Você está na página 1de 195

1

O 18 Brumrio de
Lus Bonaparte

KARL MARX
cdiao
Fidcndo Casiigai Morcs
2


O 18 Drunario dc Lus Donaparic (185111852i
Karl Mar (18181883i

Fonic digiial.
Nclson JaIr Carcia
www.jaIr.org
jaIrjaIr.org
Todas as olras sao dc accsso graiuiio. Esiudci scnprc por conia
do Esiado, ou nclIor, da Socicdadc quc paga inposios; icnIo a
olrigaao dc rciriluir ao ncnos una goia do quc cla nc
proporcionou."
Nclson JaIr Carcia (1947-2002i

Vcrsao para cDool
cDoolsDrasil.con

Copylcfi
Fidcndo Casiigai Morcs
3

NDICE
Aprcscniaao 4
Ncson JuI) Gu)cu
O 18 DFUMFIO DE LUS DONAPAFTE
Capiulo I 6
Capiulo II 24
Capiulo III 46
Capiulo IV 74
Capiulo V 94
Capiulo VI 128
Capiulo VII 165
Noias 192
4

O 18 Brumrio de Lus
Bonaparte
Karl Marx
APRESENTAO

O 18 Drunario c un icio dc grandc
significaao para as Cicncias Sociais, nao so pclo
scu conicudo cono pcla nciodologia cnprcgada.
Traia dc un pcrodo inporianic da Iisioria
da Frana, quando sc dcscnvolvcran idcias quc
influcnciarian os novincnios poliicos cn iodo o
nundo, aic nossos dias. Mar, con un
conIccincnio profundo do pcrodo c uiilizando
un nciodo rigoroso, soulc inicrprcia-lo con
profundidadc.
Podc scr lido por varios angulos. Eu,
pariicularncnic, cnicndo quc scja una analisc
do papcl do indivduo na Iisioria. Logo ao incio
Mar afirna. Os Ioncns fazcn sua propria
Iisioria, nas nao a fazcn cono qucrcn; nao a
fazcn sol circunsiancias dc sua cscolIa c sin
sol aquclas con quc sc dcfronian dirciancnic,
lcgadas c iransniiidas pclo passado". Nao c
insiiganic?
5
Mais iardc, no prcfacio 2a. cdiao, o auior
asscgurou. Eu, pclo conirario, dcnonsiro cono a
luia dc classcs na Frana criou circunsiancias c
condics quc possililiiaran a un pcrsonagcn
ncdocrc c groicsco dcscnpcnIar un papcl dc
Icroi".
As icscs dcfcndidas ialvcz nos ajudcn a
conprccndcr nclIor nossos dirigcnics, do
passado c dc Iojc.
un icio quc ncrccc scr lido c, nais do
quc isso, csiudado con aicnao.

Nclson JaIr Carcia
6


O 18 Brumrio de Lus
Bonaparte
Captulo I

Hcgcl olscrva cn una dc suas olras quc
iodos os faios c pcrsonagcns dc grandc
inporiancia na Iisioria do nundo ocorrcn, por
assin dizcr, duas vczcs. E csqucccu-sc dc
acrcsccniar. a princira vcz cono iragcdia, a
scgunda cono farsa. Caussidicrc por Danion,
Lus Dlanc por Folcspicrrc, a MonianIa dc 1845-
1851 pcla MonianIa dc 1793-1795, o solrinIo
pclo iio. E a ncsna caricaiura ocorrc nas
circunsiancias quc aconpanIan a scgunda
cdiao do Dczoiio Drunario! Os Ioncns fazcn
sua propria Iisioria, nas nao a fazcn cono
qucrcn; nao a fazcn sol circunsiancias dc sua
cscolIa c sin sol aquclas con quc sc dcfronian
dirciancnic, lcgadas c iransniiidas pclo passado.
A iradiao dc iodas as gcracs norias oprinc
cono un pcsadclo o ccrclro dos vivos. E
jusiancnic quando parcccn cnpcnIados cn
rcvolucionar-sc a si c s coisas, cn criar algo quc
janais cisiiu, prccisancnic ncsscs pcrodos dc
7
crisc rcvolucionaria, os Ioncns conjuran
ansiosancnic cn scu auilio os cspriios do
passado, ionando-lIcs cnprcsiado os noncs, os
griios dc gucrra c as roupagcns, a fin dc
aprcscniar c ncssa linguagcn cnprcsiada.
Assin, Luicro adoiou a nascara do aposiolo
Paulo, a Fcvoluao dc 1789-1814 vcsiiu-sc
alicrnadancnic cono a rcpullica ronana c cono
o inpcrio ronano, c a Fcvoluao dc 1848 nao
soulc fazcr nada nclIor do quc parodiar ora
1789, ora a iradiao rcvolucionaria dc 1793-
1795. Dc nancira idcniica, o principianic quc
aprcndc un novo idiona, iraduz scnprc as
palavras dcsic idiona para sua lngua naial; nas
so quando pudcr nancja-lo scn apclar para o
passado c csqucccr sua propria lngua no
cnprcgo da nova, icra assinilado o cspriio dcsia
uliina c podcra produzir livrcncnic ncla.
O canc dcssas conjuracs dc norios da
Iisioria do nundo rcvcla dc pronio una difcrcna
narcanic. Canilc Dcsnoulins, Danion,
Folcspicrrc, Saini-Jusi, Napolcao, os Icrois, os
pariidos c as nassas da vclIa Fcvoluao
Franccsa, dcscnpcnIaran a iarcfa dc sua cpoca,
a iarcfa dc lilcriar c insiaurar a nodcrna
socicdadc lurgucsa, cn irajcs ronanos c con
frascs ronanas. Os princiros rcduziran a
pcdaos a lasc fcudal c dcccparan as calcas
fcudais quc solrc cla Iavian crcscido. Napolcao,
por scu lado, criou na Frana as condics scn
8
as quais nao scria possvcl dcscnvolvcr a livrc
concorrcncia, cplorar a propricdadc icrriiorial
dividida c uiilizar as forcas produiivas indusiriais
da naao quc iinIan sido lilcriadas; alcn das
froniciras da Frana clc varrcu por ioda paric as
insiiiuics fcudais, na ncdida cn quc isio cra
ncccssario para dar socicdadc lurgucsa da
Frana un anlicnic adcquado c aiual no
coniincnic curopcu. Una vcz csialclccida a nova
fornaao social, os colossos anicdiluvianos
dcsaparcccran, c con clcs a Fona rcssurrccia
os Druius, os Cracos, os Pullcolas, os irilunos.
os scnadorcs c o proprio Ccsar. A socicdadc
lurgucsa, con scu solrio rcalisno, Iavia gcrado
scus vcrdadciros inicrprcics c poria-vozcs nos
Says, Cousins, Foycr-Coilards, Dcnjann
Consianis c Cuizois; scus vcrdadciros cIcfcs
niliiarcs scniavan-sc airas das ncsas dc
iralalIo c o ccrclro dc ioucinIo dc Lus XVIII cra
a sua calca poliica. Inicirancnic alsoria na
produao dc riqucza c na concorrcncia pacfica, a
socicdadc lurgucsa nao nais sc apcrcclia dc quc
faniasnas dos icnpos dc Fona Iavian vclado
scu lcro. Mas, por ncnos Icroica quc sc nosirc
Iojc csia socicdadc, foi nao olsianic ncccssario
Icrosno, sacrifcio, icrror, gucrra civil c laialIas
dc povos para iorna-la una rcalidadc. E nas
iradics classicancnic ausicras da rcpullica
ronana, scus gladiadorcs cnconiraran os idcais c
as fornas dc aric, as iluscs dc quc ncccssiiavan
9
para cscondcrcn dc si proprios as liniiacs
lurgucsas do conicudo dc suas luias c nanicrcn
scu cniusiasno no alio nvcl da grandc iragcdia
Iisiorica. Do ncsno nodo, cn ouiro csiagio dc
dcscnvolvincnio, un scculo anics, Cronwcll c o
povo inglcs Iavian ionado cnprcsiado a
linguagcn, as paics c as iluscs do VclIo
Tcsiancnio para sua rcvoluao lurgucsa. Una
vcz alcanado o oljciivo rcal, una vcz rcalizada a
iransfornaao lurgucsa da socicdadc inglcsa,
Loclc suplaniou Halacuc.
A rcssurrciao dos norios ncssas rcvolucs
iinIa, porianio, a finalidadc dc glorificar as novas
luias c nao a dc parodiar as passadas; dc
cngrandcccr na inaginaao a iarcfa a cunprir, c
nao dc fugir dc sua soluao na rcalidadc; dc
cnconirar novancnic o cspriio da rcvoluao c
nao dc fazcr o scu cspcciro caninIar ouira vcz.
Dc 1848 a 1851 o faniasna da vclIa
rcvoluao anda cn iodos os canios. dcsdc
Marrasi, o )cpuIcun cn gunts ]uuncs (1i, quc sc
disfara no vclIo Dailly, aic o avcniurciro dc
aspccio vulgar c rcpulsivo quc sc oculia sol a
fcrrca nascara noriuaria dc Napolcao. Todo un
povo quc pcnsava icr conunicado a si proprio un
foric inpulso para dianic, por ncio da rcvoluao,
sc cnconira dc rcpcnic irasladado a una cpoca
noria, c para quc nao possa Iavcr sonlra dc
duvida quanio ao rciroccsso, surgcn novancnic
10
as vclIas daias, o vclIo calcndario, os vclIos
noncs, os vclIos cdiios quc ja sc Iavian iornado
assunio dc crudiao dc aniiquario, c os vclIos
cslirros da lci quc Ia nuiio parccian dcfciios na
pocira dos icnpos. A naao sc scnic cono aquclc
inglcs louco dc Dcdlan vivcndo na cpoca dos
aniigos faraos c lancniando-sc diariancnic do
iralalIo pcsado quc dcvc cccuiar cono
garinpciro nas ninas dc ouro da Eiiopia,
cnparcdado na prisao sulicrranca, una lanpada
dc luz noriia prcsa icsia, o fciior dos cscravos
airas dclc con un longo cIicoic, c nas sadas a
nassa confusa dc ncrccnarios larlaros, quc nao
conprccndcn ncn aos forados das ninas c ncn
sc cnicndcn cnirc si, pois nao falan una lngua
conun. E nc inpuscran iudo isio" suspira o
louco a nin, un cidadao inglcs livrc, para
quc produza ouro para os faraos!" Para quc
paguc as dvidas da fanlia Donaparic" suspira
a naao franccsa. O inglcs, cnquanio csicvc cn
scu juzo pcrfciio, nao podia livrar-sc da idcia fia
dc conscguir ouro. Os franccscs, cnquanio
csiivcran cnpcnIados cn una rcvoluao, nao
podian livrar-sc da ncnoria dc Napolcao, cono
provaran as clcics dc 10 dc dczcnlro. Dianic
dos pcrigos da rcvoluao, ansiavan por voliar
alundancia do Egiio; c o 2 dc Dczcnlro dc 1851
foi a rcsposia. Nao so fizcran a caricaiura do
vclIo Napolcao, cono gcraran o proprio vclIo
11
Napolcao caricaiurado, ial cono dcvc aparcccr
ncccssariancnic cn ncados do scculo XIX.
A rcvoluao social do scculo XIX nao podc
iirar sua pocsia do passado, c sin do fuiuro. Nao
podc iniciar sua iarcfa cnquanio nao sc dcspojar
dc ioda vcncraao supcrsiiciosa do passado. As
rcvolucs anicriorcs iivcran quc lanar nao dc
rccordacs da Iisioria aniiga para sc iludircn
quanio ao proprio conicudo. A fin dc alcanar
scu proprio conicudo, a rcvoluao do scculo XIX
dcvc dciar quc os norios cnicrrcn scus norios.
Anics a frasc ia alcn do conicudo; agora c o
conicudo quc vai alcn da frasc.
A Fcvoluao dc Fcvcrciro foi un aiaquc dc
surprcsa, apanIando dcsprcvcnida a vclIa
socicdadc, c o povo proclanou cssc golpc
incspcrado cono un fciio dc inporiancia
nundial quc iniroduzia una nova cpoca. A 2 dc
dczcnlro, a Fcvoluao dc Fcvcrciro c
cscanoicada pclo iruquc dc un irapacciro, c o
quc parccc icr sido dcrrulado ja nao c a
nonarquia c sin as conccsscs lilcrais quc lIc
foran arrancadas airavcs dc scculos dc luia.
Longc dc scr a propria socicdadc quc conquisia
para si ncsna un novo conicudo, c o Esiado quc
parccc voliar sua forna nais aniiga, ao donnio
dcsavcrgonIadancnic sinplcs do salrc c da
soiaina. Esia c a rcsia quc da ao coup dc nun (2i
dc fcvcrciro dc 1848 o coup dc tctc (3i dc
12
dczcnlro dc 1851. O quc sc ganIa facilncnic sc
cnircga facilncnic. O inicrvalo dc icnpo, porcn,
nao passou scn provciio. Enirc os anos dc 1848
c 1851 a socicdadc franccsa supriu c por un
nciodo alrcviado, por scr rcvolucionario
csiudos c conIccincnios quc cn un
dcscnvolvincnio rcgular, dc liao cn liao, por
assin dizcr, icrian iido quc prcccdcr a Fcvoluao
dc Fcvcrciro sc csia dcvcssc consiiiuir nais do
quc un csircnccincnio da supcrfcic. A
socicdadc parccc icr agora rciroccdido para anics
do scu ponio dc pariida; na rcalidadc, soncnic
Iojc cla cria o scu ponio dc pariida
rcvolucionario, isio c, a siiuaao, as rclacs, as
condics scn as quais a rcvoluao nodcrna nao
adquirc un caraicr scrio.
As rcvolucs lurgucsas, cono as do scculo
XVIII, avanan rapidancnic dc succsso cn
succsso; scus cfciios dranaiicos cccdcn uns
aos ouiros; os Ioncns c as coisas sc dcsiacan
cono gcnas fulguranics; o ciasc c o csiado
pcrnancnic da socicdadc; nas csias rcvolucs
icn vida curia; logo aiingcn o augc, c una longa
nodorra sc apodcra da socicdadc anics quc csia
icnIa aprcndido a assinilar scrcnancnic os
rcsuliados dc scu pcrodo dc luias c cnlaics. Por
ouiro lado, as rcvolucs prolciarias, cono as do
scculo XIX, sc criiican consianicncnic a si
proprias, inicrronpcn coniinuancnic scu curso,
volian ao quc parccia rcsolvido para rcconca-lo
13
ouira vcz, cscarncccn con inpicdosa conscicncia
as dcficicncias, fraquczas c niscrias dc scus
princiros csforos, parcccn dcrrular scu
advcrsario apcnas para quc csic possa rciirar da
icrra novas foras c crgucr-sc novancnic,
agiganiado, dianic dclas, rccuan consianicncnic
anic a nagniiudc infiniia dc scus proprios
oljciivos aic quc sc cria una siiuaao quc iona
inpossvcl qualqucr rciroccsso c na qual as
proprias condics griian.
Hc HIodus, Ic sutu!
Aqu cstu Hodcs, sutu uqu!
Ouanio ao rcsio, qualqucr olscrvador
ncdianancnic conpcicnic, ncsno quc nao
iivcssc scguido passo a passo a narcIa dos
aconiccincnios na Frana, dcvc icr prcsscniido
quc a rcvoluao csiava fadada a un icrrvcl
fiasco. Dasiava ouvir os jacianciosos laiidos dc
viioria con quc os scnIorcs dcnocraias sc
congraiulavan pclas conscqucncias nilagrosas
quc cspcravan dos aconiccincnios do scgundo
doningo dc naio dc 1852. O scgundo doningo dc
naio dc 1852 iornara-sc cn suas calcas una
idcia fia, un dogna, cono na calca dos
quiliasias o dia cn quc Crisio dcvcria rcssurgir c
quc assinalaria o conco da cra nilcnar. Cono
scnprc, a fraqucza sc rcfugiara na crcna nos
nilagrcs, inaginava o ininigo vcncido, quando
iinIa sido afasiada apcnas cn inaginaao, c
14
pcrdia ioda conprccnsao do prcscnic cn una
glorificaao passiva do quc o fuiuro rcscrvava c
dos fciios quc guardava in pciio nas quc nao
considcrava oporiuno rcvclar ainda. Os Icrois
quc procuran rcfuiar sua conprovada
incapacidadc ofcrcccndo-sc apoio nuiuo c
rcunindo-sc cn un lloco Iavian anarrado suas
irouas, rccolIido suas coroas dc louros
adquiridas a crcdiio c csiavan ncssc noncnio
cnpcnIados cn dcsconiar no ncrcado dc lciras
dc canlio as rcpullicas in pariilus para as quais
ja iinIan, no silcncio dc suas alnas nodcsias,
prcvidcnicncnic organizado o corpo
govcrnancnial. O 2 dc Dczcnlro os surprccndcu
cono un raio cn ccu azul c os povos quc, cn
pcrodos dc dcprcssao pusilaninc, dcian dc loa
voniadc sua aprccnsao anicrior scr afogada pclos
quc griian nais alio, icrao ialvcz sc convcncido
dc quc ja sc foi o icnpo cn quc o grasnar dos
gansos podia salvar o Capiiolio.
A Consiiiuiao, a Asscnllcia Nacional, os
pariidos dinasiicos, os rcpullicanos azuis c
vcrnclIos, os Icrois da frica, o irovao vilrado
da iriluna, a coriina dc rclanpagos da inprcnsa
diaria, ioda a liicraiura, os poliicos dc rcnonc c
os iniclcciuais dc prcsigio, o codigo civil c o
codigo pcnal, a Ic)tc, cgutc, ])utc)ntc c o
scgundo doningo dc naio dc 1852 iudo
dcsaparcccra cono una faniasnagoria dianic da
nagia dc un Ioncn no qual ncn scus ininigos
15
rcconIcccn un nagico. O sufragio univcrsal
parccc icr solrcvivido apcnas por un noncnio, a
fin dc fazcr, dc proprio punIo, o scu uliino
icsiancnio pcranic os olIos do nundo iniciro c
dcclarar cn nonc do proprio povo. Tudo o quc
cisic ncrccc pcrcccr.
Nao c suficicnic dizcr, cono fazcn os
franccscs, quc a naao fora ionada dc surprcsa.
Nao sc pcrdoa a una naao ou a una nulIcr o
noncnio dc dcscuido cn quc o princiro
avcniurciro quc sc aprcscnia as podc violar. O
cnigna nao c solucionado por iais jogos dc
palavras; c apcnas fornulado dc nancira
difcrcnic. Nao sc conscguiu cplicar ainda cono
una naao dc 36 nilIcs dc Ialiianics pdc scr
surprccndida c cnircguc scn rcsisicncia ao
caiivciro por ircs cavalIciros dc indusiria.
Fccapiiulcnos cn linIas gcrais as fascs quc
airavcssou a rcvoluao franccsa dc 24 dc
fcvcrciro dc 1848 a dczcnlro dc 1851.
Trcs pcrodos principais sc dcsiacan. o
pcrodo dc fcvcrciro; dc 4 dc naio dc 1848 a 28
dc naio dc 1849, o pcrodo da Consiiiuiao da
Fcpullica, ou da Asscnllcia Nacional
Consiiiuinic; dc 28 dc naio dc 1849 a 2 dc
dczcnlro dc 1851, o pcrodo da Fcpullica
Consiiiucional ou da Asscnllcia Nacional
Lcgislaiiva.
16
O princiro pcrodo, dc 24 dc fcvcrciro daia
da qucda dc Lus Filipc aic 4 dc naio dc 1848
daia da insialaao da Asscnllcia Consiiiuinic
ou scja, o pcrodo dc fcvcrciro propriancnic diio,
podc scr cIanado o prologo da rcvoluao. Scu
caraicr foi oficialncnic cprcssado pclo faio dc
quc o govcrno por clc inprovisado aprcscniou-sc
cono un govcrno provisorio c, assin cono o
govcrno, iudo quc cra proposio, icniado ou
cnunciado duranic cssc pcrodo cra proclanado
apcnas provisorio. Nada c ningucn sc aircvia a
rcclanar para si o dirciio dc cisicncia ou dc aao
rcal. Todos os clcncnios quc Iavian prcparado
ou fciio a rcvoluao a oposiao dinasiica, a
lurgucsia rcpullicana, a pcqucna lurgucsia dc-
nocraiico-rcpullicana c os iralalIadorcs social-
dcnocraias cnconiran provisoriancnic scu
lugar no govcrno dc fcvcrciro.
Nao podia scr dc ouira nancira. O oljciivo
inicial das jornadas dc fcvcrciro cra una rcforna
clciioral, pcla qual scria alargado o crculo dos
clcncnios poliiicancnic privilcgiados da propria
classc possuidora c dcrrulado o donnio
cclusivo da arisiocracia financcira. Ouando
csialou o confliio dc vcrdadc, porcn, quando o
povo lcvaniou as larricadas, a Cuarda Nacional
nanicvc una aiiiudc passiva, o ccrciio nao
ofcrcccu ncnIuna rcsisicncia scria c a
nonarquia fugiu, a rcpullica parcccu scr a
scqucncia logica. Cada pariido a inicrprciava a
17
scu nodo. Tcndo-a conquisiado dc arnas na
nao, o prolciariado inpriniu-lIc sua cIanccla c
proclanou-a una rcpullica social. Indicava-sc,
assin, o conicudo gcral da rcvoluao nodcrna,
conicudo cssc quc csiava na nais singular
coniradiao con iudo quc, con o naicrial
disponvcl, con o grau dc cducaao aiingido pclas
nassas, dadas as circunsiancias c condics
cisicnics, podia scr incdiaiancnic rcalizado na
praiica. Por ouiro lado, as prcicnscs dc iodos os
dcnais clcncnios quc Iavian colalorado na
Fcvoluao dc Fcvcrciro foran rcconIccidas na
paric dc lcao quc oliivcran no govcrno. En
ncnIun pcrodo, porianio, cnconiranos una
nisiura nais confusa dc frascs aliissonanics c
cfciiva inccricza c inpcrcia, aspiracs nais
cniusiasias dc inovaao c un donnio nais
arraigado da vclIa roiina, naior Iarnonia
aparcnic cn ioda a socicdadc c nais profunda
discordancia cnirc scus clcncnios. Enquanio o
prolciariado dc Paris dclciiava-sc ainda anic a
visao das anplas pcrspcciivas quc sc alrian
dianic dc si c sc cnircgava a discusscs scrias
solrc os prollcnas sociais, as vclIas foras da
socicdadc sc Iavian agrupado, rcunido,
conccriado c cnconirado o apoio incspcrado da
nassa da naao. os canponcscs c a pcqucna
lurgucsia, quc sc prccipiiaran dc golpc solrc a
ccna poliica dcpois quc as larrciras da
nonarquia dc julIo caran por icrra.
18
O scgundo pcrodo, dc 4 dc naio dc 1848 aic
fins dc naio dc 1849, c o pcrodo da consiiiuiao,
da fundaao da rcpullica lurgucsa.
Incdiaiancnic apos as jornadas dc fcvcrciro nao
so viu-sc a oposiao dinasiica surprccndida pclos
rcpullicanos, c csics pclos socialisias, cono ioda
a Frana foi surprccndida por Paris. A Asscnllcia
Nacional, quc sc rcunira a 4 dc naio dc 1848,
scndo o rcsuliado dc clcics nacionais,
rcprcscniava a naao. Era un proicsio vivo
conira as prcsunosas prcicnscs das jornadas
dc fcvcrciro c dcvia rcduzir os rcsuliados da
rcvoluao cscala lurgucsa. O prolciariado dc
Paris, quc conprccndcu incdiaiancnic o caraicr
dcssa Asscnllcia Nacional, icniou cn vao, a 15
dc naio, poucos dias dcpois dc sua insialaao,
anular pcla fora a sua cisicncia, dissolvc-la,
dcsinicgrar novancnic cn suas parics
conponcnics, o organisno por ncio do qual o
ancaava o cspriio rcacionario da naao. Cono
sc salc, o 15 dc Maio nao icvc ouiro rcsuliado
scnao o dc afasiar Dianqui c scus canaradas, isio
c, os vcrdadciros dirigcnics do pariido prolciario
da ccna pullica duranic iodo o ciclo quc csianos
considcrando.
nonarquia lurgucsa dc Lus Filipc so podc
succdcr una rcpullica lurgucsa, ou scja,
cnquanio un scior liniiado da lurgucsia
govcrnou cn nonc do rci, ioda a lurgucsia
govcrnara agora cn nonc do povo. As
19
rcivindicacs do prolciariado dc Paris sao
dcvancios uiopicos, a quc sc dcvc por un
paradciro. A cssa dcclaraao da Asscnllcia
Nacional Consiiiuinic o prolciariado dc Paris
rcspondcu con a Insurrciao dc junIo, o
aconiccincnio dc naior cnvcrgadura na Iisioria
das gucrras civis da Europa. A rcpullica
lurgucsa iriunfou. A scu lado alinIavan-sc a
arisiocracia financcira, a lurgucsia indusirial, a
classc ncdia, a pcqucna lurgucsia, o ccrciio, o
lunpcn prolciariado organizado cn Cuarda
Movcl, os iniclcciuais dc prcsigio, o clcro c a
populaao rural. Do lado do prolciariado dc Paris
nao Iavia scnao clc proprio. Mais dc ircs nil
insurrcios foran nassacrados dcpois da viioria c
quinzc nil foran dcporiados scn julgancnio.
Con cssa dcrroia o prolciariado passa para o
fundo da ccna rcvolucionaria. Tcnia rcadquirir o
icrrcno pcrdido cn iodas as oporiunidadcs quc sc
aprcscnian, scnprc quc o novincnio parccc
ganIar novo inpulso, nas con una cncrgia cada
vcz ncnor c con rcsuliados scnprc ncnorcs.
Scnprc quc una das canadas sociais supcriorcs
cnira cn cfcrvcsccncia rcvolucionaria o
prolciariado alia-sc a cla c, conscqucnicncnic,
pariicipa dc iodas as dcrroias sofridas pclos
divcrsos pariidos, unas dcpois das ouiras. Mas
csscs golpcs succssivos pcrdcn sua inicnsidadc
ncdida quc auncnia a supcrfcic da socicdadc
solrc a qual sao disiriludos. Os dirigcnics nais
20
inporianics do prolciariado na Asscnllcia c na
inprcnsa cacn succssivancnic, viina dos
irilunais, c figuras cada vcz nais cquvocas
assuncn a sua dircao. Lana-sc cn paric a
cpcricncias douirinarias, lancos dc inicrcanlio
c associacs opcrarias, ou scja, a un novincnio
no qual rcnuncia a rcvolucionar o vclIo nundo
con ajuda dos grandcs rccursos quc lIc sao
proprios, c icnia, pclo conirario, alcanar sua
rcdcnao indcpcndcnicncnic da socicdadc, dc
nancira privada, dcniro dc suas condics
liniiadas dc cisicncia, c, porianio, icn por fora
quc fracassar. Parccc incapaz dc dcscolrir
novancnic cn si a grandcza rcvolucionaria ou dc
rciirar novas cncrgias no vnculos quc criou, aic
quc iodas as classcs conira as quais luiou cn
junIo csiao, clas proprias, prosiradas ao scu
lado. Mas pclo ncnos sucunlc con as Ionras dc
una grandc luia Iisiorico-univcrsal; nao so a
Frana nas ioda a Europa ircnc dianic do
icrrcnoio dc junIo, ao passo quc as succssivas
dcrroias das classcs nais alias cusian iao pouco
quc so o cagcro dcscarado do pariido viiorioso
podc fazc-las passar por aconiccincnios, c sao
ianio nais ignoniniosas quanio nais longc do
prolciariado csia o pariido dcrroiado.
A dcrroia dos insurrcios dc junIo prcparara c
aplainara, induliiavclncnic, o icrrcno solrc a
qual a rcpullica lurgucsa podia scr fundada c
cdificada, nas dcnonsirara ao ncsno icnpo quc
21
na Europa as qucsics cn foco nao cran apcnas
dc rcpullica ou nonarquia". Fcvclara quc aqui
rcpullica lurgucsa significava o dcspoiisno
iliniiado dc una classc solrc as ouiras. Provara
quc cn pascs dc vclIa civilizaao, con una
csiruiura dc classcs dcscnvolvida, con condics
nodcrnas dc produao, c con una conscicncia
iniclcciual na qual iodas as idcias iradicionais sc
dissolvcran pclo iralalIo dc scculos a
rcpullica significava gcralncnic apcnas a forna
poliica da rcvoluao da socicdadc lurgucsa c nao
sua forna conscrvadora dc vida, cono por
ccnplo nos Esiados Unidos da Ancrica, ondc,
cnlora ja cisian classcs, csias ainda nao sc
fiaran, irocando ou pcrnuiando coniinuancnic
os clcncnios quc as consiiiucn cn un fluo
coninuo, ondc os nodcrnos ncios dc produao,
cn vcz dc coincidir con una supcrpopulaao
crnica, conpcnsan, pclo conirario, a rclaiiva
cscasscz dc calcas c dc lraos, c ondc,
finalncnic, o fclril novincnio juvcnil da
produao naicrial, quc icn un novo nundo para
conquisiar, nao dciou ncn icnpo ncn
oporiunidadc dc alolir a vclIa ordcn dc coisas.
Duranic as jornadas dc junIo iodas as
classcs c pariidos sc Iavian congrcgado no
pariido da ordcn, conira a classc prolciaria,
considcrada cono o pariido da anarquia, do
socialisno, do conunisno. TinIan salvo" a
socicdadc dos ininigos da socicdadc". TinIan
22
dado cono scnIas a scu ccrciios as palavras dc
ordcn da vclIa socicdadc propricdadc,
fanlia, rcligiao, ordcn" c proclanado aos
cruzados da conira-rcvoluao. Sol csic signo
Vcnccras". A pariir dcssc insianic, iao logo un
dos nuncrosos pariidos quc sc Iavian
congrcgado sol cssc signo conira os insurrcios dc
junIo icnia asscnIorcar-sc do canpo dc laialIa
rcvolucionario cn scu proprio inicrcssc dc classc,
sucunlc anic o griio. Propricdadc, fanlia
rcligiao, ordcn". A socicdadc c salva ianias vczcs
quanias sc conirai o crculo dc scus doninadorcs
c un inicrcssc nais cclusivo sc inpc ao nais
anplo. Toda rcivindicaao ainda quc da nais
clcncniar rcforna financcira lurgucsa, do
lilcralisno nais corriquciro, do rcpullicanisno
nais fornal, da dcnocracia nais supcrficial, c
sinuliancancnic casiigada cono un aicniado
socicdadc" c csiignaiizada cono socialisno". E,
finalncnic, os proprios ponificcs da rcligiao c da
ordcn" sao dcrrulados a poniapcs dc scus
irpodcs piicos, arrancados dc scus lciios na
calada da noiic, aiirados cn carros cclularcs,
lanados cn nasnorras ou nandados para o
clio; scu icnplo c ioialncnic arrasado, suas
locas iranadas, suas pcnas quclradas, sua lci
rcduzida a frangalIos cn nonc da rcligiao, da
propricdadc, da fanlia c da ordcn. Os lurgucscs
fanaiicos pcla ordcn sao norios a iiros nas
sacadas dc suas janclas por landos dc soldados
23
cnlriagados, a saniidadc dos scu larcs c
profanada, c suas casas sao lonlardcadas cono
divcrsao cn nonc da propricdadc, da fanlia, da
rcligiao c da ordcn. Finalncnic, a ralc da
socicdadc lurgucsa consiiiui a sagrada falangc
da ordcn c o Icroi Crapulinsli sc insiala nas
TulIcrias cono o salvador da socicdadc".
24


