Coovrio|l 2CC4 oor Colooio 8rosiloiro oo /livioooo Fisico, Sooo o Esoorlo.

no/ob 2004 Fil Por 1 Rio oo 1onoiro

Endereo oro corresondnco:
Doto de kecebmento: Doto de Arovoo:
El55N 17-5133 ooi.1C.3CC/o|.3.2.1C8.o
oozomoro / 2CC3 novomoro / 2CC3
Estudo comparativo de equaes
de estimativa
da freqncia cardaca mxima
Fernondo Policorpo Borboso
Hildeomo Bonilcio Oliveiro
Poulo koquelli Fernondes
Ios Fernondes Filho
kesumo: Roconlomonlo, oosooisoooros oosonvolvorom omo novo ooooco ooro oslimolivo oo Frooncio Coroioco Mximo (FC-
mx
om inoiviooos oo omoos os soxos, oomonslronoo ooo o ooooco (22C - ioooo, osoolmonlo olilizooo lonoo o soooroslimor o
FC
mx
. C oo|olivo ooslo oslooo oi ovolior o orociso o oolicooilioooo oo oooocos oo oslimolivo oo FC
mx
om |omons o mol|oros |o-
vons oooronlomonlo sooovois (n ~ 122 com ioooo onlro 1/ o 33 onos (21,483,/. Poro o oolorminoco oo FC
mx
oo roorncio
(FC
ro
, oi roolizooo loslo oo osorco mximo om osloiro rolonlo com incromonlo oo coroos oroorossivos. Cs rosollooos oomonslrom
ooo os oooocos (22C - ioooo (18,4C3,/C, 1onos ol ol. (1,CC2,3C o Tono|o ol ol. (12,C2,5C, oslooooos oorosonlom
omo ooixo corroloco com o FC
ro
oosorvooo, sonoo ooo o vorioco oi onlro (C,C/, C,C2, o C,C2, rosooclivomonlo, oomonslronoo
ro
Wil|s ~ C,CC1 F (3,11 ~ 225,85, o ~ C,CC1. Concloi-
so ossim ooo, oonlro os oooocos onolisooos, o ooo oorosonlo mol|or roloco com os voloros oo roorncio om inoiviooos |ovons
oi o oo Tono|o ol ol. (2CC1, sonoo nocossrios oolros oslooos ooo onvolvom inoiviooos om oioronlos oixos olrios.
Polovros-chove - Eooocos, Frooncio Coroioco Mximo, oroscrico, sooo.
8/R8CS/, F.P., CLl\ElR/, H.8., FERN/NDES, P.R., FERN/NDES FlLHC, 1. Eslooo comoorolivo oo oooocos oo oslimolivo oo ro-
oncio coroioco mximo. Filnoss & Porormonco 1oornol, v.3, n.2, o.1C8-114, 2CC4.
/v. Conlrol, oloco 1C25, coso C - Ncloo 8onooironlo - 8rosilio - DF - CEP /1/1C-C1
AB5IkACI kE5UMEN
NIRODUAO
Cs oonlos onoomonlois ooro o socosso oo om orooromo oo
oxorcicio isico oslo conlrooos no oolorminoco oo oormolros
oncionois oolioos oor omo ovolioco isico crilorioso o nos
orincioios ooo iro norloor o oroscrico oos oxorcicios isicos,
lois como. rooncio, ooroco o inlonsioooo (/MCS, 2CC3,
FERN/NDES FlLHC, 2CC3.
Cs ovoncos locnoloicos orooorcionorom omo mol|or ooolioooo
oos oooioomonlos ooo oossioililom o oolonco oo oooos, como
o consomo mximo oo oxionio (\C
2mx
, limior vonlilolrio (L\,
limior oo loclolo (LL, rooncio coroioco mximo (FC
mx
oon-
lro oolros DEN/D/l ol ol., 2CCC (W/SSERM/N ol ol., 14,.
Emooro osso oroorosso lon|o orooiciooo omo moior ocoioooo
no oroscrico o no ocomoon|omonlo oos orooromos oo con-
oicionomonlo isico, vomos ooo o olilizoco oo oooocos oo
oslimolivo oo FC
mx
o o rocorso mois omorooooo, so|o no molo-
oolooio oo oolorminoco oo \C2
mx
oor oioronlos orolocolos,
oo no oolimiloco oos inlonsioooos oo lroinomonlo ooroio
(/Z8EK ol ol., 1, FRCELlCHER ol ol., 18, PCLlC/RPC,
8l/ZCTTC, 8CTT/RC, 2CC2, WlLMCRE, CCSTlLL, 2CC1,
/Z8ER ol ol. 1.
