Você está na página 1de 31

UNIVERSIDADE DE SO PAULO

Escola Superior de Agricultura Luiz de Queiroz


LES!"# $ %eoria &eral da Ad'i(istra)*o
Apostila "+
A ,urocracia- Orga(iza).es e tipologias
Pro/0 Dr0 Ale1 2oltro
1
Agosto de 3""4
!
Este tra,al5o co(tou co' os es/or)os dos alu(os Ali(e %a6a5as5i e &a,riel Ri,eiro da Sil7a0
Parte I - Teoria da Burocracia
1. Introduo
8a1 9e,er : o autor /u(dador da teoria ,urocr;tica das orga(iza).es0 < ta',:'
co(siderado= >u(to co' %a?lor e @a?ol= u'a das /iguras se'i(ais do pe(sa'e(to
ad'i(istrati7oA as teorias cie(tB/ica de %a?lor= cl;ssica de @a?ol e ,urocr;tica de 9e,er
/or'a' o Cue algu(s c5a'a' de teoria tradicio(al da ad'i(istra)*o= (u'a alus*o ao
car;ter pio(eiro das 'es'as e ao /ato de todas as de'ais DCue as sucedera'E reportare'se
a elas= se>a para co',atFlas= para co'ple'e(t;las= para re/or'ul;las ou para super;las0
D!E
Na 7erdade= o pe(sa'e(to de 8a1 9e,er so,re a ,urocracia (*o ad7:' de
CualCuer preocupa)*o pr;tica sua co' a co(du)*o das e'presas= ou co' a aprese(ta)*o de
(or'as e pri(cBpios cie(tB/icos Cue 7iesse' a au1iliar os ad'i(istradores e' suas
co(te(das di;rias0 8a1 9e,er era sociGlogo= e sua preocupa)*o era co' o se(tido das
orga(iza).es (a sociedade 'oder(a= ,e' co'o as orga(iza).es co'o espa)o de
o,ser7a)*o da 'oder(idade e da racio(aliza)*o0 Ou se>a= o i(teresse de 9e,er pelas
orga(iza).es deri7a de seu i(teresse 'aior e' co'pree(der o processo de 'oder(iza)*o e
racio(aliza)*o (a sociedade= o Cue atri,ui ao seu tra,al5o u' car;ter ,e' di/ere(te da
'aioria dos teGricos da ad'i(istra)*o0 D!E
9e,er ide(ti/ica (as orga(iza).es o se(tido de racio(aliza)*o Cue perpassa a
sociedade 'oder(a= caracterizada pela cresce(te F(/ase (o co(5eci'e(to t:c(icocie(tB/ico=
(as estruturas /or'ais de autoridade= (a cresce(te regula'e(ta)*o= (a pro/issio(aliza)*o=
(a F(/ase (o ':rito co'o /or'a de asce(s*o social e legiti'a)*o da autoridade= (a
i'pessoaliza)*o= de(tre outras0 Estas e outras caracterBsticas do processo de 'oder(iza)*o=
ide(ti/icadas por 9e,er co'o Hracio(aliza)*oH= dize' respeito ao Cue ele ta',:' c5a'ou
de Hdese(ca(ta'e(toH e des'isti/ica)*o da realidade0 Esta des'isti/ica)*o sig(i/ica Cue a
co'pree(s*o e atua)*o (o I',ito eco(J'ico e social passa' gradati7a'e(te da es/era dos
3
'itos= dos dog'as= dos 5erGis e das i(spira).es di7i(as= para a es/era da raz*o= da ciF(cia=
da tec(ologia e da co'petF(cia t:c(ica Do uso so'e(te da raz*o pode le7ar o gestor a to'ar
decis.es Cue /a7ore)a' so'e(te a orga(iza)*o= se' se preocupar co' as co(seCKF(cias
Cue suas a).es pode' acarretar para o resto da co'u(idadeE0 Da 'es'a /or'a= a estrutura
i(stitucio(al passa da es/era da ce(traliza)*o autocr;tica di7i(izada para a es/era da
regula'e(ta)*o legal racio(alizada0 Estas caracterBsticas asce(de(tes da sociedade 'oder(a
s*o ide(ti/icadas por 9e,er (as orga(iza).es= so, a de(o'i(a)*o de ,urocratiza)*o0 D!E
Origens da Burocracia
A ,urocracia : u'a /or'a de orga(iza)*o 5u'a(a Cue se ,aseia (a racio(alidade=
isto := (a adeCua)*o dos 'eios aos o,>eti7os D/i(sE prete(didos= a /i' de gara(tir a ';1i'a
e/iciF(cia possB7el (o alca(ce desses o,>eti7os0 As orige(s da ,urocracia $ co'o /or'a de
orga(iza)*o 5u'a(a $ re'o(ta' L :poca da A(tigKidade= Cua(do o ser 5u'a(o ela,orou e
registrou seus pri'eiros cGdigos de (or'atiza)*o das rela).es e(tre o Estado e as pessoas e
e(tre as pessoas0 D3E
2o(tudo= a ,urocracia $ tal co'o e1iste 5o>e= te7e sua orige' (as 'uda()as
religiosas 7eri/icadas apGs o Re(asci'e(to0 Nesse se(tido= salie(ta 8a1 9e,er Cue o
'oder(o siste'a de produ)*o= e'i(e(te'e(te racio(al e capitalista= (*o se origi(ou das
'uda()as tec(olGgicas (e' das rela).es de propriedade= co'o a/ir'a7a Marl 8ar1= 'as de
u' (o7o co(>u(to de (or'as sociais 'orais= Ls Cuais de(o'i(ou H:tica protesta(teH- o
tra,al5o duro e ;rduo= a poupa()a e o ascetis'o Cue proporcio(ara' a reaplica)*o das
re(das e1cede(tes= e' 7ez de seu dispF(dio e co(su'o e' sB',olos 'ateriais e
i'produti7os de 7aidade e prestBgio0 D3E
9e,er (otou Cue o capitalis'o= a orga(iza)*o ,urocr;tica e a ciF(cia 'oder(a
co(stitue' trFs /or'as de racio(alidade Cue surgira' a partir dessas 'uda()as religiosas
ocorridas i(icial'e(te e' paBses protesta(tes $ co'o I(glaterra e Nola(da $ e (*o e'
paBses catGlicos0 As se'el5a()as e(tre o protesta(tis'o e o co'porta'e(to capitalista s*o
i'pressio(a(tes= porCua(to essas trFs /or'as de racio(alidade se apoiara' (as 'uda()as
religiosas0 D3E
O
Autoridade Legal, Racional ou Burocrtica
Qua(do os su,ordi(ados aceita' as orde(s dos superiores co'o >usti/icadas= porCue
co(corda' co' u' co(>u(to de preceitos ou (or'as Cue co(sidera' legBti'os e dos Cuais
deri7a o co'a(do0 < o tipo de autoridade t:c(ica= 'eritocr;tica e ad'i(istrada0 Paseiase
(a pro'ulga)*o0 A id:ia ,;sica /u(da'e(tase (o /ato de Cue as leis pode' ser
pro'ulgadas e regula'e(tadas li7re'e(te por procedi'e(tos /or'ais e corretos0 O
co(>u(to go7er(a(te : eleito e e1erce o co'a(do de autoridade so,re seus co'a(dados=
segui(do certas (or'as e leis0 A o,ediF(cia (*o : de7ida a algu'a pessoa e' si= se>a por
suas Cualidades pessoais e1cepcio(ais ou pela tradi)*o= 'as a u' co(>u(to de regras e
regula'e(tos legais pre7ia'e(te esta,elecidos0 D3E
A legiti'idade do poder racio(al e legal ,aseiase e' (or'as legais racio(al'e(te
de/i(idas0 Na do'i(a)*o legal= a cre()a (a >usti)a da lei : o suste(t;culo da legiti'a)*o0 O
po7o o,edece Ls leis porCue acredita Cue elas s*o decretadas por u' procedi'e(to
escol5ido ta(to pelos go7er(ados co'o pelos go7er(a(tes0 Al:' disso= o go7er(a(te : 7isto
co'o u'a pessoa Cue alca()ou tal posi)*o e1clusi7a'e(te por procedi'e(tos legais Dco'o
(o'ea)*o= elei).es= co(cursos etc0E e : e' 7irtude de sua posi)*o alca()ada Cue ele e1erce
o poder de(tro dos li'ites /i1ados pelas regras e regula'e(tos sa(cio(ados legal'e(te0 D3E
O aparato ad'i(istrati7o Cue correspo(de L do'i(a)*o legal : a ,urocracia0 %e'
seu /u(da'e(to (as leis e (a orde' legal0 A posi)*o dos /u(cio(;rios D,urocratasE e suas
rela).es co' o go7er(a(te= os go7er(ados e seus prGprios colegas ,urocratas s*o
estrita'e(te de/i(idas por regras i'pessoais e escritas= Cue deli(eia' de /or'a racio(al a
5ierarCuia do aparato ad'i(istrati7o= os direitos e de7eres i(ere(tes a cada posi)*o= os
':todos de recruta'e(to e sele)*o etc Do /ato de todas as posi).es e rela).es estare'
/u(da'e(tadas e' (or'as escritas pode le7ar a u'a 'aior orga(iza)*o= 'as pode tor(ar o
processo le(to= 'uitas 7ezes de7ido ao e1cesso de (or'as desti(adas a reger ape(as u'a
a)*oE0 A ,urocracia : a orga(iza)*o tBpica da sociedade 'oder(a de'ocr;tica e das gra(des
e'presas0 A autoridade legal= por esse 'oti7o= (*o a,ra(ge ape(as a 'oder(a estrutura do
Estado= 'as pri(cipal'e(te as orga(iza).es (*oestatais= particular'e(te as gra(des
e'presas0 Atra7:s do Hco(tratoH ou i(stru'e(to represe(tati7o da rela)*o de autoridade
+
de(tro da e'presa capitalista= as rela).es de 5ierarCuia (ela passa' a co(stituir esCue'as
de autoridade legal0 D3E
8uito e',ora te(5a' e1istido ad'i(istra).es ,urocr;ticas (o passado= so'e(te
co' a e'ergF(cia do Estado 8oder(o o e1e'plo 'ais prG1i'o do tipo legal de
do'i(a)*o : Cue a ,urocracia passou a pre7alecer e' t*o larga escala0 %oda7ia= a
,urocratiza)*o (*o se li'ita L orga(iza)*o estatal= pois e',ora 9e,er te(5a ela,orado o
co(ceito de ,urocracia a partir de sua sociologia polBtica= ele usou o co(ceito de 'odo 'ais
a,ra(ge(te= e(glo,a(do as de'ais i(stitui).es sociais al:' da ad'i(istra)*o pQ,lica0
9e,er (otou a proli/era)*o de orga(iza).es de gra(de porte= ta(to (o do'B(io religioso Da
Igre>aE co'o (o educacio(al Da U(i7ersidadeE ou (o eco(J'ico Das gra(des e'presasE= Cue
adotara' o tipo ,urocr;tico de orga(iza)*o= co(ce(tra(do os 'eios de ad'i(istra)*o (o
