Você está na página 1de 87

APOSTILA DE CONHECIMENTOS TEIS PARA A PRTICA DO CANDOMBL

O primeiro Eb indicado para quem est com problemas, o de Exu; o


segundo, Eb Egungun (para afastar Eguns, espritos sofredores, da vida
de algum); o terceiro, Eb Iku, para afastar a morte...
Na dvida, use os ingredientes do Eb Iku, que comea despachando Exu,
passa para Egun e em seguida, Iku...
EB IK
Se estivssemos falando de uma iniciao, ele seria o segundo eb para o
Yao, e nele contm o ato de rasgar toda a roupa da pessoa. No caso de ser
umBori, as roupas no precisam ser rasgadas. Esse ato, na iniciao
simboliza o abandono da vida profana e o preparo para uma nova vida.
Tambm conhecido como O Eb De Tudo Que A Boca Come, um dos ebs mais
confiveis no tocante ao descarrego de uma pessoa.
Seqncia dos Pratos (Obers)

Arrumar sempre na seqncia de como cantado o Sir. Como sempre, Es


o primeiro:
Seqncia dos Pratos (Obers)
Arrumar sempre na seqncia de como cantado o Sir. Como sempre, Es
o primeiro:
1 Ober
Pad D'gua
5 Ober
Milho De Galinha
9 Ober
Feijo Mulatinho
13 Ober
9 Bolos De Arroz

2 Ober
3 Ober
Pad De Mel
Pad De Cachaa
6 Ober
7 Ober
Deburu (Pipoca)
Feijo Preto
10 Ober
11 Ober
9 Qualidades De
9 Acaraj
Legumes Picados
14 Ober
15 Ober
9 Bolos De Canjica
9 Retroses De
Linha Branca

4 Ober
Pad De Dend
8 Ober
Feijo Branco
12 Ober
9 Ekuru
16 Ober
Couve Picada

Obs : Ao lado de cada Ober dever estar uma vela acesa.


Seguido dos Obers tambm teremos outros elementos como:

1
1
1
7
1
9
1
1
2
1
1

Pedao de morim branco;


Pedao de morim vermelho;
Pedao de morim preto;
Pregos virgens;
Pedao de carne seca;
Caixas de fsforos;
Pedao de carne vermelha;
Frango ou uma galinha;
Molhos de couve;
Enin (esteira);
Quarta com gua.

Como Proceder
1 - A pessoa levada esteira previamente estendida onde se ir fazer
o eb. Todas as comidas devem estar ao redor da mesma acompanhada de suas
respectivas velas.
2 - Em voz baixa, pede-se que Oya governe aquele momento.
3 - Comea-se a passar as comidas na ordem acima cantando:
Saara r eb k nn,
Sacudo-lhe com eb, para pr a morte no caminho (mandar embora)
Saara r eb k nn
Sacudo-lhe com eb, para pr a morte no caminho (mandar embora)

(considero correto, primeiro cantar para Exu... quando se sacrifica um


casal de frangos aos ps do pedinte, separa-se em morim preto, vermelho
branco, tudo do primeiro sacodimento, e reserva para levar na encruza...
s depois, passa-se para o de Egum e Iku)

Fazendo o Eb

Primeiramente se passa toda a comida;


Agora se passa o Morim pelo corpo todo da pessoa;
Despeja-se na altura do peito de modo a tocar na pessoa, todos os
fsforos;
Ento se passa o retrs de linha desfiando um a um, envolvendo o
corpo da pessoa;
Passa-se o frango no corpo da pessoa e oferece o mesmo aos ps
(quebrar os membros asas e ps);

Por fim, passada a Couve no corpo todo da pessoa cantando:

y gbl lr , y gbl
me varra sobre a cabea dele, me varra.
y gbl lr , y gbl
me varra sobre a cabea dele, me varra.
Gbl, Gbl Kin sr ,
Varra, varra o que estiver sobre a cabea dele,
Ik Gbl lr , ik gbl ara nlo.
Varra Ik de sobre a cabea dele, varra Ik para que ela v embora do seu
corpo.

EB EGN
Aqui daremos um Eb Egn que poder servir como limpeza para qualquer
pessoa, que por algum motivo venha a precisar do ato de bori.
Material Necessrio:
1

4
4
4
4

K de farinha de mandioca crua Pad de gua, Mel, Pinga e Dend.


K de Feijo Fradinho - Torrado
K de feijo Preto - Torrado
K de Milho de Galinha Cozido
kss Enrolados em folhas de bananeira. Abertos ao passar na pessoa.
Velas Brancas
Moedas de menor valor corrente
Ovos Brancos

4
4

Bolas de Farinha
Bolas de Arroz
K de Canjica cozida
K de Pipoca Estourada em areia
Folhas de Pelegun

Modo de Fazer:
Passar tudo no corpo da pessoa seguindo a ordem acima. A canjica deve ser
passada sempre comeando no alto da cabea. As folhas devem ser batidas
no corpo da pessoa e posta tambm no cho junto ao Eb.
Cantigas de Eb

Saara r eb k nn,
Sacudo-lhe com eb, para pr a morte no caminho (mandar embora)
Saara r eb k nn
Sacudo-lhe com eb, para pr a morte no caminho (mandar embora)
Cantiga Para a Pipoca

y gbl lr , y gbl
me varra sobre a cabea dele, me varra.
y gbl lr , y gbl
me varra sobre a cabea dele, me varra.
Gbl, Gbl Kin sr ,
Varra, varra o que estiver sobre a cabea dele,
Ik Gbl lr , ik gbl ara nlo.
Varra Ik de sobre a cabea dele, varra Ik para que ela v embora do seu
corpo.

(costuma-se estourar 3 bonecas de plvora aps esses sacodimentos, que


ficam por trs do pedinte a uma distncia segura, havendo quem coloque
mais... cerca de 11, que rodeia a pessoa e vai at a porta.
Essas bonecas de plvora so feitas com meia colherzinha de caf em p,
noz moscada ralada e acar... podendo se adicionar estrume de boi, caso
seja muito grave a perseguio dos eguns...)
Despache os ebs onde determinar o jogo de bzios.
Mas, o comum despachar o de Exu (e Gira) na encruzilhada aberta...
O de Iku no cemitrio...
O de Egun em gua corrente, onde se deixa do lado uma caneca de gua com
borra de caf, ou tambm no cemitrio, mata, lixo... Vai depender do que
If determinar.

Na dvida, despache tudo no rio, pois que entidades e orixs comem no


momento do sacodimento.

EB BRANCO
Aqui apresentado um Eb Branco, que pode ser usado como referncia para
todos os Boris. Pode ser passado em qualquer pessoa que necessite passar
por esse ato.
Materiais Necessrios:

10 Pedaos de Morim branco com 10cm


10 Bolas de Aga
10 de Bolas de Mel
10 Akarajs feitos em Azeite Doce
10 Akaas Branco
10 Kiabos Cr
10 Moedas de Valor Atual (Prata)
10 Bzios Abertos Se for feito dentro do Ax, as partes
retiradas devero ser colocadas em s.
10 Caixa de Fsforos
10 Velas Brancas Tamanho Padro
Eb (Canjica)
Um pano para levar o Eb O mesmo posto sobre os ps da pessoa
enquanto se passa o Eb.

Obs: No se usa mel aos filhos de Od. Assim como no se usa dend em
filhos de sl.
Modo de Fazer:
Estende-se pano no cho. Pede para que a pessoa fique em p sobre ele.
Colocar em cada lado da pessoa, cinco pedaos de pano. Ir passando tudo
no corpo da pessoa, colocando em cada pano, comeando pelos que esto do
lado esquerdo. Em seguida colocar tudo no pano do cho juntar tudo
amarrar no alto da arvore frondosa em de preferncia que d frutos.
Cantigas de Eb

Saara r eb k nn,
Sacudo-lhe com eb, para pr a morte no caminho (mandar embora)
Saara r eb k nn
Sacudo-lhe com eb, para pr a morte no caminho (mandar embora)
BORI

Aps tudo feito hora de levar a pessoa para Enin. Uma pessoa
previamente escolhida vai at o lugar que se encontra recolhida a pessoa,
e pede para que encoste sua cabea em suas costas e lhe segure pelas
mos. Dessa forma a pessoa deve ser levada at a Enin (Esteira), sempre
de cabea baixa e sem nada dizer.
Chegando ao local, a pessoa deve fazer meno de se sentar durante duas
vezes e sentar-se na terceira vez. Nessa hora todas as comidas (sobre a
enin), e temperos (ao lado) devero estar prontos para o ato. O Igb Or
dever ser posto a frente da pessoa, juntamente com o restante da mesa.
Deve ser passada banha de Or nas seguintes partes:

Nos quatro pontos da cabea


No corao
Nas costas
Dedes das duas mos
No pomo de Ado
Nos braos

OBS: S se coloca Indj (Sangue) nos dedo do p direito, se tivermos pai


morto, e no esquerdo se me morta, em forma de respeito e agradecimento,
pois eles j no esto mais entre ns. J se uniram as suas outras
metades, no caso Ori-Orun e Ori-Aiye, tornando-se uma s pessoa, e s nos
basta a reverncia e agradecimentos.
POSIO NA ENIN
A pessoa a qual ir tomar o Bori dever sentar-se e ficar com as pernas
esticadas e deixar as mos espalmadas sobre os joelhos. Essa a forma de
se receber o Ax. Se for usado o apoti, a pessoa dever estar com coluna
ereta e ps juntos e suas mos espalmadas voltadas para cima.
Nessa hora colocado o Oj sobre as costas da pessoa, e acesa a vela
do Bori.
Essa uma boa hora para explicar sobre o ato de Bori a pessoa. Falar
sobre o que significa e o que estar recebendo. Deixe claro que o que
acontecer ali, no se trata de feitura ou de se agregar
responsabilidades dentro do culto.
SAUDAES DURANTE O BORI
Comea-se o Bori respingando o cho com gua por trs vezes. A cada vez
que se joga a gua ao cho deve ser pronunciado:
OMI TN - guas novas
NA TN - caminhos novos
PELE TN - calma novamente

Saudaes aos Ancestrais


Invoca-se nessa hora os Ancestrais (Ok run) pedindo licena dizendo:
AGO MO JUBA GBAGBA
Meus respeitos e Licena aos antigos;
KOLOBO SE'R
Desejamos boa sorte
AWA BA SE'R
Boas realizaes
SAUDANDO O OBI (ZELADOR)
Saudaes Com Obi (Seco) Mo Direita
Nessa hora o Zelador(a) ainda com o Obi interio, pede ao Obi o que se
deseja pessoa:
OBI
Obi
OBI
Obi
OBI
Obi
OBI
Obi
OBI
Obi
OBI
Obi

KOSI
para
KOSI
para
KOSI
para
KOSI
para
KOSI
para
KOSI
para

IK
que no tenhamos morte
RN
que no tenhamos doenas
F
que no tenhamos perdas
J
que no tenhamos derramamento de sangue
FTB
que no tenhamos desentendimentos
AR IK BBWA
que a morte no nos veja

Saudaes Com Obi (Seco) Mo Esquerda

OBI NIBI IK
Obi para evitar
OBI NIBI RN
Obi para evitar
OBI NIBI F
Obi para evitar
OBI NIBI J
Obi para evitar
OBI NIBI DN
Obi para evitar
OBI NIBI FTB
Obi para evitar
OBI SE
O Obi tem fora

a morte
as doenas
as perdas
derramamentos de sangue
obstculos
desentendimentos

PEDIDOS AO OBI (PESSOA)

Depois que o zelador(a) tenha feito os feitos os pedidos, o Obi


entregue a pessoa a qual toma o Bori para que faa seus pedidos. Deve-se
segurar o Obi prximo a boca. Nessa hora todos devem cantar:
OB KRA LOKN
OB COMOVE-NOS PROFUNDAMENTE O CORAO
GBRGDA
ESCANCARADO
OB KRA LOKN
OB COMOVE-NOS PROFUNDAMENTE O CORAO
GBRGDA
ESCANCARADO
PARTINDO O OBI (OF I)
Deve-se pedir ag ao Obi e abri-lo. Sacrifique-o, tirando o corao que
consta do broto da parte interna. Reza-se:
AGO OB
LICENA OB
OB RE RE O
OB DE BOA SORTE
KO TO OWO MJ KEBA
SAUDAMOS-LHE COM AS DUAS MOS PEDINDO AJUDA
Separando as Partes do Ob
Enquanto se separa as talas do Ob reza-se:
OB NI BI IKU
OB PARA EVITAR A MORTE
OB NI BI ARUN
OB PARA EVITAR A DOENA
J OWO EE DI MI OLOFIN
SUPRA-ME DE RIQUEZA MEU LEGISLADOR
PARTINDO O OBI (OF I )
Deixa-se a mo esquerda ligeiramente aberta, e com a mo direita toca nos
pingos d'gua no cho, batendo na mo esquerda e em seguida tocando na
testada, na fronte, nuca, pescoo e mos sempre tocando antes ao cho.
Se tiver pai morto, tocar no dedo do p direito, se me morta, no dedo
do p esquerdo. Se a pessoa tiver os pas vivo, no tocar nos dedes,
dizer apenas ALAFIN OR RE, ADP.
Com o Obi molhando com a gua da quartinha, toca-se a testa , fronte ,
nuca , braos , corao , dedo do p . Sempre dizendo:
OBI OR

OBI AP
OBI OKN
Primeira Parte do Ef Or

G FN MI OR
D-me licena cabea
G FN MI ORIS
d-me licena Orix
G FN MI RISNL BB K.
D-me licena Grande Orix, Pai acima de todos!
E por ltimo:

OR MO KI E PL !
Cabea eu vos sado delicada e gentilmente!
G Y OLR,
Com licena, salve o Senhor da cabea.
G Y ELD!
Com licena, Salve o Senhor da Criao (Oldmar).

PARTINDO O OBI (OF II )

Segunda Parte do Ef Or Tocando a Cabea


G SWJ OR!
D-me licena frente da cabea! Nesta hora toca-se a testa do oficiado.
G LHIN OR!

D-me licena parte de trs da cabea! Toca-se a nuca do oficiado.


G TN OR!
D-me licena lado direito da cabea! Toca-se o lado direito da cabea do
oficiado.
G SI OR!
D-me licena lado esquerdo da cabea! Toca-se a parte esquerda da cabea
do oficiado.
G K OR! OU G RIN OR!
D-me licena o topo da cabea, ou d-me licena meio da cabea bea!
PARTINDO O OBI (OF III )
Terceira Parte Do Ef Or Passando a Banha Vegetal

G SWJ OR!
D-me licena frente da cabea! - Nesta hora toca-se a testa do oficiado.
G LHIN OR!
D-me licena parte de trs da cabea! - Toca-se a nuca do oficiado.
G TN OR!
D-me licena lado direito da cabea! - Toca-se o lado direito da cabea
do oficiado.
G SI OR!
D-me licena lado esquerdo da cabea! - Toca-se a parte esquerda da
cabea do oficiado.
G K OR! OU G RIN OR!
D-me licena o topo da cabea, ou d-me licena meio da cabea bea! Toca-se o topo da cabea do iniciado.
Veja que na terceira parte dizem-se as mesmas palavras, porm desta vez,
passa-se a mistura feita de Or e efun.
PARTINDO O OBI (OFERENDAS)

10

Apresentando as Oferendas a Or
Na mo direita, a quartinha com gua; na mo esquerda, o prato com o ob.
O Zelador toca os quatro pontos da cabea, no corao e nas costas.
Depois dada para a prpria pessoa encostar o prato e a quartinha nas
frontes, morada da alma guardi ancestral.
Se Pega os gomos (Obi) com a mo esquerda. Passam-se os gomos para a mo
direita com a parte interna para cima, tocando nos pingos de gua que
esto no cho tocando a fronte da pessoa com mo esquerda. Sada-se o
cho e o Or da pessoa 3 vezes. Jogam-se ento os gomos no prato.
Cada cada tem uma frase, que serve como conselho, sugesto ou
advertncia, a ser estudado junto com o consulente. Por ele falam
diversos orixs.
PARTINDO O OBI (OFERENDAS)
Apresentando a Oferendas a Or
Na mo direita, a quartinha com gua; na mo esquerda, o prato com o ob.
O Zelador toca os quatro pontos da cabea, no corao e nas costas.
Depois dada para a prpria pessoa encostar o prato e a quartinha nas
frontes, morada da alma guardi ancestral.
Se Pega os gomos (Obi) com a mo esquerda. Passam-se os gomos para a mo
direita com a parte interna para cima, tocando nos pingos de gua que
esto no cho tocando a fronte da pessoa com mo esquerda. Sada-se o
cho e o Or da pessoa 3 vezes. Jogam-se ento os gomos no prato.
Cada cada tem uma frase,
que serve como conselho, sugesto ou
advertncia, a ser estudado junto com o consulente. Por ele falam
diversos orixs.
SOBRE O JOGO DE OBI
Nessa parte esteremos estudando cada cada do jogo de Obi de 4 partes.
muito importante saber exatamente essas falas. Se faz necessrio decorar
cada cada e fala, para que em qualquer ato feito se tenha a certeza de
estar tudo correto e de agrado seja ao Or ou rs em questo.
SOBRE O JOGO DE OBI - LF
Cada : 4 abertos com a parte interna para cima.
"Todos Necessitamos Do Bem, Mas Nem Todos Sabemos Apreci-lo".
Grande Sabedoria - Cabea Do Mundo
Orixs: Obatal, Xang, Orunmil, Ibeji e Obaluaiye.

11

Resposta : Paz, prosperidade, afirmao.


Deve-se repetir a jogada. A cada pode ser boa ou m, de acordo com a
segunda cada.

Se o rs estiver satisfeito responde com Ejif (2 abertos e 2


fechados). Quer dizer com segurana, sem dvida, de corao.
Se na segunda sair Ejife ou Etawa boa.
Se sair Oyeku m. Pergunta-se imediatamente o que fazer para
anular a resposta m.
Se sair Okaran, h um Egun que atrapalha o consulente e no o deixa
progredir.
Se sair lf novamente muita felicidade, abundncia e bens
materiais.

Recomendao : No se preocupe com o que falarem de voc.


SOBRE O JOGO DE OBI - ETAWA
Cada: 3 abertos com a parte interna para cima e 1 fechado com a parte
externa para cima.
"Tudo Na Vida Tem Seu Oposto . No H Primeiro Sem Segundo, Nem Segundo
Sem Primeiro.
Orixs: Sango, Od Inle, Osun e Yemonj.
Resposta: Possibilidade de resposta positiva sendo possvel a necessidade
de se fazer Eb ou dar algum presente para um desses rss ou mais.

Perguntar de novo. Se repetir a resposta, a podemos estar seguros:


a afirmao confirmada.
Investigar os caminhos.

