A gucrra civil na Frana Karl HcinricI Mar (1818-1883} Ediao Fidcndo Casiigai Morcs
Vcrsao ara cDool cDoolsDrasil.con
Fonic Digiial FoclciEdiiion dc 1999 a ariir dc Iinl cn www.jaIr.org
CoyrigIi Auior. Karl Mar Ediao clcirnica. Ed. Fidcndo Casiigai Morcs (www.jaIr.org} Todas as olras sao dc accsso graiuiio. Esiudci scnrc or conia do Esiado, ou nclIor, da Socicdadc quc aga inosios; icnIo a olrigaao dc rciriluir ao ncnos una goia do quc cla nc roorcionou." Nclson JaIr Carcia (1947-2002} 3
A GUERRA CIVIL NA FRANA
Karl Marx 4
NDICE Introduo de EngeIs 5 PrImeIro manIIesto do ConseIbo GeraI da AssocIao InternacIonaI dos TrabaIbadores sobre a guerra Iranco-prussIana 29 Segundo manIIesto do ConseIbo GeraI da AssocIao InternacIonaI dos TrabaIbadores sobre a guerra Iranco-prussIana 38 ManIIesto do ConseIbo GeraI da AssocIao InternacIonaI dos TrabaIbadores sobre a guerra cIvII na Frana em 1S?1 I 52 II 70 III 84 IV 112 ApndIces I 135 II 138 Notas 142 5
A GUERRA CIVIL NA FRANA Karl Marx Introduo de Engels O cdido ara rccdiiar o nanifcsio do ConsclIo Ccral da Inicrnacional solrc A Gucu cu nu Funu c dc aconanIa-lo dc una iniroduao colIcu-nc dcsrcvcnido. Tcrci or isso dc liniiar-nc a alordar aqui os onios nais inorianics. Prcccdcndo o nais cicnso iralalIo acina ncncionado, incluo os dois nanifcsios nais curios do ConsclIo Ccral accrca da gucrra franco-russiana. Dc logo, orquc cn A Gucu cu faz-sc rcfcrcncia ao scgundo dcsscs dois nanifcsios quc, or sua vcz, nao odc scr ioialncnic conrccndido scn quc sc conIca o rinciro. En scguida, orquc csscs dois nanifcsios, cscriios ianlcn or Mar, sao, assin cono A Gucu Cu, cloqucnics ccnlos dos doics ccccionais do auior rcvclados cla rincira vcz cn O Dczoto Hunuo dc Lus Honuutc ara cncirar con ioda clarividcncia o caraicr, o alcancc c as conscqucncias incviiavcis dos grandcs aconiccincnios Iisioricos, quando csscs ainda sc 6 dcscnrolan dianic dc nossos olIos ou nal acalan dc roduzir-sc. E, finalncnic, orquc csianos ainda Iojc na AlcnanIa sofrcndo as conscqucncias daquclcs aconiccincnios, ial cono Mar rcvira. Afirnava-sc no rinciro nanifcsio quc sc a gucrra dcfcnsiva da AlcnanIa conira Lus Donaaric dcgcncrassc nuna gucrra dc conquisia conira o ovo franccs, rcvivcrian con rcdolrada inicnsidadc iodas as dcsvcniuras quc a AlcnanIa Iavia ccrincniado dcois da cIanada gucrra da indccndcncia(1}. Porvcniura, isso nao sc confirnou? Nao sofrcnos ouiros vinic anos dc doninaao dc Disnarcl, con sua Lci dc Eccao c sua caa aos socialisias cn lugar das crscguics dos dcnagogos(2}, con as ncsnas arliiraricdadcs oliciais c a ncsna, liicralncnic a ncsna, ignolil inicrrciaao das lcis? E acaso nao sc rcalizou ao c da lcira a rcvisao dc quc a ancaao da Alsacia c da Lorcna lanaria a Frana nos lraos da Fussia" c dc quc a AlcnanIa con cssa ancaao sc convcricria alcriancnic nun vassalo da Fussia ou icria quc rcarar-sc, aos lrcvc ircgua, ara una nova gucrra quc scria, adcnais, una gucrra dc raa conira as raas laiinas c os cslavos coligados"? Porvcniura a ancaao das rovncias franccsas nao lanou a Frana nos lraos da Fussia? Por vcniura Disnarcl nao 7 inlorou cn vao duranic vinic anos iniciros, os favorcs do czar, dcgradando-sc con scrvios ainda nais iorcs do quc aquclcs ncdianic os quais a cqucna Prussia, anics dc sc iornar a rincira oicncia da Euroa", rosirava-sc aos cs da Sania Fussia? E acaso nao cndc consianicncnic solrc nossas calcas a csada dc Danoclcs dc ouira gucrra quc, cn scu rinciro dia, convcricra cn cinza iodas as alianas firnadas clos rncics solrc o acl; una gucrra cn quc so Ia dc ccrio a inccricza alsoluia dc suas conscqucncias; una gucrra dc raas quc sulncicra ioda a Euroa sanIa dcvasiadora dc quinzc ou vinic nilIcs dc Ioncns arnados c quc sc nao concou ainda a rovocar dcsiruics c orquc ncsno a nais foric cnirc as grandcs oicncias niliiarcs ircnc dianic da inossililidadc dc rcvcr o scu dcsfccIo? Da csiarnos ainda nais no dcvcr dc iornar accssvcis aos ocrarios alcnacs csscs lrilIanics docuncnios, Iojc ncio csquccidos, da clarividcncia da oliica inicrnacional da classc ocraria cn 1870. O quc disscnos con rcfcrcncia a csscs dois nanifcsios calc ianlcn cn rclaao a A Gucu Cu nu Funu. A 28 dc naio os uliinos conlaicnics da Conuna sucunlian anic a sucrioridadc dc foras do ininigo nas faldas dc 8 Dcllcvillc. Dois dias dcois, a 30, ja Mar lia dianic do ConsclIo Ccral a sua olra, na qual csloa a significaao Iisiorica da Conuna dc Paris, cn iraos lrcvcs c cncrgicos, nas iao cnciranics c solrciudo iao caios quc nao foran janais igualados cn ncio alundanic liicraiura ullicada solrc o assunio. Craas ao dcscnvolvincnio cconnico c oliico da Frana a ariir dc 1789, a siiuaao cn Paris icn sido ial, Ia cinqucnia anos, quc cra inossvcl csialar ncssa cidadc una rcvoluao qualqucr quc nao rcvcsiissc un caraicr rolciario, isio c, scn quc o rolciariado, quc Iavia conrado a viioria con o scu sanguc, surgissc aos a viioria con as suas rcivindicacs rorias. Essas rcivindicacs cran nais ou ncnos olscuras c ncsno confusas, variando cn cada crodo scgundo o grau dc dcscnvolvincnio dos ocrarios arisicnscs, nas o oljciivo final cra scnrc a surcssao dos aniagonisnos dc classc cnirc caiialisias c ocrarios. En vcrdadc, ningucn salia cono conscgui-lo. Mas a roria rcivindicaao, or nais vaga quc fossc cn sua forna, cnccrrava ja una ancaa ara a ordcn social csialclccida; os ocrarios quc a lcvaniavan csiavan ainda arnados; or isso o dcsarnancnio dos ocrarios cra considcrado o rinciro dcvcr ara os lurgucscs quc sc acIavan frcnic do Esiado. Assin sc clica quc dcois dc cada rcvoluao ganIa clos ocrarios sc 9 iravassc una nova luia, cujo dcsfccIo cra a dcrroia dos ocrarios. Assin foi cla rincira vcz cn 1848. Os lurgucscs lilcrais da oosiao arlancniar rcalizavan lanqucics a favor da alicaao dc una rcforna clciioral quc asscgurassc a surcnacia dc scu ariido. Vcndo-sc cada vcz nais olrigados a aclar ara o ovo na luia quc susicniavan conira o govcrno, nao iinIan ouiro rcncdio scnao iolcrar quc os sciorcs radicais c rcullicanos da lurgucsia c da cqucna lurgucsia ouco a ouco sc colocasscn frcnic. Mas, or iras dcsscs sciorcs csiavan os ocrarios rcvolucionarios quc, aos 1830, Iavian adquirido nuiio nais indccndcncia oliica do quc inaginavan os lurgucscs c ncsno os rcullicanos. Ao vcrificar-sc a crisc cnirc o govcrno c a oosiao, os ocrarios dcran incio luia nas ruas. Lus Fclic dcsaarcccu, c con clc a rcforna clciioral. O scu lugar foi ocuado cla Fcullica, c una Fcullica quc os rorios ocrarios viioriosos cIanavan Fcullica social". Ningucn salia ao ccrio, ncn ncsno os ocrarios, o quc sc dcvia cnicndcr or rcullica social. Mas agora os ocrarios ossuan arnas c cran una fora dcniro do Esiado. Por isso, logo quc os lurgucscs rcullicanos, quc sc acIavan icsia do govcrno, scniiran isar cn icrrcno ouco firnc, scu rinciro inulso foi dcsarnar os ocrarios. Para conscgui-lo, foraran a 10 rcciiiada insurrciao dc junIo dc 1848 or ncio da violaao alcria da alavra cncnIada, lanando aos ocrarios un dcsafio dircio c icniando dcsicrrar os dcscnrcgados ara una rovncia afasiada, O govcrno Iavia ionado ncdidas ara garaniir una csnagadora sucrioridadc dc foras. Dcois dc cinco dias dc luia Icroica os ocrarios sucunliran. E sc roduziu un lanIo dc sanguc dc risionciros indcfcsos cono janais sc vira dcsdc os dias das gucrras civis con quc sc iniciou a dcrrocada da Fcullica Fonana. Era a rincira vcz quc a lurgucsia nosirava a quc circno dc crucldadc c vingana c caaz dc cIcgar scnrc quc o rolciariado sc aircva a dcfroniar-sc con cla cono una classc indccndcnic, quc icn os scus rorios inicrcsscs c rcivindicacs. E acsar disso 1848 nao foi nais do quc un lrinqucdo dc crianas conarado con a furia sclvagcn dc 1871. O casiigo nao sc fcz cscrar. Sc o rolciariado nao csiava ainda cn condics dc govcrnar a Frana, a lurgucsia ja nao odia coniinuar govcrnando-a. Pclo ncnos naquclc noncnio, cn quc a sua naioria cra ainda dc icndcncia nonarquica c sc cnconirava dividida cn ircs ariidos dinasiicos(3} c un quario, rcullicano. Suas discrcancias inicrnas crniiiran ao avcniurciro Lus Donaaric aodcrar-sc dc iodos os osios dc nando ccrciio, olcia, aarclIo 11 adninisiraiivo c liquidar, a 2 dc dczcnlro dc 1851, o uliino laluaric da lurgucsia. a Asscnllcia Nacional. Assin concou o Scgundo Incrio. a cloraao da Frana or un lando dc avcniurciros da oliica c das finanas, nas ianlcn, ao ncsno icno, un dcscnvolvincnio indusirial cono janais icria sido ossvcl concclcr-sc sol o sisicna ncsquinIo c usilaninc dc Lus Fclic, cn quc un cqucno scior da grandc lurgucsia dciinIa o odcr cclusivo. Lus Donaaric rciirou aos caiialisias o odcr oliico sol o rcicio dc dcfcndc-los, dc dcfcndcr os lurgucscs conira os ocrarios c, or ouiro lado, dc roicgcr os ocrarios conira a lurgucsia. Mas, ao invcs disso, scu rcginc csiinulou a cscculaao c a aiividadc indusirial; cn una alavra. o asccnso c o cnriquccincnio dc ioda a lurgucsia cn roorcs aic cniao dcsconIccidas. E c vcrdadc quc, cn grau ainda naior, ianlcn sc dcscnvolvcran a corruao c o roulo cn nassa, quc ululavan cn iorno da Coric Incrial c rciiravan lons dividcndos dcssc cnriquccincnio. Mas o Scgundo Incrio cra o aclo ao cIauvinisno franccs. a rcivindicaao das froniciras do Princiro Incrio, crdidas cn 1814, ou ao ncnos da Princira Fcullica. Un Incrio franccs dcniro das froniciras da aniiga nonarquia, ior ainda, dcniro das froniciras ainda nais anuiadas dc 1815, nao odcria 12 solrcvivcr or nuiio icno. Isso inlicava a ncccssidadc dc gucrras criodicas c dc anliaao das froniciras. Mas nao Iavia cicnsao icrriiorial quc ianio dcslunlrassc a faniasia dos cIauvinisias franccscs cono as icrras alcnas da nargcn csqucrda do Fcno. Una nilIa quadrada no Fcno valia nais ara clcs do quc dcz nos Alcs ou ouiro lugar qualqucr. Proclanado o Scgundo Incrio, a rcivindicaao da nargcn csqucrda do Fcno, fossc dc una vcz ou or arics, cra sinlcsncnic una qucsiao dc icno. E o icno cIcgou con a gucrra ausiro-russiana dc 1866. Dcfraudado cn suas cscranas dc concnsacs icrriioriais", or Disnarcl c or sua roria oliica dcnasiado asiuia c vacilanic, nao rcsiava a Naolcao ouira sada a nao scr a gucrra, quc dcflagrou cn 1870 c o conduziu rinciro a Scdan c, cn scguida, a WilIcrnsIIc(4}. A conscqucncia incviiavcl foi a rcvoluao dc Paris dc 4 dc scicnlro dc 1870. O Incrio dcsnoronou-sc cono un casiclo dc carias c foi novancnic roclanada a Fcullica. Mas o ininigo sc acIava s orias. os ccrciios do Incrio csiavan siiiados cn Mciz, scn cscrana dc salvaao, ou risionciros na AlcnanIa. Ncssa siiuaao angusiiosa, o ovo crniiiu aos dcuiados arisicnscs do aniigo Coro Lcgislaiivo consiiiuir-sc cn Covcrno dc Dcfcsa Nacional", O ovo accdcu ncssc scniido con ianio nais 13 facilidadc dcvido a quc, ara os fins dc dcfcsa, iodos os arisicnscs caazcs dc cnunIar arnas csiavan cngajados na Cuarda Nacional sc acIavan arnados, fornando os ocrarios dcniro dcla una grandc naioria. Mas o aniagonisno cnirc o govcrno consiiiudo quasc cclusivancnic or lurgucscs, c o rolciariado cn arnas nao iardou a sc nanifcsiar. A 31 dc ouiulro os laialIcs ocrarios ionaran or assalio o Hotc dc Vc c rcndcran alguns ncnlros do govcrno. A iraiao, a violaao dcscarada da alavra clo govcrno c a inicrvcnao dc alguns laialIcs cqucno-lurgucscs os uscran novancnic cn lilcrdadc; ara nao rovocar a cclosao dc una gucrra civil dcniro da cidadc siiiada or un ccrciio csirangciro, crniiiu-sc quc clcs coniinuasscn no govcrno. Por fin, a 28 dc janciro dc 1871, a cidadc dc Paris, vcncida cla fonc, caiiulou. Mas con Ionras aic cniao dcsconIccidas na Iisioria das gucrras. Os forics sc rcndcran, as foriificacs foran dcsarnadas, as arnas das iroas dc linIa c da Cuarda Movcl foran cnircgucs c scus Ioncns considcrados risionciros dc gucrra. Enircianio, a Cuarda Nacional conscrvou suas arnas c scus canIcs, liniiando-sc a sclar un arnisicio con os vcnccdorcs. E csscs nao sc aircvcran a cnirar cn Paris sol o ioquc dc iriunfo. Ousaran acnas ocuar un cqucno rccanio da cidadc, nuna aric do qual nao Iavia 14 scnao arqucs ullicos c ainda assin so o ocuaran or alguns dias! E duranic cssc icno, clcs, quc Iavian ccrcado Paris or 131 dias, csiivcran ccrcados clos ocrarios arnados da caiial, quc noniavan guarda aicniancnic a fin dc quc ncnIun russiano" uliraassassc os csirciios liniics do rccanio ccdido aos conquisiadorcs csirangciros. Tal cra o rcsciio quc os ocrarios dc Paris infundian a un ccrciio dianic do qual Iavian rcndido suas arnas iodas as iroas do Incrio. E os junlcrs russianos, quc rcicndian vingar-sc no lcro da rcvoluao, cran olrigados a arar rcsciiosancnic c fazcr a saudaao niliiar a cssa ncsna rcvoluao arnada! Duranic a gucrra, os ocrarios dc Paris liniiaran-sc a cigir a coniinuaao cncrgica da luia. Mas agora, sclada a az aos a caiiulaao dc Paris, TIicrs, novo cIcfc do govcrno, cra forado a conrccndcr quc a doninaao das classcs ossuidoras grandcs laiifundiarios c caiialisias csiava cn consianic crigo cnquanio os ocrarios arisicnscs conscrvasscn as arnas cn suas naos. Scu rinciro aio foi una icniaiiva dc dcsarna-los. A 18 dc naro cnviou iroas con ordcn dc rciirar Cuarda Nacional a ariilIaria quc lIc cricncia, ois fora consiruda c aga or sulscriao ullica duranic o asscdio dc Paris. A icniaiiva nao conscguiu ciio. 15 Paris lcvaniou-sc cono un so Ioncn, dcclarando-sc a gucrra cnirc Paris c o govcrno franccs insialado cn VcrsalIcs. A 26 dc naro foi clciia, c a 28 roclanada, a Conuna dc Paris, O Coniic Ccniral da Cuarda Nacional, quc aic cniao Iavia ccrcido o odcr, rcnunciou cn favor da Conuna, dcois dc dccrciar a aloliao da cscandalosa olcia dc cosiuncs" dc Paris. A 30, a Conuna suriniu o scrvio niliiar olrigaiorio c o ccrciio crnancnic, rcconIcccndo a Cuarda Nacional cono a unica fora arnada, qual dcvian cricnccr iodos os cidadaos validos. Iscniou os agancnios dc alugucl dc noradias dc ouiulro dc 1870 aic alril dc 1871, alonando ara fuiuros agancnios dc alugucis as inoriancias ja rccolIidas, c suscndcu a vcnda dc oljcios cncnIados nos csialclccincnios nuniciais dc cnrcsiinos. No ncsno dia foran confirnados cn scus cargos os csirangciros clciios ara a Conuna, ois a landcira da Conuna c a landcira da Fcullica nundial". A 1 dc alril foi dccidido quc o salario nais clcvado dc un funcionario da Conuna, c orianio dos scus rorios ncnlros, nao odia cccdcr dc 6 nil francos (4.800 narcos}. No dia scguinic a Conuna dccrciou a scaraao da Igrcja c o Esiado c a surcssao dc iodas as sulvcncs do Esiado ara fins rcligiosos, dcclarando roricdadc nacional iodos os lcns da Igrcja; cn conscqucncia, foi dada ordcn, a 8 dc alril, ara 16 quc sc rciirasscn das cscolas iodos os snlolos rcligiosos, inagcns, dognas, oracs, cn una alavra, iudo o quc csicja na orliia da conscicncia individual", ordcn quc foi scndo osia cn raiica ouco a ouco. No dia 5, cn visia dos fuzilancnios quc sc rcnovavan a cada dia dos conlaicnics da Conuna arisionados clas iroas dc VcrsalIcs, foi ronulgado un dccrcio no cnianio, nao cccuiado rclaiivo risao dos rcfcns. No dia 6, o 137. DaialIao da Cuarda Nacional irouc ara as ruas a guilIoiina c a qucinou, cn ncio ao cniusiasno oular. A 12, a Conuna dccidiu quc fossc dcnolida a Coluna Triunfal da raa Vcndnc, fundida con o lronzc dos canIcs conquisiados or Naolcao dcois da gucrra dc 1809, cono snlolo dc cIauvinisno c dc inciiaao ao odio cnirc as nacs. Essc dccrcio foi cccuiado no dia 16 dc naio. A 16 dc alril, a Conuna ordcnou quc sc fizcssc un rcccnscancnio csiaisiico dc iodas as falricas fccIadas clos aircs c sc rcarasscn os lanos ara o rcincio dc sua aiividadc clos ocrarios quc nclas iralalIavan, organizados cn associacs coocraiivas, assin cono sc rojciassc ianlcn a organizaao dc iodas cssas associacs nuna grandc fcdcraao. No dia 20 a Conuna dcclarou ciinio o iralalIo no iurno dos adciros c suriniu ianlcn as agcncias dc cnrcgo quc, duranic o Scgundo Incrio, cran un nonoolio dc ccrios indivduos cscolIidos 17 cla olcia, cloradorcs da ior csccic dos ocrarios. Os cscriiorios foran iransfcridos ara as alcaarrais dos vinic disiriios dc Paris. A 30 dc alril, ordcna a surcssao das casas dc cnIor, lascando-sc cn quc cran una forna dc cloraao rivada dos ocrarios, cn coniradiao con o dirciio quc iinIan dc disor dc scus insiruncnios dc iralalIo c dc crcdiio. A 5 dc naio, dcicrninou a dcnoliao da Cacla Eiaioria, crigida ara rcarar a cccuao dc Lus XVI. Cono sc vc, o caraicr dc classc do novincnio dc Paris, quc anics Iavia sido rclcgado a scgundo lano cn viriudc da luia conira os invasorcs csirangciros, rcssalia con iraos niidos c cncrgicos a ariir dc 18 dc naro. Cono os ncnlros da Conuna cran iodos, quasc scn ncnIuna cccao, ocrarios ou rcconIccidos rcrcscnianics dos ocrarios, as suas rcsolucs sc disiinguian or un caraicr narcadancnic rolciario. Una aric dc scus dccrcios cran rcfornas quc a lurgucsia rcullicana nao sc aircvcra a inlaniar or vil covardia c quc lanavan os fundancnios indiscnsavcis ara a livrc aiuaao da classc ocraria, cono, or ccnlo, a inlaniaao do rincio dc quc, con rclaao ao Esiado, a rcligiao nao c scnao un rollcna dc foro niino; ouiros iinIan o oljciivo dc salvaguardar dirciancnic os inicrcsscs da classc ocraria, algunas vczcs ncsno alrindo 18 rofundas lrccIas na vclIa ordcn social. Mas iudo isso, nuna cidadc siiiada, nao odia ir alcn dc un incio dc rcalizaao. Dcsdc os rinciros dias dc naio a luia conira os ccrciios dc VcrsalIcs, cada vcz nais nuncrosos, alsorvia iodas as foras. A 7 dc alril, os vcrsalIcscs ionaran a onic solrc o Scna, cn Ncuilly, na frcnic ocidcnial dc Paris; cn concnsaao, no dia 11, duranic un aiaquc do gcncral Eudcs, na frcnic sul, foran rccIaados dc nodo csnagador. Paris csiava sulnciida a inccssanic lonlardcio, c clas ncsnas cssoas quc Iavian csiignaiizado cono un sacrilcgio o lonlardcio da caiial clos russianos. Agora, clcs rorios inloravan ao govcrno russiano quc acclcrassc a dcvoluao dos soldados franccscs fciios risionciros cn Scdan c Mciz, ara quc rcconquisiasscn Paris. A ariir dos concos dc naio, a cIcgada gradual dcssas iroas dcu una sucrioridadc dccisiva s foras dc VcrsalIcs. Isso ja sc cvidcnciara quando, a 23 dc alril, TIicrs roncu as ncgociacs, iniciadas or roosia da Conuna, ara a iroca do arccliso dc Paris c ioda una scric dc saccrdoics, rcsos na caiial cono rcfcns, or un so Ioncn, Dlanqui, clciio or duas vczcs ara a Conuna, nas rcso cn Clairvau. E sc iornou ainda nais aicnic na nova linguagcn dc TIicrs quc, dc rcscrvado c rciiccnic, assou dc suliio a insolcnic, ancaador c lruial. Na frcnic 19 sul, os vcrsalIcscs ionaran, a 3 dc naio, o rcduio dc Moulin Saquci; no dia 9 aodcraran-sc do foric dc Issy, conlciancnic rcduzido a csconlros clo canIoncio; a 14, ionaran o foric dc Vanvcs. Na frcnic ocidcnial, avanavan aulaiinancnic, aodcrando-sc dc nuncrosos cdifcios c aldcias quc sc csicndian aic o ciniurao foriificado da cidadc c cIcgando, or fin, aic a roria nuralIa; a 21, cn viriudc dc una iraiao c dcvido a un dcscuido dos guardas nacionais dcsiacados ncssc scior, conscguiran alrir caninIo ara o inicrior da cidadc. Os russianos, quc coniinuavan ocuando os forics do Noric c do Esic, crniiiran aos vcrsalIcscs cruzar cla aric noric da cidadc, icrrcno quc lIcs cra vcdado scgundo os icrnos do arnisicio c, dcssc nodo, avanar aiacando solrc una larga frcnic, quc os arisicnscs, acrcdiiando csiar roicgida clo rcfcrido arnisicio, Iavian guarnccido con rcduzidas foras. Fcsuliado foi quc na nciadc ocidcnial dc Paris, nos lairros ricos, os-sc acnas una dclil rcsisicncia, quc sc iornava nais foric c nais icnaz ncdida quc as foras aiacanics sc aroinavan do scior oricnial, dos lairros roriancnic ocrarios. So dcois dc una luia dc oiio dias sucunliran nas colinas dc Dcllcvillc c Mcnilnoniani os uliinos dcfcnsorcs da Conuna. E cniao aiingiu o scu onio culninanic aqucla naiana dc Ioncns dcsarnados, nulIcrcs c crianas quc Iavian 20 luiado duranic ioda una scnana con un dcsassonlro crcsccnic. Ja os fuzis nao naiavan con lasianic raidcz, c cniraran cn ccna as nciralIadoras ara cccuiar os vcncidos, s ccnicnas. O Muro dos fcdcrados" do ccniicrio dc Pcrc-LacIaisc, ondc sc consunou o uliino assassinaio cn nassa, ainda csia dc c, icsicnunIo nudo, orcn cloqucnic, da furia a quc c caaz dc cIcgar a classc doninanic quando o rolciariado sc aircvc a rcclanar os scus dirciios. Logo quando sc viu quc cra inossvcl naiar a iodos, vicran as dcicncs cn nassa, iniciaran-sc os fuzilancnios dc viinas arliirariancnic cscolIidas cnirc as filciras dc risionciros c a iransfcrcncia dos dcnais ara grandcs canos dc conccniraao, ondc aguardavan o conarccincnio dianic dos ConsclIos dc Cucrra. As iroas russianas, quc Iavian ccrcado o nordcsic dc Paris, rccclcran ordcn dc nao dciar assar un so fugiiivo, nas os oficiais frcqucnicncnic fccIavan os olIos quando os soldados ouvian nais a voz da Iunanidadc quc a dc scus sucriorcs; ncnao csccial ncrccc, or scu Iunano conoriancnio, o coro dc ccrciio da Sania, quc crniiiu cscaarcn nuncrosas cssoas, cuja condiao dc conlaicnics da Conuna cra cvidcnic.