topo da 5ierarCuia e utiliza(do regras racio(ais e i'pessoais= 7isa(do L ';1i'a e/iciF(cia0
D3E
9e,er ide(ti/ica trFs /atores pri(cipais Cue /a7orece' o dese(7ol7i'e(to da
'oder(a ,urocracia-
!0 O dese(7ol7i'e(to de u'a eco(o'ia 'o(et;ria- a 'oeda (*o ape(as /acilita=
'as racio(aliza as tra(sa).es eco(J'icas0 Na ,urocracia= a 'oeda assu'e o lugar da
re'u(era)*o e' esp:cie para os /u(cio(;rios= per'iti(do a ce(traliza)*o da autoridade e o
/ortaleci'e(to da ad'i(istra)*o ,urocr;tica0
30 O cresci'e(to Cua(titati7o e Cualitati7o das tare/as ad'i(istrati7as do Estado
8oder(o- ape(as u' tipo ,urocr;tico de orga(iza)*o poderia arcar co' a e(or'e
co'ple1idade e ta'a(5o de tais tare/as0
O0 A superioridade t:c(ica e' ter'os de e/iciF(cia do tipo ,urocr;tico de
ad'i(istra)*o- Cue ser7iu co'o u'a /or)a autJ(o'a i(ter(a para i'por sua pre7alF(cia0
A raz*o decisi7a da superioridade da orga(iza)*o ,urocr;tica se'pre /oi u(ica'e(te sua
superioridade t:c(ica so,re CualCuer outra /or'a de orga(iza)*o0
+0 O dese(7ol7i'e(to tec(olGgico /ez co' Cue as tare/as da ad'i(istra)*o
te(desse' ao aper/ei)oa'e(to0 Assi'= os siste'as sociais crescera' e' de'asia= as
gra(des e'presas passara' a produzir e' 'assa Da ,urocratiza)*o pode le7ar u'a e'presa
a agir de /or'a 'ais orga(izada e co(seCKe(te'e(te au'e(tar sua produti7idade e
pro'o7er sua e1pa(s*oE= su/oca(do as peCue(as0 Al:' disso= (as gra(des e'presas 5; u'a
R
(ecessidade cresce(te de cada 7ez 'ais se o,ter u' co(trole e u'a 'aior pre7isi,ilidade
do seu /u(cio(a'e(to0 D3E
O 'odelo co(ce,ido co' gra(de a(tecipa)*o por 8a1 9e,er te' 'uita
se'el5a()a co' as gra(des orga(iza).es 'oder(as= co'o a &e(eral 8otors= a P5ilips= a
Sears Roe,uc6= a @ord etc0 D3E
Caractersticas da Burocracia egundo !e"er
Segu(do o co(ceito popular= a ,urocracia : 7isualizada geral'e(te co'o u'a
e'presa ou orga(iza)*o o(de o papelGrio se 'ultiplica e se a7olu'a= i'pedi(do as
solu).es r;pidas ou e/icie(tes0 O ter'o ta',:' : e'pregado co' o se(tido de apego dos
/u(cio(;rios aos regula'e(tos e roti(as= causa(do i(e/iciF(cia L orga(iza)*o0 O leigo
passou a dar o (o'e de ,urocracia aos de/eitos do siste'a Ddis/u().esE e (*o ao siste'a e'
si 'es'o0 D3E
O co(ceito de ,urocracia para 8a1 9e,er : e1ata'e(te o co(tr;rio0 A ,urocracia :
a orga(iza)*o e/icie(te por e1celF(cia0 E para co(seguir essa e/iciF(cia= a ,urocracia
precisa detal5ar a(tecipada'e(te e (os 'B(i'os detal5es co'o as coisas de7er*o ser /eitas0
Segu(do 8a1 9e,er= a ,urocracia te' as segui(tes caracterBsticas pri(cipais- D3E
#.1. Carter Legal das $or%as e Regula%entos
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o ligada por (or'as e regula'e(tos pre7ia'e(te
esta,elecidos por escrito0 E' outros ter'os= : u'a orga(iza)*o ,aseada e' u'a esp:cie de
legisla)*o prGpria Dco'o a 2o(stitui)*o para o Estado= os estatutos para a e'presa pri7ada
etc0E Cue de/i(e a(tecipada'e(te co'o a orga(iza)*o ,urocr;tica de7er; /u(cio(ar0 Essas
(or'as e regula'e(tos s*o escritos0 %a',:' s*o e1austi7os porCue procura' co,rir todas
as ;reas da orga(iza)*o= pre7er todas as ocorrF(cias e e(Cuadr;las de(tro de u' esCue'a
pre7ia'e(te de/i(ido capaz de regular tudo o Cue ocorra de(tro da orga(iza)*o0 D3E
As (or'as e regula'e(tos s*o racio(ais porCue s*o coere(tes co' os o,>eti7os
7isados0 Neste se(tido= a ,urocracia : u'a estrutura social racio(al'e(te orga(izada0 As
(or'as e regula'e(tos s*o legais porCue co(/ere' Ls pessoas i(7estidas da autoridade u'
poder de coa)*o so,re os su,ordi(ados e ta',:' os 'eios coerciti7os capazes de i'por a
4
discipli(a Ddiscipli(a : /u(da'e(tal para ter u'a e'presa orga(izada= 'as o seu e1cesso
pode le7ar a i(e/iciF(cia= pois pode se tor(ar 'a)a(te o tra,al5o de(tro da orga(iza)*oE0 As
(or'as e regula'e(tos s*o escritos para assegurar u'a i(terpreta)*o siste';tica e u(B7oca0
Desta 'a(eira= eco(o'iza' es/or)os e possi,ilita' a padro(iza)*o de(tro da orga(iza)*o0
D3E
#.&. Carter 'or%al das Co%unica(es
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o ligada por co'u(ica).es escritas0 As regras=
decis.es e a).es ad'i(istrati7as s*o /or'uladas e registradas por escrito0 DaB o car;ter
/or'al da ,urocracia- todas as a).es e procedi'e(tos s*o /eitos para proporcio(ar
co'pro7a)*o e docu'e(ta)*o adeCuadas0 Al:' disso= a i(terpreta)*o u(B7oca das
co'u(ica).es ta',:' : assegurada0 2o'o 'uitas 7ezes certos tipos de co'u(ica).es s*o
/eitos reiterada e co(sta(te'e(te= a ,urocracia la()a '*o de roti(as e de /or'ul;rios para
/acilitar as co'u(ica).es e para roti(izar o pree(c5i'e(to de sua /or'aliza)*o Do e1cesso
de /or'ul;rios pode /azer co' Cue u'a ati7idade si'ples se tor(e /atiga(te e de'orada= a
,urocracia de7e ser usada co' li'iteE0 D3E
#.). Carter Racional e *i+iso do Tra"al,o
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o Cue se caracteriza por u'a siste';tica di7is*o do
tra,al5o0 Essa di7is*o do tra,al5o ate(de a u'a racio(alidade= isto := ela : adeCuada aos
o,>eti7os a sere' ati(gidos- a e/iciF(cia da orga(iza)*o0 DaB o aspecto racio(al da
,urocracia0 N; u'a di7is*o siste';tica do tra,al5o= do direito e do poder= esta,elece(do as
atri,ui).es de cada participa(te= os 'eios de o,rigatoriedade e as co(di).es (ecess;rias0 D3E
2ada participa(te passa a ter o seu cargo especB/ico= as suas /u().es especB/icas e a
sua especB/ica es/era de co'petF(cia e de respo(sa,ilidade0 2ada participa(te de7e sa,er
Cual a sua tare/a= Cual : a sua capacidade de co'a(do so,re os outros e= so,retudo= Cuais
s*o os li'ites de sua tare/a= direito e poder= para (*o ultrapassar esses li'ites= (*o i(ter/erir
(a co'petF(cia al5eia (e' pre>udicar a estrutura e1iste(te0 Assi'= as i(cu',F(cias
ad'i(istrati7as s*o alta'e(te di/ere(ciadas e especializadas e as ati7idades s*o distri,uBdas
de acordo co' os o,>eti7os a sere' ati(gidos D/acilita a gest*o de u'a e'presa= pois co'
#
cada /u(cio(;rio sa,e(do a /u()*o a ser e1ecutada ocorre u'a agilidade (o processo
produti7oE0 D3E
#.-. I%.essoalidade nas Rela(es
Essa distri,ui)*o de ati7idades : /eita i'pessoal'e(te= ou se>a= : /eita e' ter'os de
cargos e /u().es e (*o de pessoas e(7ol7idas0 DaB o car;ter i'pessoal da ,urocracia0 A
ad'i(istra)*o da ,urocracia : realizada se' co(siderar as pessoas co'o pessoas= 'as
co'o ocupa(tes de cargos e de /u().es0 O poder de cada pessoa : i'pessoal e deri7a do
cargo Cue ocupa0 %a',:' a o,ediF(cia prestada pelo su,ordi(ado ao superior : i'pessoal0
Ele o,edece ao superior= (*o e' co(sidera)*o L sua pessoa= 'as ao cargo Cue o superior
ocupa0 A ,urocracia precisa gara(tir a sua co(ti(uidade ao lo(go do te'po- as pessoas 7F'
e 7*o= os cargos e /u().es per'a(ece'0 2ada cargo a,ra(ge u'a ;rea ou setor de
co'petF(cia e de respo(sa,ilidade Das rela).es de(tro da e'presa est*o se tor(a(do cada
7ez 'ais i'pessoais= as pessoas s*o 7istas co'o u' cargo ocupado e (*o 'ais co'o u'
ser 5u'a(o co' se(ti'e(tos e e'o).esE0 D3E
#./. 0ierar1uia da Autoridade
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o Cue esta,elece os cargos segu(do o pri(cBpio da
5ierarCuia0 2ada cargo i(/erior de7e estar so, o co(trole e super7is*o de u' posto superior0
Ne(5u' cargo /ica se' co(trole ou super7is*o0 DaB a (ecessidade da 5ierarCuia da
autoridade para /i1ar as c5e/ias (os di7ersos escal.es de autoridade0 Esses escal.es
proporcio(ar*o a estrutura 5ier;rCuica da orga(iza)*o0 A 5ierarCuia : a orde' e
su,ordi(a)*o= a gradua)*o de autoridade correspo(de Ls di7ersas categorias de
participa(tes= /u(cio(;rios= classes etc0 %odos os cargos est*o dispostos e' gradua).es
5ier;rCuicas Cue e(cerra' deter'i(ados pri7il:gios e o,riga).es= estreita'e(te de/i(idos
por 'eio de regras li'itadas e especB/icas D5; a (ecessidade de u'a 5ierarCuiza)*o dos
cargos= para Cue o /u(cio(;rio sai,a a Cue' o,edecerA isso co(tri,ui para Cue a e'presa