Recomendao : Voc tem muita dependncia de Xang. Banho de ervas.


SOBRE O JOGO DE OBI - EJIF
Cada : 2 abertos com a parte interna para cima e 2 fechados com a parte
externa para cima.
"Muitos Bens e Grandeza, Muitos Inimigos" -

A Cada Maior Do Obi

Orix: Responde Es, Ogun, Osoosi e Osun.


Resposta: Se lf respondeu antes dessa jogada pode parar de jogar,
pois essa a cada mais firme, com certeza a resposta SIM. Presentear
Exu. No se h necessidade de mais perguntas.

12

No emprestar dinheiro.
No sair da cidade sem dar um presente para Ogum
Cirurgia. Perigo de vida.
Oxossi fala de justia.
No fazer trabalhos espirituais.
Rezar para os ancestrais.

Recomendao : Fala de um familiar morto, que tem que se fazer algo.


SOBRE O JOGO DE OBI - OKARAN SODE
Cada: 1 aberto com a parte interna para cima e 3 fechados com a parte
externa para cima.
Abrir Os Olhos, Tocar A Orelha Direita E Dizer:
"Todo O Grande Se Formou Com A Ajuda Do Menor. Todos So Importantes. No
Despreze A Ningum. No Se Vive Sozinho."
Orixs: Responde

Es, Ik, Omol e Aj.

Resposta: Diz NO, fala a Morte, dificuldades gravssimas.

Algo de mal vai acontecer


Dificuldade grave
Jogar novamente para ver se h um egun
Para Ob a pessoa est num srio aperto. Deve aceitar, para no
arriscar a vida
Oy diz para no fazer festa ou reunio familiar sem antes rezar
para Orisa, e dar oferendas.
Nan quer que v a um hospital 12 quarta-feiras, d esmolas.
Tambm Nan diz que seu bem-estar depende de cultuar rs Ibeji.
Yewa diz para no colocar a mo na cabea de nenhuma criana, e,
No assobiar nem correr dentro de casa, pode haver acidente.

Recomendao : Cuidado com bebidas alcolicas e doenas venreas.


SOBRE O JOGO DE OBI - OYEKU
Cada: 4 fechados com a parte externa para cima.
O Obi Emudece
Maus pressgios. Morte
Orixs : Responde Oy, Egun, Ik e Nan.
Resposta: Resposta Negativa, muito m, anncio de Morte repentina.

13

Quando cai Alfia - Saudar Obatal. Repete-se a pergunta para ver


se cai Etaw ou Ejif.
Quando cai Etaw - Saudar Sango e Ogun. Se responder a uma pergunta
deve-se pedir confirmao.
Quando cai Ejif - Sauda-se os Oluwos, o Baba e os Om If. Pode
parar de perguntar sobre o assunto.
Quando cai Okaran Sod - Ficar alerta, sade a cada. Perguntar de
novo para ver se um simples NO ou a indicao de alguma
dificuldade a caminho.
Quando cai Oyeku - Coloca-se os gomos numa tigela com gua para
esfriar.
Reza-se para Oy, e ponha uma cabaa com Omiek (gua com akas
diludo) para Egun, pergunta-se quem responde rs ou Egun, e o
que fazer para contornar o problema anunciado.
Tocar o peito com 8 pedaos de OBI e coloc-los em gua. Acender
uma vela e colocar uma quartinha d'gua para Egun.
Pegar os gomos e dizer: 'Obi lf.
Jogar de novo para ver se fala Orunmil ou Iku, ou o Egun de algum
parente ou amigo prximo que avisa da morte de algum chegado.
Perguntar qual o eb que se deve fazer para de imediato para salvar
a vida.
Se cair lf, Etaw ou Ejife o Babalrs vai at porta. O
consulente segura um obi e se joga gua de OBI na rua. O consulente
enquanto isso se deita de bruos na esteira.

Ao levantar-se o consulente diz: Que O Que Vem Para O Bem Seja Para O
Bem. Muita Sade. Ningum Gosta Da Morte .
Se cair duas vezes seguidas, refere-se a uma pessoa muito doente e com
problemas financeiros, que tem que fazer uma obrigao logo. Faz-se
limpeza com um galo preto grande diante de Exu. Com o esporo
confecciona-se um patu que dever ser levado sempre com a pessoa.
SOBRE O JOGO DE OBI - OBSERVAES
Observaes Sobre Algumas Cadas

Dois gomos abertos um sobre o outro - Significa dinheiro a caminho.


Montados 2 a 2 - muita sorte, muito dinheiro a caminho.
Quando ao jogar um pedao quebra - D-se ao consulente para guardar
no bolso. Significa dinheiro.
2 pedaos fechados sobrepostos - Traio, discrdia, questo
delicada.
Um pedao de lado - morrer algum prximo.
Dois pedaos de lado - essa morte ocorrer em breve.
Todos caem amontoados - no se l, jogada invlida.

SOBRE O JOGO DE OBI - ADURA OBI


OBI NI UNBI IKU DANU

14

OBI QUE AFASTA A MORTE


OBI NI UNBI ARUN DANU
OBI QUE AFASTA A DOENA
OBI NI UNBI OFO DANU
OBI QUE AFASTA APERDA
OBI NI UNBI EJO DANU
OBI QUE AFASTA PROBLEMAS DE JUSTIA
OBI BI IKU DANU LORI WA
OBI QUE AFASTA A MORTE EM CIMA DE NS
OBI BI ARUN DANU LORI WA
OBI VEM AFASTAR DOENAS EM CIMA DE NS
OBI BI OFO DANU LORI WA
OBI VEM AFASTAR PERDA EM CIMA DE NS
OBI BI EJO DANU LORI WA
OBI VEM AFASTAR PROBLEMAS EM CIMA NS
OBI BI OSI DANU LORI WA
OBI VEM AFASTAR POBREZA EM CIMA DE NS
SAUDANDO OR
Agora se na o jogo se mostra lf, todos devem dizer Or O , e faz-se
a saudao ao Or.
A seguir o Zelador faz os seguintes gestos e deve ser seguido pela pessoa
que est dando o bor:
Junta as mos altura do peito e afastando-as por 3 vezes dizendo: AWO
OR ; com as mos juntas e por 3 vezes,

Toca-se o peito, dizendo: OR EMI ;

15

No ombro direito, OR AJ ;
No ombro esquerdo OR ATO
E abrindo os braos, OR LF
Aps este ato, continua-se o jogo perguntando-se para onde deve ser
levado o carrego, se o Obi oferecido dever ser inteiro na cabea ou s
os gomos. Se for determinado que use-se apenas 2 gomos, a pessoa que
estiver tomando o Bori dever comer os outros 2 gomos.
Depois de feito o jogo, se pega os gomos do ob, tiram-se o fiapo de cada
gomo e se o coloca dentro do Igb Or com gua, dizendo-se:

OBIKMAK
NADA DE MORTE
OBKMARUN
NADA DE DOENAS
OBKMASJ
NADA DE PROBLEMAS, BRIGAS
OBKMASFO
NADA DE PERDAS

OBI AO CORPO
Partes do Corpo Onde Colocado Obi
O Zelador deve pegar pedacinhos do Obi partidos e mastig-lo e colocar
nas seguintes partes:

Na fronte (presos na orelha);


No centro da cabea (Or Osu).
No dedo do p (se os pais forem mortos).
Pega-se sete pedaos do Obi e mais 7 atares e d-se a mo da pessoa
que est fazendo o Bori, e pede para que a mesma mastigue e engula
junto com 3 goles de gua da quartinha do bori.
O restante dos pedaos so distribudos a todos os presente.

16

COBRINDO A CABEA
Com um Oj, deve ser coberta a cabea da pessoa. Se Pega a quartinha do
prprio Bori, e oferece-se a pessoa, pedindo que tome 3 goles. No caso de
ter oferecimento de animais a cabea, a mesma no dever ser coberta
ainda. Arruma-se o Obi mastigado no centro da cabea de forma que no
caia. S aps serem oferecidos os animais que a cabea e coberta.
Importante : Assim que todas as comidas forem postas na mesa do Bori
(animais sacrificados), a cabea da pessoa deve ser descoberta para que
possa comer.
Quanto aos Animais Oferecidos - Rezas
Todos os animais oferecidos a Or, devero ser encostados (cabea) na
fronte da pessoa dizendo:
OR MO P JE, OR MO P JE
Or, eu o convido a comer, eu o convido a comer;
WRE K'O B'RE K'O LOORE
Rogamos que voc se cubra de bnos e de bondade.
INICIANDO O BORI
Depois de tudo confirmado atravs do Obi, dado incio ao ato de Bori. O
ncio dado quando evocamos as foras necessrias.
Aps a sequncia ao lado devidamente cantada ( Orin rs, Orin jl e
Agbnnrgn) louva-se Or cantando:

OR O OR
CABEA, CABEA
OR APE'RE OR O A BI YE YE
CABEA TRAGA-ME COISAS BOAS, CABEA QUE NASCEU DA MAME
OR O LESE IKODIDE LESE RS
CABEA AOS PS DO IKODIDE E AOS PS DO RS
Aps a cantiga, d-se inco ao Oro Np.
INICIANDO O BORI - ORIN RS

17

Invocando a fora dos rss

RS W NI EJ
O DIDE MI SO KI N'BO SORI A LE
AGO BO LAE-LAE
RS W NI EJ
O DIDE MI SO YIN BO ONON
SE W LORE, SE WA LORE
BABA A ILE E SIN
(S/GN/OD...) RS K A ORO LONI
SE AW SE LORE BABA A ILE E SIN
Traduo
RS VENHA SUPRIR NOSSAS NECESSIDADES
PONHA-ME DE P, EU VS PEO SAUDANDO-O
E CULTUANDO VOS EM NOSSA CASA
ATENDA CUBRA SEMPRE SEMPRE
RS VENHA SUPRIR NOSSAS NECESSIDADES
PONHA-ME DE P, EU VOS PEO CULTUANDO NO CAMINHO
FAA-NOS FELIZ! FAA-NOS FELIZ!
PAI DE NOSSA CASA, VOS SERVIMOS
(S/GN/OD...) QUE CULTUAMOS HOJE
VENHA NOS TRAZER FELICIDADE PAI DE NOSSA CASA VOS SERVIMOS.

INICIANDO O BORI - ORIN JL

18

Louvando o senhor que molda as cabeas (jl), o nosso oleiro. Canta-se


a seguinte cantiga:
JL OR, OR L'W L'W L'W
RS QUE MOLDA AS CABEAS, A CABEA EST LINDA, LINDA, LINDA,
OP NYIN EDMAR, W OR E K
VOS AGRADECEMOS, SENHOR SUPREMO, VENHA CABEA, VOS SAUDAMOS
E K ORUN, E K SP, E K J
SAUDAMOS O SOL, SAUDAMOS A LUA, SAUDAMOS A CHUVA
J B IL
QUE CAI SOBRE A TERRA
IRE OR J, J IRE OR
FELIZ A CABEA ACORDE, ACORDEM FELIZ A CABEA
IRE OR J, J IRE OR
FELIZ A CABEA ACORDE, ACORDEM FELIZ A CABEA

INICIANDO O BORI - ORIN GBNNRGN


Esse o grande mensageiro, muitas vezes chamado de o Porteiro entre o
Orun e o Aye, ou seja, entre o Cu e a Terra. Sem ele, Or no pode vir
at o Aye receber as oferendas. Canta-se:
MO JB GBNNRGN
APRESENTO-VOS MEUS RESPEITOS GBNNRGN
MO JB GBNNRGN
APRESENTO-VOS MEUS RESPEITOS GBNNRGN
WA PD L'NN IPRN, IPRN,
VAMOS ENCONTRAR-VOS NOS CAMINHOS DO VOSSO POSTO NO CU,
WA PD L'NN IPRN, IPRN,

19

VAMOS ENCONTRAR-VOS NOS CAMINHOS DO VOSSO POSTO NO CU,


WA MSN RUN KORIN KI RNML,
NS CANTAMOS NOS NOVE ESPAOS SAGRADOS (CUS) CUMPRIMENTANDO (SAUDANDO)
RNML
WA TN WO TN W KORIN KI ORNML
PEDIMOS QUE VOLTEIS OS OLHOS PARA NS QUE CANTAMOS (SAUDANDO) RNML
WA OR OFE, OFE EDMAR
FAZEI NOSSAS CABEAS SALTAREM MUITO ALTO, AT O SENHOR DA CRIAO
WA OR OFE, OFE EDMAR
FAZEI NOSSAS CABEAS SALTAREM MUITO ALTO, AT O SENHOR DA CRIAO

REZAS, COMIDAS, FUNDAMENTOS CANDOMBL


ORIKIS
COMIDAS

KSI
KSI
KSI
KSI
KSI
KSI
KSI
KSI
KSI

YKU.........QUE NO HAJA MORTE


ARUM.......QUE NO HAJA DOENA
IJ.........QUE NO HAJA BRIGA
EJ...... QUE NO HAJA PROBLEMA
OF.....QUE NO HAJA PERDA
AJ.......QUE NO HAJA CASTIGO
ABMO......QUE NO HAJA TRISTEZA
EJ..........QUE NO HAJA SANGUE
G.........QUE NO HAJA PRISO

01 ORIKI DIVERSOS:
- DE EXU (UMA SAUDAO DIANTE DOS ASSENTAMENTOS, CARREGOS E LOCAIS
PARA DESPACHOS):
S OTA ORS
OSETR L ORUKO BABA MO O
ALAGOGO IJA LORUKO YA NPEE
S ODARA OM KUNRIN IDOLOFIN

20

OLE SONSO SORI ESSE ELESE


KOJE KOSI JEKI ENI NJE GBE MI
AK LOWO LAI MUTI S KURO
AK LAIYO LAI MUTI S KURO
ASOTUN SOSI LAI NI ITIJ
S APATA OLOMO LENU
AI OKUT DIPO IY
ALAGEMOO ORUN A NLA KALU
PAPA WARA ATUKA MASESA
S MASEMI OM ELOMIRAN NI KOSE
F S
(INVOCAO)
ALAKEGUN KI RINGUN IERI
OJINLE AERE KI RAIE MOKUNTELE
ARINJINA KI ROJU RO MO RE TOL
JE KARON KARON GBE TIUA GBO
JE KARON KARON SORO ARA UA
JE KARON KARON GBO TAIE TARA UA
ORUK IF O LAPE ORUKO IF O LAPE
MO GBAIE PEFA E GBA MIO EGBA MILA
AIE TOTO O E DARIJU MIO EIN MOPE
KASORIKI IF KASORIKI ES
ES BURUKU O, ES OONA
ES ABENUGAN, ES ORITA
ORUKO GBOGBO IN MI MOPE LA PEPO
EJE OIE MI O L ORUKO IYA MI OSORONGA
ATOJE NUA TOKAN JE DO
EJE OIE MI KALE O
- ORIKI PARA ACORDAR EXU:
AGIBAL, AGIBAL, AGIBAL.
ADACOR, ALACOR
ADACOR, ALACOR
ADACOR, ALACOR
AGIFALAR (NOME DO EXU) TEMP INL
AGIFALAR (NOME DO EXU) TEMP INL
AGIFALAR (NOME DO EXU) TEMP INL
EXU MOP
EXU MOP
EXU MOP
MOJUB, AX
(todas as vezes que rezar o oriki, bater pa).
-

EXU:

K S YI TI Y MO JEUN
TBI Y SE IGNW TI K
NI FI TI EXU SIWJ.
(No existe ningum que coma
Ou esteja instalado com realeza,
Sem que haja recorrido a Exu primeiro).

21

- PARA SE FAZER OFERENDA PR EXU:


EXU ODARA
ONILE KONGUN KONGUN DE RUN
B OBIRIN J
B KNRIN UM
ONBOD RUN
BAB !
W GBMI !
(OU... W GB... NOME DO PEDINTE)
G KI R J NN DR,
EXU LGMN RUN.
MAJ K MO (NOME DO PEDINTE...) NR IJ R.
EX MAX MI,
MAX (NOME...)
AG LONN FN WA,
XNN (NOME...) N RERE,
AX!