Captulo II

Fcioncnos o fio dos aconiccincnios.
A Iisioria da Asscnllcia Nacional
Consiiiuinic a pariir das jornadas dc junIo c a
Iisioria do donnio c da dcsagrcgaao da fraao
rcpullicana da lurgucsia, da fraao conIccida
pclos noncs dc rcpullicanos iricolorcs,
rcpullicanos puros, rcpullicanos poliicos,
rcpullicanos fornalisias cic.
Sol a nonarquia lurgucsa dc Lus Filipc
cssa fraao fornara a oposiao rcpullicana oficial
c cra, conscqucnicncnic, paric inicgranic
rcconIccida do nundo poliico dc cniao. TinIa
scus rcprcscnianics nas Canaras c una
considcravcl csfcra dc aao na inprcnsa. Scu
orgao parisicnsc, o Naiional, cra considcrado iao
rcspciiavcl, cn scu gcncro, cono o Journal dcs
Dclais. Scu caraicr corrcspondia posiao quc
ocupava sol a nonarquia consiiiucional. Nao cra
una fraao da lurgucsia unida por grandcs
inicrcsscs conuns c dcsiacadas das ouiras por
condics cspccficas dc produao. Era un grupo
dc lurgucscs dc idcias rcpullicanas cscriiorcs,
advogados, oficiais c funcionarios dc caicgoria
25
quc dcvian sua influcncia s aniipaiias pcssoais
do pas conira Lus Filipc, ncnoria da vclIa
rcpullica, fc rcpullicana dc un grupo dc
cniusiasias, c solrciudo ao nacionalisno franccs,
cujo odio aos acordos dc Vicna c aliana con a
Inglaicrra clcs aiiavan consianicncnic. Crandc
paric dos pariidarios con quc coniava o Naiional
duranic o govcrno dc Lus Filipc cran dcvidos a
cssc inpcrialisno canuflado, quc pdc consc-
qucnicncnic cnfrcnia-lo nais iardc, duranic a
rcpullica, cono un ininigo norial na pcssoa dc
Lus Donaparic. Conlaiia a arisiocracia
financcira da ncsna forna quc iodo o rcsio da
oposiao lurgucsa. As polcnicas conira o
orancnio, quc csiavan, na Frana,
csirciiancnic ligadas luia conira a arisiocracia
financcira, proporcionavan una popularidadc
dcnasiado laraia c naicrial para cdiioriais
puriianos dcnasiado alundanic para nao scr
cplorado. A lurgucsia indusirial csiava-lIc
agradccida por sua scrvil dcfcsa do sisicna
proiccionisia franccs, quc clc acciiava, porcn,
nais por razcs nacionais do quc no inicrcssc da
ccononia nacional; a lurgucsia, cono un iodo,
csiava-lIc agradccida por suas iorpcs dcnuncias
conira o conunisno c o socialisno. Ouanio ao
nais, o pariido do Naiional cra purancnic
rcpullicano, ou scja, cigia quc a doninaao
lurgucsa adoiassc fornas rcpullicanas ao invcs
dc nonarquicas c, principalncnic, cigia a paric
26
do lcao ncssc donnio. Fclaiivancnic s
condics dcssa iransfornaao nao iinIa un
plano claro dc aao. O quc, pclo conirario,
parccia-lIc claro cono a luz do dia c cra
pullicancnic adniiido nos lanqucics rcfornisias
dos uliinos icnpos do rcinado dc Lus Filipc cra
a sua inpopularidadc cnirc os dcnocraias
pcqucnos lurgucscs c, cn pariicular, pcranic o
prolciariado rcvolucionario. Esscs rcpullicanos
puros os rcpullicanos puros sao assin
csiavan ja a ponio dc sc conicniar no noncnio
con a rcgcncia da duqucsa dc Orlcans, quando
irronpcu a Fcvoluao dc Fcvcrciro c scus
rcprcscnianics nais conIccidos foran aponiados
para posios no Covcrno Provisorio. Dcsdc o incio
coniavan, naiuralncnic, con o apoio da
lurgucsia c con a naioria na Asscnllcia
Nacional Consiiiuinic, clcncnios socialisias do
Covcrno Provisorio foran incdiaiancnic
ccludos da Conissao Eccuiiva fornada pcla
Asscnllcia Nacional por ocasiao dc sua
insialaao, c o pariido do Naiional aprovciiou a
dcflagraao da insurrciao dc junIo para
dissolvcr ianlcn a Conissao Eccuiiva, c livrar-
sc assin dc scus rivais nais proinos, os
rcpullicanos pcqucnos lurgucscs ou
rcpullicanos dcnocraias (Lcdru-Follin cic.i.
Cavaignac o gcncral do pariido rcpullicano
lurgucs quc conandara a laialIa dc junIo,
ionou o lugar da Conissao Eccuiiva, con
27
podcrcs quasc diiaioriais. Marrasi, c-rcdaior-
cIcfc do Naiional, iornou-sc o prcsidcnic
pcrpciuo da Asscnllcia Nacional Consiiiuinic, c
os ninisicrios, lcn cono iodos os dcnais posios
inporianics, caran cn naos dos rcpullicanos
puros.
A fraao rcpullicano-lurgucsa, quc Ia nuiio
sc considcrava a Icrdcira lcgiina da nonarquia
dc julIo, viu assin cccdidas suas nais caras
cspcranas; alcanou o podcr, nao, porcn, cono
sonIara, sol o govcrno dc Lus Filipc, airavcs dc
una rcvolia lilcral da lurgucsia conira o irono, c
sin airavcs dc un lcvanic do prolciariado conira
o capiial, lcvanic cssc quc foi sufocado a iiros dc
canIao. O quc inaginara cono o aconiccincnio
nais conira-rcvolucionario. O fruio caiu-lIc nas
naos, nas cado da arvorc do conIccincnio c
nao da arvorc da vida.
O donnio cclusivo dos rcpullicanos
lurgucscs durou apcnas dc 24 dc junIo a 10 dc
dczcnlro dc 1848. Fcsuniu-sc na claloraao da
Consiiiuiao rcpullicana c na proclanaao do
csiado dc siio cn Paris.
A nova Consiiiuiao cra, no fundo, apcnas a
rccdiao, cn forna rcpullicana, da Caria
consiiiucional dc 1830. O liniiado cadasiro
clciioral da nonarquia dc julIo, quc cclua do
donnio poliico ncsno una grandc paric da
28
lurgucsia, cra inconpaivcl con a cisicncia da
rcpullica lurgucsa. En vcz dcssas rcsirics, a
Fcvoluao dc Fcvcrciro proclanara
incdiaiancnic o sufragio univcrsal c dircio. Os
rcpullicanos lurgucscs nao pudcran dcsfazcr
cssc aio. Tivcran quc conicniar-sc con
acrcsccniar una clausula insiiiuindo a
olrigaioricdadc dc pclo ncnos scis ncscs dc
rcsidcncia no disiriio clciioral. A vclIa
organizaao da adninisiraao, do sisicna
nunicipal, do sisicna jurdico, niliiar cic.,
pcrnancccu iniacia ou, ondc foi nodificada pcla
Consiiiuiao, a nodificaao aiingia o roiulo, nao
o conicudo, o nonc, nao a coisa cn si.
O incviiavcl csiado-naior das lilcrdadcs dc
1848, a lilcrdadc pcssoal, as lilcrdadcs dc
inprcnsa, dc palavra, dc associaao dc rcuniao,
dc cducaao, dc rcligiao cic., rccclcran un
unifornc consiiiucional quc as fcz invulncravcis.
Con cfciio, cada una dcssas lilcrdadcs c
proclanada cono dirciio alsoluio do cidadao
franccs, nas scnprc aconpanIada da rcsiriao
nargcn, no scniido dc quc c iliniiada dcsdc quc
nao csicja liniiada pclos dirciios iguais dos
ouiros c pcla scgurana pullica" ou por lcis"
dcsiinadas a rcsialclcccr prccisancnic cssa
Iarnonia das lilcrdadcs individuais cnirc si c
con a scgurana pullica. Por ccnplo.
29
Os cidadaos gozan do dirciio dc associaao,
dc rcunir-sc pacificancnic c dcsarnados, dc
fornular pciics c dc cprcssar suas opinics,
qucr pcla inprcnsa ou por qualqucr ouiro nodo.
O gozo dcsscs dirciios nao sofrc qualqucr
rcsiriao, salvo as inposias pclos dirciios iguais
dos ouiros c pcla scgurana pullica." (Capiulo II,
8, da Consiiiuiao Franccsa.i O cnsino c livrc.
A lilcrdadc dc cnsino scra ccrcida dcniro das
condics csialclccidas pcla lci c sol o suprcno
conirolc do Esiado." (Ilidcn, 9.i O doniclio dc
iodos os cidadaos c inviolavcl, cccio nas
condics prcscriias na lci." (Capiulo II, 3.i Eic.
cic. A Consiiiuiao, por conscguinic, rcfcrc-sc
consianicncnic a fuiuras lcis organicas quc
dcvcrao pr cn praiica aquclas rcsirics c
rcgular o gozo dcssas lilcrdadcs irrcsiriias dc
nancira quc nao colidan ncn cnirc si ncn con a
scgurana pullica. E nais iardc cssas lcis
organicas foran pronulgadas pclos anigos da
ordcn c iodas aquclas lilcrdadcs foran
rcgulancniadas dc ial nancira quc a lurgucsia
no gozo dclas, sc cnconira livrc dc inicrfcrcncia
por paric dos dirciios iguais das ouiras classcs.
Ondc sao vcdadas inicirancnic cssas lilcrdadcs
aos ouiros" ou pcrniiido o scu gozo sol
condics quc nao passan dc arnadilIas
policiais, isio c fciio scnprc apcnas no inicrcssc
da scgurana pullica", isio c, da scgurana da
lurgucsia, cono prcscrcvc a Consiiiuiao. Cono
30
rcsuliado, anlos os lados invocan dcvidancnic,
c con plcno dirciio, a Consiiiuiao. os anigos da
ordcn, quc al-rogan iodas cssas lilcrdadcs, c os
dcnocraias, quc as rcivindican. Pois cada
paragrafo da Consiiiuiao cnccrra sua propria
aniicsc, sua propria Canara Alia c Canara
Daia, isio c, lilcrdadc na frasc gcral, al-rogaao
da lilcrdadc na noia nargcn. Assin, dcsdc quc
o nonc da lilcrdadc scja rcspciiado c inpcdida
apcnas a sua rcalizaao cfciiva dc acordo con
a lci, naiuralncnic a cisicncia consiiiucional
da lilcrdadc pcrnanccc iniacia, inviolada, por
nais noriais quc scjan os golpcs asscsiados
conira sua cisicncia na vida rcal.
Esia Consiiiuiao, iornada inviolavcl dc
nancira iao cngcnIosa, cra, coniudo, cono
Aquilcs, vulncravcl cn uni ponio; nao no
calcanIar, nas na calca, ou por ouira, nas
duas calcas cn quc sc consiiiuiu. dc un lado, a
Asscnllcia Lcgislaiiva, dc ouiro, o Prcsidcnic.
Un canc da Consiiiuiao rcvclara quc so os
paragrafos ondc c dcfinida a rclaao do
Prcsidcnic con a Asscnllcia Lcgislaiiva sao
alsoluios, posiiivos, nao coniradiiorios, c scn
icrgivcrsaao possvcl. Pois os rcpullicanos
lurgucscs iraiavan, aqui, dc garaniir sua
posiao. Os paragrafos 45 a 70 da Consiiiuiao
acIan-sc rcdigidos dc ial nancira quc a
Asscnllcia Nacional icn podcrcs consiiiucionais
para afasiar o Prcsidcnic, ao passo quc csic so
31
inconsiiiucionalncnic podc dissolvcr a
Asscnllcia Nacional, suprinindo a propria
Consiiiuiao. Ela ncsna provoca, porianio, a sua
violcnia dcsiruiao. Nao so consagra a divisao dos
podcrcs, ial cono a Caria dc 1830, cono a
anplia a ponio dc iransforna-la cn una
coniradiao insusicniavcl. O jogo dos podcrcs
consiiiucionais, cono Cuizoi dcnoninava as
conicndas parlancniarcs cnirc o Podcr
Lcgislaiivo c o Eccuiivo, c, na Consiiiuiao dc
1848, consianicncnic jogado uu-Iunquc . Dc un
lado csiao 750 rcprcscnianics do povo, clciios por
sufragio univcrsal c rcclcgvcis; consiiiucn una
Asscnllcia Nacional inconirolavcl, indissoluvcl,
indivisvcl, una Asscnllcia Nacional quc
dcsfruia dc onipoicncia lcgislaiiva, dccidc cn
uliina insiancia solrc as qucsics dc gucrra, dc
paz c iraiados concrciais, possui, so cla, o dirciio
dc anisiia c, por scu caraicr pcrnancnic, ocupa
pcrpciuancnic o prosccnio. Do ouiro lado csia o
Prcsidcnic, con iodos os airiluios do podcr rcal,
con auioridadc para noncar c concrar scus
ninisiros indcpcndcnicncnic da Asscnllcia
Nacional, con iodos os rccursos do Podcr
Eccuiivo cn suas naos, disiriluindo iodos os
posios c dispondo, assin, na Frana, da
cisicncia dc pclo ncnos un nilIao c ncio dc
pcssoas, pois ianios sao os quc dcpcndcn das
500 nil auioridadcs c funcionarios dc iodas as
caicgorias. Tcn airas dc si iodo o podcr das
32
foras arnadas. Coza do privilcgio dc conccdcr
indulio individual aos crininosos, suspcndcr a
Cuarda Nacional, dcsiruir, con o lcncplaciio do
ConsclIo dc Esiado, os consclIos gcrais,
canionais c nunicipais clciios pclos proprios
cidadaos. A iniciaiiva c a dircao dc iodos os
iraiados con pascs csirangciros sao faculdadcs
rcscrvadas a clc. Enquanio a Asscnllcia
pcrnanccc consianicncnic cn ccna cposia s
criicas da opiniao pullica, o Prcsidcnic lcva una
vida oculia nos Canpos Elscos, con o Ariigo 45
da Consiiiuiao dianic dos olIos c gravado no
coraao, a griiar-lIc diariancnic. F)c)c, ]uut
nou))! (5i Tcu podcr ccssa no scgundo doningo
do lindo ncs dc naio, no quario ano apos a iua
clciao! Tua gloria icrninara cniao, a pca nao c
rcprcscniada duas vczcs, c sc icns dvidas, cuida
a icnpo dc salda-las con os 600 nil francos quc
a Consiiiuiao ic conccdc, a ncnos quc prcfiras
scr rccolIido a ClicIy na scgunda-fcira scguinic
ao scgundo doningo do lindo ncs dc naio!
Assin, cnquanio a Consiiiuiao ouiorga podcrcs
cfciivos ao Prcsidcnic, procura garaniir para a
Asscnllcia Nacional o podcr noral. paric o faio
dc quc c inpossvcl criar un podcr noral
ncdianic os paragrafos dc una lci, a
Consiiiuiao nais una vcz sc anula ao dispor
quc o Prcsidcnic scja clciio por iodos os
franccscs, airavcs do sufragio dircio. Enquanio os
voios da Frana sao divididos cnirc os 750
33
ncnlros da Asscnllcia Nacional, sao aqui, pclo
conirario, conccnirados cn un unico indivduo.
Enquanio cada rcprcscnianic do povo rcprcscnia
apcnas csic ou aquclc pariido, csia ou aqucla
cidadc csia ou aqucla calca dc ponic, ou aic
ncsno a ncra ncccssidadc dc clcgcr algun dos
750 candidaios, scn lcvar na dcvida
considcraao ncn a causa ncn o Ioncn, clc c o
clciio da naao c o aio dc sua clciao c o irunfo
quc o povo solcrano lana una vcz cn cada
quairo anos. A Asscnllcia Nacional clciia csia
cn rclaao nciafsica con a Naao ao passo quc
o Prcsidcnic clciio csia cn rclaao pcssoal con
cla. A Asscnllcia Nacional cilc rcalncnic, cn
scus rcprcscnianics individuais, os nuliiplos
aspccios do cspriio nacional, cnquanio no
Prcsidcnic cssc cspriio nacional cnconira a sua
cncarnaao. En conparaao con a Asscnllcia
clc possui una cspccic dc dirciio divino; c
Prcsidcnic pcla graa do povo.
Tciis, a dcusa do nar, profciizara a Aquilcs
quc clc norrcria na flor da juvcniudc. A
Consiiiuiao quc, cono Aquilcs, iinIa scu ponio
fraco, iinIa ianlcn cono Aquilcs o
prcsscniincnio dc quc norrcria ccdo. Dasiava
quc os rcpullicanos puros cnpcnIados na
claloraao da Consiiiuiao laiasscn o olIar do
paraso dc sua rcpullica idcal c olIasscn csic
nundo profano, para pcrcclcrcn cono a
arrogancia dos nonarquisias, dos lonapariisias,
34
dos dcnocraias, dos conunisias, lcn cono scu
proprio dcscrcdiio, crcscian diariancnic
ncdida quc sua grandc olra dc aric lcgislaiiva
cIcgava ao icrnino, scn quc para isso Tciis
iivcssc quc sair do nar c vir conunicar-lIcs o
scu scgrcdo. Tcniaran fugir ao dcsiino por ncio
dc un disposiiivo consiiiucional, airavcs do
111, scgundo o qual ioda noao visando
rcvisao da Consiiiuiao iinIa quc scr apoiada
pclo ncnos por ircs quarios dos voianics, cn ircs
dclaics succssivos, cnirc os quais dcvia Iavcr
scnprc un ncs dc inicrvalo, c quc cigia
adcnais, quc pclos ncnos 500 ncnlros da
Asscnllcia Nacional pariicipasscn da voiaao.
Con isio fizcran apcnas a icniaiiva dcscspcrada
dc ccrccr, cono ninoria a quc profciicancnic ja
sc vian rcduzidos un podcr quc naquclc
noncnio, quando dispunIan dc naioria
parlancniar c dc iodos os rccursos da auioridadc
govcrnancnial, cscapava-lIcs dia a dia das naos.
Finalncnic a Consiiiuiao, cn un paragrafo
nclodranaiico, sc confia vigilancia c ao
pairioiisno dc iodo o povo franccs c dc cada
cidadao franccs", dcpois dc icr anicriorncnic
confiado os vigilanics" c pairioias", cn un
ouiro paragrafo, aos cuidados nais icrnos c
dcdicados da Alia Coric dc jusiia, a Hauic
Couri, cprcssancnic criada para isso.
35
Esia cra a Consiiiuiao dc 1848, quc a 2 dc
dczcnlro dc 1851 nao foi dcrrulada por una
calca, nas caiu por icrra ao coniaio dc un
sinplcs cIapcu; cssc cIapcu, cvidcnicncnic, cra
un iricornio napolcnico.
Enquanio os rcpullicanos lurgucscs sc
cnirclinIan, na Asscnllcia, cn criar, discuiir c
voiar cssa Consiiiuiao, fora da Asscnllcia
Cavaignac naniinIa o csiado dc siio cn Paris. O
csiado dc siio foi a paricira da Asscnllcia
Consiiiuinic cn scus iralalIos dc criaao
rcpullicana. Sc a Consiiiuiao foi
sulscqucnicncnic liquidada por ncio dc
laioncias, c prcciso nao csqucccr quc foi ianlcn
por laioncias, c csias voliadas conira o povo, quc
icvc dc scr proicgida no vcnirc naicrno c irazida
ao nundo. Os prccursorcs dos rcspciiavcis
rcpullicanos" Iavian nandado scu snlolo, a
landcira iricolor, cn una ccursao pcla Europa.
Elcs proprios, por sua vcz, produziran un
invcnio quc pcrcorrcu iodo o Coniincnic nas quc
rciornava Frana con anor scnprc rcnovado,
aic quc agora adquirira caria dc cidadania na
nciadc dc scus dcpariancnios o csiado dc
siio. Un invcnio csplcndido, cnprcgado
pcriodicancnic cn iodas as criscs ocorridas
duranic a Fcvoluao Franccsa. O quaricl c o
livaquc, porcn, quc cran assin posios
pcriodicancnic solrc a calca da socicdadc
franccsa a fin dc conprinir-lIc o ccrclro c
36
rcduzi-la passividadc; o salrc c o nosquciao,
aos quais cra pcriodicancnic pcrniiido
dcscnpcnIar o papcl dc juizcs c adninisiradorcs,
dc iuiorcs c ccnsorcs, lrincar dc polcia c scrvir
dc guarda-noiurno; o ligodc c o unifornc,
pcriodicancnic proclanados cono scndo a nais
alia cprcssao da salcdoria da socicdadc c cono
scus guardiacs nao dcvian acalar
forosancnic o quaricl c o livaquc, o salrc c o
nosquciao, o ligodc c o unifornc, icndo a idcia
dc salvar a socicdadc dc una vcz para scnprc,
proclanando scu proprio rcginc cono a nais alia
forna dc govcrno c lilcriando conplciancnic a
socicdadc civil do iralalIo dc govcrnar a si
ncsna? O quaricl c o livaquc, o salrc c o
nosquciao, o ligodc c o unifornc iinIan
forosancnic quc acalar icndo cssa idcia, con
ianio nais razao quanio podcrian cniao cspcrar
ianlcn nclIor rcconpcnsa por csscs scrvios
nais inporianics, ao passo quc airavcs dc un
ncro csiado dc siio pcriodico c dc passagciros
salvancnios da socicdadc a pcdido dcsia ou
daqucla fraao lurgucsa, conscguian pouca
coisa dc solido, cccio alguns norios c fcridos c
algunas carcias anigavcis por paric dos
lurgucscs. Nao dcvcrian finalncnic os niliiarcs
jogar un dia o csiado dc Siio cn scu proprio
inicrcssc c cn scu proprio lcncfcio, siiiando ao
ncsno icnpo as lolsas lurgucsas? Alcn disso,
scja diio dc passagcn, c prcciso nao csqucccr quc
37
o Coroncl Dcrnard, o ncsno prcsidcnic da
conissao niliiar quc, sol Cavaignac, ajudara a
dcporiar scn julgancnio 15 nil insurrcios,
csiava novancnic frcnic das conisscs
niliiarcs quc aiuavan cn Paris.
Sc, con o csiado dc siio na capiial franccsa,
os rcspciiavcis c puros rcpullicanos planiaran o
vivciro cn quc Iavian dc crcsccr os prciorianos
do 2 dc dczcnlro dc 1851, sao, por ouiro lado,
dignos dc louvor porquc, cn vcz dc cagcrarcn o
scniincnio nacional, cono foi o caso dc Lus
Filipc, agora quc dispunIan do podcr nacional,
rasicjavan dianic dos pascs csirangciros c, cn
vcz dc lilcriar a Iialia, dciaran quc fossc
rcconquisiada pclos ausiracos c napoliianos. A
clciao dc Lus Donaparic cono prcsidcnic, cn
10 dc dczcnlro dc 1848, ps fin diiadura dc
Cavaignac c Asscnllcia Consiiiuinic.
O 44 da Consiiiuiao dcclara. O Prcsidcnic
da Fcpullica Franccsa nao dcvcra icr pcrdido
nunca sua cidadania franccsa." O princiro
prcsidcnic da Fcpullica Franccsa, L.N.
Donaparic, iinIa nao so pcrdido sua cidadania
franccsa, nao so fora un agcnic cspccial dos
inglcscs, nas cra aic naiuralizado suo.
Traici cn ouira passagcn do significado da
clciao dc 10 dc dczcnlro. Nao voliarci ao
assunio aqui. Scra suficicnic olscrvar quc foi
38
una rcaao dos canponcscs, quc iinIan iido
quc pagar as cusias da Fcvoluao dc Fcvcrciro,
conira as dcnais classcs da naao, una rcaao
do canpo conira a cidadc. Esia rcaao cnconirou
grandc apoio no ccrciio, ao qual os rcpullicanos
do Naiional nao Iavian dado ncn gloria ncn
rcnuncraao adicional, cnirc a alia lurgucsia,
quc saudou Donaparic cono una ponic para a
nonarquia, cnirc os prolciarios c pcqucnos
lurgucscs, quc o saudaran cono un flagclo para
Cavaignac. Tcrci oporiunidadc nais adianic dc
caninar nais dcialIadancnic a rclaao dos
canponcscs con a Fcvoluao Franccsa.
O pcrodo conprccndido dc 20 dc dczcnlro
dc 1848 dissoluao da Asscnllcia Consiiiuinic
cn naio dc 1849, alrangc a Iisioria do ocaso dos
rcpullicanos lurgucscs. Apos icrcn fundado
una rcpullica para a lurgucsia, cpulsado do
canpo dc luia o prolciariado rcvolucionario c
rcduzido noncniancancnic ao silcncio a
pcqucna lurgucsia dcnocraiica, sao clcs ncsnos
posios dc lado pcla nassa da lurgucsia, quc con
jusia razao rcclana cssa rcpullica cono sua
propricdadc. Essa nassa cra, porcn,
nonarquica. Paric dcla, laiifundiarios, doninara
duranic a Fcsiauraao c cra, porianio,
lcgiiinisia. A ouira paric, os arisiocraias da
finana c os grandcs indusiriais, Iavia doninado
duranic a nonarquia dc julIo c cra,
conscqucnicncnic, orlcanisia. Os alios
39
digniiarios do ccrciio, da univcrsidadc, da igrcja,
da jusiia, da acadcnia c da inprcnsa podian
scr cnconirados dos dois lados, cnlora cn
proporcs varias. Aqui, na rcpullica lurgucsa,
quc nao osicniava ncn o nonc dc Dourlon ncn
o nonc dc Orlcans, c sin o nonc dc Capiial,
Iavian cnconirado a forna dc govcrno na qual
podian govcrnar conjuniancnic. A insurrciao dc
junIo ja os unira no pariido da ordcn". Era
agora ncccssario, cn princiro lugar, afasiar o
nuclco dc rcpullicanos lurgucscs quc ocupavan
ainda as cadciras da Asscnllcia Nacional. Na
ncsna proporao cn quc csscs rcpullicanos
puros Iavian sido lruiais cn scu cnprcgo da
fora fsica conira o povo, cran agora covardcs,
dissinulados, dcsaninados c incapazcs, dc luiar
na Iora da rciirada, quando sc iraiava dc
asscgurar scu rcpullicanisno c scus dirciios
lcgislaiivos conira o Podcr Eccuiivo c os
nonarquisias. Nao prcciso rclaiar aqui a Iisioria
ignoniniosa dc sua dissoluao. Nao sucunliran;
dcsaparcccran. Sua Iisioria icrninou para
scnprc, c ianio dcniro cono fora da Asscnllcia,
figuran no pcrodo scguinic apcnas cono
rccordacs, rccordacs quc parcccn rcvivcr
scnprc quc o ncro nonc rcpullica csia
novancnic cn causa c scnprc quc o confliio
rcvolucionario ancaa dcsccr ao nvcl nais laio.
Posso olscrvar dc passagcn quc o jornal quc dcu
40
scu nonc a cssc pariido, o Naiional, foi
convcriido ao socialisno no pcrodo scguinic.
Anics dc icrninarnos con csic pcrodo
prccisanos ainda lanar un olIar rcirospcciivo
aos dois podcrcs, un dos quais aniquilou o ouiro
a 2 dc dczcnlro dc 1848 aic a dissoluao da
Asscnllcia Consiiiuinic. Fcfcrino-nos a Lus
Donaparic, dc un lado, c ao pariido dos
nonarquisias coligados, o pariido da ordcn, da
alia lurgucsia, do ouiro. Ao asccndcr
prcsidcncia Donaparic fornou incdiaiancnic un
ninisicrio con lasc no pariido da ordcn, frcnic
do qual colocou Odilon Darroi, o vclIo dirigcnic,
noia lcnc, da fraao nais lilcral da lurgucsia
parlancniar. O Sr. Darroi Iavia finalncnic
conscguido a pasia ninisicrial cujo cspcciro o
pcrscguia dcsdc 1930 c, nclIor ainda, a cIcfia do
ninisicrio; nao, iodavia, cono inaginara sol Lus
Filipc, cono o dirigcnic nais avanado da
oposiao parlancniar, nas sin con a iarcfa dc
liquidar un Parlancnio c cono aliado dos scus
piorcs ininigos, os jcsuias c os lcgiiinisias.
Trouc finalncnic a noiva para casa, nas so
dcpois dc prosiiiuda. O proprio Donaparic
parccia icr-sc apagado conplciancnic. Essc
pariido agia por clc.
Logo na princira rcuniao do consclIo dc
ninisiros foi rcsolvida a cpcdiao a Fona quc,
concordou-sc, scria fciia rcvclia da Asscnllcia
41
Nacional, da qual scrian arrancadas as vcrlas
ncccssarias sol falsos prcicios. Assin,
concaran lurlando a Asscnllcia Nacional c
conspirando sccrciancnic con os podcrcs
alsoluiisias do csirangciro conira a rcpullica
ronana rcvolucionaria. Foi do ncsno nodo c por
ncio das ncsnas nanolras quc Donaparic
prcparou o scu golpc do 2 dc Dczcnlro conira o
Lcgislaiivo rcalisia c sua rcpullica
Consiiiucional. prcciso nao csqucccr quc o
ncsno pariido quc fornou o ninisicrio dc
Donaparic a 20 dc dczcnlro dc 1848 consiiiua a
naioria da Asscnllcia Nacional Lcgislaiiva a 2 dc
dczcnlro dc 1851.
En agosio a Asscnllcia Consiiiuinic dccidira
so dissolvcr-sc dcpois dc icr clalorado c
pronulgado ioda una scric dc lcis organicas quc
dcvcrian conplcncniar a Consiiiuiao. A 6 dc
janciro dc 1849 o pariido da ordcn fcz con quc
un dcpuiado dc nonc Faicau aprcscniassc
noao propondo quc a Asscnllcia inicrronpcssc
a discussao das lcis organicas c dccidissc solrc
sua propria dissoluao. Nao so o ninisicrio,
cIcfiado por Odilon Darroi, nas iodos os
ncnlros nonarquisias da Asscnllcia Nacional,
indicaran ncssc noncnio, cn icrnos
inpcriosos, quc a dissoluao cra ncccssaria para
a rcsiauraao do crcdiio, para a consolidaao da
ordcn, para pr fin aos indcfinidos arranjos
provisorios c csialclcccr una siiuaao dcfiniiiva;
42
quc a Asscnllcia inpcdia a aiuaao do novo
govcrno c procurava prolongar sua cisicncia
apcnas con iniuiios nalcvolos; quc o pas csiava
fario dcla. Donaparic ionou noia dc iodas cssas
invcciivas conira o Podcr Lcgislaiivo, a 2 dc
dczcnlro dc 1851 dcnonsirou aos parlancniarcs
quc Iavia aprovciiado a liao. Voliou conira clcs
scus proprios arguncnios.
O ninisicrio Darroi c o pariido da ordcn
foran nais longc. Fizcran con quc dc ioda a
Frana fosscn dirigidas pciics Asscnllcia
Nacional, nas quais sc rcqucria anavclncnic quc
lcvaniassc acanpancnio. Lcvaran, assin, as
nassas dcsorganizadas do povo luia conira a
Asscnllcia Nacional, cprcssao
consiiiucionalncnic organizada do povo.
Ensinaran Donaparic a apclar para o povo conira
as asscnllcias parlancniarcs. Finalncnic, a 29
dc janciro dc 1849, cIcgou o dia no qual a
Asscnllcia Consiiiuinic dcvcria dccidir sua
propria dissoluao. Enconirou o cdifcio cn quc
sc rcalizavan suas scsscs ocupado pclos
niliiarcs; CIangarnicr, o gcncral do pariido da
ordcn, cn cujas naos sc conccnirava o conando
suprcno da Cuarda Nacional c das iropas dc
linIa, rcalizou cn Paris una grandc rcvisia dc
iropas, cono sc una laialIa csiivcssc inincnic,
c os nonarquisias coligados dcclararan
ancaadorancnic Asscnllcia Consiiiuinic quc
scria cnprcgada a forca caso cla sc nosirassc
43
pouco docil. A Asscnllcia nosirou-sc docil c
ganIou apcnas o lrcvssino pcrodo adicional dc
vida quc ncgociara. Ouc foi o 29 dc janciro scnao
o golpc dc Esiado dc 2 dc dczcnlro dc 1851,
rcalizado dcsia vcz pclos nonarquisias
juniancnic con Donaparic conira a Asscnllcia
Nacional rcpullicana? Esscs scnIorcs nao
pcrcclcran, ou nao quiscran pcrcclcr, quc
Donaparic sc valcu do 29 dc janciro dc 1849 para
fazcr con quc una paric das iropas dcsfilassc
dianic dclc nas TulIcrias c aprovciiou
avidancnic cssa princira convocaao do podcr
niliiar conira o podcr parlancniar para cvocar
Calgula. Elcs, naiuralncnic, vian apcnas o scu
CIangarnicr.
Un dos noiivos quc lcvaran cspccialncnic o
pariido da ordcn a cncuriar pcla fora a duraao
da vida da Asscnllcia Consiiiuinic foran as lcis
organicas suplcncniarcs Consiiiuiao, iais
cono a lci do cnsino, a lci solrc o culio rcligioso
cic. Para os nonarquisias coligados cra da naior
inporiancia quc clcs proprios clalorasscn cssas
lcis, cviiando quc fosscn fciias pclos
rcpullicanos quc ja sc nosiravan dcsconfiados.
Enirc cssas lcis organicas, cnircianio, Iavia
ianlcn una lci rcgulancniando as
rcsponsalilidadcs do prcsidcnic da Fcpullica.
En 1851 a Asscnllcia Lcgislaiiva ocupava-sc
prccisancnic da rcdaao dcssa lci quando
Donaparic inpcdiu cssc golpc con o golpc dc 2
44
dc dczcnlro. Ouc nao icrian dado os
nonarquisias coligados cn sua canpanIa
parlancniar dc invcrno dc 1851 para icrcn
nao ja pronia csia Lci Solrc a Fcsponsalilidadc
Prcsidcncial c clalorada, adcnais, por una
Asscnllcia rcpullicana dcsconfiada c Iosiil!
Dcpois quc a Asscnllcia Consiiiuinic Iavia
cla propria dcsnaniclado sua uliina arna a 29
dc janciro dc 1849, o ninisicrio Darroi c os
anigos da ordcn pcrscguiran-na aic a noric,
nao dciaran por fazcr nada quc pudcssc
IunilIa-la c arrancaran dc sua dcscspcrada
dclilidadc lcis quc cusiaran o dcrradciro
rcsqucio dc rcspciio aos olIos do pullico.
Donaparic, ocupado con sua idcia fia
napolcnica, foi suficicnicncnic aircvido para
cplorar pullicancnic cssa dcgradaao do podcr
parlancniar. Pois quando a 8 dc naio dc 1849 a
Asscnllcia Nacional aprovou un voio dc ccnsura
do ninisicrio cn visia da ocupaao dc
CiviiavcccIia por Oudinoi c ordcnou-lIc quc
rcduzissc a cpcdiao ronana ao oljciivo
proposio, Donaparic na ncsna noiic pullicou no
Moniicur una caria a Oudinoi, na qual sc
congraiulava con clc por suas proczas Icroicas c,
cn conirasic con os cscrilas parlancniarcs,
assuniu ja a possc dc gcncroso proicior do
ccrciio. Isio provocou sorrisos dos nonarquisias
quc o considcravan apcnas cono cnganado por
clcs. Finalncnic, quando Marrasi, o prcsidcnic
45
da Asscnllcia Consiiiuinic, acrcdiiou por un
noncnio quc a scgurana da Asscnllcia
Nacional csiava cn pcrigo c, confiando na
Consiiiuiao, rcquisiiou un coroncl con scu
rcgincnio, o coroncl ncgou-sc a aicndcr, invocou
a disciplina c rcconcndou quc Marrasi apclassc
para CIangarnicr; csic rcpcliu con dcsprczo o
pcdido, olscrvando quc nao gosiava dc laioncias
inicligcnics. En novcnlro dc 1851 quando os
nonarquisias coligados quiscran iniciar a luia
dccisiva conira Donaparic, icniaran iniroduzir
por ncio dc scu cclclrc Projcio dos Oucsiorcs o
princpio da rcquisiao dircia dc iropas pclo
prcsidcnic da Asscnllcia Nacional. Un dc scus
gcncrais, Lcfl, sulscrcvcra o projcio. En vao
CIangarnicr voiou a favor da proposia c TIicrs
rcndcu Ioncnagcn prcvidcncia da aniiga
Asscnllcia Consiiiuinic. O ninisiro da Cucrra,
Saini-Arnaud, rcspondcu-lIc cono CIangarnicr
rcspondcra a Marrasi o quc lIc valcu a
aclanaao da MonianIa!
Foi assin quc o proprio pariido da ordcn,
quando nao consiiiua ainda a Asscnllcia
Nacional, quando cra ainda apcnas o ninisicrio,
csiignaiizou o rcginc parlancniar. E lrada aos
ccus quando o 2 dc Dczcnlro dc 1851 laniu cssc
rcginc da Frana!
46