Sooonoo Donlos (15, Morins o Cionnic|i (18, Loilo (2CCC,
Fornonoos Fil|o (2CC3 o o /MCS (2CC3, os oooocos oo osli-
molivo oo FC
mx
so omo molooolooio oo ooixo coslo o oo cil
oolicooilioooo. /oosor oo oxislncio oo omo oronoo voriooooo
oo oooocos ooro oslimolivo oo FC
mx
, nolo-so ooo o ooooco
(22C - ioooo conlinoo sonoo omolomonlo olilizooo como ooso
ooro lois oolorminocos (L/NDWEHR, RC8ERCS, 2CC2.
m oonlo ooo c|omo olonco, sooro o ooooco 22C - ioooo,
o o soo oolorio olriooioo o Korvonon ol ol. (15/. Enlrolonlo,
o cilooo oslooo no so rooro o ooooco 22C-ioooo, o ossim,
lovo como oo|olivo o oloooroco oo ooooco |FCl-FCrooooso/
FCmx - FCrooooso x 1CC| om om orooo oo sois oslooonlos.
Policoroo o 8olloro (2CCC, Tono|o ol ol. (2CC1, Clivoiro,
Policoroo o 8olloro (2CC1 o Corooso o For|oz (2CC1 oomons-
lrorom ooo o ooooco (22C - ioooo lonoo o soooroslimor os
voloros oo roorncio oo FC
mx
oolioos, lonlo om osloiro rolonlo
ooonlo os molooolooios oo ovolioco oo oolioo ooroio o oo
oroscrico oos lroinomonlos isicos ooo oslo|om onoomonlooos
no ooooco (22C - ioooo. Sonoo ossim, o oo|olivo oo orosonlo
mx
monsorooo ooronlo o loslo
oo osorco, oossioililonoo, ossim, ornocor omo orromonlo oo
moior soooronco no oolorminoco oos inlonsioooos oos oxorci-
cios isicos, olom oo oomonslror circonsooco ooro o inlorrooco
oo loslo oo osorco.
MEIODOLOGA
Eslo oslooo lovo omo oooroooom corrolocionol, visonoo ovolior o
oolicooilioooo oo oioronlos oooocos oo oslimolivo oo FC
mx
om
inoiviooos oooronlomonlo sooovois, olilizonoo como roorncio o
loslo oo osorco mximo (THCM/S, NELSCN, 2CC2. Cosorvoo-
so o roloco onlro os voloros oolioos oor oioronlos oooocos oo
oslimolivo oo rooncio coroioco mximo. Tono|o ol ol. (2CC1
|2C8 - (C,/ x ioooo|, 1onos ol ol. (1/5 |21C - (C,5 x ioooo|,
o |22C - ioooo|, o os voloros oo rooncio coroioco mximo
mooioo om loslo oo osorco.
||t |e| l. k|o oe laoe|o. 3. 2. 100. na/a| 2004 100
AmosIru
/ omoslro oi inloncionol comooslo oor olonos onivorsilrios oo
orimoiro somoslro oo Corso oo Eoococo Fisico, oooronlomonlo
sooovois, volonlrios, oo omoos os soxos, com ioooo onlro 1/
o 33 onos. C orosonlo oslooo oi oorovooo oolo Comil oo Elico
oo nivorsioooo Collico oo 8rosilio (C8, 8rosilio, DF.
Locul
Tooos os loslos orom roolizooos no Looorolrio oo /volioco
Fisico o Troinomonlo (L/FlT oo nivorsioooo Collico oo 8rosilio
(C8, oo ocoroo com os crilorios oo soooronco rocomonoooos
oolo Consonso Nocionol oo Eroomolrio (2CCC.
ProcedmeeIo
Cs oorlicioonlos orom solocionooos om solo oo oolo o inormo-
oos oos oo|olivos, orocooimonlos, oossivois oosconorlos, riscos
o oonoicios onvolvioos no oorliciooco oo oosooiso.
Cs inoiviooos oroviomonlo solocionooos orom inslroioos o
no so olimonlorom lrs |oros onlos oo loslo o no inoorirom
oooioos olcolicos 48 |oros onlos oo loslo, oom como o
no so oxorcilorom 12 |oros onlos oo so oorosonlorom oo
Looorolrio. /o c|ooor no Looorolrio, lorom o ossinorom o
lormo oo consonlimonlo conormo o loi 1/, om soooioo
rosoonoorom o onomnoso, inoonoo com o oolonco oos
soooinlos oooos.
