Você está na página 1de 119

CMARA DOS DEPUTADOS Centro de Documentao e Informao

CONSTITUIO DA REPBLICA FEDERATIVA DO BRASIL PREMBULO Ns, representantes do po o !ras"#e"ro, reun"dos em $ssem!#%"a Nac"ona# Const"tu"nte para "nst"tu"r um Estado democr&t"co, dest"nado a asse'urar o e(erc)c"o dos d"re"tos soc"a"s e "nd" "dua"s, a #"!erdade, a se'urana, o !em*estar, o desen o# "mento, a "'ua#dade e a +ust"a como a#ores supremos de uma soc"edade fraterna, p#ura#"sta e sem preconce"tos, fundada na ,armon"a soc"a# e compromet"da, na ordem "nterna e "nternac"ona#, com a so#uo pac)f"ca das contro %rs"as, promu#'amos, so! a proteo de Deus, a se'u"nte Const"tu"o da Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"#/ 010ULO I DO2 PRINC1PIO2 .UND$MEN0$I2 $rt/ 34 $ Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"#, formada pe#a un"o "nd"sso#- e# dos Estados e Mun"c)p"os e do D"str"to .edera#, const"tu"*se em Estado democr&t"co de d"re"to e tem como fundamentos5 I * a so!eran"a6 II * a c"dadan"a6 III * a d"'n"dade da pessoa ,umana6 I7 * os a#ores soc"a"s do tra!a#,o e da #" re "n"c"at" a6 7 * o p#ura#"smo po#)t"co/ Par&'rafo -n"co. 0odo o poder emana do po o, 8ue o e(erce por me"o de representantes e#e"tos ou d"retamente, nos termos desta Const"tu"o/ $rt/ 94 2o Poderes da Un"o, "ndependentes e ,arm:n"cos entre s", o Le'"s#at" o, o E(ecut" o e o ;ud"c"&r"o/ $rt/ <4 Const"tuem o!+et" os fundamenta"s da Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"#5 I * constru"r uma soc"edade #" re, +usta e so#"d&r"a6 II * 'arant"r o desen o# "mento nac"ona#6 III * errad"car a po!re=a e a mar'"na#"=ao e redu="r as des"'ua#dades soc"a"s e re'"ona"s6 I7 * promo er o !em de todos, sem preconce"tos de or"'em, raa, se(o, cor, "dade e 8ua"s8uer outras formas de d"scr"m"nao/ $rt/ >4 $ Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# re'e*se nas suas re#a?es "nternac"ona"s pe#os se'u"ntes pr"nc)p"os5 I * "ndepend@nc"a nac"ona#6 II * pre a#@nc"a dos d"re"tos ,umanos6 III * autodeterm"nao dos po os6

I7 * no*"nter eno6 7 * "'ua#dade entre os Estados6 7I * defesa da pa=6 7II * so#uo pac)f"ca dos conf#"tos6 7III * rep-d"o ao terror"smo e ao rac"smo6 IA * cooperao entre os po os para o pro'resso da ,uman"dade6 A * concesso de as"#o po#)t"co/ Par&'rafo -n"co. $ Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# !uscar& a "nte'rao econ:m"ca, po#)t"ca, soc"a# e cu#tura# dos po os da $m%r"ca Lat"na, "sando B formao de uma comun"dade #at"no*amer"cana de na?es/ 010ULO II DO2 DIREI0O2 E C$R$N0I$2 .UND$MEN0$I2 C$P10ULO I DO2 DIREI0O2 E DE7ERE2 INDI7IDU$I2 E COLE0I7O2 $rt/ D4 0odos so "'ua"s perante a #e", sem d"st"no de 8ua#8uer nature=a, 'arant"ndo*se aos !ras"#e"ros e aos estran'e"ros res"dentes no Pa)s a "n "o#a!"#"dade do d"re"to B "da, B #"!erdade, B "'ua#dade, B se'urana e B propr"edade, nos termos se'u"ntes5 I * ,omens e mu#,eres so "'ua"s em d"re"tos e o!r"'a?es, nos termos desta Const"tu"o6 II * n"n'u%m ser& o!r"'ado a fa=er ou de"(ar de fa=er a#'uma co"sa seno em "rtude de #e"6 III * n"n'u%m ser& su!met"do a tortura nem a tratamento desumano ou de'radante6 I7 * % #" re a man"festao do pensamento, sendo edado o anon"mato6 7 * % asse'urado o d"re"to de resposta, proporc"ona# ao a'ra o, a#%m da "nden"=ao por dano mater"a#, mora# ou B "ma'em6 7I * % "n "o#& e# a #"!erdade de consc"@nc"a e de crena, sendo asse'urado o #" re e(erc)c"o dos cu#tos re#"'"osos e 'arant"da, na forma da #e", a proteo aos #oca"s de cu#to e a suas #"tur'"as6 7II * % asse'urada, nos termos da #e", a prestao de ass"st@nc"a re#"'"osa nas ent"dades c" "s e m"#"tares de "nternao co#et" a6 7III * n"n'u%m ser& pr" ado de d"re"tos por mot" o de crena re#"'"osa ou de con "co f"#osf"ca ou po#)t"ca, sa# o se as "n ocar para e("m"r*se de o!r"'ao #e'a# a todos "mposta e recusar*se a cumpr"r prestao a#ternat" a, f"(ada em #e"6 IA * % #" re a e(presso da at" "dade "nte#ectua#, art)st"ca, c"ent)f"ca e de comun"cao, "ndependentemente de censura ou #"cena6 A * so "n "o#& e"s a "nt"m"dade, a "da pr" ada, a ,onra e a "ma'em das pessoas, asse'urado o d"re"to a "nden"=ao pe#o dano mater"a# ou mora# decorrente de sua "o#ao6 AI * a casa % as"#o "n "o#& e# do "nd" )duo, n"n'u%m ne#a podendo penetrar sem consent"mento do morador, sa# o em caso de f#a'rante de#"to ou desastre, ou para prestar socorro, ou, durante o d"a, por determ"nao +ud"c"a#6 AII * % "n "o#& e# o s"'"#o da correspond@nc"a e das comun"ca?es te#e'r&f"cas, de dados e das comun"ca?es te#ef:n"cas, sa# o, no -#t"mo caso, por ordem +ud"c"a#, nas ,"pteses e na forma 8ue a #e" esta!e#ecer para f"ns de "n est"'ao cr"m"na# ou "nstruo processua# pena#6 AIII * % #" re o e(erc)c"o de 8ua#8uer tra!a#,o, of)c"o ou prof"sso, atend"das as 8ua#"f"ca?es prof"ss"ona"s 8ue a #e" esta!e#ecer6

AI7 * % asse'urado a todos o acesso B "nformao e res'uardado o s"'"#o da fonte, 8uando necess&r"o ao e(erc)c"o prof"ss"ona#6 A7 * % #" re a #ocomoo no terr"tr"o nac"ona# em tempo de pa=, podendo 8ua#8uer pessoa, nos termos da #e", ne#e entrar, permanecer ou de#e sa"r com seus !ens6 A7I * todos podem reun"r*se pac"f"camente, sem armas, em #oca"s a!ertos ao p-!#"co, "ndependentemente de autor"=ao, desde 8ue no frustrem outra reun"o anter"ormente con ocada para o mesmo #oca#, sendo apenas e("'"do pr% "o a "so B autor"dade competente6 A7II * % p#ena a #"!erdade de assoc"ao para f"ns #)c"tos, edada a de car&ter param"#"tar6 A7III * a cr"ao de assoc"a?es e, na forma da #e", a de cooperat" as "ndependem de autor"=ao, sendo edada a "nterfer@nc"a estata# em seu func"onamento6 AIA * as assoc"a?es s podero ser compu#sor"amente d"sso# "das ou ter suas at" "dades suspensas por dec"so +ud"c"a#, e("'"ndo*se, no pr"me"ro caso, o trEns"to em +u#'ado6 AA * n"n'u%m poder& ser compe#"do a assoc"ar*se ou a permanecer assoc"ado6 AAI * as ent"dades assoc"at" as, 8uando e(pressamente autor"=adas, t@m #e'"t"m"dade para representar seus f"#"ados +ud"c"a# ou e(tra+ud"c"a#mente6 AAII * % 'arant"do o d"re"to de propr"edade6 AAIII * a propr"edade atender& a sua funo soc"a#6 AAI7 * a #e" esta!e#ecer& o proced"mento para desapropr"ao por necess"dade ou ut"#"dade p-!#"ca, ou por "nteresse soc"a#, med"ante +usta e pr% "a "nden"=ao em d"n,e"ro, ressa# ados os casos pre "stos nesta Const"tu"o6 AA7 * no caso de "m"nente per"'o p-!#"co, a autor"dade competente poder& usar de propr"edade part"cu#ar, asse'urada ao propr"et&r"o "nden"=ao u#ter"or, se ,ou er dano6 AA7I * a pe8uena propr"edade rura#, ass"m def"n"da em #e", desde 8ue tra!a#,ada pe#a fam)#"a, no ser& o!+eto de pen,ora para pa'amento de d%!"tos decorrentes de sua at" "dade produt" a, d"spondo a #e" so!re os me"os de f"nanc"ar o seu desen o# "mento6 AA7II * aos autores pertence o d"re"to e(c#us" o de ut"#"=ao, pu!#"cao ou reproduo de suas o!ras, transm"ss) e# aos ,erde"ros pe#o tempo 8ue a #e" f"(ar6 AA7III * so asse'urados, nos termos da #e"5 aF a proteo Bs part"c"pa?es "nd" "dua"s em o!ras co#et" as e B reproduo da "ma'em e o= ,umanas, "nc#us" e nas at" "dades desport" as6 !F o d"re"to de f"sca#"=ao do apro e"tamento econ:m"co das o!ras 8ue cr"arem ou de 8ue part"c"parem aos cr"adores, aos "nt%rpretes e Bs respect" as representa?es s"nd"ca"s e assoc"at" as6 AAIA * a #e" asse'urar& aos autores de "n entos "ndustr"a"s pr" "#%'"o tempor&r"o para sua ut"#"=ao, !em como proteo Bs cr"a?es "ndustr"a"s, B propr"edade das marcas, aos nomes de empresas e a outros s"'nos d"st"nt" os, tendo em "sta o "nteresse soc"a# e o desen o# "mento tecno#'"co e econ:m"co do Pa)s6 AAA * % 'arant"do o d"re"to de ,erana6 AAAI * a sucesso de !ens de estran'e"ros s"tuados no Pa)s ser& re'u#ada pe#a #e" !ras"#e"ra em !enef)c"o do c:n+u'e ou dos f"#,os !ras"#e"ros, sempre 8ue no #,es se+a ma"s fa or& e# a #e" pessoa# do de cujus 6 AAAII * o Estado promo er&, na forma da #e", a defesa do consum"dor6 AAAIII * todos t@m d"re"to a rece!er dos r'os p-!#"cos "nforma?es de seu "nteresse part"cu#ar, ou de "nteresse co#et" o ou 'era#, 8ue sero prestadas no pra=o da #e", so! pena de responsa!"#"dade, ressa# adas a8ue#as cu+o s"'"#o se+a "mpresc"nd) e# B se'urana da soc"edade e do Estado6 AAAI7 * so a todos asse'urados, "ndependentemente do pa'amento de ta(as5

aF o d"re"to de pet"o aos poderes p-!#"cos em defesa de d"re"tos ou contra "#e'a#"dade ou a!uso de poder6 !F a o!teno de cert"d?es em repart"?es p-!#"cas, para defesa de d"re"tos e esc#arec"mento de s"tua?es de "nteresse pessoa#6 AAA7 * a #e" no e(c#u"r& da aprec"ao do Poder ;ud"c"&r"o #eso ou ameaa a d"re"to6 AAA7I * a #e" no pre+ud"car& o d"re"to ad8u"r"do, o ato +ur)d"co perfe"to e a co"sa +u#'ada6 AAA7II * no ,a er& +u)=o ou tr"!una# de e(ceo6 AAA7III * % recon,ec"da a "nst"tu"o do +-r", com a or'an"=ao 8ue #,e der a #e", asse'urados5 aF a p#en"tude de defesa6 !F o s"'"#o das ota?es6 cF a so!eran"a dos ered"ctos6 dF a compet@nc"a para o +u#'amento dos cr"mes do#osos contra a "da6 AAAIA * no ,& cr"me sem #e" anter"or 8ue o def"na, nem pena sem pr% "a com"nao #e'a#6 AL * a #e" pena# no retroa'"r&, sa# o para !enef"c"ar o r%u6 ALI * a #e" pun"r& 8ua#8uer d"scr"m"nao atentatr"a dos d"re"tos e #"!erdades fundamenta"s6 ALII * a pr&t"ca do rac"smo const"tu" cr"me "naf"an& e# e "mprescr"t) e#, su+e"to B pena de rec#uso, nos termos da #e"6 ALIII * a #e" cons"derar& cr"mes "naf"an& e"s e "nsuscet) e"s de 'raa ou an"st"a a pr&t"ca da tortura, o tr&f"co "#)c"to de entorpecentes e dro'as af"ns, o terror"smo e os def"n"dos como cr"mes ,ed"ondos, por e#es respondendo os mandantes, os e(ecutores e os 8ue, podendo e "t&*#os, se om"t"rem6 ALI7 * const"tu" cr"me "naf"an& e# e "mprescr"t) e# a ao de 'rupos armados, c" "s ou m"#"tares, contra a ordem const"tuc"ona# e o Estado democr&t"co6 AL7 * nen,uma pena passar& da pessoa do condenado, podendo a o!r"'ao de reparar o dano e a decretao do perd"mento de !ens ser, nos termos da #e", estend"das aos sucessores e contra e#es e(ecutadas, at% o #"m"te do a#or do patr"m:n"o transfer"do6 AL7I * a #e" re'u#ar& a "nd" "dua#"=ao da pena e adotar&, entre outras, as se'u"ntes5 aF pr" ao ou restr"o da #"!erdade6 !F perda de !ens6 cF mu#ta6 dF prestao soc"a# a#ternat" a6 eF suspenso ou "nterd"o de d"re"tos6 AL7II * no ,a er& penas5 aF de morte, sa# o em caso de 'uerra dec#arada, nos termos do art/ G>, AIA6 !F de car&ter perp%tuo6 cF de tra!a#,os forados6 dF de !an"mento6 eF cru%"s6 AL7III * a pena ser& cumpr"da em esta!e#ec"mentos d"st"ntos, de acordo com a nature=a do de#"to, a "dade e o se(o do apenado6 ALIA * % asse'urado aos presos o respe"to B "nte'r"dade f)s"ca e mora#6 L * Bs pres"d"&r"as sero asse'uradas cond"?es para 8ue possam permanecer com seus f"#,os durante o per)odo de amamentao6

LI * nen,um !ras"#e"ro ser& e(trad"tado, sa# o o natura#"=ado, em caso de cr"me comum, prat"cado antes da natura#"=ao, ou de compro ado en o# "mento em tr&f"co "#)c"to de entorpecentes e dro'as af"ns, na forma da #e"6 LII * no ser& conced"da e(trad"o de estran'e"ro por cr"me po#)t"co ou de op"n"o6 LIII * n"n'u%m ser& processado nem sentenc"ado seno pe#a autor"dade competente6 LI7 * n"n'u%m ser& pr" ado da #"!erdade ou de seus !ens sem o de "do processo #e'a#6 L7 * aos #"t"'antes, em processo +ud"c"a# ou adm"n"strat" o, e aos acusados em 'era# so asse'urados o contrad"tr"o e a amp#a defesa, com os me"os e recursos a e#a "nerentes6 L7I * so "nadm"ss) e"s, no processo, as pro as o!t"das por me"os "#)c"tos6 L7II * n"n'u%m ser& cons"derado cu#pado at% o trEns"to em +u#'ado de sentena pena# condenatr"a6 L7III * o c" "#mente "dent"f"cado no ser& su!met"do a "dent"f"cao cr"m"na#, sa# o nas ,"pteses pre "stas em #e"6 LIA * ser& adm"t"da ao pr" ada nos cr"mes de ao p-!#"ca, se esta no for "ntentada no pra=o #e'a#6 LA * a #e" s poder& restr"n'"r a pu!#"c"dade dos atos processua"s 8uando a defesa da "nt"m"dade ou o "nteresse soc"a# o e("'"rem6 LAI * n"n'u%m ser& preso seno em f#a'rante de#"to ou por ordem escr"ta e fundamentada de autor"dade +ud"c"&r"a competente, sa# o nos casos de trans'resso m"#"tar ou cr"me propr"amente m"#"tar, def"n"dos em #e"6 LAII * a pr"so de 8ua#8uer pessoa e o #oca# onde se encontre sero comun"cados "med"atamente ao +u"= competente e B fam)#"a do preso ou B pessoa por e#e "nd"cada6 LAIII * o preso ser& "nformado de seus d"re"tos, entre os 8ua"s o de permanecer ca#ado, sendo*#,e asse'urada a ass"st@nc"a da fam)#"a e de ad o'ado6 LAI7 * o preso tem d"re"to B "dent"f"cao dos respons& e"s por sua pr"so ou por seu "nterro'atr"o po#"c"a#6 LA7 * a pr"so "#e'a# ser& "med"atamente re#a(ada pe#a autor"dade +ud"c"&r"a6 LA7I * n"n'u%m ser& #e ado B pr"so ou ne#a mant"do 8uando a #e" adm"t"r a #"!erdade pro "sr"a, com ou sem f"ana6 LA7II * no ,a er& pr"so c" "# por d) "da, sa# o a do respons& e# pe#o "nad"mp#emento o#unt&r"o e "nescus& e# de o!r"'ao a#"ment)c"a e a do depos"t&r"o "nf"e#6 LA7III * conceder*se*& habeas corpus sempre 8ue a#'u%m sofrer ou se ac,ar ameaado de sofrer "o#@nc"a ou coao em sua #"!erdade de #ocomoo, por "#e'a#"dade ou a!uso de poder6 LAIA * conceder*se*& mandado de se'urana para prote'er d"re"to #)8u"do e certo, no amparado por habeas corpus ou habeas data , 8uando o respons& e# pe#a "#e'a#"dade ou a!uso de poder for autor"dade p-!#"ca ou a'ente de pessoa +ur)d"ca no e(erc)c"o de atr"!u"?es do poder p-!#"co6 LAA * o mandado de se'urana co#et" o pode ser "mpetrado por5 aF part"do po#)t"co com representao no Con'resso Nac"ona#6 !F or'an"=ao s"nd"ca#, ent"dade de c#asse ou assoc"ao #e'a#mente const"tu)da e em func"onamento ,& pe#o menos um ano, em defesa dos "nteresses de seus mem!ros ou assoc"ados6 LAAI * conceder*se*& mandado de "n+uno sempre 8ue a fa#ta de norma re'u#amentadora torne "n "& e# o e(erc)c"o dos d"re"tos e #"!erdades const"tuc"ona"s e das prerro'at" as "nerentes B nac"ona#"dade, B so!eran"a e B c"dadan"a6

LAAII * conceder*se*& habeas data 5 aF para asse'urar o con,ec"mento de "nforma?es re#at" as B pessoa do "mpetrante, constantes de re'"stros ou !ancos de dados de ent"dades 'o ernamenta"s ou de car&ter p-!#"co6 !F para a ret"f"cao de dados, 8uando no se pref"ra fa=@*#o por processo s"'"#oso, +ud"c"a# ou adm"n"strat" o6 LAAIII * 8ua#8uer c"dado % parte #e')t"ma para propor ao popu#ar 8ue "se a anu#ar ato #es" o ao patr"m:n"o p-!#"co ou de ent"dade de 8ue o Estado part"c"pe, B mora#"dade adm"n"strat" a, ao me"o am!"ente e ao patr"m:n"o ,"str"co e cu#tura#, f"cando o autor, sa# o compro ada m&*f%, "sento de custas +ud"c"a"s e do :nus da sucum!@nc"a6 LAAI7 * o Estado prestar& ass"st@nc"a +ur)d"ca "nte'ra# e 'ratu"ta aos 8ue compro arem "nsuf"c"@nc"a de recursos6 LAA7 * o Estado "nden"=ar& o condenado por erro +ud"c"&r"o, ass"m como o 8ue f"car preso a#%m do tempo f"(ado na sentena6 LAA7I * so 'ratu"tos para os recon,ec"damente po!res, na forma da #e"5 aF o re'"stro c" "# de nasc"mento6 !F a cert"do de !"to6 LAA7II * so 'ratu"tas as a?es de habeas corpus e habeas data , e, na forma da #e", os atos necess&r"os ao e(erc)c"o da c"dadan"a/ LAA7III * a todos, no Em!"to +ud"c"a# e adm"n"strat" o, so asse'urados a ra=o& e# durao do processo e os me"os 8ue 'arantam a ce#er"dade de sua tram"tao/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 34 $s normas def"n"doras dos d"re"tos e 'arant"as fundamenta"s t@m ap#"cao "med"ata/ H 94 Os d"re"tos e 'arant"as e(pressos nesta Const"tu"o no e(c#uem outros decorrentes do re'"me e dos pr"nc)p"os por e#a adotados, ou dos tratados "nternac"ona"s em 8ue a Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# se+a parte/ H <4 Os tratados e con en?es "nternac"ona"s so!re d"re"tos ,umanos 8ue forem apro ados, em cada Casa do Con'resso Nac"ona#, em do"s turnos, por tr@s 8u"ntos dos otos dos respect" os mem!ros, sero e8u" a#entes Bs emendas const"tuc"ona"s/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H >4 O Bras"# se su!mete B +ur"sd"o de 0r"!una# Pena# Internac"ona# a cu+a cr"ao ten,a man"festado adeso/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) C$P10ULO II DO2 DIREI0O2 2OCI$I2 $rt/ I4 2o d"re"tos soc"a"s a educao, a sa-de, a a#"mentao, o tra!a#,o, a morad"a, o #a=er, a se'urana, a pre "d@nc"a soc"a#, a proteo B matern"dade e B "nfEnc"a, a ass"st@nc"a aos desamparados, na forma desta Const"tu"o/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2&, de 2000) e (#rti!o com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &4, de 20(0) $rt/ J4 2o d"re"tos dos tra!a#,adores ur!anos e rura"s, a#%m de outros 8ue "sem B me#,or"a de sua cond"o soc"a#5 I * re#ao de empre'o prote'"da contra desped"da ar!"tr&r"a ou sem +usta causa, nos termos de #e" comp#ementar, 8ue pre er& "nden"=ao compensatr"a, dentre outros d"re"tos6 II * se'uro*desempre'o, em caso de desempre'o "n o#unt&r"o6

III * fundo de 'arant"a do tempo de ser "o6 I7 * sa#&r"o m)n"mo, f"(ado em #e", nac"ona#mente un"f"cado, capa= de atender Bs suas necess"dades "ta"s !&s"cas e Bs de sua fam)#"a com morad"a, a#"mentao, educao, sa-de, #a=er, estu&r"o, ,"'"ene, transporte e pre "d@nc"a soc"a#, com rea+ustes per"d"cos 8ue #,e preser em o poder a8u"s"t" o, sendo edada sua "ncu#ao para 8ua#8uer f"m6 7 * p"so sa#ar"a# proporc"ona# B e(tenso e B comp#e("dade do tra!a#,o6 7I * "rredut"!"#"dade do sa#&r"o, sa# o o d"sposto em con eno ou acordo co#et" o6 7II * 'arant"a de sa#&r"o, nunca "nfer"or ao m)n"mo, para os 8ue perce!em remunerao ar"& e#6 7III * d%c"mo terce"ro sa#&r"o com !ase na remunerao "nte'ra# ou no a#or da aposentador"a6 IA * remunerao do tra!a#,o noturno super"or B do d"urno6 A * proteo do sa#&r"o na forma da #e", const"tu"ndo cr"me sua reteno do#osa6 AI * part"c"pao nos #ucros, ou resu#tados, des "ncu#ada da remunerao, e, e(cepc"ona#mente, part"c"pao na 'esto da empresa, conforme def"n"do em #e"6 AII * sa#&r"o*fam)#"a pa'o em ra=o do dependente do tra!a#,ador de !a"(a renda nos termos da #e"6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) AIII * durao do tra!a#,o norma# no super"or a o"to ,oras d"&r"as e 8uarenta e 8uatro semana"s, facu#tada a compensao de ,or&r"os e a reduo da +ornada, med"ante acordo ou con eno co#et" a de tra!a#,o6 AI7 * +ornada de se"s ,oras para o tra!a#,o rea#"=ado em turnos "n"nterruptos de re e=amento, sa# o ne'oc"ao co#et" a6 A7 * repouso semana# remunerado, preferenc"a#mente aos dom"n'os6 A7I * remunerao do ser "o e(traord"n&r"o super"or, no m)n"mo, em c"n8Kenta por cento B do norma#6 A7II * 'o=o de f%r"as anua"s remuneradas com, pe#o menos, um tero a ma"s do 8ue o sa#&r"o norma#6 A7III * #"cena B 'estante, sem pre+u)=o do empre'o e do sa#&r"o, com a durao de cento e "nte d"as6 AIA * #"cena*patern"dade, nos termos f"(ados em #e"6 AA * proteo do mercado de tra!a#,o da mu#,er, med"ante "ncent" os espec)f"cos, nos termos da #e"6 AAI * a "so pr% "o proporc"ona# ao tempo de ser "o, sendo no m)n"mo de tr"nta d"as, nos termos da #e"6 AAII * reduo dos r"scos "nerentes ao tra!a#,o, por me"o de normas de sa-de, ,"'"ene e se'urana6 AAIII * ad"c"ona# de remunerao para as at" "dades penosas, "nsa#u!res ou per"'osas, na forma da #e"6 AAI7 * aposentador"a6 AA7 * ass"st@nc"a 'ratu"ta aos f"#,os e dependentes desde o nasc"mento at% D Lc"ncoF anos de "dade em crec,es e pr%*esco#as6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) AA7I * recon,ec"mento das con en?es e acordos co#et" os de tra!a#,o6 AA7II * proteo em face da automao, na forma da #e"6 AA7III * se'uro contra ac"dentes de tra!a#,o, a car'o do empre'ador, sem e(c#u"r a "nden"=ao a 8ue este est& o!r"'ado, 8uando "ncorrer em do#o ou cu#pa6 AAIA * ao, 8uanto aos cr%d"tos resu#tantes das re#a?es de tra!a#,o, com pra=o prescr"c"ona# de c"nco anos para os tra!a#,adores ur!anos e rura"s, at% o #"m"te de do"s anos

aps a e(t"no do contrato de tra!a#,o6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2*, de 2000) a) (#l,nea re'o!ada pela Emenda Constitucional n 2*, de 2000) b) (#l,nea re'o!ada pela Emenda Constitucional n 2*, de 2000) AAA * pro"!"o de d"ferena de sa#&r"os, de e(erc)c"o de fun?es e de cr"t%r"o de adm"sso por mot" o de se(o, "dade, cor ou estado c" "#6 AAAI * pro"!"o de 8ua#8uer d"scr"m"nao no tocante a sa#&r"o e cr"t%r"os de adm"sso do tra!a#,ador portador de def"c"@nc"a6 AAAII * pro"!"o de d"st"no entre tra!a#,o manua#, t%cn"co e "nte#ectua# ou entre os prof"ss"ona"s respect" os6 AAAIII * pro"!"o de tra!a#,o noturno, per"'oso ou "nsa#u!re a menores de de=o"to e de 8ua#8uer tra!a#,o a menores de de=esse"s anos, sa# o na cond"o de aprend"=, a part"r de 8uator=e anos6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) AAAI7 * "'ua#dade de d"re"tos entre o tra!a#,ador com )ncu#o empre'at)c"o permanente e o tra!a#,ador a u#so/ Par&'rafo -n"co. 2o asse'urados B cate'or"a dos tra!a#,adores dom%st"cos os d"re"tos pre "stos nos "nc"sos I7, 7I, 7III, A7, A7II, A7III, AIA, AAI e AAI7, !em como a sua "nte'rao B pre "d@nc"a soc"a#/ $rt/ G4 M #" re a assoc"ao prof"ss"ona# ou s"nd"ca#, o!ser ado o se'u"nte5 I * a #e" no poder& e("'"r autor"=ao do Estado para a fundao de s"nd"cato, ressa# ado o re'"stro no r'o competente, edadas ao poder p-!#"co a "nterfer@nc"a e a "nter eno na or'an"=ao s"nd"ca#6 II * % edada a cr"ao de ma"s de uma or'an"=ao s"nd"ca#, em 8ua#8uer 'rau, representat" a de cate'or"a prof"ss"ona# ou econ:m"ca, na mesma !ase terr"tor"a#, 8ue ser& def"n"da pe#os tra!a#,adores ou empre'adores "nteressados, no podendo ser "nfer"or B &rea de um Mun"c)p"o6 III * ao s"nd"cato ca!e a defesa dos d"re"tos e "nteresses co#et" os ou "nd" "dua"s da cate'or"a, "nc#us" e em 8uest?es +ud"c"a"s ou adm"n"strat" as6 I7 * a assem!#%"a 'era# f"(ar& a contr"!u"o 8ue, em se tratando de cate'or"a prof"ss"ona#, ser& descontada em fo#,a, para custe"o do s"stema confederat" o da representao s"nd"ca# respect" a, "ndependentemente da contr"!u"o pre "sta em #e"6 7 * n"n'u%m ser& o!r"'ado a f"#"ar*se ou a manter*se f"#"ado a s"nd"cato6 7I * % o!r"'atr"a a part"c"pao dos s"nd"catos nas ne'oc"a?es co#et" as de tra!a#,o6 7II * o aposentado f"#"ado tem d"re"to a otar e ser otado nas or'an"=a?es s"nd"ca"s6 7III * % edada a d"spensa do empre'ado s"nd"ca#"=ado a part"r do re'"stro da cand"datura a car'o de d"reo ou representao s"nd"ca# e, se e#e"to, a"nda 8ue sup#ente, at% um ano aps o f"na# do mandato, sa# o se cometer fa#ta 'ra e nos termos da #e"/ Par&'rafo -n"co. $s d"spos"?es deste art"'o ap#"cam*se B or'an"=ao de s"nd"catos rura"s e de co#:n"as de pescadores, atend"das as cond"?es 8ue a #e" esta!e#ecer/ $rt/ N4 M asse'urado o d"re"to de 're e, compet"ndo aos tra!a#,adores dec"d"r so!re a oportun"dade de e(erc@*#o e so!re os "nteresses 8ue de am por me"o de#e defender/ H 34 $ #e" def"n"r& os ser "os ou at" "dades essenc"a"s e d"spor& so!re o atend"mento das necess"dades "nad"& e"s da comun"dade/ H 94 Os a!usos comet"dos su+e"tam os respons& e"s Bs penas da #e"/

$rt/ 3O/ M asse'urada a part"c"pao dos tra!a#,adores e empre'adores nos co#e'"ados dos r'os p-!#"cos em 8ue seus "nteresses prof"ss"ona"s ou pre "denc"&r"os se+am o!+eto de d"scusso e de#"!erao/ $rt/ 33/ Nas empresas de ma"s de du=entos empre'ados, % asse'urada a e#e"o de um representante destes com a f"na#"dade e(c#us" a de promo er*#,es o entend"mento d"reto com os empre'adores/ C$P10ULO III D$ N$CION$LID$DE $rt/ 39/ 2o !ras"#e"ros5 I * natos5 aF os nasc"dos na Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"#, a"nda 8ue de pa"s estran'e"ros, desde 8ue estes no este+am a ser "o de seu pa)s6 !F os nasc"dos no estran'e"ro, de pa" !ras"#e"ro ou de me !ras"#e"ra, desde 8ue 8ua#8uer de#es este+a a ser "o da Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"#6 cF os nasc"dos no estran'e"ro de pa" !ras"#e"ro ou de me !ras"#e"ra, desde 8ue se+am re'"strados em repart"o !ras"#e"ra competente ou en,am a res"d"r na Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# e optem, em 8ua#8uer tempo, depo"s de at"n'"da a ma"or"dade, pe#a nac"ona#"dade !ras"#e"ra6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 54, de 200-) II * natura#"=ados5 aF os 8ue, na forma da #e", ad8u"ram a nac"ona#"dade !ras"#e"ra, e("'"das aos or"'"n&r"os de pa)ses de #)n'ua portu'uesa apenas res"d@nc"a por um ano "n"nterrupto e "done"dade mora#6 !F os estran'e"ros de 8ua#8uer nac"ona#"dade res"dentes na Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# ,& ma"s de 8u"n=e anos "n"nterruptos e sem condenao pena#, desde 8ue re8ue"ram a nac"ona#"dade !ras"#e"ra/ (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional de .e'is%o n +, de ())4) H 34 $os portu'ueses com res"d@nc"a permanente no Pa)s, se ,ou er rec"proc"dade em fa or dos !ras"#e"ros, sero atr"!u)dos os d"re"tos "nerentes ao !ras"#e"ro, sa# o os casos pre "stos nesta Const"tu"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional de .e'is%o n +, de ())4) H 94 $ #e" no poder& esta!e#ecer d"st"no entre !ras"#e"ros natos e natura#"=ados, sa# o nos casos pre "stos nesta Const"tu"o/ H <4 2o pr" at" os de !ras"#e"ro nato os car'os5 I * de Pres"dente e 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * de Pres"dente da CEmara dos Deputados6 III * de Pres"dente do 2enado .edera#6 I7 * de M"n"stro do 2upremo 0r"!una# .edera#6 7 * da carre"ra d"p#om&t"ca6 7I * de of"c"a# das .oras $rmadas6 7II P de M"n"stro de Estado da Defesa/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) H >4 2er& dec#arada a perda da nac"ona#"dade do !ras"#e"ro 8ue5 I * t" er cance#ada sua natura#"=ao, por sentena +ud"c"a#, em "rtude de at" "dade noc" a ao "nteresse nac"ona#6 II * ad8u"r"r outra nac"ona#"dade, sa# o nos casos5 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional de .e'is%o n +, de ())4)

aF de recon,ec"mento de nac"ona#"dade or"'"n&r"a pe#a #e" estran'e"ra6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional de .e'is%o n +, de ())4) !F de "mpos"o de natura#"=ao, pe#a norma estran'e"ra, ao !ras"#e"ro res"dente em Estado estran'e"ro, como cond"o para perman@nc"a em seu terr"tr"o ou para o e(erc)c"o de d"re"tos c" "s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional de .e'is%o n +, de ())4) $rt/ 3</ $ #)n'ua portu'uesa % o "d"oma of"c"a# da Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"#/ H 34 2o s)m!o#os da Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# a !ande"ra, o ,"no, as armas e o se#o nac"ona"s/ H 94 Os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os podero ter s)m!o#os prpr"os/ C$P10ULO I7 DO2 DIREI0O2 POL10ICO2 $rt/ 3>/ $ so!eran"a popu#ar ser& e(erc"da pe#o sufr&'"o un" ersa# e pe#o oto d"reto e secreto, com a#or "'ua# para todos, e, nos termos da #e", med"ante5 I * p#e!"sc"to6 II * referendo6 III * "n"c"at" a popu#ar/ H 34 O a#"stamento e#e"tora# e o oto so5 I * o!r"'atr"os para os ma"ores de de=o"to anos6 II * facu#tat" os para5 aF os ana#fa!etos6 !F os ma"ores de setenta anos6 cF os ma"ores de de=esse"s e menores de de=o"to anos/ H 94 No podem a#"star*se como e#e"tores os estran'e"ros e, durante o per)odo do ser "o m"#"tar o!r"'atr"o, os conscr"tos/ H <4 2o cond"?es de e#e'"!"#"dade, na forma da #e"5 I * a nac"ona#"dade !ras"#e"ra6 II * o p#eno e(erc)c"o dos d"re"tos po#)t"cos6 III * o a#"stamento e#e"tora#6 I7 * o dom"c)#"o e#e"tora# na c"rcunscr"o6 7 * a f"#"ao part"d&r"a6 7I * a "dade m)n"ma de5 aF tr"nta e c"nco anos para Pres"dente e 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca e 2enador6 !F tr"nta anos para Co ernador e 7"ce*Co ernador de Estado e do D"str"to .edera#6 cF "nte e um anos para Deputado .edera#, Deputado Estadua# ou D"str"ta#, Prefe"to, 7"ce*Prefe"to e +u"= de pa=6 dF de=o"to anos para 7ereador/ H >4 2o "ne#e') e"s os "na#"st& e"s e os ana#fa!etos/ H D4 O Pres"dente da Rep-!#"ca, os Co ernadores de Estado e do D"str"to .edera#, os Prefe"tos e 8uem os ,ou er suced"do ou su!st"tu)do no curso dos mandatos podero ser ree#e"tos para um -n"co per)odo su!se8Kente/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (&, de ())-) H I4 Para concorrerem a outros car'os, o Pres"dente da Rep-!#"ca, os Co ernadores de Estado e do D"str"to .edera# e os Prefe"tos de em renunc"ar aos respect" os mandatos at% se"s meses antes do p#e"to/ H J4 2o "ne#e') e"s, no terr"tr"o de +ur"sd"o do t"tu#ar, o c:n+u'e e os parentes consan'K)neos ou af"ns, at% o se'undo 'rau ou por adoo, do Pres"dente da Rep-!#"ca, de

Co ernador de Estado ou 0err"tr"o, do D"str"to .edera#, de Prefe"to ou de 8uem os ,a+a su!st"tu)do dentro dos se"s meses anter"ores ao p#e"to, sa# o se +& t"tu#ar de mandato e#et" o e cand"dato B ree#e"o/ H G4 O m"#"tar a#"st& e# % e#e') e#, atend"das as se'u"ntes cond"?es5 I * se contar menos de de= anos de ser "o, de er& afastar*se da at" "dade6 II * se contar ma"s de de= anos de ser "o, ser& a're'ado pe#a autor"dade super"or e, se e#e"to, passar& automat"camente, no ato da d"p#omao, para a "nat" "dade/ H N4 Le" comp#ementar esta!e#ecer& outros casos de "ne#e'"!"#"dade e os pra=os de sua cessao, a f"m de prote'er a pro!"dade adm"n"strat" a, a mora#"dade para o e(erc)c"o do mandato, cons"derada a "da pre'ressa do cand"dato, e a norma#"dade e #e'"t"m"dade das e#e"?es contra a "nf#u@nc"a do poder econ:m"co ou o a!uso do e(erc)c"o de funo, car'o ou empre'o na adm"n"strao d"reta ou "nd"reta/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional de .e'is%o n 4, de ())4) H 3O/ O mandato e#et" o poder& ser "mpu'nado ante a ;ust"a E#e"tora# no pra=o de 8u"n=e d"as contados da d"p#omao, "nstru)da a ao com pro as de a!uso do poder econ:m"co, corrupo ou fraude/ H 33/ $ ao de "mpu'nao de mandato tram"tar& em se'redo de +ust"a, respondendo o autor, na forma da #e", se temer&r"a ou de man"festa m&*f%/ $rt/ 3D/ M edada a cassao de d"re"tos po#)t"cos, cu+a perda ou suspenso s se dar& nos casos de5 I * cance#amento da natura#"=ao por sentena trans"tada em +u#'ado6 II * "ncapac"dade c" "# a!so#uta6 III * condenao cr"m"na# trans"tada em +u#'ado, en8uanto durarem seus efe"tos6 I7 * recusa de cumpr"r o!r"'ao a todos "mposta ou prestao a#ternat" a, nos termos do art/ D4, 7III6 7 * "mpro!"dade adm"n"strat" a, nos termos do art/ <J, H >4/ $rt/ 3I/ $ #e" 8ue a#terar o processo e#e"tora# entrar& em "'or na data de sua pu!#"cao, no se ap#"cando B e#e"o 8ue ocorra at% um ano da data de sua "'@nc"a/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4, de ())+) C$P10ULO 7 DO2 P$R0IDO2 POL10ICO2 $rt/ 3J/ M #" re a cr"ao, fuso, "ncorporao e e(t"no de part"dos po#)t"cos, res'uardados a so!eran"a nac"ona#, o re'"me democr&t"co, o p#ur"part"dar"smo, os d"re"tos fundamenta"s da pessoa ,umana e o!ser ados os se'u"ntes prece"tos5 I * car&ter nac"ona#6 II * pro"!"o de rece!"mento de recursos f"nance"ros de ent"dade ou 'o erno estran'e"ros ou de su!ord"nao a estes6 III * prestao de contas B ;ust"a E#e"tora#6 I7 * func"onamento par#amentar de acordo com a #e"/ H 34 M asse'urada aos part"dos po#)t"cos autonom"a para def"n"r sua estrutura "nterna, or'an"=ao e func"onamento e para adotar os cr"t%r"os de esco#,a e o re'"me de suas co#"'a?es e#e"tora"s, sem o!r"'ator"edade de "ncu#ao entre as cand"daturas em Em!"to nac"ona#, estadua#, d"str"ta# ou mun"c"pa#, de endo seus estatutos esta!e#ecer normas de d"sc"p#"na e f"de#"dade part"d&r"a/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 52, de 200&)

H 94 Os part"dos po#)t"cos, aps ad8u"r"rem persona#"dade +ur)d"ca, na forma da #e" c" "#, re'"straro seus estatutos no 0r"!una# 2uper"or E#e"tora#/ H <4 Os part"dos po#)t"cos t@m d"re"to a recursos do fundo part"d&r"o e acesso 'ratu"to ao r&d"o e B te#e "so, na forma da #e"/ H >4 M edada a ut"#"=ao pe#os part"dos po#)t"cos de or'an"=ao param"#"tar/ 010ULO III D$ ORC$NIQ$RSO DO E20$DO C$P10ULO I D$ ORC$NIQ$RSO POL10ICO*$DMINI20R$0I7$ $rt/ 3G/ $ or'an"=ao po#)t"co*adm"n"strat" a da Rep-!#"ca .ederat" a do Bras"# compreende a Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os, todos aut:nomos, nos termos desta Const"tu"o/ H 34 Bras)#"a % a Cap"ta# .edera#/ H 94 Os 0err"tr"os .edera"s "nte'ram a Un"o, e sua cr"ao, transformao em Estado ou re"nte'rao ao Estado de or"'em sero re'u#adas em #e" comp#ementar/ H <4 Os Estados podem "ncorporar*se entre s", su!d" "d"r*se ou desmem!rar*se para se ane(arem a outros, ou formarem no os Estados ou 0err"tr"os .edera"s, med"ante apro ao da popu#ao d"retamente "nteressada, atra %s de p#e!"sc"to, e do Con'resso Nac"ona#, por #e" comp#ementar/ H >4 $ cr"ao, a "ncorporao, a fuso e o desmem!ramento de Mun"c)p"os, far* se*o por #e" estadua#, dentro do per)odo determ"nado por #e" comp#ementar federa#, e dependero de consu#ta pr% "a, med"ante p#e!"sc"to, Bs popu#a?es dos Mun"c)p"os en o# "dos, aps d" u#'ao dos Estudos de 7"a!"#"dade Mun"c"pa#, apresentados e pu!#"cados na forma da #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (5, de ())&) $rt/ 3N/ M edado B Un"o, aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os5 I * esta!e#ecer cu#tos re#"'"osos ou "'re+as, su! enc"on&*#os, em!araar*#,es o func"onamento ou manter com e#es ou seus representantes re#a?es de depend@nc"a ou a#"ana, ressa# ada, na forma da #e", a co#a!orao de "nteresse p-!#"co6 II * recusar f% aos documentos p-!#"cos6 III * cr"ar d"st"n?es entre !ras"#e"ros ou prefer@nc"as entre s"/ C$P10ULO II D$ UNISO $rt/ 9O/ 2o !ens da Un"o5 I * os 8ue atua#mente #,e pertencem e os 8ue #,e "erem a ser atr"!u)dos6 II * as terras de o#utas "nd"spens& e"s B defesa das fronte"ras, das fort"f"ca?es e constru?es m"#"tares, das "as federa"s de comun"cao e B preser ao am!"enta#, def"n"das em #e"6 III * os #a'os, r"os e 8ua"s8uer correntes de &'ua em terrenos de seu dom)n"o, ou 8ue !an,em ma"s de um Estado, s"r am de #"m"tes com outros pa)ses, ou se estendam a terr"tr"o estran'e"ro ou de#e pro en,am, !em como os terrenos mar'"na"s e as pra"as f#u "a"s6 I7 * as "#,as f#u "a"s e #acustres nas =onas #"m)trofes com outros pa)ses6 as pra"as mar)t"mas6 as "#,as oceEn"cas e as coste"ras, e(c#u)das, destas, as 8ue conten,am a sede de Mun"c)p"os, e(ceto a8ue#as &reas afetadas ao ser "o p-!#"co e a un"dade am!"enta# federa#, e

as refer"das no art/ 9I, II6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4&, de 2005) 7 * os recursos natura"s da p#ataforma cont"nenta# e da =ona econ:m"ca e(c#us" a6 7I * o mar terr"tor"a#6 7II * os terrenos de mar"n,a e seus acresc"dos6 7III * os potenc"a"s de ener'"a ,"dr&u#"ca6 IA * os recursos m"nera"s, "nc#us" e os do su!so#o6 A * as ca "dades natura"s su!terrEneas e os s)t"os ar8ueo#'"cos e pr%*,"str"cos6 AI * as terras trad"c"ona#mente ocupadas pe#os )nd"os/ H 34 M asse'urada, nos termos da #e", aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os, !em como a r'os da adm"n"strao d"reta da Un"o, part"c"pao no resu#tado da e(p#orao de petr#eo ou '&s natura#, de recursos ,)dr"cos para f"ns de 'erao de ener'"a e#%tr"ca e de outros recursos m"nera"s no respect" o terr"tr"o, p#ataforma cont"nenta#, mar terr"tor"a# ou =ona econ:m"ca e(c#us" a, ou compensao f"nance"ra por essa e(p#orao/ H 94 $ fa"(a de at% cento e c"n8Kenta 8u"#:metros de #ar'ura, ao #on'o das fronte"ras terrestres, des"'nada como fa"(a de fronte"ra, % cons"derada fundamenta# para defesa do terr"tr"o nac"ona#, e sua ocupao e ut"#"=ao sero re'u#adas em #e"/ $rt/ 93/ Compete B Un"o5 I * manter re#a?es com Estados estran'e"ros e part"c"par de or'an"=a?es "nternac"ona"s6 II * dec#arar a 'uerra e ce#e!rar a pa=6 III * asse'urar a defesa nac"ona#6 I7 * perm"t"r, nos casos pre "stos em #e" comp#ementar, 8ue foras estran'e"ras trans"tem pe#o terr"tr"o nac"ona# ou ne#e permaneam temporar"amente6 7 * decretar o estado de s)t"o, o estado de defesa e a "nter eno federa#6 7I * autor"=ar e f"sca#"=ar a produo e o com%rc"o de mater"a# !%#"co6 7II * em"t"r moeda6 7III * adm"n"strar as reser as cam!"a"s do Pa)s e f"sca#"=ar as opera?es de nature=a f"nance"ra, espec"a#mente as de cr%d"to, cEm!"o e cap"ta#"=ao, !em como as de se'uros e de pre "d@nc"a pr" ada6 IA * e#a!orar e e(ecutar p#anos nac"ona"s e re'"ona"s de ordenao do terr"tr"o e de desen o# "mento econ:m"co e soc"a#6 A * manter o ser "o posta# e o corre"o a%reo nac"ona#6 AI * e(p#orar, d"retamente ou med"ante autor"=ao, concesso ou perm"sso, os ser "os de te#ecomun"ca?es, nos termos da #e", 8ue d"spor& so!re a or'an"=ao dos ser "os, a cr"ao de um r'o re'u#ador e outros aspectos "nst"tuc"ona"s6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n *, de ())5) AII * e(p#orar, d"retamente ou med"ante autor"=ao, concesso ou perm"sso5 aF os ser "os de rad"od"fuso sonora e de sons e "ma'ens6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n *, de ())5) !F os ser "os e "nsta#a?es de ener'"a e#%tr"ca e o apro e"tamento ener'%t"co dos cursos de &'ua, em art"cu#ao com os Estados onde se s"tuam os potenc"a"s ,"droener'%t"cos6 cF a na e'ao a%rea, aeroespac"a# e a "nfra*estrutura aeroportu&r"a6 dF os ser "os de transporte ferro "&r"o e a8ua "&r"o entre portos !ras"#e"ros e fronte"ras nac"ona"s, ou 8ue transpon,am os #"m"tes de Estado ou 0err"tr"o6 eF os ser "os de transporte rodo "&r"o "nterestadua# e "nternac"ona# de passa'e"ros6 fF os portos mar)t"mos, f#u "a"s e #acustres6

AIII * or'an"=ar e manter o Poder ;ud"c"&r"o, o M"n"st%r"o P-!#"co do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os e a Defensor"a P-!#"ca dos 0err"tr"os6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &), de 20(2, publicada no /01 de +02+220(2, produ3indo e"eitos (20 dias ap4s a publica$%o) AI7 * or'an"=ar e manter a po#)c"a c" "#, a po#)c"a m"#"tar e o corpo de !om!e"ros m"#"tar do D"str"to .edera#, !em como prestar ass"st@nc"a f"nance"ra ao D"str"to .edera# para e(ecuo de ser "os p-!#"cos, por me"o de fundo prpr"o6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) A7 * or'an"=ar e manter os ser "os of"c"a"s de estat)st"ca, 'eo'raf"a, 'eo#o'"a e carto'raf"a de Em!"to nac"ona#6 A7I * e(ercer a c#ass"f"cao, para efe"to "nd"cat" o, de d" ers?es p-!#"cas e de pro'ramas de r&d"o e te#e "so6 A7II * conceder an"st"a6 A7III * p#ane+ar e promo er a defesa permanente contra as ca#am"dades p-!#"cas, espec"a#mente as secas e as "nunda?es6 AIA * "nst"tu"r s"stema nac"ona# de 'erenc"amento de recursos ,)dr"cos e def"n"r cr"t%r"os de outor'a de d"re"tos de seu uso6 AA * "nst"tu"r d"retr"=es para o desen o# "mento ur!ano, "nc#us" e ,a!"tao, saneamento !&s"co e transportes ur!anos6 AAI * esta!e#ecer pr"nc)p"os e d"retr"=es para o s"stema nac"ona# de "ao6 AAII * e(ecutar os ser "os de po#)c"a mar)t"ma, aeroportu&r"a e de fronte"ras6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AAIII * e(p#orar os ser "os e "nsta#a?es nuc#eares de 8ua#8uer nature=a e e(ercer monop#"o estata# so!re a pes8u"sa, a #a ra, o enr"8uec"mento e reprocessamento, a "ndustr"a#"=ao e o com%rc"o de m"n%r"os nuc#eares e seus der" ados, atend"dos os se'u"ntes pr"nc)p"os e cond"?es5 aF toda at" "dade nuc#ear em terr"tr"o nac"ona# somente ser& adm"t"da para f"ns pac)f"cos e med"ante apro ao do Con'resso Nac"ona#6 !F so! re'"me de perm"sso, so autor"=adas a comerc"a#"=ao e a ut"#"=ao de rad"o"stopos para a pes8u"sa e usos med"c"na"s, a'r)co#as e "ndustr"a"s6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4), de 200&) cF so! re'"me de perm"sso, so autor"=adas a produo, comerc"a#"=ao e ut"#"=ao de rad"o"stopos de me"a* "da "'ua# ou "nfer"or a duas ,oras6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 4), de 200&) dF a responsa!"#"dade c" "# por danos nuc#eares "ndepende da e("st@nc"a de cu#pa6 (Primiti'a al,nea c renomeada pela Emenda Constitucional n 4), de 200&) AAI7 * or'an"=ar, manter e e(ecutar a "nspeo do tra!a#,o6 AA7 * esta!e#ecer as &reas e as cond"?es para o e(erc)c"o da at" "dade de 'ar"mpa'em, em forma assoc"at" a/ $rt/ 99/ Compete pr" at" amente B Un"o #e'"s#ar so!re5 I * d"re"to c" "#, comerc"a#, pena#, processua#, e#e"tora#, a'r&r"o, mar)t"mo, aeron&ut"co, espac"a# e do tra!a#,o6 II * desapropr"ao6 III * re8u"s"?es c" "s e m"#"tares, em caso de "m"nente per"'o e em tempo de 'uerra6 I7 * &'uas, ener'"a, "nform&t"ca, te#ecomun"ca?es e rad"od"fuso6 7 * ser "o posta#6 7I * s"stema monet&r"o e de med"das, t)tu#os e 'arant"as dos meta"s6 7II * po#)t"ca de cr%d"to, cEm!"o, se'uros e transfer@nc"a de a#ores6

7III * com%rc"o e(ter"or e "nterestadua#6 IA * d"retr"=es da po#)t"ca nac"ona# de transportes6 A * re'"me dos portos, na e'ao #acustre, f#u "a#, mar)t"ma, a%rea e aeroespac"a#6 AI * trEns"to e transporte6 AII * +a="das, m"nas, outros recursos m"nera"s e meta#ur'"a6 AIII * nac"ona#"dade, c"dadan"a e natura#"=ao6 AI7 * popu#a?es "nd)'enas6 A7 * em"'rao e "m"'rao, entrada, e(trad"o e e(pu#so de estran'e"ros6 A7I * or'an"=ao do s"stema nac"ona# de empre'o e cond"?es para o e(erc)c"o de prof"ss?es6 A7II * or'an"=ao +ud"c"&r"a, do M"n"st%r"o P-!#"co do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os e da Defensor"a P-!#"ca dos 0err"tr"os, !em como or'an"=ao adm"n"strat" a destes6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &), de 20(2, publicada no /01 de +02+220(2, produ3indo e"eitos (20 dias ap4s a publica$%o) A7III * s"stema estat)st"co, s"stema carto'r&f"co e de 'eo#o'"a nac"ona"s6 AIA * s"stemas de poupana, captao e 'arant"a da poupana popu#ar6 AA * s"stemas de consrc"os e sorte"os6 AAI * normas 'era"s de or'an"=ao, efet" os, mater"a# !%#"co, 'arant"as, con ocao e mo!"#"=ao das po#)c"as m"#"tares e corpos de !om!e"ros m"#"tares6 AAII * compet@nc"a da po#)c"a federa# e das po#)c"as rodo "&r"a e ferro "&r"a federa"s6 AAIII * se'ur"dade soc"a#6 AAI7 * d"retr"=es e !ases da educao nac"ona#6 AA7 * re'"stros p-!#"cos6 AA7I * at" "dades nuc#eares de 8ua#8uer nature=a6 AA7II * normas 'era"s de #"c"tao e contratao, em todas as moda#"dades, para as adm"n"stra?es p-!#"cas d"retas, aut&r8u"cas e fundac"ona"s da Un"o, Estados, D"str"to .edera# e Mun"c)p"os, o!edec"do o d"sposto no art/ <J, AAI, e para as empresas p-!#"cas e soc"edades de econom"a m"sta, nos termos do art/ 3J<, H 34, III6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AA7III * defesa terr"tor"a#, defesa aeroespac"a#, defesa mar)t"ma, defesa c" "# e mo!"#"=ao nac"ona#6 AAIA * propa'anda comerc"a#/ Par&'rafo -n"co. Le" comp#ementar poder& autor"=ar os Estados a #e'"s#ar so!re 8uest?es espec)f"cas das mat%r"as re#ac"onadas neste art"'o/ $rt/ 9</ M compet@nc"a comum da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os5 I * =e#ar pe#a 'uarda da Const"tu"o, das #e"s e das "nst"tu"?es democr&t"cas e conser ar o patr"m:n"o p-!#"co6 II * cu"dar da sa-de e ass"st@nc"a p-!#"ca, da proteo e 'arant"a das pessoas portadoras de def"c"@nc"a6 III * prote'er os documentos, as o!ras e outros !ens de a#or ,"str"co, art)st"co e cu#tura#, os monumentos, as pa"sa'ens natura"s not& e"s e os s)t"os ar8ueo#'"cos6 I7 * "mped"r a e aso, a destru"o e a descaracter"=ao de o!ras de arte e de outros !ens de a#or ,"str"co, art)st"co ou cu#tura#6 7 * proporc"onar os me"os de acesso B cu#tura, B educao e B c"@nc"a6 7I * prote'er o me"o am!"ente e com!ater a po#u"o em 8ua#8uer de suas formas6 7II * preser ar as f#orestas, a fauna e a f#ora6 7III * fomentar a produo a'ropecu&r"a e or'an"=ar o a!astec"mento a#"mentar6