21 Hojc, ao calo dc vinic anos, voliando os olIos ara as aiividadcs c a significaao Iisiorica da Conuna dc Paris dc 1871, scniinos a ncccssidadc dc iniroduzir alguns acrcscinos na cosiao fciia cn A Gucu Cu nu Funu. Os ncnlros da Conuna dividian-sc cn una naioria dc llanquisias, quc Iavian rcdoninado ianlcn no Coniic Ccniral da Cuarda Nacional, c una ninoria conosia or ncnlros da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs, cnirc os quais rcvalccian os adcios da cscola socialisia dc ProudIon. Naqucla coca, os llanquisias, cn scu conjunio, cran socialisias so or insiinio rcvolucionario c rolciario; soncnic un rcduzido nuncro dcnirc clcs alcanara una naior clarcza dc rincios, graas a Vaillani, quc conIccia o socialisno cicnifico alcnao. Eis orquc a Conuna dciou dc rcalizar, no icrrcno cconnico, coisas quc, do nosso onio dc visia aiual, dcvia icr fciio. O nais difcil dc conrccndcr c, scn duvida, o sagrado icnor con quc aquclcs Ioncns sc dciivcran rcsciiosancnic nos orics do Danco da Frana. Foi cssc, alcn do nais, un gravc crro oliico. Nas naos da Conuna, o Danco da Frana icria valido nais do quc dcz nil rcfcns. Tcria significado a rcssao dc ioda a lurgucsia franccsa solrc o govcrno dc VcrsalIcs ara quc ncgociassc a az con a Conuna. Mas o nais naravilIoso ainda c a quaniidadc dc coisas 22 jusias fciias cla Conuna, acsar dc conosia or roudIonianos c llanquisias. Scn duvida, calc aos roudIonianos a rincial rcsonsalilidadc clos dccrcios cconnicos da Conuna, ianio no quc iinIan dc osiiivo cono dc ncgaiivo; aos llanquisias, calc a rincial rcsonsalilidadc clos aios c as onisscs no icrrcno oliico. E cn anlos os casos quis a ironia da Iisioria cono gcralncnic aconiccc, quando o odcr assa ara as naos dos douirinarios quc ianio uns cono ouiros fizcsscn o conirario daquilo quc rcscrcvia a douirina dc sua cscola rcscciiva. ProudIon, o socialisia dos cqucnos canoncscs c do aricsanaio, odiava osiiivancnic a associaao. Dizia quc cla ossua nais dc nau do quc dc lon; quc cra csicril or naiurcza, cnlora nociva, cono un cniravc lilcrdadc do iralalIador. quc cra un uro dogna, inroduiivo c oncroso, conirario ianio lilcrdadc do ocrario cono ccononia dc iralalIo; quc os scus inconvcnicnics dcscnvolvian-sc con nais raidcz do quc as suas vaniagcns; quc, cn facc dcla, a livrc concorrcncia, a divisao do iralalIo c a roricdadc rivada naniinIan-sc cono foras cconnicas. So cn casos ccccionais assin cIanava ProudIon a grandc indusiria c as grandcs cnrcsas cono, or ccnlo, as csiradas dc fcrro Iavia lugar ara a associaao 23 dos ocrarios (vcr Idcu Gcu du Hcuouuo, 3a. cdiao}. En 1871, c cn Paris ncsno, dcniro do aricsanaio arisiico, a grandc indusiria dciara ja a ial onio dc scr un caso ccccional quc o nais inorianic dc iodos os dccrcios da Conuna dcicrninava una organizaao ara a grandc indusiria, inclusivc ara a nanufaiura, quc nao sc lascava so na associaao dc ocrarios dcniro dc cada falrica, nas dcvia ianlcn unificar iodas cssas associacs nuna grandc fcdcraao; cn suna, nuna organizaao quc, cono diz nuiio lcn Mar cn A Gucu Cu, icria afinal conduzido forosancnic ao conunisno, isio c, ao anioda dircio da douirina roudIoniana. Por isso a Conuna foi a sculiura da cscola roudIoniana do socialisno. Essa cscola dcsaarcccu Iojc dos ncios ocrarios franccscs; nclcs, aiualncnic, a douirina dc Mar rcdonina scn discussao, cnirc os ossililisias(5}, nao ncnos quc cnirc os narisias". So cnirc a lurgucsia radical" cisicn ainda roudIonianos. Nao foi nclIor a soric quc iivcran os llanquisias. Educados na cscola da consiraao c naniidos cocsos cla rgida discilina quc corrcsondc a cssa cscola, os lianquisias ariian da idcia dc quc un gruo rclaiivancnic rcduzido dc Ioncns dccididos c lcn organizados csiaria cn condics nao so dc aodcrar-sc na 24 dircao do Esiado nun noncnio rocio, nas ianlcn, dcscnvolvcndo una aao cncrgica c incansavcl, scria caaz dc nanicr-sc aic conscguir arrasiar rcvoluao as nassas do ovo c congrcga-las cn iorno dc un cqucno gruo dirigcnic. Isso conduzia, solrciudo, nais rgida c diiaiorial ccniralizaao dc iodos os odcrcs nas naos do novo govcrno rcvolucionario. Mas, o quc fcz a Conuna, conosia cn sua naioria rccisancnic dc llanquisias? En iodas as roclanacs dirigidas aos franccscs das rovncias, a Conuna coriava criaao dc una fcdcraao livrc dc iodas as conunas da Frana con Paris, una organizaao nacional quc, cla rincira vcz, dcvia scr criada cla roria naao. Eaiancnic o odcr orcssor do aniigo govcrno ccniralizado o ccrciio, a olcia oliica c a lurocracia insiiiudo or Naolcao cn 1798 c quc, dcsdc cniao, cada novo govcrno Iavia Icrdado cono un insiruncnio cficaz, cnrcgando-o conira os scus ininigos caiancnic cssa fora c quc dcvia scr dcrrulada cn ioda a Frana, cono o fora cn Paris. A Conuna icvc dc rcconIcccr, dcsdc o rinciro noncnio, quc a classc ocraria ao cIcgar ao odcr nao odc coniinuar govcrnando con a vclIa naquina do Esiado; quc ara nao crdcr dc novo a sua doninaao rcccn- conquisiada, a classc ocraria dcvc, dc un lado, alandonar ioda a vclIa naquina rcrcssiva aic 25 cniao uiilizada conira cla c, dc ouiro, rcvcnir-sc conira os scus rorios nandaiarios c funcionarios, dcclarando-os dcnissvcis, a qualqucr icno c scn cccao. En quc consisiia a ariicularidadc caracicrsiica do Esiado aic cniao? Originariancnic, or ncio da sinlcs divisao do iralalIo, a socicdadc criou os orgaos cscciais dcsiinados a dcfcndcr os scus inicrcsscs conuns. Mas, con o icno, csscs orgaos, a cuja frcnic figurava o odcr csiaial, convcricran-sc, ncdida quc dcfcndian os scus rorios inicrcsscs csccficos, dc scrvidorcs da socicdadc cn scus scnIorcs. Isso odc scr visio, or ccnlo, nao so nas nonarquias Icrcdiiarias, nas ianlcn nas rcullicas dcnocraiicas. Nao Ia ncnIun as cn quc os oliicos" forncn un scior nais odcroso c nais dcsligado da naao do quc a Ancrica do Noric. Ai, cada un dos dois grandcs ariidos quc sc alicrnan no govcrno c, or sua vcz, govcrnado or cssoas quc fazcn da oliica un ncgocio, quc cscculan con as cadciras dc dcuiados nas asscnllcias lcgislaiivas da Uniao c dos difcrcnics Esiados fcdcrados, ou quc vivcn da agiiaao cn favor dc scu ariido c sao rciriludos con cargos quando clcs iriunfan. salido quc os noric- ancricanos sc csforan, Ia irinia anos, ara lilcriar-sc dcssc jugo, quc cIcgou a scr insuoriavcl, c quc, acsar dc iudo, sc afundan cada vcz nais ncssc aniano dc corruao. E c 26 rccisancnic na Ancrica do Noric ondc nclIor odcnos vcr cono avana cssa indccndizaao do Esiado cn facc da socicdadc, da qual originariancnic dcvia scr un sinlcs insiruncnio. Nao cisic aqui dinasiia, ncn nolrcza, scn ccrciio crnancnic con cccao dc alguns soldados quc nonian guarda conira os ndios , ncn lurocracia con cargos crnancnics ou dirciios dc aoscniadoria. E, cnircianio, cnconirano-nos na Ancrica do Noric con duas grandcs quadrilIas dc cscculadorcs oliicos quc alicrnadancnic sc aossan do odcr csiaial c o cloran clos ncios c ara os fins nais corruios; c a naao c inoicnic dianic dcsscs dois grandcs consorcios dc oliicos, scus rcicnsos scrvidorcs nas quc, cn rcalidadc, a doninan c a saqucian. Conira cssa iransfornaao do Esiado c dos orgaos csiaiais dc scrvidorcs da socicdadc cn scus scnIorcs, incviiavcl cn iodos os Esiados anicriorcs, cnrcgou a Conuna dois rcncdios infalvcis. En rinciro lugar, rccncIcu iodos os cargos adninisiraiivos, judiciais c do nagisicrio airavcs dc clcics, ncdianic o sufragio univcrsal, conccdcndo aos clciiorcs o dirciio dc rcvogar a qualqucr noncnio o nandaio conccdido. En scgundo lugar, iodos os funcionarios, graduados ou nodcsios, cran rciriludos cono os dcnais iralalIadorcs. O salario nais alio ago 27 cla Conuna cra dc 6 nil francos. PunIa-sc dcssc nodo una larrcira cficaz ao arrivisno c caa aos alios cnrcgos, c isso scn falar nos nandaios incraiivos dos dclcgados aos coros rcrcscniaiivos, quc a Conuna igualncnic iniroduziu. No caiulo icrcciro dc A Gucu Cu dcscrcvc-sc dcialIadancnic cssc iralalIo oricniado no scniido dc alolir violcniancnic o vclIo odcr csiaial c sulsiiiui-lo or ouiro, novo c vcrdadcirancnic dcnocraiico. Coniudo, c indiscnsavcl caninar aqui lrcvcncnic alguns dos asccios dcssa sulsiiiuiao or scr rccisancnic a AlcnanIa un as cn quc a fc sucrsiiciosa no Esiado sc iranslaniou do cano filosofico ara a conscicncia conun da lurgucsia c ncsno dc nuncrosos ocrarios. Scgundo a conccao filosofica, o Esiado c a rcalizaao da Idcia" ou scja, iraduzido cn linguagcn filosofica, o rcino dc Dcus solrc a icrra, o icrrcno cn quc sc iornan ou dcvcn ionar-sc rcalidadc a cicrna vcrdadc c a cicrna jusiia. Surgc da una vcncraao sucrsiiciosa do Esiado c dc iudo o quc con clc sc rclaciona, vcncraao sucrsiiciosa quc sc vai inlaniando na conscicncia con ianio naior facilidadc quando as cssoas sc Ialiiuan, dcsdc a infancia, a cnsar quc os assunios c inicrcsscs conuns a ioda a socicdadc nao odcn scr rcgulados ncn dcfcndidos scnao cono icn sido 28 fciio aic cniao, isio c, or ncio do Esiado c dc scus lcn agos funcionarios. E ja sc crc icr sido dado un asso cnorncncnic audaz ao lilcriar-sc da fc na nonarquia Icrcdiiaria c nanifcsiar cniusiasno cla Fcullica dcnocraiica. En rcalidadc, o Esiado nao c nais do quc una naquina ara a orcssao dc una classc or ouira, ianio na Fcullica dcnocraiica cono sol a nonarquia; c, no nclIor dos casos, un nal quc sc iransniic Icrcdiiariancnic ao rolciariado iriunfanic cn sua luia cla doninaao dc classc. Cono fcz a Conuna, o rolciariado viiorioso nao odc dciar dc anuiar incdiaiancnic, na ncdida do ossvcl, os asccios nais nocivos dcssc nal, aic quc una fuiura gcraao, fornada cn circunsiancias sociais novas c livrcs, ossa dcsfazcr-sc dc iodo dcssc vclIo irasic do Esiado. Uliinancnic, as alavras diiadura do rolciariado" voliaran a dcscriar sagrado icrror ao filisicu social-dcnocraia. Pois lcn, scnIorcs, qucrcis salcr quc facc icn cssa diiadura? OlIai ara a Conuna dc Paris. cis a a diiadura do rolciariado! Londrcs, no vigcsino anivcrsario da Conuna dc Paris, 18 dc naro dc 1891. Escriio or F. Engcls ara a cdiao cn scarado dc A Gucu Cu nu Funu. dc K. Mar ullicada cn Dcrlin cn 1891. Pullica-sc scgundo a cdiao soviciica dc 1951, dc acordo con o icio do livro. Traduzido do csanIol, cn confronio con a iraduao franccsa (diiions Socialcs, 1946} 29
Primeiro manifesto do Conselho Geral da Associao Internacional dos Trabalhadores sobre a guerra franco-prussiana A iodos os ncnlros da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs na Euroa c nos Esiados Unidos No nanifcsio dc lanancnio da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs, daiado dc novcnlro dc 1864, dizanos. Sc a cnanciaao da classc ocraria cigc a sua fraicrnal uniao c colaloraao, cono odcra cla cunrir cssa grandc nissao con una oliica cicrior oricniada ara oljciivos crininosos, quc c cn jogo rcconcciios nacionais c dilaida cn gucrras dc raina o sanguc c as riquczas do ovo?" E dcfinanos a oliica cicrior qual asira a Inicrnacional nas scguinics alavras. Fcivindicar quc as sinlcs lcis da noral c da jusiia, quc dcvcn rcsidir as rclacs cnirc os indivduos, scjan as lcis surcnas das rclacs cnirc as nacs." Nao odc surrccndcr-nos o faio dc Lus Donaaric, quc usurou o odcr clorando a gucrra dc classcs na Frana c o crciuou 30 ncdianic gucrras criodicas no cicrior, iraiar a Inicrnacional, dcsdc o rinciro noncnio, cono un ininigo crigoso. Nas vcscras do lclisciio(6} ordcnou quc sc dcssc una laiida conira os ncnlros dos coniics adninisiraiivos da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs dc un circno a ouiro da Frana. cn Paris, Lyon, Foucn, MarsclIa, Drcsi, cic., sol o rcicio dc quc a Inicrnacional cra una socicdadc sccrcia c csiava cnvolvida nun conot ara assassina-lo. O alsurdo dcssc rcicio foi cvidcnciado logo dcois, cn ioda sua lcniiudc, clos scus rorios juzcs. Quc dcliio Iavian conciido, cn vcrdadc, as sccs franccsas da Inicrnacional? O dc dizcr ao ovo franccs, ullica c cncrgicancnic, quc voiar clo lclisciio scria voiar clo dcsoiisno dcniro do as c cla gucrra no cicrior. E foi olra sua, dc faio, quc cn iodas as grandcs cidadcs, cn iodos os ccniros indusiriais da Frana, a classc ocraria sc lcvaniassc cono un so Ioncn ara rccIaar o lclisciio. Dcsgraadancnic, a rofunda ignorancia nas rcgics rurais fcz cndcr ara o ouiro lado o raio da lalana. As lolsas, os govcrnos, as classcs doninanics c a inrcnsa dc ioda a Euroa cclclraran o lclisciio cono un iriunfo ncnoravcl do incrador franccs solrc a classc ocraria da Frana; cn vcrdadc, foi o sinal ara o assassinaio, ja nao dc un indivduo, nas dc nacs iniciras. 31 O conot gucrrciro dc 1870(7} nao c nais do quc una cdiao corrigida c auncniada do golc dc Esiado dc dczcnlro dc 1851. rincira visia, a coisa arccia iao alsurda quc a Frana sc rccusava a acrcdiiar quc aquilo ocorrcssc rcalncnic a scrio. Inclinava-sc nais ara crcr no dcuiado quc dcnunciava scrcn os discursos lclicosos dos ninisiros un sinlcs ccdicnic dc cscculaao lolsisia. Quando, or fin, a 15 dc julIo, a gucrra foi oficialncnic conunicada ao Coro Lcgislaiivo, ioda a oosiao sc ncgou a voiar os crcdiios rclininarcs c o rorio TIicrs csiignaiizou a gucrra cono dcicsiavcl"; iodos os jornais indccndcnics dc Paris a condcnaran c, coisa csiranIa, a inrcnsa das rovncias sc uniu a clcs quasc unanincncnic. Enquanio isso, os ncnlros dc Paris da Inicrnacional Iavian voliado aiividadc. En Hcuc(8} dc 22 dc julIo, ullicaran o scu nanifcsio aos ocrarios dc iodas as nacs", do qual ciranos as assagcns scguinics. Una vcz nais dizcn sol o rcicio do cquillrio curocu c da Ionra nacional, a az do nundo sc vc ancaada clas anlics oliicas. Ocrarios da Frana, da AlcnanIa, da EsanIa! Unanos nossas vozcs nun griio unaninc dc condcnaao da gucrra!... Cucrrcar or una qucsiao dc rcondcrancia ou or una dinasiia icn quc scr forosancnic considcrado clos 32 ocrarios cono un crininoso alsurdo! Fcsondcndo s roclanacs gucrrciras dos quc sc cincn a si ncsnos da coniriluiao dc sanguc c cnconiran nas dcsgraas ullicas un nanancial dc novas cscculacs, nos, os quc qucrcnos az, iralalIo c lilcrdadc, crgucnos nossa voz dc roicsio!... Irnaos da AlcnanIa! Nossas disscnscs nao farian scnao garaniir o iriunfo conlcio do dcsoiisno cn anlas as nargcns do Fcno. Ocrarios dc iodos os ascs! Qualqucr quc scja no noncnio o rcsuliado dc nossos csforos conuns, nos, ncnlros da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs, quc nao conIccc froniciras, vos cnvianos, cono cnIor dc una solidaricdadc indcsiruivcl, os voios dc fclicidadc c as sauda6cs dos iralalIadorcs da Frana." Essc nanifcsio dc nossas sccs arisicnscs foi scguido dc nuncrosos aclos scnclIanics dc ouiras arics da Frana, cnirc os quais so odcrcnos ciiar aqui a dcclaraao dc Ncuilly-sur- Scinc, ullicado no Muscusc(9} dc 22 dc julIo. jusia csia gucrra? Nao! una gucrra urancnic dinasiica. En nonc da jusiia, da dcnocracia, dos vcrdadciros inicrcsscs da Frana, adcrinos or conlcio c con ioda cncrgia ao roicsio da Inicrnacional conira a gucrra." 33 Esscs roicsios crinian, cono logo scria rovado or un curioso incidcnic, os vcrdadciros scniincnios dos ocrarios franccscs. Cono sc lanassc rua a landa dc l0 dc dczcnlro(10} organizada rincirancnic sol a rcsidcncia dc Lus Donaaric disfarada con canisas dc ocrarios ara rcrcscniar as coniorscs da fclrc gucrrcira, os ocrarios auicniicos dos sulurlios lanaran-sc ianlcn s ruas cn nanifcsiacs ullicas dc az, iao grandiosas quc Piciri, o cIcfc dc olcia, considcrou rudcnic r icrno incdiaiancnic a ioda oliica dc rua, alcgando quc o lcal ovo dc Paris Iavia nanifcsiado ja suficicnicncnic o scu cnornc airioiisno c o scu culcranic cniusiasno cla gucrra. Qualqucr quc scja o dcscnvolvincnio da gucrra dc Lus Donaaric con a Prussia, dolraran ja cn Paris os sinos clo Scgundo Incrio. Acalara cono concou. con una arodia. Mas nao csqucanos quc foran as classcs doninanics da Euroa quc crniiiran a Lus Donaaric rcrcscniar duranic dczoiio anos a farsa crucl do Incrio rcsiaurado. Por aric da AlcnanIa, a gucrra c una gucrra dcfcnsiva, orcn qucn colocou a AlcnanIa no iransc dc icr quc dcfcndcr-sc? Qucn crniiiu a Lus Donaaric dcscncadcar a gucrra conira cla? A Prussia! Foi Disnarcl qucn consirou con o ncsnssino Lus Donaaric, 34 con o fin dc csnagar a oosiao oular dcniro dc scu as c ancar a AlcnanIa dinasiia dos HoIcnzollcrn. Sc a laialIa dc Sadowa(11} fossc crdida cn vcz dc ganIa, os laialIcs franccscs icrian invadido a AlcnanIa cono aliados da Prussia. Aos a sua viioria, cnsou a Prussia un so noncnio cn oor una AlcnanIa livrc a una Frana cscravizada? Toialncnic ao conirario. Scn dciar dc conscrvar cuidadosancnic iodos os cncanios congcniios dc scu aniigo sisicna, acrcsccniava-lIc iodas as nanIas do Scgundo Incrio, scu dcsoiisno vcrdadciro c scu dcnocraiisno fingido, suas fciiiarias oliicas c suas agioiagcns, sua linguagcn cnfaiica c scus vulgarcs asscs dc nagica. O rcginc lonaariisia, quc aic cniao so Iavia florcscido cn una nargcn do Fcno, cnconirou agora a sua rclica na ouira nargcn. Dc un ial csiado dc coisas quc odia rcsuliar scnao a gucrra? Sc a classc ocraria alcna crniic quc a gucrra aiual crca o scu caraicr csiriiancnic dcfcnsivo c dcgcncrc nuna gucrra conira o ovo franccs, o iriunfo ou a dcrroia scra scnrc un dcsasirc. Todas as niscrias quc sc alaicran solrc a AlcnanIa aos a sua gucrra dc indccndcncia rcnasccrao con rcdolrada inicnsidadc. Coniudo, os rincios da Inicrnacional acIan-sc nuiio anlancnic difundidos c nuiio 35 firncncnic arraigados no scio da classc ocraria alcna ara quc sc icna iao lancniavcl dcscnlacc. As vozcs dos ocrarios franccscs cnconiraran cco na AlcnanIa. Una asscnllcia ocraria dc nassas rcalizada cn Drunswicl, a 16 dc julIo, crcssou sua alsoluia solidaricdadc con o nanifcsio dc Paris, rccIaou con dcsrczo ioda idcia dc aniagonisno nacional cn rclaao Frana c icrninou suas rcsolucs con csias alavras. Sonos ininigos dc iodas as gucrras, nas solrciudo das gucrras dinasiicas. Con rofundo csar c grandc dor, vcno-nos olrigados a suoriar una gucrra dcfcnsiva cono un nal incviiavcl; nas, ao ncsno icno, conciianos ioda a classc ocraria alcna a iornar inossvcl a rcciiao dc una dcsgraa social iao grandc, rcivindicando ara os rorios ovos o odcr dc dccidir solrc a az c a gucrra c convcricndo-os cn donos dc scus rorios dcsiinos." En CIcnniiz, una asscnllcia dc dclcgados, rcrcscniando 50 nil ocrarios, adoiou or unaninidadc a scguinic rcsoluao. En nonc da dcnocracia alcna c csccialncnic dos ocrarios do Pariido Social-Dcnocraia, dcclaranos quc a gucrra aiual c una gucrra cclusivancnic dinasiica... Congraiulano-nos cn csirciiar a nao fraicrnal quc nos csicndcn os ocrarios da Frana Ficis alavra dc ordcn da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs Prolciarios dc iodos os ascs, uni-vos! janais csqucccrcnos 36 quc os ocrarios dc iodos os ascs sao nossos anigos c os dcsoias dc iodos os ascs nossos ininigos." A scao lcrlincnsc da Inicrnacional rcsondcu ianlcn ao nanifcsio dc Paris. Adcrinos dc coro c alna ao vosso roicsio... Proncicnos solcncncnic quc ncn o ioquc do clarin ncn o rciunlar do canIao, ncn a viioria ncn a dcrroia, nos dcsviarao dc nossa causa conun, quc c iralalIar cla uniao dc iodos os ocrarios dc iodos os ascs." Quc assin scja! No fundo dcssa luia suicida aarccc a figura sinisira da Fussia. un nau rcssagio quc o sinal ara o dcscncadcancnio dcssa gucrra icnIa sido dado quando o govcrno noscoviia icrninava a consiruao dc suas linIas csiraicgicas dc fcrrovias c ja csiava conccnirando iroas na dircao dc PruiI. Por nais sinaiias quc os alcnacs ossan jusiancnic rcclanar nuna gucrra dcfcnsiva conira a agrcssao lonaariisia, clcs a crdcrao incdiaiancnic sc crniiircn quc o govcrno russiano ca ou acciic a ajuda dos cossacos. Lcnlrcn-sc clcs dc quc aos a sua gucrra dc indccndcncia conira o rinciro Naolcao, a AlcnanIa crnancccu rosirada duranic varias gcracs aos cs do czar. 37 A classc ocraria inglcsa csicndc sua nao fraicrnal aos ocrarios da Frana c da AlcnanIa. Esia firncncnic convcncida dc quc qualqucr quc scja o runo quc ionc a icrrvcl gucrra inincnic, a aliana dos ocrarios dc iodos os ascs acalara ondo fin s gucrras. O sinlcs faio dc, cnquanio a Frana c a AlcnanIa oficiais sc lanan a una luia frairicida, sc irocarcn cnirc os ocrarios dcsscs ascs ncnsagcns dc az c dc anizadc; cssc faio grandioso, scn rcccdcnics na Iisioria, alrc a crscciiva dc un fuiuro nais luninoso. Dcnonsira quc, frcnic vclIa socicdadc, con suas niscrias cconnicas c scu dclrio oliico, csia surgindo una socicdadc nova, cujo rincio dc oliica inicrnacional scra a az, orquc o govcrnanic nacional scra o ncsno cn iodos os ascs. o iralalIo, O ionciro dcssa socicdadc nova c a Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs. Londrcs, 23 dc julIo dc 1870. Escriio or K. Mar c arovado na scssao rcalizada cn 23 dc julIo dc 1570 clo ConsclIo Ccral da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs. Pullicada na ncsna coca, cn forna dc volanic, cn inglcs, alcnao c franccs. Pullica-sc scgundo a cdiao soviciica dc 1951, dc acordo con o icio do volanic. Traduzido do csanIol, cn confronio con a iraduao franccsa (diiions Socialcs} dc 1946. 38
