Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Pilhos
Conceilo
Pilrr a denominaodada ao djspo
slj!o que aproveilaa tansfernciade e-
trons,em umreaode ojdao,rduo,
para propiciar, assim, o aparecimeniode
um correnteelricaatravsde um condu-
ffiltr'l
tor. D$sa maneira,a pilha convertee,1er-
gra qumica em eneryi. elt ca.
Entol
Vamosconstruruma pilha?
eldfodo
derncolzro/Zn" eleodo
d! cobre
iC!oiCu,'
25O u'idd" 6 Er."q,-"
Ostomosdezincodabarrametlicapas
samparaa soluona formadeionsZn'?l.
Cada tomo, ao pssapra a soluo,
deixadois eltronsna brr.
lsso explicapor quea barrade zincoper-
de massae a soluode ons Znr* fica
Z'
pasa pra ficam na
Cu!* + 2e Cuo
252 uniaaa.6 tre,oqurm
ca
A somadas equaescorrespondentes
s semi-reaesfornecera equaoqumca
globalda piha:
semi-reaod oxidao: Zf > Z;* + 2e
semi-reode eduo: C2* + 2e --> Cu!
7no+ 1. u]\ zi. + crf
-
As pilhs qe possuemreaesglobais de oxireduoso denominadaspthas dc
oxine.luo o phas re|e1v"ts ( piha secano reversvel).
Neste irro, estudaremosapensspilhas de oxirreduo.
A polui$odocoroelfico
Uma pesquisarealizada no Depafi- [...] Ele acrescentaque "um fator im
mento de Engenharia Civil e Ambiental portante,nos estudossobre impactos m-
da Universidade Crnegie Mellon, em bientaisde vecuosetricos, que esses
Pittsburgh(EUA), apesentouconcluses vecuosexigem geraode eetricidadee
que podemjogar por terra a aum de no- essageraotem suasprprias emissesde
poluentedos caros eltricos.
Segundoo estudo, que foi publicado re- [-..] Em um pascomo os EstadosUni-
centementena revista centfica Scterce, os dos, com a maior frot utomobilsticado
modeos eltricos so to poluentes quto mundo e onde geraode eletdcidade de-
as verseseqvalentes tradicionis, imp!l- pende mjoritamente de usinas nucearcs
sionadospelos motorcs a combusto. e trmicas(a carvo), poluio que elas
"Ns editmos qre o chumbo liber- prcduzirim penaspa amenta.ras bte-
do no ambientepeloscarroseltricospode
rias no pode ser desprezada.
cusarproblemsde sadepblicamais si-
gdficativos do que os pouentesemitidospor Estudos independentesmostram qe, se
por m ado os carros eltricos diminuem a
veculos convencioais",disse -Folra Chis
Hendrickson,membro da equiperesponsvel emissode pouentesbaseadosern carbono,
como o monxido de cmbono e hidrocar-
O chumbo a que se refere o das bate- bonetos (emitidos por motoes aimentados
ris usadaspara limentar o motor eltico po combustiveisfsseis),por outro aumen-
do carro. Tais bterias contm um cido tm a pouo por dixido de ca$ono, xi
basedono elemento qumico, que pode dos ntricos e slturicos
oontaminar o meio ambiente durante pro- Adaptado de: Pulo Fernndo Sitvestre Jr
cessode produoe rcciclagem dsbateds. Folha de S. Pat, 18/6/1995,
Denominoes
doselefrodos
Vocj sabeque o conjuntoque comprcendea barrmetlicae soluode seusions
rccebeo none de ektrodo. Os dois eletmdosde um pilh sochamadosde odo e ctodo:
. rodd o eletodo que emie errons para o cicuito exiemo; constitui o plo negairo dr
pxr4.
. codo o eletrodoquerecebeeltronsdo clrcuito externo;constituio plo postbo da
prrna.
captuto2 pirh 253
t:*?ii:ff:l:l
-r'i?""1i:lxiiliJJ;1l:l
-rq*l
dapilha:
indcaDo zn0En,.//Cu,'tcu0
-+
doetstrcdo
esopamo eFprordeetlons
Obserao:
Cada eletrodo de uma pilha recebetambm o rome de semicela,e o conjrto complero
que constituia pilha chamadode celaeletrcqumico.