IA * promo er pro'ramas de construo de morad"as e a me#,or"a das cond"?es ,a!"tac"ona"s e de saneamento !&s"co6 A * com!ater as causas da po!re=a e os fatores de mar'"na#"=ao, promo endo a "nte'rao soc"a# dos setores desfa orec"dos6 AI * re'"strar, acompan,ar e f"sca#"=ar as concess?es de d"re"tos de pes8u"sa e e(p#orao de recursos ,)dr"cos e m"nera"s em seus terr"tr"os6 AII * esta!e#ecer e "mp#antar po#)t"ca de educao para a se'urana do trEns"to/ Par&'rafo -n"co. Le"s comp#ementares f"(aro normas para a cooperao entre a Un"o e os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os, tendo em "sta o e8u"#)!r"o do desen o# "mento e do !em*estar em Em!"to nac"ona#/ (Par !ra"o 5nico com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) $rt/ 9>/ Compete B Un"o, aos Estados e ao D"str"to .edera# #e'"s#ar concorrentemente so!re5 I * d"re"to tr"!ut&r"o, f"nance"ro, pen"tenc"&r"o, econ:m"co e ur!an)st"co6 II * oramento6 III * +untas comerc"a"s6 I7 * custas dos ser "os forenses6 7 * produo e consumo6 7I * f#orestas, caa, pesca, fauna, conser ao da nature=a, defesa do so#o e dos recursos natura"s, proteo do me"o am!"ente e contro#e da po#u"o6 7II * proteo ao patr"m:n"o ,"str"co, cu#tura#, art)st"co, tur)st"co e pa"sa')st"co6 7III * responsa!"#"dade por dano ao me"o am!"ente, ao consum"dor, a !ens e d"re"tos de a#or art)st"co, est%t"co, ,"str"co, tur)st"co e pa"sa')st"co6 IA * educao, cu#tura, ens"no e desporto6 A * cr"ao, func"onamento e processo do +u"=ado de pe8uenas causas6 AI * proced"mentos em mat%r"a processua#6 AII * pre "d@nc"a soc"a#, proteo e defesa da sa-de6 AIII * ass"st@nc"a +ur)d"ca e defensor"a p-!#"ca6 AI7 * proteo e "nte'rao soc"a# das pessoas portadoras de def"c"@nc"a6 A7 * proteo B "nfEnc"a e B +u entude6 A7I * or'an"=ao, 'arant"as, d"re"tos e de eres das po#)c"as c" "s/ H 34 No Em!"to da #e'"s#ao concorrente, a compet@nc"a da Un"o #"m"tar*se*& a esta!e#ecer normas 'era"s/ H 94 $ compet@nc"a da Un"o para #e'"s#ar so!re normas 'era"s no e(c#u" a compet@nc"a sup#ementar dos Estados/ H <4 Ine("st"ndo #e" federa# so!re normas 'era"s, os Estados e(ercero a compet@nc"a #e'"s#at" a p#ena, para atender a suas pecu#"ar"dades/ H >4 $ super en"@nc"a de #e" federa# so!re normas 'era"s suspende a ef"c&c"a da #e" estadua#, no 8ue #,e for contr&r"o/ C$P10ULO III DO2 E20$DO2 .EDER$DO2 $rt/ 9D/ Os Estados or'an"=am*se e re'em*se pe#as Const"tu"?es e #e"s 8ue adotarem, o!ser ados os pr"nc)p"os desta Const"tu"o/ H 34 2o reser adas aos Estados as compet@nc"as 8ue no #,es se+am edadas por esta Const"tu"o/

H 94 Ca!e aos Estados e(p#orar d"retamente, ou med"ante concesso, os ser "os #oca"s de '&s cana#"=ado, na forma da #e", edada a ed"o de med"da pro "sr"a para a sua re'u#amentao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5, de ())5) H <4 Os Estados podero, med"ante #e" comp#ementar, "nst"tu"r re'"?es metropo#"tanas, a'#omera?es ur!anas e m"crorre'"?es, const"tu)das por a'rupamentos de Mun"c)p"os #"m)trofes, para "nte'rar a or'an"=ao, o p#ane+amento e a e(ecuo de fun?es p-!#"cas de "nteresse comum/ $rt/ 9I/ Inc#uem*se entre os !ens dos Estados5 I * as &'uas superf"c"a"s ou su!terrEneas, f#uentes, emer'entes e em deps"to, ressa# adas, neste caso, na forma da #e", as decorrentes de o!ras da Un"o6 II * as &reas, nas "#,as oceEn"cas e coste"ras, 8ue est" erem no seu dom)n"o, e(c#u)das a8ue#as so! dom)n"o da Un"o, Mun"c)p"os ou terce"ros6 III * as "#,as f#u "a"s e #acustres no pertencentes B Un"o6 I7 * as terras de o#utas no compreend"das entre as da Un"o/ $rt/ 9J/ O n-mero de Deputados B $ssem!#%"a Le'"s#at" a corresponder& ao tr"p#o da representao do Estado na CEmara dos Deputados e, at"n'"do o n-mero de tr"nta e se"s, ser& acresc"do de tantos 8uantos forem os Deputados .edera"s ac"ma de do=e/ H 34 2er& de 8uatro anos o mandato dos Deputados Estadua"s, ap#"cando*se*#,es as re'ras desta Const"tu"o so!re s"stema e#e"tora#, "n "o#a!"#"dade, "mun"dades, remunerao, perda de mandato, #"cena, "mped"mentos e "ncorporao Bs .oras $rmadas/ H 94 O su!s)d"o dos Deputados Estadua"s ser& f"(ado por #e" de "n"c"at" a da $ssem!#%"a Le'"s#at" a, na ra=o de, no m&("mo, setenta e c"nco por cento da8ue#e esta!e#ec"do, em esp%c"e, para os Deputados .edera"s, o!ser ado o 8ue d"sp?em os arts/ <N, H >4, DJ, H J4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H <4 Compete Bs $ssem!#%"as Le'"s#at" as d"spor so!re seu re'"mento "nterno, po#)c"a e ser "os adm"n"strat" os de sua secretar"a, e pro er os respect" os car'os/ H >4 $ #e" d"spor& so!re a "n"c"at" a popu#ar no processo #e'"s#at" o estadua#/ $rt/ 9G/ $ e#e"o do Co ernador e do 7"ce*Co ernador de Estado, para mandato de 8uatro anos, rea#"=ar*se*& no pr"me"ro dom"n'o de outu!ro, em pr"me"ro turno, e no -#t"mo dom"n'o de outu!ro, em se'undo turno, se ,ou er, do ano anter"or ao do t%rm"no do mandato de seus antecessores, e a posse ocorrer& em pr"me"ro de +ane"ro do ano su!se8Kente, o!ser ado, 8uanto ao ma"s, o d"sposto no art/ JJ/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (&, de ())-) H 34 Perder& o mandato o Co ernador 8ue assum"r outro car'o ou funo na adm"n"strao p-!#"ca d"reta ou "nd"reta, ressa# ada a posse em "rtude de concurso p-!#"co e o!ser ado o d"sposto no art/ <G, I, I7 e 7/ (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 94 Os su!s)d"os do Co ernador, do 7"ce*Co ernador e dos 2ecret&r"os de Estado sero f"(ados por #e" de "n"c"at" a da $ssem!#%"a Le'"s#at" a, o!ser ado o 8ue d"sp?em os arts/ <J, AI, <N, H>4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) C$P10ULO I7 DO2 MUNIC1PIO2

$rt/ 9N/ O Mun"c)p"o re'er*se*& por #e" or'En"ca, otada em do"s turnos, com o "nterst)c"o m)n"mo de de= d"as, e apro ada por do"s teros dos mem!ros da CEmara Mun"c"pa#, 8ue a promu#'ar&, atend"dos os pr"nc)p"os esta!e#ec"dos nesta Const"tu"o, na Const"tu"o do respect" o Estado e os se'u"ntes prece"tos5 I * e#e"o do Prefe"to, do 7"ce*Prefe"to e dos 7ereadores, para mandato de 8uatro anos, med"ante p#e"to d"reto e s"mu#tEneo rea#"=ado em todo o Pa)s6 II * e#e"o do Prefe"to e do 7"ce*Prefe"to rea#"=ada no pr"me"ro dom"n'o de outu!ro do ano anter"or ao t%rm"no do mandato dos 8ue de am suceder, ap#"cadas as re'ras do art/ JJ, no caso de Mun"c)p"os com ma"s de du=entos m"# e#e"tores6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (&, de ())-) III * posse do Prefe"to e do 7"ce*Prefe"to no d"a 34 de +ane"ro do ano su!se8Kente ao da e#e"o6 I7 * para a compos"o das CEmaras Mun"c"pa"s, ser& o!ser ado o #"m"te m&("mo de5 (6Caput7 do inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) aF N Lno eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de at% 3D/OOO L8u"n=e m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) !F 33 Lon=eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 3D/OOO L8u"n=e m"#F ,a!"tantes e de at% <O/OOO Ltr"nta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) cF 3< Ltre=eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os com ma"s de <O/OOO Ltr"nta m"#F ,a!"tantes e de at% DO/OOO Lc"n8uenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) dF 3D L8u"n=eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de DO/OOO Lc"n8uenta m"#F ,a!"tantes e de at% GO/OOO Lo"tenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) eF 3J Lde=esseteF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de GO/OOO Lo"tenta m"#F ,a!"tantes e de at% 39O/OOO Lcento e "nte m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) fF 3N Lde=eno eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 39O/OOO Lcento e "nte m"#F ,a!"tantes e de at% 3IO/OOO Lcento e sessenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) 'F 93 L "nte e umF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 3IO/OOO Lcento e sessenta m"#F ,a!"tantes e de at% <OO/OOO Ltre=entos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) ,F 9< L "nte e tr@sF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de <OO/OOO Ltre=entos m"#F ,a!"tantes e de at% >DO/OOO L8uatrocentos e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) "F 9D L "nte e c"ncoF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de >DO/OOO L8uatrocentos e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes e de at% IOO/OOO Lse"scentos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) +F 9J L "nte e seteF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de IOO/OOO Lse"scentos m"#F ,a!"tantes e de at% JDO/OOO Lsetecentos e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) TF 9N L "nte e no eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de JDO/OOO Lsetecentos e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes e de at% NOO/OOO Lno ecentos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) #F <3 Ltr"nta e umF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de NOO/OOO Lno ecentos m"#F ,a!"tantes e de at% 3/ODO/OOO Lum m"#,o e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200))

mF << Ltr"nta e tr@sF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 3/ODO/OOO Lum m"#,o e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes e de at% 3/9OO/OOO Lum m"#,o e du=entos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) nF <D Ltr"nta e c"ncoF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 3/9OO/OOO Lum m"#,o e du=entos m"#F ,a!"tantes e de at% 3/<DO/OOO Lum m"#,o e tre=entos e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) oF <J Ltr"nta e seteF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de 3/<DO/OOO Lum m"#,o e tre=entos e c"n8uenta m"#F ,a!"tantes e de at% 3/DOO/OOO Lum m"#,o e 8u"n,entos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) pF <N Ltr"nta e no eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 3/DOO/OOO Lum m"#,o e 8u"n,entos m"#F ,a!"tantes e de at% 3/GOO/OOO Lum m"#,o e o"tocentos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) 8F >3 L8uarenta e umF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 3/GOO/OOO Lum m"#,o e o"tocentos m"#F ,a!"tantes e de at% 9/>OO/OOO Ldo"s m"#,?es e 8uatrocentos m"#F ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) rF >< L8uarenta e tr@sF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de 9/>OO/OOO Ldo"s m"#,?es e 8uatrocentos m"#F ,a!"tantes e de at% </OOO/OOO Ltr@s m"#,?esF de ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) sF >D L8uarenta e c"ncoF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de </OOO/OOO Ltr@s m"#,?esF de ,a!"tantes e de at% >/OOO/OOO L8uatro m"#,?esF de ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) tF >J L8uarenta e seteF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de >/OOO/OOO L8uatro m"#,?esF de ,a!"tantes e de at% D/OOO/OOO Lc"nco m"#,?esF de ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) uF >N L8uarenta e no eF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de D/OOO/OOO Lc"nco m"#,?esF de ,a!"tantes e de at% I/OOO/OOO Lse"s m"#,?esF de ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) F D3 Lc"n8uenta e umF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de I/OOO/OOO Lse"s m"#,?esF de ,a!"tantes e de at% J/OOO/OOO Lsete m"#,?esF de ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) UF D< Lc"n8uenta e tr@sF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de J/OOO/OOO Lsete m"#,?esF de ,a!"tantes e de at% G/OOO/OOO Lo"to m"#,?esF de ,a!"tantes6 e (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) (F DD Lc"n8uenta e c"ncoF 7ereadores, nos Mun"c)p"os de ma"s de G/OOO/OOO Lo"to m"#,?esF de ,a!"tantes6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) 7 * su!s)d"os do Prefe"to, do 7"ce*Prefe"to e dos 2ecret&r"os Mun"c"pa"s f"(ados por #e" de "n"c"at" a da CEmara Mun"c"pa#, o!ser ado o 8ue d"sp?em os arts/ <J, AI, <N, H >4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7I * o su!s)d"o dos 7ereadores ser& f"(ado pe#as respect" as CEmaras Mun"c"pa"s em cada #e'"s#atura para a su!se8Kente, o!ser ado o 8ue d"sp?e esta Const"tu"o, o!ser ados os cr"t%r"os esta!e#ec"dos na respect" a Le" Or'En"ca e os se'u"ntes #"m"tes m&("mos5 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (, de ())2 e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) aF em Mun"c)p"os de at% de= m"# ,a!"tantes, o su!s)d"o m&("mo dos 7ereadores corresponder& a "nte por cento do su!s)d"o dos Deputados Estadua"s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) !F em Mun"c)p"os de de= m"# e um a c"n8Kenta m"# ,a!"tantes, o su!s)d"o m&("mo dos 7ereadores corresponder& a tr"nta por cento do su!s)d"o dos Deputados Estadua"s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 25, de 2000)

cF em Mun"c)p"os de c"n8Kenta m"# e um a cem m"# ,a!"tantes, o su!s)d"o m&("mo dos 7ereadores corresponder& a 8uarenta por cento do su!s)d"o dos Deputados Estadua"s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) dF em Mun"c)p"os de cem m"# e um a tre=entos m"# ,a!"tantes, o su!s)d"o m&("mo dos 7ereadores corresponder& a c"n8Kenta por cento do su!s)d"o dos Deputados Estadua"s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) eF em Mun"c)p"os de tre=entos m"# e um a 8u"n,entos m"# ,a!"tantes, o su!s)d"o m&("mo dos 7ereadores corresponder& a sessenta por cento do su!s)d"o dos Deputados Estadua"s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) fF em Mun"c)p"os de ma"s de 8u"n,entos m"# ,a!"tantes, o su!s)d"o m&("mo dos 7ereadores corresponder& a setenta e c"nco por cento do su!s)d"o dos Deputados Estadua"s6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) 7II * o tota# da despesa com a remunerao dos ereadores no poder& u#trapassar o montante de c"nco por cento da rece"ta do mun"c)p"o 9 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (, de ())2) 7III * "n "o#a!"#"dade dos 7ereadores por suas op"n"?es, pa#a ras e otos no e(erc)c"o do mandato e na c"rcunscr"o do Mun"c)p"o6 (Primiti'o inciso :I renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) IA P pro"!"?es e "ncompat"!"#"dades, no e(erc)c"o da ereana, s"m"#ares, no 8ue cou!er, ao d"sposto nesta Const"tu"o para os mem!ros do Con'resso Nac"ona# e, na Const"tu"o do respect" o Estado, para os mem!ros da $ssem!#%"a Le'"s#at" a6 (Primiti'o inciso :II renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) A P +u#'amento do Prefe"to perante o 0r"!una# de ;ust"a6 (Primiti'o inciso :III renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) AI * or'an"=ao das fun?es #e'"s#at" as e f"sca#"=adoras da CEmara Mun"c"pa#6 (Primiti'o inciso I; renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) AII * cooperao das assoc"a?es representat" as no p#ane+amento mun"c"pa#6 (Primiti'o inciso ; renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) AIII * "n"c"at" a popu#ar de pro+etos de #e" de "nteresse espec)f"co do Mun"c)p"o, da c"dade ou de !a"rros, atra %s de man"festao de, pe#o menos, c"nco por cento do e#e"torado6 (Primiti'o inciso ;I renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) AI7 * perda do mandato do Prefe"to, nos termos do art/ 9G, par&'rafo -n"co/ (Primiti'o inciso ;II renumerado pela Emenda Constitucional n (, de ())2) $rt/ 9N*$/ O tota# da despesa do Poder Le'"s#at" o Mun"c"pa#, "nc#u)dos os su!s)d"os dos 7ereadores e e(c#u)dos os 'astos com "nat" os, no poder& u#trapassar os se'u"ntes percentua"s, re#at" os ao somatr"o da rece"ta tr"!ut&r"a e das transfer@nc"as pre "stas no H D4 do art/ 3D< e nos arts/ 3DG e 3DN, efet" amente rea#"=ado no e(erc)c"o anter"or5 (6Caput7 do arti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) I * JV Lsete por centoF para Mun"c)p"os com popu#ao de at% 3OO/OOO Lcem m"#F ,a!"tantes6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) /e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) II * IV Lse"s por centoF para Mun"c)p"os com popu#ao entre 3OO/OOO Lcem m"#F e <OO/OOO Ltre=entos m"#F ,a!"tantes6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000)/e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) III * DV Lc"nco por centoF para Mun"c)p"os com popu#ao entre <OO/OO3 Ltre=entos m"# e umF e DOO/OOO L8u"n,entos m"#F ,a!"tantes6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000)/e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200))

I7 * >,DV L8uatro "nte"ros e c"nco d%c"mos por centoF para Mun"c)p"os com popu#ao entre DOO/OO3 L8u"n,entos m"# e umF e </OOO/OOO Ltr@s m"#,?esF de ,a!"tantes6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000)/e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) 7 * >V L8uatro por centoF para Mun"c)p"os com popu#ao entre </OOO/OO3 Ltr@s m"#,?es e umF e G/OOO/OOO Lo"to m"#,?esF de ,a!"tantes6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) 7I * <,DV Ltr@s "nte"ros e c"nco d%c"mos por centoF para Mun"c)p"os com popu#ao ac"ma de G/OOO/OO3 Lo"to m"#,?es e umF ,a!"tantes/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 5*, de 200)) H 34 $ CEmara Mun"c"pa# no 'astar& ma"s de setenta por cento de sua rece"ta com fo#,a de pa'amento, "nc#u)do o 'asto com o su!s)d"o de seus 7ereadores/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) H 94 Const"tu" cr"me de responsa!"#"dade do Prefe"to Mun"c"pa#5 I * efetuar repasse 8ue supere os #"m"tes def"n"dos neste art"'o6 II * no en "ar o repasse at% o d"a "nte de cada m@s6 ou III * en "&*#o a menor em re#ao B proporo f"(ada na Le" Orament&r"a/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) H <4 Const"tu" cr"me de responsa!"#"dade do Pres"dente da CEmara Mun"c"pa# o desrespe"to ao H 34 deste art"'o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 25, de 2000) $rt/ <O/ Compete aos Mun"c)p"os5 I * #e'"s#ar so!re assuntos de "nteresse #oca#6 II * sup#ementar a #e'"s#ao federa# e a estadua# no 8ue cou!er6 III * "nst"tu"r e arrecadar os tr"!utos de sua compet@nc"a, !em como ap#"car suas rendas, sem pre+u)=o da o!r"'ator"edade de prestar contas e pu!#"car !a#ancetes nos pra=os f"(ados em #e"6 I7 * cr"ar, or'an"=ar e supr"m"r D"str"tos, o!ser ada a #e'"s#ao estadua#6 7 * or'an"=ar e prestar, d"retamente ou so! re'"me de concesso ou perm"sso, os ser "os p-!#"cos de "nteresse #oca#, "nc#u)do o de transporte co#et" o, 8ue tem car&ter essenc"a#6 7I * manter, com a cooperao t%cn"ca e f"nance"ra da Un"o e do Estado, pro'ramas de educao "nfant"# e de ens"no fundamenta#6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) 7II * prestar, com a cooperao t%cn"ca e f"nance"ra da Un"o e do Estado, ser "os de atend"mento B sa-de da popu#ao6 7III * promo er, no 8ue cou!er, ade8uado ordenamento terr"tor"a#, med"ante p#ane+amento e contro#e do uso, do parce#amento e da ocupao do so#o ur!ano6 IA * promo er a proteo do patr"m:n"o ,"str"co*cu#tura# #oca#, o!ser ada a #e'"s#ao e a ao f"sca#"=adora federa# e estadua#/ $rt/ <3/ $ f"sca#"=ao do Mun"c)p"o ser& e(erc"da pe#o Poder Le'"s#at" o mun"c"pa#, med"ante contro#e e(terno, e pe#os s"stemas de contro#e "nterno do Poder E(ecut" o mun"c"pa#, na forma da #e"/ H 34 O contro#e e(terno da CEmara Mun"c"pa# ser& e(erc"do com o au()#"o dos 0r"!una"s de Contas dos Estados ou do Mun"c)p"o ou dos Conse#,os ou 0r"!una"s de Contas dos Mun"c)p"os, onde ,ou er/

H 94 O parecer pr% "o, em"t"do pe#o r'o competente, so!re as contas 8ue o Prefe"to de e anua#mente prestar, s de"(ar& de pre a#ecer por dec"so de do"s teros dos mem!ros da CEmara Mun"c"pa#/ H <4 $s contas dos Mun"c)p"os f"caro, durante sessenta d"as, anua#mente, B d"spos"o de 8ua#8uer contr"!u"nte, para e(ame e aprec"ao, o 8ua# poder& 8uest"onar*#,es a #e'"t"m"dade, nos termos da #e"/ H >4 M edada a cr"ao de tr"!una"s, Conse#,os ou r'os de contas mun"c"pa"s/ C$P10ULO 7 DO DI20RI0O .EDER$L E DO2 0ERRI0WRIO2 Seo I Do Distrito Feder ! $rt/ <9/ O D"str"to .edera#, edada sua d" "so em Mun"c)p"os, re'er*se*& por #e" or'En"ca, otada em do"s turnos com "nterst)c"o m)n"mo de de= d"as, e apro ada por do"s teros da CEmara Le'"s#at" a, 8ue a promu#'ar&, atend"dos os pr"nc)p"os esta!e#ec"dos nesta Const"tu"o/ H 34 $o D"str"to .edera# so atr"!u)das as compet@nc"as #e'"s#at" as reser adas aos Estados e Mun"c)p"os/ H 94 $ e#e"o do Co ernador e do 7"ce*Co ernador, o!ser adas as re'ras do art/ JJ, e dos Deputados D"str"ta"s co"nc"d"r& com a dos Co ernadores e Deputados Estadua"s, para mandato de "'ua# durao/ H <4 $os Deputados D"str"ta"s e B CEmara Le'"s#at" a ap#"ca*se o d"sposto no art/ 9J/ H >4 Le" federa# d"spor& so!re a ut"#"=ao, pe#o Co erno do D"str"to .edera#, das po#)c"as c" "# e m"#"tar e do corpo de !om!e"ros m"#"tar/ Seo II Dos Territ"rios $rt/ <</ $ #e" d"spor& so!re a or'an"=ao adm"n"strat" a e +ud"c"&r"a dos 0err"tr"os/ H 34 Os 0err"tr"os podero ser d" "d"dos em Mun"c)p"os, aos 8ua"s se ap#"car&, no 8ue cou!er, o d"sposto no Cap)tu#o I7 deste 0)tu#o/ H 94 $s contas do Co erno do 0err"tr"o sero su!met"das ao Con'resso Nac"ona#, com parecer pr% "o do 0r"!una# de Contas da Un"o/ H <4 Nos 0err"tr"os .edera"s com ma"s de cem m"# ,a!"tantes, a#%m do Co ernador, nomeado na forma desta Const"tu"o, ,a er& r'os +ud"c"&r"os de pr"me"ra e se'unda "nstEnc"as, mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co e defensores p-!#"cos federa"s6 a #e" d"spor& so!re as e#e"?es para a CEmara 0err"tor"a# e sua compet@nc"a de#"!erat" a/ C$P10ULO 7I D$ IN0ER7ENRSO $rt/ <>/ $ Un"o no "nter "r& nos Estados nem no D"str"to .edera#, e(ceto para5 I * manter a "nte'r"dade nac"ona#6 II * repe#"r "n aso estran'e"ra ou de uma un"dade da .ederao em outra6 III * por termo a 'ra e compromet"mento da ordem p-!#"ca6 I7 * 'arant"r o #" re e(erc)c"o de 8ua#8uer dos Poderes nas un"dades da .ederao6

7 * reor'an"=ar as f"nanas da un"dade da .ederao 8ue5 aF suspender o pa'amento da d) "da fundada por ma"s de do"s anos consecut" os, sa# o mot" o de fora ma"or6 !F de"(ar de entre'ar aos Mun"c)p"os rece"tas tr"!ut&r"as f"(adas nesta Const"tu"o dentro dos pra=os esta!e#ec"dos em #e"6 7I * pro er a e(ecuo de #e" federa#, ordem ou dec"so +ud"c"a#6 7II * asse'urar a o!ser Enc"a dos se'u"ntes pr"nc)p"os const"tuc"ona"s5 aF forma repu!#"cana, s"stema representat" o e re'"me democr&t"co6 !F d"re"tos da pessoa ,umana6 cF autonom"a mun"c"pa#6 dF prestao de contas da adm"n"strao p-!#"ca, d"reta e "nd"reta/ eF ap#"cao do m)n"mo e("'"do da rece"ta resu#tante de "mpostos estadua"s, compreend"da a pro en"ente de transfer@nc"as, na manuteno e desen o# "mento do ens"no e nas a?es e ser "os p-!#"cos de sa-de/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n (4, de ())& e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) $rt/ <D/ O Estado no "nter "r& em seus Mun"c)p"os, nem a Un"o nos Mun"c)p"os #oca#"=ados em 0err"tr"o .edera#, e(ceto 8uando5 I * de"(ar de ser pa'a, sem mot" o de fora ma"or, por do"s anos consecut" os, a d) "da fundada6 II * no forem prestadas contas de "das, na forma da #e"6 III P no t" er s"do ap#"cado o m)n"mo e("'"do da rece"ta mun"c"pa# na manuteno e desen o# "mento do ens"no e nas a?es e ser "os p-!#"cos de sa-de6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) I7 * o 0r"!una# de ;ust"a der pro "mento a representao para asse'urar a o!ser Enc"a de pr"nc)p"os "nd"cados na Const"tu"o estadua#, ou para pro er a e(ecuo de #e", de ordem ou de dec"so +ud"c"a#/ $rt/ <I/ $ decretao da "nter eno depender&5 I * no caso do art/ <>, I7, de so#"c"tao do Poder Le'"s#at" o ou do Poder E(ecut" o coacto ou "mped"do, ou de re8u"s"o do 2upremo 0r"!una# .edera#, se a coao for e(erc"da contra o Poder ;ud"c"&r"o6 II * no caso de deso!ed"@nc"a a ordem ou dec"so +ud"c"&r"a, de re8u"s"o do 2upremo 0r"!una# .edera#, do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a ou do 0r"!una# 2uper"or E#e"tora#6 III * de pro "mento, pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#, de representao do Procurador*Cera# da Rep-!#"ca, na ,"ptese do art/ <>, 7II, e no caso de recusa B e(ecuo de #e" federa#/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I7 * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 34 O decreto de "nter eno, 8ue espec"f"car& a amp#"tude, o pra=o e as cond"?es de e(ecuo e 8ue, se cou!er, nomear& o "nter entor, ser& su!met"do B aprec"ao do Con'resso Nac"ona# ou da $ssem!#%"a Le'"s#at" a do Estado, no pra=o de "nte e 8uatro ,oras/ H 94 2e no est" er func"onando o Con'resso Nac"ona# ou a $ssem!#%"a Le'"s#at" a, far*se*& con ocao e(traord"n&r"a, no mesmo pra=o de "nte e 8uatro ,oras/ H <4 Nos casos do art/ <>, 7I e 7II, ou do art/ <D, I7, d"spensada a aprec"ao pe#o Con'resso Nac"ona# ou pe#a $ssem!#%"a Le'"s#at" a, o decreto #"m"tar*se*& a suspender a e(ecuo do ato "mpu'nado, se essa med"da !astar ao resta!e#ec"mento da norma#"dade/ H >4 Cessados os mot" os da "nter eno, as autor"dades afastadas de seus car'os a estes o#taro, sa# o "mped"mento #e'a#/

C$P10ULO 7II D$ $DMINI20R$RSO PXBLIC$ Seo I Dis#osi$es %er is $rt/ <J& $ adm"n"strao p-!#"ca d"reta e "nd"reta de 8ua#8uer dos Poderes da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os o!edecer& aos pr"nc)p"os de #e'a#"dade, "mpessoa#"dade, mora#"dade, pu!#"c"dade e ef"c"@nc"a e, tam!%m, ao se'u"nte5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I * os car'os, empre'os e fun?es p-!#"cas so acess) e"s aos !ras"#e"ros 8ue preenc,am os re8u"s"tos esta!e#ec"dos em #e", ass"m como aos estran'e"ros, na forma da #e"6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) II * a "n est"dura em car'o ou empre'o p-!#"co depende de apro ao pr% "a em concurso p-!#"co de pro as ou de pro as e t)tu#os, de acordo com a nature=a e a comp#e("dade do car'o ou empre'o, na forma pre "sta em #e", ressa# adas as nomea?es para car'o em com"sso dec#arado em #e" de #" re nomeao e e(onerao6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) III * o pra=o de a#"dade do concurso p-!#"co ser& de at% do"s anos, prorro'& e# uma e=, por "'ua# per)odo6 I7 * durante o pra=o "mprorro'& e# pre "sto no ed"ta# de con ocao, a8ue#e apro ado em concurso p-!#"co de pro as ou de pro as e t)tu#os ser& con ocado com pr"or"dade so!re no os concursados para assum"r car'o ou empre'o, na carre"ra6 7 * as fun?es de conf"ana, e(erc"das e(c#us" amente por ser "dores ocupantes de car'o efet" o, e os car'os em com"sso, a serem preenc,"dos por ser "dores de carre"ra nos casos, cond"?es e percentua"s m)n"mos pre "stos em #e", dest"nam*se apenas Bs atr"!u"?es de d"reo, c,ef"a e assessoramento6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7I * % 'arant"do ao ser "dor p-!#"co c" "# o d"re"to B #" re assoc"ao s"nd"ca#6 7II * o d"re"to de 're e ser& e(erc"do nos termos e nos #"m"tes def"n"dos em #e" espec)f"ca6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7III * a #e" reser ar& percentua# dos car'os e empre'os p-!#"cos para as pessoas portadoras de def"c"@nc"a e def"n"r& os cr"t%r"os de sua adm"sso6 IA * a #e" esta!e#ecer& os casos de contratao por tempo determ"nado para atender a necess"dade tempor&r"a de e(cepc"ona# "nteresse p-!#"co6 A * a remunerao dos ser "dores p-!#"cos e o su!s)d"o de 8ue trata o H >4 do art/ <N somente podero ser f"(ados ou a#terados por #e" espec)f"ca, o!ser ada a "n"c"at" a pr" at" a em cada caso, asse'urada re "so 'era# anua#, sempre na mesma data e sem d"st"no de )nd"ces6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AI * a remunerao e o su!s)d"o dos ocupantes de car'os, fun?es e empre'os p-!#"cos da adm"n"strao d"reta, aut&r8u"ca e fundac"ona#, dos mem!ros de 8ua#8uer dos Poderes da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, dos detentores de mandato e#et" o e dos dema"s a'entes po#)t"cos e os pro entos, pens?es ou outra esp%c"e remuneratr"a, perce!"dos cumu#at" amente ou no, "nc#u)das as anta'ens pessoa"s ou de 8ua#8uer outra nature=a, no podero e(ceder o su!s)d"o mensa#, em esp%c"e, dos M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera#, ap#"cando*se como #"m"te, nos Mun"c)p"os, o su!s)d"o do Prefe"to, e nos Estados e no D"str"to .edera#, o su!s)d"o mensa# do Co ernador no Em!"to do Poder E(ecut" o, o su!s)d"o dos Deputados Estadua"s e D"str"ta"s no Em!"to do Poder Le'"s#at" o e o su!s)d"o dos Desem!ar'adores do 0r"!una# de ;ust"a, #"m"tado a no enta "nte"ros e "nte e c"nco cent%s"mos por cento do su!s)d"o mensa#, em esp%c"e, dos M"n"stros do 2upremo

0r"!una# .edera#, no Em!"to do Poder ;ud"c"&r"o, ap#"c& e# este #"m"te aos mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co, aos Procuradores e aos Defensores P-!#"cos6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) AII * os enc"mentos dos car'os do Poder Le'"s#at" o e do Poder ;ud"c"&r"o no podero ser super"ores aos pa'os pe#o Poder E(ecut" o6 AIII * % edada a "ncu#ao ou e8u"parao de 8ua"s8uer esp%c"es remuneratr"as para o efe"to de remunerao de pessoa# do ser "o p-!#"co9 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AI7 * os acr%sc"mos pecun"&r"os perce!"dos por ser "dor p-!#"co no sero computados nem acumu#ados para f"ns de concesso de acr%sc"mos u#ter"ores6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) A7 * o su!s)d"o e os enc"mentos dos ocupantes de car'os e empre'os p-!#"cos so "rredut) e"s, ressa# ado o d"sposto nos "nc"sos AI e AI7 deste art"'o e nos arts/ <N, H >4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) A7I * % edada a acumu#ao remunerada de car'os p-!#"cos, e(ceto, 8uando ,ou er compat"!"#"dade de ,or&r"os, o!ser ado em 8ua#8uer caso o d"sposto no "nc"so AI5 (6Caput7 do inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) aF a de do"s car'os de professor6 !F a de um car'o de professor com outro, t%cn"co ou c"ent)f"co6 cF a de do"s car'os ou empre'os pr" at" os de prof"ss"ona"s de sa-de, com prof"ss?es re'u#amentadas6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +4, de 200() A7II * a pro"!"o de acumu#ar estende*se a empre'os e fun?es e a!ran'e autar8u"as, funda?es, empresas p-!#"cas, soc"edades de econom"a m"sta, suas su!s"d"&r"as, e soc"edades contro#adas, d"reta ou "nd"retamente, pe#o poder p-!#"co6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) A7III * a adm"n"strao fa=end&r"a e seus ser "dores f"sca"s tero, dentro de suas &reas de compet@nc"a e +ur"sd"o, preced@nc"a so!re os dema"s setores adm"n"strat" os, na forma da #e"6 AIA P somente por #e" espec)f"ca poder& ser cr"ada autar8u"a e autor"=ada a "nst"tu"o de empresa p-!#"ca, de soc"edade de econom"a m"sta e de fundao, ca!endo B #e" comp#ementar, neste -#t"mo caso, def"n"r as &reas de sua atuao6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AA * depende de autor"=ao #e'"s#at" a, em cada caso, a cr"ao de su!s"d"&r"as das ent"dades menc"onadas no "nc"so anter"or, ass"m como a part"c"pao de 8ua#8uer de#as em empresa pr" ada6 AAI * ressa# ados os casos espec"f"cados na #e'"s#ao, as o!ras, ser "os, compras e a#"ena?es sero contratados med"ante processo de #"c"tao p-!#"ca 8ue asse'ure "'ua#dade de cond"?es a todos os concorrentes, com c#&usu#as 8ue esta!e#eam o!r"'a?es de pa'amento, mant"das as cond"?es efet" as da proposta, nos termos da #e", o 8ua# somente perm"t"r& as e("'@nc"as de 8ua#"f"cao t%cn"ca e econ:m"ca "nd"spens& e"s B 'arant"a do cumpr"mento das o!r"'a?es/ AAII * as adm"n"stra?es tr"!ut&r"as da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, at" "dades essenc"a"s ao func"onamento do Estado, e(erc"das por ser "dores de carre"ras espec)f"cas, tero recursos pr"or"t&r"os para a rea#"=ao de suas at" "dades e atuaro de forma "nte'rada, "nc#us" e com o compart"#,amento de cadastros e de "nforma?es f"sca"s, na forma da #e" ou con @n"o/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+)

H 34 $ pu!#"c"dade dos atos, pro'ramas, o!ras, ser "os e campan,as dos r'os p-!#"cos de er& ter car&ter educat" o, "nformat" o ou de or"entao soc"a#, de#a no podendo constar nomes, s)m!o#os ou "ma'ens 8ue caracter"=em promoo pessoa# de autor"dades ou ser "dores p-!#"cos/ H 94 $ no*o!ser Enc"a do d"sposto nos "nc"sos II e III "mp#"car& a nu#"dade do ato e a pun"o da autor"dade respons& e#, nos termos da #e"/ H <4 $ #e" d"sc"p#"nar& as formas de part"c"pao do usu&r"o na adm"n"strao p-!#"ca d"reta e "nd"reta, re'u#ando espec"a#mente5 I * as rec#ama?es re#at" as B prestao dos ser "os p-!#"cos em 'era#, asse'uradas a manuteno de ser "os de atend"mento ao usu&r"o e a a a#"ao per"d"ca, e(terna e "nterna, da 8ua#"dade dos ser "os6 II * o acesso dos usu&r"os a re'"stros adm"n"strat" os e a "nforma?es so!re atos de 'o erno, o!ser ado o d"sposto no art/ D4, A e AAAIII6 III * a d"sc"p#"na da representao contra o e(erc)c"o ne'#"'ente ou a!us" o de car'o, empre'o ou funo na adm"n"strao p-!#"ca/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H >4 Os atos de "mpro!"dade adm"n"strat" a "mportaro a suspenso dos d"re"tos po#)t"cos, a perda da funo p-!#"ca, a "nd"spon"!"#"dade dos !ens e o ressarc"mento ao er&r"o, na forma e 'radao pre "stas em #e", sem pre+u)=o da ao pena# ca!) e#/ H D4 $ #e" esta!e#ecer& os pra=os de prescr"o para "#)c"tos prat"cados por 8ua#8uer a'ente, ser "dor ou no, 8ue causem pre+u)=os ao er&r"o, ressa# adas as respect" as a?es de ressarc"mento/ H I4 $s pessoas +ur)d"cas de d"re"to p-!#"co e as de d"re"to pr" ado prestadoras de ser "os p-!#"cos respondero pe#os danos 8ue seus a'entes, nessa 8ua#"dade, causarem a terce"ros, asse'urado o d"re"to de re'resso contra o respons& e# nos casos de do#o ou cu#pa/ H J4 $ #e" d"spor& so!re os re8u"s"tos e as restr"?es ao ocupante de car'o ou empre'o da adm"n"strao d"reta e "nd"reta 8ue poss"!"#"te o acesso a "nforma?es pr" "#e'"adas/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H G4 $ autonom"a 'erenc"a#, orament&r"a e f"nance"ra dos r'os e ent"dades da adm"n"strao d"reta e "nd"reta poder& ser amp#"ada med"ante contrato, a ser f"rmado entre seus adm"n"stradores e o poder p-!#"co, 8ue ten,a por o!+eto a f"(ao de metas de desempen,o para o r'o ou ent"dade, ca!endo B #e" d"spor so!re5 I * o pra=o de durao do contrato6 II * os contro#es e cr"t%r"os de a a#"ao de desempen,o, d"re"tos, o!r"'a?es e responsa!"#"dade dos d"r"'entes6 III * a remunerao do pessoa#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H N4 O d"sposto no "nc"so AI ap#"ca*se Bs empresas p-!#"cas e Bs soc"edades de econom"a m"sta, e suas su!s"d"&r"as, 8ue rece!erem recursos da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# ou dos Mun"c)p"os para pa'amento de despesas de pessoa# ou de custe"o em 'era#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 3O/ M edada a percepo s"mu#tEnea de pro entos de aposentador"a decorrentes do art/ >O ou dos arts/ >9 e 3>9 com a remunerao de car'o, empre'o ou funo p-!#"ca, ressa# ados os car'os acumu#& e"s na forma desta Const"tu"o, os car'os e#et" os e os car'os em com"sso dec#arados em #e" de #" re nomeao e e(onerao/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 33/ No sero computadas, para efe"to dos #"m"tes remuneratr"os de 8ue trata o "nc"so AI do caput deste art"'o, as parce#as de car&ter "nden"=atr"o pre "stas em #e"/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005)

H 39/ Para os f"ns do d"sposto no "nc"so AI do caput deste art"'o, f"ca facu#tado aos Estados e ao D"str"to .edera# f"(ar, em seu Em!"to, med"ante emenda Bs respect" as Const"tu"?es e Le" Or'En"ca, como #"m"te -n"co, o su!s)d"o mensa# dos Desem!ar'adores do respect" o 0r"!una# de ;ust"a, #"m"tado a no enta "nte"ros e "nte e c"nco cent%s"mos por cento do su!s)d"o mensa# dos M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera#, no se ap#"cando o d"sposto neste par&'rafo aos su!s)d"os dos Deputados Estadua"s e D"str"ta"s e dos 7ereadores/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005) $rt/ <G/ $o ser "dor p-!#"co da adm"n"strao d"reta, aut&r8u"ca e fundac"ona#, no e(erc)c"o de mandato e#et" o, ap#"cam*se as se'u"ntes d"spos"?es5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I * tratando*se de mandato e#et" o federa#, estadua# ou d"str"ta#, f"car& afastado de seu car'o, empre'o ou funo6 II * "n est"do no mandato de Prefe"to, ser& afastado do car'o, empre'o ou funo, sendo*#,e facu#tado optar pe#a sua remunerao6 III * "n est"do no mandato de 7ereador, ,a endo compat"!"#"dade de ,or&r"os, perce!er& as anta'ens de seu car'o, empre'o ou funo, sem pre+u)=o da remunerao do car'o e#et" o, e, no ,a endo compat"!"#"dade, ser& ap#"cada a norma do "nc"so anter"or6 I7 * em 8ua#8uer caso 8ue e("+a o afastamento para o e(erc)c"o de mandato e#et" o, seu tempo de ser "o ser& contado para todos os efe"tos #e'a"s, e(ceto para promoo por merec"mento6 7 * para efe"to de !enef)c"o pre "denc"&r"o, no caso de afastamento, os a#ores sero determ"nados como se no e(erc)c"o est" esse/ Seo II Dos Ser'idores P()!i*os (.eda$%o dada pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) $rt/ <N/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os "nst"tu"ro, no Em!"to de sua compet@nc"a, re'"me +ur)d"co -n"co e p#anos de carre"ra para os ser "dores da adm"n"strao p-!#"ca d"reta, das autar8u"as e das funda?es p-!#"cas/ (:ide #/I< n 2.(+5=4) H 34 $ f"(ao dos padr?es de enc"mento e dos dema"s componentes do s"stema remuneratr"o o!ser ar&5 I * a nature=a, o 'rau de responsa!"#"dade e a comp#e("dade dos car'os componentes de cada carre"ra6 II * os re8u"s"tos para a "n est"dura6 III * as pecu#"ar"dades dos car'os/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 94 $ Un"o, os Estados e o D"str"to .edera# mantero esco#as de 'o erno para a formao e o aperfe"oamento dos ser "dores p-!#"cos, const"tu"ndo*se a part"c"pao nos cursos um dos re8u"s"tos para a promoo na carre"ra, facu#tada, para "sso, a ce#e!rao de con @n"os ou contratos entre os entes federados/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H <4 $p#"ca*se aos ser "dores ocupantes de car'o p-!#"co o d"sposto no art/ J4, I7, 7II, 7III, IA, AII, AIII, A7, A7I, A7II, A7III, AIA, AA, AAII e AAA, podendo a #e" esta!e#ecer re8u"s"tos d"ferenc"ados de adm"sso 8uando a nature=a do car'o o e("'"r/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H >4 O mem!ro de Poder, o detentor de mandato e#et" o, os M"n"stros de Estado e os 2ecret&r"os Estadua"s e Mun"c"pa"s sero remunerados e(c#us" amente por su!s)d"o f"(ado em parce#a -n"ca, edado o acr%sc"mo de 8ua#8uer 'rat"f"cao, ad"c"ona#, a!ono, pr@m"o,

er!a de representao ou outra esp%c"e remuneratr"a, o!edec"do, em 8ua#8uer caso, o d"sposto no art/ <J, A e AI/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H D4 Le" da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os poder& esta!e#ecer a re#ao entre a ma"or e a menor remunerao dos ser "dores p-!#"cos, o!edec"do, em 8ua#8uer caso, o d"sposto no art/ <J, AI/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H I4 Os Poderes E(ecut" o, Le'"s#at" o e ;ud"c"&r"o pu!#"caro anua#mente os a#ores do su!s)d"o e da remunerao dos car'os e empre'os p-!#"cos . (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H J4 Le" da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os d"sc"p#"nar& a ap#"cao de recursos orament&r"os pro en"entes da econom"a com despesas correntes em cada r'o, autar8u"a e fundao, para ap#"cao no desen o# "mento de pro'ramas de 8ua#"dade e produt" "dade, tre"namento e desen o# "mento, modern"=ao, reapare#,amento e rac"ona#"=ao do ser "o p-!#"co, "nc#us" e so! a forma de ad"c"ona# ou pr@m"o de produt" "dade/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H G4 $ remunerao dos ser "dores p-!#"cos or'an"=ados em carre"ra poder& ser f"(ada nos termos do H >4/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) $rt/ >O/ $os ser "dores t"tu#ares de car'os efet" os da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, "nc#u)das suas autar8u"as e funda?es, % asse'urado re'"me de pre "d@nc"a de car&ter contr"!ut" o e so#"d&r"o, med"ante contr"!u"o do respect" o ente p-!#"co, dos ser "dores at" os e "nat" os e dos pens"on"stas, o!ser ados cr"t%r"os 8ue preser em o e8u"#)!r"o f"nance"ro e atuar"a# e o d"sposto neste art"'o/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 34 Os ser "dores a!ran'"dos pe#o re'"me de pre "d@nc"a de 8ue trata este art"'o sero aposentados, ca#cu#ados os seus pro entos a part"r dos a#ores f"(ados na forma dos HH <4 e 3J5 (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) I * por "n a#"de= permanente, sendo os pro entos proporc"ona"s ao tempo de contr"!u"o, e(ceto se decorrente de ac"dente em ser "o, mo#%st"a prof"ss"ona# ou doena 'ra e, conta'"osa ou "ncur& e#, na forma da #e"6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) II * compu#sor"amente, aos setenta anos de "dade, com pro entos proporc"ona"s ao tempo de contr"!u"o6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) III * o#untar"amente, desde 8ue cumpr"do tempo m)n"mo de de= anos de efet" o e(erc)c"o no ser "o p-!#"co e c"nco anos no car'o efet" o em 8ue se dar& a aposentador"a, o!ser adas as se'u"ntes cond"?es5 aF sessenta anos de "dade e tr"nta e c"nco de contr"!u"o, se ,omem, e c"n8Kenta e c"nco anos de "dade e tr"nta de contr"!u"o, se mu#,er6 !F sessenta e c"nco anos de "dade, se ,omem, e sessenta anos de "dade, se mu#,er, com pro entos proporc"ona"s ao tempo de contr"!u"o/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 94 Os pro entos de aposentador"a e as pens?es, por ocas"o de sua concesso, no podero e(ceder a remunerao do respect" o ser "dor, no car'o efet" o em 8ue se deu a aposentador"a ou 8ue ser "u de refer@nc"a para a concesso da penso/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H <4 Para o c&#cu#o dos pro entos de aposentador"a, por ocas"o da sua concesso, sero cons"deradas as remunera?es ut"#"=adas como !ase para as contr"!u"?es do ser "dor

aos re'"mes de pre "d@nc"a de 8ue tratam este art"'o e o art/ 9O3, na forma da #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H >4 M edada a adoo de re8u"s"tos e cr"t%r"os d"ferenc"ados para a concesso de aposentador"a aos a!ran'"dos pe#o re'"me de 8ue trata este art"'o, ressa# ados, nos termos def"n"dos em #e"s comp#ementares, os casos de ser "dores5 I * portadores de def"c"@nc"a6 II * 8ue e(eram at" "dades de r"sco6 III * cu+as at" "dades se+am e(erc"das so! cond"?es espec"a"s 8ue pre+ud"8uem a sa-de ou a "nte'r"dade f)s"ca/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005) H D4 Os re8u"s"tos de "dade e de tempo de contr"!u"o sero redu="dos em c"nco anos, em re#ao ao d"sposto no H 3Y, III, a, para o professor 8ue compro e e(c#us" amente tempo de efet" o e(erc)c"o das fun?es de ma'"st%r"o na educao "nfant"# e no ens"no fundamenta# e m%d"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H I4 Ressa# adas as aposentador"as decorrentes dos car'os acumu#& e"s na forma desta Const"tu"o, % edada a percepo de ma"s de uma aposentador"a B conta do re'"me de pre "d@nc"a pre "sto neste art"'o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H J4 Le" d"spor& so!re a concesso do !enef)c"o de penso por morte, 8ue ser& "'ua#5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) I * ao a#or da tota#"dade dos pro entos do ser "dor fa#ec"do, at% o #"m"te m&("mo esta!e#ec"do para os !enef)c"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O3, acresc"do de setenta por cento da parce#a e(cedente a este #"m"te, caso aposentado B data do !"to6 ou (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) II * ao a#or da tota#"dade da remunerao do ser "dor no car'o efet" o em 8ue se deu o fa#ec"mento, at% o #"m"te m&("mo esta!e#ec"do para os !enef)c"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O3, acresc"do de setenta por cento da parce#a e(cedente a este #"m"te, caso em at" "dade na data do !"to/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H G4 M asse'urado o rea+ustamento dos !enef)c"os para preser ar*#,es, em car&ter permanente, o a#or rea#, conforme cr"t%r"os esta!e#ec"dos em #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H N4 O tempo de contr"!u"o federa#, estadua# ou mun"c"pa# ser& contado para efe"to de aposentador"a e o tempo de ser "o correspondente para efe"to de d"spon"!"#"dade/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3O/ $ #e" no poder& esta!e#ecer 8ua#8uer forma de conta'em de tempo de contr"!u"o f"ct)c"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 33/ $p#"ca*se o #"m"te f"(ado no art/ <J, AI, B soma tota# dos pro entos de "nat" "dade, "nc#us" e 8uando decorrentes da acumu#ao de car'os ou empre'os p-!#"cos, !em como de outras at" "dades su+e"tas a contr"!u"o para o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, e ao montante resu#tante da ad"o de pro entos de "nat" "dade com remunerao de car'o acumu#& e# na forma desta Const"tu"o, car'o em com"sso dec#arado em #e" de #" re nomeao e e(onerao, e de car'o e#et" o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 39& $#%m do d"sposto neste art"'o, o re'"me de pre "d@nc"a dos ser "dores p-!#"cos t"tu#ares de car'o efet" o o!ser ar&, no 8ue cou!er, os re8u"s"tos e cr"t%r"os f"(ados

para o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3<& $o ser "dor ocupante, e(c#us" amente, de car'o em com"sso dec#arado em #e" de #" re nomeao e e(onerao !em como de outro car'o tempor&r"o ou de empre'o p-!#"co, ap#"ca*se o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3>/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os, desde 8ue "nst"tuam re'"me de pre "d@nc"a comp#ementar para os seus respect" os ser "dores t"tu#ares de car'o efet" o, podero f"(ar, para o a#or das aposentador"as e pens?es a serem conced"das pe#o re'"me de 8ue trata este art"'o, o #"m"te m&("mo esta!e#ec"do para os !enef)c"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O3/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3D/ O re'"me de pre "d@nc"a comp#ementar de 8ue trata o H 3> ser& "nst"tu)do por #e" de "n"c"at" a do respect" o Poder E(ecut" o, o!ser ado o d"sposto no art/ 9O9 e seus par&'rafos, no 8ue cou!er, por "nterm%d"o de ent"dades fec,adas de pre "d@nc"a comp#ementar, de nature=a p-!#"ca, 8ue oferecero aos respect" os part"c"pantes p#anos de !enef)c"os somente na moda#"dade de contr"!u"o def"n"da/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 3I/ 2omente med"ante sua pr% "a e e(pressa opo, o d"sposto nos HH 3> e 3D poder& ser ap#"cado ao ser "dor 8ue t" er "n'ressado no ser "o p-!#"co at% a data da pu!#"cao do ato de "nst"tu"o do correspondente re'"me de pre "d@nc"a comp#ementar/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3J/ 0odos os a#ores de remunerao cons"derados para o c&#cu#o do !enef)c"o pre "sto no H <Y sero de "damente atua#"=ados, na forma da #e"/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 3G/ Inc"d"r& contr"!u"o so!re os pro entos de aposentador"as e pens?es conced"das pe#o re'"me de 8ue trata este art"'o 8ue superem o #"m"te m&("mo esta!e#ec"do para os !enef)c"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O3, com percentua# "'ua# ao esta!e#ec"do para os ser "dores t"tu#ares de car'os efet" os/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 3N/ O ser "dor de 8ue trata este art"'o 8ue ten,a comp#etado as e("'@nc"as para aposentador"a o#unt&r"a esta!e#ec"das no H 34, III, a, e 8ue opte por permanecer em at" "dade far& +us a um a!ono de perman@nc"a e8u" a#ente ao a#or da sua contr"!u"o pre "denc"&r"a at% comp#etar as e("'@nc"as para aposentador"a compu#sr"a cont"das no H 34, II/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 9O/ ."ca edada a e("st@nc"a de ma"s de um re'"me prpr"o de pre "d@nc"a soc"a# para os ser "dores t"tu#ares de car'os efet" os, e de ma"s de uma un"dade 'estora do respect" o re'"me em cada ente estata#, ressa# ado o d"sposto no art/ 3>9, H <4, A/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 93/ $ contr"!u"o pre "sta no H 3G deste art"'o "nc"d"r& apenas so!re as parce#as de pro entos de aposentador"a e de penso 8ue superem o do!ro do #"m"te m&("mo esta!e#ec"do para os !enef)c"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O3 desta Const"tu"o, 8uando o !enef"c"&r"o, na forma da #e", for portador de doena "ncapac"tante/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005) $rt/ >3/ 2o est& e"s aps tr@s anos de efet" o e(erc)c"o os ser "dores nomeados para car'o de pro "mento efet" o em "rtude de concurso p-!#"co/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 34 O ser "dor p-!#"co est& e# s perder& o car'o5 I * em "rtude de sentena +ud"c"a# trans"tada em +u#'ado6