Segundo manifesto do Conselho Geral da Associao Internacional dos Trabalhadores sobre a guerra franco-prussiana A iodos os ncnlros da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs na Euroa c nos Esiados Unidos Dizanos cn nosso rinciro nanifcsio. Dolraran ja cn Paris os sinos clo Scgundo Incrio. Acalara cono concou. con una arodia. Mas nao csqucanos quc foran as classcs doninanics da Euroa quc crniiiran a Lus Donaaric rcrcscniar duranic dczoiio anos a farsa crucl do Incrio rcsiaurado." Cono sc vc, ncsno anics dc sc iniciarcn as Iosiilidadcs, considcravanos a vclIacaria lonaariisia cono una coisa do assado. E sc nao nos cnganavanos quanio viialidadc do Scgundo Incrio, ianouco nos faliava razao ao icncr quc a gucrra alcna crdcssc o scu caraicr csiriiancnic dcfcnsivo c dcgcncrassc nuna gucrra conira o ovo franccs. En rcalidadc, a gucrra dcfcnsiva icrninou con a rcndiao dc Lus Donaaric, a caiiulaao dc Scdan c a roclanaao da Fcullica cn Paris(12}. 39 Muiio anics, orcn, dc sc roduzircn csscs aconiccincnios, no noncnio ncsno cn quc sc iornou cvidcnic a rofunda dcconosiao dos ccrciios lonaariisias, a canarilIa niliiar russiana oiou cla gucrra dc conquisia. Lcvaniava-sc cn scu caninIo un olsiaculo dcsagradavcl. as rorias roclanacs fciias clo rci CuilIcrnc ao iniciar-sc a gucrra. En sua fala do irono dianic da Dicia da AlcnanIa do Noric, o rci Iavia dcclarado solcncncnic quc fazia a gucrra conira o incrador da Frana c nao conira o ovo franccs. E a 11 dc agosio dirigiu naao franccsa un nanifcsio no qual figuravan csias alavras. Tcndo o incrador Naolcao aiacado, or icrra c or nar, a naao alcna, quc dcscja c coniinua a dcscjar vivcr cn az con o ovo franccs, assuni o conando dos ccrciios alcnacs ara rcclir cssa agrcssao c nc vi olrigado, cn facc dos aconiccincnios niliiarcs, a cruzar as froniciras da Frana." Nao saiisfciio cn afirnar o caraicr dcfcnsivo da gucrra, dcclarando quc assunia o conando dos ccrciios soncnic ara rcclir a agrcssao", acrcsccniava quc unicancnic os aconiccincnios niliiarcs" o Iavian olrigado" a cruzar as froniciras da Frana. E c indiscuivcl quc una gucrra dcfcnsiva nao cclui a ossililidadc dc cnrccndcr ocracs ofcnsivas, quando os aconiccincnios niliiarcs" o inonIan. Cono sc vc, o icdoso nonarca sc conroncicra, cn facc 40 da Frana c dc iodo o nundo, a nanicr una gucrra csiriiancnic dcfcnsiva. Cono cini-lo dcssc conronisso solcnc? Os dirciorcs dc ccna iinIan quc arcscnia-lo cono sc csiivcssc curvando-sc a indcclinavcis cigcncias da naao alcna. Incdiaiancnic, dcran a alavra dc ordcn lurgucsia lilcral alcna, con scus rofcssorcs, scus caiialisias, scus jornalisias c scus consclIciros nuniciais. Essa lurgucsia quc, cn suas luias cla lilcrdadc civil, dc 1846 a 1870, dcra ao nundo un csciaculo inigualado dc indccisao, incaacidadc c covardia, cniusiasnou- sc naiuralncnic cn facc da idcia dc surgir na ccna curocia cono o lcao rugindo dc airioiisno gcrnanico. Fcivindicou sua indccndcncia civil, fingindo olrigar o govcrno russiano a acciiar o quc cran, cn rcalidadc, os dcsgnios sccrcios dcssc ncsno govcrno. Eiava agora a sua fc crscvcranic c quasc rcligiosa na infalililidadc dc Lus Donaaric, clanando clo dcsncnlrancnio da Fcullica Franccsa. Ouanos or un noncnio os singularcs arguncnios dcsscs lravos airioias! Nao sc aircvcn a afirnar quc a oulaao da Alsacia c da Lorcna susirc clo alrao alcnao. Prccisancnic ao conirario. Para unir scu airioiisno franccs, una cidadc cono Esiraslurgo, acsar dc doninada or una cidadcla indccndcnic, foi lonlardcada dc nodo larlaro c dcsncccssariancnic, duranic scis dias, 41 con granadas closivas alcnas", quc a inccndiaran naiando un grandc nuncro dc Ialiianics indcfcsos. Sin, o solo dcssas rovncias cricnccu, cn cocas rcnoias, ao aniigo Incrio gcrnanico. Eis orquc cssc solo c as cssoas quc nclc crcsccran, dcvcn scr confiscados, scgundo clcs, cono roricdadc inrcscriivcl da AlcnanIa. Sc sc iraia dc rcfazcr o naa da Euroa con a ncnialidadc dc un aniiquario, nao csqucanos dc nodo algun quc o Elciior dc Drandclurgo cra, no quc sc rcfcrc aos scus donnios russianos, un vassalo da Fcullica oloncsa. Todavia, os airioias nais asiuios rcclanan a Alsacia c a aric da Lorcna quc fala alcnao, cono una garaniia naicrial" conira as agrcsscs franccsas. Cono cssc ignolil rcicio vcn dcsoricniando nuiia gcnic dc csriio fraco, sonos olrigados a considcra-lo nais dcialIadancnic. Nao Ia duvida dc quc a configuraao gcral da Alsacia cn conaraao con a nargcn csqucrda do Fcno c a cisicncia dc una grandc cidadc foriificada cono Esiraslurgo quasc na nciadc do caninIo cnirc Dasilca c CcrncrsIcin, favorcccn cnorncncnic una invasao da Frana clo sul da AlcnanIa. Tanouco c duvidoso quc a ancaao da Alsacia c da Lorcna dc lngua alcna daria AlcnanIa una fronicira nuiio nais foric, osio 42 quc oria cn suas naos a crisia das nonianIas dos Vosgcs cn ioda sua cicnsao c as foriificacs quc roicgcn scus dcsfiladciros scicnirionais. E sc a ancaao sc csicndcssc a Mciz, a Frana ficaria indiscuiivclncnic rivada, no noncnio, dc suas duas rinciais lascs dc ocracs conira a AlcnanIa, o quc cnircianio nao lIc incdiria dc consiruir una nova cn Nancy ou Vcrdun. Una vcz quc a AlcnanIa ossui Collcna, Moguncia, CcrncrsIcin, Tasiadi c Uln, iodas as lascs dc ocracs conira a Frana, lcnancnic uiilizadas ncsia gucrra, con quc vcsigios dc jusiia odc a AlcnanIa rivar a Frana dc Esiraslurgo c Mciz, as duas unicas forialczas dc rclaiiva inoriancia quc icn ncssc lado? Adcnais, Esiraslurgo c un crigo acnas ara a AlcnanIa do Sul cnquanio csia for una oicncia scarada da AlcnanIa do Noric. Dc 1792 a 1795, o sul da AlcnanIa nao sc viu nunca invadido or cssc lado clo faio dc a Prussia ariiciar na gucrra conira a Fcvoluao Franccsa; nas logo quc a Prussia, cn 1795, concluiu una az cn scarado, dciando o Sul cnircguc ao rorio dcsiino, concaran, rosscguindo aic 1809, as invascs do sul da AlcnanIa, icndo Esiraslurgo cono lasc. induliiavcl quc una AlcnanIa unificada odcra scnrc ncuiralizar o crigo dc Esiraslurgo c dc qualqucr ccrciio franccs na Alsacia conccnirando iodas as suas iroas, cono sc fcz 43 ncsia gucrra cnirc Saarlou c Landau, c avanando ou acciiando a laialIa na roia quc vai dc Moguncia a Mciz. Con o nuclco rincial das iroas alcnacs csiacionado aqui, qualqucr ccrciio franccs quc avanassc dc Esiraslurgo ara o sul da AlcnanIa scria aiacado dc flanco c sc vcria cn crigo dc cnconirar-sc con as conunicacs coriadas. Sc alguna coisa foi dcnonsirada na aiual cananIa c rccisancnic a facilidadc dc invasao da Frana cla AlcnanIa. Mas, falando-sc Ionradancnic, nao c ao ncsno icno un alsurdo c un anacronisno adoiar as razcs niliiarcs cono o rinciio quc dcvc rcsidir o csialclccincnio das froniciras cnirc as nacs? Sc rcvalcccssc ial norna, a usiria ainda icria dirciio dc cdir Vcncza c a linIa do Mincio, c a Frana odcria rcclanar a linIa do Fcno ara roicgcr Paris, quc csia scn duvida nais cosia a un aiaquc clo nordcsic, do quc Dcrlin a un aiaquc clo sudocsic. Sc as froniciras dcvcn scr fiadas scgundo os inicrcsscs niliiarcs, as rcclanacs nao icrao fin, ois ioda linIa niliiar c ncccssariancnic dcfciiuosa, odcndo scr nclIorada con a ancaao dc novos icrriiorios vizinIos. Adcnais, cssas linIas nao odcn scr janais fiadas cn dcfiniiivo c dc nodo jusio, ois sao scnrc una inosiao do vcnccdor ao vcncido, c cn conscqucncia sao scnrc o gcrnc dc novas gucrras. 44 Essa c a liao dc ioda a Iisioria. Vcrifica-sc ianio con as nacs, cono con os indivduos. Para rciirar os scus ncios dc aiaquc c ncccssario riva-los ianlcn dos ncios dc dcfcsa. Nao lasia garroicar, c rcciso assassinar. Sc Iouvc alguna vcz un conquisiador quc oliivcssc garaniias naicriais" ara inuiilizar una naao, foi Naolcao I con o iraiado dc Tilsii(13} c o nodo cono o alicou conira a Prussia c o rcsio da AlcnanIa. E, nao olsianic, oucos anos dcois o scu odcr giganicsco cala or icrra, cono un fruio odrc, dianic do ovo alcnao. Quc significan as garaniias naicriais" quc a Prussia, cn scus sonIos nais faniasiicos, ossa ou sc aircva a inor Frana, conaradas con as quc lIc foran arrancadas or Naolcao I? O rcsuliado nao scra ncnos dcsasiroso. E a Iisioria nao dosara o scu casiigo clo nuncro dc nilIas quadradas arrclaiadas Frana, nas cla nagniiudc do crinc dc fazcr rcvivcr, na scgunda nciadc do scculo XIX, a oliica dc conquisias. Mas, dizcn os oria-vozcs do airioiisno icuinico, nao sc dcvc confundir os alcnacs con os franccscs. O quc nos qucrcnos nao c gloria, nas scgurana. Os alcnacs sao un ovo csscncialncnic acfico. Sol sua rudcnic iuicla, as rorias conquisias dcian dc scr un faior dc gucrras fuiuras ara convcricr-sc nun cnIor dc az crciua. Inconicsiavclncnic, nao foran os alcnacs quc invadiran a Frana cn 1792, con o 45 sullinc oljciivo dc acalar a laioncias con a rcvoluao do scculo XVIII. Nao foran os alcnacs quc nancIaran as suas naos con a cscravidao da Iialia, a orcssao da Hungria c o dcsncnlrancnio da Polnia. Scu aiual sisicna niliiar, quc dividc ioda a oulaao nasculina adulia cn duas arics un ccrciio crnancnic na aiiva c un ccrciio crnancnic cn rcscrva, anlos sujciios igualncnic olcdicncia assiva a scus cIcfcs divinos c, cvidcnicncnic, un garaniia naicrial" ara a salvaguarda da az, scndo, adcnais, o oljciivo surcno das icndcncias civilizadoras... Na AlcnanIa, cono cn ioda aric, os aduladorcs dos quc csiao no odcr cnvcncnan a oiniao ullica con o inccnso dc louvacs ncniirosas. Esscs airioias alcnacs, quc fingcn indignar-sc cn facc das foriificacs franccsas dc Mciz c Esiraslurgo, nao vccn ncnIun nal na vasia rcdc dc foriificacs noscoviias dc Varsovia, Modlin c Ivangorod. Arrcgalan os olIos dianic dos Iorrorcs dc una invasao lonaariisia, nas os ccrran dianic da ignonnia dc una iuicla da auiocracia czarisia. Assin cono cn 1865 Iouvc una iroca dc roncssas cnirc Lus Donaaric c Disnarcl, cn 1870 Iouvc ouira iroca dc roncssas cnirc Disnarcl c CorcIalov. Do ncsno nodo quc Lus Donaaric sc iludia cnsando quc a gucrra dc 46 1866, lcvando ao nuiuo csgoiancnio da usiria c da Prussia. sc convcricria no arliiro surcno da AlcnanIa, assin ianlcn Alcandrc sc cnganava inaginando quc a gucrra dc 1870, ao roduzir o csgoiancnio nuiuo da AlcnanIa c da Frana, sc crigiria no arliiro surcno do coniincnic ocidcnial. E assin cono o Scgundo Incrio rcuiava inconaivcl con a sua cisicncia a Confcdcraao Alcna do Noric, a Fussia auiocraiica dcvc-sc considcrar cn crigo clo faio dc cisiir un Incrio alcnao sol a Icgcnonia da Prussia. Tal c a lci do vclIo sisicna oliico. Dcniro dcssc sisicna, o quc c una vaniagcn ara un Esiado rcrcscnia una crda ara ouiro. A influcncia rcondcranic do czar na Euroa icn razcs cn sua iradicional influcncia solrc a AlcnanIa. E nun noncnio cn quc, dcniro da roria Fussia, foras sociais vulcanicas ancaan sacudir os fundancnios ncsnos da auiocracia, odcra o czar crniiir scnclIanic quclra dc rcsigio no csirangciro? Ja a inrcnsa dc Moscou fala na ncsna linguagcn quc cra usada clos jornais lonaariisias dcois da gucrra dc 1866. Por acaso os airioias icuics crccn rcalncnic quc o nclIor nodo dc garaniir a lilcrdadc c a az na AlcnanIa c olrigar a Frana a lanar-sc nos lraos da Fussia? Sc a soric das arnas, a arrogancia da viioria c as inirigas dinasiicas lcvan a AlcnanIa a una csoliaao do icrriiorio 47 franccs, dianic dcla so sc alrirao dois caninIos. ou convcricr-sc a iodo cusio nun insiruncnio alcrio da cansao russa, ou, aos lrcvc ircgua, rcarar-sc ara ouira gucrra dcfcnsiva", nao una dcssas gucrras localizadas" dc novo csiilo, nas una gucrra dc raas, una gucrra conira as raas laiinas c cslavas coligadas. A classc ocraria alcna aoiou rcsoluiancnic a gucrra, quc nao csiava cn scu odcr incdir, cono una gucrra cla indccndcncia da AlcnanIa c ara lilcriar a Frana c a Euroa do foco csiilcnio do Scgundo Incrio. Foran os ocrarios alcnacs quc, unidos aos iralalIadorcs do cano, dcran ncrvos c nusculos s Icroicas foras arnadas, dciando na rciaguarda suas fanlias scninorias dc fonc. Dizinados clas laialIas no csirangciro, scrao nais una vcz dizinados cla niscria cn scus larcs. Por scu iurno, clcs rcclanan agora garaniias" garaniias dc quc scus incnsos sacrifcios nao foran vaos, dc quc conquisiaran a lilcrdadc, dc quc sua viioria solrc os ccrciios incriais nao sc convcricra, cono cn 1815, na dcrroia do ovo alcnao; c cono rincira dcssas garaniias, rcclanan una az Ionrosa ara a Frana c o rcconIccincnio da Fcullica Franccsa. O Coniic Ccniral do Pariido Ocrario Social- Dcnocraia da AlcnanIa ullicou a 5 dc scicnlro un nanifcsio insisiindo cncrgicancnic 48 solrc cssas garaniias. Proicsianos diz o nanifcsio conira a ancaao da Alsacia c da Lorcna. Tcnos a conscicncia dc falar cn nonc da classc ocraria da AlcnanIa. No inicrcssc conun da Frana c da AlcnanIa, no inicrcssc da az c da lilcrdadc, no inicrcssc da civilizaao ocidcnial frcnic larlaric oricnial, os ocrarios alcnacs nao iolcrarao acicnicncnic a ancaao da Alsacia c da Lorcna... Esiarcnos ficlncnic ao lado dc nossos canaradas ocrarios dc iodos os ascs cla causa conun inicrnacional do rolciariado!" Dcsgraadancnic, nao c ossvcl Iavcr a ccricza dc quc icrao ciio incdiaio. Sc cn icno dc az os ocrarios franccscs nao udcran dcicr o lrao do agrcssor, cono irao os ocrarios alcnacs dcicr o lrao do vcnccdor cn ncio ao csirciio das arnas? O nanifcsio dos ocrarios alcnacs rcclana a ciradiao dc Lus Donaaric cono un dclinqucnic conun c sua cnircga Fcullica Franccsa. Mas os scus govcrnanics csiao ja fazcndo iudo quanio odcn ara insiala- lo dc novo nas TulIcrias, cono o Ioncn nais indicado ara arruinar a Frana. Aconica o quc aconicccr, a Iisioria nos cnsinara quc a classc ocraria alcna nao c fciia da ncsna asia nalcavcl quc a lurgucsia dcssc as. Os ocrarios da AlcnanIa cunrirao o scu dcvcr. 49 Cono clcs, saudanos o advcnio da Fcullica na Frana, nas ao ncsno icno nos aiorncnian duvidas quc, cscranos, scjan infundadas. Essa Fcullica nao dcrrulou o irono, nas sinlcsncnic ocua o scu lugar, iornado vago. Foi roclanada, nao cono una conquisia social, nas cono una ncdida dc dcfcsa nacional. AcIa-sc cn naos dc un govcrno rovisorio conosio cn aric or noiorios orlcanisias c, cn aric, or rcullicanos lurgucscs, cn alguns dos quais a insurrciao dc junIo dc 1848 dciou o scu csiigna indclcvcl. A divisao dc funcs cnirc os ncnlros dcssc govcrno nada augura dc lon. Os orlcanisias aodcraran-sc dos laluarics do ccrciio c da olcia, dciando aos quc sc roclanan rcullicanos os dcariancnios urancnic rcioricos. Alguns dc scus rinciros aios nosiran quc clcs nao Icrdaran do Incrio acnas as runas, nas ianlcn o ncdo classc ocraria. E sc Iojc, cn nonc da Fcullica c con una frascologia dcscnfrcada, roncicn-sc coisas inossvcis, nao scra orvcniura ara rcarar o clanor quc cija un govcrno ossvcl"? Nao scra quc a Fcullica sc dcsiina, na ncnic dc alguns dc scus cnrcsarios lurgucscs, a scrvir dc sinlcs cliilIo da nonarquia c dc onic ara una rcsiauraao orlcanisia? Cono vcnos, a classc ocraria da Frana icn quc fazcr facc a circunsiancias circnancnic 50 difccis. Qualqucr icniaiiva dc dcrrular o novo govcrno, na crisc aiual, quando o ininigo laic quasc s orias dc Paris, scria una loucura dcscscrada. Os ocrarios franccscs dcvcn cunrir o scu dcvcr dc cidadaos; nas, ao ncsno icno, nao dcvcn dciar-sc lcvar clas rccordacs nacionais dc 1792(14}, cono os canoncscs franccscs sc dciaran cnganar clas rccordacs nacionais do Princiro Incrio(15}. Sua nissao nao c rcciir o assado, nas consiruir o fuiuro. Quc arovciicn scrcna c rcsoluiancnic as ooriunidadcs quc lIcs ofcrccc a lilcrdadc rcullicana ara iralalIar na organizaao dc sua roria classc. Isso lIcs infundira novas foras Icrculcas ara a rcgcncraao da Frana c ara nossa olra conun. a cnanciaao do iralalIo. Dc sua cncrgia c dc sua rudcncia dccndc a soric da Fcullica. Os ocrarios inglcscs ja dcran assos no scniido dc vcnccr, ncdianic una saluiar rcssao dc fora, a rcugnancia dc scu govcrno cn rcconIcccr a Fcullica Franccsa(16}. Con a sua aiual iaiica dilaioria, o govcrno inglcs rcicndc, rovavclncnic, ciar o ccado da gucrra aniijacolina dc 1792 c a rcciiiaao indccorosa con quc sancionou o golc dc Esiado lonaariisia. Os ocrarios inglcscs cigcn dc scu govcrno, alcn disso, quc sc oonIa con iodas as suas foras ao dcsncnlrancnio da Frana, quc una aric da inrcnsa inglcsa c suficicnicncnic 51 cnica ara cdir aos lrados. a ncsna inrcnsa quc, duranic vinic anos, cndcusava Lus Donaaric cono a salvaao da Euroa c aoiava frcnciicancnic a rclcliao dos cscravisias noric-ancricanos(17}. Agora, cono cniao, iralalIa scn dcscanso ara os ncgrciros. Quc as sccs da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs dc cada as conclancn a classc ocraria aao. Sc os ocrarios csqucccrcn o scu dcvcr, sc crnancccrcn assivos, a icrrvcl gucrra aiual nao scra scnao a rccursora dc novas luias inicrnacionais ainda nais csaniosas c conduzira cn cada as a novas dcrroias dos ocrarios clos scnIorcs da csada, da icrra c do caiial. Viva a Fcullica! Escriio or K. Mar c arovado na scssao rcalizada cn 9 dc scicnlro dc 1870 clo ConsclIo Ccral da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs. Pullicado na ncsna coca, cono volanic, cn inglcs, alcnao c franccs. Pullica-sc dc acordo con a cdiao soviciica dc 1951, scgundo o icio do volanic. Traduzido do csanIol, cn confronio con a cdiao franccsa (Edtons Socucs} dc 1948. 52
Manifesto do Conselho Geral da Associao Internacional tios Trabalhadores sobre a guerra civil na Frana em 1871 A iodos os ncnlros da Associaao na Euroa c nos Esiados Unidos I A 4 dc scicnlro dc 1870, quando os ocrarios dc Paris roclanaran a Fcullica, quasc insianiancancnic aclanada dc un circno a ouiro da Frana, scn una so voz discordanic, una quadrilIa dc advogados arrivisias, con TIicrs cono csiadisia c TrocIu cono gcncral, aodcrou-sc do Hicl dc Villc. AcIavan-sc cniao inludos dc una fc iao fanaiica na nissao dc Paris dc rcrcscniar a Frana cn iodas as cocas dc criscs Iisioricas quc, ara lcgiiinar scus iiulos usurados dc govcrnanics da Frana, considcravan suficicnic cilir scus nandaios ja rcscriios dc dcuiados or Paris. En nosso scgundo nanifcsio solrc a rcccnic gucrra, cinco dias dcois da clcvaao dcsscs Ioncns, ja vos dizanos qucn cran clcs. Enircianio, no iorvclinIo da surrcsa, con os vcrdadciros cIcfcs da classc ocraria ainda 53 cnccrrados nas riscs lonaariisias c os russianos avanando a ioda narcIa solrc Paris, a caiial crniiiu quc assunisscn o Podcr sol a condiao crcssa dc quc scu unico oljciivo scria a dcfcsa nacional. Paris, coniudo, nao odia scr dcfcndida scn arnar sua classc ocraria, organizando-a cono una fora cfciiva c adcsirando scus Ioncns na roria gucrra. Mas Paris cn arnas c a rcvoluao cn arnas. O iriunfo dc Paris solrc o agrcssor russiano icria sido o iriunfo do ocrario franccs solrc o caiialisia franccs c scus arasiias dcniro do Esiado. Ncssc confliio cnirc o dcvcr nacional c o inicrcssc dc classc, o govcrno da dcfcsa nacional nao vacilou un insianic cn convcricr-sc nun govcrno dc iraiao nacional. Sua rincira ncdida consisiiu cn cnviar TIicrs a crcorrcr iodas as corics da Euroa a fin dc inlorar ncdiaao, ofcrcccndo a iroca da Fcullica or un rci. Quairo ncscs aos iniciar- sc o asscdio da caiial, quando sc acrcdiiou cIcgado o noncnio ooriuno ara concar a falar cn caiiulaao, TrocIu, na rcscna dc Julcs Favrc c dc alguns colcgas dc ninisicrio, falou nos scguinics icrnos aos alcaidcs dc Paris rcunidos. A rincira qucsiao quc nc foi fornulada or ncus colcgas, na roria noiic dc 4 dc scicnlro, foi csia. Podc Paris rcsisiir con alguna 54 rolalilidadc dc ciio a un asscdio das iroas russianas? Nao vacilci cn rcsondcr ncgaiivancnic. Alguns dc ncus colcgas, aqui rcscnics, udcran conrovar a vcrdadc do quc dissc c a firncza dc ninIa oiniao. Afirnci-lIcs, ncsscs ncsnos icrnos, quc, con o aiual csiado dc coisas, scria una loucura cnfrcniar un asscdio do ccrciio russiano. Scn duvida, acrcsccniava, scria una loucura Icroica, nas nada alcn disso Os faios (conduzidos or clc ncsno} nao dcsncniiran ninIas rcviscs". Essc rccioso c lrcvc discurso dc TrocIu foi ullicado nais iardc or M. Corlon, un dos alcaidcs rcscnics. Assin, na ncsna noiic da roclanaao da Fcullica, os colcgas dc TrocIu ja salian quc o scu lano" cra a caiiulaao dc Paris. Sc a dcfcsa nacional iivcssc sido algo nais quc un rcicio ara o govcrno cssoal dc TIicrs, Favrc & Cia., os advcnicios dc 4 dc scicnlro icrian aldicado no dia 5, icrian infornado o ovo dc Paris solrc o lano" dc TrocIu c o icrian convidado a rcndcr-sc logo, ou a ionar scu dcsiino cn suas rorias naos. Ao invcs disso, aquclcs infancs inosiorcs oiaran or curar a loucura Icroica dc Paris con un iraiancnio dc fonc c dc caccic c dc cngana-la, cnquanio isso, con nanifcsios grandiloqucnics, nos quais sc dizia, or ccnlo, quc TrocIu, o govcrnador dc 55 Paris, janais caiiularia" c quc Julcs Favrc, ninisiro dos Ncgocios Eicriorcs, nao ccdcria ncn una olcgada dc nosso icrriiorio ncn una cdra dc nossas forialczas." Nuna caria a Canlciia, cssc ncsno Julcs Favrc confcssa quc sc dcfcndian" nao conira os soldados russianos, nas conira os ocrarios dc Paris. Duranic iodo o siio os dcgoladorcs lonaariisias a qucn TrocIu, nuiio sagazncnic, Iavia confiado o conando do ccrciio dc Paris, nao ccssavan dc fazcr cnicas ilIcrias, cn suas carias niinas, solrc a cvidcnic farsa da dcfcsa. (Vcja-sc, or ccnlo, a corrcsondcncia dc AlIonsc Sinon-Cuiod, conandanic surcno da ariilIaria dc ccrciio dc Paris c Cra-Cruz da Lcgiao dc Honra, con Susanc, gcncral da divisao dc ariilIaria, corrcsondcncia ullicada no Jounu Occ da Conuna(18}} Por fin, a 28 dc janciro dc 1871, os inosiorcs arriaran a nascara. Con o vcrdadciro Icrosno da circna aljcao, o govcrno da dcfcsa nacional, ao caiiular, convcricu-sc no govcrno da Frana inicgrado or risionciros dc Disnarcl acl iao iorc quc o rorio Lus Donaaric, cn Scdan, rccusou Iorrorizado. Aos os aconiccincnios dc 18 dc naro, cn sua rcciiiada fuga ara VcrsalIcs, os caiiulards"(19} dciaran nas naos dc Paris as rovas docuncniais dc sua iraiao, c ara dcsiru-las, cono dissc a Conuna cn sua 56 roclanaao s rovncias, aquclcs Ioncns nao vacilarian cn convcricr Paris nun noniao dc csconlros lanIado or un nar dc sanguc". Adcnais, alguns dos dirigcnics do govcrno da dcfcsa iinIan razcs cssoais csccialssinas ara luscar ardcnicncnic scnclIanics dcscnlacc. Pouco dcois da conclusao do arnisicio, M. Millicrc, un dos dcuiados or Paris na Asscnllcia Nacional, fuzilado nais iardc or ordcn crcssa dc Julcs Favrc, ullicou una scric dc docuncnios judiciais auicniicos dcnonsirando quc Favrc, quc vivia cn conculinaio con a nulIcr dc un lclado rcsidcnic cn Argcl, conscguira, or ncio das nais dcsudoradas falsificacs conciidas ao longo dc nuiios anos, alocanIar cn nonc dos filIos dc scu adulicrio una cnornc Icrana, con o quc sc iornou un Ioncn rico, so odcndo salvar-sc do cscandalo, no roccsso susciiado clos lcgiinos Icrdciros, graas conivcncia dos irilunais lonaariisias. Cono nao odia dcscnlaraar-sc dcsscs csnagadorcs docuncnios judiciais, Julcs Favrc, cla rincira vcz cn sua vida, ficou con a lngua rcsa, aguardando cn silcncio quc csialassc a gucrra civil ara cniao, frcnciicancnic, dcnunciar o ovo dc Paris cono un lando dc crininosos cvadidos do rcsdio c anoiinados alcriancnic conira a 57 fanlia, a rcligiao, a ordcn c a roricdadc. E cssc ncsno falsario, incdiaiancnic aos o 4 dc scicnlro, nal cIcgava ao Podcr unIa cn lilcrdadc, or sinaiia, Pic c Taillcfcr, condcnados or roulo, ncsno sol o Incrio, no cscandaloso roccsso do jornal Etcndud. Un dcsscs cavalIciros, Taillcfcr, quc icvc a ousadia dc voliar a Paris sol a Conuna, foi incdiaiancnic rccanliado ara a risao. E