Você está na página 1de 29

Assuntos:laminao,forjamento,extruso,

trefilao,dobramento&estampagem,
+fundio,soldagememetalurgiadop.

1.Qualaprincipaldiferenaentreosprocessosdeconformaoplsticae
usinagem?

Nausinagem,osesforossolicitadosultrapassamatensoderupturadomaterial,portanto
hremoodematerial.Noprocessodeconformaaoplstica,osesforosficamentrea
tensodeescoamentoeaderuptura,aconformaofeitapordeformaoplstica,eno
hremoodematerial.

Plasticidade:propriedadedomaterialemrelaoadeformaonaconformaoplastica
Ductilidade:propriedadedomaterialemrelaoadeformaoemumensaiodetrao
(uniaxial)

2.Emqueconsistemasvariveisindependentesnosprocessosdeconformao?

Asvariveisindependentessoaquelasquevctemcontrolediretosobreelas,taiscomoo
materialescolhido,ageometriainicial,ageometriadaferramenta,atemperaturadetrabalho,
eetc.

Geralmentesoescolhidasnocomeodoprocesso.SegueosexemplosdoDeGarmo:
1MaterialInicial:
Nosedefinesomentesuacomposioqumica,massimtambmsuas
propriedadesecaractersticas.
2Geometriainicialdapea:
Podetersidoestabelecidoporprprocessosoudediferentes
tarugos.Responsveisporgrandeinflunciafinanceiranoprocesso.
3Ferramentaougeometriadomolde:
Diferentesparmetrospodemestarenvolvidos.
Deveseanalisarcomoeleinduzecontrolaofluxodadeformao.responsvelpelo
sucessoouporfalhasquepodemocorrer.
4Lubrificao:
Funes:Diminuiroatrito,controledetemperaturas,corroses.Naescolha
incluasuaquantidadeemeiodeaplicao.
5Temperaturainicial:
Tantodapeacomodaferramenta.Comoaspropriedadesdo
materialpodemvariaremfunodatemperatura,oseucontrolemuitoimportante.
6Velocidadedeoperao:
Existeumafaixadisponvelnoprocesso.Avelocidadeafeta
diretamenteasforasdedeformao,eficinciadolubrificanteetempoparaatransferncia
decalor.
7Quantidadedeformada:
Controlefeitopeloajustedoprocessooudesignda
ferramenta/molde.

3.Emqueconsistemasvariveisdependentesnosprocessosdeconformao?

Asvariveisdependentessodeterminadaspelasindependentes.Elasnosodiretamente
controladas,masdeterminadaspeloprocesso.Seavariveldependentenecessitaser
controlada,oprojetistadeveselecionareavaliaravarivelindependenteespecfica,ouas
variveisindependentesespecficasqueinfluenciamealteramavariveldependenteem
questo.Aspropriedadesfinaisdoproduto,oacabamentosuperficialeatolernciaso
exemplosdevariveisdependentes.

ExemplosnoDeGarmo:
1Fora/potnciarequerida:
Determinaseasvariveisindependenteseesperasea
consequnciaparasechegarnafora/potnciadesejada.Suaprevenodeextrema
importnciaparasedeterminarosequipamentos,ferramentas,materiaisaplicveise
processosdedeformao.
2Propriedadesdomaterialdoproduto:
Devesebuscarcomoqueaspropriedadesirose
alterardosvaloresiniciais(quesoconhecidos).Ointeressenamanufaturapodeatsernos
valoresiniciais,paraosprocessosetal.Masoclientequevaiseinteressarpelas
propriedadesfinais,quesogeradasnoprocesso.
3TemperaturaFinal:
Interessanteseteratemperaturasobrecontroleparasemanteras
propriedadesdesejveiseassimtambmaqualidade.
4Acabamentosuperficialetolerncias:
Dependemdotipodeprocessoaplicado.
5Naturezadofluxodedeformao
:Podeminfluenciarnaspropriedadesdaestruturado
material,casotaissejamdirecionalmentedependentes.Toimportantequantoas
geometrias/tolernciasfinaisdesejadas.

4.Oqueseentendeportrabalhoafrio?

Quandoatemperaturadetrabalhomenorqueatemperaturaqueprovocaarecristalizao
dometal,oprocessodenominadotrabalhoafrio.Notrabalhoafrio,omaterialquase
sempresofreencruamento.
TambmexisteumaformadesedeterminarelepelotemperaturahomlogoT_h:
T_h=T/T_f
Onde:TatemperaturadoprocessoeT_fadefuso.
CasoT_hsejamenorque0.3,temseoinciodafaixadetemperaturaparatrabalhoafrio.

Grandesquantidadesdosprocessossofeitosafrioporapresentaremasseguintes
vantagens:
1Semnecessidadedeaquecimento(muitossotemperaturaambientemesmo).
2Melhoracabamentosuperficial.
3Altocontroledimensional>poucosprocessosdeacabamento(issosehouveralgum).

4Altareplicabilidadenaproduoemgrandesquantidades.
5Encruamentoaumentaaresistnciamecnica,comotambmfadiga.
6Poucaspropriedadesdirecionaisnaestrutura.
7Minimizaoemproblemasdecontaminao.

Asresistnciasgeradasnoencruamentosocomparadassgeradasportratamentos
trmicos,assim,mesmoemcasosondenosebuscamelhoracabamentosuperficial/
melhorestolerncias,podeseacabarpriorizandoprocessosafrioporquestesdecustos
(nosetornanecessrioostratamentostrmicos).
Outravantagemnessaindependnciadeprocessosdeacabamento,onodesperdciode
materiaisqueporelesgerado.

Algumasdesvantagens:
1Maioresforassonecessrias.
2Equipamentosmaispesadosemaispotentessonecessrios.
3Menorductilidadedisponvel.
4Superfciesdevemestarlimpaselivresdecorroso.
6Propriedadesnodirecionaisnaestruturapodechegaraserumadesvantagem.
7Encruamentoindesejvelalcanado.