Captulo III

A Asscnllcia Lcgislaiiva Nacional rcuniu-sc a
28 dc naio dc 1849. A 2 dc dczcnlro dc 1851 foi
dissolvida. Essc pcrodo colrc a vida cfcncra da
rcpullica consiiiucional ou rcpullica
parlancniar.
Na princira Fcvoluao Franccsa o donnio
dos consiiiucionalisias c scguido do donnio dos
girondinos c o donnio dos girondinos pclo dos
jacolinos. Cada un dcsscs pariidos sc apoia no
nais avanado. Assin quc inpulsiona a
rcvoluao o suficicnic para sc iornar incapaz dc
lcva-la nais alcn, c nuiio ncnos dc narcIar
sua frcnic, c posio dc lado pclo aliado nais audaz
quc vcn airas c nandado guilIoiina. A
rcvoluao novc-sc, assin, ao longo dc una linIa
asccnsional.
Con a Fcvoluao dc 1848 da-sc o invcrso. O
pariido prolciario aparccc cono un apcndicc do
pariido pcqucno-lurgucs dcnocraiico. irado c
alandonado por cssc a 16 dc alril, a 15 dc naio
c nas jornadas dc junIo. O pariido dcnocraia,
por sua vcz, sc apoia no pariido rcpullicano
lurgucs. Assin quc considcran firnada a sua
47
posiao os rcpullicanos lurgucscs dcsvcncilIan-
sc do conpanIciro inoporiuno c apoian-sc solrc
os onlros do pariido da ordcn. O pariido da
ordcn crguc os onlros fazcndo cair aos
iranlolIcs os rcpullicanos lurgucscs c aiira-
sc, por sua vcz, nos onlros das foras arnadas.
Inagina nanicr-sc ainda solrc csics onlros
niliiarcs, quando, un lclo dia, pcrcclc quc sc
iransfornaran cn laioncias. Cada pariido aiaca
par iras aquclc quc procura cnpurra-lo para a
frcnic c apoia pcla frcnic naquclc quc o cnpurra
para iras. Nao c dc adnirar quc ncssa posiura
ridcula pcrca o cquillrio c, fciias as incviiavcis
carcias, caia por icrra cn csiranIas calriolas. A
rcvoluao novc-sc, assin, cn linIa dcsccndcnic.
Enconira-sc ncssc csiado dc novincnio
rcgrcssivo anics ncsno dc scr dcrrulada a
uliina larricada dc fcvcrciro c consiiiudo o
princiro orgao rcvolucionario.
O pcrodo quc icnos dianic dc nos alrangc a
nais Icicrogcnca nisiura dc coniradics
clanorosas. consiiiucionalisias quc conspiran
alcriancnic conira a consiiiuiao;
rcvolucionarios dcclaradancnic
consiiiucionalisias; una Asscnllcia Nacional quc
qucr scr onipoicnic c pcrnanccc scnprc
parlancniar; una MonianIa quc cnconira sua
vocaao na pacicncia c sc consola dc suas
dcrroias aiuais con profccias dc viiorias fuiuras;
rcalisias quc sao put)cs consc)pt (6i da rcpullica
48
c quc sao forados pcla siiuaao a nanicr no
csirangciro as casas rcais Iosiis, dc quc sao
pariidarios, c a nanicr na Frana a rcpullica quc
odcian; un Podcr Eccuiivo quc cnconira sua
fora cn sua propria dclilidadc c sua
rcspciialilidadc no dcsprczo quc inspira; una
rcpullica quc nada nais c do quc a infania
conlinada dc duas nonarquias, a Fcsiauraao c
a nonarquia dc julIo, con roiulo inpcrialisia;
alianas cuja princira clausula c a scparaao;
luias cuja princira lci c a indccisao; agiiaao
dcscnfrcada c dcsprovida dc scniido cn nonc da
iranquilidadc, os nais solcncs scrncs solrc a
iranquilidadc cn nonc da rcvoluao; paics scn
vcrdadc, vcrdadcs scn paics, Icrois scn fciios
Icroicos, Iisioria scn aconiccincnios;
dcscnvolvincnio cuja unica fora propulsora
parccc scr o calcndario, faiiganic pcla consianic
rcpciiao das ncsnas icnscs c rclaancnios;
aniagonisnos quc parcccn cvoluir
pcriodicancnic para un clna, unicancnic para
sc cnloiarcn c dcsaparcccr scn cIcgar a
rcsolvcr-sc; csforos prcicnsiosancnic osicniados
c icrror filisicu anic o pcrigo dc o nundo acalar-
sc, c ao ncsno icnpo as inirigas nais
ncsquinIas c concdias palacianas rcprcscniadas
pclos salvadorcs do nundo quc, cn scu ussc)
uc) (7i rccordan nais do quc o dia do juzo final
os icnpo da Fronda o gcnio colciivo oficial da
Frana rcduzido a zcro pcla csiupidcz asiuciosa
49
dc un unico indivduo; a voniadc colciiva da
naao, scnprc quc sc nanifcsia por ncio do
sufragio univcrsal, luscando sua cprcssao
adcquada nos invcicrados ininigos dos inicrcsscs
das nassas, aic quc finalncnic a cnconira na
olsiinaao dc un flilusiciro. Sc cisic na Iisioria
do nundo un pcrodo scn ncnIuna rclcvancia,
c csic. Os Ioncns c os aconiccincnios aparcccn
cono ScIlcniIls invcriidos, cono sonlras quc
pcrdcran scus corpos. A rcvoluao paralisa scus
proprios poriadorcs, c doia apcnas os advcrsarios
dc una fora apaionada. Ouando o cspcciro
vcrnclIo", coniinuancnic conjurado c corcizado
pclos conira-rcvolucionarios, finalncnic aparccc,
nao iraz calca o larrcic frgio da anarquia,
nas cnvcrga o unifornc da ordcn, os culoics
vcrnclIos.
Vinos quc o ninisicrio noncado por
Donaparic, no dia dc sua asccnsao, 20 dc
dczcnlro dc 1848, cra un ninisicrio do pariido
da ordcn, da coligaao lcginiiisia c orlcanisia.
Essc ninisicrio Darroi-Fallou solrcvivcra
Asscnllcia Consiiiuinic rcpullicana, cujo icrno
dc vida coriara dc un nodo nais ou ncnos
violcnio, c cnconirava-sc ainda ao lcnc.
CIangarnicr, o gcncral dos nonarquisias
coligados, coniinuou a rcunir cn sua pcssoa o
conando gcral da Princira Divisao do Ecrciio c
da Cuarda Nacional dc Paris. Finalncnic, as
clcics gcrais Iavian asscgurado ao pariido da
50
ordcn una anpla naioria na Asscnllcia
Nacional. Os dcpuiados c parcs dc Lus Filipc
dcfroniaran-sc aqui con una Iosic sagrada dc
lcgiiinisias, para os quais nuiios dos voios da
naao Iavian-sc iransfornado cn carics dc
ingrcsso para o icairo poliico. A rcprcscniaao
lonapariisia cra por dcnais cscassa para podcr
fornar un pariido parlancniar indcpcndcnic.
Aparccian apcnas cono nuuuusc qucuc (8i do
pariido da ordcn. O pariido da ordcn
cnconirava-sc, assin, dc possc do podcr
govcrnancnial, do ccrciio c do Podcr Lcgislaiivo,
cn suna, dc iodo o podcr csiaial; fora
noralncnic forialccido pclas clcics gcrais, quc
fizcran aparcccr o scu donnio cono scndo a
cprcssao da voniadc do povo, c pclo sinulianco
iriunfo da conira-rcvoluao cn iodo o coniincnic
curopcu.
Nunca un pariido iniciou sua canpanIa con
ianios rccursos ou sol auspcios iao favoravcis.
Os rcpullicanos puros naufragados
vcrificaran quc csiavan rcduzidos a un grupo dc
ccrca dc 50 Ioncns na Asscnllcia Lcgislaiiva
Nacional, cIcfiados pclos gcncrais africanos
Cavaignac, Lanoricicrc c Dcdcau. O grandc
pariido da oposiao, cnircianio, cra consiiiudo
pcla MonianIa, o pariido social-dconocraia
adoiara no Parlancnio csic nonc dc laiisno.
Conandava nais dc 200 dos 750 voios da
51
Asscnllcia Nacional c cra, por conscguinic, pclo
ncnos iao podcroso quanio qualqucr das ircs
fracs pariido da ordcn ionadas isoladancnic.
Sua infcrioridadc nuncrica cn conparaao con
ioda a coligaao nonarquisia parccia csiar
conpcnsada por circunsiancias cspcciais. Nao so
as clcics dcpariancniais dcnonsiraran quc clc
Iavia conquisiado un nuncro considcravcl dc
pariidarios cnirc a populaao rural cono coniava
cn suas filciras con quasc iodos os dcpuiados
clciios por Paris; o ccrciio fizcra profissao dc fc
dcnocraiica clcgcndo ircs suloficiais, c o ldcr da
MonianIa, Lcdru-Follin, cn conirasic con iodos
os rcprcscnianics do pariido da ordcn, fora
clcvado nolrcza parlancniar por cinco
dcpariancnios, quc Iavian conccnirado nclc a
sua voiaao. En visia dos incviiavcis cIoqucs
cnirc os nonarquisias c dc iodo o pariido da
ordcn con Donaparic, a 28 dc naio dc 1849 a
MonianIa parccia icr dianic dc si iodos os
clcncnios dc ciio. Ouinzc dias dcpois pcrdia
iudo, inclusivc a Ionra.
Anics dc prosscguirnos con a Iisioria
parlancniar dcsia cpoca iornan-sc ncccssarias
algunas olscrvacs a fin dc cviiar as
conccpcs crrncas iao conuns a rcspciio do
caraicr gcral da cpoca quc icnos dianic dc nos.
Aos olIos dos dcnocraias, o pcrodo da
Asscnllcia Lcgislaiiva Nacional caracicrizava-sc
pclo ncsno prollcna vivido duranic a
52
Asscnllcia Consiiiuinic. a sinplcs luia cnirc
rcpullicanos c nonarquisias. Fcsunian,
cnircianio, o novincnio propriancnic diio cn
una so palavra. rcaao" noiic cn quc iodos os
gaios sao pardos c quc lIcs pcrniic dcsfiar iodos
os scus lugarcs-conuns dc guarda-noiurno. E,
ccriancnic, princira visia, o pariido da ordcn
rcvcla un cnaranIado dc difcrcnics faccs
nonarquisias, quc nao so inirigan una conira a
ouira, cada qual icniando clcvar ao irono o scu
proprio prcicndcnic c ccluir o da facao
coniraria, cono sc uncn iodas no odio conun c
nas invcsiidas conuns conira a rcpullica". En
conirasic con cssa conspiraao nonarquisia, a
MonianIa, por scu lado, aparccc cono
rcprcscnianic da rcpullica". O pariido da ordcn
parccc csiar pcrpciuancnic cnpcnIado cn una
rcaao", dirigida conira a inprcnsa, o dirciio dc
associacs c coisas scnclIanics, una rcaao
ncn nais ncn ncnos cono a quc succdcu na
Prussia, c quc, con na Prussia, c ccrcida na
forna dc lruial inicrfcrcncia policial por paric da
lurocracia, da gcndarnaria c dos irilunais. A
MonianIa, por sua vcz, csia igualncnic ocupada
cn aparar csscs golpcs, dcfcndcndo assin os
cicrnos dirciios do Ioncn", cono iodos os
pariidos suposiancnic popularcs vcn fazcndo,
nais ou ncnos, Ia un scculo c ncio. Ouando,
porcn, sc canina nais dc pcrio siiuaao c os
pariidos, dcsaparccc cssa aparcncia supcrficial
53
quc dissinula a luia dc classcs c a fisiononia
pcculiar da cpoca.
Os lcgiiinisias c os orlcanisias, cono
disscnos, fornavan as duas grandcs faccs do
pariido da ordcn. O quc ligava csias faccs aos
scus prcicndcnics c as opunIa una ouira
scrian apcnas as flrcs-dc-ls c a landcira
iricolor, a Casa dos Dourlons c a Casa dc
Orlcans, difcrcnics naiizcs do nonarquisno?
Sol os Dourlons govcrnara a grandc propricdadc
icrriiorial, con scus padrcs c lacaios; sol os
Orlcans, a alia finana, a grandc indusiria, o alio
concrcio, ou scja, o capiial, con scu scquiio dc
advogados, profcssorcs c oradorcs nclfluos. A
nonarquia lcgiiinisia foi apcnas a cprcssao
poliica do donnio Icrcdiiario dos scnIorcs dc
icrra, cono a nonarquia dc julIo fora apcnas a
cprcssao poliica do usurpado donnio dos
lurgucscs arrivisias. O quc scparava as duas
faccs, porianio, nao cra ncnIuna qucsiao dc
princpios, cran suas condics naicriais dc
cisicncia, duas difcrcnics cspccics dc
propricdadc, cra o vclIo conirasic cnirc a cidadc
c o canpo, a rivalidadc cnirc o capiial c o
laiifundio. Ouc Iavia, ao ncsno icnpo, vclIas
rccordacs, ininizadcs pcssoais, icnorcs c
cspcranas, prcconcciios c iluscs, sinpaiias c
aniipaiias, conviccs, qucsics dc fc c dc
princpio quc as naniinIan ligadas a una ou a
ouira casa rcal qucn o ncga? Solrc as
54
difcrcnics fornas dc propricdadc, solrc as
condics sociais, nanciras dc pcnsar c
conccpcs dc vida disiinias c pcculiarncnic
consiiiudas. A classc inicira os cria c os forna
solrc a lasc dc suas condics naicriais c das
rclacs sociais corrcspondcnics. O indivduo
isolado, quc as adquirc airavcs da iradiao c da
cducaao, podcra inaginar quc consiiiucn os
noiivos rcais c o ponio dc pariida dc sua
conduia. Enlora orlcanisias c lcgiiinisias,
cnlora cada facao sc csforassc por convcnccr-
sc c convcnccr os ouiros dc quc o quc as
scparava cra sua lcaldadc s duas casa rcais, os
aios provaran nais iardc quc o quc inpcdia a
uniao dc anlas cra nais a divcrgcncia dc scus
inicrcsscs. E assin cono na vida privada sc
difcrcncia o quc un Ioncn pcnsa c diz dc si
ncsno do quc clc rcalncnic c c faz, nas luias
Iisioricas dcvc-sc disiinguir nais ainda as frascs
c as faniasias dos pariidos dc sua fornaao rcal c
dc scus inicrcsscs rcais, o concciio quc fazcn dc
si do quc sao na rcalidadc. Orlcanisias c
lcgiiinisias cnconiran-sc lado a lado na
rcpullica, con prcicnscs idcniicas. Sc cada lado
dcscjava lcvar a calo a rcsiauraao dc sua
propria casa rcal, conira a ouira, isio significava
apcnas quc cada un dos dois grandcs inicrcsscs
cn quc sc dividc a lurgucsia o laiifundio c o
capiial procurava rcsiaurar sua propria
suprcnacia c suplaniar o ouiro. Falanos cn dois
55
inicrcsscs da lurgucsia porquc a grandc
propricdadc icrriiorial, apcsar dc suas icndcncias
fcudais c dc scu orgulIo dc raa, iornou-sc
conplciancnic lurgucsa con o dcscnvolvincnio
da socicdadc nodcrna. Tanlcn os iorics na
Inglaicrra inaginaran por nuiio icnpo
cniusiasnar-sc pcla nonarquia, a igrcja c as
naravilIas da vclIa Consiiiuiao inglcsa, aic quc
a Iora do pcrigo arrancou-lIcs a confissao dc quc
sc cniusiasnan apcnas pcla rcnda icrriiorial.
Os nonarquisias coligados inirigavan-sc uns
conira os ouiros pcla inprcnsa, cn Ens, cn
Clarcnoni, fora do Parlancnio. Airas dos
lasiidorcs cnvcrgavan novancnic suas vclIas
lilrcs orlcanisias c lcgiiinisias c novancnic sc
cnpcnIavan nas vclIas dispuias. Mas dianic do
pullico, cn suas grandc rcprcscniacs dc
Esiado, cono grandc pariido parlancniar, iludcn
suas rcspcciivas casas rcais con sinplcs
ncsuras c adian in infiniiun a rcsiauraao da
nonarquia. Ecrccn suas vcrdadciras aiividadcs
cono pariido da ordcn, ou scja, sol un roiulo
social, c nao sol un roiulo poliico; cono
rcprcscnianics do rcginc lurgucs, c nao cono
paladinos dc princcsas crranics; cono classc-
lurgucsa conira as ouiras classcs c nao cono
nonarquisias conira rcpullicanos. E cono
pariido da ordcn ccrcian un podcr nais anplo
c scvcro solrc as dcnais classcs da socicdadc do
quc janais Iavian ccrcido sol a Fcsiauraao ou
56
sol a nonarquia dc julIo, un podcr quc, dc
nancira gcral, so cra possvcl sol a forna dc
rcpullica parlancniar, pois apcnas sol csia
forna podian os dois grandcs sciorcs da
lurgucsia franccsa unir-sc c, assin, pr na
ordcn do dia o donnio dc sua classc, cn vcz do
rcginc dc una facao privilcgiada dcsia classc.
Sc, nao olsianic, cono pariido da ordcn,
insuliavan ianlcn a rcpullica c nanifcsiavan a
rcpugnancia quc scniian por cla, isio nao cra
dcvido apcnas a rccordacs nonarquisias. O
insiinio cnsinava-lIcs quc a rcpullica, c lcn
vcrdadc, iorna conplcio scu donnio poliico,
nas ao ncsno icnpo solapa suas fundacs
sociais, una vcz quc icn agora dc sc dcfroniar
con as classcs suljugadas c luiar con clas scn
qualqucr ncdiaao, scn podcrcn cscondcr-sc
airas da coroa, scn podcrcn dcsviar o inicrcssc
da naao con as luias sccundarias quc
susicniavan cnirc si c conira a nonarquia. Era
un scniincnio dc fraqucza quc os fazia rccuar
das condics puras do donnio dc sua propria
classc c ansiar pclas aniigas fornas, nais
inconplcias, ncnos dcscnvolvidas c porianio
ncnos pcrigosas, dcssc donnio. Por ouiro lado,
cada vcz quc os nonarquisias coligados cniran
cn confliio con o prcicndcnic quc sc lIcs
opunIa, con Donaparic, cada vcz quc julgan sua
onipoicncia parlancniar ancaada pclo Podcr
Eccuiivo, cada vcz, porianio, quc icn quc cilir
57
o iiulo poliico dc scu donnio, aprcscnian-sc
cono rcpullicanos c nao cono nonarquisias,
dcsdc o orlcanisia TIicrs, quc advcric a
Asscnllcia Nacional dc quc a rcpullica c o quc
ncnos os scpara, aic o lcgiiinisia Dcrrycr quc, a
2 dc dczcnlro dc 1851, cingindo una faia
iricolor, arcnga o povo rcunido dianic da
prcfciiura do dccino disiriio cn nonc da
rcpullica. claro quc un cco zonlciciro
rcspondc-lIc. Hcnriquc V! Hcnriquc V!
Conira a lurgucsia coligada fora fornada
una coalizao dc pcqucnos lurgucscs c opcrarios,
o cIanado pariido social dcnocraia. A pcqucna
lurgucsia pcrcclcu quc iinIa sido nal
rcconpcnsada dcpois das jornada c junIo dc
1848, quc scus inicrcsscs naicriais corrian
pcrigo c quc as garaniias dcnocraiicas quc
dcvian asscgurar a cfciivaao dcsscs inicrcsscs
csiavan scndo qucsiionadas pcla conira-rcvolu-
ao. En visia disio aliou-sc aos opcrarios. Por
ouiro lado, sua rcprcscniaao parlancniar, a
MonianIa, posia nargcn duranic a diiadura
dos rcpullicanos lurgucscs, rcconquisiara na
scgunda nciadc do pcrodo da Asscnllcia
Consiiiuinic sua popularidadc pcrdida con a luia
conira Donaparic c os ninisiros nonarquisias.
Conclura una aliana con os dirigcnics
socialisias. En fcvcrciro dc 1849 a rcconciliaao
foi concnorada con lanqucics. Foi clalorado
un prograna conun, organizados coniics
58
clciiorais conuns c lanados candidaios conuns.
Ouclrou-sc o aspccio rcvolucionario das
rcivindicacs sociais do prolciariado c dcu-sc a
clas una fciao dcnocraiica; dcspiu-sc a forna
purancnic poliica das rcivindicacs
dcnocraiicas da pcqucna lurgucsia c rcssaliou-
sc scu aspccio socialisia. Assin surgiu a social-
dcnocracia. A nova MonianIa, rcsuliado dcssa
conlinaao, coniinIa, alcn dc alguns figuranics
iirados da classc opcraria c dc alguns socialisias
scciarios, os ncsnos clcncnios da vclIa
MonianIa, nas, nais forics nuncricancnic. En
vcrdadc, cla sc iinIa nodificado no curso do
dcscnvolvincnio, con a classc quc rcprcscniava.
O caraicr pcculiar da social-dcnocracia rcsunc-
sc no faio dc cigir insiiiuics dcnocraiico-rcpu-
llicanas cono ncio nao dc acalar con dois
circnos, capiial c iralalIo assalariado, nas dc
cnfraqucccr scu aniagonisno c iransforna-lo cn
Iarnonia. Por nais difcrcnics quc scjan as
ncdidas proposias para alcanar cssc oljciivo,
por nais quc scjan cnfciiadas con conccpcs
nais ou ncnos rcvolucionarias, o conicudo
pcrnanccc o ncsno. Essc conicudo c a
iransfornaao da socicdadc por un proccsso
dcnocraiico, porcn una iransfornaao dcniro
dos liniics da pcqucna lurgucsia. So quc nao sc
dcvc fornar a conccpao csirciia dc quc a
pcqucna lurgucsia, por princpio, visa a inpor
un inicrcssc dc classc cgosia. Ela acrcdiia, pclo
59
conirario, quc as condics cspcciais para sua
cnancipaao sao as condics gcrais scn as
quais a socicdadc nodcrna nao podc scr salva
ncn cviiada a luia dc classcs. Nao sc dcvc
inaginar, ianpouco, quc os rcprcscnianics
dcnocraiicos scjan na rcalidadc iodos
sIoplccpcrs (lojisiasi ou dcfcnsorcs cniusiasias
dcsics uliinos. Scgundo sua fornaao c posiao
individual podcn csiar iao longc dclcs cono o
ccu da icrra. O quc os iona rcprcscnianics da
pcqucna lurgucsia c o faio dc quc sua
ncnialidadc nao ulirapassa os liniics quc csia
nao ulirapassa na vida, dc quc sao
conscqucnicncnic inpclidos, icoricancnic, para
os ncsnos prollcnas c solucs para os quais o
inicrcssc naicrial c a posiao social inpclcn, na
praiica, a pcqucna lurgucsia. Esia c, cn gcral, a
rclaao quc cisic cnirc os rcprcscnianics
poliicos c liicrarios dc una classc c a classc quc
rcprcscnian.
Dcpois dcsia analisc, c cvidcnic quc sc a
MonianIa luiava coniinuancnic conira o pariido
da ordcn cn prol da rcpullica c dos cIanados
dirciios do Ioncn ncn a rcpullica ncn os
dirciios do Ioncn consiiiuan scu oljciivo final,
da ncsna nancira por quc un ccrciio ao qual
sc qucr dcspojar dc suas arnas c quc rcsisic nao
cnirou cn luia, con o oljciivo dc conscrvar a
possc dc suas arnas.
60
Logo quc sc rcuniu a Asscnllcia Nacional, o
pariido da ordcn provocou a MonianIa. A
lurgucsia scniia agora a ncccssidadc dc acalar
con a pcqucna lurgucsia dcnocraiica, assin
cono un ano airas conprccndcra a ncccssidadc
dc ajusiar conias con o prolciariado
rcvolucionario. Apcnas, a siiuaao do advcrsario
cra difcrcnic. A fora do pariido prolciario csiava
nas ruas, ao passo quc a da pcqucna lurgucsia
csiava na propria Asscnllcia Nacional. Traiava-
sc, pois dc aira-los para fora da Asscnllcia
Nacional, para as ruas, c fazcr con quc clcs
ncsnos dcsiroasscn sua fora parlancniar
anics quc o icnpo c as circunsiancias pudcsscn
consolida-la. A MonianIa prccipiiou-sc dc corpo
c alna na arnadilIa.
O lonlardcio dc Fona pclas iropas
franccsas foi a isca quc lIc aiiraran. Violava o
ariigo 5 da Consiiiuiao, quc proilia qualqucr
dcclaraao dc gucrra por paric do Podcr
Eccuiivo scn o asscniincnio da Asscnllcia
Nacional, c cn rcsoluao dc 8 dc naio a
Asscnllcia Consiiiuinic cprcssara sua
dcsaprovaao cpcdiao ronana. Dascado
nisso, a 11 dc junIo dc 1849 Lcdru-Follin
aprcscniou un projcio dc inpcacIncni conira
Donaparic c scus ninisiros. Easpcrado pclas
alfinciadas dc TIicrs, dciou-sc na rcalidadc
arrasiar ao ponio dc ancaar dcfcndcr a
Consiiiuiao por iodos os ncios, inclusivc dc
61
arnas na nao. A MonianIa lcvaniou-sc cono un
so Ioncn c rcpciiu cssc apclo s arnas. A 12 dc
junIo a Asscnllcia Nacional rcjciiou o projcio dc
inpcacIncni c a MonianIa dciou o Parlancnio.
Os aconiccincnios dc 13 dc junIo sao
conIccidos. a proclanaao lanada por una ala
da MonianIa dcclarando Donaparic c scus
ninisiros fora da Consiiiuiao!"; a passcaia da
Cuarda Nacional dcnocraiica quc, dcsarnada
cono csiava, dispcrsou-sc ao dcfroniar as iropas
dc CIangarnicr cic. cic. Una paric da MonianIa
fugiu para o csirangciro; ouira paric foi ciiada
pclo Suprcno Trilunal dc Dourgcs, c una
rcsoluao parlancniar sulncicu os rcsianics
vigilancia dc lcdcl do prcsidcnic da Asscnllcia
Nacional. O csiado dc siio foi novancnic
dcclarado cn Paris c a ala dcnocraiica da
Cuarda Nacional dissolvida. Ouclrou-sc, assin, a
influcncia da MonianIa no Parlancnio c a fora
da pcqucna lurgucsia cn Paris.
Lyon, ondc o 13 dc junIo dcra a scnIa para
una sangrcnia insurrciao opcraria foi,
juniancnic con os cinco dcpariancnios
adjaccnics, dcclarada igualncnic sol csiado dc
siio, siiuaao quc pcrdura aic o prcscnic
noncnio.
A naior paric da MonianIa alandonara sua
vanguarda na Iora difcil, rccusando-sc a assinar
a proclanaao. A inprcnsa dcscriara, apcnas
62
dois jornais ousando pullicar o pronunciancnio.
A pcqucna lurgucsia iraiu scus rcprcscnianics,
pclo faio dc a Cuarda Nacional ou nao aparcccr
ou, ondc aparcccu, inpcdir o lcvaniancnio dc
larricadas. Os rcprcscnianics, por sua vcz,
ludilriaran a pcqucna lurgucsia, pclo faio dc
quc os scus prcicnsos aliados do ccrciio nao
aparcccran cn lugar ncnIun. Finalncnic, cn
vcz dc ganIar foras con o apoio do prolciariado,
o pariido dcnocraiico infciara o prolciariado con
sua propria fraqucza c, cono cosiuna aconicccr
con os grandcs fciios dos dcnocraias, os
dirigcnics iivcran a saiisfaao dc podcr acusar o
povo" dc dcscrao, c o povo a saiisfaao dc podcr
acusar scus dirigcnics dc o icrcn iludido.
Farancnic fora una aao anunciada iao
csircpiiosancnic cono a inincnic canpanIa da
MonianIa, rarancnic un aconiccincnio fora
alardcado con iania scgurana ou con iania
anicccdcncia cono a viioria incviiavcl da
dcnocracia. nais do quc ccrio quc os
dcnocraias acrcdiian nas ironlcias dianic dc
cujos ioqucs ruran as nuralIas dc Jcrico. E
scnprc quc cnfrcnian as nuralIas do
dcspoiisno procuran iniiar o nilagrc. Sc a
MonianIa qucria vcnccr no Parlancnio, nao
dcvia icr apclado para as arnas. Sc apclou para
as arnas no Parlancnio, nao dcvia icr-sc
conporiado nas ruas dc nancira parlancniar. Sc
a dcnonsiraao pacfica iinIa un caraicr scrio,
63
cniao cra loucura nao prcvcr quc icria una
rcccpao lclicosa. Sc sc prcicndia rcalizar una
luia cfciiva, cniao cra una idcia csquisiia dcpor
as arnas con quc icria quc scr conduzida csia
luia. Mas as ancaas rcvolucionarias da pcqucna
lurgucsia c dc scus rcprcscnianics dcnocraiicos
nao passan dc icniaiivas dc iniinidar o
advcrsario. E quando sc vccn cn un lcco scn
sada, quando sc conproncicran o suficicnic
para iornar ncccssario lcvar a calo suas
ancaas, fazcn-no cniao dc nancira anlgua,
quc cviia principalncnic os ncios dc alcanar o
oljciivo, c icnia cnconirar prcicios para
sucunlir. A csircpiiosa alcriura quc anunciou a
conicnda pcrdc-sc cn un nurnurio pusilaninc
assin quc a luia icn quc concar; os aiorcs
dcian dc sc lcvar a scrio c a pca nurcIa
lancniavclncnic, cono un lalao furado.
NcnIun pariido cagcra nais os ncios dc
quc dispc, ncnIun sc iludc con iania
lcviandadc solrc a siiuaao cono o pariido
dcnocraiico. Cono una ala do ccrciio voiara cn
scu favor, a MonianIa csiava agora convcncida
dc quc o ccrciio sc lcvaniaria ao scu lado. E cn
quc siiuaao? En una siiuaao quc, do ponio dc
visia das iropas, nao iinIa ouiro significado
scnao o dc quc os rcvolucionarios Iavian-sc
colocado ao lado dos soldados ronanos, conira os
soldados franccscs. Por ouiro lado, as
rccordacs dc junIo dc 1848 ainda csiavan
64
nuiio frcscas para provocar ouira coisa quc nao
fossc a profunda avcrsao do prolciariado
Cuarda Nacional c a conplcia dcsconfiana dos
cIcfcs das socicdadcs sccrcias cn rclaao aos
dirigcnics dcnocraiicos. Para supcrar cssas
difcrcnas cra ncccssario quc grandcs inicrcsscs
conuns csiivcsscn cn jogo. A violaao dc un
paragrafo alsiraio da Consiiiuiao nao podcria
criar csscs inicrcsscs. Nao fora a Consiiiuiao
violada rcpciidas vczcs, scgundo afirnavan os
proprios dcnocraias? Nao Iavian os pcriodicos
nais popularcs csiignaiizado cssa Consiiiuiao
cono scndo olra dcsconcIavada dc conira-
rcvolucionarios? Mas o dcnocraia, por
rcprcscniar a pcqucna lurgucsia, ou scja, una
classc dc iransiao na qual os inicrcsscs dc duas
classcs pcrdcn sinuliancancnic suas arcsias,
inagina csiar acina dos aniagonisnos dc classcs
cn gcral. Os dcnocraias adniicn quc sc
dcfronian con una classc privilcgiada nas clcs,
con iodo o rcsio da naao, consiiiucn o povo. O
quc clcs rcprcscnian c o dirciio do povo; o quc
inicrcssa a clcs c o inicrcssc do povo. Por isso,
quando un confliio csia inincnic, nao prccisan
analisar os inicrcsscs c as posics das difcrcnics
classcs. Nao prccisan pcsar scus proprios
rccursos dc nancira dcnasiado criica. Tcn
apcnas quc dar o sinal c o povo, con iodos os
scus incaurvcis rccursos, caira solrc os
oprcssorcs. Mas sc na praiica scus inicrcsscs
65
nosiran-sc scn inicrcssc c sua poicncia,
inpoicncia, cniao ou a culpa calc aos sofisias
pcrniciosos, quc dividcn o povo indivisvcl cn
difcrcnics canpos Iosiis, ou o ccrciio csiava por
dcnais cnlruiccido c ccgo para conprccndcr quc
os puros oljciivos da dcnocracia sao o quc Ia dc
nclIor para clc, ou iudo fracassou dcvido a un
dcialIc na cccuao, ou cniao un inprcvisio
csiragou dcsia vcz a pariida. Haja o quc Iouvcr, o
dcnocraia sai da dcrroia nais IunilIanic, iao
inaculado cono cra inoccnic quando cnirou na
qucsiao, con a convicao rcccn-adquirida dc quc
icra forosancnic quc vcnccr, nao porquc clc c
scu pariido dcvcrao alandonar o aniigo ponio dc
visia, nas, pclo conirario, porquc as condics
icn quc anadurcccr para sc porcn dc acordo
con clc.
Nao sc dcvc inaginar, por conscguinic, quc a
MonianIa, dizinada c dcsiroada cono csiava, c
IunilIada pclo novo rcgulancnio parlancniar,
csiivcssc cspccialncnic dcsconsolada. Sc o 13 dc
JunIo rcnovcra scus dirigcnics, iinIa, por ouiro
lado, alcrio vaga para Ioncns dc ncnor
cnvcrgadura, quc sc scniian dcsvanccidos con
csia nova posiao. Sc sua inpoicncia no
Parlancnio ja nao dciava lugar a duvida, iinIan
agora o dirciio dc liniiar suas aiividadcs a rasgos
dc indignaao noral c ruidosa oraioria. Sc o
pariido da ordcn sinulava vcr cncarnados nclcs
os uliinos rcprcscnianics oficiais da rcvoluao c
66
iodos os Iorrorcs da anarquia, podian nosirar-
sc na rcalidadc ainda nais inspidos c nodcsios.
Consolaran-sc, cnircianio, pclo 13 dc junIo, con
csia scnicna profunda. Mas sc ousarcn invcsiir
conira o sufragio univcrsal, lcn, cniao lIcs
nosirarcnos dc quc sonos capazcs! Nous
uc))ons! (9i
Ouanio aos nontugnu)ds (10i quc Iavian
fugido para o csirangciro, lasia olscrvar aqui
quc Lcdru-Follin, cn visia dc icr conscguido
arruinar irrcncdiavclncnic, cn ncnos dc 15
dias, o podcroso pariido quc cIcfiava via-sc
agora cIanado a fornar un govcrno franccs in
pariilus, quc ncdida quc caa o nvcl da
rcvoluao c os naiorais oficiais da Frana oficial
dininuan dc iananIo, sua figura disiancia,
fora do canpo dc aao, parccia crcsccr cn
csiaiura; quc podia figurar cono prcicndcnic
rcpullicano para 1852, c quc dirigia circularcs
pcriodicas aos valaquios c a ouiros povos, nas
quais os dcspoias do coniincnic cran ancaados
con as faanIas dclc c dc scus confcdcrados.
Esiaria ProudIon inicirancnic crrado quando
griiou a csscs scnIorcs. Vous n`ctcs quc dcs
Iugucu)s (11i
A 13 dc junIo o pariido da ordcn nao iinIa
apcnas dcsiroado a MonianIa. iinIa cfciuado a
sulordinaao da Consiiiuiao s dcciscs
najoriiarias da Asscnllcia Nacional. E
67
conprccndia a rcpullica da scguinic nancira.
quc a lurgucsia govcrna aqui sol fornas
parlancniarcs, scn cnconirar, cono na
nonarquia, quaisqucr larrciras iais cono o vcio
do Podcr Eccuiivo ou o dirciio dc dissolvcr o
Parlancnio. Esia cra una rcpullica parlancniar,
cono a cognoninou TIicrs. Mas sc a lurgucsia
asscgurou a 13 dc junIo sua onipoicncia dcniro
do Parlancnio, nao iornara ao ncsno icnpo o
proprio Parlancnio irrcncdiavclncnic fraco
dianic do Podcr Eccuiivo c do povo, cpulsando
a lancada nais popular? Enircgando nuncrosos
dcpuiados, scn naiorcs fornalidadcs, por
iniinaao dos irilunais, cla aloliu suas proprias
inunidadcs parlancniarcs. O rcgulancnio
IunilIanic a quc sulncicu a MonianIa caliava
o prcsidcnic da Fcpullica na ncsna ncdida cn
quc dcgradava os rcprcscnianics do povo.
Dcnunciando una insurrciao cn dcfcsa da caria
consiiiucional cono un aio dc anarquia visando
sulvcrsao do rcginc, vcdou a si propria a
possililidadc dc rccorrcr insurrciao no caso dc
o Podcr Eccuiivo violar conira cla a
Consiiiuiao. E, por ironia da Iisioria, o gcncral
quc por ordcn dc Donaparic lonlardcou Fona c
forncccu, assin, o noiivo incdiaio da rcvolia
consiiiucional dc 13 dc junIo, aquclc ncsno
Oudinoi, scria o Ioncn quc o pariido da ordcn,
suplicanic c inuiilncnic, aprcscniaria ao povo a 2
dc dczcnlro dc 1851 cono o gcncral quc
68
dcfcndia a Consiiiuiao conira Donaparic. Ouiro
Icroi do 13 dc junIo, Vicyra, quc fora clogiado da
iriluna da Asscnllcia Nacional pclas
lruialidadcs quc concicra nas rcdacs dc
jornais dcnocraiicos frcnic dc un lando da
Cuarda Nacional pcricnccnic aos alios crculos
financciros csic ncsno Vicyra fora iniciado na
conspiraao dc Donaparic c coniriluiu
csscncialncnic para privar a Asscnllcia
Nacional, na Iora dc sua noric, dc qualqucr
proicao por paric da Cuarda Nacional.
O 13 dc junIo icn ainda ouiro significado. A
MonianIa Iavia qucrido forar o inpcacIncni dc
Donaparic. Sua dcrroia foi, porianio, una viioria
dircia dc Donaparic, scu iriunfo pcssoal solrc
scus ininigos dcnocraias. O pariido da ordcn
conquisiou a viioria; Donaparic iinIa apcnas quc
cnlolsa-la. Foi o quc fcz. A 14 dc junIo podia
lcr-sc nos nuros dc Paris una proclanaao cn
quc o prcsidcnic, rcluianicncnic, cono quc a
coniragosio, conpclido pcla sinplcs fora dos
aconiccincnios, cncrgc dc scu isolancnio
clausiral c, afciando viriudc ofcndida, qucia-sc
das calunias dc scus advcrsarios c, cnlora
parca idcniificar sua pcssoa con a causa da
ordcn, anics idcniifica a causa da ordcn con
sua pcssoa. Alcn disso, a Asscnllcia Nacional
Iavia, c lcn vcrdadc, aprovado
sulscqucnicncnic a cpcdiao conira Fona, nas
Donaparic assunira a iniciaiiva da qucsiao.
69
Dcpois dc rcinsialar o ponificc Sanucl no
Vaiicano, podia cspcrar cnirar nas TulIcrias
cono novo rci David. Conquisiara o apoio dos
padrcs.
A rcvolia dc 13 dc junIo liniiou-sc, cono
vinos, a una passcaia pacfica. Laurcis
gucrrciros nao podian, porianio, scr
conquisiados cn sua rcprcssao. Coniudo, cn
una cpoca dcssas, iao polrc dc Icrois c
aconiccincnios, o pariido da ordcn iransfornou
csia laialIa incrucnia cn una scgunda
Ausicrliiz. Da iriluna c na inprcnsa clogiava-sc o
ccrciio cono o podcr da ordcn, cn conirasic
con as nassas popularcs, quc rcprcscniavan a
inpoicncia da anarquia, c sc calava CIangarnicr
cono o laluaric da socicdadc", ilusao cn quc clc
proprio vcio finalncnic a acrcdiiar.
Sulrcpiiciancnic, porcn, os corpos dc iropa quc
parccian duvidosos foran iransfcridos dc Paris,
os rcgincnios cn quc as clcics Iavian
produzido os rcsuliados nais dcnocraiicos foran
lanidos da Frana para a Argclia, os cspriios
iurlulcnios cisicnics cnirc as iropas foran
rclcgados a dcsiacancnios pcnais c, por fin, o
isolancnio cnirc a inprcnsa c o quaricl c cnirc o
quaricl c a socicdadc lurgucsa foi cfciuado dc
nancira sisicnaiica.
CIcganos aqui ao ponio dccisivo da Iisioria
da Cuarda Nacional franccsa. En 1830 cla iivcra
70
aao dccisiva na qucda da Fcsiauraao. Sol Lus
Filipc aloriaran iodas as rclclics nas quais a
Cuarda Nacional colocou-sc ao lado das iropas.
Ouando nas jornadas dc fcvcrciro dc 1848 cla
nanicvc una aiiiudc passiva dianic da
insurrciao c urna aiiiudc cquvoca para con
Lus Filipc, csic considcrou-sc pcrdido c,
cfciivancnic, csiava pcrdido. Arraigou-sc assin a
convicao dc quc a rcvoluao nao podcria iriunfar
scn a Cuarda Nacional ncn o ccrciio vcnccr
conira cla. Era a supcrsiiao do ccrciio solrc a
onipoicncia lurgucsa. As jornadas dc junIo dc
1848, quando ioda a Cuarda Nacional,
juniancnic con as iropas dc linIa, sufocou a
insurrciao, Iavian rcforado cssa supcrsiiao.
Dcpois quc Donaparic assuniu o podcr, a posiao
da Cuarda Nacional foi, dc ccrio nodo,
cnfraquccida pcla uniao inconsiiiucional, na
pcssoa dc CIangarnicr, do conando dc suas
foras con o conando da Princira Divisao do
Ecrciio.
Assin cono o conando da Cuarda Nacional
aparccia aqui cono airiluio do conandanic-gcral
do ccrciio, a propria Cuarda Nacional parccia
scr un ncro apcndicc das iropas dc linIa.
Finalncnic, a 13 dc junIo scu podcr foi
quclrado, c nao so por sua dissoluao parcial,
quc da por dianic rcpciiu-sc pcriodicancnic por
ioda a Frana, aic quc dcla rcsiaran apcnas
ncros fragncnios. A nanifcsiaao dc 13 dc junIo
71
fora, solrciudo, una nanifcsiaao da Cuarda
Nacional dcnocraiica. Nao iinIan, .c vcrdadc,
cnpunIado arnas conira o ccrciio, c sin
cnvcrgado apcnas sua farda; prccisancnic ncssa
farda, porcn, csiava o ialisna. O ccrciio
convcnccu-sc dc quc cssc unifornc cra un
pcdao dc la cono qualqucr ouiro. Ouclrou-sc o
cncanio. Nas jornadas dc junIo dc 1848 a
lurgucsia c a pcqucna lurgucsia, na qualidadc
dc Cuarda Nacional, sc iinIan unido ao ccrciio
conira o prolciariado; a 13 dc junIo dc 1849 a
lurgucsia fcz dispcrsar a Cuarda Nacional
pcqucno-lurgucsa pclo ccrciio; a 2 dc dczcnlro
dc 1851 dcsaparcccu a propria Cuarda Nacional
lurgucsa c Donaparic liniiou-sc a rcgisirar cssc
faio quando sulscqucnicncnic assinou o dccrcio
dc sua dissoluao. A lurgucsia dcsiruiu assin
sua dcrradcira arna conira o ccrciio, nas icvc
dc fazc-lo cn un noncnio no qual a pcqucna
lurgucsia nao nais a scguia cono vassalo c sin
lcvaniava-sc dianic dcla cono rclcldc, cono dc
nancira gcral icria forosancnic quc dcsiruir
con suas proprias naos iodos os scus ncios
dcfcsa conira o alsoluiisno, iao logo sc iornassc
cla propria alsoluiisia.
Enquanio isso, o pariido da ordcn cclclrava
a rcconquisia do podcr quc parccia icr-lIc
cscapado cn 1848, apcnas para voliar cn 1849
scn liniic algun, c cclclrava-a por ncio dc
invcciivas conira a rcpullica c a Consiiiuiao,
72
con naldics conira iodas as rcvolucs
prcscnics, passadas c fuiuras, inclusivc as
organizadas por scu proprio dirigcnic c por ncio
dc lcis quc anordaavan a inprcnsa, dcsiruan
o dirciio dc associaao c fazian do csiado dc siio
una insiiiuiao rcgular, organica. A Asscnllcia
Nacional suspcndcu cniao scus iralalIos dcsdc
ncados dc agosio aic ncados dc ouiulro, dcpois
dc icr dcsignado una conissao pcrnancnic para
rcprcscnia-la duranic o pcrodo dc rcccsso.
Duranic cssc rcccsso, os lcgiiinisias conspiraran
cn Ens, os orlcanisias cn Clarcnoni, Donaparic
por ncio dc ccurscs principcscas, c os
ConsclIos Dcpariancniais nas dclilcracs
solrc a rcvisao da Consiiiuiao incidcnics quc
gcralncnic ocorrcn nos pcrodos dc rcccsso da
Asscnllcia Nacional c quc so concniarci quando
consiiiurcn aconiccincnios. Dasia acrcsccniar
aqui quc a Asscnllcia Nacional agiu
inpoliiicancnic dcsaparcccndo dc ccna duranic
longos inicrvalos c dciando quc aparcccssc
frcnic da rcpullica una unica c ncsno assin
irisic figura, a dc Lus Donaparic, cnquanio para
cscandalo do pullico o pariido da ordcn
fragncniava-sc cn scus conponcnics
nonarquisias c cnircgava-sc s suas divcrgcncias
inicrnas solrc a Fcsiauraao nonarquica. Tanias
vczcs cnudccia duranic csscs rcccssos o larulIo
confuso do Parlancnio c scus ncnlros
dissolvian-sc pcla naao, quanias sc iornava
73
induliiavclncnic claro quc so faliava una coisa
para conplciar o vcrdadciro caraicr dcssa
rcpullica. iornar pcrnancnic o rcccsso c
sulsiiiuir a Lilcric, galiic, Fraicrniic, pclas
palavras incquvocas. Infaniaria, Cavalaria,
AriilIaria!
74