cniao Julcs Favrc, da iriluna da Asscnllcia Nacional, cclanou quc Paris csiava ondo cn lilcrdadc iodos os rcsidiarios. Erncsi Picard, o Joc Millcr(20} do govcrno da dcfcsa nacional, quc sc noncou a si ncsno ninisiro da Fazcnda da Fcullica, dcois dc icr- sc csforado cn vao ara scr ninisiro do Inicrior do Incrio, c irnao dc un ial AriIur Picard, indivduo culso da Dolsa dc Paris cono iraacciro (vcja-sc o rclaiorio da rcfciiura dc olcia, dc 13 dc julIo dc 1867} c convicio, or sua roria confissao, dc un roulo dc 300 nil francos, quando cra gcrcnic dc una das sucursais da Socicic Ccncralc, rua Palcsiro no.5 (vcja-sc o rclaiorio da rcfciiura dc olcia dc 11 dc dczcnlro dc 1868}. Essc AriIur Picard foi noncado or Erncsi Picard dircior do scu jornal `Ecctcu LIc. Enquanio os cscculadorcs vulgarcs cran dcsisiados clas ncniiras oficiais dcssa folIa financcira ninisicrial, AriIur Picard vivia nun ir c vir consianic da Fazcnda ara a 58 Dolsa, cscculando ncsia con os dcsasircs do ccrciio franccs. Toda a corrcsondcncia financcira irocada or cssa dula dc dignssinos irnaos caiu nas naos da Conuna. Julcs Fcrry, quc anics dc 4 dc scicnlro cra un advogado scn causas, conscguiu, cono alcaidc dc Paris duranic o siio, fazcr foriuna ancalIada cusia da fonc dos dcnais. O dia cn quc iivcr dc rcsiar conias dc suas nalvcrsacs scra ianlcn o dia dc sua vcrgonIa. Cono sc vc, csscs Ioncns so odian cnconirar tcIcts-o-cuuc(21} cnirc as runas dc Paris. Era rccisancnic dc Ioncns assin quc Dirnarcl rccisava. Houvc un laralIar dc carias c TIicrs, aic cniao insirador sccrcio do govcrno, aarcccu agora cono scu rcsidcnic, icndo cono ninisiros tcIct-o-cuuc-ncn. TIicrs, cssc anao nonsiruoso, nanicvc sol scu fascnio, duranic quasc ncio scculo, a lurgucsia franccsa, or scr a crcssao iniclcciual nais acalada dc sua roria corruao cono classc. Ja anics dc fazcr-sc csiadisia Iavia rcvclado o scu ialcnio ara a ncniira cono Iisioriador. A crnica dc sua vida ullica c a Iisioria das dcsgraas da Frana. Unido aos rcullicanos anics dc 1839, insinuou-sc no ninisicrio sol Lus Fclic, iraindo Laffiiic, scu roicior. Crcdcnciou-sc anic o rci fora dc 59 rovocar noiins do oulacIo conira o clcro duranic os quais foran saqucados a igrcja dc Saini Ccrnain l'Aucrrois c o alacio do arccliso c aiuando, cono fcz conira a duqucsa dc Dcrry, ao ncsno icno cono csiao ninisicrial c ariciro dc carccrc. A naiana dc rcullicanos na rua Transnonain c as lcis infancs dc scicnlro conira a inrcnsa c o dirciio dc associaao, quc a scguiran, foran olra sua. Ao rcaarcccr cono cIcfc do govcrno cn naro dc 1840, assonlrou a Frana con o scu lano dc foriificar Paris. Aos rcullicanos, quc acusaran cssc lano cono un conot sinisiro conira a lilcrdadc dc Paris, rcsondcu da iriluna da Canara dos Dcuiados. Cono! Suondcs quc ossa Iavcr foriificacs quc scjan una ancaa conira a lilcrdadc? En rinciro lugar, c caluniar qualqucr govcrno, scja qual for, airiluindo-lIc a crcna dc odcr nanicr-sc no Podcr lonlardcando a caiial... ScnclIanic govcrno scria, dcois dc sua viioria, ccn vczcs nais inossvcl do quc anics." En rcalidadc, ncnIun govcrno icria janais ousado lonlardcar Paris dc scus forics scnao o rorio govcrno quc anics cnircgara csscs ncsnos forics aos russianos. Quando o rci Donla(22}, cn janciro dc 1848, lanou-sc conira Palcrno, TIicrs, quc sc acIava Ia nuiio icno scn asia, surgiu dc novo na 60 Canara dos Dcuiados. Todos vos salcis, scnIorcs dcuiados, o quc csia sc assando cn Palcrno. Todos vos vos conovcis dc Iorror |no scniido arlancniar da alavra| ao ouvir quc una grandc cidadc foi lonlardcada duranic 48 Ioras. E or qucn? Porvcniura, or un ininigo csirangciro, quc c cn raiica as lcis da gucrra? Nao, scnIorcs dcuiados, or scu rorio govcrno. E or quc? Porquc cssa inforiunada cidadc cigia scus dirciios. E or cigir scus dirciios, sofrcu 48 Ioras dc lonlardcio... Pcrniii-nc aclar ara a oiniao ullica da Euroa. Lcvaniar-sc aqui c fazcr rcssoar, dcsia iriluna quc c ialvcz a nais alia da Euroa, algunas alavras |alavras, con cfciio| dc indignaao conira iais aios, c rcsiar un scrvio Iunanidadc... Quando o rcgcnic Esaricro, quc Iavia rcsiado scrvios a scu as (o quc TIicrs janais fcz}, icniou lonlardcar Darcclona ara sufocar sua insurrciao, dc iodas as arics do nundo sc crgucu un clanor gcral dc indignaao." Dczoiio ncscs nais iardc, M. TIicrs sc inclua cnirc os nais furilundos dcfcnsorcs do lonlardcio dc Fona or un ccrciio franccs(23}. O crro do rci Donla dcvc icr consisiido, ao quc arccc, cn nao icr fciio durar o lonlardcio scnao 48 Ioras. 61 Poucos dias anics da Fcvoluao dc Fcvcrciro, irriiado clo longo afasiancnio dc cargos c dc lucros a quc lIc Iavia condcnado Cuizoi, c crcclcndo no ar a inincncia dc una conoao oular, TIicrs, naquclc csiilo scudo-Icroico quc lIc valcu o aclido dc Miralcau-noucIc"(24}, dcclarava anic o Parlancnio. Pcricno ao ariido da rcvoluao, nao so na Frana, nas na Euroa. Dcscjaria quc o govcrno da rcvoluao nao sassc das naos dos nodcrados.., nas ncsno quc o govcrno caia nas naos dc csriios caliados, inclusivc nas dos radicais, ncn or isso alandonarci a ninIa causa. Pcricnccrci scnrc ao ariido da rcvoluao." Vcio a Fcvoluao dc Fcvcrciro. Mas, cn vcz dc afasiar o ninisicrio Cuizoi ara r cn scu lugar un ninisicrio TIicrs, cono csic IoncnzinIo Iavia sonIado, a rcvoluao sulsiiiuiu Lus Fclic cla Fcullica. Duranic os rinciros dias da viioria oular, nanicvc-sc cuidadosancnic oculio, scn dar-sc conia dc quc o dcsrczo dos ocrarios roicgia-o dc scu odio. Enircianio, con sua rovcrlial coragcn, crnancccu afasiado da ccna ullica, aic quc as naianas dc junIo(25} dciaran o caninIo alcrio ara o scu iio dc aiividadc. Eniao, TIicrs convcricu-sc no csriio insirador do ariido da ordcn" c dc sua Fcullica arlancniar, cssc inicrrcgno annino duranic o qual iodas as fracs rivais da classc doninanic consiravan junias ara csnagar o ovo c unas 62 conira as ouiras no cncnIo dc rcsiaurar cada qual sua roria nonarquia. Eniao, cono agora, TIicrs dcnunciou os rcullicanos cono o unico olsiaculo ara a consolidaao da Fcullica; cniao, cono agora, falou aos rcullicanos cono o vcrdugo a D. Carlos. TcnIo quc assassinar-ic, nas c ara o icu lcn." Agora, cono cniao, icra quc cclanar no dia scguinic ao scu iriunfo. L'Enirc csi faii", o Incrio csia fciio. A dcsciio dc suas rcdicas Iiocriias solrc as lilcrdadcs ncccssarias c dc scu rancor cssoal conira Lus Donaaric, quc sc scrviu dclc cono insiruncnio, dando una aiada no Parlancnio (fora dc cuja ainosfcra ariificial o nosso IoncnzinIo fica, cono clc ncsno salc, rcduzido a nada}, cnconiranos a sua nao cn iodas as infanias do Scgundo Incrio. dcsdc a ocuaao dc Fona clas iroas franccsas aic a gucrra conira a Prussia, quc clc rovocou invcsiindo fcrozncnic conira a unidadc alcna, nao or considcra-la un disfarcc do dcsoiisno, nas cono una usuraao conira o dirciio confcrido Frana dc nanicr a AlcnanIa dcsunida. Acosiunado a lrandir facc da Euroa, con scus lraos anaos, a csada do rinciro Naolcao, dc qucn vcio a scr o lina-loias Iisiorico, sua oliica cicrna culninou scnrc nas naiorcs IunilIacs da Frana, dcsdc o iraiado dc Londrcs dc 1841 aic a caiiulaao dc Paris cn 1871 c a aiual gucrra civil, na qual lana conira 63 Paris, con a csccial auiorizaao dc Disnarcl, os risionciros dc Scdan c Mciz. Acsar da vcrsaiilidadc dc scu ialcnio c da varialilidadc dc scus roosiios, cssc Ioncn csicvc ioda a vida rcso roiina nais fossilizada. Conrccndc-sc quc as corrcnics sulicrrancas nais rofundas da socicdadc nodcrna crnancccsscn scnrc ignoradas ara clc; nas aic as iransfornacs nais alavcis ocradas na sucrfcic rcugnavan quclc ccrclro, cuja cncrgia sc conccnirara ioda na lngua. Por isso nao sc cansava nunca dc dcnunciar cono un sacrilcgio qualqucr dcsvio do vclIo sisicna roiccionisia franccs. Scndo ninisiro dc Lus Fclic, nofava das csiradas dc fcrro cono dc una quincra; c da oosiao, sol Lus Donaaric, csiignaiizava cono una rofanaao qualqucr icniaiiva dc rcfornar o vclIo sisicna niliiar da Frana. Janais, cn sua longa carrcira oliica, foi rcsonsavcl or una unica ncdida, or nnina quc fossc, dc uiilidadc raiica. TIicrs so cra conscqucnic cn sua colia dc riqucza c cn scu odio conira os Ioncns quc a roduzcn. Conscguiu o scu rinciro ninisicrio, sol Lus Fclic, nais olrc do quc un raio c o dciou nilionario. Scu uliino ninisicrio, sol o ncsno rci (o dc 1 dc naro dc 1840} lIc acarrciou, na Canara dos Dcuiados, una acusaao ullica dc nalvcrsaao qual sc liniiou a rclicar con lagrinas, ncrcadoria quc nancja con iania rodigalidadc cono Julcs 64 Favrc ou ouiro crocodilo qualqucr. En Dordcus, sua rincira ncdida ara salvar a Frana da caiasirofc financcira quc a ancaava foi dcsiinar- sc a si rorio un soldo dc 3 nilIcs or ano, rincira c uliina alavra daqucla Fcullica cconnica", cujas crscciivas Iavia iniado aos scus clciiorcs dc Paris cn 1869. M. Dcslay, un dos scus aniigos colcgas do Parlancnio dc 1830 quc, acsar dc scr un caiialisia, foi un ncnlro alncgado da Conuna dc Paris, dissc uliinancnic solrc TIicrs, nun cariaz ullico. A cscravizaao do iralalIo clo caiial foi scnrc a cdra angular dc sua oliica c, dcsdc o dia cn quc viu a Fcullica do TralalIo insialada no Hicl dc Villc, nao ccssou un noncnio dc griiar Frana. Esics sao uns crininosos!" Mcsirc cn cqucnas nanolras govcrnancniais, viriuosc do crjurio c da iraiao, aricsao ccrincniado cn iodos csscs ncsquinIos csiraiagcnas, nanolras alcrias c laias crfdias da gucrra arlancniar dc ariidos; scnrc scn cscruulos ara aiiar una rcvoluao quando nao csia no Podcr c ara afoga-la cn sanguc quando cnunIa o lcnc do govcrno; cIcio dc rcconcciios dc classc cn lugar dc idcias, c vaidadc cn lugar dc coraao; con una vida rivada iao infanc cono odiosa c sua vida ullica, inclusivc Iojc, cn quc rcrcscnia o acl dc un Sila franccs, nao odc scnao rcssaliar o aloninavcl dc scus aios con o ridculo dc sua jaciancia. 65 A caiiulaao dc Paris, cnircgando Prussia nao so Paris, nas ioda a Frana, vcio cnccrrar a longa scric dc inirigas c iraics con o ininigo quc os usuradorcs do 4 dc scicnlro Iavian concado naquclc ncsno dia, scgundo diz o rorio TrocIu. Dc ouiro lado, cssa caiiulaao dcu incio gucrra civil, quc agora iinIan quc fazcr con a ajuda da Prussia, conira a Fcullica c conira Paris. Ja nos rorios icrnos da caiiulaao sc coniinIan a arnadilIa. Naquclc noncnio nais dc una icra aric do icrriiorio csiava nas naos do ininigo; a caiial sc acIava isolada das rovncias c iodas as conunicacs csiavan dcsorganizadas. En iais circunsiancias cra inossvcl clcgcr una rcrcscniaao auicniica da Frana, a ncnos quc sc disuscssc dc nuiio icno ara rcarar as clcics. Eis orquc o acio dc caiiulaao csiiulava quc dcvcria scr clciia una Asscnllcia Nacional no razo dc oiio dias; assin foi quc a noicia da rcalizaao dc clcics nao cIcgou a nuiios onios da Frana scnao no dia anicrior. Adcnais, scgundo una clausula crcssa do acio dc caiiulaao, cssa Asscnllcia dcvcria scr clciia con o oljciivo unico dc voiar cla az ou cla gucrra, c, cvcniualncnic, ara concluir un iraiado dc az. A oulaao nao odia dciar dc scniir quc os icrnos do arnisicio iornavan inossvcl a coniinuaao da gucrra c dc quc, ara sancionar a az inosia or Disnarcl, os 66 iorcs Ioncns da Frana cran os nclIorcs. Mas, nao conicnic con cssas rccaucs, TIicrs, ja anics dc scr o sccrcio do arnisicio difundido cn Paris, s-sc cn caravana clciioral airavcs dos dcariancnios, con o oljciivo dc galvanizar c rcssusciiar o ariido lcgiiinisia quc agora, ao lado dos orlcanisias, Iavcria dc ocuar a vaga dos lonaariisias, inacciiavcis no noncnio. TIicrs nao icnia os lcgiiinisias. Inossililiiados ara govcrnar a Frana nodcrna c, orianio, dcsdcnIavcis cono rivais, quc ariido odcria scrvir nclIor cono insiruncnio da conira- rcvoluao do quc aquclc cuja aiuaao, ara dizc- lo con as alavras do rorio TIicrs (Canara dos Dcuiados, 5 dc janciro dc 1833}, csiivcra scnrc circunscriio aos ircs rccursos da invasao csirangcira, da gucrra civil c da anarquia"? Elcs, or sua aric, acrcdiiavan firncncnic no advcnio dc scu assado rcino nilcnario, or ianio icno ansiado. A csiavan as loias dc una invasao csirangcira isoicando a Frana; a csiavan un Incrio cado c un Donaaric risionciro; c a csiavan clcs ouira vcz. Evidcnicncnic, a roda da Iisioria Iavia girado ara iras, aic dcicr-sc na CIunIc ntouuuIc dc 1816. Na asscnllcias da Fcullica, dc 1848 a 1851, csscs clcncnio Iavian csiado rcrcscniados or scus culios c ccrincniados canccs arlancniarcs; agora irronian cn 67 ccna os soldados dc lasc do ariido, iodos os Pourccaugnacs(26} da Frana. Quando cssa asscnllcia dc rurais"(27} rcuniu-sc cn Dordcus, TIicrs cs con clarcza aos scus cononcnics quc cra ncccssario arovar incdiaiancnic as condics dc az, scn conccdcr-lIcs scqucr as Ionras dc un dclaic arlancniar, unica circunsiancia sol a qual a Prussia lIcs crniiiria iniciar a gucrra conira a Fcullica c conira Paris, scu laluaric. En rcalidadc, a conira-rcvoluao nao iinIa icno a crdcr. O Scgundo Incrio Iavia clcvado a nais do dolro a dvida nacional c afogara iodas as cidadcs nais inorianics cn dvidas nuniciais gravosssinas. A gucrra auncniara csaniosancnic os cncargos da naao c dcvasiara inlacavclncnic os scus rccursos. E ara conlciar a runa ali csiava o SIylocl(28} russiano, con sua faiura corrcsondcnic nanuicnao dc ncio nilIao dc soldados scus cn solo franccs c con sua indcnizaao dc cinco lilIcs, nais 5 or ccnio dc juros clos agancnios a vcnccr. Qucn agaria cssa conia? So dcrrulando violcniancnic a Fcullica odian os nonoolizadorcs da riqucza confiar cn lanar solrc os onlros dos roduiorcs dcsia os cncargos dc una gucrra quc clcs, os nonoolizadorcs, Iavian dcscncadcado. E assin a incalculavcl runa da Frana csiinulava csscs airioiicos rcrcscnianics da icrra c do caiial a 68 cncrgar na gucrra cicrior una gucrra civil, una rclcliao dos cscravisias. No caninIo dcssa consiraao crguia-sc un grandc olsiaculo. Paris. O dcsarnancnio dc Paris cra a rincira condiao ara o ciio. Por isso foi condcnada or TIicrs a cnircgar as arnas. Paris csiava, adcnais, cascrada clas frcnciicas nanifcsiacs anii-rcullicanas da Asscnllcia rural" c as dcclaracs cquvocas do rorio TIicrs solrc o fundancnio lcgal da Fcullica; cla ancaa dc dccaiiar c dcscaiializar Paris; cla noncaao dc cnlaiadorcs orlcanisias; clas lcis dc Dufaurc solrc as lciras c os alugucis vcncidos, quc lcvavan runa a indusiria c o concrcio dc Paris; clo inosio dos ccniinos, criado or Pouycr- Qucriicr, solrc cada ccnlar dc iodas as ullicacs inaginavcis; clas scnicnas dc noric conira Dlanqui c Flourcns; cla surcssao dos jornais rcullicanos; cla iransfcrcncia da Asscnllcia Nacional ara VcrsalIcs; cla rorrogaao do csiado dc siio roclanado or Palilao c cnccrrado con o 4 dc scicnlro; cla noncaao dc Vinoy, o Icroi dc dczcnlro, ara govcrnador dc Paris, dc Valcniin, o gcndarnc lonaariisia, ara rcfciio dc olcia c d'Aurcllc dc Paladincs, o gcncral jcsuia, ara conandanic- cn-cIcfc da Cuarda Nacional arisicnsc. 69 E agora vanos fazcr una crgunia a M. TIicrs c aos cavalIciros da dcfcsa nacional, scus noos dc rccado. salido quc, or ncdiaao dc M. Pouycr-Qucriicr, scu ninisiro da Fazcnda, TIicrs coniraiou un cnrcsiino dc dois lilIcs. Pois lcn, c ou nao vcrdadc. 1,. quc o ncgocio foi accriado asscgurando-sc una conissao dc varias ccnicnas dc nilIcs ara os lolsos ariicularcs dc TIicrs, Julcs Favrc, Erncsi Picard, Pouycr-Qucriicr c Julcs Sinon, c 2. quc nao Iavia ncccssidadc dc ncnIun agancnio scnao dcois da acificaao" dc Paris? En iodo caso, dcvia Iavcr algo dc nuiio urgcnic na qucsiao, ois TIicrs c Julcs Favrc cdiran scn o ncnor udor, cn nonc da naioria da Asscnllcia dc Dordcus, a incdiaia ocuaao dc Paris clas iroas russianas. Essc, cnircianio, nao cra o jogo dc Disnarcl, cono dcclarou ao rcgrcssar AlcnanIa, ironicancnic c scn ncios-icrnos dianic dos assonlrados filisicus dc Francfori. 70
II Paris arnada cra o unico olsiaculo scrio quc sc crguia no caninIo da consiraao conira- rcvolucionaria. Era rcciso or isso dcsarnar Paris. Ncssc onio, a Asscnllcia dc Dordcus cra a sinccridadc ncsna. Sc os lranidos frcnciicos dc scus rurais" nao fosscn suficicnics ara sc fazcrcn cnicndcr, a uliina sonlra dc duvida icria sido dissiada con a cnircga dc Paris or TIicrs nas icrnas naos do iriunviraio dc Vnoy, o dcccnIscu, Valcniin, o gcndarnc lonaariisia, c d'Aurclic dc Paladincs, o gcncral jcsuia. Mas, ao ncsno icno cn quc cilian dc un nodo insulianic o scu vcrdadciro roosiio dc dcsarnar Paris, os consiradorcs lIc cdian quc cnircgassc as arnas con un rcicio quc cra a nais cvidcnic, a nais dcscarada das ncniiras. TIicrs alcgava quc a ariilIaria da Cuarda Nacional dc Paris cricncia ao Esiado c dcvia scr- lIc dcvolvida. A vcrdadc cra csia. dcsdc o rorio dia da caiiulaao, cn quc os risionciros dc Disnarcl firnaran a cnircga da Frana, nas rcscrvando-sc un nuirido coro dc guarda con a inicnao nanifcsia dc sulncicr Paris, csia sc s cn roniidao. A Cuarda Nacional rcorganizou-sc, confiando a sua dircao surcna a un Coniic Ccniral clciio or iodos os scus cfciivos, con a unica cccao dc alguns rcnancsccnics das 71 vclIas fornacs lonaariisias. Na vcscra do dia cn quc os russianos cniraran cn Paris, o Coniic Ccniral adoiou ncdidas no scniido dc iransfcrir ara Moninarirc, Dcllcvillc c La Villciic os canIcs c nciralIadoras iraiocirancnic alandonados clos caiiuladorcs nos rorios lairros quc os russianos Iavcrian dc ocuar, ou cn suas incdiacs. Esscs canIcs Iavian sido adquiridos or sulscriao alcria cnirc a Cuarda Nacional. Foran rcconIccidos cono roricdadc rivada sua no acio dc caiiulaao dc 28 dc janciro c, rccisancnic or isso, foran ccludos da cnircga gcral dc arnas do govcrno aos conquisiadorcs. Tao scn rcicios sc acIava TIicrs ara iniciar as Iosiilidadcs conira Paris, quc icvc dc rccorrcr cnica ncniira dc quc a ariilIaria da Cuarda Nacional cricncia ao Esiado! O confisco dc scus canIcs csiava dcsiinado, cvidcnicncnic, a scr o rcludio do dcsarnancnio gcral dc Paris c, orianio, do dcsarnancnio da rcvoluao dc 4 dc scicnlro. Mas cssa rcvoluao cra agora a forna lcgal do Esiado franccs. A Fcullica, sua olra, foi rcconIccida clos conquisiadorcs nas clausulas do acio dc caiiulaao. Dcois da caiiulaao, foi rcconIccida ianlcn or iodas as oicncias csirangciras. c a Asscnllcia Nacional foi convocada cn scu nonc. A rcvoluao ocraria dc Paris dc 4 dc scicnlro cra o unico iiulo lcgal da 72 Asscnllcia Nacional rcunida cn Dordcus c dc scu odcr cccuiivo. Scn cla, a Asscnllcia Nacional icria iido quc dar lugar ao coro lcgislaiivo clciio cn 1869 clo sufragio univcrsal sol o govcrno da Frana, c nao da Prussia, c dissolvido cla fora a rcvoluao. TIicrs c scus Ioncns do tcIct-o-cuuc icria iido quc IunilIar- sc a cdir un salvo-conduio assinado or Lus Donaaric ara livrar-sc dc una viagcn a Caicna(29}. A Asscnllcia Nacional, con scus lcnos odcrcs ara fiar as condics dc az con a Prussia, nao cra nais quc un cisodio daqucla rcvoluao, cuja vcrdadcira cncarnaao coniinuava scndo a Paris cn arnas quc a Iavia iniciado, quc or cla sofrcra un asscdio dc cinco ncscs, con iodos os Iorrorcs da fonc, c quc, graas sua rcsisicncia susicniada acsar do lano dc TrocIu, asscniara as lascs ara una icnaz gucrra dc dcfcsa nos dcariancnios. E Paris so iinIa agora dois caninIos. ou cnircgar as arnas, scguindo as ordcns IunilIanics dos cscravisias anoiinados dc Dordcus c rcconIcccndo quc sua rcvoluao dc 4 dc scicnlro nao significa nais quc una iransfcrcncia dc odcrcs dc Lus Donaaric a scus rivais nonarquicos; ou coniinuar luiando cono o cancao alncgado da Frana, cuja salvaao da runa c cuja rcgcncraao cran inossvcis sc nao fosscn dcrruladas rcvolucionariancnic as condics oliicas c 73 sociais quc Iavian cngcndrado o Scgundo Incrio c quc, sol sua cgidc roiciora, anadurccian aic a conlcia uircfaao. Paris, cicnuada or cinco ncscs dc fonc, nao Icsiiou un so insianic. Hcroicancnic, dccidiu corrcr iodos os riscos dc una rcsisicncia conira os consiradorcs franccscs, ncsno con o canIao russiano ancaando-a dc scus rorios forics. Enircianio, cn sua avcrsao gucrra civil a quc Paris Iavia dc scr arrasiada, o Coniic Ccniral crsisiia ainda nuna aiiiudc ncrancnic dcfcnsiva, acsar das rovocacs da Asscnllcia, das usuracs do odcr cccuiivo c da ancaadora conccniraao dc iroas cn Paris c scus arrcdorcs. Foi TIicrs qucn iniciou a gucrra civil ao nandar Vinoy, frcnic dc una nuliidao dc guardas nuniciais c dc alguns rcgincnios dc linIa, cn ccdiao noiurna conira Moninarirc ara aodcrar-sc dc surrcsa dos canIcs da Cuarda Nacional. Salc-sc, dc rcsio, cono cssa icniaiiva fracassou, dianic da rcsisicncia da Cuarda Nacional c da confraicrnizaao das iroas do ovo. D'Aurcilc dc Paladincs nandara dc anicnao inrinir o scu lolciin dc viioria, c TIicrs Iavia rcarado ja os cariazcs anunciando as suas ncdidas dc golc dc Esiado. Agora, iudo isso iinIa quc scr sulsiiiudo clos aclos cn quc TIicrs conunicava a sua nagnanina dccisao dc dciar a Cuarda Nacional na ossc dc suas 74 arnas, con o quc csiava ccrio afirnava dc quc csia sc uniria ao govcrno conira os rclcldcs. Dos 300 nil guardas nacionais, soncnic 300 rcsondcran a cssc aclo assando-sc ara o lado do cqucno TIicrs conira clcs ncsnos. A gloriosa rcvoluao ocraria dc 18 dc naro aodcrou-sc indiscuiivclncnic dc Paris. O Coniic Ccniral cra o scu govcrno rovisorio. E sua noiavcl aiuaao oliica c niliiar arccia lcvar a Euroa duvida solrc sc o quc sc via cra una rcalidadc ou sinlcsncnic os sonIos dc un assado rcnoio. Dc 18 dc naro aic a cnirada das iroas dc VcrsalIcs cn Paris, a rcvoluao csicvc iao iscnia dcsscs aios dc violcncia, iao frcqucnics nas rcvolucs, c nais ainda nas conira-rcvolucs das classcs sucriorcs", quc scus advcrsarios nao udcran dcnunciar ouiros faios alcn da cccuao dos gcncrais Lcconic c Clcncni TIonas c os aconiccincnios ocorridos na raa Vcndnc. Un dos niliiarcs lonaariisias quc ariiciaran na inicniona noiurna conira Moninarirc, o gcncral Lcconic, ordcnou or quairo vczcs ao 81. rcgincnio quc fizcssc fogo solrc una nuliidao incrnc na raa Pigallc c cono as iroas sc ncgasscn, insuliou-as furiosancnic. En vcz dc disarar solrc as nulIcrcs c as crianas, scus Ioncns disararan 75 solrc clc. Os Ialiios invcicrados adquiridos clos soldados na cscola dos ininigos da classc ocraria nao nudan, scn duvida, no ncsno noncnio cn quc clcs assan ara o cano dos iralalIadorcs. Essa ncsna gcnic cccuiou Clcncni TIonas. O gcncral" Clcncni TIonas, un aniigo sargcnio dc cavalaria dcsconicnic, insinuara-sc, no uliino crodo do rcinado dc Lus Fclic, na rcdaao do jornal rcullicano Lc Nutonu, ara rcsiar ali os scus scrvios na dula qualidadc dc icsia-dc-fcrro (gcunt csonsuIc} c dc csadacIin dc iao conlaiivo jornal. Aos a Fcvoluao dc Fcvcrciro, cnironizados no odcr os scnIorcs dc Lc Nutonu iransfornaran cssc c- sargcnio dc cavalaria cn gcncral, nas vcscras da naiana dc junIo, da qual clc, cono Julcs Favrc, foi un dos sinisiros naquinadorcs, ara convcricr-sc dcois nun dos nais ignolcis vcrdugos dos sullcvados. En scguida, clc c scu gcncralaio dcsaarcccran or longo icno, ara surgir dc novo iona cn 1. dc novcnlro dc 1870. No dia anicrior, o govcrno da dcfcsa, arisionado no Hicl dc Villc, roncicra solcncncnic a Dlanqui, Flourcns c ouiros rcrcscnianics da classc ocraria quc rcnunciaria ao odcr usurado das naos da Conuna quc Paris Iavcria dc clcgcr livrcncnic. Ao invcs dc cunrir sua alavra, lanaran solrc Paris os lrcics dc TrocIu, quc vinIan sulsiiiuir os 76 corsos dc Donaaric. Unicancnic o gcncral Tanisicr rccusou nancIar o scu nonc con aqucla violaao da alavra cncnIada, dcniiindo-sc dc scu osio dc conandanic-cn- cIcfc da Cuarda Nacional. Clcncni TIonas o sulsiiiuiu, voliando ouira vcz a scr gcncral. Duranic iodo o crodo dc scu conando, nao luiou conira os russianos, nas conira a Cuarda Nacional dc Paris. Incdiu quc cla sc arnassc or conlcio, aulou os laialIcs lurgucscs conira os laialIcs ocrarios, clininou os oficiais Iosiis ao lano" dc TrocIu c dissolvcu con o csiigna dc covardia aquclcs ncsnos laialIcs rolciarios, cujo Icrosno acala dc cncIcr dc assonlro os scus nais cncarniados ininigos. Clcncni TIonas scniia-sc circnancnic orgulIoso or Iavcr rcconquisiado sua rccnincncia dc junIo cono ininigo cssoal da classc ocraria dc Paris. Poucos dias anics dc 18 dc naro sulncicra a Lc Fl, ninisiro da Cucrra, un lano dc sua criaao ara acalar con a finc flcur(30} da canaillc dc Paris". Dcois da dcrroia dc Vinoy, nao dc dciar dc surgir cn ccna cono csiao anador. O Coniic Ccniral c os ocrarios dc Paris sao iao rcsonsavcis cla noric dc Clcncni TIonas c dc Lcconic cono a rinccsa dc Calcs cla soric quc iivcran as cssoas quc norrcran csnagadas cnirc a nuliidao no dia dc sua cnirada cn Londrcs. 