Você está na página 1de 3

21/07/2015

ANTIHERI

Home

Colaboradores

Acessorestritoa
autores
Nomedeutilizador

Senha

Autenticao

Pesquisarno
Dicionrio
Termoapesquisar...
Pesquisar

ContadordeVisitas
NaInternetdesde2005.
Today
Yesterday
Thisweek
Lastweek
Thismonth
Lastmonth
Alldays

3465
5800
9265
47104
133800
252232
15588259

Wehave:55guests,5
botsonline
YourIP:177.192.27.121
Chrome43.0.2357.134,Windows
Today:Jul20,2015
Ndecolaboradores:178

ltimaActualizao
12Maio2015

Estatsticas
H1610verbetespublicados

Prefcio

Bibliografias

Notcias

Contactos

ANTIHERI
Termoque,emnarratologiaedramaturgia,seopeaodeheri,numadupla
acepo.
1.Enquantoprotagonistadahistrianarradaouencenada,oantiheri
revestesedequalidadesopostasaocnoneaxiolgicopositivo:abeleza,aforafsica
eespiritual,adestreza,dinamismoecapacidadedeinterveno,alideranasocial,as
virtudesmorais.Umavezqueaavaliaodoheri,feitapeloleitor/espectador,
assumesempreaspectossubjectivos,umavezque,noquadrodaapreciaohumana
dassituaesdevidaedosacontecimentos,aambiguidadedospontosdevistauma
constante,queseinscrevenocarcterdialcticodacondiohumana,qualquer
reacodoprotagonistasempresusceptveldeinterpretaesantagnicas.Assim,
naIlada,aarrognciadeAgammnon,aoapoderarsedaescravaBriseida,deAquiles,
quandoApolodesencadeiaapestenocampodosAqueus,comorepresliapelatomada
deCriseida,filhadeCrises,seusacerdote,comodespojodeguerra,talarrognciapode
serlidacomoumareacomsculaeafirmaodepoder,prpriodochefe,mas
tambmcomoumabusodessepodereumaafrontaaoprncipedosMirmides.De
igualmodo,acleradeAquiles,comoreacoaesseabusodopoderdochefe,pode
serinterpretadacomoumdireitolegtimo,oriundodadignidadeindividual,mas
tambmcomoumexcessoegocntrico,cujasconsequnciasporoemperigoavitria
dosseuscompatriotas.OprprioUlisses,entreosSofistas,erarecorrentemente
objectodedebate:unsadmiravamasuaastciaverstil(polytropon)outrosviam
neleummentiroso(Cf.Plato,HpiasMenor).Destemodo,nestaacepo,os
protagonistasdospoemashomricosnemsempresosusceptveisdeumaleitura
herica,masapresentamtambmfacetasdeantiherosmo.Poroutrolado,a
ideologiadoleitor/espectadorcondicionasemprealeituradocomportamentodos
herispicos,sobretudonanossapoca,bastanteavessaaoscdigosaristocrticos.
Natragdiagrega,Eurpides,maisdoqueSfocles,temocondodemarcaro
comportamentodealgunsdosseusprotagonistascomapolmicacaracterizaodo
excesso,comoMedeia,levadapelapaixociumentaemrelaoaomarido(Jaso),
assassinaosfilhoscomuns,ouFedra,quesesuicida,frustradacomacastidadedeseu
enteadoHiplito,queofazserinsensvelsuaseduo.

