Você está na página 1de 4

12/02/2015

NanotecnologiaverdeprovocarevoluosustentvelnaagriculturaPortalEmbrapa
BRASIL

Acessoinformao

mapadosite

Atendimento
aocidado

Oquefazemos
PortalEmbrapa Notcias

AEmbrapa
BuscadeNotcias

Notcias

Multimdia

Bibliotecas

Saladeimprensa

AcessoInformao

Nanotecnologiaverdeprovocarevoluosustentvelnaagricultura

Notcias
18/08/14|Biotecnologiaebiossegurana

Nanotecnologiaverdeprovocarevoluosustentvelna
agricultura

Contedorel
Projetos

Bionanocompsit
Nemsempreasoluoparagrandesdesafiosest
associadaatecnologiasgrandes.Ou,pelomenos,no
literalmente.Nummundoinvisvelaolhonu,noqual
partesdeseresvivos,comoclulasefibras,entre
outras,soanalisadascomdetalhesemumaescalade
umbilionsimodemetro,ouseja,50milvezesmenor
doqueaespessuradeumfiodecabelo,estoinfinitas
soluesparaumasriedeproblemasqueafligema
humanidade,comodoenas,fomeedegradao
ambiental.

Deformainversamenteproporcionalescala
nanomtricaemqueatuanaqualumnanmetroa
medidapadroananotecnologiaumacincia
gigantescanoquesereferepossibilidadedeoferecersolueseresultados.

Paraseterumanooexatadouniversodananocincia,umserhumanode1,72metrosdealturapossui
umbilhoe720milhesnanmetros.

Universonanomtrico,soluesgigantescas

Fascinadospelasenormespossibilidadesoferecidasporessacinciadeproporespraldediminutas,um
grupodecientistasdaEmbrapa,universidadeseinstituiespblicaseprivadasdepesquisadecidiuse
dedicaraoestudodenanossistemasparabuscarrotasecaminhossustentveisemproldaagricultura
brasileira.

Paraisso,ogrupo,capitaneadopelopesquisadordaEmbrapaRecursosGenticoseBiotecnologia,em
Braslia,DF,LucianoPaulino,usacomoobjetodeestudoossubprodutosdaagricultura,ouseja,resduose
rejeitosdaproduoconsideradosmuitasvezessemutilidadeparaosetorprodutivo.

Oscientistastmencontradonessesresduoscascas,pelosdeanimaisepartesdosalimentosqueno
socomercializadascaminhoserotassustentveiscapazesdereduzirousodesolventestxicos,
materiaissintticoseoutrosprodutosnocivosaomeioambienteesadehumanaedeanimais.

Ogrupoutilizaananotecnologiaemproldaagriculturasustentveleatuanasseguinteslinhasdepesquisa:

Investigaodefibras,clulas,partculasemolculas(protenas,lipdeos,polissacardeos,etc.)emalta
resoluoutilizandoamicroscopiadeforaatmica(MFA)comoferramentadeestudo

Desenvolvimentodesensoresparadetecodecontaminantesepatgenos

Desenvolvimentodesistemasdetransfernciadegenesbaseadosemnanopartculas,nanocpsulase
nanotubos

Desenvolvimentodesuperfciesfuncionais,revestimentoscomestveiseembalagensativas

Desenvolvimentodesistemasnanoparticuladoselipossomaisparaaliberaosustentadadeinsumos
agrcolas(fertilizantes,herbicidas,inseticidas,fungicidas)eveterinrios(vacinasefrmacos)

Controledequalidadedealimentos,bebidas,soloegua.

Paraisso,conseguiramadquirir,comrecursosdaCapesedoCNPq,diversosequipamentosindispensveis
aodesenvolvimentodaspesquisas.Entreeles,destacamse:ummicroscpiodeforaatmicadealto
desempenhoeummicroscpioconfocalRaman.OprimeirooniconoDistritoFederaleoterceiroem
funcionamentonoBrasil.SegundoLuciano,elepermitemesclarrapidezealtaresoluo,gerandoimagens
at100vezesmaisrapidamentedoqueummicroscpiodeforaatmicacomum.