77 A suosia naiana dc cidadaos incrncs na raa Vcndnc c un niio quc M. TIicrs c os rurais" silcncian olsiinadancnic na Asscnllcia, cnircgando a sua roagaao cclusivancnic iurla dc lacaios do jornalisno curocu. Os Ioncns da ordcn", os rcacionarios dc Paris, ircncran anic o iriunfo do 18 dc naro. Era ara clcs o sinal da vingana oular quc afinal cIcgava. Dianic dc scus olIos crguian-sc os cscciros das viinas assassinadas or clcs dcsdc as jornadas dc junIo dc 1848 aic o 22 dc janciro dc 1871. Mas o scu anico foi o unico casiigo. Aic os guardas nuniciais, quc dcvian scr dcsarnados c rcsos, iivcran as orias dc Paris alcrias dc ar cn ar, fugindo iranquilancnic ara VcrsalIcs c ondo-sc a salvo. Os Ioncns da ordcn nao so nao foran nolcsiados, nas aic ncsno iivcran a ossililidadc dc rcunir-sc c aodcrar-sc calnancnic dc nais dc un rcduio do rorio ccniro dc Paris. Essa indulgcncia do Coniic Ccniral, cssa nagnaninidadc dos ocrarios arnados, quc iao violcniancnic conirasiava con os Ialiios do ariido da ordcn", foi falsancnic inicrrciada or csic cono a sinlcs nanifcsiaao dc un scniincnio dc dclilidadc. Dai o scu ncscio lano dc icniar, sol a caa dc una nanifcsiaao acfica, o quc Vinoy nao udcra conscguir con scus canIcs c suas nciralIadoras. A 22 dc naro, una iurla 78 scdiciosa dc cssoas clcganics ariiu dos lairros dc luo, lcvando cn suas filciras iodos os janoias c, sua frcnic, os figurcs nais conIccidos do Incrio. os Hccclcrcn, Cocilogon, Hcnri dc Pcnc, cic. Sol o covardc rcicio dc una nanifcsiaao acfica, csscs landos, conduzindo sccrciancnic arnas dc csadacIins, uscran-sc cn ordcn dc narcIa, agrcdindo c dcsarnando as airulIas c osios da Cuarda Nacional quc cnconiravan cn sua assagcn c, ao dcscnlocar na Fuc dc la Pai na raa Vcndnc, aos lcrros dc Alaio o Coniic Ccniral! Alaio os assassinos! Viva a Asscnllcia Nacional!", icniaran roncr o cordao dc guardas c ionar dc surrcsa o quaricl da Cuarda Nacional. Cono rcsosia aos scus iiros dc isiola, foran dados os ioqucs rcgulancniarcs dc aicnao c, cono nao suriisscn cfciio, o gcncral da Cuarda Nacional ordcnou fogo. Foi lasianic una carga ara r cn fuga rcciiiada aquclcs csiuidos ncqucircfcs, quc cscravan quc a sinlcs ciliao dc sua Ionoralilidadc" ccrccria solrc a rcvoluao dc Paris o ncsno cfciio das ironlcias dc Josuc solrc as nuralIas dc Jcrico. Ao fugir, dciaran airas dc si dois guardas nacionais norios, novc fcridos gravcncnic (cnirc clcs un ncnlro do Coniic Ccniral} c iodo o ccnario dc sua faanIa colcrio dc rcvolvcrcs, unIais c lasics dc csioquc, cono icsicnunIo do caraicr incrnc" dc sua nanifcsiaao acfica". Quando a Cuarda 79 Nacional dc Paris, a 13 dc junIo dc 1849, organizou una nanifcsiaao rcalncnic acfica, ara roicsiar conira o iraiociro assalio dc Fona clas iroas franccsas, CIangarnicr, cniao gcncral do ariido da ordcn, foi aclanado cla Asscnllcia Nacional, csccialncnic or M. TIicrs, cono salvador da socicdadc or Iavcr lanado suas iroas, dc iodos os lados, solrc aquclcs Ioncns incrncs, or dcrrula-los a iiros c golcs dc salrc c or csnaga-los isoicando-os. Dccrciou-sc cniao cn Paris o csiado dc siio. Dufaurc fcz con quc a Asscnllcia arovassc a ioda rcssa novas lcis dc rcrcssao. Novas dcicncs, novos dcsicrros; iniciava-sc nova cra dc icrror. O Coniic Ccniral dc 1871 nao sc ocuou dos Icrois da nanifcsiaao acifica"; c, assin, dois dias dcois, ja odian assar rcvisia anic o alniranic Saissci ara aqucla ouira nanifcsiaao, ja arnada, quc icrninou con a fanosa fuga ara VcrsalIcs. En sua rcugnancia cn acciiar a gucrra civil, iniciada con o assalio noiurno rcalizado or TIicrs conira Moninarirc, o Coniic Ccniral iornou-sc culado, dcssa vcz, dc un crro dccisivo. nao narcIar incdiaiancnic solrc VcrsalIcs, cniao conlciancnic indcfcsa, acalando dcssa nancira con as nanolras consiraiivas dc TIicrs c scus rurais" En vcz dc fazc-lo, voliou a crniiir quc o ariido da ordcn rovassc as suas foras nas urnas a 26 dc naro, dia cn quc sc rcalizaran as clcics ara a 80 Conuna. Naquclc dia, nas nunicialidadcs dc Paris, os Ioncns da ordcn" irocaran ancnas alavras dc conciliaao con scus dcnasiados gcncrosos vcnccdorcs, cnquanio no fundo do coraao fazian o voio solcnc dc cicrnina-los no noncnio ooriuno. Vcjanos agora o rcvcrso da ncdalIa. TIicrs dcu incio sua scgunda cananIa conira Paris cn concos dc alril. A rincira lcva dc risionciros arisicnscs conduzidos a VcrsalIcs foi sulnciida a rcvolianics crucldadcs, cnquanio Erncsi Picard, con as naos nciidas nos lolsos, asscava cn sua frcnic, cscarncccndo-os, c Mncs TIicrs c Favrc, cnirc suas danas dc Ionra (?}, alaudian dos lalccs os ulirajcs da iurla vcrsalIcsa. Os soldados dos rcgincnios dc linIa arisionados foran assassinados a sanguc frio; nosso valcnic anigo o gcncral Duval, o fundidor, foi fuzilado, scn sonlra dc roccsso. Callifci, o rufiao dc sua roria nulIcr, iao conIccida clas cscandalosas cilics quc fazia dc scu coro nas lacanais do Scgundo Incrio, jaciava-sc nuna roclanaao or icr nandado assassinar un gruo dc guardas nacionais con scu caiiao c scu icncnic, surrccndidos c dcsarnados clos caadorcs. Vinoy, o fugiiivo, foi agraciado or TIicrs con a Crandc Cruz da Lcgiao dc Honra, cn rcconIccincnio or sua ordcn ara fuzilar iodos os soldados arisionados nas filciras dos fcdcrais. Dcsnarcis, o gcndarnc, foi condccorado 81 or icr csquaricjado iraiocirancnic, cono un carnicciro, o lrioso c nagnanino Flourcns, quc a 31 dc ouiulro dc 1870 salvara as calcas dos ncnlros do govcrno da dcfcsa. TIicrs, con nanifcsia saiisfaao, csicndcu-sc solrc os rcconforianics dcialIcs" dcssc assassinaio na Asscnllcia Nacional. Con a inflada vaidadc dc un Ton Poucc arlancniar, a qucn sc crniic rcrcscniar o acl dc Tancrlan, ncgava aos quc sc rclclavan conira Sua Pcqucncz iodo dirciio da gucrra cnirc civilizados, aic o dirciio dc ncuiralidadc ara scus Iosiiais dc sanguc. Nada nais Iorrvcl do quc cssc nacaco, auiorizado or un noncnio a dar lcna cansao a scus insiinios dc iigrc, cono Voliairc ja Iavia inaginado. (V. acndiccs, ag. 35}(31} Aos o dccrcio dc 7 dc alril da Conuna, ordcnando rcrcsalias c dcclarando quc ial cra scu dcvcr ara roicgcr Paris conira as faanIas canilalcscas dos landidos dc VcrsalIcs, cigindo olIo or olIo c dcnic or dcnic", TIicrs coniinuou dando aos risionciros o ncsno iraiancnio sclvagcn, alcn do nais insuliando-os cn scus lolciins. Janais cscrcvcu clc o olIar angusiiado dc Ioncns Ioncsios icvc quc ousar solrc fisiononias iao dcgradadas dc una dcgradada dcnocracia." Os Ioncns Ioncsios cran TIicrs c scus ninisiros lilcriados" do rcsdio. Coniudo, os fuzilancnios dc risionciros ccssaran or algun icno. Mas, logo quc TIicrs 82 c scus gcncrais dcccnlrisias convcnccran-sc dc quc aquclc dccrcio da Conuna solrc as rcrcsalias nao cra nais quc una ancaa inocua, dc quc cra rcsciiada a vida aic dos gcndarncs csics dciidos cn Paris con o disfarcc dc guardas nacionais, aic dc guardas nuniciais surrccndidos con granadas inccndiarias, cniao rciniciaran-sc os fuzilancnios cn nassa dc risionciros, rosscguindo scn inicrruao aic o fin. As casas cn quc rcfugiaran guardas nacionais cran ccrcadas or gcndarncs, solrc clas lanava-sc cirolco (cla rincira vcz cnrcgado ncsia gucrra} inccndiando-as cn scguida, scndo os coros carlonizados rciirados logo ara o Hosiial da Inrcnsa, siiuados cn Lcs Tcncs. Quairo guardas nacionais quc sc rcndcran a un dcsiacancnio dc caadorcs noniados, a 25 dc alril, cn Dcllc Einc, foran incdiaiancnic fuzilados, un aos ouiro, or un caiiao disculo dilcio dc Callifci. ScIcffcr, una dcssas quairo viinas, a qucn sc Iavia dciado cono norio, cIcgou arrasiando-sc aos osios avanados dc Paris c rclaiou cssc faio a una conissao da Conuna. Quando Tolain inicrclou o ninisiro da Cucrra accrca do infornc dcssa conissao, os rurais" alafaran sua voz c nao crniiiran quc Lc Fl rcsondcssc. Tcria sido un insulio ara scu glorioso" ccrciio falar dc suas faanIas. O ion incriincnic con quc os 83 lolciins dc TIicrs anunciaran a naiana a laioncias dos guardas nacionais quc foran surrccndidos dornindo cn Moulin Saquci c os fuzilancnios cn nassa cn Clarnari alicraran aic os ncrvos do Tincs dc Londrcs, quc nao cca rccisancnic or cccsso dc scnsililidadc. Mas scria ridculo, Iojc, rocurar cnuncrar as airocidadcs urancnic rclininarcs lcvadas raiica clos quc lonlardcaran Paris c foncniaran una sullcvaao cscravisia roicgida cla invasao csirangcira. En ncio a iodos csscs Iorrorcs, TIicrs, csqucccndo-sc dc suas lancniacs arlancniarcs solrc a csaniosa rcsonsalilidadc quc csa solrc os scus onlros dc anao, jacia-sc cn scus lolciins dc quc l'AsscnIcc scgc usIcncnt (32}, c or scus inacalavcis fcsiins dcnonsira, ora con os gcncrais dcccnlrisias, ora con os rncics alcnacs, quc sua digcsiao nao foi dc nodo algun criurlada, ncn scqucr clos cscciros dc Lcconic c Clcncni TIonas. 84
III Ao alvorcccr dc 18 dc naro dc 1871, Paris foi dcscriada con o clanor. Viva a Conuna!". Quc c a Conuna, cssa csfingc quc ianio aiorncnia os csriios lurgucscs? Os rolciarios dc Paris dizia o nanifcsio do Coniic Ccniral dc 18 dc naro cn ncio aos fracassos c s rcacs das classcs doninanics, conrccndcran quc cIcgou o noncnio dc salvar a siiuaao ionando cn suas naos a dircao dos ncgocios ullicos... Conrccndcran quc c scu dcvcr incrioso c scu dirciio inconicsiavcl iornar- sc donos dc scus rorios dcsiinos, ionando o Podcr." Mas a classc ocraria nao odc liniiar-sc sinlcsncnic a sc aossar da naquina do Esiado ial cono sc arcscnia c scrvir-sc dcla ara scus rorios fins. O odcr csiaial ccniralizado, con scus orgaos onioicnics o ccrciio crnancnic, a olcia, a lurocracia, o clcro c a nagisiraiura orgaos criados scgundo un lano dc divisao sisicnaiica c Iicrarquica do iralalIo roccdc dos icnos da nonarquia alsoluia c scrviu nasccnic socicdadc lurgucsa cono una arna odcrosa cn suas luias conira o fcudalisno. Enircianio, scu dcscnvolvincnio foi cniravado or iodo iio dc rcluialIos ncdicvais. dirciios scnIoriais, 85 rivilcgios locais, nonoolios nuniciais c cororaiivos, codigos rovinciais. A cscova giganicsca da Fcvoluao Franccsa do scculo XVIII varrcu iodas cssas rclquias dc icnos assados, linando assin, ao ncsno icno, o solo da socicdadc dos uliinos olsiaculos quc sc crguian anic a sucrcsiruiura do cdifcio do Esiado nodcrno, crigido solrc o Princiro Incrio, quc or sua vcz cra fruio das gucrras dc coalizao da vclIa Euroa scnifcudal conira a Frana nodcrna. Duranic os rcgincs scguinics o govcrno, colocado sol o conirolc do Parlancnio isio c, sol o conirolc dircio das classcs ossuidoras nao so sc convcricu nun vivciro dc cnorncs dvidas nacionais c dc inosios csnagadorcs, nas, con a scduao irrcsisivcl dc scus cargos, roiccs c cnrcgos, acalou or scr a naa da discordia cnirc as faccs rivais c os avcniurciros das classcs doninanics; or ouiro lado, scu caraicr oliico nudava sinuliancancnic con as nudanas cconnicas ocradas na socicdadc. ncdida quc os rogrcssos da nodcrna indusiria dcscnvolvian, anliavan c arofundavan o aniagonisno dc classc cnirc o caiial c o iralalIo, o odcr do Esiado foi adquirindo cada vcz nais o caraicr dc odcr nacional do caiial solrc o iralalIo, dc fora ullica organizada ara a cscravizaao social, dc naquina do dcsoiisno dc classc. Dcois dc cada rcvoluao, quc assinala un asso 86 adianic na luia dc classcs, rcvcla-sc con iraos cada vcz nais niidos o caraicr urancnic rcrcssivo do odcr do Esiado. A rcvoluao dc 1830, ao iraduzir-sc na assagcn do govcrno das naos dos laiifundiarios ara as naos dos caiialisias, o quc fcz foi iransfcri-lo dos ininigos nais rcnoios ara os ininigos nais dircios da classc ocraria. Os lurgucscs rcullicanos, quc sc aodcraran do odcr do Esiado cn nonc da Fcvoluao dc Fcvcrciro, dclc fizcran uso ara as naianas dc junIo, ara rovar classc ocraria quc a Fcullica social" c a Fcullica quc asscgura sua sulnissao social c ara convcnccr a nassa nonarquica dos lurgucscs c laiifundiarios quc odia cnircgar aos rcullicanos" lurgucscs as inquiciacs c cncargos do govcrno. Enircianio, dcois dc sua rincira c Icroica faanIa dc junIo, os rcullicanos lurgucscs iivcran quc assar das rinciras linIas ara a rciaguarda do ariido da ordcn", coalizao fornada or iodas as fracs c faccs rivais da classc aroriadora, cn scu aniagonisno, agora franco c nanifcsio, con a classc roduiora. A forna nais adcquada ara cssc govcrno or acs cra a Fcullica arlancniar, con Lus Donaaric or rcsidcnic. Foi cssc un rcginc dc franco icrrorisno dc classc c dc insulio dclilcrado conira a vilc nuliiiudc"(33}Sc a Fcullica arlancniar, cono dizia M. TIicrs, cra a quc ncnos os dividia" (as 87 divcrsas fracs da classc doninanic}, alria cn iroca un alisno cnirc cssa classc c o conjunio da socicdadc quc sc siiuava fora dc suas rcduzidas filciras. Sua uniao vinIa clininar as rcsirics quc as discordias inunIan ao odcr do Esiado sol rcgincs anicriorcs c, anic a ancaa dc un isolancnio do rolciariado, scrvian-sc do odcr csiaial, scn icdadc c con osicniaao, cono dc una naquina nacional dc gucrra do caiial conira o iralalIo. Mas cssa cruzada ininicrruia conira as nassas roduioras olrigava-os nao so a rcvcsiir o odcr cccuiivo dc faculdadcs dc rcrcssao cada vcz naiorcs, nas, ao ncsno icno, a dcsojar o scu rorio laluaric arlancniar a Asscnllcia Nacional un or un, dc iodos os scus ncios dc dcfcsa conira o odcr cccuiivo. Aic quc csic, na cssoa dc Lus Donaaric, dcu-lIcs un oniac. O fruio naiural da Fcullica do ariido da ordcn" foi o Scgundo Incrio. O Incrio, icndo o golc dc Esiado or ccriidao dc nascincnio, o sufragio univcrsal or sanao c a csada or cciro, dcclarava aoiar-sc nos canoncscs, anla nassa dc roduiorcs nao cnvolvida dirciancnic na luia cnirc o caiial c o iralalIo. Dizia quc salvava a classc ocraria dcsiruindo o arlancniarisno c, con clc, a dcscarada sulnissao do govcrno s classcs ossuidoras. Dizia quc salvava as classcs ossuidoras nanicndo dc c sua surcnacia 88 cconnica solrc a classc ocraria; c, finalncnic, rcicndia unir iodas as classcs, ao rcssusciiar ara iodos a quincra da gloria nacional. En rcalidadc, cra a unica forna dc govcrno ossvcl, nun noncnio cn quc a lurgucsia ja Iavia crdido a caacidadc ara govcrnar o as c a classc ocraria ainda nao a Iavia adquirido. O Incrio foi aclanado dc un circno ao ouiro do nundo cono o salvador da socicdadc. Sol sua cgidc, a socicdadc lurgucsa livrc dc rcocuacs oliicas, aiingiu un dcscnvolvincnio quc ncn cla ncsna cscrava. Sua indusiria c scu concrcio adquiriran roorcs giganicscas; a cscculaao financcira rcalizou orgias cosnooliias; a niscria das nassas rcssaliava solrc a ulirajanic osicniaao dc un luo suniuoso, falso c vil. O odcr csiaial, quc aarcnicncnic fluiuava acina da socicdadc, cra dc faio o scu naior cscandalo c o vivciro dc iodas as suas corrucs. Sua odridao c a odridao da socicdadc quc clc salvou, foran osias a nu cla laioncia da Prussia, quc or sua vcz ardia cn dcscjos dc irasladar cssc rcginc dc Paris ara Dcrlin. O incrialisno(34} c a forna nais rosiiiuda c, ao ncsno icno, a uliina forna daquclc odcr csiaial quc a socicdadc lurgucsa nasccnic Iavia concado a criar cono ncio ara cnanciar-sc do fcudalisno c quc a socicdadc lurgucsa adulia acalou iransfornando cn un ncio ara a cscravizaao do iralalIo clo caiial. 89 Aniicsc dircia do Incrio cra a Conuna. O lrado dc Fcullica social", con quc a Fcvoluao dc Fcvcrciro foi anunciada clo rolciariado dc Paris, nao crcssava nais quc o vago dcscjo dc una Fcullica quc nao acalassc con a forna nonarquica da doninaao dc classc, nas con a roria doninaao dc classc. A Conuna cra a forna osiiiva dcssa Fcullica. Paris, scdc ccniral do vclIo odcr govcrnancnial c, ao ncsno icno, laluaric social da classc ocraria da Frana, lcvaniara-sc cn arnas conira a icniaiiva dc TIicrs c dos rurais" dc rcsiaurar c crciuar aquclc vclIo odcr quc lIcs Iavia sido lcgado clo Incrio. E sc Paris dc rcsisiir foi unicancnic orquc, cn conscqucncia do asscdio, dcsfizcra o ccrciio, sulsiiiuindo-o or una Cuarda Nacional, cujo rincial coniingcnic cra fornado clos ocrarios. Traia-sc agora dc iransfornar cssc faio nuna insiiiuiao duradoura. Por isso, o rinciro dccrcio da Conuna foi no scniido dc surinir o ccrciio crnancnic c sulsiiiui-lo clo ovo arnado. A Conuna cra conosia dc consclIciros nuniciais clciios or sufragio univcrsal nos divcrsos disiriios da cidadc. Eran rcsonsavcis c sulsiiiuvcis a qualqucr noncnio. A Conuna dcvia scr, nao un orgao arlancniar, nas una cororaao dc iralalIo, cccuiiva c lcgislaiiva ao 90 ncsno icno. En vcz dc coniinuar scndo un insiruncnio do govcrno ccniral, a olcia foi incdiaiancnic dcsojada dc suas airiluics oliicas c convcriida nun insiruncnio da Conuna, rcsonsavcl cranic cla c dcnissvcl a qualqucr noncnio. O ncsno foi fciio cn rclaao aos funcionarios dos dcnais ranos da adninisiraao. A ariir dos ncnlros da Conuna, iodos quc dcscncnIavan cargos ullicos dcvian rccclcr salarios dc ocrarios. Os inicrcsscs criados c as dcscsas dc rcrcscniaao dos alios digniiarios do Esiado dcsaarcccran con os rorios alios signaiarios. Os cargos ullicos dciaran dc scr roricdadc rivada dos icsias-dc-fcrro do govcrno ccniral. Nas naos da Conuna conccnirou-sc nao so a adninisiraao nunicial, nas ioda iniciaiiva ccrcida aic cniao clo Esiado. Una vcz surinidos o ccrciio crnancnic c a olcia, quc cran os clcncnios da fora fsica do aniigo govcrno, a Conuna csiava inacicnic or dcsiruir a fora csiriiual dc rcrcssao, o odcr dos adrcs", dccrciando a scaraao da Igrcja do Esiado c a croriaao dc iodas as Igrcjas cono cororacs ossuidoras. Os adrcs foran dcvolvidos ao rciiro da vida rivada, a vivcr dos olulos dos ficis, cono scus anicccssorcs, os aosiolos. Todas as insiiiuics dc cnsino foran alcrias graiuiiancnic ao ovo c ao ncsno icno cnanciadas dc ioda inironissao da Igrcja c do 91 Esiado. Assin, nao soncnic sc unIa o cnsino ao alcancc dc iodos, nas a roria cicncia sc rcdinia dos cniravcs criados clos rcconcciios dc classc c o odcr do govcrno. Os funcionarios judiciais dcvian crdcr aqucla fingida indccndcncia quc so scrvira ara disfarar sua aljcia sulnissao aos succssivos govcrnos, aos quais ian rcsiando succssivancnic, c violando ianlcn succssivancnic, o jurancnio dc fidclidadc. Assin cono os dcnais funcionarios ullicos, os nagisirados c juzcs dcvian scr funcionarios clciivos, rcsonsavcis c dcnissvcis. Cono c logico, a Conuna dc Paris Iavia dc scrvir dc nodclo a iodos os grandcs ccniros indusiriais da Frana. Una vcz csialclccido cn Paris c nos ccniros sccundarios o rcginc conunal, o aniigo govcrno ccniralizado icria quc ccdcr lugar ianlcn nas rovncias ao govcrno dos roduiorcs clos roduiorcs. No lrcvc csloo dc organizaao nacional quc a Conuna nao icvc icno dc dcscnvolvcr, diz-sc clarancnic quc a Conuna dcvia scr a forna oliica inclusivc das ncnorcs aldcias do as c quc nos disiriios rurais o ccrciio crnancnic dcvia scr sulsiiiudo or una nilcia oular, con un icno dc scrvio ciraordinariancnic curio. As conunas rurais dc cada disiriio adninisirarian scus assunios colciivos or ncio dc una asscnllcia dc 92 dclcgados na caiial do disiriio corrcsondcnic c cssas asscnllcias, or sua vcz, cnviarian dcuiados dclcgaao nacional cn Paris, cnicndcndo-sc quc iodos os dclcgados scrian sulsiiiudos a qualqucr noncnio c conronciidos con un nandaio incraiivo (insirucs} dc scus clciiorcs. As oucas, nas inorianics funcs quc rcsiavan ainda a un govcrno ccniral nao sc surinirian, cono sc dissc, falscando roosiiadancnic a vcrdadc, nas scrao dcscncnIadas or agcnics conunais c, orianio, csiriiancnic rcsonsavcis. Nao sc iraiava dc dcsiruir a unidadc da naao, nas, ao conirario, dc organiza-la ncdianic un rcginc conunal, convcricndo-a nuna rcalidadc ao dcsiruir o odcr csiaial, quc rcicndia scr a cncarnaao daqucla unidadc, indccndcnic c siiuado acina da roria naao, cn cujo coro nao cra nais quc una ccrcsccncia arasiiaria. Enquanio quc os orgaos urancnic rcrcssivos do vclIo odcr csiaial dcvian scr anuiados, suas funcs lcgiinas dcvian scr arrancadas a una auioridadc quc usurava una osiao rccnincnic solrc a roria socicdadc, ara rcsiiiui-la aos scrvidorcs rcsonsavcis dcssa socicdadc. En lugar dc dccidir una vcz, cada ircs ou scis anos, quc