Captulo IV

En ncados dc ouiulro dc 1849 a Asscnllcia
Nacional rcuniu-sc una vcz nais. A lo. dc
novcnlro Donaparic surprccndcu-a con una
ncnsagcn cn quc anunciava a dcnissao do
ninisicrio Darroi-Fallou c a fornaao dc un
novo ninisicrio. Janais algucn dcniiiu lacaios
con iania scn-ccrinnia cono Donaparic a scus
ninisiros. Os poniapcs dcsiinados Asscnllcia
Nacional foran, no noncnio, dados cn Darroi c
conpanIia.
O ninisicrio Darroi, cono vinos, fora
conposio dc lcgiiinisias c orlcanisias, un
ninisicrio do pariido da ordcn. Donaparic
ncccssiiava dclc para dissolvcr a Asscnllcia
Consiiiuinic rcpullicana, para lcvar a calo a
cpcdiao conira Fona c para dcsiroar o pariido
dcnocraiico. Eclipsara-sc aparcnicncnic dciras
dcssc ninisicrio, cnircgara o podcr
govcrnancnial nas naos do pariido da ordcn c
assunira o nodcsio disfarcc quc o cdiior-
rcsponsavcl dc un jornal usara sol Lus Filipc, a
nascara dc Ionnc dc puc (12i. Agora
arrcncssava fora cssa nascara quc nao
75
consiiiua nais o vcu diafano airas do qual podia
cscondcr sua fisiononia, c sin una nascara dc
fcrro quc o inpcdia dc cilir una fisiononia
propria. Noncara o ninisicrio Darroi con o
oljciivo dc quclrar a Asscnllcia Nacional cn
nonc do pariido da ordcn; dcsiiiuiu-o a fin dc
dcclarar-sc indcpcndcnic da Asscnllcia Nacional
do pariido da ordcn.
Nao faliavan prcicios plausvcis para cssa
dcsiiiuiao. O ninisicrio Darroi dcscuidava-sc
inclusivc do dccoro quc icria pcrniiido con quc o
prcsidcnic da Fcpullica aparcccssc cono un
podcr ao lado da Asscnllcia Nacional. Duranic o
rcccsso da Asscnllcia Nacional, Donaparic
pullicou una caria dirigida a Edgar Ncy na qual
parccia dcsaprovar a aiiiudc lilcral do Papa, da
ncsna forna quc, quando sc opuscra
Asscnllcia Consiiiuinic, pullicara una caria na
qual clogiava Oudinoi pclo aiaquc conira a
rcpullica ronana. Ouando a Asscnllcia Nacional
voiou os crcdiios para a cpcdiao ronana, Vicior
Hugo, por un prcicnso lilcralisno, lcvaniou a
qucsiao da caria. O pariido da ordcn sufocou
con clanorcs dcspicicnicncnic incrcdulos a idcia
dc quc os capricIos dc Donaparic pudcsscn icr
qualqucr inporiancia poliica. NcnIun dos
ninisiros lcvaniou a luva cn favor dclc. En ouira
ocasiao, Darroi, con sua conIccida rciorica oca,
dciou cscapar da iriluna palavras dc indignaao
solrc as aloninavcis inirigas" quc, scgundo
76
afirnava, sc iccian nos crculos nais cIcgados
ao prcsidcnic. Finalncnic, cnlora o ninisicrio
iivcssc oliido da Asscnllcia Nacional una
pcnsao dc viuvcz para a duqucsa dc Orlcans,
rcjciiava ioda c qualqucr proposia quc visassc a
auncniar a Lisia Civil do prcsidcnic. E cn
Donaparic o prcicndcnic inpcrial csiava iao
iniinancnic ligado con o avcniurciro cn narc
dc pouca soric quc sua grandc idcia, a dc quc cra
cIanado a rcsiaurar o inpcrio, cra scnprc
suplcncniada pcla ouira, dc quc o povo franccs
iinIa a nissao dc pagar suas dvidas.
O ninisicrio Darroi-Fallou foi o princiro c
uliino ninisicrio parlancniar criado por
Donaparic. Sua dcsiiiuiao assinala, por
conscguinic, una rcviravolia dccisiva. O pariido
da ordcn pcrdcu assin, para nunca nais
rcconquisiar, una posiao indispcnsavcl para a
nanuicnao do rcginc parlancniar, a alavanca
do Podcr Eccuiivo. Torna-sc incdiaiancnic
olvio quc cn un pas cono a Frana, ondc o
Podcr Eccuiivo conirola un ccrciio dc
funcionarios quc conia nais dc ncio nilIao dc
indivduos c porianio nanicn una incnsa
nassa dc inicrcsscs c dc cisicncias na nais
alsoluia dcpcndcncia; ondc o Esiado cnfcia,
conirola, rcgula, supcrinicndc c nanicn sol
iuicla a socicdadc civil, dcsdc suas nais anplas
nanifcsiacs dc vida aic suas vilracs nais
insignificanics, dcsdc suas fornas nais gcrais dc
77
conporiancnio aic a vida privada dos indivduos;
ondc airavcs da nais ciraordinaria
ccniralizaao, cssc corpo dc parasiias adquirc
una uliquidadc, una oniscicncia, una
capacidadc dc acclcrada nolilidadc c una
clasiicidadc quc so cnconira paralclo na
dcpcndcncia dcsanparada, no caraicr
caoiicancnic infornc do proprio coro social
conprccndc-sc quc cn scnclIanic pas a
Asscnllcia Nacional pcrdc ioda a influcncia rcal
quando pcrdc o conirolc das pasias ninisicriais,
sc nao sinplifica ao ncsno icnpo a
adninisiraao do Esiado, rcduz o corpo dc
oficiais do ccrciio ao nnino possvcl c,
finalncnic, dcia a socicdadc civil c a opiniao
pullica criarcn orgaos proprios, indcpcndcnics
do podcr govcrnancnial. Mas c prccisancnic con
a nanuicnao dcssa dispcndiosa naquina csiaial
cn suas nuncrosas ranificacs quc os
inicrcsscs naicriais da lurgucsia franccsa csiao
cnirclaados da nancira nais niina. Aqui
cnconira posios para sua populaao cccdcnic c
conpcnsa sol forna dc vcncincnios o quc nao
podc cnlolsar sol a forna dc lucros, juros,
rcndas Ionorarios. Por ouiro lado, scus
inicrcsscs poliicos foravan-na a auncniar
diariancnic as ncdidas dc rcprcssao c, porianio,
os rccursos c o pcssoal do podcr csiaial,
cnquanio iinIa ao ncsno icnpo quc cnpcnIar-
sc cn una gucrra ininicrrupia conira a opiniao
78
pullica c rcccosancnic nuiilar c paralisar os
orgaos indcpcndcnics do novincnio social, ondc
nao conscguia anpuia-los conplciancnic. A
lurgucsia franccsa viu-sc assin conpciida por
sua posiao dc classc a aniquilar, por un lado, as
condics viiais dc iodo o podcr parlancniar c
porianio inclusivc o scu proprio, c, por ouiro
lado, a iornar irrcsisivcl o Podcr Eccuiivo quc
lIc cra Iosiil.
O novo ninisicrio cIanava-sc ninisicrio
d'Hauipoul. Nao no scniido dc quc o gcncral
d'Hauipoul iivcssc rccclido o cargo dc princiro-
ninisiro. Sinuliancancnic con a dcsiiiuiao dc
Darroi, Donaparic alolira cssa dignidadc quc, c
lcn vcrdadc, condcnava o prcsidcnic da
Fcpullica siiuaao dc nulidadc lcgal dc un
nonarca consiiiucional, p0rcn un nonarca
consiiiucional scn irono ncn coroa, scn cciro
ncn cspada, scn dirciio irrcsponsalilidadc,
scn a possc inprcscriivcl da nais alia dignidadc
do Esiado c, pior quc iudo, scn Lisia Civil. O
ninisicrio d'Hauipoul possua apcnas un Ioncn
dc projcao parlancniar, o agioia Fould, un dos
clcncnios nais noiorios da alia finana. Coulc-
lIc a pasia da Fazcnda. Consuliando-sc as
coiacs da Dolsa dc Paris vcrifica-sc quc dc 1 .
dc novcnlro dc 1848 cn dianic os ]onds (13i do
govcrno franccs solcn c dcsccn con a sulida ou
a qucda das acs lonapariisias. Enquanio
Donaparic cnconirara assin scu aliado na Dolsa,
79
cIanou a si ao ncsno icnpo o conirolc da
polcia, noncando Carlicr CIcfc dc Polcia dc
Paris.
So no curso dos aconiccincnios, porcn,
podcrian rcvclar-sc as conscqucncias da
sulsiiiuiao dc ninisiros. En princiro lugar,
Donaparic dcra un passo frcnic apcnas para
scr cnpurrado novancnic para iras dc nancira
ainda nais conspcua. Sua ncnsagcn lrusca foi
scguida da nais scrvil dcclaraao dc fidclidadc
Asscnllcia Nacional. Scnprc quc os ninisiros
ousavan fazcr una icniaiiva inida dc iniroduzir
scus capricIos pcssoais cono proposias
lcgislaiivas, clcs ncsnos parccian rcalizar, so a
coniragosio c conpclidos pclo cargo, dcnarcIcs
cnicas dc cuja inproficicncia csiavan dc
anicnao convcncidos. Scnprc quc Donaparic
dcclarava inicnpcsiivancnic suas inicncs s
cscondidas dos ninisiros c cnirciinIa-sc con
suas dccs nupoconcnncs (14i scus proprios
ninisiros dcsauiorizavan-no da iriluna da
Asscnllcia Nacional. Scus anscios dc usurpaao
parccian fazcr-sc ouvir apcnas para quc nao
silcnciasscn os risos nalcvolos dc scus
advcrsarios. Conporiava-sc cono un gcnio
inconprccndido, a qucn o nundo iniciro iona
por un idioia. Nunca dcsfruiou o dcsprczo dc
iodas as classcs dc nancira nais conplcia do
quc duranic cssc pcrodo. Nunca a lurgucsia
80
govcrnou dc nancira nais alsoluia, nunca ciliu
con naior osicniaao as insgnias dc scu podcr.
Nao prcciso cnirar aqui na Iisioria dc sua
aiividadc lcgislaiiva, quc sc rcsunc, ncsic
pcrodo, cn duas lcis. a lci rcsialclcccndo o
inposio solrc o vinIo c a lci do cnsino alolindo a
irrcligiosidadc. Sc o consuno do vinIo foi
dificuliado aos franccscs, cn conpcnsaao cra-
lIcs scrvido cn alundancia o licor da cicrnidadc.
Sc na lci do inposio do vinIo a lurgucsia
dcclarava inviolavcl o vclIo c odioso sisicna
iriluiario franccs, procurava airavcs da lci do
cnsino asscgurar cnirc as nassas o vclIo csiado
dc cspriio confornisia. cspanioso vcr os
orlcanisias, os lurgucscs lilcrais, csscs vclIos
aposiolos do voliairianisno c da filosofia cclciica,
confiarcn a scus ininigos iradicionais, os
jcsuias, a supcrvisao do cspriio franccs. Por
nais quc divcrgisscn os orlcanisias c lcgiiinisias
a rcspciio dos prcicndcnics ao irono,
conprccndian quc para asscgurar scu donnio
unificado cra ncccssario unificar os ncios dc
rcprcssao dc duas cpocas, quc os ncios dc
suljugaao da nonarquia dc julIo iinIan quc
scr conplcncniados c rcforados con os ncios
dc suljugaao da Fcsiauraao.
Os canponcscs, dcsaponiados cn iodas as
suas cspcranas, csnagados nais do quc nunca,
dc un lado pclo laio nvcl dos prcos do grao c
81
dc ouiro pclo auncnio dos inposios c das dvidas
Iipoiccarias, concaran a agiiar-sc nos
Dcpariancnios. A rcsposia foi urna invcsiida
conira os ncsircs-cscolas, quc foran sulnciidos
ao clcro, una invcsiida conira os nu)cs (15i ,
quc foran sulnciidos aos alcaidcs, c un sisicna
dc cspionagcn, ao qual iodos csiavan sujciios.
En Paris c nas grandcs cidadcs a propria rcaao
rcflcic o caraicr da cpoca, c provoca nais do quc
rcprinc.
No canpo iorna-sc nonoiona, vulgar,
ncsquinIa, cansaiiva c vcaioria cn suna, o
gcndarnc. Conprccndc-sc cono ircs anos dc
rcginc dc gcndarnc, consagrado pclo rcginc da
Igrcja, iinIan forosancnic quc cnfraqucccr a
nassa inaiura.
Por naior quc fossc o cniusiasno c a
cloqucncia cnprcgada pclo pariido da ordcn
conira a ninoria, do alio da iriluna da
Asscnllcia Nacional, scus discursos
pcrnanccian nonossilalicos cono os dos
crisiaos, cujas palavras dcvcn sc liniiar a sin;
sin, nao, nao! Tao nonossilalicos na iriluna
cono na inprcnsa. Inspidos cono una cIarada
cuja soluao ja c conIccida. Oucr sc iraiassc do
dirciio dc pciiao ou do inposio solrc o vinIo, da
lilcrdadc dc inprcnsa ou da lilcrdadc dc
concrcio, dc clulcs ou da caria nunicipal, da
proicao da lilcrdadc individual ou da
82
rcgulancniaao do orancnio do Esiado, a scnIa
sc rcpcic consianicncnic, o icna pcrnanccc
scnprc o ncsno, o vcrcdiio csia scnprc pronio c
rcza invariavclncnic. socialisno. Aic o
lilcralisno lurgucs c dcclarado socialisia, o
dcscnvolvincnio culiural da lurgucsia c
socialisia, a rcforna financcira lurgucsa c
socialisia. Era socialisno consiruir urna fcrrovia
ondc ja cisiissc un canal, c cra socialisno
dcfcndcr-sc con un porrcic quando sc cra
aiacado con un florcic.
Isio nao cra ncra figura dc rciorica, qucsiao
dc noda ou iaiica pariidaria. A lurgucsia iinIa
urna noao caia do faio dc quc iodas as arnas
quc forjara conira o fcudalisno voliavan scu
gunc Conira cla, quc iodos os ncios dc culiura
quc criara rclclavan-sc conira sua propria
civilizaao, quc iodos os dcuscs quc invcniara a
iinIan alandonado. Conprccndia quc iodas as
cIanadas lilcrdadcs lurgucsas c orgaos c
progrcsso aiacavan c ancaavan scu donnio dc
classc, c iinIan, porianio, sc convcriido cn
socialisias". Ncssa ancaa c ncssc aiaquc cla
disccrnia con accrio o scgrcdo do socialisno,
cujo scniido c icndcncia avaliava con naior
prccisao do quc o proprio prcicnso socialisno;
csic nao podc conprccndcr por quc a lurgucsia
cndurccc cruclncnic scu coraao conira clc, sc
clc lancnia con scniincnialisno os sofrincnios
da Iunanidadc, ou sc profciiza con cspriio
83
crisiao a cra nilcnar c a fraicrnidadc univcrsal,
ou sc cn csiilo Iunanisia palrcia solrc o
cspriio, a culiura c a lilcrdadc, ou sc noda
douirinaria ccogiia dc un sisicna para a
conciliaao c lcn-csiar dc iodas as classcs. O
quc a lurgucsia nao alcanou, porcn, foi a
conclusao logica dc quc scu proprio rcginc
parlancniar, scu podcr poliico dc nancira gcral,
csiava agora ianlcn a cnfrcniar o vcrcdiio
condcnaiorio gcral dc socialisno. Enquanio o
donnio da classc lurgucsa nao sc iivcssc
organizado conplciancnic, cnquanio nao iivcssc
adquirido sua pura cprcssao poliica, o
aniagonisno das ouiras classcs nao podia,
igualncnic, nosirar-sc cn sua forna pura, c
ondc aparccia nao podia assunir o aspccio
pcrigoso quc convcric ioda luia conira o podcr do
Esiado cn una luia conira o capiial. Sc cn cada
vilraao dc vida na socicdadc, cla via a
iranquilidadc" ancaada, cono podia aspirar a
nanicr frcnic da socicdadc un rcginc dc
dcsassosscgo, scu proprio rcginc, o rcginc
parlancniar, cssc rcginc quc, scgundo a
cprcssao dc un dc scus poria-vozcs, vivc cn
luia c pcla luia? O rcginc parlancniar vivc do
dclaic; cono podc proilir os dclaics? Cada
inicrcssc, cada insiiiuiao social, c iransfornado
aqui cn idcias gcrais, dclaiido cono idcias; cono
podc qualqucr inicrcssc, qualqucr insiiiuiao,
afirnar-sc acina do pcnsancnio c inpor-sc cono
84
ariigo dc fc? A luia dos oradorcs na iriluna cvoca
a luia dos cscrilas na inprcnsa; o clulc dc
dclaics do Parlancnio c ncccssariancnic
suplcncniado pclos clulcs dc dclaics dos salcs
c das ialcrnas; os rcprcscnianics, quc apclan
consianicncnic para a opiniao pullica, dao
opiniao pullica o dirciio dc cprcssar sua
vcrdadcira opiniao nas pciics. O rcginc
parlancniar dcia iudo dccisao das naiorias;
cono cniao as grandcs naiorias fora do
Parlancnio nao Iao dc qucrcr dccidir? Ouando sc
ioca nusica nas alias csfcras do Esiado, quc sc
podc cspcrar dos quc csiao cnlaio, scnao quc
danccn?
Assin, dcnunciando agora cono socialisia"
iudo o quc anicriorncnic caliara cono lilcral",
a lurgucsia rcconIccc quc scu proprio inicrcssc
lIc ordcna sulirair-sc aos pcrigos do sc]-
gouc)nncnt; (16i quc, a fin dc rcsiaurar a calna
no pas, c prcciso anics dc iudo rcsialclcccr a
calna no scu Parlancnio lurgucs; quc a fin dc
prcscrvar iniacio o scu podcr social, scu podcr
poliico dcvc scr dcsiroado; quc o lurgucs
pariicular so podc coniinuar a cplorar as ouiras
classcs c a dcsfruiar pacaiancnic a propricdadc,
a fanlia, a rcligiao c a ordcn sol a condiao dc
quc sua classc scja condcnada, juniancnic con
as ouiras, ncsna nulidadc poliica; quc, a fin
dc salvar sua lolsa, dcvc alrir nao da coroa, c
quc a cspada quc a dcvc salvaguardar c
85
faialncnic ianlcn una cspada dc Danoclcs
suspcnsa solrc sua calca.
No canpo dos inicrcsscs gcrais da lurgucsia
a Asscnllcia Nacional nosirava-sc iao
inproduiiva quc, por ccnplo, os dclaics solrc a
csirada dc fcrro Paris-Avignon, quc concaran
no invcrno dc 1850, nao iinIan sido concludos
ainda a 2 dc dczcnlro dc 1851. Ondc nao
rcprinia ou ccrcia una aiuaao rcacionaria,
csiava aiacada dc incuravcl csicrilidadc.
Enquanio o ninisicrio assunia cn paric a
iniciaiiva dc fornular lcis dcniro do cspriio do
pariido da ordcn, c cn paric supcrava ncsno a
violcncia daquclc pariido na cccuao c
fiscalizaao das ncsnas, o proprio Donaparic,
por ouiro lado, airavcs dc proposias iolas c
infaniis, icniava ganIar popularidadc, rcssaliar
sua oposiao Asscnllcia Nacional, c aludir a
rcscrvas sccrcias quc csiavan apcnas
icnporariancnic inpcdidas pcla siiuaao dc
porcn scus icsouros oculios disposiao do povo
franccs. Para isso, ops quc sc dccrciassc un
auncnio dc quairo sous (17i por dia no soldo dos
suloficiais; para isso, props a criaao dc un
lanco para conccdcr crcdiios dc Ionra aos
opcrarios. DinIciro cono dadiva c dinIciro cono
cnprcsiino, cra con pcrspcciivas cono cssas
quc cspcrava airair as nassas. Donaiivos c
cnprcsiinos rcsunc-sc nisso a cicncia
86
financcira do lunpcn prolciariado, ianio dc alio
cono dc laio nvcl. Essas cran as unicas
alavancas quc Donaparic salia novincniar.
Nunca un prcicndcnic cspcculou nais
vulgarncnic con a vulgaridadc das nassas.
A Asscnllcia Nacional inflanou-sc rcpciidas
vczcs con cssas incgavcis icniaiivas dc ganIar
popularidadc sua cusia, con o crcsccnic pcrigo
dc quc cssc avcniurciro, csporcado pclas dividas
c scn rcpuiaao quc o frcassc, sc lanassc a un
golpc dcscspcrado. A divcrgcncia cnirc o pariido
da ordcn c o prcsidcnic assunira un caraicr
ancaador quando un aconiccincnio incspcrado
aiirou o scgundo, coniriio, nos lraos do
princiro. Fcfcrino-nos s clcics suplcncniarcs
dc 10 dc naro dc 1850. Essa clciao foi
rcalizada con o proposiio dc prccncIcr as
cadciras dc dcpuiados quc Iavian ficado vazias
dcpois dc 13 dc junIo cn viriudc da prisao ou do
clio dc scus ocupanics. Paris clcgcu apcnas
candidaios social-dcnocraias. Conccnirou
ncsno a naioria dos voios cn un insurrcio dc
junIo dc 1848, Dcfloiic. Assin a pcqucna
lurgucsia dc Paris, aliada ao prolciariado,
vingou-sc da dcrroia sofrida a 13 dc junIo dc
1849. O prolciariado parccia icr-sc afasiado do
canpo dc laialIa na Iora do pcrigo so para
rcaparcccr cn ocasiao nais propicia con naior
nuncro dc conlaicnics c un griio dc gucrra
nais audaz. Una circunsiancia parccia rcssaliar
87
o pcrigo dcssa viioria clciioral. O ccrciio voiou
cn Paris a favor do insurrcio dc junIo c conira
La Hiiic, ninisiro dc Donaparic, c nos
dcpariancnios principalncnic a favor dos
noniagnards, quc ianlcn aqui, cnlora dc
nancira nao iao dccisiva cono cn Paris,
naniinIan asccndcncia solrc scus advcrsarios.
Donaparic viu-sc dc rcpcnic confroniado
ouira vcz con a rcvoluao. Da ncsna forna quc
a 29 dc janciro dc 1849 c a 13 dc junIo dc 1849,
ianlcn, a 10 dc naro dc 1850, dcsaparcccu
airas do pariido da ordcn. Fcndcu-lIc iriluio,
pcdiu pcrdao dc nancira pusilaninc, proniificou-
sc a noncar o ninisicrio quc quiscsscn por
indicaao da naioria parlancniar, cIcgou ao
ponio dc inplorar aos dirigcnics dos pariidos
orlcanisias c lcgiiinisias, aos TIicrs, Dcrrycrs,
Droglics, Molcs, cn suna aos cIanados
lurgravcs, quc assunisscn clcs proprios a
dircao do Esiado. O pariido da ordcn nosirou-
sc incapaz dc sc lcncficiar con cssa
oporiunidadc quc nao nais sc rcpciiria. En vcz
dc assunir corajosancnic o podcr quc lIc cra
ofcrccido, ncn scqucr olrigou Donaparic a
rcinicgrar o ninisicrio quc dissolvcra a lo. dc
novcnlro; conicniou-sc cn IunilIa-lo con scu
pcrdao c incorporar o Sr. DarocIc ao ninisicrio
d'Hauipoul. Na qualidadc dc pronoior pullico
cssc DarocIc invcsiira c dclaicra pcranic o
Suprcno Trilunal dc Dourgcs, a princira a vcz
88
conira os rcvolucionarios dc 15 dc naio, a
scgunda conira os dcnocraias dc 13 dc junIo,
anlas as vczcs a prcicio dc aicniado conira a
Asscnllcia Nacional. Pois lcn. ncnIun dos
ninisiros dc Donaparic coniriluiu nais,
sulscqucnicncnic, para a dcgradaao da
Asscnllcia Nacional, c dcpois dc 2 dc dczcnlro
dc 1851 cnconirano-lo novancnic lcn insialado
c nuiissino lcn pago cono vicc-prcsidcnic do
Scnado. Cuspira na sopa dos rcvolucionarios
para quc Donaparic pudcssc iona-la.
O pariido social-dcnocraia, por scu lado,
parccia apcnas procurar prcicios para pr
novancnic cn duvida sua viioria c quclrar sua
agrcssividadc. Vidal, un dos rcprcscnianic
rcccn-clciios por Paris, fora clciio
sinuliancancnic por Esiraslurgo. Induziran-no
a alrir nao da diplonaao por Paris c acciiar a
dc Esiraslurgo. E assin, cn vcz dc iornar
dcfiniiiva sua viioria nas urnas c olrigar porianio
o pariido da ordcn a conicsia-la incdiaiancnic
no Parlancnio, cn vcz dc forar o advcrsario a
luiar cn un noncnio dc cniusiasno popular c
cn quc o ccrciio sc nosirava favoravcl, o pariido
dcnocraia csgoiou Paris duranic os ncscs dc
naro c alril con una nova canpanIa clciioral,
dciou quc a caliaao das paics popularcs sc
pcrdcssc ncssc rcpciido jogo clciioral, dciou quc
a cncrgia rcvolucionaria sc saciassc con os ciios
consiiiucionais, sc dissipassc cn inirigas
89
ncsquinIas, oraioria oca c nanolras falsas,
dciou quc a lurgucsia rcunissc suas foras c
fizcssc scus prcparaiivos c, finalncnic, pcrniiiu
quc o significado das clcics dc naro
cnconirassc un concniario scniincnialncnic
cnfraqucccdor na clciao suplcncniar dc alril,
cn quc foi clciio Eugcnc Suc. En rcsuno,
iransfornou o 10 dc naro cn un 1. dc alril.
A naioria parlancniar pcrcclcu a dclilidadc
dc scu advcrsario. Scus 17 lurgravcs pois
Donaparic dciara-lIcs a dircao c a
rcsponsalilidadc do aiaquc claloraran una
nova lci clciioral cuja aprcscniaao foi confiada
ao Sr. FaucIcr, quc soliciiou cssa Ionra para si.
A 8 dc naio aprcscniou a lci scgundo a qual scria
alolido o sufragio univcrsal, scria inposia a
condiao dc quc os clciiorcs rcsidisscn pclo
ncnos ircs anos na circunscriao clciioral c,
finalncnic, iornaria a prova dc donicilio
dcpcndcnic, no caso dos opcrarios, dc un
aicsiado fornccido pclos paircs.
Da ncsna forna por quc os dcnocraias
iinIan, cn csiilo rcvolucionario, agiiado os
cspriios c fciio dcnonsiracs dc violcncia
duranic a canpanIa clciioral consiiiucional,
agora, quando sc iornava ncccssario provar o
caraicr scrio dcssa viioria dc arnas na nao, cn
csiilo consiiiucional prcgavan a ordcn,
najcsiosa scrcnidadc", a aiuaao lcgal, ou scja,
90
a sulnissao ccga voniadc da conira-rcvoluao,
quc sc inpunIa cono lci. Duranic os dclaics, a
MonianIa colriu dc vcrgonIa o pariido da
ordcn, afirnando, conira a paiao rcvolucionaria
do uliino, a aiiiudc dcsapaionada do filisicu quc
sc nanicn dcniro da lci, c fulninando aquclc
pariido con a ccnsura icrrvcl dc quc proccdcra
dc nancira rcvolucionaria. Mcsno os dcpuiados
rcccn-clciios sc csncravan cn provar, con sua
aiiiudc corrcia c discrcia, o alsurdo quc cra
aiaca-los cono anarquisias c airiluir sua clciao
a una viioria da rcvoluao. A 31 dc naio foi
aprovada a nova lci clciioral. A MonianIa
conicniou-sc cn cnfiar sorraicirancnic un
proicsio no lolso do prcsidcnic da asscnllcia.
lci clciioral scguiu-sc una nova lci dc inprcnsa,
pcla qual a inprcnsa rcvolucionaria foi
ioialncnic suprinida. Mcrcccra cssa soric. O
Naiional c La Prcssc, dois orgaos lurgucscs,
ficaran dcpois dcssc diluvio cono a guarda nais
avanada da rcvoluao.
Vinos cono duranic os ncscs dc naro c
alril os dirigcnics dcnocraiicos Iavian fciio iudo
para cnvolvcr o povo dc Paris cn una luia falsa c
cono, dcpois dc 8 dc naio, fizcran iudo para
dcsvia-lo da luia cfciiva. Alcn disso, nao dcvcnos
csqucccr quc o ano dc 1850 foi un dos anos nais
csplcndidos dc prospcridadc indusirial c
concrcial, c o prolciariado dc Paris airavcssa,
assin, una fasc dc plcno cnprcgo. A lci clciioral
91
dc 31 dc naio dc 1850, porcn, o ccluiu dc
qualqucr pariicipaao no podcr poliico. Isolou-o
da propria arcna. Aiirou novancnic os opcrarios
condiao dc parias quc Iavian ocupado anics
da Fcvoluao dc Fcvcrciro. Dciando-sc dirigir
pclos dcnocraias dianic dc un ial aconiccincnio
c csqucccndo os inicrcsscs rcvolucionarios dc sua
classc por un lcn-csiar noncnianco, os
opcrarios rcnunciaran Ionra dc sc ionarcn
una fora vcnccdora, sulncicran-sc a sua soric,
provaran quc a dcrroia dc junIo dc 1848 os
puscra fora dc conlaic por nuiios anos c quc o
proccsso Iisiorico icria por cnquanio quc passar
por cina dc suas calcas. No quc conccrnc
pcqucna lurgucsia quc a 13 dc junIo griiara.
Mas sc ousarcn invcsiir conira o sufragio
univcrsal, lcn, cniao lIcs nosirarcnos dc quc
sonos capazcs!" conicniava-sc agora cn
discuiir quc o golpc conira-rcvolucionario quc a
aiingira nao cra golpc c quc a lci dc 31 dc naio
nao cra lci. No scgundo doningo dc naio dc 1852
iodos os franccscs conparcccrian s urnas
cnpunIando cn una das naos a ccdula clciioral
c na ouira a cspada. Saiisfcz-sc con cssa
profccia. Finalncnic, o ccrciio foi punido por
scus oficiais supcriorcs cn visia das clcics dc
naro c alril dc 1850, cono o iinIa sido a 28 dc
naio dc 1849. Dcsia vcz, porcn, dcclarou con
dccisao. A rcvoluao nao nos cnganara una
icrccira vcz."
92
A lci dc 31 dc naio dc 1850 cra o golpc dc
Esiado da lurgucsia. Todas as viiorias aic cniao
conquisiadas solrc a rcvoluao iinIan iido
apcnas un caraicr provisorio. Vian-sc
ancaadas assin quc cada Asscnllcia Nacional
saa dc ccna. Dcpcndian dos riscos dc una nova
clciao gcral, c a Iisioria das clcics a pariir dc
1848 dcnonsirava irrcfuiavclncnic quc a
influcncia noral da lurgucsia solrc as nassas
popularcs ia-sc pcrdcndo na ncsna ncdida cn
quc sc dcscnvolvia scu podcr cfciivo. A 10 dc
naro o sufragio univcrsal dcclarou-sc
dirciancnic conirario doninaao lurgucsa; a
lurgucsia rcspondcu pondo fora da lci o sufragio
univcrsal. A lci dc 31 dc naio cra, porianio, una
das ncccssidadcs da luia dc classcs. Por ouiro
lado, a Consiiiuiao csialclccia un nnino dc 2
nilIcs dc voios para iornar validas a clciao do
prcsidcnic da Fcpullica. Sc ncnIun dos
candidaios prcsidcncia rccclcssc cssc nnino
dc sufragios, a Asscnllcia Nacional dcvcria
cscolIcr o prcsidcnic cnirc os ircs candidaios
nais voiados. Na cpoca cn quc a Asscnllcia
Consiiiuinic clalorara cssa lci as lisias clciiorais
rcgisiravan 10 nilIcs dc clciiorcs. En sua
opiniao, porianio, un quinio do clciiorado cra
suficicnic para iornar valida a clciao
prcsidcncial. A lci dc 31 dc naio coriou das lisias
clciiorais pclo ncnos 3 nilIcs dc voianics,
rcduziu para 7 nilIcs o nuncro dc clciiorcs c,
93
nao olsianic, nanicvc o nnino lcgal dc 2
nilIcs dc voios para a clciao prcsidcncial.
Elcvou por conscguinic o nnino lcgal dc un
quinio para quasc un icro dos clciiorcs, ou scja,
fcz iudo para rciirar a clciao do prcsidcnic das
naos do povo c cnircga-la nas naos da
Asscnllcia Nacional. Assin, airavcs da lci
clciioral dc 31 dc naio, o pariido da ordcn
parccia icr iornado scu donnio duplancnic
garaniido, cnircgando a clciao da Asscnllcia
Nacional c do prcsidcnic da Fcpullica ao scior
nais csiacionario da socicdadc.
94


