Você está na página 1de 75

Caracteristicas dos Od

1 - OKANRAN
Fecundao : Olorun fez o homem, que era a sua imagem, chamado ISELE,
que vivia s e pediu-lhe uma companheira. Olorun, ento, chamou Esu para
ajudar, no que fosse possvel, a ISELE. Es, porm, no aceitou as
determinaes e desobedeceu, insubordinadamente as ordens de Olorun,
este, ento, ordenou a Es que viesse para a terra. Por sua vez Es saiu
provocando revoltas. Da desobedincia e insubordinao foi parido
OKARAN.
Sexo : Feminino
Elemento : Ar/Fogo
Cor : Roxo. Vermelho, Preto, Branco, Azul ndigo
Metal : Ferro
Regncia Corprea : Lngua, garganta, voz(ele lder atravs da voz) e
respirao ofegante
Doenas : Equizemas, dermatoses, furnculos, problemas odontolgicos
(infeces)
Ewo : Bagre, couve, pegar em caixo com cadver, sapatos furados e
abboras
Smbolo grfico : Perfil de 2 rostos
Sntese :"Com a desgraa dos infelizes se constri o imprio dos
poderosos".
"Quem tudo quer tudo perde"
2 - EJI-OKO
Fecundao : Eji-oko foi fecundado atravs da unio dos Odu Ose e Eji-
onile
Sexo : Feminino
Elemento : Ar/Terra
Cor : Vermelho e Preto (em todas as nuances)
Metal : Ferro e Prata
Regncia Corprea : Pnis, testculos, durao de ereo, estmago(ulcera)
Doenas : Gastrite, estomatite, impotncia sexual, inchao, doena venrea.
todas as doenas estomacais.
Ewo : Cor roxa, midos de porco e boi, pimenta de qualquer espcie, ficar
perto de pessoas doentes, carne de porco
Smbolo grfico : tero com feto ou um bzio
Sntese : "Em boca calada no entra mosca"
3 - ETA-OGUNDA
Fecundao : Atravs do peixe, pano branco e areia de praia.
Sexo : Masculino
Elemento : Fogo
Cor : Branco, Azul e Preto (todas as nuances)
Metal : Ferro
Regncia Corprea : Pnis, testculos, estmago e braos
Doenas : Gastrite, ulcera, azia, gastrite, pulmo (infeco), faringite,
amidalite, sinusite, inflamaes sseas, escoriaes (por acidente), fratura
dos membros superiores e inferiores.
Ewo : galinha d'angola(comer) arma de fogo(prxima), porta de botequim,
aguidar(no colo), carregar coisas na cabea, parque de diverses (para
alguns omo)
Smbolo grfico : Mo direita, empunhando um punhal, do qual descem gotas
de sangue.
Sntese : "Todos os galos que hoje cantam, ainda ontem eram ovos"
4 - IOROSUN
Fecundao : Olorun chamou, mais uma ISELE e o mandou raspar osun(p)
e colocar num brejo. Da fecundao de Irosun nasceu Nan, representada
por 7 braos(Nan Ibain).
Sexo : Feminino
Elemento : Fogo
Cor : Vermelho (em todas as nuances)
Metal : Cobre e Prata
Regncia Corprea : olhos, artrias(sistema circulatrio), vescula, parte dos
intestinos, costas.
Doenas : pele, equizemas, anemia, leucemia, fraturas superiores
(aproximadamente at os 36 anos).
Ewo : p na lama ou poa d'gua, gua de lavagem de estabelecimento,
sentar, imediatamente aps outra pessoa levantar do lugar, rom, usar
roupas que j foram usadas por outra pessoa.
Smbolo grfico : forma espiralada
Sntese : "Aquele que fala irrefletidamente assemelha-se ao caador que
dispara sem apontar"
5 - OSE
Fecundao : A fecundao de Ose foi atravs de cinco espelhos, redondos,
um pedao de pano branco, um pedao de pano amarelo, na beira de um
rio.
Sexo : Masculino
Elemento : Terra/gua
Cor : amarelo e branco so as principais. O preto, roxo e o cinza no se usa
para nada, em relao a este Odu, porm usa-se as demais cores.
Metal : Ouro e lato amarelo
Regncia Corprea : ossos, articulaes e cartilagens
Doenas : glaucoma, catarata, astigmatismo, artrite, reumatismo,
osteoporose, acidente(deixando marcas na face), problemas dentrios, fluxo
menstrual excessivo ou escasso, problemas no baixo ventre, problemas no
parto, pode gerar mongolide, gula (trazendo intoxicao)
Ewo : quebrar osso, putrefao, charcos, lodaais, pntano objetos de
marfim, caveira de animais sacrificados, chifre de veado, galinha
d'angola(para algumas pessoas) troca-se por galo, sal grosso(para algumas
pessoas)
Smbolo grfico : Uma lua crescente ou um osso com tutano
Sntese : "Nem tudo que reluz ouro"
"Quem espera por sapatos de defuntos, a vida toda andar descalo"
6 - OBARA
Fecundao : Foi gerado de um bloco de ouro. Suas arestas representam a
riqueza. Obar fez a fecundao com Eji-Lasebora. De Obar veio Aj e de
Lasebora veio Araiun, que no toma a cabea de ningum, porm gerou 12
qualidades de Sango e todos os Orisas.
Sexo : Masculino
Elemento : Ar/gua
Cor : Salmon e Azul (em todas as tonalidades)
Metal : Ouro, Ouro branco e platina
Regncia Corprea : rins e aparelho urinrio
Doenas : infeco urinria, parto, dores fortes, de cabea, circulao
sangunea. depresso, testculos.
Ewo : emprestar dinheiro, roupa usada por outrem, contato com misria, dar
esmola, jogo de carteado, gente bbada
Smbolo grfico : Uma corda, vertical, de 6 metros de comprimento, com 6
ns
Sntese : " Quem come e guarda, tem mesa duas vezes"
"Da mentira nasce a verdade"
"a natureza deu-nos duas orelhas e uma s boca, para nos advertir que se
impes mais ouvir do que falar"
7 - ODI
Fecundao : gua, farofa, nquel e prata fecundaram Odi, este enamorou-
se por Eta-Ogunda e nasceu Iemonja e Osoguyan. Odi pariu Osumare e Eta-
Ogunda gerou Yemonja e Anibein e destes nasceram Ogun Torininan e
Agbalaju (Ogunja)
Sexo : Feminino
Elemento : Terra
Cor : Preto e todo quadriculado que tenha o fundo preto
Metal : Estanho
Regncia Corprea : ndegas, pele
Doenas : Todas de pele, Aids, nas ndegas, cncer de pele
Ewo : dar e vestir roupas usadas para e de outra pessoa, roupas
remendadas, travesseiro usado por outra pessoa, tecidos berrantes
Smbolo grfico : Ndegas
Sntese : " Quanto maior o coqueiro, maior o tombo"
" A alma no tem segredos que a conduta no revele"
8 - EJIONILE
Fecundao : Isele levou ao alto de uma montanha, um quadrpede e o
ofereceu em holocausto, surgindo ento Eji-Onile que gerou Kinaman.
Sexo : Masculino
Elemento : gua
Cor : Branco
Metal : Chumbo
Regncia Corprea : sistema respiratrio, coluna vertebral, artria (sem o
sangue)
Doenas : Clicas (gerais)
Ewo : carne seca, maxixe, taioba, inhame
Smbolo grfico : Um crculo vazio
Sntese : " O afobado come cru e passa mal"
" Quem quer tudo o que v, no v o que quer"
9 - OSA
Fecundao : Foi fecundado atravs da unio da papoula vermelha com
pano vermelho. Este Odu gerou Oya.
Sexo : Feminino
Elemento : Terra
Cor : Vermelho, branco e azul
Metal : Prata e Cobre
Regncia Corprea : todos os rgos, principalmente as vsceras, olhos, as
fossas nasais, os lbios, as coxas, as pernas e os ps, genitlia feminina
Doenas : paralisia, estrabismo, alguns tipos de cncer
Ewo : visitar ou estar com mulher grvida, velhos
Smbolo grfico : Lua minguante com um rosto saindo dela
Sntese : "Quem espera sempre alcana"
10 - OFUN
Fecundao : Olorun ordenou a Isele que raspasse efun e misturasse com o
orvalho e a neblina, fecundando dessa forma Ofun. Ofun gerou Osala e
Oduduwa
Sexo : Feminino
Elemento : Fogo
Cor : Branco
Metal : Chumbo e estanho
Regncia Corprea : pernas, joelho, barriga, umbigo
Doenas : inchao nas pernas, pulmonares, sangue grosso, sudorese,
esclerose, artrose, colesterol alto, diabetes mielites
Ewo : pano preto, vermelho, azeite de dend, carvo. galo (qualquer cor)
Smbolo grfico : Quadrpede todo branco ou um casal de ancios
Sntese : " Faa o que digo, mas no faa o que eu fao"
11 - OWONRIN
Fecundao : Foi fecundado atravs do pano preto, vermelho, branco, gua,
mel e cachaa, numa encruzilhada de quatro pontas.
Sexo : Feminino
Elemento : Fogo
Cor : todas as cores sempre em nmero de seis
Metal : Ferro e cobre
Regncia Corprea : mos, ps, articulaes
Doenas : clicas menstruais, leucemia, envenenamento (causando morte)
Ewo : roupa em tecido xadrez, peixe "vermelho", escada de madeira (subir),
coco, peixe "corvina"
Smbolo grfico : Trs tringulos superpostos
Sntese : " Devagar se vai ao longe"
12 - EJILASEBORA
Fecundao : Sua fecundao deu-se atravs de raios e troves.
Sexo : Masculino
Elemento : Ar e fogo
Cor : Cobre, Gren, Dourado e Branco
Metal : Cobre
Regncia Corprea : rins
Doenas : renais, hipertenso, alcoolismo, dores de cabea forte, problemas
mentais, provocados por pancada na cabea
Ewo : cor vermelha (para alguns), loua quebrada, pepino, molho de
pimenta, batata inglesa (pegar), gema de ovo(para alguns), magnlia (flor)
Smbolo grfico : Uma fogueira, com 12 dormentes ou 12 quiabos, formando
uma coroa
Sntese : " Quem come o mel sozinho, faz doer seu estmago"
13 - EJIOLOGBON
Fecundao : Sua fecundao se deu com a unio de gua de mangue, terra
e barro.
Sexo : Feminino
Elemento : Terra e gua
Cor : Preto
Metal : Ferro (em p)
Regncia Corprea : ossos (juntas), cartilagens, unhas, cabelos.
Doenas : dores, generalizadas, pelo corpo, artrite, artrose, reumatismo,
dores na coluna.
Ewo : lixo, por muito tempo, em casa, lama de mangue, assobios, cemitrio
Smbolo grfico : Um crculo negro
Sntese : " Chifres em cabea de burro"
14 - IKA-ORI
Fecundao : Este Odu foi fecundado pela serpente encantada - OK- , para
destruir Isele
Sexo : Masculino
Elemento : Terra e gua
Cor : Toas as cores, preferncia pelo preto, vermelho e azul
Metal : Cobre, ferro e lato misturados
Regncia Corprea : Vrtebras(movimentos, olhos, atua tambm sobre os
seguintes casos: cirurgia geral, gravidez, provocando aborto
Doenas : buco-faciais, glaucoma, catarata, gengiva, coluna, nevralgias
Ewo : mata escura, gato dentro de casa, cachorro, cabra
Smbolo grfico : Uma serpente
Sntese : " Em terra de sapo, de ccoras com ele"
15 - OGBEOGUNDA
Fecundao : Sua fecundao deu-se atravs da unio de akasa brancos e
amarelos, prximo a uma jazida de ferro. A, ento, foi gerado o primeiro
Ogun.
Sexo : Feminino
Elemento : Terra (negra ou avermelhada)
Cor : Terracota, vermelho caboclo e marrom avermelhado
Metal : Prata e Ferro
Regncia Corprea : pernas, olhos, trax, lbios e orelha
Doenas : Glaucoma, catarata, vitiligo, estrabismo, qualquer doena torcica
Ewo : animal de pelo escuro (em casa), faca para sacrifcio (usar), pssaros
engaiolados
Smbolo grfico : Uma hiena
Sntese : " Devagar e sempre"
16 - ALFIA
Fecundao : Sua fecundao deu-se pela unio do algodo, Efum, nquel e
estanho.
Sexo : Feminino
Elemento : Terra e Ar
Cor : Branca, principalmente e tambm azul e vermelho
Metal : Marfim (embora no seja metal o principal representante), chumbo
e estanho
Regncia Corprea : Todo corpo humano
Doenas : toda e qualquer doena
Ewo : No h, porque convive com tudo que existe na vida
Smbolo grfico : Um crculo, vazio, representando o mundo espiritual, dentro
deste um quadrado que representa o mundo material.
Sntese : " Na escola da vida, no se tira frias"


Relao dos Od e as doenas
Od knrn - dermatose - infeces dentrias - problemas na boca
Od jk - inchao - problemas de estmago - doenas sexualmente
transmissveis
Od t gnd - pulmes - sinusite - ossos - estmago
Od rosn - anemia - eczemas - leucemia - dermatoses - fraturas de brao
Od s - globo ocular - problemas de face - hemorragias ventre - dentes
Od br - circulao sangnea - problemas Urinrios - depresso -
enxaqueca - prob. Parto
Od d - doenas de pele e hemorridas
Od Ejonle - clicas - hrnia de disco - deformaes coluna - desequilbrios
Od s - paralisias - enxaqueca
Od fn - sudorese - artroses - esclerose - reumatismo
Od wnrn - problemas Abdominais - leucemia - envenenamento
(ingesto de comidas estragadas)
Od Ejlsegbora - problemas Renais - diabetes - hipertenso - cefalia
(devido quedas e ou pancadas)
Od Ejologbn - artrite - artrose - dores coluna - doenas diversas
Od k - possibilidade qualquer cirurgia - globo ocular - gravidez com perda
Od Ogbgnd - olhos - trax - estrabismo
Od rt ou Alfia - qualquer doena - morte com sofrimento
OBS: Os Od envolvidos com mulheres que pariram filhos com doenas
congnitas so: 9 - 11 - 12; e os que podem ser confirmardos atravs do jogo
so o 9 - 7 e 1.


OD e regies do corpo
Od knrn - lngua - garganta - respirao - cordas focais
Od jk - pnis (podendo trazer impotncia)
Od t gnd - pnis - membros superiores - estmago
Od rosn - artrias - circulao - vescula - partes do intestino - costas -
olhos
Od s - ossos - cartilagens
Od br - aparelho urinrio
Od d - pele - anus
Od Ejonle - sistema respiratrio - coluna - vasos sangneos
Od s - rgos internos - fossas nasais - membros inferiores - genitais
femininos
Od fn - pernas - joelhos - ventre - circulao sangnea
Od wnrn - mo - clicas menstruais
Od Ejlsegbora - rins - pncreas
Od Ejologbn - juntas - cartilagens - unhas - cabelos
Od k - vrtebras - movimento da coluna
Od Ogbgnd - pernas - olhos - lbios - ouvido - peito
Od rt ou Alfia - corpo todo
As Comidas do Santo
VARIEDADES
EX - Farofa - Dend e Pinga.
OGUN - Feijo Preto com Cebola ( macund ).
OXOSSI - Milho com Mel e Coco.
OSSAIN - Feijo Preto com Mel e Coco.
OBALUAI - Pipocas.
XANG - Quiabo ( Ajob ).
OXUMAR - Batata Doce ou Amendoim Cozido com Casca e Mel.
OXUN - Ovos Cozidos, Camares, Milho e Coco.
IANS - Acarajs.
NAN - Folha de Mostarda com Arroz.
OB - Divide com Xang o Quiabo ( Amal ).
EW - Frutas.
IROCO - Verduras e Cebola.
IEMANJ - Arroz com Mel e Manjar Branco.
OXAL - Arroz Branco - Inhame Pilado e Cozido.
COMIDA PARA EXU
Material Necessrio:FarinhaAzeite-de-DendMel de AbelhaMilho
BrancoFigado, Corao e Bofe de BoiCebolaCamaro Seco SocadoUm
Ober
Maneira de Preparar:
Mi-Ami-Mi : a farofa amarela ( farinha misturada com Azeite-de-Dend ).
Pad Branco : a farofa de Mel ( farinha de mandioca misturada com mel
de Abelha ).
Aca Branco: O aca feito de milho branco de canjica, modo e enrolado
na folha da bananeira depois de cozido.
Eram: Figado, corao e bofe de boi, cortados em pedaos mudos,
misturados com Azeite-de-Dend, camaro seco socado e cebolas cortadas
em rodelas, num ober.
COMIDA PARA OGUN
Material Necessrio:InhameAzeite-de-DendMel de Abelha
Maneira de Fazer:
Frita-se o inhame na brasa. Depois disso, descansa-se e tempera-se no
Azeite-de-Dend e o mel de abelhas.
ERAN - O Eran de Ogn feito com midos de boi, cortados bem pequenos
e cozidos no Azeite-de-Dend. Depois, eles so passados num refogado de
cebola ralada e esto prontos.
EFUN - Farofa de mel - mistura-se a farinha de mandioca com mel de
abelhas e pronto. Pode-se colocar num Ober, nos ps de Ogun, ou nas
estradas, pedindo a Ogun que adoce os seus caminhos e suas estradas.
COMIDA PARA OD ou OSHSSI
Material Necessrio: Milho Vermelho, Cco, 1 Ober
Maneira de Fazer:
Axoxn - a comida mais comum de Oshssi - cozinha-se o milho vermelho
somente em gua, depois deixa-se esfriar, coloca-se num Ober e enfeita-se
por cima com fatias de cco.
COMIDA DE OMOLU E OBALUAYI
Doburu
Material Necessrio:Milho Alho ( para pipoca ) ou milho vermelho Areia da
praia
Maneira de Fazer:
Numa panela quente com areia da praia, estourar o milho e est pronto o
doburu.
OUTRAS COMIDAS
Material Necessrio:Feijo Preto Cebola K de Camaro Seco Azeite-de-
dende
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo preto, s em gua, e depois refoga-se cebola ralada,
camaro seco e Azeite-de-Dend.
COMIDA PARA OSANYIN
Material Necessrio:Batata-doce Cebola Azeite-de-Dend 1 Ober
Maneira de Fazer:
Cozinha-se a batata-doce s em gua. Depois, descana-se e amassa-se
feito pur. Ai, mistura-se num refogado de cebola ralada com Azeite-de-
Dend, e coloca-se tudo num ober.
COMIDA PARA OSHUMAR
Material Necessrio:Feijo Fradinho Milho Vermelho Cebola Azeite-de-
Dend
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo fradinho em gua. Separado, cozinha-se o milho
vermelho tambm em gua. Depois, juntar o feijo e o milho, num refogado
de cebola ralada com Azeite-de-Dend.
Nota: Oshumar e Ew comem juntos. Oshumar a cobra macho e Ew a
cobra, chamados no Jej de Dan-Bessn ou Azaund.
Material Necessrio: Milho Vermelho Feijo Fradinho Azeite-de-Dend
Camaro Seco 1 Ober 1 Inhame ( grande ) Ovos Cozidos 1 Cco 1 Litro de
Mel
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o milho s em gua. Separado, cozinha-se o feijo fradinho,
tambm s em gua. Refoga-se o feijo com Azeite-de-Dend, cebola ralada
e camaro seco socado. Coloca-se o feijo em metade de um ober e, na
outra metade o milho vermelho. Frita-se um inhame e coloca-se por cima em
fatias, em volta, enfeita-se um ovos cozidos em rodelas, fatias de cco e
coloca-se bastante mel de abelha por cima.
COMIDA PARA OXUN

