Você está na página 1de 41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

SegundaGuerraMundial
Origem:Wikipdia,aenciclopdialivre.

ASegundaGuerraMundialfoiumconflito
militarglobalqueduroude1939a1945,
envolvendoamaioriadasnaesdomundo
incluindotodasasgrandespotncias
organizadasemduasalianasmilitaresopostas:
osAliadoseoEixo.Foiaguerramaisabrangente
dahistria,commaisde100milhesdemilitares
mobilizados.Emestadode"guerratotal",os
principaisenvolvidosdedicaramtodasua
capacidadeeconmica,industrialecientficaa
serviodosesforosdeguerra,deixandodelado
adistinoentrerecursoscivisemilitares.
Marcadoporumnmerosignificantedeataques
contracivis,incluindooHolocaustoeanicavez
emquearmasnuclearesforamutilizadasem
combate,foioconflitomaisletaldahistriada
humanidade,resultandoentre50amaisde70
milhesdemortes.[1]
Geralmenteconsideraseopontoinicialdaguerra
comosendoainvasodaPolniapelaAlemanha
Nazistaem1desetembrode1939esubsequentes
declaraesdeguerracontraaAlemanhapela
FranaepelamaioriadospasesdoImprio
BritnicoedaCommonwealth.Algunspasesj
estavamemguerranestapoca,comoEtipiae
ReinodeItlianaSegundaGuerrataloEtopee
ChinaeJaponaSegundaGuerraSinoJaponesa.[
2]Muitosdosquenoseenvolveram
inicialmenteacabaramaderindoaoconflitoem
respostaaeventoscomoainvasodaUnio
Soviticapelosalemeseosataquesjaponeses
contraasforasdosEstadosUnidosnoPacfico
emPearlHarboreemcolniasultramartimas
britnicas,queresultouemdeclaraesdeguerra
contraoJapopelosEstadosUnidos,Pases
BaixoseoCommonwealthBritnico.[3][4]
AguerraterminoucomavitriadosAliadosem
1945,alterandosignificativamenteoalinhamento
polticoeaestruturasocialmundial.Enquantoa
OrganizaodasNaesUnidas(ONU)era
estabelecidaparaestimularacooperaoglobale
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

SegundaGuerraMundial

Sentidohorrio,dotopoesquerda:Foraschinesas
naBatalhadeWanjialingforasaustralianasdurantea
PrimeiraBatalhadeElAlameinaviesalemesStuka
naFrenteOrientalforasnavaisestadunidensesno
GolfodeLingayenWilhelmKeitelassinandoa
RendioAlemtropassoviticasduranteaBatalhade
Stalingrado.
Data

1desetembrode19392desetembrode
1945

Local

Europa,Pacfico,Atlntico,SudesteAsitico,
China,OrienteMdio,Mediterrneo,Norte
dafricaebrevementenaAmricadoNorte
edoSul.

Desfecho VitriaAliada
DissoluodoTerceiroReich,do
ImpriodoJapoedoImprioItaliano
CriaodaOrganizaodasNaes
Unidas(ONU)
EstabelecimentodosEstadosUnidose
daUnioSoviticacomo
superpotncias
InciodaGuerraFria(mais...)
Combatentes

1/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

evitarfuturosconflitos,aUnioSoviticaeos
EstadosUnidosemergiamcomosuperpotncias
rivais,preparandooterrenoparaumaGuerraFria
queseestenderiapelosprximosquarentaeseis
anos(19451991).Nessenterim,aaceitaodo
princpiodeautodeterminaoacelerou
movimentosdedescolonizaonasiaena
frica,enquantoaEuropaocidentaldavaincioa
ummovimentoderecuperaoeconmicae
integraopoltica.

ndice
1 Cronologia
2 Antecedentes
3 Eventosprguerra
3.1 InvasoitalianadaEtipia
(1935)
3.2 GuerraCivilEspanhola
(19361939)
3.3 InvasojaponesadaChina
(1937)
3.4 InvasojaponesadaUnio
SoviticaeMonglia(1938)
3.5 Ocupaeseacordosna
Europa
4 Aguerra
4.1 InciodaguerranaEuropa
(1939)
4.2 AvanosdoEixo(1940)
4.3 Aguerrasetornaglobal
(1941)
4.4 Paralisaodosavanosdo
Eixo(1942)
4.5 Aliadosganhamimpulso
(1943)
4.6 AproximaodosAliados
(1944)
4.7 ColapsodoEixoevitriados
Aliados(1945)
5 Consequncias
6 Impactos
6.1 Mortosecrimesdeguerra
6.2 Camposdeconcentraoe
escravido
6.3 Produoeconmicaemilitar
6.4 Ocupaes
6.5 Desenvolvimentotecnolgico
emilitar
7 Vertambm
8 Referncias
8.1 Bibliografia
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

Combatentes
Aliados

Eixo

Unio
Sovitica
EstadosUnidos
ReinoUnido
outrospases

Alemanha
Impriodo
Japo
Itlia
outrospases

Frana
Repblicada
China
Polnia
Canad
Austrlia
NovaZelndia
Iugoslvia
fricadoSul
Dinamarca
Noruega
PasesBaixos
Blgica
Repblica
Checa
Grcia
Brasil
Mxico

Romnia
Hungria
Bulgria
Cointervenientes
Finlndia
Tailndia
ReinodoIraque
Estadosfantoches
Manchukuo
Repblica
SocialItaliana
Franade
Vichy
Crocia
Eslovquia
...eoutros

Estadosfantoches
Filipinas (1941
45)

Monglia
(194145)

...eoutros

Comandantes
LderesAliados

LderesdoEixo

Winston
Churchill
JosephStalin
Franklin
Roosevelt
outros

AdolfHitler
Hirohito
Benito
Mussolini
outros

Baixas
Soldados:
maisde16milhes
Civis:
maisde45milhes
Total:
maisde61milhes

Soldados:
maisde8milhes
Civis:
maisde4milhes
Total:
maisde12milhes

...detalhes

...detalhes

2/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

9 Ligaesexternas

Cronologia
Oprimeirodiadesetembrode1939geralmenteconsideradooinciodaguerra,comainvasoalem
daPolniaoReinoUnidoeaFranadeclararamguerraAlemanhanazistadoisdiasdepois.Outras
datasparaoinciodaguerraincluemoinciodaSegundaGuerraSinoJaponesa,em7dejulhode1937.[5
][6]
OutrosseguemohistoriadorbritnicoA.J.P.Taylor,queconsideravaqueaGuerraSinoJaponesaea
guerranaEuropaeemsuascolniasocorreramdeformasimultneaeposteriormentesefundiramem
1941.Esteverbeteutilizaadataconvencional.OutrasdatasporvezesutilizadasparaoinciodaSegunda
GuerraMundialincluemainvasoitalianadaAbissniaem3deoutubrode1935.[7]Ohistoriador
britnicoAntonyBeevorvoinciodaSegundaGuerraMundialnasbatalhasdeKhalkhinGol,travadas
entreoImpriodoJapoeaUnioSoviticademaioasetembrode1939.[8]
Tambmnoexisteconsensoquantodataexatadofimdaguerra.Temsidosugeridoqueaguerra
terminounoarmistciode14deagostode1945(DiaVJ),aoinvsdarendioformaldoJapoem2de
setembrode1945algunsapontamofimdaguerranodia8demaiode1945(DiaVE).Noentanto,o
tratadodepazcomoJaponofoiassinadoat1951,[9]enquantoqueoacordodepazcomaAlemanha
nofoiratificadoat1990.[10]

Antecedentes
APrimeiraGuerraMundialalterouradicalmenteomapa
geopolticodaEuropa,comaderrotadosImpriosCentrais
(ustriaHungria,AlemanhaeImprioOtomano)eatomadado
poderpelosbolcheviquesem1917naRssia.Osaliados
vitoriosos,comoFrana,Blgica,Itlia,GrciaeRomnia
ganharamterritrios,enquantonovosEstadosforamcriadosa
partirdocolapsodaustriaHungriaedosimpriosrussoe
otomano.Apesardomovimentopacifistaapsofimdaguerra,[11]
[12]asperdascausaramumnacionalismoirredentistae
AssembleiadaLigadasNaesem
Genebra,Sua,1930
revanchistaemvriospaseseuropeus.Oirredentismoe
revanchismoeramfortesnaAlemanhaporcausadas
significativasperdasterritoriais,coloniaisefinanceirasincorridas
peloTratadodeVersalhes.Pelotratado,aAlemanhaperdeucercade13%doseuterritrioetodasas
suascolniasultramarinas,foiproibidadeanexaroutrosEstados,tevequepagarindenizaesesofreu
limitaesquantoaotamanhoeacapacidadedassuasforasarmadas.[13]Enquantoisso,aGuerraCivil
RussalevavacriaodaUnioSovitica.[14]
OImprioAlemofoidissolvidoduranteaRevoluoAlemde19181919eumgovernodemocrtico,
maistardeconhecidocomoRepblicadeWeimar,foicriado.Operodoentreguerrasfoimarcadopelo
conflitoentreospartidriosdanovarepblicaedeopositoresradicais,tantodedireitaquantode
esquerda.EmboraaItliacomoaliadoEntentetenhafeitoalgunsganhosterritoriais,osnacionalistasdo
pasficaramirritadoscomaspromessasfeitaspeloReinoUnidoeFranaparagarantiraentradaitaliana
naguerra,quenoforamcumpridascomoacordodepaz.De1922a1925,omovimentofascista,
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

3/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

lideradoporBenitoMussolini,tomouopodernaItliacomumaagendanacionalista,totalitriaede
colaboraodeclasses,queaboliuademocraciarepresentativa,reprimiuossocialistas,aesquerdaeas
forasliberais,eseguiuumapolticaexternaagressivadestinadaaforjar,atravsdafora,opascomo
umapotnciamundialum"NovoImprioRomano"[15](ver:GrandeItlia).
AdolfHitler,depoisdeumatentativafracassadadederrubaro
governoalemoem1923,tornouseochancelerdaAlemanhaem
1933.Eleaboliuademocracia,defendendoumarevisoradicale
racistadaordemmundial,elogocomeouumacampanhade
rearmamentomassivodopas.[16]Enquantoisso,aFrana,para
assegurarasuaaliana,permitiuqueaItliaagisselivrementena
Etipia,pasqueogovernoitalianodesejavacomoumaposse
colonial.Asituaoseagravounoinciode1935,quandoo
TerritriodaBaciadoSarrefoilegalmenteanexadoAlemanha
eHitlerrepudiouoTratadodeVersalhes,acelerandoseu
programaderearmamentoerecrutamento.[17]NaAlemanha,o
partidonazista,lideradoporAdolfHitler,procurouestabelecer
umEstadonazistanopas.ComoinciodaGrandeDepresso,o
apoiodomsticoaosnazistasfortaleceusee,em1933,Hitlerfoi
nomeadochancelerdaAlemanha.ApsoincndionoPalciodo
Reichstag,Hitlerconseguiucriarumgovernounipartidrioe

AdolfHitleremumcomciodo
PartidoNazistaemWeimar,outubro
de1930

totalitriolideradopelosnazistas.[18]
NaChina,opartidoKuomintang(KMT)lanouumacampanha
deunificaocontraoslderesmilitaresregionais(oschamados
senhoresdaguerradaChina)eopasunificouseemmeadosde
1920,maslogoviuseenvolvidoemumaguerracivilcontraseus
antigosaliadoscomunistas.[19]Em1931,ocadavezmais
militaristaImprioJapons,comeouabuscarinflunciana
China[20]comosendooprimeiropassovistopelogovernopara
obterodireitodopasemgovernarasiacomoafirmavao
sloganpolticoHakkichiu("todossobreomesmoteto").Os
japonesesusaramoincidentedeMukdencomopretextopara
lanarumainvasodaManchriaeestabeleceroEstadofantoche
deManchukuo.[21]

BenitoMussolini(esquerda)e
AdolfHitler(direita)caminhando
emBerlim,em1937.

MuitofracapararesistiraoJapo,aChinaapelouLigadas
Naesporajuda.OJaporetirousedestaorganizao
internacionalapssercondenadoporsuaincursonaManchria.Asduasnaespassaramaenfrentar
seemvriasbatalhas,emXangai,ReheeHebei,ataTrguadeTangguserassinadaem1933.Depois
disso,forasvoluntriaschinesascontinuaramaresistnciaagressojaponesanaManchria,Chahare
Suiyuan.[22]
NaesperanadeconteraAlemanha,oReinoUnido,aFranaeaItliaformaramaFrentedeStresa.A
UnioSovitica,preocupadacomosobjetivosdaAlemanhadeocuparvastasreasdolestedaEuropa,
escreveuumtratadodeassistnciamtuacomaFrana.Antesdetomarefeito,porm,opactofranco
soviticofoiobrigadoapassarpelaburocraciadaLigadasNaes,queotornouessencialmentesem
poder.[23][24]Noentanto,emjunhode1935,oReinoUnidofezumacordonavalindependentecoma
Alemanha,flexibilizandoasrestriesanteriores.OsEstadosUnidos,preocupadoscomos
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

4/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

acontecimentosnaEuropaenasia,aprovaramaLeideNeutralidadeemagosto.[25]Emoutubro,a
ItliainvadiuaEtipiaeaAlemanhafoionicograndepaseuropeuqueapoiouessainvaso.O
governoitalianoposteriormenteabandonouassuasobjeescomrelaosmetasdaAlemanhade
dominaraustria.[26]
HitlerdesafiouostratadosdeVersalhesedeLocarnocomaremilitarizaodaRennia,emmarode
1936.Elerecebeupoucarespostadeoutraspotnciaseuropeias.[27]QuandoaGuerraCivilEspanhola
comeouemjulho,HitlereMussoliniapoiaramasforasnacionalistasfascistaseautoritriasemguerra
civilcontraaRepblicaEspanhola,estaltimaeraapoiadapelaUnioSovitica.Osdoisladosusaramo
conflitoparatestarnovasarmasemtodosdeguerra,[28]tendoosnacionalistascomovencedoresno
inciode1939.Emoutubrode1936,AlemanhaeItliaformaramoEixoRomaBerlim.Ummsdepois,
aAlemanhaeoJapoassinaramoPactoAnticomintern,comaadesodaItlianoanoseguinte.Na
China,apsoincidentedeXianoKuomintangeasforascomunistasconcordaramcomumcessar
fogo,comoobjetivodeapresentarumafrenteunidaparaseoporinvasojaponesa.[29]

Eventosprguerra
InvasoitalianadaEtipia(1935)

Soldadositalianosrecrutadosem
1935indolutarnaSegundaGuerra
taloEtope

ASegundaGuerrataloEtopefoiumabreveguerracolonial,
quecomeouemoutubrode1935eterminouemmaiode1936.
AguerrafoitravadaentreasforasarmadasdoReinodaItlia
(Regnod'Italia)easforasarmadasdoImprioEtope(tambm
conhecidocomoAbissnia).Aguerraresultounaocupao
militardaEtipiaenasuaanexaorecmcriadacolniada
fricaOrientalItaliana(AfricaOrientaleItalianaouAOI)alm
disso,expsafraquezadaLigadasNaescomoumaforade
manutenodapaz.TantoaItliaquantoaEtipiaerampases
membrosdaorganizao,masaLiganofeznadaquandoa
guerraclaramenteviolouoseuDcimoArtigodaConveno.[30]

GuerraCivilEspanhola(19361939)
AAlemanhaeaItliaderamapoioinsurreionacionalista
lideradapelogeneralFranciscoFranconaEspanha.AUnio
Soviticaapoiouogovernoexistente,aRepblicaEspanhola,
queapresentavatendnciasesquerdistas.Ambososladosusaram
aguerracomoumaoportunidadeparatestararmasetticas
melhores.ObombardeiodeGuernica,umacidadequetinhaentre
5000e7000habitantes,foiconsideradoumataqueterrvel,na
poca,eusadocomoumapropagandaamplamentedifundidano
Ocidente,levandoaacusaesde"atentadoterrorista"edeque
1654pessoastinhammorridonobombardeio.[31]Narealidade,o
ataquefoiumaoperaotticacontraumacidadecom
importantescomunicaesmilitaresprximaslinhadefrentee
asestimativasmodernasnorendemmaisde300400mortosno

AsrunasdeGuernica,Espanha,aps
osbombardeios.

fimdoataque.[31][32]

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

5/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

InvasojaponesadaChina(1937)
Emjulhode1937,oJapoocupouPequim,aantigacapital
imperialchinesa,depoisdeinstigaroincidentedaPonteMarco
Polo,queculminoucomacampanhajaponesaparainvadirtodaa
China.[33]Ossoviticosrapidamenteassinaramumpactodeno
agressocomaChinaparaemprestarmaterialdesuporte,
acabandocomcooperaoprviadaChinacomaAlemanha(ver:
CooperaoSinoGermnicade1911a1941).OGeneralssimo
ChiangKaishekusouoseumelhorexrcitoparadefender
Xangai,masdepoisdetrsmesesdeluta,acidadecaiu.Os
japonesescontinuaramaempurrarasforaschinesasparatrs,
capturandoacapital,Nanquim,emdezembrode1937e

ForasjaponesasduranteaBatalhade
Canto.

cometendoochamado"MassacredeNanquim".[34][35]
Emjunhode1938,asforaschinesasparalisaramoavanojaponsatravsdacriaodeenchentesno
rioAmareloestamanobracomproutempoparaoschinesesprepararemassuasdefesasemWuhan,mas
acidadefoitomadaemoutubro.[36]Asvitriasmilitaresjaponesasnoprovocaramocolapsoda
resistnciachinesaqueoJapotinhaaesperanadealcanar,emvezdissoogovernochinssemudou
dointeriorparaChongqingecontinuouaguerra.[37]

InvasojaponesadaUnioSoviticaeMonglia(1938)
Em29dejulhode1938,osjaponesesinvadiramaUnioSoviticaeforamcombatidosnaBatalhado
LagoKhasan.Apesardavitriasovitica,osjaponesesconsideraramnaumempateinconclusivoeem
11demaiode1939decidirammudarafronteirajaponesamongolatorioKhalkhinGolpelafora.
ApssucessosiniciaisdoataquejaponsMonglia,oExrcitoVermelhoinfligiuaprimeiraderrota
importantedoExrcitodeGuangdong.[38][39]
Estesconfrontosconvenceramalgumaspartesdogovernojaponsdequeelesdeveriamseconcentrar
emseconciliarcomogovernosoviticoparaevitarinterfernciasnaguerracontraaChinae,aoinvsde
voltaremsuaatenomilitarparaosul,mudaremseufocoparaosterritriosdosEstadosUnidoseda
EuropanoPacfico,etambmimpediramademissodeexperienteslderesmilitaressoviticos,como
GeorgyZhukov,quemaistardeiriadesempenharumpapelvitalnadefesadeMoscou[40](ver:Batalha
deMoscou).

OcupaeseacordosnaEuropa
NaEuropa,aAlemanhaeaItliaforamsetornandomaisousadas.Emmarode1938,aAlemanha
anexouaustria,novamenteprovocandopoucasreaesdeoutraspotnciaseuropeias.[41]Incentivado,
HitlercomeoupressionandoreivindicaesalemsnaregiodosSudetos,umareadaChecoslovquia
comumapopulaopredominantementedeetniaalemelogoaFranaeoReinoUnidoconcederam
esteterritrioparaaAlemanhanoAcordodeMunique,quefoifeitocontraavontadedogovernoda
Checoslovquia,emtrocadeumapromessadefimdemaisexignciasterritoriaisporpartedos
alemes.[42]
Logodepois,noentanto,aAlemanhaeaItliaforaramaChecoslovquiaacederterritriosadicionais
HungriaePolnia.[43]Emmarode1939,aAlemanhainvadiuorestantedaChecoslovquiae,
posteriormente,dividiuanoProtectoradodeBomiaeMorviaeemumEstadofantochepralemo,a
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

6/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

RepblicaEslovaca.[44]
EspantadosecomHitlera
fazerexigncias
adicionaissobreDanzig
(CrisedeDanzig),
FranaeReinoUnido
garantiramseuapoio
independnciapolonesa
Daesquerdaparaadireita(frente):
Ribbentrop,oministroalemodas
quandoaItlia
Chamberlain,Daladier,Hitler,
relaesexteriores,assinaopactode
conquistouaAlbniaem
MussolinieCianofotografadosantes
noagressonazisovitico.Logo
abrilde1939,amesma
daassinaturadoAcordodeMunique.
atrsestMolotoveoldersovitico
garantiafoiestendida
JosefStlin,1939
RomniaeGrcia.[45]
LogoapsapromessafrancobritnicaparaaPolnia,Alemanha
eItliaformalizaramasuaprpriaaliana,oPactodeAo.[46]
Emagostode1939,aAlemanhaeaUnioSoviticaassinaramoPactoMolotovRibbentrop,[47]um
tratadodenoagressocomumprotocolosecreto(ver:NegociaessobreaadesodaUnioSovitica
aoEixo).Aspartesdoacordoderamdireitosunsaosoutros,"nocasodeumrearranjoterritoriale
poltico","esferasdeinfluncia"(oestedaPolniaedaLituniaparaaAlemanhaelestedaPolnia,
Finlndia,Estnia,LetniaeBessarbiaparaaURSS).Otratadotambmlevantouaquestodea
Polniacontinuaraserindependente.[48]

Aguerra
InciodaguerranaEuropa(1939)
Em1desetembrode1939,AlemanhaeEslovquia(quena
pocaeraumEstadofantochealemo)atacaramaPolnia.[49]
Em3desetembro,FranaeReinoUnido,seguidototalmentepor
todososseusdomnios[50]independentesdaComunidade
Britnica[51]Austrlia,Canad,NovaZelndiaefricado
SuldeclararamguerraAlemanha,masproverampouco
apoioPolnia,excetoporumpequenoataquefrancsno
Varsviaemrunasapsointenso
bombardeiopromovidopela
Luftwaffealemduranteainvasoda
Polnia.