Captulo V

Una vcz supcrada a crisc rcvolucionaria c
alolido o sufragio univcrsal, irronpcu novancnic
a luia cnirc a Asscnllcia Nacional c Donaparic.
A Consiiiuiao fiara cn 600 nil francos o
csiipcndio dc Donaparic. Dcniro dc pouco nais
dc scis ncscs apos sua possc clc conscguiu
clcvar para o dolro cssa inporiancia, pois Odilon
Darroi arrancou da Asscnllcia Nacional
Consiiiuinic una vcrla suplcncniar dc 600 nil
francos para dcspcsas diias dc rcprcscniaao.
Dcpois do 13 dc junIo, Donaparic provocara
soliciiacs scnclIanics, scn, coniudo, dcspcriar
o apoio dc Darroi. Agora, dcpois dc 31 dc naio,
valcu-sc incdiaiancnic do noncnio favoravcl
para fazcr con quc scus ninisiros propuscsscn
Asscnllcia Nacional una Lisia Civil dc 3
nilIcs. Una longa vida dc vagalundagcn
avcniurcira doiara-o dc scnsvcis anicnas para
sondar os noncnios dc fraqucza cn quc podcria
ciorquir dinIciro dc scus lurgucscs. Praiicava
una cIuntugc cn )cgc. (18i A Asscnllcia
Nacional violara a solcrania do povo con sua
ajuda c aquicsccncia. Elc ancaava dcnunciar
95
cssc crinc ao irilunal do povo a ncnos quc a
Asscnllcia afrouassc os cordcs da lolsa c
conprassc scu silcncio por 3 nilIcs anuais. A
Asscnllcia dcspojara 3 nilIcs dc franccscs do
dirciio dc voio. Elc cigia para cada franccs posio
fora da circulaao un franco cn nocda
circulanic ou scja, prccisancnic 3 nilIcs dc
francos. Elc, o clciio dc 6 nilIcs, rcclanava
indcnizaao pclos voios quc, scgundo dcclarava,
iinIan-lIc sido rcirospcciivancnic roulados. A
Conissao da Asscnllcia Nacional rcpcliu o
inoporiuno. A inprcnsa lonapariisia ancaou.
Podia a Asscnllcia Nacional ronpcr con o
prcsidcnic da Fcpullica cn un noncnio cn quc
ronpcra dcfiniiivancnic, no fundancnial, con a
nassa da naao? Fcjciiou a Lisia Civil, c vcrdadc,
nas conccdcu, por cssa unica vcz, una vcrla
suplcncniar dc 2 nilIcs 160 nil francos.
Tornou-sc assin culpada da dupla fraqucza dc
conccdcr vcrlas c dcnonsirar ao ncsno icnpo,
con sua irriiaao, quc o fazia a coniragosio.
Vcrcnos nais adianic para quc fins Donaparic
ncccssiiava do dinIciro. Apos csscs succssos
vcaiorios, quc scguiran incdiaiancnic a
aloliao do sufragio univcrsal c nos quais
Donaparic sulsiiiuiu a aiiiudc Iunildc quc
adoiara duranic a crisc dc naro c alril pcla
inpudcncia dcsafiadora do Parlancnio
usurpador, a Asscnllcia Nacional suspcndcu
suas scsscs por ircs ncscs, dc 11 dc agosio a 11
96
dc novcnlro. En scu lugar dciou una
Conissao Pcrnancnic dc 28 ncnlros, quc
cnlora nao inclussc ncnIun lonapariisia
inclua alguns rcpullicanos nodcrados. A
Conissao Pcrnancnic dc 1849 inclura apcnas
Ioncns do pariido da ordcn c lonapariisias.
Mas naqucla cpoca o pariido da ordcn sc
dcclarava firncncnic conirario rcvoluao.
Dcsia vcz a rcpullica parlancniar dcclarou-sc
firncncnic coniraria ao prcsidcnic. Dcpois da lci
dc 31 dc naio, cra csic o unico rival con quc sc
dcfroniava ainda o pariido da ordcn.
Ouando a Asscnllcia Nacional rcuniu-sc
novancnic cn novcnlro dc 1850, parccia quc,
cn vcz das ncsquinIas cscaranuas quc iivcra
aic cniao con o prcsidcnic, una grandc luia
inplacavcl, una luia dc vida ou dc noric cnirc o
dois podcrcs, iornara-sc incviiavcl.
Da ncsna forna quc cn 1849, ianlcn
duranic o rcccsso parlancniar dcssc ano, o
pariido da ordcn fragncniara-sc cn faccs
disiinias, cada qual ocupada con suas proprias
inirigas dc Fcsiauraao, quc Iavian adquirido
novas foras con a noric dc Lus Filipc. O rci
lcgiiinisia, Hcnriquc V, cIcgara a noncar un
ninisicrio fornal, quc rcsidia cn Paris c do qual
pariicipavan ncnlros da Conissao Pcrnancnic.
Donaparic, por sua vcz, iinIa assin o dirciio dc
cnprccndcr una ccursao pclos Dcpariancnios
97
da Frana c, dcpcndcndo da rcccpao quc
cnconirava nas cidadcs quc Ionrava con sua
prcscna, divulgar, nais ou ncnos vcladancnic
ou nais ou ncnos alcriancnic, scus proprios
planos dc Fcsiauraao c calalar pariidarios.
Ncssas ccurscs, quc o grandc Moniicur oficial c
os pcqucnos Moniicurs privados dc Donaparic
iinIan naiuralncnic quc cclclrar cono
iriunfais, o prcsidcnic cra consianicncnic
aconpanIado por clcncnios filiados Socicdadc
dc 10 dc Dczcnlro. Essa socicdadc originou-sc
cn 1849. A prcicio dc fundar una socicdadc
lcncficcnic o lunpcn-prolciariado dc Paris fora
organizado cn faccs sccrcias, dirigidas por
agcnics lonapariisias c sol a cIcfia gcral dc un
gcncral lonapariisia. Lado a lado con roucs
dccadcnics, dc foriuna duvidosa c dc origcn
duvidosa, lado a lado con arruinados c
avcniurciros rclcnios da lurgucsia, Iavia
vagalundos, soldados dcsligados do ccrciio,
prcsidiarios lilcrios, forados foragidos das galcs,
cIaniagisias, saliinlancos, lazzarani,
punguisias, irapacciros, jogadorcs, nuquc)cuus
(19i, donos dc lordcis, carrcgadorcs, licraii,
iocadorcs dc rcalcjo, irapciros, anoladorcs dc
facas, soldadorcs, ncndigos cn suna, ioda
cssa nassa indcfinida c dcsinicgrada, aiirada dc
ccca cn ncca, quc os franccscs cIanan la
loIcnnc; con csscs clcncnios afins Donaparic
fornou o nuclco da Socicdadc dc 10 dc
98
Dczcnlro. Socicdadc lcncficcnic" no scniido dc
quc iodos os scus ncnlros, cono Donaparic,
scniian ncccssidadc dc sc lcncficiar s cpcnsas
da naao laloriosa; cssc Donaparic, quc sc crigc
cn cIcfc do lunpcn-prolciariado, quc so aqui
rccnconira, cn nassa, os inicrcsscs quc clc
pcssoalncnic pcrscguc, quc rcconIccc ncssa
cscoria, ncssc rcfugo, ncssc rcloialIo dc iodas as
classcs a unica classc cn quc podc apoiar-sc
incondicionalncnic, c o vcrdadciro Donaparic, o
Donaparic sans pIrasc. VclIo c asiuio rouc,
concclc a vida Iisiorica das nacs c os grandcs
fciios do Esiado cono concdia cn scu scniido
nais vulgar, cono una nascarada ondc as
faniasias, frascs c gcsios scrvcn apcnas para
disfarar a nais iacanIa vilania. Assin foi na sua
cpcdiao a Esiraslurgo, cn quc un corvo suo
ancsirado dcscnpcnIou o papcl da aguia
napolcnica. Para a sua irrupao cn Doulognc
vcsic alguns lacaios londrinos cn uniforncs
franccscs; clcs rcprcscnian o ccrciio. Na sua
Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro rcunc dcz nil
indivduos dcsclassificados, quc dcvcrao
dcscnpcnIar o papcl do povo cono Nicl Doiion
rcprcscniara o papcl do lcao. En un noncnio
cn quc a propria lurgucsia rcprcscniava a nais
conplcia concdia, nas con a naior scricdadc do
nundo, scn infringir qualqucr das condics
pcdanics da ciiqucia dranaiica franccsa, c csiava
cla propria ncio iludida c ncio convcncida da
99
solcnidadc dc sua propria nancira dc govcrnar, o
avcniurciro quc considcrava a concdia cono
sinplcs concdia iinIa forosancnic quc vcnccr.
So dcpois dc clininar scu solcnc advcrsario, so
quando clc proprio assunc a scrio o scu papcl
inpcrial, c sol a nascara napolcnica inagina
scr o vcrdadciro Napolcao, so a clc sc iorna
viina dc sua propria conccpao do nundo, o
lufao scrio quc nao nais iona a Iisioria
univcrsal por una concdia c sin a sua propria
concdia pcla Iisioria univcrsal. O quc os aiclicrs
nacionais cran para os opcrarios socialisias, o
quc os Cardcs nolilcs cran para os rcpullicanos
lurgucscs, a Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro, a
fora dc luia do pariido caracicrsiico dc
Donaparic, cra para clc. En suas viagcns, os
dcsiacancnios dcssa socicdadc, supcrloiando as
csiradas dc fcrro, iinIan quc inprovisar pullico,
cnccnar cniusiasno popular, urrar vivc
l'Enpcrcur, insuliar c cspancar rcpullicanos;
iudo, c claro, sol a proicao da polcia. Nas
viagcns dc rcgrcsso a Paris iinIan quc fornar a
guarda avanada, inpcdir ou dispcrsar
nanifcsiacs conirarias. A Socicdadc dc 10 dc
Dczcnlro pcricncia-lIc, cra olra sua, idcia
inicirancnic sua. Tudo nais dc quc sc a propria
c posio cn suas naos pcla fora das
circunsiancias; iudo o nais quc faz c olra das
circunsiancias ou sinplcs copia dos fciios dc
ouiros. Mas o Donaparic quc sc aprcscnia cn
100
pullico, pcranic os cidadaos, con frascs oficiais
solrc a ordcn, a rcligiao, a fanlia c a
propricdadc, irazcndo airas dc si a socicdadc
sccrcia dos ScIuficrlcs c Spicgcllcrgcs, a
socicdadc da dcsordcn, da prosiiiuiao c do
roulo cssc c o vcrdadciro Donaparic, o
Donaparic auior original, c a Iisioria da
Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro c a sua propria
Iisioria. Havian ocorrido casos, porcn, dc un
ouiro rcprcscnianic do povo pcricnccnic ao
pariido da ordcn cair sol os porrcics dos
dcccnlrisias. Mais ainda. Yon, o Conissario dc
Polcia dcsiacado para a Asscnllcia Nacional c
cncarrcgado dc vclar por sua scgurana,
lascando-sc no icsicnunIo dc un ccrio Alais
dcnunciou Conissao Pcrnancnic quc una
facao dcccnlrisia rcsolvcra assassinar o gcncral
CIangarnicr c Dupin, prcsidcnic da Asscnllcia
Nacional, icndo ja dcsignado os indivduos quc
dcvcrian pcrpcirar o fciio. Conprccndc-sc o
pavor do Sr. Dupin. Parccia incviiavcl un
inqucriio parlancniar solrc a Socicdadc dc 10 dc
Dczcnlro, ou scja, a profanaao do nundo
sccrcio dc Donaparic. Pouco anics dc sc rcunir a
Asscnllcia Nacional, porcn, csic uliino
prcvidcnicncnic dissolvcu a sua socicdadc, nas
claro quc so no papcl pois cn un longo ncnorial
aprcscniado cn fins dc 1851 o CIcfc dc Polcia,
Carlicr, icniava ainda cn vao convcncc-lo dc
dissolvcr rcalncnic os dcccnlrisias.
101
A Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro dcvcria
coniinuar cono o ccrciio pariicular dc
Donaparic aic quc clc conscguissc iransfornar o
ccrciio rcgular cn una Socicdadc dc 10 dc
Dczcnlro. A princira icniaiiva dc Donaparic
ncssc scniido ocorrcu pouco dcpois dc a
Asscnllcia Nacional cnirar cn rcccsso, c foi
financiada prccisancnic con as vcrlas quc
acalara dc ciorquir dcla. Na sua qualidadc dc
faialisia, clc vivia c vivc ainda inludo da
convicao dc quc cisicn ccrias foras supcriorcs
s quais o Ioncn, c cspccialncnic o soldado,
nao podc rcsisiir. Enirc cssas foras csiao, anics
c acina dc iudo, os cIaruios c o cIanpanIa, as
faiias dc pcru c as salsicIas fciias con alIo.
Conscqucnicncnic, concou por olscquiar
oficiais c suloficiais, cn scus salcs no Eliscu,
con cIaruios c cIanpanIa, avcs frias c
salsicIas fciias con alIo. A 3 dc ouiulro rcpciiu
cssa nanolra con a nassa das iropas na rcvisia
dc Si. Maur c a 10 dc ouiulro a ncsna nanolra,
cn naior cscala, foi cccuiada na parada niliiar
dc Saiory. O iio rclcnlrou as canpanIas dc
Alcandrc na sia, o solrinIo as narcIas
iriunfais dc Daco pclas ncsnas icrras. Alcandrc
cra, ccriancnic, un scnidcus, nas Daco cra
dcus iniciro c, alcn disso, o dcus iuiclar da
Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro.
Dcpois da rcvisia dc 3 dc ouiulro a Conissao
Pcrnancnic convocou o ninisiro da Cucrra,
102
d'Hauipoul. Esic proncicu quc iais infracs da
disciplina nao nais sc rcpciirian. Salcnos cono
Donaparic cunpriu, a 10 dc ouiulro, a palavra
cnpcnIada por d'Hauipoul. Na qualidadc dc
conandanic-gcral do ccrciio dc Paris,
CIangarnicr conandara as duas paradas. Scndo,
ao ncsno icnpo, ncnlro da Conissao
Pcrnancnic, cIcfc da Cuarda Nacional,
salvador" dc 29 dc janciro c dc 13 dc junIo,
laluaric da socicdadc", candidaio do pariido da
ordcn s Ionras prcsidcnciais, o suspciio Monl
dc duas nonarquias, clc nunca adniiira aic
cniao a sua sulordinaao ao ninisiro da Cucrra,
scnprc ridicularizara alcriancnic a Consiiiuiao
rcpullicana c pcrscguira Donaparic con una
proicao anlgua c aliiva. Consunia-sc agora no
zclo pcla disciplina, conira o ninisiro da Cucrra,
c pcla Consiiiuiao, Conira Donaparic. Enquanio
a 10 dc ouiulro una ala da cavalaria lcvaniava o
lrado. Vuc Nupocn! Vucnt cs suucssons! (20i
CIangarnicr providcnciou para quc pclo ncnos a
infaniaria quc dcsfilava sol o conando dc scu
anigo Ncunaycr naniivcssc un silcncio glacial.
Cono Casiigo, o ninisiro da Cucrra, por
insiigaao dc Donaparic, rciirou ao gcncral
Ncunaycr o scu conando dc Paris, a prcicio dc
nonca-lo gcncral conandanic da 14a. c 15a.
diviscs niliiarcs. Ncunaycr rccusou-sc a nudar
dc posio, c icvc, porianio, quc dcniiir-sc.
CIangarnicr, por scu iurno, pullicou a 2 dc
103
novcnlro una ordcn do dia cn quc proilia as
iropas dc pariicipar dc iunulios poliicos ou dc
qualqucr cspccic dc nanifcsiacs cnquanio
csiivcsscn cn arnas. Os jornais do Eliscu
aiacaran CIangarnicr; os jornais do pariido da
ordcn aiacaran Donaparic; a Conissao
Pcrnancnic rcalizou rcpciidas rcunics sccrcias,
nas quais props rcpciidas vczcs quc a pairia
fossc dcclarada cn pcrigo; o ccrciio parccia
dividido cn dois canpos Iosiis, con dois
csiados-naiorcs Iosiis, un no Eliscu, ondc
rcsidia Donaparic, o ouiro nas TulIcrias, quaricl-
gcncral dc CIangarnicr. Parccia faliar apcnas quc
a Asscnllcia Nacional sc rcunissc para quc
soassc o sinal da luia. O pullico franccs julgou
csscs airiios cnirc Donaparic c CIangarnicr cono
aquclc jornalisia inglcs, quc os caracicrizou con
as scguinics palavras. As criadas poliicas da
Frana csiao varrcndo a lava ardcnic da
rcvoluao con vassouras vclIas, c discuicn cnirc
si cnquanio cccuian sua iarcfa."
Enquanio isso Donaparic aprcssava-sc cn
dcsiiiuir o ninisiro da Cucrra, d'Hauipoul,
dcspacIa-lo a ioda a prcssa para a Argclia,
noncando o gcncral ScIrann para sulsiiiu-lo
no ninisicrio. A 12 dc novcnlro cnviou
Asscnllcia Nacional una ncnsagcn dc
proliidadc noric-ancricana, solrccarrcgada dc
dcialIcs, rcdolcnic dc ordcn, dcscjosa dc
rcconciliaao, consiiiucionalncnic aquicsccnic,
104
iraiando dos nais variados assunios, cccio das
qucstons I)uuntcs (21i do noncnio. Cono quc
dc passagcn, olscrvava quc scgundo as
disposics cprcssas da Consiiiuiao so o
prcsidcnic podia dispor do ccrciio. A ncnsagcn
icrninava con csias palavras grandiloqucnics.
Acina dc iudo, a Frana cigc
iranquilidadc... Prcso, porcn, por un jurancnio,
nanicr-nc-ci dcniro dos csirciios liniics quc csic
jurancnio csialclcccu para nin... No quc nc diz
rcspciio, icndo sido clciio pclo povo c dcvcndo o
ncu podcr cclusivancnic a clc, inclinar-nc-ci
scnprc sua voniadc lcgalncnic nanifcsiada.
No caso dc dccidirdcs, ncssa scssao, pcla rcvisao
da Consiiiuiao, una Asscnllcia Consiiiuinic
rcgulancniara a siiuaao do Podcr Eccuiivo. En
caso conirario, cniao o povo pronunciara
solcncncnic a sua dccisao cn 1852. Ouaisqucr
quc possan scr, porcn, as solucs do fuiuro,
cIcgucnos a un acordo, para quc a paiao, a
surprcsa ou a violcncia janais dccidan dos
dcsiinos dc una grandc naao... O quc nc
prcocupa, acina dc iudo, nao c qucn govcrnara a
Frana cn 1852, nas cono cnprcgar o icnpo
quc nc rcsia a fin dc quc o pcrodo inicrvcnicnic
possa dccorrcr scn agiiaao ou pcriurlaao.
Alri-vos sinccrancnic o coraao; rcspondcrcis a
ninIa franqucza con a vossa confiana, aos
ncus lons proposiios con a vossa coopcraao, c
Dcus sc cncarrcgara do rcsio."
105
A linguagcn rcspciiavcl, Iipocriiancnic
nodcrada, viriuosancnic corriqucira da
lurgucsia, rcvcla scu significado nais profundo
na loca do auiocraia da Socicdadc dc 10 dc
Dczcnlro c no Icroi dc piqucniquc dc Si. Maur c
Saiory.
Os lurgravcs do pariido da ordcn nao sc
dciaran iludir ncn un so insianic con a
confiana quc ncrccian aquclcs dcrrancs do
coraao. A rcspciio dc jurancnios, Ia nuiio sc
Iavian iornado dcscrcnics, pois coniavan cn
scu scio con vcicranos c viriuosos do pcrjurio
poliico. Nao lIcs passara, ianpouco,
dcspcrcclida a passagcn solrc o ccrciio.
Olscrvaran con dcsagrado quc na sua
cnfadonIa cnuncraao dc lcis rcccn-
pronulgadas a ncnsagcn oniiia a lci nais
inporianic, a lci clciioral, con un silcncio
csiudado, c, alcn disso, no caso dc nao sc
proccdcr rcforna da Consiiiuiao, dciava ao
povo a clciao do prcsidcnic dc 1852. A lci
clciioral cra a csfcra dc cIunlo acorrcniada aos
pcs do pariido da ordcn, quc o inpcdia dc andar
c, nais ainda, dc invcsiir para a frcnic! Alcn
disso, con a dissoluao oficial da Socicdadc dc 10
dc Dczcnlro c a concraao do ninisiro da
Cucrra, d'Hauipoul, Donaparic sacrificara con
suas proprias naos os lodcs cpiaiorios no aliar
da pairia. Enloiara a agrcssividadc do cIoquc
cspcrado. Finalncnic, o proprio pariido da ordcn
106
procurava ansiosancnic cviiar, niiigar, aicnuar
qualqucr confliio dccisivo con o Podcr Eccuiivo.
Tcncrosos dc pcrdcrcn as conquisias adquiridas
conira a rcvoluao, pcrniiiran quc scus rivais
carrcgasscn os fruios das ncsnas. Acina dc
iudo, a Frana cigc iranquilidadc." Isio fora o
quc o pariido da ordcn griiara rcvoluao dcsdc
fcvcrciro, isio cra o quc a ncnsagcn dc
Donaparic griiava ao pariido da ordcn. Acina dc
iudo, a Frana cigc iranquilidadc." Donaparic
conciia aios quc visavan usurpaao, nas o
pariido da ordcn conciia dcsordcn" sc
lcvaniava un alarido conira csscs aios c os
inicrprciava con Iipocondria. As salsicIas dc
Saiory naniinIan-sc quicias cono raios sc
ningucn falava nclas. Acina dc iudo, a Frana
cigc iranquilidadc". Donaparic cigia, porianio,
quc o dciasscn cn paz para agir cono lIc
aprouvcssc, c o pariido parlancniar csiava
paralisado por un duplo ncdo, pclo ncdo dc
dcspcriar novancnic a iniranquilidadc
rcvolucionaria c pclo ncdo dc aparcccr clc
proprio, aos olIos dc sua propria classc, aos
olIos da lurgucsia, cono o insiigador da
iniranquilidadc. Conscqucnicncnic, una vcz quc
a Frana cigia acina dc iudo iranquilidadc, o
pariido da ordcn nao ousou rcspondcr gucrra"
dcpois quc Donaparic falou dc paz" cn sua
ncnsagcn. O pullico, quc cspcrara ccnas dc
grandc cscandalo na rcalcriura das scsscs da
107
Asscnllcia Nacional viu-sc roulado cn suas
cpcciaiivas. Os dcpuiados da oposiao, quc
cigian fosscn aprcscniadas as aias da
Conissao Pcrnancnic solrc os aconiccincnios
dc ouiulro, foran dcrroiados pclos voios da
naioria. Eran cviiados por princpio iodos os
dclaics quc pudcsscn caliar os aninos. Os
iralalIos da Asscnllcia Nacional duranic
novcnlro c dczcnlro dc 1850 foran dcsprovidos
dc inicrcssc.
Finalncnic, por volia dc fins dc dczcnlro,
concaran as gucrrilIas solrc una scric dc
prcrrogaiivas parlancniarcs. O novincnio
liniiava-sc s dispuias ncsquinIas solrc as
prcrrogaiivas dos dois podcrcs, una vcz quc a
lurgucsia liquidara icnporariancnic a luia dc
classcs, ao alolir o sufragio univcrsal.
Oliivcra-sc do irilunal un julgancnio por
dvidas conira Mauguin, un dos rcprcscnianics
do povo. En rcsposia soliciiaao do prcsidcnic
do Trilunal, o ninisiro da Jusiia, FouIcr,
dcclarou quc dcvcria scr cniiido o capias
(nandado dc prisaoi conira o dcvcdor, scn nais
dclongas. Mauguin foi, assin, aiirado prisao dc
dcvcdorcs. A Asscnllcia Nacional inflanou-sc ao
ionar conIccincnio do aicniado.
Nao so ordcnou quc o prcso fossc
incdiaiancnic posio cn lilcrdadc, cono cnviou
108
scu g)c]]c) (22i para quc o rciirassc fora dc
ClicIy naqucla ncsna noiic. Enircianio, a fin dc
confirnar sua fc na saniidadc da propricdadc
privada c con a inicnao oculia dc alrir, cn caso
dc ncccssidadc, un alrigo para os noniagnards
quc sc iornasscn difccis, dcclarou pcrnissvcl a
prisao por dvidas dc rcprcscnianics do povo
dcsdc quc fossc prcviancnic oliido o scu
conscniincnio. Esqucccu-sc dc dccrciar quc
ianlcn o prcsidcnic podcria scr cncarccrado por
dvidas. Dcsiruiu a uliina aparcncia da
inunidadc quc cnvolvia os ncnlros dc scu
proprio organisno.
Fccordcnos quc, agindo por infornaao
prcsiada por un ccrio Mais, o Conissario dc
Polcia Yon dcnunciara quc una ala dos
dcccnlrisias plancjava assassinar Dupin c
CIangarnicr. Con rcfcrcncia a cssc faio, logo na
princira scssao os qucsiorcs aprcscniaran una
proposia no scniido dc quc o Parlancnio dcvcria
consiiiuir una polcia propria, paga pcla vcrla
privada da Asscnllcia Nacional c alsoluiancnic
indcpcndcnic do CIcfc dc Polcia. O ninisiro do
Inicrior, DarocIc, proicsiou conira cssa invasao
dc scus donnios. Concluiu-sc un acordo
indigno, scgundo o qual, c vcrdadc, o conissario
dc polcia da Asscnllcia scria pago pcla vcrla
privada c scria noncado c concrado por scus
qucsiorcs, nas so ncdianic prcvio acordo con o
ninisiro do Inicrior. Ncssc nicrin o govcrno
109
insiaurara proccsso crininal conira Mais, scndo
facil aprcscniar sua infornaao cono falsa c, pcla
loca do pronoior pullico, colrir dc ridculo
Dupin, CIangarnicr, Yon c ioda a Asscnllcia
Nacional. En scguida, a 29 dc dczcnlro, o
ninisiro DarocIc cscrcvc una caria a Dupin, na
qual cigc a dcnissao dc Yon. A Mcsa da
Asscnllcia Nacional dccidc nanicr Yon cn scu
posio, nas a Asscnllcia Nacional, alarnada con
a violcncia con quc proccdcra no caso Mauguin c
acosiunada, quando sc avcniurava a asscsiar
un golpc conira o Podcr Eccuiivo, a rccclcr dois
golpcs dc volia, nao sanciona cssa dccisao.
Eoncra Yon cono rcconpcnsa por scu zclo
oficial, c dcspoja-sc dc una prcrrogaiiva
parlancniar indispcnsavcl conira un Ioncn quc
nao dccidc dc noiic para cccuiar dc dia, nas quc
dccidc dc dia c cccuia noiic.
Vinos cono cn grandcs c inporianics
ocasics duranic os ncscs dc novcnlro c
dczcnlro a Asscnllcia Nacional cviiou ou
rcpriniu a luia conira o Podcr Eccuiivo. Vcno-la
agora conpclida a cnprccndc-la pclos noiivos
nais ncsquinIos. No caso Mauguin cla confirna
o princpio da prisao dc rcprcscnianics do povo
por dvidas, nas rcscrva-sc o dirciio dc aplica-lo
apcnas aos rcprcscnianics quc nao lIc scjan
graios, c ncgocia cssc infanc privilcgio con o
ninisiro da Jusiia. En vcz dc sc valcr dcssc
suposio plano dc assassinaio para dccrciar un
110
inqucriio na Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro c
dcsnascarar Donaparic irrcnissivclncnic dianic
da Frana c da Europa, aprcscniando-o sol scu
vcrdadciro aspccio dc cIcfc do lunpcn
prolciariado dc Paris, pcrniic quc o confliio dcsa
ao ponio cn quc a unica qucsiao cnirc cla c o
ninisiro do Inicrior c a dc dcicrninar qucn icn
auioridadc para noncar ou dcniiir un
conissario dc polcia. Assin, duranic iodo cssc
pcrodo, vcnos o pariido da ordcn conpclido por
sua posiao anlgua, a dissipar c dcsinicgrar sua
luia con o Podcr Eccuiivo cn ncsquinIas
conicndas solrc jurisdiao, cIicana, ninucias
lcgais c dispuias solrc liniiaao dc podcrcs,
fazcndo das nais ridculas qucsics dc forna, a
sulsiancia dc sua aiividadc. Nao ousa cnfrcniar
o confliio no noncnio cn quc csic icn una
significaao do ponio-dc-visia dc princpio,
quando o Podcr Eccuiivo csia rcalncnic
conpronciido c a causa da Asscnllcia Nacional
scria a causa dc ioda a naao. Fazcndo-o, daria
naao ordcn dc narcIa, c nao Ia nada quc a
aicnorizc nais do quc vcr a naao novincniar-
sc. Fcjciia, por conscguinic, as nocs da
MonianIa c passa ordcn do dia. Una vcz
alandonados os aspccios principais do prollcna
cn causa, o Podcr Eccuiivo cspcra calnancnic
a oporiunidadc dc lcvania-lo ouira vcz por
noiivos ncsquinIos c insignificanics, quando
nao aprcscnic, por assin dizcr, scnao un
111
inicrcssc parlancniar csirciio c purancnic local.
So a csioura o odio coniido do pariido da ordcn,
so a clc arranca a coriina dos lasiidorcs, acusa o
prcsidcnic, dcclara a rcpullica cn pcrigo; nas,
cniao, ianlcn o scu furor parccc alsurdo c o
noiivo da luia parccc un prcicio Iipocriia,
.inicirancnic dcsprovido dc scniido. A
icnpcsiadc parlancniar iransforna-sc cn una
icnpcsiadc cn copo dc agua, a luia cn iniriga, o
confliio cn cscandalo. Enquanio as classcs
rcvolucionarias sc dclciian cn un prazcr
nalcvolo cn facc da IunilIaao da Asscnllcia
Nacional, pois sc cniusiasnan pclas
prcrrogaiivas parlancniarcs dcssa Asscnllcia
ianio quanio csia sc cniusiasna pclas lilcrdadcs
pullicas, a lurgucsia dc fora do Parlancnio nao
conprccndc cono a lurgucsia dc dcniro do
Parlancnio podc pcrdcr ianio icnpo con
dispuias iao ncsquinIas c conproncicr a
iranquilidadc pullica con rivalidadcs iao iolas
con o prcsidcnic. Confundc-sc con una
csiraicgia quc dcclara a paz no noncnio cn quc
iodo nundo cspcra laialIas, c aiaca no noncnio
cn quc iodo nundo pcnsa quc a paz foi
concluda.
A 20 dc dczcnlro Pascal Duprai inicrpclou
ninisiro do Inicrior solrc a Loicria das Darras dc
Ouro. Essa loicria cra filIa do Eliscu".
Donaparic, con scus ficis adcpios, iroucra-a ao
nundo; c o CIcfc dc Polcia, Carlicr, colocara-a
112
sol sua proicao oficial, cnlora a lci franccsa
prola iodas as loicrias, con a cccao dc rifas
para lcncficcncia. Scic nilIcs dc lilIcics dc
loicria, a un franco cada un, cujos lucros
dcsiinavan-sc, osicnsivancnic, a cnlarcar
vagalundos parisicnscs para a California. Por un
lado, qucria-sc quc os sonIos dourados
sulsiiiusscn os sonIos socialisias do
prolciariado dc Paris; c quc a pcrspcciiva
scduiora do princiro prcnio sulsiiiussc o dirciio
douirinario ao iralalIo. Os iralalIadorcs dc
Paris, naiuralncnic, nao rcconIcccran no lrilIo
das larras dc ouro da California os nodcsios
francos quc iinIan sido sulirados dc scus
lolsos. No fundancnial, porcn, o assunio nao
passava dc un lcgiino logro. Os vagalundos quc
qucrian cnconirar ninas dc ouro da California
scn sc darcn ao iralalIo dc sair dc Paris cran o
proprio Donaparic c os cndividados cavalciros dc
sua Tavola Fcdonda. Os 3 nilIcs voiados pcla
Asscnllcia Nacional Iavian sido gasios
csiroinancnic; os cofrcs iinIan quc scr
rcalasiccidos, fossc cono fossc. En vao
Donaparic alriu una sulscriao nacional para a
consiruao das cIanadas ctcs ouu)c)cs, (23i
figurando frcnic da lisia con urna sona
considcravcl. Os lurgucscs crucis cspcraran
dcsconfiadancnic quc clc pagassc a sua coia, c
cono isso, naiuralncnic, nao aconicccu, a
cspcculaao solrc aquclcs casiclos no ar
113
socialisias caiu incdiaiancnic por icrra. As
larras dc ouro dcran nclIor rcsuliado.
Donaparic & Cia. nao sc conicniaran cn
cnlolsar una paric do cccdcnic dos 7 nilIcs
solrc as larras quc scrian disiriludas cono
prcnios; falricaran lilIcics falsos; cniiiran dcz,
15 c ncsno 20 lilIcics con o ncsno nuncro
opcraao financcira lcn dc acordo con o cspriio
da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro! A Asscnllcia
Nacional dcfroniava-sc aqui nao con o ficicio
prcsidcnic da Fcpullica, nas con Donaparic cn
carnc c osso. Podia apanIa-lo cn flagranic,
infringindo nao a Consiiiuiao, nas o Codigo
Pcnal. Sc a Asscnllcia passou ordcn do dia,
dianic da inicrpclaao dc Duprai, isio nao
aconicccu apcnas porquc a noao dc Cirardin no
scniido dc dcclarar-sc saiisfaii rccordava ao
pariido da ordcn sua propria corrupao
sisicnaiica. O lurgucs, c principalncnic o
lurgucs arvorado cn csiadisia, conplcncnia sua
ncsquinIcz praiica con sua ciravagancia
icorica. Corno csiadisia clc sc iransforna, assin
cono o podcr csiaial con quc sc dcfronia, cn un
scr supcrior quc so podc scr conlaiido cn una
forna supcrior, consagrada.
Donaparic, quc prccisancnic por scr un
locnio, un prncipc lunpcn prolciario, lcvava
vaniagcn solrc o lurgucs vil porquc podia
conduzir a luia por ncios vis, viu agora, dcpois
quc a propria Asscnllcia o guiara, por sua
114
propria nao, airavcs do icrrcno cscorrcgadio dos
lanqucics niliiarcs, das rcvisias dc iropas, da
Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro c, finalncnic, do
Codigo Pcnal, quc cIcgara o noncnio cn quc
podcria passar dc una aparcnic dcfcnsiva
ofcnsiva. As pcqucnas dcrroias sofridas ncssc
nicrin pclos ninisiros da Jusiia, da Cucrra, da
MarinIa c da Fazcnda, airavcs das quais a
Asscnllcia Nacional cprcssava scus rosnados
dc dcsagrado, inconodavan-no nuiio pouco. Nao
so inpcdiu quc os ninisiros rcnunciasscn, c con
isso adniiisscn a suprcnacia do Parlancnio
solrc o Podcr Eccuiivo, cono sc scniiu capaz dc
consunar agora o quc concara duranic o
pcrodo dc rcccsso da Asscnllcia Nacional. a
scparaao cnirc o podcr niliiar c o Parlancnio, a
dcsiiiuiao dc CIangarnicr.
Un jornal do Eliscu pullicou una ordcn do
dia prcicnsancnic dirigida, duranic o ncs dc
naio, Princira Divisao Miliiar c, porianio,
proccdcnic dc CIangarnicr, na qual sc
rcconcndava aos oficiais, cn caso dc insurrciao,
quc nao poupasscn os iraidorcs dcniro dc suas
filciras, nas quc os fuzilasscn incdiaiancnic, c
quc rccusasscn iropas Asscnllcia Nacional,
caso csia as rcquisiiassc. A 3 dc janciro dc 1851,
o Calincic foi inicrpclado solrc cssa ordcn do
dia. Para invcsiigar o assunio, soliciiou un
prazo, princiro dc ircs ncscs, dcpois dc una
scnana, c finalncnic dc apcnas 24 Ioras. A
115
Asscnllcia insisiiu cn una cplicaao incdiaia.
CIangarnicr lcvaniou-sc c dcclarou quc ial ordcn
do dia janais cisiiu. Acrcsccniou quc sc
aprcssaria scnprc cn aicndcr s cigcncias da
Asscnllcia Nacional c quc cn caso dc confliio
csia podia coniar con clc. A Asscnllcia rccclcu
cssa dcclaraao con aplausos indcscriivcis c lIc
conccdcu un voio dc confiana. Aldicou, assin,
dos scus podcrcs, dccrciando a propria
inpoicncia c a onipoicncia do ccrciio, ao
colocar-sc sol a proicao privada dc un gcncral;
nas o gcncral sc iludia ao colocar disposiao da
Asscnllcia, conira Donaparic, un podcr quc so
dciinIa por dclcgaao do proprio Donaparic, c
quando, por scu iurno, cspcrava scr proicgido
por cssc Parlancnio, pclo scu proprio proicgido
carcnic dc proicao. CIangarnicr, porcn
acrcdiiava no podcr nisicrioso con quc a
lurgucsia o doiara dcsdc 29 dc janciro dc 1849.
Considcrava-sc a icrccira fora, cn igualdadc dc
condics con os ouiros dois podcrcs csiaiais.
ConpariilIava da soric dos ouiros Icrois, ou
nclIor, sanios, dcssa cpoca, cuja grandcza
consisiia prccisancnic na aurcola con quc os
ccrcavan inicrcssadancnic os scus proprios
pariidos, c quc sc rcduzcn a figuras conuns
assin quc as circunsiancias cigcn nilagrcs. A
incrcdulidadc c, gcralncnic, o ininigo norial
dcsscs Icrois suposios c sanios vcrdadciros. Da
sua najcsiosa indignaao noral dianic da falia
116
dc cniusiasno dcnonsirada pclos cspiriiuosos c
irocisias.
Naqucla ncsna noiic os ninisiros foran
cIanados ao Eliscu; Donaparic insisic na
dcsiiiuiao dc CIangarnicr; cinco ninisiros
rccusan-sc a assina-la; o Moniicur anuncia una
crisc ninisicrial, c o pariido da ordcn ancaa
fornar un ccrciio parlancniar sol o conando
dc CIangarnicr. O pariido da ordcn dispunIa dc
podcrcs consiiiucionais para adoiar cssa ncdida.
TinIa apcnas quc dcsignar CIangarnicr,
prcsidcnic da Asscnllcia c rcquisiiar iodas as
iropas quc quiscssc para sua proicao. Podia
fazc-lo con ianio naior scgurana quanio
CIangarnicr dciinIa ainda o nando cfciivo do
ccrciio c da Cuarda Nacional dc Paris c
aguardava apcnas scr rcquisiiado juniancnic
con o ccrciio. A inprcnsa lonapariisia nao sc
aircvia no noncnio scqucr a pr cn duvida o
dirciio da Asscnllcia Nacional dc rcquisiiar
iropas dirciancnic, un cscrupulo lcgal quc,
dadas as circunsiancias, nao augurava ncnIun
ciio. Considcrando quc Donaparic icvc quc
csquadrinIar Paris inicira, duranic oiio dias,
para dcscolrir finalncnic dois gcncrais
Daragucy d'Hillicrs c Saini-Jcan d'Angcly quc
sc dcclarasscn disposios a sulscrcvcr a
dcsiiiuiao dc CIangarnicr, c lcn provavcl quc o
ccrciio iivcssc olcdccido ordcns da Asscnllcia
Nacional. nais do quc duvidoso, porcn, quc o
117
pariido da ordcn iivcssc cnconirado cn suas
proprias filciras c no Parlancnio o nuncro dc
voios ncccssario para cssa rcsoluao sc sc lcva
cn conia quc oiio dias nais iardc 286 voios
dcsligaran-sc do pariido c quc cn dczcnlro dc
1851, na uliina oporiunidadc para dccisao, a
MonianIa rcjciiou ainda una proposia
scnclIanic. Nao olsianic, os lurgravcs podcrian
ialvcz icr conscguido ainda arrasiar a nassa do
pariido a un Icrosno quc consisiia cn sc
scniircn scguros por iras dc una florcsia dc
laioncias c cn acciiar os scrvios dc un ccrciio
quc sc passara para o scu canpo. En vcz disso,
na noiic dc 6 dc janciro, os scnIorcs lurgravcs
runaran para o Eliscu a fin dc forar Donaparic
a dcsisiir do proposiio dc dcsiiiuir CIangarnicr
ncdianic frascs dc csiadisias c prcncnics razcs
dc Esiado. Ouando sc icnia pcrsuadir algucn c
porquc sc rcconIccc scr clc o dono da siiuaao. A
12 dc janciro, Donaparic, scniindo-sc scguro cn
facc daqucla aiiiudc, noncia un novo ninisicrio,
do qual coniinuan a pariicipar os cIcfcs do
aniigo, Fould c DarocIc. Saini-Jcan d'Angcly c
fciio ninisiro da Cucrra, o Moniicur pullica o
dccrcio dc dcsiiiuiao dc CIangarnicr, c scu
conando c dividido cnirc Daragucy d'Hillicrs,
dcsignado para a Princira Divisao do Ecrciio, c
Pcrroi quc rccclc o conando da Cuarda
Nacional. O laluaric da socicdadc foi dcspcdido,
c sc ncnIuna iclIa cai dos iclIados por cssc
118
noiivo, as coiacs da Dolsa, por ouiro lado,
concan a sulir.
Ao rcpclir o ccrciio, quc sc coloca, na pcssoa
dc CIangarnicr, sua disposiao, c cnircgando-
o, porianio, irrcnissivclncnic, s naos do
prcsidcnic, o pariido da ordcn dcia cvidcnic quc
a lurgucsia pcrdcu a capacidadc dc govcrnar. Ja
nao cisiia un govcrno parlancniar. Tcndo agora
pcrdido, cfciivancnic, o conirolc solrc o ccrciio
c a Cuarda Nacional, quc foras lIc rcsiavan
para nanicr sinuliancancnic a auioridadc
usurpada do Parlancnio solrc o povo c sua
auioridadc consiiiucional conira o prcsidcnic?
NcnIuna. So lIc rcsiava agora apclar para os
princpios scn fora, para princpios quc clc
proprio, pariido da ordcn, scnprc inicrprciara
cono ncras rcgras gcrais, quc sc prcscrcvcn aos
ouiros a fin dc garaniir para si naior lilcrdadc
dc novincnios. A dcsiiiuiao dc CIangarnicr c a
passagcn do podcr niliiar para as naos dc
Donaparic cnccrra a princira paric do pcrodo
quc csianos considcrando, o pcrodo da luia
cnirc o pariido da ordcn c o Podcr Eccuiivo. A
gucrra cnirc os dois podcrcs c agora dcclarada
alcriancnic, iravada alcriancnic, nas so dcpois
dc o pariido da ordcn icr pcrdido ianio as arnas
cono os soldados. Scn o ninisicrio, scn o
ccrciio, scn o povo, scn a opiniao pullica, nao
nais rcprcscniando, dcpois dc sua lci clciioral dc
31 dc naio, a naao solcrana, scn olIos, scn
119
ouvidos, scn dcnics, scn nada, a Asscnllcia
Nacional iransfornara-sc gradaiivancnic cn un
Parlancnio ancicn rcginc, quc icn dc ccdcr a
iniciaiiva ao govcrno c conicniar-sc con
grunIidos rccrininaiorios post]cstun. (24i
O pariido da ordcn rccclc o novo ninisicrio
con una icnpcsiadc dc indignaao. O gcncral
Dcdcau cvoca a conplaccncia da Conissao
Pcrnancnic, o pcrodo dc rcccsso c a
considcraao cccssiva quc dcnonsirara ao alrir
nao da pullicaao das aias dc suas scsscs. O
ninisiro do Inicrior insisic agora, clc proprio, na
pullicaao dcssas aias quc, naiuralncnic, ncsia
aliura ja sc iornaran iao insossas cono agua
csiagnada, nao rcvclan ncnIun faio novo c nao
produzcn o ncnor cfciio solrc o pullico
indifcrcnic. En facc da proposia dc Fcnusai, a
Asscnllcia Nacional rccolIc-sc s suas
conisscs c noncia una Conissao para
Mcdidas Eiraordinarias". Paris alandona ncnos
ainda o rancrrao dc sua vida quoiidiana, ianio
nais quanio ncsic noncnio o concrcio csia
prospcro, as falricas iralalIaran, os prcos do
irigo andan laios, os gcncros alincnicios
alundanics c as caias cconnicas rccclcn
diariancnic novos dcposiios. As ncdidas
ciraordinarias" quc o Parlancnio anunciou con
ianio alardc cvaporan-sc, a 18 dc janciro, cn un
voio dc ccnsura ao ninisicrio, scn quc o nonc do
gcncral CIangarnicr scja scqucr ncncionado. O
120
pariido da ordcn vira-sc forado a colocar a
noao dcssa forna a fin dc asscgurar os voios
dos rcpullicanos, pois dc iodas as ncdidas do
ninisicrio a dcnissao dc CIangarnicr c
prccisancnic a unica quc os rcpullicanos
aprovan, ao passo quc o pariido da ordcn nao
csiava cn siiuaao dc ccnsurar os dcnais aios
ninisicriais quc clc proprio diiara.
O voio dc ccnsura dc 18 dc janciro foi
aprovado por 415 voios conira 286. So pdc
passar, porianio, ncdianic una coligaao dc
lcgiiinisias c orlcanisias circnados con os
rcpullicanos puros c a MonianIa. Provou assin
quc o pariido da ordcn pcrdcra, cn scus
confliios con Donaparic, nao so o ninisicrio, nao
so o ccrciio, nas ianlcn sua naioria
parlancniar indcpcndcnic; provou quc una ala
dc dcpuiados dcscriara dc scu lado, novida pclo
fanaiisno da conciliaao, pclo ncdo dc luiar, pcla
lassidao, por considcracs dc fanlia solrc
salarios dc parcnics, por cspcculaao cn iorno
das pasias ninisicriais quc sc iornasscn vagas
(Odilon Darroii, por cssc vulgar cgosno, cnfin,
quc iorna o lurgucs conun scnprc pronio a
sacrificar o inicrcssc gcral dc sua classc por csic
ou aquclc inicrcssc pariicular. Dcsdc o incio, os
rcprcscnianics lonapariisias so adcrian ao
pariido da ordcn na luia conira a rcvoluao. O
dirigcnic do pariido caiolico, Monialcnlcri, icndo
pcrdido as cspcranas nas pcrspcciivas dc vida
121
do pariido parlancniar, ja jogara cniao sua
influcncia a favor dos lonapariisias. Finalncnic,
os dirigcnics dcssc pariido, TIicrs c Dcrrycr, o
orlcanisia c o lcgiiinisia, viran-sc conpclidos a
sc dcclararcn alcriancnic rcpullicanos, a
confcssar quc cran nonarquisias dc coraao
nasquc suas idcias cran rcpullicanas, quc a
rcpullica parlancniar cra a unica forna dc
govcrno possvcl para o donnio cfciivo da
lurgucsia. Foran assin conpclidos, pcranic a
propria lurgucsia, a dcnunciar cono una irana
iao pcrigosa quanio csiupida os planos dc
Fcsiauraao quc coniinuavan incansavclncnic a
urdir s cscondidas do Parlancnio.
O voio dc ccnsura dc 18 dc janciro aiingiu os
ninisiros, nas nao o prcsidcnic. E nao fora o
ninisicrio, c sin o prcsidcnic, quc dcsiiiura
CIangarnicr. Dcvcria o pariido da ordcn
pronunciar-sc a favor do inpcacIncni do proprio
Donaparic, lascando-sc cn scus anscios dc
rcsiauraao? Mas csics cran ncros
conplcncnios dc scus proprios dcscjos. En visia
dc sua conspiraao, con rcfcrcncia s paradas
niliiarcs c Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro? Elcs
Iavian dc Ia nuiio cnicrrado csscs icnas sol
sinplcs ordcns do dia. Dcvido dcsiiiuiao do
Icroi dc 29 dc janciro c dc 13 dc junIo, do
Ioncn quc cn naio dc 1850 ancaou aicar fogo
cn Paris no caso dc ocorrcr un lcvanic? Scus
aliados da MonianIa, assin cono Cavaignac, nao
122
lIcs pcrniiiran scqucr socrgucr o c-laluaric da
socicdadc airavcs dc un aicsiado oficial dc
sinpaiia. Elcs proprios nao podian ncgar ao
prcsidcnic o dirciio consiiiucional dc dcniiir un
gcncral. Enfurcccran-sc apcnas porquc clc
uiilizou dc nancira nao parlancniar o scu dirciio
consiiiucional. Nao iinIan clcs con frcqucncia
uiilizado inconsiiiucionalncnic suas
prcrrogaiivas parlancniarcs, cspccialncnic con
rclaao aloliao do sufragio univcrsal? Viran-
sc assin rcduzidos a agir csiriiancnic dcniro dos
liniics parlancniarcs. E foi ncccssario passar por
aqucla docna pcculiar quc dcsdc 1848 vcn
grassando cn iodo o coniincnic, o crciinisno
parlancniar, quc nanicn os clcncnios
coniagiados firncncnic prcsos a un nundo
inaginario, privando-os dc iodo scnso conun, dc
qualqucr rccordaao dc ioda conprccnsao do
grossciro nundo cicrior foi ncccssario passar
por cssc crciinisno parlancniar para quc aquclcs
quc Iavian, con suas proprias naos, dcsirudo
iodas as condics do podcr parlancniar, c quc
iinIan ncccssariancnic quc dcsiru-las cn sua
luia con as ouiras classcs, considcrasscn ainda
cono viiorias as suas viiorias parlancniarcs c
acrcdiiasscn fcrir o prcsidcnic quando invcsiian
conira scus ninisiros. Dcran-lIc apcnas a
oporiunidadc dc IunilIar novancnic a
Asscnllcia Nacional aos olIos da naao. A 20 dc
janciro o Moniicur anunciava quc fora acciia a
123
rcnuncia colciiva do ninisicrio. Sol o prcicio dc
quc ncnIun pariido parlancniar dispunIa ja dc
naioria, cono iinIa sido provado pcla voiaao dc
18 dc janciro, fruio da coligaao da MonianIa
con os nonarquisias, c cnquanio nao sc
consiiiua una nova naioria, Donaparic noncou
un ninisicrio diio dc iransiao, no qual nao
figurava un unico ncnlro do Parlancnio, scndo
inicirancnic conposio dc indivduos
alsoluiancnic dcsconIccidos c insignificanics,
un ninisicrio dc cscrcvcnics c copisias. O
pariido da ordcn podia agora fariar-sc dc lrincar
con csscs lonccos dc cngono; o Podcr Eccuiivo
nao nais julgava quc valcssc a pcna csiar
scriancnic rcprcscniado na Asscnllcia Nacional.
Ouanio nais incprcssivo fosscn os scus
ninisiros, nais nanifcsiancnic Donaparic
conccnirava cn sua pcssoa iodo o Podcr
Eccuiivo c naior nargcn iinIa para cplora-lo
para scus proprios inicrcsscs.
En aliana con a MonianIa, o pariido da
ordcn vingou-sc rcjciiando a proposia, quc o
cIcfc da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro olrigara
scus cscrcvcnics ninisicriais a aprcscniar, dc
conccdcr ao prcsidcnic una doiaao dc 1 nilIao
c 800 nil francos. Dcsia vcz a qucsiao foi
dccidida por una naioria dc apcnas 102 voios;
nais 27 voios, iinIan, assin, dcscriado dcsdc 18
dc janciro; auncnia a dcsinicgraao do pariido
da ordcn. Ao ncsno icnpo, a fin dc quc ncn
124
por un noncnio pudcssc Iavcr qualqucr sonlra
dc duvida quanio ao vcrdadciro scniido dc sua
aliana con a MonianIa, clc sc ncgou con
dcsprczo a considcrar scqucr una proposia
assinada por 189 ncnlros da MonianIa visando
conccssao dc anisiia gcral a iodos os culpados
dc dcliios poliicos. Dasiou quc o ninisiro do
Inicrior, un ccrio Vassc, dcclarassc quc a
iranquilidadc cra apcnas aparcnic, quc cn
surdina rcinava una grandc agiiaao, quc
socicdadcs nuliiforncs csiavan scndo
organizadas sccrciancnic, quc os jornais
dcnocraiicos prcparavan-sc para rcaparcccr, quc
os rclaiorios provcnicnics dos Dcpariancnios
cran dcsfavoravcis, quc os rcfugiados dc Ccnclra
dirigian una conspiraao quc, airavcs dc Lyon,
alasirava-sc por iodo o sul da Frana, quc a
Frana csiava lcira dc una crisc indusirial c
concrcial, quc as falricas dc Foulai Iavian
rcduzido a jornada dc iralalIo, quc os
prisionciros dc Dcllc Islc csiavan anoiinados
lasiou quc un sinplcs Vassc conjurassc o
faniasna vcrnclIo para quc o pariido da ordcn
rcjciiassc scn discussao una noao quc icria
ccriancnic dado incnsa popularidadc
Asscnllcia Nacional c forado Donaparic a
aiirar-sc novancnic cn scus lraos. En vcz dc
sc dciar iniinidar pclo Podcr Eccuiivo con a
pcrspcciiva dc novos disiurlios, dcvia icr dado
luia dc classcs una pcqucna oporiunidadc, a fin
125
dc nanicr o Podcr Eccuiivo na dcpcndcncia.
Nao sc scniiu, porcn, capaz dc lrincar con fogo.
Enircianio, o ninisicrio diio dc iransiao
coniinuou a vcgciar aic ncados dc alril.
Donaparic cansou c ludilriou a Asscnllcia
Nacional con consianics rcfornas ninisicriais.
Ora, parccia qucrcr fornar un ninisicrio
rcpullicano con Lanariinc c Dillauli, ora un
ninisicrio parlancniar con o incviiavcl Odilon
Darroi, cujo nonc janais podcra faliar quando sc
prccisar dc una viina facilncnic cnganavcl, cn
scguida un ninisicrio lcgiiinisia con Vaiincsnil
c Dcnoisi d'Azy, cn scguida novancnic un
ninisicrio orlcanisia con Malcvillc. Enquanio
naniinIa assin a icnsao cnirc as difcrcnics
faccs do pariido da ordcn, alarnando-as iodas
con a pcrspcciiva dc un ninisicrio rcpullicano c
a conscqucnic rcsiauraao incviiavcl do sufragio
univcrsal, insiilava ao ncsno icnpo na
lurgucsia a convicao dc quc scus csforos
sinccros para fornar un ninisicrio parlancniar
csiavan scndo frusirados pcla incapacidadc dc
rcconciliaao cisicnic cnirc as faccs
nonarquisias. A lurgucsia, cnircianio, clanava
ainda nais alio por un govcrno foric"; acIava
ianio nais inpcrdoavcl dciar a Frana scn
adninisiraao" quanio nais parccia agora
inincnic una crisc concrcial gcral, quc
conquisiava rccruias para o socialisno nas
cidadcs da ncsna forna quc o prco ruinoso do
126
irigo o fazia no canpo. O concrcio dininua dia a
dia, o nuncro dc dcscnprcgados auncniava
visivclncnic, Iavia pclo ncnos dcz nil opcrarios
faninios cn Paris, inuncras falricas csiavan
paralisadas cn Foucn, MulIousc, Lyon, Foulai,
Tourcoing, Si. Eiicnnc, Ellcuf cic. En iais
circunsiancias Donaparic pdc avcniurar-sc a
rcsiaurar, a 11 dc alril, o ninisicrio dc 18 dc
janciro. os Srs. FouIcr, Fould, DarocIc cic.,
rcforados pclo Sr. Lcon FaucIcr, quc a
Asscnllcia Consiiiuinic, cn scus uliinos dias,
dcnunciara unanincncnic, con cccao apcnas
dos voios dc cinco ninisiros, cndcrcando-lIc un
voio dc ccnsura pclo cnvio dc iclcgranas falsos. A
Asscnllcia Nacional oliivcra assin una viioria
solrc o ninisicrio a 18 dc janciro, luiara duranic
ircs ncscs conira Donaparic, para acalar vcndo
Fould c DarocIc adniiircn a 11 dc alril o
ingrcsso do puriiano FaucIcr cono icriius cn
sua aliana ninisicrial.
En novcnlro dc 1849 Donaparic conicniara-
sc con un ninisicrio nao-parlancniar, cn
janciro dc 1851 con un ninisicrio cira
parlancniar, c a 11 dc alril scniiu-sc
suficicnicncnic foric para consiiiuir un
ninisicrio naiiparlancniar, quc conlinava
Iarnoniosancnic cn si os voios dc ccnsura das
duas Asscnllcias, a Consiiiuinic c a Lcgislaiiva,
a rcpullicana c a rcalisia. Essa gradaao dc
ninisicrios cra o icrnnciro con o qual o
127
Parlancnio podia ncdir a qucda dc scu proprio
calor viial. En fins dc alril csic cara a ial ponio
quc Pcrsigny, cn una cnircvisia pcssoal, pdc
insiar CIangarnicr para quc sc passassc ao
canpo do prcsidcnic. Asscgurou-lIc dc quc
Donaparic considcrava conplciancnic dcsiruda
a influcncia da Asscnllcia Nacional c dc quc ja
csiava pronia a proclanaao quc dcvcria scr
pullicada dcpois do golpc dc Esiado, firncncnic
projciado nas quc as circunsiancias Iavian fciio
novancnic adiar. CIangarnicr infornou os
dirigcnics do pariido da ordcn do aviso funclrc,
nas qucn acrcdiia quc as nordidas dos
pcrccvcjos scjan noriais? E o Parlancnio
conlalido, dcsinicgrado, narcado pcla noric
cono csiava, nao podia convcnccr-sc a vcr cn
scu duclo con o cIcfc groicsco da Socicdadc dc
10 dc Dczcnlro alguna coisa a nais do quc un
duclo con un pcrccvcjo. Donaparic, porcn,
rcspondcu ao pariido da ordcn cono Agcsilau
rcspondcra ao rci gis. En iua opiniao
asscnclIo-nc a una forniga, nas un dia scrci
lcao."
128