ncnlros da classc doninanic dcvcn rcrcscniar(35} c csnagar o ovo no Parlancnio, o sufragio univcrsal dcvcria scrvir ao ovo organizado cn conunas, do ncsno nodo 93 quc o sufragio individual scrvc aos aircs quc rocuran ocrarios c adninisiradorcs ara scus ncgocios. E c un faio crfciiancnic conIccido quc ianio as conanIias cono os indivduos quando sc iraia dc ncgocios, salcn gcralncnic colocar cada Ioncn no lugar quc lIc calc c, sc crran alguna vcz, rcaran o crro con rcsicza. Por ouiro lado, nada odia scr nais alIcio ao csriio da Conuna do quc sulsiiiuir o sufragio univcrsal or una invcsiidura Iicrarquica. En gcral, as criacs Iisioricas conlciancnic novas csiao dcsiinadas a scr ionadas cono una rcroduao dc fornas vclIas, c ncsno norias, da vida social, con as quais odcn icr ccria scnclIana. Assin, cssa nova Conuna, quc vcn dcsiruir o odcr csiaial nodcrno, foi confundida con una rcroduao das conunas ncdicvais, quc rcccdcran incdiaiancnic cssc odcr csiaial c logo lIc scrviran dc lasc. O rcginc conunal foi crroncancnic considcrado cono una icniaiiva dc fracionar nuna fcdcraao dc cqucnos Esiados, cono sonIavan Monicsquicu c os girondinos, aqucla unidadc das grandcs nacs quc, sc cn suas origcns foi insiaurada cla violcncia, sc convcricu nun odcroso faior da roduao social. O aniagonisno cnirc a Conuna c o odcr do Esiado icn sido arcscniado cono una forna cagcrada da vclIa luia conira o cccssivo ccniralisno. Circunsiancias cculiarcs odcn cn 94 ouiros ascs icr incdido o dcscnvolvincnio classico da forna lurgucsa dc govcrno ao nodo franccs c icr crniiido, cono na Inglaicrra, conlciar na cidadc os grandcs orgaos ccnirais do Esiado con asscnllcias aroquiais (ucstcs} corronidas, consclIciros ncgocisias c fcrozcs adninisiradorcs da lcncficcncia c, no cano, con juizcs viriualncnic Icrcdiiarios. O rcginc conunal icria dcvolvido ao organisno social iodas as foras quc aic cniao vinIan scndo alsorvidas clo Esiado arasiiario, quc sc nuirc s cusias da socicdadc c frcia scu livrc novincnio. Dasiaria cssc faio acnas ara dar incio rcgcncraao da Frana. A lurgucsia rovinciana da Frana via na Conuna una icniaiiva ara rcsiaurar o rcdonnio quc cla Iavia ccrcido solrc o cano sol Lus Fclic c quc, sol Lus Naolcao, fora sulaniado clo suosio rcdonnio do cano solrc a cidadc. En rcalidadc, o rcginc conunal colocava os roduiorcs do cano sol a dircao idcologica das caiiais dc scus disiriios, ofcrcccndo-lIcs, nos ocrarios da cidadc, os rcrcscnianics naiurais dc scus inicrcsscs. A sinlcs cisicncia da Conuna inlicava, cono algo cvidcnic, un rcginc dc auiononia local, orcn ja nao cono coniracso a un odcr csiaial, quc agora cra sucrfluo. So na calca dc un Disnarcl quc, quando nao csia nciido cn suas inirigas dc sanguc c dc fcrro, gosia dc voliar sua aniiga 95 ocuaao, quc iao lcn corrcsondc a scu calilrc ncnial, dc colalorador do KladdcradaiscI (o PuncI dc Dcrlin}(36} so nuna calca cono cssa odcria calcr o airiluir Conuna dc Paris a asiraao dc rcroduzir aqucla caricaiura da organizaao nunicial franccsa dc 1791, quc c a organizaao nunicial da Prussia, ondc a adninisiraao das cidadcs fica rclaiada ao acl dc sinlcs cngrcnagcn sccundaria do aarclIo olicial do Esiado russiano. A Conuna convcricu nuna rcalidadc cssa alavra dc ordcn das rcvolucs lurgucsas, quc c un. govcrno laraio" ao dcsiruir os dois grandcs faiorcs dc gasios. o ccrciio crnancnic c a lurocracia do Esiado. Sua cisicncia ncsna rcssuunIa a nao cisicncia da nonarquia quc, clo ncnos na Euroa, c o aoio nornal c o disfarcc indiscnsavcl da doninaao dc classc. A Conuna doiou a Fcullica dc una lasc dc insiiiuics rcalncnic dcnocraiicas. Mas ncn o govcrno laraio" ncn a vcrdadcira Fcullica" consiiiuan sua ncia final. Nao cran scnao scus corolarios. A varicdadc dc inicrrciacs a quc icn sido sulnciida a Conuna c a varicdadc dc inicrcsscs quc a clican cn scu lcncfcio, dcnonsiran quc cra una forna oliica crfciiancnic flcvcl, difcrcnicncnic das fornas anicriorcs dc govcrno, iodas clas fundancnialncnic rcrcssivas. Eis o scu vcrdadciro scgrcdo. a Conuna cra, csscncialncnic, un govcrno da classc ocraria, 96 fruio da luia da classc roduiora conira a classc aroriadora, a forna oliica afinal dcscolcria ara lcvar a calo a cnanciaao cconnica do iralalIo. Scn cssa uliina condiao, o rcginc conunal icria sido una inossililidadc c una inosiura. A doninaao oliica dos roduiorcs c inconaivcl con a crciuaao dc sua cscravidao social. A Conuna dcvia scrvir dc alavanca ara ciirar os fundancnios cconnicos solrc os quais sc aoia a cisicncia das classcs c, or conscguinic, a doninaao dc classc. Una vcz cnanciado o iralalIo, iodo Ioncn sc convcric cn iralalIador, c o iralalIo roduiivo dcia dc scr un airiluio dc classc. un faio csiranIo. Acsar dc iudo o quc sc falou c sc cscrcvcu, con iananIa rofusao, duranic os uliinos scsscnia anos, a rcsciio da cnanciaao do iralalIo, nal os ocrarios, nao inoria ondc, ionan o rollcna cn suas naos, volia dc logo a rcssoar ioda a frascologia aologciica dos oria-vozcs da socicdadc aiual, con os scus dois olos, o caiial c a cscravidao assalariada (Iojc, o laiifundiario nao c nais do quc o socio conandiiario do caiialisia}, cono sc a socicdadc caiialisia sc acIassc ainda cn scu nais uro csiado dc inoccncia virginal, con scus aniagonisnos ainda cn gcrnc, con suas iluscs ainda cncolcrias, con suas rosiiiudas 97 rcalidadcs ainda nao dcsnudadas. A Conuna cclanan rcicndc alolir a roricdadc, lasc dc ioda civilizaao! Sin, cavalIciros, a Conuna rcicndia alolir cssa roricdadc dc classc quc convcric o iralalIo dc nuiios na riqucza dc uns oucos. A Conuna asirava croriaao dos croriadorcs. Qucria fazcr da roricdadc individual una rcalidadc, iransfornando os ncios dc roduao, a icrra c o caiial, quc Iojc sao fundancnialncnic ncios dc cscravizaao c cloraao do iralalIo, cn sinlcs insiruncnios dc iralalIo livrc c associado. Mas isso c o conunisno, o irrcalizavcl" conunisno! Coniudo, os indivduos das classcs doninanics lasianic inicligcnics ara crcclcr a inossililidadc dc crciuar o sisicna aiual c nao sao oucos crigiran-sc nos aosiolos cnfadonIos c rolios da roduao coocraiiva. Sc a roduao coocraiiva for algo nais quc una inosiura c un ardil; sc Ia dc sulsiiiuir o sisicna caiialisia; sc as socicdadcs coocraiivas unidas rcgularcn a roduao nacional scgundo un lano conun, ionando-a sol scu conirolc c ondo fin anarquia consianic c s convulscs criodicas, conscqucncias incviiavcis da roduao caiialisia quc scra isso, cavalIciros, scnao conunisno, conunisno rcalizavcl"? A classc ocraria nao cscrava da Conuna ncnIun nilagrc. Os ocrarios nao icn ncnIuna uioia ja ronia ara iniroduzir ar dccrci du 98 culc"(37} Salcn quc ara conscguir sua roria cnanciaao, c con cla cssa forna sucrior dc vida ara a qual icndc irrcsisiivclncnic a socicdadc aiual, or scu rorio dcscnvolvincnio cconnico, icrao quc cnfrcniar longas luias, ioda una scric dc roccssos Iisioricos quc iransfornarao as circunsiancias c os Ioncns. Elcs nao icn quc rcalizar ncnIun idcal, nas sinlcsncnic lilcriar os clcncnios da nova socicdadc quc a vclIa socicdadc lurgucsa agonizanic iraz cn scu scio. Plcnancnic conscicnic dc sua nissao Iisiorica c Icroicancnic dccidida a aiuar dc acordo con cla, a classc ocraria odc sorrir dianic das grossciras invcciivas dos lacaios da cna c do aironaio rccIcado dc douirinas lurgucsas dc lcncficcncia, quc dcrranan suas ignoranics vulgaridadcs c suas faniasias scciarias con uni ion sililino dc infalililidadc cicnifica. Quando a Conuna dc Paris ionou cn suas rorias naos a dircao da rcvoluao; quando, cla rincira vcz na Iisioria, os sinlcs ocrarios sc aircvcran a violar o nonoolio dc govcrno dc scus sucriorcs naiurais" c, cn circunsiancias ciraordinariancnic difccis, rcalizaran scu iralalIo dc nodo nodcsio, conscicnic c cficaz, con salarios o nais alio dos quais rcrcscniava una quinia aric da sona quc, scgundo una alia auioridadc cicnifica(38}, c o vcncincnio nnino do sccrciario dc un 99 consclIo cscolar dc Londrcs, o vclIo nundo coniorccu-sc cn convulscs dc raiva anic o csciaculo da Dandcira VcrnclIa, snlolo da Fcullica do TralalIo, ondcando solrc o Hicl dc Villc. No cnianio, cra cssa a rincira rcvoluao cn quc a classc ocraria foi alcriancnic rcconIccida cono a unica classc caaz dc iniciaiiva social, inclusivc cla grandc nassa da classc ncdia arisicnsc lojisias, aricsaos, concrcianics con a unica cccao dos caiialisias ricos. A Conuna os salvou, ncdianic una sagaz soluao da crnancnic fonic dc discordias dcniro da roria classc ncdia. o confliio cnirc crcdorcs c dcvcdorcs(39} Esscs ncsnos clcncnios da classc ncdia, dcois dc Iavcr colalorado no csnagancnio da insurrciao ocraria dc junIo dc 1848, foran sacrificados scn ccrinnia aos scus crcdorcs cla Asscnllcia Consiiiuinic dc cniao. Mas nao foi cssc o unico noiivo quc os lcvou a ccrrar filciras cn iorno da classc ocraria. Scniian quc iinIan dc cscolIcr cnirc a Conuna c o Incrio, qualqucr quc fossc o roiulo sol o qual csic rcssusciiassc. O Incrio arruinara-os ccononicancnic, con sua dilaidaao da riqucza ullica, con a cscoqucc financcira quc foncniou c con o aoio rcsiado ccniralizaao ariificialncnic acclcrada do caiial, quc rcssuunIa a croriaao dc nuiios dos scus cononcnics. Surinira-os oliiicancnic c os 100 cscandalizara noralncnic con suas orgias; insuliara o scu voliarianisno ao cnircgar a cducaao dc scus filIos aos ccs gnountns(40}, c sullcvara scu scniincnio nacional dc franccscs ao lana-los rcciiiadancnic a una gucrra quc so ofcrcccu una concnsaao ara os dcsasircs causados. a qucda do Incrio. Con cfciio, logo quc a alia locnia" lonaariisia c caiialisia fugiu dc Paris, o auicniico ariido da ordcn da classc ncdia surgiu sol a forna dc Uniao Fcullicana", colocou-sc sol a landcira da Conuna c s-sc a dcfcndc-la conira as dcsfiguracs rcncdiiadas dc TIicrs. So o icno dira sc a graiidao dcssa grandc nassa da classc ncdia rcsisiira s duras rovas aiuais. A Conuna iinIa ioda razao quando dizia aos canoncscs. Nossa viioria c a vossa unica cscrana." Dc iodas as ncniiras inculadas cn VcrsalIcs c difundidas clos ilusircs ncrccnarios da inrcnsa curocia, una das nais ircncndas cra a dc quc os rurais" rcrcscniavan o cancsinaio franccs. Inaginai o anor quc scniirian os canoncscs da Frana clos Ioncns a qucn, dcois dc 1815, foran olrigados a agar un lilIao dc indcnizaao! Aos olIos do canoncs da Frana, a sinlcs cisicncia dc grandcs laiifundiarios ja c una usuraao dc suas conquisias dc 1789. En 1848 a lurgucsia 101 gravou scu loic dc icrra con o inosio adicional dc 45 ccniinos or franco, nas cniao o fazia cn nonc da rcvoluao. Enquanio quc agora foncniava una gucrra civil conira a rcvoluao, ara lanar solrc os onlros dos canoncscs a carga rincial dos cinco lilIcs dc indcnizaao quc dcvia agar aos russianos. Dc ouiro lado, a Conuna dcclarava, cn una dc suas rinciras roclanacs, quc as dcscsas da gucrra dcvian scr agas clos scus vcrdadciros rcsonsavcis. A Conuna icria rcdinido o canoncs da coniriluiao dc sanguc, icr-lIc-ia dado un govcrno laraio, icria convcriido aos quc Iojc sao scus vaniros o ialcliao, o advogado, o colcior c ouiros digniiarios judiciais quc lIc sugan o sanguc cn cnrcgados conunais assalariados, clciios or clc c rcsonsavcis anic clc. Tc-lo-ia lilcriado da iirania do guarda florcsial, do gcndarnc c do rcfciio; o cnsino clo ncsirc cscolar icria sulsiiiudo o cnlruiccincnio clo cura. E o canoncs franccs c, anics dc iudo, un Ioncn quc calcula. Elc considcraria circnancnic razoavcl quc o agancnio do adrc, cn vcz dc scr arrancado dclc clo colrador dc inosios, dccndcssc cclusivancnic dos scniincnios rcligiosos dos aroquianos. Tais cran os grandcs lcncfcios quc o rcginc da Conuna c so clc ofcrccia cono coisa incdiaia aos canoncscs da Frana. Scria sucrfluo, orianio, fazcr aqui un canc dciido 102 dos rollcnas nais conlcos, nais viiais, quc so a Conuna cra caaz dc rcsolvcr c quc, ao ncsno icno, csiava olrigada a rcsolvcr cn favor dos canoncscs, a salcr. a dvida Iioiccaria, quc csava cono una naldiao solrc scu cdao dc icrra; o rolciariado do cano, quc crcscia consianicncnic, c o roccsso dc sua croriaao da icrra quc culiivava, roccsso cada vcz nais acclcrado cn viriudc do dcscnvolvincnio da agriculiura nodcrna c a concorrcncia da roduao agrcola caiialisia. O canoncs franccs clcgcu Lus Donaaric rcsidcnic da Fcullica, nas o ariido da ordcn criou o Incrio. O quc o canoncs franccs qucria rcalncnic, concou clc ncsno a dcnonsirar cn 1849 c 1850, ao oor o scu alcaidc ao rcfciio do govcrno, scu ncsirc cscolar ao adrc do govcrno c sua roria cssoa ao gcndarnc do govcrno. Todas as lcis ronulgadas clo ariido da ordcn cn janciro c fcvcrciro dc 1850 foran dcscaradas ncdidas dc rcrcssao conira o canoncs. O canoncs cra lonaariisia orquc a grandc rcvoluao, con iodos os lcncfcios quc clc Iavia conquisiado, sc crsonificava ara clc cn Naolcao. Mas cssa quincra, quc sc ia csfunando raidancnic sol o Scgundo Incrio (c quc cra, or naiurcza, coniraria aos rurais"}, cssc rcconcciio do assado, cono icria rcsisiido clc ao aclo da Conuna aos inicrcsscs viiais c s ncccssidadcs nais rcncnics dos canoncscs? 103 Os rurais" ial cra, cn rcalidadc, a sua rincial rcocuaao salian quc ircs ncscs dc livrc coniaio dc Paris da Conuna con as rovncias lasiarian ara dcscncadcar una sullcvaao gcral dc canoncscs; da sua rcssa cn csialclcccr o lloqucio olicial dc Paris ara incdir quc a cidcnia sc roagassc. A Conuna cra, ois, a vcrdadcira rcrcscniaao dc iodos os clcncnios saos da socicdadc franccsa c, orianio, o govcrno nacional auicniico. Mas, ao ncsno icno, cono govcrno ocrario c cancao inircido da cnanciaao do iralalIo, cra un govcrno inicrnacional no lcno scniido da alavra. Anic os olIos do ccrciio russiano, quc Iavia ancado AlcnanIa duas rovncias franccsas, a Conuna ancou Frana os ocrarios do nundo iniciro. O Scgundo Incrio fora o julilcu da iraaa cosnooliia. os cscroqucs dc iodos os ascs aicndcran rcssurosos ao scu aclo ara ariiciar cn suas orgias c na ilIagcn do ovo franccs. E ainda Iojc o lrao dirciio dc TIicrs c Cancsco, o vclIaco aljcio, c scu lrao csqucrdo Marlovsli, o csiao russo. A Conuna conccdcu a iodos os csirangciros a Ionra dc norrcr or una causa inorial. Enirc a gucrra cicrior, crdida or sua iraiao, c a gucrra civil, foncniada or sua consiraao con o invasor csirangciro, a 104 lurgucsia acIava icno ara dar rovas dc airioiisno, organizando laiidas oliciais conira os alcnacs rcsidcnics na Frana. A Conuna noncou un ocrario alcnao scu ninisiro do TralalIo. TIicrs, a lurgucsia, o Scgundo Incrio Iavian cnganado consianicncnic a Polnia con aaraiosas nanifcsiacs dc sinaiia, quando cn rcalidadc a airaioavan aos inicrcsscs da Fussia, aos quais rcsiavan os scrvios nais vis. A Conuna Ionrou os Icroicos filIos da Polnia, colocando-os frcnic dos dcfcnsorcs dc Paris. E, ara narcar niiidancnic a nova cra Iisiorica quc conscicnicncnic inaugurava, a Conuna, anic os olIos dos conquisiadorcs russianos, dc un lado, c do ccrciio lonaariisia conandado or gcncrais lonaariisias, dc ouiro, jogou or icrra aquclc snlolo giganicsco da gloria gucrrcira quc cra a Coluna dc Vcndnc. A grandc ncdida social da Conuna foi a sua roria cisicncia, o scu iralalIo. Suas ncdidas concrcias nao odian scnao crcssar a linIa dc conduia dc un govcrno do ovo clo ovo. Enirc clas figuran a aloliao do iralalIo noiurno ara os adciros c a roiliao cnal da raiica corrcnic cnirc os aircs dc rcduzir os salarios inondo a scus ocrarios, sol os nais divcrsos rcicios, roccsso cssc no qual o aironaio rcunc as funcs dc lcgislador, juiz c agcnic cccuiivo c, alcn disso, cnlolsa o dinIciro. Ouira ncdida dcssc gcncro foi a cnircga s 105 organizacs ocrarias, sol rcscrva dc donnio, dc iodas as oficinas c falricas fccIadas, ianio no caso dc os aircs icrcn fugido, cono no caso dc icrcn rcfcrido suscndcr o iralalIo. As ncdidas financciras da Conuna, noiavcis or sua Ialilidadc c nodcraao, iivcran dc liniiar-sc ncccssariancnic ao quc cra conaivcl con a siiuaao dc una cidadc siiiada. Tcndo cn conia o lairocnio giganicsco dcscncadcado solrc a cidadc dc Paris clas grandcs cnrcsas financciras c os cnrciiciros dc olras sol a iuicla dc Haussnann(41}, a Conuna icria iido noiivos inconaravclncnic nclIorcs ara confiscar scus lcns do quc Lus Donaaric ara confiscar os da fanlia dc Orlcans. Os HoIcnzollcrn c os oligarcas inglcscs, loa aric dc cujos lcns rovinIa do saquc da Igrcja, ficaran naiuralncnic cscandalizados quando a Conuna rccolIcu acnas 8 nil nscros francos da sccularizaao. Enquanio o govcrno dc VcrsalIcs, assin quc rcadquiriu un ouco dc anino c dc foras, cnrcgava conira a Conuna as ncdidas nais violcnias; cnquanio afogava a livrc nanifcsiaao do cnsancnio or ioda a Frana, aic ao onio dc roilir as asscnllcias dc dclcgados das grandcs cidadcs; cnquanio sulnciia VcrsalIcs c o rcsio da Frana a una csionagcn quc dciava nos cuciros o Scgundo Incrio; cnquanio 106 qucinava or ncio dc scus gcndarncs inquisidorcs iodos os jornais ullicados cn Paris c violava ioda a corrcsondcncia quc roccdia da caiial ou ariia dcla; cnquanio na Asscnllcia Nacional as nais inidas icniaiivas dc avcniurar una alavra cn favor dc Paris cran csnagadas con alaridos quc nao sc ouvia ncn ncsno da CIunIc ntouuuIc dc 1816; con a gucrra sclvagcn dos vcrsalIcscs fora dc Paris c suas icniaiivas dc corruao c consiraao, odcria a Conuna, scn irair ignoniniosancnic sua causa, conscrvar iodas as fornas c aarcncias dc lilcralisno, cono sc govcrnassc cn icnos dc iranquila az? Sc o govcrno da Conuna sc asscnclIassc ao dc M. TIicrs, nao icria Iavido nais razcs ara surinir cn Paris os jornais do ariido da ordcn do quc ara surinir cn VcrsalIcs os jornais da Conuna. Era vcrdadcirancnic irriianic ara os rurais" quc a incrcdula Conuna rcvclassc os scgrcdos do convcnio dc Picus c da igrcja dc Saini-Laurcni, rccisancnic no insianic cn quc clcs rcconizavan o rciorno ao scio da Igrcja cono o unico ncio dc salvar a Frana. E cra una zonlaria ara M. TIicrs quc a Conuna dcsiiiussc c rcndcssc os scus gcncrais ncnor susciia dc ncgligcncia no cunrincnio do dcvcr, quando clc fazia cIovcr grandcs cruzcs solrc os gcncrais lonaariisias cono rcnio or sua ncsiria na aric dc crdcr laialIas, assinalar 107 caiiulacs c funar lons cigarros cn WilIclnsIIc. A culsao dc scu scio c a dcicnao cla Conuna dc un dos scus ncnlros, quc sc Iavia infilirado ncla sol nonc suosio c quc, cn Lyon, fora rcso duranic scis dias or una sinlcs falcncia, nao cra isso orvcniura un dclilcrado insulio ao falsario Julcs Favrc, cniao ainda ninisiro do Eicrior da Frana c quc coniinuava vcndcndo o scu as a Disnarcl c dando ordcns quclc inconaravcl govcrno da Dclgica? A vcrdadc c quc a Conuna nao rcicndia ossuir o don da infalililidadc, quc sc airiluan scn cccao iodos os govcrnos do vclIo iio. En iodas as rcvolucs, ao lado dos vcrdadciros rcvolucionarios, aarcccn Ioncns dc ouira icncra. Alguns dclcs, solrcvivcnics dc rcvolucs assadas, quc conscrvan sua dcvoao or cla, scn visao do novincnio aiual, orcn donos ainda dc sua influcncia solrc o ovo, or sua rcconIccida Ionradcz c valcniia, ou sinlcsncnic or fora da iradiao; ouiros sao sinlcs cIarlaiacs quc, cn viriudc dc rcciir ano aos ano as ncsnas oljurgaiorias csicrcoiiadas conira o govcrno do dia, conscguiran fazcr-sc assar or rcvolucionarios dc ura cca. Tanlcn aos o 18 dc naro vicran iona Ioncns dcssc iio, quc cn alguns casos conscguiran dcscncnIar acis rccnincnics. Na ncdida cn quc scu odcr o crniiia, dificuliaran a 108 vcrdadcira aao da classc ocraria, do ncsno nodo quc ouiros dc sua csccic Iavian olsiado o lcno dcscnvolvincnio dc iodas as rcvolucs anicriorcs. Consiiiucn un nal incviiavcl; con o icno sao afasiados; nas a Conuna nao dc disor dcssc icno. Quc naravilIosa foi, na vcrdadc, a nudana ocrada cla Conuna cn Paris! Daqucla Paris rosiiiuda clo Scgundo Incrio nada nais rcsiava. Paris ja nao cra o cndcz-uous dc laiifundiarios inglcscs, dos alscnicsias irlandcscs, aniigos cscravisias c ncrccnarios noric-ancricanos, c-roriciarios russos dc scrvos c loiardos dc Valaquia. Ja nao Iavia cadavcrcs no nccroicrio, ncn assalios noiurnos, ncn sinlcs furios. Pcla rincira vcz dcsdc os dias dc fcvcrciro dc 1848, odia-sc andar con scgurana clas ruas dc Paris, c isso scn quc cisiissc olcia dc ncnIuna csccic. Ja nao sc ouvc falar dizia un ncnlro da Conuna dc assassinaios, roulos c agrcsscs. Dir-sc-ia quc a olcia lcvou consigo ara VcrsalIcs iodos os scus anigos conscrvadorcs". As ncrcirizcs Iavian cnconirado o rasiro dc scus roiciorcs, fugiiivos Ioncns da fanlia, da rcligiao c, solrciudo, da roricdadc. En scu lugar, voliavan a aarcccr as auicniicas nulIcrcs dc Paris, Icroicas, nolrcs c alncgadas cono as nulIcrcs da aniiguidadc. Paris iralalIava c cnsava, luiava c dava o scu sanguc; radianic no 109 cniusiasno dc sua iniciaiiva Iisiorica, dcdicada a forjar una socicdadc nova, quasc sc csquccia dos canilais quc iinIa s suas orias. Frcnic a cssc nundo novo dc Paris csiava o nundo vclIo dc VcrsalIcs aqucla asscnllcia dc lcgiiinisias c orlcanisias, vaniros dc iodos os rcgincs norios, avidos dc nuirir-sc dos dcsojos da naao, con o scu ralo dc rcullicanos anicdiluvianos, quc sancionavan con sua rcscna na Asscnllcia o noiin dos cscravisias, confiando a nanuicnao dc sua Fcullica arlancniar vaidadc do scnil saliinlanco quc a rcsidia c caricaiurando a rcvoluao dc 1789 con suas rcunics dc cscciros no Jcu dc Paunc"(42}. Assin cra cssa asscnllcia, rcrcscniaao dc iudo o quc Iavia dc norio na Frana, so naniida con una aarcncia dc vida graas aos salrcs dos gcncrais dc Lus Donaaric. Paris ioda vcrdadc, VcrsalIcs ioda ncniira, c una ncniira calada da loca dc TIicrs. Dou-lIcs a ninIa alavra, a quc janais falici", dissc TIicrs a una conissao dc alcaidcs do dcariancnio dc Scinc-ci-Oisc. Na Asscnllcia Nacional afirnou quc c a Asscnllcia nais livrcncnic clciia c nais lilcral quc ja cisiiu na Frana". Dissc sua colorida soldadcsca quc c a adniraao do nundo c o nclIor ccrciio quc a Frana ja ossuiu". Dissc s rovncias quc o lonlardcio dc Paris, quc clc rcalizou, c un niio. 110 sc foran fciios alguns iiros dc canIao, nao foi clo ccrciio dc VcrsalIcs, nas or alguns insurrccios, ara fazcr crcr quc luian, quando dc faio nao sc aircvcn a aarcccr". Pouco dcois dissc s rovncias quc a ariilIaria dc VcrsalIcs nao lonlardcia Paris, nas sinlcsncnic a canIoncia". Dcclarou ao arccliso dc Paris quc as rcicnsas cccucs c rcrcsalias (!} airiludas s iroas dc VcrsalIcs nao assan dc una ncniira. Afirnou a Paris quc so anscia lilcriar- vos dos Iorrvcis iiranos quc vos orincn" c quc Paris da Conuna nao c, cn rcalidadc, nais quc un unIado dc crininosos". Paris dc M. TIicrs nao cra a vcrdadcira Paris da vil nuliidao", nas una Paris faniasna, a Paris dos unc cus(43}, Paris nasculina c fcninina dos lulcvarcs, a Paris rica, caiialisia; a Paris dourada, a Paris ociosa, quc agora corria cn irocl ara VcrsalIcs, Saini-Dcnis, Fucil c Saini-Ccrnain, con scus lacaios, scus cscroqucs, sua locnia liicraria c suar ncrcirizcs. A Paris ara a qual a gucrra civil nao cra scnao un divcriido assaicno, a quc aconanIava as laialIas or ncio dc linoculos, coniando os iiros dc canIao c jurando or sua roria Ionra c a dc suas rosiiiuias quc aquclc csciaculo cra nuiio nclIor do quc os quc rcrcscniavan cn Poric- Saini-Mariin. Ali, os quc caan cran norios dc vcrdadc, os griios dos fcridos cran vcrdadciros 111 ianlcn c, alcn do nais, iudo cra iao inicnsancnic Iisiorico! Essa cra a Paris dc M. TIicrs, da ncsna forna quc o nundo, dos cnigrados dc Collcna cra a Frana do scnIor Calonnc. 112