II P med"ante processo adm"n"strat" o em 8ue #,e se+a asse'urada amp#a defesa6 III P med"ante proced"mento de a a#"ao per"d"ca de desempen,o, na forma de #e" comp#ementar, asse'urada amp#a defesa/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 94 In a#"dada por sentena +ud"c"a# a dem"sso do ser "dor est& e#, ser& e#e re"nte'rado, e o e entua# ocupante da a'a, se est& e#, recondu="do ao car'o de or"'em, sem d"re"to a "nden"=ao, apro e"tado em outro car'o ou posto em d"spon"!"#"dade com remunerao proporc"ona# ao tempo de ser "o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H <4 E(t"nto o car'o ou dec#arada a sua desnecess"dade, o ser "dor est& e# f"car& em d"spon"!"#"dade, com remunerao proporc"ona# ao tempo de ser "o, at% seu ade8uado apro e"tamento em outro car'o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H >4 Como cond"o para a a8u"s"o da esta!"#"dade, % o!r"'atr"a a a a#"ao espec"a# de desempen,o por com"sso "nst"tu)da para essa f"na#"dade/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) Seo III Dos Mi!it res dos Est dos+ do Distrito Feder ! e dos Territ"rios (.eda$%o dada pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) $rt/ >9 Os mem!ros das Po#)c"as M"#"tares e Corpos de Bom!e"ros M"#"tares, "nst"tu"?es or'an"=adas com !ase na ,"erar8u"a e d"sc"p#"na, so m"#"tares dos Estados, do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) H 34 $p#"cam*se aos m"#"tares dos Estados, do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os, a#%m do 8ue "er a ser f"(ado em #e", as d"spos"?es do art/ 3>, H G46 do art/ >O, H N46 e do art/ 3>9, HH 94 e <4, ca!endo a #e" estadua# espec)f"ca d"spor so!re as mat%r"as do art/ 3>9, H <4, "nc"so A, sendo as patentes dos of"c"a"s confer"das pe#os respect" os 'o ernadores/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 94 $os pens"on"stas dos m"#"tares dos Estados, do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os, ap#"ca*se o 8ue for f"(ado em #e" espec)f"ca do respect" o ente estata#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) Seo IV D s Re,i$es $rt/ ></ Para efe"tos adm"n"strat" os, a Un"o poder& art"cu#ar sua ao em um mesmo comp#e(o 'eoecon:m"co e soc"a#, "sando a seu desen o# "mento e B reduo das des"'ua#dades re'"ona"s/ H 34 Le" comp#ementar d"spor& so!re5 I * as cond"?es para "nte'rao de re'"?es em desen o# "mento6 II * a compos"o dos or'an"smos re'"ona"s 8ue e(ecutaro, na forma da #e", os p#anos re'"ona"s, "nte'rantes dos p#anos nac"ona"s de desen o# "mento econ:m"co e soc"a#, apro ados +untamente com estes/ H 94 Os "ncent" os re'"ona"s compreendero, a#%m de outros, na forma da #e"5 I * "'ua#dade de tar"fas, fretes, se'uros e outros "tens de custos e preos de responsa!"#"dade do poder p-!#"co6 II * +uros fa orec"dos para f"nanc"amento de at" "dades pr"or"t&r"as6

III * "sen?es, redu?es ou d"fer"mento tempor&r"o de tr"!utos federa"s de "dos por pessoas f)s"cas ou +ur)d"cas6 I7 * pr"or"dade para o apro e"tamento econ:m"co e soc"a# dos r"os e das massas de &'ua represadas ou repres& e"s nas re'"?es de !a"(a renda, su+e"tas a secas per"d"cas/ H <4 Nas &reas a 8ue se refere o H 94, I7, a Un"o "ncent" ar& a recuperao de terras &r"das e cooperar& com os pe8uenos e m%d"os propr"et&r"os rura"s para o esta!e#ec"mento, em suas '#e!as, de fontes de &'ua e de pe8uena "rr"'ao/ 010ULO I7 D$ ORC$NIQ$RSO DO2 PODERE2 C$P10ULO I DO PODER LECI2L$0I7O Seo I Do Co-,resso N *io- ! $rt/ >>/ O Poder Le'"s#at" o % e(erc"do pe#o Con'resso Nac"ona#, 8ue se comp?e da CEmara dos Deputados e do 2enado .edera#/ Par&'rafo -n"co. Cada #e'"s#atura ter& a durao de 8uatro anos/ $rt/ >D/ $ CEmara dos Deputados comp?e*se de representantes do po o, e#e"tos, pe#o s"stema proporc"ona#, em cada Estado, em cada 0err"tr"o e no D"str"to .edera#/ H 34 O n-mero tota# de Deputados, !em como a representao por Estado e pe#o D"str"to .edera#, ser& esta!e#ec"do por #e" comp#ementar, proporc"ona#mente B popu#ao, procedendo*se aos a+ustes necess&r"os, no ano anter"or Bs e#e"?es, para 8ue nen,uma da8ue#as un"dades da .ederao ten,a menos de o"to ou ma"s de setenta Deputados/ H 94 Cada 0err"tr"o e#e'er& 8uatro Deputados/ $rt/ >I/ O 2enado .edera# comp?e*se de representantes dos Estados e do D"str"to .edera#, e#e"tos se'undo o pr"nc)p"o ma+or"t&r"o/ H 34 Cada Estado e o D"str"to .edera# e#e'ero tr@s 2enadores, com mandato de o"to anos/ H 94 $ representao de cada Estado e do D"str"to .edera# ser& reno ada de 8uatro em 8uatro anos, a#ternadamente, por um e do"s teros/ H <4 Cada 2enador ser& e#e"to com do"s sup#entes/ $rt/ >J/ 2a# o d"spos"o const"tuc"ona# em contr&r"o, as de#"!era?es de cada Casa e de suas com"ss?es sero tomadas por ma"or"a dos otos, presente a ma"or"a a!so#uta de seus mem!ros/ Seo II D s Atri).i$es do Co-,resso N *io- ! $rt/ >G/ Ca!e ao Con'resso Nac"ona#, com a sano do Pres"dente da Rep-!#"ca, no e("'"da esta para o espec"f"cado nos arts/ >N, D3 e D9, d"spor so!re todas as mat%r"as de compet@nc"a da Un"o, espec"a#mente so!re5 I * s"stema tr"!ut&r"o, arrecadao e d"str"!u"o de rendas6 II * p#ano p#ur"anua#, d"retr"=es orament&r"as, oramento anua#, opera?es de cr%d"to, d) "da p-!#"ca e em"ss?es de curso forado6

III * f"(ao e mod"f"cao do efet" o das .oras $rmadas6 I7 * p#anos e pro'ramas nac"ona"s, re'"ona"s e setor"a"s de desen o# "mento6 7 * #"m"tes do terr"tr"o nac"ona#, espao a%reo e mar)t"mo e !ens do dom)n"o da Un"o6 7I * "ncorporao, su!d" "so ou desmem!ramento de &reas de 0err"tr"os ou Estados, ou "das as respect" as $ssem!#%"as Le'"s#at" as6 7II * transfer@nc"a tempor&r"a da sede do Co erno .edera#6 7III * concesso de an"st"a6 IA * or'an"=ao adm"n"strat" a, +ud"c"&r"a, do M"n"st%r"o P-!#"co e da Defensor"a P-!#"ca da Un"o e dos 0err"tr"os e or'an"=ao +ud"c"&r"a e do M"n"st%r"o P-!#"co do D"str"to .edera#6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &), de 20(2, publicada no /01 de +02+220(2, produ3indo e"eitos (20 dias ap4s a publica$%o) A P cr"ao, transformao e e(t"no de car'os, empre'os e fun?es p-!#"cas, o!ser ado o 8ue esta!e#ece o art/ G>, 7I, b6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() AI P cr"ao e e(t"no de M"n"st%r"os e r'os da adm"n"strao p-!#"ca6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() AII * te#ecomun"ca?es e rad"od"fuso6 AIII * mat%r"a f"nance"ra, cam!"a# e monet&r"a, "nst"tu"?es f"nance"ras e suas opera?es6 AI7 * moeda, seus #"m"tes de em"sso, e montante da d) "da mo!"#"&r"a federa#/ A7 * f"(ao do su!s)d"o dos M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera#, o!ser ado o 8ue d"sp?em os arts/ <N, H >46 3DO, II6 3D<, III6 e 3D<, H 94, I/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())* e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) $rt/ >N/ M da compet@nc"a e(c#us" a do Con'resso Nac"ona#5 I * reso# er def"n"t" amente so!re tratados, acordos ou atos "nternac"ona"s 8ue acarretem encar'os ou comprom"ssos 'ra osos ao patr"m:n"o nac"ona#6 II * autor"=ar o Pres"dente da Rep-!#"ca a dec#arar 'uerra, a ce#e!rar a pa=, a perm"t"r 8ue foras estran'e"ras trans"tem pe#o terr"tr"o nac"ona# ou ne#e permaneam temporar"amente, ressa# ados os casos pre "stos em #e" comp#ementar6 III * autor"=ar o Pres"dente e o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca a se ausentarem do Pa)s, 8uando a aus@nc"a e(ceder a 8u"n=e d"as6 I7 * apro ar o estado de defesa e a "nter eno federa#, autor"=ar o estado de s)t"o, ou suspender 8ua#8uer uma dessas med"das6 7 * sustar os atos normat" os do Poder E(ecut" o 8ue e(or!"tem do poder re'u#amentar ou dos #"m"tes de de#e'ao #e'"s#at" a6 7I * mudar temporar"amente sua sede6 7II * f"(ar "d@nt"co su!s)d"o para os Deputados .edera"s e os 2enadores, o!ser ado o 8ue d"sp?em os arts/ <J, AI, <N, H >4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7III P f"(ar os su!s)d"os do Pres"dente e do 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca e dos M"n"stros de Estado, o!ser ado o 8ue d"sp?em os arts/ <J, AI, <N, H >4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) IA * +u#'ar anua#mente as contas prestadas pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca e aprec"ar os re#atr"os so!re a e(ecuo dos p#anos de 'o erno6 A * f"sca#"=ar e contro#ar, d"retamente, ou por 8ua#8uer de suas Casas, os atos do Poder E(ecut" o, "nc#u)dos os da adm"n"strao "nd"reta6

AI * =e#ar pe#a preser ao de sua compet@nc"a #e'"s#at" a em face da atr"!u"o normat" a dos outros Poderes6 AII * aprec"ar os atos de concesso e reno ao de concesso de em"ssoras de r&d"o e te#e "so6 AIII * esco#,er do"s teros dos mem!ros do 0r"!una# de Contas da Un"o6 AI7 * apro ar "n"c"at" as do Poder E(ecut" o referentes a at" "dades nuc#eares6 A7 * autor"=ar referendo e con ocar p#e!"sc"to6 A7I * autor"=ar, em terras "nd)'enas, a e(p#orao e o apro e"tamento de recursos ,)dr"cos e a pes8u"sa e #a ra de r"8ue=as m"nera"s6 A7II * apro ar, pre "amente, a a#"enao ou concesso de terras p-!#"cas com &rea super"or a do"s m"# e 8u"n,entos ,ectares/ $rt/ DO/ $ CEmara dos Deputados e o 2enado .edera#, ou 8ua#8uer de suas Com"ss?es, podero con ocar M"n"stro de Estado ou 8ua"s8uer t"tu#ares de r'os d"retamente su!ord"nados B Pres"d@nc"a da Rep-!#"ca para prestarem, pessoa#mente, "nforma?es so!re assunto pre "amente determ"nado, "mportando cr"me de responsa!"#"dade a aus@nc"a sem +ust"f"cao ade8uada/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional de .e'is%o n 2, de ())4) H 34 Os M"n"stros de Estado podero comparecer ao 2enado .edera#, B CEmara dos Deputados ou a 8ua#8uer de suas com"ss?es, por sua "n"c"at" a e med"ante entend"mentos com a Mesa respect" a, para e(por assunto de re#e Enc"a de seu M"n"st%r"o/ H 94 $s Mesas da CEmara dos Deputados e do 2enado .edera# podero encam"n,ar ped"dos escr"tos de "nformao a M"n"stros de Estado ou a 8ua#8uer das pessoas refer"das no caput deste art"'o, "mportando em cr"me de responsa!"#"dade a recusa, ou o no atend"mento, no pra=o de tr"nta d"as, !em como a prestao de "nforma?es fa#sas/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional de .e'is%o n 2, de ())4) Seo III D C/0 r dos De#.t dos $rt/ D3/ Compete pr" at" amente B CEmara dos Deputados5 I * autor"=ar, por do"s teros de seus mem!ros, a "nstaurao de processo contra o Pres"dente e o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca e os M"n"stros de Estado6 II * proceder B tomada de contas do Pres"dente da Rep-!#"ca, 8uando no apresentadas ao Con'resso Nac"ona# dentro de sessenta d"as aps a a!ertura da sesso #e'"s#at" a6 III * e#a!orar seu re'"mento "nterno6 I7 P d"spor so!re sua or'an"=ao, func"onamento, po#)c"a, cr"ao, transformao ou e(t"no dos car'os, empre'os e fun?es de seus ser "os, e a "n"c"at" a de #e" para f"(ao da respect" a remunerao, o!ser ados os parEmetros esta!e#ec"dos na #e" de d"retr"=es orament&r"as9 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7 * e#e'er mem!ros do Conse#,o da Rep-!#"ca, nos termos do art/ GN, 7II/ Seo IV Do Se- do Feder ! $rt/ D9/ Compete pr" at" amente ao 2enado .edera#5 I * processar e +u#'ar o Pres"dente e o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca nos cr"mes de responsa!"#"dade, !em como os M"n"stros de Estado e os Comandantes da Mar"n,a, do

E(%rc"to e da $eron&ut"ca nos cr"mes da mesma nature=a cone(os com a8ue#es6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) II * processar e +u#'ar os M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera#, os mem!ros do Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a e do Conse#,o Nac"ona# do M"n"st%r"o P-!#"co, o Procurador* Cera# da Rep-!#"ca e o $d o'ado*Cera# da Un"o nos cr"mes de responsa!"#"dade6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) III * apro ar pre "amente, por oto secreto, aps ar'K"o p-!#"ca, a esco#,a de5 aF ma'"strados, nos casos esta!e#ec"dos nesta Const"tu"o6 !F M"n"stros do 0r"!una# de Contas da Un"o "nd"cados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca6 cF Co ernador de 0err"tr"o6 dF pres"dente e d"retores do Banco Centra#6 eF Procurador*Cera# da Rep-!#"ca6 fF t"tu#ares de outros car'os 8ue a #e" determ"nar6 I7 * apro ar pre "amente, por oto secreto, aps ar'K"o em sesso secreta, a esco#,a dos c,efes de m"sso d"p#om&t"ca de car&ter permanente6 7 * autor"=ar opera?es e(ternas de nature=a f"nance"ra, de "nteresse da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera#, dos 0err"tr"os e dos Mun"c)p"os6 7I * f"(ar, por proposta do Pres"dente da Rep-!#"ca, #"m"tes '#o!a"s para o montante da d) "da conso#"dada da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os6 7II * d"spor so!re #"m"tes '#o!a"s e cond"?es para as opera?es de cr%d"to e(terno e "nterno da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, de suas autar8u"as e dema"s ent"dades contro#adas pe#o poder p-!#"co federa#6 7III * d"spor so!re #"m"tes e cond"?es para a concesso de 'arant"a da Un"o em opera?es de cr%d"to e(terno e "nterno6 IA * esta!e#ecer #"m"tes '#o!a"s e cond"?es para o montante da d) "da mo!"#"&r"a dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os6 A * suspender a e(ecuo, no todo ou em parte, de #e" dec#arada "nconst"tuc"ona# por dec"so def"n"t" a do 2upremo 0r"!una# .edera#6 AI * apro ar, por ma"or"a a!so#uta e por oto secreto, a e(onerao, de of)c"o, do Procurador*Cera# da Rep-!#"ca antes do t%rm"no de seu mandato6 AII * e#a!orar seu re'"mento "nterno6 AIII 1 d"spor so!re sua or'an"=ao, func"onamento, po#)c"a, cr"ao, transformao ou e(t"no dos car'os, empre'os e fun?es de seus ser "os, e a "n"c"at" a de #e" para f"(ao da respect" a remunerao, o!ser ados os parEmetros esta!e#ec"dos na #e" de d"retr"=es orament&r"as6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AI7 * e#e'er mem!ros do Conse#,o da Rep-!#"ca, nos termos do art/ GN, 7II/ A7 * a a#"ar per"od"camente a func"ona#"dade do 2"stema 0r"!ut&r"o Nac"ona#, em sua estrutura e seus componentes, e o desempen,o das adm"n"stra?es tr"!ut&r"as da Un"o, dos Estados e do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) Par&'rafo -n"co. Nos casos pre "stos nos "nc"sos I e II, func"onar& como Pres"dente o do 2upremo 0r"!una# .edera#, #"m"tando*se a condenao, 8ue somente ser& profer"da por do"s teros dos otos do 2enado .edera#, B perda do car'o, com "na!"#"tao, por o"to anos, para o e(erc)c"o de funo p-!#"ca, sem pre+u)=o das dema"s san?es +ud"c"a"s ca!) e"s/ Seo V

Dos De#.t dos e dos Se- dores $rt/ D</ Os Deputados e 2enadores so "n "o#& e"s, c" "# e pena#mente, por 8ua"s8uer de suas op"n"?es, pa#a ras e otos/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H 34 Os Deputados e 2enadores, desde a e(ped"o do d"p#oma, sero su!met"dos a +u#'amento perante o 2upremo 0r"!una# .edera#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H 94 Desde a e(ped"o do d"p#oma, os mem!ros do Con'resso Nac"ona# no podero ser presos, sa# o em f#a'rante de cr"me "naf"an& e#/ Nesse caso, os autos sero remet"dos dentro de "nte e 8uatro ,oras B Casa respect" a, para 8ue, pe#o oto da ma"or"a de seus mem!ros, reso# a so!re a pr"so/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H <4 Rece!"da a den-nc"a contra o 2enador ou Deputado, por cr"me ocorr"do aps a d"p#omao, o 2upremo 0r"!una# .edera# dar& c"@nc"a B Casa respect" a, 8ue, por "n"c"at" a de part"do po#)t"co ne#a representado e pe#o oto da ma"or"a de seus mem!ros, poder&, at% a dec"so f"na#, sustar o andamento da ao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H >4 O ped"do de sustao ser& aprec"ado pe#a Casa respect" a no pra=o "mprorro'& e# de 8uarenta e c"nco d"as do seu rece!"mento pe#a Mesa D"retora/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H D4 $ sustao do processo suspende a prescr"o, en8uanto durar o mandato/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H I4 Os Deputados e 2enadores no sero o!r"'ados a testemun,ar so!re "nforma?es rece!"das ou prestadas em ra=o do e(erc)c"o do mandato, nem so!re as pessoas 8ue #,es conf"aram ou de#es rece!eram "nforma?es/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H J4 $ "ncorporao Bs .oras $rmadas de Deputados e 2enadores, em!ora m"#"tares e a"nda 8ue em tempo de 'uerra, depender& de pr% "a #"cena da Casa respect" a/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +5, de 200() H G4 $s "mun"dades de Deputados ou 2enadores su!s"st"ro durante o estado de s)t"o, s podendo ser suspensas med"ante o oto de do"s teros dos mem!ros da Casa respect" a, nos casos de atos prat"cados fora do rec"nto do Con'resso Nac"ona#, 8ue se+am "ncompat) e"s com a e(ecuo da med"da/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +5, de 200() $rt/ D>/ Os Deputados e 2enadores no podero5 I * desde a e(ped"o do d"p#oma5 aF f"rmar ou manter contrato com pessoa +ur)d"ca de d"re"to p-!#"co, autar8u"a, empresa p-!#"ca, soc"edade de econom"a m"sta ou empresa concess"on&r"a de ser "o p-!#"co, sa# o 8uando o contrato o!edecer a c#&usu#as un"formes6 !F ace"tar ou e(ercer car'o, funo ou empre'o remunerado, "nc#us" e os de 8ue se+am dem"ss) e"s ad nutum , nas ent"dades constantes da a#)nea anter"or6 II * desde a posse5 aF ser propr"et&r"os, contro#adores ou d"retores de empresa 8ue 'o=e de fa or decorrente de contrato com pessoa +ur)d"ca de d"re"to p-!#"co, ou ne#a e(ercer funo remunerada6 !F ocupar car'o ou funo de 8ue se+am dem"ss) e"s ad nutum , nas ent"dades refer"das no "nc"so I, a 6

cF patroc"nar causa em 8ue se+a "nteressada 8ua#8uer das ent"dades a 8ue se refere o "nc"so I, a 6 dF ser t"tu#ares de ma"s de um car'o ou mandato p-!#"co e#et" o/ $rt/ DD/ Perder& o mandato o Deputado ou 2enador5 I * 8ue "nfr"n'"r 8ua#8uer das pro"!"?es esta!e#ec"das no art"'o anter"or6 II * cu+o proced"mento for dec#arado "ncompat) e# com o decoro par#amentar6 III * 8ue de"(ar de comparecer, em cada sesso #e'"s#at" a, B tera parte das sess?es ord"n&r"as da Casa a 8ue pertencer, sa# o #"cena ou m"sso por esta autor"=ada6 I7 * 8ue perder ou t" er suspensos os d"re"tos po#)t"cos6 7 * 8uando o decretar a ;ust"a E#e"tora#, nos casos pre "stos nesta Const"tu"o6 7I * 8ue sofrer condenao cr"m"na# em sentena trans"tada em +u#'ado/ H 34 M "ncompat) e# com o decoro par#amentar, a#%m dos casos def"n"dos no re'"mento "nterno, o a!uso das prerro'at" as asse'uradas a mem!ro do Con'resso Nac"ona# ou a percepo de anta'ens "nde "das/ H 94 Nos casos dos "nc"sos I, II e 7I, a perda do mandato ser& dec"d"da pe#a CEmara dos Deputados ou pe#o 2enado .edera#, por oto secreto e ma"or"a a!so#uta, med"ante pro ocao da respect" a Mesa ou de part"do po#)t"co representado no Con'resso Nac"ona#, asse'urada amp#a defesa/ H <4 Nos casos pre "stos nos "nc"sos III a 7, a perda ser& dec#arada pe#a Mesa da Casa respect" a, de of)c"o ou med"ante pro ocao de 8ua#8uer de seus mem!ros ou de part"do po#)t"co representado no Con'resso Nac"ona#, asse'urada amp#a defesa/ H >4 $ ren-nc"a de par#amentar su!met"do a processo 8ue "se ou possa #e ar B perda do mandato, nos termos deste art"'o, ter& seus efe"tos suspensos at% as de#"!era?es f"na"s de 8ue tratam os HH 94 e <4/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional de .e'is%o n &, de ())4) $rt/ DI/ No perder& o mandato o Deputado ou 2enador5 I * "n est"do no car'o de M"n"stro de Estado, Co ernador de 0err"tr"o, 2ecret&r"o de Estado, do D"str"to .edera#, de 0err"tr"o, de Prefe"tura de cap"ta# ou c,efe de m"sso d"p#om&t"ca tempor&r"a6 II * #"cenc"ado pe#a respect" a Casa por mot" o de doena, ou para tratar, sem remunerao, de "nteresse part"cu#ar, desde 8ue, neste caso, o afastamento no u#trapasse cento e "nte d"as por sesso #e'"s#at" a/ H 34 O sup#ente ser& con ocado nos casos de a'a, de "n est"dura em fun?es pre "stas neste art"'o ou de #"cena super"or a cento e "nte d"as/ H 94 Ocorrendo a'a e no ,a endo sup#ente, far*se*& e#e"o para preenc,@*#a se fa#tarem ma"s de 8u"n=e meses para o t%rm"no do mandato/ H <4 Na ,"ptese do "nc"so I, o Deputado ou 2enador poder& optar pe#a remunerao do mandato/ Seo VI D s Re.-i$es $rt/ DJ/ O Con'resso Nac"ona# reun"r*se*&, anua#mente, na Cap"ta# .edera#, de 9 de fe ere"ro a 3J de +u#,o e de 34 de a'osto a 99 de de=em!ro/ (6Caput7 com reda$%o dada pela Emenda constitucional n 50, de 200&) H 34 $s reun"?es marcadas para essas datas sero transfer"das para o pr"me"ro d"a -t"# su!se8Kente, 8uando reca)rem em s&!ados, dom"n'os ou fer"ados/

H 94 $ sesso #e'"s#at" a no ser& "nterromp"da sem a apro ao do pro+eto de #e" de d"retr"=es orament&r"as/ H <4 $#%m de outros casos pre "stos nesta Const"tu"o, a CEmara dos Deputados e o 2enado .edera# reun"r*se*o em sesso con+unta para5 I * "nau'urar a sesso #e'"s#at" a6 II * e#a!orar o re'"mento comum e re'u#ar a cr"ao de ser "os comuns Bs duas Casas6 III * rece!er o comprom"sso do Pres"dente e do 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca6 I7 * con,ecer do eto e so!re e#e de#"!erar/ H >4 Cada uma das Casas reun"r*se*& em sess?es preparatr"as, a part"r de 34 de fe ere"ro, no pr"me"ro ano da #e'"s#atura, para a posse de seus mem!ros e e#e"o das respect" as Mesas, para mandato de 9 Ldo"sF anos, edada a reconduo para o mesmo car'o na e#e"o "med"atamente su!se8Kente/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda constitucional n 50, de 200&) H D4 $ Mesa do Con'resso Nac"ona# ser& pres"d"da pe#o Pres"dente do 2enado .edera#, e os dema"s car'os sero e(erc"dos, a#ternadamente, pe#os ocupantes de car'os e8u" a#entes na CEmara dos Deputados e no 2enado .edera#/ H I4 $ con ocao e(traord"n&r"a do Con'resso Nac"ona# far*se*&5 I * pe#o Pres"dente do 2enado .edera#, em caso de decretao de estado de defesa ou de "nter eno federa#, de ped"do de autor"=ao para a decretao de estado de s)t"o e para o comprom"sso e a posse do Pres"dente e do 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, pe#os Pres"dentes da CEmara dos Deputados e do 2enado .edera# ou a re8uer"mento da ma"or"a dos mem!ros de am!as as Casas, em caso de ur'@nc"a ou "nteresse p-!#"co re#e ante, em todas as ,"pteses deste "nc"so com a apro ao da ma"or"a a!so#uta de cada uma das Casas do Con'resso Nac"ona#/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda constitucional n 50, de 200&) H J4 Na sesso #e'"s#at" a e(traord"n&r"a, o Con'resso Nac"ona# somente de#"!erar& so!re a mat%r"a para a 8ua# fo" con ocado, ressa# ada a ,"ptese do H G4 deste art"'o, edado o pa'amento de parce#a "nden"=atr"a, em ra=o da con ocao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda constitucional n 50, de 200&) H G4 Za endo med"das pro "sr"as em "'or na data de con ocao e(traord"n&r"a do Con'resso Nac"ona#, sero e#as automat"camente "nc#u)das na pauta da con ocao/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() Seo VII D s Co0iss$es $rt/ DG/ O Con'resso Nac"ona# e suas Casas tero com"ss?es permanentes e tempor&r"as, const"tu)das na forma e com as atr"!u"?es pre "stas no respect" o re'"mento ou no ato de 8ue resu#tar sua cr"ao/ H 34 Na const"tu"o das Mesas e de cada com"sso, % asse'urada, tanto 8uanto poss) e#, a representao proporc"ona# dos part"dos ou dos !#ocos par#amentares 8ue part"c"pam da respect" a Casa/ H 94 [s com"ss?es, em ra=o da mat%r"a de sua compet@nc"a, ca!e5 I * d"scut"r e otar pro+eto de #e" 8ue d"spensar, na forma do re'"mento, a compet@nc"a do p#en&r"o, sa# o se ,ou er recurso de um d%c"mo dos mem!ros da Casa6 II * rea#"=ar aud"@nc"as p-!#"cas com ent"dades da soc"edade c" "#6 III * con ocar M"n"stros de Estado para prestar "nforma?es so!re assuntos "nerentes a suas atr"!u"?es6

I7 * rece!er pet"?es, rec#ama?es, representa?es ou 8ue"(as de 8ua#8uer pessoa contra atos ou om"ss?es das autor"dades ou ent"dades p-!#"cas6 7 * so#"c"tar depo"mento de 8ua#8uer autor"dade ou c"dado6 7I * aprec"ar pro'ramas de o!ras, p#anos nac"ona"s, re'"ona"s e setor"a"s de desen o# "mento e so!re e#es em"t"r parecer/ H <4 $s com"ss?es par#amentares de "n8u%r"to, 8ue tero poderes de "n est"'ao prpr"os das autor"dades +ud"c"a"s, a#%m de outros pre "stos nos re'"mentos das respect" as Casas, sero cr"adas pe#a CEmara dos Deputados e pe#o 2enado .edera#, em con+unto ou separadamente, med"ante re8uer"mento de um tero de seus mem!ros, para a apurao de fato determ"nado e por pra=o certo, sendo suas conc#us?es, se for o caso, encam"n,adas ao M"n"st%r"o P-!#"co, para 8ue promo a a responsa!"#"dade c" "# ou cr"m"na# dos "nfratores/ H >4 Durante o recesso, ,a er& uma com"sso representat" a do Con'resso Nac"ona#, e#e"ta por suas Casas na -#t"ma sesso ord"n&r"a do per)odo #e'"s#at" o, com atr"!u"?es def"n"das no re'"mento comum, cu+a compos"o reprodu="r&, 8uanto poss) e#, a proporc"ona#"dade da representao part"d&r"a/ Seo VIII Do Pro*esso Le,is! ti'o S.)seo I Dis#osio %er ! $rt/ DN/ O processo #e'"s#at" o compreende a e#a!orao de5 I * emendas B Const"tu"o6 II * #e"s comp#ementares6 III * #e"s ord"n&r"as6 I7 * #e"s de#e'adas6 7 * med"das pro "sr"as6 7I * decretos #e'"s#at" os6 7II * reso#u?es/ Par&'rafo -n"co. Le" comp#ementar d"spor& so!re a e#a!orao, redao, a#terao e conso#"dao das #e"s/ S.)seo II D E0e-d 2 Co-stit.io $rt/ IO/ $ Const"tu"o poder& ser emendada med"ante proposta5 I * de um tero, no m)n"mo, dos mem!ros da CEmara dos Deputados ou do 2enado .edera#6 II * do Pres"dente da Rep-!#"ca6 III * de ma"s da metade das $ssem!#%"as Le'"s#at" as das un"dades da .ederao, man"festando*se, cada uma de#as, pe#a ma"or"a re#at" a de seus mem!ros/ H 34 $ Const"tu"o no poder& ser emendada na "'@nc"a de "nter eno federa#, de estado de defesa ou de estado de s)t"o/ H 94 $ proposta ser& d"scut"da e otada em cada Casa do Con'resso Nac"ona#, em do"s turnos, cons"derando*se apro ada se o!t" er, em am!os, tr@s 8u"ntos dos otos dos respect" os mem!ros/ H <4 $ emenda B Const"tu"o ser& promu#'ada pe#as Mesas da CEmara dos Deputados e do 2enado .edera#, com o respect" o n-mero de ordem/ H >4 No ser& o!+eto de de#"!erao a proposta de emenda tendente a a!o#"r5

I * a forma federat" a de Estado6 II * o oto d"reto, secreto, un" ersa# e per"d"co6 III * a separao dos Poderes6 I7 * os d"re"tos e 'arant"as "nd" "dua"s/ H D4 $ mat%r"a constante de proposta de emenda re+e"tada ou ,a "da por pre+ud"cada no pode ser o!+eto de no a proposta na mesma sesso #e'"s#at" a/ S.)seo III D s Leis $rt/ I3/ $ "n"c"at" a das #e"s comp#ementares e ord"n&r"as ca!e a 8ua#8uer mem!ro ou com"sso da CEmara dos Deputados, do 2enado .edera# ou do Con'resso Nac"ona#, ao Pres"dente da Rep-!#"ca, ao 2upremo 0r"!una# .edera#, aos 0r"!una"s 2uper"ores, ao Procurador*Cera# da Rep-!#"ca e aos c"dados, na forma e nos casos pre "stos nesta Const"tu"o/ H 34 2o de "n"c"at" a pr" at" a do Pres"dente da Rep-!#"ca as #e"s 8ue5 I * f"(em ou mod"f"8uem os efet" os das .oras $rmadas6 II * d"spon,am so!re5 aF cr"ao de car'os, fun?es ou empre'os p-!#"cos na adm"n"strao d"reta e aut&r8u"ca ou aumento de sua remunerao6 !F or'an"=ao adm"n"strat" a e +ud"c"&r"a, mat%r"a tr"!ut&r"a e orament&r"a, ser "os p-!#"cos e pessoa# da adm"n"strao dos 0err"tr"os6 cF ser "dores p-!#"cos da Un"o e 0err"tr"os, seu re'"me +ur)d"co, pro "mento de car'os, esta!"#"dade e aposentador"a6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) dF or'an"=ao do M"n"st%r"o P-!#"co e da Defensor"a P-!#"ca da Un"o, !em como normas 'era"s para a or'an"=ao do M"n"st%r"o P-!#"co e da Defensor"a P-!#"ca dos Estados, do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os6 eF cr"ao e e(t"no de M"n"st%r"os e r'os da adm"n"strao p-!#"ca, o!ser ado o d"sposto no art/ G>, 7I9 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() fF m"#"tares das .oras $rmadas, seu re'"me +ur)d"co, pro "mento de car'os, promo?es, esta!"#"dade, remunerao, reforma e transfer@nc"a para a reser a/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) H 94 $ "n"c"at" a popu#ar pode ser e(erc"da pe#a apresentao B CEmara dos Deputados de pro+eto de #e" su!scr"to por, no m)n"mo, um por cento do e#e"torado nac"ona#, d"str"!u)do pe#o menos por c"nco Estados, com no menos de tr@s d%c"mos por cento dos e#e"tores de cada um de#es/ $rt/ I9/ Em caso de re#e Enc"a e ur'@nc"a, o Pres"dente da Rep-!#"ca poder& adotar med"das pro "sr"as, com fora de #e", de endo su!met@*#as de "med"ato ao Con'resso Nac"ona#/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H 34 M edada a ed"o de med"das pro "sr"as so!re mat%r"a5 I * re#at" a a5 aF nac"ona#"dade, c"dadan"a, d"re"tos po#)t"cos, part"dos po#)t"cos e d"re"to e#e"tora#6 !F d"re"to pena#, processua# pena# e processua# c" "#6 cF or'an"=ao do Poder ;ud"c"&r"o e do M"n"st%r"o P-!#"co, a carre"ra e a 'arant"a de seus mem!ros6 dF p#anos p#ur"anua"s, d"retr"=es orament&r"as, oramento e cr%d"tos ad"c"ona"s e sup#ementares, ressa# ado o pre "sto no art/ 3IJ, H <46

II * 8ue "se a deteno ou se8Kestro de !ens, de poupana popu#ar ou 8ua#8uer outro at" o f"nance"ro6 III * reser ada a #e" comp#ementar6 I7 * +& d"sc"p#"nada em pro+eto de #e" apro ado pe#o Con'resso Nac"ona# e pendente de sano ou eto do Pres"dente da Rep-!#"ca/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H 94 Med"da pro "sr"a 8ue "mp#"8ue "nst"tu"o ou ma+orao de "mpostos, e(ceto os pre "stos nos arts/ 3D<, I, II, I7, 7, e 3D>, II, s produ="r& efe"tos no e(erc)c"o f"nance"ro se'u"nte se ,ou er s"do con ert"da em #e" at% o -#t"mo d"a da8ue#e em 8ue fo" ed"tada/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H <4 $s med"das pro "sr"as, ressa# ado o d"sposto nos HH 33 e 39 perdero ef"c&c"a, desde a ed"o, se no forem con ert"das em #e" no pra=o de sessenta d"as, prorro'& e#, nos termos do H J4, uma e= por "'ua# per)odo, de endo o Con'resso Nac"ona# d"sc"p#"nar, por decreto #e'"s#at" o, as re#a?es +ur)d"cas de#as decorrentes/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H >4 O pra=o a 8ue se refere o H <4 contar*se*& da pu!#"cao da med"da pro "sr"a, suspendendo*se durante os per)odos de recesso do Con'resso Nac"ona#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H D4 $ de#"!erao de cada uma das Casas do Con'resso Nac"ona# so!re o m%r"to das med"das pro "sr"as depender& de +u)=o pr% "o so!re o atend"mento de seus pressupostos const"tuc"ona"s/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H I4 2e a med"da pro "sr"a no for aprec"ada em at% 8uarenta e c"nco d"as contados de sua pu!#"cao, entrar& em re'"me de ur'@nc"a, su!se8Kentemente, em cada uma das Casas do Con'resso Nac"ona#, f"cando so!restadas, at% 8ue se u#t"me a otao, todas as dema"s de#"!era?es #e'"s#at" as da Casa em 8ue est" er tram"tando/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H J4 Prorro'ar*se*& uma -n"ca e= por "'ua# per)odo a "'@nc"a de med"da pro "sr"a 8ue, no pra=o de sessenta d"as, contado de sua pu!#"cao, no t" er a sua otao encerrada nas duas Casas do Con'resso Nac"ona#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H G4 $s med"das pro "sr"as tero sua otao "n"c"ada na CEmara dos Deputados/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H N4 Ca!er& B com"sso m"sta de Deputados e 2enadores e(am"nar as med"das pro "sr"as e so!re e#as em"t"r parecer, antes de serem aprec"adas, em sesso separada, pe#o p#en&r"o de cada uma das Casas do Con'resso Nac"ona#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H 3O/ M edada a reed"o, na mesma sesso #e'"s#at" a, de med"da pro "sr"a 8ue ten,a s"do re+e"tada ou 8ue ten,a perd"do sua ef"c&c"a por decurso de pra=o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H 33/ No ed"tado o decreto #e'"s#at" o a 8ue se refere o H <4 at% sessenta d"as aps a re+e"o ou perda de ef"c&c"a de med"da pro "sr"a, as re#a?es +ur)d"cas const"tu)das e decorrentes de atos prat"cados durante sua "'@nc"a conser ar*se*o por e#a re'"das/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H 39/ $pro ado pro+eto de #e" de con erso a#terando o te(to or"'"na# da med"da pro "sr"a, esta manter*se*& "nte'ra#mente em "'or at% 8ue se+a sanc"onado ou etado o pro+eto/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +2, de 200() $rt/ I</ No ser& adm"t"do aumento da despesa pre "sta5 I * nos pro+etos de "n"c"at" a e(c#us" a do Pres"dente da Rep-!#"ca, ressa# ado o d"sposto no art/ 3II, HH <4 e >46

II * nos pro+etos so!re or'an"=ao dos ser "os adm"n"strat" os da CEmara dos Deputados, do 2enado .edera#, dos tr"!una"s federa"s e do M"n"st%r"o P-!#"co/ $rt/ I>/ $ d"scusso e otao dos pro+etos de #e" de "n"c"at" a do Pres"dente da Rep-!#"ca, do 2upremo 0r"!una# .edera# e dos 0r"!una"s 2uper"ores tero "n)c"o na CEmara dos Deputados/ H 34 O Pres"dente da Rep-!#"ca poder& so#"c"tar ur'@nc"a para aprec"ao de pro+etos de sua "n"c"at" a/ H 94 2e, no caso do H 34, a CEmara dos Deputados e o 2enado .edera# no se man"festarem so!re a propos"o, cada 8ua# sucess" amente, em at% 8uarenta e c"nco d"as, so!restar*se*o todas as dema"s de#"!era?es #e'"s#at" as da respect" a Casa, com e(ceo das 8ue ten,am pra=o const"tuc"ona# determ"nado, at% 8ue se u#t"me a otao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H <4 $ aprec"ao das emendas do 2enado .edera# pe#a CEmara dos Deputados far*se*& no pra=o de de= d"as, o!ser ado 8uanto ao ma"s o d"sposto no par&'rafo anter"or/ H >4 Os pra=os do H 94 no correm nos per)odos de recesso do Con'resso Nac"ona#, nem se ap#"cam aos pro+etos de cd"'o/ $rt/ ID/ O pro+eto de #e" apro ado por uma Casa ser& re "sto pe#a outra, em um s turno de d"scusso e otao, e en "ado B sano ou promu#'ao, se a Casa re "sora o apro ar, ou ar8u" ado, se o re+e"tar/ Par&'rafo -n"co. 2endo o pro+eto emendado, o#tar& B Casa "n"c"adora/ $rt/ II/ $ Casa na 8ua# ten,a s"do conc#u)da a otao en "ar& o pro+eto de #e" ao Pres"dente da Rep-!#"ca, 8ue, a8u"escendo, o sanc"onar&/ H 34 2e o Pres"dente da Rep-!#"ca cons"derar o pro+eto, no todo ou em parte, "nconst"tuc"ona# ou contr&r"o ao "nteresse p-!#"co, et&*#o*& tota# ou parc"a#mente, no pra=o de 8u"n=e d"as -te"s, contados da data do rece!"mento, e comun"car&, dentro de 8uarenta e o"to ,oras, ao Pres"dente do 2enado .edera# os mot" os do eto/ H 94 O eto parc"a# somente a!ran'er& te(to "nte'ra# de art"'o, de par&'rafo, de "nc"so ou de a#)nea/ H <4 Decorr"do o pra=o de 8u"n=e d"as, o s"#@nc"o do Pres"dente da Rep-!#"ca "mportar& sano/ H >4 O eto ser& aprec"ado em sesso con+unta, dentro de tr"nta d"as a contar de seu rece!"mento, s podendo ser re+e"tado pe#o oto da ma"or"a a!so#uta dos Deputados e 2enadores, em escrut)n"o secreto/ H D4 2e o eto no for mant"do, ser& o pro+eto en "ado, para promu#'ao, ao Pres"dente da Rep-!#"ca/ H I4 Es'otado sem de#"!erao o pra=o esta!e#ec"do no H >4, o eto ser& co#ocado na ordem do d"a da sesso "med"ata, so!restadas as dema"s propos"?es, at% sua otao f"na#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() H J4 2e a #e" no for promu#'ada dentro de 8uarenta e o"to ,oras pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, nos casos dos HH <4 e D4, o Pres"dente do 2enado a promu#'ar&, e, se este no o f"=er em "'ua# pra=o, ca!er& ao 7"ce*Pres"dente do 2enado fa=@*#o/ $rt/ IJ/ $ mat%r"a constante de pro+eto de #e" re+e"tado somente poder& const"tu"r o!+eto de no o pro+eto, na mesma sesso #e'"s#at" a, med"ante proposta da ma"or"a a!so#uta dos mem!ros de 8ua#8uer das Casas do Con'resso Nac"ona#/

$rt/ IG/ $s #e"s de#e'adas sero e#a!oradas pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, 8ue de er& so#"c"tar a de#e'ao ao Con'resso Nac"ona#/ H 34 No sero o!+eto de de#e'ao os atos de compet@nc"a e(c#us" a do Con'resso Nac"ona#, os de compet@nc"a pr" at" a da CEmara dos Deputados ou do 2enado .edera#, a mat%r"a reser ada B #e" comp#ementar, nem a #e'"s#ao so!re5 I * or'an"=ao do Poder ;ud"c"&r"o e do M"n"st%r"o P-!#"co, a carre"ra e a 'arant"a de seus mem!ros6 II * nac"ona#"dade, c"dadan"a, d"re"tos "nd" "dua"s, po#)t"cos e e#e"tora"s6 III * p#anos p#ur"anua"s, d"retr"=es orament&r"as e oramentos/ H 94 $ de#e'ao ao Pres"dente da Rep-!#"ca ter& a forma de reso#uo do Con'resso Nac"ona#, 8ue espec"f"car& seu conte-do e os termos de seu e(erc)c"o/ H <4 2e a reso#uo determ"nar a aprec"ao do pro+eto pe#o Con'resso Nac"ona#, este a far& em otao -n"ca, edada 8ua#8uer emenda/ $rt/ IN/ $s #e"s comp#ementares sero apro adas por ma"or"a a!so#uta/ Seo I3 D Fis* !i4 o Co-t5)i!+ Fi- -*eir e Or 0e-t5ri $rt/ JO/ $ f"sca#"=ao cont&!"#, f"nance"ra, orament&r"a, operac"ona# e patr"mon"a# da Un"o e das ent"dades da adm"n"strao d"reta e "nd"reta, 8uanto B #e'a#"dade, #e'"t"m"dade, econom"c"dade, ap#"cao das su! en?es e ren-nc"a de rece"tas, ser& e(erc"da pe#o Con'resso Nac"ona#, med"ante contro#e e(terno, e pe#o s"stema de contro#e "nterno de cada Poder/ Par&'rafo -n"co& Prestar& contas 8ua#8uer pessoa f)s"ca ou +ur)d"ca, p-!#"ca ou pr" ada, 8ue ut"#"=e, arrecade, 'uarde, 'erenc"e ou adm"n"stre d"n,e"ros, !ens e a#ores p-!#"cos ou pe#os 8ua"s a Un"o responda, ou 8ue, em nome desta, assuma o!r"'a?es de nature=a pecun"&r"a/ (Par !ra"o 5nico com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) $rt/ J3/ O contro#e e(terno, a car'o do Con'resso Nac"ona#, ser& e(erc"do com o au()#"o do 0r"!una# de Contas da Un"o, ao 8ua# compete5 I * aprec"ar as contas prestadas anua#mente pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, med"ante parecer pr% "o, 8ue de er& ser e#a!orado em sessenta d"as a contar de seu rece!"mento6 II * +u#'ar as contas dos adm"n"stradores e dema"s respons& e"s por d"n,e"ros, !ens e a#ores p-!#"cos da adm"n"strao d"reta e "nd"reta, "nc#u)das as funda?es e soc"edades "nst"tu)das e mant"das pe#o poder p-!#"co federa#, e as contas da8ue#es 8ue derem causa a perda, e(tra "o ou outra "rre'u#ar"dade de 8ue resu#te pre+u)=o ao er&r"o p-!#"co6 III * aprec"ar, para f"ns de re'"stro, a #e'a#"dade dos atos de adm"sso de pessoa#, a 8ua#8uer t)tu#o, na adm"n"strao d"reta e "nd"reta, "nc#u)das as funda?es "nst"tu)das e mant"das pe#o poder p-!#"co, e(cetuadas as nomea?es para car'o de pro "mento em com"sso, !em como a das concess?es de aposentador"as, reformas e pens?es, ressa# adas as me#,or"as poster"ores 8ue no a#terem o fundamento #e'a# do ato concessr"o6 I7 * rea#"=ar, por "n"c"at" a prpr"a, da CEmara dos Deputados, do 2enado .edera#, de com"sso t%cn"ca ou de "n8u%r"to, "nspe?es e aud"tor"as de nature=a cont&!"#, f"nance"ra, orament&r"a, operac"ona# e patr"mon"a#, nas un"dades adm"n"strat" as dos Poderes Le'"s#at" o, E(ecut" o e ;ud"c"&r"o, e dema"s ent"dades refer"das no "nc"so II6 7 * f"sca#"=ar as contas nac"ona"s das empresas supranac"ona"s de cu+o cap"ta# soc"a# a Un"o part"c"pe, de forma d"reta ou "nd"reta, nos termos do tratado const"tut" o6

7I * f"sca#"=ar a ap#"cao de 8ua"s8uer recursos repassados pe#a Un"o, med"ante con @n"o, acordo, a+uste ou outros "nstrumentos con'@neres, a Estado, ao D"str"to .edera# ou a Mun"c)p"o6 7II * prestar as "nforma?es so#"c"tadas pe#o Con'resso Nac"ona#, por 8ua#8uer de suas Casas, ou por 8ua#8uer das respect" as com"ss?es, so!re a f"sca#"=ao cont&!"#, f"nance"ra, orament&r"a, operac"ona# e patr"mon"a# e so!re resu#tados de aud"tor"as e "nspe?es rea#"=adas6 7III * ap#"car aos respons& e"s, em caso de "#e'a#"dade de despesa ou "rre'u#ar"dade de contas, as san?es pre "stas em #e", 8ue esta!e#ecer&, entre outras com"na?es, mu#ta proporc"ona# ao dano causado ao er&r"o6 IA * ass"nar pra=o para 8ue o r'o ou ent"dade adote as pro "d@nc"as necess&r"as ao e(ato cumpr"mento da #e", se er"f"cada "#e'a#"dade6 A * sustar, se no atend"do, a e(ecuo do ato "mpu'nado, comun"cando a dec"so B CEmara dos Deputados e ao 2enado .edera#6 AI * representar ao Poder competente so!re "rre'u#ar"dades ou a!usos apurados/ H 34 No caso de contrato, o ato de sustao ser& adotado d"retamente pe#o Con'resso Nac"ona#, 8ue so#"c"tar&, de "med"ato, ao Poder E(ecut" o as med"das ca!) e"s/ H 94 2e o Con'resso Nac"ona# ou o Poder E(ecut" o, no pra=o de no enta d"as, no efet" ar as med"das pre "stas no par&'rafo anter"or, o 0r"!una# dec"d"r& a respe"to/ H <4 $s dec"s?es do 0r"!una# de 8ue resu#te "mputao de d%!"to ou mu#ta tero ef"c&c"a de t)tu#o e(ecut" o/ H >4 O 0r"!una# encam"n,ar& ao Con'resso Nac"ona#, tr"mestra# e anua#mente, re#atr"o de suas at" "dades/ $rt/ J9/ $ com"sso m"sta permanente a 8ue se refere o art/ 3II, H 34, d"ante de "nd)c"os de despesas no autor"=adas, a"nda 8ue so! a forma de "n est"mentos no pro'ramados ou de su!s)d"os no apro ados, poder& so#"c"tar B autor"dade 'o ernamenta# respons& e# 8ue, no pra=o de c"nco d"as, preste os esc#arec"mentos necess&r"os/ H 34 No prestados os esc#arec"mentos, ou cons"derados estes "nsuf"c"entes, a com"sso so#"c"tar& ao 0r"!una# pronunc"amento conc#us" o so!re a mat%r"a, no pra=o de tr"nta d"as/ H 94 Entendendo o 0r"!una# "rre'u#ar a despesa, a com"sso, se +u#'ar 8ue o 'asto possa causar dano "rrepar& e# ou 'ra e #eso B econom"a p-!#"ca, propor& ao Con'resso Nac"ona# sua sustao/ $rt/ J</ O 0r"!una# de Contas da Un"o, "nte'rado por no e M"n"stros, tem sede no D"str"to .edera#, 8uadro prpr"o de pessoa# e +ur"sd"o em todo o terr"tr"o nac"ona#, e(ercendo, no 8ue cou!er, as atr"!u"?es pre "stas no art/ NI/ H 34 Os M"n"stros do 0r"!una# de Contas da Un"o sero nomeados dentre !ras"#e"ros 8ue sat"sfaam os se'u"ntes re8u"s"tos5 I * ma"s de tr"nta e c"nco e menos de sessenta e c"nco anos de "dade6 II * "done"dade mora# e reputao "#"!ada6 III * notr"os con,ec"mentos +ur)d"cos, cont&!e"s, econ:m"cos e f"nance"ros ou de adm"n"strao p-!#"ca6 I7 * ma"s de de= anos de e(erc)c"o de funo ou de efet" a at" "dade prof"ss"ona# 8ue e("+a os con,ec"mentos menc"onados no "nc"so anter"or/ H 94 Os M"n"stros do 0r"!una# de Contas da Un"o sero esco#,"dos5 I * um tero pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, com apro ao do 2enado .edera#, sendo do"s a#ternadamente dentre aud"tores e mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co +unto ao

0r"!una#, "nd"cados em #"sta tr)p#"ce pe#o 0r"!una#, se'undo os cr"t%r"os de ant"'K"dade e merec"mento6 II * do"s teros pe#o Con'resso Nac"ona#/ H <Y Os M"n"stros do 0r"!una# de Contas da Un"o tero as mesmas 'arant"as, prerro'at" as, "mped"mentos, enc"mentos e anta'ens dos M"n"stros do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a, ap#"cando*se*#,es, 8uanto B aposentador"a e penso, as normas constantes do art/ >O/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H >4 O aud"tor, 8uando em su!st"tu"o a M"n"stro, ter& as mesmas 'arant"as e "mped"mentos do t"tu#ar e, 8uando no e(erc)c"o das dema"s atr"!u"?es da +ud"catura, as de +u"= de 0r"!una# Re'"ona# .edera#/ $rt/ J>/ Os Poderes Le'"s#at" o, E(ecut" o e ;ud"c"&r"o mantero, de forma "nte'rada, s"stema de contro#e "nterno com a f"na#"dade de5 I * a a#"ar o cumpr"mento das metas pre "stas no p#ano p#ur"anua#, a e(ecuo dos pro'ramas de 'o erno e dos oramentos da Un"o6 II * compro ar a #e'a#"dade e a a#"ar os resu#tados, 8uanto B ef"c&c"a e ef"c"@nc"a, da 'esto orament&r"a, f"nance"ra e patr"mon"a# nos r'os e ent"dades da adm"n"strao federa#, !em como da ap#"cao de recursos p-!#"cos por ent"dades de d"re"to pr" ado6 III * e(ercer o contro#e das opera?es de cr%d"to, a a"s e 'arant"as, !em como dos d"re"tos e ,a eres da Un"o6 I7 * apo"ar o contro#e e(terno no e(erc)c"o de sua m"sso "nst"tuc"ona#/ H 34 Os respons& e"s pe#o contro#e "nterno, ao tomarem con,ec"mento de 8ua#8uer "rre'u#ar"dade ou "#e'a#"dade, de#a daro c"@nc"a ao 0r"!una# de Contas da Un"o, so! pena de responsa!"#"dade so#"d&r"a/ H 94 \ua#8uer c"dado, part"do po#)t"co, assoc"ao ou s"nd"cato % parte #e')t"ma para, na forma da #e", denunc"ar "rre'u#ar"dades ou "#e'a#"dades perante o 0r"!una# de Contas da Un"o/ $rt/ JD/ $s normas esta!e#ec"das nesta 2eo ap#"cam*se, no 8ue cou!er, B or'an"=ao, compos"o e f"sca#"=ao dos 0r"!una"s de Contas dos Estados e do D"str"to .edera#, !em como dos 0r"!una"s e Conse#,os de Contas dos Mun"c)p"os/ Par&'rafo -n"co. $s Const"tu"?es estadua"s d"sporo so!re os 0r"!una"s de Contas respect" os, 8ue sero "nte'rados por sete conse#,e"ros/ C$P10ULO II DO PODER EAECU0I7O Seo I Do Preside-te e do Vi*e1Preside-te d Re#()!i* $rt/ JI/ O Poder E(ecut" o % e(erc"do pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, au("#"ado pe#os M"n"stros de Estado/ $rt/ JJ/ $ e#e"o do Pres"dente e do 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca rea#"=ar*se*&, s"mu#taneamente, no pr"me"ro dom"n'o de outu!ro, em pr"me"ro turno, e no -#t"mo dom"n'o de outu!ro, em se'undo turno, se ,ou er, do ano anter"or ao do t%rm"no do mandato pres"denc"a# "'ente/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (&, de ())H 34 $ e#e"o do Pres"dente da Rep-!#"ca "mportar& a do 7"ce*Pres"dente com e#e re'"strado/