- ORIKI OGUN

OGUN LAKAIYE OSIN IMOLE


OGUN, SENHOR DO MUNDO TRABALHA BRILHANTEMENTE
OGUN ALADA MEJI
OGUN DE DUAS ESPADAS
OFI OKAN SANKO
ELE USA UMA FOICE
OFI OKAN YENA
ELE USA UM ANCINHO
OJO OGUN NTI ORI OKEBO
UM DIA OGUN DESCENDO DO MORRO
ASO IN LO UM BORA
ELE SE ENROLOU NUMA ROUPA DE FOGO
EWU EJE LOWO
E NUMA ROUPA DE SANGUE
OGUN ONILE OWO OLO NA OLA
OGUN O DONO DA CASA, DO DINHEIRO, DA ESTRADA
OGUN ONILE KONGUN KONGUN ORUN

22

OGUN O DONO DE MUITAS COISAS NO CU


OPON ONI SILE FI EJE WE
ELE TEM EM GUA EM CASA, MAS PREFERE TOMAR BANHO DE SANGUE
OGUN AWO LE YINJU
OGUN GOSTA DE MULHERES BONITAS
EGBE LEHIN OM KAN
ELE SOME COM AS PESSOAS QUE NO O RESPEITAM
OGUN MEJE LOGUN MI
OGUN SE DIVIDE EM SETE, MEU OGUN SO SETE
- Para Ogum, pedindo um emprego (APUD BENISTE, 1997:218, Orun Aiye,
O encontro de dois mundos, Bertrand Brasil. 1997):
gn lkiy mo w bb
Lti fn mi nis
Tor nd n mo nw s odoo re
Jw gb temi
Ki oj ma se ti mi
Larin egb mi
gn jw gb igbe ti b mi o
E fr mi l
E b mi ws
(Traduo: Ogum Lkiy poderoso eu venho suplicar
Para dar-me um emprego
Por isso, estou em sua presena
Por favor, oua-me
No permita que eu me sinta envergonhado
Perante meus colegas
Ogum, por favor, oua meu apelo e minhas splicas
Proclame minhas necessidades
Ajuda-me a encontrar um emprego)

- ORIKI OSOSI
(Dahom - Oriki Sav)
ODE ONIJA
SESE LEHIN ASO
EE KO PO DE
OJU TI O RI EGBIN KO FO
OJO PO IY MA BI
A KEERE TO GBON SINON
ODE KO TO KU AGBANLI
O SI IDI BATA LEERI EBE
ODE NWO MI ERU NBA MI

23

IJL ODE
IJL WU MI
NE O SUN IJL NI TEMI
ODE LO BI MI D AGBA
IJL WU MI
NGE O SUN IJL NI TEMI
ENI BI NI LENI IJO
EWURE KO NI SI MO R
KO RODO AGUNTAN
- ORIKI SOPONA
(Oriki Ketu)
ENIKENI AWA PE LI AGBA
BABANIJE ALAJOGUN IYALAYEWU AJOGUN APAKE
AWA KO FO ENI KI OM PA ENI JE
ROJU NLO NI ELE MIRAN
IRAWE OJU OMI WELE NI SE WELE
OKOYIKO O GBA ODE ELERAN KI MO UM ERAN
ARIKO OJE KI NRO KO
AGEGE IDE KI KO OPE
AWON TI OBU OKO ENI LI ONA OKO
AWA RU OKU E DE BOLI
IPO KOSI ENU KO SUN
SAKA SIKI GBA OJU ONA
ONI WOWO WDO
GBA OM LI OGUN DANU
- ORIKI OSUMARE
(KETU)
OSUMARE A GBE RN LI APA IRA
ILE LIBI JIN OJO
O PON IYUN PON NANA
OFI ORO KAN IDAN WO LUKU WO
O SE LI OJU OBA NE
OLOWO LI AWA RE SE MESI EKO AFAYA
BABA NWA LI ODE KI AWA GBA KI AWA TO
A PUPO BI RN
OLOBI AWA JE KAN YO
O DE IGBO ELU KO LI EGUN
OKO IJOKU DUDU OJU E A FI WO RAN

24

- ORIKI SANGO
(OY)
B ETU B WO ILE
JEJENE NI UM EWURE
BI SANGO BA WO ILE
JEJENE NI UM S GBOGBO
A RI RU ALA ONINANSO GANGAN
NIILE NI IGBO SORO IBOSI
A JI KN SN BI OGE
ENIRU OKO LAMU TATA
OGBE ILE SURU GBE OM SI OKO IBEJI
AJA ON POLOWO AWO
ORA SERA WA LOWO OLUDUMARE
O KO EYI OLO ORO BAWA
KURUKURU AJNAKU BO OKE MOLE
- ORIKI OY
(OY)
Y OJIS OBIRIN SANGO ASEPERI O
DOGA UM WON LI RN OBIRIN SANGO
IYA OJIS TI OYA NI EMI IYO SE
GBE OM OLOM BI GBORO
A FI AKARABA J BI IDAHOME
IRO NI IDAHOME NPE WON KO NI AKARABA OYA NILE
ADELEYE RN WARA BI INA JO OKO
BOMIBARA RIS TI GBO EGBE R MO ILE
PON MI KI O MA SO MI PON MA SO MI
KI NRIN LI RN WARA BI IN JO OKO
GBERE OBIRIN SANGO
NI YIO WA PON OM ALUSI NI ODODO
O PON OM ALUSI TAN O KO O RI R SI ILE
OY NI O TO IWO WFON GB
- ORIKI YEMOJA
(IBADAN)
OM FE SE EGB WO YEMOJ
YA MI AWOYO MA JE LI EWU
YA OMINIHUN
OM GBOGBO NIT OLODE
A O BO OM R
BI O NI JO LE JO ONI YEMOJA
OGUN Y KE OLODO
YA KI O FI ORI MI BO MI OJARE

25

- ORIKI OSAYIN
IB AKODA
TI NDA TIRE LORI EREWE
IB ASEDA
TI NTE TIRE NILE PEPE
IB OSANYIN OLOJA EBORA
EWE E GBODO SUN NIGBO
EWE E GBODO SUN LODAN
PELEBE NI TEWE
EWE EE SUN L OKO
EWE EE SUN NIJ
EWE PELEBE
ELEWE OM E JIRE O
OJIS ORISA JIRE
OLOJA EBORA JIRE
OM OLOSANYIN JIRE
AS AS AS
DE OSSAYN (MAIS UM ORIKI):
PELB NITOB EW, PELB NITOB
KOB PLB AKN PLB
KUAWA AWAKU, AXU PLB EW
PLB NITOB O.
- ORIKI NAN BURUKU
(ORIKI ABEOKUTA)
SESE IB O
IBA IYE NI MO JE NI KI JE TI ARUN
EMI WA FORIBALE FUN SESE
OLUIDU PE O PAPA
ELE ADIE KO TUKA
YEYE MI NI BARIBA LI AKOKO
EMI A KO NI ALA MO LE GBE AGADA
EMI A WA KI ONILE KI ILE
BA ILE GBE MI NIKAN
BABA MI A JI MO NI JE EJA
WA NI JE EJA KE APEJA
BABA MI ORUKU O BANU BURUKU MU
AWA OM ASIROGUJO
OMO OLUSE GBE OLUSEGBE NIKAN
ARA EPE O EPE OSULE O ASIGORO AM OLOKA

- ORIKI R

26

OJU R
IKOKO R
OPA OTUN
OPA OSI
OR PL OR PL PEL R O
R PL ATETE MIRAN
ATETE BENIN KOOSA
KOOSA TI DANI KIB
LEENIN R ENI R PL
R ABIENIN R BA
KI BO B KYO SESE
R O
- ORIKI EGUNGUN
A JE OLELE MA LE E SARE
A JE MOINMOIN SE SASO
AGUNGUN ARA OKO
ODUN PE AWO ELEJIO OSU OMO ARINNAKO
AJODUN WA RO DE AW AROSINKO
ODUN LA RATA ODUN LA ROBI
ODUN WA DI PEREGUN
ODUN NI PEREGUN YE
AJODUN WA RO DE AWO AROSINKO
EGUNGUN OJE YA WA JIYO WA JEPO
ADUDAMADA BI ENI PORI
O YO FUN SARA RE LO YIN
YAAGBO YAAJU BI OSUN IWERU
AGBALAGBA YA WA J IYO WA JEPO
ODUN WA DA PEREGUN
ODUN NI PEREGUN YE
ERIN SESE TI KOWEE E DUN
OLOBI MA JE NBI KO WU MI O
OLOBI MA JE NBI KO WU MI
OMO BII PLUMOKO O
OLOBI MA JE NBI KO WU MI
- MAIS UM ORIKI DE EGUNGUN (EVITAR FICAR RECITANDO TOA!):
BAB LAX X INX IK ALRA KDUN
KDUN A SAGAN NUGN IK ADE RE IK
SUDAN DN NUGAN X INSE BBA P
IWO IWO GUN ETILERIWO. TOK BIBIW
MARI WOMOKOKAN TOTOP IRIW GN ALRA.
EGUN ATOPE EGUN IGI IGI
DAGLNAN SATA KADUKAN DI INTOT
RUKAN KOTOYO KUDN KOTOYO X E KOTOYO SANDE.
- ORIKI IBEIJI
JR KN
JR NBA BI NBA J, J, J

27

JR NBA BI NBA Y, Y, Y
JR KIN ARA ISOKN
OM EDUN TI NSEERE R IGI
OM T TI NSE NI L
JR WO ILE OLW K LO
O W L OLL K IA BE
JR KIN ARA ISKN
IL ALKIS LO TI KI WON
JR SO ALKISA DI ALSO
O SO ALGBE DI OLNJE
O SO TS DI LR
O SO "KINI O SE"? D OLKK
KK OW KK OM
BI T Y TINLO NI WJ
BE E NI KEHINDE NFI PLPL BO LEHIN
TYLOL NI OMD
OM KEHINDE LEGBN JR
T YLOL NI A RAN NISE
PEKI O LO TO AYE W
BI AYE DRA BI KO DARA
TYLOL ONIKS OM AKIN
O TO AYE DUN BI OYIN
TY KEHINDE MO KI
JR KN ARA ISOKUN
YNDINYNDIN LOJU OROGN
J WR LOJU Y R
JRDE IL KUN FFO
JR KUN DDE TERTER
T YLOS S AJ K SE
KEHINDE SAJ TIR GBR
AGDGODO K R WON GBE SE
APPA K RAN ARA ISOKN
GBOGO IGI INFORIBALE FUN SNRN
TOSO TAJE NFORIBALE FUN JR
JR KN ARA ISOKN
ODELE OBA TRN TRR
ODELE IJOYE TAAY TAY
AFNJ DB TI NJE LAWJO S
JR KIN WA TEWO MI BO SN OM
OFINJU OM TI NK ORE BA BABA
JEKI NRI JE NRI UM
JR KN MA SAI BA WON IYA LDO MI
- IJUB IF
(Rezar todas as vezes que for necessrio consultar If, para no ter
interferncias negativas)
OLOJO ONI MO JB RE
OLUDAIYE MO JB RE
MO JB OMODE MO JB AGBA
BI EKL BA JB L
IL A LNU

28

K IBA MI SE
MO JB WON GB MRNDLGUN
MO JB BABA MI
MO TUN JB AWON Y MI
MO JB RNML OGBAIYE GBRUN
OHN TI MO NA WI LOJO ONI
KORI B FUN MI
JOWO M JE K D MO
N K D MO
OHUN TI A BA TI WI FUN OGBA LOGBA NGBA
TI LKS NI S LWUJ IGBIN
TI EKESE NI NSE LAWUJ W
OLOJO ON KOGBA R MI YW YW
AS AS AS
TRADUO
Oh! Senhor do dia de hoje, sua beno
O criador da Terra, sua beno
Sua beno crianas, sua beno os mais velhos
Se a minhoca pede alimento Terra, esta conceder
Que assim meu pedido seja concedido,
Peo permisso aos ancies 16 Odu
Que meu pedido seja atendido
Sua beno meu pai
Ainda peo permisso a minha me
Sua beno runmil
Que vive no Cu e na Terra
Que o que eu disser hoje
Assim seja para mim
Por favor no permita que meu caminho seja fechado
Porque o caminho nunca fechado para magia
Qualquer coisa que eu disser para Ogba, ele aceitar
O que Ilakose diz a ltima palavra
Assim como Ekesee o ltimo da famlia do caramujo
O senhor do dia de hoje
Aceite minha palavra e verifique-a.
- Saudao para abertura do jogo, pelo sistema IF

IF OGBO
IF OUA
OM ENIRE OM ENIRE
FILHO DE ENIRE, FILHO DE ENIRE
OM EJ MEJI
FILHO DE DUAS COBRAS

29

T SARE GRANRAN GANRAN LOR EREWE


AQUELE QUE CORREU RAPIDAMENTE SOBRE AS FOLHAS
AKERE FINU SOGBON
O PEQUENO QUE EST CHEIO DE SABEDORIA
AKONOLIRAN BI IYE KAN ENI
AQUELE QUE SOLIDARIZA CONOSCO
IB AKODA
COMO SE FOSSE DE NOSSA PRPRIA FAMLIA
IB ASEDA
SUA BENO, PRIMEIRO SER CRIADOR NA TERRA
OLOJO ONI IB A R O
SUA BENO, CRIADOR DO DIA DE HOJE
AS AS AS
- PARA SER REZADA A TERMINO DO JOGO, COM O OBJETIVO DE PASSAR A
RESPONSABILIDADE
AO
CLIENTE,
QUANDO
ESTE
RESOLVE
NO
TOMAR
CONHECIMENTO DO LHE FOI DITO.
ORUKO AWON / ORIS IF MIRAN
TOU NIKE YORUBA TI O I TO SI
RNML MI ABIB / OOBI UNLE OLOKUN
OLOKUN AWO UO MIPE
Obs.: acostumar-se a rezar aps a saudao de abertura, antes de
iniciar o jogo, pois com certeza, no ter esquecimento ao terminar,
pois muito comum acontecer de esquecer. Passe imediatamente a
responsabilidade.
ORIKI AJILOGBE
- para cumprimentar, saudar e comunicar ao OD OGBE, tudo que se
far por IF a RNML, e para que todos os oferecimentos sejam
aceitos e se consiga xito em tudo.
ESINSIN LO UNPOJU SE ID
OT LO BEJO LATN
OWO SE ID WEREKE
OWO SE ID WEREKE
LODIF FUN LADE OYRIJ
LA DE OYRIJ LO NSE AYA, EJI OGBE
NIJO TE WON UM EN IMO
TI NUON JEN DO SORO R
WON N KO RUBO

30

IJ NA N NIOUN BERE SI FENU


IMO WI TIRE
ATI EWE, ATE AGBA KI F
ENU IYE WI TEMI
ATEWE, ATAGB (BIS)
Saudao para despedir a fase negativa do OD, que dever feita na
entrega do eb, no devido local.
1 - STURA WAGBA TETE ODABO
2 - OGUN DABE WAGBA TETE ODABO
3 - WORUN OPIN WAGBA TETE ODABO
4 - WORUN SOBE GBA WAGBA TETE ODABO
5 - OKONRAN OSA KEKI WAGBA TETE ODABO
6 - OTUN ORIKO WAGBA TETE ODABO
7 - OTURUPON OKONRAN WAGBA TETE ODABO
8 - EJIOGBE WAGBA TETE ODABO
9 - OKONRAN YK WAGBA TETE ODABO
10 - * ----------- WAGBA TETE ODABO (* Nome do OD que se entrega
eb).
- OBATALA
(ORIKI IF)
OBATALA OGIRY OBA EJIOGBE
OBATALA ALA ASE
OBA TAPA LODE IRANJE
O FUN ENI NI O GBA FUN EENI TI KO NI
A DAKE SIRI SIRI DA ENI LI EJO
O WO ENI PEPEPE BI ENI KI RI ENI
ABI OWO GBOGBO YO OMO LI OFIN
O GBA GIRI DANU LI OWO OSIKA
ELE JE OHUN AWA FUN NI JE
ONI ILE O FI O JE TI LEKUN
OBA BI OJ GBOGBO BI ODUN
ALA ALA NIKI NIKI
OBA GEGE BI OWO IF
OBA DA ENI SI AIYE MA GBAGBE
O LEDE SI APERE
O FO OSIKA BI ENI GBO OKE
ORO OKO LA DEPE
ORO OKO ABUKE
ORO OKO AFIN
ORO OKO LASE
ATATA BI RAKUN
AGBATAN NI ILE OKUNRIN
O TU KOKO ALA FUN OMO LORE
- ORIKI OXAGUI:

31

Logo a LRSA faz a DR em saudao ao RS TI AFF GNYON


DR RS TI GNYON
BB ES R WA
WA AGBA AWO A SRE WA
A JE AGUNTAN
A SRE WA EWA AGBA AWO
IBA RS YIN AGBA GNYN

Traduo
Orao a GNYON
Pai dos ancestrais venha nos trazer boa sorte
Belo ancio do mistrio, venha depresa
Comedor de ovelhas
Belo ancio do mistrio, venha depresa
Saudaes Orix escute-me ancio comedor de inhame pilado

Outro Oriki de Oxagui, do mesmo livro:


Orixagui
O di tapa
O di gunu
O di m ixe
O di kamire
O di kija
batala ba l orixa
Aji kulu
Ele ala
Ajagun gereke
Epa Baba
Ele tele j o eke

- ORIKI APAPO ODU MRNDLGUN


ESINSIN A MAA KUN ORI IMI WOIN WOIN
O DA FODU MRNDLGUN
T OLOGUN ERU T O NI OUN KO LENI
ESINSIN A MAA KUN ORI IMI WOIN WOIN
O DAFODU MERINDILOGUN
TO LOJI IWO FA TO NI OUN KO LENIYAN
T O BAJE PE TI OUN
OUN ORUNMIL
ODO A JE KI NWON MAA BA OUN DO
IBI TI AGBAGBA BA TI DOJA SI
NI EYE OKO TI I NA A
IBI TI OGEDE BA TI FI IDI BALE SI
IGBO NI I IDA
EWON MRNDLGUN I NWON NFARA WON

32

IRE TIHIN WA IRE TOHUN BO


AJERE OLONOONA
IRE TIHIN WA IRE TOHUN BO
AJEERE OLONOONA
- Reza para OBI / OROGBO
Aps esfriar o cho e com o OBI / OROGBO entre as mos.
Saudao:
AGO
AGO
AGO
OBI

AIY MOJB, AGO...


RS GBOGBO (RS QUE SE OFERTA) OU
R (FULANO) MOJB
AGO MOJB AS - AWA NI DIDE: PAZ, SADE, PROSPERIDADE, ETC...

