatcautemillamulticredidcrmtineum Samaritanoru
mulieris verbum,tamen magis crediderunt perChriftu, ideo fequirur.

f
Quk
io?7
m> *T
*.,c
i
CJloi.'ord.&:
Nicolai dc Lyra.
*
Avcvsr.Nam
s
iOy
Uiiwimmtl*im( ft iaibi primGmorarus miracvtaf* ^nrnTfipaucnr^.crcdiJcrurvndcfupcrviiofigno

cSidcr.ntincfidifcpnhe
ilEr ideoaSamwiti
nisciu .[ac.lcnuJlofmm.v.I.ic.-cd.dcruvcucrntad.ftos,
dideran,
c
in Gtl.lcca
inSa.nariafinemiracuIisomrtescr openbus. pauc.
vtflPDio
nocrcd.3cifit,modo<
M 5 nincatquod
aliqucm gcntis luda.cxdodorcnsqui randcm poftpla cccIcfi*Ucntmcoucrfioncm adquamdominusaI.uk

*
EeMr f wrf._m
vjfi /wi^M.I.1ercgal Q s.iHKta
aGcnt.b. ..ilccon-
pulfaipetdifci,
.
\t^S&*
qu. iunt fua patna, 5ho-
audiuimus 8t!.cimus, quiahic verc citialuatormundi.

"
--
qaiaiamnon proptcrtuamloquclamcrcdimusi Ipficnim Polt

.cilins.m.i
a.
f
r
^JXc^ m
o,que
non.nil.
filie iecull fid
B< Mcr*feun.uNaritm'fiH*,
.
em
rat
non habue-
duos autcmdies cxiitindc,&abiitinGalilxam

Aftvm*jc
Ipiecnim
i cepturum cogi 4 ic.t.orarvtdc.
"^ mtS^Sm
C,t
b Quhproph-ta.Ai b icfns rcftimonium perhibuit, quia prophcrain fua patria

ladxo-
honorcm non babct

Quafipr
>p:e
mirjculj. alioquio nci.

,
^
*** Cau
'
mmrauc.de *
.'
PCtuntcum Gald
"
"i.
in Gal!ixam,excc? d E ergq vcniiTet na eum reeio OUOd P cumomniavidiife.it, qux feccrat Icro- 8 3 um
i
Cum
Pe an
**
mficm;1
.
,^
u$
l5 crcdf
i
<:
it
DOlTrf lanan
,
'"
v..ii..r.on; u
ol. f.:e jidiendi pudicJt
oncn.
V. nunc e^dunt.
S
[
SlS^hu'
..(
hri-
(Kdicimr Ecclefia cieni.um .'ac.iYcccdcns hn.il.s eit Mdens f.mitis eft Sa- c
i.nr.tan.s,
ri
cvhumil
.
dicm feltum. 9 o.quecft,non C dicfclto. Etipflemm vcncrantad pta ipni.. folymisin ttmnnbirdu jofilioauclfcro delccnderct & p: Vcnit crgo itenim ifl Chana Gahle.T , vbifccitaciuam vi. lkl " wl ulc fens corpore laij .^.p. *tWjuiwem4iôeiaêi. ^ ^ .-v.,^mu.....y num . Et crat quidam rcgulus cuius hhus lnnimaDatur uret, vndeinfidc
>i.
..
pCr dei tateiT 011*
.......
t'
'
folo vcrbo prxdir
'*'
egihweH sjpttaiJdc.
r..m oifiitiicj.:
.n. u n-.t..m.
j tis
arguitur
T\([lfl
iyc.
4 .a
cations.ill.
mi-
Capharncum
dxdUl
.
.Hic
,
.
cum
abiit
/
audifler, quia Iefusadueniretalu- ngaao-
cula&paud.Ecce
curvcnit,iJcu. uer d titur , >-u.a telatus
GaJriapatti
,
ad
eum
nhlium
Ieius
&
râbat eum
,
,
i
vt
dciccndcrct
5C
ianarct
>ixit
eius
+ T
1
'^'
prodi.ui.
'
lauaatur, qui
mcipicoat
1
cft
quoJprophera
Eabct honore" e
,
cîi.itôifacpfodig,i.erediie
..Bt
:
non
enim
mori
ergo
a-
ad eum
s*mjtt^ Niii flgna
ciy.Diuurbo,& biturpuermeus,w
17 iôn
mwiu
leni
/
In patna
ahoqnin
,
Videuarnon debuiffcad hos rcnerti, vbi honorem non habct pudillos vbi b.ne receptuscft.
inlfrael.W cuiiebac
fed
manere
qual
is
eltet
Chrillus
vndearguitur.
gia. Proptcrlalu.e filiicrcdidit ipfe

cN//i/i;<).i.Iii
&
7s(i
//'/';* &
domus
eius
e,li '
facitquicumefTent ncîtduriilhus fcraaonem>nuiusconteinptus fupphcia

cftugcrunt.
"k
* Cyrijl. Non parumgratix
fuis
hocredarguitur deincrcduhtate.qilnoi biq;credebatcueifc, &perhuiusdiiritiainfigiiincai ritia ludseoru, qnec vifisniuracuJiscrcdunt.Verceo

priusfiterat>ilipe>ifus.^tratioredduurpcrbuc,(pU.ideG generaUter^nurtjurs crantHh o'lâûjb,cuejje7u runtinlerufale dte 'Pafcbali videntesmfraculaijuAfecitl crcdiderunt in eutn,&fic honorif.ee riccperiit.iltadboc cart illa Litera ab ilto /oco.Er abijt in Osl. Ixam, veneratitt
Avcvst.
N
q
l
C O L A V
i>>
II
A.
IpfieQlmandiuimus.^.W/>/0<7ref? Dett&kemei. 2 Er (citiUS.FirMtercreffli,<pti*-infidemaior tfl certitudo aitui liix. quan fcuntia^v.aMS von ft' tanta ccrtitudu t Et 717.1 r.onfttjiiit corde r.vV re.fcd oportt fti.m confteriore^fec tiidum auod Jicitnr /\r>w. 10./ .iieo fidc fuam confitcntur dictndo. ? Quiahlcvere eft laluator mundi. In quo tria cofitentur if
&
b/trenti*
p.cnio Tââret.Et fubduur canft.Ipfe enmt hfnnejiimon buitjii eil,perhibuerat antcq.d.mutatum erat ne$ cim
rio,fcilicct,eius ctnintntiam firgi-larem ,ibi:Yiicci\.c:f;cac!rm

.
falutarem,ibi:\'ere [y\\xzxot.lfluentiamgtneraie, <b;:
M ur.di. rr
tam partem,vnie fubiituriCum ergo vrnijjent in Galdtam

e.-ii
exc<\
'
4 Poft duos. Defcripta conucrfione Gentilium pir doflrinam hic confequenter iefcribiiur eoru conuerfio per miraculi operationem, Et iiniiitur in tres,quiaprimo circunfiatia miracult dc(cribitttr,fe
eljicitur,ibi:V.t erat quid.i rcgulus. Ter intentum cocluduur,ibi.El credidit.Q'_J'.iw aiprimum tagitur circunfia tia tempons cum iicitur:Voi\ dnos.Q^.iVij- mafe r<rf cttwi Samaritanis ad prcccsio>u,vt p>* i,clii c/i.Et fubditurcir t Ttilat.a tWi.Exiit ndc abiit. Et fubiitm aufa ficundu. Cbry.
GaliUi bonorificc gcneralitcr ctiam iili de \a^-,< caufa redditur-.Cu omnia vidiffent qtta Icfus feceratj&cVt rumin Chana GaliUxynon iiuertenio a t\aâre!b,rtd! fed de Iudxa venicnio verfus Tâ^tretb,(ju e/l in via veni^^H
1 2 Ht erat quidam regulus Defcrip.is circunfianttft^^M quanti-mai locnm tcpus,confequctcr icfcribi.ur miri^^M cnm iicitur ,Et erat quidam rcg.ilus.7y_o accipiturbic rtg\
.
eunloip/um mirtculum
t'o
&
&
<
Ipfee.iini Jefus teftimoniumpeihibuit./df/i^cr/j^MCa,.i.
rata te,vt babttur Luc
honorem non habet.Qr.iar- *ergoiilcrc^nlus,qttiacrato[Jicial;simpcratorisiepittatHs diam G. ilil.ee, proptcr quodmantbatin uiiiaeHmagisinttr <<,mpatiio:as,ri i icunifuit Mar. $ O" icieo Cbapbarnaum,qus er.;; Cbrifius non >ediit ii TâTrjrethyvbi fuit vilipcnfus qut nio voltte tropolis ilii>s trr;r,e,vndi fub.iitur. 1 ? Cuius filius.Er licet runt tttm prxcipitart,vt hahttur Luc. 4. c./ci abnt in altam parte i*i effet gennlis,auditis tame miracvlis hoc efl quoi iicuur. GaLUx.Ofli,fperabaf ab eo impeirare fanitatcm,filijfni, iieo
6 QuiaproLhctainfuapa:ria
\
ncrr,tfonare,quia l{r>mani volentesf i Iuieorumfupcrbiam,ab/inleru>it ab eis regiam iignitatem rt volentes t* Iuixnnqu.uuortetrarcl)iasitu:icntes,prxcaucre rtbell:ontm,vnic pro illotempote nullttsrcx cr.it in Iudsa. adc>>
J>
paruo rcê,vt
ttiicti-r
re
Cum ergo venifler m Galilxam^cxccperunt.tfonoW/jcc//

7îcdi mus leîfiotlor crcdiicrat,vtfi<pra dillum cfl
ca.
Hiccum audilTeLi^vM
fequitur. Cbriflus eratinalia villa } fcilice
tut Cbrislum a Deo.mi/Jum:er caufafubditur. 8 Cu.nomnia vidilTent qua;fccerat.Propi"fr7"i'<'rwwr/r<t

bi lia
Cbana.
15
Et rog. &c. Qnia Capbarnatttn eratinvallc
ftta rcffcUu
prs
,
in qtto erat Chnfius.

1 6 E t fanarct d.Licet enim creieret ipfum pofjcfmare eum,r bat tamcn,quoi hoc n>m faceret fine prxfentia corporali, propt Cbrifius iure rcfpot.dit cidi.
'
ced.65?
oite it t ttinfcq.uter qualiter GaltUi illa ftgna ri.ie ant di. Er ipfi.n.Q*.-. ipft tenebantnr ucnire,vt f'pra iiilum e>i. i.c. 1 o Venit crgo.Qvii ibi antefr.erat in nuptus,vniefequ'vur. it Vbifccit aquam vinnn..Et (/cc/;.c/ .\aâreth,ratiouepii
17
N.fi fig.i\o
Oa.^tlitcr cxponitur ab
cnim rrprebeniit cum ic pctitionc falutis fii:

rcpctit f;
altjs,iicedo,(juoi no ituertit a i\aâretb,
fcddc ieftcliifiicifux,vcruntame quia cx icuotionc
fii oficntUtur pcr iitcram p rxiitlam tpfuit houorifice rcctptus.uhi
ncmfuam iictns.
prius
#Domit
raErcrr7i(/ji.MoRAt.C>niJibetpeccarorp6rdiciri
hisdiminutiiie,quiadeilcitinfuiipnus regimine&i^ "" eiusfiliusinhrmatur, qtirationi lcnfibilisappetittisc ra iiatur,quidebetobcdirerationi, fic.it filius luo parri,\ Ir
l.Ethi.
M0i\^4LlTEI{.
+ 1
KLuiaiamnonproptertuamloquelamerciimus. Perquodfi-
gniticatur. quodlicct doclrinaphilolophicafidei noftrc

I.tin
pIuribnsaccommoda,.amen non crcdimus propter
nn-.,icdpropieriacMmiciipturam,&coiifliineproptcr
.
Ciiuflit-oclnnam.
kr precatur,tuncillcfiliuspcrvirtutem Chr.ftifanatui lenfibiluv appctitusfuboidjncroniscollocati quc.n
fcdcum homoperronem Chriftum
fidel.te
e-
i
i j
Hrcrorf^w.Prodigiu quafi poTro di&um,quafi q?aliqd nificat.Vel,prodigiuquai] pculadigito,quiapra;figurat

1
mentum,dum srediditfermoniDomini,dicetisfilius tuns

viuit.Deindeperfettionemobunuir,mnnciantibusferuis.
auod
remoium
Quafi a
Ci-
AThiophyl.
Regulus
i
,
ifuturam.
li
&prodigiaviderins,noncreditis. Dickadeumregulus: DoNecadatindefperationem.
eft
omnis
foiu
ITl
fn hunc locuiu
Defcende.
homo non
Q
'
Jternon poflettaire, nifi
prxfenS
moriatur t filiusmeus; Dicitei l D mine,defcendepriusquarn ia.r.inc,,.t:.edereq.,od!etmo.,ef net,& ficmeruit Qutemf. .odcfib;.

c Ie fus:Vade,filiustuus
re gi
vniuerfb-
Vndcdominus
iJicans fe
nondc-
viuit.Credidithomolermoni, quem
oedendr.
..
.
2 rUtTl prOpinqUUS exi fpueruftit ani5
ûndum
W
II
mam,fedquia.&:ip.'
jevbiinuitatur,foInuTulanat, vnde:
J
dixiteiIefus,&ibat:Iamautemeodefcendenteferur occur- 4 fcfoperomnubrirf.

.
r|
5
<s
cipatumfumpfit.cu
iusfilius,ideft,mens
,ê
J
filius
tuus.
nlilim reSUli
nO
rerunteij&nunciaueruntdicentes, quiahhus cius viucrer. r

'
N'-nJiffi.
'!<"n,iferUord,adom!ni,. eddeii,;e..itiit Uir.usdiuiniferuoinm confeil.ous.
7 febticitat VOlUDtati"
h?2
J
Utn
("o -.. V. ênturiO
Iatenolab^rgohoram ab eisinaf.nct' 6U
*
t
t melius habuerar.Ec
fpirims fep.tifotmisi.1 quo bis Ul"S.
l
Coiip;.rauithoram:.uncian:tumhora: >r.rnunci ntis U.Uet Chriiti.
o aa ieiUm,OC depieca
&%&
,
.**T
.*
ire promittit <inaturam homiIn i non defpicit.

,,
;
dixeruntei,quia herihorafeptimareliquiteumfebris. Co* tn ii T r r ergo pater,quia llla hora erar,m qua dixit ei Ielus, hgnouit
.
.
turvtdeicedat,ideft
vt condefceniu mi.
fericordias vtatur
,
8c
'
<o fuperbiam de- d lius tuusviuit, cjcfcredidit
P",
iramdedquajextra
jtent.
'
*
iple&domuseiustota.
Idus
Hoc
ite-
fûndum fignum
fecit
cum
veruffet a
Iudxa
Gahla:am.
^SSMS
cetur.Sed
dicit.-Vade,ideft,,pIefus
parcat peccatis,priuf
Dominus F
^sCtrihvs.
I
trisincredulitatem,&filii
Credidu vft-
motbum
fansuif.
natur,quamuis figna viderint,vnde infert: Hoc iterum l.undum fi fe.Ie.Sicut fupra multitudogetium folo verconuertendarum in Samaritanis fignaoatur. it A v g vs t i n vs.Si ergo p pea credidir,qa nunciatum
<
N6 alii ciues,in quo pauci tas fidei Iudeorii
fe&um continumu circabonum oftendas>&tnncfiliustuus viuet. Siautambu lare ce(Tauens,mortificabitur tibi mtelleclus circa boni
operationem. e Hoc iterum fecundum fignum fech
cum
veni(!etalud<tit
in CaliUa. Deolb.miraculisqfecitlefus in
annoante mor tem Icannis,non facit Ioannes mentione niil de iftis,&: de
eicpfiliusefletianus,
m hcn pratnunciantis quando rogabat non credebat. cnim Euangelifta?,qua:

,
&:comparautt horam nuncian-
* Beda.
difputationeChrifticumludeis,qufupraponitur.Ce;teri hic reticet dixerunt plane.
CAP.
NICOLAVS DE LYRA
Domine de.cznde.ideo
;
exuaditur a Cbriflo ,vnde feqmtur. Dicit ei Ie. Va. Tô.n. poluit Cbritlus ire corporaliter y vt amo
Vttab tofalfam citimationem,qua putabat ipfum poffe fanart ta-
%.deCcnturio>!isferuolanatoaCbri{lo\EtdicitCbryfof.tpfic.Mi\ aut dicuntcontrariumtQuod videturex qnatuor .Trimo experfoni Mlracti infirmi,qu<e bic dicitur filius,ibi aut dicitur feruus.Sccundo ex infir ^ u g"I mitate,qux hic diciturfebris,ibi aut Taralyfis,vnde ibide dichur:
l
.
inptftutia corporati. Filiustuus viuit.J^ eil^perfcH^ fanitati reSlitutus efldcia\s mcriistfuia incipiebat mori.
Credidit
'ibwjicia.
Seruus meus iacet in domo Paraiyticus^&rcre rv.o,ex mo ro

gandi, quia
tile
cC um -
homo
&C. Uuiafides requiritur ad obtinendum
fn rogabat epveniret pr<x,fentkliter,crcdes q>no poffet n is curare aliter,propter quodfuit reprebenfus aCbriflo,vt ditlum efi. qwatuor liie aut Centurio pr&fentiam cbrijii repellebat,r<putans fe indignii
Et ibat.i7c? corporali Chriftiprnfentia.
lam3Utcm,&:c. ('<* Capbarnaumetl fitainvalle. Setuioccurrerunt ei.Congaudendo ipfi IntetiOgabatergo,& QXX.Hoc fecit ad certificationemiraculi
boc q'<od pojtea fcquitur.Cognouit ergo ^cQjJL^patetper Et aedu. Hicponitur inttta conclufloÂd hoc.n.faclum cft /diahmliiyVt ific regulisgentilit cu,famUiafua credcreUChri Hm,propter boc dicitur.Et credit ipfe.&c./rf efi, familia. Solet 'tpm>niilud miraculnm fit iitm cum eo epfolet fcribi Matth.
eum poffc fanare du r/?e# dicebat.Dic tantum verbo &fanaabfensfolo impio,pr*pter quod bhur puer meus,propter quodfmt a domino commendatus dicentet
tato bofpite
di.Non fum
Ai.Crcdebatet
Noinuenttantafidem laUnchEtficpatetexmodoroâdi,^
ifte reguius alius fuit a Centurione.Quarto patet ex loco, qaia ipfa erat in Capbarnaum , quandofuit rogatus a Ceniuricnchic dicituv
quod erat in Cana

lo
in
Galil<e.t
Hoc iterum.ô dicii fecundu fimpliciter,quia multa fecerat

qnp
fecit
quandofuit rogatus
a regulo,
tn lerufalem,vt prxdtfium efijed dicitur fecundum de bis
CaliUa.Fnde fequitttr:Q\xvx\ venifletaludiea vfq;Galilaea,
Ue
#NICOL,
A
In
'
;
D D
0.
cap 4.p&i dichur in Vofiil. Dicendu,quod fitis accipitur pro defiderio alterius rei.&c.
VnO mo
ftti fic
vham/cternam.q.d.ficutquifontembabetnequaqnarainterficietur Hxc ille. îutboritas qui banc aqttam het quam eidabo. autem Eccl.vbi dicitur.Qui bibnnt me,adhuc fitient, intellige
&
nSfitietam.
nipfw cmnii
1
>'
resfpiritualts accepta magis generat fitim
qua
tol
aut
accipiatur fttis fccudo
modo fcilicetpro
dcftdtrio eiufde
*l
modo fuis remonet in ipfis qui aqtiH fpirituale [cilicet gratiam lr

d
'':
btbiUad babcndum eapcrfeclitis ,fccundii quem modum habc* Lc nipergratia,adbuc'fitiunt habere ipfum pergloria. Sic etia
'fiiaccipiunt.Si aut tcrtio accipiatur fitis, [cilicetpro exclufio ^ ld a diletlione babita, fic etia bcati
contrarie* f>lius.TojliUator quandam apparentemjacr<efcrip;ur<e tatem foluit^quia de eadtm aqua dicitur ecclef. 24. c. Qui me bibent,adhuc fitient : Dicit enim Toflill. fittm vno modo fignifi-
care appetitum alterius rei ab aaua,fcilicet fpirhuali , qu<e eft gra* tia, de qua fermo , per cuius fcilicct extrane<e rei adeptionem fttis
71
a uc
fi
t
accipientes aquagbri<e
non extinguhur,fed potius augctur.jilio modo dicit fitim ftgnificare defiderium eiufdcm rei habittz ad habendum perfetlius,vt babes
(ttiunt.fndc-ntLlloprxdifiorumodorH quibus fecundumeum acctpitur,potesl verifican vcrbum Cbrifli dicentes:Ut aut bi t tx aqua qua ego dab o,ei nofttict in ctternu, immo authoritas
allegata non foiu applicatur fiti fecundo
Deum per gratiam,

efl
defiderateumhabcrepergloriam, &ftc vera
autboritas de Ecclefiafiiio allegata. Vrimo autcm modo intelligi tur verbum Cbrifli.Qui btberit ex aqua quam ego dabo, id cil,gra-
VWj-perm & etprimo

f
'.
mo acccpt<e,
tenio
& verins cxponuntur fccundum Cbryfoil.fic yitjiplanius

d,cen tetn: lianc
modo,vtpatet intuenti.Vnde pneditla verba in boc
P'tt>non fiticttn
liU
i>>.Std
aut excellentram huius ea bi aqu<e,vt.f.qui ex <eternum,pcr ea qns, confequuntitr Cbrifius oflcn aqua quam ego dabo ei,(iet eifons aqu<e falientis in
temporalem,quia qui vere habet per graiiam , extra ipfum nihilcupit habere, Cumhocfiat,qubd deftderateundem habere perfetlinsfitiendo ad' autboritas Ecclefialiici 24. Burgenfis autem quafi buc>prout fonat
tia,non fttit in ceternumâppetedo,fcilicet
rem
Deum
nolens intelligere verba posTMatoris dicit fecnndum
dum
fitim non extingui
quia babens
primum morem fpiritualem magisi
yitam
Tomusv,
noi
-
Oo^ or^- &

oeub
"Jto minus faph tifi quodblbet
Nicolai de Lyra
rtbttrant* ytrum tfi verbum
tn.Toiil.
igttur cfi
m
t
...uthabere EttcccqubdBurJin,velnointclUxhvcl llVZJTdTofiiU,tol d cit, ftmptimomodo/ignificareap 1 r :\?r$?xtZne* a *r*$i<,& UU ifi res temporal.s,cuius appe
intclli
CbrmlEt fi dixerh Bmgm.tlaL
tgttur gratia fittc gloria prout /hisnoncxun^ do quia Ule cll tntclURus authontatu EccUftafit^scdUla/t
IZrLTonUraiiêlmmu^
"Cffi^
tnttralrad
,'
Jl
tfiaUeriusrei,fedetuldpqumglortaefi grauaconfurnyata Burgen.finaliur d:at autborttatem Ecclcf. ir,
quod
damcfled,fniprimomodovtpatetcxprdini f.Dt aHmCb

bct grat,am,habct fontem vnde bau nat, vt pter Ului
,
otemptuful
& amorcm Deifmquit Rjch. &

ûndum
efi
\^SaS^3m4^nm.
t
appetttumighur
fontcm pcntnct nonconcuptfcat.
q a pvT y
OHbac.-k CyRiLi.vs.Samafitanotu,&gentiu cilccoucriationCsIudzoruobftinationedefcri Pafchx bir n bcncradtorc efcqufitur. Tcpore finc Pete Samani venerac,m relicâ Iudia
fa
guntfuntfinepingucdinecharitatis:Expe^..bataqiu: j inquo fanitas ficb.it Fei_AngeIuni,quialege co.im ftigraiiamredemptionisldefiderabanyingchis.fihusUi Jatensin carne intec Iudxos,qui rnoti lunt doctniiis c s ad pericquedu cuius moite fanatur vnitas qu.x p humi j temdefcendit ad -
mm
coftes vidit Icrofoly
roainuenies poftrc furrcdtionSgctcsco ucrtcdasjtandcm au
C A
V T
3
V.
dem
pafiionis,
Solenniutemcelebritciim hominjbru hnmo.
tcm Iudios;
I
tur.Efl
iequi
autem
OfthaJC erac dies feitus Iudxorum,

dit Icius Icrofolyrnam.
& aiccn-
quipoft,ideit,c vnitate difcrepato fanatur.

I
tAngelus aut
.
Ierofoly,
FrobatOn Gra:cc,di
citur ouis
Eit
autem
Ierofoly-
_ 5
Latine:
ceduomiracuta. nuni inuifibilii
mis
Probatica ergo pe cualis,quia ibi abluc banturcadauerahot Sup^r

i J prol i
iliarum. Significat
pifcina, cjuae cognomi- 4 Angelumint probatica, naturHebraice Bcthfaida, quinqueporticus 5 Alterum vifii 6 adomino. ln\ habens. In his iacebat multitudo magna lanvnusfanatus,vt
f
ia-
autcmaquailla po pulum ludarorum,
guentium ccccorum , claudorum, aridorum, expc&antium a Id

rit,mottemChri(ii,&ioder-dcrr.p;ionem.
tas
commender.
Alioquinnec X\liUL)UlI
7 teftateadeo
quimodoftatquktus,modoventistctationum turbatur
fecundum tempus aqux mdtum. Angelusautem domini vnitatem: umen unus dicitur finari. Etfi lanantur morte
plures
Chrifti.propier
&inbenigni
rumfuit,vnu
fanariabeoqr.
mouebaturacma. Etqniprior defcendebatinpifcinam,oct

defcendiflctinpiicinampoftmotionem
ianus fiebat
acjuar,
quidicuntdomino.
f.irba_\(oj poptdns tmsfumus,cr o:tes pafcudtua
nesvnopotei
gere verbo. Sc
his corporalib.
|
VwaquJ quiquinque portici C bus,ideft,legcquxinquinq;Iibriseftinnuitur.Ibi multi infirmi,qa lex no fanat,fed prodit infirmos,vtaliquado qrant medicu.Ced lbi funt,qui non habct lumc fidei.Clau di.g quod vidcnt non poflunt operari.Aridi,qquicquida-
intendit jeternam falntem animarum. Poteftas &: benigmtas illa magii bat n d anima: in faftis cius pro falutc fcmpiterna intelile
* Ctrulvs.
ret,quam quid pro temporali lalute corpora mereren
r.
gunt
t
_____ ^--^
Tr:
NICOLAVS DE LYRA, C V,
APVT
|
a probato ftentibus. Idco dicebatur illapifcina probatica,
cpefl
&
4
5
eil
nome
Hebraicc Cracum,cuiusinterprctatione ponitht
Oft hcc erat dis fcftus.Infuperioribus determina

uit Euagelifia de fpiritualiregenerationc, hic
Qne cognomina.&c/e eft efl domus ouium.

Qtunqucpoi.ytperpluralocapolfcntlauantesboHL;
In
his.Scilicct porticibus.Uctbit
#
_,
cofc
qulter determinat de beneficioru ad hoc couenientiu exbibitione.ln generatione.n.carnali filij babh a pa
cendere ad aquam
tre yita,nume>u
&
dotlrina,ita eode
modo cft in generatkue Ipiri
6 7
g
multit.&c. Etfubdi
tcmporibus,interpoUt.
e
Angelus autem./d eftjndiucr/is
tuali,Idco EuageHilaprimode/criblt rita collatione ,lecudo Ipitituale nutritione ca.feq, Poft ha:c autem.Tenjo Iftrucjione c.-j,
ii/.-Poft ha:c
tamenfafta.
autem ambulabat.Circ* primu fciendu,

&\
ideo
cpmortus
iflius
Defcendebat in pi.&c. Ex defcenfu jlngelu Et qui prior defce.&:c.C<*f<j aiit defccfus îngelh&l
u
te
fi
naturalis cognitionis
bumamz tfi ex /enftbilib.ad intelligibilia dedu

modus
coueniens
omnis noftra cognhio oritur ex fenfu, ci,quia
Diuifio,
fcque Euagelifice vtfrequenter eftpmittcre ftgnu fenftbile tidotJrin*.& ideb hoc capitulu diuiditurin duas pcrtes,quia priCbrifto ftt potcntia mbpmittitur fenftbilc (tgnu,ad ofiendendu cp yit* rcparatiua,feciido (ubditur fifof7w'.t,Jti:Pater enim diligit.
eius impugnatio primain tres quia ponii miraculioperatiojecundo ibi: Erat autcm iabbathu^mio idueniens exatfatio, ibi; Iefus aute refponditjPdff r rneus.Trima tn duas ,quia primo circunfla
tia miraculipr<emitthur,fecudQ
a dottoribus,dicentibws (pappropinquateL veritate domtnus yoluit figura exprcfs? baptifmi in hac pi} Ivj cu baptilmo in mudado lanado ii ofiendcre,qK<x. coueniebat
tniraciili afftgnatur
&
in
Det occmta aa mottone ^.ngett,]icut tapmmns jhu jin^ Dei occulta ad motione jlngeti,ftcut baptifmus fubfenftbiti _ -_ tf ..*___# <1m_ cu hoc aliqnfanat corpus occttlta verbi, mudat ala
ele.
. *
virt/tte
&
,
f*
.+.
aUose.Vcruntn quiafigura deficit afiguratorf iftapifcina noj nifi corpus,& vnavice tfh,& non fanab.it nifi vnii.Bapttfmu ad aiam &fanat oes quotquot vcniunt ad ipfump mfifl periingh
miracula ibijtebantf? aiit dicunt,cp illa vapedimentttm. tîlij ibi euntauit appropinqttante fentia ligni dominicx crucis,cp
*'
/<
adus miraculi defcr\bitur ibi: Erat

ttporis,
autcm quidam. Circaprimu ponitur primo circunfiatia
pafftone,&
cum dicitwr: Poft hacc CTZl,S>ic.Sc'Uicetfefium Tentecoiles. 2 Et afcendit Iefus IerofoIymam..QMi<* viri tencbatur ibi cf
fe in illo fefio,quia ter in anno tenebantur mafculi appa rere cora do minofcilicet Tafchatc,& Tcntecofies.&fefio tabernaculorum^fccundo defcribhur condttio loci.cum dicitur.
3
io Angelus illuc defcendebat proptcr ligni enatauit tfe conuenientipropter eiusmotionem.Tcr hoc ct debai,cpnatura humana a morbo peccati per lignumdominicc
reueret
t
&
cis erat fananda.Qualhcr
aw.em illud
lignttm
dominicx cjiici
co
illo ftterit
pofttum duterfimode dichur.Dicitur.n.in
>
hiftori:
taltica,cp
E ft au.Ierof.proba./n qua aq pluuialcs colligebantur.

/
&*ibi
l^nitm
Saltus libani Salomonis qu rcgina Saba vidit 1 domo n de quo vidit in/pirhu , quod in illo pateretur ille pr<
Saloti
\auabatur boilif primo,& poflca
luterib. in atria facerdotu exi
qucm deficeret regnum I/racl.Quod citmjlgnifica/fet
ftcntibus;
ns r"n
MOÛLITEB^.
1
adipfumpra:bentesaditum,triaprmafiguratiue,alia
exlubitiue.Per Angcliidefiedetcin pifcinam
conftlij
Tofib&ccrat,&c.Stc\\\\tuu Efiautem I?ro/o/jr.irc.Secundum dottores Catholicos pifci nah.tcianansinfirmitatesinuifibilivirtutcaLârmt ante baptifmum Chtifti,ad fignSdum virtutemems baptifmi, ficut dixi plenius in expofitionc literali. $ Qjinque pon.ba.ld eit,aditus,perquosfignificanturlex
fignifi*
tnr
ChriftusquiIfa.9.(ecundumtranflatione.LuxdicitJ nc Angelns. jpfe vero dclcendes in Iordanc,vim rc;

;ni
r.uiua deditaquis tadtu iacratiflimajcarnisfuc.Sedqu diuina virtus no ett alligata facramentis, idco ad hoc ficandum ifte languidus qui dicitur hic i.u-.auis.non t
fpph^tx.Agiographa, Euagehu,<3_ Apoitolica do&rina, Hajcu.quinq; mctionc faciut dc Chrifti baptifmatc quafi ad ip-
natusperdclccnluminpiicinam,icJ per ncm,cumeidicitur.
Chrifti
le
loj
.*
a
t
oann is
caret.
Caa V. V. ap.
propre, narrem ab
vt
1104 D
cefTans.
Cap-iao*
rW?iV.r
pftat
eô#oJieft,duob.minusquidraginta,qnume
exqiiarerdecem,&:fignificatpfectionemoperu, iecem pwceptis legis & quatuoreuangeIi|S,aquoduo

nushatiet
quichantateDei &proximi
b visfmus
d itatis,
fieri
Non
nefcit
qd
velit,fed acceditjad
amore
dominusfieriq? >"mperat.&ferrigrabatum,vtvirtusinnotefcat fabba tc,ad legis obfetuationcs foluendas declarandu lub fine" mundi reiiquos lirael faluandos
quacrendo * C r rii Lvs.Vt virtutum omnium
illo
&
dequaiam
vndeia
,
Dicebant ergo. Iu-
dperabat, ur ciquereba
rfterct
IM
q?
quacunque dctincbarur infirmirare

a
crat
ii^n
fi
afnulis & nu>nt>
autcm quidan*
da:i
obferuatoreslt-
)>cc tj,
o.pit-.llum
jjhabcretquieum
&
Cruttvs.
maqnam.
honio ibi,tnginta
& o&o annos
terc, nefcicntesgra-
habcns in infirmitate lua.
Hunc autemcum
Bccurrit mifeticor in, A
vidiflet lefus iacentem , a In itat um \d /idi-.n q ia non
& cognouiflet,
i
i!i
v\tn
rtrtiet fi-
fnm.
egrotum
&
b quia iam multum tempus habercr,
dicit ci
Vis fanus
fieri?
tiam qualcximple- tnwbo dct * tu '* tur,quarabomnifer uili opere, ideft.a peccato cefiarc iubet,vndehicdicitut
iogit vt valctudi-
cunciitatcad pe.
Refponditeilanguidus.
t;duminccdar,&:
fidfacilc prarfhre cfleinnuir.
cum
habeo, vt 4 Tollegrabatum,&c. 5 turbara fuerit aqua,mittat mein pifcinam . Dum venio 6 ilm^-Sru^dîhite A
Dominehominemnon
C i-CrRittvs.
/ s
c enimego,aUusantemedefccndit.DicitciIerus: Iurge,tolIc 7 De ifi
SSSSSS
s g l\cfpondit tis. Nd fab- loced.robijdenribus, jlle,ckfuil:uIitgrabatumfuum,6âmbulabat.Eratautem jra t SfX^fabee! e barum inillad.e. Diccbanterg oluda,iilIiquifanatusfuerat: I t pdcina f Sabbatum eft,nonlicetfibitolleie ^rabatum JAngelus tuum.Refpon n tatem/anationisiuc vnum fa. g n obi,cit calumniand dkd:
::mpore Penteco- d cft lex vni d
grabatum tuum,&c.ambuia.Etftatim fanusfaclusefthomo
8 pottatione.
J^^T^
icTmuvs.
me
nuêbat
,
Qui mc fanumfccit,illcmihidmc: TolIegrabarum

*->
ToiltgrabatutuH.
iiiii.icuii vvjjl. iiu
DOtiusoua juiteinfirmum h qui fanus ruerat eftedtus , nefciebat quis cflet: lefus au-, 6 fobbarum cV no jietertulit, tem dcclinauic a turba cbnftituta in loco . Poftea inucnic r 7 h Wciebatquisc/f. um mte dc tua In rurfea pofiiusno ccrione. <cdetiam aguouit lcium, icd < proximoru m ioilicitus efti fahre.Ecce angelus magni poft in templo.ln quo docemur.vr quilquis vult aU vifio- F fanurn fenem Dei peruenire,fngiatturbam luorumafreC?aHim& (nfiliilatcnsincarncturbataaquaiudarorum vnum. neque internxorationis.
1 .
JJm.SSrfn
1
tuum ckambula.lnrerrogaueruntergoeum: Quis eftillehomoquidixittihijtolle grabatum tuum &ambula? Isautem _

^,
r !
4
*
Op.uj
Honoradus qui
lanatiir
Rcamhuh.DiV.gcdo Deum feftina vfq ; ad rifione eim . c fiatrem propter amore" cius ad qu6 pcrgis de feres,nec
propter
ACtriuv s.DeclinauitvtludcOiUmiradefciucice
iraris.
honvnum,&:adeattcmpIum
ret,vtdifceremuscederc
In tempt
NICOLAVS DE LYRA.
linsferuart durabllitate regni,ftc t poni ilh,d lignuin
7
8
Dicitei lcf\is:SurgCy&c.t{eflitututfanitati.
prf ina quala veappar^tmodopr^drlo.in biHtriaftntltCntcis d-cii, 5, Seth filius Ad( ex pceptopatris tti Varadisu vol p:at>.s>*nde eicttus fuerat;& pttit ab Unge Cidiete locJi illu deoleo trih<$ vranit mfericodieûi
vbipofiea infuperficir trrrtfatia
efl ilta
n iuxta teplu
profundo
"ie0po!teaibii(lt{dti'inu
Tollegtabatum tuum. Rjfiitutus priRino vigori. 9 Et ambula.^rf^t larationem diuim miraculi. 10 Et (tatimianusfa&usefthomoille Q,uiadiuinavlrtus
infinita
aeceptis
horis
Igni
e'iti,drditta
Seth,&
ipfe
ni/w
\m icimQx, Tofl
Ad*,& xnds ortefunt tret -pirguU,
platauhfuprr fepulcbrH
tiu* pofiea in \>na\
fekla.
efi,& operatur in inflanti;fiinitat enim qu virtute natif rA refiituituiyin tempore noniaflanti acquiritur. Erat aut fab.Hiccor.frquenter ponitur prxiicli miraculi ac1 1 cufatio ,& primo quantum ad ipfumfanatum,fecundo rjujntii ad ip
&
a tetnpore Sa\monis ilL arborfuit
fum meduu,ibi.lr\\cno%a.uc&'. ergo Inprimaparte diciturfic.

quo non erat licium operaferuiliafacerrpropter q,fquitur Diccb3.tCigoladci ilU qui.&e 12 Sabbatu cft,no Iicet,&c./fli falfum dkebat quia operacor poralia quxfunt ad Dei honorc^bene poliunt fieri in die fabbati fiEi at aute" fabbatu in die
illoj in
y
nitbatur sdificationi tfpli ne.effaria, yerwmtami >mr ai cpus sftrr erat nimit curta vel mmis loa, udis tdboc dimijfu fuit iuxta in
& idco ta
quMo ap
I
P'oiici
tfpi-.m
atnoquodam, ho
venientes ai
(lii.tlit
tcmplum illi /,?o caperuntfacese quania,

,
dluina
de quo doimtet facerdotet fecerunt il-
intrap lcinam
f<j*im,ibiiiutatuit.ponea r mrtii(lo c t
qux emtprope templum, quoi Jefcenies feroimminente paffione a pparuit

fineaiiqua affertione.
iicitur.
eut facerdote s in iepfo corporalittr optrabai teplu orr.ado, Hoflias immolando,& lauaio,& cofimilia,vtdieitur Mat,\ i.a. Vortatim c.v.l huius grabati erat ad magmficentiam diuini mhacnti ficut
&
modo
autemfcr.p
Eraf
r
Hitl.Hk cnfequeter pnnitur atlus miraculi cutn
qui miraculose de carteribus vel hunifmodi iibcrHtur por tat compedesfuos ad loca tatla,ad manifeftutionem fi-x miracutojp
illi
liberationis.Tamen aliterfe excufat illefanatut diccns.

fj Qiiime fanum fccit,&c.i^rf.'//t* quime diuma vhtutef* nauir y eadem virtute authontate mihi pr&cepit,& per cojtquis teneor fibi obedire^necfum tranf^refjor.
aotS quid.i
hukm mminfirmitatern propfer peccatil prtcedts inturrerat

pattbttinf.
homo.&c.fr quopatet,quoddiu punitusfue
&
:"%
a.yrtumtamcn qu:a pccna patictter f'ftinutrat,idto

t
erjt,yteifubueniretur,propter bocfequitur,
e
unc au
m cu m
.
14
vi.&c. Scilice t
Interrogauerunt ctgo.Hicponii accnfatiomedki ,& pri-
in infirmitate illa.
ci.Vis fanus ftzti)~Klo pctit quafidubuis 4e votitate,
Wmagitexi
ipcrt
tno ingentrali ante cognitionem determinata de ipfo,fccundo 1 n fpe ciati ipfo cognito.ibi. 1'oftea. Qua enWn pcr fanatum e iflefanatns
D idonum
tctiiutdtftderiumquia per hocdignkr
cffieitur
coucnienter ft excufabatfideo quenbant de ipfo fanante, >t ipfum
perfequerentur,zr hoc eft quodfa/uitur. 'Intcrrogauerunt
Rcfponditci hnguidmMenJensfumJe/iJerium. uoit mc homtncm non habeo,&:e. ^d.Multum deftde

a no
ergo
fie
m
Uum
'
babeo
hvmwtm
qui
me portet,& cio fum
cumquis cft il.&CC.UJ.Maluf tft hcmo qm pntccpit talia. Is autem qui (anus,cx:c. Qviadiu la&uidus iacuerat, & 15
faia
Chrifti
ita dcbilis
itacito
vem.t ftcut alii.vnde fequitur.
quoi
& eiusfamam igmrabat,
vcmQemm,&c.Hocautcmdictbar,quiaridtbatIe. 1 aptum ai portand.-tm enm >& magnum reputaretM wjtntm
&
\6 IefuS aute declinaujt.&c Dans extplum aliquadafugienii vdeutes calumniari,& nolens fe iaclare de vperatione miraculi.
1
itl
f^tcmptrfcfia m ,yndcfcquitur,
uffratre T,,l,t,(ed flatim contuln cimaiut btntficiu, *iie-
Poftea. Hk ponif accufitio mcdki infpirttuati hcbita cogni&TC. Quia ai agedum tione ie eo,& hoc efi q> dicii.. Poftea
muc
: %ra(ias dcfcnitate ftbi coltata frequitabat tcflu %, eft locus oron t.
Dicit
Etdixit
>*WtoUrg f abariai,,&c.Ttt hoc

ce muIrit,n:
l
.^muit U
m cJang.>jdoriirr.,fi-.nifi..-iq>pauciftIua
1
^ mv
nus tm
fanatiis
languidus,fignificaturpraua confuctudo, petqua ri peccatoqua;toII/turpctcxcrcitiinr i- 0{>c na,ideofubditur.
ia
homoin
ja
.
uuinevocaroru.Petlcdu4u.
^qjoiacebat
tongnidtii
Etjufiulitgrabatum fuum,&c. Per virttîs
Tomus
v.
:r'.nu:t
nOj
^T
ditoris
l>
Gloford.&NicolaidcLyra.
t
110
am*rwfc.Nonintacba,fcdintcir.p!o.quiarigratiaconcoenoicerc volumus,oportci wconucnt.cularuciamus>& tcmplumctliciamur.

tto/ipccc4rc.Innuitquodpropterpeccatalanguebat,lcd ipfcIcfusiliOficiitcxtcriuSjitainiuslanauiiAndwpmonet nc itcrum pcccando
Sr
D aibitratuscfteflcfca:qualcm_Dco. Hifroudu uaqve icju. Qjiacomoti (unf de auditaxqu. tatceiusqacm putanrhoicm purumcum Dcopatre, dit lc cflefihum equalepatriemldeni volunr
ptatis,
eiuldcm operationis.Inhisautcmdiflcrcndish:
8 cncrc
:
io(l u
^'
'
.
*c^ ,TDocc JJVdHlWUU

l
ac uniIcriismtcmplo,
iam
noli
&dixirilh
.
Ecce fcnus faduses, t

ndo
'
i
f
Kolole unon eftp gc niannunc
uJioTmn^pSffi? ,.,
n
*j
ria PM
P b
rc-nn \"c.|"
pceccare, ncdctcriustibialiquidccncingat.Abiicil. ,>'<> IrtcimiK-uiralmimm le .i"

i;co.nra j.*.(equuntur.
3 dullOIU CXCrcc
t^ZZ
tat e
f fe
tSSSm MtwnS
bac vua plcrumquc c
t.tyx.
yeii.6.
Ichomo, &nu'nciauitluda:is,c]uiale(uscflcc,qwfccitcuin fanum Proptcrea pericc|ucbantur ludari Iclum ,* quia harc

.
* d dc
&paicatur.Dic.tL
,{ poteft a
(jjjj^ feccre,
mi
morcs^^qufbuscotrucru.u
quxrebanr cum
J;
.
ludxi intcrficerc, cjuia

<
mcma Icric
cho.Vcnitdcmdevc B nta> Clmftus aducr. fus naturam liominis.fabricataadiabo
labbatum, fed & patrcm fuum diccbat l->cum, .Tcjualcm le faciens Dco.Rcipoiidit itaquc Ieius, 61 di x it qis. Amen amen
a
*,!
*""*
71^
t,<
non fblum loluebat u*ooc.,;, M,Mr.<*e..p.. r
ram
8
vt in
hom
II,
fieretaccipiedafuL ied myftice.llk . *c h * c ccr*

/ cir,\tcontuiDen rtc u,:t
e <t n
inndumh<>
.. 1
..uicahomonih.iptrftrifiquodper<Ucc<dct.
10mCnia,dcpO(ltUr.,t
g dico vo b isnon * poteft filiusa icfaccrcquicquam, nifiquod l

j
*/** Mlegis
r vldcnc P atrcm facicntcm

1
!li Quxcunquc emmille fecent,

'
a *
VtB
W,
rhonoi.n.ifilr.
^Ljl niCUlUimqU,
9
1
roptcr nos
fcrib
vtnobis
Quafi (olutor
*
qu* non
fcxdicb. primoopcratns.Contra,
bcne
11
1.
agcnscontraDeum
qui requieuitin fabbito
vtputatisoperatuseftDeus. qdaitlefus.Nonfexdicb. fedvfquemodooperatur,quiaquifexdieb.condiditnoua, a quib.reauieuit dic feptimo, poftcaoperatur vfq; in fine gubernar.do futtentando, renouando, propagando,vt perniancant condita. t cum femper operatur Deus, conftat facramentum cfTe > quod de requie (abbati legitnr.
d/f/K*te?mrt"/jBaB*ir.Q; d.cxciinlegecurmihiinuidctis,ii hoiem in fabbato fano, qui Deus cum patre femp operor. ^Cyn.SicreditisnutuJdcidiefabbati foleoriri,oiaq;gu bernaricur temere euaccufatispquepromniaoperatur. c Propterca rrô.Si prius proopeie labbati, nuc magis in fiDeum dicn,cum eu rantummodo patri- fufi
leftain ertorcm
neinteUeclain veritatcmducercnr.
tm
g Amnamcn dkouo. Agirhicdeidentitatefua cutnp cViminoritatefuafecundum hominem 6c quidinh. ciat,(. vtranque reiuneclionem corporis,l-& animx.
1ipnpo.fi,
ta
fum xqualis patri,vt non lpfea
me,led
eft a
fc
fim ab 1 o.Non facit a le,nec \ oteft a fe,qui non ab eo facit poteft a quo ell.
&
& CyKii.Jn
eoqdoia fimiliterp6tficut&pr,i
p.ttt,
Tr. 17
fubftantiae cbnfirmatur. Similiter.n.operantur quc fni iuldemoinonaturac& vr videatureiufdeefle volutai hil poiTcafefaccrefiliudt.nifiqdviderit patrefacic
i
\i(i </uod vi.lde
e([
, -filio
videicpatte,velaudireqa*e
diantur.qma
hoiem putarent. ErgoimponutquodfefacitaEqualeDeo natus eft xquali?. quod cflct faccre rapinam,fcd iple
patriaj.Viderc ergo faciente, cft eadc cu patre opcrari.1 .n.hicdr, quafi aliafaciaf pater aliaimitansfiliusficuif lct in hoib. -ieri, fed eade funt opera quae operatur \
C
Phil.
.
ti nvs. Intelhgunt ludxiquod noninrcllifunt Arruni filium Dei patrem zqualem, qui non rapina
s
*A vvg
liu,vndeaddit.Qiiatcunq;.n.illcfecenr haccv filiusfin ter lacit ha:c eadc &cno alia,&i no dillimihter,fed fimili
'
i-
r.
arbi-
#CrRii
C O L A V
L Y R A
fue-
in (abbMo.sllitjnaittefecxctifatpdiuinafafla, vtbiccifd
".
Efdixitilli.Ecccfa.&c
Er quo patet înfirmitas ilia
6 Patermeus,&C.Df;rci?wno/i cfro(/*rrfx/7nir<2rfi
:
nrr li"i propter peccatum infiiUa-
mum,quia domumfafta
dimitttt
&
*>d
confcrat
& idco Jmf

confm
'
2 Ncdeietins,&.Clncurrendopanamietcrnam, quiain recidiuante fiunt nouiffima peioraprioribus.

boc feiitmalitiofc.Sed hoc M1.12.J. 3 Abiit i\.ho.6tC.Dicunt aliejuirfuod mete no tfi pcru,qnia illos quos dcmtnusfanauit corpore,fanauit homine laluu feci 1 in (abbato. rnde de ifto dicii inf.y.c.Totu bic ex uerbo Cbnlii cu dicii lam noli pec Quod ctia
ce{fateiusoperatio.Deusautcmficproducitres y ef[c,& ideo licetfeptima die quieuerit d nouis
(pr.ts
&
operibus londcdi tame quieuit dcreaturisprodu&is conferuadis. Tatcrcy- flim^ "pnns Dews ideo fic ut pater continue tt operatnr in cdfcrustic
&
&
efi tibi dimiffum. Er ideo dicendu^ quafi dicat prdtccdens peccatum iuitbona intentione, ad publkandu utrtutc Chriquod tftefanatMS nmciauit fecerunt inde damnumfuum , fifli.Ilii autem quibus hoc de alus Chrifli virtutibusjdeo fequitur. cu:,& violatorem diuinx legis, quod tamt 4
expnmitur
fiiius,ficct Cbriftus excufaiinfd operado.Scd quia ex hac excufationefequitur, q, Chriflusfiti lis Deopatrijdeo ex boc verbo magis pcrfcqucbantur eum lu^
adminiflratione rerujta
&
quam bhfpbemum,quiablafphcmiaacrius punitur inlcgequ*

8io fabbati,
& boc
efi
quod dichur.
7 Propterea ergo magis quxte.&C.Tatcr literapropter tod

confequcnterfe excufat dkens.
Propterea pcrfe.ranflium
erat faljum vt vifumefl.

5
Amen,amen di.vo.non po.&rc Quafi dicat
vosmihi
lcfus
autcm. Hic ponitur miraculi cxcufatio. Circa quod confu
t dcrandum,q> apojio>ifiterunt bomii.es puri,e^r ideo Chrifius xcufa de violatione fabbati in confricationc (picatu per extpla pu^ ttit eos roru hominum,ficut Dauid faccrdotu t vt babetur Mat. 1 i.a.ubi traflamur >-ipfc autt Cbriftus crat bomo iiia exemptv diffufius Deus,& ideo aliquadofe excufauit de uiolatione fabbatiffatla bu ptana vt patetyLuc.i$.c,vbi oilendtt,quod in neccffttate poterat bos
&
&
hoc eft impofftbile quia tionpoffu trangreffioncm quari d regula vcritatis diuinx Quod patct quiafilius inqiu Dtus babet omnino eandem operattonl cii patrc,& ftc non pot eo obliquari.Similiter nec inqnantum hcmo,quia humanitas C eft inslrumentii coniuntlum diuinitati,
.
nitis legts
&
po-
ipfius
&fic nonpotcfl
*<>
ftone eius obliquari

trajgrcffio efl
per confequcns non potefl tranfgrcd> obliquatio d lege diuina.Scicndum tcmen quod^
&
u'a
'"*'
lcuari de puteo in
defabbati,& multo magis homo fanari , vt bltur jnf.7.c.Sicircucifioneaccipithomoin labbato,vtno (olua
ex hoc i"iO uerbo.Tôn potcft fittus,&c.dkil filium in diutnis cffi rem patre,& idco confequentcr boc cxcluditur cum dkitur.
turlexMoyfi,mihiindignamini,qatotu homineialuufeci
;n fabbato.
9 Quxcunque cnim.Sciticet pater
*H
MOi\îLlTE\,
4 Tropterea perfequcbantur Tu. Opusciusbonuperucrtcntes 111 maliijcVadhuc multos habcnt ftquaccs,nuncios Chnfti
propteropusccnfeftionis&przdicationismoleftantes. 5 \efus antem rcfpondit^c. Vbi Chriftus vriitatc opcrationis
oftendit&: naturx in filio&in patic &hocfatisdil "Necoccurrit mihi moralitas hic conueniens, nifn
qnilibetChriilianus, quiDei hliuseftadoptiuus,dcl niri fibi charitatem mentis &: conformitarem ope
iSC
iod
:io-
nis,(ecundum illud.i.Coiint,6,d Quiadhacretdonii nus fpintus cft.

t
107
,
ioannis.
prnon
Vd
yrii. Pateraurdiligitnonoffendentem/edgaudio icntc,nechumano more fegeritquopatres filiisfu
Cap. V, *
jio8
homofad quem dicitur.Quid
r>
c.140.
Cyril. Inqtianrnm verbutn cVDeus naturaliter het
iilam ptarem,inqtiantum
Jtib.induIgen^Nihil.n.facerepotcftfiJ-US,quod
habcsquod nonaceepifh?)accepifi_eandem feapertepro fitetur.Neque neceilario, neqticnon habenti femperda ttu,nec maioreft icmpcrcuidat quam quiaccepir. Quid vtqua-cunenimreipondebis,fi , Apatr*h_!mqnodpo(fi,quiaan8trefiabrtquorifjc. lcbabeat,in fi pfalmiftam dicente ' ft C admeri_.,DategU>. hxcSc. fiIiusrimiliterfacir.PaccrenimdiIiîtfilium,8ômi) \/ V Z ri; im DeO Cilo.ia Ca C&fil. Vk.etUr a _J_r_pi jffc-rd ntp.irernricirntrm. _Ujrpoi-.'_ur<_7_-i_iiibu. .omnefacere b ' r niaddmonilratciquasipiefacitj&maiorahisdenionftrabit epcun. pu.abisedn * j-Ut homineS CO ._C a St t.,quc: U ncr e n. u lr. ,il p
q_ifiliodemonftrar,quxipfetacit>nonquafiigno. ndo-trinaiuuanj, (ed totu leipfunvin naturafilu fic
,
-.Cor. 4
ds imperetcorpo j mperetcorpo
li Ltervcvo&filius
""
__ vii
i
'
^De
dki^qu,ic
*,,
' eiopera,vtvos miremini.Sicutcnim paccrfufciratmorruos 6 r _'_..._ ,-....,....,..... _ *,.~ ;_ .ln -.niivu u; Et uere
,fqui t"unf-i_jii f
ci
.fimilitcr
ope
vnanaiu- f quia
iana lubftantia pa-
"' n ciemandl ' fjc viuificar.ficficfiliusqubs vuItViuificat.Ncquecninjpa- \ Parer ciuus omnia rer muicat qucm cjuam, ted omne ludicium dedit tilip 9 nmtfifii fii_oa_tuni
Ctir.
f.limuiuifica_.,|-iaeu-m
ui.iif.cir.
&?5iM*< poteftdediftecj.o
a
.
on ut minorcra.f.
fi
ut
hono.pa.
JO lUdlCandl pCf illQ Vt
fcfiiu&vnavo
f ote-
g vtomne.slionorificen.filium
ficut
hononficant patrem.
penuftitiam fuam,
id peragens
,
qui pec
vnaoperatio,
5 wowrifwotf/âr.Demonftrarepafrcm fiIio,efr cun__aohabeantur in fide noftra,pater <__ filium.vt r.in
per
eum,
f
__que
fi
]s.Etnealiquomodominusfentiatnrdefilio,addif.Et a hisde.ei.hoc eft, per eu maiora faciec. Qne ? Sicut i'u.mort.&: vi.Mauieft ItiiCitaremorfuosqua m
paiet
x
idumfanare.vnrieageba.qr.
rijl.Dc
Sabbato obie-tionem reiecit.ntinc ex opc

patri oltendit
filii
xqualem
altos, q parer, fed eofde.quia vna vohjhtas&jeadem ptas, & eadcm viutficatio mortuo rum.Hxcfunt maiora,qiia. Operarur perfihum,l. refurre_ljo'morri)orum,vnde honoiadust robaturfihus (icuti5_ pater.Vndec. fubditur. Neq .n.pa.cr ludicatquemquam quia periona patris iniudicio noappaiebit, fednecChriftus in eo qd ei confublf antialis, fcd in forma ierui, vt pof;
fuam mundumcreauit. Qmsvult uiuifi. A< c. Non
vt pcr virtutc
W.jj_r__.'_.Sulcitatpateranimasper filium,vtanim_.viu tcx fubitantiapatiis 5_
& ei
fiterabimpus videri,inquainiiifteiudicaru',iufteindicabit. Vndealtbihcccauiarcddittir, qtuafiiiushominiseft.
fi!iohominifa_tou.
(i
t(i|oredemonftrabit maiora,i.reiture_tionemcorporu, v uremirueam fieri pcrfilium. kntenimpatctfn. Incipitoltonderc quod fiiius fccundfi
rqualiseftpatri
,
faciat,
fanimasamorte
relufcitat.
g ft omncs bonorificcnt HonoratDcum,quicommendat creatorem,omnipotentem,a;ternum.Honoratpatre, qui crediteumhaberefiiitim*qualcm frbi.Honorat,fihfi,qui credtreum elTeaequaJem patri.
.
L.lcprir.nrelurrectioavitus. Infequenti verooftendit efurrectionem mortuorum corporum fecunduna iliushominiseft__poteitatemdedite!,i.filio. ,;/. Av&. Qj_iiapatcrc_ fihus luntci i v. vita.hidi-
_? Cyru. Siciitquandodcrebtisdiuerfis,acnaturadifferentibus.diciturfimilitudinem fignificat,
qus lunteiuldem
qnandbdeiis
c.141/
mc.
itilcit.ucorpora,
non
natura: identitatem, ftcndit.Necfiiius eftcara_ter imago
__a:quahratem o-
patcr,fed lilnis iccundu
ncm
patris.quxfimilitudi
continet,autimitaturilliu.s
;)enfatione
humanitatis
in qtia
minoi patre,nec iv-no-
glonam __honorcrn,auc
:utpater,vndcait.Qui nouhvjnoinicatiiiium mifa non hononficat pattcin,qui nnfu illuai.
qualiter, quantitatc, habitu __proportione relpondcr,icd propteridentitatem natura;, ahoqui autpluresdncflent,
aut creatutx adorat \o ( uprcma dcferrptur.
Ctkif.
N
.
iunturpe- qpoftmnor patre. Vimit cfi. J i operatio patrisf extenderet ideohoc excludii, nadtju* nonfc ex'endernr.opcratb) fil^,
.
C O L A V S k filius (imiliier facit

1
DE LYRA.
ybi
trl\ ex< lu
.
ginis filu,fed uatura>ut fpenws nini dll.fi.6_
dilim e
_? idc
cu dicitur. âtec
omnii,6cc.In<jHantHmfi.itntiapatris com*nHWC4 tur filio boc uerbum ddigit.no nout caujkm^fed tantum lignum itel concvmitantia.ii auie accipiatnr filitts fecwidu huntanj natura : fic
mmque.Secundum
>..i
eft fi fit
m fpecict lantnu.
ra
mnumerofaceret,
>
& boc cxclud tux cum

numero.Tertm
efi
ns faceret cadem qtuc facit pa I d no: f cundu nnmeru , tta

'
.
accipiturcaufaliter
& tunc efifenfus.Pater diligit filitim

mvnicat* amwa Cbr
fii
quiaam
r e(i
pr.mum donnm
& canfaatiornm
areimpiuq crea
diciiur.
^mufim-litcrfaei faber
i-.r
& marteltus producunt eundc

cum
dkitur.
,id eft,eadd
fifaccet
ejfcclu ta
4 Etm.uora
rituali de
<juiaplenHudofcjt*u*clL pro edit ex patrts tilecl one. his. Scihcet uiuificati- nem mortuorum morte l}inuiitis ert tujiifi-
qua toquiturpofieaq,ia
facict.
ut cai'j
autem vtinflru pr>.nc:pa!is>maricllus
rc
cdam& terramfecundum jLug.exptnentcmfilludinfra. 14,

Qiwd a autem
dicitur hic
Ec
clnditu'
r
maiota liorum
demonfhabit dc
pnifomiter per omne modii . Et /icpater, tp iliitpr&iiclum.No potelt filius a J"e faceie quidquam , &C, e crrorcmîrru dc minoritate ftiu r<fxponifc, undum
ta. 'd cfl
1
<
futuro no eflper hoc intelligendHm
f filiusfecundum natura diuiva
accepcrit denouoaliquamfcicntiam.velcf.anma ChriitialiquidcQ gnoucrit quod a primipiofatt creationis ri/.orabar^

fti
mnpntrisin diumis {- tantumo(irnd;t proceffum filijdpatrefmm Hhus nun eU a fejed a patrc,& fnpotcntiam operandi 'itimhabet apatre, icut <i? effenva,nontam> n aha,frd einde .Sicnim /;/ 1 irtatura{ vt tiitit .4rrius) nonpoffetfacjft
&
creationis habuit plenitudine grati<e
d>
mofirari quado de nouo
alifs
& fcientix, feddiciturres

_
talis
quia aprtnnipio
ctcf. tt
modws loquedi ha-
<
ttfnacunqnefacn patcr,u>
facii ilte,i
tt ta
Euangclifta.QHm pfum necpoffet producere, nec confcr-
<
n>>fcqutnter dicit
ide/f, attos cognofcere fcci,quia Dius antv fcit-hat îbraham timcre ifsu y fcd pcr obedientia citts in immolatione fitij hocfecit ab alijs c ognofct. vos mirc. tfiud nonponitur canfiHter,ftd tantum confi 5
/cfr.Ge.2_.f.Nunccognoui,quod timeasdominfi.
Vt
quu-
tntn
prodntlus 6~ confcruatus a patrc.
\t.Pifiqnam Euangctisla pnfuit fi^ntt uiftbile ad {endtnduin,quod filius l.bet potemiam coltatiuam vi:x corporafrquenttr pon tur doilrina Cbrifii dc uita jpirituali pcr ip
'cuda.Et diuiditur in
e;t data Chrifto tiue,qniapottjias uiuificatiua no propter ludxoru. adtn. rationem,fcd cx hoc fcqnuta cfi,quado vidcmt mirabdia Cbrioftendtt fti opcra.Et confequcnter quxfuat illa maiora
opera
(tices.
"idoeim confirmatio fubditur ,ibi:$i

fff
W-
duM,qa primoponitnr doclrina ChriergO tcftimonium.

efi
>(um,tp
duptex
uiuificatio fcilicet
animg
ct cor-
6 Sicutenim pater,&:c. j<o</v//<iw<e oirtutis. verbum r>ult,non ponitur hic ad dcnota7 Sic S_ fiiius,c_C.I// dum,quod fiiius pauciorcs uiuificet quam patcr,jcd ad oftendendum modum agen4i,quia non agit toafh ,ncc cx mcifjitate naturs,(ed //
bere.Etquia iudicium difcretionis ccncomitaturrcfurrcftioncmfpi rittia!em,ui prtdtiinm cfi t idcofcquitur. 8 Nequeenim pater iudicat. Sciiicetfcorfum a fitio,CHmfite>)
dicitur pro tcntn, quia iudicium efl fapientiam dtuinam. % apicntia autcui to.a contmtuiicatur filio,et per
>'tionis,q,nunct(t
ujfwn.s
&
rclpondet prirtai cit iudiciu difvita prmfentifccundu efi iudicium rcfyondet

:.ninu fibi
ultimx _r p.&<r>>aiionis,q>crit in fututo, &re(badetcor rm rtfufcitaciom.ldt oficproccdit quiaprimo agit dc uiuificatio-'"''>,>" iudtcio dtfcrttioms nunc cxiflente , de re-
&
Uonefutura,quia inprimo
ofiedit
fccnndo Gbriflm fe habere poetiam
rum una opcratia. 9 Sed omnc iudicium.Hoc
uihiatiuitrnyfiundo ojicndit qualitcr ifla pottntia ftS intellfgeda,
pcr cunf-qut ns pjAcniia iudicatii>o.
:mer. dico
il.cVcS;
'
<
accipia
'n\.Inprr>>apartedicititrfic.Pi<:er.r\. Imfecudum diuinam natura,ddeQio nh

rio efi
10
ftt
Vtomnes
bonorandus bomrc Utrixficut
upttur bu taufaUu r,qn:a volutas in diuinis
honoiificct,&c.Ex prtiiftis enim fequi'tur,nuod patc , amftt untts Dcus cuta
&
principiu ori-
co,undcfequiiur A
Jomusv,
no9
*
,wW<9.-.ff.ATf...Sicnunnijnorcrcdercturfilins,
n
lt
tinetadanmam,nonadcorpus.Corptis n.nonfcntn
nrctur.qdvel .nuidusnollcte
u cmnilcs
mus noi.poncificficnonclfctUcuscon
14.
quod lUum.Qmnem ho.ue. m bu n mn4nm,
iapientia^fedanimarationahN, qinrillummaturalui nc
hil
ip.
uinccrciur,quia mporens,
i<ii.Qj a ujjdhslumpatri&ivnohonorecumeo "Tcrno

.
Avo.Super animam rationalemquximagoDei, eftnifiDeuscuiuseUimagohuiusipleDeuscftvita.
jaeitvitacorpo,.
,
3Sa^kl5?;S
Crcdlt
'
Qi "0"
honorifica filium, non honorificac patrem.qui

E*patr uicted t,Jt limiUtet qoifummavKacumeocihoe.ftquoddiri- Etquiaudit.int.tuent.
crcditmctilium.cv: b niiiitillum.
CUm "
Amcuamendico vobis,quiaqui verbum mcum

b Mcmifrumadfatut.momijm.
c
'
2 vitaftc &fihu i
$
J^g^j, 3
V
if c
Patrcm
L.. r .,z
c
lotelii|,it.
exm^
metipfoelt dlfl>mnfni,,
tNAvf- niuiichim Chfljtu
audfc* îicdquiiiiifttnic.hdbcc viamcrnam,in '"'** ***** Y ., tcrna.v.po.tdicctvt ,. r non venier,lcdtranlictamorteiavnam. Amcn cognoicanttcqucm d iudicium t cl'etipfum. d Sinefide
tffESkEt
VC "" n
4
$
fihuseit vitaex 6 nalccndo vno\wt;
SvSÊ U
,l|i
. ,'oftpet portoloi.
bNoiiea,ertrenouiflimn.
b
"'
7 Dcdlt nOn qu(

,
gSuT* \7
./*Md t*'
J . -*
,
e
i-.,.^;.
amcndicovobi Sj c1 u l avcnithora
Ctcdepdo,
&. Cutait.
bubedicndo.
Nuoc A
& nu-ncc(r, q uado'Stu

Pet
fcroper.
uocem
filn
Dci.cjuuficut
nnnpatei.
9 CX CO
^.^S
'
.
,
''
Ita
dCdit
ideft,\itago au dieiu vocemn1iiDei,&quiaaudierintviuent, Sicutcnim iQtam, f , Adanim rmn.uuiiicat.o.ero. fcdctq.u mcrntfu, g paCcr habcc vitaminiemeripio , (icdcdit&filio haberevita 1U ^pot^tm.,^. B quia vctbum auf h* uquamdixnxk: r cttmmc, imocgo i lntemctipfo, fEt poteltarcmdediteiiudiciumfacere,quia urcaioneaoir. h. minis iudkii ut ck malis uideri roi rum en.m u.dctur
Auditvctbumcum ficcrcdit nonmihi
iljj-j
orpoia
* SXEZESi
IrJ
.
J.
ftim VCrhlllll vc ' uuul
CUlS
*'.
'
* Quoufilius
babct potellatem
polTit
A.clit
cumhocroa-iiconucm
ct filioDct.
b InfiocUculi.
de
relurreCt nr
filihornini S
a
eft.Nol>tcmirarihoc)q uiavenic t horainqua

b
(.
..
Tam booiquammah,
nonammx
Nonut uiuantficutfupta
fed ui tdurgant.
, 1
^habffi n
'
clt,mihi.
d sedtranfiet . Hica mOTtC infidclttatiS advitam fide. aciultitixpolta corruptioncad auernitate.
mnes
.
qui in
monumentis funt audient vocem filii Dei,t&t

b Eccedifcretioiudicii.
r
occu; 6patre dipater et,quia
Adhucindiftre.io.
vt uideant
Deum
f.cuti elr.
pr 3 1 n r occdentquibdnafecerunt,ii-re{urrcc5tione vira:,quivero j8nis& mahs
hOminiSClt i7f?rma mdic

vi
tur. Vifio.n.
Dc primaautc refurrectione apcrtius fubdir.Amenamen dicovobis,quia.v.h.&: nunceft. c L>*ia c.Dixit quia filius fufcitat &: viuificar.quod vetum eft.quia vcnithora,&:c.&:oftenfiopatrisiui,hic.n.deiufci tationeanima:apeccatisagitur, f ôccwyi/jf.Hoc iolum iuftisconuenit, quificaudiuntde incartutior.ceiusjVt credant quia rtliusDeielt.
Dei
foiis
mundis corde promittitur, vndc Beati m*

Dei ,eft viraquz
k
detfuoniamipfi Deumuidebunt. AvG.Chriftus in eo quod eft filius _
!v
ftCrs.iL. Quia Lazarus dominivocemaudiuit.aut

quia rtdelesmomi.erant,antequam fahutorisdoiftrinam
tccipcrcnr,aut magis accommodatequiaiulcitanusvoce audient. g Sicut.n.pater. Avq. Vita,qua; eft ipfe pater Sc filius perti-
ficatantmas,ineoquodfiliushominis,Iudex.De eipatervitam generando, vt viuificet.Deditcipotelt iudiciiin carne mittendo perverbum.n. fihuDci. marum refurreclio per verbiimfactumincarncfihuo minis fit corporum refurrectio/
ft CrRU.Mitigat iramluda;crum fea patrehabe U patrem dediife dicens& Artianorum curamhabi ciens quia filius hominis elt. k L>ia veniet bo. Sicut iup, eft autor de refurrettionen
omnes ahquando
net
NICOLAVS DL
I
LYRA..
Qui non
Non
honortficat filium. Honarc latria, honotificat patrem qui mifit illum.^M habcniea-
11 Sicutcnim,cVc.H;Vco/cc7Mr//t(rau/(;/rt(C)-e/i.r5/oncde iudiciofibi corrtfponiente.Et diuiditnr indn ralifulura primo aghurde refurreflionejccudo de ivd cio.ibi:Et poteib
&
m
* m
ne-n 'taieftatem.
3
Circa
Amcn amen dico vobis.Hic ofiendit qualiter potentia viuifi
primum fciendum,quod iltud quod

fint
eft tale
per eftcntu
vitt
(Ji
fa aliorum r ut babetur.z.mctapbif. Dei/s pater
Amen C 4 Habct vitam aitcrnam. Caufalitur,quia habet gratiam\ quxf*
catiuade qua loquutus c(i,fitinteti}gendafcUicet de yiuificationc fpi et boc eft quod dicitur. rititali.qu* e(i per fidem charitatc formatam amen dico vobisquia qui ver.&c. Fide formata.
& una confcquens caufa uiuificatiui omnium refurgentm quod dicitur.Sicm enim pater./t/ etl,dfe & nullo
vna
e(<enti*
ipfe erit
cft
& per confeqitens filius,cum

ei
e{i
vitaper tStn
alio, t
confequens
conuenitper effentiam.
cittumdignumvitatterna. ^ 5 Et in iudic &:c. ^cilicet eondemnationisxveniet tamen in iudiciu d fcu{Jionis,tr pmmiathnis. Et dixit , qutd talis habet vitam quia "* xter/um,ne aliquis rcdat ex boc quod fides faciat hominem inpre1
^z^cdcdh^c.Qiiialicetfiliusfitviupereffentiamficut^ ter hoc tamen habet d patre,

1} EtjpOtcditcm.HicconfequeHteraîturdeiudiciofHturo
uiditur in duas quia primo defcribitu r illud iudicium,fecund
et tota trinitas in
ii
fentiimmortalem,ideoj:ibi tur.
6 Sed ttanfiet
a morte.^fii*! oportet foluere
debitum naturxân-
biturforeiudumfibi-.ôn polTam.Circaprimumfcienditm mdicio fnturo iudicabit autoritatiuc , fed
>'i-
tcquam veniat ad uitam glori*. Et quia fidesd Deo daturper infpi^ rattonemideo fnbditur.
ftus
inquantum homo iudicabit exequutiue.Cuius
ratio eft
7 Amcnamendico,&:c.i'^c'Mtf5c/i/?.i/o/MX duplicat hanc ditlionem amen qu& in Hxbraico confirmationcm dcfignat . Ipfe enim
fubidiora
tione propter
altiorafcnbit de Cbriflo y
&
dex debetmanifeilus vcl omnib.iudicandM.Deusautempater fecundumdiuinamnaturamnonuidebiturin iudicioabomn<bi tttnc omnes ejjent beati quia in tali uifione cofiftit bcatitudr,C
executio ludkii data
ri
W
7<
it
b<ce indigent
maiori affer-
quod communiter vtitu*pr<sdiia duplicatione. 8 Qiiia vcnit ho.&.c.quando mqr. Morte inftdciuatis y de qua. dicitur Mat.% ,c. Dimittc martuos fepclire martuosfuos. 9 Audicnt voc.&:c. Fidcm uiuificantem fvfcipiendo ideofequii, 10 Et quiaudieunt.Porc/Z etiam intelligi de uiuificatione
/;
eft Chriilo homini quipotent ab omnibu. quod dicitur.Et poteftatem,&c.cxecHf/wr. Ss. 14 Quia fihus hominis ett.îb omnibus u fibilis bonis b 1 5 Nolitc irari hoc, >*// dicat adhuc maius Chrifi faciet
Ut
& hoc
cjl
&
corpoquia ad uocem Cbriftialiquifuerut refufcitati fcilicet filius vidue
Luc* }.e.& filia jirchifynagogi Matt.^x. Laârus infra. 1 1 ./. Ver hoc a utem quod hic duitur.Vc.horz.Vatet quod non loquitur
dc rcfurrcilione generali,qu
&
mo,vndefubditur. \6 Quia venict hora,&:c.audient \oczm.Huvanitas erh ad refur fii eft organum diuintatis,& idco vos ei us operabitur
'"'
5io
nem gcncralem futuramper modum infirumenti coniunili

fequitnr.
ui
infuiro,ftdde viuificatione fpirttuali.qutefiperfidem Chrifii,& de rcfurreiiionibtts corporalib. particularib.tamZ , qux faii&funt ad confirmatiomm huitts fidci,ct
trit
tamen quia non rcfurgent vniformitcr,quia riam,&alif ad paenam,ideo

fine boni,operibus non fufficit adfatutem.
aliqui refurgent
<n
k"
17 Et proccdent,qui ckc.Hocdicituraddenotandum,quoi
iS
dtt
M incepermtdprincipio pradnationum
Cbriiii.
Qni vcro
nnl^tkcldeft^condcmnationis.
*Nc
]li
oannis
Cap. V.
tate
Ilxz
A
'45
jtamitcrnam.ifaetiam hiceft autorderefurre&ione nemocrederet. 21 sa |iter .Cyjii.lv s.ficomnesexcitando maiora monftrabiquam vniusargroricurationem.
,
tre,cxquaviuuntnocorporaquc nofentiut,fedanimera tionalesmediasiterDefl&corpora.Didtoetiade-minorihumanitatis,Iquafcilicetmorit,te/urgit,m!citatcor*
ta
^^wfgotfw//o/d.Dcditmhipoteftateiudicino enpofflimamc
lC
pW
pora&iudicat,fupponitdeteftimonio,luisq noldiget ha 9 beteabhomine,cjahabetabopenb qpaterdedit &abipfo patre habet tame

DJmaationis.
'lllllinoeill
&ita a malaegerunt,inrcfurrcdlionemiudicii. | ntfacitafe, eum de a meipio facere quidquam . Sicutaudio iudico,c\: iudicium <jicu!pat labbati, cul- b a Quo iu tico cum pa rr,<~,uianon qu*ro rocem meatn,idft,propiiamfilij hominu.fcdqnx cum qre lidemelt. Homtnis.
i ffa
Non poiTumego
&abhominib' fed vtalucernis, ideft,a TDecSr.

Ioanne&aMoyle, qui fi non poflunt
coiungere animas
di.5.c.ti.
2
3
mfi.
patrem. b Hcutautem Audi per vnitate i"ubfl.tn, ideir , icio c

p,i
pttc,&filio
meum iuftum eit; tcjuia non quxro voluntatem meam, ied

i
Deo, pofTunttame
Siilicit Oeipactis.
qunoeitaliud
di
,
au d
e
voluntatem eius qui mifit

a
meV
b
Vobisin reoioilevidebitu
quam
(cire vel
filius
e (3 Vel
ego
beo de meipfo,temmonium meum in mo/ite.

a
confluaieinimicos. e ^llius efl qui teili- " patn perhiPaier cjuoJ poft apeiiet,ibi: Qi mifi mepater, 4 monium, &c. &Cr- Cap.147 ri l l v s. Aliuseft ndn eit verum . t AliuS
Si
Homo.
ego tefhmonium
b
Vrtn baptifmoSc
hoinis nihila.me
eft
dia Deo iudico, &ociudiciu meu 3 deuibufcuque eft lui.ideoqtiianon
pc'um,fedficut
au
de qui teftimonium perhibet

a
me ,
& icio quia verum eft

Sacetdotes
cc
y_ua
eft
aurtit;tequseft Deus.
enim
perfonaliter
Leuitas.
tcftimonium eius,quod perhibet de me.Vos mififiis ad IoacxDeo

toann
s
6 pater,ahus filius. 7 f Sedbxc.Sed tamc tcftimoniuloannis

xndLico,vtperIoanne vos hominesad veritatem iplam du tMatth.
fMam
qui
ifl,
teflaturde me.
Non
fibi.kd.
nem,&
a
teftimonium peihfbuit ventati.Ego autem ab homi

nifi Dctis atêftetjf.
Nj-i fumro c.ntnt teftltnonioIoinnis.q.I.N.-ntoffi.t
qirovciuntatem, m,m,idcftihomi f
ni fedpatris,
neteftimonium nonaccipio,fedha:cdico,vt b
Q
i:em.
vosfaluifitis.U
c
Sfirituchaiitatis.
"
j.d.
qua;
le erat
proptirqucddcb.ti e> crcd r\ " d 'un.in.urtit-rs.
Nonlux.
^Sfitii.
.
*-
>.'
g
Veteaaius.
l '
falute hominiiquiadhocmc g
efe
Iucerna a'rdens ck luccns.

luce eius.
j
Vos auc voluiftis exultare ad

t
me
llk erat,&c.Qni exterius ocuhs

Vifibile
t loanis
ful> teftt
hominum
Cu-ipLl"ccjutro1rmoftend;tet
mit,ideft,mcarna
:it.
horam in
,
fCrntLvs.
i
tatum in fine
idi,ledinhacvi iudicatutum apctieciidum

'
i jdahominumadme r r ne.T Upera.n.qu^deditmihi pater,vtperhciam,eaipiaopera t^cognofcediiaccedit. Deo poilutit Q_2> -alii oprrt .i.mn Quj optraJ*4it. < Ptia omnCS J?L'hCtC facio teftimonium quac cgo perhibent de me,quia pater mei6 & apoftoh iunt lucer
Eeo aut habeo teftimonium maius

i
i '
li
loa
I2 cxhibuit.mterfcor-
r^
fie.
t.
Siip-i.a.
kge
naj.Cbriftusverum lume. quodillumimt
Mes,quuif,Nonaccipiespcrfona hominis in iudicio iudicium Dei ert factus eft enim fublege. qi
c \onquaro.
Loquitur nunc lecundum quod equalis ei atvi.vt probetuc ineovera Deitas, nunc fccundum d minor, vc probetur vera humanius. qi d tp tcJt.moniHm. Dico de identitate eflentie, fua: cu pa eex
i'i
F omnem bominem yenientcm in hunc mundumf inu C*p.!4* RiL.Teftimoniumloanisnorepcllittaqua Hieron. tile,que mifit ad cfama.du.Ta)ate via^ domini. led ad maiora fcadit.quia vocem hominis etia fancti calumniari quif piam poffet,vt Azarias & Ioanam verba leremiae: h Urdens.&c.Hoc eft in nofte oftedens fequi fole n3 ergo fupflua,NcrnQ tarpe ea tcmancat quafi ipfa (ufticiat
*Cy
ACyriii.,
NlCOLAVS DE LYRA.
t
tlum prophetauit ipfumpraire antefactem domini

tia falutis,vt
dandamfcien habetur Lu. i.g.Tefiimoniumautem falutiferum ejfc
ôn pofTum.H/c oftenditHr bce iudicium fore iuflu. Filius.n.
m tntum Deus,be: candem naturdcumpatre,&fic nonpot iudiu o deficere,fim liier nec inquantum bomo,quia -poluntas human<
nonpoteilnififit cum,oilenditur.
verum.Qvod autemiHud teflimottium fitautenti

quafi volentes
v 'W*
j.
lomnikfequitur motum
& regulam voluntatis dinmx, & hoc
7 9
Vos mififtisad Ioannem.T^wcHw/b/eTwa

diHum
acquiefcere iiclo cius ficut autentico,ficut
fuit i .c.
ejwidx!tur.Kot\poiego.&CC.{iC.qaic.Declinandoapatre. 2 Sicutaudio,&C- Licet.n t babeat eandemnotitiamcum patre i ittntm Deus,tamen habet eamapatre^ &fecudum boc dicitur
o<m<lire,fecundum vero
3 Et
i
Etteftimoniuphibuitveritati./rfe^,wi'''7"i/''>'f tofitedomeeffeCbriftum,&fenegado,vtpatuhfupra i.cap.
&
io
Egoauteab homine teftimoniu,&c.ii:(/.7ô(/iAr7prf

1
humanamnaturam babet notttami i-
ditla,vt fim in maiori authoritate propter
/ ',& fic magisproprie a patre audit.

iudicium. Quia nonpoiefi oblic/uari voluntas Chrifli bomi nluntace Dei,vt diflum efifiieo fequitur.Qmz non qu^to
diHum Ioannis,fed pro~ vt acquiefcentes eius teflimo pterfalutem veflram quam defiderio,
vcmimeam led,&c.
\
i
eeptum propter
Swb,-^. nto adfitlutem perttngatis. l\\c ctit.Hicoiitditquod Ioannis teflimonium det ei effe ac* 11 erat pr&co Chrifli g tria,f.propter eius officiu, quia
>i
ego \e.Tofita
Chrifli doftrina de potetia viuifiiatiua elus,
mfequcnter ponitur confirrnatio pr&dift* dotlrina. Et diuiiii (juiaprimo ecnfjrmatur hmoi d ttrina,fecundo arguitur lu
notatur cum dicitur-.lUc erat lucerna.o/Zerrfe ns bominib.viamfa no erat lutis.f.Chriflum.Et ficut lucerna non lucet ex fe,ftc loannes
m (/rifia.ii/iClaritate ab hommib.rrima in duas, quia

\h dotlr\na
lux,icd
venitvttefHmoniiim p<.ihiberetdelumine>/"</
g
iifi
ofimatur teftimomo humano,fecuio teflimonio diuino, ibi: aut ha. Trima in duas,quia primo inducii teflimoniu. Secudo
notatur cum dicitur. propter charitatis incendium,quod 12 Ardes.Zf<Sfw cppropter %elum charitatis diuin* mort?fu*
fcepit,tertio propter
ii-iuurtpdcat
'
HSeacupium^bi.lMt eravCircaprimumfciedu,
aliqua cofirmatur per aliquid quodeil minorisau hpropter boc tp illud efl magisacccptum audientib.ficut di
virtutis exercitium y in tantum,q> credebat ei notatur iZ>/:Lucens. lfla tria iebent reddere teftiChri(lum,quod monium eius acceptum>& maxime ludttis , quia voluerunt ipfum
recipere
13
tanquam Chriflum,propter quod fubditur,
jM
bdof.i.Mctapb.q, aliqui dignatur ,i.dignum reputant Toetarn i3 tclitm,ficutfunt illi qni funt imbuti diclis Toeticis,
&
Vos aute vobisad ho.ex.in lu.eius.D/V<i</ horam>quiafi

eum contempferunt,& eius mortcm pr. curauerunt.
Diuifio
in tres,fecundu
naliter
piunt nifi per teilimonium

t
ToeU confirmetur quamuis ilquam diclum

Toeticnm. Et eo-
14
tus
Ee,owc.Hicconfequenter confirmat doftrinafuamperte*

quodpatcr
teflifica
efl
magis autenticum fimpliciter

"
flimonium diuinum.Et diuiditur

rasjfecunda ibi.Kt
adfdcrn de Iudaifmo confirmatur nouum Teper vetus,& eodcmmodo Salnator hic confirmat dotlri *i per teftimomum loanis.cuiusfanclitas erat nota Iudtis,
icefi
,
venientib.
triplex de Cbritlofcilicet per cpera^pcr fuipsii,& }'fcriptu* mifit.fertia i/>i,Scrutamini fcripm qui
me
quoddicitur.Si
mlclbmonium meum
tote<juttHT.
ego tefti,&c.i ti/icc//b/j. nor. eft

.
verum./dfft,e#ca.r/cn<
ipHtationetn vejiram.quamuisinfefit efficaciflimum.propter
aute habeo,&c./7cet teili t&S.lnprimaparte Dei patris,quod ei~l maius teftimonio loannis, propter ma monium iore cognitionis certitudincm,& propter eius incommutabilitatem. Et qualefit iflud teflimonium,oilendit dicens. 16 Opcnct\im.6cc.^tperficiaea,fcilicetmlracuU virtuteto
dicitur /7c:Ego
tius creature excedetia,qua faciebat Chriflut virtute fpriaftdeo di
Ahuseftquiteftimonium.
?"
7
ScilicetloannesBaptifla, vt r
\.&i.cap.
Etf. cio
quia ye..&.c.Quiapatereins Ucharias perfpiritufan flumprO'
cir.Et pficia,ea ip'a opera q ego facio^&cficnt enim firmum teflimonium habetur per demdftratione in bis qu&fubfunt facultati
Totmisv.
#*.
.v L,br.
^ A
j.
in$
*Ct*i l lv
s
Glf- orci-&
,
Nicolai de Lyra
dcfeIoquitur,autconfenium patrisin
a{
facicndis mir. *
c _ n _s.P-r_fc Ucerna Chriflo mco.Scdzddx filiis If ?_-.*u. rur ardcs 8. lucensoa die.u cft ad Molem.Prxcipc ac lucidittiaiu ad accenorTcranc olcum
tacl vt
P""^,-
Chriflutveraluxquxluccrnas oes.fnhrtarfi&omniunomiufja.cedit. Diciturauteluccrna
hsdariomsnommeappellar. * C T r i i ..Ridiculola hxc opinio Iudxos

crcdetcs mrior.bus luis,
dctinc
natu.
ipfius
r.
inmote bynai iplam

hominom
punflimu
cmific.t
'
corporalibus ocuhs peripecram fuillc8_ vocem

P'
.
dcndamluccrnaiu; tC U(* moni?in^bcrn 'u **
lnuMWlile , incotdiba,
Ecqui
lofccdetis, ponetqj Ca s c mVre Sfluc ad a
*%
me
b
b
mifi.
teftimonium perhibecde parcr 3 ipfc
^
<
:i
^_-_._.-.i--.
^^^^1.^
cius
rei
alid tcftin.on.u5
J
Vrx,
j
ln <!"
.Ne'que voce
m eius
vnquam audifris, neque ipeciem
*
Jj^
Cfarifl
vidiftis:Etverburnciusnonhabensin vobis manens, quia Autcm. J * <u_l<|_ uditl. -enoocre_iti.neci-ti. qucm mifitille, hiiic vos non crediiis.Scrurarnini fcripturas, * i. f -__!,_,_-_ C-.IU <...- 4 nbmvcflîs.Luccpi b qu iavosputaci_inipfisvitama:ternam habere. Etillxfunc > r * ^ c . credereinm-. is.
manccoramdomino CUltUritUqUCP* rcmoin ecneranonaD.Ioancs.OleO,
d 2 nercs ad c
lolc llpn pcillfr

Etilt* fuut
.X,!n^h
quiputatisvit;
Tlmen
S.Sicm ra cinicripro
Jj"
B VClunniSlCglSAUO
gratia fpirituflana.,
_
tcftimonium perhibent de
Qu.niinrctipruf v
rriti. ^_i_e_.r__.rPi-i--_i-m.
me
& non vulcis vcnire ad

acci-
Idelt.humin-nlaaJemnonquxro.nechonotem -
.cfihjcius, paftores tentantcs hifloriam

tClorii
Movfiêpuîa. n himi>rWiin jpia.mcLcuini

i :
rne,vt vicaYn habeatis.t Glaritatem '

'
ab hominibus non
D.Ioanis,nox,lccu-d
,__-tc_$_.
cre P otc " 9 gcntcraducrtat.
lum prxicns. Quod

_utcfcruatoiispr_.
p r
&S&SS5Z intclhgendum,
icr-
^fcfe
sialiusvenericin
_.
.
fc(j cognoui vos, quia dile_tionem Dei

a
non haberis in
v_deK_.r_n_uob.
-
^J* rotationibus relrt

z 3
'
patris
mci '
.
& non ac"p,lhs mc

.
uaturardes luccma
nominefuo,
.
illumaccipietis. r
,
Quomodo
"?
,
inhocfeculo, qux f poteftis voscredere , quigloriamabinuicemaccipicis , &._4.deohocloq_o b c a Autem. Quixloiir.tutinDeoglofietut. quxram gi(j Eratiam CredCtibllS Qnnonuenietdimnate.redjaluaie. j non qiKericis ? Ndlite putarei6iedvoois crrant folo Deo eft, fuccm prxbcar. At C ludxi prinClPiO mi- glonam quara * Qimuoci eiu nonctediti queait,piophci.miufcinbituobi Deus.iprum ai t<icti> ficut mr. j COndoleOaccufat ig habetisdik, accufaturus fim vos .ratiloanncm, poft patrem.iEt qui
1
#S_ XS
.
.
quia cgo
apud
incrcparunt intciro gantcs, Quidcrgo

baptizas?
lojn.i. a
i9Dei, &:ad
Io.
iftatis redoi
7^cf,>om.EtfiinSi'navocemciusaudilTecV:fpcciem
vidifle putetis.
_...
ieCxKiii vs.Humilius pror tcr difpcndtione carnis

;
pitis,i.non creditis, quia Si alius. Antichriflus,q t
fl_f^rfi/..DiIe_tioDcinon'eitinyobis,qamen6;, veni vt per me pater glorificci

,f
non priam glona quxrit
"^
I
defc
gîdei
'
NICOLAVS DE LYRA.
*
ntturdi intellctlut
,
!,,
,
ita in
quxfuntfupra bac facultate firmum
Cbriftusinlegeprotifus,ftcutdi(fufiusdeclarauiinauadm (lione in qua de boc determinaui.
teflimonmmeflperoperafoliDeopolftbi(ia,fuinonptefteffctcftis hoc modo confirmata efl doclrma Chrifli, riofolu ipfo falfitatis,
8
iori
Etnon
vultis
veniread me. Ter fidem,quia ludtipn

l
&
pr*dicante,ftd etia ipfis apoflo!is,fccundnm q, dicitur

illi
Mar.
-plti.
d.
tis ,qu<c
parte permanferunt in infidelitateM habetur per fidemfomatan? charitate.
vi
tam xterna na
a*
aute ptofe_ti prxdicauerunr vbique domino cooperate,& fcrmonem confirmante fequentibus fignis.
I
Claritatem ab omnib.H/c confe/jncnter argmttor ditatem ad credendum,& quia perftquebantur Chriflum
Etquimifitmc.Wicco/f^.rer/oir-r.Rj?onip4rr;x,
teilificatus efl
in transfi5 perfeipfum,& hoc fuit in baptifmo guratione^rbi audita efl vox patris fup Chriflu: Hic eft filius meus dileclMs,& boc efl quod dicii:Etc\ mif.mepaterip. Tcrfcipsti. _ Nequfcvoce. Hic cofequenter oflendit eos no capere huxufmo
&
phemumin quofingebantfemoueri^cloDei, &vtviolAlo

bati in quo vidcbantur moueri êlo legis Moy(i,ideo ojleu que effe falfum,primo primum,fecundo,ibi.^\Oliic putai
tur ergo />Wwo.//c.Claritatem ab hominib.nonacci^B non dixi ad iatlantiam, quia non quaro l
dite(limonium,quod Deu< oftendit tripliciter.Trimoper ftgnufenfi bile.ftcntin baptifmo transfiguratione audita eH vox fenfibilis.
&
Sed hanc voce" non audierant Iudsiperfequentes ChriHum,quia ibi no fuerant,ideo dicitur: Neque voce.&c. Secunio oflendit aliqui
bus per viftonemfuct
effentice ficut btatis,
& hoc excluditur ab
eis
quxro.q.d.pwdicla numgloriam.Quodpatetca.feq.vbidicitur quodfugit quanm b<e voluerunt enm faccre regem.Sed oflendh vlterius adquii dicla dixerit,fcilicet ad oflendendum eorum duritiam dicens. Sed cognoui. 7- eft,cognofcerefcci. 10 11 Quia di! e-tionej&cC.^ttorf dcclarat ex figno pntfent
1
tum diciturvNcque fpeciem eius vid. Tertio per internaminjpi rationem,& hoc excluditur cum dicitur. Et verbu m eius.&c. Etfubdit canfam huius.Quia qu'e mifit }
ille.huic
M
1 5
Ego veni in nommc.Quodpatctpcrprxdicla tefii

Et non acce..c_ magis perfequimini,quodfaceretts
Illum accipictis. Hocfuit inchoatum, quando !-_
1
vos non creditis,q.d.hoc non prouenit ex Dei defetlibili-
tlionem Dei haberetis.Hoc etiam dcclarat ex ftgno futun Si alius vencrit.7_ cft,nd habens pneditla teflimoni 14
tatc,fed veflra incredulitate.

i ni . Hic cofequenter ponitur teflimoniii Dei patris p veteris Teflamcti qutt manifefte bqmtur de Chrifto, fcripturas hoctfl f _icitMr.Scrutamini,/_ eft,interius diligenter aduertite.
<
Scrutam
&
.Scriptmzs. legis propbettrum. Quia vos putatis in ipfis vita xterna haberc. Et bene disitt
&
runt Bcwcoê. _ tanquam Me(Jiam,qui tamen nullum diuinun monium habebatper miracuia velfcripturas , Hoc ctiain pa vero eo complebitur qnando rccipientîntichriilumpro dicet fe cis promiJfum,&'ciadbxrcbuni' cietfe circuncidi,& Eliam.Et cavjnfque eiusfalfitas detegatur per Enoch
&
cit,putatis,quiaab hac opinionc
dcfraudatiex eorulcredulitatc
incredulitatis fubdit dicens.
mentideterminattempus eius aduentus.Gcn.pcnul.b. Non aufc rctur fceptrum de Iuda,8.c,_^ Da.9:f.vbi determinatur tcptis aduttus fanttifan&orufub numero certohebdomadarii.Determinat etiam locum natiuilatis A/ic/>. 5. a.Ettu Bcthleem Ephratapar t uulus cs in milibus Iuda Ex te cnim egredietur q fit do:
7 Etillxstltq tcflimo.perh.&c.-^M/cr/^rMrdVfrcrijrc^
16
Quomodo po.vos cre.8_c.r_ efl,gloriu humana.h'oc
impcdiuitludaosafideCbriftiinpartcquiafolumattend adhuc attendunt adgloriam exaltationcm tcmporate dada ab:eclu,6)>t* autem Cbriftumpaupcrem per Meffiam.Videbit
&
&
noreciperunteutn,nonat;cndentcsfcripturaspropbetarumq\ modii conuerfandi in paupertuus venit tibi iuflus 8_ Ute.Zach.g.b. F.ccc
nunitor
&
autem er
17
1
exaltatio qttx promittitur
ria ccrleflis q>iam non intelligcbant,ideo fcquitur.

in infidclitate pma gloria quf a folo. Tropter boc Nolite putare,i-ic o^fiiir eos nomoucri ^cio Moyfi,i\ n, boc eH i4 de co, ptrfcqutii,qnia Moyfes manifefic fcripferat dicitur: Nolite putare.quod Cgo6_c. tcilicctegofclus. 19 E !t qu i accu (at vos. MecHtnJciUct.Moyfes.
F.t
ipfc pauper.Er
ri
mo_w moritndi, ifa
faluator,)8_
.
5 j.c.
Sicut ouis ad occi-
fionem ducetur,8.c. Et brcuiter omnia

Trf}.imtto
myfieria Cbrisli tn vett
&
Chriflocompleta, exfcripturis vcterisTcflamcnti potuit vert cotwfci,quodipfc erat

Cbriftus
mmeniuntmr cxprcffa,&
in
&
idro
ln
.10
w
t
oannis
Gap. VI. P
fimilemtui,&rc.
uitf
teC a
3,innominefuovenief,hoceftcp Apoftolusair,vtcre mend3cio,qui non crediderunt verirati. r;fiw,^f.Curaut non credant fubdit:Non,quia non
l,
D
exteriora funt
.&:
Ex hoccolligitur,qaq legis precepta q
fi aute llius literis no credit's,quomodo verbls meis credetis}
im-
ci
1,
pertaveritate,iedqafuperbiacosexcecat,&ambitiode fe exirtimaricp in k non habet,& iuS) que appetit

erT. rrc:
plercnegligh,euangelicaqua:pfetiiovafunt ra,multo minus implere valebit.

.
fublimioi
alios ic
&Cyr
l l
E nilitas
ri
vero
io-
Deigloriaqux- a
iquefoli placere
;t it.
vosMoyles,mquo vos lperatis-Sienimcrederetis Moyii,cre iu.fi, incej.ii. n o n duoiutio d. cr. ^

Quidemeteftaniur.
^
.Quomodo?
funt Mofislii terae verbis Chrifti 3 maiores , abfit: fcd
Non
fi
cap.io._
b dererisf rorlitancV! mihi.DemeenimilleicripIir.Siautillius

_
C T R I L.TacStil s
iûia leg-pudiftu
fum.
bi
re
omnibus foMofislegemad
lu-
literis
non
creditis,quo
modoverbis meis credetis ?

elementa ueritatis
Mofen quera nOn 9 4 auditis, multo min

3
ait
qUOtidie kgitis
merecipietisqui
aiTerir.
fe-
trgutionem rum iufticientem
loquor,Aut
fimilem
fi
mel uobisaut rarius lege defcripta non difci-
,C YRii..Prophetamiufcitabodemediofratru'uoru
tis,quomodoadaltioraconicendetis?
NICOLAVS DE LYRA.
1
In
quo vos.&rc. Falfo tamen.
faffainveteri T:ftamentofunt figura cbrifti. 4 Si autem i\\ms,&c.iio <plex Moyfifitmaioris autboritatis vcrbum Cbrifli fecundum veritatcm,fid tatum fecundum lu
SienimcrederetiSj&c.
Ly
foifitan. non
efl
notadubij, fed
quam dxorum reputationcm,vocatur etiam
lex
Moyfi iitera,dotlrinaau
lcxMoy
fi
litera.
Uitatisarbitru,quia
nutlus credit nift volens.
ytrsdiftii tfi
modo expre\le,& manifefle Gtn.pen.& Z>fwM8.fc.Prophetam fufcitabit vo occulte , quia dia facrificia bOcas.Miomodofiguraliter
a Dcn\Z.r\.?citicetdupliiiter,vno
ttm Chri(ti verbum,quia Moyfes doclrinafua tradidit fcripto,non ideo pnmo auttm Chriflus ,quia lex euangelica efl lex amoris ,
&
&
&
cordibus apoflo orum pcr rcceptionewfpiritujjantli, ficut dijfuftHs declaraui fuper epiHutam ad Hebr.
fuitfcripta in
fatl*
C A P V T
Y)0H
1
<j!
VI.
b<ec abijt.Vott.
verbaquibus Deitatis fu$
& huma*
Sc
.
nitatisarcanamonftrauitmiracul)
qumqjpanum
ifet
lubdit: vnde aiv.Toft b<*c abut.ld eft,haec inufitata
bitate non debuit.Et pcr eius gnorantiam fignificat fpiritualem intelligentiam ludeos in lege ignorare. b Transmare. Tyberiadis&:Capharnu ineodelittoreex partenoftra,vltrainnliolittoreoppofito,locuseft vbimi-
ad cognitionem muifibilis 8nv(ticafunt.Mav bilia quae
Dei ducunt Scd
jraculuiftudfaftueft.
Necfprievocaturmare, fedquada
magna
Iordanis re-
C renimeftleculum
Gilis,ideft,ror.T, q ihiceft volubi-
C A P V T
Id
eft,
VI.
mare
GaliLta:
1 ,
fluxio.
in;erfefto lotnne uoluit dignitatem humiriutis 8c Deititij pet miracnla ofie dere ..ominandolocum.fc tempus.
^Cy
relinquir
z
rillvs.
Icroioly3.1i.c.x
Scelere Iuda;orum
liu,noneredioad
Eim. Hoc
Oft harc
eft
abiit Iclus trans

.
tranfit
quod
ltisreiurgedo,vn-
Tyberiadis
,
d;um quem
n
m vna
pri-
gens Iu-
d irum,iam fequiti
muhitudo gcncupiesiniirui
&: latiari. Ie-
tin,
fan
f
i
autem difcipulis
Appel c.i. Mara fuper his qui infirmabantur. t Subiit \ gj a Calilcz. Iefus , &? ibi fedebat cum fuis. 7 palusTyberiadiseft Tyberii ergoinmonrem dilcipulis 8 ma S na ' aut 'cnprura dis. t Erat autem proximum Palcha . dies feftus Iudxorum . *eius r |ecutusqua:congre tMa.14.-1
ciebat
5
.
tudo magna
Et iequebatur eum multi- 3 fed charitatis proxividebant* fignaqu.-t fa- 4 moiu feipfum exequia
t
mam norimiditatis
plumpones.
>.dif. t39..
gationes
aquarum
Lucs.b.
note fpirituah altiora comittes.turbis Tferioribus fim-
f:iora,proximoPa(cahocagit,docesecsqbus fecitdet
Maria nuncupat,quam vt tranfeat,Chnftum cogunt , qui eosper marerubrumdeduxir.

f/ef7t?Wr.Vifohocm!raculo,g5tii5 magnaturba feitate ianabat , Itus qtur,qa ficut eos quos a corporis infirm morboincredulitatis fanabar# fpusreintegrabat.ficipfosa
c
eiialiredemudanisadcceleftia,ocuIiIelusiitdonafpi milertus aperir,ne errent venietes ad fe.lpfe fcies (cipulnm,vt ilJetarditatem fua:fideiagnofcerer, q eientecreatore de paucis fufticietia multis polle fieri,du
is,qui
ACyrulvs.
Phanfsi
caluniiit paralyticu fabbato"
bitare
6^* ianatum
cap;
tu
NICOLAVS DE LYRA. C A P V
T
VI.
Oft he> :\ix.T<flquam e?n de uita fp'.rituali,bic co f <iuenter agit de nutrimtto correfpondentc.Et diuiditur
te
duas partes,quiaprimo ponitur fignu fenfibi de collatione cibi corporatis,vtp hoc indncamur
1
& ampliata,\& Tyberias vocata honorem Tyberij Cxfaris.voc* turetiammareitludalifsnominib.vtdectaraui faper Mrttbmm, d & quiEt fequebatur eum. Quidam ex deuotione ab 4 dammaiiciose volentes eumcaperein fcrmnne.vtTbarifai, &
in
ideo illa
mitto.
eo cttrati,
* made " >>a

J
ad vittlletlum cibi fpiritualis, fecnndo fubiungitur fpkit.ali cibo, ibi. Refpondit Iefus . Vrimain primo ponitur miraculi tempus locus . Secundo miraAaSus^bi: iubleualTer. Tertioconfequcnsfruttusjbi: ergo homiuts.inprimaparte dicitur fictVoft hecautem.
ipfo
ex curivfitate,volen tes mi'quidam ex defiderio addifcedr,& aliqui

racula quxfaciebat videreftdco fubditur,
Cum
&
Quia vidcbat\t.Hocaddituradoslendendum,r],fiebantvirtu 5 inutilia, te diuina.Magicis enim artibusbene fiut aliqua curioja
&
ftcutquoiflatu&ioquantuy ad reducendum bomines in
& confimilia, fedfanitates qun. ftunt

virtute diuina
t
Deum fiunt tantummodo

era
locus deuotionis
Xiprmdiclafto.t
J
pt babetur in Jtinerario Clementis.
fadbuctempus
l
Abi)t Iefus,&rc.7rf<c/ enim quxrebant eum interfictre,& no pa(fwnisfp,ideo recedendo dedit exemplum ce
pl4S
6 Subijt ergo&c.Quia
ideofequitur.
& dotlrint
aptus
rl' (rc
nahtU humanx,oflendens 5, altquando licitum fit

perfequutione,
7
eft
Et ibi fedebat,&c. Docens eos,& fic patet iocus

miraculum fequens-.tempus autem in quofaftum eft
tn quofactit
Tyberiadis.7/!rf<ww mare eil quidatacusmagnus ptjuem tranfit fordanisftuuius.fed vocatur mare fecundumodu
tndiHctnaScum.in quo congregatio aquaruvocatur mare,fecii
nipdtlibusfugere in >uod eft
defcribitur,
cumdicitur. 8 Erat ai\t,<SCC.ffiudefl feslum Vafchale,\de quo

facit mentionem,& uis.n.Cbriftus legemferuauerit,tn
iili
i(te
Euêhfta
'""rfCeii.i.a.Congrcgationefq5 aquaru vocauitMaria. mrauttm mare Galiiea a pronincia iuxta qua tranfit,& vo*art T) benadis ex nomine ciuitatis xdificate in an
tittore,que
in iftopafcbatc nb fuit lefits in Ierufalcm. Qua in bac folennitate non fuh,quia

ie
qui
habebantinimicitiis capttales,erant cxcufatiapr&cepto
'e*tretb,diccbai,fcdab
Herode tetrarcbafuit retdificata
&
info. gis , qua pracipitur oXmmafculum apparerecoramdomino tu lennitate Tafchati, Sic aut erat de Chrifio, quia ludai q-Adrcbat <$c hnvrfictre.
I
K.-
Toil b*c, Scquitur
Tomus
v.
"
loseoXnoft ..vtliforteco J. ccnteadalntuj.ne caru.s S. c ictiaj afccndcre pcrmittamur.Turba fequetiu
"Zi
mUS.
in7
Gloorcl.& Nicolai de Lyra.

,
us
Anatum.muhitudomira^rfignafa-hiupcrxgrotos.
Exemplofuonosadmonet
lcuarcocuadtio-
mapa!ca&vixfcparabiiitegitur,ficfpua isn..nfus.H C b populuspuerilUenlu lcgem portatquafionus.ncct ptfcftnecalioipalcic. Deopifces, Prophets,* P L tempcrantes a ji.cruin faporem legis Vcl duo pilces
:
mhum cog.ta.ionum nos non pcrturbct,nccabalt.tudinc

i*v>
".:t llllc
oton* coniritut* m rcgiminc populi: Rc R .a, &
focerc
SS3aM%u efasquantumcaperc poi.it palccrccure
t
a
Cum
_.,!.
\__.
tudomaxima VC nittadcum,dicitad Philipum: Vndccmc _c.i._i .f-t-.o_m.c_. . . cmoo lure b .

yf igoOI1
,
lublcuaflctcrgooculos Icius_c<vidiflctqui:.mulrivt ,,
âmis^popui.
inqui 2 ftus
A/
f.
i
,J
^
J
rn
1 ,
cip
ll
^
"
.
..
unificatu
IocoqIuIcih.
* Crr
h
l l
mus pancs vc manduccnt hi
Hoc autem
dicebat tentans
d,S% paK
coium
J,^;^
4 bant,inca_nal,b
5
acutus fxpius intcrb rogabat, b ^/ponrfir.Adhuc c Phllippus laCtC dOttrinx nutntus foli-
CUm:ipfccnimfcicbat,quidcflctfaCturus.RciponditClPliilippus: Ducentorirm denarioium panes no.iiuf-iciunteis, rr
*c
r
*____-.-.-*.**.*
ei
dundci &coenitio-
vtvnufquifque*mod.cumquidaccipiat. Dicit wSSfr 2 9 ^ ^ e_..h_.-c. U n_,_. -.,c,p-.,.f..t_ lalic,u.- ---,-. "firiVnr A 7 c r ip U lKcius,AndreasfraterSimo..is Pcrn: Ei.puer vnushic îant^ i*WJ 1U * doJoki nop, ifra .,i n fide.
_
vnus cx di-
^ "
!
'-Qy
ib
USI
&
r J"
habct quinque panes hordeaccos , cVf duos piiccs , ied B t.sfacuitatcmrndt, Facitehomihxcquidfuncintcr T tantos? Dixitergo Icfus. * exifti- c 7 L.gi iitr>mui. F icxiDfrmboii,. impoflibilc
valcns,iuxtaiucvirtu
niscibumcapcrcnod
f.a.n t ci..|,.u,ig
, ,
.
Ncqueiftca-hucn
r'
d.c B ,. q uiao n fi-r,iut,.
ubcgc,vt]a.
qui
nqu
t
-'
P
c
'
;
gv
q ui 9 kaiot ^ nijrn ero

J?, e ? lnfirmam
tot
ti
manstorpaucispof. f nes aifcumbere.Eratautem

fcrefic^
fedcrudit-ir
foenuiTi
multum in loco.Difcu-
Oiultoi
Adhuc oei CJIOU u . jaf .

, ,
&
,C
ftaeilcn,
fihTphi iDDuIefra liDiicinuippuscriq
bueruntergo vinnumero quafiquinqucmilia. Accepitergo o Ptl fe_ r .- Apoflo.-..

IcCis,
S pan e s6Ccumgratia egiTet,diftnbuitMiicumben^
.untquinqanil l
.,eft DCtfa_tcn
jSfi^re-.
rrxdicandum.quib.
''iJiZ??!
, 4 domir.atur,&
inalterinfine cum Chnftoconftitutis, decarnalium hominumcogitationu turba palcendadominus quotidicloquitur. c i)*rewor.Cciitenariusduplicatusfignificatperfeîo
c:uiu. aChnftc
.
.
cep.tpanes,n5nouo_creauit,qaantiquam lcnpturan uit,(cd impleuit,8-|docuit Granasagit.docc- nosdeo;

neficiisg,a:iasageiC,&:intimasdenolrrarefc_tiont'U dere& lal-.i e.Mu.tipIicauit,qadepaucisillistot_fcrip
ii
i
nem
bonea_lionis,8-rauonahslcientix,quxerndiendis
iofidcnonfuificiunt,ni(ieisaltitudotha;ologieadda[ur,q animas per bonam ouerationem purgatas, pcr fcietiam rcrumcreaurum ;lluminatas,ad conlummatam (pintua-
&
cmanaueruntiFiigmenta.funtiecretiora quarco
pit popuhis,ha:c colligut apo(loli,&.
com m
)
ttunt abi
fi
eap
'
lium rcfcdionum plemtudinem perducit. Lvs.Naturxterminis Deitatisnatura fupe 14 "
*Ctru
rioracft,oiafacilepcragcns,qua:noftrammentc excedut. vt.n.oculisnon cernimusquantum volumus,(ed quatum
videndiacicsfeircpdt,fichumanammentem,etiamfi
mu
dafit,adicc.isvfqucadrerminosprodendi credendueft. d E[t puer vnus Hicpuereft Moyles legislator,cuius lcx neminem adpfeftum pduxit.Vnus,qa vanitarcm ccclefia.
.
mudi,6_ cord. ^fedlis.Videtes^phetam v>cantfoti_ai o, adhuc in feno refident $ed 8_ vere ioj hetadr, .u quia dum aliquidpreiens,docet Angelusdiciturjdumfutu|p dicir,propheta.Tamequia veibumcaro faclumeM<u nus eft Angelornm,& prophetarum. f .-frf^Cj^c.Q^dXegis l.tera.vclcoiporci fcnfus,qu p funtadmulntudine tntecreditotum, quifpuiliaai." 4
futurampfigurabat.Hic,ideft,inver.Teft.quodquauisno clareiccnte cam vile(cit,adhuc th olno^non reccflit. c iluinaue Quinq; panes,funt vetuslexiinquinq; libris Moyii.HordeaeijCia cib.eft tudiu.Mcdullahordei>tenacifli
iuntpetituri,qne;omneuilitcram,omncmque cc,i, fenium luperant? g FacitebominesMî^t veritatisprius injfimpl.tit.i

tersjquafi in infimis locis,5_ ln fimplicitate v tltultsct ra;auditoresctudiuit,utficinaltitudinem # contc;
Ji
i
no
ma
crigantur.
Crtn
ei
NICOLAVSDELYRA.
7
.
Di cit
vnus.Hrc ridetur melitts difpo/itK* aua Ph
carne,ficaUqttandoprxtermit dominum fupra legem. I lublcxi.Hic ponnnrmirjctdialiKS. Et diuidiiin tres, quia primo pramittitur miraculi neceffitas. Secudo defcribitur eius
tendo obferuationcm ciuSiOftendebat fe effe
tntrrficeTe.Traterea Cbriflus ficutferuado lege oflcdebatfe eBe ru hominem defilijs Jfraelficundum
ve
auia :n refponfionefua videtur here refpeftum ad mnttipt
Cum
panum.eo n.odo qutfaftum eftper Eli/x nw.4-^.4.^. *"' 8 Eft pucr vnuSj&^ci^- .-'/-! Ji muaipLcareturee moJt
-
fallum
e(t
uit mfi citu y>iros,in ifla
per Eli/um>qui dc riîntipanib.muitipticatu magna multitudine hoc t/fi t valdt

>
qualittU,ibi:Dixit
ergo Idus.Tertio oflenditur eius
verita*,ibi;
autem implcti funt.Pmao oilenditur triphciter.f.ex populi
muttitudinccum dicitur,Cum (ublc.&-C.rnfKW! enim defidcrabantaudire ChriHumquodomiferantapportare feiumalimentum

fropter quodneceffurium erat per miraculnm.Oflenditur etiam hxc ntceffuas ex defctlu pecuni&,c um fubditur.
3.
9 Dixit ergo Ie. OflTfa miraculi nece(Jitatc,bic coijccjh fcribitur eiws qualitat per multipttcationem panum virtutc hoc efl quod dicitur. IO F acite ho.Id efl>ordinate federead comedendu. II l au.Ho. interponitur,ad ofiedcndu cp locus erat apiM ad fcden w I Difcubucrut,&rc.a 'r cudum nvdum Uebraicumfottr numerantur a vigtnti annis &fupra> vt habetur "hfu. 1 .a.Mu r, t
ij Accepitergok autcm&paruuli hictacentur. Qtua in manib.fuis multiplicati funt. De mo buius muttiptie-n
cmc.Tô petit ignoras,q, deficeret eifpreciH,fed vt ex refponfione "bbiltppi appareret eertius miraculum,vndt'Jubditur. aut.^r pcr hoc defetlus pecunU alus oflenderetur, ficut, 3
Vnde
Hoc
M*
Cen.zz.a.Tentauit Ueut ubrahd,vt eius obedientia alus manifefla

retur,r.onfibipropterhocfubditur. 4 Jpfcenim..__i4i<7Mi tum bomo habuit plenitudinem/cientu a principi conceptionis,
&
dixi Mat,\\.vbi idem miraculum defcribitur.Sdendum tamcn Chriflus noncrcauit panes de nouo,fed prxexiilentesmultipU
m
ij
vt miraculum effel magis notum.quia

perceptibilisquamcreatio.
i
talis multiplicatio esl t.V*

1
iiqu*itumDeusoianouitab<etetno.
Tauperesfumus,&
Relp6dit,8_C._i.<.. tantampecuniam habere non po/fumus,& fi ha
Etcugratiascf ifler
btremus,non fufficerct pro co) um refe&ione,ideofequitur.
ytvr\u(Q[q : .ifle.n.Tbilip.adhucrudiscxiflensnonafpiciebat
adriusuirttttcquadcaquavinumfcccrdt,necdealiafignaqfrequi
tcrfccerat.QUedti confcquctcr mixaculi neceffitas ex cibipaucitate.
pracepit.Sciendum ei:am,quod Chrijiu tila quando fccit miracula tmperando,vt oiltnderet /e facrre Gr : tepropria,aliqu.indoautcmorando*vtbiccumdicitu\ talia nov ficbant ab eopcr dmoncsm* egiftet.ftoficnderct q,
arte,vt fharifxi dicebant,
per apoftolos diilribut
M
a
Djcit
#Vtaute
m M
w Jt^î x. t^*4 L
i I
T k. E
_
J\. l^
&
de
5.panib&.duob.pilcib.cxpofitafuitmyfticeMatth.i Mat.6- -i Luc.^.propter quod hic pertranfeo.
Cum/ubtcuaffct ergo.\\\x jx.ecîo rriagnr; multitudinis
II?
i
1 oannis
.CrRiuv s.Nondemusignorare.quia
ta
17.
Cap. Matthams
VI.
IliO
cyril.e,
Paulusoftendit dicens,bonum efleomnem cibum,&: n jlreiiciendu,fan<fhficatur.n.verbo&appellationeDei. benedici omnequod faucUficatur, ea js n aut ignoramus in oi:ione, quam
iolerrnia facere
n-5-
verbisdeno btedixifle l'cribit,nongrariasegiife,fed vtnfq 5
vobispa f/r.Fugitergo non ttmens tcneri, qpoftcaeifdcm col!oquirur,fed fignarc volens,quodalritudoeius non poc intelhgi.Fugitin monrem.i.afcenditcdos, folus facerdos interpellanspropopuloforisconfiituto.quiinterirniacta
tui fiucl:ibus,vnde lubdit.
x
Vt autem
fero fa.
bus.Similiter&expifcibus quanrum
a
llla fubtilja
volebant.
110
Vtautem
Seromundieft,poft afcenfionem Chrifti
K ch a \\i trgobommes
;
.
dixit diicipulis iuis:Coliigite impleti funt,
y i(ftntquod,&c.
aU
me
Illi
Iscramenta.qu* non poffant imperftcli cap cie.quc
qux {uperauerunr n
<ornmiitur,turapoflolis.
in
quo
difciptih
defcenduntadlabo*
rindum plene fidc

pificicbant, dicerc h c
fragmenra uaf
Vnia
quare
li potrandum deputata.
ne pereanr. Collegerunrergo,& lmpleuerunc
Deum
nriebant Nosccr-
cicimus; H eltverbnm, fine a non eft prophe qi

licesillis
duodecim cophmostfragmentorum, ex cjuinque panibus 4 hordeaceis, & duobus piicibus qu.t fuperfuerunr his,qui
manducauerunt.llliergohominescumvidiilenrquodlelus
* 5
resmundij&regunt nanem,id cft, ccclefiam.
& CrRiLLvs.
Oftendit lc,&
terra;
Cap.xi.
Magi*
filutis
mundoeft ptarcofuturns.
&maribdominum,
&vltranatura mul-
ta:
jfc
elus li trgo homin. &c. oIC COr R l !
'An
fecerar
fignum dicebanr: Quiahiceft vere propheta cjui ven
b tU rus eft ia
mundum. Iefus ergo cum cognoui(fer,quia

Pto mi
a
ven-
6 ta pofle. Ettenebrx ion 7 d

cTa erant,
.
fa.
u opantim
cl.i
tetfub hoccir.-.fubquo tidebant.i: non eiete *
& non vtnrQuanfO

f Ceceflit >a men.
gnfcuntur
non per
a
ur i efTent, vt
raperent
h
eum
b
8<f facerenr
.
phtalmataimplett
Siberalitas
c
Qui_po(t occurtitau. fixonbuj.
com-
A quo
di
eum regem
t fuîc
efc n lcrit pafccretuibat.doccns pi.f ..cianiun ugere.&contr.eaoiare.
ratadeoi Iffus Mre autem vento ma^no fia

tcexurgebat.
s
miatur,quanto.n.
pladabis,Lluratan
tcffluent,
& vnuf-
Vtauiem ferofactum eil,defcenderunt difeipuli eius ad mare Et cum aicendiiTent nairerum

in
montem iple
folus.t
acceditfims mnndi, ta nto ma S lsfn S e(cu

j Cliarila ,C C
Summatim propjnit.quod
''
poftea explicibit.
Mrnto
qiqueApoftoloru ctunumreportat, uim,venerunttrans mare Exponit quininucn enio .ontlgerit. .gratiam mini- d
pl
lefuircndu-
tcncbia: lunt ouia 4

'
vcnit.
rores
crebrefcunc
&tamennainCapharnaum.Et tenebrxiam iomala, UIS nOU pCtlt, lCu leMundos. Id eft.omni i-nere tentationum
(lntibusgratiaDci iiUmaeftreddi-
faaêrantzcVTnonvenetatadeosIefus.Marcaureventoma-
n flisad
portum
tcnH5.4Z.I
lo,lo 'i*
i2dir.
ACiUTSOSTO
b -efusergo.Qu ivo
lu
B
(ic
,,c
alios rapere,& legem facere,fignificant difcipuios , volunt praucnire rps regni eius putates cum qui hoc rpe colligitur rcgnum eniife,vt iam regnaret.Sed
etcs,
&
mv s.Non
rum amorcm
uim.
finecauia
Euangelifta tcmpus defignat , fed vt per hoc calidum eo- F oftendit.N on enim dixerunt , vefpera nunc eft,& nox aduenit , (cd ab amore lgniti afcenderunt in na-
qcnfineerit
manifeftum,cum
dlczv.Tercipue regnumquod vobis
Cum remiCbrijius.n.erat promiffus rex f<tnrH*,fecundum rphabetur Iert.zi.
MICOLAVS DE LVKA.
' j.
Vtzut impteli.Hicoflendhurmiracu/reritas.SLn.mulupli i non fuiflent uiilUfnilfct tantum fecundum apparentia,bomines ad maiorem niati,nec remmftfjent ibtreliquUfen(ibilcs,ideo dt '.rationeni,miraculi er eius pubLicaiionem fubditur.
.
Dixit.&c.fragmeta ne.Uuiaper fragmtntaportata afys qui m fuetant ibi,pubUcttum efi miraculum,& apyrobatum,quia ue
n
3
i;
'nonfitlice reficiebantur.
iuftu,&: regnabit rex& lapicns eum tffe Chrifium vulueriit (v/ifejffi funt cotifcquenter ipfumfatere rrgem.Chriflm th nb acctptauu bm-.c /'<> nortm.Et hoc ett qucdaicitur: lelus ergo cu cognouiftet,&c/ boc dans exemplum nobisfugiendi honores acceptandi labores, quia ad paffioncm quxfitmfc obtulit. Si aut quaratur,quare non ac Dicenceptauit tunc regnum,cum efjetfuum ex
OjSufcitabo Dauid
germen
crit.&c F.t ideopofiquam
&
diuinapromiffione.
a cafu,fedex diuina difpofitione Collegerut ergo,&:c. ô dnodtcim copbinifecundum numerum duodectm apofio itiifunt
dum,cp licet efjctfuum diiio modo,th non crat manifeftandum , nifi tempirte debito.Hoc autcm no dcbuit effe in primo aduentu,ne ficies
CatDnlicapotentitc
verborum Cbriiiiper km,vtper boc defignaretur,q>fragwenta r.Sed fi quaratur.rndc habuctMospermnndumpublicarentu

r
l
:
humana
afcriberei,ficut Irx
Mabnmeti quxpcr
ilknopl inos in
mmte)
Votefi dici-cp acceperunt in aliqua vil-
rtpn<jua,vd
vt vendtrentur mulutudi quod fuerant ibiportaa
tcnetur-.VY&ieicaiquiaper pro pbetaserat denunciatmprimo venturm ad fufoptendum abieiiionem mortcmiTofiea auicm veniet ad manifcitandnm rcgium bo
polentiartigiadVi'mcepit,& ptr eam
&
nnintiyel potefi dici,cp r.onfuerant ibi copbinijed tantum col inmtie f, ajnenits ,quod duodecim copbini pvffentimpleriyVt bc
'
norem,proptcr quod îii.i .a.dicitut apofio'h quertfltib-DoiYiint

fi
in
tempore Uoc reft/tues regnum Ifracl?^f/pfa:No di
IHiinuenitur talis
\
li
modtu loquendi. Exquinq; panib.&c.Hic etiam fhcitad euidentiammiracu-
veftrum noffe tempora,&c

aut icxo.Hic ponitur tertius fruiius miraculi prxdi8i,qm eflfollicita Cbrifti qu*fitto,& primo ofttndi ttr qualiter qfitus eft a dfc;puiis,fccundo a turb'is,ibi:A\iaa afi r. Inprtma ergo partc dici
8
Vt
diplus remanfit
Illiergo.
quam
a principiofuit.
ractilifruftus qui ofienditur triplex. Ivnseslfideicorif ffio.Seciidns honoris exhibitio,ibi; lefuserfero. Circaprimnm gc 'triiws Cbriflif lluita
5
Hic ponitur
rr/;cVtautferofadueft,difcipulieiusde lcederuradma
eft.Et patct
qmcfitio,ibi:V UUt
crat promiffus in lege tanquam propbcta cxte m.cp Chriltus riiuelletior,pt hitur Deut.tl.c.V'rophcta (u fcitabit,&c. ?ro*
pt quodvifo
XC,vt qu&rercnt magifirum fuum,quia ab eis recefferat,vt prtdiffit tx boc deuotio eorum ad ipfttmsquia propttr noiiem im
miraculo pradi&o
p>puim
\i (
cofeffus eft tllitm effe,de
hur pr&diiia fa ptura,<?

litum,quia
ni
illa
Lonfitcbantur eumclic veru
',& hoccn,quDdci,citur;ll\[Cr:^0,&CC.FeccratfigTiualias
mdtfitiins
.:b
mincuicm non dimiferunt qu&rtreenm, Htcu alccdifTcnt nauim,vener.tnr,&:c./J rfl,volueruntve ntre quia crcdebam iilic effc Cbriftnm,propter quodfubditur. io Ettenebreiam lacbe erant. CbrtfikenxmexaUera parte
maris Tyberiadis vfquea-i noiiem expetiauerunt.
muluplicatio quefaciafuttptr Ebfxum,fuit ifia,vt p.itct pev prxdicla,
li
Et non veneiatj&c.TVo/tfer quod

ets.
crcdebai ipfum
tmre
tra
Dicebat,& ventnruscft in iiitiii.^d ipfum faluandum.Sic vencirunt alu ad dcnunciaudu ifiius prophettc ,'Jcd folnm
i
fifjefme
iz
o<t
m uvn,
rvu efftndi cum
Ufusergo.H/V ponii fccudm fruc~lws,quieft honcris exhibitio

Cbrtfiiis
quopatetdeftderium eoChriflo,quia propter tcmpefiam periculum non dif fetebant venirc ad eum,
MareaGt ventomagno,&c.Er
&Cnmremi.
federunt patrcs noftri Ambrofius,Auguftinus,Gregorius SsC alij multi qui dignitates ficclcfia- rcfugcrunt quantum
MOi\jiLlTErv
\
7 'f/TeT^ct e^f//,.e^r.CJumautqii?rcreturadpai1ioncrn
poiueruntbonomodo,&: laboresfic;e!iterexccutifunt&
vinliter.
^ laci
icobtulit,& qrcnub.te manifeftauit,d côibm pcrhocoftcnJcnsq; virtuofusdct cffetai-
tcw<i/i?f///rc:,c&-t:.ExponaturfiC-it fupraMat
,&j romptiisadbonoslaboics.Sicautcm
14.& Mar-6.
oimenâmen
lUt
*
Gloi.ord.& Nicolaide Lyra.

xftimatiue dicit %$. aot
tgt'fimoiitttimerr.\d eft,cgofcmpcr
H.i
affifto, tk flcur
I
v "n
\
SSSSSS^Sâ&M
'
m aiiucalrcrum.Qiiinquiesqiiinq;funt25.
l.bros licis.cui dcetat
..
t
o ln 'enanoautcmqniconltatcx panib luis,nota Sfeclio Vndc icx dicb fccitomniaDais,quinq; crgo cl 1111
f
.
pmaneo,&; nunquam ptranleo.non ndatisin meliu, non in principso f< galfis lei d, ro.AVides^r quomodo infine.
,
liDnsaffil\it,lcd
Permitmnamq; noselTc in ccrtantcsin mbulationihpbabi diopeiiculoruin,vt hamus. rV vt .ij ui namus,& vtad

r.liK-
pcrlcxmult.plicant
per Euangchu ad .mpicatur. Hiscrt
A<*uetftecclelin).
NoijdrfiftebJiit pro aiuctr.<iui tj-if.uriaueth
io
ff.
'I. e.tt.
Jolum
rccurrai
gno flantcexurgebat.Cum rcmigaffencerôquali

'
itadiavi-
js,
quiporcnset:
gcsq-c^cm
ino,
_
lcruanr,
-
rC
lc
"
vidcnt aintiquinqucauc criginra, Non in

*
ici
lciiiui
.
ambuUncem
I s
iupra
diudua.i
I
confi
Cum
ftus
fpcratisnoshh
ennn
i:
unccli
P toxi-
marCjcKt * proximum
cic
nauifieri, &. rimuerunt. Ille

I
foli Ui
:
autcm
,
human
piniiua-
xcnjui
camgraaam
,
ludentet.
prouiderenoi
rif,tunclalus
musfit,&calcatfluidcfi,
bus,
rrnj P acf
omncs
tVcnit
tumores muadi fub
y_eumprx
edcoscon
cis.Eô fum, nolite timcrc Voluerunt ertjo eum accipcre Altet in nauiin.& Itatim nauis fuitadcerramquamibanr.t
rnaeucnc.ant.M ,li
I
.
aducmt.
C
,
w-tf/
cra dir
Pd.ntulV
B abuudamumaiiqui
temigani timcnt,uc
deficiant,
ill.i
radicrurba quxitabat rransmire,vidit quui
nauicula alia
diicipuhs
nuameftturb ^ m wall m qU(

7
pe
aquas
\
t
non
erutibinili
lUan.
vna,"&quianon
iral'j>o.tatcn:u,.
introiilec
cum
.
otii
11-
-cli
lolaiur Icfu>;
Ego
iuis Icfus in
a
butafler,quiai ritibimhti..
&c in
uit Ielus
lllllt
icipub
llUk. j njtitcuia. n.
fumqiii hocprcdui qui Iiac lacio,qux

nccellc
cft ficri,
n.auim, fcd ioli difcipuli eius abiiflent
Alix vero
Cîbuiipfc tutbx
Et sdliu, ibi.km ernt.
eam n< cum d

i
6C
idco nolne imere\ q.i a ccce egocdin-
iuperuencrunc
a
naues a ryberiade iuxtam locum y tu manduQ_i,t
pulis, vndec
Cûsellctirar
fi
mttes htbcnc
tluc~tus,<7/o fcOgta- pruno ad tu$ Cjjil bifum ifquc m Jxicc dm confuntmatiom Mj.z8.4 culi.
Cumergo caueranrpanemy+gr^tiasagentcsintraucrant nauim.

.
Deo
vidiiTec
fujeraqn.
iaffctJ
Suianon
'.ttaueiaiuaui.i
ûi
fm
turba, quialefiis non eiler

Qjt> vrnciantaTyberiide.
afcendclbi^ncque ddcipulieius,
l L
lAltcradie.hicl}
Cap.4,
'
* Cmuivs.
Titnmriit.
runc
in
ipfi
Sicvenict tanquam fur in nottc.
lum
nauiculas,&vencruiuCapharnaum ouarrenresleEc cum inuenifTenc eum crans mare, lixerunc ei;

a
oltcfioncm
ftabat in
Quia naucir noo ntafti.

?
Non
al qnatllioneni,
boms bus, non iac

terreniscxpc
id inteo tonem.
Quod
Rabbi,quando hucvenilb
&c dixit; Reipond;c cisleius
dilcipiili,qomnium in ecdefia futuroru, fjeuram a;crebant,vifodominofaperflal:um mans adfe venicntemt, n.uTunr,&: vtaliuscuangelulaapcrtius-dicit vacat, quiaadprvant.ilmacrediderunt eum myiteno non huc BOdie multiin ecclefucum audiunt fibi perfuaderUvt xtcrnis quxcuque lubendis prxfcnt la bona &c caduca pro .iimittant,timent,&:fedeceptoscredut,quib.dom.uiusau: "klolut timcrr gofnm,
,
? fum. Vnan.i tholicaccck naucs conuc

dicil
rum
ntis
me non proprer me,fed propter terrena. Etuquomodo dcbeant quxrere.

d
E: cttm inueniJJ e.Eccc prxlenseft eisquosfugerat,i cu regcm faccrcnt. Curergo fugerat,nifi proprxdiCti
latiai vc
qni non fmcere quxrunt Iefum,vndeeis
mentorlterum picelensloquitureis,vtquorum
Vi httnc
ftTnEOPiiruCTv s.Cum homines vei daimones

jjosp
tres.eorum fatict Sc mente^,dicens , *4men>amen du doccns eosquosdoctotes initifuit,fugere laudem

nu.ni
umorem nitunt mouere audiamus Chuftu dicentc;
imperiumded tameninfiltcrepuvdieatioui.
^..f5*
^nioi, am
nTWl avsdelyra.
i
CumremigattaucYgoq\i3.ri.?tadiumeiloftauapartm>
pa.c
tria tmliaru, qitod.vigmtiquinque fiadia faciunt
& vnuta fiadium.

2
li*ris,0-fic
dicit Mattheus f,pofli quia primo Chrifius pr*cepercit,vt voluntate executt funt.Jld fecundumldicenc fenti propria
nes non negauit Cbrifiuminauem intraffe,fed dicit
q>
V0 '"JBP
Vidct Iefum.7\(o quia babuit corpus pbantafiicu> ficut dicit Afanich&us,fei viitntc dimna fic avibuUi<it.qttia& Tctrum ea^.c
accipere quando appropinquauit eis,fcd tuncton mttaut^ attem.& Vetrus petit adipfum venire fuper aqua4,W cxtr
i
yirtutefecit ambulare luper aquaa,vt habctur Mat.\^.d.quihabuii corpus graue pondet ofi>m,etiam fecundum Mamchfum.
&
Mattbf-its,& pofiea cum Tetro intrauit nauem.îdtcrt: Qencfar >on eji nome ciuitatisjcd regicnisfvpra illud
rr,,ir didi &enefar.quafiêneratisauramyproptervcntii> tnari gnxtumjn illa atit rtgione efl ciuitas Capharnautn.c
Et tim eiunt.Tum propter aqux fcriculum; Tum quia timeejje
bant ne
iicens.
qtiidpbunta(iuu>/i,&ideovtrumqHe timorem emouet

i
nire in C'apharnaum,e(i venire in terram GeneJar.Skutvt

fn m.fere,non phantafiice .
eripere.
4
5
Ego
ejjcni cx ciusprxfcntia. Et ftatim nauis fuitabj&c.^c^/ccr Ci:phamaitm,& ficapparet ibi tnpUx mirJculum.Trmotfuu fuptr, aqu.n ambuiauit. se
t fecuriores
6 7
V vluetutit ergO: P
Nolire umctQ.lluia p< ffunt V6s.de perknlo aqttn
terram Franci.$,vel fi dicatur q, Genefe* ' in lonfwio dicendum quod eratprope tapharnpim, denomith; pticncrti)it,m(dint/i antemab vtroqne Aitera die.H/c oflenditur qualitcr fuit quxfitut a tu 8
fios cfl vcnire in
&
ti
emm qui vidcrant & andierant (ignumfatium d: pat.;
cundoqwa tempi flatitnjcdauit. TcrtiombreniJJiitiO ttmpore fuc~ runt in portUyJ quo multum diflabant. SoL< ; 2ut bii qutcri vtrum tdc fit fatlum y> hicfc>ibitttr,& M.tt.
\if.Ad.h ,d.Chryf\ffuod non.Vrimo quix 'bidicitur, cpdifiipulicx prxcepto ''brilti nauem intrauerunt, b.c dicitur fpropria voluta:e bocficrrunt Snu-doy-jnia ibi dcitucquod venicns ad c> s fupra ma
rc
vbi Itfus fecerat ittud fignum,C nientcs eum, vrnerunt ad alteram parte maris,& lbi inm cum difc 'putii fuis, trant tbi tantum dux naucs,
mim venirunt adlocum
& quia
<
vcnerant cjuerentcs Iefum,& al:a in qua vcncratitapo(\H naua pr.ccedenti viderant,quod Ufusnon intrautrat iVnd tnari fcip utisfuis,ideo mirrd antur quatiter i ranfifiet
ipfi
ctic
mirauiinauttnMc .utt
-bi
aicitur
qt.od
voUurut eum acciptreinr.a
qucrih.uit l{al;b> tjuaiido bucvtntfii\Mia i,ura patetexdit
uitn.rrrtioqtta aut uirtcnrquod appticuerunt in.Caph.irn.iui>i,& ;dco dicit,quod efl aliui in multis,"ec tvi tan/en
uUisnr quod afplkuerumin tcrram Cenrf r,hic
efi aliuifajiunjbins fimdituiinem rum^quta Cbniius frequenterlriitur miracula fimilia fccijfe. v s.A er* dkit cont> arinm x quia Mattintuspoft
&
9 Refponditeis Iefus:T>o/?M iigno decibo corporab. autcm ft qucnti rpottitur dottrina de cbofpirituali, ibus efi ipfittn rerbitm incarnattmi prrncipabter :aticne Dritatis,H
cojequcnti ronc
Avcvstin
rr bx
ajfumpx carn;s,qu&
nobis daturin ubutnin
:'
'.
M
juu.
bac apparitionc Cbiiiii fup.mare,ficut hic. * uft ii t/ing.fi qui f.d: obuflx Cbriiti.foUtcre.jldprimum pot ficdui.fiutiCor Hus prxctpit apojiotis,vt pararent fe ad t< Ji.sfrcrefctltonc
n.7>ra:
l-"{ dum
meto F,ucbarifii<x,ide primo ag,ti<r de cibofpuali tjiiodefl c fccnudo de cibofpuali quod t,t jacramcntttm, ibi : Et panis ego c\z.bo.Tritna.in.dkas ,quja prmoponitu;. Chnltidoclru du fnbditur ludaorumin murmuratio\malJgna;ibi.iSitiStlt\xy
V< ,u
ei
itft
rim
.1 1,
\gi
oratitib.afcendit
inmontemouir- ,&
ipfi
ciprliaucruntium r(q\ ad vefpcra,& tunc videntcs qnod nb vcni tet ,, rc -j.itt ut tpfi alibi trafijje.propter y nidtunc ajcuidcrui nauc
i
quatuor quia pritpotnuiut eos a.iquxri.u'' fpuutet>t,fecundo oHenditinueniedi tiwdh,ibi.Dixcnnv C eun Llne t:o oftcnditttr quid ft ijic cibus ,/>i;Dlxcruut crgo ad
(ctTjg
T.-mn
dju:d;i in
'***
propria volunuiCiVt qutzrerent
emty& j iC non cjl l;j,c coiitradUiio,
da nobis.^^j-ro quipertinguntaifruitiotiemeitis,u
<
ac
#quoi
1}
,
loannis.
honoiehonoradus,&de
Cap. VI.
ho
1124
D
rMWf rf/Vovo^VPoftqnamdediuinitatcfuaquaide
mVatre.traftatnt&eodem
n
'
^jnuatioqiiantumad
m, 3'tisrne,n6pro-
Ljnitateiiiaquademorteliberat&^fulcitatgrandi de cibo vitar, i.verbo Dei. Et hoec diffnus,vult uactare lnlam Adiiteram verofic:Vos
.
quicfttiiiushois,eft&fi!iusDei,8<:ideomcnoliteconic nerefilium hominis,fedpetiteamecibum fpiritualem. c Hoc f/r^/>jD.Fidesperdile&ioneoperans,eftopus,ak a fi defit ficultas no quauit,nifi volutas.Mento et fides quae perdile&ioneoperatur,opusdf,qiieftinitium &finisto tiusboni.
,
ffffl
IMH 1 N
rc
'
.
Amen, amen
1 Quiapocjifli
d.covobis.qusritisme^nonquiavidi/tisn.
Id eft.non propt^r fpiutum, ied proptticirnemne o P oneatu iabo r .te.
mccosjnofcere.
%&3$*S;
-.
G "">
*.
operamin:,idpane
ptCilien6prOpter eninl F fe elt

Uin
cib
eftis s;na,fcdquia manducaftis ex panibus &iaturati P a Ouenbumeremini c V'e;bum ut b Mon

prius.
:Ope-
tentemaiora,i.cibu, lu permanet invi <l

ia
quo uluintangeli.
ramini non cibum , qui perit , fcd qui pcrmanet in vitam x,
ii!e,quiperma
N U iiu,i.. s ,, P iecu.miperf,ce,dote SU b.sdk
b ver.ui.u. bommisuobi,
m Promifit wm^ nuentemlac,8c

lcn
ter
*temam, O MOVSc
EXO -'' b -
ngti
vitam*tctna,
dabit.huiicenim.veiutiquep-frum.
mel
5
;
huiufmodi
dicet. ttftaperte
er
ternam
quem
,
.
hliushominisdabitvobis. Huncenimpa- 4
b
.
qilO.'idie
a rraEcouloriiBu^ruis.
^riainteilexeruntcibumillumeileopusDri
3-uid
><' boc P r*cc P
6 minora MoyIes.n. facie- 7 dedit de coelo pane, 8 fiteisin nmSj vtoperemur opera Dci ? Refpondit lelus, oC dixit ift e panes hordeafcdjtbene a Non homini,ne qu.s hoc fe putct haberenili a Deo. CeOS, quafl eigO prO x lg t tCD-OrallbUS. niI habentes, E jCrut..Chri- c c j s . Hoccitopus Dei, vt credatis ineumquemmiiitille. 9 i. * A coclo delcen cptecerat qui maioIllud#
untmultilefum
b terf iignauic Deus. Dixerunt Bpropterlefum,
mm
:
tpalia,cx:nondum{vi dent ab.eO flgna nifi ExO. U.

.
Acere*>tciio>.
ego ad
eum
Quid
"
nd.catiuus
&
.
uudcadeurnvc
d Dixerunt creo ei
e
>
Dominc non
nc
fknum vtvidea.^,c.petloftend tr.o^*iuSiumMo fiJô^^,^lwo. mus ^rcdamus ubi Quod operans Patrcs noftri man:
Quoderoo
?
tu facis
y
?
iwpromittebat,quc. u TUM.Qodergotuf*>
nominituode-
Ne pjruum
iuia putes, rr.anna
quod Pulmin uocat p-.nemc*ii.
mciaciccimus,ar. f mturactrbius. L Is Vlde c
"
ducaueruntmanna jn ueierto, iimr lcrinmmefr- t Panem a ucaue iuntmanna in rleferrn licut icriptumeit. 1 anem de ccelo dedit eis manducare Dixit ergo eis I c lus: A.
^^.^jg. De dem imm

-
tPf-n.c
aap.l6.C
eosinul "
con
"
men amen
,
dico vobis
Bt.ipiUm COgCOuif nec lgnorallc fimal ranonale

,
' ,
non Moyfcs dedit vobis panem J

uiB1MltIllg e,i.
h * cMo ijquib. inducerentur ad crcicndum: vndc *
nb at,quxruntfigna
ApoftolUS
,
dift.*.*
a Etdeaert)non MmellWuillde
b .i.uerbum,quoduer i,urrnl,c,dum
t
Illdci
fi-
defcenditincamem.
gna
quarrunt.
ad
tot
aaginem crea-
decceld,fed patermeus dat vobis

,
panem de
ccelo
vcrum.
J4f oixuergo.QS ?rz-
ftrebantopusMoyfi
fnooperi,oi'tendit
il
produdum
.
qu
iritali
vitam pcrgit lege , iis antcm vcrbis , filius hodabit,totiim mcarnationis myfrerium tetigit,
Deus Quafi rPP"
[ruuit
figno a
cietcris dilcrcuit,quia
qui
lud efle minus, qa non fuit panis de cclo , led trh figura illius,&(uum maius.qui eft panis de c^lo,qui dat vua,&:hic ^ eft cibus,quem fupra per mancre dix it in vitam xternam. Vanis
NICOLAVS DE LYRA:
1
dat
mihi./ prima
igitui partediatur /JcrRhdit cis Iefus.
tno circa boc ponhur Chrifiiinfiruclio^fecundo/udsorumobietlk* ibi:Dixemnl;lnilruc~iioni uero Chrijiipremittitur eorum intcrro'
V\ ,m enim,oj ita folicite

i
ijh.
dederat }
& adbuc iterufperabat habere, arguit eos
qmerebant eum propter cibum corporale
uenerandum.Lo* mcn,amen dico vobis.^d credendum maU tnoucbantur , quia multi bona deuotju rpro iliifjoturr/yjui
i
dicens.
gatio y cum dicitur: Dixerunt crgoad eu.mrfuttredo qualiter pof feht habere cibumpraediclum, 7 Quid fa. vt ope.operaJrf eji, opusper quodpoffimusprtdiftu
jêbantur cum,vt prdJiclum.etly namntione,&i eoftq.ittur.

im
& aliqui ex mala &
cibum cottfequi.
8
car-
Refpondit Iefus
& di.&c. Ter
q,
huc cibum poleritis a/fequi.
9 Vtcteda.us i S>CC.Quodautemfideshicdicituropm,yidetureffecontrailludquodbabetur adl\pm.a..a. vbi fides diftinguiturcontra opws.Dicendum q> ibi diftinguitur contra opera exteriora,hic au tem dicitur opus manens tantum in anima. 1 o Dixerunt.Hic contra dittum Chrifii obiiciunt dicentes, 11 Quod ergo tu facis fignum,&:c.^.(i.r adhuc nonfeciilifimilia t_Moyfi,propter hoc Jubditur. 1 2 Patres noftri mandu.&c.^.A/oy/b dedit manna,tu
:dquiamandu.ex pi.J^d.Deberetismagiseffefollicitideci b( vimtHijuo aiuma fniten tacur,quia melwr eji cibo carnali,quativmtftmelior corpore,ideo fequitur.
1
f.
)peramini,&:c.qui [>cima..IdeJi,operam date,vt pofjitis hahfpiritualem,quia no perit ficut corporalis. Si enim cibus ornlu rmneat in nocet corpropria forma non nutrit, fed
pi
't
ue
magis conuer Sedfinutriat,opo,tet qnod dpropria naturapereat } in membra.E conconuerjo autem cibus Jpiritualis manet t non e mfeipfumfumentem , quia Deus nosfibi incorporat
& & &
autem
panem hordeaccum. Iterum dcdit qo.anms mel tantum fubditur refponfio.
&
tu autem pauijii nosfe*
<>rfo,unde îuguf.loquens in perfona huius cibi dicit: $rt tmm,non mt mutain in te,fed tu mutaberis in me.
4r
Cibusfum
dc ccelojidereo
betnhh\xshomUdet~t,paratus
ndutn-
ejt
im
i
dare ,quiaadhoc "enit
& empyreo,fed de calo aereo, quia dcjcenicbat yt ros y>elpruina,ut habetur iûm.i.b. & idco 14 Sed pater meus. Diuiditur eaim verum otra
,
Amen,amen
diCO Vobis t &Cc.Scilicct proprie difto , qiianon
figurale
uncenim pa.figna.^ efl,ad hocipfum afjignauit ,mittendo

propter q, infra 18 .g.dicit:Ego ad hoc veni in muntcltimomum peihibeam veritati,&: hoc cft dare ci ,yt
ntannanoti fuit proprie panisverus,quiafuu figura panis jpiritua-
n> ndutn
<^>
Us datiinjacramento &ideoiitecjt veruspanis quifuitfiguratus

:
bu
ipintuaiem.
xuunt ergo. H:c
ecfequenter eflenditur
*>'aUctper utiifidem,per
modus habendi cibu Deo incorporatur. Etpri* quahomo

tnocn-
proprie ditlo , quia Chrifius t rone deitatis dcc{looritur,ideil y de Deopatre fimiiiter^rSne buma anima immcdtate d Deo cieatur y virtus etiam formatinitatis,quia
pc *#
Dicitur etiam de cato vert
&
ua corporis fuit uirtus fpiritu(sanfti,utfupra ditiucjt, ideofequit,
frPanis
chariftia,prout patet fer literam fequenterr.,inquoloqui tur fatisdiffufe de facramento Euchariftiar,oftendes quid ineo realitercontinetur.Vndeinf.eo.c.dicitur:C<j>-o/f<if re efi tibws fanguis meus veroejipotus. Perquod tolliturcr-
p î L 1 T E \. v -wn.amtndito -pc.GREG.Non pro fignisdominum,led Hisquxrere,eftadofficiiimreligionis nonproau w jvirtnfibus, led piorcquircndisfubfidiisteroporali

"hiafe.
"/
&
rorBerengarii, quidixit Chrifticorpusin hocfacramen cibum. Cms 1 sos. q. d .vos contineri , propter quod dictum fuu, exquiritis efcam #to tanquam in figno
eorpiora ve(lranutriui,iitperiioc
cm,egoautem
1
tanquamerroneumreuocauit.inrefiduohuiuscapit.non
accurrit mihialiquisfenfusmyfticus notabilis, ideo fufficiat luetalis.
j^'
'
-'is,IUnicic.ur.,qux'nontemporalem,fedarterbujt uaam. lixcautc efcacft Chrifti corpusin Eu
112}
GIo(.ord.& Nicolai de Lyra

vcrbum folidumcibum
fcipiens panis cccleftis
vita?.
fit.
a T4H.1 th*aerHs.A.ngc\iYun\tt\
A
t.C. Io.
comednm:N^>svcroverb:im f fedinlacvcrfumquiafind
poft':mu'>comedcrc,poinimusluigcre.Nifienimincirna
ictur
,
*THf.oPHiL.Nondixir,ego(umpsnisnturimcn
Quiaenimcun&a
mortificataeranr, viuificaur o
z,
nobil noncognolcctcturu nobisnon gui.arctuc.
Cruiftusperfeipfunv Eftautem panis non confuetx

fed illius qua?
^TH)PHiu*TVJ.Scipl'umdicitpincmvcrum,quia
pnncipale fignifica-
morte non reiecuur.

e
Scdiixiuo!>.(
h<
tum
tPei
ckdatvitam l panis enim verus , vnigeniui" quideccelodefccndic, igenitus la a b mundo. D^xcruncergoad eum :Domine,iemperdanobis mundo Dxcrunt crgo ad eum:Domine,iemperdanobis t ta namque intctprcta- c fum panis vicx, qui 4 ni d iur,quidcfihoc, pancm hunc.Dixicaucem eis lefus Ego
Deifilius a Deifi
t
per
Mmna,
eft
coriufliruao.
Dum
eft
homofir.
Quol
noti
minna.
Nondixi de
ncquafi
fcia v<
utiandos,(eda( properiu velhc

&:
(
delttatis,quiavi< non crcditis
Iudit videntcs
fiu-
Ho<crt.quicieditmme&
,
corncdii me.
ldcm
eft
nonfuire, iitroqueenim
,,,.
Cg,ifici,ore'n.fa.i
pcf.uu,vnusadahu
diccbat, qdcfthoc?
Filius
6
non
Qmne
vcnicad mc,non efuncc

a
ctus
E
fjntem.
n ho.Patertral Imira me,&noncredins. * ("" potiflimum adnura e arccrnum.Seddixivobi s,cjuiac^vidiitis me,&noncrediris. *_ xtcrnum.Seddixivobi"s,cjuia&vidiitisralTlu^fiJei Si bonar b a(Tit-u fiJei 8<bon ( Perfidcmminiintur. operaMooij. 6 fllium lllOS opera'*' Perfidcmtniniintur. tllium Maniia,lta VI tHKIIU Maniialta Vt cuihbet contingat, f Omne auod dac mihi pater,admevcniet,&eumqui venic lod eo cred cjuoddac mihipacer,adrnevcniet,&eumcjui a Fatlut luinhomo vi hun llem Deuin fcqiiamr ille q<itm pudet frqiii humilem l qucrcic , qd cft llOC? g n eum patrcm.Iu >t ad mc non eiiciam foras, qui*a deiccndi de ccclo , non vc faquomodotiliusDei ljDciirm Hommi,. nlius houunis cft? leipatri,. * V?fl ex dn.ib. voluncaccm meam , ied volunt atein eius, qui mific me. H quomodo ciam
I
autcmDcifa homo,ipiccft
Eeo fumpninefiienicjuein
noniniecTin Sccjuicrcdicinmc, mjndiicarii cicdcndo. noo lo,

|
^^
.
7 hipattr,& c
i:'cnt.nttin
hibe:i,& Sedlivos non rrcdicn.nonidco
inuiilit;i ucni,
QUXCUnO' fi
p. hlt 3d niC
,
L'3tC 11
-
ideoalios pndo.led venirntisttcipio.
patC
"
naturis vna
fit
pci-
b
In ei.i, Icun.
fona ? Datnitimmunlo.
ic
IIrc
eit
,u
1
cnim voluncas
eius
cjuimilitmepatris,vt
omne
15
hccqd
dicit
^datmibipattr,
dit
quonia
Theothil. Hic
f>
tingen.s rcs
ter
panisviufcdmnaturamexiitens, tanq vfuipatensfilius
priumopusfacit,quiaviuificatcun<fta.Sicur.n.panisex ra infirmam naturam carnis conteruat Jic &: Chriitus per etiam corpus incorIpiritui operationes viuificat alam,& per eius relurrettionc corporalis con rupribilc facit; fcnur incorruptio:&:ideodicir, quoddatvitammundo. 5up.4.b c Domme fempt r t &c.S\cut mulicr Samaritana audiensrî biberitde hac aqua,non fuiet in xternum, iccfm corpus accepit, tn labore&indigentiacarere volens,dixit Da mihihatc ibidcrn. iC
Nam
deuota fufcipicnte reuelationem. Vndc non funt ab fationc eruri,quibus nec dat Pater.indigcmus &: ea q nobis cfi,vol untate ad credendum. g ^twiwMihi vnitur humilishumili,;&:ideo nonfoi
citur quod eft
dere inChriftum, nequecogitationibushununisp< lur.fcdcaquardefuperrcuelatione indiget, ctuma
tantum Iuperbi,qui
nihil habet in bon
tcriori,nequehic,nequc infuturo.
Et eum quivcnit admend ei'C>'ifor.ts,quia dtfctdide cxlo, Sed intusmanebitinfecretobeatitudinis,vndedr:l gaudiumdnirni, ideo non eiicia foras mihihere
Mtum, ficiliiquauum panequieosreficiat,&nungdeficiat,ppg>eum regemfacetevoluerunt.Sedlefusad

uocar,&:
lere-
quem
paneiv. dixit cuiderius aperit, Egofumpanis
Ho.
44.I
Io.to.j.
ritj.Poterodarevita,quia fumpanis viuificansjignetpiri' tufiancti inclibano vteri virginalis codus&:formatus,(5<: mundo ad pellcndam famem ignorantic Dei donams . d Egofumpanisfita. *Chrysos. êquehocdecorpore eiusdictumeft,de \\\o.n.in fine dicit.Tanis quem ego dabp.ca ro mea cfl. Sed interim de diuinitate loquitur,etenim caro
fu proptcr domini vwbuqa p anis eft,<juod Ipiritum ipfum
mile,quia veni facere voluntarc non mea.fec patris,! bus luavoluntatemfacit, nonDei, hnmilisDei, noi Qupdeft,quia humilis fum docens humihtatem, mihi hirct humilis fit , faciet non fuam voiunt Dei,&:ideo nonefteiusforas eiici.ficutfuperbi.
1
&
li <tc e/i
ennn t>oimtas eius
ta;
Dei
vt pereat
qw mifit me pairis ,&r.Non vnusde pufilh* , de tumenttbuspcr;

3(1
pufilhs nihj].
fcipietw
\j
1
NICOLAVS DE LYRA.
Panis.n.verus
ilte eft
o Et non creditis.J huncpancm
& non qu&ritis^Jcim

oflend
*
Inf.i#.b
Etdatvttam mundo.Eifrfite*.
uare,ideo
qui de celo defcendit.A/ot/o diSo. *eri panis e(l vitam conferconferuat vitam veruspanis (piritualis^qui dat
eft
nemcorporalew. II quod dat
Omne
illi,
,
mihi
pater. Hic confequenter
&
funt
fenti
ejl
quifruuntur hocpane,quia iUi,qui babentgratumm
fpiritualtm,hoe autent copetit verbo incarnato, ptoptcr, ijucd dicit
/n/ra.Egovcni vtvitam habeant,&:c.

3
Dixeruni crgoad
eum
adb&rcre ncnfolumfccundumprcefentem iuftitiamjed etiamf *

ifle
fruuntur impetfetlcjti ^loria autcm fruentur perfec pdicitnr quod dat mihi patet.ideft,j4citmil)i
.Omne
tr
j
Hicoflendittjuidfit
panls ftiti-
tu.ilis.Iudtti
4.
emm audientes bonitatem huius cibi,dixcrunt.

4. b.
dum aternam pr&deftinationcm.

12
13
Domine femper da nobis. Volebant de c<eiero effe refcBiff
Adme venict.Ter fidem formatam.

tcum,qui.Hocio/o. foras. Quia omnis prxdeftinam finalittr
'**
ne efurie
& laboreftcut de muliere Samaritana diclumfuit

:
d petit chnflo
Domine da mihi hanc aqua,vt no fnia,

non
vitellvjiebat
i4Nonciiciam
15
&:c.
tur.Cuius caufa fubditur.
yeruntamen
(icut illa
fc ncc ifli dcpancjpirituali ) ms d.cens.
& ideo lefu4
condttiomm aqu&fpirilualist
ojiendit eis
Quiadefcendidec?lo,&:c.fcdvoluntatecius,quii
quidfn iftepa
mcôn efiper hoc inteUigendum,quod volunlas Cbrifliin t M|

difcordet a voluntatepatris
5 Ego lu panis.QM nonfolum yitam conf&uat, fed etiam dat ipfam denoito,pas.i]autrm corporalis vit*m corporalem prttexijit-
tcm tuntummodo prolonât.ideo fequitur. 6 venit ad mc.Ver fidcm formaiam charitate. 7 Noncfnnct,&:quicreditin mcnon fitietinjetcrnum.
Qm
omnino eil voluotas patris mana voluntaj cius nopoterata voliitatc diuina difcordarcci ma ChriUieJfctconiunSa verbo,non fdum per fiuitiont, fcd
j
&
quiajccundum naturam Simlitcr fecundum fiiij.
diuin*r>
natnri 9
'
'-*
iijtia
licetbabts Dcum quemhibct pergratix,defideret haberc plepius per gloriam,tamen non defiderat rcrn non habitam . Cibus autc potus corporalis eft contraris conditionis, quia habitus in pienu tuiine in faflidium vertitur.Sed quia poffent ludmi dicere, nospeti vms d ttpancm ijlum tu non rcjjondcs , dabo uelnon dabo , ideo ai hoc refpondrt dicens. * t Seddixivohis.ui/;'f *jot/ vitx.
d uotuu lem vnione,etftc voluntas Chrijti nnlle modcpoterat tris Et ideo facere voluntate patris, &fuam,tfl idt difcrepare. de cnndum rcm, <//c/'r .-Dcfcendi e
&
conuerfo.Quando ergo
&
non,tXC.jl communis modus toquendi apud bomines,iUius q
014
&
ninofcquiturvolitntatemalterius.Eteslftrifus-.DetcendidtU " Io,&X.tfc Ji diccrcf.Tôn veni addeciinandumin aliquo d vol

elet patris,& pcr confcqucni utni ad perficitndum falutem btccfi votumas patris,ipfas pt\cdeftinantis,ideo{equitu quia
te
Qmu &: vidifiis nic.Etfic bahcbitis

quimpatalusfum
date,
egofumpanis
huncpancm
M prxfcntk
voluntas cius,qui mifit me patris,vt om " stt Tônfolurnfecundumprafentcm (njiitiamtfed etiatn fecundu
1
Hcc cft
.n.
K
^
yc[(ra
ta.mpr<ede{tin<itiQncw
iu7
a
Ioannis
ex coftd refufcitem
fum vita crednn me, qui

|j
ycperdam
i/W.Cci.quia vidct
patcr,& ideo
Cap. nonVI. mc &

rauit,quod
1128
ficut 8c
modo ha-
h Etfcriptum.Vcrc nemo venitad

ftian- tidei.erunt docibiles Dci
,
poteftefse in prafenti, vbi tantum trahit. me nifi pf docuerit,quia

illius,i.
eU amqucnoneilci loie/ed&refufataboeum.
quia etfi holcs foris loquun rur,tan;eDeusfolusintusfenfumaperit, intusinftruit ve fi te \\mmcmiCit,hicdr:Q*ividetfiliii&creditineum. creditin dicit Qnj ritatiscognitione&: a p:tumtfteittntumhurr.ilisina,uoficj>rirnrefiHreaio. amOre,ita qUJCUnq; Eccefecunaarerurrr/Ho. pafrîquiahOCeit
b ytmnis,qui. Sup.diccbat.
Qni audii verbu meum &C cre
itateftanturprophetix.OmneshoIesrcgni
Chri-
N6
ocdJe in filium, a
quo<ii'in patrcm, cut a " e ha ' P bctvamin lemer-
W
l(o
quoddcdit mihi jnonpcrdamcxco, fcdrefufcitcmilludin a

pmtciiitr.K)pruitiutetdare&aiifeBftrtmqneitm.
nouiiTimo dicHarc
eil
autem volunras patris mei , qui mifit

a cr=.,endoi n
f r mc,vtomnis,quividetfilium6ccrcdiEincum,habcatvita"m 6 coabeo? Subditra?!? !i^ .' i bet\amin icmer- c seternam , &: cgo iuicitabo euminnouiiiimoaie.Murmutioquiaparervifibi-
Zt^
J adit dilcit a pa~ tre venit ad me . Et cufet fedi. * " e ^ u[s

>
&
&
D fe U ndoV.i
Mm
4
'
Nunquam
t
"S
,qu
vidi pa" ,r
7
8
J^'**'
ergo -O.JNelClcn
raDa nt ergo Iuctei de illo,
e a ig TOm in 10 r iodignntej>eiusppirtriaqn*BiwinhHmilteiinoWtinolFe'BdttBt.
rquia
dixiffet
t
Ego um panis viuus,

f
lis
fltaIicu1 '
& rame
panem,nec
leiuscejeftc,
a e ccelo dcfccndit. Etdiccbant:

, Chriftu
Nonne
hic ell*
filius
S'lquadcvin1
L^
U
sednonc ? ie.icm.
doergo docet?Dum *'&
nemOCl'Cdlt milipfedocuerir,quomo.
1
Iofeph,cuiusnosnouimuspatremcSrmatrem?Quomodocr r r ' r~
.
y-
P
nit.
.
ffl!m 0c"qa ? d=
:te
S
e
a
.
didt hic> <l uia
* OT,
<iiiemniIlatet,quiabfconclitacouUum mtuetur.
>
^SSjS ^ E mei,du egohomo

.
.
'
drf ndi Rcl
'
P"
.
dit er
g iaus >
1
d dixit eis: Nolite murmurare t in inuicem

.
.
Nemo potefl; vequi

leuehiioeft attraftio.
& ?JSS ,'fiaS hSS

,
p " '. non fum pa- f . 3 r r , nire ad mcnrfi ieccelode- g patcr,quimilitme,traxeriteum,& egoreiu:en,qaverefum, h fcitabo cumin nouiflimodie.tEit fcriptum in prophetis: A A * cdimo poreftve i }ua
miirmurare.
Credereiame.Bifigraiijeumpeiiienerit.n^fipateicujnreuelauerit,
vobis loquor,& hoc eftjlsquiefta DcO,

ideft, filius vidit pa-
;,
,3
trem
nouitfcvos
docet,&idcomeau
iif.e 4 .d
mre
:t
me
nifi a
pa-
Ctus,Sc
ideo vos
non creditis me efie pane, quia non
Mis acti a patre.

:
dite. In prophetis . Pro i dicit pluraliter, quia oes prophetse vno 6c eode ipiphetis, ritu repleti,licet diuerfa prophetarenr,tfi ad ide tendebant
1. j.a
Hi n
io:
t^nopotefivenireadme . Alibidicitur :Nemocognouic nifi per filium , quod contrarium videtur huic diemo pcteft vcnire ad me.
:
Sednoneft,quiapaterreuelat
quappcum quouis eorum omnesaliiconcordabant, ficut in Ioel,qui dicit.Et erunt omnes docibiles Dei. ft Avg. Omnes docibilesDei veniuntadfihum,quoniamaudierunt &didiceruntapatreperfilium.Siautem omnisquiaudiuitapatre&didicit.vcnitrProfecloomnis
ri
c ft.s2?
trah,&c.perfiliiim.
ti
pater.
Avc Ulumpr trahitadfilium,quiideo credit
ftorfl.c 8.10.7.
tqi
fiim,quiacogitatpatremeiusefieDeum,i.quicredit cm patri genitum.Tracliio ha:c non eft violetic, nec is nec cft inuiti, fed volun tatis, defiderii,'vnde ihitvnumquemque fua uoluptas.Si ergo in hisin quibus
quinon venit,nonaudita patre,necdidicit.Valderemota

eft
&
vt veniatur ad filium.nec agit hoc dis,vbi eit ipfe filius,quia ipfe eft
a fenfib.carnis hec fchola,in qua pater auditur &docet, cum carnis aure,fed cor
era delecl:atio, trahitLir 4

;agis
nui in
homo amore Sc dcfiderio
trahitur aliquis
vehemeti deleclatione, cui
verbum eius,per quod &c fpiritus fan6tus.Infeparabilia epater nim didicimus!efseor)aTrinitatis,fed patriideo hoceib at
fic
&
docet.fimul
eft
elatpanemqui eit vita&: beatitudo&iomnebo quo commendatur magna gratia. ;fi4fcitabo,&L.Ego xqualis patri facia eu videre qcf anducarequodeiunt, hiequodamauit&defide
rauit,
tributum, quiadeipfoprocedit&Filius&Spiritufsa&us. Jtaque gratiaquaj occulie & humanis cordibus diuina largitate tnbuitur, a nullocordeduro refpuitur, ideo quippe tribuitur>ut cordisduntiaprimitusauferatur.
Omnis,
t
_ *
NICOLAVS DE LYRA.
snpetdam ex co.Quia fi
$ " tertmtn
1
Cbrifium
e{le
bominempurun
& defemine Iofeph ex Marialconce:
talis
aliquando cadit in peccatutn,
ftumfignorantes ipfumformatum utrtutejpiritujfantfi,& ideo mur morabant de hoc quod dixerat:Ego fum panis viuus,qui de cce
refurgit.
^refo/citem illud.
Vt corpore
& anima perfrtiaturinglo-
\o dcfccndii&CCpatetlitera.
9 Refpondit ei Iefus,& di-
eis
Hicponitur murmurisfida*
'noai&mo.Homines. n.refurgentad vitam incorruptibilem opojl ilUm rrfutreclioncm non erit in natura humanagenera
>
tio.Et diuiditur in trcs t quia primo admonitio ponitur, fecundo cauTertio ratio dicT:,propter fa murmi<risfubditur,ibi:Ncmo
poteft.
orrupcio,necpcr confcqucns in alus creaturis corruptibilib. mtpropter bomlrie &per confequens tunc ceffabit motus cfli, dmatnr ad numeru elcclorum
compkndum
pergenerationem,
quod murmurabant redditur,ibi; Amen amen dico vobis .Inpri rna ergoparle admonet eos dicens. I O Nolite murmurare.wp<*f re s eorum :n deferto fucrutgr* uiter pmitipropter murmurationem, ideo hxc admonitio Chriili
&
y m propterhocdicitur
"'
<
iceffabit
tempus,quod feqnitur
motum cali,ut habetur ^..Vhy
esifalubris,nec cadant in confimilem
^fpoca.io.b.Iurauitper uiuentemin ulorum.quia tcmpus amplius non erit. Etpatet ex diclis,

illa
n Nemopoteft veniread ilie, &c. Hic o[ienditur caufapdiSx

mutmurationis,non.n.caufabaturex verborum Chriflifalfitate,
effent ueriffima,fed ex ludaorum incredulitate,
cii
panam.
fimus dies eric dies refurrectioms gencralis.Et qula

f
refur
& hxc
efi,quod dici
'
*rdinatur
adboc quad elecli fiut perfefte bcati, ideo fequitur.
tceftautem voluntaspatris.&c.vtomnij.^crfwontfcciic
n Nifi pntcr.Tîhilenim potefi afcendere ad idquodeflfupranaturamfuam,nifi ab alio trahalur.Sicut lapis nonpoteft furfum afce dere,nifi per motum alterius , fides.n.formata charitate trahttquo-
r:Nemopoteft venirc,&CC.Per fidtmformatam.
vifio
ptr ejfentia,cura non Flct

1
k
t
cum atlu credendi,fei acci-
'
rf
>cnt>tjiiionc
i 1
fideiformatXyideofequitur.
eu m.Tendcndo in ipfum per diletlionem. beat vitam xicxnzm.Si prxfeueret, quod eft infallibititer, prxdtftinatis , de quibm Ipquitur , ut patet ex prxditlis,
credit
1 i'i
dammodo hoics ad naturam diutnam,fecundum illud i

gna
Pet. i.a. Ma-
D'""
preciofa promiffa donauit uobis, utphoc efficiamini cofortes diuime naturx,et ideo tale donu nonpotefl homo confequi nifi a Deo trahatur ludxi autem nonfic crant tratli,ideo murmurabat de uer~
bis Chrisli.Illi autem qui
&
tgOrefufcitaboeuminnouiilimOdie. Exponaiur vt
[^mdhzM.TofitaChrifiideftrinadcfbiritualiciboJjicpo tontram Iudxorum murmuratio.Et diuiditur in duas , qa pomtnr hxc murmut ibi: Re
V
atio,fecundo,eius fedatio fubdii
apatre trahuntur ad filium per fidem for
matam confcquimtur xternam uitam,ideo fequitur.

1
Etegorefufcitaboeuminnouiflimodic.Qîô
adplenum beata donec
eft
^ôlciim.circaprimumfcicndumjquodludxicredebat
futrit corppri reunita,& qniapr&ditlus diuinam infpirationemfideo boc ojiendit perfcripi uper ram.d. Eft fcriptum in prophetis.
efi
tratlus
Et
\U9
A
lo.tv,
Qlof ,ord.
& Nicolai de Lyra.

nvs.
a Omr.isqmaud.atat.& iid.uenitadme.it trahit patct doccdodc uerir ite,r 9. Ecccquomodo
Avcvsti
6
ncccfii
utemimrxmendo,trahcre.n.Dcieft.QmdigiturChnrtus vidc nondocuitquidqr.odpatrcm raagtftri] hommesno

I.V dct?o fa Dci,
d Er/ww?Mtw.Quofitpanisdeterminatnonrol ctum verbum quo viuunt omnia, led et lecudntn ca \ aflumptam pro mundivita Humana.n.cjroq U a:etak catoobnoxia.&rideo mortua,carnieiusmundvnii
doccba.. Si runr,fi!iii vidcrufFiiiusergG diccbat>lcJ pater
corporata,\num
ludai.
cum iiloeftecta,viuir Je fpiritu em>><

vuiit
homo cum rtn

verbum meu
L,
corpus
Ttld.flj
i!|um doceo quiau

dloil
ûiftcile
JccitiirDto,
Quoo non
O-
o.Iett trahi i
ptrt.
fpiritu.quiver
i
illumdocct &rpater
qui audiuit vcibum
cius.
Eceruncomncsf ddubilesDei. Omnis/quiaudiuitapame Non quia o.iuem vidit quifquam tre, & didicir, venicad
.
cftdecotp
2 lti,non viuii d
3 tuChnlti.Qi 4 Iudxinon era
5
niii
is
Amcn qui eica Dco,hicvidic patref

Cjjn.
Jûi
amen
dico vobis,
ins
niratis
lit;
pakodonecpaftosiungjiTiuiii;.
tr uTcEonoT; CgO noill

Crr. JU Cll
C c
vi.amarrcrnam. Egoium qui credic in mc,habct 1 i :-s.ie.l mor*-lp.i.tu.. n
lum
Sc ideo crcdite
llofctKcB> M>y. manducaucrunc manna Pacrcsvcftri

,
i.in
6 nec talib. exp< panisvicx 7 quomododoi

i.
itu
in deicrco,
,
&morcui
ten.
carnem fuarn manducandui

audiunt.vndc
quiaqui crcditime habct vitam xtcr-
hoclocopamsuel dcinon .11
e rfi.r
Q.tmiii.niu
figi.ficj.it.
func.
i
Hic
elt
defcendens panis de ccclo

b
pir|tu.
.
1
1
vt f
namt
lar,
Potuitdiccrc
Intincofdeinte!'ipendocV ccgan.'o
i.lci.
uius.quiidc
U quisexipfo ca.de
viuus , qui de viuec in x-
moueantur.
c
Caro
r>
lubetmc,lcdrcuequodiptefitvita B ctcrna.quiaucrbuirt
cft vira
manducaûeric,
Non
non monatur
fum panis Jbgo
?'
\\
*BtI)A
9
ccclo defceendi.Si quis
manducauenc ex hoc panc
8 tunc domii
hommum
carni
tintumio|>iaMenii pciiuftiti.fn.
quando nv
corpons
6.:
cernum.t
quodjcv
luxq
panis
qucm ego dabo caro mea cft pro mundi
nis fuidifci|
didir, 8cqt'
;
fu(cepcrat,tunntcrtDe e. uenil mors vt mcrtom tolleret, datuita in refurredtione, diflin.*. lic .V aliis credentibus in fe. Chriftus
&c.
oia.
d EgofHmpanisuiu.Ttttres ue. Manna dc quo fupcrbitis,pa trib. murmuratorib. quorum eltis filii murmurando non
iuit panisvitc,
quia non lntellexerunrineo fpualemcibum.fic&vosqui meauditis, nofpir.rualirerinielligiiis. VixitautMoyiesck: aliieJedtidemanna.quia fpiritualirer r.unducauerunt.Sic&qui modo verba mea fpuahteracci
panisuiu. Ecce (acramentum verbis
tegit,vt
lllius
pfum Deopatri obtulit in ara crucis, Vams a>ic Theophyl. Attendequod panis in myftc aflumiturnon lolum figuram gciir carnisChrifti feveracaro Chrifti noncnim dixitpanisquemea figuram carnis mca: gerit,fed caro mea eft.Tranlm autemincnarrabihbus verbis ifte panisperrayftka nedi&ionem bi habitationem ipiritus fanQi ni c:|
Chrifti Sed quare non videmus carnem ? Qma fi c, deretur, horrornosineius alTumptioneiiuiadcrcr. ocnoftrae inflrmiraiicondelcendatur talis nobis vil myfticus cibus fecundum quod nottra; cofuetudini
.
fmnt.Egofum verbis uda:i 6.etaliquidifcipuli non credentes
ma-
gis lcandalizentur,c humilesapoftoli humilitercredentcs probentur, vnde Petrus.Veiba vitae xternae habe.
petcbat.
NICOLAVS DE LYRA
I
Eteruntomnesdociblles Dci.Id e(l,doftia

/<*.<.
Deo.Sententia
a
inim hu/us diai

jr
4.</.Po.omnes fi.tuos doctos
domino.
Etdiuditurinduaspartesyauiacircabocprimoponiturdi Chu,fecundb,exponttHr,quiayidtbatur cbfcurajbu audientes Vnma in duas,qmaprimo oflenditur propojitii
Htcre.i.e.Dabo-pobispaflorcsiuxtacormeM)& pafccntvosfcie
a eademfcntentia cum illa qute bic faluatore ex non femper allegauerunt fcriptuapofioli primWur Chriflus enim ramde verboadverbutHyfedfufecittisacciperefentetiam.Cuiuiautia
cfl
& doQrina.F.t
&
probaturquoddamfuppofttu.ibi^Qiw manducat.Pr quia primo faluator docet b uius facrameti qnalitate,fec::

ticccjJitatCyibi.LitigabantJertio eius veri:atem,:
ttm
diuina injpiratto ailendit dicens. efiicacis ftt
3 Omnis qui.Trtdtclas injpiraiionss percipiendo.

3 Etdidicit.E<M/et/eMfio. 4 Vcnitad me.'Perfidemformataminpr<sfenti,& pergloriamin Deus pater docet hominemnon apparendo vijibilifuturo. Etquia ter ftcut homo,vel ftcttt angelus bi corpore ab eo moto, velficut Dei
filius
ckc.Crctprimufciendii^ quodinfacrameto eu ipfum verbum incantatu,&- idco oflendens qualir.: menti quatuor tangit.Trimum ejt ittud quo i ejt tb /jctji
tumfciticet Jpecies panis,cum
buiusjacramenti,qui
ejt ipje
r.Er [->a.nis.9ect,nd Chrtjius facerdos fumus.

>iic
tem qui eil minitier
htttus facramenti
tatumoiumprtfm
quifa
corporeftbi vnito ideo fequitur.
in perpria perfona,fid inperfona ( hrifli in alvs aut. vtitur minifter verb sfuis,vcl verbis ecd J'is.\
5 d patre.Tôtandumfluodpcr hanc diUionem quifquam, potefl intelli nullm homo ante Clmflum %i natura hwmna,& ficverum efl, quod
yidtt patnm,niftforte in
Non quia patrem,&c. Sclicet filius,quia natttraliter procedit

quodam raptu,ftcut Moyfes.Jed talis
uijio
quemfacity vt in baptifuopatet,cnm dicitur.Ego baprizo in facramento eucharijii/folum refert verba CbriRi,cum i Qui pridie qua patctttui,&c.Etfequunturpo!iea vntt
ftt
coifecratione
effic
etia %
ab inflantifua conceptionis vidit diuinam ejfemimper moium habitus permanentis, vtensfenfib. corports.ii autem per iy quifquam,cxcluditur omnis creatura,flc in naturam ,&de tetligitur,qnod fequitur de fiiio fecundum diuinam Dto per hoc autcm quod "pifione ctimprckenfionistfud compctit foli
fton erutftmilis viftoni Chrifli^qui
da.bo.Tertium
eii res
&
ftgnificata
& hoc notatur cum diatur.QufX vcrum & conteta

fcilicet
i
Chrifti,cum dicitur.Qzxo
flinguitur contra
ftt
m ea efi. Et
animam & fanguinem quia tkctfub fpeat
accipitur hic caro p
anima,& fanguts,hoc tamcn nb efl ex virtutt j.u raniiti. cocomitantia reali, (icut ipfadiuinius.Quartum
&
non excluditur patcr wljpintufeft vnafimplex vifio . Diliio enim exciuftua addita finQusyquorum yni perlon* rcjpetlu termim eflentia 'is , non exclu dit aliam pcrfona
ditlio excluftua ibt adiungitur filto
tafed tantum fignificatafalicet corpus Chrislt myltuunt,n iungitur capittper charttatem.Hoc autemfacramcnt cramentum amoris ideo dicitur.
Promun. Sicutenim vitanaturaUs eslinmembr.s ,c uoi vniuntur capiti d motu, quo recipiunt influentiafenjus Jidclib.qui funt mmibra Chrifli vita fpirituafis cbferuatuw vniuntur capiti Cbrifio per Jacrann ntum amoris.Cbftder.. quod benedicit,mundi quia alia facramenta Jotum fjicmni if rtd
ptditfufms dedaratur i.SentenVarum. 6 amcn dico VObiS. B^cpreJJa ludxoru murmuratione fil uator reddit caufam eius quoddixcrat.ilgo fum pa.&c. Qua/ifatisfaciens eorum qu&slioni.HLt quod ittud diclum ftt verum arguit.lt-
Amen
&
le eft
de calo defcendms , 17/ potcd prxfcruare veruspanis vit* a mortc dare vitam ttternam caieftem , taiis panis e(i ncrbum incarnatum y non autcmpanis datm d Moyfein deja ta>qvia omncs,q manducauerunt ex itio mortuifunt ergo,&c.& loc ri:, quoddicitur
&
&
&
n pientis folus.n.btiptiâtus recipit gratia bapiijmatcm cramentum atit e uchartili nonfotumproficitjac rdotifutne
&
fci
Amcn amen dico vobis,cV:c.Ter fidemformatam.

rânis
7 Habet uitam a:tcrnaro.C<e virtv.atitcringraiix continetur. Ulia litera patet ex ditlis. 8 Et quem,&:c. Toflquaegitdepanejpirituali quiefl ver
bum,hic ccnfcquenur agit depanejpirituali ,qui
ejt Jdcramentum.
etiamtotiecclefu,CT qnia euchariflia non tantum eflfacramentum,fed eft ecclefi. Jicium inquantum continet Chnflum pajfum,& ideoproficit bus Chrifli fidelib. Si autem fumatur atiomodo ftcuta laiu
iltis
qui Juntin purgatorio. Cuiusrat
IDIC fl>H
prvficitfolumfumcntiquiaofficiumeius nonefloferrefacriji
fcdtan:umfumere facramentum.
tl-
'
jU
.
ift.
ilch
! oannis loannis
Cap, VI.
h]i
D
' '
Avcv sTiNvs.Qnc.iperetcarccpdixirp nem,car Ji>Norunt aut fidelescorpu^ Chriftus,fi corpus Chrifli J non ne?liganr,fiantcorpusChriftifivoIuntviuercde
?
9-
nealtaris,&:benedicut, feaqu.Truntquomodofiatin vita xternam,cum gdam ad mortem,vt dicit Apoftolus. Sigs Cori n comeditinaltancum haccomeftionedequaagit hic, C u,f" enim Chrifti non viuitnifi cor- eum fideoperate&:dilecT:ione,hiccomeditin vitam etcrDe fpiritu fpicu ChJfti: ChriftirNunquidenim corpusmeum viuitdc fpiritu nam.Si quis veroaliter , in moitem p. c Caroenim. Vere Hunc panem |J a Quiaufque modonon fecitmentionera de fumptione'facra-nentia'tatij. viuctanima &: corHonit Apoftolus
S:ns:Vnuscorpus
jjpjlti
fumus.
O Sa-
cmctiim
o
vita.fLitigabantergo Iudaziadinuicemdicentes: Qudmodopoteilhic nobis carnemiuam dare ad manducandum?

i
pusexhocciboquia caromea. vereelicibus.
pieratis?
Et
fi
fgnoKtii quis modus
fit
dandi uel manducandi tamen
nifi.
Qui
folusfacit
*num
vnitatis?6
vimIu charitatis? Qi vult viuercacce u:credat, incor-
Dixit ergo
ueritis
a
eis
kfus
rilii
Amcn amen dicd vobis, niii manducabiberitis
carnem
hominis,&.
Sine hacuita poteft habeii t roporalis f-d nona:terna. Ilêreot,? i.d citiigi'en',fuo i.t.Qui mandu.car.
eiusfanguinem,non
b
immortales, vtnequxe.urient neque fitient, ahus cibus

fi
Neauta.n dehac uitaimel3
Metur vt viuifice-
W
3
thabebitisvitam mvobis. tQui manducatmeamcarnem,

a
hoc non preftat,etia in eo hoc appetad

tbeccT.
dili.
Secundum
îftmanducauerivthirnem, &c.
n nequis puet manducatit*tn o
fpiritum.pec car> eiua fraujabiturta fuocecnpore. mon corpore.

