Você está na página 1de 12

M I N I S T R I O DA EDUCAO E SADE

BIBLIOTECA NACIONAL

EXPOSIO O BRASIL VISTO POR VIAJANTES ESTRANGEIROS


Inaugurao a 20 DE J U N H O DE 1952

>

RIO

DE

JANEIRO

19 5 2

A presente exposio constitui uma

sele-

o de obras e gravuras, com as quais alguns viajantes estrangeiros procuraram perpetuar as suas impresses da terra e da gente do Brasil. Na maior impossibilidade de apresent-los insuficincia das em do nmero, por causa da valendo-nos

espao destinado a sse f i m , escolhemos os mais representativos, No apenas que colees da Biblioteca N a c i o n a l . figuram portuguses, caberiam melhor numa exposio relativa colonizao do pas, mas foram includas estampas de lilgrafos estrangeiros estabelecidos no Brasil. Dentre stes, deu-se especial destaque a Sebast i a n Auguste Sisson, devido a recair neste ano o centenrio de sua chegada ao Rio de Janeiro, onde passou a residir, brasileiro. A exposio foi organizada pela Srta. Chefe Lgia da Fonseca Fernandes da Cunha, naturalizando-se

da Seo de Iconografia, da Diviso de "Obras Raras e Publicaes", e pelo Prof. Edson M o t a , que se incumbiu do arranjo artstico.

O B R A

1.

Abbeville, Claude d', m. 1632. Histoire de la Mission des Pres Capvcins en l'Jsle de Maragnan et terres circonuisines... Paris, Imprimerie de Franois Huby, 1614. Acuna, Cristval de p., 1 r>!)7. Nuevo descubrimiento dei grand rio de Ias Amazonas por el padre Christval (sic) de Acuna... al qual fue, y se liizo por orden de su Magestad, el ano de 1639... Madrid, Imprenter al Revno, 1641. Baerle, Kaspar von, 1 .">84-1648. . . . Rervm per octoennivm in Braslia... Amstelodami, Ex Typograpliico Ioannis Blaev, 1647. Benzoni, Girolamo, 1519? Historia Intliae Oceidentalis... | por | Hieronymo Benzone et Joanne Lerio, testibus oculatis autoribus... | Gnova |, Evstathius Vignon, 1586. Bernardez, Manuel, 1868. El Brasil, su vida, su traba.jo, su futuro; itinerrio periodistico... Buenos Aires, | Talleres Heliogrficos de Ortega y Radelli | 1908. Bougainville, Hyacinthe Yves Philippe Potentien, baron de, 1781-1846. Journal de la navigation autour du globe de la frgate La Thtis et de la corvette L'Esprance pendant les annes 1824-1825 et 1826... Paris, A. Bertrand, 1837. 2 v. e atlas. Bowman, Heath, 1910. Westward from Rio | by | Hearth Bow | and | Stirling Dickins o n . . . Chicago, Willett, Clark & Co., 1936. Davatz, Thomaz. Die Behandlung der koloiiisten in der provinz St. Paulo in Brasilien... Chur, Lecnk, Hirtz, 1858. Debret, Jean Baptiste, 1768-1848. Voyage pittoresque et historique au Brsil... Paris, Finnin Didot Frres, 1834 3 v.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Edwards, William Henry, 1822-1909. A voyage up the river Amazon, including a residence at P a r a . . . London, John Murray, 1855. Eschwege, Wilhelm Ludwig von, 1777-1855. Journal von Brasilien... Weimar, Verlag des Gr. II. S. Landes, 1818. 2 v. Expilly, Charles, 1814-1886. Le Brsil tel qu'il e s t . . . Paris, E. Dentu, 1862. Froger, Franois, 1676 Relation d'un voyage fait en 1695, 1696 | et | 1697 aux ctes d'Afrique, dtroit de Magellan, Brsil, Cayenne, | et | Isles Antilles... Paris, Nicolas Le Gras, 1699. Gardner, George, 1812-1849. Travels in the interior of Brazil, principally through the northern provinces... during the years 1836-1841... 2nd. ed. London, Reeve, Benhnm and Reeve, 1849. Graham, Maria, 1785-1842. Journal of a voyage to Brazil, and residence there during part of the years 1821, 1822, 1823... London, Longman | e outros j 1824. Humboldt, Alexander, freiherr von, 1769-1859. Voyage aux rgions quinotiales du nouveau continent, fait en 1799, 1800, 1801, 1802, 1803 et 1804 Paris, Lib. grecquelatine-allemamle, 1816-31. 13 v. cm 12. Hunnicutt, Benjamin Harris, 1886 Brazil looks forward... Rio de Janeiro, Servio grfico do Instituto Brasileiro de Geografia e Estatstica, 1945. Isabelle, Arsne. Voyage a Bunos-Ayrcs et Porto-Algre, par la banda-oriental, les missions d'Uruguay et la province de Rio-Grande-do-Sul. (de 1830-1834)... Havre, Imp. de J. Morlent, 1835. Keller Leuzinger, Frans, 1835-1890. Vom Amazonas und Madeira... Stuttgart, Verlag von A. Krner 1874. Kidder, Daniel Parish, p. 1815-1891. Brazil and the Brazilians... Philadelphia, Childs | and j Petterson, London, Triibner | and | eo., 1857. Kidder, Daniel Paris, p. 1815-1891. Sketches of residence and travels in Brazil, ambracing historical and geographical notices of the empire and its several provinc e s . . . Philadelphia, Sorin | and | Ball, London, Wilev I and ! 1 Putnan, 1845. * 1 pr.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Koster, Henry. Travels in Brazil... London, Longman, 1816. La Barbinais, Le Gentil. (Nouveau voyage autour du monde... Paris, Briasson, 1728-29. 3 v. La Condamine, Charles Marie de, 1701-1774. Relation abrge d'un voyage fait dans l'intrieur de l'Amrique Mridionale... Paris, Veuve Pissot, 1745. Langsdorff, George Heinrich, freiherr von, 1774-1852. Bemerkungen ber Brasilien... Heidelberg, Karls Gross, 1821. La Prouse, Jean Franois de Galaup, comte de, 1741-1788. Relation abrege du voyage de La Prouse, pendant les annes 1786, 1787 et 1788... Leipzig, 1799. Lry, Jean de, 1534-1611. Histoire d'un voyage fait en la terre dv Brasil, avtrement dite Amrique... La Rochelle, Antoine Chuppin, 1578. Lry, Jean de, 1534-1611. De seer Aanmerklijke en vermaarde, Scliip-vaart van Johannes Lerius, na Brazil. In: Gottfried, Johan Lodewyk. De Aanmerkenswaardige, Voyage door Francoisen, italiaanen, deenen, lioogduytsen en andere Gewsten... Leide, Pieter Van der Aa, 1727. 10 v. Lias, Emmanuel, 1826-1900. L'Espace cleste et la nature tropicale... Paris, Garnier Frres