Mussu Corporul (MC], EsIuIuru (ESI] e Dobrus
CuIeeus (DC]
/ mosso coroorol (MC oi ovoliooo oor moio oo oolonco ololrni-
co TCLEDC DlClT/L com ocoioooo oo 5C o, o osloloro oi mooioo
oor moio oo om oslooimolro (CCNTR TECNCLCC lNC,
Covs Mills, Wl. mooolo /C31 com oscolo om milimolros. /s
oslimolivos oo oorconlool oo oorooro ( C o oo mosso coroorol
mooro (MCM orom oolioos oolo ooooco oo lrs oooros col-
noos lonlo ooro |omons, ooonlo ooro os mol|oros (PCLLCCK,
WlLMCRE, 13. Poro o cololo oos oooros colnoos, olilizoo-so
o comoosso morco Lonoo (C/M8RlDCE SClENTlFlC lND-
TRlES, Comoriooo, MD. Cs oooos orom colcolooos olrovos oo
orooromo oo ovolioco isico Coliloo, vorso 2.C (MlCRCMED
, 8rosilio, DF.
EleIrocurdogrumu (ECG] e Pressuo ArIerul (PA]
de Repouso
/os o ovolioco onlrooomolrico, os conoioolos orom ocomooo-
oos om omo moco, onoo oormonocorom om oocoilo oorsol oor
1C minolos. Looo oos, oorio-so o orosso orloriol oo rooooso
om soooioo, roolizoo-so o ECC oo rooooso oor moio oo oooi-
oomonlo (M/RCETTE HELLlCE , Mooicol Sisloms, mooolo.
CoroioSmorl, vorso 3.C CS-Ml.
IesIe de Esforo Muxmo com Aeulse MeIublcu
de Guses
C loslo oo osorco mximo oi roolizooo om osloiro rolonlo
mooolo Sooor /TL (lN8R/MED, Porlo /looro, RS. / onliso
moloolico oo oosos oi ooloooo oolo onolisooor \C2CCC
ocoolooo oo sislomo comoolooorizooo ERCCPC Elilo ,
vorso 2.C (MlCRCMED , 8rosilio, DF. Eslo onolisooor oor-
milo ovolior os soooinlos oormolros. volomo oo or oxoirooo
oor minolo (\E, volomo oo oxionio consomioo oor minolo
(\C
2
, volomo oo oixioo oo coroono orooozioo oor minolo
co 1: Histogromo do distribuio do FCmx medido em
teste de esforo.
co 2: Distribuio do FCmx medido e dos FCmx estimo-
dos em reIoo idode.
110 ||t |e| l. k|o oe laoe|o. 3. 2. 110. na/a| 2004
(\CC
2
, o rozo oo lrocos rosoirolrios (R. /nlos oo inicio oo
cooo loslo, o onolisooor moloolico oo oosos oi coliorooo,
n|ocioo o oloslooo oolo Conlro oo Conlrolo oo Coolioooo oo
Cosos Esoociois, comooslo oo 1/ oo C
2
o 5 oo CC
2
, o com
oolonco oo nilroonio. / rooncio coroioco (FC oi moni-
lorooo oor moio oo oorivoco (CM5. Poro lonlo, oi olilizooo
o ololrocoroiooromo oo sislomo ERCCPC Elilo , vorso 2.C
(MlCRCMED , 8rosilio, DF.
C orolocolo osooo nos loslos oo osorco mximo oi o oo inlon-
sioooo oroorossivo, com oomonlo oo coroo (oo 1 |m/| o cooo
o cooo oois minolos, olo o oorlicioonlo olinoir o oxooslo. /
Forom oxcloioos os inoiviooos ooo oorosonlorom |ioorlonso
limilroo, oiooolos, oooncos coroiovoscoloros o oooncos oo sis-
lomo rosoirolrio /CSM, 2CC3 (SCClED/DES 8R/SlLElR/S DE
C/RDlCLCCl/, 2CC2.
IruIumeeIo EsIuIsIco
co 3: Escores residuois poro equoo (22 ~ idode) e poro
FCmx medido em teste de esforo em reIoo idode.
co 4: Escores residuois poro equoo proposto por Jones et
oI. (1975) e poro FCmx medido em teste de esforo em reIoo
idode.