Captulo VI

A aliana con a MonianIa c os rcpullicanos
puros, qual o pariido da ordcn viu-sc
condcnado no csforo vao dc conscrvar o podcr
niliiar c rcconquisiar o conirolc suprcno solrc o
Podcr Eccuiivo, provou irrcfuiavclncnic quc clc
pcrdcra sua naioria parlancniar propria. A 28 dc
naio, o sinplcs podcr do calcndario, do poniciro
do rclogio, dcu o sinal para sua conplcia
dcsinicgraao. Con o 28 dc Maio icvc incio o
uliino ano dc vida da Asscnllcia Nacional. TinIa
agora quc dccidir-sc ou a nanicr inalicrada a
Consiiiuiao ou a rcforna-la. A rcvisao da
Consiiiuiao, porcn, nao inplicava apcnas no
donnio da lurgucsia ou da dcnocracia pcqucno-
lurgucsa, dcnocracia ou anarquia prolciaria,
rcpullica parlancniar ou Donaparic. significava
ianlcn Orlcans ou Dourlon! Surgiu assin no
Parlancnio o pono dc discordia quc icria
forosancnic quc inflanar alcriancnic o confliio
dc inicrcsscs quc dividia o pariido da ordcn cn
faccs Iosiis. O pariido da ordcn cra un
conlinado dc sulsiancias sociais Icicrogcncas.
A qucsiao da rcvisao gcrou urna icnpcraiura
129
poliica na qual clc voliou a sc dcconpor cn scus
clcncnios priniiivos.
O inicrcssc dos lonapariisias na rcvisao cra
sinplcs. Para clcs iraiava-sc, solrciudo, dc alolir
o ariigo 45, quc proilia a rcclciao dc Donaparic
c a prorrogaao dc scus podcrcs. A posiao dos
rcpullicanos nao parccia ncnos sinplcs.
Fcjciiavan incondicionalncnic qualqucr rcvisao;
vian ncla una conspiraao univcrsal conira a
rcpullica. Considcrando quc conirolavan nais
dc un quario dos voios da Asscnllcia Nacional c
quc dc acordo con a Consiiiuiao cran
ncccssarios ircs quarios dos voios para iornar
lcgalncnic valida a rcsoluao dc rcforna c para
convocar a Asscnllcia cncarrcgada dc proccdcr a
cssa rcvisao, iinIan apcnas quc coniar scus
voios para icrcn ccricza da viioria. E iinIan
ccricza da viioria.
Dianic dc posics iao dcfinidas o pariido da
ordcn via-sc prcso cn coniradics inciricavcis.
Sc rcjciiassc a rcforna csiaria pondo cn pcrigo o
siaius quo, una vcz quc icria dciado a
Donaparic apcnas una sada, pcla fora, c no
scgundo doningo dc naio dc 1852, na Iora
dccisiva, csiaria cnircgando a Frana anarquia
rcvolucionaria, con un prcsidcnic quc pcrdcra a
auioridadc, con un Parlancnio quc a nuiio nao
a possua, c con un povo quc sc nosirava
disposio a rcconquisia-la. Sc voiassc a favor da
130
rcforna consiiiucional, salia quc voiava cn vao c
quc icria forosancnic quc fracassar
inconsiiiucionalncnic, sc dcclarassc valida a
sinplcs naioria dc voios, so podcria cniao
cspcrar doninar a rcvoluao sulncicndo-sc
incondicionalncnic a Podcr Eccuiivo, o quc
iornaria Donaparic dono da Consiiiuiao, da
rcforna c do proprio pariido. Una rcforna
apcnas parcial, quc prorrogassc a auioridadc do
prcsidcnic, prcpararia o caninIo para a
usurpaao inpcrial. Una rcvisao gcral quc
cncuriassc a vida da rcpullica lanaria as
prcicnscs dnasiicas cn incviiavcl confliio, pois
as condics dc rcsiauraao dos Dourlons c dos
orlcanisias cran nao so difcrcnics, cono sc
ccluan nuiuancnic.
A rcpullica parlancniar cra nais do quc o
canpo ncuiro no qual as duas faccs da
lurgucsia franccsa, os lcgiiinisias c orlcanisias,
a grandc propricdadc icrriiorial c a indusiria
podian vivcr lado a lado con igualdadc dc
dirciios. Era a condiao incviiavcl para scu
donnio cn conun a unica forna dc govcrno no
qual scu inicrcssc gcral dc classc podia sulncicr
ao ncsno icnpo ianio as rcivindicacs dc suas
difcrcnics faccs cono as dcnais classcs da
socicdadc. Na qualidadc dc nonarquisias, clcs
rccaian cn scu vclIo aniagonisno, na luia pcla
suprcnacia do laiifundio ou do capiial, c a nais
alia cprcssao dcssc aniagonisno, sua
131
pcrsonificaao, cran scus proprios rcis, suas
dinasiias. Da a rcsisicncia do pariido da ordcn
volia dos Dourlons.
Crcion, orlcanisia c rcprcscnianic do povo,
aprcscniara pcriodicancnic cn 1849, 1850 c
1851 una noao propondo a rcvogaao do
dccrcio dc clio das fanlias rcais. Con a ncsna
rcgularidadc o Parlancnio fornccia o cspciaculo
dc una Asscnllcia dc nonarquisias quc
olsiinadancnic inpcdia a passagcn airavcs da
qual scus rcis cilados podian rciornar pairia.
Ficardo III assassinara Hcnriquc VI olscrvando
quc clc cra lon dcnais para csic nundo c quc
scu lugar cra no ccu. Elcs dcclaravan quc a
Frana cra dcnasiado na para rccclcr
novancnic scus rcis. Conpclidos pclas
circunsiancias, Iavian-sc convcriido cn
rcpullicanos c sancionavan rcpciidas vczcs a
dccisao popular quc lania scus rcis da Frana.
A rcforna da Consiiiuiao c as
circunsiancias olrigavan a quc fossc ionada cn
considcraao punIa cn julgancnio,
juniancnic con a rcpullica, o govcrno conun
das duas faccs lurgucsas c rcavivava, con a
possililidadc da nonarquia, a rivalidadc dc
inicrcsscs quc csia rcprcscniara alicrnadancnic
cono prcpondcranics, a luia pcla suprcnacia dc
una facao solrc a ouira. Os diplonaias do
pariido da ordcn pcnsavan quc podian
132
solucionar a conicnda airavcs do analgana das
duas dinasiias, por ncio dc una suposia fusao
dos pariidos nonarquisias c dc suas casas rcais.
A vcrdadcira fusao da Fcsiauraao c da
nonarquia dc julIo, porcn, foi a rcpullica
parlancniar, na qual sc analganaran as corcs
orlcanisia c lcgiiinisia c dcsaparcccran as varias
cspccics dc lurgucscs, dando lugar ao lurgucs
propriancnic diio, cspccic lurgucsa. Agora,
cnircianio, o orlcanisia dcvia iornar-sc lcgiiinisia
c o lcgiiinisia orlcanisia. A rcalcza, cn quc sc
pcrsonificava scu aniagonisno, dcvia cncarnar
sua uniao; a cprcssao dc scus inicrcsscs
cclusivos dc facao dcvcria iornar-sc a
cprcssao dc scu inicrcssc dc classc conun; a
nonarquia dcvcria fazcr o quc so a aloliao dc
duas nonarquias, a rcpullica, podia fazcr c dc
faio fcz. Era a pcdra fisolofal quc os douiorcs do
pariido da ordcn quclravan a calca para
dcscolrir. Cono sc a nonarquia lcgiiinisia
pudcssc janais convcricr-sc na nonarquia da
lurgucsia indusirial ou a nonarquia lurgucsa
janais convcricr-sc na nonarquia da iradicional
arisiocracia da icrra. Cono sc o laiifundio c a
indusiria pudcsscn irnanar-sc sol una so
coroa, quando a coroa so podia dcsccr solrc una
calca, a do irnao nais vclIo ou a do nais
jovcn. Cono sc a indusiria pudcssc cIcgar a
algun acordo con o laiifundio cnquanio csic nao
sc dccidissc a ionar-sc indusirial. Sc Hcnriquc V
133
norrcssc no dia scguinic, o condc dc Paris nao sc
iornaria por isso o rci dos lcgiiinisias, a ncnos
quc dciassc dc scr o rci dos orlcanisias. Os
filosofos da fusao, cnircianio, quc sc iornavan
nais vocifcranics ncdida quc a qucsiao da
rcforna passava ao princiro plano, quc Iavian
fciio da Asscnllcc Naiionalc scu diario oficial c
quc sc acIan novancnic cnpcnIados cn scu
iralalIo ncsno ncsic noncnio (fcvcrciro dc
1852i, considcravan quc ioda a dificuldadc
provinIa da oposiao c rivalidadc cnirc as duas
dinasiias. As icniaiivas dc rcconciliar a fanlia
Orlcans con Hcnriquc V, concaran dcsdc a
noric dc Lus Filipc nas quc, cono aconiccc
gcralncnic con as inirigas dinasiicas, so cran
cnccnadas duranic os pcrodos dc rcccsso da
Asscnllcia Nacional, nos cnircaios, por dciras
dos lasiidorcs, nais por coqucicria scniincnial
con a vclIa supcrsiiao do quc con proposiios
scrios, convcricran-sc agora cn grandcs
rcprcscniacs dc Esiado, dcscnpcnIadas pclo
pariido da ordcn no ccnario pullico, cn vcz das
rcprcscniacs dc anadorcs quc vinIan scndo
cnccnadas aic cniao. Os ncnsagciros corrcn dc
Paris a Vcncza, dc Vcncza a Clarcnoni, dc
Clarcnoni a Paris. O condc dc CIanlord lana
un nanifcsio no qual, con a ajuda dc iodos os
ncnlros dc sua fanlia", anuncia nao a sua,
nas a Fcsiauraao nacional". O orlcanisia
Salvandy aiira-sc aos pcs dc Hcnriquc V. Os
134
cIcfcs lcgiiinisias, Dcrrycr, Dcnoisi d'Azy, Saini-
Pricsi, viajan aic Clarcnoni a fin dc convcnccr
os orlcanisias, porcn cn vao. Os adcpios da
fusao pcrcclcn iardc dcnais quc os inicrcsscs
das duas faccs lurgucsas ncn pcrdcn scu
cclusivisno ncn adquircn nalcalilidadc
quando accniuados na forna dc inicrcssc dc
fanlia, inicrcsscs dc duas casas rcais. Sc
Hcnriquc V vicssc a rcconIcccr o condc dc Paris
cono scu succssor o unico ciio quc, na
nclIor das Iipoicscs, podcria alcanar a fusao
a Casa dc Orlcans nao conquisiaria ncnIun
dirciio quc ja nao iivcssc asscgurado dcvido
auscncia dc Icrdciros dc Hcnriquc V, nas
pcrdcria, por ouiro lado, iodos os dirciios quc
alcanara con a Fcvoluao dc JulIo. Fcnunciaria
a suas prcicnscs priniiivas, a iodos os iiulos
quc arrancara do rano nais aniigo dos Dourlons
cn quasc ccn anos dc luia; irocaria sua
prcrrogaiiva Iisiorica, a prcrrogaiiva do rcino
nodcrno, pcla prcrrogaiiva dc sua arvorc
gcncalogica. A fusao, porianio, nao rcprcscniaria
scnao a aldicaao voluniaria da Casa dc Orlcans,
sua rcnuncia lcgiiinidadc, o rccuo arrcpcndido
da igrcja proicsianic do Esiado Igrcja Caiolica.
Un rccuo quc, adcnais, nao a conduziria scqucr
ao irono quc pcrdcra, nas apcnas aos dcgraus do
irono ondc nasccra. Os vclIos ninisiros
orlcanisias, Cuizoi, DucIaicl cic. quc acorrian
ianlcn a Clarcnoni a fin dc advogar a fusao,
135
rcprcscniavan na rcalidadc apcnas o
Kutzcn]unnc) (25i da Fcvoluao dc julIo, a
dcsilusao cn facc do rcino lurgucs c da rcalcza
da lurgucsia, a crcna supcrsiiciosa na
lcgiiinidadc cono o uliino anulcio conira a
anarquia. Enlora sc afigurasscn cono
ncdiadorcs cnirc os Orlcans c os Dourlons, clcs
nada nais cran, na rcalidadc, do quc orlcanisias
rcncgados, c o prncipc dc Joinvillc rccclcu-os
cono iais. Por ouiro lado, a ala orlcanisia quc
iinIa possililidadcs dc sc dcscnvolvcr, scu scior
lclicoso. TIicrs, Dazc cic., convcnccu con ianio
naior facilidadc a fanlia dc Lus Filipc dc quc sc
qualqucr rcsiauraao dirciancnic nonarquisia
prcssupunIa a fusao das duas dinasiias c una
ial fusao prcssupunIa a aldicaao da Casa dc
Orlcans csiava, pclo conirario, pcrfciiancnic
dc acordo con a iradiao dc scus anicpassados
rcconIcccr no noncnio a rcpullica c cspcrar aic
quc os aconiccincnios pcrniiisscn convcricr cn
irono a cadcira prcsidcncial. Circularan runorcs
solrc a candidaiura dc Joinvillc, aguou-sc a
curiosidadc do pullico c, alguns ncscs nais
iardc, cn scicnlro, apos a rcjciao da rcforna
consiiiucional, sua candidaiura foi pullicancnic
proclanada.
A icniaiiva dc rcalizar una fusao dc
orlcanisias c lcgiiinisias, porianio, nao so
fracassara cono dcsirura sua fusao parlancniar,
sua forna conun rcpullicana, c fragncniara o
136
pariido da ordcn cn scus clcncnios
conponcnics; nas quanio nais crcscia a
divcrgcncia cnirc Clarcnoni c Vcncza, quanio
nais falIavan as possililidadcs dc acordo c a
agiiaao dc Joinvillc ganIava icrrcno; ianio nais
vivas c inicnsas sc iornavan as ncgociacs cnirc
o ninisiro lonapariisia FaucIcr c os lcgiiinisias.
A dcsinicgraao do pariido da ordcn nao sc
dcicvc ao rcduzir-sc a scus clcncnios priniiivos.
Cada una das duas alas principais, por sua vcz,
cpcrincniou novo proccsso dc dcconposiao.
Era cono sc iodos os vclIos naiizcs quc
anicriorncnic luiavan c sc dclaiian un conira o
ouiro dcniro dc cada un dos dois canpos, ianio
do lcgiiinisia cono do orlcanisia, cono infusorios
sccos ao coniaio da agua, iivcsscn novancnic
adquirido suficicnic cncrgia viial para consiiiuir
grupos proprios c aniagonisnos indcpcndcnics.
os lcgiiinisias inaginavan csiar novancnic cn
ncio s conirovcrsias cisicnics cnirc as
TulIcrias c o PavilIao Marsan, cnirc Villclc c
Polignac. Os orlcanisias rcvivian os icnpos
aurcos dos iorncios cnirc Cuizoi, Molc, Droglic,
TIicrs c Odilon Darroi.
A ala do pariido da ordcn quc ansiava pcla
rcforna nas quc csiava novancnic cindida solrc
a qucsiao dos liniics dcssa rcforna, una ala
conposia por lcgiiinisias cIcfiados dc un lado
por Dcrrycr c Failou c dc ouiro lado La
137
FocIcjaquclin, lcn cono pclos orlcanisias
cansados dc luiar cIcfiados por Molc, Droglic,
Monialcnlcri c Odilon Darroi, cnirou cn acordo
con os rcprcscnianics lonapariisias solrc a
scguinic noao, indcfinida c anpla. Os
rcprcscnianics alaio assinados, icndo cn visia
rcsiaurar a naao no plcno ccrccio dc sua
solcrania, propcn quc scja proccdida a rcforna
da Consiiiuiao." Nao olsianic, ao ncsno icnpo
dcclaravan unanincncnic, airavcs dc scu poria-
voz, Tocqucvillc, quc a Asscnllcia Nacional nao
iinIa o dirciio dc propor a aloliao da rcpullica,
quc cssc dirciio calia cclusivancnic canara
cncarrcgada da rcforna. Ouanio ao nais, a
Consiiiuiao so podcria scr rcfornada dc nancira
lcgal" ou scja, sc, confornc o prccciio
consiiiucional, ircs quarios dos voios sc
nanifcsiasscn a favor da rcforna. A 19 dc julIo,
dcpois dc scis dias dc icnpcsiuosos dclaic, a
rcforna foi rcjciiada, cono cra dc sc cspcrar.
Houvc 446 voios a favor, nas 278 conirarios. Os
orlcanisias circnados, TIicrs, CIangarnicr cic.,
voiaran con os rcpullicanos c a MonianIa.
A naioria do Parlancnio dcclarou-sc, assin,
conira a consiiiuiao, nas cssa ncsna
Consiiiuiao dcclarava-sc a favor da ninoria c
csialclccia cono dccisivo o pronunciancnio
dcsia. Nao iinIa o pariido da ordcn, cnircianio,
a 31 dc naio dc 1850 c a 13 dc junIo dc 1849,
sulordinado a Consiiiuiao naioria
138
parlancniar? Nao fora ioda a sua poliica
lascada aic agora na sulordinaao dos
paragrafos da Consiiiuiao s dcciscs da
naioria parlancniar? Nao dciara aos
dcnocraias a supcrsiiao lllica na lcira da lci, c
casiigado por isso csscs ncsnos dcnocraias? No
noncnio, porcn, a rcforna da Consiiiuiao nao
significava scnao a nanuicnao do podcr
prcsidcncial, da ncsna forna quc a nanuicnao
da Consiiiuiao significava apcnas a dcposiao dc
Donaparic. O Parlancnio nanifcsiava-sc
favoravcl a clc, nas a Consiiiuiao dcclarava-sc
conira o Parlancnio. Elc, porianio, agiu dc
acordo con o Parlancnio quando rasgou a
Consiiiuiao, c dc acordo con a Consiiiuiao
quando dissolvcu o Parlancnio.
O Parlancnio dcclarara a Consiiiuiao, c con
cla scu proprio podcr, acina da naioria";
ncdianic scus voios alrogara a Consiiiuiao c
prorrogara o podcr prcsidcncial, dcclarando ao
ncsno icnpo quc ncn aqucla podia norrcr ncn
csic vivcr cnquanio clc proprio coniinuassc a
cisiir. Os quc dcvcrian cnicrra-lo ja cspcravan
junio poria. Enquanio o Parlancnio discuiia a
rcforna, Donaparic dcsiiiuiu o gcncral Daragucy
d'Hillicrs, quc sc nosirara irrcsoluio no conando
da Princira Divisao do Ecrciio, noncando para
sulsiiiu-lo o gcncral Magnan, o vcnccdor dc
Lyon, o Icroi das jornadas dc dczcnlro, una dc
suas criaiuras, quc sol Lus Filipc, por ocasiao
139
da cpcdiao a Doulognc, ja sc conproncicra
nais ou ncnos a favor dc Donaparic.
Con sua dccisao solrc a rcforna o pariido da
ordcn dcnonsirou quc nao salia ncn govcrnar
ncn scrvir; ncn norrcr; ncn suporiar a
rcpullica ncn dcrrula-la; ncn dcfcndcr a
Consiiiuiao ncn rcvoga-la; ncn coopcrar con o
prcsidcnic ncn ronpcr con clc. Dc ondc
cspcrava cniao a soluao dc iodas as
coniradics? Do calcndario, da narcIa dos
aconiccincnios. Dciou dc sc arvorar cn arliiro
dos aconiccincnios. Dcsafiou, porianio, os
aconiccincnios a assunircn o conirolc solrc clc,
dcsafiando dcssa nancira o podcr ao qual, no
dccurso da luia conira o povo, ccdcra una
prcrrogaiiva airas da ouira, aic pcrnancccr
inpoicnic dianic dcssc podcr. A fin dc quc o
cIcfc do Podcr Eccuiivo pudcssc con naior
iranquilidadc iraar conira clc scu plano dc
canpanIa, rcforar scus ncios dc aiaquc,
cscolIcr suas arnas c foriificar suas posics,
prccisancnic ncssc noncnio criico o
Parlancnio rcsolvcu rciirar-sc dc ccna c
suspcndcr suas scsscs duranic ircs ncscs, dc
10 dc agosio a 4 dc novcnlro.
O pariido parlancniar nao so sc dcsdolrara
cn suas duas grandcs faccs, cada una dcssas
nao so sc suldividiran por sua vcz, nas o
pariido da ordcn dc dcniro do Parlancnio. Os
140
arauios c cscrilas da lurgucsia, sua plaiaforna c
sua inprcnsa, cn suna, os idcologos da
lurgucsia, c a propria lurgucsia, rcprcscnianics
c os rcprcscniados, cnfrcniavan-sc con
Iosiilidadc c nao nais sc conprccndian.
Os lcgiiinisias das provncias, con scu
Iorizonic liniiado c scu cniusiasno iliniiado,
acusavan scus dirigcnics parlancniarcs, Dcrrycr
c Fallou, dc Iavcrcn dcscriado para o canpo
lonapariisia, dc icrcn alandonado Hcnriquc V.
Scus ccrclros liriais acrcdiiavan no pccado
original, nas nao na diplonacia.
Muiio nais faial c dccisiva foi a rupiura da
lurgucsia concrcial con scus poliicos.
Ccnsuravan-nos, nao cono os lcgiiinisias
ccnsuravan os scus, por icrcn alandonado scus
princpios quc ja sc Iavian iornado inuicis.
Ja indiquci acina cono, dcsdc a cnirada dc
Fould para o ninisicrio, a ala da lurgucsia
concrcial quc dciivcra a paric do lcao no govcrno
dc Lus Filipc, ou scja, a arisiocracia financcira,
iornara-sc lonapariisia. Fould nao rcprcscniava
apcnas os inicrcsscs dc Donaparic na Dolsa,
rcprcscniava ianlcn os inicrcsscs da Dolsa
junio a Donaparic. A posiao da arisiocracia
financcira csia piniada dc forna nagisiral cn
una passagcn dc scu orgao curopcu, TIc
Econonisi dc Londrcs. En scu nuncro dc lo. dc
141
fcvcrciro dc 1851 cscrcvc o corrcspondcnic dc
Paris. Tivcnos oporiunidadc dc conprovar cn
nuncrosas fonics quc a Frana dcscja, acina dc
iudo, a iranquilidadc. O prcsidcnic o dcclara cn
sua ncnsagcn Asscnllcia Lcgislaiiva; c o
ncsno c rcpciido da iriluna; afirnado nos
jornais; anunciado do pulpiio; c c dcnonsirado
pcla scnsililidadc dos iiulos pullicos ncnor
pcrspcciiva dc pcriurlaao, c por sua
csialilidadc quando sc iorna cvidcnic quc o
Podcr Eccuiivo sai viiorioso."
En scu nuncro dc 29 dc novcnlro dc 1851
o TIc Econonisi dcclara cn scu proprio nonc.
O Prcsidcnic c o guardiao da ordcn, c c agora
rcconIccido, cono ial cn iodas as Dolsas dc
Valorcs da Europa." A arisiocracia financcira
condcnava, porianio, a luia parlancniar do
pariido da ordcn conira o Podcr Eccuiivo cono
una pcriurlaao da ordcn, c concnorava cada
viioria do prcsidcnic solrc os suposios
rcprcscnianics dcla cono viiorias da ordcn. Por
arisiocracia financcira nao sc dcvc cnicndcr aqui
apcnas os grandcs pronoiorcs dc cnprcsiinos c
cspcculadorcs dc iiulos pullicos, a rcspciio dos
quais iorna-sc incdiaiancnic olvio quc scus
inicrcsscs coincidcn con os inicrcsscs do podcr
pullico. Todo o nodcrno crculo financciro, iodo
o scior dc aiividadcs lancarias csia cnirclaado
na forna nais niina con o crcdiio pullico. Paric
dc scu capiial aiivo c ncccssariancnic invcriida c
142
posia a juros cn iiulos pullicos dc facil rcsgaic.
Os dcposiios dc quc dispcn, o capiial colocado a
sua disposiao c por clcs disiriludo cnirc
concrcianics c indusiriais, provcn cn paric dos
dividcndos dc possuidorcs dc iiulos do govcrno.
Sc cn iodas as cpocas a csialilidadc do podcr
pullico significava iudo para iodo o ncrcado
financciro c para os oficianics dcssc ncrcado
financciro, por quc nao o scria Iojc, c con nuiio
nais razao, quando cada diluvio ancaa dcsiruir
os vclIos Esiados c, con clcs, as vclIas dvidas
do Esiado?
Tanlcn a lurgucsia indusirial, cn scu
fanaiisno pcla ordcn, irriiava-sc con as dispuias
cn quc o pariido da ordcn sc cnpcnIava no
Parlancnio con o Podcr Eccuiivo. Dcpois dc scu
voio a 18 dc janciro, por ocasiao da dcsiiiuiao dc
CIangarnicr, TIicrs, Anglas, Sainc-Dcuvc cic.,
rccclcran prccisancnic dc scus consiiiuinics
dos disiriios indusiriais ccnsuras pullicas, nas
quais sua coligaao con a MonianIa cra
pariicularncnic condcnada cono alia iraiao
conira a ordcn. Sc, cono vinos, as criicas
jacianciosas, as ncsquinIas inirigas quc
assinalaran a luia do pariido da ordcn conira o
prcsidcnic, nao ncrcccran nclIor rcccpao,
cniao por ouiro lado, cssc pariido lurgucs, quc
cigia quc scus rcprcscnianics pcrniiisscn, scn
ofcrcccr rcsisicncia, quc o podcr niliiar passassc
das naos dc scu proprio Parlancnio para as dc
143
un prcicndcnic avcniurciro nao cra scqucr
digno das inirigas dcspcrdiadas cn sua
inicnao. Dcnonsirou quc a luia para nanicr
scus inicrcsscs pullicos, scus proprios inicrcsscs
dc classc, scu podcr poliico, so lIc irazia
cnlarao c dcsgosios, pois consiiiua una
pcriurlaao dos scus ncgocios privados.
Ouasc quc scn ccccs os digniiarios
lurgucscs das cidadcs da provncia, as
auioridadcs nunicipais, os juizcs dos irilunais
concrciais cic., rccclian Donaparic cn iodas as
localidadcs quc visiiava cn suas ccurscs, da
nancira nais aljcia, ncsno quando, cono
aconicccu cn Dijon, clc dcsfcriu un aiaquc scn
rcscrvas conira a Asscnllcia Nacional c,
cspccialncnic, conira o pariido da ordcn.
Ouando o concrcio cra prospcro, cono ainda
cra cn princpios dc 1851, a lurgucsia
concrcianic cnfurccia-sc conira qualqucr luia
parlancniar, icncndo quc o concrcio vicssc a
rcsscniir-sc disso. Ouando o concrcio andava
nal, cono aconiccia consianicncnic a pariir do
fin dc fcvcrciro dc 1851, a lurgucsia concrcianic
acusava as luias parlancniarcs cono
rcsponsavcis pcla paralisaao c clanava para quc
ccssasscn, a fin dc quc o concrcio pudcssc
dcscnvolvcr-sc novancnic. Os dclaics solrc a
rcforna coincidiran jusiancnic con cssc pcrodo
difcil. Traiando-sc aqui da qucsiao do scr ou nao
144
scr da forna dc govcrno vigcnic, a lurgucsia
scniia-sc ianio nais auiorizada a cigir quc scus
rcprcscnianics puscsscn fin a cssa ioriuranic
siiuaao provisoria c naniivcsscn ao ncsno
icnpo o siaius quo. Nao Iavia nisso ncnIuna
coniradiao. Por fin da siiuaao provisoria cla
conprccndia prccisancnic a sua pcrpciuaao, o
adiancnio para un fuiuro disianic do noncnio
cn quc una dccisao iivcssc quc scr ionada. O
siaius quo so podcria scr naniido dc duas
nanciras. pcla prorrogaao do podcr dc
Donaparic, ou ncdianic sua rcnuncia
consiiiucional c a clciao dc Cavaignac. Un scior
da lurgucsia dcscjava csia uliina soluao c nao
soulc dar a scus rcprcscnianics ouiro consclIo
scnao o dc quc sc conscrvasscn cn silcncio c nao
iocasscn na qucsiao candcnic. Esiavan
convcncidos dc quc sc scus rcprcscnianics nao
falasscn, Donaparic nao agiria. Oucrian un
Parlancnio-avcsiruz, quc cscondcssc a calca
para pcrnancccr oculio. Ouiro scior da
lurgucsia dcscjava, icndo cn visia quc
Donaparic ja sc cnconirava na prcsidcncia, quc
coniinuassc no posio, a fin dc quc iudo pudcssc
prosscguir na ncsna roiina dc scnprc.
Irriiavan-sc por nao icr o Parlancnio violado
alcriancnic a Consiiiuiao c aldicado scn
naiorcs fornalidadcs.
Os ConsclIos Ccrais dos Dcpariancnios,
aquclcs organisnos provinciais quc
145
rcprcscniavan a alia lurgucsia c quc sc rcunian
a pariir dc 25 dc agosio, duranic o pcrodo dc
rcccsso da Asscnllcia Nacional, nanifcsiaran-sc
quasc quc por unaninidadc pcla rcforna, c, por
conscguinic, conira o Parlancnio c a favor dc
Donaparic.
Dc nancira ainda nais incquvoca do quc o
scu afasiancnio dc scus proprios rcprcscnianics
parlancniarcs, a lurgucsia dcnonsirou sua
colcra conira scus rcprcscnianics liicrarios, sua
propria inprcnsa. As scnicnas, condcnando
ruinosas nulias c a dcscalidos pcrodos dc
cnccrrancnio diiadas pclos juris lurgucscs por
qualqucr aiaquc dc jorna lisias lurgucscs conira
os dcscjos usurpaiorios dc Donaparic, qualqucr
icniaiiva da inprcnsa dc dcfcndcr os dirciios
poliicos da lurgucsia conira o Podcr Eccuiivo,
assonlravan nao so a Frana, cono ioda a
Europa.
Sc o pariido parlancniar da ordcn, con scu
clano pcla iranquilidadc, cono dcnonsirci,
conpronciia-sc nanicr-sc iranquilo, sc dcclarava
o donnio poliico da lurgucsia inconpaivcl con
a scgurana c a cisicncia da lurgucsia,
dcsiruindo con suas proprias naos, na luia
conira as dcnais classcs da socicdadc, iodas as
condics ncccssarias ao scu proprio rcginc, o
rcginc parlancniar, por ouiro lado a nassa
ciraparlancniar da lurgucsia, con scu