- Descolando o obi, retirando os 4 pedacinhos de cima, dizendo:


OBI
OBI
OBI
OBI

DO FO
DO JO
SE TUN
MERIN

- Reza do OBI / OROGBO


ALA LOPO MOFI WA O
ALA OSI MO FI WA E
L OPO LOM NL WA NRE KE BA
O MEJI KETU OTUN OBI / OROGBO RER
LOMO NL OMI OBI / OROGBO ELEDA LOMO (Fulano) OU
RS (Nome)
Jogar gua
OBI NL resp: APA NI (3 vs.)
- REZA PARA EBORI:
AG FUN MI OR, AG FN MI ORIX
AG FUN MI ORIXAL BAB OK
(D LICENA CABEA, DE LICENA ORIX
DE LICENA GRANDE ORIX, PAI)
ORI MO KII PL !
AG Y OLOR, AG Y ELED
(D LICENA...)
AG ASIWAJ ORI (LICENA FRENTE DA CABEA)
AG LHIN ORI (... PARTE DE TRS)
AG TUN ORI (... LADO DIREITO)
AG S ORI (... LADO ESQUERDO)
AG OK ORI (... ALTO DA CABEA)
ORI , M P NYIN, W, GB OB W J OBI
( CABEA, EU VOS CHAMO, RECEBA OBI, VENHA COMER OBI)

33

- OUTRA REZA PARA ORI / EBORI:


ORI B
OR A PRE MBO
B WA TEMI
ORI B
A D MI WIY MBO
B WA TEMI
A PRE ORI O
D NISE
A DA MI WIY
OR O
D NISE
LS RIS
- DE OGUM:
Ogun alar ni ibaj Ogun que come cachorro
Ogun onir ababo Ogun que come carneiro
Ogun ikol ab igbin Ogun que marca o prprio rosto e come
caramujo
Ogun elemona Ygb exu xu Ogun que sabe o caminho e come inhame
frito
Ogun akirun ab iw ab Ogun poderoso que recebe chifre de
carneiro
Ogun ben ben, ern waun nij Ogun que abre caminho
Nije nibo lati pad Ogun? Onde podemos encontrar Ogun?
Apadere nibi abar j nisn Encontramos Ogun numa corrente de
sangue
Orix ton togn kotonikn O orix que est no meio da batalha
Afoyoj sire nib an laoye Qualquer orix que queira desafiar
Ogun
Oro Ogun le w A palavra de Ogun perigosa
Em Ogun fi i j sr Comer inhame com as mo muitas vezes
r Ogun kn go, go, go Na hora da briga, no brinque com Ogun
- OUTRA PARA OGUM:
LNN S PA , LNN S PA ,
ON KI WRE, ON KI WA PA.
GN ONRE, LNN S PA
OLNN KI WRE.
(PARA VS QUE MATAMOS NO CAMINHO,
PARA VS QUE NS MATAMOS NO CAMINHO
SENHOR QUE NOS ABENOA
SENHOR PARA QUEM MATAMOS
OGUM, SENHOR DE IR,
PARA QUEM SACRIFICAMOS NO CAMINHO,
SENHOR QUE NOS ABENOA)
- Adr Awon rs - Iyami srng

34

y kr gbo ymi o
Pequeninas mes, idosas mes
y kr gbohn mi
Pequeninas mes, ouam minha voz
y kr gbo ymi o
Pequeninas mes, idosas mes
y kr gbohn mi
Pequeninas mes, ouam minha voz
Gbogbo Elye mo gbt
Todas as senhoras dos pssaros quando eu
gbm ile
Cumprimo a terra
y kr gbohn mi
Pequeninas mes, ouam minha voz
Gbogbo Elye mo gbt
Todas as senhoras dos pssaros da noite
gbm ile
Todas as vezes que comprimo a terra
y kr gbohn mi
Pequeninas mes, ouam minha voz
02 REZAS FORTES:
- REZA PARA SUSPENDER QUALQUER TIPO DE EB:
Pegue uma quartinha, v jogando a gua e rezando, durante 3 vezes:
Ik nib
Itan ik
Ik nib
Itan ik
Ik nib
Itan ik
Ag mojub
- REZA PARA LOUVAR OS ORISHS, ANTES DO XIR:
LILO LRO COR BAB
ATI EMUM ATI EMIM BAB
O ATIM B LO UN OLORUM COR
OGN NH PATACOR AO ANEG
OSHOSSI ALAN DUD OD GOLONIN OCUR OTISSALE
OBALUAYI ACH LEBE LE COR O FRANCOLIN,
AZOANI QUEREGEBE
SHANG MOBONA QUE XRA J XRA
OMOLU, OSSAIN UMBERUDI ASS QUER QUER.
- REZA PARA BZIOS:
ODUDU DAD ORUMIL
BAB MIM ALARI QUI BAB
OLODUMAR BAB MIM
BAQUE OX
BAR LONAM

35

COU FIE BAB MIM


EMIM LO XIR BAB
IF BEMIM MOJUBAR
IB ORUM MOJUBAR
BABALORISH MOJUBAR
OSHAL MOJUBAR
ESHU MOGIB
ESHU MOGIB
ESHU MOGIB
(bater o p 3 vezes)
O QU OX IF AG.
- PARA OLODUMAR (O CRIADOR DE TUDO E DE TODOS: DEUS):
B OLDMAR
B AKD
B AXD
WA EGB D OXUM, JB O
KI B WA XE
K MA DGB ATORO JE.
(Eu sado Olodumar, Deus maior
Sado o primeiro homem criado
Sado o ltimo deles a ser criado.
Ns que cremos em Oxum, saudamos
E esperamos que Oxum oua nossa saudao
E permita que nossos desejos se realizem).
- REZA PARA LOUVAR O DIA QUE NASCE:
OLO OJO ONI
OBARA MEGI DELOGUM
OBARAXE OBARA JI EDEMIM
- REZA PARA OFERECER CANJICA BRANCA PARA OXAL:
EB, BAB EB UM AL
EB, BAB EB UM AL
ORISH TLA BORI
EB, TLA BORI, EB
- REZA PARA A NOSSA ZELADORA:
YALORIX NIL WA
OJMOMO YALORIX A E
YALORIX NIL WA
OJMOMO YALORIX A E
-

OGUM:

MN GB OGN ARAY, AIGB OGN SRO.


MN GB, MN GB OGN SRO.
(Sabemos que Ogum conduz a humanidade.

36

Sem o apoio de Ogum o caminho difcil).


L OMOKAN OGN EW NAM EYGI PAT COLORI JACH.
-

OXSSI:

ON ARAY ODE A RERE K WA N K D LK


DD A PA ERAN, WA N K D LK DODE E PA ERAN
ODE B EW ODE LDE K WA PA ERAN.
(Rei, senhor da humanidade, nosso bom caador,
Ns o chamamos para aprender a caar e,
acima de tudo, ir caar e encontrar a caa).
OLOBURU OD GORONIJ AJ EP PAOK KEROD AOK AR, OSHSSI AGOROMIM
AUNX KOR OD ABANI AUNX KOR OD.
- OMOLU:
OMOLU ALUK AFAN ROKONRIN ATO LOBE W KOR ATOTO AGIROK.
-

OSSAIM:

AGEREMI PELECECAN PELECEMEF ABID MOGUM EU EU.


-

OSHUMAR:

ARROBOBOI ABERUM SAG AZABOREGUEG ARROBOBOI BESSN.


-

NAN:

SALABA NALUOG NAQUITI NABURUK SALUBA.


-

OSHUN:

ORAYEYEW OSHUN IBUANA MEF MILOGUN AFIDERIOMAN ORAYEYEW.


-

YEMONJ:

ADOYAMIM ERYA YAOGUNT YASSESSU YATONAN YAMASSEMAL ODOYAMIN ERUY.


-

SHANG:

OB KAW KABIECIL AFONJ OP MANJALEKUAN ARAMIM AL Y BAMANI AJ


KUIL OTOMOB IKUMOB SIR AGNAJU IXOL AIR UNTIL AIR IBONA
SHANG DAW KABIECIL LE AB LEMP OB OLORUM.
-

OSHAL:

OSHAL IBIM AY EPABAB EPABAB EIM EIM ELED BAB OLODUMAR ELED
EMIM ABI LHILAI ELED EMIM .

37

- ALGUMAS REZAS COLHIDAS DO LIVRO NA MINHA CASA PRECES AOS ORIXS E


ANCESTRAIS, DE JOS FLVIO PESSOA DE BARROS, PALLAS EDITORA, RIO DE
JANEIRO, 2003:
- Para que Xang d segurana casa e proteo:
wre l, wre l kl,
wre l, wre l k ol,
wa bo nyin ma r wa jal,
wre l k ol.
(Traduo: Abenoe-nos e traga boa sorte nossa casa,
Que ela no seja roubada,
Abenoe-nos e traga boa sorte nossa casa,
Que no venham ladres,
Ns que o cultuamos,
Jamais veremos nossa casa roubada,
Abenoe-nos e traga boa sorte nossa casa,
E que no venham os ladres)
- Uma reza para despertar o ax, a fora sagrada dos vegetais,
animais, minerais, alimentos e objetos do ritual africano:
dndn baba tr re
dndn baba tr re
Bb terro `le
Monl tr re
dndn baba tr re
(Odundum, Pai, espalhe sua calma
Odundum, Pai, espalhe sua calma
Grande esprito, espalhe sua calma
Odundum, Pai, espalhe sua calma)
Ew ogb rok
Ew ogb rok
Ew ogb rok bb
Ew ogb sobj
(A folha do rei Irok
responde s nossas splicas
A folha do rei Irok, Pai,
Responde s nossas splicas)
wa ka
wa ka
fmn
wa ka

as
as
ti
as

ko lomo
ko lomo
bi kan
ko lomo eg

(Em todo lugar louvamos as folhas que nos do filhos


Em todo lugar louvamos as folhas que nos do filhos
Afom nos permitiu ter filhos
Em todo lugar louvamos as folhas que nos do filhos)

38

- REZAS PARA AS FOLHAS:


semim semim mal
afad bab
semmi semim mal as forinkan
ori atori (folha do ip branco)
omo il...
*************
ew dudu (saio) bab terul
ew dudu bab telul
bab terul mal terul
ew dudu bab terul
- Uma prece para ofertar obi cabea de um filho de santo (
exceo de filhos de Xang, para quem o Obi quizila):
A ob kn p`s
A ob kn p`s
A ob kn p`s
A ob kn p`s
s k r s
A obi kn ps

Or
Or
s k r s
Or

(Abrimos Ob e chamamos o Orix do Ori (dele)


Abrimos Ob e chamamos o Orix do Ori
Abrimos Ob e chamamos o Orix do Ori (dele)
Abrimos Ob e chamamos o Orix do Ori
A saudao ax e benefcio para ele,
A daudao faz ax benefcio
Abrimos Ob e chamamos o Orix (dele))
RESUMO DOS PRINCIPAIS ORIKIS:
Ork Es
s ta rs. Ostr ni oruko bb m . Algogo j ni
orko y np , s dr, omoknrin dlfin, O l sns
s or es els K je, k j k eni nje gb m, A k lw
l m ti s kr, A k ly l m ti s kr, Asntn
se s l n tij, s pta smo olmo lnu, O fi okta
dp iy. Lgemo run, a nla kl, Ppa-wr, a tk mse
s, s mse m, omo elmrn ni o se.
Traduo
Ex, o inimigo dos orixs. Ostr o nome pelo qual voc
chamado por seu pai. Algogo j o nome pelo qual voc
chamado por sua me. Ex dr, o homem forte de dlfin,
Ex, que senta no p dos outros. Que no come e no permite
a quem est comendo que engula o alimento. Quem tem
dinheiro, reserva para Ex a sua parte, Quem tem felicidade,
reserva para Ex a sua parte. Ex, que joga nos dois times
sem constrangimento. Ex, que faz uma pessoa falar coisas
que no deseja. Ex, que usa pedra em vez de sal. Ex, o

39

indulgente filho de Deus, cuja grandeza se manifesta em toda


parte. Ex, apressado, inesperado, que quebra em fragmentos
que no se poder juntar novamente, Ex, no me manipule,
manipule outra pessoa.
Ork gn
gn pl o ! gn alky, Osn mol. gn alada mj. O
fi kan sn oko. O fi kan ye ona. Oj gn ntk b. Aso
in l mu bora, Ewu ej lw. gn edun ol irin. Awnye
rs ti bura re sn wnynwnyn. gn onire alagbara. A
mu wod, gn si la omi Logboogba. gn lo ni aja oun ni a
pa aja fun. Onl ik, Oldd mrw. gn oln ola. gn
a gbeni ju oko riro lo, gn gbemi o. Bi o se gbe Akinoro.
Traduo
Ogum, eu te sado ! Ogum, senhor do universo, lorde dos
orixs. Ogum, dono de dois faces, Usou um deles para
preparar a horta e o outro para abrir caminho. No dia em que
Ogum vinha da montanha ao invs de roupa usou fogo para se
cobrir. E vestiu roupa de sangue. Ogum, a divindade do ferro
Orix poderoso, que se morde inmeras vezes. gn Onire, o
poderoso. O levamos para dentro do rio e ele, com seu faco,
partiu as guas em duas partes iguais. Ogum o dono dos
ces e para ele sacrificamos. Ogum, senhor da morada da
morte. o interior de sua casa enfeitado com mrw. Ogum,
senhor do caminho da prosperidade. Ogum, mais proveitoso
ao homem cultu-lo do que sair para plantar Ogum, apoie-me
do mesmo modo que apoiou Akinoro.
Ork Oss
soos. Awo de j ptp. Omo y gn onr. soos gb
m o. rs a dn m y. Ode t nje or eran. Elw
ss. rs t ngbl im, gbe il ew. A bi w ll.
soos k nwo igb, K igbo m m tt. Of ni mgf bon,
O ta of s in, In k pir. O t of s Orn, Orn r
ws. Ogbgb t ngba omo r. On mrw pk. Ode bb .
O d oj ogun, O fi of kan soso pa igba nyn. O d n
igb, O fi of kan soso pa igba eranko. A wo eran pa s
ojbo gn lkay, M wo m pa o. m s fi of owo re d mi
lr. Od , Od , Od , soos ni nb ode in igbo j,
Wp k de igb re. soos olor t nb oba sgun, O b
Aj j, O sgun. soos o ! M b mi j o. Ogn ni o b mi
se o. B o b nb lti oko. k o k il fn mi w. K o re
rr d r. M gbgb mi o, Ode , bb omo k ngbgb
omo.
Traduo
Oxosse ! orix da luta, irmo de gn Onr. Oxosse, me
proteja ! Orix que tendo bloqueado o caminho, no o
desimpede. Caador que come a cabea dos animais. Orix que
come ewa osooso. Orix que vive tanto em casa de barro como
em casa de folhas. Que possui a pele fresca. Oxosse no
entra na mata sem que ela se agite. Of a arma poderosa

40

que o pai usa em lugar de espingarda. Ele atirou a sua


flecha contra o fogo, o fogo se apagou de imediato. Atirou
sua flecha contra o sol, O sol se ps. salvador, que salva
seus filhos ! senhor do mrw pk ! Meu pai caador
chegou na guerra, matou duzentas pessoas com uma nica
flecha. Chegou dentro da mata, usou uma nica flecha para
matar duzentos animais selvagens. Arrasta um animal vivo at
que ele morra e o entrega no ojubo de Ogum. No me arraste
at a morte. No atire sofrimentos em minha vida, com seu
Of. Od! Od! Od! Dentro da mata, Oxosse que luta
ao lado do caador para que ele possa caar direito. Oxosse,
o poderoso, que vence a guerra para o rei. Lutou com a
feiticeira e venceu. Oxosse, no brigue comigo. Vence as
guerras para mim Quando voltar da mata, Colhe quiabos para
mim. e, ao colh-los, tire seus talos. No se esquea de
mim. Od, um pai no se esquece do filho.
Ork Ob
Ob, Ob, Ob. Ojw rs, Eket aya Sng. O tor ow, O
kol s gbogbo ara. Olkk oko. A rn lgnj pl won
ay. Ob ansru, aj jewure. Ob k b'ko d kso, O dr,
b sun roj obe. Ob fiy fn ap oko r. On wun un
ju gbogbo ar yk lo. Ob t mo ohn t dra.
Traduo
Ob, Ob, Ob. Orix ciumento, terceira esposa de Xang.
Ela, que por cimes, fez incises em todo corpo. Que fala
muito de seu marido, que anda nas madrugadas com as ay. Ob
paciente, que come cabrito logo pela manh. Ob no foi com
o marido a Koso, ficou para discutir com Oxum sobre comida.
Ob valoriza os braos do marido, diz que a parte de seu
corpo que ela prefere. Ob sabe o que bom.
Ork sun
Yy pr ! Obnrin b oknrin n sun A j sr b g.
Yy olomi tt. Opr j bri kalee. Agb obnrin t
gbogbo ay n'pe sn. b Snpnn j ptk. O b algbra
ranyanga dde.
Traduo
Yy Opr ! Oxum uma mulher com fora masculina. Sua voz
afinada como o canto do ega. Graciosa me, senhora das
guas frescas. Opr, que ao danar rodopia como o vento,
sem que possamos v-la. Senhora plena de sabedoria, que
todos veneramos juntos. Que como ptk com Xapan. Que
enfrenta pessoas poderosas e com sabedoria as acalma.
Ork Osnyin
Agbnigi, rmode abdi sns Esinsin abedo knnknni;
Kgo egbr irn Akp nigb rn k sunwn Totio tin,
gb aso knrn ta gg. Els kan j els mj lo. Ew
gbogbo kki ogn gbnigi, ss kosn Agogo nla se erpe

41

agbra gb wn l tn, wn dp tnitni Arni j si kt


di ogn my Els kan ti l else mj sr
Traduo
Aquele que vive nas rvores e que tem um rabo pontudo como
estaca. Aquele que tem o fgado transparente como o da
mosca. Aquele que to forte quanto uma barra de ferro.
Aquele que invocado quando as coisas no esto bem. O
esbelto que quando recebe a roupa da doena se move como se
fosse cair. O que tem uma s perna e mais poderoso que os
que tm duas. Todas as folhas tm viscosidade que se tornam
remdio. gbnigi, o deus que usa palha. O grande sino de
ferro que soa poderosamente. A quem as pessoas agradecem sem
reservas depois que ele humilha as doenas. rni que pula
no poo com amuletos em seu peito. O homem de uma perna que
excita os de duas pernas para correr.
Ork Lognd
Ganagana bi ninu elomi ninu A se okn soro sinsin Tima li
ehin yeye re Okansoso gudugu Oda di ohn O ko ele p li
aiya Ala aiya rere fi ow kan Ajoji de run idi agban
Ajongolo Okunrin Apari o kilo k tmotmo O ri gb t sn
li egan O t bi won ti ji re re A ri gbamu ojiji Okansoso
Orunmila a wa kan m dahun O je oruko bi Soponna / Soro pe
on Soponna e ni hun Odulugbese gun ogi run Odolugbese
arin here here Olori buruku o fi ori j igi odiolodi O fi
igbegbe l igi Ijebu O fi igbegbe l gbegbe meje Orogun olu
gbegbe o fun oya li o Odelesirin ni ki o w on sila kerepa
Agbopa sn kakaka Oda bi odundun Jojo bi agbo Elewa ejela O
gbewo li ogun o da ara nu bi ole O gbewo li ogun o kan omo
aje niku A li bilibi ilebe O ti igi soro soro o fibu oju
adiju Koro bi eni l o gba ehin oko m se ole O j ile
onile b ti re lehin A li oju tiri tiri O r saka aje o d
lebe O je ow baludi O k koriko lehin O k araman lehin O
se hupa hupa li ode olode lo jo p gbodogi r woro woro O
p oruru si ile odikeji O k ara si ile ibi ati nyimusi Ole
yo li ero O dara de eyin oju Okunrin sembeluju Ogbe gururu
si ob olori A m ona oko ko n l A mo ona runsun rdenreden
O duro ti olobi k r je Rere gbe adie ti on ti iye O b
enia j o rerin sn O se adibo o rin ngoro yo Ogola okun k
ka olugege li rn Olugege jeun si okur ofun O j gebe si
orn eni li oni O dahun agan li ohun kankan O kun nukuwa
ninu rere Ale rese owuro rese / Ere meji be rese Koro bi
eni lo Arieri ewo ala Ala opa fari Oko Ahotomi Oko
Fegbejoloro Oko Onikunoro Oko Adapatila Soso li owuro o ji
gini mu rn Rederede fe o ja knle ki agbo Oko Ameri ru
jeje oko Ameri Ekn o bi awo fini Ogbon iyanu li ara eni
iya ti n je O wi be se be Sakoto abi ara fini
Traduo
Um orgulhoso fica infeliz que um outro esteja contente
difcil fazer um corda com as folhas espinhosas da urtiga
Montado de cavalinho sobre as costas de sua me Ele
sozinho, ele muito bonito At a voz dele agradvel No

