Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
ANTIHERI
Home
Colaboradores
Acessorestritoa
autores
Nomedeutilizador
Senha
Autenticao
Pesquisarno
Dicionrio
Termoapesquisar...
Pesquisar
ContadordeVisitas
NaInternetdesde2005.
Today
Yesterday
Thisweek
Lastweek
Thismonth
Lastmonth
Alldays
3465
5800
9265
47104
133800
252232
15588259
Wehave:55guests,5
botsonline
YourIP:177.192.27.121
Chrome43.0.2357.134,Windows
Today:Jul20,2015
Ndecolaboradores:178
ltimaActualizao
12Maio2015
Estatsticas
H1610verbetespublicados
Prefcio
Bibliografias
Notcias
Contactos
ANTIHERI
Termoque,emnarratologiaedramaturgia,seopeaodeheri,numadupla
acepo.
1.Enquantoprotagonistadahistrianarradaouencenada,oantiheri
revestesedequalidadesopostasaocnoneaxiolgicopositivo:abeleza,aforafsica
eespiritual,adestreza,dinamismoecapacidadedeinterveno,alideranasocial,as
virtudesmorais.Umavezqueaavaliaodoheri,feitapeloleitor/espectador,
assumesempreaspectossubjectivos,umavezque,noquadrodaapreciaohumana
dassituaesdevidaedosacontecimentos,aambiguidadedospontosdevistauma
constante,queseinscrevenocarcterdialcticodacondiohumana,qualquer
reacodoprotagonistasempresusceptveldeinterpretaesantagnicas.Assim,
naIlada,aarrognciadeAgammnon,aoapoderarsedaescravaBriseida,deAquiles,
quandoApolodesencadeiaapestenocampodosAqueus,comorepresliapelatomada
deCriseida,filhadeCrises,seusacerdote,comodespojodeguerra,talarrognciapode
serlidacomoumareacomsculaeafirmaodepoder,prpriodochefe,mas
tambmcomoumabusodessepodereumaafrontaaoprncipedosMirmides.De
igualmodo,acleradeAquiles,comoreacoaesseabusodopoderdochefe,pode
serinterpretadacomoumdireitolegtimo,oriundodadignidadeindividual,mas
tambmcomoumexcessoegocntrico,cujasconsequnciasporoemperigoavitria
dosseuscompatriotas.OprprioUlisses,entreosSofistas,erarecorrentemente
objectodedebate:unsadmiravamasuaastciaverstil(polytropon)outrosviam
neleummentiroso(Cf.Plato,HpiasMenor).Destemodo,nestaacepo,os
protagonistasdospoemashomricosnemsempresosusceptveisdeumaleitura
herica,masapresentamtambmfacetasdeantiherosmo.Poroutrolado,a
ideologiadoleitor/espectadorcondicionasemprealeituradocomportamentodos
herispicos,sobretudonanossapoca,bastanteavessaaoscdigosaristocrticos.
Natragdiagrega,Eurpides,maisdoqueSfocles,temocondodemarcaro
comportamentodealgunsdosseusprotagonistascomapolmicacaracterizaodo
excesso,comoMedeia,levadapelapaixociumentaemrelaoaomarido(Jaso),
assassinaosfilhoscomuns,ouFedra,quesesuicida,frustradacomacastidadedeseu
enteadoHiplito,queofazserinsensvelsuaseduo.