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

| I860 |.
30. Lucock, John. Notes on Rio de Janeiro, and the southern parts of Brazil... London, Samuel Leigh, 1820. Maw, Henry Lister. Journal of a passage from the Pacific to the Atlantic... un descending the river Maranon, or, Amazon. London, .1. Murray, 1829. Mielche, Hakon. From Santos to Bahia... London, William Hodge and Co., Ltd., 1948. Mulhall, Michael George, 1836-1900. Rio Grande do Sul and its german colonies... London, Longmans, Green, and Co., 1873. Nda, Riobi. I Notas sbre o Brasil durante 18 anos... Tquio, 1928 |.

31.

32.

33.

34.

35.

Ooosten, S.W.A. van. Brazilie... Amsterdam, Uitgeversmaatschappij | 195 |. Osculati, Gaetano, 1808-1894. Esplorazione delle regioni equatoriali lungo il Napo ed il fiume delle Amazzoni... Milano, Centenari e Comp., 1854. Pagan, Biaise Franois de, comte de Merveilles, 1604-1665. .Relation liistoriqve et gographique, de la grande riviere des Amazones dans 1 'Ameriqve... Paris, Cardin Besongne, 1656. Pfeiffer, Ida (Reyer), 1797-1858. Voyage d'une femme autour du monde... et Cie., 1858. 2 v.

36.

37.

38.

Paris, L.

Hachette

39.