Otamanhodaproduodevejustificaroaltocustocomosequipamentoseferramentas
potentes.

5.Oqueseentendeportrabalhoaquente?

Quandoatemperaturadetrabalhomaiorqueatemperaturaqueprovocaarecristalizao
dometal,oprocessodenominadotrabalhoaquente.

QuandoT_hmaiorque0.6

Asaltastemperaturasdiminuemoescoamentodeummetaleaumentamasuaductilidade.
Issopelofatodarecristalizaoeliminarosefeitosdoencruamento.
1Comoalgunspontosnegativos,temsequeasaltastemperaturaspodempromover
algumasreaesentreometaleseuambiente.
2Tolernciassomenoreseoresfriamentonouniformepodegerardeformaes.

Afaixadetemperaturadeaplicaoparatrabalhoaquente,temcomobaseatemperatura
derecristalizao,comocitado.Ecomotopo,atemperaturaondecomeamaocorrer
oxidaes,crescimentodegrosetransformaesindesejveisdefase.
Parasemanterasforasaplicadasomaisbaixopossveleumtempodeprocessotambm
baixo,buscasetemperaturasquesejamomaisaltopossvel.

6.Oqueseentendeportrabalhoamorno?

Conformaoplsticasendojustamenteaplicadafaixaentreasdetrabalhoafrioea
quente:T_hmaiorque0.3eT_hmenorque0.6.

Comparandosecomotrabalhoafrio:
Vantagemdediminuirosesforosnoequipamento/ferramenta.
Aumentodaductilidade.

Comparandosecomotrabalhoaquente:
Melhorespreciseseacabamentos.
Logo,menoronmerodeprocessosdeacabamentoedematerialquenelesseria
desperdiado.
Menorconsumodeenergia.Energiaprovenientetantonageraodocalor,comotambm
naqueseriautilizadanosprocessosdeacabamento.

7.Oquesoprocessosprimriosdeconformao?

Osprocessosprimriossoanlogossoperaesdedesbastenausinagem,ouseja,
produzemasmaioresdeformaesplsticas,esorealizadosemgeralaquente.Reduzo
materialinicialemformasintermedirias(shapes,slabs,plates,billets).Geralmenteso
realizadosparacorrigirosdefeitosoriundosdoprocessodefundio.

8.Oquesoprocessossecundriosdeconformao?

Processossecundriossoprocessosposterioresaosprimrios,paraalcanarcommaiores
precisoageometriaacabadaousemiacabadadesejada,emgeralessesprocessosso
realizadosafrio.

9.Descrevaoprocessodelaminao.

Nalaminao,ometalforadoporentredoisroloscilndricosparalelosgirandonamesma
velocidadeemsentidosopostosque,poratrito,vofazeromaterialavanar.Namedidaque
omaterialavanapelosrolos,elesimprimemumatensocompressivasuficientementealta
paraconformaromaterial,deixandosuaespessuramaisfina,eportanto,paracompensaro
volume,seucomprimentoesualarguramaiores,pormoaumentodecomprimentofica
superioraoaumentodalargura.Esseprocessopodeserrealizadotantoaquentecomoa
frio.Abaixoumesquemagrficodoprocesso:

Ogappresenteentreosdoisrolospoucacoisamenorqueaespessuradomaterial.O
tantodedeformaoatingidoem1passodependedascondiesdeatritoentreas
interfaces.Seadeformaodesejadaformuitoalta,haverescorregamentoentreosrolose
omaterial.Casocontrrio,deveraserepetiroprocessoparadiferentesespessuras
progressivamente,oquegeramaiorescustos.

10.Qualavantagemapresentadapeloscilindrosdelaminaodedimetroreduzido?

Dimetrosreduzidospromovemummenorcontatoentreosroloseomaterialaserlaminado
(menoratrito).Issodiminuiosesforossolicitadosparaproduziroformatodesejado,
necessitandoseassimdemenorespotnciasnoprocesso.

11.Qualafunodoscilindrosdeapoio?

Paracasosondeseadotoumenorescilindrosparaalaminao,temseumapequenarea
decontatoentreocilindroeometal.Estapequenareageraumaaltatensoepodecausar
aflexodorolo,jqueesseestsomentesendocomprimidonasuaextremidadequea
superfciedecontato.Oscilindrosdeapoioservemjustamenteparaaumentaronmerode
pontosondeocilindromenordetrabalhopossaserapoiadoevitandoasuaflexo.
Pormenorquesejaflexodocilindro,asconsequnciasnomaterialfinalpodem
comprometerasgeometriasdesejadaseassimaqualidadedoprocesso.

12.Comofuncionamostrensdelaminao?

Tremdelaminaoadenominaodoconjuntodetodososlaminadoresnecessriospara
se
obterumprodutofinal,partindosedeumlingotesobreoqualefetuadoumtrabalho
mecnico.Esteconjuntoderolosposicionadosemsriesocontinuamentealimentadosem
umnicosentido.Cadaroloiratribuirumamudanaprogessivaaomaterialqueestano
processo,atingindoseassimnofinalageometriadesejada.
Aaplicaodetalconfiguraovoltadaparasituaesdealtaprodutivdade,vistoocustoe
especficaesqueostrensdelaminaopossuemparacadaproduto.
Umcuidadoasertomadoofatodeavelocidadedeavanodomaterialaumentarcoma
diminuiodaseotransversalcomprimidapelosrolos.Assim,temsediferentes
velocidadesaolongodosistema,oquepedealtacomplexidadeemsuadeterminaoe
possibilidadesdefalhascasotalcuidadonosejatomado.

13.Descrevaalaminaodeanis.

Alaminaodeanisumtipoespecialdelaminaoemqueumroloposicionadodentro
dofurodeumaneldeparedeslargaseooutropressionaoanelporfora,deformaadiminuir
alarguradessasparedeseaumentarodimetrodoanel.Comesteprocesso,osgrosficam
orientadoscircunferencialmente,conferindoaoprodutoboaspropriedadesmecnicaspara
determinadasaplicaes.Diferentesperfispodemsergeradosportalprocesso.