) Qerninv dininuir? h,
b) Que6invai aneir'?
.) Qualeletrodocos11i
o iodo?
d) Quleletodocoisriruio rodo?
e) Qual a indicaodessapha?
r Erelaa equao da MoslobaldsM pilha.
Polenciol
de olefodo
Vimos, anteiormente,o funcionmentoda pilha de Daniell. Vamos.erto.revero
que ocorre,agoracom majsdetajhes:
254 unidde6 Frerqufrrc
C u!= -C u" + 2e
\_
r Est$elrons
I I
I chosado
alav6|
L o "' :, 1
cDiruro
2 PrhN 255
I 9 otor:tempeofuro
Um aumentona remperarurado elerrodofvorecea perdade eltrons.Enro, o equili
bro se deslocano sentidoda oxidao,havendoum aumentodo porencialde oxida;o.
Zn'z' + 2e
29oor:concsnfoto
Um aumentoda concerao dos ions na soluofvoreceo recebimenro de elrrons
por pate dssesions, ou seja,o desocamenlo do equibriono sentidoda redrco.devido
ao efeitodo ion comum. Ocorreum umenrodo porenciade eduoou uma diminuio
do potencialde oridao.
dopofenciol
A medido
Devido influnciada lemperarrae da concentrao no poencilde eletrodo,co-
vencionou-se quea suamedidaseriaeferuada temperaturade 25oC. em solucoI mola e
pressode I atm. Tmosassim,opotencia norfialde elerodo,simboizadopor 80.
256 unldad6 Eetoquimic
Ento:
. EL: poencianormal de oxidao;
. ELd:potencianormal de reduo.
Paa qualquermedidaquedesejamos eaizar,devemos,antesdetudo, scolherum pa
dro e uma unidadede medd4,)
PaJ^ medida do potencial de eletrcdo, escolheu-secomo padro o e1ercdode hidro'
gnio e como unidadede medidao tol (v), que a unidadeconvencionalpara polencil
eltrico.
de hidro-
Assim,paramedirmoso potencialde um eletrodo!usamoso eletrodo-padro
gnio,acoplando-oquelecujo potencialdesejamosconhece,em uma montagemseme-
lhante pilha de Daniell.
Vamo ento, medir o potencial nomal do eletrodo de zinco?
observe:
E!-d = + 0,76 V
Eld = -0,76 V
Eo"d= +0'34V
E3"td= ,0,34 V
Porcncitisdo or lomrolts,oms0l00
aqu0$| M, a 25"C . 1 alm)
No eetrodoZnolZnr* ocor
e oxidao,poisoE:ndmaior,
e no eletrodoCuo/Cu" ocorre
eduo,poso E:.i maior.
El,- * 0,76
v E:,i- 0,3{v
El- -0,76V Eld-*034V
QuantomaioroEtkd,naiofatehalnciaaocoffetoxidaAo;q4antomaioroErEd,
moot a !endnciaa ocoe.eduo.
cpt,r"2 Pirhas 259
ffi Exercclorcsolvido
ER3) Observ tbela:
., ,Sgi; :,g;.I
+ 1,66V 1,66 V
Co=Co'z*+2 + 0,28V o,zav
) Ouem se oxida mais facilmont6?
b) Ouem se rcduz mais facilmente?
c) Oul o melhor gent oxidanteT
d) Oulo melhor sente redutor?
W Exerccr'os
de aprendizogern |Wffif
f,7) Un eleodoBeDrico Elid = + 0,20v. Qalo valordo Eh desse
A0/A" prsenta eld'odo?
DE) Un elelodosendco
B0/8" apremo rl = + 1,20v. Qualo valordo E3 dsse
cetodo?
+ Z,$v
+ 0 ,l l Y
doponlesolino
A uno
Como vocj sabe,a ponte salinaconsisrenum tubo de vidro que conrmgelatnas,
turada com um sa,como o KNOr, por eemplo. A ponte salinaservepara permiti o er-
coamento aleons de Dma semicelapara a outra.