Autor
AntnioMoniz
Tags
ANTAGONISTA
ANTILITERATURA
HERI
NOUVEAUROMAN
,todavia,comapardiaqueafiguradoantiherimaisseafirma,rompendo
comoretratoexemplardosheristradicionaisdaepopeia.Acomdiagrega,atravs
daironiaedosarcasmo,peemcausa,pelapenadeAristfanes,aeducaosofstica,
ridicularizandonafiguradeScratesaincapacidadededistinoentreoraciocnio
justoeoinjusto(AsNuvens)ouaticadeEurpides,acusadoporsquilodeno
ocultarovcioecorromperajuventude(AsRs).ABatraquiomaquia,atribudaa
Homero,masdoisoutrssculosposterior,parodiaaIlada,apresentandoosdeuses
olmpicosenvolvidosemcombatescomoratosers.Noromance,Petrnio,no
Satiricon,eLuciano,naHistriaVerdadeira,parodiamaOdisseia,asviagensdeUlisses
eosseuscombatespicos.OprprioLucano,aopropor,nopoemaFarslia,uma
oposiolibertriaaocesarismo(livrosIVX),jqueemCsardominamosaspectos
negativos,esboaumaantiepopeia.Nastiralatina,Juvenaldenunciaadegradao
moraldasociedadeimperial,envolvendopessoasligadasaDomiciano(StiraIV)
Snecaapresenta,naApocolocyntosis,acaricaturadoimperadorCludio.
NaIdadeMdia,osirventsoccitnico,ospoemasdosgoliardos,ascantigas
galegoportuguesasdeescrnioemaldizer,oscontosdeChaucer,satirizamaalta
sociedadedapoca,figurasquerepresentamautnticosantiheris.Oteatro
vicentino,natransioentreIdadeMdiaeRenascimento,mereceparticularmeno
nastirasocialatodasasclassesegrupos,emespecialoclero,aaristocracia,os
agentesdaJustia.
NoRenascimento,oromancepicarescoocupalugardeprimaziana
configuraodeumantiheri,agoraarvoradoemnovotipodeheri:baixa
ascendncia,fanfarro,manhoso,mentiroso,valento,trapaceiro,ladro.OLazarillo
deTormes(1554),oGuzmndeAlfarache(1599/1604),deMateoAllemn,El
Buscn(1626),deF.deQuevedo,LaPcaraJustina(1605),deF.Lpezdebeda,so
asobrasmaisrepresentativasdestetipooriginalderepresentaodeheri,bem
http://www.edtl.com.pt/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=579&Itemid=2
1/3
21/07/2015
ANTIHERI
consentneocomasociedadebarrocaespanhola,marcadapelocontrasteentreluxoe
misria,aristocraciaeplebe,parecereser.Astiraseiscentista,francesa,inglesaou
espanhola,reforaoretratodoantiheri.
Opoemahericmico,comLeLutrin(1672),deBoileau,TheRapeoftheLock
(1712),deAlexanderPopeeOHissope(1812),deAntnioDinisCruzeSilva,
constituiumparticularexemplodoantiheri,concebidocomoumaridicularizaodas
questestriviais,comosefossemalgodeessencialvidahumana.Oromance
iluminista,porseuturno,comVoltaire,Diderot,Swifft,Sterne,etc.,problematiza,
atravsdaironia,asociedadesetecentistaeuropeia,comseusvaloresmoraise
religiosos.
Oromancerealistaenaturalistaacentua,nosculoXIX,odistanciamentodo
escritoremrelaosociedaderomnticaepsromntica,comosseusparadigmase
clichs,comoodandismo,odiletantismo,afrivolidadeburguesaeodesencantocomo
sistemaliberalherdadodarevoluoindustrialecomacrenaredentoranoprogresso
socialetecnolgico(Flaubert,H.deBalzac,E.Zola,PrezGalds,Ch.Dickens,Tolstoi,
EadeQueiroz).
NosculoXX,personagensgrotescaserebeldesconfiguramumaviso
deformadadomundocontemporneo,contestadapeloheri(antiheri),emobras
comoUlysses,deJoyceLtranger,deA.CamusLucesdeBohemia,deValleIncln,
entreoutras.
2.Nasegundaacepo,antiherisinnimodeantagonista,oupersonagem
queseopeaoprotagonistadahistrianarradaouencenada.