146
scrvilisno para con o prcsidcnic, con scus
insulios ao Parlancnio, con naus-iraios a sua
propria inprcnsa, convidava Donaparic a
suprinir c aniquilar o scior do pariido quc falava
c cscrcvia, scus poliicos c liicraios, sua iriluna c
sua inprcnsa, a fin dc podcr cnircgar-sc cniao a
scus ncgocios pariicularcs con plcna confiana,
sol a proicao dc un govcrno foric c alsoluio.
Dcclarava incquivocancnic quc ansiava sc livrar
dc scu proprio donnio poliico a fin dc s livrar
das irilulacs c pcrigos dcssc donnio.
E cssa nassa, quc ja sc rclclara conira a
luia purancnic parlancniar c liicraria pclo
donnio dc sua propria classc irara os dirigcnics
dcssa luia, ousa agora, dcpois do caso passado,
acusar o prolciariado por nao sc icr lcvaniado cn
una luia sangrcnia una luia dc vida ou dc
noric, cn sua dcfcsa! Essa nassa, quc
sacrificava a cada noncnio scus inicrcsscs
gcrais dc classc, isio c, scus inicrcsscs poliicos
aos nais ncsquinIos c nais sordidos inicrcsscs
pariicularcs, c cigia dc scus rcprcscnianics
idcniico sacrifcio, qucia-sc agora dc quc o
prolciariado nao sc icnIa sacrificado aos scus
inicrcsscs naicriais, os inicrcsscs poliicos idcais
dcla! Aprcscnia-sc cono una alna pura a qucn
o prolciariado, dcscncaninIado pclos socialisias,
nao icria salido conprccndcr c alandonara no
noncnio dccisivo. E cnconira un cco gcral no
nundo lurgucs. Nao nc rcfiro aqui,
147
naiuralncnic, aos poliiiquciros alcnacs c ao
rcfugo idcologico da ncsna origcn. Fcfiro-nc,
por ccnplo, ao ja ciiado Econonisi, quc ja a 29
dc novcnlro dc 1851, ou scja, quairo dias anics
do golpc dc Esiado, aprcscniara Donaparic cono
o guardiao da ordcn" c TIicrs c Dcrrycr cono
anarquisias", c a 27 dc dczcnlro dc 1851,
dcpois quc Donaparic aquiciara csscs
anarquisias, ja vocifcra solrc a iraiao
pcrpcirada pclas nassas prolciarias, ignoranics,
inculias c csiupidas conira a Ialilidadc,
conIccincnio, disciplina, influcncia ncnial,
rccursos iniclcciuais c pcso noral das canadas
ncdias c supcriorcs". Massa csiupida, ignoranic
c grosscira cra a propria nassa lurgucsa. lcn
vcrdadc quc cn 1851 a Frana airavcssara una
pcqucna crisc concrcial. En fins dc fcvcrciro
rcgisirou-sc un dcclnio das cporiacs cn
conparaao a 1850. cn naro o concrcio
cpcrincniou un rcvcs c as falricas dciaran dc
iralalIar; cn alril a siiuaao dos dcpariancnios
indusiriais parccia iao dcscspcradora cono
dcpois das jornadas dc fcvcrciro; cn naio os
ncgocios nao iinIan ainda ionado pc; cn 28 dc
junIo o aiivo do Danco dc Frana dcnonsirava,
pclo cnornc auncnio dos dcposiios c o
dccrcscino igualncnic grandc cn adianiancnios
conira lciras dc canlio, quc a produao csiava
paralisada, c so cn ncados dc ouiulro concou
a produzir-sc una nclIora progrcssiva nos
148
ncgocios. A lurgucsia franccsa airilua cssa
paralisaao do concrcio a causas purancnic
poliicas, luia cnirc o Parlancnio c o Podcr
Eccuiivo, prccaricdadc dc una forna
provisoria dc govcrno, aicrradora pcrspcciiva do
scgundo doningo dc naio dc 1852. Nao ncgarci
quc iodas cssas circunsiancias ccrcian un
cfciio dcprincnic cn alguns ranos da indusiria
dc Paris c dos Dcpariancnios. Essa influcncia
das condics poliicas, coniudo, cra apcnas local
c scn inporiancia. Scra ncccssaria ouira prova
disso alcn do faio dc quc a nclIora do concrcio
produziu-sc cn ncados dc ouiulro, no noncnio
prcciso cn quc a siiuaao poliica agravou-sc, o
Iorizonic poliico cscurcccu, c cspcrava-sc a
qualqucr noncnio quc cassc uni raio do Eliscu?
Ouanio ao nais, o lurgucs franccs, cuja
Ialilidadc, conIccincnio, iniuiao cspiriiual c
rccursos iniclcciuais" nao ia alcn do proprio
apcndicc nasal, podia icr cnconirado a causa dc
sua niscria concrcial, duranic iodo o pcrodo da
Eposiao Indusirial dc Londrcs, dirciancnic
dianic do nariz. Enquanio na Frana as falricas
fccIavan, na Inglaicrra ocorrian falcncias
concrciais. Enquanio cn alril c naio o panico
indusirial alcanou scu clna na Frana, cn
alril c naio o panico concrcial aiingiu scu clna
na Inglaicrra. Os lanifcios inglcscs airavcssavan
as ncsnas dificuldadcs dos franccscs, o ncsno
aconicccndo con a indusiria da scda dos dois
149
pascs. lcn vcrdadc quc os coionifcios inglcscs
coniinuavan iralalIando, nas ja nao rcalizavan
os lucros oliidos cn 1849 c 1850. A unica
difcrcna cra quc na Frana a crisc cra indusirial,
ao passo quc na Inglaicrra cra concrcial; quc
cnquanio na Frana as falricas csiavan
paralisadas, na Inglaicrra anpliavan sua
capacidadc, cnlora sol condics ncnos
favoravcis do quc nos anos prcccdcnics; quc na
Frana cran as cporiacs, cnquanio na
Inglaicrra cran as inporiacs quc Iavian sido
nais scriancnic aiingidas pcla crisc. A causa
conun quc, naiuralncnic, nao dcvc scr
procurada dcniro dos liniics do Iorizonic poliico
franccs, cra cvidcnic. Os anos dc 1849 c 1850
foran os anos dc naior prospcridadc naicrial c
dc una supcrproduao quc so sc nanifcsiou
cono ial cn 1851. Esia supcrproduao cn
princpios dcssc ano rccclcu novo c cspccial
inpulso con a pcrspcciiva da Eposiao
Indusirial. Fcgisiraran-sc, adcnais, as scguinics
circunsiancias pcculiarcs. princiro a pcrda
parcial da safra dc algodao cn 1850 c 1851, cn
scguida a ccricza da olicnao dc una safra dc
algodao naior do quc sc cspcrava; princiro a
sulida, cn scguida a qucda lrusca, cn suna,
fluiuacs do prco do algodao. A safra dc scda
lruia, pclo ncnos na Frana iinIa sido infcrior
produao ncdia. Finalncnic, os lanifcios
iinIan-sc cpandido a ial ponio dcsdc 1848 quc
150
a produao dc la nao podia nanicr as nornas dc
alasiccincnio, c o prco da la cn lruio suliu cn
conplcia dcsproporao ao prco dos ariigos dc la.
Ja icnos porianio aqui, na naicria-prina para
ircs indusirias do ncrcado nundial, ircs noiivos
para una paralisaao do concrcio.
Indcpcndcnicncnic dcssas circunsiancias
cspcciais, a crisc aparcnic dc 1851 nao cra nada
nais do quc a parada quc a supcrproduao c a
supcrcspcculaao invariavclncnic provocan no
ciclo indusirial, anics dc rcunircn iodas as suas
foras a fin dc sc prccipiiarcn fclrilncnic
airavcs da uliina fasc dcssc ciclo c alcanarcn
nais una vcz o ponio dc pariida, a crisc gcral do
concrcio. Duranic iais inicrvalos na Iisioria do
concrcio irronpcn na Inglaicrra as falcncias
concrciais, ao passo quc na Frana c a propria
indusiria quc icn dc sc paralisar, cn paric
porquc forada a rciroccdcr dada a concorrcncia
dos inglcscs quc prccisancnic cniao concava a
fazcr-sc iniolcravcl cn iodos os ncrcados, c cn
paric por scr una indusiria dc luo, quc dcvc
prcfcrcnicncnic sofrcr as conscqucncias dc ioda
crisc concrcial. Porianio, alcn das criscs gcrais,
a Frana cpcrincnia criscs concrciais inicrnas,
quc sao, nao olsianic, dcicrninadas c
condicionadas nuiio nais pclas condics gcrais
do ncrcado nundial do quc por influcncias locais
franccsas. Nao scria dcsinicrcssanic csialclcccr
un confronio cnirc o disccrnincnio do lurgucs
151
inglcs c o prcconcciio do lurgucs franccs. En scu
rclaiorio anual dc 1851, una das naiorcs firnas
concrciais dc Livcrpool dcclara. Poucos anos
icn dcsncniido dc nancira iao calal os
prognosiicos fciios cn scu incio cono o ano quc
acala dc findar; cn vcz da grandc prospcridadc
quc cra quasc unanincncnic cspcrada, csic ano
rcvclou-sc un dos nais dcccpcionanics do uliino
quario dc scculo rcfcrino-nos, naiuralncnic,
s classcs ncrcaniis, c nao s classcs
nanufaiurciras. Nao olsianic, no conco do ano
Iavia ccriancnic noiivos para cspcrar-sc o
conirario os csioqucs dc produios cran
nodcrados, o capiial cra alundanic, os gcncros
alincnicios laraios, lcn asscgurada una
colIciia gcncrosa, rcinava conplcia paz no
coniincnic, c o nosso pas nao cpcrincniava
quaisqucr pcriurlacs poliicas ou fiscais;
nunca, cfciivancnic, csiivcran nais livrcs as
asas do concrcio... A quc airiluir, cniao, cssc
rcsuliado dcsasiroso? Julganos quc ao cccsso
ianio das inporiacs con das cporiacs. A
ncnos quc os nossos concrcianics csialclcan
naiorcs rcsirics a sua lilcrdadc dc aao, so un
panico iricnal podcra dcicr-nos."
Inaginai agora o lurgucs franccs, o scu
ccrclro concrcialncnic cnfcrno, ioriurado na
agonia dcssc panico concrcial, girando
csionicado pclos loaios dc golpcs dc Esiado c dc
rcsiauraao do sufragio univcrsal, pcla luia cnirc
152
o Parlancnio c o Podcr Eccuiivo, pcla gucrra da
Fronda cnirc orlcanisias c pclas conspiracs
conunisias no sul da Frana, pclas suposias
Jacqucrics nos Dcpariancnios dc Nicvrc c CIcr,
pcla propaganda dc divcrsos candidaios
prcsidcncia, pclas palavras dc ordcn dos jornais
quc lcnlravan os prcgcs dc vcndcdorcs
anlulanics, pclas ancaas dos rcpullicanos dc
dcfcndcr a Consiiiuiao c o sufragio univcrsal dc
arnas na nao, pcla prcgaao dos cnigrados
Icrois in pariilus, quc anunciavan quc o nundo
sc acalaria no scgundo doningo dc naio dc 1852
pcnsai cn iudo isso c conprccndcrcis a razao
pcla qual cn ncio a cssa incrvcl c csircpiiosa
confusao dc rcvisao, fusao, prorrogaao,
Consiiiuiao, conspiraao, coligaao, usurpaao c
rcvoluao, o lurgucs lcrra furiosancnic para a
sua rcpullica parlancniar. Anics un fin con
icrror, do quc un icrror scn fin".
Donaparic conprccndcu cssc griio. Scu podcr
dc conprccnsao sc aguara con a crcsccnic
iurlulcncia dc crcdorcs quc vian cn cada
crcpusculo quc iornava nais proino o dia do
vcncincnio, o scgundo doningo dc naio dc 1852,
un novincnio dos asiros proicsiando suas
icrrcnas lciras dc canlio. TinIan-sc convcriido
cn vcrdadciros asirologos. A Asscnllcia Nacional
frusirara as cspcranas dc Donaparic cn una
prorrogaao consiiiucional dc scus podcrcs; a
153
candidaiura do prncipc dc Joinvillc inpcdia
naiorcs vacilacs.
Sc janais Iouvc un aconiccincnio quc,
nuiio anics dc ocorrcr, iivcssc projciado dianic
dc si a sua sonlra, foi o golpc dc Esiado dc
Donaparic. Ja a 29 dc janciro dc 1849, pouco
nais dc un ncs dcpois dc sua clciao, fizcra a
CIangarnicr una proposia ncssc scniido. No
vcrao dc 1849, scu proprio princiro-ninisiro,
Odilon Darroi, dcnunciara vcladancnic a poliica
dc golpcs dc Esiado; no invcrno dc 1850, TIicrs
fizcra-o alcriancnic. En naio dc 1851, Pcrsigny
icniara novancnic ganIar CIangarnicr para o
golpc; o Mcssagcr dc l'Asscnllcc pullicara una
noicia solrc cssas ncgociacs. Os jornais
lonapariisias ancaavan con un golpc dc
Esiado cada vcz quc ocorria una icnpcsiadc
parlancniar, c iornavan-sc nais agrcssivos
ncdida quc a crisc sc aproinava. Nas orgias quc
Donaparic cclclrava iodas as noiics con a
cscoria" dc anlos os scos, quando sc
aproinava a ncia-noiic c as copiosas lilacs
dcsaiavan as lnguas c aguavan a inaginaao,
o golpc dc Esiado cra narcado para a nanIa
scguinic. DcscnlainIavan-sc as cspadas,
iiliniavan as iaas, rcprcscnianics cran aiirados
pclas janclas, o nanio inpcrial caa solrc os
onlros dc Donaparic, aic quc o ronpcr da
aurora afugcniava novancnic o faniasna c Paris,
csiupcfaia, iornava a inicirar-sc, pclas vcsiais
154
pouco dadas a rciiccncias c pclos paladinos
indiscrcios, do pcrigo dc quc iinIa novancnic
cscapado. Duranic os ncscs dc scicnlro c
ouiulro os loaios dc golpc dc Esiado succdian-
sc rapidancnic. Ao ncsno icnpo a sonlra
ganIava corcs, cono un dagucrrcoiipo
iluninado. Consuliai os nuncros dc scicnlro c
ouiulro dos rgaos da inprcnsa diaria curopcia
c cnconirarcis, palavra por palavra, iniinidacs
cono csia. Paris csia cIcia dc loaios solrc un
golpc dc Esiado. Diz-sc quc a capiial scra ionada
pclas iropas duranic a noiic, c quc na nanIa
scguinic aparcccrao os dccrcios dc dissoluao da
Asscnllcia Nacional, dcclarando o Dcpariancnio
do Scna sol csiado dc siio, rcsiaurando o
sufragio univcrsal c apclando para o povo. Diz-sc
quc Donaparic anda cn lusca dc ninisiros para
porcn cn cccuao csscs dccrcios ilcgais." As
corrcspondcncias quc irazcn cssas noicias
icrninan scnprc con a palavra faial. adiado". O
golpc dc Esiado fora scnprc a idcia fia dc
Donaparic. Con csia idcia cn ncnic voliara a
pisar o solo franccs. Esiava iao olcccado por cla
quc consianicncnic dciava-a iransparcccr.
Esiava iao fraco quc, ianlcn consianicncnic,
dcsisiia dcla. A sonlra do golpc dc Esiado
iornara-sc iao faniliar aos parisicnscs sol a
forna dc faniasna, quc quando finalncnic
aparcccu cn carnc c osso nao qucrian acrcdiiar
no quc vian. O quc pcrniiiu, porianio, o ciio do
155
golpc dc Esiado nao foi ncn a rcscrva rciiccnic
do cIcfc da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro ncn o
faio dc a Asscnllcia Nacional icr sido colIida dc
surprcsa. Sc icvc ciio, foi apcsar da indiscriao
daquclc c con o conIccincnio aniccipado dcsia
rcsuliado ncccssario c incviiavcl dc
aconiccincnios anicriorcs.
A 10 dc ouiulro, Donaparic conunicou a
scus ninisiros sua dccisao dc rcsiaurar o
sufragio univcrsal; a 16, csics aprcscniaran sua
rcnuncias; a 26, Paris icvc conIccincnio da
fornaao do ninisicrio TIorigny. O CIcfc dc
Polcia, Carlicr, foi sinuliancancnic sulsiiiudo
por Maupas; o cIcfc da Princira Divisao Miliiar,
Magnan conccnirou na capiial os rcgincnios
nais lcais. A 4 dc novcnlro, a Asscnllcia
Nacional rciniciou suas scsscs. Nao iinIa nada
nclIor a fazcr do quc rccapiiular, cn forna lrcvc
c sucinia, o curso pclo qual iinIa passado, c
provar quc iinIa sido cnicrrada apcnas dcpois dc
sua noric.
O princiro posio quc pcrdcra cn sua luia
conira o Podcr Eccuiivo fora o ninisicrio. Tcvc
quc rcconIcccr solcncncnic cssa dcrroia
acciiando a auioridadc do ninisicrio TIorigny,
un ncro sinulacro dc galincic. A Conissao
Pcrnancnic rccclcra o Sr. Ciraud dclaio dc
risos, quando clc sc aprcscniara cono
rcprcscnianic dos novos ninisiros. Un ninisicrio
156
iao fraco para ncdidas forics cono a rcsiauraao
do sufragio univcrsal! O oljciivo caio, porcn,
cra nao fazcr passar nada no Parlancnio, nas
iudo conira o Parlancnio.
No ncsno dia dc sua rcalcriura a
Asscnllcia Nacional! rccclcu a ncnsagcn dc
Donaparic na qual clc cigia a rcsiauraao do
sufragio univcrsal c a rcvogaao da lci dc 31 dc
naio dc 1850. No ncsno dia scus ninisiros
aprcscniaran un dccrcio ncssc scniido. A
Asscnllcia Nacional rcjciiou incdiaiancnic o
pcdido dc urgcncia do ninisicrio, c a 13 dc
novcnlro, rcjciiou o projcio dc lci por 355 voios
conira 348. Fasgou, assin, scu nandaio una vcz
nais; una vcz nais confirnou o faio dc quc sc
iransfornara, dc corpo dc rcprcscnianics
livrcncnic clciios pclo povo, cn Parlancnio
usurpador dc una classc; quc coriara, cla
ncsna, os nusculos quc ligavan a calca
parlancniar ao corpo da naao.
Sc, con sua noao dc rcsiaurar o sufragio
univcrsal, o Podcr Eccuiivo apclava da
Asscnllcia Nacional para o povo, con sua Lci
dos Oucsiorcs, o Podcr Lcgislaiivo apclou do povo
para o ccrciio. Essa Lci dos Oucsiorcs dcvia
csialclcccr scu dirciio dc rcquisiiar iropas
dirciancnic, dc fornar un ccrciio parlancniar.
Colocando assin o ccrciio cono arliiro cnirc cla
c o povo, cnirc cla c Donaparic, rcconIcccndo no
157
ccrciio o podcr csiaial dccisivo, iinIa quc
confirnar, por ouiro lado, o faio dc quc Ia nuiio
icnpo dcsisiira dc sua prcicnsao dc doninar cssc
podcr. Ao dclaicr scu dirciio a rcquisiiar iropas,
cn vcz dc rcquisiia-las incdiaiancnic, dciava
iransparcccr suas duvidas quanio a scus
proprios podcrcs. Ao rcjciiar a Lci dos Oucsiorcs
confcssou pullicancnic a sua inpoicncia. Essc
projcio foi dcrroiado, faliando a scus proponcnics
apcnas 108 voios para olicrcn naioria. A
MonianIa, porianio, dccidiu a qucsiao. Viu-sc na
siiuaao do asno dc Duridan, nao porcn, cnirc
dois fcics dc fcno, con o prollcna dc dccidir
qual dos dois cra nais airacnic, nas cnirc duas
saraivadas dc golpcs con o prollcna dc dccidir
qual cra a nais violcnia. Dc un lado Iavia o
ncdo dc CIangarnicr, do ouiro, o ncdo dc
Donaparic. Tcn-sc quc rcconIcccr quc a siiuaao
nada iinIa dc Icroica.
A 18 dc novcnlro foi aprcscniada una
cncnda lci solrc as clcics nunicipais
proposia pclo pariido da ordcn, no scniido dc
quc cn vcz dc ircs anos lasiaria quc os clciiorcs
nunicipais iivcsscn un ano dc donicilio. Essa
cncnda foi dcrroiada cn discussao unica, nas
cssa discussao unica dcnonsirou logo icr sido
un crro. Fragncniando-sc cn faccs Iosiis o
pariido da ordcn pcrdcra Ia nuiio sua naioria
parlancniar indcpcndcnic. Mosirou agora quc ja
nao Iavia naioria alguna no Parlancnio. A
158
Asscnllcia Nacional iornara-sc incapaz dc adoiar
acordos. Os aionos quc a consiiiuran nao nais
sc naniinIan unidos por qualqucr fora dc
cocsao; calara scu uliino suspiro; csiava noria.
Finalncnic, poucos dias anics dc caiasirofc,
a nassa ciraparlancniar da lurgucsia dcvia
confirnar solcncncnic, una vcz nais, sua
rupiura con a lurgucsia do Parlancnio. TIicrs
quc, cono Icroi parlancniar csiava nais
coniagiado do quc os dcnais do nal incuravcl do
crciinisno parlancniar, arquiiciara juniancnic
con o ConsclIo dc Esiado, dcpois da noric do
Parlancnio, una nova iniriga parlancniar, unia
Lci dc Fcsponsalilidadcs, con a qual sc
prcicndia nanicr o prcsidcnic firncncnic dcniro
dos liniics da Consiiiuiao. Assin cono a 15 dc
scicnlro, ao lanar a pcdra fundancnial do novo
ncrcado dc Paris, Donaparic, cono un scgundo
Masanicllo, cncaniara as dancs dcs lalcs, as
nulIcrcs do ncrcado c vcrdadc quc una dclas
rcprcscniava, cn podcr cfciivo, nais do quc 17
lurgravcs; assin cono dcpois da iniroduao da
Lci dos Oucsiorcs clc caiivara os icncnics quc
rcgalava no Eliscu, assin, agora, a 25 dc
novcnlro, arrclaiou a lurgucsia indusirial, quc
sc rcunira no circo para rccclcr dc suas naos
ncdalIas dc Ionra pcla Eposiao Indusirial dc
Londrcs. Transcrcvcrci aqui a paric significaiiva
dc scu discurso, scgundo o Journal dcs Dclais.
159
Dianic dc ciios iao incspcrados, crcio quc
icnIo razao dc rciicrar quao grandc scria a
Fcpullica Franccsa sc lIc pcrniiisscn dcfcndcr
scus vcrdadciros inicrcsscs c rcfornar suas
insiiiuics, ao invcs dc csiar scndo
consianicncnic pcriurlada, dc un lado por
dcnagogos, c dc ouiro por alucinacs
nonarquisias. (Forics, csirondosos c rcpciidos
aplausos dc iodos os lados do anfiicairo.i As
alucinacs nonarquisias rciardan iodo o
progrcsso c iodos os ranos inporianics da
indusiria. En vcz dc progrcsso vc-sc apcnas luia.
Vccn-sc Ioncns quc cran anics os nais zclosos
susicniaculos do podcr c das prcrrogaiivas rcais
iornarcn-sc pariidarios dc una Convcnao con o
proposiio unico dc dcliliiar o podcr quc cnanou
do sufragio univcrsal. (Forics c rcpciidos
aplausosi Vcnos os Ioncns quc nais sofrcran
con a Fcvoluao, c quc nais a dcploraran,
provocar una nova rcvoluao, c apcnas para
anordaar a voniadc da naao... Proncio-vos
iranquilidadc para o fuiuro" cic. cic. (Dravo,
lravo, una icnpcsiadc dc lravos.i
A lurgucsia indusirial aclana assin, con
aplausos aljcios, o golpc dc Esiado dc 2 dc
dczcnlro, a aniquilaao do Parlancnio a qucda
dc scu proprio donnio, a diiadura dc Donaparic.
A irovoada dc aplausos dc 25 dc novcnlro icvc
sua rcsposia no iroar dos canIcs a 4 dc
dczcnlro, c foi na casa Sr. Sallandrouzc, un dos
160
quc nais aplaudira, quc foi cair o naior nuncro
dc lonlas.
Cronwcll, quando dissolvcu o Parlancnio
Anplo, cnirou sozinIo na sala dc scsscs, puou
o rclogio a fin dc quc iudo acalassc no ninuio
caio quc Iavia fiado c cpulsou os ncnlros do
Parlancnio un por un con insulios Iilarianics c
Iunorsiicos. Napolcao, dc csiaiura ncnor quc
scu nodclo, aprcscniou-sc pclo ncnos pcranic o
Podcr Lcgislaiivo no 18 Drunario c cnlora con
voz cnlargada, lcu para a Asscnllcia sua
scnicna dc noric. O scgundo Donaparic, quc,
adcnais, dispunIa dc un Podcr Eccuiivo nuiio
difcrcnic do dc Cronwcll ou do dc Napolcao,
luscou scu nodclo nao nos anais da Iisioria do
nundo, nas nos anais da Socicdadc dc 10 dc
Dczcnlro, nos anais dos irilunais crininais.
Foula 25 nilIcs dc francos ao Danco dc
Frana, conpra o gcncral Magna con 1 nilIao,
os soldados por 15 francos cada un c un pouco
dc aguardcnic, rcunc-sc sccrciancnic con scus
cunpliccs, cono un ladrao, na calada da noiic,
ordcna quc scjan assaliadas as rcsidcncias dos
dirigcnics parlancniarcs nais pcrigosos c quc
Cavaignac, Lanoricicrc, Lcfl, CIangarnicr,
CIarras, TIicrs, Dazc cic. scjan arrancados dc
scus lciios, quc as principais praas dc Paris c o
cdifcio do Parlancnio scjan ocupados pclas
iropas c quc cariazcs cscandalosos scjan
colocados ao ronpcr do dia nos nuros dc Paris
161
proclanando a dissoluao da Asscnllcia
Nacional c do ConsclIo dc Esiado, a rcsiauraao
do sufragio univcrsal c colocando o Dcpariancnio
do Scna sol csiado siio. Da ncsna nancira
nanda inscrir pouco dcpois no Moniicur un
docuncnio falso afirnando quc parlancniarcs
influcnics sc Iavian agrupado cn iorno dclc cn
un ConsclIo dc Esiado.
O Parlancnio accfalo, rcunido no cdifcio da
nainc do dccino disiriio c consisiindo
principalncnic dc lcgiiinisias c orlcanisias, voia
a dcposiao dc Donaparic cnirc rcpciidos griios
dc Viva a Fcpullica", arcnga cn vao a nuliidao
curiosa congrcgada dianic do cdifcio c c
finalncnic conduzido, sol a cusiodia dc
aiiradorcs dc prccisao africanos, princiro para o
quaricl d'Orsay c cn scguida, anonioado cn
carros cclularcs, c iransporiado para as
pcniicnciarias dc Mazas, Han c Vinccnncs. Assin
icrninaran o pariido da ordcn, a Asscnllcia
Lcgislaiiva c a Fcvoluao dc Fcvcrciro. Anics dc
passar rapidancnic s concluscs, faanos un
lrcvc rcsuno dc sua Iisioria.
I Princiro Pcrodo. Dc 24 dc fcvcrciro a 4
dc naio dc 1848. Pcrodo dc Fcvcrciro. Prologo.
Concdia da confraicrnizaao gcral.
162
II Scgundo Pcrodo. Pcrodo dc consiiiuiao
da rcpullica c da Asscnllcia Nacional
Consiiiuinic.
1. Dc 4 dc naio a 25 dc junIo dc 1848. Luia
dc iodas as classcs conira o prolciariado. Dcrroia
do prolciariado nas jornadas dc junIo.
2. Dc 25 dc junIo a 10 dc dczcnlro dc 1848.
Diiadura dos rcpullicanos lurgucscs puros.
Elaloraao do projcio da Consiiiuiao.
Proclanaao do csiado dc siio cn Paris. A
diiadura lurgucsa c posia nargcn a 10 dc
dczcnlro con a clciao dc Donaparic para
prcsidcnic.
3. Dc 20 dc dczcnlro dc 1848 a 28 dc naio
dc 1849. Luia da Asscnllcia Consiiiuinic conira
Donaparic c conira o pariido da ordcn, aliado a
Donaparic. Fin da Asscnllcia Consiiiuinic.
Oucda da lurgucsia rcpullicana.
III Tcrcciro Pcrodo. Pcrodo da rcpullica
consiiiucional da Asscnllcia Lcgislaiiva
Nacional.
1. Dc 28 dc naio dc 1849 a 13 dc junIo dc
1849. Luia da pcqucna lurgucsia conira a
lurgucsia c conira Donaparic. Dcrroia da
dcnocracia pcqucno-lurgucsa.
163
2. Dc 13 dc junIo dc 1849 a 31 dc naio dc
1850. Diiadura parlancniar do pariido da ordcn.
Conplcia scu donnio con a aloliao do sufragio
univcrsal, nas pcrdc o ninisicrio parlancniar.
3. Dc 31 dc naio dc 1850 a 2 dc dczcnlro dc
1851. Luia cnirc a lurgucsia parlancniar c
Donaparic.
ai Dc 31 dc naio dc 1850 a 12 dc janciro dc
1851. O Parlancnio pcrdc o conirolc suprcno do
ccrciio.
li Dc 12 dc janciro a 11 dc alril dc 1851.
Lcva a pior cn suas icniaiivas dc rccupcrar o
podcr adninisiraiivo. O pariido da ordcn pcrdc
sua naioria parlancniar indcpcndcnic. Sua
aliana con os rcpullicanos c a MonianIa.
ci Dc 11 dc alril dc 1851 a 9 dc ouiulro dc
1851. Tcniaiivas dc rcvisao, fusao, prorrogaao.
O pariido da ordcn sc dcconpc cn suas parics
inicgranics. Torna-sc dcfiniiiva a rupiura do
Parlancnio lurgucs c da inprcnsa lurgucsa con
a nassa da lurgucsia.
di Dc 9 dc ouiulro a 2 dc dczcnlro dc 1851.
Franca rupiura do Parlancnio con o Podcr
Eccuiivo. O Parlancnio consuna scu dcrradciro
aio c sucunlc, alandonado por sua propria
classc, pclo ccrciio c por iodas as dcnais
classcs. Fin do rcginc parlancniar c do donnio
164
lurgucs. Viioria dc Donaparic. Parodia dc
rcsiauraao do inpcrio.
165