OMOLOKUN
Material Necessrio: Feijo Fradinho Cebola Camaro Seco Socado Azeite-
de-Dend 08 Ovos Cozidos
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo fradinho s em gua. Em seguida, tempera-se num
refogado de cebola ralada com camaro seco socado de dend. Coloca-se
em uma tigela e enfeita-se por cima com 8 ovos, descascados.
COMIDA PARA YEMANJ

EJ
Material Necessrio: Peixe de Qualidade Vermelho Azeite Doce Camaro
Seco Socado Cebola Ralada
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o peixe em refogado de azeite Doce com camaro seco socado
e cebola.
DIB
Material Necessrio:Canjica Cozida Azeite Doce Camaro Seco Socado
Cebola Ralada
Maneira de Fazer:
Cozinha-se a canjica, tempera-se com azeite doce, camaro seco socado e
cebola ralada.
COMIDA PARA YASN

ACARAJ
Material Necessrio:Feijo Fradinho Camaro Seco Socado Cebola Azeite-
de-Dend
Maneira de Fazer:
Coloca-se o feijo fradinho de molho em gua, para descans-lo cru. Depois,
moesse o feijo e mistura-se com a cebola ralada, camaro seco socado e
deixa-se a massa descansar, coberta por um pano ou uma pedra de carvo
no meio. Depois, bate-se bem a massa para dar ponto, e fritam-se bolos
tirados com a colher, no Azeite-de-Dend bem quente.
COMIDA PARA OB

Material Necessrio:Feijo Fradinho Cebola Camaro Seco Socado Azeite-
de-Dend Farinha de Mandioca 01 Ober
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo em gua. Depois, mistura-se num refogado de cebola
raladas, camaro seco socado, Azeite-de-Dend e gua. por cima, adiciona-
se farinha de mandioca, fazendo um piro e coloca-se num ober.
Nota: Conta-se que Ob a dona do amor e quando se quer solucionar uma
questo de amor, oferece-se uma comida desta na beira do lago, com muitas
velas e flores.
COMIDA PARA ANAMBURUCU

DAMBOR
Material Necessrio: Folha de Taioba ou Mostarda Cebola Ralada Camaro
Seco Socado Azeite-de-Dend
Maneira de Fazer:
Cozinha-se bem a folha de taioba ou mostarda,e em seguida tempera-se
num refogado de cebola ralada, camaro seco socado e Azeite-de-Dend.
COMIDA PARA SHANG

AGEB ou AGEGB
Material Necessrio:12 Quiabos1 Litro de Mel Azeite-de-Dend gua Carne
de Peito
Maneira de Fazer:
Cortam-se os quiabos em pedacinhos bem pequenos, depois tempera-se
com cebola ralada, camaro seco socado e azeite-de-Dend. Cozinha-se
bastante e depois mistura-se com rabada, ou carne de peito cozidos,
cortadas em pedacinhos.
COMIDA PARA OXAL

EB
Material Necessrio: Canjica Branca 1 Litro de Mel Algodo gua
Maneira de Fazer:
Cozinha-se a canjica somente em gua. Depois de bem cozida, coloca-se
numa vasilha branca, coloca-se bastante mel de abelhas e cobre-se com
algodo.
ACA
Material Necessrio:Canjica Branca Folha de Bananeira
Maneira de Fazer:
Moesse o milho de canjica, cozinha-se at dar at dar o ponto de ficar bem
durinho e enrole os bolinhos na folha da bananeira.
INHAME ACAR

Cozinha-se o inhame e depois amassa-se feito um pur. Faz-se bolinhos na
mo e coloca-se em pratos brancos. Oferece-se a Oxal.
Nota: Todos os Orixs do Candombl comem aca branco. Em cima da
comida do Orix, antes de oferecer-lhe, deve-se abrir um aca branco.
COMIDA DE CABOCLO

Material Necessrio:Alface Farinha de Mandioca Mel de Abelha Azeite de
Oliva Carne Crua 01 Travessa de Barro
Maneira de Fazer:
Faz-se uma salada de alface, com uma farofa d'gua ou de mel, carne crua e
azeite de oliva por cima, coloca-se tudo numa travessa de barro.
OUTRA COMIDAS

Abbora moranga, assada na brasa, com mel de abelha.Aipim ou mandioca,
assado na brasa, com mel de abelha.Eb ( canjica ) com fumo de rolo
desfiado e cco.Mingau de milho vermelho com cco e fumo de rolo.Milho
vermelho com cco e fumo de rolo desfiado. Amendoim cozido em gua,
com mel de abelhas.Vinho branco, moscatel e cachaa.
Voltar
Folhas Litrgicas no Candombl
s
Odun-dun - Folha-da-costa
Tet - Bredo sem espinhos
Orim-rim - Alfavaquinha
Pep - Malmequer bravo
Labre - Tiririca
Kanan-kanan - Folha de bob
Kan-kan - Cansano de porco
In - Cansano branco de leite
Aber - Pico-da-praia, carrapicho-de-agulha
gn
Mariw Folha de palmeira de dend
rko Folha-de-loko
Pep Malmequer bravo
Tetergn Canela-de-macaco
Monam Parietria
Afer Mutamba
Pipergn Nativo
Ob Rama de leite
Ereg Erva-tosto, graminha
Ibin Folha-de-bicho
Afoman Erva-de-passarinho
Omun Bredo
Orin-rin Alfavaquinha
Odun-dun Folha-da-costa (saio)
Tet Bredo sem espinhos
J Capeba
An-peipa Cip-chumbo
Od
Tet - Bredo sem espinhos
Orin-rin - Alfavaquinha
Odun-dun - Folha-da-costa
Jacomij - Jarrinha
Irek-omin - Dand do brejo
Pipergn - Nativo
Jun - Espada de gn
rko - Folha de loko
Mariw - Folha de dendeziro
Irum-perlmin - Capim cabeludo
Akoko
Fitiba - Cana-fita
Monam - Parietria
snyn
Ganuc - Lngua de galinha
Ob - Rama de leite
Afer - Mutamba
Tolu-tolu - Papinho-de-peru
Monam - Parietria
Jamin - Caj
Bala - Taioba
Tetergn - Canela-de-macaco
Timim - Folha de neve branca, cana-do-brejo
Pep - Malmequer bravo
Mariw - Folha de dendezeiro
Aw-pupa - Cip-chumbo
Jun - Espada de gn
Pipergn - Nativo
Ar-ag - Tosto
Simim-simim - Vassourinha
Afoman - Erva-de-passarinho
Omim - Alfavaquinha
Tet - Bredo sem espinho
Odum-dum - Folha-da-Costa
smr
rko - Folha de rko
Monan - Parietria, brotozinho
Bala - Taioba
Jamin - Caj
Aber-ej - Pente de smar
Afer - Mutamba
Ob - Rama de leite
Exibat - Golfo redondo do monam
Jacomij - Jarrinha
Tinim - Folha da neve branca, cana-de-brejo
Pecul - Mariazinha
Tolu-tolu - Papinho-de-peru
Sng
Tet - Bredo sem espinhos
Orin-rin - Alfavaquinha
Odum-dum - Folha da costa
Jacomij - Jarrinha
Bamba - Folha de mibamba
Alap - Folha de capito
Pep - Folha de loko
Oic - Folha de caruru
Xer-ob - Chocalho de xang
Ox-ob - Birreiro
Monan - Parietria
Afer - Mutamba
Ob - Rama de Leite
Odid - Bico-de-papagaio
Obaya - Beti-cheiroso - macho ou fmea
Oy
Tet - Bredo sem espinho
Orim-rim - Alfavaquinha
Odum-dum - Folha-da-costa
Jacomij - Jarrinha
Afomam - Erva-de-passarinho
Abauba - Folha de imbaba
Tepola - Pega pinto
Ereg - Erva-tosto
J - Capeba
Obay - Beti-cheiroso
Pipergn - Nativo
rko - Folha de loko
Pep - Malmequer
Tetergn - Canela-de-macaco
Juna - Espada de gn
Adimum-ade-run - Folha de fogo
Obe-cemi-oia - Espada de Oymssn rosa
Monan - Parietria
Bala - Taioba
Jamim - Caj
Afer - Mutamba
Gunoco - Lngua-de-galinha
Ob - Rama de leite
sn
Tet - Bredo sem espinhos
Orim-rim - Alfavaquinha
Odum-dum - Folha da costa
Efim - Malva branca
Omim - Beldroega
J - Capeba
rko - Folha de loko
Pepe - Malmequer branco
Tetergn - Canela de macaco
Monan - Parietria
Jamin - Caj
Tolu-tolu - Papinho de peru
Afer - Mutamba
Eim-dum-dum - Folha da fortuna
Ob - Rama de leite
Omin-oj - Golfo branco
Ilerin - Folha de vintm
Yemonj
Tet - Bredo sem espinhos
Orim-rim - Alfavaquinha
Odum-dum - Folha da costa
Efim - Malva branca
Omin-oj - Golfo branco
Jacomij - Jarrinha
Ibin - Folha de bicho
J - Capeba
Obaya - Beti-cheiroso
rko - Folha de loko
Tinin - Folha de neve branca, cana-do-brejo
Ereximominpala - Golfo de baronesa
Tetergn - Canela de macaco
Monam - Parietria
Jamim - Caj
Ob - Rama de leite
Oblwiy
Monam Parietria - brotozinho
Bala - Taioba
Jamim - Caj
Afer - Mutamba
Ob - Rama de leite
Exibat - Ovo redondo de monn
Jakomij - Jarrinha
Afoxian - Erva de passarinho
J - Capeba
Turin - Folha de neve branca
Pekul - Mariazinha
Tolu-tolu - Papinho de peru
Nn
Tet - Bredo sem espinhos
Orim-rim - Alfavaquinha
Odum-dum - Folha da costa
Exibat - Golfo redondo de manam
Jacomij - Jarrinha
Afoman - Erva de passarinho
J - Capeba
Timim - Folha de neve branca, cana-do-brejo
Pecul - Parioba
Bala - Taioba
Jamim - Caj
Afer - Mutamba
Ob - Rama de leite
sl
Tet - Bredo sem espinhos
Orim-rim - Alfavaquinha
Odum-dum - Folha-da-costa
Ibim - Folha de bicho
Efim - Malva branca
Ilerim - Folha de vintm
Omim - Beldroega
Omim-oj - Golfo branco
Jacomij - Jarrinha
Tinin - Folha de neve branca, cana-do-brejo
Pachor - Folha da costa branca
Monam - Parietria
Pecul - Parioba
Bala - Taioba
Jamim - Caj
Ori-dum-dum - Folha da fortuna
Afer - Mutamba
Ob - Rama de leite
Omim-ib-oj - Folha de leite
IV. - Hierarquia Sacerdotal
Degraus da Iniciao
A estrutura social do candombl lembra as famlias antigas, matriarcais ou
patriarcais. Existe toda uma escala de valores relativamente s tarefas
desempenhadas na comunidade, sendo que os indivduos (membros)
podero ou no galgar posies de maior status ou responsabilidade,
baseando-se em fatores diversos, notadamente a antiguidade.
A escala linear estratifica-se da seguinte forma:
ABIYAN = aspirante, aquele que embora frequente a casa, ainda no
recebeu os sacramentos da iniciao.
IYAWO = termo utilizados relativamente aos iniciados passveis de ocorrer o
fenmeno chamado transe. Primeiro degrau da hierarquia religiosa, esse
estgio estende-se por no mnimo sete anos, apresentando graduaes: Odu
Ora- iyawo que realizou obrigao de 1 ano; Osu Meta - iyawo que realizou
obrigao de trs anos. Algumas casas tambm demarcam a obrigao de 5
anos -Odu Keta.
EGBON = iniciado que completou a obrigao de sete anos. Essa obrigao
representa a maioridade dentro da hierarquia religiosa.
OLOYE = aquele que possui Oye (cargo); iniciado com mais de sete anos
(Egbon) que recebeu funes de comando ou responsabilidade (Oye) dentro
da prpria Casa ou Famlia de Ase. Tais funes so equivalentes aos
antigos cargos tribais. Obs: o termo aplica-se tambm a Og e Ekedi, sendo
que nesse, caso, muitas vezes o Oye atribudo j na iniciao.
OG/ EKEDI = cargos civis dentro da hierarquia. A particularidade que so
homens (og) e mulheres (ekedi) no passveis de transe. So Oloye, sendo
comum receberem suas responsabilidades especficas (Oye) j no momento
da iniciao.
BBLORISA ou IYLORISA = necessariamente so os iniciados com
obrigaes de sete anos j completas (Egbon) que dispem de condies
materiais e espirituais (alm de profundo conhecimento ritual) para fundar
uma nova Casa e iniciar outras pessoas.
V - Formao espiritual do iniciado
Degraus da Iniciao
A formao espiritual do iniciado nos mistrios do rs na verdade
contnua, comeando no momento em que a pessoa abraa a religio e
terminando com a sua morte.
O Candombl possui enorme cabedal de informaes que so transmitidas
oralmente, o que dificulta bastante seu aprendizado. No existem
demarcaes claras entre um ponto e outro a ser assimilado, despendendo o
iniciado bastante tempo e raciocnio para recompor os ensinamentos que lhe
chegam fragmentada e desordenadamente.
A ttulo de sugesto, fica aqui um roteiro bsico, o qual pode ser til para
possibilitar uma trajetria mais tranquila e harmoniosa pelo postulante nos
caminhos da iniciao.
1 Ano da Iniciao : conhecer as razes do seu Ase; aprender canto e
dana rituais; conhecer as divises hierrquicas e os Espaos Sagrados da
sua prpria Casa de Ase.