Vamosadmitir a pilha de Daniell (eletrodosde zincoe de cobre).
A medidaquea pilha vai funcionando,verifica-sea tendnciade seformar um excesso
de ions Zn'?-no eletrodode zinco,pois, como vocsabe,ocorrea reaode oxidao:
Zni ' Znz'+2e
Enquantoisso,no eietrodode cobreh tendnciade lcar um excesso
de ions SOI ,
pols ocore a raode reduodos ons Cu'*, tirando os da soluo:
Cu" + 2e * Cu'
Essesexcessos
de cargabloquariama piha seno exisrisse
a pontesalina,quepermire
um escoamento dos ions em excesso,Com isso,a cargaglobalem cadasemicelaconlinu:r
nula.
do pilho
0 unclonomento
De acordocom o qej estudamos, podmosdizerquena pilha deDaniello fluxo deel-
tronsseestabelece do eleodode zinco(Zno/ Zn'1* ) parao eerododecobre(Cuo,/Cur_). ou
sela, do eletrodo de maior para o de nenot potencial de oxiddao.
cpilro, P|h 261
poqeap'e.
0cdrercduqo
Ocoe eduo:
zna - Znz* + 2e cu'*+2e--Cuu
Os catiorsZn2* fomadospassampam a Os tomosCu' formadospassampara a
soluo. lmina de cobr.
Aumentaa concentraodos ons Znz* e dosions Cu:* e a
Diminui a concentrao
a minade zinco sedissolve. lmina de cobe aumenta.
os catonsznz* atravessama paredepo- os anionsSO; atravessam a paedeporo'
rosaou a pontesalinaparamanteoequi- sa ou a ponte salina para manter o equ-
lbrio do sistema. lbio do sistma.
Este eetodo,por conveno, denomi Este eletrodo,po conveno, denomi
nado nodo e constitui o po negativo da nado ctodoe constituio plo positivoda
pilha. LoEo, nodo o plo de onde saem pilh^. Logo, ctodo o plo onde chegam
os e/trors, ou seja, onde ocorre um oxi- or eltord, ou seja,onde ocorreuma re-
do. duo.
Observao:
Alm da pilha de Daniell(lodosde zincoe de cobre),outrasmontagenspoclemser
feitas,bastandopara isso escolherum par d metais,de modo que um cedaeltronse o
wg Execc,bsresofuidosW
EB4 Dr quoglobl calculara diterenade potencialde uma pilh com eltrodosde
mgnsoe chumbo. A segun, fazer um esquemada montagemdssa pilh.
aE9::.+1,24V
-
h!.orMgo
tMg" // Pb" lPb
Dadass semiraos:
Ato + A t 3+ + 3 e - E3 ,t = + 1 ,6 7 V
cuo+cu2*+2e E,o.d= -O,34 V
clculr ddo de uma oilh com eletrodosde alumnioe de cobre.
ato-at3++3e-
cuo-cu2++2
i:i.r.i
E&d= -o,34 V
No se esqueaque o nodo smprco d msior E8d. Ento:
E o= E S x d - E o rrd + a E o = + 1 ,6 7 - (-o,34 = aE o= + ' 1,67 + o,34 +
lnodo) (ctodo
+ A E o= + 2 ,o t V
Rosposta: ddp = + 2,Ol V.
264 Unidde6 Eletoqumica
ER6) Fazero 6squemade uma pilha com letfodosde lumnioe crmio. A seg!r, idntificaro
nodo 6 o ctodo, calcular ddp, descobrir equaoda reaoglobal e exp,ssarsim
bolicamentea pilha.