ati(>a o seu po(te de e/iciF(ciaE0 D3E
A autoridade o poder de co(trole resulta(te de u'a posi)*o reco(5ecida $ :
i(ere(te ao cargo e (*o ao i(di7Bduo especB/ico Cue dese'pe(5a o papel o/icial0 A
distri,ui)*o de autoridade de(tro do siste'a ser7e para reduzir ao 'B(i'o o atrito= por 7ia
S
do co(tato Do/icialE a'pla'e(te restriti7o= e' rela)*o Ls 'a(eiras pre7ia'e(te de/i(idas
pelas regras de orga(iza)*o0 Desta /or'a= o su,ordi(ado est; protegido da a)*o ar,itr;ria
do seu superior= dado Cue as a).es de a',os se processa' de(tro de u' co(>u(to
'utua'e(te reco(5ecido de regras0 D3E
#.#. Rotinas e Procedi%entos 2standarli3ados
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o Cue /i1a as regras e (or'as t:c(icas para o
dese'pe(5o de cada cargo0 O ocupa(te de u' cargo o /u(cio(;rio (*o pode /azer o Cue
Cuiser= 'as o Cue a ,urocracia i'p.e Cue ele /a)a Dco(tri,ui para Cue o /u(cio(;rio perca a
sua auto(o'ia de(tro do tra,al5o= >; Cue ele (*o pode e1pressar suas opi(i.esE0 As regras e
(or'as t:c(icas regula' a co(duta do ocupa(te de cada cargo= cu>as ati7idades de7e' ser
e1ecutadas de acordo co' as roti(as e procedi'e(tos /i1ados pelas regras e (or'as
t:c(icas0 D3E
%oda a estrutura da ,urocracia : pro>etada i(te(cio(al'e(te de acordo co'
pri(cBpios racio(ais- a discipli(a (o tra,al5o e o dese'pe(5o (o cargo s*o assegurados por
u' co(>u(to de regras e (or'as Cue te(ta' a>ustar co'pleta'e(te o /u(cio(;rio Ls
e1igF(cias do cargo e Ls e1igF(cias da orga(iza)*o- a ';1i'a produti7idade0 Essa
racio(aliza)*o do tra,al5o e(co(tra sua /or'a 'ais e1tre'ada (a Ad'i(istra)*o 2ie(tB/ica=
Cue ati(giu os 'aiores tru(/os (o co(dicio(a'e(to e trei(a'e(to racio(ais do
dese'pe(5o (o tra,al5o0 %odas as ati7idades de cada cargo s*o dese'pe(5adas segu(do
padr.es clara'e(te de/i(idos= (os Cuais cada co(>u(to de a).es est; /u(cio(al'e(te
relacio(ado co' os propGsitos da orga(iza)*o= segu(do u'a 'a(eira ideal0 Esses padr.es
/acilita' a pro(ta a7alia)*o do dese'pe(5o de cada participa(te0 D3E
#.4. Co%.et5ncia T6cnica e 7eritocracia
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o (a Cual a escol5a das pessoas : ,aseada (o ':rito e
(a co'petF(cia t:c(ica e (*o e' pre/erF(cias pessoais0 A ad'iss*o= a tra(s/erF(cia e a
pro'o)*o dos /u(cio(;rios s*o ,aseadas e' crit:rios= 7;lidos para toda a orga(iza)*o= de
a7alia)*o e de classi/ica)*o= e (*o e' crit:rios particulares e ar,itr;rios0 Esses crit:rios
u(i7ersais s*o racio(ais e le7a' e' co(ta a co'petF(cia= o ':rito e a capacidade do
T
/u(cio(;rio e' rela)*o ao cargo ou /u()*o co(siderados0 DaB a (ecessidade de e1a'es=
co(cursos= testes e tBtulos para ad'iss*o e pro'o)*o dos /u(cio(;rios0 D3E
#.8. 2s.eciali3ao da Ad%inistrao
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o Cue se ,aseia (a separa)*o e(tre a propriedade e a
ad'i(istra)*o0 Os 'e',ros do corpo ad'i(istrati7os de7e' estar co'pleta'e(te
separados da propriedade dos 'eios de produ)*o0 E' outros ter'os= os ad'i(istradores da
,urocracia (*o s*o os seus do(os ou propriet;rios0 O dirige(te (*o : (ecessaria'e(te o
do(o do (egGcio ou u' gra(de acio(ista da orga(iza)*o= 'as u' pro/issio(al especializado
(a sua ad'i(istra)*o0 D3E
2o' a ,urocracia surge o pro/issio(al Cue se especializa e' gerir a orga(iza)*o= e
daB o gradati7o a/asta'e(to do capitalista da gest*o dos (egGcios= di7ersi/ica(do as suas
aplica).es /i(a(ceiras de capital0 Os 'eios de produ)*o= isto := os recursos (ecess;rios para
dese'pe(5ar as tare/as da orga(iza)*o= (*o s*o propriedades dos ,urocratas= 'as est*o
aci'a destes0 O /u(cio(;rio (*o pode 7e(der= co'prar ou 5erdar sua posi)*o ou seu cargo=
e sua posi)*o e seu cargo (*o pode' ser apropriados e i(tegrados ao seu patri'J(io
pri7ado0 Essa estrita separa)*o e(tre os re(di'e(tos e os ,e(s pri7ados e os pQ,licos : a
caracterBstica especB/ica da ,urocracia e Cue a disti(gue dos tipos patri'o(ial e /eudal de
ad'i(istra)*o0 E1iste u' pri(cBpio de co'pleta separa)*o e(tre a propriedade Cue perte(ce
L orga(iza)*o e a propriedade pessoal do /u(cio(;rio0 D3E
#.9. Pro:issionali3ao dos Partici.antes
A ,urocracia : u'a orga(iza)*o Cue se caracteriza pela pro/issio(aliza)*o dos seus
participa(tes0 2ada /u(cio(;rio da ,urocracia : u' pro/issio(al= pelas segui(tes raz.es-
aE < u' especialista- cada /u(cio(;rio : especializado (as ati7idades do seu cargo0
Sua especializa)*o 7aria co(/or'e o (B7el o(de est; situado0 E(Cua(to os Cue ocupa'
posi).es (o topo da orga(iza)*o s*o ge(eralistas= L 'edida Cue se desce (os escal.es
5ier;rCuicos= os Cue ocupa' posi).es 'ais ,ai1as 7*ose to'a(do gradati7a'e(te 'ais
especialistas Dpro'o7e a 'assi/ica)*o dos /u(cio(;rios de ,ai1o escal*oE0
,E < assalariado- os /u(cio(;rios da ,urocracia perce,e' sal;rios correspo(de(tes
ao cargo Cue ocupa'0 Qua(to 'ais ele7ado o cargo (a escala 5ier;rCuica= 'aior o sal;rio e=
!"
o,7ia'e(te= o poder0 Os /u(cio(;rios de7e' ser reco'pe(sados e1clusi7a'e(te por
sal;rios e (*o de7e' rece,er paga'e(tos de clie(tes= a /i' de preser7are' sua orie(ta)*o
para a orga(iza)*o= suas (or'as e regula'e(tos0 O tra,al5o (a ,urocracia represe(ta
geral'e(te a pri(cipal ou Q(ica /o(te de re(da do /u(cio(;rio Do sal;rio ser7e de esti'ulo
para o /u(cio(;rio produzir 'aisA e1iste ta',:' a rela)*o de Cue Cua(to 'aiores /ore' as
respo(sa,ilidades= 'aior ser; o sal;rioE0
cE < ocupa(te de cargo- o /u(cio(;rio da ,urocracia : u' ocupa(te de cargo e seu
cargo : a sua pri(cipal ati7idade de(tro da orga(iza)*o= to'a(do todo o seu te'po de
per'a(F(cia (ela0 O /u(cio(;rio (*o ocupa u' cargo por 7aidade ou por 5o(rada= 'as si'
porCue : o seu 'eio de 7ida= o seu ga(5ap*o0
dE < (o'eado por superior 5ier;rCuico- o /u(cio(;rio : u' pro/issio(al selecio(ado
e escol5ido por sua co'petF(cia e capacidade= (o'eado Dad'itidoE= assalariado=
pro'o7ido ou de'itido da orga(iza)*o pelo seu superior 5ier;rCuico0 O superior
5ier;rCuico te' ple(a autoridade Dautoridade de li(5aE so,re seus su,ordi(ados0 E' outros
ter'os= : o superior Cue' to'a decis.es a respeito de seus su,ordi(ados0
eE Seu 'a(dato : por te'po i(deter'i(ado- Cua(do u' /u(cio(;rio ocupa u' cargo
de(tro da ,urocracia= o seu te'po de per'a(F(cia (esse cargo : i(de/i(ido e
i(deter'i(ado0 N*o Cue o cargo se>a 7italBcio= 'as porCue (*o e1iste u'a (or'a ou regra
Cue deter'i(e pre7ia'e(te o te'po de per'a(F(cia de u' /u(cio(;rio= se>a (o cargo= se>a
(a orga(iza)*o0
/E Segue carreira de(tro da orga(iza)*o- L 'edida Cue u' /u(cio(;rio re7ela ':rito=
capacidade e co'petF(cia= ele pode 7ir a ser pro'o7ido para outros cargos superiores0 E'
outros ter'os= o /u(cio(;rio (a ,urocracia ta',:' : reco'pe(sado por u'a siste';tica
pro'o)*o= atra7:s de u'a carreira de(tro da orga(iza)*o0 O /u(cio(;rio : u' pro/issio(al
Cue /az do tra,al5o a sua carreira= ao lo(go de sua 7ida0
gE N*o possui a propriedade dos 'eios de produ)*o e ad'i(istra)*o- o
ad'i(istrador ad'i(istra a orga(iza)*o e' (o'e dos propriet;rios= e(Cua(to o /u(cio(;rio=
para tra,al5ar= precisa das ';Cui(as e dos eCuipa'e(tos /or(ecidos pela orga(iza)*o0
2o'o essas ';Cui(as e eCuipa'e(tos 7*ose tor(a(do so/isticados pela tec(ologia e=
porta(to= caros= so'e(te as gra(des orga(iza).es passa' a ter co(di).es /i(a(ceiras de
adCuirilos0 DaB as orga(iza).es gradati7a'e(te assu'e' o 'o(opGlio dos 'eios de
!!
produ)*o0 O ad'i(istrador ad'i(istra a orga(iza)*o= 'as (*o : o propriet;rio dos 'eios de
produ)*o0 O /u(cio(;rio utiliza as ';Cui(as e eCuipa'e(tos 'as (*o : o do(o delas0
5E < /iel ao cargo e ide(ti/icase co' os o,>eti7os da e'presa- o /u(cio(;rio passa a
de/e(der os i(teresses do seu cargo e da sua orga(iza)*o= e' detri'e(to dos de'ais
i(teresses e(7ol7idos0
iE O ad'i(istrador pro/issio(al te(de a co(trolar cada 7ez 'ais co'pleta'e(te as
,urocracias= pelas segui(tes raz.es-