>
Hoc
dicit
tur.
stinvs. Hunc
(o-
o^bibitmeumfanguinemjha^betvitamarternamêgoreId a Toctetas
efl,
Qui mandu. lam exponit quomodo

5
2.c.
fanctorum.vbi pax
i< unitss erit perfccra.
fiat
quod
dixit
&
_ iiuiitat
dcfmin.
ciim&potum
fufcitabo
eum
in nouiilimodic.
Caro enim
vuit intei 0/0" ^. ciatem vult intel- c d bus, c* ianguismeus vere eitporus. Quimanducarmcam corpotis "jre Hoc eft (ignum manduearionis.iiii eduntaccedfnio rrmbrorumh'oru, ad meam cainera, qui non leliocjuuntonitatem.
&
mea vere eftci- 6 quid fir manducare 7 carnem , &c bibete

fa nguinem,hoc cft manere in Chnfto,
in fe
a
qncieft
ecclefia in
carnem,8c" bibit
Sicuiuet qui
ca t St
pde(rinatis,quod
meum fanguinem,in me ma net, & ego in

ego uni ut.uiuit ex me.
fic .t
il
& Chnftum habere

manente. Qui
homo uiuo
Hifaclumeftckin
v.
proptcr pattem uiuumc:
utiior./ic
qui
me ma
,
dn
iii
atis& iuftifica
is
lo.Sicut mifit
-
q>dfactum
eft&
me viuens r pater, & ego viuo propter patre r

- '
&
* *
vero non manet in Chrifto, &: inquo

I0 n
fiet.n glorifi-
quimanducatmejCkipfeviuerproprerme.Hiceitpanisqui Non ficmo

ficutpattesueltri indeferto man'na,& mortui funt!
ienturtnanimaqui mece-leftempanemdignemanducJnt
nonmanducatfpiri12 tUaliter,&!
llC
:s,quodnunceft g
fietin re. rpe,
faCra-
Hu-
^reifacramentum :ft, vnitatis cortis

j
de c?Io defcendit, no iicuc maducauerut 4 patres veitri manna
mentum
ralitcr
fibi
fumic
14 in iudicium corpoe
Sicut miftt
Chrifti, alibi )tidie,ahbi ccrtis diebus
fit,
& fumitur aliis in vita aliis

eft in vi-
uens pater
& ego uiuo propter patrem, & qui manducat me. Me

&
me
vi-
imortcm.Res veto huius facramentiomnibus

;
jmentibus,nulli ad morte,id eft,vnitas ianclorum.Vn his rebus comendatur,que ex mul L:otpus &: languis vnum rediguntur,vt ex multisgranis vnus panis fir, jin S:x multis acinis vinum confimt.
inde eft vt ad a;qualcm fibi mifit,id eft,hominem fecir, eum referam vitam meam quafi ad maiorem. f Etipfe ui.Vt viuam ex patre.mea exinanitio facit, vt ho
QKJm^^c^wfaOT.Exponutquidaianctidccomeftione
moviuatexme,participatiotacitqujememanducat. g Hiceftpanis.Et ita conftat,quod hic eft uere panis de ce lo,no manna,quiaillud manducantespatresvobisfimiles
mortui
NICOLAVS DELYRA.
Litiga,r/it- c infequenter
t
t
6
7
Et ego tcVtparticipatio huius yiu adcorpus per anlmam
oftenditur buitts facramenti necefJt-
deriuetur.
\id&ithim rndrs prxdifiaverba Cbrijiiaudientes, teputabat

n'iti!ia-&
impoffibiliaftdeo oftcndit neccffitatcm
kuiusfacrame
icm,
N\f\mznducauerius.Sicuteniminvitacorporali cibusefl
\ttuad vitam conferuand^m,ita in vita fptrituali hoc facra ''tume{lneccffar'uim,qiiia efi vite fpiritualis conferuatittum,quia
Caro enim mea.H/c ofleditur huius facrameti veritas.ChrU enim frequenter parabolice difcipulis fuis loquebatur, *& ideo ne crederent,quod caro eius contineretur infacramcnto euchariftie tantummodo (icnt infigno,idto hoc remouet, di. Caro mea vere. eodem modo efl de Quiahic fumitur realiter,& non figuratiue,
flus
&
ubxftifmus
cfi
quxdam fpiritualis gencratio y ita
euchariflia efl
etia saguine fub fpecie viniideofubdtt.Et fanguis meus. Dicitur Caro Chriili vere cibus,&fanguis eius vere potus , quia reficiunt
fpiricualis nutritio.
animam qutt esl immortalis.Ctbus autem

boc facramenexbibendum,fed tantumhcc mo
efl corruptibile.
corporalis
tantum reficit
biberitis cius.Tônell intelligendum,qHod

i
xfnb vtraquefpecie fit fidelibus

'
'faerdotefumendumlicet in primittua ecclefia populus fub '"<{efpecie communicaret,tamen poflea prouide ordinatum efi t
communicetfub fpecic vini,proptcr periculum effnftonis,&
'
'ion
[pfeiepanis accipitur
quodammodo fanguisjnquantum
ibi
corpus quod 8 Quimandu.Hicprobatquoddamfuppofitum. dixeratenim quod manducatio carais eius dat vitam,iflud probat hic, quia illud pcrcp aliquis vnitur principio viuificatiuo,illud dat vita,hoc patet in vita corporali,per hoc autem facramentum homo vnitur Chriflo qui ett principium vitttfpir'ttualis,er<io &c.& hoc efi quod dkitur
:r,vr pradicltm efl,quia fub vtraque fpccie efl totus Chri rtamen alitcr.Quia fub fpecie panis cft vera caro Cbri f'xtrtutefacramcnti,cteraverofunt ibi ex concomitantia.
&
Qui man.carnem,&: bi.&:c./rf efi vnitur mihi.

9
10
11
Et ego in il.Qww per charitatem amans eft in amato

Sicut mifit
& econ
uerfo.
">dcm
c ' "r*
-
fanguis Cbrifli ex vifacramenti, ex concomitantia.Tôtendum quod ex hoc quo d dicitur hic.
modofub fpecie vini
eft
mandu.&c.Dicwnt Gr&i i,qucd hoc facramentum N lf>tatis,quodpueris debct dari ftcut

fi
etttantte
V ' infumente
<m
jj
baptifmus ,quod eflfalfum, hoc facramcntum requiritur aclualis deuotio re non funt in pt>eris,& idco verbum quod importat pr<e
&
"n i<mmodo inteltigitur de adultis,quibusnece(iarium efl dutem hocfacran.entum eucharislia accipere, faltcm in voto,
me vi.pa.QNr eft vitaper effentiam. viuo,&:c. Fi//j enim inquatu homo uiuitpropterpa Etego lrem,fed aliter quiafecundum q, Beusuiuitpropter patrem inquatum procedit ab eo,accipit tamen eandcm uita quam habct pater.Se cttndum uero quod homo, uiuit p)opter patrcm inquantum unitur a fuppofito procedenti patre,quatn unionem concomitatur plcnitw dogratitt,qu<e cfl fpiritualis uita,& eodem modo nos,'nquantuper facramentum eucbarijii<e mimur Deo, uiu mus fpiritualiter,tamen
eius ttnic efl realis in unitate fuppoftti, noflra
fi^poffithaberiinre.
Qui man.Hic confeqnenter oflendhur buius facrcmenti

'<}U
efi
vtili
fum
12
efl
perfidem & dilcc7ionem,& hoc
efl
autem unio apud ipquod dicitur.

principio fpi
9n'yjic
augmitatioo in vitafpirituali. Sicut cibus corporalis no onodo muirit conferuat vitx,fed deducit adperfetla quanti
&
Ef qui mandti.&:c.Qi4/>er hoc coniungitttr
hocfacramentum perducit homtnem ad confummationem
'Carnem
fnuer
i
qua eflgloria <zterna,& hoc efi quod dicitur.
meam.
Qui mandu
uifum efl. !deo confcquenter concludit effe uerum il lud de quo murnturabant Iud<ei tanquam defalfo. Hic eft panis qui de ccelo defcen. Quia caro Chrifliin i j
ritualis uite,ut
Wontantumfacrametaliter,fedetiayifpiri.
hoc pane contenta uirtutefpirituffanclifuitformata.
percipiens rffcclumfacramcntt.
14
N6 ficut maducauerunt patres veftri manna,& motv

Tomus
v.
Habct vi. Huia habet Deum inhe.bita.tem, qni cfi vita <ttema.
iu\\\.Et idco nonfuit vere cibus calcftis,fed taniu figura eius,quia
Etego
N.
U3)
(jloCord.&: Nicolai de Lyra.

homoq vitamnohebat
,
113
D
qualiterpoi
.-
roortoi Lintin.Tternu,hGcpane
manJuca-.sviuctinacternum.Supradixerat.jso/i/>.tw Hicideit hliushominisad n ideclodclccndit. Hicdicit. dciccn. n cuius carnis inuito,eit ilk paoifi qui dc ca-lo ergoiJcmcil filiushominiscctilusDci.
a
Af*/'frio.Multi r r*-c
1
.
imaginari.Oportctaiucmnonitaindicare,fcdomniai/ iteriainterioribusoculis,infpiccr.' quod lempet e

tualiter audire. Carnalcvcroer.it dubitare
nobis carnem dare manducare? quid igitur.no cft vera 10? imovtique. QuidiûuvM^Caroncnprodefiqm Nun de u
In
Sedpotmt.
mequi fum
uita.
dicit,
.edciu
a<fa
^f^JffiS
carncmquaindutus
< aticcisdirtributuru promitterettôa
-
viuenn actcrnu Cmortui funt.Qui mauducat hunc pancm, . y\ xc dixic iniynae;ofra,doccnsinCapnarnaum Mulncrgo Jcideo
H aj ergo inmi
c
qui carnalirer
1
picbatquatdicc
tur.
Sapiuut f.cun
umca.nem,
BUMCucar,
am
cfle
putanr,
i audicntcscxdifcipulisciusdixcrunt. DiiTUsefthicfcrriio, lurntur. 4 &c. M.e.ant.utab illo non Quiafi. Bi.bediic Q.ijmmh.l:
111
&
Vtrha qus
Quibii'-
cibum hominu, humanam carncm

vt
darct,
quispotcitcumaudircPScicnsautcmlciusapudiemccipfuni dixitcis: rioc vos quiamurmurarentdenocdi.cipuhcius,

Quiadixidecarncmea&fanguin
.
manducandum
manerc
aliquis
IV
elfe,
7
8
&mcinipfo,Vt|i
TraS.
7->
b DurHsefi.Avcv JTI S V S, Sicopor*

minibusnonintelligctctur, fcdlecrctu Dei vcilbis tegcretur d
tem
fcandalizactSierôvidericisrilium hominisaicendentem b ter.a

c
1. tebat dici vr ab ho- C
lom.y. T Maich.
loqmtur. Quiauerbum&homo unu. t(t Ch.inui.dicitur in eaeoeflcdumin d P.o himIIcAi. ueco.um q a t b.b.fpiriinm.uiuic. qui. cum c.ne quamod
.
l)e:
d.x.
9 inChrifto tnmtfc IO [irlim, &! C.i
vb, cracprius.t
fumquiiam.Jrc.
'
Spiritits
etcqm
viuificaccaro
ci 1
non
t
1.'.
h a:
S-
lnrcfpi.-i.ali.e. (unt intelligc.ida,& uiuificant.fednon
qui cnnaliteraccip
undc fUJ d
nrrjdcltjj
t.Sfd
^X
;.:/-,:
V
.
Vr J
j
autm
(\
x c h ar
..
i.u.x:.g-
(ccretum Dci mtentosdcbetracerc,no
c aducrlos. * fMjtth. t Jifrgo.Sufpendi- i 14. d. Mar.14. turoratio. Q^Tunc

.1.
quidquam. VerbaquxeeolocutusiumvobiSjipincusckvica^ 15 X r ,J r L ~ n.ab lf5 runc.Scdiuntquidaexvobisquinoncrcdunr.bcicbat.

,
.17
|
eit, chantasaa m
Ipirttu
fp i r i t us
,
ficat
qui comp.12
;-
membra non
rata.
intelligetisquodno
tta. 7-b.
itnw if
70.
codc modo quo putatis erogo corpus, Sc quod ha:c gratia morfib.non ofumitur, icd fpirituali gratia me iilis dando,
Chrt.s osto mv
ab
s.Idefr,fpintualiafunt,n
u
bentiacarnale,nequeconfequcntiam naturalem,k\i
ta lunr
foluit quod ip ipibsin cotpus meum conucrto,hinc plane
omni
tali
ncceflitatc
qux in
terra,& a
leg
los moucrat,putabat.n.quod corpus diftribueret,illc dicit in ccelum fe afcenfurum vtique integrum. Quid ergo te-
hic yofiMe iunt.
A Avgvstinvs.
Siintellexifti fpirittuliter,
I
nendum
fit,apcrte fubdif.
d Spiritus efl qui viuifi.Cato ficut intelligitis,ficut qux in macclloemitur,ficutaliuscibusnonprodeft, ipfatamen vas fpintus, quiin cafalutemoperatur multum prodeft, ficut iola fcicntia inflat , ipfa tamen non cft mala , fcd per
charitatem Avcv
ardificat.
s
tus
tus&uitatibi funt,fiintellexifticarnalitcr,eiiam uita tibi lunt, fedtibinon funt. Dixinn.
&
hic domintim commend.iffe in manducatione car ut in illo maneamus, & potationc fanguinis fui, hoc autem quid facit, nifi charitas nobis, autem diftula eft in cordibus noitris per S;
&
(.
*
i
n v
s.
Carnem quippc fic intellexetunt,

,
fanclum ,quidatuseftnobis, ergo Sphitus

ficar.
cfl
i.
Corin
U.2.
quombdo ft Ciirysostomvs. Qiiod dixit tale eft fpiritual ter oportet ca qua: de me funt, audire, qui autem carnaliteraudit,nihilproficit. Eftautemcarnaliterinrell igcnihil plus re,fimpliciter ea quae propofita funt uidere ,
in cidauerc dilaniatur.
Sed funt cjuidamcxrobit qui noncredunt. Sciehat Nificredide. initioleftis,quic([en' y &c. Piopheca.
C
Trac.27 in lo.t 9
&
intelligetis,perfidemcopulamur,perintcllcclum
li
camur.
imaginari,
Hom.45
in lo.t.j
NICOLAVS DE LYRA.
vitam fpiritualem non conferebat.fedeam dari in facramento promne delec~lamentum,vt habe figurabat,quia erga deuotos babebat tur Sap.l 6.c.Tanem paratu pnefiitijii eis babentem omne deletla-
rati,Jecunduponitur,ibi.Spkityiscil
qui viuificat
'
mentum.Malis antem bomin bus

.
erat infipidus,vnde dicebant

viite fpiritualis folatium,
7û
in-
de quo fcandaliTgti erat,erat quod dixerat.Dc fcend oftendit quod non debebant fcandaii%ari, prxdicens q, cum inpoRerumin celumpropria virtute reuerti.Et bant admirari,fi dixcrat fe de cclo originar , quiaquslibetr
ier;2i;6.Nauieatanima noftrafuperciboiftoleuiffimo.
Sic eucbarijtia digne fumetibus
1
&
&
fuumlocumreucrtiturt&hocefi quod dicitur, Scittti nutcr

fus,&:c./rf efi,abfque aliofibi nunciante. 5 Quia mur.Jî<J dixcratfe decelo defcendijie.
C-
digne fumentibus udiciumcil ldeo fequitur .
Qui manducathuncpanem. &c.
Digne, viuetinxter-
num./cN7j/rMr. 2 Hxc dixit in fynagoga. Qu<e eillocus communis, vbiludai conueniunt.
9 Dixit c\%.V epritnens eorum murmurationcm iniujtatn. 10 Hoc VOS. Sine ratione.
K
1 1
Siergo
videritis
filiumhomi.^mpifr/?,//ro^/'j
e\
->j
Doces in Capharnaum.QH. erat metropolis Galilcx, hoc 3 addit Euangelijla Cbri\U prxdifla,ad oftendcndum
poilverba
Cbriftus in palam docebat,ficut habens doftrinam nofufanam fpeclam. 4 Multi er go audientes ex difcipulis eius: Tofita dcftrina
&
quod
dlcat,quia hoc videbitis,non debetis fcandalfzari dc hoc illi enim ajcei qui Cbrifio credentes cum co permanjerunt , eius boc viderunt,vtpatet ^ft,. i.a.
nt
12
iicet,
CbriJti,bic\confcqucnter exprmitw,& primo ponitur eius expofttio fecundo ex hoc oftenditur aliquorum rtprobatio aliorum confirDiuiHo. matio,ibi.Ex hoc multi.Tnwa in duas, quia primo ponii expofi tionisoccafiofecundoipfaexpofttio,ibi.Sdcnsintcm Iefus. Oc caf/o autem expofitionis fuit,quia multi ludaorum fuerunt verba c,}r 'fl' {a erenon otentes ro t ' r f I<ll*>ificredulitatemP p P
&
iai ipfi intelligebat boc acjidaretur in propriafpecie,ficut vel venditu r in macello, quod efi borribite . ideo tallit bunc i>
6
13
Spiritus ert.Hir exponit fecundum ie quo murmurabl /fl* "f quia dixerat carnemfuam efjc cibum necejfariumadf*i
ftum,diccns.Sy>intus.iluafi dicai,verba qua dixifpiritn
fnm babent,&fic viuificant.
Caro non. Quia caro Chrisli manducata eo modo qu
Durum
dicnur
duplicitcr
Dixerunt.Duruseft hic lcrmo.Incorporalibusdicitnrali vcl quid durum duplici de cauja,vel quia non defacili
5
gcbant,non effet vtilii,fed magis borribilis: Ideo Jequitur. erba qnx.De carne mea manducanda. 14 1 5 Spintus &c \i.Quia Jpiritualem habent intelleftu,ncc
li
penetrabilc,
quia
minem purum efjeputubant.ldcojcqnitur. 6 Lt quis.^nr/i cfi.

ditat,blajpbcmia
vcl , quia ab intctleclu non penctratur,vclquia dijplicet votiitati.Vtroque modo fermo Cbrifli crat cis durus,quia eius verbanoninttllige bant t bo* difplictba t eis,quod tanta de fe dicebat,co
refijiit
taftui.Sic infpirituaiibus
dichuraliquiddurum
quia funt a fp.ritufantl 0. Ifta tamenfpiritualitas nonefifica mod< da,quia caro Chniiifit injuramento eucbariftU tantu
in figno,vt
tpic
cut
:<m
&
quod ipjum
Sciensautc iefus apud lemcti j ium.Hicponitur doftrimt CbnJ. 1 txpofitto.quatum ad duo.de qmbus attdictes erantfcandati
^dti,
dixeruvt aliqui hxretici,quia cft ibi reaiiter, >' a eft.Jcd quia manducatur caro Cbnftiin hocfncramento quod piri comedi ur, tuali modoyinquantum fpecies vifibiles atteruntur cx virtute Dei carni vnita reficitur. fpiritus Sed (hnt,CvC.qui, Quaji dicat, propter hoc intelligc non \6
&
17
&
pofiunt.
Sciebat.O
ia
tanauam Deusfciebat occulta cordium.
UU
,
loannis
a
y/> mdlturus. eflent credetes,& T Qialudas interfca a initio Ielus,qui noncredunt.

a
f
Aro,'ioli qui
Cap. VI.
ncn
fiintfcanJaUzatf.
11}
quis traditurus efTec
eum.
da:atoS
recedir
Qîquidam
/ecmanet ad
,
infi-
Et dicebat:Propterea dixi vobis.cpia nemo poteft venire ad

a
fcandalizabitur, habet confolationem in eo , cxcuiusdiclo multi fcandali-
di-dum,quem nec necaperteo- c me,nifi fuerit ei f,l,

fteiit
i
,
Nonpauci,quiuidebantur&nor> urre fuerntdifcipuli.
datum a
vt
omnes
vnus
patre
tmant
pe
dum
NonpoflChiirtum.fedpoft Sathanam. Vtpratcili non iam curnilio erant, nec ulua rcdeunte.
meo.Ex hoc multi dricipulo-
zatifunf,quihocfecit vruhi eiietexem
rum eius abierunt t re^tro^&fiam non cum illo ambulabant.

a
plum. d "h{onne ego

dec. <&c.
5
uos dno
Qîa ludai corpote
r<
mnfiit{__od
a-
tem iam fiiebatdominus
Duodecim
aliis
polt apetuit.
itrtadme, nijj fueda. &c. Caulam.

\t
Dixit ergo Ielus ad duddecim:
ue quidam non tmt lubdit: Qiiia

,
n0
c't
Deo
da-
vultis abire? 6 fi qui permanet, a Vnus pro'omnii>..s. b Similis tibi. Cum iion fit. 7 ludas indepeut Ele ReiponditergoeiSimdnPetrus.Ddminead quem lbimus? 8 gir vndecun ad per *> In mnillr fone a N. n fla te eundum. S.u a cotpoti* & fanguinis tui promanendum , elt*it c aaietis uitam. Ptruseltcrcdcrc &pofl cognofccre. 9
Nunquid ocVos
numerusucratuscfr
&
'
r
t.
4.
n.non eft hcunibusa lequa

tu ,rldes.
fi
Verba vite eterna:habes,8c noscredimus&cognouimus, & id>o m carneSc Lu >uin; tuo nondai n> cinta etei e. Caufa banjt
i.quia
o.1 .
io ludam
ii uina;
vt
ni/i
qnod
pr
eos-
pereuni di difpenlauo
\n
jj.
ppria
'x
fed a
Deo d quia x Ideft.vccaui.eleflior.e

ego
gfiaquafi.
- c "
lc
/joc.Nota ef-
imh Id e(t f illa, nua dicitur.Mulii vocau puci elafti. i 4 pleretur, vtensma- r: ex vobis vnus f diabolus elt? Oivos duodecim elegi, i$lo ad bonum , u| *t*kfa b t Filio.
tu esChriftus filius Oei."
Refpondir
eis Ieius
Nonne i^lurem mundi deorfum uem.

:
12 mifencordiaj
&
uteloqucndum tamen ex fcc fi

veis
tuis
IntertretatJrniemoiiafangiiinis.
cebat autem dc Iuda Simonis fcariorhis. Hic

turus eum.cum eflet vnus ex duodccim.
enim erat tradi
!6mah
nis
aliquis fcan-
17 j3 h.m.
Dei
vtuiHur ho-ad ma-
lor.
CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
itquistraditur.l3/<j./f/e&a
euentum futurorum contingen
ftne argumetis,rtrli luda: d principio fua vocationis d Chriftofue rit malus. Dicendii quod i>i hac qliione q efi de his qu& ttafcrndunt kumanam inuehigationem( tujit de occultis cordis humani ) /*
&
Etdicebat.^wMiorem afftrmationem prxdiftorum, 3 rOptereadi. VO.c\\3\a.Eandemenimfetetiam dixeratfup.lt ct, erba fint aliquatulum aha,idem.n.eft trabi dpatre quod fup. iarifidt apatre,quod bic ponit.lpfe autl fciebat ifios qui oauebatur,nb efte pdeilinatos ab dttemo,nec traSios a patre. x hocm uki.Hic ex predidis conduditur aliquoru obfiwatio
i
\i.
&
quod magis lonfunU ?ciedum igitur quoddicit îug.qnod ta das aprincipiofux eltftionls fuit malut eleftus tamen eft a doming ad apo(iotatii,vt pct eius malitiam dr proditione perHceretur Chri fti myslerium. Quia ftcutiniquimale vtuntur bonis operib. Dei,fte
facrAjcriptura
confimilibus qiiionihus, tenendum
tft illud
eil
&
rationi.
& Deus bene vtiturmalis operibns hominu,& ideo quauis luiat

ma 'o bene vfus eft
<dd:t
fuerit pe(fimus,tamen eius
no cft intelligendn per apoftafij,cum dicitur;Ex hoc.Hoc *f/ de ji.dijcipnlu,quia ifti Chrijio adbafrrut>fed i.apojiclis
ilo
i
boc conuenit
fiolatii fed
cum îugfed
Chriftus. Bcda aut in ludas no fuit eleftus ai apoquid
alujeqnebantur ipfum adauiiendu eius dotlrina,
& de
iftis
alyx i.f catus rft tamen cu eis,vt pt r fditionis ei*s ujfi ciu Chrifius operaretnr filutbbumani {eneris, Sed vtrumq; ijiorit
ri 5
iretroctJjerunt.Et cvnfequenter per oppojitumoilenditur alio nfimatip cum dicitu r.
videturcontratonem ejfetfacram fcripturam . Dijiributio emm bonorum rtfpicit iuslttiam commutatiuam^vt habetur $ Eticho.vc
.
Dixit
ergo
lcl\is.stpoflolos. in
Nunqmd
ic.llonpetit quaft ignoras,fedvtofledat fe eis non
iete,quia ponit
eorum optione cum alus recedere.
Relponiiit
i ii
t
er.ô folu pro fe,fedpro omnibus, qa intereos pnncipalior,& in eius rtfponfione exprimitur maxima dileChnftum.cum dicitur.
nobis,pmpter que nmnia reliquimm. xtev.ldesl verba vite atern/c promifjiua indu
maioreil in virtute,& id, d non eil verifimile,quod Iudas vocatus fuerit ad honorem apofiol* tws,nifi tuncfuerit iuflus,velquia Chriflus tuc eu luftificauerit, vt effct tali honore dignus,ficut iujiificautt Mattbtcu qua'.io eu voca~ uit ad apoftolaitiyVt habetur.Mat.g.A. Itcm infr. j.b,dicu Cbnflus
i
alicui tato plas detur de honore,quato
Domtneadquem lbimus? Quaft dlcat^fimitl'tuiinuenire

>njlumus)tu folus fnfficis
de difcipulis fuis loquens adpatrtm.Q^tod dedifti rnihi cufiodiut,^ nemo periit ex eis,niftfiiius perditioms,& certii efi quai bie
loquii
(
l
Vetba vitae u ai eam Exprmitur etiam in eius refpbftone vcra cofejfio fidei
E.tnos.Q>/d credereprdtcedit intelligere.
&
de pcrditionc,quA efi per peccatum mortale,quia Iudas adbuc viucbat vita corporali,<& ftc videtur quod perierit pr.r peccatnm mor
inituur.
Qum\i.llHantum,ad humanitattm,in qux vnftus eft rex

'trios.
&
Chriftoperfidema Deo patre.Uuod aut adBcda,Iuda nb fmjfe vocatum ad apofiolatum, videtur effe cotra fcriptura.Mat.io.a.& Afar.j.c.vbinumerani illiqui vocatijunt
talf poflqua fuit datus
dit
Filins.Tâturalis eiinnatura
.
& potctia.Verutame quia Tetrus nimis iargerefpo

omnibus,nos credimus,quia nihil mali de alut cogita
quantum ad
deitatt
& per eonfequens tequa
-at
iicetpro
,ideo
Cbrittus cognitor occultoru eius refpoftone corrigit dices. Nonne.Ty on loquitur hic ie elellione d vitam &ternam,fed
ad apo(iolatum,& inter iltos enumeratur Iudas.lt em îft. i.d. q$ Matthias eitftus eft ad apoflotatum dc quo puaricatus fuerat ludas nullus autem puaricatur a ftatu in quo nofuerit.Ex quopttrtquod verc fuit uocatus ad apoftolatum.Vropter quod dicendum fecundu ad dignitate apoftolatus .& tuc fuit bo Chryfo.quodfait vocatus vocatio ad lalem dignitate rtfoicit pfentem iuftitia.Qôd nus,quia
tradendo Chrifium,no tbtradiatifti autpofteapeccauhprodedo ex fua vocatione nb fuewt in bono rbjirma vocationi,quia apoftoli ti.Quodpatetexcafu'Petri,quipoilfuci yocationf Chrifiunegauit. Mat|. * Et ideo fimiliter dicet.dum, quod licet ludas temporefuA vocatio
1
&
'
J
Apoflolatum.
Etexvo. ld eft,fr&uifus addiabohconfortium.Verutamcn

iixit
t,
dctetminatc
qms efjet illey nec apofloli tunc cognoueriit,fed
n
i
fleaquandopexeffcclum viderunt,&ideo illudquod fequitur, nejldeverbis Cbrifti,fed Euangelill* qui fcnpfit ifla po!l pafjio
i
nis fucritbonus ,tamen poftca Gbriftum prodendo ptccauh .Scicndu tamen,quod ex tunc maluserat quar.do Chriftus apoftolis di% h ver
Cbriflt dicens.
Dicebat autero. Scilicet, Cbriftus.
bc in hoc ca.contenta :Vnus ex vobis diabolus eft. Tamenfua matitia non erat apofiolis notafedfoli' Cbriilo quicognofat cerda.
Dcluda Simonisfcariotis.^rfti;jfej'er/Wfer/* ludt

fuit frater lacobi.
q
1
tam fuammalitiamd'xitingeneralt ipJoaudiente,netre densfuam matitia latere,ftne timore mala operaretur,non tamen di
Chrifiusi
Erat traditurus.
Quando
Cu eflet vnus.Vnncipalibus difcipulis Chrisli. Qutrii hic
Iefus protulit verbaprtmifja.
xit Jpeciali ,ne extunc inuerccundusfaftus peior efficercfur,fecun*
dum quod dicit Cbryfoftomm,
fm
*A
11
* N I-
'
cap.e.ffci dicitur inpoflil.iZt in ifto 'pafchate UJ in Ieruf.
non
fuit
daica nequicia. Et Theodorus ibidT: Quia enim Tudai eum perfequebatur,occafionem receffus accipiens lege exciufttjnnuens obferuat tibus,quod veritate adueniente ceffat omnisffgura,Cr quodlegibus
Cht /foftomus in hoc loco fic dicit,Qualitcr tghur nb afcldit

1
ad
nn fubuchur,ut Irvalia frfta perficret, & unde boctquia non erat
fiftrtpaulai im tnimfoluebat legetn occafionem actipitns d
Itt*
luitorum.Htc Tbeodorus. feftum Cbriftijci
daict
)laidcL OloE or d. & Nicolai de Lyra.

Capvt VII
0/1 hdc a> <ero.Dominus incarneraanens frcque
ns
i
Scenophegia fefttuiras tabernaculorom,quia mefe
mo
Galilcam ambulabar,vtcu imitari voletes dc viti) s ad virtutcs trafmigrare dilcat.quod illudxaad gentes Jafigurabat.Vel vtilliustcporisfanc"hde
tcr in
ludxi habitabant in tabcrnaculis, in memoua il inquibus patres eorum habitauerunt in deierto. c .Fra reseius. AAvov. Cum auditis,Fratiesdoi
vllam
.
m
T
inj
\%
Marixcogitateconlanguinitatem,noniterum
vcrbiDeitranfnum
cxpcclarent.
fj _
patie ' tOL.

in
C A
P
t
V T
VII
in Galilaram
i
Sicutenim
i/i
Calildi.
*B
E-
Lwrie DA
ludxa&Gali-
chroubipo!. corpus dominik<
fa.mOj Jxa rcgioncs funt uixa. Paleftinxprouincix fcd Iudxa dicra efl a tribu luda, nonta-
Oft harcaucem
ne
ambulabat Iefus
m
.
antencc
poftea
[<
Nontamtntimensquiahabet
eii obiici.tur Jjtibiii'
potcltaicm, fidinfirmis det cxcmpluru
tuusiacuit.Gcvi
non cnimvolebac
mcnlolu
Komimcabaaturluda bcncfi.iorum
Manx,necantct< in.Iudara tambulare.quia 2 pofteaquicqi Oci ociiuii Deuro.

3
illaregio
mda, icd&illaquam tri-
quam
thbus
quxrebant eum Iudxi inteificere. Eratautem

Idell.ubrinaiii
talcconcepir. i difci,
Vt&
orum conionftio
fiuc dedicatio.
qux
veri
d
laih n
j
bus BeniaminpolTidebat, ludea dicla d cft,quia cxtribulu-
in
proximo 1
dies feftus
ludarorum iccnophegia. Dixerunt 4

b
c
lciebanr,
lari
Confanguinci,* ileofiftidientcjcum. treduntineum.vtipfe.poltdceiidici:.
Huîanamfelotiam qusrrunt,&
vbi
ett
non
diuinis&rnon
fauore
<
ptinipatusgeoti:>,& ciuitasc
c
>i
put tegni
darcgesonebantur. aucemadeumfracreseius, Tranfi hinc,&vadeinlu dxam, 5 Galilxavcro dicitur e g 7(emo. Glo:: co quod lacleum po i vt&dilcipulituivideant operacuac]ua*facisNcmo quippe 6 iusc n ului, V io. si verefa<is velquiahacfacis ra facis, pulum,ideft,candi g fcondito fcd inocculto quidfacic&qua:ricipfein t palam efle.Si hxc fa~ dumdignat: >*a*cnim Grxce, Lattne eiuscre- 7 fccre, cis.manifeltaceipfummundo.Nequeenimfrattes vtabonjn jaUUeriS. lacdicitur. alcenfionis ,ad a v-Bien"
l
da-
ii
Corripiem cupido gloiix.
Offertt,telcieîoni>,6:
qucm
Inlud&aambulare.
dum.unpieta priai hutmlita ep flions.
]}
Tracig
jn iiun.
to.y.
it
A vg v.
ambulare
Sicau-
debant in eum.dicit ergo eis Iefus:Tempus

Glori* mjodi,quan
affeclatis.
meum nondum
Quia.
* A
t
T(WpUS v g v.ld c k
'
tem hoc dominus h

dixit,quafinonpofJct
aduenit,
inter
Iudcos,&: non occi* dia ludxis. Hanc
tempusautem veftrumiempercftparatum. mundus odiffe vos Me auce odic,cpa ego ceftimoniu potelc
a
Non
flX 1T1CX. qiiar
9 niammaltiti
'
uru8,
*
Et idco.
Jj5J t
J*
cnimpotentiaquan
douoluit,
ti
perhibeodeillo,quiaoperaeiusmala
func
Vds
aicendite ad
demon
Temous nondum
hoc
eft
,
"i ad
tei
I
r
itrauit,tcd infirmita
noftrxprxbebatexempIum.Noipteperdiderat potefta C te fcd noftram confolabatur fragilttatem. in hync Seceffitin Gal^lxam , quia nondum ad loc. crattempus.Vndevanureputabatin medio funt corum
crucls
& mortis. Tempus autem veftrum femperei!

etfi
tum,quia
vos femper
zelantes.
cum
Iudxis
non interficier
m,
ATheohpi.
eadem cum
illis
Sceno
pbegia.
manere,&: magis ipfos ad odium incitares. d Dier/e.Nonquod vnus,funt.n.feptem,fed
rewpwj.Ideononeftnunc tempus meum fed veff quia non fuhi amator mundi vt vos, (ed accufuor,
more eoru
non
audit vos
mundus fuos
falibs
teftes qui dicitis

2
quotquotlunt,quafivnusdicunturJ5D:nam feftiuitatem
mala,&:malabona.
Scenophegia
NICOLAVS DE LYRA.
Capvt VU.
\
tur hic fratres, quia erant de cognatione fua, qui ex
faftis th
ur.
Oft hxc autem.Po/ti/M*
dc nutrime' euangelifla cgit
to fpirituali collato filv\s<:brifli.bic confequentcr agit
bantreportaregloriammundanam.fecundum^fug. vnde feq Tranfi hinc.Hoc efr in Icrufalemmetropotim luiet. 5 6 Vt &: diia.SCCDubitabant enim de Chrifti miraculis, >
effent vcra,proptcr bocfiquitnr.
dedoclrina eis collata,quiaficut prediftumefl pater ducumentum. Et diuiditur debet filijs nutrimentum
&
in
duas,quia primo orlgo doftrin& Cbriflioflcnditurjccundb, ipfa dottrina ponitur ca.feq.ibi.lefas autem perrcxit. Trima in tres,
Neque enim fra.&:c. Et quia fuggerebant eimalim$ gloriam mundanam qu<erere,ideo recufauit,di. 8 Tempus meum,&c.W tfl,tcmpusglon& mcx manift\
7
quia poii rcfureftionem erat manifeilanda.
!i,
oftendit Euangclifla aptitudinemloci ad manifeftadum dottrine Cbrifti orginem, fecundb manifeflandi occaftonemjbhlu-
quUprimb
Tempusautem veftrum fempereftpa.Qiw/^''!

quneritis
5*
dxi autem q\ix.Tertib,manifeliatibnematlnalem.i ibiiR.cCpon' dit Iefus.Afc-4 doSrina.Circaprimii fciendum,quod locus aptus ad vbi ad di? prtdittam m.mifeflationem erat ciuitas Icrofolimitana, in boc loco cbueniebat populus,& ideo ad fe fefium
manifeflandum
inuitatur Cbriflus-.Et licet primb recufet,tamen finaliter confentit, rationabilher,ut videtur,& hoc efl quod dicitur.
glorixmundana quam
tatis
nunc efl
quia Iudxi magis
vacabam
inprincipio huUsfoim co'nuiuiis& Uticix inprinc o\

infr.pattbi
t<
I
fli,qnam in fine,quando Cbriflus iuit adfeflum, vt
Vi
dZifer.Tempus autem veftrum ,
&:c.
Quafi
vos dicat,
ito
,
&
1
Poft hec
autem ambulabat Iefus,&c.Doce</o
in
fynago
irefecnre,non aute ego inquantu homo,qui inimicos capitales propter boc feqoitur. 10 poteft. Quafi dicat,vos quigloriam mundanam qi
Non
i'
gis eorum.
homints mundanos aduerfarios non babctis.
Nonen
mvolebarinIudeâmbulare,&c.I/cefemfM/>o/
nocnmento, voluit tamenfe aliquando abfenta fet re ante tempus debitum paffionisfue,o(lendendo infe veritatem bu man<e natur*,& quod-lhitum erat fidclibus fuis aliquando perfeeffe inter eos fine
11 M.ezutcm odit.Qiti quttro gloriam Oei, per confceut boc e[i,q guo peccata mundanorum,qu<efunt ei contraria,
&
ar>-
&
i 'M
citur.
12
Et accipitur hic mundus non quatum ad creaturarum fitbfta \m quutimcmfugere. Erat aUtem,&c.fcenophe. Idefl/eftum ta.bernaculorum.Di fed quantum ad homminitm malitiam,ficut fnp.diftum eftl.a, per I citur autem a fcenos quod efi vmbraculum,Scpbagin quod efl come illux,Et mundus eum non cognouit. comedebant lud&i in umbraculis. 13 Vosafcendite,&:c. Idefl, ad principiumfolemnitatis ta rnt itre,quia -j.diebus 4 Dixetunt aute ad cu,&:c.7ô quod\effent filij MarU matris cnlorum,quia in principio magis vacabant homines epulis & *"citt,vt prxdiftum cfl,non quod inuitet eos ad talia ,fcd ofiend da, fut,neq; Ivfeph,vt alias dittum eft improbando errorem Heluidijfu
per Mat.i.c.Têc cognatifui,q erant ad apoiiolatu vocati,quia de dicitur hfr.quodfratres eius nondum cridcb.it in cum,fed dhTt iftis
tur
quidipfi quxrebant,quia tum^vtvifitmcfi.
Quiaego tcftimonfum perhibeo de illo, Ideji,
dtnido.
qu&mundana
funt adhuc fapicbai
\M
1
n, ji
1 1 r
b,
v
perfonalis
Tofi hxc
cutio ficut videturfuifle in propofito,

5
aute"
^c.Per hocofledit Chriftus,quod aliqua

locus
Tranfi binc
fe
do dandus cft irx
& ua.&c.liti loquebantur tanq hum.m i\6

quxreda,quodeftfalfum, jpptercpCh
maximc quado
p cuuo
eft
le-
riaeffetper
ii9
3
ioannis.
feftiui.tate
.Avgvstinvs. Qmdam. Ew.n.non ofcendam

adpaffioncmpertinercquynonin occidi eise, fed in pafchah,qua agnus
p
i
A
Pl
dieunt fcenoa-
folet,
crucem
hacautem qua?ftione cognofcere debe- Hom.48 banr.quoniam ha,-c citntia humanirnsnonerar neo, fed in loan. diuinitus,fed hoc ipfi nolebant reuelare fed iq fola admis.
,
Cap.VlL *C Ab
h r y
U40
,
k
b jJonmanlfeflefed qua{i,&c.T y
al
e.
Chriftus occultus
vel
rarioneftabanr. d I\cjpjndit eis.Mea dotlrina
hominis: noneilmca. Sed Dei.
nditinfeitmitaTe
in
Vel quia non

a b
eft
Vi
115
omnibus
il-
jouralibus latuit
modoeft maniq isnobis.Etquod a k

lai
fecundum.vbi quaritis humanam gloram.carnalia gaudii.non xrerna. Scilicet.pnmum Sirur uo- qusrens gloriam.quia tempus gloria: me* nondum eft , in quo erit c Vero. d Sciliiet primumu. Ifrcundum. mea fellmit,*.
c
verbum
ahcuius
eius
,
nullius fed
dottnna
.
diem feftum huncEgo enim t no

Humiiitatis.
aice
ndam ad diem
feltu
id eft
,
ipfe
vi
ndi
ir.exemplumeft malos:Qiiod
&c non pa loquitur te :tabhis quiquae

tc in t
,
iftum,quiarneum tempus nondumimpietum eft.H.rccum drxiflet f lpfe maniit in GaliLea. Vt autem afccnderunt frab
a
verbum eius non

:
dottrina
eft
fua,
:
ied eius a
Id
eft
olt.non ub
iil'
anonglonam.fed
falubritet
ocere.
Non
qiiircrs tauorem.
quodeft luni a meipib

5
quo eft Ego non

.
Et
poteftatis
treseiusjtuncckipieaftendit
a
addiemfeitum,non manifeuultis, id eft

,
ef
>uh
><
nafce derc cum f i
bus.unde dixit^Nonad hunc.quem

leftiukatis
primumuel
quiahocprofundum Vidit nOn OITineS intellefturOS
c Mirabantur Iudaii.
(ccundnmafccndtautemfoftinmiiio.fi
dedit
t Cnp. i.
(uC,
LVGVSTINVS.
mesquidem mira intur
ar tror
,
ftefed quaii in occulto.t ludau ergo cuia?rebanceum indie 6 confilium:SivismDehaccontentione.f iiitet.quia iiidam.iVc. 7 telllgere, Crede. HOC
quantum fed non
01 ens
tii
conuerteban
feitoj&dicebant.Vbielt ilIe?EtmurmurmuItumeratdeeo 8 in turba. Quidam enim dicebant,quia bonuseit, aliiautem 9

a
eft
mc
Eorumquidiccbantbonus
.
cft
Aiiipaiam Ch:iftum confitentes,
Si quis credit iiun ei, co ^ n01 Cet C dOCtri.

:
'
D
,
Etvndeadmira-^ ti< q iamultinoue" la binatus.quemlodu fueratedu-
dicebanr,non,fed feducit turbas

a
Nemd
ramen
&Mt
.
mea lamaurem ijmea. quebaturdeillo,proptermetumliuia?orum b Maxime feruents zelo uda-o urr. a Mediitisil diebus,id e!t,quartad'efefti.
na
i>
Qâ
t les
e;trnbantur
palam Jo-
nna
i2get
id eft
,
lntelli-
f libere.
afynagojam f.oebint.
quod doftn-
non
eft
s.Nunquameu
difcentem , lebant tamen de
rant
Sicut
nonroamf fteaicendit.nonpaUmdoctt,
,
fed
cafi lat n:cr.
I4i*AvOV!I1i
n v
s.
die
a
fefto
.
medianre
t
m
aicendit leius in
b
,
Vteniauotitateferiprurarum.
Omnes mirabanru fcdnon omnes
templum
:
6c
Videuirhoc
o\mettebantur.
iêiTecotrariumquod
dixit:
Tra. ij,. in loan.

toj>.
:difputanre,!egis
docebac
-
mirabantur Iudan
*i
dicentes
t
iiiuuja proferen monia |"'""* qux nemo pof- d
Quomodo
d d
cilTe.
Mea,
Sc
non
Incius edu ationefci bar
eum nunquam
i6mea
fet
.
Nam
Ifta
fi-dixif-
lj tera3
f lt c
rorerre 3 nifilegif
cum non
didiceric
Relpondic *
cis
do&rina
,
j7non
la
eft
mea
nul-
lemolegere, nifi
tat
didiciifet,&:
ideo mirabantur.
*Chrt-
Que eft ergo doftrina patiis,niii verbum
quajftio. patris? Ipfe ergo
eflet
(^Chiiftus
eum cx deuotionc-fita reputabant eumfamofum,& autenticu quod non oportebat exprimere nomen proprium,&io quantum ad ees se talis efi, fus eil. Vbi eft IWc.Quaft dkat,vbi eil ille qui tftntus
NICOLAVS DE LYRA.
l
venit inmedio Ego.n.&Cc.Scilicet,primum >vnde qmd poilea mentitus.Et ful/ditur caufa. lonmtatis,in alia die.non e[i doftrin* veritatis ,propter l
I
&
&facit totmiraculai
Quia tcmpus.Tempus.n.aptum
circa finem.
9
i
Etmurmurmultum.
o
Tropter contrarietatem opinionutn
j,
n veneratfaluator,no jic erat in prittcipio folemnitatit

i\rta,ficut
proptcr
de ideo.fabditur.
f
i
Quidam enim
dice.quia bo. uipprobaio eius dotlrinam

fedu.tur.EAr/;oc quodijl ab eo,patet quod maior
Hxccum dix.tx.c.âtioneprxdicla.
Vtautsm af.&:c.& iple afcendit. Seilicet.zd die feftum.
tamen cujn fratribus fuis,nec eadem die^hia
e/uar,
&miracula.
ii
Ahjautemdicebant,non,fed
7 ernacu!orum,non
ij
malignantes dkebant turbas

li ilii
effe feduilas
fuerut
adprimu diem illiusfefliuitatis^pfe aut uenit illuc
parsfccmdunumeru dicebat c ,n rarhm,quia erantprincipespopul

qui dicebant eumfeduclorem,vndefequitur.
I ie
vtpatebit infi-.Sicut.n.noluit effe inprincipio feiliuitatis
ne
f ribuffuis
malum perfuadetibus videreturfauere,fic no habutt
12
1 1
Nemo nmen,&c.Scilicet,inbonum.
\
i
mninofubtrabere, ne dpopulo dotlrinam ftlutis , fubtraheret, mvtnerat docere,modus autem venienditangitur, cum dicitur.
Propter metum iu.Scilicetjlloru de tribu Iuda,licet enim omnes depopulo aliquandb nominarentur ludxi,tame fpeciali modo
fic
Non man irette. ld
rjt,cum
magna comitiua , ne daret Iud<c:s
'ifionemniaioris inuidix.
occtdtandi
Sedqinfij&lc.i/j boe condefcendens fidclibus qui timore rnor erant.
ifiigrauius mouebatur contraChrifiunêo quod .nfcripturis Chriilus erat promiffus de tribu eoru ab eis ipft autem reputubat iflum GaliUum
nominatur illi de tribu Iuda,
&
iudei
l
zrzp.Toflquam euangelifla defcripfit aptitudinem tepo
extraneum,propter quod itfacerdotes repudiabant eu,ut dh itur in fine buius ca. 14 Iam autcm.Hicponiturfeciida cau[a,qux ei~i admiratio turbf
.
&
idmanifeiladum origineft doclrinefbic confequenter defcribit tfiwm manifeltationis dicl&.Et diuiditur in duas,fecundu duas
's
in doftrina Chrifli,&ideo debuit ofiedere vndeoriginaretur exccl

lentia,fuce dottrin&.Et
hoc ejl quod diciturlnm
autem
die, &:c.
huiuftnodimaniftslationis.Secudaponitur,ibi:lzm aut
Q iello.Pr/wri occafio fuit inuefiigatio

t>
hfwum
eius
ludteorum Cbriftu quxre. vt interficerenty alij aiit vt doaliqui eum quxrebant
Diesfcilus hic dicitur toiu tepus ittius folhvtatis,qu& durabatper fepte d es,& fic medium huiusfcili erat in quarto die.Et tunc.
;
fi
o,nderet,
f
deuote audirent,& ideo debuit apparere docert, ut mali nocere nonpoterant , nifi cp quantum permittebat.
&
it.n.feoccultando oflendit
:er
mfirmitatem humanitatis
lta confi-
imer inimicos apparendo ofiendit potentia deitatis. Debuit eftapparerepropter bonos,ut eius doclrinam originatam y d Deo
oi
Afcendit lefusin lemplum.QuiatbieJilocus aptus co munis fane dotlrine. \6 Et mirabantur Iudari.Pro^fer rem infolita. Credebant, enim ipfum ejfefilium Iofeph,& per confequens occupatum in labore corporali. Sciebant etiam ipfum no effe exercitatum in findio,& ta
1$
&
eum defidcrarent.Et hocefi q> dicitur.l\xdt\ eioquerebantcum in die fefto. Dp/j de caufa,vtdieJu e\i.
tderct,vt attentius
%
men videbant eum exceltentiffime docentt, legis prophetarmi\te ideo meritb mira'>antur,vnde tanta excel flimonia proferentem y lentia doCtrin* originabatur. Et hoc ejt dicitur;
&
&
quod
Et dicebant vbi eft illeri^w illiquiqucerebanteumex odio. <U inabantur enm nominareproprio nomine. Illi autem qui qrebat
hic hteras fcit,cum

1
non didice.
Quomodo
Reipondit
eis Icfus:Hic
cofequeter exprimitur
origo illius
eum
# dotlring
M
e[
ri
I{
jl
i^.
ionacquieuit , vtdaretnobis cxemplum talem glo n non qnaerendi.Verumtamen , quia propter hominii v ;badociiinaialutis noeftomittcda.qnartadiefeftiuita11 juz erat media,eo quod fepte Uiebus durabat feftu,
afcendit Iefus in ;templum, &: docebat populum, qui diebus pra?teritis intentus fuerat facnficijs Sc oblationibus cq fuetis.Et per hoc docuit prardicatores Euagelij,vt fecundii dictum fapientis tempus tacendi cofiderenr, Sc tempus lo qucdi.In lequentibus autem mihfnon occurrit aliquod myf ticum notabile vfque ibi.
1141
jT
Glof.ord.& Nicolai de Lyra

a
alicuius,&: lua dottripoteft efle nullius,led cit
.,tialiculllo
n..
trm* Chriftuseftdoftrinapatrisfivciburnpatriscft.Sedqaver
bum non
ta
nadixitfcipium^nolua.quiapatnseftverbu. Quideft
tuumquamtu,&quidtamndtuum,quamt
EeOnOSU
Adm.rio,infin U .cle.
iusesquodes^Breuitcicigomihidixiirevidctur.mca
do
annanocftmca.Ac
fiHiferet
!....
eftoccaGo.
Qini/rtp^/b.Antichriftusn6eft verax,& iniuftitj 11 cit,qma qiucnr glona,juam,non Dci,a quo no eft X fus ied vcmrcpcrmitUiS. b UuiuittemquiemglortameiHsquiAdcil.eooqhcet a: hs patri,tameninlerui forma quxrogioiia nono m hoc e,,.n r n jr .,
l
Eccequomodorc.tl.tcr,..
humilltatlS
tr
<
anKipio.Sabcll.ana iL fciitctiaifta herclim f. ,.;.,< i(li

dulolu.r.qui dicerc
eisle.us ,6cdixit: Meadotfnnanoiicit mea, iedeiusqui d" k.. u. dei.

*
,oeft < r ldeftir
uei.HefiYquoiDeopi.cct. .neum.qunrf.libidi it..puUel,idflcjuo<IDopl.cctnum,qunn.iibidi F
bonalfco 2 tribuamtts. tribuailUIS.
vtomn.a
aufifuntclTeipfum fihumquieit &pater.dllOCile
Hom.i c HVysosTo. " ,M b Suam dicit,quonia n d Sa m aurcm, iniuluam nimi uatns erat doSrina Scd ti omn.a
nomina a iedvnamrcm.
c 7v>c-m miGtme.Siquisvolueric volui.cacemeiusracere,cognofcec 3 ... 4 Ar.^c. Egocxl _, r .i:ca.u^... de doctrina,vtrum ex Deo iitanego ameipioloquar Qui a 5 loquor ^ gioi CIUS
t
NoniUeo.
i
NonDci.
'
Vnu-A>c..tol.,.Etolbtuiluperon)nequoadi..iiur
'
qiia-TO, VC,
ib,. r b femctipfo loquitur, gioriam
eu
.
propnam
quseric.
Quiautcm
r^
7 ftus,tcd vos qui \o 8 liamini in lcge,t
cîniuiti- 9 tralcgemqua: quxritj;lonaniciusquimiiitillum,liic vcraxeft,

c
<
aTem%r
tiaimllononeit.NonneMoylesdcd.cvobis legcm rEcne-^

Qviqa...iiiiMeHfcef.
i
nio cx vobis
qux
lunt pairis,eius
j^p------*ft>.i.-.
,
facit legcm. Quid me qiixririsincerhcerc? Re- -"---' d *" b

. ,
i \
QM5c.uf.cii?
12
.
<i
^tZl^ L Dmomunt r
.
uxinonium.K,
v.
runt
l
OCCkiu
P c.us
CJ
'
N<
14 quod
1
luntex hocipioqd fpon di c turba&dixitci: Dxmoniumhabes.Quiste quxnc 16 f ; Cl- d r . ^ Doo ,, jNont u .baiu,utilli/..d<.inqu;l.u S n onreddensmaledi<ftumpromiledi3o. pathS Cft,debCrCr d h C d.x.c S: IeiusK
""" md * m
Ue
,
"
JCUI.IU
o uS!l1c...N on mca,vehemcniero
tris
ioterficeVeJRcfpondit
:
d Vnum
opus fcci-^
j
P"^
De
.
ftcndit&iui&pa-
c
Li.i. dc
4**.,V \namcflcdod;inam,acfidiceret.Nihilhabcopermu tatum aut diuerlum, (ed ita ago vt dico , ut non aliud cftimetur quid prster patrem diccie vcl
a gerc .
retis?
,r
Vnumopusfuir,quodto'um honunem
vno nurar quidfiomnia

lanai b
c
iabbato,vndeturbatiiuntftulti obleiuatoresiabbati conuinciteosM(.<y!es..ubciiscircucidcrecctauai'; aliquandooccmritin iabbato ficn. tt hoc elt.

pterea ne quis turbeur,
iabb.iro.
fi
Âvc.
Secundumaliudfiiamdixit,fecundum aliud
tor-
ialus
iemper
fit
ctiai
Trc.
i
n onfuam,>ccundumrbrmamDci, iuam,iccundum mam.erui,nonluam.
Et lciant omnes,iemper debere fieriqu*^
tisiun
2 U*i
g^
*Chry$.
NICOLAVS DE LYRA.
i
*
Diirffio.
banteumpurumhominem,quaftdicat. * Ancg\a
do.vt vos xjiimatis.
a
meipibioquar.G/orMjAMmai/4//or;i-
doftrin*. Et diuiditur in
i,
duas,quU priirb
o(lendit dotltinefut ori-
imt suudb inuitat aatpfumAbi^nomu^vCiOZnlCVtx.Vîma
tn
doffrina. Secundb origo docetis duas,quiaprimo oftendttur origo i/i:Dtcebant ergo. Vrima in tre^quiaprimo pmponit mtetii. Et
7 Qui etipfo.H ic confequenlcr probat propofiti' fatlo,quia in dotlrinafua quxrebatglonapjtris cdeftis, 0\ tttquod illa dotlrina erat a Deo.Omne enim c/t ad Dei$
quod
ordinaiTt,ab ipfo eft,& boc eil quod dicitur,Q>j\,^c.Falj:. gendo propriam glvriam qu<erit,quiajupe>bia cxcitattumai
, quendum. 8 Quiainemquxrit.Irit^,Df;p<i*m.
lem
p-
m
It
voluent.fir tertio cocUiit, fecundo,probat fpofttum,ibi:Si quis doSrina ibi:J$ohlci\ldicZTC'lnprimaergopartepropQnit,quQd /ua originatur d patre,dicens.
I
Meadoctr
nanoneftmea.â//u'i(<ir,i7?uu'oc7r;ic7f.fp^
eti
mta approbatiue &jubieliue,non tionis \mman&.
meaper exercitium
acqui/i-
9 Hic 10 Er
verax,eft.7n doclrina.
imuftiria,CvC.J^/<J irreprehefibilis eft
in uha.fic
_.
tbrilti
duplcx
eil qutfiio,qiiaqrebat:Qi\om^do'hichtctis. Mio modoexponit ^4ug.d!'fs,quod filtusi ft verbiipatris,&quta verbu tdicuius iicm efi quod doftrha fuajdeo fequnur,quod fihus fit do ftrina patris.Filius igitur ei~l doclrina per identitatcm 110 tameper a ori%incm,quia afe non originatur,fed patre.eft igiturfenfus (tcu Mca dotlrina non efl mea,quaft dicat.Ego quifum do d'*m Augnfl. d UiinapAtris.tionfum d meipfojed patre.Expofttio tamen prima
ScdciuSj&C.If/ efl,dataeflmibid patre,quia filius fpc*ndii naturam diuinatt licet habvat eandemfcicntiam cum patre, tamen habet eam ab ipfo,vtfuperius freqnenter diilum e!t,f< cundum vero naturam bumanam habetaltamfcientia.f.creatam.r.on tamtn hubet eam per exercitium acquifitam.f d ab injianti coreptionis infufam.
cicbatQbrisius,quiaJiatu.paupcrtatis& abieclionisclcffi,. ria Dei iu omnibus quftuit,& patet propofitum. 11 Nonne Moyies. Hic remouet quanda obieflioncm,r,:.
fetfieri
contrarium^quia poffcnt dicerc,& de f.ttlo dicebv dottrina non efi a Dte,quia legem Dei data Moyfi n<j cuflodi
ei
"*
'i*
Et ftc,foluta
landofabbatum>boe enim
obietlione
imponcbant^vtfâ.ditUiesl.U^
Ieli
1
*
'
Ti
rrmouetdupliciter.Secundb,ibi;Rel\>or)dit nib igitur remouet obietlione pr^diclaper hoc,dato quod grefior legis,non tamen habcbant titulum arguedi ipfum,c
tranfgrefjores legismanifeflein maioribus.it boc
efi
quod dn : vosef)is obligati rdeius obfe nem magis qua ego,quiafecundum veritatem non eiat oblvî
Nonne M.oy[cs.Quafidicat
Et
itit
.
Diiiifio.
magis nncordat litera. 3 Siquisvoluentvolunta.Hf'cco/fc7iirnt*c'rpro^rô/?rM./. quod fua dotlrina fit a patrefibi data.Et diuiditurin duas ,quia pri mo inducit fuam probationcm.Sc:undo,remouet quandam obleclio nem,ibi; Nonne Moyfes.7Vim<* in duasfecudu duas probationes
qnas inducit.Secuda,ibi:Qui a ictnctiph.^rimaprobatio fcedit odium multum peruertut iudiciu 9X aliorum iudicio.Amor enim
12
& qui nonpoterant rationabiLter refpondcre cbuerterunt fdtt

}
13
Quid me qux.Lex
nemo cx,&CC.Qj_<od probat pcr effetlum,dicens.
enimprohibetinterfetlioncmmneth
uitia, vndefequitur.
14
1?
Rclpondit turba.Idffr homines turbati.
&
Dxmonium
hz.iijiodpatetmanifefle\alfum,quia
d.t inut
.reUxrationis,&ideomoneteos.vtamoueantodiumquodcontraip fum conccperant,& tuncpoteruntmanifesle iudkarcquodcius do tlrina fit a Deopatrc eam per miraculttm teflificate,quia non poteft effeteVtn falfttatis y vt fupr.frcquenter ditlum eft. Et hoc efl quod di irnr.-Sl quis voluerit voluntatem eius facere. Scilket,patris
ceteUis peruerfamaffctTioncmdfeabuciendo'.
expellebat. 16 Quis tc q.Qjiafi dicatfios no quxrimus.Et inhocme:i
tur,
trn
ficut,& inprimo,quia querebant mortem eius,vt diclum

cipio huius ca.
1
esl
dcns eamfalfam.Ex hnc enim dicebat
Refpondit Hic alio modo exdudit nbietlione pradifr eum tranfgrefloremlegi

t
oftl
uoi
4
5
1,1
Cognolcet. Idefl,verepoteritiudicare, quiaparatus fum
languidum fanaucrat die fabbati,ut fnpr.ditlum esl <,.c.& tai hoc non fuit tranfgreftor,ut ibidcmfuit diflum.Ft hoe idemo
tur alio
in
n*
ndi-
eius ludiiio committere.
V tn :m
cx
Deo fit,an.7ôn cfl per hoc intclligedu, quod filius

bant
modofutu et,per circumcifionem,quam licite accipu

efl
vmo
fibbato.Et hoc
aliquo poffit a patre diftordarc,quia hoc cft impofjibilc, vtfupra dedaratum eji,fd loquitur eisfecundu coru opinione,quia reputaopmione,quia repnta-
r*m m
18 1 8
hoc diciiur.Kc(ponditlc(us.I\cpr'imt ott

,
Vnum opusfeci.rci//t-er,orm-
oi;v.
AEt On a
43
,
Ioannis
Cap. VII.
non honoremus.
euadere in hoc feculo magni laboris
dicare
eft
1144
O
7 rac
J
T
1
8
loluere (unt.n multa prmcipaliora quam n ferat legem obieruatione lex ledeobferuatione fabbati,per quorum
n ifoIuitur,fed
5.Chrt'so sTOMvsHocn.eftquoddicit.Miramini Vide quomodo prudeter e ^. tur bamini,tumultuati<;. facere hocopus eceos fillogizat.Vult.n.oftedere quod
nonquodprodiuerfiiategraduumdiuerfimodeperfonas
*Avgvstinv s.Hoc f Dominus notauit hoc loco

no
admonuit quidem Dominus
circunci*
U"
perfonaliter iu tora/ Iuda-os.admonuit Sc
im
nos.Quodenimprc
pur.
<j
Etideofub-
S a TrOpterea Nloyf
&:omncs miramini.Propterca Moyfesdeditvobis

Q^fii;nifictfmarionem:inimz&corporis,<}uamegofacio. Ab.iham in fabbaco prius accepicaDco. d Quo iubemini
b
vacate,
ciofum fonabat de
V tvibit cirCU-lftO' tl' v " .'
r-;
^,y(eeft,fedexpa-
MM
e Quia Icepra. (i occuirirocUuui
OreDomini,& ptOprer HOS

,
.
M Tclnunciftonem.
fionem,nonquiae X Moyfeefr, fed erpatribus Ecinfabba'^m ut g rgo mthikMnt tocircumciditishominem t Siciraincifione"m accipiiho,
. .
^M
1&
die> 3 iub?mi.-iicircuDcidere.
lCTiPtUm *
11
^^^^w ^
, ..
f,^^"^" !" tum,&propternos

J
* ACVINVS.
l
PrO- b
"actrcscanfasdata
;
r ^"mfamcemoperot. moinfabbato,vtnonfoluaturIexMoyli,mihicurindignah
.
r ,,
,,
^SSSiu"
e tiam
fS hk eft VCritaS
circuncifio.Pri.
xr.infignumagn? fi.iAbrahJE. becu c

:
'd(v'tpcrhancac?tesnationibusdift euerctur.Tertio
;!,factaivinlime-
n i, quiatotumhominemfanumfeciin fabbato ? Nolite ? êxit,vno .. 8 locoellepoteft, veV. +r + / in. ,. ludicarciecundum Traciem,Tfediuitumiudiciumiudicate. 9 r itas eius vbique Dicebant erô quiciam ext lerofolymis . Nonne hic e ft Iodifluraeft QHi ser* 1 . . c ^ tgoeftquinon ludid quemquaeroncincerhcere? Ecce tpalam loquirur,cVrnihi{ I2 fatper7onaluer?qai
i
.
4r^
Dominus. Corpus 7 cnita Domini ;n uo
h"
^
.
t iT.qJ.
lt
"
*-
+1
..
J
10 Ier f *
. .
7".-
biperquodgenerarcreatura mortaim) caftitatem

'
eidicunt. Nunquidvere cognouerunt principes

'
cuiujfiiiusfic.
quia ua:qualiterdiIigitN6 iênimcum homines

isdiuerfo
tLibctC .
??*
n;
Sed hunc fcimus vndc fiC . Chriftus auccm cum vencrir, nemo fcic vndc fic . Clamabac
hic eft* Chriftus
?
modo
pro
.
ante baptifma,
Iefusin templo,docens
& dicens
Etmeicitis,& vndefim
^JESSSS&S
iS
neperfonas accipia-
qii
peccata dimir- c
fpoliatur.
:ur,&:coracupi
mus.Nonnunquam jocnim cft iudieiurn

19
.3 tibus
tr
b Sitircunciftonem
f:ontralegem,quod totu hominem (anum fecit in fab b;>cgodominus (abbatiCuftodia.n. fabbatificutcxtera

oiniapropter falutcm hominisfunt.ficut vofipfi circun
__
ci
egera quae
me
vos qui inlcgegloriamini co nunciat.de morte mea tra&atis, fed no

<*c.Quafi
Non ajquamusfilium patriin honore, fed prxponimus fi

bonam caufam habet filium patri in veritate, & fic tribui mushonoremdebitum, vtnonperdatJequitasmeritum,
d
21 interpatrem&filiu.
k os fabbatum
r
ntesin fabbato, (quiaadfalutempertinet) creditis.
nonfoluc
c t{oliteiudicarefecundum,&c.t$on debetis
ci
mihi irafci de
lsationehominisin fabbato,ficutnon iralciminidecir

icifione in
Dicfiarjferô.Quiaetfioccultusadfeftumafccndir, pa lam!oquitur,&:apparetpoteftasqu;eputabatur timiditas Mirantuialiqui,qua potentianon tenetur cuiusmorsta nodum plene intelligentes ems efle topere qimebatur, potentiam, putantefte fcicntiam principum,quia cogno* uerunteum.efteChriftum, vndefibiipfisobiiciunt,non t
&
fa:m,id eft
litem
fabbatojquia non eft iudicandum lecundu adtionem petfonarum,vt quod licuit Moyii
efte
hunc Chriftum,
cum nemo fciat vnde
fit
Chriftus,
quiaetfi
p prophetas dicitur locus
natiuitatis &:
huiufmo
niinonliceat,fediuftumiudicium,ideft, fecundum ve
rerum qua cognita,ncc me, nec Moy ien damnabs,nccmecontrariumilhdicetis. In quo illosarguit,
a mftmitjneiniudicandiscaufis perfonas accipiamus, non.
di,tamenasternanatiuitaseiusex patrenefcitur,vndepro- jphetaiGenerationcm eius auisenar.,Vnde Chriftus ad vtrum-
que relpondet,8_ deinnrmitate,&:demaieftate.

c
ff/we/ajdeftêrhîevultusmei^vw^y/w.natiuitatci &:parcntcs
NICOL AVS DE LYRA.

I
Et omnes
I
miramini
Id e(l
turbamini , quafi dicat,quan-
thrifliy& ideo cum pidiffenteumpalam docentem , princtpesar guete,& ipfos non contradiceret credidermtfortins ipfum effe Chri
ftum,t>ahentes argumentum ex faclo principum, qui non capiebant cuwycum tamen prius ad mortem qu&rercnt eum,quaft ipfi de nouo
&
Uibtremini,fi -pidiffetis
omnia fatla mca ,
mMe interpretanIn lege
ta.
Proptcrea
nfcribendo.
M oy fcs dedit vobis circuncifioncm

Moy. Scilicet,primo.
haberent notitiam quod ipfi effet vere Chrifim eis promiffus,& iS ab eius perfequutione ceffaffent. Et hoc eft quod <//cifr,Dkeban t
Non quia ex
Sed ex
1
patnb.îa data eft a tempore <Abrahe,vtpatet Cen. h.Et fic patet,quod circuncifto efl maioris autloritatis,quiada
bipftjibrahx, quieratpater principalis populi. Et in fabbato.^%; tegis tranfgre(Jione,quia prAceptum efl -d ofta ua dic circuncidatur puer.Et ideofi otlaua dies ftt fabba
l
ergo,8_o//J# enimfciebant melius malitiam principum quajn atu, quia manebant cum eis in ciuitate. 1 1 Nonne hic eft quem qux.Totoconatufuo. 1 2 Ecce p3LlEtcontraeos,-ptpatctperpr4dicla,quiaditi.Ts(e*
tno ex vobisfacit legem. Et nihil:/-" efijpfum 13
',
*<
"unciditurpuer,nec aliqua tranfgreflto
reputatur ex hucar,
i faUator.
5
t<
non capiunt,quia bene aliqua verba ei ex pmditlis. diccbant,vtpatet 14 Nunquidj&C.X^c/.v/rfe/ar quod fic eo quoddeft/lunt ab eius
Si
circuncifionem accipit
homo in fabbatO,&G f/ptfeft
Krprtditla.
Mihi cur
indignamini.^</.feoc
valde irrationabilequia
_'.'îcitae(i&meliorfana[iohominisinanima&corpore,qua fipfa circuncifio, magis ad Deigloriam. ôlite iudicaret.H! cx pradiclis concludit intentum,f.quod ' dotlfinafit a Deo,(i retle confideretur.Et hoc efl quod dicitun ^'liteiudicaie./d e(i,attendentes adid quodnon pertinet adrt, 1* fit quando amor velodium attenditur , propter quodaliter
&
perfequutione,verumtamen quia non habebant certitudiaem,fed tS tum opinionem,ideo etiam arguebant ad contrarium dicentes, 1 5 Sed hunc.X^w patriam &genus eius cognofcebant. 16 Chriftusautem.IdeftJciet. Vnde fi t.Ifiud aut acctp ebant exfcriptura, Ifa. 5 3 .c.qu* ad 17
{
literam intetligitur de Chrifio.Generationem eiusquis cnairabittEt tu es Deus abfconditus faluator Ifrael. Ifa 45 .c.Vcre
18
fti,hic ponii preditla
fmfuundum
9
c
veriratem iudicatur.
Sed iu ft u .ld e(t,dc dotlrina mea fatlis meis iudkatefedum naturam rei tunc inuenietis quod eft a Deofecun-, infe,
&
&
Clamabatergo.ToptadubitationepopulicircaorigineCbri dnb tationis folutio.Et diuiditur in duas,quia declarat Chrifius originem fuam. Secundo,terminum ad qut primo tedebat,ibr.Dixit ergo lcfus.îdhuc modicum. Trima adbuc
'critatem.
"
Dicebant ergo. Declarata originc dotlrirt hic oftendif origo

duas , quia pnmo circa hoc ponitur populi Vauo.Sccudo Chriftifolutio,ibi:Chmzbit ergo. Circa primu ~nim,quod multt depopulofciebantprincipes qusrerc mortem
duas,quiaprimo declaratur Chtifli origo,Seciida,ex hoc orif turbtt dinifio,ibi:Quxtebiit.Inprima ergoparte dicitur /7c;C!amabac CtgoJn quo oftendii magnitudo fui ajfeclus ad noftra informttiom
dloris.Et diuiditur in
19
In tcmplOj&C.^/ omnespofjent eum audire,
20
%
l
Et dkens.Eon^ dubitationi refpondendo, Et mc fcitis. Quantumadhumanitatem , patriam
ChriM
Tomusv,
&genm
1145 U parentes,quod eft.fecundii carnc mc nofcms we

fecundum diuiniwiem.quia*
ncfcicb.it ct.a
Cjloford.6c"
,
NicolaideLyra.
non
ni
I
<
fcd
oppominotem
c
pore
mon.
v/bSwi.Nccieb.it eu
patre Dci fiiui clVe,nec a patre mifsu iifiui vcritatis.Sed vadepoflunt, lc.re n verusclteemtor
Deum
.AudicrutitTbarifci. Principesinfani anditornurm-'C quo Chriltus a turba glonficabatnr,quxrut occiderc, c
tamen nondum volentem apprchenderenonpotuu'.

fcddocentcmaudierui
r.
fabditFporno.HrgoamequxritcinmccrcUJtcqancmo
nouitpattcmnif.filius,&:cuifi;iusvo,
.
d u
r
Q^.dcftirnpoflibi
.
fcitis.&amciplononveni, ledcitverusquimiiicmequem *
,
,
tmpns.
r
~E Quafidk
JLdhnc
" modi
1
Mi
4.
lucrit rcuelarc.
.
Qliod niodo
II.
Sedfcio eum.
Ideo
a
fciocum,7*Ma*"7>/<>
/m//>/f,0-f.Brcuiter
f Mth.
i.
eum, ero vos ncfcicis.Ego fcio eii, ScTi dixero quia * t t q r milis vobismendax.Sedfciocu.quiaabjpioiuin, iplcmc 4
iîr
>
neicio
fi-
gi
"isj#ed non
m<
o,
quia adlu c
,
m
v
vttumquecomplcclitur, abipfofum,
de
mific.t
in
lllll!
*
Quxrebanccrooeumapprchendere,6cnemomific ^ .j.n ^j..._ ,iA,t

ld
..:*:
U,f|ui
ncnduin \oltb.t.
c.
patrc Mj.ii.c quiatilius &c Lu. if.% paternondealio,
s, cmia
nondum
venerac hora cius

*
erba
Dctnr-
6 icum (um . niwiL fcum luin , qi. 7 fpenfatioh

o
1111}
cumtcmpus
leK
Pt*dicitiooe*: imiculi* moti.limpliics eredunt
flfcclaJormni g'orificant.
incarncmevidctis',
quiaipfc
iu.
mc
baautcmmulcicrcdideruncineum,&dicebanc:Chnil:uscu
VC ncric, nunquid p]urafigna*faciecquam quxhicfacic? Au^/ii o r turbam murmurantcm de illo hxc, mifedierunt
.
.
1
9 tunc vadoad
mifit
oj?on.
loquimemi
P atl dcDeo
t ,
-
n^Mfic ontnritAc t. c
Inquocimagnagc
fini
Tra.ji.t
lo. to.y.
tPharifarJ
&
runc tprincipcs&Pharifa:. miniitros,vtapprehenderenteu. Dixic cr g eis lefus:Adhuc modicum tcrapus vobifcuin fum. VIO NVS. Vtoftcnderet d aum vadat .io,uo tamcn non ecefl b Id latd.pitiir. Tun ^
communis' homimbus natura.
cfi
L^bariiaa
&
niono non
audil e
tis
r
&
pr .r(c.
nuraculata
refi
cV.
eiS
VndCpOllent
ICl-
n..; 1 r
M ntc.it..
cff.perpairioncmiu
t.
ffl
\ 1
Poftajtenicomc
mortiar.
alcci
pticipes fjccrdo-
re,fubiecir,
cgo
fcio
>^r'"""" coiporalitcr.
ncm cum
tc,&cum
tan
|
eu.Ergoamcqua:- f rite, vt lciatiscum. Tatrem cnim non cognofcit , nift filius, cui volter tfi:i;ts rtleuare
etvadoadcumquimemiiu:tQua:recismecx:noinueniecis f*
racula ficm
i4poltclo> mea
15
ta
&
I6detmultitudi
I. 6.
de
#Hilariv
s.Qucro vtru
m id,quod ab co opus efi\in
enimcomp nftidetaôfceletemorusChnUi
Petro.Qmd
e
faciemus?
7ri. parii
MM
eocrcationisaut naturam generationis oftendat . Si opus incocreationiscft, vniueriaquoque quaicreantiiraDeo
^'"/tttw/iiw^v^.NonaiterOjfed fum.quia^
Fihushonur.i vbiqueiit. Vndeahbi.
dum quod homo mutat loca,lecundum quod De

mutatcum
inca;lo,quafidici:,Ioquensin terra. f iluxretisme y &uoninuenietis,&vbiegofum,-pos. g v s t 1 n v s. Hic rcfurreclionem luam prxdixi
quyfituri illum erat poft relurredtionem compur. luerunt enim illum agnolcere praefcntem, 6C poi fieruntcum viderent in eum multitudinem credd
n.tdlnm
B cum
funt,5<:quomodopatremnonvniuerfanoueranr,cfi filins idcirco,quia eo eft , non ncfciat Sic vero idcirco ei,
?
quiaabeofitcum nofle fitproprium,quomodononhoc

eiquiabcocfl, eritproprium, i. vt verusfiliusexnatura Dci fit? Habes igitur proprietatem cognitionis de proprie tate generationis,tamen ne forte id qiibd ab eo eft, aduentusiui tempushxrefis inuadcret.continuo fubiecit.Et ipfe me mifit.Tenuitordinem euangclici iacramcti natum
vndemulticompunftidixerunt. Quidfaciemu^r
miflum. b Horaeius-Mo quod neccfiitas fitfacli/edopportunitas VoIuntatis.Voluit.n.oportuno tcmpore nafci,prx-mii]a 16 ga ferie prseconum.Similitei ptcedicator cuangf lio voluir opportuno
fe profcflus&:
runtcnimChritiumiuoicelcremonentcm, runt in Chriftum fuis fceleribus lgno ceivcin: E que biberent fanguinem,uqem eftiinderunt,de lua
i
;
delperauerunf
"K
NIC
*
I
OLAVS DE LYRA.
nefcitis. Tdeofequitur.
uincebantur credere ipfum
effe
Cbriflnm.
c.
ad diuinitatem me eognofcendo,fed quantum
AudieruntPha.itei turbamurmuratem ieillo htbene dicit mttrmurantem-.quia non audcbant bcne confittri
10
pJ
Et a meipfo.JVrf a patre quem ignoratis. Sed eft verus qui mifit me. Quia in boc impletur
lam.Verumtamen pharif&i audicntcs tanta hona de

pormifrunt
1 Chrifto, *
-
fumdefilijmfjiane.
3
e{\
1
Que
Ego
vos ne.Quia Deum nemo riJit vnqi amt vt fnpr.ditlum .h.& proinde me non cognofcitis, cumfim eiusfilius naturalis
ei in
im. procurauerunt mimflros,per principes ad capiidumi Etbocefi quod dicititr.Et miierunt,&c. 1 2 Dixit ergo eis Iefus.P0ft.7Ma Chriilus cflcditfuam % nemjiic confequenter declarat terminum acl quem tendebat.t ih
&
aqualis
nitura deitatis.
ditttr in du.rs,quia
fcio
eum Qîa inquantum Deus,filius het eandemfcien

>rcum dicitur.
primo oflenditurpropofttum.Sccundo^x
f>
tiam cumpatre)& fu eum comprebendit.Secundum etiam,quod ho
mo eum clare vidit a principio,iicet non comprehendat.Et caufa hu

ius notitia fubdit
quitur admiratio tttrbatum y 'bi.D xeruntergo. Termin ^nChrifiws tcndebat eft ipfe pater,ad quemper mortem rcdtjt in exaltationcm accipit. Eliftfl tumperbocgloriamcorporis
&
quoddicicy quaft refpondendo intentioniquxrentiumipfur)

re.
1
p('
fum.&c. Ver boc,n.quod fcedit apatre in na> 5 ipfo tura diuina,hal)ct fcienti mprimam,qux efifcientia comprebenftonis.Ver hoc aut quod miffus eil in natura bumana adjalutcm mnn
Quia ab
Adhuc modicum tempus vobifcum fum.i2/

,
,c
potefi
diyhabet in natttrn bumana plcnitndincm gratia in natura creata

recip',
& fcieuti*
qus
non modo implebitis quod vu. ttis manere in populo ad doccndum
&
ta quia adhuc tnodico

miracttla fkciendum.
J4
15
Etvado^&tc.Termortemcnimiuitadpatrcm, pem<ti-
QnxTcbintctgo y &.c.Hicconfequtterpomturpop!ilidiu'fto
menprxditlis.
fequens adrefponfionem Cbrf}i,quia ea audita maligni exercerunt in malitia, bonifuerunt in fide felidati. Et hoc e[) quod dicitur.
&
Qujtretisme. QMiapoflafcenftoncmeiusin
celum,
<
Qnarrebant crgo.^fd 7 Et nemo miln.Quianonppteratexplcremalitiaminefetlu

nift
occidentes malignantes.
videntes figna perapofiolos ficri , pcenitentia dutli reuerft f t Ji fidemCbrifti , diccntesad apofiolos, qttid fackmusi vthrv**
Jltl.i.f.
quantumpermittebant.rdeo fequitur.
9 flrinam&
nodu m vcnerat./rf efi,ab eo ordinata de captionefua, Deturbaautem multicrediderunt,&:c.Proprerx do

lia
\6
Etnoninuenictis. Scillcet, fcundttmpr<efentiatn alcm,fcd pnitentcsce eum inuenerunt fecundum prxfentiam
W
'jM
tualem.
îliter exponitur de pnefentia corporali , deslrutione cittitatis I{pmanos quante
10
tjui
miracula.ldco fcqitiaur.
Etdicebant
(AutiU^s&c.Q^d.Tôncflaliusexpcclandus
per
n quia poft app p' l rnm mulli lud. .
plurafaciat.ideofirmiter tcnendum qnodbic efi Cbriilus.îud.crart.n.ame qnod in aduentu Chriflimulta miracnla dcbantfieth&fccundum veritatcmtot vidibantfieripr*fcntiatiter tpcon-
mortem Icf'- ett cognattcrunt banc m>fetiam eis eucnire proptcr tunclibentcr voiufjcnt habere pr&fcntem adfitiliberationei.
qttitur,
uincebaniur
vW
H7
a vonpoteflis
ff<
:
1 oannis.
.Non
poteftis.Tales.n. poflent.ficut &: alibi dicit Petro. Non
ait poteritis, fed
Can.
ap
fancr.i.
VI
L
fi
ifc
dicente âluarorc,
.i
tncerantqui non aute poftea,ficnecdwiftis r:esmelequi modo, lequens durdeiperatio. domino dicere neicierunt ^jdfemctipfos.&c.rndif.yadc
daemonia Sed qi.ierat rn ftolis morabatur. Q^/amobrem cum ducereturldutad paiiionem negant,& Chriltum ie nelcire mrant.
Siqtdi iuit.rc Avg, Elt fitisinterior,quiaeft
rior.
Nunc,
b M^re fuo nerr-a
tf
r
iu'em fpiritu (anftoeiicio domino, n c inm notusinapo-
1I4S D
homointetra.ji.l lo.to.y.
tomenillndquod
nUrOerat nelCieteS rfcnunciauerunt.
<_?
,
Conftat aurem
Ineommutibil scuinpatre
;
rfoiriin caruali-
plusamarehominc
interiorem qua exteriorem. Si ergo fi-
iocciliecntet.
Sodetfi nonprx- a
j, tia
&vbi egolum vosnon

3
poceitis
venire.
Dixerunrergo Iuda-i
tjnen cites credituras.
per apofrolos iiutus eft ad
Koa.d.rfco..^
_
timns,veniamusno
b adiemeripios,quiahic iruruselt,c|uianon
wen.d
mueniemuseum?
pedibus,afTetib.nec
f-mti doaoi&H.oerfjdifpexnn.
jbwjcV? /;ic. Cii igDi.uesprophetal1. 1
Nuncjuid ln diiperfionem Gennumiiuruseil, gc do&urus

i*
rria
t.
migtando,fed aman d>. & Chrtsos.F/mt'n

'
Ho.fo.i
io.to.j.
veritatem, repli c
citesejndemqux
l:)iiem
oflendunt
Genres ? Quis efr. hicfermo cjuem dixic, cjuxriris me, cMnon ? * inuenieris, dcvbi ium ego, vos non pocc&s venire ? Tn nouif-
d uentre eius fiuent.
SSirTrtofStS
bere cognitionem,
&c h nitaafignis C)cut a fcnptuns cre-
ex iliprophetafTe vt potius garantia I loralle videantuc
limoauremdie ma^no feitiuiraristtabarleius&clamabar,

Inttiiusiredcjc
&
dili.nreSi
ueba
Dciaudi.e.
& do Ha (u.temupdi X mitemupdi

Aff.flu ;inoris
3.
1
palfib's
fi
i.ijteieên-
ue iicadcum. hce H ue-i.ead eum. hoe
camprophetaffe.
d ln nouifjimo
dicens.Si
cjuis
ifiric
If.ix
veniac ad
me,&
Si
ifio.
bibar . Qui credir in me.

eius fluenc aquar
r"'
i
derein iplum
Etedixir. inprol.
-r.vs.
autem.
nim
Ift
diiTenfionesIu
dclefti
ficuc dicic fcripcuni,

Exponit ad
tfluminade venrre
-
fuperi
;s
ScrHtaminifcr.pt
v
Genef
djrum
.&
quem
..ocafT
tpotum
b ^-.aiidopoitr 'ur
'c
uit
"
>..
fc;-.'ijiie
11
n'is
n mii.liifrl)i.iia < dfd.t.
f De ucntre eivs flnent
dftverbaquxdixit
c.bus alu
confuncentur, aludoce-
viure.
Hocaurem
dixit
de
(pir.ru
quem accepturi #
tuis
eranr
12
% ^*%Hoctcfkimoniumdeprouer-
ritLir,invltimodiefcenophegi.-E vocatnonfolu loquen* (,(ed&:clamando,vt quifitu veniat adeum.

tsiqttisptit.
biisfiimptum eft,vbi,dieirur. Deriuentur fontestuifom y

mptateis
&
Io.co.9.
quas
diuidi.
Bibatfpritum, vtpoft exponit&rcum bibci.fluminadeventteeiusfluentaquc viux, Venrer,eftco kntiacordis, quat bibito Ipiritopurgata viuit,&: habet Juem.Etiplaeftfons vel fluuius,qnimanatbeneuolent,dumproximovulrconfulere,quibonafuaputatfibilo
illefons.
#Avc
Venrer interiorishorr,inis,eftconfcientiacor-
diseius. Ribito auremifto liqiu reviuefcit purgataconlc entia,&h.iuriensfontem habebit,& lplafonserit.Quis e(tfons,quiseft fltmius,qui manatde ventreinterioris ho
liifficere, 1,011 fuit
Hlero. Andacter &: tota hbertate pronuncio,ex eo rpe oapoltoh uomino credidetunt habuiffe Ipinrumfanim,necpotui..efignafacereablquef'piritufJanraigratia, pro modulo auij menlura vnde Saluatoi clamamt npiOjdicens. 1 quis )nu t>e.a [ tnecr bi.quureditin me ficnt
itftrip.flumina de vcn.
& .Hocaut dixif de fpiritu que ac.

landus
mmis? Beneuolentiaqua vultconlulcreproximo.Bibunt ergoquicredunt in Domino.Siautem purat qui bibir,qct iua de uentre eius. ioli ipfi debet fufficere, non fltiit aqua deo nonficcaturqui SiaiitcraelthacpiOxiniocolulere, manat. * Greg.Cu a me.Tefidelium (zn&x prxdicationis;verba deflnunt,qinfidementecredentiumaqua; viuxflumina
\
Snper
Ezech-.
K.ineum.Et
lus,
in
eo.loco
quu hfus non e.^. iNon quod nunc non eflet
infert.Nondum.n.cratlpintus
fpiritus
decurrunt.Ventrisa. tem vrceraquid f.intaliudnifi men tisintema,i. recâ mtentio, iandtumdeiiderium,humilis ad Dcum,pia ad proximum voluntas. CnR.y.
Et vti u
NICOLAVS DErLYRA. G
ium,lkc.Qnare non d<x''t:Vbi
i>'s
colletls. Et dicebatur illa diesfantTffimi in lege.
Cuim ratio efl,qa
Tiirbl*
fi.ido re lioioftQ ligiofis
ego \z\o. quod ui

"jfueff<
fivnrabat congrtâtionem fanilothm infuptrna ' '

'
julicitate. In itla er
Hrcenuennn
u* e ( Dcendum q> ficut

.
ire n<t patrttr.
die ma<iua
5
& fofent,
, .
1.
"d.ni hutran 'at;
m in qna tfi mutatio,ita

mjn nua tsl
in
me
apud
muer.i: <p!i prr diuinitat
4'ilinclins
'bieao.
tawcn
idem cnrn ipf>patre ad hoc defigoandum dittt pcrfuna.Et
rfttmbax.Trsdicando verbumDei.Etex hoc prjfdi tn Uuit con[uetudj,vt tu>bis rulgar.kus fiat fermo ftan {n^religio- CJtUU fn autcmfedendo.quia Chrijlus docebat d.fcipulos fuos fdendo,ut
Srac-at Ielus,&.
fedudo
Wxerunt W/c e x uerbis Chiflipcnii turbx rdmhatto . Ex hnc Cbnftus rf/ifrar:Quxietis mc.Qâfi dubitantes argue 'itijuoddiberet a luda reiedere^& ite adpndicandam .cntib.
'i
/;dier^r.5.a.Etcumfediflet acceiTeruntadeumdifcipu li eius,&: apenens,SJC,f inplurtbusali^ ocisin uangefotnr)
bM
tuierrcm luds.orum.Et Itcra patetfed exfine vcrbi arguuut co

uiarndicenies.
Qyis
eft
hic.&c.vos
on poteftis venire
fi?irfi*:Vbi igo.patet.i/uodilludq,
*
Qvafi dicat,ex dixit.Quxtim me, &.

.
6 7 Veniatad me.Per :demfnrmuam. 8 Et bibzt.îquam fapientie falutaris,non folum adfuffl.ientiam, /: bonitas rnias ftdelis , defed etiam ad rcdundantiam,quia fide bet ad alios deriuari,quod oiiendit fduatorper fcripturam Cnhts
.
ocebat Ji*r,dc,vt hic habetur,quid autem dvubntfubd tur. Si quis i\ut.?i qitis deftderat docJrifiam vit.
iitellî;i,rperbccr,cel]Hseiusdludaa,ij iidixifjtt, ibiero, non uhi uerbnm prxdi fnm-.qn a tunc erat in ludaaâtm
yro-ulit
fententia
mu~ habeturTrouer.^.c.fcdutrba fmthic altquantulum

efl
tata.^t hoc
quod dicitur.
<ti.it ftc
'
pattt eor um
whqni 0' fiin.itis,
verbum. Sic enim dt* vt videntcs non uidercnt,& audicntes no inChrisli
dubmiu circa
9 Quicreditin me,&c.FIuminade&:c. C.u.îdaliosperredundantiam.
<VgtTtntpiouteratde cispnphctatum lp.6.c. 'Innouiffimoaute ^ Declarataorign d<tlrim Chrifli,& Wf<> qnod erat a DtoAatc fatia , hic confequenter inuitat ad
10
11
Aqux
tinuat
&
wvx.Dicitur autcmfapientia diuincaqua viua,quiaccn hominem f<>o prim;ipio,Jcilicet, Deo.

*<
angelifl.e
Hocautemdixitdefpiritu,H^c/nr vnba
ex-
''tm.El
diwdiiur in dua,s,quia primo ponhur Imiujmodi inuhatio.
*ao,tx
*
hcfeq< cspopul. dijfenfio,ibi:Ex illaergo tur.Iwfi-
i.iturparcediciturfic. ln nomflimo autem

* s
ldefl,indie trgufpiemniores ixta medtjs.
7 \quia primus
dies
&
vlti~
verbu Chrifiiprxdiclu de acccptione ffiiitnfian ti nfigno ponentis 1 ta acceptwne vifibiti ficut acceptrut afoftolidieTctecofles, qaex redundantia fidei in pradicatione euangelii p< r toturn orbV. fatla eft habertnt gratiamfpim 1 2 Qtiem acce.&c. Qrtqmuis tuim apofloii
pro. diempentecoflts,non tamcn itapleac, hcc non receperant infcno viftbili,quod dti.otat grdtix pienipter tudinem.Cuius tamen caujafubditur.
il rituffantli ante
&
Vtlaluer-.ln
}.(ejimtatis
eclauo, quia peratlis feptcm laberuaculoru,in oftauo die cratfcflum ccctus , vel
nouifiimo./rf
eft,in
colkf
& Nondum
I{
^t
T
5
F.
I{.
..
dicauottindo&: magts claaaose> clattrtralirtHrt autem & adicitur Mattht poftoli? fedendo &: magis remiffe,eo quod
5.a,Et
A "nouiffwoautemdic.Ex
hocinoleuit quodtur/ois fitprx
cum fediiTet 4cad eum d;,&aperiens,&;c.
1149
A
H<Mo4 dicttagetcm
* CHRrso.Didtflumina, &:
&: vbertatcm,occultc infinuans.
Qlof .ord. & Nicolai de Lyra. non

flumcn,copiofitate,
in
iij(
Viucntcm autcm aquam
icnjper.Spirirus.n.gratia,
cum m merem
diturgraria fpiritu fan&i eis,tuncIibereloquuntad t n cipes luda:orum.Oporter obedire magis Deo quam h x
in-
mortuos
dunt,&t
(ufcitant interflagcllalaetantur,fanguinem
f 1-
traucrir,&:firmatafuerit,omniFonremaeisrnanar,&:nehoc quc dcficit. neq; cuacuatur ncq ; ftat.vidcbit o,s vtiquc
fuppliciiscoronanrur.Nondmu ergoerain ntus in Apoftolis, nec de ventrc eoru fluebant grarie ri

1
aliis
adfapictiam Stcpha Acceptnti ni.adPetrilingnam, adPauli fluxum m- a credentesin eum.Ndndum enim eracfpirirust datus,quia b Cutnhoc lo )ti<-ic:.ir \ inuitirctcredcntcs twa t R.efurrecr.ioiie8c jfcenfiooe. fpicicns-Nihilcnim lo in turba diflcnlio. <'( de fcdficosdcnnebat, Iefus nondum erat glorificatus.Ex illa ergo turba cum audiicut flumina multo
i
.
tualcs,qutan6d n fueratdominust ).
l
rificatus.
Qne fu b.
glorn
;
(
tem
in
ralis
Icquentibus
;.
j.
rir,dicens:?4ferc,
fi<a
impctu nialccum trahcntcs

Mjtth.
dclati,
om-
Ali.jui.
Hi czpetinr diccre
mt
claritatc
fcnt hos
fcrmones eius dicebant. Hic eft vcre propheca .

nondum
Alii 4 babuiapudtt,
t
abibant. a Ttiondum tnim trat.
t Hi incepftK.bibete.nef iente heceflc inipleiiinCnriilo.qu ptophera: prx d xcrant.quncrar inNatareth Gtlila-s nutiitui. Sui nnuetanr io N.?.ar .-rli nuciitum,o>tiaitatis locum non attendont.
IHHndttS fitrtt
am & C
i e
1
ftuS nifi refllffira

.
Etfi prophetscaccepcrunt cundcm fpi-
dicebanr.Hic
eft Chriftus.t
rttum:&:loanncs&:
aliiantc refurrcctio-
nem
infra
Chiifti,
tamen
quida cxicmincOauid,cv'deBethleemcafccllo vbierarDauid,ve1
Gahlrea venic
Quidam aurem dicenbanc.fNun Chriftus Nonne fcripcuradicicquia

Non
^
?
8
}
^,^^'^ J
&:vitamquamaE
mils > f P irlt nolnit, vtinrefu >
chariras, &: fpret, j. jtaqux non eft va,
erataliusmodusdonationis
nit Chriftus' Dilfenfio iraque facta eft in curba propcer eum,- 10 rfcioneno(lraflaj;t
ttnttirrcirdce nolcbant frd peifcoui uolebanc.
futurusa-
Cc..
b.
pcrtior, &: plcnior, poft rcfurrectioncm
ex nemo quidam aucem ipfis volcbat apprehendere eum,ied

ûia nondum ipfe uuluit.
enim quandoprimu
apparuitapoftolis:in lufflauit infacie co-
mific fuper illum

fidcs
Sc*
a
manus Vcnerunc. ergo miniftn ad ponciPhaiifcU.

.
j,&
omnibuscadii
s,
"qua: lunteius ch
rate
..
migremuf
.
aixerunc phariixos , 6<

Qai mififueruot.
eis
illi.
Quare non adduxiftis

Q_â erat I)eo
ram vitam
credimus
!
Si
<
rum,quiflatupnmo
Ftiui.
* homo.
eft
inefi,
a
1.*.
hominianimammdidit, &dclimoerc
xit.
eumSRefponderunr miniftrkNunqua ficloquucus teliimonium

Hoc
repellentes.
a Qîddeleftati eftis
homo
relurrexita
mn
I
Irrmombus eiu.
4 &:nobis dauit
Acr.t.s.
t Supra
Lt
gncis linguis,vt
ficuthicloquicur.ReiponderunrcrgoeisPhanfxi.Nunquid fec(Tecundem,inluf d vos fedudti cftis ? Nunquidexprincipibusaliquis crcdidic Cenerunt e flauit fpiritum apo* c ' 18] in eum,auc ex Pharifeis 5 Scd tur ba ha:c qua? non nouit lege: o Mifli ad capicn ftolis,vtdelutoexur ..... ...... ^Ât-im redierunt Volent illuminjri. eum rprliprnnr gerent.Deindepoft. afcefioncm plenius maledi-fti funt; t DicitNicodemusadeoSjille quivenerat ^muncs a crim milit in ipleni admiratii fpiritum 22 diuina: omdoi
[^tusanouo
Significans ergo
hom
&
:,
:,
ncsgentesdoccrcnt,ficutil]ituncomnibfislinguis,ficnuc vnitasecclefizloquituromnibuslinguis,aquavnitateprc cifus non habct fpiritum.
teftes.
diffent bos
Qwalefyunondumeratglorifieatut.ÊxillaergeturbacHrnau fcrmo,?oi\cl aut baptizatur fpiritu lando,&:effun ditur
d 3v^M<7;Ve^''Of.c5 'c.Laudabiliterfeduifticr5t,qu: fo malo infidelitatis tranfierant ad fidem. e Tslunquidexprincipibws aliquis,&c.Qxn docentlegem temnunt eii qui mifit legemj fcd qui no noucrant icg
,
f
1,
crcdui
Nondum cnim Ctat.f/i tali plenitudine & figno uifibili.

Quia
Icfus.^rf boc enim datur jpiritus fantlus,
t>t
N1COLAV5 UE LYKA.
rabant,co quod nutritus fuevat in Tââreth.

I
o DilTenfio itaque facl;a,&:c.s2i(M ibi erSt contraris opim -t
trabatur cor
de eo,vt patet cx pmtditlis.

I I
fi
da fidelium ad calcjliiglorti defiderium,nibil autem deftderatur,ni vt potfibile,po(fibilittis autem butnana naturtcad

apprehendatur
cceleflium manifeiiatur per glorificationem
Quidam au.i&c.^fii reprefjifunt diuina virtute, dcofju. Sednemo miCit,8/c.Quianibilpotcrant cifaccrc.tifiq*

:
'
'
ndequutionem
bumani-
tatis in Chritlo.
Et ideo prins debuitglorificari,quam daretur jpiri.
tum quando ipfe permhtebat. 1 3 Venerunt crgo,&c. Hic confeqttenter ponitur diffenfioa*
principes. Et diuiditur in
du.xs, quiaprimo oficnditur diffcnfn
&
tus fantlv.s inftgno riftbili^tper faQum viderctur aditns regnicf icflis,po(fibUis homini.
a Exilh,SCC.Hic confeqitenter defcribitur populi diffen/io fequcs cd verba Cbrifii.Etprimo inter populares. Secudo inter princtpes,
ibi:
erga minislros. Secundo, principum ad inuicem,ibi:DiC\t1su mus.Turbatio principum erga miniilros fuit eX hoc quod non rant Iefum,quia adbocmifftfuerat,vtpr<edi[lu eft. EtpatetL
14
l$
i'
>e-
'*
Vcnerunt crgo miniftr i.Inprima ergo parte dicitur ftc. Ex

vere credebant.
illa/ci/iceiy'//* qut
4 Hic cft vere propheta.Irf eil,antonomafiice ditlits propbeta,q

promiffus efl Deut.i S.c.Prophetam lufcitabit Deus, &:c. quod <td literam intelltgitur di Cbrifio,vt ditlum etlfupra cap.prac.
Refpondcrunt miniftn.^ccArcM/anrfx. Nunquam fic loquutus eft,&:c. Quaftdicat,

,
itabenel
i-
turquodnonvideturhomopums fed plus > propter quodto rium effet ponerefuper cum manus.
16
'<
Refponderunt ergo eis Pharifari.Ex inuidia
moti.
1
3 Aiiidiccbmt.Ifli erant
f>
in
fideferuentions pradiiiisyquia fidei
17
Nunquid &: vos fedudli eftis. ld efl, extra veritatem
fi?
'
"veritatem apertius confitebantur.
Quidam autem. Contradkcndopr&ccdentibus.
7 NunquidaGalilxa vcnitChriftus.â/irf/'c<ir,Bon.$pter boc non eil CbtiUus,quia efl GaliUus . Et adducuntprofe argumentum tx fcriptnra,d'tcentes.
9
&
quaft dicat,patet quod ftc.Qjiod confirmant exemplo maiorum gifperitorum dicentium.
9 Vcnit Chriftus? Quafi &hat, fic Seiendum cpfcriptura

ribtts locispdixit Chrtfiu cffe
Nonnc &CC.&: dc Hcth.&CcQjtandofuit iniunttits in regem.

in
rit 1 8 Nunquid ex principibusaliquis crcdidit.Jtf eii,ex fi tibus qui principabantur tnprtpulo. 19 Ahquis credidit ineum,aut ex Pharifseis ? Quiuideb religioftores aius y quaft iicerent,nuUns tx taltbus credidit . H tf
pluj.a.
dcfemine Dauid, potiffime Iere. 2
iu(tum,&cc.quoditeUigiturdcxpo. nomen,% vocabunt eiiy dominus iufius noficr. Simititer quod in Betblecm caficllo nafccrctur fcriptumeli Mich.^.a.Et tu Bethleem Ephrata, &:c Sequitur;
Sufcitabo
Dauidgermen
meufalfum erat, quiamulti de ifiis crediderunt Cbrifto,occul mcn,ne defynagoga expellerentur,vt habetur infra t $.cap. ao Sed turba
ptcr igtiorantiam y ideofubditur.
ti-
Vnde infine autboritatis fubditur:t boc cfi
hxc.Scilicet,credidit,quedefacilifcductpote, pro
Qux non.Hoc accipiebant ex hac quad dicitttr Deut. z~vr<u

t i
x tc
mihi egredieturqui
lediftus,qui nou perma.in fer.&c.
iit
dominator
tra\
1
Dauiddefccnditfecundumcarne , Bcthlcl natus eft,ptpatet CMat.z.a.<cr Luc.i.a.fed ipft hoc igno

rabanc
verum de
in Ifrael. Etutriq;
Cl>riflo,quia de
&
2 Dicit Nicode.Hic ponitur diBcnfio principum adinuice ptcr vcrbum TSjjcodemi excufantis lefum , quia occulte cede tum ideo voluu eum exeufare ex Itgcdicens.
* Nunq
>]
j^
?o
Seitur.
Avc.In
mc fit
h ? c malcdiclio.ttaetnunc e ft iu
ec'cle(.a,Tp fimpliccs &: laici fintahqn deuotiores.fo lud lfa.i.a. Cognonit bos poffcfforefHU,&aftsuspricfepe'
ml-
1)1
CI
loannis
luntineumqiiideditlegem,vtimpIeatur quoddicit
Gap. Vlll * Chrysostomvs.
I151
Oftendit
Nicodemus eos ne
indifcre-
unonvidentes videant. &c videntesceci fiant. dana a ^nâ/rf/ejr.Qaiailliperuerfi vo!ebantprius#ffe .. fi .^.^ r ..>.. w^. ^ r patientereu t(.squamcognuores,i.._ veroputabatqi .$quamcogniiores,ifte enteaudiret 3 forfan effent fimiles miniftris qui rralue
;
D
'"
quecognofcentes legem,nequefacientesqusfuntlegis, Hom.yi
cumautemc6gruumeffeto(tendere,quodnon
tradi6tione,dicentes.7\^ >quid
%.
.
lo
*
temiferuntvocaturieum rudius&iracundiusvtunturco
t0 ' 5
pi
& tu GaliUus
b
i
es\
tc:re.
ritcredeie quam Autoritate
Ettu GaliUmes>
fff
Timcm fciri. i imcn icm.
Non Mmefl
incr eHulu
er) lesis vult vt in icere ,

v nr
s
eos a
adeum
ScrUtare fcrifiturat
eum
nodte,quivnuseratexipfis:NunquidIexnofl:raiudi
Exprnudiciocotdlsfui.
IJ
eft,
velint audire.
cathominem,nifipriusaudieritabipro,ckcognoueritc]uid
a Gsli
C
n,
u.
AvGvsn-b
Dicit lex no-
*o
fe.lilfctu .
n
ft
s.
,
faciat?Relponderunt,&ciixeruntei:Ntinquid&tuGahIa:us Cum
fijlejiJdoflor.
a
de legequa:
Tamcn dominusprophetiruminêfurrexit.quidi
Maiciamfuam.
itur
Njzareui.
"
"
D
bi,
efl
co quod
eft
csJ+ScrutareicripturaSjcVfvidejQuiaaGalilxaprophetandn l * *
i
atllodata
homini
Chrys.
N B Ilopfcfloneg<io.
rurgit.Etreueriifuntvnufquifqueindomumluam.
quia a CaliUa 2 "Pnpbetanoa futgit. &t reuerfi fun t Vnuf in * l Hifi u ' domum, >J*UlXO$ Ul 4 cebatu fcfus, quoj * nlam 6C Nazarfith * nt P arentes c *
'
we
&
NICOLAVS DE LYRA.
&
i
pheta,auaft proculfans.In Cbriflo aut nonfuit anigmatica cognitioy quia ab infianii conceptioms anima eius vidit claie efientiam diui-
Nunquidlexnoftraiudicathominem
nifi
prius.
&c.
aw.ergo &CC.Contrarium patet in litera. Item in lege

tis
& propbe*
y.
battnimper bociniucere eos ad*audiendum Cbriilu,vtperver bi ns conuerterentur ficutipfefuit conuerfus.

i fi
3 ii
4.
(
prxditlis fnit venturusjicut propbeta antonomajtice diftus. {{efportflo diccndum mtad propbeta fecundum nominis interpretx
Etcognouerit. Quiuindamnationebominisnonleuileresl
edendum,
Rtfyonderunt,&Cc.De veritate turbati, quia bomines
inui-
f iracundia agitati non recipiunt perfuafonem.
tioncm dicitur quafi prWcutfans ,inquantum annunciat ea qua funt longinqua ab boviinum cognttionc. Hac aut longinquitas potefl dU' annmciatis ita quoi pliciter inttlligi. Vnomodo refpeftu pmphetx
ea qux. annunciat fint ab eius cognitione longinqua propter obfcuritaie fua cognitionis ,& hoc no ptrtinet ai perfetJionem prephetia t fed magis ad defecJum,vt patet Tû.iz.b,vbi Moyfes dicitur excelnon per tenigmataviderat, lentior propheta, eoojDeiimpalam
Kunquid&cjd efi,difcipulus huius GaltUi.

Scrutare,&c. Idefl, diltgentcr confidcra,quia videtur,quod
mldeeis fctas.
EtvidequiaaGalilxaprophetano
furgit.
Hocvcrbueo
quem
aly cognofceban: infomno
&
&
vifione. ^llio
modo inteltigitur
iniptuitcre(lfaisuqitiafiuelligiidefphetisgeneraliter,atiqui itide GaliUa,videlicet Elrêns, Tobia<s, Delborapro-
&
U-forte plurcs ali\.Si aut SpopHli nui efl
'itelligii
de propheta
promUio ad
etiafalsli
aliorum bominum cum quib. prophtta co uerfttur,quibas annunciat occulta,& hoc efl de rone propheti*. Et idco jiug.i6. cotra Fiuftum dic\t,a> ex hoc aliquis iicitur propbetA
ista longinquitas rcfpetJu
Meffias,vtfrequenter ditlum
efl, ftc
tji
erbwm
n
ti
Fi
eoru.quia de ipfo (cribitur Ifa.u. quod debet effe lââ ,&pcr cor.f ques de esl in Gatilka. Di
p :n.de Cbrifio Ifa.

virga
GattUa,qaia Tââretb
.a.fecuniu veritate Hebraica:
Egredie.
a quia annunciat ea qux funt longinqu% coi cognitione bominum ci in via.Cbriflus aui ante paffionem fuam quantum qitibxonucrfatur cum alijs hominib.conuerfabatur adpartemfcnfitiua. erat viator,& ideo quarnuis ctare videret diuina fecreta,tamen erat verepro-
&
de radice Ieffe,dr \aâreusde radice eius defcendet. mpoterat refpor.dere7îcodemus,quieratlegifperitus,fedno
\ec mirttm y quia et apofloti illo tempore erant timiii . Etreuecfi funt 7 vnuCqoi[quc. Qîaejrumconfiliumper dif;
t -ifus.
emfuitdiljipatum.
lcquariturvtruCbriflusfuerhpropbeta.EtargHitHrprimop qnia.prophetiapertinetudcognitioneintellecliuam , vtpatet l i.to.* .Intelligetia opus eft in uifione. Cbnflus aut fecundu -e ntelletJiua erat p inflatu beatitudims,in auo no manettxopbe t \d magis cuacuatur,& ceffat, vt babei i. Cor. ij.c. ergo,&c.
n
1
bominum, pbetafinquantum erant longinqua cognitione cum quib.conuerfabatur,& quibus aanunciabat illa.îngeli autem in nullofunt viatores,quia eorum conuerjatio non eH cnm bominib. vtbabetur Dan.z.b.Et >o non poflnnt dici prophetae ex hoccpannun ciant bominib.occnha.Ver diiia patct ad argumeta. Quamuis enim Cbrijtus quantum id partem intettecJiuam effet beatus mn tamen erat omnino exira flatum vU,& ideo non euacuahatur in illo ratio rc prcphetfe antc paffiortemjed pofl furrefiione fuit euacuata , tfuia non erat in via.Et fic patet primum argumentum. Udfecu. amplins dum fimiliter patet cx ditJls,quia obfcuritas cognitionis in ipfopro
:
aliorum
ugnuio propbetica
quanda obfcuritate importat. Idcodxprophcta,
pheta non
efl
de perfetJione prophetU
ln
oi t7.6i dicitnr
D D I T I 0. m poft.Ed lgitur lenfus fecundum Aug.
C~frina
no
Htec *Aug. Qu<e verbafatis cocordant liter<,&
eft n\ea..idcmeflacfidiceret.Egonof*mamemetipfo. meo tudicio melius
adoftrinanonefrmea.
VofoAug.in hoc iocohxc funtx Videtur authoceffe contrariu lea,& non mca..i fidixiflctifladofirina non efimea,
Iht qo. iiu<e edet ergo dotJrina patris nifr
inteltiguntur in feipfis,quam per expofitionem poflillatoris.
R E
A.
ClmfUs
'!fe
" 1
1
verbu patns ? ipfe dotJrinapatris,fi verbu patris efi,fed quia verbu nifi alicuius,& fuam dotlrinam dixit , feipfum
eft
&
}*w,qHia patris tam non tuum
verbu,quii efl.n.tam tuum qttam tua quam tfi aiicuius es> Dicere ergo Mea
eft
'.
& &
In cap.7.v&id/c/7r.-McadocT:rina non eft mca,,vbi poflilU do&rina no eft ponit verba..B.jtug.in clariffima fumma //c:Mea a mCdi.q.d.Eô quifum dofirina patris qui non fnm meipfo , fed a ex ditJis bean Âug.re Hanc intelligibile fummariam patre,&c. dutJam veritatem Bur.ftne calumnia non relinquit,& tamen ident
&
do-
finaliter dicit,vt patet
intuentifuam allegationem.
ctrina
Quia mo s ci erat diedocere in tcmplo,vefjji pere rcuerti in Bethaniam,qux cft in monte Oliueti. M YST I t E.fiS't altitiuline
mem
C A P V T VIII.
ad teplum
Mane eft ortus noux lucis poft tenebras legis,
quofidelibus,ideft,in temploeius miferieordiauenitpan dere&dare.SefIio,efthumilitasincarnationis,quamifere turcvdocct,undeli
mi-
[erordix-.undcnobl -hrifma, idcjr,

uftio.
C A P V T
Efus autem
perrexic
VIII.
t Oliueti
"bentius
populusue nitadeum, fedini

de
t
liua -
mici Pharifaji in montcrrL
Maneredit
ad
iufticiatentant, an cont a
6^
tJlU.
m
*
NICOLAVS DE LYRA. C A P V T V
.
I
I
I.
Mt.Dcchrata ongine dotJrin* jtlus

" !tt
'
^.
tutemilluminatiuam.Sccundo,virtutem viuificatiuam. r.,10. ibi. amen dico. Trima in duas,quiaprimo ofiedii eius virtus
Amen
XX
confeqtSk nP Pfadoctr JTwfitattua.Uco na -Ipf*aH!ehabet virtutemillumiZfic
Chrisii, hic
illuminatiua per verbum.Secundo,per fenfibile fignum, ca.feq.ibi: Et praeteriens Iefus.Tri/wa in duas,quia euangelifla primo introducit Chriftum doccntc.Secundoôftendit dotJrinx eius virtute,ibh -k Jterum
frocedit,quia primodeclarat eiusvir-
tutem
CjloCorcL&: NicolaideLyra.
Moyli
6c
11
:\
<1
ip-
qua prxd.cabat, P a.nabatur. Iple au- a icm ncuiu CapitUt rifxi' calumnia icdlcrua-
i\t"Z kgcm diccrct dandam dc.idcicnt qua iSlSS^qSl & diluculo ireru vcnit in templu & omnis populus venirad ro icnbx &C Phalapi
,
ius
Dcoautori
* curo adulcera reus mort.s

,
Dhjto
'
fctibtb
M
kl
tetra.it
A vc\
& fc Jcns Joccbat eos. Adducunt autcm

at.tn.tr
2
?
los ta Ics
m^
,
'
muliercm in adultcno deprchcniam,&Jtatueranr cam
be.
4
5
n5
In
ca lo>vbl
H manructudinc
ipondctquodeli
tu aJul.cra
l.iur.
rc-
vc-
rx-.utht.x.Quilinc cum peccatoeit, p.imus
inmcdio,6cdixcruntci: Magiitcr,hcmulicrmododepre- 6 nuitdilcipulo, hcnladtin tadultcrio.t InlegcautenT Moyies mandauir ? fenwurquocfleB ? Hoc aurem 8 miliando ( c nobis t huiuimodi lapidare.Tu crgo cjuid dicis*
ielus augenerK.
x
lllam
lapidem
1*MQBf
U
1
mittat : Nonautcm -jUu.iO itatim mdicat , led I. inclioam fe dlcito

ll.l-
diccbanrtcntanteseum, vrpoilentaccufarceum. ueccu hummi

De
linu u.tiui
.
inmiduuiJ
.ecl.n.nJ,
Pcc.j.i.o.m.
fij;j terra fdcerct ,
nflrJ
tcm
inclinans
I
icubii.nieria.' Di-
deorfum,digito fcribebat m mit'ericor.1 a niit 'cnp c.ic;tu< Qiiinchn

fc
i.i>
I
m terram Cum
.
ti .111
1
quod
<dict
Vtigiilloq u
'
,n fcccji.i.ur a
nu.
Adi.e
ouultu rondedig
B
Exoc".
}I.J.
gno Dci kr.pta

lcx in
laj-nue
fuit
pro ctiniiaillius populi
autem pcrfeuerarennnterrogant.es , cil veltrum , primus t Quii.ne peccato

Olli d.tdiJfil'jpeccatmu.eri..
erexit fe,
&
II ellet , V t III tei u'. frliclum dlre

in lapidj
*
dixit eis:
in illam lapi-
*n
nunciaminclmatus inhominc, iplecuftoslcgseft&lator

lcgttiCttberii
r
'
...
dem
mitat
Et iterum
fe
inclinans lcnbebat
,.,1
terram
j *
'^*
A
t
T J-|'C.
11.- c.i.
(i
intcr
frrain p manum oftcrj

quod
111
4ilU.ll.
redcit
u . ficunlledicit;Quifinepeccatocftveftrum.Q^l.pnusfms reos, icx iuu.ipuiiiiiiui.i unt.,vt polt ieam puoiatis Si enim lcx iubet puniri lutt.,vt poft icam puma.is oi emm Ecce plcoa iuftit.a,vt iunontamciafimilitcrpuniendis ltusmalapuniat. U lereovelreamdimittant, velcumca
.
Docet aut nosauditi alicnius rcnlis,n n temere m dilcutere, trc,.ed pnus dtgito ditcrctionis nonpfoslms
oux fructum
bouaruii
cum quai expnmmir Nos ergo inftruit,vt cimu ,non ftacim ea te.net oximorum confp , mala p iiiaid["u..n.>i...w.
fcrct onis
.
malarum adliontim folct reddere frucl-is,per dig cx bil seft.fu quiai lculorumcomp .fmonef
poenam fubcanr. y l Adducmt
c F.Mulier in adulrerio dcprehcnfa v.dulterauit lcgc Moyfi equendo tra fi^nat iynagoga,qu
s
diuoiKSpattum.Velquedimiir.ilcgeMoyfi,a nfeqmrfi de Chriil.,vndc Iudxus lam quaii a lultciam acculat. Vel Dcum,foi mcata erat cu fignat ecclefia r,qux relmquens ludxus acco at, ep ad Chnltum accedxmombus , qua.u
<dat,&:quafi nouum idololatna:genusrepuiaraefr.
lapidet.oe p legem nuenc lapidetur,venit.n.no pcrdcre quod ^ * relpondit? ilui/inepeccato eji cp penerar.Quid crgo minat. I Ixc vox iultine eft, pnmus m illam lapidem lcx, peccatrixded non a pcccatoribus, implcatur
|
oemu5,fedprmsadconlc.etiam cordishiimiutcu digitodi:crctiomsea iollicitedi.quiramu<. -da ** A v G v d %? f'"" JJn dilcere viderctur. Ablit au , vt
r>P<'
"
<
lc:
pra-uancatoribus legis. e Etuerm jeincl.na.ts. Datafniaiuftitix quailli
hfus
(i^
11!
NICOLAVS DE LYRA.
*
D......
.
lli,cnmfitbditur.
in pr<edicatione. Et ,deo Cbri re in orationeypoflea cjfuitdcre populo xduaioribits ecclefi<e li:iiud> ../.tc? prg volens dare exemplu Jius
:
Iterum ctZO.Trimain duas,(juia primoponitur do&rina veritaiii.Adducuntaute. Circaprimu tis.Secudo^cofutatio fal/itatis, debitus modits docendi vervate fidei eii primo bjuri f iendum,quod
Mododeprehenfaeft. Etarguuntgrauitatcmcrmmk dicitur. grauitJ.tr pm"& per legrm i>/f!ill,cum

7
S
In legeautem./.fK/.2oi>.
9 Tu ergo quid dicis? / fubditur caufa quctfliontsM dicebatte itanteseu. Jdcapienduipfjmexrefpo 6 leni accu larc cu.viicbant.n la.a eius nufuetudinem
duaiionem feejuefirabat fe tnvrauone. Et hoc eH

bitur,'rdtpropemontemilium.
lefus autcm.Caufa orandi,quia domns Martbx
cjuod dicitur. in hufpita
qua
eum iudicarcipfvn dim> cordta,quod probabilitcr credcba. ab eis vt t>afgrefforlegis,proptcr quod rtdux fic accuftretur
tcgtmad mcmoria,ne poffet cxcufari pcr legis
e contrario diceret
difta
I
obhtionem
Stt
[
Etd.luculoiteruro vcnitin templum. *4d ottenlcndum 1 \n eo "leUm ammarum. Et omnis. Defdute animarum. Qûidautem tunc dixerit pr& a
quibus cjntraeumoriebaftr.
ilta termtttit euangeli{ia,quia prindpaliter intendebat defcribere eius deitas mamfefiabatur, ex quibus dijjenfio ludxori* ex
eam
& facta,qux cr
lelus aut
dadam .vidcretur dicere cbtraai lap
md.nans
nr d< piet.ic miferi.ordia. le deorfnm.f/.xpgaiwr Chrt

ia
&
gna refponfto.Et diuiditur m duas.q

refponftone iu(iitia
primo
oflcdiiur quod
|/io
0.
Scriba:.H;r ror;/r<7r?;c'' pomtur confutatio 3 diuiditur in duas partes^ quiaprimoponitur luddorii falfitaiis.Et Chrifli benigna rejpofio maligna intcrrogatio.SetundOffubiungitur ib :Ic(us auteminclmans.I prima ergo parte dicitur Jic.Addn
Adducuntaut
uit;Et per hoc vtraqueeorum cxigCPS aut.Circaprimnmfciendum,qtiodfuamfenie>.ttim

'
tenuit.Secmdo, quodamfericordia cauillaUoncm euitauit.Set
dummodumiudicialempr:mofcripfic,pojleaprotulit,
dcrHi-.Ieiusauteminclmansfedeorfum
illud
I I
cunt autem./d
Qnrfto 4
Ji,iihqui b.ibtba;tnotitiamfcripturarum
:
Cum
dlgitolcnfcp certttudincm. qnoJpoHeaprotul^tadmaiorem autem perleuerarent interro.erexit [c.Al

'
hl\*h*x\te\.\Qi*id(banturpr&alysreligiofi.
MulicreiO inadulterio.$'i 7M*rjfi(-r7d>-r nonadduxcrunt 5 alulterum eius y um fecundum 'egem c/ict eade pce-ia p'eflendus.T oie\t dtct
reprimendam. importttn Et dixit eis:Qui fine pecca Qâft dicat,puniatm fednon a peccatoi ibtts,'mpkatur lcx quam aIle^Jt;s,li'dc>
tatt-m
quod per hoc voiuerunt ponere fufpitionern in corde popu>i ideo nbn adduxiffent i um ad q*od tuiljet aliquis dijcipulus eius,& eius iudictuw.V cl alttcr,fortc aduiter erat diucs>& ideoproprecio
ipjum iiberauerant,proponunt ergo quiejiionc brigosa,quia rcfpbfto aiX uuj.uii.bct partem vi.icbaturefiecvntra Chri(tum,vt vidttur.
1 enim posnam iuftam dcbet objv grefforibus lcgis.ln inferendo debitufmodits.
Etiterum feinclinans (cxi.Dicuntaliqui, quodfcrr idcm qund p ius jd o(iendendum niaiore firiniraie fententiA.n meiius vt videtur quod fcribebat corum pcccaia,vt)t cwt
&
bAaîWcx.lnquoailegantprtfentiaptrfona:, <& prxfcntia f.itlt,cum
Slcndcretihepptosad accufationcm huiusjar/ihnt.
Ic/c-o/C/M
M
j
,
*\ ^t
T E
i\
^r/ciiirKnrdttrw.^c.Pcrmuliereiftainadulteiiodepre
h.ni.im.fignificaiurquelibet perlonaChriftoper fidcdeiPonla .a.fccunduilladz.Cgr.ii.a.rvrôBriiw/aj vus vni vno
morra.e nint m caju.m cxibcre Chrifln.Sed poftca per kcmn diabolo adulterata.Per lcribas cV Pharifa ncs figoificatui,qui dicuntur htc fcnbc.quoma rion
cata rctmci
f<
mcmoiiter taqua nrmitcr lcriptaA
p)
ibgincm
if;
*
al.
J( ioannis.
m oiumpercufli funr,iteru fcribit in terra ex more vultu

vertcns.vtillisfitliberuexircquosprxujdebatcitius
Cap. âp.
d
VI 1 vm.
1.
li5 g
Teftimonium.Vutant non
esurosquampluraintcrrogaturos.Docetautemnosfia &:antccortedionem alterius,ita poft nos ipfos hu-
&
'
miterfnueftigarcncidcm vel ahud fimiileinnobis fit. ^ em a \ec eZ te con ,. * i J>. SedquiapoteAudicntes aurem hxc, vnus Remanet folus efut mm muliere iu don>o:ide ft.ciim ecclefi ratimere, ne ifte
qifine pcccato eaipuniretjdicitei
;ii
ipfiusToanms Baptifte,quideeoeuidenterotendit. e Cerumeft teflimoniumMeum teftimoniu ideoverum efl: habendu,quiafcio vnde venio.hoc efhquia teftimonio oa tnsconnrmatur, ven nimiiTusapatre, no poit vnum exibant , incipientes
in
ftaturobliti
crededum ei prxmiiTarumlucernarum,
&
O Solus de fe te
mundo
Mifenordia.
ir
efl
Miferia.
alenionbus,
_
& remanut
J>ifcipulorum vel in dnbio.
IefusfoluSjck mulier in
*
a
me dio
mquinatum
*
1
vtuiericorsprxtepeccata
:
Ho
tameneumdeferes, &impIeto|minifterioadpatrem redeo
fugauit iudicio iirftitie.
dimit-
itans.
;s
te
Tfec ego te con~
Erigens autem fe Iefus
nectamen
mudum
i 1 .
dixit
ei.
Mulier, vbi lunt qui te

Scien
le fimiliter
liasiunt,
de iabo.
B
'
anÎius
vtiuftusrve peccet in-
te icens.
accuiabant? Nemo te condemnauit? Qu.r dixit:Nemo domi ncDixit autem Iefus:Nec ego tc t condemnabo. t Vade , &C
-
relinquo. f Vosfecunium car- *cum ne
nem iudicatis. Qiua

f
miucm
viduicc
ludnelcitisideovos
b Iterumergo.
n *
>'
Rc-
fecundum
p rcr
mu
|icrcm.
piis,tentatoribus,
fa;
ta
ri!
culpa appertius fub-
m uheC
iamampliusnohpeccare. Iterurnergolocutusefteis Iefus,." iuSisôc^Tlio |codcn<> a b Perfidem uffifempiobH- g mincm putatis, cui Depn. i Vc , r r 'j:^ a rb dicesrt non tambulat 9 inlaudefua credendi.i.ci. Egolumluxmundi.Quiiequiturme &di.J.(t
i
.
diju/dpoflit exdiui
dcohomine,
te.
tatcneambigat an
pcitpeccatadimit
c Egofum lux
mun-
dijuinube carnis fictoleteTur,
&
ralahominibusef
fitur,
vnde&pecdimit-
quialciovndevem, &quovado . Vos autem ncfcitis vnde venio, autquovadam . Vos fecundum carnemiudicatis:
/
Q.1, De, ft fignificauit. IQ dum n6 fi t & anpiiol* &ca.ad. lntenebns, iedhabebitlumen vita: ei Pha-i i damnaris. Dixeruntergo * THBOPHr - hucperrifej.Tu de teipfo teftimonium perhibes,teftimonium tuum 2 fidi. I J L A C T V S. Oftendeosft&patrem cui gloriam dat. VoSqUO- tambula * ' bat. 4 ma m non eft verum.Rcfpondit iefus 6c dixit eis. Et fi In hunc ego tcftimo- J ^"fcrf verum eft teftimonium meum, ilcffe^mamcs.noniu Joctim. niumperhibeodemciplo, *"** tem Deum fecun- E / j i ^
,
loit,re,pcor.in.
Nunc
* infuturo.
.
^^
'
dumcamem
ft
faliibi
a poiTum
,
7 18
!
liter
u dl tis. A VGVS
N. Tra.?o.f
lo.to.?-
te,&:etiamhominiulluminare^
19
QuiaDeumnohintelligitis &homine
vidctis.ideo vobisarrogans videor,
Teftimonium
tus lucis beneficium cttm dicitur.
qiego de me, teftimo(g^*nium perhibeo
NICOLAVS DE LYRA.
I
II
Vnus poft vnum. Qjtiagrauiorib.criminib.irretiti erant.Sed
Qvnfc.Terfidemformatam.
1 2.
Non zw.Ignorantia & calp<e,per confequens no veniet ai
l<
.naturûomodofcnbebatiDicenduûodnofcribebat { trfm ftddmn* pirtute potmtfacere f in aliquafignra ab eo protra Um ^ fua P roP ria P eccata &"onalta, nec ab llidcbaZr '. , T c A rema rit lefus c Chriflus rema folus.Tô eft
'
tenebrasg ehen,aufmtterminmpr X diaarltenebr*rH $pttr hoc Mattb.S.b.dicuni tenebr* CXteriores. Id efi, pUitn* pChri-
,;
TJ,'W'T muUitudopopHh, fed

!
CU
am uliere
,
mtelligendu^
>
âremavferunt
cum co difci-
remanfttfolus afuis calumniatoribus. fcngcns.P t /7f rigoretufiitiaMc Chaftus ipfum teperat dulmcordu.Et boc eft
Bum.n.faaaefiveritascotratenebrasignorantm &gratiacotra tenebras cu!p<e,e*r gloria dabitur ab eo contra tenebras gehennx: Tertio proponiturhnitu lucisfru&us,cum dicitur. i j Sed habebit.&c.i2*M per irradiatione huius lucis clembitur intelleaus ad vidednm Deum clare,& per confequens affeZlws
adfruenium ipfoperfetle,
1
quod ^r.Erigcns
autem.co/-
in quibm confifiit vita tterna. Dixerunt ergo.Hic probat iila triapropofitapordhc.Tri
'
.
n1^"'*5 r
cej.-MuIier,VDi. In quo examinalur de accufatlone , 'decondemnatione.Ncmo te condcm . Etfnbditur
&
"loprimum.rccundofecundumibi.-Dixitcrgo itetu.Tertio tertiu. ibi. Ameamedico vobis fiqs fermo, &c. Trimainduasqma primo ponitur ludaorum obietliofecundo Chriili refponfto, ex qus
ofiediturprimumpropofitum.ibi.-Refpodit lefus. Obiefflo autcm eorum fcedit no ex parte ditlUquia erat veriffimum , fed ex parte dicctis,& hoc eil q, rf/"fr.Dixcrut Pha.Tu de tp,
merisrefponpo.
S"
mare.
dominc^jjM recefferant,vt vifum
ett.
Etfubditur
ttfttibfolutio.
Dixitautem lefas.Quia vcnipeccatoresfalU aie,&mn con

i
ergo
tcip.
1 5
: *
Vidtîbfoluta a culpa
fctia
& dpana.
to
Teftimoniii tuum no eft ve:Id ei~i, habens firmitate daq, cHet verum infe^quia nulluspoteftfetre tefiimonium de feipfa
Diuili*.
16
J<
Hha hocfatlum Cbrittt no efl trahendum ad confequentia.imo tntfacndotes in foro pnUUimponere pniatn fecundum condi-
amplms.f alnarido.n.natuTa,damnatCHlpam.Circa boc
W peccantis,&
10.
T^ mc
'"
-
peccati,quia non babent talem ptatem dimitetiam Cbriftus illi mulieritantam contritkonem dare, 'fAcereta d deletionemilius illam contru
cxcludit eoru Refpodit le.Hic ponitur Chrifii refponfto, ebiellionem dupiiciter.Trimo ofiendendo quod cofequentia no tenet Secundo,quod antecedens efl falfum.ibi : Vos fecundumcarne. Circa primum fciendum,quod teHimonium bahet firmitate veri
&
&
em
culpx
& poen,&
tatem ex certitudiue cognitionis,& ideo hominis tefiimonium defe non eft firmum,quiaetfi fe tognofcac tamen frequenter inordinate
afficitur
gofiere. Tônfic autemalius facerdos quinon '< 'idct, quia homo videtea habetur
CrU
adfeipfum. Deus autem perfe&e fe
&
alios cognofctt, nec
nomtcor
y u
f
m tt&o.Toflqua euangeiifta introduxit Chriftu docente

! m<m .P^",s I**"
l
.
qum patent.vt
\.\eg\6.b.
o/
uidit r '"
ad virtutem illuminatiuay
qmd teftimonium Dei de ftrmumeft.Tettimonium autem hominis de Deo eft inuatidnm feipfo Deus, nec pote propter defetlu cognitionis.Cbriftus erat homo r at effe defeftus cognitionis vel inordinatio affeltionit in diuinapoteft effe dittorfio in eius affettu,propter
&
n-
Ty
'1 uia
hht
t
^ /S Phajif?^ 'umejttpftus Chrinifpecialepriuilegium cum dicitur. lum lax.Mti.n.nonfunt lux,(ed ab bac luce iiluminaCa '" on ti/icel1 mel e
'
J^
t-
mt e
P rim oproponitur intetio.Secundo proba
atura vel humana>proptcr quodcius tefiimonium defeipfo erat fir rnum,magis quam quodcunque aliudtettimonium,& ftcpatetdefe di. &us confcientia,& hoc eft quod <//'tr.Refpondit Iefus ,
&
eis, &C
r/r"'r'
,ri
Lux.n.magis proprie nw quam in corporarihus,quia tux babet rationem
meWi& ebdnt Manichm.
^ "di*m,cp Cbriftusfitfol
b ego te.perhi.^wAâr caufa.

fcio.Irf efi,perfele
yf
Quia
cognofcopatrem a quo txiuiin
di<m,& adquem
renertar.Et fic patet probatio primi propoftU
mun fi
luLmr
profrw hahet locum in co ^"'one intelletliua, --. ..,, v .u<.u,yj K ueus joius ttnttgradum,& tdeo ipje Deus Jolus eft luxper effen & eiiiuxperejjen
q
tpfo
omnis notitia
dcriuatur.Secundo,proponitur hu-
T E ^* \jl Mde dininKoA TCUnt^^.*A' l,r,na a luifto& ranaotQ confot tioCinmr w S MimulIcrem adi udicimadducunt,quia latnjrinn^hominum uonem iolhcucquatrunt.fcd quiaDns
L
I
ft
,
im lucis
"
licetquod Chrittus fithx per effenua,quia verbum eft apatrepro a grediens ftcut lux luce. Vos autem nc Quia eius diuinitatetn ignorabant. 1 8 Vos fccar.H/c oftedit Cbrftm antecedens eorum effefjlfum. 19 Et diuiditur
nonvultmortempeccatons.fcdvtmagis conuertatur&:
.viuat.Ezech.1 8.g.Ideo dick ei. 7 îffeirwm.OaianbifufficitverapcEnitentiadepr.-cte ritis.&cautclacomrarccidiuum profutusis.
non
MQi\jtl.
UJ7
nium
pcrhibco.
Oof.ord. & Nicolai d< Lyra.

Omni<.n.homo quando dc
fe
V
eft, &: filius,
pcrhibere
hudabileteftimonium.lupcrbus&arrogansvidetur, hominescniminfirmifumus,vcrumdiccre&:metirj pof
intelligentiam.agnofce quia parer,patcr fili dt,ledno!idicere.Pater maioreftfilms minor.Vnaeith

/tantia,vnacoa-ternas,perfecla:equalitas.
fumus.kixmentitinonpotlt. Ho.p.l * C n r t s o s-r.SiciU lecundu carnc vmercmalc viue,
c Etinlege veBrafcriptumeft.h vo v stin v s.Didtode dicio quod fuu patns reihmoniu verum fit,,pbat ab v
lo.co.j,
recft.itafecundum
toritatclegis. Dic
carncm
iudicare
cft.
iudicarc
inmitum
non
iudic o
cgon6iudicoqucmquam.Etfiiudicocgo,iudiciummeum noidcKiuii.&fi miflui rjjmenegocV pieer itmul Utd.Sc

homo.paucin pc.dc.utcn.
<i
urcnimmlege:
I
peicarncoi,
_
Ore
inc.r.i
conflituir.
a ftat
duorum Vel l, omne verbum,
Eqo
qucnquam. Ego nidi. quafi lecudum t Otut. carncm, vt vos, vcl iT-b.
M.tth. pcnitus non iudico U.h. hoc primo aduentu i. Cor.
1,4. pjn.i.a
non
verum cit,quiaiolusnonium,fcd ego&quime dat. a

vobu
Dco
/
miiitpaier.
quodduoveiplm!
j nonlint inueti lx
Êtinlcgcveitraicriptum eft, 1 Nunc

itimoniurn verum
eft.t
flr /1
hominum tc quiaduorum nondiffcro tellimomum. diffroiu

ticiuin
t
4
5
fallace?,fcd trinuj in liOC COmnicii.

*
Ego iumqui teitimonium perhibco

Siduobuiellibusctedit ir,quip'.)fljn:Nllio mentiii, > qui oam,h.&p,.i > vbieftfl.b,|..vc,ir
1
6 tur,in qua perpet 7 VeritaS Si ergO
'i
fcdfaluo, ledquialc
cundo aduentuiudi
hoc: Et
S
tDctclt cabir.fubdit t.\ omni t i H di C o ego,
Tra-jJ
J'i.
k AVGV
intelhgi
c
c
I
demeipfo,&teftimoniurn pernibctdeme,quimiiit mepater.Oicebantcreoei: Vbieftparer tuus? Refpondit Ieius: me fcitis neuue patrem meum. Si meiciretis, T rort Ncquc
*
hibCTC bOnam f-J fam,h,betduos 4

, pf 9 tiem&filiu fimi>
8 tres
teites
10
1
. 1
to..
Qupd duobus modu

potett
Mjgniconti
ccnmin
irucua?
1 mtiepidu' ue.b t- liquirur t dec-t.
imnitjt
IX,
o,
vcl patrct rcmcV:
*--.
ipiIIUll
fafidol
Mctth.
,..J.
J.u.io.4.
fl
fitan& patrem mcumiciretis .Haxvcrbaloquutuseitleius ' nemo apprehendit cu x 4 d Dicfbant fr?0 , co quen. g in gazophylacio docens tempio mus -rvon Voant,H fdoppo. W n,aiu,l,nmu. i5SeCl.ndumC.aUU, M 4W.ldcit,modO, nondum vcncrat hora eius . iDxitergoiterumeisIcius:i6nidicantes h iicutdicuaholoco.
vtaut hoc intclluja-
&
*
ij
12 v *
1
'
ccu,ata Sulan^ ^ naouit.
quia
Egonon vcni vtiudicem mudum , /cd

vt
r7 C
hritti carnalitci
cepeiunt,iedera<
faluum
faciam
moin
aperto,
mundum,non ludcium fuum
ncgando,fed differedo.Aut ccrtcquiadixcrat.Vosfmcarnemiudicatts,itaconiunxit: Egonon uidicoqucnquam,vtfubaudias fecundum carne
bum patris in occulto.

c /'We/r^.Q^d.TcvidcmusfeJnopatrem tecum.Qi cptradr,fed nec mc fitis, qui U hoiem quem vi
i
Ho.
ci.f
Cnrimimnoniudicarc.ficut abhominibus iudicatnscft. * Ch y r so $rt)M v s.Etfiiudico. Quafidicat,propter
quodinoccultofum
fciti^&i
me
ideonecp^reniifnr:
lciretisquod
eft
pnus,nic cognofcite,
& fic pat.
i.j. tis,quiavnum fumus. w.j. hocdtxi, non ludico, quafi non prxfumens iudicare,quia. f Forfitan&patremm.ô dubitat, feddubitatesquafi i li iudicarem,iuite vos condcmnarem. b iluiafolus.AvGv sti Nvs.Idcoveru, quianon folus det &: increpat,vt &: f,s feruo,fo.-fitan dominus tu fcdegopatcr.Eccecrgo&duoin pcrfonis,licetvnu in fub g Hwverbaloijifitus efthjus ir,ga7^>pb\'Uciodocen: ftatia,quod cft ideo vcrum eft iudicium meum,quia vewis pIo.Gazcdiuitiar,Phylaxeferuaie. Tvhce. Gazophylacium eit myfteria fcriptu; q Deifilius fum.vndcprobaturquodfllius, quia non folus, qua; luntin teplo,Ideit,in Chn.to. Hcc fecreta poi icdpatermccum. *Avovstinv s.Si autem tccu eft pater.quomodo reclioncmaperuitapoltolis,(ed in his modo loquitm T,3<J \j *.?. tc mifit?Ergo Dne, miffio tua, incarnatio tua cft.Hoc eft. parabolas non ntelhgentibns Iudcis. Chriftus erat (ccundum carne,&: a patre non recelTerat, qa h Et nemo apprebendit eww.Id e(t,loquentede deiutefiplcnemoetiam fi vclletapprehendit, quiaiplcnecdu pater&:filius vbiquccrant.ErubefceSabelliancinon.n.difum patcr,6?cgo iple fum filius,fed folus no su,in iuit. Dicit ergode paflione fua,qut;in fuapoteltat xit.Ego
>.
fjuitâmecueftpatecPiftinguc perfona$ergo,diftingue
intelligentam
dxiscapcrevolentibus.
tT"
NICOLAVS DE LYRA.
*
Etdiuiditur in duas,auia primo ponitur Cbrifliprobatio. Secudo re motnt ur I udttorum obieclio,ibi: Diccbat crgo. jlutecedens eoru
trat , quod Chriitus effetfoltu qui de fe teflimonium perbiberet, boc efl fjlfum,qui* filius Dei nonpotefl cffefinepatre fpiritufan-
IO
Vbi cft
pater. Quafi dicat.non
csl talis ac tantus
&
&
bocfit ei credendnm.Credebant enirn enm effe bominent lium Iofeph, ideo de ipfo denforie quxrebant, Ii Rcfpondit leCus.Obiet~t;o>iemexcludendo.
&
pvm
>
1 3
Neque me fcitis.êcttMt/ww deitatem. Neque pattcm meum. Per confequens.quia cogmto
Bo,qui concorditer dant teflimonium

tio nifi
cum eo,vt
dicitur i:loan.<,.b.
correlatiuorum cognofdtur
& rclinquum,ideo
Trcs qui tcftimonium dant in cc\o,tk.c.TameH nonflt hic mc

Sepatrt,& hoc efl quod dicitur.Vos fecundum carnem
Scilicct,per exteriora ficut
14
Si
mc fciretis.l^HdWK/j- enim ludxi baberent
fequitur. maiore n
iudicatis.Xc/V/cer.wf ejfefulum hominem.

I
quam gentiks ,fecundum quod dicitur Vfal. 7 5. a. "fy tus mh^ Deus,tamen non cognofccbat eum quaturnad mystcrium t\
'
Ego non iudico quenqam.

Et
fi
>os
i.Kfga.
I.b.
quia neuiintuetur cor.
1
3
iudicocgOjiudicium
meu verum
e(\.ldefl,flrmum.
Quiafolusno \um.ytfupponitis,qdia nonpotefleliefolttu. do in diuinis,cum >na perfona lit in aUa,& e cnuerso,ideo fubditnr 4 Scd ego &c qui me mifit pater. Ex hoc arguit adpropofi,
tum,di.
$
quia non erat adhuc plene reuelatum% 15 H^c verba loquutus cft Iefus in ga .In loco vbiponck > oblationes prv edificus temptt.Hoc autcm addit euageliHa, c dcndum,quod 'fefus tuc erat in bco,vbi potera faciliter qui qu&rebat eum occidere.nifi fuilknt rcpreffi diuina viri fequitur-.Et nemo apprebendit eum.
'
16
eft.
Quia nondum veneratho.Id efl,ab co prwrdinata
,<
Et in lcvcftra fcri,eft.nef.!7,&.
quando voluit captus efi,& non ante.

id
6
tfl,
Quiaduorumhominumtcftimonium vcrum
dibet reputari
verum , quia quantuis duo bomincs pojjint finnl

ipfb. Ecce
DlxirexgOiterum.HicprqfW fecudumfupra pofttu v> fequens eum non ambulat in tencbris.Et diuid.turin duas,qw
17
tnentiri ta
men non contingit defacili.
mo ofiendit eos
Ego fum qui tcftimonium pcrhibeo dc me
>im perfona, 8 Et tcftimonium pcrhibetdc me.Eccr *lia.argum?tum efl a minori. Si.n.duorum bominum teflimonium efl firmum, qui babent
tognitionem paruam,& poffunt babere afetlionem difiortam,muU tofottius teftimonium panu&filu tn d\'uinis,vbi nonpottfl efie ta tis defttJut,debet firtnum reputari.
tf
quibus loquebatur babrrc buius lucis defci do fubditur huius defctlus remedium,ibi:D\cebat ergo.Cir W* mufciendum,quod recedente fole vifibili de nofiro bemfpberit*
t
b fantur ibi tenebrx,ita fmiliter Cbrifto qui eftfol mfhtix,ex obtcntbr do per rnorte dcccdcnte,Iudxi pro rnaia ri parte funt nebris infidelitatis,& in eis obftinati,& boc iu(lo iudicio Dci
Diccbant crgo tUlic remouetur ludsorum obietjio.audictes

aliegabatpatrcmfuum
in tcfiimonium, flatim obiecerut.
r in videratfigna in uita eius morte,propter quagltiles legi i.atitia no babcntes credidcrunt Cl nHo. SimiliterUt fbctarum
de
illo
&
enim t qnod
dixit:\ cre Ccturione,qui vifisfignis in morte Chrifli
uis
Dci cra.t
iftc:vf habctur Mat.z-],f,& ideo
luUiquinoft-
ftr
h/4
Vbi
ny
a
.,
ioannis.
Vrf
Cap.VIlI.
pomorierr.ini.
nô
)
i,.Quafirponte,&:idcofrijftraIaboratis.Vditil
lovievenerat,'^ vndenondilcellerat.Ci*ww.ideoperfe
nesautemprocefleratillafeueriftimafententb,?pmôvc Acper hoc&illis qnicreditnri erant Ipes
ve
iedi:ret,
non
fprttti
pol"
i.(
,.m
Pe
a
fututo quafi de prsr^nti loquitur.

,
Petfequendo inapoftolis.
Permanentes.
.
.5.
f~\
_.
1
_floij.i..Dicebate.
Ego vado
_BnldemOrte,lcd y*
1
&<juaerccismc,8c.iu peccaro veltromoncmini *

b
\oiinimicinunquam,lrdamUimei,ft:finonmodo,pofttat4meri poterunt, uuibuiiiui lucinuuit qucd iltis .
Q Mamfcftueft,quod J [l% 2 q ttlOritUI 111 peCC3- JJixi vo *\

.
Jj ODXia
ad quaill
Omniiacarnaliterfapientes i & dixitnon inttlllgente.
i-
tlS
IlUS.quamUlS.dl-
bls
qj
ibatjrmortcm.vn
Quo eo;ovado, vdsnon poteitis

a
venire. Dicebantero-o Iu-
catfeChnflocrede-
|Jg}!j
fidcorfitmeflis.ic
ideoerraill iapitiS,
do,vos nopoteItisvenire?Et dicebateis:Vos tdeorfumeftis,

A|> tie,cumroexcedens omnia.
b In pcctaio naii adhuc
6
g
ftitia*,
non iniuftttia
ill
meo
1
niuiti-,quoJ non
ii
1
7 faciet,& CredeS
*
fd
f CX
'' S
KerpenSterram r
fetiius.
iamh.qu.demundoeleaifuntpem.enusadcumquifcctmundum
rjor in
ao.
pjentiam,
u
ic,t
'
Ilihll ftul
'
eo-o
qmfutndebocmu
do.
!o
de fupernis (um. Vosde *

, .
.
mundo hoc eltis3 ep- no ium o

*
.
.
de 9 r ?. loliciiiciutatusfucns
r
,
>##
tjllC tlc
<>,,_
cxmfc-
Theophys.
d hocmudo,Dixiergovobis,quiainpeccatisveitrismonemU ncxteros ni.Si.n.non credideritis,c]uia ego
intellectus
"L
tAcr v
Apolh-
larilmale fufcipies
e rnjouem,ait f
fum moriemini in
inquonati.
2 ChriIli,
j qui ncn
Ctw*iuflfitwt,jieMicffeoBignt*.
b Quiddixifli.EgoTnm&nonaddi-
pecce-
lueniesqGo crcdit Chri
d.fto,mcriturin pecca
t
fuquiu.niincetgodicquises.vtaed.mus. , tis fuis-Accedens au: quocorpns domi- g a -_ ., Princi- ^temadconnunaeo. fuitde hoc h toveitro.Dicebanccrgoei:Tuquises?dixiteisIeius:t
En
mut>,fedde("urfum is defcendit .
Sui uidigitur&:
~* turin
catis iuismoritur.
7 rum
^"Z
llris.
qux
coniidcia
Chrifto,in pec
Apoftoli,quibusadominodidlumeft. osoneftisdehoc mundo omnes corpusiunt coelitus
g Ego fum,moriemini in
pcccato vf/?ro.No'dicit quid,uel
Chri
t.P
ibti;ntes.Sicigiturintelligendumeft,cumdicitur; Ego
oajiic/;ocw'io.Hoceft,nonfum denumeroveftrum,
qui
i
undanacuraris,
ftus,vel fihusDei,uelaliudhuiufmodi,fedadiftos vut ver ^",'lori boeternaieilentia?, ficut olimad Moyfen quem mittebat ginem, Vc 'lJ mifi
adhberandumIlrael.Q.d.qui
Moyfenadliberandum
i
c
sft,
iero?o6iHicexponitquidfiteffededemundo,id terrena fapientes , vnde hoc eis e peceatores infideles

it.
fihosl(rael,ego permeipium vcni hberare perditos.Cxtera vero omnia qux mittuntur,non vere funt.
"Pjiwc/p/tsw.AvG.Credite meprincipium,&cft inGreco fiemininigeneris.ac fi diceret: Credite me veritate, quflo-
cl
no<i<r r
;xp
Exo
e siiitn.Scd
contrario
fpem
dat credituris.
ideWM.Ciedideritisdicit, nonperceperitis,quianeMolinccapitimmutabilem effentiam. *\ vgvstinvs. Totamfidehtas ludxoruipfa eratnon habere fed in peccatis mori.Vnde lubdit.Dm uobis pccjiu autem in illa multitudine q u.inpeccatis pcfiris.Ct.cdo
,;.!
quor vobis,paterdiciturprincipiumn6deprincipio,fiIius
drprincipium aprincipio,i.apatre,perquem omnia.Omma.n. per fihum pateroperatuseft,ipfe manus dextera,for
titudo,(apientia,&
tra.j*.i
lt>,t0,y *
verbum
eft patris.
*
uaudiebat,&; eos fuifle
q crcdituri erat,quafi in om
nesan-
Avc.Eccequideft efTcquiaprincipium in nouat omnia,&: mutari non poteft.
fe
manet,in
Loquor.
NICOLAVS DE LYRA.
mhiUvifa,fed ttiam per oraculaprophetarum pr&diftapoterat eum merito, funt d ofcere vem cijriflum,& perfequentes eorum ingratiuidinem &/ic excacati totaliter .fipropter
biintelleRusdicentis.
Vosdeorfum eLhs.i.dcmaffacomtptapondere originalispcc
cati,
& ideo habetis debitu mortis &
necefjitatc
moriendi proptet
quod dicii.Dixit ergo,&c.Cgo vado. ipatrem per mortemfecundum humanitatem,d quo tamc
atione,& hoc
eil
non
quod feparatio aic a corpore non fubiacet fimplicit uefirte uolutati. 8 Egodefu. fum. Qtaa fecundum deitatem habeteadem natura
ceffitfecundum diuinititem.
<^xnt\.m.Q.Scihcet,perfequedomeinmembris meis,quia pofl alios Chriflifide.hnv.i,ludeiptrfecuti funt apoflolos
&
iei
1
tjMtdmo tcm,vtpaiet jLtl.%.

inpcccato ueftro
mdeftrutlj
moticmini.Id efl,propterpeccatuve'
cumpatre ,fecundum humanitatem anima efl a Deo immediateper creationem,& corpits formatum fijiritnffancJi virtute ,& propier hoc habehat plenum dominium j/tper corpus fuum , feparando onimam ab ipJo,& reumendo fccundum quod dicitur infra 10. d. Poteftatem habeolponendianimam meam,&poteftatem ha beo iterum fumendi eam.idco fequitur.
rnj
mtpropierpofcciitionem Chrift:,et apofiolorum ciuitas Ie (fl,& lempium combuftum,& populws occifws ab l{omano,vt fnerat d ChriitoprMiclumcxprefftusLuc.il.
le.qua oc.pro.&c.
,
9 Vos de
mundo hoc eftis.corpre & affcctu; joEgonon fum dehoc mundo.Qu a fecundum,oj Dcus prce-
,<?
9.f.leri<fatcm
k
'
cgo vad0.yci//cc;, ad gioriam patris

pediente.
veilra infidelitate
I :ebat ergo.f/ic confequenter lefus docet

1
t
remedium.Et diuU
duas,quia primo huiufmodi rcmedium proponit,fecundo eav.am oftendit, ibi: Dicebant
ergo.Circa primufciendum,
ceditmundnm, vt caufa efjetlum',mc efl pars uniuerfi. Secunduaa tem humanitatem propter virtutem formatiuam eoc\cm modo efl diccndum,quia iila virtws fuit virtutefpirituffancli:quantum autcm mttndo qna a d animam corptts bene efi pars v-nucrfi,& fic ett dc ad (ubftantiam,non autem quo adpeccati deordinationem; qus tum deordinatio nomine mundi infacrafcriptura frequenter defignatur^ vt\up.diclum efl,\.cap.& hoc modo Iudm erant de mundo propter
&
uenicndo ad Chrijtum per fidem,qui lux,ideo diuiditurin duas , quia prirao rcmedium huiusfinditur,fecundo adcredendum eos inducitjbi. Dicebant er>c
rtmedium
confiftit in
infidelitatis
1 1
peccatum,propter hocfubdit,
veftris
Dixi ergo vobis,quia in peccatis
m.Supra dixerat
corum erat
in peccato vefiro,in ftngulari, quia principale pcccatum
vrte
moriturtm,ut habcturpcritlud
.
Ifa.
$l.d, Tradidit in
1
1
2 Si
$
i:animam fuam
ab
ie
hfii,'/s<cm
Hutjtriptura&totumcap.exponitur
enim non Ctcd. Fide formata charitate. Quiacgo ium.Cobisinlcge prophetis promiffus. Morie-
&
antiqms doc~lorib.blebr&orum,& ideo IuiUi deriforie

reputabant falfum CbriUum.
in tcr. Si.n.ft ricfe loqueretur de impletione huius
^ nquid
pro
mini in peccato veftro, 1 4 Dicebant ct.Oftenfo remedio cttttdendte mortis, quod cflperftdern Chrifti, hic confequcnter inducit cos ad crcdcndum ftbi Circa
.
:\it;quid cx ftmplici uoluntait feparabitur ai<e
qttud
pmmittitur lud&orum
intcrrogatio dicens.
patettx coqucd/ubditur. ns ucnire

.
Quo ego vado,vos non

[ed nonpote-
ipft.n.poterantfeipfos mtcrjitae
15 Tuquises? Q^d.oftendenobis q>tu /istalis,& tanttis,quod de 1 6 Dixit cis.Vrcbando beat crcdi tibi. quod debet eis crcdiper
lt,
urnamfuamprfj uoluntate fua traaere, ficttt fuit prophetatu

in Icjufuit per Ifaiam i adimpletum. \\e.t,Hu ponitur Cbrifii rtfpynfio,.m qua datur prxdicli uJl
''flo
'-
&
bocquod efiomnium crcatjtrarumprimum principi<wi,& per

qucns ueritas prima
1
& infalUbiiis,& hoc
confe
e/i
Principium, qui
& loquor vobis. Etquia cftprimitm olunt

vV rcrum
quodfubdit.
H a toMsrwfcw.Ethabcovobisnmltaloqui-
totum dico,led ialuo.habeo poft iudicare.Habeodico,ted fum vcritas quam cx patrc, qui vcrax eft ex fc, cx quo cgo cx (c , &: idco vcu dico , 6c iulnco. Ecce quomodo
gcnuit
dat gloriampatn cui CquallS elI,Vt dOCCJt nos minoies dare
didcritis,accufandofin6credideriti%&quimodononiu-
d îuaego.&c.fa.fcm. Semperipfaarqualirasefr. Sert non cxquod.iminirio&deinceps, (ed fineinirio&i Dei cnim generano non habet initium temporis qui vmgcnitum fu: ta funt tempora. c Muhi credidcrunt in eum. Fjdcs credere
quod non vidi

<
ritas e(I videre
FaAuhoraoFropteruoto(T"ctimeinreri.-ere.
Credldl(tl.N6c<.
piutn, qui& locjudrvobis. a * .cgloriam Deo. o Et non cognouerHitt. luCl jcarc,t icdqui mific, verax eft tsapra Cumdicit,qu.mifit 7.4.
Multa
habco devobis Ioqui&c

.
fcimusvtcreda
t
abcoqtytdcacabeo.
fed crcditntu v
me
uAnta
&ego
quaraudiuiab
z Chriftus
gnofcamus hon
,
1
ter tpe, vcraxc(I,noin"ndeiacit, co Ji;Ecioquorinmundo.Etnonconoucruntquiatpatrem 3 * + 'C Vldcndlim _ tCliCXCrUnt,quodde D a qMMeAjpîaifleaAipwniaAuauta j>portexuobisau s uineJcnt,nenuu ergod<i,.cict<ie.juaiit<>ium<iuci.ci<:te. quod e(I mercri patrcdiccret,qaaddei . Dixit huc habcbant claueis lelus: t Ci*m exalraueVicis cius diccbat crgo i f Matlfcritis in L Nocaiutcreo i'ti>lltali<;uo*<]U, treXcur rr.iit. a Aiquietuobi. fOS OCllioS, CV idCO
Ocum
filium hominis,tunccognoiccr.is,quia egoiuni, ""co.^ChrL, meiplo n ueritisft. vbioftendit c lucmun.dixeiai.redo.uiarcs magu, nii- 6 Oftendit ea qtj lit&fattstmytkmt*. decom,eo..,. 7 corum corda i[B ^ aliquosibielTcqui racio ninil,icdiicutdocuit mepacer, h*Ecloquor.Ecqinme Scicbat emn, (ua, poft pailionem
.
jubditcis:
Cumexalu
&a
ClfentCrCditUri&CO
gnituri qs ipleeilet.
NoQtamem,au*utcgr,qutauorii,cairiru,ricccoriUc n ,c.
tFlcc ''
c Fiiium.j
8
,.,....
STi
*o.to.o.
*AvG.ExaltatlO-
dQjre.0
ncm
*(>
afj t cr ucis dicit^d

ibl CXaltatUS ripnptiriif in li
miiic,
mccumeit,
iunt
ci
,
ct
OUia&
nn
irfaluf.:hu.ni>lgener,qua:c(iuolunupatrls.
nonreliquitmclolum,quiaegoqux b Iodhioii non

omnem te.rarr
omocaquu
cxiuit fj u u
o quideis promir,
10 VetC dl lcipulciii " ,Cr ta n ^ lt
^^
ni5 Crcdiderunbl dam , fednon b
,ara io
arnito omn,.
gno,hoco P ottebat
implen pcr
manus
c placira ...
facio
.
iemper
Ha:c ergo
illo
loquentemulti
,
3!
&
eoruquipofteafuerltCreditUri,qUlbuS f dicir^hocquare^nifi
crediderunt
m
*
eum
,
î&f&tmvr*^*********.; Dicebac lelus ad cos

:
qui
Qma.amelTecxiMlli,.
lnfiucMi.xii.uobh ^p.telTeperfe.moi.cm.
priusabipforc a la f nt, &illieu dietUnt C

,
crcdiderunt
ei
Iuda:os
,-r
Si
...*,,,.
vos manletitis
b
1
-
in iermo-
vtncmoin quocun- 2
quelcelere,^male
Sb.conlcmsdefpera
ier,qnvidcateisdonari
Bo
5 rL1!t
&
rcce fi-f
,ta..,,uftitia-,&
nc
meo
,
..
>
vere dlfcipull
mei
^r"" ^
emis,
T^-. cognofceus
d,r
ouianonrcrir
i4r i,nr
J
hanc
uenietis ex fide
^m
rf;/
altitudin
honucidium,qui occiderant Chriftum. c Uutuegofum. Efie eft immutabilediuina? fubftantije.Sed ncipfequiloquitur,intelligereturcfiepater,fubdit.rie

ipfofacionthtl.quiz a mcip(o
num lynapis.
qux eft humili5,& conitmnitur,cY
non fum,
A Avc.Omnesnos vnum magiftrum habemus,,'

Nec
ldco magiftn iumus,
ledapatre.
JZuia
Ulo condiicipuli fumus.
NICOLAVS DE LYRA:
rerttm
idco cnnfequenter oilettdit y quod
prhcipium,omnia reducit infeipfum , cumfitfinis omnium, ad ipfum pertinet omnium iudiciu,
per quod alia reducuntur in ipfum,& bcc efl,quod dicit. ulta habeo de uobis loqui &: iudicare. 7\(o dicit, vobi^ I ad vtilitatem veftram,fcd de vobis,id eii,'ad malu verum,quod erit
8 Scdficut&c.mccueft.fiiu/eci;.w(/ef'rutfw / filio,& econuerfo,fccundum bumanitatem vere ipfa d?n. mine Cbritto jfcciali modo fciltcet per realim pmoncrti ipL: dum non eft in aliquo alio. 9 E t non re. Quia fiutu fecundum , quod Dftis non potc
dpatrefecundum rero quod bomo poteji fiparari de

luta-.fed
p^^M
dcpotentia ordinata^natura affnn.pta
nunquJR
in iudicio futuro
1 Scd qui
me miC\t.Quia adimpleuitpromiffum deprima mifjio
quia quodjcmcl affumpftt,nmquam deponet,ut dicit Dau\
ad condemnandum,vel iudicandum mundum, fed adfaluandum per doi7r;nam,ideofcquitur. magis 3 EtegO quiaiidiui.Dic/r enim fe audire d patre, quiainquan tttm Deus babetfcienttam <2 patre , tamen eandem cum tpfo ficut f(ientiam,fed inquantum bomo babet fcientiam infufam ab eo: 4 Et non co,Hoc addidit euangeliila^vt oflenderet c&citatcm eorum.P eruntamcn^quia multi Iudeorum in morte Clmfli crcdiderut, yidentes miracula qua acciderant in morte eius , vt habetur Luc. 3 l.g.Similiter ad pr&dicationim apoflolorum multi ludxorum cre-
nefilvftqux non efl
10 Quia ego quae pl.&c.fa.femper.If H<i;bw..Dcai &facit quodpater,quia eorum efl vna volunt.ts,& operatio, tum vero bomo,eim voluntas operatto , regnlatttnr^^
&
&
quaobliquationv aregula dtuinx. voluntatis

11
Hxe lllo loquente.Hoc addidit cuangelilta
vtpatctexprf , ad oiiendo
1
quod remedium jtdct prtcdiEtum extunc mcaspit haberc quantum ad aliquos Iud&orum.
\
'
D/cebat ctgo.Toftquam Saluator indnxit aliquos a
fidei,bic confequenter oftendit etficaciam huius rcmedti.t: in duas^quiaprimo circa hocponitur Cbrtfti mflruSio,ft
diderttntpoltmortem Chujti.vt habctur AQ.i.g,ideo fubditur. 5 Dixit ergo eis Iefus:Cum CX.Scilicct,in cruce,in quafuit extenfus tn aere,&pcr quod exaltatus efl d patre,fecundum quod dititur
dxorum contradiftio,ibi:Kc\pondctunt ergo. Ejficactr.

deiin hoc conftflit,quod dat perfeclamtihcrtatem, qux ei deftderabilis d creatura rationali , quia JenftbilUcr videv.
Tbtlip.z.b.Humiliauitfemetipfum, fatltts obcdieus vfque ad
mortemjnortem autem crucis,prcpter quod
& Deus ex.&c.
6 Tuncco:&C.quia cgo
tem tali
ium.Sciiicct,vcre Cbriftus.^titur au modo loquendty vt reducat eis ad memoria itlud Exod.3. d.
bruta animatia libertaie prxeligunt ventris fatietati.it tim homo de cuius natura eft libertas , per boc enim dtffcrt animalibus ,qmd eft liberi arbitru ideo debet vcramliba
'
idp
/f
&
Ego fum qui fum.

7 Etameip.fa.ni.'2/<jyn</ftWi7ou'Di-j/;iiêr totamvirtu
temoperatiuamdpatre,liteteandem,ficutdi5lum'eft de fcientia. Secundum quodbomo,illa natuta ett organum diuinitatis coniun-
fideifc exiendit
omnibus prxponerc,propter quod Saluator ofter.dit , quoo boc fj ad dandam ttbertate perfetlam,
&
Uum,& ideo,nihilpoterat operari,nifi fecundum motum & regula

8
f/fr:DicebatergoIefusadeosquicre.eiiu.Qw# temmaxime dcftderabant. 1$ Siuosmanfer,in (er.meo,ve.di.mcieritis.Hoc(f/x/

vere diftipuli. aliqui eorumficlc credebant,& tfli non erant 14 t doclrinam menmcogn.ver.4 ci//e'er,^/'f
>
juii
tioncm ipfius Dei,ideofequttur,
Sed
*Etv
Af
.
i^
jt L I
TE
i^.
.
nem,vnadiepra'dicantePetroctedideruntfimuI&
. ui. lllClotia lllliiJjUC dllCIU Uit lllrt iJl'ii>' dclud2isquinquemilia,&:alteradietriamili3,vtha:ti
^ i
Dixit trgo
cts lefus.
Cum
n
villlllVjUV.
exalta. filium hominis
Scilicct
Ce
in
'
p lunccognofcetts.Vod mortem.n.Chrifti&eiusafccnfio-
Adt.4.a.& z.g. Sic etiam eft inter homines,quod ua minis plus apparct commendatur poftciusmo
&
quam
ante.
u>
63
ar
loannis
t
vin. Cap. VI II.

d
mjleri
,
,j
.
locofuperioreloqUTmur/edmagiacrefto^niugham nobis,ad dilc.ra.uin aut arum eftaccedcre, led o illano manicnmus,cadc ctetmanerenosin.llo,& fi
beru.autempfenaarqueperfedra efromndo'null a mim,ciri*,quando noWnna
mtekSSdSSSS*
^y, U, F Cl lla '
cm n D
t
Jhie m>us,breue ve,bum,magnum

verb.s Quid.n.eil > ceuere? Si labor
:
operc
fi
Dei manere,
nifi null.s
tentatiorn-
neft,
*
1
graiisaCCij
*.
-i
nullus mterpres mutanit,ne vilcicerernuda D,(ld hono habeat lecretum,& eft quafi iuramcnru vnd Kk-?o vm Jr
^n^ÂmtI!ebraice,vemmdicitu75rini2j
ni-^miiim 01 j<tSihpra.miuiu.
^mTum jmpsm-um & mpxmiuui,(x

boiccs
\erita-
Q^mnecoc.,!usui.necaansao.necincorhom.a'-cen. b ito>rft,qiwraodflFcawet:aIoi l wtufuobi,Alitetuo#. c Ccgri tJ e iosuiiiiic:,joi ui.ant. pff-.,,,,; . fcrfcrur.t

.
>
.
Q..mmoLitc
I.. /
"'Ji.>' I-Uratdo-
b o
c
veritatem ^veri^
Iiberabitvos.RerponderunteuSemcn Abrahxiumus,c^neminifecuiuimus vnquam/quomodo tu
'^ A
i
,-/-
"^^^
,
genus fupe.bi.
lPHJ UKOUPniim (cn

re,
,
;,.("...
mniUS per lcmctr
Expomte.s
,,:-. .:t(c
uc,,<,
ou*
Iibettas
,.
ra.. Hoc vetbfi Z/V. Hnrverh.-,
JV'"""'.""^*
omnis
Ideft.pecca.or.
quam
piomittit.
..,
jotcnatur-t.
Mun confi.matio in
, b
.
VCrbu P r0tU "t
"iam onsiiii&: iintSS SSfeS ,,
9od fcmel
nequaqUi
iu-
mitum facir.hoceft
ninuspofuitalitaie,
i
dicitisliberiericij>?KcipondiceisIefus:Amen,ame ndicovo- 4 pericmetipftim

Examorcnonla
on
vt ple-
jqueLatinedici
:t,Iibcrarialiquis
bis, t quia
e
Et
qui fccicpeccacum
li
ict.-at.
laiftlctk.
J WUit. ieruus eit pcccati. 5 e Ser *u**temnon. iu nOC r errtllt nOS: Ch.ift.is in aocno fua .ohi".
;
tens
Ellii
iibeta:
nfirmitatc,Et
srat
icritis
n6
Seruusatitem non manccin

QiMfol si iiberat a pccctis.
om.nus,fi. f ed \e;iiu
1
domoin arcernum.FiIiusautem
domintur,
Quap etgo
hberrans
8
fpes eft,
Vt hic peccacuuj no Vthicpejcititm oo.i ur oninino r.on (it
& polt corrupt onem 7 non

cato?
his qui fijiw fine pec-
libcrabtuos
)
manetinsetcrnum.
^J- "11
-
Si
tamcn uerbo
ergofiIiusvosiibcrauerit,vcreiaberi 9 f *
'""eiiOdnonperimitationem.
Filius
autcm maSi
ntellexerun
mg
eritis.Scio quia t hlii
bettatcm carnaei.
Abrihx eitis/ed qucncis me inccriicere

a peccato.
lOwcr
in
mernum.
ergo filiut vns hbera-
11 ut>it, *e>tlibericritis.
^tfpondit
ari
Non illi qui crediderunt fed ahi in turba q

in
12 Qui. iolus hber

a
eft
icred.dcru
r,quiauditoIiberabitvos,;ndigaatiiunt le leiuos.purantesdixitTedecarnali lib^rtate

r
g Scw qnia filii jlb*ah& e/Usyfedlijmritis.&c.Expofno
dno
tmmmtj
t
Metiunt.loieph leruiuit
kcgypto leruierunt
tnbutis Cclai is. AvGvsriNvs. Primahbertaseftcarc-rectiminib. ied
m luto, ilh ndcm
Aegypro
pjtres
comragloriantesdevanaliberratecamis 5ivera iermtiue vera hbertate per (e filium pcedens iftis,icihcer, peccati^: quodhlu Abrah.E(un icrcarnem, raleshberosoftendit
inchodueftnon perfecfahbertas, quiacaroconcupiaduecluslpiritum, vtnoneaquaj vultis, faciatis. Libertas
non c " cr, lio.s Abiahae, enmitationem

|
fidei
led elie fihos hom.cidaj diaboli, qusrcntes te occidere na efte vete leruos.
& iuftitia:,
,
&c
NICOLAVS DE LYRA
veriias libeiab.t vos.i^fiM inprxfcnti veritas fidei liberat [utur af. rui iimtuteculp&,i ijua iuhoai vtra liêrtas,& u abe rratura libe abitur a mo>t tomifer:,Gn
1 t
i
Ucet Cbnfitts po3et il.ttim
ipf.%
..
<i.$.d.tunc iioertas perficietur
s>vt corpore auia amma erit fub.efta foli

.
.d.fedofiediteoiferuor JtruitHte culpx,de qua eis prxdixerat,ticctintelkxi(let mAe defer
ofiendereeoseffeferuosferuitutetepor* U vtpatet expr*diftts,tamen dehocnon curauit, quia ipfemet fer mre voluv& foUeretributU, vthr Mat.i 7
D ,ro qhu confifiu eius tibertas propler qnod dicit 4u%yoU n r.ilibcrali fuerii pia,pietas autem efl ferutfts Dti
t
t is
omnis
't'*t<:ihorati,&hoceJtquodd;citur.RcCponditeislc:U}%S,c.
a mnin, fubtetlum ipfi animttpcr dotesglori<e.

2
.elj
& corpus
qm
(ecir
peccatum. Cuiujcunqueconditionis/iue
,
fit nt>
ondetut: Uic pomtur ludmru contradiftio.Et dhiditur iti us.quta primoponii bxc contradiciio,fecnndo,rc-n>>ttetur,ibi: E. pondit.Ouat pnmnm fnedum, cp audtermt a Cbrifiofe poffe ccttjuilbertatcmper eiutfidcm,in boc autem implicatur quod-ip
ft
biin,fiue ignobilts,fiue diues./iuepaupcr. 6 Ser u us eft cc Cuttts atio a efi,qui ficut motu, fic dkitisr fermu eo mnueturproprio <p iommfut. ln homo
i
ille
dicitu r liber qul
opere autempeicati
mouelur ad imperiU mouetur contra Utud qmd.
entfcrni,& ideofiatim contradixerunt,nob:litatemftt toiantts,& boc efi nuod dicitur.
oriî-
cineAbrahifumus
patetbac diftu
.o
&neminift:rniuimusvnq ManU
ft
falfum,qa fi intcll-gebat loqui de toto Uitico,patet diftifalfitas ex boctp populus luda.quadrmeffc
eoru
jtbipropnum quta viuere fecunium rtfta rationem efipraprins bo>nir,-smotHs,vt,>abeturz.Eticb.lnpeccatoaHrebomomouetur cotra refta rat,oncm,& ideo licet pcccatum fit voluntarium , tamc tn ip\o confiJUt mAX>maferuitus,>pfi atttem erautpeccatores manic Jn cluditur,quodcrant vereferui, Et cofeqnentcr ojle fefti.Ex quo
eft
iSMtisfmtin Aegypto \nftrHitutem*gna,& iterii jo.ann.si c<.in terra et fuafr equentetferu erunt r egi jtfiyrioru inilitvb.vtpat 1 1 .?{?$.& 4.,Si atit loqncbantur defeipfis pro e, ptetetd:ftifalfttas, qrtia tunc ferttiebant ^manis, n annorcddtbant tributum eis , propter boc dixeruut
&
penam bunvs feruitutis,di. 7 Seruusauino mi.nido.tfiadommeil eedafiavbifcruiculp nomuitnt vi term,licet modo ai tepus maneant in >pfx , J ua. q tumfunt de numero fidelium.quia modo admixtifunt mali cu bonis
fed in luture iudkio Jcparabutur
8 Filius. JY./Vcrf.ne,
ficttt oucs ab haiiis,vt habei Mat. z$.c.Terquem modu autern poffint ab bac pcena iiberari ofledit,di'.
dit
Non habemus regem,nifi Cxfarem.
eil filtus
'-"-.'
dicis hberi eritis? Saluatoreis duopromifeniti/nc donu veritatis,d.Cognofcetis veritatem, sd.Kt > n astiberabit dcficere vos.Luetautemfttpcitts
modo tu
etcr.Quiafo(u;seftf,nepeccato,& Dei mtura\is,& ftc babet potcdatem alios liberandi a
ma.in
pec
&
cato,faciendo eosfitios Deipergratiatv adoptio/iis,& boceft conctuditur.
uuod
9
io
Si crgo.-y*' feruitute cntp& per
'nrtate, tarnen ludai ficut carnales
&fuperbi
Vere
modum pr&diftum,
Diuifio,
i.
uriofum > cputahant carcntia libertatis,&idco dimiffo de

11
mo>is.qt mpl cabatnr in vrbisChnfli dicentis. Cocetisveritate-(^<*//c'>-,f tantummodo de defeftu libertatis

>toin
Scio. Hh Satttator excludit fecandu,oilendcndo primo quod n5 fintjlbrabxfiliifccudocuiusfmtfdii.ibiXos ex patre diabolo

II
Qnia in hoc cofifiit tibertas vera, vt patetppradifta.
boc verbo,veritas liberahit vos. du eis Iefus. Hic rtmouetur Iitdxorum contradiftio.
ndo
autem ncâuemnt vnitm,fcUicee,feruitutem,dicentes
duas,quia primo cp nonfint Ubrab* filiijccitdo quodnon fint filii Dei,ibi:Pi\ev.iniergo,circa primufciendum, quodvera filiatio dedarjtur per imitationt coditionis paterna.lw deiautnon imitabantur fafta ^brahx.ex
oilendit
Trima
in
^tumumisvnqio. Et alind a:jirmauerunt,fcilicet gene

Abrah.x fumu&ftYra Satttator primo verum quod ipfi ncgabat,& fecundo excludit fecundum 'n '^dnt > ibi:SQiociuum i i.Ctrcaprimumfciendum,quod
uiemdicetes:Tt\i
Te
quo condudit Saiuator
quodeius
cram,quamuis ab co carnaliter dcfceJifsent boccftqttoddicit:.Scioquhf\\u Abrahccllis. Tatummodotar ne fednon niorum imitaiione-.edco fcqnitur. iz /< -.,
verifitii
non
SedcjiiKritismeinterficerc.p./fwi^/W/f
licet
v*
Quia
M
1
;
>\ ^*
L i
T e
%.
\*enimen,&c.Omnts ^/J-.Avgvst.O mifcrabilis fcrsn ni,nisallcl uadoiu,dorn idurisimperiis fitiih, f"

tugiedo requidcir, leruus peccati
voluptas tranfit?peccatumnontranfit,prxteiiit rpdeleclT *
bauemanfitquod pupugerar.
9
10
J'
,
jo/?//iu.PrimoacuIpa,poftcaaprKfentimifcrh
quocuq;
fugit
HiatramtIcim.uictu.Pcccatum,ntquodtacirintuscft
^c//.m.Roma.8.d.Ipla crcaturahberabitui inhbVita ; * teglonefiUouimDei.
vulupus
Tomus
v.
U6j
A
Gloford.ck: NicolaideLyra.
ii C
filij funt, fci/,e?*cNondicit(quod poterat)reefledominum Ab> ^pudpatremveflrum.Dcdiibolodiccbatcwus le.Occafionedloru vctboru quida ne fit occafio calumnia-,nec fihum Dei,Icd quod inui prmo- no naturalcdimitano cv quod pofluntccciucie. tal dixcrunt,homi.u-- cx diabolo nalci fecudu carne,quod mu e yos facitis eper.iam innuitalium parrequam Abr luinclt.RcU-r ramcnP6l>du Troiaiuis,damonesai cdius lilij funt,non iiatuia,led ln.itaii lienbus coaibuifl'e,&: dcillis holes ortos fuiflc.Au.,hoc f D'xerunt Cj~c nonarhruut, icddi i, e Cor.qui noi .apiiut a -i cinit dum liarou
hocquoldam ccrc,quibus non

ci'
di
Cur.
Quieft
qni
capitur.
,-
co..le
vciho.
f Qr
'
|n j nr J "'"iti
fa-
cilc clt cotradiccre. eflc t lubct Potcft
mcus quia fermo

i
non t capit
te-
in vobis.
Ego quod
QO_^d
vidi
non dc on
apud
Id elt.vetitateinquxr.;" iple
lum,& ideo fctmo meujuosdcb.-retcapere.
carnis,feddevi
qmdcm
quodficut aflumut
acrca corpora, >ta&:
patren/loquor
&vos*qua: vidiihsapudpatrem cortra iftumdicir^. a

ei:
veftrum
minum loqui,
vfu lcriptutatu
UUJ>
cum
'teflcti*
aflumanc fcmina.vnde homiilhs
&dixerunt facitis.Rcfponderunt
eit.
Paternofter
Abraham
tcsjfomicatio
crediditAbrjhamixo.
ncs naieantur.
Mxc
Dicit cis Iefus

a
Si
filii
Abraha:
b
In
tamcndidanonsut
Firti^probate.non
erbi.
t eftis opc*a pfrora ni non *ife filii Abrahi.

