Você está na página 1de 184

TREINAMENTOS

Desenvolvimento Web com


HTML, CSS e Javascript

Desenvolvimento Web com HTML, CSS e Javascript

9 de abril de 2013

Sumrio

Sobre a K19

Seguro Treinamento

Termo de Uso

Cursos

Introduo
1.1 Client Side e Server Side . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2 HTML, CSS e Javascript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1
1
2

HTML
2.1 Estrutura Bsica . . . . . . .
2.2 Exerccios de Fixao . . . .
2.3 Exerccios Complementares
2.4 Semntica HTML . . . . . .
2.5 Pargrafos . . . . . . . . . . .
2.6 Exerccios de Fixao . . . .
2.7 Exerccios Complementares
2.8 Cabealhos . . . . . . . . . .
2.9 Exerccios de Fixao . . . .
2.10 Exerccios Complementares
2.11 Links . . . . . . . . . . . . . .
2.12 Exerccios de Fixao . . . .
2.13 Exerccios Complementares
2.14 ncoras . . . . . . . . . . . .
2.15 Exerccios de Fixao . . . .
2.16 Exerccios Complementares
2.17 Imagens . . . . . . . . . . . .
2.18 Exerccios de Fixao . . . .
2.19 Exerccios Complementares

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

www.facebook.com/k19treinamentos

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

3
3
4
5
5
6
7
7
8
9
11
11
12
13
13
14
16
16
17
18
i

S UMRIO

2.20
2.21
2.22
2.23
2.24
2.25
2.26
2.27
2.28
2.29
2.30
2.31
2.32
3

CSS
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
3.13
3.14

ii

Tabelas . . . . . . . . . . . .
Exerccios de Fixao . . . .
Exerccios Complementares
Listas . . . . . . . . . . . . .
Exerccios de Fixao . . . .
Exerccios Complementares
Exerccios de Fixao . . . .
Exerccios Complementares
Exerccios de Fixao . . . .
Exerccios Complementares
Formulrio . . . . . . . . . .
Exerccios de Fixao . . . .
Exerccios Complementares

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

18
22
23
23
25
26
27
28
29
30
30
37
37

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

39
42
43
44
47
48
48
49
51
58
60
61
65
66
69

JavaScript
4.1 Declarando e inicializando variveis em JavaScript
4.2 Operadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3 Controle de fluxo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4 Exerccios de Fixao . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.5 Exerccios Complementares . . . . . . . . . . . . . .
4.6 Funes JavaScript . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.7 Objetos JavaScript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.8 Arrays . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.9 Exerccios de Fixao . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.10 Exerccios Complementares . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

71
71
71
74
75
77
79
80
81
82
83

.
.
.
.
.
.
.

85
85
89
92
92
94
96
96

Exerccios de Fixao . . . .
Estrutura de uma regra CSS
Tipos de seletores . . . . . .
Exerccios de Fixao . . . .
Cores em CSS . . . . . . . . .
Unidades de medida . . . .
Principais propriedades CSS
Exerccios de Fixao . . . .
Box model . . . . . . . . . .
A propriedade display . . . .
Exerccios de Fixao . . . .
Posicionando elementos . .
Exerccios de Fixao . . . .
Desafios . . . . . . . . . . . .

A Javascript Avanado
A.1 Objetos . . . . . . . . . . . .
A.2 Exerccios de Fixao . . . .
A.3 Exerccios Complementares
A.4 Funes . . . . . . . . . . . .
A.5 Exerccios de Fixao . . . .
A.6 Exerccios Complementares
A.7 Arrays . . . . . . . . . . . . .
ii

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

www.k19.com.br

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

iii

S UMRIO

A.8 Mtodos das Strings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99


A.9 Exerccios de Fixao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
A.10 Exerccios Complementares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
B jQuery
B.1 Introduo . . . . . . . . . .
B.2 Sintaxe . . . . . . . . . . . . .
B.3 Seletores . . . . . . . . . . .
B.4 Exerccios de Fixao . . . .
B.5 Exerccios Complementares
B.6 Eventos . . . . . . . . . . . .
B.7 Exerccios de Fixao . . . .
B.8 Exerccios Complementares
B.9 Efeitos . . . . . . . . . . . . .
B.10 Exerccios de Fixao . . . .
B.11 Exerccios Complementares
B.12 HTML . . . . . . . . . . . . .
B.13 Exerccios de Fixao . . . .
B.14 Exerccios Complementares

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

105
105
106
106
107
109
109
110
112
113
115
117
118
119
121

C HTML5
C.1 article . .
C.2 section . .
C.3 header . .
C.4 footer . .
C.5 nav . . . .
C.6 aside . . .
C.7 figure . .
C.8 figcaption

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

123
124
124
125
125
126
126
127
127

D CSS3
D.1 Bordas arredondadas
D.2 Sombras . . . . . . . .
D.3 Transformaes . . .
D.4 Fontes no CSS3 . . . .

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

129
129
130
136
138

Mais Propriedades CSS


E.1 Propriedades de tabela . . . . . . .
E.2 Propriedades de borda . . . . . . .
E.3 Propriedades de contedo gerado
E.4 Propriedades de posicionamento .