42

se coloca as mos sobre o seu peito Ele tem um peito que


atrai as mos das pessoas O estrangeiro vai dormir sobre o
coqueiro Homem esbelto O careca presta ateno pedra
atirada certeiramente Ele acha duzentas esteiras para dormir
na floresta Acord-lo bem o suficiente Ns somente o vemos
e o abraamos como se ele fosse uma sombra Somente em
Orunmila ns tocamos, mas ele no responde Ele tem um nome
como Soponna / difcil algum mau chamar-se Soponna
Devedor que faz pouco caso Devedor que anda rebolando
displicentemente Ele um louco que quebra a cerca com a
cabea Ele bate com seu papo numa rvore Ijebu Ele quebrou
sete papos com o seu papo A segunda mulher diz ao papo para
usar um pente (para desinchar o papo) Um louco que diz que o
procurem l fora na encruzilhada Aquele que tem orquite
( inflamao dos testculos) e dorme profundamente Ele
fresco como a folha de odundun Altivo como o carneiro Pessoa
amvel anteontem Ele carrega um talism que ele espalha
sobre o seu corpo como um preguioso Ele carrega um talism
e briga com o filho do feiticeiro dando socos Ele veste boas
roupas Com um pedao de madeira muito pontudo ele fere o
olho de um outro Rpido como aquele que passa atrs de um
campo sem agir como um ladro Ele destri a casa de um outro
e com o material cobre a sua Ele tem olhos muito aguados
Ele acha uma pena de coruja e a prende em sua roupa Ele
ciumento e anda "rebolando" displicentemente Ele recolhe as
ervas atrs Ele recolhe as ervas atrs Ele anda "rebolando"
desengonado para ir ao ptio interior de um outro A chuva
bate na folha de cobrir telhados e faz rudo Ele mata o
malfeitor na casa de um outro Ele recolhe o corpo na casa e
empina o nariz O preguioso est satisfeito entre os
passantes Ele belo at nos olhos Homem muito belo Ele
coloca um grande pedao de carne no molho do chefe Ele
conhece o caminho do campo e no vai l Ele conhece o
caminho ruins Ele est ao lado do dono dos obi e no os
compra para comer O gavio pega o frango com as penas Ele
briga com qualquer um e ri estranhamente Ele tem o hbito de
andar como a um bbado que bebeu Sessenta contas no podem
rodear o pescoo de um papudo O papudo come no inchao de
sua garganta Ele quebra o papo do pescoo daquele que o
possui Ele d rapidamente crianas s mulheres estreis Ele
guarda seus talisms numa pequena cabaa A noite coisa
sagrada, de manh coisa sagrada / Duas vezes assim coisa
sagrada Rpido como algum que parte A proibio do pssaro
branco o pano branco Ele mexe os braos fantasiosamente
Marido de Ahotomi Marido de Fegbejoloro Marido de Onikunoro
Marido de Adapatila Bem desperto, ele acorda de manh j com
o arco e flecha no pescoo Como um louco ele se debate para
colocar os joelhos no cho, como o carneiro Marido de Ameri
que d medo Leopardo de pele bonita Ele expulsa a
infelicidade do corpo de algum que tem infelicidade. Assim
ele diz e assim ele faz Orgulhoso que possui um corpo muito
belo.
Logun-ede - Com Traduo a Cada Linha

43

Ganagana Bi Ninu Elomi Ninu


Um orgulhoso fica infeliz se um outro esteja contente
A Se Okn Soro sinsin
difcil fazer um corda com as folhas espinhosas da urtiga
Tima Li Ehin Yeye Re
Montado de cavalinho sobre as costas de sua me
Okansoso Gudugu
Ele sozinho, ele muito bonito
Oda Di Ohn
At a voz dele agradvel
O Ko Ele P Li Aiya
No se coloca as mos sobre o seu peito
Ala Aiya Rere Fi Ow Kan
Ele tem um peito que atrai as mos das pessoas
Ajoji De run Idi Agban
O estrangeiro vai dormir sobre o coqueiro
Ajongolo Okunrin
Homem esbelto
Apari O Kilo k Tmotmo
O careca presta ateno pedra atirada certeiramente
O Ri Gb T Sn Li Egan
Ele acha duzentas esteiras para dormir na floresta
O T Bi Won Ti Ji Re Re
Acord-lo bem o suficiente
A Ri Gbamu Ojiji
Ns somente o vemos e o abraamos como se ele fosse uma
sombra
Okansoso Orunmila A Wa Kan M Dahun
Somente em Orunmila ns tocamos, mas ele no responde
O Je Oruko Bi Soponna /
Ele tem um nome como Soponna /
Soro pe on Soponna e ni hun
difcil algum mau chamar-se Soponna
Odulugbese Gun Ogi run
Devedor que faz pouco caso

44

Odolugbese Arin Here Here


Devedor que anda rebolando displicentemente
Olori Buruku O Fi Ori J Igi Odiolodi
Ele um louco que quebra a cerca com a cabea
O Fi Igbegbe L Igi Ijebu
Ele bate com seu papo numa rvore Ijebu
O Fi Igbegbe L Gbegbe Meje
Ele quebrou sete papos com o seu papo
Orogun Olu Gbegbe O Fun Oya Li O
A segunda mulher diz ao papo para usar um pente (para
desinchar o papo)
Odelesirin Ni Ki O W On Sila Kerepa
Um louco que diz que o procurem l fora na encruzilhada
Agbopa Sn Kakaka
Aquele que tem orquite ( inflamao dos testculos) e dorme
profundamente
Oda Bi Odundun
Ele fresco como a folha de odundun
Jojo Bi Agbo
Altivo como o carneiro
Elewa Ejela
Pessoa amvel anteontem
O Gbewo Li Ogun O Da Ara Nu Bi Ole
Ele carrega um talism que ele espalha sobre o seu corpo
como um preguioso
O Gbewo Li Ogun O Kan Omo Aje Niku
Ele carrega um talism e briga com o filho do feiticeiro
dando socos
A li Bilibi Ilebe
Ele veste boas roupas
O Ti Igi Soro Soro O Fibu Oju Adiju
Com um pedao de madeira muito pontudo ele fere o olho de um
outro
Koro Bi Eni L O Gba Ehin Oko M Se Ole
Rpido como aquele que passa atrs de um campo sem agir como
um ladro

45

O J Ile Onile b ti re lehin


Ele destri a casa de um outro e com o material cobre a sua
A Li Oju Tiri Tiri
Ele tem olhos muito aguados
O R Saka Aje O D Lebe
Ele acha uma pena de coruja e a prende em sua roupa
O Je Ow Baludi
Ele ciumento e anda "rebolando" displicentemente
O K Koriko Llehin
Ele recolhe as ervas atrs
O K Araman Lehin
Ele recolhe as ervas atrs
O Se Hupa Hupa Li Ode Olode Lo
Ele anda "rebolando" desengonado para ir ao ptio interior
de um outro
jo P Gbodogi R Woro Woro
A chuva bate na folha de cobrir telhados e faz rudo
O P Oruru Si Ile Odikeji
Ele mata o malfeitor na casa de um outro
O K Ara Si Ile Ibi Ati Nyimusi
Ele recolhe o corpo na casa e empina o nariz
Ole Yo Li Ero
O preguioso est satisfeito entre os passantes
O Dara De Eyin Oju
Ele belo at nos olhos
Okunrin Sembeluju
Homem muito belo
Ogbe Gururu Si Ob Olori
Ele coloca um grande pedao de carne no molho do chefe
A M Ona Oko Ko Nl
Ele conhece o caminho do campo e no vai l
A Mo Ona Runsun Rdenreden
Ele conhece o caminho runsun redenreden
O Duro Ti Olobi K R Je
Ele est ao lado do dono dos obi e no os compra para comer

46

Rere Gbe Adie Ti On Ti Iye


O gavio pega o frango com as penas
O B Enia J O Rerin Sn
Ele briga com qualquer um e ri estranhamente
O Se Adibo O Rin Ngoro Yo
Ele tem o hbito de andar como a um bbado que bebeu
Ogola Okun K Ka Olugege Li rn
Sessenta contas no podem rodear o pescoo de um papudo
Olugege Jeun Si Okur Ofun
O papudo come no inchao de sua garganta
O J Gebe Si Orn Eni Li Oni
Ele quebra o papo do pescoo daquele que o possui
O dahun agan li ohun kankan
Ele d rapidamente crianas s mulheres estreis
O Kun Nukuwa Ninu Rere
Ele guarda seus talisms numa pequena cabaa
Ale Rese Owuro Rese /
A noite coisa sagrada, de manh coisa sagrada /
Ere Meji Be Rese
Duas vezes assim coisa sagrada
Koro Bi Eni Lo
Rpido como algum que parte
Arieri Ewo Ala
A proibio do pssaro branco o pano branco
Ala Opa Fari
Ele mexe os braos fantasiosamente
Oko Ahotomi
Marido de Ahotomi
Oko Fegbejoloro
Marido de Fegbejoloro
Oko Onikunoro
Marido de Onikunoro
Oko Adapatila
Marido de Adapatila

47

Soso Li Owuro O Ji Gini Mu rn


Bem desperto, ele acorda de manh j com o arco e flecha no
pescoo
Rederede Fe O Ja Knle Ki Agbo
Como um louco ele se debate para colocar os joelhos no cho,
como o carneiro
Oko Ameri ru Jeje Oko Ameri
Marido de Ameri que d mdo
Ekn O Bi Awo Fini
Leopardo de pele bonita
Ogbon Iyanu Li Ara Eni Iya Ti Nje
Ele expulsa a infelicidade do corpo de algum que tem
infelicidade
O Wi Be Se Be
Orgulhoso que possui um corpo muito belo
Sakoto Abi Ara Fini
Assim ele diz e assim ele faz
Ork Osl
Obanla o rin n'eru ojikutu s'eru. Ob n'ille Ifon alabalase
oba patapata n'ille iranje. O yo kelekele o ta mi l'ore. O
gba a giri l'owo osika. O fi l'emi asoto l'owo. Oba igbo
oluwaiye re e o ke bi owu la. O yi ala. Osun l'ala o fi
koko ala rumo. Ob igbo.
Traduo
Rei das roupas brancas que nunca teme a aproximao da
morte. Pai do Paraso eterno dirigente das geraes.
Gentilmente alivia o fardo de meus amigos. D-me o poder de
manifestar a abundncia. Revela o mistrio da abundncia.
Pai do bosque sagrado, dono de todas as benes que aumentam
minha sabedoria. Eu me fao como as Roupas Brancas. Protetor
das roupas brancas eu o sado. Pai do Bosque Sagrado.
Ork Osl
K rs-nl Ol tles, a gbnon ddn l. N Ibod Y,
K S sn, Bni K S ru. K S tt, Bni K S Ooru.
Ohun sri Kan K S N Ibod Y. Ohun Gbogbo Dr Kedere
Nnu ml Olrun. ynm K Gb Ogn. knlyn un N
dyb. dyb Ni dy Se.
Traduo
Que o Grande rs, Senhor da sola dos ps, guie-nos aos

48

benefcios da riqueza! Aqui a porta do Cu, nela pode-se


entrar de dia e de noite. Nela no h frio, e tambm no h
calor. Aqui, na porta do Cu, nada segredo. E nela todas
as coisas permanecero claras diante da luz de Deus. Que o
destino no nos faa usar remdios. Que as pessoas adorem de
joelhos as coisas do Cu, para encontrar coisas boas na
Terra. Que as coisas boas sejam sempre encontradas na Terra.
Ork rml
Orunmila Ajana Ifa Olokun A Soro Dayo Eleri Ipin Ibikeji
Eledunmare Orunmila Akere Finu Sogban A Gbaye Gborun Olore
Mi Ajiki Okitibiri Ti Npa Ojo Iku Da Opitan Ife Orunmila O
Jire Loni Tide Tide Orunmila O Jire Loni Bi Olota Ti Ni
Nile Aro Ka Mo E Ka La Ka Mo E Ka Ma Tete Ku Okunrin Dudu
Oke Igbeti Orunmila O Jire O Ifa Iwo Ni Ara Iwaju Ifa Iwo
Ni Ero Ikehin Ara Iwaju Naa Lo Ko Ero Ikehin L'ogbon Ifa
Pele O Okunrin Agbonmiregun Oluwo Agbaye Ifa A Mo Oni Mo
Ola A Ri Ihin Ri Ohun Bi Oba Edumare Orunmila Tii Mo Oyun
Inu Igbin Ifa Pele O, Erigi A Bo La Ifa Pele O, Okunrin
Dudu Oke Igbeti Ifa Pele O, Meretelu Nibi Ti Ojumo Rere Ti
Nmo Wa Ifa Pele O, Omo Enire Iwo Ni Eni Nla Mi Olooto Aye
Ifa Pele O, Omo Enire Ti Nmu Ara Ogidan Le Oyin Tori Omo Ro
O Sa Wo Inu Koko Igi Ede Firifiri Tori Omo Re O Sa Gun Oke
Aja Orunmila Ti Ori Mi Fo Ire Orunmila Ta Mi Lore A Gbeni
Bi Ori Eni A Je Ju Oogun Lo Ifa O Jire Loni O Ojumo Rere Ni
O Mo Ojo Ifa Ojumo Ti O Mo Yi Je Ki O San Mi S'owo Je Ki O
San Mi S'omo Ojumo Ti O Mo Yii Je O San Mi Si Aiku Orunmila
Iba O O
Traduo
O Testemunho Do Destino O Vice Do Pr-Existente Orunmila,
Homem Pequeno, Que Usa O Prprio Interior Como Fonte De
Sabedoria Que Vive No Mundo Visvel E No Invisvel O Meu
Benfeitor, A Ser Louvado Pela Manh O Poderoso Que Protela O
Dia Da Morte O Historiador Da Cidade De Ife Orunmila, Voc
Acordou Bem Hoje? Com Ide Orunmila, Voc Acordou Bem Hoje?
Da Mesma Forma Que Olota Acorda Na Casa De Aro Assim Louvo
Suas Origens Em Ado Quem O Conhece Est Salvo Quem O Conhece
No Sofrer Morte Prematura O Homem Baixo Do Morro Igbeti
Orunmila, Voc Acordou Bem? Ifa, Voc A Pessoa De Frente
Ifa, Voc A Pessoa De Trs Quem Vai Na Frente Que Ensina
A Sabedoria Aos Que Vem Atrs Ifa, Saudaes O Homem Chamado
Agbonmiregun Oluwo Do Universo Ifa, Que Sabe Sobre O Hoje E
O Amanh Que Ve Tudo, Que Est Aqui E Acol Como Rei Imortal
(Edunmaree) Orunmila, Graas A Seus Muitos Conhecimentos,
Voc Quem Sabe A Respeito Da Gestao Do Igbin Ifa,
Saudaes! Erigi A Bo La, Que Ao Ser Venerado, Traz A Sorte
Saudaes A Ti, Homem Baixo Do Morro Igbeti Ifa, Saudaes A
Ti, Meretelu De Onde Vem O Sol. De Onde Vem O Melhor Dia
Para A Humanidade Ifa, Saudaes! Voc O Meu Grande
Protetor Aquele Que Diz Aos Homens A Verdade Ifa, Saudaes
A Ti, Enire! Que Faz Forte O Corpo A Abelha, Por Seu Filho,
Correu Para Dentro Da Colmeia O Esperto Rato Ede, Por Seu
Filhote, Subiu Ao Forro Da Casa Orunmila, Fale Bem Atravs

49

Do Meu Ori Orunmila, Me Abenoe Voc, Que Como O Ori De Uma


Pessoa, Assim A Apia Cuja Fala Mais Eficiente Do Que A
Magia Voc, Que Sabe O Que Acontecer Hoje E Amanh Oh Ifa,
Voc Acordou Bem Hoje? Vem O Dia Com Bom Sol Ifa, Neste Dia
Que Surgiu Favorea-Me Com Prosperidade Favorea-Me Com
Fertilidade Que Este Dia Me Seja Favorvel Em Sade E Bem
Estar Que Este Dia Me Seja Favorvel Em Longevidade
Es - Com Traduo a Cada Linha
Iba Es Odara
Esu Odara, inclino-me.
A Ba Ni Wa Oran Ba O Ri Da
Ele procura briga com algum e encontra o que fazer.
O San Sokoto Penpe Ti Nse Onibode Olorun
Ele veste uma cala pequena para ser guardio na porta de
Deus.
Oba Ni Ile Ketu
Rei da terra de Ketu.
Alakesi Emeren Aji E Aji E M(u) gn
Aquele a quem se convida e que, to logo acorda, toma um
remdio.
A Lun ( se) Wa Se Ibini
Ele reforma Benin.
Laguna Jo Igbo Bi Or
Laguna queima o mato como oro.
Es Foli F O Fi k Fo Oju Anan Re
Esu arrebenta facilmente os olhos de seus sogros com uma
pedra.
LA Nyan Hamana
Ele caminha movendo-se com altivez.
Ika K Boro Boro
O malfeitor no morre depressa.
K L K R O Ba Ona Oja Ile Su
Ele faz com que no mercado nada se compre e nada se venda.
Agbo L Ara A Yaba M Pa ( Mo) Abemu
Agbo faz com que a mulher do rei no cubra a nudez de seu
corpo.

50

O Se Firi Oko Ero Oja


Ele se torna rapidamente o senhor daqueles que passam pelo
mercado.
Bara Fi Imu Fon Awon Sebi Ok L O Si
Quando Bara assoa o nariz, todo mundo acredita que o trem
vai partir.
Ero Palemo Wara Wara
Os passageiros preparam-se rapidamente.
gn - Com Traduo a Cada Linha
Osinmoleba
O prximo a Deus
Olomi Nile Fi Eje We
Aquele que tem gua em casa, mas prefere banho com sangue
Olaso Ni Le
Aquele que tem roupa em casa
Fi Imo Bora
Mas prefere se cobrir de mariw
La Ka Ay
Poderoso do mundo
Moju Re
Eu o sado
Ma Je Ki Nri Ija Re
Que eu no depare com sua ira
Iba gn
Eu sado Ogun
Iba Re Olomi Ni Le Fi Eje We
Eu o sado, aquele que tem gua em casa,mas prefere banho de
sangue
Feje We. Eje Ta Sile. Ki Ilero
Que o sangue caia no cho para que haja paz e tranqilidade
Ase
Oss - Com Traduo a Cada Linha
soos.
Oxosse !

51

Awo de j Ptp.
orix da luta,
Omo y gn Onr.
irmo de gn Onr.
soos Gb M O.
Oxosse, me proteja !
rs A Dn M Y.
Orix que tendo bloqueado o caminho, no o desimpede.
Ode T Nje Or Eran.
Caador que come a cabea dos animais.
Elw ss.
Orix que come ewa osooso.
rs T Ngbl Im,
Orix que vive tanto em casa de barro
Gbe Il Ew.
como em casa de folhas.
A Bi w Ll.
Que possui a pele fresca.
soos K Nwo Igb,
Oxosse no entra na mata
K Igbo M A Tt.
sem que ela se agite.
Of Ni Mgf bon,
Of a arma poderosa que o pai usa em lugar de espingarda.
O Ta Of S In,
Ele atirou a sua flecha contra o fogo,
In K Pir.
o fogo se apagou de imediato.
O T Of S Orn,
Atirou sua flecha contra o sol,
Orn R Ws.
O sol se pos.
Ogbgb T Ngba Omo R.
salvador, que salva seus filhos !