Captulo VII

No unlral da Fcvoluao dc Fcvcrciro, a
rcpullica social aparcccu cono una frasc, cono
una profccia. Nas jornadas dc junIo dc 1848 foi
afogada no sanguc do prolciariado dc Paris, nas
ronda os sulscqucnics aios da pca cono un
faniasna. A rcpullica dcnocraiica anuncia o scu
advcnio. A 13 dc junIo dc 1849 c dispcrsada
juniancnic con sua pcqucna lurgucsia, quc sc
ps cn fuga, nas quc na corrida sc vangloria con
rcdolrada arrogancia. A rcpullica parlancniar,
juniancnic con a lurgucsia, apossa-sc dc iodo o
ccnario; goza a vida cn ioda a sua plcniiudc, nas
o 2 dc dczcnlro dc 1851 a cnicrra sol o
aconpanIancnio do griio dc agonia dos
nonarquisias coligados. Viva a Fcpullica!"
A lurgucsia franccsa rclclou-sc conira o
donnio do prolciariado iralalIador; lcvou ao
podcr o lunpcn prolciariado icndo frcnic o
cIcfc da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro. A
lurgucsia conscrvava a Frana rcsfolcgando dc
pavor anic os fuiuros icrrorcs da anarquia
vcrnclIa; Donaparic dcsconiou para cla cssc
fuiuro quando, a 4 dc dczcnlro, fcz con quc o
166
ccrciio da ordcn, inspirado pcla aguardcnic,
fuzilassc cn suas janclas os cnincnics lurgucscs
do Dulcvar Moninarirc c do Dulcvar dcs Iialicns.
A lurgucsia fcz a apoicosc da cspada; a cspada a
donina. Dcsiruiu a inprcnsa rcvolucionaria; sua
propria inprcnsa foi dcsiruda. Colocou as
rcunics popularcs sol a vigilancia da polcia;
scus salcs csiao sol a Cuarda Nacional
dcnocraiica; sua propria Cuarda Nacional foi
dissolvida. Inps o csiado dc siio; o csiado dc
siio foi-lIc inposio. Sulsiiiuiu os juris por
conisscs niliiarcs; scus juris sao sulsiiiudos
por conisscs niliiarcs. Sulncicu a cducaao
pullica ao donnio dos padrcs; os padrcs
sulncicn-na cducaao dclcs. Dcsicrrou
pcssoas scn julgancnio; csia scndo dcsicrrada
scn julgancnio. Fcpriniu iodos os novincnios
da socicdadc airavcs do podcr do Esiado; iodos
os novincnios dc sua socicdadc sao rcprinidos
pclo podcr do Esiado. Lcvada pclo anor propria
lolsa, rclclou-sc conira scus poliicos c Ioncns
dc lciras; scus poliicos c Ioncns dc lciras foran
posios dc lado, nas sua lolsa csia scndo
assaliada agora quc sua loca foi anordaada c
sua pcna quclrada. A lurgucsia nao sc cansava
dc griiar rcvoluao o quc Sanio Arscnio griiou
aos crisiaos. Fugc, iacc, qucscc! (Fogc, cala,
sosscga!i Agora c Donaparic quc griia
lurgucsia. Fugc, iacc, quicscc!
167
A lurgucsia franccsa Ia nuiio cnconirara a
soluao para o dilcna dc Napolcao. Duns
cnquuntc uns `Eu)opc sc)u )cpuIcunc ou
cosuquc! (26i Enconirara a soluao na rcpulliquc
cosaquc. NcnIuna Circc, por ncio dc
cncaniancnios, iransfornara a olra dc aric quc
cra a rcpullica lurgucsa, cn un nonsiro. A
rcpullica nao pcrdcu scnao a aparcncia dc
rcspciialilidadc. A Frana dc Iojc ja csiava
coniida, cn sua forna conplcia, na rcpullica
parlancniar. Faliava apcnas un golpc dc
laioncia para quc a lolIa arrclcniassc c o
nonsiro saliassc dianic dos nossos olIos.
Por quc o prolciariado dc Paris nao sc
rcvoliou dcpois dc 2 dc dczcnlro?
A qucda da lurgucsia nal fora dccrciada; o
dccrcio ainda nao iinIa sido cccuiado. Oualqucr
insurrciao scria do prolciariado icria
incdiaiancnic insiilado vida nova lurgucsia, a
icria rcconciliado con o ccrciio c asscgurado aos
opcrarios una scgunda dcrroia dc junIo.
A 4 dc dczcnlro, o prolciariado foi inciiado
luia por lurgucscs c vcndciros. Naqucla noiic,
varias lcgics da Cuarda Nacional proncicran
aparcccr, arnadas c unifornizadas na ccna da
luia. Durgucscs c vcndciros iinIan iido noicia
dc quc, cn un dc scus dccrcios dc 2 dc
dczcnlro, Donaparic alolira o voio sccrcio c
168
ordcnava quc narcasscn sin" ou nao", adianic
dc scus noncs, nos rcgisiros oficiais. A
rcsisicncia dc 4 dc dczcnlro iniinidou
Donaparic. Duranic a noiic nandou quc fosscn
colocados cariazcs cn iodas as csquinas dc Paris,
anunciando a rcsiauraao do voio sccrcio. O
lurgucs c o vcndciro inaginaran quc Iavian
alcanado scu oljciivo. Os quc dciaran dc
conparcccr na nanIa scguinic foran o lurgucs
c o vcndciro.
Por ncio dc un coup dc nain duranic a noiic
dc 1. para 2 dc dczcnlro Donaparic dcspojara o
prolciariado dc Paris dc scus dirigcnics, os
conandanics das larricadas. Un ccrciio scn
oficiais, avcsso a luiar sol a landcira dos
noniagnards dcvido s rccordacs dc junIo dc
1848 c 1849 c naio dc 1850, dciou sua
vanguarda, as socicdadcs sccrcias, a iarcfa dc
salvar a Ionra insurrccional dc Paris. Esia Paris,
a lurgucsia a alandonara iao passivancnic
soldadcsca, quc Donaparic pdc nais iardc
aprcscniar zonlcicirancnic cono prcicio para
dcsarnar a Cuarda Nacional o ncdo dc quc suas
arnas fosscn voliadas conira cla propria pclos
anarquisias!
C`cst c t)onpIc conpct ct dc]nt] du
Socusnc! (27i Assin caracicrizou Cuizoi o 2 dc
dczcnlro. Mas sc a dcrrocada da rcpullica
parlancniar cnccrra cn si o gcrnc da viioria da
169
rcvoluao prolciaria, scu rcsuliado incdiaio c
palpavcl foi a viioria dc Donaparic solrc o
Parlancnio, do Podcr Eccuiivo solrc o Podcr
Lcgislaiivo, da fora scn frascs solrc a fora das
frascs. No Parlancnio a naao iornou a lci a sua
voniadc gcral, isio c, iornou sua voniadc gcral a
lci da classc doninanic. Fcnuncia, agora, anic o
Podcr Eccuiivo, a ioda voniadc propria c
sulncic-sc aos diiancs supcriorcs dc una
voniadc csiranIa, curva-sc dianic da auioridadc.
O Podcr Eccuiivo, cn conirasic con o Podcr
Lcgislaiivo, cprcssa a Icicrononia dc una
naao, cn conirasic con sua auiononia. A
Frana, porianio, parccc icr cscapado ao
dcspoiisno dc una classc apcnas para cair sol o
dcspoiisno dc un indivduo, c, o quc c ainda
pior, sol a auioridadc dc un indivduo scn
auioridadc. A luia parccc rcsolvcr-sc dc ial
nancira quc iodas as classcs, igualncnic
inpoicnics c igualncnic nudas, cacn dc joclIos
dianic da culaira do fuzil.
Mas a rcvoluao c profunda. Ainda csia
passando pclo purgaiorio. Eccuia
nciodicancnic a sua iarcfa. A 2 dczcnlro
conclura a nciadc dc scu iralalIo prcparaiorio;
conclui agora a ouira nciadc. Princiro
apcrfcioou o podcr do Parlancnio, a fin dc
podcr dcrrula-lo. Una vcz conscguido isso,
apcrfcioa o Podcr Eccuiivo, o rcduz a sua
cprcssao nais pura, isola-o, lana-o conira si
170
proprio cono o unico alvo, a fin dc conccnirar
iodas as suas foras dc dcsiruiao conira clc. E
quando iivcr concludo cssa scgunda nciadc dc
scu iralalIo prclininar, a Europa sc lcvaniara dc
un salio c cclanara culianic. Dclo iralalIo,
ninIa loa ioupcira!
Essc Podcr Eccuiivo, con sua incnsa
organizaao lurocraiica c niliiar, con sua
cngcnIosa naquina do Esiado, alrangcndo
anplas canadas con un ccrciio dc funcionarios
ioializando ncio nilIao, alcn dc nais ncio
nilIao dc iropas rcgularcs, cssc ircncndo corpo
dc parasiias quc cnvolvc cono una icia o corpo
da socicdadc franccsa c sufoca iodos os scus
poros, surgiu ao icnpo da nonarquia alsoluia,
con o dcclnio do sisicna fcudal, quc coniriluiu
para aprcssar. Os privilcgios scnIoriais dos
scnIorcs dc icrras c das cidadcs iransfornaran-
sc cn ouiros ianios airiluios do podcr do
Esiado, os digniiarios fcudais cn funcionarios
pagos c o varicgado napa dos podcrcs alsoluios
ncdicvais cn confliio cnirc si, no plano rcgular
dc un podcr csiaial cuja iarcfa csia dividida c
ccniralizada cono cn una falrica. A princira
Fcvoluao Franccsa, cn sua iarcfa dc quclrar
iodos os podcrcs indcpcndcnics locais,
icrriioriais, urlanos c provinciais a fin dc
csialclcccr a unificaao civil da naao, iinIa
forosancnic quc dcscnvolvcr o quc a nonarquia
alsoluia concara. a ccniralizaao, nas ao
171
ncsno icnpo o anliio, os airiluios c os agcnics
do podcr govcrnancnial. Napolcao apcrfcioara
cssa naquina csiaial. A nonarquia lcgiiinisia c a
nonarquia dc julIo nada nais fizcran do quc
acrcsccniar naior divisao do iralalIo, quc
crcscia na ncsna proporao cn quc a divisao do
iralalIo dcniro da socicdadc lurgucsa criava
novos grupos dc inicrcsscs c, por conscguinic,
novo naicrial para a adninisiraao do Esiado.
Todo inicrcssc conun (gcncinsanci cra
incdiaiancnic coriado da socicdadc, coniraposio
a cla cono un inicrcssc supcrior, gcral
(allgcncinsi, rciirado da aiividadc dos proprios
ncnlros da socicdadc c iransfornado cn oljcio
da aiividadc do govcrno, dcsdc a ponic, o cdifcio
da cscola c a propricdadc conunal dc una aldcia,
aic as csiradas dc fcrro, a riqucza nacional c as
univcrsidadcs da Frana. Finalncnic, cn sua
luia conira a rcvoluao, a rcpullica parlancniar
viu-sc forada a consolidar, juniancnic con as
ncdidas rcprcssivas, os rccursos c a
ccniralizaao do podcr govcrnancnial. Todas as
rcvolucs apcrfcioaran cssa naquina, ao invcs
dc dcsiroa-la. Os pariidos quc dispuiavan o
podcr cncaravan a possc dcssa incnsa csiruiura
do Esiado cono o principal cspolio do vcnccdor.
Mas sol a nonarquia alsoluia, duranic a
princira Fcvoluao, sol Napolcao, a lurocracia
cra apcnas o ncio dc prcparar o donnio dc
classc da lurgucsia. Sol a Fcsiauraao, sol Lus
172
Filipc, sol a rcpullica parlancniar, cra o
insiruncnio da classc doninanic, por nuiio quc
luiassc por csialclcccr scu proprio donnio.
Unicancnic sol o scgundo Donaparic o
Esiado parccc iornar-sc conplciancnic
auinono. A naquina do Esiado consolidou a ial
ponio a sua posiao cn facc da socicdadc civil
quc lIc lasia icr frcnic o cIcfc da Socicdadc dc
10 dc Dczcnlro, un avcniurciro surgido dc fora,
glorificado por una soldadcsca cnlriagada,
conprada con aguardcnic c salsicIas c quc dcvc
scr consianicncnic rccIcada dc salsicIas. Da o
pusilaninc dcsalcnio, o scniincnio dc icrrvcl
IunilIaao c dcgradaao quc oprinc a Frana c
lIc coria a rcspiraao. A Frana sc scnic
dcsonrada.
E, nao olsianic, o podcr csiaial nao csia
suspcnso no ar. Donaparic rcprcscnia una
classc, c jusiancnic a classc nais nuncrosa da
socicdadc franccsa, os pcqucnos (Parzcllcni
canponcscs.
Assin cono os Dourlons rcprcscniavan a
grandc propricdadc icrriiorial c os Orlcans a
dinasiia do dinIciro, os Donaparics sao a
dinasiia dos canponcscs, ou scja, da nassa do
povo franccs. O clciio do canpcsinaio nao c o
Donaparic quc sc curvou ao Parlancnio lurgucs,
nas o Donaparic quc o dissolvcu. Duranic ircs
173
anos as cidadcs Iavian conscguido falsificar o
significado da clciao dc 10 dc dczcnlro c roular
aos canponcscs a rcsiauraao do Inpcrio. A
clciao dc 10 dc dczcnlro dc 1848 so sc
consunou con o golpc dc Esiado dc 2 dc
dczcnlro dc 1851.
Os pcqucnos canponcscs consiiiucn una
incnsa nassa, cujos ncnlros vivcn cn
condics scnclIanics nas scn csialclcccrcn
rclacs nuliiforncs cnirc si. Scu nodo dc
produao os isola uns dos ouiros, cn vcz dc criar
cnirc clcs un inicrcanlio nuiuo. Essc
isolancnio c agravado pclo nau sisicna dc
conunicacs cisicnic na Frana c pcla polrcza
dos canponcscs. Scu canpo dc produao, a
pcqucna propricdadc, nao pcrniic qualqucr
divisao do iralalIo para o culiivo, ncnIuna
aplicaao dc nciodos cicnificos c, porianio,
ncnIuna divcrsidadc dc dcscnvolvincnio,
ncnIuna varicdadc dc ialcnio, ncnIuna riqucza
dc rclacs sociais. Cada fanlia canponcsa c
quasc auio-suficicnic; cla propria produz
inicirancnic a naior paric do quc consonc,
adquirindo assin os ncios dc sulsisicncia nais
airavcs dc irocas con a naiurcza do quc do
inicrcanlio con a socicdadc. Una pcqucna
propricdadc, un canponcs c sua fanlia; ao lado
dclcs ouira pcqucna propricdadc, ouiro
canponcs c ouira fanlia. Alguna dczcnas dclas
consiiiucn una aldcia, c algunas dczcnas dc
174
aldcias consiiiucn un Dcpariancnio. A grandc
nassa da naao franccsa c, assin, fornada pcla
sinplcs adiao dc grandczas Ionologas, da
ncsna nancira quc laiaias cn un saco
consiiiucn un saco dc laiaias. Na ncdida cn
quc nilIcs dc fanlias canponcsas vivcn cn
condics cconnicas quc as scparan unas das
ouiras, c opcn o scu nodo dc vida, os scus
inicrcsscs c sua culiura aos das ouiras classcs
da socicdadc, csics nilIcs consiiiucn una
classc. Mas na ncdida cn quc cisic cnirc os
pcqucnos canponcscs apcnas una ligaao local c
cn quc a siniliiudc dc scus inicrcsscs nao cria
cnirc clcs conunidadc alguna, ligaao nacional
alguna, ncn organizaao poliica, ncssa caia
ncdida nao consiiiucn una classc. Sao,
conscqucnicncnic, incapazcs dc fazcr valcr scu
inicrcssc dc classc cn scu proprio nonc, qucr
airavcs dc un Parlancnio, qucr airavcs dc una
Convcnao. Nao podcn rcprcscniar-sc, icn quc
scr rcprcscniados. Scu rcprcscnianic icn, ao
ncsno icnpo, quc aparcccr cono scu scnIor,
cono auioridadc solrc clcs, cono un podcr
govcrnancnial iliniiado quc os proicgc das
dcnais classcs c quc do alio lIcs nanda o sol ou
a cIuva. A influcncia poliica dos pcqucnos
canponcscs, porianio, cnconira sua cprcssao
final no faio dc quc o Podcr Eccuiivo sulncic ao
scu donnio a socicdadc.
175
A iradiao Iisiorica originou nos canponcscs
franccscs a crcna no nilagrc dc quc un Ioncn
cIanado Napolcao rcsiiiuiria a clcs ioda a gloria
passada. E surgiu un indivduo quc sc faz passar
por cssc Ioncn porquc carrcga o nonc dc
Napolcao, cn viriudc do Codc Nupocon, (28i quc
csialclccc. Lu )ccIc)cIc dc u putc)ntc cst
ntc)dtc. (29i Dcpois dc 20 anos dc
vagalundagcn c dcpois dc una scric dc
avcniuras groicscas, a lcnda sc consuna c o
Ioncn sc iorna inpcrador dos franccscs. A idcia
fia do solrinIo rcalizou-sc porquc coincidia con
a idcia fia da classc nais nuncrosa do povo
franccs.
Mas, podc-sc oljciar. c os lcvanics
canponcscs na nciadc da Frana, as invcsiidas
do ccrciio conira os canponcscs, as priscs c
dcporiacs cn nassa dc canponcscs?
A Frana nao cpcrincniara, dcsdc Lus XIV,
una scnclIanic pcrscguiao dc canponcscs por
noiivos dcnagogicos".
prcciso quc fiquc lcn claro. A dinasiia dc
Donaparic rcprcscnia nao o canponcs
rcvolucionario, nas o conscrvador; nao o
canponcs quc luia para cscapar s condics dc
sua cisicncia social, a pcqucna propricdadc,
nas anics o canponcs quc qucr consolidar sua
propricdadc; nao a populaao rural quc, ligada
176
das cidadcs, qucr dcrrular a vclIa ordcn dc
coisas por ncio dc scus proprios csforos, nas,
pclo conirario, aquclcs quc, prcsos por cssa vclIa
ordcn cn un isolancnio cnlruicccdor, qucrcn
vcr-sc a si proprios c suas propricdadcs salvos c
lcncficiados pclo faniasna do Inpcrio. Donaparic
rcprcscnia nao o csclarccincnio, nas a
supcrsiiao do canponcs; nao o scu lon-scnso,
nas o scu prcconcciio; nao o scu fuiuro, nas o
scu passado; nao a sua nodcrna Ccvcnncs, nas
a sua nodcrna Vcndcc.
Os ircs anos dc rigoroso donnio da rcpullica
parlancniar Iavian lilcriado una paric dos
canponcscs franccscs da ilusao napolcnica,
rcvolucionando-os ainda quc apcnas
supcrficialncnic; nas os lurgucscs rcprinian-
nos violcniancnic, cada vcz quc sc punIan cn
novincnio. Sol a rcpullica parlancniar a
conscicncia nodcrna c a conscicncia iradicional
do canponcs franccs dispuiaran a suprcnacia.
Essc progrcsso ionou a forna dc una luia
inccssanic cnirc os ncsircs-cscola c os padrcs. A
lurgucsia dcrroiou os ncsircs-cscola. Pcla
princira vcz os canponcscs fizcran csforos para
sc conporiarcn indcpcndcnicncnic cn facc da
aiuaao do govcrno. Isio sc nanifcsiava no
confliio coninuo cnirc os naircs c os prcfciios. A
lurgucsia dcps os naircs. Finalncnic, duranic
o pcrodo da rcpullica parlancniar, os
canponcscs dc divcrsas localidadcs lcvaniaran-
177
sc conira sua propria olra, o ccrciio. A
lurgucsia casiigou-os con csiados dc siio c
cpcdics puniiivas. E cssa ncsna lurgucsia
clana agora conira a csiupidcz das nassas,
conira a uc nuttudc (30i quc a iraiu cn favor
dc Donaparic. Ela propria forou a consolidaao
das sinpaiias do canpcsinaio pclo Inpcrio c
nanicvc as condics quc originan cssa rcligiao
canponcsa. A lurgucsia, c lcn vcrdadc, dcvc
forosancnic icncr a csiupidcz das nassas
cnquanio cssas sc nanicn conscrvadoras, assin
cono a sua clarividcncia, iao logo sc iornan
rcvolucionarias.
Nos lcvanics ocorridos dcpois do golpc dc
Esiado paric dos canponcscs franccscs proicsiou
dc arnas na nao conira o rcsuliado dc scu
proprio voio a 10 dc dczcnlro dc 1848. A
cpcricncia adquirida dcsdc aqucla daia alrira-
lIcs os olIos. Mas iinIan cnircgado a alna s
foras infcrnais da Iisioria; a Iisioria olrigou-os
a nanicr a palavra cnpcnIada, c a naioria
csiava ainda iao cIcia dc prcconcciios quc
jusiancnic nos Dcpariancnios nais vcrnclIos a
populaao canponcsa voiou alcriancnic cn
favor dc Donaparic. En sua opiniao a Asscnllcia
Nacional inpcdira a narcIa dc Donaparic. Esic
liniiara-sc agora a ronpcr as cadcias quc as
cidadcs Iavian inposio voniadc do canpo. En
algunas localidadcs os canponcscs cIcgaran a
178
alrigar a idcia ridcula dc una Convcnao lado a
lado con Napolcao.
Dcpois quc a princira Fcvoluao
iransfornara os canponcscs dc scni-scrvidao cn
propriciarios livrcs, Napolcao confirnou c
rcgulancniou as condics sol as quais podian
dcdicar-sc cploraao do solo franccs quc
acalava dc lIcs scr disiriludo c saciar sua ansia
juvcnil dc propricdadc. Mas o quc, agora, provoca
a runa do canponcs franccs c prccisancnic a
propria pcqucna propricdadc, a divisao da icrra,
a forna dc propricdadc quc Napolcao consolidou
na Frana; jusiancnic as condics naicriais
quc iransfornaran o canponcs fcudal cn
canponcs propriciario, c Napolcao cn inpcrador.
Duas gcracs lasiaran para produzir o
rcsuliado incviiavcl. o arruinancnio progrcssivo
da agriculiura, o cndividancnio progrcssivo do
agriculior. A forna napolcnica" dc propricdadc,
quc no princpio do scculo XIX consiiiua a
condiao para lilcriaao c cnriquccincnio do
canponcs franccs, dcscnvolvcu-sc no dccorrcr
dcssc scculo na lci da sua cscravizaao c
paupcrizaao. E csia, prccisancnic, c a princira
das idccs napolconicnncs quc o scgundo
Donaparic icn quc dcfcndcr. Sc clc ainda
conpariilIa con os canponcscs a ilusao dc quc a
causa da runa dcvc scr procurada, nao na
pcqucna propricdadc cn si, nas fora dcla, na
influcncia dc circunsiancias sccundarias, suas
179
cpcricncias arrclcniarao cono lolIas dc salao
quando cnirarcn cn coniaio con as rclacs dc
produao.
O dcscnvolvincnio cconnico da pcqucna
propricdadc nodificou radicalncnic a rclaao dos
canponcscs para con as dcnais classcs da
socicdadc. Sol Napolcao a fragncniaao da icrra
rio inicrior suplcncniava a livrc concorrcncia c o
conco da grandc indusiria nas cidadcs. O
canpcsinaio cra o proicsio ulquo conira a
arisiocracia dos scnIorcs dc icrra quc acalara dc
scr dcrrulada. As razcs quc a pcqucna
propricdadc csialclcccu no solo franccs privaran
o fcudalisno dc qualqucr ncio dc sulsisicncia.
Scus narcos fornavan as foriificacs naiurais
da lurgucsia conira qualqucr aiaquc dc surprcsa
por paric dc scus aniigos scnIorcs. Mas no
dccorrcr do scculo XIX, os scnIorcs fcudais foran
sulsiiiudos pclos usurarios urlanos; o inposio
fcudal rcfcrcnic icrra foi sulsiiiudo pcla
Iipoicca; a arisiocraiica propricdadc icrriiorial foi
sulsiiiuda pclo capiial lurgucs. A pcqucna
propricdadc do canponcs c agora o unico
prcicio quc pcrniic ao capiialisia rciirar lucros,
juros c rcnda do solo, ao ncsno icnpo quc dcia
ao proprio lavrador o cuidado dc olicr o proprio
salario cono pudcr. A dvida Iipoiccaria quc pcsa
solrc o solo franccs inpc ao canpcsinaio o
pagancnio dc una sona dc juros cquivalcnics
aos juros anuais do ioial da dvida nacional
180
lriianica. A pcqucna propricdadc, ncssa
cscravizaao ao capiial a quc scu
dcscnvolvincnio incviiavclncnic conduz,
iransfornou a nassa da naao franccsa cn
iroglodiias. Dczcsscis nilIcs dc canponcscs
(inclusivc nulIcrcs c crianasi vivcn cn aniros,
a naioria dos quais so dispc dc una alcriura,
ouiros apcnas duas c os nais favorccidos apcnas
ircs. E as janclas sao para una casa o quc os
cinco scniidos sao para a calca. A ordcn
lurgucsa, quc no princpio do scculo ps o
Esiado para noniar guarda solrc a rcccn-criada
pcqucna propricdadc c prcniou-a con laurcis,
iornou-sc un vanpiro quc suga scu sanguc c sua
ncdula, aiirando-o no caldcirao alquinisia do
capiial. O Codc Napolcon ja nao c nais do quc
un codigo dc arrcsios, vcndas foradas c lcilcs
olrigaiorios. Aos 4 nilIcs (inclusivc crianas
cic.i, oficialncnic rcconIccidos, dc ncndigos,
vagalundos, crininosos c prosiiiuias da Frana
dcvcn scr sonados 5 nilIcs quc pairan
nargcn da vida c quc ou icn scu pouso no
proprio canpo ou, con scus nolanlos c scus
filIos, consianicncnic alandonan o canpo pclas
cidadcs c as cidadcs pclo canpo. Os inicrcsscs
dos canponcscs, porianio, ja nao csiao nais,
cono ao icnpo dc Napolcao, cn consonancia,
nas sin cn oposiao con os inicrcsscs da
lurgucsia, do capiial. Por isso os canponcscs
cnconiran scu aliado c dirigcnic naiural no
181
prolciariado urlano, cuja iarcfa c dcrrular o
rcginc lurgucs. Mas o govcrno foric c alsoluio
c csia c a scgunda idcc napolconicnnc quc o
scgundo Napolcao icn quc cccuiar c
cIanado a dcfcndcr pcla fora cssa ordcn
naicrial". Essa o)d)c nutc)c scrvc ianlcn dc
noic cn iodas as proclanacs dc Donaparic
conira os canponcscs rclcldcs.
Alcn da Iipoicca quc lIc c inposia pclo
capiial, a pcqucna propricdadc csia ainda
solrccarrcgada dc inposios. Os inposios sao a
fonic dc vida da lurocracia, do ccrciio, dos
padrcs c da coric, cn suna, dc ioda a naquina
do Podcr Eccuiivo. Covcrno foric c inposios
forics sao coisas idcniicas. Por sua propria
naiurcza a pcqucna propricdadc forna una lasc
adcquada a una lurgucsia iodo-podcrosa c
inuncravcl. Cria un nvcl unifornc dc rclacs c
dc pcssoas solrc ioda a supcrfcic do pas. Dai
pcrniiir ianlcn a influcncia dc una prcssao
unifornc, ccrcida dc un ccniro suprcno, solrc
iodos os ponios dcssa nassa unifornc. Aniquila
as gradacs inicrncdiarias da arisiocracia cnirc
a nassa do povo c o podcr do Esiado. Provoca,
porianio, dc iodos os lados, a ingcrcncia dircia
dcssc podcr do Esiado c a inicrposiao dc scus
orgaos incdiaios. Finalncnic, produz un cccsso
dc dcscnprcgados para os quais nao Ia lugar
ncn no canpo ncn nas cidadcs, c quc icnian,
porianio, olicr posios govcrnancniais cono una
182
cspccic dc csnola rcspciiavcl, provocando a
criaao dc posios do govcrno. Con os novos
ncrcados quc alriu a ponia dc laioncia, con a
pilIagcn do coniincnic, Napolcao dcvolvcu con
juros os inposios conpulsorios. Esscs inposios
scrvian dc inccniivo laloriosidadc dos
canponcscs, ao passo quc agora dcspojan scu
iralalIo dc scus uliinos rccursos c conplcian
sua incapacidadc dc rcsisiir ao paupcrisno. E
una vasia lurgucsia, lcn cngalanada c lcn
alincniada, c a idcc napolconicnnc nais do
agrado do scgundo Donaparic. Cono podcria scr
dc ouira nancira, visio quc ao lado das classcs
cisicnics na socicdadc clc c forado a criar una
casia ariificial, para a qual a nanuicnao do scu
rcginc sc iransforna cn una qucsiao dc
sulsisicncia? Una das suas princiras opcracs
financciras, porianio, foi clcvar os salarios dos
funcionarios ao nvcl anicrior c criar novas
sinccuras.
Ouira dcc napolconicnnc c o donnio dos
padrcs cono insiruncnio dc govcrno. Mas cn
sua Iarnonia con a socicdadc, cn sua
dcpcndcncia das foras naiurais c cn sua
sulnissao auioridadc quc a proicgia dc cina, a
pcqucna propricdadc rcccn-criada cra
naiuralncnic rcligiosa, a pcqucna propricdadc
arruinada pclas dvidas cn franca divcrgcncia
con a socicdadc c con a auioridadc c inpclida
para alcn dc suas liniiacs iorna-sc
183
naiuralncnic irrcligiosa. O ccu cra un acrcscino
lasianic agradavcl csirciia faia dc icrra
rcccn-adquirida, ianio nais quanio dclc
dcpcndian as condics ncicorologicas; nas sc
convcric cn insulio assin quc sc icnia inpingi-lo
cono sulsiiiuio da pcqucna propricdadc. O
padrc aparccc cniao cono ncro nasiin ungido
da polcia icrrcna ouira idcc napolconicnnc.
Da proina vcz a cpcdiao conira Fona icra
lugar na propria Frana, nas cn scniido oposio
ao do Sr. dc Monialcnlcri.
Finalncnic, o ponio culninanic das idccs
napolconicnncs c a prcpondcrancia do ccrciio. O
ccrciio cra o pont d`Ionncu) (31i dos pcqucnos
canponcscs, cran clcs proprios iransfornados
cn Icrois, dcfcndcndo suas novas propricdadcs
conira o nundo cicrior, glorificando sua
nacionalidadc rcccn-adquirida, pilIando c
rcvolucionando o nundo. A farda cra scu nanio
dc podcr; a gucrra a sua pocsia; a pcqucna
propricdadc, anpliada c a alargada na
inaginacao, a sua pairia, c o pairioiisno a forna
idcal do scniincnio da propricdadc. Mas os
ininigos conira os quais o canponcs franccs icn
agora quc dcfcndcr sua propricdadc nao sao os
cossacos; sao os Iussc)s (32i c os agcnics do
fisco. A pcqucna propricdadc nao nais csia
alrangida no quc sc cIana pairia, c sin no
rcgisiro das Iipoiccas. O proprio ccrciio ja nao c
a flor da juvcniudc canponcsa; c a flor do
184
paniano do lunpcn prolciariado canponcs.
Consisic cn grandc paric cn )cnpucunts, (33i
cn sulsiiiuios, do ncsno nodo por quc o
proprio Donaparic c apcnas un rcnplaani, un
sulsiiiuio dc Napolcao. Scus fciios Icroicos
consisicn agora cn caar canponcscs cn nassa,
con anilopcs, cn scrvir dc gcndarnc, c sc as
coniradics inicrnas dc scu sisicna cpulsarcn
o cIcfc da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro para
fora das froniciras da Frana, scu ccrciio, dcpois
dc alguns aios dc landiiisno, colIcra nao louros,
nas aoiics.
Cono vcnos. iodas as idccs napolconicnncs
sao idcias da pcqucna propricdadc, incipicnic, no
frcscor da juvcniudc, para a pcqucna propricdadc
na fasc da vclIicc consiiiucn un alsurdo. Nao
passan dc alucinacs dc sua agonia, palavras
quc sao iransfornadas cn frascs, cspriios
iransfornados cn faniasnas. Mas a parodia do
inpcrio cra ncccssaria para lilcriar a nassa da
naao franccsa do pcso da iradiao c para
dcscnvolvcr cn forna pura a oposiao cnirc o
podcr do Esiado c a socicdadc Con a nina
progrcssiva da pcqucna propricdadc, dcsnorona-
sc a csiruiura do Esiado crigida solrc cla A
ccniralizaao do Esiado, dc quc ncccssiia a
socicdadc nodcrna, so surgc das ninas da
naquina govcrnancnial lurocraiico-niliiar
forjada cn oposiao ao fcudalisno.
185
A siiuaao dos canponcscs franccscs nos
fornccc a rcsposia ao cnigna das clcics dc 20 c
21 dc dczcnlro, quc lcvaran o scgundo
Donaparic ao iopo do Monic Sinai, nao para
rccclcr lcis nas para diia-las.
Evidcnicncnic a lurgucsia nao iinIa agora
ouiro jciio scnao clcgcr Donaparic Ouando os
puriianos, no Concilio dc Consiana, quciavan-
sc da vida dissoluia a quc sc cnircgavan os
papas c sc afligian solrc a ncccssidadc dc una
rcforna noral, o cardcal Picrrc d'Ailly lradou-
lIcs con vccncncia Ouando so o proprio
dcnnio podc ainda salvar a Igrcja Caiolica, vos
apclais para os anjos!" Dc nancira scnclIanic,
dcpois do golpc clc Esiado, a lurgucsia franccsa
griiava. So o cIcfc da Socicdadc dc 10 dc
Dczcnlro podc salvar a socicdadc lurgucsa! So o
roulo podc salvar a propricdadc; o pcrjurio, a
rcligiao; a lasiardia, a fanlia; a dcsordcn, a
ordcn!"
Cono auioridadc cccuiiva quc sc iornou un
podcr indcpcndcnic, Donaparic considcra sua
nissao salvaguardar a ordcn lurgucsa". Mas a
fora dcssa ordcn lurgucsa csia na classc
ncdia. Elc sc afirna, porianio, cono
rcprcscnianic da classc ncdia, c pronulga
dccrcios ncssc scniido. Nao olsianic, clc so c
algucn dcvido ao faio dc icr quclrado o podcr
poliico dcssa classc ncdia c dc quclra-lo
186
novancnic iodos os dias. Conscqucnicncnic,
afirna-sc cono o advcrsario do podcr poliico c
liicrario da classc ncdia. Mas ao proicgcr scu
podcr naicrial, gcra novancnic o scu podcr
poliico. A causa dcvc, porianio, scr naniida viva;
o cfciio, porcn, ondc sc nanifcsia, icn quc scr
liquidado. Mas isso nao podc sc dar scn ligciras
confuscs dc causa c cfciio, pois cn sua nuiua
influcncia anlos pcrdcn suas caracicrsiicas
disiiniivas. Da, novos dccrcios quc apagan a
linIa divisoria. Dianic da lurgucsia Donaparic sc
considcra ao ncsno icnpo rcprcscnianic dos
canponcscs c do povo cn gcral, quc dcscja iornar
as classcs nais laias do povo fclizcs dcniro da
csiruiura da socicdadc lurgucsa. Da novos
dccrcios quc roulan dc anicnao aos
vcrdadciros socialisias" sua aric dc govcrnar.
Mas acina dc iudo, Donaparic considcra-sc o
cIcfc da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro,
rcprcscnianic do lunpcn prolciariado a quc
pcricnccn clc proprio, scu cntou)ugc, (34i scu
govcrno c scu ccrciio, c cujo inicrcssc prinordial
c colIcr lcncfcios c rciirar prcnios da loicria da
California do icsouro do Esiado. E susicnia sua
posiao dc cIcfc da Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro
con dccrcios, scn dccrcios c apcsar dos
dccrcios.
Essa iarcfa coniradiioria do Ioncn cplica
as coniradics do scu govcrno, cssc confuso
iaicar quc ora procura conquisiar, ora IunilIar,
187
princiro una classc dcpois ouira c alinIa iodas
clas uniforncncnic conira clc, cssa inscgurana
praiica consiiiui un conirasic aliancnic cnico
con o csiilo inpcrioso c caicgorico dc scus
dccrcios govcrnancniais, csiilo copiado ficlncnic
do iio.
A indusiria c o concrcio, c, porianio, os
ncgocios da classc ncdia, dcvcrao prospcrar cn
csiilo dc csiufa sol o govcrno foric. Sao fciias
inuncras conccsscs fcrroviarias. Mas o lunpcn
prolciariado lonapariisia icn quc cnriqucccr.
Os iniciados fazcn t)potugc (35i na Dolsa
con as conccsscs fcrroviarias. Olriga-sc ao
Danco a conccdcr adianiancnios conira acs
fcrroviarias. Mas o Danco icn ao ncsno icnpo
quc scr cplorado para fins pcssoais, c icn
porianio quc scr lajulado. Dispcnsa-sc o Danco
da olrigaao dc pullicar rclaiorios scnanais.
Acordo lconino do Danco con o govcrno.
prcciso dar iralalIo ao povo. Olras pullicas sao
iniciadas. Mas as olras pullicas auncnian os
cncargos do povo no quc diz rcspciio a inposios.
Fcduzcn-sc, porianio, as iaas ncdianic un
nassacrc solrc os )cntc)s (36i, ncdianic a
convcrsao dc iiulos dc 5% cn iiulos dc 4,5%.
Mas a classc ncdia icn nais una vcz quc
rccclcr un douccu) (37i Duplica-sc, porianio, o
inposio do vinIo para o povo, quc o adquirc cn
dctu, c rcduz-sc nciadc o inposio do vinIo
188
para a classc ncdia, quc a lclc cn g)os (38i As
unics opcrarias cisicnics sao dissolvidas, nas
proncicn-sc nilagrcs dc uniao para o fuiuro. Os
canponcscs icn quc scr auiliados. Dancos
Iipoiccarios quc faciliian o scu cndividancnio c
acclcran a conccniraao da propricdadc. Mas
csscs lancos dcvcn scr uiilizados para iirar
dinIciro das propricdadcs confiscadas Casa dc
Orlcans. NcnIun capiialisia quc concordar con
cssa condiao, quc nao consia do dccrcio, c o
Danco Iipoiccario fica rcduzido a un ncro
dccrcio cic. cic.
Donaparic gosiaria dc aparcccr cono o
lcnfciior pairiarcal dc iodas as classcs. Mas nao
podc dar a una classc scn iirar dc ouira. Assin
cono no icnpo da Fronda dizia-sc do duquc dc
Cuisc quc clc cra o Ioncn nais ollgcani4 da
Frana porquc convcricra iodas as suas
propricdadcs cn conpronissos dc scus
pariidarios para con clc, Donaparic qucria
passar cono o Ioncn nais oIgcunt (39i da
Frana c iransfornar ioda a propricdadc, iodo o
iralalIo da Frana cn olrigaao pcssoal para
con clc. Cosiaria dc roular a Frana inicira a fin
podcr cnircga-la dc prcscnic Frana, ou nclIor,
a fin dc podcr conprar novancnic a Frana con
dinIciro franccs, pois cono cIcfc da Socicdadc dc
10 dc Dczcnlro, icn quc conprar o quc dcvia
pcricnccr-lIc. E iodas as insiiiuics do Esiado,
o Scnado, o ConsclIo dc Esiado, o Lcgislaiivo, a
189
Lcgiao dc Honra, as ncdalIas dos soldados, os
lanIciros pullicos, os scrvios dc uiilidadc
pullica, as csiradas dc fcrro, o ctut nu]o) (40i da
Cuarda Nacional con a cccao das praas, c as
propricdadcs confiscadas Casa dc Orlcans iudo
sc iorna paric da insiiiuiao do sulorno. Todo
posio do ccrciio ou na naquina do Esiado
convcric-sc cn ncio dc sulorno. Mas a
caracicrsiica nais inporianic dcssc proccsso,
pclo qual a Frana c ionada para quc lIc possa
scr cnircguc novancnic, sao as porccniagcns quc
vao icr aos lolsos do cIcfc c dos ncnlros da
Socicdadc dc 10 dc Dczcnlro duranic a
iransaao. O cpigrana con o qual a condcssa L.,
ananic do Sr. dc Morny, caracicrizou o confisco
das propricdadcs da Casa dc Orlcans (C`cst c
p)cnc) uo (41i, dc `ugci (42i podc scr aplicado
a iodos os vos dcsia aguia, quc nais sc
asscnclIa a un aluirc. Tanio clc cono scus
adcpios griian diariancnic uns para os ouiros,
cono aquclc cariuo iialiano quc adnocsiava o
avarcnio quc, con osicniaao, coniava os lcns
quc ainda podcrian susicnia-lo por nuiios anos.
Tu ]u conto sop)u Icn, Isognu p)nu ]u) conto
sop)u g unn. (43i Tcncndo sc cnganarcn no
cnpuio dos anos, conian os ninuios. Un
lando dc paiifcs alrc caninIo para si na coric,
nos ninisicrios, nos alios posios do govcrno c do
ccrciio, una nalia cujos nclIorcs clcncnios, c
prcciso quc sc diga, ningucn salc dc ondc
190
vicran, una loIcnc larulIcnia, dcsnoralizada c
rapacc, quc sc cnfia nas iunicas guarnccidas dc
alanarcs con a ncsna dignidadc groicsca dos
alios digniiarios dc Soulouquc. Podc-sc fazcr una
idcia pcrfciia dcssa alia canada da Socicdadc dc
10 dc Dczcnlro quando sc rcflcic quc Vcron-
Crcvcl c o scu noralisia c Cranicr dc Cassagnac o
scu pcnsador. Ouando Cuizoi, duranic o scu
ninisicrio, uiilizou-sc dcssc Cranicr cn un
jornalcco dirigido conira a oposiao dinasiica,
cosiunava calia-lo con csia iirada. C'csi lc roi
dcs drlcs" (c o rci dos palIaos"i. Scria injusio
rccordar a Fcgcncia ou Lus XV con rcfcrcncia
coric dc Lus Donaparic ou a sua canarilIa. Pois
a Frana ja icn passado con frcqucncia por un
govcrno dc favoriias; nas nunca anics por un
govcrno dc Ionncs cnircicnus".
Inpclido pclas cigcncias coniradiiorias dc
sua siiuaao c csiando ao ncsno icnpo, cono
un prcsiidigiiador, anic a ncccssidadc dc nanicr
os olIarcs do pullico fiados solrc clc, cono
sulsiiiuio dc Napolcao, por ncio dc surprcsas
consianics, isio c, anic a ncccssidadc dc cccuiar
diariancnic un golpc dc Esiado cn niniaiura,
Donaparic lana a confusao cn ioda a ccononia
lurgucsa, viola iudo quc parccia inviolavcl
Fcvoluao dc 1848, iorna alguns iolcranics cn
facc da rcvoluao, ouiros dcscjosos dc rcvoluao,
c produz una vcrdadcira anarquia cn nonc da
ordcn, ao ncsno icnpo quc dcspoja dc scu Ialo
191
ioda a naquina do Esiado, profana-a c iorna-a ao
ncsno icnpo dcsprczvcl c ridcula. O culio do
Manio Sagrado dc Trcvcs clc o rcpcic cn Paris
sol a forna do culio o nanio inpcrial dc
Napolcao. Mas quando o nanio inpcrial cair
finalncnic solrc os onlros dc Lus Donaparic, a
csiaiua dc lronzc dc Napolcao ruira do iopo da
Coluna Vcndnc.

K. MAFX
Escriio cnirc dczcnlro dc 1851 a naro dc 1852.
192


Notas

1. Fcpullicano dc luvas anarclas.
2. Colpc dc nao. aiaquc incspcrado.
3. Coup dc icic. aio inpcnsado.
4. Va-lanquc. aposiar iudo.
5. Irnao, icns quc norrcr!
6. Paircs Conscripii scnadorcs dc Fona
7. Laisscr Allcr dciar passar
8. Mauvaisc qucuc apcndicc docnic.
9. Vcrcnos!
10. Dcpuiados do pariido da MonianIa.
11. Nao passais dc fanfarrcs.
12. Honnc dc paillc faniocIc.
13. Fonds. iiulos pullicos.
14. Idcias napolcnicas.
15. Maircs. Prcfciios.
16. Sclf-Covcrnncni. auiogovcrno.
17. Sous. Mocda franccsa.
18. CIaniagc cn rcglc. cIaniagcn cn rcgra.
19. Maqucrcaus. Alcoviiciros.
20. Viva Napolcao! Viva as salsicIas.
21. Oucsiions lrulanics. qucsics candcnics.
22. Crcfficr. oficial dc jusiia.
23. Ciics ouvrcrcs. Cidadcs dc iralalIadorcs
24. Posifcsiun. (dcpois da fcsiai iardc.
193
25. Kaizcnjanncr; rcssaca.
26. Dcniro dc cinqucnia anos a Europa scra
ou rcpullicana ou cossaca.
27. o iriunfo conplcio c dcfiniiivo do
Socialisno.
28. Codigo Napolcnico.
29. vcdada a invcsiigaao da paicrnidadc.
30. Villc nuliiiudc. nuliidao vil.
31. Poini d'Ionncur. Ponio dc Ionra.
32. Huisscrs. Oficiais dc jusiia.
33. Fcnplaanis. sulsiiiuios.
34. Eniouragc. adcpios quc ccrcan un ldcr.
35. Triloiagc. irapaa.
36. Fcniicrs. os quc vivcn dc rcndas.
37. Douccur. propina.
38. En dciail. a varcjo; cn gros. por aiacado.
39. Ollgcanic. olscquioso.
40. iai najor. csiado-naior.
41. Vol significa ao ncsno icnpo vo c furio.
42. o princiro vo (furioi da aguia.
43. Conias icus lcns, dcvcrias anics coniar
icus anos.
194

Ridendo Castigat Mores
www.jahr.org

Convcrsao para cDool
cDoolsDrasil.con
Fcvcrciro 2000
195


Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc pagou por cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con

Você também pode gostar