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

141
141
142
143
144

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

Quizzes

147

G Respostas

www.facebook.com/k19treinamentos

149

iii

S UMRIO

iv

iv

www.k19.com.br

S UMRIO

Sobre a K19
A K19 uma empresa especializada na capacitao de desenvolvedores de software. Sua equipe
composta por profissionais formados em Cincia da Computao pela Universidade de So Paulo
(USP) e que possuem vasta experincia em treinamento de profissionais para rea de TI.
O principal objetivo da K19 oferecer treinamentos de mxima qualidade e relacionados s principais tecnologias utilizadas pelas empresas. Atravs desses treinamentos, seus alunos se tornam
capacitados para atuar no mercado de trabalho.
Visando a mxima qualidade, a K19 mantm as suas apostilas em constante renovao e melhoria, oferece instalaes fsicas apropriadas para o ensino e seus instrutores esto sempre atualizados
didtica e tecnicamente.

www.facebook.com/k19treinamentos

S UMRIO

Seguro Treinamento
Na K19 o aluno faz o curso quantas vezes quiser!
Comprometida com o aprendizado e com a satisfao dos seus alunos, a K19 a nica que possui o Seguro Treinamento. Ao contratar um curso, o aluno poder refaz-lo quantas vezes desejar
mediante a disponibilidade de vagas e pagamento da franquia do Seguro Treinamento.
As vagas no preenchidas at um dia antes do incio de uma turma da K19 sero destinadas ao
alunos que desejam utilizar o Seguro Treinamento. O valor da franquia para utilizar o Seguro Treinamento 10% do valor total do curso.

www.k19.com.br

S UMRIO

Termo de Uso
Termo de Uso
Todo o contedo desta apostila propriedade da K19 Treinamentos. A apostila pode ser utilizada
livremente para estudo pessoal . Alm disso, este material didtico pode ser utilizado como material
de apoio em cursos de ensino superior desde que a instituio correspondente seja reconhecida pelo
MEC (Ministrio da Educao) e que a K19 seja citada explicitamente como proprietria do material.
proibida qualquer utilizao desse material que no se enquadre nas condies acima sem
o prvio consentimento formal, por escrito, da K19 Treinamentos. O uso indevido est sujeito s
medidas legais cabveis.

www.facebook.com/k19treinamentos

S UMRIO

S
TO
EN
AM
EIN
TREINAMENTOS
TR
EIN
AM
EN
TO

TR

Conhea os nossos cursos


K01- Lgica de Programao
K02 - Desenvolvimento Web com HTML, CSS e JavaScript
K03 - SQL e Modelo Relacional
K11 - Orientao a Objetos em Java
K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
K21 - Persistncia com JPA2 e Hibernate
K22 - Desenvolvimento Web Avanado com JFS2, EJB3.1 e CDI
K23 - Integrao de Sistemas com Webservices, JMS e EJB
K41 - Desenvolvimento Mobile com Android
K51 - Design Patterns em Java
K52 - Desenvolvimento Web com Struts
K31 - C# e Orientao a Objetos
K32 - Desenvolvimento Web com ASP.NET MVC

www.k19.com.br/cursos

www.k19.com.br

CAPTULO

I NTRODUO

Durante muito tempo, a ideia de desenvolvimento web ficou associada apenas a construo de
pginas que possuam somente o intuito de oferecer aos usurios o acesso a um determinado contedo. Porm, com a popularizao da internet, novas necessidades foram surgindo em diversas
reas.
Na rea de entretenimento, cada vez mais jogos online foram aparecendo. Diversas redes sociais
ganharam foras graas grande interatividade permitida entre os usurios. Gravadoras de msica
passaram a vender seus ttulos atravs de canais especializados. No meio corporativo, as empresas
passaram a adotar sistemas web para controlar as suas tarefas administrativas. Enfim, necessidades
antes inexistentes surgiram em uma velocidade muito grande. Muitos sites deixaram de ser simples
pginas para se tornarem verdadeiras aplicaes.
H cerca de 15 anos, era muito comum que um nico desenvolvedor fosse responsvel por todo
o desenvolvimento de uma aplicao web. Essa pessoa era chamada de webmaster. Com o passar do
tempo, o papel do webmaster como era conhecido foi desaparecendo. A complexidade e volume de
trabalho para o desenvolvimento de uma aplicao web se tornaram muito grande para apenas uma
pessoa ou at mesmo para um grupo pequeno de desenvolvedores (webmasters).
Hoje, a funo de webmaster ainda existe mas com um papel um pouco diferente. Geralmente,
esse profissional apesar de possuir bons conhecimentos nas diversas tecnologias utilizadas apenas
gerencia o desenvolvimento que realizado por outros profissionais.
Como as tarefas antes de responsabilidade do webmaster foram delegadas a outros profissionais,
naturalmente, apareceram algumas especializaes. Essas especializaes podem ser classificadas
em dois grupos: desenvolvedores front-end e back-end. Em geral os desenvolvedores front-end so
responsveis pela interface com a qual os usurios interagem enquanto os desenvolvedores backend so responsveis pelo funcionamento interno das aplicaes.

Client Side e Server Side


Os usurios acessam a interface de uma aplicao web atravs de navegadores (browsers). Os
desenvolvedores front-end devem conhecer bem o funcionamento dos navegadores e das tecnologias e linguagens relacionadas a eles. Essas tecnologias e linguagens so categorizadas como client
side. Atualmente, as principais linguagens e tecnologias client side so HTML, CSS, Javascript, Adobe
Flash, Microsoft Silverlight e VBScript.
Por outro lado, os desenvolvedores back-end trabalham com linguagens como Java, C#, VB.NET,
PHP, Ruby, Python, SQL entre outras. Essas linguagens atuam do lado do servidor por isso so classificadas como server side. Isso no significa que os desenvolvedores front-end no precisam conhecer as linguagens utilizadas pelo back-end e vice-versa. Na prtica, ocorre uma especializao
dos profissionais em determinadas tecnologias que podem tender mais para o front-end ou para o
www.facebook.com/k19treinamentos

I NTRODUO

back-end.