52

On Mrw Pk.
senhor do mrw pk !
Ode Bb .
Meu pai caador
O D Oj Ogun,
chegou na guerra,
O Fi Of Kan Soso Pa Igba nyn.
matou duzentas pessoas com uma nica flecha.
O D N Igb,
Chegou dentro da mata,
O Fi Of Kan Soso Pa Igba Eranko.
usou uma nica flecha para matar duzentos animais selvagens.
A Wo Eran Pa S Ojbo gn Lkay,
Arrasta um animal vivo at que ele morra e o entrega no
ojubo de Ogum.
M Wo M Pa O.
No me arraste at a morte.
M S Fi Of Owo Re D Mi Lr.
No atire sofrimentos em minha vida, com seu Of.
Od , Od , Od ,
Od! Od! Od!
soos Ni Nb Od In Igbo J,
Dentro da mata, Oxosse que luta ao lado do caador
Wp K De Igb Re.
para que ele possa caar direito.
soos Olor T Nb Oba Sgun,
Oxosse, o poderoso, que vence a guerra para o rei.
O B Aj J,
Lutou com a feiticeira
O Sgun.
e venceu.
soos O !
Oxosse,
M B Mi J O.
no brigue comigo.

53

Ogn Ni O B Mi Se O.
Vence as guerras para mim
B O B Nb Lti Oko.
Quando voltar da mata,
K O K Il Fn Mi W.
Colhe quiabos para mim.
K O Re rr d R.
e, ao colh-los, tire seus talos.
M Gbgb Mi O,
No se esquea de mim.
Ode , Bb Omo K Ngbgb Omo.
Od, um pai no se esquece do filho.
Erinl Erinl Aganna gb
En j' nmo gnjb
gngbolu a b r de Kobaye.
y gori l
Oloy nl
Arodd s gbn esin
Gbogbo igi gbrijo,
Won fi rok se baba nin oko
Gbogbo il gbrijo,
Won fi Okt se baba nin oko
Gbogbo od kkk ti nbe nin igb
Ajagusi won gbrijo,
Won fi Erinl joba nin omi.
Baba mi lo I'kun, kun dk
O'nlo l's, s m tt
y-ol nlo l'kun,
kun m lgbelgbe omi oll
Osanyin - Com Traduo a Cada Linha
Agbnigi, rmode Abidi Sonso
Aquele que vive na arvore e que tem um rabo pontudo como um
pinto
Esinsin Abedo Kinnikinni
Aquele que tem o fgado transparente como o da mosca
Kgo Egbr Irin
Aquele que forte quanto uma barra de ferro

54

Akp Ngb Rn K Sunwn


Aquele que invocado quando as coisas no esto bem
Toto Tin, Gb Aso knrn Ta Gg
O esbelto que, quando recebe a roupa da doena, se move como
se fosse cair
Els Kan J Els Mj Lo
O que tem s uma perna e mais poderoso do que tem duas
Aro Abi-oho Lili
Fraco que possui um pnis fraco
Ew Gbogbo Kki Ogn
Todas as folhas tem viscosidade que se tornam remdio
gbnigi, ss Kosn
Agbnigi, o Deus que usa palha
Agogo Nla Se Erpe Agbra
O grande sino de ferro que soa poderosamente
O Gb Wn L Tn, Wn Dp Tnitni
A quem as pessoas agradecem sem reservas depois que ele
humilha as doenas
rn J Si Kt Di Ogn My
rni que pula no poo com amuletos no peito
Els Kan Ti L Els Mji Sre.
O homem de uma perna que incita o de duas para correr.
Obaluay - Com Traduo a Cada Linha
Ors Jngbn
Orix forte
Abt, Ar B Ew Aj
Abat que floresce exuberante como as folhas da rvore aj
Oris T Nm Omo M y
Orix que pune a me juntamente com o filho
B Obaluay B M Won Tn
Depois que Obalua acabar de castig-los
O Tn L Sr Lo Bb
Ainda poder castigar o pai
Ors B j
Orix semelhante a uma feiticeira

55

Obaluay mo Il Os, Mo Il j
Obalua conhece tanto a casa do feiticeiro como a da bruxa
O Gb Os L'j,
Desafiou o feiticeiro
Os Kn Fnrnfnrn
E este correu desesperado
O Pa j Ku kan Soso
Matou todas as bruxas permitindo que apenas uma vivesse
Ors Jngbn
Orix forte
Obaluay A M Ni Ton Ton
Obalua, que faz as pessoas perderem a voz
Obaluay SS Od Re Hn M
Obalua, abra seu odu para mim
K Ndi Olw
Para que eu seja uma pessoa prspera
K Ndi Olomo
Para que eu seja uma pessoa frtil.
Osumare - Com Traduo a Cada Linha
Osumare A Gbe Orun Li Apa Ira
Osumare permanece no Cu que ele atravessa com o brao
Ile Libi Jin Ojo
Ele faz a chuva cair na terra.
O Pon Iyun Pon Nana
Ele busca os corais, ele busca as contas nana
O Fi Oro Kan Idawo Luku Wo
Com uma palavra ele examina Luku
O Se Li Oju Oba Ne
Ele faz isso perante seu rei
Oluwo Li Awa Rese Mesi Eko Ajaya
Chefe a quem adoramos
Baba Nwa Li Ode Ki Awa Gba Ki
O pai vem ao ptio para que cresamos e tenhamos vida

56

A Pupo Bi Orun
Ele vasto como o cu
Olobi Awa Je Kan Yo
Senhor do Obi, basta a gente comer um deles para ficar
satisfeito
O De Igbo Kn Bi Ojo
Ele chega floresta e faz barulho como se fosse a chuva
Ok Ijoku Igbo Elu Ko Li gn
Esposo de Ijo, a mata de anil no tem espinhos
Ok Ijoku Dudu Oju E A Fi Wo Ran
Esposo de Ijoku, que observa as coisas com seus olhos negro.
Nn - Com Traduo a Cada Linha
Okiti Kata, Ekn A Pa Eran M Ni Yan
Okiti Katala leopardo que mata um animal e o como sem asslo.
Olu Gbongbo Ko Sun Ebi Eje
Dono de uma bengala, no dorme e tem sede de sangue.
Gosungosun On Wo Ewu Eje
MSalpicado com Osun, seu traje parece coberto de sangue
KO P Eni Ko Je Oka Odun
Ele s poder comer massa no dia da festa, se tiver matado
algem.
A Ni Esin O Ni Kange
Ele tem o cavalo, ele tem o quizo.
Odo Bara Otolu
Rio
Omi a Dake Je Pa Eni
gua adormecida que mata algum sem preveni-lo
Omo Opara Ogan Ndanu
Filho de Opara
Sese Iba O
Orix , respeito
Iba Iye Ni Mo Mo Je Ni Ko Je Ti Arun
Louvo a vida e no a cabea

57

Emi Wa Foribale Fun Sese


Venho prosternar-me diante do Orix.
Oluidu Pe O papa
Presto homenagem aos ancestrais.
Ele Adie Ko Tuka
Aquele que tem frango, no depena vivo
Yeye Mi Ni Bariba Li Akoko
Minha me estava primeiramente em Bariba
Emi Ako Ni Ala Mo Le Gbe Agada
Eu o primeiro a poder usar a espada.
Emi A Wa Kiy Onile Ki Ile
Venho saudar o dono da terra para que ele me proteja.
Oy - Com Traduo a Cada Linha
Oy A To Iwo Efn Gb.
Ela grande o bastante para carrega o chifre do bfalo.
Oy Olk ra.
Oy, que possui um marido poderoso.
Obnrin Ogun,
Mulher guerreira.
Obnrin Ode.
Mulher caadora.
Oya rr Arj B Oko K.
Oy, a charmosa, que dispe de coragem para morrer com seu
marido.
Iru niyn Wo Ni Oy Y N Se, Se?
Que tipo de pessoa Oy?
Ibi Oya W, L Gbin.
O local onde Oy est, pega fogo
Obnrin W Bi Eni F Igb.
Mulher que se quebra ao meio como se fosse uma cabaa
Oy t awon t r,
Oy foi vista por seus inimigos
T Won Tor R Da Igb N S Igb.
E eles, assustados, fugiram atirando as bagagens no mato

58

Hp H, Oya !
Eeepa He! Oh, Oy!
Er Re Nikan Ni Mo Nb O.
s a nica pessoa que temo
Aff Ik.
Vendaval da Morte
Obnrin Ogun, Ti N Ibon R N Ki Kn
A mulher guerreira que carrega sua arma de fogo
Oy , Oy Tt Hun!
Oh, Oy, Oy respeito e submisso!
Oy, A P'Agb, P'wo M Ni Kk,
Ela arruma suas coisas sem demora
Kk, Wr Wr L' Oy Nse Ti
Rapidamente Oy faz suas coisas
A Rn Dengbere Bi Fln.
Ela vagueia com elegncia, como se fosse uma nmade fulani
O Titi T Nfi Gbogbo Ar Rn B Esin
Quando anda, sua vitalidade como a do cavalo que trota
Hp, Oya Olmo Mesan, Ib Re !
Eeepa Oya, que tem nove filhos, eu te sado!
Ob - Com Traduo a Cada Linha
Ob, Ob, Ob.
Ob, Ob, Ob.
Ojw rs,
Orix ciumento,
Eket Aya Sng.
terceira esposa de Xang.
O Tor Ow,
Ela, que por ciumes,
O Kol S Gbogbo Ara.
fez incises em todo corpo.
Olkk Oko.
Que fala muito de seu marido,

59

A Rn Lgnj Pl won Ay.


que anda nas madrugadas com as ay.
Ob Ansru, Aj Jewure.
Ob paciente, que come cabrito logo pela manh.
Ob K B'ko D Kso,
Ob no foi com o marido a Koso,
O Dr, B sun Roj Obe.
ficou para discutir com Oxum sobre comida.
Ob Fiy Fn Ap Oko R.
Ob valoriza os braos do marido,
On Wun un Ju Gbogbo Ar Yk Lo.
diz que a parte de seu corpo que ela prefere.
Ob T Mo Ohn T Dra.
Ob sabe o que bom.
sun pr - Com Traduo a Cada Linha
sun pr
Yy pr !
Obnrin B Oknrin N sun
Oxum uma mulher com fora masculina.
A J Sr B g.
Sua voz afinada como o canto do ega.
Yy Olomi Tt.
Graciosa me, senhora das guas frescas.
Opr j Bri Kalee.
Opr, que ao danar rodopia como o vento, sem que possamos
v-la.
Agb Obnrin T Gbogbo Ay N'pe Sn.
Senhora plena de sabedoria, que todos veneramos juntos.
B Snpnn J Ptk.
Que como ptk com Xapan.
O B Algbra Ranyanga Dde.
Que enfrenta pessoas poderosas e com sabedoria as acalma.
sun Iponda
Oliri Pa Koko Eni Pon
Poderosa, no empurre o povo de Iponda.

60

O Ri Onise Oba Ayi Kase


Ela recebe o mensageiro do rei sem respeit-lo
O Je Dandan Oloran
Ela aceita as palavras do queixoso
O Fi Aja W Inu Eke W
Com sua sineta ela fura o ventre mentiroso.
Omo Olu Igbo Soki Red Omo Ni
No se pode carregar debaixo do brao o filho da mata de
Iponda.
sun Ijumu - Com Traduo a Cada Linha
Osun Ijumu Olod Ide
Osun Ijumu, dona de um pilo de cobre.
OIya Ijumu Alaiye Ma Gun Od Poro
Osun Ijumum no monta com vivacidade no pilo
Efon Tere M Gun iy
POsun pode surgir subitamente no mundo.
Eyn Fe Ki Efon Ki O Na Mi
Vocs querem que Osun me castigues.
Eyn Fe O Fi Owo Ye Ko Mi M Ara
Deixem a criana rodear meu corpo com sua mos
Owo Omo Ye Ki Dun Eni
A mo da criana suave
Efon A Ke Ki Dun Enia
Osun suave.
Efon Li O Ni Igbo Obi
Osun a dona da floresta de Obi.
Iwo Li O Ni Igbo Atare
A floresta de pimenta pertence a voc
Baba Nwa Li Ode Ki Awa Gba Ki
O pai vem ao ptio para que cresamos e tenhamos vida

Sango - Com Traduo a Cada Linha

61

Sngiri-lgiri,
Que racha e lasca paredes
Olgiri-kkk-k Igba Edun B
Ele deixou a parede bem rachada e ps ali duzentas pedras de
raio
O Jaj M Ni K T Pa Ni Je
Ele olha assustadoramente para as pessoas antes de castiglas
K Kr, K Kr
Ele fala com todo o corpo
S' Olr D Jnjnn
Ele faz com que a pessoa poderosa fique com medo
Elyinj In
Seus olhos so vermelhos como brasas
Ab Won J M Jbi
Aquele que briga com as pessoas sem ser condenado porque
nunca briga injustamente
Iwo N Mo S Di O
em ti que busco meu refgio.
Sango Ona Mogba
Bi E Tu B W Ile
Se um antlope entrar na casa
Jejene Ni M Ewure
A cabra sentir medo.
Bi Sango B W Ile
Se Sango entra na casa
Jejene Ni M Osa Gbogbo
Todos os Orisa sentiro medo.
OYE
Oye uma posio sacerdotal nos candombls de nao,
pessoas so escolhidas para exercer determinadas funes
para o bom andamento da casa religiosa.
Aqueles que possuem oye so chamados oloye masculino e
ajoye feminino.
Essas pessoas sero adosu ou no , recebem o cargo na
confirmao ou em sua iniciao de acordo com sua

62

capacidade. Essas pessoas no adosu so os verdadeiros ogan


e ekedi que nascem com os sete anos como reza a tradio, h
casas que raspam para esses cargos, porm, esses iniciados
no possuem status dos antigos e devem contar seu tempo de
iniciao tal qual um yw, portanto no de bom senso
raspar e sim confirmar, destarte, afirmar que no existe
ogans e ekedis para divindades como caboclos, baianos, exus,
etc.
Todos oye so para os rs.
Os ttulos keto correspondem, sobretudo estrutura da casa
com seus fundamentos, por exemplo: o t - culmiera, ise
(s opa) - il Omolu e famlia, ibo, etc.
A palavra oloye significa Ol = aquele que possui, oye um
titulo e ajoye tambm, as ekedjis so chamadas assim nas
casas grandes ou ykoroba.
A palavra oloye segundo me Stella do Afonja pode ser
traduzido como conselheiro, que est registrado em seu
ultimo ensaio Meu Tempo Agora.
Observe agora alguns ip e oye das casas antigas e de
algumas casas novas srias atuais que respeitam a tradio
afro-brasileira:
ylrs ou yls: Possui as mesmas funes sendo que a
segunda responde na ausncia da primeira, quando h as duas
na casa, geralmente a yls torna - se a segunda. Com o
falecimento da ylrs ela pretendente a assumir seu
lugar, e se for o caso receberia a mesma cuia da falecida.
Esse oye s recebe-se no odun meje, ou seja, nos sete anos,
uma posio de adosu e no de algum confirmado/a ou uma
ekedji.
Ajibona: Me criadeira, escolhida pela ylrs para criar
yw.
Posteriormente esse filho fica responsvel em zelar pelo
rs de sua me criadeira quando este se manifesta. No
culto lesse Orumila chama-se ojubona e um cago masculino
cuja funo ensinar o futuro Omo -Ifa.
y Egbe: Me da comunidade tem as mesmas responsabilidades
da y kker Il, ou seja, da me pequena da casa.
Geralmente so escolhidas entre as egbomi mais antigas da
casa e so at mais antigas do que a prpria ylrs
devido antiguidade da casa. Lembrando que rs no tem
idade inexistente, quem tem idade so as pessoas.

63

Iyabass: Aquela que cozinha para os Orixs e para a


comunidade;
ymor: Aquela que dana com a cuia no ritual do Ipade.
Casas sem ibs, sem arvores, no devem possuir esse oye,
sobretudo as que no rodam Ipade. No existe ymor de
Ogn, Oss, Oy, etc.
As Iyamoro cuidam dos Esa (falecidos iniciados na casa com
postos) e ymi Osoronga. y: Me. Um: Que pega. Oro:
Obrigao.
Oye s recebido nos sete anos.
ydagan : Auxiliar direta da ymor. No existe Dagan para
o orisa desnecessrio explicar. oye dado aos sete anos
tambm.
Ajiumida : Posto do culto de Oy. A= aquela Ji = que acorda
um = pega = ida = a Cargos Ipos e oyes da nao ketu e
subdivises nags:

Ogan ( Og em ioruba), protetores civis do terreiro


antigamente, hoje passa a exercer funes religiosas tambm.
Entre os Ogans destacamos certas funes importantes e de
mando dentro do terreiro, juntos com os sacerdotes (as) eles
administram os terreiros.
Alagbe : Chefe da comunidade (morada), o onilu o escolhido
para tocar o atabaque denominado run, possui seu otun Alagbe
e seu Osi alagbe que tocam os outros atabaques e cantam os
candombls.
Pejigan : Zeladores do peji e responsveis pelo il rs.
Posto da etnia ketu e no jeje como se equivocam alguns
desinformados.
Asogun : Sacrifica os animais de quatro ps (eranko) a
priori, e os outros tambm quando no h na casa seu otun e
seu osi responsveis para isso.
Posto proveniente do culto de Ogn na frica e sua
comunidade, portanto no de bom senso haver Asoguns de
outros rs e sim somente filho de Ogn fato a condio
de supremacia que esse orisa possui sobre os obs sendo ele
mesmo olob, ou seja, o dono da faca e louvado antes de
qualquer sacrifcio para quem procede corretamente.

