Dia 15.04.2014 Roteiro Transtornos motores da fala Disartria: conceito Classificao das disartrias Caractersticas das disartrias Transtornos motores da fala (ou disfonias neurolgicas) so distrbios da fala e voz que acompanham leses ou alteraes no sistema nervoso Causados por dficit neurolgico: Programao dos atos motores da voz e da fala (sistema nervoso central) Execuo neuromuscular (sistema nervoso perifrico)
Disartria (Darley, Aronson e Brown, 1969a e b) ou Disartrofonias (Aronson, 1980) Disartria um nome coletivo para as alteraes da fala resultantes de distrbios no controle de seu mecanismo, devido a danos no sistema nervoso central ou perifrico; designa problemas na comunicao oral devido paralisia, fraqueza ou incoordenao da musculatura da fala Darley, Aronson e Brown, 1969 a Desordem da fala resultante de dano no mecanismo neural que regula os movimentos da fala Netsell, R., 1984
Etiologia multifatorial Incidncia pouco conhecida Causas mais comuns: traumatismos, AVE, tumores, doenas degenerativas, distrofias musculares, mecanismos, doenas autoimunes, infeces virais, neurotoxinas e fatores ambientais Causas vasculares/ AVE: etiologia mais comum Traumatismos cranioenceflicos: comuns, problemas vocais em 1/3 dos sobreviventes Doenas degenerativas: declnio progressivo da funo neural Espasticidade Tremor Rigidez Flacidez Atetose Coria Hipocinesia Condies Neuromusculares Classificaes Baseadas em: Caracterstica motora (Darley, Aronson e Brown, 1969a e b) Local da leso (Ward, Hanson e Berci, 1981) Constncia ou inconstncia das caractersticas acsticas (Aronson, 1980) Caractersticas vocais e larngeas (Ramig e Scherer, 1992) Caractersticas Motoras: Clssica Darley, Aronson e Brown, 1969a e b
6 categorias: Flcida Espstica Hipocintica Hipercintica Atxica Disartria mista Caractersticas vocais Aronson, 1980 5 categorias: Relativamente constantes Flutuantes arrtmicas Flutuantes rtmicas Paroxsticas Perda da fonao volitiva Local da leso Ward, Hanson e Berci, 1981
4 categorias: Neurnio Motor Superior (crtex e trato piramidal) Nuclear (neurnio motor inferior) Sistema Extrapiramidal (substncia reticular) Cerebelar Caractersticas vocais e larngeas Raming e Scherer, 1992 3 categorias: Problemas de aduo (hipoaduo e hiperaduo) Problemas de estabilidade (curto prazo e longo prazo) Problemas de coordenao (incordenao fonatria, disprosdia) Argumento das autoras: a classificao serve como guia para o tratamento fonoaudiolgico Foco de atuao passa a ser na laringe, no lugar de trabalhar a articulao como um todo Caractersticas vocais e larngeas Raming e Scherer, 1992 Disfonia Flcida
Leso: interrompe a conduo do impulso nervoso do SNC para o msculo Consequncia: falta de contrao muscular das unidades motoras (paralisia ou paresia) Paralisias de PPVV; miastenia gravis; paralisia bulbar progressiva, poliomelite bulbar, tumores de tronco cerebral, infeces virais, AVE, condies congnitas Movimentos reflexos e voluntrios alterados Hipotonia (falta de impulso nervoso que mantm o tnus muscular) Reflexos diminuidos Atrofia muscular Falta de resistncia ao movimento passivo Faciculaes (pequenas contraes visveis e espontneas, tremores de grupos musculares individuais) Rpida degenerao da fora em tarefas no fonatrias caracterstica de Miastenia Gravis, mas no encontrado em nenhuma outra disartria flcida Regurgitao nasal possvel na disartria flcida Impreciso articulatria Hipernasalidade Qualidade vocal rouco-soprosa Disfonia Hipocintica
Doena de Parkinson; paralisia supranuclear progressiva, outras formas de parkinsonismo, Shy- Drager Syndrome Movimentos involuntrios: tremor Alteraes do tnus muscular: hipotonia Reduo de movimento (hipocinesia) Perda das reaes posturais anormais Voz montona Intensidade vocal fraca (diminuida) Alteraes na qualidade vocal Impreciso articulatria alterao da velocidade de fala (aumentada ou diminuida) Expresso facial de mscara e reduo nos movimentos de AMR so caractersticas comuns nas disartrias hipocinticas Caractersticas vocais doena de Huntington (coria), tremor essencial, discinesia facial, atetose, distonia, palatofaringolaringeo, mioclonus, sndrome Giles de la Tourette Movimentos coricos anormais involuntrios Movimentos involuntrios anormais: movimentos coricos, atetides ou distnicos Alteraes do tnus muscular: hipertonia Excesso de movimento: hipercinesia Perda das reaes posturais anormais Disfonia Hipercintica Vrias anormalidades podem aparecer no mecanismo oral em repouso ou na fala Movimentos com padro ou no, rpidos ou lentos: caractersticos das disfonias hipercinticas Entretanto, algumas hipercinesias em repouso e em movimentos no fonatrios no so exclusivos das disartrias hipercinticas. A presena de movimentos faciais involuntrios com exceo de fasciculaes caracterstico das disfonias hipercinticas Ataxia: incoordenao dos movimentos Alterao do movimento volitivo que envolve erros na velocidade, extenso, fora e direo do movimento
Disfonia Atxica
Hipotonia Reduo da resistncia ao movimento passivo Dismetria Decomposio do movimento Disdiadocosinesia Astenia Tremor (evidente ao final dos movimentos) Achados normais para o exame do mecanismo oral possvel na disartria atxica. Entretanto, movimentos no verbais de mandbula, face e lngua podem apresentar-se dismtricos, o que no comum em outros tipos de disartria Disfonia EspsticA Pseudobulbar Falta de inibio dos impulsos excitatrios do nervo vagal Hiperaduo das pregas vestibulares e pregas vocais Reflexos orais patolgicos e hipereflexia do GAG Disfagia e baba + comum nas disfonias espsticas, mas no distintivas Leses e transtornos neurolgicos em mltiplos sistemas Esclerose Lateral Amiotrfica (ELA): disartria flcida e espstica Esclerose Mltipla: disartria espstica e atxica Disartria Mista
Referncias: Behlau, M. (org) Voz. O livro do especialista. Vol II. Revinter, 2005. Capitulo 9 Disfonias Neurolgicas Netsell, R. A neurobiologic view of the dysartrias. In: McNeill et all. The Dysarthrias: Phisilogy, Acoustics, Perception, Management. College Hill, 1984.