A lo+ A l3*+ 3 e
c r o+ c r 3*+ 3e E3"d= +o74V
ehhdototAr'detmcl/cr3'
Irodd lcllodo)
A lo- A l3*+ ?
c r 3+ + 3- + c ro
at o+ c 3+
@
+ A t3 + + Cro -(equao d re9oglobl)
A lo+ A l3*+ 3e
F o= F er *+ 2 e Eg'd= + O,44v
aE o= E S n d, E8 " d AEo= +1,66-{+0,441 AEa= +1,66-0,44
lnodo lctodo - - -
+ LE a = + 1 ,2 2 v
Prsobtermosa quaodroslobal, dvemosternas dusequaesdassemi-f-
es o mesmo nmerode eltrons.Qundo isto no ocorre, esssequaesdevem ser
multplcadaspo nmeos aproprados,de modo que o nmero de eltronsse igualel
aro - Arr+* p]" r. zr = 2 Ato = 2A t3* + 6e-
-
F eo - F , + + i 2 i e -{ 3) = 3 Feo + 3Fe,t + 6e
MS MS2* + 2aa
- /-
Ni'z+ +2 Nio
ilqo Ni - Ms' HlPY"q*"-. sl"b"D
a tBk secuinle:
E^) Coija,senece.lsrio,
"Na pilhdeDaniel,osoN circulampeloiio que f,17)Consultandoa tabelade poteDciii
normair,d
igaa! placas osellons
dezincoe cobre,enquanlo temire a eqaoda eoslobale o AE'ds
cclan plapedeporosa". pilhasl
a) AVAr'//cur./cuo
x14)Conrelao pilhadeDanie,Esponda:
a) Quen perde etons? v cyc1'//Hs,'Mcr
b) Quensebeello ? c)coorcor'//Pbr'/Pbo
c) Qulonten a suacoftentlaoaunentada? Fe\Feb//cthtcl0o
d) Qualjon ren a su concenhao dniida? e) CuqC\"//Ac./Aso
trtE)Dadoo Bquenadaplha:
Quaisd reaes
queocoemio ctodoe no
o qeocoecon aslninasdMgoe
d) Verifique
N"e comsconcentraos
datsolus.
e) Qual equagoda reaoslobalda piha?
1) Qal a dileena
depotencialdapilha?
8) Da sinboogiada piha.
A pilhoe o ospontonsidode
Soconsiderados "espontneos"os processos queocorremna Naturezasemiterven
o direta do cienrista.
Nessesentido, os rc1lesque se realizam em uma pilha so esporlrear, pois basra
montar a aparelhagem pra que o pocessose efetuepo sj prprio.
Agora, guardeo seginre:
re Exercciosreso/vrdos
ER9 Verficarse ocor ssguntsreao:
cuo+Fe2+ + cu2++Fo
Rssoluo:
Natabelade potncis, obsruamosqu:
cuo-cu2++2e 8,ra= o,34v
Fo-Fer++2 ESnd= + O,44V
Pafaconsegunmos.so desejada.devemosi.,vertea segundequo,pois quore'
mos cuoe Fe2* no primeirommbro:
cuo+cur++2e = -o,34v
E3,id
Fe2++2e-+Feo =
Egd -o,44v
Somandomembro 3 mmbro, obemos:
c uo+ F er + ?c u 2 + + F e o
A equ8odo problma:
c oo+ F r + + c o r+ + F e o
EA20)A Ftidassenireaes
apftsenladas
a ssi, compoiha equ9o globaqueocoa esponrane-
deumreao
E0ll pilh!omadapel6eletmdos
Fo0lFe,'e
Cu01Cu,'
spc!enta
un dEpot0nciatigu!ta
dilercna +0,78V.S&
bsndo queo potencial-paddo
dercduo
dd oNCuu' ds+0,34V:
c!' - 2, - cu! E P .,-
'o,r{v
defeo (Fe!)sedss0he,
e quea lmina o potmcial.padio
descubn dereduqo
dosonsFd'.
Fe,t+ 2a- + Far t[, - ?
E02 llmaindslisncssits
AtoEr solues denErodenquel 1 molala25"C.Puiss eldispE
lNi(N0rl,)
dostanoues -8. Ge D:
tanque: c0nruido
delero lFs,'if00 El"- -0.44 V)
tanqus B: conslrud0
dechumbo (Ph"/Pb!" Eld- 0.13V}
tanqu,C: consirudo
denco0n,'izn Eld- -0,76 v)
tsnque 0: FNtrudodeestanho (Sn,'lsn!, E9- - 0,14 vl
Sahendo qm 0 Folencialpado deedu9o dosionsNi?'isuia-0,25 V:
l' + 2e Nio E l d - 0 ,2 5v .