Cuiu>
Abrahs t
4 fn^mahtctc 3nima faiflS (

lponfionein
(
.
fa. 6 bijcitur,mutar nr
aihrmanda. b t^tfponderunt dtxtrum ei. Quiaargnitcosfaceicmala

,
&
citc.Nunc autem qua-ritismciinJrficere,
hominem
a
quive-
7 centiatndcp
filioa vosvfjcitia.
braham
8
tur.
ec
i
ritatemvobisloquutus fum,quam
audiui a Oeo.
Hoc Abrafimus, falicm
Curdccolo
rj
QJit lioon fiiml.-s Abtah SeJeflvobisjlimpatct cuius opttitV.itis. nmninat. fcmper Dcura coltrpus,qu Ifrael iuum t rimogcnuum
riamini.cuiusi.
pauisfatentes patre luum eife Abrah.i,
prouocat aliqua
icerc ledicere contra
ma
A- f
braham,vtfitcisoccalio faciendi
hamnonfecit. Vosfacitisoperapacris veftri. Dixcruntita- 9 cuntpatrem Nos ex fornicatione non fumus nati , vnum patrem 10 voletes queei. habemus Deum D i:at ergo cis kius Si jyeus pater vefter el J ^ vc Ci
\
'
non
lmitani
!
Pers.
'nc
ncn.
volebant,
lied
quod domi h
laudat
i
let, diligeretis
nusAbraham
&
Tom.
C
Neque
Ego enim vtique ique enim a meipfo vcni , fcd

?
me. me
cx
ille
a
D eo
me
proceili mifit .
maocntts.
& veni.
Quare
a
^^'
c
degeneres damnat,di. Sifify %4brabx.
iftos
inhoc
ilita
Ctedete. ctedete.
braham, ta n i4(tendu Deut

patrem
n nc
loquclam
k
meam non cognofcitis Qui a non potcitis

t
audire
| Ioan.
jibrah*. Opera R I GEin ES.Qlli $( dam vetum ex ope-
fermonemmeum.
Vosexpatrediaboloeftis,
& defideria ^ f^ q u g
17
eum diiigunt.
h
nbuseligut Abrahx,ilUid fcilicet.crcdidit Abraham Deo, reputatum eft illi ad iultitiam. Vt autem concedatur eis quodfides fitopus,curnondictum eft fingulanter. Opus Abrahefacirejiedpjuraliter-Putoquod hocdictum xqui pollet ci quod eft,cunt"ta opera Abrahat facite. vf hiftona Abrahxallegorice fumpta,opera eius (pirituahter profequamur.Nequeenimoporteteum qui vulteflefilius Abrahx.adireancillatum coniugia,nec pofl obitum coniugis,in iencchuealiam dutere coniugem.
&
Eg (. ex parre cterna e(T,in qua eft filius vnigenitus patriax venit homo fadtus,in quo frater hominibus.
1
i^wdrefo.Itareseft \rdico,(ednon potefthquddi
gnoicere,quia nonpoteftisaudire,cu diabol corrigi.F.t hocquare?quiaexduboloeftis,fili)

leuerare clegiftis.
non
uelitiscred
ôrexî^.Ecceiamdeterminat q^fit patereo iusfilijfunt non nafcedo vt Manichxi dicut,(ed vn& Iudcisdr,Patet tnusamoirhcuseft,mf tua
1 t
7^Hncaut'equritumeiuterficere,bominemquiveritat
vo'
dejideria.lb
filij
diabcU&zdefidriapatw vi
bis
NICOLAVS DE LYRA
Quiafermomeusnoncapit.Zo^M/fMJ-rfcTfrioDti.jrfmorf/J materialis bami,qui non capitpifcctn,nifi capiatur a pifce.Sit verbum Dei /wn capit bominem ad vita aternam.nifi capiatur per fide
prxdicatores vocantur in fcriptura pifcatores. Ego cp vi.apud pz.\o:ScUicet,veritatem meam, quia Cbrifius inquantum Dews babet eandem viponem diuinx efjentitc cu patre.
<J* ideo
1
idoiolatruupcr
latria
1
'/>
V num
quam anima feparatur aYDeopropter quod ip equenter nominatur fornicatio infacrafcriptur. patrem.Q/ non colebant plnralitatenMfr
cutgeutdes. Scd hanc paternitatem excludit Saluatormf Si Dens pa.&rc. d i. v. m.ijiiia ficut ftgnum filiJ^ 13
efi imitatio operum,ita fignum filiationis diuincef^^M vt vcrius loquar ) in bcc confifiit h<ec filiatio qux ef[ ( fecundnm q, habetur Epbife. $.a Imitatores Dei eflote fv
nx
$ Et vos quc vidiftis apud patre veftrufacitis. /</*/?. .jpHd dia bolum,de quo inf.exprimit,quod fit pater eoru. Sedfecudn Chryf.li tera talis e(l:Et vos q vidifiis apudpatre veftrufacite^quafi dicaty Sicutfacio vosfaciloquor veritate,qua vidi apud patrhita te qux vidiflii apu Jlbraba,i.potuiSiis viiere in cofideratton rit<e eius $ fcriptura.Sedprima litera magis cbfonat fequentib.cu dr.
Jiichariflim),cvambiilatcindileclione.//?a</V
eis,quiaft
dili s
c7
&
&
eret Diu pat-deofe
<
.gerct
&
filiurii
efl Dcin.uuralisfiliits.
/nitur.EgOCmm
ex
Deopi
|
4 Refponderunt&dixeruntei.Qwa/idic-f. ISijfcimus quem* tu vocaspatremnofirum,quiaadbucnonexprefierat dediabolo. Pater noftcr Abraha. Vropter quod concludit Chrifius. 5 6 Si fihj Abrahs eftis,cpera Abrahc, &c. Qjiia imitat io pa
tris efi
\C.Et fic"pant vcrttasprxditle co/e./ffi.c.SiDeuS fter e(Tet,diligeretis vtiqj me.fic oftendit confequento non debrrtt tos tattre,di.
14
Qnare loquelam
t/i
merm non cognofcitisrQw/'
Qux
1
caufa, quod ex rcrbis meis
& fatlis nb cognofcitis m

'
fignum ver<sfiliationis,qHod non

di.
eil in
vobis.Etbocprobat
fiuma Deom(ium)Etrtfpondet di. Quianopoteftisaudire Jcrmonemeum.(ci<A

ft
confequenter
Nunc aute quxritis,&:c.vetitatem vobis locurus fum, quam audtui a Deo.r miffus fum nunciare eam vobis. 8 Hoc Abraham non fecit. Sedmagis nuncio: Dei reueren7
terfufccpit, vt habetur Gen. facitis opera 9
i
CX tlns non prouenit e c opt ribus meis vel dotlria,fed
licia.qnia tni
odium cotra me concepisiis,quod nonpotefi^
%.& ideo concludit.
Vos
patris veftri: Scilicet, diaboli, vt patcbit
ex
10
litera feqcen.
mmtomi dire,necperconfeq icis vcrbamea intelligere,& rt numinterpretari.M U emmaffetllo peruertit iud cium tiit ideoinmdia iium uod conccperut Iudeierg.iCbrWh cx hoc quod arguebat peccataeoru n. ju tca <f <xiscat:> fiinationiscorum vt d: claraui diffufius fupra Mat.21.
&
&o
Dixerunt: Hic confequentcr oRcndit,quod]nonfint
filij
Dei.Pi
16
Vos ex
'
cnius pn pa. tlic confequenter oftendit ChriHus
dcntes ennu iudxi,quod ex operibus filiationem argucbat,ideo dixe ceremonias feruabanty nonfic aute runtfe filios Dci cuius legem
*lue nationcs boc efl quoddicitur. idololatrx, 11 Noscxfornicationenofumusnati. Fornicationemvocat
diuiditur
&
&
mduas
quia primo ponii Chr fiiprobatio,fecudoJ.to

<K
tur.
iniuriofarefpofio,ibi:Kcipb Jerunt cxgo.luprima parte fic.Vos ex pa.Per imita ::o/T,& non per creatio>tem,ibful
17
Et deJidena
patris veirri..r/ice/,dwo'.
.ilti!
idololatriam,
MOiXtdLlTEiX.
f 6
Stfilu
Abrab*
efitsôpera.^brab
facitc.lLx
hocpatct
9 fru
ftra
glonatur aliqs, q> (it films fm habitum aitcaius vtBenedidti,Dominici,vel Francifcivelaltcrlusfan< vtbencdiai,Dominici,vel Francifci vela opera fua lccundum iuam poflibilitatem imitetur
ftra
nil
nlo*
H7
r*
oannis
qm ferro, fed
r
'
"
'
occideremei!' earnc,quianonporeftisin mentc.

c
Gap. VllL ap,

g
ied vitiu.Sut
1168
i
\
,j
:
bomieida.
Nora homicida non folum
etiatii
verbooccidit, vtdiabo)i5sprimosparcntes,vndc
>wn
acutus. R ^txi.Lingua eorumgladius

,
itin veritate
/?er.Quare non
ftetit?
a
W< non efi m eo

cft,
vitmnoexDeo.Eis aiithocdihimeft qoianofolu pec catovuiofierarK(nahocc6muncorttommbus)fedeHa praecogmti q> non erant credituri ea a
.
%/e* neoefl.* A v g v s't n vs.Noli afederc nafor3 ifti ex Deo,& no lunt ex Deo.Narura ex Dco
D
Tra.4.i
lo.io. fi
w ^Tld
&
vcrbu
^ Inquiruir.ftdwmencmJ.t.^
Qiia- defi.lena.
,r
Exquofuithorno
ciuipngTe: occidf.
ipientia patris.
tveritas,
CChcitur, inChri-
Illt-homicida eratabinitio, parrisvelhivultisracere. n

-
&
S(..
fide,qua poffent pcc catorum obligationellh"ri '
in
Aju.hpfu.dr^
Qyr e
j R fi G R 2 InteftOgat fc erÔ Ho.
# q
i8.i
tadi-
veriratcnonlteti^cjuianoncitvenrasirico. Cumloquitur
Eaagelia
cif,vtipielitveri(3?
lergodiabohis fteTctmveritare,
in
mendacium,expropriisIoquitur,quiamendaxei1:, &pater erb m veiitat-;n e coarrernim. b

Ideil.mc
cV
+
5
vnufquiiq ; ,f,verba De iaurecordisperCeplT
patri
Vos qui
tftis
ev patre mcn-Jaui.
&
inteJJlget
fivcritatcmdicOjnoncreditis mihi.tQuis 6 e:n vrft u.ti, Bc ar.u b Etcum nullus foiiec Ugucre. nonnulJiquipracc- tcftej. fccion ftetkinea, cx vobis arguet me dc peccato ? Si verirarem dico vos 7 ptaDeinccaurecor cccc. cjiiare non edipfain 8 pOris N< n a qu Nlfi fuia'jftjiilii diatvri: >uil. lia,(ed J>mat. percipere di- Dc Ii.er. Sed. co 9gnantur.Etfuntno- cnm ex ndncreditismihi? t QuiexOeo elt, vcrba Deiaudit . Proto nulliquihaxquide Ixpropriisfoqtti. g Per vitinmron Pint cx Deoq' ttamen pern.c rani iantex Dco. iiuia mtndax eft l ** vos non audi'tis,quia ex Ueo non eitis
hriftoiretiiTer,
eius.Egoautem
vndefit.
Nimtunt
Vicm
v.-i-,
iiit
fi
V'.
>
mentisdefiderioco I4 pleCttintUr. El (Unt uiaum " non red.ir. .,^..n. _ leci at> . n nonnulli o hbentec jpno, fed ab Samantanuscs tu, &c damonium habes ? Reipondir Iefus: I5 vciba coepit,ideM h Deiiufcipiur, dh3lo,nkoaddi. i i5 iravtetinfJeub.copungantur, fed poft uteripfim Scilicetmenâciiquod inucnit. Exprrp. Jachrymarum tempuadiniquitatcm redcunt: Hi rpfedo 6 aliunde habet led afc poltqua cecidit a veriratc , verba Dei no audmnr,quia hxc exercere in opere c<Drenut h Samaritanus aftTnEOPnr t.Samaritanu dicebat n fubditur effe pater mendacii cp ex le genuic , vt Deus ventatem. illum ranquantus Hcbraicosdiffoluentcm, vtpote Sabba rv vobis.Non cx rationc oftSdcre fe no ti.Samantani.n.non perfette iudaizabanr. Ex hoc vero 9 dedignatur xatorem. corum cogkationesreuelabat , dsmonium cum haberc O r 1 g e n e s.Habet hoc vetbum Chrifti magnS fi- fulpicabanrur.
itqni
ocnonfufficit, & homo inen-
pterea
Refpondcrunt
\2
pf^tit^cdnJS
uo habet
ergoIuda:i,&dixeruntci:
Hoc non ncgindo
.
retipit,quia euft
,
r s.
Nonnebenedicimusnos, quiau Hoc vt :~a<iam

ngat,!edttpatienscon
1
Tfi
firin
locuui.
Bi,cumnullushominiim fiducialiter hocdicerepotue nt ni loius DouKnusnoftcr,qui peccatum non fecit.
Ql
Dei,ied diaboli,mgerut couicia,quia
ô^WjC^c.Quiaconuidi funtnonclTefilii Abrahajvcl 6 potcrat refiftere.

H.mrificc.
NICOLAVS DE LYRA.
.,
;
10 Qui ex n* ad quam
Deo eft,ycrba Dci audit. Quia quilibet audit doftri

affetl^tus'efl.quia cflftb, cotinaturalis,& ideo cocludit
r -
u!tisfaccre.Qo iprobat confequenter conditiones diaboli cans^&pojlc* ad eos applcans: ynam conditionem dUboli ta
tns.
H
1
Vtoptercd vosndaudi.Idefl.rcapitisvcrbaDeiexoremeo
Quia
ex
Deo non cfiis.r per confequensfequitur^Hodfttis

)
Ilehomjcida crat Homo.n. in fpetie bnmana reponitnr per i,& ideo Ute magis proprie efi homicida, qui anima interfecit ft (Ciatumniortale ,qua illc quiinterfecit corpus per quod homo fecit a principio nitcMmbrutis.Hocantcmfacitdiabolnf, wi cins r rimum pecca tum hominis contin ii,<{%uperfugg'-fiior.em
t
&
ex diabnlo,non pcr creationcm,fcd per imitationem. ij RefponderutcrgoIuda:i.Offc/op<irrc'M f-w p()//'ror iniuriofa refponfio.Zc diuiditnr in duas, quiaprimo ponit predicla refponfto,fecundo ipftus refponfionis menfueta declinatioJbi: Re(-
Di*rfi
8(
pondit Iefus.C/rci primum fcicdum,quod modus hovtinumqui ncf

ciunt rationabiliter rrfponderc,efi adconuitiafe couertcre, ideo Iudxinon habentcs quod Chrifto rationabiUter.refpondcrent,adco
uitia fe conuerterunt dicentes.
&
hccofficio continui
perfcnerc*U)& aUamconditione
tiits
mfibdit.
ad Deumntur vcrxjn Qtuntum conformantur ycritatiprim#, a irm'.deuiauitdiabol*sperptccatumfHperbi. Ttrcrirate

ftetit. Jd cftjn debita obcdicntia
non
iv
Nonnc bcnedicimus nos,quia Samaritanuses tu.lhet.
n.Chrifius effetgenere Iudtus
& non Samaritanus

,
tamen vocant
JiftU efl c.4.
eum Samaritanum d -plci de caufa.Vna tft,quia fnpra

irif
h dicens.
4
^(im!oquiturmendacium,ex proprijs loquitut./rfefl M matvjin qu (i objiinatus. Etfubdiiur caufa.

.
1
f'
'
pater eius./rf efi,ipftHS mendatjjj.ilk.n ndax^nont.tmenpatermcndaci),qui mendacia ab aliis in m reftrt,fedmendax eft &patt> mendacii,quinon folum ir'cdac:a f:ietia ca fingt.^t proptet hoc diabotm dicitur pa endacii,quia primu mVJacium adtnuenit.cum dixit mulier Ce. -aquam moricmini,&c.Cof//cfiienfer/yi fjco(/i'riowf
J
t
mendax
eft &:
quamuis Samatitani effenc geitiles !amcnlegeinpartr fctualat ciVriftS erat vulyarc apud Iud*os,quod ille qui in pane Irgeferuabat , S mari in parte legem foluebat,vocabatur Samaritanns, uuu. quamuis effet Iudus,propter ftmilitudinem ad Samaritanos. Sicut apud Chrifiia
ludfino mirwBt
&
nos aliquis dicitur ludxus vel Saracenus,qui ritumfathoitcx ftdei Saracenis ad inpartefoluens ludxis aflimilat,ali*
quatu aliquii odibiles eis caufa quia Samaritani erat mulcum infefii Iudais >t fupra diclum efi 4.C& ideo vulgare erat ludos, homi'
ei~t
&
&
Wmat Muaror q
goaut
>(>
ludos,d':ctns.
fi
veritatem dico,nocreditis mihi.a^.a'. Terhoe
Wdpnpnctas veftacfl y raiperc falfa& mendacia,& no Sedomapofjent dicere.Quod non credimus tibi,hoc no efi pro
<m
vocabat Samaritanos,quamttis effent /d&i.Talis autem erat Chrifiusfecundum reputationemeorum, ideo yocabant cum Samaritarum. 1 5 Et dasmonium hes. Hoc.n.iudicabant de Cbrifio propter mines malos
eis odtbiles
&
apud
q,
tentttis, (cdpropter
malh iam tua,quia maUshomo es ,

sihabetis
aliq,
,
biithocremouens. Jtus cx vobis atguet
mc dc peccato.Q.,/.
cum hoc
qua faciebat,& magici$artibusimputabat,& quiafecreta eorum frequtnter dicebat, quia aliquado quxda alta fubtilia qua non intelligebant,propter quod eum arrcpticium di loqucbatur
rabilia
&
&
ftt^-mquodpoffuisfuper ideo HQHabUittrpurgare
&
me ofiendercparatus fum audire

nonpoffitisfacere.
&
ceoat,ficut
& de Sauldicitur
t.i\cg.is.c.
quod arreptus a dgmo

declina
nioprophctizabat in aula fua. 16 Relpodit Iefus.Hic ponitur ipftus Chrifii manfueta
vcritatem
dico.Siproquia.
dicens.
iuate
vo i.on creditis mihuEtfubditeaufam
tio,qu'iacummalcdiceretur,nonmaledicebat t vthabeturi. Pet. 1. d.idto manfuete iniuriam declinat diccns,
10
Qui
Ego
MOJ^îLlTE^.
4
<Jr'/r4rcTf/r.Ideftinucntormendacii.F.xquopatcf:,qmen
toquv.ur n.ctidatiunttixf ropriis loquitur quia
mcdax
cfl,
daxinloqucndo,&:mendaciafingcndo,proprietatemdiaboli affumit male vmendo.
^r
Tomusv.
11_?
a
iionorifico.
Glof ord.<5_ Nicolai de Lyra.

Non mc (ncarrog.ins vobi>
,
1);0
udear) faciocp
jtmcn^men dico
dicit:Hononlic opa
tr_
contra dc c _v^ b Fgo antcm. Audito couicio.dxmoniu habcs,e glona fua hoc folfi Hocroumdegloriafua. Hoc.oum-eglorialui.
a
a
dcbco,ied vos no _-rri.il mcqncm fi cognolceretis fic vos mc honoraceci*.
qnod debet.s.qmi no honoraltis

licut
mcjm,egoaurem
vobis. Non ego,fcd pater quxrit dico.fivosdicitis, dxmoniuni

nia..
ego hononficopjtrem,
....
bonum
ego vosad voco.Hincdifcathomolxfus,non

rcdderc.
yidit. Qiioddicitur,videbitvelgu(labit,nih
_it
a
Hon.rein eidcbitum e.iiiDenao. Hon-remei<lcDitum e.liibendo.

r
quj
7>'tincC0tm
n,omnutnbu-doci.&cgonoqua.
f inhol._i-Cll
.
Eeoa!rmon.umnonhabco,fcdhoi_ori-ico patrcm meum uu. A n o Cunt.

Pc f llaopptobiia
f f
Siut
li
QttlitotCI. q
>'
ôluntvidcn
Sicmaccepta
rVielu borUlS
2
.
ro gloria mcjm vt b homines,quiillatis contumclijsaliquid rcJJunt.lcd patn tc C lcruo,5_cltquique;. d Sfiudi

C Eflquiqut. lunt tetjtioncs ^pbationis.
&
vos tinhonorailis
Patcr.
ti
mc. Egoautem non
c]u_ero
,
gloriam
Dilccrnirpateragloria hominumgloriamfilii ut fuii iftibut fui
quera <u-icpi_ pat-
^j.
lior,itamaIu. neficio peior.
vobis,fi meam.Eltqui quxratckiudicec. Amcn,amcn a Vcrin-,fcd lodaH ueremortui ncn .r.tcllieent-i eam, lUtant Jici.
nu uiua.n ino
iecur.Sc rilccniei-iit
dico
Qnrn tc
Secfiduill
bat.fihu Dci,:
Abraham moriuum
ciTc.
Dui
c
1'
quis
fcrmonem mcum feruauerit,mdrcem non

lude;i:
Piotiocao' utlliquid diceret
videbit in x~ 7
a
Viu Dcquj:
ternum. Dixcruntergoei
Nunc cognofcimusquia .ont A.iah.m.

t.
[^quahi
Scd non ilamoitc.quidomi ui dic
9 moverecrat jq ArOltol'
'
_ \\
fentatvos D.m.Alia
dxmonium
in
dcccptionivDcqua
U.utcr.
Ij.O. l.c.i.b.
habe_.Abi-.ham moYtuusetf,&propher:e J &_m

tii
.
cies.exquah
peus
itentator malo-
rumcfl.
j.lo.^.J
Sic&tdaoiimorcs, vims quem

>i
dicis.ilquisfcrmoncmcumfcruaucrit, noguitabitmortem _i K.non noii a Crtii fet-vane

a
licas
.
13
Ideononqujl que teipflimi
chautjsforasmittit.
noitro Abraham,qui cjtcrnum.Nunquid tu maior cs patre nn mo-i cum Tiiji llot inoituos. 14 Vt r-'inonetuo
* B e d a.J
ipfumfac.fi hl
Alierq
permanet
mortuus eit? ckpropheta: mortuifuntTantum.
Qucm teipfum
facis?
in l.-culu i.-culi. Sic
g S_duoiudicia- Vnfi h RefpoJit Icfus:Si ego doriiico racipium-CTloria raea nihil cfl D r
lianationis.quonon
iiidicat pater,
10
cuiusmeriti,t| dlgUltatiS VI f
1 <5
Abraha tam
tuus erat
__,
C(
fedoe
anima
autet
Sup.f.1>._.4_.-
nidiciumdcditfilio. Alterudifcretionis,vn:.Hc.ic4n._D.M., t_r_//c-fr';trcj//jwBM>.Secundum hoc dicitunEit patcr q
qucratglonam meam,&_difcernaragloriave.tra,qu;a vos (ecundum fzculum gIoriamini,egonon,.edeagloriaqua habuiapud patrcm autequam n.ui.dusefiet,quxeftab hu
niana inflatione difcreta.
bat.Maiorautemeflmorsanimcin^tcinumvi-tuj corporisquodquandoquemoritur. jrOsiGEN Es.Ccccutientiumfuit hxc probra niam non fc fecit Iefus,id quod eit, fcd ex patre rec h Hffpondh lcfus.Contra hoc quod dicunt: Q, r.fertgloriam fuam ad patrem, de quo elt quod L
tAmcn,
S-if^ a i|
NICOLAVS DE LYRA.
*
habco.QHodpatet,quiadxmoncsexdoElnnam mala babebat,fed fantliffima, vt patet inpdhbat: tucti. Si.n.iliq'iis bomo in nu.Ua lege imbuttus vidcret Cbrifii doBri
1
Fgodxmoniumno
i\ec
Si quis fermone mefi feruauerit mortc non xtetnu.Ci.iH. ratio eft,quia femen efl vcrbum Dei,vt
8
fliljima
bonc na,liatim ex fola rationc naturali iudicaret ca mundiffima alterius dotlrinx. Similitermiracula rrfpeilu
cuiufcunque
Cbrifli no fiebant virtute
&
&.b.inqujtum vita&lernain verbo Deiconfiflu,Qcutinqu cipiofeminali, quia finaliter producit vitam bcatafuutvh
minis producitur frnClus.Et ideoficutiile quifcruatfemi ptione peruenit ad frut1um,pc feruas verbum diuinumptrt
.
damonis,quod patct ex hocqxodfacicbat

mortuorum,il!uminano
c.tco
tnulta
nonJAum
virtutem dxmonis,fed virtutem citiisf,nnq;creatH

e(l f>*fcitatio
rx tranjcendentiaificut
patet quoifiebant
beatitudinis fiatum,qti beatitndo defignatur cum dicttnr. 9 Mortc non videbir./îta.w. beata in vifione &frui i fts~lit,&ideoperexclufionemortisgebenn,quA huic >i/io.-|
'
rum^&illuflratiofubita bominum fimplicinm,& coftmilia. Ex boc

virtute diuinj,ideo fequitur.
<y fic pattt aui fuit propofitum,fcilicet quodfcquens Cbriflum babrtb

nitur,cofcquutio beatitudinis intelligitur,
Scd honorii-CO patrem
meum. Declarando eins virtutem
quia fequela Chrifli in obferuatwne verbi cins con'i
in miraculis
10
Dixeruntergoei Iudxi Hic ponitur ludaornmAi

aitltt
'
Et vosinhonoraftis mc^4ttr)buendo dxmoni quod virtuti 3 diuintt dcberel attribui.Et ne poffcnt dicere , quod talia diceret ad
iaflantiam.fubdit
contrarium.Et diuiditur in duastfuia primo ponilnr
fecmdo Cbrifti refponfio ,i_.;Refpondit
Ielus.Oiicffio
Egoautcm nonquxrogloriam meam.
rumincipit a conuicio,quia ficut bomines irrationabilct flatim.dixerunt.

ri
Sedquttriturbic^cum Cbriflus qusreret gloria Deipatris,&ea Qurflio j em fili^quomodopoteil dicerc:Ego aut e non fitgloria pgtris
&
Nunccognofcimusqadxmoniu
hZs.QJ.Triu.
qucrogloria meam.D/.eflt.MM.^f.o-Vir/gir verbumad intetion-/w corum quibus loquebatur,qui rcputabant eum quxrcre bonort tn mdinum,<& eji ftnfus.Ego autcm non qu&ro yioriam meam, q.d. E$o non quxrogloriam mia ab bonore Dci patris deuiantem, ficut
vos
5
creditis.
opinabamur te habere dsmontum.fed modo fumus certiflu< quod nnlla falfitas a Deo eil,fcd a diabolo,quiefi pater tu dixilii,verbum antemtuum ..i apertum mcndacium. _
probationem inducunt.
1
Abraha mortuus efl &_ prophetx.&c.

qui
efi
Q/i tamt
nem Deiferuauerunty
Elt qui quxiat,&_ indicct.C^?'.//// qui qunrunt gloria mudi
iulicare ptrpcnderc perfatla mea^q, ego tulia poffunt manifcfle tia vita Cbrfii in ;//5 abicltione exifiesgfoqu<ero,q paupertatc muiana erat cotraria.Atiter exponitur.YLgo af:t non quxro rif
&
& idco patet falfum quod tu

1?
maioris virtniisquamfitftrt
dicis.
&
Si quis fermone fernauerit no gufrabit jn XternO.cTAr quopitct^ quod decipiebcntur in quii<cci ('/; fiiis dicebat de morte fphituali,ipfi autcm accepermt
meum
gloriam meam.ic. efi^xaftatinnem meapro nuncquiaante pajfio tiemChnslusqusrcbatabieclionem. Eft qui quxr. Scilicet Dcus
pater,qui poii bnmilialioncm in cruce exaltauit
,
tc
14
1?
corporali)& ideo quntrunt dcriforie dito.Trimum efl. Nunquid tu maiorespatrenoctro Abrahan-!.:
eum.&
dcdit
tlli
no
Secundnmefl.
mcnquod efi ftpcr omne nomen,vt dicitur Tbilip.z.b, 6 Et iudicet._ f ilicet Dcm pater de illis qhi rnejnbonnrant, vin d ftjmfacicndo de ipfis. Llôd fa$um vin.iicla mortis e(l,quando in Cbrifliy defirufia efl ciuitas templum. &populus occifus ejl
Quem
teipfum
facis? QJ.manifeflc patet,quod a
vanam de
1
tefalfj dicis.
Cbrifii rcfponfi\
&
&
Rc.pondit Icfus.Wic ponitur
captiuatus per t\nmanos.
fccitndum,femndo ad primum,ibi:t\brzha.Etquia i" vlti to imponebatur ci ideo boc txclitd qii.trere vinagloriam
cil,fie<.oqurogloriam mprf diuin^vt vos mihi imponitir. Gloria mca nihil et\.ldeft,falfa,qu'u falfumcftnc 17 a Dtopatrt t aou> mbil,fednoncfc'ua,q>iiagloria mea eft _,., , boc ift qnod dicttur l)ie. falfumpotejt
7
Di-ifio. Ucct
Amen,amcndicovobis.Wwprotr-.fe.
/c :/:.r/i.
/./>rirpo/Jf,/.iobietlio.ibi
Siegoglontico meiplumJ-
quoa qituprtmoponitur Chrifliprobatio.Sccundo ludxorum
CbitflTt
lumcn habcat viu: Et diuiditurin duas,
ter regulam vcrhatis
Dixerum ergo.//; pnma parte dicitur fici Amcn,am_dico vo

blS.tdcJt fidtlitcr.Et duplicatur ad maioremaffirmatiQncm.
itl
patct
11 1
a
Joannis
cognitione
loleris gloriari.
Aperte dicit patrem fuurn effe Deum,qui an ipa.me. atuse(tiiKia;is,non recenrem Deum vobisannund illum dc cuius
ui %lori.
Cap. Vlll. n5
cafum. Sed ego
re
ratio,nifi
llyi D
Abraham totum fcifle. Ait.n.fcruofuoquem mntebat, ponemanum mbfcmo-
dubito patrem
C'0,-
Vox
parrisglorifkatfilium in baptifmo, in
_
meo & iura mihi per Deum cceli. Ergo quce fuir Ula iu-
e,
& in aliis huiufmodi.

co.Non coft
a
in caine
Dcum codi?
vos
quia fignificabatur de genere Abraha: venturu
>on
*G
b
r e
<j
o r
iftis
fpualiter, terrenis ier- a
pater
t
meus
ijv s.
Ho.
jg.t
Nonidou.
qui glorincat
me, quem
cumfiiam
dicitis
quia
Turicdicmdomini
t
euagclia
Eccevidetap- b
iibi refiitere,
cîaficognouin^nt,fi Ji.umeitisre<epifrent.
Abraham
vidit,eii
Deus
nofter eitc^noncogriouiltiseum.
,
fEôaucemnodicii*T, v OS
men non
Quj
icire& nefcitis.
dec.
eeisprcdicare.
ftdixero, <3
uieum, &lidixero quianon fcioeum natns vt

a
ero fimilis vobis
Scrmonm
til
loquebacur
toquebitur.
Auicm.
& ' ijjlc
cratverbumpatiis qui hominibus

.
hoc arrogans
:urgloran,adfidixero.Arro ficcaueaturvt
mendax.Sed
icio
eum
a
2 infigurafiunmastri t Supr.i 3 nitatis tres aoaelos ;r.d. 4 h ipw6tefeepir. v. H R T S O S I, Ho. f4.t 5 Vel dlC flHim dicit Io.to.j^
&c
lermonem eius ieruo Abraham

t
6 die cmcisque Abra

J
8
l\3.
N.n timu
uii in
eocham
*.
Nonquia vidjt.
in Oblatione afie
pater veiterexultauitjVtviderec diem

iinfolama-tnem
carn-s
meum. Vidit&gauiQuinquao-intaannos
tis,& Iiaacpfigural
penfjmesjccndiuinamnaturam.
norchnquat f fus eft. Dixerunt eroo Iudan

jC H R T
S
adeum
b
9 UJt,p hoc OltendenS 10 c uod noinuirusad

patlionetti Vetllf, &C
T.
Abinfuitucarnisadduiinir.Tt<-mtr,hcns
vos dicentes
ium mentimi|&ego,fidixe:neicire.
nondum
a
habes, &c
Nondir
Abraham
vidilti? Dixit ei Ieius,
Amen
ctcnor.
te.Te ftd fierecquiacreatura.
'n dicit
fiaus.f d lum
qiii.,
Ir ofteftdcm eos efle allCOOS ab Abrahj

r2
fi
.
amen dico vobis,antequam AbrahamfieVetegoium.tTule hoc b dcri a c Vt homohumilis.

Qjaput
a
rt
elf.
in
<!"'Mleexulta
dOleOt.
c.aducrfi
ras
.
blafphemiam.
Ipfi
vtlapide-r.
c
Itill
ibrabam
Credes
jiuitfperando,
|eretintelligen
runtergolapidesvtiacerent
Q^HJcnmmendend
b
meum.
f le ius
autem abfcon'
0wwf.Avo.Intcriumcltan Uiem tpalem qilO erat Vein earne, die
vr
eiat paticntia.non exercendi potentia. "
Et ficaduriaeorumcoidibus fogit.
de Ang,>
fiin.
3..
"myitenum. g dicfe,&exiuitdetemplo\ ultauit.-k AvIr.Non timuit,

ultauit
j
14 turus
<!.j.c. 1.
ternifatiSiSedutru
15
qucAbraham
,
uidit
vt videret
credens vtiq; exultauit fperando
jieretintelligendoDiem meum.Inccrtum aut poteft :ium dixerit temporalem diem domini, quo erat ve
t
in
carne,an
diem domini,qui nefcu ortum
nefcit
oc cafum
vndeineffabilegaudium illifuit. Quanti enim eitvidere verbu apud patrem &. quod ipfum caro frdu m elt g Et exinit Exiens de templo, i.de figutis Iudaorum,videamus quid fecerit in te mplo genrimn.
Supr.i.b
^CAP,
NICOLAVS DE
It patcr
L.Y R A
meus qui glorificat-Pfr miracvlorum ope ratione
aflumpferunt tantam fuperfluitutem,dicendo. Qînquagmtn annos , &c.Dicendu quodpropter labores icinnia yidebatur longe maio
&
JonHcabit per refurredioms <& afcenfioms %Lnam. jem vos dicitisquiaDeus nofter eil.Teroperumimin.Sed doc ejifalfum
;
ris Atatis
quam
effet
velfecundum alios propter reuerentiam anni
non cog-eu m.
eradoptionem.
quod probat dl. Perfidetnformatam,
eft quinquagefimi,qui erat iubileus,ludxip,er ipfum coputabant fenfus.Qmnquagin.an.Quafi dicat nonvixifti adbuc vnum iubi
&
<r
in
qua confiflit Dei fi
lium.& îbraham
tas
vidiilii
jtem no.eum.^/c** eiusfiljm naturalis,babens eantm cm icfo. i,&i.<:S\.vo.met\.SicMte(lismedacesa(ferrndo vos eu e,cvm tamcn nb eum cognufcatis.ita efiem mcndax ft affeteum ignorare, cum inquantum Deus babea notitia eande
ideofubdit. ^(finquantum b<>mo eum clare ridcam, Scilicet îOeii prtditlo modo. ,d .'<> quia vera cognitio per etpera demonflratur
Abraba, ftcut ipfi re pctierunt,Jed e contrario,quod îbraha viderat ipfum.Tamen eoru obiciliopri.edebat ex hocquoifolum in eo natura humana m confi derabant ideo oilenditff naturam diuinam habere di.
dixit,vidi
& calumnia,quia Chrifius non

fu
Ex modo loquendi
apparct eorum falfi-
U Amen.a.&C.ego
m.rbi ofiendit
&
verbum prafentis tepws ,cgo fum,cum verboprxteriti teporis
eius <eternitar, coniugedo ante*
quam fieret, quia teternitas afjiflit omni tempori, Et qtua lud&i ne-> Jcitbant verbis cim contradicere rationabiiter loquedo,ideo cbtrain
I^Bfoc
<^^Ktl>
lere mato
cli
aliqua ignorantiapropter quod dicit Vhi-
.Ornr.is
RLff/c
[
refpondi
malus efi ignorans. turad primu. Lû&fterat .n.primo
dixerunt corporaluer perfequendo,ideo fubditut 12 Tule.ei.la.vtia.ineu.J /t-riWa/^/?c, ww7. Et pate tmanifefle,quod n on m<ui bantur amore iuil itis,fed liuore inuidix,quia in
,
,
derifo-
maiur qua ffeeffet
Abraba,& rcfpodit quod //c,</i. Abraha vi.die me.Quia^4brabamdefiderauiteognofceretisC>m(ir,quodell videre ChnHuminfriritu. Etftcpa-
lapidatione blafphtmi requhitur debitns proceffus per acc ufntiont coram iudice tc teflium difpofitionem,,& iudicisfententiam
&
&
fequitur lapidatio extra ciuitatem,vi habetur Ceui.it. c. \pfi autr volcbant eum lapidare omiffo proceBu pr&dtito cnm boc loco fa\
&
naior .Abr.ihl proptcr hoc en.mcogmtionem hanc defl tiaab tpf omniumgentium redemptioncm cxpedabat.
fecit
croquod eratilitcitumetiadeconuido,popter quod loiadapctifexjitbatiamirabi extrafeptatemph,antequam occidcrctur,v$
^x.ândodi-Uumeflci.lnftminetuo benediccntur
*ientesterr,Gene zi.d.Et qnando
tn figura
habetur4.I{e.i i.c.
1 $ Iefus au.ab.7ô occultando retro parietem, vel aliquid huiuf in hoc modi,\cd virtute diuinitatis fe reddendo eis inuifibitcm , nobis exempium patientix dedit,& jideltbus fuis matenam confola
trium angeloru
tntium cognotiit trmitatis my\ietium Cene.i%.a.& tn ob ** proptcr qnod locus ilie ditli's cfl dfis videt vt habetur
.i.quia dnsff cir videte ^tbrabam occultum Chrifli myfie nun tdcontraboc diclum Cbrifti veraciffimu arguunt dicentes.
&
tionis qui aliquando fe abfconfuri erant.
14
Etextuitdetemplo: Ver mediu illoruminuifibilitcr pergens

difcipulis
Uinquaginta.an. âfidicat boc efl impoffibile,quia a mor '< vftjue ad ttpus Cbriftifluxeriit anni circiter duo miiia. kvum.Cu, Cbrijtu nb baberet vltra.$ ludtei.
ficutdicitur deillis qui volneruntcumprxcipitare, Luc. 4.?. lefus autem tranftensper medium itlorum ibat tamen afuis vi
J.annos,qnomodo
debatuttfuiafequutifmt eum^&c.
affumpferunt
$ NICO,
MOI^^tLlTE^.
/frKitfr^f^^jVt-r.BEDA.Myfticeautemquotmalas |ptionesquisamimit,quaii totlapide*inIcfummiu 11 a lci nd ; qiiantii m ad fepcrtinct,fi ad deliberationem leium cxtinguit,
I i
lj
autem abfcondit.Qnla autem abfcondedo fe domi nus fignificat nifi ut quod eis ipfa ueriras abfconditnt qui
Ie(us
ciusuerbafeqnicontenuntur.Pamqnippequanon inue-. nithumilem ueritasfutgitmente.Qmdaurcm nobishoc exemplo loquirurnificum etiarefiitere poiTumus>iram,

fuperbientiumhumiliterdcclinemus?Ha:cBeda, Tommus v, $
Iefus
iiyi
C A
<T
:
(jloord.&: Nicolaide Lyra.

ftans
IJ7J
Y^T prste.Non
nolhe
m viapeccatotum
V T
ed fecu viam
mortalitatis.
C*c*m.Ca5Cus,fignificathuimnugcnus,inquocatcitas naturalis.quia pcccantc pnmo hoIc,vmum piopternaturani lnolcuit,
oatus erat,vel viuendonihiladdiderat.lHebantergc tu ipfe Sc pareres eius,f.d non ipfo peccato ceeus n., d Sed vtmanifeilemur.Yi cum iliuminado&: pereu nA in cxcitate humaui generis fachuus fit fignificando, US Dei manifcftetur vnde iubdu. Me oportet,operari.
ft
vndc
H R
S.I
fccundum nuntem omnishomocxcus

i
C A
T
>
so
IX.
homincn?
C.TCUtTL.
ST O M V
ifteiiuftep.i
Ueft.milertnteft.
natus
1
cft.
Sed cgo eu
# C
Ho.ft
s
t o
n r t s om v s.Confidc-
prxteriens
,
Icfus vidit
ficium accct
lu. 10. j-
a natiuitate
difcipli
&
*
randumquodcgrcdicnsdctcmplo ftu diofe vcnit ad opus

eius.
manifcftatiuum
c
lnterrogaucrunt
runi
eum
appelhnt quii
,
fcire dciidcrant.
i co"per c.-cc di- a pcr hanc e rerionbus
RJbbi
,
fui
aut parentcs eius
? hic j ocuhs.Qni quis peccauit vt ctcus nafccretur ? 4 nocntc adcfleln
ipccmm\idit,non
ccllit.
R e fp 0nclit
/-
Idus
5
.
deduxit pot<
Ncc]uehicpcccauit,nequcparenteseius r*di aiciliuu>inaicc*co*

Enim.
I
C 7{equehicpee.ne. d Pcccaucrunt quide

fcd
vt
manifeftentur opera Dci in Qniafiliusdei loipfcdenullo vnjegloii m Jttill:

c
lllo
b
Mc
habcbatab.c; 6 ria,&itaeun
tcre.
O.niuSlMK
Id eil dunt
fnm
"
m mun to.
EcceilemiiTu. in cm >c*ctn fiuare ilum dics clt. Qjj.
oportet 7
.
Dicunta'b
quidam
8
non
lllo
pecca-
tofaCtumeft,vtca>
cus nalccrctur, fed
nife. ope.
fc
operari opera
a
eius
mifit 1*** Cjut
me n. , doncc
viJct diem.
dies eft
Vc,
Vt.hicno
r
ldert petlecucioapoltolorum.vcl peilecutio nntichnfti.
9 tiuum,ff
lu j^ Lex fui
hxceftcaula.vcmaDci in it
nit ndx cjuando

a
nemo poteil operari.t Quandiu fum in mun j

ine
czcus lauatoculos
Eccequu
ell
dici
&
Moneos bonos,8c
ma!
.
terrcn
abundaret
ielidi
Chrysost.
do,Iux fum mundi
Hxccum
dixiflec,
expuitinterrami: &hoc ? 1
Ho.r5'
lo. co.j.
loan.f.
Venerunt(apoftoh) adhacintenogatiocurans dixit.Ecce fanus nem,quia prius fupra paralyticum factus es,non vltra pecces.llli igirur cogitantes qa proptec Si fuerat ilie paralyfi relolutus,quaerunt de lfto non eft dicere,a natiuitate enim cccus ic peccauit, quod Eecccara eft.Aut parenteseius,fed neque hoc, fihusenim pro patrc
.
elt,vtdominu:
los claulosapc
,
& alia
naturalis infirmitatis nocumenta corngeus
non fuftinet poenam,ideo ait: Neque hic neque, &c. * AvGVsTiNvs.Nunquid vel ipie fine originali peccato
natuserat
Tra.44Io.
1
cemonftrauit virtutem. e Quamdiufum in mundo.Non folum tunc Chriftus h erat in mundo,led femper vfq; ad cofumanonem Ji fidem cft cum electis,&: eft tempusoperandi pcr la eft infcrnah-,in qua nulli licct operan,vt ncc ar
&
'
uiti licuit,fed
tantum
eft
tempus recipiendi.
(
\o.r
NICOLAVS T.DE LYRA IX. C A P V

|y.
quia adbuc rudes

to
rZt ante receptiorie ipirituffancli.Têqu
parentum cotiglt.Licetn.parentes pro peccatisfuis
G-*FJ T
niantur in filip monflru'>fis,inqmntumtaliamoflra ex
ip\
wSS
f?t^
uam Chriflus ofleditfe bttprxteriens Iefus.To/f ? bere virtutem il[uminatiuamverbo,bic confequcnter

hocofteditfenftb'UiftgnoEtdiuiditurintres,qHiapri
nafcuntur,tamcn frequentius fit ftne peccato fcilket / utis quxe s difpohtionem materix vel debilitatH virt
:
tia
t$4
Diuifio.
Q j ojy
moporiiturqu*damiraculiprafatio,fecundo miratu
li
operatiojbi\E\ cu
m dixiffef.ff rtio miraculi faffi
refpetlu naturx,crut tnen crdinata refpcflu diuin* prou'}dentia s aliquando o, addeclarationcm diuinx virtutis in operibus miraculofis,:-
rumtamcn quamuis talia ftnt a cafu
&
examinatiOiibi-.ltnqat vicini.Vracedeliamiraculumfunt duo.Se
de
ifto
ideo ffquitur.
cundu*nponiturîbi: Refpondit lcfns.Vrimumquod fuitprjeceeius occafto,fuit difciptilorum iuterroga dens ipfum miraculums boc eft quod dicitur. tio de cxco nota, Iefus. in exitu templi de quo diftu eft Et i
&
&
Sed
vt manifeftentnr
opera Dei in
illo.I
eiusa
luminatione, unde fubditur.
7
tis
Meoportet
coatlianem* operari.f/Zwt/ nonimportat
praueries
inftneprtt
in Cbriftoffed tmmobilitatem cius a diuina ordin.U:
tedentis cap.
Vidit hominem cccum a natiuitate,& interrogauerut

ab
in-
Opera eiusqui mifit mc.Scilicetpatris hocdixt. cula illafaciebat virtute diuina,&~ humanitas Cbrifli opttn
& gredietibus templu

funt
eum dilcipuli eius.J^MW ibifedebat mendicans elemofyna

intuitus efi diligenter
cii
inftrumentaliter.
lefus,i>tdicit Cbri
vcllet aitquid agere drca eum,& ideo difcipuli moti foftomus quafi ad quxrendum de caufa cxcitatis eius dicentes.
in
Donec dics cft.Jd efi.quandiujum prxfcntialiter f humanitate affumpta.Sicut.n. prtefcntiafolis fuper fr diemficprxf ntia Cbrifti qui eftfol iuftitu , in bnmanit
nt-
Rabbi,qs paccauit fhic aut paretes eius,vt cxcus nafceI rctur.E* boc enim quodfupra dominus fanando languidum dixerat
Jamampliusnolipeccare,nedetcriustibicontingat.oflcndensfjHod illius laguoris, vt ibi difium fuit, io apofioli peccatum fuerat caufa crediderunt dc iilo csco nato,quodpeccatu ipftus vel confimiliter effent caufa huius c&citatis.
fti natiuitate
dura: pta facit quanda diemgratix fpiritualem qu& dies ad eius afcenftonemUicet poflea remanfo vfque tunc. bifcum facramentaliter vfqise ad mundifinem
&
io
Venhnoxquandonemo
illuft rando.
Poteftopcrari.Q?;'
Sup.
f .e.
parentum
dicium nullns poterit mereri,velacufpa adgratiam rcueni. n Quandiu fum in mundo lux fum mundi.//>w t
m
cr*
4 Refpondit Iefus.H/r ponitur fecnndum prxambulum ad miraculum,fcilicet Cbrifii refponfto ex quo oftcnditur quod ccecitas co diuina in eius fanatione declararetur et boc eft tigit,vt virtus quod
dicitur.
5
namiracu lis
ii
tio in
Hxc cum dixifTet. Mic confequenter ponitur miracuh

i
Neque hic pcccauit neque paretes eius.Ft cxcus nafcere
tur.Tjon negat ftmpliciter ipfum peccaffe velparentes eiuufedfo\u ad illud de quo intemgatur,quaft dicat nec peccato pprio aecus natus efl quia ante natiuitatempeccare nonpotuit.In quo apparet
auaftio apoflolorum ridiculofa
qua dun exprimunturqux in miraculis diuinis req* jcilicet Dci potentia operans,& fanati fidcs, &obedientia nens,&hocefi quod dicitur.Hxc cum dixillct expnit in Ima enimfluit .i capne,etiieo per hanc expuitionem ofltndil virtm fanatiua quodcmmodo erat ab eins bumamtate inqu<
.1
quantum adbancpartc.Têcmhum
quia
organum diuinitans,propter hoc cxihat, &fanabat omnes.

efl
dicitur Luc.6.c.Virtus
illt
diatorum,ideo fubdltur,
Et prxteriens iefus : y s t i c e. Cecus nafcitur omnis x habenspcccatum originaie, quiapriuatuseftDei vifione. Hanc aurcm priuationem no facit eius actuale peccatum
na Têque bic pcccauit,nrque parentes tiu s.Vt cxcns 6 Sedvtmanifciletur.opera Dei in illo.Sic enim pcrn eft nafciiftecxcus, vtilluminaretut Chnfti miracul
5
(<
rct.
&
vir
quodadhucnonhct,necetiamparcntum iuorum imme

diatorum
fimiliter emundatiopeccatioriginaliseftopusdiuir
tutis,cuius
modus figmiicatur cum

t
dicitur.
1
H75
ui ta
loannis.
'errx
genu^ luti genus humanum reformauit. lutum fecit.quia verbum ciro factfi eft.Sahna e faliua caroChnfii. fneflipiaqexorealtiflimi^)diit.Terra,cft fecit, qcredit verbu carnem Wnw/M.IdeuScathecuminu
per iclem
holem de limo Ufecit lutm.Sicat primu
forma
Cap. IX.
cogitauitapud(emetiplum:Lutum
lolet
1175
D
multi.nlauatesibioculos, nullotalibeneflciohintperiti. Et iterum vtdilcascxci fidem,qui 000 contradixit,nequc

magisexccc^cc, multotieslaui in Sileo,&: in nullofurnadiutusjfedfimpli citerobediuit,& venit videns.
C Et venit videns Ita que vicini q*i vide-
nftus
I
nondu
fnr or s
.
VKt.iedmut turvt aiydeiKbaptize- a
..
Eccecollvmim quo vngiturzenut humanutn, i,

"
.
&recitlucum ex lputo,
,
&
.
X t
hniuit
a
.
lutum luperoculos
eft.te Riftinqa<lfrreuc siioe.
&
t e-
rant
eum prius , quia
. tuinmilfo.ide(t,in b ius Cliito, proprerqj ncien piiciiue in-
& dixit
,
2 mendicus erat. dic.&c.

3
CCI.
ei.
Vade,&Iauain natatoriaSiloe,quod
inter-
Qncriturquomodo
fine fidc tanrat c^cus
tciretatur,Baptizatu;
peccatislumen
Kpitfjj
Vaie
&
Ijua in
q<toi
nttotia vi/oe,
iitmtatur mtf &c. fons eit ad ra-
pretatormiflus.Abiitergo,&lauitj Itacjae uerit , cum legatur t mendicus erar, diceviderant eum prius, vicini neminem fine lana qui cjuia bant Nonnehicellcjutfedebat mendicabat? Aliidice- 6 tioneintenori exQ iupcctifint ncu vultum mutauerant. 7 rerius (anafle? Sed 8 hoc dicitur de ilhs bant^quia hic efi: . Alii autem nequaquam, ied fimilis elt ems.
& venitvidens.
i
4 iltum
&
&
3.
o.gat
m-.i
mn
r-tu
ingiatus.
HamontisSion,
Illeverodicebat,quiae ôfum. Oicebantergoei. 1
Hnon
iugib us a-
BLfedincerti^hons Mlitperconcaua.rrarum, vbicae-
Quomo- i! non prop-er peccavuta^VfgnSoi. 2 tu ec S' " *& dixk funr tibi oculi ? rWponJit* Dle ho no qui dicitur doaperti "^ U namDeilanguebai. F T c o Ielus,lutumrecit,& vnxit oculosmeos,&dixitmini. vade I+ d ^ on eft hic bomo ad nataroriam SiIoe,6c' laua. tEtabij &laui,&video Etdi- 5 a De " >1 ui fithtbm
/
i
10
7 qui propter peccata lllfi rmUM laoantur, ilte

'
i-i-,i
.
'
RW
cuijtafacielumen HMt, quiacxcitas u.orum vel quo-
o i-hib';., tiieo leonodipfeintVie. xerunt ei: Vbicllillc ? Ait,nelcio.

-.
noncufloitt. îlyauce
Adducuncad
,
,
pharifaeos r
,
due.&tMeipkmn^
\6 htet ctiftodit labba,
Bcamque infideKjt non poreit

la-
eumqiu carcusruetat.hratautemiabbatum,quandoIutum
fecit Iefus,
&
thu.quieit iinepec-
nifidottnnaa-
aperuit oculos eius. Iterumergoinrerrogaa
Vt *mi
si
vnco
v]'i ti.p nt
''-.
Sc ut f-ir
qu* prxaica-.
18 cato,iIIiuon,quiicr 19 Ul UHlt peCCatl.
HsChriiti.qicli
.nerqitu&clamo
c
t.u
banteumPhannEiquomodo i.
1
t
.
vidiilec. Illeautemdixiteis:
.
* Ch.rysost.
20 Maiitiole quod
fa,
rborumleniter
vndeiia. ~4qu<z vaaunt tnm ou
'.0.
Lutumpoluitmihiluperoculos, &laui N iam

a
&
ifti
video
Diceluoiti.
i-v-
q iu11
e$
fii
eat es
5?.in [o
an.to.j.
n imnr<,
'
<
.juidjminungeb.r.t.jr
.
necuidenu;,neci
-rltimatim nrriU'''.
in mediii *2 ferebanr.Nonenim dicebant , quoniam
Hl
u
bantergoexPhariiansqmdain
Nonelt hichoinoa Deo," canonem
h r y
o-
s.Noii erat
timendu ne Siloe fumcret hac gloria
Sabbatho curat fcd quoniam fabbathum non
(eruar.
multienim
<W*&TuqnU
Ille vc.dicc. Qvia ego fum. tt in hoc excludit aliorum iubl.m % CT ficutgratus cognfcit diuinum beneficium.Sed cdfeqnenter qux* runtde modo 'lluminationis ^.Quomo.aper.funt tibi ocu.
i
NICOLAVS DE LYRA.
tfecitlutuex lputo.^f ojlendcret fe Wumbom nem de limo.
i
!
ettc itlum
quiformxuit
itliniuitlurum \ipcroculos.lntercorporaanimil<um'rK) corpushnm<inu,& incotpore hnmano capute(i p.irs nobi lioris recapite ocnln<,& iieo rx formaconepatris
.
14
vidifje ,cumeffet
'
&
1
fttincorpvrat buSyOltcn 3 Etdixitei va.& la.in

ri
Jtemlinittts
fomicoremcorporis. na Si.tf.d. vt cscus tranfeundo ftc per liao a multts viderctur,& per confequcntes mira
i
Cr Jn
Refpondit.IHe ho.quidici.Ie.icerew'm?j/>j//af Cchs , tamnfrequcnter audiuerat nomen etttsy per voc-m ipfum non cognofcebat.
is fetffe
L u u m fe &
t
'
vn.ocu.
m t.Aderit tamm illud
cp
fiebat, Sefc
tfnrnigs diunlgaretur
& confirmaretur.
raf.n.lutnm pofitum fuper oculos fuos per t\flum,& cum effet in coficcO) per hocfciuit quod Chrifitts itlnd quo non erat lutum,
&
4 Qupd interp.mil.Woc addit Euangelifla^ vokns interpretaHtbraicum ad deftgnandtm myff.rinm Cbrtfti m ffi adfa
lutum fecerat,fed vtrumfeciffet cu fputo velaqua,hc no cognowty ideo repete.ndo non dicit lutum cxfputo,fed tatii.F ecit lutu,&c
&
hmhmmm.
< Et iiUit,5<:
Abiit ergo./ri quopatet fiiescxci.
ve. vi.7^>n vircute luti alioquin vidiffet flatim cu
Quxfito de modo dluminationis, quritur tertio de ipfo illuminate, 16 Vbieft il.ait neicio.Quiaantequameffetreuer dicmtes. de natatoris Siloe videns.lefus a loco itlo declinauerat. fus
t
t'
^Dujjet.Et iterumboc patrt,nuia non vidix donec lutum c v;rt'4teaqu<e, quia homines ib; frequenter fe hua l,&iiem cxcus a'ias de illafe lauerat, quia communis erat,&
'.aturbis,hic CO' 17 f queter ponitui examinario eius corapbar fteis. Et diuidii in duas
:
Oiui(i*.
fiitu
ta
nn illiimuiatiuam nutlus
'
ibi
expertut fuerat,& fic pa
ilmninatiodiuina virtutefaclaeft.
Itique
c\m.Hic confrqui nter pomturmiraculifatliexami.

ipfo
mtraculum fecundo inducunt illuminatum quiaprimo examinant ad vrritate negadu,ibi. Vocauerut rurfum.Pnwa in duas, quia primo examinant miraculum per ipfum illuminatu ,fecundo,f pareteseiusibi:Not\ crediderunt.T n2<* indnas, quiaprimoponitur
,
)
f>
'
primo.a tnrbiijrcudc,* Tharfx is,ibi: Adducunt aut. In atxunrnatione fit inquif/tio de tribm. Trimo de iliumina
'rutn elit
t
il
uminati interrogatio,fecundo ex hoc audientiu diuerfa opinio.ibi.
dle qui priws
ducbatur cxcus
nattts,
"JKr.-Itaquevicini&qui vi.cumprius.C
po/rw eieemnfynam petendo.
$
c
I
I
m caufa fubditur
eis
& hoc
eft
quod
ex>
Dicebat ergoJ prima pirtc dicii //c.Adducut aur.eu.ad pha Hoc fecerat malignantes cot> a ipftm^volentes oiten ri.qui cae.fue.
dere quodfeciffet contra legem,propter quodfnbdit cuangelifta. Erar au lab Tharijtci. n. arguebat Clir'fiu de violatione fab~ 18
.
Quiamendicus erat.ft fic fuam cxeitatc frequentcr

Diccbant:None hic
bathi.
elt qui fe.& mf.Quafi dicat, Sicpro 'udiRum eoiucrat firmum,propter experientia fr equentt. Alnautem.V olentes impugnare falla Chrifii dicebant.
Iietum er ir\.Sciedum,quodinterrogauerutcTt ordi 19 nate de trtbus pradiilis in prima cxaminatipne,fcd Euagelrfla bre.
uifrhocrepetit. 10 Illeau.d.r\ey/>oc/e<fo/7cttf/>>-Mr. 21 bat eteXiMc ponitur diuerfitas opinionu fequentium ex eiusrefpo de viotatione fab* ftone,quia quida ex pbarijxis arguebat Chrifium
bathiinbocfatlo,dicentes.
Dce
U|>ed linnlis e!t e.Ex vifu.n.fi;

''tltitutio
'
Nequaquam.ywpp/e ei~l ille c&cm natws. homomax me cognofcibilis,

vtfusita
&
U
tfe<
eius,rp vix potcrat recogno valde expertis,quales erat vicini, qfrequeter euviderat. Ille 13
mutauerat vultu
22 Noneft hic dcc.rpfi falfum dicebant quia operacorpnralia ad Dei magnificentia ordinata licitefiebant infabbathojuut ditlum cU fufra.^.c.
fr
i
AIij
TTo
-tiu.ex
3
it U ij
beneficium diuinum
r^<.Perquod fignificaturcathecifmuspra:ce:ns baptifmum, de quo fubditur.
17 îdducunt ad pba.Qvi* niterprc tanturdiuifi,propterq?periplbsha:retici fignificatur, qui
^êr/a.^c.IdeltChridimiiTiapatre^falutemfidi. 5 ôwtc^/c^c.Periiluminationemfideidatavirtute Mtifnu. 13 uuv erodi.qmaegofum. Per hoco(tcndens, q- dquihbet ter.etur recognofcerc gratanter pftanter bcneficium
&
funtabecclefiadiuifi,qunrumaliquiceiemonias tegisob feruant,fcilicet,Nazarci. Et lfti fignificatur pcrillosquidi 22 cebantdeChrifto. 'ht[on ejtbicbomoa Dco. Alii vpro dicunt hominem nafci fincoriginalipeccato,(cilicet,Pe!a
giani.Et ifti fignificantur per dlos,de
Tomus
v.
qmbus
4
lubditur.
H77
a
/u,
CjloCord.& Nicolai de Lyra.

I;m inuo
1.
"7*
qux
l^dcre vcr.
videtur,
r
Tu
nuid dk's de ib
jprruit ocnlos
nn
iabbarhum non cuftodit qui
Alii
autcm dicebant
i
tcm
tuo0>
Qua-runtca ua
ôga a ^hultg
tqu4
rctur.
ni.un, vc lledciynardlcrctur, icd
Qaomodo D
..
porcit
' _
homo
'lillc d'u.fi
__
_e.
_k_.lM__k____M.___*. inteilucnr.
hxc pcccaYor Dix & tnebr..-.

,.<-k r .*.
iigna
e.
accrc
:
Et
pek
clarioremeamoE.
du,q..od&:nui
r*iw
r._ r..
c hjf
m a cratinrercos
dc
illo,t
mucuidicis
Dicunr crgo
c.xco irerum
i
Tu quid
1
ftumdr.Nccei n
vicini
aihii
C.
ii.tautirexpiin;
qyocf
'-ntit.
4 aliquisdiccictq
llle
autem dixif.
qui apcruic
oculos ruos?
lilc
autem
dixir:
,
Quii
tum
dix^
L>uia prrpheta eil.Tôn
Prophetaeft.NoncrediderunrergoIudxi
deillo
quiaca?vi-
perquendamali u
latione iocuti
credideruniergo litdti
.ci/.o.crc.Adhucinui.chi.sincorde,qui
*>
cus fuilTet,& vidiifctjdonec vocaucrunr parentcs cius qui
parcntesin
me
u
nondumfihum l)ci cofitctui nontamc

,
mcntitur. c Donec vocaucrunt

parenies ciusqHivtderat, crinteiroâuerut
dcrar, &intcrrogajerunteos diccntcs: natus cft? Quomodo ergo nunc quem vos dicins,quia cxcus videt? Rciponderunr cis parcntcs eius, bC dixertmr ; Scimus,
:
Hic
eltfiliusvcfter
ducuutur, qui
mefuumfiiium
gnclccbant
ics
Si
autemcos
quiahiccitfiliusnofter,&quiaca:cuseftnatus
Inft .inniiiii.quid ?
Quomodo
loqui pto inânte.
dium,cum
roreintcrrog
eos,&c.
MrsTtcr,
auremnuncvideat, netcimus, autquiseiusaperuir oculos, nobi >'o

nobu nium
i.n
nondicunt,q
im
cft
OptN
doquehiucc.
9
Parcntes,id eft, diabolus vcl vma, qui

flocjuc
tur.
nos neicimus
fe t
lpium interro^re: ^ 1
Êratem haber,ipic de
_
quem
dia
dicunt:Aeratemhabct, ipfedeleloqua-
loquarur. Hxcdixeruntparentes eius,

a
quoniamnme-
10 natus elt cxcii' ,, i n quinat*,qai|

12 digcrct talu
defilio?Soi.;;
bantludxos.lamenimconfpiraueranrluda.i,vtfjquiseum
ûodiim non
a
tur, qui n olunt ho-
p8 miimi:Expulfo_ rnijirChihius fufcipit
mineconfitcciChri
confitererurciTe Chriftum,extr aiynagogam fierer.Propter-
dicunr,quem
1
'
C
Hom.57
"'
IU.M-J.
(tum,
* C
s
H
s
,
Oeft
caparenteseiusdixerunr,quiaa.taremhaber,ipfuminterro-
t o
Ha:c
Vocauerunt ergo rurius hominem qui fuerat ca?cus , gate.

a
..H-fi
&
Jj
^'
jm ,|
10
vcritatis n at.ua, per quxputaturmfidias d
Ji<r
r-egaqucdaoepifli.quod tftblfphen,jrenonDeog'orJm.lare.
Tôsfi.&c.Dut riam DeO, w-
dixeruntci.Uaglonam Deo: Nos fcimus,quiahichomo cilat. a

Nonparrtcjlumni*necueiit.iiem
temdealiquo
patiJ,perha.cfortior
tit,medaciumenini obfibnpfi quidcm

uiat, &_perea, per
oeccator eft.Dixic ergo sp

Jr
illc.Si
peccator 1
eftaieicio,
vnum fcio,
I^ pr-Cfeilte Dt' 1 5 re> hoc eifcConfi
i6iftunoellcDi
nos,fed pccc.-.
Cj^
quai
NICOLAVS DE LYRA
*
Al ij autem. E conuerfo
gitipcir
Hic eft
filius vefter
poltntcsfatlu Cbrifli excufare
& ma
in
vos gatiut.Secundo,de modo n*fiend:,cli fubditur.Quem

caeci.i. fing:tis,quamuis forte
fit ita.
im que vos dicitis,&c.7fe/%'tr

d:.i
Hocdicebatvtini
con
t
cos ad negadmf.cjuiaparentes folent occultaremolir
Dicebant quomodo. Quaft dicat,nullo modo.'Sed contrariu
eideiur Mat.y.c.vbi dicitur de malis bominibws.
Dne.nonne
Miracu, luM.
nomine tuodemoniaeiccim',&: virtutesmultasfecimus êt/wfio-.-Nocognoui vos.Dilceditea meoperari) iniquita us,&.C.Dicendii,quodmiraculumeJiopus excedcns omne virtutc
creatam,&percofqucnsfitjfoloDeo. Taliaautefiuntabipfoad tetiilic.idum Aiquid quod fl fuprahumana cognitionem, hoceft modo ad teflificadum veritate alicuius dotlrin* exi dupliciter.yno
t
per pueri defettnm.Tertio.Sinatus ftt c*<.K*tfu&-< d/.di.rtr.r.Quomodoergo nunc videt. Subdnurp
qua trahunt a natiuhate,qiiia talis monflrunfitjs maû in confufionemparentum, quam ft pofl natiuitatem efji wi:
con
&
ponfto Et de duobnsprtms rrfpondent ai!e>tiui,d;cihies 8 Scimusquia hiceft filius.M^ volut cofiteri
tmc oportct quod illa Hentis fupcr fhcultatem intelleclus nofiri, dollrinafit vera,cum Deut non ftt teUis falfitatis, tarrieno oportet no quod iUequi docet dotlrina illa fit bonus, quia miraculum illud kocmo ad telhficandu eim bomtatemfed dotlrinx veritatem, pt do aliquando permalos hnmincs pr&dicatcs fiiem Catbolicx fafta fic inttlligitur Junt miiacuU ad confirmationcm fidci Catholicx, iLUd verbum Mat.prxallegatum.Alio modofiunt miracula ad tefli
&
fua qua d ccre falfnatcm.Dc tertin aittcm rrmittuntadj audetes veritate diccre.Etcaufj infra ponitur,& hoc fi 9 Jpiumintenogate.Aetatem haber. Quafi dicat teli veritatcm dicere,
.
<;
10
bis
&
Ipfede teloquatur. lde(l,incaujafua, vt ditlimfm non impntetur. Cuim caufamfubdit euangelilia.
&
n Haxdixeiunt parcnteseiU5,quonil timebantlu Quht eran principales inpopulo,

\i
.Iam.n.confpirauerant
IiK.a?i,vt
fi
quis
cum
coi
lui>
ficadii de bonitate ipfius docentis,&tunc oportet, quod bonitasftt in illo,aliter Deus etfct tefits falfitavs Et boc modofiebat miracn-
tur effe Chriftum,extra [ynza,:'deil,extrafocietatem
tanquam excommunicatus,& reprobatus ,
q'iod apiid
lhixos
la Cbrilii,ficutditlumfuitfuprarf.f.Opera
quae
ego
facio tefti
maximum opprobrium.
Vocauerunt.HiV inducitur illumina tus ad re?andu l? ritatem.Et diuiditttr in tres,quia prhno ponitur Jifla inti cundo,iniuft.i codemnatio 2&i:Maledjxerunr.7*erfio cius
rccrptio,ibi: Audiuit znt.Circa
monium perhibetde me.i hocmodoloqi-ebatur iftidiccntes. Quomodo poteft homo peccaor hc figna facere? Et fchtl ma erat inter eos.Dicut ergo c?co iterum Tro3
pter qnod rcquiritur fententia ilhui illuminari,cum dicitnr. 4 Tu quid dicis de illo'Illu t quefitum nofu t ab tUis quiimpu
primumfciedum, .juod pb-<

_
dentes,q>faclumnegirinoHpoterat, ideo voluerunt deaptrti\
m
'
gnabatfatl
Chrifti. L>jtia probabiie erat quod refponderet profuo il litminatorejed ab altjs.Etfubditur eius refponfio,cum dicitur. Illc au t dixit. Kton eft intellivendum,quod conliteretur eu effc 5
i
illuminitun,& hoce/i quoddicitur.Vociiiclu.l.St.c-^1

id eil y confitere veritatcm
,
volebant
emm e;<m induccre ad diu
j-
prophetamcommuniterditlu,ficutfuitlfai.tsvelleremias,fedprophetam antonomafice d'.t~ium,qui erat promiffus ad falutem bominu
quod illuminatus fuiffet ma%ica artc,idcofubditur. Nos (cwnns.Quafi dicat,diuinavirtnte no fecit Etfbi 14
ipfius iiluminati conftantia, -,uia inter aduerfarios exiftcns foi
'*
fecundum quod Defero.i8.t/.Proplietam lulcirabit uo bis de &CC.Etfic confeffus efl ipfum e(le vcrum Chriilum. 6 N6crediderutergoIuda:ideillo,quiaca;cusfui-Ter,&:c. Hic ponitur inquifitto miraculiper parentes c&ci, Imc ex diuina
dicitur
quam ante
1
vetitatem confitctur.di
&
Si peccator ctl.Hoc non dicit dubitansde ChriHiftnSil i fedirridtndo eorum mdic'u,qua r ditat.Vos dicitis, quUjcitis
5
efie
pcccatorem
& ego non dico h
c,immo contrarium.Qjtod pr
:
Oidinatione fatlumeft admjiorcmfidci&tturaculideciaâtionn/i.
confequenter per failum.

\6
Intcrrogaucrunt ergo parentes de tribus,Vrtmo de petfoaa filij

dicitur.
cum
fcio,quiaca..&:c. Et ex hoc manifefle arguit cius tatem,quia talefatlu excedit ommno facultate totius natur&c
Vnu
1-
Ihc
illuminationisno lefpoderunttimoreduch lignificat delestnfirmi, quitepore perlequutionisfidem noatu confiteri.Peica.cum vero confidenter veritatem con
f.gnificatuj:
iii
cr
H
+ 6
KA 11 r
<
ii
i^.
it
:5
ônfrfrf'Jerffrj?o/M(/ eic/ei//o,t7,c.Ci<j/';j!7ef.Ideftnatus jn originalipeccato.Per patc tes aut cxci, de modo lax
qm
fidc firmi, coftater cofitcntes vctiwic-
r
||
Illumin^'
\\T)
a
r,
ioannis.
ei.
iiterumvvl. Avo. Stomachatur contraduricjameofaclus v idens,&: caecos iam non terens. r undc ca-'co
dixentnterio
Cap. I X. P'
dici tur
.,
u8o
C:i
Sccundum cor eom malediclio eft. omnibus vtdifcipuhChrifii fint Sccnioddroptabileeft

veniat
talia
enc pro peccatis parentum fed Chriftus totum nat extra oculos,intus cor aperir.
Et tu doies nos)Et eiecerunt eum
foras.Tontsintcrrogzndo,
Au De ftulta' maledicTione eos redarguens dicit.Maleditficfta
fu
vtdiicerenr,magiftiu feceranMcd ingratidocemem proic cerut foras,. Sed qa expu4lus,magis fa&us eft Chriltianus h Cuminueniffet eum. Ho.
ft
:
peros,acndjcerct:
Vtiam
difculi
opera
vt
fieri
quia cxcus cum efTem,modo video. Dixcruntergo illi Quid

a
Chrysost. Q_J
,
jg. in loan.
io.<>.
propter vcritatem
feci:pofsemus>
eius
mc remur.
c
Quomodoaperuittibioculos?Refponditei: Dixi vobisiam, ckaudiltis.Quiditerum vtiltis audire ? Nuncjuid

3
fecittibi?
&c Chrifli confeflio
nem
'
iniuna oppritConui
c iaci
Sjcut ego
.imuidco.&noninn
ri
c.
pcr
hicautemnrfc.Sa sdixerant.Huc b
Scvds vulcis
difcipuli
i
eius fieri
(i
Qw\
Maledixerunt ergo
queniMoyTes
1
ei,
&X
muntur,himaximc honoratur, quodin

cecofaclum
cerijt
eflent.Chriftocreilstcnt
eft.eie-
unoauit,
iiic
jo'.is:vndehicdic ,n fe nefcire,fed
nef
dixerunt:Tu difcipulus illius

e ijjia.
\ i
"tfis ,
renosdicimus
Ille
v
f ?
'
r~,
,
b Seiuucn Dei iiratferurt
nos autem Mo*yfi difcipuc

Q:od Moyiesdocui aDeoaccenit
'
enim eumex
3 temploIudjci.,&:in-
liri
,.
it
ucim cu juominu! 4 uenit eu Dominus
qu.abiicimus.
neltur,latethumi
>
hiumus.Noslcimus,quia MoyliIoquutuseitDeus:Hunc b " tsutemd Vnd.

'
'n..e*.
iir:
hocaccepcrir.
reipondic lllehomo, 8c*dixiceis: mirabile eft, quia vos neicitis vndeiic oc apelnhocenim x ' r \n:fit,& vt Deus 9 coronauit. c ruit meos oculos. Scimus autem , quia dûs non LJl Tu credish Hlmm isilluminat d peccatores r u 3 An us.quiape.fatot?s DcuS a>dicut puhliu ,um confitentem. Maanateseft. t n;b^. nrl-ARI.ollO il ueitTC U ^, ...C/U. d xcatorrs Deus no n a Pif t d.ai/4fi. ATheophyl. ]t,lediiquisêicultoreit,o<.voluntatemeiusfacit,hunc i*fc Chnfti qualiicudi&um eft, confeflio fidei exaudit. t A leculo non eft auditum , quia quis aperuit oculos eQjd
|ita,proditurfigno nefcitnr rfi irtute
1
11
;
autemnelcimus
vnde
eumfu a g onQ . 7 thetaathletam mul s tum Jaborantem,fic

5
templi, &c
,
fc
f^
nqe
6". de Tnn.cir
Li.
D<mnon
re
Nifi ccatores.hocfi e cgcinatiJ
exaudiface-
ca fiac.
errethicaDco^nonpoteratfaceêquidquam.
Reiponderunt,6ctdixeruntei:In peccacis nacus es cocus, 8<fcu i^credisinChriftum? x Scd quia xre " cls re niracula Deus i docesnosÊteiecerunteum foras.Audiuitlefus ,quiaeieceZ ^ ^ tT h omnibus hoc i8pene c ., r ,. /. ^Hatonb.noncon runteumroras:&:cuminueniiieteumdixitei:TucredisiP n- ipnomen in ore eflec Kt.Cum vero veni.iimploranr,de k huDeiSRefpodit ille, dixit:Quis eftDomine, vccredaineui ôfutumm.vt Chriflu
Mgncat
quod
\fla{^%
confiterentur,&:filiurn tamen nega-
H
i
miflis.translati
&
de gradu pecrenr,id
cft
,
.
iftiumauftatum poenitentium. Avc NonenimfruftrapublicanusdixitDeuspropipcftomihipeccatori,

e
quod proprium Chrifto eft,ad fidem proficitnr,idvtcredamusin Dei fihum Credidilse autemin
,
exilla confeflione mcruitiuftifi-
Dei filium quid

ftuletur?
iem,quomodoiplececiisilluminationem.
, cum a proflcit nobisfidesin Chriftononcreaturae Dei ,leJfilitDeipo-
fi
credatur in creaturam
Dto , non pocerat faceve quidquam,&c. Spreta ecimua,libcre veritatemconfitetur. Hsrc.n.nonnifia iunojoec a difcipulis fierent, nifi Deus in eis.
ifiefjetbicj
i
k ^"cff.Adhucinunclushisverbisoftendit feiamdudil
cor ad ciedendu
debeat,ignotafse.
ipeccatis
natus es totus. ld eft
cum claufis oculis quod

,
m habuifse paratum, fed m quem credete

a Et
dicitur
NICOLAVS DE LYRA
t
& per coi ftqurns non fit a magica arte,fed a

Htjuid
'
Deo folo,ejui no fa
ad tefiimonium bonitatis alicuius,nifi in reritatefitfan
8 Sed Ci quis Dei cultor cft.Ver atfum latri<e debitnm. 9 Etvoluntatemeius facif. Ter impletionemmandatornm. 10 Huncexaudit.Ftfciewrfo miracula ad declarationem fux bon
tatis.
1 1
>
xterapatent. ^laledixerunt . Hic ponitur eius iniufia codenatio,cu dicitur.
A feculonon cftauditum,qnia'quis aperuit oculos

emm non inueiitur intotafcric vet.tefta,
ca?.
reputationcm y tamenfecu 1 ueutatcm erat magis benedi8io,vnJe dicit îuguft.ftmamfu

mtveniat iftamaleditlio.
kdixerunt ergo
v.Secwdum fuam
nati. Hor
grideo tonciu-
ditpropofitum. 12 Nifi efiet hic, tScc.Spccialitermiffus.
Etdixerunt:Tu dfldpulus illms &c. Id cslyiHius maleficiet

foris.
13
Nonpoteratfacerequid. DetalibusfjcultatemnA^tra ex-
Nosautem Moyfidifcipuli fumus. Hoc erat verum tantumnt Jed non rc,cjuia vcri d Moyfifunt, r/ui ii*s
fcipul
ope
obflinati non recipiunt perfuafionem y ideo ex veritate oflenfx veddunt eivituperationem duentes, 1 4 In peccatis natus es lotus.Scilicet in anima corpore,utpa
ccdentibus. Et quia mali bomines
&
&
wtmtur,& tius fcipturas pe w.erpretatur

:
ifiiautem-facie-
tet in cxcitate.
ltcontrarium,proprcr quod faluator dixit eisjupra 5.^. Si CtecetisMovn.crederetisfoifitan&mihi. <N os kimus,quia Moyfi loquutus eft Deus. 1n hoc verum
4
expreffe boc itifacrafcriptnra contineXur. rrluncautem nefci.vnde fit. Idefl, nullius autorhatis
i>it,cji>ia
t
Et tu doces nos, Quafidicar,non decetffcd boc cfifalfum ,quia Veritas d quocunque dicatur recipienda efl. 16 Et eiecerunr (o.Id efi,dfocietate aliorumhomhum cxco mumcaiter^nt,
15
eum
T <Uamus,ncc
ipfum
17
Audiuit ]efas.Hicponitureiei7ireceptio.Et
diuiditur intres
d Dco miffum.Tôn enim fimplkiter iorjuendo nefcie
efiettftia patriam genus eius cognofccbant , vnde fup ditlumeft i.cap.Hunc fcimus vndc fit. Sed ifle illuminatus (' malitiam falfitatem confutat dicens.
vnde
&
quia pnrno,ponitur eius in fide inflruclio,fecundo fidtifue commendatio ibi: Et dixit ei lef[iS.Tertio,phariJteorum murmuratio , ibr.
&
|a
hocenim
mirabi.eft.
v-infuita.Confuetum
( ">t i
Ifla. n. mirabdia dicuntur qu funt autcm erat ludttisfigna quxrere^vt babei. r.
f ctde Moyfe facieme figna coram populoipropter ep ei crediderut >tur Bxod.4.& id.o mirabile, ep rib crc inconfuetum erat <t *ni c brifto facemi maximum m illuminatione buius cmgnum
>-l.ct.lud&i.n.fignapetiini,& manifeftis fignis credere,ficut
Et aadierant.ln prima ergo partedicitur fic.A.adi.le.&Cc.\Lice$ omnia nouent t\ntequamfiertnt,tameab^cauditu corporali. 1 8 Et cum inuenifset etxmôniltafufaclum csl,fed exfua uo luntate ZT ordinatione. i9Dixitei:Tu crcdisin filiurn Dei,&c. ldefl,paratusescredercinfilium Dei,qui aperuit tibioculos ,
tus ad hoc refpondit.
&
&
iileficut
valdepara-
tuuia ncc
2oQuiseftDomine vtcredam
in tatxxiônenmcognofce-
Tr-
Mnyfisjuc alius propbeta fimilr fccerat , ideo fubditur. 7>cimus autem,quia peccatores Deus non audii.Faciendo amU al teJttmoniuM bonitdtis eorum,vt patet ex prtediclis.
8
bat lefum infacie,quia illum aliasnon uiderat > ucfupra ditlu efl t ideo dignum eraty utei ueritas reueJedeumdefiderabat uidcre y
&
Utetur,idcQ fcquitur.
Sed
*i
Et
MORÛLlTEttj,
J
Etatterunt eutn foras.
f pcr
noc fignificatur,
Sed Chnitus eu iufcepitbenignc, quod eiecli de focictatc malorum
propter Chriltum abco recipiuimu gratiole,licutdicit Maith.5.a. Bcati critis,&c.S^qa\tnrtk. ciecerint noniwu ve ftrum tanquam malum propter fihum hominis.
1181
a
Etuidifi':
Glof ord.&: Nicolaidc L yra.

Iam domiCorpon'iter.
ui z
OilcilJit
Ec
cm
fus in
>
t>:i:
t.iim
fi
ium Dci agirfcii
in filio lio.ninis
'
&
VT
1- '
r\
fitcturfiliumDci.
b cft.Atillcait.Crcdodne.Etjpcidensadorauitcun. Et ? it f rcc oim.noti vUim; r tributiunK. mw! f c-m Jc tc I. E^ccdici mcrr 1 4 nntantum filiumhoc dixitcilefus Iniudicnimegom huc mudu veni, vtcjui 5 minis , fcd ctiam con 6 Pcimcjjmea c Suieit 1 fucioi pririfii cxiftii. a Uumilescxci
los illuminat
nus lauatfaciem inun- a Etdixiccilcfus.EcvidiAieum,&quiloquiturtccLi,ipfe .t Dcu.ii. > .mnr.Ht. i...t. a cli , iam coruis ocu< >
pus adiungit i autem illum
donW
fertn. i
&:
illc
>
tiorem circa fidc C Pt qui >10H Ul ld

Vt videailt
Vrocidcns
adorttnit
...
cum.
* B ed a. Inhoc
vt
non vident vidcanr,&C qui

a
.,h
*"*hant.Lt audicruc f vidcnt

,.
ccci
"
, & qu dcntidell,quiie re purant cx medi

,
fevidercputant,qu-i
pollunt fumere cxem-
plum
non
erccla
quidacxPhariixis,quicuin(ocranr,&dixeriintei.Nu. *
ldeftCce. catum vcltrum mancr. i4do,(edinrmefacic ucordiam imploret. B so stom vk.Ucrhocciusdiuinam vututem de.EgonomudiCoquemquam. feCnKi Ho.
|8.
rn iojn.
loqj. J.
, quis donnroget , fed fupei in terram procius nuicllratus ,
lefus.Siceaefleris,no quid&nosc.rcifumus?i3ixiteiu noncitixriiis. c Et cr.i ir.li b

t
Qjjegouenitotlerepecitl.
Pioptet }
.tJ
pcrnunrtis.
O IudiCIUUl, id elt, dii t tio qnod dilceinit '' 3rn CreClentlUm S

'
I2 F crbls iudiciuna env jj dainnationis non
oftcndit
CA!
NICOLAVS
:
D E L Y R
.
A.
Etdi.e \c.tllci.*{uHc inprsfci.ti. i a Et qui loquitur tccum ipfe cit Et slatim credidit &fident
Tlus.n.teneturfcite facerdotcs, ucl Uericu s , quam ftmplex necpioquohbct tpe.Vius.n. tenetur idem homofcire in xtatc
tia
tnutti.Circa ficundum
in adohfcentia veliuuentutf,& fit pati conftderandu,quod cccitis mcntis conjcq ad ailuM pccciii potefi fe hahcre tripl.cuer antecedcnter,cnnc
& feneclute,qiiirn
fuam 3 Credodo.Eto/wf.
ore profcffus
e/i d.c.
F.t
eitm proci.ado.eum Aioratione latrix credens

.
Deum,&
bominem. 5 Lt dixit
ei
IefuS:H/c confcquenter ponitur fidei fue commenda

aecipitur bic iudicium
tio a C^riliodiccme.
, quod non lct fcire ea a peccato perpi tra>:do quantum ai per qutc po/fet fic vult tatia ncfire,ut tibcrius pei impediri veltetardari,
tanter t co>ifequcn:e r .Co'.fcquenter fc habet,q*ando ta'.em ftc inhxretpcc ato perpetrato per confenfum
bomoper
In iu.ego,6V.c. Tô
erit
condcmnationis,&
difeeji
prtcmiatiunis,'quod
infecundo aduentu Chrifii,fed iudicium
peccatum non excufatur pcr cxcitatc rr. mcntis,fedmag, grauatur, fuia tabs cecitas procrd,tex maxima int ttione
taie
&
cretionis credentium a non
credentibm,quod fatlum
inprimo
erga pectatum. Concomitanterfc
b.i
betad pcccalum,quando
ali
ius aducntu ideo feqnitur.
7 Vt qui non vi.vi.&c.
Idrfl,id illuminationem (implicium
&
bumilium qui refutantfe non videre. 8 Etqui vident cx.h.i.adctccationemicgifperitorumfuperboru

in hoc cteco nato, apopatet impietum reputamium fe videre ftdis qui erant fimplices,&a Chn(iofunt iltuminati.Sacerdotes au
peccat ncfciens; tamcnfic e/t difpofitus , quodfifiiret nihii idemfaceret , ficutfi aliquis percutiens hominem,creiil pe canemmbiljminus fi detcrminate cognofceret illnm hoiem
ccrct
c-iufa
&
&
&
non cxcufat , nec a^rauat ailum,quu tantummodo :pftm concomitatur,talis n.non afiusjcd
talis ctecitat
tem
&
leg fperiti
proptcr ftperbiamfunt exctecati.
per ignorantiam,lice> pcccet ignorans,ut habetur j.Et/j/. denterfe bahtt ad atlum peccati,quando cil caufi atlus,
&
îliierexponitur boc de illuminatione gentiliu per fidei fufceptio nem &obtenehratiot>t lud&orum per ipfius refutatione,quia antea ut Iudxi uidentcs, quia erant unus Dei W.7J.1- gtntdes reputabantur c.eci, hoc dicitur inTfalmis >{otus in iu.Deus. cultorespropter 9 MtZW.Hicponitur "P harifxorum murmuratio-.ex uerbis.n. CLri]t
quando
faceret
tiurn
fic efl
&
difpofitns
homo,quod fi fcirec illud
effe
peccatum
tatis
tate peccatum
peccat per ignorantiam uelmen-is ctecitatepfo per ipfum ex cufatur,& fic patet fccunium.Cin
,
conjiderandum
quodprttditla cscitas uelignorantiaqn

'
male intelLtlis acceperunt quo.1 comminaretur eis ctecitate cor* amouerat ab illu ctcco natoiboc autem iniuriofum reporaiem quale dkentcs. putauerunt,ideo fiatim repugnauerunt 10 Nunquid SC nos ca:. Sed ex eorum refponfione eos confntat.d. n Si cx.&.C.Qt*ia fi non vidiffent operaCbrisli,baberent aliquam excufationem de hoc quod non crediderunt ei.
i
caufapeccatipoteft tripliciter caufari.y, omodo ex ruditate lctiis ipfius hois fi (it tanta ruditas, quod ilii ignorant,
&
citas fit inuincibilis,excufat totaliter
a ptccato. Silio moio
ftlaliter.S\ cc.e\.i.\%norantes fcripturas prophetias de me. babetisnunc. 12 ha.ycccatum.f.tantum quantum
&
qute ho tenetur fcire, utpoteqnia laborem ltudu,uel quia circa alia occupttur y &, tunc cxcuja catu non in toto quia illa ignoratia non ejt cino inmUntari^M to tninus hct de inuoluntario, tanto minus non tametU
t
ex negtigcntia ftudendi ea
Non
i?
Nuncvcrodicitis,quiavidemus.
i.reputatis vos intettge-
caufatur exmaluia propriA uoluntatis , ita quodhomobetl^M fpofitus in mente corpore,totatitcr tamen taborem acquirendi
excufat boc ccrta\reguia poni,fcd dlt x circunfiantus penfart.Terl^M
&
refcripturas.
Votefi etiam expo aggrauabat peccatum eoiorporalimiraculorum,qu& rum.Hic qujtriturvtrum cxcitasmeniis ex rufet peccatum. YLtarguitur primo quodnon , quia ptccatum additum peccato noexcufat
tu de uifione
14 Peccatnm veitrum mmet.i.aggrauatur.
luminationem mentis cxpellit,iltam ignorantiam pro nilnlo reput do illeexcufarinon pnteft a peccato ficpatet tcrtium.
&
&
îdprimum dicendu,quod add/tio peccati ad peccatuufempcrfa

plura peccata,non tamen femptrfacit maioregrauitatc quiapot contingere, quod primii fic diminuit,fcSm , quod ambo fimul iui tionhabct tantagrauitate, quantumbaberet fc$m pcr feacctpU ficut bomicidium perpetratum ab homine fobrio^rauius efl qua.tr,
perpetrarctur ab bomine ebrio, ita quod prxponderatebrietali bomicidio ex illafrquenti quamuis /int duo pcccata.
feudim-nuit prccatumjed mays anget. Cxcitas autim mentisptccatum efi,quia me> etui penamfciundnm quod duitur infra ad Cor.
14.".
*>i quis ig"orat,&c. Item illudpp qnod duphcatur pcena non excufat peccatu,fed ma-
Anmen
\
'*
<*.'.grtiuar,(fcitasmentis efl huiufmodi,quia. z. Ethic.ax,q>cbrt>s
jldft&m dicendii, quod dupiices punitiones
uclmalcditTiones
t, s
duplues nialeailiionrs debentur.Contrariumarguitur perbocquod pcc- dicit iaiuator in ittera.Si CZCi.ci.&C.Helpb/io hic triafunt vidcn
ctci
x
~ ]
da.Vnmo,f quidfit cciau<s mentis fecundo , quale peccatum excufat,tertio,quo excu fat.Circtttyrimum fciendum,quod cecitas no dicit
vtfm,cum fit priuatio,fcd dicit ncgaiioi.e fimplicem negation< Splutio tnfubitclo aptu p*o tpe in quovifus debet incfic,quia catulus an te nonum diem non dx ctcus.Ad fimilitudincm huius in fpiritualib. cxcitas mentis non dicit fimplicem negationem fcicutitc, fed ncgatio
bentur ebruspp duo peccata, qutc ibi concurrunr.tamcnfiillepu tiones fiat fcdm menfura peaati,non enmt tantte qu.intitatis,qi< 7 la efl punitio pro uno folo peccato grauiori,ut ditlu e\~l.Miterp A cui, ci,quod itlud diftnm non efi ditlum philofophi , fed efi uerbu
Titaci,qui hoc ftaiuit circa ebrios amplius niendo-,tion refpiciens ad pcccati grauitatc , (cdadcommunemf in taUb. adq, puli utititatem quia multi ex ebrietatc peccant,&
&
dam legislatoris nole
tiemfcientitt
qum
debet ahcui ineffe
& pro
tpe
ludfcire, quia non
omnes tenentur cadetn
fcire^ nec
proquotenctur pro eodem tpc.

Tlus,
i>-
perpetranda multitudo proua efi,grauiorp<ena fulet adhiberifu in multis terris fimplcx furtum grauius punitur,quam blafphcn.
quatnuis blafpbcmia fit multo magispcccatum.
*NI-
T D-ttt ei Ufusficxci effv.no habctetis peccatum.tlx quo patet g> facicmcr lctiPtutas^ noa abferuates casgtauius ddin
quunt&graniorem pcnam
labit multisplagis.
incurrunt. Lucar.12.fi j
uus,qui icuiitvoluntatemdomini iui,&nontecitvaj
18}
loannis.
u
D
Cap. X.
cx luxuria.Ignorantia aut pluries
efl
1184
P
\ncar>.c;.vbidiciturinpoRilla.Cir.ccifeciindiim confidera ,imquod caxitas mentis confequens ad acTQpeccati le
flne peccato,t>t manifeflu

I
efi.
A.
qu&Hione indifferenter accipere metis et ignoratia,eft tamen intcr illafecun cofdlicet ctcitatem doiiores differentia.Tâ accitas mentis co iter acctpta cft pec tw Gre.i umoraiiter ponitur inter yitia q caufantur c
habere tripliciter. jteft VldttU\ pofiillator in hac
In c.g.vbi diftinguit poilillator aecitatem mrntis triptic'tter,& vtilitcr declarat quomodo fc habeat adpcccatum,fimiiucr igno
&
ifla
&
ratiamno habens.fBur. ut inuaderet poftiilatorem
ignorantia indiffercnter,quod tamcnfal pere cxcitatem mentis fumeft,ut patet ex refoluticne pofiiLlêc gencraliter verum omriemetis cxcitate effepeccatu,quia aliqua
elt
&
diciteumacci
ii,quia
flcudu
pgna peccatipceditis.
ex
C
Mcnamen
a p v t
X.
Taflor
eV?
o/2/w.Chriftus proprie paftor
eft
fecunduofti
dico
vobis.Qmz Pharifx-iiattabat fevi-
Juitiolegis.necbo
1.
dere.quod poffent,fi oues Chriftieffent,domi Aoralisofticij.qux deeopropriedicuntur,etia eis fuomo _J)S^2 nuscotra eoru arroganua de gregefuo,&:de tioquointraturinouilefimilitudinemproponir,quod docongruunt.Oftiumert quo intratur,Chriftusergo pa ftorperleoftium,&: icfapientia,necob P quicunque Jub eo X:
(
I$
cium pafcendi oues vtiplepoft exponit>qui per ieoftium intrat in ouileouium.Sed quiaaln companiopes funt eipa
C A
V T
vita
iletnifi
.
quidquam pereum, Ci
paftor,
peripfumc-
eonihil lunt in a
,i.
docunque ludxo, b
ilgentili&PhiloPharifxa c jphovel
, b Cafurus ex alro a Ideft in catholicaecdefiam in corforiium fidelium. c lumi.'is intnt. Quoquo modo ntc; Chriftum ucl non ber.e de eo fcntien do uel non eius gloriam.fedfuam quzrcndo.
Men amen
111
dico vobis
qui
non
ltiumintrat in cor-
intrat
per
daouiu,quiafi aliud prxdicar,non audiut

oues,fi Chnflum,oues Chrifti hanc vo
oftium
a
ouileouium,ied aicendit .aliunde

non
fua.fed qua:
t rfiidocentbeateuiire, velhxretico
Id eft.qui recte fentit deChr.fto.&

Crttiiii funt quair t.
ccm
agnolcunr._
^nomineChnfti d ctamenin Chri- e

:
llle
furelt 8c latro.Qui
Przdcftinatis ad vitam
.
autem mrrat per ob

Frardcitinaci
Quod
3
oftium
eft
f Chnftusfibifolitenuit, quia
aduitam
non
n'
eft
nnes
praedicante, fine eora-
fed
g
h.
"ium, paitoreit ouium Huic oihanusaperit, &oues vo- 4 In u?x uerbi Dei. b habet nomtna
fcriptainlibrouitzunde &dicitur.Nouit dominusqui mnt cius. d Quafi de AEgy pto in dofttinam uel regnum.
aliusqui pra-dicetur
quocunquefonat
Obediendo.
Qj
-j'
OUibuSVel iu CJUem ' .. .

,
jjnt&occidunt. Te r oltiurn. Id eft,

|
:
CredatUr,nO
eft allUS
me,vt poft expo

qui per hanc
cemeius audiunt. Et nominatim , & s propria ouesvocat c Detenebiis ad lucem dumanteea> b Exenijilum uaJit.quafi incolumna nubis & ignis.
c
|t.Hecianuaefthu
liii
eisfaiensqnod docuit.u ladregnum ptcced
t.
edu< cit
vadit,
eas. Ec
eum
3.
emiierit proprias oues

Quoeunquc.ierit.
ante
5 per qnempra:dicans o intret O lMtri adcordaouitl n yel Pet Qliem OlieS eas f intrent ad Deum.
kintrare,oportet lehumilier,nefi (ectus eft.offendat hamile ianuani.

ndit atinnde.-k
&
Ptrfeueiando ufquein finem
oues illum iequuntur,
cjuia
iciuntvocem
eius
DaftOl' eft COmunicatiuis.Paftoc
Qljod
autem
intrat
pero-
C hr y
jitimam viatn :dinem

.
facir.
Au au tem. ^/cf
o.Hoceftaliamflbi &non <//;. Et non intrat ad
Chriftumprxdicat,vtlumen,&:alia,&fe
ftus Sc alia &C fe
inteiligit,tS<: alij
flium,quia6t:iplefe oftendit intelle

fimilitcr Chriftu
paftores
u.ismacer:amtranlcenderevoIentis,&pe alofeomniaagentis.Dicensautem^/iMiifsetiam fcri
prsdicant.
H;'cofl/<7n!<ta/7m*r.Oftiarius,id eft,Chriftusqui feape
isocculteinfinuauit,quidocebantmandata&:docl:iinas Miiinum,&Jegem prcnaricabantur. Far.Quia quod alienum eft,iuum dicit, id eft,ouesDei asfacit.Latro,qaqd;.iratuse!toccidit.Sedocs qui veri tcm tenent.& docet in Chrifto paftore,funt vnus paftor. J^/ am mtr.per ofiium.ft A v c v s T.lntrat per oftium
jiintratpcrChnftum,qiiiimitatLir paflione Chrifti
)gr.oicit
quidocetomnem
rit,velfcripturaqux*ducitadChriftum,velfpirituffaucl:us veritatem. Trac.4c5. v g vs t i n v s, Oftiarium ipfum dominu debem' in Ioan. -k
humihtatem
Chrifti,vt
cum Deus faftus fit ho

f
vaflor
dominns,&: paftorem fedixit &:oftium.Cauendum tame p eft,nemaioreftimeturoftiariuseffequaoftiu,qaindomi- x.Timo. bus holum oftianus oftio,non oftium pponitur oftiario. *.c
accipere.-multofuntenim magisinterfediuerfainreb.hu manis paftor &c oftium,quam oftiarius &c o(lium,&: tame
iopronobiscognofcatlchomon0eflei3eu,fedholem.
'
h
'
Ei oues
vo.&c.Avco.Miqui funt vera;oues,quianouit.
dommus
NICOLAVS DE LYRA.
CAPVT.
X.
J
dico vobis qu i non int.per oftium.Tô. n. venit propter bonumjdeo qiacrit indcbitum ingrejfum. 2 r oft.\\.\m,&C.c.Secundo oftcnditur eo1
Amenamen
Men amen dico vob\s.TIicoflenditur,quoddolrina

primo oflcditur hoc per verbum,fecundo,per fenfibile figuum^quia confuetudo efl
Chrifliftt viuificatiua.Et
^^Êty
r>
Cîanxzmintxztricz rum dtflincTio per effctlum cum fubditur. Huic oftiarius aperit.J^.'^/a'f cum beniuolum J
ouibus.
fe.cap. E rat aute) quida languens .Trima in lasqiaaprimoponrtu) Chrifli benignitas in doc?do,fecudo,Iudeo imiiigriitas ipfum pcrftquendo,ibi:Fatka funtencenia. Tri*induas quia primo doilrina ChriHi ponti,fecundo,eius effeilus
1 '
w dotlrinx. SccunSa
% huius cuangtliflx adiungere fignum fenfibile correfpon
eiusaudiunr.fdc/?, cognofcunt quia bruta animalia fuos benefatlores recogofcunt,vt patel pcr exprriemia, &per Ifniam prophetami.a.Cognouit bos poffefforem fuum,&c.
5
Etouesvocem
Etpropriasoues vocatnomi.>
diflinReeas cognofcit,
quod nonfacit atienus.
c
r
<iiybi:D\{icr\C\o\tcru.TrimaadhucinduasquiprimoSatua pr&mittit quada par.;bclam,fctudo expofitionem eius,ibi;Hoc.
6 7
E t educit eas.^rf pailum.
Etcum
ouerbiu./;; parabala cxprirnitur c<5ditio furis hoc rimtpropter diuerfum iugreiium ipfomm
&
&
modum habentpaflorcs in
do voce 8
paftoris ouiu. dicitur efl
& inflrumcnto,ad cuius auditu oues
propriasoues emiferitante eas vadit.Hune.n. teira illa,quodpra:cedunt gregem fibiii

dirigittur,i4eo feqtur,
quod
Etoucsillum
Amen
ftit
(z.jitienuautemnonfeqHuntnr,idefl,furem,
& fed
MOB^^tLJTEt\.
^mmamendlcovoî-.VcxomXtomrx pot intelligiclau
'umregu!nrium,cuiuso(lium
eft
fpiritualisvira.i.Ioan.^X^/Hon <//%'* manctinmorte. &Mi2."*./>ero.Ideft,habens (anclum propofitumin in
melioris
vitre
propofi
"firmfuoftiariu.s.uiieeftfpiritufiandhisquifpiratipsu.
grelTu,&:ipfumcontinuansinprogreiTu. f Taflo.eUo.ld eft,dignusrcgere"monafterium. Ettalis
itransaincalm^deeftingrediensre!i5ionem,cumf>po promotioefta fpiritutran<fto,ideofubditur. autioris ve! honorabilioris Huic ofliarius aperit.ld eft^fpirituffanclus. 3 vit*,ficut luntahqui pauEt o.vo.f.4(/i.Idcft,humiks&:deuotiadnutu obediuteL s&:dchumiliplcbo,quiqua:rutingredireligionema 4 is poffcffiones habente,non vtfcruiatChriftodcuoti, 5 ftpro/jrwT.o.vo.Ho.Diligentemcuradeipfisgerendo. ^ magisvtC!uiftuseisferniatdebonisilliusecclefix,&: 6 rfrf.t?.Adpaftum cterne viridiiatispdcguftationecc. funt fures &c latrones d vitiu macTat ck p- lcftul.fibi fubditos verbis &: exeplis induccdo,io fubditur ,pprietatis:&: Jnt ga ^nteeas vadit.Viam oftenderrdo. dignitatcs vcl oiliciaambiut,&: fic vlterius diften t
oncsfaciutjpquos corrupit chantasfraterna,inqconfi.
ftit
<oc?j///w/c.DocTrinampaftorisimirando. f Mienum
ii8j
A
t.ir
dominus,qiiiftintcius,<(Uciamcnepcrit,fiucnandu&t!imen lunt cmnrcsfjris,audicu:csvocealienorfi inmuliis.
Gloi.ord.&: Nicolai de Lyra contraChriOum

quodnondiftrahituicumouibus,
I
ii6
.
in.rrat.&rpoftqua lnfrauerit maloex occidit& ricapertclatro.Ncctalisdicendoseft mera
in multis. Fcotralupi l'iiatituus,&:audinntvocc paftoris Sedcil fluxda piopria vox paftorahs. f. Qai perfeucraucnr
rius,ideolupo vemente nOrefiftit.tcd.p mc cedeccdi Jupo violcntcr diftrahente no refiftu,mercede hac rcc
fed pofteamalevii
cd
.
vlqucinfincmf.cHancnullusptopriuscontcmnitniilius
alienusaudit
I jtiitntimautnonfrq.
i
oues corrumpit
iJrstiir.
firgtCM
|U
Inriionorcflno
Chrilti
rram
biniil
13nl
Jo.to.j,
^Chkysos Ahc
nosdicitcos,quici>
ca
Alicnumautemnontlcquuncur,fedeffugiuncabco,quia n
r.er.ctcbf.ufiipjritmir
i l
t
l
J relapiusfkturvdM
>
m .lliam p.U h
nt lmCti
1
JS:
.,.-.;,
i-
Qâiafl
i-ui
tr
Thcodamcvluda
autcos,quipofthacc aliosdcbcnt dccipc* b

rc
nonnouerunc voccm alienorum.Hdcproucibiumdixitcis IWint

i
Inquoconuincuniun*
cfle.
Vtcr
dcmqnedix iC
A< p'e c;uir
ig
t.
"^*
~
r
"" Oie^B
5,
plcndoapoftolos
Icfus.Uliautcmnoncognoucruiutquidloqucreturds.Dixit ergo
,
vtcnim nondicatur
cis
icerum Ieius
Amcn amen
bPntcrnie
dico vobis, quia 4

pixHim CKB
eo,..l ell,
{* ^*";
unt
\nus illorum cllc pcr multa lc ab cis

lcparat
:
Pcrmee-Oimiat.jUMnt.at.
tOjihtt*
primoqui-
cgo ium oihum ouium

res
n.
dcm
cxpofit.
per dotliinam feriptlira.fi pCrqilOS feriptura.fi perquos
iunt
Vere. Vcc.
&
Iatrones
,
f Omnesquotquot vcncrunt rufcd non audkcunc cos oues .

.
""""
Kon
priter n ailtCm p
5 ilium prophctzf. o 6 nerun t,quia cunEl
Ee4 Se4
a Hon fiflus. .Nonfirtus.
b Petfeoertilio, PeiIeu"/>ndo.
^
7 lovcneuit,quicta VCrbO De VCfiei Vd

s
Chnihis aiiehomi d
u u.. .11..,nes.idducebat, ilhvc
Eeo fum D
oilium
pcr *\
me h
quis *
incroiccic
faluabicur:
qu
roab eishoicsabftra hcbanr.Sccundo,perouium obcdicntiam .Nam in cum mortuum homi* quidem 116 foium venientem,fedctiam
ncscrcdidcru u,ili.)sautcmcont"eltimreliquerunr. ^THEoPH.Significatctiam Anrichriitum,qiii pauluifi dccipicns nonobtinebat fequaces poii eius mottem. h lilt auttm non co^noKrrHnf.Prgdeftmatxoues nd tempus fc In Imnc ncfciunt,necvoccm paftorisaudiunt, fedin finepcrieueIoc. ranticcontralupiadtcnifus audiuntck. intrant, fedietro C abeunt. ^ Omncs quot.slm cft,qui per fimoniam vcl aliquoaho
veraccsfuert.; quia iplc verbunpc veritas venturas

1
nii
9
|t
cones mittcbat,fcd eorum corda quos miferat, poi
, qui eftf< utrbum . Antcaduentum autcm ci humilis vcnit in carne , pratcefTenmt ittlh, ficeum dcntcs vcnturum qnornodo nos credimus in eu venit , tcmpora vanata funt non fides . Eadem cmm
carncmqutppeipfe acccpitextemporc
In pnncipiu
ci
at
vtr6fqueconiungit,&;eos,qui veturum efle,&:eos,qu

niflc crcdideiunt.
mo
d ,vi^/>.Hiceuidenteroftcndit,nonIolumpaftorcrn bi ouesumarepci oitium.
con-
NICOLAVS DE LYRA.
fedfugimt, &cje.Secundum autem
Cbryfufl.Ott:ir,efl ccclefia,oues
: t piunt.Et uocat eds nom'-natim condtfctndtndo familiarittr / tis.Et educit tas dt ttncbiis ignorantia cuipx. întt castil
&
fumfidelcs i>fiiu S.fcnptura,fcdm illud ud coi.4.0. Oratcs f/mulpro du ntbis , vt Detu apenal nobis ojiium fermonis ad ioqucndum myfier:i'.m Cbrifti . Stc igitur continuatur litcra ifiaprsxedenub. fecuhdu
Chryfnfi.CbntiHS.n.dixit fudaos effe cttcosin inteUeffufcripturarum.ii.uod oflendit ex bac parabolatx i oc , aitcdaduentnm ( hri(ii
prr (xrmplauita.
1
Hoc proucrbmm. Hic ponitur iifttt paraboU expofttt

er.
miditur in duos,quia primo osienditur neceffit-is exponendi
fubimgitur ipfa expofitio,ibi.T)mt

iila
Ctrcaprimumfcm
deonent tonfiderare ex ttliimonio fcripturarum qutubabtbant, quia CbriRus intrauitptr ofiivm,i.per detcrminationcm facra fcru pturtrfux tempus,locum, Cr modum pemendi determinauit, ut fu-
Tale erat indigcnt txpofttione,qua habent obfcuritatc. trat paraboliiu,& idro inttlltOus Cbnfli prxdiilum,quia boc efiquod d/cit euan^tlifta. h<K ditntib.tratoccultus
&
humrtm
ta
eji
pra diCtum efi.^.c.& idto alu aliter intrnnies funt fures,fuut MaAnticbrifim.Huic ofiiarinj apent,i. tJMoyfisiuida-
dixit eis \e(iiS.Trourrbiumdicitur,qr^ndo mtur pro uerb ,(ic efi in parabol*,quia f crucctm unam
uerbium
primofacra fcriptura,pp boc Satuator dtxitfupra 5 ,g. Si credcretis Moyfi crederetu for/itan mi\y . Et oues illum audiuntj.
&
;
ficantcm,altttd dcftgnatur. 2 llli autem non co?,.&c.Ztficpattt ncctffitas txpofith
fimpiicct,Jieut
uerum apofioli ei credentcs.Et propriat ouis uocat

apoflolis, quib. dtsiintla
nomniattm, bocpattt dt
Et eduiit tas 4t ttnebris ignoran <e extmpiaoperum fcdm vunddrtnfra
& culps
1
nomina imtofuit,
ea<s
Dixit eigo.Hicponirur ipfa txpofttioparabols. Varabcla duaspartes het. V a tfl,qt>cd mtrans aiiuniie ,fr efl&U hoc prin exponitur. Set undaeil quod intrans per ofiiun. tfi
i
'<
^fnte
vudit pcr
?. r,
Excmplnm
dcdi vo-
pafior er hocfccundo cxpon:tu~,ib:. FgO fum paftor bq| ma in dtuit, quia primo ponitnr prima. par.rxpofnio,ftci^M
txpofitionis probatio.ibi.
cit
bis,vtquemadmoducgofacio,ita&: vos
faciatis.fr ouesil-
Fgo fum
y
ofiium.
in
lumfeqnuntur,per imitattontm.Q>t afiiunt voccm eius,i.per fidem

cognofcunt ^pprobant. ^ltenum aTn en f qunntnr^recipier.tes falfam doftrimm, quia non nouerttnt vocem alienorum. Sedcontra diftum Cbryfoft.potf fl argui , qu<a Chrrfius exponendo hanc parabolam dicir f effe ftium.rrgo facrs fcriptura non cil bic ofiiurn. Vo
1
mentiomm dt
oflio
omlis
& de furt idto wrumq-, cxponitii
primacE^R
4
5
Amcn a.&cc.fum o.P atio huius praditla tfl.

Omnes
quor.cVcfu.funt latroncs. Hocnoneflinttlligcl a Dto miffisffd dr illis.q uencrut iapitrprcpr:t>,f t depnpheiis Iuda CaliUo.Theoit.rs.n. ut dicit I N dr aftxum 5 .f.de Theoda
&
fufiwendo diftum Cbryfili.quod Cbriflus "on vocaife folum ofitum fed 1t pafiorem, ut patebit ftcudum hoc difiinguitnr ab o\Uo propterboc faca fcnpturadicitur nfiium lvcinnu<rcum
tt\i dicit
,
&
phus
tos
firtt
fuit
/<?;
qutda mag$!s,qui decepit multosdepovulo lfiael,&ditt ad Iordanis ftitmTt^promitttns tis diitidcrc aqitas,utt\.t<
Cbrifius
tfl
paflor ouium,&
efje
refprtlufuiingrefsns in
efi
mima%Qut
autem Cbriflus dicii fe

in
C.tiildus fucoprdt (itutpatrrs enrum.Indas aut Indtcrum t Chrifius fuit natns prohibrbat pcpulum
oflium,hoc non
alii
refpcfiu fui mgrtfjus
mundumfi dinquantum
Secundum Au^.ofiium tfl

dtntib.qtfd ludxt
per ipfurn habent ingreffum in Deu. Cbrtflus. Et continuatur liter t ftc vr.sct
6 Sed
remdomwum,& rcddtre tributa &multiftqttuti(:<ntettm. non a.e.o.i.fidcles in ouili ecclefine prrmanentes, quia
ptrirrunt
& fcquaces eorim, ut dicitur .Atl.

&
[5
5.g.
wprted. cap. dixeruntfe viderefie t'h'i;'io,& ptr confequenspoije ad veritatcm peruenire Cine ra,piopttr borfui uator in hac paraboU ofiendit boc impoffibile d. Qtti non intrat in co
fregetionem
per ofiium,i per Cbrifium fur efi,&c. Uuod faciunt omnes inHdelrs, etiam mali fideles slatum pr&lationis indtbitt afltquentes Qui aut intrat per ofiiun>,i. ptrfidcm Cbrifli,tt
fideliu
&
humilitatcm,&
alias virtntes eius,paflor cfl

i.
ouiumjecundum vc-
7 Egofum. HicprohatutrTiqw dttluinditlaexpnie.Etp^ ea qux funt intra domi quod ftl ofl'iii,quia ofjiciu o(ii\ cfl faluare , ftt ingrrfi <s fic de Cbrifto,qm tgrefius qund per ipfum s. fnluantur cr feruantttr, fecundum quod dicitttr ipfumHdrlfs cxlo dattim hominibin quu op 4;.b. \\eqtir.n.efl aliud nomen fub trt nos faluot fieri,& hoc (li qitod dicitur. S Per mefiquisintroieiir falnabitur. S'<nvUtrr ptripfmi '
&
ritatcm.tlnic ofiiarius aperit,
fpirituffanclus reuelat veritatem, Wpoffit outspafccre.Et oues uoccm eius andinnt, i.dotlrinam recipiuut.
ingt e;lus
adfidtm
&
egreffus
de miferia
ifla
adgiorian;,& ftc
ninntpafcuaaternx uiiiditatis,&hocefl quoddicitur.
k Ingrc
M
j'
\a
T E
II.
diabolus a confortio Dei,
& fanclorum alienatus que n

+
f/ltrce
fequunturboni religiofieiusfuggcftionibusatlentien*
Micnumautcmnonfequuntur. Pcralienum ppteft inteliigi
ledfugiun. d.llentiendoi
iiB7
-^
L ioannis.
inaeternum uiuat.Vnde
Cap. X.
Jitati,qmbusetia corpore abfentes
,
U88
a
pj
lu
({n^fi/V^r.IntnsbcnccogitadcegredictLircxrracxeiliorum bene operando.Vel ingredietur in ecclefiam , nuat per fide. Vnde poft dicir.'f uitam habeant.Et egre-
poft&abuda i|u( de*ifta vita.vt habeat vita &C pafcua inueniet ingredieus &: egredies. tn
b 'ifivtfnretur,&c. f l ;tlir alienam re
fit
do,qcte(t r"ugere,quiatimoreftfugaanimi rfugitne pdat quoddiligir,vndereddescaufamfug:e fubdir. Quja merce nanus eit,& non amatoues.fed fua.paftoresatit non dicun tur fugere fi cedu t perfequurioni,&: leruant fe ouium vttfunt fpiritu prafentes. e Ego fum pa. Poffc 2 Clllpam nCti, itCriim EgrilituradpHgnamcontra
1
Intusbcnecogitando.
viurpando
ma-
Velegreditutcredtndo.operando. b B en eoperan<<o. hsretkos.
Autem.
fl(,afidcietrahcn- a ric perdatin eterna

da inationem.
c
e.cenartus
& mgredietur
t
&egredietur,8c' pafcua inueniet.

Eti.ieononaudiunieumoucs.
a
.
Furnon
(
Hiciuftusexfideviuit.
b vcnir, nifi vt furetur
autem,
#Mercenariuseft,
q<ia:rit
q fuafunt,
c
veni , vt vitam 6 ponopro ouibus.Qaod Egoditferenti^m luiit ucl a De hacuicirranfinigrando. b In tutuio. c iicuioltium. d Ad 7 non ipfe vnusfecit, mercenarii. 8 nifiquodomnes po habeant, &abundantiushabeant. Egofumpiflorbonus.-}- 9 lui,&.ipie vnusfum. F
a
& maclct 8c perdat

b Viian.
3 forma veri paftons 4 opponir.Eô/wm^. animam 5 ftor bunus
&
E^prunit
quiil
propi'im bonipaftoris.
nC
fe
pt
quxChrifti,qui
it
izfine eo finequo niuhilpoflunr. riusautem,5tquinon eftpaftor, cuiusnonfunt ouespro- I4f *ab:lis eft, &: non f,go.Filiuspfeafed lii necef d fugk.Etlu- 1 5 gnofcit patre nos n il pri,videtlupumvenientem,c^dimitticoues& Sjilius, l6fG > ficiualibiDcu nc sctolcrandus. pusra * . Scdifperoitoues. Mercenarius autem fugir, quia pir, ** r . vero fempercft t-eto lempci cu *2 n .-,* 171110 viditvnqua, nifi i7mo viun . + r V 7 c mercenariuseit,cKnonTpertinetadeumdeouibus.Egolum isvmgenitus B-ndus.Prcepofiti qui eft
uideatur,
DeononproDeum,fedpro
Bonuspaftoranimam fuamdatproombus a Etli ueiitatcm b non

quu
pndicatutpaftot.
fuis.t
Mercena-
ioquia ipfe fine iihocpotuitjilli
illis
non
.tresp
amorc carum,fed ptofua Quia mercede.
cas.qui*
jljuamercede,qui
nospot.
t7.q.l.C aduerfitas
.
hocctia
*?.q. 3 .
cfexdif
fcrcntij
fi.
V {),qfiliiiUnt,flint
Ideft diligo.
Dil.gunt&obfcquunrur.
Kaftorcs,&tn vnus
|>aftor nes funt
b:
,
paitor bonus,Sc' cognoico meas,ck cognofcunt

f
me mee; t SU
parnS, ipie C2onarrauit.Item ncmo

Ifpr.i fillU
qma
ilii
mem- g
cutnouitme i pater,&esro cosnofcopatrecânimammeam * o o r

.
-zinouit fiiiunifi pater
22neq;patrcqsnouitni
illius
cuius iunt
ospropriar. d t //; rîf.LupuscftvelvioIetusqui corporaliter vaft
,vel
diabo!us,q fpiritualiter diflipat , cui qui no animas u,fed iua qua:rit,non occurric refiftedo vel mala arguc
do,quod
2$fifihus,&. cui filius tMatth. 11. d. 24Voluentreuelare. g Et animammeam pono.Wxczftyrobztio dileftionisadpa- F trem,& ad oues.Sic &. Petrus tettio confitens amoiem, iu betur pafcerc oues,&: pro eis mori. Troouibus
M3.t1.el
NICOLAVS DE LYRA.
!
ngredietur. Hicadfidem.
t
z :tegre.*
3
1,
pafcu.
~s
bocmundo adgloriam. quia beati rejiciuntur interins in afpeBu diuinita~ exterim inafpeftn humanitatis Chrifti per (\uem>funt falua/.
renx.Et quia non eft pailorjdeo fequitur. 1 2 Cuius non funtoues. Sedtantum ufurpatiue. Quodprobat per effeElum cumdicitur.
1 j Videt iu.ve. i.tyrannum fubditosad peccandum inducentem, ueib&reticumfalfa dotlrina eos corrumpentcm. 14 Et dimirtit oues fugit.ô tefiflendo per cenfuram eccledotlrinam htretice ftafiicam tyrannicA oppreffioni, nec perfanam
Xtlieo dicitpalr.ua \n plwali.Confequenter

&
fuerantfurcs,quia non venerunt ad falutem populi^fed magis
* f>-dtftrnclionem i
i,
& hoc
eis
pyobatfecundum.fquod ad
&
eft
quoddicitur.
eft
nr
won.yfurpando quod non

dibitum.
prauitati.
15
fuum,ficut Wi venerunt vfur

occifi
pdoquodnonera:
f
5EonaCtet.Q(a multi de populo

n
funt corporaliter
&
c-
ffiritualite
credtntcs perfuafioni
illo
rum.
(Ego vzni.Tôn ficut ip/i. hc vi.ha.7 3 ergratiam in prafenti. aEtabundantius habeant. Tergloriamin futnro,quiagloria
',
rapit.^/ dtnalumpertrahendo. drlpergit ou.jlb unitate ecclepx feparando. 17 Mercenarius autem.i..rt/iw dcbitumfnbtrabit. 18 Q^ja mcrccnaxms eft.i.folum curasdecommodo temporali. ip Et non pertinet ad eum de ouibus. Quia non habet affetlu
1
Et lupus
6Et
debite ordinatum ad eas.
liaconfummata.
!
EgO fum paftor.H/V exponit feSam paraboU partem,fquod

imuspaflor iatrans per oftium.Mt diuiditur in duas,quiapy\mo
20 EgO lum Uic probat quod dixerat pcr duo figna.Trimum efi Duo fiouinm. Qûod prouenit cx hoc, quod pa- g na ^ Mutui cognitio pailoris
.
flor frequcnter
ri
oues uifttat ftc cognofcit in particitlaconditiones carum. Similiter oues ex frequenti imagination e befollicite
&
&
&
na P a "
''
M^kentum ,fccundo prubat propofttum,

rimpor.it condhiones boni
rt
ibi.
& malipaftoris,quia bonns pa-
EgO fum
pa.
adgregemjntantum quod pro eojt ne mortcm & hoc rsl quod dicitur >Bonus paftor.^rf cuus intelleclumfciendum, quod res melior
affellioncm
:,
neficij pafioris ipfum att:ndunt,\& fic fpecialiter recognofcunt ip* fum.Siceft de Cnrifto,& ucre fidciibus.ergo eflpaftor uerus hoc efi dicitur.Ego fum paftor bonus. Et fignum huius fubditur.
quod
21
.;:':neat
Et cognolco meas
da funt
&
\cn foliinotitia
uifionis,quia
omnia nu
aperta ocults eius,ut
dhitur Hebr.^.d.fed ctiam nutitia

.
xponendapericulopro v:liori,fcd magis cconuerfo,fita au kbminis mclior eft fmpliciter quam uita omnium brutoru aniHum,& idco licet pafior brutorum dcbeat aliquem laborem pro
approbationis.
22 Et cognofcunt
neficia Chrifii,
me mea;
fic
Quia ucrefideles cognofcunt bequalitate,fed
Jitefuigregisfuflii>erc,non tamen dcbetfe morti exponere. înit autem humana nobilior e(i cerpore , ideo econtrano pailor aniirurn
t
2J Sicuf no.me.pa.Zy ftcut non importat

affimUiatione longinqua.Vei
fimilitudinis,quiapatris
quanda
git
cotiditioncm
pro grege fuo dcbet vitam corporalem exponerc.Plterius malipaftoris.
&
nota xqualitatisjed ly ficutfion e(i filijefi una notitia confidcrando filij di-
merces.Cloria auttm celeUis no dicitur proprie merces, fed t.tmmodo large inquantum omne quod redditur in prtemium lab is dtcitur merces.Hatio autern huius e f? , btereditas
qttia
Mercenariusautem.A/<?rr;/ dichura mercede,& talis equi offtcwprttationis attendit commodum reitcmporalis, quod
a 'tur
cotinue. uinitate,fecundum uero hnmanhateuidet patrem clare 7{on fic autem fidelcs poffunt habere oculum mentis ad beneficia di
uirne
&
gratiA
quia taiis attentio mentis aliquando neceffario inter-
rumphur propter flatum prxfentis uh&.Secudum fignum ueripafto

ris eft affeilio
quam oflendit ad oucs
7* nonpoteil ejje maior qua
diftin-
feexponercpro
ouibus,fic efl de Chrifto &fidclib.idco dicit.
Vuramerccdcpropried.claficut
ftlius cui
coniniio cui dcbetur merccs. Gloria aute c* iv.t rciiuur fideiibut ftcut bsrtditas filus,propter quod no habet
ff-imgloria,merccnarius
murab opcrario
debctur bareditasdi
24 Et ani.me.po.pro o.mcQuia aU Chrfti pro fidelib.fuhfeoblata Deo patrUum dixit. In manus tuas coparata a corpore
&
ônemmercedis.Etideoilleeft-aerus paftor quiattcndit adpra autem qui attendh ad commodum rei terrcnx.
ludieis rncdnfpiritum meti,Lu.z} .Etne crederetur,quod folum pro debcret mori propier hoc quod dicit,Mat.iyc.Tôti fum miffus nifi
ad oues,qux perierunt domut 'frael,ideo boc remouet dicens.
Et
M
1
BÛ
T E
F^
Videt lupum ve.ld eft,
aliquem
malum gregem fuum
fide vel
moribuscorrumpentem.
r-honorem
Wererariaj.eSv.Hiceft.qui prxfidedoclauftralibiisquc
propnum,&promotionc carnahuamicoru
ones,&fugh,&c.Q r eg or. Fugitnonmutan 4olocum,(edfubtrahendoiolacium.

ta,Et dimhtit
nS?
A
tn ttUO.
Qoi,ord.& Nicolai de Lyra

luitmorteixi fubtre.
J,
uod nionuir,oftendit animar- fuam pofuit.vt in facrameto qd mfiii.proouibu vcti Kt.&OOC quasredenoftrocorpusluu&rianguine laurc oitcnfacft nobi> i'cco merat,carnifuxalimento teptumortisviaq.cquinaurappofita fonnacuiimprinia
* G r e c o R. Fc.it (Dominusi
tanquam ftipendia morf is pro nobis fuftinendx,dile<fl,. nem uiam ci tribucns,ledquafi luzquiditaris proj in genitomruens,dum cx cadcm chantatc pronobis >"
* CnRvsosroMvs.Vtitur hicccndefcenfione,quafi
cat
.
mur.Primum
nobis
ne.|tib B
i
Etli nihil
al id
cft,cxtcn ora n< ftra miicricorditcr oui- a
elset,hocfuafitmu
l
lunc
lo-
f rntM
gicxw
ftram pro cilde bus niiniffrarc.Qm autc nondatouibus fubilantiam fuam , hisdatu-
pono pro uouibus meis. Etaliasoueshabco.cjuamon mnt b r A P nt. (joouiomm. ,,L, & buscmsimpcndcri: vcro fi c cîllas oportct mcad(iuccrc,ckvocem iream, cxhocouili, poitrcmum nccefle lif,cmmin d rooo.oi P ro..u,b. rropcnc*. mortcnianima no- e audicut,^ fict f vnum ouile vnus paftor . Propterca me oui- f
1
,
amareuos,quod y
,
i-er
1.
itaam.iminiap.it;,
2
*
&
y^pd
ft,iJo
mc
pttt
dili. :t
un mc
-m
diliqit patcr, cjuia
cgo pono animam mcam,
vt
itcrum fuma
yregoctiampro; nocoiiigarab provobismoti aureapatreani amabatur,Scnos . mus fadi amon:.

iuscuifa.
f Qîaego,&c.
:c
fuSB r ruscft animarn a Prooni/W.Prooui bus domus Jiracl q
quadopro
cam.Ncmo tollit eam a me, fcd cgo rono cam a meipto. Potclbtcm habeo poncndianimam me.im, & poteftatcm haa Dcorao.bu mii N \
frtdi
t,i
stinvs. Vcrb
Sc^cmoJ
i:
quoJinferior.fcd qtiii r. *< u.h. q idquid lub I - patrc

.
r.in<ini.
>n
hb
toquo
1
fufccpit
,
I.
peticia,adquasrorigitarf.
bcoiterum jumendi cam. Ho*c mandatum accepi apatre

j?u
ncm id eft.carnn t&animam nu

depoiuiranini
.
ic'neK-T
ltitctti
non (om't
hendti
poralitermilsus,aq-
busnonfunt.
iflimi
mco.Lalleniio* lterum fa&a cltintcr Iudaros propter fermo

111.
jacflet
jfuit
anima
lcsillx,qux <u tde vndedicit . tcntibus, mr Qvtam Oporttt

.
funi
1
ncshos.DiccbantautcmmultiexJpfi: tDarmonium habet I(lon.m<c um

Ii
feparata,led caro v
animam,r
;
.ptruot
.yt rl
i.
tmpcr fuos,quiain
iUisiple. tdeeof. c Et 11c.mMW.Nc dii! .i.C.lii-
cKitttanit.QuideumauditisPAhidicebant: Hcc verbanon

a
I4expirauit,qua ijtelurrcxit
QJ,'
irOB
itM
on
folet
bona o.Tiii.
LnriuJlo. T5-1 To.to. 3.
cirmcoium,quiain g
ipfisillcloquitur, t to.? tnta andient.
da^monium habcntis.Nunqmd dxmonium poteltcoecorum oculos apenre t Facla iunt autcm cncenia m leroi
funt
?
:
jfgoad tempus
1
7<k
r^
ammam lcp
V
l8
dl e "" u
j9De1.t~.aro itaque
"^
&c
nitanima
s.Acfidicat
lurj
Hom.14 lunt
in cnan.
.
Tr a 4 7i
lo.to. j.
mc fecuturii & vocem mcam audituri quando alios videbitis me (cqucntcs,cV vocem meam andientes?
,
#Chrvostomv
Quid miramini
fihi
fcdnon potrflatefua,
Deitatis lcilitet. g FaQafunt atftn
id
fcd poteftate inhabitantis carn|
d FUtvnttmouile.ic GhtGOR.Exduobusgregibus
vnii
oui
Jcefticit,quialudaicum &: Gcntilcmpopulum in fuafide coniungit. Jt AvGvs.Quid ergo cfl,(quodait)Non fum mifsus niIn hunc
loe.
fjadoues,quxpcrierantdomns Jftael,nifiquia prarkntiS (uam corporalcm non exhibuir,nifi populo Ifracl, ad gcn tesautem non perrexit lpfc fcd mifit. c Mf*'is'/"'ter.^THEo_PHYL.DilexitpatcrfiIinm,non
tan-
emenn in \trofolymis ,& hyrms^c.^Cc L efl,nouum.Inde enccnia,idefl,iniriare Knccnia dicationis templi,quxfacta eii a luda M.ichabxotemJ rehycmis. Hyemsautcm hiccommemoraiur, vt figr|. cet Iud.ios frigidos,qui non accedunt ad igneni , id ctedunrin Chriftum.Salomonautcni factotcmploinl
lelus lacerdos poftj
in verededicaueruii
tumno illud dedicauit.Zorobabcl,&:
ptiunatcmrexdificatum tcmplum, iudisMachabJeusprOjPphanauone Anuochnnhycm
lnporl
N
1
1COLAVS DE LYRA.
uerbi,<fu>j tjiiodftmcl affympfit
nunnuam dtpojui:,Ji a a
E t alias oues habeo qnx non funt ex hoc ouili. i, fynago-
quo fuitfcparata in triduo,qnamuis effet uniia ucrbo.
Iudaorum,frd de populo ^cntili. a Etiilasoportet meadducerc.GKorf faflueR per prxdieatione 1 a Chriflo prwcipalittr operante in *poftotor*ni,ut babetur <At~t 1
joEt poteftatcm habco itctum.1\on ad fuppofttum a auon

ejuam fuit frparata,fed ad corpus cui futt rennita.
J
1
Hoc mandatum./.* impltam cint uoiuntattm in me^H
eornm prxduatione fecundum quod

fecli
3
dicttur Mar.flt.d.lWi
aut pro
prxdicaucrunt vbiquedcmir.ocooperantc,cV:c.
nepro omniumfAute. ia DilTenfioitcru facla
Et
voccm mcam
audient.X>r-;'
'fudxis repeltentib.ficie Chri
fti gcntilr s
eam deuotc recrperunt adprdicationeapoflolotu,(<cun
ttum
cp
habetur ^tt.ii.g.ubi dicitnr tuod Pautus
& Barnabas dixe
eft intcr. Hitponitur effttlus do&nfnit diuerfusi-i bonis rr.alis,ejuiaboni ptr tiusM. Chritii,<]ui r\a in fidt funt tofirm*ti,& mali ea prruerttntes diuir.o in tnaiis obdurati , bot tfl quod dicitur . Diflcnfio terfl
&
&
runt ludxts.^ ibis oportebat pritpum loaui

repellitii
uetbum Dti,fcdquonia
mut
dtu<<,& indignos w>s iudicatis uit<c ttcrn*, ccce conueni adgenu s,ftc.n.nobis prscepit dominus. Et fl yttitHr: îudtites
eftmter Iudxospropterfermoncs hos.Dicttiteru,quia(ii inter eos fuerat dtfitnfio ex tonftmilitaufa , ut di&um t(i,(np. (
13
tfjiogentrs gfuifjt fn*t >
&
Dicebantautem multi
4 Et
fict
vnum ouilc. U efi, un
glorifict
bant ueibum domini.

ecdefia cx Iudais
&
14
gentilib.
Dxmonium habet & itnfanit.Miracula.n.qu* facibtt at

,
c-xipfts.Obflinatiinmalis.
buebant damoni, ftmiiiter uerba etus
eju*
non imelligthant
.
c\
folUtlj.
5 Et vnuspaflpr/CrWfrwj . ^dlvi autem non funt nift uicarii il. lius pafloiis.Qiualitcr autem ftt inttlligcndum uerburn Chrisliprf.
detes,quod ficut arreptitius ioqntretur,idco /eejuttur auditlS.fcowrrar/o uero.

1 5
Qtud
CU
Alii dicebant/.Ao'd' deuoti.
alleâtum Muttb.i
ibtfuit
expofttum
Subuitur autcm
adhm
de
16
Hxc verba non
Qhafifiar>eptitij aliqvando toquatitun
affliBione thius pafloris ad ot<cs,cum dicitur.
Proptereamediligitpater.f.fArrfi/fff/pnffijrWicfi cpmead falutem ouium deftinauit Vet alitcr Tropterea me pater diltgit,f. quia adimplcbo eius polutatem in mea paffwne pro ombus,idet>fub.
ha dua.tamtnfunt falfa,CT ad maium inducentia-.Chriflus autem hat uerba uita &tcrnp,quod probant yltcrius per fatlumdicentt rfmw<' f,'' or T< rf.?v '''Wi< '
i7Nunquiddxmoniumpoteft.Q
. Sckndum tamen, rifKr.Quia cgo ponoanimam <juod amoris patris a i fihum etiam fecundum hwnanitatem non affetlus
meam
pofjint aliqua miracula fa>;crc,in quantum intemport imptrctft lianobis coniungunt propria aQiuapropriis paffiuis , ficut ran dicit Auguji.tamtn n flxfunt a magtf Tharaonis,fecnndum
quod
ttcnit
ex paffione, fcd magis pmccffttjed atiquis cjfettus <mo tfta c(t ris ftquuttis^f.^lotificatio Chrifit in eius refurretliont , i~ torporis
deofubditHr.Vt iterum
tfi,idcofubditur.
fumam cam. Et quiauoluntariepajftu

mortuus fit, fed quia poterat fcrfc-
Ncmo rollit cam a mcf.uiotcnter. 7>(on efl fic intelligendrm

p.i(Jtotic
(imt.ntfcriptabenignitateCbrifiiindocendo, qucntcr dffcribhur ludmrum malignitas ipfnmperfequcndo,Q)}
poffunt facerc ea qut cxccdur.t totam facultatcm naturs, cuiujn di tl~l tlluminaiio caci. bitcont 18 Fa&a
quin ex vuhcnbus.cr
tjuntorcs
moucrbis,fccundofadsybi.SufiuUrut,crgolapides.Trimaindv\ quia prntti. pomtur ludxorum hterrogatio maligna ,JecundoO>

fli
los impcdire,& uno ucrho proflcrnere.

a meipio.,<ii a meipfo inttrfcfiores no im
ea.
X Sed
cgo po. eaoj
rejponfto nr r<v6i.Refpondit ei Jeius.C;rc4/>ri< defiribit eorurn interto<>tio quatitumad tempus locum,&interroga>
&
p edicndo.
9 rotcftatcm habeo ponendi
i.dcponendi,not,afuppo.fif
mndum.Tefnpus tangitur ,cttm dicitur. 1 9 Encenia, 6cc.i.fcft-m dedicationis
ttvspli.Ettcenia
taint ide
1/1
por.Porticus
loannis
quibus templum cingebatur,folent figni
Cap. X.
&_filiipoteftas,quia vnadiuinitas.
.
n?2.
d
tr;i.
no-amtuliiiiCzlumillum tolle-
AvG.Simanumintelligamuspoteftatem.vnaeftpatris Siautem raannm intelfjfinominetempli. eum /cte.Domino patienter lntev op ligamusnlium,manuspatriseitiplefilius,quod noneftiu rcun dedcrunt ergo excscati non obfequuntur, diclnm tanquam Deus parer liabeat corpons memibria veritatem prxdicante Nam fobra, fedquodnonper iplum.adtafunromi.ia le tentant. lent & hominesdianimam c Qnoufijue cere,manus luas efScilice ubiSiIomon /late foleaccendi. a Ecce.ignis.de quo deberent
'
.
4 s.
lo.ic?;
bat. d orandum.
fe
i
alios
homines
Qitur
jasquifaluat,
folymis, &!
hycms
erar
Ec ambulabac Iefus in cemplo

3.
in
por-
homi
J[
Ecce hyems inludatis.
2
3
"putabant
fed b ticu
er.
Salomonis.Circundede runc ergo eum Iuda_i,&: dicebant

Dum
incerrds nos
linqtis.
.i.il'e
per quos raciunt, quod volunt. Ali-
quado
pus
<S_
ipiumo-
pr
omnibus regnai
Meflissqui uenturus
?
tuim.
a
tu es Cbriilus, dic
Si Quoulqueammam noftram rdlhs Uei.Scprobo per openquid fim. Vcuerbum

a
homims dicif, b tues Chnftus, dic 4 quod fit pcrmaou

eit iu
mundum.
nospalam.
fc
,i
Non ve-
nobis tpalam.Refpondiceis l r
credicis
.
Iefus: t
a
Loqi?orvobis,& non
Cu.us.&nonfuamgloriamqu.rit.
-rrtem defiderant,
,
6 agnpfcere mauum tDixi. 7 (uam.CUm ld quod

8
llCUt fllCltUL" CJUtlC];
calumparant
vtfidixeritfe
Opera qua. ego ^

,
facio in
nomine pacris mei ,

Cur.
harc ce-
fcnptum
iClt,
fit ,
agnolopatris,
n ja_,
litosfidebatfuturosperdi-iont.
llOC
aUtem
fe:gem,contra
iin
i
Au
taCiente pOtradant. Sed
ftimonium '" perhibenc deme.Sedvosnoncrediris:quianon

a
_:<;_.
co
manum
Qufpcroftiumintrant
Obediuot
praeceptis.
eftisex
t
ouibusmeis
Ouesme? voeem meam audmnc,&
10 &;filuintelligamus poteftatem.neforXI tecum
|
I
ninusfic tempevt ,
rcfponfum
illisfit
locu. ca-
Ex imitationeS. btati udin. Quiauos deptatfenti uiti cogtatis, &calumnia quaiitis. b Acfi dixetit,uosperibitis in at.rnum, Hxcfmi.p.fcua dequibus lupra. quia non eftis de ouibus.
htcmanum
iLiniXj&^fidelibus quos hax re

P ptet
ego cognofco Et
doeis
,
eas
&
fiinpt*i;ntiuidcancur.
fequuncur &larro a Fur

Dtus
me Er ego vicam a.ternam

.
l2 pamsipium filium j.difStum acxepeti
nihilpoffunt contraillos.quo. nouit
effe fuos.
I4 mus,incipiatcarna ,1ls cogitatio etiam x

filii
Eintut
a ateat
manifefte
Khriftus , n tantum
p.
quod ipfe non ho

,
&, non
Poieitate.
peribunt
.
in
xternnm
ct
non
rapiet
eas
quaerere
fi
*>uia.
a Gignendo.i. efleunigeniiurafilium,
16 hum.
trV
coxqualem coatternum.
H IL AK
S.
vt
il-
liHitant, fed filius
de quifqua a
ius
<
manu mea
t Pacer
Omnibuscteatutis&anêlis.
enis patri
b Virtutem cVgloriam huinsiei, quod nemo lapit demanu c Poteftate,qu_eftmihi& patri',uel deme attribuit.
qui fum
meus t quod
dedic mihi ,
manus
paciis.
ma-
Etenim
L1.7. <ie
per corpo ralem fignificano-
jr..poft mediuif.
t
nem
fis
virtutem pof-
qi
de
t.tnrmopotefl rapetnanu patris mci. ijr

i<_ia
dmnibus eft,
& nemo poreftraperedeminu
eiufdem noflc
pacrismei.
18
nature,commemo
rataeflfilii
maior.
hoc quod ifiaex matrcmaior I o ad ptotegendum,quam illi ad impugnandum.

ex
manus, manuspatns, quia
natura &: virtus patriscflet in fiho.
NICOLAVS DE LYRA.
t]uodinnoHationes,&
Dic nobis palam
V t poffent habere
contra
eum
teftimo-
nium.
non atmlcmplumapplicatur-pfui.Sciendumtamen quod feilum
dicitnr ab co,quod eft in,& cenos nouum, res nouafuo ufui applicatur , in dedicatione jityquando aiiqua
7 Refpondit eis IefuS.H/c ponitur Chrifti Yefponfto , in quapU mo oltenditur ludaorum maiignitas,f<cundo difcipuiorum Cbrifli _>e
nignitas,ibi:Oucs mcx./n prima ergo parte diciturfic. S Loquor vobis &_ non creditis. QJ.uos quxritis ucrba expri ad ueritatem inteliigendum , fed tnentia,quod egofim Chriflus,non
ttprimded>cationis,qufaftaefidSalomone,quiaiUafaftaes7 in autumno,ut baactur }.I{eg.8.a. T^cc etiamfe ] dieSeptembris

Udtdicationis, qti
i
faftaefl fult
Zorobabeltemph
.
readificato,
illins
a illafacla esi in
Martio tcmpore uernali
S ed fuit feslum
Ikalionis
feu innoua ionis ,qud fafta eflfub
Inda Machab0,qua
Antiocbo Epipbane propbanatum. purificatumfuic templumab nonimen> habttur .Macb.q.g.qu^ purificatiofaftafuit,j$.dic

i
perhibent ftmum argumentnm adprobandum ueritatem excedentem naturatamen iliis no lem facultatcm inteUeftus,funt opera miraculofa , credebant,cum tamen fierent ad declarationem dcitatic lefu Chri' fii. Caufa autem incredulitatis eorum fubditur,cum dicitur. i o Sed uos non creditis.quia non eftis ex ouibus meis
.
magvs ad calumniandum,quia fiilia diccrem, non credcretis y quod bat confequenter dicens. 9 Opeta qux ego facio in nomine patris mei, haec teftimo de me. Sicut.n.fupt a diclum efl^.cap. efficacifnium
mittrcancurrit curn
maiori parte co ap\dlid*os,vt babetur xMacbab.tf.g.qui pro ideo ad boc denotan nos , Decembri
&
apud
&
mtdihur.
h hyems erat.Er ftc patet tempus. locus atttem

i
deftgnatur
cu
itur.
:Etambulabat Iefus in tcmplo in porticu Salomonis.Tô loca ad domum domini pertinent:e tetnpii intelliguntur atria,& t Y.r*t autem locus ^difinatus ubi Salomon flabat ad ora-
humiles,fcd fnperbi cftfmnocentes maligni, &ideo cio exc&cati. Confiderandum,quod in hac refponftone Chrifiusnon
&
&
Deiiudi-
dixit expreffc fe effe Chriflum qtiem quxrebant^fed dixit altquid -
qmdam
cn,qui dicebatur regis
oratorium
Sedcontra hoc videtur, quod
quiualcns,uet maius,vt refpondtret ueritatcm , iumniA maiitiam.
& excluderet cabe
cwqui&dificauerat Salomon intemplofuerut combuftapCbald<s,vtbabetur^. Rjgum vltimo cap. Dicendum,q, aliaporticus idco retinuit fr. retdificata in ternplo *d fimilitudinemprioris ,
ii
Oues mcx.Hic confequenter oUendit difcipulorum fuorum

di .Oues
&
nignitatem
mzx.ld efl,humi!es ,
audiunt
.
quibus reuetatur veri,
hie *ienprcedcntis,ficut frcquenter fitintdificijs reparatis^ locus.Subditur etiam intcrrogandi modus. wrrogzthnis \u<\x.Vt cttius e um in verbis ctt rcundederunt
&
tas,vthabctur.Mat.\\.d.
12
i j
Vocem meam
.
Credendo corde
& obcdiendo
etiam no-
opcre
cigo eum
Ego cognofco eas.T^
titia approbationis
nfolum noiitia ad vitam tetcrnam.
vifionis, fed
4
tt:
tdicebantei:Quonfque'animamnoftram
nos inft<fpenfo,per boc innuentes
,
tollis./cfev?,
i4Et fequuntur
1 5
me
Hic m prafentipergratiam,
& infuturo
c ciastditnittendo
quod
,
veltent
per gloriam,ideo fcquitur.
diftoflarc,& eum libcnterfkut Cbriflum recipere h erent contrarium in corde.

n tursflet Tihtus,qui eratgcr.tUis,aptid
i
cum tamen
Et ego vitam aiternam do e\s.Loquitur.n.hicdeilUs,quisut
oues eius non foiumfecundum pr^fentem iuflitiam,fed etiamfccun-
$macsChri(ius.?<{pnqu&rHnt,fituesfHiH4 Dei, quiadehoc
quem intendebant eu ac
non potefl. dumpradeslinationem diuinam,qii fuflrari manu mea,<5<:c: Terviolen16'Etnonrapieteasqui.quade

tiatn,quod probat
tati ratione.
curcyfcdquMrune.Si tuesGhriltus./d eii,vnftus,qua vnftio de b atur rctfbws , per confequcnsfi refpondifiet fe ejle Cbriflum., fl im accufaffent cumpr&fidi,vt rcbellare uolcntem contra impera
&
i7Patermeus,quoddeditn.ihi,maiusomnib.eft.J_?e/2,;pomnia excedit in infiniturr. fa deitdf,quam habeo ipatre,quia \% Et poteft rapere ue manu patris mei.Cww cnimfit ab eo auferri per violtntiam. infinit* potentu,nihilpotefl
t'
r/i
l{pmanum,cuifubditi irant iudi,& afpirare ad regnum.
Ea
nemo
iuam dc caufa dixcrunt.
*Ego
1'9 j
a
Gloord.& Nicolaidc Lyra.

Iudxo.ii
cft flliuscx
'H
vccitate,cteAt(,
*T
Eto&patervnumfumus. Hisuerbisnon folum ioluitauimoncm.quivttcnrarcntaccclTcruntJcJetu.n futuron.mhxrcticorumd.unr.rnnu.uam. b SuflnkrnntrrôU. Hociam non tcrunr,qui cxtcra tulc
runt fcd duri ad lapidcs currunr.Sed quii leius
alreriusgeneris Deusfir,iiitomninonecDens.Dicii
natnutatc.noncjtDcuscx
prxftanuo, cunrt.s. e Fjcitteip Intcllcxeruntnon pofledici: Ep&patr

fumus.NiCi vbi
cft
non
patituc
xquahtas
patris
& nln, quod Atri.

intcllcxit.
<
I
n.liquodvult.adhuc
Suflulcrunt lapidrs
.
* Hn ARivs.Nunc
ftiuiJ.-,
hxr.-ticorum
i.im
furor c
fEgo5c patervnumfumus. tSuftulcruntcrgoMapidcsIuNonurrbis.fed Cicliseoiura. Mulrabonaod.ri,vt

lapidarcnrcum.ReiponditeisIefus*.
a CuiiifKlori.mquîitvbi-uc.
a
iZSiktt
p Cr auit
Ttruii
f
2 dorCrtl Veritlt
3
cum
vcr.Arruni.
Dominoincchs
non obcodium imcxcrccnt
ipides
,
,
i'-
4
5
V,
li 7-Je tarc Jtctis Tri. û

lo
poft
fcdcntcpari infidclidicntcs
p.ctati
pcraof[endivobiscxpa tremeo,propter quodeotumopus Non epifle.

*
pnflunt neparcbona*.
;Jf?0 .Tn dis liiCltllt 1)"
mct
mclapidatis?Rcrpondcrunteilud;ri: Ucbonooperenonla. filni* Dci dicaturftnc