au'e(to do (Q'ero de acio(istas das gra(des orga(iza).es= ocasio(a(do dispers*o


e /rag'e(ta)*o da propriedade das suas a).esA

os propriet;rios Cue= e' /u()*o de sua riCueza= co(trola7a' u'a Q(ica orga(iza)*o=
co(ce(tra(do (ela toda a sua /ortu(a= passara' a dispersar o risco do seu
i(7esti'e(to e' 'uitas outras orga(iza).es0 E' decorrF(cia disso= 5o>e e' dia= o
co(trole acio(;rio est; su,di7idido e di'i(uBdo co' o cresci'e(to do (Q'ero de
acio(istasA

os ad'i(istradores pro/issio(ais= atra7:s de sua carreira de(tro da orga(iza)*o=


c5ega' a posi).es de co'a(do e de co(trole= se' possuBre' a propriedade da coisa
co'a(dada e co(trolada0 Assi'= u' ad'i(istrador pode ter 'ais poder so,re a
orga(iza)*o do Cue u' gra(de acio(ista0 D3E
#.1;. Co%.leta Pre+isi"ilidade do 'unciona%ento
A co(seCKF(cia dese>ada da ,urocracia : a pre7isi,ilidade do co'porta'e(to dos seus
'e',ros0 No 'odelo de 9e,er= todos os /u(cio(;rios se co'porta' de acordo co' as
(or'as e regula'e(tos da orga(iza)*o= a /i' de Cue esta ati(>a a ';1i'a e/iciF(cia
possB7el0 %udo (a ,urocracia : esta,elecido (o se(tido de pre7er a(tecipada'e(te todas as
ocorrF(cias e roti(izar sua e1ecu)*o= para Cue a ';1i'a e/iciF(cia do siste'a se>a
ple(a'e(te alca()ada0 D3E
Apare(te'e(te= 9e,er (*o pre7iu (e(5u'a di/ere(cia)*o (o co'porta'e(to 5u'a(o
de(tro da orga(iza)*o0 A(tes= pelo co(tr;rio= a ,urocracia parece asse(tarse (u'a 7is*o
padro(izada do co'porta'e(to 5u'a(o0 9e,er (*o co(sidera a orga(iza)*o i(/or'al0
Parece si'ples ig(or;la0 Na 7erdade= a orga(iza)*o i(/or'al (*o : pre7ista por 9e,er= ou
se>a= (*o est; co(siderada (as co(seCKF(cias dese>adas das orga(iza).es0 A orga(iza)*o
!3
i(/or'al aparece co'o u' /ator de i'pre7isi,ilidade das ,urocracias= pois o siste'a social
racio(al puro de 9e,er pressup.e Cue as rea).es e o co'porta'e(to 5u'a(o se>a'
per/eita'e(te pre7isB7eis= u'a 7ez Cue tudo estar; so, o co(trole de (or'as racio(ais e
legais= escritas e e1austi7as0 A orga(iza)*o i(/or'al surge co'o u'a deri7a)*o direta do
siste'a ,urocr;tico= co'o u'a co(seCKF(cia da i'possi,ilidade pr;tica de se ,itolar e
padro(izar co'pleta'e(te o co'porta'e(to 5u'a(o (as orga(iza).es0 D3E
4. <antagens da Burocracia
9e,er 7iu i(Q'eras raz.es para e1plicar o a7a()o da ,urocracia so,re as outras /or'as
de associa)*o0 Para ele= co'parar os 'eca(is'os ,urocr;ticos co' outras orga(iza).es : o
'es'o Cue co'parar a produ)*o da ';Cui(a co' outros 'odos (*o'ecI(icos de
produ)*o0 D3E
As 7a(tage(s da ,urocracia= para 9e,er= s*o-
!0 Racio(alidade e' rela)*o ao alca(ce dos o,>eti7os da orga(iza)*o0
30 Precis*o (a de/i(i)*o do cargo e (a opera)*o= pelo co(5eci'e(to e1ato dos de7eres0
O0 Rapidez (as decis.es= pois cada u' co(5ece o Cue de7e ser /eito e por Cue' e as
orde(s e pap:is tra'ita' atra7:s de ca(ais preesta,elecidos Deste siste'a e(' se'pre
/u(cio(a co' o de7eriaE 0
+0 U(i7ocidade de i(terpreta)*o gara(tida pela regula'e(ta)*o especB/ica e escrita0 Por
outro lado= a i(/or'a)*o : discreta= pois : /or(ecida ape(as a Cue' de7e rece,Fla0
R0 U(i/or'idade de roti(as e procedi'e(tos Cue /a7orece a padro(iza)*o= redu)*o de
custos e de erros= pois os procedi'e(tos s*o de/i(idos por escrito0
40 2o(ti(uidade da orga(iza)*o atra7:s da su,stitui)*o do pessoal Cue : a/astado0 Al:'
disso= os crit:rios de sele)*o e escol5a do pessoal ,aseia'se (a capacidade e (a
co'petF(cia t:c(ica0
#0 Redu)*o do atrito e(tre as pessoas= pois cada /u(cio(;rio co(5ece aCuilo Cue :
e1igido dele e Cuais s*o os li'ites e(tre suas respo(sa,ilidades e as dos outros0
S0 2o(stI(cia= pois os 'es'os tipos de decis*o de7e' ser to'ados (as 'es'as
circu(stI(cias0
!O
T0 Su,ordi(a)*o dos 'ais (o7os aos 'ais a(tigos= de(tro de u'a /or'a estrita e ,e'
co(5ecida= de 'odo Cue o superior possa to'ar decis.es Cue a/ete' o (B7el 'ais ,ai1o0
!"0 2o(/ia,ilidade= pois o (egGcio : co(duzido de acordo co' regras co(5ecidas= se(do
Cue gra(de (Q'ero de casos si'ilares s*o 'etodica'e(te tratados de(tro da 'es'a
'a(eira siste';tica0 As decis.es s*o pre7isB7eis e o processo decisGrio= por ser
desperso(alizado (o se(tido de e1cluir se(ti'e(tos irracio(ais= co'o o a'or= rai7a=
pre/erF(cias pessoais= eli'i(a a discri'i(a)*o pessoal0
!!0 E1iste' ,e(e/Bcios so, o pris'a das pessoas (a orga(iza)*o= pois a 5ierarCuia :
/or'alizada= o tra,al5o : di7idido e(tre as pessoas de 'a(eira orde(ada= as pessoas s*o
trei(adas para se to'are' especialistas e' seus ca'pos particulares= pode(do e(carreirar
se (a orga(iza)*o e' /u()*o de seu ':rito pessoal e co'petF(cia t:c(ica0 D3E
Nessas co(di).es= o tra,al5o : pro/issio(alizado= o (epotis'o : e7itado e as co(di).es
de tra,al5o /a7orece' a 'oralidade eco(J'ica e di/iculta' a corrup)*o0 A eCKidade das
(or'as ,urocr;ticas= Cuase se'pre ,aseadas e' padr.es u(i7ersalBsticos de >usti)a e de
trata'e(to igualit;rio= te' a 7irtude de assegurar coopera)*o e(tre gra(de (Q'ero de
pessoas se' Cue essas pessoas se si(ta' (ecessaria'e(te cooperadoras0 As pessoas
cu'pre' as regras orga(izacio(ais pri(cipal'e(te porCue os /i(s alca()ados pela estrutura
total s*o alta'e(te 7alorizados e cada Cual de7e /azer a sua prGpria parte para Cue o
o,>eti7o se>a alca()ado0 D3E
*ile%as da Burocracia
O prGprio 9e,er (otou a /ragilidade da estrutura ,urocr;tica= Cue e(/re(ta u'
dile'a tBpico- de u' lado= e1iste' press.es co(sta(tes de /or)as e1teriores para e(cora>ar o
,urocrata a seguir outras (or'as di/ere(tes das da orga(iza)*o e= de outro lado= o
co'pro'isso dos su,ordi(ados co' as regras ,urocr;ticas te(de a se e(/raCuecer
gradati7a'e(te0 A orga(iza)*o= para ser e/icie(te= e1ige u' tipo especial de legiti'idade=
racio(alidade= discipli(a e li'ita)*o de alca(ce0 D3E
A capacidade para aceitar orde(s e regras co'o legBti'as= pri(cipal'e(te Cua(do
repug(a' os dese>os da pessoa= e1ige u' (B7el de re(Q(cia Cue : di/Bcil de se 'a(ter0
Assi'= as orga(iza).es ,urocr;ticas aprese(ta' u'a te(dF(cia a se des/azere'= se>a (a
!+
dire)*o caris';tica= se>a (a tradicio(al= o(de as rela).es discipli(ares s*o 'ais H(aturaisH e
Ha/etuosasH e 'e(os separadas das outras0 Al:' do 'ais= a capacidade de re(Q(cia e1igida
pela orga(iza)*o racio(al (*o pode se dese(7ol7er (o seu i(terior= pois co'o diz Etzio(i=
depe(de de rela).es sociais 'ais a'plas= Cue e1iste' (a /a'Blia tradicio(al ou (o grupo
caris';tico0 Assi'= a racio(alidade da estrutura racio(al : /r;gil e precisa ser
co(sta(te'e(te protegida co(tra press.es e1ter(as= a /i' de poder ser dirigida para os seus
o,>eti7os e (*o para outros0 D3E
Para 9e,er= os ,urocratas s*o pessoas Cue /or'a' o corpo ad'i(istrati7o da
5ierarCuia e estrutura da orga(iza)*o= de7ida'e(te i(dicadas= Cue segue' as regras
i'postas e ser7e' aos o,>eti7os da orga(iza)*o0 2o(tudo= 9e,er salie(ta ta',:' a
e1istF(cia de c5e/es (*o,urocr;ticos= Cue i(dica' e (o'eia' os su,ordi(ados= Cue
esta,elece' as regras= Cue resol7e' os o,>eti7os Cue de7er*o ser ati(gidos e geral'e(te
s*o eleitos ou 5erda' sua posi)*o= co'o= por e1e'plo= os preside(tes= os diretores e os reis
Dorga(iza).es gere(ciadas por esses tipos de pessoas di/icil'e(te ati(gir*o o po(to de
';1i'a e/iciF(ciaE0 D3E
Esses c5e/es D(*o,urocr;ticosE da orga(iza)*o dese'pe(5a' o i'porta(te papel
de esti'ular a liga)*o e'ocio(al e 'es'o irracio(al dos participa(tes co' a racio(alidade=
pois a ide(ti/ica)*o co' u'a pessoa= u' lBder ou u' c5e/e da orga(iza)*o i(/lui
psicologica'e(te= re/or)a(do o co'pro'isso a,strato co' as regras da orga(iza)*o e dela
per'iti(do u'a i'age' 'ais co(creta e Ha/etuosaH0 D3E
Na orga(iza)*o ,urocr;tica= as ide(ti/ica).es re/ere'se L posi)*o e (*o ao
ocupa(te0 Se os i(di7Bduos se ause(ta'= 'orre' ou se apose(ta'= s*o su,stituBdos por
outros pelo crit:rio de Cuali/ica)*o t:c(ica e a e/iciF(cia da orga(iza)*o (*o : pre>udicada0
Por:'= a ausF(cia ou 'orte de u' c5e/e (*o,urocr;tico da orga(iza)*o Q(ico i(di7Bduo
pera(te o Cual as ide(ti/ica).es s*o pessoais= e (*o,urocr;ticas pro7oca u'a crise= a
c5a'ada crise de sucess*o= Cue geral'e(te : aco'pa(5ada de u' perBodo de i(sta,ilidade0
Alega 9e,er Cue a crise de sucess*o : 'ais e7ide(te (os estados totalit;rios= 'as Cue
ta',:' as e'presas= igre>as= e1:rcitos ou outras orga(iza).es pode' estar su>eitos a ela0
As ,urocracias esta,elece' (or'as e precisa' i'pJlas0 %F' regula'e(tos e regras0 D*o
orde(s Cue de7e' ser o,edecidas a /i' de Cue a orga(iza)*o /u(cio(e co' e/iciF(cia0 D3E