HTML, CSS e Javascript


Como acabamos de ver, as principais linguagens e tecnologias client side so HTML, CSS, Javascript, Adobe Flash, Microsoft Silverlight e VBScript. De todas elas as trs primeiras so as mais importantes e atualmente esto em maior evidncia. Cada uma das trs linguagens possui um papel bem
especfico que podemos resumir da seguinte maneira: o cdigo HTML ser responsvel por prover
o contedo de uma pgina, o cdigo CSS cuidar da formatao visual do contedo apresentado e o
cdigo Javascript permitir que as pginas possuam algum tipo de comportamento (inteligncia)
e que alguma interao possa ser estabelecida com os usurios.
Nos prximos captulos, discutiremos em detalhes cada uma dessas trs linguagens.

www.k19.com.br

CAPTULO

HTML

Quando acessamos uma pgina web, estamos interessados na informao contida nessa pgina.
Essa informao pode estar na forma de texto, imagem ou vdeo. Em geral, o contedo de uma pgina web definido com a linguagem HTML (HyperText Markup Language). HTML uma linguagem
de marcao originalmente proposta por Tim Berners-Lee no final da dcada de 1980. O objetivo do
Tim Barners-Lee era criar um mecanismo simples que pudesse ser utilizado por qualquer pessoa que
quisesse disseminar documentos cientficos.
Desde sua proposta at os dias de hoje, a linguagem HTML sofreu diversas alteraes. A cada
verso, novos recursos so adicionados e problemas corrigidos. A verso mais atual da especificao
da linguagem HTML a 5. Essa verso ainda no foi finalizada, ela est na fase de trabalho em progresso (working draft). Porm, j existem navegadores implementando alguns dos novos recursos
do HTML5.
As especificaes da linguagem HTML so publicadas pelo World Wide Web Consortium mais
conhecido por sua sigla W3C. Alm do HTML, o W3C tambm responsvel por linguagens como o
XML, o SVG e pela interface DOM (Document Object Model), por exemplo.

Estrutura Bsica
Um documento HTML composto por elementos que possuem uma tag, atributos, valores e
possivelmente filhos que podem ser um texto simples ou outros elementos. Cada elemento deve
obrigatoriamente possuir uma tag e ela deve ser definida entre parnteses angulares (< e >). Veja o
exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo da estrutura bsica de um documento HTML </ title >
</ head >
< body >
<p > Ol mundo ! </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.1: Exemplo da estrutura bsica de um documento HTML

www.facebook.com/k19treinamentos

HTML

Figura 2.1: Exemplo da estrutura bsica de um documento HTML

No exemplo acima, temos um elemento HTML representado pela tag p e um texto simples Ol
Mundo! filho desse elemento.

Exerccios de Fixao

Na pasta Desktop do seu usurio, crie uma nova pasta com o seu primeiro nome. Dentro dessa
pasta, crie um diretrio chamado html. Para facilitar, utilize apenas letras minsculas em todas as
pastas e arquivos que criarmos durante o curso.
1

Agora, utilizando um editor de texto, crie um novo arquivo chamado ola-mundo.html e salve-o
dentro da pasta html. Em seguida, insira o seguinte cdigo dentro do arquivo ola-mundo.html:
2

1
2
3
4
5
6
7
8
9

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo da estrutura bsica de um documento HTML </ title >
</ head >
< body >
<p > Ol mundo ! </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.2: ola-mundo.html

www.k19.com.br

HTML

Abra o arquivo ola-mundo.html em um navegador e veja o resultado.

Exerccios Complementares

Crie uma pgina HTML que exiba o nome deste curso duas vezes.

Semntica HTML
De acordo com a especificao da linguagem HTML, cada elemento possui um propsito bem
definido. Para o funcionamento correto das pginas de uma aplicao web, fundamental respeitar
o propsito de cada elemento e utiliz-lo nas condies corretas. Muitos autores utilizam o termo
semntica HTML ao se referirem ao uso correto dos elementos da linguagem HTML. Por exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso correto da semntica HTML </ title >
</ head >
< body >
<p > Este um texto para mostrar o significado da tag p . </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.4: Exemplo de uso correto da semntica HTML

No exemplo acima, utilizamos o elemento p para definir um pargrafo. De acordo com a especificao da linguagem HTML, esse elemento deve ser utilizado justamente para definir pargrafos.
Portanto, ele foi aplicado corretamente. Agora, vejamos outro exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Meus amigos - Site do Jonas - Criado pelo Jonas </ title >
</ head >
< body >
< address >
Rafael Cosentino
rafael . cosentino@k19 . com . br
Scio fundador da K19 Treinamentos
Av . Brigadeiro Faria Lima , 1571 - Jardim Paulistano - So Paulo , SP
CEP 01452 -001
</ address >
< address >
Marcelo Martins
marcelo . martins@k19 . com . br
Scio fundador da K19 Treinamentos
Av . Brigadeiro Faria Lima , 1571 - Jardim Paulistano - So Paulo , SP
CEP 01452 -001
</ address >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.5: Exemplo de uso incorreto da semntica HTML

Dessa vez, utilizamos o elemento address. De acordo com a especificao, o elemento address
www.facebook.com/k19treinamentos

HTML

deve ser utilizado para fornecer informaes de contato dos autores do documento ou da maior parte
do documento. Normalmente, esse elemento aparece no incio ou no final das pginas.
Se observarmos o exemplo mais atentamente, trata-se de uma pgina do site do Jonas (repare
no ttulo da pgina). O autor da pgina o Jonas e no o Rafael ou o Marcelo. Portanto, o elemento
address foi aplicado incorretamente. Alm disso, devemos evitar o uso desse elemento para informar endereos postais a menos que essas informaes sejam relevantes para o documento.

Pargrafos
Os pargrafos dentro de um documento HTML, em geral, so definidos atravs do elemento p.
Uma das principais caractersticas desse elemento que ele ocupa horizontalmente todo o espao
definido pelo elemento pai. Esse o comportamento dos elementos de bloco que discutiremos com
mais detalhes posteriormente.
Por enquanto, o importante sabermos que, devido ao comportamento de bloco do elemento p,
o navegador ajustar o texto do pargrafo largura do elemento pai realizando todas as quebras de
linha necessrias. Caso seja necessrio forar uma quebra de linha, podemos utilizar a elemento br.
Confira o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de quebra de linha em um pargrafo </ title >
</ head >
< body >
<p > Um texto bem longo . Longo mesmo ! Este pargrafo serve para demonstrar
o comportamento da quebra de linha automtica , ou seja , sem utilizar
nenhum recurso para que a quebra ocorra . </ p >
<p > J este pargrafo demonstra a quebra de linha forada . < br / > Percebeu ? </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.6: Exemplo de quebra de linha em um pargrafo

www.k19.com.br

HTML

Figura 2.2: Exemplo de quebra de linha em um pargrafo

Exerccios de Fixao

Crie um novo documento HTML chamado p-quebra-de-linha.html na pasta html. Em seguida,


abra esse arquivo em um navegador (se necessrio, redimensione a janela do navegador para verificar o comportamento da quebra de linha).
3