Autor
AntnioMoniz
Tags
ANTAGONISTA
ANTILITERATURA
HERI
NOUVEAUROMAN

,todavia,comapardiaqueafiguradoantiherimaisseafirma,rompendo
comoretratoexemplardosheristradicionaisdaepopeia.Acomdiagrega,atravs
daironiaedosarcasmo,peemcausa,pelapenadeAristfanes,aeducaosofstica,
ridicularizandonafiguradeScratesaincapacidadededistinoentreoraciocnio
justoeoinjusto(AsNuvens)ouaticadeEurpides,acusadoporsquilodeno
ocultarovcioecorromperajuventude(AsRs).ABatraquiomaquia,atribudaa
Homero,masdoisoutrssculosposterior,parodiaaIlada,apresentandoosdeuses
olmpicosenvolvidosemcombatescomoratosers.Noromance,Petrnio,no
Satiricon,eLuciano,naHistriaVerdadeira,parodiamaOdisseia,asviagensdeUlisses
eosseuscombatespicos.OprprioLucano,aopropor,nopoemaFarslia,uma
oposiolibertriaaocesarismo(livrosIVX),jqueemCsardominamosaspectos
negativos,esboaumaantiepopeia.Nastiralatina,Juvenaldenunciaadegradao
moraldasociedadeimperial,envolvendopessoasligadasaDomiciano(StiraIV)
Snecaapresenta,naApocolocyntosis,acaricaturadoimperadorCludio.
NaIdadeMdia,osirventsoccitnico,ospoemasdosgoliardos,ascantigas
galegoportuguesasdeescrnioemaldizer,oscontosdeChaucer,satirizamaalta
sociedadedapoca,figurasquerepresentamautnticosantiheris.Oteatro
vicentino,natransioentreIdadeMdiaeRenascimento,mereceparticularmeno
nastirasocialatodasasclassesegrupos,emespecialoclero,aaristocracia,os
agentesdaJustia.
NoRenascimento,oromancepicarescoocupalugardeprimaziana
configuraodeumantiheri,agoraarvoradoemnovotipodeheri:baixa
ascendncia,fanfarro,manhoso,mentiroso,valento,trapaceiro,ladro.OLazarillo
deTormes(1554),oGuzmndeAlfarache(1599/1604),deMateoAllemn,El
Buscn(1626),deF.deQuevedo,LaPcaraJustina(1605),deF.Lpezdebeda,so
asobrasmaisrepresentativasdestetipooriginalderepresentaodeheri,bem

http://www.edtl.com.pt/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=579&Itemid=2