2 Ano da Iniciao : aprimorar canto e dana; aumentar conhecimentos
dos diferentes rs cultuados pela Famlia e pela Casa; culinria ritualstica.
3 Ano da Iniciao : aprimorar canto e dana; aprimorar conhecimento dos
rs, especialmente histrias e lendas (literatura do Ifa); aprimorar cozinha
ritual e oferendas votivas.
4 Ano da Iniciao : os itens do ano anterior, acrescentando-se
aprofundamento nas cerimnias pblicas e trato com os rs manifestados.
5 Ano da Iniciao : Incluir aspectos ligados aos Quartos Sagrados e Igba-
rs (assentamentos).
6 Ano da Iniciao : incluir aprofundamento no conhecimento de ervas
litrgicas e medicinais e o uso delas no Candombl.
7 Ano da Iniciao : assuntos dos anos anteriores, acrescentando-se a
confeco e manuseio dos apetrechos e materiais sagrados utilizados no
Quarto de rs.
8 Ano da Iniciao em diante : aqui os destinos se dividem. Os Egbon que
receberam Oye (cargo dignatrio) tero tarefas especficas a aprender e
executar; aqueles poucos destinados a fundar novas Casas de Ase devero
rever todo o conhecimento adquirido, acrescentando-se o destinado aos
Oloye e os mistrios da Iniciao, Renovaes (obrigaes) e Asese (ritos
funerrios).
Importante ter em mente que estudo e dedicao so imprescindveis a partir
do momento da iniciao, sendo mais necessrio adotar-se uma postura real
de busca e aprendizado do conhecimento religioso, do que propriamente um
roteiro para faz-lo.
VI - Apndice : Oloye
OLOYE = literalmente "aquele que possui ou recebeu um Oye", ou seja, um
cargo dignatrio.
OYE = cargo dignatrio, equivalente aos antigos cargos tribais, necessrios
segurana, organizao e manuteno da vida em comunidade.
Os Oloye compem o segundo escalo de comando na Casa de Candombl.
Importante salientar-se que Cargo (Posto) acima de tudo significa
responsabilidade, no implicando necessariamente em autoridade. Antes de
tudo representa a confiana que o Sacerdote e toda a Comunidade
depositaram naquela pessoa, sempre a partir do consentimento ou
determinao dos rs.
Cabe aos Oloye esforarem-se sobremaneira para honrar essa confiana,
lembrando-se sempre de que respeito deve ser conquistado, nunca exigido
por simples imposio. O melhor alvitre continua sendo "respeitar para ser
respeitado", seja o Oloye Og, Ekedi ou Egbon.
Alguns Oye relativos a Egbon
Bblorisa ou Iylorisa = sacerdote ou sacerdotisa. a autoridade mxima
dentro da hierarquia, aquele ou aquela que responsvel pela vida religiosa
de toda a comunidade. Procede iniciaes, sejam de iyawo, og ou ekedi;
atribui Oye; oficializa todas as obrigaes posteriores iniciao e realiza os
ritos funerrios quando ocorre o falecimento de qualquer iniciado,
especialmente aqueles descendentes da sua prpria Famlia ou iniciados por
suas prprias mos.
Iymoro = sacerdotisa responsvel pelas cerimnias rituais do Ipad
(invocao aos ancestrais).
Iygbngena = auxiliar direta da Iymoro.
Iyojugbonan = sacerdotisa responsvel pela criao dos iyawo no Quarto
de rs.
Bblase ou Iylase = sacerdote auxiliar direto do Bblorisa ou Iylorisa.
Responsvel pelo Ase.
Bbkekere ou Iykekere = sacerdote auxiliar direto do bblorisa ou
Iylorisa. Pai pequeno ou Me pequena.
Iydagn = responsvel pelos preceitos do rs Es.
Oye relativos a Og
Asogun = aquele que realiza os sacrifcios rituais.

Olosogun = auxiliar do Asogun.
Alagb = aquele que toca os atabaques (tambores).
Ilmos = guardio, realiza ritos especficos dentro do culto do rs
Ogyian.
Oye relativos a Ekedi
Iyomoniye = cuida das tarefas referentes aos iniciados dentro e fora do
quarto de rs.