!R
1;. *is:un(es da Burocracia
Na 7erdade= (*o e1iste u'a orga(iza)*o ple(a'e(te racio(al e o /or'alis'o (*o
te' a pro/u(didade descrita por 9e,er0 Por outro lado= o co(ceito popular de ,urocracia /az
pe(sar Cue o grau de e/iciF(cia ad'i(istrati7a deste siste'a social racio(al : ,ai1Bssi'o0
Isto porCue o tipo ideal de ,urocracia so/re tra(s/or'a).es Cua(do operado por 5o'e(s0
Segu(do 8erto(= o 5o'e' De1cluBdo dos estudos de 8a1 9e,er= Cue descre7eu u'
siste'a social desu'a(o e 'eca(icistaE= Cua(do participa da ,urocracia= /az co' Cue toda a
pre7isi,ilidade do co'porta'e(to= Cue de7eria ser a 'aior co(seCKF(cia da orga(iza)*o=
escape ao 'odelo preesta,elecido0 Ocorre= e(t*o= o Cue passou a se de(o'i(ar dis/u().es
da ,urocracia= isto := a(o'alias e i'per/ei).es (o /u(cio(a'e(to da ,urocracia0 2ada
dis/u()*o : o resultado de algu' des7io ou e1agero e' cada u'a das caracterBsticas do
'odelo ,urocr;tico e1plicado por 9e,er0 2ada dis/u()*o : u'a co(seCKF(cia (*opre7ista
pelo 'odelo Ue,eria(o0 D3E
As dis/u().es da ,urocracia s*o ,asica'e(te as segui(tes-
1;.1. 7aior Internali3ao das Regras e 2=agerado A.ego aos Regula%entos
As diretrizes da ,urocracia= e'a(adas atra7:s das (or'as e regula'e(tos= para
ati(gir os o,>eti7os da orga(iza)*o= te(de' a adCuirir u' 7alor positi7o= prGprio e
i'porta(te= i(depe(de(te'e(te daCueles o,>eti7os= passa(do a su,stituilos
gradati7a'e(te0 As (or'as e regula'e(tos passa' a se tra(s/or'ar de /reios e' o,>eti7os0
Passa' a ser a,solutos e priorit;rios- o /u(cio(;rio adCuire H7iseirasH e esCuece Cue a
/le1i,ilidade : u'a das pri(cipais caracterBsticas de CualCuer ati7idade racio(al0 2o' isto=
o /u(cio(;rio ,urocrata tor(ase u' especialista= (*o por possuir co(5eci'e(to de suas
tare/as= 'as por co(5ecer per/eita'e(te as (or'as e os regula'e(tos Cue dize' respeito ao
seu cargo ou /u()*o0 Os regula'e(tos= de 'eios= passa' a ser os pri(cipais o,>eti7os do
,urocrata0 D3E
1;.&. 2=cesso de 'or%alis%o e de Pa.el>rio
!4
A (ecessidade de docu'e(tar e de /or'alizar todas as co'u(ica).es de(tro da
,urocracia a /i' de Cue tudo possa ser de7ida'e(te teste'u(5ado por escrito pode
co(duzir L te(dF(cia ao e1cesso de /or'alis'o= de docu'e(ta)*o e= co(seCKe(te'e(te= de
papelGrio0 Ali;s= o papelGrio co(stitui u'a das 'ais grita(tes dis/u().es da ,urocracia= o
Cue le7a o leigo= 'uitas 7ezes= a i'agi(ar Cue toda ,urocracia te' (ecessaria'e(te u'
7olu'e i(usitado de papelGrio= de 7ias adicio(ais de /or'ul;rios e de co'u(ica).es0 D3E
1;.). Resist5ncia a 7udanas
2o'o tudo de(tro da ,urocracia : roti(izado= padro(izado= pre7isto co'
a(tecipa)*o= o /u(cio(;rio geral'e(te se acostu'a a u'a co'pleta esta,ilidade e repeti)*o
daCuilo Cue /az= o Cue passa a l5e proporcio(ar u'a co'pleta segura()a a respeito de seu
/uturo (a ,urocracia0 Ate(de(do Ls (or'as e regula'e(tos i'postos pela ,urocracia= o
/u(cio(;rio tor(ase si'ples'e(te u' e1ecutor das roti(as e procedi'e(tos= os Cuais passa
a do'i(ar co' ple(a segura()a e tra(CKilidade co' o passar do te'po0 Qua(do surge
algu'a possi,ilidade de 'uda()a de(tro da orga(iza)*o= essa 'uda()a te(de a ser
i(terpretada pelo /u(cio(;rio co'o algo Cue ele desco(5ece= e= porta(to= algo Cue pode
trazer perigo L sua segura()a e tra(CKilidade0 D3E
2o' isto= a 'uda()a passa a ser i(dese>;7el para o /u(cio(;rio0 E= (a 'edida do
possB7el= ele passa a resistir a CualCuer tipo de 'uda()a Cue se Cueira i'pla(tar (a
,urocracia0 Essa resistF(cia L 'uda()a pode ser passi7a e Cuieta= co'o pode ser ati7a e
agressi7a atra7:s de co'porta'e(tos de recla'a)*o= tu'ultos e gre7es Dessa atitude do
/u(cio(;rio (*o a>uda e' (ada (o dese(7ol7i'e(to da e'presa= pois u'a 'uda()a ,rusca
Cue au'e(te a produti7idade pode ser e(carada pelo /u(cio(;rio co'o algo i(ad'issB7el= >;
Cue ele >; esta7a co'pleta'e(te 5a,ituado a sua a(tiga roti(aE0 D3E
1;.-. *es.ersonali3ao do Relaciona%ento
A ,urocracia te' co' u'a de suas caracterBsticas a i'pessoalidade (o
relacio(a'e(to e(tre os /u(cio(;rios0 DaB o seu car;ter i'pessoal= pois ela e(/atiza os
cargos e (*o as pessoas Cue os ocupa'0 Isto le7a a u'a di'i(ui)*o das rela).es
perso(alizadas e(tre os 'e',ros da orga(iza)*o- dia(te dos de'ais /u(cio(;rios= o
,urocrata (*o os to'a 'ais co'o pessoas 'ais ou 'e(os i(di7idualizadas= 'as co'o
!#
ocupa(tes de cargos= co' direitos e de7eres pre7ia'e(te especi/icados0 DaB a
desperso(aliza)*o gradati7a do relacio(a'e(to e(tre os /u(cio(;rios da ,urocracia0 Os
/u(cio(;rios passa' a co(5ecer os colegas (*o pelos seus (o'es pessoais= 'as pelos tBtulos
dos cargos Cue ocupa'0 Algu'as 7ezes= o co(5eci'e(to : /eito pelo (Q'ero do registro do
colega ou por CualCuer outra /or'a de ide(ti/ica)*o das pessoas i'posta pela orga(iza)*o0
D3E
1;./. Categori3ao co%o Base do Processo *ecisorial
A ,urocracia se asse(ta e' u'a rBgida 5ierarCuiza)*o da autoridade0 Porta(to= Cue'
to'a decis.es e' CualCuer situa)*o ser; aCuele Cue possui a 'ais ele7ada categoria
5ier;rCuica= i(depe(de(te'e(te do seu co(5eci'e(to so,re o assu(to0 Que' decide :
se'pre aCuele Cue ocupa o posto 5ier;rCuico 'ais alto= 'es'o Cue (ada sai,a a respeito do
pro,le'a a ser resol7ido0 Por outro lado= categorizar sig(i/ica u'a 'a(eira de classi/icar as
coisas= estereotipada'e(te= a /i' de lidar co' elas co' 'ais /acilidade0 Qua(to 'ais se
la()ar '*o da categoriza)*o (o processo decisorial= 'e(or ser; a procura de alter(ati7as
di/ere(tes de solu)*o0 D3E
1;.#. u.ercon:or%idade ? Rotina e Procedi%entos
A ,urocracia ,aseiase e' roti(as e procedi'e(tos= co'o 'eio de gara(tir Cue as
pessoas /a)a' e1ata'e(te aCuilo Cue delas se espera0 2o'o u'a ,urocracia e/icaz e1ige
de7o)*o estrita Ls (or'as e regula'e(tos= essa de7o)*o Ls regras e regula'e(tos co(duz L
sua tra(s/or'a)*o e' coisas a,solutas- as regras e roti(as (*o 'ais s*o co(sideradas co'o
relati7as a u' co(>u(to de o,>eti7os= 'as passa' a ser a,solutas0 2o' o te'po= as regras e
as roti(as tor(a'se sagradas para o /u(cio(;rio0 D3E
O i'pacto dessas e1igF(cias ,urocr;ticas so,re a pessoa pro7oca pro/u(da
li'ita)*o e' sua li,erdade e espo(ta(eidade pessoal= al:' da cresce(te i(capacidade de
co'pree(der o sig(i/icado de suas prGprias tare/as e ati7idades de(tro da orga(iza)*o co'o
u' todo0 Estuda(do o e/eito da estrutura ,urocr;tica so,re a perso(alidade dos i(di7Bduos=
algu(s autores c5egara' a algu'as co(clus.es= co'o a Hi(capacidade trei(adaH para
'ostrar Cue o /u(cio(;rio ,urocrata tra,al5a e' /u()*o dos regula'e(tos e das roti(as= e
(*o e' /u()*o dos o,>eti7os orga(izacio(ais Cue /ora' real'e(te esta,elecidos0 Essa
!S
superco(/or'idade Ls regras= aos regula'e(tos= Ls roti(as e procedi'e(tos co(duz a u'a
rigidez (o co'porta'e(to do ,urocrata- o /u(cio(;rio passa a /azer o estrita'e(te co(tido
(as (or'as= (as regras= (os regula'e(tos= (as roti(as e procedi'e(tos i'postos pela
orga(iza)*o0 Esta perde toda a sua /le1i,ilidade= pois o /u(cio(;rio restri(gese ao
dese'pe(5o 'B(i'o0 Perde sua i(iciati7a= criati7idade e i(o7a)*o0 D3E
1;.4. 2=i"io de inais de Autoridade
2o'o a ,urocracia e(/atiza a 5ierarCuia de autoridade= tor(ase (ecess;rio u'
siste'a capaz de i(dicar= aos ol5os de todos= aCueles Cue detF' o poder0 DaB surge a
te(dF(cia L utiliza)*o i(te(si7a de sB',olos ou de si(ais de status para de'o(strar a
posi)*o 5ier;rCuica dos /u(cio(;rios= co'o o u(i/or'e= a localiza)*o da sala= do ,a(5eiro=
do estacio(a'e(to= do re/eitGrio= o tipo de 'esa etc0= co'o 'eios de ide(ti/icar Cuais s*o
os pri(cipais c5e/es da orga(iza)*o0 E' algu'as orga(iza).es co'o o e1:rcito= a Igre>a
etc0 o u(i/or'e co(stitui u' dos pri(cipais si(ais de autoridade0 D3E
1;.8. *i:iculdade no Atendi%ento a Clientes e Con:litos co% o P@"lico
O /u(cio(;rio est; co'pleta'e(te 7oltado para de(tro da orga(iza)*o= para suas
(or'as e regula'e(tos i(ter(os= para suas roti(as e procedi'e(tos= para seu superior
5ier;rCuico Cue a7alia o seu dese'pe(5o0 Essa sua atua)*o i(teriorizada para a orga(iza)*o
geral'e(te o le7a a criar co(/litos co' os clie(tes da orga(iza)*o0 %odos os clie(tes s*o
ate(didos de /or'a padro(izada= de acordo co' os regula'e(tos e roti(as i(ter(os= /aze(do
co' Cue o pQ,lico se irrite co' a pouca ate()*o e descaso para co' os seus pro,le'as
particulares e pessoais0 2o' as press.es do pQ,lico= Cue prete(de solu).es perso(alizadas
Cue a ,urocracia padro(iza= o /u(cio(;rio passa a perce,er essas press.es co'o a'ea)as L
sua prGpria segura()a0 DaB a te(dF(cia L de/esa co(tra press.es e1ter(as L ,urocracia0
2o' essas dis/u().es= a ,urocracia tor(ase esclerosada= /ec5ase ao clie(te= Cue : o seu
prGprio o,>eti7o= e i'pede total'e(te a i(o7a)*o e a criati7idade0 D3E
As causas das dis/u().es da ,urocracia reside' ,asica'e(te (o /ato de Cue a
,urocracia (*o le7a e' co(ta a c5a'ada orga(iza)*o i(/or'al Cue e1iste /atal'e(te e'
CualCuer tipo de orga(iza)*o= (e' se preocupa co' a 7aria,ilidade 5u'a(a Ddi/ere()as
i(di7iduais e(tre as pessoasE Cue (ecessaria'e(te i(troduz 7aria).es (o dese'pe(5o das
!T
ati7idades orga(izacio(ais0 E' /ace da e1igF(cia de co(trole Cue (orteia toda a ati7idade
orga(izacio(al : Cue surge' as co(seCKF(cias i'pre7istas da ,urocracia0 D3E
11. Arau da Burocrati3ao nas Organi3a(es
Al7ir &ould(er realizou u'a pesCuisa Cue l5e per'itiu co(cluir Cue (*o 5; u'
Q(ico tipo ou 'odelo de ,urocracia= 'as u'a e(or'e 7ariedade de graus di/ere(tes de
,urocratiza)*o0 DOE
Dura(te lo(gos a(os= a e'presa /ora ad'i(istrada de 'a(eira 'uito i(/or'al= co'
i(ter7alos de al'o)o a'plos= 5or;rios de e(trada e saBda ,e' /olgados= per'iss*o para os
e'pregados para utilizare' 'aterial da co'pa(5ia para uso prGprio= polBtica de (*o de'itir
(i(gu:' e de so'e(te ad'itir (o7os /u(cio(;rios co(sidera(do la)os de /a'Blias= de
a'izade e residF(cia da co'u(idade se'irural e' Cue se situa7a a e'presa0 DOE
A(tes de !T+S= o padr*o de atitudes do pessoal para co' a /;,rica era /a7or;7el e
positi7o0 Os oper;rios co(sidera7a' as (or'as discipli(ares da /;,rica co'o Hle(ie(tesH=
sua7es e orie(tadas para os o,>eti7os da produ)*o e i(ter(aliza7a' o seu papel por u'
co(>u(to de (or'as t:c(icas0 O padr*o de co'porta'e(to dos oper;rios se caracteriza7a
por u' siste'a de >ulga'e(tos= atitudes e se(ti'e(tos positi7os Cue predispu(5a' a u'a
rea)*o /a7or;7el dos oper;rios L /;,rica e a u'a co(/ia()a (os seus superiores0 E' !T+S
assu'iu u' (o7o gere(te DPeeleE= Cue 7eio alterar su,sta(cial'e(te essa situa)*o0 Ele era
,asta(te apoiado pelos e1ecuti7os do escritGrio ce(tral= c5ega(do a pressio(;lo so, este
aspecto0 DOE
O co(trole do gere(te so,re os super7isores tor(ou cerrado o co(trole so,re os
oper;rios0 Estes passara' a 'odi/icar su,sta(cial'e(te as suas atitudes para co' a
orga(iza)*o0 A super7is*o /ec5ada dese(7ol7ida por Peele passou a e(cerrar a
ad'i(istra)*o de(tro de u' cBrculo 7icioso- DOE
!0 o super7isor e1ercer u'a super7is*o cerrada e so, press*o so,re o oper;rioA
30 o super7isor passa a rece,er o oper;rio co'o u'a pessoa (*o'oti7ada para o
tra,al5oA
O0 o super7isor passa a 7igiar e a co(trolar co' 'ais press*o o oper;rio para o,ter
dele 'aior re(di'e(toA
3"
+0 esse cerco e essa press*o desperta' o ra(cor ou a apatia (o oper;rioA
R0 o super7isor passa a perce,er 'ais i(te(sidade o oper;rio co'o u'a pessoa (*o
'oti7ada para o tra,al5o0 DOE
A ociedade de Organi3a(es
Para os estruturalistas= a sociedade 'oder(a e i(dustrializada : u'a sociedade de
organizaes= das Cuais o 5o'e' passa a depe(der para (ascer= 7i7er e 'orrer0 Essas
orga(iza).es s*o alta'e(te di/ere(ciadas e reCuere' dos seus participa(tes deter'i(adas
caracterBsticas de perso(alidade0 Essas caracterBsticas per'ite' a participa)*o si'ultI(ea
das pessoas e' 7;rias orga(iza).es= (as Cuais os pap:is dese'pe(5ados 7aria'0 D+E
O estruturalis'o a'pliou o estudo das i(tera).es e(tre os grupos sociais i(iciado
pela %eoria das Rela).es Nu'a(as= para os das i(tera).es e(tre as orga(iza).es sociais0 Da
'es'a /or'a co'o i(terage' e(tre si os grupos sociais= ta',:' i(terage' e(tre si as
orga(iza).es0 D+E
).1. As organi3a(es
2o(stitue' a /or'a do'i(a(te de i(stitui)*o da 'oder(a sociedade- S*o a
'a(i/esta)*o de u'a sociedade alta'e(te especializada e i(terdepe(de(te= Cue se
caracteriza por u' cresce(te padr*o de 7ida0 As orga(iza).es per'eia' todos os aspectos
da 7ida 'oder(a e e(7ol7e' a participa)*o de (u'erosas pessoas0 2ada orga(iza)*o :
li'itada por recursos escassos= e por isso= (*o pode tirar 7a(tage(s de todas as
oportu(idades Cue surge'- daB o pro,le'a de deter'i(ar a 'el5or aloca)*o de recursos0 A
e/iciF(cia : o,tida Cua(do a orga(iza)*o aplica seus recursos (aCuela alter(ati7a Cue
produz 'el5or resultado0 D+E
A Teoria Estruturalista co(ce(trase (o estudo das orga(iza).es= (a sua estrutura
i(ter(a e (a i(tera)*o co' outras orga(iza).es0 As orga(iza).es s*o co(ce,idas co'o
u(idades sociais Dou agrupa'e(tos 5u'a(osE i(te(cio(al'e(te co(struBdas e reco(struBdas=
a /i' de ati(gir o,>eti7os especB/icos0 De1ercito= escolas= 5ospitais= igre>as= pris.esE0 As
orga(iza).es s*o caracterizadas por u' co(>u(to de rela).es sociais est;7eis e
deli,erada'e(te criadas co' a e1plBcita i(te()*o de alca()ar o,>eti7os ou propGsitos0
3!
Assi'= a orga(iza)*o e u'a u(idade social de(tro da Cual as pessoas alca()a' rela).es
est;7eis e(tre si= (o se(tido de /acilitar o alca(ce de u' co(>u(to de o,>eti7os ou 'etas
).&. O 0o%e% Organi3acional
E(Cua(to a %eoria 2l;ssica caracteriza o H5o'o eco(o'icusH e a %eoria das
Rela).es Nu'a(as= Ho 5o'e' socialH= a Teoria Estruturalista /ocaliza o H5o'e'
orga(izacio(alH= ou se>a= o 5o'e' Cue dese'pe(5a pap:is e' di/ere(tes orga(iza).es0 D+E
Na sociedade das orga(iza).es= 'oder(a e i(dustrializada= aparece a /igura do H5o'e'
orga(izacio(alH Cue participa si'ulta(ea'e(te de 7;rias orga(iza).es0 O 5o'e' 'oder(o=
ou se>a= o 5o'e' orga(izacio(al= para ser ,e' sucedido e' todas as orga(iza).es= precisa
ter as segui(tes caracterBsticas de perso(alidade- D+E