Sarre.[52]ReinoUnidoeFranatambminiciaramumbloqueio
navalAlemanhaem3desetembro,quetinhacomoobjetivo
danificaraeconomiadopaseseuesforodeguerra.[53][54]

Em17desetembro,apsaassinaturadoPactonipnico
sovitico,ossoviticostambminvadiramaPolnia.[55]O
territriopolonsfoientodivididoentreaAlemanhaeaUnioSovitica,almdaLituniaeda
Eslovquiatambmteremrecebidopequenaspartes(ver:OcupaodaPolnia(19391945)).Os
polonesesnoserenderam,estabeleceramoEstadoSecretoPolacoeumasedesubterrneaparaoseu
exrcito,almdecontinuaremalutarjuntocomosAliadosemtodasasfrentesdebatalhaforadeseu
pas.[56]

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

7/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Cercade100000militarespolonesesforamevacuadosparaaRomniaepasesblticos,muitosdestes
soldadoslutarammaistardecontraosalemesemoutrasfrentesdaguerra.[57]Decifradorespolonesesde
enigmastambmforamevacuadosparaaFrana.[58]Duranteestetempo,oJapolanouoseuprimeiro
ataquecontraChangsha,umacidadechinesaimportanteeestratgica,masasforasjaponesasforam
repelidasnofinaldesetembro.[59]
ApsainvasodaPolniaedeumtratadogermanosovitico
sobrecontroledaLitunia,aUnioSoviticaforouospases
blticosapermitirapermannciadetropassoviticasnosseus
territriossobpactosde"assistnciamtua".[60][61][62]A
Finlndiarejeitouasdemandasterritoriaisefoiinvadidapela
UnioSoviticaemnovembrode1939.[63]Oconflitoresultante
terminouemmarode1940comconcessesfinlandesas.[64]
FranaeReinoUnido,aoconsideraremoataquesoviticosobre
aFinlndiacomooequivalenteaentrarnaguerranoladodos
alemes,reagiraminvasosovitica,apoiandoaexpulsoda
URSSdaLigadasNaes.[62]

InfantariadaWehrmachtalem
avanandoemmeioavilas
norueguesasemchamasdurantea
CampanhadaNoruega,emabrilde
1940.

NaEuropaOcidental,astropasbritnicaschegaramao
continente,masemumafaseapelidadade"PhoneyWar"(Guerra
deMentira)pelosbritnicosede"Sitzkrieg"(GuerraSentada)
pelosalemes,nenhumdosladoslanougrandesoperaescontraooutro,atabrilde1940.[65]A
UnioSoviticaeaAlemanhaentraramemumacordocomercialemfevereirode1940,nostermosdo
qualossoviticosreceberamequipamentomilitareindustrialalemo,emtrocadefornecimentode
matriasprimasparaaAlemanhaparaajudaracontornarobloqueioaliado.[66]
Emabrilde1940,aAlemanhainvadiuaDinamarcaeaNoruegaparagarantirembarquesdeminriode
ferrodaSucia,queosAliadosestavamprestesaromper.[67]ADinamarcaimediatamenterendeusee
apesardoapoiodosAliados,aNoruegafoiconquistadadentrodedoismeses.[68]Emmaiode1940,o
ReinoUnidoinvadiuaIslndiaparaanteciparumapossvelinvasoalemdailha.[69]O
descontentamentobritnicosobreaCampanhadaNoruegalevousubstituiodoprimeiroministro
NevilleChamberlainporWinstonChurchill,em10demaiode1940.[70]

AvanosdoEixo(1940)
AAlemanhainvadiuaFrana,Blgica,PasesBaixoseLuxemburgoem10demaiode1940.[71]Os
PasesBaixoseaBlgicaforaminvadidosatravsdetticasdeblitzkriegempoucosdiasesemanas,
respectivamente.[72]AlinhafortificadafrancesaconhecidacomoLinhaMaginoteasforasaliadasna
Blgicaforamcontornadasporummovimentodeflancoatravsdaregiodensamentearborizadadas
Ardenas,[73]consideradaerroneamentepelosplanejadoresfrancesescomoumabarreiranatural
impenetrvelcontraveculosblindados.[74]
AstropasbritnicasforamforadasaevacuardocontinenteemDunquerque,abandonandooseu
equipamentopesadonoinciodejunho.[75]Em10dejunho,aItliainvadiuaFrana,declarandoguerra
aogovernofrancseaoReinoUnido[76]12diasdepois,osfrancesesserenderameoterritriodeseu
pasfoilogodivididoemzonasdeocupaoalemseitalianas,[77]almdacriaodeumEstado
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

8/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

fantochecolaboracionistaalemodesocupadochamadoFranadeVichy.
Em3dejulho,osbritnicosatacaramafrotafrancesanaArgliapara
evitarasuaeventualtomadapelaAlemanha.[78]
Emjunho,duranteosltimosdiasdaBatalhadaFrana,aUnio
SoviticaanexaforaEstnia,LetniaeLitunia[61]e,emseguida,
conquistaadisputadaregioromenadaBessarbia.Enquantoisso,a
aproximaopolticaeacooperaoeconmicanazisovitica[79][80]
gradualmenteseparalisa[81][82]eambososEstadoscomeamos
preparativosparaaguerra.[83]
ComaFrananeutralizada,aAlemanhacomeouumacampanhade
supremaciaareasobreoReinoUnido(aBatalhadaGrBretanha)para
HitleremPariscomo
arquitetoAlbertSpeer
(esquerda)eoescultorArno
Breker(direita),em23de
junhode1940,apsofimda
BatalhadaFrana.

seprepararparaumainvaso.[84]Acampanhafracassoueosplanosde
invasoforamcanceladosatsetembro.[84]Usandoosportosfranceses
recmcapturados,aKriegsmarine(marinhaalem)obtevesucesso
contraamelhorpreparadaMarinhaReal,usandoUBootscontraos
naviosbritnicosnoAtlntico.[85]AItliacomeouaoperarno
Mediterrneo,comoinciodocercodeMaltaemjunho,aconquistada
SomalilndiaBritnicaemagostoeemumaincursonoEgito,queento
eraadministradopelosbritnicos,emsetembrode1940.OJapoaumentouobloqueiocontraaChina
emsetembro,aocapturarvriasbasesnonortedaagoraisoladaIndochinaFrancesa.[86]
Durantetodoesseperodo,oneutroEstadosUnidostomou
medidasparaajudaraChinaeosAliadosOcidentais.Em
novembrode1939,aLeideNeutralidadenorteamericanafoi
alteradaparapermitircomprasdochamado"cashandcarry"
(dinheiroetransporte)porpartedosAliados.[87]Em1940,apsa
capturaalemdeParis,otamanhodaMarinhaAmericana
aumentousignificativamentee,depoisdaincursojaponesana
Indochina,opasembargouferro,aoepeasmecnicascontrao
Japo.[88]Emsetembro,osEstadosUnidosconcordaramainda
emcomerciardestrieresestadunidensesparabasesbritnicas.[89]
Aindaassim,agrandemaioriadopbliconorteamericano
continuouaseoporaqualquerintervenomilitardiretano
conflitoem1941.[90]

ACatedraldeSoPaulo,em
Londres,parcialmentedestrudaaps
bombardeiosalemessobreacapital
britnica.ABatalhadaGrBretanha
terminoucomoavanoalemona
EuropaOcidental.

Nofinaldesetembrode1940,oPactoTripartiteuniaoImprio
doJapo,aItliafascistaeaAlemanhanazistaparaformalizaras
PotnciasdoEixo.Essepactoestipulouquequalquerpas,com
exceodaUnioSovitica,queatacassequalquerumadasPotnciasdoEixoseriaforadoairparaa

guerracontraostrsemconjunto.[91]Duranteesteperodo,osEstadosUnidoscontinuaramaapoiaro
ReinoUnidoeaChina,introduzindoapolticadeLendLeasequeautorizavaofornecimentodematerial
eoutrositensaosAliados[92]ecriavaumazonadeseguranaqueabrangiacercademetadedoOceano
Atlntico,ondeaMarinhaAmericanaprotegiaoscomboiosbritnicos.[93]Comoresultado,aAlemanha
eosEstadosUnidosviramseenvolvidosemumasustentadaguerranavalnoAtlnticoNorteeCentral
emoutubrode1941,apesardeosEstadosUnidosteremsemantidooficialmenteneutros.[94][95]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

9/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

OEixoexpandiuseemnovembrode1940,quandoaHungria,aEslovquiaeaRomniaaderiramao
PactoTripartite.[96]ARomniafariaumagrandecontribuioparaaguerradoEixocontraaURSS,
parcialmenteaorecapturaroterritriocedidoURSSeemparteparaprosseguircomodesejodeseu
lder,IonAntonescu,decombaterocomunismo.[97]Emoutubrode1940,aItliainvadiuaGrcia,mas
empoucosdiasfoirepelidaefoiforadadevoltaparaaAlbnia,ondeumimpasselogoocorreu.[98]Em
dezembrode1940,asforasbritnicasdaCommonwealthcomearamcontraofensivascontraasforas
italianasnoEgitoenafricaOrientalItaliana.[99]Noinciode1941,depoisqueasforasitalianas
teremsidoafastadasdevoltaparaaLbiapelaCommonwealth,Churchillordenouumaexpediode
tropasnafricaparareforarosgregos.[100]AMarinhaItalianatambmsofreuderrotassignificativas,
quandoaMarinhaRealcolocoutrsdeseusnaviosdeguerraforadeaodepoisdeumataqueem
TarentoequandovriosoutrosdeseusnaviosdeguerraforamneutralizadosnaBatalhadoCabo
Matapo.[101]
OsalemeslogointervieramparaajudaraItlia.Hitler
enviouforasalemsparaaLbiaemfevereiroeatofinal
demaroeleslanaramumaofensivacontraasenfraquecidas
forasdaCommonwealth.[102]Emmenosdeumms,as
forasdaCommonwealthforamempurradasdevoltaparao

ConquistasalemseoutrasdoEixo(em
azul)naEuropa,duranteaSegunda
GuerraMundial.

EgitocomexceodositiadoportodeTobruk.[103]A
ComunidadeBritnicatentoudesalojarasforasdoEixoem
maioenovamenteemjunho,masfalhouemambasas
ocasies.[104]Noinciodeabril,apsaassinaturada
BulgriadoPactoTripartite,osalemesfizeramuma
intervenonosBalcsaoinvadiraGrciaeaIugoslviana
sequnciadeumgolpenesseepisdioosalemestambm
fizeramumrpidoprogressoeacabaramforandoosAliados
aevacuardepoisqueaAlemanhaconquistouailhagregade
Creta,nofinaldemaio.[105]

OsAliadostiveramalgunssucessosduranteestetempo.No
OrienteMdio,asforasdaCommonwealthprimeiro
anularamumgolpedeEstadonoIraque,quetinhasidoapoiadoporaviesalemesapartirdebases
dentrodaSriacontroladapelaFranadeVichy,[106]ento,comaajudadaFranaLivre,invadirama
SriaeoLbanoparaevitarmaisocorrncias.[107]NoAtlntico,osbritnicosconquistaramumimpulso
moralpblicomuitonecessrioaoafundaroemblemticocouraadoalemoBismarck.[108]Talvezainda
maisimportantefoiabemsucedidaresistnciadaForaAreaReal,duranteaBatalhadaGrBretanha,
aosataquesdaLuftwaffealem,sendoqueacampanhadebombardeioalememgrandeparteacabouem
maiode1941.[109]
Nasia,apesardevriasofensivasdeambososlados,aguerraentreaChinaeoJapofoiparalisada
em1940.ComoobjetivodeaumentarapressosobreaChinaaobloquearrotasdeabastecimentoepara
asforasjaponesasteremumamelhorposioemcasodeumaguerracomaspotnciasocidentais,o
JapotomouocontrolemilitardosuldaIndochina.[110]Emagostodaqueleano,oscomunistaschineses
lanaramumofensivanaChinaCentralemretaliao,oJapoinstituiumedidasduras(aPolticados
TrsTudos)emreasocupadasparareduzirosrecursoshumanosemateriaisdoscomunistas.[111]A
contnuaantipatiaentreasforascomunistasenacionalistaschinesasculminaramemconfrontos
armadosemjaneirode1941,efetivamenteterminandocomacooperaoentreosdoisgrupos.[112]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

10/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

ComasituaonaEuropaenasiarelativamenteestvel,aAlemanha,oJapoeaUnioSovitica
fizerampreparativos.ComossoviticosdesconfiadosdascrescentestensescomaAlemanhaeo
planejamentojaponsparatirarproveitodaguerranaEuropa,aproveitandoaspossesseseuropeiasricas
emrecursosnosudestedasia,asduaspotnciasassinaramopactodeneutralidadenipnicosovitico,
emabrilde1941.[113]Emcontraste,osalemesestavamconstantementefazendopreparativosparaum
ataqueURSS,comassuasforasseacumulandonafronteirasovitica.[114]

Aguerrasetornaglobal(1941)
Em22dejunhode
1941,aAlemanha,
juntamentecom
outrosmembros
europeusdoEixoea
Finlndia,invadiua
UnioSoviticana
chamadaOperao
Barbarossa.Os
principaisalvosdessa
ofensivasurpresa[115]
foramaregiodo
MarBltico,Moscou
AlianasduranteaSegundaGuerraMundial(19391945).
eUcrnia,como
Aliadosocidentais(pasesindependentes)
objetivofinalde
acabarcoma
Aliadosocidentais(colniasouocupaes)
campanhade1941
UnioSovitica
pertodalinhade
Eixo(pases)
Arkhangelsk
Astrakhan(linhaA
Eixo(colniasouocupaes,incluindoaFranadeVichy)
A),queligavaos
Pasesneutros
maresCspioe
Branco.Oobjetivode
HitlereraeliminaraUnioSoviticacomoumapotnciamilitar,exterminarocomunismo,geraro
Lebensraum("espaovital")[116]atravsdaremoodapopulaonativa[117]egarantiroacessoaos
recursosestratgicosnecessriosparaderrotarosrivaisrestantesdaAlemanha.[118]
EmboraoExrcitoVermelhoestivessesepreparandoparacontraofensivasestratgicasantesda
guerra,[119]aBarbarossaforouocomandosupremosoviticoaadotarumadefesaestratgica.Durante
overo,oEixoconquistoupartessignificativasdoterritriosovitico,causandoimensosprejuzos,tanto
materialquantoemvidas.Emmeadosdeagosto,noentanto,oAltoComandodoExrcitoalemo
decidiususpenderaofensivadeumjconsideravelmenteempobrecidoGrupodeExrcitosCentroe
desviaro2.ExrcitoPanzerparareforarastropasqueavanavamemdireoregiocentralda
UcrniaeLeningrado.[120]AofensivadeKievteveumsucessoesmagador,resultandonocercoena
eliminaodequatroexrcitossoviticos,almdetornarpossveloavanonaCrimeiaeno
industrialmentedesenvolvidolestedaUcrnia(PrimeiraBatalhadeCarcvia).[121]
OdesviodetrsquartosdastropasdoEixoedamaioriadossuasforasareasdaFranaedo
MediterrneocentralparaaFrenteOriental[122]levouoReinoUnidoareconsiderarasuagrande
estratgia.[123]Emjulho,oReinoUnidoeaUnioSoviticaformaramumaalianamilitarcontraa
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

11/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Alemanha.[124]OsbritnicoseossoviticosinvadiramoIrparagarantiroCorredorPersaeoscampos
depetrleoiranianos.[125]Emagosto,oReinoUnidoeosEstadosUnidosemitiramemconjuntoaCarta
doAtlntico.[126]
Emoutubro,quandoosobjetivosoperacionaisdoEixona
UcrniaenaregiodoBlticoforamalcanados,sendoque
apenasoscercosdeLeningrado[127]eSebastopolainda
continuavam,[128]umagrandeofensivacontraMoscouhavia
sidorenovada.Apsdoismesesdeintensoscombates,oexrcito
alemoquaseatingiuossubrbiosdacapitalsovitica,ondeas
tropasesgotadas[129]foramforadasasuspendersua
ofensiva.[130]Grandesganhosterritoriaisforamconquistados
pelasforasdoEixo,massuacampanhanotinhaatingidoos
seusobjetivosprincipais:duascidadesimportantes
permaneceramnasmosdaURSS,acapacidadederesistncia
dossoviticosnofoieliminadaeaUnioSoviticamanteve
umaparteconsiderveldoseupotencialmilitar.AfaseblitzkriegdaguerranaEuropahavia
Khreshchatyk,aprincipalruade
Kiev,apsosbombardeiosalemes
em1941.

terminado.[131]
Noinciodedezembro,asreservasrecmmobilizadas[132]permitiramaossoviticosatingira
equivalncianumricacomastropasdoEixo.[133]Isto,assimcomodadosdeintelignciaque
estabeleceramumnmeromnimodetropassoviticasnoOrientesuficienteparaimpedirqualquer
ataquepeloExrcitodeGuangdongjapons,[134]permitiuaossoviticoscomearumagrandecontra
ofensivaqueteveseuincioem5dedezembroem1000quilmetrosdaFrenteOrientalequeempurrou
astropasalemsde100a250quilmetrosparaooeste.[135]
OsucessoalemonaEuropaincentivouoJapoaaumentarapressosobreosgovernoseuropeusno
sudesteasitico.OgovernoholandsconcordouemfornecersuprimentosdepetrleoaoJapoapartir
dasndiasOrientaisHolandesas,recusandoseaentregarocontrolepolticodassuascolnias.AFrana
deVichy,poroutrolado,concordoucomaocupaojaponesadaIndochinaFrancesa.[136]Emjulhode
1941,osEstadosUnidos,oReinoUnidoeoutrosgovernosocidentaisreagiraminvasodaIndochina
comumcongelamentodebensjaponeses,enquantoosEstadosUnidos(queforneciam80%dopetrleo
doJapo[137])respondeuaplicandoumembargodepetrleocompletoaopas.[138]Issosignificavaque
oJapofoiforadoaescolherentreabandonarassuasambiesnasiaeoprosseguimentodaguerra
contraaChinaouperderosrecursosnaturaisqueprecisavaosmilitaresjaponesesnoconsideravama
primeiraopoemuitosoficiaisconsideraramoembargodopetrleocomoumadeclaraotcitade
guerra.[139]
OImprioJaponsplanejavaaproveitarrapidamenteascolniaseuropeiasnasiaparacriarum
permetrodefensivoportodooPacficoCentralosjaponeses,ento,seriamlivresparaexploraros
recursosdoSudesteAsitico,enquantoesgotariamosjsobrecarregadosAliadoslutandoumaguerra
defensiva.[140]Paraevitarumaintervenoamericananessepermetrodesegurana,foiplanejadaa
neutralizaodaFrotadoPacficodosEstadosUnidos.[141]Em7dedezembro(8dedezembronosfusos
horriosasiticos)de1941,oImpriodoJapoatacouosdomniosbritnicosenorteamericanoscom
ofensivasquasesimultneascontraosudestedasiaeoPacficoCentral.[142]Estasincluramum
ataquecontraafrotaamericanaemPearlHarbor,osdesembarquesnaTailndiaeMalsiaeabatalhade
HongKong.[142]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

12/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

EstesataqueslevaramosEstadosUnidos,oReinoUnido,a
China,aAustrliaevriosoutrospasesaemitirumadeclarao
deguerraformalcontraoJapo(ver:TeatrodeOperaesdo
Pacfico).EnquantoaUnioSovitica,queestavafortemente
envolvidacomasgrandeshostilidadesdospaseseuropeusdo
Eixo,preferiumanterumacordodeneutralidadecomos
japoneses.[143][144]AAlemanhaeasoutrasPotnciasdoEixo
responderamaodeclararguerraaosEstadosUnidos.Emjaneiro,
EstadosUnidos,ReinoUnido,UnioSovitica,Chinaeoutros
22governosmenoresouexiladosemitiramaDeclaraodas
NaesUnidas,ratificandoassimaCartadoAtlntico[145]e
OencouraadoUSSWestVirginia
tendoaobrigaodenoassinarapazemseparadocomqualquer
(BB48)emchamasapsseratingido
umadasPotnciasdoEixo.Em1941,Stalinpediu
porumbombardeiojaponsduranteo
persistentementeaChurchilleRooseveltparaabriruma
AtaqueaPearlHarbor.
"segundafrente"debatalhanaFrana.[146]AFrenteOriental
tornouseograndeteatrodaguerranaEuropaeosmuitosmilhesdevtimassoviticasminimizaramas
poucascentenasdemilharesdemortesdeAliadosocidentaisChurchilleRooseveltdisseramque
precisavamdemaistempodepreparao,oquelevouareclamaesdequeelesparalisaramsepara
salvarvidasocidentaisscustasdevidassoviticas.[147]
Enquantoisso,atofinaldeabrilde1942,oJapoeseualiado,aTailndia,quaseconquistaram
totalmenteBirmnia,Malsia,ndiasOrientaisHolandesas,Singapura[148]eRabaul,causandofortes
perdasparaastropasdosAliadoseconquistandoumgrandenmerodeprisioneiros.Apesarda
resistnciapersistenteemCorregidor,asFilipinasforamcapturadasemmaiode1942,forandoo
governodaCommonwealthdasFilipinasaoexlio.[149]Asforasjaponesastambmalcanaramvitrias
navaisnoMardaChinaMeridional,MardeJavaenoOceanondico,[150]almdebombardearemabase
navalaliadadeDarwin,naAustrlia.OnicosucessorealdosAliadoscontraoJapofoiumavitria
chinesaemChangsha,noinciodejaneirode1942.[151]Estasvitriasfceissobreadversrios
despreparadosdeixaramoJapoconfiante,almdesobrecarregado.[152]
AAlemanhatambmmanteveainiciativa.Explorandoasduvidosasdecisesdocomandonaval
americano,aMarinhaAlemdevastounaviosdosAliadosaolongodacostaamericanadoAtlntico[153]
(ver:AtaquesnaAmricaduranteaSegundaGuerraMundial).Apesardeperdasconsiderveis,os
membroseuropeusdoEixopararamagrandeofensivacontraossoviticosnaEuropaCentralenosulda
Rssia,mantendoosganhosterritoriaisquehaviamalcanadosduranteoanoanterior.[154]Nonorteda
frica,osalemeslanaramumaofensivaemjaneiro,empurrandoosbritnicosdevoltasposiesna
LinhadeGazalanoinciodefevereiro,[155]oquefoiseguidoporumacalmariatemporrianoscombates
queaAlemanhausouparaprepararassuasprximasofensivasmilitares.[156]

ParalisaodosavanosdoEixo(1942)
Noinciodemaiode1942,oJapoiniciouasoperaesparacapturarPortMoresbyatravsde
desembarquesmilitarese,assim,cortarascomunicaeselinhasdeabastecimentoentreosEstados
UnidoseaAustrlia.OsAliados,noentanto,impediramainvasoaointerceptarederrotarasforas
navaisjaponesasnaBatalhadoMardeCoral.[157]OprximoplanodoJapo,motivadopeloAtaque
Doolittle,eraconquistaroAtolMidwayeatraircompanhiasnorteamericanasparaabatalhaparaserem
eliminadascomoumadistrao,ogovernojaponstambmenviouforasparaocuparasIlhasAleutas,
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

13/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

noAlasca.[158]Noinciodejunho,oImprioJaponscolocou
suasoperaesemao,masosnorteamericanos,porterem
decifradooscdigosnavaisjaponesesnofinaldemaio,estavam
plenamenteconscientesdessesplanosedisposiesdeforae
usaramesseconhecimentoparaalcanarumavitriadecisivaem
MidwaysobreaMarinhaImperialJaponesa.[159]

Bombardeiosdemergulhoamericanos
SBDDauntlessatacamocruzador
japonsMikumaduranteaBatalhade
Midway,emjunhode1942.