Iyoloye = semelhante a Iyomoniye. Possui tambm atribuies especficas
relativas aos Oloye.
Iysing = responsvel pela cozinha ritual.
Quadro comparativo entre Candombl, Umbanda e Espiritismo
Candombl = religio brasileira, de origem africana, que cultua as foras da
natureza divinizadas (rs) e os antepassados.
Umbanda = religio eminentemente nacional, mescla elementos de
espiritismo, de candombl, de catolicismo e crenas indgenas. Ligada a
ancestralidade brasileira (ndios e caboclos).
Espiritismo = segundo a definio de seu criador Allan Kardec, trata-se de
uma "Doutrina filosfica com consequncias religiosas". Surgida na Frana,
no sculo XVIII; tambm conhecido como Kardecismo ou popularmente
"mesa branca".
Pontos comuns dessas trs correntes espiritualistas : a crena num Deus
nico, existncia de vida extra-corprea (vida espiritual) e possibilidade de
retorno a vida material (reencarnao).
Orks
Ork Es
s ta rs. Ostr ni oruko bb m . Algogo j ni orko y np ,
s dr, omoknrin dlfin, O l sns s or es els K je, k j k eni
nje gb m, A k lw l m ti s kr, A k ly l m ti s kr,
Asntn se s l n tij, s pta smo olmo lnu, O fi okta dp iy.
Lgemo run, a nla kl, Ppa-wr, a tk mse s, s mse m, omo
elmrn ni o se.
Traduo
Ex, o inimigo dos orixs. Ostr o nome pelo qual voc chamado por
seu pai. Algogo j o nome pelo qual voc chamado por sua me. Ex
dr, o homem forte de dlfin, Ex, que senta no p dos outros. Que no
come e no permite a quem est comendo que engula o alimento. Quem tem
dinheiro, reserva para Ex a sua parte, Quem tem felicidade, reserva para
Ex a sua parte. Ex, que joga nos dois times sem constrangimento. Ex,
que faz uma pessoa falar coisas que no deseja. Ex, que usa pedra em vez
de sal. Ex, o indulgente filho de Deus, cuja grandeza se manifesta em toda
parte. Ex, apressado, inesperado, que quebra em fragmentos que no se
poder juntar novamente, Ex, no me manipule, manipule outra pessoa.
Ork gn
gn pl o ! gn alky, Osn mol. gn alada mj. O fi kan sn oko.
O fi kan ye ona. Oj gn ntk b. Aso in l mu bora, Ewu ej lw.
gn edun ol irin. Awnye rs ti bura re sn wnynwnyn. gn onire
alagbara. A mu wod, gn si la omi Logboogba. gn lo ni aja oun ni a pa
aja fun. Onl ik, Oldd mrw. gn oln ola. gn a gbeni ju oko riro
lo, gn gbemi o. Bi o se gbe Akinoro.
Traduo
Ogum, eu te sado ! Ogum, senhor do universo, lorde dos orixs. Ogum,
dono de dois faces, Usou um deles para preparar a horta e o outro para
abrir caminho. No dia em que Ogum vinha da montanha ao invs de roupa
usou fogo para se cobrir. E vestiu roupa de sangue. Ogum, a divindade do
ferro Orix poderoso, que se morde inmeras vezes. gn Onire, o
poderoso. O levamos para dentro do rio e ele, com seu faco, partiu as
guas em duas partes iguais. Ogum o dono dos ces e para ele
sacrificamos. Ogum, senhor da morada da morte. o interior de sua casa
enfeitado com mrw. Ogum, senhor do caminho da prosperidade. Ogum,
mais proveitoso ao homem cultu-lo do que sair para plantar Ogum, apoie-
me do mesmo modo que apoiou Akinoro.
Ork Oss
soos. Awo de j ptp. Omo y gn onr. soos gb m o. rs a
dn m y. Ode t nje or eran. Elw ss. rs t ngbl im, gbe il
ew. A bi w ll. soos k nwo igb, K igbo m m tt. Of ni mgf bon,
O ta of s in, In k pir. O t of s Orn, Orn r ws. Ogbgb t
ngba omo r. On mrw pk. Ode bb . O d oj ogun, O fi of kan
soso pa igba nyn. O d n igb, O fi of kan soso pa igba eranko. A wo
eran pa s ojbo gn lkay, M wo m pa o. m s fi of owo re d mi lr.
Od , Od , Od , soos ni nb ode in igbo j, Wp k de igb re.
soos olor t nb oba sgun, O b Aj j, O sgun. soos o ! M b mi j
o. Ogn ni o b mi se o. B o b nb lti oko. k o k il fn mi w. K o re
rr d r. M gbgb mi o, Ode , bb omo k ngbgb omo.
Traduo
Oxosse ! orix da luta, irmo de gn Onr. Oxosse, me proteja ! Orix
que tendo bloqueado o caminho, no o desimpede. Caador que come a
cabea dos animais. Orix que come ewa osooso. Orix que vive tanto em
casa de barro como em casa de folhas. Que possui a pele fresca. Oxosse
no entra na mata sem que ela se agite. Of a arma poderosa que o pai
usa em lugar de espingarda. Ele atirou a sua flecha contra o fogo, o fogo se
apagou de imediato. Atirou sua flecha contra o sol, O sol se ps. salvador,
que salva seus filhos ! senhor do mrw pk ! Meu pai caador chegou
na guerra, matou duzentas pessoas com uma nica flecha. Chegou dentro
da mata, usou uma nica flecha para matar duzentos animais selvagens.
Arrasta um animal vivo at que ele morra e o entrega no ojubo de Ogum.
No me arraste at a morte. No atire sofrimentos em minha vida, com seu
Of. Od! Od! Od! Dentro da mata, Oxosse que luta ao lado do
caador para que ele possa caar direito. Oxosse, o poderoso, que vence a
guerra para o rei. Lutou com a feiticeira e venceu. Oxosse, no brigue
comigo. Vence as guerras para mim Quando voltar da mata, Colhe quiabos
para mim. e, ao colh-los, tire seus talos. No se esquea de mim. Od,
um pai no se esquece do filho.
Ork Ob
Ob, Ob, Ob. Ojw rs, Eket aya Sng. O tor ow, O kol s gbogbo
ara. Olkk oko. A rn lgnj pl won ay. Ob ansru, aj jewure. Ob
k b'ko d kso, O dr, b sun roj obe. Ob fiy fn ap oko r. On
wun un ju gbogbo ar yk lo. Ob t mo ohn t dra.
Traduo
Ob, Ob, Ob. Orix ciumento, terceira esposa de Xang. Ela, que por
cimes, fez incises em todo corpo. Que fala muito de seu marido, que anda
nas madrugadas com as ay. Ob paciente, que come cabrito logo pela
manh. Ob no foi com o marido a Koso, ficou para discutir com Oxum
sobre comida. Ob valoriza os braos do marido, diz que a parte de seu
corpo que ela prefere. Ob sabe o que bom.
Ork sun
Yy pr ! Obnrin b oknrin n sun A j sr b g. Yy olomi tt.
Opr j bri kalee. Agb obnrin t gbogbo ay n'pe sn. b Snpnn j
ptk. O b algbra ranyanga dde.
Traduo
Yy Opr ! Oxum uma mulher com fora masculina. Sua voz afinada
como o canto do ega. Graciosa me, senhora das guas frescas. Opr, que
ao danar rodopia como o vento, sem que possamos v-la. Senhora plena
de sabedoria, que todos veneramos juntos. Que como ptk com Xapan.
Que enfrenta pessoas poderosas e com sabedoria as acalma.
Ork Osnyin
Agbnigi, rmode abdi sns Esinsin abedo knnknni; Kgo egbr irn
Akp nigb rn k sunwn Totio tin, gb aso knrn ta gg. Els
kan j els mj lo. Ew gbogbo kki ogn gbnigi, ss kosn Agogo nla
se erpe agbra gb wn l tn, wn dp tnitni Arni j si kt di ogn
my Els kan ti l else mj sr
Traduo
Aquele que vive nas rvores e que tem um rabo pontudo como estaca.
Aquele que tem o fgado transparente como o da mosca. Aquele que to
forte quanto uma barra de ferro. Aquele que invocado quando as coisas
no esto bem. O esbelto que quando recebe a roupa da doena se move
como se fosse cair. O que tem uma s perna e mais poderoso que os que
tm duas. Todas as folhas tm viscosidade que se tornam remdio.
gbnigi, o deus que usa palha. O grande sino de ferro que soa
poderosamente. A quem as pessoas agradecem sem reservas depois que
ele humilha as doenas. rni que pula no poo com amuletos em seu peito.
O homem de uma perna que excita os de duas pernas para correr.
Ork Lognd
Ganagana bi ninu elomi ninu A se okn soro sinsin Tima li ehin yeye re
Okansoso gudugu Oda di ohn O ko ele p li aiya Ala aiya rere fi ow kan
Ajoji de run idi agban Ajongolo Okunrin Apari o kilo k tmotmo O ri gb t
sn li egan O t bi won ti ji re re A ri gbamu ojiji Okansoso Orunmila a wa kan
m dahun O je oruko bi Soponna / Soro pe on Soponna e ni hun
Odulugbese gun ogi run Odolugbese arin here here Olori buruku o fi ori j
igi odiolodi O fi igbegbe l igi Ijebu O fi igbegbe l gbegbe meje Orogun olu
gbegbe o fun oya li o Odelesirin ni ki o w on sila kerepa Agbopa sn kakaka
Oda bi odundun Jojo bi agbo Elewa ejela O gbewo li ogun o da ara nu bi ole
O gbewo li ogun o kan omo aje niku A li bilibi ilebe O ti igi soro soro o fibu oju
adiju Koro bi eni l o gba ehin oko m se ole O j ile onile b ti re lehin A li
oju tiri tiri O r saka aje o d lebe O je ow baludi O k koriko lehin O k
araman lehin O se hupa hupa li ode olode lo jo p gbodogi r woro woro O
p oruru si ile odikeji O k ara si ile ibi ati nyimusi Ole yo li ero O dara de eyin
oju Okunrin sembeluju Ogbe gururu si ob olori A m ona oko ko n l A mo
ona runsun rdenreden O duro ti olobi k r je Rere gbe adie ti on ti iye O b
enia j o rerin sn O se adibo o rin ngoro yo Ogola okun k ka olugege li rn
Olugege jeun si okur ofun O j gebe si orn eni li oni O dahun agan li ohun
kankan O kun nukuwa ninu rere Ale rese owuro rese / Ere meji be rese Koro
bi eni lo Arieri ewo ala Ala opa fari Oko Ahotomi Oko Fegbejoloro Oko
Onikunoro Oko Adapatila Soso li owuro o ji gini mu rn Rederede fe o ja
knle ki agbo Oko Ameri ru jeje oko Ameri Ekn o bi awo fini Ogbon iyanu li
ara eni iya ti n je O wi be se be Sakoto abi ara fini
Traduo
Um orgulhoso fica infeliz que um outro esteja contente difcil fazer um
corda com as folhas espinhosas da urtiga Montado de cavalinho sobre as
costas de sua me Ele sozinho, ele muito bonito At a voz dele
agradvel No se coloca as mos sobre o seu peito Ele tem um peito que
atrai as mos das pessoas O estrangeiro vai dormir sobre o coqueiro Homem
esbelto O careca presta ateno pedra atirada certeiramente Ele acha
duzentas esteiras para dormir na floresta Acord-lo bem o suficiente Ns
somente o vemos e o abraamos como se ele fosse uma sombra Somente
em Orunmila ns tocamos, mas ele no responde Ele tem um nome como
Soponna / difcil algum mau chamar-se Soponna Devedor que faz pouco
caso Devedor que anda rebolando displicentemente Ele um louco que
quebra a cerca com a cabea Ele bate com seu papo numa rvore Ijebu Ele
quebrou sete papos com o seu papo A segunda mulher diz ao papo para
usar um pente (para desinchar o papo) Um louco que diz que o procurem l
fora na encruzilhada Aquele que tem orquite ( inflamao dos testculos) e
dorme profundamente Ele fresco como a folha de odundun Altivo como o
carneiro Pessoa amvel anteontem Ele carrega um talism que ele espalha
sobre o seu corpo como um preguioso Ele carrega um talism e briga com o
filho do feiticeiro dando socos Ele veste boas roupas Com um pedao de
madeira muito pontudo ele fere o olho de um outro Rpido como aquele que
passa atrs de um campo sem agir como um ladro Ele destri a casa de um
outro e com o material cobre a sua Ele tem olhos muito aguados Ele acha
uma pena de coruja e a prende em sua roupa Ele ciumento e anda
"rebolando" displicentemente Ele recolhe as ervas atrs Ele recolhe as ervas
atrs Ele anda "rebolando" desengonado para ir ao ptio interior de um
outro A chuva bate na folha de cobrir telhados e faz rudo Ele mata o
malfeitor na casa de um outro Ele recolhe o corpo na casa e empina o nariz
O preguioso est satisfeito entre os passantes Ele belo at nos olhos
Homem muito belo Ele coloca um grande pedao de carne no molho do
chefe Ele conhece o caminho do campo e no vai l Ele conhece o caminho
ruins Ele est ao lado do dono dos obi e no os compra para comer O gavio
pega o frango com as penas Ele briga com qualquer um e ri estranhamente
Ele tem o hbito de andar como a um bbado que bebeu Sessenta contas
no podem rodear o pescoo de um papudo O papudo come no inchao de
sua garganta Ele quebra o papo do pescoo daquele que o possui Ele d
rapidamente crianas s mulheres estreis Ele guarda seus talisms numa
pequena cabaa A noite coisa sagrada, de manh coisa sagrada / Duas
vezes assim coisa sagrada Rpido como algum que parte A proibio do
pssaro branco o pano branco Ele mexe os braos fantasiosamente Marido
de Ahotomi Marido de Fegbejoloro Marido de Onikunoro Marido de Adapatila
Bem desperto, ele acorda de manh j com o arco e flecha no pescoo
Como um louco ele se debate para colocar os joelhos no cho, como o
carneiro Marido de Ameri que d medo Leopardo de pele bonita Ele expulsa
a infelicidade do corpo de algum que tem infelicidade. Assim ele diz e assim
ele faz Orgulhoso que possui um corpo muito belo.
Logun-ede - Com Traduo a Cada Linha
Ganagana Bi Ninu Elomi Ninu
Um orgulhoso fica infeliz se um outro esteja contente
A Se Okn Soro sinsin
difcil fazer um corda com as folhas espinhosas da urtiga
Tima Li Ehin Yeye Re
Montado de cavalinho sobre as costas de sua me
Okansoso Gudugu
Ele sozinho, ele muito bonito
Oda Di Ohn
At a voz dele agradvel
O Ko Ele P Li Aiya
No se coloca as mos sobre o seu peito
Ala Aiya Rere Fi Ow Kan
Ele tem um peito que atrai as mos das pessoas
Ajoji De run Idi Agban
O estrangeiro vai dormir sobre o coqueiro
Ajongolo Okunrin
Homem esbelto
Apari O Kilo k Tmotmo
O careca presta ateno pedra atirada certeiramente
O Ri Gb T Sn Li Egan
Ele acha duzentas esteiras para dormir na floresta
O T Bi Won Ti Ji Re Re
Acord-lo bem o suficiente
A Ri Gbamu Ojiji
Ns somente o vemos e o abraamos como se ele fosse uma sombra
Okansoso Orunmila A Wa Kan M Dahun
Somente em Orunmila ns tocamos, mas ele no responde
O Je Oruko Bi Soponna /
Ele tem um nome como Soponna /
Soro pe on Soponna e ni hun
difcil algum mau chamar-se Soponna
Odulugbese Gun Ogi run
Devedor que faz pouco caso
Odolugbese Arin Here Here
Devedor que anda rebolando displicentemente
Olori Buruku O Fi Ori J Igi Odiolodi
Ele um louco que quebra a cerca com a cabea
O Fi Igbegbe L Igi Ijebu
Ele bate com seu papo numa rvore Ijebu
O Fi Igbegbe L Gbegbe Meje
Ele quebrou sete papos com o seu papo
Orogun Olu Gbegbe O Fun Oya Li O
A segunda mulher diz ao papo para usar um pente (para desinchar o papo)
Odelesirin Ni Ki O W On Sila Kerepa
Um louco que diz que o procurem l fora na encruzilhada
Agbopa Sn Kakaka
Aquele que tem orquite ( inflamao dos testculos) e dorme profundamente
Oda Bi Odundun
Ele fresco como a folha de odundun
Jojo Bi Agbo
Altivo como o carneiro
Elewa Ejela
Pessoa amvel anteontem
O Gbewo Li Ogun O Da Ara Nu Bi Ole
Ele carrega um talism que ele espalha sobre o seu corpo como um
preguioso
O Gbewo Li Ogun O Kan Omo Aje Niku
Ele carrega um talism e briga com o filho do feiticeiro dando socos
A li Bilibi Ilebe
Ele veste boas roupas
O Ti Igi Soro Soro O Fibu Oju Adiju
Com um pedao de madeira muito pontudo ele fere o olho de um outro
Koro Bi Eni L O Gba Ehin Oko M Se Ole
Rpido como aquele que passa atrs de um campo sem agir como um
ladro
O J Ile Onile b ti re lehin
Ele destri a casa de um outro e com o material cobre a sua
A Li Oju Tiri Tiri
Ele tem olhos muito aguados
O R Saka Aje O D Lebe
Ele acha uma pena de coruja e a prende em sua roupa
O Je Ow Baludi
Ele ciumento e anda "rebolando" displicentemente
O K Koriko Llehin
Ele recolhe as ervas atrs
O K Araman Lehin
Ele recolhe as ervas atrs
O Se Hupa Hupa Li Ode Olode Lo
Ele anda "rebolando" desengonado para ir ao ptio interior de um outro
jo P Gbodogi R Woro Woro
A chuva bate na folha de cobrir telhados e faz rudo
O P Oruru Si Ile Odikeji
Ele mata o malfeitor na casa de um outro
O K Ara Si Ile Ibi Ati Nyimusi
Ele recolhe o corpo na casa e empina o nariz
Ole Yo Li Ero
O preguioso est satisfeito entre os passantes
O Dara De Eyin Oju
Ele belo at nos olhos
Okunrin Sembeluju
Homem muito belo
Ogbe Gururu Si Ob Olori
Ele coloca um grande pedao de carne no molho do chefe
A M Ona Oko Ko Nl
Ele conhece o caminho do campo e no vai l
A Mo Ona Runsun Rdenreden
Ele conhece o caminho runsun redenreden
O Duro Ti Olobi K R Je
Ele est ao lado do dono dos obi e no os compra para comer
Rere Gbe Adie Ti On Ti Iye
O gavio pega o frango com as penas
O B Enia J O Rerin Sn
Ele briga com qualquer um e ri estranhamente
O Se Adibo O Rin Ngoro Yo
Ele tem o hbito de andar como a um bbado que bebeu
Ogola Okun K Ka Olugege Li rn
Sessenta contas no podem rodear o pescoo de um papudo
Olugege Jeun Si Okur Ofun
O papudo come no inchao de sua garganta
O J Gebe Si Orn Eni Li Oni
Ele quebra o papo do pescoo daquele que o possui
O dahun agan li ohun kankan
Ele d rapidamente crianas s mulheres estreis
O Kun Nukuwa Ninu Rere
Ele guarda seus talisms numa pequena cabaa
Ale Rese Owuro Rese /
A noite coisa sagrada, de manh coisa sagrada /
Ere Meji Be Rese
Duas vezes assim coisa sagrada
Koro Bi Eni Lo
Rpido como algum que parte
Arieri Ewo Ala
A proibio do pssaro branco o pano branco
Ala Opa Fari
Ele mexe os braos fantasiosamente
Oko Ahotomi
Marido de Ahotomi
Oko Fegbejoloro
Marido de Fegbejoloro
Oko Onikunoro
Marido de Onikunoro
Oko Adapatila
Marido de Adapatila
Soso Li Owuro O Ji Gini Mu rn
Bem desperto, ele acorda de manh j com o arco e flecha no pescoo
Rederede Fe O Ja Knle Ki Agbo
Como um louco ele se debate para colocar os joelhos no cho, como o
carneiro
Oko Ameri ru Jeje Oko Ameri
Marido de Ameri que d mdo
Ekn O Bi Awo Fini
Leopardo de pele bonita
Ogbon Iyanu Li Ara Eni Iya Ti Nje
Ele expulsa a infelicidade do corpo de algum que tem infelicidade
O Wi Be Se Be
Orgulhoso que possui um corpo muito belo
Sakoto Abi Ara Fini
Assim ele diz e assim ele faz
Ork Osl
Obanla o rin n'eru ojikutu s'eru. Ob n'ille Ifon alabalase oba patapata n'ille
iranje. O yo kelekele o ta mi l'ore. O gba a giri l'owo osika. O fi l'emi asoto
l'owo. Oba igbo oluwaiye re e o ke bi owu la. O yi ala. Osun l'ala o fi koko ala
rumo. Ob igbo.
Traduo
Rei das roupas brancas que nunca teme a aproximao da morte. Pai do
Paraso eterno dirigente das geraes. Gentilmente alivia o fardo de meus
amigos. D-me o poder de manifestar a abundncia. Revela o mistrio da
abundncia. Pai do bosque sagrado, dono de todas as benes que
aumentam minha sabedoria. Eu me fao como as Roupas Brancas. Protetor
das roupas brancas eu o sado. Pai do Bosque Sagrado.
Ork Osl
K rs-nl Ol tles, a gbnon ddn l. N Ibod Y, K S sn, Bni
K S ru. K S tt, Bni K S Ooru. Ohun sri Kan K S N Ibod
Y. Ohun Gbogbo Dr Kedere Nnu ml Olrun. ynm K Gb Ogn.
knlyn un N dyb. dyb Ni dy Se.
Traduo
Que o Grande rs, Senhor da sola dos ps, guie-nos aos benefcios da
riqueza! Aqui a porta do Cu, nela pode-se entrar de dia e de noite. Nela
no h frio, e tambm no h calor. Aqui, na porta do Cu, nada segredo.
E nela todas as coisas permanecero claras diante da luz de Deus. Que o
destino no nos faa usar remdios. Que as pessoas adorem de joelhos as
coisas do Cu, para encontrar coisas boas na Terra. Que as coisas boas
sejam sempre encontradas na Terra.
Ork rml
Orunmila Ajana Ifa Olokun A Soro Dayo Eleri Ipin Ibikeji Eledunmare
Orunmila Akere Finu Sogban A Gbaye Gborun Olore Mi Ajiki Okitibiri Ti Npa
Ojo Iku Da Opitan Ife Orunmila O Jire Loni Tide Tide Orunmila O Jire Loni Bi
Olota Ti Ni Nile Aro Ka Mo E Ka La Ka Mo E Ka Ma Tete Ku Okunrin Dudu
Oke Igbeti Orunmila O Jire O Ifa Iwo Ni Ara Iwaju Ifa Iwo Ni Ero Ikehin Ara
Iwaju Naa Lo Ko Ero Ikehin L'ogbon Ifa Pele O Okunrin Agbonmiregun Oluwo
Agbaye Ifa A Mo Oni Mo Ola A Ri Ihin Ri Ohun Bi Oba Edumare Orunmila Tii
Mo Oyun Inu Igbin Ifa Pele O, Erigi A Bo La Ifa Pele O, Okunrin Dudu Oke
Igbeti Ifa Pele O, Meretelu Nibi Ti Ojumo Rere Ti Nmo Wa Ifa Pele O, Omo
Enire Iwo Ni Eni Nla Mi Olooto Aye Ifa Pele O, Omo Enire Ti Nmu Ara Ogidan
Le Oyin Tori Omo Ro O Sa Wo Inu Koko Igi Ede Firifiri Tori Omo Re O Sa
Gun Oke Aja Orunmila Ti Ori Mi Fo Ire Orunmila Ta Mi Lore A Gbeni Bi Ori
Eni A Je Ju Oogun Lo Ifa O Jire Loni O Ojumo Rere Ni O Mo Ojo Ifa Ojumo
Ti O Mo Yi Je Ki O San Mi S'owo Je Ki O San Mi S'omo Ojumo Ti O Mo Yii
Je O San Mi Si Aiku Orunmila Iba O O
Traduo
O Testemunho Do Destino O Vice Do Pr-Existente Orunmila, Homem
Pequeno, Que Usa O Prprio Interior Como Fonte De Sabedoria Que Vive
No Mundo Visvel E No Invisvel O Meu Benfeitor, A Ser Louvado Pela
Manh O Poderoso Que Protela O Dia Da Morte O Historiador Da Cidade De
Ife Orunmila, Voc Acordou Bem Hoje? Com Ide Orunmila, Voc Acordou
Bem Hoje? Da Mesma Forma Que Olota Acorda Na Casa De Aro Assim
Louvo Suas Origens Em Ado Quem O Conhece Est Salvo Quem O
Conhece No Sofrer Morte Prematura O Homem Baixo Do Morro Igbeti
Orunmila, Voc Acordou Bem? Ifa, Voc A Pessoa De Frente Ifa, Voc A
Pessoa De Trs Quem Vai Na Frente Que Ensina A Sabedoria Aos Que
Vem Atrs Ifa, Saudaes O Homem Chamado Agbonmiregun Oluwo Do
Universo Ifa, Que Sabe Sobre O Hoje E O Amanh Que Ve Tudo, Que Est
Aqui E Acol Como Rei Imortal (Edunmaree) Orunmila, Graas A Seus
Muitos Conhecimentos, Voc Quem Sabe A Respeito Da Gestao Do
Igbin Ifa, Saudaes! Erigi A Bo La, Que Ao Ser Venerado, Traz A Sorte
Saudaes A Ti, Homem Baixo Do Morro Igbeti Ifa, Saudaes A Ti,
Meretelu De Onde Vem O Sol. De Onde Vem O Melhor Dia Para A
Humanidade Ifa, Saudaes! Voc O Meu Grande Protetor Aquele Que Diz
Aos Homens A Verdade Ifa, Saudaes A Ti, Enire! Que Faz Forte O Corpo
A Abelha, Por Seu Filho, Correu Para Dentro Da Colmeia O Esperto Rato
Ede, Por Seu Filhote, Subiu Ao Forro Da Casa Orunmila, Fale Bem Atravs
Do Meu Ori Orunmila, Me Abenoe Voc, Que Como O Ori De Uma Pessoa,
Assim A Apia Cuja Fala Mais Eficiente Do Que A Magia Voc, Que Sabe
O Que Acontecer Hoje E Amanh Oh Ifa, Voc Acordou Bem Hoje? Vem O
Dia Com Bom Sol Ifa, Neste Dia Que Surgiu Favorea-Me Com Prosperidade
Favorea-Me Com Fertilidade Que Este Dia Me Seja Favorvel Em Sade E
Bem Estar Que Este Dia Me Seja Favorvel Em Longevidade
Es - Com Traduo a Cada Linha
Iba Es Odara
Esu Odara, inclino-me.
A Ba Ni Wa Oran Ba O Ri Da
Ele procura briga com algum e encontra o que fazer.
O San Sokoto Penpe Ti Nse Onibode Olorun
Ele veste uma cala pequena para ser guardio na porta de Deus.
Oba Ni Ile Ketu
Rei da terra de Ketu.
Alakesi Emeren Aji E Aji E M(u) gn
Aquele a quem se convida e que, to logo acorda, toma um remdio.
A Lun ( se) Wa Se Ibini
Ele reforma Benin.
Laguna Jo Igbo Bi Or
Laguna queima o mato como oro.
Es Foli F O Fi k Fo Oju Anan Re
Esu arrebenta facilmente os olhos de seus sogros com uma pedra.
LA Nyan Hamana
Ele caminha movendo-se com altivez.
Ika K Boro Boro
O malfeitor no morre depressa.
K L K R O Ba Ona Oja Ile Su
Ele faz com que no mercado nada se compre e nada se venda.
Agbo L Ara A Yaba M Pa ( Mo) Abemu
Agbo faz com que a mulher do rei no cubra a nudez de seu corpo.
O Se Firi Oko Ero Oja
Ele se torna rapidamente o senhor daqueles que passam pelo mercado.
Bara Fi Imu Fon Awon Sebi Ok L O Si
Quando Bara assoa o nariz, todo mundo acredita que o trem vai partir.
Ero Palemo Wara Wara
Os passageiros preparam-se rapidamente.
gn - Com Traduo a Cada Linha
Osinmoleba
O prximo a Deus
Olomi Nile Fi Eje We
Aquele que tem gua em casa, mas prefere banho com sangue
Olaso Ni Le
Aquele que tem roupa em casa
Fi Imo Bora
Mas prefere se cobrir de mariw
La Ka Ay
Poderoso do mundo
Moju Re
Eu o sado
Ma Je Ki Nri Ija Re
Que eu no depare com sua ira
Iba gn
Eu sado Ogun
Iba Re Olomi Ni Le Fi Eje We
Eu o sado, aquele que tem gua em casa,mas prefere banho de sangue
Feje We. Eje Ta Sile. Ki Ilero
Que o sangue caia no cho para que haja paz e tranqilidade
Ase
Oss - Com Traduo a Cada Linha
soos.
Oxosse !
Awo de j Ptp.
orix da luta,
Omo y gn Onr.
irmo de gn Onr.
soos Gb M O.
Oxosse, me proteja !
rs A Dn M Y.
Orix que tendo bloqueado o caminho, no o desimpede.
Ode T Nje Or Eran.
Caador que come a cabea dos animais.
Elw ss.
Orix que come ewa osooso.
rs T Ngbl Im,
Orix que vive tanto em casa de barro
Gbe Il Ew.
como em casa de folhas.
A Bi w Ll.
Que possui a pele fresca.
soos K Nwo Igb,
Oxosse no entra na mata
K Igbo M A Tt.
sem que ela se agite.
Of Ni Mgf bon,
Of a arma poderosa que o pai usa em lugar de espingarda.
O Ta Of S In,
Ele atirou a sua flecha contra o fogo,
In K Pir.
o fogo se apagou de imediato.
O T Of S Orn,
Atirou sua flecha contra o sol,
Orn R Ws.
O sol se pos.
Ogbgb T Ngba Omo R.
salvador, que salva seus filhos !
On Mrw Pk.
senhor do mrw pk !
Ode Bb .
Meu pai caador
O D Oj Ogun,
chegou na guerra,
O Fi Of Kan Soso Pa Igba nyn.
matou duzentas pessoas com uma nica flecha.
O D N Igb,
Chegou dentro da mata,
O Fi Of Kan Soso Pa Igba Eranko.
usou uma nica flecha para matar duzentos animais selvagens.
A Wo Eran Pa S Ojbo gn Lkay,
Arrasta um animal vivo at que ele morra e o entrega no ojubo de Ogum.
M Wo M Pa O.
No me arraste at a morte.
M S Fi Of Owo Re D Mi Lr.
No atire sofrimentos em minha vida, com seu Of.
Od , Od , Od ,
Od! Od! Od!
soos Ni Nb Od In Igbo J,
Dentro da mata, Oxosse que luta ao lado do caador
Wp K De Igb Re.
para que ele possa caar direito.
soos Olor T Nb Oba Sgun,
Oxosse, o poderoso, que vence a guerra para o rei.
O B Aj J,
Lutou com a feiticeira
O Sgun.
e venceu.
soos O !
Oxosse,
M B Mi J O.
no brigue comigo.
Ogn Ni O B Mi Se O.
Vence as guerras para mim
B O B Nb Lti Oko.
Quando voltar da mata,
K O K Il Fn Mi W.
Colhe quiabos para mim.
K O Re rr d R.
e, ao colh-los, tire seus talos.
M Gbgb Mi O,
No se esquea de mim.
Ode , Bb Omo K Ngbgb Omo.
Od, um pai no se esquece do filho.
Erinl - Com Traduo a Cada Linha
Erinl Aganna gb
En j' nmo gnjb
gngbolu a b r de Kobaye.
y gori l
Oloy nl
Arodd s gbn esin
Gbogbo igi gbrijo,
Won fi rok se baba nin oko
Gbogbo il gbrijo,
Won fi Okt se baba nin oko
Gbogbo od kkk ti nbe nin igb
Ajagusi won gbrijo,
Won fi Erinl joba nin omi.
Baba mi lo I'kun, kun dk
O'nlo l's, s m tt
y-ol nlo l'kun,
kun m lgbelgbe omi oll
Osanyin - Com Traduo a Cada Linha
Agbnigi, rmode Abidi Sonso
Aquele que vive na arvore e que tem um rabo pontudo como um pinto
Esinsin Abedo Kinnikinni
Aquele que tem o fgado transparente como o da mosca
Kgo Egbr Irin
Aquele que forte quanto uma barra de ferro
Akp Ngb Rn K Sunwn
Aquele que invocado quando as coisas no esto bem
Toto Tin, Gb Aso knrn Ta Gg
O esbelto que, quando recebe a roupa da doena, se move como se fosse
cair
Els Kan J Els Mj Lo
O que tem s uma perna e mais poderoso do que tem duas
Aro Abi-oho Lili
Fraco que possui um pnis fraco
Ew Gbogbo Kki Ogn
Todas as folhas tem viscosidade que se tornam remdio
gbnigi, ss Kosn
Agbnigi, o Deus que usa palha
Agogo Nla Se Erpe Agbra
O grande sino de ferro que soa poderosamente
O Gb Wn L Tn, Wn Dp Tnitni
A quem as pessoas agradecem sem reservas depois que ele humilha as
doenas
rn J Si Kt Di Ogn My
rni que pula no poo com amuletos no peito
Els Kan Ti L Els Mji Sre.
O homem de uma perna que incita o de duas para correr.
Obaluay - Com Traduo a Cada Linha
Ors Jngbn
Orix forte
Abt, Ar B Ew Aj
Abat que floresce exuberante como as folhas da rvore aj
Oris T Nm Omo M y
Orix que pune a me juntamente com o filho
B Obaluay B M Won Tn
Depois que Obalua acabar de castig-los
O Tn L Sr Lo Bb
Ainda poder castigar o pai
Ors B j
Orix semelhante a uma feiticeira
Obaluay mo Il Os, Mo Il j
Obalua conhece tanto a casa do feiticeiro como a da bruxa
O Gb Os L'j,
Desafiou o feiticeiro
Os Kn Fnrnfnrn
E este correu desesperado
O Pa j Ku kan Soso
Matou todas as bruxas permitindo que apenas uma vivesse
Ors Jngbn
Orix forte
Obaluay A M Ni Ton Ton
Obalua, que faz as pessoas perderem a voz
Obaluay SS Od Re Hn M
Obalua, abra seu odu para mim
K Ndi Olw
Para que eu seja uma pessoa prspera
K Ndi Olomo
Para que eu seja uma pessoa frtil.
Osumare - Com Traduo a Cada Linha
Osumare A Gbe Orun Li Apa Ira
Osumare permanece no Cu que ele atravessa com o brao
Ile Libi Jin Ojo
Ele faz a chuva cair na terra.
O Pon Iyun Pon Nana
Ele busca os corais, ele busca as contas nana
O Fi Oro Kan Idawo Luku Wo
Com uma palavra ele examina Luku
O Se Li Oju Oba Ne
Ele faz isso perante seu rei
Oluwo Li Awa Rese Mesi Eko Ajaya
Chefe a quem adoramos
Baba Nwa Li Ode Ki Awa Gba Ki
O pai vem ao ptio para que cresamos e tenhamos vida
A Pupo Bi Orun
Ele vasto como o cu
Olobi Awa Je Kan Yo
Senhor do Obi, basta a gente comer um deles para ficar satisfeito
O De Igbo Kn Bi Ojo
Ele chega floresta e faz barulho como se fosse a chuva
Ok Ijoku Igbo Elu Ko Li gn
Esposo de Ijo, a mata de anil no tem espinhos
Ok Ijoku Dudu Oju E A Fi Wo Ran
Esposo de Ijoku, que observa as coisas com seus olhos negro.
Nn - Com Traduo a Cada Linha
Okiti Kata, Ekn A Pa Eran M Ni Yan
Okiti Katala leopardo que mata um animal e o como sem ass-lo.
Olu Gbongbo Ko Sun Ebi Eje
Dono de uma bengala, no dorme e tem sede de sangue.
Gosungosun On Wo Ewu Eje
MSalpicado com Osun, seu traje parece coberto de sangue
KO P Eni Ko Je Oka Odun
Ele s poder comer massa no dia da festa, se tiver matado algem.
A Ni Esin O Ni Kange
Ele tem o cavalo, ele tem o quizo.
Odo Bara Otolu
Rio
Omi a Dake Je Pa Eni
gua adormecida que mata algum sem preveni-lo
Omo Opara Ogan Ndanu
Filho de Opara
Sese Iba O
Orix , respeito
Iba Iye Ni Mo Mo Je Ni Ko Je Ti Arun
Louvo a vida e no a cabea
Emi Wa Foribale Fun Sese
Venho prosternar-me diante do Orix.
Oluidu Pe O papa
Presto homenagem aos ancestrais.
Ele Adie Ko Tuka
Aquele que tem frango, no depena vivo
Yeye Mi Ni Bariba Li Akoko
Minha me estava primeiramente em Bariba
Emi Ako Ni Ala Mo Le Gbe Agada
Eu o primeiro a poder usar a espada.
Emi A Wa Kiy Onile Ki Ile
Venho saudar o dono da terra para que ele me proteja.
Oy - Com Traduo a Cada Linha
Oy A To Iwo Efn Gb.
Ela grande o bastante para carrega o chifre do bfalo.
Oy Olk ra.
Oy, que possui um marido poderoso.
Obnrin Ogun,
Mulher guerreira.
Obnrin Ode.
Mulher caadora.
Oya rr Arj B Oko K.
Oy, a charmosa, que dispe de coragem para morrer com seu marido.
Iru niyn Wo Ni Oy Y N Se, Se?
Que tipo de pessoa Oy?
Ibi Oya W, L Gbin.
O local onde Oy est, pega fogo
Obnrin W Bi Eni F Igb.
Mulher que se quebra ao meio como se fosse uma cabaa
Oy t awon t r,
Oy foi vista por seus inimigos
T Won Tor R Da Igb N S Igb.
E eles, assustados, fugiram atirando as bagagens no mato
Hp H, Oya !
Eeepa He! Oh, Oy!
Er Re Nikan Ni Mo Nb O.
s a nica pessoa que temo
Aff Ik.
Vendaval da Morte
Obnrin Ogun, Ti N Ibon R N Ki Kn
A mulher guerreira que carrega sua arma de fogo
Oy , Oy Tt Hun!
Oh, Oy, Oy respeito e submisso!
Oy, A P'Agb, P'wo M Ni Kk,
Ela arruma suas coisas sem demora
Kk, Wr Wr L' Oy Nse Ti
Rapidamente Oy faz suas coisas
A Rn Dengbere Bi Fln.
Ela vagueia com elegncia, como se fosse uma nmade fulani
O Titi T Nfi Gbogbo Ar Rn B Esin
Quando anda, sua vitalidade como a do cavalo que trota
Hp, Oya Olmo Mesan, Ib Re !
Eeepa Oya, que tem nove filhos, eu te sado!
Ob - Com Traduo a Cada Linha
Ob, Ob, Ob.
Ob, Ob, Ob.
Ojw rs,
Orix ciumento,
Eket Aya Sng.
terceira esposa de Xang.
O Tor Ow,
Ela, que por ciumes,
O Kol S Gbogbo Ara.
fez incises em todo corpo.
Olkk Oko.
Que fala muito de seu marido,
A Rn Lgnj Pl won Ay.
que anda nas madrugadas com as ay.
Ob Ansru, Aj Jewure.
Ob paciente, que come cabrito logo pela manh.
Ob K B'ko D Kso,
Ob no foi com o marido a Koso,
O Dr, B sun Roj Obe.
ficou para discutir com Oxum sobre comida.
Ob Fiy Fn Ap Oko R.
Ob valoriza os braos do marido,
On Wun un Ju Gbogbo Ar Yk Lo.
diz que a parte de seu corpo que ela prefere.
Ob T Mo Ohn T Dra.
Ob sabe o que bom.
sun pr - Com Traduo a Cada Linha
sun pr
Yy pr !
Obnrin B Oknrin N sun
Oxum uma mulher com fora masculina.
A J Sr B g.
Sua voz afinada como o canto do ega.
Yy Olomi Tt.
Graciosa me, senhora das guas frescas.
Opr j Bri Kalee.
Opr, que ao danar rodopia como o vento, sem que possamos v-la.
Agb Obnrin T Gbogbo Ay N'pe Sn.
Senhora plena de sabedoria, que todos veneramos juntos.
B Snpnn J Ptk.
Que como ptk com Xapan.
O B Algbra Ranyanga Dde.
Que enfrenta pessoas poderosas e com sabedoria as acalma.
sun Iponda
Oliri Pa Koko Eni Pon
Poderosa, no empurre o povo de Iponda.
O Ri Onise Oba Ayi Kase
Ela recebe o mensageiro do rei sem respeit-lo
O Je Dandan Oloran
Ela aceita as palavras do queixoso
O Fi Aja W Inu Eke W
Com sua sineta ela fura o ventre mentiroso.
Omo Olu Igbo Soki Red Omo Ni
No se pode carregar debaixo do brao o filho da mata de Iponda.
sun Ijumu - Com Traduo a Cada Linha
Osun Ijumu Olod Ide
Osun Ijumu, dona de um pilo de cobre.
OIya Ijumu Alaiye Ma Gun Od Poro
Osun Ijumum no monta com vivacidade no pilo
Efon Tere M Gun iy
POsun pode surgir subitamente no mundo.
Eyn Fe Ki Efon Ki O Na Mi
Vocs querem que Osun me castigues.
Eyn Fe O Fi Owo Ye Ko Mi M Ara
Deixem a criana rodear meu corpo com sua mos
Owo Omo Ye Ki Dun Eni
A mo da criana suave
Efon A Ke Ki Dun Enia
Osun suave.
Efon Li O Ni Igbo Obi
Osun a dona da floresta de Obi.
Iwo Li O Ni Igbo Atare
A floresta de pimenta pertence a voc
Baba Nwa Li Ode Ki Awa Gba Ki
O pai vem ao ptio para que cresamos e tenhamos vida