@le1i,ilidade- e' /ace das co(sta(tes 'uda()as Cue ocorre' da 7ida 'oder(a= ,e'
co'o da di7ersidade dos pap:is dese'pe(5ados (as di7ersas orga(iza).es= Cue
pode' c5egar a i(7ers*o= aos ,ruscos desliga'e(tos das orga(iza).es e aos (o7os
relacio(a'e(tos0

%olerI(cia as @rustra).es- para e7itar o desgaste e'ocio(al decorre(te do co(/lito


(ecess;rio e(tre (ecessidades orga(izacio(ais e (ecessidades i(di7iduais= cu>a
'edia)*o : /eita atra7:s de (or'as racio(ais= escritas e e1austi7as= Cue procura'
e(7ol7er toda a orga(iza)*o0

2apacidade de adiar as reco'pe(sas- e poder co'pe(sar o tra,al5o roti(eiro de(tro


da orga(iza)*o= e' detri'e(to das pre/erF(cias e 7oca).es pessoais por outros tipos
de ati7idade pro/issio(al Da e'presa 7e' se'pre e' pri'eiro lugar= o Cue poder
/azer co' Cue o tra,al5ador se tor(e u' /a(;tico pela e'presa= passa(do a 7i7er
so'e(te e' /u()*o delaE0

Per'a(e(te dese>o de Realiza)*o- gara(tido a co(/or'idade e coopera)*o co' as


(or'as Cue co(trola' e assegura' o acesso a posi).es de carreira de(tro da
orga(iza)*o= proporcio(a(do reco'pe(sas e sa().es sociais e 'ateriais0 D+E
-. Anlise das Organi3a(es
33
Os estruturalistas utiliza'= para estudar as orga(iza).es= u'a a(;lise orga(izacio(al
'ais a'pla do Cue a de CualCuer teoria a(terior= pois prete(de' co(ciliar a %eoria 2l;ssica
e a %eoria das Rela).es Nu'a(as= ,asea(dose ta',:' (a %eoria da Purocracia0 Assi'= a
a(;lise das orga(iza).es do po(to de 7ista estruturalista : /eita a partir de u'a a,ordage'
'Qltipla Cue le7a e' co(ta si'ulta(ea'e(te os /u(da'e(tos da %eoria 2l;ssica= da %eoria
das Rela).es Nu'a(as e da %eoria da Purocracia0 %ratase de u'a a,ordage' 'Qltipla
utilizada pela Teoria Estruturalista Cue e(7ol7e- D+E
%a(to a orga(iza)*o /or'al co'o a orga(iza)*o i(/or'al
%a(to as reco'pe(sas salariais e 'ateriais co'o as reco'pe(sas sociais e
si',Glicas
%odos os di/ere(tes (B7eis 5ier;rCuicos de u'a orga(iza)*o
%odos os di/ere(tes tipos de orga(iza).es
A a(;lise i(traorga(izacio(al e a(;lise i(terorga(izacio(al0 D+E
-.1. A"ordage% 7@lti.laB Organi3ao 'or%al e In:or%al
E(Cua(to a %eoria 2l;ssica se co(ce(tra7a (a orga(iza)*o /or'al e a %eoria das
Rela).es Nu'a(as so'e(te (a orga(iza)*o i(/or'al= os estruturalistas te(ta' estudar o
relacio(a'e(to e(tre a',as as orga(iza).es- a /or'al e a i(/or'al= e' u'a a,ordage'
'Qltipla0 D+E
A Teoria Estruturalista 7ai te(tar relacio(ar as rela).es /or'ais e i(/or'ais de(tro e
/ora da orga(iza)*o Da 'escla e(tre rela)*o /or'al e i(/or'al co(tri,ui para u' a',ie(te
de tra,al5o 'ais agrad;7elE0 Os estruturalistas (*o altera' os co(ceitos da orga(iza)*o
/or'al e i(/or'al0 D/or'al tudo o Cue esti7er e1presso (o orga(ogra'a co'o 5ierarCuia=
regras= regula'e(tos= co(trole de Cualidade e i(/or'al as rela).es sociaisE0 A Teoria
Estruturalista te(tar e(co(trar o eCuilB,rio e(tre os ele'e(tos racio(ais e (*o racio(ais do
co'porta'e(to 5u'a(o Cue co(stitui o po(to pri(cipal da 7ida= da sociedade e do
pe(sa'e(to 'oder(o0
-.&. A"ordage% 7@lti.laB Reco%.ensas 7ateriais e ociais
3O
Os estruturalistas co',i(a' os estudos da %eoria 2l;ssica e da %eoria das Rela).es
Nu'a(as0 O sig(i/icado das reco'pe(sas salariais e sociais e tudo Cue se i(clui (os
sB',olos de posi)*o Dta'a(5o da 'esa ou do escritGrio= carros da co'pa(5ia= etcE :
i'porta(te (a 7ida de CualCuer orga(iza)*o0 D+E
Para as reco'pe(sas sociais e si',Glicas se>a' e/icie(tes= Cue' as rece,e de7e estar
ide(ti/icado co' a orga(iza)*o Cue as co(cede0 Os sB',olos e sig(i/icados de7e' ser
prezados e co'partil5ados pelos outros= co'o a esposa= colegas= a'igos= 7izi(5os= etc0 Por
essas raz.es= as reco'pe(sas sociais s*o 'e(os e/icie(tes co' os /u(cio(;rios de posi).es
'ais ,ai1as do Cue co' os de posi).es 'ais altas Das reco'pe(sas ser7e' co'o u'
i(ce(ti7o para o /u(cio(;rio produzir 'aisE0 D+E
-.). A"ordage% 7@lti.laB Os di:erentes 2n:o1ues da Organi3ao
As orga(iza).es para os estruturalistas pode' ser co(ce,idas segu(do duas di/ere(tes
co(cep).es-