NaOdisseia,afiguracolectivadospretendentesconstituiumantiheriem
relaoaUlisses,esposodePenlope,regressadoataca,apsvinteanosdeausncia
(dezdeguerraedezdeerrncia).Turno,reidosRtulos,representa,paraoheri
troiano,investidonamissodafundaodenovoreino,emItlia,tambm
desempenhaafunodeantiheri,atnocontrastecomportamentalcomopius
Aeneas.NaFarslia,deLucano,PompeioopeseaCsarcomoumantiheri,
vergadopelopesodosanos,carentedeexperinciaguerreiraedechefiamilitar,
resultandodetalconflitoumabalocsmicoparaRoma,protagonistacolectivaque
sofreasconsequnciasdestadesagregaointerna,expressasnacruezahiperrealista
daviolnciaedadesolao.
Natragdiagrega,oantiheriprofusamenteilustradonatiraniadeCreonte
(Antgona,deSfocles)ounoadultriocriminosodeClitemenestra(Agammnon,de
squilo).
AlutaentreoBemeoMal,alegorizadanoconflitoentreheriseantiheris,
nasepopeiasvdicas(MahbhrataeRmyana),naBblia(anjosversusdemnios),
nasepopeiaspersa,africanasouchinesas,nascanesdegestamedievais.
NaversodapsvulgatadaDemandadoSantoGraal,oparLancelotrainha
Genebra,peloseuadultrio,consideradoumantiheriemrelaoaoparadigma
medievaldademandadavirtudecomoidealdaperfeiohumana,protagonizadapor
Galaaz.
Oconflitodecivilizaes(OcidenteOriente),jpresentenaChansonde
RolandounoCantardemioCid(CristosSarracenos)encontranasepopeias
renascentistas(deBoiardo,Ariosto,CamesouTorquatoTasso)umextraordinrio
eco,reflectindosetalconflito,nOsLusadas,nodebateenaacodosprprios
deuses(VnusversusBaco:Europaversussia).
NaPeregrinaodeFernoMendesPinto(1614),obracomplexadaliteratura
portuguesadeviagens,oantiheri,sebemquetambmsejaoMouro,oTurcoouo
Achm,curiosamente,notantooAsitico(Indiano,ChinsouJapons),maso
prprioPortugus,numaautocrticacolectivaquenoencontraparaleloemoutra
literatura:oprpriocorsrioAntniodeFariaprotagonizaestaimagemdoantiheri,
violadordostmulossagradosdosreisdaChina,ladrodalantedoadolescenteou
danoivachineses.Acontraimagemdoherinacionaltambmseespelhademodo
acutilantenastiraseiscentistaArtedeDurtar,atribudaaopadreManueldaCosta.
Noteatrovicentino,soospoderososqueassumemumcomportamentoanti
herico,sendo,porisso,punidosnoAutodaBarcadoInfernoemerecendoigual
destinonoAutodaBarcadaGlria.Oabusodopodertambmestrepresentadonos
dramasdeLopedeVeja(FuenteOvejuna,Peribez,ElmejorAlcaldeelRey),cujas
figuras(OComendadoreD.Tello)seopemfelicidadedoprotagonista.
Noromancerealista,oheriromntico,insistentementeridicularizado(vejase
oTomsdeAlencar,nOsMaias,deEadeQueiroz),nopassaquasesempredeum
esteretipodeantiheri,enquantooromanceneorealistacritica,quandono
humilha,ospoderosos,comoomonarcasetecentistaD.JooV,emcontrastecoma
apologiafeitaaoparprotagonistaBaltasarSeteSis/BlimundaSeteLuas,no
romanceMemorialdoConvento,deJosSaramago.
comentrios(0)
http://www.edtl.com.pt/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=579&Itemid=2
2/3
21/07/2015
ANTIHERI
SejaoprimeiroacomentarnesteVerbete!
A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V |W| Z
Home|Colaboradores|Prefcio|Bibliografias|Notcias|Contactos
EDicionriodeTermosliterriosdeCarlosCeia2010|Websitedesenvolvidopor:Made2Web
http://www.edtl.com.pt/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=579&Itemid=2
3/3