Comasuacapacidadedeaoagressivaconsideravelmente
diminudaapsaBatalhadeMidway,oJapooptouporse
concentraremumatentativatardiadecapturarPortMoresbypor
umacampanhaterrestrenoTerritriodePapua.[160]Os
americanosplanejaramumcontraataquecontraasposies
japonesasnosuldasIlhasSalomo,principalmenteem
Guadalcanal,comoumprimeiropassoparaacapturadeRabaul,
aprincipalbasejaponesanoSudesteAsitico.[161]

Ambososplanoscomearamemjulho,masemmeadosdesetembro,aBatalhadeGuadalcanalteve
prioridadeparaosjaponeseseastropasdaNovaGuinforamobrigadasaretirarsedareadePort
Moresbyparaapartenortedailha,ondeenfrentaramtropasaustralianasemnorteamericanasnaBatalha
deBunaGona.[162]Guadalcanallogotornouseumpontofocalparaambososlados,como
comparecimentospesadodetropasenaviosnessabatalha.Atoinciode1943,osjaponesesiriamser
derrotadosnailhaeretirariamsuastropas.[163]NaBirmnia,asforasdaCommonwealthmontavam
duasoperaes.Aprimeira,umaofensivanaregiodeArakannofinalde1942,foidesastrosa,forando
umrecuodevoltandiaemmaiode1943.[164]Asegundafoiainserodeforasirregularesportrs
daslinhasjaponesasemfevereiro,oque,atofinaldeabril,tinhaconseguidoresultadosainda
duvidosos.[165]
NaFrenteOrientaldaAlemanha,oEixoderrotouofensivas

Soldadossoviticosatacamumacasa
duranteaBatalhadeStalingrado,em
1943.

soviticasnaPennsulaKercheemKharkov,[166]e,emseguida,
lanousuaofensivaprincipalcontraosuldaRssiaemjunhode
1942,paraaproveitaroscamposdepetrleodoCucasoeocupar
asestepesdeKuban,mantendoposiessobreasreasnortee
centraldaFrente.OsalemesdividiramoGrupodeExrcitosSul
emdois:oGrupodeExrcitosAnaparteinferiordorioDoneo
GrupodeExrcitosBnosudestedoCucaso,norioVolga.Os
soviticosdecidiramfazersuaplataformadecombateem
Stalingrado,queestavanocaminhodosexrcitosalemesque
avanavam.[167]

Emmeadosdenovembro,osalemestinhamquaseconquistadoStalingradoemseveroscombatesderua
quandoossoviticoscomearamasegundacontraofensivadeinverno,comoinciodeumcercos
forasnazistasnacidade[168]eumassaltosalienteRzhev,pertodeMoscou,emboraestaltimotenha
falhadodesastrosamente.[169]Noinciodefevereirode1943,oexrcitoalemotinhasofridofortes
perdasastropasalemsemStalingradotinhamsidoforadasaserender[170]ealinhadefrentefoi
empurradaparatrs,almdasuaposiodeantesdaofensivadevero.Emmeadosdefevereiro,apso
impulsosoviticodiminuir,osalemeslanaramoutroataqueemCarcvia,comacriaodeuma
salienteemsualinhadefrenteemvoltadacidaderussadeKursk.[171]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

14/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Emnovembrode1941,asforasdaCommonwealthlanaramuma
contraofensiva,aOperaoCrusader,nonortedafrica,erecuperaram
todososganhosqueosalemeseositalianostinhamfeitonaregio.[172]
NoOcidente,preocupaescomrespeitoaogovernojaponsusaras
basesdaFranadeVichyemMadagascarresultaramnainvasobritnica
dailhanoinciodemaiode1942.[173]Estabemsucedidainvasofoi
logocompensadaporumaofensivadoEixonaLbiaquelevouos
AliadosarecuarparaoEgito,atqueasforasdoEixoforamparadas
emElAlamein.[174]Nocontinente,asincursesdecomandosaliadosa
alvosestratgicos,culminandocomadesastrosaBatalhadeDieppe,[175]
demonstraramincapacidadedosAliadosocidentaisemlanaruma
invasodaEuropacontinentalsemumamelhorpreparao,
equipamentoseseguranaoperacional.[176]

TanquesbritnicosCrusader
emmovimentoparaposies
avanadasdurantea
CampanhaNorteAfricana.

Emagostode1942,osAliadosconseguiramrepelirumsegundoataquecontraElAlamein[177]e,aum
altocusto,conseguiuentregarsuprimentosdesesperadamentenecessriosMaltasitiada.[178]Poucos
mesesdepois,osAliadosiniciaramumataqueprprionoEgito,desalojandoasforasdoEixoeoincio
deumaunidadeoestedetodaaLbia.[179]Esteataquefoiseguidopoucodepoisporumainvaso
angloamericanadoNortedafricaFrancs,oqueresultounacapturadaregiopelosaliados.[180]
Hitlerrespondeucomadeserodacolniafrancesa,ordenandoaocupaodaFranadeVichy,[180]
emboraasforasdeVichynoteremresistidoaestaviolaodoarmistcio,elasconseguiramafundar
suafrotaparaevitarasuacapturapelasforasalems.[181]AsagorapoucasforasdoEixonafrica
recuaramparaaTunsia,quefoiconquistadapelosAliadosemmaiode1943.[182]

Aliadosganhamimpulso(1943)
ApsaCampanhadeGuadalcanal,osAliadosiniciaramvrias
operaescontraoJaponoPacfico.Emmaiode1943,foras
aliadasforamenviadasparaeliminarasforasjaponesasnas
Aleutas.[183]Logodepoiscomearamassuasoperaes
principaisparaisolarRabaul,atravsdacapturadeilhasvizinhas
eparaquebraropermetroCentralJaponsdoPacficonasilhas

VdeoproduzidopelosEstados
Unidosem1943sobreo
bombardeamentodeHamburgopelos
Aliados.

GilberteMarshall.[184]Atofinaldemarode1944,osAliados
tinhamconcludoambososobjetivos,e,adicionalmente,
neutralizaramaprincipalbasejaponesaemTruk,nasIlhas
Carolinas.Emabril,asforasaliadaslanaramumaoperao
pararetomaraNovaGuinOcidental.[185]

NaUnioSovitica,tantoosalemesquantoossoviticos
passaramaprimaveraeoinciodoverode1943fazendo
preparativosparagrandesofensivasnaRssiacentral.Em4dejulhode1943,aAlemanhaatacouas
forassoviticasaoredordeKursk.Dentrodeumasemana,asforasalemstinhamseesgotadonaluta
contraasdefesasprofundamenteescalonadasebemconstrudasdossoviticos[186][187]e,pelaprimeira
veznaguerra,Hitlercancelouaoperaoantesdeteralcanadoosucessotticoouoperacional.[188]
EstadecisofoiparcialmenteafetadapelainvasodosaliadosocidentaisSiclia,lanadaem9dejulho
eque,combinadacomfalhasanterioresdositalianos,resultounadestituioenaprisodeMussolinino
finaldaquelems.[189]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

15/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Em12dejulhode1943,ossoviticoslanaramsuasprprias
contraofensivas,afastandoassimqualqueresperanadevitria,
ouatmesmoempate,paraoexrcitoalemonoleste.Avitria
soviticaemKurskanunciouaquedadesuperioridade
alem,[190]dandoUnioSoviticaainiciativanaFrente
Oriental.[191][192]Osalemestentaramestabilizarsuafrente
nordesteaolongodaapressadamentefortificadalinhaPanther
Wotan,noentanto,ossoviticosaromperamemSmolenskena
ofensivadeDnieper.[193]
Noinciodesetembrode1943,osAliadosocidentaisinvadiram
apennsulaitlica,apsumarmistciocomositalianos.[194]A
Alemanharespondeuaodesarmarasforasitalianas,tomaro

AviessoviticosIl2atacandoforas
daWehrmachtduranteaBatalhade
Kursk,em1dejulhode1943.

controlemilitardasreasatentocontroladaspelaItlia[195]eaocriarumasriedelinhas
defensivas.[196]AsforasespeciaisalemsresgataramMussolini,quelogoemseguidaestabeleceuum
novoEstadofantochenaItliaocupadapelosalemeschamadodeRepblicaSocialItaliana.[197]Os
Aliadosocidentaislutaramporvriasfrentesatchegarprincipallinhadefensivaalem,emmeadosde
novembro.[198]
AsoperaesalemsnoAtlnticotambmsofreram.Emmaiode1943(MaioNegro),conformecontra
ofensivasaliadassetornavamcadavezmaiseficazes,asconsiderveisperdasresultantesdesubmarinos
alemesforaramasuspensotemporriadacampanhanavalalemnoAtlntico.[199]Emnovembrode
1943,FranklinD.RoosevelteWinstonChurchillseencontraramcomChiangKaisheknoCairo[200]e,
depois,comJosephStalinemTeer.[201]Aprimeiraconfernciadeterminouorecuodoterritrio
japonsnopsguerra,[200]enquantoaltimaincluaumacordodequeosAliadosocidentaisinvadiriam
aEuropaem1944edequeaUnioSoviticairiadeclararguerraaoJapodentrodetrsmesesapsa
derrotadaAlemanha.[201]AintelignciaalempsemprticaamalsucedidaOperaoLongJump,cujo
objetivoeracapturar(ouassassinar)oslderesreunidosemTeer.
Desdenovembrode1943,duranteaBatalhadeChangde,os
chinesesforaramoJapoalutarumacustosaguerradeatrito,
enquantoaguardavamasforasaliadas.[202][203]Emjaneirode
1944,osAliadoslanaramumasriedeataquesnaItliacontraa
linhaemMonteCassinoetentaramflanqueardesembarquesem
Anzio.[204]Atofinaldejaneiro,umagrandeofensivasovitica
expulsouasforasalemsdaregiodeLeningrado,terminando
comomaislongoeletalcercodahistria.[205]
Aprximaofensivasoviticafoiinterrompidanasfronteiraspr
guerradaEstniapeloGrupodeExrcitosNortealemo
auxiliadoporestonianosquetinhamaesperanaderestabelecera
independncianacional.Esteatrasodiminuiuassubsequentes

Tropasbritnicasacionandoum
morteiroduranteaBatalhadeImphal,
noNordestedandia,em1944.

operaessoviticasnaregiodoMarBltico.[206]Nofinaldemaiode1944,ossoviticostinham
libertadoaCrimeia,expulsadoamaiorpartedasforasdoEixodaUcrniaefeitoincursesna
Romnia,queforamrepelidaspelastropasdoEixo.[207]AsofensivasAliadasnaItliatinhatidosucesso
e,scustasdepermitirorecuodevriasdivisesalems,em4dejunhoRomafoicapturada.[208]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

16/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

OsAliadosexperimentaramsortesdiferentesnasiacontinental.Emmarode1944,osjaponeses
lanaramaprimeiradeduasinvases:umaoperaocontraasposiesbritnicasemAssam,na
ndia,[209]elogocercaramasposiesdaCommonwealthemImphaleKohima.[210]Emmaiode1944,
asforasbritnicasmontaramumacontraofensivaquelevouastropasjaponesasdevoltaparaa
Birmnia[210]easforaschinesasqueinvadiramonortedaBirmnianofinalde1943sitiaramastropas
japonesasemMyitkyina.[211]Asegundainvasojaponesatentoudestruirasprincipaisforasde
combatedaChina,protegerasferroviasentreosterritriosocupadoseosaeroportosAliadoscapturados
peloJapo.[212]Emjunho,osjaponesestinhamconquistadoaprovnciadeHenanecomearamum
ataquerenovadocontraChangsha,naprovnciadeHunan.[213]

AproximaodosAliados(1944)
Em6dejunhode1944(conhecidocomoDiaD),depoisdetrs
anosdepressosovitica,[147]osAliadosocidentaisinvadiramo
nortedaFrana.ApsreatribuirvriasdivisesAliadasdaItlia,
elestambmatacaramosuldaFrana.[214]Osdesembarques
forambemsucedidoselevaramderrotadasunidadesdo
exrcitoalemonaFrana.Parisfoilibertadapelaresistncia
local,comoapoiodasForasdaFranaLivreem25de

AInvasodaNormandiapelos
Aliadosem6dejunhode1944,
episdioconhecidocomoDiaD.

agosto[215]eosAliadosocidentaiscontinuaramaforarorecuo
dasforasalemsnaEuropaOcidentaldurantealtimapartedo
ano.UmatentativadeavanarparaonortedaAlemanhaliderada
porumagrandeoperaoareanosPasesBaixosterminouem
umfracasso.[216]Depoisdisso,osAliadosocidentaislentamente
moveramseparaAlemanha,semsucesso,tentandoatravessaro
rioRuremumagrandeofensiva.NaItlia,oavanoAliado

tambmdesacelerou,quandosedepararamcomaltimagrandelinhadedefesaalem.[217]
Em22dejunho,ossoviticoslanaramumaofensivaestratgicanaBielorrssia(conhecidacomo
"OperaoBagration"),queresultounadestruioquasecompletadoGrupodeExrcitosCentro
alemo.[218]Logodepois,outraofensivasoviticaestratgicaforouorecuodastropasalemsda
UcrniaocidentalePolniaoriental.Osucessodoavanodastropassoviticasimpulsionouforasde
resistncianaPolniaainiciarvriasrevoltas,emboraamaiordelas,emVarsvia,almdeumarevolta
eslovacanosul,noteremrecebidoauxliosoviticoeacabaremsendoabatidasporforasalems.[219]
AofensivaestratgicadoExrcitoVermelhonolestedaRomniadesestabilizouedestruiu
consideravelmenteastropasalemsnaregioedesencadeouumbemsucedidogolpedeEstadona
RomniaenaBulgria,seguidopelodeslocamentodessespasesparaoladodosAliados.[220]
Emsetembrode1944,astropasdoExrcitoVermelhosoviticoavanaramparaaIugoslviaeforaram
arpidaretiradadosGruposEeFdoexrcitoalemonaGrcia,AlbniaeIugoslvia.[221]Nesteponto,
ospartisansapoiadospeloscomunistaselideradospeloMarechalJosipBrozTito,quehavialiderado
umacampanhadeguerrilhacadavezmaisbemsucedidacontraaocupaodesde1941,controlavam
grandepartedoterritrioiugoslavoeestavamengajadosemretardarosesforoscontraasforasalems
maisaosul.NonortedaSrvia,oExrcitoVermelho,comapoiolimitadodeforasblgaras,ajudouos
guerrilheirosemumalibertaoconjuntadecapitalBelgradoem20deoutubro.Poucosdiasdepois,os
soviticoslanaramumataquemaciocontraaHungriaocupadapelosalemes,quedurouataqueda
deBudapeste,emfevereirode1945.[222]Emcontrastecomasimpressionantesvitriassoviticasnos
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

17/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Balcs,apungenteresistnciafinlandesacontraaofensiva
soviticanoIstmodaCarliaimpediuaocupaodoterritrio
finlandselevouassinaturadoarmistciosoviticofinlands
emcondiesrelativamentesuaves,comasubsequentemudana
daFinlndiaparaoladodosAliados.[223][224]
Atoinciodejulho,asforasdaCommonwealthnosudeste
asiticohaviamrepelidooscercosjaponesesemAssam,
empurrandoosjaponesesparaorioChindwin[225]enquantoos
chinesescapturaramMyitkyina.NaChina,osjaponesesestavam
tendomaioressucessos,tendofinalmentetomadoChangsha,em
meadosdejunho,eacidadedeHengyang,noinciode

TropaseequipamentosdoExrcito
Vermelhoatravessandoumrio
duranteoverodohemisfrionorte
em1944.

agosto.[226]Logodepois,elesaindainvadiramaprovnciade
Guangxi,vencendobatalhasimportantescontraasforas
chinesasemGuilineLiuzhouatofinaldenovembro[227]ecom
sucessoligandoassuasforasnaChinaenaIndochinaem
meadosdedezembro.[228]
NoPacfico,asforasnorteamericanascontinuaramapressionar
opermetrojapons.Emmeadosdejunhode1944,elas
comearamsuaofensivacontraasilhasMarianasePalaue
derrotaramasforasjaponesasnaBatalhadoMardasFilipinas.
RebeldespolonesesduranteaRevolta
Estasderrotaslevaramrennciadeprimeiroministrojapons
deVarsvia,emquecercade200000
HidekiTjemuniramosEstadosUnidoscombasesareaspara
civismorreram.
lanarataquesdebombardeirospesadoseintensivossobreas
ilhasjaponesas.Nofinaldeoutubro,asforasnorteamericanas
invadiramailhafilipinadeLeytelogodepois,asforasnavaisaliadasmarcaramoutragrandevitriana
BatalhadoGolfodeLeyte,umadasmaioresbatalhasnavaisdahistria.[229]

ColapsodoEixoevitriadosAliados(1945)
Em16dedezembrode1944,aAlemanhatentousualtimae
desesperadamedidaparaobtersucessonaFrenteOcidental,
usandoamaiorpartedassuasreservasrestantesparalanaruma
grandecontraofensivanasArdenasparatentardividirosAliados
ocidentais,cercargrandesporesdetropasaliadasetomarasua
portadealimentaoprimrianaAnturpia,comoobjetivode
levaraumasoluopoltica.[230]Emjaneiro,aofensivatinha
sidorepelidasemcumprirosseusobjetivosestratgicos.[230]Na
Itlia,osAliadosocidentaisficaramnumimpassenalinha
defensivaalem.Emmeadosdejaneirode1945,ossoviticos
atacaramnaPolnia,movendosedoVstulaaorioOder,na

ConfernciadePotsdamemjulhode
1945,comJosefStlin,HarryS.
TrumaneWinstonChurchill

Alemanha,einvadiramaPrssiaOriental.[231]Em4de
fevereiro,oslderesnorteamericanos,britnicosesoviticosse
encontraramnaConfernciadeYalta.Elesconcordaramcoma
ocupaodaAlemanhanopsguerra[232]esobrequandoaUnioSoviticairiasejuntarguerracontra
oJapo.[233]

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

18/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Emfevereiro,ossoviticosinvadiramaSilsiaeaPomernia,
enquantoAliadosocidentaisentraramnaAlemanhaOcidentale
aproximaramsedorioReno.Emmaro,osAliadosocidentais
atravessaramonortedoRenoeosuldoRuhr,cercandooGrupo
deExrcitosBalemo,[234]enquantoossoviticosavanaram
paraViena.Noinciodeabril,osAliadosocidentaisfinalmente
avanaramnaItliaeatravessaramaAlemanhaOcidental,
enquantoasforassoviticasinvadiramBerlimnofinaldeabril
asduasforasencontraramsenorioElbaem25deabril.Em30
deabrilde1945,oReichstagfoicapturado,simbolizandoa
derrotamilitardoTerceiroReich.[235]

ApsofimdaBatalhadeBerlim,
soldadosdoExrcitoVermelho
iaramabandeirasoviticana
varandadoHotelAdlon,nacapital
alem.