Valelembrartambmoprocessodelaminaoderoscas,foimuitodiscutidoemsala.
http://www.mecanicaindustrial.com.br/conteudo/497processodelaminacaoderosca

14.Descrevaoprocessodeforjamento.

Forjamentosoprocessosqueinduzemdeformaoplsticaporesforoscompressivos
localizadosaplicadosemmatrizes.Asmatrizespodemserabertas(paraafabricaode
peascomgeometriasmaissimples)oufechadas(quandoumageometriamaiscomplexa
desejada).Oforjamentogeralmentefeitopormartelamento,quequandoasvelocidades
somaiores,osesforossointermitentesesucessivos,easdeformaessofeitas
principalmentenascamadassuperficiaisdapea,ouporprensagem,emqueasvelocidades
sobaixas,oesforocontnuoeaplicadogradativamente,eadeformaomaisregular,
distribuindoseaolongodetodaaestruturadomaterial.
Podeocorreremtodasastemperaturasdetrabalho(quente,frio,morno,isotrmica),mas
ocorrenormalmenteatemperaturasacimadaderecristalizao(aquente).

15.Diferencieforjamentoemmatrizabertaeemmatrizfechada.
http://www.cimm.com.br/portal/material_didatico/6489tiposdeforjamentoeferrament
as#.UdDihfnviSo

Noforjamentoemmatrizaberta,omaterialconformadoentrematrizesplanasoude
formatosimples,quenormalmentenosetocam.Aformadesejadaobtidaaolongoda
operaopeloposicionamentodomaterialentreosimpactos,assim,nosecontrola
totalmenteofluxodedeformaodomaterial.usadogeralmenteparafabricarpeas
grandes,comformarelativamentesimpleseempequenonmero,etambmpara
prconformarpeasqueserosubmetidasposteriormenteaoperaesdeforjamentomais
complexas.Oprocessoentolentoeosresultadosdependemdahabilidadedooperador.

Noforjamentoemmatrizfechada,omaterialconformadoentreduasmetadesdematrizque
possuem,gravadasembaixorelevo,impressescomoformatoquesedesejafornecer

pea.Adeformaoocorresobaltapressoemumacavidadefechadaousemifechada,
permitindoassimobterpeascomtolernciasdimensionaismenoresdoquenoforjamento
livre(forjamentoemmatrizaberta).

Noscasosemqueadeformaoocorredentrodeumacavidadetotalmentefechada,sem
zonadeescape,fundamentalaprecisonaquantidadefornecidadematerial:uma
quantidadeinsuficienteimplicafaltadeenchimentodacavidadeefalhanovolumedapea
umexcessodematerialcausasobrecarganoferramental,comprobabilidadededanosao
mesmoeaomaquinrio.Dadaadificuldadededimensionaraquantidadeexatafornecidade
material,maiscomumempregarumpequenoexcesso(flashrebarba).Asmatrizesso
providasdeumazonaocaespecialpararecolheromaterialexcedenteaotrminodo
preenchimentodacavidadeprincipal.Omaterialexcedenteformaumafaixaestreita
(rebarba)emtornodapeaforjadaeassimquesaidomolderapidamenteesfriado,
impedindoasadademaismaterial.Arebarbaexigeumaoperaoposteriordecorte
(rebarbao)pararemoo.

16.Descrevaoprocessodeextruso.

Noprocessodeextruso,ometalcomprimidoeforadoafluiratravsdeumamatriz
adequadamentemoldadaparaformarumprodutocomumasecotransversalreduzida,
masconstante.Ummboloavanadeumapontadacmarafechadaeforaometala
escoaratravsdamatriz.Opassocomqueomboloavanadependesomentedapotncia
doequipamento(peloprocessosercompressivo).Apesardepoderserrealizadoaquentee
afrio,elageralmenterealizadaaquenteporexigirmenoresesforos,ecorrigiralguns
defeitosdaconformaoafrio,talcomoreduziraspropriedadesdirecionais(tornlomais
isotrpico).Naextrusoocorrecompressotriaxialsobreomaterial.

Nofazpartedadescrio,masseguemalgunscomentrios:
Intercambiabilidadedeumprodutoparaoutroalta!Jqueamesmamquinasprecisada
trocademoldesparaproduziroutrasgeometrias.Sobrealaminao,temsealgumas
vantagenscomoadesepoderfazerumafaixabemmaisampladegeometriascomngulos
efuroslongitudionais.

17.Diferencieextrusodiretaeextrusoindireta.

Extrusodireta:amaisutilizada,consegueperfiscomformatosmaiscomplexos.Obloco
metlicoaserprocessadocolocadonacmarafechadaepressionadocontraamatriz
atravsdeummboloslido.Omaterialextrudadosaidamatriznamesmadireoemqueo
mboloavana.Aenergiafornecidadevesuperaraenergiagastapeloatrito.
Extrusoindireta:omboloocoeestligadoamatriz.Aextremidadedacmara
fechadaeomboloocoempurraamatrizemencontroaometal,eomaterialextrudadosai

emsentidocontrrioaodoavanodombolo.Pornoapresentarmovimentorelativoentrea
materialeacmaradeconfinamento,aenergiarequeridamenornestecasodevdoano
presenadoatritoentreasinterfacesmaterial/cmara.

18.Descrevaoprocessodetrefilao.

Atrefilaooprocessodefabricaodearames,fiosebarrasfinasdemetais.
Trefilaoumprocessomuitosimilarextruso:aseotransversalreduzidapuxandoo
atravsdeumamatriz,pormnestecaso,oesforotrativoaoinvsdecompressivo.
Geralmenteelarealizadotemperaturaambiente,portanto,trabalhadaafrio.Apesarde
umaforatrativaseraresponsvelporpuxaromaterialatravsdamatriz,osmecanismos
dedeformaes,bemcomonaextruso,continuasendofeitaportensescompressivas
induzidaspelamatrizaodiminuiraseotransversaldomaterial.

19.Comosotrefiladosperfistubulares?