Iobelo 1 - Corocterizoo do Amostro (N=122)
Iobelo 2 - VoIores do FC
mx
medido e do FC
mx
estimodo por diferentes equoes em individuos de ombos os sexos (n = 122).
o>0.05
||t |e| l. k|o oe laoe|o. 3. 2. 111. na/a| 2004 111
Cs crilorios oslolislicos olilizooos no oolorminoco oo oolicooi-
lioooo o orociso oos oooocos oo oslimolivo oo FCmx orom
os soooinlos. o onliso ooscrilivo, o onliso oo co-vorincio
corrioioo oolo molooo oo 8onorono, c loslo oo corroloco
oo Poorson (r, o onliso oo orro oooro oo oslimolivo (EPE,
o o onliso oos oscoros rosiooois oolo molooo oo 8lono o
oor oscoros inoiviooois oo oxcloso 3,C oosvios oooros oo
mooio (STE\ENS, 1. / onliso oos oooos oi roolizooo oor
moio oo orooromo oslolislico S|o||s||co| foc|ooo |o ||o Soc|o|
Sc|oocos |o \|ooo&s
oo o C,C5.
RESULIADOS
/nolisorom-so iniciolmonlo 144 inoiviooos, sonoo 1/ oxcloioos,
sooonoo os crilorios orooslooolocioos. / omoslro oi comooslo
oor n ~ 122 inoiviooos oo omoos os soxos, sonoo |omons
o 31 mol|oros.
Forom oosorvooos os soooinlos voloros ooscrilivos ooro os
vorivois onlrooomolricos o ooro os oormolros oncionois oo
rooooso (Tooolo 1.
os oooos oolioos om loslo, ooro os oooocos oo Fox ol ol. (1/1,
1onos ol ol. (1/5, o Tono|o ol ol. (2CC1, ooro voloros oo (r ~
C,C/1, C,C22 o C,C23, rosooclivomonlo.
loros mooios oo FC
mx
mooioo o oo FC
mx
oslimooo. Colivorom-so
os soooinlos oooos ooro os oscoros oo co-vorincio. Wil|s ~
C,CC1. F (3,11 ~ 225,85, o ~ C,CC1. Sonoo o |ioloso
nolo (H
C
ro|oilooo, ocoiloo-so o |ioloso ollornolivo (H
1
oo ooo
> C,C5 no
oolorminoco oo FC
mx
, com lononcio o soooroslimor os voloros
oo 1 o .
Cs rosollooos ooro os oscoros rosiooois oorosonlorom os volo-
ros oo 45,C8, 31,15 o 1,/, rosooclivomonlo, ooro os
oooocos oo (22C - ioooo, 1onos ol ol. (1/5 o Tono|o ol ol.
os oooocos.
DSCUSSAO
mx
lom sioo oo|olo oo vrios oslooos (/R/1C, 8/STC, 18C,
C/MPlLLC, 2CC3. LCNDEREE, o MCESCH8ERCER, 182. Essos
no conlrolo oo oxorcicios isicos. Colros osooclos imoorlonlos
oslo rolocionooos com soo ocilioooo oo moniooloco o ooixo
coslo (/CMS, 2CC3.
oolorminoco oo FC
mx
om inoiviooos |ovons, |ioioos oslooonlos
onivorsilrios, looos olivos, oosorvonoo-so omo lononcio oos
mosmos om soooroslimor o FC
mx
mooioo om loslo oo osorco.
Sooonoo Tono|o ol ol. (2CC1, o ooooco (22C - ioooo oorosonlo
lononcio o soooroslimor o FC
mx
om inoiviooos |ovons. Cs mos-
mos rosollooos orom oosorvooos oor Policoroo o 8olloro (2CCC,
ooonoo comoororom os voloros oolioos om loslo oo osorco com
os oooocos oo 1onos ol ol. (1/5 o (22C - ioooo.
Em oosooiso roolizooo oor /ro|o o 8oslo (18C, om inoiviooos
co 5: Escores residuois poro equoo Tonoko et oI. (21) e
poro FCmx medido em teste de esforo em reIoo idode.
co : Escores residuois poro os diferentes equoes de
estimotivo do FCmx e do FCmx medido em teste de esforo em
reIoo idode.
112 ||t |e| l. k|o oe laoe|o. 3. 2. 112. na/a| 2004
sonlovo mol|or oorioooo onlro os voloros oolioos o oslimooos.
Mosooilo ol ol. (1 comoororom so |ovorio mol|or roloco
minoco oo FC
mx
om inoiviooos sooonlrios, oor moio oo loslo
oroomolrico mximo, conslolonoo ooo o ooooco oorosonloo
mol|or roloco como os oooos oolioos om loslo. No orosonlo
cos oslooooos o os oooos oolioos. / ooooco (22C - ioooo oi
o ooo oorosonloo moior lononcio om soooroslimor os voloros
oo roorncio.