Vriasmudanasdelideranaocorreramduranteesteperodo.
Em12deabril,oentopresidentedosEstadosUnidos,
Roosevelt,morreuefoisucedidoporHarryS.Truman.BenitoMussolinifoimortoporpartisans

italianosem28deabril.[236]Doisdiasdepois,HitlercometeusuicdioefoisucedidopeloGrande
AlmiranteKarlDnitz.[237]
NaItlia,arendioassinadaem29deabrilpelocomandodasforasalemsnaquelepas,seefetivou
em2demaio.[238]Otratadoderendioalemofoiassinadoem7demaioemReims[239]eratificado
em8demaioemBerlim.[240]OGrupodeExrcitosCentroalemoresistiuemPragaatodia11de
maio.[241]
NoPacfico,asforasestadunidensesacompanhadasporforasdaComunidadedasFilipinasavanaram
noterritriofilipino,tomandoLeyteatofinaldeabrilde1945.ElesdesembarcaramemLuzonem
janeirode1945eocuparamManilaemmaro,deixandoaemrunas.CombatescontinuaramemLuzon,
MindanaoeemoutrasilhasdasFilipinasatofinaldaguerra.[242]
Emmaiode1945,tropasaustralianasaterraramemBornu.Foras
britnicas,estadunidensesechinesasderrotaramosjaponesesnonorte
daBirmniaemmaroeosbritnicoschegaramaYangonem3de
maio.[243]ForasestadunidensestambmchegamaoJapo,tomando
IwoJimaemmaroeOkinawaatofinaldejunho.[244]Bombardeiros
estadunidensesdestroemascidadesjaponesasesubmarinosbloqueiam
asimportaesdopas.[245]
Em11dejulho,oslderesAliadossereuniramemPotsdam,na
Alemanha.Lelesconfirmamacordosanterioressobrea
Explosonuclearem
Nagasaki,ImpriodoJapo,9
deagostode1945.

Alemanha[246]ereiteramaexignciaderendioincondicionalde
todasasforasjaponesas,especificamenteafirmandoque"aalternativa
paraoJapoarpidaetotaldestruio."[247]Duranteesta
conferncia,oReinoUnidorealizouasuaeleiogeraleClement
AttleesubstituiChurchillcomoprimeiroministro.[248]

ComooJapocontinuouaignorarostermosdePotsdam,osEstadosUnidoslanambombasatmicas
sobreascidadesjaponesasdeHiroshimaeNagasakiemagosto.Entreasduasbombas,ossoviticos,em
conformidadecomoacordodeYalta,invademaManchria,dominadapelosjaponeseserapidamente
derrotamoExrcitodeGuangdong,queeraaprincipalforadecombatejaponesa.[249][250]OExrcito
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

19/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

VermelhotambmcapturaailhaSacalinaeasilhasCurilas.Em15deagostode1945oJaposerende,
sendoosdocumentosderendiofinalmenteassinadosabordodoconvsdonaviodeguerraamericano
USSMissouriem2desetembrode1945,oquepsfimguerra.[239]

Consequncias
OsAliadosestabeleceramadministraesdeocupaonaustria
enaAlemanha.Oprimeirosetornouumestadoneutro,no
alinhadocomqualquerblocopoltico.Oltimofoidivididoem
zonasdeocupaoocidentaiseorientaiscontroladapelos
AliadosOcidentaisepelaUnioSovitica,respectivamente(ver:
ConselhodeControloAliado).Umprogramade"desnazificao"
daAlemanhalevoucondenaodecriminososdeguerra
nazistaseremoodeexnazistasdopoder,aindaqueesta
polticatenhasealteradoparaaanistiaeareintegraodosex
nazistasnasociedadedaAlemanhaOcidental.[251]AAlemanha
perdeuumquartodosseusterritriosprguerra(1937)os
territriosorientais:Silsia,Neumarkeamaiorparteda
PomerniaforamassumidospelaPolniaaPrssiaOrientalfoi
divididaentreaPolniaeaURSS,seguidapelaexpulsode9
milhesdealemesdessasprovncias,bemcomode3milhesde
alemesdosSudetos,naTchecoslovquia,paraaAlemanha.Na
dcadade1950,umemcadacincohabitantesdaAlemanha
Ocidentaleraumrefugiadodoleste.AURSStambmassumiu
asprovnciaspolonesasalestedalinhaCurzon(dasquais2

Oprimeiroministrobritnico
WinstonChurchillprofereosinalde
"Vitria"paramultidesemLondres,
noDiaVE.

milhesdepolonesesforamexpulsos),[252]lestedaRomnia,[253]
[254]epartedolestedaFinlndia[255]etrspasesBlticos.[256]
[257]

Emumesforoparamanterapaz,[258]osAliadosformarama
OrganizaodasNaesUnidas(ONU),queoficialmentepassou
aexistirem24deoutubrode1945,[259]eaprovarama
DeclaraoUniversaldosDireitosHumanosem1948,comoum
padrocomumparatodososEstadosmembro.[260]Aaliana
entreosAliadosOcidentaiseaUnioSoviticahaviacomeado

VdeofeitopelaForaAreados
EstadosUnidosquemostraBerlim
emrunasem1945.

adeteriorarseaindaantesdaguerra,[261]aAlemanhahaviasidodivididadefactoedoisEstados
independentes,aRepblicaFederaldaAlemanhaeaRepblicaDemocrticaAlem,[262]foramcriados
dentrodasfronteirasdaszonasdeocupaodosAliadosedosSoviticos,respectivamente.Orestoda
Europatambmfoidivididoemesferasdeinflunciaocidentaisesoviticas.[263]Amaioriadospases
europeusorientaisecentraisficaramsobaesferasovitica,oquelevoucriaoderegimescomunistas,
comoapoiototalouparcialdasautoridadessoviticasdeocupao(ver:Ocupaessoviticas).Como
resultado,Polnia,Hungria,[264]Tchecoslovquia,[265]Romnia,Albnia,[266]eaAlemanhaOriental
tornaramseEstadossatlitedossoviticos.AIugoslviacomunistarealizouumapolticatotalmente
independente,oquecausoutensocomaURSS[267](ver:RupturaTitoStalin).

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

20/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Adivisopsguerradomundofoiformalizadaporduas
alianasmilitaresinternacionais,aOrganizaodoTratado
doAtlnticoNorte(OTAN),lideradapelosEstadosUnidos,

Imprioscoloniaisem1945.Comofimda
guerra,conflitosdelibertaonacionalse
espalharampelomundo,levandocriao
deIsraeledescolonizaodasiaeda
frica.

eoPactodeVarsvia,lideradopelaUnioSovitica[268]o
longoperododetensespolticasemilitaresprovenienteda
concorrnciaentreessesdoisgrupos,aGuerraFria,seria
acompanhadodeumacorridaarmamentistasemprecedentes
eguerrasporprocurao.[269]
Nasia,osEstadosUnidosocuparamoJapoe
administraramasantigasilhasjaponesasnoPacfico
Ocidental,enquantoossoviticosanexaramailhaSacalinae
asilhasCurilas.[270]ACoreia,anteriormentesobodomnio
japons,foidivididaeocupadapelosEstadosUnidosnoSul
epelaUnioSoviticanoNorteentre1945e1948.
Repblicasseparadasentosurgiramemambososladosdo
paralelo38em1948,cadaumaafirmandoserogoverno
legtimodetodaaCoreia,oquelevouGuerrada
Coreia.[271]NaChina,forasnacionalistasecomunistas
retomaramaguerracivilemjunhode1946.Asforas
comunistasforamvitoriosaseestabeleceramaRepblica
PopulardaChinanocontinente,enquantoasforas
nacionalistasrefugiaramsenailhadeTaiwanem1949e

fundaramaRepblicadaChina.[272]NoOrienteMdio,a
ZonasocupadaspelosAliadosna
rejeiorabeaoPlanodePartilhadaPalestinadaONUe
Alemanhaenaustrianopsguerra.
criaodeIsrael,marcouaescaladadoconflitorabe
israelense.Enquantoaspotnciascoloniaiseuropeias
tentaramreterparteouatotalidadedeseusimprioscoloniais,asuaperdadeprestgioederecursos
duranteaguerrafracassouseusobjetivos,levandodescolonizaodasiaedafrica.[273][274]
Aeconomiamundialsofreumuitocomaguerra,emboraosparticipantesdaSegundaGuerraMundial
tenhamsidoafetadosdeformadiferente.OsEstadosUnidosemergirammuitomaisricosdoque
qualqueroutranaonopasaconteceuo"babyboom"eem1950seuprodutointernobruto(PIB)per
capitaeramaiordoqueodequalqueroutrapotnciaeissolevouoadominaraeconomiamundial.[275][
276]OReinoUnidoeosEstadosUnidosimplementaramumapolticadedesarmamentoindustrialna

AlemanhaOcidentalentreosanosde1945e1948.[277]Devidointerdependnciadocomrcio
internacional,estelevouestagnaodaeconomiaeuropeiaeoatraso,emvriosanos,darecuperao
docontinente.[278][279]
Arecuperaocomeoucomareformamonetriademeadosde1948naAlemanhaOcidentalefoi
aceleradapelaliberalizaodapolticaeconmicaeuropeia,queoPlanoMarshall(19481951)causou
tantodiretaquantoindiretamente.[280][281]Arecuperaops1948daAlemanhaOcidentalfoi
chamadademilagreeconmicoalemo.[282]Almdisso,aseconomiasitaliana[283][284]efrancesa
tambmserecuperaram.[285]Emcontrapartida,oReinoUnidoestavaemumestadoderuna
econmica[286]eentrouemumrelativodeclnioeconmicocontnuoaolongodedcadas.[287]

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

21/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

AUnioSovitica,apesardosenormesprejuzoshumanosemateriais,tambmexperimentouumrpido
aumentodaproduonopsguerraimediato.[288]OJapopassouporumcrescimentoeconmico
incrivelmenterpido,tornandoseumadaseconomiasmaispoderosasdomundonadcadade1980.[289]
AChinavoltouasuaproduoindustrialdeprguerraem1952.[290]

Impactos
Mortosecrimesdeguerra
Asestimativas
paraototalde
mortosnaguerra
variam,pois
muitasmortes
noforam
registradas.A
maioriasugere
quecercade60
milhesde
pessoas
morreramno
conflito,
incluindocerca
de20milhes
desoldadose40
milhesde
civis.[291][292]
[293]Somentena

MortesduranteaSegundaGuerraporpas.
Europa,houve
36milhesde
mortes,sendoametadedecivis.Muitoscivismorreramporcausadedoenas,fome,massacres,
bombardeiosegenocdiosdeliberados.AUnioSoviticaperdeucercade27milhesdepessoasdurante
aguerra,[294]quasemetadedetodasasmortesdaSegundaGuerraMundial.[295]Umemcadaquatro

cidadossoviticosforammortosouferidosnesseconflito.[296]
DototaldebitosnaSegundaGuerraMundialcercade85porcento,namaiorpartesoviticose
chineses,foramdoladodosAliadose15porcentodoladodoEixo.Muitasdessasmortesforam
causadasporcrimesdeguerracometidospelasforasalemsejaponesasnosterritriosocupados.
Estimasequeentre11[297]e17[298]milhesdecivismorreramcomoresultadodiretoouindiretodas
polticasideolgicasnazistas,incluindoogenocdiosistemticodecercadeseismilhesdejudeus
duranteoHolocausto,juntamentecommaiscincomilhesdeciganos,eslavos,homossexuaiseoutras
minoriastnicasegruposminoritrios.[299]Aproximadamente7,5milhesdecivismorreramnaChina
duranteaocupaojaponesa[300]eossrviosforamalvejadospelaUstae,organizaocroataalinhada
aoEixo.[301]

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

22/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

AatrocidademaisconhecidacometidapeloImpriodoJapofoioMassacredeNanquim,naqual
centenasdemilharesdecivischinesesforamestupradoseassassinados.[302]Entre3milhese10
milhesdecivis,amaioriachineses,forammortospelasforasdeocupaojaponesas.[303]Mitsuyoshi
Himetaregistrou2,7milhesdevtimasduranteapolticaconhecidacomoSankoSakusen.Ogeneral
YasujiOkamuraimplementouapolticaemHeipeieShandong.[304]
AsforasdoEixofizeramusodearmasbiolgicasequmicas.
Ositalianosusaramgsmostardaduranteaconquistada
Abissnia,[305]enquantooExrcitoImperialJaponsusouvrios
tiposdearmasbiolgicasduranteainvasoeocupaodaChina
enosconflitosiniciaiscontraossoviticos.[306]Tantoosalemes
quantoosjaponesestestaramtaisarmascontracivise,emalguns
casos,sobreprisioneirosdeguerra.AAlemanhanazistaeo
ImprioJaporealizaramexperinciasutilizandosereshumanos
comocobaias(ver:Experimentoshumanosnazistas[307]e
Civischinesessendoenterradosvivos
porsoldadosjaponesesduranteo
MassacredeNanquim.

Unidade731[308][309])Temendopunies,vrioscriminosos
deguerrafugiramdaEuropaapstrminodoconflito.Asrotas
defugausadasporestescriminososficaramconhecidascomoas
"linhasderatos"(Ratlines).
EmboramuitosdosatosdoEixotenhamsidolevadosa

julgamentonosprimeirostribunaisinternacionais,[310]muitosdoscrimescausadospelosAliadosno
foramjulgados.EntreosexemplosdeaesdosAliadosestoastransfernciaspopulacionaisnaUnio
SoviticaeointernamentodeestadunidensesjaponesesemcamposdeconcentraonosEstados
UnidosaOperaoKeelhaul,[311]aexpulsodosalemesapsaSegundaGuerraMundial,osestupros
emmassademulheresalemspeloExrcitoVermelhoSoviticooMassacredeKatyncometidopela
UnioSovitica,paraoqualosalemesenfrentaramcontraacusaesderesponsabilidade.Ogrande
nmerodemortesporfometambmpodeserparcialmenteatribudoguerra,comoafomede1943em
Bengalaeafomede1945noVietn.[312]
Tambmtemsidosugeridocomocrimesdeguerraporalgunshistoriadoresobombardeioemmassade
reascivisemterritrioinimigo,incluindoTquioemaisnotadamentenascidadesalemsdeDresden,
HamburgoeColniapelosAliadosocidentais,[313]queresultounadestruiodemaisde160cidadese
matouumtotaldemaisde600milcivisalemes.[314]

Camposdeconcentraoeescravido
OsnazistasforamresponsveispeloHolocausto,amatanadecercadeseismilhesdejudeus
(esmagadoramenteasquenazes),bemcomodoismilhesdepolonesesequatromilhesdeoutrosque
foramconsiderados"indignosdeviver"(incluindoosdeficientesedoentesmentais,prisioneirosde
guerrasoviticos,homossexuais,maons,testemunhasdejeoveciganos),comopartedeumprograma
deextermniodeliberado.Cercade12milhes,amaioriadosquaiseramdoLesteEuropeu,foram
empregadosnaeconomiadeguerraalemcomotrabalhadoresforados.[315]
Almdecamposdeconcentraonazistas,osgulagssoviticos(camposdetrabalho)levarammortede
cidadosdospasesocupados,comoaPolnia,Litunia,LetniaeEstnia,bemcomoprisioneirosde
guerraalemeseatmesmocidadossoviticosqueforamconsideradosapoiadoresousimpatizantes
dosnazistas.[316]Sessentaporcentodosprisioneirosdeguerrasoviticosdosalemesmorreramdurante
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

23/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

aguerra.[317]RichardOveryapontaonmerode5,7milhesde
prisioneirosdeguerrasoviticos.Destes,cinquentaesetepor
centomorreramouforammortos,umtotalde3,6milhes.[318]
Exprisioneirosdeguerrasoviticosecivisrepatriadosforam
tratadoscomgrandesuspeitaecomopotenciaiscolaboradores
dosnazistasealgunsdelesforamenviadosparagulagsno
momentodarevistapeloNKVD.[319]
OscamposdeprisioneirosdeguerradoJapo,muitosdosquais
foramutilizadoscomocamposdetrabalho,tambmtiveramaltas
taxasdemortalidade.OTribunalMilitarInternacionalparao
ExtremoOrienteconcluiuqueaataxademortalidadede
prisioneirosocidentaisfoide27,1porcento(paraprisioneirosde
guerraestadunidenses,37porcento),[320]setevezesmaiordo
queosprisioneirosdeguerradosalemeseitalianos.[321]Apesar
de37.583prisioneirosdoReinoUnido,28.500daHolandae
14.473dosEstadosUnidostenhamsidolibertadosapsa

OsenadorestadunidenseAlbenW.
Barkley,membrodocomitque
investigavaoscrimesnazistas,aolado
decorposdeprisioneirosdocampo
deconcentraodeBuchenwald,na
Alemanha

rendiodoJapo,onmerodechinesesfoideapenas56.[321]
SegundoohistoriadorZhifenJu,pelomenoscincomilhesde
civischinesesdonortedaChinaedeManchukuoforam
escravizadospeloConselhodeDesenvolvimentodasia
Oriental,ouKain,entre1935e1941,paratrabalharnasminase
indstriasdeguerra.Aps1942,essenmeroatingiu10
milhes.[322]ABibliotecadoCongressodosEstadosUnidos
estimaque,emJava,entre4e10milhesderomushas(em
japons:"trabalhadoresbraais")foramforadosatrabalhar
pelosmilitaresjaponeses.Cercade270.000destestrabalhadores
javanesesforamenviadosparaoutrasreasdominadaspelos
japonesesnoSudesteAsiticoesomente52.000foram
repatriadosparaJava.[323]
Em19defevereirode1942,RooseveltassinouaOrdem
Executiva9066,internandomilharesdejaponeses,italianos,
estadunidenses,alemesealgunsemigrantesdoHavaque
fugiramapsobombardeiodePearlHarborduranteoperododa
guerra.OsgovernosdosEstadosUnidosedoCanadinternaram

Pilhadecorposnointeriordocampo
deconcentraonazistadeBergen
Belsen,ondemuitosjudeus,poloneses
epresossoviticoscapturadosforam
enviadosparaotrabalhoforadoe,
maistarde,paraoextermnio,em
1945

150.000estadunidensesjaponeses,[324][325]bemcomocercade11.000alemeseitalianosresidentes
nosEUA[324](ver:CamposdeconcentraonosEstadosUnidos).
EmconformidadecomoacordoAliadofeitonaConfernciadeIalta,milhesdeprisioneirosdeguerrae
civisforamusadosemtrabalhosforadoporpartedaUnioSovitica.[326]NocasodaHungria,os
hngarosforamforadosatrabalharparaaUnioSoviticaat1955.[327]

Produoeconmicaemilitar

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

24/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

NaEuropa,antesdaeclosodaguerra,osAliadostinham
vantagenssignificativasemtermospopulacionaiseeconmicos.
Em1938,osaliadosocidentais(ReinoUnido,Frana,Polniae
osDomniosBritnicos)tinhamumapopulaoeumproduto
internobruto(PIB)30%maiordoqueosdoEixoEuropeu
(AlemanhaeItlia)seascolniasfossemincludas,avantagem
dosAliadosseriaaindamaior,de5:1empopulaoequase2:1

Propagandadogovernonorte
americanomostrandoumamulher
trabalhandoemumafbricaemFort
Worth,Texas,EstadosUnidos(1942).

emPIB.[328]Aomesmotemponasia,aChinatinhacercade
seisvezesapopulaodoImpriodoJapo,masumPIBapenas
89%maiselevado,oqueseriareduzidoatrsvezesemtermos
populacionaiseapenas38%doPIBmaiselevadoseascolnias
japonesasfossemincludas.[328]

ApesardasvantagenseconmicasepopulacionaisdosAliados
teremsidoamplamentemitigadasduranteosprimeirosataques
rpidosdablitzkriegdaAlemanhaedoJapo,elassetornaramumfatordecisivoem1942,depoisqueos
EstadosUnidoseaUnioSoviticajuntaramseaosAliados,quandoaguerraemgrandeparteresolveu
seemconflitos.[329]EmboraamaiorcapacidadedeproduodosAliadosemrelaoaoEixomuitas
vezessejaatribudaaosmaioresacessosrecursosnaturais,outrosfatores,comoarelutnciada
AlemanhaedoJapoemempregarasmulheresemsuaforadetrabalho,[330][331]obombardeio
estratgicofeitopelosAliados[332][333]eatransformaotardiadaAlemanhaparaumaeconomiade
guerra[334]tambmcontriburamdeformasignificativa.Almdisso,nemaAlemanhanemoJapo
planejavamlutaremumaguerraprolongadae,portanto,noseprepararamparaisso.[335][336]Para
melhorarasuaproduo,AlemanhaeJapoutilizarammilhesdetrabalhadoresescravos[337]a
Alemanhausoucercade12milhesdepessoas,principalmentedaEuropaOriental,[315]enquantoo
Japoescravizoumaisde18milhesdepessoasnoExtremoOrientedasia.[322][323]