Trefilamentodetubosproduzemtubosdealtaqualidadeondeoprodutorequerbom
acabamento,paredesfinas,dimensesprecisaseresistnciaaumentada(porencruamento).
Mandrisinternossogeralmenteusadosparacontrolarodimetrointerno.Elesso
colocadosinternamenteemantidosestacionrios.Amatrizcuidadasdimensesexternase
omandrilacertaasdimensesinternas.

Paraocasodetuboslongos,podeseutilizarde
plugs
flutuantesqueficamnolugardo
mandrilefixossomentepelaaodetraodoprocesso.Cadaplugdeveserdimensionada
paraosdevdosparmetrosdoprocessoedomaterialenvolvido,oquepodesermuito
complicado.

20.Comparesucintamenteosprocessosdelaminao,forjamento,extrusoe
trefilao.

Os4processospertencemfamiliadosprocessosdeconformaoplsticaportrabalharem
omaterialacimadoseupontodeescoamentoeabaixododeruptura.
Somenteoprocessodetrefilaoutilizaforastracionaisnaferramenta,orestantetema
foraaplicadadeformacompressivamente.Temsepormqueressaltar,quemesmoassim,
todososprocessosconformamomaterialcompressivalmenteentreaaodomolde(no
casodalaminaoaferramentadiretamente)comapea.
Nalaminao,nohoempregodemoldes.Nosoutrostemsealmdaferramenta,que
geraosesforos,osmoldesquesedaroasformasdesejadas.

COMOCAIUNAP2:
Adiferenadoforjamentoparaosoutrosprocessosdeconformoovolumtrica,quetodos
osoutrostrabalhamcomamudanaconstantedeumacertareatransversal.Issono
ocorrenoforjamento.

21.Compareocortedechapasaumcorteporusinagem.

Ocortedechapasfeitoapartirdeumpunoqueempurraometalparabaixofazendoo
metalescoarparaumamatriz.Aprecisodocortedependedafolgaentreopunoea
matriz,quantomenoressafolga,masprecisoserocorte.Quandoapenetraodapuno
estentre15e60%daespessuradomaterial,instabilidadesnaestruturacomeamasurgir.
Atensoaplicadaexcedearesistnciaporcisalhamentodomaterial,eomaterialrompenos
pontosemquesuaespessuraestreduzidaporcontadosesforoscompressivosaplicados.
Afraturaapresentaumabordairregularerebarbas.
Ocorterealizadoporusinagemconvencionalnohdeformaessignificativascomonesse
citadoacima,existearemoodecavacoefeitodeformaconvencionalportornos,fresas,
eetc..

Ocorteporusinagempossibilitaqueseobtenhamelhoracabamentodeborda(regio
deseparao)
Nocorteporusinagemhremoodematerialnaformadecavaco,enquantoqueno
porcisalhamentono
Ocortedechapasporcisalhamentoapresentamaiorprodutividadeumavezque
vrioscortespodemserrealizadossimultaneamenteutilizandoseumamatrizde
cavidadesmltiplas
Ferramentadecorteporusinagem,geralmente,maiselaboradaqueopuno
Logo,ocorteporcisalhamentomaiseconomicamentevivel

22.Quaissoaspartesfundamentaisdeumferramentalutilizadonocortedechapas?

Temseapuno,responsvelpeloempregodaforadecompressosobreomaterial.A
matriz(molde),queapoiaomaterialedeterminaomoldeasercortado.Eaplacadefixao
domaterialsobreomoldequeresponsvelpelonomovimentodomaterialquandoa
punoestaemmovimentoderetorno.

23.Oquepodeserditosobreastolernciasobtidasnocortedechapas?

Comoafraturafoifeitapormecanismosdefraturadctilefrgil,comumaregio
relativamentegrandepropensaafalhar,ouseja,nosepreviaemquepontoexatamentea
falhacomearia,astolernciaseosacabamentosdessaoperaosopssimos,coma
presenadebordasirregularesederebarbas.Pormquasesemprefazseprocessamentos
subsequentesparachegarnageometriaetolernciadesejveis.Astolernciase
acabamentosdependemdaformacomqueapunointeragecomomolde.
Algumasregrasnodesigndapeapodemserseguidasparanoseterproblemascomas
tolernciaseoutrosrequestos:
Dimetrosaseremfuradosnodevemsermenoresqueaespessuradomaterial.
Distnciaentrefurosecortesdevemsernomnimoiguaisespessuradomaterial.
Manterastolernciasomaiorpossvel.

24.Citeprocessosespecficosdecortedechapas.

NoDeGarmotemumatabela(171)com12processosdecortedechapas.Masexplicado
mesmotemsesses4:
Cortesimples:corteemumalinhareta.
Slitting:Materialcortadoaolongodasuperfciedapeaesaiemformadebobina.
Piercing:Materialremovidodescartadoeorestanteaprpriapea(formanegativada
puno)
Blanking:ContrriodoPiercing.Materialremovidoaprpriapea(formadapuno).


25.Expliquearelaoraiomnimodedobramentoxespessuraeductilidadedachapa.

Umdosprincipaisfatoresquemerecematenonahoradedobrarumachapaaescolha
dotamanhodoraiosemqueocorratrincasoufalhasnomaterial.Sabemosentoqueoraio
mnimodedobramentodependedaespessuradachapaedaductilidadedoseumaterial.O
grficoabaixomostracomosedesserelacionamento:

Noeixodasordenadastemosarelaoraio/espessuraenoeixodasabscissastemosa
porcentagemdereduodarea,queestdiretamenteligadaductilidadedomaterial
(quantomaiorareareduzidamaisdctilomaterial).
Pelogrficonotasequeumraiodedobramentomenordoquetamanhodesuaespessura
(R/t<1)exigeummaterialbastantedctil.

26.Qualdeveseradireodedobramentoconsiderandoadelaminaodachapa?