IV A rincira icniaiiva da consiraao dos cscravisias ara suljugar Paris c conscguir sua ocuaao clos russianos fracassou dianic da ncgaiiva dc Disnarcl. A scgunda icniaiiva, a dc 18 dc naro, icrninou con a dcrroia do ccrciio c a fuga do govcrno ara VcrsalIcs, ordcnando a iodo o aarclIo adninisiraiivo quc alandonassc scus osios c o aconanIassc na fuga. Mcdianic a sinulaao dc ncgociacs con Paris, TIicrs ganIou icno ara rcarar a gucrra conira cla. Mas, ondc conscguir un ccrciio? Os rcsios dc rcgincnios dc linIa cran cscassos cn nuncro c inscguros quanio noral. Scu dcscscrado aclo s rovncias ara quc vicsscn cn ajuda a VcrsalIcs con suas guardas nacionais c scus voluniarios foi rccIaado or conlcio. So a DrcianIa nandou alguns cIouuns quc conlaiian sol una landcira lranca, con un coraao dc Jcsus cn ano lranco solrc o ciio a rcunir a ioda rcssa una nalia variada, conosia or narinIciros, soldados dc infaniaria naval, zuavos oniifcios, gcndarncs dc Valcniin c guardas nuniciais c csics dc Piciri. Mas cssc ccrciio icria sido ridiculancnic incficaz scn a incororaao dos risionciros dc gucrra incriais quc Disnarcl foi cnircgando arccladancnic cn quaniidadc quc lasiassc 113 ara nanicr viva a gucrra civil c conscrvar o govcrno dc VcrsalIcs cn aljcia dccndcncia con rclaao Prussia. Duranic a roria gucrra a olcia dc VcrsalIcs iinIa quc vigiar o ccrciio vcrsalIcs, cnquanio os gcndarncs cran olrigados a arrasia-los luia, colocando-sc scnrc nos osios dc crigo. Os forics quc caran nao foran conquisiados, nas conrados. O Icrosno dos fcdcrais convcnccu TIicrs dc quc ara vcnccr a rcsisicncia dc Paris nao lasiavan o scu gcnio csiraicgico ncn as laioncias dc quc disunIa. Enquanio isso, suas rclacs con as rovncias iornavan-sc cada vcz nais difccis. Nao cIcgava una so ncnsagcn dc adcsao ara csiinular Tircs c os rurais". Muiio ao conirario, dc ioda aric cIcgavan dclcgacs c ncnsagcns cdindo, nun ion quc iinIa dc iudo ncnos dc rcsciioso, a rcconciliaao con Paris solrc a lasc do rcconIccincnio incquvoco da Fcullica, das lilcrdadcs conunais c da dissoluao da Asscnllcia Nacional, cujo nandaio ja cirara. Essas ncnsagcns afluan cn ial nuncro quc cn sua circular dc 23 dc alril aos rocuradorcs, Dufaurc, ninisiro da Jusiia dc TIicrs, dava-lIcs ordcn ara considcrar cono un crinc o aclo conciliaao". Acsar disso, cn facc das crscciivas dcscscradas quc sc alrian anic sua cananIa niliiar, TIicrs dccidiu nudar dc iaiica, ordcnando quc a 30 dc alril sc 114 rcalizasscn clcics nuniciais cn iodo o as, solrc a lasc da nova lci nunicial diiada or clc ncsno Asscnllcia Nacional. Uiilizando, scgundo os casos, as inirigas dc scus rcfciios c a iniinidaao olicial, csiava scguro dc quc o rcsuliado da voiaao nas rovncias lIc crniiiria ungir a Asscnllcia Nacional con aquclc odcr noral quc janais iivcra, c olicr afinal das rovncias a fora naicrial dc quc ncccssiiava ara a conquisia dc Paris. TIicrs rcocuou-sc dcsdc o rinciro noncnio cn conlinar sua gucrra dc landidos conira Paris glorificada cn scus rorios lolciins, c as icniaiivas dc scus ninisiros ara insiaurar dc un circno a ouiro da Frana o rcinado do icrror, con una cqucna concdia dc conciliaao, quc dcvcria scrvir-lIc ara nais dc una finalidadc. Traiava-sc con isso dc cnganar as rovncias, dc scduzir a classc ncdia dc Paris c, solrciudo, dc ofcrcccr aos rcicnsos rcullicanos da Asscnllcia Nacional a ooriunidadc dc cscondcr sua iraiao conira Paris or iras dc sua fc cn TIicrs. No dia 21 dc naro, quando ainda nao coniava con un ccrciio, TIicrs dcclarava dianic da Asscnllcia. Haja o quc Iouvcr, janais cnviarci iroas conira Paris". A 27 dc naro, inicrvcio nais una vcz ara dcclarar. Dcarci-nc con a Fcullica cono un faio consunado c csiou disosio firncncnic a nanic-la". En vcrdadc, cn Lyon c MarsclIa(44} 115 csnagou a rcvoluao cn nonc da Fcullica, cnquanio cn VcrsalIcs os uivos dc scus rurais" alafavan a sinlcs rcfcrcncia ao scu nonc. Dcois dcssa faanIa, rclaiou o faio consunado" caicgoria dc faio Iioiciico. Os rncics dc Orlcans, quc TIicrs Iavia afasiado dc Dordcus or rccauao, odian agora fazcr inirigas cn Drcu, o quc consiiiua flagranic violaao da lci. As conccsscs ronciidas or TIicrs, cn suas inicrninavcis convcrsacs con os dclcgados dc Paris c das rovncias, cnlora variasscn consianicncnic dc ion c dc cor, scgundo o icno c as circunsiancias, rcduzian- sc scnrc, no fundo, roncssa dc quc sua vingana sc liniiaria ao gruo dc crininosos cnvolvidos nos assassinaios dc Lcconic c Clcncni TIonas"; lcn cnicndido, sol a condiao dc quc Paris c a Frana acciiasscn scn rcscrvas o scnIor TIicrs cono a nclIor das Fcullicas ossvcis, cono clc Iavia fciio cn 1830 con Lus Fclic. Mcsno cssas conccsscs, iinIan o cuidado dc -las cn duvida airavcs dos concniarios oficiais quc fazia or inicrncdio dc scus ninisiros na Asscnllcia Nacional. E Iavia Dufaurc ara agir. Dufaurc, vclIo advogado orlcanisia, fora o odcr judiciario surcno dc iodos os csiados dc siio, ianio agora, cn 1871, sol TIicrs, cono cn 1839, sol Lus Fclic, c cn 1849, sol a rcsidcncia dc Lus Donaaric. No crodo cn quc csicvc fora do ninisicrio, rcunira 116 una foriuna dcfcndcndo os lciios dos caiialisias dc Paris c acunulara caiial oliico dcnandando conira lcis conira clc ncsno claloradas. Agora, nao conicnic cn fazcr con quc a Asscnllcia Nacional voiassc a ioda rcssa una scric dc lcis rcrcssivas quc, dcois da qucda dc Paris, Iavcrian dc scrvir ara ciirar os uliinos vcsigios das lilcrdadcs rcullicanas na Frana, iraou dc anicnao o dcsiino quc Paris icria dc crcorrcr, ao alrcviar as iraniiacs dos irilunais dc gucrra, quc ainda lIc arccian dcnasiado lcnios, c ao arcscniar una nova lci draconiana dc dcoriaao. A rcvoluao dc 1848, ao alolir a cna dc noric ara os dcliios oliicos, sulsiiiuiu-a cla dcoriaao. Lus Donaaric nao sc aircvcu, clo ncnos cn icoria, a rcsialclcccr o rcginc da guilIoiina. E a Asscnllcia dos rurais", quc ainda nao ousava ncn insinuar quc os arisicnscs nao cran rclcldcs, nas assassinos, nao icvc ouiro rcncdio scnao liniiar-sc, na vingana quc rcarava conira Paris, nova lci dc dcoriaao dc Dufaurc. Sol iodas cssas circunsiancias, TIicrs nao icria odido coniinuar rcrcscniando sua concdia dc conciliaao, sc cssa concdia nao Iouvcssc arrancado, cono clc rorio qucria, griios dc raiva cnirc os rurais", cujas calcas runinanics nao odian conrccndcr a farsa, ncn iudo o quc farsa cigia cn Iiocrisia, icrgivcrsaao c dilacs. 117 En facc da inincncia das clcics nuniciais dc 30 dc alril, no dia 27 TIicrs rcrcscniou una dc suas grandcs ccnas conciliaiorias. En ncio a una iorrcnic dc rciorica scniincnial, cclanou da iriluna da Asscnllcia. A unica consiraao cisicnic conira a Fcullica c a dc Paris, quc nos olriga a dcrranar o sanguc franccs. Nao nc cansarci dc rcciir. quc aquclas naos solicn as arnas infancs quc cnunIan c o casiigo sc dcicra incdiaiancnic or un aio dc az do qual so un cqucno nuncro dc crininosos ficara ccludo " E cono os rurais" o inicrroncsscn violcniancnic, rclicou. Dizci-nc, scnIorcs, vos sulico, sc csiou crrado. Dclorais rcalncnic quc cu diga aqui scrcn uns crininosos un cqucno gruo? Nao c una fclicidadc cn ncio s nossas dcsgraas, quc os Ioncns caazcs dc vcricr o sanguc dc Clcncni TIonas c do gcncral Lccoinic nao scrian nais quc unas oucas ccccs?" Coniudo, a Frana fcz-sc nuda quclcs discursos quc TIicrs acrcdiiava scrcn un canio dc scrcia arlancniar. Dos 700 nil consclIciros nuniciais clciios nos 25 nil nunicios quc a Frana ainda conscrvava. os lcgiiinisias, orlcanisias c lonaariisias coligados nao oliivcran scnao 8 nil. As difcrcnics voiacs sulcncniarcs iroucran rcsuliados ainda nais Iosiis. Dcssc nodo, cn lugar dc olicr das rovncias a fora naicrial dc quc ianio ncccssiiava, a Asscnllcia crdia aic o scu uliino 118 iiulo dc fora noral. o dc scr crcssao do sufragio univcrsal da naao. Para arrcnaiar a dcrroia, os ajuniancnios rcccn-clciios ancaaran alcriancnic a Asscnllcia usuradora dc VcrsalIcs con a convocaao dc una conira-Asscnllcia cn Dordcus. CIcgara afinal ara Disnarcl o iao cscrado noncnio dc lanar-sc aao dccisiva. Ordcnou crcnioriancnic a TIicrs quc cnviassc a Francori lcnioicnciarios ara assinar dcfiniiivancnic a az. Olcdcccndo con Iunildadc ao cIanado do scu scnIor, TIicrs sc arcssou a cnviar scu ficl Julcs Favrc, assisiido or Poycr-Qucriicr. Poycr-Qucriicr, cnincnic" fiandciro dc algodao dc Foucn, fcrvoroso c aic scrvil ariidario do Scgundo Incrio, janais Iavia dcscolcrio ncsic ncnIuna falIa, cccio o iraiado concrcial con a Inglaicrra, rcjudicial ao scu rorio ncgocio. Mal sc insialara cn Dordcus, cono ninisiro da Fazcnda dc TIicrs, dcnunciou cssc ncfasio" iraiado, sugcriu sua incdiaia rcvogaao c icvc aic o dcscarancnio dc icniar, cnlora cn vao (nao lcvou cn conia Disnarcl cn scus calculos} o ronio rcsialclccincnio das aniigas iarifas roiccionisias conira a Alsacia, ondc, scgundo clc, nao cisiia o olsiaculo dc ncnIun iraiado inicrnacional anicrior. Essc Ioncn, quc via na conira-rcvoluao un ncio dc rclaiar os salarios cn Foucn, c na cnircga Prussia das rovncias franccsas un ncio ara 119 najorar os rcos dc scus ariigos na Frana nao cra cssc Ioncn rcdcsiinado ara scr cscolIido or TIicrs, cn sua uliina c fulninanic iraiao, cono digno auiliar dc Julcs Favrc? cIcgada a Francfori dcssa nagnfica arclIa dc lcnioicnciarios, o lruial Disnarcl os rccclcu con csic dilcna caicgorico. Ou a rcsiauraao do Incrio ou a acciiaao scn rcscrvas dc ninIas condics dc az!" Enirc cssas condics figura a dc rcduzir os razos ara o agancnio da indcnizaao dc gucrra c a rorrogaao da ocuaao dos forics dc Paris clas iroas russianas cnquanio Disnarcl nao csiivcssc saiisfciio con o csiado dc coisas rcinanic na Frana. Dcssa nancira, cra a Prussia rcconIccida cono o arliiro surcno da oliica inicrna franccsa. En iroca disso, ofcrccia lilcriar, ara quc cicrninassc Paris, o ccrciio lonaariisia quc naniinIa risionciro c rcsiar- lIc o aoio dircio das iroas do incrador CuilIcrnc. Cono cnIor dc sua loa fc, accdia cn quc o agancnio da rincira aric da indcnizaao fossc sulordinado acificaao" dc Paris. dcsncccssario dizcr quc TIicrs c scus lcnioicnciarios lanaran-sc avidancnic solrc cssc raio. O iraiado dc az foi or clcs firnado a 10 dc naio, scndo raiificado cla Asscnllcia dc VcrsalIcs a 18 do ncsno ncs. 120 No inicrvalo cnirc a conclusao da az c a cIcgada das iroas lonaariisias, TIicrs sc acrcdiiou olrigado a rcionar sua concdia dc conciliaao, ianio nais orquc os rcullicanos, scus insiruncnios, csiavan ncccssiiando dcscscradancnic dc un rcicio quc lIcs crniiissc fccIar os olIos aos rcaraiivos da carnificina dc Paris. Ainda a 8 dc naio rcsondia a una conissao dc conciliadorcs cqucno- lurgucscs. Logo quc os insurrccios sc dccidan a caiiular, as orias dc Paris sc alrirao dc ar cn ar, duranic una scnana, ara iodos, con a unica cccao dos assassinos dos gcncrais Clcncni TIonas c Lcconic". Poucos dias dcois, inicrclado cncrgicancnic clos rurais" accrca dcssas roncssas, ncgou-sc a dar qualqucr csccic dc clicaao, nas scn dciar dc fazcr csia alusao significaiiva. Digo-vos quc Ia cnirc vos Ioncns inacicnics, cssoas quc icn dcnasiada rcssa. Aguardai oiio dias, ao fin dos quais o crigo icra assado c a iarcfa csiara aliura dc vossa valcniia c caacidadc." Assin quc Mac-MaIon dc garaniir-lIc quc dcniro cn ouco odcria cnirar cn Paris, TIicrs dcclarou Asscnllcia quc cniraria cn Paris con a lci na nao c cigiria una uniao conlcia ara os niscravcis quc Iavian sacrificado vidas dc soldados c dcsirudo 121 nonuncnios ullicos". Ao aroinar-sc o noncnio dccisivo, dissc Asscnllcia. Scrci inlacavcl!"; a Paris, quc cla csiava condcnada; c a scus landidos lonaariisias, quc iinIan caria lranca ara vingar-sc dc Paris cono lcn cnicndcsscn. Por uliino, quando, a 21 dc naio, a iraiao alriu as orias da cidadc ara o gcncral Douay, TIicrs dc rcvclar, no dia 22, aos rurais", o oljciivo" dc sua concdia dc rcconciliaao, quc ianio sc Iavian olsiinado cn nao conrccndcr. Dissc-vos Ia oucos dias quc nos csiavanos aroinando dc nossos oljciivos; Iojc, vcnIo dizcr-vos quc o oljciivo foi alcanado. O iriunfo da ordcn, da jusiia c da civilizaao foi conscguido or fin!" Assin cra. A civilizaao c a jusiia da ordcn lurgucsa aarcccn cn iodo o scu sinisiro cslcndor ondc qucr quc os cscravos c os arias dcssa ordcn ouscn rclclar-sc conira os scus scnIorcs. En iais noncnios, cssa civilizaao c cssa jusiia nosiran o quc sao. sclvagcria scn nascara c vingana scn lci. Cada nova crisc quc sc roduz na luia dc classcs cnirc os roduiorcs c os aroriadorcs faz rcssaliar cssc faio con naior clarcza. Mcsno as airocidadcs conciidas cla lurgucsia cn junIo dc 1848 cnalidcccn dianic da infania indcscriivcl dc 1871. O Icrosno alncgado con quc a oulaao Ioncns, nulIcrcs c crianas luiou duranic oiio dias dcsdc a cnirada dos vcrsalIcscs na 122 cidadc rcflcic a grandcza dc sua causa, do ncsno nodo quc as faanIas infcrnais da soldadcsca rcflcicn o csriio inaio dcssa civilizaao da qual c cla o lrao vingador c ncrccnario. Cloriosa civilizaao cssa, cujo grandc rollcna consisic cn salcr cono dcsrcndcr-sc dos nonics dc cadavcrcs fciios or cla, dcois dc ccssada a laialIa! Para cnconirar un aralclo con a conduia dc TIicrs c scus cacs dc fila c ncccssario rcnoniar aos icnos dc Sila c dos iriunviraios ronanos. As ncsnas naianas cn nassa a sanguc frio; o ncsno dcsdcn, na naiana, cla idadc c o sco; o ncsno sisicna dc ioriurar os risionciros, as ncsnas roscrics, nas agora dc ioda una classc; a ncsna caa sclvagcn dos cIcfcs na clandcsiinidadc, a fin dc quc ncnIun cscac; as ncsnas dclacs dc ininigos oliicos c cssoais; a ncsna indifcrcna dianic do nassacrc dc cssoas alIcias luia. Nao Ia scnao una difcrcna. os ronanos nao disunIan dc nciralIadoras ara dcsacIar cn nassa os roscriios c nao agian con a lci na nao" ncn con o lrado dc civilizaao" nos lalios. Aos csscs Iorrorcs, volicnos as visias ara ouira facc, ainda nais rcugnanic, dcssa civilizaao lurgucsa, ial cono sua roria inrcnsa a dcscrcvc. 123 Enquanio ao longc cscrcvc o corrcsondcnic arisicnsc dc un jornal conscrvador dc Londrcs ouvcn-sc disaros csarsos c cnirc as iunlas do ccniicrio dc Pcrc- LacIaisc agonizan infclizcs fcridos alandonados; cnquanio 6 nil insurrcios aicrrados vagan nuna agonia dc dcscscro no lalirinio das caiacunlas c clas ruas sc vccn ainda infclizcs arrasiados ara scr alaiidos clas nciralIadoras, iorna-sc rcvolianic vcr os cafcs cIcios dc dcvoios do alsinio, do lilIar c do donino, vcr cono as nulIcrcs viciadas circulan clos lulcvarcs c ouvir cono o csirciio das lacanais nos rcscrvados dos rcsiauranic ricos iurvan o silcncio da noiic." O scnIor Edouard Hcrvc cscrcvc no Jounu dc Pus, diario dc VcrsalIcs surinido cla Conuna. O nodo cono a oulaao dc Paris (!} nanifcsiou onicn sua saiisfaao cra nais do quc frvolo, c icncnos quc isso sc agravc con o icno. Paris arcscnia agora o ar dc un dia dc fcsias, lancniavclncnic ouco adcquado. Sc nao quiscrnos quc nos cIancn dc arisicnscs da dccadcncia" dcvcrcnos r fin a ial csiado dc coisas." E, cn coniinuaao, ciia a assagcn dc Taciio. Enircianio, na nanIa scguinic daqucla Iorrvcl laialIa c ncsno anics dc icrninar, Fona, dcgradada c corronida, concou a cIafurdar-sc dc ial nodo na lana da voluiuosidadc quc dcsirua o scu coro c 124 nancIava a sua alna. uI ocu ct uuncu, uI Iuncu onucquc (aqui, conlaics c fcridas; ali, lalncarios c fcsiins}." O scnIor Hcrvc so sc csquccc dc csclarcccr quc a oulaao dc Paris" dc quc clc fala c, cclusivancnic, a oulaao dc Paris do scnIor TIicrs. os unc-cus quc voliavan cn irocl dc VcrsalIcs, Saini-Dcnis, Fucil c Saini-Ccrnain, a Paris da dccadcncia". En cada un dc scus iriunfos sangrcnios solrc os alncgados aladinos dc una socicdadc nova c nclIor, cssa infanc civilizaao, lascada na cscravizaao do iralalIo, afoga os gcnidos dc suas viinas nun clanor sclvagcn dc calunias, quc cnconiran cco cn iodo o nundo. Os cacs dc fila da ordcn" logo iransfornan cn un infcrno a scrcna Paris ocraria da Conuna. E quc dcnonsira cssa ircncnda nudana nas ncnics lurgucsas dc iodos os ascs? Dcnonsira, sinlcsncnic, quc a Conuna sc anoiinou conira a civilizaao. O ovo dc Paris, cIcio dc cniusiasno, norrc cla Conuna cn quaniidadc nao igualada or ncnIuna laialIa da Iisioria. Quc dcnonsira isso? Dcnonsira, sinlcsncnic, quc a Conuna nao cra o govcrno rorio do ovo, nas a usuraao do odcr or un gruo dc crininosos. As nulIcrcs dc Paris dao alcgrcncnic as suas vidas nas larricadas c dianic dos cloics dc fuzilancnio. Quc dcnonsira isso? Dcnonsira, sinlcsncnic, quc o dcnnio da Conuna convcricu-sc cn Mcgcras c 125 Hccaics. A nodcraao da Conuna duranic os dois ncscs dc scu donnio indisuiado so sc iguala ao Icrosno da sua dcfcsa. Quc dcnonsira isso? Dcnonsira, sinlcsncnic, quc duranic varios ncscs a Conuna oculiou cuidadosancnic sol una nascara dc nodcraao c Iunanidadc a scdc dc sanguc dc scus insiinios saianicos, ara dar-lIc rcdca solia no noncnio dc sua agonia. No insianic do Icroico Iolocausio dc si ncsna, Paris ocraria cnvolvcu cn cIanas cdifcios c nonuncnios. Quando os cscravizadorcs do rolciariado csquaricjan scu coro vivo, nao dcvcn alrigar a cscrana dc rciornar cn iriunfo aos nuros iniacios dc suas casas. O govcrno dc VcrsalIcs lrada. Inccndiarios!" c sussurra cssa alavra dc ordcn a iodos os scus agcnics, ncsno na aldcia nais rcnoia, ara quc acosscn os scus ininigos, or ioda aric, cono inccndiarios rofissionais. A lurgucsia do nundo iniciro, quc assisic con conlaccncia a cssa naiana cn nassa dcois da luia, ircnc dc Iorror anic a rofanaao do ladrilIo c do iijolo. Quando os govcrnos dao auiorizaao dc Esiado aos scus narinIciros ara naiar, qucinar c dcsiruir", dao ou nao caria lranca aos inccndiarios? Quando as iroas lriianicas aician fogo alcgrcncnic no Caiiolio dc WasIingion ou no alacio dc vcrao do Incrador da CIina, sao 126 ou nao inccndiarias? Quando os russianos, nao or noiivos niliiarcs, nas or ncro csriio dc vingana, fazcn ardcr con a ajuda do cirolco ovoacs iniciras cono CIaicaudun c inuncras aldcias, sao ou nao inccndiarios? Quando TIicrs lonlardcia Paris duranic scis scnanas, sol o rcicio dc quc so qucr aiingir con o fogo as casas Ialiiadas, c ou nao inccndiario? Na gucrra, o fogo c una arna iao lcgiina quanio qualqucr ouira. Os cdifcios ocuados clo ininigo sao lonlardcados ara inccndia-los. E sc os scus dcfcnsorcs sc vccn olrigados a cvacua-los, clcs rorios os inccndcian ara cviiar quc os aiacanics sc aoicn nclcs. Scr asio das cIanas icn sido scnrc o dcsiino iniludvcl dos cdifcios quc sc siiuan na frcnic dc conlaic dc iodos os ccrciios rcgularcs do nundo. Mas cis quc na gucrra dos cscravizados conira os cscravizadorcs a unica gucrra jusiificada da Iisioria cssc arguncnio ja nao c valido, cn alsoluio! A Conuna scrviu-sc do fogo ura c cclusivancnic cono un ncio dc dcfcsa. Uiilizou-o ara susiar o avano das iroas dc VcrsalIcs or aquclas avcnidas anlas c rcias quc Haussnann alrira crcssancnic ara o fogo da ariilIaria; cnrcgou-o ara colrir a rciirada, do ncsno nodo quc os vcrsalIcscs, ao avanar, cnrcgaran suas granadas quc dcsiruran, clo ncnos, ianios cdifcios cono o fogo da Conuna. Ainda nao sc salc ao ccrio quc cdifcios foran 127 inccndiados clos dcfcnsorcs c quais o foran clos aiacanics. E os rorios dcfcnsorcs nao rccorrcran ao fogo scnao dcois quc as iroas vcrsalIcsas dcran incio naiana cn nassa dc risionciros. Adcnais, a Conuna Iavia anunciado, Ia nuiio icno, quc, conclida ao circno, sc cnicrraria cnirc as runas dc Paris c faria dcsia caiial una scgunda Moscou. Coisa quc o govcrno da dcfcsa Iavia ianlcn ronciido fazcr, claro quc so cono disfarcc ara cncolrir a sua iraiao. TrocIu rcarara o cirolco ncccssario ara cssa cvcniualidadc. Salia a Conuna quc aos scus ininigos nao inoriavan as vidas do ovo dc Paris, nas quc cn iroca lIcs inoriavan nuiio os cdifcios arisicnscs dc sua roricdadc. Por ouiro lado, TIicrs ja fizcra salcr quc scria inlacavcl cn sua vingana. Mal viu dc un lado o scu ccrciio cn ordcn dc laialIa c, do ouiro lado, os russianos fccIando a sada, cclanou. Scrci incoravcl! O casiigo scra conlcio c a jusiia scvcra!" Sc os aios dos ocrarios dc Paris foran dc vandalisno, cra o vandalisno da dcfcsa dcscscrada, nao un vandalisno dc iriunfo, cono aquclc dc quc os crisiaos dcran rova ao dcsiruir os icsouros arisiicos, rcalncnic incsiinavcis, da aniiguidadc aga. Mas inclusivc cssc vandalisno foi jusiificado clos Iisioriadorcs cono un acidcnic incviiavcl c rclaiivancnic insignificanic, cn conaraao con aqucla luia iiianica cnirc una 128 socicdadc nova quc surgia c una socicdadc vclIa quc sc arruinava. E ainda ncnos sc arccia ao vandalisno dc un Haussnann, quc arrasou Paris Iisiorica ara dar lugar Paris dos ociosos. Mas, c a cccuao cla Conuna dos 64 rcfcns, con o arccliso dc Paris frcnic? A lurgucsia c scu ccrciio rcsialclcccran cn junIo dc 1848 un cosiunc quc Iavia dcsaarccido Ia nuiio icno das raiicas da gucrra. o dc fuzilar os risionciros indcfcsos. Dcsdc cniao, cssc cosiunc lruial vcn cnconirando a adcsao nais ou ncnos csiriia dc iodos os csnagadorcs dc conocs oularcs na Euroa c na ndia, dcnonsirando con isso quc consiiiui un vcrdadciro rogrcsso da civilizaao". Por sua vcz, os russianos rcsialclcccran na Frana a raiica dc fazcr rcfcns. cssoas inoccnics, a qucn sc olrigava a rcsondcr con suas vidas clos aios dc ouiros. Quando TIicrs, cono vinos, s cn raiica, dcsdc o rinciro noncnio do confliio, o Iunano cosiunc dc fuzilar os fcdcrais risionciros, a Conuna viu-sc forada a rccorrcr, ara roicgcr suas vidas, ao Ialiio russiano dc fazcr rcfcns. Eran rcus rcsonsavcis, rcciidas vczcs, clos inccssanics fuzilancnios dc risionciros fciios clos vcrsalIcscs. Qucn odcria coniinuar garaniindo suas vidas aos a carnificina con quc os rciorianos dc Mac-MaIon(45} cclclraran sua cnirada cn Paris? Dcvia convcricr-sc ianlcn 129 nuna lurla a uliina garaniia os rcfcns conira a dcscnfrcada fcrocidadc dos govcrnos lurgucscs? O vcrdadciro assassino do arccliso Dardoy c TIicrs. A Conuna ros rciicradas vczcs a iroca do arccliso c dc inuncros saccrdoics or un unico risionciro, Dlanqui, quc TIicrs naniinIa cniao cn suas garras. E TIicrs ncgou-sc olsiinadancnic. Salia quc con Dlanqui dava a Conuna una calca c quc o arccliso scrviria nclIor aos scus fins cono un cadavcr. TIicrs agia aqui scgundo o rcccdcnic dc Cavaignac. Porvcniura, cn junIo dc 1848, Cavaignac c scus Ioncns da ordcn nao Iavian lanado griios dc Iorror, csiignaiizando os insurrcios cono assassinos do arccliso Affrc? E clcs salian crfciiancnic quc o arccliso fora fuzilado clas iroas do ariido da ordcn. Jacqucnci, vigario gcral do arccliso, quc assisiira sua cccuao, infornara-o incdiaiancnic aos o ocorrido. Todo cssc coro dc calunias quc o ariido da ordcn, cn suas orgias dc sanguc, janais dcia dc lcvaniar conira suas viinas, dcnonsira acnas quc o lurgucs dos nossos dias sc considcra o lcgiino Icrdciro do aniigo scnIor fcudal, ara qucn iodas as arnas cran loas conira os lclcus, cnquanio quc cn naos dcsics ioda arna consiiiua or si so un crinc. 