H 94 2er& cons"derado e#e"to Pres"dente o cand"dato 8ue, re'"strado por part"do po#)t"co, o!t" er a ma"or"a a!so#uta de otos, no computados os em !ranco e os nu#os/ H <4 2e nen,um cand"dato a#canar ma"or"a a!so#uta na pr"me"ra otao, far*se*& no a e#e"o em at% "nte d"as aps a proc#amao do resu#tado, concorrendo os do"s cand"datos ma"s otados e cons"derando*se e#e"to a8ue#e 8ue o!t" er a ma"or"a dos otos &#"dos/ H >4 2e, antes de rea#"=ado o se'undo turno, ocorrer morte, des"st@nc"a ou "mped"mento #e'a# de cand"dato, con ocar*se*&, dentre os remanescentes, o de ma"or otao/ H D4 2e, na ,"ptese dos par&'rafos anter"ores, remanescer, em se'undo #u'ar, ma"s de um cand"dato com a mesma otao, 8ua#"f"car*se*& o ma"s "doso/ $rt/ JG/ O Pres"dente e o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca tomaro posse em sesso do Con'resso Nac"ona#, prestando o comprom"sso de manter, defender e cumpr"r a Const"tu"o, o!ser ar as #e"s, promo er o !em 'era# do po o !ras"#e"ro, sustentar a un"o, a "nte'r"dade e a "ndepend@nc"a do Bras"#/ Par&'rafo -n"co. 2e, decorr"dos de= d"as da data f"(ada para a posse, o Pres"dente ou o 7"ce*Pres"dente, sa# o mot" o de fora ma"or, no t" er assum"do o car'o, este ser& dec#arado a'o/ $rt/ JN/ 2u!st"tu"r& o Pres"dente, no caso de "mped"mento, e suceder*#,e*&, no de a'a, o 7"ce*Pres"dente/ Par&'rafo -n"co. O 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca, a#%m de outras atr"!u"?es 8ue #,e forem confer"das por #e" comp#ementar, au("#"ar& o Pres"dente, sempre 8ue por e#e con ocado para m"ss?es espec"a"s/ $rt/ GO/ Em caso de "mped"mento do Pres"dente e do 7"ce*Pres"dente, ou acEnc"a dos respect" os car'os, sero sucess" amente c,amados ao e(erc)c"o da Pres"d@nc"a o Pres"dente da CEmara dos Deputados, o do 2enado .edera# e o do 2upremo 0r"!una# .edera#/ $rt/ G3/ 7a'ando os car'os de Pres"dente e 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca, far*se*& e#e"o no enta d"as depo"s de a!erta a -#t"ma a'a/ H 34 Ocorrendo a acEnc"a nos -#t"mos do"s anos do per)odo pres"denc"a#, a e#e"o para am!os os car'os ser& fe"ta tr"nta d"as depo"s da -#t"ma a'a, pe#o Con'resso Nac"ona#, na forma da #e"/ H 94 Em 8ua#8uer dos casos, os e#e"tos de ero comp#etar o per)odo de seus antecessores/ $rt/ G9/ O mandato do Pres"dente da Rep-!#"ca % de 8uatro anos e ter& "n)c"o em pr"me"ro de +ane"ro do ano se'u"nte ao da sua e#e"o/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (&, de ())-) $rt/ G</ O Pres"dente e o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca no podero, sem #"cena do Con'resso Nac"ona#, ausentar*se do Pa)s por per)odo super"or a 8u"n=e d"as, so! pena de perda do car'o/ Seo II D s Atri).i$es do Preside-te d Re#()!i* $rt/ G>/ Compete pr" at" amente ao Pres"dente da Rep-!#"ca5 I * nomear e e(onerar os M"n"stros de Estado6

II * e(ercer, com o au()#"o dos M"n"stros de Estado, a d"reo super"or da adm"n"strao federa#6 III * "n"c"ar o processo #e'"s#at" o, na forma e nos casos pre "stos nesta Const"tu"o6 I7 * sanc"onar, promu#'ar e fa=er pu!#"car as #e"s, !em como e(ped"r decretos e re'u#amentos para sua f"e# e(ecuo6 7 * etar pro+etos de #e", tota# ou parc"a#mente6 7I P d"spor, med"ante decreto, so!re5 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() aF or'an"=ao e func"onamento da adm"n"strao federa#, 8uando no "mp#"car aumento de despesa nem cr"ao ou e(t"no de r'os p-!#"cos6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n +2, de 200() !F e(t"no de fun?es ou car'os p-!#"cos, 8uando a'os6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n +2, de 200() 7II * manter re#a?es com Estados estran'e"ros e acred"tar seus representantes d"p#om&t"cos6 7III * ce#e!rar tratados, con en?es e atos "nternac"ona"s, su+e"tos a referendo do Con'resso Nac"ona#6 IA * decretar o estado de defesa e o estado de s)t"o6 A * decretar e e(ecutar a "nter eno federa#6 AI * remeter mensa'em e p#ano de 'o erno ao Con'resso Nac"ona# por ocas"o da a!ertura da sesso #e'"s#at" a, e(pondo a s"tuao do Pa)s e so#"c"tando as pro "d@nc"as 8ue +u#'ar necess&r"as6 AII * conceder "ndu#to e comutar penas, com aud"@nc"a, se necess&r"o, dos r'os "nst"tu)dos em #e"6 AIII 1 e(ercer o comando supremo das .oras $rmadas, nomear os Comandantes da Mar"n,a, do E(%rc"to e da $eron&ut"ca, promo er seus of"c"a"s*'enera"s e nome&*#os para os car'os 8ue #,es so pr" at" os6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) AI7 * nomear, aps apro ao pe#o 2enado .edera#, os M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera# e dos 0r"!una"s 2uper"ores, os Co ernadores de 0err"tr"os, o Procurador* Cera# da Rep-!#"ca, o pres"dente e os d"retores do Banco Centra# e outros ser "dores, 8uando determ"nado em #e"6 A7 * nomear, o!ser ado o d"sposto no art/ J<, os M"n"stros do 0r"!una# de Contas da Un"o6 A7I * nomear os ma'"strados, nos casos pre "stos nesta Const"tu"o, e o $d o'ado*Cera# da Un"o6 A7II * nomear mem!ros do Conse#,o da Rep-!#"ca, nos termos do art/ GN, 7II6 A7III * con ocar e pres"d"r o Conse#,o da Rep-!#"ca e o Conse#,o de Defesa Nac"ona#6 AIA * dec#arar 'uerra, no caso de a'resso estran'e"ra, autor"=ado pe#o Con'resso Nac"ona# ou referendado por e#e, 8uando ocorr"da no "nter a#o das sess?es #e'"s#at" as, e, nas mesmas cond"?es, decretar, tota# ou parc"a#mente, a mo!"#"=ao nac"ona#6 AA * ce#e!rar a pa=, autor"=ado ou com o referendo do Con'resso Nac"ona#6 AAI * confer"r condecora?es e d"st"n?es ,onor)f"cas6 AAII * perm"t"r, nos casos pre "stos em #e" comp#ementar, 8ue foras estran'e"ras trans"tem pe#o terr"tr"o nac"ona# ou ne#e permaneam temporar"amente6 AAIII * en "ar ao Con'resso Nac"ona# o p#ano p#ur"anua#, o pro+eto de #e" de d"retr"=es orament&r"as e as propostas de oramento pre "stas nesta Const"tu"o6

AAI7 * prestar, anua#mente, ao Con'resso Nac"ona#, dentro de sessenta d"as aps a a!ertura da sesso #e'"s#at" a, as contas referentes ao e(erc)c"o anter"or6 AA7 * pro er e e(t"n'u"r os car'os p-!#"cos federa"s, na forma da #e"6 AA7I * ed"tar med"das pro "sr"as com fora de #e", nos termos do art/ I96 AA7II * e(ercer outras atr"!u"?es pre "stas nesta Const"tu"o/ Par&'rafo -n"co/ O Pres"dente da Rep-!#"ca poder& de#e'ar as atr"!u"?es menc"onadas nos "nc"sos 7I, AII e AA7, pr"me"ra parte, aos M"n"stros de Estado, ao Procurador*Cera# da Rep-!#"ca ou ao $d o'ado*Cera# da Un"o, 8ue o!ser aro os #"m"tes traados nas respect" as de#e'a?es/ Seo III D Res#o-s )i!id de do Preside-te d Re#()!i* $rt/ GD/ 2o cr"mes de responsa!"#"dade os atos do Pres"dente da Rep-!#"ca 8ue atentem contra a Const"tu"o .edera# e, espec"a#mente, contra5 I * a e("st@nc"a da Un"o6 II * o #" re e(erc)c"o do Poder Le'"s#at" o, do Poder ;ud"c"&r"o, do M"n"st%r"o P-!#"co e dos Poderes const"tuc"ona"s das un"dades da .ederao6 III * o e(erc)c"o dos d"re"tos po#)t"cos, "nd" "dua"s e soc"a"s6 I7 * a se'urana "nterna do Pa)s6 7 * a pro!"dade na adm"n"strao6 7I * a #e" orament&r"a6 7II * o cumpr"mento das #e"s e das dec"s?es +ud"c"a"s/ Par&'rafo -n"co. Esses cr"mes sero def"n"dos em #e" espec"a#, 8ue esta!e#ecer& as normas de processo e +u#'amento/ $rt/ GI/ $dm"t"da a acusao contra o Pres"dente da Rep-!#"ca, por do"s teros da CEmara dos Deputados, ser& e#e su!met"do a +u#'amento perante o 2upremo 0r"!una# .edera#, nas "nfra?es pena"s comuns, ou perante o 2enado .edera#, nos cr"mes de responsa!"#"dade/ H 34 O Pres"dente f"car& suspenso de suas fun?es5 I * nas "nfra?es pena"s comuns, se rece!"da a den-nc"a ou 8ue"(a*cr"me pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#6 II * nos cr"mes de responsa!"#"dade, aps a "nstaurao do processo pe#o 2enado .edera#/ H 94 2e, decorr"do o pra=o de cento e o"tenta d"as, o +u#'amento no est" er conc#u)do, cessar& o afastamento do Pres"dente, sem pre+u)=o do re'u#ar prosse'u"mento do processo/ H <4 En8uanto no so!re "er sentena condenatr"a, nas "nfra?es comuns, o Pres"dente da Rep-!#"ca no estar& su+e"to a pr"so/ H >4 O Pres"dente da Rep-!#"ca, na "'@nc"a de seu mandato, no pode ser responsa!"#"=ado por atos estran,os ao e(erc)c"o de suas fun?es/ Seo IV Dos Mi-istros de Est do $rt/ GJ/ Os M"n"stros de Estado sero esco#,"dos dentre !ras"#e"ros ma"ores de "nte e um anos e no e(erc)c"o dos d"re"tos po#)t"cos/ Par&'rafo -n"co. Compete ao M"n"stro de Estado, a#%m de outras atr"!u"?es esta!e#ec"das nesta Const"tu"o e na #e"5

I * e(ercer a or"entao, coordenao e super "so dos r'os e ent"dades da adm"n"strao federa# na &rea de sua compet@nc"a e referendar os atos e decretos ass"nados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * e(ped"r "nstru?es para a e(ecuo das #e"s, decretos e re'u#amentos6 III * apresentar ao Pres"dente da Rep-!#"ca re#atr"o anua# de sua 'esto no M"n"st%r"o6 I7 * prat"car os atos pert"nentes Bs atr"!u"?es 8ue #,e forem outor'adas ou de#e'adas pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca/ $rt/ GG/ $ #e" d"spor& so!re a cr"ao e e(t"no de M"n"st%r"os e r'os da adm"n"strao p-!#"ca/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() Seo V Do Co-se!6o d Re#()!i* e do Co-se!6o de De7es N *io- ! S.)seo I Do Co-se!6o d Re#()!i* $rt/ GN/ O Conse#,o da Rep-!#"ca % r'o super"or de consu#ta do Pres"dente da Rep-!#"ca, e de#e part"c"pam5 I * o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * o Pres"dente da CEmara dos Deputados6 III * o Pres"dente do 2enado .edera#6 I7 * os #)deres da ma"or"a e da m"nor"a na CEmara dos Deputados6 7 * os #)deres da ma"or"a e da m"nor"a no 2enado .edera#6 7I * o M"n"stro da ;ust"a6 7II * se"s c"dados !ras"#e"ros natos, com ma"s de tr"nta e c"nco anos de "dade, sendo do"s nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, do"s e#e"tos pe#o 2enado .edera# e do"s e#e"tos pe#a CEmara dos Deputados, todos com mandato de tr@s anos, edada a reconduo/ $rt/ NO/ Compete ao Conse#,o da Rep-!#"ca pronunc"ar*se so!re5 I * "nter eno federa#, estado de defesa e estado de s)t"o6 II * as 8uest?es re#e antes para a esta!"#"dade das "nst"tu"?es democr&t"cas/ H 34 O Pres"dente da Rep-!#"ca poder& con ocar M"n"stro de Estado para part"c"par da reun"o do Conse#,o, 8uando constar da pauta 8uesto re#ac"onada com o respect" o M"n"st%r"o/ H 94 $ #e" re'u#ar& a or'an"=ao e o func"onamento do Conse#,o da Rep-!#"ca/ S.)seo II Do Co-se!6o de De7es N *io- ! $rt/ N3/ O Conse#,o de Defesa Nac"ona# % r'o de consu#ta do Pres"dente da Rep-!#"ca nos assuntos re#ac"onados com a so!eran"a nac"ona# e a defesa do Estado democr&t"co, e de#e part"c"pam como mem!ros natos5 I * o 7"ce*Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * o Pres"dente da CEmara dos Deputados6 III * o Pres"dente do 2enado .edera#6 I7 * o M"n"stro da ;ust"a6

7 1 o M"n"stro de Estado da Defesa6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) 7I * o M"n"stro das Re#a?es E(ter"ores6 7II * o M"n"stro do P#ane+amento/ 7III 1 os Comandantes da Mar"n,a, do E(%rc"to e da $eron&ut"ca & (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) H 34 Compete ao Conse#,o de Defesa Nac"ona#5 I * op"nar nas ,"pteses de dec#arao de 'uerra e de ce#e!rao da pa=, nos termos desta Const"tu"o6 II * op"nar so!re a decretao do estado de defesa, do estado de s)t"o e da "nter eno federa#6 III * propor os cr"t%r"os e cond"?es de ut"#"=ao de &reas "nd"spens& e"s B se'urana do terr"tr"o nac"ona# e op"nar so!re seu efet" o uso, espec"a#mente na fa"(a de fronte"ra e nas re#ac"onadas com a preser ao e a e(p#orao dos recursos natura"s de 8ua#8uer t"po6 I7 * estudar, propor e acompan,ar o desen o# "mento de "n"c"at" as necess&r"as a 'arant"r a "ndepend@nc"a nac"ona# e a defesa do Estado democr&t"co/ H 94 $ #e" re'u#ar& a or'an"=ao e o func"onamento do Conse#,o de Defesa Nac"ona#/ C$P10ULO III DO PODER ;UDICI]RIO Seo I Dis#osi$es %er is $rt/ N9/ 2o r'os do Poder ;ud"c"&r"o5 I * o 2upremo 0r"!una# .edera#6 I*$ * o Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) II * o 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a6 III * os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s e ;u)=es .edera"s6 I7 * os 0r"!una"s e ;u)=es do 0ra!a#,o6 7 * os 0r"!una"s e ;u)=es E#e"tora"s6 7I * os 0r"!una"s e ;u)=es M"#"tares6 7II * os 0r"!una"s e ;u)=es dos Estados e do D"str"to .edera# e 0err"tr"os/ H 34 O 2upremo 0r"!una# .edera#, o Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a e os 0r"!una"s 2uper"ores t@m sede na Cap"ta# .edera#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional 45, de 2004) H 94 O 2upremo 0r"!una# .edera# e os 0r"!una"s 2uper"ores t@m +ur"sd"o em todo o terr"tr"o nac"ona#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional 45, de 2004) $rt/ N</ Le" comp#ementar, de "n"c"at" a do 2upremo 0r"!una# .edera#, d"spor& so!re o Estatuto da Ma'"stratura, o!ser ados os se'u"ntes pr"nc)p"os5 I * "n'resso na carre"ra, cu+o car'o "n"c"a# ser& o de +u"= su!st"tuto, med"ante concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os, com a part"c"pao da Ordem dos $d o'ados do Bras"# em todas as fases, e("'"ndo*se do !ac,are# em d"re"to, no m)n"mo, tr@s anos de at" "dade +ur)d"ca e o!edecendo*se, nas nomea?es, B ordem de c#ass"f"cao6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

II * promoo de entrEnc"a para entrEnc"a, a#ternadamente, por ant"'K"dade e merec"mento, atend"das as se'u"ntes normas5 aF % o!r"'atr"a a promoo do +u"= 8ue f"'ure por tr@s e=es consecut" as ou c"nco a#ternadas em #"sta de merec"mento6 !F a promoo por merec"mento pressup?e do"s anos de e(erc)c"o na respect" a entrEnc"a e "nte'rar o +u"= a pr"me"ra 8u"nta parte da #"sta de ant"'u"dade desta, sa# o se no ,ou er com ta"s re8u"s"tos 8uem ace"te o #u'ar a'o6 cF afer"o do merec"mento conforme o desempen,o e pe#os cr"t%r"os o!+et" os de produt" "dade e preste=a no e(erc)c"o da +ur"sd"o e pe#a fre8K@nc"a e apro e"tamento em cursos of"c"a"s ou recon,ec"dos de aperfe"oamento6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) dF na apurao de ant"'K"dade, o tr"!una# somente poder& recusar o +u"= ma"s ant"'o pe#o oto fundamentado de do"s teros de seus mem!ros, conforme proced"mento prpr"o, e asse'urada amp#a defesa, repet"ndo*se a otao at% f"(ar*se a "nd"cao6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) eF no ser& promo "do o +u"= 8ue, "n+ust"f"cadamente, ret" er autos em seu poder a#%m do pra=o #e'a#, no podendo de o# @*#os ao cartr"o sem o de "do despac,o ou dec"so6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) III * o acesso aos tr"!una"s de se'undo 'rau far*se*& por ant"'K"dade e merec"mento, a#ternadamente, apurados na -#t"ma ou -n"ca entrEnc"a6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I7 * pre "so de cursos of"c"a"s de preparao, aperfe"oamento e promoo de ma'"strados, const"tu"ndo etapa o!r"'atr"a do processo de "ta#"c"amento a part"c"pao em curso of"c"a# ou recon,ec"do por esco#a nac"ona# de formao e aperfe"oamento de ma'"strados6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7 * o su!s)d"o dos M"n"stros dos 0r"!una"s 2uper"ores corresponder& a no enta e c"nco por cento do su!s)d"o mensa# f"(ado para os M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera# e os su!s)d"os dos dema"s ma'"strados sero f"(ados em #e" e esca#onados, em n) e# federa# e estadua#, conforme as respect" as cate'or"as da estrutura +ud"c"&r"a nac"ona#, no podendo a d"ferena entre uma e outra ser super"or a de= por cento ou "nfer"or a c"nco por cento, nem e(ceder a no enta e c"nco por cento do su!s)d"o mensa# dos M"n"stros dos 0r"!una"s 2uper"ores, o!edec"do, em 8ua#8uer caso, o d"sposto nos arts/ <J, AI, e <N, H >46 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7I * a aposentador"a dos ma'"strados e a penso de seus dependentes o!ser aro o d"sposto no art/ >O9 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) 7II * o +u"= t"tu#ar res"d"r& na respect" a comarca, sa# o autor"=ao do tr"!una#6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7III * o ato de remoo, d"spon"!"#"dade e aposentador"a do ma'"strado, por "nteresse p-!#"co, fundar*se*& em dec"so por oto da ma"or"a a!so#uta do respect" o tr"!una# ou do Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a, asse'urada amp#a defesa6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7III*$ * a remoo a ped"do ou a permuta de ma'"strados de comarca de "'ua# entrEnc"a atender&, no 8ue cou!er, ao d"sposto nas a#)neas a, b, c e e do "nc"so II6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) IA * todos os +u#'amentos dos r'os do Poder ;ud"c"&r"o sero p-!#"cos, e fundamentadas todas as dec"s?es, so! pena de nu#"dade, podendo a #e" #"m"tar a presena, em determ"nados atos, Bs prpr"as partes e a seus ad o'ados, ou somente a estes, em casos nos 8ua"s a preser ao do d"re"to B "nt"m"dade do "nteressado no s"'"#o no pre+ud"8ue o "nteresse p-!#"co B "nformao6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

A * as dec"s?es adm"n"strat" as dos tr"!una"s sero mot" adas e em sesso p-!#"ca, sendo as d"sc"p#"nares tomadas pe#o oto da ma"or"a a!so#uta de seus mem!ros6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AI * nos tr"!una"s com n-mero super"or a "nte e c"nco +u#'adores, poder& ser const"tu)do r'o espec"a#, com o m)n"mo de on=e e o m&("mo de "nte e c"nco mem!ros, para o e(erc)c"o das atr"!u"?es adm"n"strat" as e +ur"sd"c"ona"s de#e'adas da compet@nc"a do tr"!una# p#eno, pro endo*se metade das a'as por ant"'K"dade e a outra metade por e#e"o pe#o tr"!una# p#eno6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AII * a at" "dade +ur"sd"c"ona# ser& "n"nterrupta, sendo edado f%r"as co#et" as nos +u)=os e tr"!una"s de se'undo 'rau, func"onando, nos d"as em 8ue no ,ou er e(ped"ente forense norma#, +u)=es em p#anto permanente6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AIII * o n-mero de +u)=es na un"dade +ur"sd"c"ona# ser& proporc"ona# B efet" a demanda +ud"c"a# e B respect" a popu#ao6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AI7 * os ser "dores rece!ero de#e'ao para a pr&t"ca de atos de adm"n"strao e atos de mero e(ped"ente sem car&ter dec"sr"o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) A7 * a d"str"!u"o de processos ser& "med"ata, em todos os 'raus de +ur"sd"o/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ N>/ Um 8u"nto dos #u'ares dos 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s, dos tr"!una"s dos Estados, e do D"str"to .edera# e 0err"tr"os ser& composto de mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co, com ma"s de de= anos de carre"ra, e de ad o'ados de notr"o sa!er +ur)d"co e de reputao "#"!ada, com ma"s de de= anos de efet" a at" "dade prof"ss"ona#, "nd"cados em #"sta s@(tup#a pe#os r'os de representao das respect" as c#asses/ Par&'rafo -n"co. Rece!"das as "nd"ca?es, o tr"!una# formar& #"sta tr)p#"ce, en "ando*a ao Poder E(ecut" o, 8ue, nos "nte d"as su!se8Kentes, esco#,er& um de seus "nte'rantes para nomeao/ $rt/ ND/ Os +u)=es 'o=am das se'u"ntes 'arant"as5 I * "ta#"c"edade, 8ue, no pr"me"ro 'rau, s ser& ad8u"r"da aps do"s anos de e(erc)c"o, dependendo a perda do car'o, nesse per)odo, de de#"!erao do tr"!una# a 8ue o +u"= est" er "ncu#ado e, nos dema"s casos, de sentena +ud"c"a# trans"tada em +u#'ado6 II * "namo "!"#"dade, sa# o por mot" o de "nteresse p-!#"co, na forma do art/ N<, 7III6 III * "rredut"!"#"dade de su!s)d"o, ressa# ado o d"sposto nos arts/ <J, A e AI, <N, H >4, 3DO, II, 3D<, III, e 3D<, H 94, I/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) Par&'rafo -n"co. $os +u)=es % edado5 I * e(ercer, a"nda 8ue em d"spon"!"#"dade, outro car'o ou funo, sa# o uma de ma'"st%r"o6 II * rece!er, a 8ua#8uer t)tu#o ou prete(to, custas ou part"c"pao em processo6 III * ded"car*se a at" "dade po#)t"co*part"d&r"a/ I7 * rece!er, a 8ua#8uer t)tu#o ou prete(to, au()#"os ou contr"!u"?es de pessoas f)s"cas, ent"dades p-!#"cas ou pr" adas, ressa# adas as e(ce?es pre "stas em #e"6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7 * e(ercer a ad ocac"a no +u)=o ou tr"!una# do 8ua# se afastou, antes de decorr"dos tr@s anos do afastamento do car'o por aposentador"a ou e(onerao/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

$rt/ NI/ Compete pr" at" amente5 I * aos tr"!una"s5 aF e#e'er seus r'os d"ret" os e e#a!orar seus re'"mentos "nternos, com o!ser Enc"a das normas de processo e das 'arant"as processua"s das partes, d"spondo so!re a compet@nc"a e o func"onamento dos respect" os r'os +ur"sd"c"ona"s e adm"n"strat" os6 !F or'an"=ar suas secretar"as e ser "os au("#"ares e os dos +u)=os 8ue #,es forem "ncu#ados, e#ando pe#o e(erc)c"o da at" "dade corre"c"ona# respect" a6 cF pro er, na forma pre "sta nesta Const"tu"o, os car'os de +u"= de carre"ra da respect" a +ur"sd"o6 dF propor a cr"ao de no as aras +ud"c"&r"as6 eF pro er, por concurso p-!#"co de pro as, ou de pro as e t)tu#os, o!edec"do o d"sposto no art/ 3IN, par&'rafo -n"co, os car'os necess&r"os B adm"n"strao da +ust"a, e(ceto os de conf"ana ass"m def"n"dos em #e"6 fF conceder #"cena, f%r"as e outros afastamentos a seus mem!ros e aos +u)=es e ser "dores 8ue #,es forem "med"atamente "ncu#ados6 II * ao 2upremo 0r"!una# .edera#, aos 0r"!una"s 2uper"ores e aos 0r"!una"s de ;ust"a propor ao Poder Le'"s#at" o respect" o, o!ser ado o d"sposto no art/ 3IN5 a) a a#terao do n-mero de mem!ros dos tr"!una"s "nfer"ores6 !F a cr"ao e a e(t"no de car'os e a remunerao dos seus ser "os au("#"ares e dos +u)=os 8ue #,es forem "ncu#ados, !em como a f"(ao do su!s)d"o de seus mem!ros e dos +u)=es, "nc#us" e dos tr"!una"s "nfer"ores, onde ,ou er6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, 200+) cF a cr"ao ou e(t"no dos tr"!una"s "nfer"ores6 dF a a#terao da or'an"=ao e da d" "so +ud"c"&r"as6 III * aos 0r"!una"s de ;ust"a +u#'ar os +u)=es estadua"s e do D"str"to .edera# e 0err"tr"os, !em como os mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co, nos cr"mes comuns e de responsa!"#"dade, ressa# ada a compet@nc"a da ;ust"a E#e"tora#/ $rt/ NJ/ 2omente pe#o oto da ma"or"a a!so#uta de seus mem!ros ou dos mem!ros do respect" o r'o espec"a# podero os tr"!una"s dec#arar a "nconst"tuc"ona#"dade de #e" ou ato normat" o do poder p-!#"co/ $rt/ NG/ $ Un"o, no D"str"to .edera# e nos 0err"tr"os, e os Estados cr"aro5 I * +u"=ados espec"a"s, pro "dos por +u)=es to'ados, ou to'ados e #e"'os, competentes para a conc"#"ao, o +u#'amento e a e(ecuo de causas c) e"s de menor comp#e("dade e "nfra?es pena"s de menor potenc"a# ofens" o, med"ante os proced"mentos ora# e sumar)ss"mo, perm"t"dos, nas ,"pteses pre "stas em #e", a transao e o +u#'amento de recursos por turmas de +u)=es de pr"me"ro 'rau6 II * +ust"a de pa=, remunerada, composta de c"dados e#e"tos pe#o oto d"reto, un" ersa# e secreto, com mandato de 8uatro anos e compet@nc"a para, na forma da #e", ce#e!rar casamentos, er"f"car, de of)c"o ou em face de "mpu'nao apresentada, o processo de ,a!"#"tao e e(ercer atr"!u"?es conc"#"atr"as, sem car&ter +ur"sd"c"ona#, a#%m de outras pre "stas na #e'"s#ao/ H 34 Le" federa# d"spor& so!re a cr"ao de +u"=ados espec"a"s no Em!"to da ;ust"a .edera#/ (Par !ra"o 5nico acrescido pela Emenda Constitucional n 22, de ())) e trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 94 $s custas e emo#umentos sero dest"nados e(c#us" amente ao custe"o dos ser "os afetos Bs at" "dades espec)f"cas da ;ust"a/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

$rt/ NN/ $o Poder ;ud"c"&r"o % asse'urada autonom"a adm"n"strat" a e f"nance"ra/ H 34 Os tr"!una"s e#a!oraro suas propostas orament&r"as dentro dos #"m"tes est"pu#ados con+untamente com os dema"s Poderes na #e" de d"retr"=es orament&r"as/ H 94 O encam"n,amento da proposta, ou "dos os outros tr"!una"s "nteressados, compete5 I * no Em!"to da Un"o, aos Pres"dentes do 2upremo 0r"!una# .edera# e dos 0r"!una"s 2uper"ores, com a apro ao dos respect" os tr"!una"s6 II * no Em!"to dos Estados e no do D"str"to .edera# e 0err"tr"os, aos Pres"dentes dos 0r"!una"s de ;ust"a, com a apro ao dos respect" os tr"!una"s/ H <4 2e os r'os refer"dos no H 94 no encam"n,arem as respect" as propostas orament&r"as dentro do pra=o esta!e#ec"do na #e" de d"retr"=es orament&r"as, o Poder E(ecut" o cons"derar&, para f"ns de conso#"dao da proposta orament&r"a anua#, os a#ores apro ados na #e" orament&r"a "'ente, a+ustados de acordo com os #"m"tes est"pu#ados na forma do H 34 deste art"'o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H >4 2e as propostas orament&r"as de 8ue trata este art"'o forem encam"n,adas em desacordo com os #"m"tes est"pu#ados na forma do H 34, o Poder E(ecut" o proceder& aos a+ustes necess&r"os para f"ns de conso#"dao da proposta orament&r"a anua#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H D4 Durante a e(ecuo orament&r"a do e(erc)c"o, no poder& ,a er a rea#"=ao de despesas ou a assuno de o!r"'a?es 8ue e(trapo#em os #"m"tes esta!e#ec"dos na #e" de d"retr"=es orament&r"as, e(ceto se pre "amente autor"=adas, med"ante a a!ertura de cr%d"tos sup#ementares ou espec"a"s/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3OO/ Os pa'amentos de "dos pe#as .a=endas P-!#"cas .edera#, Estadua"s, D"str"ta# e Mun"c"pa"s, em "rtude de sentena +ud"c"&r"a, far*se*o e(c#us" amente na ordem crono#'"ca de apresentao dos precatr"os e B conta dos cr%d"tos respect" os, pro"!"da a des"'nao de casos ou de pessoas nas dota?es orament&r"as e nos cr%d"tos ad"c"ona"s a!ertos para este f"m/ (>Caput> do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 34 Os d%!"tos de nature=a a#"ment)c"a compreendem a8ue#es decorrentes de sa#&r"os, enc"mentos, pro entos, pens?es e suas comp#ementa?es, !enef)c"os pre "denc"&r"os e "nden"=a?es por morte ou por "n a#"de=, fundadas em responsa!"#"dade c" "#, em "rtude de sentena +ud"c"a# trans"tada em +u#'ado, e sero pa'os com prefer@nc"a so!re todos os dema"s d%!"tos, e(ceto so!re a8ue#es refer"dos no H 94 deste art"'o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 94 Os d%!"tos de nature=a a#"ment)c"a cu+os t"tu#ares ten,am IO LsessentaF anos de "dade ou ma"s na data de e(ped"o do precatr"o, ou se+am portadores de doena 'ra e, def"n"dos na forma da #e", sero pa'os com prefer@nc"a so!re todos os dema"s d%!"tos, at% o a#or e8u" a#ente ao tr"p#o do f"(ado em #e" para os f"ns do d"sposto no H <4 deste art"'o, adm"t"do o frac"onamento para essa f"na#"dade, sendo 8ue o restante ser& pa'o na ordem crono#'"ca de apresentao do precatr"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H <4 O d"sposto no caput deste art"'o re#at" amente B e(ped"o de precatr"os no se ap#"ca aos pa'amentos de o!r"'a?es def"n"das em #e"s como de pe8ueno a#or 8ue as .a=endas refer"das de am fa=er em "rtude de sentena +ud"c"a# trans"tada em +u#'ado/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H >4 Para os f"ns do d"sposto no H <4, podero ser f"(ados, por #e"s prpr"as, a#ores d"st"ntos Bs ent"dades de d"re"to p-!#"co, se'undo as d"ferentes capac"dades econ:m"cas, sendo o m)n"mo "'ua# ao a#or do ma"or !enef)c"o do re'"me 'era# de

pre "d@nc"a soc"a#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H D4 M o!r"'atr"a a "nc#uso, no oramento das ent"dades de d"re"to p-!#"co, de er!a necess&r"a ao pa'amento de seus d%!"tos, or"undos de sentenas trans"tadas em +u#'ado, constantes de precatr"os +ud"c"&r"os apresentados at% 34 de +u#,o, fa=endo*se o pa'amento at% o f"na# do e(erc)c"o se'u"nte, 8uando tero seus a#ores atua#"=ados monetar"amente/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H I4 $s dota?es orament&r"as e os cr%d"tos a!ertos sero cons"'nados d"retamente ao Poder ;ud"c"&r"o, ca!endo ao Pres"dente do 0r"!una# 8ue profer"r a dec"so e(e8uenda determ"nar o pa'amento "nte'ra# e autor"=ar, a re8uer"mento do credor e e(c#us" amente para os casos de preter"mento de seu d"re"to de preced@nc"a ou de no a#ocao orament&r"a do a#or necess&r"o B sat"sfao do seu d%!"to, o se8uestro da 8uant"a respect" a/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H J4 O Pres"dente do 0r"!una# competente 8ue, por ato com"ss" o ou om"ss" o, retardar ou tentar frustrar a #"8u"dao re'u#ar de precatr"os "ncorrer& em cr"me de responsa!"#"dade e responder&, tam!%m, perante o Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H G4 M edada a e(ped"o de precatr"os comp#ementares ou sup#ementares de a#or pa'o, !em como o frac"onamento, repart"o ou 8ue!ra do a#or da e(ecuo para f"ns de en8uadramento de parce#a do tota# ao 8ue d"sp?e o H <4 deste art"'o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H N4 No momento da e(ped"o dos precatr"os, "ndependentemente de re'u#amentao, de#es de er& ser a!at"do, a t)tu#o de compensao, a#or correspondente aos d%!"tos #)8u"dos e certos, "nscr"tos ou no em d) "da at" a e const"tu)dos contra o credor or"'"na# pe#a .a=enda P-!#"ca de edora, "nc#u)das parce#as "ncendas de parce#amentos, ressa# ados a8ue#es cu+a e(ecuo este+a suspensa em "rtude de contestao adm"n"strat" a ou +ud"c"a#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 3O/ $ntes da e(ped"o dos precatr"os, o 0r"!una# so#"c"tar& B .a=enda P-!#"ca de edora, para resposta em at% <O Ltr"ntaF d"as, so! pena de perda do d"re"to de a!at"mento, "nformao so!re os d%!"tos 8ue preenc,am as cond"?es esta!e#ec"das no H N4, para os f"ns ne#e pre "stos/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 33/ M facu#tada ao credor, conforme esta!e#ec"do em #e" da ent"dade federat" a de edora, a entre'a de cr%d"tos em precatr"os para compra de "m e"s p-!#"cos do respect" o ente federado/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 39/ $ part"r da promu#'ao desta Emenda Const"tuc"ona#, a atua#"=ao de a#ores de re8u"s"tr"os, aps sua e(ped"o, at% o efet" o pa'amento, "ndependentemente de sua nature=a, ser& fe"ta pe#o )nd"ce of"c"a# de remunerao !&s"ca da caderneta de poupana, e, para f"ns de compensao da mora, "nc"d"ro +uros s"mp#es no mesmo percentua# de +uros "nc"dentes so!re a caderneta de poupana, f"cando e(c#u)da a "nc"d@nc"a de +uros compensatr"os/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 3</ O credor poder& ceder, tota# ou parc"a#mente, seus cr%d"tos em precatr"os a terce"ros, "ndependentemente da concordEnc"a do de edor, no se ap#"cando ao cess"on&r"o o d"sposto nos HH 94 e <4/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 3>/ $ cesso de precatr"os somente produ="r& efe"tos aps comun"cao, por me"o de pet"o protoco#"=ada, ao tr"!una# de or"'em e B ent"dade de edora/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) H 3D/ 2em pre+u)=o do d"sposto neste art"'o, #e" comp#ementar a esta Const"tu"o .edera# poder& esta!e#ecer re'"me espec"a# para pa'amento de cr%d"to de precatr"os de Estados, D"str"to .edera# e Mun"c)p"os, d"spondo so!re "ncu#a?es B rece"ta corrente #)8u"da

e forma e pra=o de #"8u"dao/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200) H 3I/ $ seu cr"t%r"o e(c#us" o e na forma de #e", a Un"o poder& assum"r d%!"tos, or"undos de precatr"os, de Estados, D"str"to .edera# e Mun"c)p"os, ref"nanc"ando*os d"retamente/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &2, de 200)) Seo II Do S.#re0o Tri).- ! Feder ! $rt/ 3O3/ O 2upremo 0r"!una# .edera# comp?e*se de on=e M"n"stros, esco#,"dos dentre c"dados com ma"s de tr"nta e c"nco e menos de sessenta e c"nco anos de "dade, de not& e# sa!er +ur)d"co e reputao "#"!ada/ Par&'rafo -n"co. Os M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera# sero nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, depo"s de apro ada a esco#,a pe#a ma"or"a a!so#uta do 2enado .edera#/ $rt/ 3O9/ Compete ao 2upremo 0r"!una# .edera#, prec"puamente, a 'uarda da Const"tu"o, ca!endo*#,e5 I * processar e +u#'ar, or"'"nar"amente5 aF a ao d"reta de "nconst"tuc"ona#"dade de #e" ou ato normat" o federa# ou estadua# e a ao dec#aratr"a de const"tuc"ona#"dade de #e" ou ato normat" o federa#6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) !F nas "nfra?es pena"s comuns, o Pres"dente da Rep-!#"ca, o 7"ce*Pres"dente, os mem!ros do Con'resso Nac"ona#, seus prpr"os M"n"stros e o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca6 cF nas "nfra?es pena"s comuns e nos cr"mes de responsa!"#"dade, os M"n"stros de Estado e os Comandantes da Mar"n,a, do E(%rc"to e da $eron&ut"ca, ressa# ado o d"sposto no art/ D9, I, os mem!ros dos 0r"!una"s 2uper"ores, os do 0r"!una# de Contas da Un"o e os c,efes de m"sso d"p#om&t"ca de car&ter permanente6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) dF o habeas corpus , sendo pac"ente 8ua#8uer das pessoas refer"das nas a#)neas anter"ores6 o mandado de se'urana e o habeas data contra atos do Pres"dente da Rep-!#"ca, das Mesas da CEmara dos Deputados e do 2enado .edera#, do 0r"!una# de Contas da Un"o, do Procurador*Cera# da Rep-!#"ca e do prpr"o 2upremo 0r"!una# .edera#6 eF o #"t)'"o entre Estado estran'e"ro ou or'an"smo "nternac"ona# e a Un"o, o Estado, o D"str"to .edera# ou o 0err"tr"o6 fF as causas e os conf#"tos entre a Un"o e os Estados, a Un"o e o D"str"to .edera#, ou entre uns e outros, "nc#us" e as respect" as ent"dades da adm"n"strao "nd"reta6 'F a e(trad"o so#"c"tada por Estado estran'e"ro6 ,F (.e'o!ada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) "F o habeas corpus, 8uando o coator for 0r"!una# 2uper"or ou 8uando o coator ou o pac"ente for autor"dade ou func"on&r"o cu+os atos este+am su+e"tos d"retamente B +ur"sd"o do 2upremo 0r"!una# .edera#, ou se trate de cr"me su+e"to B mesma +ur"sd"o em uma -n"ca "nstEnc"a6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 22, de ()))) +F a re "so cr"m"na# e a ao resc"sr"a de seus +u#'ados6 #F a rec#amao para a preser ao de sua compet@nc"a e 'arant"a da autor"dade de suas dec"s?es6 mF a e(ecuo de sentena nas causas de sua compet@nc"a or"'"n&r"a, facu#tada a de#e'ao de atr"!u"?es para a pr&t"ca de atos processua"s6

nF a ao em 8ue todos os mem!ros da ma'"stratura se+am d"reta ou "nd"retamente "nteressados, e a8ue#a em 8ue ma"s da metade dos mem!ros do tr"!una# de or"'em este+am "mped"dos ou se+am d"reta ou "nd"retamente "nteressados6 oF os conf#"tos de compet@nc"a entre o 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a e 8ua"s8uer tr"!una"s, entre 0r"!una"s 2uper"ores, ou entre estes e 8ua#8uer outro tr"!una#6 pF o ped"do de med"da caute#ar das a?es d"retas de "nconst"tuc"ona#"dade6 8F o mandado de "n+uno, 8uando a e#a!orao da norma re'u#amentadora for atr"!u"o do Pres"dente da Rep-!#"ca, do Con'resso Nac"ona#, da CEmara dos Deputados, do 2enado .edera#, da Mesa de uma dessas Casas Le'"s#at" as, do 0r"!una# de Contas da Un"o, de um dos 0r"!una"s 2uper"ores, ou do prpr"o 2upremo 0r"!una# .edera#6 rF as a?es contra o Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a e contra o Conse#,o Nac"ona# do M"n"st%r"o P-!#"co/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) II * +u#'ar, em recurso ord"n&r"o5 aF o habeas corpus , o mandado de se'urana, o habeas data e o mandado de "n+uno dec"d"dos em -n"ca "nstEnc"a pe#os 0r"!una"s 2uper"ores, se dene'atr"a a dec"so6 !F o cr"me po#)t"co6 III * +u#'ar, med"ante recurso e(traord"n&r"o, as causas dec"d"das em -n"ca ou -#t"ma "nstEnc"a, 8uando a dec"so recorr"da5 aF contrar"ar d"spos"t" o desta Const"tu"o6 !F dec#arar a "nconst"tuc"ona#"dade de tratado ou #e" federa#6 cF +u#'ar &#"da #e" ou ato de 'o erno #oca# contestado em face desta Const"tu"o/ dF +u#'ar &#"da #e" #oca# contestada em face de #e" federa#/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 34 $ ar'K"o de descumpr"mento de prece"to fundamenta#, decorrente desta Const"tu"o, ser& aprec"ada pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#, na forma da #e"/ (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n +, de ())+) H 94 $s dec"s?es def"n"t" as de m%r"to, profer"das pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#, nas a?es d"retas de "nconst"tuc"ona#"dade e nas a?es dec#aratr"as de const"tuc"ona#"dade, produ="ro ef"c&c"a contra todos e efe"to "ncu#ante, re#at" amente aos dema"s r'os do Poder ;ud"c"&r"o e B adm"n"strao p-!#"ca d"reta e "nd"reta, nas esferas federa#, estadua# e mun"c"pa#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +, de ())+ e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)) H <4 No recurso e(traord"n&r"o o recorrente de er& demonstrar a repercusso 'era# das 8uest?es const"tuc"ona"s d"scut"das no caso, nos termos da #e", a f"m de 8ue o 0r"!una# e(am"ne a adm"sso do recurso, somente podendo recus&*#o pe#a man"festao de do"s teros de seus mem!ros/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3O</ Podem propor a ao d"reta de "nconst"tuc"ona#"dade e a ao dec#aratr"a de const"tuc"ona#"dade5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I * o Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * a Mesa do 2enado .edera#6 III * a Mesa da CEmara dos Deputados6 I7 * a Mesa de $ssem!#%"a Le'"s#at" a ou da CEmara Le'"s#at" a do D"str"to .edera#6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7 * o Co ernador de Estado ou do D"str"to .edera#6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7I * o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca6 7II * o Conse#,o .edera# da Ordem dos $d o'ados do Bras"#6 7III * part"do po#)t"co com representao no Con'resso Nac"ona#6

IA * confederao s"nd"ca# ou ent"dade de c#asse de Em!"to nac"ona#/ H 34 O Procurador*Cera# da Rep-!#"ca de er& ser pre "amente ou "do nas a?es de "nconst"tuc"ona#"dade e em todos os processos de compet@nc"a do 2upremo 0r"!una# .edera#/ H 94 Dec#arada a "nconst"tuc"ona#"dade por om"sso de med"da para tornar efet" a norma const"tuc"ona#, ser& dada c"@nc"a ao Poder competente para a adoo das pro "d@nc"as necess&r"as e, em se tratando de r'o adm"n"strat" o, para fa=@*#o em tr"nta d"as/ H <4 \uando o 2upremo 0r"!una# .edera# aprec"ar a "nconst"tuc"ona#"dade, em tese, de norma #e'a# ou ato normat" o, c"tar&, pre "amente, o $d o'ado*Cera# da Un"o, 8ue defender& o ato ou te(to "mpu'nado/ H >4 (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +, de ())+ e re'o!ado pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3O<*$/ O 2upremo 0r"!una# .edera# poder&, de of)c"o ou por pro ocao, med"ante dec"so de do"s teros dos seus mem!ros, aps re"teradas dec"s?es so!re mat%r"a const"tuc"ona#, apro ar s-mu#a 8ue, a part"r de sua pu!#"cao na "mprensa of"c"a#, ter& efe"to "ncu#ante em re#ao aos dema"s r'os do Poder ;ud"c"&r"o e B adm"n"strao p-!#"ca d"reta e "nd"reta, nas esferas federa#, estadua# e mun"c"pa#, !em como proceder B sua re "so ou cance#amento, na forma esta!e#ec"da em #e"/ H 34 $ s-mu#a ter& por o!+et" o a a#"dade, a "nterpretao e a ef"c&c"a de normas determ"nadas, acerca das 8ua"s ,a+a contro %rs"a atua# entre r'os +ud"c"&r"os ou entre esses e a adm"n"strao p-!#"ca 8ue acarrete 'ra e "nse'urana +ur)d"ca e re#e ante mu#t"p#"cao de processos so!re 8uesto "d@nt"ca/ H 94 2em pre+u)=o do 8ue "er a ser esta!e#ec"do em #e", a apro ao, re "so ou cance#amento de s-mu#a poder& ser pro ocada por a8ue#es 8ue podem propor a ao d"reta de "nconst"tuc"ona#"dade/ H <4 Do ato adm"n"strat" o ou dec"so +ud"c"a# 8ue contrar"ar a s-mu#a ap#"c& e# ou 8ue "nde "damente a ap#"car, ca!er& rec#amao ao 2upremo 0r"!una# .edera# 8ue, +u#'ando*a procedente, anu#ar& o ato adm"n"strat" o ou cassar& a dec"so +ud"c"a# rec#amada, e determ"nar& 8ue outra se+a profer"da com ou sem a ap#"cao da s-mu#a, conforme o caso/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3O<*B/ O Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a comp?e*se de 3D L8u"n=eF mem!ros com mandato de 9 Ldo"sF anos, adm"t"da 3 LumaF reconduo, sendo5 (>Caput> do arti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004 e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &(, de 200)) I * o Pres"dente do 2upremo 0r"!una# .edera#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004 e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &(, de 200)) II * um M"n"stro do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a, "nd"cado pe#o respect" o tr"!una#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) III * um M"n"stro do 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o, "nd"cado pe#o respect" o tr"!una#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I7 * um desem!ar'ador de 0r"!una# de ;ust"a, "nd"cado pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7 * um +u"= estadua#, "nd"cado pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7I * um +u"= de 0r"!una# Re'"ona# .edera#, "nd"cado pe#o 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

7II * um +u"= federa#, "nd"cado pe#o 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7III * um +u"= de 0r"!una# Re'"ona# do 0ra!a#,o, "nd"cado pe#o 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) IA * um +u"= do tra!a#,o, "nd"cado pe#o 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) A * um mem!ro do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o, "nd"cado pe#o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AI * um mem!ro do M"n"st%r"o P-!#"co estadua#, esco#,"do pe#o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca dentre os nomes "nd"cados pe#o r'o competente de cada "nst"tu"o estadua#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AII * do"s ad o'ados, "nd"cados pe#o Conse#,o .edera# da Ordem dos $d o'ados do Bras"#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) AIII * do"s c"dados, de not& e# sa!er +ur)d"co e reputao "#"!ada, "nd"cados um pe#a CEmara dos Deputados e outro pe#o 2enado .edera#/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 34 O Conse#,o ser& pres"d"do pe#o Pres"dente do 2upremo 0r"!una# .edera# e, nas suas aus@nc"as e "mped"mentos, pe#o 7"ce*Pres"dente do 2upremo 0r"!una# .edera#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004 e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &(, de 200)) H 94 Os dema"s mem!ros do Conse#,o sero nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, depo"s de apro ada a esco#,a pe#a ma"or"a a!so#uta do 2enado .edera#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004 e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &(, de 200)) H <4 No efetuadas, no pra=o #e'a#, as "nd"ca?es pre "stas neste art"'o, ca!er& a esco#,a ao 2upremo 0r"!una# .edera#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H >4 Compete ao Conse#,o o contro#e da atuao adm"n"strat" a e f"nance"ra do Poder ;ud"c"&r"o e do cumpr"mento dos de eres func"ona"s dos +u)=es, ca!endo*#,e, a#%m de outras atr"!u"?es 8ue #,e forem confer"das pe#o Estatuto da Ma'"stratura5 I * =e#ar pe#a autonom"a do Poder ;ud"c"&r"o e pe#o cumpr"mento do Estatuto da Ma'"stratura, podendo e(ped"r atos re'u#amentares, no Em!"to de sua compet@nc"a, ou recomendar pro "d@nc"as6 II * =e#ar pe#a o!ser Enc"a do art/ <J e aprec"ar, de of)c"o ou med"ante pro ocao, a #e'a#"dade dos atos adm"n"strat" os prat"cados por mem!ros ou r'os do Poder ;ud"c"&r"o, podendo desconst"tu)*#os, re @*#os ou f"(ar pra=o para 8ue se adotem as pro "d@nc"as necess&r"as ao e(ato cumpr"mento da #e", sem pre+u)=o da compet@nc"a do 0r"!una# de Contas da Un"o6 III * rece!er e con,ecer das rec#ama?es contra mem!ros ou r'os do Poder ;ud"c"&r"o, "nc#us" e contra seus ser "os au("#"ares, ser ent"as e r'os prestadores de ser "os notar"a"s e de re'"stro 8ue atuem por de#e'ao do poder p-!#"co ou of"c"a#"=ados, sem pre+u)=o da compet@nc"a d"sc"p#"nar e corre"c"ona# dos tr"!una"s, podendo a ocar processos d"sc"p#"nares em curso e determ"nar a remoo, a d"spon"!"#"dade ou a aposentador"a com su!s)d"os ou pro entos proporc"ona"s ao tempo de ser "o e ap#"car outras san?es adm"n"strat" as, asse'urada amp#a defesa6 I7 * representar ao M"n"st%r"o P-!#"co, no caso de cr"me contra a adm"n"strao p-!#"ca ou de a!uso de autor"dade6 7 * re er, de of)c"o ou med"ante pro ocao, os processos d"sc"p#"nares de +u)=es e mem!ros de tr"!una"s +u#'ados ,& menos de um ano6

7I * e#a!orar semestra#mente re#atr"o estat)st"co so!re processos e sentenas pro#atadas, por un"dade da .ederao, nos d"ferentes r'os do Poder ;ud"c"&r"o6 7II * e#a!orar re#atr"o anua#, propondo as pro "d@nc"as 8ue +u#'ar necess&r"as, so!re a s"tuao do Poder ;ud"c"&r"o no Pa)s e as at" "dades do Conse#,o, o 8ua# de e "nte'rar mensa'em do Pres"dente do 2upremo 0r"!una# .edera# a ser remet"da ao Con'resso Nac"ona#, por ocas"o da a!ertura da sesso #e'"s#at" a/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H D4 O M"n"stro do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a e(ercer& a funo de M"n"stro* Corre'edor e f"car& e(c#u)do da d"str"!u"o de processos no 0r"!una#, compet"ndo*#,e, a#%m das atr"!u"?es 8ue #,e forem confer"das pe#o Estatuto da Ma'"stratura, as se'u"ntes5 I * rece!er as rec#ama?es e den-nc"as, de 8ua#8uer "nteressado, re#at" as aos ma'"strados e aos ser "os +ud"c"&r"os6 II * e(ercer fun?es e(ecut" as do Conse#,o, de "nspeo e de corre"o 'era#6 III * re8u"s"tar e des"'nar ma'"strados, de#e'ando*#,es atr"!u"?es, e re8u"s"tar ser "dores de +u)=os ou tr"!una"s, "nc#us" e nos Estados, D"str"to .edera# e 0err"tr"os/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H I4 ;unto ao Conse#,o of"c"aro o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca e o Pres"dente do Conse#,o .edera# da Ordem dos $d o'ados do Bras"#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H J4 $ Un"o, "nc#us" e no D"str"to .edera# e nos 0err"tr"os, cr"ar& ou "dor"as de +ust"a, competentes para rece!er rec#ama?es e den-nc"as de 8ua#8uer "nteressado contra mem!ros ou r'os do Poder ;ud"c"&r"o, ou contra seus ser "os au("#"ares, representando d"retamente ao Conse#,o Nac"ona# de ;ust"a/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) Seo III Do S.#erior Tri).- ! de 8.sti $rt/ 3O>/ O 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a comp?e*se de, no m)n"mo, tr"nta e tr@s M"n"stros/ Par&'rafo -n"co. Os M"n"stros do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a sero nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, dentre !ras"#e"ros com ma"s de tr"nta e c"nco e menos de sessenta e c"nco anos, de not& e# sa!er +ur)d"co e reputao "#"!ada, depo"s de apro ada a esco#,a pe#a ma"or"a a!so#uta do 2enado .edera#, sendo5 (6Caput7 do par !ra"o 5nico com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I * um tero dentre +u)=es dos 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s e um tero dentre desem!ar'adores dos 0r"!una"s de ;ust"a, "nd"cados em #"sta tr)p#"ce e#a!orada pe#o prpr"o 0r"!una#6 II * um tero, em partes "'ua"s, dentre ad o'ados e mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co .edera#, Estadua#, do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os, a#ternadamente, "nd"cados na forma do art/ N>/ $rt/ 3OD/ Compete ao 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a5 I * processar e +u#'ar, or"'"nar"amente5 aF nos cr"mes comuns, os Co ernadores dos Estados e do D"str"to .edera#, e, nestes e nos de responsa!"#"dade, os desem!ar'adores dos 0r"!una"s de ;ust"a dos Estados e do D"str"to .edera#, os mem!ros dos 0r"!una"s de Contas dos Estados e do D"str"to .edera#, os dos 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s, dos 0r"!una"s Re'"ona"s E#e"tora"s e do 0ra!a#,o, os mem!ros dos Conse#,os ou 0r"!una"s de Contas dos Mun"c)p"os e os do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o 8ue of"c"em perante tr"!una"s6

!F os mandados de se'urana e os habeas data contra ato de M"n"stro de Estado, dos Comandantes da Mar"n,a, do E(%rc"to e da $eron&ut"ca ou do prpr"o 0r"!una#6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) cF os habeas corpus, 8uando o coator ou pac"ente for 8ua#8uer das pessoas menc"onadas na a#)nea a, ou 8uando o coator for tr"!una# su+e"to B sua +ur"sd"o, M"n"stro de Estado ou Comandante da Mar"n,a, do E(%rc"to ou da $eron&ut"ca, ressa# ada a compet@nc"a da ;ust"a E#e"tora#6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2+, de ()))) dF os conf#"tos de compet@nc"a entre 8ua"s8uer tr"!una"s, ressa# ado o d"sposto no art/ 3O9, I, o , !em como entre tr"!una# e +u)=es a e#e no "ncu#ados e entre +u)=es "ncu#ados a tr"!una"s d" ersos6 eF as re "s?es cr"m"na"s e as a?es resc"sr"as de seus +u#'ados6 fF a rec#amao para a preser ao de sua compet@nc"a e 'arant"a da autor"dade de suas dec"s?es6 'F os conf#"tos de atr"!u"?es entre autor"dades adm"n"strat" as e +ud"c"&r"as da Un"o, ou entre autor"dades +ud"c"&r"as de um Estado e adm"n"strat" as de outro ou do D"str"to .edera#, ou entre as deste e da Un"o6 ,F o mandado de "n+uno, 8uando a e#a!orao da norma re'u#amentadora for atr"!u"o de r'o, ent"dade ou autor"dade federa#, da adm"n"strao d"reta ou "nd"reta, e(cetuados os casos de compet@nc"a do 2upremo 0r"!una# .edera# e dos r'os da ;ust"a M"#"tar, da ;ust"a E#e"tora#, da ;ust"a do 0ra!a#,o e da ;ust"a .edera#6 "F a ,omo#o'ao de sentenas estran'e"ras e a concesso de e?e@uatur Bs cartas ro'atr"as6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) II * +u#'ar, em recurso ord"n&r"o5 aF os habeas corpus dec"d"dos em -n"ca ou -#t"ma "nstEnc"a pe#os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s ou pe#os tr"!una"s dos Estados, do D"str"to .edera# e 0err"tr"os, 8uando a dec"so for dene'atr"a6 !F os mandados de se'urana dec"d"dos em -n"ca "nstEnc"a pe#os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s ou pe#os tr"!una"s dos Estados, do D"str"to .edera# e 0err"tr"os, 8uando dene'atr"a a dec"so6 cF as causas em 8ue forem partes Estado estran'e"ro ou or'an"smo "nternac"ona#, de um #ado, e, do outro, Mun"c)p"o ou pessoa res"dente ou dom"c"#"ada no Pa)s6 III * +u#'ar, em recurso espec"a#, as causas dec"d"das, em -n"ca ou -#t"ma "nstEnc"a, pe#os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s ou pe#os tr"!una"s dos Estados, do D"str"to .edera# e 0err"tr"os, 8uando a dec"so recorr"da5 aF contrar"ar tratado ou #e" federa#, ou ne'ar*#,es "'@nc"a6 !F +u#'ar &#"do ato de 'o erno #oca# contestado em face de #e" federa#6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) cF der a #e" federa# "nterpretao d" er'ente da 8ue #,e ,a+a atr"!u)do outro tr"!una#/ Par&'rafo -n"co. .unc"onaro +unto ao 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a5 (>Caput> do par !ra"o 5nico com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I * a Esco#a Nac"ona# de .ormao e $perfe"oamento de Ma'"strados, ca!endo* #,e, dentre outras fun?es, re'u#amentar os cursos of"c"a"s para o "n'resso e promoo na carre"ra6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) II * o Conse#,o da ;ust"a .edera#, ca!endo*#,e e(ercer, na forma da #e", a super "so adm"n"strat" a e orament&r"a da ;ust"a .edera# de pr"me"ro e se'undo 'raus, como r'o centra# do s"stema e com poderes corre"c"ona"s, cu+as dec"s?es tero car&ter "ncu#ante/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) Seo IV