Seometalsofreupreviamenteumtrabalhoafrio,oupossuipropriedadesdirecionais,isso
deveserconsideradoaoseplanejarumaoperaodedobramento.Quandopossvel,
melhorfazeroeixodedobramentoperpendiculardireodoprocessoanterior.Como
mostradonaporosuperiordafiguraabaixo.Aexplicaoparaissotemumpoucoaver
comaestruturadogrodometal,masmaisrelacionadocomosurgimentodetrincas
inerentesaosprocessoseasuapropagaoseguidadefalha.Casoaoperaodemande
dobramentosquesecruzam,perpendicularesouno,deveseprocurarposicionarcadaum
deslocadoumcertongulodadireodalaminao,talcomomostradonaparteinferiorda
figuraabaixo.

27.Porqueachapaoriginaldevetercomprimentoinferioraodapeadobrada?

Poisachapaquandosubmetidaaoprocessodedobramentosofreumadiminuionasua
espessuraeumaumentonoseucomprimento.Esteaumentonocomprimentofunoda
espessuradachapaedoraiodedobramento.Paraalcanarosnveisdetolerncia
desejadosnoprojeto,deveseatentarseaestefenmeno.Afiguraabaixoilustraesse
procedimentoemostraasrelaesentreoraiodedobramento,aespessuradachapaeo
comprimentodesejado:

28.Descrevaoprocessodeestampagem.

Arealizaodesteprocessodadaatravsdeprensas.Opunopresonapartesuperior
daprensaqueexecutamovimentosdesubidaedescida.Amatrizficanaparteinferiorda
prensaepelaaodopunosolicitandoomaterialemdireoamatriz,oescoamentodo
metalsedarpreenchendooformatodamatriz.Aescolhadaprensadependedoformato,
dotamanhoedaquantidadedepeasquedesejasefabricar.

29.Descrevaoprocessoderepuxamento.

Repuxamento=spinning.

Repuxoumprocessodefabricao,peloqualumachapametlicaadquireforma
volumtrica,oca,previamentedefinida.Asferramentasqueexecutamessetrabalhotmas
mesmascaractersticasdosestamposdecorteedobra.Soformadasbasicamenteporum
punoeumamatriz.

Observequeoembutimentocomestaferramentasimplesproduzrugasnapea.
Osestamposderepuxosimplestmcustomaisbaixoqueoutrosestamposderepuxo.Eles
sopoucousadosdevidoformaoderugasnasbordasduranteaoperao.Osestampos
derepuxomaiselaboradospossuemum
sujeitador
,tambmconhecidocomo
prensachapas
.Estedispositivoevitaqueasbordas,apsrepuxadas,apresentemrugas.
Emboraocustosejamaiselevado,soostiposmaisusadosnaoperaoderepuxar.Veja,
aseguir,umexemplodeestampocomprensachapas.

Oprensachapastemafunodemanterachapasobpressoparafazercomqueela
deslizeapenasparaointeriordacavidadedamatriz,semformarrugas.Paraevitara
formaodetrincasoufissuras,vriosfatoresdevemserobservados:oclculodoraioda
matriz,alubrificaodomaterialdapea,afolgaentreopunoeamatriz,aregulagemda
pressoexercidapeloprensachapasetc.Aoterminaraoperaoderepuxo,apeaj
moldadaficapresamatrizdoestampoderepuxardevidopropriedadederecuperao
elsticadomaterial.Paraqueapeasedesloquedacavidadedamatriz,existeum
dispositivochamado
extrator
,quetemafunodeliberarapea.

30.Quaissoasmaioreslimitaesdaestampagemprofunda?

Asprincipaisvariveisdaestampagemprofundasoodimetrodoblank,odimetrodo
puno(quecombinadosdeterminamataxadeestampagemeaalturadasparedeslaterais),
oraiodamatriz,oraiodopuno,afolgaentreopunoeamatriz,aespessuradoblank,
lubrificaoeaholddownpressure(pressodoprensachapas).Umadasprimeiras
variveisaatentarseoajustedaholddownpressureoudaforadoblankholder
(prensachapas).Seaforaouapressoformuitobaixa,oenrugamentodomaterialpode
acontecer.Seformuitoalta,omaterialestmuitorestrito(achoquenosentidodeesticado),
eopunoirromperomaterialdaparededocopojformado(observeogrficoabaixo).A
maneiraqueaprofundidadedocopoaumenta,existeumaumentonatendnciadeocorrer
enrugamentoetrincas.Materiaismaisfinostemmaiorpropensoparaaocorrnciadesses
defeitos.
Ummaterialcomespessurafinaouquepassaporumprocessodeestampagemprofunda
noestlivrededefeitos.Paraconseguirumprodutolivrededefeitosdevesesubmeteloa
processossubsequentes,taiscomoareestampagemeareestampagemreversa(ver

imagemabaixodogrfico)

31.Citeasvantagensapresentadaspelosprocessosdefundio.

Versatilidade(podeseproduzirpeasdediferentestamanhos,variadasecomplexas
geometrias,macioouoco)
Gerapeasquenosopossveisporusinagem
Osmoldespodemserfeitosdediferentesmateriais(areia,metaloucermica)
Vriosmtodosdevazamento.

32.Enumereospassosindispensveisobtenodeumprodutoporfundio.
Desenhodapea
Projetodomodelo
1Produzseomoldecomaformaetamanhodesejados.Deveselevaremcontao
encolhimentodometaleadurabilidadedomolde(seousoserparaumanicapeaou
paraumloteinteiro)

2Oderretimentodomaterialdeveserfeitoaquantidadeetemperaturacorretas
3Omododeverterometalfundid
oparaomoldedeveserfeitonumataxacertaparanohaverretenodegasesnomolde,
produzindoumafundiocompletamentedensaecontnuasemdefeitos
4Oprocessodesolidificaodevesercontroladoparaoprodutoteraspropriedades
desejadaseatentandoseaoencolhimentoparanohavermuitaporosidadeourepuxe
5Remoodomolde:seformoldedeusonico,quebraseomoldeaofimdoprocesso.
Paramoldesdemltiplouso,deveseprojetloparanohaverdanosnoproduto
6Limpeza,acabamentoeinspeo:processosposterioresdevemeliminartodooexcesso
dematerialrestanteinerentefundio.