Ocupaes
NaEuropa,aocupaosedeusobduasformasmuitodiferentes.
NaEuropaOcidental,doNorteeCentral(Frana,Noruega,
Dinamarca,PasesBaixoseasporesanexadasda
Checoslovquia)aAlemanhaestabeleceupolticaseconmicas
atravsdasquaisrecolheucercade69,5bilhesdereichsmarks
(27,8milmilhesdedlares)atofinaldaguerraestevalorno
incluioconsidervelsaquedeprodutosindustriais,equipamentos
militares,matriasprimaseoutrosbens.[338]Assim,arendadas
naesocupadaserasuperiora40porcentodarendaalem
recolhidaatravsdeimpostos,umnmeroqueaumentoupara
quase40porcentodareceitatotaldaAlemanhacoma

Prisioneirossoviticosenforcados
pelasforasalemsemjaneirode
1943.

continuaodaguerra.[339]
NoLesteEuropeu,atoesperadarecompensaqueseriatrazidapelaconquistadoLebensraumnuncafoi
alcanadaporcausadasfronteirasinstveisduranteosconflitosepelapolticasoviticade"terra
arrasada",queimpediuapossedosrecursospelosinvasoresalemes.[340]AocontrriodoOcidente,a
polticaracialnazistaincentivouabrutalidadeexcessivacontraoqueconsideravaUntermensch("povos
inferiores")dedescendnciaeslavaamaiorpartedosavanosalemesforamseguidosdeexecuesem
massa.[341]Emboracertosgruposderesistncia(Partisans)tenhamseformadonamaioriados
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

25/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

territriosocupados,elesnoprejudicaramdeformasignificativaasoperaesalemstantono
Oriente[342]quantonoOcidenteatofinalde1943.[343]TambmnaAlemanha,algunsgrupose
indivduosemaesisoladasfizeramoposioaoregime.Estemovimentodeoposiointerna,pouco
expressivoedisperso,ficouconhecidocomoaresistnciaalem.
Nasia,oImpriodoJapodenominouasnaessobasuaocupaocomosendoparteda"Esferade
CoprosperidadedaGrandesiaOriental",oque,essencialmente,eraumahegemoniajaponesaquese
diziaseralibertadoradospovoscolonizados.[344]Emboraasforasjaponesastenhamsido
originalmenterecebidascomolibertadorasdadominaodosimprioseuropeusemmuitosterritrios,
suaexcessivabrutalidadepsaopiniopblicalocalcontraelesdentrodesemanas.[345]Duranteasua
conquistainicial,oJapocapturou4.000.000barris(640milm)depetrleo(~5,5105toneladas)
deixadosparatrsdurantearetiradadasforasaliadase,em1943,foicapazdeobteraproduodas
ndiasOrientaisHolandesasdeat50milhesdebarris(~6,8106t),76porcentodesuataxade
produode1940.[345]

Desenvolvimentotecnolgicoemilitar
Vriosaviesforamusadosparareconhecimento,comocaas,
bombardeiroseaeronavesdeapoionosolo,sendoquecadauma
dessasfunesavanouconsideravelmenteduranteoconflito.A
inovaoincluiuotransporteareottico(acapacidadedemover
rapidamentesuprimentos,equipamentosepessoallimitadosede
altaprioridade)[347]eobombardeioestratgico(obombardeio

OB17Enorteamericano.Os
Aliadosperderam160milaviadorese
33.700planadoresduranteaguerra
areapelaEuropa. [346]

dereascivisparadestruiraindstriaeomoral).[348]O
armamentoantiareotambmavanou,incluindodefesascomo
oradareaartilhariasuperfciear,taiscomoocanhoalemode
88milmetros.Ousodeaviesajatofoipioneiroeemboraasua
introduotardiatertidopoucoimpactonaguerra,levouesse
tipodeaeronaveasetornarpadronasforasareasemtodoo
mundo.[349]
Avanostambmforamfeitosemquasetodososaspectosda
guerranaval,principalmentecomosportaaviesesubmarinos.
Embora,noinciodaguerraaaeronuticatenhatido
relativamentepoucosucesso,asaesemTaranto,PearlHarbor,
MardaChinaMeridionaleMardeCoralestabeleceramoporta
aviescomooprincipalnaviodominantenolugardo
couraado.[350][351][352]

OsoviticoT34,otanquemais
usadodaguerra.Maisde57mil
foramconstrudosem1945.

NoAtlntico,osportaaviesdeescoltatornaramseumaparte
vitaldecomboiosaliados,aoaumentareficazmenteoraiode
proteoeaoajudarafechara"lacunamesoatlntica".[353]Os
portaavieseramtambmmaiseconmicosdoqueosnaviosde

guerradevidoaocustorelativamentebaixodasaeronaves[354]edenonecessitaremsertofortemente
blindados.[355]Ossubmarinos,quetinhamprovadoserumaarmaeficazduranteaPrimeiraGuerra
Mundial[356]foramfortementeusadospelosdoisladosnesseconflito.Odesenvolvimentobritnico

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

26/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

focouseemarmamentoetticasantissubmarinos,comoosonareoscomboiosnavais,enquantoa
Alemanhaconcentrouseemmelhorarasuacapacidadeofensiva,comprojetoscomoossubmarinostipo
VII,TipoXXIetticasrudeltaktik.[357]
AguerraterrestremudoudaslinhasdebatalhaestticasdaPrimeiraGuerraMundialparaumamaior
mobilidadeeousodearmascombinadas.Otanque,quetinhasidoutilizadopredominantementepara
apoiodainfantarianaPrimeiraGuerraMundial,tinhaevoludoparaaarmaprincipal.[358]Nofinaldos
anos1930,osprojetosdetanquesestavamconsideravelmentemaisavanadosdoqueduranteaPrimeira
GuerraMundialeosavanoscontinuaramduranteaguerraemaspectoscomooaumentodavelocidade,
blindagemepoderdefogo.[359]
Noinciodoconflito,amaioriadoscomandantespensavaqueostanquesinimigostinham
especificaessuperiores.[360]Estaideiafoicontestadapelofracodesempenhodasarmasrelativamente
levesdosprimeirostanquescontraablindagemepeladoutrinaalemdeevitarcombatesentretanques.
Isto,juntamentecomousodearmascombinadaspelaAlemanha,estavaentreoselementoschavede
suasbemsucedidastticasdeblitzkriegemtodaaPolniaeFrana.[358]Muitasarmasantitanque,como
artilhariaindireta,minas,armasdeinfantariadecurtoalcanceeoutrostiposdetanquesforam
utilizados.[360]Mesmocomagrandemecanizao,ainfantariapermaneceucomoaespinhadorsalde
todasasforas,[361]eduranteaguerramuitasdelasforamequipadasdeformasemelhantedaPrimeira
GuerraMundial.[362]
Asmetralhadorasportteisseespalharam,sendoumexemplo
notvelaalemMG42evriassubmetralhadorasqueforam
adaptadasparaocombateprximoemambientesurbanosede
selva.[362]Orifledeassalto,umdesenvolvimentodeguerra
recentequeincorporoumuitascaractersticasdofuzileda
metralhadora,tornouseaarmadeinfantariapadrodops
guerraparaamaioriadasforasarmadas.[363][364]
Amaioriadosgrandesbeligerantestentouresolverosproblemas
decomplexidadeedeseguranaapresentadosutilizandograndes
livroscdigosparacriptografiacomousodemquinasdecifra,

RplicadaLittleBoy,abomba
nuclearusadaemHiroshima.

sendoamquinaalemEnigmaamaisconhecida.[365]O
SIGINTeraoprocessocontrriodedescriptografia,sendoqueoexemplomaisnotveldeaplicaofoia
quebradoscdigosnavaisjaponesespelosAliados.[366]ObritnicoUltra,queeraderivadoda
metodologiadadaaoReinoUnidopeloBiuroSzyfrwpolons,tinhadecodificadoaEnigmaseteanos
antesdaguerra.[367]Outroaspectodaintelignciamilitareraoprocessodedesinformao,queos
Aliadosusaramcomgrandeefeito,comonasoperaesMincemeateBodyguard.[366][368]Outras
proezastecnolgicasedeengenhariaalcanadasduranteoucomoresultadodaguerraincluemos
primeiroscomputadoresprogramveisdomundo(Z3,ColossuseENIAC),msseisguiadosefoguetes
modernos,odesenvolvimentodoProjetoManhattandearmasnucleares,aspesquisasoperacionaiseo
desenvolvimentodeportoseoleodutosartificiaissoboCanaldaMancha.[369]

Vertambm
BrasilnaSegundaGuerraMundial
CronologiadoBrasilduranteaSegunda
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

GuerraMundial
PortugalnaSegundaGuerraMundial
27/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

VaticanoduranteaSegundaGuerraMundial
AuschwitzBirkenau
GuetodeVarsvia
MuralhadoAtlntico

LogsticanaSegundaGuerraMundial
SegundaGuerraMundialnacultura
contempornea

Referncias
1.Sommerville,Donald(14dedezembrode2008).
TheCompleteIllustratedHistoryofWorldWar
Two:AnAuthoritativeAccountoftheDeadliest
ConflictinHumanHistorywithAnalysisof
DecisiveEncountersandLandmarkEngagements
LorenzBooks[S.l.]p.5.ISBN0754818985.
2.Nikolay,Starikov.WhenDidWWIIStart?(htt
p://russianthought.com/starikov_when_did_world_
war_ii_start.html).russianthought.com.
Consultadoem3defevereirode2010.
3.AustraliaDeclaresWaronJapan(http://www.ib
iblio.org/pha/timeline/411209awp.html).ibiblio.
Consultadoem20091003.
4.TheKingdomofTheNetherlandsDeclaresWar
withJapan(http://www.ibiblio.org/pha/policy/19
41/411208c.html).ibiblio.2007.Consultadoem3
deoutubrode2009.
5.Chickering,Roger(2006).AWorldatTotalWar:
GlobalConflictandthePoliticsofDestruction,
19371945(http://books.google.com/?id=evVPoS
wqrG4C)CambridgeUniversityPress[S.l.]
p.64.ISBN0275987108.
6.Fiscus,JamesW(2007).CriticalPerspectiveson
WorldWarII(http://books.google.com/?id=6MTc
nkLfDZAC)RosenPublishingGroup[S.l.]p.44.
ISBN1404200657.
7.BenHorin,Eliahu(1943).TheMiddleEast:
CrossroadsofHistory.W.W.Norton&Co.p.
169Taylor,A.J.P(1979).HowWarsBegin.
Hamilton.p.124.ISBN0241100178Yisreelit,
HevrahMizrahit(1965).AsianandAfrican
Studies,p.191.For1941seeTaylor,A.J.P
(1961).TheOriginsoftheSecondWorldWar.
Hamilton.p.viiKellogg,WilliamO(2003).
AmericanHistorytheEasyWay.Barron's
EducationalSeries.p.236ISBN0764119737.
Existemtambmopontodevistaqueconsidera
queaPrimeiraeaSegundaGuerrasMundiais
foramparteda"GuerraCivilEuropeia"ou
"SegundaGuerradosTrintaAnos":Canfora,
LucianoJones,Simon(2006).Democracyin
Europe:AHistoryofanIdeology.Wiley
Blackwell.p.155.ISBN1405111313Prin,Gwyn
(2002).TheHeartofWar:OnPower,Conflict
andObligationintheTwentyFirstCentury.
Routledge.p.11.ISBN0415369606.
8.Beevor,Antony(2012).TheSecondWorldWar
(Londres:Weidenfeld&Nicolson).p.10.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

ISBN9780297844976.
9.Masaya,Shiraishi(1990).Japaneserelationswith
Vietnam,19511987SEAPPublications[S.l.]
p.4.ISBN0877271224.
10.GermanAmericanRelationsTreatyonthe
FinalSettlementwithRespecttoGermany(two
plusfour)(http://usa.usembassy.de/etexts/2plusf
our8994e.htm).Usa.usembassy.de.Consultado
em29dejaneirode2012.
11.Derby,Mark.Conscription,conscientious
objectionandpacifism(http://www.teara.govt.nz/
en/conscriptionconscientiousobjectionandpacifi
sm/3).TeAra.Consultadoem22June2012.
Themovetowardsworldwarin1914sparkedan
upsurgeinpacifistmovements
12.PacifismintheTwentiethCentury(http://www.
infoplease.com/ce6/society/A0860192.html).
"pacifism".ColumbiaElectronicEncyclopedia.
Consultadoem22dejunhode2012.Duringthe
1920sandearly30spacifismenjoyedanupsurge
13.Kantowicz1999,p.149
14.Davies2008,pp.134140
15.Shaw2000,p.35
16.Brody1999,p.4
17.Zalampas1989,p.62
18.Bullock1962,p.265
19.Preston1998,p.104
20.Myers1987,p.458
21.Smith2004,p.28
22.Coogan,Anthony(Julhode1993).The
VolunteerArmiesofNortheastChina(http://ww
w.questia.com/googleScholar.qst?docId=50001869
48).HistoryToday[S.l.:s.n.]43.Consultadoem
14denovembrode2009.Apesardealgumas
tropaschinesasnonordesteteremconseguido
recuarparaosul,outrasforampresaspelo
exrcitojaponsqueavanavaeforam
confrontadascomaescolhaderesistncia,
desafiandoordens,ourendio.Poucos
comandantesseapresentaram,recebendoumalto
cargonogovernofantoche,masoutrospegaram
emarmascontraoinvasor.Asforascomandadas
porelesforamasprimeirasdosexrcitosde
voluntrios.
23.Record2005,p.50
24.Mandelbaum1988,p.96
25.Schmitz,DavidF(2001).TheFirstWiseMan
Rowman&Littlefield[S.l.]p.124.ISBN0
842026320.
28/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

26.Kitson2001,p.231
27.Adamthwaite1992,p.52
28.Graham2005,p.110
29.Busky2002,p.10
30.Barker,A.J(1971).TheRapeofEthiopia1936
BallantineBooks[S.l.]pp.1312.ISBN0345
024621.
31.Corum,JamesS.InflatedbyAirCommon
PerceptionsofCivilianCasualtiesfrom
Bombing(http://www.dtic.mil/cgibin/GetTRDo
c?Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf&AD=ADA3
99072)(PDF).Thesis.MaxwellAirForceBase,
Alabama:AirWarCollege.AirUniversity.p.10.
Consultadoem29dedezembrode2010.
32.Beevor,Antony(2006).TheBattleforSpain:The
SpanishCivilWar19361939(Londres:Phoenix).
p.258.ISBN0753821656.
33.Fairbank,JohnKingFeuerwerker,Albert
Twitchett,DenisCrispin(1986).TheCambridge
historyofChinaCambridgeUniversityPress
[S.l.]pp.547551.ISBN0521243386.
34.Levene,MarkandRoberts,Penny.TheMassacre
inHistory.1999,page2234
35.Totten,Samuel.DictionaryofGenocide.2008,
2989.
36.Fairbank,JohnKingFeuerwerker,Albert
Twitchett,DenisCrispin(1986).TheCambridge
historyofChinaCambridgeUniversityPress
[S.l.]p.566.ISBN0521243386.
37.Taylor,Jay(2009).TheGeneralissimo:Chiang
KaishekandthestruggleformodernChina
HarvardUniversityPress[S.l.]pp.150152.
ISBN9780674033382.
38.Coox,AlvinD.(1990).Nomonhan:Japan
AgainstRussia,1939StanfordUniversityPress
[S.l.]p.189.ISBN0804718350.
39.Sella,Amnon(outubrode1983).KhalkhinGol:
TheForgottenWar.JournalofContemporary
History[S.l.:s.n.]18(4):65187.
40.Chaney,OttoPreston(1996).ZhukovUniversity
ofOklahomaPress[S.l.]p.76.ISBN08061
28070.
41.Collier,MartinPedley,Philip(2000).Germany
191945Heinemann[S.l.]p.144.ISBN0435
327216.
42.Kershaw2001,pp.1212
43.Kershaw2001,p.157
44.Davies2008,pp.1434
45.Lowe,CedricJamesMarzari,F(2002).Italian
ForeignPolicy18701940Taylor&Francis[S.l.]
p.330.ISBN0415273722.
46.Dear,I.C.B.Foot,M.R.D,:(2002).Pactof
Steel.OxfordCompaniontoWorldWarII
OxfordUniversityPress[S.l.]p.674.ISBN019
8604467.
47.Shore,Zachary(2003).WhatHitlerKnew:The
BattleforInformationinNaziForeignPolicy
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

OxfordUniversityPressUS[S.l.]p.108.
ISBN0195154592.
48.Dear,I.C.B.Foot,M.R.D,:(2002).Nazi
SovietPact.OxfordUniversityPress[S.l.]
p.608.ISBN0198604467.Faltao|titulo=
(Ajuda)
49.Evans,RichardJ.(2008).TheThirdReichatWar
19391945(Londres:AllenLane).pp.12.
ISBN9780713997422.
50.Jackson,Ashley(2006).TheBritishEmpireand
theSecondWorldWarContinuumInternational
PublishingGroup[S.l.]p.58.ISBN185285
4170.
51.Weinberg2005
52.Keegan,John(1997).TheSecondWorldWar
(Londres:Pimlico).p.35.ISBN0712673482.
53.Roskill,S.W.(1954).TheWaratSea19391945
Volume1:TheDefensive(http://www.ibiblio.org/
hyperwar/UN/UK/UKRNI/index.html).History
oftheSecondWorldWar.UnitedKingdom
MilitarySeries(Londres:HMSO).p.64.
54.Fritz,Martin(2005).EconomicWarfare.In:
Dear,I.C.BFoot,M.R.D.TheOxford
CompaniontoWorldWarIIOxfordUniversity
Press[S.l.]p.248.ISBN9780192806703.
55.Zaloga,StevenJ.Gerrard,Howard(2002).
Poland1939:TheBirthofBlitzkrieg(http://book
s.google.com/?id=oQeAKAjlEwMC)(Oxford:
OspreyPublishing).p.83.ISBN1841764086.
56.Hempel,Andrew(2003).PolandinWorldWarII:
AnIllustratedMilitaryHistory(http://books.goog
le.com/?id=9SmbqqQfp1gC)(NovaYork:
HippocreneBooks).p.24.ISBN0781810043.
57.Zaloga,StephenJ.(2004).Poland1939:The
BirthofBlitzkrieg(Londres:Praeger).pp.8889.
ISBN0275982785.
58.Budiansky,Stephen(2001).BattleofWits:The
CompleteStoryofCodebreakinginWorldWarII
(Londres:Penguin).pp.120121.ISBN014
0281053.
59.Jowett&Andrew2002,p.14
60.Smith,DavidJ.(2002).TheBalticStates:
Estonia,LatviaandLithuania(http://books.googl
e.com/?id=YaYbzQQN97EC&pg=PA142)
Routledge.1stedition[S.l.]p.24.ISBN0415
285801.
61.Bilinsky,Yaroslav(1999).EndgameinNATO's
Enlargement:TheBalticStatesandUkraine(htt
p://books.google.com/?id=pbocXztNVsUC)
GreenwoodPublishingGroup[S.l.]p.9.ISBN0
275963632.
62.Murray&Millett2001,pp.5556
63.Spring,D.W(1986).TheSovietDecisionfor
WaragainstFinland,30November1939.
EuropeAsiaStudiesTaylor&Francis,Ltd.[S.l.]
38(2):207226.
doi:10.1080/09668138608411636(https://dx.doi.o
29/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

rg/10.1080%2F09668138608411636).
JSTOR151203(https://www.jstor.org/stable/1512
03).
64.Hanhimki,JussiM(1997).Containing
Coexistence:America,Russia,andthe"Finnish
Solution(http://books.google.com/?id=OWfudYW
UOt0C)KentStateUniversityPress[S.l.]p.12.
ISBN0873385586.
65.Weinberg1995
66.Shirer,WilliamL(1990).TheRiseandFallof
theThirdReich:AHistoryofNaziGermany
SimonandSchuster[S.l.]pp.6689.ISBN0
671728687.
67.Murray&Millett2001,pp.5763
68.Commager,HenrySteele(2004).TheStoryofthe
SecondWorldWar(http://books.google.com/?id=
H2nUNdqobOkC)Brassey's[S.l.]p.9.ISBN1
574887416.
69.Dear,I.C.B.Foot,M.R.D,:(2002).
Iceland.OxfordCompaniontoWorldWarII
OxfordUniversityPress[S.l.]p.436.ISBN019
8604467.
70.Reynolds,David(27April2006).FromWorld
WartoColdWar:Churchill,Roosevelt,andthe
InternationalHistoryofthe1940s(http://books.g
oogle.com/?id=Qk_xKD62G7cC)Oxford
UniversityPress,USA[S.l.]p.76.ISBN019
9284113.
71.Evans,RichardJ.(2008).TheThirdReichatWar
19391945(Londres:AllenLane).pp.122123.
ISBN9780713997422.
72.Shirer,WilliamL(1990).TheRiseandFallof
theThirdReich:AHistoryofNaziGermany
SimonandSchuster[S.l.]pp.7213.ISBN0
671728687.
73.Keegan,John(1997).TheSecondWorldWar
(Londres:Pimlico).pp.5960.ISBN07126
73482.
74.Regan,Geoffrey(2000).TheBrassey'sbookof
militaryblundersBrassey's[S.l.]p.152.ISBN1
57488252X.
75.Keegan,John(1997).TheSecondWorldWar
(Londres:Pimlico).pp.6667.ISBN07126
73482.
76.Overy,RichardWheatcroft,Andrew(1999).The
RoadtoWarRevisedandupdateded.(Londres:
Penguin).p.207.ISBN014028530X.
77.Klaus,Autbert(2001).GermanyandtheSecond
WorldWarVolume2:Germany'sInitial
ConquestsinEurope(http://books.google.com/?id
=Z5p4tGO7VkC)OxfordUniversityPress[S.l.]
p.311.ISBN0198228880.
78.Brown,David(2004).TheRoadtoOran:Anglo
FrenchNavalRelations,September1939July
1940Taylor&Francis[S.l.]p.xxx.ISBN0
714654612.
79.Ferguson,Niall(2006).TheWarofthe
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