Nonpolliint
qund
6 tura, a rrr*\ rlivi ,4*i 7 cgodixuhj.f,

~~~
pidamustc,(cddcblalphcmia,ocquiaruhomocumfis,facis
dxm dimona
S f"
I
niiciunt
ctfi
pol- c
f
knt dciiuonocum
tciplumDcum. Refponditeis
i
iefusi
Nonncfcriprum
FaTititis irgui.
eltin
(ixiti
9 pcr
kimont
B fuoincruce detrahe
rcnt.
g
t
lcgevelrra
quia ego dixi
dij cftis? Si illos dixit

1
deos ad quos JXomTSS?.
c
fPf.lib
:'t
Mulu
A
1.1
bnna opera. h c v i n v s.
infir-
fcrnioDcificluselr, fc^non potdiloluilcriprura,quepater

JjjuiJ.
i Sci
cto,ut
ftnclUKuV,
.lii
ut fincliini genuit.
lu c
Jj^^J"
Clpailt
II
In
.lnbus
b .fiumin (io.f latcm
imri conlt H it;>rof
mun.li.
moui.n,mcxhibit o oedodrinx&mita-
fandiHca'uir,5c.mifitinmudum,vosdicitis qa blafphemn, rfatis.

a
I4h
15
Q..a:nemo poirfl
faceierifi filius,
S:
lolisuetbis prajdico.necrr
^
'
'
'!
culorum.quxcxpaULIKlli.iiU aeius tteoftendit,qu miuj
quia
i
dixi,filius
Dcilum ?
i
Si
non facio opera parns mci, no

b
rbis
hre 10cu >

pl
lanxit
1111]
Optr.nl.
&
ir
rocenti* uitf,
c
[
per omaia qusfiui, proptcrqct corura opus me lapi
glonam
li.r-Jc dati S ?
credcre mihi.Siautfacio,8cii
x
mihinont vuitiscrcdere,operi r
Deum
-
Und !
licut
NU "
laluum
mundum diuinumopus eft,nonautcm

ti
i
.
honunisi
Tnn.
c d Cumpshomo.
* Hil a RivsJud*nsdicit,curn fihomo

altc-
Arrianuscumfiscreatura.Vtiiquedicunt, facisreDeum. Subucit.n.Atrunus fubftanria?,nouae Sc alienx DeS. vi aut
per gratiam Openbus credi. Fidem adhibete opcribus,vt merit opera.vemaas ad fidcm deu; amphus
cognoicendo
NICOLAVS
I
t.:trûtfupra
Ego&patervnumfumus I" uirtute pntetia,ficutin Deiditlnm nemopmetl raprre oues de manu rt.ea.
cjl>ergo
&
L Y
11
A.
miii /tbi hoc dupltciti impofitu,et
ra,fccundoper ronem,ibi.Si
facrafcripturacu fit
non
ErrorSa
bcllii.
Hotandum aute,<pexboc
famuS.Exc/iWStMr duo
vcrbo Saluctoris:
fgo&r pater vnum
errores contrariictrca articulis janfiiljimx
F.rror
Ar
rjseTrinhatis. Sabelhns.n.p f:4t in Dro vnHatem pof.tix fuut lumus.Ai tia,&boe rrmoueturcum dicitur-.V^n $: pater
vnnm
rij.
n.pater &
filius effrnt
vna }fona,dixiiT(tfnm inftngulari
& Anm
a infpirata,non pot efii f.ilfa.lpfa tribuitdeitatem hv~ib.fantlis,er propbetis <y tpit Cb attribuit alus a C men,qtiia deltatem participatiue tantum cut iudices locum Dei tenentes dicnmur du. Y.x od zz.b.Dt
applicabitur ad
Dm
r,pdmo excludit illud pc\ iacio. Cirtaprimnmfd
Dros,&
ibid.d.Dvs nondetrabes,VC Cb
autr rcontr**io pofuit dinerlitatrm ejjentiarum y ftcut perfonaru. Et hoc erduditur per hoc,auoddicitur ynurr Si.n.pater ,&filius
&
attribnit deitattmproprie difiam,fc4m quod habctur lere.i ce dies vemunt dicit dominus,& fufcttabo Dauid germen
haberent diucrftu cffentUt,non ditcrct

Diuifio
i Surtulcruntergo Japidcs. tas lud.torum in fatlo. Et di.<*iiitur
neutratiter,fedplura. Hic confraucter ottcnditur maligni

in trcs,
wm
qttiturpoliea.Hocrli
fier,& ubi
ton in
nvmen quodvocabunt eum doiri^^H habemm dpminus,poniturnoTendomin^^^^M

t
quia pnn.o
Cbriftus re-
Heb.qtwd ttullo modo attribuitur alicui nifi Deo ?i a tet,quod fuut fcriptura ve.Tcfi. attribuit atus Cbrijlo
di8i ticipatiueditJam, itaipfi Cbnlio deitatem proprie dtim hoc ifjiur expcnenda e(l litrra: Rel pondit eis Ic.
frenat eorumfxiutiAm,fcundo cxdudititr.pofiramfibi blaibbernia, fugit propter eomm obfiinatam
ibi-.Kciporxdevontladxi.Tirtio
:
WKk
Qu.crchanr ergo.J))p>W4 iîtur parte dicitur fir. Suftulcrunt ergo lapides Iu.vt lapi. e. Matiliuore inuidix non amore iufiitixâbfq, Ugis ordinr,ut fup.difiu fuit in cafufimih.S.c.
malitiam,tbi
cos rtprimendo. 3 Refponditeis Ielus.o/c:r?r Multa bona operaScilicet t ver;tatemdocendo, mfirmos cnran 4
dofe non
ejfc
bhfphrmtim
dicendofe
efie
Deum vel D<fl
turalcm,quod idem cfi.Quodprobatperfcripturam.dic.
9 Nonne fcrip.eft,cVc.QMM ego dixi dij eftis,hoc hab St.b.& dicitur de iudicibns prophetis,ideo fubditur.
&
io
1 1
do,&
5
aliamiracula faciendo.
Ad
Si illos di.de/P/jrficipjfiHe. quos fer.Dei fa.eft.îcwf furrunt prophetx
&
Propter quod corum opus. Cum tamcn cx bocme honorare
12 Et
falfum.
l
non
poteft fol.fcrip. ldcfi,nonpote[tdici,quodco
ieberetis.
Rcfponderunt. Hicco
ifrq.Jetcr
rxclitditblafphemiam fibl hn
Quem p%.hn(\\r~.\.meipfum,i.fantlumgenerauitab
mun
pofitam.Et dmiditur in du.-s , qntaprrmo hmttfinodi bU:(pbcmhnnt Diui.lo: ponitur,& fircnnd) excluditur,ibi.Rcl\>ondil.In prima ergo par
te
tticifMr/ic.-Rdponderunt ei Iiidxi.
1
cundHmdcitatcm.yeLSan\it\cMil.i.plenitiidinegrjt. uit,quantum ad humanitatem. 1 4 Et mifit in Adfahandum ipfum,ficut erat pe\

txs pr&ditlum.
i s
In ditlis eorli patet cotradiftio,quia loqueban tur ficut furio(i,te(iificantur.>i.eum fat crr bonaofera m. miraculis, cwm dicunt.De bono opere.f.qtiod facis,& tamen dicunt bic cum bla(pbemurn,cum dicitur.Scd dc blafph.///\:.w./ijf incopoffihMa , )c
<7Mi<r
bono opere
Vosdi.quiablafphe.quiadixi filiusDci fum.Q_a'.
miracuta Cbrifli fiebant ad teilimvtiium boultatis cius,& ideo
diuina,mm poterant firri ad tefiificandnw tamen tGct fi ille effet blafphcmM,ad cuius tc fiimonium fierent lila autem atctt.ts in ris procedebatex eo folum bnmmam naturam in Chrifio confiderabant, ideo fubdtttir.
.iliquod falJum,quod
.
cum cffent bona opera
&
non potc. loquimi,qniafcriptHrafacra,qmcfolui de diuinitate mea,ut feloquitur patet per pntditJa. 16 Si non fi.Hic confequrntr.r cxcludit crime blafphem pofitum per ronrm. Circa fciendum , quod oia drlo
nabiliter
qtiod
proprio opere,uthabctur ^.Mctcororum,idco per propril' ncm crrtificamur dc natura rei. Chriflus aut faciebat op:>
tttispropria,fi. miraculatotam facttltatcm creaturjitranfc et uirtute tia , propria , nonfolumfacicbat illa obfc
de>
<
Quiatu
*
homocum
fis,facisteip.Denm.
exctttdit
Rcfpondit cisJ/ic confcqucnter lefus
crimen blafphc
quia nc diuinam potentiam,fed ctiam aliqiundo injpcrando.Ex quo nc
&
mis
kd<r
2 Sufiulerum ergo la Rl v lapidcs lud.ti,vt lapidarent.H Y Jivrcticorum furor iamdominoincclisfcientcpj
dclitatediclis
i
M0I{*4LIT'EJ<.
i
Ego
& patcr vnum fumiM.A\ c,.Vtrumq& ndict vnum ,&S

,
in
non obedientes odiumîmpietatiscxe

fi
CD
fu ...mus,&:acharybdi&:kyllaiibcraberis.
liberat
tcab Arno,quoddicit fumus,aSabcllio.
Quoddicit,vnu,
vcrborum lapidcs iaciunt,&: jncrucem dctrahcrcnt.
de throno poflent
iu< Ul
m
.
Ioannis
inm*
efipa.
jj,\a
hPn xd\ infilir,

ji
bus credice,vt cognoicatis & crcdatis , quiain

j
Cap. X.
mc cW pater &:
,
\V)6
t
b
ifli
Etmnltivcncrunt.
plon crtcJrndu
ftd vr orcidanr.
afprehendanc
f
,.
i)
paucvtequa
>teftdi
|is
ieocu' aequalis
egoinpatre: tQuxrebanc hbfot 1ergoeumappreheudere,ckexirnyn manus n\ui.

3uia
.
itr t
2 perm.incntem,nOii
i
Milticc, ul n ntei,
quoniodoiniqu;.ip
ur us
.
pfflndc&rp
cc
r
:t
Et
t
& pater
v.
uicde
5
manibuseorum
Oflendebit
fT
Ecabiicirerum trans lordanem, in 4 prehendere volebat diicederuem u

impl 'tontu
umb
iam c
,fl
ntis.
qui videt nie>
vict
&
patrem
&
eum Iocum ubierancIounnesBaptizasprinmm,& manfitiimulti veneruncadcum,&dicebaut quia foannesquifecitnulluui.
lequitur. i.tmulti vc-
lic.Et fcrieftciproprium. c auteeft hofc[-.i\xs

ivi
i
HC^m
P er parricipaquoJ d;ci-
dem fignum
Omniaautem quxcunquedixit *
loannes de hoc, vera crantjSc^multi crediderunt in eum.

b
.
neruntadeum. C 5 il>ti.iLi.r/tii.f/g.f~s. 6 r.ul. Nuilisai /11 icl\I 7 falem Fpcic vtifte,

S
fcHTe in
Deo con-
nrnte,^ Deui
m eo,vt in vafe
Et
quidquid.iHCeiut 9 ftimonium huicper hibebat quafl per Iucernam veniamu, ad uiem

.
.'.:
^.

rumpens,aliqf. tyranus viokntia
'
NlCOLAVS DE LYRA
co vt re crar natura disin t prr tofequens no erat ;quod in D u,vcl Dei filiTt <t hoc efi quo I citur: bUbcmusdicendofei ff: Si infaci ooperapatris mci.tdeo cvncludit ex operibus.
dit
c\
C A P.
r?
&
tentationes fidetesinfeflans,aliqnb.i:reticusperfaljamdocirinai,ur
armomm pcrfequens. Vtprimo

'
&
liiiium pajion fugcre,quia cum fecundom<jdoaccipiai lupm non efi refifiendum corporalttcr, / dmagis fpualiter per talib.lnpis
nor; efi
COgnofcaris
rh jicut
Sc\c.&i
tn.
& va operatio.
em
CgO inp^treJ^quatumefivnanatura
z Quacrebar ergo. Hic cbfcque-
ktionttur fuga Cbr.tiipropter

Wtiteius,'ic
eorum
obfiinata malttiinitfuia nec
dSrina^ ideoper talia refifiedum.A iter.n.fl daretur eius in^rc[fus non refif1endv y iccideret mrius per;culum,propter qnoS dtcit beatut
deuotamorone,& fautfa pr<edicatione
eil eis flatim virUiter
&
pmb.inducebantur ai credendum,fed tan.fua ohfii ebant $ Et exibat tpprehtndere ai occidcnium. .ibxoru. ^rtute diuina tra'teas petipf^ficut fupr. diBum ca. 4 Etabiitite.& manfitiIlic.)C<f/cerni</fnpxTf /i vfietes ai ipfum recordareni ie tetttmaiio loatis qui dixe cro.Eccea^nus Dei.Ec de teslvnonio De',pat"scuiusv<ix ufueM in b.ipt fmo Chrifli.Hic eft fiiits meus dVedus,& Ctc
icoUatione prwrum
lacob.^.b. t\efifiite d'ubdn. fugiel d *bis. F.t boc ide pojfet dici de hsret co,quia fngit illum ,qu> per fand doLlrina deteit tpjtus f.dr fitate,propt r tp Simon MOgu s fugiebat Tetrum de cinitate inciui-
&
tatem^vt dx
t
in Itinerario Cleinenti,
>i
acripinur lupus tcrtio m<>,

ibis.si
'.tf|t
diit.nvnrnd um
cp
quia aut vc
pxufo pet fonalit eii,aut

tfh
& nnuiifimorumconHrmarentttr
perfonalisyita mijj >m.tu'ic
eH contra ptfiorcm
& non rontra
reêmjibi co
in fide
Et multt veiiecu-ntadeum.Crcrfeffj. 5 s.deofecjkitus. :di.'n ar%umentnm fu* fidei.

[ûia Ioannesqni fignumfecit nuX.Signa.n.rcferuabatur iv ficnt i pi i>icip.<l-or fanclitate' vitx credebat loa
fuîendum, icc tunc dimittit ire(em tnperfe tunc perfcctmo non eji contra gregem, vt diflum f'<, cutione,quia hoc modo Vauhs apufiotui fuî; de Oamafco,vt bahetur îcl*.
p.ifiori efi
&
^npropter
$regem.& pailure,idhuc di avt efi wns lolus paftar, autmuiti. fi vnus tm ftin%i4edumes~l,qtia no efi fibilicitum fuere,& grtym dimttcre, qma bic efiet mcrce~
n*rius,& non
ba'i.r Jecundum
cp
Q.e.Si aute fit pcrf cutto cbmunis cbtra
iutatnChrtflo videhantditium eins impleri,<dio fequituc.
ticit ''alttatur.
fiautcfnntmnlti
Jmniaautem quxcunqucdixii Ioancsdehoc verae.

ncludilurfruflus huius collationis,cum dtcitur.
t
paftorcs qutbus eccle!iaindigeat,tuc aliq debent remmere,
&
alds-
fugere vtficgrex remanesiniUa

fie,quia aliq
ecclefta,fuficienterc\tihii:tt, CJT
n.ulti.Cr-ca pdicla in hocc.quer
i.ftrum hcitum fit paftori

quod
^rrfecuttonefugcre} Et arguitur ptim->

tirguittnr
hoc fecifje,ficut
Thomas Cantuarirnfts fugtde
An
vtilitau ecclefitt de altis prouideatur, finb polfit determtnati de comuni concord<a, velalia connenienti via qut tt maneant,& qui fti ho: inuocata fpintuffanfii grauafort.es m>tti,(e giant,pofftnt fuper
&
tn.fort perfecutiontt fune
rptijtcnttonts
'cipulos
in
ir.
tcck\tx,quod nb feci/frt nifi licitum faluator dtxit apotiidis V/jf.io.c.Si vosnfettrgVy&cJte fuerint vnaciuitate,fugiteIalla.E tfic viietur,cpfugci.ofolum fit Itcitnm. fraetmeritorium cum ial
Aug.in eprftota ad Honoratum. ii inter Dcirni quieorum tempore perfecutionis mancant, eorum fugiant ne fugi vel mprte omnium ecclefia defera tur, li qui
cundum
qmd dicit
nifiros fit difapratio
&
c.iiilum
'
adboc hortetttr.ibtrariiimariuitur, perbocq <od eli; >itrccnarius,& qui non eH paffor v.det lupum
non poterit terminari quatn mibi videi, qui qui fugiant,ftrte lcêndi funt.A d primu diccdum^juoi sacli fugerunt in cafibus ttcitis pr.tdiftn m>>do,vnde lcgedajantJi
b.tc difceptatio iliter
mantxt,&
ftit OHes,ejrfugit,quod exponens Greg- dicit quod n<t temporc pcrfecutionis merito perdit meritu p.ttoris.cp
,vjr diii
Thom.e
dicitur fic,quod in principio pcrfccutionis fiugt, quia nddi

efl
n tfjetverum,fi
i
innotuerat ad plenu caufa ecclcfi&,& perfonalis perfccutio vidcbx
ftêre tfftt fibi tici'Hm.r\ji
i>)
Hcndum quodno
tentationes
tur.Eodemmodo dicen ium
ad fecundum,qttodfaluaaarl?onatHr
vementes fuper oues,aliquandQ;ntcUigitur diabolus per
in cafibuf licitis difcipulos fugere prmditlis.
D
i'chur in
I.
tur dtcere,cpgl
ia ccelefiis
nb dicai propric
men es
ch
ftc
cbmuniter
cap.io.f
bi
vcne. fupoflilla. Omncs quotquot
ronfs. taHtrm hs c vrrbt rhrtî nnv noffunt inteUigi deprophetis -iarchis huiufmndi fatis efi manifefium,iili.n.non vtper
&
appelktura patriarchis,t>ropbetis,euaelt!iis ,ap^floh<; cttq; dotlo9 }ib ?ed melius videf dicedii,tp gloria celcHis incbparatiom meriti ru quibus ea quif de cnmuni leê adipifcii,pote<l,duplicher cofidera
tntouts feu
r.tj
rnrnrettir
venrrunt. Sed .tttendcndu
cfi
quo
littrerha Cbrfii dicenlis
vnittrrf'liter;OmrtCS
quotquot
Vierunt fures
h
it
fnm.&c.
falutripofjint
fu,vtfubhac vniuerfa-
'f
von cimpreherrdatur ct iufii a
ati
Hrh
2,h.
Oui nmnia
m:fji.7{a fecundum apoflo dxit,nih lexcipit,fed continttaio hsc
Deo
Vno modo fectidii cb<jruitxte, qux attedii feciidi equatitat? ppor~ tinnis,& fic iuili propne mertf iloriTi ccelesle,vnde prDprie dcbet dici mercev.Atio modo fecudu cniignitate, qux atttdii jccuniis cel propnrtione xqualitatis,& ifto modo fanfti no meretttr gloria Jle,vndead Ho.S.d.flo fivit coiignte paffiones hniusjrculi adfuitt-.
ri
&
Vâaiinmediate rceientiaftt s habe ur,q>h*c vniuerfalit.ts ci 'thendit <mn- s yenerunt ftmp!iciter,fed tatttm tllns q qttotquot
qux reuctabitur in nobis. Quacofideratione gloria ca-irfits dx merces,fedpotius hxrrditas.eo cp fH? ad hoe cpdtbrat fucc/de re in bonis paternis,non requirttur.q, hoc mtreaiex prnprio lahore,
rii
^lnria
rio
fhifsrowtrauerun prrofi um.Vndeium Chriftus dixit-.V'go

/iinft;fiouiiim.ffa///"'-&ir/7.Qiiorqiiot ve.&TC.fr intel u 'ur illa nniwrfalitai folum coprehendere ;7/or q nb per ofiittm
r et
*t
. fndr prmo modo loqumdo fed fufficit quod legitime fuccedat patri caleflis proprie dx merces.Et itto mndn deber cintelligi autlo gtoria ritates boc affrrentrs,fecundn vern modo dehent inteltioj auflnrita-
runt.Kt hnr vidrtur dicrrc
îugjn hocioco, vbiaiti
tnteilige
tes
fli
anntqunt umcrttnt plrr me,nb atttem nter illitm

\n<iia cttm ilto
fpheta uene-
urnerunt,&c.& infr.Vntrefferunt.n.tufii in eti vrn'uruw,>juomodn crcdimm in eum qui iarn uenif.Tem fti entm uari na funt,non fidtsÂc tsfug.
tr rntes
nominantes caeleflcm gtoriam brcreditatem,vt in Tfalm.i6.clt* terram,& fic de alvs. E P L.In ca.lo.T-o/? l.difiingnit merceie ab bmreditate.Bur.nc cafione quxrens dicit prxmia fantlorumdici mert.es in vtro ;tc{io clcludcns ex hoc bareditas proprie debrt dici merces: Et
rtutem hareditahunt
,
inepte
cp
//,
diftinguens de merito congrtti
&
n eod.cap.ffci iicitnr in pofiilla.Wxxcdnzs diffcrt a
mcrce
cWoprje
if
cn.\<>.a
ciiffta.
'rxmiafanflorum
in fraq; tefin frequcnttt merces dicitur unîertestuama?naefinimis,& J fa. 40.cF.cce merccs mco;rMiM.kMercesveftracopiofa eftin celis.
;
merces d<cttHV,nb e(fe Jcicndnm,ep hu intelligrndhm,fed lra(iumptiue,vtputa ficutmerccs in proprie tnanis datnr m humanis pro opercfita in diuWts n* fectmdum fprie
tatem,fedfimilitudinem.Metces.n. a'ierna nb habet nrtum propr'19 hoc fecundum cHgrtticjtcm* rx operc,fcd operis acceptabditatr,
po(iil.redargu:t,fcilicct,<1isTmLlion? vbi in fac\ a fc y iptura vita bcata
cbiiyti fe. inualnens , tfcedit cp in mercrdis.ynde hxreditatis
&
?.^Ynui'c,iiifq
\''tm.Qjte
w-.y.ftQ
iji
metcedeaccip'Ct(ecundu propriu
la
&
modum loquendiet doflot es catholici ttnent,un ^tug.

tou
Cbgruum:n.efl cum hcmines faciunt.quod poffunt, quvd Dru*
ta af
'itus,& ficdcmultis aljjs^ncdnenies igii uide

titr
ceptet,& gratiamcottferattvnic
fiai co>'<t<.'mtas in opere,
Tomusv.
11*7
C A
P
Oof.orcL&: Nicolaidc
mfirmaf j>at autcm.Dum moratur trasiordanc, mirtuntadeum iorores illu.- IftflJ Lazarus,&
Lyra.
.
11
forores
I
V T
XI.
cendLim confumebat Aderant aut dux
&: calumdolentesuuienisxgrotaris lqclujo iugij rebant,vndt iubditur. Mtjcreruntjorores eius ai eum,dke

Domine-.eccc
ibrorcsLazari,figuiafunt Iudxorum ptcrnabeatftudine iam itxcp torum, qui pto frafanando idcft, trc
k C
ii
r y
uem ai/u. \nfirmatm, s o s r. Pcr hoc ad miferandum

traherc
volui
Chnfti
inten
pro
reliquijs
in te-
C A P V T
XI,
t
adhucenime
ncbrisignoratix huccrrantibus, Dofupplicant cx notiii.nu achone.
ad-
hommi
a
mmo
Rar auccm quidam

a
'
languens Lazârus Marchq: ioPethania de Cailello Maria;
Ideoautcmnc
r runr ad Chri Z ficutCeturio* 3 guius, fcdmii
&
b LangulsLaât Lazarus figura eft Iiu-rorumquiinfir jnicrat mfidcChrilh.Marthacv Maria lignihcint doctrma bonorum ludxoru. * B t d a . Inrcf
Ne etremus.ium niuItzCruhu
iftii
r
usnoroinis
cfl.mijtur ex noiidiina
rorum
(b
gritudine.
eius
Maria autem
qucu
ain
t.
erac
cju.t
1
vnxit do<ciuscaillum libeiet
4 qavchemcme
5
fidcbant dc
C.i
Sufticlt arnanti nmsciare.qui
minum vnguenco, nou

licl^rit
&Tcxcerfic pcdcs
Vt
lc a A<
-rc
proprcr multa miharitatcm
<
habebantadei
pillisfuisjcajiusfrater *
La2-arus iufirmabacur, Mifcrunt ergo 6 quiaaluttud<

>cni&lan ,. Qâlidica .tldignaiis
baiUUl',
fororcseius adeum, dicentes. Domine, ecce cjucm amas, 7 pretat Lazarus,adut c 1 Quia necipfamoM 'luiimmincbacaj morcm fuit.fcdajmiiaculum.quoomncscie. tus. lntcromnes.n, dcicnt inChiiflum. a mortuos quos Dhs infirmatur. Audiens aucem Iefus,dixiteis. Infirmica s ha-c g iulcitauit lncmagis _ a Q11 ron eumamit ledn 'bisprofu abcoadiuuatur.quc d non eltadmortem, (ed pio gldiia Dei, vt glorificeturfinon lolum nionuu, a c Infiiman'. ir. b T iftiu nconfohtor. Qua: tr licicrant. L\i quatuduanuro. t eara eum: Diligebat autem Iefus Marcham, 6^10 lius Dci t c iulatauit. per STINVS. Tn.49i fororcm eius Manam, Vc ergo audiuic Lazarum Interomniamiracu a Di(tuliifanare,vt poffitrefufcitate.
t,
* Theop, UCTVi.
deuotionem,6c juagnitudinem
primunt,
dicer:
I
Ecce quem amas,
wrr.Tantamc|
potcntiamind
ÂVOV
fccit
&
no efle credet quod mirumv

tur quahcer
fibi
vi
.
laqux
tio
Domi-
nus Lazari Scd

li
relurre-
quia infirmabacur, cunc cjuidem manfic

cu P aie#
mt
eodem
loco
preapuepdtcat, atteilamus,deIcdraridebcmuspotius,quam mirari,
djle&urn mitas potuerit
Ille lulcitauit
hominem,qu*
fecit
hominem cteatc,quam relufcitaie. c Ecce (juem cmas. Lazarus,pet quem peccator fignificatv
quia Dominoamatur,qa non venit vocareiuftos,
pcccatisdiffoluendisoranr.
Serm.f
honunem,pIusenim
cft
ied pec
Trogloria DeUvt glorificetur filius dicit,contra lilos qui cetur fihus DeL Ecce fe filium Dei non etTe Deum. h r y s o s T.Hicautem,Vt,non eft cau
|
Dci,&c.\d ed,vt
Deum
*C
catorcs.Sorores'peccatorisfuntbonaecogitationes,qux,p
tus:Nameuenitquidemaltundeinfirmitas,viuscitat
e ain
loria Dei.
* AvcvMiNvs.InuaferatLazarumpniciesinimicalacendium
de
ver.
D >mim
tom.
jo.
guorismileiandihommiscorpus quotidieedaxfebrisin.
Di/êtdt.Diligebatlangucntiumfaluato^mortuc fuicitatorLazarumaquialangucnsSimortuus.
(f^
* Avcvsn
deprt;
NICOLAVST DE LYRA C A P V XI.

Rlt aut.Toflquam euangelijla oflenditin
tute viuificatiuam
Ei.ij ij.
Cbriflo vir-
argumentH,quia hic dicitur qttod vnxit,loqHedo do.di. igti, q> fe.c.ftmiliter dixit,quod vnxic caput hic brt fuit ex cotricione,qua Lucas narrat dijfuse,
tnens
&
&
ex eius verbo,bic confequenter boc idcm oltenditfcnfibilifigno in mortuo virtuteeius rew (ufcitito.Et diuiditur Ifl tres , quia cuangeliftaprimo infirmitatcm La%ari incurabilcm t [ecundo eius mortem in dcfcribit dubitubilcm,ibi.\ t ergo audiuit.rcrr/o eius fufcitationem mira*
fecunda autemfuit ex deuotiont,quxfe.ca.defcnbitur.Cdfuetu de quct narratLucas tia ccclefnt tenet, quad eadc multerfuit
eius
nomine,& qux hic diciiforor
La-rari.7{<emiru,<{ui
efi
ccctefiaSlicumafanfto Greg.ordmatutn
quifuitbuiusj
hilem,ibi
firtnitas difcribii,fecundo
Ielusaut vt vidit.Prima in duas,quiaprimoeius inCbriHo Mcwir,iW:Mil'erunt ergo:

infirmitatis via natu-
6 Mtle.H/c confequenteetnfirmttas La%ari Chrijlo r.kcm internuncium,& bocefl q uoddicitur.MiJeruntergoforores,

tionem fratris defiderantes
.
Inprima ergo parte dicitur ftc. 1 Erat aut,&r.c.jr i/o patet incurabilitas
Ad eum di.\on dicunt veni, quia amanti fujficit nectffi

Infirmitas. Jô
'.
nunciare amici.
tt.Infirmitas enim curabilis non dicitur propric languor. 2 Lazarus..i'c</icer,nowie.

eft 3 qua erat infirmus: caftello Marix.-CjMW in pr&ditla villa erat illud caflrum. 4 in quo mancbant tflx dominx cum La^caro eortt fratre. Et quia mul
8 A\.\dicns,&CC.Sci!icet,rcfpondendopcr nuncium.
A Iicrhania.Tôme
vilU
in
De
mulicres vocabantur nomine Marit, ideo ad diflinguendum iila ab altjsjubditur, 5 Maria aut craique; vn.do. P/r aiit bac Mariafuerit tlla
per boc intelligedu,quod uixarusno^ mortuus,vt dixeruntaliqui,quia hoc effct dejiruere v<r>;; /h,cj infra eo.c.dicat Saluator.La^rarus mortuus tjt.Sd dicitur.Hxc infirmitas no cii ad mortem,t/uia nb tcndebatad pi
eft
ibi lijtendo,fui
propter refurretlioncmjcqutnte vtindeglo>

virtutis,
Deus per oilcnftonemfum

Diligebat.Hoc
quojupra
&
tn Chrtflo declarartit
prc
catrtx
dequa \crW\tm Lucs, J.f.qutlauitpedesdommi,& vnxit
vngueutOfjanilt varie loquuntur.Hieronym.aiit Chryfo.dicunt ijiamfutjje alia,vnde illa dicii peccatrix,bccfantla honefla, proptcr hoc nomen illius Luc.j.tacetur.ihtus atttem nomen bic ex-
&
dcitatisftdcofe.Sed progloria Dei,vtglorificeturJtUusDcip no opi 1 o additttr ad oiiendcndum,
quare
&
&
Martha er Maria irent ad

lu s,de
Cbriiiu, pcrjonaiuer: fttutftt ditlum efi ^..c.f.quta Chr:flus eratjamtliai
Lf
'
prtmitur.lt tuncdicunt ifli,<pambmulieresfeceruntftmile: Scd tlla fectt boc ex peccatorum juorum copunttionc,tfla autc ex Cbrifli
%aro c?" e us fororibus ,quia bi frequcter htjpitabatur. it Hic cbfequeter dcfcribitur mors Laâri.Et diu.dd tn dnas,a\
dcuotionc.Gre.& ^thg.dc confenfu euageiiflaru dicunt cotrariu. Dicit tamen ug.quod tjta Marta bis vnxit dominiu,ex boc loco /u
mo dcfcnbitur bums mortis expeUatto.Secundo expeSatx d tio t ibuDcindc poft hxc.Ctrca primumfcieudu,q> Cbnftu
ta infirmitate Lazar; non Jta tim luit ad
udi-
eum,nc u ludxis
ciu
M
c jfAi
mcns
falus interptetatur.prxdicator ve! cofelfor.faluteani mortuu r figniricatur,qui peccatoie 116 lolum
Erat ant.Vct
quem
fignificari potcft
patiens. Per eius lorores fignificantur perlonae pro eius aU lcuiatione dcuoic Chriftom no
grauem
renfationc
fities
per culp|,fed ctia aliquandofetentcm pev infamiatr
9 iat &: potcft bonadc mahs chcere, ,Per lcfooi autem q

faius
femper exaudiuntur,icdtahspatiensahqnpcractumpeccatimor talls mon pmitmur ab eo q eft rantx bonitatis 6c potctix
deprecantes,|qux
pultum lublapideperobftinationcA rameDeopr fiteroperante lic perjbona momtioncro reducitei

granar,q;nonioliim tuliiturobftmat!o& rnorscnli eciam mfamix lcxior, &. fuauis odor rcdduur bona;
:'F?
vua
c.
111
AL.
v9
1
oannis
Cap.
losaut
koo
D
riirifiquainfirmitas
Avgvstinvs Melanguens.illetnftes.omnesdilcJri. non CnRrsosTOMvs.Per hocerudit nos Euangelifta fatta fuent circa bonos viros,&
dicirciTehonsqnediemfequiintur,nc>dicseas,fed dieseasilluminar.Duodecimeft faptattwmihittUSfluiD

horas,alius furrogatur.
manetplenus: Deieftoenim Iuda,quinonluccbatiotct Aa.aUT
Xaniicos. ), w busdiebas.Vt
n jquituduam tmpleretur.Pnma.n.die
. .
.
IVjonne
duodecmftnt hor
. -
nunciarum
: i,
eft
.. 1. r duobusdiebus.Ucindepoitnascdicitdilcipulisiuis. nfirnvta
.
]ortnus eft lan us trans lorda,
Vcqnariduum
implerctur.
HuRONYNvsjDiesChriftus, it aJiter die Apofto
pa*
[" #
Eamus
IcruAlciu.
-r-
li.quomodo Chriftusdiesei,,ficutdi2 Clt CVO fam lux tnitdi egofumtuxmvdi.

!
|c
pg iju
per
duosdies
tres
,
U fuic quod leditp. rflstisefr. Quoddifeilit A r|ibui !e Iula li.dr .iic ta Kornulc IX omani.
ûseftcina
loan. i.
fit,
ecce
:o
autem
die
inluda;amicerum.l>icunteidikipuli: Rabbi, nuncquarrebant telud.xilapidare,6cicerumvadisilluc? Refpondic Iea
Sicut Apoftoli dies funt ficut tiiiPoseftit

lux mutidi
.
Et vnus
|)
'avtus in
lud&am.
fignlfi-
Q_J
'
>p vi Sil.tif
mihi coniil >n
dmt fc
ulimni,*
inm
die ambulate, cVn<jnoffend.?:is.
dics
duodccim ho-
M stice.
id
fus:Nonneduodecim hora: func diei?

Ideit.m
Si
quis ambulaueric
111
rashabet: vndeipfc
8
cirdemredituram
ideosinfineper
die,non ofFcndic,
a
EIm&
:
Inoch.
dfcipu.
>itunt et
Jeiti,volentesc6 tho fili; dare mag

c
oreremr, ficut
jjbi Petrus.
Ab-
fit|edomine,non
fei.biiftud.
Sedfi-
9 dCClM r}Of fltllt diei.lp IO fiintelligunturduo ambulauericinndcle,orTendic, quialuxnoneftineo.Hax Nifi hora nibu< mortuus. I I dcdm Apoftoli. ' z e /? credatis Non aic,& 1 poit harc dicic eis : Lazarus araicus noiter dormic , ied I J qiiod lliOdO Seeun umqu.-inellexerunt. UlCipCreru credere , fed vt vado,vtafomnoexcitemeum.Dixerunceroo diicipulieius. IX4 Z 5 robuftmSCICderCnf. QMafoletefleiomnusa-gi.tntumlliit.inîum l6 Sem P er emmfuies,
Inttnebr"peccator-ni veliinoantii.
quialucem huius mundividcc.fi aucem

Ego.
Oft< ndens r
Dominus in Euangdio dixivnonneduo- m...j
tmn
(uitranlhus.
rus landatur
le
ieno: Beatuses
reuelauit tibi,
Domipeiidormitialuusent.lJixeraraucem lefusdemorce: p ,. ilh aucem pucauerunc, quia dc dormmone iomni dicerec.

.
17
eorum muacuhsau b
SrnBariona, quia
Quia obfcurcdixe
at
o r"
mt
<Jc
Tuncergo
Ieius dixiceis
mamferte Lazarus mortuus

a
eft
&
gebatur. 19 f Etinnenit.
Av
O.
Trafor.
aa.to.lt
""m
10
miturdefuo: VaiftineSathana,
qn fapisnon qua:
Meruhillat
re.
Et
amen
sti"ca*quioot
dieS niOItiS.
f;
o,quu moruuseft.
(Ullt
Na
gaudeo propter vos,vt credatis,quoniam non eram lbi. Sed z G rl u

-
ptfedquaehomiaismt.
dic
Ita
&hos
eamusadeum: DixicergoThomasquidicicurDydimus,ad Ece * Kum eo usamantiumafT & vel.cum co

a
i fcitm homo cu on22 ginah peccato,eccc dies vnus, mortis.
ê
viuere,
mor. 2J Poftqtiaill VCilit
ad
iipuit dicens fe
inquo debent
tcondiicipulos:Eamus,cknos,t&mdriamurcumeo.Venici4
itaqueleius&mucniteumquatuorcjicsiaminmoniimento
Eccc fecundus dics mortis
2$
iationalesannos,na-
jKulare ne offen-
SS^ncSScTSS p
tibifierinonvis,alij ne
/ecf>-/f )
Kfineeoambusoffendant, vt
onoieteseummori,qui prohominib.venitmoii.illosautem
Data
eft
Deo
tranfgreditur, etlex fcnpta
6^
14 Hxcait.Hic confequenter exprimit caufam
in ludxa,fcilicet
ptohibens
t/.
npu^nantibus i nfirmitas cr
NICOLAVSDE LYRA: &

rirtuti
qttare volebatire
dsmonum ea imponentibuspoffei di
propter Lajan Mt iationem. Et diuiditur in duat
Diuiii.
mnrs feejuensfuiffet tantum fcund'im appa~ boc dlufioncm (adam a Cbriftopjrartcm mag-cam,
&
quia prtmo denunciat mortem La7ari,tamcn occulte,fccundo,expri miteammanifeile.ibi. Tuncergoair. Circa primumdicitur fic.
$ odiiintttr.Vtergoau. qtuainfiimabatui, tuncquidc
Hxc i\t,qu
15
colo.&^c.r>'i lord-ntm:
immediate prdicla funt. Ltpoft hxcdicitei.Lazarusamicusnofterdormir.Mor
Expetlaniomortem Lfâri,fic tpeffct ejuatri veniret ,admaiorem miraculi ctrtitudinfm. mortti Laârideeindepoft hxc.Hic coafcouenter ponitur atone Saluatur jic procedit /fuia prtmo p>o Kln<]i-adenuc
tnttquam
illi*c
-liSviiebus.
p(
vmtndi
in
lu :sapr.tdicit,fecundo caufam(ubiun^tt,ibi.Hxc
tem eius vocat dormitatio em,quia tito erat furretlurus. 1 6 Sed vado,vt a fomno cxcitem.eu.ti.MM facile imo faciliut eft Chrtfto fufcitaremortuum,quam atteri dormentem Hanc causa fui itineris ,dixit ad afjecurandttm difcipulos, q: d. no debetis.timere quta non vado ad difputanJttm cum ludts,(icut anteêd ad La-%a.
17
'
aitrtiotdlocup>d:tt:>mperut-nit, cr.Venit itaq; Icfus./p m tppme dicitur //'c,Deinde poft IlCC Sciltcet expeclatione
rum (ufcitandum. Dixerunt ergo difcipuli
eius,
Dne fi dormit faluus crir.
m
!
isLaiariprxd.Clam.
icitdifcipiilisfuiStEamusiIudca.Ho* autempr&dixiteis eos inde terrert,vtminus iacula prtrconf:irtudinem,f{uiajciebat

ueprxuiderentur.
ilA.Ex quo dormit ,fi%num eilfu curationis non efl neceffe , qttod. vadas illuc,nondnm enim erant ad plenu ujfeeurati per vcrb-a Chri
fti
nec mirum,qitia adhuc erant inftrmi,& imperftili.
18
Dixerarautem lciasdemoxtccias.Eamexpnmens per dor

Ili
Ciinteidifcipuli.T/mfnteji \bbi.nunc.Hoc babitum eft caprtccd.Et ta ite.vz. il.QJ.

i
ludxam reuerti.
mitionem,ratione prsditla.
tibi
nec nobisfccurum:
<
'
Irlpondit.Iefus.Eof affecurando )nneduodecim horx diei lunt>Q.rf.// voluntate habebat
putar&c.êrf videtur mirabile, quod intellexiffent iretam longam viam ad cxcitZdum bnmir.em defom Chriftum no.Dicendum,quia adbuc erat rudes,& in tbnore po/iti,vt patet ex verba Cbrifti. fel preditlts,& ideomale capiebant dicedu,rp Chrl
19
vetie
autem
lt ntie iaptdandi y mo'do tame nofaeient,quia mutato tepore potefl "*ms mutari.Erat.n.proucrbium apud ludteos,& adbuc efl apud noîod loquendo demutatione propcfiti, eticitur , duodeam hor<e
ideo nefciebat ftus confueuerat eis parabotice loqui, quidper exci tationl a (omno intelligeret,fufpicates neforteparabotke loqueref.
&
20 Tunc ergo.Hic confequenter exprimit mortem Laâri manifefte,dtcens.
fmtitty&ideo Saluaurvfuseft talimodoloquendi. Etoiiendit

tltens.cp
'
dtberent ejTe fecuri,dicens.
21
he.
.sambulaiieiitindie./rfe*/^fiffr iufte.Vel alilcrln t(i,metum quijum iux mundijaciens diem dtuinegratix.

offcndlt./rfetf fecurusdebeteffe.
&
5
i
^m
mor iicKJon de morte ehts abfolute.fed. VOS.*/ X vtdentes eius refttfcitationem, inflde cfifirme 2i Propter mini.yelfic.El gaudeo: Scilicet,qtiia nSeram ibi,nonpropterme,
Lazarus
'uialuce huius
mundi
vider. ld eft,meipfum qui poffum eu
falu
e.retaliter.LuccmM c\t,ius\itiam ad quam attendit. aute amb.in no.ldelt,jmeprfentia mea,vel fine iufliita.
'ftendit.Jd eli,debet (ufltaere
fedpropter vos, quia exprxfentia mea mors eiusfu-ffct impedita . cum mors habere tocum non debeat vbi eil vita, per confequens tins refufcitatio ntn effet,qu t amen eil vtihs vobis.
&
12
i ?
pcenam offenfx dcbitam.
2% DixirergoThomas,quidiciturDydimus,/</f/!,rfMtoe. 24 Adcodifcipulos fuoseamus&nos vr moriamur cfl

CO. /fltf erat magts timidus quem altf qutfi dicat exponamus nos pe riculo.yetfccw-dnw alios dicebat bcc magna diteiwne,quaft dicat meltus eft nobis cum tllo mori,qnamfiHe ittu viuere,
in co.id eft,iu(tttia-velego quifum lux.q.d. Chnus,qnandiu vobifumfum prxfenttainer, non debetis timere
'ujalux
hdii,quia Cbriftus etia in capuonefuos difcipulos faluauit
no eit
dich :
habctnr trifra mortc mea pencuSmi:husabire, iZ.b.fcdpcfl / itvubiimerttidxos cmbuiare.
aj Vcnititaque lefus& inuenit eu quatuordies. Hicconfe de adultu Chrifiiad LaârumiEt dtuiditur in dttas, qucntcr agtlur
12
HvEC
Tomus.
1201
Glof 6rd.& Nicolaide Lyra.

tertiusmor
nrohiben* ma!a,qutfSc ipfac6tcntt.Ecccd.es
ditum&Deoprobatumhabuerir.Ipfca-item hScciu
C Etiam fi mortuus fucn .Tresmortuos iulcitauit Ielus ,n in domo.id eit,m corde,lecundu porta,id cil,in ort :t
tiu in
"k
fpicionem (ubuertit:r^/Vg/rew/(inquit)/7"<j'er
tuus.
d.ef inorusi qua putret

lcncordia.
^lhc v,u.Sed & hoc totcmnut hommcs.Eccc quartus mi ncc ules

homo,
fed
rehnquu
monumcto,idcit>m opere
m & cofuetudine
& H
*
1
F.
peo
at
J t.
Qui- a Erat autetn. QuOd tnr li- Bcthania.idcit. dot roor-
R O N
mnsobedicntix.vbi
Tob.4* falicer, lufcitandus Dcutcr, erat niormii^vicina 7 .c ctt lcrololvmis bc-
habcntem. Erat autem BethaniaiuxtaIerofolymamquafi Mar{hdiisquindecim.MuItiautcmcxIud.Tisvenerantad tham& Mariam, vtconlblarcnturcasdcfratre luo. Martha
!
COm
^fa
P,
paStesâfililsq rilija parenrib
Aftiuaviu primnmoccurritper opcramifcr.cordia. tcin dclider.nt. tem aciiaci.nc.
Q><ia conteaif latiui quit-
uocantc diaboJfl
ncmylieriocdgruit quia gcns Iudxoru
quo; |0 linc
l.vculi
lefus venit,occurn t ilh.Maria autem do crgo vt audiuit,quia omine,fifuiflcs mUedcbat. Dixitego Marthaad lefum,
4
i
parari, ad in<
conucrtctur,citoad lcrUlakm, ldclt, ad b

pac.s v.iioncm pcrUCIUet. Non tamen n.li cxplctis is.fta
diis, ld clt,
lic f ratcr
.
m cusnonfuifretmortuus.
SedScnuncicio,quia
tibi
tiam pcrcipi nolunt ab Deo vocantc cccf

ii
Ambigued;ftum,nondeterminatquando,5:iJcoi]ladieitei.
aua cunquc popofceris a Deo dabit

.
êus
Dj c it
illi
le-
ni, vt apparea pro noltra r

I10s
dot
i
Deillaccnafum.dehacincett.,.,
An-t.lAi
queviden
gmtionSvcteris
ritualcm.
pofl co.. &C
fus:Refurgetfratcrtuus.DiciteiMartha:
in
Scio cjuia refurget

lunc
Qd.Duiquodrefurget,S-erumcft. fedperquera lum lefurre. returget,potcft & mudo.qui.egi
2 rc,led l2 r e,iea iudiciur . o{$ ofteilderC I j
nouiTeftamctiipi
rcfurrcclioncinnouiiTimodic.DicitciUcrus.Egofumre-^^;^2J Vtmodoeit Laz.iu

idtottlu.reft.O.qui.v.ta
.
Scd
& nunc
(cio.
Hocicio,quiapotcs
fuire&io&vira,quicreditinmeetiamli Incarne: b I.mviuen, inanima.

, a
mortuus tuent,
,6 CreduiltaS n
lulciureliu.s,quod d
tuo rchnquo ^rbi-
moneturin uet,&omnisqui viuit,8ccreditin mc,non confeflionem. S.iensfijem.quzrit

Sild tempusmor/atjriccunduincanuin.
fl l? f]CUt non 1 8 dcS noflc qiK .tter I0 jear,ficdiflidei
vi
tno,nonautem
c;
prae
OmniahxccicJo.quia.
-?0 *** "
b dolonbus
Ar
mi/nf*>c
il
lumo,ncq> rcc.o
vt
num.Crcdis hoc? Ait illi: Vtique domine.Ego credidi,cjuia tu

MinutadfaluTcmniundi.
fuicitcs,quxnclcio
anfit utius fierireiunecrio.
esChriitusfilius
Dciviui,quiinhuncmundut
veniiti.Et
|d eit.tupprelTa
EaptorataaDeofide.&abc.data.
voce.
cu^ +
**
cre
#Theophyl.
Fidem quide habe- e batMartnamChriftum.led nonquan
dixit.vt
hax dixiflet,abiit & vocauit Maria fororc iua
tfilentio, dices
"iTi
\
^ mr
e 3, bci
,
rfl
voccmdomi
nis emm( inqt me etiamp mortuusfuerit riuet. d^/cr.VtviuitAbraham,Ifaac&:Iacob,quorumI citur ficut viuorum.Credensetia moituus viuit,fir credens etiam viuens mortuus eft.
tum opoi tebat,ldeo & dicit.Dne fi fuiffes hic^&c.Qaod fane

non credes ahlente non
fi
credit in
potuiffe, fiquide voluifTet
dcpellere mortcm detlar infit mitatem
fratris iui,na &c in
lequentib.
maiorem
Deum da
^\ci.ûAcunq;.n.inquit y peiieris
&iuJfoVidesquodillumficutvirum,quendavirtuteprx-
siUntio.Quiz
fi
audiflent Iudî ea vocata fuifleah
ditum
tj^
lcqueijH
NICOLAVS DE LYRA.
fufceptione, quia primo agitur de eiu-s peruentione,[ecundo,de o. Marthacrgo.i piw4erôparte<tici/-/;c: Venit ltaq,- Tefus &: inucnit eum quatuor dies iam inmonumgto habente.
eiws
io DiciteiMartha,fcioqarefur.innouilTimodic ad hoc, (p cW patet y quod erat defeUa Thariforu,quatii furrecHonemfu>tmam,&non defefia iaducorum,quib:.. 1 1 Dicit ei Iefus.EjTf licans intentionemfua de refmcQi^
tris fui
1
i>uatuor
dicit
tates latentes,quibus
ad certitudinem mortis.quia Iwetfint aliqux infirmi videtur aliquis mortuus ad tempus,boc tame
in
Ego fu m refurreftio. Scdket caufaliter.Tu quia

e(i
propinqua.
rt
t
non duratper quatuor dies.Dicit etiam monumento.f.in terra re rnius ,nibilominus in tanto clufus,quta dato qod fuiffet ibipofttus
caufa nofire refurreclioni..Tum qnix rrfurrcfiitjf ad iudicium. futurafict virtute Chrifii vocantis mortuos
Chrifli
\3
Et vira.Ter effenthm,propter quodfum caufa vitt om

bt
tempore futffet
j
ibi
mortuus
EratauteBethaniainxtalerofolymaquafi ftadiisquin dectm. J<* valent lrucam,fxeeplo vtofiadio. Mariam, vt i Multi aut ex ludeis venera ad Martham
t
tiaefl caufa
&
talt uentibus,&pofium da.evitam mortuis,quiaquod cfi omnium aliorum quefunt pcr participationem, tur z. Metaph. 14 Quicredit in me.Sicut predeilinatus.
conlolarentur eas
Tii quia er
d'e
fratre
(uo.Tumquia erant nobiles dormnjt
15
Etiam
fi
mortuusfueut. Terlapfum
in
peccatumrrtt
H fatis prope,vt patet ex diclis. Martha ergo.H/cagirr de rbrifiifnfceptione^&primo quo ad 3 Martham fecundo quo ad Maria tbLEl cu hxc dixiffet. Vrima in
a deuote fufcipitur. SecudofraduM,quia prtmo Chrifiws Martba trts fuifufcitatto ei promittitur,tbi:Dixit i\\i leias.In prima parte d/cjr/c.Marihaeigovtaudiuit,quiaIe(iisvenif,i/?/<i.rj./jd idco primo nunciatus ei~l ei aduentus Chrijti bebat cura domus ,
16 Viuet.Fina/irer vitagratia. 17 F.tomnisqtii viuit,&:creditin me.Fide formata. 18 Non morieturinjetefnum.fi/ fi,niorte<sterna y tur morte temporali,adf luendum debitum njtura.
&
1 1 bocquafiignoransjed qutrtnf* ad meritum, quia orefit confiffio adfalutum, vt \btt fefftonem
19 dcdishoc.Tôn p
Hpm.io.b.
tla tn ftde plenius
in
ftraliquem^ quiaduentum Cbriilipr<euencrat-
4 Occurrit
5
llliiêHerfnter & deuote.
20 Aiti\\i:Vliqucdominc.Quia pcrCkriftivcrbacr<\it W qnam ante,quod patet ex eiusfequtntico
Manaautem domi
fedebat. Culudxisquivenerantadeas. DixitcrgoMatthaad Iesu.Domine fi fuilfeshic, frater
fuiflet mortuus.Er quo apparct,quod credebatipfum a prxferuare fratrcmfuum morte,tamrnimperfecle credebat, fofle quia vtdeturinnuercrfuodnon poffet Chriilus tantumabfens quan
jneus n6
qua primo exprtmitur ipfius Cbriflidignitas facerdotaii gia,cum dicitur. 21 Egocredidi,qa tu esChtiflus.W eil,uclus vncTio_
bebatur rcgib.& Jacerdottbus,fccundo Chrijii diuin'ttas,cu citur^ 22 Filius Dei.rci/icer naturalis-.teuio incamatioms ve as,t
fubditur.
tum prefens, 7 Scd&: nuncfcio,quiaquxcunq; popofcerisaDeodabit , non fmffe edocla plene de eius deitate tibl Deus.A irferr per boc
quia non dixiffetfquecunque popofceris,fed dixtffet.quxcunqne iuf jensfient. t Dicit illi Icfus. Hic fujcitatio fratris fui ei promittitur)Cum di
citur.
2j
Quiin huncmundum
mttty
venifti.Tônpfr/ociwH/i:
fedper carnis affumptionem. ha:e dixiflet. Hic agitur de fufceptiont Ch liqnt 24 ad Mariam,quta Martha a Chnflo edocla ilatim.
Etcum
etbf 25 Abiit.&vocauitMariam fororem fuam.r/an
R e lu rget frater tuus. Sed illa intellexit hoc
nos ruinores quos ipfa a Chriflo audterat.

de refurrecTwne
lo
26 Silentio.Proprer Iudaos pr<efentes y quorHTnaliquici

JtummachinabanturMcens.
iChri
fntura.ldeofubdnur.
Dicit
Huercntur & ifa nonvidcrer.t miraculum.Sedquiapu.] e r_nteasadfepulchrumfratrisituras,fequutifutit.
P5
Ioannis
Cap, XI.
iepultus,fedficdicens,fequafi nefcireperditum
1204
n
M
q Etvocat
.Caufabreuiratis in verbis Martheoitedit no Mariam vocauerir. r asdiftum,ideft,quoddominus eam di. H_c io euangehita narrarc curauir, D seqnuti \tmt
iofecerit vtplua
deChrifto.Chriftuseftincorde. Fremit vero fuks in homine.dumdepeccattsincrepatfe. d vbipofutsTis eum.Qm abtens fciuit vbi fit morruu,:!cit
&
.
homine
?
fignificat,vnde dicitur:2\(o noui vos. Et-.Pbi es j-dam
videamusqtlCOC
Iefis ergo
Diffi-
Maeifteradeit,& vocat
nit
iS"qaald!
_.ni.
_
_ cum
crant
te.llla vt__t{iuit,iurrexitcito,
ck vc,
tultatem
oflendu
s
Nondura enim venemr
Ieius in
caiMIum
a
ied
crat adhuciniliolocojvbi
.
T H E O PH YLA
Quampri-
occurrerateiMartha.Iudarjerô 4
DereiurrccHonc.
,
* TheophyL A C T V
S
.
^"'
Geo.j'.-
c v s
_?_____
ft Maria,!eduirgit
qui " d ' !fat Manam.quiacirofurrexir&exnr. feouuti

dicentes:
-
cum
ea in
domo
Quare
__
confolab antur
eam , cum vi5
(_,__, Quiavaditadmonumencum, vtploretibi. Ma-
^&^
Euangehfta
mrium
Iefus.V&iftemuem
dmanifefu,quod
n
Jai
Idcurnye
n it.vn
il-
pr*ueniffet
Marthaneque
pns.iiquidemcogi.uitTetiftaiefum
rja ero cun? V cnifTent vbi erac Ieius,videns eum, ceciditad 6 P allicni? Vtnosdiicamus, quod vere i^t^^Mm^Maa \tunUMt>ffin!tâd Vi* 1 k ao<t t a hoipir-.i. " atu " noil ami dixic ei Domine fi fuifles hic, non efler morj s ei ; > r dtusfuent. Namcu _ , 7 r tuustrarer meus.lcius ergo, vtvidiceamplorantem, Sclu- 9 fupraomnes Euan- F
vtJium.Nondum
a
;
,
_a:os qui
ai.__o_.
venerantcumeapiorames, infremuitfpiiitu, r
&
geliftas
(ublimiora
9 dedomino.loquar,
Icfus venit in
i*
ca turbauit femccipfum, __ dixit : um,Tard.us.n. d ylfertre * Pi rtrgoce P car.

.
Vbi
poiuiftis
eum
.
Dicunt
&
ma S" a
#"*
"*
.___.
tnevidereturad
a-aculu .pperare,
ei
.i^Sqh
qikm magniim o ruturuivTmira,
Domine,veni&vide. fitlachrymatuseftlefus . > v__-ici_:_~_K._i_Lr MMMH i:Ecce uomodoamabateum. Quidam.' l runtergoIud ? r b Inuidi Potuit,fednoluit,iiu!apluselUuUiraiemorcuurr,quamne moreretarftceie'
hocquodc_n(iteb_tur,noncredebanr.
D ixe-
eiusmyftena tradat, captoptet &incor 10 poralibushumiho-
dele
fijffl^ nnOminem
.
autem ex
1
ipfi_
dixerunt
i,&qualerarius e
fct
crantq;
ter
multi
ocuIos
cxa
,
ediperiilud,
.
hoc diipenmltikintmi
rurlum
iWiM*"i* rremcns m
natl >
Non po*terac hic qui aperuit _.__.__*__ morerecur? Iefus er- 12 T f hcere vc hlc non
.
derit ex
noc
OltG mon-
ftrans carnisvexira-
rj
iemecipfo venic ad
monumentum
.
tcm , vttudi.casqcf quamuis Deusfueri t,
I4
fuerit &_
homo.
Namhcut Lucasab
rai!iteftes.DicitenimEuangeliftaquodInd?iqnierant cniilaindomo iccutiluntillam . nfremuit (pi.Kou poteftam:Ipfe fremuit &r turbauit/e,
agoniaiV:guttisranguim's,eV:fodore,ita&:hicaluctucredi
v jit.Significat aut quantum homo turbari debeat,preiWuntamoiepeccati.Quadoautempeccatorcomputas q ;bona Dei accepit , qux maia reddidit, fremit in (piriiu tarbatur:Chnftus fremit m eo c_ turbatur,quia hdes
de
'
q maliustiubarenonpotuit,ficutoiahm6ifui'cepit,qa
b.lefacitquodcarnemveregeftauerit. H 7 GRtc.Videndum eftqu? culpa praecefiit, aut quxfit Eul^ & p?nitentiafecutapoftculpa vtquosomniporensDeusp morai.U compnnclionis gratiam vifitat illos paftons inla abloluai. bt> n.e Tunc.n.veraeftabfolunoprefideniiscumsterniarbuiiii
iequitur iudicis
Quod bene quatriduani mortui

,1
!
refufci-
tatio illa fignificat
demonftrat , quia prius , qu_ videlicct

_"
(3^"
'
mortuum
,111
NICOLAVS DE LYRA.
igifter adeft,6c xo.tc.I.kct non fn fupra t txpreffum quod vocaret Maria,tamenhoc elXcrtdendu quianoeflprcba
difrederevcrabumanitatemin Cbrislo,ficut
hoc ttiam cflendit veritatctn bumatnc natura.Varis. n.pcriculi efi deiutem, &idco vbi Cbritlus oftendit fuam uatatcnj,adiungebat aliquaad declara
&
bnoiAla,tbatnhocmentiretur,fedproptcrbretthatcmeuan[iktUnd omifitrfuiafufficit ex verbo Martbx exprimere.

1
;
dumfuabumanitate,&econuerfo,&hocpatetin eius natiuitatey qttando iacens in pr&fepioût bomo infimus.fiella fecit radiarein l,*'
ccelo,vt Deus^Similuer in paffione.quado ipfo paffibilifolobfcuratus efiinuifibilivirtute Dei.Ethic ftmiliter in fufcitatione La-âri quatriduani,quod erat maxima virtuiis turba
"
lilavtaud.uit,_:c.venitadeum.EAr magna deuotione.
morientcs ex natura
Nond menimveneratleftisinca.O/Fcnrfw<7MO</--7i *kmtndx non fe ingcrebat,& vt ex aduentu Indtorum cum s notorium effet miracuUm. vUtiifju./iyinag: celcbre
&
tns
efi
& fleuit,ad declarandtm veritatem hnmanitatis:

illa
ludz\ci-go.Etpatetlitera vfqucjbi .dicentes. Quiavaditad monumentum>vt ploret ibi.Credebat.n.

'
11 Dixerurit.Hic ex affeftuChriflioflenditurfequens murmura tio.Iudxienim vlderunt Chriilum tri(iari,& per confequcs argue
lelkjnbtto
bm Martb
motam tx compaffiunefrattis fui,quia non audiera

vt diiitm
ejt.
ant,qucd tnors
quia
triflitia efl
cotra voluntatem Chrifii ftmpliciter accidifiet t de bis qu nobis noletibus acciderunt,vt dicitU
-"
ft
<j
v.z&cxcci.adpcdcscius.QuodnonfeceratMartha.Ex reuerebatur. ",quod M ana magis amabat Itfum
&
gu.\\.de ciuitate Dei,& per fbfcque s tocluiebant.quod no potuif dicitut^Dixeru nc fet Laâru praferuaffe a morte,& boc e[i quod
Etdixitci.Dommefifuiircshic.E^/?oitr/?cf fupra.
!
i itturin
d<
leluscri;o.H/c.j/cîtier^/rM>-</e Lazari fufcitatione.Et

duas,quia pnrao ponitur fufcitationi s atlus, fecundo
ergolud-iieccequomo.ama.eum.iâi-Tif/c^wffaif/fwr/ignumimmentes pcr hoc quod libenter ftpojfct praferuajfet eumi mortc,& cx hoc vlterius miraculum Cco nato illuminato. volebcit
annihilarey& inalium rctorquere,dicentes. 12 poterat hic qui aperuit oculas.
fifacffeflusyibi:
Multi ergo ex lud.Pri*
in
tres,quiaprimo
nbitur affeclw
Clmjli ad Laxar'u,fccundofcquls indc murmu 't*oru,ibi:Dnt.ciunt crgo.Tertio Cbriflus fufcitat tnorIcfus ergu rur fu .&:c. Afcclio Cbrifii ad La-zjira ofie pritno exftgno,cum dicitur-, ielus ergo Vt vi.eam plo. SC vccum ea ploran.fix morteamict. lnfrern u it lpi.__ tu r.fei p. Fremitus cofurgitex indignatio,
Non
>y-'/7
dicat,cxqu9
ndpotefiboc,neciUudpotuit,necfecitjUinoexpecldbantfufficien ter,ftd iudicabant ante tempus quia Cb rifius plits fecit. Tlus enim
efi
mortuum fufcitarcquam mortem
infirmantis impedire.
13
leius ct.Uictconfequenter ponitur Laârifufcitatio.EtponH m* tur hic quinquepcr ordine facientia ad miraculi certitudinc
&
nlc.n.Chrilli fremttus procedsbat et indignatione eius cotra dia >pet cuius erat mors inlrauit in
w
\<
fuggefltonem
mundum, qttcm
paffiones
gnificentia.Vartes patebunl profequendo.Trimuefi dcfcriptio fecauata rupe magna,& profunda,ita\ puicbri, quod cratfpelunea
(1
dcbeliaturusjcurbatio
autem illaprocedebat ex
tatttcn,quod
iff
copafftone
La
&fororum eius.Sciendum
M erant in
'tmtntts
tat
&
coft.
quod fotcrant poni piura ibicorpora fcilicetcorpora eorum quifne runt tiufdt parenteU^vnde frequeter dc in libris l{eg. Sepultus efi
in
Cbrijio vitiofafed
rationis, Jcd
maps virtuofx
iudiaum
magis Jcquentcs
& per ipfum & de fuper grandi lapide claudtbatur.Ex quo patet veramors La
quia no era t
fepukbro patrufuoru. Sic igitur erat faftumfepulchru La\arix
'
zari,qafifuiJfetibipofltus*iuus,&fa>ius,infraquatr;duumfuif quodpaffioirxexcitatfi ud attum tyusfortius exequen- fet mortuus ex loci corruptione,& hoc e(t quod dititur.lcCas.cv. cnndo ofiendttur aijcftio Chrifii cx vcrbo\cum dicitut. Vbi lndignatus cotramalicia ludxoru defaftisfuis iniq; murmuratiyt y uil tis ti*tt apphu cum,cV cTouo cxfaftocum fubdiiur. taiis indignatio efi virtuofa qaficut ad virtuosu tt lachiy mams ciVEx pittatt viiens iQiufcpulturt, pcr dere bono,ita,et Uignari cotra maiu, 1 4 Venit. Dicii. n.fepnltuw Tomus y, P 9. boc
^>ficntd.citIJ hilofopbus^.Eticbo,
umrt
foriitudinis,adit'.uat
&
& %
UOJ
r
Qol.ord.
& Nicolai dc Lyra.

c
.
i0
mortuumdfisvocau.t&v.uilicamtd.cens.-i-^r,^,^ cft
^.^^TmnuUdmmtKSoUinmm&fi^Mrt.
il viucntc loluunt quc VrV, uiuunv r r-ttc llu dilcipuli n. tauit mortuum.fi.
,
folutus,ficut fcr.ptu
&poftmoiuisqviuensegrcllustucratadilc.puh q fuerat hga eft.Cumqj egrelluscflet

:
Sei propter.Uis verbis fe gloriam patrisqucrere,ficui. alns soperib.oftendit.Namquiafm hoiem minorcratr.

tre,= rc,abeopetit
(ufcitationem Lazari.&ideofcexaaditu
1
didt,&hocpr>circunftantes, vtficcredercntDeifi|..
li
nugiftcr rcfufcii
rucc
jw.Frerauit.lachiy mauit,clamauit,c l a
rei ftib lege
dirlic
dilcipuli vt
Laza-
Moitjusrukjjpule.reu, fub legr.quia
boni
cum
lmeit luigit
lege.
i
nucm mn qucm mc
niala: COlllCtUdi.j
fol lu.n ucrcnt,tctorcmir.a oltcdcrut quam
mortuum
Eratautcmipclunca,&ljpisfuperpoiituscracci.
onuUcsiiK-iouere.preaKii.-g.uam.
Aitleius:
premit, fed taml
Confuccudinepeccandi.
2 poft
3
:,item,exquac6
fidcrationc intucn
Tolhtclapidem. .Dicircilefus: * rat.Dominciamfcctctûatriduanuseitcnim

1
Uicit ei
Martha foror eius qui mortuus fue-
magnam Vi
r
furgir,id cft, per

l
Qni
rcntemquitridujnumfufcititonneseni.Tipercii.eiunt&egrnrg.oriDei
S^jM
uul "
!
dum clt, quod

vbierar
Iii
ni
$
illos
nos dcbcmus pcr pa

ftoralcmauthoiita-
Nonedixitibijquoniamficredidensjvidc-bisgloriamDei?
UlfK0 J
qul
liiorcmi,
uciatpo
l::us.
audirti me . Ego autem quos ar> dixit:Pater,gratias ago tibi,quoniam dorcm noftrum co c ,.. nn T { rrnnPr me audis, fed propter populum qui cir- p cus & dotrrina , memidis JednroDterDODulumquicir- n ri ,c^,w> Pi , c fcicbam.quia fcmper gnolcimusperlulci miiiili. Haxcumdixiflct *o ft.s, ftatim pedes tantcm granamvi cumlhtdixi,vtcrcdant,quia tu me 1 1
iurfiim oculis 6 m vs. SiammaJ Tuleruntergolapidem/ Iciusautemeleuatis

7 ftram Panis rrf
,
U folucrc
runt foluuntur. rum viuiacatioanvoce maena clamauit. La,are veni foras . Et ltatim prodiit IZ mtnUS 6 folutt COI vincui pcccaiuiuiu. Vin.ulspeccatorum. tc opcrationcm rc- d s ^t La manus t inftitis,cKfacies ctitudinis m lpiaia e fucrat mortuus,ligatus pedes ^ g qui
>
-
uiticarc.
Quxnimi-
Sicut potentiaeft quodiutgit.it
quod liguus adhuc
prodtit.id
eft,
tcnt
procellit.
luiqUl COlllgaU
&
cognoiciturconfel f fionc pcccati.Ynde g SchukipftmottTO B
Velamea fuper
eor.
g
'
'-
BWlW
illius
fudano erat ligata

Nonomnes.
Dfcit eis Ieius: t foluite eum,&
fmi te
.
,u5,ola,t
;
(l
Lazaro
dicitur 'reuimiSTcd ras.x veni foras. Omnis
îre.Multi etgo ex Iudxis qui vcnerant ad Mariam c/Mar- \\
^ ^J
Hj"
p,
t'
h tham,&viderantquxfecitIeius,credideruntineum-Quida
temnit,fepultu
culpam fuam
quippe peccatordu
intra
fitct^>dit,quafi
i7cet,quando;
furgit,quandoi
confcicntiam abfcoditintrorstim latet,in fuispcnetralib. occultatur. Sed mortuusvcnitforas,cumpeccatornequi tus uus fpontcconfitctur.
Eratautewfpe.Lzzzvus mortuus,figurae(t. Iudicorum in Chrifto non credentium , &: Iapid,1d eft,onere lcgis opulo prelTorum.Sororesprocorogantes,fiddcsfunt tn populo
a
deoccultisexeundo manifeltu\lcdac
v. hgatuse(t,6c dr miniftris.Soluite cu,&: finiteabirc, in cxlis. Oux, ioluajis jnper tnramJ-J.crunt f Ligatuspede^.-k HiERoNY..\liafunt Domini vincu bus in falutem ]igamur,aha diaboli quibiis decem &:
&
artnisligaueratm lierem ri Euangclio,vndc&funibj Jwferum fuorum vnufquifq; coftnngitur.Quaefolmt izorum. ludzorum. MoRALiTER.Vnufquifqucpeccatormolepcccatoriuif minusper typum Lazari fufcitati, quifafciolis&inJJ vinctusiacueratin fepulcro. fualegegrauatus,&:con(uetudineliia mla n.n
prerfus&:
fctcns,ahoexemplofuomaloapertecQrrtin-pi:.SoL- re?, fe malefecbgitationesaliquac,quia quandoque cogitans

cifiedolet.
g Jo/irff/.Chriftiispei feviuificatintus,miniftri buitpoteftatcm foluendi. h ilnlc^c.ab Siucannunciando vtcreêrent,finepr

do,vr(eruircnt. Scdquomodohocfaclumfitdicit.-t
geruntpanuf.
m. Timebantremotolapidepotiusfcctorem cxcitari,quam fratrcm refufcitari. c Sed
Domine
e^-1
NICOLAVS DE LYRA.
tfr
ratwicm miraculi, quia /7 dixiffct in ftlcntio,poficnt dicere ad

vt prtt-
monumctnm,quaft monens tnonicm, quia monet

cogiimt mdrttm.
i
yittentcs
Eratautcm {rtlunca.Modoprxdiflofaft*. Aitle. Hic ponitur fecmdum, J.lapidis amotio , ctmdicitur. Tollite la.&c.do.ia .X^fUicVf aliquadofufcitati fint mortui 3 recenter,tamen quod tam qnatridtfjnus ex fatorefolutus rcfufcite. tur,non efi ftc auditnm. Et hoc verbtm videtur proceffifle ex admi-
boc rij q;iod vcrbi magica dix'tffer,v tl interpnfuiipt.Ver error eoru dictbat animas drftmftoru latitare in qui fcptAW^LX idro clamauit Itfus voce magna in fufcitatione La%ai rediret. car.s a longinquo fcilictt ab infcrno^vtadcorpus 11 Et ftatim prodijt qui fuerat mortuus.tf/c/wii/Hri n'icst laiari fufcitatio,cum dicitur: Et ftatim prodiit ui
Martha CT eius ignrantia,quia eiufdem virtutis eflfufcitare mortuum vtroque modo.Idco fequitur.
ratione
fuerat mortdus.Qii**irt* diuina operaturin infianii. I atus pcdes &Tmar:us.f7 ic declaratur virtusiiuin 1 J fufc tando mortuu,fed ettam facicns ex ire ligatum, Jolu
1
i
i
4
5
Dicit ei lefus. Corrigendo eins,dittum.

Nonnedi.ti.&rc.vi.glo.Dei. lieft,glorhfmeiwt yirlutem
-t
certituio miraculi/inquantum cxiuit

.
Layarus
eo
>
fueratin fcpulchropofittu
infufcituuonefratris tui.
6 7
Tulerunt ergo la.î prteceptnm
Cbrifli.
iQfmûl.Hicponiturtertiumtf.Cbrimoratioinla^rifufci.
14 Dixit cis Iefus:fohiite.tfo:pr*Cf7>i* ali;s,licetp Uii re ftrfeipsTi.vt accedetes deprope ct tagctes ex vift dcamotionr teflcs miraculi rfficaci ncs,ftcut fupra diclu efi
&
ponebant boc ifl quod dicitur falfum per bnc^quod infaciendo nrat Deum, Iefus atit elc.^t oflenderet nobis formam orandi, qiu ejipcr elcuationcmmcncis in Dcum. % DixiV.pa.grz.OcHs.n.pater ccleflismagnificet;(fimus,& iocx de prxteritis ad pr&flanda beneficia fequcntia gratiarum aclione enim cfiproprium magnifici^vt habctur ^.Eticb. prouncaturj)oc
tationequodfacitad declarationem miraculi,quia Indxi Cbrifto im quod facitbat miracula ptrtute d&monis,quod ofitniitur
&
abirc.^r oflendatur verefuftuns nopl vitx cuiufmodi eii .:t.;bnlatio, comefiio, per opera
1 5
Et
fini io
&
&
&
<
idco infra dicitur fe.a,
qnoi Lajarus erat vnus ie iifcumt
\6 Multi crgo./2:c pwittir fufcitationis effcttusiuplititei mo quo ciprxfentes.SccMo quo ad abfentcs,ibi:CoUcs.< go.f fjciJus miraculi circa prafentes ofiendii tx bocrfuc. ditlo miraculo multi eotum crediderunt Cbrifto,nec mirum
ludfignuriifuh diuhix, virtuth ma>iifcsleoilenfiuum,q ad tcilifcadum al:quoifalftim,& boc efi iic;tur:M U fr.
9 EgO au.icic ln bis.n.qua Cbriftus abfolute volcbat,dc!il ta tiua voluntatc conformabatur diuinx "voluntati, ffc cxaudieba.
et
&
quoi
&.".
go
exluda:is qui vcnerant ad
Mariam
xMarrham,
tur.
I
?ciendum tamen , quodorarepatrcm cOnucmt Cbrifto ratione lonam tatis in nua cfi minor patrc, non autcm rationt diuinitatis,
x\1ud.us-iicelat,quod in Beelzebubfa conformando voluntate fua cum volun-
derantqux
fecit Iefus,crcdiderunt in
eam.Etpatet.S
&:
\n quaefl ci&quaiis. io Scd proptcr. iWm/W.b.i
17 Qujdamautem cx ipfisabiemntad Pharifaros, runt cisqux fecit lcfu$.Dicntiofiorcsaiiqui,q>boc fet

bono %elo moti,t>olttes ex miraculo vifo rcfrcnarc ira enrum t Jtfum>tanqua hratwnabilcm t alij dicunt,q> malt motiboc fcc
t x fignis vifts boni,& debli couertuntur, itafreqt quia jicut mati obiuran:uf,&thoc magisuideturex literafcquent,ubi> Cbn de 7'barifxorum ai traSanium ie mortc
rr4
ciebat figna,quod tate diutna.
nmouet
m\
lcc cu.dixif.Hic ponitur quartumfcilicet. La-âri vocatio. (u diiitur.Hxc cu dixiilet vocc magna cla. llocfacitad dctlaI
I
iur
songregationi.
rationcm
o7
Quidfacimusîh
x mandata
:.(.
nC
Cap. XI. huhomoy&c* GnEcoRivsSynagoga

e(Tent
loannis
uo S
n
equesinuidix ,;ibusardebar,cnm redemptonsnoftii hgna cofpicies u ciofd fuosdiccrcr.^/rf/rtww>î;w/;c6oio multajtgnafa

'
per legemproruht naicente Ecclefiam fcigne?fumpfit,Anno a-muiationisfua:

;
>
Videbant vndc cnuerti debuerant

Jpcruerfiores
fie-
qtmebant Higucrequemcerfcnt
ex-
mmiftrarer.Fone& pinres m vno anno ex iucenfum ponercr , q> noo'licct nifi j mmmofacerdnri.vt qavener. ,reihi,,;cdiint. , 2 dcZachamkcitur. " autcmcx ip(jsabieruntadPharil.TOs,ckdixcrunceisqua:fe- 3 t Adutrfiisierum. 4 Confid = raPontifiea cic leius.Collegeruncergo TPoiiiihces&Pharifeiconcinum, 5 lis digrmaris virro
cjbus forteexibai qui
'
cerdos,& myfteriu babes in manibns fpititu Dei loouu tus eft.Dens coftituit vrrom sfimfi facerdore, coi rrortuo vnusfuccederet.Sed nambiticne poftea cuenit vrrlures
& vicib
*TsoJh
rbantmortuosvii
in
ijicare
ore tene-
tntlegemiedlegis a
rriequeDantur au- o t orem.
t
Q.dcur & diccbanr: Quid racimus ^ hic homo mulra iigna idQuia
,l
ro id
nobls .
te,quomodo plena
cir.Sidimitcimuseum fic,omnes crcdencineum:
Romani,
n otcollenc noirrurn
,
Credent
ineum:
quia
Iocum & gentem Vnus auccm

.
.
7 fit gratia fpmtus ts* meiil indigni fint, JEtvenienc o oui illam eeranr Fr
,
houora lacerdotes di
tuenicnt n?.T.t
fmebant doftnna
iseflecontra
rem
le-
inu^n.vei.^xvei^,^. ex lphs a Ciphas nomine, cum ellec Poncifex anm c } s: y os ne c itis quidquam.ncccoeitacis : quia expedic vobis i r
p, timebant nefi
*
pm & patetnas
\ *' vc vnusmonatur homo

(
gne,propte. giatiam ,. llhus dixic , 2 eis non proptcc
1 1
m
e
r iirr
voluntatem
Hoca femecipionon
>
pro populo,cY non toca gens

dixic,
kd cum
l4 Faiturnon IoI.kT ii las pjophctat: Sed , \ pf pereac.
efTec
Pontifex anni ifi&ahj multiindigni
jXmVncmoi
nneretqui contra
iIlius
prophctauic, quia Iefus
morirurus erac pro gence:
Ec
bmanoscm.ratem J:i&tem P Iumdeiidact.Etue.tpma.

]:
non tancum progence,fed
I^StnSle &
Nabucho
2 odono!oideregnis&
vcfilios Deiquierancdifperfi iQftenlitate. l
zl
Chtifto,&BaIaam
deChrifto.Nonau-
temporahbus timentmon de asferms,
& vtraquc perdi

fu5
tem continuo
^rut.Locuseftlerufalem quemperdideruntGetem
c
f
;
rdiderunt vbiquedilperfi.
Hocajanef.pfo.
Avcvstinvs. Nota
quis prophetat, propheta dr, ied fiqnis .pphetailie vtprophetar, ficutneq.-oisqui medicinasparat medicus,neq 5 iuftus.iuftum quoddam faciens,ledq mitefi
et
malosper fpiritu
pphetia:pracdicerefutura,quodtamen Euangeiiftadiui i tribuitiacramento,quiafuitPontifex,ideft,lummusfa

rdos,
Caiphasfed non propheticamente,&peanonpropheta. d
tacitiuxtaillud,iuftecp iuftum eftperiequere.Piopheta&
Pi-oêfl.Iudcorum.f.inquaerantoues^hoctmCaiphas
f^Sedquia
tcaiiusfibifuccederet^ndeetimorteeiusreucrtcbanifuvitiitiyfcd propter cupiditatem ambitionemfuamflatuerunt inter je illi qui erat de genere facerdotali^vt quolibet anno vnus efiet qui illo o$cio r fungerctur.Miam aut ronem affignat Iofephus di. tempore Hero-
NICOLAVS DE LYRA,
fclôllegerunt Hic ponitur effeRusfufdtationis Laâri refpeclu audita fufcitatione Laâri,cx ira et inuidia motifunt ifiuia i UtraSandum de mortc Chrifii.Et diuiditur in tres,quia prmio po-
&
Khr eorum congregatio,fciundo,congregatorum dnbitatio, ibt.Et

hitatis
reP
hu*
dU
JtfcalonitAquiauxilioi\pmanorumoccupauitregnumluda^fa
tiixbanUtniiudiibiideterminatio.ibi.Vnuscx^pfis.lnprimaer Jbjsarte dkitur fic.Colkgctuntetgo.Von.qui crat maioris aut
& magisMterati.
terdotium communiter vendebatur,& fic proptcr maitts lucrumte poralt fummus facerdos frcquenter mutahatur.
lz
religiofi,
V ixit
cis.
lEt
i
Phan laa^ vidcbanturpu alus
cx quibusfaflu
i;
umgramiser.it. Conci hu m.Scilicet aduerfus Iefum.Hoc non ett ex iextu, ft d wttlLgitur Circa boc notandum, quod Tontifices eiat detribu
.
telligens
i^d.primafacie quilibet in. viderefdt,quodadmortemhuius homivis dtmus laborare. Cuius ratio cft, quia bonum communc magis eli digedum qu.im bomt
hotrtv ifte
Vos nefcitis quidqua nec CO$L
Tropter autboritatemoffiiij fuloquutus cftdicens.
partkulare.Siaut
MVbarifxtautempromagnaparte eratdetribu Symeon, quia

habuit ortufecla Tharifxorum,ideo in figura buiaspLeui iratres vafa iniqui ihmfuit Goief.penult.a.Symcd
la
dimittatur ,bonum ttttim populi
diffipa.
bitur,vtp.ttet perpr<diftafecundumeorum*j1:mationerr>,& ftc cS
tribu
&
f is
Et
bellantia,in conciliutn eorum no vemat anima mea. dkc,Hic ponitur eorum dubitatio quidfacerent de lefu,quia
cludt,ûoi itagendum admortem Chrifli,etiafi expirteetus nort intteniatur aliqua caufa,& hoceslquoddicitnr. 14 Expedit vo.vt vnus moriat.ho.fifw/ effietbonus&iuftut.
15
Pro populo.ld eil,pro conferuationepopuli.
m togebantur dicere.
fa hic
,ificii,&
t
'.batrationesadvtramquepartem.Exeuidentiaenim miracu-
homo mnlta figna facif. Et ex hocfeqtur,
q,
erat
tdendum magis
quam Moyft , quia Moyfes non tot nec tantaft maxime quando populus ciprimo credidit , imo valde
sltn6ta.genspZi.Sedmaneatinvita,Hicpatetmanifefte$ inuidU liuoris cotra Chrtfiu,etpasfio timoris perdendi ge tem&Locumfubuertebantin eis rbnis iudicium,quia in mUh cafu ti
pasfio
16
&
imcrficeie innocentem,per hoc.n. noprocu* arttr bonu coe, fed magis deftruitur,propter quod Dei ludkiofaiium eft,q, illud mx
e[i
citum
<ci,T>tpatetExod:4.Etftcbabebant argumentumad iffumreci nium hcnorandum tanquam verum Chrifium , fed e conuerfo
&
uebmad conirarium.du entes.
lumquodcredebantpermortemChrifiictadercf.deftrucltonem loci& gentis,per mortem Chrifiiincurrerum , quiainpmnam httius lentcm dcjirtt peccati [{omaniper Titum refpaftanumlocum
&
&
fic,omnescred.in eu. Sicu t inCbrislii jSldimittimuseum ttjttta Cbriftodebebatur regimen fecundum fcripturas quas male
ll.gebant de tcmporali regno,ideoex hoc videbai feqiti cotraim patorem l\c>mavu rebell o,qiti tuc teporis dominabatur eis.& hoc
r>
xeruntanno^z.poslpasfioneCimiii,ficutfuerata Danielepropbe tatum o.g.Et ciuitatem Qrfancluarium disfipahit populus cttm duce venturo,&c.& d Saluatoreprteditium Lut.ig.f. Fidens cinita.
iclmurpropinquaoccafio defttucliovis ciuitatis
& tepliper po~
temfmtlam lerufalem,&c.
17
Hoca
it\pfo.Hicponitur prsiiH* determinationis expofttio.
ent nolrrum locu

-t
m:
ld eft,ciuitatcm
& templum,
-i
~..iperfipo.~
}>
tertebat tn eis iudiciumrationis.
%cnk. Captiuando populum,& ftc patet quod timoris paffio

detnminatio. Et diuidii dubium determihatur,ftcundo determinatio ap1U0 aut dk.tertio a Cbrifto euitatur ibi: Iefus ,
ip fis.H/c ponitur dubv,
euaftont circapopulum Iud<xorum,tame Chriilus erat moriturus pro gente
& populo,&
efi
verbum cius ftc fonabattp

q, fic fuit
prolatum
Vnps nut ex
1
fu it prophetia quodammodo de futuro,q> Chi tftus erat moriturus f falute fpirituali,& nonfdum luds. orum.fed etia omnium gentium
qui crcditurieratin
'es,quiaprimo
0.W
pa.Trima in duas, quia primo ponitur Caiphx den**tlo,fecundo,butusdeterminatiow expofitio,ibi:Hocaut a

Unpumaigtturpurtedkiturfic. nomine.-ô eft detextu ,fd
fui
dt
s^j: ro in
Ab
ipfum,& boc
f dicitur.Hoc a (emet.&c.
fupplepr<cditlumverbumbocmodoprotutit,fedpmotionVaUerius iS Sed cum elTet Von.Quia ipfo i^norante diclum prophetkum

protidit,non rativnefui meriti,fcd dignitatis officij. 19 Quiamor.er.progente.-r7ica/.rf < eorwflwi/rfrii
-to
M5
r
Vnus exipfis Cainomen

eiws pro-
53 eZ w! ffif Domtnus auteprxcrperateffetanon.arni illms. f

r
intdligitur bdit r '
d&isfaluatifuntfuper ipfum. Et,&cfcd vt fi.7ion quia adhuc effent
Hlii
tentia
2.1
^"^mmumfitrdoum,&pertotamvitamfua mi quomori3
te al.us
adatlnm reducenda,quia erantpnedifiinati Qui Cntdifperfi. TerdiuerfosritusgcntUium,
DciatJu,fedinp a
4
Tomusv
P 4
liO?
Scd quia nr>
ucrat
cua.i-
Clol.ord.
I!on json
& Nicolai dc Lyra.

_
uiij
I
oid piiui,ieuraoaou'iiinivi.. onincV ptiui.icJmodo Jflinitc.

t
[
;
conercoarct in
& -o r
IB
vnum t ô. noocofl.l fe.Mo

.
(
,on-< t
cogitauerunc c t( uo,eJe e(,,Hipc.fc< uent un Mffiw

;
1 .
Abillo crgo die

ficwtoniefte cleii.
vt mtcrficcrent
diderant: a Trox
.
W*
tfr.
z autem
! I
Mi"b
Jl.b.
gclilta
a!:as
2phrca<)o*iKipiCttsrrrua
OU
Mr
addidit. ^</
cum
Icius
non palam ambulabat crgo iarn

.
;.3.
rcgioncmiuxta dcfejtum,inciuiratemc]uxdicicur
t/i cr*n:
/jPfr/i
t/i-
fcd abnc in 3 apud Iudxos, & ibi mora- 4 Ephrem
mincnte, cha figu

in
qin",
B
* Ma-.th.
batur
,
ftX
.
girr/
ftlij
ante Paicha aiccndcruntnu.lci lcrofolymam de rcgione

oceDci,tDeUTn<liqueconucnifridrarinv. McutptcepcitJJtuTnaisuce ^,^.
cum difcipulis fuis
Proximum autcm
crac Pafcha
,
ludxorum,
&
vctus
eft
ah$
c
6 immolar.Cs
,
vc iandifka- 7
8
16.6.
MJ
prxdcllina--
IU.U1
Male. dui i.naiinaientut ^lcbrJt.one. tr,a.otdenece 8 ni. .,,. j.^blocooianoiii
liume;
tcr
I
.14-4
nonc,
6c
llracl,
ficut
oucs
in
nonquia
fvidetur
dum cnim
crant
,
iwu:
Ieium ,3c colloquebanruradinuicem in jo de co rcnticipfos. Quxrebant ergo dcndo non venic ad djcm fcllum ? Dedc tcmplo itantcs . Quid j puracis, quia 12 leappi vbi fir, rant autcm pontificcs 6c Phariixi mandatum,uc fiquis cognouerit qnat pa
i
Adocctdendum.
nis loco.
oondumcrc
didcrant
indiccc,vt apprchendcrcnc
eum.
NICOLAVS DE LYRA.
i
Z ent,buscon!iituta,vt effet
CbZTC^tctinvnum.Idefi,invnamecclcftamexIndxts& vnum outlctfcut efl vnuspalior,vtfux
ratrnem veri propbeu duo requiruntur. Trimum efl fphab ram cognitionem de altqtto occulto refpetlu aiiotum h
hoc dicitur propheta qvafiprot quibtii conuerfatur,propter diflum efi inquatu cognofcit ea qux hng-nquafuntt vt fupra
tione ahorum,propter quodfialicui fial apparitiofindkansa cccultum non duitur propheta,fi illudftt ei cogmtu. SicVba
deCbrifto.
%radinimefiprsce.ca.pTopterquodGcn.pen.gMcitur boceflcontra Ipfe erit expcclatiogentiumnifolum ludxorum.êc lum milTus mfi ad oues ilLd auoddicit Saluator\tat.i$c.m faluator loquttur de fua quxpenerantdomusllrael. U&i* apoflomilhone ad prsdkandum inperjona propna. Tropter quod
hsdicitnjnn.is.b.
Dicocmm
dominum Iclum Ghnftu nu
rumfuilVecircunfionis. , a -> Ab illo Hkponiturdcterminationtt Caxphx approbatio qu.icrant ajfetfati adprocurandU mor liss effet iniqua,quia omnes alij
ni
.
....
ll
Tâl dcftgnantes quahtatcm futurorum annorii, tt mutabilttatem rcgnorum,neutt donojorflatuam defignantem Danicl qui de occultis illis cogniti futt propbeta,fed Iofeph babuerunt propter q> di Dan.io. a. intelligentiaopus efl in vij
dit fpicas
&
-k
I
&
u.
tem
licut
& ipfe,& boc e
f.
quod dicitur: Ab
confilio
lo
ergo dic
CCVC
dici propbeta fine inteliecluali cngnitione fvla. n.jk quia non pot k>< mtaginaria non facit propbeta,vt visi* efl.Secundo requiritur. enim fpiritufc fiatmediantc bono.maligni
alijs quando boc dkuntur veri propbetx/edfotum cum additione diminuc W Bat 1 dkuntttr cut aliquiprophetx
patuit per
inter c Lkrt.n.antehabuiffentvoluntatcminterficicndttpfum.vt *d im ex diffinierunt boc
fpiritu ipfacognitio reuelant hominibus ea quxfunt
occulta, nontan.
<*;
prxdklajamtn
Caipbx
plcrequamcitiuspoffent. huius dciermmatioms decli3 Ieli.S er.Hic confeqtieter ponitur a Deo prxordinanatio non,.adhuc crat tempus pasfionis Chrifti cum,vt vifum cU,ideo recesfttad tps tu,& Iudxi quxrcbatoccidere non in pa.ambu.ap.ludxos. et hoc efl quod dicif r.Iefus er.ia tamen n. inter eos exkns pofjet eorU impetum rrfrxnare Unamuis.
yoluit ad tcmpus [atere
infacrafcriptura
frequeter
, ficu propbctx excelforu talis.n.non dkitur propbcta abfolute bomo mortuus dx homo propter additione dimmuentc. prophem
vera coputatur inter fpirituffancli dona. Cu ergo quxrii de d dicendum quod nonfuit verepropheta,quia nullam cognitiom
'
& feoccultare,rationibus prxditlis cap.S
dominkx pasfionis q, effetfuturaprofpualifal demorteC fed tantu intendebat dare conftlitnn manigeneris,
buitinfecreto
& \o.vbi
pooulata.
occultatione. fimiliter agiturdefua
ptopler ttmorem I\omanorum.Veruntame.nfecundutn

Chrifo.
a defertu.;'/ pauci de Iudeis erat. 4 Sed abij t in regione iuxi 5 Inciuitatemquxdici.Ephrem.^M*rr<jrpdrc?-ftfrs
& Aug.
effe
<j
hk di
moi
SpirituffanElus in prolatione fui
cofiltj ftc
gua eius,quod
ftimortcm
ci
6 'Et lbi morabatur cum

quumfuspasfionis.
,., . difci.fuis
iffe iyioranle vcrba qux prvtulit jignificabantm futuram pro fpuali hominum falute r.on :<i7/C<7/iJ
rfque ad tempusproptnq,
7 Proximum autem e.^.lu.HocfubdituradoJicndendum,

in illa ciuitate fe oceultauit quia Cbrijins paruo tempore in lerufalem venit.
verepropheta,ex hoc quod vcrbum prophcticuiynora> Balaam linguam eius ad boc mouente.Siiutncc afina animal roiiale ex boc quod vcrba ronabilia protulit vtpatct
alio
ante Ta-
fcba de regione. Qna 8 Euicendeiuntmultilerofolymam tenebantur de tota ludxa adjolennitatem venire. di9 Ante Palcha vt i'nntliAc'ip(os.Orationib.&facrificijs,ad boc ficbat de agno fignrali multo fi tomcdedii
fecudum quod cognitionc,fed magis ex diuina morte Aperuit dtis afinx,&c.<cf^.C<*//>/><tf <"-' de
taucrit,&
alios
ii.e.quiaillanonprocefferuntexinterioricdceptioncfeupn motione
^'^^H
Cl^M
(
egnu pajcbale,& gne bonis opcribus ad orationibus magis fe debei hotno Jantfificare verum agnum immaculatu corpm Icfu Cbriili. diunc rccipiendum
&
10 Qu<yreie.er.Ie.^r<iKd<rerc,',j doilrinam,de cuiusmiraculis audittantfamam. ji Et colloqucbanturadinuicem.Qi4ijr4t<iBrHr,c7M0(/j venerat ad docendu,ideo qu.uebat.Quid ,<jHf<t congi egatione non eorum. yu.Et lubditcuangeltjta qnaft refpondens quxjiioni inDcdcrat aut. Et patet litcra. Tropter hoc.n.ab cis licetab ad tempus fuxpasftonis difpoft gratis er obliinatis recefferatvfq; tu.Circa prsditta in hoc ca.quxritur vtrum Caiphas erat vere pro An Oi- phcta* ht arguii pnmotf cquia Balaamdxvere propbcta,vt ha~ phm hic bttur .7{vm.z\.& tamen /ntt malus bomo.donum.n.propbetix ali. CrC T malis bominibus conccdttur crgomalitia Caiphxnon itnpc P C *'V "' quando eo v< ntatcm dtuit in prophetic.Item inlitcra dx hic, quodpropbevt filios Dei qui eral tauit quod Icfus cffct moritnrus progente
perjuutn confilium ad bcc inducere volue9^k diabolo boc fuggerente,q> tni fuit expropria conceptione fuii ftcprotttlit,quod per verba illa fignificarctur pafjio ab eofuit,vt dii '$ futurafpUati hominumfalutejioc nullo modo J quiaquatum adboc folU,V:tbu illud erat prophetkumidto p non tjt I nonpotcfi dki propheta.Ad primum dicendum,quod de tpfo Balaam,quia quarmisfuit malus,babuit tamcn vcc tionem occultorum,vt ibide dicitur Dixit vir cui obtunt
&
'
ocnlus,qui vifiones omnipotentes videt.Ci/>/.>< ideo negatur ab cor cognitionem non babuit,vt vifum efi
.
&
'
nopropterfuan malitiam, fedproptcr cognitionis defettu I fecundumdicendumverbumeuangelifix citvcrumfibcnein tur non enim dixit,quod Caiphas effet propbeta,fed quct %awt,i.verbum propheticum protulit non tamena fmi
tia
mouentc euangthjia dtcit,fed fpiritufanffo tinguam eius vere rationemprophetx
r
J!
rantepropterquodnonbibuit
ctiam in contrarium
mrntum
efl
fol+ndum
quiaficut
dici
i>,
&
boc difpcrji congregarct,&

nullo
vcrbum cuangelifle videretur falfum
ep
Caiphasdlud vcrbum protulit permotioncm Jpirituffa ideo Caipbas dkedo. Expedit vobi-i nultum efifatfnm
&
dkendum,nift Caiphas fuiffet-vcre propheta.Cotrarium arguitur ptrhqc quod ipfe dixitfalfum,dkens illis qui de mor te Cbrijii traclabant.Expedit vobis vt vnus bor.io tnoriatur. Mors
e\t
modo
moriatur homo,&:c. veww dixit,fi bcne intclfgatur quo P"

Cbrifii quantumeft infe,fuit expcdicns omnibus etiamtllisf" eius morte trattaucrunt .quauts aliqui eorii per fuatn m.\. rw vtiiitatem recufauerunt,ficut peccato aiijpeccatures
enim ChriHi
o fuit expediens
illis
qui
eam procurancrunt
falfitas
&
auum non jubefl
ad prophtti&,crgO)&c, l\efponjio dtcendum.quod rationem
li
dectdentes.
D D
irrir.'
Inca.u.vfcii/icitMrifjpoflj/ia.Infirmitascurabillsnondititur proptie lansiuor. Lanzuor no dcfivtat infimitatis in curabilitatem quinimmo de-
cu in gllO magnitudinem eius,vnde z.Tar.z^.g.Dir-^cmnx ttM tafurab, , Si enim ribus magnis languordc fefignificarct
>
biiitatetantumfi%nificat,quxcor.tingitquadoq-,finegraut tate^mde aliquando addhur buk termino languor diSofig
bditatem
l"
III
jnj
c
,
ioannis
rdderetur
Cap. Xll.
&
Jii
IH2
&
&c &
nitatis fuperflue
'nlis eft
magnnm,cum
quiltbct infirmitas in
prcpofitum utruwinfinxitas Laâ 'hagna. ^ccfacit ,tcurabilis via natnrx,vclnou,quia miraculum Laxari ex reru
ad
fyatione
tio
maxime infolitaftnguLir.tcrprxdic.uur mn aut de cura mnumerabdes infirmitatcs curauerat, infirmitatis.Chrifim.n.

euangeliornm de quib.tamen nonfic folenniâmtn efl in tantogradu miraculorumfimortui prdfertim quatriduani,vt S.Tbo.in i .parte,
uitx mtcruemunt mentiofit de e's prout a facerdotib difiinzuun/ur vt fup.i.b.Miferunt ludxi facerdotcs Leuiuts, ficin alu's ficpatetfcim. Ex quib.fequitur,quod profihctu lacob Gcn.pcn a
Symeon
di
tt xtetinproccffu
& Leuifratres,&c.perpostiUltc?_ata, adpa{fione Cbriapplicctur Symeone a quo VbariUi & bniufmo defcenderut, & de Lcuiiperfonafacerdotu tmfeu tpotificuab îa
fi
intcltigeda cil de
Mratio.n. infirmitatum
Cu
elufcitatio
.art.vh.in cor.quxflio.
JL
i
'
poBil.Circa. eo.cap.P erant de tnbu Leui: pctifices cet tam ftcerdotes quam Leuitx oes erant Leuitx ronegeneris tur'am Aaron,a quofacerdotes defcendebant, quam alu eiufdetri bu: Leui patriarcba dcfcendiJJent,tamenJ'oli Leu.tx,qui non erant
ftc
bi dicitur in
II. hoc notandum, quod
ronc defcendentw,non aut Leuitis prout,afacerdotib.difiinguuntur. Vrophetia vero Moyfi applicadx efi tribuiLeni,prout difiinguitur a facerdotio,qui immunes fuerunc, ut ia diclu eit tarn a pcccato vituli
quamab occifione Cbrifli

fi
fcirn fhb. et a quacunque idololatria. Siaiit contra prxdiiia obtjciatur de boc quod di in propbetia
&
Moy
Deut.ubifup.Qui dixir patti fuo S; marri fratnbus iius ignoro illos,&c. Ex quib.ui, malres fimlher fratres&fitios habcbant
fuse
g,
nelcio vos &:
dotes retinuerunt ftbi
m Leui dedi omnes decimas Iiraelis, Scc.in quo ca.pturics

t
nomen generis,unde Jû.
idotclatrasfeuprocu rantes occiftorie Cbrifii. Diccndit,quod quia leuitx admifcebatur cU

aiix trib.inde.potriu Jxpc cotingere,quod Leuitx habvrent rnxtres &patres matrum ex ahts tribus Jimiliter<& nepotes, f. filios (oro rum, qtti dicuntur fratrcs unde de îbrabam Loth nepotr fuo diccbatur. Fratrcs.n.fumus, vt Gene. alus tribub.in matrimoniJ\s,ficut
&
Leuiixpatns
&
S.c. Filiis
au
&
yo
ft
&
Leuitas prout diilinguuntur afacerdotib. jlaranitis,ut ibide fic in multis alijs tocis,vnde fic loquendo de facerdotib.&
&
ie -hf.prout ab inuicem dtdinguuntur, tenendum efl quod Leuite notuerunt participes in fabricatione feu adoratione vituli,q$ fuit
vntmii
x
peccatum inter aeccra apopulo
Ifraclitico cdm'>fla,ut
Exo
j.b.Similiter filios filiarum qn,n contraxerant in alia tribu &> tales funt quafifilij,unde detaltb.uerificai propbetia Moyfipdicla,f.
&
nec particeps fuerunt in occiftone Cbrifli, licet in vtro fcelere facerdotes de prmcipalib.fuerunt (fecialiter^fcim opiria
*
Similiter
Qui dixitpatrifm matripne, &c.e. Eo quodproprij Leuitx,fAe genere Leuitarum per mafculinamlineam dcfcendcvtesffeparauerunc
fe e prxdittis confanguincis de tribubus alienis defcendentib. in
diilis
pr*st
&
tts
Aaronidololatrafktin 'llofa&oprimumpatet Exod.$z.f.ubi

volens uindifta facereinpopulo idololatrale clamaffe.
cvUoyfes
Si
duobus cafibus, vt Deo ad'orerent,prout ^l.prxdifta tejtantur,qi:ibtts litera confonat ut ditlum eil.
;t
iiseftDomini,adiungatur mihuStatimJubditur.Cogve : funtadeumomnes fili) Lcui.Et fic patet quod Lcuidlo ailu domino adb&ferunt. Quod et ht in gl. Deut. i 3 ,ubi fic fecerunt vitulum aureum Leuita: accin&igladiis iue Moyfe a porta vfq ad porrarn idololatras interfece;
R E
A.
pro-
x.Vbi <fr'fr.Lazarus Yx.dicit poflilla ex hoc infirmitatemfuiffeper naturam incurabilcm , quia infirmitas curabilis
ca.
1
In
prie nondicitur languor Burg.dicit quod lan<yuor non dicit incurabi litatcm,quia illitermino additur aiius terminus
figritficans
maîitu
Sedconflatquod Jlarondeprincipalib.fuitin iilo crle, prottt n patet, f.fcjm pr&diBos opinantes. Uddunt et Hebr&i prout Oeut. tit. de idololatria ty.tradit c.i.quodlicetpopulus infno^ liticus pluries idololatraffet,ut inmultis varijs facra fcrip locis bubetur Leuitx tamen nunquam idololatrarunt. ficpa imum /1 4m uero habetur exprette in gl. Oeu. vbi fup.vbifuper uerbum quod legitur de LeuiAudicafli eum ad aquas contradi-
dinem
&
gnus rcfertur ad intcnfionem ddoris , quia nndti nwrbt incurabiles funtparui doloris, ut Vhttfts,Hydropyfis, &c. Qriidamautem in~
tenfiui doloris funt ficut fcbres huiufmodi,cum igitur in fcriptura languori additur magnitudo,larguor pertinet ad incurabdttatem y magnitudo ad doloris intenfionem.
i.Var.i^.vbidiciturM^nnshn^tioUbi dico,quodma-
&
&
A.
j,/Ktfir.Aquapopulifuntquiconttadicentesclamaue Crucifige crucifige eum,&:fanguis eius luper nos &;fu

11
rj
no. J.d cumulum.n.perfeclionis Leuiadiungtt . Qui dixit n\o,<kc.Hscingl.Ex qua manifefie babetur,quod Leuifepafu:t ab illis qui cUmabant. Cructfige, &c.&per confcquens a
ctteri Ifraelitici
In CO.C.Vbidtcitm.CoUegeruntpont.&pba. conci. dicit,poflil. Gen.pc pontifices fuilk detribu LeuiVbarifeosautut plurimum detribu nJti. a. symeonfmxta itlam propbetiam lacob dicentis, Symeon &Leui fra tra vaft iniquitatis beltantUtfm confitiwn eorurn non ucniet anunx
mea.Burg.FortaJfe de tribu Lcut,per magnam digreffionem vulc faluare Leuitas , ut diilinguuntur contra Jacerdotss qui ab Aaron defcendcrunt dicens eos nunquam idololatrafle, ncc i/i morte Cbrifli co
fenfijfe.Qtiod fi uerum efi,ficut
<facerdotu
j
& briiufmodi fueruntmanifefte participes.Peri

euageîUx pot haberi,vhi in matcriapaf
commiferunt
m occifione Chrisii
in
quo
gl.ex fcrie titerx

in
rifti
qua de oib.ilatib.
Hebrxorum cxpreffa fit mentio,f.
dt)tijiub.ficcrdctib.& fummisfacerdotib.fcribis di. De Ltuitis tamcn nutiu r
& Vbarifxis,et
non credtmus,rationab:lcs fuijjet uitas vtfic diflinclos etiama uindiila mortis Cbrifli
Le
prxfruarc,uci
euangetifiarum in hac matcria ttremcniionem ,vl patet aifcutenti quatuor euaitgeliain
faltem adfide CbriHi prx atus conucrti, quod failum non eflidc conuerjione.n.Iudxorun. tcgimus de facerdotib.conuerfis 4fl.6.b.Multa turbafacerdotum obedicbat fidei de Leuius nthil in
Ipcciatiprx-
v.tlfwiiis.ConJtat
et,quodin atus euangciuis hiflorijs^vbi Le uitx
fumo
igitur contra Burg.quiafruflra eos excufat.
*c.jln.frx.
C A P. XII. * TuEoPHYi.Decimaquidemmenq
elt
llrarit
fignificatquodindomoeiusccnafuerir.Obieruare
ancillis
autem fidem muiieresquomodo nonpermifenc
^piuruouemimmolandainpafcha.&exeotem;requirerciiicipiuntquajneceiTaruadfeflum.Deniq ;
kx
ânte
feiriuitatis
dies
nona mefjs.lautius
epulatit
&
ideodie laciunt fimulccnauitin Beimveniens. Oltendcre auiens

fueftionis
mini(rerium,fedperfeipfam miuiitrer. Omnia fextaquiafexdiebusomnia lccitfrxtadie homi nem condidit,fextaa;tate redimere venir, fcxta ferupafius e(t,fexta hora morruus elt. Vemt
C A
%&>
y*'S~9
'
P.
XII.
l
etiangeljita uera; re-
Lazan lignumdicit JJl^Êius ergo ancc lex dics Paich? ârnsvnus Ciarrecumbetuim .ippaiuir itanmmcrtuus aunlir "*"'-" h-v/n.iumdiaticiiêumeaenscv: niultotempoie lolitaficienscomedens&
i:niatq.aiuagens.diccndoautemquodMarthaminifirarit
/l.
gtfjR
Sieni eo conTpirairevenia quafi agnus *J vi(2imam,ut ucrum 1'af.liahabeinim.
vlquead mortem doccnscc- E clefiam obedientiam v quxeit in monte Olei, id eft niilericordire PhiLiA. nec potefl abfcodi, in qua fufcuat lepuuosapeccansgrauio.iui nt ccnalfide&denonoueiu fepuhosapeccatisgrauib.lbifit ccnarncieoc cienotionciu
patri
,
autem ad Bethaniam,id eft,ad 30 mumobedientia;, iple obcdiens
\n
i*nr*n
f*
i->^
iiiill-i.i
y-Ji-
/-^lil-\.rir
I1L1I1.. n..
n ^.
1'
.-
'
^.
(toru.Marthaminilhat.i.duqhbctfidelisoperadeuotionis
Domi
NICOLAVS DE LYRA. C A X
P.
|
eius morte
& pafftone,fccundo de eius refumclione,io.c.tp.Fna au

in
!.
o.To/lqudm icames declarauit diriinitatem

tr
Chrifii
e-
opn
f,
U m cius
:
vita^bic etiam dcilarat per ea

,
qux in
citts
niiQrttfntufuciu.El diuidttnr tn duas
remfabb.Vrimain duas,quia primo dcclarat mortis Cbrifli occafionemfecundo ipfam mortemjecundo cap. .Ante dicm feflum . Circa primum fciendum, quodoccafiomortis Cb>iftifuitinuidia ludxoru
ex fama,& glotia Cbnfli.ldco diuiditur
duas, quiaprimo defcribittir
qutaprimo determinatdc
M
l . ,,
.
jL L I
T E
/?.
J^f-iOtfWe/atoT^.ALcviNvs.quodantcfexdiesvc
nitBethaniam,fignificatquodi!lequifcxdiebusomniafc cerar,&(extodiehominemcreauerar,!pfc(cxtan.nndictate,lcxtafcria,fextahorarcdimeiemundum venerar. r

'"
Uij
A
J4C
7.1.
Glof.ord.& Nicolai dc Lyra. vjiui.oi

tfOtrtf* id
efl
u+
rif
daminolmrf rdit
hil qui
nwnferunt
in iuft.t.a,l:rti
do grau.bt*<cu epulantut de pientiadm.
Jufci.
meratur.vrdoceamurmalostolerarc.necorpiisChriCai,
pcuitcs uix.tpcdcs, necibidrquovngue io 1 modocaput& pcdcs pcio(b,ibi rudimentapocmtentu',
Matia,quolim
luc
uioam us,& nalosbomsnonobelVe & Theo. Iudas cum efler auarus reprehendit lioi modum.quarenonobuihtti pecuma mquit, vtpol
militum defmnat perfe-torum,vndehiC hbra vngucn
.Cp.i^
r,,idcft,p-ri'e<3ioiu-
(linx.Vnguentum,
pwriui
licctrurari,ledunguei.tum? Quoigituraiius Euai i dicir,quodonirifl I lcipuhhoc di
8 quia fanutodor fumus vngit.qui />:Caput
vcn
jt i
n Bethaniarn, vbiLazarusfueratiriortuus,
ci
quemfu Soror Laz-ii.
fagtf i e fus.Fecerunt t autem

.
ccnam
ibi:
& Marrha mt
cum
.
Dicendum le omnes quidcuiii 4

i
5
rint,
(ednon
vt
oon.phntfma.rcaeriiuf re'u.reftiopbeau.cpBiedi'.loquitur.8te,
.
rcdcv,qiMmfirm^ve
fll
ttb.
a
*
^fc^h
U
Lazarus vcrovnus erat ex difcumbentibus

.
_'..:_
/..-V.. ......
ia.
lluispaupercs.quun
tcrraincugenirericit.
Miri*
tuc.7-
8 eumdominus u_libram vngucnti nardt piltici pre- 9 uis lcirct turani,,. eo.t Mariaergoaccepit lomohocillumdM exter.K cap.llis fuis pedes eius 6* ciofi,6_ vnxit pedes Iefu ,& ' \ inOieDat.n. 111 I l
Alte:afo.or
azari.
,
6 teaiij ,quaill 7 reprehendit a.tp
Odorcdomus.idcft, B bona fama niundus

Simoo. icplftur. - a Vtnit in I cij
i
irt
cn !oritu.bonoo |ore,dequoaljviiiunt.
1
*^
{
CC
domusimpleta c(.exodorevnguenti.Dixit crgovnusexdi ;^ngammc S A loto.

icipulis
dB
ic*.
Betban^m Jdeo prms Bethama

.
ycnit, vtrclulcitauo La_.arialiiusn.cmo-
hoc
eius Iudas' Scariothi_,qui erat eu traditurus : Quarc vnouentu non veniit trecetis denariis,<$_ datu ei. egcnis?
i
J x
j
^"'^^5:
6dinonem
^pfOpter
,
Ne.eumde-urapaupcruni putarcmusdixifle.deteimiUJtcum tuangcliftaiurd^xcrar.
rixomnium
ttadcrc
Dixitautem hoc, nonquiade egenis

a
t
b
tur,S_ inexcnfibiks
nominiloculorumcurto,.
.
ad eu, led pertinebat Min ttc i-,

Inloculos.
\c
iStraditurusei
ipjn niOrtClTl
'.
l.W
ludxi contundercm tur , tradintcs de

jium.
cjuia
fur erat,& t ioculos
habens , ea q mittebantur portabar.

ftocorrigatur.
Mtollcb.tfunoileftexporub^
20
'{
C pu,tU.S_
III
morte
toris.
tanti luicita-
perftnngen tiameius, fiq

e
\m
Mariatrgo. Preciofum vnguetum fit de Nardo maxime dc fpicis,hicautcm dicitur piftici a loco vnde erat.Et inter
d T^.n<77tf,<_rr,Quantum ad fuam intentioncm a_
prctatur fidclis,non alia admixtionc corrupri. C Dixit ergo rww.Iudas etfi malus tame intcr Apoftolos
nu
mera-
non curabar de ipfis,non q pertinebat de egenis,quia miflumelTeteidilpenfarepauperibuse Locnhs babens.&c.Cm miniftrant angcli,loculos lumi
I
MICOLAVS DE LYRA.
bitur
etusfma fiue glorifcatio,fecundo ludxorum

ibi.Ciim
infjdelitxs et
ob
tatur. Et ideo dicendum,quod blc uocatur unguen tum Uquor de roftst fus de re aro * atica exptefius , ficut aqua rofacea
tanta ftgna. 'Primain duas,quiaprimo tius glorificatio ab homine, fecundo a Deo patre ibi. Nunc ponitur anima mea turbata.TVwni in trt.quia primo ponitnr glorificatio Chrifli ab amicisfamiliarib. ficundo a turbis vulgarib.ibi.Cogno
(linatio t
autem
naturaliter tur.M\terdicitur,quodfuit iacbrymafluens aromatica. til herbx nigra aromatic* habentis fpic 7 Nardi
dt
uerunt ergo mrbq.tertioagentilib.ibi.Et3.nt autem Gentiles. Trimaadbucinduas y quiaprimo ponitur obfequum Cbriftifaclum ab amicis ingeneralijfecundo a Maria infpec.ati, ibi. Maria ergo.
fn prmaparte
dicitur fic. IcfUs
Tômtn Mar. i4..a.7{ardifpicati,& de illisfpias ext tur liquor prxdiclm perartificium,utl naturam fecundum a 8 Piftici^fCMAug.nomen e(iloci.,ubi crefcit berba,w
ter hocdicitur
ergo ante fex dies Pafcll./J-
rnediateenimpoilfufcitationem La%ari ludtei diffinierunt occidere
Cbriftum,ut pr&diclum
efl ,
& ideo reccfferant quoufque appropin-
lis Liquor exprimitur,fed melius dicitur. PifticUu' eftyfideli enim Gr#ce,fides eH Latine^ hoc eft diftum, quodillt toquoi rus,& uerus,non habens aliquid aliud admixtum ,nec tum.
immoiabatur agnus Tafcbalis,vt/ic Cbrislus quaret Vafcbafin quo efl agnus uerus immolaretur pro nobis immediate poft immolaqui tioncm agni Tafcbalis figuralis ,utveritas figurx fuccederet. cnit in Bethaniam.Q.~ cftprope lerufaleadiuo miliaria, 1
habetur M. Preciofi.Qtt/tf ualebat trecentos denanos,ut illc ca.i. trecentos nummos rcfrtgt vfualcs, trat.n.liquor confortatiuus membrorum,& confolidaciuus, _r ualde oi
vbi Lazarusfuitmortuus que Iulci.Iefus.///r.n.ve/'r,vr.A: tmmoria miraculi ibidemfatli turbapopuli moueretur ad eu bonori
fice
10 Et vnxit pedes Iefu cxterfit capilli^ luis pcdc^ dine conuerfo faclumfuit quam bic fcribatur,quia primott extcrfit,& pofiea unxit.
&
&
1 1 t domus lerufaUm antefuam paffionem,ficut fuerat pr&~ impleta eft ex odore vngueti.Ex quo\ Zacbariam propbetam 9.c.Exulta fatis filia Sion, iu- ciofitas unguenti deuotio Marix expendetis rem eatnprd diclumper bila filia Ierulalem,eccc rex tuus venit,&_c in obfequium domini . Vtrum autem iHafuit mulier de qua 2 Fcccruntau.eicc.ibi. Homines illius loci Etfuit b&c cma in Lucas,ditlumfuit c.pnecedenti. domo Simonis leproft,ut communiter tenent doffores, fuerac tamen 1 2 Dixit ergo. Hic ponitur lud<e murmuratio , cum diciti a nome remanferat ad memoria miraculi. ij Vnusexdiicipulisleiusjludas Scariothis.Hoc-.c.f prius Chrifio curatus,fcd Orig. autcm dicit, quod illa cmafucrat in domo Martbx quod ferentiam alterius lud<. ex eo quod fubditur. j + Qui erat eum traditurus probat .Licet.n.primofutritbonu do uocatus fuit ad apofloiatum,ut fup.diftum efi,tamcn pofi 3 Et Marthamini. Sed potefl dici,quod ifie Simoneratvicinus Marth*,&propter boc ipfa miniflrabat in domo eius,ficut bomines fus cft in peccatum. Qttod dominus infuafocietate tolerau,
retipitndum
in
&
folent facereindomib.amicorum(i4oru i
& maxime propter reueren-
dit nobis
exemplum tolerandi malos.
tiam iffius Chrifli comedentis ibidcm.
4 Lazarns verovnuscrat exdifcum

hoc autemfatlum
tatwne.
efi
eo. Inuitatus a Simone y ad dcciarationem ueri miraculi de eiusfufci-
Quare hocvnguentum non venit.&c.Id' ./?,''' deuerfus. De requx venitgratia nulla venit. iiabet^-^M
15
paffiuifub uoceatliua. eft cgcnis?Hoc dixit fimulans pietatemM 1 6 Et datu
5 Maria ergO.H/c defiribitur obfequ/um Chriilo impenfum a ria infpeciaii.Et diuiditur in tres,quia primo ponitur Marix deuotio,ficundo Iudd indignatio,ibt.T)ix\x ergo vnus.rerr/o eius repre
Ma
dumfuamcupiditatemproptcr quodfubdit evangeli\ia. Dixitautem hoc,non quiadeegenis.i. deiltis non< licet.n. eaportaret qu<e dabantur Chriflo ad dandum paitpt
17
ta men facicbat,fed retinebat ftbi,ideo fubditur.
ttbit
I.HOt
hcnfioibi..Dixitctgolc(\iS.lnprimaigiiurpartediciturficMa.
naetgo. 6 Accepit libram./n <7o notaturquantitos vnguenti,non efl ue ni<miU,quod effet atiqutd groff<t materi<t,[icut vnguema communitcrdiila, quia indecens
fcdeutis in
f uamcaput,ut
fur erat,& locu.ha.In quib. abfcondcbatea qu<t in alios itfus expendi,unde fubditur. 19 Et qux mittebantur.<.CZ>r//Zo dabantur ad fubuenic
1
<?
Qui
btbat
a n
ibuS)
quid pontre Juper caput hominis menfj. Maiia autem nonfulum unxitpedes domini ,fed
efiet tale
ceffitatibus Cbrifti
&
dijcipulorum eius,& ad dandumpau}
20
adilt ?ott3.bat.i.officiumportandi &feruandi babebat
nfi<h
uil
Mattb.cxprimit i6.a.& Marcus i.licet hic omittatur.
licethocmfidcliterageret.Exhocpatet,quodChriftus&i('P
M
5
_L
'
J^ Jt
*t,
Af aria trgo acctpit tibxam
5et/.Exponatur
ficur
mpra Matth.26.& Mar.i f
Cogit
loannis.
jj
r
un tus pauperum,condefcendensinfirmis.
jjr f
///4;.Nouitfurem,rednonprodir,docenstoIcrare,
cant facramentis,poftea tn non habcnt dominnm vt boni. c Ef e.Curiofitashos.noncharitasadduxit. Nosecotra,fi
Cap. XII.
m6
D
habi-
mals.Tantumobiequium Mariccommendar,oftendens , uc cfletmoritnrus,&:adfepchcndumafomatibusvnge

jus.ico
cognofdmuslefumobedientisanima-domu inqua
tetinuenifleveniamusillucconteplatione,nonppholem trh quem in anima fufcitatum videmus, fed vt bonam uifune tam imitemur,& per jcn m ofiicio X llOCad VlflOnem Ie(u VndefCCU a Vtnnonrei.n P !eat,tarnendeuotione P oftmeimmo.tern. tiScnare, i ur Mar.dicitur,qd Dixit ers;o Iefus: t Sinire iflam, in diem fepultura mea^ + &r- 2 P erueniam l:s , l ... 5L - J d Sedut La-âMYs-xi,. r dab r, id eit.potuir, b r habetis vobifcum, me aute 4 C uetillud.Pauperescmmiemper Hfecit, prxuenit E.Refurgentesin fe< meu habebitis.t Cos^nouit turba multa ex Iu- 5 cundo aduentu rapie vnarecorpus
Maria: cui
no licuit mortuum vngerc,datu eft vi
t fcruaît.Chri
d u'
Jf
fllu
it e r
nonfemper
ergo
* riTSii.ntia 5 da3is,quiailliceit,&veneruntnon P ropterIefumtantum, ? ^n^racumdom.i r r s 7 no. Jigna paticntia a. a- e fedvtLazarumviderent, fuicitauit a mortuis. rjorrguitludam quem tCogi- 8 e Cogita.Quia non
ho _
-
noratu*
ati
h
-.
__ r ja:,&noncaufa
pau
:x i
_>uiapro|>tefLjzarumver.icWt.
:rum dixi(Te,fed
lone monftrat
.
norefle r*" 1
t~SZ
dacultatibusmiftnt, qui
e
:r
culpandos f . .
tauerunt autem principes facerdotum, vt JLazarum interC rprpnf nnia muiti nrnnrrr nium ihibinr py luaaas, rmilri illtim aoiDant ex Tnrlvi<: ncerenc > <l uia propter
In
&
^ poterant
ftultc
/
occuhare
fConful
vcl negare miraculu, "xhdi:
Jiedomimc.
&credebantinlef um+ In craffinum autem mrbamulta, qux vcnerat ad diem feftum , cum audiffent, quia venit
.
..Sj^
r
voluntoccidef non ffi
?'.d.
.
ctum.
1.1
Sup.u.d
parUO
PerratTO
mo
tfi.atiocirnis.u-Iexeruplaprzcedentiurapatium
I2f
Crafiinnm
Ec-
lapud eos
peres
nce oues ex man g Iefuslerofolymamâcceperuntramospalmarum^&procef- i4niunt ad t Hie f^_ornia,j_ft,f*a.obreero. cum fempcr ferunt obuiamei, & clamabant toianna, benediclus x^Ramifunt futuri
corporali'
:
Hrael ue-
paftorem
laudes
fi-
tHofiah.
Rs
eleemoiyna flpmpendi.
t jttffw
"^'-A1 gnificantesvicforiam u a obfcfuperaturi diabolum
&:morrem.
non/fW.fcrf.Corporalipra:fentia.Velnon habebi Mluda&qui funthuiufmodi ,'quia i\ mali ia comunicant
Clamabant."k
AvGvs.Ofannavoxobfecrantismagis indi
cans afteclum,c|
_
rem aiiqua
fignificas,ficut intenectiOnes. i{ex
~"N
ICOLAVSDELYRA.
6 Cognouitergo ttir. Hic confcquenter oftenditur qualitercTri'

Jin r fuit honoratus a turbis y
m.e eleemofynis vittebant. Sciendum et,quodi(laportatiopecuvianonpertinct adperfeclione, fedCbrifltts hoc faciendo fu-
hoc dupliciteKVrimo.n. vifitando:fe cundo honorifice ti obuiandojbi.ln craftinum. In prima parte di.
&
citur/ic
abconden ptrfona infirmorttm,eis condefcendens,ficut fecitfe ui&is,vt fupra ditfum efl.S.g. lO.f. Ethochabeturextra
&
efiet.Bethania.n.crat prope Jei ufalem ai

facili poterant boc cognofcere.
Cognouit ergo turba multaex Iudans, quia illic vnam leucam, ideo de
&
fig.Exijt qux feminat
EtppkocmaleargtntntiUiquiexhoc
in communi ad perfeclionem quod habere aliqua mobilia >at,y otefl autembic qu*ri,quare ChrlfiM permifrt ludapor 'cuviam prrdiftam,cuwfcirct eum latronem.Diccndam qnod traditum portandi ojjicium^ iatro non e:unt
'ipio
j Etveneruntnon pglefum tantum. Inhocinnuitnr duplex caufa.Pna pp ipfum lefum rcuereter vifitandu.Mia qunfubditwr.
Sed vtLazarum vide.FucJa.n.mirabilia,UbMteruidentur Mi rabilijfimum autem erat ridere quatriduanum mortuum fufcitatii,
8
qHandofuitfibi
m's Cbrisluffciret
eum futurum Utronem y tamen tradi

crat inter apoilolos alios, propter
comedentem bibentem alia operafacientem. Spcrabant etiam audhe ipfnm referentem ilatum altcrius uiu, omnesfcire de-
&
&
quem
fltitaus
a.& Mar.j. autcmdebent cirtutmtcmporala funttradcnda,maiorcs nant &fpiritu^lia occnpari.Vropter quod inprimitiua eceis ad temforalia oftoli feptcm dia onos ordinauerunt fub
intcr eos nominatur,ut patct Matth.io.
o$cium,qia
rtiinor
ftdcrant.Et quia in hocgloria Cbri(limanifehatur,de quo dolebant principcs populi,ideo fubditur.
9 Cogitaueruntautem principes facerdotum. Ex quopatet

eorum
maiignitcvs, qxia vclebart interficere illum
.
que Deus
uiuifi-
cauerat, ad occultandum miraculum
inda,vt ipfi apofioli Ubcrtws poffcnt intcndtre orationi,et mi,vt habetur All.6.b.
ril xit
tuHicponitur Iud reprehenfio,cum dr. Sinite illam,q.d. iscaufam fu^tcientcmmmmuranui, quia egit opus bonu, etiam alij difcipu tt quod \v.dts non fdum murmurauajed
:ht
cr
Matth.i6.a,& Mar.i+.a. Veruntamen, quia fuerunt luiam.,& itcrummoti pietatefludas antem cupiditate,
Laârumperfequebantur quam efl g.b.& languidum fanatum,de quo di&um fuit. 5 b. Dicendum ideo quod hoc erauquia Laârus erat homo nobilis &famcfus , miraculu in ipfo fattum eratmagis publicum famofum. 1 o In craftinum. Hic dtfcribitur bonor exhibitus Chriflo in turbx obuiatione.Et diuiditur in duas quiaprtmo defcribitur ipfa ob~
.
ii aut qmeratur quare magis cxcum i!lumin<ttum,de quo ditlum
&
&
',
uiatio.Sicundo fubditur huius obuiationis m/o,i/>/.Teftimoniu.
wafolum luiam nominauit.

fl
de hoc qaod iam erat effufum,fed de ale.Tvj? loquitur !Hi,q.dMlnd quod pro fepultura meapr&parabitftllnd referua
111
crgo.In primaparte dicitur fic. In craftinu autem turba mulraquar ucnerat ad diem feftum. quia omnes tencbantur uenire in Urufalem infolennitatc Tafch*.
11
htjuianon
potim
tlh.d in
me expcndere prxuentaaueleratione
Cumaudiu"ent,quialefusvenit Ierofolymam
redionis
mea,quia quando vcnitad monutr.cntum ad vngcndii Ominicum, Cbriflus ia refurrexerat,ut patctftnf.zo.a.Mat
feruabatur uf quinto die ante Tafcha.illa die accipiebatur agnus tunc immolabatur,ut hr Exo' que ad ucfpera quart& decimm dici
&
&
.ifludfnit
th s
'
autem expre(fiush. d. Pra:uenir,
vngerecorpus
meum
1
f'l
nite
puituram.Cf idem exprimiturhtc obfcurius,cum dicitur. \\hm.QJ.dimittenda ett nunc facere quodtuncfaceret
Yf.cMto Chriftus illa die uenit in Icrufalcm, ubicratimmolandus tanquam uerusagnus pro nobis,utficueritas refpondcret figurs. li Acceperunt ramos palmarum.(?o<f c/iuin^ difpofittone fa-
tXlnft.El
[n n?:atispitatcnderat,ideobancexcludit,dic. 4 uiperes enim.J^rf. ad benefaciendum paupotefi recvperari

f*>tis,fed
fct,& illnd vnguentum tuncferuabit in loco iflius nunc in me qnia ludas itamurmurando Cr alios ad hoc incitado catt
&um ejt,ad dcftgnandum uiclorhm auam Chriftus de hofie in proximo erat hahiturus.Vnde antiquitus dabatur ramus palm<e uiclori in
certaminibus .
1j
t n -trquodfequitur.
I
nonpoterit recuperati
.
adinungendnmme corporatiter
Et procefferunt obuiam d.I[eutrente r. 14 Et ch:Ofanr\a.i.falua cbfecro,quia petcbant ab eofalutem.
tH
corporali *d habitandum * mepajfibilitqux indigcl tali vnittone. Ter hocpatet, quod ali<:minusneceffartumpoteji prxponi magis necefiario^quan '0 mmttcafus,quod iltud minus nccefiarium non poteft alias re]
autem non fem ha. f.prafer.tia
confitentur eius ad15 Benedicl;usquivenit.lK//oc/<irf4nr ttentum.Dicere.n.hominis non eflfuum faccre,fed tantumfateri,& idco quando Deum benedicimus non eum banumfacimus,fcd taniu-
&
r "ri.
landamus.Dicere aut Dci eftfuum dicitur TjaL^z.b. Dixit &faclafunt,&ideo facere,fecudum tpiod bemini benedicit,ei bcneficium impcndit. quando Deus
ft
modo eius bonitatem fitemur
&
^ __
Cognouit
In
MO\jlliTEl{.
9}'JtHerunt autcm p; hicipes facerdotum, vt
tuum&nonpoffitoccifum, eccevtrumquedominusfeLa%arum
interfice
Jkiamlt
t
iliu
A Oct t.tiemti3,quafidominuslufcitarepotueritmor
abibant ex Iudeis,& credebatin lefum.
cit,nam Lazarum mortuu feipfum occifum fufcitanir. 10 IncratiinumautcturbamHlta. Exponatur ficnt fupra Mar.
2i.a.&Mar.ii.a.Erantgentilesquidana,&:c.Sequitur. \ Domine
&
bi7
-r ir.ael
1
Rex non terrcno ir.ore, quod parum eft.fed mSreiir oc quia r |K &admenres,&adfegnacxlommducii,&cit
Gloord.&NicolaideLyra. cum &

lcite
u
patifurqai c
v
qucm
laudatis,
r.e
timeatis
lha redemptio
Pullns in
^ "'^^ .,,.;..
fS^/J^TTwoHTt*cTv.. aliiquidem Euangc

,,ftx
Quomodo
dtgcntium quilcgem Dei non acceperat d

"
"
quonemoiedcrat,popul
ul
j
&jPerp^ncm&tdaraibrt^
:
dommnmdia
SSSbteSSSS
lihil talc
quivcmt
Uinij
^figSiiSr" nomine ddmini

in
:
rcx Ifrael
Etinuenit lefusafcl-
^^.'^
rMrriv c, ni , 1
f,
mXus^ft
q&f
vadit P er
hic didt, n
ftus k?us' a?cllum; 5 "Ftcur hoc nunquid

inrcrfcdiflidctrt x-
t 5^fc aicfupcr cum, ficutfcriptum eift: Ndh timc/cfilia 4 afinx 5 Sion Eccc rcx tuus vcnittibi fedcns fupcrpullum nnpuu-.n
.
dugcntespeti
catior-
fUrifietatamproph<-t.ian>qii
mc
'.'/"
H.xc non coenoucnint difcipulicius

Rcfr.rra.on?
tcrumquodillidixe
iuntiufius.hicqui-
b RecoUotcs qu
ulderant.
pnmum,iedquando Nor. iI.aqBJm

c
6 f
*.!
qu*
f t.pte
7 UClS erant,\
bar.r:Bcnedi
nir 8
i
cntit d. eo.
dcm compcndiodijtir,
harc erantfcrielorificatus cftlcfus , tunc recordati funt quia ^3

i
nommc
coi
faluum.n.&ada difcipulis
M:np itc'iiiitAbilcffk'imcrr-rcbirt,':lDl)3:.:
RK|
i<!e
loqumtur.
ni,modogcnt
rfirvidere.cc
ductum
jnucnK&Kcditluper
ptadccoj&harcfeccruntci. Tcllimoniuracrgo perhibebat Lazarum vocauit de monucrat cum eo, turba ,

qua:
panetes
eum. Et proptcrea ctiam prophctia ini

pleuir'/.acharix,qui
mcnto
&
iuicirauit
quando eumamortuis. Propterea&obuiamve

"irbaii
tcs.Dicititaq
gularisl;
dixir:Netimeas filia ecce rex ruus vc

>
nietnbt,fe esfupcr
juillum
afinx.
g fcnitbora eumfccifle hocfignnm.Pharifxi 9 Hxcnoneftdi nitci turba,quiaaudierunt nihil . Videns , proficimus. lo êteffrioc. quia crgo dixerunt ad iemetipfos
P'o<"'lvri
nehorum
,
an
c T^pli xlmrrt /J. Inre d
e
firobopop-iloeratfi iaSion,i.Ierufa!em
Eccetotusmunduspolteumabut.Erantautemquidatgen nventuram ple 12 nem entl tiles ex hisqui afcenderant, vt adorarentin die fefto . Hi erro
nr
acceflcrunt ad
î
-i-
fcilicet,oucsquxde uote occurriint vcnicnti.quibusdiui- f nitusdicitut.Agno- g

fcitc
Phihppum, Domine , volumus Iclum videre diccntes VcnitPhilippus&dicit Andrcx. Andreasrudum &Philipr
roâbant eum ,
,.
: .
1/ 11 , ljccliselorifica qui crata BctniaidaGalilara?,o j hancaltitucjir

14 rificationii ' * 5 dithuniilitas
!
.
m r
J i6ms,\nue. j - \j .l eis diccns: Venit hora, 17 pus djxcrunt Iciu.Ieius aute reipondit
,
C r
j-
Jt%
KlCOLAVS
i
LYRA.
Moj
tamtn diminute,
neforte&Deorepugnarevideamini.^f/. o moiot:
;
habetur Uebr.^.t. Vd ahttr: ln Jes.fed tJntttmmodOyff fcruus,vt De patre iwffn* ad exflendu eius uoluntat?. nomine dfii.W efr,
In nominedomini.i./7ctrfomijx.Tôn//croM-pc;r
de malo
Têlo
quantum ad illos
qui non crediderant Chrifl.

,
;
inuidia moli talit dtccbant.
m\U crcdcbj.it ipfum regnatnrum corptraliter & libcraturum eosd

renit ad re^nandumfpiritualiter, tributo,ipfe autem dum totum genus bnmank a diabolo, ejttod erat maius
in Vfal.
1 1
2 KcxUizellnbocconfitentHr
eius potentiam
Eccctorusmundus,t5c'c.5 f:r7>ofy?/;_)'/'erto/. cj ai ium,quod muitifequebmtur Chriflum.

li
l
& ad
,
libera*>
dittiditnr in
fli
Erantautem.H;co^f<i;rKr^/oriA'cdJJo CbrifHJgenti dua$,quiaprimo cxprimitur corum dcuof.ujt

refpenfiQsbrAehis
'
propter bvc
uenit in
<juc
nomine domini.Deus dominus, & illuxit
i.d.ubi
ifla
laus pr<cdiclafmt dicitur
Bened Iftns qui

no. In
/7cErant
zuncm refpondit/wptiw^ rrgo antem qutdam gentiles,&:c Tâdiquide

'
cmmertehantiir ad ritum
rcgirnmff>iritualc. exprimitur eius diuinitas 5 Et muenit le.afel.cV: fe.fupcr eum. Modumautem&eftiaUter &perquem Cbrifius bunc afellum babuit,fcUicet,permiffiuncm d1fciphlorum i euangtlin.i tranftt , tjuia fufjicienter fucrat exprefsu
&
lHd*,orum,qui dicebantur pro
tencbantur
cflc in folennitate Tafcbali,ftcut
&
,
ali;.
D:u
e.
gZtilestfuia remanebat
ab
alns ,fcilicet.Mattb.2i.a.&
Mar.i
,a.
quia tcmpi fanfiitate babebatur htreueretia dgentilibus, q c>ant Ittditorum,yt hetur 2.Mac.3.a.& idco multi de cisafca
& melius dc gentilibus fccundum reritatem
eis
nomen priflinii.îlio modo
4 Sicutfctiptum
cft.z*c'>.9.c.
5 Nolitimcrefilia Sion,&c.HocfuitexpofitumMat.ti.
rare in ierufalem,& maximt in fAcnnitatc pafcbali, no tebantur ad ifum agnipafchalr,n:fi prius dimiffo ritugi
fcnt circuncifi,vt hctur L t cd. 1 1 Ifli igitur,qui audierat racula ideo rolebat eu videre ct eius dofirina audire,iieo
.
6 Hxc&c.primum./d eil,pro tune,
quia adbttc erantfimplices,
illiterati.
7 Sed quan.glo.eft lc.Id efl, poflrefurr ctTtone fuam quandofuit

gloriofus fimut
t
m anima
& corpore
tunc enim aptruit illisfenjnm
inteliigerent fcripturiu,ut
babetur Lucpl.g.
cbuiationis ratio,
S Tdli Hl o.Hie ponitur dibl*

in
qut fuit promul-
13 Hi ergoaccefleruntad Philippum, Sac.Quia manfuctum pium,& ideo prius ei expofucruntfuum d 14 Venit PhilippuscV: dicit Andrex. Quia Andreas eum Ti lior erat ipfo,cu ejfetprimus ChriHi difcipulus,& p
&
gatio fufcitationis Laiari ipfis turbis per iUos,qui pr&fentes fucrat
fufcuationc,& hocefl,qi4oddicitur:Te{kimoniiim ergo pet-
idco yolebatc etfnerattonuerfus,vt difium eftfnp.c. 1 de eius confilio,& maxime quraforte memor erat ucr agcre
.
&
hibebarrurba,&c.
fli dicentis apofiolis
9 PharifiiergOj&C.N/ccow/r^HtJjff*- ponitur Thavifxorum %e lus (iuc *mubaio,cufn dtcitur: Pharifxi ergo dixerut ad femetiplos./ifftwnferfr.
ter
15
quod ipft Chrifio
Matt. 1 o.a.ln uiamgentium ne abieriti nokbathoc nunciare ex proprio capite
prof-
Andreasrurfum&Philippusdixeruntlefu.Hoct
ituii
loVidctisquianihilproficimns. Uoc exponitur duplicitcr. Vno modo de bono êl ,quia atiqui de Tharifxis in eu crediderat, ut
fatct fup.de Jfjcodemo i.c.& iftiuotebant alios retrahere dChriili perfequutione ,quaft dktrent, qtiantucunq-, laboraxerimus adtu imfediendum^nihil tamen ]>fictmus,& idco uidctur qi fit fafiutn di
fpofitioncfafium cfl ad pranofticandum quod gentileseran ximo adducendi ad fidem Chrifli per pradicationem^pof orum. 16 lefus autem refpondit. Hicponitur CbriJJi refponfi mqua denmciat exbortatur ai th inu;<i-
nprt-
uinum.Cui fimile fuit difium Gamalielis retrabentis
1 udxos
d pr.fc
fuam paffwnem,fccmdo primo tioncmjbi.Qui amaranimam fuam. denu itth' Cixca primnm fciendum qtiod Chriflns refpondendo ni tmmediatcfafin degcntiiinm deuotione, pr&nunciauit f> mpi\-
quutione apoflolornm,uthttur ^r.^.^.Difcedire abhominih, iftis Sc fimtc ilIos,quoni.i fi cx hominibus rj\ confiliu hoc
fiontm,quia imtnediate pofl illam gcntihs \erant boc cft dicitur.
&
recipietldi
ifiti,
aut opus diflbluetur:Si aut ex
Deo, no potcntis diflbluere

ne for-
17 Venit hora,vt clarificetur filius
hominis. mpaj
ne
fttt
Klf.
ow o i\ \a L I T 1: i{. \ Dcnhioolnm-is lcfam uidcrc. Avo. Ecce voluntcum Iud.-ciojcidcrc, &gcntilcs vidcrc, led illicxludariscrant qui cJamabant.BfBffi(c7<ic qututnit in nomine Doniini.Eccc ifti
&
cx circiu.c;iioc,tViiliex prxputio vclnt duopar res dc diuerfo venicntes &: in vnam fidem Chriihpacis lculo
concurrentcs,ideo fcqnitur
1
7 Veriu bora
tit
clarijicctur filius Z?cjrMH.Clatificatus
ca
imin
vJ
xA
fub
} i
oannis
;,,am?dicoifobis &c Vbi fedicit

,
granum mortificadu
Cap.
XIL
iyio
D
^riitiplicandum
t.Q?'
adquam pailionem iamexhortatus

frumentum quo uiue
amat
animamftar,&c
n f r.viHmfrumenti.AxG Jpleeft
ideiisanima.Granum,dequofpiritualisfegesdejg rgere.Cumlini
mti a Sran.l lemillll,
oailfe
Sedpriusfummoritunis.
quiudigendoDeii,potiusquam ineu pecceteligitoccidi e Siquis ro/77m'n//frr.PreciumopecisquoiIIimini(lratur eft eue cu illo,fine quo nuiqua bene eit eflc,& cu quo nufq maleed efle vndc&Japertius fubdit: siqms mibiminiilrat. F ûc anhmmeaturbataeJt.Etquiddi AhxdiCiapallionc&czd ea fuppofita exhorta tionequaii datauoce fortitudinis fubditaftectum
mitatis noftra:
fuas
comparatni a vt tclarificetur r RfrnetOivndemos b

txpecclefixdehoc cor (olcirano cofici
pusjbmini.
filiushominis.tAmen,amendico vobis:Nifi r j c terrammortuumruenr, iplum granum rrumenti cadens Infi lclitateludzorum. a b In fiJc rum.
-
insic. tr> c
dz
qua
c >-
cum
popul
iolum manet.Siautem
a
mortuum fuerit.multum fructum afb

Morietur uim
Clirilto.
verefulcepit, fedex
r.olit
Vero^more
Temporalem
v.tain.
jibgranumfru.&C.
rert I-ERo.Quadocor c
fue-
ooimdaium
'
IpiritUS
nOUOS: C
Quiamatammam luam,perdeteam.fctquioditanima uam inhocmundo,in vitam astcrnam t cuftodit eam. Si

j
s
voluntatepro nobis nede hacinfirmitaus te.deiperemus ln

.
homine
in ptin.
4 quaetdocet quiddi
Cere UCDCaniUS
5
,
Etidea.
i
.i.qusritnonquzfualun
Tu: auferetur
(or:
nis
de
fcdquc lefu (. hr lti,qu;rcunque cona,fiueintemporj,ibus(lUei " ,>'' iti,j,ibi' s pr o i:I:; 'D"'niatiens.

.
oC
t Ctlftodcc.
ludaico
omCOC
qtiis
mihiminiftrar,meicquatur. Etvbifum ego,illic&mim
intia,quce lapi-
vtibidemficadoptatu.vbititunicus.
quoconfugere.Qjd. Conturbatur anima mea, quid dica? quo

?
diCTiparatur,vtpro
;r .'O
niftermcus
a
erit.
Siquismihiminiftrauerit hononficabit eu 6 confugiam

b
quem
fpC
COrde
fit
Tunchonorificablturanimamea.
Quod
eft
ex uol'tntste.
QJ;isquidagain.
um molle
& te
7 inUOCem?itl qu
8
nervi
,quodfpiritu f
lictibilitens
pater meus.t
pamonis.
Nuncanima mca turb.ua eft.Et quid <dicam?Pa
rem ?
in
parrem qui
9 faluat.cui voluntate
n fe poffitreci I
g terialuificameexhachora. SedproptereaveniinhanchoraVo meam propono.qa L l n propterea vt harc patiar.ueniinhancho
laluribus.Tuncam mbunt m prxceptis domini

ibi
5,
& cuftodient iudicia eins,&
ram vnde & clarificatio mihi ficfit &: in membris meis.

g Pawrc/jr/^.SaluatorequjerOjfedpafiionc non
recufo,
n'tabun!interraconfetIionis,quamdederatpatribuseo
Abrjham,Ifaac&:Iacob&:c nctis fau&is &: propheeruntinpopulum Dei&: dominuseriteisin Deum
gpquapaflioneclarifica me,quodeft gioriatui nominis,
* HiERo.Ad tedomineciamaui vtclarifices
meeacla-
ilprslenri tempore comprobanr,cumquefaluatifueroivocabitdomuiu.s frumentum& multiplicabitillud,
ritate'quamhabuiapudtepriufquammundusfieret,quia
nunchominemaflumpfi.
perius videtur
Mmgranum frumenti cadens interram,&c umat. Avg. Qmi amat in hac vitaperdit
pinscongruit.vnê fubditi\U)du ani.&c.No amat fed odit
* THEoPH.Videtur fibi ipfi contraria loqui,nam qui fa

admonere, vtexerceamur plurah fumusad
in futuro
q$
amma in hoc mundo,

qui
hic nunc turbaturr, no efl exhortantisad mortem, fed inquit,mDriturus,quod
mortem&odiohabeamus animam
auer.1
...
ITJICOLAVS DE LYRA.
ilarificatuf per ftgna o[lefa infolis offufcatione,in
ditur.Perdet
cam JntetUgUurinfuturo.EtquoUaeoeamusJpfum
Iu Pf.i 7
terramotu,&
et clarifitatws
imitari in pa(fione y oflendit per rationem dic.
y horum apettione,& velitemplifcifjionc. Fuu
ivrettione et afcevfionesfecuiu q,dicii Vbi.z.a.
Humilia
ll
mihi miniftraf,metequatur.C^.i^t;owrffej7ee./? qi minifler fequatm domioum,& cum boc oftendit huius fequel&prn4
Si quis
emetipliim,&:c.i'e7ifar.Proptet q; &: Dcuscxaltauit
I dedit 1II1 nomen,quod eft iuper omne nomen.

uatus n gentilium conuerfatione,qui eius
\
Vuit et
mumipfam,f.beatitudmem,dic. 5 Et vbi fum egOi&:c. Quia ChriUminquantum Deus,eli

tialiter ipfabeatitudo, fus in eft
Et
u erant difpofiti ad credendu dicit: Venit ho Itntiiiu.qui C xjicut aliqs vidcs meffes difpofitas ad collcUione.dhU.Venit h st mittantur falces verumtn congruum excmptu oilendit^
per
rrt iworr tius
'
vbiq;coit ibide fubditur.Et omnis ,p/> qnod lingua confiteatur, &:c. u CbriHus pracuidthztilta fntura in proximo, ideo audiesde-
Dehatem
& quantumad hurnanitatem erat atlu bca.
efjen-
11
debebat prxucnirc gcntilium conuerftonem dhens. granum frumenti.i^MW non fachfruclus multiplhatione
ati' principalior pars bominis,ideoipfaamma nominatur bomo ut habetur 1 o.Ethic. quando 6 Si quis mihi miniftrauerit.O<W/t?</o mandatis meis. 7 Honorificabitcu pater mcus.Honor.n.datur homini ab alia hominib.in nit.i prxfenti in teflimonium uirtutis,fed bonor datnr bo minibus a Deo in ^loria c&lefli inpramium uirtutis.
amma,qu&
ampfjtcedentem corruptionem, fic mortuo Chrifloquoad whumamtatem^multiplicata eflfides ingentibus,unde firnile efl "btittus expr/ ffe dixifictilili gentites, quimodo uolunt ucnire
kfofl
8 Nucanima mea turbata eft.H/c ofienditur qualiter Chriflus glonficatus eslapatre.Et diuiditur in duas, quia ptimo ponitur bu
glotixpetitio. Secundo fubdii ipfius promifJtofibi.V enit ergo. Circa prirnu Ckriflus pr&mittit fua petitioni oflenfione affeclionit unc ani naturalis,ad declaratioaem uerx, humanitatis in ipfadi.
ms
mottem meam venient ad meper fidem. mat.Hic bortatur Chriilws adfuA mortis imitatione.Jld mtelL tlu f. iendnm amare aliquem eft ei uelle bonu.Etfi bo q,
ma mea turbata eft
notitum fit uere

9
& fimplicitcr bonum,efi vcrus amor,& aliter
Turbari.n aliquid dx quando commouetur. ldeo mare moturn dt turbatum.ln Cbrifio aut pars fenfitiua dimitte batur agere quod eratfibi propriu, ideo imminente paffione ajjl clus
.
Suitautemqu<edam bols bona,qu<efunt bona fimpliciter crve ufmt bona fpujlia,qux,dam aiit fun; bona fecunium quid, \iemporalia bona corporalia,r mundi dcleclabitia,&fecundum l)t4u,exponit duplic. ter banc literam.Vrimo //c.Qui amat ani
'<
fenfitiuus comouebatur timore exhorrorenaturaii,cr hoceftquod di bicturbatioam.tamen ifla turbatio non erat contra ratione,fed
magis conueniens rationi,& per rationcm excitata,ad oftendendum admercndum noslram veritatem bumana natura ut ditlum eft ,
dixerat alios alitx, afflicTiones Cbriili.Et quia redemptione,ftcut mortem fuam^ne forte aliquis ei dicerety (ecure potes morte imitari Jubirc,qu.ambilmali fentis,ideo contrarium uoluit ofiendere pcr ta
^n luam fuere quo adfpiritualia.
&
&
erdeteam. Inprtejenti, nonformidans f

l>'-
flinere
mala pr&fen-
Chriflo,vndcdicit -Jug. Sicupis utamtenerecu ChrifjjHUprn olimortem timerr pn, Chrtfto. In morte.n.dhhur quodammodo n '1 pcrdiquo adprxfntem ui:a,quia feparatur a corpore . Âlio *t> nponitur adfrnfum coutrarium.
lem turbationemy
&per confequens non naturalem horrorem. tationepropter
efi
recedendum ab eius imi
9 Et quid dicam? QJ.fecundum appetUum fenfttiuum faciam
cu
e
-mat animam luam./. non uere uolendofibi deleclabiiia, "tmundi.Terdit eam in futuro quia priuabhur uita beata,& fe
m bunc fcnfum
quhur
.
aseamin vha
'" u,a fe
Aug. ôti amaref.aiam in bac uita,ne tema.Et hxc ult.expofitio magis conuenittex
dicit
"l
Qui
odit
animam fuam
;
in
ma;iernamcu(lodii ea, cr ideoquandopriusdixit * r itanimam in-im ru\,..11, ..* i,^/.^.,.w^ .. animain in boc mundo,et
,.
hoc mundo,in Qui

quandofub
ditur.
l\xam,fubintdtighur
meex hac hora. Liberandome apaffwneimminente.Verumiamen,quia fecundum appetitum rationAem qni do minabaturin eo,uolebat pati proptcrpatris obedientiam; crpropter bumam generis falutemjdeo atiter loquitur dic. 1 1 Sed propterea veni in hanc horam.Q d.Ad hoc ueni in mu dumûtpatiar propter pr&diEtaftdeo arando dicit.
hanc petidonem. 10 Pater faluifica
A Pater
i{
jl
L-
i\.
ccclcfia ex Iudaeis &: gcntibus colletta;Quod fequitur
morale
cft
vfque zbi. t Vater
Jixi
n.eneniif At
fi
turba rcfte confideraueris, inucnics.quod

vt.n.
Giof .oni 6c Nicolai de non m

cis
Lyra.
ad
n
jerpentis mifit
Eucieiut.
niofii
ncqnis fitcxhortatioadconteprum mortis, conrtitutus DoilitdicereaJ iplccxtra humanaspaflioncs
intnnfecus rcgnat, conrra eos pu^nat exi eus,&quiaintus dominium perdiditbcUa mollitoi
Illcn.eg decarualibushommiicordibus cxpulit qui
faalcdemortcphdofophatur.ortcnditquod&iplcabhu manis pailiombus tentatus fit,ttmen nec mortc dcuitct,

a ?ôn,f/>ffriif.Ortc
dit
fibi
pterhomtnesadmcanutionem uenit,dumq;cordai mauum latibula

Jtum tcnuit,quali
d
A red
j
hanc voccm no
Sufcitindo,
indicalTe quod fctcbas fed eis quitDfc&. iif.j.c busindicah oporte

i,mji.
Pater
ccns
clafiica
.
nominc tuum
Anicqnjrnmuoduicfftt iclinoinn if /j;i. in itfuneftioo* In iciuncwoo? & >i fuir-"tione azi:i. urr-rtiuue
,
Vcnit ergo vox decxlo dic b u m homine.vtinre. '.'Usmuabil

. îiji.e
ll-
cxpelletur, prad
i
tibusapoitohs
ciiui.ii*. nnone
.
expelletur qui $ " \ a.JLla LUieXft

Iwfct
i
Dat .
Clatificaui , &C iterum clanficabo Turba aurem
qu*
4 tetur,non
b T^nnc
iudicium
efl.
Dilcrctionis, fcilicct
B mum damnationis a b quianuncpcrpallio

ncmiurcdiabolidc
tSap.j.
quod
ell
ante
vlti
wr flabacoâudicrar,dicebactonitruuin f;.dunieife.Aliiautem \ / f*HiBoSl dixir. 7 rum ert nliutu dicebanc Angelusei locjuucusell.l<.clponditicius,cV
Non
propccr
mcvox hxc
uo(
p ti-i tn
vcnit, |cd proptervos

b
Nunc
Diicrct onil,
boi.% pcr h*c.
Uutu,
qu doinimcurin malis
J d
9 &pateriplcad
10 rralut:
12 ter
mundu
n,
nemo
* ''^
li..T.n
'
ftrudomululibcra- c iudicium cft mundi.Ndnc princcps liuius mciubraVt mooui.cVt AflGrmJtiueinri'.cc. bunturvndccxpone d t omnia crahamad do fubiungit. Patior e foras. 1 Etegofi exaltatus fuero arerra
i
mundi
il la
eiicietur naitjvciiitad mci
qui mifit n Eiecto diat
ij
ducatcum.
raLc.ji.
morte cflet &c*t. mciplum. Hoc autem dicebat lignificans qua butas f Tûhc prtnceps moriturus.Refponditeirurba.Nosaudiuiuiusex lege,quia mun.&c.GRt.G.CZ' uema Colubn ( dc f Chriitus maneun jecernum. Et quomodo tu dicis , oportec * 1
quoEiaic. 7-corda iuntiniqijortimquc habita quiaadprauitatempropriamtraxifquafi ineorum obftctrtca ante manu domini tortuotionc reqmeuit.Sed ius coluber de propniscauernis repulfus eft,quia dum nobisdiuinagratiamedetur,isqui nos teuuerat antiquusa nobis hoftis eucitur.Sicut incarnata ventas dicit:2yc prin ups butusmundievcictur foras.Vvtdctzm nunc fan&osom. nes,non tencndo poflldet,fed tentando periequitur.Na qa
id tegritate creaturac,
turboti 6C pct
hzc
M vi
1
'(
im iiuir, incrucc
t
14
JJ
i
cSra
dubfl
omnia.Nondicl
vmt
u nes, vt de
,
tehominumal res, fcdomma & corpus eft, animam quod

i
Vcl vt< gimus.quod viu!mus,vt neccapilus pereat. homtnibusdicaturomniapratdertinata dequibus rir.vel omnia genera hominum omnia , de quibu*
luseucitur.
</o.r.Quomodo in cruce morietur Hoc enir dixiffe putabant quod facere cogitabaut. fiU. bo. Qj
f Et
?
non
NICOLAVS DE LYRA.
1
Pater clarifica
nomen tuum Adcfl,

paQionem filu
in
fac illud
o Sed propf er vos.i.propter mftrucTtoncm veflram.
quo relucet
gloria tui nominii [cilicet
qua ipfepater efl clarifica tus,& fer coujequens ftUus,qui e[i idemiumpatrc mfubflantia,qa notU per pafjionem fitu diuulgatam per apoftolorum pradicationem, totum orbem. fitu fpirituffantli diffufa efl per tupit rts diuiditurin 2 Turbs cigo.Hic ponitnr glorU pctitxpromiffto
Nunc ludicium eft mnv\di.i.iudiciumdifiTettonis y q\ ab obfiint pnrepaffioris Chriiii difreti funtfideles credentcs autem erit iudicium condemnt infidelitatem,in futuro
II
lium
&
&
& prtemiattonts credentium.yd aliter. Nunciud.

a po
&
t.pro mundo,inquantum ex diuha fententia mundws boli ereptus efl in paffione Chrilii idtofubditur.
tres quia pr
rtio
mo ponitur vox patris gloriam promittentis,feciido opi

ilta
turba de
uoce uanefcntietisjbi. Turbffi
fitto flatt uotisyibt.
ergo Refpodit lc.Circaprhnufciendu,qdilla uox
te > tio expo-
abolus.n.hicdx nun quod fit dom nus fnbi\anti<x mur,di,fedbomk ceps, alitcr viuentium inquar.tu f< fubiiciunt 11 perpeccatu
i2Nuncprincepshuiusmnndi.D
futt furmata
a totatrinitate y cii eius operaftnt indiuifa,veruntamcn
tem eietlus diabotus per paffioncm

glorite,
Cbrifii ,per
qua aperta
dr uox patris,quia fuit formata ad reprefentandum perfonam cius boc efl quod dx. Venit cr.vox de.a Qeo patre modo prMiHo. 3 Clari.QN'* Chriflus non clarificauit femetipfum,vt pontifex fie ret ut dtcitur Heb.$,b.fed pater glorificauit eum primo in mxracuUs
&
wfic diabotus non
glorix ftcut faciebat ante , meritum eletlorum. xercitium
&
a conf pottil impedire fanfios tamen permittitur tentare bont
in uitaCbriitifaftis.
4 Et iterum
cla.
diuinitatit oflenfa,refufcitando
Quia poftea clarificauit eum in merte per figna exaltaudo eum ad celum. eum
&
fi exaltatus,&:c./.ifl cruce , ubiexaltatus e\ aere debeilaio aereas poteftates. Dr et in crnce cxaltatu tneruit glortficationem exaltationem fui corporis et
Et egO
&
opinio diuerja deiltavoce,in illa.n.turba 5 erant magis rudes,qui tantumfonum uocis perceperant no ftaliqui adillvs dicitttr. Turba er.qui rta.& au. gntficationcm,& quatum di.toni Ad.cdciMiquid per modum [oniconfufi. 6 Alii mt.Magis ferfpicaces intellexerunt articulationem vocis rifll
Tutba au. Hicponilur
ftbimultnndogentium perfidem, ut babeturThilip.i quod& Deusexai.il tkc.fequitur Etoishnguacon

.
quia dominus lelus Chnftus
HOmnia tra.ad me.* amore.n.in cruce oflenfo ad genu

num habct uim attraliatiuam omnium mentium.
gloria eft Dei patr
1$ Hocautemdi.c5:c.//?<i/f uerbaeuangehflsir.tapii quid Chriilus intttligeret per tllam exaltationem, f.faamcM
7 Dicebantangeluseiloquutuseft. Credebat.n.eum
ideodicebantangelumei loqui ftcut ahquandoin fcriptura dicitur, quod angeUpropbeiis loquebantur, diuidii 8 Rel pondit lcias.Hicponitur exp: [iti audite uocis
rumbomimm &
efje pu-
&
nem. 1 6 Kcfpondil.Hicponitur Iuddtorum contradiiiio arguei^* eius morte audita,quod ipje non effet Chriflus dicentium.
prima
intres quta prtmo ponitur Cbrittt expo(itio,fecundo lud&orum^contnodl.in tradtfiiOttbi.Nos zu.tertio Cbrifli refpon[io,ibi. patte oflendit Chriftns,quod non erat tonii ruum necfonus co
17 Nosau.exie.quiaChriftus,&c.7v(o;e/f^/*rfi</ai accipiunt totum uetus Teft.& nonfolum quinque libros M

fti
Htnii)
fi,qi
Adhuc
fufiusficutai qui credebant, fed uox diuina propter inflruclione po

pult circunjtantisyVt cognofceren ipfum Iefum effe verum Chriflu, boc efl quod dicitur. cui de cAio dabatur teflimonium
&
.
appropriate dnr lcx inprophetis autfit tnentio de aterniu utpatet Ifa.g.b.Et uocabiiur nomtn cius admirabilis , Y rius Deusfortis pater futuri fcculi princrps pacis multip CtUS imperium pacis non erit finis fimiliter Dan.6. g. Potel S
&
j>
Non propter me vox ha:c
pqteftas a:terna,&c.^ Micb.$.a.l~A ru Berhlee' Epht
ajtcuius, Chrijtu:
{Jwn uox fit propter inflruftion? autem inflrufiione non tndigebat fecundum quod
/r-<7'W.Exremihiegredietur, qui firdominarori Irad

tUldt' egreffus eius ab imtto a dieb.&tcrnitatis tatis permanen tur contrariarimortt ideo arguunt.
&
Dcus [imiUter nec inquantu homo,quia ab inflanti conceptionis omniaperfeiiecognouitqu/e cognofcie Deus fcientia m[ionis,idco uax
Hon eflfatta proptcr tius infiruUionem, quia fciebat fe per paf. fionemglorificandum a patre.
illa
18 Etquo.tu.di.&c.exal.i.rwoW/ncrttcf^.rf.^fa/ofMf tdett. Uaaipfo,fequitur quod tu nonfis Chriflus qui manet in aternu tem loqueris dt alio,dic nobis,quis efl iiiefiUus hominis.lh auti*
.y ci iius
Sed
M
jj
î k
T E
H.
Etfxo/Jexa/./M.aifr.oniniitrru.dctw.f/.Namamorequopro
iruhitadieferrum, &ficomma trarntaaic.Vam niodf omniscreatura.Mar.vlr.d. 1'redicarc euangeliu oihicna

I
nobis paiTuselt trahitnojadipfum.ficut, magneslapidesat
tura,-,i.omni
homini,ficutfuu cxpofitum
ibi.
D;xit
ui)
,
i,
loannis
CapXlI.
mc oriterrencbant,quod fccpedixeratfefilium hominis

n6
(
nz4
D
turquaieoccultatnsefl? Ingredienscordaeorum vidcbj
:odhicdixd1er,riexaItatusfuentri]iushominis.Qnis
exaitabiiuraterra,tdeft,
c ftiefiIiushominis?Si,n.Chriftuseft,manetineternu.
mdignationecordiuferodam.quisnihil loqueient.lt qj abfcondk femitigansilloru inuidia.Nam quodinnaderer,

&c voluntanamalirianoncredide.utinfinuat Euangelifta! C ftfermo \fau impleretur. Quem omnibus modis impleri
Sinnetinaiternumquomodo
mo:turincruce?
a îb-.htc.uxoxum
inreieite
,
& mori-
necelfe eft,
non
ta-
turnChriftum vt
aivicluru.nin celo quo a ^tetfi in
tcdi
aItarifiliumliominis?Etquiscftiftc a
filius
hominis? Dixit
CumiBte:iigiti'quodChri!lusirunctinitcrn:i.T? hsc pars fidei &ueri luminisper fe non rufficit. .ûo.iOitaintlliîtisChriiiisrtern tatem.urncgetis eius mortem.
Sm^cd vSut
-
tate."
prCIClUlt etllUl
Deus&pr;edixit,nq crgoeisleius.Adhuctmodicumlumen invobiselLAmbuperccat. latedum lucem habctis, vt tenebra vos non cbmprchen- Sw^non tarneri Gntumvobifcum \ . ne tencbra; b hab COCglt ki IlOC, led Vt aia^quinoncelimoriemCiKilt.. Sed^ mor- c dant.fctquiambuiatin tencbns, nelcit Dumlu- 6 fic prsiciuit &c pra> gn(antia:& quovadat usppetux voscocemhabctis, crediteinlucem,vtfilnlucisiitis. Hxcloquu- 7 dixk 8 f AVC
Veldum
is
aCorpo.alterfic&fpir,tuaIirer.
2S(Of?/>0.
V ST.
quo uadat. ioncredit mor Lhrifti, nefcit

[efcit
tusefteislerus 3 &abiit&abfcdnditieabeis. d r r -rr l c tantaiignareciiietcorameis,noncredebantin

i
Cumaiuemt
/-
Nonquodnonpof-
iofunt
, ^
eum,vtfermo u
iadit,fedoften-
ProrantareScdifficultate.
a Vel quod nosate audiuimus,vel jpli nosdeie nunciantesaudiunt.
nm melius,iedqua
<jiu taleS
'
homines muta
11011
Pof-
ipetramfcanda pdeftChriftus
Iiaias*
implerctur
peibis.
quem
iecit.
dixit:
fDominequiscrcdidiraudi,
scontemnen:S:
a Fii
nsp-rquemomnu
irridentibus
b <>erridem.cum eflttn carnepju is.lhum lib non fub Quandoprxaicabat incarnationem Chrifti, piadicebc tt am exczocianem Indxorum.
T^
^ =\
cr fun credere. c
.,
rxcaua.QniapIpintu
tlf.y 3 .a
01X111! 15 mxar liaiasm

16 pia-lciciiti
ly
jum.
1
tui noltro,
& lUmpoffent cogijre& iS tum , non poterant inteUicerr,nolueiun;. \ maliquidven ,. ,r ^ , jc- credcre,uo q> p.ecefdixit Iiaias.f Excxcauito- 2ofitatenonpoiTent,& gmsdeceter- f nonpoterantcredcre,quiaiterum
lucem bab. Ida
& brachium domini cui reuelatum cft?Propterea

Deus.deOrendoeos quicum poffentvidercnoinerunr
. .
.
omnino
exaeoitjoue ludaro-
tEO.et.c
hrifti,
credit
itatem
i
adden-
g culoseorumj&indurauitcoreorum;, vtnonvideantoculis,
ira
humiliute, vt :aminiin veritafe. m.Non ab his qui credere inceperant, fed ab his qui :bant.(ôd ablcondit fe noftrx infirmitati cofuluit,
jajpottttatiderogauit. eopm. Quare occultatus eft ab eis.non.n.nuc Japides
cislcdquianolebar, Luc..t> quam voluntateeo- Ko.n.i, rum prxfcitiit Deus pt ardixit Sed aliacauia huius reddi tur,f.excjecatioDei,fedetiam hancexca:cationem mcruit voluntaseorum tumida,quifuam uolentesconftituereiu
nulla culpaeffet W*ij.b Mjr 4.q
&
ftitiam,mftiria:Deinonfubiecti,quoddiciturn6poflccre
dere.Ita eft culpa volutatis
humaox, ficut quod dicit Deus

Ro. io.a
intcontiaeum,neq;blafphemauerutficutprius,igitur
"
nonpoffefenegaie,lauseftvoiuntatisdiuin^
Cloriam 12
NICOLAVS DE LYRA.
in ifto loco filiu
Cum autem. Hic ponitur ludxoru
infidelitas
&
obftin
iau,&-
muisnonnocauerit fc
fms
tamen comunitcr fic
diuiditurinduas, quiaprimoprxditla obfiinatio o(iendaur,fecudo aCbriflo arguitur, ibt. lefus aute ciamauif.TVHwa in duas, quit &3.H'*
femibat,& ideo lud&i rrpetedo verba eius boc addiderunt. ?i au ff ratnr aualiter fudmi intcllexcrunt, <p Cbriflus fuam futuram
WtixioMm rocaret exaltationtm. Diccndum
tp
trouerbium erat
wiluUos,i}uodcruc;fix'.o vocabaturexaUauo\,
& adhucbomiquacomquatumad
imodolojnendivturaurficutcum alujuis imp,ecatur alteri :m,di'it > :>tu fts in alum clemtus.
't\got\%\t[\\s.H:cponiiurCbrifiirc(f>onfioin
Wtteoidealiquali cognitionc Cbrifliperfripturas, 'ate m,fed oltcndit eam mperf clam,diccns.
i
primo oficnditur obfiinatio non credentium,fecundo defetlns iuuxo rum Chrifio crtdcntium, ibi: Verimtamen ex ptincipib. Oicit igitur xnprimap ftc euangehsi j.Cum autem tanta li.&:c.i' tniracuiis,in dottrina,& in rettelationef creiorum cordis, futnrorum conttngentium,per qum dalara erat eius diuinitas. II Non crcin eum.Er inhoc imp!et* funt propheiarumftriptu hoc tfi quod dicitur. r*,eorum obslinationem praduentium, 1 4 Vt fermo Ila.pro.imple.Ij.wr non tenetur hic cauJ4i:ter,fd confequutiue tantum,quia cx lud<xorum cbslin.ttioue , impteUofe-
me
&
&
.ihucmo.lu.&C.Qw/tfHori intelligebat morte Cbrijii&paf bumanitate liare fmul u deitatis tsternit.ite , tamen Ittc d: C briflo.de tgternitate iam ditlu efi: De fonltjcriptura
<
&
quuta efl
1 5
Ifaite
proph. dicms.
1
alde, quia paucide ludsis crc~ diderunt comparatiue . Et bene dichauditut noliro, fuia propbeta
Domine quis,&cQ ^./>4i<c/

.
nefcnbitur
Efi.<, ;.f>.
Tanquam ouisadoccifionem
quiponitur
c.p-
tut,&Ic.f fecmdum antiquo< dotlorcs Hebrneorumtotum il'-hChriflo ad literam intelligitur ab dlo loco
teliigctfcr.meus,&c.fim.l>.ter
Chrifii.Et pofl
19
Dan 9 gexprefie pr&dici' bibdomidas jz.occidetnr Cbriflus,& ideo
non cognoucrunt myfltrium Chrifiipvr vtfumrain fe,quiaadbuc eratfuturum 1<{ec uiderunt illud in diuina eBentta fed tanturn 10gnoueruntper reuelationcm.Et talis renctatio ex parte Dei rcveian tis uocatur loquutio,ex parttprophets. tivciitgcntis twcat auditio.
16 Etbrachi.domi.cui
reue.ed?'.///:** DeinaturaLs,quieft uir
nosad
quarendumperfetlam cognitionem de Cbrilio dicens.

ha. Id tft
,
tus operatiua patris,qui inquantum
Deus omnia fecit per uerbum.
ubulate./*/ cfi,in cognitione proficite.
'im
'ff
lu,
tem dotlrinx
& lumenguatite.
te.f.prxditli:.
mrprtfchSiaUtcrtfuifim lux illuminans
Etfiita effetin bominibus, t,uodper uerbumfuu faci tentquidquid ucilent,uerbum hominis brachium cius dicercAir . Induat etiam
tc.vox
non com.Sciticet,ignoranti
t
& culpx.
vi
.
F.Kangelitlaatiamfcriptutam
Ifan-c di.
^
'7
iqui
am.in
elcit
quo va.QM/a dedinauii a retlitudine
I1mlu.ha.crc.1n hui.n.eipfum. filii ln.Cnis.Ver imitaiioncm

* ec
I
& gratieadoptionem.
17 tantum ex fuppofitione,ffuppofito, quod babcnnt uotuntateobilinatam in malo, ficut de aliqno dicitur. lflc non potefi illum diligere. habet uoluntatem fixam in odio eius. quando
1 8 Qiiia iterum dicit Ifa. Cap 6.cMcet verba ftnt ahquantulum mutata. 1 9 Exce.ocul.eorum.^w/irrrjfccnrfo lumengratiapropter torum malitiam ,quia aueitebantfeab bai luce.
Propterea non po.cre.M ec impofjibilitas non cfi abfoluta,fcd
m"nuenetathorapaJfiomsfu.
M W ergo
eis
Ic.& abiit . Qj4 'ta 1,0 reapiebant eius doUrina. J abfcon.fe ab eis. kodtm modo <& eifiemcaufis ficut iitiii *'-& JO. Sednonvidetur uerum qu:a fupra fr abjiondit.eo q, fccidere tumjnc autcm on dicitur hoc. Dicrndum ,/nod -p'atcogitationcs eo-um ad hoc tendcntes, licetadhuc rwn pro fmt tn opere,& jdeo uoluit eos pr&uemre Je abfcundendo uma
,e ' t eis
'
20 Et indu.cor eorum. Quia (ubtratlioncm diuintigrat'u,qutt

cor mollificat per deuotionem,fcquitur cordis induraiio per cordis
obflinationcm.
21
Vt
nonvi.oculis./:raff4#i>Kj-.
Cum
I{
*Et
depeccatismodicum lumen haber. propterquod vfqjad contritionem perfedram debetprocedere,necomprf hendant eurn tenebrx per rccidiuum mortalii culpa;.
jDiif.
Jl
T
,
^.
lrfus
adbuc mo. lumcn
&c. Morai. Atrritus
n_*
a
Qofiorc1&
in frontc
lcolai de
nc
Ly ra.
tm
..udit uel rccipit
i_g
filius hcris h<
Ghrifn oc/.Kko crux
credentium vbi
cfr
fedo
dixir,
ficut vidcbatur crederetur
&maeis"lonain Dciq.iam honunum quxrat. b \tfut Alusnoncrcdentib. alusvcrocredcntib.vclpah.n cnm pfalmis &Uudibni,gel-n o ccnlto gm appropqqaan
tc lua pai.iouc,cla*
wrecaodiCjfiginirtVtdenoinineChriftinulIuictubcfcat.
dixir.utcredereturxqualis patri.Neutruni horiim aI;nsnuiTus,i.Apo.tolusqiiiat-hIcruus.P6taut,i
liafiliocoinmunia,utqu
Cvrecipit,
S<
mcauditc n
quimemili ^quudonunuslionoratu. uo&patcrinm.

b Vc ncn
.
nntleius quilatc
quandiu patlio
Vel Jt tliiiuindofle ccnfurt.conufrtin-ut
fjncm eos
tfr
Thbophtl.
rni
nonuatcomp.
C
iancm eos.Ha_c 5c*non inteJUgant cordc,& conucrr_uuui-,ct .ur&kt fi-i. muilione b No_ Ii.utc8.leii ahim
*
dixir.quk.
i'ec-c_'aiioneludioiuin.
z hi, icd
Q_i
credit i*
me.
i
Mov/i
c~ ali.
iu_>.
ipeeit Chiilti.
bat.&lDcusi hominciatcbat.nc putaicntcum hoctantu

ellc
Qiuahomo
appare
dixit IfaidSs,<juando uidir gloriam cius 'il icnt
Vcrunuamcn multi cx
Erg
>
liuddtenimc credidcruntin eum,fed 3 rctcuipiain^ principibus 4 Crcdere in hoc ere.lee uit ci, qu-.i n mCj
& loquutus cil deeo.
me, quodl
Deum,figri
quod vidcbjnr, vult le credi talecv

tantu,qualiscx:quatuspatcreit. Kthoc Clt: tôncre. in me. Id
clt,in
mifit.
vt deiynagoganon propter Phanixos ndu conficebantur, '

.
quam,nami
C.edlt allCUI
ll.>.icdcn;e-,iraprobar.
bUn,l
ciiccrcntur.Dilexeruntenimglonum horiiinum
*u_
tlt
magisquam
crcdit in
infiu
e.
Vetaei ft (pitilculi iutetie&a.
6 mmcIIij' , qu< igl 7 UatCH t vcre

.
hocquodui- a det:i'crfi eumquimt b

ntccflc c clt credi patrcm , Sc d
Joriam Dei.Icfus autem clamauu, & dixU.Qui b lidcte-teiiu.

i
6 cu niumquod
mc,
Sdi.n pcem.
<^n enim eitu-
Soluir,iVd ctiaminpatrei-.
'
Spiiiiiiaiiiiiliorie.
llinOUtlllD
rodir, ideoie* Ctedidcnt Ap at non itcm n
qucm
ndncrcditinme, ledin cumqui miiitme. Etquividecme, nonin aliainmina.

a
Qôd
fi
t-up.8
b.
patcr cft, habet
fi-
vidct
e
lium, qmergocrc
ditin p.vrcm,credit
mtilium xqualeei,
1"
qui *
a
cum cjui miiit me.+ Ego lux in modo acia ur nc qit>.inurn.in credic in mc in te ncbns non mar.cat.
a ln
ef>,li
fi.-.r,
(
mundum veni,vt dmnis

.
i-licj
i.lu >ietur.
Eicctiu.
i2ltolos,eaprop
i
ln..nui.
--
cre.i- dit,
8_hictalisueiecienon quicrcdit
/-.... i-j::_ _: _ rd Curnonmodo. i >>odo. b Cuijattrdedit rrorciadiciuin. . pi ruunduen-iii nou iu-iui.rd miCcti.otdix eft.
i-
Et ii quis audierit v._ii _.,..!-
jminusnondr
creditmitu,
vcrba mea,
& non | cuitodicrit

D.
u.in o
mc nomincm
Dci
per uratiS,
tiliu
cionouiQirco Bodic.
ego non nidico cum.

i^_i iijni
No n
i4nim P
isi'e& Pci
j6dicc;c,quicrc i7iu ied ut Hc
non
enim vcni,vtiudicem muudum,fed vtialuificcm mundum.

Noncrcdit meeffeUeum.
pernatura.
Et ideo
nc quis mtclligerct accipicverbamca,habetquiiudicet i9nnt',mfi b burj hiimiu jotur. a Id ell.ego. patrem tanqua mul f eum. euminno- e ^(7/.r.De.| lllciudicabit torumfihoru.u,paSermoqucm loquutusfum, Kon <" diciiur.Luxi a II eo iu licjun.quia go fiUui cx Jiie. ioquitutex l.,uuu nen trcmpergratia,non 2nru:n '.iin,nil| vnici uerbi xquahs uiifimo die ; Quia ego cx meipfo non ium loquutus ,
[ . It
Quiipcrnit, me&non
i8quod
n<
fibi (ubdit.
d Et
eum
tjtti
me+i.
ri.
&
luccthominibus.
f
qui lliui nutillunur
Vfqueadeo iuc&eum,vtqvidet mc videatefi .Hcc ulionocarnahs, lcdintellcdtuahsert mudocorde. Quiui. wK.Noait no videt me,led eu q me mifit,ficut dixit,cj crcdit iume,n6crcditinmc, fcd liicuquiinilit me,qaillud
qtv
lux,quiauita<
niluldiltatinter
Sermoquemloqwi.usfum.hilrirtt&C dicitfciudi nouiflimodie, quiaiplecit fermopatrisqui lciplui tus eft icipium annunciauit.
dixit
NyCOLAVS DE LYRA tt non &c.&

fa.eos.-2
ifl*
non pojfcnt fierinifi gratta Dei
hominum. 9 Et dixit:cni crc.in mc,noncrc.in mc.ScUkcuJhkili

tffet contraditiw,ideo fiqmtur.
pr<ueniente.
2 Harcdixit Ifa.quandovi.glo.eius. Hoc addit euangeUfla,qa

verbis pr&di&is declaratione Cbrifii Jfa.6.a.pmitt:tnr
3
& gloria, cu
io Sed in cum,oni mi.me. Quiayna rftfdcspairisG. rna vifio qutt fuccedit fidehideo fequitur.
li
dcJrMr.Vididon.inu lcdetem lupcr folium excelfum, &c.

Chrifiocretrant in fide,quia nonfolum rcjuiritnr crcientium,<jui imperfedt dnlttaa cordis fed etiam confeffw oris ^fecundnm quod dicitnr t\ora. I o.b.Corde.n.credttur ad iufliiiam , ore autem confi/Jio fit adfalulicet in Cbrifl't crederent tcmjptt autetn hoc efl,quod dicicur;\r bant,&
, tamen confiicri non audeetumumcn ex prin. idefl.exU-
Etqui
vi.iv.c.Tatcr.n.w filius funt

in proprirtatc ri iatiua.
Verumtamen. Hicoftenditnrdefetlusluddorum
gnuntur auti m
vatura
I*
vnmn infdfl^M Hac auttm eflw^M

t
:
tmorum, quia co^nito vno cvgnofcanr cr rehqw.m ,

in intcllcliu.
Ego hix.Hic/wn/rnr fjdcifrntlus^cum dicitur: Pgo *

!i
muo.vtoIs,q cre.in me,in

tfi
\t.r\fymz.f.'gnorat'ut t culpi
i
.t
gifpentis
& faccrdotibus.
Multi cx prin.cre.in eum . Tropter miracula
& propter im-
plttioncmfcr.ptnrarum. de fy.non c.Quiaconlperauerunt, q, 5 S<-d propter pha.6JC.vt fonfitenies ipfum ejje Chnflum exiommunicarentur,& defocietate
r. n[,bic frutlusgloriofus taiu euadere,& bona cotra i i Et (\ au.Hic dtfcribitur pena incrtdulurumcui. quis Et fi quis au.ver.me.-.4rc corporisjcdnon cordis. -4 Et non cultodierit.A/ancwc tn infidtlitate. 15 Ego non iu.eu .Scilicefyn ifio primo meo aiucntu 16 Nonenim \c.\tiu.mun.lnaduenipr fafubditur.
]ud*o*umexpetlcrentHr,q>crat apud eos ignom'miofum,vt fttpra di
7
i
Sedvt fal.mun.r//ifc.o;/rf/c/i
cqdemnationit
itum
efl
c.g.yerumtamen vmncs
tales pfn<e ftpio iuftiuafuftintan-
Qui
fpernit
me,& non ac.verrmea.Prr fidevi.

,
tnr (nnt mcritori*. Caufa uero quare hoc mcritum fttgcrunt eratfuperbiayideo fubdttur.
6 Dilexerunt.n.gloriam hom.Idefl,bonoremmundanum.
7 Ma.quamglo.Dei./(if/?,TOcrirfpro quo
glorta Deireddii.
9 Habetquiiudi.eum. Etoilendit,qutsftti(lcid: Sermo quera lo.J ic.../fji ciuihs dicitur hdicare i|r inquainum oilendit eum dignum iudicio ei & condtmn fla Chr fli^,& eius dofttina iudicabunt infideUs , UM ofic
1
2.0
</
$ Ieiusautem.Hic conftqulter eorum infidelttaa arguitur a C.n no,Cr dtuiditnr in trcs,quia primo inducit eos ad credendum, fecnn
do
ofitdit fidei fruQ7t,ibi.Ei lux.tcrtio incrcdulitatisfHppliciii,ib:,
dignoscondcmnationeêdquiaipfcmet Cbrislus iudicauit in aduentu fecmdo,ideo fequitur. 2iQuiacgoex meip. Tropter hoc enim fcrmo Chrifl
infideles
reBiuc
xlt(\quii>ai.ulnprimaigiturpariediciffic:lc(ii$Mtcmch.sid dcmtandum magmtudinem duedorum&fui affettus ad falutem homi-
condcmnabilestfuia procedit ex itifaliibiU vcritat d DeopatreMeofubditur.
alicct
[pfe
M
t 6
lonctues.cV
t\
jL L I
T E
i^
Di/fAcrnnr.n.^/.rjr.wir.r/Mjnj^/.De/.Ifti
hodie multoshabct
lequ.KCilcili<-ci,pro n.udi glcnia fc
& fua prodigahterex-
leura 1 1 Ego lux m mundum ucni. Proptcr quod acccdens deuotionem ab co illuminatur a d lali ni ,at pcr ndem
&
patumaut mhil propromcrendaDei gloaa
co veroiecedcnsobtencbraturadgqhcnnam.
1 6 Tôn.n.ue.eS-c.iudicemmundum Id eft condcmm priumemmdehrftum cQndemnatquemhbet p
.
,prt>
laciciites:Ic/jat(ic/i:iaM.Sequitut.
wo-
127
a
loannis
(apientiarw
ficut filio quieft vita,
Mandatum.Non deditpatei filio roandatu per vialiam creaturam.Necrnadatum cp aliqfi nefcifiet. Sed
XII. Cap. femandatum angelum

aperte dicit C Qu& ergo ego loquor
1228
D
Dei.
dmverbum&:
gliuit
inqua luntomniamandata
eodedit vitam quo
/icut dixit mihipater,fic loq or.Intelli-
dedit
vita
gentibus metibus,vteftnata veritasex patre,fed ficioqui. turveritasintus fine fono ficut dixit ei pater vticrederent
latra.
Muit
m,quia
Af-
nn?rlni'itim
d eiTe vitam
*dheevt
a icd cjui
loquerer.
,qus
milimepater ,
qui raei^rum
y
ipie
fnvitiofuit.
mihi mandatum dedit quiddi**

Id eft,
licut
dum poftunt mtelli

gere, exore carnis verba fonuerunt ,
quaj prolata &:
risfignata,
lite-
hominesquod no
b Etfdo.
c;
Cum diefie
,
b carn,5< quidlocjuarxt icio,c]U!amandatumeius vita a^terna

id
eft
mandatum
imaetemam
erbumannuncio,
verax
me veritatcm
&C
iicvetitas
me v
genuit,
ritatem annuncto.
,
fifit vita a:terna
eft.Qua? ergo ego loquor
ficut dixit
mihi pater
iic
locjuor.
nosad ip lam ventatem aliquatenus engunt.
aperte
<P*CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
.
tis,non cadit nififubprAcepto affirmatiuo.pr&ceptu aut affirmatiuu

iicet
pfemihimandatumdeditquiddi.^MwC^/fiHX inquan
bomo minor efipatre,&
fic accepit
tu
ab eo mandatwn
in cnius
ejuia
cx utione
non potefl deficere a regula voiuntatis diuin&
huin-
nuitas Cbrifii
nn
'
tanquam infiritmentum diuinhatis coniunclum mouetur nifi fecundum ipfius motum.
eius vitaauernaeft. Scilicet virinquantum obferuatio mandatorum Dei deducit ad vitam 41 namjecundwn illud Matth.19.ca.Ti vis ad vitam ingredi, fer1
r
tlcioquiamandatum
\te r,
non obtigec ad femper, obligat tamenpro tempore toco,vide quando omiffioaHus qui cadit fub praccepto,eft contra charita hoc modo omiffio confef/ionis fidei contra tem Dei velproximi : chiritatem Dei efi quando per hoc fubtrahitur honor Deodebitus, ytpote quando per boc creditur quod talis fides nonfit vera.Etiam contracharitatcm proximt,quado per\boc proximi faius impeditur hoc eH quandoper hoc quod aliquis maioris ilatus , fidemfuam non confitetur, alijfimpticiores afidt vclfidei confeffione tempore debito auertunturTropter vtrunq-, iftorumprincipes ludneortmde
licet
&
&
&
)ux ergo ego.Hof condudit ad oilendendu
humanitas fua q>
Bc oierit
obliquariaregula diuin& veritatis, vtpatetp pr&ditla. ctafione cuiufdam ditli in hoc ca.qu&ritur,vtrumprincipes Ih l credentes in Chrislum ante eins paffionem peccarcnt morta-
cum effent icgifferiti quibus quxritur mortaiiter peccabant,primo facerdotcs infcripturis exercitati,vt fupra ditlum efi,per hoc tp ex timore fidemfuam de Chrifio non confitebantur,fides illa ab alu.t
&
1
fi
k >od rertitur infcandalum
cbfitendofuam fide.Et arguitur primo q>no quia cmittereil turbatione aliorum,no tflpeccaortatefcd magis videtur me> itoriu quia dicit apoftolns.i. Cor.
no
&
non vera,fed falfa reputabatur per hoc etiam altj inferiores diclis fatlis facerdotum inb&rentes a fide Chrisli auertebantur,& jic patet quod omiffto confesfionis fidei in ipfis erat contra charitatem Dei&proximi. item alia ronepeccabant,quia tenebantur ex officio
:
&
Diuifi*.
icMneorTeniione eftote ladxisticgcn.Confefftoautfmfi1
tn fcadalum jeu
-eritt
.
valde boni cr iufti, vt
turbationem aliorum ergv,&c. Ite aliqui \icodemus Iofeph ab jlri
&
qua funt nciefjaria adfalute,cuiufmodi erat fides Cbrtfii:& ideo taciturnitas iiia non pot d peccata accufari. Et hoc innuit euangetifla reddens cam taciturnitatis ipforum di. Dile~
docere populum de
h. s
xerunt.n.
agis gloriam
hominum,quam gtoriam Dei .
Adprmum
Jid j
qui
'it
erlt
difcipuli Chriftt occnlti,& ideo nb eH verifimttc,

fiJet confet]ione,fi fuijj) t
q>
4 f(
hocpeccatu mortalc.Con
,,
trmmarguttur per
i
iltud
quoddicitur t\oma. lO^.Corde.n.cre!
dtcendum, quod confesfio fidei quando efi ad turbationem hominum adnutiam vtilitatc,eil omittenda,fecundum quod dicit dominus Ma.j .a.tôtite fantlum dare canibus,&c.Sed (i ex cofesjitmefidei
&
eft
dMtadiuihtiôreautconfeiTiofitadialute. EtQcvidetur
f ipft \taequens etus omiffio peccatu mortate eit.\\e[ponfio.Aug.diffinicscofefjio fiict jit
neceffaria adfalutem ficut &
des
& per
fperatur atiqua vttlitus,aut et adfit nccefitas,fcandatum tnfidetium
contemnendum ficnt
dicit
dominus Mat. l j Jo.de fcandalo Vhari

c<e
f&orum.iinite
ilios fcilicet
iurbari,quia
cifunt
&
dtices aecoru.
p<
atum mortale dtcit quod pcccatum tranjgrefiio C atefiium tnobeU entia mandatorum: ideo
e(i
&
legis diuin&
Ad fecundum,dicendnm,quod etiarn apoflotiantc

fpirituffantli mortaliter peccauerunt , ideo non eft mirum, fi aly infenores
omiffio coafeffionis
fi
tk
cafu in quo confeffio ei oppofi iditfkbprxctpio dininoupfa auiem confefjto cumfit atlus virtn tis,non
ctt
non
peccatum mortale,
nifi in
&
confirmationem vtpatn de negatwne Tetri

iujtifimili
quantumcunque
ter peccauerunt, quia non crant confirmati.
* NICOL.
A
na.n.vbi
t
D D
I.
dicitur
inpoflitla.Sciendum ct, quodifta'por
opecunic in via
non pertmet ad perfedionem.
haberefeu portare pecuniam,licet coimtnt dt dimtffione bonoru teporaliumfit vtiie ad vttam & mfaitiHs tvift qHvndam.Cuius ratio efi.Tâmfecundum Tho.
repi,^nat perfecliom
ifliana
pecuuiam portabat Mat. 1 o.b.iicitur apofiotis qui in ecdefiaperfecliorelocum tenem. Nolite pofiidere auru,nec argetu,nec pecuma in zonis veftri s.îd hoc dicendum,q> illa verba domini ad litera JLug. in ii. de
confen.euang.exponit,vt inteiligentur nb pr &ctpiedo,fid magis per aiijs fumptib, mittedo,permittit.n.eis vt abfq-, auro argento
Chriflus qtti paupertatem voluntariam Jpe cbmendauit volens da cere apoftolos epet fine tati paupertate perfettio vit& poffet atquh in via . Si aut obifciatur de hocquod ri,idcirco
/
(
I
I
"dafecundx.q. 185. ar.6.in refponftone adprimu arg.Terfetlio vit* non cofifiit effcntiaiiier in paupertate voluntaria,
&
&
'duntaria
'
paupertas operatur inftrumentaliter ad perfetliont Vnie no oportet,q> vbi eft maior paupertas,fit ibi maior perfe
ynininopotefl effefumnaperfetlio
obatn
cum maga opulentia. tâm
>
Gcne.ij.a. Ambula cora me,& eftop us legitur quamplurimum diucs fuiffe.Si auttrn ex hoc arguai ilt effe cofiiiu domini dc pa upertate.cum Jlbraha diuitias pofji
cm diclum
cil
*{
"t
ttitperfetlut.Ad hoc diccndum fecundu

it
Tho in
tratl.de perfe
il
fptrituatis,quod idcirco confilium paupertatis datur qa
m
*
itijt
qus. m acqredis pecunis quadoq,cotingunt qu&fmtimpe-
ibenores funt a folicitudine diuitiaru,& fecuriores ab

i-.x
'aperfetlioms.
>l)
W mn ammu habuerunt.ficut
fJ <rrw cufola
quofeqtur.tp magna fuit virtus feupfetlio er Dauid <& (imiliu,qui etia diuitiaspoffidentes a dtuitijs
magnafuit virtus Safonis, qui abfmdiibuta afinoz muttos profirauit bofies,vt Iudtc.