33.Quaissoosprincipaisproblemasinerentesaosprocessosdefundio?

Porosidade,rechupe,desprendimentodegases,concentraodeimpurezas,cristalizaoe
formaodedendritas.

34.Oquerechupe?Comoevitlo?

Duranteoprocessodesolidificao,ometalsecontrai.Essacontraocausaaformaode
pequenaszonasvaziasquesochamadasderechupe.Issocausaporosidadenomaterial,e
podeviraformartrincas.Orechupepodeserevitadoprojetandoseoprocessodeformaque
asolidificaoocorradirecionalmenteemdireoao
riser
.Orisernocasoumreservatrio
dometalnasuaformalquidaeformaassimumespciederealimentaoaomoldeparase
recuperardorechupe.

35.Descrevaoprocessodefundioemareia.

Paraafabricaodomoldenessetipodefundio,usaseareiaeumasubstncia
aglomerante.oprocessodefundiomaiscomumusadonaindstria.
Colocaseomodeloentreacaixatampaeacaixafundodoflask.Cadametadedomodelo
irficaremumadascaixas.Depoispreencheseametadedebaixocomareia,viraseoflask
aocontrrio,mostrandoapartedecimanopreenchidaeposicionaseospinosdejito
(sprue)edoconduto(riser),eentopreencheseessapartesuperiorcomareia.Abreseo
molde,eretiraseomodelo.Cortaseorunnereogate(tubosdeescoamentodomaterial
fundido)napartedebaixo,eretiraseospinosdoriseredosprue.Omoldeentomontado
novamente,recebeomaterialfundidopelotubodosprue,eocontedoretiradoprontopara
processosposteriores.

36.Descrevaoprocessosdefundioemcasca.
OprocessoShelloufundioemcasca.Esseprocessoconsisteemutilizarummodelode
materialmetlicoferrosooualumnio,queaquecidoentre175e370oC.Sobreomodelo
feitoumrecobrimentodeummaterialcomoosilicone.Essemodeloentocolocadodentro
deumacaixacomareiae2,5a4%deumaresina.Acaixaentomovimentada.Aareiafica
entoaderidasuperfciedomodelo.Essacasca(Shell)curadaporumperodocurtode
tempoeseromoldeparaaposteriorfundiodapea.

37.Descrevaoprocessosdefundioporceraperdida.

Aprimeiraetapadesseprocessoconsisteeminjetarceranamatrizparaaconfecodos
modelos.Essesmodelosdecerasoconectadosaumcanalcentral.Sobreosmodelos
depositadaumapastarefratria,quepodeserconstitudaporvriascamadas,formandoo
molde.Quandoomoldeendurece,eleaquecidoparaqueaceraderretaesejaretiradado
molde.Apsaretiradadacera,ometallquidovazadonomolde.Apsasolidificaodo

metalouliga,omoldequebradoesoretiradasaspeas,asquaissoseparadasdocanal
centralefeitooacabamento.

38.Quaissoasvantagensdosprocessosdefundiocommoldepermanente?
Autilizaodessesmoldesapresentavantagens,poisaspeasapresentammaior
uniformidade,melhoracabamentosuperficial,tolernciasdimensionaismaisestreitas,
melhorespropriedadesmecnicaseumavezfeitoomoldeoprocessosetornamaisrapido.

39.Quaissoasdesvantagensdosprocessosdefundiocommoldepermanente?
Maiscaro(moldesmaiscaros,diretamenterelacionadoscomotempodevidadomolde),
complexidadedomoldelimitada
Processolimitadoamenorestemperaturasdasligasfundidasdevidoaomoldeserfeitode
metal.
semespaoparaasaidadegases(moldeimpermeavel).Geralmenteomoldedemetal
(ao),logonopodeserusadoparafundirligasdealtopontodefuso.

40.Diferencieosprocessosdefundioporgravidadeeporinjeo.
Nafundioporgravidade,aforadagravidadequefazcomqueometalfundidoenchao
molde,janafundiaoporpressoessaforarealizadaporumpistohidrulicoeomolde
chamasematriz.
Vantagensporinjeo:
maiorprodutividade
boaresistnciamecnica
melhorprecisodimensional
melhoracabamento
moldesmenores.

41.Comopodemserclassificadososprocessosdesoldagem?

Podeserclassificadoemduascategoriasprincipais:
Soldagemporfuso:calorusadoparafundirosmateriaisnajunta,quequandose
solidificauneasduaspartes.
Soldagemnoestadoslido:calore/oupressosousadosparacausardifusona
junta,unindoasduaspartes.

42.Oqueazonaafetadapelocalor(ZAC)?

Nosarredoresdapoademetalfundidoestlocalizadaazonaafetadapelocalor,queuma
regioquetevesuapropriedadesmetalurgicasafetadas.

43.Comoserelacionamasoldabilidadeeatemperabilidadedeummaterial?

Materiaisquesodificeisdeseremtratadostermicamente,geralmentesomelhoresparaa

soldagem(nohamudanadefasenometalbase).

44.Descrevaasoldagemoxiacetilnica.

Assoldagensdeoxigascompreendeumgrupodesoldasnaqualocalorquefundeajunta
geradoporumachamaalimentadaporumcombustvelgasosoeoxigenio,queuneometal
deadioeomaterialbase.Aproteodapoadefusoprotegidapelosgasesgerados
nacombusto.

45.Descrevaasoldagemcomeletrodorevestido,tubulareaarcosubmerso.