WorldPenguin,pp.367,376,379,417
80.Snyder,Timothy(2010).Bloodlands,Random
House,fromp.118onwards
81.H.W.Koch.Hitler's'Programme'andtheGenesis
ofOperation'Barbarossa'.TheHistoricalJournal,
Vol.26,No.4(Dec.1983),pp.891920
82.Roberts,Geoffrey(2006).Stalin'sWars:From
WorldWartoColdWar,19391953Yale
UniversityPress[S.l.]p.56.ISBN030011204
1.
83.Roberts,Geoffrey(2006).Stalin'sWars:From
WorldWartoColdWar,19391953Yale
UniversityPress[S.l.]p.59.ISBN030011204
1.
84.Kelly,NigelRees,RosemaryShuter,Jane
(1998).TwentiethCenturyWorldHeinemann
[S.l.]p.38.ISBN0435309838.
85.Goldstein,MargaretJ(2004).WorldWarII
TwentyFirstCenturyBooks[S.l.]p.35.ISBN0
822501392.
86.Overy,RichardWheatcroft,Andrew(1999).The
RoadtoWarRevisedandupdateded.(Londres:
Penguin).pp.288289.ISBN014028530X.
87.Overy,RichardWheatcroft,Andrew(1999).The
RoadtoWarRevisedandupdateded.(Londres:
Penguin).pp.328330.ISBN014028530X.
88.Morison,SamuelEliot(2002).HistoryofUnited
StatesNavalOperationsinWorldWarII
UniversityofIllinoisPress[S.l.]p.60.ISBN0
252070658.
89.Maingot,AnthonyP.(1994).TheUnitedStates
andtheCaribbean:Challengesofan
AsymmetricalRelationshipWestviewPress[S.l.]
p.52.ISBN0813322413.
90.Cantril,Hadley(Setembrode1940).America
FacestheWar:AStudyinPublicOpinion.The
PublicOpinionQuarterly[S.l.:s.n.]4(3):390.
91.Bilhartz,TerryD.Elliott,AlanC.(2007).
CurrentsinAmericanHistory:ABriefHistoryof
theUnitedStatesM.E.Sharpe[S.l.]p.179.
ISBN9780765618214.
92.Murray&Millett2001,p.165
93.Knell,Hermann(2003).ToDestroyaCity:
StrategicBombingandItsHumanConsequences
inWorldWarIIDaCapo[S.l.]p.205.ISBN0
306811693.
94.Murray&Millett2001,pp.233245
95.Schoenherr,Steven(1deoutubrode2005).
UndeclaredNavalWarintheAtlantic1941(htt
p://web.archive.org/web/20080509150056/http://hi
story.sandiego.edu/gen/WW2Timeline/Prelude18.
html).DepartamentodeHistriadaUniversidade
deSanDiego.Arquivadodesdeooriginal(http://h
istory.sandiego.edu/gen/WW2Timeline/Prelude18.
html)em9May2008.Consultadoem15de
fevereirode2010.
96.Dear,I.C.B.Foot,M.R.D,:(2002).
30/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

TripartitePact.OxfordCompaniontoWorld
WarIIOxfordUniversityPress[S.l.]p.877.
ISBN0198604467.
97.Deletant,Dennis(2002).Romania.In:Dear,I.
C.B.Foot,M.R.D.OxfordCompanionto
WorldWarII[S.l.:s.n.]pp.74546.ISBN019
8604467.
98.Clogg,Richard(1992).AConciseHistoryof
GreeceCambridgeUniversityPress[S.l.]p.118.
ISBN0521808723.
99.Andrew,Stephen(2001).TheItalianArmy1940
45(2):Africa194043OspreyPublishing[S.l.]
pp.910.ISBN1855328658.
100.Brown,David(2002).TheRoyalNavyandthe
MediterraneanRoutledge[S.l.]pp.6465.
ISBN0714652059.
101.Jackson,Ashley(2006).TheBritishEmpireand
theSecondWorldWarContinuumInternational
PublishingGroup[S.l.]p.106.ISBN185285
4170.
102.Laurier,Jim(2001).Tobruk1941:Rommel's
openingmoveOspreyPublishing[S.l.]pp.78.
ISBN1841760927.
103.Murray&Millett2001,pp.26367
104.Macksey,Kenneth(1997).Rommel:battlesand
campaignsDaCapoPress[S.l.]pp.6163.
ISBN0306807866.
105.Weinberg1995,p.229
106.Watson,WilliamE(2003).Tricolorand
Crescent:FranceandtheIslamicWorld
GreenwoodPublishingGroup[S.l.]p.80.
ISBN0275974707.
107.Jackson,Ashley(2006).TheBritishEmpireand
theSecondWorldWarContinuumInternational
PublishingGroup[S.l.]p.154.ISBN185285
4170.
108.Stewart,Vance(2002).ThreeAgainstOne:
Churchill,Roosevelt,StalinVsAdolphHitler
SunstonePress[S.l.]p.159.ISBN086534377
2.
109.Dear,I.C.BandFoot,M.R.D.(editors),:(2005).
Blitz.TheOxfordCompaniontoWorldWarII
(Oxford:OxfordUniversityPress).pp.108109.
ISBN9780192806703.
110.Overy,RichardWheatcroft,Andrew(1999).The
RoadtoWarRevisedandupdateded.(Londres:
Penguin).p.289.ISBN014028530X.
111.Joes,AnthonyJames(2004).ResistingRebellion:
TheHistoryAndPoliticsofCounterinsurgency
UniversityPressofKentucky[S.l.]p.224.
ISBN0813123399.
112.Fairbank,JohnKingGoldman,Merle(1994).
China:ANewHistoryHarvardUniversityPress
[S.l.]p.320.ISBN0674116739.
113.Garver,JohnW(1988).ChineseSovietRelations,
19371945:TheDiplomacyofChinese
NationalismOxfordUniversityPress[S.l.]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

p.114.ISBN0195054326.
114.Weinberg1995,p.195
115.Sella,Amnon(Julhode1978). "Barbarossa":
SurpriseAttackandCommunication.Journalof
ContemporaryHistory[S.l.:s.n.]13(3):55583.
doi:10.1177/002200947801300308(https://dx.doi.
org/10.1177%2F002200947801300308).
116.Kershaw,Ian(2007).FatefulChoicesAllenLane
[S.l.]pp.6669.ISBN0713997125.
117.Steinberg,Jonathan(Junhode1995).TheThird
ReichReflected:GermanCivilAdministrationin
theOccupiedSovietUnion,19414.TheEnglish
HistoricalReview[S.l.:s.n.]110(437):62051.
118.Hauner,Milan(1978).DidHitlerWantaWorld
Dominion?.JournalofContemporaryHistory
[S.l.:s.n.]13(1):1532.
doi:10.1177/002200947801300102(https://dx.doi.
org/10.1177%2F002200947801300102).
119.Roberts,CynthiaA(1995).PlanningforWar:
TheRedArmyandtheCatastropheof1941.
EuropeAsiaStudies[S.l.:s.n.]47(8):129326.
doi:10.1080/09668139508412322(https://dx.doi.o
rg/10.1080%2F09668139508412322).
120.Wilt,AlanF.(1981).Hitler'sLateSummer
Pausein1941.MilitaryAffairs[S.l.:s.n.]45
(4):18791.doi:10.2307/1987464(https://dx.doi.
org/10.2307%2F1987464).JSTOR1987464(http
s://www.jstor.org/stable/1987464).
121.Erickson,John(2003).TheRoadtoStalingrad
CassellMilitary[S.l.]pp.114137.ISBN0304
365416.
122.Glantz2001,p.9
123.Farrell,BrianP(1993).Yes,PrimeMinister:
Barbarossa,Whipcord,andtheBasisofBritish
GrandStrategy,Autumn1941.TheJournalof
MilitaryHistory[S.l.:s.n.]57(4):599625.
doi:10.2307/2944096(https://dx.doi.org/10.230
7%2F2944096).JSTOR2944096(https://www.jst
or.org/stable/2944096).
124.Pravda,AlexDuncan,PeterJ.S(1990).Soviet
BritishRelationsSincethe1970sCambridge
UniversityPress[S.l.]p.29.ISBN052137494
4.
125.BuenodeMesquita,BruceSmith,Alastair
Siverson,RandolphM.Morrow,JamesD
(2005).TheLogicofPoliticalSurvivalMITPress
[S.l.]p.425.ISBN0262524406.
126.Louis,WilliamRoger(1998).MoreAdventures
withBritannia:Personalities,Politicsand
CultureinBritainUniversityofTexasPress[S.l.]
p.223.ISBN029274708X.
127.Kleinfeld,GeraldR(1983).Hitler'sStrikefor
Tikhvin.MilitaryAffairs[S.l.:s.n.]47(3):122
128.doi:10.2307/1988082(https://dx.doi.org/10.2
307%2F1988082).JSTOR1988082(https://www.
jstor.org/stable/1988082).
128.Shukman,Harold(2001).Stalin'sGenerals
31/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

PhoenixPress[S.l.]p.113.ISBN1842125133.
129.Glantz2001,p.26,"By1November[the
Wehrmacht]hadlostfully20%ofitscommitted
strength(686,000men),upto2/3ofitsmillion
motorvehicles,and65percentofitstanks.The
GermanArmyHighCommand(OKH)ratedits
136divisionsasequivalentto83fullstrength
divisions."
130.Reinhardt,KlausKeenan,KarlB(1992).
MoscowTheTurningPoint:TheFailureof
Hitler'sStrategyintheWinterof194142Berg
[S.l.]p.227.ISBN0854966951.
131.Milward,A.S.(1964).TheEndofthe
Blitzkrieg.TheEconomicHistoryReview[S.l.:
s.n.]16(3):499518.doi:10.1111/j.1468
0289.1964.tb01744.x(https://dx.doi.org/10.1111%
2Fj.14680289.1964.tb01744.x).
132.Rotundo,Louis(1986).TheCreationofSoviet
Reservesandthe1941Campaign.Military
Affairs[S.l.:s.n.]50(1):218.
doi:10.2307/1988530(https://dx.doi.org/10.230
7%2F1988530).JSTOR1988530(https://www.jst
or.org/stable/1988530).
133.Glantz2001,p.26
134.Garthoff,RaymondL(outubrode1969).The
SovietManchurianCampaign,August1945.
MilitaryAffairs[S.l.:s.n.]33(2):312.
135.Welch,David(1999).ModernEuropeanHistory,
18712000:ADocumentaryReaderRoutledge
[S.l.]p.102.ISBN041521582X.
136.Weinberg,GerhardL(2005).AWorldAtArms
CambridgeUniversityPress[S.l.]p.248.
ISBN0521618266.
137.Anderson,IrvineH.,Jr.(1975).The1941De
FactoEmbargoonOiltoJapan:ABureaucratic
Reflex.ThePacificHistoricalReview[S.l.:s.n.]
44(2):201.JSTOR3638003(https://www.jstor.o
rg/stable/3638003).
138.Peattie,MarkR.Evans,DavidC.(1997).
Kaigun:Strategy,Tactics,andTechnologyinthe
ImperialJapaneseNavyNavalInstitutePress
[S.l.]p.456.ISBN0870211927.
139.Lightbody,Bradley(2004).TheSecondWorld
War:AmbitionstoNemesisRoutledge[S.l.]
p.125.ISBN0415224047.
140.Weinberg,GerhardL(2005).AWorldAtArms
CambridgeUniversityPress[S.l.]p.310.
ISBN0521618266.
141.Morgan,PatrickM(1983).StrategicMilitary
Surprise:IncentivesandOpportunities
TransactionPublishers[S.l.]p.51.ISBN0
878559124.
142.Wohlstetter,Roberta(1962).PearlHarbor:
WarningandDecisionStanfordUniversityPress
[S.l.]pp.34143.ISBN0804705984.
143.Dunn,DennisJ(1998).CaughtBetween
Roosevelt&Stalin:America'sAmbassadorsto
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

MoscowTheUniversityPressofKentucky[S.l.]
p.157.ISBN0813120233.
144.DeacordocomErnestMay(May,Ernest(1955).
TheUnitedStates,theSovietUnionandtheFar
EasternWar.ThePacificHistoricalReview
[S.l.:s.n.]24(2):156.JSTOR3634575(https://w
ww.jstor.org/stable/3634575).)Churchilldisse:"A
declaraodeguerrarussacontraoJaposeria
importanteparaanossavantagem,desdeque,mas
apenasdesdeque,osrussosestiveremconfiantes
dequeissonoirprejudicarasuaFrente
Ocidental".
145.Mingst,KarenA.Karns,MargaretP(2007).
UnitedNationsintheTwentyFirstCentury
WestviewPress[S.l.]p.22.ISBN081334346
1.
146.Rees,Laurence(2009).WorldWarTwoBehind
ClosedDoors,BBCBooks,p.99ISBN14481
40455.
147.Rees,Laurence(2009).WorldWarTwoBehind
ClosedDoors,BBCBooks,pp.4067ISBN1
448140455."StalinalwaysbelievedthatBritain
andAmericaweredelayingthesecondfrontso
thattheSovietUnionwouldbearthebruntofthe
war"
148.Klam,Julie(2002).TheRiseofJapanandPearl
HarborBlackRabbitBooks[S.l.]p.27.ISBN1
583401881.
149.Lewis,Morton.XXIX.JapanesePlansand
AmericanDefenses(http://www.history.army.mi
l/books/wwii/52/52_29.htm).In:Greenfield,
KentRoberts.TheFallofthePhilippines(http://
www.history.army.mil/books/wwii/52/52_Conte
nts.htm)U.S.GovernmentPrintingOffice[S.l.]
p.529.LibraryofCongressCatalogueCard
Number:5363678.(Table11).
150.Hill,J.R.Ranft,Bryan(2002).TheOxford
IllustratedHistoryoftheRoyalNavyOxford
UniversityPress[S.l.]p.362.ISBN019
8605277.
151.Hsiung1992,p.158
152.Perez,LouisG.(1dejunhode1998).Thehistory
ofJapan(http://books.google.com/?id=ahYFA3o
ylkC&pg=PA145)GreenwoodPublishingGroup
[S.l.]p.145.ISBN0313302960.Consultado
em12denovembrode2009.
153.Gooch,John(1990).DecisiveCampaignsofthe
SecondWorldWarRoutledge[S.l.]p.52.
ISBN0714633690.
154.Glantz2001,p.31
155.Molinari,Andrea(2007).DesertRaiders:Axis
andAlliedSpecialForces194043Osprey
Publishing[S.l.]p.91.ISBN1846030064.
156.Mitcham,SamuelW.Mitcham,SamuelW.Jr
(1982).Rommel'sDesertWar:TheLifeandDeath
oftheAfrikaKorpsStein&Day[S.l.]p.31.
ISBN9780811734134.
32/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

157.Maddox,RobertJames(1992).TheUnitedStates
andWorldWarIIWestviewPress[S.l.]pp.111
12.ISBN0813304369.
158.Salecker,GeneEric(2001).FortressAgainstthe
Sun:TheB17FlyingFortressinthePacificDa
CapoPress[S.l.]p.186.ISBN1580970494.
159.Ropp,Theodore(1962).WarintheModern
WorldMacmillanPublishingCompany[S.l.]
p.368.ISBN0801864453.
160.Weinberg1995,p.339
161.Gilbert,Adrian(2003).TheEncyclopediaof
Warfare:FromEarliestTimestothePresentDay
GlobePequot[S.l.]p.259.ISBN1592280277.
162.Swain,Bruce(2001).AChronologyofAustralian
ArmedForcesatWar193945Allen&Unwin
[S.l.]p.197.ISBN1865083526.
163.Hane,Mikiso(2001).ModernJapan:A
HistoricalSurveyWestviewPress[S.l.]p.340.
ISBN0813337569.
164.Marston,Daniel(2005).ThePacificWar
Companion:FromPearlHarbortoHiroshima
OspreyPublishing[S.l.]p.111.ISBN184176
8820.
165.Brayley,MartinJ(2002).TheBritishArmy,
193945:TheFarEastOspreyPublishing[S.l.]
p.9.ISBN1841762385.
166.Read,Anthony(2004).TheDevil'sDisciples:
Hitler'sInnerCircleW.W.Norton&Company
[S.l.]p.764.ISBN0393048004.
167.Davies,Norman(2006).EuropeatWar1939
1945:NoSimpleVictoryMacmillan[S.l.]p.100.
ISBN0333692853.
168.Badsey,Stephen(2000).TheHutchinsonAtlasof
WorldWarIIBattlePlans:BeforeandAfter
Taylor&Francis[S.l.]pp.23536.ISBN1
579582656.
169.Black,Jeremy(2003).WorldWarTwo:A
MilitaryHistoryRoutledge[S.l.]p.119.ISBN0
415305349.
170.Gilbert,SirMartin(2004).TheSecondWorld
War:ACompleteHistoryMacmillan[S.l.]
pp.397400.ISBN0805076239.
171.Shukman,Harold(2001).Stalin'sGenerals
PhoenixPress[S.l.]p.142.ISBN1842125133.
172.Gannon,James(2002).StealingSecrets,Telling
Lies:HowSpiesandCodebreakersHelpedShape
theTwentiethCenturyBrassey's[S.l.]p.76.
ISBN1574884735.
173.Paxton,RobertO(1972).VichyFrance:Old
GuardandNewOrder,19401944Knopf[S.l.]
p.313.ISBN0394473604.
174.Rich,Norman(1992).Hitler'sWarAims:
Ideology,theNaziState,andtheCourseof
ExpansionNorton[S.l.]p.178.ISBN0393
008029.
175.Penrose,Jane(2004).TheDDayCompanion
OspreyPublishing[S.l.]p.129.ISBN184176
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

7794.
176.Neillands,Robin(2005).TheDieppeRaid:The
StoryoftheDisastrous1942ExpeditionIndiana
UniversityPress[S.l.]ISBN0253347815.
177.Keegan,John(1997).TheSecondWorldWar
(Londres:Pimlico).p.277.ISBN0712673482.
178.Thomas,DavidArthur(1988).ACompanionto
theRoyalNavyHarrap[S.l.]p.265.ISBN0245
545727.
179.Thomas,NigelAndrew,Stephen(1998).German
Army19391945(2):NorthAfrica&Balkans
OspreyPublishing[S.l.]p.8.ISBN185532640
X.
180.Ross,StevenT(1997).AmericanWarPlans,
19411945:TheTestofBattleFrankCass&Co
[S.l.]p.38.ISBN0714646342.
181.Bonner,KitBonner,Carolyn(2001).Warship
BoneyardsMBIPublishingCompany[S.l.]p.24.
ISBN0760308705.
182.Collier,Paul(2003).TheSecondWorldWar(4):
TheMediterranean19401945OspreyPublishing
[S.l.]p.11.ISBN1841765392.
183.Thompson,JohnHerdRandall,StephenJ(1994).
CanadaandtheUnitedStates:AmbivalentAllies
UniversityofGeorgiaPress[S.l.]p.164.
ISBN0820324035.
184.Kennedy,DavidM(1999).FreedomfromFear:
TheAmericanPeopleinDepressionandWar,
19291945OxfordUniversityPress[S.l.]p.610.
ISBN0195038347.
185.Rottman,GordonL(2002).WorldWarIIPacific
IslandGuide:AGeoMilitaryStudyGreenwood
PublishingGroup[S.l.]p.228.ISBN0313
313954.
186.Glantz,DavidM.(Setembrode1986).Soviet
DefensiveTacticsatKursk,July1943(http://we
b.archive.org/web/20080306082607/http://wwwcg
sc.army.mil/carl/resources/csi/glantz2/glantz2.asp)
.CSIReportNo.11.CombinedArmsResearch
Library[S.l.]OCLC278029256(https://www.wo
rldcat.org/oclc/278029256).Arquivadodesdeo
original(http://wwwcgsc.army.mil/carl/resources/
csi/glantz2/glantz2.asp)em6demarode2008.
Consultadoem17defevereirode2010.
187.Glantz,DavidM(1989).Sovietmilitarydeception
intheSecondWorldWarRoutledge[S.l.]
pp.14959.ISBN9780714633473.
188.Kershaw,Ian(2001).Hitler,19361945:Nemesis
W.W.Norton&Company[S.l.]p.592.ISBN0
393322521.
189.O'Reilly,CharlesT(2001).ForgottenBattles:
Italy'sWarofLiberation,19431945Lexington
Books[S.l.]p.32.ISBN0739101951.
190.Bellamy,ChrisT(2007).Absolutewar:Soviet
RussiaintheSecondWorldWarBAlfredA.
Knopf[S.l.]p.595.ISBN0375410864.
191.O'Reilly,CharlesT(2001).ForgottenBattles:
33/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