-
delcubn qual(is) pod(o
lanquelsl seusado(s) naeslDcagem, demodo quDa s0lu0
denilEtodenhuel
o o corgodeumopilho
A descorgo
Quando uma pilha es funcionando normalmente, dlzemosq]ueela estdescanegando.
Sea pilha for reversvel, ela pode se caegada novamente, bastando para isso nsta,
lar um gerador extemo com uma diferena de potecial supetior da plha.
O gerador externo deveser ligado de tal modo que o seuplo negativo estejaern cone-
xo com o pio neativo da pih.
Obsee, ento,o que ocorrena descargae na carga,po exmplo,da pilhade Dniell
270 Unidd6 - Eltqulnica
Znn-Znu+2e Cu,.+20-*Coo
Note que os eltons vo espontaneamenteda barra de zinco para a de cobre.
Equaoglobal:
ln' cu': - zn') cu' ao + I,l0 v
-
:,",
0 lrobolhoellicodo pilho
A enegiaque diretamenteresponsvel pearcalizao
de um trabalhoqumicorecebe
o nome de eneryia liyre (G).
A variaode energialive (^c) mede,portanto, o trabalho realizadopelo sistema.
O trabalhoeticoealizadopor uma piha pode sermedidopela variaoda energia
livre ocorrida na pilha e dado peaequao:
Exercciorcsolvido
EF12l Clculra v ao de enersia livre AG para o procssoque ocoe na pilha de Daniell.
Na pilha de Daniell,temos: {
z ^a + z ^2+ + :2 i = +0,76V
Egnd
:;o =
cu,+ + t-- E9a + O,34V
-
zno+cur++znr++cuo + 1 , 1 ov
^E o:
ln=2
aEo= + 1,1o
Di:
A G - - nF AE v -A G --2 9 6 5 0 0 .1 , - = -'t:*-'{T"t
_' _:---
.i
Como cad qulocloi equivala aprcximadamente4 'l80 J, tmos:
2 t2300
4l ao
)
272 unioaoe
o ertoqutmca
Ento:
Zn"
>0 <o
<0 >o
= -5 0 ,7 k c l /m o l .
^G
prficos
Aplicoes dospilhos
Vejamosduesaplicaesprticasque vocconhece:
l:) Acmlador de chumbo:
O acumuadorou bateria(usadoem vecu-
los automotores) uma pilha constituidapor
eletrodosde chumbo(nodoo plo O ) e de
xido de chumbo lV impresnadode ihumbo
(ctodoou plo @ ), imersosm uma sou
o de H,SO1 (cido sulfrico), a 20q0, com
densidadede I,l5 g/cmr aproximadamente.
Reaesque ocorrem:
lii$ir'ifi
Fxercciosde ixoo iiiiiiii,iq!jiililii,tlirjiiiirlriiffi
EFsl Uma lminade zinco, mergulhdam uma soluode sulato de zinco, constitui um:
a ctodo. c) eleodo-padro.
b nodo. eteodo.
-d )
Ef6 Potencialde oxidgoindical
4a) a tendnciaa pedr elons.
b) a tendnciaE gnhrelons.
c) o quilbrioon-elon.
d) O coreto potencilde oxirreduo.
EF11) emos dois eletodos,A/A+ e B/B+, que, acopladosao eletrodo padro,indicaramas se-
guintes leituras:
ao/a' = +xv
E3-
B o/ B * E B a= + y V
caDno
2 Pirh.e 275
EF16 Sabemosque:
z na + Z 2+ + 2 e E 8 ,i o= + 0 ,7 6 V
O ualo E & pa ra2 z n o 2zn2* + 4e ?
-
a) + 1, 52V b ) + O.3 8 V c ) 2. { + 0,76V } d} + 0,76V
EFl a ) F m um ac um u l a d odr e c h u mb oo u b a l e ri a ,o :
, c PbO2 o ctodo.
b) H, S O ao n o d o . d) P b,S Oao nodo.
276 unidade6 Ebroqunic