JomicroscpioconfocalRamanpossibilitaaanlisedacomposioqumicadomaterialanalisado,ouseja,
"osdoissecomplementam",afirmaopesquisador.
Foto:LucianoPaulino

Nanotecnologiaa
Agronegcio

Publicaes

Cenrioatualdas
noBrasil:prospe
dacomunidadec

Empregoeadap
GMPRAMparaa
dasnanotecnolog

ProcessodeObt
NanocristaisdeC
LnterdeAlgodo

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20id%3D%22geral%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20color%3A%20r 1/4

12/02/2015

NanotecnologiaverdeprovocarevoluosustentvelnaagriculturaPortalEmbrapa

"Algumasabordagensemnanotecnologianadamaisfazemdoqueaimitaodeeventosqueocorremna
naturezaemlaboratrio",simplificaopesquisador."Reduzimosasestruturasquequeremosestudara
escalasnanomtricase,assim,podemosconheclasrealmente",explicaLuciano.

PeladefiniodaNationalScienceFoundation(NSF),ananotecnologia"relacionaseaoentendimento,ao
controleeexploraodemateriaisesistemascujasestruturasecomponentesapresentampropriedadese
fenmenosfsicos,qumicosebiolgicosquesosignificativamentenovose/oumodificadosdevidosua
escalananomtrica(1100nm)".

Masimportantenoconfundirnanocinciacomnanotecnologia,alertaLuciano.Nananocincia,so
obtidososconhecimentosnecessriosacercadasnanoestruturas.Jnananotecnologia,sodesenvolvidos
produtoseprocessoscombasenesseconhecimentoadquiridoeemproldeumobjetivopreviamente
definido.

Caracterizaodeteiasdearanhasdabiodiversidadebrasileira

Umexemploconcretodeaplicaodananocinciaacaracterizaodefibrasdeteiasdearanhasda
biodiversidadebrasileira.Hmaisde10anos,aEmbrapaRecursosGenticoseBiotecnologia,emparceria
comaUniversidadedeSoPaulo(USP),UniversidadedeBraslia(UnB)eoInstitutoButant,comeoua
estudararanhasdetrsbiomas:Cerrado,MataAtlnticaeAmaznia,comoobjetivodeconhecermelhoros
mecanismosmolecularesqueconferemsteiasdasaranhasrigidez,foraeflexibilidade.Oobjetivo?Utilizar
esseconhecimentoembenefciodevriossetoresdaindstrianoBrasil,comotxtil,reabiomdica(fiosde
sutura)eatmesmoosetoraeroespacialeasforasarmadas,comapossibilidadedefabricaode
aeronaves,paraquedasecoletesprovadebalascommateriaismaisleves,resistentesebaratos.

AprimeirapartedapesquisaenvolveuaproduodasteiasnoslaboratriosdaEmbrapaemBraslia.Na
segunda,osfiosobtidosforamcaracterizadosemescalananomtrica.SegundoLuciano,essesestudos
possibilitamoferecernovosmateriaisaosetorprodutivocomascaractersticasdesejadasporcada
segmentodemercado,combasenaspropriedadesdosfiosproduzidosporaranhas,ouseja,fioscommais
resistncia,rigidezouflexibilidade.

Comrelaoaoestudodosfiosdearanhasnaturais,tratasedenanocinciaenonanotecnologia,poisno
houvequalqueralteraonasfibrasdasteias,apenascaracterizao.

"Ananotecnologianospermiteatmesmomovertomos,queconstituemaunidadefundamentaldamatria
encontradanosorganismos,combemmenosdeumnanmetrodedimetro",explicaLuciano."Podemos,
porexemplo,produzirnanofertilizantes,nanossensores,oumesmo,introduzirnasplantasnanopartculas
capazesdetornlasresistentesapragasedoenasagrcolas",complementa.

Opesquisadorapontaoutradiferenaimportanteentreconceitos:Bionanotecnologia Nanobiotecnologia.A
primeirabaseadanoestudodemateriaisnanoestruturadosencontradosdanaturezaeasegundaem
objetosnanomtricosproduzidospelohomem.

Comojfoidito,ogrupotrabalhaemproldananobiotecnologiaparaaagriculturasustentvel,buscandonos
subprodutosagrcolas,pecurioseaqucolassoluessustentveisparaproblemasdaagriculturabrasileira.
Essessubprodutosincluem:pelos,penas,carapaas,chifreseescamas,nocasodecadeiasprodutivasque
envolvemanimais,efibras,cascas,palhasebagaos,nocasodecadeiasprodutivasvegetais,entreoutros.