Piso, Willelm, 1611-1678. Historia natvralis Brasiliae. Guilielmi Pisonis... De medicina brasiliensi libri qvator... et Georgii Maragravii de Liebstad... Historiae rervm natvralivm Brasiliae, libri octo... Lyon, Franciscvm Hackium et Amsterdam, Lud. Elzevirium, 1648. Pohl, Johann Baptist, 1782-1834. ,Reise im Innern von Brasilien...

40.

Viena, A. Strauss, 1832-37.

41.

Pyrard de Laval, Franois, 1570(ca)-1621. Discours du vovage des franois aux Indes Orientales. .. Paris, David Le Clerc," 1611. Reinwaldt, Johannes. Brasilien... Berlin, Kurt Wolff | 1935 |. Ribeyrolles, Charles, 1812-1S60. Brazil pittorcsco... acompanhado de um album de vistas. . . por Victor Frond. Rio de Janeiro, Tvpographia Nacional, 1859. 3 t. cm 2 v. Rugendas, Johann Moritz, 1802-1858. Malerische Reise in Brasilien... Paris, Engelmann j e | Cie., 1835. Saint-Hilaire, Augustin de, 1779-1853. Vovage Rio-Grande-do-Sul (Brsil)... 1887.

42.

43.

44.

45.

Orlans, H. Herluison,

46.

Saint-Hilaire, Augustin de, 1779-1853. Vovage dans le district des diamans et sur le littoral du Brs i l . . . Paris, Libr. Gide, 1833. 2 vol. Saint-Hilaire, Augustin de, 1779-1853. Voyage dans les provinces de Rio de Janeiro et de Minas Gc-: raes... Paris, Grimbert et Dorez, 1830. 2 v.

47.

48.

Saint-Hilaire, Augustin de, 1779-18-13. Voyage dans les provinces de Saint Paul et de Sainte-Catherine... Paris, A. Bertrand, 1851. 2 v. Saint-Hilaire, Augustin de, 1779-1853. Voyage dans l'intrieur du Brsil... Bruxelles, Meline, 1850. 2 t. ein 1 v. Schmidel, Ulrich, 1510 M579? Vera liistoria / admirandae evivs / dam nauigationes... bergae, Imprensis Levini Hulsij, 1599. Scliovten, Gvilliavme. Jovrnal ou Description du merveilleux voyage Schvten... Amsterdam, G. Janson, 1618.

49.

50.

Nori-

51.

de Gvilliavme

'52.

Spix, Johan Baptist von, 1781-1826. Reise in Brasilien... von Joli. Bapt. von S p i x . . . und Carl Friedr. Phil, von Martius... Mimique, 1823-31. 3 v. e atlas. Sprengel, Matthias Christ. Briefe ber Portugal nebst einem anhang ber Leipzig, Weygandschen Buchhandlung, 1782. Staden, Hans, sec. XVI. Warhafftige beschreibung einer Landtschaffe Francfort, Weygandt, Aaan, 1557.

53.

Brasilien...

54.

der

Wilden...

55.

Taunay, Hippolyte. Le Brsil, ou Histoire, moeurs, usages et coutumes des habitans de ce royaume, p a r . . . et Ferdinand Denis... Paris, Nepveu | Imp. de Pillot Ain [ 1822. Thevet, Andr, fr., 1002-1590. Les singvlaritez de la France Antarctique, autrement nomme Amrique... Paris, Maurice de la Porte, 1557. Unders, Franz C. lu der annve d'Etiopia, Malabar, Brasil e G e a . . . Koma, F. Corbelletti, 1627. Wallace, Alfred Kussel, 1823-1913. A narrative of travels on the Amazon and Kio Negro,... London, New York, and Melbourne Ward, Lock and Co., 1889. Wied-Neuwied, Maximilian Alexander Philipp, prinz von, 1782-1867. .Reise nach Brasilien in den jhren 1815 bis 1817... Francfort, H. L. Brnner, 1820-21. 2 v. e atlas. Zweig, Stefan, 1881-1942. . . . Brasilien, ein land der Zukunft. Stocolnio, Bermann-Fischcr, 1941.

56.

57.

58.

59.

60.