ab his quib.pr&dicabal, vnie fubdit.Dignus operatiuscibo (uo.Itatamen,quod fi alivteretur,ad fupere quis prooriis fumptibus pr&dicatione cuangetij Tauius defeipfi>,dicit z Cor. 1 1 .b.Chryf.et rogatione pertinetficut aliter exponit pr&ditla verba vt intelligatur illa domtnum difcipuad itlam mi$fio:em tatum, qua mittcbantur lis pr&cepifje quantum ad pr&dicandum iud&is , vtperbocexcitarentur adconfitendurn devirtute ipfius quieis abfq;fumptibus prouideret,quod confonat cum hoc quod dicitstr Luc.zz.d.Qv\ mifi vos fine (acculo &: pe calceamentis, nunquid aliquid defuit vobis Vndecx Mat.ii>r ra vcrbis nb obtigabantur apofloli, necfucceffores ( quipropr&ditlis ut iicit glo.Luc.xo. funt epifcopi ) ad non portandam jeu habendarn ad iila qu& repugnat perfetlioni, vnde prout di peccuntam tanquam
irent accepturi vit&fnmptus adpr&dicadii
.
&
cit
ic
11
\ec ex hoc fcqueretur inutititer dari cbfiUum ad bel militi,yt tcedens armafumeret acfhofles uinccdos. vincere.n.fine armis vatde virtuofum,e{i tn de raro litposfibilc
&
pr&ccpU tranfgresfi
ri.Illud
in reffbfione.i.arg.Stultum aut videtur fantlus Tbo.vbi,fupra dicei e,quod totfantli potifices,ficut Anaftafius,jLmbro. Aug.illa futficnt (i ad ilta feruandafe crcderent obtiga-
cbtingentib.fimi
tftdepDsfidem.busdiuitias refpctluperfetlionis
viu
vnde
adpr&ditla
autcw ca.Exv\t qui feminat,&c.perpoftil.allrgatum,facit dicit paupertatem cffc viam , primo quia pluries , ibi
,
J"-n.a.cH7^'ar.r.eatuseitdi.qinuei).eftfin2ma.&:c.&: r a-ûis eft hic lau.cu fe.n.mi.in vita fiia, &:c. Mirabi-
&
perfetlionis vetadperfetJionem dicit tlior.fecundo quia hoc quod
& per confequens nm eitpcrfcinfir

eft
mirada,Hb aut imposfibilia,q ln diuitws piuh diuityt Lttmib.tor non appontt.Ex quib. adpropofitumdicipoffct,quod
facitfeu
mispeccwam portahat,ficut & infuga,&c. mteUigedum

fi apofloli
quod Chriflws condefcendens

alii
qucd
adbuc infirmt vel etiam
crederent fumma pattpertatt
Chnftus
Tomus v.
Q_
M-9
^
&
C tbattxrmplo,quod
Glof!orcl.&: Nicolaide Lyra. J

larvm videreiitûcm fufcituuit
aliis
IZ0
Quod non f,c legitt
dc
retrocederent ficut de tllo adolrf . tlTentcefJariamaifalutem. forte ao idro talibus condefenitns apoflohs c ctnte levttur hUt i 9 ttiamf,nt,a'ipauptrtatefcffci quis acqutre
re V ' urfccliontm,v fim literpoffet dicidefuga. 1 /.
}
a mortuis.
miraculis.
quare contret La\a ccvtarentcu interficere.t\>fpondet moutbantur ludxi,vt >;> nobilis

us refvfatatio fuit f.vnyftor o" v famofusft ieo rlus o:tiofa.Burg.opp''r,'*od illud nonfitir proptcr not> libus
RFPLI InC! i.fbiinquiritTolil.
fu,t,& miracula Chnilt Miraculut Laâri inter cxtera ia eo.c.dicii q, turba multa vcncrut,vt idco notabiUus.ynuefupra
hoc nC ox2 ? .rbidic:turinpo(lilU. Diccndum quod uiaLatm:<cratnobilishomo J maius
D D
&
it
:
crat,
tem Lazari,fedpropter
fufcimiofiUi
vidute
f,f>bthcaie:n mirac:tl't,
quiafuitm.
miraculum Chri[li.Sednn videoquare fuitmaius miracuUm\ti\
&
fiUi arcbifynagogr.
qu.dem mortis dominus&antcommafecula horam mi .lla iuaret,rem fac.t magnc. u* fuccum autem
Wcd'cmfe.&c.
Sc.ebat
CAPVT XIII. Theophyl.

*
In hac fionificationedictt lo.^nte diem fe.vocModii r.em pakha.Ciirci \erodiem quaimmolatagnus, folummodo vocari palcha& tlla Hic dicum Chrifti cifixumfuiHcadmcridiem. F.t dicut eumanticipafl
fericord*,- pdeicefione plcnam, los prx lctert dile Rehchirus ttior.c

.
muamq;
erga dxlcipu-
diem
ante,vt
a cum dilciLuhsagnum comederct & -
confirmadu
ducunt,
C A P V T
Figurtlcm.
XHI.
#
verbalequen
i.n<
cmmillosvchcmetiorem chaiitatem oftcndit.-namcum

diIcxilTeteos,vlquc
a
a
intrarelprAt
i
Nte diem fcthim

Idclt ipfe d
illiu
fii;iiic,
1
Pafchaq<>
'
lcicns Iefiis quia

ru
Pilatidoou
o;
fr"<;
tir
pcr
em ecceviriu
Qôi
udtAtgypto.
adiinemcilcxiteos
hocvultquodmhil b
omifcrit coii, qu* faccrc decct eum
Venic hora eius vt cranfeac ex hoc

i
mundo
eranc
Pirata,
4 taminarentur,v 3 medercut 4 tclligentes

;
Pioci ficlushomo,
elum
5
ad patrcm
Protismoticns.
cum
agni
d-ilexiffct
iuos
lo.
cjui
Nec
etubelcuilj.
euaiijli
quimuitumdihgu
xdeo poftrcmo pcin des dilcipulorum c
non lum
BuAcH,4aU
mundo
lauat, vt d ineerat magnii deiiderium.ix magnam cis confolationem fiderium, &: masnamc sconioiauiincui
omnium
ftasmetitos,q in fincm dilcxic eos . T Lc cccna raCta 3 6 cunt dhm cc 7 cu alijs carnes comediiTe.NGcl cun --..*.... inunj nem -ero ilIos,correxiiTc dicnnt.Sed erranr.quia ,..~...v^,.w~.. din-iini. malis afTcrat
Vt eimdilcSloncipli lltnfirent demu i indc dedic jiollti rccubaib& buccelUai
cere ahos
m
.
f,c D quxpaSricrunlf. cogitarcnt quod ^ ' i. j_r_./i

.
r.t^c mn. pedescorumlauerit,quareneq;delpe6turusiueosjnmui

.-
dilexent eos,\ t
,,-i
&
Ipiritu loquutos tircntur.in a ii<:picnrin crede ctur
conte^fuD tranicamus. tirenturjinalijseisnoncredereturtranleamus.

b
^rfr^/far.Interpretatiirnorjiseuangchttanome
lch_,i.rrafitns&:figmticationem,9aficuti]lide.-. nos languine agni u fic Chnltus de mundo.Sic
ncs
eodcm
TuttTc
f;
,-, vno
to grauioribus.
fionis,qa poft Iouis facicLat Iudci
"Diem feitum dicit quintumdecimum diem. f. die palimmolationem agm qu_ tunc fiebat in die
&
magnum feltum,cp hifPafcha vocat.

eft.dr.n.a
Pafchaapud Grsccbs-qujuocu f,one&atranr.ru,quodHebiciphaledicunt.Diesauiem vcinale n quo immolabatur agnus ?#l*. poft qu noaiu!n
paichim, l.apaf-
dcvitijsadvirtutes.demundoadca-lum. C //i,.Infinem,i:inChriau,quieftfinispfiimm ..,...........,..... ~.....
yteiusdle)nctranie
tn
at
idvclpcram, vltimus maioa lolcniratislcquentes,quorum primus Sc cultuhcbantur,diesazymorum,ppricvocabantur.Vocat tn dics xmmolationxs azyma, quintadecima pafcha.
tranfitu d.cebatur: dies vero ptoprie pafcha a
&
Inhac
duxir,m quoexemplum dtdxt uomncsin UC fi permancant vique n finem. t cxnafa.Lozm ngnificat paffione. d bxcut.nô v~*
>
'
in rantum dilexit
?.*" v! quod
^^^
1
W Vfc"fi&
NICOLAVS DE LYRA: C A r V T X
I 1
I.
ta
& hoc conutnicnter ,vt immolatio agni qul tolUt peccata
immediate pofi immolationem agni figuralis fequerctur, &,

ritasfigurtt rcfponderet.
Mte diem cAnparte pcedentieuageltfta defcripftt

morte occafionZmoTtisChrijiibicincipit defcribere in duas quia pumo dtfcribitûaliter êius.Etdiuidii imminente morte lua animosdifcipuloru cou l^jfc cbriflus di.Ie. ribit c.ii .ifo:Ha;c cu cudo mouim Cbnili
'
Pifio. Jortauif.f
def<
diTrima m tres,quia Trmo ofttditur qualiter Chriftu: cofortautt
vei bis c.jc El ait difci /i.No fctpulos exemplis fecudo Trimam duas y vc.iert orationumfuffragtjs.CAj.HsiC locutus: aaprimo ponitur imitabile Chrifii excplu fecitdo dcfeilus difctpulo
cotu.cor
Et tranf.ex hoc mun.ad pa.Dicebatur. n. Tafcha mA ,>Hl trajitus eo quod iui angelus trafiit per ÂEgyptu filios tfrael feruans:& fimiltterl genita jlEyptiorum , dicitur tranfitus tnquantum fitius Dciperr Chnliianorum tu dicitu fV tranfiit od patrem nonpcr locimutatior.em, fcdficut tre vemffe affumendo nofiram natura mortaUm,tta diciturtM tremt ediiffefaciendo ipfam confortem paternx glorif pa
&
tum ad itmtandum,ibi.,Hec cu di. [c.Trima in trcs,qa primo faclu vtilitas oflcndnurjbi.V en\t ergo ad Si.
difcribitur,fccundo,eius
ibi. tcrtio,facl, tmitatiodifcipulis indicitur y
litatem infua refurreStone. dile. fu./ quo oftenditur eius diURio gritttita, 5
Cu
qmm
Poftq ergo.Prw- m
Circaprimumfctcndu
diUxit fuos.oficnditur difcretaquia iflfldilctlio fpcciuUs n, ad omnes,fed ad fibi famdiares,cuiufmodi erant ttpofioU am
in
fml
duas quiaprimoprsmitttturafftfttts
Cbriili ad difapulos fccundo
pcrfat!Hmmjiri,itipfosjbi.ACc:r\aiaCti. vt c'v,s fafltt magts quod afjcftus C hrifliad dfctpuUs prxmittitur, eius Ibcntimimitentur.Dicit ergoftc %ratioltedatur,& difcipuli
oitenditu r hs.c dileclio neceffaria, quia apoftoli in pericuh mundi indigebant confolatione diuina,
mudo
ren. icit
7 In fine di.cos.ld
efi,in
mortefpeciatiaftgna
dileilioidiMM
\*.lunaincuiusvefpcra immoiibai agnus&^ Antcdi.te./ci/ic cekbrabatur luaa 1 5. &feciidu incipiebat folUnitas pafchalit qu diei: bunc modt, tn ccclefia folenitates incipiut a vefbera prKC<c<\Ztis
Velalitcr.\r\f\i\t.ldefi,pcrfe8eanimamfuamprotisf 7 Et ccena facla. Hie dcfcribitur imitabiUfaftum , fa<.
3
3
iiCiCsitms.Exûopatctquodnonignorans^necimoluntariits
pedum difapulorum fuorum,vbi pr&mittitur tepus lotioniSfCum dicitur. E t ccna faa.7ô efi inteUigendum totaliter Compkta,quia poiiea dicitw Et cum recubnijfn
.
& moa
ytnit adpaffionevhfed voluntarie ohediens Deopatri. vcnit hora fatalis, fcd a Ceopatre determina
facla quantum ad hoc quod comederant
agnum Tafchaiem
um
Oyia
cius.7^5
ta
& boc
furrexit ad lauadum pedes dtfcipulorum fuormn,antequa

tcfui
ottck
M
i
!{.
~*
'
H.
eit
Ctniiti vicanus tenetur ergafuos lubditoi
no
ii.
CCJC alen
ratii
jlnte di.Pafchaî.tranfitus.&nosfeftum
hocdebitece-
velaminonbusbonis ^ lcbramus,cumavitiisadvirtntes
admajoratranfimus.
6
/i/J,Wi.Pet
kfnm q falus interprctatur, bonus platus
non.n.eratterminatacum Chnitusacana lunc: lauandumpedesdilppulorum,vtdfxntraeodem. lotus go a udas cu m ahjs c?nauit,& corporahter

1
:
Euarta/a.Ideitjpr-parataleCuudum
lcnlum
tcte
It.M
11
hgnificaur,finx&autvlumuscft bcatmidovera.quxpfiitit homo iitviara Dei iUonc&fiMitionepfecla.licetautou tn qui dcbîX ad nunc fi.:cm ptoximum dxligercprxlatus
jgttur
excm ploj Chriiti bonus pr-latus fubditis eti
lisdebetexhiberebeneficiajVtquantumxnleeiiiC reuocet vita mala.
ai.i
12 1
oannis
femel
eft
XIll.
no
eledus
vir
poftq paOus nor it prandium,fic veftiter-npantur. Snrgn ac?na, poft pafiionem ponit
& Chriftus
loquatur
dicefa^mmm meaporto intiianib;t smeis
me a,fecQ-HimpiioreminfirmitaeIintheopra:cinxirre, H jncarnciam immortaIi,aqua inpeluim,ideft,gratia

:irimenta, i.Iu5xc in fine feculi ,
pit
Quidcnimaliud manuseleeT*eft, quam poreftasintema: libertatis>Qiiidergoeiseftanima in manibus portarenifi

intcrmelibertatisgloriamin poteftareretinerc?Quotiefcu
D
l. fo.
bapimilauatpedes&:tergitapeccatisinbaptifmo,acce:
queergograuiterdelinquimus,cornoftmnosnonhabe mus.
b
Iudar.
Snggeflione.
Hoceonfentientis iniquitai Non credcn eiTe Denrn.
eft.
Surgitacena*
Ab
n U( ptius excxcatos :pofuit.
cum diabolusiam
a
In
mififlecin cor, vc
mala,ia effeflum bona.
cradereceum Iudas
Si-
illa ccrkfti
refeflio-
Thfo ph v
t.
vfum
Et ara traditorecnquo v<irur rtvult, ec de malo bonum feot.
ne, quacumangelis reficlebamr deponit
lk tvs. Nonfruftraipponi autc f*ff.

ofttdatur
Ceena
njonisScariothjs, fciensquia t omniadedicei pacerinmaKon

Scieos non
veftimenta,gioriam
aiterna:
nis.
eum
dciercns.
Sed vt
inqucns. Significat qnod de celeftibus, Hcf endit&quodfcprurn exinaniuit ot quod roimam ferui induit. h
re
no$
beiuitudi-
inhuma
Carnem mundim. IHumditaie. Prxtermifitaltitudi nitaludsquemne b K men fac com- c ponicvefcimcntaiua.Eccumacccpifleclintheum,pra!cinxic 4 nera fiôfttwust q
t
nus,ec cjuiaa Deoexiuic,
&adDeum vadic,iurgicaccena,-5c;
V.i
ponit vefiimen.
placanerat. Ptcidelefusfciens <wc pateromniaei d
mu o
Veftigiieujngeiifiari/mSrmat&purgjr.
JUS llUmilitatem
Vt
fcdeindemific aquaminpeluim, ckccepiclauarepedesdi- 6

Q_uiatotaeiuspa(Tion'iftraeltpi!ri;ario.
.
pwrecle
commcn*
("orperh.
cteiiflet ei
t " SeriJ _ ?' ." 9 &pedestraditonsla i-> eiPetrus:Domine,cumi- iouarer. fideum.&debcns ergoadSimonemPetrum,&dicit M r (iciarnha as " II d _ f Deindemi.Simm automniaquxad C,.. ,. r r hi lauas pedes ? Relpondic lelus, & dixic ei Quod ego facio nem in tcrram fulalt:meorum perfiitmoftrareeis, f tunefcismodo, (ciesautem poilea.DiciteiPccrus:N6J.iua- * * ^vt veffigwcred&t
iiTetinmanus hoteft quod confalute
princicemapoftclorum ideo tx. suefut quol _ i |
Non
poft iliot, f:d rjiiusad
ushuetpedf homini.
icipulorum,cKcxcergerelincheo quo erarpracinttus Venic

.
1
*t.i
,, *
J detlir hlimilltas ho _,: ,,_.,.,, ..,, _i... miiu cuui tani aitus
fitfebuniiliauerit,vt
,-.
''
i-
lic.Sclaiarepedes
diiculorum
humi
hoc
Iieiinunquam.
*"
Ter.eni de\ericulo
lalutis.
Tcdicitprofolisp-dib.n.
iita-enimlex
bis mihi * * pedes in ?cernu. Refpondit ei Iefus:Si non lauero te, *

...
,
$ tltim mUnuaiet,qUC terreni peccans e-
nrantfordida.
15
s
?roponitur. tm diabolus iam
e Dicit
ei
Tctrus,&c.
Pro
MfvU&ck Gkeg.
Re
ea diabolus pofIider,vn e< de proditore dr.CKm diabolus mififfet in cor,erc.Si enim lncicorfuum nondiaboluspoffiderer, ipfepotius in
obi corda fua
altitudine f>romifli myfterij non-
non habent.qa
dumpermittitfieri,nondum poteftfuftinereDeumadpe
&
colmumquamdiabolusmalum poneret
quo
contra
eleclus
ncm pcenitentix.no habct partem cum
des humiIiari,pauore perterritus. f Hefpondit. Qainon lauaturperbaptifmumS^confeflio e XOi i*.

lefu.
d.
Cj^
Dicit
NICOLAVS DE LYRA.
ii
lauare a minonb.ex hocfxmens ar>umetum,quo dicitur. Coepit-la
uarepedesdifcipuioru.fpo/iff4/(it>(//>.Venit
ii4
i
UpM&Scaiioihis. u bdilunc prod tkntm in cor

:
mudiyoris facramentum,ad defcnandum quoi fpiritmlis iuifitw adpercipiendum <pfum. ,um diabokis ia mififTet cor,vt traderet eum Iudas cnim prttcedenci eu vedidcratfuggejlio Die
nem.7J er boc oi~ledes,qnod alij iam erant loti.Sed non
ergoad Simo
vidctur veri
ipfius mittentis.
<\ho
manus.E* lensquiaomniadeditei paterin

io
ix,
quiaaDeoexiuit&ad Deum vadit.tfw ejl iamfupra um qmliicr diciiur ftlius a Deo exiffe,& ad Deum redire.
tponit
plenitudo fcientix
& potciiatis.
patet
funileji tranfiffetpcr omnes alios qa aliquis eorii vclplures recfaflent bac lotione,ficut,& Vetrus. Et ideo alu' doclores dicTit,qnai prirno venit ad Vctru propter quod alvj difcipuli audita reprebenfio ne Veui de boc quod rccufauexqj eiufmodihtiorie,nd fuerunt aufi ea vltra recufare. Quod ergo dim euangeliflaiCcepit la.r poftea fub tojVeniter.ad St.Tônefl per hoc intelligendu,quod aliosiauerit ante ipfum,fed euangelifla prrus dixitfatlu in generuli.poilea expli cat modum in particulari,incipiens a Vetro.
4 irgkacena.(iM mimjtrare volebat.

5
veftimenta im.Idefi i deponiti -tconuenientiu$ hoc vhUmmexbiberet. 6 tcumaccepiflet hntheumpra:cinxitfe.Ef/?c<</ /<**h

i
faptime dfponit,mbilomi',tens de bisquaad ilhii ojficium imiur , fauiiur fnnplex humiiitatis mimllerium , cum
&
domine,quia homo peccatorego fum. iz Refpodit/efus&:dixitei,Qupdegofaciorunefcismo. Aoq.d.nonfolu hocfacio propter pedum corporalium emuiatione,
xl Etdicitei Petrus,Domine,mmihilauas pedes? Idefl, vis lanare mihipeccatori,tu qui es filius Oei,q.d.nuUo tnodo decet fimile verbu dixitin principiofunecouerfionis.Lnc.^.b. Exi a
me
i;wr,
fed propter humilitatts eruditionem,ut poHca expofuitjdeo fitbdit.
7 êinde
i
mifit
kmm .liorum.
icoepit
incedtbant.
aquam inpeIuim.Tro!^m *ic>f,no

1
per
Scies autcrn poftca. Vcr hoc autcm defignauit mundiciim pedumfpiritualium,quifunt affeclus meûs^qu/e requirituriu cuchariftix pcrceptione.
lauate pedes difcipulorum.iLaf ofos, quia difcal-
9
l
textergerelintheoquoeratprcecinclus.^fiwf/ffreffcHaii
offictum.
^tnwttgo.HicoflenditurhuiusfacTi
iuadam concertationeVetri
>(
& ofienditur & CbriUi,per quod &

vtilitas,
14 Dicit ei Petrus non lauabis mihi pedes hmer. ideH 5 quam iauabisâcfi duego ntillo modofuftinere,licet auie Vetrmfa. ceret hoc bono -Telo,tamen indifcrete hoc faciebat,qa cum Cbriftus
non poffet errare,no debebat voluntati eiusaliquo modo

ideo/equitur.
1 5
refifieret
ofiendii
c[femyfticu,dicit
it
nauUngi.
lotis alus
eôiVenit ergo ad Simoncm Petrum difapulti venit rltimoadTetruâ capit

laitare
Refpondit
ei,Iefus. Si
non la. sbhoc intelligitur de
lotione
interioris niaculte, literct eftplana %
qa nullttspot babcreparte cunt
k Chriflo
gitin hoccafuPetro.proprerquoddixiteiChriftus, 12 Quodegofaciotunrfcismodo.Etin hocdocemur beneiudicare Icqni de fadtis fuperiotis bonijnifi Dco pmittcn teerraret manifeftc.
MOBÛllTEH.
rr?o ad S mnnem TefrMw.SciliceNpri mo,prout dilu cxpofitione litera!i,& in hoc Chriftus dedit exeplii h rionbus illos inter fubditos principahter honorarev q FMi funtitatevel dignitare.
tnit
&
tu
iti
Si non lauero te non babcbvs partem
mecum.Ch riftus.n.no
la
WDnmine
& ullo
pedes.Qiufi d\C3t,hoc indecenseft qpodo fuftinedu.cV in hoc Petrus fignificat difci-
tu-mibi lauas
Ptiignorate&indifcreteloquetedefattofuperiorisfui, cu s ignorat roncm.frequenter. n. contingit quod illud iucatur irrarjonabiliflimu ab ignoratc caufam, quod th
Bbnabiliflirnii cft
uabatpcdesdifcipulorum pro corporali mfuiatione,fed,f) excplo humi!itatis'docenda', p.p quod dixit eis: Fxemplu enim dedi vobis.Quod ergo dixit Petro:Si non lauero te, non habebis partem mecum, idem eftac dixifler, partem mecum non babebis, nifiamereceperis exemplum, hnmilitatis.Et in hoc Chriftus dedit fupenoribus &: prxlatis
fecundu veruatem.hocautem contigitin
cxcmpium veras humiliationis.
1235
*
Gl^ orc & Nicolai de Lyra.

';ci mn Stmon
D
,
e;i
rrrorPcttiluciH>bisprofuit.Errauir.n-nc , rrrot 1 b um lauandlinl Deo ob-
atuem multiquodixerit Dominus Apoftolis. r/to.Nondum cnim erant liberatia peccatis nondi
u rL
non 15? "a?cnT)cus corrc X .t,o(icndcns fcmcl baptizatu tulif, qucm
www
ritum aflccnti igitur d.cendum,qi,od qC hberatta peccans,attamen propter fetU uisnon fucnntcrant^c.Eft
Mtl.
cflcl^ptizandum.
IIIIOPHTIAI.1
* * Vtruquccxcharitatc fiebat,&
1
nem inquit,quem
fe
dcttccUtio,qapl'.i-
Territuihactefponfionctotum
rimumobictuabat dominu, &:admifquia a domino lcparan nolcbat.Tu

fio
Oominc nohabebis parccm mccum.Dicicei Simon Pecrus: a Cogitaiio.-ei.

a
Jocutus furn vobis mundi eihs.h< lprm^mU lecundumho.iu, orTertabluendom turbatu amor & cimore. eftismuudi
liberari eftis
1
Affeclionis.
Opcra.
autcmcum
t
opus
hibct.
videns,
aliqucmvaldcvrge- b tcm prz tcmcritatc
^mSSntnqS
nm orVd
de rc^ctcntu
tura*.
non cancum pcdcs mcos,fcd & manus Sccapuc. Dicic ei Ieius mun, fed eit Qui locus eft, non t indigcc,nifi vc pedes lauctdivit.f XDon.t cua ^ .--.. V b Qjcre hoc dixit.f xpon.ccua ^Praiier 6 quiUns tingit leiram. enim jus tdrus.Ec vos mundi eltis,fed non ornne* Sciebac cum. Proptercadixic, non eftis
__
_
& Ef.ua audi

z
rorc ludaic
modo dc.
lauari;tj^;
dieliote,dep.
litias a!>
1..
...
, .....
i,
nr
pciie. .,-..<
ffcirlti. gelifta.
ammjLi
ir
r.
qui.namcfletquitradcrcc
.mplct.purgauonipe.rinRinnem.
firis.
Etitactia
j|
Surgen.
immon.Us
fc
us eft.
mundi omnes.Poftquam ergo

ft imcnta
.
lauic
mentiinhocquod
B decrcucrat ptmace Sc cxeo pcnchtaTe
pore hocPetricxemplo,
,
""
%$&$&&**.' l*.V*~^1***~ cum rccubuilTet itcrum dixit eis

f
ve pedes coram,acccpit *****

:
li,quiacum innocetia&
4.
citate, verl
ua .
.
t
.
Scitis 6 to
j
cumChrifl
loti
&
vclinanimavdcor -nic rectc vtaris

pcrtinaxef-
quidfcccrim vobis. Vos vocacis
mc
<i
magiltcr 6c
domine,
7 dominodicuu
8
&
(j
InEuangclii
nus.-
qcum
iet
,
Quiiotu
,
vidit
pertinaciam vergere in feparationem a Chrifto
indigttnifi,&c.Si igiturpeccatain baptifmate:

?
abltititabilla. b Qui lo.Ex his verbis intelligimus baptizatos apoftolos, &: fi non legimus vbi vcl
nime dimittuntur-quomodo is qui lotus cft mui torus Totus enim mundusdici non potcit,cui de
veritatis,q roaliqu.dremafir.Sednemorefiftit ei de pect qui lotus eft,mundus eft totus.Nihil ergo
voci
quando. Qjto.Baptifmolotuseftmundus.Sedquia iterum pul uerc terrcnc habitationis inquinatur , irerum opus cft pedes lauare,quos lauat dominus intcrpellans pro nobis , 8 in ocio ftudet ventati, dum nofipfi orando.Illc etiam qui
ir.alijspul.antifponfoaperirepergir,pedesinquinar,quia veritashumiliterauditur,fed finepericulononpotcft pras dicari, fed hos pcdes dominus dilcipulis lauat.
contagione remanet,quem totum quiredemit Siquiauremiuntquidicunr.quiad c catoquolibet, triennio pocnitentia agendaeft, triennium in voluptatibus viuendum.iiti adhuc nc dicamentaveraendei, necfacrsefcripture tcihmoi
fatetur
.
mundut
*Theophyl. Sumptaoccafionedominusarguitproditorem,vteumabimmundafententiaabduceiet,&indi
gentcm
vos igitur inquit cum
lauari a malitia &: in aliam fentetiam transferrer, fitis loti non indigcti^ alio lauacro.
uerunt. c Et cum recubuiffet.itei m dixit,eis: Scitis quid fcccrim c Vosvocatismt,&c. Sicutpriusexemplo,ficetiam ni :vc bo inftruit eos magifter veritatis.Etquoddicitmau fe norfeft acrogantia , fed veritas qux prodeft audit
jifc
Vnusaut eftimmundus qui lotioneopus habet.Quemnt autem
ficutfacit&Paulus.
C^ GrbcH
N
*
C O L A V
L Y R A
pcccati,fecundum
eo funtfiinfld.Talis
auiem erat Tctrus
& etiam
alij apo,
vos mundi^ pto luiaproditore,propter quodfequitur.Et

Cbrifto ingloria corlefti^nifi lotusfuerit
a macula
omnes
coinquinatu intrabit in il a.,Tj J'uod autem iatelligatur de lotionccorporali pedum ipfius Vctri, eo dem modo efi diccndum.Sicut.n. aliquid cil dlicitum non ex natura
fcribnur îpucalip. 2i.g.Nihil
4 Poltquamergolauitpedcseoru.
uiditur iu duas,qu\a pruno propufau
oftcnfafaili:
t
pncditla Lotione,htc inducit dlfcipulos ad imitadum in
dcctara!,fccudo co
lauit
(
vt patet de efu ligni vetiti pximi fua, fed tttntum quia prohibitum , ad \alutem y non ex natu parentisjtafimiter aliquidcil neceffarium
rafuifedpropterprteeptum Dei velpr&lati, &ftceratinpropoftto.Ex quo enim Cbriflus volebat ftmpliciter boc faccrc t Tetrus dene
ceffitate falutis
1
Exemplum.n.dcD/fiirr.Po{to ergo
inboc
oftendit conuenientem modurn docendi,
int/tota
.magismoucntfaSa quamverba, vtpoteftbabcriex

ideo Chriftus
10.1
DUhinx dc humititatepremifit humiihatis
tenebatur fuftinere.
Oomine noUi&CC.VedesJuntpars corporis inferior,manus me
dia,caputfuperior,&
ideo per exprefjionsfri tslurhnipartium inteltotum corpus.Eft igiturfcnfus.Diic non tHtum. Quaft diligitur a te per totum corpus lauari quam a tefepara catyprius fuftinenm
5 Accepit veftimctafua..y"carew adtninifhadu cogrl Vfftimenta dcponi,ita ad docendum boneilc dcbcnt ajfumi, f oiH quod magiftri folent tegere in babitu ad bocdifpoftto
fecundumdifpofitioncmfacnhatis'fiix.
.6
Et cum recubtuifetjtterum. iûiafedendo

DoSrina cnim non capitur
debett
ri,quia quamuis effct durum Tetrofufiiucrc fcruitiutn magifiri,tamen grauius erat ei ab pfofcparan^ vnde dtcitnrin itinerario Clc-
re.
mcntis, quod quandocuque Tctrus
focieutis Chrisli,refoluibatur in lacbrymiiJJta quodfacics tius adufta vidc
memor erat dulcijfmu
Thyft.Sedendo doSrina.
&
quiete^propter quoic quiefccndo fit,anima fcicns &prudcs.
nifi in
7
8
Dixit eis;Scitis. Q^d. vos dcbetis bocfcirc,
&
in h
rt
batur exfrequenti lacbrymarum fluxu.
cos attentos.
2 Dicitcilcfus:Quilotuseft. Ter baptifmum, txquoaccipitur quod apoflolifnerunt a Cbriflo baptiâti

ca.i.
,
Vos vocatis me.&.c Miquid.n. dl bene diSm
vtfupro d:c~lum c(l
Non indigctriifi,&:c.Sed eft mundus totus.Si cnim aliquis ba
difta.Congruit aiit rei diStCyquanaoji, dicitur.Congruit aut dicenti,quando dicens taiemfc

r
diccnti
&
rei
qualcm verbo.rtroq; modo apofloh bcr.e diccbant , quu ;

ex paftc ex parre Cbrifti quifuperior eratjimititer rum quifaSofc eijubijciebantficut verbo,p>opier qui difcipulos folo verbodkitur Mattb. -j.c. Multidicent
'
{niiatusfUtimmoriatur,euolatadpatriam,nccindtgetaliquaalu otione,tamcnft (uperutuat etiamfanfte, indtget lotione pedu ft>ii itualiumyid efi,alfcclionum mentis,quiatx conditione mortalis vite affeflus eius aliquado aliqitMmaculas contrabit ex teporalibus,fcd
&
&
non indiget lauarecaput,id cfi partem comtemptatiua qux. intendit tttcrnisynec mauusjd eft^ vtu. acltux o^cra qux in [uperionbus
&
Dncdotnine, nonnein noietuoprophet &:c. &: tunc conntebor illis , quia nunquam uoui
illadie:
'
ExprttdiSts concludic Satuator intentum,dicens.

icrgt
cofimt
M
4
IÛ
L I
T E
J\_.
Toilquam ergo lauit pcdcs coraw.Per hocoftcndes,quod

fupeiior
luperior poft atfcum humilitatis debet reiumere exercitium authoritatis.
îtun
Jme.
j-
2 j
ioannis
Cap.
1 1
ntf
D
pereaqux
fccerac
.HiERoNYMvs.Incautifunthumilesquifemendacio veritatem jlla leatdum arrogantiam vitant,quiacontra Qui euim necellitatecogete fceguntquarareunquunt
verJefe&bonaloquit'ir,tantomagishumilitatiiungit,
qu;
a
&iaegre(Tm:iefrentdifpergeiidi,&:varijs,ma!isaff)igcndi, duob.modis lblateos,a feottendes eis , rp ipfepafturus fir,
&qiia:proditorifeceritlotiseiii.spedibusadcoinmuhem mefamadmiffo,nam fifemphx-ceogitaffenroiatuliflent

facileigitur
toveritati fociatur.
hicvnusquidem modus
(onde omnibus
.
.
Kc omnes
facie-
..
bjioc vnde beati feiledqili mandll

catie.pa.no vtpro fiCl y e d Vt lateat v
'
&benedicttis, lumetcnim
QuiaDem.
ijuitueirtf.
.-;**
WmjCpetuefttt.
.
inimico luo,&;qna:
pafniruselfet, inlui
Si
ergo egolauipedesveltros,
&
pro inuicem orare.
Alteraltenfec tta dimittere
perpromitritolum domilS futlliaS llliS

aperras,&:iuicipicri
llOS
dominus &magi(ter,c\: vosdebetis Sicut<

des.Exemplumenim
ci
aiteralteriuslauare pefe-
gopa iot,&uo>patiamtni,iicutineh':milio,ita noi tuMliliamlni.
kiDit contra
Cjl
me
1.
dedivobis,
a
neiim fllLim,
Manuuelcqrde.
vtcjucmadmodum ego b
T
ab OmOlbuSqUl fcrmonemeiusau.
In
nwalcabit, vt im-
vobis,ita & vos faciatis. t Amen,amen dico vobis,noti ell
Dttutisfactre.quod n;o,qui,i
direUt.
&&
verbis
no
'
**T K'S,"o ^
. '
faunsmaiordominoluo, neoue
coit,
isdqaquod rum erat non

a
2,
-\\
.
o- L
quimifitillum uo b
NonomneS
S
Si
hxcfcms,
Q-t
r^ci
&
i
apoftolus
t
ma.orefteo
L
doteo.
nEJlSta
millomittentisautorilas
cr
;fc
beati
etitis,
r fi
feccntis ea.
c5me datnr
teftis
tact.
Itt'
idDC,fedadillud
ftl.ad falutem
li
^.gofcioqwsdc. Aciocvtfequaces b adimpleatur fcriptura.

c
fiat
Nondeommbusvobisdico. Egoicioquoselegenm.Sed vt t Qui manducatmecumpanem,leuabitcontrameeaieaneumiuum.Amododicovob.spr.ut
osa,co
Quifquis ergo 6 ^ffifm accipiat, vt 7 ineo mittentemat

fic
pddceo faftum d
c
fi.
quam
vt
cumra&um fueritcredatis
x
. .
.
ffi^jJcS
E
t
Vndeahbi:
f
Amcn amen j ico v0Dls qaiaccipit r me accipit. Quiautemmeaccipit,accipiteumquimiiit me, ^

ii
;
.
.
cjuiaego fum. 10 inferuodominum u m Chrifto P atrem qucm mifcro, 2 l.in t r vmgemtogem1
orem.
Cltm llXC dixifjet
ltV0sdUOdecim,f$
x bisvnusdiabolus
Huniano.
^jiod ocuiltum fuerat.
Cum narcdixilTet
Ielus turbatus
g
c
twfun* eiHpiritu,8c' fprotdtacus f je/r.Noftralfirmitasineovctetutba 15
morfo rf/to roi/V.
i uculq; toleraui &; tacui.fed
pfiatcp
mox faciendum etl-, vtcum
iam noto proditore antefadtum

fuerit crc
ta eft , non <ua ptas, ficut 8c vete paffa.Volutarie aut accepit turbatione,ne de(peret feruus tuibatus neceu*itate.Quodautem turbatur ii
Lquiacgo lumilledequofcripturaillaprxdixir. 1 dmenamen dtco votW/.Poitquam exepjo luoeosdocuit &c calcenei paflionem,fupponit quo conjuliationem
gnificatturbandosfpirirualcsexcharitate,cumvrgcnscau
Ta
& zizania a triticoante melfem cogit feparare.
&pater meisrecipitur. 6h'ih.& THEOPHrL.Queconfcquentiapriorumadea Bnunciequuntur qua: lubdit lermonideproditore^

,
oliueos honore,quodipia
wkeupit<}Hcmcun<]He,&c.Certe
maxima conlequentia,qa
g Turbatns efi fpiritu,& protefiatuseft,& dixn.^.me,amt dico vobis,&e.D\&ums vnusex vobis tradetme.turbamr, nou carne, led lpirittu,non quod tunc primum iubitohoc 110 uerit&tepentinum malumeum turbauent,iedquiaiam fuerat eum vt non lateret expreffurus , Sc llle lam erat exiturus,& ludajos adduclurus.Turbauitautem
Hidiftum eratqtiodprodendusaccj>dereli6tutuseflet, &iani
eum
imtni-
^^
nenspatlio-
NICOLAVS DE
:
LYR.A.
ergo hnuMulto fortius. vos debetis altct.Per boc intelligitur ejuodlibetphtatis

tetisofjiciturproximoimpenfum. jLd quod
&
panes meos,mag)nficauit fnper me fupplantationem. Et tranflatio Hieronymiâcccpta iuxta Hebraicu magis propinejua ejl diblo Cbri fl'\qux talis ffr.Qui manducat panem ieuabit cotra
meum
mpendendum
m cbito bonefiacis & congruitatis.
tjttbateneturin cafuneicjfitatis-.extr*
autem talem cafumtene-
" Amodo dicovo.Quia ego fam,fcilicet,y>ere Cbritlus verusho mo y verus Deus^quia fcire fecreta cordium pradicere certitudina
meplantam.
&
llxemplu Hic confirmat condufionempr<sdi&am,& hoc qua mlkiter.Vrmo excmplo fui dicens:Exemp\om.n.Uuaft dicat Htfecivtofiendcremvos adhoc teneti. Sccundo confirmat per
\uiutboritatcmdicens.
miffus, quia apofloli fuerunt \iCbriJlo ad pr<ndieandum,quibus mifjis tcnebanturpopuli cre tttefortius apofloli tenebantur autoritati Cbrijli obedire ,
e/7,
literfutura cotingentia a libero arbitrio dependentia virtutepro* priaefi manifeflium indicium deitatis. Qparto cofirmat cdclufione
prxditlamex dignitate eorurn quorumpedes lauabantur,di.

11
Amen,amen dico,&:c.nie.ac./rf eil,feruitiumfalum Chri
dnen
amendico vobis.7rf
fti rr.inifiris
'
redundatin bonorem ipfius,& per cofequens totius tri mtatis ideofequitur.
firmat c a>n fl qucnti prm.mio,cum dicit,

5
i
htc lcitis,beati. Reatit udo autem
mfit iidtus
6
11
lon de
i
om nibn s vobis d \co.Scilicet quod debeatis effe bea1
eil maximum defiderabiomnmm bonorum aggregatione ptrfefius.
ij Quiautemeac.&C.Jrfefr,&0H0v:f/>4rraw ffiritumfanrtlum qui mifcrunt filium fecundum quod dicitur lfa.4. %.d. Et nunc tuus IfratJ. mifit rne dominus fpiritus eius, bgc dicit redemptor
&
&
14
hacc di.Toflquam faluator propofuit perfetlionis exemplTt hic ofiendit defeblum difcipulorum, primo defctlum htdx. proditt
Cu
&
prxuidebat damnationc luds. futura propter quod fubditur. 7 go fcio. td efi,dare cognofco.
s
ris,fecundo
defelumVetrinegantis,ibi:Dml
ei
Simo.Pr/wja
z*
pjuifi
.
eleger m.Scilicet,d vitam Aternam. ludas autem non

,
hs ad ipjum,jed tantum ad apottolatum

i;i
vtfupra diclum
duas,quia primo dennnciat ipfum proditione,fecundo ipjum prodi' tore,ibi. Afpiciebant ergo./ primaparte dicitur fic.Cu ha:c dt xiffet Iefus,&CC,E x horrore paffionis fu& imminentis proditiv
&
P-
nis
ed vt ad.Ex malltia
& damnatione vnius veflrum.
ludx .H$c aucem turbatio

ca.pr&ceden.
qu<s erat in partefenfitiua
non erat
contraria rationi,fedmagis conueniens ei,ftcut ditluw cjtfupra, dt

aliis pajfionibus
io.)nitianducat mecum panem ieuabitcotra mecalca. ibiturme (nppeditare.Hoc fuitimpletumin Iuda,qni pane * >iakm facramtntalem fibi datum a Cbriflomaducanit , prnt
l
&
is
Et proteftatuseft &dixit;Amen,amendico,&c.tradel: me.Multiplicat autembanc ditlioncm ^mcn,ad olUndendum /

rei certititdinem,
tfofcnptura babiiurpfa[.4,o.TrafUtio.-]o.habel:iiut edebat
turx
__^
panes
ft
Afpiciebant
MOûtLITEHj
,
p Scdvt adimpleatur fcriptura.Sc\\iccx?iz\.\Q.C.

jo
4 'rren,amen dico vobis,noneflferuus maior dominofuo. Licet nes Chrifiiani Hnt lemi Chnfli , ramen fpecialiter
' [
epi
Quimanducatmecumpa.ldi funtpiati,clerici,&:religiofi, qui laute viuunt de patrimonio Crncifixi,&: tanio corum plurimi lcuant calcaneum contra Chriftnm in membris
-'tiuccefloresapoitolorum ) propterq>nondebent le ceremaioresiplo Chrifto,&: tamenahquiquantum aaliquidfaciur.tcontrarii;m.Nam t raceptafua&sflatu

a
| a,
l l!|1,
luisafTiigenteseacalumnijs&cexaclionibusiiiiuflis.
f lefusturbatusefifpirituetproteflatuseft,&-c.Vin\ioiamcO:
enimconturbaricontra vitia,& ideo Jcfusturbatuseft
fpi
icetfrequenter fimdeindiflerentibus) feriiari ftricliqs
intquamduur.?.,
ntu,i.eximperiorationis,quiacxpreiliusquamante voJe> batexprimerecrimenproditionis,
sed,
Tomus
v,
Q_
OloforcLSc Nicolai de Lyra.

v
us
S.,
^radixitiNiu.camaunuatuibata^t^ppron.û ic. fionc. rron ^ f i fupi-' . ,./!. 1 ^****1 gg^SSESKSttdtaffiS i diot fupra pcttos, Ugn
'^-^ ^ mw
Quarc
ahjs ,_vt
j^^^^n^.^^j^nforterecogitarctamicitum L x & p r U s &a P proditione refittere"t,Iudas aiit cum nt d

t
r,c^cnd,rctu r,Tuncplacfaauscl l
b
U nx, &
a.
J
i
tis
facrauicnttim.
fc
Manifftaait.
:_.i^r,.!. NnmerononKincuIofpiritJi.
altet.us
c e
btam.
Exiturus.
,
Theophis.
l ac t v
nui.
eft
&dixit:t
Amcn amcn dico vobis,

Ouii
ct
ii
nota
/i
ommbus
catus
caipua fua conll.cmu,
vobis traquia vnus.cx f,berat nora. tamen

S
I
ei,vtinememul S . i;.,sj:.. Igiturquadiu \ us difcipulorum Me

.
batur,ck:cxlaiii. )i|
MJi.i4 b
Pctroiplo tremeic loanncs quafi dchrccurr.'.
der mc.Afpicicbanteroo adinuiccm diicipuli,hxiitantesde ^ non fu.pra-d.cator.

Defcqualid.jl,od,cit,ut.ctum;>cll.irumfi.iipor
bat
Iochoio,nonbfl tatumaccciM
vbiautemillurH
mifit domii
feparauit aba
fcipulis
traÊlo
auodiccrcc. Erarcrqorecumbcnsvnusex di.cipuliseiusin v, ptcrm de

*
*
,
ad illum Satais,
2
finudomini^Ptitc-
crfnumfi K n,lia.f,c..u.
b
Non
v"acx,rT. > rfo,,pctpjmoncm
N.n .m-ndo.fcd.nnicndomo.ucorpons.poft
fono voc
s.v.
plu,
a*lM>*B>ilir,us
quxrit.
pcr
lu.Quarcdcfcip.o
dicit,
quodcumdi-
]igcbatIcfus?Rccubcbat quidem proillas cau-
finulcfu,qucmdiligcba trus,& dixit ei:Quis eft deqao

Hicctl,llclinuj,idcf<,rcctetumfapicntia-.
tlcfiis.
InniutergohuicSimonPe-
dicit?
cum Iraque
recubuilTet
pterduas
las:Vnaeftquiaprc.
t I.q.I.C Chriftr,
>
ommbus
icclionis
alijs dili-
dicicei: illciuprapcclus Ieiu, dic Ielus : t lllc eft cui cgo
Domine quis clt? kelponinnn&um panem porrexcpanem

ft
eo per pancm,B 5 inuafitcumtvfl 4 mmo dcrehclH

a diuino
chorH
gebatur maxime,di
i.c.&fjn flj&c.fi fu-iud
6 num,,
-,
.
autcm liiccumbcrc lCtUUiuu.
ro
Er
cum
incinxiflec
a
dedic ludx
SimoSa-
paratum. 8 e Quodfacis.
prsecepit, fed|
Q^la bona male
cumdomino:Altc-c n i s Scariochis . Ec dicit
VP Et poft bucccllam mtroiuic

ei
hatCDrifumpcio peccatum auxit. !en,u S po,r,dcrct:,n q ucV,ntrauc.a>.v.dcc,pcrc.

sfus.Sc
eum
.
,q
, .
7 bisbomim
vult cuc>fien
cil
Iudc
ITial
J&^Sdthanas,ncmo aucem
acrim.ncpcrhoc e
quodtamhberailla cumChriitoramia
lefus
Qiod
facis fac citius

,
Hoc
ei
.
iciuit
dilcumbcntium
ad quid dixent
"lûspenam f a utcm ifl

i
i< lium.
b ncmIudx,quifictusamicusvcmtadccenam.Qux.n.tin. mundantur.fed inficiuntur.Si autcm bonum
Tcm.W**^
furreJionis adiutonumiprxucnirct
* HiBRONVMvs.Scilicet vt P^w"
,
guntur,non a]iquidfi2nificatintinaio,eidembonoingratum,n6immcrito iequuta eft damnatio. c Deiit Iud* simonis Scariotbis.&c.Non vt qda putant nuc IudascorpusChriftiaccepit.Sciedum eit.n.quodiamom nibusdns diftnbuerat facramctumcorporisSi fanguinis, ludas fuit,deinde per buccellam intinclam, inter quos
propter peccata noitram.
yulna noftia, & reiurrexit proprct

_ ,
^
.
liue ad uienris,vt vadat fiue ad dexteram \t lntc faciei faa tnlerit appenttis, cunque
lis
rtfMtn c o * iDBM.GaudeC dns & exultat,&: hortiiniitx. Tfgl
r ,u
rcmaneantboni,& impkatunliud quoaicr.pu

iiat doramus.
I i
&
Uuidpalcis adfmaentnm
exprimimr
*"^
NICOLAVS DE LYRA:
*
Diuifio.
nunciatio proiitoris.Etdiuidhur in tres,quia primo exp .Et d ixit rei dtnmdata
dcnmciati^fccundo
promif}i'-\ibi:
Et diuidi' i Afpiciebant. Hic confequenter dcnunciatproditorl. in duas,quiaprimoponitur denunciationis occafio.frcundo ipfa tur
buius denuciationis fuit denuciatio,iOi:Rcfpondit Iefus. Occafio
prnt fvfF.unis'cxequutioJbi.Ci\mcrôACCC\-i(\cx.bipt
aitt
Wf//V,ilcfrondit IcfviS,IpfiIoaniinfilcntio,q>*ia(i
duplex.Trimafuitilupefaclio&conlurbatio, qu& tangitur
ibi cu.
Tctms eratitaferuiius , quodfiatiminfurrexiffctin pr* 10 llte cft Ctii ego in.Scc.Ter boc notatur Iudxfidtoy
panis intinSus habetfaporem infuperficie ludas fc fimulaUt exterius Chrifii difcipuium,cum
aliumquam uto
di;r.Accipiebantergoadinuieedifciha:fi.&c.r4f/iiw
Mdmirati,qui4quilibeteorumprxterIudafentiebatfetotatiterfir macum in contrarium diQo ipjius Chriili,& confimiliter de fuis fo
ciisficut defe
tamM^
verborZ cogitabat,verumtamenpropterfiimitatem idco no Cbrifti magis cius ditlo credebant,quamfuis confcientiis,& de iito per quem boc eucnhet.Secunda b&fitabant de eucntu rei,fed cum ChriftojroptcT quam Cbrifius occafiofuitfamitiaritas loanis
ei
, ejfetchsproditor. lulf yelaltccr:DeditIud.tp*ncmintintt!im,ado[ledcd:i
^H
.
& CbrifiimafnctHdincm. TaniscnimintinfimA ad cmcdendT>,ideo Chrifius ex boc radumfua henignitatm & Indx malignitatem,qni
tttudinem
efi
Iud<t fecit iflud o
fua fccrcta
reuelabaty
& bxc cauja exprimitur,cum
dicitur.
2 Erat ergo recum.&c.iin fi. Id ejtjamiliariter tipropviquua cx dilcclionciproptcr bocfequitur.

^QaZdiYiwbat.Specialiaeifignadilcftionisoslendcndoprxc* lotnts bic teris,propter mundkiam virginalcm.Tôtanduni, quod Hic cnim eji modus tpdefe per modutn ahcrias pcrfonx.
3
uebatur ad compunElionem.Sciendu tamcn quod iflepanui antc ipfum acceperat in pant no I nonfuit corpus Chrifti,[ed nodatur ft |H ideofiatutumcfi,(juod corpus Cbriftiintinffum
quando in quendi iilorum qui canonicasfcripturas confcripfcrunt, Tautus 2,Cor.\z .a.taqucns defcipfo di tis defe quis loqu'uur,vndc cui cit.Scio bominem in Cbrifto,&-..& Dauid 2.1{e.zy.a.Cixit vir ie Chrifioy&c. conjiitutum e(l
loquitur
vt baktur dc coife.diftin.z.Cum on.ne. introiuit lnenm.:^C , denouc, F.t i poil bucellam introiuit in eum ad ampiius ipfum Cbriftum
' i
'
vUidiJfct,fed
dum,quia ingratus
viafi%
in pote\iate brijii failus efi
quamantc:
4 Innuit
5
ergohu.^cj/ice-rj/twnn/.
12 Etdicit cilc.HhponiturproditionispemifJto.7fvi ei. tcrat iliquidfacerc,mh Cbrislo permittcnte,ideo dixit vel cofule. ""'' hcc facis i
Simon Pctrus Sc dixit.cvc.Quis.TVtrwj.w. quodamjigno fi-
Ioanni vtpeteret a Cbrijio Jibi famitiari dc quo dixcrat gnificauit lice.n.Tctrus atiasfolitus cffet interrogare a Cbrijto pr<cc<cttris>tfl
tunc nofuit aufus petere,quia immediate fucrat rcprchcnfus de lauabis mibipedcsy &c. tdifcrcta loqutione,cu dixirat Cbrijloibfo 6 rccubuif.iYzTirPiy oanHfj.
iiii
demah, prxceptumdiuinum velconfitiumrwnpotcfieffe ratioKC dic'la,Tamen verba Chriftifut
Qupd
fac-^G
pr*c':piendo
mdopermittendo
apofiolis obfcura,idco fcquitur.
14 Hocautemncfci.difcum.&rcPrisrfr/Mrfaw alih a Ioar.Ho 15 Ad quid dixc.Ci.Pcrbum pr.\-ditlitm,de

I
Cum
7 Suprape.Ic./t/fy?,/r/iMJ/Hj-propojcia- ,'& ficeratidonce audicndum aiiquidfecrete ab eo. pofitus adiutcrrogandum Dicitci Domincquiscfif///f,/ci/icc'r,pro(iiror. %
&
pancm.Seddc
}nirum,fi ignoraucrunt,quia foli loannidixerat itor loanncmirum videtur.IdeodiccnJii,]Uodai

Chrifius.
(tdi
S>
Rclpondit lclus:P/ir
bic ponii deoccafione denunciationis 7
illui bo Cbnfii itafuit attonitus &fufpc>>fus, quod nonaduert uCl a Saluatorc,& ideo difcipuli vt dittum ejt ipji ludc poftea alitcr interprctabantur,& boc cjl quod dicitur.
Jii
iida
nunciatio
M
to
i\
JL
>%
9
IlteeftcJ go intmclum panemporrcxero,&C.T?anis inlintX
iumi debet a (accrd< tingitur in fanguine.quando iunut tamen eft Chritti pioditoi quando mdigne
fuauiorcltjideo fignificatcuchanttiam
cuiuset
lapi
1ERC
fuauior
ioannis
a
.
Cap. XIII.
1140
)<ilocn!osh
ne /iTuatib.
:
W^'.'Inquib.oblataferuabaturfuorum LValijsindigenb.Inquodatuiformaecclefix
u.bettir
rm di nece(Tana,cu;e
,
non cogitare decraltino,
leruiat ne terrenis
,
vei
timoreinopia: uiftitiam deferat.
M raff.Noxcongniitlacramento.Erat.n.quiexiuit
fa
filiitenebrarum tenecie> opera
quitglorificabiteum hoceft non tardabitur , fedinipia r> cruce&iterum poftuesdies,cumrefufciraueriteiim ,&c poit quadraginra dies fuppeditatagratia difcipulis. d Fi/o/i.AvGvsTiNvs.Quia dixerar q> Deus eit cito clarificaturuseum,neputarent quodnon vltraiungeretureis conuerlandointet1
br^m
:
\>ftmcclar'ificatus
Qwdam enim putabant,c[uia t loculos habebat Iudas,quod Eme ea qu;e funt opus nobis ad diem fedixiilet ei Iefus
.
ra,
addir
Adbuc mo.
2
3
Vt malus.
lionum.
irirmttate carnfs (icut vos
vo./.In
&
Ljfo>.A'vG.Exeute
luc.pquodicebat. Mciitisrmtndioes b
reriferuntfolimii
.toiin
ftum, aut cgenis , vtaliquid daret.

a
Adoroiio apeitete
Cum ergo accepilTet
4 vfq;adhoramortis
llle
5 ficurpoitrelnrecrjo 6 nemiiictt: Cumefem 7 vobifcumi:icar>temor L.*4-f g tali.Vei modicfi vo-
edic.
diimfuomundaquo fignificateft clarificatio

riifti
bucellam,exiuitcontinuo. Eratautemnox; Cumergoexia Abfente palea um trititum quodatnmodo eft purgatum.

fetdixitIefus.Nunctclarificatusefi:rjliushominis, &c
*
Deus 9
1 1
bifcumfum,fi noin
t
inquafepa-
clanhcatus ett
rificabit
r eo.Si Deus clanhcatus

.
înonquxfiuicnifigiorumpatrs.
eit
ln eo,
& Deus claS.dfinemodo.
IO eade qualitate
E
Aft. i.a.
pali
tame in
terrena
con
tat
mahs manebit
io ternitate
.
cum
eum in femetipfo,oc' continuo clarificabit eum.t Fi- lz 1

VoUntesfequime.
3
lud*i nunquam.
.
u etfatioe Pft refur reCtlOne Ô.dlcbuS.
ie$
Sicutergo d lioli 2nificantest5- c

res fignificate
adhucmodicu vobifcum fum,tc|ucretis me, oc^ficutdixi

a
Idem dico vobi,, (Hcummodo.
|Ilatur,vt petra dicitur fi^nifi-
Iuda:is,quoe2;ovado,vosnon r poteftis venire, &vdbisdico yfqjadconiumma> 'X .o ,* 17 tionem ieciiJi, non poteft hoc acc,ipi,
I4 Deprifeotiaafitdi; dift. 4.c. h anc lu*5 UUU qiU Clim dS elt cietatem ^ 16 iioc er
.
Sttpra
tChriftu, lederatChriftus.-itahocfattofeparationis :pieftan$futuraillam feparationedicit.Nucno figni \t chtificatio,('cd Clarificatus efi filius bominis Quia. no n fe,fed Deus in eo clanficarus, quod quafi exponens it.si Deus cU.efl. qanon quamuitille voluntatem fua,
.
7.C.&8.C
Mattli.
quianonconueniretquod fequitur. "k Hierony. Saluatornofterpatrem feefTenouitdices.

fili
dhnittiitur tibi peccata,Et:fila fides tua tefatuafecit.Eufiiioli
atris.
cali
& decta.e.infe. vt humana natura verbo vnitaet

&
meiadhuc modicu, vobifcu fum, p fpiritu fanclii iufti qq 5 coment. in filiosadoptant. Valentinus 'ccculcrum fuoru parabolas >np.j.
arq; coniugia,
tat,
&
exhoc velmaximelococonfirmandaspunon fieri,!ed appellari.
a:ternitate donef.
Et hcc clanficatio e!h continuo,
nequaquamintelligesadfimilitudinem DeipatnscV:
$ fc* A p tlos
l
mortalisrelurrectionodifiereturinfine, ficut oium jaai poteft referri prius dictum , vt dicatur Nunc.
dcinftanti temporepaffionis,
onis.quafi
fit
in ccelo Sc in terra paternitates
c J^re.we.^/so.ve.Tuncenimimplebitur.Vbiegofum Infr.n.d
iedde proximo rciurfactum quod mox eft futurum. THEOPHrLACTvs.Quomodoglorificabit Deusfiliu? pfohoceftperfeipfum nonperalium, nonperany. archangelos,no per ahas virtu tes,(ed per feipfum
&ilh
fint.
f i>o ego v.tdo vos 5 poteflit venire.Nunc non poteratapo ftolinondum fpirituconfirmati fequidominum,i.mori
prodomino&iuftitia,
vel veniread
vitamimmortalead
quam
ipfe ibat,fequuturi aut erant poftea.
Quomodo aut
5^*
c.
na.n.operatus eft ad glonam fili;,continuo igitur,in-
idonei pollint effe,pergftre
quo
ille
antecedit,docet.
quidglo-
Mandatum
NICOL AVS DE LYRA.

Jam,&c quialo.W efl,quia portabat deemofynas " <& dijcipulis eius.
I
gloriam inquantum
flitia
ibi
& inquantumper eam mitltitudo Gentium adducla
maxime reluccbai
diuina mlfcricosdia
eft
&
iu
adglo
,'GIoria
data4
rificadii
efl
Deum,dicitur aut glorificatio quafi clarificatio, qa gloria clara noticiacu taude, vndegloria dx quafi clariac.mutatain g. quid.
dix ffet
i
ei. Qjii
imminebat in craflino^vt ditlum
efl.In
ifolemnitatibus lui&ilaHtius vinebant.

jenis.
i
Qvia ad vtrum,que ifloru pecunia portabatur,vt

ca.prtce.
io EtDeuscIatificabiteum h\ femetipfo/4 eli , Deuspater per fcipfumclarificabit fitiuminquantumin morte eius mirabilia eum a morte refufckauit. oflendit 1 1 Et conti.cla.f d e(l,fine mora,quia non esl ierelitlus in infernoy
&
icrgo accepiffet.H/c defcribitur proditionit exequutio. duas,qifia primo ponitur ditla exequntio, fecmdopro,
'
(
rata
tex bocftques Chniigtorificatio, : bi:Cii
ergo dixifter.
nec caro eius vidit corruptionem,vt habetur îfl.i. d.quia acceleefi fua rcfurreclio. FiIioli.Co/c^cjff?r bie denunciat prcedifium receffumpmor-
jupartc
dicitur
/Jc.Cum ergo
ac.ille bucclli. Dicunt ili-
unturu ccepit in manu,fed non cumedit,quia diabohis o ; :cum tandiu fiareibi,qnod non poterat fuflinerc prdfent a diabolus inpr&fen 'n Chrifli ^M&bocn ncit ttrifimile quia
dtf rto pfi,m tentandofideo atiter exponitur.iCu eigo cfi,come(if]'ctaccipere.n.cibumidemefl quod comedere.
i/,
te.Et diuiditurin duas quiaprimo denuciat pwiiftu receffum fecu do oflendit qualiter poffint effe idonei ad fequendum ipfum,ibi-Ma.-
nouu m. Dicit ergo primo.x7ilioli.in quo oflendit teneritu datu dinem amicititt ad eos.
i j
Adhuc modi.cum.^f/r, modicotcmpore &fecundum ali-
it
conti.
Ai quarendum cobortem qute caperet Chriflum.

i
quTs inteltigitu r iflud tempus modictim vfque ad afcenfionem , quia yfque tuc apparuerat cis corporalicer, fcd melius dicitur quod iflud
rarautem nox.Woc cvpreffit ena:g"lfl sd (lendendu oppor m temporis ad pcragendum proditionem, ad denotandii
&
tempus modicum intelligitur vfque ad aduentum ludx eis fubtratlus. quia tuncfuh
14 Quacretis
15
& mititum,
lencbrofltaf.m, tnn crgo cy..Uicpror,Hn iatur fiqucnsChrifi glorificatio.fcie b> ideo n.difiiputos ccnturbandos de eius receffu cfledit
7
to.iiamtnti
&
,
primo
me ldefl,defiderabitis mtbabere in pfentia veflra. Etficutdi lu.Quiahopotcrat rne fequi.c.7 .itanuc dico vobit 1 6 Quo cgo.i>uia adbuc imperfetli eiiis.verutame quia ifla imij
fjfiim
ûaerat adepturuspcrfuam mcrtem
fccundo denunciat
tpm >r.ortem,ibi:I ihoh.ln prima igiturparte dicitur. e) .lndas.adprocurtndum Cbrifli.mortem. * )ixit Ie.Nunc clz.Dicitur enim
-
Cum er.
perfetlw
Etvobisdicomodo.
erat tollenda ab eis per gratiam fpirituffantli ideojubdif. ilâfi dicat ticet pronunc non pofjitis
aliquidiameffe quado incipit cxtuncincipiebatpcr qnamfuit multipliciter cla | rtatus:vt dtttum tfl ca.prxce.& ideo dixitfeiam clanficari. 9 .t Deus da.eft in co.Quia Cbnflieratordinataad Dei
zutemeiu*
pafiio
gloriairi
mefequi tnpoflea poteritis , quia recepta fpirituffanfti gratia gaui>uan debant in tributationibus opprobriis vt babetur Atl.$.g. io autem dixit lud&is quod non poterant cufequi,non addidit bavs malitia itterminationem modo } oftendcndo quoiiUa imperfeilio non erat ab eis totienda.
&
&
Sc
Mandatnm
MOl{îLiTEl{.
+
ôNY.Dicfacerdosaicelericequomodoeifdemlavirginisquibus deolculatusesfilia etricis?6Judaolcu!ofilium homistradi. + Cum crgo tCiepiJci.Quhfacctdcs Chrifti opus fumens
n:t
dcofcularisfiliuiv!
indignemagiselongaturaDeo. 7 Cum ergo exidet dixit /e.Secundum Aug.Per exitu ludc defocietateChnfti&difcip.ulorumpfigurata fuitreproborum Jeparatio temporeiudiciifinalisa confortioChri
fti&eIectorum:quiatucapparebitgloriamagna Chrifti.
Quod fequitur crt de fe mora!e,ideo pertranfeo.
indigne
Tomus
v.
Q_4
_T5* a \ fluaSeDlig
-
AiJ^*w*" Avc.Nonquodhocno fitmanti S_non

l
4i
Ool orcbfr: Nicolai de Lyra

quam
c
W(,.
J
.,-_,,.
venttdare,
ouoJ
Jntiqui
ptoximom tuum ficuttcipfum lancli non ficdiiexer unt.loi qu.a dilcclio de

tame
i"]. (1 c
f o.Audito,qnoegovado,&intclleclav.a Petrus vt feqn, par poteft.id eft,dileaionc,dct
qi I
Vetcn fccitnouu homine quocunq; tempore.qu.od .quceftnaujraUncceffitudiocvtimercdnotaci

.
hunceiusanimum noutdommus,dxitno mod. fc.in quo no abftuht IpefuturUed cofirmauit.i

autcm
poftct.
Tii
VI IJ-
NedeCpercntiJJiturmodo.
Se.tutli<iuan,U> requimini.
d
,
îfli.T/l'
, '
lo , c,t
'
dc
mm quSi
.
moMo.f mandartfm nouum do vobis, vt diligatis inuicem,

a
tum
pr a
fi
fi
a ,lKCraHilUÎCSl-i m
',,i
|dto*u niiMUoinruiereeontvreU.l^rnaonoi.utmutuaailcaioneintetnosconltungamur.
l>
N. n
in tl js
.-.iic
eeUr.i r.on nieiha.c,
ai.imam piO
,
,
>l|
t.
SUinat. iUUiatlC.
rtSSirS
U
S
.
I.
ficutdilcxivos, vt&diugatis
^
inuicem. Inhoc cognofcent

ut
ai
nCrCLTOU n0 ndumprolt
anitna'1. U
fi ,,
iiiccltt<.n>inquoalicnusoontommuni.'at
Knc hnc ca dded\oB n" diligiu

lllli
omncs quia
c
,
mci eitis , diicipuli

ci
d dilctf ioncm habucritis ad
mre pol
j,
vtlitis
jnuiccm. Dicit
O
in
Simon
Pctrus.
Domine quo
vadis
Rci- 4
* VGV8t,l
DCI
filiO
ttatrCS VIH-
OUX
mori
dllc-
vnonfertincs.quianonduroeiinautuiuirtut.-ejia.tT&ideoneintcrim b Nunc non potcrantaonc.Ii,non.lumi>ri.u .011 Si c jTxlnmjl
S,o r~
b
facu'
lecu-
condit lclus. Quo cgo vado no n potes r n .eii.etei. 1

(
mc modo
"'nno.it
V OluntatCm 5 6 ied UOIl VirCS Im ieciui: ie- 7 gnofces, 8 voluntatera hlq te 9 clat, fed niipl
rt dUiwth inuU
/'
que ris autem
poftea.
dtlexi
uos.
DiciteiPetrus:*Quarenonpoflum v u
a
tij
,.
t.
10
inualitu.
dicus.111
Icfusm NonputctmhccFr? d icquimodo? Animammeamprotcpona\Reipo 12 ilBOe,rort,uit .* iuui iniuvm. ** Bt ro

ndit
1
:,!.?!!';
qu*
rmiila dilccho Dc, cit 111 ujicttionc e

nili
Animarn tuam pro me po ncs?

a
ftgdoc|.fcop
"*f**
batihc
Amen amcndico tibi, non
&quinc
l
VUJlMCC
piOXimilU piOXimO
Clir.fluroquid.|iiid'BU<rbi,lbiKi.
4 CUCbJt,
lil
cnim non
Deus
can tabit b eallus,doncc ttr

.
me neges, *
r fi.
.
bu
p||
dil.gitu.,i.ait^Clm Ous in nobi* ddigu

. ,
Dcunv&nonquodhochabcamus, C !m., mciiieus in aato non morbum cut intuicus lU a:gro
fed vt
_ ..habetcmus
,
Cl ^ u; .;., mum rn Gallicantumttinanegationemincipu totaU

perficit antc
led
lalutcm
fecundum Galiicantnm-
quam
*
^3 ^ 1
tnm
S
NICOLAVS DE LYRA.
no.Hiceofequentcroflcditmodiifttiucndiipfum.fc Cbnflum charttaih qux animam facit ponere proptcr perfethonem
t
hfondztum
flcnte.Et argultttr prin.n ^t?opcr'illud qttoddkit loa.in f dti / kutuseap.^dntc hxcuiusprima dies cfatlut.
tlla csna dc qna loquitur i antelunam.^ liivnf. \ %.e.dhitloannes,quod IttdA r.on int prxtoriumVtUu ,ut twn fcdmai:ducaren
i
tunc incipichat Vafcha.ergo

<.,.
dile
mandatum boc cfl fluo</ tticir.Mandatum no. Scicndum quod tunc fucritdc nouo datutn. dileclirnh non dicitur nouumtfuiapro de dilctlione Dei ueterinim tefl amc nto ftt mcniio frtqntntcr
&
&
crgo in t>e[pere
illius dici
dl Chriflns^maniuctm
|..Trc'
nonu
proximipropterquodlegt(perithrcjponditCbrislusma::datumdi lctlioniscjJeinttraliamaximuyUthabeturMat.zi.d.Scdprotato iteru bic diciiurmandatunouuab e$elH,quiaanimamrenouat.Et

et veteris quia dijfetcntia nouiTeUamenti
gnumpajchalem,;pu auu na I4.erg0cumcenapned.ciu'.
turexUgecomedereii
eritinvefperepr*
Chriflusfu.
fMtluna.>>.
coflttuit.Ltcet.n.in lege
Contranu dicitbeatus fTieroMdelket quod

ftcit
LteriflerctrnitiodediUclione,tamenprincipaliusinducebatiirad eode modo in nouo Teilamentn bene objeruantia Leqis ex timore,& de amcrc.vnu quodquc autem flt mentio de tmore.fed principalius dc nominatur -.proptcr qnod vetus Te a prmcipaliori vcl euidetiori âmcntum dhitur lex timorh ,nouum autem lex arnoris. Confequt
tcr vflendii
tuna.:w paffus
tfl
.
,u.
}\rjpon(t(,.Graci dicttnt,quod \fl auftoritates aliegatas in a>gui.-n!o

fltts
f ifla pat.c & dxtj^
ilafuit luna.ll
modum dUigcndi,dicens:
\os,ii lUygratuite
2 Sicu
'
dilc.
&
cff.cacitcr
& rcfle,ftc enim
prsuidens tempusfux paflionh f-.tui Tt,ilU c;i< et /fl agnus pafcbalis,ut immolatio sgniveri ccr agni figuralisjdeo poccupauit comedere agnum p..; -ipc die Et dicunt fi< in
cvfcqueter /jmd Chri(iusco)pus
fil
pantm
dileclione nospr<sucnit,ut duitur.i.lo. Chriflusdilexit nos,quia in nobis pofitit
4.u.Tnor
diiexil
nos& ficgratuUe.în.ma etfuapro
confccranit,quia in domib.eorum non inueniebatur ufq; ai ia..lunam.Scd dclum eoru efi cotra vt rit
paniM
dtletlionem adnoflrambcatitudiO-fic tfficacitcrdncxu.Haiiclt rnodo debemus tios intiemordinauit,& fic dilexitnos refle,& hoc
CMat.z6. b.diatur, quod prima die azvmAlti liCCcfll lcipuhadlelum dicentes.Vbi tiis paremus tibicoi
uhtmdUigeic.
?
Inhoccognofcentomnesquiadifcipuli,&:c,J
o/<t..t:fc4-
paJcha>/fml*f.ii..Venitautedies Azymo
rttas dtilinguit inter jilios de tttnhate.
dicit Aug. regni & jilws perditionh,ut
ceiTeerat occidi palcha,tS:mifitPetru&:ioan
declarauit Chriflus defcBii difcipuli ipsu cndit difeclum difcipuli eum^ ntgaturi prodhuri,hic cofequenter ofi huius oflenfionis occafio,qufuit iallatia Tetri primo ofledhur vado.vos dc fua conflatia fidt litate. Chriflus.n.dixerat.Quo ego a rib venirc wodojdeo Tetrusferuidus petvjtflatim Chrijio. poicflh voh tefcqui. vz.iiunfi dicat omntbus modis $
4 Dicit ei.Si. Superius
paratenobispalcha,vt manduccmu\cr qnib.patetn 9"^ '"" cenafuh die a^ymorum,& pcr idfrques luna.td-. Et cx ho( fequitur ,quod Cbriflus confecrauit in pa
a^ymo
&
&
tempote non inueniebatur panis fermtntatus iu domib. fecundumpncceptii lcgis pcr -j.dies,vt habttur Exo.n.cillo
Domine quo
6 Relponuit lcU\s.l\ipnmenio eius prxfumptionem. adhuc erc.t imperfeclusad tole fe(ium Tafc l ,&c.vt fupra allcgatu eft.Seiad ditlu ifiud 7 Quo ci;o vado n on,&iC.Quia randum conftanter tnortem pro Cbnflo, flcutpatuitpcr fequcntcm dcflrutlio totiusfacrs. fcriptur<s,& per confequcns totius thoi i bc _ ;> ccufacrafcripturatitrcg4afidei,fccuiiu<pfcri C brifto crucem gau- in eptltola ap Hicro.Si dhatur a 8 Sequeril aute poftca. iiîa finalitcr pro fidelibus,quod jcripmv
ci in tanta vefai.iaproruperuntprcpter defcnftonem negant textnm Euageh,Uicentcs alics cu.ingeii\U s fa quantum ad diem hutus unx,:tpr. pter hoc loaneseuang fcripfitpoflerior,icfcribens hanc c&na eos corrcxit di.A
dcntcr jniitnuh.
fui parte contineat fatfum,tade ronepoterh dici ab aduerf
9 DicitCi Vc.Tropritt fragilitath incxpertus. 10 QuitC non yoiTum,^ C.Uuafi dicai imo poffum.Hoc ofledh
perf.Uium.
quodmnutta fuiparte babcat certitudinemvcritatis.fi cathotica tenet ettageliflas fcripfiffe non a prcprio caphej
tujfantli infpirathne
unde
dicil beatu
sTetrus fccw.dn
liint
ca
ti
mcam.?\(on dixit mendaciu,quiaprotunc fic cogi tibat faccrt,atieequam dimitterct Chriilum.

11
Animam
cj.d.Spiritulan&o infpirati loquuti nes. nultnmaut falfum pot cffe a
(antliDe
fpirituf.wtio,
&
>
12
ELcipOOdit
Aiumam
domini. ^
l>tc
lclus.pr-_(</ccJC(!J dcfcclum. luam. s>ua/i dicat nonfit crh.

>
ei
euangeliitx in atiquo ioco fcripfcrunt fatfum,eil erronem, a\ propter prxd.cladixcrunt atiquiquod Cbriftns comcdh
Ei *i ii
.-imenamenduo,&'c./.iur.:4.c.e<{cirHr<ini <?</diga(/iii&ii' , gttkrit.Stdhanc tontioui rJtaM Jotuit Mastb.26.
chalcmidcbttotcmpore fecundu legcm,uideltcet luna.ia.vt

1
|
Um vmi
f-it a ./.
/
hoc Ciip.ilijcripta,in qua Cbriflus corpus i>~<i;.t ii.ji.iiamicojfuttitfaffa luna. 14.. exiutisjus
e.t-ru ni
m efl.SeU uasi circa mortem Cbrijtt procurandam intenta c titUa die noncomcderunt tardauerunt per vn pafcha,fed
fccundum quod
dicitur.io.ip.e.quia Iud.fi nonintrauerunt fd

i:
>'
Jtente
Additi
NICOLAVS DE LYRA.
piU W-a d.e qu.t paffus
nt a com.iitc
ie
Cbrifius, ne contam'marctur,w im.teii fcbx,vtfup.alUgatu eft. Sed iStud ditium non

c,i
i
B/Lt cu uerbis Marci tuangeHfU diccntis,ca.

immolabant dicunt ^mjtrum quando pafcha
ei
A..b.Etprima die
difcipuli.Quo vis
&a
^ mdtagnit & fic m

t
s,&paremus quo vi,quod alu immolabant agnumpafcbateêadem die Cbriflus im taalie qita moiananiagnHmpajcOaêademttteCbrtflHam
tibi,ut
manduces pafchar.r
morum,quia a uefpcra prxcedcntis diei inupielat comcdcrc arima qn ergo dr,quod luna H.exiilcnte eratprimus diesfolcnr.itatis Vaf cb*. Dtccndum,quod non eil verum fi d m fi,lt tlltus tfiet incipiebat prmusdtes,<& durabat ufquead vefptran kitWqtf.fr (kpmna dtes jolrnmtatis pafibalis cctcbernma.crat bma. %.vtpatet Leui
,
M4
j.d.Menfepnmo
i^.dies
mini^.firj 5 .^^,ibr/ê/f4,^ w
luddti tn
menfisad veiperam Palchado'

fl
^ |'^
i
Wmmdicendum tfHodpafchakfefaapudludmsmvptehatan
Ukieiin aua luna
diei
WjfttiMS
ytilt.i
& durat ufque ad uefpet
erat,\^.dies aiit fejiiuus

-rn
apud eos incipita vs
^dfecHndumdicendiim,quodiliudpafcbaauoddebebantcorJcr'r ,quocl UUid pafcba quod debebunt comedcre

diepaffionts Cbrijti non intcltigitur de comestionea^nipaf. cbalis, quiaitiud pafcba comederant in *efpcrapr*cedentu diri,vt diclitm c-,t ,fed
dieifiq
.
f cv.ndwm quod
j.f.A vefperein vefperam cdebrahitis fabbata ve-
Tafchx erat tuna 1 5 propttr quod eundem loan;es nominauit ante dicm fefittm Taf bx, proprcr dimpruem natttralium dierum, Marcns nominat dtcrn Wapnem primii a-^mo
Uf /k diesfolemnis
~~A
Jjca.i
~
I.
morum
in.tlltgitur depanihm arymis quos dtbebaut Come diebus conttnnis, <& non deb, bantcomedi nili ab hominibus mundis ideo non introicrwtt domum hominis Cctitis t nc pedirentur a omefiione .pforum.
derefpnm
&
cos ueitros. Secundo,quo ad extenfionem,

fius amatur,tanto facitius
i.vbidrinpoft. Etcepit lauarepedesdifcipulorfi. I bocquodpedes difcipulorii iauabuntur nonfequitur quodkaincedcrtut. Mos.nerat vt Ûtbltofos pedes,nec quod difcalceati
Umtium pedes lauarentur, utpatet Gcu.i S.a.ubi cum ^tbraha

hsfibioccurrentes, quns bomines effe credebat,inuuauit,pri Yerebat cis aquam a dpedes Liuandum dict ns. AfTeram rnfil-
JHttm Libonb.
temmtaut Chrtfluspropter dikclionem proximorum nonfolu cxtcrtorabonatteletqusdam corporalia interiora exponcndo corpus
ets
maiora p*opter
qitanto.n.altqiudeTiclr
ipfum coutemnuntur Co-
fuampra
& perf.cutioncs maxima* iokrando,fed?tanimam *>':t'lo,qmdftm mumgr.tdumperfccl;c>>mcirca huius

[
r,& lauentur pedes

j
veftri, &: requiefate,&:c.E'//c
ddeclioiusir.tcnfionemobtincUuxtaithid tb.l^.kU
leftioncm
m.uo. a bona
dtlciito effe
in lotio lib. ilitx qttide

dinit
qux
principatiier ficbat ia itinerantibus fxpe contmgit.
remedium
nemo hsbix&c.Ttrtiofccundu
-kc hacdi
flccltim,quanto.n.
D D I T I "o jl II. Vbi dicitur inpofiill. Sed pro tanio dicitur hic eod.cap. iatum nouumabefTeclu,quiaanimam renouar. iux rorcs aff.gnalx per Toflil. ad boc quod mandaiu de dileproximi hicpofiiu dicaturnouum , non vf fufficere.Trma.n. futfumitur ex renouatione aix in lege noua non videtur vate
I
nam
proximtsper dileilionem intenduhturtanio perfetJior vr tl.rgbts.n.eft Cbrifius proxtmis feu humano ?eneri bonafpualta dminafupra natttram 6" ronem exiftcntta, f.do3ri
at <tfmnorum,& f forum tnfldnem
&
coliatto
ad
bmfmo&i,mrUm bonoru
fmguLremquandam
cumper
hots perfeBjo
videtur pertinere
tn
pcrfeclionem fraternxdilccliotrs hxcbona bomo nltimo finj comunritur,

conftflit,qux
quofumma
non
um tantum uei dttob.fcd toti
tutc facforum
1
[>/hm
Deo infufam mediaad boc inflfalitsr operatur, fecundum qux qua anima df noua creatura, qunm qttidem nouitatem etia parraticmis non habentes,necper confcquens aBum dilcBio:oualio aix propriefit per ^ratiam a
quidem fpualia bona cum multitudmi exbibuafttnt, efl - >-
feffior dilcclinfccitndum
eff, 8um>Hvdeiuxtafnl6n>pbHofopb 80numgentts perfeBlus eil,& diuinusqitam bonum unius.Ex quibus mantfefiepatetyquodm boc quod dixit Cbrmuf^DiUgztis inuice ficut dilexi vos. Docuit
buptifmn acquirunt. Vnde ualde improprie df,quod mandatu Uonis mimam renouat, caufalitas.n. principalis bui/ts renouaYfoliDeo attr.buitur tanquatn principali agenti, facramento
aposlolosdilcBmisprojci-niperficlione
fitatefaltttis in quolibet cafu,qttis
infummogradii,qu&fub eonfilio cadit,non.tuadprxmifi<tde neceftenctur.undc JlUgu.in Enchi.fuMar.^.DiIigitdnimicos veftros. Dkit.VctkStotH
pertllud
tanquam inflrumento.Vndc Aug.fuper lo.diaqu<e,vt corpus tangat^& cor abluat.Vndefe lam ronfiderationcm proprie diceretur. Sacnm nouum do de pcramcnto b.tptifmi qno anirna renouatur. iccun ] loqucndo t ratio quam inducit ad banc uouitatcm fumptam a differentia $ uet.Tcfla. ttibil uidetur facere adpropofitttm,nam licet uei^quodlcx euangelica principalius indvtcit ad fui obferuatio'cr amorem quam per timorem,boc intcdigitur per amorc Dei, rfecmdum Potlii adboc defignandum debuifict dicere. Manda
i tanta uis
e,'i
1
-nerationis
Junt itt*&-fitionmi
DciEx quib.fequitur,q,IO dboc
manitalu
propriedniouw,w antiquo.n.minime talismodus dihaionis repe ritur.Si autcm

dicatunquodfecunium hoc debuifict dicere lium nouum do tiobis.non aut mandatum
.
Coufi-
nomtmcumprxdiPla no ca
Ymmdo uobis ,vt ddigatis

i
Dettmper amorem.n.Deilex Euan inducit adfui obfernatiam. Verba ctiam euangelu qua in boc \ouilatcm mandati teflantur , non faciunt in hoc mcntioncm de inducunt ab obferuationcm Ugisfeumandati. Vndeaddeviatis buius mandati vlterius uf aliquid dicendu. tuidcm.a attendendu efl,quodfecnndum Tb.in 1.2.^.107. corpore qnaflionis : Lex noua qux esl tex tibertatis ,
s
duntcoitcrfbpr<ecepto,ntdiBoeft,fedfubconfilio.^dbocdiccnisla qnantum ad coemfiatum boi.tm noti cadunt 10'u . terfubprxcepto îdflatumautcm tpoRolorm fub prxccpto cadunt inquantum fuerunt deputati ad adificationcm totius uniucrfit lis ecclefix luxta illud ad Epb.a.b. jilios qttidim Apofioloâiios autcm paflores doBores ad confnmmationem fanBorum in opus minifleru,& acdificationem corporis Cbrifii,fi Ecckfix.Vj idcv proprie hxc uerba eis diriguntur per modum prxceptis,f.Mandatu nouumdouobis,quiaquodalts iditer Confikum aposlolis efl prxceptum quod etiam ilti modo eis ? congruenteperfeBe impteuerut,ut cx
dum.quod ticct
<
&
geflis
eorum patct.Si ulterius
fttpra
prxceptum
ch.iritatis pertinentia
quxratur qualiter confilia adprimutn nou fuerut data atoflolis fub

prtt
M quifitnt de ncccffitajefaltttis
toto
implenda itt uet.lege ad plenu Dcu.6 tf.Dihges Dominum mr.drpnmo.nAx
Dcum
abicBione.n.omnium temporalium &fequela Chrifti perfcB nxdileBionis^&pcrconfeqitensconfiliaadtllud prjeptumpertinentia
cordc&tc.Defecundoueroprxcepto. DiligesprotuurnIicuttcipfum,Le\nt. i9.capir.Eaueroquxad
continentur.luxtailludprxaUegatumMat.i 9 r.Sivispcr-
fcftuscffe. &tc.Vndenonrc(tabat,nifi vt informarenturdeperfe-
lonemmiplrtwnis prxdtBorumpraceptorumpertinentinle ,ex conftttiscontinentur.Qnod de primopatet cttm Dominus

u itMatt.
uede omnia perfectus eiTe, uade labes da paupcribus,&:c. In quo confilio fecundu doBo iiixpertinet ad perfeBionem dilctjions Deipermodttm confi wur.Defccundo uero ea qpertinent ad perfeBione dileBioKimt putiffime tontinetur in boc quoddicit. Diligatis inui fictitdilexi VOS.Quod ficpatet.KlJimodns dileBionis Chri tfcipulos feu ad humantt gcnits attingitfummugradumperfe' iileliionis proximi tripliciter.Trimo,fc<tm extenftone,quc:n
1
p.c.Si vis
&
&
Bione impletionisfecundipr*cepti,utdiBumeft. D D I T \ JL In eod.cap.î dicitur inpoflilla. Qua-ritur
III
utrum ccna in
dcclaratur in ad-
hoc cap.deicripta. Hxc quxftio difptttatur

iR
& adplenum ut crcdo

P
ditio.fup.Mat. 26.C. vide
ibi.
A.
iClllfl t>*i\Y1W,i /*A +xlttvn +
r.
v *r,**A'.l.... *. u > _ -~ _/7_
...
_*_
__
Voftiltator dicit lutofos,quia nudipedes ibant. Burgcn.fe opponit bicficut Marc.6.ui de ibi correBum.Quod hic fpecialitcr dieit de ^fbraham qti i obtu-
In cap.ii.Vbidicitur.Cxpit lauarepedes.
Xa
u
niopToximiadplurescxtenditur,tantoufe(jcmagispcrfc diUBiontm non fidum ad amicos uel wnuos propur naturalts cognattoms autciuilisvinculu,fcd
udit aut Cbriflus hanc
litangetispedumloturamprout dicitGen. zi.a.iunBa autoritaie 1 ^.AngeticA bierarcbie,esl contra Burg.quia ibi dicitur an gelos femper apparuiffe nudis pedibus.
B. Oion.
i'>iimtcos,proquibusetinpafftoneorauit,utLucxi^.e.De
*icfiontdocHeratapoftohsdic.Matt.).g. Diligitc inimi-
Jn
R E P L I C A eodcm cap.^/V,.r.Mandatum nouum do vobis.Po
CL
u45
Glof ord.&: Nicolaidc Lyra.

<
U
modumconnl^tm U
SedBnrg.bocuoUnsci
<* fiiUator xllius nouitatit dat duplicem ratxontm.Vna 8* dtciturno A ;^proprfr4imiifoiMHo?.^/:.,yMii//frftw//i'.o^^M
p. rfcffio
obferuantix ditetltouis proximi potiffimceontiiietu q-odbtc </r.Dil.gms muiccm ficutdilexi vos,VroutD
contra rationcm vt > 5veteri conli tuit Bur? bicfach camU-tioHcm
tictunc fequttur illudfore dltlum per

catur
antmaniinfhumeuta tue.Cow.raprima, quia jacramcnta innouant
inlitcraManduum nouum.
'
Tnaous!,*
>(?t rtjicit fuo modo*fe4gr*tk a ]" u J re dualur infirumtntuw , ifiue,exlenfixic,
&
effccliue,
ad quemgradum dilx
plicuer.
priamformammeriti aut formaltter cbarit.x:is'nfufioncm.lnnouatur fiantffccliue per babitu tlto infufo . Est igitur dati executionem qu* fieri nonpZt fme rationis e(i qux cauillatio Burg.tcutatiua, pcrtraclatto itfecundo
tanquam pcr protxtper Deuminfundunturin baptifmo,per quam mandatinoui fit imptetio.lnnouatur ighur ata
no poicji hotno de cotnmunilcge pertingere,idci,co Cbrii quia alicui impoffibile.Hal nonprxccph,non.n Chriflus prxccpit tur ut dicxt liurg.uim co>tfitxi,uon prxcepti,cum rfr.Diligati:
ccm,ficui dilexi yos. S rd idem argumetum eil dejtpluol

de alijs,nerno.n.cx
ci<.
dam tcntatiua cxuxllatio

efi
timor
&
crant fcrnilia,& quaft mcrcenaria amor.Opera.n.lcgis
\am
entia noutc legis diftc,
&
atfnmmum gradum perfeclionis pertin
vet. Tefia.
tuit in:cnfiuc ,cxtcn(iuf
,& ejfetliue.
Oppofitum.n. buius dar
in clcniitinis ,ad noflram de b&reticis.
Vnde tt neque Jlpofioi
"
runtdcfb<...
mandatadedit,vtferuis,ifiisvtfiix\s,ixberis
rentia benc accipitnr nouitas mandati, Ea
& amicis,ex quadifteBurgcn. ponit
autcm qu
quatuorpcdib.Secwxdum.n.cundcmBurgjnmultxslocxs,nul litudo dtbet vniuerfaliter accipi,quia iam non effet fimilitm

identitas idcirco particularittr accepta hxc ftmilitudo. Sicu xi u Of.7{on cogtt Burg.ad dicendum manifeflumpraceptum
fitium, quxa nonfequitur
ad declarandum mandatinouitatcm non funt muituniprobabilia.Ditm precegddita.Tiam in vetcnlege vt dicit,nodabantur cofiliafed literam vetcr.tegis, qux diftinguit in pta.Hoc aut ditlum efi contra multh locis prxccpta a confilijs.Dr namque.Vrou. i .c.Defpexiftis
Qum eius primumefl,q, nouitas ilta
attendttur penes confitia fuper-
Diligatis ficut dilexi: Sedegod gradu perfeclionis , igitur\& uos,ficut nonfequhur, fummo babct fenfus adfenfibilia , ita inteltetlus ad inteUigibilia fe
.
omne confilium
que
mcum.Etibidcm tertto c.Cuftodi legem at confilium.Er fic de atus.Secundum dicJum Burg.efi,quoi om
percipitfua fenfibilia materialiter ergo intclleOtus intcltigit lum anteceiens efl uerum,confcquens impoffibilc.Sicut.n.vi
Ixter accipiedo fimxlitudines,multi lapfifunt in pe ricutofos Ita Ioachxm îbbas arguebat ex itla fimititudine. Vatex
.
nia de ncceffitate falutis perttnentia ad impletionem prxccptorum cbaritatis.in quib.tota lex pcndet prophetx,adplenum contiuen
&
&
tur in ueteri
lege.
Sed hoc diclum vr contra planam literam.Mattb.
t.c.ybidicitur. Nifiabundaueritiuftitiaveftraplufqua fcri-
tu vnumfumus,fed fideles no fideles fitxc unu/n,(icut ego coilctliue t ergoperfon<e diuimcnon funtinct efje unum,n\fi
&
barum,&C.Nonintrabitisin regnum cclotum.y bigl.Iuili-
a tia illorum mandata ,Moyfi , impletio iltorum iuflitia Cbrifli,ilLx contrariu Chriflinon efi penaliberatyifiafduat. Etinf.Mandatum n.non irafcitur,non occidit, legijed latitts infe lcgem continens,qui.
homicdium non fit.llia.n.fi pneferuafed non econtra,toUe iram>& tamen a pcena damni. Ideo obferuantia ueteris bataptnafenfus,non Cbrifli fuperaddita, legis nonfujpcicbatadfalutemfine expreffione eadem funt fecundum fubftantiam , fei uctcra.n.&nouaprxccpta minorem expreffionem vtVitate, d:\uruntfccundum maiorem B. jtuguf.16.de ciuit.Dei c.i6.& primo retra.c.n.Ter. fecundum tium diSum Burg.eji quod ea qu* ad perfeclionem impletionis pr<t
&
&
damndtur cxtra defnm.Trin catb.damnamus.Vndc bcatus Greg. aliter exponit ittud nu; quam Burg.Dicit cnim.Diligitcir\mccm,C\caics,o di' Hoc efi,amate inuiccm ad quod amaui uos. Sic igitur accipitu litudo quo ad terminum amoris, quia amor Dei erga nos or< nolicr amor inuicem,etiatn q gloriam,ila adgratiam fecmdumintenfiuum modum npn eil nobis poffibile Cbriflo riin d':tecliore,tamen in extendendo ad omnes etia ho(les,p eft,immo non difficile, qnia de ditigendrs inimicis nemo un<
effentiajcd collccTnte,qui crro>
&
&
ceptorumpertincntyin turfalfum,namfiat aliqucm perfecTifJime Deum dil'xgerry qui tamen dedit pauperib. prout exemplificat beanon uendidit omniafua, 10. dc Vaulino Epifcopo Tôlenji tus Aug.i.decixiit.Deic. Burg.
continentur.Sed leg.noua in confdijs
boc uide
&
&
vultbcatus jiug.infermontt ni.EH igitur pneceptum cbaritatis fic extenfum nouum fpctlu proximi, multoautem leuius refpeclu Dei , quia u quendo reclam rationem in Deo nihd reperire potcfi r.ifidi non nift bonum immo optimumper confequens fuptrot,
ritate poterit fe excufare, ut
&
iiem vultfupra
c.\ z.in
corruptorio primo. Idcirco fine obfcruantia
quia Usêndum.Oportuit igitur Burg.alium habcre refpetlu qun lo.cap.Exod.dicit prttccptum dc ddetlione ejje ardui(Jii)
deibi.
confiliorum Cbrifti poteji quis efieperfetlus
Deiamator.C*terumft
pcrfe-
CT L'
C A
ait
P.
XII II.
7{pn turbetur cor veXirum,&c.
tur. difcipulisfuis. Seq
AvcvsTiNvs.Neautem mortem tanquam hominis
apud Defi cum Chrifto manuiros efTe,i dirTerenres,nullus tn ahenabitur a domo in qua qui betmanfionempromerito.Perdenarium quideml
tationes
fe
timerent,&: ideoturbarentur,confo>
ts ;
uu.
t(j
ficipulu
latureoSjfeetiamDeumefledicens. NeauteiterQfibitimerent.quafi ab eoperituri:cu confidentiori Petrodi
CAP.
s
fignificatur
vna& no diuerfav|
folis,
|
XIIII.
iuis.
auernitatemefura. Per manfk
ait
gnaturdiucrfafdignitatesMK
dilcipulis
na
vita,
&um fit,negabis,certificant poft tentatio-
quiaalia claritas
titas lunx',alia claritas ftellatut
NICOLAVS DE LYRA.
C A P V T
XI III.
fumptts cx parte Chrifti dimittentis eorum confortiurn,ibi
turbeturcorveftrum
manentcs promittendo
eis
cis
Vrimaintres quiaprimoco' acceffum ad patrem per ipfur
*
DiuXio.
Cbriflus confortauit di fcipulos fuos exemplis,bic confortat eos uerbis . Et diuiditur in duas, quia primo confortat eos contradefolationem ipforumdiLj
ipTaitdifcipulisfuis. Voflquam ergo
**
promitttdo fpirittijfaniti tendo eisfuutn reditum, ibi.
Non
.
donnm,ibi.Si diligitis:7>w|i relinquam vos. Vrimctt
quia primoproponit intentum
Secundo maniftfiat prop
Et quo vado lcius.Tertiodubiumremouct, ib\
Cbriftimorte.Sccundo contra defolationem in tribulatione pofi mor tem Chrifiieis imminentCtCapit.fcquen.V.fro fum vitis vera.Pritna in duas,quia primo confolatur difcipulos dcfua morte,rationi-
Diciteiiji [>us.Circaprimumfciendum,quodprJ!dixcrat eis IudteproM Vetri negationem mortem qua omt lrr fuiabfentiam tis turbationis materia.Idco dicit.
&
&
&
busfumptis exparte difcipulorum remanentium
Sccundo rationibus
fri
on
Snp.
4..
.t.
'^'/H"'".QuoniamimmediateantedixeratPc ij. Mt. ito,termcnegabis,tanueiutalii,nefimile ptingcret eis.
Etfl
MOi{jtLlTEH.
Quilicetnonnegauenntiierbo, tamenquodamo
tigitfadto,Chriftuminluacaptionefugicntes,idec fperarentdefalute dixiteis.
j.
)C
ie<
loi
12*7
j
loannis
.
.v.-o.DomusDei, teplum Dei, regnum Dei. RegnG ^| ( u,funthominesiiuti,inquib.iuiumultxdifterentie; Et hx funt manfiones ipfius domus Hx autem ia
in
Cap. m
deeifd.
XI 111.
i
1248
D
lbid.6.b
dicitur. Fulgebuntiufii ficutfol.in re.pa.eorum.i...
gnum inrcgno.Quod etiamoratur. Adueniet regnu tuum,
&in tir.cTercipiteregnum.
qni
regnum
eraus
&ln6
regna-
funt inpdeftinatione,ficutait Apoftolus mundi confiitutionepdeflinando.VaiMt: iiint

';:
L>uictcgic
operatio
carnis,qnia
ii
batis,modoregnate,quod eratisin (pe fitis in re b Si quo rninus dixiffem uobis, quia vado. i. fi non
cit
Ibi.ij.c
p ^raêftinafqii
& vocauit Kjt Wfcficauit & magni

hos
Quos prxde
fem maofionem
Amen
a
Ptomorte moa
b Quui
creditis
Dens fumq-.i fufcitabo catnem. in Dum,confequitur ut iSc in m e, quia ego Deus fum.
jga.Etfecundum. FecitDeus Sqcit:

ld eft, vsf urafunt,
Non turbetur cor

a In iu:li>.
veltrum
| crcditis in
.
Ueum
& m mecreSi
tumnd Dctim,qom
niabona anteomnia
tune niodoprxparaiem,ideft,|uxuit,
ihconueniens qtCrrd?tc1
b Diue,rA prarm.aireritoruni.
non
efl-t.
'
fi
Ideit
inaliquo.
tenipotapixdeftin.i-
Dcu
&
in
Mflumseji.
t/fjKEGO.ln domo tgri raei manftones
1ttu'unt.
dite. t
Inddmo
me
patrismei manfioncsmulccfunt.
licgat.liociKrmat.
a Sinoneflcntpaiatacuel pr.Tdeiiin.icc, feil ef.entprapaiandc u.-lpteJeit Vaditparare.nor.ut p?rata funt led ut linipar,nda,iilud
j-Si nandi iunc uaio.&c.

.
quo
cieditiv
vcl crc-
Sedineif- c
minus dixiiTem uobis 5 quia vado parare vobis locurn Et (i

a
deftmarem,quod ;te iitis in rumcitinconuenies Deu &i
nultis
manfio
eritaliquo
mo
abiero,
&
Apparcbo iniudi
io.
quantnm
a.i
Dcum
me
-fSi
cre-
ditc.
prceparauero vobis
locum
lterum
venio &C
preientnliteiaiiquid pra-deftinare.
min*
aiioqui
tvctiiru
retributionu
Avo. Confirmat
efie,
tas,aliquomo ors, quia tanta vis amoris in illa pace nos fociat vt niequifq;ndacceperit,hocfeaccepiffeinalioexut de& non xquelaborantesin vinca,a:quecuncli deit
quiafinonef,
ium.
fent dixifcet , ibo Sc parabo
id eft,
prsdeftinabo
led
iam ibifunt, noneiropusaliqua

fed
qma
n fortiuntur sc quidem apuci patre manfiones mul ,& tamen eundem denanum diipares laboratores
,
.
non relinqucns parar, quia lubtrahit ie 6c later,vt iit fides,qna: non eft de re vifa,&inde eft meritum fidei. Ex hac
deftdeiatur quod
.
dum funtin operatione,addit. Etfiabiero& prxpa, Abiens,
parare.
Quia veronon-
unt,quiavnacuntiseritbeatitudoIeticia*,quamuiS na fit olbus fublimitas vitse Paruum magnum in nceconfpexetat,qui ex voce capitis dicebat:Iwpf >/<?# *idiruni oculi tui &in librv tuo umnesfcribentur. Paruu
&
viuitkiftus,&;mundatureicor,dLim peregnnatur,&;mea Aba.i.a nondum habetur Et h*c eft pneparatio manfionis , quia fic p arat nos fibi ie nobis vt maneatin
&
um confpexerat cum dixerat. Bcnedixitomnes timen

\iominus pufiltos
nobiSj&nosineoquantum quiiq;entparticepsemspitis velminuspro diuerfitate meritorum Ht hcccmuituuuo

.
cum maioribus.
in-
manfionumeft.
c Ef /?<;/'?*- ;.Avc.Abiit Jatendo,venit apparendo,(ed
locus.
lEOPHYL.Perdomum poteftatem 6dprincipatum
ma-
ss.Siautemdefuiffentdomusegoiuiffem &para(se ,&itavtrinquenooportet vosuubati.Siue fint para

:no fint,nam etfi paratx eifent,ego omni ftudio pra2 vobis. Si aute non &: propter hoc vt prxpare vo:um iuifsem neque fic reliquftsem vos , ied fufce1
netregendo, vtproficiamusbene viuendo, &licparatur
&
uosfttis. Jn,vt vbiegofum |.G.Modo lufti funt regnum Dei
&
Avc. Fides qua: non videt credit, nam f\ vidcret non eftei fides,credenticoi!igitur meritum, eunti redditur premiu. Eatergo Deus,&paretiocu,eatne videatur, laieat,vt credatur.Tuncenim locus paratur,fi ex fideiuuaturcieduus.
Dcfideretur,vtdefideratus hadeatur.Defidoruun nis,praeparatio elt maulionis.
diletftio
5c*
regnum cclorum
itur.Coihgentderegnoeius omniaicandala.Sed Sc de
p
Et
NICOLAVS DE LYRA.
)n tutbetu r
fanclifidelibus miftt,per
titudinis.
quodpraparantur ad confcquutionem bea-
cor veftrum Tropter pradifta Quodautem libri babcni />ic:Neque formidet.iVjJB cfi de texiu,fedinf.
. .
7 Iterum venio&accipiam vos.F x boc verbo dixermt aliqui

htzretici, q> etccli non affumutur ad glortavfque ad diem iudicvj.,^ tuncprimo affumcntur qnancto Cbriftus ucnict iterum informa buma najccundu q, dicitur ^tcl.i.b. Hic Jeius qui a vobis aifumptus elt.fic ve.&:c.J'ed boc efi expreffe comra difium apoiioli Thtl. i.c.
mtur,vt vidcbitur. . In editis in quo exprimi: fuam dcitatemmanifefle, non valeret. confequentia
Deum
Error.
dooo, Domuspatrk
gradus
s mtllarn
& dljii>:cliones,quw quamuis fttidemobietlum bcat*

videntaiijsclarius
bic vocatur gloria caeleflis
in
quafun
diucrfitatem babcns,tamen exparte beatorum efi diinparticipavlo iftud obietlurn fecuudum uarietatcm merito
t.aaliqui
& frnuntur perfefiius ^fccmdu

anioum capacem obitfii bcaeffet aliquid
Cupiodiflblui&:e[TecumChri(to.r2.<iiCor.5.a. Scim.us quoniam ii tetreftns domus noltia habitatioms huius diifoluatur, habemus donuan non manutactam mccelis.E*
quibus pateT,<p anima exuta d corpore nori habens impcdmentu cuip* uel paaue temporalis debit*,tiatim euolat adgloriam . Hoc etiam patet ratione,quia talisanima pergratiam qttam habet digna eftglo ria,& /ion habet mpcdimentum proprtx perfonx,nec tolius riature y
quia itlud impedimentum pcr Cbrifft Torte fuitablatum.Etfn.
ligitur prxparaffe beatitudinis
-b:tum cbaritatis ,qui faat

t
liwj.
iqno.QJ.fi in Calefli bcatitudint fetfum^dueumvobis.

ido. Sednon
efl
!
minus vel de-
imd
neceffcquod vadam ad prxparadu, quia jmitaspcrfct1aa;ternalis,&- etimmntabiliter,& multid beaiis.tûwertts ctiam clefforum termiparticipabilis eternaltier immutablittr prxdefiinatus , Uoruêfi fic atum tjt ab xterno,fccundum dicitur Mat. 25 ,c. T.
&
&
&
ffidete'
dconfiitutioue mundi. Sed buic expoftttoni ui repugnare,q>fcquitur: Et fi abiero, &c. Ergo vidctur cp iret
vabis
regnum
.
locum mqtiantum pcr t/wrtemfaam Chnftus amouit impcdimentum natune , afcendens ad cceios, rnijit donum vcntt du ad confequutionem glonx. piu-iter gratix>qu& ambo erant necefjaria ad acciScieniumigitur ad inteiiigendumvcrbum Chrijlt , cumdicitur: picndufi Jterum venio,&c. Quod Cbrifius dupticiter vcnit ad accipiendu deics. fdeics.Vno modo,ad acapiendum eos ad bcatitudincm animx,cir fic
&
parandum Dic enduw,q> bcatitudo uel lo cus ipfim non ivdigeprxparaiione,vt dtttum eft,&ftc loquitur falnator in lim.tedtntijf fi autem elefti indigent prxparatione ad boc % no Wttbtatitudiucm confequi,quia hcct fint ab Aterno prxdefltnati, (atitudincmnou coitfequuntur^nifi tnediante gratia qua datm dicit
'cr
venit adecclefiam,acc'ipicndo d corporibus aiasjanclaa,et transferendo ad gloriam.lftc th aduentus non eji inprxfentia corô rali.Aiiomodo veniet infine tnundi corporaliterndaffumendumfiquotididi
dcles
ad beatitudinem animx corporis fimul Et quantutn ad hoc perum ett uerbum iiicrum,o ifidelcs non afiumuntur ad bcatitudint
.
k
r,.poratiter
'
tet
inprafaiti.Quando ergo filuator. abieio.ô eft intclligendum q, ingloria catcili aliquid afcepreparauerit, fed quia jcr afctnfionem fuam donktn fpirituf.
Janfii
animat vfquead diem iudiajintclligcndo de bcatitudine corporis tamen eil inteliigcnctum de commmi iege,quia aiiquifart fimui.lloc cli ex priuilcgio fpeciali funt iarn in bcatitudinc xterna anima etcor
&
pore,qw.a faltcm
boc pie creditur dc BcataFirgine.
*Vt
(alutis.
MOV^îLITE^.
iwftrrfotorcoJ-.Q^d.poftlapfum
uel
pfis
3
Chriftusdeditfpem
remanctvobis p^nite;um,pu'quod]aplusaiiquandorcfurgitadcqiia
,
maioicin graua: gradu
m & per hoc ommbus la-
Hac rationeconueniuntmanfionesmult.x cumdenariodiurno,quiaetfialterminus,alter amplius cxultat,omncstamen vnumgaudium conditous Jui viiione latifkat.
Indomopatrhmeimanfioncs. Grego.
\Ego
Hp
.
Glo(.ord.
& ratte
lcirx. __
& Nicolai dc Lyra.

mm
U)
Ttauaetovado __OCd-__um
vitam,i. Snc mVrci hocqiiod ipkim nouit, * vm fihim vratrcmUciltisicicntib.lubuiiur.Amodocogno n Dcr mc C oenitum,&:.viditth eum la co_dc,dui__ _>
*, filinm
eft fm quofdam qui -ciebit Thonus vcroetfi putaret fe nelcirc, con
J!, Kciutuui^
\ Qgpmodofidicamuscccusnon videtlumen qotnjj cus cft.fin autem icecpcriiiamtatcm lumcn afpidet I
c pf*m*U,uerita,,& vita.* Hieko. QiixfliovidtL, non videte.:q _ iedilhcihs , quomodo raortm cos vitam no viderc.qiiandm mortu fotuiiur.tandiu
num
mcperomnia
fimi
'M e querinr ubi fit taoe, fubIntrodurim in BTanfionci ot m_ncati< per _______ tit una peiloEi noia qu.J ibi tlt ut .>.-,cV illucuidit ut homo, dn.quo i.ad p-trein
Jemcividittis.Sed a> lncrant (dcquibus

cttl'hilippus)ncl'cie
_____ _ tcs,&fi fcircnt iftum
atuiniauirarc qui iniquitare n tuus eit atquct

tis
anfequani cetur iuftitia

i
\
:<
ad mcip(um,ut vbi cgo ium,c- vos lins.Et quo accipiam vos _ i.mc-iJ i.rajjj
ip.yrn iplum
virtutibus peru
fihum illum
,
patrc,
nonputabanthhum b \b^
ex totofimiIcm,lcd
patrcm mcliorcm, &iti nccpatrc, ncc

filium lciebant.Quo
tt.rM.i.
-
,, :__.r__^, *_:___ teft:vnde&D.I icimus quo vadis,6-quomodoponiimus vimfcire?Dicitci 4 UOrUm dlCltU ( j|l.ticin eaicutib.ui cpcnranentib. j \i-.liact.iore>i_-rcnti-.ue._t--Cnc b vciirurn. Etiuiniima. mortuorum. uer tas & uua.
.
itj
&
2
3
lam f cms> Dic
el
Thomas. Domine, ne
qiudicit: Ego
r.
Viucre
n-L
Cuini|iiotum
.
animoPhilippusdi
cit
:
ônlu.
ludinem n U Dc pxn. trem,& fuflicit.l _q ,

i^.i.fi.n.
Oilende uvbis pa*" ' ^
,'
Nemo venit ad Iefus Ego fum via, veritas, & vita - em!umeu,D Mt,e patrem v,,m .*_ -rr rneum vtique conifi per mcSi cognouuTctis me, & patrcm
.
'
ii
'
JJJJJ
6 vemreadpatn vcnireadpatr.
8
_
....... -
fulhcientia,_ noin
'-
_,
.
,
... r
.
N pme o .orpor.i-. :;-T.V." Uwo r_ !_.,_ ,-_

> '
u!i'.
,ifc
:
|
f f f __ _ t__ __ ,, rarabihter idJ parabiiitcr :_ z

;
$.
I
\ndc tc.
M.il-i.
Ic.M-b*
Fat ie,nequ_i a Vndcincrcpatur e gnouiucus,&amodocognoicetiseum,cûidiitiseum.L)icit lOOUJS clt P.1tCr Non intclligen illum onininoli.iil (__ Qi n.iiiu tcclt. n Ufrit nobis. p i/n_ii?r..i rn f nityi; noois. lcire. nccfilium b Dicit ei Thomas. ei Philippus. Domine , oftendc nobis p-trem, __ lufficit no,diQnoquaitur non 15 dumquidaco bis. Oicitei lefus. Tanto tempore vobiicumfum, j.itcoslcucqui mcnruuic .. jan ',CJUOS ar2 mclioic;n cre-it h Vcie m nonnouiltis.qu.afi u a Qianccfiliumnouit quipattcm ^ c Sîr tinin.o.ulis. do meutur.fed Tho UsOtlpin m. masdicir cos vtrum rne ? Philippc, cjuit vid_tme, vidctc. pa- J^ ^th/oT cognouiftis
ii
&
^ ^
'
^
^
r
quenefcire,nefciens eosfcirc , ledChtiitus conuincit cos
iy modoltiperiu
viam fcicbant,c_ fcire,quiafieumfciebant, &ipfeeftvia, fciebant, 6. ipfeeft verilas& vita,tunc fciebant ve i\
Sup.tf.g.
iplum riutcm S_.vitamad quam vadit, ipleergoperleviam,ad fcvcritatcm &: vitam & adpatrcm ,quiacum patrevnum cft,vadit. Nosproquibusdicit: 7{(movtnitadpatremKifi per wf.Pcripfumadip!um,&:adpatrem vadimus CumCnri __usfitDeus& homo, lecundum hominem veniradhomines, &: fecundum hominem glorificatum reditadle
.
_ _ r eft, rre,hocautem locodicit, ficognoui{Jtiis7ne,& mcmn vtiquc co^nouiffetis.Kon liint h_c contrana,uai
,
Q.'-
va</0
quidem patrem.led non vtopoitebat,nam vt quidcm fciuerunt.vtpatrem autem nondum,atvbi <""" r_.irini_mfii-iH_iM eftlcientia, m venit fpiritus.omniseidara *f. Iricnria _ quodiit hunclenfum habe!,ficognoiufTetis meam fubitan dignitatem,&: patrem quoque cognouifTeus. ri.f. Vtdeduob. omnino fimilibus dicituriS e
runt
Dcum,quieftcum patrevnaventa? &:vita
Sic &:fiiiin
ad ipfam veritatem viam,___ vitam glori_-catione venient &: tam fibi quam illis eft via per obedientiam, vnde: Prop tcr quod exal ta.illum d.&c.
Ego
vidifli.illum vidifti,viderantergoqiiam fimillimur fed monendierant,vt talem ctiam patrem inteihge
non difTimilem.
f
/c/r ei
Tbilippusj&c.
Th_ophtl actv
Phi
8
HICOLAVS DE LYRA.
t
vbi.Di-.-.ego lum.Quiaantcpafionemfuamiameratbea' tus perfefteinquantum Dcu* , nquantum homo quo ad ammam.
Vt
&
9 Et pa.meum
deitate.
Sicognouilsetis me.Terfetle quantnm ad deitatem. n fitius vtiqtie cog. Quiapatcr
&
Etquoego vzdo.Htc manif(flat,q> dixerat, f.

ipfe eft
bebant acceffumadpatrem,f]uia
tpperipjumbaviafccundum bumanitatem
dict-
dr pater eflterminKS,ipfe autem de vtroque infirnxerat. Ideo

û rr:Et quo ego vado (ci. Scilicet,ad patrem. _ per quam iuit Cbriflns fuit mors 3 Et viam fciti_.f
amo. cog.W efl,atempore paffionis , quia pofl pafa mediate aperuit itiis \enfum,vt intelligerent fcripturas , vti luc.vlt.g.& extunc habuerunt plemorem cognttionem detl
io Et
trinilatis.
1
1
ippus, ipfe
Et
vidifris
eum
Qjtia videndo Chriflum uideruntfup;

,
autem CbriHus
;'.'
uel fequela tpftus
alit per auatn jnflruxerat. liceinon inte.lexiffent
quodpro eodem bic accipitur,efi ucniunt ad patrem ,& dehis omnibus difciputos
,
filii,in
quo
efi
natura diuina
qux
cfi
idem quoipatcr,
&pt
quodammodo patrem
viderant.
odpknum
propter quodfub-
ditur.
4 DicitciTho.Do.ncf.quo
terminum quc.f.viam &
,
va.&.c.Ef ftc ne%at fe fcrircvtru. propter quod videtur didttm ius verbo Cbriili efe contrarinm. Dicenduw,ouod non eft im cnueniens unum idem fciri fynorari diuerfimode Coiitio enim humana pro*
(
lAliler exponitur:V idliftis cum. i.audiilis.vt habei Ex< Topulus uidcbat voces vbiaccipitur videre , pro audire. 'i vbi ^tpofloii audierant vocc patrist Dicendu,q> audierantc.
dit Chrilio.Ciarificaui,& iteruclarificabo ftcut prxdiclume,
&
e.Miquictiam illorum vocempatris audierantin

fcilicet,Tetrus,Iacobus,& loannes,vt habetur
transfig
Mat.\~
vtbabttur t.Thyfico.&ideoilpc-irc ceditdcimpcrfeftoadpcrfetlttm htd quodfcitur ingcnerali,& confufe, benc ignoratur in particuSlcerat in propofito , quia Chrifli doftrideterminate Uri
&
ttim in quodamgenerati confufo acceperant,& fic Cbrifip aixit (os fcire . Dcterminate autem petfefie adbuc ncfciebant, 0" fic
&
,
12 Dicit ei Philip. Hic Cbnflus remottct dubium ex > exortum. Et diuiditur iu duas,quia primo remouet diiiw cundo probat ptopofitum,ibi:\êrbaqux cg,o. Dixerat
apoiloli cognouerant patrem
& viderant, ideo
credidit
Tbomas
5
negauit fefcire
fll
propter quod Chriflus magis explicat in
quodpaterpoffet videri oculis corporalibus ficut tim dixit.

ij
&
,
iilius,i o
particulari.
Ego
m xxz.Secundum bumanitatcm,quia ea qutegeffit in hu-
Domineoftendenobispatrc,__fuf.Qf<_'/.(-(V-!r)c-''
tnanitate,funtvia perducens nos adgloriam. t> Vcritas &Lv\iA.l.icct enim Chrifius inquantttbomofitvitabea
titudtuis ,vt
bo tuo,fcd patrem videre defidero. Dicit ei lelus.Oflcndendo quatitcr pater vidctur, q*
H
iS
minus,ftcut
bonitas amhorum, palcr,quia eadtm cfl effentia in cuiv.s vifione clara fruitjfiue confiHit lu atitudo pcrfctfa idco dicitur ueritas,rotione vifionis,vita ratione fruitionis.Et
&
diUum cfl-famen inquantum
Deus,efl beatitudinister-
&
&
deturoculis corporalibus,necocults rnentis viftone intuitiu. mortali vita nifi a Cbriilo homine. Tdeo fequitur.
'
&
Tantotempore vobifcum fum.Qjtaft dicat,ma'i cfi,quod tandiu dotlrinam meam audiflis,& adbuc ita paru
nofcitis
quod
fccnndum deitatcm.
i
fit
via ratione bumanitatit oslendit dicens.
Nemo vc.adpa.nifi pcr me.In me credendo & opere imitan-
do.Qdetiafit tcrminus beaiitudinis fuut
& patcr oilendit,dicens.

8 Si
16 Phihppcqui vidcx mcSecmdum deitatem. vUen 1 7 Videt &L patrem meu m.Sicut enim pattr non in beatiutdinttfic necfilius infua illa uifio e(i mc a
deitate,qa
M
5
f\
_/.
L
ille
}{.
Ego fum via,*eritas,& vita. ntica atquc in inuia dcduxit
H yl> r. Non cnim nos in erqui via cft , neque llludit
perfalla, ciin veruaseit, neq^
iri
mortis reliquit h
quivitaell: 1 5 Tanto tempore uobifcumfum. Hqc poteft dici multi:
o-i
Ph ppus
ioaimis
q3
Cap.
nifi
XIJIL
fi
n<i
mcTjon eft fer
Cma eonihil,
Su P .j 3 .b
&
prophetae corporalib. in oculis vidiflent
fijciam,pritis facio,vt pofteafaciat.
De n,defiderabat &ipfeillu viderecorporaliter,ignoras nudillacontigeiint^pphetisper condefcenfione . Igitur Ch Itusdoccns Phihppum.quod non fitimpoflibile Detl
vidiecorporaiib.oculis dixit, Tantotemporevobifcumfum &
mfiis mti
e opera qu* ego facio.Non tamen ex
fe,fed ex uus maiordomino Aptecnim fineeismulta,iili
peccatum.
ipfe fimbria, Petrus
f Maiora borum.Avc.Quia.
b
vmbra
fa-
Vide
a
t
nauit
KonquUaliudfitfilius.aliudpater/edquiaomninofimilh.
.
Vel opus ems
ijnon dlXit,nO VIme, fed no co^no
Quod
fi
nnndnm
erede.
&uidrrepotes.
r
eft>QUOd per fe loqill tur,&:docet ahquos,
|j,ie.AbducesPhi
Ilfl
i
ab lllimill lenuo defiderabat

;;i
trem.Quomodotudicisoitendenobispatrem?Noncredis, a
Curergoinleparabilesfepaiatimvisnofcere.
diicipulisveroloque Non.
quia ego
in
a
meeft? Verba patre8c' paterin

SiceftaEqualu altetsl eri.ut tamenaiterexalteio,
cjua;
ego Ioquor
VldereCOrpO lir.Saentiaenim b je CO dicerC VUU, iidirnOnCOrpOrap-/
tlbuS plureS Ctedidez runt.VefquaiegofaCio,i.fidem, &C ipic fa
vobis,ameipionon loquot. Pater aureminmemanensipie 4 oet, quiaegoprius, Etcumfatirinme.noncreditis.ûiaeinp Hic oftenditut non folus Pluiippus argu ndu. poitipie, Oc lliaiora Quodegoinpatiefcpa;crinmeeft,fienimfcpaiatieflcmuj,nuilomc.di. infepaiabilittr hoUim QU3eC0 filie
facit
^'
8,f
IS&tudkb.Et
(urDmnino YaWOdotudl.Q.
I
fimi-
eit? t alioquinpropteroperaipiacredite.
E
e fides qu.r
operZ t N^rrredicis , qiiia ego in pitr^

operatui perdlectionem.
,
â^yo
ergo cicditqui non
facit.
_
fadtlnVo^Tfa-
Amen,amendi-
Non
6 ciamusnos,ideft,cre 7 derC Vnde UliilHcA- E'
KoquoanimV
IS
... ,. tur impius. Aha fme ^^ys^^M-acgofaao.vupfefac.at co vobis,g.creditin me opcraqua-egofacio ,&m nobis, vtquodtunc ipiefacier, cnonqua^risalte d lem,ledpu e &maiorahorumfader,quiaegoad patrem vado. Etquod- s pracdicar veiba iuftieliorem. f a Adfalutemaliaproptiusdat.iiatusnondaiet. Hocadlitneputtturquod piorriifetit 9 tiaj i Et de llJS dlClt St1 " ^"^" efai im,s P oft non g ... a a ioqux*tunc agebat, 6,: (We#.Qiiia r nomine meo , hoc raciam , vc non de ommbus vnt cunquc petierms patrem jni mcipio qui louerfaliter openbus. H.eitribuitquod Velquod facitinno dequoefripfe tcic bis,nonfinenobis,maiuseftdeomnibusqacfineno.bisfa cit,urquod eximpiofitiuftus,mamseftommbus ccelo,&: ncrcditis,quhego\npatre. & THEo.Inpatreeft filius,fe rurlus pater in oi iim quod m fubftantia ilhus apparet,&: terra,&:cer.Quia illa tranfibunt,hoc manebit.Et m llhs elt iicutrexinimaginefuaapparet,&:imagoirege,vnus tantumorH'sDei,iniiIisimv;goDei.Sedetfiaiigelosfecit, maiusvidetur impios iuftificarequam iuftoscreare,quu |jcharacterimaginis,&:regis. fi Hiero. Cun\dicatfihus,egoinpatre& paterin me, vtrumquea:quahs po;cntia,hoccftmaionsmifciicordia:. ai patremnonnouimusfilium.quiainpatrecognofcii.Deumque&nomen ilhusnominamusdicetes g Et quodcunq-petieritis patre meumin nomine meo, boc faciara. * Theophyl. Per petitionem enim &:operatiouem &: \\z domioicr.Pater noflcr qui es inccelis. inuocationem nominis eiusmiraoperart quispotenulu fc^.wwf.Egoecpaterindifferenteroperamur.Etqui
irt,
"mili!.
:,
m
.
|
li
credit
facio in eo vel f iiqux ego tacio per me,ipfe faciet,i.ego Et q> nonille faciet,led ipleineo I Lim,&:etiam maiora
m me(nedefohsapoftoiis hocacciperetur)
&:
idit,quuva.adpa. &:quodpe.patreminno. faciam,
meohoc
quaxunque petieritisobfecrabo patrem, & faciet, fed, ego faciam,fuam poteftatem declarans, vtglorificetui padixit
ApoftoIiJB0jw/f/MC^rf/2;/êâwcJH^.{dciiconon
terinfiho.
sldili-
NiCOLAVS DELYRA.
a 'ilis
non
efl
bomini cncedenda
in
viajdco fubdit.
.
Huspcrapo/iolos,<juianonfoluminpropri<iperfonamiraculafecit* 1 ftd et per apo(iolos,&per boc patet , quod vtrtus perfeHa faciend
tniracula.erat in Lbristo.inquantum non folum perfe, fed etiap bqmincs ftmplices Uliteratos miraculafaciebat,et hoc efl dicitur.
,<f
!!rfis,cur,ifitfl>iritus,vt vnictur in prsf nti, vt
c.odo tu dicis oftende no. pa. Quia oculis corporalib. oculis fupra diilum eft c.^.d.nec
ditlum eft,& ideodebet fufficere
crcdere,
Jc
&
cp
Amen.amendico vobis,qui
creditin
me,opetaqu?ego
cojropter quod fubditur. frtmi <am fida loncredis,quia ego ln pa. Quafidicat, ifiuddebes 6 if fjii.it. ibi adfuhuem
ba
qux cgo
dt
\0.l\1 rr.ota
filio
dubitatione Thilippiper hoc,quod
benedicit><*>uicredit,qa ficut Chritrus faaebat miracula perboc,quod eius bumanitas etatdeitati coniuntla in vnitate fup. fojit;,fic apoftoli faciebat ea inquatu erantpfide Chnflo comcti. 8 Et mai.ora.Hoe patctprimo in doclrina; Plures.n. conuerftfunt
tacio. Et
&
mi
pat> e
&
no habetur noiitia nififidei, bic confeque

.
dtt,q,
dtbtant indt re,& hot dedarat tripliciter
Primo f
Wmrwam,qu
ibaturad
hquendum
trat autcntica,quia ficut lingua Cbriiii ab ani de conccptu animx, fic anima eius in
adfidem per pr&dicationem apoflolornm , quam perpr* iicaticnetn cfi multitudogentinm, pcr prdicatio nem autem Cbrrfiipauci ludxorum. Itcm in qitia apoftali pMicabat omnibus imguis,vtbabii ^dcl.za. in vna
Chrifti,quia per eos conuer/a
Chrisiusautprj.ac.ibat
ideo uerbii eiws in nuilo dertgulabatur ab -pfa. d( italc,& tali doftrin* debebantfirttfoteratd veritate , propter quod
hi
fota lingua,f.Hebraa,qniafblu>.'i Indtsis prdicauit,fecundim q<>.oi ipfemet dicit Z.c.8./.Non fum milTus nifi adoues,qua'perie
Uf!/?ff;rf,6'-ôcf//,iyttO'i'i/cili'Verbaqua;egolo. ldeft,ab nitate tzntum.fi d a diitaie mo io prndiclo. Hoc etiampaiet ex

iitia
potell efic pr f quutione dotlrin CbrtiU,quh itum quod ctiafn fine mhaculis dignum eflet ei credere. Secit ad teflimonium ventatis do j)?tper opera diuinitusfacla
&
non
ma
Ifrael.T^cve/? contradludquodfup.diclnmeftc.i..^ praidicauit famaritan s,quia ipfi crant ludei in parte ,ficut ibidem diclumfmt.Sef.udo patet in nnraculis , qw.a apoftoh maiorafecerut.
rnntdomus
8
<\y
i-
Cbrilii,que /unt cfficaciffimum

r
argumentum ueritatis,vtfreFilius
terpatuit
dicitur. exfitpradic iis,& boc efttfuod
Magnum.n.repuiatum fuit,quod infirmi fanabantur ad taclum fim hria vtfiimentorum Cbrifli,vt habetur Luc.S.f.fed maius videtur, quod ad tallum vmbrx Tetti fanabantur,vt babetur Acl. 5 .c. Sub diturautem caufa quare apofloti tanta e> ant fac~iuri,cum dicitur.
autemin
funt
1
(
me
manens.iplefacitopera.
enim
9 Qlrizego.Quiamaiora debcbatfieripoftejfufionemplenitudinis fpiritufianc~li,qu<&
vnumin
virtutc peratiua,ex qua fiebant miraculofa
(ti,utfupra diclum
efi
effvfionon debebat ficri ante ajcenfionc Chn. 7./".Nondu erat Ipintus datus,quia non-
)ncreditis,quiacgoin pn.Quaiiterpaterfitinfilio,&eco
lnm
f j?
c.
;
dumeratlelusglonficatus. Et quiapropter tanta

Ho,bocremouetdic.
fupra lioqnin pro.&LC^.d.fi verbannninducunt uos ad r.redendu raculurum io:a natur viriutcm tranfcendelia debcntuos ai ic inducere.Tertio ptobat bocidcmexopenbus quafecit, Chri
fluz
o.
qujifienda ecredi rantper apoftolos poffet quod effenl futurimaiores ipfo Cbri-
apofiotiilla non fecerunt,nifi per uirtute Cbrifti.Qôd patet, quiataliafaciebant depre
10 Etquodainque./rj0o/?c;t/i/fMj"<pO'i
"k cando
MOt\A.LITEt\.
n
clarificetur pater infilio
poftannosvitxfux pluresignoranr diuinaprcccp. dnecefTariaeftad lalutem.MatU9- c t'*ningred<fcruamaiida:a.)?Gicil etiamdici plunbus rehîs.qmnegliguntlcric luamiegulam&iftatuta.
-
']i
Ww
non
ioEtquoucu'iqnepctierit':sp-itr(minnomincmco.bocfaciam,vt lc.us interprctat fa!us,&: ideo quod

.
pertinetad falutem, non pctirur innomineeins,imo Chnftus negando petitionem oftendit fe Salnatorem,ficut bonus niedicusoftendit (ediligerelaluteminfirmi,qui
nocmadenegatpoflulanti.
* Si
iz
a
J3
me
.
(jloorcI.&: Nicolai dc Lyra.

Qfio monetdiligere& feruare mandata,
nifi
S\ diligitls
t
v accipfant fpiritum,quem ccrc&:kruafC?Scdquodhabcbatminusocciiltc,acccpiuri crantampliusmanit"c(}c,vteisinnotc(ccrct quodhnbcb.lt.
habeantnon pofluntdili-
c QjiUnnn W.Non habentfpiritualesoculos mundi tores quib.fpiritunvfin&um videant. Nec verocarn
oculibpoiUintvidere,quialpintus /anctusnonappat
dutus humanitate,&c.
b
tMjtch.
11. c.
Et rgo rogabo patrem.-k crabo patrcm &: aliu
Tiuoph y L.Rogabo hoc eft,obfcKob

fa.it
Et
in uobis erit.Htit
in uobis,vt
maneat,non man<
iir,quia priuj
i
paraclctum vobis , ahum ficut
mittct
Gne
rre
filiui. ejuoniarh
<iuld:m ideo fxir.ut in eoparerglorificetrr.
alicubiquam
l
Mji.u.c
me.Cofundatuthoc
loco&:Sabellius,di- a ccns vnam periona b
patris&: fihi&rfpin-
clarificetur patcr rn filio
Si
I Vt faciat sc,ua
cjuid pctieiins
mcin nomine
petiti.
esoiVio.vitacumqux
^tCt
rcNequistr, JIC manetC
mco,hoc faciam
a In c
Sidiligirisme mandata
l<.ogat
mca
tar
e,
ieniate.
Et
fpesapudaliui
biliter,fed
n t quo cuident.-r flf l,t ir Uilectio n'andact >. b Aduocaium Y*l confolatorem ti-u- e.>o fum
homo, inquantum Deus dac
me
eis<
voh
tuslandii.Ecccenim auditalium paracle-
Hicvt adqntd.iu . t fueriem incroduiar.
illuftrotj t
alia
liLiufmodi faci.c pift utad uidcndam
pukni
Sdideoab
lci
potelt
no
b
qui
cft
tumdabo,&:itaalia B pcrlonam Ipiritus.
aliii ! cgorogaboparre, 6c fanctum paraclmldabitvobis, \ <Vconfubllantilii. in-cjtcinus t Scili<er, pac

i
vtma neat *
his.
ti
ôn
relinqui
(j
b Remanens aimtor munJi.rum
'
iiui, s uarne(tairator Dei.
Confundatur&Ma
ccdonius, qui dicit

alterius
vobifcum in xrernum,(piritum
Noii hilxt inuilibiles u<l1<-i
,
veriratis, quem mundusnon

qu
1
ujii.ii
lii ili
vin tur fp ritui landrUJ.

tciiigit.
.
lubftantix
>cci.i-ndoi
fflc fpiritum &:mi- c norcm fiho. Audi c- d
nimquod&ciplepct
Jfotnocif.M.
fona
lit
ficut fihus,
eiuidem cnim ftantixeltcum

vtiq;
fnb- e
filio
poteitaccipere,quianonvidcreum,neciciteurn tem tcognofceriseum,quiaapudvos tmanebit &in vobis Ilf ^bucmod. Sed. * 2munaUS.bCd fX autlrclui.c cliouen ta'fic& prafci.tia dciiatii. lndicatfepaticmillit. Ten>aus ijqui modovut b 1 vos orpnanos. vcnia ad vos.Adnuc modi 14I1S carnis, pof crit. N6 relinquam Mcumrionvid
1
Vosau-
O ita dabitur 7 pro me vtcj o nOn lm vob m 9 OrphamGra lopiili Latinec
autcm&cum
,
cu,&mundusmeiamnovidet.t
Suam uiiam eiamillis pronuit
t.
pattc
nam
.
Vos.iurrvidcbitis-mejquia Q^d odoerediris.
pater
Xtilinsciuldem fub
flantix
cgo viuo,& vos
viuctis
In
illo
die vos
cognoicetis, quiacgo
Jg^pu" *IJJ
icieft.quofiniu
Nemireris
.
autem quod dicif Rogabopatrem.noenim vtferuuserat>fed vultqiiodfufficicntibut argumentis tcftetur difcipulis quod omnino fu
perucniat
cis Spiritus
paracletus,eiufque gratia condefccn
dcns
ilhs <iiz\\..i\oiabopatrtm.
turnnpius,n gloriam Dei,quam iufli videbunt. uos u .rrtvf.Prxlenti vtirur,quia m g Qwa cgo viuo ra ett eiu reiurrofrio Ad lllos vtitur futuro quoru ne futura refuirectio.
&
c Quia
NICOLAVS DE LYRA.
eando>ideo dicinHx
Et
in vobiserit.Hoc dicit ad
denotandum familiarita
.
quodcunque pctic
Chriftus autemfecitmi-
tuffantlierga ipfos difipulos.
inuoca ratula imptrando,vt glorificaretur pater in jilio. Quod.n.ad miracula per apoflolos,redundabat in tionemnominis Chrtjxi fiebant
gloi iam patrisyCum pater etfiliusfint ditur.
vnus Dcus propter quodfub-
vos.H/c confolatur eos promittendo de hoc dono jfhitufiantli reditum,quia quod adbucignorabi erant cojolati.Etdiuiditur in primo promittit fui
13
Non relinquam
pater. quid ryc.Eadem uirtute t\ua X Sidihgismc. Supraconfolatusefl difcipulos promittendo

j
Si
&
& fecundo bonorum fuorum bcneficiii,ibi:Hxc\oqiluUiS

bis/Pnma in
affignat huius rationem,ibi.
duas^quia
tres,quia primo promittit fuam vi(itatit>nem.
eis
Qui habet
mandata.rfrrio,
plenius tneretur augeri,vi autla mereatur perfici,idco fubditur. patrcm.Hoc couenit Cbriftoinquantumbomo,
accceffum ad patremper pfum,hic confequenter idemfacitfmitten do (piritu{fan8idonum,& hoceil ^</i<*r.Sidiligitis ad data mca feruate.^wor.w.gr obedientia ad Deum efl d<fpofitio Cbaritas habcndum (piritum fanclum, quiafecundum ~4ug.
mcman
Iudas npnma giturpi /zc:Non relinquam vos orphanos. Orphauos dkitur^

difcipuli dubitatione,ibi,Dic\t ei
&
Etegorogabo
patre carnati,qui.n.vult d Deo ai fitium adoptari, oportet nalem affctlum adparentes relinquere,inquantum eft contr fecundum quoddicit Satuator Lc.ij/. Qui non odit [ matrem,&:c Sequitur.Non poteft meuseffediictpi
i
f*T
aduocatus nofler ei~l.
ftotiaut talia retiquerantyideo
4 Et alium para./d eflêonfolatorem. Dicit autem alium ad oilendendum diftinlHonemfilij &ft>irituffandiin perfona. Vt maneat uobilcum in auernum. QJ. iftt confolator non humanitas mea per mortem;fed a auferetur vobis,ficut fubtrahitur
aiernaliter erit uobifcum hic per gratiam, fed in futuro per gloria.
quoiamodo orphani erant rentum carnatium,& ftc erantfilij dci per adoptione , prop\ Cbriflus gerebat curam de eis ftcut defiliispropter quodfui
i
14
Vcniam ad VOS.'h{on folum fpiritualhcr confolando ,}\
corporaliter vifitando
& infide confiimando, qifecil

&:
Cbri\\
6 $mtil\xm vc.Tumquiaeheffentialiter
docet veritatem.
ipfa veritas,
tum quia
f refurrc&ionem fuam apparens apoftotis per ô.dies, dr regno Dciante fuam ajcenfionem,vt habetur jl&.x.a.
1
&
Adhuc modicum
mundus me iam non
vidi
7 Quere mundus nonpotcftaccipere. /iefrj/jow/nf smundi

4ialesaffetlumintcrrcnisponentes,quianonfHnt
\deoftqu\tur.
modicum lemporis erat ufque ad tempusfua mortis,per qu

ilus fu
1
ad bot
difiofiti,
humanitatis fubtrahendus erat apoftolis.

1
Qu
ia
non vi.Id eil,dirigit
intentionem ad ipfum.
fus omnib.ficut ante,fedfotum ^tpofiolis &
Vos autenV videbitis me. Toft rtfurreclionem.n.

alvis difcipu
Nec lcit eum.Jd eft,cognofcit,quia fola bona fenfibilia funt /;ominibus mundialibus nota.fecundum q> dicitur i .Cor.2.</.Animanon pcrcipit ea qua: funt fpiritus Dci^&c. lisautcm
homo
tur lo. zo.e. Etfubditur caufafua rcfurreftionisycum dic 1 7 Qnia cgo. QJ.Ucet moriar tx infirmitatt carnis , ta
o Vos autem cognofcctis eum. Terfpccia em reuelauoni

t
&
gam
18 Et VOS vi. H.
vtrtute dcitatis,qu& femper viuit. d. affecuranio eos y quia timebant morii

1
pcr
\
I
fenfibile ftgnum,quia fpirituffantlus
fuper apoftolos in linguis
i-
vndefupra
.b.Thomas hoc timens
dixit:
Eamus 6i mc ai
'?
gntis apparmt.
cum
receperunt cumpermadu
,
Quiaapud VOS manebit. Quianon
fed habitus firmiter permanentis paffxonis tranfeuntis,
inquantum
ip(o,vt ibid.expofitumfuit. 1 9 ln 1II0 die VOS.Tofi refurretlionem.n.habuerunt plen tiam de myfttriotrinitatis,ut diftum efl eo.c.
fuerunt ingratia confitmati.
&]
12 Et
Vi
M
t~ 3i diiigitis
\U
L
1
T E
l\.
me mandatantea feruate,GtLZG.Ytobztio dilet\io
niscxhibitioeftoperis.
6 Spiritumvt.quemmun.non potcfl aeei.G%EG.SpiritVikar\&iiS
autemomnemquem
daacccndit.
rcpleucritad inuiftbilia defideran-
Jianonafsurgit .Seculareserenim mentesquantc per dcfidcria dilatant, tanto ad receptionem iljius disanguftant. 1 5 Tôn rclinquam uos orpbanos t ueniam ad vos. Orpha prie caiet vtroquc parcte , ergo orphani funt qui f carnalib. in malis non alsentiunt, proptcrquod
:i ni
is
'Cl
,t(
Etciuomam mundanacorda fola vifibihadilt gunt,hi.nc mur.dus non accipit,quia ad diligenda muifibi-
eosdctelinquunt,ledChriftusadeosucnittanqu. &: fuisconlolationibus tefouctatqueautnt.
U)
r(
.
loannis
hicconiunctoperhcietur qua:
vobh Hoc modo eft, S_ cognofcitur in me,& ego'in fidem , <ed tunc cognoicetur pcr fpemmodo per
Cap.
.
XI
III.
feruare
illa vt
i_;
S_
*
U
pmdo
modoinchoa
iliis femper femper ma mfeitetur Magnum etenim refurrectionis facramentum
tur eis,(tudeantq;
difficile ati eis
fufceptum.idcirco prxparat eos dices,
quod
Qibabet mandata
mea,& feruat eaftlle efl,'qui diligitme.No

a Vtradiu.
manifeftaturusfitleeis,quia&cum vefunexiiTetpiopterea comedit cum eis,vt ne videretur phamafma.

-
SvOS Apoftoli
bicuci ludas,&c,
l&COgnOlCC-
infokvnumcumipfc,
e
fc
kouicunque '. s,l-xv

j
vtt A.ftoios.utniairinn.innoWi.
Hocenimopereoltendtur
cil.ctio.
,
b Vt palmites in uite
Audl tO, qUOd mUUdus non vidcbit

,
KvS:
Itjfaciendo.fer-
(uminp&cmco &vo sinmc &e-goivobi S .Qu,h a bct

) )
SSl:
mandata mea, fioeruat

'
^S SSjSSS
quan-.t
ea,ilieeltqui diligitme.
Quiau,
qti-efitiuus
jrfeuerando
ci_sfli-.n.i
-aercVnriu-infcYara-iiit-rdiiigunt.
dhabet
in fer-
cem
Kus,feruat
in c
diligic c
me
diligetura pacre
ei
meo,
& ego diligam eum

non
ille
ludas caufamhuius
4 dilcreriai.is-H?cau5
H.c-if.oeiitmer.esndti.
Vel habet jus. ldo,feruatfa- d
^
&
t
....
tem
cau fa
manifelhbo
#
meipium
Uieic ci Iudas,
m^ditigameum.
BiC diligam
,
manifeftaturus es DominC) quid fadumdl) nobis teipfum & non mundo Kefpondit leius,& dixic ci:
, ?
^
b
Scha6
dum
?
8
%%&*
per
fecun- jff refponiionem chnit"

e?i
'
EU
Lu
-
aham
ditcerm-
l0 - c -
Vt
Apoftolusuelquicunquc.
a C.uCieft dilectionis,qu_
piob.tm incuftodia rermonom.
jwtem,quia8_ UOn (lligit, f-d

h,,ledpOtinSVt
s,
Si quis diligic me, iermdnem

Ejjo
& pater
meum icruabic K pacer meus

Eteritinterna u fio& irunlio.noa
9 fUT gensian_ta ailOn

frncta.
fpirituflanetus.
".
'O
1
1
dihget vrmf. i CniUS.vmic f r quod poit g feciemus

__ 1U5 '
_
,
.
manda
eum ,
.
&
*
nfitoaêd_te,na. _ h ''-, . ad eum veniemus, cXmanhonem apud eum

etliinfi.tnalVrui.
-_- eum VCtitemUS. Vcr.lt DeilS ad llO-
n.inem,dum
Oi^
homo
Hi untqui ounquara uidentpniem&fpititcura, fednecfiliuminformaDei
i- venif Hp iim V>. i*iis._i..Tt
Ql_. non
dihgic
me
-
fermones meos non feruat.

,
Quianoncft fuumucrbum.fed patiis.EtqUiafevclcit

intlUi,lin;;ularitetdixitquiapriusplnraIiie>
mamftltano tl.
due -3
^SSStS^ UeUS
.
.betmeuman UemecognohOCeitibl.
/V/tf
r.rc,mon= S meo,.
Et fermonem cjuemtaudiltis non elt r_Kus,ied eius, qui m.a r
GO, CaplCntiO, venit fubuemendo, B
"|
illummando
lipleildo.
irn-
P 'l'pr-fcntia,q'i_uiam_uicrcui,nctiroeatis
C
iiS?S.'
iandati,quiadi
ie
,
h fitmcpatri S .HxcloquutusfumbS
i
aH vosmanens.Pa
5
.
fJ'<lT,Vt
16 tare in
rtcletus
& qui me
autem ipirituiTand:us,quem mittetpater innomine
Chantas facit habidomo,in qua

pater,
,patermcu$di um,& quia pa
& filius facit

,
mafiouern
vnde &C
icegodihgameum,6.indee(lmanifeiT:atio. HioPny.Quarehocdixit manifeitaboilli memetip fceis manifeftaturus eratcu quiapoitreiurredione otecorpore.vtneputentipfnm fpiritu<5_phanthaf "e:ppeapnediciteishoc,vt videnteseum,nondifcteledrecordenturcV: quodeapra;dixeritipfis,&:quod
dabitmanifefiationem^dequaillequaefierjt. h llacloqmtus fumvobis. Haxdemanfioneindileiftoribus fuisiin quo figmficat ecclefia futura lpirituahs,in quabea-
ti,aquibusnonrecedit. i jipudvosmanens. Hicecclefia prefenscorporalis,inqua F

viiitat]iberando,i5_redit,
:rmandatorum fuorumobferuationcmnianifeitctur
k 'P'r*ic/..Coniolarieumfitopustrinitatis, adpetfona
tamen
loSi quisdihgn me.QimobeaientiainopcreproccUic cx amo
reexiliente in corde.
1
1 Et pater meus.Per boc oflendhfe vnum cum patre in efientia. 12 Et ad eu ve. Etficpatet quod pim eis promittit , quam ante
NiCOLAVS DE LYRA.
I 'os in
mc
8_
-t r eji
1
in fiUo
7{onper eflentU vnitatemft&\ conuerfo,fed per mutuam dileclionem ,ficut
ego
in vobi_
(jii
m amato,& econuerfo. Hic reddit eaufam buius habet mandata mea

. .
fecerat,quia ante promferat

beneficij
fuam
vifitationem corporatem, bic au-
A'jpoHolis,& non mundo,vt patet ex diftis. Htec caufaefldU &&obedimtia ad Cbrijlum,qu<efuitin apoftolis Et hoc eft qd corde ad mediundu y Qui habet,in aure ad audiendum,
tem cum bocpromittit vifttationem fpirituaiem,non tranfitoriam,(i cut in illis,qu\ ad vomitumreuertuntur ; fed permanentem per i>ratiam confirmationis inprafenti , pofteaperfeti<egiorificationis. Tatis enim gratia^fuit data Apoftolis.
&
&
ia doceitdum.
i
tkruat
ti.Admiplendo opere.
ett operis,fecun x&,&.c.Quiaprobatiodilec7ionis exbibitio

rrgorium.
i
mc,Scc.Talesfuntmundanibomines, et idea nonfunt digni babere tate beneficiit, ficut vos quieHis mei difcipuli veri.Et qadixerat:icrm.mcu ieruabit,8_ pater meusdilt. eu, videturforte alicut q> h6 dixiffet couenienter,fed magis debuiffet Ui
1 3
Qui non diligif
iJigerur
,-jilw
a patrc
meo,S_ ego dili.eum.'îd vnus
eft
amor
in
manifeitaboei meipfum.I.i/iceô/l refurretlionem

nitategioriofa
,
&
xiffe,& ego diligam eum.ldeo huic tacitx qilioni refpondens dicit. 14 Et Ccimomm.Sicut.n.prtediftumcflJingua Chri(linonmouc' batur ad loquendUex conceptione anirna ,nift fecundum qnodamma
fic
manifeilauit fe Cbrifttts fuis difcipulis,
mouebatur a diuinitate,& idco verba
Cbrifli erant
magis ipftus
pa
voabebantcoditionespr&dittas.Manifcftatfe etiamtalibusper npt am vifwnem deitatis in gloria ccelefli.

t
ei
ludas.non
llle
Schariotis.Hic remouet difcipuli du-
trisquivnumeilcumfilio in deitate,quam effent ipfius Cbrifti m* qnantum homo.Et ideo quia in bumanitate proferebat verba illa, re rf/r,Pater meus dihget.wjg:- quam ego diligam, ad denotanjp
tnagis erant deitatis in qua patcr ett vnum cii humanitatis que illa pater di filio,quam proferebat,propter quod illorum verborum. ligh obferuatores
Mjfnem,quia Iudasfrater \acobi audiens a Chrifio, quod manife apofiolis,& von niundo , admiratus eft de hoc quod eos toti
ium,quod rerbafua
&
ma preferebat,quia vere hurmtibus admirabite eflaudhe defe ieo dkens. iju&fmit

S
15
Hcc loquutus fum
ominequidfactumeft,&C.S_non mun. QA.Fndenonta excellentia.
lis fpirhuffanclum
promifttChriftus & fuum redhum,hic confequenter ofiendh

in
vobis. ruperins
apoflovtiti-
bu
\
tatem vtriufqnepromifji. Etdiuiditnr

litatemprimi.?ecundo,fecundi,ibi:
erat in
uti dv.a<s,quia prin.o ojitdit
clpondit Iefus.r\t'rffni-c/-w huius fcilicet pr&rogatiuam

er obedientia, ad
1
Pacem :
Dichergoprimofic.
\d 'louis
Cbris~lum,qu<*
apoHolis, nonftc
'_*
in alus.
hoc
ejt
quod dichur.
HtfC loquutus fum Vobis,__e.7npr./cV7t'z' corporali apparens. 1 6 Paracletus autem fpiritufTan_tus,8_cJ- efl,faciet vos itetli-
IO Si
i
&gerc
<rtifuerantobIiuifcnnt,ficq;ad perpetrandapeccata,redeut vere diltgit in ac fi ea minime planxifTent.Qui ergo eius corde dominus venit 5. manfionem facit, quia (iccu
i\
__
\.
DeUm
'*
lr
nd
eum uenicmus,
& manfionemapud eum faciem.GKBGO.

tcn.potehocipfumquodcompun-
i!
i"rundam en:m corda vcnir,8_ manfionem non facit Fercompun_tionem quidamrefpedtum Dei perci-
diuinitatis amor penctrat.vt ab pore non recedat.
hoc amore,tentationis te,
pintjfedtfcntation:.
iCTaracletus autcm
irituffanilus
jicmpatcrmittetinnomhe
1^)7
tamcn maxime
Cjloord.&: Nicolai de Lyra.

fpirituflancli pcrtiner.quiain fcriptura
mincbonttatis, fpirirulVanctusdefignatur.per
nobonirateer-
mns,quiacft,&:eum videbimus,
cit
ficuti efl.
Vndec
i
meam,apofteriori ,etiam ad prius fubaudicnd

fa,-culceftnoftra,quxeitaiiquaM fua eft pax,vbi nihil rcpugna
$c
coDcusnosc6l61atur,pereamoiabonafuanobistribuit.
Velpaxinhoc
ter iple habet.
Vndc cum ipfe filius doftrina (it patris, de fpiritu dicit. * THtoPH.Quod aute dicit in nominc meo vcniet Pa
racletus.hocvidc,
na,& ab illoin futuro
Theo.
t
quod nihilahenum a mc do&urus fit vosmcquc propriam vtnopintonem fib;

dicabir,fcdinnomincmco veniet,hoc
t iui.
Dc
ebit.vt fuitir
fugerer,at
uelitis,
Abocctilto non miniftrabit, tjuoJ Inferior,
in mocrorc
alias
comuicmorabw
vobis.id eft.faciet vos
memorcs onioium. Eccchoc ctiamgrnUfpi-
iiiu>,ilt
quodnonobliuilrimur.
fctpuli.aadtc
meo,illevosddcebitomnia,&tfuggeretvobis orania cjuxInutll au)

1
mnmmdicc
go quidem
ideo videns cor eorum
,
i
cunquc
t dixero vobis. t
a
Paccm
b
relincjuo
vobis
(pirimsauten
,
pcicem
elt
e(t in
gionam mei
PcrduAurusadpaircm.
Vtlincinolrltla mundo fruar.tur, qui non

diuila fonrcoida.
vcu
ubi
nominis,nonfui,id quodfaciunt contra
mearn ddvobis.Non
Quod
quomodo mundus dax, ego do vobis.

plus elt.
me
propter;.
nem immtn
certaminadi
rclinquo uobis
ita
ua docentcs, auditonbus fuis proprium
NontuibeturcorvcItrum,ncqucformidec.Audiilis quiaeA
Silixi,vado,'iuod uos icnei,dicouenio,quod mulcct. Corporc in iudi uobiscojporc.
i
dicens , q B nomcn commenda 6 centvolns m d tcs, quidam autem qodixi vobis:fvado,ckvenioadvos.Sidilif*eretisme, gaub Secundum.quodminor, uaditcV uenieciudicare. 7 baMOneS CUn Deeoquod. intclllglint ln nomi- C fAb eo. nc meo.nome Chri dcrctis vticue , quia" vado ad l pafrcm , quia pater maior me 8 P^cem habea * l
*
Dixi.
lti,Paracletus.Hfo. tnuscnim,inquit,Ta> racletmn lejum Chnflum.
n. talts eft pa
quahsmundi
pc in malo
vt plane ftulta eft, fcd talcm ego do, ter vos pacem habeatis , &: vnum corpus (itis , ho
fit
& reuclct patrem,hoc hoctotumtaci ferfuambonitatem. Illeuos docebit omnia. Docebit qux dixero,non quoddicatfilius, & fpiritus doa lUe vos .Quia etfi fiiius doceat nos
fortiflimos
vosomntum
faciat.etiamfi multt co
irifurrexerint,nihil
docet,& ipfa triniras dicit &: docet. ceat.quiaquod dicit Sedquiatnnitas eft,oportetfingulas perfonas iufinuan, quas nosdiftintte audire, infeparabiliterintelligeredebe
-
&
tamen patiemini concordia, mutua muniti,deinde quia iterum diai:relinquo.\d
c non eos fimul dicimus, cum non poflinc efie non fimul.
lft.T.b.
.
mus.Cnmergodicimus,
pater&:filius&:fpirituiTantus,
cedentisciat,5c fatiseos turbarepoteiatfubdit:n cor ueslmm.nequeformidet. c Tôrttrtar.Quiainpace vosrelinquo,no tiub
J.C0.4J
Eph.
J.c
b Tacem relinquo uobis.hmus ad patrem/Paccvw rel. Et repetens dc codem Pacem meam do. Et hoc eft quod propheta dicit: Tacem fupcr pacem . Paxeft in hocfaeculo,in quamanentes hoftem vincimus,inuicem diligimus, &: de occultis inuicem non iudicamus . Pax erit in futuro , cum fine
de co quod dixi vado , quafi paltons ablcnt inuadit,quia ficuti homo uado,vt Deus pra: lens Ju d si diligere. Avg.Hoc erat lre ad eu,&'recedere a nc tare atq; imraortale facere, quod fulcepit ex nobis le,&:leuare in celum,per quod fuit in terra pro no
vettffi
iiloeftutroquepax.Ipleenimeftpaxnoftra, &:eum
hofte rcgnabimus , vbi alter abaltero non potenr diflentiab re,vbt omnia apcrta,& laus vnicuique. In 1II0 autem
&
gratuiandiieft, eocp fic c.flalfi verbo.vtimmortalis conftaueretin celo, atq; itaf
turxergohumance
n fubiimis, vc icortuptibtlis puluis iederet ad dext
credi-
e Cauderetis,&c.Qaia. humana;naturecongratula
mus,
NICOLAVS DE LYRA.
%ere omnia
qus
dico uobis.^fpofloliautemadhuc crantrHdes t etin
quietam frHitwneru bonorum temporalium, quam frcqueni mitatur multiplicatio peccatorum,fecundum illud Deut.i. tus eft dilettus,&: recalcitrauit.. EtlT^ch. 1 6./.Haec
ideoaduerba Chriilimale timorcpofitiex auditu paffionis Chrifti, attendebanr, conJcqueu< non capicbant ea adplenmn,propter per quod dicitgratiamfpiritujfanclipofieafuppltre iftmn defeUmi.
&
quitas Sodomse (bronstuie,. (uperbia, (atuntaspan bundanria,&: ocium.ldeo de hac pacefubdit. on q uomodo mundus uai. > &Sc i.non tckmpatt 3
Etfuggeret vobisomnia qusecunquedixero vobis. i.ai memoriam pobis reducet.h.d. quia multa de illis qu& Chrijius docei
tet
ex
difiis.
4 Non turbetur cor veftrum,ncqueformidet.J

latus eft Chriftus apoftolos de morte fui r.itionib. Jumpi ipforum , hic adhuc cor.folatur eos rationib. fumptis ex j
cebat,oblitiJun( upo[loli timore paffionis conccfji. do vobis.Hic ojienditreditus fui vt'ilitate,qHa 2 Pacem
meam
Pacea; relinquo mczm.&c.Toii refunetlioitem, n.fumeisappavobis,pacem InUS.g rens dixit. Pax vobts. inUrutlionem quia per eius vifitationem
efl
confequutio ver& pacis.
Ethoc cft quod
dicit.
Chrifli.Et diuiditur in duas,jecunium duasrationcs <;w.
&
cunda ibi.hm
non muha.Trima ratiopropter qtta.n do
rnorte Chrifli confolationcm habcre
in diebus
illis
quadraginta, corda
.
ne prscedentis pajjionis
orumfuut paciftcata a turbatioEtbenedkit. Pacem meam do vobis.

e
ci~l , quia quamuis effe erat ordinata ad exaltationem Chrifti. ignominiofajamen
ad diftinguendumpacem Jantlorumapaccmundi,qu<t v;agis appaTn homi rens auarn uera.Ud cuius intelligentiam Jciendum, quod eft &fit~fa
ne
e.ebet
turbetut cor veltrum, quoddicitur turbari de morte mea.

5
Non
cMc.Q^.^c
Ncquc formidet.Hoc adiit eos aJfecurando,quia m
oro. SIcx
pax ifi tranquiltitas ordinis fecundum Uugu. In homine autemtriad Deum. Etideo plcx debct tjfeordo, adfeipfum, adproximnm,&
ricumeo.
bis per mortevi
ad pacemfanSlorum primo requiritur tranquillitas in feipfo,& hoc quantum ad tria qus in ipfo homine dcbcnt ordinari . Trimo quo ad intelleSum,ne errore obfcuretur . Secunquo quo ad uoluntatcm,vt in Deum Ubcre dirigatur. Tcrtio quo ad appetitum fenf%tiuum,vt no inordinatis paffiunibus moueatur. Tropter quod -Aug. difjiniens paUbro de uerbis domini dicit,Tax cjiferenitas mentis,quo adpri FardifK tnutn,tranquilHtas animi,quo ad tcrtium,ftmpUc'ttas cordis. qtio ad icur fe fecundum.Tcr cor enim quod mouet alia membra intelligitur voluncundum tas qut mouct alias potcntias quo ad agendum . Secundo adpacem Aug. fantlortm requiritur ordo ad proximum ,per confortium charitatis
6 Audirtis,qui.i ego dixi,&c Quafi dicat.T^pn ftcrc , qmndo adbuc uobis appaream pofl mea
{iioncm.
am
7 Si diltgetetis.Iti acctpitur ft pro quia.Mt eftftnfusac quia diligttis mcperconfequens dibetis gaudcrc,quia pcr ) do adpatrem me exaltantem clariftcantem. Qualiter a ftus clarificatus eji,& exaltaius proptcr eius humiUationi
&
frtqucnier fupra ditlum eji. 8 Qiiia pater maior cft.iyon fecMndmn Dcitate,in cfi 4tqnalispatri,fedfUm humanitatem-in quafilius eft ntb
mc
crdiuantis
bonum prnximi ad Deum .
Temo requiritur ordo ad DeTi

quietam
vinculum. per amoris indijfotubilis
Tax auttm mundi ordinatur ad
Et q, htec Uteraftc debeat mtelligi , patet quia Chriflus Jeipjo Jecundum illam natnram in qua conuenit ci mori
lo
I
&
tloc autemnonpotesl eJJeiunatura diuinaqux immortai
*ma
MOI^^tLITEI{,
mco,tUeuosdocebiiomnia.GREGO. Nifiautem idem fpiritu s T cordiadlitaudientis,ocio(useft (ermodotoris. Nemoenim docr ntt bonum attribuar,quod ex ore docentisinteN hgit, quia nili intus fit qui doceat,do&oris lingua exterius lti vaniim laborat.
i
3vj>/j
turbelur cor
veftrum,ncque forwidet.Scilicet
de ie
at
ceflu per
mortem.cum fit
viaad
meam glorificarii te
fptrituffanclt
miflionem .Etinhocdocemurnor
dcnoftrisamicis decedentibus in confcflione fidc r ha:cett viaad eoium glonficationem &: noflram Pt
Etjuggcrtt uobts
6rM.Excitando ad opcra bona.
tionem, quiapra;fentescum Deomulto poflunwquam viuei.tcsin niundo.
plusiui
re
aj
I^Theophylactv
Iti'i
loannis I<
quo idem
fibi fperat
luacuaturaddextcram patrisun
cx
Cap. XIII qnod

116
I.
1260
D
&
s.Quida patre
(jjn
ipiu&caafaeftfiliijintclliguntmaiorfiefle. Sc caula neeftdnquir, pater iecunctfi quod principifi. fh Ex.ipfo elatus
fccuudnm quod Maiore
videtur.Sed cred.uis nu filin Dcj,non noua fide, quia eti.i prms crediderant,(ed aufira firie fWb,q4ia &3 modo cum hxc diceref psruaerar,6 cu moreretur.nulla. b Et in me non bet quidq&tm.scd vt o^mfcat
patre,&c. Noluit
dominus habere quod

focric
a
miidus,qu:a ditigo
perderer, pauper
veuicnehabercrdia
fiar,vr
(um.
Ad
Quia va to ad patrem,
rem ipfo
efTe
eft,
Er.nuncdixi vobis pnuiquam

Diabolus.
cum fadrum
a
.
bolus
ret.
1
quod
aufer--
facitip Jtcrius fubfta- a
nnon
Acceptui Hcentia
J)eo.
VV
credaris.Iam
a
NJam
quam--
non mulraloquar vobilcum Venitenim b a

ldctl,pet<arortim noncreatuiaiuni.
c
TlIfOPilYL.
in
prinfotlm.
Principem hunc
2 tellige
Quod
'cpetrineat,
dihis( vtita maior fit pa-
Nullum onininnpec.uuii:
mtmdi non
b C ^P S
lio,fednonvam
fus naturae eft.
Quali d:cetetur:Ourer.omorierls,fi non habes peceatum^quia pater manuauit.
mundi huius,& in me ndn habct quidquam. Sed vt codif.umbensdkebatdifcumbemibus.hoc. J b /"dIo;um v.ide tiadendusad mortemcio,
dicant hsreti-
gnoicac mundus,quia diligo parrem, &. ucut rnandatum a iîia

Vtconofcacmu
idus.
? creaturaled ntundi 4 cofufi&rmundi in5 fipientis.Nonenim de- 6 coelumsubernar&r
ff
terramfjuiaomnia
euertifler&contiir*
Lundum quid
jadpatre Chri-
dit
mihi pater.fic
racio. Surîre
eamushinc.
fecundu
;
quod
;,velfecundum
7 baliet led caquefpo te le illi tradtmtur idco&: princepste-
[homoPquiafm quodJDeusfemperincceIiserat& aratus a patre, (ecundum humanam igtturnaturam

reodiciturefTepater. edatis.Non cp fa&um videxitis,qanoneft Iausvel
me
nebraruro dniEtqa verifi mileer.it quofdam fu'fpicaii',non ScChriftus propter peccataetVet mortitraditus,propterea fubditin mcnon hei quicquam^cumnonobnoxius fim. morti,neq; qnicquam debcam diabolo, fed propter dile-
ifidei,imonecfideseftdeeoquodvidetur,feddeeo
dionem crga patrem
'
volunt.uiusluftineopaflionem.
quodnon
<P*
CAP.
NICOLAVS DE LYRA.
tudine infinita,fed
exal natura bumana in eopoterat mori loco arguebat fiiium tcxbotpatetfalfitas Arrtn,quiexboc
nisapatre diilinguiin effentia
,
&
quia nonloquitur defitiofe-
m diuinam naturam,fed fecundum bumanam tantum. ;nf cdixi vobispriufquafiat,vtcum fa&u fueritcreSciluet exalta quod non tantum fum bomo qui moripotefi
esl,ad hocfufiinco mortem,vt oes cogno boc procedit ex ddeftione quam babeo ad patrem,quia Deus q> pater Cbrifto homini injpirauit voluntat-m pattendi pro falute mudi,ex maxima cbaritate quadiligit hominem. 6 Et ficut mandatum./fi e(i,ex obedicntia adpatrcm libenter
5
Sed vt COgnofcat./rf
fcant
&
jubeo mortem.
et
Deus qui certit dinaliter prxdico futura cotinêntia,quod

,
Oe fecund >>n q, dicit^r Ifa.4,1 .f. Annuncia ventura ifint in futurfi,& fciemusqadij ettis bisquc 'iocaddit Cbnfius,quia immediate loquutus fuerat defua buipriumipfins
-Surgite eamus \t\x\c.Qn&r\tur hic deloco adquem Chriflus du xtt difcipuiosfuos,cu da-:Surgite eamus \\\wc. Adh.d. Hylarius 9.de tri.q, de loco in quo comederant agnum Tafchalem , duxit
eos ad locitin quo ert tradendus.Sed litcrafequens videtur repugna -e,qa inprincipioc.ii.a.dicitur.Hxc cu dixiflet Iefus egreflus
fuis trans torrenrem Cedron, vbi erat hor que mtroiuit Chriftus 6c difcipuh eius Sciebar auc Iudas,q tradcbat efi locfi. Ex quopatet q,illa verba qux, ab hoc
efl
^
.
'
ate.Modus.n.buiHs Euangeifia ei~l,vt

'
d&nm eff frcquenter,

efi
cu difcipulis
rt
aliquid pertinens ad
Cbrifii humnttate,in
adiungere aliquid pertinens
qua ad dcitatem in q%a eji
minor
& xqualis
tus,in
fluiacrederc nrumque efl ae necefjitate fdutis, ain no multa loquar vobifcu . Hic ponitur Jecunda ratio ttrqua ^tpifloli debebai folari dc mortc Chrifti,f.quta illa noerat culpabilis,fed magis virtuofa.Et hocefl quod dicitur:
locojeqituntur vfq; adprincipium \S.ca.dixitIefus difcipulis fuit extra locum in quo erat tradendus.T ropter quod fciendum,q, chrt Hus morti futt propinquus ardua difjicili* volebat dicere difcipit
&
non multa loquar vobifcum./i efl,in boc mortali corpoIknstfnia tempus fitx captionis erat propinquum . Veniienim princeps mundi huius./d eft^diabolus quieft
:eps
,
em.Cenlt
hoininum mundanorum^non per crcationem y fed per fedttautem ad Chriftum ipfum tentado in defcrto,& prin hdxorum contra ipfum incitando.
menon het quidqua.W eft,nullum peccatum,& per v^nsnullamortts caufam,qnia mors intrattitin mundumper um,vt dicitur ad l{om.<^.d Et quiapoffet qu<sri,ex quo in te mortis,quare ergo morierii} Ide buic tacitx quaflioni
Etin
juis^t patet ex fcquentib.Ad Inteiligendum verotalia reauirii attcntio an\mi,talis aut attentio erat impedita in apoflolis ex paffione timoris. Et idco dixit Cbriflus difcipulis fuis . Surgite eamus; hitic.ld eil ad alium Incum magis fecurum,qui tamen Ulc locwsfue rit determinatiue non exprimiiur,videbat.n. Chriflns difcipulos ti. moremortisperterritos; Tumratione temporis, quianoxeratvt fupra ditlum efi:Tum rationeloci quia adbuc erant in medio ciuita.
lis
tis,vbi comederant
agnum Tafchalem.Et
Wjtfa
Quafi dicat. Eamus ad aliii locum magis fccurum& fecretnmjvbimclius attendatis adea,qux
dicendafttnt vobis.
ftibus,quaft continue ideo dixit eis: Surgite
ideo timentcs capiab ho. circumuolttebatoculos ad hoflittm domus. Et
eamus hinc.
::ens. <
Sed
uerunt,vnde fententm Hyiaru' litera V, E P
rio
&NICOL.
L
repugnat,vt patet intueti.
A
i
ca.24.ffc dicitur in
Toililla.Ad
I O. hoc dicit Hylarius 5p.de
C A..
ttitate.
In
ca. 1 it.Vht dicit
r.Surgite
eam us hinc
Dicit Toflillator
ylarius
nonfacit mcntione,nifi de duobtts locis tatum qui funt rincipales in hac materia fcilicet de loco ajpgnato pro efu
manifefle oflendit,quod Cbriftus fucrit in aliquo loco medio interdo
mum in quo comedit Tafcha,& hortum in

dicit
'
"'' fisdiceret
11
j"
I'c[cbalis,a quo principaliter exiuit,& de loco ?i /',>( ibi loco aute mcdio in caperctur.
ad quc principa
Dr
ardua
rib
&
difficilia,quiefl
quofuit cu apoflo locus mcdins inter duos
quo illa verba notabitin Hitarium non cenfonare litera qui in 6. dixit difcipulis,vnde de tri.fe reftringit adfolum illa duo loca. Quod Burgen tcgre fcrens. dicit euangelittam etiam ficut Hilanum non exprefftffe medium locum.Sedfatismanifeslumefiexlitera, quodfuerit medius locus t quamuis non determinateexprimatur.
'luos
fecit metione , ftcut etia euagetifld qui duos Hylarius itnmos dedarauerunt. Iftum vero locu mediu minime defigna
uermt,
Tumus
v.
ua
C
EGofum
dcm
X V. a r v t vititvera. Et nic prxcedcntem ad pal-ionem eltru debcnslequi.qmae-ohimvms, de..,capui
Qoi.ord.& Nicolaide Lyra. mandatorum

tionem
Juirs enitn abjf, cpcrib.mortua
i
fruftum ferat,vr.ortuus palm e//,Omnis igitur fidelis ii
nu Vb icum, vt io mc
ollit truclificarc
hu-
ltoqu.deme..ev.detur.qua.e..uscrc.iir. C Vropmfcmonem quemLnuutHsfum&c.h oait prc
mananatura b Et patci. EgOC

tiam agncola cum mQp.itrc, quiaiiim
datorpalmitu,
eltagticol.c,
quam bapulmi,quu & ipla finc verbo eft Jolu aqua bum fit lacr.
C A
V T
XV.
tum. d Eôfumfe fcrre
Sun4imquod
non
vi-
tisoiticium,q.: palmitcs opcrarios
cum palmihomoc-|>ut ecclcii* vniui natutx llbut. Qjja eftaliaiPinatii-dincmconue.la. Nontancura ex:r c Cumquoidcm elt\ nl:_-. operandc.etum intus incicrnentum da_ Jo.
.
fruch ftimat.noncfi
te.
Vndecum
B
tPurg^
facit,
licct
non dc
luo, ncc pcripfos,

.
Gofumvmsvcra&patcr mcus agricola cft. d r me non rercntcm rruOmncmpalmitcmin b hoc mundatus eO, Vta.ticola.
t
.
fup| z explanauone
,
n..onc&
.
mv Egofumv
Mibl
iadh?rcni
Ptoptcr
permctDlum
lllis
*Tiiffpiin.
Quidmyft.cum
traditcgo fuir , inquit,vitis, hoccft ra dix, vos atitcm pal
dum
t
tdllet
cum
6c
omhem
qui
fert
frudlum 4
Mundi atque
ice.
palmi
r
Apnp'iu.,
Mnniao.locorda/pititumcliaiiiatisiufundendo. rui|.lus mundan.luvtttucluinplujfe atu.
Ouim.Viet
i
pureabit eum,vc Fruftum plus affcrat.

Mer.liuldicet.
Iam vos mundi eltis

1
Curo e;ofim vuit

,
neia.
toUit
mitcs.Atpatermeus
agricola
eli.
vobis loquutus ium proptericrmonemcjucm Etiotum facramcutum. affctens, a

Aquototumaccipltii,
t.uc.ir,.cti.
e
_$uii.
Maneteiu
b
^
*
FfidcO OUIC
fo|
.^
J vo
.p e
_
^^
f
Vtampliuc
.
Circa
*
? 0DC j lcn d Mn J n ranao,
quodautemoccupa
tuseltpaterrnuquid
citcaradice., noinquit, ledcircapalmi SslomnecSm p
mc^&c"oinvo bis } SicutpaimesnonpoteftFcrrefru6ruma _ r r & ?

..
fcmetipio,niiimai-icritmvite, iicnccvos, nihi auobis

a
niiiin
memaniev
/' mmando.fubk
J_[|^(j
5 0, ""P
p do,perfeucial
Q^ja.
Tocuir. uobis dans
rc.ijicn.
-q
g Hic>erU d riris.Ego" ium vins,vos palmites. Quimanetinme,&egoin Nec p.rum CUlldum llOl * non C / mitem,inquif, racere . Si 1 2 chriUuscftv ^ftercntcm fruclum f co,hicrertfru(5lumultu,quia_inen-enihil poteiris a Autem, Q^d eft inpotenateliberiarb trii. men hailC g tollitcum,hoccft, iicut palmes,ck.arefcet } I3 paimiubus n omnem homine q quisin menomafcn t mittetur,foras I4rer, nifietiam fidem fattuseit per
vniparsradicis, cus Diii &: lncorpoceus ei,oporet
&
eilet.
& fni-.fi afFcrre
hoc e(t
5J?w"r.Sarmentapr-ecifacxterislignisiuntvili<
vitam habcre virtutib. prxditam: quod fiquidem nuda &: /bUm confeflipncm fidei quis habcat, &. non per oblerua-
nullis vfibus deputantur,fed igni,vel in igne.
#THE0PHYLACTvs.Hocautemloco&confola
f^P*
tioncm
non
NICOLAVS PE LYRA CAPVT' XV

Go fum
Pmiii)
vitis.To/tya-i- Chriflus coufoJatus ett difci de fuamortejm confvlatur eos contru tribulapulos
tiones imminentes eus
di perfequutionc.Et diuiditur in
ditatem vitji prtcfentis a fidelibu s refcindentcs, corda eom. huntur ab amoremundialium^& fic intrafe collecla\ferm runturin Deum,&fiuiunt maiorem fruftum bonorumoper
Iam XOS.Hic profequitur parabolam, primo quatn rnitum adhxfionem,fecundo quantnm ad eorurn purgationet
&
ex ludxorum &principum mT^ duas partesûiapri-
mundus vos odi t.Trima in duas,quia primo difcipulosa

rendttm fibi inducit,fccundo,dccL rat in quo ifla adhxfio cof Sicutdilcxit me.Circaprimum ponit quatuor rati viu deles dcbcnt Chrifio adhxrcrepet fide,fitutpalmites ad vitt ma ratio fumitur ex palmitum adbxrentium fruftificatio ter nonpoffunt frnftum facere. Et hoc cii quod dicit. Iai di tlHs._^MM apofioliper doftrinam Chrifiiiam erant fe\
{
vio pra:mittitparabolam,fecundo y profecjnitur ipfam, ihi;
lam VOS
jnundi
I
eftis.l' arabola
agr\cola,& de
& defpcftu & quafi

i
Ego lum
autem isia e(l de tribus,fcilicet de vite^ de vitis cultura^vt patibit profecjttendo.Dick ergo. vitis. Sicut cnim vitis materialis vile
inutile videtur y cum
beat.ita Chriflus in
babetlignum tamenfrutlus optimos ha humana natura videbatur abicclus vilvs <.<?.
&
$eclw->& tamen pcr eius humilitate fequutus cflfruftusgloriofns,

vnius.n.naturne funt vitis
$is ratione
& Et jpatet.QHiaplenitudinemgratia & veritatis infudit &plan

ideo Chrittus dicitur vi* &palm'ues, humanitatis in qua natura efifidelibwsfimUis,
i
erroribus Iudaica fuperfiitionis ,ideo concludic. 7 Manetein me.Ter fidcmcharitate formatam> per f mo cfi in Deo,& Detts homine.
Sicutpalmes, &:c.manferitin
vite. Hocfenfibiliti
rnus in vite materiali,quia facere fruftum nonpoteft nifip<
Uuit in Cbriflo bole,vt diftum ett inprimo capitulo.Sciendum aiit, cultura huius vinae non habet c ipfum flipitem,quie(i ipfe Chriflus,quiain gratia fcientia habitualino profccit,fedtotum aprincipiohabuit,ncc habuit peccatum tolledum purganduniyfed cultura huius vineq. circa palmites ccnfisiit i fidc
&
&
&
ftthumoris pinguedinis ipfius Wpitis. Sic nec Vos.Scilicetpoteftis fruftificare operibus rnt 9 jo Nifi in me maCcims.Tcr participation? gratix et m
1
1
&
Ego f u m vitis,& vos palm itcs._^rf. fi vultisfruft

in
manete
me,
les Chrifio
adhxrentes
Quorumaliqui folafidc rd\mrent,non per
chartt.Jtcmoprrantem,&iftiabfcindcnturpercondemnatianisfe.i,
tentiamftdeo fubditur.
3
Omnem palmitem. Mu autem adberent Chriflo per fidem,
operantemper charitatem,
& detllisfubditnr,
li Siquisin me.H.c ponitur fccunia ratio adb&rendi } quA fumitur ex palmitumnon adbtnrcntium punitione, cum Si quis in mc.veratitcr per charitatem formatam, quau.i neatapparenterper fidemfine opcribus,qu$ mortua efi:
i Mittetur foras.TVr* abfcifio<icm in mortc, quia tuni 3 bitur numero a fidelibns,fiiut erat feparatus merito,
4 Et omnem qui fert. Ter mnnditribulationes qux funt qu<e-, dam mcdicin* purgationes. Vt fru&u m plus zffcm.Sicut.n.in vite materiali J
&
14
Et
arefcet_>/-! Cbtiiiianiquatidiu viuutit, babtntA

1
mites et frutluoft refcinduntnr,ne humor.nimis fic difpergatur, Virtus vnitafortificai magis frutlificaUfic p mbulationes iocS ditaicm
aliqui pal
&
&
virorempropter
nomen.Sed in rnorte eum an tunc apparct,quod nihil cisprofuit,& adbuc magis V * quta
Chrifiianitatis
.V
iudicio apparebi.^tdco fcquitur,
Etcojs
MQBÛLlTEKi
Ego fnmvitis vera,&c. Moralitcrifta vitis dici potqua_li bet tcfg-.oapprohata.Et llla maxime qux niagisappropin\
vcrofubfpe proficicndi fnntadprofcflioncrecip
rmu
tf.
o ahquinon manentin viteper f ujjlatus dilei

-ii
curam gercs.Hums .uuem
&
qi'atChri(tivitx.Agricolavcro,rehgionipfi-ics, &.ipfius vitis palmitcs funt religione in trantc..Qiiorfi -Uioaj nnte profeflioi.g'inutilcs leperifituc iutruauofi>qui iunt Uatim per agticola amouendi. Ahj
ahqui folo habitu remanct nentesaut babitu&_deuotionefruftificant,& vtm.'

(eJ aIicUiapoftatant,&
<-ticciU,dc
s
it|
tur.vt fic
plunmum
uiisdet-v-M.percorreptioneni frucium faciant ad Dcigloriai
debitarn
Jci
J11
vero
beacifiiationein.Proptcrl:t.cinhuiu^parabokviir | H * ct
i#5
j,, f
;
loannis
vt n0 i:aruameis[erat,o{lendesc[? fiquiinfnndanturfibi,
C ombur5tur,ipfiautemquimanfci-atineofruftum
>
Cap. XV. enimnotatur pater,nonquantum.Non

militudodanseisarternama;ternitatem,
-k
xqualitas.fed
u^ n
fi-
aSt!nt,namabfquefucco&:viuificationequa:indeprocccnonpoterantquicquamfacere. tvetbaVerbz Dei tuncdicunturmanereinnobis,qn fccius quxprxci.
.:di!igimiisquc
{rciittit. Quiaute ho 10n faCitv r5git,
8c
.
colligenteum,& m lgnem mittent,&ardct.Si manfenus

. .
f*.
THEoPHYL.Non.n.qaaudiuiuis,quoddi!exerim vos contemnetis,leddabitisoperam vtmaneatisindilectione mea. Deindedoceteosquo poterinrmanerefi mandata fuaferuarint: na ( vt

M.n
ei n n .e,&si. B .
fopcdiaumcftjille
r
NoaMBtnm&eifa.
eftqui d.ligit
eum,
falucis.
uooharret.&ideo a in mc,8cverbameain vobis manlerint,tc|UodcunquevoIuenofunteiinbene b ritis petetis,6cfietvobis.Inhoct clarificatuselrpatermeus, C

m,fedintettl,
F-ei P
Oâmanenteinlefunon'pouuntelleniiiquodeft
2
3
g mandata
h*c
RIS fer-
uar.Peromniaaute
oftendit
tlinc feCUCl ClliiU
tm&s
,ar
,
quod j**
CU
J
J
,-
r*dxationem&pamo,emfic U!eiio.
Vc
Uiciiu danationis. >etah. Siquid ,
vt
Ct
fideliS&I
n6
nt,
nopetithccquod e
kaltmanfioinco, lelUOdhabet Vet
a
6 vitam pura egetinr. a fructum plurimum aiteratis , efhciamini mei diici- 7 f si pnecepta mea. EcceiVndepIutimusfroaLsexdileftione.fedvr.dcdileftic, quiaprimno< diiexit. 8 dlCif , qiiod prO Et.deope.feneme. . ... feruatis , ,. praxeptis
<; m
ai,
apoftolu.f Ipliusopus ehrifto.
fumu,
" '*|
&
'' S
N6
puli
Sicutdilexitmepater,&: egodilexivos.Manete '

<tondomeim.nefcmiitDili g
.
m di-
9 fintdiletlcces:
,
Ne'
us
qu*
funt in f lectione
B !'edquodhabet
mea Si praxepra mea leruaueritis , manebiris in dile&ione mea , licut & ep-o praxepta patris mei fer.
n6
diligit
led
quod.
,.
nemodilign, mfiq
1
cujiitas&iniirmi
irnis .-
Etperhoeofte^ctdi.gi.patreegohomo,
2 feruat.
Oltedit ergo
uaui,
r
iMClartftCatUS.
&maneoineiusdilecT:ione.Harcloquutusfumvobis, '
,
novndegencrewc,
13 fed Vflde monftcenturdiledtores. Veli
Vtgaudeamdevobis.quod
cft c
ra^tiamptalht.
^SmSf, multumferr,
|
1
elt
eX gratia
meum in vobis fit, c &a g vcgaudiiim ia Dtillsc0n r tiumh bcbun , Damprrar

,,
,
&
j?
âudium vcftrum im- i Vt

iin
^ ejtni
4 diletionemea,qua
Noniliud.qurainhocfuntomnia.&dtleftio IViScfides.
&itaeftgIoria
n6homims&
efr.7
/>oc.
pleatur. *
Hoceli pfarceptum meum, vtdiligatisinuicem, l

cepta fecuabitis.Nifi
5 dlligO VOS,id e(t,tlia nente graria mea, 16 &c inde fcietur vos
rnanere
m ea,
fi
prc-
non equalitatem oftedit noftrc n&fue.fedgratiam qua mediator eft,nam paterdili

'rfr^(*wp/.<nj.Sicut
os,fed in filio.
ergo pcius feruet
pr*ceptaomnia,nb
&c pdecrelcit
poffuntferuare pra;cepta,nifieosdiIigat,&c.
uiami.Qup? Si me dilexeritis.Ex qua dile&ione? ex pJium obleiuatione? Si me dilexeritis ficut dilexit me

pater,
f^Wwira.Gaudium Dei de nobisq prefciuit,

femper
eft
ftinauit
imo & perfirietur in refurredtione. F h Hoce^/>r^f;H?w,c^c.Etfupradediledione pximi,fed

f
plenum,in nobis incipi-t ex fidc,
(g^* repetitio
fup.13.dl
-""NIC
I
|t
OL AVS
tritici.
Dt,
LYRA.
tol
Il Si pCCpia. mcz.HicoJtendiC,ipctileftiocofijlitinmanJatorii obferuaiione.Et diuiditur in duastfuia primo factt quod dittum eft,
fecundo refpodet cuidam quaftioni qunt pbi poffet fieri,ibi;
colligent
tum.Scilicct angcli executores diuinftuflitie
Hoc eft
Diui5pj
âniarndemedio
3 tin
1
prxceptum
meu.vtdiligatisinuicCjiScrc/B/JWwirp^r^rf/c/f
mit..r//crn'H/ffrwd/c-w. 1 ardet. Sine fine in perpetuitate pandt. 1 manlcntis.H/c ponitur tertia ro x qum procedit ex impletio-
igncm
ftc. SiprxccpumC3,Sc.^mor.n.Deinunquameflocbfiis,&' ideo ft efi in corde,oftendititr in opere ,1 per hoc homo difponitur
&
vt charitas in eo augmentetur,
ftumfortificetur.
11
&per conjequens cdhxfio ad Ckri-
wc&vmlatis
fiddium Chrifio adharettum,& hoc liatlferitis in mcFideformatacharitate.

5
efi
quod dicitur.
Sicut
&ego,&maneoidiIeft. Quia Cbriflus ex amore ai
tvetba
,'rrf
meain vobis manferint.Tô/o/w corrff intellivoluet ltis petetis. Hoc tamen intelligendum efi
etiam opere adimplendo.
6 luodcunq;
ji
patremfatlus eftobediem vfq y admortem,vtbabetur Tbil.2..a.&per hoc vnio eius adpatrem augmentata eft inquantum gloria anim& deriuata efl ad corpus eius infua refurretliotie.
13
mmurtocxpedit n adjalutcm,nbfemper flatim datur a Deo,\td differtur vt MrMtemp ore detur, &profe , quia oratio fanclorum defalute
.1
untpie,i.ie pertinentib.adfalutem,quiaexaudiriinaltis freeis,& perfcueranter, quia iltnd quod pctituret
Haecloquutusfum VObis.Hoc addit,ne forte aliqs crederet,
ilumaliquando impeditur,nonpropter defetlum orantis , fed autem tribm concnrruntibus femper oratio to quo oratur,hts
liinr.
quod prnpterfe nonproptcr nos adprnedicla inuitaret, ideo fubdit. 14 Vt gaudium meum. Gaudium enim Cbrifli hominh coftslic in coniunftione ad deitatem modis pr<diclis,ad quam etiam perue' niemus permandatorum obferuationem,alio tamen modo qua Ckriilus,vt diclum efl.
1 5
Et gaudium veftrum,&c.^Hoa' non potcfl effe ingloria cee

nihilcirca
nhoc clarificatus cx\.Hic ponitur quarta ro,qu&protcditcx det defiderare magis etiam qua ttnnglorifjcationcquam quiltbet nnm propriutn.Diuina autetn glorificatio relucet in fidelib.
idb&rentibus per fidcmex dileftione operantem,
bo
lefii,quia
dicit
Deumpotefi replere cor humanu,propter quoi
jiugufl.ltb.conf.lnquietum eil cortneu domine, donec requi-
& hoceft
cfcat in te.
16 HoceftprJECeptum.W/cre//70ietczV.t7d;/?/on/ quxfthi
pofjet fieri,quia pofiet aliquis dicere.Tuadmonuiflinos adbxrereti bi,& dixiili quod h<ec adhx,fio conftfiit in mandatoru obferuationet oftende nobis ulterius obferuadi modum,ideo ob~
dileftione Dei proximt, quia in bisduobus tota lex feruadi eftp prophtttx vt babei Mat.22.d.Cuius ratio eft, quia omnia ptdet& bona opera cx charitate procediit,fpter q> dicit Gregor.Sicut multi
<\i'd\ciua:\n\\occ\zrif[czm$cl\,&c.lnmultiplicationebo-
m optrum.
\cfiic\m\ir\i.Terfefteadbcrendomibi.
efl
fed
9 icut dlk.Toftqua bsrtatus
Chriflus addifcipulos adh&ren du(ibi,bic confequentcr oflendit in quo hrndi adhitfto confislit.Et \r in duas, qaprimo oj}endit\q> b&c adh&fio confiflit in dUe~ efteundo oflendit
q>
&
dhit,q>modus
81
dtieftio connfillit in
madatorum obftrva
arboris rami ex
vna radice prodeunt,fic multe virtutes ex vna
tic\ibi:Si
pccpta mea.D;'cing/f;SicutdiIexit mc,5CC.Idefi, ionum confcqucndum,non tamen <quatiter.[Diligere.n.efl
charitate generantur ,
& adcharitatemordinantur ,propter quod
ve aiicuibonum,Dcus aut pater vult bonumdiuinum Cbriflo ho ,nb folutn fecundu vnione qua ei~l per operationem infruitione
i
dicit Apofiolus i.Timoth.i. a.Finis praxepti eft charitas.Er hoc gftquoddicitur: Hoceft praceptum. Licetauttmin dihftione
bo.
-vera,fedet fecundum reale vnionemfuppofiti,fidelib.
aut vult
oo.
m iiuinum tantumfecundum vnionem gratitt &glori&,qu& efl
includatur dileftio Dei tanquaprincipalior,quia proximus proximi n on es~l diligendus nift propter Deum,tamenfaluator hic magisfacit mentionem expreffam de dileftione proximi,curn dicit,inuicem,
inuiuone,nectamenitaperfcftefruunturficutanimaCbrifli. itManete in dileftione mea. Hoc dicit ai oflcndendum quod

I>(
r
nullwn cogit adjidem
& dikftionem.
*/4
tribulationem fujtentandum fotationem &

charitas proximi.
qula
intendebat apoftolos inducere adfidetium tedificationem

,
& 10
ad qu<e ntceffaria
efl
11 Si
Sicut
M
ij
6~
p^
T E
Jr^T"
autfequitureftindudioadamoremchantatisjpropterqj
fenfus literaliseft de fe mora!is,necoccurrit alia moraluas vfque ibi: Si non vcniffem,& /o.c^c.Sequitur.
Uc lojuutusfum vobis vtgauiiu meum in vobis ftt,&c.Qg

autera
Tomusv.
\i(>)
non aliud lic Jbi nouii \ neccnt mnatur ncinvctuttatcrcmancaniw.hicmeum,

a
Maioren. hu,Diffimt plenitudiiicm
Iji
rerxtitio cO confirmatio.ibi tamt no ame fucnt,hic afii hoc fftbquafi
(jloford.&NicoiaiaeLyra. hoc dn & & ma

n
dicit
Jatfi
lai
de
12
dedit.vt diligar
quafi
dabit pater
quod
petinuis , q
rt dt.A. v c.Merito la:pe
dileaionem,c6mendat,q
mutux dilccUoms.
;
(olapraecjpiendafinequan6polTuntca:tera,quifiac ns non poteir haberi.Pro hacautem patiatcrdcbemu
quam
b
habereprascipit. lii.Conv
ftinereetiamomntaaduerlamunduVnJeiubdii.
f
a
Simundus.
dilhi
.c-
mcndata dileclionc addit qnoJ dignationis clt vt bonos

.
b Vr licnr pofui. Nonficuthominfifeinaiceradil (;uot,fcdvt Deurnhabeatis. antmatn nvein pio robit. Iia& vui yim fratnbiis.vt mc imiuimni.sed non mihi eomparemini.
nc nnindi
i
aliqi
ficuc ciilcxi vos . t Maiorem hacdile&ioncm Pooere ammam p;oamicn non ell JtlwU.o.fcJ efTet.. d.lcdioni..
nemo
b
habet,
bonialiquando
Iidefignantur 2
lcruos(q'iifciun( fa
Ec pei cruticatem cfrtiwmict
vnamaflaeicqu
tain Ada^n êci qua luntalia va
cicndo
e. niGfr.
qux
pracci-
verum.
l.lo 4-4
jMattli.
pit
)dicatamicos,&:
cistolhtnomcn tcr ui,quidtcxtimorc b

torasmittcndo,qui ncicitqmdfaciat do
quam animam fuam ponat quis pro amicis fuis. Vos amici mei efhs,fi feceritis qua:eg\) pr.ecipio vobis t Iam non
vt
.
honorem
j
Etliprius.