8odelo racio(al da orga(iza)*o- 2o(ce,e a orga(iza)*o co' u' 'eio deli,erado e


racio(al de alca()ar 'etas co(5ecidas0 Os o,>eti7os orga(izacio(ais s*o
e1plicitados Dco' por e1e'plo a 'a1i'iza)*o dos lucrosE= todos os aspectos e
co'po(e(tes da orga(iza)*o s*o escol5idos e' /u()*o de sua co(tri,ui)*o ao
o,>eti7o e as estruturas orga(izacio(ais s*o cuidadas para ati(gir a 'ais alta
e/iciF(cia= os recursos s*o adeCuados e alocados de acordo co' u' pla(o diretor=
todas a).es s*o apropriadas e i(iciadas por pla(os e seus resultados de7e' coi(cidir
co' os pla(os0 < u' siste'a /ec5ado= te(do co'o caracterBstica a 7is*o /ocalizada
ape(as (as partes i(ter(as do siste'a= co' F(/ase (o pla(e>a'e(to e co(trole0
E1pectati7a de certeza e de 7ia,ilidade0 Neste 'odelo i(clui a a,ordage' cl;ssica
da ad'i(istra)*o e a teoria da ,urocracia0

8odelo (atural de orga(iza)*o- 2o(ce,e a orga(iza)*o co' u' co(>u(to de partes


i(depe(de(tes Cue= >u(tas= co(stitue' u' todo0 O o,>eti7o ,;sico : a so,re7i7F(cia
do siste'a0 O 'odelo (atural procura tor(ar tudo /u(cio(al e eCuili,rado= pode(do
ocorrer dis/u().es0 A autoregula)*o : o 'eca(is'o /u(da'e(tal Cue (atural'e(te
go7er(a as rela).es e(tre as partes e suas ati7idades= 'a(te(do o siste'a
eCuili,rado e est;7el a(te as pertur,a).es pro7i(das do a',ie(te e1ter(o0 Este
3+
'odelo traz co' i(e7it;7el apareci'e(to a orga(iza)*o i(/or'al (as orga(iza).es0
< u' siste'a a,erto te(do co'o caracterBstica a 7is*o /ocalizada so,re o siste'a e
sua i(terdepe(dF(cia co' o a',ie(te0 E1pectati7a de i(certeza e de
i'pre7isi,ilidade0 D+E
-.-. A"ordage% 7@lti.laB Os $+eis da Organi3ao
Assi' co' o 'odelo ,urocr;tico de 9e,er= as orga(iza).es so/re' u'a 'ultiplicidade
de pro,le'as Cue s*o classi/icados e categorizados para Cue a respo(sa,ilidade por sua
solu)*o se>a atri,uBda a di/ere(tes (B7eis 5ier;rCuicos- D+E

NB7el I(stitucio(al- < o (B7el 'ais alto= co'posto dos dirige(tes ou altos
/u(cio(;rios0 < ta',:' de(o'i(ado (B7el estrat:gico= pois : respo(s;7el pela
de/i(i)*o dos pri(cipais o,>eti7os e das estrat:gias orga(izacio(ais relacio(adas a
lo(go prazo0

NB7el &ere(cial- < o (B7el i(ter'edi;rio= situado e(tre o i(stitucio(al e o t:c(ico=


cuida(do do relacio(a'e(to e da i(tegra)*o desses dois (B7eis0 U'a 7ez to'adas as
decis.es (o (B7el i(stitucio(al= o (B7el gere(cial : o respo(s;7el pela sua
tra(s/or'a)*o e' pla(os e e' progra'as para Cue o (B7el t:c(ico os e1ecute0

NB7el %:c(ico- < o (B7el 'ais ,ai1o da orga(iza)*o0 %a',:' de(o'i(ado (B7el
operacio(al= : o (B7el e' Cue as tare/as s*o e1ecutadas= os progra'as s*o
dese(7ol7idos e as t:c(icas s*o aplicadas0 < o (B7el Cue cuida da e1ecu)*o das
tare/as a curto prazo e segue os progra'as e roti(as dese(7ol7idas pelo (B7el
gere(cial0 D+E
-./. A"ordage% 7@lti.laB A *i+ersidade de Organi3a(es
E(Cua(to a Ad'i(istra)*o 2ie(tB/ica e a Escola das Rela).es Nu'a(as /ocalizara' as
/;,ricas= a abordagem estruturalista a'pliou o ca'po da a(;lise da orga(iza)*o= a /i' de
i(cluir outros tipos di/ere(tes de orga(iza).es al:' das /;,ricas- orga(iza).es peCue(as=
':dias e gra(des= pQ,licas e pri7adas= e'presas dos 'ais di7ersos tipos Di(dustrias ou
produtoras de ,e(s= prestadoras de ser7i)os= co'erciais= agrBcolas= etcE= orga(iza).es
'ilitares De1:rcito= 'ari(5a= aero(;uticaE= orga(iza).es religiosas Digre>aE= orga(iza).es
3R
/ila(trGpicas= partidos polBticos= pris.es= si(dicatos= etc0 A partir do estruturalismo a
ad'i(istra)*o (*o /icou 'ais restrita as /;,ricas= 'as passou a ser e(te(dida a todos os
tipos possB7eis de orga(iza).es0 Al:' disso= toda a orga(iza)*o= L 'edida Cue cresce tor(a
se co'ple1a e passa a e1igir u'a adeCuada ad'i(istra)*o0 D+E
Ti.ologia das Organi3a(es
As orga(iza).es s*o di/ere(tes e(tre si e aprese(ta' e(or'e 7aria,ilidade0
2o(tudo= elas aprese(ta' caracterBsticas Cue per'ite' classi/ic;las e' classes ou tipos0
Estas classi/ica).es= de(o'i(adas tipologias das organizaes= per'ite' u'a a(;lise
co'parati7a das orga(iza).es atra7:s de u'a caracterBstica co'u' ou de u'a 7ari;7el
rele7a(te0 Os estruturalistas dese(7ol7era' as tipologias das organizaes para classi/ic;
las de acordo co' certas caracterBsticas= co'o seu ta'a(5o DpeCue(as= ':dias= gra(desE= ou
sua (atureza De'presas pri';rias= ou de ,ase= secu(d;rias ou de tra(s/or'a)*oE= ou seu
'ercado Di(dustria de ,e(s de capital ou de ,e(s de co(su'oE= ou ai(da sua depe(dF(cia
De'presas pQ,licas ou pri7adasE0 D+E
/.1. Ti.ologia de A%itai 2t3ioni
Segu(do Etzio(i= as orga(iza).es possue' as segui(tes caracterBsticas-

Di7is*o de tra,al5o e atri,ui)*o de poder e respo(sa,ilidade- de acordo co' u'


pla(e>a'e(to i(te(cio(al para i(te(si/icar a realiza)*o de o,>eti7os especB/icos0

2e(tro e poder- os es/or)os co',i(ados da orga(iza)*o dirige' para seus o,>eti7os=


esses ce(tros de poder precisa' co(ti(ua'e(te e1a'i(ar a realiza)*o da
orga(iza)*o a /i' de gara(tir 'aior e/iciF(cia0 D+E

Su,stitui)*o do pessoal- as pessoas pode' ser de'itidas ou su,stituBdas por outras


pessoas para as suas tare/as= A orga(iza)*o pode reco',i(ar seu pessoal atra7:s de
tra(s/erF(cia e pro'o).es0 D+E
As u(idades sociais co(trola' seus 'e',ros0 As orga(iza).es s*o pla(e>adas e
estruturadas e re7Fe' as suas realiza).es e se reestrutura' de acordo co' os resultados0
Nas orga(iza).es= o co(trole i(/or'al (*o : adeCuado= pois (*o se pode co(/iar (a
ide(ti/ica)*o dos seus participa(tes co' as tare/as Cue de7e' realizar0 Por isso= as
34
orga(iza).es i'p.e' u'a distri,ui)*o de reco'pe(sas e sa().es para gara(tir o,ediF(cia
as suas (or'as= regula'e(tos e orde(s0 Os 'eios de co(trole= Cue pode' ser classi/icados
e' trFs categorias- D+E

2o(trole /Bsico- : o co(trole ,aseado (a aplica)*o de 'eios /Bsicos ou de sa().es ou


a'ea)as /Bsicas0 O co(trole /Bsico procura /azer co' Cue as pessoas o,ede)a'
atra7:s de a'ea)as ou sa().es /Bsicas= da coa)*o= da i'posi)*o= da /or)a e do 'edo
das co(seCuF(cias0 A 'oti7a)*o : (egati7a e ,aseiase e' pu(i).es0 2orrespo(de
ao poder coerciti7o Do /u(cio(;rio pode se se(tir pressio(ado e produzir 'e(osE0

2o(trole 'aterial- : o co(trole ,aseado (a aplica)*o de 'eios 'ateriais e de


reco'pe(sas 'ateriais0 As reco'pe(sas 'ateriais s*o co(stituBdas de ,e(s e de
ser7i)os o/erecidos0 A co(cess*o de sB',olos Dco'o di(5eiro ou sal;rioE Cue
per'ite' adCuirir ,e(s e ser7i)os : classi/icada co'o 'aterial= porCue o resultado
para Cue' rece,e : se'el5a(te ao de 'eios 'ateriais0 < o co(trole ,aseado (o
i(teresse= (a 7a(tage' dese>ada e (os i(ce(ti7os eco(J'icos e 'ateriais0