Italy'sWarofLiberation,19431945Lexington
Books[S.l.]p.35.ISBN0739101951.
192.Healy,Mark(1992).Kursk1943:Thetideturns
intheEastOspreyPublishing[S.l.]p.90.
ISBN1855322110.
193.Glantz2001,pp.5055
194.McGowen,Tom(2002).AssaultFromTheSea:
AmphibiousInvasionsintheTwentiethCentury
TwentyFirstCenturyBooks[S.l.]pp.4344.
ISBN0761318119.
195.Mazower,Mark(2009).Hitler'sEmpire:Nazi
RuleinOccupiedEurope(Londres:Penguin).
p.362.ISBN9780141011929.
196.Hart,StephenHart,RussellHughes,Matthew
(2000).TheGermanSoldierinWorldWarIIMBI
PublishingCompany[S.l.]p.151.ISBN07603
08462.
197.Blinkhorn,Martin(1984).MussoliniandFascist
ItalyMethuen&Co[S.l.]p.52.ISBN0415
102316.
198.Read,AnthonyFisher,David(1992).TheFallof
BerlinHutchinson[S.l.]p.129.ISBN009
1753376.
199.Padfield,Peter(1998).WarBeneaththeSea:
SubmarineConflictDuringWorldWarII
paperback.ed.(NovaYork:JohnWiley).pp.335
336.ISBN0471249459.
200.Iriye,Akira(1981).Powerandculture:the
JapaneseAmericanwar,19411945Harvard
UniversityPress[S.l.]p.154.ISBN0674
695828.
201.Polley,Martin(2000).AZofmodernEurope
since1789Taylor&Francis[S.l.]p.148.
ISBN041518598X.
202.ed.Hsiung,JamesC.andStevenI.Levine
China'sBitterVictory:TheWarwithJapan1937
1945,p.161
203.HsuLonghsuenandChangMingkai(1971)
HistoryofTheSinoJapaneseWar(19371945)
2ndEd.TranslatedbyWenHahsiung.ChungWu
Publishing.pp.412416,Map38
204.Weinberg1995,pp.660661
205.Glantz,DavidM(2001).ThesiegeofLeningrad,
19411944:900daysofterrorZenithImprint
[S.l.]pp.16669.ISBN0760309418.
206.Glantz,DavidM(2002).TheBattlefor
Leningrad:19411944(Lawrence:University
PressofKansas).ISBN0700612084.
207.Chubarov,Alexander(2001).Russia'sBitterPath
toModernity:AHistoryoftheSovietandPost
SovietErasContinuumInternationalPublishing
Group[S.l.]p.122.ISBN0826413501.
208.Havighurst,AlfredF(1962).Britainin
Transition:TheTwentiethCenturyTheUniversity
ofChicagoPress[S.l.]p.344.ISBN0226
319717.
209.Lightbody,Bradley(2004).TheSecondWorld
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

War:AmbitionstoNemesisRoutledge[S.l.]
p.224.ISBN0415224047.
210.Zeiler,ThomasW(2004).UnconditionalDefeat:
Japan,America,andtheEndofWorldWarII
ScholarlyResources[S.l.]p.60.ISBN08420
29915.
211.Craven,WesleyFrankCate,JamesLea(1953).
TheArmyAirForcesinWorldWarII,Volume
FiveThePacific,MatterhorntoNagasaki
ChicagoUniversityPress[S.l.]p.207.
212.Hsiung,JamesChiehLevine,StevenI(1992).
China'sBitterVictory:TheWarwithJapan,
19371945M.E.Sharpe[S.l.]p.163.ISBN1
56324246X.
213.Coble,ParksM(2003).ChineseCapitalistsin
Japan'sNewOrder:TheOccupiedLowerYangzi,
19371945UniversityofCaliforniaPress[S.l.]
p.85.ISBN0520232682.
214.Weinberg1995,p.695
215.Badsey,Stephen(1990).Normandy1944:Allied
LandingsandBreakoutOspreyPublishing[S.l.]
p.91.ISBN0850459214.
216.Dear,I.C.B.Foot,M.R.D,:(2002).Market
Garden.OxfordCompaniontoWorldWarII
OxfordUniversityPress[S.l.]p.877.ISBN019
8604467.
217.Montemaggi,Amedeo(2002).BattleofRimini
(http://www.gothicline.org/inglese/offensiva/offen
siva.htm).CentroInternazionaleDocumentazione
"LineaGotica"website(http://www.gothicline.or
g/inglese/index.htm).Consultadoem20de
novembrode2008.Ligaoexternaem|work=
(Ajuda)
218.Theoperation"wasthemostcalamitousdefeatof
alltheGermanarmedforcesinWorldWarII"
(Zaloga,StevenJ(1996).Bagration1944:The
destructionofArmyGroupCentreOsprey
Publishing[S.l.]p.7.ISBN1855324784.)
219.Berend,IvanT.(1999).CentralandEastern
Europe,19441993:DetourfromthePeripheryto
thePeripheryCambridgeUniversityPress[S.l.]
p.8.ISBN0521550661.
220.ArmisticeNegotiationsandSovietOccupation
(http://countrystudies.us/romania/23.htm).US
LibraryofCongress.Consultadoem14de
novembrode2009.
221.Hastings,MaxPaulHenry,Collier(2004).The
SecondWorldWar:aworldinflamesOsprey
Publishing[S.l.]pp.2234.ISBN1841768308.
222.Wiest,AndrewABarbier,M.K(2002).Strategy
andTacticsInfantryWarfareZenithImprint[S.l.]
pp.656.ISBN0760314012.
223.Wiktor,ChristianL(1998).MultilateralTreaty
Calendar16481995KluwerLawInternational
[S.l.]p.426.ISBN9041105840.
224.Newton,StevenH(1995).Retreatfrom
Leningrad:ArmyGroupNorth,1944/1945
34/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

(Atglen,Philadelphia:SchifferBooks).ISBN0
887408060.
225.Marston,Daniel(2005).ThePacificWar
Companion:FromPearlHarbortoHiroshima
OspreyPublishing[S.l.]p.120.ISBN184176
8820.
226.Jowett&Andrew2002,p.8
227.Howard,JoshuaH(2004).WorkersatWar:
LaborinChina'sArsenals,19371953Stanford
UniversityPress[S.l.]p.140.ISBN08047
48969.
228.Drea,EdwardJ(2003).IntheServiceofthe
Emperor:EssaysontheImperialJapaneseArmy
UniversityofNebraskaPress[S.l.]p.54.
ISBN0803266383.
229.Cook,ChrisBewes,Diccon(1997).What
HappenedWhere:AGuidetoPlacesandEvents
inTwentiethCenturyHistoryUCLPress[S.l.]
p.305.ISBN1857285328.
230.Parker,DannyS(2004).BattleoftheBulge:
Hitler'sArdennesOffensive,19441945DaCapo
Press[S.l.]pp.xiiixiv,68,6870&329330.
ISBN0306813912.
231.Glantz2001,p.85
232.Solsten,Eric(1999).Germany:ACountryStudy
DIANEPublishing[S.l.]pp.767.ISBN07881
81793.
233.UnitedStatesDept.ofState(1967).TheChina
WhitePaper,August1949StanfordUniversity
Press[S.l.]p.113.ISBN0804706085.
234.Buchanan,Tom(2006).Europe'stroubledpeace,
19452000WileyBlackwell[S.l.]p.21.ISBN0
631221638.
235.Shepardson,DonaldE(1998).TheFallofBerlin
andtheRiseofaMyth.TheJournalofMilitary
History[S.l.:s.n.]62(1):135154.
doi:10.2307/120398(https://dx.doi.org/10.2307%
2F120398).JSTOR120398(https://www.jstor.or
g/stable/120398).
236.O'Reilly,CharlesT(2001).ForgottenBattles:
Italy'sWarofLiberation,19431945Lexington
Books[S.l.]p.244.ISBN0739101951.
237.Kershaw2001,p.823
238.DeptodeEstadodosEUA,CharlesIrvingBevans
"Treatiesandotherinternationalagreementsofthe
UnitedStates17761949,Volume3Multilateral
19311945"(emingls)Publicaonr.8484,
Novembro1969,Pgina1102,tem02
visualizaoGoogleLivros(http://books.google.c
om.br/books?id=lM8WAAAAYAAJ&pg=PA1102
&dq=1945+german+surrender+italy+1945+date&
hl=ptBR&sa=X&ei=MGWtUf2PK5Lb4AOgoG
YDA&ved=0CDUQ6AEwATgK#v=onepage&q=1
945%20german%20surrender%20italy%201945%
20date&f=false)
239.Donnelly,Mark(1999).BritainintheSecond
WorldWarRoutledge[S.l.]p.xiv.ISBN0415
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

174252.
240.Pinkus,Oscar.Thewaraimsandstrategiesof
AdolfHitler,McFarland,2005,ISBN07864
20545,ISBN9780786420544,p.5013
241.Glantz,DavidM.(1995).WhenTitansClashed:
HowtheRedArmyStoppedHitler(Lawrence,
Kansas:UniversityPressofKansas).p.34.
ISBN0700608990.
242.Chant,Christopher(1986).TheEncyclopediaof
CodenamesofWorldWarIIRoutledge&Kegan
Paul[S.l.]p.118.ISBN0710207182.
243.Drea,EdwardJ(2003).IntheServiceofthe
Emperor:EssaysontheImperialJapaneseArmy
UniversityofNebraskaPress[S.l.]p.57.
ISBN0803266383.
244.Jowett&Andrew2002,p.6
245.Poirier,MichelThomas(20deoutubrode1999).
ResultsoftheGermanandAmericanSubmarine
CampaignsofWorldWarII(http://www.navy.mi
l/navydata/cno/n87/history/wwiicampaigns.html).
U.S.Navy.Consultadoem13deabrilde2008.
246.Williams,AndrewJ(2006).LiberalismandWar:
TheVictorsandtheVanquishedRoutledge[S.l.]
p.90.ISBN0415359805.
247.Miscamble,WilsonD(2007).FromRooseveltto
Truman:Potsdam,Hiroshima,andtheColdWar
CambridgeUniversityPress[S.l.]p.201.
ISBN0521862442.
248.Miscamble,WilsonD(2007).FromRooseveltto
Truman:Potsdam,Hiroshima,andtheColdWar
CambridgeUniversityPress[S.l.]pp.2034.
ISBN0521862442.
249.Glantz,DavidM(2005).AugustStorm:The
SovietStrategicOffensiveinManchuria(http://w
eb.archive.org/web/20080302130751/http://wwwc
gsc.army.mil/carl/resources/csi/glantz3/glantz3.as
p).LeavenworthPapersCombinedArms
ResearchLibrary[S.l.]OCLC78918907(https://
www.worldcat.org/oclc/78918907).Arquivado
desdeooriginal(http://wwwcgsc.army.mil/carl/re
sources/csi/glantz3/glantz3.asp)em2demarode
2008.Consultadoem25dejaneirode2010.
250.Pape,RobertA(outonode1993).WhyJapan
Surrendered.InternationalSecurity[S.l.:s.n.]18
(2):154201.doi:10.2307/2539100(https://dx.do
i.org/10.2307%2F2539100).JSTOR2539100(htt
ps://www.jstor.org/stable/2539100).
251.NorbertFrei.Adenauer'sGermanyandtheNazi
Past:ThePoliticsofAmnestyandIntegration.
TranslatedbyJoelGolb.NovaYork:Columbia
UniversityPress.2002.ISBN0231118821,p,41
66.
252.Roberts,Geoffrey(2006).Stalin'sWars:From
WorldWartoColdWar,19391953Yale
UniversityPress[S.l.]p.43.ISBN0300112041.
253.Roberts,Geoffrey(2006).Stalin'sWars:From
WorldWartoColdWar,19391953Yale
35/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

UniversityPress[S.l.]p.55.ISBN0300112041.
254.Shirer,WilliamL.(1990).TheRiseandFallof
theThirdReich:AHistoryofNaziGermany
SimonandSchuster[S.l.]p.794.
ISBN0671728687.
255.KennedyPipe,Caroline(1995).Stalin'sColdWar
ManchesterUniversityPress[S.l.]
ISBN0719042011.
256.Wettig,Gerhard(2008).StalinandtheColdWar
inEuropeRowman&Littlefield[S.l.]pp.2021.
ISBN0742555429.
257.Senn,AlfredErich(2007).Lithuania1940:
revolutionfromaboveRodopi[S.l.]
ISBN9789042022256.
258.Yoder,Amos(1997).TheEvolutionoftheUnited
NationsSystemTaylor&Francis[S.l.]p.39.
ISBN1560325461.
259.HistoryoftheUN(http://www.un.org/aboutun/
history.htm).UnitedNations.Consultadoem
20100125.
260.TheUniversalDeclarationofHumanRights,
Article2(http://www.un.org/en/documents/udh
r/).UnitedNations.Consultadoem14de
novembrode2009.
261.Kantowicz,EdwardR(2000).ComingApart,
ComingTogetherWm.B.EerdmansPublishing
[S.l.]p.6.ISBN0802844561.
262.Wettig,Gerhard(2008).StalinandtheColdWar
inEuropeRowman&Littlefield[S.l.]pp.96
100.ISBN0742555429.
263.Trachtenberg,Marc(1999).AConstructedPeace:
TheMakingoftheEuropeanSettlement,1945
1963PrincetonUniversityPress[S.l.]p.33.
ISBN0691002738.
264.Granville,Johanna(2004).TheFirstDomino:
InternationalDecisionMakingduringthe
HungarianCrisisof1956TexasA&MUniversity
Press[S.l.]ISBN1585442984.
265.Grenville,JohnAshleySoames(2005).AHistory
oftheWorldfromthe20thtothe21stCentury
Routledge[S.l.]pp.37071.ISBN0415289548.
266.Cook,BernardA(2001).EuropeSince1945:An
EncyclopediaTaylor&Francis[S.l.]p.17.
ISBN0815340575.
267.GeoffreySwain.TheCominform:Tito's
International?TheHistoricalJournal,Vol.35,
No.3(Sep.,1992),pp.641663
268.Leffler,MelvynP.Painter,DavidS(1994).
OriginsoftheColdWar:AnInternational
HistoryRoutledge[S.l.]p.318.
ISBN0415341094.
269.Bellamy,Christopher(2001).ColdWar.In:
Holmes,Richard.TheOxfordCompanionto
MilitaryHistoryOxfordReferenceOnlineed.
(Oxford:OxfordUniversityPress).
ISBN0198606966.
270.Weinberg,GerhardL.(2005).AWorldAtArms.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

CambridgeUniversityPress.p.911
271.Connor,MaryE.(2009).History.In:Connor,
MaryE.TheKoreas(http://books.google.com/?id
=j2gYgXGENM0C).AsiainFocus(Santa
Barbara:ABCCLIO).pp.4345.
ISBN1598841602.
272.Lynch,Michael(2010).TheChineseCivilWar
194549(Botley:OspreyPublishing).pp.1213.
ISBN9781841766713.
273.Roberts,J.M.(1996).ThePenguinHistoryof
Europe(Londres:PenguinBooks).p.589.
ISBN0140265619.
274.Darwin,John(2007).AfterTamerlane:TheRise
&FallofGlobalEmpires14002000(Londres:
PenguinBooks).pp.441443,464468.
ISBN9780141010229.
275.Harrison,Mark(1998).TheeconomicsofWorld
WarII:anoverview.In:Harrison,Mark.The
EconomicsofWorldWarII:Sixgreatpowersin
internationalcomparison(Cambridge:Cambridge
UniversityPress).pp.3435.ISBN0521620465.
276.Dear,I.C.BandFoot,M.R.D.(editors)(2005).
Worldtradeandworldeconomy.TheOxford
CompaniontoWorldWarII(Oxford:Oxford
UniversityPress).p.1006.
ISBN9780192806703.
277.NicholasBalabkins,"GermanyUnderDirect
Controls:EconomicAspectsofIndustrial
Disarmament19451948",RutgersUniversity
Press,1964p.207
278.VladimirPetrov,Moneyandconquestallied
occupationcurrenciesinWorldWarII.Baltimore,
JohnsHopkinsPress(1967)p.263
279.NicholasBalabkins,"GermanyUnderDirect
Controls:EconomicAspectsofIndustrial
Disarmament19451948",RutgersUniversity
Press,1964p.208,209
280.Dornbusch,RdigerNlling,WilhelmLayard,
P.RichardG(1993).PostwarEconomic
ReconstructionandLessonsfortheEastToday.
MassachusettsInstituteofTechnologyPress.
P.190,191,ISBN0262041367.
281.NicholasBalabkins,"GermanyUnderDirect
Controls:EconomicAspectsofIndustrial
Disarmament19451948",RutgersUniversity
Press,1964p.212
282.Dornbusch,RdigerNlling,WilhelmLayard,
P.RichardG(1993).PostwarEconomic
ReconstructionandLessonsfortheEastToday.
MassachusettsInstituteofTechnologyPress.p29
p30,32,ISBN0262041367.
283.Bull,MartinJ.Newell,James(2005).Italian
Politics:AdjustmentUnderDuressPolity[S.l.]
p.20.ISBN0745612997.
284.Bull,MartinJ.Newell,James(2005).Italian
Politics:AdjustmentUnderDuressPolity[S.l.]
p.21.ISBN0745612997.
36/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

285.Harrop,Martin(1992).PowerandPolicyin
LiberalDemocraciesCambridgeUniversityPress
[S.l.]p.23.ISBN0521345790.
286.Dornbusch,RdigerNlling,WilhelmLayard,
P.RichardG(1993).PostwarEconomic
ReconstructionandLessonsfortheEastToday
MassachusettsInstituteofTechnologyPress[S.l.]
p.117.ISBN0262041367.
287.EmadiCoffin,Barbara(2002).Rethinking
InternationalOrganization:Deregulationand
GlobalGovernanceRoutledge[S.l.]p.64.
ISBN0415195403.
288.Smith,Alan(1993).RussiaAndtheWorld
Economy:ProblemsofIntegrationRoutledge
[S.l.]p.32.ISBN0415089247.
289.Harrop,Martin(1992).PowerandPolicyin
LiberalDemocraciesCambridgeUniversityPress
[S.l.]p.49.ISBN0521345790.
290.Genzberger,Christine(1994).ChinaBusiness:
ThePortableEncyclopediaforDoingBusiness
withChina(http://books.google.com/?id=YSCun
EaqnI8C&pg=PA4&dq=China+prewar+productio
n+1953#v=onepage&q=China%20prewar%20pro
duction%201953&f=false)(Petaluma,California:
WorldTradePress).p.4.ISBN0963186434.
291.O'Brien,Prof.JosephV.WorldWarII:
CombatantsandCasualties(19371945)(http://
web.jjay.cuny.edu/~jobrien/reference/ob62.html).
Obee'sHistoryPage.JohnJayCollegeof
CriminalJustice.Consultadoem20deabrilde
2007.
292.White,Matthew.SourceListandDetailedDeath
TollsfortheTwentiethCenturyHemoclysm(htt
p://users.erols.com/mwhite28/warstat1.htm#Secon
d).HistoricalAtlasoftheTwentiethCentury.
MatthewWhite'sHomepage.Consultadoem20
deabrilde2007.
293.WorldWarIIFatalities(http://www.secondworl
dwar.co.uk/casualty.html).secondworldwar.co.uk.
Consultadoem20deabrilde2007.
294."Rulersandvictims:theRussiansintheSoviet
Union(http://books.google.com/books?id=CDMV
MqDvp4QC&pg=PA242&dq&hl=en#v=onepage
&q=&f=false)".GeoffreyA.Hosking(2006).
HarvardUniversityPress.p.242.ISBN0674
021789
295.LeadersmournSovietwartimedead(http://new
s.bbc.co.uk/2/hi/europe/4530565.stm).BBC
News.9demaiode2005.Consultadoem7de
dezembrode2009.
296."TheWorld'sWastedWealth2:SaveOurWealth,
SaveOurEnvironment(http://books.google.com/b
ooks?id=c9bMfZBI8sC&pg=PA204&dq&hl=en#
v=onepage&q=&f=false)".J.W.Smith(1994).
p.204.ISBN0962442321
297.FloridaCenterforInstructionalTechnology
(2005).Victims(http://fcit.usf.edu/Holocaust/p
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

eople/victims.htm).ATeacher'sGuidetothe
Holocaust.UniversityofSouthFlorida.
Consultadoem2February2008.
298.Niewyk,DonaldL.andNicosia,FrancisR.The
ColumbiaGuidetotheHolocaust(http://books.go
ogle.ca/books?id=lpDTIUklB2MC&pg=PP1&dq
=Niewyk,+Donald+L.+The+Columbia+Guide+t
o+the+Holocaust&sig=4igufxQHRCNrkjwRuMt1
if_mf5M#PPA45,M1),ColumbiaUniversityPress,
2000,pp.4552.
299.Todd,Allan(2001).TheModernWorldOxford
UniversityPress[S.l.]p.121.ISBN0199134251.
300.Winter,J.M(2002).DemographyoftheWar.
In:Dear,I.C.B.Foot,M.R.D.Oxford
CompaniontoWorldWarIIOxfordUniversity
Press[S.l.]p.290.ISBN0198604467.
301.Jasenovac(http://www.jewishvirtuallibrary.org/j
source/Holocaust/Jasenovac.html).
jewishvirtuallibrary.org.AmericanIsraeli
CooperativeEnterprise.Consultadoem25de
janeirode2010.
302.Chang,Iris(1997).TheRapeofNanking:The
ForgottenHolocaustofWorldWarIIBasicBooks
[S.l.]p.102.ISBN0465068359.
303.Rummell,R.J.Statistics(http://www.hawaii.ed
u/powerkills/SOD.CHAP3.HTM).Freedom,
Democide,War.TheUniversityofHawaii
System.Consultadoem25January2010.
304.Himeta,Mitsuyoshi()(
)(Concerning
theThreeAllsStrategy/ThreeAllsPolicyBythe
JapaneseForces),IwanamiBukkuretto,1996,
Bix,HirohitoandtheMakingofModernJapan,
2000
305.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
Roberts(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistoryABC
CLIO[S.l.]p.319.ISBN1576079996.
306.Harris(2002).FactoriesofDeath:Japanese
BiologicalWarfare,19321945,andtheAmerican
CoverupRoutledge[S.l.]p.74.
ISBN0415932149.
307.Sabella,RobertLi,FeiFeiLiu,David(2002).
Nanking1937:MemoryandHealingM.E.Sharpe
[S.l.]p.69.ISBN0765608162.
308.Gold,Hal(1996).Unit731testimonyTuttle[S.l.]
pp.757.ISBN0804835659.
309.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
Roberts(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistoryABC
CLIO[S.l.]p.320.ISBN1576079996.
310.Aksar,Yusuf(2004).ImplementingInternational
HumanitarianLaw:FromtheAdHocTribunals
toaPermanentInternationalCriminalCourt
Routledge[S.l.]p.45.ISBN0714684708.
311.Hornberger,Jacob(April1995).Repatriation
TheDarkSideofWorldWarII(http://web.archi
37/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