Sango - Com Traduo a Cada Linha
Sngiri-lgiri,
Que racha e lasca paredes
Olgiri-kkk-k Igba Edun B
Ele deixou a parede bem rachada e ps ali duzentas pedras de raio
O Jaj M Ni K T Pa Ni Je
Ele olha assustadoramente para as pessoas antes de castig-las
K Kr, K Kr
Ele fala com todo o corpo
S' Olr D Jnjnn
Ele faz com que a pessoa poderosa fique com medo
Elyinj In
Seus olhos so vermelhos como brasas
Ab Won J M Jbi
Aquele que briga com as pessoas sem ser condenado porque nunca briga
injustamente
Iwo N Mo S Di O
em ti que busco meu refgio.
Sango Ona Mogba
Bi E Tu B W Ile
Se um antlope entrar na casa
Jejene Ni M Ewure
A cabra sentir medo.
Bi Sango B W Ile
Se Sango entra na casa
Jejene Ni M Osa Gbogbo
Todos os Orisa sentiro medo.
Quijilas
tudo aquilo que o nosso anjo da guarda rejeita, por qualquer motivo
peculiar, que por vezes desconhecemos. Existem as quizilas da prpria
Nao de Keto e as de cada Orix. As principais delas so:
- No passar atrs de corda de animal
- No deixar passar com fogo nas nossas costas
- No pagar nem receber dinheiro em jejum
- No passar embaixo de escadas
- No comer abbora
- No comer peixe de pele ( s comer peixe de escamas )
- No comer carangueijos
- No comer siri
- No comer muum ou arrai ( quizila de Oxun )
- No comer caj
- No comer carambola ( pertence a Egun )
- No comer fruta-de-conde ou sapoti
- Evitar abacaxi ( quizila de Omolu )
- Evitar comer carne de porco ( quizila de Omulu )
- Evitar manga-espada ( quizila de Ogun )
- Evitar manga-rosa ( quizila de Yasn )
- Evitar tangerina ( quizila de Oxssi )
- No comer caa ( quizila de Oxssi )
- No comer carne nas segundas e sexta-feiras
- Usar roupa branca nas segundas e sextas-feiras
- Evitar carne de pato ( quizila de Yemanj )
- Evitar carne de ganso ( quizila de Oshumar )
- No comer carne de pombo ou galinha D'angola
- No ter em casa penas de pavo ( tiram a sorte )
- No varrer casa noite
- Evitar cco ( quizila de Oxssi )
- Evitar melancia ( quizila de Oxun )
- Evitar fub de milho ( quizila de Oxssi )
- No pregar boto em roupa no corpo
- No usar roupas pretas ou vermelhas
- Evitar cemitrios
- No comer a comida queimada do fundo das panelas
- Evitar aipim ou mandioca ( pertencente a Egun )
- No comer bertlia
- No comer taioba ( quizila de Anamburucu )
- No comer pepino
- No comer pepino
- No comer das folhas do jambo
- No comer jaca
- Evitar ovos ( quizila de Oxun )
- No comer as pontas : cabeas, ps e asas de aves
- No jurar pelo santo, nem pedir mal aos outros
- Nunca se fala cuscuzeiro nem cuscuz, para no revoltar Obaluayi e Omulu
fala-se ager e bolo branco.Filho de Oxssi no come milho vermelho, nem
milho verde.
- Nunca misturar ori com ep, para no dar quijila.Quando estiver em dvida
sobre uma qualidade de Orix, no coloque azeite de dend no Okut do
santo. Substitua o dend pelo azeite de Oliva ( doce ), que pertence a Oxal
e pode ser usado por qualquer Orix.Evitar comer uva itlia ( quijila de Ogun
)
Notas Importantes
O povo de Keto no faz mal aos outros. O vingador, para todas as ocasies,
chama-se Bar Alaketo, que o Ex que responde pelas injustias que nos
fizerem.Evitar mostarda ( quizila de Anamburucu ) Oxal tem quizila a todas
as comidas preparadas no azeite de dend, portanto os filhos de Oxal no
podem comer delas.No comer amoras e evitar passar embaixo do p de
amora ( pertence a Bab Egun )
Os bzios para assentamento de Santo ( Orix ) so sempre Abertos.Nunca
se faz um Santo sem dar presente Osanyin.
- No se assenta Omulu sem se assentar Anamburucu.
- No se assenta Nan sem assentar Omulu.
- O pelep em cima de talha feito principalmente em casas de Angola. If
o Deus da adivinhao.
- Costuma-se assentar Omulu e Obaluayi sete dias antes da feitura.
- Nunca se faz Ogn sem assentar Oxssi.
- Nunca se faz Oxssi sem assentar Ogn.
- Nunca se faz Oshn sem assentar Yemanj.
- O Bar e conferido e tratado trs dias antes da feitura, quando se lhe d
comida.
- Quando se faz Oxal, se assenta Oshn e Yemanj.
- Sempre que recolher um Yawo , usa-se um pote para fazer o Omier ou
Ab do Santo que estiver recolhido.Na terra de Keto no existe caboclo.
Porm, no brasil o caboclo um elemente nosso, ao qual respeitamos e
admitimos como Orix.
- Shang costuma ser assentado seis dias antes de sua feitura.
- Oxal pode virar no quarto de Santo, antes do nome do Yawo, em qualquer
Yawo, mesmo que este no seja de Oxal, porque Oxal o Pai de todos.
Votar
OYE
Oye uma posio sacerdotal nos candombls de nao, pessoas so
escolhidas para exercer determinadas funes para o bom andamento da
casa religiosa. Aqueles que possuem oyeso chamados " oloye masculino "
e " ajoye feminino".
Essas pessoas sero adosu ou no , recebem o cargo na confirmao ou
em sua iniciao de acordo com sua capacidade. Essas pessoas no adosu
so os verdadeiros ogan e ekedi que nascem com os sete anos como reza a
tradio, h casas que raspam para esses cargos, porm, esses iniciados
no possuem status dos antigos e devem contar seu tempo de iniciao tal
qual um yw, portanto no de bom senso raspar e sim confirmar,
destarte, afirmar que no existe ogans e ekedis para divindades como
caboclos, baianos, exus, etc.
Todos oye so para os rs.
Os ttulos keto correspondem, sobretudo estrutura da casa com seus
fundamentos, por exemplo: o t - culmiera, ise (s opa) - il Omolu e
famlia, ibo, etc.
A palavra oloye significa Ol = aquele que possui, oye um titulo
e ajoye tambm, as ekedjis so chamadas assim nas casas grandes ou
ykoroba.
A palavra oloye segundo me Stella do Afonja pode ser traduzido como
conselheiro, que est registrado em seu ultimo ensaio Meu Tempo Agora.
Observe agora alguns ip e oye das casas antigas e de algumas casas
novas srias atuais que respeitam a tradio afro-brasileira:
ylrs ou yls: Possui as mesmas funes sendo que a segunda
responde na ausncia da primeira, quando h as duas na casa, geralmente a
yls torna - se a segunda. Com o falecimento da ylrs ela
pretendente a assumir seu lugar, e se for o caso receberia a mesma cuia da
falecida. Esse oye s recebe-se no odun meje, ou seja, nos sete anos,
uma posio de adosu e no de algum confirmado/a ou uma ekedji.
Ajibona: Me criadeira, escolhida pela ylrs para criar yw.
Posteriormente esse filho fica responsvel em zelar pelo rs de sua me
criadeira quando este se manifesta. No culto lesse Orumila chama-se
ojubona e um cago masculino cuja funo ensinar o futuro Omo -Ifa.
y Egbe: Me da comunidade tem as mesmas responsabilidades da y
kker Il, ou seja, da me pequena da casa. Geralmente so escolhidas
entre as egbomi mais antigas da casa e so at mais antigas do que a
prpria ylrs devido antiguidade da casa. Lembrando que rs no tem
idade inexistente, quem tem idade so as pessoas.
ymor: Aquela que dana com a cuia no ritual do Ipade.
Casas sem ibs, sem arvores, no devem possuir esse oye, sobretudo as
que no rodam Ipade. No existe ymor de Ogn, Oss, Oy, etc.
As Iyamoro cuidam dos Esa (falecidos iniciados na casa com postos) e ymi
Osoronga. y: Me. Um: Que pega. Oro: Obrigao.
Oye s recebido nos sete anos.
ydagan : Auxiliar direta da ymor. No existe Dagan para o orisa
desnecessrio explicar. oye dado aos sete anos tambm.
Ajiumida : Posto do culto de Oy. A= aquela Ji = que acorda um = pega =
ida = a Cargos Ipos e oyes da nao ketu e subdivises nags:

Ogan ( Og em ioruba), protetores civis do terreiro antigamente, hoje passa
a exercer funes religiosas tambm. Entre os Ogans destacamos certas
funes importantes e de mando dentro do terreiro, juntos com os sacerdotes
(as) eles administram os terreiros.
Alagbe : Chefe da comunidade (morada), o onilu o escolhido para tocar o
atabaque denominado run, possui seu otun Alagbe e seu Osi alagbe que
tocam os outros atabaques e cantam os candombls.
Pejigan : Zeladores do peji e responsveis pelo il rs. Posto da etnia ketu
e no jeje como se equivocam alguns desinformados.
Asogun : Sacrifica os animais de quatro ps (eranko) a priori, e os outros
tambm quando no h na casa seu otun e seu osi responsveis para isso.
Posto proveniente do culto de Ogn na frica e sua comunidade, portanto
no de bom senso haver Asoguns de outros rs e sim somente filho de
Ogn fato a condio de supremacia que esse orisa possui sobre os obs
sendo ele mesmo olob, ou seja, o dono da faca e louvado antes de
qualquer sacrifcio para quem procede corretamente.
Olob : Que vem a ser um epteto de Esu comum chamar Adbo a esse
oye, possui as mesmas determinaes se for feito os atos referentes a Esu
dessa condio sacerdotal.
Sarapegbe : Era quem transmitia as decises da comunidade, comunicando
entre os terreiros, as festas e obrigaes que seriam realizadas. Fazia os
convites. Sara= o que corre, p= e comunica, egbe = as coisas da
comunidade, geralmente esse posto era dado aos filhos de Ogn. Hoje esta
esquecida, sobretudo nas grandes cidades.
Apeja: Esquecido no Brasil por no haver sacrifcios de ces selvagens
como na frica.
Elemaso (Elemax): Oye referente casa de Osal, um titulo do prprio
Osal como conta seu mito, h oye no culto para situaes que envolvem
seu culto como o de baba mi oro, faz-se necessrio que o titulares sejam de
Osal.
Suas atuaes no se limitam apenas a cerimnia do pilo como muita gente
pensa.
Akirijeb : Pessoas que freqentam varias casas e no se fixam em
nenhuma antigamente eram chamadas de akirijeb, tambm um oye da
maior importncia relacionado a entregas de ebs em locais determinados.
Eperin : Posto dado aos filhos do orisa Oss, (determinado Oss) e
refere-se ao seu culto especifico nas casas antigas de candombl.
Oj Oba : Posto dado s pessoas de Sng, seu representante maior foi
nosso saudoso Pierre Fatumbi Verger que tinha esse Oye no s do Opo
Afonj. necessrio que a casa pertena a Sng at mesmo para formar
os outros Oye referentes situao da casa, como mogba, maye, etc.
Oju Il : O grande anfitrio da religio, sobretudo nas festas onde ficam
encarregados de receber os visitantes e acomoda-los, quando se faz
necessrio ele ajuda em tudo dentro da casa na ausncia dos outros Oye.
O oye de Iya Efun : dado s pessoas de Osala e no muito longe para as
de Iemanj.
O posto de Dagan: dadas s pessoas filhas de Oy independente de ser
mulher ou homen, como explicou para mim, o Ogan Agba Gilberto.
H um outro posto relacionado ao ritual de Ipade chamado de Agaba
Injena e para finalizar vamos esclarecer o posto de Ekeji (l-se Ekedi).
Ekeji nada mais que um numeral e significa, portanto segundo/a, ela
auxilia a todos e na ausncia das outras ajoiyes ela assume, algumas se
destacam e so chamadas carinhosamente de mes, no s pelo filho do
orisa que a suspendeu como por toda a comunidade.
As ekedi so confirmadas para casa de ax ou para o orisa que a suspendeu
e se for o caso dela ser ekedi do orisa do sacerdote, ele no poder por a
mo e sim seu zelador, no pode o orisa confirmar ou raspar ningum, o
orisa no vem para o aye para isso desnecessrio explicar um assunto to
falado j .
As Ekedi podem ser: Iyalaso: Cuida das roupas, Iyale, me da casa, auxiliar
direta da Iyalorisa e Iya Kekere, Dej (Dere em jeje), as mais antigas, Ekedi
o Ipo (cargo), depois vem o Oye especfico as condies de cada uma.





Qualidades do Orix Ew
Ew Gebeuyin: A primeira a surgir no mundo. Faz os banhos de ervas
darem positivamente e traz a abundncia de alimentos. Veste vermelho
maravilha e amarelo claro. Come com Omolu, Oy e Oxum. Nas
tempestades ela pode se transformar numa serpente azulada.
Ew Gyran: a deusa dos raios do sol. Controla os raios solares para que
eles no destruam a terra. a formao do arco-ris duplo que aparece em
torno do sol. Metade Ew e a outra Bessem. Platina, rubi, ouro e bronze
vo em seu assentamento. Come com Omolu, Oxum e Oxossi.

Logun Ed Loko: Tem fundamentos com Exu.
Logun Ed Ybain: um recm nascido Apanan: Todos comem com Exu e
Oxossi. Seus fundamentos esto em sua me de criao, Oxum Onira, sem
ela Logun no caminha. Toda pessoa de Logun tem que assentar Oxum
Onira e de Oxum Onira tem que assentar Logun. Assenta-se tambm
Ybualamo, Yponda e Opar.

Orix Oxal


Oxal Ajagemo: Para o qual durante a sua festa anual em Ed, dana-se e
representa-se com mmicas, um combate entre ele e Oluniwi, no qual este
ltimo sai vencedor.
Oxal Akire ou Ikire: um valente guerreiro muito rico que transforma
em surdo e mudo a quem o negligencia.
Oxal Alase ou Olorogbo: Salvou o mundo fazendo chover num
perodo de seca.
Oxal Etko: Caminha com Oxagui, inquieto. Vive nas matas e
come todo o tipo de carne branca.
Oxal Eteto Ob Dugbe: Outro guerreiro, ligado a Orixal.
Oxal Lejugbe: muito confundido com Oxalufan; por ser vagaroso e
indeciso. Muito chegado a Ayr. Come com Yemanj e Oxalufan. Come
tambm todo tipo de carne branca.
Oxal Obatal: o mais velho dos orixs. O grande rei branco; raiz de
todos os outros Oxals. Ele no feito, faz-se Ayr ou Oxum Opara. o
pai de Oxalufan que por sua vez o pai de Oxagui. Por ser muito
grande e poderoso, Obatal no se manifesta, sua palavra transforma-
se imediatamente em realidade. Representa a massa, o ar, as guas
frias e imveis do comeo do mundo, controla a formao dos novos
seres, o senhor dos vivos e dos mortos.
Oxal Ok: Divindade da agricultura e colheita dos inhames novos e a
fertilidade da terra. Orix Nag, pouco conhecido no Brasil. Na poca da
chegada dos escravos, no deram muita importncia a este orix,
considerando como orix da agricultura, em seu lugar Ogum e dos
gros Obaluaiy. Quando se manifesta leva um cajado de madeira que
revela sua relao com as rvores, traz uma flauta de osso que lembra
sua relao com a sexualidade e a fertilidade. confundido com Oxal,
pois veste-se de branco. Seu Opaxor, no Brasil, confeccionado em
madeira. Sendo um Orix raro, tem poucas qualidades conhecidas.
um Orix rico.
Oxal Olofon Ajigna Koari: Aquele que grita quando acorda
(conhecido pelo nome de Oxalufan).
Oxal Orinxal, Orixal ou Obatal: casado com Yemanj, suas
imagens so colocadas lado a lado e cobertas com traos e pontos
desenhados com efum, no Ilsin, local de adorao, dizem que Yemanj
foi a nica mulher de Orixal um caso excepcional de monogamia entre
orixs e ebors.
Oxal Oxaluf (Orix Ol Fon): Orix velho e sbio, cujo templo Ifn
pouco distante de Oxogb, a cerimnia de saudaes de dezasseis
em dezasseis dias. Orix muito velho, de idade avanada, aleijado,
lento, movendo-se com muita dificuldade. Dana apoiado no opaxor.
Treme de frio e velhice. Detesta a violncia, disputas e brigas. No
come sal e nem dend; odeia cores fortes, principalmente o vermelho. A
ele pertencem os metais e substncias brancas; no suporta cavalos.
Oxal Osogui ou Oxaguian (Orix Ogiyan): Orix jovem e guerreiro,
cujo templo principal se encontra em Ejigb. Tomou o ttulo de Eleejigb
Rei de Ejigb uma de suas caractersticas e o gosto pelo inhame pilado
chamado lyn, que lhe valeu o apelido de Orisa-Je-Iyn ou Orisjiyan. A
tradio exige que os habitantes de dois bairros Xol e Ok Map lutem
uns contra os outros a golpes de varas. o nico que tem autorizao
de enfeitar seus colares brancos com pedras azuis, chamadas Seguy.
Est ligado ao culto de Iroko e dos espritos, assim como a fertilidade e
o culto ao inhame. o pai de Oxossi Inl, come com Ogunj, Oxossi
Inl, Air, Exu, Oy e Onira. Tem muito fundamento com Oy pois, o
dono do Atori, fundamento que lhe foi dado por ela, motivo pelo qual as
pessoas de Guian devem agradar muito a Oy. Vem pelos caminhos de
Onira; tem ligao forte com Exu. Seus filhos devem evitar brigas e
mentiras e principalmente, no devem enganar a Ogum.
Oxal Ogiyan Ewlee Jiigbo: Senhor de Ejigb (conhecido pelo nome de
Oxagui)
Oxal Ajagemo: Para o qual durante a sua festa anual em Ed, dana-se e
representa-se com mmicas, um combate entre ele e Oluniwi, no qual este
ltimo sai vencedor.
Oxal Akire ou Ikire: um valente guerreiro muito rico que transforma
em surdo e mudo a quem o negligencia.
Oxal Alase ou Olorogbo: Salvou o mundo fazendo chover num
perodo de seca.
Oxal Etko: Caminha com Oxagui, inquieto. Vive nas matas e
come todo o tipo de carne branca.
Oxal Eteto Ob Dugbe: Outro guerreiro, ligado a Orixal.
Oxal Lejugbe: muito confundido com Oxalufan; por ser vagaroso e
indeciso. Muito chegado a Ayr. Come com Yemanj e Oxalufan. Come
tambm todo tipo de carne branca.
Oxal Obatal: o mais velho dos orixs. O grande rei branco; raiz de
todos os outros Oxals. Ele no feito, faz-se Ayr ou Oxum Opara. o
pai de Oxalufan que por sua vez o pai de Oxagui. Por ser muito
grande e poderoso, Obatal no se manifesta, sua palavra transforma-
se imediatamente em realidade. Representa a massa, o ar, as guas
frias e imveis do comeo do mundo, controla a formao dos novos
seres, o senhor dos vivos e dos mortos.
Oxal Ok: Divindade da agricultura e colheita dos inhames novos e a
fertilidade da terra. Orix Nag, pouco conhecido no Brasil. Na poca da
chegada dos escravos, no deram muita importncia a este orix,
considerando como orix da agricultura, em seu lugar Ogum e dos
gros Obaluaiy. Quando se manifesta leva um cajado de madeira que
revela sua relao com as rvores, traz uma flauta de osso que lembra
sua relao com a sexualidade e a fertilidade. confundido com Oxal,
pois veste-se de branco. Seu Opaxor, no Brasil, confeccionado em
madeira. Sendo um Orix raro, tem poucas qualidades conhecidas.
um Orix rico.
Oxal Olofon Ajigna Koari: Aquele que grita quando acorda
(conhecido pelo nome de Oxalufan).
Oxal Orinxal, Orixal ou Obatal: casado com Yemanj, suas
imagens so colocadas lado a lado e cobertas com traos e pontos
desenhados com efum, no Ilsin, local de adorao, dizem que Yemanj
foi a nica mulher de Orixal um caso excepcional de monogamia entre
orixs e ebors.
Oxal Oxaluf (Orix Ol Fon): Orix velho e sbio, cujo templo Ifn
pouco distante de Oxogb, a cerimnia de saudaes de dezasseis
em dezasseis dias. Orix muito velho, de idade avanada, aleijado,
lento, movendo-se com muita dificuldade. Dana apoiado no opaxor.
Treme de frio e velhice. Detesta a violncia, disputas e brigas. No
come sal e nem dend; odeia cores fortes, principalmente o vermelho. A
ele pertencem os metais e substncias brancas; no suporta cavalos.
Oxal Osogui ou Oxaguian (Orix Ogiyan): Orix jovem e guerreiro, cujo
templo principal se encontra em Ejigb. Tomou o ttulo de Eleejigb Rei de
Ejigb uma de suas caractersticas e o gosto pelo inhame pilado chamado
lyn, que lhe valeu o apelido de Orisa-Je-Iyn ou Orisjiyan. A tradio exige
que os habitantes de dois bairros Xol e Ok Map lutem uns contra os
outros a golpes de varas. o nico que tem autorizao de enfeitar seus
colares brancos com pedras azuis, chamadas Seguy. Est ligado ao culto de
Iroko e dos espritos, assim como a fertilidade e o culto ao inhame. o pai de
Oxossi Inl, come com Ogunj, Oxossi Inl, Air, Exu, Oy e Onira. Tem
muito fundamento com Oy pois, o dono do Atori, fundamento que lhe foi
dado por ela, motivo pelo qual as pessoas de Guian devem agradar muito a
Oy. Vem pelos caminhos de Onira; tem ligao forte com Exu. Seus filhos
devem evitar brigas e mentiras e principalmente, no devem enganar a
Ogum.Oxal Ogiyan Ewlee Jiigbo: Senhor de Ejigb (conhecido pelo
nome de Oxagui).