Soldagemcomeletrodorevestido(SMAW):ocalorusadoparaqueocorraafusoda
juntageradoporumarcoeltricoformadoentreoeletrodoepea2.Oeletrodo
dividoemduaspartes:umrevestimentoexternoquegeraraescriaresponsavel
peloisolamentoentreapoadesoldaeosgasesdaatmosfera,eaparteinternaque
chamadadealma,reponsvelpelaconduodacorrenteeltricaetambmserve
comometaldeadio.
Soldagemporeletrodotubular(FCAW):nestetipodesoldagemocalorgeradopor
umarcogeradoentreoeletrodocontinuoeapea.Estetipodeeletrodotem
internamenteumfluxoquetemafunodeestabilizaroarcoeprotegerasolda
Aramestubularesautoprotegidos
noqualnonecessitaproteodegsexterna.Essesaramesforam
desenvolvidosparagerargasesdeproteoapartirdemisturasdofluxocontidonointeriordoeletrodo
tubular,demodosimilaraoseletrodosrevestidos.Nestetipoofluxoaoserexpostoaaltastemperaturasda
poadefusogeraumacamadadegsprotetora,dispensandoproteogasosaexternatornandoassimo
processovivelemambientesabertossobreventosmoderadosinterferindodeformamnimaaatmosfera
protetoraemtornodoarco.Apresentaalgumasdesvantagenscomonoeletrodorevestidoquesoa
formaodegasestxicosesoldasinferioresdooutrotipodearame.
1

3
Aramestubularescomgsdeproteoexterna
,tambmchamadodeproteodupla,basicamentea
combinaodoarametubularcomfluxoemseuncleocomaproteodegsexterna,utilizandoquetem
demelhorprocesso
MAG
comaramestubulares.Estetipoomaispreferidoerecomendado,poiso
resultadosuperior,produzsoldasdealtaqualidadecomtimasqualidadesmecnicas.

Vantagens
Soldagem pode ser executada em todas as posies.

Nonecessariogsdeproteotornandooadequadoparaasoldagemaoarlivreouem
condiesdevento.

Altataxadedeposiodometaldesolda.
Altavelocidadedesoldagem.
Prlimpezademetalnonecessria.

BenefciosMetalrgicosdofluxo,comoometaldesoldasendoprotegidoinicialmenteapartirde
fatoresexternos,atofluxolascadoafastado.

Processopodeserautomatizado.

Desvantagens
Naturalmente,todososproblemasusuaisqueocorremnasoldagemFCAWpodemocorrercomoafuso
incompletaentreosmetaisdebase,inclusodeescria(inclusesnometlicas)erachadurasnassoldas.
Masexistemalgumaspreocupaesquevalemapenatomarnotaespecial:

Aalimentaoirregulararametubular.
Porosidadeosgasesnoescapamareasoldadaantesdaendurecerometal,deixandoburacos
nasolda.

MaterialdeenchimentocarofioemrelaoaoMIG/MAG
Menosadequadoparaaplicaesquerequerempintura,comoporexemplochassisdeautomovel.

Soldagemporarcosubmerso(SAW):Processonoqualocalortambmgeradopor
umarcoeltricoentreapontadoaramedesoldaeapeaasersoldada.
denominadaporarcosubmersoumavezquetantoapontodoaramedesoldagem,o
arcoeltricoeapeadetrabalhosocobertasporumacamadademineralgranulado
conhecidocomofluxodesoldagem.Essefluxotambmfundidonoprocesso,
gerandoumacapaprotetorasobreapoadefusodesolda.

46.DescrevaasoldagemMIG/MAG.

Soldagemporarcoeltricocomgsdeproteo,siglaeminglsGMAW(GasMetalArcWelding),mais
conhecidacomosoldagemMIG/MAG(MIGMetalInertGaseMAGMetalActiveGas),tratasedeum
processodesoldagemporarcoeltricoentreapeaeoconsumvelemformade
arame
,
eletrodo
no
revestido,fornecidoporumalimentadorcontnuo,realizandoumauniodemateriaismetlicospelo
aquecimentoe
fuso
.Oarcoeltricofundedeformacontnuaoaramemedidaquealimentadopoa
defuso.Ometaldesoldaprotegidoda
atmosfera
porumfluxodegs,oumisturadegases,
inerte
(MIG),ogznointeragecomapoadesoldagemouativo(MAG)ogsinteragecomapoadefuso.

Vantagens
Nohnecessidadederemoodeescria
Nohperdasdepontascomonoeletrodorevestido.
Tempototaldeexecuodesoldasdecercadametadedotemposecomparadoaoeletrodo
revestido

Altataxadedeposiodometaldesolda

Altavelocidadedesoldagemmenosdistorodaspeas
Largasaberturaspreenchidasouamanteigadasfacilmente,tornandocertostiposdesoldagemde
reparomaiseficientes

Baixocustodeproduo.
Soldagempodeserexecutadaemtodasasposies
Processopodeserautomatizado
Cordodesoldacombomacabamento
Soldasdeexcelentequalidade
Facilidadedeoperao
Baixocustodoarameconsumvelparausoemaoemateriaisferrosos
Desvantegem
Regulagemdoprocessobastantecomplexa
Nodeveserutilizadoempresenadecorrentedear
Probabilidadeelevadadegerarporosidadenocordodesolda
Produoderespingos
Manutenomaistrabalhosa
AltocustodoequipamentoemrelaoaSoldagemcomEletrodoRevestido
Altocustodoarameconsumvelparausoemalumnioeaoinoxidvel

Aramenu,gsCO2,Arehealtaprodutividade,CC,CC+,(CAraramente),praticamente
todasasligas,menorversatilidade,semiautomticoeautomtico,materiaisferrososeno
ferrosos,tochadesoldagem,adequadopararobotizao.Todasasposies.

47.DescrevaasoldagemTIG.

Empregaumeletrodonoconsumvelconstitudodetungstniopuroouaindacomadies
deterrasrarastaiscomootrio,lantnioecrio.muitoutilizadoparasoldagemdechapas
finas,principalmentealumnioemCAou,menosfreqentedevidoaodesgasteelevadodo
eletrodo,emCC+.Noocorretransfernciademetalatravsdoarcoeoprocessopodeser
utilizadocom(atravsdevaretademetal)ousemadiodematerial.umprocesso
manual.

Vantagens

Produzsoldasdequalidadesuperior,geralmentelivresdedefeitos,timaspropriedades
mecnicaseacabamento.