Dos Tri).- is Re,io- is Feder is e dos 8.94es Feder is $rt/ 3OI/ 2o r'os da ;ust"a .edera#5 I * os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s6 II * os ;u)=es .edera"s/ $rt/ 3OJ/ Os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s comp?em*se de, no m)n"mo, sete +u)=es, recrutados, 8uando poss) e#, na respect" a re'"o e nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca dentre !ras"#e"ros com ma"s de tr"nta e menos de sessenta e c"nco anos, sendo5 I * um 8u"nto dentre ad o'ados com ma"s de de= anos de efet" a at" "dade prof"ss"ona# e mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co .edera# com ma"s de de= anos de carre"ra6 II * os dema"s, med"ante promoo de +u)=es federa"s com ma"s de c"nco anos de e(erc)c"o, por ant"'u"dade e merec"mento, a#ternadamente/ H 34 $ #e" d"sc"p#"nar& a remoo ou a permuta de +u)=es dos 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s e determ"nar& sua +ur"sd"o e sede/ (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 94 Os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s "nsta#aro a +ust"a "t"nerante, com a rea#"=ao de aud"@nc"as e dema"s fun?es da at" "dade +ur"sd"c"ona#, nos #"m"tes terr"tor"a"s da respect" a +ur"sd"o, ser "ndo*se de e8u"pamentos p-!#"cos e comun"t&r"os/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H <4 Os 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s podero func"onar descentra#"=adamente, const"tu"ndo CEmaras re'"ona"s, a f"m de asse'urar o p#eno acesso do +ur"sd"c"onado B +ust"a em todas as fases do processo/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3OG/ Compete aos 0r"!una"s Re'"ona"s .edera"s5 I * processar e +u#'ar, or"'"nar"amente5 aF os +u)=es federa"s da &rea de sua +ur"sd"o, "nc#u)dos os da ;ust"a M"#"tar e da ;ust"a do 0ra!a#,o, nos cr"mes comuns e de responsa!"#"dade, e os mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o, ressa# ada a compet@nc"a da ;ust"a E#e"tora#6 !F as re "s?es cr"m"na"s e as a?es resc"sr"as de +u#'ados seus ou dos +u)=es federa"s da re'"o6 cF os mandados de se'urana e os habeas data contra ato do prpr"o 0r"!una# ou de +u"= federa#6 dF os habeas corpus , 8uando a autor"dade coatora for +u"= federa#6 eF os conf#"tos de compet@nc"a entre +u)=es federa"s "ncu#ados ao 0r"!una#6 II * +u#'ar, em 'rau de recurso, as causas dec"d"das pe#os +u)=es federa"s e pe#os +u)=es estadua"s no e(erc)c"o da compet@nc"a federa# da &rea de sua +ur"sd"o/ $rt/ 3ON/ $os +u)=es federa"s compete processar e +u#'ar5 I * as causas em 8ue a Un"o, ent"dade aut&r8u"ca ou empresa p-!#"ca federa# forem "nteressadas na cond"o de autoras, r%s, ass"stentes ou oponentes, e(ceto as de fa#@nc"a, as de ac"dentes de tra!a#,o e as su+e"tas B ;ust"a E#e"tora# e B ;ust"a do 0ra!a#,o6 II * as causas entre Estado estran'e"ro ou or'an"smo "nternac"ona# e Mun"c)p"o ou pessoa dom"c"#"ada ou res"dente no Pa)s6 III * as causas fundadas em tratado ou contrato da Un"o com Estado estran'e"ro ou or'an"smo "nternac"ona#6 I7 * os cr"mes po#)t"cos e as "nfra?es pena"s prat"cadas em detr"mento de !ens, ser "os ou "nteresse da Un"o ou de suas ent"dades aut&r8u"cas ou empresas p-!#"cas,

e(c#u)das as contra en?es e ressa# ada a compet@nc"a da ;ust"a M"#"tar e da ;ust"a E#e"tora#6 7 * os cr"mes pre "stos em tratado ou con eno "nternac"ona#, 8uando, "n"c"ada a e(ecuo no Pa)s, o resu#tado ten,a ou de esse ter ocorr"do no estran'e"ro, ou rec"procamente6 7*$ * as causas re#at" as a d"re"tos ,umanos a 8ue se refere o H D4 deste art"'o6 / (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7I * os cr"mes contra a or'an"=ao do tra!a#,o e, nos casos determ"nados por #e", contra o s"stema f"nance"ro e a ordem econ:m"co*f"nance"ra6 7II * os habeas corpus , em mat%r"a cr"m"na# de sua compet@nc"a ou 8uando o constran'"mento pro "er de autor"dade cu+os atos no este+am d"retamente su+e"tos a outra +ur"sd"o6 7III * os mandados de se'urana e os habeas data contra ato de autor"dade federa#, e(cetuados os casos de compet@nc"a dos tr"!una"s federa"s6 IA * os cr"mes comet"dos a !ordo de na "os ou aerona es, ressa# ada a compet@nc"a da ;ust"a M"#"tar6 A * os cr"mes de "n'resso ou perman@nc"a "rre'u#ar de estran'e"ro, a e(ecuo de carta ro'atr"a, aps o e?e@uatur , e de sentena estran'e"ra, aps a ,omo#o'ao, as causas referentes B nac"ona#"dade, "nc#us" e a respect" a opo, e B natura#"=ao6 AI * a d"sputa so!re d"re"tos "nd)'enas/ H 34 $s causas em 8ue a Un"o for autora sero aforadas na seo +ud"c"&r"a onde t" er dom"c)#"o a outra parte/ H 94 $s causas "ntentadas contra a Un"o podero ser aforadas na seo +ud"c"&r"a em 8ue for dom"c"#"ado o autor, na8ue#a onde ,ou er ocorr"do o ato ou fato 8ue deu or"'em B demanda ou onde este+a s"tuada a co"sa, ou, a"nda, no D"str"to .edera#/ H <4 2ero processadas e +u#'adas na ;ust"a estadua#, no foro do dom"c)#"o dos se'urados ou !enef"c"&r"os, as causas em 8ue forem parte "nst"tu"o de pre "d@nc"a soc"a# e se'urado, sempre 8ue a comarca no se+a sede de ara do +u)=o federa#, e, se er"f"cada essa cond"o, a #e" poder& perm"t"r 8ue outras causas se+am tam!%m processadas e +u#'adas pe#a ;ust"a estadua#/ H >4 Na ,"ptese do par&'rafo anter"or, o recurso ca!) e# ser& sempre para o 0r"!una# Re'"ona# .edera# na &rea de +ur"sd"o do +u"= de pr"me"ro 'rau/ H D4 Nas ,"pteses de 'ra e "o#ao de d"re"tos ,umanos, o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca, com a f"na#"dade de asse'urar o cumpr"mento de o!r"'a?es decorrentes de tratados "nternac"ona"s de d"re"tos ,umanos dos 8ua"s o Bras"# se+a parte, poder& susc"tar, perante o 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a, em 8ua#8uer fase do "n8u%r"to ou processo, "nc"dente de des#ocamento de compet@nc"a para a ;ust"a .edera#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 33O/ Cada Estado, !em como o D"str"to .edera#, const"tu"r& uma seo +ud"c"&r"a, 8ue ter& por sede a respect" a cap"ta#, e aras #oca#"=adas se'undo o esta!e#ec"do em #e"/ Par&'rafo -n"co. Nos 0err"tr"os .edera"s, a +ur"sd"o e as atr"!u"?es comet"das aos +u)=es federa"s ca!ero aos +u)=es da ;ust"a #oca#, na forma da #e"/ Seo V Dos Tri).- is e 8.94es do Tr ) !6o $rt/ 333/ 2o r'os da ;ust"a do 0ra!a#,o5 I * o 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o6

II * os 0r"!una"s Re'"ona"s do 0ra!a#,o6 III 1 ;u"=es do 0ra!a#,o/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 24, de ()))) H 34 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 94 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H <4 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 333*$/ O 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o compor*se*& de "nte e sete M"n"stros, esco#,"dos dentre !ras"#e"ros com ma"s de tr"nta e c"nco e menos de sessenta e c"nco anos, nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca aps apro ao pe#a ma"or"a a!so#uta do 2enado .edera#, sendo5 I * um 8u"nto dentre ad o'ados com ma"s de de= anos de efet" a at" "dade prof"ss"ona# e mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co do 0ra!a#,o com ma"s de de= anos de efet" o e(erc)c"o, o!ser ado o d"sposto no art/ N>6 II * os dema"s dentre +u)=es dos 0r"!una"s Re'"ona"s do 0ra!a#,o, or"undos da ma'"stratura da carre"ra, "nd"cados pe#o prpr"o 0r"!una# 2uper"or/ H 34 $ #e" d"spor& so!re a compet@nc"a do 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o/ H 94 .unc"onaro +unto ao 0r"!una# 2uper"or do 0ra!a#,o5 I * a Esco#a Nac"ona# de .ormao e $perfe"oamento de Ma'"strados do 0ra!a#,o, ca!endo*#,e, dentre outras fun?es, re'u#amentar os cursos of"c"a"s para o "n'resso e promoo na carre"ra6 II * o Conse#,o 2uper"or da ;ust"a do 0ra!a#,o, ca!endo*#,e e(ercer, na forma da #e", a super "so adm"n"strat" a, orament&r"a, f"nance"ra e patr"mon"a# da ;ust"a do 0ra!a#,o de pr"me"ro e se'undo 'raus, como r'o centra# do s"stema, cu+as dec"s?es tero efe"to "ncu#ante/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 339/ $ #e" cr"ar& aras da ;ust"a do 0ra!a#,o, podendo, nas comarcas no a!ran'"das por sua +ur"sd"o, atr"!u)*#a aos +u)=es de d"re"to, com recurso para o respect" o 0r"!una# Re'"ona# do 0ra!a#,o/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 33</ $ #e" d"spor& so!re a const"tu"o, "n est"dura, +ur"sd"o, compet@nc"a, 'arant"as e cond"?es de e(erc)c"o dos r'os da ;ust"a do 0ra!a#,o/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 24, de ()))) $rt/ 33>/ Compete B ;ust"a do 0ra!a#,o processar e +u#'ar5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I * as a?es or"undas da re#ao de tra!a#,o, a!ran'"dos os entes de d"re"to p-!#"co e(terno e da adm"n"strao p-!#"ca d"reta e "nd"reta da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) II * as a?es 8ue en o# am e(erc)c"o do d"re"to de 're e6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) III * as a?es so!re representao s"nd"ca#, entre s"nd"catos, entre s"nd"catos e tra!a#,adores, e entre s"nd"catos e empre'adores6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I7 * os mandados de se'urana, habeas corpus e habeas data, 8uando o ato 8uest"onado en o# er mat%r"a su+e"ta B sua +ur"sd"o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

7 * os conf#"tos de compet@nc"a entre r'os com +ur"sd"o tra!a#,"sta, ressa# ado o d"sposto no art/ 3O9, I, o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7I * as a?es de "nden"=ao por dano mora# ou patr"mon"a#, decorrentes da re#ao de tra!a#,o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7II * as a?es re#at" as Bs pena#"dades adm"n"strat" as "mpostas aos empre'adores pe#os r'os de f"sca#"=ao das re#a?es de tra!a#,o6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) 7III * a e(ecuo, de of)c"o, das contr"!u"?es soc"a"s pre "stas no art/ 3ND, I, a, e II, e seus acr%sc"mos #e'a"s, decorrentes das sentenas 8ue profer"r6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) IA * outras contro %rs"as decorrentes da re#ao de tra!a#,o, na forma da #e"/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 34 .rustrada a ne'oc"ao co#et" a, as partes podero e#e'er &r!"tros/ H 94 Recusando*se 8ua#8uer das partes B ne'oc"ao co#et" a ou B ar!"tra'em, % facu#tado Bs mesmas, de comum acordo, a+u"=ar d"ss)d"o co#et" o de nature=a econ:m"ca, podendo a ;ust"a do 0ra!a#,o dec"d"r o conf#"to, respe"tadas as d"spos"?es m)n"mas #e'a"s de proteo ao tra!a#,o, !em como as con enc"onadas anter"ormente/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H <4 Em caso de 're e em at" "dade essenc"a#, com poss"!"#"dade de #eso do "nteresse p-!#"co, o M"n"st%r"o P-!#"co do 0ra!a#,o poder& a+u"=ar d"ss)d"o co#et" o, compet"ndo B ;ust"a do 0ra!a#,o dec"d"r o conf#"to/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())* e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 33D/ Os 0r"!una"s Re'"ona"s do 0ra!a#,o comp?em*se de, no m)n"mo, sete +u)=es, recrutados, 8uando poss) e#, na respect" a re'"o, e nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca dentre !ras"#e"ros com ma"s de tr"nta e menos de sessenta e c"nco anos, sendo5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) I * um 8u"nto dentre ad o'ados com ma"s de de= anos de efet" a at" "dade prof"ss"ona# e mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co do 0ra!a#,o com ma"s de de= anos de efet" o e(erc)c"o, o!ser ado o d"sposto no art/ N>6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) II * os dema"s, med"ante promoo de +u)=es do tra!a#,o por ant"'K"dade e merec"mento, a#ternadamente/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 34 Os 0r"!una"s Re'"ona"s do 0ra!a#,o "nsta#aro a +ust"a "t"nerante, com a rea#"=ao de aud"@nc"as e dema"s fun?es de at" "dade +ur"sd"c"ona#, nos #"m"tes terr"tor"a"s da respect" a +ur"sd"o, ser "ndo*se de e8u"pamentos p-!#"cos e comun"t&r"os/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 94 Os 0r"!una"s Re'"ona"s do 0ra!a#,o podero func"onar descentra#"=adamente, const"tu"ndo CEmaras re'"ona"s, a f"m de asse'urar o p#eno acesso do +ur"sd"c"onado B +ust"a em todas as fases do processo/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 33I& Nas 7aras do 0ra!a#,o, a +ur"sd"o ser& e(erc"da por um +u"= s"n'u#ar/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 24, de ()))) Par&'rafo -n"co/ (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 24, de ()))) Art& ::;& (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 24, de ())))

Seo VI Dos Tri).- is e 8.94es E!eitor is $rt/ 33G/ 2o r'os da ;ust"a E#e"tora#5 I * o 0r"!una# 2uper"or E#e"tora#6 II * os 0r"!una"s Re'"ona"s E#e"tora"s6 III * os +u)=es e#e"tora"s6 I7 * as ;untas E#e"tora"s/ $rt/ 33N/ O 0r"!una# 2uper"or E#e"tora# compor*se*&, no m)n"mo, de sete mem!ros, esco#,"dos5 I * med"ante e#e"o, pe#o oto secreto5 aF tr@s +u)=es dentre os M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera#6 !F do"s +u)=es dentre os M"n"stros do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a6 II * por nomeao do Pres"dente da Rep-!#"ca, do"s +u)=es dentre se"s ad o'ados de not& e# sa!er +ur)d"co e "done"dade mora#, "nd"cados pe#o 2upremo 0r"!una# .edera#/ Par&'rafo -n"co. O 0r"!una# 2uper"or E#e"tora# e#e'er& seu Pres"dente e o 7"ce* Pres"dente dentre os M"n"stros do 2upremo 0r"!una# .edera#, e o corre'edor e#e"tora# dentre os M"n"stros do 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a/ $rt/ 39O/ Za er& um 0r"!una# Re'"ona# E#e"tora# na cap"ta# de cada Estado e no D"str"to .edera#/ H 34 Os 0r"!una"s Re'"ona"s E#e"tora"s compor*se*o5 I * med"ante e#e"o, pe#o oto secreto5 aF de do"s +u)=es dentre os desem!ar'adores do 0r"!una# de ;ust"a6 !F de do"s +u)=es, dentre +u)=es de d"re"to, esco#,"dos pe#o 0r"!una# de ;ust"a6 II * de um +u"= do 0r"!una# Re'"ona# .edera# com sede na cap"ta# do Estado ou no D"str"to .edera#, ou, no ,a endo, de +u"= federa#, esco#,"do, em 8ua#8uer caso, pe#o 0r"!una# Re'"ona# .edera# respect" o6 III * por nomeao, pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, de do"s +u)=es dentre se"s ad o'ados de not& e# sa!er +ur)d"co e "done"dade mora#, "nd"cados pe#o 0r"!una# de ;ust"a/ H 94 O 0r"!una# Re'"ona# E#e"tora# e#e'er& seu Pres"dente e o 7"ce*Pres"dente dentre os desem!ar'adores/ $rt/ 393/ Le" comp#ementar d"spor& so!re a or'an"=ao e compet@nc"a dos 0r"!una"s, dos +u)=es de d"re"to e das ;untas E#e"tora"s/ H 34 Os mem!ros dos 0r"!una"s, os +u)=es de d"re"to e os "nte'rantes das ;untas E#e"tora"s, no e(erc)c"o de suas fun?es, e no 8ue #,es for ap#"c& e#, 'o=aro de p#enas 'arant"as e sero "namo ) e"s/ H 94 Os +u)=es dos 0r"!una"s E#e"tora"s, sa# o mot" o +ust"f"cado, ser "ro por do"s anos, no m)n"mo, e nunca por ma"s de do"s !"@n"os consecut" os, sendo os su!st"tutos esco#,"dos na mesma ocas"o e pe#o mesmo processo, em n-mero "'ua# para cada cate'or"a/ H <4 2o "rrecorr) e"s as dec"s?es do 0r"!una# 2uper"or E#e"tora#, sa# o as 8ue contrar"arem esta Const"tu"o e as dene'atr"as de habeas corpus ou mandado de se'urana/ H >4 Das dec"s?es dos 0r"!una"s Re'"ona"s E#e"tora"s somente ca!er& recurso 8uando5 I * forem profer"das contra d"spos"o e(pressa desta Const"tu"o ou de #e"6 II * ocorrer d" er'@nc"a na "nterpretao de #e" entre do"s ou ma"s 0r"!una"s E#e"tora"s6

III * ersarem so!re "ne#e'"!"#"dade ou e(ped"o de d"p#omas nas e#e"?es federa"s ou estadua"s6 I7 * anu#arem d"p#omas ou decretarem a perda de mandatos e#et" os federa"s ou estadua"s6 7 * dene'arem habeas corpus , mandado de se'urana, habeas data ou mandado de "n+uno/ Seo VII Dos Tri).- is e 8.94es Mi!it res $rt/ 399/ 2o r'os da ;ust"a M"#"tar5 I * o 2uper"or 0r"!una# M"#"tar6 II * os 0r"!una"s e +u)=es m"#"tares "nst"tu)dos por #e"/ $rt/ 39</ O 2uper"or 0r"!una# M"#"tar compor*se*& de 8u"n=e M"n"stros "ta#)c"os, nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, depo"s de apro ada a "nd"cao pe#o 2enado .edera#, sendo tr@s dentre of"c"a"s*'enera"s da Mar"n,a, 8uatro dentre of"c"a"s*'enera"s do E(%rc"to, tr@s dentre of"c"a"s*'enera"s da $eron&ut"ca, todos da at" a e do posto ma"s e#e ado da carre"ra, e c"nco dentre c" "s/ Par&'rafo -n"co. Os M"n"stros c" "s sero esco#,"dos pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca dentre !ras"#e"ros ma"ores de tr"nta e c"nco anos, sendo5 I * tr@s dentre ad o'ados de notr"o sa!er +ur)d"co e conduta "#"!ada, com ma"s de de= anos de efet" a at" "dade prof"ss"ona#6 II * do"s, por esco#,a par"t&r"a, dentre +u)=es*aud"tores e mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co da ;ust"a M"#"tar/ $rt/ 39>/ [ ;ust"a M"#"tar compete processar e +u#'ar os cr"mes m"#"tares def"n"dos em #e"/ Par&'rafo -n"co. $ #e" d"spor& so!re a or'an"=ao, o func"onamento e a compet@nc"a da ;ust"a M"#"tar/ Seo VIII Dos Tri).- is e 8.94es dos Est dos $rt/ 39D/ Os Estados or'an"=aro sua ;ust"a, o!ser ados os pr"nc)p"os esta!e#ec"dos nesta Const"tu"o/ H 34 $ compet@nc"a dos tr"!una"s ser& def"n"da na Const"tu"o do Estado, sendo a #e" de or'an"=ao +ud"c"&r"a de "n"c"at" a do 0r"!una# de ;ust"a/ H 94 Ca!e aos Estados a "nst"tu"o de representao de "nconst"tuc"ona#"dade de #e"s ou atos normat" os estadua"s ou mun"c"pa"s em face da Const"tu"o estadua#, edada a atr"!u"o da #e'"t"mao para a'"r a um -n"co r'o/ H <4 $ #e" estadua# poder& cr"ar, med"ante proposta do 0r"!una# de ;ust"a, a ;ust"a M"#"tar estadua#, const"tu)da, em pr"me"ro 'rau, pe#os +u)=es de d"re"to e pe#os Conse#,os de ;ust"a e, em se'undo 'rau, pe#o prpr"o 0r"!una# de ;ust"a, ou por 0r"!una# de ;ust"a M"#"tar nos Estados em 8ue o efet" o m"#"tar se+a super"or a "nte m"# "nte'rantes/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H >4 Compete B ;ust"a M"#"tar estadua# processar e +u#'ar os m"#"tares dos Estados, nos cr"mes m"#"tares def"n"dos em #e" e as a?es +ud"c"a"s contra atos d"sc"p#"nares m"#"tares, ressa# ada a compet@nc"a do +-r" 8uando a )t"ma for c" "#, ca!endo ao tr"!una#

competente dec"d"r so!re a perda do posto e da patente dos of"c"a"s e da 'raduao das praas/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H D4 Compete aos +u)=es de d"re"to do +u)=o m"#"tar processar e +u#'ar, s"n'u#armente, os cr"mes m"#"tares comet"dos contra c" "s e as a?es +ud"c"a"s contra atos d"sc"p#"nares m"#"tares, ca!endo ao Conse#,o de ;ust"a, so! a pres"d@nc"a de +u"= de d"re"to, processar e +u#'ar os dema"s cr"mes m"#"tares/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H I4 O 0r"!una# de ;ust"a poder& func"onar descentra#"=adamente, const"tu"ndo CEmaras re'"ona"s, a f"m de asse'urar o p#eno acesso do +ur"sd"c"onado B +ust"a em todas as fases do processo/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H J4 O 0r"!una# de ;ust"a "nsta#ar& a +ust"a "t"nerante, com a rea#"=ao de aud"@nc"as e dema"s fun?es da at" "dade +ur"sd"c"ona#, nos #"m"tes terr"tor"a"s da respect" a +ur"sd"o, ser "ndo*se de e8u"pamentos p-!#"cos e comun"t&r"os/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 39I/ Para d"r"m"r conf#"tos fund"&r"os, o 0r"!una# de ;ust"a propor& a cr"ao de aras espec"a#"=adas, com compet@nc"a e(c#us" a para 8uest?es a'r&r"as/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) Par&'rafo -n"co. 2empre 8ue necess&r"o B ef"c"ente prestao +ur"sd"c"ona#, o +u"= far*se*& presente no #oca# do #"t)'"o/ C$P10ULO I7 D$2 .UNR^E2 E22ENCI$I2 [ ;U20IR$ Seo I Do Mi-ist<rio P()!i*o $rt/ 39J/ O M"n"st%r"o P-!#"co % "nst"tu"o permanente, essenc"a# B funo +ur"sd"c"ona# do Estado, "ncum!"ndo*#,e a defesa da ordem +ur)d"ca, do re'"me democr&t"co e dos "nteresses soc"a"s e "nd" "dua"s "nd"spon) e"s/ H 34 2o pr"nc)p"os "nst"tuc"ona"s do M"n"st%r"o P-!#"co a un"dade, a "nd" "s"!"#"dade e a "ndepend@nc"a func"ona#/ H 94 $o M"n"st%r"o P-!#"co % asse'urada autonom"a func"ona# e adm"n"strat" a, podendo, o!ser ado o d"sposto no art/ 3IN, propor ao Poder Le'"s#at" o a cr"ao e e(t"no de seus car'os e ser "os au("#"ares, pro endo*os por concurso p-!#"co de pro as ou de pro as e t)tu#os, a po#)t"ca remuneratr"a e os p#anos de carre"ra6 a #e" d"spor& so!re sua or'an"=ao e func"onamento/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H <4 O M"n"st%r"o P-!#"co e#a!orar& sua proposta orament&r"a dentro dos #"m"tes esta!e#ec"dos na #e" de d"retr"=es orament&r"as/ H >4 2e o M"n"st%r"o P-!#"co no encam"n,ar a respect" a proposta orament&r"a dentro do pra=o esta!e#ec"do na #e" de d"retr"=es orament&r"as, o Poder E(ecut" o cons"derar&, para f"ns de conso#"dao da proposta orament&r"a anua#, os a#ores apro ados na #e" orament&r"a "'ente, a+ustados de acordo com os #"m"tes est"pu#ados na forma do H <4/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H D4 2e a proposta orament&r"a de 8ue trata este art"'o for encam"n,ada em desacordo com os #"m"tes est"pu#ados na forma do H <4, o Poder E(ecut" o proceder& aos a+ustes necess&r"os para f"ns de conso#"dao da proposta orament&r"a anua#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H I4 Durante a e(ecuo orament&r"a do e(erc)c"o, no poder& ,a er a rea#"=ao de despesas ou a assuno de o!r"'a?es 8ue e(trapo#em os #"m"tes esta!e#ec"dos na #e" de

d"retr"=es orament&r"as, e(ceto se pre "amente autor"=adas, med"ante a a!ertura de cr%d"tos sup#ementares ou espec"a"s/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 39G/ O M"n"st%r"o P-!#"co a!ran'e5 I * o M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o, 8ue compreende5 aF o M"n"st%r"o P-!#"co .edera#6 !F o M"n"st%r"o P-!#"co do 0ra!a#,o6 cF o M"n"st%r"o P-!#"co M"#"tar6 dF o M"n"st%r"o P-!#"co do D"str"to .edera# e 0err"tr"os6 II * os M"n"st%r"os P-!#"cos dos Estados/ H 34 O M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o tem por c,efe o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca, nomeado pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca dentre "nte'rantes da carre"ra, ma"ores de tr"nta e c"nco anos, aps a apro ao de seu nome pe#a ma"or"a a!so#uta dos mem!ros do 2enado .edera#, para mandato de do"s anos, perm"t"da a reconduo/ H 94 $ dest"tu"o do Procurador*Cera# da Rep-!#"ca, por "n"c"at" a do Pres"dente da Rep-!#"ca, de er& ser preced"da de autor"=ao da ma"or"a a!so#uta do 2enado .edera#/ H <4 Os M"n"st%r"os P-!#"cos dos Estados e o do D"str"to .edera# e 0err"tr"os formaro #"sta tr)p#"ce dentre "nte'rantes da carre"ra, na forma da #e" respect" a, para esco#,a de seu Procurador*Cera#, 8ue ser& nomeado pe#o C,efe do Poder E(ecut" o, para mandato de do"s anos, perm"t"da uma reconduo/ H >4 Os Procuradores*Cera"s nos Estados e no D"str"to .edera# e 0err"tr"os podero ser dest"tu)dos por de#"!erao da ma"or"a a!so#uta do Poder Le'"s#at" o, na forma da #e" comp#ementar respect" a/ H D4 Le"s comp#ementares da Un"o e dos Estados, cu+a "n"c"at" a % facu#tada aos respect" os Procuradores*Cera"s, esta!e#ecero a or'an"=ao, as atr"!u"?es e o estatuto de cada M"n"st%r"o P-!#"co, o!ser adas, re#at" amente a seus mem!ros5 I * as se'u"ntes 'arant"as5 aF "ta#"c"edade, aps do"s anos de e(erc)c"o, no podendo perder o car'o seno por sentena +ud"c"a# trans"tada em +u#'ado6 !F "namo "!"#"dade, sa# o por mot" o de "nteresse p-!#"co, med"ante dec"so do r'o co#e'"ado competente do M"n"st%r"o P-!#"co, pe#o oto da ma"or"a a!so#uta de seus mem!ros, asse'urada amp#a defesa6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) cF "rredut"!"#"dade de su!s)d"o, f"(ado na forma do art/ <N, H >4, e ressa# ado o d"sposto nos arts/ <J, A e AI, 3DO, II, 3D<, III, 3D<, H 94, I6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) II * as se'u"ntes eda?es5 aF rece!er, a 8ua#8uer t)tu#o e so! 8ua#8uer prete(to, ,onor&r"os, percenta'ens ou custas processua"s6 !F e(ercer a ad ocac"a6 cF part"c"par de soc"edade comerc"a#, na forma da #e"6 dF e(ercer, a"nda 8ue em d"spon"!"#"dade, 8ua#8uer outra funo p-!#"ca, sa# o uma de ma'"st%r"o6 eF e(ercer at" "dade po#)t"co*part"d&r"a5 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) fF rece!er, a 8ua#8uer t)tu#o ou prete(to, au()#"os ou contr"!u"?es de pessoas f)s"cas, ent"dades p-!#"cas ou pr" adas, ressa# adas as e(ce?es pre "stas em #e"/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 45, de 2004)

H I4 $p#"ca*se aos mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co o d"sposto no art/ ND, par&'rafo -n"co, 7/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 39N/ 2o fun?es "nst"tuc"ona"s do M"n"st%r"o P-!#"co5 I * promo er, pr" at" amente, a ao pena# p-!#"ca, na forma da #e"6 II * =e#ar pe#o efet" o respe"to dos poderes p-!#"cos e dos ser "os de re#e Enc"a p-!#"ca aos d"re"tos asse'urados nesta Const"tu"o, promo endo as med"das necess&r"as a sua 'arant"a6 III * promo er o "n8u%r"to c" "# e a ao c" "# p-!#"ca, para a proteo do patr"m:n"o p-!#"co e soc"a#, do me"o am!"ente e de outros "nteresses d"fusos e co#et" os6 I7 * promo er a ao de "nconst"tuc"ona#"dade ou representao para f"ns de "nter eno da Un"o e dos Estados, nos casos pre "stos nesta Const"tu"o6 7 * defender +ud"c"a#mente os d"re"tos e "nteresses das popu#a?es "nd)'enas6 7I * e(ped"r not"f"ca?es nos proced"mentos adm"n"strat" os de sua compet@nc"a, re8u"s"tando "nforma?es e documentos para "nstru)*#os, na forma da #e" comp#ementar respect" a6 7II * e(ercer o contro#e e(terno da at" "dade po#"c"a#, na forma da #e" comp#ementar menc"onada no art"'o anter"or6 7III * re8u"s"tar d"#"'@nc"as "n est"'atr"as e a "nstaurao de "n8u%r"to po#"c"a#, "nd"cados os fundamentos +ur)d"cos de suas man"festa?es processua"s6 IA * e(ercer outras fun?es 8ue #,e forem confer"das, desde 8ue compat) e"s com sua f"na#"dade, sendo*#,e edada a representao +ud"c"a# e a consu#tor"a +ur)d"ca de ent"dades p-!#"cas/ H 34 $ #e'"t"mao do M"n"st%r"o P-!#"co para as a?es c" "s pre "stas neste art"'o no "mpede a de terce"ros, nas mesmas ,"pteses, se'undo o d"sposto nesta Const"tu"o e na #e"/ H 94 $s fun?es do M"n"st%r"o P-!#"co s podem ser e(erc"das por "nte'rantes da carre"ra, 8ue de ero res"d"r na comarca da respect" a #otao, sa# o autor"=ao do c,efe da "nst"tu"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H <4 O "n'resso na carre"ra do M"n"st%r"o P-!#"co far*se*& med"ante concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os, asse'urada a part"c"pao da Ordem dos $d o'ados do Bras"# em sua rea#"=ao, e("'"ndo*se do !ac,are# em d"re"to, no m)n"mo, tr@s anos de at" "dade +ur)d"ca e o!ser ando*se, nas nomea?es, a ordem de c#ass"f"cao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H >4 $p#"ca*se ao M"n"st%r"o P-!#"co, no 8ue cou!er, o d"sposto no art/ N</ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H D4 $ d"str"!u"o de processos no M"n"st%r"o P-!#"co ser& "med"ata/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3<O/ $os mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co +unto aos 0r"!una"s de Contas ap#"cam*se as d"spos"?es desta 2eo pert"nentes a d"re"tos, eda?es e forma de "n est"dura/ $rt/ 3<O*$/ O Conse#,o Nac"ona# do M"n"st%r"o P-!#"co comp?e*se de 8uator=e mem!ros nomeados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, depo"s de apro ada a esco#,a pe#a ma"or"a a!so#uta do 2enado .edera#, para um mandato de do"s anos, adm"t"da uma reconduo, sendo5 I * o Procurador*Cera# da Rep-!#"ca, 8ue o pres"de6 II * 8uatro mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o, asse'urada a representao de cada uma de suas carre"ras6 III * tr@s mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co dos Estados6

I7 * do"s +u)=es, "nd"cados um pe#o 2upremo 0r"!una# .edera# e outro pe#o 2uper"or 0r"!una# de ;ust"a6 7 * do"s ad o'ados, "nd"cados pe#o Conse#,o .edera# da Ordem dos $d o'ados do Bras"#6 7I * do"s c"dados de not& e# sa!er +ur)d"co e reputao "#"!ada, "nd"cados um pe#a CEmara dos Deputados e outro pe#o 2enado .edera#/ H 34 Os mem!ros do Conse#,o or"undos do M"n"st%r"o P-!#"co sero "nd"cados pe#os respect" os M"n"st%r"os P-!#"cos, na forma da #e"/ H 94 Compete ao Conse#,o Nac"ona# do M"n"st%r"o P-!#"co o contro#e da atuao adm"n"strat" a e f"nance"ra do M"n"st%r"o P-!#"co e do cumpr"mento dos de eres func"ona"s de seus mem!ros, ca!endo*#,e5 I * =e#ar pe#a autonom"a func"ona# e adm"n"strat" a do M"n"st%r"o P-!#"co, podendo e(ped"r atos re'u#amentares, no Em!"to de sua compet@nc"a, ou recomendar pro "d@nc"as6 II * =e#ar pe#a o!ser Enc"a do art/ <J e aprec"ar, de of)c"o ou med"ante pro ocao, a #e'a#"dade dos atos adm"n"strat" os prat"cados por mem!ros ou r'os do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o e dos Estados, podendo desconst"tu)*#os, re @*#os ou f"(ar pra=o para 8ue se adotem as pro "d@nc"as necess&r"as ao e(ato cumpr"mento da #e", sem pre+u)=o da compet@nc"a dos 0r"!una"s de Contas6 III * rece!er e con,ecer das rec#ama?es contra mem!ros ou r'os do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o ou dos Estados, "nc#us" e contra seus ser "os au("#"ares, sem pre+u)=o da compet@nc"a d"sc"p#"nar e corre"c"ona# da "nst"tu"o, podendo a ocar processos d"sc"p#"nares em curso, determ"nar a remoo, a d"spon"!"#"dade ou a aposentador"a com su!s)d"os ou pro entos proporc"ona"s ao tempo de ser "o e ap#"car outras san?es adm"n"strat" as, asse'urada amp#a defesa6 I7 * re er, de of)c"o ou med"ante pro ocao, os processos d"sc"p#"nares de mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co da Un"o ou dos Estados +u#'ados ,& menos de um ano6 7 * e#a!orar re#atr"o anua#, propondo as pro "d@nc"as 8ue +u#'ar necess&r"as so!re a s"tuao do M"n"st%r"o P-!#"co no Pa)s e as at" "dades do Conse#,o, o 8ua# de e "nte'rar a mensa'em pre "sta no art/ G>, AI/ H <4 O Conse#,o esco#,er&, em otao secreta, um Corre'edor nac"ona#, dentre os mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co 8ue o "nte'ram, edada a reconduo, compet"ndo*#,e, a#%m das atr"!u"?es 8ue #,e forem confer"das pe#a #e", as se'u"ntes5 I * rece!er rec#ama?es e den-nc"as, de 8ua#8uer "nteressado, re#at" as aos mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co e dos seus ser "os au("#"ares6 II * e(ercer fun?es e(ecut" as do Conse#,o, de "nspeo e corre"o 'era#6 III * re8u"s"tar e des"'nar mem!ros do M"n"st%r"o P-!#"co, de#e'ando*#,es atr"!u"?es, e re8u"s"tar ser "dores de r'os do M"n"st%r"o P-!#"co/ H >4 O Pres"dente do Conse#,o .edera# da Ordem dos $d o'ados do Bras"# of"c"ar& +unto ao Conse#,o/ H D4 Le"s da Un"o e dos Estados cr"aro ou "dor"as do M"n"st%r"o P-!#"co, competentes para rece!er rec#ama?es e den-nc"as de 8ua#8uer "nteressado contra mem!ros ou r'os do M"n"st%r"o P-!#"co, "nc#us" e contra seus ser "os au("#"ares, representando d"retamente ao Conse#,o Nac"ona# do M"n"st%r"o P-!#"co/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) Seo II D Ad'o* *i P()!i* (.eda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*)

$rt/ 3<3/ $ $d ocac"a*Cera# da Un"o % a "nst"tu"o 8ue, d"retamente ou atra %s de r'o "ncu#ado, representa a Un"o, +ud"c"a# e e(tra+ud"c"a#mente, ca!endo*#,e, nos termos da #e" comp#ementar 8ue d"spuser so!re sua or'an"=ao e func"onamento, as at" "dades de consu#tor"a e assessoramento +ur)d"co do Poder E(ecut" o/ H 34 $ $d ocac"a*Cera# da Un"o tem por c,efe o $d o'ado*Cera# da Un"o, de #" re nomeao pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca dentre c"dados ma"ores de tr"nta e c"nco anos, de not& e# sa!er +ur)d"co e reputao "#"!ada/ H 94 O "n'resso nas c#asses "n"c"a"s das carre"ras da "nst"tu"o de 8ue trata este art"'o far*se*& med"ante concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os/ H <4 Na e(ecuo da d) "da at" a de nature=a tr"!ut&r"a, a representao da Un"o ca!e B Procurador"a*Cera# da .a=enda Nac"ona#, o!ser ado o d"sposto em #e"/ $rt/ 3<9/ Os Procuradores dos Estados e do D"str"to .edera#, or'an"=ados em carre"ra, na 8ua# o "n'resso depender& de concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os, com a part"c"pao da Ordem dos $d o'ados do Bras"# em todas as suas fases, e(ercero a representao +ud"c"a# e a consu#tor"a +ur)d"ca das respect" as un"dades federadas/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) Par&'rafo -n"co. $os procuradores refer"dos neste art"'o % asse'urada esta!"#"dade aps tr@s anos de efet" o e(erc)c"o, med"ante a a#"ao de desempen,o perante os r'os prpr"os, aps re#atr"o c"rcunstanc"ado das corre'edor"as/ (Par !ra"o 5nico acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) Seo III D Ad'o* *i e d De7e-sori P()!i* $rt/ 3<</ O ad o'ado % "nd"spens& e# B adm"n"strao da +ust"a, sendo "n "o#& e# por seus atos e man"festa?es no e(erc)c"o da prof"sso, nos #"m"tes da #e"/ $rt/ 3<>/ $ Defensor"a P-!#"ca % "nst"tu"o essenc"a# B funo +ur"sd"c"ona# do Estado, "ncum!"ndo*#,e a or"entao +ur)d"ca e a defesa, em todos os 'raus, dos necess"tados, na forma do art/ D4, LAAI7/ H 34 Le" comp#ementar or'an"=ar& a Defensor"a P-!#"ca da Un"o e do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os e prescre er& normas 'era"s para sua or'an"=ao nos Estados, em car'os de carre"ra, pro "dos, na c#asse "n"c"a#, med"ante concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os, asse'urada a seus "nte'rantes a 'arant"a da "namo "!"#"dade e edado o e(erc)c"o da ad ocac"a fora das atr"!u"?es "nst"tuc"ona"s/ (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) H 94 [s Defensor"as P-!#"cas Estadua"s so asse'uradas autonom"a func"ona# e adm"n"strat" a e a "n"c"at" a de sua proposta orament&r"a dentro dos #"m"tes esta!e#ec"dos na #e" de d"retr"=es orament&r"as e su!ord"nao ao d"sposto no art/ NN, H 94/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3<D/ Os ser "dores "nte'rantes das carre"ras d"sc"p#"nadas nas 2e?es II e III deste Cap)tu#o sero remunerados na forma do art/ <N, H >4/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 010ULO 7 D$ DE.E2$ DO E20$DO E D$2 IN20I0UIR^E2 DEMOCR]0IC$2 C$P10ULO I DO E20$DO DE DE.E2$ E DO E20$DO DE 210IO

Seo I Do Est do de De7es $rt/ 3<I/ O Pres"dente da Rep-!#"ca pode, ou "dos o Conse#,o da Rep-!#"ca e o Conse#,o de Defesa Nac"ona#, decretar estado de defesa para preser ar ou prontamente resta!e#ecer, em #oca"s restr"tos e determ"nados, a ordem p-!#"ca ou a pa= soc"a# ameaadas por 'ra e e "m"nente "nsta!"#"dade "nst"tuc"ona# ou at"n'"das por ca#am"dades de 'randes propor?es na nature=a/ H 34 O decreto 8ue "nst"tu"r o estado de defesa determ"nar& o tempo de sua durao, espec"f"car& as &reas a serem a!ran'"das e "nd"car&, nos termos e #"m"tes da #e", as med"das coerc"t" as a "'orarem, dentre as se'u"ntes5 I * restr"?es aos d"re"tos de5 aF reun"o, a"nda 8ue e(erc"da no se"o das assoc"a?es6 !F s"'"#o de correspond@nc"a6 cF s"'"#o de comun"cao te#e'r&f"ca e te#ef:n"ca6 II * ocupao e uso tempor&r"o de !ens e ser "os p-!#"cos, na ,"ptese de ca#am"dade p-!#"ca, respondendo a Un"o pe#os danos e custos decorrentes/ H 94 O tempo de durao do estado de defesa no ser& super"or a tr"nta d"as, podendo ser prorro'ado uma e=, por "'ua# per)odo, se pers"st"rem as ra=?es 8ue +ust"f"caram a sua decretao/ H <4 Na "'@nc"a do estado de defesa5 I * a pr"so por cr"me contra o Estado, determ"nada pe#o e(ecutor da med"da, ser& por este comun"cada "med"atamente ao +u"= competente, 8ue a re#a(ar&, se no for #e'a#, facu#tado ao preso re8uerer e(ame de corpo de de#"to B autor"dade po#"c"a#6 II * a comun"cao ser& acompan,ada de dec#arao, pe#a autor"dade, do estado f)s"co e menta# do det"do no momento de sua autuao6 III * a pr"so ou deteno de 8ua#8uer pessoa no poder& ser super"or a de= d"as, sa# o 8uando autor"=ada pe#o Poder ;ud"c"&r"o6 I7 * % edada a "ncomun"ca!"#"dade do preso/ H >4 Decretado o estado de defesa ou sua prorro'ao, o Pres"dente da Rep-!#"ca, dentro de "nte e 8uatro ,oras, su!meter& o ato com a respect" a +ust"f"cao ao Con'resso Nac"ona#, 8ue dec"d"r& por ma"or"a a!so#uta/ H D4 2e o Con'resso Nac"ona# est" er em recesso, ser& con ocado, e(traord"nar"amente, no pra=o de c"nco d"as/ H I4 O Con'resso Nac"ona# aprec"ar& o decreto dentro de de= d"as contados de seu rece!"mento, de endo cont"nuar func"onando en8uanto "'orar o estado de defesa/ H J4 Re+e"tado o decreto, cessa "med"atamente o estado de defesa/ Seo II Do Est do de S9tio $rt/ 3<J/ O Pres"dente da Rep-!#"ca pode, ou "dos o Conse#,o da Rep-!#"ca e o Conse#,o de Defesa Nac"ona#, so#"c"tar ao Con'resso Nac"ona# autor"=ao para decretar o estado de s)t"o nos casos de5 I * comoo 'ra e de repercusso nac"ona# ou ocorr@nc"a de fatos 8ue compro em a "nef"c&c"a de med"da tomada durante o estado de defesa6 II * dec#arao de estado de 'uerra ou resposta a a'resso armada estran'e"ra/

Par&'rafo -n"co. O Pres"dente da Rep-!#"ca, ao so#"c"tar autor"=ao para decretar o estado de s)t"o ou sua prorro'ao, re#atar& os mot" os determ"nantes do ped"do, de endo o Con'resso Nac"ona# dec"d"r por ma"or"a a!so#uta/ $rt/ 3<G/ O decreto do estado de s)t"o "nd"car& sua durao, as normas necess&r"as a sua e(ecuo e as 'arant"as const"tuc"ona"s 8ue f"caro suspensas, e, depo"s de pu!#"cado, o Pres"dente da Rep-!#"ca des"'nar& o e(ecutor das med"das espec)f"cas e as &reas a!ran'"das/ H 34 O estado de s)t"o, no caso do art/ 3<J, I, no poder& ser decretado por ma"s de tr"nta d"as, nem prorro'ado, de cada e=, por pra=o super"or6 no do "nc"so II, poder& ser decretado por todo o tempo 8ue perdurar a 'uerra ou a a'resso armada estran'e"ra/ H 94 2o#"c"tada autor"=ao para decretar o estado de s)t"o durante o recesso par#amentar, o Pres"dente do 2enado .edera#, de "med"ato, con ocar& e(traord"nar"amente o Con'resso Nac"ona# para se reun"r dentro de c"nco d"as, a f"m de aprec"ar o ato/ H <4 O Con'resso Nac"ona# permanecer& em func"onamento at% o t%rm"no das med"das coerc"t" as/ $rt/ 3<N/ Na "'@nc"a do estado de s)t"o decretado com fundamento no art/ 3<J, I, s podero ser tomadas contra as pessoas as se'u"ntes med"das5 I * o!r"'ao de perman@nc"a em #oca#"dade determ"nada6 II * deteno em ed"f)c"o no dest"nado a acusados ou condenados por cr"mes comuns6 III * restr"?es re#at" as B "n "o#a!"#"dade da correspond@nc"a, ao s"'"#o das comun"ca?es, B prestao de "nforma?es e B #"!erdade de "mprensa, rad"od"fuso e te#e "so, na forma da #e"6 I7 * suspenso da #"!erdade de reun"o6 7 * !usca e apreenso em dom"c)#"o6 7I * "nter eno nas empresas de ser "os p-!#"cos6 7II * re8u"s"o de !ens/ Par&'rafo -n"co. No se "nc#u" nas restr"?es do "nc"so III a d"fuso de pronunc"amentos de par#amentares efetuados em suas Casas Le'"s#at" as, desde 8ue #"!erada pe#a respect" a Mesa/ Seo III Dis#osi$es %er is $rt/ 3>O/ $ Mesa do Con'resso Nac"ona#, ou "dos os #)deres part"d&r"os, des"'nar& Com"sso composta de c"nco de seus mem!ros para acompan,ar e f"sca#"=ar a e(ecuo das med"das referentes ao estado de defesa e ao estado de s)t"o/ $rt/ 3>3/ Cessado o estado de defesa ou o estado de s)t"o, cessaro tam!%m seus efe"tos, sem pre+u)=o da responsa!"#"dade pe#os "#)c"tos comet"dos por seus e(ecutores ou a'entes/ Par&'rafo -n"co. Lo'o 8ue cesse o estado de defesa ou o estado de s)t"o, as med"das ap#"cadas em sua "'@nc"a sero re#atadas pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca, em mensa'em ao Con'resso Nac"ona#, com espec"f"cao e +ust"f"cao das pro "d@nc"as adotadas, com re#ao nom"na# dos at"n'"dos e "nd"cao das restr"?es ap#"cadas/ C$P10ULO II D$2 .ORR$2 $RM$D$2

$rt/ 3>9/ $s .oras $rmadas, const"tu)das pe#a Mar"n,a, pe#o E(%rc"to e pe#a $eron&ut"ca, so "nst"tu"?es nac"ona"s permanentes e re'u#ares, or'an"=adas com !ase na ,"erar8u"a e na d"sc"p#"na, so! a autor"dade suprema do Pres"dente da Rep-!#"ca, e dest"nam* se B defesa da P&tr"a, B 'arant"a dos poderes const"tuc"ona"s e, por "n"c"at" a de 8ua#8uer destes, da #e" e da ordem/ H 34 Le" comp#ementar esta!e#ecer& as normas 'era"s a serem adotadas na or'an"=ao, no preparo e no empre'o das .oras $rmadas/ H 94 No ca!er& habeas corpus em re#ao a pun"?es d"sc"p#"nares m"#"tares/ H <4 Os mem!ros das .oras $rmadas so denom"nados m"#"tares, ap#"cando*se* #,es, a#%m das 8ue "erem a ser f"(adas em #e", as se'u"ntes d"spos"?es5 (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) I * as patentes, com prerro'at" as, d"re"tos e de eres a e#as "nerentes, so confer"das pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca e asse'uradas em p#en"tude aos of"c"a"s da at" a, da reser a ou reformados, sendo*#,es pr" at" os os t)tu#os e postos m"#"tares e, +untamente com os dema"s mem!ros, o uso dos un"formes das .oras $rmadas6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) II * o m"#"tar em at" "dade 8ue tomar posse em car'o ou empre'o p-!#"co c" "# permanente ser& transfer"do para a reser a, nos termos da #e"6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) III * O m"#"tar da at" a 8ue, de acordo com a #e", tomar posse em car'o, empre'o ou funo p-!#"ca c" "# tempor&r"a, no e#et" a, a"nda 8ue da adm"n"strao "nd"reta, f"car& a're'ado ao respect" o 8uadro e somente poder&, en8uanto permanecer nessa s"tuao, ser promo "do por ant"'K"dade, contando*se*#,e o tempo de ser "o apenas para a8ue#a promoo e transfer@nc"a para a reser a, sendo depo"s de do"s anos de afastamento, cont)nuos ou no transfer"do para a reser a, nos termos da #e"6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) I7 * ao m"#"tar so pro"!"das a s"nd"ca#"=ao e a 're e6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) 7 * o m"#"tar, en8uanto em ser "o at" o, no pode estar f"#"ado a part"dos po#)t"cos6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) 7I * o of"c"a# s perder& o posto e a patente se for +u#'ado "nd"'no do of"c"a#ato ou com e#e "ncompat) e#, por dec"so de tr"!una# m"#"tar de car&ter permanente, em tempo de pa=, ou de tr"!una# espec"a#, em tempo de 'uerra6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) 7II * o of"c"a# condenado na +ust"a comum ou m"#"tar a pena pr" at" a de #"!erdade super"or a do"s anos, por sentena trans"tada em +u#'ado, ser& su!met"do ao +u#'amento pre "sto no "nc"so anter"or6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) 7III * ap#"ca*se aos m"#"tares o d"sposto no art/ J4, "nc"sos 7III, AII, A7II, A7III, AIA e AA7 e no art/ <J, "nc"sos AI, AIII, AI7 e A76 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) IA * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) A * a #e" d"spor& so!re o "n'resso nas .oras $rmadas, os #"m"tes de "dade, a esta!"#"dade e outras cond"?es de transfer@nc"a do m"#"tar para a "nat" "dade, os d"re"tos, os de eres, a remunerao, as prerro'at" as e outras s"tua?es espec"a"s dos m"#"tares, cons"deradas as pecu#"ar"dades de suas at" "dades, "nc#us" e a8ue#as cumpr"das por fora de comprom"ssos "nternac"ona"s e de 'uerra/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (*, de ())*) $rt/ 3></ O ser "o m"#"tar % o!r"'atr"o nos termos da #e"/

H 34 [s .oras $rmadas compete, na forma da #e", atr"!u"r ser "o a#ternat" o aos 8ue, em tempo de pa=, aps a#"stados, a#e'arem "mperat" o de consc"@nc"a, entendendo*se como ta# o decorrente de crena re#"'"osa e de con "co f"#osf"ca ou po#)t"ca, para se e("m"rem de at" "dades de car&ter essenc"a#mente m"#"tar/ H 94 $s mu#,eres e os ec#es"&st"cos f"cam "sentos do ser "o m"#"tar o!r"'atr"o em tempo de pa=, su+e"tos, por%m, a outros encar'os 8ue a #e" #,es atr"!u"r/ C$P10ULO III D$ 2ECUR$NR$ PXBLIC$ $rt/ 3>>/ $ se'urana p-!#"ca, de er do Estado, d"re"to e responsa!"#"dade de todos, % e(erc"da para a preser ao da ordem p-!#"ca e da "nco#um"dade das pessoas e do patr"m:n"o, atra %s dos se'u"ntes r'os5 I * po#)c"a federa#6 II * po#)c"a rodo "&r"a federa#6 III * po#)c"a ferro "&r"a federa#6 I7 * po#)c"as c" "s6 7 * po#)c"as m"#"tares e corpos de !om!e"ros m"#"tares/ H 34 $ po#)c"a federa#, "nst"tu)da por #e" como r'o permanente, or'an"=ado e mant"do pe#a Un"o e estruturado em carre"ra, dest"na*se a5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I * apurar "nfra?es pena"s contra a ordem po#)t"ca e soc"a# ou em detr"mento de !ens, ser "os e "nteresses da Un"o ou de suas ent"dades aut&r8u"cas e empresas p-!#"cas, ass"m como outras "nfra?es cu+a pr&t"ca ten,a repercusso "nterestadua# ou "nternac"ona# e e("+a represso un"forme, se'undo se d"spuser em #e"6 II * pre en"r e repr"m"r o tr&f"co "#)c"to de entorpecentes e dro'as af"ns, o contra!ando e o descam"n,o, sem pre+u)=o da ao fa=end&r"a e de outros r'os p-!#"cos nas respect" as &reas de compet@nc"a6 III 1 e(ercer as fun?es de po#)c"a mar)t"ma, aeroportu&r"a e de fronte"ras6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I7 * e(ercer, com e(c#us" "dade, as fun?es de po#)c"a +ud"c"&r"a da Un"o/ H 94 $ po#)c"a rodo "&r"a federa#, r'o permanente, or'an"=ado e mant"do pe#a Un"o e estruturado em carre"ra, dest"na*se, na forma da #e", ao patru#,amento ostens" o das rodo "as federa"s/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H <4 $ po#)c"a ferro "&r"a federa#, r'o permanente, or'an"=ado e mant"do pe#a Un"o e estruturado em carre"ra, dest"na*se, na forma da #e", ao patru#,amento ostens" o das ferro "as federa"s/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H >4 [s po#)c"as c" "s, d"r"'"das por de#e'ados de po#)c"a de carre"ra, "ncum!em, ressa# ada a compet@nc"a da Un"o, as fun?es de po#)c"a +ud"c"&r"a e a apurao de "nfra?es pena"s, e(ceto as m"#"tares/ H D4 [s po#)c"as m"#"tares ca!em a po#)c"a ostens" a e a preser ao da ordem p-!#"ca6 aos corpos de !om!e"ros m"#"tares, a#%m das atr"!u"?es def"n"das em #e", "ncum!e a e(ecuo de at" "dades de defesa c" "#/ H I4 $s po#)c"as m"#"tares e corpos de !om!e"ros m"#"tares, foras au("#"ares e reser a do E(%rc"to, su!ord"nam*se, +untamente com as po#)c"as c" "s, aos Co ernadores dos Estados, do D"str"to .edera# e dos 0err"tr"os/ H J4 $ #e" d"sc"p#"nar& a or'an"=ao e o func"onamento dos r'os respons& e"s pe#a se'urana p-!#"ca, de mane"ra a 'arant"r a ef"c"@nc"a de suas at" "dades/ H G4 Os Mun"c)p"os podero const"tu"r 'uardas mun"c"pa"s dest"nadas B proteo de seus !ens, ser "os e "nsta#a?es, conforme d"spuser a #e"/

