Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
24
1. PTOLOMEU
Parece ser o famoso cosmgrafo alexandrino Ptolomeu, no sculo II, na sua obra
intitulada Lusitnia, quem primeiro atribui a Lamego um lugar na Histria, referindose-lhe como Lama.
BORGES COELHO, Antnio - Portugal na Espanha rabe, (2 volumes) Lisboa, Caminho, 1989, 2. edio
25
3. AL-RASIS 2
O clebre Al-Rasis, embora no fale directamente sobre Lamego refere a regio
e o prprio rio Douro na sua DESCRIPCIN GEOGRFICA DE AL-ANDALUS,
dizendo a determinada altura:
(...) [Captulo XLV: De outro rrio que llaman Duero.]
El otro rrio es el que llaman Duero; e nasce de la ierra de Montoya, e es muy
grand rrio e lieua muy grand agua. E entra en la mar al poniente, so vna ibdat a que
llaman Goya e agora es llamado El Puerto de Portogal. E ha en el seyientos e diez
migeros. 3
Sem dvida curiosa a meno que faz Al-Rasis ao Rei Rodrigo e ao seu
suposto tmulo em Viseu, dizendo:
(...) [Captulo CXXXIX: De como los moros vencieron e ganaron la tierra.]
(...) E despues que la lid fue vencida, ajuntaronse todos e contaron los muertos,
maguer eran tantos que non se pudian contar, e tomaron las armas e los
caballos e quanto mas tenian, e soterraron los moros que fallaron muertos, e
nunca podieron fallar a el rrey Rodrigo nin quien digera del caballo a par del
rrio, e cuidaban se auia hechado a morir en el, mas non fallaron el caballo nin
outra seal. E decian que muriera en la mar; e otros que fugiera a las montaas
e que se lo comieran bestias fieras. E non sabian lo cierto fasta que, a cabo de
gran tiempo, fallaron en Visseo vna sepoltura en que estaban escritas vnas
letras que dezian ansi: AQVI IACE EL REY DON RODRIGO REY DE LOS
GODOS, QUE SE PERDIO EN LA BATALLA DE SAGVIBE. 4
AL-RAZI, Ahmad Ibn Muhammad Ibn Mus - Cronica del Moro Rasis, Madrid, Seminario Menndez Pidal y Editorial Gredos,
1975
3
AL-RAZI, Ahmad Ibn Muhammad Ibn Mus - Cronica del Moro Rasis, pg. 116
4
AL-RAZI, Ahmad Ibn Muhammad Ibn Mus - Cronica del Moro Rasis, pgs. 350/351
26
27
alguma forma estiveram ligados ao nascimento da nacionalidade, como Ibn Merun; alSerumbaqui ou o conde Sesnando. Simonet menciona variadas vezes Dozy e mesmo A.
Herculano.
A prpria regio de Lamego tambm citada de quando em vez.
Esta obra, conjuntamente com a Histria de Dozy, acabaram por constituir o
ncleo chave de influncia das tendncias de investigao que prevaleceram at meados
dos anos 70 do sculo XX.
MARQUES, Antnio Henrique de Oliveira - O Portugal islmico in Nova Histria de Portugal (dir. de Joel Serro e Antnio
Henrique de Oliveira Marques), vol. II, Lisboa, Editorial Presena, 1993
29
prprio trabalho, no nos parece, de forma alguma, que esse seja o carcter geral dos
seus estudos, pelo contrrio estes encontram-se geralmente bem fundamentados e
apoiados por uma minuciosa e aprofundada dissecao das obras analisadas, fruto de
um trabalho de campo bastante sistemtico e apurado.
Ser curioso referir que algumas ideias veiculadas por Correia de Campos na
poca e que parecem ter sido to mal aceites, so hoje consideradas como ponto assente,
como o caso da ideia, por ele defendida, do carcter romano das muralhas do Castelo
de S. Jorge de Lisboa, contra a noo corrente da sua origem rabe.
Correia de Campos denuncia abertamente um certo seguidismo de ideias
veiculadas por autores estrangeiros, nomeadamente franceses, por parte dos
historiadores nacionais que assim acabam por contribuir por uma interpretao errada
da histria, indo ao ponto de datar edifcios com erros de quase cinco sculos. De facto,
hoje, j alguns autores estrangeiros, como Henri Stierlin, reclassificaram a arte
muulmana e islmica, admitindo a antecipao, por vezes enorme, de tcnicas e
aspectos construtivos que s haveriam de chegar Europa central muitos anos mais
tarde, como o caso do palcio fortificado de Ukhaidir, datado de 778 d. C., cujo
espantoso sistema de abbadas, apoiadas em colunas cilndricas incrustadas, antecipa
em mais de duzentos anos a arte romnica Ocidental.8
Teremos que ter em linha de conta alguns outros aspectos referidos por Correia
de Campos e que podero ajudar muito na interpretao de algumas obras e vestgios
arquitectnicos e arqueolgicos, como por exemplo a utilizao frequente nos
monumentos rabes da Alta Idade Mdia dos arcos de ogiva. Mesmo que nem todos os
monumentos referidos pelo referido autor sejam de poca rabe, independentemente de
terem concepo diferente, nomeadamente atravs do fecho de arco, tal facto no
inviabiliza que muitos sejam de ntida influncia rabe.
Outro dos aspectos curiosos dos estudos de Correia de Campos a quantidade de
exemplos arquitectnicos com elementos rabes, de influncia rabe ou oriental, que
refere existir no norte do pas e concretamente ao longo da linha do Douro.
Tambm neste aspecto o autor acaba por ser secundado por um historiador
estrangeiro actual, Cristophe Piccard,
8
9
Ver: STIERLIN, Henri - Islo, de Bagdade a Crdova (A arquitectura primitiva do sculo VII ao sculo XIII), pgs. 122 a 124
PICARD, Christophe - Le Portugal musulman (VIII.e XIII.e sicle) LOccident dal-Andalus sous domination islamique, Paris,
Maisonneuve & Larose, 2000
30
10
PICARD, Christophe - "Les Ribats au Portugal lpoque musulmane: sources et dfinitions, in Mil anos de Fortificaes na
Pennsula Ibrica e no Magreb (500-1500): Actas do Simpsio Internacional sobre Castelos, Lisboa, Edies Colibri / Cmara
Municipal de Palmela, 2001
11
CAMPOS, Jos A. Correia de - Monumentos da antiguidade rabe em Portugal, pgs. 112/113
12
www.cm-tabuao.espigueiro.pt
31
33