130 A consiraao da classc doninanic ara csnagar a rcvoluao or ncio dc una gucrra civil aoiada no aironaio do invasor csirangciro consiraao quc icnos aconanIado dcsdc o 4 dc scicnlro aic a cnirada dos rciorianos dc Mac-MaIon cla oria dc Saini-Cloudc culninou na carnificina dc Paris. Disnarcl dclciia-sc anic as runas dc Paris, nas quais viu ialvcz o rinciro asso daqucla dcsiruiao gcral das grandcs cidadcs quc fora scu sonIo dourado quando nao cra scnao un sinlcs rural" na CIanlrc inirouvallc russiana dc 1849. Dclciia- sc dianic dos cadavcrcs do rolciariado dc Paris. Para clc isso nao c soncnic o cicrnnio da rcvoluao; c ianlcn o aniquilancnio da Frana, quc agora fica dccaiiada dc faio, c or olra do rorio govcrno franccs. Con a sucrficialidadc quc caracicriza iodos os csiadisias aforiunados, nao vc scnao o asccio cicrior dcssc fornidavcl aconiccincnio Iisiorico. Quando ofcrcccu a Iisioria o csciaculo dc un conquisiador quc coroava scu iriunfo convcricndo-sc, ja nao no gcndarnc, nas no sicario do govcrno vcncido? Nao Iavia gucrras cnirc a Prussia c o govcrno dc Paris. Pclo conirario, a Conuna Iavia concordado con as condics dc az, c a Prussia sc dcclarara ncuira. A Prussia, orianio, nao cra lcligcranic. DcscncnIou o acl dc un csadacIin; dc un csadacIin covardc, ois nao arrosiava ncnIun crigo dc alugucl, orquc sc csiiulara dc 131 anicnao quc o agancnio dc 500 nilIcs iinios dc sanguc nao scria fciio scnao dcois da qucda dc Paris. Fcvclava-sc finalncnic, dcssc nodo, o vcrdadciro caraicr da gucrra, daqucla gucrra nandada cla Providcncia cono casiigo da nia c corronida Frana cla noral c icdosa AlcnanIa. E cssa violaao scn rcccdcnic do dirciio das nacs, inclusivc na inicrrciaao dos jurisias do vclIo nundo, cn vcz dc lcvaniar os govcrnos civilizados" da Euroa ara dcclarar fora da lci inicrnacional o vil govcrno russiano, sinlcs insiruncnio do govcrno dc S. Pcicrslurgo, lcva-os unicancnic a crguniar sc as oucas viinas quc conscguircn cscaar do dulo cordao fornado cn iorno dc Paris nao dcvcrao scr cnircgucs ianlcn ao govcrno dc VcrsalIcs! O faio incdiio dc quc, na nais ircncnda gucrra dos icnos nodcrnos, o ccrciio vcnccdor c o ccrciio vcncido confraicrnizcn na naiana conun do rolciariado, nao rcrcscnia, cono cnsa Disnarl, o csnagancnio dcfiniiivo da nova socicdadc quc avana, nas o dcsnoronancnio conlcio da socicdadc lurgucsa. A cnrcsa nais Icroica dc quc c ainda caaz a vclIa socicdadc c a gucrra nacional. E fica rovado agora quc c cla una ura nisiificaao dos govcrnos, dcsiinada a rciardar a luia dc classcs, c da qual sc rcscindc logo quc cssa luia cclodc sol a forna dc gucrra civil. A 132 doninaao dc classc ja nao odc scr disfarada sol o unifornc nacional; iodos os govcrnos nacionais sao un so conira o rolciariado! Aos o doningo dc Pcniccosics dc 1871 ja nao odc Iavcr az ncn ircgua acciiavcl cnirc os ocrarios da Frana c os quc sc arorian dos fruios dc scu iralalIo. O unIo dc fcrro da soldadcsca ncrccnaria odcra sulncicr duranic ccrio icno cssas duas classcs, nas a luia voliara a cclodir nuiias vczcs, cn roorcs scnrc crcsccnics. Nao odc Iavcr duvida solrc qucn scra afinal o vcnccdor. sc os oucos quc vivcn do iralalIo alIcio ou a incnsa naioria quc iralalIa. E a classc ocraria franccsa nao c scnao a vanguarda do rolciariado nodcrno. Ao ncsno icno cn quc conrovan, assin, dianic dc Paris, o caraicr inicrnacional dc sua doninaao dc classc, os govcrnos da Euroa invcsicn conira a Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs a conira-organizaao inicrnacional do iralalIo facc consiraao cosnooliia do caiial cono a fonic rincial dc iodos csscs dcsasircs. TIicrs dcnunciou-a cono dcsoia do iralalIo quc rcicndc scr scu lilcriador. Picard dcicrninou quc fosscn ronidas iodas as ligacs cnirc os inicrnacionais franccscs c os do csirangciro. O condc dc Jaulcri, una nunia quc foi cunlicc dc TIicrs cn 1835, dcclara quc o cicrnnio da 133 Inicrnacional c o grandc rollcna dc iodos os govcrnos civilizados. Os rurais" urran conira cla, c a inrcnsa curocia adcrc unanincncnic ao coro. Un Ionrado cscriior franccs, inicirancnic alIcio nossa Associaao, crinc- sc nos scguinics icrnos. Os ncnlros do Coniic Ccniral da Cuarda Nacional, assin cono a naior aric dos ncnlros da Conuna, sao as calcas nais aiivas, inicligcnics c cncrgicas da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs... Honcns alsoluiancnic Ionrados, inicligcnics, sinccros, alncgados, uros c fanaiicos no lon scniido da alavra." Naiuralncnic o csriio lurgucs inludo dc olicialisno, cncara a Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs cono una csccic dc consiraao sccrcia con un organisno ccniral quc, dc quando cn vcz, ordcna closcs cn difcrcnics ascs. Na rcalidadc, nossa Associaao nao c nais quc a ligaao inicrnacional cnirc os ocrarios nais avanados dos divcrsos ascs do nundo civilizado. Ondc qucr quc a luia dc classcs adquira ccria consisicncia, scjan quais forcn as fornas c as condics cn quc o faio aconica, c logico quc os ncnlros dc nossa Associaao aarcan na vanguarda. O solo dc ondc lroia a nossa Associaao c a roria socicdadc nodcrna. nao c ossvcl cicrnina-la, or naior quc scja a carnificina. Para fazc-lo, os govcrnos icrian quc cicrninar o dcsoiisno do caiial solrc o 134 iralalIo, lasc dc sua roria cisicncia arasiiaria. Paris dos ocrarios, con sua Conuna, scra cicrnancnic caliada cono o oria-landcira glorioso dc una nova socicdadc. Scus nariircs icn scu saniuario no grandc coraao da classc ocraria. Quanio a scus cicrninadorcs, a Iisioria ja os cravou ara scnrc nun clourinIo, do qual iodas as rcccs dc scus clcrigos nao conscguirao rcdini-los. Londrcs, 30 dc naio dc 1871. 135
Apndices I A coluna dc risionciros dcicvc-sc na avcnida UlricI c foi disosia cn quairo ou cinco filciras, na calada, con a frcnic ara a rua. O gcncral Marqucs dc Callifci c scu csiado-naior dcsccran dos cavalos c dcran incio a una inscao, da csqucrda ara a dirciia. O gcncral andava lcniancnic, olscrvando as filas; dc vcz cn quando dciinIa-sc, iocava no onlro dc un risionciro, ou o cIanava con un novincnio dc calca no caso dc sc acIar nas filciras dc iras. Na naioria das vczcs, os cscolIidos or cssc roccsso cran, scn nuiias considcracs, colocados no ncio da rua, ondc cn scguida fornavan una coluna aric... A ossililidadc dc crro cra, cvidcnicncnic, considcravcl. Un oficial noniado aoniou ao gcncral Callifci un Ioncn c una nulIcr cono culados dc algun crinc. A nulIcr saiu corrcndo da fila, s-sc dc joclIos c, con os lraos alcrios, roclanou sua inoccncia cn icrnos rofundancnic conovcdorcs. O gcncral, con a fisiononia inassvcl c scn novcr-sc, rcsondcu. Madanc, conIco iodos os icairos dc Paris; sua concdia nao nc inrcssiona; c dcsncccssaria a concdia" (cc n'csi as la lcinc dc joucr la concdic"}. 136 Aquclc dia cra ouco convcnicnic ara una cssoa qualqucr scr nais alia, nais suja, nais lina, nais vclIa ou nais fcia quc scus vizinIos. Un Ioncn con o nariz quclrado dcscriou ninIa aicnao, c cn scguida conrccndi quc dcvia quclc dcialIc o vcr-sc logo lilcriado dc nosso valc dc lagrinas. . Foran assin cscolIidos nais dc ccn; dcsiacou-sc un cloiao dc fuzilancnio c a coluna coniinuou a sua narcIa, dciando airas os condcnados. Poucos ninuios dcois, iniciava-sc s nossas cosias un fogo inicrniicnic, quc durou nais dc un quario dc Iora. Era a cccuao daquclcs dcsgraados, assin sunariancnic condcnados." (Corrcsondcnic do Du Ncus cn Paris, 8 dc junIo} Essc Callifci, o rufiao dc sua roria nulIcr, iao conIccida clas cscandalosas cilics quc fazia dc scu coro nas lacanais do Scgundo Incrio", cra conIccido duranic a gucrra con o nonc dc Alfcrcs Pisiola" franccs. O Tcns(46}, quc c un jornal rudcnic c ouco dado ao scnsacionalisno, rclaia una Iisioria icnclrosa dc cssoas nal cccuiadas c cnicrradas ainda con vida. Na raa dc Saini- Jacqucs-la-DoucIicrc foran cnicrradas inuncras cssoas, algunas das quais acnas sucrficialncnic. Duranic o dia, o rudo das ruas cn agiiaao incdia dc ouvir, nas no silcncio da 137 noiic os noradorcs das casas roinas dcscriaran ouvindo gcnidos alafados c, cla nanIa, via-sc clcvando-sc do cIao una nao crisada. En conscqucncia disso, dcu-sc ordcn ara dcscnicrrar os cadavcrcs... Nao icnIo a ncnor duvida dc quc nuiios fcridos foran cnicrrados ainda con vida. Ha un caso clo qual osso rcsondcr cssoalncnic. No dia 24 dc naio foi fuzilado Druncl con sua ananic no aiio dc una casa da raa Vcndnc, ondc ficaran csicndidos os scus coros aic iardc do dia 27. Quando, or fin, vicran rciirar os cadavcrcs, viran quc a nulIcr ainda vivia, scndo lcvada nuna anlulancia. Enlora icnIa rccclido quairo lalas, ja csia fora dc crigo." (Corrcsondcnic do Eucnng Stundud cn Paris, 8 dc junIo} 138
II No Tincs dc Londrcs(47}, no dia 13 dc junIo, aarcccu a scguinic caria. Ao dircior dc Tincs. Prczado scnIor, A 6 dc junIo dc 1871, M. Julcs Favrc cnviou una circular a iodos os govcrnos da Euroa, cdindo-lIcs una crscguiao dc noric conira a Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs. Algunas olscrvacs acnas lasiarao ara dar a conIcccr o caraicr dcssc docuncnio. Na iniroduao dc nossos Esiaiuios, dcclara- sc quc a Inicrnacional foi fundada a 28 dc scicnlro dc 1864 nuna asscnllcia ullica rcalizada cn Si-Mariin's Hall, Longacrcs, Londrcs. Por noiivos quc lIc sao cssoais, Julcs Favrc daia a sua origcn no ano dc 1862. Prcicndcndo clicar os nossos rincios, dcclara ciiar scu (da Inicrnacional} folIcio dc 25 dc naro dc 1869". E quc ciia clc? O folIcio dc una Associaao quc nao c a Inicrnacional. Essc iio dc nanolras clc ja uiilizava quando cra ainda un advogado lasianic jovcn c dcfcndia o jornal arisicnsc Nutonu conira a acusaao dc calunia lcvaniada or Calci. Sinulava cniao lcr 139 ciiacs dos folIcios dc Calci, quando cn rcalidadc o quc lia cran aragrafos dc scu rorio icio. Mas ial ccdicnic foi dcsnascarado na roria scssao do irilunal c, sc Calci nao Iouvcssc sido iao indulgcnic, Favrc icria sido culso do Colcgio dc Advogados dc Paris. Dc iodos os docuncnios quc clc ciia cono docuncnios da Inicrnacional, ncnIun so cricncc Inicrnacional. Assin, afirna. A Aliana dcclara-sc aicia dissc o ConsclIo Ccral consiiiudo cn Londrcs, cn julIo dc 1869." O ConsclIo Ccral janais ullicou scnclIanic docuncnio. Ao conirario, ullicou un quc anulava os csiaiuios dc consiiiuiao da Aliana" a Aliana da dcnocracia socialisia" dc Ccnclra ciiados or Julcs Favrc. En ioda a sua circular, quc rcicndc scr arcialncnic dirigida ianlcn conira o Incrio, Julcs Favrc, ara aiacar a Inicrnacional, nao faz scnao rcciir as falulas oliciais dos rocuradorcs do Incrio. Falulas iao indigcnics quc vcn alaio anic os rorios irilunais lonaariisias. salido quc o ConsclIo Ccral da Inicrnacional cn scus dois nanifcsios (dc julIo c dc scicnlro do ano assado} solrc a gucrra dc cniao, dcnunciava os lanos dc conquisia da Prussia conira a Frana. Dcois disso, M. Fciilingcr, sccrciario ariicular dc Julcs Favrc, 140 dirigiu-sc (cn vao, naiuralncnic} a alguns ncnlros do ConsclIo Ccral ara quc o ConsclIo rcarassc una nanifcsiaao aniilisnarcliana c a favor do govcrno da dcfcsa nacional. Pcdia-lIcs cncarccidancnic nao fazcr a ncnor alusao Fcullica. Os rcaraiivos ara una nanifcsiaao quando sc cscrava a cIcgada dc Julcs Favrc a Londrcs foran fciios ccriancnic con a nclIor inicnao conira a voniadc do ConsclIo Ccral, quc cn scu nanifcsio dc scicnlro rcvinc clarancnic os iralalIadorcs dc Paris conira Favrc c scus colcgas. Quc diria Julcs Favrc sc, or scu iurno, o ConsclIo Ccral da Inicrnacional cnviassc una circular solrc Julcs Favrc a iodos os govcrnos da Euroa, cIanando-lIcs a aicnao ara os docuncnios ullicados cn Paris clo falccido sr. Millicrc? Scnrc scu, JOHN HALES, Sccrciario do ConsclIo Ccral da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs. Londrcs, 12 dc junIo dc 1871." Nun ariigo solrc A Associaao Inicrnacional c scus fins", o Scctuto dc Londrcs (24 dc junIo}, cono icdoso dcnuncianic quc c, icn, cnirc ouiras Ialilidadcs dcssc iio, a dc ciiar, cnlora nais anlancnic quc Favrc, o ncncionado docuncnio da Aliana" cono sc fossc da Inicrnacional. E isso, onzc dias aos a ullicaao 141 no Tncs da rciificaao acina. Isso nao nos surrccndc. Ja Frcdcrico o Crandc dizia quc dc iodos os jcsuias os iorcs sao os roicsianics. Escriio or K.Mar cn alril/naio dc 1871 c arovado cn 30 dc naio cn scssao do ConsclIo Ccral da Associaao Inicrnacional dos TralalIadorcs. Pullicado cla rincira vcz, ncssc ncsno ano, cn Londrcs, cn folIcio. Sinuliancancnic. foi ullicado cn alcnao c franccs, O icio alcnao, rcdigido or F.Engcls c con una iniroduao sua, foi ullicado cn cdiao aric, cn Dcrlin, 1891. Pullica-sc scgundo a cdiao soviciica dc 1951, dc acordo con o icio do folIcio inglcs dc 1871, coicjado con a cdiao alcna dc 1881. Traduzido do csanIol, confroniando-sc con a iraduao franccsa (`Edtons Socucs} dc 1946. 142
NOTAS 1. Cucrra conira Naolcao I dc 1813 a 1815. 2. Dcnagogos. con csic nonc as auioridadcs govcrnancniais alcnacs dcsignavan os rcrcscnianics das idcias lilcrais c dcnocraiicas dc 1820 a 1840. En 1819, foi criada una conissao csccial ara invcsiigar ancaas dos dcnagogos" cn iodos os Esiados alcnacs. (Lu Gucu Cuc cn Funcc, Paris, 1946, diiions Socialcs, ag. 9} 3. Lcgiiinisias, lonaariisias, orlcanisias. 4. A 2 dc scicnlro dc 1270, o ccrciio franccs foi dcrroiado cn Scdan fciio risionciro con o incrador. Naolcao III foi inicrnado cn WilIcrnsIIc crio dc Casscl. 5. Possililisno. icndcncia do novincnio ocrario franccs nos fins do scculo XIX. 6. Plclisciio organizado or Naolcao III cn naio dc 1870 ara icsiar" a aiiiudc das nassas oularcs dianic do Incrio. As qucsics sulnciidas ao lclisciio csiavan colocadas dc ial nancira quc sc iornava inossvcl dcsarovar a oliica dc Naolcao III scn sc ronunciar ao ncsno icno conira iodas as rcfornas dcnocraiicas. As sccs franccsas da I 143 Inicrnacional dcnunciaran cssa nanolra dcnagogica c aconsclIaran iodos os scus ncnlros a sc alsicrcn dc voiar. 7. A 19 dc julIo dc 1870 icvc incio a gucrra franco-russiana. 8. Jornal rcullicano dc csqucrda, fundado or CIarlcs Dclccluzc cn 1868. Foi ullicado aic janciro dc 1871. 9. Jornal rcullicano dc csqucrda ullicado cn Paris or Hcnri FocIcfori, dc dczcnlro dc 1869 aic 9 dc scicnlro dc 1870. (N. da F.} 10. Vcja-sc o volunc 1 das OIus EscoIdus dc Mux c Engcs, Ediiorial Viioria, ag. 268, 1a. cdiao, 1966, ou ag. 242 na 2a. cdiao, 1961. (N. da Ed. Drasil.} 11. A laialIa dc Sadowa (Docnia} foi o conlaic dccisivo na gucrra ausiro-russiana dc 1866, quc icrninou con a viioria da Prussia solrc a usiria. (N. da F.} 12. A 4 dc scicnlro dc 1870 foi roclanada a Fcullica na Frana, consiiiuindo-sc un novo govcrno, o cIanado Covcrno da Dcfcsa Nacional". (N. da F.} 13. A Paz dc Tilsii foi assinada cn 1807 cnirc a Frana c a Fussia, dcois da ioial dcrroia da Prussia clas iroas dc Naolcao I. (N. da F.} 144 14. Mar rcfcrc-sc aqui ao asccnso nacional das nassas na Frana, cn 1792, quando luiavan conira os ccrciios da conira-rcvoluao. Elc advcric conira a iransosiao nccanica da alavra dc ordcn a Pairia cn Pcrigo" no quadro da gucrra franco-russiana. Daicr-sc conira os russianos cn rovciio da lurgucsia scra una loucura". (Engcls} (N. da Ed. Dras., rcroduzida na iraduao franccsa.} 15. Nas clcics rcsidcncia (10 dc dczcnlro dc 1848} Lus Donaaric clora os scniincnios rcacionarios dos canoncscs franccscs; os canoncscs dcran-lIc scus voios lcnlrando Lus Donaaric, a cujo nonc ligavan, or cngano, as conquisias da grandc Fcvoluao Franccsa. (N. da Ed. Dras., rcroduzida da iraduao franccsa} 16. Fcfcrc-sc aqui grandc cananIa dc concios a favor do rcconIccincnio da Fcullica Franccsa, quc sc dcscnvolvcu na Inglaicrra cnirc os ocrarios, or iniciaiiva dc Mar c do ConsclIo Ccral da I Inicrnacional. (N. da F.} 17. Duranic a gucrra civil na Ancrica do Noric (1861/1865} cnirc os Esiados indusiriais do Noric c os Esiados agrarios c cscravisias do Sul, a inrcnsa lurgucsa da Inglaicrra saiu cn dcfcsa do Sul, isio c, cn dcfcsa do rcginc cscravisia. (N. da F.} 145 18. Jounu Occ dc u HcuIquc Funusc (Diario Oficial da Fcullica Franccsa}, orgao do govcrno da Conuna, ullicado cn Paris, dc 19 dc narco a 24 dc naio dc 1871. (N. da F.} 19. Caiiuladorcs. (N. da F.} 20. En lugar dc Joc Millcr, a cdiao alcna diz Karl Vogi, c a cdiao franccsa Falsiaff. Joc Millcr. conIccido aior inglcs do scculo XVIII. Karl Vogi. dcnocraia lurgucs alcnao quc sc convcricu cn agcnic dc Naolcao III. Falsiaff. crsonagcn fanfarrao c avcniurciro das olras dranaiicas dc SIalcscarc. (N. da F.} 21. Na Inglaicrra c frcqucnic dar-sc aos dclinqucnics conuns, aos cunrir a naior aric da condcnaao, una liccna quc inoria na lilcrdadc sol vigilancia olicial. Essas liccnas sao cIanadas tcIct-o-cuuc c scus oriadorcs sao conIccidos con o nonc dc tcIct-o-cuuc- ncn. (Noia da cdiao alcna dc 1871} 22. Aclido dc Fcrnando II, rci das Duas Sicilias. (N. da F.} 23. En alril dc 1849 as iroas franccsas foran nandadas ara a Iialia a fin dc csnagar a rcvoluao iialiana. O lonlardcio dc Fona rcvolucionaria cra una violaao cscandalosa da Consiiiuiao franccsa, na qual sc dizia quc a Fcullica nao cnrcgaria janais o scu odcr 146 ara orinir a lilcrdadc dc ncnIun ouiro ovo. (N. da F.} 24. Miralcau-nosca. (N. da F.} 25. Aludc-sc ao csnagancnio da insurrciao do rolciariado dc Paris cn junIo dc 1848. (N. da F.} 26. Pcrsonagcn dc una concdia dc Molicrc, quc cncarna o iio do cqucno laiifundiario oliuso c liniiado. (N. da F.} 27. A Asscnllcia Nacional quc insialou suas scsscs a 12 dc fcvcrciro dc 1871 cn Dordcus cra fornada cn sua incnsa naioria or nonarquicos (450 cn 750 dcuiados}, quc fundancnialncnic rcrcscniavan os inicrcsscs dos laiifundiarios c das canadas rcacionarias da cidadc c do cano. Da scu nonc dc Asscnllcia rural" ou Parlancnio dc laiifundiarios". (N. da F.} 28. SIylocl. iio dc agioia do drana dc SIalcscarc O Mccudo dc Vcnczu. (N. da F.} 29. Caiial da Cuiana Franccsa, na Ancrica do Sul. rcsdio c lugar dc dcoriaao. (N. da F.} 30. Fina-flor. (N. da E.} 31. Vcja-sc a ag. 102 do rcscnic volunc (N. da F.} 147 32. A Asscnllcia dclilcra lacidancnic (N. da F.} 33. Vil nuliidao. (N. da E.} 34. O icrno incrialisno" c aqui cnrcgado or Mar ara dcsignar o rcginc lonaariisia dc Incrio" dc Lus Naolcao. (N. da E. Dras.} 35. O icio inglcs diz. nisrcrcscni, isio c, rcrcscniar nal", con o scniido dc irair. (N. da Ed. Dras.} 36. KuddcudutscI, rcvisia sairica alcna, fundada cn Dcrlin cn 1848. PuncI, rcvisia sairica quc sc concou a ullicar cn Londrcs cn 1841 (N.da F.} 37. Por dccrcio do ovo. (N.da F.} 38. Fcfcrc-sc ao rofcssor Hulcy. (Noia da cdiao alcna dc 1871} 39. A 18 dc alril, a Conuna ullicou un dccrcio rorrogando or ircs anos o agancnio das dvidas. (N. da F.} 40. Fradcs ignoranics. (N. da F.} 41. O larao dc Haussnann foi, duranic o Scgundo Incrio, rcfciio do dcariancnio do Scna, isio c, da cidadc dc Paris. Fcalizou una scric dc olras ara nodificar o lano dc Paris, 148 con o fin dc faciliiar a luia conira as insurrcics dos ocrarios. (Noia ara a iraduao russa ullicada sol a dircao dc V.I.Lcnin} 42. Froniao ondc a Asscnllcia Nacional adoiou sua cclclrc dccisao. (Noia da cdiao alcna dc 1871} 43. Aodo con quc o ovo cIanava aos quc fugian dc Paris asscdiada (N. da F.} 44. Pouco dcois dc 18 dc narco dc 1871 cclodiran cn Lyon c MarsclIa novincnios rcvolucionarios cujo fin cra roclanar a Conuna. Anlos os novincnios foran csnagados clo govcrno dc TIicrs. (N. da F.} 45. CIana-sc aqui rciorianos" ao ccrciio dos vcrsalIcscs. (N. da F.} 46. Influcnic diario lurgucs ullicado cn Paris dc 1861 aic 1943. (N. da F.} 47. Influcnic jornal inglcs fundado cn 1788. Enirc 1870 c 1880 sua oricniaao cra lilcral. (N. da F} 149
Tcio. |Coniriluiao cnviada or c-nail or Nclson JaIr Carcia (njaIraiinci.con.lr} Vcrsao clcirnica disonvcl cn Iii.//www.jaIr.org| Esia FoclciEdiion c dc inicira rcsonsalilidadc c iniciaiiva dc cloolsTcoCon |Iii.//www.icoionio.org/clools| c Tcoionio Sincs |icoionioicoionio.org|. Foi rcarada a ariir dc vcrsao clcirnica cnviada or Nclson JaIr Carcia (Iii.//www.jaIr.org}. Todo conicudo original foi rcscrvado c, iodos os crcdiios idcniificados, ncncionados c cliciiados. Auiorizado o uso c rcroduao acnas ara fins cducacionais. Todos os dirciios dc vcrsao ara FoclciEdiiion rcnunciados. RocketEdItIon setembro de 1999 www.ebooksbrasII.com
1999 Fidcndo Casiigai Morcs Verso para eBook eBooksBrasII.com
__________________ Scicnlro 1999
Vcrsao ara df c cDoolLilris Fcvcrciro 2005
150 Proilido iodo c qualqucr uso concrcial. Sc vocc agou or cssc livro VOCE FOI FOUDADO! Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS dircio na fonic. www.cloolslrasil.con