Scilicetil
cVc.qu
eq luio limtirc fe fcruu ex .uno e.

.1
i'i
non
alia
i!le
dcquodici.ur.Eugefcr.
contumeliam.
dicam vos leruos,quia
lcriius
nefcit
"k TllEOP quid faciat dominus 4 uctvs, Mui EiO hoino ai op'Jt
5
minus.Qmacumali
quid tacu,liccxtollitur
eius.Vosautcmdixi amicos,quia omnia qua?cuncjueaudiui >u aondnrn a

c
hocelt mali nes, ex eo
h<
diligii
quali plc
fac
B ciciutnodonunus.
bunttamen
lcruiti-
fecivobis. Ndn vos n?eclegiftis,fed ego apatre mco,nota ni voscumclTetis mali. b ldclt a InOnraui fidcm pmi
Miferi.omia
d Petleiniando c Pei me viam pl.nca i. itocitctumgtatia. Volcndo. e Id efl dtl .'tioqiit eft ftuftus nolter quxmodo nona(fi.ir'nt nifi ptius cle&i. detidcr o u .ndum in fatuti;at.,cV tpfo dcftd r o quod nnque pe.cVc.
&
geatiam.
.
quod nonhatx 6 niodio, olki

turquod&ipi
Quera
clt
niore pctmanente
in
rum
malitias
inxreinurmqui
in-
trantingj.idiumdo
mm
f i.Ioao.
c.
8 qmaodio va m.od a nomiijclefu.dab nobispater Quemfn ctuni. Q_udiumquepeticriin 9 nialijSaudetC, tacut co* aomi itl noioium homines, nemeo,det vobis. Ha:cmandovobis,vtdiligatis inuicem iopropr"er vji Grandisconfolatio mcmbtis cxcapite. II Velttam VOS Qji oJitqnx diligit. led&iuitos&qaid d t e vobisnrunt. Alioqui me piiorcm Si mundus vos odit , fcitote quidbimie't. quia
hi lciun
vos,& poiuivos,vteatis,ckfruclumarleratis, &fruJhis vcitermaneat, vt quodcumquc petieritispatrem innomi.

elegi
., i,i
quitati
comi
a
caretis.nunc
-j-
C i\orafcC
N6qUOd
Omempu.
Damnaro.
.
IJClletlS VUtUtC
iamquisomniaiciat g odio habuit
Si
de
mundo fuifTetis
mundus
eltis
CUm
quod'4-diti,
I 5
mundus
CUraie
poft Ctiam dl-
Falladilcftioncqua fefalfodiljgit.feduere odit fequia natcr;m odttdiligit vitium." Sutc. c Gtatis. Quiatuncdeeo fuiQis
ItlU ell
Cit.Muli>t.l>a.v.<i.tj:n.
p.p.m.Scddicit lefcciilcnotaquaelcit lc
iuum
erat,diligerec.
Quia vero de mundo non

vti
i6autem egovos
de
tis
led
mundo
factumm
propterea
.
relur-
rettione, vbi plenc erunt bcatiin aia corpore,& ha:c efl glona no ex vobis,(ed ex mc,& hoc e:N ovos me
elegiftis
&
eos qui operibns
fuis
voshabetmui non communicam
u Hxcman.Hic oftcndit quis fit fruclus que dixerat ^quo

cV:dabit
g Mw.<p fuu.Si malus punit fcclus mah,ex parte odit d' 9 iuu eft,Dti pumt cx parce amat,qa malus fauet n
fc^Scr
NlCOLAVS DE LYRA:
*
Qnat
-
Vt cuh.Vrxdicando per totum mundum. 9 Et fruclum afferatis,& fuicrus vefter maneat. Quh
5
r
jj
Sicutdilexi vos.Id ef\,efficaciter,^ratuite,& rette>ftcut expo \\tum cfl cap.prtsce. Uuod autem Cbrijius fic dilexerit probat cum
1
ecclefix manebit vfque adfinemniundi,o,.antumcuHquc
ordiltge fubdit.
dacxctu 2 riucc
Maiorem
mbus impelfitur,vel aliter.Maneat ingoria Aterna. 10 Vrquodcumquepetientis paireinnominem

vobis. Dummodo tamen
ijta petitio fiat pro
hac. Hoc autem
fecit
Clm(lus,ergo,&c. Quatuor.n.
dilitfnda funt ex charitateifcilicet,Deus,anima, pus propnu,ideo cu cbaritasfit rrdtnata pro ipjo
proximus & corDeo,qui eftprimii exponi,pcut mi
robis pie
& perj
ter ftcut fupra expofttum eff
codemca.
& maxmum
ddigibile-.ex cbaritate debct alia tria
nus pru mawri,pro antma autem propria debet proximus corput proprium contetnni,pro falute proximi debrt rita corporalis expo-
&
vobis,vtdiligatis inuicc. /hWcowb tcntionem pcr bocfignans,quod omniu prxdicla dixit eis <fl| nemJiilicet rt mutuo fe diligani.
1 1
n Haxmando
Si
mundtis uos odit.Hic agit depabnitim adbxrrnt
cr ideo cum corpus propriumfu maximu bonu c/uod nobis rema net proxtmo exponendum,ptet num.t'crumtamen auia obferuatio man ttatorum nb folni tnducit ad dileclionem proximi,fed
ni,
tribulationes Juturas ,contra ipfas eos conjol uiditurin trei , qwaprimoad eorurn confolationem rationt cit.fecundo eas exponit,ibt.hlcmcntotc.Tertio excufitt
gatwneper
addtletltonc Dei,:deofubduur.Vo% amici amicis reuelantur fecreta,ideo /ubditur.
mei
principalius elcis,&:c.Ef quia
fequitium exclu.iit,ibi:Sl no ueniise. Cinapnmutnponi rones.Trima fumitur exemplo fui.Membra. n. refutare

ccnditionem capitis,cu nofint maioris dignitatis, imominori
Jius
3 Iam non dica vos leruos.&c. id efl, timoreferuilifubietlos: tamen amore filialt erant fubiecli , boc modo ap; Holi aliqmndo
&
autem caput
efi
apofiolorum,& ideo cxemplo

}
Cbrifti deb
efi
tienttr tolerare trtbuUttones perjequctiurn. tt hoc
quod
Paulus leruusIefuChrifti.&c. 4 Quialeruusnefcitquidfaciatdominus eius. Hoc ridetnns in bumanis: jccreta tamen reuelantur filuschuiufmodi erat flotiqn Chrifto erant fubicttl amorejilialv.ideo fubditur.
5
li
dicuntur ferui, Roma.i.u
Si
mundus uosodit. Hic accipitur /i,proquia
quafidict
apo
Vos aut dixi amicos,&:c nota feci vobis.Hoc non efi intelendum de omnibus fimplicitcr abjolute,quia apofioh non ha-
&
buerunt tantam plcnitudtnem fcientut Jicut Chnfius, Jdifi
intclli-
futurum e[i,quod mundus vos odtat. 1} Scitoic.^2 d confolationt m veltram. 14 Quia me priorem vobiso.iio habuir. Vropterquo no vu. Â. ugujt.in fermonc: liecufat efj eincoi pore qui odtum cum capite. Xecunda ratio fumitur cx p.trte tnundi,Um nere enim cft caufa dilrcloiiis,fecundum itlud Eccie. ^.c.Omne
<
gendum de ommbus pcrtinenttbus ad corum slatum,cuiufnodifunt iita qua pcrtinent adtorum falutem,& fidci morumpnedicatio
&
auU diligit fibi fimile. Et diffimitit ucio est caufa odtj. /fpojioli erant bomtnibus mundanis , ideo non debebantad ftmilcs
&
nem,& etclefa gubernattoncm.Et quta tjta confcrunt ad

.
vttlitate
fi
pe< fequutiones (uftincrit
ab
ipfis. ht hoi
i
iji
quod
diat.
,
Eleftiofi
fiddium,nonipJius Chriili,idrofu>di 6 ^' r
dciium
duplcx
>nvosmceki(\\!>.Duplexeji.n.elcfliofideliu.l'naterria qua ejt idem hxc eletiio apnfloloquod pr stdiliinatio dimn.i. rum aliorum fiddium til afotoDco ex mera liberalitatc.îlia efi temporalisfitlttet -pocatio ad fidcm ^ratiam
&
&
na'o, Side mundoKiinv;tis.i.i(f 'd/)oô//e/7<rwr(<'' mu tia cnrporali,non tamen crant dc mundo concupifcentias
ic
4
111
tando.
&
& apoftolatum V
tllud
buiufruodt tt
ijta -putslio eit effcttus

cjr
prtmx, fuundum
ad
S.LiuosprtdtJltnaHit, hos Chritio temporcgruiis.
vocamt ,
&
/\o.
jic apojioiiektli
Junta
7 Et polui \oi.Id eiUfirmiter dfpofni.

8
mu an cumrjfent perfequutorts apojiolorum , abquos tamen malos >.6 ditiiebant,fed magis perjcqui bantur , Vt Utrt si u prxdones buinfwodi , quos interfititb~nt. Diccndum liti tnalum non potcjt ejfe purum quin bubcat uiiqmd deboo
16 Mundusquodfuiierar,di!igeret. tedcontrahoc* eJ)c,quod a>iqui principcs mundani de quibus loquitur fal
et
tti
&
<
Vteatis
tfu
(q
v
ioanms
vobisodiohabuir.Et (ubdircaufam.
Cap.XVlI,
n6$
meumodir.Et
Sermcm\<mct.Uoc.C.^nnef}.T ti\liu*tupetioxis,Schotc,
oiamepnorem
b
/jcfr/:rwwôr,c~c.Q|iiaexepip(u!(quoaiiudme jferioneft)monuitadferendaodiamundi, fubditquare <])eanieiim in hocimiraii.quu ipiedominus,illiferui.

C
Si ic
quodeft grauiilimum, non folum veni&Ioquurus fum, (edoperafeci,qux videnresoderunt & me&patrem.Nec eft ca quare,fed vnmpleatur fer.quunle.eo.lcri.eft.Quod
et\.Se.dgratis oderant ficutfcriptumeft.
datin parrem,quiaqui meodit,& patrem
n
P<"-34c Quxiti
non veniffcm
Quimeodit
& pa.
neIOC
-
Iuexpreilius
ouendir , ad q)s venit, deqniijjs
cgoelegi vosdemundojproptereaoditvos mundus

a
Mei
Qu, a
Quxftio non diffimulanda hicnafcirV

quomodo.f.poterac tMauh.
fubnominemu
mentotefermonismeijquern egodixi vobis: l

Etita
m
NoneiHer-
s odifle
quem
b uus Riperioradixerat. EqniaadeOSVenit,

l
ma ior Domino fuo

peret
Si
b
me
periequutiiunt,
Inquibmego.
,
&vos
a VI
i
pereoca-
Non.^ftptaeereftîiv.cnidifplieet Dom.Sus.
h inexcufabilesde o nibus malisofte A
&caUmni, rant.it.
lequentur.Si
1
.
fermonem
t
meum ieruauerunt & veftrum ier-
Qjetiammrus.
fciun\SienimDeu DOn 9.U0d eit lflc, fed nelcio qd aliud

(
**
AEXCUfationtmnd.
(.Illiquibus
m uabunt.sed narcomniaracient vobis

.
Q^x dixsodohjbelu
od-,,
tV v ,V
b Id eft.me in vo. perKqnentu-.rermoncni comemnent. n.m ^cui, m e s .lUcremn,,,,,. q u ,a, fe
4 dunt & hOC OdcrQr.

vfj
5
fufpicantur efle)crc
'
n6ip(umodc
Eifcicnc '" quirctiptume
|venit;necloqMU,
M^
.
,
propternomcnmcum
.
/
runr, fedquodfua fufpicione medaci,

falfa
j
ueiUabetexcnfa-
inemnodeomni
piCatO,'ede hOC,
" tquiancfcinnteumquimemitic.Sinon vcniffcmÎoquu- 6 concipmnt.Si vero ,, u i _T_ -.^? qm ,deo A ^l Et hm-quo dimittuntur, id credere 10 Chnltum Illud qui tenentur il u -II F b De Clt hOC de lllo uenii, uicredaturineum. 7
, ,
crcdufitat*
:..
Src.
<-<l
>
HxIinCWriftuno' cJiden t. Hi ve- d tuseisfuiflem

.
Siuibusiriapofto9
ji
e
t
enir& loquut
vero
ijiti
*% :*peccatum nonhaberent. Nuttcautem tcxcuiationem nonhabentde i peccato- Qui meodit,& t patrem ^

,
~i*
la, i* ,
fcm
quibus iupia.Sime per.euuci.unt.&c.
Qoia
qUOd
fenriunr,quomodo +_,-_ eumnelcire dicun-. l^.
9 ur? &quodettde f 10 hominib.vel in hoteft.
e;none>.cu'antur.
Jine
e lege peribunt.
minib. hocfieripoNon enimvilos
k
t
ti
peccauer um, fm
.<
pecMto.Qnod no credunt me,fed oderunt, & pfeqi.e in meiplo & rn meis,ied hoc peccatu in me,etia redu-
poflumusdiligere vel odiife, fed non ignotos,qaetfi viii fama vel literis nora eft eoru ipbitasTvel im,pbiras
diligim us bona
noa
qy.fi
& odim
mala,6<:
datin
na non erram 9 f iudicio g^* rerum,vc
NICOLAVS DE LYRA
r
!t
iperbtam &
nmde(irueret,fecundumphilofophT4.4.Ethico.Licetigiturprin maii quatu mudani >.Ui ijuiojeqni'.ci junt ^pojiolos,rffent hmoi,tn aliqutd boni habcvant.vt tnfideUtatem
&
&
p imtitiam.cl
lur dt 7 raiano menti.,m,veluliquahmdi,ficnt le/
iitmultis alus pri-ic

i
fic prrf quebantur pibxs mun liti4, t itj^ prtidones inquantum erant tis difjimiles tn bono iu!i:iix, alios fdeles, inquanjittcvauerfrperf q-tb mtur Apojtolos
&
la-
SedhaJCOiafa.&c.rV/V exponit frcundam rationem 5 qu<zfuit de odio mundanorum erga îpoJtolos,cuim caufam explicat dicenst Sed omnia facient vobis proprer nomen,&c. idefl,propter confefjionem predicationem nommis rnc . 6 Quia ne(ciur,&./tf eft,Deupatre Contra hoc vidctur illui P/a/.75.a.Notus ln Iuda:a Deus. Dicenducp notitia habuerune Ueteminatam de vnitate Dci.De no ht
&
pluralitate autpetfonarnm
&
twit
ett dtfjtmiles in
injiielitate.
'tdadhuc diceres qutafnnt aiiqui
mundaniin ecdem vitio commntes t qui tameffr perfequuntur,vt fuperbi r cupidi Vropiicenium
q,
curlex
more aut
V amito bon
ft
'
michU
ejl
ctf amor.fcilicet amiciti t cdcupij< eUn.tiitudo d~t ciufa anwVts, quta am:cus
&
quam fit ris obfcurata ex odioquod conteperant ad dotlrinam Chri(li,et Jic,licct cognofcerent inquantu efl pater om riitt per creatione,no rjmen cognouervnt eum inqttantum mifitfilium fuum adfalutem cre-i
dentium, ifta tamrnignoratia nb excufabat eos inpfquuticne Chri i/lpofiolorum,quia procedebat [ex odio, inmdia, vt diU efi.Similiter ignorantia non excufbat tyrannos,apofiotos,& alios fidelcs ffeijuentes:qa procedcbat ex obfiinaf.one eoru inpcccato ido lolatria, Quodpatet ex hoc,quia vtdebat per ^tpofiolos fieri
ft>
buerwnt notitiam,nifi Juperioresfcripturas intelligetcs.tamen illx notitia futt obfura,quia ante tcpus Chrifii aon fuit myfleriu trinitatis ad plenu reuelatu.llla et votitia habebat de hoc ludti,
inquatum apprehendit ipjum quodammodovnum altcr cundiitn pbilofo.bocautl non eji per <juia ipf f em identitatcm, ftd Sic autem nb eil in amoprr bformitatcm. ideo qvtto plws fca.x,quaaiiquis vultftbiipft bonum,
n,
&
&
ius
&
figna
Jeamore cbtnpifcrn:i,qua ulium fibiftmilem amore amicia ho 10 oatt cum inquatum mp-htnr pertum confrquutione
,o~
Virtutis
dtuin*,& tamcn permancbant in infidelitate,qa aliqui a{
tnbuebantfcienti/e magica,
& male.
n e xLellr.nticm
ftcvnus f perbwsodttalterum, nquatum furripit fibi auarns fimtlher auarum ,
quam cupit
&
7 SivwinvemLnicoslendhffyuutores Cbrisli& fidelium 'nex

cufabiles,& hoc cftendit dupiuher.Trimo,cx his qus. fa&afunt in Cbrtfiipfnia.SrcHdocx bis q fatla funtir eius abfintia,ibi;Cum aurem vz.Trima in duas,qa primo ojiendit eos inexcufabiles ver
,
>^Kkmarripitfibilucrumquocidetiderat,&ficdealvs. en oiz. Hic exponh rationt s prxdttldS. htprimoprima. ratioerat dcperidam,wi. ed hsecomnia.T')ta Chnfio :nferenda. Et quantum ad hoc apoHclts
&
bts.Sccudo faclts ibi.Si opera.Ctrca primu fcicdum,quod dotlrimt
Memenro fer.mei,quem
'.po.Supia
i}.b.
^'oncfi leruus ^.uod aut prius vccauit eos feruos:\^.c.& hoc f TepctiL,non eft contra ittud quodtn hoc ca.dixh. lam non dica "> non rfl atiud quam feiuos,icruhus.n.quam apojlolis attnbuh,
/
*'
ha munda pura perfetla,vtpatet \ntucnti,& diftis tpfrum impletiua,ut patet cbferenti no: Te prophetatuconfona sla.vcteri,hejic(uit confirmata miraculisjoti Deo po{fibilibus,qS
Chriftifuit
&
&
fufft
xit Tîcode.fup.j.a.Scimm
etlio
s
autern
ex amore filLliad Chrtfiii qui dicitur feruhus targe.Ser. quam ah eis exclur!h,rsl timons fcruilis, <ju<e 4 chari-
clmihur, vt habetur. i.loan-.^.d.

1
1
audkntrs adcredendurnfp quoddi. quia a Deo venifti magifler.Ne mo.n.poteft hec figna facere qua: tti facis,nifi fuerir Deus CU eo.TM opter quod infidelhas ludaorum fuit maximum peccatu. Et hoc cil qv.od ciichur.Si non vcmfltm. Hoc dixh,quia e';us ad-
ienter d/ bebat conuincere
nK-ier c:Si pro qu a,qv.afi dicat,quia me perfequutifunt de neji mirum fi rnr perfcquentur tnfuturo.
vrmus
erat eis promifius in legc
& prophetis.
lermonem meil.&C. Htc poteft accipi ly ft duplhher,fc'tli
(oroquia
f,\,codt
& pro nb,quia aliqui verbum Chrifti deuote fufceperiit &

:
* EtloquutUS eis tuittem. Ly non,quod'maliquibus lihrii inter de textu,fed refumhur ex ponhur,non eft prxccdenti claufula.
mus,Laxarns,<& forores etus,& ftmiles. Et aiiqui cbte-
9 Peccatum non haberet.Nuncautem excuiationem no haber de yeCiiXO.Sciiutt pcccatum tnfidethatis in me.quoddtci

tur fpecialhcr peccatum proptcr eius grauhatem,tn finehochabebant veniatiapeccata,& antehabuerunt.
tlMitJicutftrib* phanfiti.Etfimiliter fu/t de ^pofiolis quia cduitoi deuote audiebant/ftcut patet de cornelio <At~i. \o,& iplu
tlaltis lccib.et
I
bi
multi eosibtt pfrru',& afe repulti ht vtpatctati. Barnabas Vaulus dixerut: Vobis
10
&
Qui me odit,& patrem
oportebat primu
lc
verbu Dei,(ed quonia repelliiis dlud
& Idig. vos, &c.

5
cium quod exc^catio inuidia procedtt ex
& odio contra ipfum.
meum odh.Hocfubdit ad offldt Iuddorum dnflrin* tam efficacinon credcntiu,

$t
Sed
Siopera
M0Jô4LlTE.\.
7
Si non
vemfkm,&
loquutus eis fuijfem.Stqnimr.
Tomus
v.
n69
:
QIol ord.&c Nicolaide Lyra

d
11'
crum,ven a!ecft. Sinovc... icntimusdcoccul-ishoium A auccfthumanat8oriofifulpicemliralitacflcgfittiqu?

i,oncsrifinthumanaudidumdcta1ib.i.dtffinitaccc .vtbonui taq- "mi.iph:bctui Exfufpicionibjuitemcuenit malum uelcjensoderit,quietiam nclaes fi boSum putet
Cumautem.ânc vidence:-operaoderurgratis&; n patrem.Sedcum venentparaclctus,mamrelhotcteti nioconuincctcosqm viderut&:oderunt,led&:quoi
corum compun&osdc tanto fcelereconuatet, # TnEu.la quod d\cii.Qj*cmcgomittam. Aeqiialitat

fioauit
,
nulummJiga'.
cV
5iC
maktJ wtu difplh cctbnni(3s,lionum odit,&fi puietnulu

ncicicnsdiligit/ a '^Jt neoa.fa.pe.
Snp.
f.i>
Noninter eo,rel cotameij.feil inei,quia eo

od.lle.
,
ron ptoquibu dcbuerunteumamare niu.tmagnum
ga patre fignific alio loco

t
roeumodir.Siopcra nonfeciflcm iniuis,quxnern6aliusraIila

cpcta.
xit cp mittatfpi
hocautelococ,
nutrat vtiq ;
la
autcm oviderunr,&: odecir,pcccatumnon habcrcnt.Nunc

Et I nekiente.
AvG.Quodpaiuttot
;.iocpaucts,
tut
,
qd
6C
runt
& mc 6v patrem meum.Scd vtimplcatur lermo,qui in

'ijj el eis
<iata.
qualiutefignif vtaut ne vf ob
In pf-1
i.
Pctnimirerecit, &c aliuhmuimo.ii. Sed

T l':-lai.
le^ceorumicriprus
Sponteut Deu.
eft:
b
Vt
dt
f quia
odio habuerunt
c
me graris.quia
n patn quafie: fubitantia uiitt
^ ritumaddidita
.
riiucuiOnLIaiionii.
filiuimniUa E.cequod Sc filiusmiitlta pairea quo ipfl eli
nam &
ipfeqdi
&.
Moyies
iiuliuilo
mari,in manna, &C

ioiuc ndtuilolor danc.in tiAoioie,
all|
cumautemveneritparacletus,c]ucmego mirrd vobisapaManiicltJtionefui.

a Vr lii fidutiapradiiatou. Eccequodparer mittit. tinto n>:raculo quod qui putabitut moriuui rclurrexillei
6 te,ledapattch< approbantepat
8
& uiuere ptobatus clt.

,
fimulmittente
&
f
patfCS ICCerunt
(
q huu'necahus
ouCta*
treipintum veriraris,quia parreprocedic a
iilc
reftimonium
b
Pet eum.
Oodnonroodo.quianonadcltplenitudoilliustempoiis.
ex propr 9 lpfeprius mitt

'
cnim
a loapatrepermci perhibebir deme.Ec vo s ceftirnonium pcrhibcbitis,quiaab ' Ptxdicarionis meat icarioni mez a *S
idcopt-dicaie potcrltis.quo tdcoptatdicare potcritis.quodnoitti
dcdiaLSupc
Ltir.^.a. rat
initio'mccumeiUs.
lz
dl
Ibiiiaa
4- J.
etiam Chtiltus miracuia omnium,

.
nemtelhgaspc
T\\tlZ
egr
lul
ccihoncm
_
quod natusdcvirgincquoddc mortcfurrexit,fed hxcno Junt lacta n: eis,ncc coram eis Dicit ergo de ianitatibus,
quot
St quantas nullus 'ecerat in as, &c quia ipfe per icip-
ne,quafiemittentminiftratorij fpus,fed
tia
naturah
lum tccit.nemofineeo. b Odtv*r,rc.Iuda:i dicunt fe diligere Deu,&: th ncfcien tcs oderunr,quia qut volunt elTe mali,nolunt efle veritate qua danant.E t ficut odetunt iua pcenam,oderut veritate, qua: trrogat pcenam,nefcietes eum eirc ventate. Et ii oderunt ventatem,oderunt eum dequo nataeft veritas, &:ita patrem neicientes de eo natam veritatem oderunt. c x>uia odio.Gratis odit.q nullum ex odio pmodum qua*
r
ipus e(t,pcelTio,na ntfi,pcefhonem hlione incertu erit de quo fpiritu innuneri.n.fed qui in mintiteriu mitwntui pp eosc reditabunt falutem.Cewru hoc loco fingulans qustd vni proprio Iptritu tn parata proprietas eft procedere c Quem ego w.Die Pentecoltes venit iptntullanc
fic intelhgas,
ternam quada
tum viginti hommes congregatos, cum qutbus erai

tuerat. apoitolt in domo vbi cccna f Qjti a parre.Spititus procedit a patre &: filio,fed fil q a paue procedere,quia ad patrem folet referre
&
VLlincommodumfugit.SicimpiioderuntChriftu.Sic
ipfum.
fius,eit,deqiioipfeeft.
Aquoergohabet
vtfit ab
iuftidtiigunt gratis,non proprcr aliud,fed ptopter
bet,vtdeilloprocedat fpintus.
Cum
NICOJLAVS DE LYRA.
Si opcra. Hic ponitur fecunda ratio ad cfiUendum eos inexcufa 9 bilesrfuxprocedit ex operib faftis a Chrislo,<jUfueriit ita magna vinutc creatura trafcendetia,tp nullus aliusfccerat ante talit , b vt patet 1 illuminatione c<eci nati,& in fufcitatione Laqari quatri>> in fupnaturali duuni. eclipft Ipaffione Cbrisli,&ideo ft illi qfue rut lcre dult ^' P roP bet ls '-fueif '*tgraHiterpuniti iexcufaLtles reputati,multo fortius ifii.Et boc efi $ dicii.Si opera,&C.pe rx.ScUicet infidelitatis in me/icct baberet alia z peccata.
1
habehant caufam amHdi eitm ex
beneficijs eis
impenfts
in d<*
&fanandoinfirmoseorum.
Cuatl.tf/coiit":'irt?o"iiif
&
bilesper eaquxfaiia/unt fpirituflnnttifupcr Jlpoflolos pofl afcenftonem Cbriftitpfr mamfefiiffmum ad dotlrina chrifli confirmanda.Et hoc fji
in Cbrifii abfentia,videlicet perat
&
citur.Cuau.IdefliConfolator.
Que ego. rnbocofie
^.c. 7
my *
'
&
Nuc
quia ex odio eorumfequuta efl implctio illiusfermonis. 5 Qui in 6 Odio.hab.lrf StilicetTfal.ia. efl,finecaufa t imoecontrario
au. Sciticet opera. $ Et ode. Ottia ex odio ad Cbrislu ipfius ope ra tanqua maligna attribuebant Beelêbub principi dxmf\nioru,vt halctur Mat.u.b. 4 Sedvtim. Hicvt,tenetur confequutiue ,
tumfanftttm afeprocedentem inquantum dicitfe illum mi 9 Spiritu vculn quo ofiendit fpiritum fanilu apatre ab vtroque. 10 Ille ttfii: Qitod.r-bom, quia procedit iUiterati ftmplkes deffmditate fcripturariifubito pl< maximum fignum ad yentur,& inomnibus
&
iingnis.fuit
dumfidem Cbrifit. 1 1 Et vos te. Vrmdicando omnibusf 1 2 Quia ab iv\.J$on efl inttlligendum quod fuerint cuntM
cipio vit<e eius,fed
re
& miraculafacere.
ab inittofux prxdicationis,quando
incef
habebant
M
1
1 ^
n.
m;i.c,
ijiod aii
viliicJtc
,T*o/><?n-.c>c.Per hocofteditur,cp ratus q in hoc eft Chrifti vicarius,
quilibet prx*latus
fi
&:cn
admonitioncm
populo iuo debet bona

tn vtroq;
deficiat
verbt &: operatione exepli, &:
deficiatvelaltercpopulushabetaliquam excuiatio peccato.noa toto fed a tanro,maxime fi defectusel &o,vnde &: dicunt laici,quare no faceremus hoc ve cum praslati &: curatt hoc factant &: eriam religiofi?
CAPVT
a
XVI.
^lîecloquutus ftm^&c.? oftqna. exeploluodocuit terreodia fMitth. inquofciuntquid debcant faccre,
CAPVT
fed
XVI.
li
tyE.loquutus fum vobis.

non
led non polTunt poitquam mifit fpiritu quopotenlt

et addtt;
ct
Hxc loquutus fum
Qtiod
eft
exemplum
de
Mj.i4.b
i-u.xi.c.
<^
qulcontn
NICOLAVS DE LYRA. C V
A P
T
XVI.
rationes quibtts confolatus
T_J AccJoquutus
l
Diuilto.
I pofuitad difcipulorum cbfoiationV, hic magis explkatfua intentione.Et diuiditur in tres,quia primo ditla explicatio ponitur.
Secudo,eiusefitclus o[ieditur,ib'rDiciit ei Difcipuli.rerf/o, itetu cbctudii,U)i-.Hxc loqnutus SU, Trima in duas qaprimoponit
hun.ToflqttaCbriflusaliquas rationees
efl eos de trihulationibus futuris vtcontinuetje ad diBaimmediate prxcedentia.Secudo,exf tiones cofolatorias de reccfiufuo,ibi:Et nuc vado. Trima
quia primoponit intcntione fuam. Secttndo, fubiungit dittt
iW:Ha:caute vobisabinitio. Inprima ergo parted Ha:c loquntus iumld efi,ad confolationcm vcfiram a
turas tribulationcs;
r*\
rationes
M
I
B^î l
T E
a\.
icipulos
H/c loquutus su
lolu prailentes tuncfcd ctiam futuros recedant a fidei verifate pro vitupetio quocunquec P
non
vobis.ln
hoc capitulo Chriftus iduxit difcipuios
gnificatur per cicctioncm de fynagoga 3 cumdicitur
1WCU11H3 ioannis
YJ\
ipfirmabit,vtitacharitatcdifFufaincOrdib.vcftris,ntvo icadalum.AOiif enim icandaluml Quid ilta pix,& non fynagogasfacient vos: qa
Caa v_>ap.
diceret
XVL U
/v
V
palam
\
t
UJ2.
D
&ante^ximu
Abfi, fynagog.5,i.extra nifi U'rael,fi Chnitu reciperer, populus Dei alia lynagoga Iirael.Sed i rn elfet alia ecclefia Chnfti,nec
rTurt
|
n erat alius
prcedixerar,led de confolatione fpiritus eis vetmira non pdixerat,qa lpie cum cis corporali prarfenttaaduocattis vel confolator erat.ied quia iam uurus ctr, opus erat vt tliu
Pafcha,&:abininomi(Tionis.2.apoaoiorQ
ventmum,qui confirmaret eos contra abijrientes

&inrerficientes. C fadoadeui/i, Ita
vt
cia
ttiiempervo
Iiteue fine Chti[>,voIentesconftiI
Quafi dicat.fed nc timeatis folitudinem, quia tot acquiietis utproeis adgloriam, D-i mdeamini oCviJcnJi .
fte fuam
iuftitia
vtnonfcandalizemini.t Abfcjue fynagogis facientvos.Se\i

a
nemo
in-
ZelumDeioatwre.fedDon iccundum fcieutiam, fedex
ftulta ignoraptia.
plunteosquintm
nimvolunteffefiBChnftOjiuftitia?
c
e
s
venithora, vtomnisqui tinterfkitvos, arbitretur
obfe-
rerroget quod viiu * corporalicernar,viderut eum in nube
t ventu*a clt.
fubiecti
Nec
cpium
fe
Efle.
Deo. Et ha^cfacienc, vobis, preftare quia non 4 Hxcficnt:S'ed Filium.

tgopr*.ii*i.t.e ignaroi harc&lmprouifa tutDatent.fed prau fapac.entri ferjntur.
alcendentc certide
g!oria,q prius praedi
ta pafhone qfierac.: Domtne quo vaditl. d Si enim.H oquod
t Culju.
beicuntpulti-fi:
C
t
qui credeninlefum,,ppter r.:tum,n6audebat

illi
noueruntpatrcm, ncque me. bSed h.tc Ioquutus fum vobis, a

Teutbrofa.
Opuitunitas.
Sap.ij.v
Malorum.
Et caueatis u;.b,s
vtcumvenerithdraeorum,reminifcaVnini, quia Dc aduent

j
e<7o dixi
pofitusintetranon
pollet dare, fed quia
liii
ptcri.ne pelierent
patadeti
3fynagogis,di!ige
oria
i
2 ts
homiuu quam gloria

ab
vobis.Haxautemvobisab initionondixi, quia vobiicum Et ideo etusueiter. a

Ego
paiac
non iuntidonaei
opus cftprzdtcarede
iilo.
eram. Etnuncvadoadcumquimemiiit, 8t*nemoex vobis

a
accipere, mfi eurn

s
fccundum carnem
(jeflftatlt noffC'. -
Stduenit.QuaCl
ut,
t (
fi
A nobis. Ide'l rutiturumt Iruium a uobis "bis. Cumn^ndum confolatmneinfpiritu inim iiabeaas.qua meliujmeintuauifuri eitis.dolctisme corporalibusocculi-fubrtahi.
.
IOe
Sl a^te
MCUbllS
ad
pulfi
eis
acquuetis nde uobis gau-
miht
m) vtnonfasvospellere. f.inon finat vme-
n terro<*ac mc,qudtvadis Sed quia hec loquutus fiim vok rf.?rt;\ .-lukir ^r ftr m cJ - ventatem ll bis , trilHtia implebic cor veftrum . bed ego VI iam men >f carn'lit.-r iam
veftns
-:.Si
fic ra P tis
cocIe(tia,adent fpiti
fpi:itu:lite faCie '|iu(i lafie contenti
itis&
me
fitit
Si carni
fcnpiui
alij carnaliter nonet lis.
qua
nofled-filtetisne uerbo carne, hafeiitis.capacc
tusfimtilpater&ifilius.
Spintuales.n.
dico vobis
inccomncsacqut d
Iis,
expedit vobis
paracletus
vtamdaifmo e
,
non
abicro
non
vt ego vadam veniet ad vos .
Si
enfm enim autem
ex carnaiibus facti, capacius fueranc tri 13nitatemh ltun ' ri' ;?
a.-mtis
quo
cre/'.Et
cutpromiilumerat, yobifcum fum vfq-, a<l
Ma. i8.i
i:um
t
Itrael
de(eti&: fanctafua Hxc au.Vodc^^^dixitfuturaseorum paffiones,&:pfoIato lpintumeiseliedandu,fubdit.f/c:notia/,^rc. Quodfi uatlionibusaccipimus,nonfolummodopoftcena, fed

'&:
ad eurti veniemus5v: mafionem
confummationem ftecu- Sup..x4c apudeum faciemus.

fi
Nunquamenimintclligendaeft
feparatio,&:
figillatim
fic
loquaturfctipturadepcribnis.Qpusenimeiat
tnmta-
tem
infinuan.
<g^F* lllc
ante
\
KiCOLAVS DE LYRA:
Vtnonfcan. Cadendoper impatientia quando eunient vobis :?are diciiur a fcandzlon Gr&c , quod figmficat impaftioad fimilitudine bmus infpiritna>spcr quam bomo ruit,&
lur quii fcandalizaritn tributatione,)quando eji ei occafio
vobis ab initio.Hoc efl,i(ia verba ad confolatione veflra contrafu
tma tribulatiotiem,-t patet Mar.xo.b.vbi tribulationcs prxdknntur apofiolis,non tamen confolandos eosficut hic Etfubditur caufa.
.
Quia vo.Confortans vos mea prjifentia corporali,fed quia mo do imminet reccfftts tneus indigetis contra talia confolati.
9
Et nuc va.H/c explkat rones confoiatorixs de
tenmpacientiam:
2
reccffufuo,que Tresrofuerut tres.f na fuit de fmifjione fpiritufl'incTt.Alia de promiffione nes cof
Abfq lynagogiSj&c. Incipit bic explicare in particulari tri s fucunu inter quas cictlio de fynagoga reputabatur ma;
'
l>
J
4*
'hktapud nos eiclio de cccleftapcr excommunicationem. Sed venit ho.&c. De propinquo.

\
tomui> ui iii os,<ScC. pixd d.Quod dupliciter intelligimrnomodode De vero.Etfic lud&i exc<ecati y interficientes fide
ribatur fe obfequium pr&fiare Deo cali.tfla tame ignoranon excu(abat,vt diftu
-l
eorum adpatre . Secundum iatorii' receiTtts dicquamuis non fuerintfu explkat,tb:Nlodicu.Tcrtiam,ibi.l\lo Ch-it.i. ordine.Vrima in dnas.-quia primo promitiic per rc prapofita eodem Diu&o. ceffumfuum donum fpirituffanftLSecundo oficndit efficaciam buins doni,ibi.Et cu venerit. Dkitergoprimoftc: Er nuc vadoad eu. nemo ex vob. qui,&X.CiMw impleui o(ficiupr&dkatiomsmec.\W\
reditus fui.AHa,dt pmmiffione arceffks
&IO
Sed hoc vidrtur cotra illud quodfupra ditlum efic.ii.d. vbi
'j,f
efl.Mio modo evponiturde Deo opi cundum errorem gentilum,& ftc gentiles interficien-
Vctrus qusfiuit.Dhc
quo vadis?r
14.
a.dixitTbomas-.Dhc ne
fcimus quo
vadis)Quafi dicat vellemus fcire.
Dkedum cp tn prm
credebantfe obftquinm prxilare Deo,fcilicet. lo* 'LSaturno V: l buiufmodi. J ha:c fac.vob. Exponatur ftcut ca.prs.ce.
Cbifli fidelcs
t
tuc bene Chriilus loquw.usefi eis tantumodo defuo receffu, cipio iret, vt allegatum efi. SedpoHea intevpofuit de tri quitfterunt quo
&
ikc
loqu.lum vobis,&:c.quia egodixi vobis.fr/ici-
crctis,taquaprdifta vob.s ab eo qm certitudinaliter potefi ire futura concingentia.Ifla. n. prxdixit Chriflus apoflolis,
'.derent ftbidc patientca, ntur,y>c dicit
'iit
bulationibus eis futurisfm quibus eorum interfetlores reputabatfe Deo pr&flare obfequMii,q> videbatur nimiis duru extranehpro atadhuc imperfecli fuerunt ita (iupcfaili ipfi tanqua ptcr quod
&
&
quiaminus feriunt iacula qu&pr& Gre^.Cuius ratione affignat Tullius in lib. de tufmala corporalia minora tjumhtonibus. Omnia n. bona ,cT minus ponderatur aua futura,vnde fenftbili:
&
omnino obmutucrunt,& tuncquafi exprobrando ditit. 10 Etnemoexvo &CC.Quafidkatextimore&'triflkiafaclif hoc patetper literam (equentem,cum dicitur. eflis muti.Et
toniti,quod
1
1
Sed quia hxc loquutus fum vobis.De tribulationibus ftu
riiemus
n
tp
prxfentia aliqua bona tlporalia velcorporalia delcciabilia
ttiris.
''
dcdderani antcqua babelur.babita, vero parti apprecutur , autem ita cotra malafutura efl,quodcum aliqnisfibi prxuidet ebenditea quafi quodammodo pr&fenlia ideo videtur minora.
ixc
rifticiz implebit cot vcftxu.Et quia cum boc triflabantur 12 de receffu Cbri(ii,de cuius pr&fenti* coiifidebantin tributationibu-s confolari.ideo Jubdit. Sed ego veritatem dico vobis. ExpediE
'
zul.Hicfubditfui difti rationem,videlicet quare tunc ifia 'ts,& non aprinc<p:o vocationis ipforumidices-.Hxc aute
vobis vt,&:c Et fubdit caufam,dtcens. ij Sicn\m,&Zc.Quiaplenitudofpintm3an(iinoneratdanda,nifi

poft afcenftonem Cbristi,
vobis
& Etcum
MO\ALITEI{.
bfqncfynagogis.ticc etiam quocunquetormCto, quod "âuir,cunKubd!tur, d fcmt bora vt omnis qui interficit.M.ois enim eft vltimu
terribilium in prtcfenti vita.Induxit etiam difcipulos pete dum fptrituirancti donu,quod eitin omuiaffiictione cocloboratium.Et fic literahs fenfus eft etiam mortalis. Nec
occunit mihi
alius fuperadcndus.
ccmbirim
Tomusv.
1173
a
Qoi.orcl. \jiOLor
v
& Nicolai de Lyra.

daftitia fide j,de
j^4rwtNonquodfiliusnoar-.iat,rca
fit
bitd$clwriute,&pcllcl t.moCvi in Chriftu non v o v 1 r 1 n v s. Argoitur de peccatog pla.n. h cred-r.Argiiitur&dc.ul.itiaeoru.u qqicredunt.
].ifpiritus cis libertas arguedi
dellum c6paratio,mfideUma e& wwptauaCredwit igit hominesiaChriltu pcargaantafdcpcc miccameumadvos
nouimus,qui qa mudusabiftisno vultacciperear u d Dc iudicio.Qna fi damnatu illum fequuntur, cuni 1 i natur,&: ne fibi credat parci,tetretur fupbii -.0 illiu e Omnemveritate.&c Promittitquod torum fact
ia no
a .
qua A pfus. Ei fi nouimus Cbrifiufecudu car.fi
Pn iiosquimodotimi-i.
Ipiritus, noqtn hacvita totum
quo omniatenStur. Tra Jcant in numcro fic.roitidclitatis
abiero,
Ec
cum
d
vcncricille,
c
arguec
luo.
pleaturf
QioJhibtitnundu. ^
Q'imnon
imit-tur.
Q^dnontimct.
Eiponitq-oddixetat
xAfemetipfaft
1
dclium,ncar?uatur deiultitiacoruquos iuftificatos non lmi C-d-t rantur. Caueant fu-
mundum depecdco& 1
cunque,&c.A.y
deiu(Hcia,&tdeiudicio. Depeccaco
n v
s.
Ateuet. Atsiiec.
dilcedente Hocfpe.iiUtetpon t,quinoc manentecjtt-iaminent.hoe czteittcmittumut.
Quia
quidcmquianon tcrcdideruncinmc.Deiuiticia vero, cjuia uidciunt eum.lcd Um Pauluicnim &

i
afeiplo,qui luspaterdealio
eft.
eft
iudiciummc B turum
limnlenno IUB.
i
11
ridebitn.oc
Sthephinus pol
Nam&filh
F " tu,
cummudiprincipc
iudicentur qucm iu dicatum tmitantur.
me . De iudicio aucem ad * patrcm vado,&jam ndn vidcbitis b hibet dete__ninre. tui.

Foia f miflus,iudicioignjte(ciu
patrenatuse(t,. ritus de patre p.
Q_iatnemo
dit;&:
lis
tamcn
# Tncopurf
iamiudicacuseft. quia * princcpshuiusmundi nondumuciiie lpiritjs. ^ a Qîa
Adhucmulc.
lius&_ Ipiritusa
Dcco
Cnim
v s. Quando Vidcrint pcr

iirim.l_.r__
habeo vobis diccre , fed ndn poceftis portarc

intu-fioefouo,fieiit&-liir_nai:.,_Ii'le-u-etiri
uct.te,
-Saluti nece3_ri.ni. inec..-ri-ni.
modo
Cum
cunque
patrieft.Scd audiet
omnem
ueiicaiem.ut dcdu.in.d.in
quetur,audieta
Aft...c,
vhitn.
Slpkitu cgrcgiafi- c gna&muacuiaficri f veritacem.t
aurcm
veneric
ille
t docebic vos ipincus vericacis
omnem JO dire
vo3
1
aqUO prOCCdit.
ilhus fcire
lt
J: 1
Noncnim
x
tlud.C.
T
,^St-
;fi
^nCqUC flCCredflt, quomodo non con

demnatione digni.
NonfolumquifutuiainteTpoiefeiyagijitcrcaquofumamoieinfammat.
fed qua.cun-J' loquetur afcmetpfo, I2C]UOI

e
J
'
ldem
ltl;
&
cfl
Crg<
fcici
que *
f auc jiet lo"quetur,
& qua. venturaiunt annunciabit

*
p,t. e
_quoe g o.
a,
id eft
tviauh.
i.a.o.4
&pcccatomaximo g bis.lllctnet
quidem poiTunt
di-
clarificabit:
quiadcmcoacdpictj&annuncia-
^"*
no
eft
J tia,
Pro- l6 _j e fempitem h bicvobis.t OmniaqUcrcunquchabec pacer,meaiunt. proprie dicitur annunciabic vobis. cercquodfabrifilius i pterea dixi, quiade meo accipiec, * fum&: humilismai7lecundumnoslj dicitur.fuiterit tns, quamuis ego defuit. Erit, quia nunquam deent. 1 miracula facia.Tunc aut incredulitas omni carebit excufa quia nunqua
&
tione fpiritu in nomine meo talia faciente.Itaq; de peccato illos arguet,hoc cft oftedet eos abfq ; venia peccare: Et
de iuftitia quoqj arguet,qa ego ad patre meu vado,hoc eft oftendet cp cgo cu mftus fucrim,& irreprehenfibilem ege rim vita iniufte occifus fim vt in eius iudicium ad patrem vadam,nequc.n.fi iniuftus fuiflem ad patrem afccdifTcm.
iempereft.Nonptstcriit,quafiquin6maneat.Is noftra loquutio tur,quafi qui noerat.Cum ergo variet,de eo vcre dicutur verba cuiuflibet tepons,ga n
;
tcpoiedefuit,deeft,veldeerir.Et
dixit
ideono mirufiatu
Abac.x.
b Er<fei/Jr/4.Nondefua,fcddecrcdentiuiuftitiamudus arguitur,quorum coparatione danatur.Vnde no ait Nou vidcbit mc mudus, fed no videbitis me, vos ApoftolicotrainfidcIesquidicunt,quomodocredemus, g)non uide mus?Efl vera iuftitiacredcrequod no videtur, vtqui vide runt homincm,credideruntDeu. Etcuperafcenfionem formahomini. fubrra_taeftvifibus,tucexomni parteim pletum eft:Iuftus ex fide viuir. c Et iam,&c. Ideft, nunquavidebitis me tale vt modo,id cft,mortale iudicadu,fcd glorificatu mdice. Et hoc eft iuftitiafidei.
de eo qaudiuit >c audit,id eft,seper fciuit,(cit &: faciendo vos declar g llle me clarificabit .Quia fpuales eft equalis,quem (m carnemvi quo modo patri filius
mine h
nouerar,veI
timorem
tolledo facict vos gioria
annunciaietoti
mundo,queno mih.jfed hominib.p jOewco.Noncpfpusfitminorfilio. Curaut hoc<
explanat:0/w./d qu&cunque habctpater,mca fan..Proptei xit.quia de meoaccipiet.Eigodepatieacc.pit Ipus,
accipitfilius,quiainhactrinitatedepatrei.atuseftt
de patre procedit fpiritus.Qui au tem de nullo natus c

nulloproceJit,tatereftfolus.
i
Omnia qux.^cdt
fpiritu dicit Chriftus.Spiritus
pfi
G^
ut
NICOLAVS DE
*
EtHccaia
I
L Y R
A.
Et cii VCHc oflendit cfjicacia illius doni, Et hoc in trib.Vrimo: refpcftuipfiws mundi.Secudo refpctlu apoftoloriijbi: Adhuc deo.
Et quiapoffentcredereyquodfpirituffantluseffeti maiorfiBtf' dcbelâtdotere eos demaioribusjdro huncerrorem remo^^M

1 1
Non.n.jQwy/cCKO-
efiafe,fedapatre &fitio, itant
doni
Tertio rtfpeftu ChrittijbidUe cIarificabit:EjfcS;Kt//j/r/ntuflan hoium mundialiter riuentum efl argutio ipforum. dioltcn tujfantli rtfpetlu
fpi
me
ditur in
t'i
M
.
Et hoc efi quod rf/c/r.Et CU Ve.il. Id efl arguendum codZnandum 2 Dcpccca.InfidelitatisinCbriBum,tiuia ofiendet de trib.f.
non remittitur aliquod pcccatum.
homines mucinsfecu
&
loquitur.ldeofequitur; re ett ab eis procedere.
Sedquxcunque.
,
iûiaf
,
Spitituf fi nefidcmediatoris
fiiift
ar
.uct mQ 3 dum de dani,

t.ibus,.
Dc iuftitia.- c///cc. Chrifii,qua no acceptauerunt

,
l? Loquetur.-'n//c_ n>oWi .J't* de omnibus qu.t attditfpirituffanfius tclligedu bocgeneraliter tre filio, quia ab eis accipitfcientia infinita,fcd de omnibnsf 1 4 tib.ts ad eorii falute ecclefix regimen, vt ditlum cfi. VC.Multa cnim de futuris per fpiritu fa>itlum reuelatafm} qux
.
&
&
4 Quia adpa.X.Terboc.n.quodCbriflusadpatremre-
diens vefurrexit i
& adcelum afcedit,declarata
cfi iufiicia
SfpottolisSicut Ioanni per fpiritu junftum reuclatus efi proccf ' C( lefitc vfque adfine mundi. in Apoca. Et Tctro fuum martyr
'
dum $ arguit Tetrus <ACl.i.d. Iefum Nazarenum vitu appro batuaDeoî-ifKr.HucIesu refufcitauit Peuscuiusocs nos teftes fumus.dextera ergoDei exaltatu.,i3_c. Ethuius iu
fiitix Chrifli dcciaratio erat pcrfequutorum eius mr.mfefiaargntio
fecundu q>ipfemtt dicit,z.Te.c.uSao qa velox cft dep bernaculi mei,f cp Dns Iefus Chrittus (ignificauitni Et Taulo reuclatx funt futurx fibitribulationes in lcrof
habei Aft.zo.e. 15 ll\e

fcfla fafta
mc cl.Hic ponii cfficaciafbiritn
V.Trafentia corporH bifcum,quiapofi ^tenfione no vidcrunt eu,licet.n. pofi rcfurreilio ncm aliquadq tii appareret ante afcenfwnem thnohabitabatcum
yclcodenatio.
Et
ia
no
habitate vo.
diuimtati fpift.t ipfius Cbrisli,qux fuit declaratio ipfius

efi per fpiriiusaftum ^tpoftolis datu,quia ficut dnftrina Et cfljlludfttitfignu miximii ad cbfirmadum Chriiti boc intel cfi q> -r.Ille mec!ari.__ me procedcndo.J^cc cli pcr
eisficutante,quiaiamnon erattnmortalicorpore.
6 Deiud.
tkc.lde(l)diabolus,ficutfupraexpofitucjic.i4, 7 laiu.eft.'efitcondinatus diuina fententia tanqua obfiinatus,& pcr cofequcn . omnes ei adbtrentcs codeom iudicio oflenduntur londcmnabiles. 8 Adhuc mul. Hic oficdit efficaciafpiritufianfti rcfpeclu *4pofio loru,qu* cofifiit in iliufiratione ipforum de prvfundiffimus altiffi
dum,quod parte efftntix filij recipiat,quia indiuifibilis cfl aliquid capitur,totum capitnr,o1 aui verbum proceJens
;
b al
&
naturalitcripfuinman .fc',lat,&ficfpirituJf.i-.tiusproccdensa 1 tota eius effentfS accipiens,totum ipfam manifcfiat. Qjtod
&
'
mis fideifecretis.Et hoc cilfdicitur. Ad mul.&c.p.pc.r.Tro/.ter

yeflra hnperfeclionem
& corum arduitatem.
effctliue doccdo T)o.\os.Sciiicetneccffariaadfalutem i nonfolumpro fvjonis veilris,fcdetiaad regimen ccclcfi* cyfidelm inftrutlion?.
Jd efi,fpiritufsjclus,qui\cH veritas per effentia tam. jo
&
Cu m au
ve.
16 dius. rituffanftusproccdat ab ipfoôftendit cofcqncntcr coicantur , extcpta proprx qux.Omiiia,n.qmcftintpatris,filio a virtusfp paterna,in qtta fitio difiingultnr,& pcr confequeus tiua fiiio cdicatur,cum in ipfapater ci non opponatur. Et oAC
1
'
\i
'"
quare fpirituflanftus proccdit afilio f/cut nrtutefpiratiua.EtbiCcflquoifubdit.
a patre,quiafunt
vt
'
'
17
Itquia
Proptereac Quafid
J-75
[\
loannis
&
Cap.
Ipiritus.
XVI.
u.76
D
qui loquiturin vobis.Etapoftolus. Sifpintuseiusqfu icaintChrii1u,idefl,lpirituspatris.I:em ApoftoIus:Miy?r quifquis fpirltum Deinon D sfpiritum filijfitiin cord.meflra,
a
tempusfecutTuserit,pofteaautperpetuo couetfabor vobi fcunUlliquidenonintellexerunt, vndeadmiraturciipia, quo non agnouerant qua; diccbat i Viderur ergo.vel tnfti-
^ f,c^r.Itaaperteoftenditurpatris&:filiiefse fine ad
?
tiamadcomenteeoru
&im
olicum. Dixerat,fupra no videbitis
modicum,
patrem vado,
memoriam
inuafiise,vt abiicerenr do&orum uei propter obfcuritatem verborum euenit

neintelligerent.
H1iVbivilUSeft aper
te >qui
,
Ideftrunqtiamuidebitismemortalem.
b Qida u.ido.Hocci\.
^quidg
Modicum,
&C
iam non
uidebitis
mc
8t iterum
modicum,
exdi
quia tempus
eft vt
qi:fierunt.Nucaute:terminans qua
ijc
turusfit, id eft
& videbitis me,tquiavadoadpatrem. Dixerunt t ergo

.
Qjiaobf.uredixit.
2 depofitamortalitate tautem.
paopoft,&: quomioiciiicetppafjicem,diat,modi-
ctn,quodantequa
irrleietur
{cipuliseiusadmuicem:Quidefthocquoddicit nobis. Modicum & non videbitis me,ckjteru modicu& videbitis me, b ck cjuia vado ad patrem? Dicebant ergo Quid eft hoc quod
a
humana naturacclisinferam. Vcl fptritualiter lliis quib. loquebatur,dicit.

3
ModUim & non. Et
5 uado,&c. Non ad ilnobisdicit,modicum?jSJeiamusquid loquitur. Cdgnouit 6 lud.ltetumodicu,&c. fuobfcurum. ,od/cUdeft,par autem Ieius,quia volebanteum interrogare,& dixit eis : De Quod vnueria: proreftat c mittit ccclefia: Diuui tempus inter non videbitis vos,quia dixi:Modicum , hocqua:ritis udieadhocqctpacitergomodicu,no a Exponit quoddixerat,fcilice- femoriturumSc refufcitandum. tia & claudar fepnl 7 quiamortuus abeis me,& iterum modicum,& videbitus me. Ameiij amen, dico non erat uidedus do ch & iteru paruu
In hocoftendit
fe
Deum.cum
fine uctbis
eorum mtc llexic dubitstionem.
4 adhocrefertur: Qjaa
penitus
&
',
S \
lquequo
me
UiS
tui.
el
reiuicita
paruura
tem e
uobisquiaplorabitis,& tflebitisvos,mundusaurem gaude 9 necfurgeret.fedcja. eundo ad P atrem ra bit.t Vos autem contriftabimini, fed tnftitia veftra verretur cturus crat, vt no eu , c . r r r m * In refurreftione & afcenfione. _
'
z
.
.
pu:(r,ideft,
triduu
in gaudium
a
Mulier cum parit triftitiam habet,

b
quclaufusnon uideb.Etiterumparuu,,ideft, quadragindie/,quorefuJci
Tariendi uel parturiendi.
fceminam.fed mafcnlum , cjuia ad fruftum aternas contemplatiomseuofteaSioneJ reftiuntur.nonad mollicitmhuius rzculi.
Non
quia
venit
to
$
,,
"quod fedt
pOliquamiUrreXltO-.
'/
hdraeius,Cum autem ^ ^ peperit ^ puerum,iam nomeminit * pref

.ld.ft.iii
aiceditincelu.OmnibuS autcm COrtlU

iiniterdicit: /rmimi<> HOn.lQ Cll,tO lldlCHtn c tem us I3tu
Mm-teinam.
tus
videbor.
fur2Bproptergaudium,quia natus
a
eft
homoinmundum.Ec
Adaptatfnniliiudinem.
b*
Pofttriflitiam vifto irapugnatoreremunarabo.
Theoph. Quare hriftus
recelsu
vds ieiturnuncquidem triftitiamhabetis.Iterumautemvii

fc>
P ..$* adfinemiecnh.Ef ut
,
&
U ortem fuamin maoriam eis reducir,quamuis magis occul tanda videatur .lentem
de.me.ctcma vifione.
eorum exercebat,vt probatiore efficiebat
ut
prctereafempercomemorans tnftiaaiTuefacitillos.vtad
&:i
d Quia plorabitis.Mc occifo,de quo inimici gaudebunt. Sierumnis hutus fecuh , led militer plorant omnes boni mundi amatores gaudent.Boni aut copatantur parienti q
ajilationeilioruprouehar.lgiturficuthoclocopufiliu n videbitis medicensad ttifte ftatim addicit lanu qdiwiuare poteft,&:
gemitin partu,fedtetaturdefruttu,u<:plusgauderdeaduc
tu fututa: prolis,quam
triftis eft
de prajfenn dolore.
ar5:iterupufillum&:videbitisme,&:adDeu vado,qui non pereo fed tranfeo,& ad paruu q.de
rietis
M/^r-cwpdWr.*THEoPHYL.Exempium muheris pa non per omnia quaeras adaptare his q circa Iciu m ac
cide-
tem-
x
a meproccdit. <opter boc dixi^ quod
t.
QJ
SICOLAVS DE LYRA. omnia

Qu
la
tnagis.
4 Dicebant.
Uicponiturdifcipulorumdubitatio,quiain
qucun-
qu< labet pater,

xtr
mea fun Quia mibi communicat omnia,excep ea ait fup.di flea.ltcmm modicum & tapprietatepatcma. l Modicum. Hic explicat
adeorumconfolationemde fuoreditu. Etdiuiditurintresâ }w ponitur d:tla cxplicatio . Secundo ex bocfequens difcipulom
itb
itioy ibi
.
nerbis Cbtifli erat obfcuritas ex boc quod ibi uidebatur quada conno videbitis me.Etpotradoin bocquoddixcrat.Modicum
&
videbitis
me.Er ideo
5
dubitauerut de D; u ifi
intcllccluiftoruuerborii.Etpatetlitera. Cognouit. Hicponitur dubitationis folutio.Et diuiditur in duas , quiaprimo dubitatio
Dixerunt eis,o.Tertio>dubitationis expofitiofibi:
corumfoluitur.Secundo,cxeplum adpropofitum inducitur, ibi.bAu
(Gpliouit
ps
l
ergo.^w prima iguur par.ad eorum confolatione oflcnmodicum erat futurum ufque ad fttum reditumper reislud
w/j>w,<iic.Modicum,&c. Secundum Augu.per
intdligitur ternpus ab UU bora qua loquebatur Cbriflus mortc per qua fubtraQus efl eis, ufa; adfuapajfionem^& 2 Iterum mo. Ver iflud fecundumodiiuiderunteu. iigitur tempus ab hora mortis ufque ad refurreclionc fua;
autetn.J prima parte rff ftc. Cogpouitautem leius, &c. Hoc.n.Cognouit Chrifius inquantum Deus, cuius cftproprium fecre ta cordiu cognofcere propria uirtute, . Cognouitet boc inquatum ho, quia a'ia Cbrifti uidet in utrbo 6ia qua Deus uidetfcia uifionis.
lier
6 Et dixitcis.Dc ho.q.in.y.îdhucrefpondendoprteiienitcoru interrogatione, ut oftende retfe fcire metis eoru intenttone. 7
Ame
ame.
ternpusmodicum fuit fecu Chryfoft.aliter cxponitur,quia perprimum modicu intelWK^ftmpus ab bora pajjionis uf\\ ad tcpus refurrctlionis, Et tunc
uerumit!derunteu,utrunqr
alit
w.Modicum
Krftraflionem a nobis in
i
&C non.iâf. tempus in quo non uidebitis me mea morte erit modicu, ideo non de-
&
tisproptermeaabfentia. Chrifli lud.&i mundualiter uiuentcsfunt gauift, credetcs extinxiffct totSfcfta CbriHi.9 Sed triftitia ve.ver.in g. ln hoc cxponit illud
&cc. Q^perilludquod ditfumeft. Modicu &c no vi.mejwin s me& qno flebi telligitur tepu paffioms ufq; ad rcfurreclione mea, 8 Mundus.a.g.Qifl in triduo mortis
f'hri.Perfecundummodicum,cudr. Iterum modicu./w tempus ab hora reftrretlicnis tifq; ad afcenfionem,in qua

'
qnodfup.dixerat.ltctum modicum&L uidebitisme. Quiain temporein quo eis apparuit posl refurreclione fua gauift funt vifo Domino.Et fic patet ex uerbis Chrifli expofitis qtiod fup.dixcram,
io.io,c.
eis
loques dc regno Dei,uthabeturîff.i.a.lLti\lud fuit
lojctim îojubdit.
refpectu temporis fequcntis vfq; ad finem

3
mun
Qvi\i\'i.S>ic.i^d.quandoinclumafcendam^
txtic non uidebitis
mc coiter toquendo y >iifi ingenerali refurretlio
tipcter
cum? hickfus,quiaiTumptuseft
et
ôrfrfr^cl.i.^.ViriGanix-iquidftatisaipicientes a vobisin celii ficvecorporaliy
quam expofitio Augu. quod expofttio Chryf.propinquior eft 10 Mulicr.Declarat quoddixeratper exfmplum mulieris in dolonatiuitate puerigaudium fuper repartus trifiitiampatientis ,fcd in utnicns abforbet pracedcntem trislitiam.mulier ifla cfl ccclefiafeu in quopro tunc erattoti ecclefia fidelium. îpoftolorumcollcgium,
Tâtiuitas
ceffit
litera
uemdmodum
ntia
ru
!
vidiftiseu.i?.^/Kp/ijo uidebiturin ter uenitt ad iudiciu. Qjtod.n.aliquib. ufqncquo ex fpaligratia, ficut pparuitpoflca,fuit apparuit lo.Euage te mor-.c fua>uocans eu ad ctleflf glorii.Similtter &Vetro ap ante crucifixione iterucruci fua diceus ei.V'ado
in illo Triflitia partus efl dolor de pafjione Cbrifli,qui fuit collcgio. Chriflus de nouopro bominis efl refurreftio Cbrifli^qua
Romam
ad uitam immortalem,quantum ad corpus quodprius fuit mcr tale.& ideo ad hoc defignandum dixit Saluator. undu m.Et non dixit,puer,quia 1 1 Quia natus eft homo in Cbrittus bomopcifcftus uitam immortalcm incboauit perfuamre-
-l!i'
in
cruafixionc Vetrifutura diccbatfe Cbriflus crucifigi,
furreftionem. Sequitur.
1 2
dicitinpcrfeculionepati. Âtl^.a.Et ft 'tapparuit Vaulo quando fuit prcflratus de cxb , utbi ibi.Et
perfecutione fideliu
Et vos lgitur nunc quidem tnHimm.f.temporemeepafiio
nis
1 3
& mortis.
wtpofitio Cbryf.magis
efl
coafona ucrbis ChriJit,utpoil uidcki
Iterum au.vi.vos,&: gaii.cor v.Voft meam refurreftioncm.

.
"77
ccdcrinf,fed
Glof ord.&: Nicolaide Lyra.

tm vtoncndaturquod
tpalis
fitdo!or&
ma
gnum
lucrum
doIoriscV: reiurrefliomspartusad vita &c rc
mincfilii vttamcn quod petiitnonaccepit?Sed qni mcnfilit Icfusett.Iefusautem Saluator, vel criamja.li
dicitur, ille
gcnci.uionealiaautolaadexemplumnonaliudunt^&me cft parabola.fed iltito,Parabola.n. fi pcr ola fcruetur, non hoc locointcl fit;iutur.Ei Ittd ipfum quod pcr parabolam
ligimus per dofore
paricntis ttiftitia
ergo in nomine Saiuatoris petiit quodaJ lalutem pertinct nam li id quodnon expcditpetitur
in
nomnie lelu
f etitur pater.
b
iam nonmoriiur.
Djbituo. Infi
* Qîi
giudiutn iprorumChrifliii trt.qui
poftolorum, gaudiumconrolatio
vticr
dabo vos
oc'
Aettmae uiuotiis.qiiod
cor gaudebit in hac uvcltrum, hlon non

t.
& gaudium vcltrum

u.
I
norogabitiSjlcti
peieu
>
nem
}
icfurrcttionis.
p ri.a
q.
inon
mtcrro^biti, quUcunccrit
luifuicnta.
dopetue, &da vobis, quod a,

pertiner.&fi
n<
'titcrum per folu-
ncmo
tollcc
avobis:Etinillodicmcn6interrogabkiscjuidQn-Jfi
ll -jiii 1
niiv.isillisquibi
titis,
jMjtth.
JI.4.
tioncmdolorumpa
rientis
noa
niiul.
&ideod
dcfcclumad Hr..ic infcres^per natiui

tate.tclurrcdioncm
quam.j Amen amcndico

innominc mco
(cendum
elt.
vobisttfi quid pcneritis patrem 4

confin
vbbis.
mrT
H i..i
i.iu.
cH.tcinpro.Qi
pctiftis
5
dabit vobis/ Vique

tei
modo non
Quod n
ple.
cufqucdixiqi
(
primogcnitiexmor
tuis.Porronon
vltra
j>
a Quoii aliouid iitcompaiaiitone

c
pe
.-.
.cnis.
vt
ncogiicuiltiui utcogno-
6 prOUerblls
lent
Nuncautempeu
c
ru:ellru.n,fu
quodUt ina ten.ij.cc ue
qi
int
hommes
non
le a.iipicti.
fignatur infernus
matrcm, non.n.ga*
uiluscll inferus lcd
Apoftoligauififunt d
gaudium veilrnmiit plenum.Haxinprouerbiisloquutusium vobis: Veiiithora,cumiam non in prouerbiisloquarvobis,fed ^ pa'

quidquam
1
nominc mco.Pe titc & accipiet is,t
vt
7
8
te, lcd
re)Jij;i,qniaai|i
9 ksc(\\^. ^tmm.
lotfm
g.UldlOqUOdnullUS
abrtui.tabc.s,tunc
i
.I
u,incorde,nc-na\ire.
cnimgaudcbanf,qn
am de * patre mco
annunciabo vobis. Inillodie innomine
"^M
tur
**/*' //"
;'<>./><
demeorpo
pronominedonuni
afpergcbantur conuftiii infuperdicendo.C4*e//?Mc/?rivw nemotolltt a uobit Oftenditquod vltrano moriatur,fedpec petuoviuensillisincorruptibilisgaudii fitauthorfururus. a i/îi/>er/erm'j-.*Avo.Itafaneintelligendumeit,qdait, dabit robis, vt ea bencficia fignificata fciantur qux ad eos,
qui pctunt proprie pcrtinent.Exaudiuntnr.n..fanc~ti pro ipfis.non autem proomnib. ahisamicis,vcl inimicis.
fe-
immuta
tia,habet quafi proucrbi-*. Seduenithora.Qui dr.
ciam vos Ipirituales, vt cer.tiflima intelliêntiameo finonvtin futuro ) Dcum videaris oYttmcpalatndi
nunciabo,
fcietis
vt
iplum& meciufJem
fi
lubftantixmtet
'& tunc, Innominemeoperite
quod
vt
homo
Quia tunc verecognofc rogo patrem, vt Deus exau
#Theo. Nullusexhisquirwundanapetuntacanimab. damnofainnomineChriftipetit. Ideonequeaccipit.Nomen.n.Chri(tidiuinumeftacfaJutare,quandoautcmquis petitquxad perditionem anims pertinent,quomododicemusilluminlalutansnomiuepetcre.

H0.X8.T
patre,vnde dicir.fr nondico vobis,quoniamego ro.pa. hxcinprouerb. Quo modo pollunt petercplenur: dium fubdu,quiade animalibus quodiiinttat
les,
vtablatisomnibus imaginibuscorporum,pui mentis lyncene iuci coh?reant.
Eiungc.
I.C0.1
parabolastotum argumetum oftendcn^ Qin terdominum roga multaiisocctiltedixerat, acparabolam nan.iretder nobispater,quidergoeftquodPaulus re 3C parse dlcit.Hrfc^rr pr*mi&s loqnutus fu/it vobU,oc uit, vt exaudiri non mcruit lcd diclfi eftilli. Sufficitiibigratia mea na uirtus in infirmitate proficitur Nunquid ille ia egrerelurreiftionem.n.cum feexhibuiiTetviuum peiô.t giusprsdtcator in fihi nominenonpetiit? Quareautem quebatur eis de patre magis myftica cX; na nonacccpit quodpetiit. Quomodoergoverumeft,quia d Talamdepatre nco. it GREG.}-'iliusquippepatrc| quidquid petienmus patrem in nomine filii dat nobis pa- annunciatquia ficutfuperius diximus,pcr iiocquo bun: eft xnat^ranosdlUlnitasllluftra(.V'clL ter. Sj auteni a fe Angclum Sata nxpetiit Apoftolus in no mioc
* Gregor.
*Theoph YL.Parocmia eft fermoobhq; &' occultc

.
Siomne.quodpetimusinnominefilhdat
NICOLAVS DE LYRA,
*
fli
eos interrogare.Trima
cedenti
& fubfetrueni
tawcn expnfnio vn ie fequitur.

in
rofinjuionfl
Htt
Et gaudium vcftrum,nemo tollet & vobis.jQww vita chri fuitmateria bnius Gaudyinmiortalis erat, uon amplius aufertn* da permortemûia Chrijltu rcfurgens cx mortuis , iam nb moritur
1
4 Siquidpetieritispatrerh
nominemeo.
/</e/l
adfalutem,quia lefus quod.rfl nmi.en Cbrifiifalus interf 5 Dabltvobis..SV<fpc//.'Wz<wrrKM hoc dv.s duobus t
&c.-pl dicitur i\pm.6.b.lflud uero gaudium jlpoflolorumde Chrifli yifione fuit incboatum poil rffurrctlionetu CbriJii7fedpoJlca con-
bus fupradi6iis,c. l
Sciiicet.rppttitiO fiat
.
profe,
n. ant
&
6 Vfque
ideo
modo non petiftis
jtpofiou.
fummatum ingloria cali.

2 El in illo d. Hic explicat Chriilus,(pfupra dixerat de acceffu di ad patrcm.Et diuiditurin duat,quia primo explicat erfiipulorum difcipulos patru famiUantatem.fccundo ,fubiungit fui ditli roga in prouerbiis.Dicif //fHrj>r/'Mo//c.Et in illo dic. * Dmifio. Mhtbi-Vcc in tcmporepoft refurrctliomm meam. ld i)l
3
Cbrifit ita non cognouerunt vntuti
m nominit Chrifti,fit
adhuc ignorabant y quod omnis eorum petitio cffct cxi nomine Chrifli. accipietis./V/V gratu<m inprxfrnti. I Petite
&
Vt gaudium veftrum
\\t
\\em\m.ld c[ifutv.ral
Menon interrogabitisquidquam Amc,&i.c.Qjx prxse.
omncs prect quia ad cius coufequutioticm delcnt ordinari 9 Harcin i:rouerb. Hic rcddit caufam fui dicli,vidciic,
famitiaritatcm ad; fcipulihabcuant talim acceflum yefurrcflioucm. Duo.n.fatiunt familiaritatcm cum atiqucf.t
tiajfiritpfiantli
vobis dpatremifi fic critis illuminati , Quod i,on indtgcbitii (juxrrre ftcut modo,neque edoceri. Sed contra hoc vidcturhroitloten.pvre petiitd ChrifloTetrus de JcSnf.Hicoiitqd?
&
tilia,& amor.Tofi rcfurrefiionin: auttm
habctur itif.vUc.iimilittr ^tptfloti petkrunt d Cbnflo: ne,fi in teporc hoc rcftitues regnu If rael r Vt habe. ^ftl. i a. Dhendu quod intelligitur dc quaflionibus fic itrationabilibus fu ut
t
.
Domi
tiem apoiloltfuerunt perfecli in nctitia amore Dei.E' famitiares ei qnam antr,0" boctfttfw fa,quare fucrunt magis
&
&
fpiritnffatifii
rt
c/tttr:Hzcin prouerbiis loquutus
lum
vo.
ente rc\urrttlioncti, <Apo[ioli faciibant Chriflo quaiis fuit-qnicflio
meam parabolice
cutfu euangelii.
& obfcure loquntus futu uuba ,Jicutf
Q_ d. antcfjSt
yfci/.y^r<if)o//fii.i4ADomineoflcndenobis ) &'c.rcon//w/Us qusflionis qu<e frequcntcr lcguntur in cuanfclijs ab apoflolis fa-
loVenit horacumiam nonin
prouer./rfffl obfcure.
Ba.Vofi rtfum tticKcm vcrc Cbtiflu s apcruitillis fctifum,vt intclI I LoquarvobiSjfcd palade tatre meoanru l;g(temJit:pturtu.Luc.24.g. Etideofuerunt cdolude vmltis qux Quia Chrifluspofl refurrctlioncm fuam claritis ct exprefjiu. iiti pr wi \ otabant tj- propter hoc non indigcbant qu^rerc ftcut ante, xApofloiosderegno Dei quam anet.Ipfi.n.eranrm igi cupaciUft tJr fi ai.qir.a qutrcbant rationabiiius quxrrbant idcopcrverbafuhabi bat fcnfum apcrtum ad tntelteclum fi ripturarum , vtim non intendit. Saluator cxcludere ab jtpoflaiis otnncm pmaitla qux Litc.vMmog.
,
liione:,fid cxf
xwtre eorum in(irutiwnctnpct tntcllcflum fcriptu-
illo
die in nole
meo pe.Q/
ln
grum^vtditlumfft.
)> ,il
jl iitcr cxpontt ^fug.In illo die me non interrogabitis quidquam, n-. 1 fernaheat tmiine , qu<c e{i dies vna continua , vbividcnt
tlione Chrtitt cognouerunt magis virtutcm nomnis Cbnfltiu Cbrisii iwmine furmaban utiit,&' idco fua4 petuioues
liati itai t in diuina eficntia q cxpcdit cos ridctcncc oportet aliqd
anturin Chrifiinot, ptcr hoc orationes ccclcfuin fir;r for domttium noflrum lcfumCbvii~ium,Crc.vet aiiquid do,pcr L-
#1
12/?
0C irium,quafiquofda
loannis
veritatis
humanailingujerim.iosnonque;
fonre lnebriantur-
Cap. en
XVI.
n8o
d
L
,t
nuandode pioiam !-w.Amatnospr,quiaamamusfilium,cumapatre cccpimus vtamemuspatrem&filium:datachari'. eerlFirituni,quem&:ipfumamamuscupatre&:filio,

a
opus vtinterroges aliquemaquo aliquid fcias. Veletiam interrogerisab aliquopraiciensquidillevelir.Siau-
tem ahquando
interrogauit vel intetrogatuseft, noneis, iedaliisopusfuit. ^
A*orfo*ra//7w.VtparuuIiquib.qua:cunquealtaadhucpro
tioamans faci'in b q lodamerurItumretinquomut
Qânihiltunc deerit.&fi nuncrogo.
leliquit
mun-
meopetctis
Etnondicovobis, quiaego rogabo patrem

l I
uetbia lunt crediris, ied venit horapailio nis , &: iam

eft,
prope
Idco iiaexalnmini.
inquaitaperturClCdltlS
Bircorporaliprce-
devobis
K1. Vaiitadpa-
Ipfeenimpateramatvos,quiavosmeaman is6C Vifibiliter.

Carnefumptanontaixiendeferui.
.
bammi, vtquodmo
d
.
Autem.
talquiahumamite
a te
ad inuifibilia miiefiatis 1*
a credidiltis,quia
Dco exiui
nfii
jbxiuiapatre,
prarfenti^.
&veniin mun.
2 tis,
3
non modo
relinqua
col*
Corporali difcf
nr.oon gubenut one
pore, fedetiam
men
itReiiquitmu quiaabaipe-
Hiatorum
mun
Dicunt * bamlfs fcd' ^"uod , ' P?lam loquiaflimant.cum dift uum eius ncqueam comprehendere myfteiia. 6 prurus eiset I rae j-ric utcce nunc palam locjuens Et nonfum Ecccrprouerbunn _ eidiicipuheius:
dum Iterum relinquo mundum, ck vado ad pacrem

>
1
'
&
i>
Bhd viderant abHdeditadpatria

Hnaatoribusfuis Hialem iredenruitpatn.
Dunteidijcipulieu.(
a Poeenti qui fponre omcia cii it.fti ns quid quzfiturus ueii ..Iiiscpus eftint^riogare rc ucllet. qaiaalitel nefctret quid qua/itor
1
Ja rpn)n . r j
nullum dicis.Nuncicimus,quia
bi,vr cjuis teinterroget
icis
omnia,
omnia.
& non opus eft
ti-
lecerunt, leCl ad IU3iusvult eosextendi,
Quod
fcis
10. t
In hoc credimus quia a Deo

Vtparuuii.
exiffci.
dixennt,a nDeoexifti,dicat.Pa-
cum
Lu.24.dl
uter
mecum
eft,nec
mnodum
.
ve
Reipondit
eis Iefus .
Modo
crediiis: t
a
In
Ecce venit hora,

Jtri infideliutii
ijfic putent a
Deo
e-
jfohora,quapro-
iam venir,vt diipergamini vnuiquifquc m propria, &: me ioEccenuncpa g r uTa n lumrelinquatis&non{umfolus,quiapatermecumcit.Hec

)ominus
.
topeiem
!4Xifsc,ut putetetiam tMattlu

1
i5receili(se. 6h Quia pater

1
%t.c.
mecum
Marc.
'
fcit
8 m u nd. Si vado ad pa-
-jejt.
Dixerat relinquo
zac.ij.
adeononintelligunt, vtnecfalnonintelligereintelligant.Dequaeoruminfirmimoncnstcipondit.Modo creditisyvrc. mc fcimus. quia fiis omnia. Aperte oftendunr,quialodeeis,adeos maxime agebat qux illos deledabant ,&qua:ipfi interrogareuolebant, hecipiepra:uedtro proterebat, &: ideoillum quia cogitationes no
.
ltelligentibus .uerbia j 11 vfque
tremnuncdicit:Patermecum c/?,quod inrelIigentieftuerbum,nonintelligen-
tiprouerbium
mentum
nia.
Cui fi non eft cibus,tamen lactiseftahEx quoeft, quod iciebant eum nolse om.
THEOPHYi..Cum igituraudierisclamantem.fr qnid

?
me derelinquis
Ne ficfimpiiciter intellige,quodderelicrus
confitentur icire
n
eft ibi
omnia
quafi
Deum
&: Dcifi-
fitfaluatorapatre alioquiquomodo hoclocoteftarerur. Tatermecumeft. Sedintellige vtab humana naturadictuni
opus
qnis te intenoge.
Cum fcias omnia,non

eft
dereliclapropterpeccata&abietta,inCh.nftoautemonciliata tZ aisumpta per patixxa.

In
C O L A V
exiui.
DE LYRA.
&
Ip-
|on dico vobis,quia
m pater amat
li
Deo
credidiftis vos, quia vos me amaitjs dicat non dico quodfit tunc uobis necefQuafi
ego rogabo patrem de vobis.
de aduetu tt it C\S.Clarius.n.loquebatur deproceffu eius apatre, idco d in mundum per carnis affumptionem, quamfccerat ante,
&
tts
&
tatemclartus intctligentes dicunt.
Nuncfcimus,quia
fcis
omnia.E* dQc7rinx.>}.eius,& mira-
nterufioiem mediuminpetitionibusveftris, ficutmodo. taffwncm tnim Cbriili, apofioli tantum confitebant deprxfen iorali e us adipfum recurrebant, fcdpoft quodin
|-f
.
culis plenius eius deitatem cognoficbant. 9 Et non opus eft tibi, vt quis te interroget.F/ooj.airfe^wt
immbm
>
m ip(imetJua<spcutiotics ad Deum formabant,idco Clmftus
^verba vult
expnmere, c ucd fccurepoffenthoc ftcerepropvxmtattm patris ad pfos,vnde fimilis e/i modns loquendi, Tantam familiaritatem habebicis ad (fet Chriftm apojtvlis
impetrarcLj, uodpcr uofipf,(potetitisacccdereadeum tper hoc excludn Juum acitutorium y fed exprimit cum qua
ex hoc,quod pr&uenerat eos refpondendo antequam interrogabant, vt dicium eft. I o In hoc credimus.i.fr diClis facTisprateritis. I I Quia a Deo cxidi.Etficfidem quam habcbant in corde, confi
&
tenturore.
&
12 Refpondit eis lcfus.Hic prmdicitur eorum conditk infirma ne ex pleniori cognitione habitaeleuentur, cautiores contra pericu-
&
utepotcruntorare Deum. Confimilimodo loquebatur fanhaaa Dcum tarn gloriofa in cielis,bcat<e Lucict exiftentiin a ror .ea Lucia virgo Deo deuota,quid mt pttis quod ipfa, ntftare:^- c.Tôn emm cxcLdcbat a beata Luciafuu adiu
tdexprit. cbalcum quanta fccuritatcpoffet rogare Deum. odi Chnftns loqncbatur îpoHolis, ad exfrimendum erga
la reddantur cum diatur.

1 ?
Modo creditis. Quafi dicatjparum ftabitis in hac fidei confef

venit. Q.uia ex tunc incipiebat tem-
fione.
1
4 Ecce venit hora,& iam
pus fuA pa(Jionis,de quo loquebatur. 15 Vtdifpergamini vnuiquifque in propjiaS/cr..^ro/>ffr

cu Chri adinuicem fidem Chrifti apofioli propria rehquerait, fto colligati erant per amorem,vt habetur Matt.ig.d. Ecce nos re-
Utiam Dei pattis.propter hoc fequitur. Ipfe
enim pater a-
&
&
t&C.leqnitur.
1
a pattc
C7"
1\on per loci mutationem,fed per ntentam gene

.
liquimus omnia
ab inuicem,
ditur.
& iequuti fumuste. Itaecontrario proptmmmente Chriilimorte

difperfi funt
,
perfonalon difiintJwnt m.
ter infirmitatem eoru in fide,
:ni in
mundim
Ter
carnis affvmptiontm.
& a Chrifto quArentes proprium commodum
ideofub-
[imrelinquo
mundum.
Qjtautumadcorporalemprctfen
16 Et
ido ad parrem. Faciendunaturam mortalem paternsglorten.Jicutfupra expofitum
eft c. l j.
me folum relinquatis. Qupdfatlum eft in captione qucc

pater
imminebat deproximo uerumtamen cx fuga coru nullum detrimentu

accidit Cbrifiojdeofubditur.
mtei dilcipulieius. Toftquam
Chriflus explicauit ratio ipoptas ad dijripulorum conjolati nem , hic confequenter
i7Et
non (um folusquia
mecum
eft.
Qm pradiftx explkat'tonis,qui eltplcnior tognitio a^
rcmanfit dcitati coniuncla,in qua dcilatepater &filiusfunt vnum rnea pajjione non indigeo q.d.in uejtraprmfentia, cum babeamprafentiam patris omnipotentis.
Q^ humanitas
duas,quia primo ponitur iftaplenior coudcfubiitur ipforum injirma difpofitioîbi. Refpondit fpnmaigitur parfe dicitur fic. Dicunteidiicipull etus. jntelligcites ijuamante. t i.ui loqueus , prouerbium nulium di
c
:
,
\'<m.Et diuidiiur in
18 Haec loquutus fum vobis. Hicconcludhur conclufio princiintenta. Adhoc.n.dixit Cbriftus pr&diila omnia,ut paliter
apoftoli
&
firmarcntur contra tribulationes imminentes
& hoceftquoddicifcVt
lar.Hxcloquutus/um
vobis.f.ad hancfinem.
u8i
9>
>v
Ooi .ord. &c Nicolai de Lyra.

.
u
ricodemnai
vicii
inmeptmhabeb:tis.*G*.r.GoK.Cumm&C\-x difcipuDominuicum diccbat HtchyuutMfum >olisprardicabat

a
bis
ttt j
b Scdconfi.& .* THEoPH.Omma.n.ei fubiectafuntv

fcrunt,ficut igitur
Ada victoomms nat

i
Ac
fum vobis bisdememtcriusq>c6lo a Ioquutus >rcrjprr(Turj hort a C

fi
mepac? babeatis,&c. \ o apertcdiccrct. Si

rcfictat
iravbi Chriftus
,
tur.
vtin
lando
quia
crit
dc
noo
uc p:i'
>
b Quocl leteiuut J.to fpiutu.Si uicciunc, rcliqueruni fo um<
me pacem
habcatis.
victona t, &:vittusnoftrain X'
nfm nam
mundocxtcnuscpfanan- b
dograuiterprema*, infirmus.n.quiiquc cnmprcniit.ir i fpe gaudii nimia
jn
rnundo^prcfluramhabebitiSjiedconfiditejegoM
Vic!
fngratia alTecuta 2 difupferpetcs&fcoi

3
m n-eot
inu.cu,
Egpcifiui
ucAiua uici,ugnt
fpct uuiaurii.
&: luper omne' potc
cimundum.
bojum.nam
fi
inim
tiauit
ci.Pei
holem.
perhr.
mors&:
du
pufillanimitarc ioris aducria tolerat
latTit,&:
vitavtimpenucorui
minus obliuifcit quo gaudebar.

b Sei
nudus
homo viciffet nihil ipectaffetadi

Clll
NICOLA
*
^.
1
"D
E""TE
Y R
A.
ouod quoadiccnw'<,quo'i plenttudo fpiritu[laiUii, fecunio
promf ral,fuil
ccmplcta
in jlpo(iolis, (jui
fucrunt
ipfi Cbriftl
h Dco.
3 ln
VtlnmcjniCcmhabcitis.îduenientibitstribulationibusFu' bumanum turis , quiafuut graue quietaturinloco[roprio,itacor
mundo preiTuram
quia
habetir./.
mmdanis hominib.vosper
habitat oisplcnitudo diuinilatis.fcrHtam fuitdata pleniludo apoitoiis ante afcenfionem Clmfti.C* tio ejl,quia ad boc datur fyirituffantlus hoib.ut corda eorm tur (urfum pcr appetitutn celeftium , Jippetitus aut hoh not,
pinquiljitniJn quo
i\ia
fcqucntib.ln nic
l-ttionrs,
paccm ha.Sanclin.virt non bahentpuras tribn habcnt confolarionem Dei admixtam, fed niali bzbtnt
ad aliquid,nifi iltud apptebendatur po(fiOUc,& i tfjicaiiter btiitas perueniendi ad cclefiit debuitprius hoib.dtclarari, qnb
Itli aut poffibilitas fuit decUrl retur plenitudofpirituffantTt di A;/<r/.>.2.f/.Aicenditanteco< Clifiiaftcfioê,i'mqi
.
vllam. taspuras,n.n babentes conftitioncm

3
Scdconfidite.cgovici mxmdwm.Quantumadconcupifcen-
t'um cotuit vcr auflcritatem, quantum ad concupifcentiam oculoru
iter.
Et ideo pietJtudo Ipirituflantli
'~o
debuit dari antc
Qu*1-
tum ad fupcrbiamviix per bumditatem.In perpauferiattm, .<'' hac uitloria Cbriftidebent confidere fantli,quia ccnfideratione eius armati faciliter fupi rant tribulationes mundi Tropter quod dicit Chrilto in carne paffb, &: uos cadem Tetrusprima ep>ft.A.a.
.
du
Chrifli,proptcr qitod dl fvpra 0.7 /Nondumerat ftirtti flierat Iclus glorificatus.JVc sdatus, quia nondu
cogitatienear.&c
Occalionecuiufdam diftiin hoc c. qutritiir,utrum plenitudo fpiri t dare immediate pofi afrcnfwitm Cbrijfi ? tufjantli debu
~Et arpuitur primoquod nonjmmo dcbuit dari ante,quia plenkuin temporisp\enituc>ine,fedplenitudo tfuin a nattuitate Chrifli, fecunium ouoddicit .4po(lolusad Gal.^.a. pit
ad hec,quia fpiritujfantlus ert at/iorfpiritualis, c atno floliprius debucrunt difpont pcr allquem fpirituaiem Cbnfium antequam reîpertKt plenitudincmfyirituffanCli.l tem difpofttiofatla elifubttatio amore carnaliad Chriji
tio eft
fabatur ex prafer.tia corpoi ali ipjius Chrifii cu
Jlpoftolis.
i>
do ^ratix debuit dari
Atvbi vcnitplenitudotemporis mifit Deusfiliumfuum

factum ex muhere,farftum luni lege,&:c.
Itm. argHhur,quod aihuc plenituio gratie nonftt data,quia ftcut Hl.us eil apatre (?cfpirii*Jfan&M ab utrcquc.Siatus aut uete~
tis tefl.corrtfponde: pat- ijn qi,o intendebant pat) ts [cnerationi.Si clerici intendtntes tniliter flatus noua leg. corn Jpondet filio in
afcenftonc,ideo,& c.Terl U eft ad boc,quia Cbriilus non datf iritum fantlum inquantur. fd inquantum Deus , ideo prius debuitdcclarari eius dii i\ per afcenftoncm aipatris xqwb.tatcm quadare fpntnJfantA tndinem.Itcm nondebuit retardaritalis plenitudopert.
efl in eitis
dem prtjcntiafuhtrafla
&
quo
crant ut prit,. quia ftcut iam diclu efi,decens er^tilli qui i>i eccleftx po(l Chriilu,poft ipf-m maioriplenitudiuc Habetc n itatin.imrninebar tetnpus prxdlcaii vcr. i tumfantlum,quibus de pler.itudine pote(lat ii uangelij per vrbem vniutrjum,tamen
1
fapientix,filio approptiata, populum regere.ergo fidetur qi fitalius ~~atus,(bitituifat,clo corrcfpondens. In tempcrejpifuturus
labenr
ritu fantlo correfponaente debct plemtudo gratix dariergo,&c. Contra utrumque prxdiclorum arguitur dicit Salillud
ctcr in qn n&pcte\t dari tflen tudofpiritufjancli in-iiffei Adprimum diccndum,qv.oi plemtudo gratia inapita Cf ius anima cx tunc t plenitudinegratix f'uitrt' ceptionc,qui.i
7i
ttator dfcipul;<fuis in Incra.Si
quod paiaclctus non venictad VOS. F.x quo patel,quodat\te afcenftonem Chrifttnofuitia ta plemtudc ftiritufjantli. Sequnur. Si autem ab cro,mnram
per
runtameillaplenituio non erat e\ tunc ad a!w> deriuada,fi

fcenfioncm
non abiero
& glorificationem Chrifl:,v fatet per prsditja

.
cu m ad voi. Ex quo patt t> quod fpiiitnfsantlus cito

fcenfionem fuit datus.
ttefponfto.Circa
oportetqacdaprincipio plevitudinis temporis detur oisp grati&ftdfcundum ordinatum proceffum dijpofitionis diu
jldfi cur.dum nicenium,quoi iex noua fucceffit ut
* poji CbiTtt
M mi" Mmi -
hanc qonem crraucrmt Manicbai occaftone uerborutn Chrifiiyfcim quod dicit Jlugjn lib.contra Fauftum Cbrislus ,n.in hr-c c.loquens de aduentu fpiritffantli,iixit </poH.Cum au
fetlum imperftc7o,fcinon efl aliusftatus rxpefia/idusperft tu noux leg.cnm noua lcx ultimam perfetlknem poffibiie in
tineat
& ideo non eftexpcftaniatalia lcx uel
! aliusftatus
tem
vencritillefpiritus veritatis,doccbit vosomnem veti tatem. îpofloli autotm veritatem non cognoueruntJhcundii quod
noua
refpondens fpirituifantlo, quam flatus nouxleg. Tcti(fh eft amoris,amor aute appropriatur fpi i:u fantlo fn
dicit^tpoftolus.i.aiCor.ii.c.Ex partecognoicimus,&iex par te prophetamus.il/co dixerunt,quod promijiio fpirituffantli non

futt impleta tn 4poflolis,feitiffo Manichxo,qui fuit pojicriori ip. fis,0 Jcim eos cognouilflenitudincm ueritatis.Tropter quod Mani
propter quod dicit îpoflolus i\p.S. a. Lex fpiritus vi fto lcfu.Eteodcmmodo lex uetusnon torrejpondetpatri
Confuta (hxinon TCCtpiuntLbruWKjttJHS ^fpofiotorum, quiaibiexpreffcpo tio. niturmiffio plemtudinis Jpiritujfantli fup îpoilolps , utpatctÂtl. l.a.ied ditlU ifiorum Man chxoritm manifelie p^ tet faljum.qa Mar,< mthxus quem dicunr ocm uertta /< lurtmu do mul cpgnouijfe
etiamfilic,inquantumfuitibid.prx>iuncitus&prafigura ( pter quoi dixit Satuator,fup.<,.g. Si crederetis Moyfi, mihide enim ille fcripfir. tisforfitan veni lllud autctn quod adduce' ant Manich/ci profe. \ eiitatis,docebit vos veritatem.fo/' ipiritus
&
mc
Cum
omnem
1
exponendo literam, quia c<gnouerunt omnem ueritatcm eoi

tuidecentem.
ta falfa.ftdlt abfutdiffxma dixit vrpatetintuentieius erroris rcprolationcm a dttlorib.nofiris z.fniarum,&
er,orcm,& j.&inplu-
Quodautem dicit Upoflolus,\.Corint.
j.
Ex parteccn
mus.
ejr
rib.lus lccis,quod omittoprofequt rationeprolixitatii
quia barefis Manicbai
& cius rcprobatio funtjati: nou,Tropter

quoi
uitand,&
Loquiturde refpetlu cognitionts idco non uatet,quh apofloli cognoucrunt ea qu& decmt t
cognitione ui&
proflatu
vu vtditlum csl.
*4
In
poralia,minora videntur, &
ap.lft.y bi dicitur in poflilla.
I. Omnfabona&I malacorminus ponderantur prafcntia

1
vnofc pofft prxparare ai repcllenium futnrum
malittr
'1
quam
fmura. Maia fiunt magis terribilia ex duob.primo ex magmtudine maV, quod limetur Secundo ex delilitate timmtis, cum rninus paffit re.
ncnpoGet,cum repente ex improuifo rum vr dcclarare Tullius,ut in pofiil.jldfeciidum vcrc turdeclinare uerba Grego.unde licet eandcm conclujirnrm non tamen eifdem mediis,nt bene infpicientipatere potuh
Jf
malnm
occurrit.Trin,
lf*
fifierr.îd utrunq; aut iflorii operatur, qucdrepentinTi tnaiorl malum
malu cutfct
timorcm,qua bona corporalia prxfemia minora videntttr t uam futura.îd fecuniitrr, uero,quia repentiaum malum magis Jubtrab'\t rcmedia quib.ho
prouifum. Jidprtmitm.n. quia mda
&
In cod.cap.rbi dicitur
inpofiilla.
Cum
'/-.,
venentillc
rgi
mundum.
jld maiorem dcclarationtm horum ucrborum,f. cum ue
ri
|
arguetmundum de peccato,ct dc itifiitia>& iudian,&cc.7
m
a UO
loannis
w
Cap.
^t
XV
D D
I
11.
mmdus,qui Chrislumnon ctgnouit fupraprimoc. quodinde mundanis,quod in tribus impugnauerunt Chriflnm.Tritelh tur mc eius dotlrina,qu cfl veritas,quam non crediderunt. Secundo
ine.tuita,qutc efl iuflitia,quam muttipticiter
I284
&
fpelfu etUlorum,quodapoiloliper fpiritumfanclum in eis ma frequenteroflenderunt,eiiaendo damonia , deteêndoitiufiones feu errores eorum , itt fspiffime in eorumge(iis babetur.
exprobauerunt.Ter-
definitiuum quantu inipfis morti condemnando. Vnde de iflis trib.fti fuit tppkntaueruut,eum
foxeiuspotentii
,
quamper iudicium
III.
ueniensmundum arguit.De primo.quiaper mi tosMltasdoclrina Chrifli per orbem fuit pubtice diuulgata
rituinclus inapoflolos
&
In to.c^.vbidkiturinposlil.
tactsconfirmata.Defecundo, quia fer eius afcenfiontmfcu reditii
chaeorum patetfalfum.
lônfolum Manicbaius
fedfortius
Sedduaum iftorum ManiiHum errorem, ut dicit Âuguf.
tdp
rem
teftificata eft iuflitia
eiuspcr apoftolos, prout pofldlator
& periculofiu
incidit in
fyi&hoceft quoddicit,deiudicia,quia adpatremuado. Etnefor Chriftusin cdum afcendens itcrum ad uita morttqiscredetetq, ideo fubiungit Et tam non uidebitis me. De Xale rediret, tertio,f
.
Mahumetus, qui fimiliter fundauit erro'-
ithkio mundus arguitur,quia ficut crediderunt Cbnflum iudican
faHim
euacuare,ficper oppofitumprineeps huius r,,i.diabolusfuitiudicatus, eiuspoteftas totalitcr abiata re
eius poteftatem
in alifs in remfuum ia his uerbis Cbrifti quib.promittitfemiffw rum alium pracletum,ut Io.i^.i.Egorogabopatrem meum, alinm paracle.mit.vo. vnie ipfe uocatfe miffum a Deo,ut patet in fuo Mchorano, in quo falfio ra magis abfurda continen-
&
&
&
&
&
tur,utpateteundcmlibrumlegenti,proutpollU.etiamtangit,infra fequcnticap.
fpeclu
l Mc
n
vt in illo
/ivt
loûtusefl.
Non Ti folum qus m ccna
XVI1
'
.
,
fed et
qus
abiniuo.Sed_maximequa:incena,hacdecauladicit pace haberent.Harc pax eft pro qua Chriflia i(tnus,proquafacramentisimbuimur,proquaomninoserudimur , ,p

ppKituin pignus accdmiiSj^pquain
ntaspatrisnecaugeri,necminuJpotinfe.Apudhomines r* minor erat,dum in ludsa fola notus,fed per reiu red Cne ?r r7 fc pf a
*
'
filii
vbiqueinnotuit.
d Vtfilms tum
difti,vfq; vt
cognitione hominu, ficut de* cognofcant te,& que mififti.Non. n.poteft co

gnitione
clarificet te.ln
hominum
V T
eft Icius,
XVII.
clarificari pater,nifi
iile
curcredimus&fpe
larrs.&amoreeius ;mur:Ha:ceft
uriscololatio
:atio,vt in
cognolcatur per
innote*
fuis.
quem clarificatur, id
Finitoferraoneaddifcfpulo,adprem uerbaconuertit,&
AEC
orsrecxpit.
cft populis
hac
loquutus
.
& fublcuatis oculis* in

>
Qajm
conftituitccum.
fcat,& lueceftclarin" catio patris,qua; non

circa folosapoftolos, fedetiam circa om-
E
jglotifica.
iibemur,infinefelicif
regnemus:in
coclum, dixit: Patcr venithora, a Notum'a

I
t clarifica fi-
hoc^rgo coo udit.
fermone
.,
.
carnis.id eft, honi'i.i.
viumxiernam
i.itomnitarni.ficueifecundumhominemdediftip3te(iatem ficctijm d.dilh ui omrequod dediili e.d.r eis

,
a d lium tuum,vtfilius tuus t clarifice ttc. h'r venithora. Po Sicutdediitieipotefra

3.
nes credentes fir. e Sicut dedtfti, &c<et.
A TlIEOPHVLA.
tum ad fe attinebac omnesad fidem adducere curabat quod
cTvs.Chriftusqua
itkare filentio,
Filio.
orando
1
tern
eft e-
omnis
carnis,
vtomne
octor,
& nota
cjuoddcdifiiei,deteisvitam
bSSXn^vSSiS&io
K"
i.renttbora.Uon vrgentefato, ied difponenrc Deo, rdinauU fianr P
S' 0mma
W*
rUm Cft
di '
P^
aUtem n0n * en ûnt "" doccn^t^noSIÎ tium crimen eft.Qfi autem audieris dcdmi&cacceperuntAc
r,mU,a,intelLge e^dicla efte ad
JAo1ZX^%^
h*c
fâ^^^^^T^v^
rlta
-toinKhm<.aioais.rtfiUK,tHsclarificett e.Et ficcla
^q'turdehis quorucapaces/um?S?n"^^^ puens loquimur panem nom.namus fiiutilli.

Deum eleuari,quiafecundum Damafcenum, oratio efi Deum.& idto ad hoc denotandum Saluator oran
,te,tio
NICOLAVS DE LYRA
C A
-êc loquutus
P.
tnens debet in
XVII.
afcenfus mentis in
doprafentialiter oculos leuauit ad cxlu
eft.Toflquam confortauit difcipulos fuos per otlrinx beneficium,bic confcquentcr eos confolatur per o>afragium. Circa quod notandum , q, oratio eflpetitio decen-
immmente enim tributatione dcbet homo
refpeclufequcntium Oratio .
recurrere adOeu,& ideo
Chriflus inprincipiofuA orationit exprimit tempus futn pajfionis im minentis.

1
pto,fecundum Damafcenum, librotertio. Et ideo orare non '""ChnHofecundum dminitatem ,fedmagis orari, quiaficeft ** Deopatri. Secundum humanitatem autem inquaminoreft
'tmuenit ei
Patervenithora./ôH/jwe^.
Clarificafilium luu.f npafjione.n.clarificatus
eft
orarc& pro alijs

partes,quiaprim
;
tnrnmtrcs
'nolorum colleg
o, ibi.
'Non pro
I
v'
fe. Diuiditur ergo prefens Chnflus orat pro feipfo,fccundo Manifeftaui. tertiopro toto fideli
& pro
mo per figna diuinitus

veli
apatre.TrU
getilis
*
dixit.VetC filius
& teplifciffio,&J)uinfmodi,quib.uifis centurio quierat

Dei erat ifte. Scio,perpafflontfuit
oftenfa,qu<efunt,folis obfcuratio,terr<motus
po
eis
orationem,fe,
quiaprimo promitundo remouet quadam dubitatione, ibi. HacC

tres,
tantnm. Trimain
I na prmium fcitndum % Chriftus non tanturn orauit ad alit>'etrandum, (ed etiam ad dandumnobis orandi eximplu ,
%U:mi.tertiG,fubiungit exauditionis ratione. EfiÔ te cla-
Ma inquantum per ipf.m meruit corporis gloriam exaltatione. Ter. boc uenit in totius mundi notitiam tio,quia per per gentium creduiitatem. Granum.n.frumentimortuum attulit hunc multiplicem frutlum.Uancigitur tripticem ctarificationem pettt hic lefus. Verumtamenquiagloriafiliiredi4ndaiingloriampatris,ideofubditur. 5 Vt filius tuus clarificet te. Et nonfolum redundat in patre',fed in mnibus adhxrentibus Chrifto perfidem , quia bonum capitis ad
&
ciariflcatus,
* 7'
&
hic defcrib turoprimis cbcunflantus difpofita,primo 'pojua 'pracedentiumcumdicit. Hzec loquutuseft leius.quia 'jpulorum inftruclioncm conuerut fc ad orationem,ad ottenUl(
membra deriuatur,ideo fubditur. 6 Sicutdedifti eipoteftatemomniscarnis.

mannt naturm.
jodcomplementum bonioperis e
'P
efla Deorequirendum,fe
Jrfc/?,own.
auprxfentium,cumdicitur.
0,n
cduAnteraliaspartescorporis difpo 'lormentis maxime retucet in oculis . Jnoratione autem
ieuatis oculis in
7
8
Vtomnequod dcdiftici.Teradhtrenttamfidei.
.
Det eis uitam jeternam Quiaper meritum Cbrifli babcmu*

per jldam.
introitum adgtoriam,quam amiferamus
mens
Hcc
3
Va,
MOI{^LITEI{.
ûutus
efl
Tateruemt bora,clurificafiliumtuum
per patietiam
W
* in
lefus
&fubleuatis oculis
in
ccelum.ln
hoc do
cock,m
cfi
oramus
qd
Jeuare oculos.quia fecundfi
tientue virtutem.Et
m iribuJatione homo clarificatur,per pa

Deus clanficatur,nam patiens fuftinet
f Hsc
Per hocoftenditur
':enum.QratioefteieuatiomentisinDeum.
adeiushonorem.
ufy
&? a
Gl{- orc
l-
& Nicolai de Lyra.

mififli.i.
H<cry?**cW.Ordo,Vtcognofcanf te,&qnem
Chriftumcum.piritu,qmcitamborumefl'evnu&ldlum vcrum Deu.Si cigo co modo tc clanficat filius ficut deuidcdilh vtownetfHoddediiii fticiptatcmolscrcatura:, &fic ei vitam xternam. Et h*c eft vita zterna, vt cognoicant ei.dtt
d 0/>jco/i<TOro<rtt;.i.acfiapcrtefuturumdiceret,clan bo.gentib.pridicando. Opusconfummabo,quiaiai la faclo eft pi ardeftinatione, &c pro habendu,quod ccr
manifeftius aperu,dicens:
meefthuurum.Ilancpredeftinationein fua clarificat Qua habui apud te pnns r

dnsefler,i.f,cut
ic
Sic tecigofilius
SSJffiS^SS*. *"
faciat.
5 %2ff22. 8
Httefeaatemvitawerna.vtcognofcanttefo. lum Dcum vcrum, &qucm miiiiuldum Chriitum. Eô * < larilkaui fu r er tOTam > p us co rum u u ddV
-
2 tcmpora,itanu
1
ZblT^Z
'
L'S
SS^L
_....,..,.. metupater apud
>
E^tfctil!* ^ fc^r
incognitione magis viuerctendit.Quado aUtCm Crit plcnaCOCf it finC finC
diftimihi - vt faciam - EtnunccUnficametupaterapiidtea
AddcXtcramtnamcollocando.
Abinit.o
fix
pijtoi;iiuti>. 4cn\uc
1
Deuslichominc-m
StaSffiSRS
(
ittumccic ,e.
mctipfum
, , *on.,uodi.mhc P rrt.i!iamini efl.iio finepioueibiis.f. ,,, ;,u<r t inine /utura. c.at noiuunn ludxis, lcjuovii cc piter iiHUJ.ouoJiint bNonqilodicrilsDcui. u,uod
t Aroftoiii.*
claritate
quam habui priufquam mundus

fi.
ipfumclaritate.lt
nOtatlirgratia.r .ll.habet in hoj
audatio.F.thacceftil JmitiO la clarificario . fed

priushicclarificatur, dum innotcfcir fide-
ftteomnbntgcntiû,.
5
nonaccepit.C
fi crct
apuc r
tc
Manifeltaui
nomen tuum homimbus, '
ct P afllo d
ici;
fummauj.ojaf
tiflime nouit
.ib.vndcfôffc&ri/Stauifuper terram. c Egoteclarificauifuperterram.&THEoPHY. Difce hocloco quomodo clarificct parerfilium, filius patrem.j?o,in terram.memo zddidit,fuper terram:in ce qniUglorificauifuper ab angelis adorabatur. Terra erat , lis enim
&
&
fummaturum prorhen 3it:Quifecit,qu<e futurafunt.Qazmmi, ergo v tur hicdiccre quod prior parrcm glonflcauerit,^,
,
glorificatus
patre eflet c!aiihcandus,dicendo. Et nunc clarificamep pud umetipfun .aii.cn de fufu ro efi vn umque,& eo c
iupri.vatcrdalfjca fijum tuu, vrfi.te.da.Ezdem.n.t tentia,nifiquiahicdidusclt c!arification!^modus,(
\
t
autemignorabateum: Igiturquiafiliusannunciauitcum
omnibuSjideodicit.^triActfwirc/w^frrcrraw.Omnianotitia DeidifTeminara,&:perfetoopercquoddedifti mihi,hoc' enimopus eftincarnationis vnigeniti iantftificarenarura
crat
racirus,quomodo paicrclarificetur&: l.liuscla patrem luper terram,parcrfiliiimapud leipfum.

f Hoimni. Poflunt
r.xcolau cideoIb.fidelib.,fiitutH
.
noftram.&.proftcrnererectoreni mundi,quilepriusDeu confaciebat.fc: infererecreaturarnoritiam Dei.Quoaute
hascclarificatioouaclarificatus fijiusciarificat panc terram , fm q>eft praetetitum pro fut ro Sed cred
/ummauithoccumnonduminceperii?Quotquordi6ere vel quiafecit quod niaxi vulr,qui vcnerant ad me perfcci,
mumomnium,&radicembonorumomniumnobisfub
ftrauird?moneviao,&ieobicflovoraciflimcbefticmor
eftdehisdiu.qui tnncerantdifcipul;,cum poit eflem cu eis fer. e. in no.t. 6V nullus penit,nifi fil U6his> i.Iudas,quiden.periif.Vbiaddir.?{c<!</(
quooftenditcoiporalipfentia fefuiflecu eis,qui fioneabilhsabiit.Deca:tenspoftadciit t\onprobts\
.
I
ti.Radicemhanc neceflariofecuturierant&fru&usdiuina; notiti*,propter hoc dicit,perfe(li opus.

Opus
rogo,fedpro bistfui erediturifunt per veruutn eorum.
NICOLAVS DE LYRA.
*
1
cluditur filius adehatc
phum,fclus
cft idt
mquodncn cum alio, C~
,fcdr.i:,gisincludhur^quiafecmiH'[k iieo tatumodo ext i

liusd pairehH
Hxccft autcm.Hicremouettjuandamdubhdtionem.poRent.n.
ludtpaliutitatemdicit: Fdius autem noneft
aliqui crederc, Vitax- dum quod dic)turin Mchorano Mahumeti,qn<e tamen vita fecundu
&
idco pctfona i quando bxc ditlio folusad fon& refpeclu termini efsentialis , ficut cfi propofito , m aliam pcrfonam,fedmaîs includit.Et boc patct per antl
in
fed tantum
&
uator.Matt \i
}
i.rf.i?i
J.w.Nemonouit filiuiri
nifi pa<
,r
temain
cjuocoii
quepatrem quisnouitnifi fii:us. Tilofopbu m diciturvitapecudumi.Ethic*Tropterquodipfe^niccnnaboc eo nfiderans dixit, q>propbeta quemvocant Mahometum, no promittit e is talemfelicitatem in prxmium^quam multifapientes attenderufit.similiter lud&i refurretlionejuturam expetlant ad ui
1
iicrirnhacditlio niftU vni pet fonx, efpe&u termini effcntialis c.xi hticrct ali
;
,
tamcarn a l .Etideofalicitatlvitfutur credunt confiflere in bo norum te mporalium plenitudinet pacis tranquillitate. Hoc autem
pater non cognofceretfe,fed tantum filius , fed tantumpater.quod eft abfurdum dicere.
tit
cfili
&
Ego
teclarificaui.Mic ////> ralioner}, quareff.tortin
exaudtri,vid(licet,quia fuit perfetle obedicns
Deo pat
t
fmoKfr j-a/Mirtorrf.H.Tceftautemvifaasterna.vtcognofcant
tC.yita.nMerna fiue beatitudo
confifiit effentialiter in afpetlu cla-
mendo,&
veritatem fideiimer homines do.en^,& hoc
ro ipftus diuinitatis,prouttamen habet\adiuntlamfruittone,qux efl biteompletiua fflicitatis , ex confequenti uero confiiiit in afpeiiu nos introducens abbeatitudi' tnanitotis Cbrifti,qtt<e eil inftrnmentu nim principaUm. Bearitudo attt hominis confiftit in contunUione ad
Et nonfolum eft cxaud fuper terra pter pr^ditla,fed etiam quia adconfummationcm myftct
.
Ego te clarificaui
nationis
3
mortem conilanter fuilinebat,idcoftibd:tur.

mihi,vt
facia
dix
Opus confummaui qnod dedifti

pafjio incipiebat,
1
non poffunt confiflere in coniuntlione ttltimum optimum,& vt dicunt l\udes adaliquodbonttmtemporalevelcorporale, Sarace-^ ni ludxi , fcd in adcptione ipfius primi &fummi boni per aperta pifioncm ad fruitionem.
ideo
&
fummaui,quia iam eius
&
matum eil^vt habetur infra g.f. 4 Et tucclanfica mepaterapud
quu pcr-aQa
Id eft,iUiusglorie quam habeo mernaliter tecum fccundum tem,fac participem naturam mortalem qtiam affumpfipi
temetipfum
claritc'
J
wi
Confiderandu m etiam, quod cum dicit filitts loquens adpatrem: Hxceft autem vita aterna.vt cognofcant te folum Deum vcru m. Ter hoc.n.non habetur,cpfolus paterfit Deus, &fUiws fit
num falutem.
5
Manifeftaui
nomen tuum homimbw. Hhcoti\q

matfuam
frt
triatura,vt dicebat jtrrius,quia h<tc diUio excluftua folus t non detcrminat ly.te,vt fit fenfus , q,fo\wspater fit Deus,fcideterminat
in patre,& ficab ly Deii.Et efl fenfm,q,illa efi fola deitas vera q efl vna efl deitas in utroq; ea no exdudii fHiusjed magis includitur,qa
rat pro collegio apofiolorum.Et diuiditur in duas,quiaprinm t oratio tur,q> debet pro eis deprecariyfec*ndo,foi
te,ibi:Yater hr\Q.c.Circaprimu ponit quatuorrationesM
f dum,q> debeatpro apoftolis deprecari.Vrima accipiturtxp< k au erat eorum magifter,& eius (ii,quia
ipft
difipuli.Bonus
,
fed excluditur,vera deitas ab his, q dgentibus colcbantur,f. Ioue, Saturno,& confimilibus.Dato etiam quodhac ditliofolus determi-
fier dehet "relare pro d fcipulis fuis,& eos diligere
& boc
1
9,
tiicirr:Manifeftaui
nomen tuum hominibus,&C/ **'

coniuncli ipfi Chrifto.
fui
exnet lyhe. Et fit fenfus ,q> folus patet fit Dtus,non tamen per hoc
clttdi-
flolt fuerunt fpirifualiter
Hsc eil autem mta atema.Yct hoc cxcluduntur errorcs om nuim inaliquobonocreato beatitudincm obiecliuam po nentium.
I
MOi\^fLITEl{.
opusiorfumviattitfuod
Wifliwifci.Hoclegant&rctineant
inftabiIes,quibonafrequenterinchoant,(ednonc Huius ca.refiduum eft oratio Chrifti pro fuisdilci Ientib.&:futuris.Etinhoc Chriftusdedit cxempl tis ccclefia:&curatis,vtprofuisfubditisdeuoteo tte. Necmoralirasaliamihinunc occurrit fup;
1
ilQ
J7
s
ioannis
\o
Cap.XVlL
temetipfum,hicfattam
b Dcquoiamnonfum.
d
b
e
.
u
D
clarifica
y dcdiJiimibidemundc.crant.&THzo?HYL.Duohxcdice
t
ul
j
lit p as ciu>
jluit&quodnonfitaduerfatiusDeopatri.&quod credere illos.propterea dicn. Quos dedijli mtbi

.;/if,vtiaque.n.oftenduntiu- per
habet nabendo,non poftidendo,neq;'.n.fpiritusdecrearuraaccipiet,quxfubditaeftpatri &: fili6,feddepatredequo

procedit fpiritus,de quo natus eit filius. g Et clarificatus.Supra. petebat de fnturo,
hoc,
quod dicif.credidi.
me apud
non.n.rapuit eos,fed tu coprobaiti, vt dlos mihiiucra

t
,
dicit &: in eis.Sed Sc
hxc futuracii
eiîranoaduerfa liesmihi, ied CO-
InGituendos.
.
Homini.
Prafk-nm.
habcs>&cha
ritemopater.
-)
i
a
-,
uitrant. AVG. Pa- b

,..
quosdediitiminidemundo- Eui erant,& mini cosdediiti,& b

'
.^jî-T
eisinnotelcet, &per eOS OUlHlb.Credentlb ^s qnouad dextei ram pauis utglori* 2 ficatUS. U r*. t Ettam non Jumtn 3 " h o.qS^ 4
Infidepeitnaufeiatit.
t
.i
;ri;rat
hiiicutoia, ifilioomnia c
terntC
CUm
illO.
Sciokteiaquoeft triierc, quidquid ha t.Mihieosdedi
fermonem tuumieruauerunt. Nunccognouerunt,quiaomPhoco 6 .o.unl,qnia ept,,. .... ma S ux dcc ,. a mihiabs te iunt. Quia verba cjua: dediiti "iti
l
tcfum. simul.n.patcrdcditomeenuit M nia.ciim fi ' qui hab;ret omnia.

cognoucrunt.qma
i,
,. #t
r
coaunuo
wo
i^->t&tnuen,nt. mihi,dedi eis.Etipiiacceperunr,

.,
!"
Namww
cum
..
* simMitetuer*. ciiK.dcitidemquodatcciciur. d [h cundumhomi^ vidcntur else abldrteexiui, &ciediderunt,quiatumcmifiiti.Egoproeisrogo, ne quinoiemper da.fiquishaccexpo-8
& cognouerunt vere,c]uiaa
mundo. quandoerat
6
eis in
î.
mundo?
"
aCCepiiSe e eoiicit.Habuitali- f
flli)
fed
.i.deditismrrndo.
Petquodiannonarntdemur.do.ftoquo nonroô.
nat UOll CXaUUnata.
9 Alioitem locopmnonpromundo,iedprohis,quosdediitimihi,quiatuiiunt:
qmdoDeifiiius, g
quinondumha.cmhOmOUi;U OUia nundum

:r.
Etmeaomniatuaiunt,c^tuameafLint,&cIariricatus/umm XI ^^^.crouobtfcum ,nunc

m Tiaiu
o^ iCl!
n.
JC4ja tardius exiuit.

..
am
Et fi riu ful . d C o fp0 rai P re t ... * rxponit quomododixit,non fum in muiido'
..
^îusnu dtaUte alia VldetUT
homo.
*
eis.Et
13
C t?nOUerU>lt.Nc >
.
PU
.
*
1
faensal.^sranrnmmouendo^ r m no n ium m mudo,8c niin mundoiunt, &ego ad

<
ythomorogatpaircmprodifcipulis.
Pateriam propeelt a(cenfio,& rdeo

tibicorpor.il crrquos relinquo.
omme-do 1$ nfimile
,3 cerfcPotCll lgUUr VC 14 re dici.Nam quia ve

ei'3t triftari
tat
LUCOgnitlOiam r ipeciem ad
Sednonfinemelpirituali poremia.
10 eOS VtpOte
tevenio.
.dlderunt Ve- J\
re,
Homini.ueluerbogignendopaceromniadedit.
Pater fan&e ierua eos in nominc ruo,c|UOS dedifti in

a
qiU lellU "inmun quebantur adiutore do,ego.
Modo ferua
b
a
oeoniodoquo
,
cu dixit.Mouo cre
aii
^ mihi,vtiintvnumjiicut&nos.Cumeiiemcueis ieruabam
r
h
c
. .
2*^'* u
tuonominc,in quoeosfeiuabatn. *7 UeitltUtI,Olteudltqu, r* E 8 oSlliu shomo 18 eos
patri
commen'
venit
horavt
mljamini.
to
Sednec
i9det,s:iiiQcuftodem ôeisprsficiat, quiaa 2,1 tevocorego,ierut-
iedprxnunciatqualesfintfutunaccepdixetat. iiitu,finequonecieruaueruntfetmoneque
)
taleserant,
dfi'oW;^c.l nmaoratiofuit.CIarificafi.utfi.cla.te.a<:
:.xequutus eit
& conclufit in fide credentium. Iam
p^rogatutpaterJeruet eos quos ipfecorporerehquit. fimta omnia. Non.n. quia filio dedit patet amifit cum
.
autvtfimusunu
uiipfeillosinnominetuo, hoceftpertuumadiutonum, &: virtutemquamdediitimihi. i Seruaeos . Vtfint vnuminnaturafua,(lcut t&nos innoftra fumus unum,& ideo non ait,ut fint unum nobilcum,
.uahucaddatuneaomniatua&ituameafunt.Vnigeni nt ouinia qux patns,per hoc q> etiam Deus eitipI
Deusunum eftcum
funt eiuldem naturaj cum Deo,ficut fiiius,iecudum quod
ipfi&nosficutnosunufumus,quianon
patre.
k Cum eftem.Non debemus
effe nifi tuumeajunt.baadi ue quibus n.d.non poffunt Sc riiii,sc p hoc [uocteau 6c unctiricati iunt,i.patris fo.um iunt necelseefti vt linr eius cuius 6C ipfi
ndepatrenatuspatneftxqualis.
&filius &c fpiritufsan<ftus, quieft vnusDeus.Sed lcriutuia nos non leuat,nifiad nos delcendat. haloquitur intelhgamus diltinguere perionas,non Jeparare natura.Gau-
timieruent quafialterpoftalterum, Simul.n.leruantpf
mtelligere,cp pr
& filius alterna
Cum
quod luprauixit de
.
ipiritu.
Omnia
qux.
babetpatermcus.
dium,quod
elt
tcrea
his dixit que ad ipiam dixi,de meo accipiet, de
pax
lila
lupraexprellit, vt fint 6c beatitudo in fu turo
vnum
ficut ac
cnt
tatus dcitatem,in quibus ilh eft
quahs,oia que
nia fiunt,prop ter
babet
quam Je eJie ioquutum dicit m
fa:cuio,proptet
nos, hac qua oniinundo.
q^
1C D. ai&
:
NICOLAVS DE LYRA.
l1ie.MM.$ecundnm<tcrnampr*dejtinationem. 1 milii eos dcddU.Cocando temporaliter adfidem
mtatem.
I
& apoilo
.
q uia proptcr vnitatem fuppofiti omnia,qua funt Dei, commxnicai* tur bomini,& tconuerfo rnodo praditlo. 13 Et clanficatus ium in eis. H.dquiaapottoli gloriam eias iam partimcognofcebat y depropinquopliiscognofciturierantJ^Hur
&
& cxteri bomines.Secunda ratio accipii cx par & boc quoddkttur. & 'olorumûifueiuntfeiui obedientc;,
'.mtes,ficti
t
erant mundiaraundo.^tw* ante vocationcnt fuam apofioli

efl
ta ratio accipiturcx necefhtate imminente apofiolis , quia Cbrijtus cito receffurus cratab eis , cuiws coiporali prefenda erant dcteclati confortati , &ideo pro tunc mdigebant ffeciaiter Deopatriptr
ittmonem tuum
6ili\iiejl,a
'
leruauerunt.Cor uefciltcet&opere.
te
orationem
COrijltrecommendari.&boceslquoldicitnr.
rcceffu
:ccognouerunt,quiaomniaqua;dedirtimihiabs
eprocedentta.
.
;
i4Etiamnonfum in amndo.ldcji,fuminpropinpio
abets.
ia
d Chrifii favetba,qua5 dedi. Quia pknitudine fcientim
15
16
E t hi in
mundo funt
I{emahentes in tribulation.bws mun-
9tiredund.vHta tn apojivlu
dants.
pfi
acceperu nt. Ootinnam Cbrifli retipiendo. --tiouerunt vcie,6cc.Htc.. cognouerum per doUrinam
Et ego ad te vcnio. QJ.Tropter hocpro eis oro. 17 Pater fancle ierua cos in nomine tuo. Vofitis rationibus
quibus debet pro
eis orarejjic 1 onfcqucnter formatfuam orationcm; diuiditur in duas,quia primo orat eis confcruatioen d q rnalo,fecun-
& per miracula^vcrumtamen

f*t>dt
quia talts cogntuo

.
efi fidei,
r;Et
crediderun t.quia t.i

dtcitur.
mc
Tertu vero
ratio auipi-
nr tiarte cujiodix
Cbnjit, cut apostoit erant fpectatiter commtjji,
do,perfetiionem in bono,
ibi,
^ ^ro eis rogo.Hoc dicit,quia efftcacia fu<e orationis tantutxtendnad.ckt.hs. Uuamuis. n. fneljicax proommbus,tai,c{uod
li
Pater Jancte lerua eos in nomine

nc nominis tui.
Sanctifica eos. Dicit e>go primnfic:

tuo,;'t/
eftjinfide&confefi*
18
Quos
dedifti
mihi.Ter Jfecialem amicitiam eos mibiconinn*

cbari ate
ponuntftbi
mpedtmeatum
ne Jint partiapcs tpjtus
ideo
gendo. 19 Vt fint
ficut
vnum,ficut Sc nos. lde(l,vtfint vnitiper

:
to his,quos dediftl mihi.

<u\\[\i\\..setundum
a
Quo ad efficaciam.
omnia tua lunt,5c
(Utrnam py#deftt>iationem. tua mea Junt.iiyia proptcrinfe-
f*r<n'.em vn-.onem
hnmanttatts <C7 dimnitatu in Cbrijto ptidioma tun irut4incatto,atiriLucttdo ea^quafunt Inrtdnis Cbrijii Deo,ct
.
ly ficut non importet aqualttatim,fed quandamirrutationem longinquam.Et allegat ecfequenterapojtolorum necefjttatcm rejfcftu buius conferualioms diui nx,dkcns.
nosfumus vnnmper naturam Jta quod
20
21
ttr
Cum eftem CUm CiS.TrxJentia corporali.

Seruabameosin nomine meo,&:c.cuftodiui. /</ ejl,firmi
&fecure.
lutenimdcrr.orJtrttoCbiiiioihxcfropofitio eftvera.
Leit
10
creauujuuMyiia
fj vjaio
cjt
vtratDcus mortnus
ejt,
1**
* Nemo
U8?
A
?>nmfnenu lum
^,,Tl
GloCord.& NicolaideLyra. fcrmonem

ita
li
ho
pcrdidifti,
cum
&; ludas pcnerir molti-
amalo
ruum,&:cu(tci vtillos feceris ferttare in vcrirate fanetificabantur. Manifcflu atil

.
quealu
fe roce?crunt.Ouantum tctrocei eran,
ad
mc attmet inquit nul
qmddam
\S$
omnia qui dc
SESS
lilio
v^
>
amifi.fca (cruaeos, J au t a fcipfo refiherint quo
Sanclificacoj in vcritatetua ,hoccftfepar. oc fac cos facrificium,qua in verbu &: pr*dicati< >nem,
ritatitiKuminiltrarehuicluam
vitam
cor.fecrcot.
hocnihiladmcJ
autemdicit, vtfcriptura iitrU-Uur, \\oc\ci\
Sedne.nlmeterF.titulicunodU.
d "Mi,npro< nondiI
mihi egocufrodiuiAnccos innominc tuo. Quosdedifti i *oh.cde,..optopj.,.W.t. wUfp,.d.in.tu.>fif.tionI.

|
I:..irii-
llS,(cddeCC1
bmmci
'
t;
Ko
3 tClT Otat LIO hl
pcrditiomsprxdictt. in Halttcnim
&
niocxeispcnit,nmfiliusperditionis,vt knpturaimplcatur
jam
fu
misvariisde iplodi-
auclh&inahiptophetarum b Sanfiifica.
t Supra
NuncautcmadtcvcnioA^cloquorinmtfndo
vt
habclt 4
fer- 6
reo
libri*.
Sictlt CX
ûm^cumimplctumin
monem tuum
,
femetipfis:
Eg^dcdic.s
,
.*
qui^tin
fl
gratiatuainccpnefr
|anctificatio,pcrqua
JJ.C
iamnon
fufti
demfl
& mundus cos odio habuir

malo
auia non
furit y vbicunque
ramcn ram
8
ilo,cademgratp
uorcs, vtpcrfcuerentin veritatccu
dc mundo,ficut
las
& ego non fum de mundo.Non rcgo vr tol

vhiadhucneeelTaiiifiio^&finonfunr Je eo.
.
iusvmbrafuerutvc-
uuJiamik" 4 -" tercslanlUficationcs

i.inmcquilumvcri i.inmcqui lumvcri
taS,
* toa.
cos de
'
mundo
fed vt lcrues cos a

1[aeo. i: o.
Dc mundo non
vtpolt poltrclurre f Vcruerbv

Clt COTll
111,
P bume!
>.v
aic icrj"j">-**. Sic fer jabaotac
.b
...v illo
...-.malo quod orabat
qU)d ftlbdendO D
scrmo tuu* ve.
^^ ficut & co-o nonfum b

*r
.
dcmundo.SanCtiricacosin venta- IO pcr eostan

,
ufi
apcrit:
tuus veritas
^
cft
Sicut tu
b
.
me mifiiH m mundum, ita

eis
Qj'ain carnencnpeccati.
Ildicatlim,
,
a i\
U ;!u
Sc
<.H,quodefr,egolum
vctitas.Grccc^r)'<La
6tip./4J
v ^.p.teM*nr.
n^to.ti.bcpeed.tt,
tinc
vcrbum
vcl ler-
c cV
e"o miTi eos

,
in
mundum
mo,quieftvnigeni- d ipfum *
tUSpatriS.
Sup.i.a
vt fint
& ipfi
\
'.
V.feu.entaramaiou.fanmn.en.ur. v.feu.eururama.ou.fanain.ent,,,
ego iandihco Non pro eis aufanclificati in veritate **
Et pro
me-
ijlibet,.ed<
,
mo &
1*1"^-^ J^^^^r^
.
*.,1
Z2
.
prrj
vt pro cis'pmfn"So e VtprOCl* j-rtjm cg hominem lan t
tem rdô tantum , j,

in
<
fed 6^
mc
Quodtupraderoli..p
1 pro eis qui per u ftoliihoedeoiDibninmuI.
creditun funt
, vt ^veibUUlfi Dc. pcrquod ver-
ltiatrO,
;
flifico
in mc
verbo,
^^^Z&vc^mm m^cuo.lîcm & &

a
ill s
^ um
la u neQaînp.ce .quUiuuunmregnumiun.futu.i,d eorum mt? G mncs vnum fint,ficut tu
jVt
im me, pater
Non,dt,
f
1
gp a ulus
crcdit.
&:
qm
funt cgo , quia caput ipios qui q quia Sntvnus Chriftus,fanaificoinmcipfo,vndeaddit,vr pu
cor-
rtfm.fi* vt ilh omncs vnum

,
omn
vnum
j
ft
fioir
pate r
nfa
prodcft
fubaud.vnum urnus
r -
^^KS
tat
^^;
^.
2
-cat manifcftum.interpre
ntuffaiUusin
ur.nA
^^nuliumineomcndacuatque
po
^.^J^^^ ^^^^^^^
efi
*
1
ex malitiafua,ftcHt icfeilu cnftodit Cbriftijed morte. (tuodfacit aliquid dignmn tnortieyeo
Nemo cx cis periit,&'c.Hoc dicit,<juiafua perditio uo fuit ex dicttut film

altquts
,
NtCOLAVS de lyra-
ttiam
II In vcMte.SciHcctfidti Catholicx. ctt.ld csl,dofirina mea r,ua \ 2 Sermo tuus veritas difium eft c. 7. ifta autcm coiifi tua
ftcutfupra
d flolorttm fafia eft
Deo patrcqmndo
huins
;n dte Ventecofies
1 Vtfcripturaim.Lv \t.hicteneturconfequutiue,qmaperpro de hoc loquitur Tf. ditione I udtfcqunta eli impletio fcripturs , qux
40.
3
rhum faufium.Et
1 3
nectiffitas
& wi.ytfupr/taliegatumeft
<p
J.C,
NuncantemadtevCPermvfPtfw.
hoc quodexdittts
no haberetpotcflatcm cuftodiendi eos
Sicut tu mc mififti in nx. ditendam . 1 4 Et cgo mifi eos in
mundum.^(i vcritatetnjM *
.
cnnfirmationisfw^^
mundum.^^nc dounnam
eJl,mittam,loqum
4 Et hxc loquorin mun.Hocdixitproptcr

tiusahqui poffent credere,
in abfentia ftcut in pfentia,idco falicet exislens inprtfcntia corporali
dicandum.Lt notandum
cp dicit,mift.id
hoc remouet c//.Et ha?c lo.in

,
mu.
ropermcdumprttcritipropterccrtitHdinem non funt miffi adprxdicandumper mundum, mft ft apofloli

ptionemfpirituffanfii,ittetantefu'JJent
miffi
euemusftm
acft diceret
Sic loquar non
ad prxdicandi
propter dtfcSum naturtompitienseis,ideofubditur.

,
rirtutis
fed ad oftendendum ueritalem
humanA
uitatibusIudauelHdtistantum. 1 5 Et pro eis cgo fanftificabo
mcipfum.
Id eft, f-tcru w
f
x
manitatis ad diutnitatcm,pcr q>tam illa humanit.is habetgrati* dillutn cR c. x.jld hot autern trat tnt'ori.c plcnitudintm,vt Jupra
\entio Chriilt orantis,vt apoflnli venirent adghrbm vcrxfntitiovidcrcnt vnionem in tpjo ieitmis ct humanitatis. nis.in
^tlia
Vt ha.gaume.imp.in
icm.Gaudium.n.
Cbrisli de
rnwne htt
&
hoc uari y eft,quia erant Iudxis odiofi frropter dotlrinam Cbrisli, di. alleât Saluator 6 hc,o dedi cis Icrmoncm luum.CuflodiendTt &prxduandu. mundus cos odtQ&c.Qttantum ad afjcfiioncm , licetfmt
qua aperte autem ratio quare apoiloli indigcbanta' Deo fpccialiter confcr
Qfu tcslamentifafia eflptfr ejjufionem finguinis Chriflh*t Jlolus ad Hcb.nono.
carne offero tibiacceptum. in veritate.f ic ut.n. vetus 1 6 Vt lint &C ipfi fandificati efl,ficconjjrma tumper fanguinis efjuftoncm confirmatum
&
17
Non pro eis autcm rogo x^ntum JJicccfequc

in
duas,quutfttm oratpro toto fidelipopulo.Etdiuiditur qu eis cDnfehtutionemgratU,&fecundoglotin,ibi:\}3XCt

f\'\\m\m.Dicitergofrimofic: Nonpto tum^&c.Pr- omnes vnumfint,in rnirate tbaritatis,n
confifiitptrfefiio Chriftiana religionis,
fi(t
t
l
eisautcm
ro
Bl
'/"
f(
7 Et de mundo quantum ad corporalemprajcntiam. 8 Kon rogO.Vt tpl.&C.Qi"* mn expcditfidclittmfaluti,donec

fidesfitpHbhcatjpcrtotummundum 9 Scd VI feruei cos ir\z\o.Dando cis conslantiamin nibns inmincmibus deproxin.o.
-
tiibulatio
, ,
in
btm
tonfcqucntcr orat apcRolis perfcfiionem (i/.Sandifica eos.ld efl,confirtKa. Sanclum enim vno nVtr
tc
coniunguntur adinuiccm Dco unus fciritus cfl, utdicitwt l-Ccipfi De$.quiadh*ret efl Dcus,cor, fic per confequcns priwum principiutn quod c.mms creatura. honuni,qui eft quodammedo is Sicuttu pater,&c.vnum fmt.rioeflibitUHt*'*'!
fcdcuiufdahnitatiouis
lis,a\iorum
&
quiaptr Cbt tfio, capiti bvmini
hocmrrl
&
U
u
IH
doft^ntfitac
idem qucdfimum.
quia Chrifli bois auiem hominum a Dco,efl tantum unius tbaru

,
& Deitfl
untii-'
121
x
i
I oannis
&ipCt.ln nobis dicif,vt quod vnnm funt fide &: chari te,uinasDeitribi>anr,vr nucautem luxin domino.5 wwn.Mundjshicaccipiturptoomuibusiliisqui vnti
Cap. X.non
1191
il1
f roiu.tion porcft ficri quod vult omnipotcs, fed lavolunras liominis,dequadicit:ô^//cf co voto.
m
dSl,
<*.
i*
cam vtcredanr.quia potius vi trcudiu.ijuia ponus iunt,quauis vnu cflent natura, diffcnticndo crtcndovnu taienab vno, non taten ab
.iNcciiucquuuu.nl foJ.Nec hocquod Jiint facit
jL1
Huiwm
g ^^.Ideft,incoclo,vbiincarnemoxfuturusfum,vel ncuroicit JNicodemo:Nemoafcendit incclum nififi ius iicutd!citNicodemo:Nemoafcenditincc]um,uififilius

hominisquieftincelo.Nondixit eriMedeft Drrerverin * d
ers
vnum,fedora-
doixifvtmundus &homo Deus. Vt orando ego in te,vt ipfi in ndbis vnum fint,vt mundus credar, i vbiegoJumdeitate nal.t.tis. j Djbotum t goDeu,, meS VtlU b rn r a no&: quxtatur vbi, tu memiulti.Etego claritatecjua tu dediflimihi de di 2 iimcfi tertiofub- b quia * In " tef,cu b quiadeiiasubiq efr, VriintvnnmpcrmevnLmmedhtorcm c In^ciaiiate. C a Cupzpnfid^ aUCltUr,rCg0,Vtnifl ^" cu quoramebonus eis > vt iit vnum iicut er nos vnu iumus. in d dus redat. 30 tj./ieis, ru in 3 eff,erfinon ubiqnc a nttnn utfinrunu.hic cnnfiirnati.ihf rr+Aat- i,:,r^ :_/t ,a ÛDra r t fiQQ djTl C^T Supratantiitnutl.nrunu.hicconfumati,ibirredat,hicccgnofcat. ~b Ideft.ipfi confummati. Hoc&ibiachic.qunnfepar.bilemcharii-ttmpattiscVfilii-.modocredimus, tunccognof.enus. 4 ficur ille.ut Jatroni .^'heoph, Qua dicit: llodie mecum me utfintconfummatiin vnu,cXcognoicat mundus cjuiatu len^lcria, feu dseris in
creit, ficut
&
a Vnitas fanftorum hic vtl in fiiniro non Rogo. efl eanfi fidei.fed mercess Itahntvnum. c Proeis vthomo rogo,& ut Deus facioquod rogo
L_ rem
P ra
_,-_**
rjfonx, m
&:Deus
homo
&
q lia ei%
&
'
ta
t.
r_
ritaau
riic
datam
effe
me mififti, cXdilexilti eos, ficut ck me dilexifti.Pater cuos de

-a
F_nn
npx
Dd*
alia
Tnata&pfignaf diitir j:a

cflrinas,&
cor.ae J.ilicer,
^tii.idiuxiflieosinme,reripeeosmecu. b Confummandos in tantam fpem erigit qna ma ' no t' c Ita um d Nonat,crcdant quiahoceft n,cr. c hdtitnon fides.
=.,
de&
Taradijo.
Vn-
IiICXJ,
f.
nonfatis fuit
g
.
t
'
]" v mihi,voIo vtuoifumego,ckilliiint mccum,utvideanc 7 P e hi
T,
^*f!^.^.^>w^W?:
Ii.iqtius,
dicere,ubiegofum
fed addit,
mecum,
|uquegloriamco
vt
5P^ di m
lmi i b "f j ^ ,Deo,cummcgenuinitibiiqii.-ltm " 1 >_-wi^ iji.uciumuii tunc.quoa nne roundi ratiet. yideant.quia inquo&nosdilexit,- przdeftinauit tunc.quod in fine mundi fac
n, ' u
^'
ciaritatem
Ideohoc
ainum,iitaenim amaiorefiqua ca ux fsgnorum. Na Jicut&iDeum

atir
mea cjua
quiamileri poflunt o Cllt uui iJleert UUl 8 effe ubi mccil qui
dediftimihi,quiadilexiiti
meanteconWcdiator.
eisuolo.quiahifolidemundotognouemntte:
Iuflum.
uitutione mundi: t Pater luite mundus te no cognoui t.Eô a Per me.

Perhoccognouerunt.quia
tu
9 nufquam deeu, led foli beati luht CUKl 1 2 ljlo i]lo,qm no funtbea '9
lO
2 ^l 01 ^ 1 li
I
ij.
mc
^ mififti.frjo grar a notienTnt.
ramur quiano
1
autem
h not
te
cognoui,oc hi cdqnoueruntjcuia
Pe^fidem.
Peifpeeiem.
tu
me
nSJrâui
:.
ita&iliiin:.oc loco a concord la dico fiant cJari.Kô in

\o
"^fecieisnomentuum, &notumfaciam, cjua dilexifti me,in r piis fit,& eeo in ipns &
i
eis
& tu
in
ita
funt
mso qmn &r pater m

r^-'""*-* 1 i kL ?.P. /-
nobis,cV nos in patre.
Sed
uod apoltolus
C
1
ueleoltedir,excuiusplonahocdici{ur, fcut
ait:^cb- Chri/li chriflus
t\
Utfcrlcdta beatuudinefruamur, vbicognofcer
C1
autem Dei.Vt fint v --'"wuidiiuiic recond,ia tionS P e media jjci uicujd.
mu
bonu & na)u,tolJet Jpius ne videat claritaum Dei qua Deus eftq Joli mudicorde uidebut,Q;eriteis vitaxtcrna. * THEoPH.Nofi enim dixit ut fruantur gloria mea,fed utuideant.Homini enim requies maxima,ujdere fihu Dei
te
h yideant.Cum m forma ferui clarificata uidennt iudican
ce. Nee boni nunc cum ea,&: fialiquomodo per fidem (unt cum eo.
Uldent lllum flCUti eft,A vtdileetio 16 cumillo,utcxci in 17 Juce nonfuntculu1
mififti.
Bt
Joquiaftuutur Ho
r, x6
Mar.â
r.t>cciequodmodopfide.Egoi'um
li
& tu in me.mundu
eisad ouos tibiper merecocilians. Vnde

in
iocqaod (eqtur: Dilexifiieos.Qaii in filio et mebra *git,ficut &; me,noquoda:qualiter,(ed uqinaixme quia&me
;ipp>nejno5,ficutJupra.Sicutiiiififtime, mifi ntquja mcmififti,nufi illos. u t tjtraxifti ad me,fic ego elegi eos de ai 110 iuiu uati ei no iunt fm,&: fi poteftas fit ei olum. f Volo.
ha;c.n.eftoIsgloriadignoiG,quod& PauJusdicit: Tôsau tem reuelatafacie glorix Dei conieplabimur. Oftendit igit hoc eoquodnon fitquemadmodunnnc videt eisin uili habi tuinueniendi tuc,(edingIoria y habuit autepditu mudu.
i
^rrfi/e.DiJectioquapater diligit filiu
eft
lnoninib. iu-
ftis.quia
membraeiusiunt,&: diJiguniuriniilog totusdi'^'
&
mu
Jigit,io fubdit:f egoin ipfirfum.Q Quiaego Jum aliter eft in nobis ut in templo,noi in ii!o alitcr, qa
ipfis,
nos Ju-
mus illc,cu lecundu hominem
eius capitis
g^CAR
fum uscorpus.
mun
NICOLAVS DE LYRA.
Ht c addrt, uia ex
pauit ipfum ad hancglori im

dit
& txaltationem. Et confequenter
oflen
U ma tcckfiajmdti loucrftfunt
magna
cbaritatis
Tenitatcqu&fuit
W&+.Et tjHi,. per prtditla pojfet aliquis

ferfttlioiiis
apofiolorumjicut
t go. Lûia pi as
& pcter,idco hoc remomt.
ad veritatc fidei,i>t habetur credcre rp filiits non

diuinitas
Saluator,quodfua oratio jit exaudibilis,di. 11 Pareriufte te no co.Licet.n vhilofophi
mundus
Deum co-
mbacufo um per qnam declarata eft
mteftapoflolis aChrifto,tpjtet Lu.\o.c.& Mat.io.a.ta t eis banc ptatem^ ipfe habuit,quia Chriflus virtu e f< miracula fecit,apoUoh aut nonpropria virtuxe fed virtute
Hniraculafaciebat^propter ^'imiraculisfactcdis T "*abat. j \
rVnP
gnouerunt quantumadeffentu vnitatem,non tamen quatum adpfo nalem diftint7ionem i ideo noncognouerunt proprle loquendo Dch patrtm. Similiurludxi licet de hoc habuerint aliquam cognitiane pcrfcripturas prophetarum lequentes dc difltntlione perfonaiit in odio ad Cbrijiu dimnisjlla tamenfuit in eis obfcurata cx inuidia vt fupr.ditlum cfi,& ideo non cognouermt Deumpatrem, nifi lar-
&
&
nomc Chri
m ad Deumfatla isl vnio totius crcatur^vt ditltm esl.

Jgnofcat.Tr
r
4 ^S oin ci,&:c.inv.^;j/eriocM6Mwa,>4.
K\\m.i.vtfminvcravnitateeccleft&<& abfq^
geloquendo de patemitate inquantum patercfl omnium crcaiione. 1 2 Ego au t te co. Qiiia inquantum Deus cognafit patrem notitia
comprehenjionis,& inquantum bomoptenius cognojcit quarn aliquis
angelus quantumcumque beatws. e miracu i.Qjiia apoftoli perdotlrina 1} E t hi co. cja tu la Chriflihabucrunt notitia,quodipfe effet miffusprofatute mundi.
opera.n.ntiraculorum ab eisfatla adduttus foj adfidci charhate,& cognouit diuinitatem CbriHhfcfa item fiue amicitia Oei ad apollolos,quib.aderat diuina vir-
m m
*<erib.miracu!o(is.
6 Pater quosde.mi.W/comyiVc/ifto
14
Et no.fe.i.nomepatermtamproprie ditl& i>i dtuihis,
& & per
cii
Ihovemgi.oritdi.
Ho.rt
efiy
Paterquosde.mi.Peryfraw/u/??.
8
ro.&
deftdtro.
Vbi fum to,&c.Ideft,in
rincmliorpars hominis. 9 Vt videat ch.Idefi,diuini |7J p peUliter.daruatZ corporis mei glorificandi , qtiia 4 bttfiUus apatrcvnam xternatuer , aiiam ex vttaq; tcmpore.
.
f\tatuuitne,i </,a ia erat Chrifitts atlualiter quatu ad alam,
feques totim trinitatvstftiia cognita vna pcrfona,& atix cognofcutur.Ifiud.n nome fanttiffm/s trinitatts quvd erat alrjs ignotum, vt prxdiftum eH,per dotlrinam Chv.HifuitnpoJtolis reieuatum.
1 5
Et no.Qniapoft refurretlionc ChnHi quando aperuit apofiolis
fenfum,vt jcripturas intelligertnt,& poti miffionem fpirituJsanSi, apofloti plenim cognouerunt myfh rium trinitatis.
'
ad Chrifli deitatcm,fi'miiuer ^zdi.&cc.Hocpatet quantum ad bl* n "MUtl,iiiquautv Dcuspater ttcrtialiter pmdcflinauit
16 V t dile./d eflfpiritHsfariftus qui cfl amttr Tatrh filij. 17 Iztcgo.QjtiapergraUamfpiritwsfanclifatlifunt templum

Chrijii.
&
Liic. 24.
&
habitaculum
* CAP.
cafuturam vitam,fimititer circa ftatu rcfurrctJionis, antiquitamg eorum er autentici non crcdmt faUcitattm vitx futnraiconfiUae in bonorum ilanm m additione tcmporaiium pltmtudtne^vt
fup.de
Juper
i.
J 0. vbidkitur JB/î/.Simihteretiam Iudxi refurr!'turan)exicc"tant,&c. .nodtrui muttas erroneas opinioncs habeat cir.
<A
'
Lm. 1 4-c.
cajutu-
Tomus v.
u?j
A
* b
CAPVT
Emffut
eil
doi ord.& Nicolai de Lyra

XVIII.
'
i<
n hortodcliciarunr.,in quc huius frculi torrcntem

...
ri^MfefffeScouirat
H.
cum
dif ipniis fuis.
* Theoph.lactvi.
difafulosinrroduxit. r . Cohortem Non Iudcorum.fcd
rni.itn a prcfidcfcrt
l
Sft^jTianlocaa-filentijofficinasquxrcreiolcbitdomitradebat.Vn nus,_- maxime fi qaarjdo myfticum aliquod _

i
__. __. .
.
autcm ludas cogno

JcebatquoJ to hac hora
iuscx!
ni
hor
CAPYT
Ko.i ante, feiflis
dinclegitimpote(tatis,vtillistcncnrib.nullusaiid filtcrc:vcl ctiam fi quis auderet, contra tct non poff V. l\ C r t# ê.il. No<
t_ I
II
XVIIf.
in bort
ditur, vt n c
cfTct lc6nifs non qiunl
quxindicfrc
un mox
Tranlie
introiret. ilelu.lti' 1 1 Gcntfj
[
non
m domo
|
dormiens
t M.tth.
:*. -.
f Scicbat
ALc
cum dixiflet
ftati
dominumfrcqucntcr extra ciuitutcm
Iefus egrelTus
fit.uU
ct.cum dilci,
adetantinuen SubataiL&
cu
Qjbibi:det. r:>c huL
O Jroncbumbi-tioeorum.
crat
\ bi
i/ui trude. eu.
>Ur.i4.C
J.U..-U
pcrnoctarci-capro exil ptcrctiamtunc

le foras.
pulisfuistrans
i
Torreniem Cedron, vbi

j.ii ii..
.
8eolculohic
,
Noc
uii ipfe |uf
n,'cd 4u'bulcciouc I COmpr-
hii ^
id
e
.
*Mi nati-iit.
quod
S
ajil
cu
ltldlCUIlt
htalitcr
ipio fcfto
maximc
lcruafte
hortus : in
quem
intrdiuit ipfeSc difcipuli cius

,
Scicbat.au-
huc
moicm
rcm Iudas,qui tradcbat
cum locum
quia klus frequenter
^
*
oc^^*jVj
fortcs n.oritu
l,
|
crcditus clt docens luhdifcipulos fuos

pibus
-criiotu.
cumacccconueneratilluccumdiicipul:sluis .tludascrgo
pilTctcohortem,cVTa1 pontificibusv * idco .umlucerois 4V ';ribu
a
vir,otc
|j
J
'
u blimius quiddam Doccbat autcm in

tahbus
ocis
ltica.
&Pharila.is minil.ros
li
batquidcmcJ
hendi,
lc_
N^c..imctat
my-
Ipllarctndeiunc
.fjuj lib lumrn
laterev. Ilctni
iurrcrc;ur.
pan.le.
Vt hii
fi
ui cuin .lcfenderevilltnt cxj ugnaicrtur.
T _"
w..
lam apofiohs
c vcniitilluc
cum
i
larernis
& facibus
1
quando
h
8
volu
&_ armis
lefus
,
ltaque
^tbi>rittre
6.fiutuo agroculto foopofc p-r aflidul conpridicationcm

ltnutis, tepore pal
{ciens
omnia
Noni
o ansqui
vcntura erant fuper qua. m ciui ut ciicit

vcllcat.quem
.jux
cum
bi:.t.
interrum.
proccllit,
ei
:
pereuan
ckdixit eis:
f
Quarm
.
quariiis
:
Refpondciunt
-
Je.um
,
que
d.cn
Ai
-
fi.,msinhoitumpa
Naz_arenum
Q
:ali
..._, Diciteis Ieius

rotum vclpo.
us ur
Nonab.
_-
ncfcis faSi
6;noof.ub
Ego tum
ipiis
.
c ium. Stabat autem

i
I
onditfe, ed ofttodjc
cgo fum
.11,;
i
pc_taut_s & 10 [ rcuo ICtlO

,
iiifU
i-deret.
[^wûSS
tior.s_quundefeito g
tcntatus vicetat
,
Iudis
qu'i""'tradcbat
eum cum
,
Vt crtro Vc crgo
intCrtCliaaU
dixit eis, ia cadnnr.
'
in
cgo ium , abierunc retrorfun?
q(
ccciderunc in terram;
* T
quidem
lactvs.Pi.
cos.
t.4-b
hortofuos coionat. Vndeaitlationi.^mfnrfiwiiA/.feo.wc-.erixM^-r-^yo. c ^.erii;.lnhortocapituivtdelcretpeccatQc6milTum

in
trorlumcaderetdeclaranspoiaiam iuam.-Cquou fionem venitet.Adhxc5thocpiouidenb,vt n qu

<r^*
horto
NICOLAVST DE LYRA XVIII. A

C
P
ci
&
Aec cum
dixiflet
de tribus muniuit Vrimo demagna fvuclate Cbrifli pafj.oncta & mortf.iffu autemfuitper ludaos 6 ideo dicitur. incboata & per gentilesconjummata,f cundum quod 6 Cu accepilTetcohort_.y..//'cff ;//:> aprxfideaji Cbriffm prxdixerat M_r._o.c.Filius hominis traanderet impedl detur principib.facerdotu & fcribis,-- pdenabunt eu mor vtftc multitudo populi [uperurniret non
(e
.
:Hic tncipit cuangelifta dcfcribere
adcapitdum Cbriflucx trib. primo quia erat a ciuitatet >. pft quxrebanteu apereftne (trcpitu tu barum erat claufus:& tertio quiaproditoricognil a.fecundo quia ludas dgO.Hic defcr,bitur pioditoris appara: 5
forti
fi
Piuiiio.
te,rradcnteumgentib.adtlludenduni6-flagellandumS_ a crucirigendu.r ideo tuangeLlla primo o/lendit , tjuid Chriflns ludisjitpalfus,f c<ndo (futdagentibusfe.ca.TancetgO^.Tri
prodhionem , propter tuftitix phhliae timucm. 7 Etapomificib.& pha.miniftros.rv f//c/.;-&crr'f_.' abrtraque curia,fcilicet potifias et impetatoris.Secundo
fed IuJas de fominc cotra noclis tencbras quod notatu Venit illuc cum laternis 6_ racibus.Tc o munitu
,
ms m trcs qa prtmo defl,ribit euangetifla qualtter Clmflus
a mini-
a miniilris fuit potificiflris lndsoru fuit captus fecwido qualiter
bus traditusjbr.Qohots quoque.rm.o qualiterapbtijicib.cora Vila.eft accufatus,ibi: AdducuM ago.Ctrc-s primu tuangeli
fla tria defcribitprimo fditionis locu jecundo fditoris
fi yetlenteius proditionireftJterc y ideo fubditur. Etarn _ Iefus itaque.H/c ofienditur promptitudo Chnfti
appaxatum
Cearon
crgo.Iefus itaque {cicns.Cucaprimum fciendum y qi Cbnflui imu ad locum extra ciuitatc,ad quijiiebat rcntu) umpro duorew,ft oflenderetfe uoluntarte (ubire mortem.0 hoc ei~l qu od
i->j,ludas
_ .C(*r.Il._ccum dixiiTer,6_c.trans
,
primo quia Chriflus (e non occultauit,fet defenrioneprohibuit,ibi,Simon ergo./s priifa igiturf Ielus ita.lci.omma qua: ven.erant fu.cum procel.i
dupliciter
& hoc
9
torrentem Cedron.
Ce-
dron nomen
uett
cfl torrentis
mter ciuitatcm Urujatem
& monte Oli-
c\uqt\.Ex quomamfcsle patetquod [uayou tumjciret omniafutura,-vt fupra dectaratumj ptus nonje occultauit,fed magis qu&rentibus eumobuiamiuit.
t\i,qa
Quem
currispcrvalle Jofapbat qux e(i inttrmedia. Etdicebaiille torrens Ctdron,eo quod m ripa illiusfluminis,fiue illius torretis na
appellabatur torrens, pro eo habet aquas quandoq; nvn. quod aumodum torrmtis quanaoqut 2 Vbierat hoitus.f; //t irat locus ilaufus cbuenicns ad tapte
Cedriyhtc cmrii fluuius
10 Refponderut
tcs
ei,^ irtute.n.diuinitatis faiiii eft,quo

i
fcebani multi
ad capicndum eumprimo non cognofcercnt eum ettamj vcncrat ai tradcndum eum,undc fubditur. pulus qui 1 Stabat autem S_ lu.Ftpet hocfecundo o(ienderetur 1 voluntatefua caperctur quia ex quo cis erat incogr.itusf
nonjotumpatuit bocperpdida,Jed per boc quodfubditur.
ia
eis rccedcrc><cy
et
dum
l
illus
qut efscntmtra ipfum,
quem in.ipie,8_ di.tms.Offetens fc captioni. Scicbat aute 6_ Iu.qui.tra.eum lo.t.v quopatet aptitudo
\n
ci
Vt
ergodixit eis,5_c. Si enimuno uerboomt,

.:
ad
M
+
i
l^^t l
triflis
T E
R,
Hic
curti dixiffet
lefus egrefius efi c
difcipulis [uis trans tor
le[usconuenerat illuc cudifcipulis fnis.lnlCtquos erat 1 Chriflum tradcrer ficut Sathan tuit inter filios D<
rîfr-m.Qui inrcfpretatur
rncror.Perhoc igiturqff
Chnitusiuit iflncimminente fuaf paffione,fignificaf qct Cptio- Chrini.inusircvolcnsad martyriudebetimmines (uppli * ciuin pra:cogitare,5_perpatientiale armare, Vndedicit i:(înishomilia.??.Minusenim feriuntiacula q prcui dc>tur,& ms tolcrabilms mala mundifufcipimus,licon rr h ic per piouidenti* Clypeum munimur. j Sciebat autcm,& Iudas qui tradebat cum locum, qafrequentcr
i
t\im Iobafflclionibus moleftaret. eu pt lefus itaque fciens omnia qux ventura erat(uper
(//c;r..Quxiitus atnem a turbis,vtfacerent

git folus in
1 1
cum
montem docens inhoc ftigerc niund
nores6_promptum
efiead labores. ytcr.dixit eis ego fum,abicrunt retro
&
ccci.iutrr.
1
icq
caditretrorftim,nonvidetfuicafus periculum
labentesiaculpam,nonvdent
fuilapius
uiifcri.
sh\
'
.
tL
1
ioannis
peccalTe eo
-os
r
non
ppter
quod illis fecrederet haccoftenditeis hoc miraculum q>furficiebat
Cap. &maniferit.
iliis
XVII
I.
1136
D
inffuseftnoportareperam neq^duastunica^glac/ium ha-
jpdlendoseos.Vbiautin malirialuapermanferunret Tmiraculum,tuncfemanibuseorurmpermifit,&vnde ad vltimum horam dile&ionem erga ,pxir oclo

r
vfumagni pafchalis, et poftcccnam.Velcp timensinfidiasolim in hocpr^patane
beret? Dilce qi pottauerit illnm in
vfqj
Quodfidubitasquocum iufTas fuetitnonpeicutere vt homicidis leftitent? Audi quomodo non femettpfum,led magiftrutn
,
-^
on
,'ite
relionir. '
bos
abhe
Vtbeneeumcognofcantneerrenlmcaptione.
vltUS
Illi
fit
IliaXime, UC
\ cvsTiKvs.FaJtquodiubetfi-
JvSpetircnon
ortfintmori-
Icerum ergoincerrogauic Quem qua^ntis? indequodnondum 2 perfedi tunc erant. dixerunc:IelumNazarenum. Relpondiclefus: Dixivobis, hnicehos abire. Vci m , 4 Qiiiefcac vindicta. quiaegofum: Si ergo mequa:ricis,
eos:
t
autem
quilflCnOn
du crcdebat,quoi
mihi,nonperplerecuriermo,quemdixic,quiaquosdedifci Cultcllum fciiicet. A

d.-nt,orcxt-rsJiUipulis.
t AlitenCoueue gla5
diG in lOCUttl lUU,l.
Unt
didi ex eis
H percunt
\
quemquam.f Simon ergo Pecrus habens gladium eduxiceum, &percumc poncincis feruum , &abfcidiceius
Miccegladium cuumin
verbum pdicauor is
'#.
Seruus
,
auriculam dexcram.Eracaucemferuonomen Malchus. Di- 9 apertum&ingesinv c xicergoIefusPecro: a Vt Pa;Iionii.

apcftolusait.Pionobisomnibus trsdidit eurn.
b
Qiiali.Iicat
ISurtS
g-ICrUUlll
uuLio
ffiSp,^ s^^C^J^S^S^
l
cuirWi?
1 1
r-iiomino
ampu1
A ^n P, _;. 12 lntraueru, tnui ie

,.
adominofa-
anditum am- d t autem m,a vetuftatc

'
itum , vtferllbCt in nOUita* e
tro,perquemiotus " cemquemdeMicmihipaCernon vis vc bibamiIlum?+Cohors l3 ordo - 14 HF V j pr-dicatorum & tnbunus &C miniltri Iudcorum comprehenderuc J defignatur Mitte *^y"* .f 16 verbum prxdicatio- u\. 12 Iefumc^ligauerunceum,&adduxerunceumad Annampri niS3d lliael UmtltS vt videietut liajterius Curadeam?
i
..f.
Eintus,noinve. I teliterx. Vnde dit ur Malchus, id

eft
mum.
W . nemmquigla.acgla.pe.G^-l* Erac enim iocer Caipnas,quieracponcifexanniiIIius i 9 QuogiadioUlioqui 20 igneus vertitur ante

-,
Voluitadilluinptimocluci
îetd.^M
minorisculpa: ta,fe ? temi-,
17
-T
egnaturus
cum
C!itto.QiioifignificatuqanoncogitauitPetrus,fcdma
paradiium :& gladio fpiritus.qui inDeifcribiturarmatura.
giumdefendcrcvoluit,dnsimprobatfaclu,&:moneteu
aditientiam .llludtamemyftice&ifieridebuir&sfcribi.
Cohors <jk.Mos erar Iudaris,vt
quem mortedignumiu
T heo v h YLAcTvs.Quod
fi
qugras
quomodo isqui
iufius
dicarenr,vinc"tumpra;fiditradercnt. e Etadduxe.eum. rant eo rpeduo facerdotum principes
g^
(vtLucasait)
NICOLAVS DE LYRA.
dittma itiilefoteratabeis euadere. Qmma.n.islafattafuntex
Etpercuffitpontificisferuum.^ttiw^rfeê/ejn^.'
Etabfcidit auri.eiusdex. Credidit enim ettmmagis Udere, DiaiSo.
rebat ad Chriftum capiendum.
^tdoHe
l
ftdeclarareivirtHsdiuimtJtiselusperprtediClaftcut
WtUasbwnanhatis per captionc" e:us [cqncntcm
&
jeddiuina ordinatione tclus decliuauit.
pasfionem.
tcrum crgo inter.eos que qutpi.Hocfuitfa.ttum hterual wkrima interrogationccquia qttamdtu iac uerunt profirati , non
10 Erataut nomen feruo Malchus.Hoc addit cuangci;(la ad oflendendum certituiincm reigcflx txprimendopropria nomina.
H-/V
de loio: vt magis declararetur (ua voluntaria captio.
I lliautdixeruntlefum
)ixi
Nazarenu.
1\on.n.cognofcerepote
meumy net capere donec ipfevellet,propter boc fubditur.

vobis quia
Dixitergolefus Petto mittegladium tu. irt vagi.J^rf. ad defenftonem meam. Etfubditur caufa. 12 Calice que dedit mihi pater,non vis vt bibam illii QJ. pasftonem quam ordin-uitpater celcflis adfilutem humani ^cn rls
noli vti
cgo fum.Er tunc habueruntipfius notitlam
debeopatientertolcrare,
tite,fed
1 j
& ideo noneft locws defenfionl &

Cbrifltts
refifli
.ndi ettm licentiam,propter quod fubditur. do vo >i qua-ritis finite hos zbne.Qpaft dicatpc ergo Mttati mc capiedi,vt tcme nieis difcipulis ntfaciatis aliqd mali.
me
magU potcntix. Cohors quoque.H/c oflenditur quaUter
a miniflrit
:
/timplcrctur fer.quem di.Jci-iicff ca,pr*cedcnti. l>|ujaquosdedi;mi.&c.i/?MrftvmB vrrbumdixerat Jcfusno
qui* primodefcribituripfiusprfcntatio^nnc,fecundo Cai^b y ibi.Et mifit eum Annas.Trimainduas-.quiaprimoponiturChrifiipfentaUo,fecudo

in
comprehenfuspontificlbus prxfentatur. Et diuiditur in duxt
mu.de falute fpiritualifuorum difcipuloru,fed et defalute cor fudam qui perditus yni eoTum,qttod patet cx hoc,q> indeexccpit
$
di
fpiritualitcr
& corpor*littr,qnia ex defperationc fe
exam:natio,ibi: Pontifex ergO.T^rima adbuc de fcribitur pradifta pnefentalio, fecundo inci* duasiquia primo
eitts
fltfpen
denter ponitur
j
primaTetrinegatio,ibi:$eqi\tb3i\m autem.D/c;
7\ico tuagelifia
applicans vetbum pr&iittum adperditione
tur igiturprimo /?c;Cohors au.Scilicetmititum.
dm,non
iimon
j
dtfedit abintentioneliterx.
erc;o. Hic oflenditur promptitudo Chtifliadpatiendu
t,(juod
er.
dcfenftonc prohtbuit
& hoc
est
quod dicitur.
Simon
difcipuli
+ Et tribunus.QMiew/Jrtfe^f,^ illierantgentiks. Et miniftri Iuda;o.ff1; erant Iudxi, 16 Comprehendetunt Iefum Ex quo patet obflinatweorum,
1 5
.
:ttus
habens gla.edu. eu.DicMwt hic aliqui, quod

Ht qui
tntantgUdios dcpracepto donnni,fecundam quod babetur Luc.

zi.vbi.dicitur fic.
.
quia nonfuerunt auerfi dfuo malo viftspnedi6tisfignis,fed magit attribuebant artibus magicis.
1 7 Et ligauerunr zum.Qjiafi morte dignum. Illi. n. qui reputabantur morte digni,itidicibus pritfcntabantur ligati.
non
habet, vendat tunica fua,&:
gladium Tcd no r.it verifimile,quia ibide dicitur,quod apo tfoJ!nmrf//;5rierHf:Ecceduogladij hic. Et Chriftus dixit
fufr.it.
t%
\
Etaddux.eu ad
Annam
pti./i e[i,primo,Cuius caufa fubdii.
quo patet,quod anteillosgUdios habebanf.Dhedu

paxillis aljigerc,
igi
t*r\uod
apofiili fucrunt pifcatores; In pifcatione aut oportet ali'
retia cu
I
u in talibus & conftmilibusvfus magnoru cultellorumefl ne

mucrant ad fcindemlnm cibaria, vnde et cu
probabilc efi,quod aliqni dc apoftolis illos cultellos fi illis carnes agni
& cuperticis nauiculas dirigere

illis
teff tits.Et
Wr
9 Erat.n.focer Cai.Ef quia eundo ad domum CaiphA habebant tranfire ante domum ifliusUnn,ideo introierunt dorni eius,,fpter eiut reuerentia. Alia autem ratio,fuh quia pontificatus tunc fingu lis annis vedebatur , <& iHi duo,fcilicet Anncts,& Caiphas,qna. erat fi alternatim pontifices,propter quod quafi pontifev babetur , anno pr&cedcnti fuerant.Tcrtio ratio eit,vt Chrijitts coram iu quia
dicibus pluribus condemnatus,videretur magis dignus tnorte.
fafalis cofcidirat.Tetrus
q*i<<r*t
autem vnu ex
retinuerat,apudfe
alv\
.
magisptomptus ad dcfenfionefui magiflriquem
zQ Qui Ctat pontifcx ^nniil&CC.Islafunt expofita ftipr.
i\.e,
S Et
* Seque'
MOll^LITEli,
bosabire.Vci hocofteditur,quod fuperioresdebct ofubditos fidelitcr adiuuare,cV: fe mortis
'
&Luc.!4.
10 Eratautemfcr.nomenMalchns.Qni inrerpretatur rexcorii
Sittt
penculo xpo
& ideo per abfcifionem auriculx

fio
ilicc
fignificata tuit abiat
icrpro lpiotum dcfenfionc. 7 'tionautemTetrtis babens gtadiumeduxh cum,et percuffit po

pt fen,u,crc,
Exponatuc
ficut
(upraMac.i6:&: Mar. 14.
&:Luc
regahs&: pontificalisemincntie ludaeorum. iR Et adduxerunt cum ad Jlnnam primum. QiKerentesei placerc,quiacumCaipha fueratin cofilio dc Chrifti mcne. S %
ii?7
A
Ooi.ord.&NicolaicieLyra
ii
n
i
.iciflimannosfuosagccr*> (vtLuc3satt)Anntunccrat Annus Caiph:--',Sc voluntatceiusprimu bat.Sei (edqa focer
volentcs,d;cuntquodnonpertinuerit,necneganeri
trus:Sed vclueritquidcm
fempercum CluiftocfTc,
ductuscftIc(usadAnnam,nonquiacollega, eiuscttt.V eldomusficerantpofitcy/tpondcbcrerAnnas

a tranleuntibus przteriri.
* ThboPHIi a c t v s.ll.ialligat
leq.Delciuitaa^qaupfeilusfuiflct fcdifcipuhimlcl paradusfuifietabco, c^: nonvltnUiabituruseratlocu lequerctur &: viderct dcfiderabilem,& propterea ne^ C Talmn . Id
multisaikiieu:;
Pxdeuoiione-
cVabducuntad An-
Eratautcm. Caiphasquiconfilium dcderat Iudcis,quia expe-
non quoaqua;
pal..m,eflei
<
rum
tPtrdj>
glortamcs
fo-
^SS^SSt ruaenQ trophcu

ac cxcttalIcnt.C*teru
pTopbetic.
mori pro populo Sequebatur autcm SimonPcrrusIcrumâliusdifcpuIus. Difripulusautcmildj t

t
.
v num homincm
g^StSfi
prouerbijsloqmn
leeratnotuspontifici,&introiuitcum IefuinatriumpontiFoiiaabatquiiicgjcurusetjt.
3
Caiphx
ficis.Petrusautem ftabatadoftiumforis.
Iixiuit
ergo
difci-
Scd venit hora, P alam annunci

I
Sle^qSiSdpwS
lutc
pulusalius quicratnotuspontifid,8cdixitoftiaria:,cV:
intro-
4
e X ponebar,q
mudi h*c
facta
duxit Petrum.
Dixit ergo Petro ancilla oftiaria .
Nunquid
b.* eSeiJfl?!*^ "'- o^vfeSLSS

turbcmur audicntes
vincala
tuacUfcipuIiseshominkiftiusJDidtilteNonfum: Stalefacicbant ie.Erat autem

.
p ** %
parabolas d:;
b.-uitautemrctui&minintiadptunas.quiafrigusetatAcv cum eis & Pccrus ibns & calefacies

difcipulisfuis r
, & V
%~%
telligentia
,
tntmmitf-
phetix quod falutaria fuennt &c mors tMitth. &vincula, qua uc c

'-*' Mar.i 4 .e
,f
e f .PontifexereointerroqauitIeiumde t> &
do&rinaeius.Reiponditcilclus
caufa &: ha:c pettur

j
crit
omnes
mundo.t Eeoiemperdocuiinfynaôsa &intemplo,quo P *-.

T
,
i
f 9 busdixcrat: Egopalamloquutusium 10 qua: t ll noniuntin.

/
t
de
oram
E.I
Iuda;i
conucniunt, &.
?
7 m occulto loquutus lum nihil, 12 qutaadhoc prac

1
vt
licarcnt
11
ntaliHsdi. Quis
Quid mcinterrogas
<l
tSSSSSSSSm*.
niatur.
ifle
uutus
Solettamcn
fiC fe fi"
tem cum dixillet ,

a
%#
:
.
Intenogaeos quiaudierunt quidlo-i*

1
pertecla,m
eccchifciuntquiddixetim ego. Hzcauvnus afiiftens miniitrorum deditalapam

petrutirniiiifogaiepcuain poteiat.
*
mtellexerantt. u raiU Vt nOn p( 'A
i
IoannCS
Vtin^lW&ltiei.qniiairuqua-iiJtb:
gnificare.
*Theophtct v
Ieiu, dicens
Sicreipondcs pontifici? Refpondit
ei iefus: 15 iufle crirainai
16 quoties
intc
s.Quisetat 'amsdifcipulus? illeipfequi harcfctipfit Occultataut fe p humihtatem , quia honcftum opus narratutus erat fequutum fe fugicntib.alijs propter hoc occultatfeipfum,&: pra:ponit fibi Petrum. Et propter iftuc ipfum eius rei meinimt,vt difcamus quod certius narret ea quc in atrio funt facla,eo quod intus fuent.
La
dorentaua
cufarent,ficrefpondit,
vtomnescalumnicfnUh
b
Matth.
j/fe;2v(pn/OT.AvG.Non folumncgatChrifium.q diciteumnonette Chriftum, fed qui ctiam negat fc efle
Dicit
ideo dicit: Qiiid me inter. Quid me /.Id eft,a quo veritatem audire non defideEl terroga magis eos de quorum di&is no habeas in Ita temperat refponfionem, vt nec veritatcm taa defcndere (c viderctur. e ffiCCrta.ObiicituriCurnofcccritcpdocuit.Deb
1
16A.
Chriftianum,
&
rndcrc,(cdalteramaxillapr^bere.Sedveracitcr&;
Ter mc ncgabis.
itahocimpletur quod dominusdixit:
tc&:iufterndit,&:nonmodomaxil!am>fedtotumc(.>u
fcncntiparauit Et hincpotiusofteditprxcepta non oftentatione corporis,fed cordis pparatioue
.
I
ATheophtlac Tvs.Quidam ftultc Pctro gratificarivolentes,
fl^"
NICOLAVSDELYRA
&
Sequebaturautem.H/c/0ffr/>oH/fKrn'u negatio Tetri, alius cJ^/cifr;Sequebatur autcm Iefum Simon Petrus di.Scilicctt Ioan.Licet enim tflificut aHjprimofugiffent, tamen
I
Vonti.er.rficponiturCbriJlieKaminatio.EtdiHiditur quia primo ponitur ditta examinatio,fecundo Cbrisli rtfpot)

cilcfus.TertiOyrefpcnfionhreprobdtiofibi:"
&
&
Refpondit
tem cum dhit.Circaprimumfciendii,ejHod Chriflns rep

a \udxis fedutlor
tusfnit de ytroq;
bominum,&
poflea feqnutifunt Iefum^juiaferuentiores erant alijr.
& boc
eft
doflorfalfi* do8rin* } idco quod dicitur: Ponti. er.intet

/1
Di(cipulusautemiIIeeratno.pon.>icfa//7/70(f roa. eratperitus in lege&propter boc babebat notitia cu potifice. Sed

hoc non efi verifimile,quia pifcator crat,& de naui i Cbriflo >oca tus fucrat vt habti Mat.$.d.vndc dicit Hier.in epifiolafua ad Vau
linu.Ioan.Tufiicus pifcator indot~lus,&c.& idto alia fuit cafua no
turaut Jlnnaspontifexjtonquia effet aftujed quia antt auiafoccr erat pontificis,vt ditium efl.
&
9
10
11
De di.fu.f t rideret &pofjct cii deprebenderc,qModfi

falfiUtt
tu:
pifccs
tititecupontificcquiafortemijfusdpatre fuopluries portauerat ad domu ponlificis,velforte quia aliquis de cognatione eius
abeo fedutli. Et de do.jid pidcndum fi poffet ibi inucmre calumn'mn,& aliquod ditfum contra lcgem.
ibidcmftruicbat,vd aliqua alia caufa qua altqui affignant,quia de fcenderat de Dauid s facordotes babebant iflaa genealogias.
&
le.Hic pcnitur Chnsli refponfio.De dift autefuis nihilpoteratpro tunc boni refpondert,quiaprincif
Rcfpondit
ci
vlis
E t int roiuit cum Ic. &CC.Vropter noticiamprxdiclam
per-
inter eos flatim audierat ipfum in fuaprxfentia negafft. tirina fna refpondit-fislendens quod non erat mala velfnff
dicitur. fana. L>uod dcclarat ex duobus.Trimo ex loco,cum
tniffus efl intrare.
Pctrus autcm ftabat ad oftium lo.Tanqttam incognitusj* mZpropter Jo.mnem permifius efl intrare.
4
5
12
Ego ^la.Dotirinaaiitfujpetla in angdis & kteribui m
no in loco publico &facro. Secudo ex a uditorum tcslimon

\%
DixitcrgoPetroancilIaofti.Nun.&c.O <jy7<//c<r,/fl'f. N tur quodfic.Vidit enim eum timidc iutranttm, fic babuit dc 1
&
quodcfl
IrMcxwgzcos.q.d.TaratusfumttfiimoniumcoYi" tibi magis credibile y quam meuru didum, quamuisfti

refpofionis repn
fufpitionem.
Dicitillc:Nonfum.E# quopatctfragilitasTetriâitaci negauit,& ad voccm vnius mulieris qux no loquebatur acriter, dicebatestu defamilut huius Tyoncnim proditorh)vdaliquidhu
to
verhatcm debertt effe contrarium. 14 Hxczxxtcxy\^c.Hicponiturhuius
iufmodiêd bominis
iflius
quafi capaffiue loquendo.
Stabatautcm lcr.&c.quiafri.erat.^/cMr/u/cr eGein Mar. r tio pott meaiam no8n,i. t calefaciens fc,6cC.
7
4
Et boc duplicitcr.Trimopcrfaftum,cum dicitur: Ymisafl mimfkorum deditalapam lefu.Secundofverbu cufui 1 5 Sic refpOndcs,&c.7//f enim minifler fceltrh acctpit fionem lefu,quafi notaffct ponhfium deflulta intcrrogatiou
j
Relpondit ei le. Humititer verhaum oflendtudo.
Ponti.
*
on
faciunt qucrcntcs dc
0^nrEi(,
iv.alis
ii
pernerfi?.
2
placere
hominibus
tra
Ô/Wjwr.efi-c.Tanqnamhabensfanadoclrinar ha-reticos qui n-agis doccnt in occulto.
Ego
19?
ioannis
Cap.
XV
III,
1300
D
pf.ftenimqaismaxillSvifibiliterprxberciratus.Melins vere p!acatus,Sc ad iereda grauiora traquil er > refpondet

lonimopararus. a ^wa./o.Maleloquiturquicontraveritateloquitur.Et
eflSi
jj
maleloquurus sa?,da tefhmoniG quo,pbes medace.
Eratau.
Avov.
Qui
nrinccps
fiice
&adpcenirentiam&:lachrimasprouocet, quodfietquado exiuerimus ex atrio:pontificis qui dominum crucifieit 5 &rector eft mundi. Et dixit d $ T h e o p Euagclifbe&ioesfimul -.yonfum. de Petro fcripferunt,non accufantes nos eru
.
dircipulu.icd
Dto,quod Annas
mitlefumaciCaip r m,redditadlocu
naationis, vbireliPetrum vt ra t
dientcsquatum
ma
totu
Simaleloquutusiiim,refl:imonium perhibedemalo, a erat

dotutn illjanno,
fiaute
Ium
fit,
non
fe
etadeum aprincipioducebatur.
mec.Tdis?Ec mific benejCjuid

a
In
lomo Arn.r.HocSc
eum Annasligatum adCaipha

ji
tribuere Dco, led iri feipfo confidete: Ad 2 mirariautem decec s domini milcricor-
H
ex
tejrx.rit, fedquxrequi tafuntadiungit.
icetquid indo-
poncificem. t Eracautem SimonPecruslHns&calefaciens

Ecce (ecuodo negat.
4 dia,& cum
5
m Ann
Etirat.
de trina
Peinegationecon
C
itans
c-ilefactens.
fe.Dixerunt ergo ei.Nunquid 8C tu ex difcipulis eius

a
es?
Ne-
Jigatus effet&: abduceretur
Vttertia negat ocompleretur.
non
neglexit difci-
^TheophylaScatquidcm eouodnoinclinec -s.
Nonfum. Dicir vnusexferuisponnficis gauit ille,&dixit: eius cuius ablcidit Petrus auriculam : Nonne
cognatus
a
6 pulum. (ed conuerfusvidit Petrumfi-
Eccecompl.t-p-idaijChrifti
8c
conuifta ptifuirptio Petti.
tuieque humiliefua pertitu led in
egotevidi inhortocumiilo? Iterumergonegauit Petrus,ioopprobrateiinfirmi

AbA^n..
"
,
cutaJius Euangelig , ftadicit, afpectu

s
&
&C. ftatim gallus cantauit.

lniilanparteTidomus^.jam
tuaconfranterma ne Cakfacereautei
Adducunt eigo Iefuma Caipha Pilacus tenebat. Iudji adduceb nt

qui
tatem,&:adi'achryti
mas
excirat.
Qr.od
vi
leCura.
12 aiUClTI flUtlC aCCldit
in prartdrium.
Eratautem mane, 6cipfi nonintroieruntn Petroenamnunc
iedicitur,eoq
feruore &fifu volu pt acia laboret Arguitauteuaneillaparuaqucdam (ermonem Dei qui in &effceminata,lhtimq; negat
dem fermoDeiq
i+derelicef multiseuc nire.Na ligaturqui-
innobis &quaficaptiuusduciturfiuea
pt
n(
at utur,ficut t
isquaficaptiuusducit,fed&:quadaaduerfaretatione inc Petrus a leruo &: <ta infirmitas eius denos lefus verbu Dei ptieditur.Sedprecemur vtafpiciat &C ad
voiuptate,fiue a triftitfainferuitutem reduc"tus.Vtroq ; .n. modo vincimur,&:abducimur vel prx profpens , veipra; aduerfis miindi Dpum pbliuifcentes,&: condemnatur qui dem fermo vincnautem deiras
($* Inprxtorium
NICOLAVS DE LYRA.
maleloquutusfum^tef.phi.delma./^fl.pofMpfj-Ajifr; mmehiufle percutere,Ved videtur q, bic Chrifius fecit contra eoi inamf.ta quta Mat. %.f.dicit : Si quis te percufferit in maxilla ei 4tx attera.jpfe aut hoc non fecit,fed magis percutie ra,prebe
jr
ba dicebantjmproperando eimagifimmfuu\,& idco vnus euangcli atm alia,& vterq; (larum exprimit vnan perfonam accufante, veritattm bifloria videtur quodprim* dicit verum.Fnde fecudum fttfafia ad vocemancilU ofiiarix: Tetro domumintrante.
&
negatio
&
xi^
.
correxit. dkenaum
'
c-ndu prxparatione antmi, quia homo det bhe animumfem ad hocfaaend.<m,vhi vlertt ft\ rfparatum hocexpedire ad hoI* Dei,& vttlita:t tn eccleft,alias aut non,immo aliquand) x
j
pet
jtti
quod illud Chrifliprxceptu , plura alia bi ponuntur,no dantur abfolute.fecwdum quod dici Aug.fed
&
Secunda aiit negatio fatla eft in domo,quia pofl primam negationem tuc Tetrus timuit diu flare inter \uddtos,propter 5, voluit exire alta ancilta videns eum tvnidum accufauit eum , fmul in hocton
,
&
&
curre* unt
ide dicebant cum ilta antilla, qui adtgnemflabant Mat.dicit quod ad vocem anctllx alterius neg<wit. loa propter quod nes aut mimflros cocumtantes exprtmit.ftem Mattbms dtcitquod
illt
,&
aliorum infirutlione, .munantibus refpondere,ad ipforum aiiauando etiamfatlo reftslere ne detur bit Chr jius , fecit
&
&
negauit ipfo exeunte ianuam id est
voiente exire,& ad bocfe
pr*
malis mate agendt. mifif. Hic ofieiitur qualittr Chriflus prefentatws e(l Caipbe. Et ttiuur duas,c\uia primo defcribttur dttla prxfentatio,fecun
cc o
tamcn adhuc erat parante propter timorcm,vt pr&dittum eii,quia in domo^nccab igne longe recefferat,ideo dic, t loannes , quod prope mnitis eu ignem fatla efi illa negatio.Tcrtia autem negatio fatla efi
concurrentibus propter prxditla,tamen inter illos accufantibus erat principalis vnus feruus pont>fias,propter quod Ioan. illum ex de aliis,ideo fubdttur. primit tacendo inac 8 DiClt vx\m,&CC.Et ideo acrt"s Cttteris eumaccufaliat,
&
tertia Tetrinegatiojbi Erat iHx.Inprima citurftc,& miftteum Annat ligatum^quaftmorte di Wffpfed %**,& iam coram co condtmnatum.
1
dOfbinurf cunda
&
&
cufationis fu
Ri
iQ\\\\\.^b\\.Tuquiaad pfum pertienbat pncipaliter Chri aminatio.T <m vt videretur Chrijius magis morte
dignus, qui
9 10 Itcrumer.ne.^%<Jf
tffertionem adduxit fatlumpr&cedens cum Nonnecgo te vi&\'\x\,&.c.Quaftdicat.sic.
dicitur.
Iritcoram ludicib.plurib.condemnatus.Sciendumtn,
uir tacet
>(
f>.
t
quod loan
qualiter
Tttntafuafcidit,
t/
& quahter Cbriflus in domo eias illufmfuit,
Caiphaaeu examinauit,& qualiter Caiphas
eu ingeltftte boc fufficienter exprefferant.
votentes excufareTetrumdicut <p non negauit eum ex timore mortis,fed ex amore , nolens ab eofe pararifed (emper eum fequi.Sciebat.n. quod fi diceret fe efie liijapulH eius,ftatim ab eo fepararetur.Sed boc efl cotra verba domim fup.ha bita c.xi.d.vbi exprobrauit Tetro di.Animam tuam pro me pones
atau.Si.W/c reuertitur euageiiila ad narrandu de negatione ?e,,&ideo qtiafi eadem verba qux dixerat infineprimxnegatio tioh rerflumitdi.Eraraux Si.Pet.flas.&!cale.fe.f//f..<7j<irtit floriam aliquam quando occurrunt atiqua incidentia narranii,
tter
I
quodfuit ditlumnegatiue ficut fnit fupra expofitum,& ideo,patct y quod Tetrui negauit timens animamfuam exponere pro Chriflo. ne 11 Et ftatim vice,quia poii primam
gatinnem.femel
'errumpit principale ad i\lud incidens naradum quofatlo reur ficfacit hic Ioannes.vt ditlum
adpropofitum,&
efl.
>
xeruntergo ei mi.^frf ignem fiames. Junquid,&c. q.d.Sic,quia vidtbant cum timidum pauidu. lcgauit llle &: di.Dr iflafecuda negatione Vetri videtur Mat
&
percepitfecundum 12 Ad.er.Ie.Hic oflenditur qualiterChriflus a ludttis coram Tila to accufatur.Et diuidii in tres,quia primo defcribitur Chrifli prxslf Diuiflo.
gal.c&x\.ScUicet,fecunda catauit gallus ; fed Tetrus timore perturbatus non quod fuit expofitum. Mat. 26.
cttU
tatio,fecudo,pr<efentatiexaminatio,'bi.Exm\\ exgo.Tcrtir), innoChrifti declaratiojbl'. E t cuhoc di. Inprima parte drfic. Ad.
tbx contradherc Ioanni.Trimo
quoad perfona, quia dixitipfum
fcuio negaffe ad
,
;
ancilm.Mat.^t.g.Ioannes aut bis d'" ad vore miniflrorum ad iv_nem flantium.Secundo -pfuit quoad locu ,quia Mat.dicit,quodfecudo negauit exituianue,hic aut dx (juo tans ad inten fciendum t
alterius
vocem
er.]c.&Ca\.ldefl,adomo Caip.pontificis addomii Tilati prxfidis ad quem pertimbat iudicni in cafu fanguinis,& tocus vbi indtcabat prtorium vocabatur. jllqui aute libri maie habent, ad Caipba-.qa in damo Caipba iam erat Cbrifius , nultus autem adducitur ad tocii
in quoefl.Trmtcrea Io.fcripfit euangeliii. pro vcritate texttts hnda recurrendtim cfl ad Gr$cu. in Gr&co autponit a Caipha. lj Erat au. Hoc add>teuagct/fia ad ofiendendtt quatii
in
i^nem.Tropter quod
c
'
quod principalis
Grxco boc
& ideo
nngeliflarum erat exprimere trinam Tetri negationem,

:o
& in
boc
sconueniur,t.Deperfonisautemaccufantibus,feudenegationon erat eorum principalis intcntio,& probabde efi, quod w.i/ adverbaTetri concurrcbant circa eum , confimilu ver-
ms
&
ludteifitiebant fanguinem lefu Chri(li,qui jummo manequmrebant dari. 14 Et ip. Ex ingreffu domus bomivis fniam de eius morte
*A*
i"
î
1
ba
6
'*
dim
1 1
êntititi
m
i,-
,.
..
MOHîLITEI{.
^"'^Jcf.ejrc.Exponat vt
confcientiam
mitrunt.ficut
Piiati
magnamde mininus,&: multograuioraco
s.Mat.26.&:Mar.!4.&:Luc.is
'Jducunttrgohf-maCaiphaadpra. Scilicet Pilati. tipfinoniutrotrrunt,&c.{[\i% funt fimiles 1II1 q faciunt,
ifti timebant contaminari per mgrelfum d > qui gentiliserar, &; tamen toio conatu procarabam roortem Chri(ri,qui innocentiftimus erat-
mus
conkientiam
Tomus v.
l}Ol
mprttorhm.U ert.vbi
(^
A
Cai k
hamquomodo
preics Pdarus habiubat.Sed in prstocium} forfitaq al.. pr$toc
Gloi.ord.a^ Nicolai de Lyra dxis traditum

fi
13
fic efTent
ad
genres interficerent,quafi
icelerequi magis peccanr,inquononeorum.inrh

lcd
dcmentia monlharur.
7t nt ad
Theophylactvs Hocautd!xeruntfcicntesfpR(n;
crucenvpdcmnarent
rcbelles,vt igitur crucilij dii.s& morsciu
q,
ratprctori
ta erat
m.^ta
,
domus
vt
in
dmiimus, lconum b paicha.Exiuiccrgo

PilatllSt
feorfum
fgt habuaret a
prxtonum,vr
non conraminarencurded vt manducarenc Q quirebantfalfuintcitimon uniaduetfji f lum. Pilatus ad cds foras,& dixic: Quamaccul 1
un!gaietur,ei
*
tiaptexunt 1] ceat fibi cc<
mtML. Qllta ftnoncon, Ouia
Urirkiu>tr\ nffrrri; aduerliis fationem afrcrris adurrfus

rrohib*tt ibu
t
hominem homtnem hunc: RefDondcrunt & Refponderunt

QôdprobaQ__od pioba-
iuem
iu iKiti
-K-um morti..
i
Alioquin qu
plunum
Scd
lapida
tj
dicbus
\is
azymoium
il
nlinCr
*c d..q
na polTuin de.lrueie e-np!um Sreadificare.
crucirig!
ficdixifl
contammauoerar
riotbencfiij .|ux tcciat.i.roqmbus icudebant mala.
volentes hoc
quafi
lnalienigenilubitaculum mtiarc,
dixerunt
ci
Si non effer hic malcfac-lor, non tibi

.
tradtdiffe-
7iobi4 non.
Hoc
Lex
nc
>c-
dicunt propter diej

fettj
muscum.OicitcrgoeisPilatus Accipjteeumvos,&lecunIudari: dumltgem veftramiudicate cum. Dixeruntergoei liccbat fecun

x
bisnonlicctc rf, incruccni

6 quam>defide mu auc ciH-
landitate
praxipit
tioaliCCf "leiliteieq
emqujm,
ili
ct
in
eft
uisjiibui, quii in
cmm
dunilcg-m.
Tr
er.teum
itiblis
aj
crucifi;;
aliotempore neum, & ill-i.icndum.
laicant maiefacto- c
Nobis nonhcerintcrflcereqiiemquam, vtfermoleiuimpleretur5 quemdixit,ngnificansquamortec(fecmoriturus. In^

troiuit
quodcrucirigen
u,
7 d
8
î tcmciij
nbus, prjcictum
j
dicv t
&c,
Spj
ducenjitius iu 1, q laJem iftum diccb.ru lIL.CvcOtMinh.

17
a
Dco
iterum in Pilatus ergoMoi eniin ob iebint prarcorium dicb't

j
&
vocauic
gat, &l
'
quidijlil
.udai.niiod
f<
regem.
cra Ijppips i.c.iir,qa
lefum, cVdixic ei:t

fus:
Tu
es
,
.
rex Iudarorum? RefponditIe-[
m end Jci voiuif

vt friret,fedvt
Mar.ij. iiueibcicbat
Lu.ij.J.
qucni intertkiendum offc d
cemecipioa hoc
Pilacus
:
dicis
an
alii
tibi
jaep
t,
dixerunc de
me?iz
m
hi.
1
Q^raehucnu
dixi, feda lujiis
quiiteotetTididerunt
berClUr qUOu
3
Nunquid ego rebanr,fiait&:Pili; Refpondic tusinrerfecit,n6<n, cua cVf poncifices cui cradiderunc ce c manibusliiis. .'ilrusvel-
ludicus
fum
Gens
fecifti
?
voluit.
mihi, Quid
j culpnon eô
teregemdixeri:
aliudfeciiti.
Cum
letlcium traderelq
deis,vt
Q^
rc,dccntes:Nobis no
plctur lermo leiu
}m icgem (uam mdicarentcum.nolueruntrecipelicet
efl
interfice.quemquam, &:
fic
im
quem de fua morteprajduit vteum a Iu

dxis
traderispunicdusqteregemdicis cllet fi hsccaufanonelTet tuncfortealia quxrenda alu. firma fi hxc caufa e(t cjus obi)citur,an
fiiudici
mirum
G^
H!<\
NICOLAVS DE LYRA.
fc