64

Olob : Que vem a ser um epteto de Esu comum chamar Adbo


a esse oye, possui as mesmas determinaes se for feito os
atos referentes a Esu dessa condio sacerdotal.
Sarapegbe : Era quem transmitia as decises da comunidade,
comunicando entre os terreiros, as festas e obrigaes que
seriam realizadas. Fazia os convites. Sara= o que corre, p=
e comunica, egbe = as coisas da comunidade, geralmente esse
posto era dado aos filhos de Ogn. Hoje esta esquecida,
sobretudo nas grandes cidades.
Apeja: Esquecido no Brasil por no haver sacrifcios de ces
selvagens como na frica.
Elemaso (Elemax): Oye referente casa de Osal, um
titulo do prprio Osal como conta seu mito, h oye no culto
para situaes que envolvem seu culto como o de baba mi oro,
faz-se necessrio que o titulares sejam de Osal.
Suas atuaes no se limitam apenas a cerimnia do pilo
como muita gente pensa.
Akirijeb : Pessoas que freqentam varias casas e no se
fixam em nenhuma antigamente eram chamadas de akirijeb,
tambm um oye da maior importncia relacionado a entregas
de ebs em locais determinados.
Eperin : Posto dado aos filhos do orisa Oss, (determinado
Oss) e refere-se ao seu culto especifico nas casas
antigas de candombl.
Oj Oba : Posto dado s pessoas de Sng, seu representante
maior foi nosso saudoso Pierre Fatumbi Verger que tinha esse
Oye no s do Opo Afonj. necessrio que a casa pertena a
Sng at mesmo para formar os outros Oye referentes
situao da casa, como mogba, maye, etc.
Oju Il : O grande anfitrio da religio, sobretudo nas
festas onde ficam encarregados de receber os visitantes e
acomoda-los, quando se faz necessrio ele ajuda em tudo
dentro da casa na ausncia dos outros Oye.
O oye de Iya Efun : dado s pessoas de Osala e no muito
longe para as de Iemanj.
O posto de Dagan: dadas s pessoas filhas de Oy
independente de ser mulher ou homen, como explicou para mim,
o Ogan Agba Gilberto.
H um outro posto relacionado ao ritual de Ipade chamado de
Agaba Injena e para finalizar vamos esclarecer o posto de
Ekeji (l-se Ekedi).

65

Ekeji nada mais que um numeral e significa, portanto


segundo/a, ela auxilia a todos e na ausncia das outras
ajoiyes ela assume, algumas se destacam e so chamadas
carinhosamente de mes, no s pelo filho do orisa que a
suspendeu como por toda a comunidade.
As ekedi so confirmadas para casa de ax ou para o orisa
que a suspendeu e se for o caso dela ser ekedi do orisa do
sacerdote, ele no poder por a mo e sim seu zelador, no
pode o orisa confirmar ou raspar ningum, o orisa no vem
para o aye para isso desnecessrio explicar um assunto
to falado j .
As Ekedi podem ser: Iyalaso: Cuida das roupas, Iyale, me da
casa, auxiliar direta da Iyalorisa e Iya Kekere, Dej (Dere
em jeje), as mais antigas, Ekedi o Ipo (cargo), depois vem
o Oye especfico as condies de cada uma.

CONTRA MAU OLHADO:


(pegar um galho de vassourinha ou arruda, ir cruzando e dizendo):
Salve a paz, salve o reino do cu. Santa Incia, a mais preta e
velha santa, que cortava o mal com as folhas. Assim, eu, em nome de
Santa Incia, tiro o mau-olhado de cima de voc (dizer o nome da
pessoa). Rezar um Pai Nosso, uma Ave Maria, uma Santa Maria.
ORAO DAS SETE CATSTROFES (PARA AMALDIOAR ALGUM):
Cubra, morra, morra. Sangre, corta-te, esvai-te infeliz, desgraa,
amaldioado tu s (dizer o nome). Eu te coloco o garfo no peito. Exu
teu dono infeliz. Amaldioado agora e sempre. (Rezar as costas da
pessoa por 3 vezes).
ORAES E REZAS PARA SANTOS:
- ORAO AO GLORIOSO SO JORGE CONTRA TODOS OS PERIGOS E CILADAS DE
INIMIGOS
Sinal da Cruz.
Jesus, adiante paz e guia; encomendo-me a Deus e Virgem Maria,
minha me; aos doze apstolos, meus irmos.
Andarei neste dia e nesta noite, o meu corpo, cercado pelas armas de
So Jorge.
O meu corpo no ser preso nem ferido, nem o meu sangue derramado.
Andarei to livre como andou Jesus Cristo durante nove meses no
ventre da Virgem Maria.

66

Meus inimigos tero olhos e no ho de me ver, tero boca e no


falaro, tero ps e no me alcanaro, tero mos e no me
ofendero.
Assim Seja.
CANTIGAS DIVERSAS:
- CANTIGA DE EXU - SHIR:
ESHU LAROI
KOKOROBIJA KOBALA LAROI
EMARABO AMOJUB LEBA COCH
EMARABO AMOJUB AMADC IL
EMARABO AMOJUB ELEGBARA
ESHU LON
BARA UM BEB TIRIRI LON
ESHU TIRIRI BARA UM BEB TIRIRI
LON ESHU TIRIRI
AGONGORONG
LAROI
- CANTIGAS PARA PAD DE EXU:
ESHU MARAB MOJUB
BACOX
E MARAB MOJUB
E MABE COE COE
MARAB MOGIBRA
LEBRA ESHU LONAN
BAR
ESHU
BAR
ESHU

BER TIRIRI LONAN


TIRIRI
O BEB TIRIRI LONAN
TIRIRI

AZIQUIR NI VODUM
VODUM CADI CABI
AZIQUIR NI VODUM
VODUM CABI CABI
- CANTIGAS DE OXAL:
AJAL MR MR MI AL FRICAN
AG FIRIMI
(Traduo: JL fez o meu or minha cabea Me germinou e fez
crescer,
al que segura e mantm a minha cabea)
BRIC QUI AJAL BAB QU QUIAMR
QUI AJAL BRIC
(Assim no or cabea que no sade cumprimente JL .

67

O pai que est no topo, e ns o conhecemos e saudamos


JL, no h or que no o faa.)
INHIM A CM DNGU R INHIM A CM
INHIM A CM DNGU R INHIM A CM.
(Ns somos vossos filhos, orientados com
delicadeza e bondade, de vs somos filhos)
B BAB B UNJAU, B BB B UNJAU
RIX XAL BRI B, BAB B UNJAU.
(Milho branco cozido, pai, estamos comendo milho branco cozido,
Orix que nos cobre com seu manto branco, milho branco cozido,
Pai, ns estamos comendo milho branco cozido.)
AJAGUNAM BIT OL
AJAGUNAM BIT OL
OL OL LOL
BAB B
OSHAGUIAN ALOD
QUE MI BAB
SHIR
QUE MI BAB SHIR
QUE MI BAB SHIR
- CANTIGAS DE YEMANJ:
MARAB LAI
YEMANJ
MARAB LAI
YEMANJ
YH OD REC
OSSY YEMANJ
YH COT DERECE
J OR
JOCFY YHA JAU R
NI JAU R
YH JAU ERE
JOCFY YH JAU RE
ALOD ALOD LOD
UBAUB
ALOD ALOD ALOD
UBAUB
- CANTIGAS DE OXUM:
ARID BE
OMIR
ARA AU MIR

68

OMIM DESCEN DOLORUM


MIR
ARA AU MIR
OSHUN ADOLAIA
E MONA DOIM
OSHUN ODALAIA IAB
E MUI D OIM
E A DOSHUN MAG
I L OR
- CANTIGAS DE OXSSI:
FARA R R FIB
OD FIB
FARA REU AFOX
OMOROD
ARAU OD ARER OK
EU ANIX R LOK
COMO AFADERAM
AGOG MIR
OD F MIR
COR UM MAL
E AGOG AR
AR AR AG
AGOG MAL
AR
ER
OD
ER

L OCIBOD
SI BOD
AR L OCI BOD
SI BOD

E LEGIBAM
LEGIBAM BAM BAM
OD LEGIBAM
ODCI MOBONA
LEGIBAM BAM BAM
OD LEGIBAM
E DA BI AU
E DO BI AU BAB
OD
OD
OD
OD
OD

OMOROD
OMOROD
ARER
OMOROD MA
OMOROD ONI

- SASSANHAS DE OSSAIN:
ABEB EMB
ABEB MEMB

69

ABEB
ABEB EMB A
BEB MEMB
ABEB
ATACOLE OJ EU
AINAM NA COLE
OJU A BOCUM
OJ UM A BURURU
ODA UM A BURURU
OSSAIN A
LOR A INAM
XAU UREPEP
VODUM OSSAIM ALAR
XAU UREPEP
VODUM OSSAIN ALAR
- CANTIGAS DE OGUN:
EU XIR OGN
ER J J
EU XIR OGN
ERRO J J
ERU J J
OGN AJ
MARI
ACOR AJ
MARI
AU L P
L PANAM
AGN AJ
MARI
E ATUN NH NH
- CANTIGAS DE OMOLU:
NIL U AU
LESS ORISH
OF IL
ONIL EU AU
LESS ORISH
OF IL
COLOD COLOD
SIM SIM
SIM SIM COLOD COLOD
SIM SIM
SIM SIM COLOD
OMONILL QUI
NI XU AR
SAREU A CAAJ

70

- CANTIGAS DE OSHUMAR BESSEN:


OSHUMAR A
LEL MAL
OSHUMAR
LEL MEL
ARAC
LEL MAL
OSHUMAR
OSHUMAR COBEGIR
COMBEGIR
LECIL BEREC
UN GUERAN GUERAN
LECIL BEREC
GUERAN GUERAN
- CANTIGAS PARA LOGUN-OD:
LOGUN OD
YAMAF LE COTUN AYA
LOGUN AB KOIA KOIA
LOGUN AB KOIA KOIA
ISE ISE FIRIMIA
LOGUN AB KOIA KOIA

FALA LOGUN FALA LOGUN LOGUN FALA
---------------FER FER
NA PAJUANA XAUNANA
FRE FRE
NA PAJUANA
OD GUER
AI LOGUN
OD GUER
FARA LOGUN-OD
- CANTIGAS DE YANS:
OI D
ARI
NIJ CAR LCI
JOCOL
OI
OI
OI
OI

T
T
T
T

T
T OI
T AUAB
T ALOI

71

ELOI BELOI
ELOI NICLOI
- CANTIGAS PARA OB:
AJAMBA ELEC
AJ UNC
OB ELEC
AJ UM CI
ALU OU OB
SAMBA OU OB
AJAMBA ELEC
AJ UNC
OLUOJ
OLUOJ
OLUOJ
OLUOJ

PAROJ
PARAM
PAROJ
PARAM

- CANTIGAS PARA EWA:


EU EU MAAJ
EU EU
EU EU MAAJ
EU EU
OI LOJ IR
LESSER
EU EU MAAJ
- CANTIGAS PARA NAN OU ANAMBURUCU:
MI CORAAJ
QUEU AL
MONIL CORAJ
NANAM INSUR
OMONIL CORAJ
CORAJ CORAJ
AFUM L L CORAJ
YA LAAUR
A IE TOLOX
A MUNHAM MUNHAM
JAQUESS
NAN AJADER
- CANTIGAS PARA XANG:
FINIMAM FINIMAM
AIR LAIR
FINIMAN BAIZ
AIR LAIR
FINIMAM BAIZ

72

QUIR
QUE IQU XOROD
OLUA
SOBA IMAN ISSAL
ORISH
QUINISSEBIU
AIR LAIR IR
05 - RESUMO DAS PRINCIPAIS COMIDAS DOS ORIXS:
-

ABAR:

Um quilo de feijo fradinho


Quatro cebolas grandes
250 gramas de camaro seco defumado
Sal a gosto
Um pedao de gengibre ralado
Uma xcara de ch de azeite de dend
Camares frescos (opcional)
Folhas de bananeira
Quebre o feijo e deixe de molho, retirando a casca. Passe no moinho
e reserve o caldo que escorrer para dar liga massa. Acrescente a
cebola ralada, o camaro modo e o sal e bata a massa at ficar bem
encorpada. Ento coloque o camaro fresco descascado, se desejar, o
azeite, e continue batendo. Enrole a massa em quadradinhos de folha
de bananeira (passe a folha no fogo para amolecer) e dobre bem para
no vazar. Cozinhe em banho-maria, mas cubra antes com um pano
mido. O abar deve ser oferecido a Ob com pedidos de sorte o amor
e vitria na vida pessoal. talvez a comida mais saborosa do
candombl, vale a pena experimentar.
- ACA:
Um quilo de milho branco
gua
Folha de bananeira
Deixe o milho de molho e d-lhe uma quebrada. Mantenha o milho por
mais quatro dias, sempre trocando a gua. Retire a gua, deixe secar
e passe o moinho. Peneire para se obter a farinha de milho branco,
ou farinha de eb. Pode-se usar essa farinha em flocos, mas
necessrio deixar de molho antes. Dissolva a farinha na gua e leve
ao fogo at se obter um angu consistente (ec). Enrole em folhas de
bananeiras (passadas no fogo para amolecer) e deixe esfriar e
enrijecer naturalmente. O aca comida de todos os orixs,
fundamental em qualquer ritual do Candombl, principalmente nos
sacrifcios. timo acompanhamento para comida de azeite, como
peixes assados.
Nota: h quem prefira usar farinha granulada de milho e gua, j
venda nos mercados.
- ACA DE LEITE:

73

Farinha de eb (seguir receita anterior)


Leite de cco
Acar a gosto
Ch de erva doce
Folha de bananeira
s seguir a receita anterior, mas no convm utilizar a farinha de
flocos. O ch de erva doce deve ser forte, para dar um sabor
especial. Para retirar o leite do cco, rale e esprema (para tirar o
leite grosso). Depois acrescente a gua quente e esprema novamente
(para extrair o leite fino). O aca de leite pode ser oferecido a
Oxal e a todos os orixs. No pode faltar na festa do pilo, nem no
Olubaj. uma oferenda que atrai paz e prosperidade.
- ACARAJ:
Um quilo de feijo fradinho
Quatro cebolas grandes raladas
Uma cebola pequena (para colocar no tacho de fritura)
Sal a gosto
250 g de camaro seco socado
Azeite de dend.
Quebre o feijo, deixe de molho, com uma peneira, retire as cascas e
passe no moinho, reserve o caldo que escorre para dar liga.
Acrescente sal e cebola ralada e bata com a colher de pau. Adicione
tambm o camaro e v batendo at encorpar. Frite os bolinhos, s
colheres, em azeite bem quente. Coloque uma cebola inteira no tacho
de azeite, e entre um bolinho e outro, passe a colher pela gua. O
acaraj deve ser oferecido a Ians com pedido de vitria e sucesso
na vida pessoal. Os primeiros bolinhos devem ser jogados a rua para
Exu.
- AXOX:
Milho vermelho
Fatias de cco
Escolha e cozinhe bem o milho vermelho (de galinha), escorra e
coloque em um alguidar. Enfeite com as fatias de coco. Oferea a
Oxssi com os pedidos de prosperidade e fartura.
- BATET:
Feijo fradinho
Uma pitada de sal
Escolha e lave o feijo. Torre em uma caarola, acrescentando uma
pitada de sal para batizar. Oferea a Oxssi, jogando no telhado e
no quintal de casa, com pedidos de fartura, prosperidade e dinheiro.
Pode ser jogado na copa de uma rvore.
- BEQUIRI:

74

Um quilo de feijo fradinho quebrado e modo


Azeite de dend
gua
Doze quiabos
Trs cebolas
Pimentas variadas
Gengibre ralado
Sal a gosto
Doze acas
Folha de taioba
Doze pedras (pequenas) de rio
Faa uma sopa com todos os ingredientes e por ltimo, acrescente as
pedras, deixando ferver bem. Forre uma gamela com as folhas de
taioba e os acas desmanchados e coloque a sopa por cima. Coloque
os doze quiabos ao redor. Oferea a Xang e sirva-se, guardando uma
das pedras para usar como amuleto e atrair prosperidade. Xang
aprecia sua comida bem quente.
- CARURU:
Cem quiabos
Quatro cebolas grandes raladas
Gengibre ralado
Sal a gosto
250 g de castanha de caju
250 g de amendoim
300 g de camaro seco
Azeite de dend
Sete quiabos inteiros
Corte os quiabos em cruz e refogue em azeite de dend com cebola e
gengibre (coloque tambm quiabos inteiros). Acrescente um pouco de
gua e deixe cozinhar. Ento, acrescente o camaro ( um pouco em p
e alguns inteiros) e junte tambm amendoim e a castanha triturados
ou batidos no liqidificador. Mexa sempre com a colher de pau. D
uma correo de sal e deixe apurar. O caruru deve ser servido nas
grandes festas de Ibeji, como forma de pagar promessas e agradecer
as graas alcanadas. Os pais de gmeos devem oferec-lo todos os
anos. Quem for premiado com um quiabo inteiro no prato deve ajudar
no Caruru do ano seguinte.
- COMIDA DE EGUN:
Meio quilo de farinha de mandioca
Um litro de gua
Dissolva a farinha na gua e leve ao fogo, mexendo sempre, at
adquirir a consistncia de um mingau. Coloque em uma tigela branca e
deixe esfriar, oferea a Bab egun com pedido de vida, sade e
prosperidade.
- COMIDA DE EW:

75

Pedaos de coco cozido (cortados em cubos)


Feijo fradinho refogado
Feijo preto refogado
Batata doce cozida e picada
Milho de galinha cozido
Banana da terra fita em cubos
Camaro seco
Os ingredientes devem ser preparados separadamente em pequenas
pores, depois misturados em um alguidar. Oferea a Ew com os
pedidos de felicidade e progresso.
- COMIDA DE IY MI:
Um quilo de inhame
Mel
Azeite de dend
Descasque e cozinhe o inhame, pise-o o pilo at obter uma massa que
deve ser dividida em duas pores. A primeira temperada com mel, a
outra, com azeite. Faa duas bolas e coloque em um prato branco,
cada uma de um lado. Oferea s Iy mi, aos ps de uma rvore bem
frondosa, diretamente na terra. A comida aplaca a ira das grandes
mes e afasta doenas do aparelho reprodutor feminino, trazendo
fertilidade.
- COMIDA DE LOGUNED
Meio quilo de milho de galinha cozido
Meio quilo de feijo fradinho cozido
Azeite de dend
Um bagre
P de camaro seco
Sal a gosto
Trs cebolas grandes raladas
Folhas de bananeira
Refogue o feijo no azeite com o p de camaro e a cebola. Coloque o
milho cozido de um lado do alguidar e o feijo de outro. O peixe
deve ser temperado com dend, cebola e p de camaro e assado em
forma forrada com folha de bananeira. Coloca-se o peixe sobre a
comida, entre o feijo e o milho. Oferea a Loguned com os pedidos
de sorte no amor e poder de seduo.
- COMIDA DE OGUN:
Um inhame do norte
Meio quilo de feijo fradinho
Meio quilo de milho de galinha
Nove jils
Nove folhas de fortuna
Azeite-de-dend