E S T A M P A S 61. rvores seculares, na floresta Amaznica. Litografia por Annimo. I)o atlas "Tabulae Physiognomicae" da Flora Brasiliensis <leMartius. 62. Axmann, J. Cidade de Goyaz, antigamente Villa Boa, capital do Estado, segundo Polil.' 1830. Do atlas "Polil Heise in Brasilien". O Bairro de Laranjeiras, no Kio de Janeiro. Grav. por Annimo. Do atlas "Tabulae physiognomicae" da Flora Brasiliensis, de Martius. Barnard, W. S. Aspectos do Amazonas e Par. Desenhos originais, sc. XIX. Brandemeyer, Aug. Cultura do caf em uma fazenda entre Mng e a Serra dos rgos, segundo Steinmann. Do atlas "Tabulae physiognomicae" da Flora Brasiliensis, de Martius. Caris, F. H. Vistas de Recife. Litografia no lbum ''Pernambuco e seus arrabaldes", sc. XIX. Ciceri, Eugne. A cidade de Vassouras. Litog. segundo Victor Frond. Do Album "Brazil pittoresco" de Bibeyrolles. A cidade de Angra dos Beis as ruas da Cadeia e Conceio. Litografia por Annimo, s.d. (1845-46). A cidade de Angra dos Keis, vista tomada do Morro da Bica da Olaria, no Estado do Rio. Litografia por Annimo, Of. Ludwig and Briggs, 1845-4(3. A cidade de Campos no Estado do Rio de Janeiro, em 1845-4(5 Litografia por Annimo, Of. de Heaton e Rensburg, 1845-40. A cidade de Philadelphia, atualmente Tefilo Otoni, em Minas Gerais. Xilografia por Annimo, s.d. La ciudad dei Salvador capital dei Brasil portugus a la playa de Todos los Santos en la America. (Sc. XVII). Grav. por Annimo, s.d.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

'73.

A cidade de Mag no Estado do Rio. Litografia por Annimo, Of. de Ludwig and Briggs, 1845-46. A cidade de Mariana em Minas Gerais. Litografia por Annimo, Of. de Ludwig and Briggs, 1846-47. A cidade de Vassouras no Estado do Rio. Litografia por Annimo, Of. de Ludwig and Briggs, 1846-47. Clerget, H. Ponte sbre o rio Paraba do Sul em frente cidade do mesmo nome. Litografia segundo Victor Frond. Do lbum "Brazil pittoresco" de Ribeyrolles. Couven, F. W. von. Hospcio da Me dos Homens, na serra do Caraa, Minas Gerais. Do atlas "Reise in Brasilien" de Spix e Martius. Couven, F. W. von. Villa de Caxoeira [Estado da Bahia], Do atlas "Reise in Brasilien" de Spix e Martius. Diversos tipos de ndios. Litografia por Annimo. Do atlas "Reise in Brasilien" de Spix e Martius. Elliot, I. H. Vista do Salto de Doirados no rio Paranapanema, tirada do lado direito. 1846. Aquarela original. Ender, Thcmaz. Aspectos do Rio de Janeiro, pelo desenhista da expedio Spix e Martiius em 1817. Aquarelas originais. Festa entre os ndios Tecunas. Do atlas "Reise in Brasilien" de Spix e Martius. Fleiuss, Henrique. Ponte sbre o rio Pirai. Litografia. Do lbum "Vistas da Estrada de Ferro D. Pedro II". Frenzel, I. G. A. Vista da foz do rio Santa Cruz e igreja do mesmo nome, na Bahia. Do atlas "Reise nach brasilien" de Wied Neuwied. Frenzel, I. G. A. Vista dos rochedos de Iucutucoara, margem do Rio Esprito Santo, perto da cidade de Vitria. Do atlas "Reise nach Brasilien" de Wied Neuwied.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85.

86.