H N4 $ remunerao dos ser "dores po#"c"a"s "nte'rantes dos r'os re#ac"onados neste art"'o ser& f"(ada na forma do H >4 do art/ <N/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 010ULO 7I D$ 0RIBU0$RSO E DO ORR$MEN0O C$P10ULO I DO 2I20EM$ 0RIBU0]RIO N$CION$L Seo I Dos Pri-*9#ios %er is $rt/ 3>D/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os podero "nst"tu"r os se'u"ntes tr"!utos5 I * "mpostos6 II * ta(as, em ra=o do e(erc)c"o do poder de po#)c"a ou pe#a ut"#"=ao, efet" a ou potenc"a#, de ser "os p-!#"cos espec)f"cos e d" "s) e"s, prestados ao contr"!u"nte ou postos a sua d"spos"o6 III * contr"!u"o de me#,or"a, decorrente de o!ras p-!#"cas/ H 34 2empre 8ue poss) e#, os "mpostos tero car&ter pessoa# e sero 'raduados se'undo a capac"dade econ:m"ca do contr"!u"nte, facu#tado B adm"n"strao tr"!ut&r"a, espec"a#mente para confer"r efet" "dade a esses o!+et" os, "dent"f"car, respe"tados os d"re"tos "nd" "dua"s e nos termos da #e", o patr"m:n"o, os rend"mentos e as at" "dades econ:m"cas do contr"!u"nte/ H 94 $s ta(as no podero ter !ase de c&#cu#o prpr"a de "mpostos/ $rt/ 3>I/ Ca!e B #e" comp#ementar5 I * d"spor so!re conf#"tos de compet@nc"a, em mat%r"a tr"!ut&r"a, entre a Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os6 II * re'u#ar as #"m"ta?es const"tuc"ona"s ao poder de tr"!utar6 III * esta!e#ecer normas 'era"s em mat%r"a de #e'"s#ao tr"!ut&r"a, espec"a#mente so!re5 aF def"n"o de tr"!utos e de suas esp%c"es, !em como, em re#ao aos "mpostos d"scr"m"nados nesta Const"tu"o, a dos respect" os fatos 'eradores, !ases de c&#cu#o e contr"!u"ntes6 !F o!r"'ao, #anamento, cr%d"to, prescr"o e decad@nc"a tr"!ut&r"os6 cF ade8uado tratamento tr"!ut&r"o ao ato cooperat" o prat"cado pe#as soc"edades cooperat" as/ dF def"n"o de tratamento d"ferenc"ado e fa orec"do para as m"croempresas e para as empresas de pe8ueno porte, "nc#us" e re'"mes espec"a"s ou s"mp#"f"cados no caso do "mposto pre "sto no art/ 3DD, II, das contr"!u"?es pre "stas no art/ 3ND, I e HH 39 e 3<, e da contr"!u"o a 8ue se refere o art/ 9<N/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) Par&'rafo -n"co/ $ #e" comp#ementar de 8ue trata o "nc"so III, d, tam!%m poder& "nst"tu"r um re'"me -n"co de arrecadao dos "mpostos e contr"!u"?es da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, o!ser ado 8ue5 I * ser& opc"ona# para o contr"!u"nte6 II * podero ser esta!e#ec"das cond"?es de en8uadramento d"ferenc"adas por Estado6

III * o reco#,"mento ser& un"f"cado e centra#"=ado e a d"str"!u"o da parce#a de recursos pertencentes aos respect" os entes federados ser& "med"ata, edada 8ua#8uer reteno ou cond"c"onamento6 I7 * a arrecadao, a f"sca#"=ao e a co!rana podero ser compart"#,adas pe#os entes federados, adotado cadastro nac"ona# -n"co de contr"!u"ntes/ (Par !ra"o 5nico acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) $rt/ 3>I*$/ Le" comp#ementar poder& esta!e#ecer cr"t%r"os espec"a"s de tr"!utao, com o o!+et" o de pre en"r dese8u"#)!r"os da concorr@nc"a, sem pre+u)=o da compet@nc"a de a Un"o, por #e", esta!e#ecer normas de "'ua# o!+et" o/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) $rt/ 3>J/ Competem B Un"o, em 0err"tr"o .edera#, os "mpostos estadua"s e, se o 0err"tr"o no for d" "d"do em Mun"c)p"os, cumu#at" amente, os "mpostos mun"c"pa"s6 ao D"str"to .edera# ca!em os "mpostos mun"c"pa"s/ $rt/ 3>G/ $ Un"o, med"ante #e" comp#ementar, poder& "nst"tu"r empr%st"mos compu#sr"os5 I * para atender a despesas e(traord"n&r"as, decorrentes de ca#am"dade p-!#"ca, de 'uerra e(terna ou sua "m"n@nc"a6 II * no caso de "n est"mento p-!#"co de car&ter ur'ente e de re#e ante "nteresse nac"ona#, o!ser ado o d"sposto no art/ 3DO, III, b / Par&'rafo -n"co. $ ap#"cao dos recursos pro en"entes de empr%st"mo compu#sr"o ser& "ncu#ada B despesa 8ue fundamentou sua "nst"tu"o/ $rt/ 3>N/ Compete e(c#us" amente B Un"o "nst"tu"r contr"!u"?es soc"a"s, de "nter eno no dom)n"o econ:m"co e de "nteresse das cate'or"as prof"ss"ona"s ou econ:m"cas, como "nstrumento de sua atuao nas respect" as &reas, o!ser ado o d"sposto nos arts/ 3>I, III, e 3DO, I e III, e sem pre+u)=o do pre "sto no art/ 3ND, H I4, re#at" amente Bs contr"!u"?es a 8ue a#ude o d"spos"t" o/ H 34 Os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os "nst"tu"ro contr"!u"o, co!rada de seus ser "dores, para o custe"o, em !enef)c"o destes, do re'"me pre "denc"&r"o de 8ue trata o art/ >O, cu+a a#)8uota no ser& "nfer"or B da contr"!u"o dos ser "dores t"tu#ares de car'os efet" os da Un"o/ (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n ++, de 200( e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+) H 94 $s contr"!u"?es soc"a"s e de "nter eno no dom)n"o econ:m"co de 8ue trata o caput deste art"'o5 (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200() I * no "nc"d"ro so!re as rece"tas decorrentes de e(portao6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200() II * "nc"d"ro tam!%m so!re a "mportao de produtos estran'e"ros ou ser "os6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200( e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) III * podero ter a#)8uotas5 aF ad 'alorem, tendo por !ase o faturamento, a rece"ta !ruta ou o a#or da operao e, no caso de "mportao, o a#or aduane"ro6 !F espec)f"ca, tendo por !ase a un"dade de med"da adotada/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200()

H <4 $ pessoa natura# dest"nat&r"a das opera?es de "mportao poder& ser e8u"parada a pessoa +ur)d"ca, na forma da #e"/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200() H >4 $ #e" def"n"r& as ,"pteses em 8ue as contr"!u"?es "nc"d"ro uma -n"ca e=/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200() $rt/ 3>N*$ Os Mun"c)p"os e o D"str"to .edera# podero "nst"tu"r contr"!u"o, na forma das respect" as #e"s, para o custe"o do ser "o de "#um"nao p-!#"ca, o!ser ado o d"sposto no art/ 3DO, I e III/ Par&'rafo -n"co/ M facu#tada a co!rana da contr"!u"o a 8ue se refere o caput, na fatura de consumo de ener'"a e#%tr"ca/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n +), de 2002) Seo II D s Li0it $es do Poder de Tri).t r $rt/ 3DO/ 2em pre+u)=o de outras 'arant"as asse'uradas ao contr"!u"nte, % edado B Un"o, aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os5 I * e("'"r ou aumentar tr"!uto sem #e" 8ue o esta!e#ea6 II * "nst"tu"r tratamento des"'ua# entre contr"!u"ntes 8ue se encontrem em s"tuao e8u" a#ente, pro"!"da 8ua#8uer d"st"no em ra=o de ocupao prof"ss"ona# ou funo por e#es e(erc"da, "ndependentemente da denom"nao +ur)d"ca dos rend"mentos, t)tu#os ou d"re"tos6 III * co!rar tr"!utos5 aF em re#ao a fatos 'eradores ocorr"dos antes do "n)c"o da "'@nc"a da #e" 8ue os ,ou er "nst"tu)do ou aumentado6 !F no mesmo e(erc)c"o f"nance"ro em 8ue ,a+a s"do pu!#"cada a #e" 8ue os "nst"tu"u ou aumentou6 cF antes de decorr"dos no enta d"as da data em 8ue ,a+a s"do pu!#"cada a #e" 8ue os "nst"tu"u ou aumentou, o!ser ado o d"sposto na a#)nea b6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) I7 * ut"#"=ar tr"!uto com efe"to de conf"sco6 7 * esta!e#ecer #"m"ta?es ao tr&fe'o de pessoas ou !ens por me"o de tr"!utos "nterestadua"s ou "ntermun"c"pa"s, ressa# ada a co!rana de ped&'"o pe#a ut"#"=ao de "as conser adas pe#o poder p-!#"co6 7I * "nst"tu"r "mpostos so!re5 aF patr"m:n"o, renda ou ser "os, uns dos outros6 !F temp#os de 8ua#8uer cu#to6 cF patr"m:n"o, renda ou ser "os dos part"dos po#)t"cos, "nc#us" e suas funda?es, das ent"dades s"nd"ca"s dos tra!a#,adores, das "nst"tu"?es de educao e de ass"st@nc"a soc"a#, sem f"ns #ucrat" os, atend"dos os re8u"s"tos da #e"6 dF #" ros, +orna"s, per"d"cos e o pape# dest"nado a sua "mpresso/ H 34 $ edao do "nc"so III, b, no se ap#"ca aos tr"!utos pre "stos nos arts/ 3>G, I, 3D<, I, II, I7 e 76 e 3D>, II6 e a edao do "nc"so III, c, no se ap#"ca aos tr"!utos pre "stos nos arts/ 3>G, I, 3D<, I, II, III e 76 e 3D>, II, nem B f"(ao da !ase de c&#cu#o dos "mpostos pre "stos nos arts/ 3DD, III, e 3DI, I/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) H 94 $ edao do "nc"so 7I, a , % e(tens" a Bs autar8u"as e Bs funda?es "nst"tu)das e mant"das pe#o poder p-!#"co, no 8ue se refere ao patr"m:n"o, B renda e aos ser "os "ncu#ados a suas f"na#"dades essenc"a"s ou Bs de#as decorrentes/

H <4 $s eda?es do "nc"so 7I, a , e do par&'rafo anter"or no se ap#"cam ao patr"m:n"o, B renda e aos ser "os re#ac"onados com e(p#orao de at" "dades econ:m"cas re'"das pe#as normas ap#"c& e"s a empreend"mentos pr" ados, ou em 8ue ,a+a contraprestao ou pa'amento de preos ou tar"fas pe#o usu&r"o, nem e(oneram o prom"tente comprador da o!r"'ao de pa'ar "mposto re#at" amente ao !em "m e#/ H >4 $s eda?es e(pressas no "nc"so 7I, a#)neas b e c , compreendem somente o patr"m:n"o, a renda e os ser "os re#ac"onados com as f"na#"dades essenc"a"s das ent"dades ne#as menc"onadas/ H D4 $ #e" determ"nar& med"das para 8ue os consum"dores se+am esc#arec"dos acerca dos "mpostos 8ue "nc"dam so!re mercador"as e ser "os/ H I4 \ua#8uer su!s)d"o ou "seno, reduo de !ase de c&#cu#o, concesso de cr%d"to presum"do, an"st"a ou rem"sso, re#at" as a "mpostos, ta(as ou contr"!u"?es, s poder& ser conced"do med"ante #e" espec)f"ca, federa#, estadua# ou mun"c"pa#, 8ue re'u#e e(c#us" amente as mat%r"as ac"ma enumeradas ou o correspondente tr"!uto ou contr"!u"o, sem pre+u)=o do d"sposto no art"'o 3DD, H 94, AII, !/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) H J4 $ #e" poder& atr"!u"r a su+e"to pass" o de o!r"'ao tr"!ut&r"a a cond"o de respons& e# pe#o pa'amento de "mposto ou contr"!u"o, cu+o fato 'erador de a ocorrer poster"ormente, asse'urada a "med"ata e preferenc"a# rest"tu"o da 8uant"a pa'a, caso no se rea#"=e o fato 'erador presum"do/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +, de ())+) $rt/ 3D3/ M edado B Un"o5 I * "nst"tu"r tr"!uto 8ue no se+a un"forme em todo o terr"tr"o nac"ona# ou 8ue "mp#"8ue d"st"no ou prefer@nc"a em re#ao a Estado, ao D"str"to .edera# ou a Mun"c)p"o, em detr"mento de outro, adm"t"da a concesso de "ncent" os f"sca"s dest"nados a promo er o e8u"#)!r"o do desen o# "mento sc"o*econ:m"co entre as d"ferentes re'"?es do Pa)s6 II * tr"!utar a renda das o!r"'a?es da d) "da p-!#"ca dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, !em como a remunerao e os pro entos dos respect" os a'entes p-!#"cos, em n) e"s super"ores aos 8ue f"(ar para suas o!r"'a?es e para seus a'entes6 III * "nst"tu"r "sen?es de tr"!utos da compet@nc"a dos Estados, do D"str"to .edera# ou dos Mun"c)p"os/ $rt/ 3D9/ M edado aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os esta!e#ecer d"ferena tr"!ut&r"a entre !ens e ser "os, de 8ua#8uer nature=a, em ra=o de sua proced@nc"a ou dest"no/ Seo III Dos I0#ostos d U-io $rt/ 3D</ Compete B Un"o "nst"tu"r "mpostos so!re5 I * "mportao de produtos estran'e"ros6 II * e(portao, para o e(ter"or, de produtos nac"ona"s ou nac"ona#"=ados6 III * renda e pro entos de 8ua#8uer nature=a6 I7 * produtos "ndustr"a#"=ados6 7 * opera?es de cr%d"to, cEm!"o e se'uro, ou re#at" as a t)tu#os ou a#ores mo!"#"&r"os6 7I * propr"edade terr"tor"a# rura#6 7II * 'randes fortunas, nos termos de #e" comp#ementar/

H 34 M facu#tado ao Poder E(ecut" o, atend"das as cond"?es e os #"m"tes esta!e#ec"dos em #e", a#terar as a#)8uotas dos "mpostos enumerados nos "nc"sos I, II, I7 e 7/ H 94 O "mposto pre "sto no "nc"so III5 I * ser& "nformado pe#os cr"t%r"os da 'enera#"dade, da un" ersa#"dade e da pro'ress" "dade, na forma da #e"6 II * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H <4 O "mposto pre "sto no "nc"so I75 I * ser& se#et" o, em funo da essenc"a#"dade do produto6 II * ser& no cumu#at" o, compensando*se o 8ue for de "do em cada operao com o montante co!rado nas anter"ores6 III * no "nc"d"r& so!re produtos "ndustr"a#"=ados dest"nados ao e(ter"or/ I7 * ter& redu="do seu "mpacto so!re a a8u"s"o de !ens de cap"ta# pe#o contr"!u"nte do "mposto, na forma da #e"/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) H >4 O "mposto pre "sto no "nc"so 7I do caput5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) I * ser& pro'ress" o e ter& suas a#)8uotas f"(adas de forma a desest"mu#ar a manuteno de propr"edades "mprodut" as6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) II * no "nc"d"r& so!re pe8uenas '#e!as rura"s, def"n"das em #e", 8uando as e(p#ore o propr"et&r"o 8ue no possua outro "m e#6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) III * ser& f"sca#"=ado e co!rado pe#os Mun"c)p"os 8ue ass"m optarem, na forma da #e", desde 8ue no "mp#"8ue reduo do "mposto ou 8ua#8uer outra forma de ren-nc"a f"sca#/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) H D4 O ouro, 8uando def"n"do em #e" como at" o f"nance"ro ou "nstrumento cam!"a#, su+e"ta*se e(c#us" amente B "nc"d@nc"a do "mposto de 8ue trata o "nc"so 7 do caput deste art"'o, de "do na operao de or"'em6 a a#)8uota m)n"ma ser& de um por cento, asse'urada a transfer@nc"a do montante da arrecadao nos se'u"ntes termos5 I * tr"nta por cento para o Estado, o D"str"to .edera# ou o 0err"tr"o, conforme a or"'em6 II * setenta por cento para o Mun"c)p"o de or"'em/ $rt/ 3D>/ $ Un"o poder& "nst"tu"r5 I * med"ante #e" comp#ementar, "mpostos no pre "stos no art"'o anter"or, desde 8ue se+am no cumu#at" os e no ten,am fato 'erador ou !ase de c&#cu#o prpr"os dos d"scr"m"nados nesta Const"tu"o6 II * na "m"n@nc"a ou no caso de 'uerra e(terna, "mpostos e(traord"n&r"os, compreend"dos ou no em sua compet@nc"a tr"!ut&r"a, os 8ua"s sero supr"m"dos, 'radat" amente, cessadas as causas de sua cr"ao/ Seo IV Dos I0#ostos dos Est dos e do Distrito Feder ! $rt/ 3DD/ Compete aos Estados e ao D"str"to .edera# "nst"tu"r "mpostos so!re5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) I * transm"sso causa mortis e doao, de 8ua"s8uer !ens ou d"re"tos6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) II * opera?es re#at" as B c"rcu#ao de mercador"as e so!re presta?es de ser "os de transporte "nterestadua# e "ntermun"c"pa# e de comun"cao, a"nda 8ue as opera?es e as

presta?es se "n"c"em no e(ter"or6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) III * propr"edade de e)cu#os automotores/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) H 34 O "mposto pre "sto no "nc"so I5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) I * re#at" amente a !ens "m e"s e respect" os d"re"tos, compete ao Estado da s"tuao do !em, ou ao D"str"to .edera#6 II * re#at" amente a !ens m e"s, t)tu#os e cr%d"tos, compete ao Estado onde se processar o "n ent&r"o ou arro#amento, ou t" er dom"c)#"o o doador, ou ao D"str"to .edera#6 III * ter& a compet@nc"a para sua "nst"tu"o re'u#ada por #e" comp#ementar5 aF se o doador t" er dom"c)#"o ou res"d@nc"a no e(ter"or6 !F se o de cujus possu)a !ens, era res"dente ou dom"c"#"ado ou te e o seu "n ent&r"o processado no e(ter"or6 I7 * ter& suas a#)8uotas m&("mas f"(adas pe#o 2enado .edera#/ H 94 O "mposto pre "sto no "nc"so II, atender& ao se'u"nte5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) I * ser& no cumu#at" o, compensando*se o 8ue for de "do em cada operao re#at" a B c"rcu#ao de mercador"as ou prestao de ser "os com o montante co!rado nas anter"ores pe#o mesmo ou outro Estado ou pe#o D"str"to .edera#6 II * a "seno ou no*"nc"d@nc"a, sa# o determ"nao em contr&r"o da #e'"s#ao5 aF no "mp#"car& cr%d"to para compensao com o montante de "do nas opera?es ou presta?es se'u"ntes6 !F acarretar& a anu#ao do cr%d"to re#at" o Bs opera?es anter"ores6 III * poder& ser se#et" o, em funo da essenc"a#"dade das mercador"as e dos ser "os6 I7 * reso#uo do 2enado .edera#, de "n"c"at" a do Pres"dente da Rep-!#"ca ou de um tero dos 2enadores, apro ada pe#a ma"or"a a!so#uta de seus mem!ros, esta!e#ecer& as a#)8uotas ap#"c& e"s Bs opera?es e presta?es, "nterestadua"s e de e(portao6 7 * % facu#tado ao 2enado .edera#5 aF esta!e#ecer a#)8uotas m)n"mas nas opera?es "nternas, med"ante reso#uo de "n"c"at" a de um tero e apro ada pe#a ma"or"a a!so#uta de seus mem!ros6 !F f"(ar a#)8uotas m&("mas nas mesmas opera?es para reso# er conf#"to espec)f"co 8ue en o# a "nteresse de Estados, med"ante reso#uo de "n"c"at" a da ma"or"a a!so#uta e apro ada por do"s teros de seus mem!ros6 7I * sa# o de#"!erao em contr&r"o dos Estados e do D"str"to .edera#, nos termos do d"sposto no "nc"so AII, ! , as a#)8uotas "nternas, nas opera?es re#at" as B c"rcu#ao de mercador"as e nas presta?es de ser "os, no podero ser "nfer"ores Bs pre "stas para as opera?es "nterestadua"s6 7II * em re#ao Bs opera?es e presta?es 8ue dest"nem !ens e ser "os a consum"dor f"na# #oca#"=ado em outro Estado, adotar*se*&5 aF a a#)8uota "nterestadua#, 8uando o dest"nat&r"o for contr"!u"nte do "mposto6 !F a a#)8uota "nterna, 8uando o dest"nat&r"o no for contr"!u"nte de#e6 7III * na ,"ptese da a#)nea a do "nc"so anter"or, ca!er& ao Estado da #oca#"=ao do dest"nat&r"o o "mposto correspondente B d"ferena entre a a#)8uota "nterna e a "nterestadua#6 IA * "nc"d"r& tam!%m5 aF so!re a entrada de !em ou mercador"a "mportados do e(ter"or por pessoa f)s"ca ou +ur)d"ca, a"nda 8ue no se+a contr"!u"nte ,a!"tua# do "mposto, 8ua#8uer 8ue se+a a sua f"na#"dade, ass"m como so!re o ser "o prestado no e(ter"or, ca!endo o "mposto ao Estado

onde est" er s"tuado o dom"c)#"o ou o esta!e#ec"mento do dest"nat&r"o da mercador"a, !em ou ser "o6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n ++, de 200() !F so!re o a#or tota# da operao, 8uando mercador"as forem fornec"das com ser "os no compreend"dos na compet@nc"a tr"!ut&r"a dos Mun"c)p"os6 A * no "nc"d"r&5 aF so!re opera?es 8ue dest"nem mercador"as para o e(ter"or, nem so!re ser "os prestados a dest"nat&r"os no e(ter"or, asse'urada a manuteno e o apro e"tamento do montante do "mposto co!rado nas opera?es e presta?es anter"ores6 (#l,nea com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) !F so!re opera?es 8ue dest"nem a outros Estados petr#eo, "nc#us" e #u!r"f"cantes, com!ust) e"s #)8u"dos e 'asosos de#e der" ados, e ener'"a e#%tr"ca6 cF so!re o ouro, nas ,"pteses def"n"das no art/ 3D<, H D46 dF nas presta?es de ser "o de comun"cao nas moda#"dades de rad"od"fuso sonora e de sons e "ma'ens de recepo #" re e 'ratu"ta6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) AI * no compreender&, em sua !ase de c&#cu#o, o montante do "mposto so!re produtos "ndustr"a#"=ados, 8uando a operao, rea#"=ada entre contr"!u"ntes e re#at" a a produto dest"nado B "ndustr"a#"=ao ou B comerc"a#"=ao, conf"'ure fato 'erador dos do"s "mpostos6 AII * ca!e B #e" comp#ementar5 aF def"n"r seus contr"!u"ntes6 !F d"spor so!re su!st"tu"o tr"!ut&r"a6 cF d"sc"p#"nar o re'"me de compensao do "mposto6 dF f"(ar, para efe"to de sua co!rana e def"n"o do esta!e#ec"mento respons& e#, o #oca# das opera?es re#at" as B c"rcu#ao de mercador"as e das presta?es de ser "os6 eF e(c#u"r da "nc"d@nc"a do "mposto, nas e(porta?es para o e(ter"or, ser "os e outros produtos a#%m dos menc"onados no "nc"so A, a 6 fF pre er casos de manuteno de cr%d"to, re#at" amente B remessa para outro Estado e e(portao para o e(ter"or, de ser "os e de mercador"as6 'F re'u#ar a forma como, med"ante de#"!erao dos Estados e do D"str"to .edera#, "sen?es, "ncent" os e !enef)c"os f"sca"s sero conced"dos e re o'ados/ ,F def"n"r os com!ust) e"s e #u!r"f"cantes so!re os 8ua"s o "mposto "nc"d"r& uma -n"ca e=, 8ua#8uer 8ue se+a a sua f"na#"dade, ,"ptese em 8ue no se ap#"car& o d"sposto no "nc"so A, b6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n ++, de 200() "F f"(ar a !ase de c&#cu#o, de modo 8ue o montante do "mposto a "nte're, tam!%m na "mportao do e(ter"or de !em, mercador"a ou ser "o/ (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n ++, de 200() H <4 [ e(ceo dos "mpostos de 8ue tratam o "nc"so II do caput deste art"'o e o art/ 3D<, I e II, nen,um outro "mposto poder& "nc"d"r so!re opera?es re#at" as a ener'"a e#%tr"ca, ser "os de te#ecomun"ca?es, der" ados de petr#eo, com!ust) e"s e m"nera"s do Pa)s/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n ++, de 200() H >4 Na ,"ptese do "nc"so AII, h, o!ser ar*se*& o se'u"nte5 I * nas opera?es com os #u!r"f"cantes e com!ust) e"s der" ados de petr#eo, o "mposto ca!er& ao Estado onde ocorrer o consumo6 II * nas opera?es "nterestadua"s, entre contr"!u"ntes, com '&s natura# e seus der" ados, e #u!r"f"cantes e com!ust) e"s no "nc#u)dos no "nc"so I deste par&'rafo, o "mposto ser& repart"do entre os Estados de or"'em e de dest"no, mantendo*se a mesma proporc"ona#"dade 8ue ocorre nas opera?es com as dema"s mercador"as6

III * nas opera?es "nterestadua"s com '&s natura# e seus der" ados, e #u!r"f"cantes e com!ust) e"s no "nc#u)dos no "nc"so I deste par&'rafo, dest"nadas a no contr"!u"nte, o "mposto ca!er& ao Estado de or"'em6 I7 * as a#)8uotas do "mposto sero def"n"das med"ante de#"!erao dos Estados e D"str"to .edera#, nos termos do H 94, AII, !, o!ser ando*se o se'u"nte5 aF sero un"formes em todo o terr"tr"o nac"ona#, podendo ser d"ferenc"adas por produto6 !F podero ser espec)f"cas, por un"dade de med"da adotada, ou ad 'alorem, "nc"d"ndo so!re o a#or da operao ou so!re o preo 8ue o produto ou seu s"m"#ar a#canar"a em uma enda em cond"?es de #" re concorr@nc"a6 cF podero ser redu="das e resta!e#ec"das, no se #,es ap#"cando o d"sposto no art/ 3DO, III, b/ LPar&'rafo acresc"do pe#a Emenda Const"tuc"ona# n4 <<, de 9OO3F H D4 $s re'ras necess&r"as B ap#"cao do d"sposto no H >4, "nc#us" e as re#at" as B apurao e B dest"nao do "mposto, sero esta!e#ec"das med"ante de#"!erao dos Estados e do D"str"to .edera#, nos termos do H 94, AII, !/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200() H I4 O "mposto pre "sto no "nc"so III5 I * ter& a#)8uotas m)n"mas f"(adas pe#o 2enado .edera#6 II * poder& ter a#)8uotas d"ferenc"adas em funo do t"po e ut"#"=ao/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) Seo V Dos I0#ostos dos M.-i*9#ios $rt/ 3DI/ Compete aos Mun"c)p"os "nst"tu"r "mpostos so!re5 I * propr"edade pred"a# e terr"tor"a# ur!ana6 II * transm"sso inter 'i'os , a 8ua#8uer t)tu#o, por ato oneroso, de !ens "m e"s, por nature=a ou acesso f)s"ca, e de d"re"tos rea"s so!re "m e"s, e(ceto os de 'arant"a, !em como cesso de d"re"tos a sua a8u"s"o6 III 1 ser "os de 8ua#8uer nature=a, no compreend"dos no art/ 3DD, II, def"n"dos em #e" comp#ementar/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +, de ())+) I7 = (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n +, de ())+) H 34 2em pre+u)=o da pro'ress" "dade no tempo a 8ue se refere o art/ 3G9, H >4, "nc"so II, o "mposto pre "sto no "nc"so I poder&5 (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) I P ser pro'ress" o em ra=o do a#or do "m e#6 e (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) II P ter a#)8uotas d"ferentes de acordo com a #oca#"=ao e o uso do "m e#/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) H 9/4 O "mposto pre "sto no "nc"so II5 I * no "nc"de so!re a transm"sso de !ens ou d"re"tos "ncorporados ao patr"m:n"o de pessoa +ur)d"ca em rea#"=ao de cap"ta#, nem so!re a transm"sso de !ens ou d"re"tos decorrente de fuso, "ncorporao, c"so ou e(t"no de pessoa +ur)d"ca, sa# o se, nesses casos, a at" "dade preponderante do ad8u"rente for a compra e enda desses !ens ou d"re"tos, #ocao de !ens "m e"s ou arrendamento mercant"#6 II * compete ao Mun"c)p"o da s"tuao do !em/ H <4 Em re#ao ao "mposto pre "sto no "nc"so III do caput deste art"'o, ca!e B #e" comp#ementar5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +-, de 2002)

I * f"(ar as suas a#)8uotas m&("mas e m)n"mas6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n +, de ())+ e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +-, de 2002) II * e(c#u"r da sua "nc"d@nc"a e(porta?es de ser "os para o e(ter"or6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n +, de ())+) III P re'u#ar a forma e as cond"?es como "sen?es, "ncent" os e !enef)c"os f"sca"s sero conced"dos e re o'ados/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n +-, de 2002) H >4 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n +, de ())+) Seo VI D Re# rtio d s Re*eit s Tri).t5ri s $rt/ 3DJ/ Pertencem aos Estados e ao D"str"to .edera#5 I * o produto da arrecadao do "mposto da Un"o so!re renda e pro entos de 8ua#8uer nature=a, "nc"dente na fonte so!re rend"mentos pa'os, a 8ua#8uer t)tu#o, por e#es, suas autar8u"as e pe#as funda?es 8ue "nst"tu)rem e mant" erem6 II * "nte por cento do produto da arrecadao do "mposto 8ue a Un"o "nst"tu"r no e(erc)c"o da compet@nc"a 8ue #,e % atr"!u)da pe#o art/ 3D>, I/ $rt/ 3DG/ Pertencem aos Mun"c)p"os5 I * o produto da arrecadao do "mposto da Un"o so!re renda e pro entos de 8ua#8uer nature=a, "nc"dente na fonte so!re rend"mentos pa'os, a 8ua#8uer t)tu#o, por e#es, suas autar8u"as e pe#as funda?es 8ue "nst"tu)rem e mant" erem6 II * c"n8Kenta por cento do produto da arrecadao do "mposto da Un"o so!re a propr"edade terr"tor"a# rura#, re#at" amente aos "m e"s ne#es s"tuados, ca!endo a tota#"dade na ,"ptese da opo a 8ue se refere o art/ 3D<, H >4, III6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) III * c"n8Kenta por cento do produto da arrecadao do "mposto do Estado so!re a propr"edade de e)cu#os automotores #"cenc"ados em seus terr"tr"os6 I7 * "nte e c"nco por cento do produto da arrecadao do "mposto do Estado so!re opera?es re#at" as B c"rcu#ao de mercador"as e so!re presta?es de ser "os de transporte "nterestadua# e "ntermun"c"pa# e de comun"cao/ Par&'rafo -n"co/ $s parce#as de rece"ta pertencentes aos Mun"c)p"os, menc"onadas no "nc"so I7, sero cred"tadas conforme os se'u"ntes cr"t%r"os5 I * tr@s 8uartos, no m)n"mo, na proporo do a#or ad"c"onado nas opera?es re#at" as B c"rcu#ao de mercador"as e nas presta?es de ser "os, rea#"=adas em seus terr"tr"os6 II * at% um 8uarto, de acordo com o 8ue d"spuser #e" estadua# ou, no caso dos 0err"tr"os, #e" federa#/ $rt/ 3DN/ $ Un"o entre'ar&5 I * do produto da arrecadao dos "mpostos so!re renda e pro entos de 8ua#8uer nature=a e so!re produtos "ndustr"a#"=ados 8uarenta e o"to por cento na se'u"nte forma5 (6Caput7 do inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 55, de 200-) aF "nte e um "nte"ros e c"nco d%c"mos por cento ao .undo de Part"c"pao dos Estados e do D"str"to .edera#6 !F "nte e do"s "nte"ros e c"nco d%c"mos por cento ao .undo de Part"c"pao dos Mun"c)p"os6 cF tr@s por cento, para ap#"cao em pro'ramas de f"nanc"amento ao setor produt" o das Re'"?es Norte, Nordeste e Centro*Oeste, atra %s de suas "nst"tu"?es f"nance"ras

de car&ter re'"ona#, de acordo com os p#anos re'"ona"s de desen o# "mento, f"cando asse'urada ao sem"*&r"do do Nordeste a metade dos recursos dest"nados B re'"o, na forma 8ue a #e" esta!e#ecer6 dF um por cento ao .undo de Part"c"pao dos Mun"c)p"os, 8ue ser& entre'ue no pr"me"ro dec@nd"o do m@s de de=em!ro de cada ano6 (#l,nea acrescida pela Emenda Constitucional n 55, de 200-) II * do produto da arrecadao do "mposto so!re produtos "ndustr"a#"=ados, de= por cento aos Estados e ao D"str"to .edera#, proporc"ona#mente ao a#or das respect" as e(porta?es de produtos "ndustr"a#"=ados6 III * do produto da arrecadao da contr"!u"o de "nter eno no dom)n"o econ:m"co pre "sta no art/ 3JJ, H >4, 9NV L "nte e no e por centoF para os Estados e o D"str"to .edera#, d"str"!u)dos na forma da #e", o!ser ada a dest"nao a 8ue refere o "nc"so II, c, do refer"do par&'rafo/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 44, de 2004) H 34 Para efe"to de c&#cu#o da entre'a a ser efetuada de acordo com o pre "sto no "nc"so I, e(c#u"r*se*& a parce#a da arrecadao do "mposto de renda e pro entos de 8ua#8uer nature=a pertencente aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os, nos termos do d"sposto nos arts/ 3DJ, I, e 3DG, I/ H 94 $ nen,uma un"dade federada poder& ser dest"nada parce#a super"or a "nte por cento do montante a 8ue se refere o "nc"so II, de endo o e entua# e(cedente ser d"str"!u)do entre os dema"s part"c"pantes, mant"do, em re#ao a esses, o cr"t%r"o de part"#,a ne#e esta!e#ec"do/ H <4 Os Estados entre'aro aos respect" os Mun"c)p"os "nte e c"nco por cento dos recursos 8ue rece!erem nos termos do "nc"so II, o!ser ados os cr"t%r"os esta!e#ec"dos no art/ 3DG, par&'rafo -n"co, I e II/ H >4 Do montante de recursos de 8ue trata o "nc"so III 8ue ca!e a cada Estado, "nte e c"nco por cento sero dest"nados aos seus Mun"c)p"os, na forma da #e" a 8ue se refere o menc"onado "nc"so/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) $rt/ 3IO/ M edada a reteno ou 8ua#8uer restr"o B entre'a e ao empre'o dos recursos atr"!u)dos, nesta 2eo, aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os, ne#es compreend"dos ad"c"ona"s e acr%sc"mos re#at" os a "mpostos/ Par&'rafo -n"co/ $ edao pre "sta neste art"'o no "mpede a Un"o e os Estados de cond"c"onarem a entre'a de recursos5 (Par !ra"o 5nico com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) I P ao pa'amento de seus cr%d"tos, "nc#us" e de suas autar8u"as6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 2), de (+20)200) II P ao cumpr"mento do d"sposto no art/ 3NG, H 94, "nc"sos II e III/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) $rt/ 3I3/ Ca!e B #e" comp#ementar5 I * def"n"r a#or ad"c"onado para f"ns do d"sposto no art/ 3DG, par&'rafo -n"co, I6 II * esta!e#ecer normas so!re a entre'a dos recursos de 8ue trata o art/ 3DN, espec"a#mente so!re os cr"t%r"os de rate"o dos fundos pre "stos em seu "nc"so I, o!+et" ando promo er o e8u"#)!r"o sc"o*econ:m"co entre Estados e entre Mun"c)p"os6 III * d"spor so!re o acompan,amento, pe#os !enef"c"&r"os, do c&#cu#o das 8uotas e da #"!erao das part"c"pa?es pre "stas nos arts/ 3DJ, 3DG e 3DN/ Par&'rafo -n"co. O 0r"!una# de Contas da Un"o efetuar& o c&#cu#o das 8uotas referentes aos fundos de part"c"pao a 8ue a#ude o "nc"so II/ $rt/ 3I9/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os d" u#'aro, at% o -#t"mo d"a do m@s su!se8Kente ao da arrecadao, os montantes de cada um dos tr"!utos

arrecadados, os recursos rece!"dos, os a#ores de or"'em tr"!ut&r"a entre'ues e a entre'ar e a e(presso num%r"ca dos cr"t%r"os de rate"o/ Par&'rafo -n"co. Os dados d" u#'ados pe#a Un"o sero d"scr"m"nados por Estado e por Mun"c)p"o6 os dos Estados, por Mun"c)p"o/ C$P10ULO II D$2 .IN$NR$2 PXBLIC$2 Seo I Nor0 s %er is $rt/ 3I</ Le" comp#ementar d"spor& so!re5 I * f"nanas p-!#"cas6 II * d) "da p-!#"ca e(terna e "nterna, "nc#u)da a das autar8u"as, funda?es e dema"s ent"dades contro#adas pe#o poder p-!#"co6 III * concesso de 'arant"as pe#as ent"dades p-!#"cas6 I7 * em"sso e res'ate de t)tu#os da d) "da p-!#"ca6 7 * f"sca#"=ao f"nance"ra da adm"n"strao p-!#"ca d"reta e "nd"reta6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) 7I * opera?es de cEm!"o rea#"=adas por r'os e ent"dades da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os6 7II * compat"!"#"=ao das fun?es das "nst"tu"?es of"c"a"s de cr%d"to da Un"o, res'uardadas as caracter)st"cas e cond"?es operac"ona"s p#enas das o#tadas ao desen o# "mento re'"ona#/ $rt/ 3I>/ $ compet@nc"a da Un"o para em"t"r moeda ser& e(erc"da e(c#us" amente pe#o !anco centra#/ H 34 M edado ao !anco centra# conceder, d"reta ou "nd"retamente, empr%st"mos ao 0esouro Nac"ona# e a 8ua#8uer r'o ou ent"dade 8ue no se+a "nst"tu"o f"nance"ra/ H 94 O !anco centra# poder& comprar e ender t)tu#os de em"sso do 0esouro Nac"ona#, com o o!+et" o de re'u#ar a oferta de moeda ou a ta(a de +uros/ H <4 $s d"spon"!"#"dades de ca"(a da Un"o sero depos"tadas no !anco centra#6 as dos Estados, do D"str"to .edera#, dos Mun"c)p"os e dos r'os ou ent"dades do poder p-!#"co e das empresas por e#e contro#adas, em "nst"tu"?es f"nance"ras of"c"a"s, ressa# ados os casos pre "stos em #e"/ Seo II Dos Or 0e-tos $rt/ 3ID/ Le"s de "n"c"at" a do Poder E(ecut" o esta!e#ecero5 I * o p#ano p#ur"anua#6 II * as d"retr"=es orament&r"as6 III * os oramentos anua"s/ H 34 $ #e" 8ue "nst"tu"r o p#ano p#ur"anua# esta!e#ecer&, de forma re'"ona#"=ada, as d"retr"=es, o!+et" os e metas da adm"n"strao p-!#"ca federa# para as despesas de cap"ta# e outras de#as decorrentes e para as re#at" as aos pro'ramas de durao cont"nuada/ H 94 $ #e" de d"retr"=es orament&r"as compreender& as metas e pr"or"dades da adm"n"strao p-!#"ca federa#, "nc#u"ndo as despesas de cap"ta# para o e(erc)c"o f"nance"ro su!se8Kente, or"entar& a e#a!orao da #e" orament&r"a anua#, d"spor& so!re as a#tera?es na

#e'"s#ao tr"!ut&r"a e esta!e#ecer& a po#)t"ca de ap#"cao das a'@nc"as f"nance"ras of"c"a"s de fomento/ H <4 O Poder E(ecut" o pu!#"car&, at% tr"nta d"as aps o encerramento de cada !"mestre, re#atr"o resum"do da e(ecuo orament&r"a/ H >4 Os p#anos e pro'ramas nac"ona"s, re'"ona"s e setor"a"s pre "stos nesta Const"tu"o sero e#a!orados em consonEnc"a com o p#ano p#ur"anua# e aprec"ados pe#o Con'resso Nac"ona#/ H D4 $ #e" orament&r"a anua# compreender&5 I * o oramento f"sca# referente aos Poderes da Un"o, seus fundos, r'os e ent"dades da adm"n"strao d"reta e "nd"reta, "nc#us" e funda?es "nst"tu)das e mant"das pe#o poder p-!#"co6 II * o oramento de "n est"mento das empresas em 8ue a Un"o, d"reta ou "nd"retamente, deten,a a ma"or"a do cap"ta# soc"a# com d"re"to a oto6 III * o oramento da se'ur"dade soc"a#, a!ran'endo todas as ent"dades e r'os a e#a "ncu#ados, da adm"n"strao d"reta ou "nd"reta, !em como os fundos e funda?es "nst"tu)dos e mant"dos pe#o poder p-!#"co/ H I4 O pro+eto de #e" orament&r"a ser& acompan,ado de demonstrat" o re'"ona#"=ado do efe"to, so!re as rece"tas e despesas, decorrente de "sen?es, an"st"as, rem"ss?es, su!s)d"os e !enef)c"os de nature=a f"nance"ra, tr"!ut&r"a e cred"t)c"a/ H J4 Os oramentos pre "stos no H D4, I e II, deste art"'o, compat"!"#"=ados com o p#ano p#ur"anua#, tero entre suas fun?es a de redu="r des"'ua#dades "nter*re'"ona"s, se'undo cr"t%r"o popu#ac"ona#/ H G4 $ #e" orament&r"a anua# no conter& d"spos"t" o estran,o B pre "so da rece"ta e B f"(ao da despesa, no se "nc#u"ndo na pro"!"o a autor"=ao para a!ertura de cr%d"tos sup#ementares e contratao de opera?es de cr%d"to, a"nda 8ue por antec"pao de rece"ta, nos termos da #e"/ H N4 Ca!e B #e" comp#ementar5 I * d"spor so!re o e(erc)c"o f"nance"ro, a "'@nc"a, os pra=os, a e#a!orao e a or'an"=ao do p#ano p#ur"anua#, da #e" de d"retr"=es orament&r"as e da #e" orament&r"a anua#6 II * esta!e#ecer normas de 'esto f"nance"ra e patr"mon"a# da adm"n"strao d"reta e "nd"reta, !em como cond"?es para a "nst"tu"o e func"onamento de fundos/ $rt/ 3II/ Os pro+etos de #e" re#at" os ao p#ano p#ur"anua#, Bs d"retr"=es orament&r"as, ao oramento anua# e aos cr%d"tos ad"c"ona"s sero aprec"ados pe#as duas Casas do Con'resso Nac"ona#, na forma do re'"mento comum/ H 34 Ca!er& a uma com"sso m"sta permanente de 2enadores e Deputados5 I * e(am"nar e em"t"r parecer so!re os pro+etos refer"dos neste art"'o e so!re as contas apresentadas anua#mente pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca6 II * e(am"nar e em"t"r parecer so!re os p#anos e pro'ramas nac"ona"s, re'"ona"s e setor"a"s pre "stos nesta Const"tu"o e e(ercer o acompan,amento e a f"sca#"=ao orament&r"a, sem pre+u)=o da atuao das dema"s com"ss?es do Con'resso Nac"ona# e de suas Casas, cr"adas de acordo com o art/ DG/ H 94 $s emendas sero apresentadas na com"sso m"sta, 8ue so!re e#as em"t"r& parecer, e aprec"adas, na forma re'"menta#, pe#o p#en&r"o das duas Casas do Con'resso Nac"ona#/ H <4 $s emendas ao pro+eto de #e" do oramento anua# ou aos pro+etos 8ue o mod"f"8uem somente podem ser apro adas caso5 I * se+am compat) e"s com o p#ano p#ur"anua# e com a #e" de d"retr"=es orament&r"as6

II * "nd"8uem os recursos necess&r"os, adm"t"dos apenas os pro en"entes de anu#ao de despesa, e(c#u)das as 8ue "nc"dam so!re5 aF dota?es para pessoa# e seus encar'os6 !F ser "o da d) "da6 cF transfer@nc"as tr"!ut&r"as const"tuc"ona"s para Estados, Mun"c)p"os e o D"str"to .edera#6 ou III * se+am re#ac"onadas5 aF com a correo de erros ou om"ss?es6 ou !F com os d"spos"t" os do te(to do pro+eto de #e"/ H >4 $s emendas ao pro+eto de #e" de d"retr"=es orament&r"as no podero ser apro adas 8uando "ncompat) e"s com o p#ano p#ur"anua#/ H D4 O Pres"dente da Rep-!#"ca poder& en "ar mensa'em ao Con'resso Nac"ona# para propor mod"f"cao nos pro+etos a 8ue se refere este art"'o en8uanto no "n"c"ada a otao, na com"sso m"sta, da parte cu+a a#terao % proposta/ H I4 Os pro+etos de #e" do p#ano p#ur"anua#, das d"retr"=es orament&r"as e do oramento anua# sero en "ados pe#o Pres"dente da Rep-!#"ca ao Con'resso Nac"ona#, nos termos da #e" comp#ementar a 8ue se refere o art/ 3ID, H N4/ H J4 $p#"cam*se aos pro+etos menc"onados neste art"'o, no 8ue no contrar"ar o d"sposto nesta 2eo, as dema"s normas re#at" as ao processo #e'"s#at" o/ H G4 Os recursos 8ue, em decorr@nc"a de eto, emenda ou re+e"o do pro+eto de #e" orament&r"a anua#, f"carem sem despesas correspondentes podero ser ut"#"=ados, conforme o caso, med"ante cr%d"tos espec"a"s ou sup#ementares, com pr% "a e espec)f"ca autor"=ao #e'"s#at" a/ $rt/ 3IJ/ 2o edados5 I * o "n)c"o de pro'ramas ou pro+etos no "nc#u)dos na #e" orament&r"a anua#6 II * a rea#"=ao de despesas ou a assuno de o!r"'a?es d"retas 8ue e(cedam os cr%d"tos orament&r"os ou ad"c"ona"s6 III * a rea#"=ao de opera?es de cr%d"tos 8ue e(cedam o montante das despesas de cap"ta#, ressa# adas as autor"=adas med"ante cr%d"tos sup#ementares ou espec"a"s com f"na#"dade prec"sa, apro ados pe#o Poder Le'"s#at" o por ma"or"a a!so#uta6 I7 * a "ncu#ao de rece"ta de "mpostos a r'o, fundo ou despesa, ressa# adas a repart"o do produto da arrecadao dos "mpostos a 8ue se referem os arts/ 3DG e 3DN, a dest"nao de recursos para as a?es e ser "os p-!#"cos de sa-de, para manuteno e desen o# "mento do ens"no e para rea#"=ao de at" "dades da adm"n"strao tr"!ut&r"a, como determ"nado, respect" amente, pe#os arts/ 3NG, H 94, 939 e <J, AAII, e a prestao de 'arant"as Bs opera?es de cr%d"to por antec"pao de rece"ta, pre "stas no art/ 3ID, H G4, !em como o d"sposto no H >4 deste art"'o6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) 7 * a a!ertura de cr%d"to sup#ementar ou espec"a# sem pr% "a autor"=ao #e'"s#at" a e sem "nd"cao dos recursos correspondentes6 7I * a transpos"o, o remane+amento ou a transfer@nc"a de recursos de uma cate'or"a de pro'ramao para outra ou de um r'o para outro, sem pr% "a autor"=ao #e'"s#at" a6 7II * a concesso ou ut"#"=ao de cr%d"tos "#"m"tados6 7III * a ut"#"=ao, sem autor"=ao #e'"s#at" a espec)f"ca, de recursos dos oramentos f"sca# e da se'ur"dade soc"a# para supr"r necess"dade ou co!r"r d%f"c"t de empresas, funda?es e fundos, "nc#us" e dos menc"onados no art/ 3ID, D46 IA * a "nst"tu"o de fundos de 8ua#8uer nature=a, sem pr% "a autor"=ao #e'"s#at" a/

A * a transfer@nc"a o#unt&r"a de recursos e a concesso de empr%st"mos, "nc#us" e por antec"pao de rece"ta, pe#os Co ernos .edera# e Estadua"s e suas "nst"tu"?es f"nance"ras, para pa'amento de despesas com pessoa# at" o, "nat" o e pens"on"sta, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) AI * a ut"#"=ao dos recursos pro en"entes das contr"!u"?es soc"a"s de 8ue trata o art/ 3ND, I, a, e II, para a rea#"=ao de despesas d"st"ntas do pa'amento de !enef)c"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O3/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 34 Nen,um "n est"mento cu+a e(ecuo u#trapasse um e(erc)c"o f"nance"ro poder& ser "n"c"ado sem pr% "a "nc#uso no p#ano p#ur"anua#, ou sem #e" 8ue autor"=e a "nc#uso, so! pena de cr"me de responsa!"#"dade/ H 94 Os cr%d"tos espec"a"s e e(traord"n&r"os tero "'@nc"a no e(erc)c"o f"nance"ro em 8ue forem autor"=ados, sa# o se o ato de autor"=ao for promu#'ado nos -#t"mos 8uatro meses da8ue#e e(erc)c"o, caso em 8ue, rea!ertos nos #"m"tes de seus sa#dos, sero "ncorporados ao oramento do e(erc)c"o f"nance"ro su!se8Kente/ H <4 $ a!ertura de cr%d"to e(traord"n&r"o somente ser& adm"t"da para atender a despesas "mpre "s) e"s e ur'entes, como as decorrentes de 'uerra, comoo "nterna ou ca#am"dade p-!#"ca, o!ser ado o d"sposto no art/ I9/ H >4 E perm"t"da a "ncu#ao de rece"tas prpr"as 'eradas pe#os "mpostos a 8ue se referem os arts/ 3DD e 3DI, e dos recursos de 8ue tratam os arts/ 3DJ, 3DG, 3DN, I, a e b, e II, para prestao de 'arant"a ou contra'arant"a B Un"o e para pa'amento de d%!"tos para com esta/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +, de ())+) $rt/ 3IG/ Os recursos correspondentes Bs dota?es orament&r"as, compreend"dos os cr%d"tos sup#ementares e espec"a"s, dest"nados aos r'os dos Poderes Le'"s#at" o e ;ud"c"&r"o, do M"n"st%r"o P-!#"co e da Defensor"a P-!#"ca, ser*#,es*o entre'ues at% o d"a 9O de cada m@s, em duod%c"mos, na forma da #e" comp#ementar a 8ue se refere o art/ 3ID, H N4/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 45, de 2004) $rt/ 3IN/ $ despesa com pessoa# at" o e "nat" o da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os no poder& e(ceder os #"m"tes esta!e#ec"dos em #e" comp#ementar/ H 34 $ concesso de 8ua#8uer anta'em ou aumento de remunerao, a cr"ao de car'os, empre'os e fun?es ou a#terao de estrutura de carre"ras, !em como a adm"sso ou contratao de pessoa#, a 8ua#8uer t)tu#o, pe#os r'os e ent"dades da adm"n"strao d"reta ou "nd"reta, "nc#us" e funda?es "nst"tu)das e mant"das pe#o poder p-!#"co, s podero ser fe"tas5 (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I * se ,ou er pr% "a dotao orament&r"a suf"c"ente para atender Bs pro+e?es de despesa de pessoa# e aos acr%sc"mos de#a decorrentes6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) II * se ,ou er autor"=ao espec)f"ca na #e" de d"retr"=es orament&r"as, ressa# adas as empresas p-!#"cas e as soc"edades de econom"a m"sta/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 94 Decorr"do o pra=o esta!e#ec"do na #e" comp#ementar refer"da neste art"'o para a adaptao aos parEmetros a#" pre "stos, sero "med"atamente suspensos todos os repasses de er!as federa"s ou estadua"s aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os 8ue no o!ser arem os refer"dos #"m"tes/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*)

H <4 Para o cumpr"mento dos #"m"tes esta!e#ec"dos com !ase neste art"'o, durante o pra=o f"(ado na #e" comp#ementar refer"da no caput, a Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os adotaro as se'u"ntes pro "d@nc"as5 I * reduo em pe#o menos "nte por cento das despesas com car'os em com"sso e fun?es de conf"ana6 II * e(onerao dos ser "dores no est& e"s/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H >4 2e as med"das adotadas com !ase no par&'rafo anter"or no forem suf"c"entes para asse'urar o cumpr"mento da determ"nao da #e" comp#ementar refer"da neste art"'o, o ser "dor est& e# poder& perder o car'o, desde 8ue ato normat" o mot" ado de cada um dos Poderes espec"f"8ue a at" "dade func"ona#, o r'o ou un"dade adm"n"strat" a o!+eto da reduo de pessoa#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H D4 O ser "dor 8ue perder o car'o na forma do par&'rafo anter"or far& +us a "nden"=ao correspondente a um m@s de remunerao por ano de ser "o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H I4 O car'o o!+eto da reduo pre "sta nos par&'rafos anter"ores ser& cons"derado e(t"nto, edada a cr"ao de car'o, empre'o ou funo com atr"!u"?es "'ua"s ou asseme#,adas pe#o pra=o de 8uatro anos/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H J4 Le" federa# d"spor& so!re as normas 'era"s a serem o!edec"das na efet" ao do d"sposto no H >4/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 010ULO 7II D$ ORDEM ECON_MIC$ E .IN$NCEIR$ C$P10ULO I DO2 PRINC1PIO2 CER$I2 D$ $0I7ID$DE ECON_MIC$ $rt/ 3JO/ $ ordem econ:m"ca, fundada na a#or"=ao do tra!a#,o ,umano e na #" re "n"c"at" a, tem por f"m asse'urar a todos e("st@nc"a d"'na, conforme os d"tames da +ust"a soc"a#, o!ser ados os se'u"ntes pr"nc)p"os5 I * so!eran"a nac"ona#6 II * propr"edade pr" ada6 III * funo soc"a# da propr"edade6 I7 * #" re concorr@nc"a6 7 * defesa do consum"dor6 7I * defesa do me"o am!"ente, "nc#us" e med"ante tratamento d"ferenc"ado conforme o "mpacto am!"enta# dos produtos e ser "os e de seus processos de e#a!orao e prestao6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) 7II * reduo das des"'ua#dades re'"ona"s e soc"a"s6 7III * !usca do p#eno empre'o6 IA 1 tratamento fa orec"do para as empresas de pe8ueno porte const"tu)das so! as #e"s !ras"#e"ras e 8ue ten,am sua sede e adm"n"strao no Pa)s/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &, de ())5) Par&'rafo -n"co. M asse'urado a todos o #" re e(erc)c"o de 8ua#8uer at" "dade econ:m"ca, "ndependentemente de autor"=ao de r'os p-!#"cos, sa# o nos casos pre "stos em #e"/ $rt/ 3J3/ (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n &, de ())5)