76

Asse o inhame num fogareiro de carvo. Torre o feijo e o milho


separadamente. Frite os jils no azeite de dend. Coloque num
alguidar o feijo de um lado e o milho do outro, no centro coloque o
inhame (de p). Coloque os jils a as folhas da fortuna em torno.
Oferea a Ogum com uma nota de dinheiro de baixo valor e pea a
abertura de caminho para negcios, dinheiro e prosperidade. Despache
em uma estrada de cho, em uma subida.
- COMIDA DE OSSAIM:
Um quilo de milho de galinha bem cozido
Sete lascas de fumo de corda
Duas cebolas grandes raladas
Camaro seco socado
Mel
Azeite de dend
Refogue o milho no azeite com camaro e cebola. Coloque num alguidar
com as lascas de fumo ao redor e regue com bastante mel. Oferea a
Ossain na mata, antes de colher as folhas para seus ebs. Colha as
folhas na madrugada, de preferncia.
- DOBURU:
250 g de milho alho
Areia da praia peneirada (ou branca)
Um cco
Esquente bem a areia e jogue o milho (no estoure tudo de uma vez).
Separe as pipocas mais vistosas e peneire de novo. Repita o
procedimento, escolhendo mais pipocas. Descasque o cco, retire
inclusive a pelcula mais fina e corte em fatias. Coloque as pipocas
em uma urupema (peneira de palha tranada) e enfeite com as fatias
de cco. Oferea a Obaluai com pedidos de sade e cura. Pode-se
passar tambm as pipocas no corpo do doente e despachar num rio.
- DOD (BANANA DA TERRA FRITA):
Sete bananas da terra gradas
Azeite de dend para fritar
Corte as bananas em tiras no sentido do comprimento e frite-as no
dend bem quente. Oferea a Oxumar com pedidos de longevidade e
riqueza.
- EB:
Cascas de inhame
gua
Quando fizer comidas com inhame, lave-os antes muito bem. Deixe as
cascas secarem ao Sol e, quando estiverem bem desidratadas, pise-as
no pilo e peneire at resultar em uma farinha. Dissolva uma xcara
de ch de farinha em duas xcaras de gua e leve ao fogo. Deixe

77

cozinhar em ponto de pilo, que deve ser usado para forrar a gamela
do amal de Xang.
- EB:
Milho ou canjica branca
gua
Cozinhe bem o milho e escorra a gua. Coloque em uma tigela branca e
deixe esfriar bem. Oferea a Oxal com os pedidos de paz, harmonia,
sade, felicidade e prosperidade. Nota: h quem coloque, ainda, mel
e cubra a vasilha com algodo, dado que Oxal no gosta de sua
comida descoberta, nem quente. Nunca demais lembrar que Oxal no
gosta de azeite de dend. Somente se usa azeite de oliva em algumas
de suas comidas.
- EB IY (YEMANJ):
Meio quilo de milho branco ou
escorridos
Camares secos ou defumados
Duas cebolas grandes raladas
Azeite de oliva
Camares frescos para enfeitar

canjica

branca,

bem

cozidos

Coloque o milho cozido em uma vasilha branca. Faa um refogado de


cebola e camares defumados no azeite de oliva, tambm chamado
de azeite doce e jogue por cima da canjica branca sem misturar.
Enfeite com camares frescos. Oferea a Yemanj com pedidos de unio
e harmonia familiar.
(Yemanj come tambm manjar com leite de cco, peixes de gua
salgada e frutas como o mamo. Sua comida sempre branca e sem
dend).
- EKURU:
Basta seguir a receita do Abar, mas sem adicionar massa azeite de
dend. Pode ser oferecida Ians, aos orixs funfun (orixs que tm
ligao com Oxal: Oxaguian, Oxaluf, Efum etc) e a Bab-egun.
- ERAN PETER:
Bofe (pulmo)
Fgado
Tripas (intestino)
Rim
Passarinha (bao)
Bucho (estmago)
Camaro defumado
Cebola ralada
Sal a gosto
Azeite de dend
Folha de mamona

78

Afervente todos os midos do boi e pique como se fosse fazer um


sarapatel. Ento refogue com os outros ingredientes. Faa trouxinhas
com as folhas de mamona e oferea em um alguidar aos ps de Oxssi
ou leve a uma mata.
- SETE ABARS:
Retire os abars das folhas e desmanche-os com as mos. Coloque em
um alguidar e oferea a Exu, agradecendo pelos pedidos anteriores.
- FAROFA DE AZEITE:
Um quilo de farinha de mandioca
Uma xcara de azeite de dend
Uma cebola grande ralada
150 gramas de camaro seco
Sal a gosto
Refogue a cebola no azeite e acrescente a farinha com o camaro
socado. V mexendo com a colher de pau para absorver o azeite. D
uma correo de sal. Coloque em uma tigela de barro e oferea a
Ians, pedindo vitria em seus empreendimentos e sucesso em suas
batalhas.
- FAROFA DE OVOS:
Dezesseis ovos cozidos
Meio quilo de farinha de milho amarela em flocos
Azeite de dend
150 g de camaro defumado
Duas cebolas grandes raladas
Sal a gosto
Refogue no azeite os camares e as cebolas, v acrescentando farinha
e mexendo. Esfarele os ovos com as mos e misture num alguidar.
Oferea a Oxumar pedindo longevidade, sade e prosperidade.
- FEIJO PRETO PARA OMOLU:
Um quilo de feijo preto cozido
200 g de camaro defumado
Azeite de dend
Duas cebolas grandes raladas
Sal a gosto
Refogue o feijo no azeite com camaro e cebola. D uma correo de
sal. Coloque tudo em um alguidar e oferea a Omolu, pedindo vida e
sade. Esta comida no pode faltar no Olubaj.
- INHAME PILADO:
Um quilo de inhame
Um fio de azeite de oliva (azeite doce)

79

Wji (ndico)
Cozinhe o inhame descascado e cortado em rodelas. Pise com a mo-depilo, acrescentando um fio de azeite de oliva, at obter um pur.
Separe duas pores e faa duas bolas. Coloque uma sobre a outra em
um prato branco e faa pintinhas com o wji (dissolvido em algumas
gotas de gua). Oferea a Oxagui com os pedidos de paz e harmonia e
vitria em batalhas pessoais.
- MANJAR:
Farinha de eb (receita de aca)
Um litro de leite de cco
Acar a gosto
Pitada de sal
Misture todos os ingredientes e
com a colher de pau, at o ponto
buraco. Desenforme em um prato
equilbrio psicolgico e clareza

leve ao fogo brando, sempre mexendo


de mingau. Coloque em uma forma sem
branco. Oferea a Iemanj, pedindo
de pensamentos.

- OMI TOR:
gua do cozimento da canjica ou
Acas dissolvidos em gua
Mel (opcional)
Separe a gua do cozimento da canjica (acrescente mais gua se
estiver muito espessa), ou dissolva alguns acas na gua, at obter
um lquido pastoso. Acrescente um fio de mel. Pode ser oferecido a
Bab Egun e aos orixs funfun na mesa do bori.
- OMOLOCUM:
Um quilo de feijo fradinho, escolhido (selecione bem os gros),
cozido e escorrido
Quatro cebolas grandes raladas
Azeite de dend
300 g de camaro defumado
Camares frescos grados para enfeitar
5, 8 ou 16 ovos cozidos
Sal a gosto
Cozinhe o feijo e escorra. Refogue com a cebola e o camaro
defumado e d uma correo de sal. Afervente os camares frescos com
sal e frite no dend. Enfeite com ovos cozidos e o camaro. Jogue
tambm um fio de azeite de dend em cada ovo. Oferea a Oxum em uma
tigela de loua. As mulheres que no conseguem engravidar devem
passar antes na barriga e pedir fertilidade a Oxum.
(Nota: h tambm o Ipet-de-Oxum, que mais que uma comida, um
verdadeiro ritual.

80

Tal comida somente pode ser preparada aos ps de Oxum (seu


assentamento) e constitui-se de uma pasta de inhame (um pad)
temperada com gengibre e camares secos. A pasta torna-se amarela
com o acrscimo do dend e, depois das rezas e de rodar sobre a
cabea de Oxum (assentamento), em um lindo balaio enfeitado de
objetos e folhas sagradas, torna-se o maior smbolo de riqueza dessa
deusa, valendo mais que o ouro. O Ipet volta para a casa de Oxum e
s ento dividido, garantindo o seu poder).
-

PAD (FAROFA DE EXU):

Farinha de mandioca
Azeite de dend
Misture com as mos, em um alguidar, a farinha e o azeite. Jogue na
rua chamando por Exu e fazendo seus pedidos. Jogue tambm algumas
moedas. Pea que Exu livre seus caminhos dos inimigos, traga boa
sorte, clientes, boas notcias e afaste a inveja e todo tipo de
feitiaria de sua vida.
- VATAP:
Dez pes dormidos
Trs cebolas grandes raladas
300 g de camaro seco
250 g. de amendoim
Castanha de caju
Um copo de leite de cco grosso
Dois copos de leite de cco fino
Gengibre ralado
Duas xcaras de ch azeite de dend
Sal a gosto
Pique o po e deixe de molho no leite de cco fino. Moa um pouco de
camaro, amendoim e a castanha. Refogue os camares e a cebola em um
pouco de azeite, depois junte o po peneirado ou batido no
liqidificador. No pare de mexer. Rale um pedacinho de gengibre (s
pr dar um gosto). Acrescente amendoim e castanha, sempre mexendo.
Coloque o leite de cco grosso e continue mexendo at soltar da
panela. Acrescente mais dend e est pronto.
UMA COMIDA DE OXUMAR:
Batata doce cozida, pilada com mel, um pouco de azeite de dend.
Despachar em um alguidar dando o formato de cobra. Quebre uns ovos
no meio, deixando as cascas juntas.
As Comidas do Santo Um pequeno resumo:
VARIEDADES
EX - Farofa - Dend e Pinga.
OGUN - Feijo Preto com Cebola ( macund ).

81

OXOSSI - Milho com Coco.


OSSAIN - Feijo Preto com Mel e Coco.
OBALUAI - Pipocas.
XANG - Quiabo ( Ajob ).
OXUMAR - Batata Doce ou Amendoim Cozido com Casca e
Mel.
OXUN - Ovos Cozidos, Camares, Milho e Coco.
IANS - Acarajs.
NAN - Folha de Mostarda com Arroz.
OB - Divide com Xang o Quiabo ( Amal ).
EW - Frutas.
IROCO - Verduras e Cebola.
IEMANJ - Arroz com Mel e Manjar Branco.
OXAL - Arroz Branco - Inhame Pilado e Cozido.
COMIDA PARA EXU
Material Necessrio: Farinha Azeite-de-Dend Mel de
Abelha Milho Branco Figado, Corao e Bofe de Boi
Cebola Camaro Seco Socado Um Ober
Maneira de Preparar:
Mi-Ami-Mi : a farofa amarela ( farinha misturada com
Azeite-de-Dend ).
Pad Branco : a farofa de Mel ( farinha de mandioca
misturada com mel de Abelha ).
Aca Branco: O aca feito de milho branco de canjica,
modo e enrolado na folha da bananeira depois de
cozido.
Eram: Figado, corao e bofe de boi, cortados em
pedaos mudos, misturados com Azeite-de-Dend, camaro
seco socado e cebolas cortadas em rodelas, num ober.
COMIDA PARA OGUN
Material Necessrio:InhameAzeite-de-DendMel de Abelha
Maneira de Fazer:
Frita-se o inhame na brasa. Depois disso, descansa-se e
tempera-se no Azeite-de-Dend e o mel de abelhas.
ERAN - O Eran de Ogn feito com midos de boi,
cortados bem pequenos e cozidos no Azeite-de-Dend.
Depois, eles so passados num refogado de cebola ralada
e esto prontos.

82

EFUN - Farofa de mel - mistura-se a farinha de mandioca


com mel de abelhas e pronto. Pode-se colocar num Ober,
nos ps de Ogun, ou nas estradas, pedindo a Ogun que
adoce os seus caminhos e suas estradas.
COMIDA PARA OD ou OSHSSI
Material Necessrio: Milho Vermelho, Cco, 1 Ober
Maneira de Fazer:
Axoxn - a comida mais comum de Oshssi - cozinha-se
o milho vermelho somente em gua, depois deixa-se
esfriar, coloca-se num Ober e enfeita-se por cima com
fatias de cco.
COMIDA DE OMOLU E OBALUAYI
Doburu
Material Necessrio:Milho Alho ( para pipoca ) ou milho
vermelho Areia da praia
Maneira de Fazer:
Numa panela quente com areia da praia, estourar o milho
e est pronto o doburu.
OUTRAS COMIDAS
Material Necessrio:Feijo Preto Cebola K de Camaro
Seco Azeite-de-dende
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo preto, s em gua, e depois refogase cebola ralada, camaro seco e Azeite-de-Dend.
COMIDA PARA OSANYIN
Material Necessrio:Batata-doce Cebola Azeite-de-Dend
1 Ober
Maneira de Fazer:
Cozinha-se a batata-doce s em gua. Depois, descanase e amassa-se feito pur. Ai, mistura-se num refogado
de cebola ralada com Azeite-de-Dend, e coloca-se tudo
num ober.

83

COMIDA PARA OSHUMAR


Material Necessrio:Feijo Fradinho Milho Vermelho
Cebola Azeite-de-Dend
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo fradinho em gua. Separado,
cozinha-se o milho vermelho tambm em gua. Depois,
juntar o feijo e o milho, num refogado de cebola
ralada com Azeite-de-Dend.
Nota: Oshumar e Ew comem juntos. Oshumar a cobra
macho e Ew a cobra, chamados no Jej de Dan-Bessn ou
Azaund.
Material Necessrio: Milho Vermelho Feijo Fradinho
Azeite-de-Dend Camaro Seco 1 Ober 1 Inhame ( grande)
Ovos Cozidos 1 Cco 1 Litro de Mel
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o milho s em gua. Separado, cozinha-se o
feijo fradinho, tambm s em gua. Refoga-se o feijo
com Azeite-de-Dend, cebola ralada e camaro seco
socado. Coloca-se o feijo em metade de um ober e, na
outra metade o milho vermelho. Frita-se um inhame e
coloca-se por cima em fatias, em volta, enfeita-se um
ovos cozidos em rodelas, fatias de cco e coloca-se
bastante mel de abelha por cima.
COMIDA PARA OXUN
OMOLOKUN
Material Necessrio: Feijo Fradinho Cebola Camaro
Seco Socado Azeite-de-Dend 08 Ovos Cozidos
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo fradinho s em gua. Em seguida,
tempera-se num refogado de cebola ralada com camaro
seco socado de dend. Coloca-se em uma tigela e
enfeita-se por cima com 8 ovos, descascados.
COMIDA PARA YEMANJ
EJ
Material Necessrio: Peixe de Qualidade Vermelho Azeite
Doce Camaro Seco Socado Cebola Ralada

84

Maneira de Fazer:
Cozinha-se o peixe em refogado de azeite Doce com
camaro seco socado e cebola.
DIB
Material Necessrio:Canjica Cozida Azeite Doce Camaro
Seco Socado Cebola Ralada
Maneira de Fazer:
Cozinha-se a canjica, tempera-se com azeite doce,
camaro seco socado e cebola ralada.
COMIDA PARA YASN
ACARAJ
Material Necessrio:Feijo Fradinho Camaro Seco Socado
Cebola Azeite-de-Dend
Maneira de Fazer:
Coloca-se o feijo fradinho de molho em gua, para
descans-lo cru. Depois, moesse o feijo e mistura-se
com a cebola ralada, camaro seco socado e deixa-se a
massa descansar, coberta por um pano ou uma pedra de
carvo no meio. Depois, bate-se bem a massa para dar
ponto, e fritam-se bolos tirados com a colher, no
Azeite-de-Dend bem quente.
COMIDA PARA OB
Material Necessrio:Feijo Fradinho Cebola Camaro Seco
Socado Azeite-de-Dend Farinha de Mandioca 01 Ober
Maneira de Fazer:
Cozinha-se o feijo em gua. Depois, mistura-se num
refogado de cebola raladas, camaro seco socado,
Azeite-de-Dend e gua. por cima, adiciona-se farinha
de mandioca, fazendo um piro e coloca-se num ober.
Nota: Conta-se que Ob a dona do amor e quando se
quer solucionar uma questo de amor, oferece-se uma
comida desta na beira do lago, com muitas velas e
flores.

85

COMIDA PARA ANAMBURUCU


DAMBOR
Material Necessrio: Folha de Taioba ou Mostarda Cebola
Ralada Camaro Seco Socado Azeite-de-Dend
Maneira de Fazer:
Cozinha-se bem a folha de taioba ou mostarda,e em
seguida tempera-se num refogado de cebola ralada,
camaro seco socado e Azeite-de-Dend.
COMIDA PARA SHANG
AGEB ou AGEGB
Material Necessrio:12 Quiabos1 Litro de Mel Azeite-deDend gua Carne de Peito
Maneira de Fazer:
Cortam-se os quiabos em pedacinhos bem pequenos, depois
tempera-se com cebola ralada, camaro seco socado e
azeite-de-Dend. Cozinha-se bastante e depois misturase com rabada, ou carne de peito cozidos, cortadas em
pedacinhos.
COMIDA PARA OXAL
EB
Material Necessrio: Canjica Branca 1 Litro de Mel
Algodo gua
Maneira de Fazer:
Cozinha-se a canjica somente em gua. Depois de bem
cozida, coloca-se numa vasilha branca, coloca-se
bastante mel de abelhas e cobre-se com algodo.
ACA
Material Necessrio:Canjica Branca Folha de Bananeira
Maneira de Fazer:
Moesse o milho de canjica, cozinha-se at dar at dar o
ponto de ficar bem durinho e enrole os bolinhos na
folha da bananeira.

86

INHAME ACAR
Cozinha-se o inhame e depois amassa-se feito um pur.
Faz-se bolinhos na mo e coloca-se em pratos brancos.
Oferece-se a Oxal.
Nota: Todos os Orixs do Candombl comem aca branco.
Em cima da comida do Orix, antes de oferecer-lhe,
deve-se abrir um aca branco.
COMIDA DE CABOCLO
Material Necessrio:Alface Farinha de Mandioca Mel de
Abelha Azeite de Oliva Carne Crua 01 Travessa de Barro
Maneira de Fazer:
Faz-se uma salada de alface, com uma farofa d'gua ou
de mel, carne crua e azeite de oliva por cima, colocase tudo numa travessa de barro.
OUTRA COMIDAS
Abbora moranga, assada na brasa, com mel de
abelha.Aipim ou mandioca, assado na brasa, com mel de
abelha.Eb ( canjica ) com fumo de rolo desfiado e
cco.Mingau de milho vermelho com cco e fumo de
rolo.Milho vermelho com cco e fumo de rolo desfiado.
Amendoim cozido em gua, com mel de abelhas.Vinho
branco, moscatel e cachaa.

87

Você também pode gostar