Estlivredosrespingosqueocorrememoutrosprocessosaarco
Permiteexcelentecontrolenapenetraode
passesderaiz

Podeproduzirexcelentessoldagemautgenas(semadio)aaltasvelocidades
Permiteumcontroleprecisodasvariveisdasoldagem
Soldapraticamentetodososmetaisindustrialmenteutilizados,inclusive
metais
dissimilares

Permiteumcontroleindependentedafontedecaloredomaterialdeadio
Oprocessopodeserautomatizado
Desvantagens
Taxasdedeposioinferiorescomprocessosde
eltrodos
consumveis
Hnecessidadedemaiordestrezaecoordenaodooperadoremrelaoao
SMAW
e
GMAW

menoseconmicoqueosprocessosdeeltrodosconsumveisparaespessurasa10mm
Hdificuldadedemanteraproteoemambientesturbulentos
Podehaverinclusesdetungstnio,nocasodehavercontatodomesmocomapoade
soldagem

Podehavercontaminaodasoldaseometaldeadionoforadequadamenteprotegido
Vazamentonosistemade
refrigerao
podecausarcontaminaoouporosidade(sopro)ou
deflexodoarco,comoemoutrosprocessos


48.Descrevaasoldagemporresistnciaeporatrito.

SoldagemporResistncia
:
Osprocessosqueseenquadramnessegrupo,realizama
soldagemporpressoefusoutilizandoocalorproduzidopelapassagemdecorrente
eltricanumcondutor(EfeitoJoule).
a)Soldagemporpontos
Asoldarealizadaentrepeasgeralmentesobrepostas,atravsdafusolocal
provocadapelapassagemdecorrenteeltricaentredoiseletrodos,quepressionamas
superfciesdasmesmas.Oprocessotemamplaaplicaonasoldagemdechapasfinas,
principalmentenaindstriaautomobilstica
.

b)Soldagemdecosturaporresistncia
Demesmaformaquenasoldagemporpontos,asoldarealizadaentrepeasgeralmente
sobrepostas,atravsdafusolocalprovocadapelapassagemdecorrenteeltricaentredois
eletrodos,pormestesapresentamaformadediscos.Umalargaaplicaonafabricao
detubosdeparedesfinas,apartirdechapascalandradas,denominadastuboscomcostura.

c)Soldagemporprojeo
umamodificaodoprocessoaponto,jquerealizadaemumaouemduaschapas
sobrepostas,localizandoapressoeofluxodecorrente.

SoldagemporAtrito(Frico):

Aspeassofriccionadasdeformaaexpelirfilmes
superficiaisegerarsuficientecalorparaqueaspartesemcontatoalcanceafaseplstica.
Essafricoentointerrompida,comapressosendoaumentadaeasoldarealizada.O
processopermiteasoldagemdemateriaissimilaresoudissimilares.Possuigrandeaplicao
naindstriaautomotiva.

49.Descrevabrasagemesoldabranda.

Brasagemumacategoriadesoldagemnaqualatemperaturadefusodometaldeadio
inferiortemperaturadefusodosmetaisdajunta,eporissoaspeasaseremunidas
nosofremnenhumtipodefuso.Nasoldabrandaoprocessobasicamenteomesmo,com
adiferenaquenesteprocessoatemperaturaqueocorreasoldageminferiora450Cena
brasagematemperaturasuperiora450C.

50.Expliqueospassosrelacionadosfabricaodeumprodutopormetalurgiadop

1
Fabricao/obtenodop
:podemserobtidospormoagemmecnica,atomizaode
metalnoestadolquido,processosfsicoqumicos,etc.
2
Misturadosps
:pdamatriz+componentesdeligaoupartculasdeoutrasfases+
lubrificanteseligantes.
3
Compactao
:Nestaetapa,umaquantidadeprdeterminadadepcolocadana
cavidade
deumamatrizmontadaemumaprensadecompresso,quepodesermecnicaou
hidrulica.Acompactaoocorrepordeslocamentossimultneosdospunessuperiore
inferior,temperaturaambiente.Vejaabaixoaseqnciadessaoperao.

Nosprimeirosmovimentosdopunosuperioredopunoinferior,acompactaocausa
apenasoadensamentodop,semdeformaodaspartculasesemproduziradesoentre
elas.Seoprocessoforinterrompido,opnomanterumaformacomcontornosdefinidos.
Oaumentodapressoprovocardeformaoplsticadaspartculas.Aspartesmaisfinasde
cadapartculasofrerodeformaoouquebra,quefavoreceoentrelaamentodosgros,
produzindoumaespciedesoldafria.
Comoaumentodacompresso,oatritodomaterialcontraasparedesdamatrizeafrico
internadaspartculaselevamadensidadedomaterialaosvaloresdesejados.
Apsacompactao,apeachamadade
compactadoverde
.
Aconsistnciado
compactadoverdefazlembraradeumapaocadeamendoim,quedevesermanuseada
comcuidadoparanosequebrar.Adensidadeearesistnciasoduascaractersticas
importantesnestaetapa,poisinfluenciamaspropriedadesmecnicasdapeafinal.

4
Sinterizao
:Estaaetapadeconsolidaofinaldapea.Amassadepartculas,na
forma
decompactadoverdeouconfinadaemmoldes,aquecidaatemperaturasaltas,masabaixo
dopontodefusodometalbase,metalbasesobcondiescontroladasdetemperatura,
velocidadedeaquecimentoeresfriamento,tempodepermannciaeatmosfera.
Asinterizaofeita,normalmente,emfornoscontnuos,caracterizados
portrszonasdeoperao:praquecimento,manutenodatemperatura
eresfriamento.Afiguraaseguirmostraumavistaesquemticadeumforno
dessetipo.

Nestaetapa,ocorrealigaoqumicaemetalrgicadaspartculasdop,oquereduzouat
mesmoeliminaaporosidadeexistentenocompactadoverde.Estepassaaformarumcorpo
coerente,queapresentaaspropriedadestpicasdosprodutossinterizados.

Você também pode gostar