$rt/ 3J9/ $ #e" d"sc"p#"nar&, com !ase no "nteresse nac"ona#, os "n est"mentos de cap"ta# estran'e"ro, "ncent" ar& os re"n est"mentos e re'u#ar& a remessa de #ucros/ $rt/ 3J</ Ressa# ados os casos pre "stos nesta Const"tu"o, a e(p#orao d"reta de at" "dade econ:m"ca pe#o Estado s ser& perm"t"da 8uando necess&r"a aos "mperat" os da se'urana nac"ona# ou a re#e ante "nteresse co#et" o, conforme def"n"dos em #e"/ H 34 $ #e" esta!e#ecer& o estatuto +ur)d"co da empresa p-!#"ca, da soc"edade de econom"a m"sta e de suas su!s"d"&r"as 8ue e(p#orem at" "dade econ:m"ca de produo ou comerc"a#"=ao de !ens ou de prestao de ser "os, d"spondo so!re5 (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I * sua funo soc"a# e formas de f"sca#"=ao pe#o Estado e pe#a soc"edade6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) II * a su+e"o ao re'"me +ur)d"co prpr"o das empresas pr" adas, "nc#us" e 8uanto aos d"re"tos e o!r"'a?es c" "s, comerc"a"s, tra!a#,"stas e tr"!ut&r"os6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) III * #"c"tao e contratao de o!ras, ser "os, compras e a#"ena?es, o!ser ados os pr"nc)p"os da adm"n"strao p-!#"ca6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) I7 * a const"tu"o e o func"onamento dos conse#,os de adm"n"strao e f"sca#, com a part"c"pao de ac"on"stas m"nor"t&r"os6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) 7 * os mandatos, a a a#"ao de desempen,o e a responsa!"#"dade dos adm"n"stradores/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) H 94 $s empresas p-!#"cas e as soc"edades de econom"a m"sta no podero 'o=ar de pr" "#%'"os f"sca"s no e(tens" os Bs do setor pr" ado/ H <4 $ #e" re'u#amentar& as re#a?es da empresa p-!#"ca com o Estado e a soc"edade/ H >4 $ #e" repr"m"r& o a!uso do poder econ:m"co 8ue "se B dom"nao dos mercados, B e#"m"nao da concorr@nc"a e ao aumento ar!"tr&r"o dos #ucros/ H D4 $ #e", sem pre+u)=o da responsa!"#"dade "nd" "dua# dos d"r"'entes da pessoa +ur)d"ca, esta!e#ecer& a responsa!"#"dade desta, su+e"tando*a Bs pun"?es compat) e"s com sua nature=a, nos atos prat"cados contra a ordem econ:m"ca e f"nance"ra e contra a econom"a popu#ar/ $rt/ 3J>/ Como a'ente normat" o e re'u#ador da at" "dade econ:m"ca, o Estado e(ercer&, na forma da #e", as fun?es de f"sca#"=ao, "ncent" o e p#ane+amento, sendo este determ"nante para o setor p-!#"co e "nd"cat" o para o setor pr" ado/ H 34 $ #e" esta!e#ecer& as d"retr"=es e !ases do p#ane+amento do desen o# "mento nac"ona# e8u"#"!rado, o 8ua# "ncorporar& e compat"!"#"=ar& os p#anos nac"ona"s e re'"ona"s de desen o# "mento/ H 94 $ #e" apo"ar& e est"mu#ar& o cooperat" "smo e outras formas de assoc"at" "smo/ H <4 O Estado fa orecer& a or'an"=ao da at" "dade 'ar"mpe"ra em cooperat" as, #e ando em conta a proteo do me"o am!"ente e a promoo econ:m"co*soc"a# dos 'ar"mpe"ros/ H >4 $s cooperat" as a 8ue se refere o par&'rafo anter"or tero pr"or"dade na autor"=ao ou concesso para pes8u"sa e #a ra dos recursos e +a="das de m"nera"s 'ar"mp& e"s, nas &reas onde este+am atuando, e na8ue#as f"(adas de acordo com o art/ 93, AA7, na forma da #e"/

$rt/ 3JD/ Incum!e ao poder p-!#"co, na forma da #e", d"retamente ou so! re'"me de concesso ou perm"sso, sempre atra %s de #"c"tao, a prestao de ser "os p-!#"cos/ Par&'rafo -n"co. $ #e" d"spor& so!re5 I * o re'"me das empresas concess"on&r"as e perm"ss"on&r"as de ser "os p-!#"cos, o car&ter espec"a# de seu contrato e de sua prorro'ao, !em como as cond"?es de caduc"dade, f"sca#"=ao e resc"so da concesso ou perm"sso6 II * os d"re"tos dos usu&r"os6 III * po#)t"ca tar"f&r"a6 I7 * a o!r"'ao de manter ser "o ade8uado/ $rt/ 3JI/ $s +a="das, em #a ra ou no, e dema"s recursos m"nera"s e os potenc"a"s de ener'"a ,"dr&u#"ca const"tuem propr"edade d"st"nta da do so#o, para efe"to de e(p#orao ou apro e"tamento, e pertencem B Un"o, 'arant"da ao concess"on&r"o a propr"edade do produto da #a ra/ H 34 $ pes8u"sa e a #a ra de recursos m"nera"s e o apro e"tamento dos potenc"a"s a 8ue se refere o caput deste art"'o somente podero ser efetuados med"ante autor"=ao ou concesso da Un"o, no "nteresse nac"ona#, por !ras"#e"ros ou empresa const"tu)da so! as #e"s !ras"#e"ras e 8ue ten,a sua sede e adm"n"strao no Pa)s, na forma da #e", 8ue esta!e#ecer& as cond"?es espec)f"cas 8uando essas at" "dades se desen o# erem em fa"(a de fronte"ra ou terras "nd)'enas/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &, de ())5) H 94 M asse'urada part"c"pao ao propr"et&r"o do so#o nos resu#tados da #a ra, na forma e no a#or 8ue d"spuser a #e"/ H <4 $ autor"=ao de pes8u"sa ser& sempre por pra=o determ"nado, e as autor"=a?es e concess?es pre "stas neste art"'o no podero ser ced"das ou transfer"das, tota# ou parc"a#mente, sem pr% "a anu@nc"a do Poder concedente/ H >4 No depender& de autor"=ao ou concesso o apro e"tamento do potenc"a# de ener'"a reno & e# de capac"dade redu="da/ $rt/ 3JJ/ Const"tuem monop#"o da Un"o5 I * a pes8u"sa e a #a ra das +a="das de petr#eo e '&s natura# e outros ,"drocar!onetos f#u"dos6 II * a ref"nao do petr#eo nac"ona# ou estran'e"ro6 III * a "mportao e e(portao dos produtos e der" ados !&s"cos resu#tantes das at" "dades pre "stas nos "nc"sos anter"ores6 I7 * o transporte mar)t"mo do petr#eo !ruto de or"'em nac"ona# ou de der" ados !&s"cos de petr#eo produ="dos no Pa)s, !em ass"m o transporte, por me"o de conduto, de petr#eo !ruto, seus der" ados e '&s natura# de 8ua#8uer or"'em6 7 * a pes8u"sa, a #a ra, o enr"8uec"mento, o reprocessamento, a "ndustr"a#"=ao e o com%rc"o de m"n%r"os e m"nera"s nuc#eares e seus der" ados, com e(ceo dos rad"o"stopos cu+a produo, comerc"a#"=ao e ut"#"=ao podero ser autor"=adas so! re'"me de perm"sso, conforme as a#)neas b e c do "nc"so AAIII do caput do art/ 93 desta Const"tu"o .edera#/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4), de 200&) H 34 $ Un"o poder& contratar com empresas estata"s ou pr" adas a rea#"=ao das at" "dades pre "stas nos "nc"sos I a I7 deste art"'o o!ser adas as cond"?es esta!e#ec"das em #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n ), de ())5) H 94 $ #e" a 8ue se refere o H 34 d"spor& so!re5 I * a 'arant"a do fornec"mento dos der" ados de petr#eo em todo o terr"tr"o nac"ona#6 II * as cond"?es de contratao6

III * a estrutura e atr"!u"?es do r'o re'u#ador do monop#"o da Un"o6 (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ), de ())5) H <4 $ #e" d"spor& so!re o transporte e a ut"#"=ao de mater"a"s rad"oat" os no terr"tr"o nac"ona#/ (Primiti'o 8 2 renumerado pela Emenda Constitucional n ), de ())5) H >4 $ #e" 8ue "nst"tu"r contr"!u"o de "nter eno no dom)n"o econ:m"co re#at" a Bs at" "dades de "mportao ou comerc"a#"=ao de petr#eo e seus der" ados, '&s natura# e seus der" ados e &#coo# com!ust) e# de er& atender aos se'u"ntes re8u"s"tos5 I * a a#)8uota da contr"!u"o poder& ser5 aF d"ferenc"ada por produto ou uso6 !F redu="da e resta!e#ec"da por ato do Poder E(ecut" o, no se #,e ap#"cando o d"sposto no art/ 3DO,III, b6 II * os recursos arrecadados sero dest"nados5 aF ao pa'amento de su!s)d"os a preos ou transporte de &#coo# com!ust) e#, '&s natura# e seus der" ados e der" ados de petr#eo6 !F ao f"nanc"amento de pro+etos am!"enta"s re#ac"onados com a "nd-str"a do petr#eo e do '&s6 cF ao f"nanc"amento de pro'ramas de "nfra*estrutura de transportes/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ++, de 200() $rt/ 3JG/ $ #e" d"spor& so!re a ordenao dos transportes a%reo, a8u&t"co e terrestre, de endo, 8uanto B ordenao do transporte "nternac"ona#, o!ser ar os acordos f"rmados pe#a Un"o, atend"do o pr"nc)p"o da rec"proc"dade/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n -, de ())5) Par&'rafo -n"co. Na ordenao do transporte a8u&t"co, a #e" esta!e#ecer& as cond"?es em 8ue o transporte de mercador"as na ca!ota'em e a na e'ao "nter"or podero ser fe"tos por em!arca?es estran'e"ras/ (Par !ra"o 5nico acrescido pela Emenda Constitucional n -, de ())5) $rt/ 3JN/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os d"spensaro Bs m"croempresas e Bs empresas de pe8ueno porte, ass"m def"n"das em #e", tratamento +ur)d"co d"ferenc"ado, "sando a "ncent" &*#as pe#a s"mp#"f"cao de suas o!r"'a?es adm"n"strat" as, tr"!ut&r"as, pre "denc"&r"as e cred"t)c"as, ou pe#a e#"m"nao ou reduo destas por me"o de #e"/ $rt/ 3GO/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os promo ero e "ncent" aro o tur"smo como fator de desen o# "mento soc"a# e econ:m"co/ $rt/ 3G3/ O atend"mento de re8u"s"o de documento ou "nformao de nature=a comerc"a#, fe"ta por autor"dade adm"n"strat" a ou +ud"c"&r"a estran'e"ra, a pessoa f)s"ca ou +ur)d"ca res"dente ou dom"c"#"ada no Pa)s depender& de autor"=ao do Poder competente/ C$P10ULO II D$ POL10IC$ URB$N$ $rt/ 3G9/ $ po#)t"ca de desen o# "mento ur!ano, e(ecutada pe#o poder p-!#"co mun"c"pa#, conforme d"retr"=es 'era"s f"(adas em #e", tem por o!+et" o ordenar o p#eno desen o# "mento das fun?es soc"a"s da c"dade e 'arant"r o !em*estar de seus ,a!"tantes/ H 34 O p#ano d"retor, apro ado pe#a CEmara Mun"c"pa#, o!r"'atr"o para c"dades com ma"s de "nte m"# ,a!"tantes, % o "nstrumento !&s"co da po#)t"ca de desen o# "mento e de e(panso ur!ana/

H 94 $ propr"edade ur!ana cumpre sua funo soc"a# 8uando atende Bs e("'@nc"as fundamenta"s de ordenao da c"dade e(pressas no p#ano d"retor/ H <4 $s desapropr"a?es de "m e"s ur!anos sero fe"tas com pr% "a e +usta "nden"=ao em d"n,e"ro/ H >4 M facu#tado ao poder p-!#"co mun"c"pa#, med"ante #e" espec)f"ca para &rea "nc#u)da no p#ano d"retor, e("'"r, nos termos da #e" federa#, do propr"et&r"o do so#o ur!ano no ed"f"cado, su!ut"#"=ado ou no ut"#"=ado 8ue promo a seu ade8uado apro e"tamento, so! pena, sucess" amente, de5 I * parce#amento ou ed"f"cao compu#sr"os6 II * "mposto so!re a propr"edade pred"a# e terr"tor"a# ur!ana pro'ress" o no tempo6 III * desapropr"ao com pa'amento med"ante t)tu#os da d) "da p-!#"ca de em"sso pre "amente apro ada pe#o 2enado .edera#, com pra=o de res'ate de at% de= anos, em parce#as anua"s, "'ua"s e sucess" as, asse'urados o a#or rea# da "nden"=ao e os +uros #e'a"s/ $rt/ 3G</ $8ue#e 8ue possu"r como sua &rea ur!ana de at% du=entos e c"n8Kenta metros 8uadrados, por c"nco anos, "n"nterruptamente e sem opos"o, ut"#"=ando*a para sua morad"a ou de sua fam)#"a, ad8u"r"r*#,e*& o dom)n"o, desde 8ue no se+a propr"et&r"o de outro "m e# ur!ano ou rura#/ H 34 O t)tu#o de dom)n"o e a concesso de uso sero confer"dos ao ,omem ou B mu#,er, ou a am!os, "ndependentemente do estado c" "#/ H 94 Esse d"re"to no ser& recon,ec"do ao mesmo possu"dor ma"s de uma e=/ H <4 Os "m e"s p-!#"cos no sero ad8u"r"dos por usucap"o/ C$P10ULO III D$ POL10IC$ $CR1COL$ E .UNDI]RI$ E D$ RE.ORM$ $CR]RI$ $rt/ 3G>/ Compete B Un"o desapropr"ar por "nteresse soc"a#, para f"ns de reforma a'r&r"a, o "m e# rura# 8ue no este+a cumpr"ndo sua funo soc"a#, med"ante pr% "a e +usta "nden"=ao em t)tu#os da d) "da a'r&r"a, com c#&usu#a de preser ao do a#or rea#, res'at& e"s no pra=o de at% "nte anos, a part"r do se'undo ano de sua em"sso, e cu+a ut"#"=ao ser& def"n"da em #e"/ H 34 $s !enfe"tor"as -te"s e necess&r"as sero "nden"=adas em d"n,e"ro/ H 94 O decreto 8ue dec#arar o "m e# como de "nteresse soc"a#, para f"ns de reforma a'r&r"a, autor"=a a Un"o a propor a ao de desapropr"ao/ H <4 Ca!e B #e" comp#ementar esta!e#ecer proced"mento contrad"tr"o espec"a#, de r"to sum&r"o, para o processo +ud"c"a# de desapropr"ao/ H >4 O oramento f"(ar& anua#mente o o#ume tota# de t)tu#os da d) "da a'r&r"a, ass"m como o montante de recursos para atender ao pro'rama de reforma a'r&r"a no e(erc)c"o/ H D4 2o "sentas de "mpostos federa"s, estadua"s e mun"c"pa"s as opera?es de transfer@nc"a de "m e"s desapropr"ados para f"ns de reforma a'r&r"a/ $rt/ 3GD/ 2o "nsuscet) e"s de desapropr"ao para f"ns de reforma a'r&r"a5 I * a pe8uena e m%d"a propr"edade rura#, ass"m def"n"da em #e", desde 8ue seu propr"et&r"o no possua outra6 II * a propr"edade produt" a/ Par&'rafo -n"co. $ #e" 'arant"r& tratamento espec"a# B propr"edade produt" a e f"(ar& normas para o cumpr"mento dos re8u"s"tos re#at" os a sua funo soc"a#/

$rt/ 3GI/ $ funo soc"a# % cumpr"da 8uando a propr"edade rura# atende, s"mu#taneamente, se'undo cr"t%r"os e 'raus de e("'@nc"a esta!e#ec"dos em #e", aos se'u"ntes re8u"s"tos5 I * apro e"tamento rac"ona# e ade8uado6 II * ut"#"=ao ade8uada dos recursos natura"s d"spon) e"s e preser ao do me"o am!"ente6 III * o!ser Enc"a das d"spos"?es 8ue re'u#am as re#a?es de tra!a#,o6 I7 * e(p#orao 8ue fa orea o !em*estar dos propr"et&r"os e dos tra!a#,adores/ $rt/ 3GJ/ $ po#)t"ca a'r)co#a ser& p#ane+ada e e(ecutada na forma da #e", com a part"c"pao efet" a do setor de produo, en o# endo produtores e tra!a#,adores rura"s, !em como dos setores de comerc"a#"=ao, de arma=enamento e de transportes, #e ando em conta, espec"a#mente5 I * os "nstrumentos cred"t)c"os e f"sca"s6 II * os preos compat) e"s com os custos de produo e a 'arant"a de comerc"a#"=ao6 III * o "ncent" o B pes8u"sa e B tecno#o'"a6 I7 * a ass"st@nc"a t%cn"ca e e(tenso rura#6 7 * o se'uro a'r)co#a6 7I * o cooperat" "smo6 7II * a e#etr"f"cao rura# e "rr"'ao6 7III * a ,a!"tao para o tra!a#,ador rura#/ H 34 Inc#uem*se no p#ane+amento a'r)co#a as at" "dades a'ro"ndustr"a"s, a'ropecu&r"as, pes8ue"ras e f#oresta"s/ H 94 2ero compat"!"#"=adas as a?es de po#)t"ca a'r)co#a e de reforma a'r&r"a/ $rt/ 3GG/ $ dest"nao de terras p-!#"cas e de o#utas ser& compat"!"#"=ada com a po#)t"ca a'r)co#a e com o p#ano nac"ona# de reforma a'r&r"a/ H 34 $ a#"enao ou a concesso, a 8ua#8uer t)tu#o, de terras p-!#"cas com &rea super"or a do"s m"# e 8u"n,entos ,ectares a pessoa f)s"ca ou +ur)d"ca, a"nda 8ue por "nterposta pessoa, depender& de pr% "a apro ao do Con'resso Nac"ona#/ H 94 E(cetuam*se do d"sposto no par&'rafo anter"or as a#"ena?es ou as concess?es de terras p-!#"cas para f"ns de reforma a'r&r"a/ $rt/ 3GN/ Os !enef"c"&r"os da d"str"!u"o de "m e"s rura"s pe#a reforma a'r&r"a rece!ero t)tu#os de dom)n"o ou de concesso de uso, "ne'oc"& e"s pe#o pra=o de de= anos/ Par&'rafo -n"co. O t)tu#o de dom)n"o e a concesso de uso sero confer"dos ao ,omem ou B mu#,er, ou a am!os, "ndependentemente do estado c" "#, nos termos e cond"?es pre "stos em #e"/ $rt/ 3NO/ $ #e" re'u#ar& e #"m"tar& a a8u"s"o ou o arrendamento de propr"edade rura# por pessoa f)s"ca ou +ur)d"ca estran'e"ra e esta!e#ecer& os casos 8ue dependero de autor"=ao do Con'resso Nac"ona#/ $rt/ 3N3/ $8ue#e 8ue, no sendo propr"et&r"o de "m e# rura# ou ur!ano, possua como seu, por c"nco anos "n"nterruptos, sem opos"o, &rea de terra, em =ona rura#, no super"or a c"n8Kenta ,ectares, tornando*a produt" a por seu tra!a#,o ou de sua fam)#"a, tendo ne#a sua morad"a, ad8u"r"r*#,e*& a propr"edade/ Par&'rafo -n"co. Os "m e"s p-!#"cos no sero ad8u"r"dos por usucap"o/

C$P10ULO I7 DO 2I20EM$ .IN$NCEIRO N$CION$L $rt/ 3N9/ O s"stema f"nance"ro nac"ona#, estruturado de forma a promo er o desen o# "mento e8u"#"!rado do Pa)s e a ser "r aos "nteresses da co#et" "dade, em todas as partes 8ue o comp?em, a!ran'endo as cooperat" as de cr%d"to, ser& re'u#ado por #e"s comp#ementares 8ue d"sporo, "nc#us" e, so!re a part"c"pao do cap"ta# estran'e"ro nas "nst"tu"?es 8ue o "nte'ram/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) I * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) II * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) III * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) aF (.e'o!ada pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) !F (.e'o!ada pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) I7 * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) 7 * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) 7I * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) 7II * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) 7III * (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) H 34 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) H 94 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) H <4 (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 40, de 200+) 010ULO 7III D$ ORDEM 2OCI$L C$P10ULO I DI2PO2IRSO CER$L $rt/ 3N</ $ ordem soc"a# tem como !ase o pr"mado do tra!a#,o, e como o!+et" o o !em*estar e a +ust"a soc"a"s/ C$P10ULO II D$ 2ECURID$DE 2OCI$L Seo I Dis#osi$es %er is $rt/ 3N>/ $ se'ur"dade soc"a# compreende um con+unto "nte'rado de a?es de "n"c"at" a dos poderes p-!#"cos e da soc"edade, dest"nadas a asse'urar os d"re"tos re#at" os B sa-de, B pre "d@nc"a e B ass"st@nc"a soc"a#/ Par&'rafo -n"co. Compete ao poder p-!#"co, nos termos da #e", or'an"=ar a se'ur"dade soc"a#, com !ase nos se'u"ntes o!+et" os5 I * un" ersa#"dade da co!ertura e do atend"mento6 II * un"form"dade e e8u" a#@nc"a dos !enef)c"os e ser "os Bs popu#a?es ur!anas e rura"s6 III * se#et" "dade e d"str"!ut" "dade na prestao dos !enef)c"os e ser "os6 I7 * "rredut"!"#"dade do a#or dos !enef)c"os6 7 * e8K"dade na forma de part"c"pao no custe"o6 7I * d" ers"dade da !ase de f"nanc"amento6

7II * car&ter democr&t"co e descentra#"=ado da adm"n"strao, med"ante 'esto 8uadr"part"te, com part"c"pao dos tra!a#,adores, dos empre'adores, dos aposentados e do Co erno nos r'os co#e'"ados/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) $rt/ 3ND/ $ se'ur"dade soc"a# ser& f"nanc"ada por toda a soc"edade, de forma d"reta e "nd"reta, nos termos da #e", med"ante recursos pro en"entes dos oramentos da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, e das se'u"ntes contr"!u"?es soc"a"s5 I * do empre'ador, da empresa e da ent"dade a e#a e8u"parada na forma da #e", "nc"dentes so!re5 aF a fo#,a de sa#&r"os e dema"s rend"mentos do tra!a#,o pa'os ou cred"tados, a 8ua#8uer t)tu#o, B pessoa f)s"ca 8ue #,e preste ser "o, mesmo sem )ncu#o empre'at)c"o6 !F a rece"ta ou o faturamento6 cF o #ucro6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) II * do tra!a#,ador e dos dema"s se'urados da pre "d@nc"a soc"a#, no "nc"d"ndo contr"!u"o so!re aposentador"a e penso conced"das pe#o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# de 8ue trata o art/ 9O36 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) III P so!re a rece"ta de concursos de pro'nst"cos6 I7 * do "mportador de !ens ou ser "os do e(ter"or, ou de 8uem a #e" a e#e e8u"parar/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) H 34 $s rece"tas dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os dest"nadas B se'ur"dade soc"a# constaro dos respect" os oramentos, no "nte'rando o oramento da Un"o/ H 94 $ proposta de oramento da se'ur"dade soc"a# ser& e#a!orada de forma "nte'rada pe#os r'os respons& e"s pe#a sa-de, pre "d@nc"a soc"a# e ass"st@nc"a soc"a#, tendo em "sta as metas e pr"or"dades esta!e#ec"das na #e" de d"retr"=es orament&r"as, asse'urada a cada &rea a 'esto de seus recursos/ H <4 $ pessoa +ur)d"ca em d%!"to com o s"stema da se'ur"dade soc"a#, como esta!e#ec"do em #e", no poder& contratar com o poder p-!#"co nem de#e rece!er !enef)c"os ou "ncent" os f"sca"s ou cred"t)c"os/ H >4 $ #e" poder& "nst"tu"r outras fontes dest"nadas a 'arant"r a manuteno ou e(panso da se'ur"dade soc"a#, o!edec"do o d"sposto no art/ 3D>, I/ H D4 Nen,um !enef)c"o ou ser "o da se'ur"dade soc"a# poder& ser cr"ado, ma+orado ou estend"do sem a correspondente fonte de custe"o tota#/ H I4 $s contr"!u"?es soc"a"s de 8ue trata este art"'o s podero ser e("'"das aps decorr"dos no enta d"as da data da pu!#"cao da #e" 8ue as ,ou er "nst"tu)do ou mod"f"cado, no se #,es ap#"cando o d"sposto no art/ 3DO, III, b / H J4 2o "sentas de contr"!u"o para a se'ur"dade soc"a# as ent"dades !enef"centes de ass"st@nc"a soc"a# 8ue atendam Bs e("'@nc"as esta!e#ec"das em #e"/ H G4 O produtor, o parce"ro, o mee"ro e o arrendat&r"o rura"s e o pescador artesana#, !em como os respect" os c:n+u'es, 8ue e(eram suas at" "dades em re'"me de econom"a fam"#"ar, sem empre'ados permanentes, contr"!u"ro para a se'ur"dade soc"a# med"ante a ap#"cao de uma a#)8uota so!re o resu#tado da comerc"a#"=ao da produo e faro +us aos !enef)c"os nos termos da #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H N4 $s contr"!u"?es soc"a"s pre "stas no "nc"so I do caput deste art"'o podero ter a#)8uotas ou !ases de c&#cu#o d"ferenc"adas, em ra=o da at" "dade econ:m"ca, da ut"#"=ao "ntens" a de mo*de*o!ra, do porte da empresa ou da cond"o estrutura# do mercado de tra!a#,o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())* e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4- de 2005)

H 3O/ $ #e" def"n"r& os cr"t%r"os de transfer@nc"a de recursos para o s"stema -n"co de sa-de e a?es de ass"st@nc"a soc"a# da Un"o para os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os, e dos Estados para os Mun"c)p"os, o!ser ada a respect" a contrapart"da de recursos/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 33/ M edada a concesso de rem"sso ou an"st"a das contr"!u"?es soc"a"s de 8ue tratam os "nc"sos I, a, e II deste art"'o, para d%!"tos em montante super"or ao f"(ado em #e" comp#ementar/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 39/ $ #e" def"n"r& os setores de at" "dade econ:m"ca para os 8ua"s as contr"!u"?es "nc"dentes na forma dos "nc"sos I, b6 e I7 do caput, sero no*cumu#at" as/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) H 3</ $p#"ca*se o d"sposto no H 39 "nc#us" e na ,"ptese de su!st"tu"o 'radua#, tota# ou parc"a#, da contr"!u"o "nc"dente na forma do "nc"so I, a, pe#a "nc"dente so!re a rece"ta ou o faturamento/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) Seo II D S (de $rt/ 3NI/ $ sa-de % d"re"to de todos e de er do Estado, 'arant"do med"ante po#)t"cas soc"a"s e econ:m"cas 8ue "sem B reduo do r"sco de doena e de outros a'ra os e ao acesso un" ersa# e "'ua#"t&r"o Bs a?es e ser "os para sua promoo, proteo e recuperao/ $rt/ 3NJ/ 2o de re#e Enc"a p-!#"ca as a?es e ser "os de sa-de, ca!endo ao poder p-!#"co d"spor, nos termos da #e", so!re sua re'u#amentao, f"sca#"=ao e contro#e, de endo sua e(ecuo ser fe"ta d"retamente ou atra %s de terce"ros e, tam!%m, por pessoa f)s"ca ou +ur)d"ca de d"re"to pr" ado/ $rt/ 3NG/ $s a?es e ser "os p-!#"cos de sa-de "nte'ram uma rede re'"ona#"=ada e ,"erar8u"=ada e const"tuem um s"stema -n"co, or'an"=ado de acordo com as se'u"ntes d"retr"=es5 I * descentra#"=ao, com d"reo -n"ca em cada esfera de 'o erno6 II * atend"mento "nte'ra#, com pr"or"dade para as at" "dades pre ent" as, sem pre+u)=o dos ser "os ass"stenc"a"s6 III * part"c"pao da comun"dade/ H 34 O s"stema -n"co de sa-de ser& f"nanc"ado, nos termos do art/ 3ND, com recursos do oramento da se'ur"dade soc"a#, da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os, a#%m de outras fontes/ (Par !ra"o 5nico trans"ormado em 8 ( pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) H 94 $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os ap#"caro, anua#mente, em a?es e ser "os p-!#"cos de sa-de recursos m)n"mos der" ados da ap#"cao de percentua"s ca#cu#ados so!re5 I P no caso da Un"o, na forma def"n"da nos termos da #e" comp#ementar pre "sta no H <46 II P no caso dos Estados e do D"str"to .edera#, o produto da arrecadao dos "mpostos a 8ue se refere o art/ 3DD e dos recursos de 8ue tratam os arts/ 3DJ e 3DN, "nc"so I, a#)nea a, e "nc"so II, dedu="das as parce#as 8ue forem transfer"das aos respect" os Mun"c)p"os6 III P no caso dos Mun"c)p"os e do D"str"to .edera#, o produto da arrecadao dos "mpostos a 8ue se refere o art/ 3DI e dos recursos de 8ue tratam os arts/ 3DG e 3DN, "nc"so I, a#)nea b e H <4/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 2), de 2000)

H <4 Le" comp#ementar, 8ue ser& rea a#"ada pe#o menos a cada c"nco anos, esta!e#ecer&5 I P os percentua"s de 8ue trata o H 946 II P os cr"t%r"os de rate"o dos recursos da Un"o "ncu#ados B sa-de dest"nados aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os, e dos Estados dest"nados a seus respect" os Mun"c)p"os, o!+et" ando a pro'ress" a reduo das d"spar"dades re'"ona"s6 III P as normas de f"sca#"=ao, a a#"ao e contro#e das despesas com sa-de nas esferas federa#, estadua#, d"str"ta# e mun"c"pa#6 I7 P as normas de c&#cu#o do montante a ser ap#"cado pe#a Un"o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 2), de 2000) H >4 Os 'estores #oca"s do s"stema -n"co de sa-de podero adm"t"r a'entes comun"t&r"os de sa-de e a'entes de com!ate Bs endem"as por me"o de processo se#et" o p-!#"co, de acordo com a nature=a e comp#e("dade de suas atr"!u"?es e re8u"s"tos espec)f"cos para sua atuao/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 5(, de 200&) H D4 Le" federa# d"spor& so!re o re'"me +ur)d"co, o p"so sa#ar"a# prof"ss"ona# nac"ona#, as d"retr"=es para os P#anos de Carre"ra e a re'u#amentao das at" "dades de a'ente comun"t&r"o de sa-de e a'ente de com!ate Bs endem"as, compet"ndo B Un"o, nos termos da #e", prestar ass"st@nc"a f"nance"ra comp#ementar aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os, para o cumpr"mento do refer"do p"so sa#ar"a#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 5(, de 200&) e (Par !ra"o com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &+, de 20(0) H I4 $#%m das ,"pteses pre "stas no H 34 do art/ >3 e no H >4 do art/ 3IN da Const"tu"o .edera#, o ser "dor 8ue e(era fun?es e8u" a#entes Bs de a'ente comun"t&r"o de sa-de ou de a'ente de com!ate Bs endem"as poder& perder o car'o em caso de descumpr"mento dos re8u"s"tos espec)f"cos, f"(ados em #e", para o seu e(erc)c"o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 5(, de 200&) $rt/ 3NN/ $ ass"st@nc"a B sa-de % #" re B "n"c"at" a pr" ada/ H 34 $s "nst"tu"?es pr" adas podero part"c"par de forma comp#ementar do s"stema -n"co de sa-de, se'undo d"retr"=es deste, med"ante contrato de d"re"to p-!#"co ou con @n"o, tendo prefer@nc"a as ent"dades f"#antrp"cas e as sem f"ns #ucrat" os/ H 94 M edada a dest"nao de recursos p-!#"cos para au()#"os ou su! en?es Bs "nst"tu"?es pr" adas com f"ns #ucrat" os/ H <4 M edada a part"c"pao d"reta ou "nd"reta de empresas ou cap"ta"s estran'e"ros na ass"st@nc"a B sa-de no Pa)s, sa# o nos casos pre "stos em #e"/ H >4 $ #e" d"spor& so!re as cond"?es e os re8u"s"tos 8ue fac"#"tem a remoo de r'os, tec"dos e su!stEnc"as ,umanas para f"ns de transp#ante, pes8u"sa e tratamento, !em como a co#eta, processamento e transfuso de san'ue e seus der" ados, sendo edado todo t"po de comerc"a#"=ao/ $rt/ 9OO/ $o s"stema -n"co de sa-de compete, a#%m de outras atr"!u"?es, nos termos da #e"5 I * contro#ar e f"sca#"=ar proced"mentos, produtos e su!stEnc"as de "nteresse para a sa-de e part"c"par da produo de med"camentos, e8u"pamentos, "muno!"o#'"cos, ,emoder" ados e outros "nsumos6 II * e(ecutar as a?es de "'"#Enc"a san"t&r"a e ep"dem"o#'"ca, !em como as de sa-de do tra!a#,ador6 III * ordenar a formao de recursos ,umanos na &rea de sa-de6 I7 * part"c"par da formu#ao da po#)t"ca e da e(ecuo das a?es de saneamento !&s"co6

7 * "ncrementar em sua &rea de atuao o desen o# "mento c"ent)f"co e tecno#'"co6 7I * f"sca#"=ar e "nspec"onar a#"mentos, compreend"do o contro#e de seu teor nutr"c"ona#, !em como !e!"das e &'uas para consumo ,umano6 7II * part"c"par do contro#e e f"sca#"=ao da produo, transporte, 'uarda e ut"#"=ao de su!stEnc"as e produtos ps"coat" os, t("cos e rad"oat" os6 7III * co#a!orar na proteo do me"o am!"ente, ne#e compreend"do o do tra!a#,o/ Seo III D Pre'id>-*i So*i ! $rt/ 9O3/ $ pre "d@nc"a soc"a# ser& or'an"=ada so! a forma de re'"me 'era#, de car&ter contr"!ut" o e de f"#"ao o!r"'atr"a, o!ser ados cr"t%r"os 8ue preser em o e8u"#)!r"o f"nance"ro e atuar"a#, e atender&, nos termos da #e", a5 (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) I * co!ertura dos e entos de doena, "n a#"de=, morte e "dade a anada6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) II * proteo B matern"dade, espec"a#mente B 'estante6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) III * proteo ao tra!a#,ador em s"tuao de desempre'o "n o#unt&r"o6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) I7 * sa#&r"o*fam)#"a e au()#"o*rec#uso para os dependentes dos se'urados de !a"(a renda6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) 7 * penso por morte do se'urado, ,omem ou mu#,er, ao c:n+u'e ou compan,e"ro e dependentes, o!ser ado o d"sposto no H 94/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 34 M edada a adoo de re8u"s"tos e cr"t%r"os d"ferenc"ados para a concesso de aposentador"a aos !enef"c"&r"os do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, ressa# ados os casos de at" "dades e(erc"das so! cond"?es espec"a"s 8ue pre+ud"8uem a sa-de ou a "nte'r"dade f)s"ca e 8uando se tratar de se'urados portadores de def"c"@nc"a, nos termos def"n"dos em #e" comp#ementar/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005) H 94 Nen,um !enef)c"o 8ue su!st"tua o sa#&r"o de contr"!u"o ou o rend"mento do tra!a#,o do se'urado ter& a#or mensa# "nfer"or ao sa#&r"o m)n"mo/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H <4 0odos os sa#&r"os de contr"!u"o cons"derados para o c&#cu#o de !enef)c"o sero de "damente atua#"=ados, na forma da #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H >4 M asse'urado o rea+ustamento dos !enef)c"os para preser ar*#,es, em car&ter permanente, o a#or rea#, conforme cr"t%r"os def"n"dos em #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H D4 M edada a f"#"ao ao re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, na 8ua#"dade de se'urado facu#tat" o, de pessoa part"c"pante de re'"me prpr"o de pre "d@nc"a/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H I4 $ 'rat"f"cao nata#"na dos aposentados e pens"on"stas ter& por !ase o a#or dos pro entos do m@s de de=em!ro de cada ano/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H J4 M asse'urada aposentador"a no re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, nos termos da #e", o!edec"das as se'u"ntes cond"?es5 (6Caput7 do par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*)

I * tr"nta e c"nco anos de contr"!u"o, se ,omem, e tr"nta anos de contr"!u"o, se mu#,er6 (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) II * sessenta e c"nco anos de "dade, se ,omem, e sessenta anos de "dade, se mu#,er, redu="do em c"nco anos o #"m"te para os tra!a#,adores rura"s de am!os os se(os e para os 8ue e(eram suas at" "dades em re'"me de econom"a fam"#"ar, nestes "nc#u)dos o produtor rura#, o 'ar"mpe"ro e o pescador artesana#/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H G4 Os re8u"s"tos a 8ue se refere o "nc"so I do par&'rafo anter"or sero redu="dos em c"nco anos, para o professor 8ue compro e e(c#us" amente tempo de efet" o e(erc)c"o das fun?es de ma'"st%r"o na educao "nfant"# e no ens"no fundamenta# e m%d"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H N4 Para efe"to de aposentador"a, % asse'urada a conta'em rec)proca do tempo de contr"!u"o na adm"n"strao p-!#"ca e na at" "dade pr" ada, rura# e ur!ana, ,"ptese em 8ue os d" ersos re'"mes de pre "d@nc"a soc"a# se compensaro f"nance"ramente, se'undo cr"t%r"os esta!e#ec"dos em #e"/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3O/ Le" d"sc"p#"nar& a co!ertura do r"sco de ac"dente do tra!a#,o, a ser atend"da concorrentemente pe#o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a# e pe#o setor pr" ado/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 33/ Os 'an,os ,a!"tua"s do empre'ado, a 8ua#8uer t)tu#o, sero "ncorporados ao sa#&r"o para efe"to de contr"!u"o pre "denc"&r"a e conse8Kente repercusso em !enef)c"os, nos casos e na forma da #e"/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 39/ Le" d"spor& so!re s"stema espec"a# de "nc#uso pre "denc"&r"a para atender a tra!a#,adores de !a"(a renda e B8ue#es sem renda prpr"a 8ue se ded"8uem e(c#us" amente ao tra!a#,o dom%st"co no Em!"to de sua res"d@nc"a, desde 8ue pertencentes a fam)#"as de !a"(a renda, 'arant"ndo*#,es acesso a !enef)c"os de a#or "'ua# a um sa#&r"o*m)n"mo/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4(, de 200+ e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005) H 3</ O s"stema espec"a# de "nc#uso pre "denc"&r"a de 8ue trata o H 39 deste art"'o ter& a#)8uotas e car@nc"as "nfer"ores Bs "'entes para os dema"s se'urados do re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4-, de 2005) $rt/ 9O9/ O re'"me de pre "d@nc"a pr" ada, de car&ter comp#ementar e or'an"=ado de forma aut:noma em re#ao ao re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, ser& facu#tat" o, !aseado na const"tu"o de reser as 8ue 'arantam o !enef)c"o contratado, e re'u#ado por #e" comp#ementar/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 3Y $ #e" comp#ementar de 8ue trata este art"'o asse'urar& ao part"c"pante de p#anos de !enef)c"os de ent"dades de pre "d@nc"a pr" ada o p#eno acesso Bs "nforma?es re#at" as B 'esto de seus respect" os p#anos/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H 9Y $s contr"!u"?es do empre'ador, os !enef)c"os e as cond"?es contratua"s pre "stas nos estatutos, re'u#amentos e p#anos de !enef)c"os das ent"dades de pre "d@nc"a pr" ada no "nte'ram o contrato de tra!a#,o dos part"c"pantes, ass"m como, B e(ceo dos !enef)c"os conced"dos, no "nte'ram a remunerao dos part"c"pantes, nos termos da #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H <4 M edado o aporte de recursos a ent"dade de pre "d@nc"a pr" ada pe#a Un"o, Estados, D"str"to .edera# e Mun"c)p"os, suas autar8u"as, funda?es, empresas p-!#"cas, soc"edades de econom"a m"sta e outras ent"dades p-!#"cas, sa# o na 8ua#"dade de patroc"nador,

s"tuao na 8ua#, em ,"ptese a#'uma, sua contr"!u"o norma# poder& e(ceder a do se'urado/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H >4 Le" comp#ementar d"sc"p#"nar& a re#ao entre a Un"o, Estados, D"str"to .edera# ou Mun"c)p"os, "nc#us" e suas autar8u"as, funda?es, soc"edades de econom"a m"sta e empresas contro#adas d"reta ou "nd"retamente, en8uanto patroc"nadoras de ent"dades fec,adas de pre "d@nc"a pr" ada, e suas respect" as ent"dades fec,adas de pre "d@nc"a pr" ada/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H D4 $ #e" comp#ementar de 8ue trata o par&'rafo anter"or ap#"car*se*&, no 8ue cou!er, Bs empresas pr" adas perm"ss"on&r"as ou concess"on&r"as de prestao de ser "os p-!#"cos, 8uando patroc"nadoras de ent"dades fec,adas de pre "d@nc"a pr" ada/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) H I4 $ #e" comp#ementar a 8ue se refere o H >Y deste art"'o esta!e#ecer& os re8u"s"tos para a des"'nao dos mem!ros das d"retor"as das ent"dades fec,adas de pre "d@nc"a pr" ada e d"sc"p#"nar& a "nsero dos part"c"pantes nos co#e'"ados e "nstEnc"as de dec"so em 8ue seus "nteresses se+am o!+eto de d"scusso e de#"!erao/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) Seo IV D Assist>-*i So*i ! $rt/ 9O</ $ ass"st@nc"a soc"a# ser& prestada a 8uem de#a necess"tar, "ndependentemente de contr"!u"o B se'ur"dade soc"a#, e tem por o!+et" os5 I * a proteo B fam)#"a, B matern"dade, B "nfEnc"a, B ado#esc@nc"a e B e#,"ce6 II * o amparo Bs cr"anas e ado#escentes carentes6 III * a promoo da "nte'rao ao mercado de tra!a#,o6 I7 * a ,a!"#"tao e rea!"#"tao das pessoas portadoras de def"c"@nc"a e a promoo de sua "nte'rao B "da comun"t&r"a6 7 * a 'arant"a de um sa#&r"o m)n"mo de !enef)c"o mensa# B pessoa portadora de def"c"@nc"a e ao "doso 8ue compro em no possu"r me"os de pro er B prpr"a manuteno ou de t@*#a pro "da por sua fam)#"a, conforme d"spuser a #e"/ $rt/ 9O>/ $s a?es 'o ernamenta"s na &rea da ass"st@nc"a soc"a# sero rea#"=adas com recursos do oramento da se'ur"dade soc"a#, pre "stos no art/ 3ND, a#%m de outras fontes, e or'an"=adas com !ase nas se'u"ntes d"retr"=es5 I * descentra#"=ao po#)t"co*adm"n"strat" a, ca!endo a coordenao e as normas 'era"s B esfera federa# e a coordenao e a e(ecuo dos respect" os pro'ramas Bs esferas estadua# e mun"c"pa#, !em como a ent"dades !enef"centes e de ass"st@nc"a soc"a#6 II * part"c"pao da popu#ao, por me"o de or'an"=a?es representat" as, na formu#ao das po#)t"cas e no contro#e das a?es em todos os n) e"s/ Par&'rafo -n"co/ M facu#tado aos Estados e ao D"str"to .edera# "ncu#ar a pro'rama de apo"o B "nc#uso e promoo soc"a# at% c"nco d%c"mos por cento de sua rece"ta tr"!ut&r"a #)8u"da, edada a ap#"cao desses recursos no pa'amento de5 I * despesas com pessoa# e encar'os soc"a"s6 II * ser "o da d) "da6 III * 8ua#8uer outra despesa corrente no "ncu#ada d"retamente aos "n est"mentos ou a?es apo"ados/ (Par !ra"o 5nico acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+) C$P10ULO III D$ EDUC$RSO, D$ CUL0UR$ E DO DE2POR0O

Seo I D Ed.* o $rt/ 9OD/ $ educao, d"re"to de todos e de er do Estado e da fam)#"a, ser& promo "da e "ncent" ada com a co#a!orao da soc"edade, "sando ao p#eno desen o# "mento da pessoa, seu preparo para o e(erc)c"o da c"dadan"a e sua 8ua#"f"cao para o tra!a#,o/ $rt/ 9OI/ O ens"no ser& m"n"strado com !ase nos se'u"ntes pr"nc)p"os5 I * "'ua#dade de cond"?es para o acesso e perman@nc"a na esco#a6 II * #"!erdade de aprender, ens"nar, pes8u"sar e d" u#'ar o pensamento, a arte e o sa!er6 III * p#ura#"smo de "d%"as e de concep?es peda''"cas, e coe("st@nc"a de "nst"tu"?es p-!#"cas e pr" adas de ens"no6 I7 * 'ratu"dade do ens"no p-!#"co em esta!e#ec"mentos of"c"a"s6 7 * a#or"=ao dos prof"ss"ona"s da educao esco#ar, 'arant"dos, na forma da #e", p#anos de carre"ra, com "n'resso e(c#us" amente por concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os, aos das redes p-!#"cas6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) 7I * 'esto democr&t"ca do ens"no p-!#"co, na forma da #e"6 7II * 'arant"a de padro de 8ua#"dade/ 7III * p"so sa#ar"a# prof"ss"ona# nac"ona# para os prof"ss"ona"s da educao esco#ar p-!#"ca, nos termos de #e" federa#/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) Par&'rafo -n"co/ $ #e" d"spor& so!re as cate'or"as de tra!a#,adores cons"derados prof"ss"ona"s da educao !&s"ca e so!re a f"(ao de pra=o para a e#a!orao ou ade8uao de seus p#anos de carre"ra, no Em!"to da Un"o, dos Estados, do D"str"to .edera# e dos Mun"c)p"os/ (Par !ra"o 5nico acrescido pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) $rt/ 9OJ/ $s un" ers"dades 'o=am de autonom"a d"d&t"co*c"ent)f"ca, adm"n"strat" a e de 'esto f"nance"ra e patr"mon"a#, e o!edecero ao pr"nc)p"o de "nd"ssoc"a!"#"dade entre ens"no, pes8u"sa e e(tenso/ H 34 M facu#tado Bs un" ers"dades adm"t"r professores, t%cn"cos e c"ent"stas estran'e"ros, na forma da #e"/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ((, de ())&) H 94 O d"sposto neste art"'o ap#"ca*se Bs "nst"tu"?es de pes8u"sa c"ent)f"ca e tecno#'"ca/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n ((, de ())&) $rt/ 9OG/ O de er do Estado com a educao ser& efet" ado med"ante a 'arant"a de5 I * educao !&s"ca o!r"'atr"a e 'ratu"ta dos > L8uatroF aos 3J Lde=esseteF anos de "dade, asse'urada "nc#us" e sua oferta 'ratu"ta para todos os 8ue a e#a no t" eram acesso na "dade prpr"a6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5), de 200)) II * pro'ress" a un" ersa#"=ao do ens"no m%d"o 'ratu"to6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (4, de ())&) III * atend"mento educac"ona# espec"a#"=ado aos portadores de def"c"@nc"a, preferenc"a#mente na rede re'u#ar de ens"no6 I7 P educao "nfant"#, em crec,e e pr%*esco#a, Bs cr"anas at% D Lc"ncoF anos de "dade6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) 7 * acesso aos n) e"s ma"s e#e ados do ens"no, da pes8u"sa e da cr"ao art)st"ca, se'undo a capac"dade de cada um6 7I * oferta de ens"no noturno re'u#ar, ade8uado Bs cond"?es do educando6

7II * atend"mento ao educando, em todas as etapas da educao !&s"ca, por me"o de pro'ramas sup#ementares de mater"a# d"d&t"co*esco#ar, transporte, a#"mentao e ass"st@nc"a B sa-de/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5), de 200)) H 34 O acesso ao ens"no o!r"'atr"o e 'ratu"to % d"re"to p-!#"co su!+et" o/ H 94 O no*oferec"mento do ens"no o!r"'atr"o pe#o poder p-!#"co, ou sua oferta "rre'u#ar, "mporta responsa!"#"dade da autor"dade competente/ H <4 Compete ao poder p-!#"co recensear os educandos no ens"no fundamenta#, fa=er*#,es a c,amada e =e#ar, +unto aos pa"s ou respons& e"s, pe#a fre8K@nc"a B esco#a/ $rt/ 9ON/ O ens"no % #" re B "n"c"at" a pr" ada, atend"das as se'u"ntes cond"?es5 I * cumpr"mento das normas 'era"s da educao nac"ona#6 II * autor"=ao e a a#"ao de 8ua#"dade pe#o poder p-!#"co/ $rt/ 93O/ 2ero f"(ados conte-dos m)n"mos para o ens"no fundamenta#, de mane"ra a asse'urar formao !&s"ca comum e respe"to aos a#ores cu#tura"s e art)st"cos, nac"ona"s e re'"ona"s/ H 34 O ens"no re#"'"oso, de matr)cu#a facu#tat" a, const"tu"r& d"sc"p#"na dos ,or&r"os norma"s das esco#as p-!#"cas de ens"no fundamenta#/ H 94 O ens"no fundamenta# re'u#ar ser& m"n"strado em #)n'ua portu'uesa, asse'urada Bs comun"dades "nd)'enas tam!%m a ut"#"=ao de suas #)n'uas maternas e processos prpr"os de aprend"=a'em/ $rt/ 933/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os or'an"=aro em re'"me de co#a!orao seus s"stemas de ens"no/ H 34 $ Un"o or'an"=ar& o s"stema federa# de ens"no e o dos 0err"tr"os, f"nanc"ar& as "nst"tu"?es de ens"no p-!#"cas federa"s e e(ercer&, em mat%r"a educac"ona#, funo red"str"!ut" a e sup#et" a, de forma a 'arant"r e8ua#"=ao de oportun"dades educac"ona"s e padro m)n"mo de 8ua#"dade do ens"no med"ante ass"st@nc"a t%cn"ca e f"nance"ra aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os6 (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda constitucional n (4, de ())&) H 94 Os Mun"c)p"os atuaro pr"or"tar"amente no ens"no fundamenta# e na educao "nfant"#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda constitucional n (4, de ())&) H <4 Os Estados e o D"str"to .edera# atuaro pr"or"tar"amente no ens"no fundamenta# e m%d"o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda constitucional n (4, de ())&) H >4 Na or'an"=ao de seus s"stemas de ens"no, a Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os def"n"ro formas de co#a!orao, de modo a asse'urar a un" ersa#"=ao do ens"no o!r"'atr"o/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda constitucional n (4, de ())& e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5), de 200)) H D4 $ educao !&s"ca p-!#"ca atender& pr"or"tar"amente ao ens"no re'u#ar/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) $rt/ 939/ $ Un"o ap#"car&, anua#mente, nunca menos de de=o"to, e os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os "nte e c"nco por cento, no m)n"mo, da rece"ta resu#tante de "mpostos, compreend"da a pro en"ente de transfer@nc"as, na manuteno e desen o# "mento do ens"no/ H 34 $ parce#a da arrecadao de "mpostos transfer"da pe#a Un"o aos Estados, ao D"str"to .edera# e aos Mun"c)p"os, ou pe#os Estados aos respect" os Mun"c)p"os, no % cons"derada, para efe"to do c&#cu#o pre "sto neste art"'o, rece"ta do 'o erno 8ue a transfer"r/

H 94 Para efe"to do cumpr"mento do d"sposto no caput deste art"'o, sero cons"derados os s"stemas de ens"no federa#, estadua# e mun"c"pa# e os recursos ap#"cados na forma do art/ 93</ H <4 $ d"str"!u"o dos recursos p-!#"cos asse'urar& pr"or"dade ao atend"mento das necess"dades do ens"no o!r"'atr"o, no 8ue se refere a un" ersa#"=ao, 'arant"a de padro de 8ua#"dade e e8u"dade, nos termos do p#ano nac"ona# de educao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5), de 200)) H >4 Os pro'ramas sup#ementares de a#"mentao e ass"st@nc"a B sa-de pre "stos no art/ 9OG, 7II, sero f"nanc"ados com recursos pro en"entes de contr"!u"?es soc"a"s e outros recursos orament&r"os/ H D4 $ educao !&s"ca p-!#"ca ter& como fonte ad"c"ona# de f"nanc"amento a contr"!u"o soc"a# do sa#&r"o*educao, reco#,"da pe#as empresas na forma da #e"/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) H I4 $s cotas estadua"s e mun"c"pa"s da arrecadao da contr"!u"o soc"a# do sa#&r"o*educao sero d"str"!u)das proporc"ona#mente ao n-mero de a#unos matr"cu#ados na educao !&s"ca nas respect" as redes p-!#"cas de ens"no/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 5+, de 200&) $rt/ 93</ Os recursos p-!#"cos sero dest"nados Bs esco#as p-!#"cas, podendo ser d"r"'"dos a esco#as comun"t&r"as, confess"ona"s ou f"#antrp"cas, def"n"das em #e", 8ue5 I * compro em f"na#"dade no #ucrat" a e ap#"8uem seus e(cedentes f"nance"ros em educao6 II * asse'urem a dest"nao de seu patr"m:n"o a outra esco#a comun"t&r"a, f"#antrp"ca ou confess"ona#, ou ao poder p-!#"co, no caso de encerramento de suas at" "dades/ H 34 Os recursos de 8ue trata este art"'o podero ser dest"nados a !o#sas de estudo para o ens"no fundamenta# e m%d"o, na forma da #e", para os 8ue demonstrarem "nsuf"c"@nc"a de recursos, 8uando ,ou er fa#ta de a'as e cursos re'u#ares da rede p-!#"ca na #oca#"dade da res"d@nc"a do educando, f"cando o poder p-!#"co o!r"'ado a "n est"r pr"or"tar"amente na e(panso de sua rede na #oca#"dade/ H 94 $s at" "dades un" ers"t&r"as de pes8u"sa e e(tenso podero rece!er apo"o f"nance"ro do poder p-!#"co/ $rt/ 93>/ $ #e" esta!e#ecer& o p#ano nac"ona# de educao, de durao decena#, com o o!+et" o de art"cu#ar o s"stema nac"ona# de educao em re'"me de co#a!orao e def"n"r d"retr"=es, o!+et" os, metas e estrat%'"as de "mp#ementao para asse'urar a manuteno e desen o# "mento do ens"no em seus d" ersos n) e"s, etapas e moda#"dades por me"o de a?es "nte'radas dos poderes p-!#"cos das d"ferentes esferas federat" as 8ue condu=am a5 (>Caput> do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n 5), de 200)) I * errad"cao do ana#fa!et"smo6 II * un" ersa#"=ao do atend"mento esco#ar6 III * me#,or"a da 8ua#"dade do ens"no6 I7 * formao para o tra!a#,o6 7 * promoo ,uman)st"ca, c"ent)f"ca e tecno#'"ca do Pa)s/ 7I * esta!e#ec"mento de meta de ap#"cao de recursos p-!#"cos em educao como proporo do produto "nterno !ruto/ (Inciso acrescido pela Emenda Constitucional n 5), de 200)) Seo II