nuermt iudicium,& dimiferun' pfum Vilato quieratgtntiL dicandum,& fenteniiA cxecutionem fuis mdittbus
;
no iimtbat inquinariex procnrationt mortis in gentiles,& tamcn nocentis,ex <j*o patct eorum fuperjtitio vana, 1 Sed vc man.pa. Id eji,a^ymos panes (juia ludjiis comedeban' turm pafcbau perfrptem dics. <\o enim erat licuu ili s conietere
tuft pcrfonis mundis,& ideoperpjjchjtis maducationem non miet bic comefiio agni pafcbultSjVt male duunt Gr&ci, quia itlum ligitur comederant die prxctUenti, 2 Exillit cr. Hicpomt Chrifii examinatio. Et boc dupliciter , quia coram ludeisjtcuio adpartem ftne ipCts ibi-.ln, primo examinatut troiuit er j,o.lte rum: Inprimi parte diciturftc.Exi.Ct. Pi ad eos fo. udsi e lim >'0/i a debant dom.,m eius ingredifie fuas obfcruaiia ncs viol ri nt,tuco volens eis Ueferre exiuit ad eos, 3 Et dixit qua accufa.arTerus, tkc ridebat enim eum lijatum in Jigmm aamnatioiis,tdeo quqrcbat de caufa,quia non erat confue tudo Kyomams condcmnare ali/;iem,nifiprius audirent accufatione
/
9 Introuit cr.Hic pomi examinatio

fpi.nfto.tb:
Chrifti infcreto. Etdt
turintres,!ji<iaprimopo>iiiTiiatiinterrogatiQ,l'.cnnd-. tbi.D Ilefpodit Ieius.r<?m'o Vilati ob-etlio
tumuitu irration trca primum fciendum,quod lud&i citm bant mortem Christ:,propter quod ChrUtus non refp:>: tci
HludEcd.i z.a. Vbmoeitauditusnoeffudaslerm. Marcus d'Cnt, quod cit accufurctm pter hoc Matthxus
&
pibus faccrdotum,nihii rtfp>di. .propter

,
q>
Vilatus intrauttj u
rium,quoi cratm domufu vi tbiChrifiii raagispacificeeXM ret extra tumultum lndorit,qui no audebant intrare prx vtdiilxm ejt.Cbrifius aute dc tribus faeril accufatus cora habetur Luc.i ?.j.Hunc inuenimus fubuertente gete* ftra,cSipro!iibetem daritnbura Cxlati> c^dicenie^ ftu ciTcVtlatus autem dc daobusprimis non curauitt
1
ege
fuam
haberet loc*mje dfendendi, vt habti ur jld.z 5 .d. Et tdta Tiiatus qui erat ludex ab imptratore Bgmano Uiucmiffus , voluit tnodurn K^pmtnoru tenere.
ttbi
re,quia de primo,fcincet,defubuerfione obfcruationttm legt curauit vtrum effet vtrum vci fa\fum,quia no erai lud.in,.
4 Reipon.& dixerunt ei.fi no eflet hic malefeftor no

minationem facere: $ Dictc er.Cts Pi.Qujrt indignatus ex eorum refpofione^quia bat ' os ipfum ptr inutdiam tradidi(ie,vt babetur Mat.z-j J>.
trauidi.&ci^j// dtcat.Tôs etus JalJum diitgeter examinautmus alia exa Cj" tnitintmus eum dignum morte,acfi dnercnt,'ion oportet
fcie
qua; Cacian,^. honorem Imperatoris iiiquijiuxttfcitice a lud.tts abftuli gno,/uia Impi ratout r\s>maninomen regium
pidtbaturrff. coni ra
Utis.Secunimn ctgnouit efj\ fjtjum per fama publicam,quis rat Cbriiiirefpon(ionemqi4& Iidaisde b.ic matcria rcfpot Sed de Mat.zz.t RedUtte sfi c Caiiarts
frangerent eurHMf,iperbiam,& tollerent rebeUandi occafior iJcoquxfiuita Ch,:i;u. 10 es rcx <!.' uaji dicat. Ell boc verum quod tibi impom p
Tu
6 Accepue cum
examinatio,fu!jiciat
v.&: Ie.le.ve.iu. iiuaft
dic.it.
entu.iciendum enim quod t{pma maliquaminoraiudcjnUa dimiftrat lud&isjtd nonpoteratprota libus inferre pecnam mortis,quia t\i>mani retinuerant fibi caufam fangutn!s,W tdcoper hac rffponfione inbibebat inferre Cbrifto mor
vefirafeii
&
Sifufficit veflra
fcilitet,quod veiis
n
12
vfurpareregnum.
refponfto, inquap
.10
Reipondir ielus.H/f pomtur Cirifii

Vitati
examinauu
A temetipib hoc di:&:c. Liuaft dicat,'concepifli hanc

:
imerrogathnemf
ti.
nem de me pt r teipfum.
13
ttmjpft autcmnon pottra-it vitam eius fufltnere,&ideo renuerunt
Re(ponditPibrus.Nunquid,t5c'c.î//rf.
^'Kf
c
'1
n
'
bocacuperedicentes.
7 Nobis no
licet interficere
quemquam.
Si enim poffent da
ccpt,quta nvnfurn lud<hs,& fic non poffum inuefiigat daicts quis dcbeat cffc rcx eorum,fcd boc adpcntos legispcrt
ex
lih
re mortit [cntcnttam,ituenter tudicium reu pifjent. 5 Vt letmo Ielu im. Chnjtus
fubditur.
14
1
enimpradtcensmortemfuaapoflo
Gens
tua
& pon.tra../frc/Jnfc\r tefiper hoc.

videtur
Us Mat.2o.c.dtxit,quod a prtnuptbus facerdotiitraderctur gctibus ad Hludcruum re tructf.^cndunt. E( boefutt impktum per hoc q> nucrunt
&
Qu
id
fe.r7.ct.
funt degetetua
& tatx autoritatts,jicut funt Votificcs

&
ep
tu
fis
in aiiquo cttlpabilis,
ex f*t
teacct.
m.
iii
Refpc
Si none/Jet bicrn.&c. Q^d. Nos fumus tanra; veritatis &: iiiOife. qtf ncbi- dcbcrCt crcdi fimplici verbofineahadi
MOF^^lLITEI{.
homines mautiofi
dicibus,vt magis nocere valcant innocenti. nr 'tyobts noit It.inter.Sic dicut mali clerici de corporali r 10 telaici.iSc tn hnt pro rnodico mulros interficere luo
clt interfccTionc cortn
li.
(quifitionc,&: fic
ie luftificat
coram iudicibus
cxeplo mortc ipuali,qux peioi
M(
dit
y.j^nftff.Hoceftfpno?
oannis *v~i..ww
nf/i/f
ier,
,
(cirevoluir,!edpriusviciflâi in
Cap.
c
(VII L Aviil
I?o
/
ft
1304
hacre.fedad hcmcrd,qUod
tuensfum
BJdri in
de regno iuohoruinu Joîndovoiuitn 'endere qeflet , quaolteja vtrdq; aptms iludcorum velgenrilmm
'0.
//i/".QJ")ecepticft:s:N6
v impc.ho do.mnationem veiham

|eti.veatis&
D is,fed .diegmi crikcredenJo ve
.
m hoc mudo
1
ne
Gticoronell ambiguuiii.Dicif ei-oc'e t.ualin.HHnra' tc,qua venit h munduin iccundi.m qcanatuscrtaefhbt, &:ad hocvemt 111 mfiJ>inv.proprerr,oc vt tdhmonm.n pei.v.Scd qa ncn olum e.t .<.dcs,aJdir, Qmnts qnieh ex ai*
in
ta.
V-.
V
1
n Rcfpondic leius:Kegnum a tci

,
i
( .
' dtl, '
nt,t!,,!i "
m "'
t.
meum
ia
iion
tcnd
n iH "T êltaehocaiundo. Si
Fta
"""
fada. Fd e.t
"
dit
1
, obeeVcrei.unihi.
juia nuil
d<
2
3
O V H Y.
tvs. Manichaei fumpta aniadiI hic no c f,mudu B e i; bonoDeo. N.i

,
hoc mundo efiecrc^num mcurrL^niiniitri mei vtique de> Nunc autem regnuiTL cercarent, vrnon traderet ludads
ex
.
lterv.Konuxyc. Chu relponliim, ne

vcllcr
f.c
cum
dmj
1;
r.;-
rc,n ora
rer,iub!-
tcfi
nlhuc inter
nH
s.
meumnon eithinc
Dixit
n
.-
itacjueeiPilatus.
re
Eiô
n
4 toenimvemt tem coluctudoqua lexest.u?

5
'.;;
n.i
ioc
n.
en.lan q <d
n.
potTctper Palcl
rtiitti.
( /
fjis
1
.
ludicis, quiarcx iumego. Egp in hoc ditnoediegnum b Refpondklefu.s: in mundun, vt r:um hinc, non e- c narus ium, fradhocvcni teiiimoniumpernndixitquodnon Qtu eitex veritare, audir vocem hibcam veritati . ni ,\ n .ifinmundo, eq; mearru. Diciccj riuciis: Quidcltvcrjtas? fct/Curn hocdicodfithic Narn d in r num quidem xiflct, irtrum exmic aJeos & dicir eis: rgo nullammuc)
Dei (aiun
6
.
J
8
^,
Pafchaa
Omms
t
.
1
9
!
''
H nK.cconfuctudaJiraiuendi eisfuit
*
ti .";<-<.'
lefiiirute.i fa ^" "-i n Paigha ul
lz
^.Non
acorde
cflere o e
ficut "\
hcmundo&abeo
'*
r.itur, &ficut ip(e e vttranfi , noneft mfidoie- f
1110
eo cauianij
111
r:ii
hit
j aurem coniueiudo vobis

1
1
Upptu
,
vnum dimictam
Pafcha
Q^ .-^ m m Vultis
vc, 4
>
..,
Vl
11
lud
1*1
cigo dimiciam vobis
rum,
14.1.1
i6 ferijhe.Qdotit.uJo,i.
Eiimeius, led
liip-
17 qn.im
ve. nas
.7.1 1
Bm&ant^1icula,
hocei
fe.I
fixcrir, 1e
tit-t
cnonhmcide
i
i,exterrenisc6flruclurn:
hicqmdem
qdefler'int-rr-!guir latro. Id e(l,di.ibolus
le
ofiiy &l h a*
,.-:
petrat&regtt. tr</icif.Non ie regcm rimer connreri.fed italibratu eft il neque leregc neeet,necde mundo lef.iteatur efle, vt
"
micidiorum autor
I
.lin.ifliis eii
iHdxi.vq dt pairia lucisob

,
iupcrbiim pulius.in renebrarumcarc.cre h miffusera
cbat
,
qm d\*\uErgn rex ts tu Cm
relpondit. fnunis,
idconon pofVorit id vi videve pacem qui.t icJmoior ,.n prmcipem plufquam Deum eligeccvolue.urir,vnJcue ie
toa.S.e.
ura/*raeô.Qu_tlidicai,ârnaU5ca.ijahterdicis.
dSat\It:fOiex<fuijloputn
ijiis.
Ego
cP*
-h
THnoimn.ACTvs.
NICOLAVS
j
E LYll.\.
P.il.rt.
confeqx.emer declarat luius
11
gni conditioncm.di.
ier.
iRefpOndil lc[u^.LA.jtrun.tta interroâuonc

ad quXlUonerri
,p>im"
Te-
9
I
Ego in hoc natus lum M>porat

o ht ad hoc veni
in
prtmofaâm
-it
vfnrpatto-te
te^m
ttn.p
>ra'. s.
muiiau tn. Ter cir.nit ajfumpttonevi.
jRegnun.
lien
tris Loncedi(,qi<ta fct undum
emm negat fe tjjetrgcmfed veritatem tpieerit rcr rtgum Ve u ai tolltndum occafivtit m calumiije ttnrjr ratfa refp,o*ftorit
meu
i>6 eft, 6e'C. 7yy<
II
tti/i
1:
Vt teihuiomum perhuv cnix. " uttr, id <^ ruuu-atjdo o-ait* /. de dm.ws in c<!"ttns fj.,ci elt ex vctkVrimi qDeus efi^nonfolu per crea Omnisqut
at~>onem
('
,er.s.
ijnod
<.<3
tju&ru bniws mm.di itthpotaUmdomitiatioi.e, nio
tion*m,fedper -m
1
&f*
ietltoncm.
vbat confet/nt nte> y dicens.

iSi
Aud.t voce mea.

'n
etredtndn
& opere obcdicnda, & per

&
:a!e
ex
hoc
ni u r.&CC.Omtie enitn
rrgvum ten>foralr ! abet Hrmi
cnnfrquens
taih
<s
IpirimUiter ô
s
re 0,
rtgnu
m nntto
jtlumab iffuregr,curn fi vnusfolmh m ,fedetia -!>> HTaaducrj..>'v>s t ro tpf, puni :> itb -s, nuoti non qnArebat infhts,& ftc / attt t/uo ij xiisfct tad etn,o^ni>tcdo,f/: od ludxostf potahm dominationtm.vtrumcdnte
ctfitta
*
bupediebat m p<-rator,
i<\nmantdo>ni>ium de qn qi4rebat,Vi'ati4S. D:cit 1 1 Pil.mis,qi.<d elt ven.\ onqu&nt d*'\v >u>.oe verij 1 ? tans.fed qnarit ix eil jlla verit.is,cutus virtute particip itio-
&
je efie
Nunc au t regnu m
d contr.1
rtgtm ,itlt oconcltdi.

iic.ld
esi.t/
t
Scum ad temporaHa
ifla qnf.
i nc homints efl.ctuntur de rtgno Cbi>ji>.iiite lexit.u. p'<>cir,q venerati aiiqmd dom -tvum rxifit ns S xt >a cei>, n. Uni mwt&m Ituntinu c^ hot tli rcrvm \i mteiltgatur determinatc. <& >>, s ttip.irt:cit'a
ri^qaia
boc pidetnt
t/no
DMS.Ipfcaiitcmefi Pc*ur
ho,
m ftiut virws
d
dicitur i'fa /.4.6.4.
Rex
01-^
^r
verhas dmina
omo^rô-.r
t
p
tYis~,
tjeiiti
fitto appfopriatur. t'er,ia> per qu& de regnt, Clrnni, >(i qmiam nnprtfjio efftcntntur
t/oies
& parti*
r>'>
mundn.Dktt dtm,t/uodfecundtt ventate dinin

t
diuin Up.itto vrritttiis
Huius
aiit
qutt,
ioms Piiatus noexveftxrrat de regnofp>,:nit
ijuntj <biec~ia
tem/ oraliter,fed maîs aifttjljp^ pativdlt.Et ftcpiattl,qitod (u[ u inte- exdudit tllni t/uod i> batnr dt vf>rpaiione ngni ludatt, quia tiotrfiebat quatv.li
>,non vt nit a
brtfl>,t.^me t/uuntnm;< tXtiut.iunduni
human
tale in prin
ie ,.iufa.y>i,i rrfpoafv. cd'plt">
t/i, q'<'a
li,vt
fu.ti efl p'f
litno habeiaYft
&
ftttt
idto hpc ad>terie>s d.miftt itlius i>m ccntia
trremfi dt tep.ratfhus qonis profqxntv.i.etn. ^t

it>ott,ii
mainiam,
jtine
liod
pnmum
inqinntnm homo <crpro fiatuprxfenti in quo t raty evns aiucntum perwnbat.

,
Sk<it.n.vifume(}.Cbrinfia refponiimcconctff ra;f effe regemjed dixtrat regnum i-tm wm eflt b'riL-,;dioTitJtus ad ph nii vtrba eius ndintelligtsac vitftrhoc , pfumefft tegcmalkuiui egnkde quonon intromit i-entfet\t>manv. Vt t/w,a Cb< fiusper boc mtelligtret rcgnurcele ttteo tt&lpiritualenon inrtUextt, vniuitfciremagis dctermiiciudtns cx Vt / is Chrisiipradiclts.
*s
Dixit iraq;.fiiepon//r 7
ilatt obiefiio
uam. Igtcur pra quod tradidtjjrnt eum p< r i>>ui etus-t<bf' :,i tortt rrt- v tl.n prxdiBa Trduit pmcederr-ad Et cfi hoc di. Hit cd> felf%t Vrfxm tttr t/ r
ftiets
:
ucn
yr<t
; .r;
ifii drcU vdl t utiber >f,vt d clueil occutru c:us me r.uiu.Cum..Tilatus moriamodus conuen>ens liberatiotn futf vi .ttitcct dp confuetv.dme ludttorum qica dabatur es a prtzfideitt fokmtatt pafchali vuu; vinclus in memoriam libtr miohis IjO.orum if. at l de terra Aegypti,
I
<,
&
1
&
16
pnpterlwc
voiuit Chr.-Hnm bbtr ,rcpe,-
buncm
<\n.>i 1
&-primt)
ad bnc facjendum allegat
ChîJiii>in>H<t'neiam,dicens.
1
xt-uo anccdis tc eflr regemre<ini .nentis aa dothinium diniperulor;s y detluru
rex esttMîitf/f- tiuat,
Fgo
iiul. Scilicct,digriammt
tr.
Vnuiido altgai to.fuctudi,.'i

(
magis quodfit
decuius obferaatione fcicbat-ecs

17
[fec<,pid>is,<ii.
tutn.
on
>
.1
Ie!us: Tritno toncluftoncmfaCfam concedendo y di-
Tudicu %a r.cx \um Cgo.Et ita efl fccundum-vcritatem.
9ed
.b.re. Iu. hcc vttic a-n CMiiisintflt ti;m fa<n>t,<,>/ q, V / tns ij^d.vtisdebctis Cnri Voies Cbriftii hbtrare pojuit cis jub dJi.nttitjrtf dt l<b, r ,m> --:. vcl BarrabXtgr- de nuUo alio vt mag-s exprtmn.tr Jti
Eltautconluetiu!o,&c. Vulnsctgodimit.v
confequthier
is
Scicba
M
j
1
')
\\
A.
L
non
r\.
Mulri pr.xlati q \efpt,t,d'it lrfus:r\t'{ iQmetus vicaru/jriiim videturdicercl.ici.), mpompis rucs feprincipibu.stcncnis^veletiim exccdemev.
r<Tt d-
mcu
hoe mun.
&. fcholares theologi,qui ileglctta facia fcriptuia circq cur ia muiilia ftinrintcnti. Lhndeji vf. Pc'r hocafn q> no.cxpcclvuu Chi V\'\ r'.!um, 14
&
fignrncatafoiceiai inftdbihtaiqtttifim<H'eC<? icixSiiaup
OmiiisqiUi.ii ct .c.c<'<..Qu_at.unaudmut,mu;tido6tores
6i lcho<
reiudxoiumavcric.ucd^cimiuicdundo len:ciuiamprca S 4. Tomus v.
130;
1
Gloord.& NicolaidcL .yra.

vnde
vin
duiinis
13
1
,g
* T h e o phtla'c t v s:Dignum e(l vtqnarratur
autemomnisSynagognj&abfoIuetquidcmillua
motilnd*i,oinfuctudincmhabeatdimittendivnum
&m.ulatahominu,plurimaiuxii('. aptulerumec
non.n.malignamenreoccidit.Conftituentauteme
ciu taterefugij,hoceir>fiiga mulclabut,ex hocforte
ftu.Pnmoenim dicercpoffiinv-sqtioddocetesdoftrinas
bulfi&pie&arepofumus.ira.n.mortem firmarunr, vfifiierutlegibus,vndecvhocitalehabet,inq;c6iuetudi ioluanturquide homkidiofueruntcodemnati.N, quidcmiubebatl neabijtetta abique eile olticium M ratione, qualiamul Iudxorum? Clamauerunt rurrum omncs dicentes: rcc^cm 1 ta abique leuisprcgogacludeorumj Non huncjied Barrabam.Erac autcm Barrabas latro. 2 qma RomanisJ cepto. Dcindc tahs
inuetua
cft Icx
ln
lcriptura^quaveriNum.jr limilcprofcciuscficabfolutionesillaspdemnatoium.Scri volnnrarem iuam occiderit.fi ptum.n.cft dceo qui prxter voluit vicinii noppinimicitiasvcldedita opcra affligere fi iaccns vas vcl lapidem cV cafu paitienspraitcreuntem talis. ludicabit ruturquc homo inuolutanus ut homiada
rctrcr.num.Ru nos fcccruntdo
nos abfoluendi
a
eft
,
ficut
nunc Pilatum.
.
Erat autem Barrabas Utro
Id eft
filius.
maîftri
I
diaboh
cuii latroni in
.
mo
fidia
magifter fuir
fuo lcclcrc iudaus 111 Vel Barrabas>id eit.filiuspatns>ij
diaboli.
autcm
Scicbat cnim.l^Moi tonjuetudinc fuatn nullo modo dimitterent,ex altera parte Barrabas erat tta pesfimus ,et populo odiofus,quod eius
liberationcm nullo
NICOLAVS DE LYRA
modo
vellent
tjuod fubditur.
1
&
Clamaucruntrurfum.&rc.fedBarrabam. Dimh Eratautcm Barrabas latro. Scilicct, publicus &

.
fic
perconfetjuens Ubcrationi
inducentes Cbrijti confentirentjed facerdotes dcceprunt populum, non Chrijti , Barrabx boc efl Ubaationem t.itn ad
pctcudum
&
&
Hoc addic tuangelii~ta,ad oftendendum eorum malitiam,q curandummortem Chrijli patierunt Utronis publici Ubt
contra bonumpublicura
& contra iuflitiam.
quod
i\
!{,
uore a veritate
I
iudicij declinantes. Clamauerunt ergo rurfum omnes a<centcs
Exponatur
+ Chriflum.Etfichodiefaciuntmuhiiudicestimoievel fa uore
Mat.zsi.&Mar.is.&Lsx.zj.
o.
In cap xz.fbidkitur inpoflil.Et ideo per pafche manduca tionem non inreliigitur hic comeftio agni pafchalis. Jmmimanducatio pafchx intelligi dcbet tantum de agno pafchali vt d< cUrat <r in additionefuper Mat, i6*rbi agitur dc tcmpore cce~
luedomini^videibi.
Irt C. 1 8
ponitper fuaminus autentita computationem digrc(fionem, ponit Mat.r6.Et ft intelligi deberet de efu agniprout Bur^. vu
lo.euangeliflx valeret contra Tsfjcodemu, aliosfepultut* C>. intedentes,quia fuiffent contaminati ex tatlu mottu:,pa confe
&
&
inhahiles
ad manducandum pafcha fic acceptum,vnde de eis
di
R E
C A.
oportttit,& ipft twnfepeVerunt
eum ne contaminarentur,fedma
vb i
dicitnr.
Et ipft non introiermtprttoriumne conta-
m'marentur,fedn:aducarentpafcha:ToîUatordicit t quodinteUige. dumefl de manducathne panis a-rjmi ,nonpafchalis agni Eur.opponit
carent Tafcha,ficq; falftjicarentur oes euangeliilx,<y c puto,ft putatioBur,efifetvera,quodnon fuifTenta ludxis permiffifept\ mortuum celebritate pafchali iam incho ua , quce a vejp
incepit
ferix/extafccundumBurg.computationem.
& CAPVT
a
XIX:
t
C A P V T XIX'
Vnc ergo apprehendit
nis
Pilatus
*"p yncergo.Hoc
Ecceqnaminiuriola PUauis cVmilites iotuIcruntChtifto.
fecit Piiatus
tMnth.
Ieium
cft
Vnde pr*c ECCC agnns L 6cfla- ' e < cc l ui toli

luit.
iori
ideft mihtes facerc
vel etiam Wa.if.\ pcrmifit, vt ludaei fatiaiuilit,
gellauit.Etmilitespleclcntesccronamdcfpi, 2 n a'm qê"in a

Deiirorie.quiafcJtegemdiccâteiTepurpuricnim
p
'
tidepocnisa mortc
defifterent.
impdiuerunt
capiti
eius
Coronam de fpinis eum, ckdicebant: Aue rex Iudncorum : ckdabanteialapas: impofuerunt. In fpi fêfttcontoe nea cotona noftro6 tua punctiones, ru notatur lufceptio peccatorum >rp qua mortalis fieri vo- aculeos vitiorum procrearenon defiftet.'
.
pureacircundederunt
eum,
veftc pur4 ne p nuntur. j &<veniebant ad 5 dominus.- Tem
&
fignumrcg.s.
tr>rnm
ricrnifir
luit.
fj^
*
|
C O L AiV S D E L Y R A C A p v t XIX.
lilia drfcribit qtiid paffus ftt
Vnc crgo apprehendit Pilatus./iic confequenter euaChriflus agentib.Taffus antcmeji triaab eis,f flagellationcm,il!nfio>iem,& cru'.'1
& hoc quod Tuncergo apprehcdir Pila.le.& {la.SccTônperfeipJ immediate,fedper militcsfuos & 2 marb.is admod. Et milites ple.co.de id de dum & fpinarum
ftum flagellari,& illudir
1
efl
dicitur.
fpi.
minifiros. iuncis cfl ,
atutis.
tifixionem,feci4ndum,<p pnsdixent Trttdent eum gentibus ad illudctidum, flagellandum crucifige Diuillo. dutx.Zt idco enin\ie!if}a primo agit de illufionc fla?rllatwne,fe'
&
faluator Mat.io.c.
&
&
Impofueruntcapiti cim.Tanquamvolentiregnare, &n act potenti,quodfecerunt vt eorum illufto refponderet Iudxorum

3
Jationu
cundo,de crucifixio><c,ibi:Tvir-C
ergo tn.Trimain duas quia pri
mo defcribitur
illufto,fecundo circa hoc oflcn ditt< rTilati intttio,ibi:}:-i.'\mx iterum .Circa pritnum fciendum <p
Chrifii flagellatio,
&
4
5
Et vcfte purpurea circundederunr.r^/i cmm

Et venicbant ad
vefle yteb
tur rcges.
eum di.Scc.Hoc totum faiium efl in
illu,
Tilatus vidit cx
ltfutn
ftbi ihf.otenttm
cimore eoru,quod nullo modopotcrat dimittert. otn tiino libcrum cvm pace ipforum,ex aitcra paru duru erat
intcrficcrc,& idco
tiem,vnde feguitur.
ad fatifatitndum eisfecit ChriIhnr,
& verbis.
rum
E r dabat ei alapas.fr illudereturfatlisfuut illuferuntftg>
Exii
M
t
i\s
T E
I\.
Tmrtt ttjo affrcbrndit Tilxtus
irfum&fUg.& mil.pte.co.&c.
defignatur fnfceptio peccatoru,cjue ficut fpinns tcr noftricorporisgerminar.In veftimctopiupurcocan paflionibus obiecra fignificatur.Purpura ctiam vcitirur
(
.''tnnamuishccmil:tesillndendofacerent,nobitn
detriumphjs iandorum martyium

f
:!cria.NampcriiiUcamcoionamnoftro
rum
pjorittur. ^ MC >'f*.Sicfaciunt llliginccciefijsdeuorionisoftni
t
|
f figna,
jo7
1
.
lUdinm Ioannis
fe
Cap. XIX. vâp.

tibi
oc informantur u apotentia,commendatur patientiaqua

/mit ergo.T ccc implentur qux de
prxdixerat Iefus
n tvres.
,
tdiciteis. Hicappatet non ignorantePilato haeca mili
jfcffefa&a,
fiueiu(Terit,fmepermilerit,vtfatiatisIudaeis
,
inuidendo, quam tibi qui exerces poteftatem meruen do:NontamenPilatuseft linepeccato, &ideoair,maius.' GREG.Cum ledominus membrorum Satanar manibusproredemptione noftra tradiditquid aiiudquaeiuldem Satanasmanum inic feruneperuiifit, vr vndeipleex
1308 D
Ii.?.
&
Mo
r.l.c.
u
i
fufficerem
fed
t,
. .
tiefius
occumberct,
exteriu9,ift'
n; is
inarddcunt
imant; Crucifige. a
iiumDe' Eccczlparua
virieba-
Exiuirergo lterumPilatus roras

Mortis.
a
nt
& dicir eis:

o j-^
r'
Lccc adduco
jj
inde nos
teriiifq; IiberaretfSi
| ige.
b vobiseumforas, vtcognofcatis, cjuianullaminuenioineo

Nontiaiusimperio.feii plenui opprobno.
,
igiturSatanemanus
eiuspoteftas accipi*
tur,eius
crmaior inuidia,
|u
caufam. Exiu.it ergo Iefus porrans fpineam coronam

a lnbtus.
c
ur licita
afTettatio
,&tamenvtrii Chriluceteerat
cg
tu:
pureum veftimenrum, & dicu eis. Ecccho mo.Cum erô

diflenr
.
b g.fi.Si iegiinuiiletis,iampaicite,quia deiectum uidetis. b Q_a feiegem dixit.
& pur8
manum Hj-
xtacanrne protulit,
cuius poreftatc corvi~ 7 poris vfque ad fputa
&
1;
rex
&fihus
eum pontifices & miniitri,clamabanr,dicenres: Crueum Dicir eis Pilatus Accipifceumvos,& cifige, crucinge
:
colaphos
fiagella,
iotolerauit,vnde&cPi
JatO
eillS
autem.Uic &:
locis legitur
Quate moii debeac.
COrpOHS
ad pafho-
eChriftus, vt
letia
implea,
crucifigire. RelponderuntIuda:i:Nosleeemhabcmus,& fecundum lesem de-
Ego enim non inuenio

E>ei fe fecit
.
in
eo caufam
1 1
membro
I2
1
"?,
v eniC " s dicit:

.
icutagnnscoram
te
bet mori, quia filium
ftne uoce
fic
ipcritltos
fuum. fimiiitudo de
hunc fcrmonem , magis timuit

t
dataeft,
vtin
lentionoreus, noccns habea-
Non enim
ius
vt
ei tnnkcus iterum,6c*clicitadIefum:Vndeestu?Iefus autemrefponfum ^Z"*/* iSaederat Ims ieruire. irv -m wl> vt nondeditei. îcitcrgoeiPiIarus: Mihi non iocjueris ? Ne- ipiucrisintrinfecusco habeo crucifigerete,&potefrarem ha- zopeUebat. Pifatusefciscjuia poteftarem 2inUTlVei oatan , .Ut>
Ideft.qaantulacunquehabes,iionenimtihi cmnino delibeiumeft.
.
Vbinoniefpondebatficutouij
tfatem vlUm mfi , &c. Sef* raraen hancpoEt ingreflus elf prcetorium l6teitatem quam COll lllcbat bi docct.
* $
>
Cum ergo audiiiec
Pilatus
Nioftrf.
lefpondetfiiut paflor
conuinci-
dvtmanfuetus
lisimmolatur.
iti.de.fuif.defu.
beo dimittcre te ? Refpondit lefus t Non haberes poteftar / u -r l- j l rr j r tem aduerfum me vllam_, nui tibi datum luiffec deiuper
1
2qua poteftatem
poteftateiiiiusfuper ac-
2 jceperat, tenebatur,
,aDeo, quia t ptas nifi a Deo, fed tn tibi talis data eft,vt fis fub al>tate,&ideo maiuspeccatum eft ei qui tradidit me
tibi
quia&-fuperiOnp)e difpofuerat, hoccp
tij.q.f'.
c.
Mo-;
inferius accedens, a perfecutori tolerabat , vt cu rft ex rnafa tcd obii mente infidehu furgeret , vtihtati tn eledtorum omniutn citur.
ipl>i
1 2 Rel ponderunr.A'irf(?ff s Iudtti, quod Vilatus non acquijccmC eorum clamori inceperunt allegare rationes alias qua fupra alleganerat.Jôn.n.illas audebant reiterare,quia Vilatus iam iUaseuacua uerat,& idco bic aliud allegant.Et primo allegant ipfum fccilfe ci-
uct
NICOLAVS DE LYRA
Jiit
trat 9
ergo iteru m.\Hic oflendittir circa prxditla Vilati intebona quatum ad boc,qnia praditla iufierat fieri,rt lu
in eius li t affliQione Cbr\Wicffentfaciati,&fic confentirent ttemfine morce.Tn per boc non cxcufatur <i toto, quia ctt ef-
tra legem Dei,fecundo contra legem imperatoiis l\omani,ibi.Ex\n-
kvfuperco!
<
non debebat ei quetn fciebat innocentcm etiam
knpcenam inferre.lgitur Enangcli(la circa feqttentiafic prot Hiaprimo declarat conatum Tilatt ad Cbrlfli iiberationem. % Iudnorum refifltntiam ad eius condemnationem,ibi.Cu
de quajrebant./n prima igitur parte allegant fic ludxi. 1 5 Nos legem habemus./<x Dco dafam in monte Tinai. 1 4 Et (ecundum legem debet mori.i^M Lcui. i^.c.pnecipif,
qd blafphemi occidatur,& tale crimen imponebat ei, undcfequitur. 1 5 Qiiia filium Dei. Veruntamen Cbriftus boc dicendo non blafphemauit,fed ueritatem dixit,
difset./
|
prima igitur parte
dicitur fic
Exiuitergoiteingredi no
& per fcripturam pnbatum, utfuw
latus foras.K&i ludteiftabant,
quia domum eius
Htfnpra diclnm esl.

ic
cis.Vrimo allegans Cbrifli imocenttam. adduco vobis eum fotas Voslquam Hiligenter exami.
'
prahabitumcftc.ic. 1 6 Cu crgo au.&c ma.ti. Tônpropter lcgem ludtorum qua non obfcruabat,fed ne ueru effet,ut Iefusfibi obtatt*: cjlct uere Dei ideo it hoc fitius,& fic faiium enormefeciffet ipfumflagellando
iti& flagcllaui aduobis fatisfaciendum

'
llaihuenio in
ultra
VtCOgnofcatis eo caulam Secundo oftcndit ipftus puni'

. .
poluit certius inquirere,unde fequitur.
^Hb&ito
is
condignrn,cum
dicitur.
[E tgoIelus.E*" pr&cepto Vilati. *

ierent qualtter fuiffet Ulufus
17 Et ingteiTuseft./ '* ueritatemmagis pofiet cognofcere cxtra tumultum ludeorum. 1 8 Et dicit ad Iefum . Perboc quarensfi efiet ex origine diuina
1
Chr4
Pii3'o fioii re-
Ipmeam coronam.&c.^H^ enim Vilatus ntfenfi
"
&
flagcllatus,ut fic moueren
fecundum ucritatem. fponuit 1 9 Iefus autem refpon. non de. Vrimo quia erat bemo gentilis propter
gcnerationS fiiii in diuinis capere non poffet. Secundo,quianolebat pafjionem fuam impedire. Tertio quiaprophetatum erat de ec,\fa:<e.$ j.c. Et fi agnus coram tondentc ie obmutc
*i
npafficnem.
& idolo!atra,&
tria.
t<:it
eis:ecce
homo. Qji.etfi in aliquomale egiffettamen
HcdignMrt punias cft,& idco dcberet uobts fufficere . t ergo. Hic ponitur Iud&orum reftVentia , boc duplicu
&
fcet,&C. Et idco u olebat illud pmpheticum implerc.
clamorcm , jecundo pcr rationem,ibi. lf( derunt \\\6a\.I n prima parte dicitur fiaGtitn ergo vi wn umpontif.ces. sicflageUatum&illujum&cognofceip"
i
per irrationabiltm
20 Dicit ergo ei Vi.dic.Mirabatur deeius taciturnitate, cum in

ucl condemaationis fuit]effet.Scquitur. puntlo liberationis i\ Nef.quia' ha.po.&c^. mihifaltcmdcberes refpondere. 22 Relpondit lefus.Tôn ad bnpediendumfuam pajftonem,fed ai
uia
"ilatuiftc uolcbat dimittere ipfttm. abant.Tumuttunsr,& alios ad clamandum excitabat di.
reprimcndurn
Vilati iatlantiam.
tibi
Cniifige.
Qj.hxcf ana
nullo
modo nobis fffitit,fedpetimuj
2jN6ha.po.aducr.mevlla,nifi
datum
efletdefuper:
dmiatur.
&i<teis Pilatus te.Derifbrie
& indignanter hocdixh, quia

&
ft
tbtLiantpoteftatcmiudicandiattqueni admortemût fitpra di-
m <l&
efifimUii
modudoqucndi,ac
diceret; Si babretispo-
"eniaremortisfcntcnliamjCHo
'"itoAdeofequitur.
fine caufafaceretis,fed ego
nrn non uiucnio in eo cau. Danditakm fevtcntiam,

1 1
& a Deo condhiandi innoxios,fcd magis & cum hoc peccatuw luds & iudxorum Iudas Vilati quia adocciftone maius quam peccatu inuidix & rancore,fcd Vilatusfuic fuit motus cupiditate,ludtci
ratptatema Ccfarc,
,
,i.aprincipib.I\omanorum,& uitirius pcrmiffum a Deo,qu\efipotcttas fnpcrior.Et ex h carguitur cius peccatum, quia non accepe'
libe*
effe
randi cos
oficndit
ipftus
Chrifli
aiit
motus bumano
iimure ut magis patcbit,& hoc eil
quod
dicitur.
Refponfaciunt.
fuis
& Propterea
MOH^LITEB^.
"Sna,
l
cito poftiniuria*
Chrirto griues in membris
8 Clamabant dicentes.Crucifige, cn cifigc eum,&c. nata nequitia non emollitur mifericordia.
Nam obfii5
i$o?
*? f SrS A
_
cte-Lyra Ooi-ord.dc Nicolai bom DominGm

,"
3
1
ônTuoaSnC
;
inianimnuccrudclitasdeleruircr. occ.de IdcTUxhaccaufa,nc haberct pcccatum ill:s iuuidiisJquarrebatdimiKc di^nnoccn em(_- fi minus volcbat P i,mumqua:_c.ct,.edlipt,s
inqua pns (cntentia., et Sialuquisdicat.qnarecircuei hora tertiacud ikiiiUu. D;(cat primuquideaiqi Cl (, isd_ditfniam,deinde&..omn nil ic.lnluperconlidera c- loanncmdi jjsjmpi
ctncifixcru
ipodoquxreb-t* b u't hic dtmtttisnon jw Supra lcgea.

.
o.ucrunt.lecun a Propterca'x1 uimctraMidittib ,n).r .speccrrum J ludx-i : dum quam debetet n c quC rebat Pilarus dimittcic eum
1
habct.t Et
J
-i
ajtcm
.
jjjM
Avc.
:
cla-
xitfermefext-
. ,. ..... mon,quiafiliuDei " mabant,diccntcs:Sihunc r dimit.is,noncs "c b uiawrti>.letCCIi:OCUV]ii!aii. fcciVSedquiaUlc legem g_-itftalierj_j Qmnis cnim qui fc rcgem tacit , cuntr-id-Cit <_;_.lcd 1113non lonlcn.i..
,
anncusGr aris. unari i uatus

.
quod
mtcrpriiti
prxparatio,
jloiltiniCtj
Tlmet.icJ Tlm.t..-_-ionion..nii'.
_ ,
gistimct occidcrefi JnimDci tcrrentcu
autcm cum audifiet hos

ledit
fcrmoucs
adduxit foras Icium
__
fcriaqua prcp.
necelsaria
JabQ
aCxfare.quem DOO vt autorem potcil , lua. con

poteft-tis
. ri mannapropt. ||cf,ellifBirab-iiiiiiM. Paralceuc Paichx , nora 9 batumiHow ce autem Gabatha. Erat autem C tcmncre. 10 toc rcx vei.cr. t Illi auouafi fe-ta : Et dicit ludzis : Ecce C ErataKtm parafce. ûaiam Dicit eis udo p llal ^TiiEoPnrL. Quoiem clamabant : Tolle , tollc , crucihge cum
i
.
pro tritynaliinloco,qutdicnur
Litholhatos,Mcbrai-
quadiepcepit-Ic lcsduplo col
modoMarcodiccntc tcrtiam horam d Pilatus

e
Cifigebatur
loa
Rcgem
vcftrum
crucifigam
Re.ponderunt
B quadoChriftuscrulcxtamdicir. iKitux
pontifices.NonhabemusregemniliCxiarem. Tunccrgo
fit,
^mbun.,., eragaercnt ;
16 plcta
cU
iext.
hocfo uuu quidam.quia fcrinturx fchema
nam
litcra
c)
?s
icrtiam
hoiam
7 lu-ra
auicm qu.c iextfm
f.gnificat,
& eft charafter eius ta_
lcm
r verilim ile
ta fisnat habct chara_terem non ictiptonb. igitur literam y
qna t cnebr* merant m Romanos, icd magis n Iud clamau Marcus hora tcrt.a ciucifixun., quia ludxi
cx
nus
^^^XTrc\oroW
^ *^
eammaa
aitennsrranfifTcquibuldammutilatis^ncharaacreme-
pncnv.quofextusnumerusfignatur^ficerroremhunc oitum Quodautem hocverif.mile fit faflum efse,acter(cx tiam horam icrij.tamefsectiamapudIoanncm.Kn5 manifeftum cft. Nam cum tres F.uangehtjm,ficut nunc hora tenebix fadta; lunt II c conlonanter dicat quod a fexta
.
--.nii-i.111.1- pronuiici_i_cii mors pronunci-taeft nona vlq ad d.ei tertia, tex horc Jui illa hora noftis noclis tres diei, quarum iexta iam o parationis,tres
;
Vel Palcha cftimnoola t.o Ch non hor P M
hora- Crucifigccructfige.
^^^
^';"^"
|
cum
? |
Pilatus tnbunal afcendit,quod

fadta tit
adhuc crat prxi

tertia
horam nonam maniDominns rtoftet ante fextam horam f.ltumeft, quoi

fuper vniueiiam tciram __ vlqucad
immoIationis,que
icdm Marcu
nor
rationi8,f_dd.e,,_-_adem
ptiusSfieren
tcnebrxcruc.fixus fif,f.c.rciteihoram
ter-
Cnl-iitautemaiuntquodMarcusmortemquid-qua !aucft iniadc aucifigcndo domino manifefte __abfquc

dubir.it.oneponat. Vtiquequiacrucifigere,-,' punireab
ingcruntfnperareconatut,d.ces:i^n.a
fti
^K.. e flrm r^m.Adhuctciroieque^ D g

<
fJ^^^L
eorumuolenseosfrangercquosdeignom.nl
cotemporeiudicesd.cuntnr.quofentent.amprofcrunr, eocp V.- pcenc 8- morris in linguisquoque fit. Eiusgratia Mat_us__tiiahO-acrucifigieum>dicitaquoPilatusfentcuiumexpol'uit.loanndut_cum Marcumdixilsettcm
pus
non potcrat mitigarc. APnaP - rr - fnn Twu cro.Q,vi profi/entur Ca-farem aper tecon r
li
effe
dimute. hos auius rcddtdcrant occi_e tumqucmpropter

alium regem
vel.t eis ingerere,
Vicruscgotimore.
1HE
IMICOLAVS DE LYRA.
met. &rc. In tjno concluditur pcccatumTilati, i>rcp'erca qui q H iamaiusnondiciturni(ipcrcomparatio>temadniinus. cd' z Et cx nde.H.c conferjuenter allegant Iudai Cbriflum fcciffe.
j
i
cum idc fignidcat ftcut Gracum.
llle.n.
locm erat anre
Pilatus parum crat motra lc%rm Iwperatorisrfuia videbdnt, tjuod hoc, olno dimittert> t*s corit p HSa ahcgationejcd uokbat lefum Viderat.n. Tilatus tanq -5-C. _i-_r-Exiride
&
înte cnim domos magnatoru folet effc locus delapidi 8 Eratautem Parai-C.&.C. Hniaeratferiafexta, rutem feria fextapar folennitatisVafchaltSydicebatur pro illa dicps.para.bant Iudai cibaria pro dj^M praparatio,rfuia vt habctur Exod.it in qun no erat licitum abqnid decoqui videtur Mar.iyc.vbidicu .9
Homo qua.fe.C--rr..
tflûod
to
fl
qu..rebat,
autcm hora tcrtia,..

dicatrn
crucifixerunt
eum.-rn
bom a^.utus,quod Ch;ifiits rationabiliicr conuiccrat eumde pecca eum innocentem,condcm:arct,& idco qumcbat occafhnem dinittendt ru>n t quodvidcKt(s lud&iclamabant.
3
1
S: hiincdi.nonesamicus.r4c/?,won5^/..--/..o/-OHor- &-(lai-mini tui cnflodiendo.Quod argnunt onfcqncntcr di. con.l^f r_ror.j.- l\omai ahftuie
.
Ditcndum, quodfccun quam crucifixHsxxgo^C. me ( inter tertiam fextam ritatem erat tempus medium tcm ab utroque cxtrcmopotcH denominari.&ideoMarcu kj mcdium per horam tcrtiam. loanncs vcropi fit illud
&
tcmpus
iseniniquiietc.f
ToEtdi.Iu.---r?_'-proC/iriy.//5-Pr.i.;->f. abic 1 1 F ccc rex ve. Q.d. Mirum c(l,quod huc homincm
r:>nt
a ln-iure$ia>n dignitattzijnr ktberct rcbellanii occafionc.Et videideo qH^cuaquc inttr lndxos dtcebatfc rc^cm qualttcrcunque aut hatur coutra ordvutionem Imperatons facrre. Chriflus conccf^
ludxorum. gtllatum dicitisfibi vellc vfurpare regnum
uriliautemcla..ic.fn-H_/.
1 ?
"*
rv pradiftis , <Sr idto quammsfccundu frratft tc'i'mr^rt y vtpatet non cffet contra diiium Impc>atoris, vtfnpra yeritatem huc rcgnum
ToIle,toIIc,crucifigeeum.(^-.w-npoi7wwM'' Cbriftuoi 14 Dicit eisPilatus.w-^-ni incrucifixione

cundiam,dicens. ve. 1
<,
diQm
f'l,tamen boc argucba>it
apparcnter
Vtiatus autcm non
audebat ctiani fi
cundnm minimam apparcntiam ficcre contra Im-
pirjtoris honorewftdto fcquitur. Iudcis euidentim dc faclo 5 I'ilatu5.,--C.adduxit fo.I c.Vtcoyam
Rcgem cruci.^.f r tyio cumrcgnareformidati mortcmoi* inbocfuitfamxmavna erit uobis ncrccundia fi Vilatus (cripftt titulum crucis ad f tbieBa.Vnde poflea
&
recundiam.lchts
ie;
c.v
Nazarcnus
rcx
Iudsorum.
>r.diftumfa'.f.tmoHcnlr.
Rclponderuntpon.No
hab.re.ni.Ca:.-* quor
'<!oco[edisinl'uiari. 6 Etb Ujtp.Ot] dicittttr i loco qni dicitur Iltho..- efiXpiJu /lr-iw, ZIi. qnod tfl Up'ule's,& jlrata qaod c(i paufmltu fiue (lratura,& tbfs, yrntn Grxcum Hebraiceautem Cabaiba,quiaboc nomc tfcbrar
&
obligaHerunt.tt tuncperpetutc fubieclioni Y\omamrum.fe
corum obfitr. tnownialtcrircgix dignitaH.V-dtet etiam curandu Chriftimortem.cum pro eius procuratione conf
pcrpctuHMfciffosJubicftosfcruituti.
[
cum
"'
f
r.
r\.
5 r^fpon.pon.non habe.rcgcm mft Csfa.
Hoc
"ftriponti^ce.s&curarnoni fnasecclefiasditrj't clamat np-. tunt fc nego.iis temFPraJlbus principatus/vclrcg fac.p
rci
loannis
Romanorum Imperio luDei regnum repelletes,ideo,&: DeuseosRo
voiuntarie
fibj fe
HEoPHY.Videquomodo alium regemprcterCafare

'
Cap. XIX. * TnEOPHYL.Videautem

faclum. liaac enim
1312
n
nacognofcunt
biientes,&
IHîstradidit quos dio Sc cura.

if. vt crua iidi.eis
llfi\'etUT
.
reges falutant deftitutosdiuino
&inveteritvpoqnodam hoc immoietur.Iravthoclocodominuscrucem habens.Vadit&:qua-
&
lllic
ligna portans vadit vt
fi
lem
Id eft.voluntati corurj.
.
pr.-
milesarmagerit,quibusadnerfanum profternar,qdauIlaacfigura fit domini manifeftum. Ifaac emm mterpcatur
n fus
ElS,
non
Milites fafto Intia-orumvotoqultotumfecerun-auod
dium
a ius
|
vel gau Quis autem

,
,quil ipfi
manibus
..
$tdt*arbtwt.
gaujinni no-
rradidiceisillum, vtcrucingeretur. t Siuceperunrauterrue- 1 itrumfactuseir,qua sbhointionimcoicodimitidfc _ ^ 2 is quiin conceptioa fupihocexculaueb fum,&eduxerunreum.Etba iulans tfibicmcemexiuitineu 3 nc humanae natura: unled vt crimine kcciutomm. Locusdecoiiationis. 4, per angelu **'?, hoc [rjiiciii videantur, eflecovbi 5 efhgaudecommuni 'aqnlieni qui diciturCaluanadocum,HebraiceautemGolgotha,
eiiiacciperenr.qui a
1.
lUrJfjCUm nOll ni
latrooesutahidi
ntjUtiiccumimpii^depuf.tus.
,<s
caUlt?
...
fipeis
hoc
facv
ciucifixerunteum,&cumcoalidsduos, hinc, & hinc, mediu

Openurdiuinavisincordenelaenti
.
'
ctcwca.Latroqui
fign.ficatludeps,qui
7 j"
IffllatUSjVndencC
ctucifigerenr,
7 permafit in perfidia,
Mar. 1J.
J>-
jalrcrucihgcjetur
autemIeium.Scriplicaut.cm iitulumPilatus,&pofuitiuper r r
corje,noncar_ c
p confitctut Gentes
fi
jdio&potcftate
Piii.
crucem
U ,/*. Portabat
criiimfuam leius. d Gride ludlbrium
imis,grade mvite
pus glorianulilinlCeptrO
ft
ram.
Erat autem lcriptum Iefus Nazarenus rex Iudxo- iognificat? Ild Eteratfcripfm.Wc TT 1 -i Hunc ergo tirulum mulnlegerunt tuda-orum, tcrise. I2
.
i
i
f"^
cjuia
treslmgua:c ?
Ieius.t Ecerat ijmmebant. Hebia-a Ti>b.sii.-iguisreribitiir,qiia5ttifeu* reftibjs.quain ore duorun vcl ttiumteftium ftac prOprer ludxOS ill le un 'E _ /. ge Dei glonantes. n icriptumHeDraice,Gra%e,.oc Latine. îccbant ergo Piiato I+ Gra:ca proptergenb Non poteft mutariquodvt itasdixii, necquoi a 9^_.p _di:rant.Noah.re ,nifiC*. tilim fapieilteS. Latt
effc
. .
vbi ctucifixus propeciuitaremerat locus
rr
'
t ,mm iucS!",
pontifices
îxir.rex
C
Iudeom.Noh fcribere,rex Iudeorum,fed cjuia ipfe
'at fubmo
)nenda.Pnmo
inuscruccpotUl,
^ttSoSS^S^.
cruciflxus eflet.
."os mn? penfomni
busGcntibus impele^ntes.
e
i
fumIuda.om.Reip6ditPilarus. Qujdfcripfiicripfi. r
%*^*JL*edLL
M!
lltes
* rZ
cum
tMjdu
mt
s .c
.
'T^n fi? oiteaimpohta

om Cyre
' tMihteseraociIcrucifixiflenceu,acceperuiKvelhme'taeius. ( P
7 âfixti}enteum.Ec- Lu .. 3 c
cequccge/taluntiux tacruccm, cumiam

Quatuor
quia
debemus ieq U i
vefhgia,
JtVTheo.
NICOLAVS DE
 ma ngit tc crucifixione,f?cundo ^':Poftea lciens le.Tertio de frptutura^ ibi : Poft hax
.taasyijiiia
nem,& funttriarfuiaprimumpertinetadPilatunfecundumadmi.
lefum,tertm adpatentes Cbrijii exittentes pro' pe eum,fecundii ponitur ibi:Mi\Ues antcmJertiii,ibi.Snbani2ii\
MntO.Vrima tn
Uvumf
t,
k'git de confequent bus

ii.ium
pr>mn defcrtbit tplam cructRxtone^ ad ipfaWyibhSctiyCn autem ti.Cir
<jnod Ptlatus vt.iens.ip pioptcr
mortem
Chrtfii
tcm.Circa primum fciendum , tpmodus Kjmanorum erat fcribere jcaufim mortis crucifixorum fuper iignu crncis Iudaiautemcontra vutuntate Vilati pelierunt Cbriitu'crucifigi,ut patet ex prxdiclisêt
.
ludxi pirpttux frruitutt f\om. timuttfi hoc refutarct, nurapud C etjji em ,Qr ideo mo-'us tmiore Imperatoris, a quibus picttnia-s leuare fprra ^mlUitJ.c. p .-pult,cui pr&era',&/ra tufittiam dedit fententiam de morte innocentis,& hoc eft
bmfe
&
ideof tale modufcripfit titulu,vt redudaret in verecudiaeoru , hoc efl t tp dicitur.Scti.a^tcm ti:pi. Inquadacharta tabuU ajfixa. 8 Et yoAu.CX\\.lli-im tabtiUw. p Erat autem fcri.lefus./ quo expiimitur nomen proprlum.
&
*o>
it/r*:Tunc er.tra c.il.Verfententtam dtffinitiuam. ^cru.Tatnen prius /anitminnifuaj, imponens peccatudemor C lit lud&is hoc recipientib.vt habetur tpfts
jo Nazare.ô aipatriam^quktMafuit nutritus,vt diilum efi.

Rexludajorum./w^xo exprimifur caufa mortis. HuncergOtitU.mui.Ie.Iu.t^<r/i/6(/r. Qmapro.ciui.erat locus vbi]eft cruci. Xcius, Et ideomultide ctuitate potc
1
11
Mat.iJ.quamuif
i ctperbcctxcufa-nsfrcutidum veritatrm,
S
Ibifi.ctu.Trimo.n.portauit tam,vt hic diciturjameu poflea Wttts Simon^ m "yrenmfem fecerunt fibiportare crucem,vt mpenirent ai locutn ya'lionis,quia lefusper totam notlem pra<
rant defacili illuc vcnire.

J I ? Etera't'fcri.He-Grae,& \^Z.Vtomies,qui ecHuerfispartibtts orbis adfefium pafhale venerant poffent ilinm legere , Venerant.n. ibialiquiG?ti(cs,vtftp.d.e/iic.lii Et ilco timlusfuit fcriptus trib.
linguts principalibus
.
icm affiitt a$ fucra-
)&
l
mitin
cmw.lde locm imt p*op-
idroten'ograd-4 mcedebat. ctuaaie lerufalem
,& dU
.cm Calujrix a Caluarta jii ibifepulti, Ktft falfum,qttiaf ptdtus fuit n: Hebron,vt dichur lofue 14, wmminatur locm CfluarU,quia in tllo loco matcfaHores deca
iiyi,quod dtcit,r
fit*
l
14 Dice.ergO Pi.pon.Iu.no.fcrip.Qz4 videhant quod talis mo uerecuiiam eorum, maxime propter dusfcribendi redindabat Gentdes,qui hoc verbum erant reportaturi ad diuerfas partes orbis,
<
&
ntur.&
f;c
patct vaurt s chtisli turpttudoex conditwne loci,

'icitur.
& ideo voluerunt titulum

1 5
ftc
corrigere.
^nodomoitis,cum
5
cm.Craci/fjrio en
E:um eo ali.P* quo apparet 'urpitudo moriis Chriiliratione

ittis,quia inttr
no
m erat turpifftmnm genus mortis.
Sed quia ipfedi.rcx fum lu. Hocenim modo nonfonaretin
eorum uerecundiam.
6 Relpon.Pi.Qitod fcripfi,fcripfi Quodferipferat cofirmado. eil hocjed diumaprordinatione,qa hoc erat an l^jecfortuitufaclu teprophetatum,propterquodVfal.$S.quiloqt4iturdepafiione Chri
1
duos malefaclores fuit cructfixus.Hoc aute fa-
lAex IuJ&orutnteritione diuina ordinattone, tamen diuer* ,quia ludxiper hoc intend' bant inducere fuffitionem populo
pirttceps
&
liefus efjet
& prinripaltt m eorum malefaHis.Ex in

3 .d,
fli,& duopfalmi prxcedentes fic intitdantur: i\ecorrumpas tituli ideo titulm cruci Cbrifti infcriptioncm,<& tripliciter defcriptmno
fuit mutatus,fed magis confirmatus.
ui diuini faclurn eli hoc,vt unpleretur fcriptura Efa. j ttcii miquis deputatus eft.
17 Muli.er.Hic ponitur fccudTt cofequens ad Chrifli crucifixionen
Scri,
&per~
MO^nr
3
'
i(.
^'<^t//Z>icr._^r;.Perhocnosind;icensad fuifeque :udixeiar Matt. i6.d. si quis uult poft me vcni.abne.fe-
& tot;cru.fuam:& fc,me,

.
busPilatusdeleretituIum.qui fonabatconfufionerudeo rum,noluit, fed magis ipiumconfirmauir,fignificatun fuirquodChnftimorsad confufionemeorum eratfutora perexercitum Romanorfi,&:ad rcgni Chrifti exaltatiu nem pp fequentem refurrecl;ionem,propterquod tnncdi
in terra. xitMatth.vlt.d.DaMe////;/ omnis poitfias in caslo 1 7 Mili.ergo cum crucifi.cum } acce.vejti.cius, &c. Exponatu t Cv cut Matth.27.8c: Mar.i j.
"''
L
6
yj/iuj.crc.Exponatur ficut xVIatth.2
7.5<:
Mar.15.
&
vo. 2 j
l H2.djiripfi,f ripf,Vci
hoc at-tem quod ludxis petenti-
fC
J3ij
Glof!ord.&NicoIaidcLyra.
\A
i,.
rn^ aOiwrQuadripcrfifavcftisnenat^cclcriamtotoo.be.qui
a auituor^rtib.conftatditTulamoninib.partib..vqu!itcr,i.
concorditcrdiftributam.TunicafortitaomniLim partium f>enificatvnitatem,qua:rhariiamvinculocontinetur. b Mcon.Neahquando duloluat vnita$ccclcfia:.Etad vnu
perucnit
orbi5,vfumpra:bcnsf]iigulis& vniufcninfqueanima ftirlcanscum corporeper uiamcainem vnigenitus.
teger inommbuseftexiftens vbiqne. c (/.Quiachantasfupereminetomnib.pertotum,c
nemoeftciusexpers quipemnerevideat adtotum,

totoficiit Grcca
,quiaomcollc-
v.
l ca voca,ur git.ficut&induode a ^fcccrunt quatuor parrcs,vnicuicjiicn)ilinpartcm,cKtur>i- 2. qux in lotte Deiri b n ? ccft ufiquirenondiuifcrunt. cim vnusPctruspro , AccC p e ,untrimiiictr,redncmfimii tcidiui tiuot Q'^' IOIfu P ,rcm,n "i;""' mbus tiacommendatL omnibusdicitT* h r f *Thboph.Q deiupercontcxraper ? cbriflus fUm Dei ui- b cam .Eratautemtunicainconfutilis, n c t0 cum. Oixerunterp-oadinuiccm: Nonfcindamuseamjfed * m.<EtciptoomniJJ,?^?!^ V > ciiuuiLcrciurivi hus dicirur. Tibida.,, r r j iortiamur dc llla cuius fit, vtfcnptura lmpleretur dicens: 6 Cleopha: cum wii/cW. V?"*/ Toaiam, Noofo-mi. Ai,iqu*rntuoic.m. 7 habuerit alium \ tpr.n.A s pro omnibus
ncs in
vnum
*mmammnummmtmmw*mm1iqdtme\twmm
uicat lingua,ca!
^M
i
-I
%Cor
'
quiavnitascftinom mbus.
t Partitiiuntveitimenta
runtlortem
meaiibi,& m vcitem mcammiicStabat milites qutdem hxc feccrunt

(
*THEOPH.Qupd
autem tunicaaium
HxccMtmarcrUcob,.
ru? Cleophasfr 9 foit Iofeph accfi IO qilC llbcHSm
mo
autem iuxta ctucem
Iefu
mater cius
&
.
idror
.
, f.h.cUo.. ' nonfruitrafuitappo ria cleophe, tris cius r fitum. Etaluquidc d . ^T1 diflet ergo Ieius matrem dicunt ailcgonam
fucrar contexra
ma- " eI" VirnmuSl uamaicuiujioiMi

vi-
Ma
& _Maria
,,
Ma^dalena:
i"
Cum
,
8C dilcipulum
n.
^* ^
nuos
,
iraru p
Itantem,quem
pcrhoclig.ian.qd
quorumvcl nunccommenvfl
rit
1
non fimplicitcr hbfueritcrucifixus, fcd vtdeitatem fupcr nc habucrar. Qiidam verogenusdicunttunicuIa:Euange

iiftamnarrareQîa.n.Paleftiniduospannoscommirtedo contexunt vcites.pro lutura vientescontextu,manifeftans
"
tnr Mariaquxforordicitur Deipara?, hoceftcognata. let.n.fcripturacognatosdicerefrarres.Sicut&II.Uv becca dicebat Sorormeaelt . Quamuisvxorefkr, ira& loco foror Deipare dicitur, qus Cleophx vxor habm o
ptcr cognationem.
loanes quod tahs fuent tnnicula dixit,quod a
fummo per
totumfueritcontexw,hoceit,abinitio&iupernevfq;ad infima.Mamfeftataut hinc vilitatcm veftimentorij Chrifti.Aluaut dicuntquodinPalcftinacontexantur filanon. apud nos.Nam fupra quidem eft filum,inf. aiit contexitur panno,& ita regrcflio fit, fed contrario modo infra cum lunt fila , rn lumr&o aut contexitur contextus, talis
ficut
d Cumuidijfetergolefus matrem&Jifdpulumflanttmqutr nut n |f/af.Quidiuinafafturus,quafi reppuht lgnotam
iamoftenditvenifrehoram,quam tuncpr^dixit,inq natus. Et docet uta [ gnofcit de qua fuerat mortaliter

liisimpendaturcuraparentib.vnde&Apoftolus:; rum curam non habet,fidem negat,&c.
*fr
I
rj
&
fuittuniculadni.Sacfmquoqueperhocnobisinfinuatur.
"
THFoPH.Videquocueflenraliaemulieresfol
;,
Namcorpusdoifupernequidecontextumeft Spintus.n.
luper virgincm&virtusaltiflimiobumbrauiteam.Licetn.hominisnaturam (ufceperit,qua:inf.eft, cecidcnt , fed lupernc Spintus fan&i giatia conftitit,&
lanctus venit
&
cura agar, namoportetquidem prcntib. adpet obfiftentib.non patere,nonobfiflenub.autemomni venln feruire,ficut ipfe cum migraiete vira,quod cum cret erat matrem dolere prsfiuium requirere
tris
&
le
&
comparataeftdiuinacaro. Igiturlan&umcorpusChrifti lndiuiiibile eit ,&diuiditur& cpicaturinquatuorpartes

orbis
difcipulopraefec\urameius.Occultatautempropnunio men Euangeliftamodeftixgratia. W/i

lern,ex
*& &hoc
NICOLAVS DE LYRA.
efl
ad mllites ,7 crucifixo Chrifio diuiferunt (tbi ueftcs fuas pertinet
qmetia patet quodChnltus fpne babebat ptura vcfli 10 Et mi.qui hqcft.<>cilicet,ficutera-fi.riptumTf.prxditi

addidit euangeltiia,J>t oflendatpropbtttam impletumptrfi
fo</i/i*Kr.Mili.er.tum cru.Am,acue.eius.Er quo Cbrifii tgnominia in hoc ,q^nodu Mpparent duo.primumefl paffionis vilibus pcrfoms ,feeumcrHciflxerunt,quodnonfitmftabiec7is eh crufigentium auaritia,quia Chrifti veflcs quamuis eftet tundum
&
parum
1
valentes,tamenftbi rapuerunt.
Et faccqua.&:c. liaiaerat quatuormilites ipfum crucifigetes. 2 Et tani-Scilice t ,at ra partesprxdi3a4,quam non diuiferunt, eo
ex eo quodfubditur. quod erat inepta diuifioni.quodpatet Eratautemtunicainconfutilis. IdefUfme futura.
l
rutn.patet etiamper prxditlafalfttas ludaorumexponr de perfecutione quamhabuerunt ludxi per Jnw> pr&ditlu Mardocbmsfecit prxdtclum Tfal. quia ticnlu t Tfai quod no a Ma\c ditcontrarium,quiaille Tfintitulatur d Dauidv a falute n;ea verba Ite Tfal.dicitur-.Longe
inprinctpio
tneLSecundu
eft
-peritate
Hebraica
& tranflationc Hie.
q>
ueM
depaffiont CbnHi,qui
nonfuit liberatus d
pa/fwneûa^M
1
cl*marctafyatrem,fiCutfitp'dicJumeftcii.?aietlahnfia'a
4 Defupercontextapertotum.E4r/;oc</;cnr<i/{y;,^C/wvtebatur.Sed Chry.dicit contrariu, diccns>q$ flm preciofts vefiibus induebantur taltbus indmentis reticulato Talefiine
opere pauperes hoc videtur verius, quia Chrifiusco faQis ad modum ciliciorum,& mendauit vilitatem veflimentorum in loanJBap.Matth. 1 1 ,a. Quid
hachorxTemporeautemMardortutiludtci fueruntliberati Lberati qnm m % terpofl orationem eorum , quia pr\us fuerunt tempus flatutu interfedionis eorum.iu ibidttnjfubditur.fodt manus meas,&: pedes meos.QMot/ non efl mpletum in
chso,nec in aliquo ludxo
illius
deler.vi.homi.mol.veftitum??^.^". Etprecioft qui mollibus veftiuntur,in do mibus re.funt.&C.Icfus autem ccpit facere &: docere, vtha
tate ibidem reprobauit t ibi:Ecce
cxiftis in
dmijlman
1
1
&
temporis,fed magts econuerfo
/
1,
filioseius crucifixerunt.
Cbriflicrucifix an mi quia Chriflus in cruce po/itus
<
beturjttl.\.a.& ideo non
ctt
6 DixeruntergO,&cNon il.CUius (\t.yndepatet,(p fuper foiamtunicammife 5 Scd for.de

runtfnrtem.Sedcontrarium videtur Mar.ft.b.vbidicitur. DiuifeYMntfibiveliimentaeius&mittentesfortemfupereis,qdquistolleret.Dicendum quodditlum Marci debet diuifiue intelligi fic.Diuiferitfibi vcfiimcta eius,fcilicet,cltadtumca,&po$~ieafeauitur,\mit~
vcriftmilc,q, vfws fuerat pcio\ts ueftib. (cin.il.Quia partes nihil valuifsct.
pertinetademsparentes, moreretur uoluitmatfifuotde cuHcdia &miniflro ,puidere,da> :x plumalijs,vtipfiftntfollicitiimpendere debitum obfeqiuum ptntibus fuis,& hocefl quoddicitur.Sta.zu.iu. &c. Contrarw, utl
&
StabatMirponitur tertiumconfequens ad
Ti</err/,c.i?././ic/r;StabantautemomncsnotiC
tunc %C.Dicenduquodprimofiietunt %pe,vt hic dicitur ,& b*c uerba dixit,fedprocedente pafjione propter turbam comp
itn
tentesfortemfupereii,Q,perfynecdochendebetintelligi,fupereis,id
tunicam efl,fuper aliquod eorurn,fci>icct,fuper
quid quis toUlerct,
%d
ei~l,quis
tolleret illam
tunicam.Sequitur.
<
temfe retraxerunt,fecudumquod dcit l.ucts. yeiforteiflepc n '" IUi bicnominatxtanquammagisferucntesinatnoreChrifli $fh flabant,ficut dicit Io.alite autem muttx perfonte crant Cbrtjlo p r0 timore d longeflabant ,& de iUis loquitur Lucas,dkit ta, ny
r,
Vtfcripturaimplcrctur.QHtft/icPp/,^r.
mnct notieius liabanta longcquiamuUo plitres erantflanu.
lo
8 Partiti funt uefti.meafibi.aci//Vfr,<i/j itf rn/ctf Mcon/Mri/i,
gequamaprope.
\Z
9 Eunue.mcam mUe.lOt.Idcfl,fuperaliamtunicaminconJuti
lem,ex
Cum vidi.Cl.Qjtcm diligcbat.f.Io, quijcripfitboccnani

fr *>"
Junt
MOi\jtllTEHf
I?
mentomatnfuprouiditdeminiftro,docuitnosin
cunqueftatu fimushonorareparentes,inquatum he
tcft
10
Cum
t j.crcir c.Per
hoc autcm, quod pofitus in tanto tor-
Dono uiodo,
t
w
~
l
loannis
non haberetpropria, vbierantommaco
Cap. XIX.
tri.oftendens,quodpoftha:caia-iufrorum tn
&
monumcntis D
nearincrucecorpora rogauertint Pilacjuod x ^ tu, hoceft,obfecra- te,. ice C coniu3 uerunr vt.tollantur. c. e Sedvnus.V igilanti ges,& iiritilqu. 4 verbo viuseft.No di &c.fieu 5 citpercufiit vel vul'
//rrec.MatruuelinquiNaltcriimprofefiliuquodam
m ]|otribuit.Namcurhxcfecerit,ha:cfequentiaindicati
b&xillaboraaceamdi.Qincttinm
in a
focicatecentuplicitei acceperat,
muianihilhabens&omniapoilidens.
c \nnia
( }[
tonfumma
verfantur.currcntautinmanusparrisolum.fcdpccca toru aia; in locu fuppliciidetracta;, hoccft,ininfernumde pellutur.At illicamelumdegiutientes,ck cubcc liquantes talipatratofacinorededie obferuandodiligentercogitat. Dicit.n. vt ne mafilius
j
non
.".laqUSOpOrte
Pif citrrisfimiiliarius.
bajjieriantequaacaCetU , <X liaCipCt dei: fpiritum. i fetiam, j .niC,
diligebat,dicit matrifuas. Mulicr, cccc

x
tuus.t Dcindc
b îcic
c
qj a
ad
{j
us cur . nl q U j c< j U j,j e e rt necdiirium pertinet.
Jifîpulo. Ecce matertua. Etexillahoraaccepiteam a Matrcm.

a
Cîomniaditpouiitpernefeunicsagit.
.
Hlnfitinieapo.
niuce.dt.Sitio.Qrf.
feciftis,
difcipulusin fua m.tPoftcafcicnsleiusquiaomniaconrumr L
d mataiunt,vtconiuminareturfcnpturadiat:tSitio.Vas fau- 6 hominus nerauitjfedaperuit, tPf.68.c eftis. De7 vt ilii quodammo- f igitur. tem poiitum erataceto plcnum . Illi t erco fponsiam + plcdatquod ]aucem. cnim 8 dO Vltas oftlUm rei rauerant ?Arundinenrutaiiusdicu. pan- timplea v opatrumdeini namaceto , hyfsopo circumponentes obtulerunt ori eius 9 dcrctur vndcfacra- t.im. Uieilta eCCiellXema t ite mundi, quat Qôdprophetiapridixetat.Etqaianihilism teftatquod antemottem qu fierioportet.&rtadidit va(e inv potefhtem habebn ponendianimamfmmA itetum (umendi eum. fpititum.utqui IOnatierUnr, fineQUiw fidpleno iefus acetum ,dixit . t Confummatum ll busad vitam non in ple,habentescorvt crgoaccepiiTet tDece1 1 lprgiam,cauernoleb.mff. eft.Et inclinato tradidit fpiriturmluda-i capite ergo,quoniam \* jjj "^ ^gjjjjjj c.in cjua fisl.tortuofislatibu iisliudulentum.Hi parafceue erat, vtnonremanerentincrucecorporaiabbato, nnem peccatoKim. da..led J5 Aqua,& Iauacrum aduecs*fojshumilisherba (eratenim magnus dies
Cum
pe.uspurgat, fignijic
Vtmorerentut.
humilitatem
languis
b Mortui de ligno.ne pendences

hotroteiedatent.
ille(abbati)rogaueruntPilatum,vt
magnumdiem
fui diutatni ctuciatns
P ra'"at <X potum. fc.C IJ CC OfttUm III JatCre

i<5
C)irti,perquemfu
iu:
nos
e-
frangerentur eorumcrura, octollerentur. Venerunt erô lSarcaequointrantani

milites,cXprimi quidem fregerunt crura, Scalterius, qm cm,
m ldat. Hanc circu

de:runtludxi,&:fe
ci.umueniiTeputa.
Arundoiigni- t fic icripturam,quc hcfacloimplebatur.

rui:.
cumveniiTent, vt viderunt eum iam mortuum,non foerunt eius crura. t Sed vnus J o
cifixus eft
cum eo. Ad Iefumautem
wrilura
ipJier facia
!eS
-
mu"
Gen.fi.c;
& THEoPHYL.Confi
dera
"!
de latere Ge.z.d. F erms _ _ tDe co.

o.i.c. 1.
HEoPH.Tradiditquide SpiritumdominusDeo&rpatri
faucium latus,vulnus Iateris,hoc eft Eua paradifo vbi Ada obdormiuit ablata eft ab eo cofta,&: hoc
Joco
per &c.non fanatur,&ficut in oporcer.
quomodo
Decele.
mif.ccii Macc. .
NICOLAVS
f/?.
LYRA.
,
quxGui
ut dicitur i.Tbyfi.& ideo,quiaparnm de illo acetoaccepit, vt dichic Io.M<jf.7cir:Noluit bibere . Ter talem etiam modum loquendi dicimus communiter deparum bibente,quod non vult bibere. 12 DLcon.e&.ScUkct,quicquid eratfcriptum de rne , Vei aliter;
fti.&ca. in cjua-
& 'opter boc de fe loquitur tanquam

1
de qtioiam altero
vtfupra
da -pcr hocaac.
'i.ma.fux.Muiicreccefi.tuus. QJ.vfquenuncfuittibiad oi ]mm,de cctero iftc erit loco mei.Et nota , quod loqtiens matri vocans eam communi J* k cruce,*ion dixit e /, matcr , fed mnlier,
\c
Confum ma.eft.Opus redemptionis humanx.

ll Et'mck.ca.trxipi.Oflendens ex modomorienditquodworicbatur ex obedientiapatris,& non inuoluntaric,ficut fupra dixcrat. c. 1 o.iycmo tollit d mc animam,fed ego pono eam.
1 4 Iudsei ergo.FJ/c dcfcribitur vulneratio Cbriili mortui,& diuiDiuiRo. diturin tres,quia primo ponitur vuhierationis occafio,fecundo ipfa vulneratio , ibi: Venerut ergo milites. Tertiodicli certificatio, ibi:Et qui vidit.Circa primumfciendum^quodoccafto vulnerationis Chriflimortu\fuit,qa ludai volebantcadauera de cruce depane
u r*r animus ui rgi>iis vidcntis pajfionem

2
i
ex teneritudie nominis maternifi exprimeretur, aggrafilij.
einde di.diici.&.c.Qdideputo te ad cim obfequium. texil.hora ac.&cc.in (uam.Scilicet , curam diligentiam.
&
:\.Hk agit etntngelifia de Cbri(limorte.Et diuiditur in duas

qu
to
prmeponitur Cbrifii confummatio per mortem , fecundo eius opo!l ipf.m,ibi,ludxi ci3,c.Circaprimumfciendnm quod crat p cr uenerabilcm mor irnmatio noftra filntis confummanda
i{li,-vt
declarat jlpofioius Heb. 2.
&hocejt , quod
dicitur
iea.fupplc qtitc diftafunt.

is
<j
h
1
implcnda icftomptn craf.Vnde fequicur. tconlum. fcri.T/u t .68.e. In ftti mcapo. meaceto ideo adileftduum implendum.
'icitjfitio.rortttw
citts
jiaban: ante
de Chriflo paffuro,quia le.tk.c.Sciliccl,qufcripta erant mortcm cms , fcilicct. eius potatio ,
reppfoknnitatemcraHinam imminentem,qua incipiebat ntfpera illius dieijn quo Cbrifiusfuit crucifixus , licet. n.fuerit crucifixus dies prima dieTafch^qux eratfolennis apud Iud<sos> tamenftcuda ratione fabbati apud ludms. Dies. n. fabbati protunc fuit folennior occurrens infra oflauam Tafcbx erat dics folennior; quia tunc feflii
duplicabatur,&
1 5
hoc eH,quoddicitur: Iu.
ergo quo
pa.er. Id cfi>
dies utnerisfm cuius vcfpcra incipitfolennitasfabbatifequentis.
Vt non rema.&cc. Er<tfci>
hocindecensin ianta folennitate,
Uborautrat
"
yndefcquitur.
erai dtfsccatum
& aduflnm & propter hocfitiebatfu,
deftnguine cmiferat
quod
16 Erat enim
magnus.Qw/7c
ditlum efl^folennitas eius du-
prmdum.0- talis fhis cfi maximum tormentnm. 8 asautem pofi.crat,&c.l//a</. n. portaueratmilites vt datet
trvfixis eo
oltauamTafcb&concurrentcm. plkabatur propter Rogaue.Pilatum,vt fran.eorum ctu.Tê aliquo modo cunij dere poffent,er tollerentur de patibulis.
1 8 Venerunt ergo mihtes.Sedvidctnr^quodueniffent adlefum crura fecudi,quia lefus eratin mtdio amborn. antequamfrcgerunt duo milite s frangebant,& unus fregh crura unius Dkendum,quod latronis cx vna parte,& alter crura altcrius ex altcra partc,& fic ambo uencrut hinc inde ad Icfum qui erat in medio,& boc e\\ qcfdx:
m in cruce
.1
ad bibendH,vt pcr boccitius morertntw,&fic de cuflodia expedirentur.Talis. n. potatio aceti mortcm ac celeifia,
r*
rucifixi,vt dicunt aliqui. îlid
pa
S>
i.qux uidetur probabilior propter quod bic omitto.
autcm caufam buim acetitetigi h&c efi ibidemfatis diffufe
&
|i
ergo fpon.&c/rf ef\,ligno hyfsopi.
19
ft
Ad Iefum autm ecum ueniffent, vt viderunt cum iam
îrcun.ob.ori cms.Erat.u.ckuatus d tcrra,ita quodfolama*' n poterant attingcre ad os ems.

1
bi
Mnexgo.C0ntrariumvidetnrMat.z7. vbidicitnr. Noluit

te.Dicendum t quodiUud
quodcjlmodicii quaftnihilreputatw^
nonifregerunt cmscrura. Quuihocnonficbatni' adboc qtiod cuadcre non poffcnt,depofiti de patibulis. 20 Sed vnus militum lancea Jatus eius aperuit. yt certifica'
mortuum
returdemorteeius.
vt dici'
&Et
toiib.ad locum pcnarum delatis.vulelicet in infernum. 20 Sed vnus mi.lan.eiusape.TmoviiYt.Vt Iuda;is placeat,lan
M
T
R^
^L L I
T E
}{.
^fw//.c4.^c.THEo.TradiditautdnsfpiritumDcopa ouendensquod ncquaqua fanftorum aue conuerianlu tumuhsjied dcueniunt ad manus patris oium,pecca
ceantChriftum .circacorpuscxanime contumeliasinferentes,iftisauremf'untfimilcsquimortuospcriequuntur

t *'
1517
lococum
D?is ohdormiuiil.t coframmiliti cft R6 r hccvetlatilis,iue prohibet 1 hcaaiit mihtis,tieura icrUtur nifiquidob(iltat,no i,osapataolifo,qiitaoequod illa abfiftct a fuo curlu . Dhs oftcndcns quod Rompheam
bis
QloLorcL 6c Nicolai dcditRom- b

proptcr
dc Lyra.
\i
,
?j
Eratavteminpr pinqno. ft TnEOPHYL.Singilaridifpc
tionefattiimeft,
inpropinquoefletmonumentui
&dilcipiilipoiiint adeflc cV ipc&atores.actcttesfaci ti vt cetlau ri,&: nulitcs poflent ad cuftodia n,
mn
&
c-
locum
fiflat,fupponitinfiguralatustraawa:nuhus,oftcndei,.sno
furtifufpitio,qua;
omnia non
fi
contigu'
quod
ficut
fra-
procnl fmUci
tppfc
mcam.litis
repulfi.
,u
Iatcrirtctit,iu&tl5
îlitu^lanccalatuseiustaperuitA-continuo
Ncniic, lui
i
mcaftabir,&nonvl
intcrminctur oC vctfionc lua extectra
&aqua.Lcquividitteltimoniumpcr!iibuit,6^verum * lon vidic. J .iTidit

Sd
.|f<
exiuic fanguis eiteqtiij
^1 vtnon
quod
XCtU,&
cahim
aliusreiufl
1100 Ic
l
<
'
2
3
q.lis rcflirrcdtlOllH
iusteihmonium,&:illefcic,quiavcradicit,vcckvoscredatis. ouca.
Ob
quoitdixit.DOoficgtiuntc.m
rcar
prohibcndoingrctTum in paradi-
lum.Confundantur
Faftafunc cnimha:c,vcfcripcuruimpleretur.tOs -im

,
noncom-
aliterquoqueni i
Agcio.
Atmcniiquinonad
mifccntinmvfleriis
aprmit. A.lhocquoddiii Uaeet Itiê Quai.itjcnnrcv: un-.tjiujeuin quicft croclfnu.
4 mc,Ul1 "1
lv ll
,l[
quodaill manit
iwW
,. 1U '.
aquamvino.Non.n.
crcdunt( vtviderur)
i
latcrcc.
,
grclla
fit
quodad,
minuctisexco. Eticerumalia icripruradicic. f Videbuncin 5 futuram nou * qucmttransfixerunctPoicha-cautcm rogauitPilatumlo& corrUjjriu kphabArimathia,eotquodellecdifcipulus lefu,occulcus 8 9 quod innou autempropcermecum ludxorum, vccoliereccorpusIefu,&:
^[J^
, ,
1 ''
.Mjtth. -*
mirabilius
lcd fanlit
r^ r
,.
i.
./
guis tantum.
hoc
ci
permifitPilatus:Venitergo,&:culitcorpusIeiu. nonnoftc iI nr..f<-dniiftepiiinu a

Q^ra
Venic lldcaiuCl
u.
romusomi.csi
^
,
.
J*Y"
loco dcflrtiunt magismiraculum,itaqj

languis
LiVg
tcum.
t
r
auccm
& Nicodcmus,quivcncracaciIeiumndctc ptimum,

& ligaucrunt cum lincheis
I
13pr0 ptcrnosq
14nonhab1.1t
Vcit hominiscrucifixi,a
(ymbolun
ferens mixturam myrrlLx&alocsquafilibrasccntum. Ac-
f ?
ju.
iu.
quavcro quod isfit u- luperhominc , hoc

cfl
ceperunt ergo corpuslcfu,
cum 1^0""',
i
Deus.
Sicut tnos
efl
aromatibus,ficucmoseitfepelireluda:is. vbicrucifixuseft lefus,horrus.&fin horcomonumencum

a
Sicut in utcoMtci* ncmo tntc ucn, nemnpoBeiiin iti inho- monum>nto. b Acceltrata fcpu tata nc nctptrtfcem^qMi .10 "h tilelicebat faccce.
Eratauteminloco
7 habet, fedina
fepe.
^j^XuYoiei
Ui tlir.L
.1.
Nonfruftraait,ficut mos cfl Iudeis, fed admonct in huiuf-
Cv
fll'.
modi
otiiciis
more
nouum,in quonondumquifquampofitusfuerar. lbiergo r t ^- jZ mxu erat monumcntu, propcer parafceucn Iudarorum, c]uia
i
i9fus mortuuscu
diturabauaris,fl|!i
cuiufque
gentis elTe
Erat
poilierunclcfum. 1
nuausdt, qi cnimpaupci
'Chnltuspatitui
fcruandum .
CA
NICOLAVS DE LYRA.
,
EtCOntinuoexi.fanguis&:aqua.i in^M/ja(/oflr4Krf(Vc>M-
ablnUonem.Sciendum tamfyuoditta ftionemâqua adpeciatorum aau* mtraculcfe exinitt quia no fnit hutnor pblegniatiius, rtdicmt
ad oflcndcdum,quod corpus Cbrijii erat ex uealiquiifed aquapura ris ekmentis compofitum, coatra errorem eorum,qui dixerunt eum habcte corpus catlejic,ficut dixit Palcntinus fcquaccsfui, et eoeum babcre corpus phantafiicum,ftcut Manichei. rutn,quidixtrunt 2 L t qui nidi l.Hic ponitut certificat/o,quia ipfe loanncs quijcri-
8 Atimuhu.oriuudus.EadmcJtciuuasqMi.!\ttAM tur l{am.itba,de auafuit iamurl. effet lc.ldeft,fidelittr creden' nuEo
Ab
9
1
quoddiicipu
o Occulttis atitem pro.me

fynagâ
tlivre timcbat de
lu.întt. n.ptfficncmex expell' , quod erat ignomb
&
confitcretur Cbiiftvmjamenpoft p^fjiomm fcrucnor hc: Cbriili ammatus manifeflauu fe uolcns Cbriftum bvmriji
re,&idcofcqmtur.
1 1
tolieret
ideo boc euangelium,prttfentiatitet exiflcns,uidit bcfaftu, pfit eius lciiimonium eft cfficax ad credendum,& hoc cft , quod dicitur:
&
corpus lcfn.^fd fepeliendum.

r
:
12 Et permifit Vi\i.Tum pfoptcrrcucrentiam pctertis, na
Et qui
3
uidit./ic-./r,c-go ipfe ,loquitur
enim defeper modumdtcrins

lite-a per prcdifta-.Scquitur.
ntum Cbrifti paffi qucm ipfe cognoucrat, pter 1 3 Venit ergo,& tulit corpus Iefu,de cru. Corpcra t
innoc:
,
ficutfupra aitlumeft.
Teitimonium
perhibuit.TVff;
4 Fatafunt.n.ha,c,vtfcnpturaimple.jrorf.
jdeo ordinatione diuina con(iitutum
eft ,
n.g.
Osnon
natorum non potcrantfcpcltri,niji dc lucntiapritfldu. 14 Venit aut.eV: Ni.qtri vener.ad Ic.no. ftfupradiBjKM 15 Fcrens mixturam myr.&aloesquafili. lftcttiairti
com.ex co.J gnus.n.Tafchalis fuit jigura expreffiu* paffionis Xpi

frangerentur,vt fic non funtfrafta in crncc,vtpr&dic~lum gni ofja
5
tms ante paffioue
Chrifti ftcut lofepb erat Chritti
difcipu^^M
i
figura & ueritascorrefponderent,quia rcri aefl.
ytofia agnipafihalis non
plena
tus.Jedpoll pafjione ex frruort fe manifcftauit ficut lcfeph.Su licet cx dcuotione iflam ynclioncm facejet,uidctur tarncn. * q, * notitia de Chrifli refurretlionc no haberet,quia deto V
ic.
Et iterum
alia fcri.di. Deei/**rrjH.s/woe zach.i 2 c.
ptiTfi j.c.Non dabis fan&um tuuni viderccorrupti
6 Videbunt
mcqucm
qucns
quem xraniLiteraHiera.babft: Afpicientad confixetunt.Trvpbeta.n.loquitur in perfona Chriili,

in
loquens in primaperfona,fed enangciifla refertiltudad Chriflumlo

proprie iudtciofuturo,quiacic*trices vulncrum refcruatxfunt acorpore
in lertiapetfona,et eademefl fententia.llia autem transfixio fuit in lances, vulneratione. S(d hxc videbitur d lud&is in
Tropter qi non indigcbat vntlione conferuate contra p*t> 16 Acceperunt ergocor.Ie.6v. Jigaue.cum lin. t.p* inuotuerunt. Tropter quod ftatutnm efi, quodcorporaliafuft M.
panno fericojed ;antutn vt habetur dt coitfe.difl. I .c.confulto omnium, 1 7 Erat an.in lo.vbi cru.eft hot.i.p rope locum crucifixm
18 Etinhorto monnmen.no. Hocfatlumcfiproptercc dincm dominicx refurrecliouis, quia fi fuidet fepultus mm
to,ubi iamalijfuijjentfepulti, pofjet refurretlio dominicaa
aiteri imputari.
I
conficitur corpus Chriftinonfiant de
Chriflircfurgentenonfolumad certificationem fux refurrteilionis oftcndendo illas cicatrices ^SpoHolis , fcd etiam ad conuincendnm '/udaos mfuturo iudicio dt peccaio fux mortis.
t*-
tu
7 Poft hxc autCni. Hicagitttr confcqucntcr dc Chrifli fepultura, qu* fuit gloriofa,fecnndum quod eratprttdittum ifj. 1 .<-. Et erit fe puUhrumtiHs gloriofum , quamuis p) sa dcns nnr s fuit hnemimo1
/j.crfcocf/i^KorfrfjciiMr/PoflhccautemrogauitPila.Io.Eidcojccnrius enm
rogauit,
19 Ibiergopropterparafceuen Iuda:orum,quia iu: ccttri diium,quia fcria fcxtaw qua licitum erat operari JYp(liii,iam dcclinabat ai vejperam,& idec fepetiernnt h
c/i
&
ewj ti familiaris,cum efiet nobilis decurio,ur dtcttnr Aiar.\c>J. ty

8
OTX co propinquo,quia non poterant longe portarc,prcpter foiin fabbati de pnpinquo imminentem, &c.
Ab
&: Aiat. 5.d.^cjr
1
M
1
H,
a.
L l
i^
au.& iV/.Sequitur.
id eft
Et continuo exi.fan.
&
1 5
Ex quibus habcnt efflcaciam
Fcrcsmixturammyrrhit. Peripfum fignificarur docl
bo
cc-
nus ferensmixturam,
doclrtnam ex a'jtoribus
r
clefi*facramenta.
7Ton>/;4Cdiiiewro.?i/tf./<w?7.Exponaturficutfup.Mat.27.g.
(criptura: conicdf am, ad vngendum corpus Chnfli cumadeiusfalutcm.
II?
oannis
I
Cap.
In
XX.
&
R
P
13ZO
L
I
II. D l D T> ^4 Secundimveft crucifigentiii C 19. Vb> diciturinpoRdla. quamuis eifcnt parumualenitia quiChriftiveltes,
tcj-amen fibi rapuerunt. cbiter boneflos fru liberalesfe qmefl veriftmtlr quodmilites qui ventatem cupidi,tanta auari irinilrant et ft cffent interiutjcdm
i
pud iudxos.Vnde
tixcferiafextainqua ChYiflusfw.tcrmtfixus,noneratfolennisalicitum cratin ea operari <& \epeiiri,prout la itus ditlum e(i in additione fuper Mattb.z6.c.
C A.
in
ideo pfis cffe publice o[teuderent,
quidam dicunt quod mili-
c.zo.poflil.diiit de auaritiacrucifigentiu, in eo quoducfles Chri et par um tialentes fii rapuerunt.Burgen.oppanit dicens,quod non e(i * liberales verifimik, quod milites qui ut commmiterfe Iwneflos
d"ftt<t Vh.1r.fAi6 qui
Cbrflum afferebant faceremiracuWm
oftendunt
firaffcnt.
auaritiam fiquaminmcnte babuerunt publice demon*
fcientes quod ad tatlum fimbrix veilimenti Kezr.iub.ut Luc.n.b. cu iufirmi,ut Luc.S.f. veftes Chnjti accipiebant,vt .hfawbantur ,u qua medicinatiafcu aliqua aliafafcinatona facere exfiretur, in ignominia Cbrifti , ut hoc uidentes credermlctiam ,edundabat
l
Egoautemputoillvsnon fuijfe milites fccundum communem f^cuii d gnitatem, nam bi non confueuerunt adtarn uitia officia
leclorum
rc ipfumfuijfe
makficum.
jl
II.
InO.c.Vbidiciturinpofiilla.Et
nota quod loquens dc cr cc
conuiuii nuptialis jj\fAum temporepaffionts,fedet tpegaudii,feu non uocat matremfuam codem nomine, ficut hic.f. mulier, rbflus
ri liiar,
nondixit mater,fed mulier.
fufpcnforum deputari,fedfortafiis iltis temporib. ucca bantur mUitesferuientet l\eipublicx tn executione iuflutxâm de non dicitur.ncmo tenetur luis folis mUitib.fecundum dignttatem i.Co..3 fumptib.mihtare./.Reipub.feruire./ciietuw dccxteris.Miks Miles . autcm communi nomrne dicitur a mititando , ftcque cuntti feruitrites reip.po(iunt dici milites a militando,i.Jeruiendo,qui ctiam no tenentur proprtjsflipendvjs militare . Si tamenproprie diiti funt milites,nun
ter
&
mirum
tu
mmater^mde fup.l.a tkuius uocationis attribuenda
Quidmihi& ubmnWttUdcircoraefl
runt difcolos,
& publicos ribaldos in multts cotra l(fum,immo prtt
quod oficnaerunt
fe publtce auoros,quije oflende-
fummxbumiliati viriufquefi
communem confuetudinem circa
interficiendos,ut patct in potio
exi*/S matris.ncut.n.Cbriflus cum informa Dete(fet,feipfum z.a.eademrationecum wuhformamferuiaccip ens, vtVbilip. Dei viui reus effet, communiterfe vocat filiu bominis,quoa fil 1 men commune cuicunq; bomini,pari ratione matrem cuiws hu. tfl nomen co. tatem maxme cognofcebatynnlierem vocat, quod efi
7
te
e
nefeliis,illatis rcmuitus quxfieri
non confueuer.mtab boneslis con-
tra morti adiudicatos.

cit, crucifixionem fatlam prma die Vafchx q ludxos folenms: Burin.propter fuam (mgulartm mintts eratapud tamet autenticam computationem,d.cit quod parafceue non erat fo-
In eo.c.vbi poflil.d
cuilibetmut:eri,non autemtnitrem,
Chrifii.
qu dmaximam dignitaIII.
lennis
apud ludxos,quod quiafatlum
esl eo
quod fundat Burg.fttlii

Chrtfius cotra.
inclHdt^cumfic mater D D ji n
fuum fuper obfernantia tradiiionis phanfaicx, quam

I
eo.cî dicitur in puflilla. Licet.n.f uerit crucifixio pridiePafchc,qua:erat folennisapud ludios. n non erat folennis .(lns fu:t crucifixus inparafceue Vafchx qux
)i
Deiprxceptum non admiflt,prectptum autem Deifuit quod tj.luna primi menfis effet celebris. Coftat aute parafceuefuiff/ dccimaquin
ta luna,quia luna decimaquarta,etiam fecudum Bargen.Chnlius cfnanit.altegans igitur traditiones contra Deiprxceptum y clt Burgen. audire debct. Quare tranfgredimini prxceptum propter tradttiones
fdhdxos,ut habetur
n
It
inf.en.c.lbi ergo propter parafceuen pofue eum ut magis dcclaratur in additione\fuper Matt.zcj.c. IIII. D D I T l jl
xeslra4\omifjo tame computo Burgen.etji parafceue tota dies nofuif fet cetebris vfque ad vefpera,tamentempore (epultura celeberrima
o.c.fbidititur inpoflitla.
c;3peiati,&:
Quodferiafexta, lnqualicitu corpora fepelin,iam declmabat.
eum pafcha fabbatmn concurriffet ad veludxos mcipit fefliuitas fequenti diei. Jperam y quando apud
fuijjet,quia fecundum
&
Hxc
P
ie
V T
X.
no-
dum vnusdies, nnnquam morte

Deusenim
fol
dtffeftus
& diuuuiatus.
zijVjtautem^&c. V minat.qnam nos dominicam vocamus.iam labbat; ies hebdomada: nominant,vnam aut eorum dieru labb ,piimu. Etenim reuera dies oes vna lunt S^pe aut ca
.
THEopn.Vnam fabbatorum
efteiusqui nunqnamoccidit.lgiturquem admodum inhocrefurrexit Dominuscorrupiibileiuum corpus incorruptibilerecipiens,ita&nos infutuioferulo
incorrupnonem recipiemus.
iifitur,
vna fi &: cnponitur multas
P
a
V
diiii.
r
a
xx.
Cum iamtempus ope.andi lediflcr.
!
Cum adhuc tenthrs

Theophiti..
iftent. ft
t.Vnaitaqueeft pna, bisautem fi

aipitur,fit fecun-
Jiiam M_:tharu; primim fabbiti
1N A autem Tiabban Maiia Mafjdalenac venicmaLn tcquirendiiirtcclligcniani.
Qtta hora quidem E fueritcefurreftio nul
d:6itertiotertia&:
doceps. Futuii au'" teilxculi typus eft i-iUte,quod iecun g
'
ne,cumadhuc
A usteuo
cenebrjc eflcncad
monutnentum 3
>1<
* luslcitjiicui&tepus fecundi aduentus

3
. b E< rimioi.dc/re. t Cuiuiru nuncuit difcpnlis,ut"t fecum quzrereni aut fe<um
lcrent.
cenum.Quamuis au tem Matihcusdicax

piofun-
dum
& vidic lapidem

P.
fublacum a monumenco. Cucuincergo 4

quia
NICOLAVS DE LYRA.
C A
(a
hocnomenunum frequenter acdpitur pro primo,vt patet Ge. i.j.Factum e(t vefpera manedies vnus.i.primus.<?V
&
X.
au
*
i
mmtm & mortem,hic cenfequcnter dcfcribit refurretlionem. iimdhur tn 4uas,qnia pnmo defcr ibittir manifeilatio buiu< re-
fabb.Po/?<7;;
euangelifla defcripftt Chri(ii crucifi-
confequenter dicitur.Faclum efiucfpere& manedics fciundus poflea tcrtius,& fic confequenter.

aliquidopcrari
& &
2 Maria,&:c.<".<:tt?<7H4w efjet clara dies,dimifit tamcn diem fabba illa die . Sciendum titranftre,quia non eratlicitum
etiam y quod cum eafuerunt alix dux mutieres.fccundum quod dicut atu euangeltflx.fed loannes iflamflam exprimit, quia erat alijsferuentior <& principalior. Et vidit \apid.Angelus.n.dominieuamouerat,nb' 3
Chriflus de feputchro furgeret
,
/ eclionis fatla mulieribus deuotis. Secundo,eiufdem manifefiatio
fuapofioitsJbi.Cum C'go feroeffet. Cirea primum fcicndum, }ndimsgradatim peruenerunt ad cognofedum hancrefurretlio i,c ideo primo euangelifla oftcndit qualtter eam cognoutrut per fttUhri euacuationem.Secundo per angelicam uifionem,ibi. AblCI u difcip.Tt rtioper dominicam apparitionejbi. E\xc cum diX 'ex.Trima in trei,quia
r
ii
adhoc quod
quia claufo fcpulchrofurrexit
& e-
primo defcribitur fcpulcbri

.
uifio
Secudo,
denunciattojbi.
Cuciurit ergo Tettio renunciatx
inquifitio,
xut,ftcut ctaufo utero uirginis natus efl.hoc tamc fuit aliter,quia in refurreclione babuit corpusgloriosu,cui no refiftit ahqu'ul,fed exitus de utero uirginis fuit miraculofus. l{emouit igitur lapide angelus
txiuitergo.Inp ima ergo parte dicitur fic. i/naau.fab i.prima die pofi fabbatum. Sic.n.apud ludxos nomin tur dies hebdomadx,quia fabbatum fic nominatur abfotute pro ' ab illa denominantur atu dies,ita q, p reuerentiam illius diei ,
folum ad manifeilandum Chrifti refurreftionem tam completam. 4 Cucur.er.H;c defcribii rei v fx denuciatio,cu rfr:Cucur.er.&:c.
f.loanne.lfli.n.prx ixteris Chri,'tuamabant,& inuicefe cenebant,fi
&
feiens
/i
immediate dicitur prima fabbati,& aliafccunda fabbati,&
guntur
cutfamiiiares,aluaut(icutdi(perftfugerant,pfq)inplur;b.locisle dicluw efi fuperius, \S. ifbi duo apofloli ftmulcobinati,ut
&
onfequcnrer <& propterboc Matth.<& Marc.uotant dominicam r^rreflwnis diem fabbati , loannes autcm unamfabbati,
primam
c.infequendo Cbrtfiu captn,& ^#.}.a.SimuI afcendcdo 111 te mifii funt ad Samaritanos,vt daret eis (piri plti.ct S.c.SimuI
quia
& tum
dc cognitione
naauttmfab.?cx ifta q pta: olb fiiit follicita videre Chri pulchru quod patet exhoc qd venit manecuadhuc
tcncbr.v,S<:quia rccecientib.apoftolis
bis, quxrite
vcritatis diuina: ualde fol!icita,&:

intienietis
p hoc me-
retur hacaffequicognitione Matth.7.a.7J emeer dabiturun-
&
pulfttv
& apenetur
uobis. F.l ralis de"t
<-
v.r
l
non
reccdcbar,
veritatSagmtaaliisnunciare,
jei4nspj:imoapparuit,figriificatorqiJlibct pcrfoiu
Mariadi!cipulisnucia uit,nedeablconditotalentodcbeat mentoreprehendi.

f
ficut
Cum
-:
<f>n
&*
1321
Gloforcl.&NicolaideLyra.
o&o^hisaddasocTo&nouem&dece n v?c
finnt
1
quii
r maprofundovefpercfr.aueffe errxmotum:Io5nesaut remo nc caadhicetlenttcuebrxMan.i veu iTe,&: vidiffc
gintaqnq;,hisaddas vndecim,6<:duodecim,i$ctrL
morantur . Supcrfluumi cnim fmiTct CUm Matth.UUS llOC

priusdi*iffcf,6cIoan
lcpte&pifduiii-
&venitadSirnoncrVPcmirn 5cadaliurndircipulura > quem

J
*
iiie
IiiG.*iscHicibuia4ditutm(-uiti,ptopt:ifioiC'li.iitatii&laniulaiuja8'i.ao.
jjs INo
^
diligebat'Iefus, &dicitillis,
1
TulcruncddminumdcmonuExiic ergo Pecrus, &

a
?
>
c
1 l
Sed Maria MaedaJ"
mcnto,8c nclcimus vbi pofucrunc cum. au.emduo.

Q
modoautem
^
a
CrgO tatUlnl utn , qu

jL
?
coplctJMj
^ Jeiurrcdur,
tlir -vl
IcnAVCnitmanC,UlUl
veneru- r.itr.flus nairat:<'""e huTu.mundiludsi pe.l-.il tcrjm Gent.les pet legem oatui.
rcrdccuifum
Tfemi tiH
tprior. P
" neninifuerunt aJCunxbant J"' jll ca liusdilcipulus,&vcneruntad monumetum: 3 ipintus ..-. n ucntusadlcpulchru a i ri| c- 4 nentium,quagK vcnit cnim mterdu b autcmduoiiinuI,&ilIeaIius dilcipulus prarcucurntatiusl 5 cu lege De cnm alns mulicn venitt pnmusadmonumcntum.Etcumfeinclinalfet tro 6 cum jduerlan., v. hns interdum aute >> r vidit poiica linthcamina,non lamcn mtroiuu.Venit ergo Si- 7 cordatur vt viui-C /ola. Vnde Euange-
& *.'
lirtx varias vifioncs
poiuerunr, alulquc aliam diceta vidcn

tur dilTonirf
Nam
primumqnidem di c B cimus quod aham d tumin vnumlocum.Tuncergointroiuit&illcdifcipulusqui Vacuum refutiexilTe.red fubbt.un b Non
VifitatiOneiTI
occdar, ledqu scMpai*ficMMM. 9 tera mbetu ditlintheaminapoiita,6cfudariumquodfucrac fuper caput 10 adiuuate r 1 \t inij eius,noncumlinrheaminibus pofitum,{edleparatiminuolu ,, fiqujd min
mon Pecrusfequenseum,&introiuit in monumentum,&vi
8 te/pintu
litera
h
1
11
mmatur.Omni
gO 30 ltt.l giatK ij tineiues,hocri rofiguratur ht
12 ViJi niimerUS
\[
Mat-
Irpukhtum.
qui,len>
clTe.
thxus
dicat mulic-
rum.&aham loanncsManx Magdale

nX.Deillde
|
vcnerat primusadmonumentu,6cvidit,ckcrcdidit.Nondu l
curr,ot,dum>
en i
rotun-
m lcicbantfcripturam, quia
,
Cimrtederentabl.tu:,,.
Vbi h<bitab.nt.
oportuiteum a mortuis refixeraraffeaus.

c
H ngurarcli
1 5
Quam
fbrtior
do vcirere,& mane
cumadhuccffentte ncbrx,id quod altus diatprotundodilu f culoinidemiedunt g quiaomniailla tem h
porafuerunt mediu
noctis.
l6 bet.qum iurrrere.Abierunteroo iterumdiicipuliad iemctipfos, Mana * * 17 numcrum, Cum lidu J, l8 auri ft a bat ad monumctum foris ploras. Du ereo fleret,incli T^^Sl 19 iteruim trm, r monumentum,Et viaitduos angelos 20 c sipa.Quui nauitieScprolpexitin
, s
.
*}
mentadiuinita
coprehenfit
Curro 4ffi.Ioannc$ fignificat fynagoga,'qux prior ve-
ftrainfirmiratiscognitioneremota ii.nt.ln inuolttio finis necinitium aipicitui.Sic celfitudo uiuitaiii.

effe,necde(ii
ir.
nitadmonumentudednointrauir^qa.pphetiasdeincarna tione & paflione audiuit,fed & mottuucrederenoluir.fe tiusecclefia,qux cognouitcarne mortuum,viuete crediditDeum,poltquem&Iudxainiiiieintrabit.
Et illealmi difciputus 11 e o p h. fcruiduiii &: pradicnm.Ioannem autc
ln ntfKw/o.Quiain
in vnitateiVel
fciffuramentium Deusnondl iudarium capitis palTioCiuitti,cuii
*T
Tu di fce hic Petru
coremplatiuum,&
ad diuinorum cognitione ldoneum.Sxpe igitur cotempla tiuuscognitione&ingenioprauienit pracTicus, auie derri. bolas,non intelligerchr. mentuhabet,attame feruoreacrtudioillms vinciralacn- f ThrQs.htn plusdcfublatoqnamdeoccifoploi tate,&:videtpr.ordiuinuquodda myitenu pradieus.An niagiltricnms îtafubtractafucrai,ntcmcnioria bat,ck' ltte dolor ibi tim tencbat. nontalcqmddacotigit indilciplinis?ttenimcu duopue ri iunt vnusingcnioacutior,altertardior,prxoccupathic g Dnmergo,&c.Cam eum fcireribinoneffe,fed fuoltudioveloeitarenaturxalterius.Etenim inipintualidoleCneciuisoculis,nc<ocuIis ilioru duoruci buslxpepracT.cus& fermoneidiotafenfitquodda iubli- tauir.Vel potiusdiuiuoinftincliuhocfactum eft. h yid'ndos.Ai\e,ch idcft,nunci| fignihcateua; Traftat. mius,petcipit contemplatiuo. a m.in * Avo.Advnumfiadiiciasduofiuntvtiquetres, hisfi ftiicapiteviq;ad>edes,ide{t,abiniriouiq loanni. adncus tres &:quatuot fiunt omnes,deinde (i aduciasom ciandu.Et illcex paflione fua erat nuci.idus,qaDeu nesnumeroquilequuturviqueaddece&:iepte,ad (upra tc iccula,&:ho infiuc lcculi.Sederergoa di6tunumerufummapducit,id eft,fiaddece,quxab vno cu ûlnpnn.e.vcr.r^ pedes.cu dicit^cr.ca .fa.ejV vlq; adquaruorpcruencrataddasqnq; fiuntqndecim.his angeliduorefta.vnum pnus,ahud (cques.Coniuni addasfcx,ex:fiutvigintivnu ) hisaddasfcpte,ci:fiut viginti panfeniuincarnatum,uioriuum,reiuiciiatum nunol
nietamridc! b;> iurit occultarafeorfum,oalongean.rfl quia llle fponte &c fine culpa paffus,nos inuiti cun e lijndiini r.SciIicet,vlq; adeo,vt cu abipibdom te dicerctur propter couiuetudincm ab co audiendi
octo,
cj^
m>
NICOLAVS DE LYRA.
tu fanclua Et diTimebat.n.ne Iud<ei corpus Chrifli afpo*tdffent yt ei ignominia facerci. a Pxiit.W/c ponitur rei nuciatte inqfitio,cu
ix: Exiit.
1
jti
vidertt fatlu.
Moius at veniedi o(iedii,cu
dx.
xcExdefideriovidcdi.Êt \\\z.Quia erat iunior

ZVL.A&Tfidedu fupple p itliu
rat fepultu,qa fepnlchrii erat
illius <edificil,intra
&
CJur
5
feorpusCbriflicitfttblatudewnHnctoêtnocotftauerutdfP rcfurreRionr y ib fubdii. Nodu c.Mio mbdo expo>u iudai iu.f. c <i fpofira& plicata,vt ii/ffw d\x.f.lintbeamina ante n CXC.refnrre{ii<,nc Chriili ta fada, <C7 fubdii caufa cjuarc
& &
<
agilior.
Et
faftii
tpcorpus Chrifli e ad modii cuiufda domttculx lapi
Etibtwex jaiptura,fidcx fignis dibat,cudx. 1 ? dcbat reiurreclione Cbrtfli ia faila. 14 Abie. Hicofledit qv* n
i
\
Nodu
drx
lu.f
,intra q
eratf pulchrii Cbrifli pofttu,& ib crat ibi quodda oflio crat ingreffus ad illu locu.Sic.n.fiebat fepulchra iudeoru anti
peruer.it ad angeika vi(ione,cu dicii: t\b\et.fJ't.t.& atid~t>s 4iu manere iuxta fepulchru fptcr mctu luditoru. 15 venerat. i.ad locu vbi prius lant.:har,et vnde
Maria
J<
no
b.
quitiis,& rnaxm e mavnaru ffonaru,vteorum fHHj poffent ibi frpe liri fp hoc diciturfrequ?tcrs.& ^.Hf.de regib.lMda:$ep\lhiis eit in fepulchro Dauid,6dc*. Vidit.i bn ad ofic
difpofita,rt plicata
adfcpuLhcu
x fcruore ct cbftatia,et aa Iminebat fibi tm

lis. 1
epcorpusnb fuerat fublatu,qa fimulfuiffent lintheamina afpor tata,et maxime qa eratfortiter adharetia corporiff vnftiorit,et io p hnc apparebat,q, ficvere furrexeratjjNd ta. Vroptcr Tetri rc inter apoflotos prin uerentu,qt<e 1 xpet!auit qa erat fcnior ipfo eipaiior. S Vemt cx.Vatet litera in ibi. Et Ciidi.f. cofuse rfq,
s
tildu
7 quo mo.Licet.n.intrafJet claufura intrauit,verun cula fepulcbri excifa in rupe,tn domuncula nb od q a illa hortielaufura tota aliah feputehru nomiaatur.indeesi
Ad
pericutii/irut a\ cratdi horti,in
"
Maria
&
& Luc.a.fmiiiterdicituraliquar.dofor.tsfict\l}e,vthic.\*V)
aliqh dicitur inttafe
mo numentum,
vt habetur
Mar:
%
a,
:t.
&
,, Sed '.cy.\.i.bhplicatu. 1 In v.l.Hocfadu efi ad ofte edu nfurrtiiioi e f.<ila,fcquiiur. 12. Et vl.Hoc exponitu duplicittr.yno modofic:\ difla sut a Aiaria.JLl
diliiut,-.
Tropter abfentia corporis Chrfii. 19 Incli.4?''' ftW&m r> p amorisintetion? multipluat inqfitii nis,& ideo nolufficiet mt Cbrifh, bifemet refpexiftcptcrea tieet vUiffctabcSccorpus yolebat adhuc Vidcre,fi atiquockeius ve iigium poffel percipt)
e.
ldit./.ci y
Clt.efleveru.f.
%q
ui.du.ang.ej/erwoi e.n.deuotioais il(a yifionl
meru
itt.
ycor.
#In
\tf
*
(
luaiinis, Ioannis.
Cap.XX. \ûp.y\/Y.
rificaret
I324
D
dicaf. tôlipk rare. idphraslQusfi
mas
inte
Prohibent Iachryuodammodo nunciates gaudium. At illa putans eos
Jachrymarum: Quia .wfww.Ideft.corpusDominimei tu le ^recqriv s.Solum corpusDomini quajfitura vc fimul nera &totu
ogare nefcientes.proditcauiam
ignoret,non.n.querit Chriftum , led quem purat raptum. e Domme.Qaem pucathortulanumdicirDnm, vthoncn
d Qucm qu*ris)llla exiftimans quia hortulanus ede,dicit ei No quod dubitet quem requireret , fed quia illa quem quxrit
hominem aquo rogabat beneficiuin. Nec fic di-
Dnr fublatumdeP lor,totLun.n.pro
nart<oquitur,ficut defcri lacdfamilia

bescdt: Intrauit
la-
1 rj o inaIbisicdcntes,vnLirnadcaput,&vnumadpedcs,vDi poficum erat corpuslefu. Oicunt eiilli: Mulier quid ptoras? Oi-
11
iii-
citeuDnm,ficutillum quequxrit ra> blaturnidum veto
agnofces vocat maHLcttnôrMuUdoip.i,. ^ giftru-m, qarecolit

?
citeis:
QuiaculeruncDominum meum,&nefciovbipoiue.
fAHAfgyptumcum c runt
0unt,<usftptuaginta.
eum
Ha?c
cum
dixiiiecjconuerfa eli recrodum,
& vidic
eumaquodiicernc rehumana &: diu"inadhcebat.

f
Situjujluliflieum.
(Wimirumcum
anins
coni
tiun
mcmorat,
corpora
d
e
Ieium itantem,
Qvx non
nabat.
h
& noniciebat quia Ieiuseft.

?
:
tquiaintian-
&
ctedit adhuceftmulier, . irooJachYmasnudas.fcd fidem exigo.bonaelachrima: fi Icfum agnofcas. c Intertogaiui caufa dolot/5 v.t augeatut ddideiium d Non pcnitus falfo , quia in eius mtntc fcmi-
Picitei Ie(us 6 Nondicitque,qu,a b Quafi 7 hoC 1U anitllC adhuccotporei adhuccorporei fexus appeilaiione fignatur 321C
visamons,vtquem
iempercogitatnul9 credat. lc
\u cu dixijfet co-
Mulier,quid ploras
Que m quseris
<t/
Illa
ex jftimans
quia hor-
lumaliunugnorarc
rfoHretroTfim.
mlanus
elTer,dicicei
"
Domine, fi tu fuftulifti eum dicico mi>
eum: 8cfego eum coliam. Dicic et Ieius: Maria. 11 iadicitei: w: com.crfaêft g hi,vbi poiuifti }{abboni ? q, p ' ius< 0, P orcconu ra P utJ " 1, 1 ut",nonerat niincconiicrfacorde quoj a 1 * etatagnouit. cfiim Maria CU diciturmagifter. Dicit Conuerfa illa dicitei . Rabboni, cjuod dicitur magifter. Dicit 1 3 ei Itfus Poil coracu Ang oqi-retur
^
.
Maria.Conuerfaii
\a
r*
elis
Quid accidit h e i Iefus. Noli
SairSyidetur ituquodcumilc<oquereturcu
igtsIcfusitetiiTc
meum
pjfcrem 1
me tangere Nondum enim afcendi ad patrem

.
^ muninomine voca
f uit
,
Vade autem ad
Natuiat.
&:
rracres
c
meos,
Gtatia.
:
&: dic eis : Aieendo ad 16

fedmrum&
o
non
eft
agni-
Non
ait
communitemoftiuni commimiternoltiuni,
ve(hum,quia diffeiunt
meum
& pacrem veftrum

f
Q^tia egr>
homo
vocatex nomi'7ne ac fi dicat recotus,

lc e
Devjm meum, '
i8. & Deum lJ S

J
cum ac uo
I
lhm,&iIloster
o |uiafpectauerant dhm, iixiiTe, quod viderint muliere &: habitu &:
forma
&: afpeclu
. Na angelis quiMaria; aut non ne, fed ii ubituquoterrebat,apparuit: ail j:lici&communi,ideo&:ilium putauit elfehortuwui, horti videlicet lllius in quo fepiilchrum erar.
;Tt
Dominum,cumqj hocaudt
me tangere, 3\[o/i Kic innuit,qrf pede? eius a-mple&i volnit.Merito non tangir,que no vide :naq vldet,ia%it.Dicit ei lefus.Tôlime tangc
re.
20 h
recognofcens.
conuerfam efle retrorfum
jFide doces,&: in
corde
eitis,
vt
hortnlanus feminat dicit:

nifi
Tôli
me tangere.Non qd nollet tangi
cumifccdiiTer,cii
inMJtiebatqttiaiefuSf&t. Qnia tergumad eum habeat,ticm non reiurrexifle credebat,quiaamabar, &: dubi:
&: mulietes&alii in terra efi tetigtflelegant,&: non fedetc in celo. Vult ergo fic (e fpali ter tagi,id eft,fic fe credi, vt fit
ficut
taoa ,idcbat,&:
non cognofcebar.
Quem qu$ris?
equalispatri.Erqaiftaadhuccarnaliterineucredebat,que homine rlebat,audit:7v o/i me tangere.ld eft, fic ciedae, v in corde tuo nondu credis me asquale , afcendi ad paquia
<^ tr.em.Id
etj:
NICOLAVSDELYRA.
fedentes. Addefignain dowinictn refurrctlionis gau imtiones evirn angeliae fiunt ad inflruilionem hominu t rei dc qua debent mtttpparere per illum midnm qui competit
aibis
Iefum crucifixum,loquendo determinatt , fed eum ingeneraii, qu'14 moduseti feruenter amantium xftimare quod omncs cogifent deeo
quoihabentcordi. 10 Dicito,rnihi,vbi pofuifti eum:&:.ego eura tqlla.E* ir tute enim amoris credcbat ftpoBe portare tantum corpus etiara mortuum,quia ferwnter amanti nihil uidexur difficilt. Dicitei lefus^Maria.rerdt eatn proprio nominet ut eamm* 11
talem feei exhbet^ ut cognofcatur. gis intentam faciat, oculis corporis, 1 2 Coiûerfa i\h.Scilicet oculis mitis,ficut
iure.
"
Candorautcm reftis fjjetdorem denunciatfolennitatis, hlndbis vcftibus appuruerunt, ad denotandum gaudium do

irtfurrtclionis.
nom ad caput,&: vnum ad pedes,vbi pofitu

i
crat corp.
&
Dominici. 'opterreuerentialociconficratiex taclu corporis
&
ifolmius denunciandum rrfurreUionem ChnlU,quia folenr
ms^nunciatur per duos,quampert>man. icuntei iltuMulterquid ploras? Quaftdicat^nonhabcs

ndi,
\
Dicit ei Rabboni.Sic enirn confueuerat eum appdlarc ante paffionem,quia doBores apud lud&os uocantur magiftri. 14 Dicicei Ie(us:Noii me tangere.///j enimexdeuotione uo
1 1
fedmagis gaudendi ex rcfurrcBione
Chrifii.
luit (tat-m tfculari
pcdes eius, fedprobibita es~i,fecundum îuguft.
iciteis:Qu.ia
tuleruntDominu meum,&:nefcio,&:c.
quia
1 5
1 retrorfum &: vidit lefum iiUa.HU oilenditur Dominica npparitiofaBa Matia cu dicii. k iidkonuer.eft rctror.&: vi.Iefum Mtem.Sed folet hic
*r(icutj prd: liccu dixiflet , conuerfa eft
crat iadignaproptcr fideideftclnm,ideofubditur. lieft,in cprde tuo Nondum.n.afcedi ad patrcm
menm.
no crcdis
dii
me perueni (ie
ChryfoR.&melius,vt
adotqualitate patris.Miter cxponitur fuu videtur, jld cuiusinteileclu fecundu , cp
W ejfebonos,vtlfaltem aflimauit valentes->viros,& ideo videttrj od
veconuertitfe rctror(m,quia*Augclos
fibi
loquentes co
apparuit Maria bat antepaffione,

glorioft,
& no daritate>qu& proprietas corporh & ideo Maria credebat ipfum refurrexiffe ad vitam cocm
in illa
efl
in cofimiii
hube corporefecudu adparentia, quale
magis dtberet veiterefaciem ad ipfos.Diccndum quodilli vidit ilWftdebantfKprafcpulcbrum Chrifii,vt diclum e(t,
&
tntts
proptcr reucrenuam
Chrifti apparentis
extrafcpul
An\ (y idco iila canuertit\fe retrorfum t<M uerentiam facitbant.

t
ad videadum cui tan?
ideo volebateum familiaritsr cudifapulis ducendam ftcut ante,& aut opimonem Dominus voluit ab ea rcmo tangere ficut prius.Hanc inter vos uere dicens.Noli tangere. >// dicat,no credas me hoc eft quod /a/;rfi;r;Nondum.n.aicc babitaturu ficut prius,&
me
nonfciebatquiaIefuseft< Ipfa.n.nondumhabebat fidcm
ttfubQionis Chrisii,vt patet ex pr&di&is, in u>ore,qualis irat apud c.im in m-nte.ln
&ideo
talis
apparuit
poteflate.n.hominis
ha
probandum quod tum fic apparuit difcipulisper dies 40
di ad patre meum.fi/if affignatio cauf<e,quare ^pparebat in fimdi ante paffione,& non in claritate corporis gforiofij corpore ficut vcritatem dominics. refurreil iohisjnqua,ad fuit
&
.infiruls eos de regno
Dei an
, quod cognojtatur yelnon eoomnino fubicflum anima , corpus e(t dttn odo Jacia e(i apparitio duobus difcipulis euntibusin Emaus Wi-vturlucaullimob.
btntcorpus gloriofum t n 'catur,quia illud
eft ftc
apparere
&
tefuamafcenfionem,propterquodfequitur.
\6 17
18
Vadeautadfra./if/W apoftolos, quosvoeatfratrespronatune humana,
pter fimilitudine
& fpecialitaie amkitii
ad
tpfos,
>iciteilefus:Mulierquidploras? 1\onpetit quafiignoed ut
Etdiceis.Afcendo.7(/ efi,afcendam, meam.Ter naturam.
ex eius r/fponfone conuenientius
eam m(lruat.
tes
tui
laexiftimansquiahortulanuseflet.ititt;ar.B.ô(i'>//jideo nemine credcbat adueniffe nift illu 'nnbebat dla tura hortiferuand', in quo erat monummtum. >icitei:Domine fi tu luftuhiu eu.3^P dicit,fi tujuftulijli
(epulchro fugerant,
19 20
Et patrem veftrum.Ter adoptionisgratiam. Deum men.lnquantum fum bomo,Sic.n.loquebatur in pro-
Adpatrem
&
ex hoc^f immediate vocauerat apoftolosfratrespro poftto,vtpatet eodem modo loquitur .curn dicit. pter fimilitudinem natur<g,& Alcendo ad patre meu. Qta afcer.dere non compctit eifecundH
Iefum
crti'
*w
A
nondnm
qu.r
credis melcquale patri,tunc tanges cu trem, ideft credes . In hac figuratur ecclefia de getibus, non imparem in Chriftum non credit,nifi cum ad patrem afcendit.
Glol.ord.&: Nicolai de Lyra.

manu
5*
minus apparef,ga eius gloria tanto clarius afpiciunt.qn to per mundi contemptu paflionis eius myfterifl ftritti
maiorib.adhibere, fed vadc ad pfeclioics,g facilc refurrcdfrone credat.Mulierib.n.inccclefiado

s
Mr
t i.Tôlittctagere. Noli
fcquunt.Hi e"t repleti fpiritufancto quafi in iiomo pofTm quiaillipercipiuntabundantergratiarumeiusdona, c; ad ea pcrcipienda (ck vifibilia contemnendo parauerm
tfr
CHRY
cercnonpcrmittit.
Mora!.
Jib.ltfC.
1.
^Gregoxi.
cu\'
Q"i* v0( <b "'ort libf rmit
Sab quo
&
horoo fnm.
, Hocinipfo diercluncfti ini j.
Oftauopoftrefui
VinccsDnsinthro
patrc (cdiffe , quia poft pailionis ct ttamina poft refurrcctionis palmam, clariusfe
fc afferit
veftrum. Vcnic Maria Magqlalena: annuncians difcipulis
ttionediecu
z
dii (
;
pulisrcli^s pofit.
1
no
bquiavidit
a
Dominum,
& dixitmmiharc.Cumergocfletfe.
Molicorpori vbicr.t dininitas, oltucliuf non obftiterunt. fl.ut 8cntui fuetat de Vitgine.
cfaufiJlicopo"
'
,,
omnibus 59 potefta
effet tipatris effe
qoa-
llSindicauit,eiq;
n6
ro dic ilio,vna labbathorum,& fores ciTent claufa?, vbi erat di- s d u ita e cUnsulDieVomioic.,iufj e ,ea,.eait,i, 4 fideilucerefcranc i Iud*Qrum,venit Iefus 3dtetit 5 non immcrito rcipuli cogregati proptermctu in mcdiOjOCdixiteisrPaxvobis.EtcumhocdixilTetjQilediteis J oclau* dics pari; ~
i
Pr.i e '
t
,u-
-...#
.
Vb. ddubirtntiuracordifatundaTulneiutBruntferuataue<tigi. Vbi jd dubirantium cordi f.nanda rulnetum fuot feiuata uclligia.
.
pcne pan
jdetlOtl
diiparecalcatomor tisaculeo mnOtUit.

Vnrl/ Marianrt >u.n.ix J.U.I.H1V.*.
jma^nusodlatus.GauifiiuntergodiicipulivifoDomino
.
Dixic 1 nc cclcbratquai
o
ui limilcdicit.
tne
a\o.'i
tagere&c.
in
Nobis
filij
c^go *is a
iBfufn.iJoJfignificauitfpiiirumfanftum.non pairiir ffc folius fpiritum,ieri fuum.
m ru:Pax vobis.&cut mifltmc pater,ec ego mitto vos. 9 Sio a&Ti lOmnfimi.i.
J/l
,
4'
Itcmio,confimatioeMateipjce:nfiipefpaceiD,firarpromifitperproprietjm. IJefl Aeqnalijeft pater hlio.ffdh.cuertwmediatorisfunt.lllemific m. egouos. idp<*<"..<s,ciiiamrtq.iifie -hatitateitos rnitto ad mala.qu pater memifit.
CCleDratUS
...
Clt,a
...
OCtailllS ilie
nun
enim
t
T.O.I.
riTtiflio
filij
throno
federe,eftexeiufdc
poteftate
Hxccumdtxiilci^niutfiauiôcdiciteis: AccipiteipiriiuJan-11 n .iniisduut&tc a Ideftquot dignos temiffioae ludicaueriiij.diubaiXcilicct cl.iiout uidclicet poteiliin 12 hrofa hi" inr-rv win mniaicuu tVdilcretionu.
f
mdica
iu-
ncm.
re.
dicij
Qni enim
du.
Quorum remiferitis peccata, remittuntur eis ^cporu

,
îTclnfcrnfpoTta"-
principatum cx eius virtute percipimus , velut I throno cius refidcmus. Vemt MaruMagdalene annucias dfiipulis, quittuid\t Do.ctc.
Ibi culpaabfcmditur,vnde proceflit.
<j
Mulier morte viro ,p
5: quae tunc verba pinauit,modomuliervitanuciatviris, ferpentis,modonarrat vefba viuificatoris.acfiipfisrebus dicat Dcus , de qua manu illatus eft potus mOrtis , de ipfa
noscQ Thoma dubkemur, nifi fa&a rcfpicianius aut ris. Sed fi DeQ effe de quo loquimur ccgitemus,cui ni, humanum quoq; peclus peruiu confitcnn nimipm,cui cuiushocide corpusclaufisoftijs inipfa falutationep
tupirut.Eftquoq
vobisconfpicuumfpcftapatur. latus Poft refurretlionp in corpc c oflendit cis manus
&
fufcipite
ChrHlttj
potum
vitae
fuo
Dominus duo contraria oftendit,&: palpabileeiuuk
Cumergo,tyc. Hocipfoindierefurre#ionisftc"tu eft,in
natur^vtformetadfidemj&incorruptibilealteriusgloi
qnquies indiePs l cae appa

ruit.
quoquinquieslefusapparuit. PrimoMariac Magdalcna;
Etpof.
.a.lib.i,
Ksgum.
iecundo eide cn ahjs curreti nunciare difcipulis volentjb. focio eius,quintq difciTertio Petro, quarto Cleopha: ianuis cJaufis prsdiftis duobus iam reuerfis pulis ^Grûoriys. Claufas' quide ianUas habent qui co ttahumani lapfusnegligentia officia corporis fub fbrti cu
&
vtinuitetadprxmium. d Dixit ergo iterum. Tax vobls f>f.Pice offert,qui propt pacem venititerat, vt monftrec per fiium fanguinem ti
pacificata qua: in ccelis funr,&: quae in terra. v c v s t i y v s. In terta dat e îccifite ipiritumfan6lu.
ftodia ftrifta retinent.Intus et funt ,
qu
itt
interna diledio
nc fupernas
"
'
vita?requicfcunt. Quib. ptofeclq refurges
Domiqus "
vtdiligaturproiimus,e ccclo datur lpiritus,vtdi Deus. gatut F iiuoru re.peXcce charitas,q per fpiritufandlfi Ifunditi
fpiritus
<p*
cordib
N
*
C O t A
LYRA.
boc igitur quod Chriflut diuinamn.itnram,<]u<a eft altiQima . Ter dcnunciat îpoflqlis per Mariam,infinuat ejuod bicfua afcenftonem eis ante afcenfionem illam apparebat ad earum infirutliortem/ftcut dicunt ali) euangelifla. expreftus
1
turbationem.Erant.n.conturbati de morte ipftus Cbrifli,&depi fequutione ludaorumeis imminente. Totcrqt.n. cos perfmm p\ de refurretlione ccrtijivare.vnde fubditur. fentiamcu(iodire x
&
Et CJ4 hoc
dixiffet,oftendit e|s
ma.& la.
Vtper cicatrh
Vcnit Matia. Vatet litera ex diclis. Cfi ergo fc.effet. Hic confequenter oficnditur manifeftatio re
furreclionis Cbrifli difcipulisfacla.
Etprimp omnib.commmiter,fc cundb altquib.fpecialiter ca.fe.Trima in duas, quia primb manifejia

exi(i'ite, tur omnib.exceptq dies oclo. Trima in tres^quia primo defcribit Chrifli ibi:\ Et poft
remanentes oflenderet identitaie numnall corporis pnuspafii.} enim in corpore Cbrifii remanferunt, non ad defci.imfed magis gloriam,propter viftoriam ex illis vulncribus confequutam . 8 Gauifi (unt.Hic confeqwiter pcnii buiits appu ritionis cfSi quiefl duplex . "Rrimus efl difcipuloru exttliatio contra dnplkitt
Slitiaw ipfoyum amotam,f.de morte Cbrifli, $r Iud<eorum
rt.
Tbomx abfente. Secudi Tboma cueis

ibi:Thomzs
Gauifi funt ergo difcipuli..i*OM andientis obflinatio, ii/;Ipfeautedixit.Z r/i<i adhuc in difcipuli

j&i.-Gauifi funt.I
eius effellus, dnas,quiaprimb defcribii apparitionis aftus,fecundo ergo parte diftc:Q\im ergo fero effet. prima
Dixitergo eisiterum.Pax VObis.ttw

erat perpetna.
volebat eos
injin
rc de pace fntura,qu
10
11
Sicut mjfif
me patcr: Ad verita$fidcidocendain\Uii
.
metum Iud<sorum,fed in fcIndie.n.apoflolierantdifpcrfi propter conuenitbant ad locum vnum,& ideo tali hora apparuit. ro '
3
Et ego mitto vos. Id cfttwittam ad hanc iferitaiipnblu dam per totum vmndum Et quia exequutio huius officij nonpoi
conuenienterfieriftnegratiafpirituffancli.idebfequitur.
D ic
il
lo. Scilicet p rima die refurretlionis.
12
.
Ha;ccumdixifinfuf.PerJ/^w'j/#^"o" c'W' ^ f ''^ rf

)
'
4
5
Vna Izbbzth.Id eil,primadiepoftfabbatbum,vtpritdi8ueft.

Et fores effent clau fc. Propter mttum Iudttorum Hoc etiant
diuina ordinatione faftum eft,vt Iefus intrans ad difcipulos ianuis claufis,oilenderetfe habere corpus glqriofum. 6 Et dixit eis.Pax vobis . Et hoc efi contra duplicemeori%per-
ex
luitfphitumfantlum dfeprocedcre,ficut proceditd patre. 1? Qupruremiferitispeccata,rerniuuntureis. Licetvj folus D eus principaliter peccata dimittat , tamen miniflri tccle t per virtutem clauium ad hoc minifierialiter
14
Et quoi um retinucritis.Irf efl,retinenda iudicaueritis.
operantur.
turbatiqnem.
Re-
MOrX^tllTE^.
Cum ergo fero effet.Seqvtitar. Sletit in medo,& dixit eis.Vtt Iesu qui falus f Venit Iefus interpretatur,pta:latus bonus zelfi falutis animaru habens,
tcft
&
+ t
Oflcndit eit
pacerr duplicem fcilicet fraternam fupernam. manus.ld eft opera virtuofa. Et lattts.Gauififunt ergo iifcipu\i vifo Domino Id eft, V<
.
&
fignificatur, qui faluans claufuta virtutu ad fubditos ingrc dmir.cSc (tat in medio virtutis ad dandu eis exemplu, S> in
charitatis figna. 9 Dixit ergo eis iterum : Tax vcbh . Sicut miftt^ &c. Illos ordines facros promoucndo , qui funt idonei ad laboK
medio debit? affliclionis fine acceptione perfonaru, &: fic

diciteis bis.Pox vobis.Qpudoe.is c^jpcurando quaniii poteft
falutisanimarum,Ideofubditur.
1
Qjiorum remiferitispec.&t.Tbo.auttm
w.Sequitur.
paccm
f llleam
13
nfa
I oannis.
patticipes fui funt,peccata dimittjt:eodixi:
c(dibuseoru.Qi
qui
non funt,tenet. Et ideo poftquam
Cap.XXI. Quid * T ophylactvs.

h
k
1332
eft
quod dicitur Dvdj
Accipite
Jijitumfanaum,continu6fubiccit:Quoruro re.pec. Vnde facerdotu dignitate quod diuina V T h e o p h y.
fiOeienim eftremittere peccata:ficigitutilli honoradi futvtDeus. nam

quuisindigni
,
'
mus?interpretatioeft nominis Thomas.Meritoante me mimt lnterpretationis eius nomin; Sj vt oftcndat nobis qd dubitatorquida fir,&:id viujapiincipio habuerir,vt &no men indicat.Dice tibus aute ahjs diicipujfc de dom ino,no
credir,no
1
ilios
mo
sut
qdiocJDiuinoru D
dcioru
futcSc
retinucritis, tententa erunt.
miniftri
gratiaope rairpeosficutet afuiam Balaa. p

(
Thomas autem vnus ex difcipulis fcT^teônS duodecim qui diciturt Didymus,non erat eum eis quando ve- 2 impoflibile putas nitlefus.Dixeruntcrgoeialii dilcipuli: Vidimus dominum z^^ll^l
'
lcutus eft,no.
-
dinitasnoftragra
itquian lacerdottgratia fuppedit;lionoradi iunt
a
tin^hibet,atqj
manibus cius faxuram 5 c Hjfpondit. Vidc E clauorum, o^mittamdieitummeumin t locum clauorum,6 bat& tagebat ho t Vefti& mittam manum meam ln latus eius , non credam . Er poft s p e u credeba; iam giu*
llle
autem
cuxit eis:
Nm videro m
diesodtoiterumerant
eis.
Venit
difcipuli eiusintus, ocThornas Iefus ianuis claufis , ftetit in medio , ocdixit cis:
&
cumo
1
> '
remotadubitatio
hcmas aut vnus
Paxvobis. Deindedicit Thoma:: Infer

c
fiiThoma &au dit non credidit, e palpandum fei dominus prae

u onc
K>ncafu,'feddiui niipofitione de-
digitum tuum huc, manum tuam, latus &videmanusmeas, ckaffermanumtuam, mitte in 1--
|qu C m nlêbit
z
s
&
d Qjtia Thoma
vidijti
mt
credtd '(il
tetigifti,
-
meum:
mas,
Icfus:
..
x
&noliefretincredulus,fedfidelis.
dixit:
*
.
Nonait
&
Dominus meus,
f Horamcm.
& Dcus
f Meeffe Deiim.
RdponditThomeus
.
fed vidifti: ied vkhi : quiavi
Dicit ei ,6'usquodammodo
-generalis sefuseft
b r.gaeius dubi-
Quiavidiftime Tnoma/credidifti: Beati
& facta
qui
non
iSfJXJg
g*MuLa
fi-
b>robatiorie nulli relinquitur iam dubitare. b ûididtur >/<tywwj.Didymus,id eft,geminusqadubius
non fuit aufus tagere: fed afpiciendo tantnm,feu etiam tangendo credit.
e
vt fidegentium,fed praeterito vtitur, nouerat iafactu. gquoderatfuturu,infua
Beati
.
Comendat
T.omas,ideft>abyu\is:gadubitandoprofundius nouit.
'THOPHY
pdiftinatione
NICOLAVS DE LYRA
I
pofittt.In
boc eiiam ftiam dcitatem declarat^ inquantumabfens cor
Retenta erunt.Hoc tamen intelligendum eit,quando

diuino iudicio conformatur.
xudictk
poraliter eius verbafciebat.
i.lefue
Thomas. Hic ponhur apparitionis

cum
dicitur:
Cbrifti denuciatio abfente
d ipulo
Thomas aute vnus ex duodeci,qui dic.
eius,& fonat idt'q:wd Gtmimus, quiaforvrat detribu Beniamin,de cognatione gemmi.Pel fecundum alios fat idem <juod dubius-.quiapropter dubium de rtfurretlione qucd
1'.Hoc erat cognomen
Bu ficut dicituralicuvVides tu boCyidlefttinteUigis^ &
Et uide manus mczs.Fidetur enim , quoddeberet dicere, manus meas:Dicendii,quod vifus propter fui certitndine accipiturpro omnifcnfu immo etiam aliquando acapiturpro inteUe1 3
tage
Exo.zo.c.
ibi
Cunttus populusuidebat uoces.ld efl,audiebat, itaqubd
lomas babuityideu ftc lognominatus fuit. Vnus de duode.^0/1 quod tunc efient duodecim cu ludas \
i.d
accipitur uifus pro auditu.Et eode modobic accipitur protatlu. Vel alUer,quia ficut ditlum efi,Tbomas volebat certificari duu plicifenj fcilicet vifu inafpetlu
ef-
manuum,
& tatluper
lateris ta
jmortuus,fedquia erat
'
tnprincipiod Vel quia connumerantur hic Mattbias pofled eletlus,in lo cius elefliontmt htd&,qui* loanes boc euangelium fcripfit pofl ex pradifiis in principio huius operis. pntet
rifto
vnusde duodecim
eletlis
dum,idcb fequifnr,
tuzm.Hoc dixit Iefts, quia Thomas di* 14 sltzfiet xerat difpnlis nunciantibus Chnfti refurreftionem, fe aliter non crediturum eam.
15 RefponditThomas.'3\(o/o/cor</e credendo,fedetia ore confitendo;quia vtrumque requiritur adfalutem, ytfrequeter
mamim
Non
erat
cu cis.Ipfeenim
interalios apoilolos vtdetur fuif
Jnagis timidus^vt fnpra diclu efl.ii.c.&ideb tardius cateris ve1 ad locu vbicogregabatur difcipuli:& iieb propter tarditatem
ditlum eftfuprd.
Jipriuatus cil illa vifione ChriHt.Hoc autfatlu

t
efl
diuina
ordim
velpermiffione fecundu quod dicit Crego.vt exfua abfentiafe tereturdubitatio y ulterius in dubitatione ob(linatione,et per co
ne
&
16 Dominus meus ,&Deus meus.r bocmanifefle confiteiuf deitate in Chrijto contra pcrfidiam lAeriani. Suprd enim bene -pocauerat ipfum Icfum dominum,Jed non vocabat eu Deu expreffe,licet dixerit aliqua
Jtuens diligens inquifttio ad Dixe.ergo ei alij difci.
noftram confirmationem. Quia boni rumores citb denunciantur. Vidimus dominum. Sic enim antepa(Jione tu appellauerat.
verba,per que eius deitas poteil intelligi,vt ex fupra4itlu,Sed Thomas bic fiftu s perfetlior in cognitio patuit
e(ie. nepoft Chriili refurreftiorie manifeftala,cofe(ius ej) ipsu Deu Dicit ci.Contrariu videtur per hoc quod dicitur ad He6.il. 17
'diftueflfupra c.ii.b.Vos vocatis
me magifter &: dhe,&:c
sejividere reparationem totius corporis.ltem fuit durus
Uleautedixiteis,&c.î<tfc/o/i?pe/z/2e Thomds, quiama ad cre tatlu ndum^quia volebat certificari duplicifenfufcilicet vifu
&
fts-.utru
a.Fides efl,fubflantia rerum fperadarum, argumttuno apparentiu de uiftc paiet quodfides faltem quantu ad aium y nbpotefleffe autem ffit effe de eis quantum ad babitu no eit pfentisjpe
&
tbfequitur.
Etmittamdigitumeu Scc. iHi enimfunt duo fenfus qui 'inspoBuat dccipi,quiavifus inler aliosplures differentias reru moh(lrat,vt habetur.i .Metaph.Tadus autem in homine ell cer
firntu
culationis.Dicendu } quodThomasaliud uidit,& aliud credidit, qa. humanitati uidit, et deitafi q in prtzfenti videri nopotefl credidit.
.Mu' autemfenfus bene inueniuntur viuaciores in alijs ani

vt habetur.
3 ,de
alibus
anima.
in
Et poft dies.W/c ponitur fecunda apparitio fatla

ifio,
;&fentia a
Thoma.Et diuiditur
apo flolis duds,auia primb defcribitur di-
in
Bca.qui ti.\xi.$LCt.inhoc commendataliorumpromptitudi confolatio nos~ira> qu i non uidi dotlrinam Chrifli,& apoilolo ru Cbri mus,& tamencredimusper fium videntium ad nos deriuatam. Sed huic ditto videtur contrariu quod dicitur Lu.io.d.Beatiocu uos videtis.Dicedu quod duplex efl bcatitudo. Vna li quiuidtt qua
18
nem ad credendum,& in hoc ilat
Beatitn.
' j
'
apparitio,fecundb
poniturqmdam
oreuis epilogatio,ibi:lAul-
qnidcm.Inprimapartediciturfic:EtpoA diesofto. Fatlo

iim interuaUo Cbriftus
apparebat difcipulis,quia non conuerfaba ir continue cum eis,vt oilenderet fe furrexifie ad vitam :~nmorta tn cbhominibushuius uitafeparatam. Ste.le.ff poftet ab omnibus videri.
1
tonfequenti hac beatitudine inteltigitur verbu Luca.Alia beatitudojpei.q babetur inpfenti,&ifla cofiftit in merito futurte beatitudints,et ideh beatiorem,hocmodoquiplusmerei.Ttus aute meretur qiti credit
in afpettu &fruitione deitatis,& ex rei^qus. coftflii principaliter in viftone humanitatis Cbrifli,vt diclu eil c. \o.& de
p "'
ia r"
Et dixit
eis Vzx.Sicut prius exponatur.

'
Deinde dicit Thomx.Qjtafi refpUens

''
petitioni eiusfupri
non vides qua videspradi6to modo,&ft> ntelligitur vcrbu CbriJi/.Qui non Ui. Hoc aute ditiu licetfit vru,tamen quatum adpri mam partem no valet ad propofiium,quialipoftoli quibus Cbrifius
:
poftM
& loquebatur
M L I T E !{. I{, Meautem rf/*/rWj.Periftum,quatuadhoc fignificatur & qui bonitatc vel poteftate prctoti ab alljs audita credere nolunt
nolunt,nifi habeantpropriamexperientia: propterhocrc prehendcndi funt,na inralibus crededii eft teftimonio boj norum,propter quod Lub&itut.Ucati qui non vi.&c.
151?
a
Qloi.ord.&NicolaidcLyra
*Tio
;
ijp
A
Inf
4.
M/raQiufiinfineliHnconcludit:Multaquide&:alia P ui^ multitudjne non funt fcr.pta,hxcaut quefc hdc cit letuscs: antc rciuirechonccYpoft.dicit icripfifTe,vt nurat quomodo lc *lrrmrouauta hibeatur.Dcindeth
fi
quanpmiu,quodcifaceretquodamodoeminetiogel.(ta
fe aui
p h acivs, De quib fignis hicd; v_l Na de hisqantccruce :Non fed de his q ua:
m capturapiiciti manifcllafiu kfusad marc"Tybcriadis;Et

comcndauit ccdc
poft refurredione,fecitcor5 difcipuhs fuis.Qi, cautc

te
crucen non cora dilcipulis,fcd
om
nbus racieb
ita
'0;
h.vc de
fix faciamcu"i,qua lisfuturacltin vlti tlnf.ii
nu rclurrcttionc. Adquodcomcda dum valct,q> quafi

le
viderunt,& crediderunr. tMuItacjuidem bC aliafignafeciti Ielusin conipe&u diicipulorum fuorum, quse non funt icriptain libronoc.
nuncdicicEu[e|(
ftapoftrefnrrfjrj
nemûntfja
Hscautem
vt credatis icripta funt,
finislibriintcrpofi
Ieius Chriituseltfilius Dei,
& vtcredentesvitamhabeatisin
quia 2
3
lolisenimdil.pijl lisvcrfabatur.ku^
draginta
tuseft,vtcflctet
nomine
eius.
gna oftendei
5
rc .
iurrcction.'.
quutur^narratiois quafi
ICOLAVS DE LYRA.
hqurbatur Luc.lo.non erantbeatiin re,propjerquoddicendum, Cbrtfli in prafentiamor quodtliudLuc.io.intttlivtur deviftone k Jantlis patrwus ve.Tefl.ficut pa multum deftierata tali,qux fuit terper literamfiqntntem Luc.lO. ,.
.
VtUitas huitts dotlrin,cam fubditur. 2 Hxc aurem fcripra mrit.Fide formata charitatt. 3 Quia Icfus cft fiiius Pei.Scilicet naturali in
quahs,wper confcquens idcm

diuifibUis.
poteiia , in deitate, quia natura dtunu

int
' j
Sieut
loannis
eft,in
emm fuit ditlum d principio.princijutis hoc euangelio declarare diuinitate Cbrilii,i

hab.
Scilicct
MuUaqindem.HupwturcpilozusrefpctlupreiiclaruJn
tcccMtta Chriftt
eius generationcm apatre.
nuo ollendit inf.tjicictiahuiusfcripf.tra refpeclu

,n operc
Vt credentes vit5
Miilta quidem ,&c.q no funt. Hoc no effe vera,quafcnpta fvJnater di\:t,r aliquis fortecrederctea *t in hoc epihgo sut ab altts e:tagclijtis,et d loane dimiJfa.Oficditur
&
dotlrina,qnatataeU,qubdndpoJjetitteris coprehen
iiuod dicitur.
di,& boc t
flr
tur quod nunc creditur. In nominc eius.ld 5
tternamjn quaclare
i\
eft.per fidem nominis Cbrifti,auia

H eJlf bt.
dnm quod dtcttur jta.^c.lêqite enim aliud nomcn

tum homimbus,
in
quo vp$rteat nos faluos fieri.
vtitnas
a p v t
XXI.
minus cum feptemJifcipulis,habuifle
defcribit P:
0/reiwi/^<jf.Reliftisomnibus fequuti fuercdfi poft morte Icfu anteq runt

deret eis viuus repetifsetpriore arte,pofset vide vi ri ex defperatioe hoc feciOe,(ed poit reddku
Iefum.QuOd
naq;& Thomas,Nftianelfili)Zebeda-i,&aliiexdii hs duo in eo fuifle memqratur. Cur cum fepte.difd

vjtimum puiuium celebrar,nifi quod cos tatumrno feptiformi gratia fanfti fpifitus pleni funt fu turos ft
in arterna
rcli
uu
poft + Gemel cut mifit

lus.
polti accepru I lufflatiois fpiriru a verba eius. Si-
ei'
Ga A
V T P \r v
t\
a
vvr XXI.
cfl
ftionc denun
mc
% dem
& ego
pater
quod mare Galilxx
&
Sep-equoq
flagnum Genefateth.
OehoCtDSeil!
tur,&la;i>clef rio numcro fl
mitto uos,
Ôftea manifeftauit
C
f Luc.f.
iubitofiuntqc fue runtpifcatores no hoium,l'edpifciu. SedfciedQelt non

,phibitos fuilTelua
arte licitavitum
Tyberiadis. autem fimul Simon Petrus &c

dicitur t
a
ad marei Manifeftauit autem fic Erant z

Ieiqs fe
.
iterum
Thomas,
clio dcfignatu
qui 4
ergoultimo d
uiodeplentiai
tatisepulantu
|
didymus
Îoann<,& Urobus
6c* , maior.
Nathanael qui erat a

f Qjo-nui mnnina taccntur.
Chana
Galila?a?, &filii
Zebedxi,
&
alii
ex
rere aportolatusin
tegritateferuata,cu
difcipulis
eius
5
nuncpfeclion
dioterrenatrii
nde viuerent non
duo.Oicit eis Sirhon Petrus: Vado pifcari. dicuntei: venimus & nos tecum . t Et exierunt & afcenderunt * in naucm
obftrepir, cxpta
dunt.quos irn huius amor ij

gat,quibctfiv quep tentam
haberent,&:ficillis laboratibus adiecit
Homil. Dcusneccilariaqna: promifit, hicautepenuriaeorumdi 14 inE- Ipofitaeftjiitinpifcationetata exhiberentur facramenta.

lunj.
^gkec, Notandum quod vltimum conuiuium Dominus
trus &:
tamen eorum defidcria non retundit Qnxri foletde hacpifcationecurrcdi^B iilij, Zebedxi ad ld quod fuernnt priH
g.
(*P* vocarcnn
DE ICOLAVS XXI. v
C
a p
t
1
L Y R A
pa ritionesfucrunt in lerufate, ex quibus apofioli ia confom. rul i Galilei,vbi fmiferatfc eis manifcftatmu, vt habetur
Yit
*/.
Oftea manifeftauit.HiVpoirr^r^"<f
Chtiftiappa. utw,cina mamfcliata cftfua refnrrefiie aliquibus difci
Diuific
fpiriiumjjnclum
trinm apparitionii puiisfpecialiter.EtfiordineiJiaru confideremur.ln prima oftendit Cbriftus fuamdeitate, infuffiando : lnfecunda vero bumanx natura idt
Manifeftauttautem fic. Ideil.permodumqni fiquitu 4_Erantautem fimul Simon PctrusJffo anoriominj n

j
titatem,cicatriies osiendendoyln i(la tertiaofiendit
buman* natn
coiugitquia Simonfuitnomen eiusprimu.Tctrus auteratm:\ bi de iiouoa Chrifto impofitum,vtJ:pra declaratu cft ca.l.U ur. Et alij ex dif.eius duo.lfios non 5 nminaii
cxprimit
erant rnino
res.
rt vcritatem,cum apofiolis comedendo. In bac autcm apparitione dcfcrtbcnda fic procedit loannes,quiaprmo oftenditquid lefus ex bibuitplntibus difcipulis ,ftcundi quid exbibuit duobus fpeciali*
terprxdiktl.Syfcihcet Petro
admaiorem exprcffionem
Quod autcm tot nomina propria hic cxpn

'
rcigefta.
& Ioanni,ibi: Cu ergo pra diflent.
Oicit
ideb
eisSimon Petius:Vadopifcari.Er<ir.r).^
rcdm
adprocurdndunecefjaria vite licitt poterat
Trimam
ftt
ChriHi npparitio,fecu.ib Cbri trcs,auiaprimb dtfcribitur ixit ergo difcipulusille.f er*/o pra apparentis iognitio,ihi:D
iam XHttio.ln prima parte dicitur fic. Poftea manifeltauit./rf eilffafto imcruallo tcporis,quia nq manebat cowinue cum\ ytftolis.Cuiks caufa dicla elt ca.pracedeti.
dicloru epUoâtio,ibi:Hoc
I
ccnaunegociu y quod(inepeciato porerat cxerceri.Matt nonreditad tracltndu negociTt tolenai,quiavix aut nw (efi finc pcccato fieri, propter quad Taulus artc fcawfatt cit.ut dum ncceffitas occurreret,velvtUitas ecclcfu,de L. umeret,vthabetur in aiiibusapoilclorum iS.a.
Ad mare Tybeti^Jis.Ar quopatet,<p Ula

eft
Ereierunt&rafcenderuntin m\\em.îlicnam,eis
licito
oti
apparitiofuit in
modata vtliocatamfe-u aUo modo

fute vocationis
Catilea,vbi
lUud maiejicut fuprd diclU cftc.6. Tr&cedetes ap

paritio-
aicptam, quiaapri
'
oi
nauem,&
retia reliqucrant.
#Ffi
ptemdiebusreuoluitur, rcdle vniuerlnas leptenan merofigiiratur,vt dicit Grcgorius HbmiI.25.Igitorj ptem pncatores,qui hicenumerantur,vniuerfuaipi torum ecclefia; defignatur.
Per artificiujpifcadifi gnificatur crficium pdic5di:Matthaei j.d. Venite poft mc
t\ Ditit tis SimonTctrus,yadopifcar>.
Ai
!{.
:fC
ica
f*uam \osricripil.hominum.Itequoiiiaomne tepus leptem
te
l
loanms
domino.Erat etiim pifcatoresquadoeisdixit
illi
5
Cao.XXI.
&
ficarfinem fxculiinquo Perrusreceexcraxit
in
33*
D
miciopJi-
hm vospifatores botninum.TunQ enim quippe

fljr
tcaiftura
vt
fxculi
fuertir in piltationcdifcipuli.fignificatfinetemperisquod fepte diobus voluitur. Litrus etia quia eft finis rnans,figni
qod T fpondcndum
quid rnagifterioeiusrelic"lisoIbusadhererent cereoquodnunc Apoftulaturelido fiunt q> fuerut, dimifcrant repetunt, tanquaobliti [quod audierant?
eit
&c.
cationisChrifti.Eftaliapifcario hic,aliapoftrefurrettio|. mali capti sur,ficut nuc habet ecclelia:hic tm boni lbi boni,qui erunr in
&
&
nncosfuifleprohi a &ill ano c1:enihilprcndiderunt. bosarte fua iicita

fticetatquecocefiViclQ ncceffariii
qicrere,fui
Maneautemiamfaclo,
diicipuli
,
fte-i
ctcrmim,impktam
iine
refurreclione
I-uc. y .a
tic Ieft usinuccore,
non camen cognouerunc

eis Iefus
:
quia
mortuorum.lbile-
lefuseh:.
ukitereo
?
Pueri,
nunquid pulmenta-4
e. id.ro licttnovLptouidere.
Apofto
Ais nonftatinlittotNiSqcT re,dcuc hic, led afce

dit in
laisintegritate fer u a.fi quado vnde
rium habecis
dexce
Refponderunc ldeftPr*dicationemal
illud rrahere pre.
ei
Non/ Diciceis:
colligendis
folcis
Miccice in 1
naucm S.mo
na
fJIc
aOc
dextetot.
ni*.lbi pifcesin
fUe dex
teiaspar
tes.
verent aliud non rncrent.Nififorte
ram nauigii r>e ,
cKinueniecis . Miferunt ergo :
& iam
<s
putare aicbit, autdicere

qifpiam
non valebant
mulntudine pifcium
fej[jH Dicit? n ain hociccuio,hic

infincfxculi.lbi.vo
hicrclulcitati.
1 1
{**
fi-
/oftolum Paulu
ereodiicipulusille,quem diligebat Iefus, Petro: ' * l O

eft.
Dominus 9
'
FideEccKO.
1
JO caci,
m,
c
pertinuiffe ad
um
SimonPetruscum
fe
, (
audiflet quia
)
dominus
in
eft,
Ixcull
cunica
ibi retl
peifeclione
E< d irftione
fu.t
in dextcra vel in 12 niftra,ne ioh
Supcriridumc
q. b; Chriftii
reliclis
omnifecuti
iuccinxic
crac
a
enim nudus
et mific fe in
mundi
calcan tes.
mare, Alii autem
IJeft ineccieiii fljctus
1J
^Jgf ._,
^T^
'
boni
in-
to ,pallio.
jiir,quonianeque
qam eorum grau et,quibus EuanEium prxdicabat

t,
difcipuli nauigio
venerunc. Non enim longe erac a tetra,fcd

a
f *4
SSSSKa."
rumpimr
vtpcrtur bo-
quaucubirisduccntis,trahcncesrctcpiicium.Vtcrgodeiccn-|gni&maIi:hicindcx * t Prunas. b Fidem.

Sj
t-.sfigni6caiur'olotcha.it.Tir.
c
t Circi. tcr.
tera Vt foll bOIli. Ibi
jitm
vittum fuis rmibus tranfiget
derunt interram, jviderunc prunas poficas,
et
pifcetn fupe
r-
rete per fchilmata, hicinsu
vdi magis vbi

frigratia
lm
mapace landtorum
f tuclfcjpait.
t
Tlnsomnibuslabor.ini, Efadiunxit, nonautem
Dcimecum.
Vt hocquoqueapparetgratie Dei
poterat vfqucadeo somnibusIaborare,vtnequece(firetabEuageIio pdifuftccacet hac vaa cido,neque tame ex euagelio ficut illi
cputandu,quod
i
&animo&corpore
tanta multitudo qux naues mergit,id eft non fubmeifione pmit noenim fuur merfchicno valet tra in herea multitudmepifciu vtinnauecaptos refudciet ficut
eft fcifsu.Ibi
ibi:quiahicquipertintad reiurre&ione vitx, fuutpoft fl nehuiusvirxin fomnopacis,velut in profudoiaieres: nec

aw>arcbur,nifi
cci
;//
oSc.NoxanteaduentilChrift:i,inquanulIusad t.Maaeaduetusftetic iam poft
in littore,ideft, in fine ixculi returrexc(
rjrreclioneextrafluausinfolido, necprimoagnofatv hacnarrarione magnum eft facramentii,& vt vehcme-
scommedarctur vitimo locoeft
,criptt>
Quod
leptem
fuerunt
rmr,cpibiflguraturduabusnauiculis pptercircuncinone, prxputiu hociftolocoducentiscubicisproprcr clcclos centu.-quia hic rumerus ad vrnuique genens,quafi cetu dexteia tiaht.lbi 116 expnmit numerus, quia rnultiphcati
&
&
^
3
iupet
NICOLAVS DE LYRA.
;
10
1
Dominus
eft.T/c enim vocahant Cbrisium ante paffionem,
Et llla
nofte nihil
ptcn.Hoc/ag*
eft,
vt
captiojûcnsm*
Vtfupraditlumeft.
1
miraculofa c.pparaet.
SimonPctruscumaudiffetquiadominuscft,tu.fuc.
cio/i
Maneautc iamfacloftctitIcfusinlittorc.7{o^rMf w icrrafolida ad oftendcndum quoi amphns non / tTaquamJed

1
fe.fr
1
Erat
maiori reuerentia accedercnt ad Chrifium. enim rm.Id e(l,parum vei~litus, vt effet expeditiorad
ttcum
eis in
ad (iuaibus vii& corruptibilis,fed magis tranfient

r
frmtitximmortalis.
i
Non tamen cognouerunt.^/drr enimfupradiclum c(i,co

>
idrdfecundum cif gloriofweli totalitertnpote(tateanim:&

c
:uan:m*potefl vifmdiuerfimodeimmutare tno(ci vel non cogncfci.

>
& per confequens
DitT.&iCâûlhUdeftid^d^poffetdccoquietcomedi. Credebant enim eum altqum merca Refpondcrunt ei:Non.

m^mvcltetpfcesemere.
Dicit eis-.Mittite
pfcai onisopus. Et mifit fe in marc^r citius vcnirctad Cbri(iii ex dcuotio Mar.14, XI ca P' neHicdtcit Beda. quodtunc no venit ad Chriftu fupra aquas ambu lando ficut fccerat priu s,fed mapspeditado uct natado Sed fatiqna biltus videtur contrariu. Tôn tnim videtnr, qund natando itenerit tunica fuccinxi:fe,vt ad Cbriflnm venirct;quod nofccifquia tunc fct ft natc.ndovenirevcliet,nec etiam peditado per profundii aque y
iiiuBtcrclfctlum
juturum>vtalcofequentia
lndextctam nauigij>&CPrcrf<rfrrttbabeant animum

pifces tln fuerut
aqua mttris cffet ita parua tp bomo poffet ibi pedita re,& maxime,quia aqua illa erat tdtaiquodin ea nauis poterat cur rcre in qua erantfepte homines ad minus-.quia tot junt hic numera-
qttia diftabat tn tanto fpacio
d tcrra quafi cubitis duccntis ,vndc non videtur quod
igisatiertum
j
ti,&
no
ceniis
&
5 l.pifces
magni>
&
retia
&
alia nauis inftrumlta,
Mife.er.&iam non va.Ex quopatet, quod
ijcukf> addutTtyVclvirtuic diuina dcnouoformati,qu:atota t'biqafierunt)& nibil innenerunt.

S
Tetrus domini memorqnemferproptcr quodmagis videtur,quod uiter dl'gchat,et prifiine ambulaiionis fupcr aqutts quado aa Chri
fium venerat)
qttod fimilcbic fecerit.
Dicitergo.H//eêorerpom'tt/r Cbriftiapparentiscogni
mentis
onit
qnodfciendum , quodpuritas bomini ai cognitione diuinoru:& ideo loanncj qui cxteris^ co P ior crat tanquamvirvo citius alijs cognouit Cbrijtu . Tum ex
i
fi
f<
tiCitca
& corporis maxime
14
Alij
autcmdifcipulinauigiovcnerunt. Quianonerant
itaferuidiftcutTitrus.
ratione
ei ofttdit fpecie miracuiifafti.Tum quia Chrtflus primo hoc cfi quoddicitur: Dilofcibitempropterfuam puntatcm
c-rgodifci.il.quem di.Ie./<Z
e/Z,rowrj;
9 Petro.Irar entmfihif.miliaris , animi. îtoprimo aperuit ei conceptum
& W diflum
Non enim loge crataterra, fedquafi cubitis ducetis 15 tranhetcs rete pifciu./ boc affignatur rario qnare cito vcnerunt Bedx afftgnatur ratio,quare Vepoil Vctru Secudibm cxpofttionem
trus mifit fe in marc,quia propter parua diftantiam fine naui poterat venhe.Jllia
cfi
ca.
prtcedenti
\C
tami expofttio ^babitior efl,vtpatet ex piaditlis. Vtergodefcenderutin tena,vi.pru,po.&pi.lupcrpo.

$t
lltifprttnis,
10
Dominu$
Etpanem
M
l
KA
T E
i\
prae-
Et illanoctenibit prcndidctunt.
AdfignificadO,quod
fcium multitudine copiosa per qua fignificatur multitu. do credentinm per praidicationem apoftoloiu,Chrifto ta-
dktorcsccclcfixfine Chrifti virtutcnihilfpiicercpofsut Sed l^loprxfenftra.i^.a. Sine menihilpotcftisfaccic,

Ki.diceiitc.
mcn principaliter operante,ficut dicitur.Marci vlrimo. d.

J/ liauti profecti prtidicauerut ubitjue
domino cooperate,
& fermo
6 MittittiadcxttranaHigijrctc&inucttietif,
Ccepcruntpi-
ni cofirmatefequentihusfignis.Wt fimiliter multitudo poenite tiuai per pisdicatotes alios ad bonum conuerforum.
lcmm
jjjj
lurcrnumcrum,
Cloi.oid.&rNicolaidcLyra.
lcce
133.
A
.
hiccft ccrtus jiUHicrusm. Dcccm Acccficat,qn*occidit, kpti fpiritum qui tiuificat.
ofwrituadleWimPeatOT^deft,icptcnariad
Cor,
deaanuro,acfluntdece*fept8,quinumerusabvnodfei
tsu coputatis omnibus crelccm ad
15 3.
1
|.b,
pucnit,
quo
,
figna-
turomncsadgran.i
fpintuspertinentcs q\-x gratia cu lcgc
_}ci
quaperpifcesdcfignatur.Hadftn ctiampcr feptgdifcii. Josfignatur,au:tcumeoina-ternumepulatur t heo ph v t actvs .(^.omodo comederit lei , noeftnort.udicere,more. n.admirabilifactaiur.t hic q natura cius cibo habcat ppus , tcd nortn caula ad con mationc refurrec
Ycrbtup Dci
! i"' .!>".: ScilieetriJernnr.pon
' fup" prnn r
.p.i
nis iiebat.Oltcn
%
1
l
pofitum,&^ pancm.DicitcisIeftis: AfTcrrcdcpiicibus,cjUOS * olicndn. llibilifi.rai ciftoiia'

1
2
}
quoqucnoniii.
tanquamcuad
prcndiai/ris
Hiim hi<qiiitnfiucrbuf*eu!ifunr
ucrlario concordatur,vt\Ci.ni..itc fpintti
nunc
AfcenJit Sirnqn Pcrrus,

finmnundi.
& traxic rc-
ll ed.litiu^ <I'io<t<l
COnfillUO apild fuirtcncqueii tervtpriusdicit-.L

iatcrtib
hrcranon occi
tc in terram
âtffc.icomplcatnr
ftot.
plcnum magnis Nunicio &

Ec
a
pifcibus
,
cencuin quinquapft fcillum rerq:
m*m>
allei
i
quautiffttff.
c/i.lnrelligcinfu|fc.
&fi quulnnnnsfir, rcmutatur. Hicnumcrushabcti50.&:

iupcrtics,proptcr
ginra tribus
cum
t tanti eflcnc
npn
hcec&: p
Tinti eni euijrn. ferlutii.quod lel.n rrjr.vi nulis e^rum auderetnoo lilutn nCKt-.led necdubirre.& iJeo non inir.nife.
Noxenim ctatc
tcttalisChriU
Diciccis Icflss
Vcnjcc, prandctc. Et
nemo audcbac t
difcum-
dotenebra: idol>| trixnuialuerunti
inyiknum B
l2
tttnita-
tis.lûmquagira au
multipliptii pct feprem, &: t Luca, cx aJicdione:miiu>. vnius. *4-f.
iiuu
7.
bentiuminrcrrogare: Tucjuises? fcienrcs,cjuiadominusert. jEcvenicklus, &accepirpanem, ckdabaceis, cVpifcemfii
tu,quandoprop
tx laborauetun>
8
Ojantuin
at. di-
,non ad apoiriiionnm
nunvrnm
milicer
jj
,
Vno
licnificaturef c fuis,
!%,# ti
tcttll
^ rtranuu pcrfcp cptcm Pice ftorum proptct opcrationS triplex icptcnariam , cco pjbulu . dicmilTnscftapofiolisfpirims. In primacapturaquxcii: t-^.q.r. nulli nifi imiure prxfcntjsccclcfiarmagni&parui, inillorcgnO
fevnuoiqui
<UmA
mt
.'
^^
iam tcrtio manifcftatus eft Icfus difcipulis 9 quamuis vnam 11/, Iil cum furrcxiflec a mortuis. Cum ergo t prandidiflenr ? iotem jiraciiti ii clufillciniagciv ^ * r t j-iSimoni Petro Jeius,: t Simont loannis (Jdigis me plqs j2 videbantur,ver 13 mcquia&hic:
.
.
t Moc ..-
nihilccpcrunt.
4.
<-
4.
inde ad ldoloia
rcdibat nihilfortcapprchenderunt.Vb.autem folisinftanri-c infulfit &: Apoftolicum tcteeicctuineH b Hoci.iw.Non quod ter tatu manifeftatus ht.lcdad
diiucu
?.q.
i.in
magni.
a
fcriptu-
^c/.Hicdicitur manducaiTe IcfuscQpifccpanam
in
aliocuageliocupifccfauumcllis.Pifcisairus,Chriftuspaf
rcferSpnmodiequorelurrexit,portododies, hocfccitdc pifcibus.Secududicsergomanftcltationc
hocdici
mX
Luc# ius.Pifcisâlatuit inaquishumanigencris,captuslaqueo mortisjn tauo mellis notat dnlcedo diuinitatis, vel vtraq;
merant._Pnma,quotiefcunquefitfatla,vno diejcl tertia.In hac tertia nis.Secuda,poft odto dies,& hsc eft
nifcftatione hoc euangelium tcrminatur. c Cum eri praniid.lcius (cit 9 intcrrogat an
plus
dllij
-
3'p.f.e.
naturaChrifti,qafauuseftmelincera,idcft,diuinitasinhu
fignificatpanis,vnde:E?o/i<wpan/x,<7/</tfcar'o WcpMt//.Chrirtus ergo pifcis aftus in paltione. Fanus vel pa
mamtatc.Ide
Pctrus
quod dc
fe
nouit,dicit,id eft,q>
amat.Et quia de
nisinrclbrrertione.
Comcditaute pifceafsuvel pan5
vt
quatum
diligant,nelcit,idco
vtrum plusillisdhgat,ta
fuo cibonobis oftederctî 8 paflionccx noitra humilita tep'ulit,&rcfurreftionci,oftraexfuadiuinkate procurauit.Hic vltimum conuiuiu cu feptem difcipulis habuit,in nucns lUos lolos fecu futurosin a-terna refurretflioncq fe
Eccedocet.nontemerediffiriire dcoccultiSjC^îiQtin, culonegationiscautius defcrefnondit. *Theophtlactvs. Qnirc Chriftus c\ fcruta t

cftcorditi.nihilq^ ignoratintcrrogat? ficut nos,led vt doqcat 5: mantfeltet alioru fidc, ficut & bomims. q> fi. interrogarct: iiuem dicunt homiics efic filium ^s*nC*{Ur\r>rs-~ns> 4 nnVii^ rnrtnirtf illfl If.lha T. ita ll \C d
vclitte
no hocfacit vtdi
ptifonm
fecit illis
f
Incortt.
r*
-l/li^Mw-
fpintusafto plcni in amoreeiusanbclant.Pradiji fcprc dc pifcc,quem viderunt fup prunas,& dc pa .'^ .!( rvi (/-1K1H. rtltnc fr\ inK^>nro irhiUriir Di Oir nC
po-atur
lup.c:.
interrogatione bcne inculcat.

qua;
'
. '
g^Tafctq
dcberet dici,quarteflttia ia alias tres apparationcs
dcfcripferat,
t
'
'
NICOLAVS DE LYRA.
I
..
'.
'
"1
patct ex prxdifiis.UicfndTicjuodUtcrapquTs becfoluit,
Et pancm.Tjo fiiper prkMs. pofitujcd ili paratu pro refctlio

c corun\l(la enim diuina virtute fnout dc nouo formata,ad inaio
D>fc\---\\[-U;i$.Et/i<;patet,(-uodtantii tioncs fatlas apottolis.Trima attte apparitio

/;
fniimrrnrj^^H
qua dcfcripfl^
rem difcipulorum confirmationem vifidr rtfnrreftionis Cbrijli. Dicit eis Icfus: Afferrc de pifcihus quqs predidiftis nuc
&CC.F*miliariter eis
iocjuitttr
quoi ly tertio,referatur ad diem app~ritioaisy
M.trix M.tgdalenx,'dc<~ no enumeratur bic.Toteft c'/>1ttflj dute aute primt aute facla eftpt>l
.
tanquMrt dijcipulis,ad confirmandum
fitnt in ttna di>;<ilia falla cfi in die otlaua, ifta
pcritatem fnt, refurreftionis.
Afcfdit Simo Pctrus,S:cpi-i5?. "Humeru 3 magnitudinem exprimit t ad dcclarctionc miraculi ex tanta captionc, &itcr?<
ex rcts inte^ritate,cumfubditMr.El
&
Siautcni confidovtur ;fu tres apparitiones. apoflolisfact/e: Ti decltrat Cbrijit diuin tatcm,dando fpiritumfanUt.m Sctida, r
gcitis idtnntatem,nulncrum cicatrices oflendendo.T crtia,hm
*
<r
cum tanti eftcnt.
naturt ucricatem t cêdendo.
DiciteisIefus.Venitc,prand.I.'</tJ'cor(//./c-/'cr adcome dendum (ccum,t~uia cum cistunc comedit ad dcclarationcm fuA te-
10
lifla
Ciim
e:
furreflioris,litct non
exprimatur
bic.
Et
ncmo audebat.?\(o/7 propter formidi>;e,fedpropter cogni

tfuam babebant dc ipfa, proptcrqnod fubdhur.
cft.
1 quid Cbrtjtus cxbibitit ditob. <\ fciprtlispiile3s. Et primi cxbibuitTctro fcciido ciuid cxbibuit IoanniîbiiEt CU hocdi T.
Yrhza
\n
-30 piandidilTent.tyV cofct-uenter
drfcribit
e.
'
tionis certitudinem
duas,(/niapr:mo committitur Tctiofitperccclefia falcmrcgminis offi:ium,fxundo eiprxdiciutr ftTimarty
un tr
Scientcsquiadominus
!iio<)cm.
Etideofruilrafcciffcntdeboe
)
Ameii,inT*n dicq tihi-Crcj^r/5w/.7t

mttendo
q:t'u~
/(/Hn, qttod Cbrifiu

;
*
f:
qut 7 EtvcnitIcftis&:accepitpanc.&:dab3teis.f//e.'? coJwo'/o

diuideb.it cis
Pe1ropaftur.1leoffit.iH
:r< f
ipftmter ex.;minau
licdtlci nt
iiligtrt
& diSXribucbatJicut ontc pafionem addicUradJtfnj. &

,
pad
ecdzfia dcbet DcTtprx ceccris hominibus

ci
ctiam cotnmittit
foi-
rcfirn Bioni. Dii Ttt enim aliyui doilorcs crfatit probabiUtcr.,quoi fic diuidebat cibariafila m.-nu ficutalius cu cultello er i'i boc co-
ccclefix dcbet officiii pafcediy q-iia paflor p.ifcrc triplici pjbnloyfcilicet veritatis,uerb<>,uit tx
cfi quqd iicitur^ omnibus communiter cxbibito
ralifubfid>o,& boc
h:nif.cin
1
1
gnoucrunt eu,m cum aliis fignis , ficut difcipuli cognoucrunt infrattione panis } Luc.vlt. e. 8 Hoc iam renib.Hic ponitur huiv.s
duttur;
Cum ergo prandid.ii Sj

.
cmn
Dixit Simoni Yz\.xo.yo!cnseibeneficium(j>ecia\e
cof
re.
Hocia tcrtiomanifeftatuscrt
apparitionis epilogath,cii
Icfus,&:c. fidii quod

dtbcret
13
Ioantli di\\gis.ldefl,filius loannis. ti DiligismeplushisJI^H''7"'fj'7c</' Mf 'Uequiel'^
Simon
m
di
M
|
2
q> prxdicatores
Û
T E
I{.
Uffertedepifcib.qnns predidiflts nunc. Perhocfignirlc.it,
inregnocflorum. me. Ex hoc patet , cp prompu adcuramanimarum luntexaminadidefide ^dilcci

1
ycccatorum
z
rcficicntui
Sinwn loannis
diligis
pro laborc
quem
fuftinent in conuerfionc
Dei,&: nqn dc poteftate tempoiah;
awosmeot .Nonvt tuam,mealucra,no tua,quia trS g|oriamcainevs,q'e,n6 in dil--tione.pximi.Qm veroopuspie _i cTtioD-i pbatur
j>t(ce<ivios'tKeos.SimedHigis.?ap:e
ta
ijj
ioannis
Cap. dicrum
d
XXL
non reprehendendaconditio.
i
1336
r>
'
rienda,fed
"P^.Parcereouese/tctedentesncdeficiantcofortare
tasneeatproximis,minnsDeudiiigir.Hxcautemcharitacite innuit Joannes du 11. ;xdiuinadaturgratia.Quod

,
.
dcamore i,thic,quodnon
teoeans
3Jiia-iM'/0M*tfidfVobediens
S38SSSS&E n5 cft
gj
_ , ahis?Dicicci;Eaamd ominc,cuieis.quiaamotG. Dicuei:Pa. Dei fce agnos meos.Dicicei ticerum:Simon Ioannis,diligis me ? Atjlle: Eriamdomine.tufcis.quiaampte. Didtci iterum,
. .
pr_bere,aduerfariisobfiftere,peccantescorrigere. c Cumautemfenuerit.UdffLmin? pdicit qui negaturum pra; dixerat,hoc iam po* oJ-;ominfci e ntn.itr,-o B ift tctat refutr.-tione
tutum
terrena fubfidia,.. necefleeft lubduis prouidere,excpla vir-
>
fitmatus.quodim
poilicebat
t niatutc
_____*3__
tentum quia reinr,
& obedit,
t Pafce a_;nps
. V
!_____._/
Simon Ioannis amas me ? CotnftatuseftPettus.quiadMtfi rt_,am_nie,dic.cei

meos.Dicic
*
ei cercio:
1'
qmbus
pones animam.quod
*1 t.confitmariodilert-.in.s
S#___,_|
_S-S_!
it.um,&:tcrti6,S-
dDnetuomnianofti.tufcisquiaamote. DicitehPafceoucs J meas 5 Am.n,amen_iico cib. :cum eiTes iunior, cin gebas te, &: 5 Hoc eft,crucifigeris, h
f
'
P_
nl
r
__.
!_g__-6_:
ambuhbas +vbwoleba S) cumautcm/cnucri S ,extendc Sm a-
<
>J|_______
_
_g__-___m__f_io,ne __ imorilingua
Et iatg timori. fi<t fuit indiciutiai rit
g dix.r, figntficasquamort.
.
nu S tua %_aliu S teciget) 8<duce tqu^7nonviS .Hoc a utem ' ""*'' .io_d_a_i__>_s_i r ,. _ j%* + _" _ __!".# tclatificatumseflet
.
^'"
!&*_____
natura-
Dcum.Etcum
duaus.noknsaaea
12 venit,fed volens ea
_
.
officium negarc paftorem,fic

1
amoris pafceredomi.
c.
um infirmitatis,quo nemo vnlr mori, q adeo eft
vicit,__rc!iquit affe-
ni;regem. eilTetrus. . atnftttus

c_ s
lis,vtcu
A vg v s t n v s.Eti_remi__$pec homo miferiam.in quam th c_ peccato rcnit. tolerat

q culpa,nec parua videretu r
cul-
P .du-tior cnim pcna eft

>
p;ricumillaauferrcturpena.Etidcoveladdemonftratio nJebitcmiieric,velademedationelabilis vita:,veiadexer

inon-necciTariaepatietixtr)alitertenet
% c
'
hominem
poc-
n.tquemiam rcumnon terietculpa,6-h-cefthorum

dierum,
'
necfcneausabaulerit Petrc.Vn&.dns:Tranfeat_ Mltr mecaltxiftc. Sedquatacfiq. fit moleftia mortis, vincatea i. _." vis amoris , fi nulla eflet patua mokftia mortis , non eflet ta magna gloria f martyru Sed fi paftor immolatus eft, vt ouisqiiideouibusfiuntpaftores,non metuantimmolari. * *k_ g Ec cumboc _^//-^Hisdic-isco.pitIefusabirc,_-nondu nJ intellecToquod audiuit, fequere me,cocpit PetrusinceiTu pedumiequi,fequutusctt&-Ioarinesquilciebatfediligi. j
.
<W*!luem
~~
r-;
:
rrr.
r~r
-r.
>
-.
-I
'
i.-j
NICOLAVS DE LYRA.
pralati ecclrft<s dcbtt tavtam charitatem bere,vtparafi fiotfe
t
d
c
{
mot
\umpridaVonit,detDeumd\iigcrepr&c&'erit,quiafecundumq, atlionem popttli vita prafultt, B.Grcgor.Tantum dtSl excedere

mtmdiflat
ti
exponttepro greacquod rtb cLce. Amcn, .men,--C.
bic exprimit Cbriflntloqucnt
Tetrcpa
dngebas tc:idefi,ab aitquibusfupet
arrge
.yitad tale off\c>.nm,tenetHr fcmpcr elig*re aflutior, nmttligitur mH!or,!itteratior,vel
vita paftoris.Et ideo vidrtur,cpi'le tjuialimdiortm,non ta
flms
pulfns, ideo fubditur:'Et
fd itle <jni onwib.io
rejlrtngtbat,tamen bocpro volmtafe tuaab aliononcont amfou.vbi vo. Cu au tem fcnueris. Id efi, imminente morte.
te
ad taleoffiinm ad bonortm [>ci,vr ecclc Wib.penfatis vel vdlitatemjecundum iud'ciim eligcntis,aliter antem eligens
mdior
efi
Extendcns manus tuaS. Vet hoc deftgnatur p.optitudoVetri 7 ad martyriutn tolerandum.
pw9ncns,no>tatrenditadbonoremDci,&vtUitaiemecckfi,&'
videtur indichn.-:
c r t
dininum euadtre. Quod aiftem fnundhm de
Et alius tecin_ct.Fz> enimpn Htut incruce cumcordis liga 8 tus,& non clauis at]txust vt longioreffet ipftut cruciatut,& boc vo
catur bic cintlura.
O
Appeti tus ho
""nis
alm extra de eleii. cum nobit olim,&c.r.nm dileiii,fu(ficit elige iudicium humtn-m.pe- quodtahtno ifcientem^bec eil [ cuihm
Etducet. Efl.n.inhomine duplcx appctitus .ffenftthtut,& in
b nano iudicio incorrecla
onmendu^tufccunditm veiitattmahqua iuramala pcrmittunt tame propter maiora mala vitanda , qux udu qttod di. A..\ H.de hber. **b. i ino iudicio funt corrigenda^fci
1 I
tel(ecliuus >
& vter<]\aliquando nominatu? vnluntas large loquendo

promptus
appetitus
quiafotut appetitus intelleiliuus propAt dicitur uoliitat.L'cet aute intcllctliuus in Vctro ejfct ad
du - iex*
maftyrium^tn ap
ptopmfra^Hitatis
rrtinCbnfii
Dicit ei. Hcndicit plus qua ali^fed abfilute rndetrfuia cxprr in Cbrifii negatknf,non fu>t aufut vltra fe
dilr ilione,
pctitusfcnfitims refugi(bat,quia mqrs efi vltimum terribtUum, eode modtfuit in Cbri/ioficut ditju cflfuprd I z.ca. ideq dicif.Jit
&
&
nikio Cbri[ii,qnif creta
fed quantitatem futedileCitonis pofuit cordium intuetur. feqitit>ir.

7\[o_
ducet
1
Hoc aute dixit.H<sc funt yp rb a eupgehflte exponcmisverfra
quo tu npn
vislte.f.fecundumappetitumfenfitiuum.
Contnflaruseft Petrus.
riiiirep'.:iat
I
fuh indignatus proptervcrba
Cbrisli,demartyrioTetri,fcripfit.n hoceuangeliumpofi V>etrimar
stoties petitione de diletlioncquafi ind'gnrti Te s de boc no acquiefctb.it ftbi Cbrisltts primo verbo,fed fuit tur 3, 's f etm fcire omnia futura, prcptcr , qttod timuit ex 0,5, fciebat
irrplicationc,ne Cbriflut ttcllet fibipredkere

\
'
urnm,ficut fupra
j.d.afferente
ahqucmcafum fuu Tetro;Aniwam meam pro tr po

ideb rnerhb ti
ex boc ,tp cuxngelium fcripfit pofl redhumfwm de infula Tatbmos poil mortem Domitiani Jmperat^rit,vt ditin cfi fupra in prologo huittt euanielv. Tctrttt autem paffut cfl fub Têrqr ne?mperatorc,qui diuante Domitianum Iwperauerat.
ty >ium,quod patet
v,!latimpr<edixit
i<itTc r
.
tifuam ncgationtmfuturam,& tus,pmp:cr quod.
Dicit e.i.Qjl.Tufcis omnia prsfentia,& futura,

o- te
&
ideh tufcis
Significansquamorte.^lrfrrynMW-/,! Tetrl qrdinatuty ad Oei gloriam. jfuit Et cum hocdixit.H/r oflenditur quidClnifiut cotulit loan 12 ni; Et diuidttur in duat,quia primo ponitur comenAtio dfcipuliyfe
1 1
9 m _a
dihgOff-d quid fit mibifuturum ncfcir,fcd tu fcs. Dicit ei:Pa<ce oue<; meas.-Z*- bis dixerat j Pafce
arnos
tihttr
<
<
cos,ou>tinfidehbus tresfuntgradus.f.incipicntium,proficientiu per ftitox<tm,iU"t qui funt in dnob. primis gradib. dtcuntur agni, ili,quifunt ia tertio ouet nominantur ,& c.
cundbfut euagelujibiijiic eft dicipu \.Trimain duat,quia primb pn commendattqnis occafto,fecundb ipfa commendett p,;/',-Dixit ei lefus.Circa primumfcicndum,cp oceafioiilius fttit verbum Tctri dc loanne^ exprimitur cum dicirur.HLt cum hoc dixif qutercntis
ict.Scihcet Itfus Tetro imponent paflorale offichtmy&fu^ paffionis
Amen,amen dico
______^
tibi.
Hkpdkit Tew-fuu ma rtyritL quia

prxlati
exemptum.
A Dicit ej
_-QJ__-_-r_'J_
_ "Pafce
d^qniamultumftudentcircafubditos exac-ioncs tempQ-
eft pa>CC, ad fignificadum,q> -nscuramanimaiudetfnbdttos pa.cerepaftu verbi Dei honi cxempli,8prout pot etiam fubfidio teporali Sed
.
agnos meot.Ter di_tu
iud,quod
dicitui:
hic paf_e,-_c.ajiq_i mali mutant in ton,
ralium exercere,6_ de paftu dic.o triplici non curare. _ î>nen,amen dko tibi,cum effes, &c. Per hoc, quod dr hic, 5 uicccclefii pr_ficie paftio Pefrifutnrafignificabatur,eoq in primitiua ccclefia ille qui populis pt_ficicb, batur,nam tur? ptimusad tormepta ducebatpr.
dc,quia
l a
W
a v
Gloi.ord.6c" Nicolai de
cft
ci
Qut dillftltt /r/*M/.Diligcbit & ahos,fed familiarius iftu
donauitpotioredulccdmc itii.iii.onsqavirgocleclusab:p
iovugopcrmanlir,vnUc& matrcm
commendauit.
quotidie pofcit qua hcr,&; miU diligitura mHericordccj minusdiligir miferugbca

cft
liferadus a malis
Lyra &
13S
&
n v s.Tacitonomincdifccrnitur Ioannesa loliim cu.lcd plill catensdihgeret eu. Huius cx-tcris,no cp maioris dilcdionis
cv $tj
Petrusplusamas & minusatuauu.Qnja veroiuil. templationem veiitatisqua:cft fimua nondum notnni.

nus diligit cam g Pctrus mifer milericordiam,&:
. ip V(
eftmd.cium,qnod
folusiupra pcclus Ic fu recubuit. Porro Petrus plus dilcxit
hoc
,..-,.
,
dixiflcr ,dicicei
c Sccuiere
tl^?lF*J?Z% !?2n~il mc. Conuerlus Petrus vidir

mtful! piinilcf iuw ainom
lui.
V
1
tatc bcatl "
11-
^ & hic
dll
ctu ri c
n
eft
Io.m
lum difcipulum
aucm
diligebac
Icfus
fcquencem, cpi
&
nusamas.qturj
triisplusannu
fihiduoapotkl
"
B quamqui minusdi
Qjxfti.
i.gitChtiltum.Itc vr mclior,qui plus
volomanere,donecveniam
Quidadcc? Iu
...
1*******.
6
8
bnslanftis.
me
lequerc.7
iusautcm
viti
cellolx gubcrr
l.gituraChrilto, vt antcponitur Ioancs Petro. Quod fi confcrendo ad inuicem quauitur, quisde duob.mclior cft.An qui minus*diligit Chriftu.n , &: abeo
plusdiligit,anqucm minusdtliguChriftus,cum ipfcplus
eum dtligat Dubia

>
eft rfifio.Vr
gdem.g
plus diligit Chri
9 lumdaturclau Iiganda& lolu illam quietam requiem fup pt peccata.Propterautem elt I e fu difcumbitur vnde bibit vcritas. Quia virgo conuenit fuuua: vitat, vbi nequenubent nequenubcr b Supcr prtfus. In pccTore lelii funt oes thelauri iapiei
&fcicnxabf'conditi,fupraquodrecubuitqticmaiori r is lapieti*,&: fcietia: fingularis muneredonar,in quo
r abaturquataarcanadTuinitatispra:aeteriselTec icripr
ftumclior.QucplusdiligitChriltuSjfcchcior.Eteftmanifcftamifericordu,iedoccultaiuftitiaminus diligetiscua quoplusdiligit,&: pluseuaquominusdihgit. Sedp iftos
duoscommedatduas vitasecclefia:,dequ:b.myfticeloqui tur.Vnaeftpfidem,alterap fpem H-ccagitur mcorpore

.
Dom''ie,hic a^tem quid)Qui&zutiictat Petrusfecruc dum,voIuit'etiam in tratris cognofcerc exitum.
6c peiegrinationcvbibcatitudo eft trh in lpe,fcd mifeiii p

Jcctcfiz
dnx
ri-
ftocftdcaduerfis. &:dcpeccatis.Illaeft in immorralitate, vbinihil mali,fed pfecTio boni . Prior acTiua fignificatur p Petrum,geftgnahsperfonainpetra Chrifto fund.ua, huic
d Sic eu t4otomtinere,donec uenii. Nolo eum per marty confumate.fed expeclateeum placidam carnis luaal tionem,quando ego venicns recipiam eum in a:tcrna tudincm.
dr:rmryf7ttfrf.perimirationem perfercdi temporaliama la,qua:ierminabunturcom farculo.Hic magisdiligitChri ftuirwvt amado,&: fcquendo libcret a malo,led ipfe mtnus h5c diligit qualis nuceft,&: hberat ne femper talis fir,&: ob aliud nondiligir,ntfi vt laluet,&: hinc transferat.Alteraco templatiuafignincaturpIoannem,cuidicitur Siccumvolo
ijifrf,non dtcit remaneie vel permanere,fed expetTare,qa no modo,led cum vencrit Chnftus implebrt.Q^d. Inchoa-
ATheophtiactv s.Doncc
donec,inquit,contraIuda:osqui pculTurus cos virga Romanot um,&: fubuerlurus eori tae . Dicunt.n. Apoftolum v!q ; ad Vcfpafiani Impcr
me crucifixerunt ve
fn/jw,qda ficcxpt
locaquefupcnora peragiafie,pdicartem &:manetem

qnautemcapienda:erantleroiolymgtranfiifie.lgitur ad magnu predicationis opus non eiar coiungccU.fcd radi,vt vnus ad hos,alius ad alios irct.Mihi aut j.lacet,
tacontemplatio maneatdonccvenia.perficiedacu vcnero

vt fitmanifeftaplenitudofcientia:,
hanc auteplenediligit
nec veniamirucUigattu ficiuChiyloitomo,&:nonijc led quodnon fu iungendusPetto.

nec
vel
Chriftus.&:feruatina:ternum.Inj|la ver6expcclationc,ga
nondu noîit futuram veruat,homo minus dihgit,&.

i.ToS.j.
diliget,cucu videbitficutieft
(nnt mifericordia
& vcritas>iut\us in hac vitaexpertus vndjq
plus Qiia vcro vnmcrfjc vi& dcm'm i

;
AAvgvstinv s.Quodauiem Û,sic(uuclomam ucmam.Non fic intcliig.edu m eft quafi dixerit renu
pmancre,fed expeclare/qm qnod pereum fignifii vtiq 5 nunc,ledcum vencnt Chnftusadimpleb;t C
Tufnefcauerc.
,
no
mala^plusdiligitcxncccflltatequavrgeturâmifericordta quaeft
autep huncfigqificaturcuidiclumeft:
(h^
nuncaga:
NICOLAVS DE LYRA.
1 Dicit ci Sequcre mcvir ut enim in veteri Teflamento prophe t* fignificjbant atitjua verbis aliquafac7is,vtfupra diclumefl,
tjubd Ioannes no
li!'l f Elia traslatutm eH mortnus ,fed cii Enoch in fipulcbrofuo iacct dorm.cn radfum.jllij autcm iicu;,q>
I
&
&
accipietes ftgnum
cp
infepulcbroeius vi iebatur qu&dafcat
nspermodum
tbullitionis fitr%ere;.& dicunt hi, cp bocia
l.cap.fimilucr Cbrijlus poflquam verbo impofuerat Tetro pailoraojficium eiprxdixeratfuum martyriam,incaepi ire,&tunc di xit Pffro:Sequcrc mcf.gertndo viccs meas in duob. prxdic7i>,ct ftc per illam fequelam corporalem fignificabat tro per verba t xpreffcrat.
le
&
veim anbelitu eius,verum'amcn quiaftjtutum cfi bomimb^fcmel diciturad Hcb.y.g.ideo dicunt ipfum circa finemmundi pro C\\
idcm qnod priusVcCbriilum,ftcut
paflurum,propier hocfquitur. Donec ven a Scdicet in finemmdi ad iudkinm. ?ed i' Z

i
fi
2
3
& Vetrut.
Conucrfus Pctrus,&C. Quia capcrat irepoft
Qni6Crccubmt.Terhocautempatet,cpifie fuitIoannes y qui fcrip(itifia,non ad fui infianthm.fcd ad oficndcndum Tctri txceilm iutii i cui Cbrittiis commendauit eccleftammagis quam Ioanni,quam
uis eflet itafanuliaris fibi.
quod probat jtugper bocqnia nc,pon:i tanqna pr imlcgiu fcu bcncfi<inmff.ale loanni concfff^,!* tiiiii fero ditla coru,hoc non effct vcrum,mb cffet riiaîs loamie trimentumji tam din d diuina fcuitionc rt tardaretm ih't ttpo
'l
itlnd
hic dicitur a Saluatorc dt
ingloria exijlentib.Tropter quod dicer.duta,ep Chriiiu, refpo* verba Tetripetentis entn htrefocium inprxl.ttwne marty
&
4 cigPj&Cc.Diligcbat.n.Tctrus ipfim loannemfpali dile(lione,vtfuprd dtftum eil cap.pi etcedenti,& ideo volcbateumbabe
vefcium mprxlationis
5
officto
Hunc
Cf*:Siceum volomanere. Qji.Tôtocimmori permam
& martyrio.idto
nec in hoc mefequi,nec etiam voto cumfequi me quanium adfd >< tionir ofjiciH in regimine vniuerfaiis ccticfm tecutn,fcdmays v