Qualidades do Orix Yemanj
So 16 as qualidades, e por possurem caractersticas to prprias, h quem
chegue a considerar que se trata de orixs individuais (independentes) das
outras qualidades. Aqui, no entanto, e por no haver concenso quanto a esta
questo, e muito estudo e pesquisa ser ainda necessrio, vamos encarar
como qualidades de um nico orix, tal como fazemos com todos os outros.
Yemanj Asdgba ou Soba: a mais velha, manca de uma perna
devido a uma luta com Exu, rabugenta, e feiticeira, fala de costas, gosta
de fiar seu cristal. Comanda as caadas mais profundas do oceano, tem
afinidade com Nan. Veste branco.
Yemanj Akur: Vive nas espumas do mar, aparece vestida com lodo
do mar e coberta de algas marinhas. Muito rica e pouco vaidosa. Adora
carneiro. Come com Nan.
Yemanj Ataramaba: Nessa forma ela est no colo de seu pai Olokun.
Yemanj Ataramogba ou Iyku: Vive na espuma da ressaca da mar.
Yemanj Ayio: Muito velha. Veste sete anguas para se proteger. Vive
no mar e descansa nas lagoas. Come com Oxum e Nan.
Yemanj Iya Masemale ou Iamasse: a me de Xang e quem cuidou
de Oxumar. Esposa de Oranian e muito festejada durante as festas
consagradas a seu filho Xang. As suas contas so branco leitosas,
rajadas de vermelho e azul.
Yemanj Iyemoyo, Awoy; Yemuo; Y Ori ou Iemowo: uma das
mais velha, possui ligao com Oxal, o seu fundamento est no ori,
representa a vida, pode curar doenas da cabea. Veste branco e
cristal.
Yemanj Konla: O seu mito conta que ela afoga os pescadores.
Yemanj Maleleo ou Maiyelewo: Esta Yemanj vive no meio do
oceano no lugar onde se encontram as sete correntes ocenicas.
Yemanj Odo: Tem aproximao com Oxum, e vive na gua doce
sendo muito feminina e vaidosa.
Yemanj Ogunt: Considerada a nova guerreira, dona da espada,
esposa de Ogum ferreiro (Alagbed) e me de Ogum Akor e Oxssi. O
seu nome significa aquela que contm Ogum. Vive perto das praias, no
encontro das guas com as pedras. Traz na cintura um faco e todas as
ferramentas de Ogum. Veste branco; azul marinho, cristal, ou verde e
branco.
Yemanj Oloss ou Bos: Come com Oxum e Nan. Veste verde-clara
e suas contas so branco cristal. a Yemanj mais velha da terra de
Egbado.
Yemanj Oyo: Benfica, muito feminina, saudada na cerimnia do
Pad, veste de branco, rosa e azul claro.
Yemanj Saba: Fiadeira de algodo, foi esposa de Orunmil.
Yemanj Sessu, Sesu, Yasessu ou Susure: Ligada gestao.
Voluntariosa e respeitvel, mensageira de Olokun, o deus do mar. Vive
nas guas sujas do mar e muito esquecida e lenta. Come com
Obaluaiy e Ogum. Alm do prprio assentamento, tem que se assentar
Oxum e Obaluaiy. Veste branco, verde gua e suas contas branco
cristal.
Yemanj Yina ou Malel: Aquela que os filhos sempre sero peixes.
Tambm conhecida como Marab, mora nas guas mais profundas. a
sereia, ligada reproduo dos peixes; vem sempre a beira do mar
apanhar as suas oferendas; est ligada a Oxal e Ex.

Qualidades do Orix Obaluaiy
Afoman /Akavan: Tem ligao com Ex. Afomo significa contagiante,
infeccioso
Arinwarun (ou wariwaru): um ttulo de xapanan.
Azonsu / Ajansu / Ajunsu: Tem fundamentos com Oxal, Oxumare e
Ogum. extrovertido. ligado ao tempo, as estaes do ano e ao culto da
terra. o verdadeiro dono do cuscuzeiro. Veste de vermelho, preto e branco,
na perna esquerda leva uma pulseira de ao.
Azoani: jovem, veste preto e branco. Tem caminhos com Iroko, Oxumar,
Iemanj e Oy.
Arawe / Arapan: Tem fundamento com Oy.
Ajoji / Ajagun: Tem fundamentos com Ogun e Oxagian.
Avimaje / Ajiuziun: Tem fundamento com Nana e Ossain.
Ahosuji / Seg: Tem ligao com Yemanj e Oxumare / Besn.
Afenan: velho, dana curvado, veste a estopa e carrega duas bolsas de
onde tira as doenas. Veste de amarelo e preto. Todas as plantas
trepadeiras pertencem-lhe. Tem caminhos com Oxumar e Oy, de quem
companheiro, dana cavando a terra com Intoto para depositar os corpos
que lhe pertencem.
Intoto: Suas contas so vermelho e preto. um orix cultuado em seu
assentamento e no vira na cabea de ningum. O Iyw feito de Oxum ou
Azoani. D-se comida a terra. Este orix Abk, portanto no se raspa, pois
representa o fundo da terra. Come com Ew, Oy e Ik. Seus assentos so
cultuados ao lado de Nan e Yemanj.
Jagun Agbagba: tem fundamento com Oy.
Jagu Jagun ou Ajagun: jovem e guerreiro; leva na mo uma lana
chamada ok; Tem caminhos com Ogunj, Oxaguian, Ayr, Exu e Oxalufan.
No come feijo preto e o nico que come Igbin (Caracol).
Posun/Posuru: o mesmo Azunsun do Gege, louvado como Possun no
ketu e na Angola, tanto Iroko como Tempo. Come diretamente da terra.
Sua dana mostra claramente sua ligao discreta com Exu e com a terra,
dana com garras na mo. Tem caminhos com Intoto, Iroko e Oy.
Savalu / Sapek: Tem forte fundamento com Nan.
Soponna / Sapata / Sakpat: o mais antigo; proibido falar o seu nome.
Em frica quando se fala o seu nome, coloca-se mel na boca. Come com
Exu e tem fundamento nas encruzilhadas. Tem caminhos com Oxssi e o
deus da varola e das doenas de pele. Usa contas brancas e pretas.
Tetu / Etetu: jovem e guerreiro. Come com Ogum e Oy. Veste de branco,
preto e vermelho.


Qualidades do Orix Omolu
Afoman /Akavan: Tem ligao com Ex. Afomo significa contagiante,
infeccioso
Arinwarun (ou wariwaru): um ttulo de xapanan.
Azonsu / Ajansu / Ajunsu: Tem fundamentos com Oxal, Oxumare e
Ogum. extrovertido. ligado ao tempo, as estaes do ano e ao culto da
terra. o verdadeiro dono do cuscuzeiro. Veste de vermelho, preto e branco,
na perna esquerda leva uma pulseira de ao.
Azoani: jovem, veste preto e branco. Tem caminhos com Iroko, Oxumar,
Iemanj e Oy.
Arawe / Arapan: Tem fundamento com Oy.
Ajoji / Ajagun: Tem fundamentos com Ogun e Oxagian.
Avimaje / Ajiuziun: Tem fundamento com Nana e Ossain.
Ahosuji / Seg: Tem ligao com Yemanj e Oxumare / Besn.
Afenan: velho, dana curvado, veste a estopa e carrega duas bolsas de
onde tira as doenas. Veste de amarelo e preto. Todas as plantas
trepadeiras pertencem-lhe. Tem caminhos com Oxumar e Oy, de quem
companheiro, dana cavando a terra com Intoto para depositar os corpos
que lhe pertencem.
Intoto: Suas contas so vermelho e preto. um orix cultuado em seu
assentamento e no vira na cabea de ningum. O Iyw feito de Oxum ou
Azoani. D-se comida a terra. Este orix Abk, portanto no se raspa, pois
representa o fundo da terra. Come com Ew, Oy e Ik. Seus assentos so
cultuados ao lado de Nan e Yemanj.
Jagun Agbagba: tem fundamento com Oy.
Jagu Jagun ou Ajagun: jovem e guerreiro; leva na mo uma lana
chamada ok; Tem caminhos com Ogunj, Oxaguian, Ayr, Exu e Oxalufan.
No come feijo preto e o nico que come Igbin (Caracol).
Posun/Posuru: o mesmo Azunsun do Gege, louvado como Possun no
ketu e na Angola, tanto Iroko como Tempo. Come diretamente da terra.
Sua dana mostra claramente sua ligao discreta com Exu e com a terra,
dana com garras na mo. Tem caminhos com Intoto, Iroko e Oy.
Savalu / Sapek: Tem forte fundamento com Nan.
Soponna / Sapata / Sakpat: o mais antigo; proibido falar o seu nome.
Em frica quando se fala o seu nome, coloca-se mel na boca. Come com
Exu e tem fundamento nas encruzilhadas. Tem caminhos com Oxssi e o
deus da varola e das doenas de pele. Usa contas brancas e pretas.
Tetu / Etetu: jovem e guerreiro. Come com Ogum e Oy. Veste de branco,
preto e vermelho.


Qualidades do Orix Xang
Alufan: idntico a um Air. Confundido com Oxalufan. Veste branco e suas
ferramentas so prateadas.
Alafim: o dono do palcio real, governante de Oy. Vem numa parte de
Oxal e caminha com Oxaguian.
Afonj: o dono do talism mgico dado por Oy a mando de Obatal;
aquele que fulmina seus inimigos com o raio. Come com Yemanj sua me.
Patrono de um dos terreiros mais tradicionais e antigos da Bahia, o Ax Op
Afonj, o Xang da casa real de Oy. Nesse avatar Xang Afonj aquele
que est sempre em d
em disputa com Ogsputa comum. Um dos mitos que relata tal passagem
nos conta que Afonj e Ogum sempre lutaram entre si, ora disputando o
amor da me, Iemanj, ora disputando o amor de suas eternas mulheres,
Oy, Oxum e Oba.
Aganju: Signifi
Aganju: Significa terra firme. Tem perna de pau e casado com Yemanj.
o filho mais novo de Oranian. o mais cruel, aquele que leva o corao do
inimigo na ponta da lana, o Xang amaldioado que matou e comeu a
prpria me.
Agogo / Agodo / Ogodo: Muito ruim e brutal, inclinado a dar ordens e a ser
obedecido, foi ele quem raptou ob. Come com Yemanj. Neste caminho;
Xang segura dois Oxs (machados). Sendo o seu dn r composto de
dois gumes e originrio de Tap. aquele que, ao lanar raios e fogo
sobre seu prprio reino, e o destri.
Baru: Veste-se de marrom e branco. Conta o mito em que Xang recebe de
Oxal um cavalo branco como presente. Com o passar do tempo, Oxal
voltou ao reino de Xang Baru, onde foi aprisionado, passando sete anos
num calabouo. Calado no seu sofrimento, Oxal provocou a infertilidade da
terra e das mulheres do reino de Baru. Mas Xang Baru, com a ajuda dos
babalawos, descobriu seu pai Oxal preso no calabouo de seu palcio.
Naquele dia, ele mesmo e seu povo vestiram-se de branco e pediram perdo
ao grande orix da criao, terminando o ato com muita festa e com o
retorno de Oxal a seu reino. Assim seus descendentes mticos agiro
sempre como um jovem desconfiado, ambicioso, elegante, teimoso,
hospitaleiro, galante; neste avatar, e somente neste, Xang surge como um
rei humilde e solidrio com a causa de seu povo.
Bad: o mais jovem vodum da famlia do raio, cujo chefe Keviosso,
corresponde ao Xang jovem dos nagos. o irmo de Loko. Usa roupa azul
com faixa atada atrs.
Jakuta: aquele que atira as pedras, a encarnao dos raios e troves.
a prpria ira de Olorun, o Deus criador. o senhor do edun-ar, a pedra de
raio. Conta o mito que o reino de Jacut foi atacado por guerreiros de povos
distantes, num dia em que seus sditos descansavam e danam ao som dos
tambores. Houve muita correria, muita morte, muitos saques. Jacut escapou
para a montanha seguido de seus conselheiros, donde apreciava o
sofrimento de seu povo. Irado, o rei chamou sua mulher Ians, que,
chegando com o vento, levou consigo a tempestade e seus raios. Os raios
de Ians caram como pedras do cu, causando medo aos invasores, que
fugiram em debandada. Mais uma vez, Jacut fora acudido por Ians, e
mais, sua eterna amante deu-lhe, dessa feita, o poder sobre as pedras de
raio, o edun-ar. Gente de Jacut tem esprito de um velho pensador,
justiceiro, incansvel, brutal, colrico, impiedoso, preocupado com a causa
dos outros.
Koso ou Obacoss: Em sua passagem pela cidade de Koss, Xang
recebe o nome de Obacoss, ou seja, o rei de Koss. Conta o mito que,
depois de passar pela terra dos tapas, Xang refugiou-se na cidade de
Koss, mas a dor de haver destrudo seu povo, levou o rei a suicidar-se. No
momento da morte de Xang, Ians chegou ao Orum e, antes que Xang se
tornasse um Egun, pediu a Olodumare que o transforme num orix. Assim
Xang foi feito orix pelo pedido de sua mulher Yans. Os filhos de
Obacoss so serenos, tiranos, cruis, agressivos, severos, amorosos,
moralistas.
Oranif: o justiceiro, reto e impiedoso, que mora na cidade de if.
Tapa: muito conhecido pelo seu temperamento imperioso e viril. No
perdoa os erros de seus filhos.
Air Intile: o filho rebelde de Obatal. Air Intil foi um filho muito difcil,
causando dissabores a Obatal. dele o mito que conta a primeira vez que
Air Intil se submeteu a algum. Air tinha sempre ao pescoo colares de
contas vermelhas que Obatal desfez e alternou as contas encarnadas com
as contas brancas dos seus prprios colares. Obatal entregou a Intil o seu
novo colar, vermelho e branco. Daquele dia em diante, toda terra saberia que
ele era seu filho. E para terminar o mito, Obatal fez com que Air Intil o
levasse de volta ao seu palcio pelo rio, carregando-o em suas costas. Neste
caminho, Air Intil d aos seus filhos um ar altivo e de sabedoria,
prepotente, equilibrado, intelectual, severo, moralista, decidido.
Air Igbonam (Agoynham) ou Ibon: considerado o pai do fogo, tanto
que na maioria dos terreiros, no ms de junho de cada ano, acontece a
fogueira de Air, rito em que Ibon dana sempre acompanhado de Ians,
danando e cantando sobre as brasas escaldantes das fogueiras.
Air Mofe, Osi ou Adjaos: o eterno companheiro de Oxagui.
Alguns constam ainda Oranian, que seria seu pai; Dad seu irmo, Aganju
um dos seus sucessores, Ogodo que segura dois oxs, sendo o seu dn
r composto de dois gumes e originrio de tap; Os Air seriam muito
velhos, sempre vestidos de branco e usando segi (contas azuis) em lugar
dos corais vermelhos, e seriam originrios da regio de Sav.
Existe tambm opinio formada por muitos, baseada na mitologia e nas
diversas fontes sobre as origens de Xang, que Oranian seria seu pai; Dad
seu irmo, Aganju um dos seus sucessores, e Ogodo, o que segura dois
oxs, sendo o seu dn r composto de dois gumes e originrio de tap.
Os Air so as qualidades de Xang muito velhos, sempre vestidos de
branco e usando segi (contas azuis) em lugar dos corais vermelhos, e sero
originrios da regio de Sav. H no entanto actualmente quem considere
que Air seria um Orix diferente e no uma qualidade de Xang. Esta
questo requer ainda algum estudo e pesquisa sria.





















Qualidades do Orix Nan
Nan Abenegi: Dessa Nan nasceu o Ib Odu, que a cabaa que traz
Oxumar, Oxossi Olod, Oya e Yemanj.
Nan Adjaoci ou Ajosi: a guerreira e agressiva que veio de If, as vezes
confundida com Ob. Mora nas guas doces e veste-se de azul.
Nan Ajap: a guardi que mata, vive no fundo dos pntanos, um Orix
bastante temido, ligado a lama, a morte, e a terra. Veio de Ajap. Est ligada
aos mistrios da morte e do renascimento. Destaca-se como enfermeira;
cuida dos velhos e dos doentes, toma conta dos moribundos. Nela
predomina a razo.
Nan Asainan: Provisoriamente sem dados inerentes a este caminho do
Orix Nan.
Nan Buruku: Tambm chamada Ol waiye (senhora da terra), ou Ol wo
(senhora do dinheiro) ou ainda Olusegbe. Este Orix veio de Abomey; ligado
gua doce dos pntanos, usa um ibir azul.
Nan Iyabahin: Provisoriamente sem dados inerentes a este caminho do
Orix Nan.
Nan Obaia ou Oby: ligada a gua e a lama. Mora nos pntanos; usa
contas cristal vestes lils e veio do pas Baribae.
Nan Omilar: a mais velha, acredita-se ser a verdadeira esposa de
Oxal. Associada aos pntanos profundos e ao fogo. a dona do universo, a
verdadeira me de Omolu Intoto. Veste musgo e cristal.
Nan Sav: Veste-se de azul e branco, e usa uma coroa de bzios.
Nan Ybain: a mais temida. Orix da varola. Usa cor vermelha, a
principal, come directo na lagoa, dando origem a outros caminhos. Para
cham-la, a ekeji tem que ir batendo com seus ots para faz-la pegar suas
filhas.
Nan Opor: Veio de Ketu, coberta de sun vermelho. a me de
Obaluaiy, ligada a terra, temida, agressiva e irascvel.