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de quebra de linha em um pargrafo </ title >
</ head >
< body >
<p > Um texto bem longo . Longo mesmo ! Este pargrafo serve para demonstrar
o comportamento da quebra de linha automtica , ou seja , sem utilizar
nenhum recurso para que a quebra ocorra . </ p >
<p > J este pargrafo demonstra a quebra de linha forada . < br / > Percebeu ? </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.7: p-quebra-de-linha.html

Exerccios Complementares

www.facebook.com/k19treinamentos

HTML

Crie um documento HTML e force uma quebra de linha em qualquer parte de um pargrafo.
Dica: utilize o site www.lipsum.com para gerar um texto fictcio.
2

Cabealhos
Assim como em um livro, uma pgina HTML pode conter uma hierarquia de ttulos para estabelecer uma diviso de seu contedo. Para conseguirmos realizar essa tarefa devemos utilizar as tags
de cabealho h1, h2, h3, h4, h5 e h6.
Os sufixos numricos de 1 a 6 indicam o nvel do ttulo dentro da hierarquia de ttulos do documento. Veja o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de cabealhos </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Ttulo 1 </ h1 >
< h2 > Ttulo 2 </ h2 >
< h3 > Ttulo 3 </ h3 >
< h4 > Ttulo 4 </ h4 >
< h5 > Ttulo 5 </ h5 >
< h6 > Ttulo 6 </ h6 >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.9: Exemplo de cabealhos

www.k19.com.br

HTML

Figura 2.3: Exemplo de cabealhos

Perceba que cada nvel possui um tamanho diferente de fonte. Esse tamanho determinado pelo
navegador e pode ser alterado atravs de regras CSS que veremos posteriormente.
Devemos utilizar os cabealhos com cautela, pois eles so utilizados como parmetros de ranqueamento da pgina por diversos buscadores como Google, Yahoo e Bing, por exemplo. O uso
correto das tags de cabealho faz parte das tcnicas de SEO (Search Engine Optimization) que, como
o prprio nome j indica, so tcnicas que ajudam a melhorar o ranqueamento de pginas dentro
dos buscadores.
De acordo com as tcnicas de SEO devemos tomar os seguintes cuidados ao utilizarmos as tags
de cabealhos:
Utilizar apenas uma tag <h1> por pgina.
Utilizar no mximo duas tags <h2> por pgina.

Exerccios de Fixao

4
Crie um novo documento HTML chamado cabecalhos-1.html com o contedo abaixo na pasta
html. Em seguida, abra esse arquivo em um navegador.

< html >

www.facebook.com/k19treinamentos

HTML
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34

10
< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e Javascript </ title >
</ head >
< body >
< h1 > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e Javascript </ h1 >
<p > Atualmente , praticamente todos os sistemas corporativos possuem
interfaces web . Para quem deseja atuar no mercado de desenvolvimento
de software , obrigatrio o conhecimento das linguagens : HTML , CSS
e JavaScript . </ p >
<p > Essas linguagens so utilizadas para o desenvolvimento da camada de
apresentao das aplicaes web . </ p >
< h2 >Pr - requisitos </ h2 >
<p > Familiaridade com algum sistema operacional ( Windows / Linux / Mac OS X ) </ p >
<p > Lgica de programao </ p >
< h2 > Agenda </ h2 >
< h3 > Aos domingos </ h3 >
<p > xx / xx / xxxx das 08:00 s 14:00 </ p >
<p > xx / xx / xxxx das 14:00 s 20:00 </ p >
< h3 > Aos sbados </ h3 >

<p > xx / xx / xxxx das 08:00 s 14:00 </ p >


<p > xx / xx / xxxx das 14:00 s 20:00 </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.10: cabecalhos-1.html

Imagine que voc possua um site de culinria no qual voc disponibiliza algumas receitas. Crie
uma pgina com uma receita fictcia utilizando cabealhos para organizar contedo. Utilize quantos
nveis de ttulo achar necessrio.
5

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

10

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Como preparar um delicioso macarro instantneo em 6 min . </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Como preparar um delicioso macarro instantneo em 6 min . </ h1 >
<p > Com esta receita voc se tornar um profissional na arte de
preparar um macarro instantneo . </ p >
< h2 > Ingredientes </ h2 >
<p > Macarro instantneo de sua marca favorita </ p >
<p > 600 ml de gua </ p >
< h2 > Modo de preparo </ h2 >
< h3 > No microondas </ h3 >
<p > Insira o macarro instantneo em um recipiente com 600 ml de gua e
programe o microondas por 6 minutos . Aperto o boto iniciar ou
equivalente . </ p >
< h4 > Ponto importante </ h4 >

www.k19.com.br

11
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44

HTML
<p > Utilize um recipiente que permita o macarro ficar totalmente submerso
na gua . </ p >
<p > Quando ouvir o bip no saia correndo . O microondas no ir explodir ,
pois o bip significa que o macarro est pronto . </ p >
< h3 > No fogo </ h3 >
<p > Ferva a gua em uma panela . </ p >
<p > Insira o macarro e cozinhe - o por 3 minutos </ p >
< h4 > Ponto importante </ h4 >
<p > Utilize uma panela que permita o macarro ficar totalmente submerso
na gua . </ p >
<p > No se distraia com a televiso ou qualquer outra coisa . Voc poder
queimar a sua refeio </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.11: receita.html

Exerccios Complementares

Utilizando as tags de cabealho, crie uma pgina HTML que exiba hierarquicamente o nome e
uma curiosidade de alguns continentes, pases, estados (provncias) e cidades.
3

Utilizando as tags de cabealho, crie uma pgina de um produto e suas especificaes, observaes e ou comentrios. Utilize quantos nveis de ttulo achar necessrio.
4