Pooo-so lor como omo oossivol oxolicoco ooro osso lononcio
os coroclorislicos oo ooooloco oslooooo. Tonlo no oslooo rooli-
zooo oor /ro|o o 8oslo (18C como no oo Policoroo o 8olloro
(2CCC, os omoslros orom comooslos oo inoiviooos olivos ooo
oorosonlorom rosooslos |omooinmicos oioronlos oo osorco
(E\/NCELlST/, 8RM, 1, FPR1/Z ol ol., 18, NECR/C ol
ol., 1. Evonoolilo o 8rom (1 om roviso sooro os ooilos
oo ooslroinomonlo om ollolos oo ooouooco, om om ooriooo
oo ooolro somonos, sooro o rooncio coroioco, oosorvorom
ollorocos nos rosooslos oo oxorcicio soomximo o mximo.
rosooslo oo oolonco oo FC
mx
om inoiviooos |ovons com ioooo
onlro 21 o 23 onos.
cionoo o rosooslo no oolonco oo FC
mx
, sooonoo Lonooroo o
Moosc|ooroor (182, soriom. ioooo, soxo, lroinomonlo, o olnio.
/ concloso oi oo ooo o ioooo sorio o vorivol com moior in-
mx
sorio o olor oo
corroco ooro o ioooo.
m oslooo oi roolizooo no Cioooo oo Moxico com o oo|olivo oo
sooios, o oo omoos os soxos soomolioos o loslo oroomolrico.
Forom oolioos voloros monoros ooo os oo roorncio ooro ioooos
mooios onlro 4/,13, o 4,13,/ (LCPEZ, C/L/N, PEREZ,
2CCC. Sooonoo Tono|o ol ol. (2CC1, o ooooco (22C - ioooo
lonoo o soooslimor os voloros oo FCmx orovislos ooro os ioooos
oo ioooo oo omoslro. Porom, oosorvoo-so omo convoroncio onlro
os rosollooos oolioos no orosonlo oslooo com os oorosonlooos
oor Tono|o ol ol. ooro o mosmo oixo olrio.
ooooco oroooslo oor Tono|o ol ol. (2CC1 oi o ooo oorosonloo
monor lononcio, 18,C3, om soooroslimor o FC
mx
, soooioo oolo
ooooco oosonvolvioo oor 1onos ol ol. (1/5, ooo oorosonloo
lononcio oo 2,22, onooonlo ooo o ooooco (22C - ioooo
oi o ooo mois soooroslimoo o FC
mx
, 45,C8, sonoo oosorvooo
om oosvio oo 1C oom ooro os oscoros rosiooois.
/ moiorio oos loslos soomximos lom como roorncio o oorcon-
lool oo rooncio coroioco mximo oslooolocioo oolo ooooco
(22C - ioooo. lnoro-so ossim ooo oronoo oorlo oos loslos
oorosonlo om onoooo mximo oo oooso mximo, om rozo
oos voloros oslooolocioos oor osso ooooco inoicorom lononcio
om soooroslimor o FC
mx
. Eslo olo lorno-so imoorlonlo, ooonoo
oosorvomos oxislir moior orooooilioooo oo risco oo ocioonlos no
momonlo oo ovolioco isico roolizooo om ocooomios, o ooo
normolmonlo no o oosorvooo om onco oos rocomonoocos
oo /CSM (2CC3. Colro oonlo ooo oovo sor rossollooo o o olo
oo ooo, no momonlo oo oroscrico oos oxorcicios ooroios, so-
oonoo For|oz ol ol. (18, o orooromo oo oxorcicios oovor sor
oooooooo o cooo inoiviooo, o ooo oosso o sor comoromolioo
com o olilizoco oo oooocos oo oslimolivo.
CONSDERAOES FNAS
/s oooocos oo oslimolivo oo FC
mx
oslooooos oorosonlorom
oo roorncio oolioos om inoiviooos |ovons soomolioos o loslo
oo osorco mximo om osloiro. Tol consloloco ooixo omo sorio
oo oooslionomonlos ooonlo o olilizoco oossos oooocos no
oolorminoco oos oonlos oo inlorrooco oo ovolioco coroior-
rosoirolrio soomximo roolizooo nos ocooomios, oom como
ooro o oroscrico oos inlonsioooos oos oxorcicios ooroios oo
ormo inoiviooolizooo.
oo oloros ooo oossom inlororir nos rosooslos oo FC om loslo
oo osorco, como oor oxomolo. nivol oo conoicionomonlo isico,
mosso coroorol, ioooo, no ooooloco orosiloiro, oois os oooocos
oo roorncio orom oroconizooos om oolros orooos olnicos.
REFERNCAS BBLOGRFCAS
||t |e| l. k|o oe laoe|o. 3. 2. 113. na/a| 2004 113
114 ||t |e| l. k|o oe laoe|o. 3. 2. 114. na/a| 2004