AlmdaEmbrapa,representadaporvriasUnidadesRecursosGenticoseBiotecnologia,Pecuria
Sudeste(SoCarlos,SP)eUvaeVinho(BentoGonalves,RS),compemogrupoaUniversidadedeSo
Paulo(USP)UniversidadeFederaldeGois(UFG)UniversidadedoValedoItaja(Univali)Universidade
FederaldeSoJoodelRei(UFSJ)eUniversidadedeBraslia(UnB),almdeempresaspblicaseprivadas
depesquisa.

Porqueutilizarsubprodutosagropecurios?Dopontodevistaeconmico,representaagregaodevalor
peloladosocial,permitediversificaratividadesambientalmente,diminuioimpactocomresduosalmde
resultarembenefcioscientficosetecnolgicos,comageraodeconhecimentosinovadorese
desenvolvimentodeprodutoseprocessos.

ParaLuciano,essesbenefciosvoaoencontrodeatenderospreceitosdaagriculturasustentvel,queso:
suprirasnecessidadesdealimentosefibrascomqualidadeambientaleutilizaoeficientederecursosem
proldaconservaodabiodiversidadeedobemestaranimalsempreatuandodeformajustae
economicamentevivel.

Ogrupobusca,nossubprodutos,componentesquepodemserteisaodesenvolvimentodeprocessos
sustentveis,comoporexemplo,protenas(queratina,colgeno,fibronasehemoglobina)polissacardeos
(quitosanaecelulose)compostospolifenlicos(flavonoides)compostosorgnicos(lignina)toxinas
(melitina)e,atmesmo,compostosinorgnicos(carbonatodeclcio).Oobjetivoinvestigaresses
materiaisemescalananomtricaembuscadenovaspropriedadesmelhoriadedesempenhoeganhos
econmicos.

Ogrupoatuaemtrslinhasprincipais:avaliaodascaractersticasdeestruturasbiolgicasemnanoescala
visandoaodesenvolvimentodemicroenanossistemassnteseverdedenanossistemasvisandoentregae
liberaosustentadadeativoseimobilizaodemolculaseproduodesuperfciesfuncionaisvisandoao
desenvolvimentodeembalagensativas,nanobiorremediao,nanobiossensoresnanocatalisadorese
nanofiltros.

Umadasaplicaesrealizadaspelogrupoaprospecodemolculasbioativasdeorganismosda
biodiversidadebrasileiraedaAntrtica.Em2007,LucianoestevenaAntrtica,ondecoletourecursos
biolgicosdepeixesnototenioides.Essespeixessocapazesderesistirstemperaturasbaixssimasda
Antrtica.Opesquisadorbuscaconhecerosmecanismosmolecularesdesenvolvidospelospeixespara
resistirstemperaturasbaixascomoobjetivodeutilizaresseconhecimentoemproldaagropecuria

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20id%3D%22geral%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20color%3A%20r 2/4

12/02/2015

NanotecnologiaverdeprovocarevoluosustentvelnaagriculturaPortalEmbrapa
brasileira."Essasmolculaspodemserteis,porexemplo,paraauxiliaraconservaodesmene
embriescongelados,entreoutrasaplicaes",explica.Apesquisacomaranhas,citadanessamatria,
tambmumexemplodeprospecodenovasmolculas.

Umadasprincipaisabordagensdentrodocontextodananotecnologiaverde,envolvendoconceitosde
qumicaverdeesustentabilidade,asntesedenanopartculasmetlicasapartirdeextratosvegetais.Os
pesquisadoresfazemtratamentosparaextrairasbiomolculasvegetais(protenas,metablitossecundrios,
lipdeos,compostosfenlicos,entreoutros)squaissoadicionadassoluescontendoonsmetlicos.
Essecontatoresultanaformaodepartculasnanoestruturadasquepodemteraplicaesemvrios
setoresdabioeconomia,principalmenteaagricultura,ondepodematuarcomofungicidas,bactericidas,entre
outrasaplicaes.

"Comisso,agregamosvaloreconmicoapartesdeplantas,animaisemicrorganismosquenoseriam
aceitaspelomercado",constataopesquisador.