2o(trole (or'ati7o- : o co(trole ,aseado e' sB',olos puros ou e' 7alores sociais0
E1iste' sB',olos (or'ati7os Dco'o o prestBgio e esti'aE e sociais Dco'o o a'or e
aceita)*oE0 < o co(trole 'ora e :tico= por e1celF(cia= e ,aseiase (a co(7ic)*o= /:=
cre()a e (a ideologia0 A utiliza)*o do co(trole (or'ati7o correspo(de ao poder
(or'ati7osocial ou poder (or'ati7o0 D+E

2ada tipo de co(trole pro7oca u' padr*o de o,ediF(cia e' /u()*o do tipo de
i(teresse e' o,edecer ao co(trole0 A tipologia de orga(iza).es de Etzio(i classi/ica
as orga(iza).es co' ,ase (o uso e sig(i/icado da o,ediF(cia= di7ide'se-

Orga(iza).es coerciti7as- O poder : i'posto pela /or)a /Bsica ou co(trole ,aseados


e' prF'ios ou pu(i).es0 Utiliza' /or)a co'o pri(cipal co(trole so,re os
participa(tes de (B7el i(/erior0 E1e'plos co'o ca'pos de co(ce(tra)*o= pris.es=
i(stitui).es pe(ais= etc0 D+E

Orga(iza).es Utilit;rias- O poder se ,aseia (o co(trole dos i(ce(ti7os eco(J'icos0


Utiliza' a re'u(era)*o co'o ,ase pri(cipal de co(trole0 Os participa(tes de (B7el
i(/erior co(tri,ue' para a orga(iza)*o co' u' e(7ol7i'e(to Hcalculati7oH=
,aseado (os ,e(e/Bcios Cue espera' o,ter0 As e'presas e o co':rcio est*o
i(cluBdos (essa classi/ica)*o0 D+E
3#

Orga(iza).es (or'ati7as- O poder ,aseiase (o co(se(so so,re o,>eti7os e ':todos


da orga(iza)*o0 Utiliza' o co(trole 'oral co'o pri(cipal i(/luF(cia so,re os
participa(tes= por Cue eles te' ele7ado e(7ol7i'e(to H'oralH e 'oti7acio(al0 As
orga(iza).es (or'ati7as s*o c5a'adas H7olu(t;riasH e i(clue' a igre>a=
u(i7ersidades= 5ospitais e orga(iza).es polBticas e sociais0 D+E
O"Ceti+os Organi3acionais
As orga(iza).es s*o u(idades sociais Cue procura' ati(gir o,>eti7os especB/icos- a
sua raz*o : ser7ir a esses o,>eti7os0 O o,>eti7o orga(izacio(al : u'a situa)*o dese>ada Cue
a orga(iza)*o te(ta ati(gir0 : u'a i'age' Cue a orga(iza)*o prete(de para seu /uturo0 Se o
o,>eti7o : ati(gido= ele dei1a de ser a i'age' orie(tadora da orga(iza)*o e e i(corporado a
ela co'o algo real e atual0 Os o,>eti7os s*o esta,elecidos por 7otos dos acio(istas ou dos
'e',ros da asse',l:ia ou ai(da pela pessoa Cue aprese(ta os acio(istas ou Cue possui e
dirige a orga(iza)*o0 D+E
A e/iciF(cia de u'a orga(iza)*o : 'edida pelo alca(ce dos o,>eti7os propostos0 A
co'petF(cia da orga(iza)*o : 'edida pelo 7olu'e de recursos utilizados para realizar a
produ)*o0 A co'petF(cia est; ligada aos o,>eti7os da orga(iza)*o= 'as (*o se co(/u(de
co' eles0 A co'petF(cia cresce a 'edida Cue os custos Dos recursos utilizadosE decresce'0
A de/i(i)*o de o,>eti7os : i(te(cio(al= 'as (e' se'pre racio(al= pois : u' processo de
i(tera)*o e(tre a orga(iza)*o e o a',ie(te0 2o(siste e' deter'i(ar as rela).es das
orga(iza).es co' a sociedade 'ais a'pla= ou se>a= co' o Cue a sociedade dese>a e reCuer0
D+E
E1iste' ci(co categorias de o,>eti7os orga(izacio(ais-

O,>eti7os da sociedade- relacio(ados co' a sociedade e' geral= co'o- produzir


,e(s e ser7i)os= 'a(ter a orde' pQ,lica= criar e 'a(ter 7alores culturais0 Procura'
pree(c5er as (ecessidades da sociedade0 D+E

O,>eti7os de produ)*o- relacio(ados co' o pQ,lico Cue e(tra e' co(tato co' a
orga(iza)*o0 e1e'plos- ,e(s de co(su'o= ser7i)os a e'presas= educa)*o0 %ratase
de tipos de produ)*o e' ter'os das /u().es do co(su'idor0 D+E
3S

O,>eti7os de siste'as- relacio(ados co' a 'a(eira de /u(cio(ar da orga(iza)*o=


i(depe(de(te'e(te dos ,e(s e ser7i)os Cue ela produz ou dos o,>eti7os daB
resulta(tes0 E1e'plos- F(/ase (os lucros= (o cresci'e(to e (a esta,ilidade da
orga(iza)*o0 %ratase da 'a(eira co'o /u(cio(a o siste'a= i(depe(de(te'e(te dos
produtos ou ser7i)os Cue produz= o Cue pode tor(arse o o,>eti7o para os
participa(tes da orga(iza)*o0 D+E

O,>eti7os de produtos- relacio(ados co' as caracterBsticas dos ,e(s e ser7i)os


produzidos0 E1e'plos- F(/ase (a Cualidade ou Cua(tidade de produtos= 7ariedade=
estilo= dispo(i,ilidade= origi(alidade ou i(o7a)*o dos produtos0 D+E

O,>eti7os deri7ados- relacio(ados co' os usos Cue a orga(iza)*o /az do poder


origi(ado (a co(secu)*o de outros o,>eti7os0 E1e'plos- 'etas polBticas= ser7i)os
co'u(it;rios= progra'as sociais= progra'as co'u(it;rios= polBtica de i(7esti'e(tos
e localiza)*o das i(stala).es Cue 'el5ore' a eco(o'ia e o /uturo das co'u(idades0
As orga(iza).es cria' poder Cue : utilizado para i(/lue(ciar seus prGprios
'e',ros e o a',ie(te0 D+E

4. A%"iente Organi3acional
As orga(iza).es 7i7e' e' u' co(te1to ao Cual de(o'i(a'os a',ie(te0 O
A',ie(te : tudo o Cue e(7ol7e e1ter(a'e(te u'a orga(iza)*o0 Para os estruturalistas= o
a',ie(te : co(stituBdo pelas outras orga(iza).es Cue /or'a' a sociedade0 D+E
A orga(iza)*o depe(de de outras orga(iza).es para seguir o seu ca'i(5o e ati(gir os seus
o,>eti7os0 A i(tera)*o e(tre a orga(iza)*o e o a',ie(te tor(ase /u(da'e(tal para a
co'pree(s*o do estruturalis'o Da orga(iza)*o est; i(serida e' u' todoE0 A sociedade
'oder(a : u'a sociedade de orga(iza).es0 Os estruturalistas critica' o /ato de Cue
co(5ece'os 'uito a respeito de i(tera)*o e(tre pessoas= algu'a coisa so,re a i(tera)*o
e(tre grupos e pouCuBssi'os so,re a i(tera)*o e(tre orga(iza).es e seus a',ie(tes0 D+E
Os estruturalistas ultrapassa' as /ro(teiras da orga(iza)*o para 7er o Cue e1iste
e1ter(a'e(te ao seu redor- as outras orga(iza).es Cue /or'a a sociedade= passa(do a se
preocupar (*o so'e(te co' a a(;lise orga(izacio(al= 'as ta',:' co' a a(;lise
3T
i(terorga(izacio(al0 A a(;lise i(terorga(izacio(al est; 7oltada para as rela).es e1ter(as
e(tre u'a orga(iza)*o e outras orga(iza).es (o a',ie(te0 D+E
Con:litos Organi3acionais
Os estruturalistas discorda' de Cue 5a>a 5ar'o(ia de i(teresse e(tre patr.es e
e'pregados Dco'o a/ir'a7a a %eoria 2l;ssicaE= ou de Cue essa 5ar'o(ia de7e ser
preser7ada pela Ad'i(istra)*o= atra7:s de u'a atitude co'pree(si7a e terapFutica Dco'o
a/ir'a7a a %eoria das Rela).es Nu'a(asE0 A',as estas teorias pu(5a' /ora de discuss*o o
pro,le'a do co(/lito= pro7a7el'e(te e' decorrF(cia do seu car;ter prescriti7o0 Para os
estruturalistas= os co(/litos s*o ele'e(tos geradores das 'uda()as e do dese(7ol7i'e(to da
orga(iza)*o0 D+E
2o(/lito sig(i/ica a e1istF(cia de id:ias= se(ti'e(tos= atitudes ou i(teresses Cue
pode' se c5ocar0 Se'pre Cue se /ala e' acordo= apro7a)*o= coorde(a)*o= resolu)*o=
u(idade= co(se(ti'e(to= co(sistF(cia= 5ar'o(ia= de7ese le',rar Cue essas pala7ras
pressup.e' a e1istF(cia de seus opostos= co'o desacordo= desapro7a)*o= dise()*o=
dese(te(di'e(to= i(co(gruF(cia= discordI(cia= i(co(sistF(cia= oposi)*o= o que significa
conflito0 D+E
As /o(tes de coopera)*o reside' (as se'el5a()as de i(teresses= reais ou supostos=
e(tre i(di7Bduos e orga(iza).es0 As /o(tes de co(/litos localiza'se e' algu'a di7ergF(cia
real ou suposta de i(teresses Cue e1iste' de(tro de u' continuum Cue 7ai desde u'a
colis*o /ro(tal de i(teresses e co'pleta i(co'pati,ilidade= e' u' e1tre'o= at: i(teresses
di/ere(tes= 'as (*o i(co'patB7eis e' outro e1tre'o0 D+E
2o(/lito e coopera)*o s*o ele'e(tos i(tegra(tes da 7ida de u'a orga(iza)*o0 No>e=
co(siderase coopera)*o e co(/lito co'o dois aspectos da ati7idade social (as
orga(iza).es0 E' situa).es de co(/lito= as possB7eis respostas e' u' grupo Dou de u'a
pessoaE pode' ser caracterizadas e' u'a escala geral= 7aria(do desde os ':todos de
supress*o total e parcial at: os ':todos de (egocia)*o e solu)*o dos pro,le'as0 D+E
O co(/lito gera 'uda()as e pro7oca i(o7a).es a 'edida Cue as solu).es s*o
alca()adas0 %oda7ia= essas solu).es co(stituir*o a ,ase de (o7os co(/litos Cue gerar*o
(o7as 'uda()as= as Cuais pro7ocar*o outras i(o7a).es= e assi' por adia(te0 Se o co(/lito
O"
/or dis/ar)ado ou su/ocado= ele procurar; outras /or'as de e1press*o= tais co'o o a,a(do(o
do e'prego ou o au'e(to de acide(tes= Cue= (o /i' aprese(ta' des7a(tage(s ta(to para o
i(di7Bduo co'o para a orga(iza)*o0
<eri:icao de leitura
Identi:i1ue e co%ente ao %enos cinco das caractersticas
da
Burocracia, segundo 7. !e"er.
O!

Você também pode gostar