Links
Normalmente, um site formado por um conjunto de pginas que esto interligadas de alguma
forma. Para permitir que um usurio navegue de uma pgina para outra, devemos utilizar os links.
Um link pode fazer a ligao de uma pgina para outra do mesmo site (link interno) ou para uma
pgina de outro site (link externo).
Para criarmos um link, devemos utilizar a tag a. Porm, essa tag sem atributos no criar nenhum
link interno ou externo. Para que um link seja criado, devemos, no mnimo, utilizar o atributo href
com o caminho relativo ou absoluto de uma outra pgina. Veja o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag a </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " pagina2 . html " > Exemplo de link relativo </ a > </ p >
<p > <a href = " outros / pagina3 . html " > Outro exemplo de link relativo </ a > </ p >
<p > <a href = " http :// www . k19 . com . br " > Exemplo de link absoluto </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.14: Exemplo de uso da tag a

www.facebook.com/k19treinamentos

11

HTML

12

Alm do atributo href, podemos utilizar o atributo target para informar onde o documento
deve ser aberto. Os possveis valores para o atributo target so:
_blank - em uma nova janela ou aba
_self - na mesma janela ou frame do documento que contm o link
_parent - em um frame que seja o pai do frame no qual o link se encontra
_top - na mesma janela do documento que contm o link
Ao testar os valores acima, logo percebemos que _self e _top possuem o mesmo comportamento se a pgina que contm o link no estiver em um frame. Caso o link esteja em um frame e
com o valor _top no atributo target, o link ser aberto na janela na qual o frame se encontra. Se o
valor for _self, o link ser aberto no prprio frame.
Dentro de uma nica pgina podemos ter diversos frames e, s vezes, queremos que um link de
um determinado frame seja aberto em outro. Para realizarmos tal tarefa devemos inserir como o
valor do atributo target o nome do frame no qual o link ser aberto.
O comportamento padro de um link abrir o documento na mesma pgina ou frame caso o
atributo target no seja utilizado.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag a com o atributo target </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " pagina1 . html " target = " _blank " > Abre em outra janela / aba </ a > </ p >
<p > <a href = " pagina2 . html " target = " _self " > Abre na mesma janela </ a > </ p >
<p > <a href = " pagina3 . html " > Abre na mesma janela </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.15: Exemplo de uso da tag a com o atributo target

Importante
Ao longo da evoluo do HTML, a tag frame foi caindo em desuso at que no HTML5 foi
totalmente retirada da especificao. Contudo a grande maioria dos navegadores ainda
interpretam a tag corretamente mesmo dentro de um documento HTML5. Porm, devemos
nos lembrar que ainda estamos num momento de transio para o HTML5. Logo, para evitar
problemas no futuro, evite o uso da tag frame ao mximo.

Exerccios de Fixao

Crie dois documentos HTML em arquivos chamados pagina1.html e pagina2.html dentro da


pasta html e em seu corpo crie quatro links: um que aponte para uma pgina externa e outros trs
que apontem para uma pgina interna de maneiras diferentes. Lembre-se de criar tambm a pgina
para a qual o seu link interno ir apontar.
6

12

www.k19.com.br

13
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

HTML
< html >
< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag a com o atributo target </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " http :// www . k19 . com . br " target = " _blank " > Link externo </ a > </ p >
<p > <a href = " pagina2 . html " target = " _self " > Link interno </ a > </ p >
<p > <a href = " pagina2 . html " target = " _top " > Link interno </ a > </ p >
<p > <a href = " pagina2 . html " > Link interno </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.16: pagina1.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag a com o atributo target </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Pgina 2 </ h1 >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.17: pagina2.html

Exerccios Complementares

Crie vrios links em uma pgina e para cada link escolha um target diferente. Crie tambm
quantas pginas de destino forem necessrias (caso seja necessrio).
5

Pesquise na internet como criar um iframe dentro de um documento HTML. Em seguida, crie
uma pgina com alguns links e um iframe. Crie tambm alguns links na pgina contida no iframe.
Para cada link em ambas as pginas, utilize valores diferentes para o atributo target e observe os
resultados.
6

ncoras
Alm de criar links para outras pginas, podemos criar links para uma determinada seo dentro
da prpria pgina na qual o link se encontra ou dentro de outra pgina. Esse recurso chama-se
ancoragem, pois as sees para as quais queremos criar um link devem possuir uma ncora.
Para criarmos uma ncora devemos utilizar novamente a tag a, porm sem o atributo href. Dessa
vez utilizaremos o atributo name para identificar a seo atravs de um nome.
O link tambm muda levemente, pois agora ao invs de passar somente o nome do arquivo da
pgina como valor do atributo href devemos passar o nome da seo prefixada com o caractere #.
1
2
3

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >

www.facebook.com/k19treinamentos

13

HTML
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

14
< title > Exemplo de uso da tag a como ncora </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " # mais_info " > Veja mais informaes </ a > </ p >
<p > <a href = " pagina2 . html # outra_ancora " > ncora em outra pgina </ a > </ p >
...
...
...
<a name = " mais_info " > Mais informaes </ a >

<p >
...
...
...
</ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.22: Exemplo de uso da tag a como ncora

Lembre-se
At a verso 4 do HTML e no XHTML, a especificao dizia para utilizarmos o atributo
name da tag a para criarmos as ncoras. Porm, no HTML5, a recomendao do W3C
que o atributo id seja utilizado para tal propsito. Desenvolvedores mais preocupados
em estar sempre atualizados podem ficar tranquilos e utilizar somente o atributo id ao invs do
name, pois os navegadores mais modernos conseguem interpretar o uso de ambos os atributos
em qualquer verso do HTML.