dixit.
rctur mibi fucius.
Doimniyhic auicm quid.i^d.Bonum cffet quod ifle adiungc

Dicit
ci
cupariinquittetoilplationis. Donec venia.TvÔfl munei,feu ad vocandum cttm ad gloriam tattfhmdc flatubu
ad iudiciu
Iefus.Toy;^ occaftone ex vcrbis Tetri,covfcquetcr po nttur bentficium collatum loanni,cim dicitur. huiut verbi 7 Sic cum volo
di.Habetur enim in lcgcnda fancli loinuis, qnbdCbriftus eicircafintm vitafus. vocans eum adgloriam.
af,
Qjidadte?
djtia
adTetrum
no pcrtimbat fcire quid De or

eft
mancrc.O<j/>e
dixcrutaliqui,
dinabat dc loanne infuturum,ficut diiJum
apofiotis sicl.
{i
qubd
-ken,
ii
':
)\U
L I
T E
i\.
e e e ?"? ^ -Conuerfus Vetrus vidit illu difcipulu, &c. p d*" Pcr I ctrum Chnftum icquctcm p opcra labonofa, bonus K f\
' et
aeTiuus fignificatur,per Ioanne vero fic manentebonu n ri teplatiuus intelligitur,&: de tali df conuenienter,non de vita tranfit ad p< lc-
aam contemplationem glorias fine morte culp? medi

4-
tur,quu
contcmplatiua mperfecla
i
aclmus
, .
1
-*
\Suut
Cunt ai
|p
.
loannis
In
nl caeatur,nonperu.enieturadilludquodexpetatur. vita quato magis Chriftu diligimus,tat6 fa h aqtS acliua a malo At ipfe nos minus diligit quales c jus liberamur
n limius,atide61ibeiar,nefemp a nos diligit,qm qucd ei difpliceat, &: qd nobis aufepjis
Cap. hocfalmm
b
XXI.
eft.
;
1340
.
jy
bip cft.&c.
talcsfimus.Ibiveroam
cio,quod noluit defignare ex vocabulo. c Ts{ec ipfm arbitror mundum. Avgvstinvs tio locom crededu elt,mudum capere 116 poffe
icribi
e(T;t ita intelligenûm, ipfe
Hic aperte fuam defignat perfonam ex offi-
Non fpa- Tn
fer-
-'
ia,no hebimus, nOS n( ob allUd

hidiligit,ni(ivt \:transferat
'.
qux- in eo jJJ
2* an *
qfiopoflait
iEypr*)irtis hocintelte:erunr,&q u0<J n ,n
Ioinnes admonet.
" fdipta.non
r
-j-Exiiterso
fcrmo inter
,.
.
.
fratres, *
ahiisqnodiligit hi etgo minus
aHtur
Etnon
dixit ei
quia difcipulus * r
,
ille
,
non mo1
leius,
non montur, fedliceum volo

I
2
3
fet?Sed capacitate
legetm coprehen di fomfle no pof-
vlno vultremaneams: Ibiam-
b rnanere n
Kt?
,u
T
_
1 \it
pl
squo vulttra
rerum fide, pleru5 u-u j l- o r r l r* teitimonium perhibet dehis &fcnpfit hxc. Ecicimus,quia 6 q lieV erbaexcedeverum ell teltimoniumeius. Sunt autem alia multa qux7 re videant fide,qu*
-
donec veniam, quidad te?
Iiceftdiicipulus
1
ille
qui4 fent,quauis(akia
&
cfecitlefus',
f. fcribantur per qu*f Quri'um intelltgentiam. fmgaU.aec .pfumarb.tror;

.1
SfaKmarnon dixit ei.
raundum
illa
cJperepoffe eosquifcribendi tfunt,libr

.
S.
talateliberemur an:tur ab eo Ioannes, vt in
^ ^^5** 11 nitur.
^
'
.
.
*
r
r t
._
forta
,
Sedquado
im mortalitate feruemur Noneftintelligendum q> Ioannes no fit nj:tuusincarne,fedquicquidantepaflus, cp vltimum in daredileclo pa;fenlumfiniret,Nonenim magnumerat ncnori,cum diffolui &effe cu Chrifto fit multo melius.
ia
qd apertqm eft vel augetur,vel extenuatur, nec tamen a tramite fignificandse verirari.serratur,qrhficveibaremq indicaturexcedunt,& volunras loquentis,necfallentisap
pareat,quinouitquou(q;credatur,aquovltra quam crededu eft,vel minuit aliquid,velaugetur.hunc loquedi mo dum,Grxco nomine, np fojum Grecaruliteraru yerumetiam Latinarum magiftrl hyperbolen vocannquimodus
ficuthocloco,irainnonnullisalijsdiuinis
literis inuenit.
Theophylactv s.Euangelifta euertitfalsa opi ni'iemexiftimantium,quod no moriaturdifcipulushic, eimmortalisfit:Vere.n.mendaciueftimmortalemeffe hciine.Quamuis.n.Enoch SC Elias non fint mortui.atta
m
1
mortales funt,ita
& hic quoq^quauis non luerit mor

fit
dicit ipacio no poffe capi, fed capacital^cc ipfum. teêgctium,quamuis falua fide rerum pleriimq; verba yi*
Non
tu;,fed
morief,igiturqdnon montur,fed immortalis
deanmrexcederefidemper hyperbplen.
prtm* epiftcU dicit:Quod audiuimus ,qnod vidimus oculis ncilris> quodperfpeximus,& manns noflra contreclauerunt de vetboyit^ rita manifeilata eil.,& ridemus,& teftamur. Et fcripfit hxc.CMos autem erat antiquorum, qaodjlli fcrU g
hoc
JNICOLAVS D
tji
LYRA.
tempora "velmomenta y qu p ater pofuit infua po* Ulte,&c.fed tantumpertinebatad ipfum verbo Cbrifti promptt^ ir i<militer obedire,idebfubditur:Tu me fequerc. fermo in.frzties.Scilicet ^lpoftolos quierat vn\ Exiit I
eftrum noffe
&
crgo
berent hijloiiam qui vidiffent, ptopter qnod dicitur biftorh ab biideb Joaines quiaudiuit -verba Chri(li et ftorin,quo-.l cft viderey
&
nurita
l
te
fraterna.
fatla eius vidit^conuenientiffime potuit fcribere.
intelleftum iûiadifcipulus illenQn fnoritur . Huncenim ex verbis Chrifli. Sedflatim exduditnr ifte intelletlus i-perunt
Sunt autem,&:c. Hic tollitur erroris
occafio^quiapoffet forte
Cbri(lo,nift tollitur,
m^dicitnr.
I
aliquis credcre,<p in boc cuan<:clio
&
nibil aliudeffet
alijs
veru de
de Cbrifto,
& boc
q$ eft fcriptu
dicitur
:
cum
Etnon dixit
ei
Icfus,non vnontm. Quiafecundum veritatt

eft
muusfuit,vcf:<pra diftum
inprologo buius euangelij.
4 kd fic eum, iCC.Hoc eil,nonpermartyriuni mefequi,tamen animi ad tolerandu martyrtum,quanjtineo fuerat promptitudo olci doliu,ideb illud do it pro martyrio abec proietlus inferuetis tle<.colitur, quiu\fecundum quod dicit beatns jtuguslinus lib.de w\'\s concupifccntia.Tfon efl impar mer itum patienti in Iom quipajfus non eft } in Tetro qui pafjtonem fuftinuit.
Sunt -iu.&cc.quafcripta nonfuntiCuius caufa fubditur ckm dicit. I o condi Quaj fi lcribantur.i<Jt&ra adfatla particulatia twnes,& circunftantias eorum&r uirtutcm.
&
1 1
Nec i^fvLm.ld es~l,hom)nes bu.us

Capere poffe,&fi. Fafla enim
mundi.
12
&
nis tm,fed Dei,quia
&
Chrifii no funt homi Ulabumanitas erat organum diuinitatis,et ideb nonpoffunt ad plcnum ab hominibus ex plicarip aut etiam comprehe di.Quodpatet ex boc,q> 4 principio culcfttt caperunt fantli dofio -
& verba
3onec vcnizm.ty^ffumens animam eius d torpore abfque tct

me mgujlia
& dolorc^vt difiumfuitfupra
res libros fcribere ad
explanationcm verborum
& faflorum Chri-
in
prologQ huius euan-
fii,&adbuc adplenum nonfunt clacidatajmbf! mudus duraretper

tnillemiUia
ici&fupraproximel Hic eft diLToftta comrnendatione difcipulit hic ponitur comne tiofut euangclij.Et diuiditur in duasrfuiaprimo ponhur euan
iendatio,fecundo tollitur erroris occafio,ibi;Svmt
& alia
annorum,& fmper fcriberentur librijion clucidarenditla Dei tur adplenum^quia ftcut diflum ef},fac7afunt quafuni nobis incomprebenfibiliapropter eorum excellentiam refpefiu intel
&
Utlus noftn.Et ideb debemus fubiugare
& captiuare &
in
obfequium
eft in ttni
diicipdlus iUe,/ taJnpr;>d ergo parte wkloannes de quo Saluator immediati ante locutuseft. audiuit 7 ûi teftimoniu perhibet de his.Supple q vidit >,er tefiimoniu eflefficax,proptcr quod in principh fu* pr. qieiui
diciturftc.H ic eft
Chrifti intellefiu noflrum,ut ei affeni entcsper ftdem
qua
&
gmate, tandem veniamut ad contemplandum facie adfaciem,pr&fla te domino noftro Iefu Chriilo,qui cum Tatre Spiritufanfio viuit
& regnatin f&culaf&cuhrum,Umen.
prims
MO\otLITE\.
1
'unt
ge
autem&alia w/^,e^f.Naprincipium huiuseuan qc? icripfit Ioanes deemanatione vcrbi, totus mudiis
adhuc capere no potuit perfedre, propter quodad laudeni patris& filij debemusquantum poffumus affurgerc, narn. corum gloria maior eft omni laude.
adhuc
I S
Q^V
INTI
TOMI
BIBLIOKYM SACRORVM
T GLOSSjE
,
ORDINARI.
.
Primum quldem a Strabo Fulgenfl Colle6t#
VEÔ Latinorum J^VNC Gr&corum tumÔVIS
PATRVM,CVM
.
explicationibus autta
>OSTILLAE NICOLAI LYRANIs
ADDITIONVM PAVLI
.
LOCVVLES ET COPIOSVS.
I
Burgenfis , ac Repkcaruin Matthic Thoryngi
N D E X
N ET
I I
S.
Apudluntas
.-
M.
D C II
RO
a
D A
^cgOJOT
*YJ
,
.
i>IO
AVA
JO:
a
3AJ JJ
a
:\
a a
n
,N
i
,
ft
<:J
noa
.u
.11
IT3M3
CHRISTIANO C T O R
L
E
I
Salutem
& felicitatem
E T E R E S ex Philofophorum fec%(le<ftar Chrifliane)in rerum humanarum contemplatione cecutientes cum immenfam hanc nihilocrean & erTormari xoîWorbifcjue molem vniuerfam,ex pof,
concludere non polfent, vane de rerum primordio fentientes,in diuerfasfententias abierunt,alij 11 quidem ex seterna &t indigefta materia; mole, quam vocarunt chaos , concordia moderata,alij ex infinito terminis tandem circumfcnpto , alij mentis imbeciilitate cogitads monflns, mune>nagnoparuo, multifque humanf dm elfe productum voluerunt Omnes tamen concordi mentis voluntate, nihil in
fe nature^
per fe
ipfi
vi
reum nature t"t^ feu ordine melius , ad conferuandumq; mundi machinam aptius el. voluerunt.Illudq; femperin rebus eftiudicatum optimum.,qu6d optima method'
& ordine djgeitum eft.Quod nos animo quoque

?que
fenus agitantes, Cum Ttibliorum
S<
io
rorum (jlojfam Ordinariam , multis primum veterum fudoribus laboratam ,
ma-
nunc Parienfium Doctorum diligentia,ftudio grauiore, acriorique cogitationau&am Typographicis formis mandaremus,ne tam copiofa veterum patrum do-
dna!Sylua,Tîaliquanotaretur,nehac quideminre fumptui autlabori pepetcinotatu dignilfima in Indicem quantum fieri potuit m;,Pra?claniIima enim qufq; ordine digeflimus , :c iofiffimum literarum quo facilior fit leAlphabeti ferie
&
&
&
diinueniendiratio paginas fingulas in fex portiunculas primas , fecundas D F, literis riotatas diftinximus , quo in Indice collecTtas fententias diligenter funt re
ABC
Authorum vero,quorum in toto opere authoritate vfi fiint ij, qui GlofTam nunc fcuolocupletarunt,nomina fingulis voluminibus ordine quoque Alphabetico dify ita pr<efiximus,ne primis tantum literis notata patrum nomina (quod plerumque luitatis fludio fadhim eft)celeriorem lecl:oris cui fortaffe non fatis omnium autho k iunt no ta nomina,curfiim retardaret Quod fi quid efl vel in colligendo Indice ielecl:um,aut non fatis diligenter annotatum,partim id mentis noltre^ non fatis fubla
:
iliJclicio,partim
quoque Typographorum,quae nos
to.Sin
<
vero mordacius reprehenfione vrgeas,quod eiTatum, acutiore tu mentis acie,acuratioreque diligentia refarcito
egit praxipites,fefl:inationi trieil a nobis aut infcitia aut incu

.
Vale
Lugduni
2.
Calendas O&obris
oo.
i
Ânno human&falutis
3.
X X C
X,
ERVM QVAE IN GLOSSA

O R D
I
N A R
OSTILLIS
NICOLAI DE LYRA,
Toring continentur.
Index locupletifiimus.
t
Et Additionibus Pauli Burgenfis,replicifque Matthias
PriornumerusTomum feupartem operis,fecundus columnam lndicat.

A A DOMINE
Deus,&c.
eft
Abaliquibus poniturquarererponitur,fed
expofitoribus ratio
ex ignorantiaHebraici fermonis,
eft
p.4.&c62i.b enim apud Hebrg os
vna diftio
cx rrib.liceris compof]ta,qii (ic fo nat aba aduerbium admirandt.co.
8o2.D.Bed. aaron & filii eius minorefquefacerdotesdiuerfomodo vrigebantur,p.i.c.82 1 .C.Lyr. aaron quatuor filii cum eo in facerdotium eledti funt,fed duo businftatufuomanentib.aliiigncdiuino cxufti funr,&c. p.i.c.ii73.A.Rab. aaron foli & filiis fui licuit diuina myfteria nude videre p.i.c.
l.ii85.B.&n85.D.E.Orig.
In aaron fupplicandi 1280.C
688.f.&734-f
A.dicitur,&hccdi<ftioeft
Dco &obfecrandiformadatur.p.i.col.
qusdam
e3:o,exprimens dolorem,col.i ii7.c.h.dicitur,&eft col. 1 2 34.E& Ifieftio admirantis feu conqucrentis^
aaron
&
vt dicit Rab.Sal.dcpinxit cum ftilo !in rabula formatn"' vituh,&traddit artificib.vt facerent ad fimilitudinem illius
i.c
onatus fuit trib.annis ante
'ulierfionemafculorumHebrajorum,p.i.c.52o.f.Lyr. &
:.;4.c.Lyr. oirur
Moyfcn,& ante pracepti dc
&cp.i.c.828.f.Lyr. aaron qua intentione iuffit colligi inaures
rum
& ornamenta vxo& filiaru quando Hcbra?i petabar,vt facercr eis Deos
propter repentinam filiorum
mortem non fucrit co
rinus.p.i.c.99i.B.
)
P.1.C.828.&834.E. aaron vt aliquid dicunt proiecit aurum in ignem vt ibi pcrirct,non vt idolum fierct,fed opcre diaboli formatus eft indevitulus,&c.p.i.c.833.C.Lyr.
M n formando vitulo quomodo &

^:.82 8.C.
urgeffit f^minalia.p.i.c.798.f.
quatenus excufandus
NxMoyfes.fandtifunt&perfe&i . Etmagis euangelii, Imlegisdifcipulioftendunturjp.i.ci^S.i^^.&iîy. ;uando praponirur Moyfi, aliquando etiam Moyf feponitur cum fimul combmantur,& quarejp.i.c.i 38
X
aaron quid intendebat in fabricationc viruli cum ipfe fciret , quod vitulus non poffet deduccre populum,nec ctiam inte debat vt adorarctur vt Deus P.1.C.840.D.E. aaron an & quomodo fa&o vituli.Et an peccapeccauerit
to idololatrix.p.i.ibid.
y.
aaron peccacum,an aggrauetur multum cx magnitudine documenti,quodin populo fuit fubfcquutum.par.x.columna

841. a
Dcoimmediste,p.i.c.5:26.&Lyr.&5/42.f.Lyr. iuomodofuir confccratusinpontificcmper Moyfcn, u 'p(enonefictfacerdos.p.i.c.977.C.Lyr. II rut 01 dinatus in his qux pertinebant ad populu,Moy in his qua pertincbant ad Deu.p.i.c^.c.Lyr. Jitera 3f kMoyfcs lufhctunt,vttotagens Ifraelitarum faluctur u amphus cftin hisduobus,quaeranravirtus, quodme ,tln <]uodfcxccntamillia,& eo ampliushberetur,& in So is ad minus decem requirebantur, per quos vix faluar ecuiquihabitabantPcntapoli.p.i.ci28o.!.Ori. Pnntcr humcris fcut &in pettore por facrificia,icmper t nomina patriarcharnm rribus dccaufis,*p.i.c. 787. B.
)r
"ûomodo dicitur propheta Moyfi,p.i.c.54i.a "cct non dicatur propricpropheta habuit tamcn reuear ncm a
J
aaron tribuitur illud totum malum quod populus fecit , quia confcnfit ad faciendum quod malc petiuerat p. 1.0854.6
aaronpeccatum
in fabricatione vituli,an fuit tantcgvauitatis
vtipfecupoftentatefuadcbcrecdifperdi,p.i.c.997.C.Lyr.
&998.F.Lyr. aaron,an pet mendaciumfeexcufauitapudMoyfen,p.

828.f.&84o.d.e.f; aaron antc defuu&us
eft
i.col.
quam Ifrael iri aliquam partem terre promiffionis intrarct, Moyfeaurcmadhuc viuentccaprae eft tcrra Amorrhcorum,&c&quid per hoc defignatur,p.i.
fol.
i382.b.c.& 1384.01-ig.
Aaron quare mortuus cft ante ingreffum tcrrae promiffionis p.

i.fol.i3i2.i.Lyra.
<*'
aaron vbi
*
ca
m in Exodoodlo veftib.inducndus
& quomodo mortuus cft,& an Elcazar filius eius &
a(Teueretur,inLe
lto
nonumaddividetur,balthcusfcilicer,quolincatuni uc indutam hyacintiuam pra:cinfta erat,p.i . columna
fucceflorin faccrdotio, &fepeliuitcu.Etanin niontcHor, vel in Molera fepultus fit.p.i.c.13 13. f. Lyra. 1431. c.Ly.
&
&i463.b.&i464.d
a
aaronis
Glofk Ordin. & Nic olai de Ly ra

Aaronis filii in lege quid fignificent,p. .09 Aaronshabitusairpencmilicaris,p.i.c.747.c
i
n.d
AbcfTalon vidctur
efle alius
ab Abfalon
fiiio
Dauid.p.
*
,
.^!*
10
!
1
'.
j-
Abac.KvaticiniumhabuitcontraNabuchodonoror&Chal tcrra Iuda vaftata eft , & dcos,finc Babyloncm, A cjuibus i.a.&
Ieruia!cm > tempIumiucfubucrfum,p.i.coluran.2o 4 * t uia , 1 |
Abiatharfuicfocius&confocnjstyrannidis Adomx.p 686.d
AbaciKhiftoriadcmifTionceiusadDaniciapudHcbrxos
nonIe-iti)r,p.4.c.20 4 i.b.Etintcxtu.
Ab.cs&dee.uspropr.ctaub.p^.c.^S.c Abucicndavclabicctaqputaturapudhfimincsapud aliquam habent ytUitatcm,&ah>idopctisneceaaij|
c1281.bcd.Ong.
AbaouKlibcr knptus
fuit
pcr
magnum tcmpus poft
mortcm
Abimclech pcr uctum
lapidis
& muhcns manum pcnt.
Ioiue,fcilicecpoftoaingcntosannos&plus.p.2.coiumna r ^ Chrifto Abagarusrexquiregnauitiuxta Euphratcn fcripfit faluatori epiftolam.vt habcturin Eccleliafticahiftoria.p.y
_l*a.b
Abimelechpcpigicfcduscura Abrahamquxrcns ami:i eius cnphci racoW,p.i.C26i.f.Lyr. Abimclcch altcr ab eo dc quo m hiftoria Abraham trait
p.i.c.joy.J.c
c0 2.f vnum Abba p'atcr,vtriufqire vcrbi cadem fignificatio ,tamen Gricum,& aliud Latinum,p.y.columna 63 j.c.Itcm par.6.
c.io6.f.co.498.d.cf.Etibidem.499C.ficdicirur,hxducdi Hebraica,vcl poctus clioncs funt idcm
fignificantes.Prima
abimclch cum
rex iuftus Saram fibi iuftam copu taueric,maximx hbi glorix fperam futurum, partc 1 f<
eflet
|r
.*J*b
abimclcch
cum fuis non adhxfit idoioIacnx,partc
1.
co
SyriacattamcneacommunitcrvtunturHcbrxi, quialincuaSyra&Hcbrxafuntpropioqux . Secunda Grxca, } *V

Abbapatcr,quidmyftcriicontinet,quodfimulponunturhcc duo vcrba,cum idcm fi>nificcnt,p.6.c.io6.f
Abdiasfubquorcgumpropherauit,p.4.c.i905.b. f uit difpcn Abdias fccundum doaores Hcbraicos & Latinos Ifracl qui pauit prophecas quinfator domus Achab rcgis
_
2J3.C abinadabaIacnanimoarcamexcepir.p.2.c.3yy.b
ablaclationcsduplicesfunt,&quib.temporib.fiantp.:p
374-cablactationis Ifaacin
2
.,
dicquaro
fccit
Abraham
-;
conui
nr
ciusquamnatiuitatis&circjnahonis.
parcci.ccc
lo
77d
non eft repetenda quom<
nifi
ablatio alicuius rci in iudicio
quagenos&quinquagcnos,&c.p.4.ibi.c ce Abd.as donum prophetix eonfcquuru cft,quia abfcondit tum prophctas,faluans cos amortc contra perfequutionem
Iczabelis.p.2.c.8t8.f.Itcmp.4.ci9oy.c
telligirur,&ctiaminquocafu.p.y.c.786.f
ablatio idolorum pcr Rachclem fada non fuir, ftionem idololatrix patris fui.pa.c3 y 9 -c
pci
ii
Abdiasfecundumdoftoresfuit
qui timens
tertius
quinquagenarius
Dcum
humiliauit fe coram
Dco & Eiia eius fer

2.c.
ablutiobapcifmalisquatolliturp$oa&cuipa,vbi& repenturrigurata.p4.ci3yy.
abominatio
uo,& non fuic combuftus pcr igncm,iicutcxteri, parte

8y8.f
,
in iacra fcriptura communitei accipiturp loIatria,fcu pio aliquoadidololatnam pcrtinei

facris voluminib.dicunti:r
Abdias prophctauit contra Idumeos qui debebant Iudeos di Iiere,eoqdodaduobusfratrib.deicendiiTent,&ipficcon trario habuerunt eos odio perfccutorib.auxilium prxben
do,p.4.ci9o6.f
iy86.f abominario,fiue offcnfa in

cra. p. 2. c.
1032.6 abominationes vocantHcbrxi

tris,p.i.cy 5 7.c
illa
qux
collunturab il
Abdias virvaldepiusp.2.c.8i9.a.b Abdixfepulchrumcummanfulxo Elifxiprophetx&Ioanis

BaptiftxSebaftxvfquchodie vencrationihabctur,p.a.co.
abominatioelipeccaforib.bononimrcligio,ftultumo turincreduhs,cumfidclespropta Deiamoiea nent mundi&c.p.3.c.i43 20

abominatiodcfolationis,poteft Antichrifti:sintcl!
o2y.c
Abcl&Cainquomodotypumgeruntduarumgencrationem
hominumele&orumfcilicec,&rcprobrorum.parte
i.col.
go CxfarisquamPilatuspofuicintempb,&c.
equeftrij,p.4.c.2
2
vc
27.aItemp.y.c.39y.a&colum.>.
in.b
AbcIcumfcribiturinHcbraicocumliteraa,
proprie:fcd
fignificat luclu
6i8.d
quando
fcribitur
cum litcra,h,fahcet quod di
aborfusduplexcft,fcilicer,avitanatiuiratis:qui fctli nulla fumpfit initia: cft aborfus a fidc,partc i.col
&
cuntur Habel,non fignificat Iuftum,fed vanirarem tantum
b.cd
aboifusdiciturbonus,nonabfolute,fedaliiscompara &alius etiam videturcffcmclior quinonduraHi*
.,
Etratiohuiusnominationis,&c.p.i.ci2y.a.Lyr. Abclquarcfibielegitofficiumpaftorum, &nonpotius agriculturamficutCain.parteprima,ii3^.& ii4.f.&c. iay.a Lyr. Abcl de fua fan&itate & dignitate commcndatur,quia pri-
&cp.ibi.a
abortiuusqu1dveIquisdicatur.partc3.col.y3. al;
c.33 i.c
mus
martyr,primus facerdos,& primus virgopartc I2y.c

.
pnma
aborciuipcnaminoreftquampeccatorisadulti.p.4.c.p
aboniuuspn-piicdicituriecunduHebrxosfcctusco
anteaf)iinationemdeftru6tus,p.i.c.694.f abraham,c\pofterieiusintcr lnhdelcscommorantes
Abelquomodo;fuifoccifusvtrumcum armis,aut
fine armis,
p.i.ci7.c AbcIoccifuseftincampoDamafccno,p.4.c.i94o.e.
Abelmortuusfuitfincgenetationc,p.2.c.78o.c.
abram
colocaueiunr.p.i.c.2 24.d traniiluuiahs vocacus.p.i.c.202.e

ai
Abcl&Zacharias,perIudxos, &fuos prxdeccflbresoccifi, quare magi.s nominctur pcr Chnftum qua ali ante vel poft
natiuitatcm Chrifti occiii
abrahain Deusrefulfitintrinitatc.p.i.a 231.8 abraham dilexic Deus fantfx Catholtcx Ecclcfix for
& quid per eos fignificetur. p. y.
C.387.c.cV86i.c&fol.iy6.e Abelnomencftciuitatisfortis& muratx,p.2.c.8i8.f
pixputio hdelcm,&cp.2.ci44.c abraham i^.annosnatus Dci cognitione illuftratus commonuitdeidolorumcultu.p.2.ci44 d.c

abrahamviditcresangelosinfiguramtrinuaus,parce 231.
r
Abelcxgencrchumanofccundonatuspertinensad ciuitate DehCainveroprimonaruspettincnsadciuitacemhominum,p.i.c.M3.b Abclucrificiumigncecejodimiffoconfumptum.p.i.c 114.C Abcifam prcab.famis anguftias fuftulcrat Dominus,&efcam
Ifracliprxbucrat.p.3.c.288.d
abraham poftcriqueeiusnonhabebantopusfcsderc
minifteriocxcifo.p.i.c 1491.8
abraham
in
igncm
uiffe
miilum quia ignem nolueiit

abr
traduntHebixi.p.2.c.i43.c.
Ind ex.
Abibam primuspraefumpfitpronunciareDeurn
T,uia effe
creatorem
ma,co!umna 206.C
cunôrum.p.2.c.i44.d &aiiis Mefoporamiis expulfus.p. Abmamcuia Chaldasis
Abraham & Adam nudiciotuerunt Deurn

rare,p.i.c.2 67.e
pcccatores igno-
ci44-d
cclo.nouiffimcin tabcrnaculoapAbiham Deusprimode jo.f iiruit & myftice
:7.b
fignificer.p.1.02 quidid fuit Dco>conrraFjuftum.parte i-columna Abthamcredens
abram muniuirexpertosvemaculos,fic translationoftrahabetfed Hebraica fichabet. Numerauit cxpeditos vcrnacu los,&c& vnde ifta variatio proucnerit.Et eft fenfus,quod muniuit fuos armis bellicis. Ex quo patet prudentia Abra
Abiham
vidittres viros
inmeridie,Loth verovefperi duos
abraham tres
.jiaLothmeridianxlucisclaritatem non potuitfufcipere ^braham vero capaxfuit plenum fulgorem fufcipere.p.i.

2Ji.a
abra , an & quomodo timuit, ne forte promilfio fibi facta per tam folennem vi&oriamefietimplcra,p.i.c.2i6.d.e
ha?inrcmiIitari,p.i.c.2o6.f plenarias accepit benedidtiones, p
1.
c.26g.d.e
AUhamquarefueritin metu.p.icipi.a ab ham quam mercedem petiit a Domino.p.i .c.2o8.d ab ham quare vocat fcriptura diuitem valde.par. 1 .columna
ab ham,anfuit
abrahamcurrefponfadantur,nondicitur Deusdefcendcre, fed fupra ipfum ftare,p.i.c.23y.c
abram non proptcr tur in Aegyptum
ftei
,
ilitatem terrar promifia' percgrinabafed propter probationem fidei , &cp.i .

ancilla?
primogenitu$Thare,& Aram vltimus.p.i.c. 83.c&ci88.f abiham prius di&us eft Ram deinde nuncupatus efTAbram
col.ij29.a.& ij3o.d abram quia viuente vxore ,
adiungitur , excufatur.de adulteno,p.i.c.2iy.c.&col.2i7.a

tione,p.i.c.2i7.a
abramnonvitupcraturde bigamiaficut Lamechduplicira-
tandem abraharo.p.^.fol.? oo.e abim licet primo vocatus fit,& poft Abraham,tamen frcque' usinuenkur Abraham,quia eft nomen magis vfitatum,&
:ribenti vel dic~tanti citius
abram quando cum Abimclech pactum

teus
fecit,
& didtus eft pu

congruat vc
quem
fodit, puteus iurationis
quomodo
occurrit,nec
eft vis
de
illo
cum
ritati,p.i.c.2i4.f
crhccfentemia non mutetur.p.

uafi pater
i.c.i 83. c
abram
dicitur
,
alaharBjdiciturquafi.paterexcelfus.
Abratnm vero
multarum gentium:
Nam gentium m
d<* facrificiis in fuit lege fiendis ad colendum inftru&tis, qua? erant quafi qua?dam proteftatio interioris
Deum
nominc
cultus.Etquare,p.i.c.2 09.c
on habetur,fedfubauditur.p.i.c.2 30.d
abram multum diligcbat nofpitalitatem.Et vtdicut Hebra?i

tranftulit fe alibi
ahham commendatur in prophetia Balaam,& per eum fta*

js
habitando vbi eflent
via?
frequentata?
vt
populi Ifraelitici.p.i.ci 367.3
ficpoflet hofpitesrecipere,p.i.c.2ji.e.&c.269.f
ahham,anedoctusfuicinaftronomia,fimiliter& Ifaacp.i.
.2
90.b
in
abramvtHebra?idicuht,horrum plantauitin quodmerfas arbores pofuit ad ferendos frucTus , & hoc propter hofpitestranfeuntesrecipiendoSjVtamcenitatelocirccrearentur
ahm vbi,feu
Chaldea,vel in 1efopotamia.p.i.c.i86.f.& C.141.C& i42.f

fci.in
5
qua terra natus fuit,an
& frudtibus reficercntuf,p.i .c.2 6
.f
abhamquandocxiuitdc Aram anpoftmortem patris,vcl

nte
& de cius a?tate.p.

fit
.colum.i 8 j.a. Itero. partc 6.colu.
"5'g-h
a
amquod
mifTus
m ignem fabulantur Hebra?i,quia ine

Cha!da?icolunt.p.i.ci84.c
abram cum cffer nonagintanouem annorum circuncidit carne praeputii fui,& dcinde dicius eft Abraham, c 2 28. e p.i. abraham fimul habuit pra?ceptum circuncifionis(qua? fuft fignum & chara&er fua? fidci) in fe& in fuis fequacibus , p.
6.coI.58.f
lolueritadorarc
quem
aahamfecundum Hebraros expra?cepro Nemroih proietusfuitinignemproptcrfidem vnius

]
DcivcrUed
diuiai
jsfaluatusfuit. parte i'.colum.i84.f.g
m par^.colum. 263 .f
abraham pacTum circuncifionis non fufcepiffet, fi Adam pacTum Dci cuftodiflet,fed quia ipfe in hoc membro culpam innobedientia? prius cognouit,decuit vt ifte in hoc mebro
fignumobedientia? fecundoacciperet,& quarc,p.i.2 23. b abram cum aftcdum haberet ad pus hofpiralitatis, & homi nes non venii ent,videns hoc Deus,fecit tres angelos appa,
<
ahhamcur voluit mentiri, fororem fuam dicendo qua? fuit xor,& non potius Deo commifit,qui fi vcllcr,eius pudici am apud Pharaonem confcruare
pofTet,parte prima,col.
9i.a
f ram vir tanta?
xifuit
perfec"tionis,quomodo pcr
mendacium exvt vidctur
vxorem fuam periculo adulrerii,quia
ma
rerCjVtdicuntHebraîin fpecievirorumjVt eiscxhibciet hofpitalitatisofficium,p.i.c.2 20.d abraham an quando & quali adoratione vnnm inter angelos in fpeciehumana fibi apparentcs adorauit , fcilicet an dulie
2sdebuiffeteligcremori,p. i.ci94.e.f
adorationevellatria?,p.i.c.2 35\f.& fequcn.
'afiamquomodoadorauit populum terra?,parteprima,

5-d
a|
abrahamangelosfibiinfpecic virorum apparenres, anhominestantumautangelos velDeumeflecredidit,par.i.c

238. a.b
am
omittcrct de his qua? poterat facere ad confer andam caftitatem vxorisTua? , incluferat eam infra vnam rcain vt dicunt Hcbra?i , ne videietur ab fed
vc nihil
,
abraham
mn perueniffcnt ad
ia,col.i9i.b
quoddam paffaggium , &c partepri-
Aegyptns
vt Hcbfa?i dicunt,vitulum coqucndum pro hofpiri bus angelis,tradidit Ifmaeh, vt cibum pararet , vt cu afiue-
facerethofpiraIitatisoperibus,p.i.c.2 35.f
ahhamiuftusfeftinauitpro fcpulchro prcciumfoluere,p.i. r

cl. 2
abram vnde habuit occafioncmpetcndi prolemadomino, dicens Domine quid dabis mihi. Ego vado abfque libc.
84.11
ris,p.r.c.2
hm,vc habet quorundam Hcbra?orum error, multiplicitcr eccauit,non iblu in mendacio,&c. fed etiam inquantum
:rram
1
j.
abram non
a
06.c dubiraucrit quin haberet prolcm

fimiliter
Deo,&
promiffam ha?reditateminpcrfona propriaveltirifit,
fibi
promiffionis cxiuit fine
mandato domini , &c
p.i
liorum,p.i.c.209.c
9 1 .b
abraham
1
ahiharr.
prophcra crat,p.
.c.2
84-a
ficut
in promiffione filij pr:r cordis exultatione Saracius vxordiffidendo,p.i.c.2 2 6.c
non
bimdeAegyptoalccndeiisrcdiiteadcmvia quaabiitdu!icidecai:ia,p.i.c.i9j.c
^x;ad
abraham quomodo dicitur patcr fidei,p.i.c.465. 466.467. abraham cft parer omnium fidclium.qui fucrunt poft ipfum,
animicxercitationcm pcrtinet
reges,poft
&
fepc vitio
JK leputatur,p.i.c.287.e wfcra duccns bcllum contra

ccreuit cis qui 1 P ar
fum
ipfo
obtentam vidtoriam vencruntadbellumiushabcre
abraham an & quare non aufus fuit petendo ad mroorcm nu mcrumdcfccndere,quamprodecemiuftis;p. i.c.2 37-f abram nufqtiam Icgitur fc cincrcm& puluerem profeflum
cflc,nificurnmeruitDeilocutioncm habcre,p.i.col.2 36.b Abraham a 2
P.3.C.433.C
tepra?darum ,
quod exponitur dupliciter , parte pri
Glofla:
OrcW& Nicolai de Lyra

.-
Abrahamauaadorationcadorauir,cumdicitur
vi^ni-tlc.&adorauitinrnia,p.!.c.238.c
Quoscum
vidchcct
>
nosfe cfletcognofcuntrcxpcaantesciuitateni hobc fundamcntum:cuiusartifexDcuscft,progcnicsautc
Abrahum< .rnodoadorauitpopulurfitcrrar,filios
pioruminhaxvita cumatcm cxtiuit,&cpartcprim

i:o.c
Hh
ll ,lturavxori.fuccumfcriptumflc.Dommum
,ado.&iil.lolfcr.p.i.c.2 7 y-d
'
AhrahimnonindicnatMjitad8,llCC'indlCCircuncificKUplil fuV'odindicabadationisconuiuiumfccit:Etquare,p.i.c. j rc-Abrahim primopcr tidei mer.tum, omninm peccatortim
a^&durat.ofincfinCjp.i.c.^g.f folum abrahaeproptcr fuam iuititiam,non remporabn, 1]

coeIcihafiuca::crnaaDcopromiflafucrunt J p.i.c.oj c.2i4.f.&2iy.a abrahr tcmpore fcparatus cft populus Dciab crrorc fiiu
crorum,p.x.c.i7.b
...
.
.
mi!lioncmadcptuscll.Dcindcpcriuftitiam,vtmuItaruni
.rctpatcrecntiuni.TcrtiOjfadtapromifllociTccitquodhc i.f.Itcm par.^.colum. rct fcracn fuum ficutftcl!x,p.6.col.:
fi
.
abrahx temporc
crcationis
,
tcrtia artas
,
munduncipit,&huius
,
chraadaptatio
ibidcm.
accommoda
aetatifque tcrtiae hominis affimilatio ,partc
& diei
prima
col r
AbiahamqiiarcconrtiftaruscfldecicîoncfilijtHjfmaclisf.
cunuai.:.:;uc|.-ojlKtiafucrit,quamipfcmagisquamSa>.i.caj8.a crcdidit quod Dens Abr.il.am immola. c volcns filium fuum ipfum amortuis fuIcitaict,vtcomplcreturincoproini|iiim iuum. Alio nicdodiciilofcphus.Et quomodo Abraham
abvahxcommifitDcusiccretafuaduplicicongruitate,
ranoll
7-f
abrahx humihtas commendatur cum puluerem & cincn

,
.....
confitetur,p.i.c 2j6.a
abraLcfinusquid cftjpar.^.colum^^.e.Icempar.j.cs
921.C
Abraharn qiiomodo voluit filium fuum immolarccum occifio innoccntis fit horribilis,& illicira,parte prima columna
2 5-T.f
pcrfuadcbatfilu)luo,vrfpoiitan;efubuaimmolationisfa criikium p.i.c.2 65.b.266.c
Abrahse infinuquarciufti dicuntur fuiiTc,qui anrc sn
tum
2
Chriftifcu eiuspaflioncmdecelfcrunt,paf.i.co
7*
I
abraham quando immolauit filium habebat centum
& vigin
abrahaMinusanideodicaturquia habuerit credcndor

riorcs reuclationcs
quam poftcri,vel alia ratione,pai x

1
riquinqucaunos,& Ifiactrigir.t3quinque,vthabetur,p.i. C266.C abraham nonftatimiuftuseft fiiiumoccidcre fcdtridud ad

immolandiimduv:erc:vtlongitudtnctemporistcntatioau gcretur& quomodo,p.l.c.264.c abr3m iuifus cft immolare filiura , vt probarcrur cius affeaus
47o.d
abraha?
cum dicitur 'Egredere de terra tua,quomodo h
dkituncumiamdiuantecgreffusfuiffercum patrelf. andcChaldaeavel Mcfopotamia mtclligcndumfit
c.i93.c.i94.d.e a braha?,vt dicunc Hcbrei,fuerunt faae plures
187.C&
abram feruum infli t ponerc manum fubtcr fcmur. Et quarc fccundum Hcbra?os &carhoHcos,p.i.c.284.b
abruham,vrdicuntHebraei,itamundusfuit apcccatoquan-
& fidcs,p.i.ci 3
2 :
-c
prxccpta fuccdfiucquando dixit dominus ad ctim filium ruum,&c.Et ideo,vt inquiunt,vt ex pluribus 1
:
reuelatiofi
c
fionibusadobcdicndummaiorcmhabcrctmcrcede
6toresnoftridicuntquodfuirvnicumprseccptum,&
c.264.e.f abrahoe apparuerunt tres angcli,vt Hebrari tradunr, in
dofuitcentum annorum:&quandocratfeptuaginra ficut quando fuit folummodo quinquc annorum,partei.colum.

3
244.C
abraham grandcuusduxit Cethur am,mortua Sara:non pro

riliorum procreationcm, pccr incontincntiam>nec propttr
virorum.Vnus ad nunciandum Sara? conccptum.A j fubuertendum Sodomam, &c. Et tertius ad fanandi 1 bram,&adlibcrandum Loth de fubucrfione Sodom u
p.i.c.2 29-b
fcdpromyftcrio,&cp.i.c.22.a
mulicribus fobolem procreauir, quid abram quod .ibidem. myftice fignificat,p.i
eft cx. trib.
abrah;r,vj Hebrei dicunr, apparuerunt angeli tcrtia qoam fucrat circuncifus,p.i.c.2 3 i.c
dii c
abram mortuuseft
vica: fua:
auno centcfimo feptuagefimo
quinto,p.i.c.244.c
Abraham triplicem figuram gcrit.Primam faluaroris,alrcram

patrisaeterni,tertiaianaorumquiaducntum Chiifticum
gaudiofufccpcrunt,p.i.c.229.b defidciauir cognofccrc tcmpus aduentus Chrifti quod cft vidcrc Chriftum in fpiritu, pirtc prima columna
1171.C
cxultauit vt viderct
abrahxfides&conftantia^&cenumeranturmagnificf, o2 3.&fcquent. abt aha? dixir dominus, Vade in terram Moric id cft in
u
t
inquaeratmonsillcquemDcusipfcera:
tirus,&cp.i.c.27o.a
iibi derao
abraham
ibtahxad quercu Mambravres viri vififunt,fed vtiqi n erant.Non enim funt angcli viri,fed vidcntr.r,par4.(
'
i597 >D
Abraham
dicm meum.Illa vcrba refcrcn
abraha: dignitas oftenditur ex hocprarfertim
da funt ad tcmpus immolationis Ifaae,& non ad vifioncm quadicitui.Sic crat fcracn tuum,&c.partc prima columna
214.^
dcm pcrcmcnr,quod
in
hisqi apparkioncfibi fa<fta,nutnc I

ir.
1
terminatus diuinarum perlbnarum explicirc demofll licctctiamantcainprioribusimplicitcinnucbatur, p
Vidc intelligatur. Ambularccoram Deo. AbAbrahamdcfccndcrunt SaraccniperHif"uaclcm,& Idu raari pcr Efau , & Iudxi pcr lfaac,partc prima columna
in
abrahamquomodocoram Dcoambularc
col.234d
abrahxcircuncifio commcnu'atafuic J
7-b abraluv
5
& qtiarc,par.6.ii.
,
non
contulit circuncifio,ied fides
pateraii*
-'
223.3
quoddi<5tuscftpatcrmuItaM:mgentium ; partefc:-58.
abrahamdcfcribiturfccundumtripliccmfatum.Primocnim
vt
incipicns.par.i.colum.iS^.t.SccundojVtproficicnsjCO
abrahx facrificiumdiflarab iI!oquodIcprcfccir,quia

ftusobruliMftcfccitquodicgcvetaturjO.iccundacc Z$6.C abrahx nonconu:nitdcfictrevelminui,par.cp. imay
83. c
l!imna68.b.Tcr:io,quomodofchabuitvt.pcrfcclus,colu.
2
2I.b
in
abraham primus
p.2.c.9i.a
fcripturispresbytcrvel fcnior appellatur
abrahamprxcftfamihoe ho. pitalitatis,parteprimacolumna ii2y.a
abrahampcrcgrinihofpiralitas,p.i.c.2 29.b f
abrahar quareapparucrunrtrrs nrgcliinnumcroimp; domamvcro vcnicntcs fuciuncinnLmeropari, pui 239. f
abraham
in cafulis
habitabar,quia fanAi > hofpites,& percgri
abrahae apparcntes tres angcli, vt Hcbra-i dicunr
Mic k
fnd ex.
^chaeljGabrief&RaphaeUraquodMichieleratinmefiniftram. Erar autem ),aliiautemduoaddexteram& ambulabat in ir.erpdusambulandi tunc q*sod fupenor
C
dabilisin
abftinentia?
conmgato.Etquare,p.6.ci6o.f.Siciniuuenc&
fcne.Ibidem.
& crucis duo funtgenera.Corporalejfcilicet&fpi

ad inueniendum
d),&inhoccognouitAbrahamquiseffetf!jperior,p.i.co.
22< f
ritua!c,&cp.5.C283.c
abftractio a curis cxterioribus requiritur
^rhxpater,eiiifquefraterNachor,vtdicitRab.Sa.declina uuntad idololatriam,p.i.ci8y.c

\bihrdedit
t
Dcum,p.i.C557.a.b
abftra&iomentisaterrenistantofacitipfam Deo pleniorcm,quantoina?ternaliberiuscxtenditur,p.i.c.653.b
abftractio a curis fecularibus neceffaria eft, vt
Abimclcchdona dicens. Hoccrit tibiinvelan oculorum ad omnes qoi tecum funt;SccHoc vanis (en
homo dignam
f)uscxponirur,&quare,p.i.c.25o.a.25i.d Deus mutauit,& ex |bihx & Sara? nomina quomodo

r
obIarionemfaciatDeo,p.i.c876.d
norm
per abftraftionem a fenfibilibus acquiritur aliquando vcritas

in dubiis,p.
fno retragrammaron he literam illius addidir,vt Hebrfi t ibnt.Et quare nos a lireram profenmus,cum he litera ad
ici
22 o.c.
abufus an
& quomodo fiat in humana natura,que ad gloriam
Eadicatur,p.i.c.22i.b
/ibr
Hcbra?i proprer pcccata(vr afierunt quidam
) filii Ifrael
frnintincapciuirate
Acuypciacapermuliosanuos,quae
Deieftordinatadumillapriuatur&damnatur,p.4.colum. 72o.e abufusfacrorum vel primitiarumfuitillicitusquiadetalibus

facerdotesDominominiftrantesfuftentabantur,p.i.colu. 946 f
(dcmaff.-itiovanaeft.lbidem.f abnamiiimlocuseft,vbi conditafunt corpora Paniarchaf n,p. 1 .0440. abfoninparremimpietas,p.3.c.6oo.d.&6o2.d ?f on occifus eft duobus ftadiis aHierufalem,p.2.columna
1
abyffus pro quo accipitur cum dicitur.Et crant tenebrf fuper faciem abyffi.p.i-c^j.a
abyffus duplici modo accipitur cum dicitur.Et tenebra? eiant iuper faciemabyffi.parrcprimacolum.quintac.Lyr.&6.e.
<
6.e
ibf
'
on parricidce in vallc regis titulum ftatuit

oie&us cft,p.2.c.626.e
& in foffara
Bed.
abyffus quarationedicitur congcrieselementorum,p.i.c.y.c.
abiionrcplicaturproptcrfex conditiones pcenae gehennae , iia?fi!nt,pcc'iadam!ii,pcenafenfusftridordeatium,&fle

is
& 6.f.Lyr.
Lyr.
abyffusaniinahumanadicitur,&quare,partei.columnaj.c.
abyifus cum in Genefi memoratur, quare non adduntur ifta; claufu !a.Fiatterra feu abyffus. Similiter. Etfactum cftita:
extcriores renebrae.ibid.
ab! on perfequcns
Dauid
& viros cius
fignat
tyrannum
&
oprefforem fimplicium,cuiuscap'4t adha?retquercui,mu

(
fublimia appetendo.Ibid.
Bonpatrisperfecuror fignificattyrannum ipoftaratem a iicperfcijuensChriftum patrem fuum inmembris,quafuitIulianusapoftara,p.3.c456.f
Et vidir Deus quod effet bonum,&c.ficut in cajteris creatis additum cft,p.i.c.4i.b.c

abyffus fiaccipiturproaquarummultitudincimpenetrabili, terra,nvndiquecircumdante,curnon propriehoc declata cu uir,Dcjidiccn>;M
oaismorspilorum comis,comaarboris
4-e
affixis,p.2.coI.
ftritudoaquarumerat fupcrterram
aqua abomnibus quantumcunquerudibus fitpcrccptibinon ftatim emedio fublatus

eft,fed
ablon
tanquam in iudi-
lis,&cp. 1.^42. e
:opriusfufpenfuseft,&Iignoamxus& Dcofvrente fcnntiamlongo temporc pependita conicientia deinceps

!j|igcl;atus,p.2.c.625.b
abyffuserataquarumtenebris velataomnequod videbatur

antecreationem,p.i.c.6.f
abyffi faciem.Si
hoccompleximaccipiturproprimomobili,
ijonemtraduntHcbraeidepofinim dequercu
.
duciav
anrcqucm
petiifTefibi facerec titulum oi> mepcriqierctur,vr
curftatimfpfum nominataquas:cumdicit:Ferebaturfupcr aquas fecundum iftam cxpofitionena,parte i.columna

42.d.e.f
loriam fui,co
quod nohaberct filium talem

ad fincm
ei
qui rcg.io di-
jiusilfcr,p.2.c.626.c ab lonisfcclus non vfque

4-e
bi
proctffu,p.2.columna
inflit
abyffosfcil.multitudinemaquarumingyrovallauitDeus& racta fuit haeccongregatio a Deo per ceitamlegemfeu di

fpofitionem,p.i.Ibid.t
onis
cadauere in prope fitam vallcm profundam
abyffifuntprofunditatesaquarumlatcntium& mariaomnia
p.j.c.i 582.6
,abco:ipopulovtlapidibusobruerct,adeovtfupplicium Ufcfepulchrum,p.2.c.626.d abr.fa rcs,auidius qua?ntur,celata vnerabilius confpicit,

uquarfuachariustcnctur, fincfaftidio
cnlura,p.5.c.
1
abyffusdiciturlexnoua&vetus,p.3.c.728.b abyffi func corda latentium tam bonorum quam malorum,p.

3.C.1485.C
fit
percepto
cum
46.d
accaron
eft in
tribu
Dan vci in tribu Iudar,& vfquc hodie gra

exteriora quoe fiuntad cultum
ab!uendimodus,quo Iefus abfoluitadulteramnonefttra1
dis vicuseft,p.2.c.35i.a
j:ndusinconfequcntiam-Ethuiusratio,p.5.cii55.c ibincntesviri,Onagri vocabulofigurantur,par.3.columna

9-b
acceptanonfuntDeoomnia
diuinum,vceftmacerialis ecclefia,vafa argentea,&veftes quautuncumque finc pretiofa,oifi propter cultum intcrjp-
abl
imus
ic-nciaadparadifigaudiapercibumcmiffa,quantumpof confurgimus,p.4.c.473.b
rem,&cp.2.c.55.767.c acceptioperfonarum.quando
&
quomodofit
fic
culpabilis*,
&
btncntia
I
mericum auget.cui nulla
cft
potentia naturc, p-5

fit
quando
I276.f
accidens
quaue confidcratione non
cu!pabilis,par.6.col.
17 :. d.c abfncnria 3 cibis

*l.
non
cfl
Deo acccpta,nifi cum hoc
abfti
intiaavitiis,&ieiuniumcomitenturopcrapietatis,p.4.c 522 f
abfncutiacibi&
cffaria
quoddam mutat fubiectum & non mutatur quoddammutat &mutatur, quoddam nec mutat nec njutarix quoddamnonmutaturquoad naturam,fedquo ad modn
,
caftigatiocorporis corruptibili corpori ne

1
funt,p.
.c.i
284.^
accipcre
*t)(nentianifilittacinmcdiononvaIec,exemplumdccicha)P-3.c.29o.e bfncntia a cibis

r
p.6.c.584.e vulc aliquid a nobis Deus,& ica nobis largiri ipfe, vt dona fuanon immcriris largiatur,parccprima column.i
m quibus & quando
1399-b.c
licita vcl illicira'fic
f5.ci2o.d
*bi ncntia
ahquam quae
laudabilis cft in rcligiofi,non eft lau
accipercaliquando,aurerrcdicimus,Vnde:aucsquaaliasra piunraccipirres vocamus.Vndc:Siquisdcuorar,fiquis ac id eft rapit,p.i .c 1 604.C cipit a 3 Accipcrc
GlofTae Ordin.Sc Nicolai de Lyra

Accipcrc aliquid ex
paao pro
mcn
Accip
ai> cis
quibus
fpiritualibusnon lwu,dona fpiritualia miniftrata

,
cft
licicum.ta
acidiofi in
bonis operibus per quos figurantur , p.i.colu

regnare cum
tcmpo
acid iofi
eft vclle
ralia..
cum
annos pcnnam vcccrcm noua nafcente Accipucr pcr fingulos auftri vctcrcs pcnnas dcponir,p.3.col. proiicit & tcmporc
Accipicrcsvocamus aucs rapaccs,quae aIiasrapiunt,p.i.coi. J6Q4.C Accufario fuiipfiusquantum vtilisfir,p.y.c.*o70.d,
rapaccs boajiniby opcracur,p.i.cioo4.c
atlicuum,p.4.ci5i4.c cft aucs, lcd manfucfat
Domino,&
nolle
pati
pro
& rapmam
3.0.1657.8
acidia? a torpore quicunquc cuigilaucrit,& pcr cxcrcitiui ni opcris verecxurrcxerit.in ecclcfia iupereminentcm
tiam Dci
& introitum rcgni ccelcftis incclligec,par. i.J|
acnfiacftcaecirasquapercufn fuerunt,quivolcbant rctip Angclosin Sodoms.Etvndedicitur,|p.i.c.243.d. It<

2.C.892.f.ItCm p. jr.C,22
actio quclibet huius
1
5.C
eft.Et quare, p.4. colu
Accruus m imo
lS 7 I,c
latior,in
fummoanguilior crcfcitjp.j.colum.
i i
mundi mola
o & ob Acccabula os anguftum habcnt,& angufliam Iucrelcgis
402. d
a<5tio
agcntis pro
formam introdu&am.&cnon cft nccc
cplumna fcuriratcmpiophetarum fignificanc,parcc prima
inquibufdamadilliusforma? conleiuationem,in qu damcamcn eftneccffarius continuus influxus agc

lubiecto,etiam poftintroductioncm formc,&cp.3.c.
jn Addit.4
Acctum multum icfrigcr."U,& idco in c3hdis regionibus

modieftccrra Ifrael,vtuntur accto,maximc tcmporc
do,p.2.c.456.f
p.5.c.4j6.f
cuiul
cali-
Acctumvtrumintormcntis exiftemibus accclerct mortem ,

acetumbibuntqui
ad vetuftatem pra> tcritorum labuntur viciorum,& corruptione veteris ncqui
poftvitae fanclitatem
adtionem noftram,cuulfis iniquicacis fentibus.ad frugcrr|c bucionis excolere,eft pt aeparato opere agi u diligcntc: j ccre,p.3.ci709.a
actiomnanda,cumelationenon
407. b
actionis
p'"ae
elcuari,{cd grauari,p.
tiaedelcctantur,p.i.cioo2.d.e
Acctum dcderut crucifixus
Icfu in
potum cum vino mixtum,
( pcrfcuerantiam & famam,defignant ligna E: quare,p.2.c.732.c
Etquarc,p.5.c.4y6.f achab pcntientiam cgit& veniammeruitdemorteNaboth,

p. 2.0.346. d
adtio
bonacumanteoculosDcivfqucadtcrminos
regit,quafiprotcnfa tunicatalum corporisopcrit
jSr.d
vcritatis
achab accepta cxpericncia quircbac eumcuiuslinguanubes

817.2
vcrborum
neccffario re-
clauferat,par,2.
columna
actiones dua? funt,quarum v na quae male gcffimus tentia: lameni um abluimus,altcra bonorum oper
acbubrcx
Ifrael
quomododicicurmalumfeciffeincofpectu
fenes quos
buijgtaciam i.ci2i4.e
aclio quxque
Dei& prxmium beacitudmis prom
D>mmifupcromnesantccum,p.2.c8oS.f achabhliusChiilia:& Scdechiasfueruntilli duo
bona per portam ciuicaris defignatur,par.
275. b
actiopraefulistantum debet tranfccndcre actionem pc quantum diftat a gicge vitapaftoris , partc tcrtia c 742.1 actioduplexcft,& quam iftarum contemplatiua comj
tur,p.5.c.847.
adtiuae vita?
Daniclconuincitdcf"alfocnminccoutraSufannam,p.4.c
779- c achaia,iiomen regionis cft,cuius metropolis cft Corinthus,p. 6.C421.C achan lcribcndum cft,& non Achor in Iofue, vt dicit Hieron.
& iiceftin Hcbraeo,p.2.c.49.c

achan quamuis dupliciccr erraueiit,f.in peccato facrilegiijfurandorcmfacram,in violaciouc fahbati , & fuerit duplici
pcena punicus,tamen faluacus dt.p.2.C55.c achaccs ab achacc fluuio Sicilix,vbi inutnitur,& fertur efTe ni
gri coloris
Inccrl.
perfectionem triplex impedimentum impc
f.paffionis impulfus,virtutis
humanae dcfcctus, & coi
aftiuae vitas
habent candidos
m iuperficie ramos, p.2.colu.
aggrauantispondus,p.2,.ci347.c & contemplatiuae difterentia,p.2.c. Etextenfius clariufque.col.55i.f
a<5tiuavitaquib. mclioreft,talesinitium rcnuntiationist
achaz fignum oblatum recufauit,quod ad eius confolationcm Efaias obtulirdcd dc Dominodiffidcns ad humanum auxi lium rcfugit,&cideo populi fui ia&uram palfus eft , p.2.c.
accipiant,quiatepidccontemplationcmcxcqucntcs,a< rifcdifcrcminiinuoluunt,p.i.ci575.b jn Acliuavitameliuseft quibufdam confiftcrcquamt s contcmplationcm excquentes maiori difcrimini lci}
uolucrc,p.4.c.235i.a.b
'-<
U32.f
achaz quare timet fignum pecere,cum tame prophcta ad hoc
cum monucrit,p. 1 .c 284.3

achel
ad aAiuam vitam confugiant, in qua faluantur , qui ai I templatiuam afcenderc non fufficiunt,parteprimac|u
demach
funt duae dictiones,&

in
non funt proprie Hebrai

Latino agrum fanguinis
244^
acT:iuamvitamcligeremeliuseft,&pereamfaIuaii
'
magis Syriacc,fignances i cd q jia lingua Hcbraica & Syriaca funt valdc propinqu^, homincsnotabilicerliceracimagis vtebancur lingua Syra
cae,fed
contcmplaciuam perire fi illa vcrcicur in txdium vd
quum Hcbt*a,&cp.6.c.982.f achimclcch faccrdos viuleptognatus,p.2.c.455.b achimclcch cum Dauid holpitio fufccpu figurabac quod nec pr^fumpcofuturxmortiscxicio verumillum P;ivnd holpi tio fude mcncis rchgioii cxcludercnc faccrdotcs,p.2.colum.
457.b achimclech & Abimelcch duo nomina funt magnam haben. tia conucnicntiam , fcd tamcn diftcrunt , pai cc j.columna
cognbfcens tur,finecontcmplatiuavcromuici>p.i.ci545.b acliua viranon folumnuncinfcruitutecft,fcdctiam c platio libcrtatem mentis non obtinet,quia in acnign
gaiuiatiup.j.ci to.e acliua vita &contcmplatiuacumfitnobis, ex Dcigrat cftiu ncceffuatc,alterain voluntate,p.i.c685.b.&c. finc actiua vita ncmo Dcum rcgnura ii
it
:c
timam quictcm
actiuae vita?
vidct,p.i.ci 546.6
i)
654C
achor non
eft
nomcn proprium,fed appcllatiuum,p.4.colum.

acuti.fi
opcra dcfignantur per cibum,per vinu(quo tcsalienai)contcmplatiua accipiturjquaeabamorc
I7i4f
acidiofilicctnaturafapicntcs&
actiua vita
mentcs elcctorumaIienasfacir,p.i.c.3i6.a & contemplatiua,ad feruum Hcbrxu,

vitae peifcCtio in
& ru J<
naturj?,&qui minus habcntpernaturam,acquiyuntperinduftnam,p.i.c.j63.c
bonum
funtdcfides perdunt
bctumin fcptimoanno,expcnitur,p.i.C98o.c
actiux
fcnario,in feptenario vcro con n
tiuacxpiimitur,p.i,c.ij45.c.&
1546^
Acl *
Ind ex.
-prcepca,nidusin
terra dicirur,contemp!afiua
vc
formanrur,p.4.co!umna 37jr.b
irbore,p.i.c.i586.f fe boni auris runc perforatur
Adamnon
,
eftfedu&usaferpentetarnencondemnatUSjp.i.
quando non ,propter
Iau-
c.jj.b
j.jlHMr.atiamjfedpropterPem^beneoperaturjpartci,
c;
AdameftnomScommunefcuappeHatiuumapud Hcbrcos>
fignificansidcmcj>homoinLatino& ideoaliquandoacci pitur Adam pro viro & mulicrc; fed tra&um eft ad fignificandum primumhominern,p.t.e0l.i26.d, 84132. f. Jtem
:
688.f
hu n.clliguntur per iumenta,p. 3.01 y i.c luL habcc agcrc cum confanguineis fpecialiter:
f.loi.c
&cum &cum vxorefua (ingulariter.par.j, piwmisgencralicer:

fertiliseft in
p.2.c.xoo.f
adamhoc nomen
jiuibonusqui
honis operibus, fignificarur

_
appropriatur primohominiproptererninentiamipfiusadalioshomines, ficut nom? philofophus
pcIolcphparriarcham,p.x,c.i68Q.f iiu :um Loth in moncem contemplationis
appropriarur AriftotcIi,&cp.i.col.i32,f
non afcendut,
adam quacuor liceris fcnbirur,& orbis quatuorpartes habet?

&hasincapiteliter?,nomen Adeconfticuences,habcntdi <5tiones Qre.ce. quc. figrifi.C4nt quatuor partcsprbjs, par, 3,
col.i2t3.b
Scgorparuulafaluancurjp.i.c.244.b
>nis
cum integra dcuocione operam damus-.ftabiliattribuun
aaiieincordenoftro,holocauftumofterimusdominQ fu Bfccareeiusvefpcrc& mane,&cp.2.c.i2go.c

-
adamfecuodum Gr^camlinguamfignihcattorumorbcm,p
j.c.
1 1
i.ffiones
hominum alicjuando it\ fcriptura.
86. d
tu pii
rauas qui cohibet
Ueo,p.3.col.|8j4,f , & zclo
bono deftruit,& tamen de-
fc(iuioncn\carnalcminabfcotnditopec1:oris,ceda,c,fignifica ir pcr 1 cuerrencem de bella qui fcruat fe,minam in P ra?

1
^damfiGr?cislicerisfcribitur,numerusquadragintafexinfi* nuacur , qui ^dificaciani templi in Jerufalern adaptatur, p, y.c.io6?.e adam corpus habuit animale de Iimo terre. formatum non
&
i.c-i 4cr/.b ritonus nullus pot,eft exire fine fpeculj
Pci motk)vif
fpiritale,quomodoergoadimmortalicatemper Chriftum reformari dehuic , quam antc non habuit corpus eius ani">
male,p.i,c.63.c.&col.3i4.b
np.i.cijiy.c
ullum
ti d/uince.
honum debemus nohis attnhucre? fed totu

optime confticuta
in.
adam habuit perfecâm notitiam rerum naturaUunvJit hujus

ratio,p.i.ci77.c
Ec dc hoc fimile in inftrumencis alicuius artis ,

cfle fibi
.'licei
i
(inc
compecenti,
ta*
nihil
agere poffunt fine
motu artificis,&cp.i.ci 5 15.C

:
adam vtrum, Deus repentc in cetate virili fecerit, an perficien do & <?cates augendo ficuc nunc format in matris vtero, p,
'
uaniquadriformcsdepugna, &fccundumhocdcs fcilicet ante lcgem. > lub lege poft Icgem j & poft
,
i.calum.65.b adam an & quomodo dici

p.i.ccjt.b
potuit beatus in Paradifo cxiftes,

,
fa:cvitam,p,6.c.i04.c.f
manus,vc
fic
bonus
requiricur bonicas gencris
& cir-
adam creacus f uit in
riaruhr.fed redditur
malus ex defeftu quolibet ifto-
plenitudine fciencia? & maiori qua SaIomo:Nec obftat illud quod de Salomone fcriptum eft. E,t
rm.p.5.c.i23.&ci49.c :u xteriores& figna non hahent rationem pcccati,nifi jancum func voluntarij,p.y.ci io.f
31
deditibicorfapiens&incelligensincantu, vt nullusgntc
tefimilistuifuerir,&cp.2,c.692.f,Item,p,i.c.94.f
adam creatus eftin claritatcdiuinar conteplationis
& ad Dei
minis virtutis cofiftic in hoc,g>
bene fuftinet quis illata,
Sihocquodetiambeneoperaturbona,par.6.col.3i4.c lumanoru extrema,funt prima principia operabilium, fc cet.Hoc facias alij quodtibi visfieri,&c. p-3.c.i6.d
ru
1
fimihtudinc, fed poftqua pCr inobediccia hac fimilitudine delcuit,fa<ausccrrenus,terrcnosgcnerauit, p.i.c.6oi.a ?dam fextq die formato,& iam in Paradifo cofticuto, an poft acceftutemporisfoeminaform3tafit,p.i.c.64.d
!oruftructuraomnis,nititurvelutfundamincfirmif vircucibus quatuor principalibus,&c. parte fccunitionis
jdamfuiflTecorporeanimalemquidamputauerunt,fedmu tacum cu'n in Paradifum ponerecur,ficut mucabicur in rc"

furrectionc,cum corpus animalccritfpirituale,quado,fcilicetincorruptionem induer, p.i.col.64.c
d :.i8i.a
poteftconfidcrariinDeOjVcl vtefttcmpora jBkficaliquidpraecedir in Dco, & aliud inhomme per

injxum,generalem,p.6.c.i293.c lirandi t: ia requint: primum,acce(Tus oratis ad Deum , jBinduiv.dt propofitio eiusquodin oratione petiturin
ali
> 5
ef t
& m fpcciali, tertium cfl pcr qupd oratio exaudicx parcc Dci,& cx parre 01 antis,p.6.c.693 .c percinenc ad cpifcopum funt fexfecundumquod
quando eft finc culpa,no requirit indul-
adamcorpusanip.ialchabuir,nonmodoanteParadifum,fed & in Paradifo, quamuis jn interjori homme fucrit fpiritua Iis,quod amific peccando,& meruit corporis mortcm, qui nonpcccandomcruilfccincorpusfpiritualc minationcm,
par.i.c,63.c
adam pofitus eft in Paradifo, vt operaretur,&c non ad labo*

rem,fedad voluptatcmficutquidamex voluptatearicQIancur,p.i.C73.a
Hbidocuit,p.6.c.682.f
Biatrimonialis
c
adam fi in obediccia pei feueraffct,fenfus corporisjiad nullam

voluptatcm verrercncur,malamfcilicec,&cp.6col.i638.e
;ciam,{edquandohabetculpamannexam,pancfexta,
i245'C
adam&Euaquarepoft lapfumtunieispdliceisfuntinduti,
p.i,ci05.b.c&c.973.a
fi
atrimonialisprohibitusfuitpcrduos diesantcdatio eleuacionem mentis, p.i. legis proptcr mundiciam
&
adam vixicfccundum textum 900. annis , vcl fecundum opinionemaliquorum J030.annis,p.i.i32.f

dc Ada: vitacentumannitacencur,quibusluxir Abcl fccundum aliquos do<Stores,fecundum Hebr^ os autem mhil omittitur,p.
1 .c.i
co:56i.c
Blteriorcordiseftpeccatu,quiaacliisextenornonha* ationcm pcccari,nifi exeat vel prodeat ab a<5tu interio hoc clt contra errorem Iofephi,p. 1 ,c.6j6m um fc a Dei conucrriffer, in tcrram cx qua confpettu
i:
l
3 2.b
adam primus quomodo in qtmt & quibus dicitur forma & fiAdce fccundi,fcilicccChiiftifutuii,p.6.c.72.f adamformata mulicrc cognouic fupernaturaluer C3 fa<3am
gura
imptus,cftreuerfus,p.j.ci262.e
lamui
pofuuDeusin Paradifoiamdudumcxpcllcndum,
rcliquit
Sfc.d
i-mjuo nobis
dorem
inh^reditatcm laborem fcilicet
&
adam quare Dcus
cfTedecoftafua,p,i.c.8i.f tcncaripcrmific,p.i.c.9i.a
p.i.c.ioj.a
eft
fic
ada& EuaquoloquipotuerQt velloqueceintelligerr,quin6

,
ms vt dcterra formatus
^'puicusiuxtaChebron& Arbee,p.2.côo.f
& qui in Chrifto
degunt
adam & Eua quomodo intelligerer lignum dfc fciehtfas boni
didicideracintcrloquctescrefc^do velmagiftciio,p.i75.a
Npiriioc fanvti parcicipationemin ciufdcm fbeciem ef-
& mali,qui vfum mali nefciebanc omnino,p.i.c.75.b
Adam
Gloflac
Or Jin.& Nicolai dcLyra

Scribitur
Adam&Euaqu^modovidebant, ficlauficrant. comcdcrunt, cnim b apmi iunt oculicorum.pofteaquam

Adaa^Riucii^rfimodcfueruntrcduai^.i.coI.pi.b eft, mulicr, vcl vndc fcduftus dolo
culpam,parte
3.C.
io87-d
Adam rapuit prxfumens,vt diabolus de diuinitatc. R

volucrunt diuinitatcm
col-9i9.b
& perdiderunt fejicitatc
p:
Adam an ferpcntino
adam prru^ci
quo
adam qudd voluit efTe fimilis Dco,&c.p.3.ibid.

in
Adamomnesfuimusquandopcccauit,par.3.col.io!-
rauit in tftu intcriori, fcd
Eua in intcriori &

.
cxtcnori,pi.col.ioo.c ditcnti , G comcdeadam , an & quomodo credidit fcrpcnti creator vt deos, tanquam hoc folum rc bc, &c cos futuros
adam fuit fuperbus& a Deo incrcparus,p.3.ci 353.3 adam cccidit per fupcrbiam intumcicens,p.3.c.i4i7.a adam ficutcraffaterraquepre abundantia fpinasgcrrr
ita
prx
diuitiis liberi arbitrii quafi luxurians
lignurr
adamquo. inftatuinnocemia
licut
crcai.Txinirdcrct.p.i.c.io^.d itudu*
fuit
necerubclccbat
tum v{urpauit,p*?.ciJ33.b in Ad.imomnishomotanquam inradicc

diiigarur
viciatuseft
tatc.Huiusrationcmdat Ioicph
vixit
pucriamcvfumrationUaooerubcfcuntdcfuanydt is d.ccnsquod Adamtum in fimplicitarc bcltiali,&c.Scd ipTe cxponcndo turpi'
nitatifubicctus,quod prodeftcxpcriri.vtdeiectafu obedientia,& pereat non rcditura miferiajj

col.i^ô.b.Intcrl.
terdcficit&improbatur,p.i.c.94.f vana adam fuperatus c(t in triplici tcntationc, fcibcet gula, & auiricia & Chriltus cifdem iupcraui: , paite i.
5
adam &Euafinonpcccaffentcuomnipofteritare,ne
bo,nec fcnettute dcfeciffcnt
ftatumfcilicct
,
& finito feculo in
me
gloria,
inangelicamformam,nonpermorte
c1.94.a adamvttlicimtHcbrxiindiecreationtsfuxgcnuirputros, Doftorisautem cura adhuc eflctm paradifo volupratis.

conrrarium.p.i.ci lbifuiilent adara & Euacur non coieruntin paradiio,cum immaculatui fine ardore hthorus nuptix honorabiles,& bidinis,& iineIaborcparicndi,p.i.c.77.b adam & Eua ante pcccatum gcnitalibus mcmbris ad procrea fcminationcm impcrarc potuiifcnt, vt noncumardore & cxtcns mcm ficut pedibus rcnt, vcl cum dolorc parci cr,
holici dicunt
i
per Deivirtutem mutatifuiftcnt,&trans!atificut
&
Heliasinaliamvitam,p. i.C77-b
.
t.b.
&
c.i 3 i.c
adx foli,vcl etiam fccminx,vtrum Deus prxcepit Sc c?r cnim.Prxcepit Dominus Adx dicens.Non dici Ex omni ligno paradiii comc ccpit cis.Et fubditur
.
coincd:tc,&cp.i.c.75.b
'
adx quomodo Dcus locutus eft iftud
prxcipiendo'cui
pei iuamfubftantiamloquaturquiafpirituseft,&c ibid.
bris,qux in quolibct operc 1. luptatis habcbautJbici.3 adam & Eua in ftatu iunoccntix non concubuerunt, partc
fine moleftia vlla,
&
vo pruritu
1.
ade cofta dc qua formata cft Eua,an fuit dc integritat Adx^vel fuitfupcrflua.Si primum, crgo corpus Ad fit impeifcclumquod nondecctconditionem prin nis,&c. Si fecundum, tunc illacofta fuiffet monftri
cutfextusdigitusinmanu,&c.SoIutio,p.
C.III.b.&CÎ.C adam pcccando ppllui t poftcrum

c.ioi
li
i.c.8i.b.(
multipliciter, partc
pnma ,
adxadquidEua inadiutonum
adx creauit Dcus,vt Hebrxi
licet,&
fuit
fa6ta?& quid]
i-a
adam no pccca(Tct,Chriftus homo non pateretur, fcd cum Sathan Adam mouit,in Chriftum Dcum commouit , p.3. adam docuerat filios fuos colerc Dcum per oblationes de rm
col-36.f
myfticcdeiignctur,p.i.coI.77.c tradunt duas vxores , Ei
aIteram,exquadicuntmultos
filios cflenai
quibus gencalogiasinfinitas texuntfacientesinfni fimas quftiones,has autem dicit Apoftolus fabula:

1
adam proptcr mortem Abc! cotinuit ab vxore, ncc redut ad eam vfque ci a Dco uit reuelatum,p.i.ci24.e
f
clibus,p.i.cii3.c
c.683-a
ad^coftaan fccudurarationem
quam primisoperibt concrcauit id habuit,vt fecundum ipfam ex eius cct minam fien neccffe eifet,ac hoc tantum vt fieri pol
c.8i.b
adamfcruntpoftmortcm Abcl,vouifie
fe
vxorem non
vltrfc
fed Deo.iubcntefre cognitnrum,necfiliumgeneraturi;m: votum,& quarcp.i.c.13 i.a git adam vt Hcbrei dicunr, ccntum tribus annis quibus cotinuit fcabvxorefuaEua propterinierfc&iuncm Abcl-demoncs fuccubi iungcbanrur ei:& concipiebant ab eo & pariebant dcmones,& ifti filii incitaucrunt Salomonem ad pec
adejnensparticeps angclicx curie, & intrans fanft Dei,vt nouiffima intelligerer, recTlc extafis ad hoc/i
intelligitur, vndeeuigilans
prophctico
fpiritu
cru-
Hocnuncos,&cp.i.c.75.b
candum,&c.p.2.c.ytj.c adam& Eua quareperlapfumtunicispcll!ccisfuntinduti,p. i.C43.c&c.2 2.(.&c.2 38.b
adx omnes filii dicuntur orbis,id eft omncs hominci" in eo vnus homo,qui t uc fuit in vno Ioco,fed mod
fus cft
pertotum orbem,p.3.c.i 183.^

defcCtus,p.3.
adx cx inobedientia corruit h6 in iftos

rium,p.i.c.79-c
adam vixit vt rcfert tcxtus nongentos

C0I.48.D
triginta
annos , fecun,
adamoinanimalibus nullumeft inuentum dignum
dum opinionem quorundam millc tiiginta annis

adam primusquomodoinquot,&
quibusdicitur fccundi,f.Chnftifutun,p.6.c.i3.d figuraAdx adamprimusquomodo in quot & quibusdicitur
partc
1.
adamas fortior cft omni cadenti metallo,incontritus
forma&
forma&
perfcuerans,p.4.c.895.b additiodunlexeft,fcilicetdeprauans,&illucidans.D intellectum lcgis prohibetur,non autcm additio d

aut illucidans,p. 1.01481.3
cibilis
adam non
figura Adxfccundi,f.C.hri(tifuturi,p.6.c72.f fuit principium Chrifti inquantum peccator, fed
inqaanrum principium hominu in cflc nature,ficut Chriftus cft priucipium corum in c(fe g!arix-,&cp-6.Ibid.
addinoncs fupcrpoftillam Fr. Nicolai de Lyra fupc corpus Bibliorum Paulus Epifcopus Burgeo.quoi
dxusjcompilauit, cafqucfiliofuo Alphonfolcgun
ri
adam nonfuit fepultus in

col-456.d
locopaffionis,fcd iuxta Ebron,p. j.
cxlcgitimothoroprocrcatopromunere
pateri
adamoftenditurimmunisabomni pcccato,par.3.c.4i2.d adam fuir plenus omni malo, dcliquir cognuione vel voluntatc,at1u,verbi doclrina,vcl
mi(it,p.i.cio. additio peccati ad peccatumfacitplurapeccata, noi maiorem grauitatcm,ficut de homicidio pcrpetra
coniuctudinc Ibidcm.
abadam incccpitpcenaqiiamfuftincmus,p.3.c.478.d adam & Eua pcccando miferix huic nos cxpofucrunt, par.3.
c.6i3.c.&627.a adara transfudit in nos
minefobno & ebrio,p.5.cn82.f addo prophcta quis & quando fuerit,p.4.c.2i86.f
adepsaffec.lusnoftrosfignificai:,p.i.c.92 9.a
omncm posnam quam
patimur
&
adcps in inteftinis pingucdo in carne,p.3.c.877.b adcps gcncratur ex abudantia nutnmenti,&cp.3-
c
r.
Incf ex.
^
fl
aneVquorumanimalium comedendus
fit
fecundum
Adollam in tribu Iuda vfquc hodie vicas non paruus ad OrientemEleutheropoleos,p.2.c.46o.d
jipttn
Jjnj-V
vcrem!egem,p.i.C929.a uideis modernis vefci
Iiceat,par.i.Ibid.
Unguinis cfus prohibctur duplici Videetiam vti .nque"opinioncm,parrc i.columna 93o.d.

in us
rarione
fccundum
Adonai hoc nomen Dei,Hebre;i proferur Ioco nominis tetra grammaton, vbicumqiinfacrafcriptura ponirur. Etcft compofitum apud eofdem ex quatuor litcris ficut nomen
,
w
1j
ianguis.
ignificat
,qiic
lxticiam
&
uperbiam, a fimilitudine animaabfcondito eft,ficut adeps
tetragrammaron,fciIicet,a,d,n,i,ququidem literc InHc br$o fic fyllabicantur,quod propria nominis cx eis copofiti pronunciatio eft adonay,&c.p.r.c5o6-& fequent. adonai eft nomen Domini & magn^ excellentif &ponitur legiturq; pro nomine tetragrammaton, rationibus & con-
exadipeinflantur,p.3.c.5 37-c
in kp*ignificac fapientiam,quc;
in
uftiais,p.3.c.877.b
jhu hecdictio,
ali
aliquandoaccipiturin fcripturapropoft, lando pro v(que,& Hebraic? dicitur od , diftinguitui>crfolampunc~tuarionem,&quomodoapudeos varia
&
gruentiisquibufdam,p.i.C533.c.&c.534.f
t,&c.p.4.ci62o.f
liutdi
adonayfignificatgeneraledominum^&quamdiffercnterpa tribuspraecedentibus& Moyfioftenfum fit, p.i.Ibid. adonai vnum de dccem nominibus Dei apud Hebreos, figni
ficans quod omni creatur^ dominetur, p.2. ci6oj.b Adonibezec ampurare; fuerunt fudiuitares manuum & pedum,quia tantundern fcptuaginta rcgibus f ecerar,partc 2.
modus
hic erar
apud Hebr?os.Hcc
faciattibi
Deus,
&;;caddat.Eteftfcnfu.s,&c.p.2.c.34i.a
tfores
principum in regimine reinporali dcbcnt effc indu ^ftri fcirequeconfuctudines& iuraciutratum, &terrarum & conuerfationis deaduasfe cxtendit
ciî.b.c
regimenfuum,
adonidem quomodo mulieres coIebanr,& depcrditum & inuifam plangebant,pcr

monftratus,p.4.
jc :e(fc
i.col. probatajperexpcrieiuiarnbonc virar,parte
quem
idololatria
& voluptasde-
Ij]2.f
col.i 142 .c
otres
pr.rlatorum in regimine fpirituali debent facre fcriptur^notitiam, alem induftriam ,
&
habere & con-
ut "ationem
probatam,pcr cxperienciam bona:
vita
& e_di
h(tionenitamili^,p.!.ci4(52.f liuriumcrac faciendum hominipropter filios procrcan-
adoptio filiorum Dei fbla charitate acquirirur,p.y. c.i 204^ adorabis folum, dommu m Deum tuum , non eft in prgcepto dictum ficut duftum cft,& illi foli feruies.Talis enim feruitusfolideodcbetur , qu^Grêelatreofisdicicur ,partei.
col.275.d
tvirgi;ituincxvtroquenafcatur,p.i.c.77.c
adorare&coIerequomododifTerant,p.i,C986.c
adoratio quibus fignis exteriorib.
fieri folita fit,&
im Deiquamuisaccipiamus,tamen fempercftro|doH,nequando per negligentiam pcrdamusilludin

Mlodis^.
3.C.1 ?ji,c
an
& quo-
modo liceat quofdam adtus exteriores
adorarionis perfo-
nis cxcellentibus offerrc 3 p.2.ci 63 i.a.b.c& 1632. d.e.f
Mriiimhumanunondcbemus negligere, Iicet nosDeus in via morum. Nam inhoc homines funt Dei adiu
,p.i.co!.i23o.f
adoratioquomodo&qualisdeferridebetcreaturisexcellen
tibus,p.2.ci63i.a
adoratiolicet confiftat principaliter in a&u intcriori mentis deum reuerentis, habet tamen ex confequenti aliquem a fium , lcu aliquod obfequium fccunda,
fecum nos vidctur

Ifecit, qui cos pro
homo vcl angelus Dcus per cos modo eorum bonos fccit parte ter,
exterius,&cparte
iJ3i.b kJireimbccillem,charitatis
c.i63i.a.b
cft,
adiuuarepotentem vellc
,
S0niscft,p.3.ci3.a Ht Deus cum qui femendicum &inopemreputac

7i.a.Intcrl.
ni
&
fibidat,fcdtotumdcmifericordiaDeiexpecl:at,p.3.
Himodoex parrc caufa inquarum

pi ft jus
rerum & conferuatio poffunt duj)liciccr accipi. func a<ftiones Dei in manentes,& fic f unt idem realiter,alio modo ex parte
flratio
qui eft in crcatura , cruatione.Er dcclaratur

ftratione
&
fic differt
adminiftratio a
adoratioquxeftpergenuumflexum,vtrumfitfoIideoexhibcnda.Arguitur pro &contra,cum refponfione & folutionibus argumencorum,p.2.ci63 i.b.c.d adorant falfo Chriftum quicum credunrded pcruerfis aiftibus defpiciunr,p.y.c.454.f adoratio conuenit corpori Chrifti , non tamen illa qu? latria cftjfed illa qu<j dulia digniorem,fcilicer hyperduha Terra h<^c fine impietate a vcrbo dci affumpra adoratur,quia nemo carnem eiusdigne maducat,nifi prius adorer , fed non
.
hocin artin"cialibus& nacura
5,p.4.c.i535.coI-5o.
ftupedi myftcrij (aic Origenes)promo'ueor, fitantacura Dcoeft innobis, vcetiam angelos luos aripronobis& confutari paciatur,parteprim3,col.
J^.d.e
terram intuetur qui adorat.fed illu potius,cuius fcabcllum eft per quem adorat,p.3.ci 197.C adorationis locus diuerfusfuir incer Samatitanos & Iudôs , & a!ia aliaque ratio huius affignatur a docfioribus, p.5. col.
ioô.f
adorantfgculi dignitatcm per adulationem, fatrap<|, confi. Ec de hoc figura. liarij iudiccs, duccs,tyranni,opcimatcs p. 4 .c.2542.f adoraffe nonlcgitur Mbyfcs , illamang^licamvifionem videndo in rubo,& verba dei audicndo,& quarc,parte i.cbl.
kio confurgit cx infpe&ione

|uJ
magna? &infolita, potefteficdupIicicer.Primomodofccundumquid .
rei
^'indummodofimplicitcr,&c.p.2.c.77i.c w uo captionis arcx Domini f uit,quod caperetur ab inBbns quar cant^ reuercntie fuit, quia fi videbatur a LcMs&Deicultoribusdifcoopcrta,rnoriebantur,parte2.
11
5o6.&feq.
adorationumdiffercnria,p.2.C40.e adorarioncm a&iuam ad deum , an quis ex nimia humilitate
poffi inrermicrere.p.i.ibidem.
tiofuicin Chrifto
ad oftcndendum veriratcm huma,
J
f
habcre iam potcft & comparaur ici tertio crearionis,& terric_ ctati mundi, p.i .c.i7-b c entia,etas cft pronior ad peccandum, p.?. c.i 347. c cntula quam Dauid ad calefacicndu fe cupiuit vtrum
c)rporalivclmyfticaintelligendutn,&cpar.2.col.68o. i.b.cd
itur?,p.y.c.i5 9 .c lcentia tertia ^tas filios
adquififfequomododicirurdcuspopulum fmim,cumfitcrca tor omnium,qucfuacffedub:uinnoneft. Vidcrur enim vnufquilque iliud acquirercquod nonfuit fnum, partc 1.
C.673.C
adremmon vrbs crt iuxra Iezrael quf Maximinnopolis hodie vocacor,in campo Mageddon in quo Iofias rex uiftus
,
[1***7 eiis
'
dat
fcqucbarurChriftum in paffionc,dicunt quifraterDomint, aliiquod fuit Ioan --uangclifta , alij dicunt quod fuit ahus luuenis dc dobicomcdcrunt pafcha,p.y.c.635.c
qui
quc>d fuir lacobns
a Pharapne Ncchao vulorci atus cft,p_4.c.2 1 jR.d adrianns Impcrator poft dcftrudtionem ciuitatis & ternnli Ieruialem fecit poni ftaruam fuam in loco tcmpli , vbi fte-
tcratarca,p4.ci620.d AdrianusclcCiusImpcrator, IerufaledeftnnftapcrX tum&

;
Vcfpafianum
GloiTae Ordin.& Nicolai de Lyra

bens ludxos habitare in Vcrpafinmim rc xdificauit, proh
'
ca,fcdChriftianispcrmifit,p.4.c.467.c
.-
...
Aducntus
cxerratium imagtnes Adrianus Papa condemnauit hxrcfim Chrifli &c fanctorum,qux hbri funtrufticorum, partefex.
t.l,Cl62I.C
.
no cft f uturus immedia> amorte Antichriftijpartcq 45. diescomputandos

C.1771.C
Chriftus,p:6.ci40.c Chrifti ad iudicium
feminaueruntquiaoliuas Ad.K-napupillus& viduaquinon & vineas non plantaucrunt paupcrcs funt Ecclcfix, qui fidcm qmdcmhabcnt led nondum fidci congtua opera iuftrixfccerunt,p.i.ci6io.c
aduentum Chriftiad iudicium prxccdet ignisconfla* nis,purgans cclum aereum & tcrram,&c. P.4.C.429. aduerfa pacielc&os Dci proxcerna falutcin prxfeoci
,
aducrfis
quum & frcqucns cft,p.6.c 1338^ cum animus non mouetur. Dcus perfcfte dil
fcd fpe in charitatc magis acccnditurjp.j.ci
aducnapro quo accipitur io

1
facra fcriptura
parte iexta, col.
317^
in Aducrfis
aducnx qui crant apud Cypnos & Capadoces bitarentin Paldtma,p.4C.869.b
3 ly.a
animiturbatur.aliquando
vclit nolit,c
quondam tfa
adrai vbi interfcdus eftOgrcxBafannuccft Adarainiignis ciuitasArabix24.1apideabO!di a,p 2 cpo.f aducnas & percgrinos in hoc mundo qui fe iud.canr , & a vi-
tunc fit remcdiunrup.3.ci5t)3.b aduerfarius noftcr comparatur Vchemoth rhan draconi,& tcrtio aui in pct dicionis
c.39i.b aducrfani cum
filiis
&
etiam
fua: illufio
Ifracl in tcrra promiffionis mulci
ciisfcfcparant^ternam mercnturbcnedictouem,parte col.ij27.a aducntum tuumkciasdiligi ,rarius venicndo,&meliuseft

cft
i.
fcrunt,triplici
adue;
farii
dc caula,p.2.c.84.c Salomonis principalucr fuerut
ires. Scilice
quacn
vcl
vna vicc tandiu cum proximo manere,
vcl to
ticnsadilIumvcnirc,vttaftidiar,p.5.co|.i7i2.f
aducnius Chrifti ncccffarius fqit ad ilhiminandum homines diuinorum fecundmn quodChriftusdixeincognitionc rac.Ego inhocnarusfum,&c.p.jc.i026.f > per AduenrumChriftidiabohiscadic &h6moapcccato& a morrc ai)l>hiitur,p.3.C5 5 J.b adncntus Chrifti dicicur confilium. Et quare, parte ^.colum.
5 21.0. Intcil.
,
Ieroboam,p.2.c78i.a adiierfariorumquatuorgencia iunt,p.3.ci368.d.e aduerfaiiorumfcmitafludibuscoaiparatur. Etquatt col.289-b aducrliras Iob duplex fuit fcilicet, in bonorum tcmp
amiffione,&propriicorrioiis pcrcuffiune,p.3.c
i<
Idumxus,Kazon
&
aduerfius non dciccit Iobabhabitu,nccabactuia cum aduerfitatem iuitinuent paticntcr,p-3. c. aducrfitas nulla dcbetexcludereiuitum ab vuitaccfi
p.3.c.6io.e
aducntus Chrifti compIeuit,quod Deuspcr prophetaspromitit,p.;.c.8i2.e
V ide in Ti ibulatio. aduerfiratem Deus quandoquc prxuidet,vt

aducrfir as.
flagellati
aducntum
'
Chrifti priorcs
.
iufti
petebant, parte
tcrtia,
colum.
accclcrent,p.3.c.5 29 a.f.Intcrl.
334- c
aducn.;.sChriftidicirurdiesDomini,qucm fccitDominus, &idcodecocxulrandum&la. tandum,p.3.c.i336.e aducntum primumanriquiiuftiexpeclauerunt , nos fccun& ilh & nos mandata diligimus, &c. parte 3.
,
aduerfiratespatientiam probant,p.2.ci544.f aducrfitates huius mundi non infcrri alicui nifi propt prxterita,& profpcritates prouenire non niii prop cedcntia merita , oftendere vult Iob cifc erroncun
col.3
dum,pro quo
col.i4o8.e
'
aduerfirates prxfentis vitx
nonfunt nifipcenapccc
\
aducntum Chrifti quantu antiqui dcfidcrabanr, p.3. 0.903.3 aducntus Chrifti fuit promiffus infi3 cetrum tempus pcr heb .c.2 1 i.b. Itera p.4-c 16 io.f
domadas,p.3
quodpatetperiapicntisfenten lamvcKxpencnn
c.272.a aducrfitatumtribulacionc quifrangitur,aquofa:tu nimccontemplatur,p.3.col,32 8.d
aduerfitatibus afthfti
aducntuspnmus&
creto ,
fihi
a.
feciindusdicitiirexpe&atio,p.3.c703.b
fe-
aduentusChriftiapudHebreos habebarurpro maximo
Dcum inuocemus,p.4.ci88.c
.
quod denorandum fcptuaginta
interpretes tran-
ftulerunt lllud Ifaix 9. Vocabjtur
nomcn cius magni con-
AngcIus,&cp.4.ci6o8.f aducntum Chnfti primum imer alios prophetas,probat efficacius Danielis rcuclario pcr angclum fata.ad coufutan-
aduleturneceifeeft pafcenti fe,quiodiodeditus,frdc ad alienam menfam conuenir,p.6.c.68o.e adulatiumlingux alligant animasin peccatis Dc' ea faccre,in quibus nonfolum non metuicur rcpttl fed etiam auditur laudator,p.3.c.500.f
11
dam Hcbreorum perfidiam,&c P.4.C.162 a.b.c.d.e aducntus Chntti dupIcx.Primus occuItus.Sccundus manifeftus, P.3.C.462 .c. Sccundus ctiam dicituroccultus,quia dc co ncmo fcit,col.jo4.f aducntus Chrifti duplcx , ad iudicium f. qui futurus cft & in
1.
adulantium linguar terrenoi u mentcs, aliqua bon: tcs,immodcratius laudando corrumpunc , & iigtu
perlocuitas,p.i.c.576.d
mundum,qui prereriit,p.3.c.23 i.g Iccmp.5. c.igi.l aducntus vterquc Chrifti propnum habct pixconcm, par.5.
col.1038.
adulatoreitgehennadignus,p.4.c.727.c adulator pefiimus cft qui peccacum attribuit virtuti cidium probitati,p.4.c.728.f adulatons lmgua plus nocet qudm manus perfcc adulatorcs pclfimi f unt qui aflerut exceflum in fan
aduentus Chrifti fecundus crit
in ignc. Et quarc, p.5. Sj-jo.a. in Adiicntupnmofietiudiciumdiii.reuonis^ledin .ducntu
dum&
tatuns,pompis,& cxpcniis,& amicis carnalibn
fecundo rtet iudicium

P.4.C.21 96. f
diicuflionis
quomodo & qualicer,

,
Iatorutn
meritum fuum promouendis,&decerefhi , & hoc ccdere ad ccclcfia: reucrcntiam .lh
aducntusChrifti.Vnus
fcripruris
in
humilitate in cat ne
&
myftice
in
rem,p.4.c.964.f adulaturcs u l:iu eflcfoliciti
vmbra dicitur,& quarc, Alius
fpcratur in gloria,
p.2.c.6i..i
aduentus Ciiriftiduo funt.Primo cnim vcnit & pailuseft. Sccundo in gloria vcnturus cft,par.i.c 1 gi o.d aducntus Chrilti piimusfuicininfirmicace, fccundus cric in
virtutc,p.5.c.75.b antc aducntum Chrifti fancti dcfccndcrunt in Infernum, fed non in 4nteriorem,p.3.c 1 3 1 6.e
explorare Iocum & tept ciuiinudulatiorccipiacurefficacius,p.3. C.1721.C adulatorcs rcgum & poccntum raciunc eos vicus inf relinquci c cimoi cni diuinu,& pt xdicatorcs vent:
temnere,
& vfquc
ad morcem ahquando pericqu
hocrigu;a,p.:.c.693.c adulacores & adulationibus fccu trahuntad
eorum adquicfccntcs, t
219.^
1
Adulatorcs
aducntus Mcffix fecundum Hebreos quarc rardatur,& quo-
& detradores quantu funtpenculoli pri

Damd
tj,
infcrnifupplicia,p.2.c.i
ofteditur in
modo accclcrarctur quod ftatim venuct filius Dauid ldeft
veibisSibf adulatoiiscvi-c
itacaptus&inuolutusfuit,quodhc;reditaieDom co
Ind ex.
cr ccflit in
p!
abfentla
&cquem tamen debuiffet fufpendiffe
pterfalfamaccufationemDomini(u!.p.2.c.637.c & maligni relatores fignantur per Doech,qui bo|ol ores J faclum innocentis,Sauli retulit in malum, par. 2.fol.
i
adulteriummultograuiuseftfurto.Etquare,parte3.column. 163 1 b
.
adulterii
duci
effe
fufpe&am &in ftupro non deprehcnfam iubet lex ad ad Sacerdotcm,quia Iuda?orum animum cctdis plenii
cognofcebat Dominus.p.i.ci^.b
fauorib.extollunr,her jdiil oresquandoucrbaloquentium bji locufte. comedunr.p. i.c.y76.d

dul
adultcriifru&us homicidiumafficitur.p.2.C575.c. adulterii turpitudo eft quando adultera in eodcm Iecto recipit
orum linguelocuftiscomparantur.p.i.c.i44.e.
adulterum
cum marito.p4.c.745.c.
julores magnatib.adulantur,vt'dclitiis
vtantur. Et de hoc
(jira,quot&qui funt,p.4.c 1543.8 dJorib.quireuelationib.fuiscxcitantaliquem porentem eis dici potefl: ac-erfequendum innocentem rcfpondendo
p musQ2Jdgloriaris,&cp.j.c.8o^.c
tdul
adulteri prohibitio , qua ratione in iteratione praeceptorum Leui. 1 9.facta,omittitur , cum tamen cctera pene decalogi
omnia ibi repetantur,p.i.c.ro8o.d
ioquid eft,p.6.c.i
fit
ij.a.
De adulterio pot accufari mulier dupliciter.Vno modo poftquam dufta eft in vxorem.alio modo ante,tamen
fipoft af
adulterii fufpicio quomodo in Iege preceptafuit puniri,& minari.p.i.c. 12 96.6
exa
Sio quoraodo fpernenda,exemplu notaDiogenis phi adulaiorem vi bano confudit refponfo.p.j.co. lo,'phi,qui jkc
dul io
femper comes
cft voracib.(alias vojracitatib.)
& om-
dationem.Et poft contradtum matrimonium , potcft accufaridupliciter.Vnomodoquiaavironon inuenta eftvir-
go
alio
modo licet fit virgo inuenta,poftea tamen adultera
fli.ma!is,p.3.c.527.a.lnterl.
dul rat fpiritualiter,fiue
taeft,p.i.ci590.f
adulteriu fpiritualc facit, qui legis
di;mara corumpit.Adulterat mulierem vin,qui corumpit cciciiamChrifti p.i.cio83.b fic rctrahitur a dul r nimis fortiter trahitur a voluptate,
&
aduocatum habemus qui interpellat pro nobis.multo prejftan tiorem Moyfe,qui tamen pro populo exauditus eft.Et fortaife propterea Moyfes fcnbiturpriori populo veniam im
petrafle,vtmultomagisconfidamus, quod aduocatusnofter Ieius veniam impetrabitapatre.p.i.ci 077.3 aduocati in delitiis carnis immunde viuentes,& fua Ioquacita
te
C timore,eo quod no confiderac , quod Deus ipfum viduadpunicndum,p.3.c.2o87.d du:r vcladultcra inlcgenon poterantdicerc . Penitenveniam deprecamur, morinecefTeeratin tiupetimus&
i
& exemplo
prolongando caufas,mundum inquietant multipliciter, f uo immundicie; multos fedant,& fignificantur
c.n!nib.lingul;Sjquib.eratp^namortisafcripta,p.i. colu.
1
l
perranas.p.i.c.553.f
4.d bidinofus quafi equus
& muluslafciuiendodifcurrit
>
aduocatidolofi,& dottores vanegloriofi, ad fubuerfionem veritatis conantes magnis fumptib.& laborib-in fpeculabi
lib.vel agibilib.comparantur Iude;is.p.5.c.87.b aduocati fubuertentes veritatem iuftiti,iimiliter doclores fubuertentes veritatem do&rinj per ingenii perfpicacitate
p latam
&fpaciofamviam J que ducitadmortem,p.3.co.

1 .c
&
dui.T primus in terra quis fuerit.p 1 .c 1 2
du!
r
is
(i
inueniacur quis fidelis

bis
& decollatur, vidctur no am
& eloquii viuacitatem(que_ funt dona naturalia)

tur per exercitum
fignifican
puniendus,ne
inidipfum iudicctur,&cp.4.colum.
anime bcllicum,
parte quarta
columna
i^.a.b
I2 7 8.f
aedificatio qua?
I vxorisproprieamatorardentior.p.4.ci2i3.b
adi/rinonfc
..aj.ji^c.
non edificatur fuper petram verbi Dei , fed fu
putentno&istenebrisvelparietum obregi.p.
Cnftianos vero
cladultereinlegeeratp^namortisadfcripta.Apud non cft pra*ceptum,vt corporahter punia
perarenamfeffodituratquedeftruitur,p.4.c.583.f aegyptius quamque cubitorum.p.4.cio65.b aegyptiiinhyemevelagunr.p.i.c.568.

aegyptii prcjter omnes videbanturfapiedtes,parte 2.columna
n ,nec potcftas data cft Epifcopis pr^fenti mortc damnarquam habcbant presby teri in lege. parte. i.columna
i: .d 3
700.d
aegyptii in fuis facris choros ducerc,& ludere folebanr. folen
w quando ferro in Icgt? puniti & quaado non p. 1 .colu.

Jl'4-c
diera
\
nemqueerantinomnigenerefornicationcm.p.2.columna
66o.f
acgyptn nube interpofita quomodopopulum Ifraelem

,
prctce
fit,qu?libet perfona Chrifto per fidem defponfata peccatummortale,p.5.cii53.c
denttm
viderint.p.i.c.6i7.b
Ifraeli-
aegyptiorum vafaaureacuraufcrri volueritDeusab

us.p.i.c.579.b.
ieradiciturmulier, quademenfufcipiti pprioviro.p.6.c372.f.
abalioquama
&580
lurafiavirorclinquatur&repudiatur hoc fit quantum aoohabkationem &debiti redditionem.Non autc quan't ad vinculum quod non foluitur nifi per moi tem,p.i.c.
1
aegyptiorum iupcrbia a ranis & mufcis donu!a,p. i.columna 556"&575-c aegyptiorum Deos Ifaias vocat quadrupedes.p.4.c.277.b aegyptiorum.primogenitacur nodeinterempta.p.i.c.545.a
acgyptiis ctiam idololatns peperic deus,p.i.c.569. c cejteras plagas infiixcric Deo$ p.i.c aegyptiis cur grandines
j|t>.EtC2I.f.h.
Bram,& non adultcrum quarc

cio.f.
adduxci unt ad Iefum,cu a< lter fecundum eadem pema ple&endus efler.p.5. legem
iim
filios
&
566. c.f
non fuifle eiectos,fed
ftpore Eiure_
i;..c
quomodo
ipfas adulteras tantii jntelligendum fit.partc 2.colum.
aegyptiosvocatIfaiasmendaccs,p.4.c.278.e aegyptus curdomus feruitutis vocata,p.i.c.6o3.b. acgyptum voluic Dominus cffe fub Romanorum Imperio. p.
4.C202.d
di-
îiumetiamapudgentescrimcnfuifre& fupplicio
g5im,p.i. c .i 9 2.d
ul
rium quare Icx Moyfi mortcpuniri iubct,
& non cuan-
"1
um-p.i-c.1084.de rium in viro & in feminae; qualitcr damnatur.p. 3.C0IU.

].e
aegypciaci rcgni ccpic abrogatio ab aduenta faluatoris. p.4-c. i97.a aenigmata eorum quae generi Abraham erant vcntura, p.i .c 210. e
aer in
fumo ram tenuis effe dicitur vt neque niibib.obumbrc
Ruliiu
m corporalc malum eft/pirituale pcius

ll
m quarc& vndecommittitur.p.3.ci63 2.e

,
tur,nec vcnto turbetur,nec aucs fuftineat , nec homines fi 1 . qui forte afcenderint,crafIiori fpiritu alat,ficut aer iftc, p.
HoC
carni,
fpirituicontumcliamfacit,Hochomini,illudDeo,p. io8o.d
c.24.d aer in fcriptura vocatur ca?lum,vnde aicunturvolucres c?li vo

litantpcr aerem,p.3.ci268.f
aer
GlolTac Orcf in.

&prufandum
potcft,p.j.ci96.d
& Nic olai de Ly ra

tollcfraude, p.i.col.88^.f affiimatio aliquando ponitur pro neqationc Sicur ctim
tut alicui
cxli. Et quanAerifteinfcrnus eft quantumad celfuudincm tuma,i<:iufdemacrisalcicudinem tcrrainiernus intelhgi

fit vterque, infcrior,cuius difpofitionis acr fupcrio; contincat,p.i.c.24-d fit a Moyfc in cnumcra acr qni cft clemcntum an prxtermifls :icfactorumaDeo,p.i.c.2 3.b eis qua loci tcneic dxmones permifli su t, qui acris
&
... & quid
malc pctcnti ironicc.Hgo faciam quodpctis
COl.229.b
Qu.idquidaffIigit,gladiusfoIctdici.p.4.col.2 5.b
vr aftligcrcqui fcnonpotcft continuc,cincrcm
pancm
poeni
c
d ficnccrfitvfi.adtcmpusiudicii.p.i.c.24 defcr ibicur,&de cius quahtatcquo acris crcatio fcu tormatio
caligioofa
ducarcpotumcumflctutcmpcrarc,& fumacpntcmplandum Deum,lcgis ftudium

oftlrat.totam
his fimilii,fer
mcntcm
fuamcoslefti conucrfat:oni
modo ctiam modo hoc intclligendum ficp.i.c.2 j.a.b

acrcm conflamus
cxli.acrij in diluuio pcriiflc tcguntur,
& quo-
crans,tcrrcnapleniffimcdeuitans , vndefpcratur pcccatorum,iu(kficatio ,p.i.c.943-a
rc
atus vapori acris cx elcroento,duo fcnlus atumalib.dantur.olf busguftus cxplorandis liquorib.p. i.c.24-d dum ab excra,intus trahimus,& ab intus ex-
affrictiocumtantanosdepiimit,ut nullius rei conlol, relpirare animus poflit,non iam fbgcllis folummod*
mur,fcdcciamcingimur,quiatribu!ationu vcrbcrcc ni partccircundainur,p.3.col.2 04.d Aflhctio mcnris & corpons magis apparct inoculis,qi .c 1 036.6 aliis partibus,p- 3 affhctioin prxfcnti non fcmper eft punicio pcccat< tcncario aIiquando,ob cumulum meritoi um & prxiu
p.3.col.io2.d.e
die acrcm nunquam nominauit Moyfes m toto proceflu led rum ctiam in loco vbi fuiflct congruum noTBinari acrem,&
trarcddimus.p.? c.69-b
quarcp.i.c-4j.c
aftcctio intclligitur per pedcm eo quod bus,ticut corpuspedib p.i.ci688.f
'.
anima proccdit affecti
aftlictioIudxorumperRomanos^fuitquxdam
figurai
affectio fpirituahs,affc!&ioni
carnali eft
prxponenda fcmper,
cii fiiiali>,propcer
p.j.c.43g
meditarioneDei affcctio ficut cft interminis,itainoperib. arfcctio,cum in crcaturis qu^ritur crea intci eft
&
quod quc fciliccc de deftructionc ciuitatis

tului iudicii,p. .C0I.259.C
affiictionis populi
1 fi
quxfierut apoftoli dc repor.
&
tcmpli
caufa
.
ionqucdam
ael in
Aegvpto duplcx
,
fui
tor,& inucnitur,nufquam difplicens,fed vndiquc placcns,

p.j.c.ioo^.b
affectio fuperbacft per
fuicmucacioregn,&c Aha.aufa
contra rihos Iira. l,&c&
fuit,inuidia
qux fuit caufa muidix

animo no folum
p.
quo itur a Deo.p.j.c.o^.a. Interl. naturalem crga fobolcm conculcare dxmoniacu aflectioncm
cftp.i.cij^j.a
affjctioncs hominis
477.C
affiidtiones qui fcrunc pacicnti
mulca
tadclent.fed
vtnonparuamapud Dcum
riduciajn
qux funt,& qux dei p.j.c.ioo^.b
affeCtionestrcs corporis.In ftupore non dolec corpus. In imhabct, mortalitate fimilitcr.Sanitas ii molcftatur dolore
afflictionibus
quendiliberratcm obcinenr, p.2.col.6i3-c emditur Chriftianus.parte tcrcia,colum

Imerl.
p.3.c.83J.a. affect'oncs animc trcs,prouida cautcla,ftulta arrogantia glo. ria fecura.Stulta arrogantia fimilis eft ftupori,quando quis
aftlnitus
potefthaberc
emcdium
dupliciter,partetcrt
205.C
Afli(5tu.squandotaccndocc!ataffliclionemfuamint fi cxtcrius apcriat loquendo gis affhgitur,qnam i6:.f 1 3o.ef.& afthausconfulacur ex fignis uerx compaflionis fi.
,
dcfcprxfumensnectimet,ncccauet,p.3.c.835r.a affectionescorporcxLcuitici ij.quidfignificet, p.i.co!umna 101 j.a

affcdlionesanimi Abraham,p.i.c-274.b affcctionescogitationes,locutionefq;peccatorum non latent Deum quia fpiritus eius vbique pcr eiTcntiam& pcr prefen tiameit,p.3.c.i887.c affectus nos multa cogita facere,& dum corporum propinqui
tates refpicimus,corporis
p.
aue pondus,ex comportantibus alleuiatur, p3.c g;
11
44 .f
affh(5ti
cordis proprinm cft,utin omnc quod app> neri,curitavelnonitaiic, diuinis fibi uocibus rcljn Vf'hc,vtDeumde cunda reruiii concroucrfia conl|i
;
&
animx crcatorem offcndimus
l.cioS^.a
affcftustrahitintclleflumadinfcriorafapientix,p. 3. colum.
i 9 o8.f
refponfioniseius cognitarationeconquiefcat, 309.^. afft c-tio dans afflictionem iniufte,per qucm fignificei
>
affcctusrationalisbencordinatur,eigafiiperioresperreuercn tiamergapaupcrespermifcricordiam,crgaomncs per innoccntiam,p. i.ci 065. c affcclus Dci patris ad filium,fcilicct amoris, etiam fecundnm
quxciuspoena.p.2.c.6i4.f cum f umus,nec rempus, ncc modum prxfo mino debemusjt ed magis arbitrio cius cuCta r< p.2.coli576.e affiicti dicuntureffeincarcere fccundum communc
affiidi
himaniracem non vcnit ex
paflionc,tcd magis preccffic,fed
aliquis amoriscffectus fcquutus eft,fcihcetglonricatiocor poris Chniti in eius rcfurrectione, parte quinta columna 1 190. f affectus malus merito punitur ctiam cui non fucccdit cflcctus p.i.c 181. c
loqucn.i,p.3.cio8.t afflkiiadxmonib.pei melodiamfeuperaliqua

81. a
afflictifolentaliisafflictiscompati,p.4.c.i77.c
a!
pofluncaffhctionemlcuiusterrc&hocduphcu
affcctumpiumDeusmagisrcipicit,quam quantitatem rciex

hibitx p.5.coI.2o8.c.ltem P.6.C0I.41 8.f
aftuctorum moseft de fua affhctione ioqui pcr modu lcp.3.cio8.f

aflliCtos,noncognofcuntviciaa quib.rcprobatarefili lccos noueranc,id eftpenecrabancp.^.cô.e affrica in Aphrica. agag regcm cur occidit propheca,p.2 .c.41 3-b
affcctumquadriiplicemquihbctdcbettoncipcrede bonis amici.PrimuscItuffedtusfiducix.Secunduseftaffectusgloriationis.Tcitiuscftafflitusconfolationis,qiiartuscfteflc ctus cxubcrantis gaudii p-6.coI.41 ;.c afi ctuum promotio*c fit aicenfus de virtutc in uirturem , v-
agar ancillc; Sar^ vnde

2 2
& a quo fuerit propagatap.i.<

fuit filia rcgis r.c:2 2o.e
0.f
bichantasmouctpedcm,paitctcrtia, columna 1417.3.^

I4t8.d.c
affcraffcr
agar vt dicunt Hcbrxi
Aegypthncc ifii
ri!
fonum
clamant ccclcfiafticorum amor in^rdinatus pro-
rationi,&c.p.
prixcxccllcntia?,& inordinatus zelus carnalis parcntclx . t non folum daraant. Affcr arfcr,kd aufer,aufer,tolle vi ,
agar an in fuga fuerit paffa aborfum in pc d contcn nainx f ux,& lupbi rcccifus a domina, &c & an m
reuiuificatujiccusin vtcroextinctus.p.i.c.22o.c
ici
Index.
irq
.r
Ifffl
,
m;
ram grandem , modoimpofuit inhumerispucrum i.columna c

m,fcihcetquandoexpeIlitur,&c.pane
ad complcttonem anni,& non poft,poterat immolari apud Iudeos.Etratioquare,p. i-col 587. b

agnus mafculus anniculus,&cq<:a neccffirarc ira translatum eft,quafiagnuspofTit effe,n< n inafculuSj&c.Velquare no fictranslacum t:'\Pccuspcrfediim malculumanniculum, Vcl quarcnon fic.Oui* mafcula,&cpar.pnma , columna
5 8;.b
5
3r
qtimodopucrumannorumampliusxv.fubarborepro
i.col.2j9.e
\eeiv
jrvi
p.i.c
ir
fleangelum&quomodo,dtuerfismodis exponitur,
.Jio.e
in
vj
nerr
domina? fua poenam contcmptus ratio u j|aumveccpitutd;cuntHebrari,&cEtpropter cil ab angelo ante ;aius miraculi praenominatus
foum extindum
puer
natus eifet.p. i.col.2 20.d.e.t
agua peccandi remeriratem
infii
miratemquefexu fuo &
cta-
tetepia?fentat.p. i.col.iooo.d
ouai
agnus pafchalis de ouibus & captis fumi iubetur , quia Chriftuscxiuftis& peccatoribuscarnem aflumpfit,par. i.col.
nomineeft Cethura,quc Bjiebrxi fufpicantur,mutato de concubina tranfierat in uxorem.Et quare. Saraiortua

5,1,
>t.292.b
:
irmer Ifmaelis fuit uxor Abrahre,& etiam Sara

3
Ccc\
qa
itaiitprincipa!is.SarafciIicet,rerinuitipfanomen âlianomenancillx p.6.col.yoy.c

I
libe-
agnus curodauodicin Sacrificiumimmoladus, p.i.colum. 7-7-e agnus pafchaliscurrandiu feruatus , parte ptima, columna 5?6.a a gnus pafchalis cur i^.die mcnfis immolatus,par. prima,coI.
np.i.col.574.c
ancilla didi
rcnai) Aizar
urityfednomine
libera
uelaue
Eijnominiamancille-.&dicunturnuncSaraccni. pa.4.
Stcol.877-b
agnus pafchalis precipiebarur accipi a dccima die mefis & uf quead decimamquarta fcruari duplici decaufa. Et an ralis
prcaccprioperquatuordiesjobligabatinfuturum, part.2.
57.b
jui&Saracenidicuntur,Mahumero ducc Aegypru

cceperunt circa finem imperii Herachj. SiMahumeti Damafcum re TnlrrHommarus
[ tliiopiam
diiupulns
&
ni
Phenicis&IerufalemtotamqueSyriam
& Anrio
>mprehendit,p.6.coI.20j.c tantum in tentorijs,& ideo melius potcruftodire oues portando habitacula fua de locoad lo an
tabitabant
agnus quare magis immolabatur quam aliud animal, & dcfi cienceagnoquaremagtsimmolabaturhedus.parce i.col. 585.C agnus fi-cundumHebreos dod.precipuos,eftde quoimmola
ta tiopafuialis debebarrterimondehcdo.Ethoceogruit
caufelitcrali huius facrificii
coI.j84.f
quam etiam figurali
ht huius
jjWjdinueniendumpafcua.p. 2.coi.i
Saracenus.
25.C
Imparre3.colum.1822.fV1deetia.rn in
Mahumet
&
&
dcclaratio,p. i.col.60 ?.a
agnus palchalis
figurabat,qu in facramento euchariftie; funt,p.i.coI.6io.e

tria
Kteal*qui volunt,fed eisinfirmis, aliqua in prrrfenti,
jbiiunt,&dumhrcduti metuunc,Deuen offcndunt

rfiiat
agnusquiadpurificandum popukimdatuseft , fiChriftum iignificat , confcqueuctr car-reta animaha purificatioui

deputata,referuntur ad alias perionas
rificationis
, que aliquid puconfcrunt humano gencri,parte prima,colum.
I tquitiment pruinam,&c.p.$.coI.97.b laborem pofitum in exercirio vit.t adiue,

nifericordia?,m
;
& opel.col.
jETjindusdicitur.Ageretiam
ijor
r^gimine ccciefi?,p.2.col.247.c. non rcrra foInm,fcd corda
i39t.b
na^quem angeh exccperunt cxcoicndum,partc

b
agnus quare dicitur Chrifhis magis qt.-am bos:vitu!uSjCapra curn tamenil!aetiamimmolabaiiturinlcge,partej.colu.

1042. f
129
crnnduseftquoChriftusegrcffuseft.p.i.eol. 288.3
rita
agnusdcbebarimmolari
nonautcm hedus
in folennitaic
irecmptiofecundtimlegemtaxabaturfecundum quanmfemcntis qua feminabatur,&cet. parte i.columna

Ut.C
pauhali,licctagnusimmolandus,accipicndusefletde gre columna ge,inquocfient agni & h$di , parccfecunda ,

i
66.f
in
rl!econfecrat& rcdimir,qui conuerfationem fuaialij
agnus pafchalis
lius ofla
legcfignrauit Chriftum
vcrum agmim,il-
fitrnandam permifitded eo iiiuanrc proucdus,
inrciic1
non fraugebanctir.nec
Chrifti oifa
commmuta suc
* proprium
addit,vt feipfum regerc poifit.parte
.col.
1 .0
foitin ttatu
p.j.c.1317
anicarne.scutignea(Tcnodecduntur,par.i.colum.588.d&
iiomine qucm is quinoti dics copleucrar Deo offerebat in ChrHtoiafarKia.Ki clt.,animi integ-iratemaDoiiiinoco ceflam iignaturimmolarc,p.i.col.i 2co.d cx capnshedi cur ad cfum agni & agruculi expecurfibbs', 86.d pafchaiemiacn(icata,&quomodo,;;.i.co!.5 agnipafchah.siaL-rific:uincftprimumintcrpicceptaMofaicv!
a"iii
uidemusq.uofdam nunccx voluptarerquc amp!:or mnoccntie,cum nihil aduerli accidiffet de t hoc modo pofitus fuit Adam inpanid:iu,v'r |hcrra,&
c
Hnetur,&c.p. i.col.7?.a
eplantauir vineam, Sp.i.col. i70.d
(
ncmpe populum fuum
in
pruprium elticmina deiiccrcDeiautemproieda|>i.a.col.jiy.b ura non crat laboriofa
Icgis,f
m ordme preceprorum populo Iiiaclitkrb a

iniuaaoriiin. Ht
>
Dco
p.
homini anre peccat 11
erat
cifi
ecreationem
& virrus exercitum,p. i.col. 104.0
Moyfcn
primum
facrificium a toto
popu-
I phaiicut
?o:.
& prophetica multiphcitcr dicuntur> par.3.
J3 .b
atum p.i.col.6io.f immo!at io duplici fenfu grabida cft. Vnus cf' . agni pafchalis itacuspopuliexeuntisde Acgypto,&citlireraiis& pr:mua
lo Iiraelitico celebi
emp.6.co!.i693.c Vtincmiuidccht Deus:&homooffertcifidcmfuam&af
AliuscitprcfigmarioChriftipalfuri,&c.p. 1.C.583.C a^numnocoqucsinlacre matris iue quomodo inteliigatur

(ait Aug.)ai.i
Ktm,p.i.col.ij22.e V nai c mulicrem eft eam ducere

;
uerboium pioprietatem, ncicioutrum

-li.MDiiKr.oIaljir.s.lbi
poifit
in uxore,p.i.col.689 b
'
r'.periri,p.i.(.7i6.d.& col.86y.b
;'ucshocquodfumus,iiccdeiluendoimisiubiicimur rrbicndo de fublimibus inhamur,p.2.col.32 b'.c
asnum
ad
'
'.f,'
manifeftarur inter fua
ttAte fntui
am
noif
titrt
repaiationem per Chnfti :mmoia

dni-
pn.Tia miniftrar poifidentibus,fulicer tatisfuje.Et
lacjanam
& cfiim
rionem,p.6.c<j!.i503.a
fi-nl'ushorummyfricus,p.5.col. H>42.d
agnnm denodecoiiiediinnsqîamotloin facramemo

b
miculusabodauodienatiuiran.s,& nonante,ufque
cumcoipusaccipimusjtiuandoadhucinuicem noitrasco
GIofTaeOrclin. S^Nicolaicle Lyra.

fcicntia$nonvtdcmns,p.i.col. T 87-c
.
conclufam,&lapidibus& lignistenaquein mari

ris.conciguauiccam littori-.&hceamccpttatquci
asniimpa!chalcmofi;rtqun<-:an)lVcmfMaminciusimmo .uon.tûcctinfuapainoncFarccpnma^columii. *
,
:li
4 .col 2233^
alexandcrrelponfumhabuifTc pcrhibctur ab arbon &lunarconlccratis,quod morerctur antcquam a
&fororcsrcdircr,&c.p.4.col.2 2i4.f alexandcr feparauit& diuihtbonaterrxbellatotibi:
4.101.2 23 3.C
Aba.N
LrJein
Aaadomine,&e.
ahiasduplid
aicidicpa!liumfuum,p.2.col.7S4.e iuftua t rat aio: pptcrca dicitur duasdextcras habuiffc , quia
iîucifccm^pinguiffimnmiliumr(|;cm,p.2.col.(7i.a
aiotiiiuCciilusdctrtbulk-mamiiniadaciatortiffimiisin
tus
lcua
maiunnaximam fortiruiimcmhabts Egloni fa&us cft no
& charttSp.a.col
l?hk
alxcu:ii:niiunificationcaiV'!orumpcnuntur,quidfignifi-
alcxander magnusmortuus,quatuorhabuit ftucefn bus diuilum f*icregnueius,fcilicetPcoleraxumii in Afia,& Philun pto> Scleucu in Syria, AncigonQ ccdonia. p-4.col.1478-b.col. 1953.11. l^^.b.col
fequenc. alexadcr mortuus cft,xij.anno regni fm: xtaus
in I3abvlone,p.4.co!.if4?.b
fua? a
tct,p.2.col724.c&:i4J-b
alecuni in
fancWum hominum flguram ponuntur
virturcs
corum
;nr(]i:;busadcclfftia tur,p.2.col.724.e& ii45-b.
volant&conucrfan-
akxandcr dc Aiesfuitmaximusrheologustemporil
p.4 col.iSy.c alexandri magnifucccfforcs quot
a!?diciinturdoaiinvdiiorumtcftamcntoium,qucnosabin
hinisadcx'cftiaportanr,p.i col.fJjy.b hteralitcr alc bcitiatum quas vidir Danicl quid
*iimianr,p.4.col.J57S.f
&
qni fiicruur
&
moraliter
Cleopatrampculariter
1643.!)
in
hgura detnonftratur.pl
animalium habebat , alitVxquas^numquodquc quatuor naturalis,fecunda lex quid lignificant:& primaalacftlcx Mo!ai.c!:,tcrtiaprophetarumoracula,quancacuangelium conci!iorum:qu:ntadoctiinaapoftoloi'um , fcxta ftatuta gcncra!iumconfiliorum,p.6.col.i503.b vin ccclefitftici, fcilicet alts fex dcbcnt afcendcrc vcl vqlare
p;cdicarorcs&doctorcs,fimiUter&dcfccndcre,&c.parte
6.col.i5P3.b
alcxadrimagni vi5toria,& dequib.proninciis.p.^ct

alcxaneki magni victoriahihil velociusfuit,qu;ab
I
Adriaticomariufque a Indicum Occ-anum,&c4i lisquam vi6toriiscucurnt,&c.p.4.col.i578. alcxaiKiromilfafuit pudla vencnonutrita,vti tincnt am fuam acccdcns ad cam intoxicai
<
doAriltocelcscumpia:monuic.partcquarta,coh
2213-c
vnde hoctrahunt.Et aIaspictoiumIiccntiaangclispingit,&

quarc,p..i.col.734.c albatio fiue dca!batioa!iqoandolaudabiliter,aliquando cul
pabilircr ppnitur,p.i
col.
alexandria metropolis Acgypt; prius temporc,fcilic
rareNum(alias)NondiCta-tuir,&Nabuchodona ftruxir:kd Alcxandcr Acgypto obrcnta cam rea?<
1427-b
albdtosvnos vocat M.ahumausapoftolos,p.6.col.i5io.f
& lapidcs fophifticare maalchimiftcqui nituntur mctalla ximcvcuncurfulphurc,p.3.col.266.f. alchimus fnmmus pontifcxdaccrdosfuit non de iurc, fcd de
fattointrufusprunoper AntiochumEpiphaneimquilicet non dcfcendit ab co per Iicfiirc dc gcncrc Aaron,tamcn neamfacerdotalem,p.4.col.2 339.c alchoranus ncfandiffunus farpe pnfcepit fcruarclegem & euangelium,&tamen vcrunqucdcfpiciuntSaraceni.parte
j.col.is^^.b alephdoctiinainrerpretatur p.3 -coLr^-j.a
&nomincmurato pnori cx nominclut driameam nomiuauit.p.4.cof.867.b

ampliauir
;
ritum Iudaroi alienigenaomniscft,qui cftcxtra Uab.Sa.de tilis,iiuelud*usbaptizatus,vrdtci( tio euagni pafchalis.Sicut eriam api.d ( 1,
;
:i
<
chariftianullusadmittcdus-cftnificathohcns!
alienigena,AUogencs, Allophyh quid gnificanr,p.i.coI'.i l"j6x
& quamd
Iudejj
alicnigenemulierescjantinduplicidifieientiainvcifi
mento.Etcum quibuslicuitcontraherc
busnon,p.2.col.689.c alienigena?poftexituex Acgyptoabcfu agni pafch.S

hibiti,&quare,p.i.col.8oo.c alimcnti ufus duorefpicit,fcilicet nutritioncm
p.i.col.n.c
,
alexandermagnusnarus/nitdeadnItcrio:& quomodo adul rer NcCianebus nominc,pcr illufioncs magicashoc opera

ruseft.p.4.co!.2
2
&
3.b.c
alexandcrqtiomodopiimusrcgnr.ftcdiciturinGra cia,cum multi ibidem in diucrfis locis antc rcgnaife rcperiantur,
&cp
4.col.2 2ii.b.c
alimcntorum quis vclquantumquiscapiar,&c.non't fedquamfaciie&hTtoanimohis caicat, cum nec effecftcarcrc,p.5.col.45.a

allegationes
alcxandcr magu-:s proptcr quatuor quae in co fuerunt fic ceLr:-.nhabii tviaonam,p.4.coI.2 2i5.c alcxindcr i,i Maadoma cx:itcns vidit Dcum in fimilitudinc
Moyfi ad
Deum placandum pro libcran
fimimipoiitificishuteoiumindurumpontiricajibusindu mencis,fcu ornamcntis,promittcntcm ubi vktonam, par. 4-col. 578. d aLxandio oanut ficcrdotum princcps Iaddus ntmine, cumahisfaccidotibns,&humilirer honnntkcqm- j.wp:rcum,& Alexandcriu manfuetudincm ucrfus fint , &c.
1
puIi,fuerunt,hliatiopopuli,picrasDei,&patrun i.col.Sô.f allegoriahiftoiketantum prxccllit quantupomafol col. 1495.3 allcgOrice aliquid fi^nificare ouid fir.p.^.col.ô^.b
allcgoriccintclligia!:qtia,an
allcluia
ncccflanum
fit
cum
fc
litcraftarcpoliunr,p.i.col.i29i.b
p.a.col. 1397.3
Ircmp. 4 coI.:2i6.f alcxandcrmaguus (Tc triu m phauit,non virtute fua,fcd uirtutea Dcofibidata,^c.p.4.col.i578.d alexandcipcrmagnumccii.puspoftllaiam, & pcraliquod tcmpus antc Chnili aduc;um fccit Nilum diuidi 111 fcptc
unadittio nt cicdunraliqui fcd duc brxo,quiaallclu fignificatlaudate,& cftuerbum

cit
,
non
uimodi,p.3.c.i|yo,c
Itcm parte e.columna. ajo.f.dicitur ficdii? rficWo inHcbraro. Namalle idcmcftquod laudatcjuu doinmi.
1
allcuia
qtiaodo ponitur
in facra fcriptura
quarc
null
poryoncsiij^ramaicmcditcrrancumfcparatimcadcntcs,
&c..:tquarcp.4.col. M9 .b aiexandcr ddtruxic cnmaccm
qua: diccbatur
prcratuscft.p.y.col.i 239.3 alleluiaallelu ia.quidam dicunrunum allelniaad
fi
Tyrus , undiq;
perions pfalmi,pcrtincre quando
ficduplicatijfri
Ind
alrcr.n
effc
fequentis.HancreguIamtcnetHicro.
& Caf
,
.
l,doiMedp!uicsaIkerdicunt,panetcrtia,
1245
>
&
columna
*"
,
fe<5tis:&quarc.Etquomodoprctccptiimfuit fieri illud.dc lignisSethimopercisirc&c.par.i C0I.678.C altate holocaufti non erat intra tabeinaculum fcd extra in atriotabernacuh.Etc]uarep. 2.col.772.d
altarc
alcare
e |ui;nagnu
id eft
hymnus magnus vocatur ah Hcebrgts
repueridominum,&ccumquinquefequetibus.Et & quomodo& goguremdeeofaciunciblemnitatem,

L 3 ut
quod
fecerat
Moyfes
erat
1
multominus quamaltarc
3uanoeumcantant.par.3.col.i2 85.a.Itempar.2.colum.
10831
templi Salomonis.p.2.col. 148. f /1 vis efle Dei,exinani teipium abomni contagiomun danorum,vc in te ligna verborum ccelefttum locu habeanc
eluiquare intermittitur-
aSeptuagefimavfquead Paiha^duplicacurpolthebdomadam Pafchce.parte.3. col,
fpaciofum,capiafqucflarxam fpirituflan>fti,&cpar. i.col.

altarc
aeiiaadpeccatum &detinentiainipfo , fignificantur quo iacet quis pr.oftratus : Et habet nouem mbiislongitudinis &quatuorlatitudmis.Eceft moraliCf l,tum,in
primo cedificamus fpiritualuer,cum ante omnia in cor denoftrofidem dominiceincarnacionis& paffionis collo
camus &auditoribustradimi:s.p.2.col.t289.b
altarccedificat lefusexhistctquam lapidibus viuis fliper fun
;e:mplaris&notabilis.par.i.col. 14.77. c.
nper virginem /ignificat,

nja,id
eft
&habetetymoIogiaapo
abfcondita,&
eft
virgo nimia diligentia cu-
nii,ckmaiorisIaudisvideture/fequamvirgo.pa.i.co.
|j.
damentumfpirituale,quiorationibus & obfecrationibus vacant,& fuplicationem vi&imas immolant.p.2.col. 62.e Etcol-722.e altare unum faciuntomnes in vnicatefidei& concordiacha
ritatis.p.i.col.678.b
Icemparcequartacolum.ioi.ct02.d.Videetiamin
aromatica cuius Iignum
eft
laana.
|
altarehabeatquifqueinfedcfixum.Inquoorationuhoftias
valde odoriferum,
3.C0I.
eiirbor
& mifericordi^ vietimas offerat,in quo continentie cultro

fuperbiam quafi taurum immoler,ii acundiam quafi arietem iugulec,luxuriam& omnemlibidinemtanquamhircos
cutritum
vaktad medicinas& vnguenta.parte.
>c r n
tantum vim habet

litera?
quantum myrrha,fed tamen va
& hccdos litet.p.i. col.88 2.f
eccicraputredinem.par.j.col.iSj^.a
1
afunt duce
tant
Deum principium,& finem efle omnium. p.
Grcecorum,& fcilicctprima&vlti
habeat quifquc in penetralibus pe<5toris:vt dicatChriftibonus odorfumusDeo.p.i.ibid. altare holocauftorum eft rides:pura,dodrina re<fta,& conuer
altare incenfi
5*01468
i\
fatiomundaChriftiminiftrorum.p.4.col.23J9.b
defcribuntur lametationes Ieremice.
placatur
to qiiadi uplici
ycare.par.4.col.42j.b
I
ii
altare humilitatis nifi in arca cordis pcr lumen re&ce fidei verce dile&ionis homo Deo coftituat,non Dcus
&
1
iiod cft
nos,eft terreftris congregatio eoru ncd!catior*tionibu5.p.2.col. r39-a
hic
apud
abhomine.p.2.col.i 102.C
altare vnumin
eccle/ia Dei,eft Chriftus:& funtfandi alta-
|tdiuinamenfacorporis,&fanguinisdomini.par.2.
col 9-b
riaabhocaItaridiCtificiitluxa'luce,&cp.4.col.9y8.e
altareignoti Dei,apud Athenienfes,perquos,& quareficin-
ibuutn conftitui per ichifmatis peruerfitatem facrile|'/tacnefariurn,autfacerdotium nouumfieri prceter iu faccrdotium,& vnumaltare.parte fecunda.colum.
moiicre proptcr Nouitiani clamores 2CCi39.b
re
titulatumfuir.p.6.coI.n72.c
altarisdignitasintraquodnifiquisfueritfruftraturpanedei
p.2.col.i39.a
non licct. par.
re
rocumbens Gorgonia fide,eumq; qui fuper illud eb-
itansomniquolaboratmorbofanacur.parcc.
col.4-b
?..
alrarisholocaufticoncauitas,quandoficuabanrur& ftabant caftra& altare,implebaturterra vfqueadlummum, Er quando mouebantur caftra,amouebatur alrare de rabuks factum & remanebat terra parte i.coI.772.e akaris holocaulti ditpofitio & forma in pi&ura Cafliodori fe
&c
natoriscuiusipiemexpoiitionepfalmorum meminit
2.
fi-
Jifiiffodericdignusqui Iapidibusobruatur.parte p.d.
guratur.p.i.col.-yi.c
aUarisadminiftenum/iquiselccTrusthymiama oracionu no
rcdditjfed facrofaniia myiteria /iiic ablutionecompu&io nis inrrat,&c. morsiili timcndac/tceterna.p.i.col.Si^.a
alcari prius te
reum quod idcm eft quod altare incenfi non rrat nctum fanciorum,f ed extra, inter menfam propis&candeiaOrum.Et hoc fecundum Hieronv & ttSed fccundum Auguft.erat intra fanctum fanp.i.col.8i3.c.Et 899. c.
en/i
pofito,pofta
iiberari
iiabylonica
fccerunt templum qui de captiuita Icrofolimam venei unc: Et quarcp.
an
& quando dicendum fit thuribulum
aureu
2.col.i2c;i.c altari fan Jto v?nerabilia
imponuntur facramenca.parte.2.co
in
1.813. c.Etcol. 822. e
lum.f 39. a
altaria
crat prxcc prum ficri de terra, & quare,vbi jocaufti bantur hofticc.Sed alrare incenfi delignis Sethim.p. V
8.c.
puluere rcdigi iuffum, ara ignoti Dei3dconfecrationemreferuariiufium,p.2.coI. 138 e altariaculcufptricualiuacabant arrianoruminiuria,p.2.coI.

i40.d
Dcemonum dum
;n
''acauftorumeratquadratum fccundum Iongitudi&latitudinemquinquecubitorum.AItitudo autem
altariintempIocrant.Vnum incenfiinterius.Alterum holocauftortimexterius,p.5.col.862.f alrariafaciebantidololatra?uaIdefolemnia!de marmoribus

&meta!Ii.'.p.i.c.678.f
^.lattrujmcubitorum.Eteratfaaumad modum arladrarae carrentis fundo & operculo:jita quod habe"lpcrficiemtcrrafprofundo&interiuscocauumcrat.

PWI.C0I.771.C I olocaufti iic
alcariafueruntconftruccaidolisin Ierufalerji
in
fingnlis ui
p.4. colu.
Mm ibi cantummodo ofterentur fed etiam cum hoc ho

'âcihc^&propeccatoifedquiahoftiaholocauliidi'eiat,ideodcnominabatur altareholocaufti,tanui;a ad nion.p.i.coI. 7 7 4 .f. ar c olocauftorum dcbcbat.eiTe de tcrra vel lapidibus no
nominabatur , no quia
hoftice
holocau-
cis
& plateis&maximetcmporeManaifercgis,
671. c alternari moerorcm&Icrritiam in uniufcuiufque clcdi ani-
motribusmodisinucnimus,fcilicet,conueriione.probacio
ne,morce.&c p. 3. col
y.a
fui
altioraloquens minuscapaci,non utilitatem,fcd
oftenta
Glcflx ordiharie
tinnctnhcit,p-6.co!.3j.e
altitu -io
fibi <.|-pc)li'0,qira:lu po!u:>cit
i.
& Nicolai de Lvra.

ambularc coram Dco>cum Dco,&
fcrant:& quid
2 2 8.f
pofl
Dcum qucrj)
mundi lcc&dum philofophoseftinpoloantarclico, hvnmiu wvrnappaicniiatnhotniniinicllinpoloarctico

nobisfcmpcr manifdhus,
horum
fingulumreprcei'cnrat,par.i
ambulandimodustcmporcAbrah.xiscrat quando
,
&
p.rnoftnm)hemil'phciiuin,&elei'atur,p.4.colutnna
dittris cfl
16
Amabilis
lonathas fuper amorem mulierum,&hoc 20.e potcfl mtclligi dtipljcitcr.ck c [M-col.j Amalcchdicitur pr.ncipii .mguHium,non primusanriquira
re,anicqiictiifucruntmul:igcntilcs, contra gcnthrai quar infurrcxcranl primb cxitu.n dc Acgvp -p. i.ci tjdi.a.b.c
I.
fupcrioreratduobusaliisquodillcambulabat in Et in hoc cognouit Abraham qui fucrat luperior viris,&c.ut tradunr Hcbrar i.p. 1 .col. 2 3 2.f
fcd dicitur principiu

filios Ilracl
amcHcbraiccucrumLatinc,quodnullusinterprcst Et quarc,p.5;.gol.ii64.d.A.Itemp.6.co!.32 2.d amenhancdi&ionem loanncs cnangclifta lolus du "

quarcpj.col.iioo.c.g.Itcmp.^.col. 1244.^
polt
amcn ubi duphcatur in iacra

Acgypto
Icriptura,eft figuu maL'
Amalcvh prunuspopulum Hebraujm
cgrcfllim cx
tudinis tiiimtatis,p.j.col. ioj2.f
giarisimpugnauit.p. 1.C0I.647.C An;a!c. hitcs,6c Gantiurui Da?inoncsfignificant,p.r.colum.
anicnaducrbum eftetiamaffiimandiin Lafino. &

in
H66.e
AmaUtiiite
a
Hcbrâ.Et fi quandogeminatur.pcr talcm d{)^ firmarionem infinuatur,quod cft irrctractabilis u

6.C0I.1461.C
*i
quo nomen & originemtraxerunt, an
fcilicct
Amalcch
hicrit filius
Hifmacl,ucl Eliphaz primogcniti E-
amcn rcfpondetur hodie facerdotib.orantibus.& qu(<
fau.p. i.col.64?.b
&
vndeillemosintroduttusett,p.2.col.io86.d
uet.tefl.dici io
Am.ilcchita' vtrum fintdu.Tgcnrcsciufdcm

.
nominis,&quid
amcn nonlcgitur in
Dci per!ona,alio
myltice dciigncnr,p. i.coI.i36i.a

fcrunt
Aii)iicchjtariiniicliqi)ia:dupliccsfucrunt,qua?damquxeua
manum Saul,& qutfdam qucemanum

cxtulit
Dauid, &c.
matiue annuntiantis fcu promittcntis,icd lolmn na hominis fupplicantis,p.4-col.5 2 > .ab amcntes quafi bruta animaiia m agtis & filueftrib.
nefciat uiuere,p.4.col.
1
I.
p.2.col.io38.f
S43-C
Amalechnarum p oenam cur

406. e Htnarcin Amor.
Dcus, parte 2.columna
amenrcs
738.f
& inobcdientcs icnptura terram uocat.n::

2
amiciriaeft probabihsqua? honcftateructur,paite
Amanrudines fcnbcre dicitur Deus & non loqui,dum diu fu
468 f
amicitia
Ambit:iofus
per noscitis flagellapcrduranr,p.3.col.i64d An.bnioiiislfiiipcr cltpauidus.p.2.col.i628.d

qtiilibct,qui pro fua promotione confequenda fljr,;tiaf.iC(.rciionf>rinidar..fcd Deoiuftefacientenoob-
nondebctrumpiproprcrpccuniam
illain
cum
quis diffcrc
rcddcre.
Nam
accoiDtf anucitia nu
ciofiorcflpccunia,p.3.cc.l.2oi4.ci.& 2006..' amicitia quot&quibusgiadibusnobisacquircreuj
tir.ctpropoiitum,icd magisinterritmfignificatur pcr neIaum,&'c.par.4.coI.235t.c
Me-
ambitiobis ut
propoiitum obtineat, facit fauor populi: Facit etiamadhocapparentiaca:!icjrcacuItum Dci,& pcrhas vias& coniimilcs querunr ambitiofi bonos fupcriores a fuo ftatu dciiccrcut iicad eum
poilinc aiccndere.Et figni-
p^.col.zooj.b.c amicitiam Inda?orum habcrc prohibentur hi qui fa! piuntjneeorumuicinia &ipfi pcreanr,c]i.iodcafuI ripoiTcprobarumcft.p.3.co!i7<.i.b
amiciriafdiiToluunturpcrlitcs&bciia^.-pcroppofifi mantur &onfcruanturpcr dulcia
ucrbap.
3.C
ticanri)rpcrAbfaIontrm,&c.p.2.col.6co.f ambinolus qui facit diabolo lacrjficium,vr pcr hoc jpmouea turaddigniratem/iunificarurpcr Au himu,qui Dcmetrio corouain aurcam 6c pal.natn obrulit.i t pcr hoc fummum iaccrdociumobtlncict,p.4.co!. 2 yy7.c ambitiofus malicioftis, qtn quod non porcft obtinercperpotent.am,ftudct habtreperma!ic;amfraudulentari,finifi. catur pcr Abifac,&cp. 2.C0I.683.C ambitioli qui intcr fccularcs ucl rcligiofos feminant contcn-
2082.f
?micitiae plena
& perfecta gratia
inrer perfe&os
uir
demqucuirtutis,pericucraicpotcft.p.3c.2ooj.b.
amicitias Iefu qui expttit,fciat multorum tientertolerandas,p.2.col. 7 i.b
iibi inimic
amicuseft quilibctproximus.Erquarcp.2.co!.9j.b amicus vcrus non poteft ad inimicitiam reuerti^S 2003. b

amicusdiIcdus:confiliarius,dicitur oculus, par.qn i20.e
tioiiesueldifcoidiaMggrcgantcs/ibicaudammagna obiincanrniiilntudmcquodconfcquinon poterant rone ( & hoc in pi inctparibtis & ad

,
ut
ftatum lairegnis quanrum ucioquancumad flatumclcricorum,in rchgionibus vero quantum ad officia rcligioforum)iignifi canrurpcrChorc,Daiha,& Abiron.p.i.col.i2 7 3.c
coruimm
amicus in anxietatcanimi quarrcndus cft excmplo Ionatham.Apoftcma cnim
tctlcfiM
plusaiiligitclaulam,
:
ambir-.oli
cc*:ci
habcntes prcclarum in ccclciia,& volunt pcf hoc p promouci i,iigniricantur pcr difcipulosqui pcr nu rrcinpcticrunraChrifloprxccEterisdiicipuhb ah s hono
is
apertioncm, P.2.C0I.447.C amicus ucrus quas conditioncs dcbct habcrc,parrc 2005.3 amicus nouus comparatur uino nouo,quia ficutdc
uo nefcitur qualc finalircr erir,iic de amico nouo qualcm fidcluatcm randtm cxhibeat,par.tcttia
,
rari.p.y. 001.338/"
2020. f
ldololatrare fupcr
ecclcfijs',
ambitiofiquifcmpcrq<!xruntafccndcrcad:zradum indcbi-
rt:m,&pcrmodum illicitum, dicuntur coMcs.p.i.ccI.rj 2cc
amicusfidelis defuncli,quinaturali pieratc motus mortemamicijfigniricatur pcr Abraha.partc prir 27s f
anv'itiolidigniraru&oi7icioruminrcligionibus&
lurpantcslibi faccrdutium 12 7 8.f
'
mcrcnrnrpccnam i^msgchcnnalisîignificantur pcr
u-
m uctcri tcftainento, pa.i.colu.
amiciiffcmcndabiIcsfuntanobisa!icnandi,ncpcr diciam corum,& ipfi polluti
pcreamus.par.quint;
205
.c
ambirioforum ucrba fa!fa,npcrafia a ,&occuIta muncra,per

qii.Tipiiqua;runtobiinercinccc!cfiagraduindcbitrilibi,
amicis morruis non doIcre,duri & infetifibtJis cordi: ellc,fcd uirruoii(maxime fpcm habctes refurreri<
dolorem moderantur, P.3.C.37.C
lJguificanturperthuribula,&c.&quarcpar.i.col.i2 7 8. f
amicorum fktoru diitinctio quadrimcbris.
Eft enim
Ind nciex.
fcc
vJum ternpus aptum ad Iucrum fuum.Eft alins, qui
fc
perefccrueprofperitate,incipitdolere amicitiamut eliciatfecretum amicus menfa?.,&c.p. 3 col. 2006. d.e imtius

cifdltaliusquitingit
.
&
ci
contrarius
.
Eft cx-
Amare amantem,naturce eft.Non amantem uero cogi bcnefi Chrifti eft. parte 5 columna ciis ad amorem perfectionis
.
ncm,p.3.col.i8i6.c
Kveftium continuumnobismonumentum unde H"imus p.i.col.io5.c

3
i48.f Amarcquiincipit,dcciuitatediaboliincipit exire,par.3.coh 886.d
n;;abfacerdos,vttraduntHebri,iuflitfilios fuos
1 :io,ut
Oza
:
Quanto plus amaucris,tanto plus afcendis^par.^.colu. 1086.

Interl.
& porrarent arcam fecundum prxceptii Iegis fed non portauerunt,&c.percuflit dominus Ozam & diui qui
fit.p.colioyS.d
i(j
Amare uirtutes fuas in aliis,eft infitum bonis,par.tertia

1372. f
col.
quomodo Thamar uocct fororem fuam , part.2.col.
Amare feipfum debet homo,quare

i66.f
& qualiter,&c.par.6.col.
Hncita:
& Moabita^qui cultorum fitnulachroru quamdiu

viribus
Quiamaturdemper defidcratur,femperquoeritur,nefit abfensjfedfemperprccfensjmalustimerc poteft prajfentiam bonusamati.p.3.coI.i24.e Amare hominem fi quis ncgligit quia homo efiVquod in eodemcxihoeft.,monenduseft,utdiligat,quia ex Deo nafexta , colum. tus,quia particeps eiufdem gratiae eft,parte
1409.C
talcpermanfci int figuram fuftinenr,quar fummis ciacibus contranosobuiamrucruntfuammamq; cru
cy.ttmcxercuerunt 5 p.i.col.i546.d wr.ix & Moabita? in deftruclione IerufaIem,concurre lnjChaldaeisadaurum &argentumjifti magis uoluein:i:rrcread
comburendum
libroslegis,&^quare,parte
f C9^-f
unaitescx
i
Moabitcsnondcbebantintrareecclcfiamdo
Quantumvnufquifq;amat,tantum proximum Ionganimita te tolcrat,fi dcfinit tolerare,definit amare 5 par.4. columna

I28z.d
inaetern!;rn,ctiampoft
dccimam generationem
ut
Mofes.Etexponiturhoctriphcitcr, p.2.colum. i^S.f.Videctiam inMoabicas.

:cpit
Amare Deum
cafte qui dicantur,& qui
non parte terria, col.

fcit,p.i,c.
;n&quomodopotuicduccrc Thamar in uxorem, .2 0l.j87.cEt quare Dauid no coegit Amnon accipere baruxorem poft uiolacionem.Ibid.f
ne uo:)citrgaho.Tiines multoslarensdumiubetfemini
anqi:ate;uisficriporeft,vcfcallcuetexcuflbgraui 1 a.b rc.pf.col. 67.
cic.fcilicet I upk:^
'
Amarc
7 29-b qui ncgligit Deum,diligere proximumnec I498.e
one
Amare qui non dcfinit nunquam dcfinit orare.Charitas jclamor eft,p.3.col.695.b Amat nos lic Deus,ut fe dicat requiefcere , fi nos requiefcimusinIIIo,p.3.col.i472.e
ethereus
& tartareus. pir. 3. colum.
Amans Deum gratis,in lumine cft:quod nemo ncc ctiam dia

bolusfcir,niii fokis Deus,pi:rte 3.C0I.83 i.a,e.Interl. Amans gratis habet in eo omnia,parre tertia, colum.
.c
or!td.nde:iumboniaiicuius,quod debet eflecomune

pus,p.6.col.iy4.c luatuor dcbet habere conditiones.Prima
ida
]
Deum
976. d
quod
fit
ue
Amantibusbrcuctempuslongum uidetur,parteprima
col.
g>
fit
difcretus.Tertia,quod
fit
firmus.Quarra
2.
33cd
t
fitcommunisabfque acceptionc,p.6.ibid.
jualifcuncjuefit,vacarcnonpotcft, parte
columna
difcc Amatoriauerba,tuutfpiritualis,audi fpiritualiter , motum animse ua?,& naturalis amoris incendium, ad me
&
Iioratransferrc,p.3.col.i8i6.f
J nunquam eft ociofus,p.3.ibid.

ihumanis,plerumquecaufaturexpra?eedentibusdo :per confequcns maior amor ex maioribus donis , p.
I.803.C
Amantium proprium cft,fecreta fua inuiccm

258.e
rcUeIare,par.2.
Amantis cogitatio eft,qua cogitat,vt per dile<Stionem'operetut,par.3.col. 367.a.e.InrcrI. Amos,pater Ifaia?,non duodecim
1
caufa,quomodo & quando fitdonum,& cconuerfo.

804-f
cut attrahit
Jjid.ck
I
diucrfis
prophetarum tertius eft, enim literis apud Hebrxos fcribitur , parte 4.C0I.
funt a
ad bonum,ita tcrror retrahit a malo.par.

6.
io.d.e
484-f.
Annos quos uocat fcriptura & menfes in quos diuifa
insformatamanteminamatum, partc
columna
Amos pater,fcilicet Jfaia? & Amafias rex

trcs,ut dicit
ftra,p.i.col.20.f
jplcx cft,fcilicetamicitia:& concupifcentia?. In prililitudo cft caufa
Rab.Sal.&
fic Ifaias fiiit
Iuda fuerunt fra* de gcncre non

regio,
4.
amons.Sic autem non efr in amo-
autem Amos propheta,quifuitpaftor&rufticus,parte

ibid.f
cupifcenti,&caet.partefexta,columna 1341.C
&
:plcxcft,fcilicetDci&feculi:& uterque caufat tri,& cfFcCtus utriufque quis fit parte fcxta. columna
ci
Amphoraqualequantumuccontincat.Capiturenim prova fein generali,&proccrcamenfura,par. quarta, columna

i786.f
& fpes prcmii facit Ieuia,qua? natura dura funt &

Dcum cft difpofitio ad habendu
plc
borcm
jfc
.p.6.col.i4ii.c fcruitutis facic facilem.Ibid.
Amplexus mulieris,maxime iuucncul? & uirginis,ut mcdici aiunt optimu eft rcmedium contra frigiditacem membrorum &paralyfim immincntcm,p.2.col.673.b
Amputare fibi aliquod membrum quando fit licitum
,
& no.
obedicntia ad
I bi
Pi'piritumfan<5lum,p.5.col.i220.d
VideinMcmbrum. Amygdalusomnium arborum primaflorer,vltima frodesde

ponit,par.i.col.2 283.b
abundat auernorum,mox
:i)i,in
uilefcit pofleflio Iabeciu.
P-3ol.i88o.c
Anachorccarumcocors unitasperlocuftamdefigr.atur,
pafccndisciusouibus.,maxime oftcndicur,
fapie'-
p.3.
col.
1737. a.b
P-33l.i24i.a
Wnuscx animaemotibus cft,quobeneutimur fi

'ius
& vcntatcin,male autcm
Anachorcta qui mtindum fugiens pctit defcrta,ut fcntiat di* uinabeneficia,dicatpfalHaumDeusDeusincus, &c. par.
3.C0I.875.C
fi
catncm aut fangui
GlcfTce ordinanc;
& Nicolai de Lyra.

angclum habct unufquifquc homo ad cuftodiam tum,&aliquandoapparetin fpccicillius.panc6.col
fi ii
tnaftanus imperatorquandoregnauit,parte fcxta.columna ana.uluis hi.pcratorhxrcfiEutkhianacorrupros.&Thcodoncuucxiu I:a!ia Arrianus,ccclcfiamcatholicam maxi
1121. c
angelum Michaelcm duc-torem fynaqoga' tempore
Mo
] t
mctrilnilaucrunt,&cpar.6.col.ij5i.c anathcma pro quo acupkur,& vndc deriuatur,par.2.colum.

1607.C
pedirufuiiTc,&abfolutumaprincipacu ptoptcrperl
ucrificari.p.i.coI.859.c
neMoyiiufqueadcenrporaIofue,an& quomodofi
angcli poft mcarnatione
rilij
ltcmpar.4.coI.2366.f anathcma vt duobus modisdiciturira ctiam fanclum, par.i.

col.ijSS.e
Dei , pcr quam humana
afTumptaeft.rcfprmidanc iicvcneraria natura hu. quam vident fupra fc clcuatam in filio Dci, &c.par,
anathematizarequid,&quomododicitur,p.i.col.ii5i.a
col.13 i6.d.&col. 1510.C
anciltor
&
ingratitudo a.S.d
& mulnris fexus infirmitas, parte
col.
i652.f angcli boni & ma!i,fimilitcr operanrur,ficut Moyfcs & Pharaonis,ferpcns,& alina Balaam,par. l.col.p^.b angcli & rromincs damnati fubiicientu. Chi ilto in fut
angel. trcs,
anathotcft vicustribusmilibusdiftansa Ierufalem in lorte
Beniamin
anchiton
to
ficus,par.4.coI. y 8i.c vcl ligno ligni gcnus
fimiIe,quanto plus arferit, tan
Sodomam autemduo
col.239-f
cu!o,quare&quomodo.par.6.col.8i9.c.82o.f.82i.; numcro impari Abraha? apparuerat, & qua

uenerunt,numero,fcil.cctpa
mundius
inucnirur,p. 1.^01.773.3
andrcasfukprimus Chnftus diicipulisordinc temporisrfed Petrus dicicur primus:non propter primitatem temporis ,
fed digniratis,par.5.col.j Si.c
angelirccufanteshofpitalitatem Loth qui eos inuita' mentiti funt-p.i.col. 2 04.C

angcli
angcliisiaccrdotisornciorungiturp.2.coI.i92.d angclus qui perterrcbat Balaam an fucrit Michael ,
poifunt dici comcdcre berc,quianonad nucricionem,l.cccad conlumptic
quomodo & pcnes quid
&
quare
quacperBalaamgcfta Uintdifpenfauitdominus, 1336.3
p.i.col.
angclus qui apparuir Iofue,quis fuerir,par.2. col.38. f angcluscum Aoralum luitari uoluitut timcnti fratri fidu-
ciam
iniiccrct,p. i.col.35 3.a.b
angclus unus potelt plus docere
quam multitudo hominum
lcudodtorum,p.4.col.i635.c angelus etii in fuo ftatu immobilis permanet,inhoc tn qiiod creatura cft.uicilhcudincm mutabilitatis habet, &ita ftabi
lisnoneft,p.3.col.74.d angelus vnus reuolukoibemcirculariterinnnadie, adque tota terra comparata eft quafi punftus , parte 4. columna i 7 93-f
&cp.2.col.i544.e angeli,quod cum parriarclvs manducauerunr,'non in. ria,fed benignitate faclum eft,uthominib.familiari grucrent,p i.colî.a angeli boni & ma!i,an,quomodo,quos,& in quibus , difTcrenterpuniunt,p.3.col.i03i.b angcliquiordmatiiunrproptcrcos qui hcercdkatem falutis,eosportanr,cumautem folutum fuerit tabei
<"
lum hoc,& Cf pcrimus ingredi a J illa fandta, & loeam promiifionisjhi qui uerc func iancli,
tibus inceduc ,
perg<
t
& ufque quo rcquieicac tabcrnacului

fajpcdicuntur, fcd angclos pr
angclis
porrancurinhumcns,& cxtoUunrunn manibus.pa.

1183.C
angeli uirorum
nomine
angclusluaanscum Iacob,eratfccundumRa.Sa.& aliquos Hebr ? os,cuftos Efau,proptcrquodzeIans pro eo voluit impedire Iacob nc ti anfiret in tcrram promiffionis ad ob-
nncndum bened.a.ones &

1005. c
primogcnitura Ifaac,&cp.iuc. x r
tasdicinon occunit,qtiamuiseum quiproj hcta cll ocurratangeIumdici.&cp.2.co!.ivi-a angelinonfuntprophcta:,quamuisannuncianthomin tura,quianonfuntuiatores,&eorumconucrfation
?7 angclus hominiseifevjdcturhonuJnterior>quiDeum femperconrcmplaiur,p.6.col.ii2 i.c angei' Dei cui credita eft cara fcrmonis ad medicamina tuae
:
angclus bonus adeft unicuique noftri)m,qi)iW,r,'moneat , qu.proa6t.b U snoftr.scorrigendis &miferau nib.cxpofcendisquotidic videtfac.cn Dekpar.i.col. 1 2.d
3
cumhominibus,&cp.5.ii62.f
angelisde futuris ad quse mittendi funt,nohabent
tionem,nifi
,
quando Deus rcuelac eis, qux releua

coli
11
cundumformamfua?uoluntatis,p.2.coI.242.f angelidicuntur habere alas,& quarc,partc quarca, 79.b
Ulur.s,cauenererc!.nquat,d.'censcum fociis Abeamus qu.lque in terram fuam,quia appropinquauit in celum iu
angeli extenfis alis quafi ad volandum dcpinguntur qt per habent animum obfequio diuins voluntatis par
p.2.col.ii45.b.&foI.725.b
angeli dicuntur princcps,&
dsc.umc.us-.contumaxeft.nonvultobfcruarequoddicimus.p.^col.tjo^.a
?
eorum principatus dicitur
angelusq.Mlquc offertprimkias genti$fu*,udecclcfi*qu* ei di!pcnsadacomiifacft,uelfortccxtrinfccus&alii funr, qui cx ommbus gcntibus fidclcs congregcnt, ibid.b angclus utrum culturx nomim.m,& an cultura? angelica* no uigne humana fcgnicJa
refp6dcrit,putof inquit Orisines) iniud!cioinquircndiun,p.i.col.8io.f
,
an-cl^hmcrccdcmfpaatCquinosconfignatos accepit) a Dco pr oh,s quebcucgeifimuf ,timct etiam culpi J

maic geftis,ibid.d
r pro
angclus pcrcuflor priinogcnkorum utrum fuerit
OTaJu$,p.i.col.?94u].e.f 1 A brahx a rP arui ;
,
'
&c.p.3.co!.i5i3.g Item,p.4.col.i637.c angeli in icnptura dicuntur filii Dei,& ctiam aftra mat quiainprincipiofimulcreatifueruntcum cxlo cm antediitindtioncm elcmencorumjp.3.col.35 i.c angelidicunturmontesa?rerni,p.3.col.994.f angeli fandi,aurum obrizum dicunturjpar.tcrcia , col r 268.d.e
angcli cuftodcsjdicuutur turres
,
parte tertia
co
1433-b
bonusan
angeh
fancli in multis Iocis facra?
fcnpturx dicuntur
^ d ^ribkur,modo dominus, "fiEE m oc oangdus nu,noratur,p.i.col.2 19. b.Sic

ctiam angeap a u t ' modo dominus modo if angclos uo5 ca.ur,col.3 9 6.a.& C0I.401.C&C0U0* f Itcmp.2.col.i6o.f
li-cia&cxercitus,p.3.coli825.c
Itemp.5.col.7i2.c
angcli dicuntur exploratorcs i6.e
,
SaSJjfi
parte fecunda
parte fccunda
co! n
angelidicuntur uenti,& quarc 1575.C
col
ai
Ind ex.
igeHicuntur
Mf
nubcs & ctiam aftra,& quare.parte 4.colum.
gencibus infidelibusidicuntur fodales Depar.j.col. 1825.0 iicuncur gel rcgcs & ctiam confules,& quare,parre 3.C0I.
gei
anfti s
pra?Iati
cuftodia?dcputatorum,p.2.col.92 2.f angeli boni ficut prccfunc diuerfis regnis promouendo ad num,fic ctiam angeli mali funt impellentes diuerfa
bo
regna
admalum,&c.p.6.col.iyyo.f
angeli diuerfi,quod diuerfasin
las
54gel
nali
leguntur flagellaffe nunc bonos,nuncinaIos , p.
operati funt,purandum cft,cum lcgitur in Genefi
hominibushnguas& loque Dcus
adangeloslociitus.Venicc,confundamus Iinguam eoru

p. i.col.i294.d
1.C.I.593.C
jeboni&mali dicuntur
84$:
Deo affiftere,coquod
in
pluri-
Dusuntcxecucoresdiuinxiultitiajjpartefecunda, colum.
*el:|uidam
pcccantesfua voluntacedefectibili,facti funt
angelimali&bonidiccthabuerunt fuum principale iudiciu a principio mundi,tamen de hominibus quos ad malu in~ citauerunt,mali,&adbonumfan&i, recipient pcenam &
pra*mium,p.6.col.
23
6.f
na
&iicadpoenamfuftincndamcxordinediuina? iuftix incdepucan,&cx confcquentiper candem mftitiam tati func ad affligendum homincs peccatores , ut qui ic[
eis
mceis uoluntarie fubie<5ti in culpa ^mturinpcena,p.3.col. 2i7j.b

jrfiefccnfus
inuoluntarie lu
angelifortealiquiiudicabunturcum Paulo,&c6ferenturlaboribus &fructibuseius, qui cx multitudinc crcdentium ueniunr,& forccinueniccurforcior aliquibusanelis, &c.
p. I;COl.I294'C.d angeli ueniet adiudiciumnobifcum, iuftitia?,ne force aliquid
&
ftabunt ance folem
probaricam pifcinam(in quainfirmi cura caufa affign3rur,p.y.col.i i02.f rfi oft victonam tentatoris^Chnfto miniftrant: poft ;de# mortcm gloriam annunciant triumphantis Et ficut r >ri in cpulchro aftiterunt,fic etiam corpori confecra
. 1
in
caufe ex
ipfis fueric
mus,ne force minus operis cxpcnderinc,ne nos a peccacis

reuocarcnt,p.i.coI.i373.a
quod deliqui
fcnipcr
ial:ari,quotidicaffiftunt,p.y.col.998.'d habent animum obfequio diuina? uoltkatis

:ionisfc
angelifuncmcdicijuolentesanimas noftras a uiciis curare quosipfi repellimus,dumconfiliis corum non acquiefcimus,uidenccs fe perdcre operam ad inuiccm dicunt,Relin
angeli fan&i
pa
I v.a dminiftrationem charitatis nobis exhibcnt, gratia

inuicemcomple<5tuntur,&naturameoru co
iit<
immortali claritate fublimauit.Et per quaifta figuanr,p.2.col.H4ja lneti ficut in minifterium miffi,falutc hominum pro1
& ecckfia? miniftri fua prxfidentia confortant & dirigunt populum in uia Dci,ut fic perueniat ad lumen
quamuseam,p.4 col.903.f
gIoria?cumiocundicate,p.4 col.ioy4.e
angeli apparent hominibus in corporibus formatis, forma tur fecundum conuenientiam ad id quod eft fignificandu,
&
Vt& per:t!rbair,p. 3.C0I. g.c iucrfi & diucrforum ordinum,ficutdiuerfisrebuscor

lbus
jpt&procurant,;"ta &dcmcncsfalutcmcorumimpe
p.z.col.iy20.f
adminiftrandis e
Deo prxponuntur
fic
diuerfi
effe-
Itemp.4.coI.i636.c Iccmpar.6.co.ioy6.f
angeliinpoteftateficuteftformarccorpusutappareat,ita
->nes in diucriis teniationibus habcnt fpecialem

295. c rfjjram habent
riai
ii
i
&
iu:quiaaliquitentantdcdiuitiis,aliqui de honorib.p.
ad iudicium
animarum,qua funt in ecclcfia Dei , q, cum hominibus uenient,ut conftet udefiderio peccauerint homines,an cuftoduneglige,
diffoluere,utnonappareat,ucllubicocransferreipfumad alium locum,nndc videri non poffcc,p.4.col. 1639.C angelinobisapparences,repenciuo afpe&u uidentur,nec in
noftra poteftate eft
illos
uidere,fcd in poteftate illorum eft
apparere,& uideri
-ctji.col.
1400.C omcdunc diuina uirtutc,quod appofitum crat confu.
angeli ideo ex nomisie aliquando fignantur,ut ex ipfo nomi-
quando uoluut,p.y.col.67y.c.& 676.d
nequidminifttacuriucniantdemonftretur,par. y.colum. 682.

angeliexofficiisforticifuntuocabula,p.2.coI.iy42.f
. ieks,p. t col. 2 3 3 b elion offerunt orationcs
iuftorum coram
domino ad ali
pifibimanifeftandum,quiaomniafuncfibinuda & a1 oculis eius,fcd ad confulcndum fuper hoc diuinu co

|ii,qiiid c )
Itemp.4.col.iy47.a
angeli tres erant qui
Abrahamo apparuerunr, pa.z.col. 231.3.
propter hoc
&24i.d
angeli
fit
x
agendum circa iuftos.p. 2.coIu.

quod
ftu
& cartera? uirtutes,patriarche,prophetx,apoftoli,qua-
dfferuc ex nobis primitias,& excolit quifque ab erroribus conuert t ad Deum. Et ck

H
uisuiuentcs,comparacioncomnipocencisDei,mortui dicuntur,p.4.coI. 1196.^
quifque I por
angeli
tate
ucIcurailliusangc!i.p.i.col.i294.d
Rantorantibusorfcrunt Dcopreccs. p. 2. 0.1542. e rariones noftias offcrunt Deo,p.2.coliT42. e igelis leguntur reliftere,cum pax fumma lic in fubli.&C.& quomodop.4.col. 1637.C
ni
;cli
omnia corporalia cxcedant in quaciratedifcteta, ficut corpora cadeftia totam regionem elen.encarem in quanti
continua,p-3 .col. 1 81 4-f Itemp.4.co!.iy82.f
Itemp.6.coI.iyo8.f
quomododicahtur pugnarcadinuiccm
Simili-
mali dicuntur pugnaie,p.4 Jcol.iy7y.c.& colum.
fcq.
implent minifterium, ut nunc|inrusdefintperc6templacione,p.y.c.304.d.c.674.b angeli angelis pra?func,daemones dymon bus,homincshomi
angeli
&
fi
miffi venianc,fic excerius
col.i624.f
nib.dumduratmundus,p.4.col.2i68.f
Itemp.6.col.336
angeli
:cll
pugnent pro nobis,non expedandum eft fcmpcr , pnncipio tantum ab his principibus iuuamur,(cd ptcmporis oportct nofipfos cciam a;matos cxnc ad B P
quomodo Deum
uidcnt fine anxietatc&fine faftidio
p.t.col.8y2.d
angeli dupliccm habent cognitionem.Vna cft qua uident di uinam eiientiam,& de illa unus non doccc alium , Alia eft
ton&c.p.2.col.i83.a
ijialittnuciint Acgvptum,p.4.col.277.a iiipr3efuntciii!ciii.sproumcijs,dicuntur principes iln-i>ejcc.p.j.col. 1 3 3 i.a
:ll
ftei
:1,
p.| C0IJ637.C
ngulisregnipra:lati,procurant
bonum
regnoru fux
excqucndis,& dc his fuperiores loquuntut & docec mferiorcs,& non cconuerfo. Alia eft de conccptibus pr . prns,&ficetiaminferiorcsdocentfuperiores J & Ioquu n.
tureis,ficuccconuerfo.p.6.Lol.5ii.c
angeli
ftcuis
cognitioincisdcaliis.Etha-cctiduplex.Vnaeft dc mini.
Glcfeordinari?,&NicoIaideLyra.
habuctu: qua * nodi ante carum,Iicerclariorem cognationc U ntdiuinamcflen.,am, OCC ,p| u n-"ml-.tamcnnonvidcr niiar>eilonarum,&p-3-col.269.c immundit>a,ramcn cft .bi P urga in an viMicct non
ulis
mclorum ordincs pcr trcshicrarchias fun: diftin&i,&i

tcrni.p.6.col.447.b
fi
Itcm.p.^.col.xjiJ-c an"elorumchorifortiffimifunt,& dicuntur prcerupti
Mpu
F^^S~Xorfer7nr&vo7au^ uo fupcrbtam
;
... ,ancfcicntia,par.3.col.400.t gatio; conditxonc o funt boni,fcd ahqux in fua crcati
^quarc,p.3.col.279.& inaccefTa?iupes:Ibni.
ansdorum quidam dicuntur affi(tere,quidam miniftrar

icoi.. 544 .t; Itcm P .a.coU 4 .d
Iccmp.^.col.ijSz.c
in angdorum nomina qui mittuntur
r ?D Itiat contoionccadcntcs per
cattiluntdxmoncs fiuefithan.p.j.col..s>.c.8eco.aoja.f.&
miniftcrium
uaii.
fc
an"cli dicimturDcoamfteretiipliciter,pnmo.f.propric,
cunJ61argc,tertiolargilTxme,&cpa.3.col.29.c hicrarchicum illummat anecliiupcnorcs fccuduxnordinem col. dios,& mcdif illuminant inferiorcs,partc quarta
_
lccundumlcgationesadquas mittuntur^p.i.coLjjJ I:cm p.2.col.243.a anclisopuscftin mundo,quifuntfuper bcftias, & pr;

animaliumnatiuitati,uirgultorumplantationumquq terorum incremcntis & praefunr operibus fandtis , qu| -ccnt rcrum diuinarum fcicntiam,&cpar.i.col. 1 ; 35.I eftorbisfccundum ltat angelisquodamrnodofubie&us non fccundum futurum,&cpar. fexta. c<i jfentem,fcd
2 19)'
ang cli
iiipcriorcs
colum. illuminant inferiores,parte quarta,
1596.1 an an^cii
fuo generc beatx efle dici potuerut, damnarionis.velfalutis inccrci, par.i.col.^x.c creatione mudi propter popuh angcli non fucrunt cxprclTxin occafio adidololatrandum. pa. ruditatcm,& nc ci darctur
&
quomodo in
8u.f
anelis obcdit natura corporalis quantum ad localem
p.2.col.i544.f
i.col.i.c
ancli quxfaciuntinterhomineSjinformaalTumpta
guratiua,par.i.col.i2j9.b
funt
_
fi-
an^clorum conatuscircafidelestempore Antichrifti eritme ccllarius ad duo,par.4.col.i 66o.f. diuina vir tngelbrum timovnoettaliud^quam admiratiode
tuce
angelosdominusdiuifisomnibusgentibus fecundum numerumprajfecit, amibuensaliquem unicuiquei diam,p.3 .col. 1 6$6.t angclos quidam faifo Genefeos fexto,filios Dei ciTc uc
putarunc,p. i.col.i^S.f
adangelosmalosficutquedamnominagentium
ucl p
& iuftitia,vt patct in deiectionc dxmonum & punitio

iuftis
pum rcferuntur, itaquc dc fanclis viris & dc

fa fcribuntur,ad
genter<
nccorumdcm,par 3.C0I.400T
an^clorum duplex orficium cxbalii pnemia
retribuut
.-
fan&os angelos referuntur , p. i.col
columna aiiiiingulisprxfuntcruciatibus. parte quarta , ij82.e . Et ifti angciorum vniucrfitas dcfignatur per fcptcm ocujos funt atteti oculiTunt fuper femper
leptem
1295. c angelos peccantes cecidiffe fccunda die,de fcripturis a tatemnonhabetjidcoeadcm facilitate contemnitu
probatur^&c.p.i.col.i^.c
adexcquendum
eius
Chriftum,quia mandatum,quiaipfecftrcx angelo-
rum.p.4.col.2 202.f
diftinSis congruunt,& in eorum angclorum ordinibus
forte
fimilitudinem afcendunt,diftindta! co pcr conuerfationes ucrfacioneshominum,p.i.col.i65;6.a

cio
angclos peccantes,in huius acris detr.tfos caligine dicit,tanquamcarceribus inferi pur.iendos rcfcruari paratione fuperioris ca?li,vbi fanctorum deinoratio gelorum,par. IWC0I.793.C angelos fuos culpari pro nobis & confutari Dcus p; quoftupendimyfterij admirationc (inquitOrigehe
moueor,quodtantacurac?:ilIidenobis.p.i.col.i5~ angelos putantquidam fuitTe Ioannem Baptiftam Aggsum,&obdifpenfationemiuifuDeialTiirnpfc mana corpora & inter homines conucrfacos , partc
.
anelorum vnufquifqueaderit ia cofummatione feculi iudiproducens fccum cos quibus prasfuir,quos iuuir, quos
inltruxit,p.i.col.i294.e
&
angelorumagri,cordanofrrafunt:quifque eorum ex agro quemcolitotTcrcprimidiasdomino,patteprima,columna

nos angclorum chorus fpeSat
2174. d
m hoc mudo, cotra
nequitias
angelos quidam Deum non uidcrc fufpicantur,cui nusdicat, Angeli eorumin ccelis vi.fcm.fa.pa.&cp
col.8jfo.e
lpiritiiales&concupifcentiascarnalesbellantes, &uirtutum cceleftium pia crga nos pendct expeftatio , quado vel
angelos cceleftes non

coI-39.a
effe
manibus
& pedibus ornato: p

1
quomodo
x
de prxlioreuercamur,&c.parteprima
colum.
407. b
angclorumconditioncs&difpofitioncsplurimgad Deum , adleinuiccm,&adhomincsdcfignantur per figuram chc rubimipartcfecunda^columna 72 3.a.b.ccolum. H44.f.& H4j.a angclorum crcationcmcur Mofcsnonadnotauit, par.i.co-
angelos quomodo adorarunt Loth,Iofuc,& Ioanncs col.24i.d
angelos imitaridebemus,&quomodo,p.i.cbI.33'. a angelosnon potuixTet Abraham uidere,& hofpitio fuf cibos adhlbere,nifi corpus cx aerc afTumpfiiTent
&
lumna
j.b
coLaji.b angelosomnes fub nomine Michaelis rantum

ratur,&quarc.Ibid.
ccclcfi
angclorum loquutio qux,qualis,& quomodo fit.par.i.colum na x.b
angelostradunt Hebrei fuifTecrcatosinfcriafeciinc

in
angelorumnoucm ordinesrcprjefcntanturpernoucmprincipes terram promifTionis diuidcntcs,partc pnma. colum.

1459. c
primafuiflentcreari,credereturdeaiigelis,quoc
coopciatorcs Dci inmundi creatione,par.prima 4o.f

angelica cognitio cft duplcx. Vna cft rerum in gcnerc hxc dicitur uefpcrtina. Alia eft cognicio in vcrbo , dicitur matutina,p.i.col. i.c
to
angelorum diligcncia,fi non fufficiat contra da:monum,& eo rumquiadpcccandumtrahuntjinfidias', ipfe unigcnitus Dci adcft,dcfcndit,& cuftoditdbid.
angelorumminifteriafupergcntesfingulasuel ctiam homincs ordinata,quibus rcganrur,& dcfendantur , ubi fignificantur?p,i.col.i6;6.d
angclic3euirtutcs,qua:in Dciamorepcrftircrunr,Iio^' butionc acceperunt,uc in contcmplacione conditc sj rcnnifcelicitatcmancant.p.i.col. 2.f

an|
Ind cx.
andicsuirtutis prefentiam,fragi!icas
Jficit,p.3.col.62.f
humana videre
in fe
animaomnis etiam irrationalis^moiictur iuffis.Sed
rationa-
antlicx porcftarcs quaruor,qua?regnis lquadripcrrito
mu
lis,voluntatisarbirrioconfcncir,uclnon.IrrationaIisquse hoc non habet pro fuo generedufla tatfa propellitur, p. 1,

col.g^.a
(ipo/itispr;ufunr,p.4.col.i57j.a
anlicxcreacura?qnomodocompetatlux,
ciciar,p.i
&qualem diem
animahominum
col.jp.b
vigentiorfit poft nodis viribus inftauratis,& no uolupratibus
quietem ,corporis occupata, audirc &
ancft;ariqui&quandodicj*tur.par.6.col.38j.c angftiacordism expefionemanuum expnmiturplus,quam i exclamarione oris.p.^.col^^.a huius f eculi,& carni.s angftiis condicione,vel fragilitate nat a?,mulra facerc compellimur,p.4.col. 1444.C aug*um eft fomnia prretcrmittere,unum folum diligere , uqua?rere,ad vnumquotidiepulfare,p.rofpera non amte,aduerfa nou timcre.p.j.col. 149. b aniia femel captiua <i fi? obnoxiam
r.
facercuaIccqucd;cuntur,par.4.col.64 i.a anima inte^ctma cft magis difpofira ad illuminationes diui naspercip endasccilantibustumuhibus& quiefcentibus fenfibus exrcrionbus,ficuc eft in no&urna hora, &cpa.2.
i
C0I.691.C
anima eft fapienria? capax non caro.p. i.col. 2 ij.a. anima fecundum fuum ftarum in aliquo terre loco nunciipatiuecft,ficutcorpusnoftruminaliquoterra:lococonfiftit, &fignantcrinquatuor,p. 4 .col.982.b animainprafenti corpus pcrficiens,quatuorcorpori coferr,
fcilicet,eiTe,conferuari,pulchtitudinem,'&
peccato cuipiam
fecerir
crifiderarenonvulcquefibi fincutilfa,p.prima,columna
iuperioribus manfionibus tot tcitifq; uirtutibus fe ccrnns armatam contincri non mepotcft qn proccdens dim,& fc ad certamina nedum offerat,fed fe diparatam
motum,
par.6.
jjja
C0I.343.C
anima rationalis eft

per quam,quae
imago.p.j.col.i
1
vita
corporis,& anitna? uita eft Dcus fu:
eft
c:,
p.i.col.i428.e
imago
Dci,nihil eft
nifi
Deus cuius
,
eft
ini a
1
de eius creatio htracntioin exdiebuscrcationis,&nondealiis inuifi

inuifibi!is,cur exprciTa
fit,
humana cum
io.d
fir
anima non eft naturaliter incorrupribilis,fed gratia Dci per fidem & iufticiam ad intcllcitu perficitur .
incorruptibilis
p.6.col. 1309.C
l!il)uscrcaturis^.i.col.4i.c
ini
mujieris prima>.f.Eu*,quando & unde creata "ndeiiiapi^tumeft,quodrlaruDeifit animata

:a
cum
de
ficut
iro,p.i.coI.8 4 .a
P ahominis
eft
monem ,quiafimuUDcocreatur
tj,p.i.col.67.b
ab cxtrinfcco pcr diuinam crcationem
&
animaquaepcccaueritmoritur.-eatamen quam dominus ad vitamtfternampra:uidet,nobisquidemmortuafuifle,fed ei obdormifie non incong: ue dici poceft,parte y.columua
5 3 6.f
&
corpori infundi-
anima cum dc Acgypto huius
aintcIleamaCquxeftformahominis^noneftexfemi1
Deo per creationem: & ideo 1 marionehom.nis non dicitur.Producat cerrarucl aliud
pcrgencrat.onemrfed a
ad terram promiftio nis,pcrgirperquafdamuias,&cciras conficit mafiones . Scd quis ita cft diuinorum conlcius fccretorum, quipodic
uita? tcdit
rumhmile:fedtaciamushominem.Etdicut Hebra:i ucrbum De.adangelos.fcd hoc uidctur falfum, &c.
\
p.
dcfcribereman(iones,&cuiLifqucIocilabores &c.p.i.col. i4 i9.c.Etcol. i 4 20.f

3
annnominatusfanguis&quare,par.i.coI.iJ3 4 .c.Etcolu.
"
c
animaquidvtilitacisquidue eruditionis aut illuminationis accipiat in manfion.bus,qua? multa? funt in doino patris , fcitfolus patcrfururi feculi,&cp.i.col.i 4 2o.d anima feparata an ftarim in gloria rccipiatur,uel an nifi poft
finalemrefurredionem,p!6.co!.938.e
| Utoi* inftinau uirtutibus non armatur,fed Dei

ndigratiam.&nucricndiefficaciam
a
,
mn-
crepi C tur,quamuis lpfa prius habucrit naturaliter
anima cum corporcis vincuiis laxata

citur,ucladca.'leftia
con par. 4 .columna
fuerir, vel ad inferna du fubleuacur,& can.parcc 4 columna

.
F>
F-
J'ntelle<ftiuauirum
parentibus
cum
i898.d anima quandiu
corpori bus pro
humanum non eft imcicoanima reccdicparce 4 columna mundum, fedqudm

eft in
corporc,corpus
t,autcorporefeminatoaparetibus,ipficorporiaDco eiuscrcadonemdenouoinfundaturjpartei.column.
anincorporaricompellatur,uclnaturalitcr hoc
uelir,
animafeparata,&invifione diuina?
fcit
l
(
cffentiar totaliter quieex parcc appetibiIis,non camen totalitcr cx parte appe

eft.
tcntis,p.y-col.378.c
-P-'-col.67.b
Jan &quomodopoffitdici eftein corpore,ficut s m

1
anima quomodo mortuadicitur, cum corpus mortuum

gla-
vagma,& quando ficut fpiraculum
p.r.col.io^r.b
ô-cijo.d.c.f f uimur
1
vira?, p. l
t.colu.
corpori ficut nauta naui. par. tcrtia

uiuificando
anima munda,feparara afcendic ad Deum pcr Chriftum amoto impedimcco natura?:& corpus quod fcpelicur in icr,
columna
ft^Ponsmateriam 'cut tit

limus
6
lr idi
commixtionc pulucris &
vnit,necpariturdiflol
liquoris,p. i.col.
fii
ra,remanecvlque adiudicium,p. 1.001.1695. c animacuiufquchominiscerraDeiclt.p. 4 .col.i907.c.Inquia feminac,fcd ii pcpcrcrit zizania,dominum otfendit. Si uero pceiiitec,cunc dominus placabilis crit fuper malicia,&c.
turprcciofa,quiaadimaginem Deifaaa,&ad
,
ct92i.b anima virtutibus fuftentatur,ficut corpus
offibus.parte
4 .col.
aturalembcatitudincmordinata,p.tertia
columna
H2.d
animahabetvirtutum mcenia,ficutciuitasad ornamentum habct mcenia,p. 4 .col.95: 5 .c anima noftra quamdiu infantia conftituta eft,pecca:o caret. cum autemanatis tempusaducncrit,multi ftrnr amatorcs
dxmonum,hrercricorumj,|peruerforumq; dogmatum, qui camcupiuncdcc!inarc,p. 4 .col.i 1 8j.a
Olônalisiraaginettinitatisinfignita preciofior eft
n0uscreaturis,p.j.col.289.c
jadimagmem P n! *aspioprietates.Etfunc
P-COl.^T.h
DcieftcrcatafecundumHcbra;os prq-
pa rcplet totum corpus,ita Dcus totum miidum
quinqucPnmo
quia ficut
,
&c.
anima omnis
'"^^^^^'^saaionibusdiucrfanominafortitu^pa.i.
proftirura cum d?mouibus,pIurcs'habct amato res,vt intrent ad cam,modo fpiricus fomicationis , modo
auaricif &cp.i.col. 669. b
ani-
'T
GlcfTarordinari^&NicolaidcLyra.
Anima
noftradicirurciuiras& prohacpngnatdominus Icfu<conrravirtutcsc6trarias,&interficitrcgcs,qui regnain
alias, par.i.
.
dercmus & vulncrarc animx cfcatriees fcntiremusrc ad mortemrefifteremuscontrapcccatum,parte i.cc
animabusp-2'CoI.77.a.b Animacongregans virtutesfuas,moxdefidcrat

col.i
i
banc
Anima quomodo Ixdi & pcrcuti
1264.C
dicitur pcr
mcmbra, ai
Anima inrcr peccarores pofita,quando ad auctons

ncmcondiamfcmcminir,iux:a perccptx dincm inccdit,p.3 .col. 1 8t fc.f Animafdcnti* igmcu!ofucccnfa,nunquam
j4-f
fut
imagi
fimilitudinisor
ociari potcft,
& q<u'cfccre,fcd fcmpcr a boms ad mcliora & a mcltonbus
rcfcrcndojdentcm pio dcnte,oculumpro oculo,&c col.69y.ab Animaexcorruprionccarnisj&pronirare ad malumc nuedcfccndita pcrfectione,nili Concturconttatiurr(> tatur exemplum <\c nauip.6.col.463.d Anima dum in hoc mundo in crroribus viuir,ignoranti.
tacis,in
adlupcnoraprouoodtiir,p.i.col.i35J.b Anima lupcrno Ipiritu affata,m fupcrnis appctit quod conin infimis quod appctiuit.p.t.col. tcmpfcrat:& contcramt 63 8d auditucrbii
Aegyptopofitacft,&c.Etquomodoa plagu
fpirirualibus eripitur,

Bibliorumsacroru 05 Strauoft

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Você também pode gostar

Bibliorumsacroru 05 Strauoft

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Bibliorumsacroru 05 Strauoft

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

^C*

^trf ej'Z;/z -sfOA

QT STRABO FVLGENSI COLLECTA" NVNCAVTEM

Llbrorum qulQuinto Tomocondnentur.Authorumquc,

Clemcns Romanus. Clcmens Alcxandrinus.

Leo Magnus. Gregorius Theologus. Gregorius Nazianzcnus.

prafatio Nico/aide Lyra ordinis minorum

TO "atuorfarfeivni, E^recb.x. Secundum quod

pocnaminfligendam. propterquodSaluator Macth.

pct ad fehcicacem homincs induccre inducit njfi ad f^licicatcm pohticam

cintcriores,&iicpatet fecundum.Tcrtiodicoquod.idicgem pciti Terdacon Vcruinamen lex humana non dltl .

mortali.Homo autem fecundum intelleau

pars principalior hominis,immortal|S

Trunt q""" 01 cond.iioncs.Legis.n.proprium eft yitia extir-r Moresfeuadlus horoinumorclmare.induccreadfelicitateni,

Pr,!na 'S itur c wditio leg.s

fuk4itis,& imps,& peccatonbus fcrferatis

& fornicariy, m,;fcnhrum concubitonbw,

flteyfsn duta e[t,gratia

& veritas perlefum Cbrijl,r. fafia

tibus permittit,nc rcfpubhc.i

pp w-perfeft onem mulcitudtnis

& & pauc

humana defeama quia

mul t.r obfcuritates

Quod patet propccr legum multitudincm ac varietatem

& in hoc deficit lcx Mofaica

abrogationem , vtpatet intuenti iur , quia in

proprios grauarent, vt hr Deut.24. fuit data populorudi durar ccruicis

Cu^ ratio fuit,

d % hda cft manifefta

Dehisquatuorpratdiais diciturpfal. 18 b.Levdominiid

& fic pacer

inquantum procedit ab aftu interiori, voluntanum quod ii non fit voluntanu,

propterquoddi(ituradCal.5.d.ifA-^.ivr.7{jo^<iff,;/i'er/i/j> idco hcet teflamemum iit ;i Dtodatum. tame

guftio iolikdeltrmonedomini.exponensillud Jcit. Tunc apcru.t os luum qui litmt i /

lcgc ve.cr. npc-

mfitio^c. Patct igitur quod Chriftu

cuangetic* fub rat.one

quatuor pons erant quatuor

in quohbct latcre crat c.ipita , io laterc vel lupcriicic antenon

vnum taput.fcilicaput aquilx in dextera partc.ca,

Quod autem dicitur Eicc.i

Facies aijuVx defn-

peripforum qu.itnnr, caputaquilx fupeicmiutbat

quia coilum nquilx

& per confequeni habeb.it illod

fubicclum fub rationc

dicedii cflet u>

omnei dottorcs di mJtfte patet exproceflu legis & prophetarum,vt

Chr.ftus vt promiflus.ell fubieclum

m vcteri Teftamc.o. Et hot ma-

crx fcripturx,& per cont". qucns fub ratione

line lui conuerlionc,

partcs oppofttas per quatuor

hibcbat alpcctum adquatuor pedcs limilitcr flexibilcs ?qua

facie bouis patiio

& hoc eft quod dicitur Ioail.io.g.

quilibet claratueft. Similiter cxprxdictisfaciebus