Heinzmann, C. Viveiros de pssaros, lagoa lio rio So Francisco, segundo desenho de Martius. Do atlas "Reise nach Brasilien" de Spix e Martius. Jacottet. Fazenda de Quissamann, perto de Campos. Litografia <le Jacottet, segundo Victor Frond. ])o atlas "Brasil pittoresco" de Ribeyrolles. Linde, C. Estao de Sant'Ana no Estado do Rio. Litografia. I)o lbum "Vistas da Estrada de Ferro D. Pedro II". Martinet, Alf. Jiahia, segundo um dcsenho de H. L. Lewis, eopiado de urn: daguerreotipo, de Fredericks. Of. litog. de Heaton e Renslmrg,. s.d. (sec. X I X ) . Martinet, Alf. O Rio de Janeiro, da Barra at o Mosteiro de So Bento coire a parte da ilha das Cobras. Litog. s.d. Nachtmann, Xav. Vrios aspectos do Brasil: 1) Corcovado do Rio de Janeiro. 2) Na Serra dos rgos. 3) Crrego Sco. 4) Paisagem no Piau. 5) Cidade de Belm do Par. No atlas "Reise in Brasilien" de Spix e Martius. Paisagem no Piau. Litografia por Annimo. Of. de Heaton e Rensburg, 1845-4(3. Passini, J. Vila Rica, lio.je cidade de Ouro Preto, segundo Th. Ender. Do atlas "Pohl Reise in Brasilien". Passini, J. Vista da Serra das Figuras tomada no Rio Maranho em (ioyaz, segundo Th. Ender. Do atlas "Pohl Reise in Brasilien". Post, Franz. Mauritipolis, vista geral da cidade Maurcia, hoje Recife, com Olinda ao longe, Ki45. Da obra: Barlaeus "Rerum per octenium in Brasiliam".

87.

88.

89.

90.

91.

92.

93.

94.

95.

10

96.

Queimada dos campos na estao sca na parte ocidental do Estado de Minas Gerais. Litografia color., por Annimo. Do atlas "Tabulae physiognomicae" da Flora Brasiliens!, de Ma rtius. Schnell, L. Vista da cidade c enseada de Ilhus. D atlas "Reise nach Brasilien" de Wied Neuvied. Siara, vista da fortaleza do Cear no stio chamado hoje Vila Velha. gua forte, por Annimo. Do lbum: Bieter de Aa, "La Galerie agrable du niomle". Sisson, S. A. Cidade da Campanha da Prineeza, atualmente Campanha. Vista tirada do alto do morro de Santa Cruz. Litografia. Sisson, S. A. Cidade de Pouso Alegre, Minas Geraes, vista tirada do alto do morro das Cruzes. Litografia por Sisson, segundo Floriano Eduardo Cunha em 1863. Veith, J. P. Viagem no rio Doce, Estado do Esprito Santo. aquarelada. Do atlas "Reise nach Brasilien" de Wied Neuwied.

97.

98.

99.

100.

101.

Litografia

102.

Vincent, H. Gitta di S. Luigi, capitale dei Maragnone, segundo Andreas Antonius Horatti. Grav. gua forte. No atlas "Historia dei regno dei Brasile" G. di Sancta Tereza. Wagner. Vista da misso de So Fidelis, no Estado do Rio. Litografia aquarelada. Do atlas "Reise nach Brasilien" de Wied Neuwied. Wiedmann, E. Vista geral da cidade de Porto Alegre. Litografia s.d. | 1350 j.

103.

104.

11

EXPOSIES

REALIZADAS NACIONAL

PELA BIBLIOTECA

EM 1951
SLVIO ROMERO Comemorao do centenrio <le nascimento(20 de abril e 31 de maio). RARAS

ENCADERNAES GRAVURAS

(4 a 30 de junlio).

no Rio A N T I G O Organizada pela Seo de Iconografia. (10 dc julho a 15 de agosto).


E IMPERIAL

Usos E C O S T U M E S no B R A S I L COLONIAL (4 de setembro a 12 de outubro).


P A R I S ATRAVS DOS SCULOS

Idem.

Organizada pelo Curso de Biblioteconomia, com a cooperao da Embaixada Francesa (18 : > 28 de setembro) .
DS T E M P O S

LIVRO ATRAVS

.(1(5 de novembro a 15 de de-

zembro) . EM 1952
ALVARES DE AZEVEDO E o R O M A N T I S M O Centenrio da morte do poeta (25 de abril a 25 dc maio) .

Grfica

Tupy

LimitadaB.

So

Felix,

Rio

Você também pode gostar