Exerccios de Fixao

Crie um documento HTML em um arquivo chamado ancora-pagina1.html na pasta html que


contenha um link que aponta para uma ncora dentro da prpria pgina. Dica: insira um contedo
suficientemente grande para que a barra de rolagem vertical do navegador aparea e coloque a ncora no final da pgina.
7

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

14

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio sobre ncoras </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " # sobre " > Sobre o texto dessa pgina </ a > </ p >
<p > Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo
massa , sodales sit amet eleifend a , elementum eu nibh . Donec egestas dolor
quis turpis dictum tincidunt . Donec blandit tempus velit , sit amet
adipiscing velit consequat placerat . Curabitur id mauris . </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > At nisi imperdiet lacinia . Ut quis arcu at nisl ornare viverra .
Duis vel tristique tellus . Maecenas ultrices placerat tortor . Pellentesque feugiat
accumsan commodo . Proin non urna justo , id pulvinar lacus . </ p >

www.k19.com.br

15
21
22
23
24
25

HTML
<a name = " sobre " > Sobre o texto dessa pgina </ a >
<p >O texto dessa pgina foi gerado atravs do site :
<a href = " http :// www . lipsum . com / " > http :// www . lipsum . com / </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.23: ancora-pagina1.html

Crie um novo arquivo chamado ancora-pagina2.html na pasta html com um ncora chamada
outra_ancora. Dica: insira um contedo suficientemente grande para que a barra de rolagem vertical do navegador aparea e coloque a ncora no final da pgina.
8

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio sobre ncoras </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Ancora pgina 2 </ h1 >
<p > Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo
massa , sodales sit amet eleifend a , elementum eu nibh . Donec egestas dolor
quis turpis dictum tincidunt . Donec blandit tempus velit , sit amet
adipiscing velit consequat placerat . Curabitur id mauris </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > at nisi imperdiet lacinia . Ut quis arcu at nisl ornare viverra .
Duis vel tristique tellus . Maecenas ultrices placerat tortor . Pellentesque feugiat
accumsan commodo . Proin non urna justo , id pulvinar lacus . </ p >
<a name = " outra_ancora " > Mais uma ncora </ a >
<p > Se voc chegou aqui deu tudo certo ! :) </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.24: ancora-pagina2.html

Crie um novo link no arquivo ancora-pagina1.html que aponte para ncora outra_ancora do
arquivo ancora-pagina2.html.
9

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio sobre ncoras </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " # sobre " > Sobre o texto dessa pgina </ a > </ p >
<p > <a href = " ancora - pagina2 . html # outra_ancora " > ncora em outra pgina </ a > </ p >
<p > Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo
massa , sodales sit amet eleifend a , elementum eu nibh . Donec egestas dolor
quis turpis dictum tincidunt . Donec blandit tempus velit , sit amet
adipiscing velit consequat placerat . Curabitur id mauris . </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > At nisi imperdiet lacinia . Ut quis arcu at nisl ornare viverra .
Duis vel tristique tellus . Maecenas ultrices placerat tortor . Pellentesque feugiat
accumsan commodo . Proin non urna justo , id pulvinar lacus . </ p >

www.facebook.com/k19treinamentos

15

HTML
21
22
23
24
25
26

16

<a name = " sobre " > Sobre o texto dessa pgina </ a >
<p >O texto dessa pgina foi gerado atravs do site :
<a href = " http :// www . lipsum . com / " > http :// www . lipsum . com / </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.25: ancora-pagina1.html

Exerccios Complementares

Crie dois documentos HTML. No primeiro crie um link que aponte para o site da K19 e tambm
coloque um texto qualquer. Em qualquer ponto deste texto, crie uma ncora. No segundo documento crie um link que aponte para a ncora criada no primeiro documento, coloque tambm um
link qualquer ou um texto.
7

8
Dentro de um documento HTML crie trs links. Dois devem apontar para ncoras de pginas
externas e o ltimo link deve aparecer no final da pgina e apontar para uma ncora no topo da
prpria pgina.

Imagens
Certamente, os sites na internet seriam muito entediantes se no fosse possvel adicionar imagens ao contedo das pginas. Como no queremos que as nossas pginas fiquem muito montonas, neste captulo, utilizaremos a tag img para melhorar um pouco a aparncia das pginas com
algumas imagens.
A tag img possui o atributo src que utilizaremos para informar qual imagem queremos carregar
dentro de um documento HTML. O valor do atributo pode ser o caminho absoluto ou relativo de
uma imagem.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

16

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag img </ title >
</ head >
< body >
< h1 > K19 Treinamentos </ h1 >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / main - header - logo . png " / >
< h2 > Cursos </ h2 >
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k01 - logo - large . png " / >
K01 - Lgica de Programao
</ p >
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k02 - logo - large . png " / >
K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript
</ p >
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k03 - logo - large . png " / >
K03 - SQL e Modelo Relacional
</ p >

www.k19.com.br

17
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35

HTML
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k11 - logo - large . png " / >
K11 - Orientao a Objetos em Java
</ p >
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k12 - logo - large . png " / >
K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
</ p >
...
...
...
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.29: Exemplo de uso da tag img

Figura 2.4: Exemplo de uso da tag img

Exerccios de Fixao

Crie um documento HTML em um arquivo chamado imagem.html na pasta html que contenha
alguns elementos IMG.
10

1
2
3
4
5

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag img </ title >
</ head >

www.facebook.com/k19treinamentos

17

HTML
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

18
< body >
< h1 > K19 Treinamentos </ h1 >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / main - header - logo . png " / >

< h2 > Cursos </ h2 >


<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k01 - logo - large . png " / >
K01 - Lgica de Programao
</ p >
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k02 - logo - large . png " / >
K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript
</ p >
<p >
< img src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / k03 - logo - large . png " / >
K03 - SQL e Modelo Relacional
</ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.30: imagem.html

Exerccios Complementares

Em um documento HTML insira no mnimo duas imagens utilizando o elemento IMG.