Qualidades do Orix Oxum
SUN ABALU (Agba ilu) uma velha sun, a mais idosa de todas, e chefe
das mulheres. Maternal av amorosa uma mulher que tem numerosos
filhos e netos. Mas bastante severa e autoritria. Usa azul claro. E abb
SUN IJIMU (ou Ajmu, ou Jimu) outro tipo de sun velha. Veste-se de
azul claro ou cor de rosa. Leva abb e seus colares so feitos de contas de
cristal amarelo escuro. Representa um tipo semelhante a Abalu, mas talvez
mais meiga.
IYA OMI a sun saudada no sir, tambm idosa. aquela que faz as
perguntas a Esu no jogo divinatrio de If.
SUN ABOTO uma sun muito jovem e vaidosa, que usa colares de
contas de loua amarelo claro.
SUN APAR seria a mais jovem das sun, e um tipo guerreiro que
acompanha gn (ou Sng) vivendo com ele pelas estradas; dana com
ele quando se manifestam, juntos numa festa; leva uma espada na m o e
pode vestir-se de cor de rosa.
SUN AJAGURA, outra sun guerreira que leva espada, jovem, casada
com Aganju, rival de Yasan. Representa um tipo semelhante a Apar; Apara
parece, porm mais agressiva, e Ajugura mais orgulhosa.
YEYE OKE , provavelmente, a mesma que Yeye Loke, tipo muito guerreiro.
YEYE POND (ou sun Ipond ) tambm uma sun Guerreira, casada
com ssi Iboalama, me de Logun Ed . Yeye Pond a verdadeira sun
ijesa que veio de Ijesa ou de Ipond Vive no mato com o marido, leva uma
espada e veste-se de amarelo ouro. E desconfiada, astuta, observadora,
intuitiva.
YEYE ODO a sun das fontes; talvez seja a mesma que y mi Odo ou Iya
Nodo, um tipo Yemnj.
YEYE OGA uma sun velha e rabugenta.
YEYE KAR um tipo de sun mais velha, autoritria guerreira e
agressiva.
SUN WUJ uma sun maternal e generosa, saudada no pd.
YEYE IPETU deve ser Oya Petu.



Qualidades do Orix Oxssi
YBUALAMO - velho e caador. Come nas guas mais profundas. Conta
um mito que Ybualamo o verdadeiro pai de Logun Ed. Apaixonado por
Oxum e vendo-a no fundo do rio, ele atirou-se nas guas mais profundas em
busca do seu amor.
Sua vestimenta azul celeste, como suas contas. Come com Omolu Azoani.
Usa um capacete feito de palha da costa e um saiote de palha.
INLE - o filho querido de Oxoguian e Yemonja. Veste-se de branco em
homenagem a seu pai. Usa chapu com plumas brancas e azuis claro. to
amado que Oxoguian usa em suas contas um azul claro de seu filho. Come
com seu pai e sua me (todos os bichos) e tem fundamento com Ogunj.
DANA DANA - Tem fundamento com Exu, Ossain, Oxumar e Oya. ele o
rix que entra na mata da morte e sai sem temer Egun e a prpria morte.
Veste azul claro.
AKUERERAN - Tem fundamento com Oxumar e Ossain. Muitas de suas
comidas so oferecidas cruas. Ele o dono da fartura. Ele mora nas
profundezas das matas. Veste-se de azul claro e tiras vermelhas. Suas
contas so azul claro. Seus bichos so: pavo, papagaio e arara, tiram-se as
penas e se solta o bicho.
OTYN - Guerreiro e muito parecido com seu irmo Ogun, vive na companhia
dele, caando e lutando. muito manhoso e no tem carter fcil. Muito
valente este sempre pronto a sacar sua arma quando provocado. No leva
desaforos e castiga seus filhos quando desobedecido. Usa azul claro e o
vermelho, conta azul, leva capangas, roupas de couro de leopardo e bode.
Tem que se dar comida a Ogun.
MUTALAMBO - Tem fundamento com Exu.
GONGOBILA - um Oxssi jovem. Tem fundamento com Oxal e Oxum.
KOIF - No se faz no Brasil e na frica, pois, muitos de seus fundamentos
esto extintos. Seus eleitos ficam um ano recolhidos, tomando todos os dias
o banho das folhas. Veste vermelho, leva na mo uma espada e uma lana.
Come com Ossain e vive muito escondido dentro das matas, sozinho. Suas
contas so azuis claras, usa capangas e braceletes. Usa um capacete que
lhe cobre todo o rosto. Assenta-se Koif e faz-se Ybo, Ynl ou Oxum Kar;
trinta dias aps, faz-se toda a matana.
AROL - Propicia a caa abundante. invocado no Pad. um dos mais
belos tipos de Oxssi. Um verdadeiro rei de Ketu. As pessoas dele so muito
antipticas. Jovem e romntico, gosta de namorar, vive mirando-se nas
guas, apreciando sua beleza. Come com Ogun e Oxum. Veste azul claro,
aprecia a carne de veado e gil na arte de caar.
KARE - ligado as guas e a Oxum, porm os dois no se do bem, pois,
exercem as mesmas foras e funes. Come com Oxum e Oxal. Usa azul e
um Bant dourado. Gosta de pentear-se, de perfume e de acaraj. Bom
caador mora sempre perto das fontes.
WAWA - Vem da origem dos rixs caadores. Veste-se de azul e branco,
usa arco e flecha e os chifres do touro selvagem. Come com Oxal e Xang,
pois, dizem que ele fez sua morada debaixo da gameleira. Est extinto,
assenta-se ele e faz-se Air ou Oxum Kar.
WAL - velho e usa contas azuis escuro. considerado como rei na
frica, pois, seu culto ligado, diretamente, a pantera. muito severo,
austero, solteiro e no gosta das mulheres, pois, as acha chatas, falam
demais, so vaidosas e fracas. Come com Exu e Ogun.
OSEEWE ou YGBO - o senhor da floresta, ligado as folhas e a Ossain,
com quem vive nas matas. Veste azul claro e usa capacete quase tapando o
seu rosto.
OF - No qualidade, significa, o arco e a flecha do caador, sendo de
Oxssi o seu principal apetrecho.
TF-TF - O caador arqueiro, aquele que exmio atirador de flechas,
predicado que se diz de ss.
ERINL - tambm um outro Oxssi, que, a exemplo de Inl, cujo culto
tambm caiu no obscurantismo, acabando por tornar-se qualidade de
Oxssi.
TOKUERN - O caador quem mata a caa, diz-se da actuao do
caador.
OTOKN SS Embora muitas vezes seja citado como uma qualidade,
no qualidade, um ork que significa o caador que s tem uma flecha .
Ele no precisa de mais nenhuma flecha porque jamais erra o alvo.
Ttulo que Oxssi recebeu ao matar o pssaro de ymi Elye. No fazendo
parte do rol dos caadores que possuam vrias flechas, Oxssi era aquele
que s tinha uma flecha.
Os demais erraram o alvo tantas vezes quantas flechas possuam, mas,
Oxssi com apenas uma flecha foi o nico que acertou o pssaro de ymi,
ferindo-o com um tiro certeiro no peito.
Por essa razo que ele no recebe mel, pois o mel um dos elementos
fabricado pelas abelhas, que so tidas como animais pertencentes a Oxum,
mas, tambm s ymi Elye.
Ento, w (proibio) para Oxssi. Por essa razo tambm, que se d
para Oxssi o peito inteiro das aves, como reminiscncia desse tn.


Qualidades do Orix Oy / Ians
Oy Mesan - Um de seus eptetos. Esprito meio animal meio mulher, foi
esposa de Oxssi e Xang
Oy Petu - Nesse aspecto ela convive com Xang. Senhora dos ventos,
esposa de Xang e amante de Ossain, fundamento com as rvores e suas
folhas, guerreira usa cobre.
Oy Onira - Rainha da cidade de Ira, guerreira e agressiva, companheira de
Oxum, dona das estradas, principalmente com nas encruzilhadas, tem quizila
com Ogum.
Oy Odo - Simboliza o amor e o sexo, o prazer, fundamento na gua.
Oy Bagan - Fundamento com Oxossi
Oy Egunita - Fundamento com Ogum Wari e Ode
Oy Onisoni - Fundamento com Omul
Oy Tope - Uma de suas formas. Fundamento com Ogum Soroqu
Oy Agangbele - Nesse caminho mostra a dificuldade quando a gerao de
filhos.
Oy Lesseyen - Uma das Igbales que mora no prprio Lesseyen.
Oy Ate Oju - Orix Igbale num aspecto dificil de Oy quando caminha com
Nana.
Oy Ogaraju - uma das mais antigas no Brasil.
Oy Arira - Uma de suas formas.
Oy Doluo - Er Ossain; culto Nag.
Oy Kodun - Er com Oxaguian.
Oy Bamila - Er Olufon.
Oy Kedimolu - Er Oxumare = Omolu.















Qualidades do Orix Oxumar
Dan - Corresponde ao nome Jeje de Oxumar e, no Alaktu, constitui uma
qualidade deste ltimo: a cobra que participou da criao. uma qualidade
benfica, ligada chuva, fertilidade e abundncia; gosta de ovos e de
azeite de dend. Como tipo humano, generoso e at perdulrio.
Dangb - um Oxumar mais velho que seria o pai de Dan; governa os
movimentos dos astros. Menos agitado que Dan, possui uma grande intuio
e pode ser um adivinho esperto.
Becm - Dono do terreiro do Bogun, veste-se de branco e leva uma espada.
Becm um nobre e generoso guerreiro, um tipo ambicioso, combativo de
Oxumar, menos afectado e menos superficial que Dan. Aido Wedo, tambm
uma qualidade de Oxumar conhecida no Bogun.
Azaunodor - o prncipe de branco que reside no Baob, relacionado com
os antepassados; come frutas e leva tudo de dois.
Frekuen - o lado feminino de Oxumar, representado pela Serpente mais
venenosa. O lado masculino de Oxumar geralmente representado pelo
Arco-ris.
O orix possui ainda vrios outros nomes na frica como no Brasil, que
como acontece com todos os outros Orixs, se referem a cidades, lendas ou
cultos especficos de uma determinada regio, e com isso ganha suas
particularidades e costumes; alguns dessas outros nomes so: Akemin,
Botibonan, Besserin, Dakemin, Bafun, Makor, Arrolo, Danbale, Foken,
Darrame, Araka, Averecy, Akoledura e Bakil.
muitas vezes discutida tambm a sua natureza andrgina, ou se
quisermos, a sua dupla natureza masculina e feminina, mas sobre este tema,
vou preferir mais adiante, neste mesmo blog, apresentar um artigo que fala
deste aspecto da natureza do Orix e com isso, procurarei desmistificar
umas quantas situaes em torno do tema.


Qualidades do Orix Ogun
gn Meje - o mais velho de todos, a raiz dos outros, gn completo,
velho solteiro rabujento. o aspecto do orix que lembra a sua realizao
em conquistar a stima
aldeia que se chamava Ire (Meje Ire) deixando em seu lugar o seu filho
Adahunsi.

gn Je Aj ou Ognj como ficou conhecido - Um de seus nomes em
razo de sua preferncia em receber ces como oferendas, um dos seus
mitos liga-o a Oxagui e yemonj quanto a sua origem e como ele ajudou
Osal em seu reino fazendo ambos um trato. um gn, como indica o seu
nome, particularmente combativo. Tem temperamento rabugento, solitrio,
veste-se de verde escuro e usa contas verdes. Dizem que acompanha
Ognt.

gn Ajk - o verdadeiro gn guerreiro, sanguinrio, que em princpio
se veste de vermelho. Teria sido rei de y e irmo de Sng. Ajk um
tipo particularmente agressivo de gn, um militar acostumado a dar ordens
e a ser obedecido, seco e voluntarioso, irascvel e prepotente.

gn Xoroke ou gn Soroke - Apenas um apelido que gn ganhou
devido sua condio extrovertida; soro = falar, ke= mais alto.Usa contas de
um azul escuro que se aproxima do roxo. Xoroke um gn que tende a
confundir-se com Es, agitado, instvel, suscetvel e manhoso.

gn Meme - Veste-se igualmente de verde e usa contas verdes, como
Ogunj, mas de uma tonalidade diferente.

gn Wori - (Warri, ou wori: Yorb) - um gn perigoso, dado da
feitiaria, ligado ao mriw, aos antepassados.; Tem temperamento difcil,
suscetvel, autoritrio o esprito dogmtico.

gn Lebede (Alagbede) - o gn dos ferreiros, marido de Ymnj
Ognt e pai de gn Akoro. Representam um tipo mais velho de gn,
trabalhadores conscienciosos, severos, que no brincam em servio, ciente
de seus deveres como de seus direitos, exigente e rabujento.

gn Akor - o irmo de Oxssi, ligado floresta, qualidade benfica de
gn invocada no pd. Filho de Ognt, Akor um tipo de gn jovem e
dinmico, entusiasta, era empreendedor, cheio de iniciativa, protector
seguro, amigo fiel, e muito ligado me.

gn Onir - o ttulo de gn filho de Onir, quando passou a reinar em
Ire, Oni = senhor, Ire = aldeia., o dono de Ir, primeiro filho de Odduw.
Onir um gn antigo que desapareceu debaixo da terra. Usa tambm
contas verdes. Guerreiro impulsivo o cortador de cabeas, ligado morte e
aos antepassados; orgulhoso, muito impaciente, arrebatado, no pensa
antes de agir, mas acalma-se rapidamente.

gn Olode - Epteto do orix destacando a sua condio de chefe dos
caadores, originrio de Ktu. No come galo por ser um animal domstico.
Amigo do mato, dos animais, conhecedor dos caminhos, e um guia seguro.
Seu temperamento solitrio assemelha ao de Oxssi.

gn Popo - Seria o nome de gn quando foi terra dos Jeje, um tipo
fantico.

Ogun Waris: Nessa condio o orix apresenta-se muitas vezes com foras
destrutivas e violentas. Segundo os antigos a louvao patakori no lhe
cabe, ao invs de agrad-lo ele aborrece-se. Um dos seus mitos narra que
ele ficou momentaneamente cego.

gn Masa - Um dos nomes bastante comuns do orix, segundo os antigos
um aspecto benfico do orix quando assim se apresenta.
H vrios nomes de gn fazendo aluso a cidades onde houve o seu culto,
como gn Ondo da cidade de Ondo, Ekiti onde tambm h seu culto, etc. O
orix possui vrios nomes na frica como no Brasil e com isso ganha as
suas particularidades e costumes.



Qualidades do Orix Esu
Oba Iangui: o primeiro, foi dividido em varias partes segundo os
seus mitos.
Agba: o ancestral, epteto referente sua antiguidade.
Alaketu: cultuado na cidade de ketu onde foi o primeiro senhor de
ketu.
Ikoto: faz referencia ao elemento ikoto que usado nos assentos.
Esse objecto
lembra o movimento que Exu faz quando se move ao jeito de um
furaco.
Odara: fase benfica quando ele no est transitando
caoticamente.
Oduso: quando faz a funo de guardio do jogo de bzios.
Igbaketa: o terceiro elemento, faz aluso ao domnios do orix e ao
sistema
divinatrio.
Akesan: quando exerce domnios sobre os comrcios.
Jelu: nessa fase ele regula o crescimento dos seres diferenciados.
Culto em
Ijelu.
Ina: quando invocado na cerimnia do Ipade regulamentando o
ritual.
Onan: referencia aos bons caminhos, a maioria dos terreiros tem-
no, seu fundamento, reza que no pode ser comprado nem ganho e
sim achado por acaso.
Ojise: com essa invocao ele far a sua funo de mensageiro.
Eleru: transportador dos carregos rituais onde possui total domnio.
Elebo: possui as mesmas atribuies com caracterizaes
diferentes.
Ajonan: tinha o seu culto forte na antiga regio Ijesa.
Maleke: o mesmo citado acima.
Lodo: senhor dos rios, funo delicada, dado a conflitos de
elementos
Loko: como ele assexuado nessa fase tende ao masculino
simbolizando virilidade e procriao.
Oguiri Oko: ligado aos caadores e ao culto de Orumila-Ifa.
Enugbarijo: nessa forma Exu passa a falar em nome de todos os
orixs.
Agbo: o guardio do sistema divinatrio de Orumila.
Eledu: estabelece o seu poder sobre as cinzas, carvo e tudo que
foi petrificado.
Olobe: domina a faca e objetos de corte. comum assenta-lo para
pessoas que
possuem posto de Asogun.
Woro: vem da cidade do mesmo nome.
Marabo: aspecto de Exu onde cumpre o papel de protetor
Ma=verdadeiramente,
Ra=envolver, bo=guardio. Tambm chamado de Barabo= esu da
proteo, no confundi-lo com seu marabo da religio Umbandista.
Soroke: apenas um apelido, pois a palavra significa em portugus
aquele que fala mais alto, portanto qualquer orix pode ser soroke.

Você também pode gostar