Agregaodevalorarecursosbiolgicos

Muitasdaspesquisasdesenvolvidaspelogrupodenanotecnologiaverdetmcomobaseosrecursos
biolgicosdeplantas,animaisemicrorganismosquefazempartedosbancosdeconservaodaEmbrapa.
"Oobjetivoagregarvaloraessesrecursosbiolgicoseestimularasuautilizaosustentvelemprolda
agropecuria",enfatizaLuciano.

Umdosexemplosquevaleapenadestacarapesquisacomaplicaodenanotecnologiaculturado
amendoim.AEmbrapaRecursosGenticoseBiotecnologiapossuiomaiorbancosilvestredeamendoimdo
mundo,commaisde1.500acessosrepresentandoas81espciesdeArachis.Oobjetivodogruponesse
casoproduzirecaracterizarpelculascomestveisparavariedadescomerciaisdeamendoimcommltiplas
funcionalidades,principalmente,paratentarproteglasdofungoprodutordemetablitostxicos,comoa
aflatoxina,nocivaaoserhumano,etambmaumentarotempodeprateleira,entreoutrasaplicaes."A
investigaodascaractersticasmecanoestruturaisqualitativasequantitativasemnanoescalapoderesultar
naseleodecompostosimportantesparaaformaodepelculasemvariedadescomerciaisdeamendoim
eoutrasculturasnoBrasil",explicaopesquisador,lembrandoquenoPasjforamdesenvolvidaspelculas
comestveisdebasenanotecnolgicacapazesdeaumentaravidadeprateleiradamaedeoutros
alimentos.

Outrapesquisaquereneosmodernosconceitosdananotecnologiaconservaoderecursosgenticos
autilizaodemicliosdecogumeloscomobiorreatoresparaproduodenanopartculasdeinteresses
diversos.AEmbrapaRecursosGenticoseBiotecnologiamantmhojeumbancocommaisde300espcies
decogumeloscoletadasnoBrasileemoutrospases."Oscogumelos,assimcomooutrosrecursos
biolgicos,estoentreosobjetosdeestudodaspesquisasnanotecnolgicasdesenvolvidaspelonosso
grupo",explicaLuciano.

Nareaanimal,humapesquisaemparceriacomaequipedebiotecnologiadareproduoanimal,
coordenadapelapesquisadoraMargotDode,quetambmvaleapenasercitada.Apesquisaestudaos
espermatozoidespresentesnossmensdebovinosobtendodetalhesemescalasnanomtricascomo
objetivodeinvestigareaprimoraroprocessodesexagem.Essatecnologiapermiteaospecuaristas
definiremosexodosanimaisantesdonascimento.Dessaforma,podemterumrebanhosdefmeas,no
casodegadoleiteiro,porexemplo.

Existeminmerasoutraspesquisassendodesenvolvidaspelogrupodenanobiotecnologiaemprolda
agriculturasustentvel,oquetornaimpossvelesgotaroassuntoemapenasumamatria.Masoque
importanteressaltaropapeldedestaquedananotecnologiaverdecomoaliadadaconservaode
recursosgenticosedabiotecnologiasejacomplantas,animaisemicrorganismosembenefciodeuma
agriculturamaisprodutivaesustentvel."Onossoobjetivoinovarreciclando",finalizaopesquisador
LucianoPaulino.

FernandaDiniz(MTb4685/89/DF)
EmbrapaRecursosGenticoseBiotecnologia
recursosgeneticosebiotecnologia.imprensa@embrapa.br
Telefone:(61)34484769
Maisinformaessobreotema
ServiodeAtendimentoaoCidado(SAC)
www.embrapa.br/faleconosco/sac/

Galeriadeimagens

SededaEmbrapa
ParqueEstaoBiolgicaPqEBs/n.
Braslia,DFBrasilCEP70770901

Endereos|Acessorestrito|Licitaesecontratos|Login

EmpresaBrasileiradePesquisaAgropecuriaEmbrapa
Todososdireitosreservados,conformeLeino 9.610.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20id%3D%22geral%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20color%3A%20r 3/4

12/02/2015

NanotecnologiaverdeprovocarevoluosustentvelnaagriculturaPortalEmbrapa

Fone:(61)34484433Fax:(61)34484890/34484891|SAC

PortalEmbrapa(Verso2.12.1)p1

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20id%3D%22geral%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%3B%20color%3A%20r 4/4

Você também pode gostar