Tabelas
Suponha que voc esteja desenvolvendo o site de uma empresa e precisa apresentar alguns relatrios em pginas HTML. Considere que os dados desses relatrios so obtidos de planilhas eletrnicas. Da surge a necessidade de definir dados de forma tabular em HTML.
Para resolver esse problema, podemos utilizar o elemento table do HTML. Esse elemento permite apresentar um conjunto de dados na forma de tabelas. Veja o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

18

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag table </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Carros </ h1 >
< table >
< tr >
< th > Marca </ th >
< th > Modelo </ th >
< th > Ano </ th >
</ tr >
< tr >
< td > Toyota </ td >
< td > Corolla </ td >
< td > 2010 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Honda </ td >
< td > Civic </ td >
< td > 2011 </ td >

www.k19.com.br

19
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35

HTML
</ tr >
< tr >
< td > Mitsubishi </ td >
< td > Lancer </ td >
< td > 2012 </ td >
</ tr >
< tr >
< td colspan = " 3 " > ltima atualizao : 06/2012 </ td >
</ tr >
</ table >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.32: Exemplo de uso da tag table

Figura 2.5: Exemplo de uso da tag table

Perceba que a tag table no utilizada sozinha. Ela necessita de pelo menos um ou mais elementos tr que, por sua vez, necessitam de pelo menos um ou mais elementos th ou td.
O que significam essas tags?
tr - define uma linha da tabela
th - define uma clula de cabealho
td - define uma clula
Existe uma outra forma de criar a mesma tabela:
1

< html >

www.facebook.com/k19treinamentos

19

HTML
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41

20
< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag table </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Carros </ h1 >

< table >


< thead >
< tr >
< th > Marca </ th >
< th > Modelo </ th >
< th > Ano </ th >
</ tr >
</ thead >
< tfoot >
< tr >
< td colspan = " 3 " > ltima atualizao : 06/2012 </ td >
</ tr >
</ tfoot >
< tbody >
< tr >
< td > Toyota </ td >
< td > Corolla </ td >
< td > 2010 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Honda </ td >
< td > Civic </ td >
< td > 2011 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Mitsubishi </ td >
< td > Lancer </ td >
< td > 2012 </ td >
</ tr >
</ tbody >
</ table >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.33: Exemplo de uso da tag table

20

www.k19.com.br

21

HTML

Figura 2.6: Exemplo de uso da tag table

Repare que visualmente no mudou absolutamente nada. Alm disso, apareceram mais algumas
tags: thead, tfoot e tbody.
O que significam essas tags?
thead - define o cabealho da tabela
tfoot - define o rodap da tabela
tbody - define o corpo da tabela
Por que complicar? Qual o motivo da existncia dessas tags?
A tag thead, assim como a tfoot, servem para agrupar as linhas de cabealho e de rodap,
respectivamente.
O cdigo fica mais claro.
Facilita a aplicao de estilos CSS (atravs do seletor de elemento)
Pode permitir que o contedo do corpo da tabela possua rolagem*.
Ao imprimir a pgina com uma tabela muito extensa, pode permitir que o cabealho e rodap
sejam replicados em todas as pginas*.
* Esses recursos podem existir ou no, pois os desenvolvedores de navegadores podem decidir
no implement-los. Esses recursos so sugestes da especificao.
www.facebook.com/k19treinamentos

21

HTML

22

Outros dois atributos importantes para a construo de tabelas so colspan e rowspan que podem ser aplicados nos elementos td e th.
Como podemos observar nos exemplos dados, o atributo colspan faz com que a clula ignore o
nmero de colunas definidas em seu valor. Analogamente, o atributo rowspan faz o mesmo, porm
com linhas.

Exerccios de Fixao

Crie uma pgina HTML em um arquivo chamado tabela.html na pasta html que contenha uma
tabela de acordo com a imagem abaixo:
11

Figura 2.7: Exerccio para a tag table

As linhas vermelhas foram colocadas na imagem apenas para facilitar a visualizao do problema.
1
2
3
4
5
6
7
8
9

22

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio para a tag table </ title >
</ head >
< body >
< table >
< thead >
< tr >

www.k19.com.br

23
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53

HTML
< th > Marca </ th >
< th > Modelo </ th >
< th > Ano </ th >
</ tr >
</ thead >
< tfoot >
< tr >
< td colspan = " 3 " > ltima atualizao : 06/2012 </ td >
</ tr >
</ tfoot >
< tbody >
< tr >
< td rowspan = " 2 " > Toyota </ td >
< td > Corolla </ td >
< td > 2010 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Camry </ td >
< td > 2011 </ td >
</ tr >
< tr >
< td rowspan = " 3 " > Honda </ td >
< td > Civic </ td >
< td > 2004 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Fit </ td >
< td > 2012 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > City </ td >
< td > 2011 </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Mitsubishi </ td >
< td > Lancer </ td >
< td > 2012 </ td >
</ tr >
</ tbody >
</ table >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.34: tabela.html

Exerccios Complementares

Crie em um documento HTML uma tabela que contenha o continente/subcontinente, o nome


e o idioma de algumas cidades do mundo.
10

Listas
Em um documento HTML podemos ter trs tipos de listas e cada uma delas deve ser utilizada de
acordo com a sua semntica, ou seja, voc deve escolher um tipo de lista para cada situao.
Os trs tipos possveis de listas so:
www.facebook.com/k19treinamentos

23

HTML

24

Lista de definio - utilizada para exibir definies de termos. Funciona como nos dicionrios,
no qual temos uma palavra e em seguida o seu significado.

Lista ordenada - utilizada para exibir qualquer contedo de forma ordenada.

Lista sem ordem - utilizada para exibir qualquer contedo sem ordenao.