1/3

21/07/2015

ANTIHERI
consentneocomasociedadebarrocaespanhola,marcadapelocontrasteentreluxoe
misria,aristocraciaeplebe,parecereser.Astiraseiscentista,francesa,inglesaou
espanhola,reforaoretratodoantiheri.
Opoemahericmico,comLeLutrin(1672),deBoileau,TheRapeoftheLock
(1712),deAlexanderPopeeOHissope(1812),deAntnioDinisCruzeSilva,
constituiumparticularexemplodoantiheri,concebidocomoumaridicularizaodas
questestriviais,comosefossemalgodeessencialvidahumana.Oromance
iluminista,porseuturno,comVoltaire,Diderot,Swifft,Sterne,etc.,problematiza,
atravsdaironia,asociedadesetecentistaeuropeia,comseusvaloresmoraise
religiosos.
Oromancerealistaenaturalistaacentua,nosculoXIX,odistanciamentodo
escritoremrelaosociedaderomnticaepsromntica,comosseusparadigmase
clichs,comoodandismo,odiletantismo,afrivolidadeburguesaeodesencantocomo
sistemaliberalherdadodarevoluoindustrialecomacrenaredentoranoprogresso
socialetecnolgico(Flaubert,H.deBalzac,E.Zola,PrezGalds,Ch.Dickens,Tolstoi,
EadeQueiroz).
NosculoXX,personagensgrotescaserebeldesconfiguramumaviso
deformadadomundocontemporneo,contestadapeloheri(antiheri),emobras
comoUlysses,deJoyceLtranger,deA.CamusLucesdeBohemia,deValleIncln,
entreoutras.
2.Nasegundaacepo,antiherisinnimodeantagonista,oupersonagem
queseopeaoprotagonistadahistrianarradaouencenada.
NaOdisseia,afiguracolectivadospretendentesconstituiumantiheriem
relaoaUlisses,esposodePenlope,regressadoataca,apsvinteanosdeausncia
(dezdeguerraedezdeerrncia).Turno,reidosRtulos,representa,paraoheri
troiano,investidonamissodafundaodenovoreino,emItlia,tambm
desempenhaafunodeantiheri,atnocontrastecomportamentalcomopius
Aeneas.NaFarslia,deLucano,PompeioopeseaCsarcomoumantiheri,
vergadopelopesodosanos,carentedeexperinciaguerreiraedechefiamilitar,
resultandodetalconflitoumabalocsmicoparaRoma,protagonistacolectivaque
sofreasconsequnciasdestadesagregaointerna,expressasnacruezahiperrealista
daviolnciaedadesolao.
Natragdiagrega,oantiheriprofusamenteilustradonatiraniadeCreonte
(Antgona,deSfocles)ounoadultriocriminosodeClitemenestra(Agammnon,de
squilo).
AlutaentreoBemeoMal,alegorizadanoconflitoentreheriseantiheris,
nasepopeiasvdicas(MahbhrataeRmyana),naBblia(anjosversusdemnios),
nasepopeiaspersa,africanasouchinesas,nascanesdegestamedievais.
NaversodapsvulgatadaDemandadoSantoGraal,oparLancelotrainha
Genebra,peloseuadultrio,consideradoumantiheriemrelaoaoparadigma
medievaldademandadavirtudecomoidealdaperfeiohumana,protagonizadapor
Galaaz.
Oconflitodecivilizaes(OcidenteOriente),jpresentenaChansonde
RolandounoCantardemioCid(CristosSarracenos)encontranasepopeias
renascentistas(deBoiardo,Ariosto,CamesouTorquatoTasso)umextraordinrio
eco,reflectindosetalconflito,nOsLusadas,nodebateenaacodosprprios
deuses(VnusversusBaco:Europaversussia).
NaPeregrinaodeFernoMendesPinto(1614),obracomplexadaliteratura
portuguesadeviagens,oantiheri,sebemquetambmsejaoMouro,oTurcoouo
Achm,curiosamente,notantooAsitico(Indiano,ChinsouJapons),maso
prprioPortugus,numaautocrticacolectivaquenoencontraparaleloemoutra
literatura:oprpriocorsrioAntniodeFariaprotagonizaestaimagemdoantiheri,
violadordostmulossagradosdosreisdaChina,ladrodalantedoadolescenteou
danoivachineses.Acontraimagemdoherinacionaltambmseespelhademodo
acutilantenastiraseiscentistaArtedeDurtar,atribudaaopadreManueldaCosta.
Noteatrovicentino,soospoderososqueassumemumcomportamentoanti
herico,sendo,porisso,punidosnoAutodaBarcadoInfernoemerecendoigual
destinonoAutodaBarcadaGlria.Oabusodopodertambmestrepresentadonos
dramasdeLopedeVeja(FuenteOvejuna,Peribez,ElmejorAlcaldeelRey),cujas
figuras(OComendadoreD.Tello)seopemfelicidadedoprotagonista.
Noromancerealista,oheriromntico,insistentementeridicularizado(vejase
oTomsdeAlencar,nOsMaias,deEadeQueiroz),nopassaquasesempredeum
esteretipodeantiheri,enquantooromanceneorealistacritica,quandono
humilha,ospoderosos,comoomonarcasetecentistaD.JooV,emcontrastecoma
apologiafeitaaoparprotagonistaBaltasarSeteSis/BlimundaSeteLuas,no
romanceMemorialdoConvento,deJosSaramago.

comentrios(0)
http://www.edtl.com.pt/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=579&Itemid=2

2/3

21/07/2015

ANTIHERI
SejaoprimeiroacomentarnesteVerbete!

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V |W| Z

Home|Colaboradores|Prefcio|Bibliografias|Notcias|Contactos
EDicionriodeTermosliterriosdeCarlosCeia2010|Websitedesenvolvidopor:Made2Web

http://www.edtl.com.pt/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=579&Itemid=2

3/3

Você também pode gostar