ve.org/web/20080229022528/http://www.fff.org/fr
eedom/0495a.asp).TheFutureofFreedom
Foundation.Consultadoem25dejaneirode2010.
312.Koh,David(21August2008).Vietnamneedsto
rememberfamineof1945(http://mailman.anu.ed
u.au/pipermail/heprvn/2008August/000188.html)
.TheStraitsTimes(Singapore).Consultadoem
25dejaneirode2010.
313.Harding,Luke(22deoutubrode2003).
Germany'sforgottenvictims(http://www.guardi
an.co.uk/world/2003/oct/22/worlddispatch.german
y).guardian.co.uk.GuardianNewsandMedia.
Consultadoem21dejaneirode2010.
314."Germany'sforgottenvictims(http://www.guardia
n.co.uk/world/2003/oct/22/worlddispatch.german
y)".Guardian.co.uk.22deoutubrode2003.
315.Marek,Michael(27deoutubrode2005).Final
CompensationPendingforFormerNaziForced
Laborers(http://www.webcitation.org/5mtTTntB
R).dwworld.de.DeutscheWelle.Arquivado
desdeooriginal(http://www.dwworld.de/dw/artic
le/0,2144,1757323,00.html)em19dejaneirode
2010.Consultadoem19January2010.
316.Applebaum,Anne(16deoutubrode2003).
Gulag:UnderstandingtheMagnitudeofWhat
Happened(http://www.heritage.org/Research/Lec
ture/GulagUnderstandingtheMagnitudeofWhat
Happened).HeritageFoundation.Consultadoem
19dejaneirode2010.
317.North,Jonathan(Janeirode2006).Soviet
PrisonersofWar:ForgottenNaziVictimsof
WorldWarII(http://www.webcitation.org/5mtU
pwcaB).HistoryNet.com.WeiderHistoryGroup.
Arquivadodesdeooriginal(http://www.historyne
t.com/sovietprisonersofwarforgottennazivicti
msofworldwarii.htm)em19dejaneirode
2010.Consultadoem19dejaneirode2010.
318.Overy,Richard(2004).TheDictators:Hitler's
Germany,Stalin'sRussiaW.W.Norton&
Company[S.l.]pp.56869.ISBN0393020304.
319.ZemskovV.N.OnrepatriationofSovietcitizens.
IstoriyaSSSR.,1990,No.4,(inRussian).See
alsoEdwinBacon.Glasnost'andtheGulag:New
InformationonSovietForcedLabouraround
WorldWarII.SovietStudies,Vol.44,No.6
(1992),pp.10691086MichaelEllman.Soviet
RepressionStatistics:SomeComments.Europe
AsiaStudies,Vol.54,No.7(Nov.,2002),pp.
11511172.
320.JapaneseAtrocitiesinthePhilippines(http://w
ww.webcitation.org/5mtVNGYHW).American
Experience:theBataanRescue.PBSOnline.
Arquivadodesdeooriginal(http://www.pbs.org/w
gbh/amex/bataan/peopleevents/e_atrocities.html)
em19dejaneirode2010.Consultadoem18de
janeirode2010.
321.Bix,Herbert(2001).HirohitoandtheMakingof
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

ModernJapanHarperCollins[S.l.]p.360.
ISBN0060931302.
322.Ju,Zhifen(June2002).Japan'satrocitiesof
conscriptingandabusingnorthChinadraughtees
aftertheoutbreakofthePacificwar(http://web.a
rchive.org/web/20110514111323/http://www.fas.h
arvard.edu/~asiactr/sinojapanese/session6.htm).
JointStudyoftheSinoJapaneseWar:Minutesof
theJune2002Conference(http://www.fas.harvar
d.edu/~asiactr/sinojapanese/minutes_2002.htm).
HarvardUniversityFacultyofArtsandSciences.
Consultadoem18February2010.Ligaoexterna
em|work=(Ajuda)
323.Indonesia:WorldWarIIandtheStruggleFor
Independence,194250TheJapaneseOccupation,
194245(http://lcweb2.loc.gov/cgibin/query/r?fr
d/cstdy:@field(DOCID+id0029)).Libraryof
Congress.1992.Consultadoem9February2007.
324.Concentrationcampsandslavework(http://ww
w.webcitation.org/5mtX2kt9s).VetsHome.
Arquivadodesdeooriginal(http://www.vetshome.
com/world_war_2_page_5.htm)em19dejaneiro
de2010.Consultadoem12denovembrode2009.
325.DepartmentofLabourofCanada.(24January
1947).ReportontheReestablishmentof
JapaneseinCanada,19441946.Departmentof
LabourOfficeofthePrimeMinister[S.l.]p.23.
ISBN0405112661.
326.EugeneDavidson"ThedeathandlifeofGermany:
anaccountoftheAmericanoccupation".ISBN
9780826212498p.121
327.Stark,Tams. "MalenkiRobot"Hungarian
ForcedLabourersintheSovietUnion(1944
1955)(http://www.epa.hu/00400/00463/00007/pd
f/155_stark.pdf)(PDF).MinoritiesResearch.
Consultadoem22dejaneirode2010.
328.Harrison,Mark(2000).TheEconomicsofWorld
WarII:SixGreatPowersinInternational
ComparisonCambridgeUniversityPress[S.l.]
p.3.ISBN0521785030.
329.Harrison,Mark(2000).TheEconomicsofWorld
WarII:SixGreatPowersinInternational
ComparisonCambridgeUniversityPress[S.l.]
p.2.ISBN0521785030.
330.Hughes,MatthewMann,Chris(2000).Inside
Hitler'sGermany:LifeUndertheThirdReich
PotomacBooksInc[S.l.]p.148.ISBN157488
2813.
331.Bernstein,GailLee(1991).RecreatingJapanese
Women,16001945UniversityofCaliforniaPress
[S.l.]p.267.ISBN9780520070172.
332.Hughes,MatthewMann,Chris(2000).Inside
Hitler'sGermany:LifeUndertheThirdReich
PotomacBooksInc[S.l.]p.151.ISBN157488
2813.
333.Griffith,Charles(1999).TheQuest:Haywood
HansellandAmericanStrategicBombingin
38/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

WorldWarIIDIANEPublishing[S.l.]p.203.
ISBN1585660698.
334.Overy,R.J(1995).WarandEconomyintheThird
ReichOxfordUniversityPress,USA[S.l.]p.26.
ISBN0198205996.
335.Lindberg,MichaelDaniel,Todd(2001).Brown,
GreenandBlueWaterFleets:theInfluenceof
GeographyonNavalWarfare,1861tothePresent
Praeger[S.l.]p.126.ISBN0275964868.
336.Cox,Sebastian(1998).TheStrategicAirWar
AgainstGermany,19391945FrankCass
Publishers[S.l.]p.84.ISBN0714647225.
337.Unidas,Naciones(2005).WorldEconomicAnd
SocialSurvey2004:InternationalMigration
UnitedNationsPubns[S.l.]p.23.ISBN921
1091470.
338.Liberman,Peter(1998).DoesConquestPay?:
TheExploitationofOccupiedIndustrialSocieties
PrincetonUniversityPress[S.l.]p.42.ISBN0
691002428.
339.Milward,AlanS(1979).War,Economy,and
Society,19391945UniversityofCaliforniaPress
[S.l.]p.138.ISBN0520039424.
340.Milward,AlanS(1979).War,Economy,and
Society,19391945UniversityofCaliforniaPress
[S.l.]p.148.ISBN0520039424.
341.Perrie,MaureenLieven,D.C.BSuny,Ronald
Grigor(2007).TheCambridgeHistoryofRussia
CambridgeUniversityPress[S.l.]p.232.
ISBN0521861942.
342.Hill,Alexander(2005).TheWarBehindThe
EasternFront:TheSovietPartisanMovementIn
NorthWestRussia19411944Routledge[S.l.]
p.5.ISBN0714657115.
343.Christofferson,ThomasRChristofferson,
MichaelS(2006).FranceDuringWorldWarII:
FromDefeattoLiberationFordhamUniversity
Press[S.l.]p.156.ISBN9780823225637.
344.Ikeo,Aiko(1997).EconomicDevelopmentin
TwentiethCenturyEastAsia:TheInternational
ContextRoutledge[S.l.]p.107.ISBN0415
149002.
345.Boog,HorstRahn,WernerStumpf,Reinhard
Wegner,Bernd(2001).Militrgeschichtliches
ForschungsamtGermanyandtheSecondWorld
WarVolumeVI:TheGlobalWarOxford:
ClarendonPress[S.l.]p.266.ISBN019
8228880.
346.KennethK.Hatfield(2003)."Heartlandheroes:
rememberingWorldWarII.(http://books.google.c
om/books?id=mtxMN5NdmCsC)".Universityof
MissouriPress.p.91.ISBN0826214606
347.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
Roberts(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistory(Sanata
Barbara,CA:ABCCLIO).p.76.ISBN157607
9996.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

348.Levine,AlanJ.(1992).TheStrategicBombingof
Germany,19401945GreenwoodPress[S.l.]
p.217.ISBN0275943194.
349.Sauvain,Philip(2005).KeyThemesofthe
TwentiethCentury:Teacher'sGuideWiley
Blackwell[S.l.]p.128.ISBN1405132183.
350.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
Roberts(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistoryABC
CLIO[S.l.]p.163.ISBN1576079996.
351.Bishop,ChrisChant,Chris(2004).Aircraft
Carriers:TheWorld'sGreatestNavalVesselsand
TheirAircraft(Wigston,Leics:Silverdale
Books).p.7.ISBN1845090799.
352.Chenoweth,H.AveryNihart,Brooke(2005).
SemperFi:TheDefinitiveIllustratedHistoryof
theU.S.Marines(NovaYork:MainStreet).
p.180.ISBN1402730993.
353.Sumner,IanBaker,Alix(2001).TheRoyalNavy
193945OspreyPublishing[S.l.]p.25.ISBN1
841761958.
354.Hearn,ChesterG.(2007).CarriersinCombat:
TheAirWaratSeaStackpoleBooks[S.l.]p.14.
ISBN081173398X.
355.Gardiner,RobertBrown,DavidK(2004).The
EclipseoftheBigGun:TheWarship19061945
(Londres:ConwayMaritime).p.52.ISBN0
851779530.
356.Rydill,Louis(1995).ConceptsinSubmarine
DesignCambridgeUniversityPress[S.l.]p.15.
ISBN052155926X.
357.Rydill,Louis(1995).ConceptsinSubmarine
DesignCambridgeUniversityPress[S.l.]p.16.
ISBN052155926X.
358.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
Roberts(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistoryABC
CLIO[S.l.]p.125.ISBN1576079996.
359.Dupuy,TrevorNevitt(1982).TheEvolutionof
WeaponsandWarfareJane'sInformationGroup
[S.l.]p.231.ISBN0710601239.
360.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistoryABC
CLIO[S.l.]p.108.ISBN1576079996.
361.Tucker,SpencerC.Roberts,PriscillaMary
Roberts(2004).EncyclopediaofWorldWarII:A
Political,Social,andMilitaryHistoryABC
CLIO[S.l.]p.734.ISBN1576079996.
362.Cowley,RobertParker,Geoffrey(2001).The
Reader'sCompaniontoMilitaryHistory
HoughtonMifflinHarcourt[S.l.]p.221.ISBN0
618127429.
363.InfantryWeaponsOfWorldWar2(http://greyf
alcon.us/Infantry%20Weapons%20Of%20World%
20War%202.htm).GreyFalcon(BlackSun).
Consultadoem14denovembrode2009.
39/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

364.Sprague,OliverGriffiths,Hugh(2006).The
AK47:theworldsfavouritekillingmachine(htt
p://www.amnesty.org/en/library/asset/ACT30/011/
2006/en/11079910d42211dd8743d305bea2b2c
7/act300112006en.pdf)(PDF).controlarms.org.
p.1.Consultadoem14denovembrode2009.
365.Ratcliff,RebeccaAnn(2006).Delusionsof
Intelligence:Enigma,UltraandtheEndofSecure
CiphersCambridgeUniversityPress[S.l.]p.11.
ISBN0521855225.
366.Schoenherr,Steven(2007).CodeBreakingin
WorldWarII(http://web.archive.org/web/20080
509054959/http://history.sandiego.edu/gen/WW2
Timeline/espionage.html).Departamentode
HistriadaUniversidadedeSanDiego.Arquivado
desdeooriginal(http://history.sandiego.edu/gen/
WW2Timeline/espionage.html)em9demaiode

2008.Consultadoem15denovembrode2009.
367.Macintyre,Ben(10dedezembrode2010).
BraveryofthousandsofPoleswasvitalin
securingvictory.TheTimes(Londres[s.n.]):27.
368.Rowe,NeilC.Rothstein,Hy.Deceptionfor
DefenseofInformationSystems:Analogiesfrom
ConventionalWarfare(http://www.au.af.mil/au/a
wc/awcgate/nps/mildec.htm).Departmentsof
ComputerScienceandDefenseAnalysisU.S.
NavalPostgraduateSchool.AirUniversity.
Consultadoem15denovembrode2009.
369.KonradZuse(19101995)(http://www.idsia.ch/
~juergen/zuse.html).IstitutoDalleMollediStudi
sull'IntelligenzaArtificiale.Consultadoem14de
novembrode2009.

Bibliografia
Churchill,Winston(194853),TheSecondWorld
War,6vols.
Silva,Hlio1942GuerranoContinente
CivilizaoBrasileira,1972.
Gilbert,Martin(1995)SecondWorldWar,
Phoenix,ISBN1857993462
Keegan,John(1989)TheSecondWorldWar
LiddelHart,SirBasil(1970),Historyofthe
SecondWorldWarCassel&CoPan
Books,1973,Londres
Williamson,MurrayeAllanR.Millett,AllanR.
(2000)AWartoBeWon:FightingtheSecond
WorldWarISBN067400163X
Overy,Richard,WhytheAlliesWon,Pimlico,
1995.ISBN0712674535
Weinberg,GerhardL.,AWorldatArms:A
GlobalHistoryofWorldWarII(1994)ISBN0
521443172
Carrilho,MariaRosas,FernandoBarros,Jlia
Neves,MrioOliveira,JosManuelMatos
Cruz,Jos1989,PortugalnasegundaGuerra
Mundial,PublicaesDomQuixote,Lisboa
Shirer,Willian,TheRiseandFallofThirdReich
(1981)ISBN0671728687
Fest,Joachim,HITLER(1991)ISBN85209
02960
Rmond,Ren,IntroduoHistriadoNosso
Tempo.Lisboa:Gradiva,2edio,2003.ISBN
9726623758
Costa,SrgioCorreada,CrnicadeumaGuerra
Secreta,Ed.Record,2004.ISBN8501070319
Sander,Roberto,OBrasilnamiradeHitler,
EditoraObjetiva,2007ISBN9788573028683
Adamthwaite,AnthonyP(1992).TheMakingof
theSecondWorldWar(NewYork:Routledge).
ISBN0415907160.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

Brody,JKenneth(1999).TheAvoidableWar:
PierreLavalandthePoliticsofReality,1935
1936TransactionPublishers[S.l.]p.4.
ISBN0765806223.
Bullock,A.(1962).Hitler:AStudyinTyranny
PenguinBooks[S.l.]ISBN0140135642.
Busky,DonaldF(2002).CommunisminHistory
andTheory:Asia,Africa,andtheAmericas
PraegerPublishers[S.l.]ISBN0275977331.
Davies,Norman(2008).NoSimpleVictory:
WorldWarIIinEurope,19391945Penguin
Group[S.l.]ISBN0143114093.
Glantz,DavidM.(2001).TheSovietGerman
War194145MythsandRealities:ASurvey
Essay(http://www.strom.clemson.edu/publicatio
ns/sgwar4145.pdf)(PDF).
Graham,Helen(2005).TheSpanishCivilWar:A
VeryShortIntroductionOxfordUniversityPress,
USA[S.l.]ISBN0192803778.
Hsiung,JamesChieh(1992).China'sBitter
Victory:TheWarwithJapan,19371945M.E.
Sharpe[S.l.]ISBN156324246X.
Jowett,PhilipS.Andrew,Stephen(2002).The
JapaneseArmy,193145OspreyPublishing[S.l.]
ISBN1841763535.
Kantowicz,EdwardR(1999).Therageofnations
Wm.B.EerdmansPublishing[S.l.]
ISBN0802844553.
Kershaw,Ian(2001).Hitler,19361945:Nemesis
W.W.Norton&Company[S.l.]
ISBN0393322521.
Kitson,Alison(2001).Germany18581990:
Hope,Terror,andRevival(Oxford:Oxford
UniversityPress).ISBN9780199134175.
Mandelbaum,Michael(1988).TheFateof
Nations:TheSearchforNationalSecurityinthe
40/41

18/05/2016

SegundaGuerraMundialWikipdia,aenciclopdialivre

NineteenthandTwentiethCenturiesCambridge
UniversityPress[S.l.]p.96.ISBN052135790X.
Murray,WilliamsonMillett,AllanReed(2001).
AWartoBeWon:FightingtheSecondWorldWar
HarvardUniversityPress[S.l.]
ISBN0674006801.
Myers,RamonPeattie,Mark(1987).The
JapaneseColonialEmpire,18951945Princeton
UniversityPress[S.l.]ISBN0691102228.
Preston,Peter(1998).PacificAsiaintheglobal
system:anintroduction,WileyBlackwell(Oxford:
Blackwell).p.104.ISBN0631202382.
Record,Jeffery(2005).Appeasement
Reconsidered:InvestigatingtheMythologyofthe
1930s(http://www.strategicstudiesinstitute.army.
mil/pdffiles/PUB622.pdf)(PDF)DIANE

Publishing[S.l.]p.50.ISBN1584872160.
Consultadoem15November2009.
Shaw,Anthony(2000).WorldWarIIDaybyDay
MBIPublishingCompany[S.l.]
ISBN0760309396.
Smith,WinstonSteadman,Ralph(2004).All
RiotontheWesternFront,Volume3LastGasp
[S.l.]ISBN0867196165.
Weinberg,GerhardL.(1995).AWorldatArms:
AGlobalHistoryofWorldWarIICambridge
UniversityPress[S.l.]ISBN0521558794.
Zalampas,Michael(1989).AdolfHitlerandthe
ThirdReichinAmericanmagazines,19231939
BowlingGreenUniversityPopularPress[S.l.]
ISBN0879724625.

Ligaesexternas
WorldWarIIinEurope(http://www.historyplace.com/worldwar2/timeline/ww2time.htm)(emingls).The
HistoryPlace.www.historyplace.com
DDay(http://www.pbs.org/wgbh/amex/dday/)(emingls).www.pbs.org
"ASegundaGuerraMundialAHistriadaAlemanha"(http://www.dwworld.de/dw/article/0,1564,936505,0
0.html).ReportagemdeDeutscheWelle.www.dwworld.de
"Umconflitoquemudouomundo"(http://www.dwworld.de/dw/article/0,1564,1469064,00.html).
ReportagemespecialcomosfatosdeformacronolgicaeasconsequnciasdaSegundaGuerraMundialpara
osprincipaispasesenvolvidos,inclusiveoBrasil.www.dwworld.de
"60anosemimagens"(http://www.dwworld.de/dw/article/0,1564,1469115,00.html).Imagensdadestruio,
ascomemoraespelofinaldoconflitoeareconstruodecidadesdestrudasduranteaSegundaGuerra
Mundial.www.dwworld.de
Wilfriedww2(http://www.euronet.nl/users/wilfried/ww2/ww2.htm)(emingls).www.euronet.nl
SegundaGrandeGuerra(http://pt.worldwartwo.net).pt.worldwartwo.net
Luftwaffe3945(http://www.luftwaffe3945.historia.nom.br/historia/luft.htm).www.luftwaffe39
45.historia.nom.br

Obtidade"https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Segunda_Guerra_Mundial&oldid=45211185"
Categoria: SegundaGuerraMundial
Estapginafoimodificadapelaltimavez(s)20h17minde30demarode2016.
EstetextodisponibilizadonostermosdalicenaCreativeCommonsAtribuioCompartilha
Igual3.0NoAdaptada(CCBYSA3.0)podeestarsujeitoacondiesadicionais.Paramais
detalhes,consulteasCondiesdeUso.

https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial

41/41

Você também pode gostar