D C.!t.r $rt/ 93D/ O Estado 'arant"r& a todos o p#eno e(erc)c"o dos d"re"tos cu#tura"s e acesso Bs fontes da cu#tura nac"ona#, e apo"ar& e "ncent" ar& a a#or"=ao e a d"fuso das man"festa?es cu#tura"s/ H 34 O Estado prote'er& as man"festa?es das cu#turas popu#ares, "nd)'enas e afro* !ras"#e"ras, e das de outros 'rupos part"c"pantes do processo c" "#"=atr"o nac"ona#/ H 94 $ #e" d"spor& so!re a f"(ao de datas comemorat" as de a#ta s"'n"f"cao para os d"ferentes se'mentos %tn"cos nac"ona"s/ H <4 $ #e" esta!e#ecer& o P#ano Nac"ona# de Cu#tura, de durao p#ur"anua#, "sando ao desen o# "mento cu#tura# do Pa)s e B "nte'rao das a?es do poder p-!#"co 8ue condu=em B5 I * defesa e a#or"=ao do patr"m:n"o cu#tura# !ras"#e"ro6 II * produo, promoo e d"fuso de !ens cu#tura"s6 III * formao de pessoa# 8ua#"f"cado para a 'esto da cu#tura em suas m-#t"p#as d"mens?es6 I7 * democrat"=ao do acesso aos !ens de cu#tura6 7 * a#or"=ao da d" ers"dade %tn"ca e re'"ona#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 4*, de 2005) $rt/ 93I/ Const"tuem patr"m:n"o cu#tura# !ras"#e"ro os !ens de nature=a mater"a# e "mater"a#, tomados "nd" "dua#mente ou em con+unto, portadores de refer@nc"a B "dent"dade, B ao, B memr"a dos d"ferentes 'rupos formadores da soc"edade !ras"#e"ra, nos 8ua"s se "nc#uem5 I * as formas de e(presso6 II * os modos de cr"ar, fa=er e " er6 III * as cr"a?es c"ent)f"cas, art)st"cas e tecno#'"cas6 I7 * as o!ras, o!+etos, documentos, ed"f"ca?es e dema"s espaos dest"nados Bs man"festa?es art)st"co*cu#tura"s6 7 * os con+untos ur!anos e s)t"os de a#or ,"str"co, pa"sa')st"co, art)st"co, ar8ueo#'"co, pa#eonto#'"co, eco#'"co e c"ent)f"co/ H 34 O poder p-!#"co, com a co#a!orao da comun"dade, promo er& e prote'er& o patr"m:n"o cu#tura# !ras"#e"ro, por me"o de "n ent&r"os, re'"stros, "'"#Enc"a, tom!amento e desapropr"ao, e de outras formas de acaute#amento e preser ao/ H 94 Ca!em B adm"n"strao p-!#"ca, na forma da #e", a 'esto da documentao 'o ernamenta# e as pro "d@nc"as para fran8uear sua consu#ta a 8uantos de#a necess"tem/ H <4 $ #e" esta!e#ecer& "ncent" os para a produo e o con,ec"mento de !ens e a#ores cu#tura"s/ H >4 Os danos e ameaas ao patr"m:n"o cu#tura# sero pun"dos, na forma da #e"/ H D4 ."cam tom!ados todos os documentos e os s)t"os detentores de rem"n"sc@nc"as ,"str"cas dos ant"'os 8u"#om!os/ H I4 M facu#tado aos Estados e ao D"str"to .edera# "ncu#ar a fundo estadua# de fomento B cu#tura at% c"nco d%c"mos por cento de sua rece"ta tr"!ut&r"a #)8u"da, para o f"nanc"amento de pro'ramas e pro+etos cu#tura"s, edada a ap#"cao desses recursos no pa'amento de5 I * despesas com pessoa# e encar'os soc"a"s6 II * ser "o da d) "da6 III * 8ua#8uer outra despesa corrente no "ncu#ada d"retamente aos "n est"mentos ou a?es apo"ados/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n 42, de 200+)

Seo III Do Des#orto $rt/ 93J/ M de er do Estado fomentar pr&t"cas desport" as forma"s e no forma"s, como d"re"to de cada um, o!ser ados5 I * a autonom"a das ent"dades desport" as d"r"'entes e assoc"a?es, 8uanto a sua or'an"=ao e func"onamento6 II * a dest"nao de recursos p-!#"cos para a promoo pr"or"t&r"a do desporto educac"ona# e, em casos espec)f"cos, para a do desporto de a#to rend"mento6 III * o tratamento d"ferenc"ado para o desporto prof"ss"ona# e o no prof"ss"ona#6 I7 * a proteo e o "ncent" o Bs man"festa?es desport" as de cr"ao nac"ona#/ H 34 O Poder ;ud"c"&r"o s adm"t"r& a?es re#at" as B d"sc"p#"na e Bs compet"?es desport" as aps es'otarem*se as "nstEnc"as da +ust"a desport" a, re'u#ada em #e"/ H 94 $ +ust"a desport" a ter& o pra=o m&("mo de sessenta d"as, contados da "nstaurao do processo, para profer"r dec"so f"na#/ H <4 O poder p-!#"co "ncent" ar& o #a=er, como forma de promoo soc"a#/ C$P10ULO I7 D$ CI`NCI$ E 0ECNOLOCI$ $rt/ 93G/ O Estado promo er& e "ncent" ar& o desen o# "mento c"ent)f"co, a pes8u"sa e a capac"tao tecno#'"cas/ H 34 $ pes8u"sa c"ent)f"ca !&s"ca rece!er& tratamento pr"or"t&r"o do Estado, tendo em "sta o !em p-!#"co e o pro'resso das c"@nc"as/ H 94 $ pes8u"sa tecno#'"ca o#tar*se*& preponderantemente para a so#uo dos pro!#emas !ras"#e"ros e para o desen o# "mento do s"stema produt" o nac"ona# e re'"ona#/ H <4 O Estado apo"ar& a formao de recursos ,umanos nas &reas de c"@nc"a, pes8u"sa e tecno#o'"a, e conceder& aos 8ue de#as se ocupem me"os e cond"?es espec"a"s de tra!a#,o/ H >4 $ #e" apo"ar& e est"mu#ar& as empresas 8ue "n "stam em pes8u"sa, cr"ao de tecno#o'"a ade8uada ao Pa)s, formao e aperfe"oamento de seus recursos ,umanos e 8ue prat"8uem s"stemas de remunerao 8ue asse'urem ao empre'ado, des "ncu#ada do sa#&r"o, part"c"pao nos 'an,os econ:m"cos resu#tantes da produt" "dade de seu tra!a#,o/ H D4 M facu#tado aos Estados e ao D"str"to .edera# "ncu#ar parce#a de sua rece"ta orament&r"a a ent"dades p-!#"cas de fomento ao ens"no e B pes8u"sa c"ent)f"ca e tecno#'"ca/ $rt/ 93N/ O mercado "nterno "nte'ra o patr"m:n"o nac"ona# e ser& "ncent" ado de modo a "a!"#"=ar o desen o# "mento cu#tura# e sc"o*econ:m"co, o !em*estar da popu#ao e a autonom"a tecno#'"ca do Pa)s, nos termos de #e" federa#/ C$P10ULO 7 D$ COMUNIC$RSO 2OCI$L $rt/ 99O/ $ man"festao do pensamento, a cr"ao, a e(presso e a "nformao, so! 8ua#8uer forma, processo ou e)cu#o no sofrero 8ua#8uer restr"o, o!ser ado o d"sposto nesta Const"tu"o/ H 34 Nen,uma #e" conter& d"spos"t" o 8ue possa const"tu"r em!arao B p#ena #"!erdade de "nformao +orna#)st"ca em 8ua#8uer e)cu#o de comun"cao soc"a#, o!ser ado o d"sposto no art/ D4, I7, 7, A, AIII e AI7/ H 94 M edada toda e 8ua#8uer censura de nature=a po#)t"ca, "deo#'"ca e art)st"ca/

H <4 Compete B #e" federa#5 I * re'u#ar as d" ers?es e espet&cu#os p-!#"cos, ca!endo ao poder p-!#"co "nformar so!re a nature=a de#es, as fa"(as et&r"as a 8ue no se recomendem, #oca"s e ,or&r"os em 8ue sua apresentao se mostre "nade8uada6 II * esta!e#ecer os me"os #e'a"s 8ue 'arantam B pessoa e B fam)#"a a poss"!"#"dade de se defenderem de pro'ramas ou pro'rama?es de r&d"o e te#e "so 8ue contrar"em o d"sposto no art/ 993, !em como da propa'anda de produtos, pr&t"cas e ser "os 8ue possam ser noc" os B sa-de e ao me"o am!"ente/ H >4 $ propa'anda comerc"a# de ta!aco, !e!"das a#co#"cas, a'rot("cos, med"camentos e terap"as estar& su+e"ta a restr"?es #e'a"s, nos termos do "nc"so II do par&'rafo anter"or, e conter&, sempre 8ue necess&r"o, ad ert@nc"a so!re os ma#ef)c"os decorrentes de seu uso/ H D4 Os me"os de comun"cao soc"a# no podem, d"reta ou "nd"retamente, ser o!+eto de monop#"o ou o#"'op#"o/ H I4 $ pu!#"cao de e)cu#o "mpresso de comun"cao "ndepende de #"cena de autor"dade/ $rt/ 993/ $ produo e a pro'ramao das em"ssoras de r&d"o e te#e "so atendero aos se'u"ntes pr"nc)p"os5 I * prefer@nc"a a f"na#"dades educat" as, art)st"cas, cu#tura"s e "nformat" as6 II * promoo da cu#tura nac"ona# e re'"ona# e est)mu#o B produo "ndependente 8ue o!+et" e sua d" u#'ao6 III * re'"ona#"=ao da produo cu#tura#, art)st"ca e +orna#)st"ca, conforme percentua"s esta!e#ec"dos em #e"6 I7 * respe"to aos a#ores %t"cos e soc"a"s da pessoa e da fam)#"a/ $rt/ 999/ $ propr"edade de empresa +orna#)st"ca e de rad"od"fuso sonora e de sons e "ma'ens % pr" at" a de !ras"#e"ros natos ou natura#"=ados ,& ma"s de de= anos, ou de pessoas +ur)d"cas const"tu)das so! as #e"s !ras"#e"ras e 8ue ten,am sede no Pa)s/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +&, de 2002) H 34 Em 8ua#8uer caso, pe#o menos setenta por cento do cap"ta# tota# e do cap"ta# otante das empresas +orna#)st"cas e de rad"od"fuso sonora e de sons e "ma'ens de er& pertencer, d"reta ou "nd"retamente, a !ras"#e"ros natos ou natura#"=ados ,& ma"s de de= anos, 8ue e(ercero o!r"'ator"amente a 'esto das at" "dades e esta!e#ecero o conte-do da pro'ramao/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +&, de 2002) H 94 $ responsa!"#"dade ed"tor"a# e as at" "dades de se#eo e d"reo da pro'ramao e"cu#ada so pr" at" as de !ras"#e"ros natos ou natura#"=ados ,& ma"s de de= anos, em 8ua#8uer me"o de comun"cao soc"a#/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +&, de 2002) H <4 Os me"os de comun"cao soc"a# e#etr:n"ca, "ndependentemente da tecno#o'"a ut"#"=ada para a prestao do ser "o, de ero o!ser ar os pr"nc)p"os enunc"ados no art/ 993, na forma de #e" espec)f"ca, 8ue tam!%m 'arant"r& a pr"or"dade de prof"ss"ona"s !ras"#e"ros na e(ecuo de produ?es nac"ona"s/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +&, de 2002) H >4 Le" d"sc"p#"nar& a part"c"pao de cap"ta# estran'e"ro nas empresas de 8ue trata o H 34/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +&, de 2002) H D4 $s a#tera?es de contro#e soc"et&r"o das empresas de 8ue trata o H 34 sero comun"cadas ao Con'resso Nac"ona#/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n +&, de 2002)

$rt/ 99</ Compete ao Poder E(ecut" o outor'ar e reno ar concesso, perm"sso e autor"=ao para o ser "o de rad"od"fuso sonora e de sons e "ma'ens, o!ser ado o pr"nc)p"o da comp#ementar"dade dos s"stemas pr" ado, p-!#"co e estata#/ H 34 O Con'resso Nac"ona# aprec"ar& o ato no pra=o do art/ I>, HH 94 e >4, a contar do rece!"mento da mensa'em/ H 94 $ no*reno ao da concesso ou perm"sso depender& de apro ao de, no m)n"mo, do"s 8u"ntos do Con'resso Nac"ona#, em otao nom"na#/ H <4 O ato de outor'a ou reno ao somente produ="r& efe"tos #e'a"s aps de#"!erao do Con'resso Nac"ona#, na forma dos par&'rafos anter"ores/ H >4 O cance#amento da concesso ou perm"sso, antes de enc"do o pra=o, depende de dec"so +ud"c"a#/ H D4 O pra=o da concesso ou perm"sso ser& de de= anos para as em"ssoras de r&d"o e de 8u"n=e para as de te#e "so/ $rt/ 99>/ Para os efe"tos do d"sposto neste Cap)tu#o, o Con'resso Nac"ona# "nst"tu"r&, como r'o au("#"ar, o Conse#,o de Comun"cao 2oc"a#, na forma da #e"/ C$P10ULO 7I DO MEIO $MBIEN0E $rt/ 99D/ 0odos t@m d"re"to ao me"o am!"ente eco#o'"camente e8u"#"!rado, !em de uso comum do po o e essenc"a# B sad"a 8ua#"dade de "da, "mpondo*se ao poder p-!#"co e B co#et" "dade o de er de defend@*#o e preser &*#o para as presentes e futuras 'era?es/ H 34 Para asse'urar a efet" "dade desse d"re"to, "ncum!e ao poder p-!#"co5 I * preser ar e restaurar os processos eco#'"cos essenc"a"s e pro er o mane+o eco#'"co das esp%c"es e ecoss"stemas6 II * preser ar a d" ers"dade e a "nte'r"dade do patr"m:n"o 'en%t"co do Pa)s e f"sca#"=ar as ent"dades ded"cadas B pes8u"sa e man"pu#ao de mater"a# 'en%t"co6 III * def"n"r, em todas as un"dades da .ederao, espaos terr"tor"a"s e seus componentes a serem espec"a#mente prote'"dos, sendo a a#terao e a supresso perm"t"das somente atra %s de #e", edada 8ua#8uer ut"#"=ao 8ue comprometa a "nte'r"dade dos atr"!utos 8ue +ust"f"8uem sua proteo6 I7 * e("'"r, na forma da #e", para "nsta#ao de o!ra ou at" "dade potenc"a#mente causadora de s"'n"f"cat" a de'radao do me"o am!"ente, estudo pr% "o de "mpacto am!"enta#, a 8ue se dar& pu!#"c"dade6 7 * contro#ar a produo, a comerc"a#"=ao e o empre'o de t%cn"cas, m%todos e su!stEnc"as 8ue comportem r"sco para a "da, a 8ua#"dade de "da e o me"o am!"ente6 7I * promo er a educao am!"enta# em todos os n) e"s de ens"no e a consc"ent"=ao p-!#"ca para a preser ao do me"o am!"ente6 7II * prote'er a fauna e a f#ora, edadas, na forma da #e", as pr&t"cas 8ue co#o8uem em r"sco sua funo eco#'"ca, pro o8uem a e(t"no de esp%c"es ou su!metam os an"ma"s a crue#dade/ H 94 $8ue#e 8ue e(p#orar recursos m"nera"s f"ca o!r"'ado a recuperar o me"o am!"ente de'radado, de acordo com so#uo t%cn"ca e("'"da pe#o r'o p-!#"co competente, na forma da #e"/ H <4 $s condutas e at" "dades cons"deradas #es" as ao me"o am!"ente su+e"taro os "nfratores, pessoas f)s"cas ou +ur)d"cas, a san?es pena"s e adm"n"strat" as, "ndependentemente da o!r"'ao de reparar os danos causados/ H >4 $ .#oresta $ma=:n"ca !ras"#e"ra, a Mata $t#Ent"ca, a 2erra do Mar, o Pantana# Mato*Crossense e a Qona Coste"ra so patr"m:n"o nac"ona#, e sua ut"#"=ao far*se*&,

na forma da #e", dentro de cond"?es 8ue asse'urem a preser ao do me"o am!"ente, "nc#us" e 8uanto ao uso dos recursos natura"s/ H D4 2o "nd"spon) e"s as terras de o#utas ou arrecadadas pe#os Estados, por a?es d"scr"m"natr"as, necess&r"as B proteo dos ecoss"stemas natura"s/ H I4 $s us"nas 8ue operem com reator nuc#ear de ero ter sua #oca#"=ao def"n"da em #e" federa#, sem o 8ue no podero ser "nsta#adas/ C$P10ULO 7II D$ .$M1LI$, D$ CRI$NR$, DO $DOLE2CEN0E, DO ;O7EM E DO IDO2O (.eda$%o dada pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0) $rt/ 99I/ $ fam)#"a, !ase da soc"edade, tem espec"a# proteo do Estado/ H 34 O casamento % c" "# e 'ratu"ta a ce#e!rao/ H 94 O casamento re#"'"oso tem efe"to c" "#, nos termos da #e"/ H <4 Para efe"to da proteo do Estado, % recon,ec"da a un"o est& e# entre o ,omem e a mu#,er como ent"dade fam"#"ar, de endo a #e" fac"#"tar sua con erso em casamento/ H >4 Entende*se, tam!%m, como ent"dade fam"#"ar a comun"dade formada por 8ua#8uer dos pa"s e seus descendentes/ H D4 Os d"re"tos e de eres referentes B soc"edade con+u'a# so e(erc"dos "'ua#mente pe#o ,omem e pe#a mu#,er/ H I4 O casamento c" "# pode ser d"sso# "do pe#o d" rc"o/ (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &&, de 20(0) H J4 .undado nos pr"nc)p"os da d"'n"dade da pessoa ,umana e da patern"dade respons& e#, o p#ane+amento fam"#"ar % #" re dec"so do casa#, compet"ndo ao Estado prop"c"ar recursos educac"ona"s e c"ent)f"cos para o e(erc)c"o desse d"re"to, edada 8ua#8uer forma coerc"t" a por parte de "nst"tu"?es of"c"a"s ou pr" adas/ H G4 O Estado asse'urar& a ass"st@nc"a B fam)#"a na pessoa de cada um dos 8ue a "nte'ram, cr"ando mecan"smos para co"!"r a "o#@nc"a no Em!"to de suas re#a?es/ $rt/ 99J/ M de er da fam)#"a, da soc"edade e do Estado asse'urar B cr"ana, ao ado#escente e ao +o em , com a!so#uta pr"or"dade, o d"re"to B "da, B sa-de, B a#"mentao, B educao, ao #a=er, B prof"ss"ona#"=ao, B cu#tura, B d"'n"dade, ao respe"to, B #"!erdade e B con " @nc"a fam"#"ar e comun"t&r"a, a#%m de co#oc&*#os a sa# o de toda forma de ne'#"'@nc"a, d"scr"m"nao, e(p#orao, "o#@nc"a, crue#dade e opresso/ (6Caput7 do arti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0) H 34 O Estado promo er& pro'ramas de ass"st@nc"a "nte'ra# B sa-de da cr"ana, do ado#escente e do +o em, adm"t"da a part"c"pao de ent"dades no 'o ernamenta"s, med"ante po#)t"cas espec)f"cas e o!edecendo aos se'u"ntes prece"tos5 (Par !ra"o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0) I * ap#"cao de percentua# dos recursos p-!#"cos dest"nados B sa-de na ass"st@nc"a materno*"nfant"#6 II * cr"ao de pro'ramas de pre eno e atend"mento espec"a#"=ado para as pessoas portadoras de def"c"@nc"a f)s"ca, sensor"a# ou menta#, !em como de "nte'rao soc"a# do ado#escente e do +o em portador de def"c"@nc"a, med"ante o tre"namento para o tra!a#,o e a con " @nc"a, e a fac"#"tao do acesso aos !ens e ser "os co#et" os, com a e#"m"nao de o!st&cu#os ar8u"tet:n"cos e de todas as formas de d"scr"m"nao/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0)

H 94 $ #e" d"spor& so!re normas de construo dos #o'radouros e dos ed"f)c"os de uso p-!#"co e de fa!r"cao de e)cu#os de transporte co#et" o, a f"m de 'arant"r acesso ade8uado Bs pessoas portadoras de def"c"@nc"a/ H <4 O d"re"to a proteo espec"a# a!ran'er& os se'u"ntes aspectos5 I * "dade m)n"ma de 8uator=e anos para adm"sso ao tra!a#,o, o!ser ado o d"sposto no art/ J4, AAAIII6 II * 'arant"a de d"re"tos pre "denc"&r"os e tra!a#,"stas6 III * 'arant"a de acesso do tra!a#,ador ado#escente e +o em B esco#a6 (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0) I7 * 'arant"a de p#eno e forma# con,ec"mento da atr"!u"o de ato "nfrac"ona#, "'ua#dade na re#ao processua# e defesa t%cn"ca por prof"ss"ona# ,a!"#"tado, se'undo d"spuser a #e'"s#ao tute#ar espec)f"ca6 7 * o!ed"@nc"a aos pr"nc)p"os de !re "dade, e(cepc"ona#"dade e respe"to B cond"o pecu#"ar de pessoa em desen o# "mento, 8uando da ap#"cao de 8ua#8uer med"da pr" at" a da #"!erdade6 7I * est)mu#o do poder p-!#"co, atra %s de ass"st@nc"a +ur)d"ca, "ncent" os f"sca"s e su!s)d"os, nos termos da #e", ao aco#,"mento, so! a forma de 'uarda, de cr"ana ou ado#escente rfo ou a!andonado6 7II * pro'ramas de pre eno e atend"mento espec"a#"=ado B cr"ana, ao ado#escente e ao +o em dependente de entorpecentes e dro'as af"ns/ (Inciso com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0) H >4 $ #e" pun"r& se eramente o a!uso, a "o#@nc"a e a e(p#orao se(ua# da cr"ana e do ado#escente/ H D4 $ adoo ser& ass"st"da pe#o poder p-!#"co, na forma da #e", 8ue esta!e#ecer& casos e cond"?es de sua efet" ao por parte de estran'e"ros/ H I4 Os f"#,os, ,a "dos ou no da re#ao do casamento, ou por adoo, tero os mesmos d"re"tos e 8ua#"f"ca?es, pro"!"das 8ua"s8uer des"'na?es d"scr"m"natr"as re#at" as B f"#"ao/ H J4 No atend"mento dos d"re"tos da cr"ana e do ado#escente #e ar*se*& em cons"derao o d"sposto no art/ 9O>/ H G4 $ Le" esta!e#ecer&5 I P o estatuto da +u entude, dest"nado a re'u#ar os d"re"tos dos +o ens6 II P o p#ano nac"ona# de +u entude, de durao decena#, "sando B art"cu#ao das &r"as esferas do poder p-!#"co para a e(ecuo de po#)t"cas p-!#"cas/ (Par !ra"o acrescido pela Emenda Constitucional n &5, de 20(0) $rt/ 99G/ 2o pena#mente "n"mput& e"s os menores de de=o"to anos, su+e"tos Bs normas da #e'"s#ao espec"a#/ $rt/ 99N/ Os pa"s t@m o de er de ass"st"r, cr"ar e educar os f"#,os menores, e os f"#,os ma"ores t@m o de er de a+udar e amparar os pa"s na e#,"ce, car@nc"a ou enferm"dade/ $rt/ 9<O/ $ fam)#"a, a soc"edade e o Estado t@m o de er de amparar as pessoas "dosas, asse'urando sua part"c"pao na comun"dade, defendendo sua d"'n"dade e !em*estar e 'arant"ndo*#,es o d"re"to B "da/ H 34 Os pro'ramas de amparo aos "dosos sero e(ecutados preferenc"a#mente em seus #ares/ H 94 $os ma"ores de sessenta e c"nco anos % 'arant"da a 'ratu"dade dos transportes co#et" os ur!anos/

C$P10ULO 7III DO2 1NDIO2 $rt/ 9<3/ 2o recon,ec"dos aos )nd"os sua or'an"=ao soc"a#, costumes, #)n'uas, crenas e trad"?es, e os d"re"tos or"'"n&r"os so!re as terras 8ue trad"c"ona#mente ocupam, compet"ndo B Un"o demarc&*#as, prote'er e fa=er respe"tar todos os seus !ens/ H 34 2o terras trad"c"ona#mente ocupadas pe#os )nd"os as por e#es ,a!"tadas em car&ter permanente, as ut"#"=adas para suas at" "dades produt" as, as "mpresc"nd) e"s B preser ao dos recursos am!"enta"s necess&r"os a seu !em*estar e as necess&r"as a sua reproduo f)s"ca e cu#tura#, se'undo seus usos, costumes e trad"?es/ H 94 $s terras trad"c"ona#mente ocupadas pe#os )nd"os dest"nam*se a sua posse permanente, ca!endo*#,es o usufruto e(c#us" o das r"8ue=as do so#o, dos r"os e dos #a'os ne#as e("stentes/ H <4 O apro e"tamento dos recursos ,)dr"cos, "nc#u)dos os potenc"a"s ener'%t"cos, a pes8u"sa e a #a ra das r"8ue=as m"nera"s em terras "nd)'enas s podem ser efet" ados com autor"=ao do Con'resso Nac"ona#, ou "das as comun"dades afetadas, f"cando*#,es asse'urada part"c"pao nos resu#tados da #a ra, na forma da #e"/ H >4 $s terras de 8ue trata este art"'o so "na#"en& e"s e "nd"spon) e"s, e os d"re"tos so!re e#as, "mprescr"t) e"s/ H D4 M edada a remoo dos 'rupos "nd)'enas de suas terras, sa# o, ad re"erendum do Con'resso Nac"ona#, em caso de cat&strofe ou ep"dem"a 8ue pon,a em r"sco sua popu#ao, ou no "nteresse da so!eran"a do Pa)s, aps de#"!erao do Con'resso Nac"ona#, 'arant"do, em 8ua#8uer ,"ptese, o retorno "med"ato #o'o 8ue cesse o r"sco/ H I4 2o nu#os e e(t"ntos, no produ="ndo efe"tos +ur)d"cos, os atos 8ue ten,am por o!+eto a ocupao, o dom)n"o e a posse das terras a 8ue se refere este art"'o, ou a e(p#orao das r"8ue=as natura"s do so#o, dos r"os e dos #a'os ne#as e("stentes, ressa# ado re#e ante "nteresse p-!#"co da Un"o, se'undo o 8ue d"spuser #e" comp#ementar, no 'erando a nu#"dade e a e(t"no d"re"to a "nden"=ao ou a a?es contra a Un"o, sa# o, na forma da #e", 8uanto Bs !enfe"tor"as der" adas da ocupao de !oa*f%/ H J4 No se ap#"ca Bs terras "nd)'enas o d"sposto no art/ 3J>, HH <4 e >4/ $rt/ 9<9/ Os )nd"os, suas comun"dades e or'an"=a?es so partes #e')t"mas para "n'ressar em +u)=o em defesa de seus d"re"tos e "nteresses, "nter "ndo o M"n"st%r"o P-!#"co em todos os atos do processo/ 010ULO IA D$2 DI2PO2IR^E2 CON20I0UCION$I2 CER$I2 $rt/ 9<</ (.e'o!ado pela Emenda Constitucional n 2*, 2000) $rt/ 9<>/ M edado B Un"o, d"reta ou "nd"retamente, assum"r, em decorr@nc"a da cr"ao de Estado, encar'os referentes a despesas com pessoa# "nat" o e com encar'os e amort"=a?es da d) "da "nterna ou e(terna da adm"n"strao p-!#"ca, "nc#us" e da "nd"reta/ $rt/ 9<D/ Nos de= pr"me"ros anos da cr"ao de Estado, sero o!ser adas as se'u"ntes normas !&s"cas5 I * a $ssem!#%"a Le'"s#at" a ser& composta de de=essete Deputados se a popu#ao do Estado for "nfer"or a se"scentos m"# ,a!"tantes, e de "nte e 8uatro se "'ua# ou super"or a esse n-mero, at% um m"#,o e 8u"n,entos m"#6 II * o Co erno ter& no m&("mo de= 2ecretar"as6

III * o 0r"!una# de Contas ter& tr@s mem!ros, nomeados, pe#o Co ernador e#e"to, dentre !ras"#e"ros de compro ada "done"dade e notr"o sa!er6 I7 * o 0r"!una# de ;ust"a ter& sete desem!ar'adores6 7 * os pr"me"ros desem!ar'adores sero nomeados pe#o Co ernador e#e"to, esco#,"dos da se'u"nte forma5 aF c"nco dentre os ma'"strados com ma"s de tr"nta e c"nco anos de "dade, em e(erc)c"o na &rea do no o Estado ou do Estado or"'"n&r"o6 !F do"s dentre promotores, nas mesmas cond"?es, e ad o'ados de compro ada "done"dade e sa!er +ur)d"co, com de= anos, no m)n"mo, de e(erc)c"o prof"ss"ona#, o!edec"do o proced"mento f"(ado na Const"tu"o6 7I * no caso de Estado pro en"ente de 0err"tr"o .edera#, os c"nco pr"me"ros desem!ar'adores podero ser esco#,"dos dentre +u)=es de d"re"to de 8ua#8uer parte do Pa)s6 7II * em cada comarca, o pr"me"ro +u"= de d"re"to, o pr"me"ro promotor de +ust"a e o pr"me"ro defensor p-!#"co sero nomeados pe#o Co ernador e#e"to aps concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os6 7III * at% a promu#'ao da Const"tu"o estadua#, respondero pe#a Procurador"a* Cera#, pe#a $d ocac"a*Cera# e pe#a Defensor"a*Cera# do Estado ad o'ados de notr"o sa!er, com tr"nta e c"nco anos de "dade, no m)n"mo, nomeados pe#o Co ernador e#e"to e dem"ss) e"s ad nutum 6 IA * se o no o Estado for resu#tado de transformao de 0err"tr"o .edera#, a transfer@nc"a de encar'os f"nance"ros da Un"o para pa'amento dos ser "dores optantes 8ue pertenc"am B adm"n"strao federa# ocorrer& da se'u"nte forma5 aF no se(to ano de "nsta#ao, o Estado assum"r& "nte por cento dos encar'os f"nance"ros para fa=er face ao pa'amento dos ser "dores p-!#"cos, f"cando a"nda o restante so! a responsa!"#"dade da Un"o6 !F no s%t"mo ano, os encar'os do Estado sero acresc"dos de tr"nta por cento e, no o"ta o, dos restantes c"n8Kenta por cento6 A * as nomea?es 8ue se se'u"rem Bs pr"me"ras, para os car'os menc"onados neste art"'o, sero d"sc"p#"nadas na Const"tu"o estadua#6 AI * as despesas orament&r"as com pessoa# no podero u#trapassar c"n8Kenta por cento da rece"ta do Estado/ $rt/ 9<I/ Os ser "os notar"a"s e de re'"stro so e(erc"dos em car&ter pr" ado, por de#e'ao do poder p-!#"co/ H 34 Le" re'u#ar& as at" "dades, d"sc"p#"nar& a responsa!"#"dade c" "# e cr"m"na# dos not&r"os, dos of"c"a"s de re'"stro e de seus prepostos, e def"n"r& a f"sca#"=ao de seus atos pe#o Poder ;ud"c"&r"o/ H 94 Le" federa# esta!e#ecer& normas 'era"s para f"(ao de emo#umentos re#at" os aos atos prat"cados pe#os ser "os notar"a"s e de re'"stro/ H <4 O "n'resso na at" "dade notar"a# e de re'"stro depende de concurso p-!#"co de pro as e t)tu#os, no se perm"t"ndo 8ue 8ua#8uer ser ent"a f"8ue a'a, sem a!ertura de concurso de pro "mento ou de remoo, por ma"s de se"s meses/ $rt/ 9<J/ $ f"sca#"=ao e o contro#e so!re o com%rc"o e(ter"or, essenc"a"s B defesa dos "nteresses fa=end&r"os nac"ona"s, sero e(erc"dos pe#o M"n"st%r"o da .a=enda/ $rt/ 9<G/ $ #e" ordenar& a enda e re enda de com!ust) e"s de petr#eo, &#coo# car!urante e outros com!ust) e"s der" ados de mat%r"as*pr"mas reno & e"s, respe"tados os pr"nc)p"os desta Const"tu"o/

$rt/ 9<N/ $ arrecadao decorrente das contr"!u"?es para o Pro'rama de Inte'rao 2oc"a#, cr"ado pe#a Le" Comp#ementar n/4 J, de J de setem!ro de 3NJO, e para o Pro'rama de .ormao do Patr"m:n"o do 2er "dor P-!#"co, cr"ado pe#a Le" Comp#ementar n/4 G, de < de de=em!ro de 3NJO, passa, a part"r da promu#'ao desta Const"tu"o, a f"nanc"ar, nos termos 8ue a #e" d"spuser, o pro'rama do se'uro*desempre'o e o a!ono de 8ue trata o H <4 deste art"'o/ H 34 Dos recursos menc"onados no caput deste art"'o, pe#o menos 8uarenta por cento sero dest"nados a f"nanc"ar pro'ramas de desen o# "mento econ:m"co, atra %s do Banco Nac"ona# de Desen o# "mento Econ:m"co e 2oc"a#, com cr"t%r"os de remunerao 8ue #,es preser em o a#or/ H 94 Os patr"m:n"os acumu#ados do Pro'rama de Inte'rao 2oc"a# e do Pro'rama de .ormao do Patr"m:n"o do 2er "dor P-!#"co so preser ados, mantendo*se os cr"t%r"os de sa8ue nas s"tua?es pre "stas nas #e"s espec)f"cas, com e(ceo da ret"rada por mot" o de casamento, f"cando edada a d"str"!u"o da arrecadao de 8ue trata o caput deste art"'o, para deps"to nas contas "nd" "dua"s dos part"c"pantes/ H <4 $os empre'ados 8ue perce!am de empre'adores 8ue contr"!uem para o Pro'rama de Inte'rao 2oc"a# ou para o Pro'rama de .ormao do Patr"m:n"o do 2er "dor P-!#"co, at% do"s sa#&r"os m)n"mos de remunerao mensa#, % asse'urado o pa'amento de um sa#&r"o m)n"mo anua#, computado neste a#or o rend"mento das contas "nd" "dua"s, no caso da8ue#es 8ue +& part"c"pa am dos refer"dos pro'ramas, at% a data da promu#'ao desta Const"tu"o/ H >4 O f"nanc"amento do se'uro*desempre'o rece!er& uma contr"!u"o ad"c"ona# da empresa cu+o )nd"ce de rotat" "dade da fora de tra!a#,o superar o )nd"ce m%d"o da rotat" "dade do setor, na forma esta!e#ec"da por #e"/ $rt/ 9>O/ ."cam ressa# adas do d"sposto no art/ 3ND as atua"s contr"!u"?es compu#sr"as dos empre'adores so!re a fo#,a de sa#&r"os, dest"nadas Bs ent"dades pr" adas de ser "o soc"a# e de formao prof"ss"ona# "ncu#adas ao s"stema s"nd"ca#/ $rt/ 9>3/ $ Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os d"sc"p#"naro por me"o de #e" os consrc"os p-!#"cos e os con @n"os de cooperao entre os entes federados, autor"=ando a 'esto assoc"ada de ser "os p-!#"cos, !em como a transfer@nc"a tota# ou parc"a# de encar'os, ser "os, pessoa# e !ens essenc"a"s B cont"nu"dade dos ser "os transfer"dos/ (#rti!o com reda$%o dada pela Emenda Constitucional n (), de ())*) $rt/ 9>9/ O pr"nc)p"o do art/ 9OI, I7, no se ap#"ca Bs "nst"tu"?es educac"ona"s of"c"a"s cr"adas por #e" estadua# ou mun"c"pa# e e("stentes na data da promu#'ao desta Const"tu"o, 8ue no se+am tota# ou preponderantemente mant"das com recursos p-!#"cos/ H 34 O ens"no da Z"str"a do Bras"# #e ar& em conta as contr"!u"?es das d"ferentes cu#turas e etn"as para a formao do po o !ras"#e"ro/ H 94 O Co#%'"o Pedro II, #oca#"=ado na c"dade do R"o de ;ane"ro, ser& mant"do na r!"ta federa#/ $rt/ 9></ $s '#e!as de 8ua#8uer re'"o do Pa)s onde forem #oca#"=adas cu#turas "#e'a"s de p#antas ps"cotrp"cas sero "med"atamente e(propr"adas e espec"f"camente dest"nadas ao assentamento de co#onos, para o cu#t" o de produtos a#"ment)c"os e med"camentosos, sem 8ua#8uer "nden"=ao ao propr"et&r"o e sem pre+u)=o de outras san?es pre "stas em #e"/ Par&'rafo -n"co. 0odo e 8ua#8uer !em de a#or econ:m"co apreend"do em decorr@nc"a do tr&f"co "#)c"to de entorpecentes e dro'as af"ns ser& conf"scado e re erter& em

!enef)c"o de "nst"tu"?es e pessoa# espec"a#"=ados no tratamento e recuperao de "c"ados e no apare#,amento e custe"o de at" "dades de f"sca#"=ao, contro#e, pre eno e represso do cr"me de tr&f"co dessas su!stEnc"as/ $rt/ 9>>/ $ #e" d"spor& so!re a adaptao dos #o'radouros, dos ed"f)c"os de uso p-!#"co e dos e)cu#os de transporte co#et" o atua#mente e("stentes a f"m de 'arant"r acesso ade8uado Bs pessoas portadoras de def"c"@nc"a, conforme o d"sposto no art/ 99J, H 94/ $rt/ 9>D/ $ #e" d"spor& so!re as ,"pteses e cond"?es em 8ue o poder p-!#"co dar& ass"st@nc"a aos ,erde"ros e dependentes carentes de pessoas "t"madas por cr"me do#oso, sem pre+u)=o da responsa!"#"dade c" "# do autor do "#)c"to/ $rt/ 9>I/ M edada a adoo de med"da pro "sr"a na re'u#amentao de art"'o da Const"tu"o cu+a redao ten,a s"do a#terada por me"o de emenda promu#'ada entre 34 de +ane"ro de 3NND at% a promu#'ao desta emenda, "nc#us" e/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n &, de ())5 e com no'a reda$%o dada pela Emenda Constitucional n +2, de 200() $rt/ 9>J/ $s #e"s pre "stas no "nc"so III do H 34 do art/ >3 e no H J4 do art/ 3IN esta!e#ecero cr"t%r"os e 'arant"as espec"a"s para a perda do car'o pe#o ser "dor p-!#"co est& e# 8ue, em decorr@nc"a das atr"!u"?es de seu car'o efet" o, desen o# a at" "dades e(c#us" as de Estado/ Par&'rafo -n"co/ Na ,"ptese de "nsuf"c"@nc"a de desempen,o, a perda do car'o somente ocorrer& med"ante processo adm"n"strat" o em 8ue #,e se+am asse'urados o contrad"tr"o e a amp#a defesa/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n (), de ())*) $rt/ 9>G/ Os !enef)c"os pa'os, a 8ua#8uer t)tu#o, pe#o r'o respons& e# pe#o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, a"nda 8ue B conta do 0esouro Nac"ona#, e os no su+e"tos ao #"m"te m&("mo de a#or f"(ado para os !enef)c"os conced"dos por esse re'"me o!ser aro os #"m"tes f"(ados no art/ <J, AI/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) $rt/ 9>N/ Com o o!+et" o de asse'urar recursos para o pa'amento de pro entos de aposentador"a e pens?es conced"das aos respect" os ser "dores e seus dependentes, em ad"o aos recursos dos respect" os tesouros, a Un"o, os Estados, o D"str"to .edera# e os Mun"c)p"os podero const"tu"r fundos "nte'rados pe#os recursos pro en"entes de contr"!u"?es e por !ens, d"re"tos e at" os de 8ua#8uer nature=a, med"ante #e" 8ue d"spor& so!re a nature=a e adm"n"strao desses fundos/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) $rt/ 9DO/ Com o o!+et" o de asse'urar recursos para o pa'amento dos !enef)c"os conced"dos pe#o re'"me 'era# de pre "d@nc"a soc"a#, em ad"o aos recursos de sua arrecadao, a Un"o poder& const"tu"r fundo "nte'rado por !ens, d"re"tos e at" os de 8ua#8uer nature=a, med"ante #e" 8ue d"spor& so!re a nature=a e adm"n"strao desse fundo/ (#rti!o acrescido pela Emenda Constitucional n 20, de ())*) Bras)#"a, D de outu!ro de 3NGG/ 1lAsses Buimar%es, Pres"dente * Cauro Dene'ides, 7"ce*Pres"dente * Eor!e #rba!e, 7"ce* Pres"dente * Carcelo Cordeiro, 2ecret&r"o * C rio Caia, 2ecret&r"o * #rnaldo Faria de G , 2ecret&r"o * Denedita da Gil'a, 2up#ente de 2ecret&r"o * Hui3 GoAer, 2up#ente de 2ecret&r"o *

Gotero Cunha, 2up#ente de 2ecret&r"o * Dernardo Cabral, Re#ator Cera# * #dol"o 0li'eira, Re#ator $d+unto * #ntInio Carlos Jonder .eis, Re#ator $d+unto * EosK Fo!a$a, Re#ator $d+unto = #bi!ail Feitosa = #ci'al Bomes = #dauto Pereira = #demir #ndrade = #dhemar de Darros Filho = #droaldo GtrecL = #dAlson Cotta = #Kcio de Dorba = #Kcio <e'es = #""onso Camar!o = #"i" /omin!os = #"onso #rinos = #"onso Gancho = #!assi3 #lmeida = #!ripino de 0li'eira Hima = #irton Cordeiro = #irton Gando'al = #larico #bib = #lbano Franco = #lbKrico Cordeiro = #lbKrico Filho = #lceni Buerra = #lcides Galdanha = #ldo #rantes = #lKrcio /ias = #le?andre Costa = #le?andre Pu3Ana = #l"redo Campos = #lmir Babriel = #loisio :asconcelos = #loAsio Cha'es = #loAsio Mei?eira = #lui3io De3erra = #lu,3io Campos = Nl'aro #ntInio = Nl'aro Pacheco = Nl'aro :alle = #lAsson Paulinelli = #maral <etto = #maurA COller = #milcar Coreira = Pn!elo Ca!alh%es = #nna Caria .attes = #nnibal Darcellos = #ntero de Darros = #ntInio CQmara = #ntInio Carlos Franco * #ntonio Carlos Cendes Mhame = #ntInio de Eesus = #ntonio Ferreira = #ntonio Baspar = #ntonio Cari3 = #ntonio Perosa = #ntInio Galim Curiati = #ntonio 1eno = #rnaldo Cartins = #rnaldo Coraes = #rnaldo Prieto = #rnold Fiora'ante = #rolde de 0li'eira = #rtenir Rerner = #rtur da M 'ola = #sdrubal Dentes = #ssis Canuto = Ntila Hira = #u!usto Car'alho = Nureo Cello = Das,lio :illani = Denedicto Conteiro = Denito Bama = Deth #3i3e = De3erra de Celo = DocaAu'a Cunha = Doni" cio de #ndrada = Dosco Fran$a = Drand%o Conteiro = Caio Pompeu = Carlos #lberto = Carlos #lberto Ca4 = Carlos Dene'ides = Carlos Cardinal = Carlos Chiarelli = Carlos Cotta = Carlos /eSCarli = Carlos Cosconi = Carlos GantS#nna = Carlos :ina!re = Carlos :ir!,lio = Carrel Dene'ides = C ssio Cunha Hima = CKlio de Castro = Celso /ourado = CKsar Cals <eto = CKsar Caia = Cha!as /uarte = Cha!as <eto = Cha!as .odri!ues = Chico Tumberto = Christ4'am Chiaradia = Cid Car'alho = Cid Gab4ia de Car'alho = Cl udio N'ila = CleonQncio Fonseca = Costa Ferreira = Cristina Ma'ares = Cunha Dueno = / lton Canabra'a = /arcA /eitos = /arcA Po33a = /aso Coimbra = /a'i #l'es Gil'a = /el Dosco #maral = /el"im <etto = /Klio Dra3 = /enisar #rneiro = /ionisio /al Pr = /ion,sio Ta!e = /irce Mutu Uuadros = /irceu Carneiro = /i'aldo Gurua!A = /jenal Bon$al'es = /omin!os Eu'enil = /omin!os Heonelli = /oreto Campanari = EdKsio Frias = Edison Hob%o = Edi'aldo Cotta = Edme Ma'ares = Edmilson :alentim = Eduardo Don"im = Eduardo Eor!e = Eduardo Coreira = E!,dio Ferreira Hima = Elias Curad = Eliel .odri!ues = EliK3er Coreira = Enoc :ieira = Eraldo Minoco = Eraldo Mrindade = Erico Pe!oraro = Er'in DonLosLi = Ete'aldo <o!ueira = Euclides Gcalco = Eunice Cichiles = E'aldo Bon$al'es = E?pedito Cachado = V3io Ferreira = F bio Feldmann = F bio .aunheitti = Farabulini E5nior = Fausto Fernandes = Fausto .ocha = Felipe Cendes = Feres <ader = Fernando De3erra Coelho = Fernando Cunha = Fernando Basparian = Fernando Bomes = Fernando Tenri@ue Cardoso = Fernando HAra = Fernando Gantana = Fernando :elasco = Firmo de Castro = Fla'io Palmier da :ei!a = Fl 'io .ocha = Florestan Fernandes = Floriceno Pai?%o = Fran$a Mei?eira = Francisco #maral = Francisco Denjamim = Francisco Carneiro = Francisco Coelho = Francisco /i4!enes = Francisco /ornelles = Francisco JOster = Francisco Pinto = Francisco .ollember! = Francisco .ossi = Francisco Gales = Furtado Heite = Babriel Buerreiro = Bandi Eamil = Bastone .i!hi = Benebaldo Correia = BenKsio Dernardino = Beo'ani Dor!es = Beraldo #lcLmin Filho = Beraldo DulhWes = Beraldo Campos = Beraldo Flemin! = Beraldo Celo = Berson Camata = Berson Carcondes = Berson Peres = Bidel /antas = Bil CKsar = Bilson Cachado = Bon3a!a Patriota = Builherme Palmeira = Bumercindo Cilhomem = Busta'o de Faria = Tarlan Badelha = Taroldo Hima = Taroldo Gab4ia = TKlio Costa = TKlio /u@ue = TKlio Canh%es = TKlio .osas = Tenri@ue C4rdo'a = Tenri@ue Eduardo #l'es = Ter clito Fortes = Termes Xaneti = Til rio Draun = Tomero Gantos = Tumberto Hucena = Tumberto Gouto = IberY Ferreira = Ibsen Pinheiro = InocYncio 0li'eira = Iraj .odri!ues = Iram Garai'a = Irapuan Costa E5nior = Irma Passoni = Ismael RanderleA = Israel Pinheiro = Itamar Franco = I'o Cers4simo = I'o Hech = I'o Cainardi = I'o :anderlinde = EacA Gcana!atta = Eairo #3i = Eairo Carneiro = Ealles Fontoura =

Eamil Taddad = Earbas Passarinho = EaAme Paliarin = EaAme Gantana = Eesualdo Ca'alcanti = Eesus Majra = Eoaci B4es = Eo%o #!ripino = Eo%o #l'es = Eo%o Calmon = Eo%o Carlos Dacelar = Eo%o Castelo = Eo%o Cunha = Eo%o da Cata = Eo%o de /eus #ntunes = Eo%o Terrmann <eto = Eo%o Hobo = Eo%o Cachado .ollember! = Eo%o Cene3es = Eo%o <atal = Eo%o Paulo = Eo%o .e3eL = Eoa@uim De'il c@ua = Eoa@uim Francisco = Eoa@uim TaAcLel = Eoa@uim Gucena = Eo"ran Frejat = Eonas Pinheiro = Eoni'al Hucas = Eor!e Dornhausen = Eor!e Ta!e = Eor!e Heite = Eor!e 1e@ued = Eor!e :ianna = EosK #!ripino = EosK Camar!o = EosK Carlos Coutinho = EosK Carlos Brecco = EosK Carlos Cartine3 = EosK Carlos Gab4ia = EosK Carlos :asconcelos = EosK Costa = EosK da Concei$%o = EosK /utra = EosK E!reja = EosK Elias = EosK Fernandes = EosK Freire = EosK Beno,no = EosK Beraldo = EosK Buedes = EosK I!n cio Ferreira = EosK Eor!e = EosK Hins = EosK Houren$o = EosK Hui3 de G = EosK Hui3 Caia = EosK Caranh%o = EosK Caria EAmael = EosK Caur,cio = EosK Celo = EosK Cendon$a De3erra = EosK Coura = EosK Paulo Disol = EosK Uueiro3 = EosK .icha = EosK Gantana de :asconcellos = EosK Gerra = EosK Ma'ares = EosK Mei?eira = EosK Mhoma3 <onI = EosK Minoco = EosK 1l,sses de 0li'eira = EosK :iana = EosK Zunes = Eo'anni Casini = Euare3 #ntunes = E5lio Campos = E5lio Costamilan = EutahA E5nior = EutahA Ca!alh%es = JoAu Iha = Hael :arella = Ha'oisier Caia = Heite Cha'es = HKlio Gou3a = Heopoldo Peres = Heur Homanto = He'A /ias = HK3io Gathler = H,dice da Cata = Hourember! <unes .ocha = Houri'al Daptista = H5cia Dra!a = H5cia :Qnia = H5cio #lcQntara = Hu,s Eduardo = Hu,s .oberto Ponte = Hui3 #lberto .odri!ues = Hui3 Freire = Hui3 BushiLen = Hui3 Tenri@ue = Hui3 In cio Hula da Gil'a = Hui3 Heal = Hui3 Car@ues = Hui3 Galom%o = Hui3 :iana = Hui3 :iana <eto = HAsQneas Caciel = Ca!uito :ilela = CalulA <eto = Canoel Castro = Canoel Coreira = Canoel .ibeiro = Cansueto de Ha'or = Canuel :iana = C rcia JubitscheL = C rcio Dra!a = C rcio Hacerda = Carco Caciel = Carcondes Badelha = Carcos Hima = Carcos Uueiro3 = Caria de Hourdes #badia = Caria H5cia = C rio #ssad = C rio Co'as = C rio de 0li'eira = C rio Hima = Carluce Pinto = Catheus Iensen = Cattos He%o = Caur,cio Campos = Caur,cio Correa = Caur,cio Fruet = Caur,cio <asser = Caur,cio P dua = Caur,lio Ferreira Hima = Cauro Dor!es = Cauro Campos = Cauro Ciranda = Cauro Gampaio = Ca? .osenmann = Ceira Filho = Celo Freire = Cello .eis = Cendes Dotelho = Cendes Canale = Cendes .ibeiro = Cessias B4is = Cessias Goares = Cichel Memer = Cilton Darbosa = Cilton Hima = Cilton .eis = Ciraldo Bomes = Ciro Mei?eira = Coema G%o Mhia!o = CoAsKs Pimentel = Co3arildo Ca'alcanti = Cussa /emes = CArian Portella = <abor E5nior = <aphtali #l'es de Gou3a = <arciso Cendes = <elson #!uiar = <elson Carneiro = <elson Eobim = <elson Gabr = <elson Gei?as = <elson RedeLin = <elton Friedrich = <estor /uarte = <eA Caranh%o = <ilso G!uare3i = <ilson Bibson = <ion #lberna3 = <oel de Car'alho = <Ader Darbosa = 0ct 'io El,sio = 0dacir Goares = 0la'o Pires = 0l,'io /utra = 0no"re CorrYa = 0rlando De3erra = 0rlando Pacheco = 0scar CorrYa = 0smar Heit%o = 0smir Hima = 0smundo .ebou$as = 0s'aldo Dender = 0s'aldo Coelho = 0s'aldo Cacedo = 0s'aldo Gobrinho = 0s[aldo #lmeida = 0s[aldo Mre'isan = 0ttomar Pinto = Paes de #ndrade = Paes Handim = Paulo /el!ado = Paulo Cacarini = Paulo Car@ues = Paulo Cincarone = Paulo Paim = Paulo Pimentel = Paulo .amos = Paulo .oberto = Paulo .oberto Cunha = Paulo Gil'a = Paulo Xar3ur = Pedro Canedo = Pedro Ceolin = Perci'al Cuni3 = Pimenta da :ei!a = Pl,nio #rruda Gampaio = Pl,nio Cartins = Pompeu de Gousa = .achid Galdanha /er3i = .aimundo De3erra = .aimundo Hira = .aimundo .e3ende = .a@uel CQndido = .a@uel Capiberibe = .aul DelKm = .aul Ferra3 = .enan Calheiros = .enato Dernardi = .enato Eohnsson = .enato :ianna = .icardo Fiu3a = .icardo I3ar = .ita Camata = .ita Furtado = .oberto #u!usto = .oberto Dalestra = .oberto Drant = .oberto Campos = .oberto /SN'ila = .oberto Freire = .oberto Ee""erson = .oberto .ollember! = .oberto Morres = .oberto :ital = .obson Carinho = .odri!ues Palma = .onaldo #ra!%o = .onaldo Car'alho = .onaldo Ce3ar Coelho = .onan Mito = .onaro CorrYa = .osa Prata = .ose de Freitas = .ospide <etto = .ubem Dran@uinho = .ubem Cedina = .uben Fi!ueir4 = .uber'al Pilotto = .uA Dacelar = .uA <edel = Gadie Tauache = Galatiel Car'alho =

Gamir #chIa = Gandra Ca'alcanti = Gantinho Furtado = GarneA Filho = Gaulo Uueiro3 = GKr!io Drito = GKr!io Gpada = GKr!io RernecL = Ge'ero Bomes = Gi!marin!a Gei?as = G,l'io #breu = Gim%o Gessim = Gi@ueira Campos = G4lon Dor!es dos .eis = GtKlio /ias = Madeu Fran$a = Melmo Jirst = Meotonio :ilela Filho = Mheodoro Cendes = Mito Costa = 1biratan #!uiar = 1biratan Gpinelli = 1ldurico Pinto = :almir Campelo = :alter Pereira = :asco #l'es = :icente Do!o = :ictor Faccioni = :ictor Fontana = :ictor Mro'%o = :ieira da Gil'a = :ilson Gou3a = :in!t .osado = :inicius Cansan$%o = :ir!ild sio de Genna = :ir!,lio Balassi = :ir!,lio Buimar%es = :itor Duai3 = :i'aldo Darbosa = :ladimir Palmeira = Ra!ner Ha!o = Raldec 0rnKlas = RaldAr Pu!liesi = Ralmor de Huca = Rilma Caia = Rilson Campos = Rilson Cartins = Xi3a :aladares. P$R0ICIP$N0E25 Nl'aro /ias = #ntInio Dritto = Dete Cendes = Dor!es da Gil'eira = Cardoso #l'es = Edi'aldo Tolanda = E?pedito E5nior = Fadah Battass = Francisco /ias = Beo'ah #marante = TKlio Bueiros = Tor cio Ferra3 = Tu!o <apole%o = Ituri'al <ascimento = I'an Donato = Eor!e Cedauar = EosK Cendon$a de Corais = Heopoldo Dessone = Carcelo Ciranda = Cauro FecurA = <euto de Conto = <i'aldo Cachado = 0s[aldo Hima Filho = Paulo #lmada = Prisco :iana = .alph Diasi = .os rio Con!ro <eto = GKr!io <aAa = Midei de Hima. IN MEMORI$M5 #lair Ferreira = #ntInio Farias = F bio Hucena = <orberto Gch[antes = :ir!,lio M 'ora.

Você também pode gostar