Lista de definio

Para criarmos uma lista de definio devemos utilizar a tag dl. O elemento dl deve possuir pelo
menos um elemento filho dt seguido de um elemento dd. Um item em uma lista de definio
composto por um par de elementos dt e dd.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag dl </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos - K19 Treinamentos </ h1 >
< dl >
< dt > K01 - Lgica de Programao </ dt >
< dd >
Conhecimentos em Lgica de Programao o pr - requisito fundamental
para que uma pessoa consiga aprender qualquer Linguagem de Programao ...
</ dd >
< dt > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript </ dt >
< dd >
Atualmente , praticamente todos os sistemas corporativos possuem
interfaces web . Para quem deseja atuar no mercado de desenvolvimento ...
</ dd >
< dt > K03 - SQL e Modelo Relacional </ dt >
< dd >
Como as aplicaes corporativas necessitam armazenar dados fundamental
que os desenvolvedores possuam conhecimentos sobre persistncia de dados .
</ dd >
</ dl >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.36: Exemplo de uso da tag dl

24

www.k19.com.br

25

HTML

Figura 2.8: Exemplo de uso da tag dl

Exerccios de Fixao

Crie um documento HTML em um arquivo chamado restaurante.html na pasta html que contenha o cardpio de um restaurante com os nomes dos seus pratos e uma breve descrio sobre os
mesmos.
12

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Menu - K19 Pizzaria </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Menu - K19 Pizzaria </ h1 >
< dl >
< dt > moda da casa </ dt >
< dd >
Presunto coberto com mussarela , ovos e palmito .
</ dd >
< dt > moda do pizzaiolo </ dt >
< dd >
Mussarela , presunto , ovos e bacon .
</ dd >
< dt > Aliche </ dt >
< dd >
Aliche , parmeso e rodelas de tomate .
</ dd >

www.facebook.com/k19treinamentos

25

HTML
22
23
24

26

</ dl >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.37: restaurante.html

Exerccios Complementares

Crie um documento HTML que contenha uma lista de alguns pontos tursticos do Brasil de que
voc tenha conhecimento e cite algumas atraes do mesmo.
11

Lista ordenada

Para criarmos uma lista ordenada, devemos utilizar a tag ol. O elemento ol deve possuir pelo
menos um elemento filho li.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag ol </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Macarro instantneo - K19 Receitas </ h1 >
< h2 > Modo de preparo </ h2 >
< ol >
< li > Ferver 600 ml de gua em uma panela . </ li >
< li > Retirar o macarro do pacote . </ li >
< li > Colocar o macarro na panela no fogo baixo . </ li >
< li > Cozinhar o macarro por 3 min . </ li >
< li > Temperar a gosto . </ li >
</ ol >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.39: Exemplo de uso da tag ol

26

www.k19.com.br

27

HTML

Figura 2.9: Exemplo de uso da tag ol

Exerccios de Fixao

13 Crie um documento HTML em um arquivo chamado manual.html na pasta html que contenha
um manual que explica passo-a-passo o uso de um caixa eletrnico para a operao de saque.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Operao de saque - Manual do caixa eletrnico - K19 Bank </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Operao de saque - Manual do caixa eletrnico - K19 Bank </ h1 >
< ol >
< li > Insira o carto </ li >
< li > Digite a senha </ li >
< li > Escolha a opo de saque </ li >
< li > Informe o valor que deseja sacar </ li >
< li > Insira o carto novamente </ li >
< li > Aguarde at a liberao do dinheiro </ li >
</ ol >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.40: manual.html

www.facebook.com/k19treinamentos

27

HTML

28

Exerccios Complementares

Crie um documento HTML que contenha um manual que explique passo-a-passo a instalao,
manuteno ou manuseio de um aparelho eletrnico.
12

Lista sem ordem

Para criarmos uma lista sem ordem, devemos utilizar a tag ul. O elemento ul deve possuir pelo
menos um elemento filho li.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag dl </ title >
</ head >
< body >
< h1 > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript </ h1 >
< h2 >Pr - requisitos </ h2 >
< ul >
< li > Conhecimento de algum sistema operacional ( Windows / Linux / MacOS X ) </ li >
< li > Lgica de programao </ li >
</ ul >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.42: Exemplo de uso da tag ul

28

www.k19.com.br

29

HTML

Figura 2.10: Exemplo de uso da tag ul

Exerccios de Fixao

Crie um documento HTML em um arquivo chamado lista-curso.html na pasta html que contenha a lista dos cursos da Formao Bsica da K19.
14

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > K00 - Formao Bsica - K19 Treinamentos </ title >
</ head >
< body >
< dl >
< h1 > K00 - Formao Bsica </ h1 >
< ul >
< li > K01 - Lgica de Programao </ li >
< li > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript </ li >
< li > K03 - SQL e Modelo Relacional </ li >
</ ul >
</ dl >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.43: lista-cursos.html

www.facebook.com/k19treinamentos

29

HTML

30

Exerccios Complementares

Crie um documento HTML que contenha a lista dos cursos da Formao Desenvolvedor Java da

13

K19.

Formulrio
Para trazermos um pouco mais de interatividade para as nossas pginas, podemos utilizar os
elementos de formulrio. Esses elementos recebem algum tipo de entrada do usurio, seja atravs
de um clique ou digitando algum valor.

A tag input
A tag input permite que o elemento que a contenha assuma diversas formas dependendo do seu
atributo type. O atributo type pode receber os seguintes valores:
text - cria uma caixa de texto de uma linha.
password - cria uma caixa de texto de uma linha escondendo os caracteres digitados.
checkbox - cria uma caixa que assume dois estados: checado e "deschecado". Em conjunto
com o atributo name possvel que se crie um grupo de checkboxes no qual um ou mais checkboxes seja "checado".
radio - cria uma caixa que assume dois estados: checado e "deschecado". Em conjunto com
o atributo name possvel que se crie um grupo de radios no qual apenas um radio seja "checado".
button - cria um boto. Atravs do atributo value definimos o texto do boto.
submit - cria um boto para o envio do formulrio. Atravs do atributo value definimos o texto
do boto.
file - cria um boto que, ao ser clicado, abre uma caixa de dilogo para a escolha de um arquivo
no computador do usurio.
reset - cria um boto que descarta todas as alteraes feitas dentro de um formulrio. Atravs
do atributo value definimos o texto do boto.
image - cria um boto para o envio do formulrio. Dese ser utilizado em conjunto com o atributo src para que uma imagem de fundo seja utilizada no boto.
hidden - cria um elemento que no fica visvel para o usurio, porm pode conter um valor
que ser enviado pelo formulrio.
Existem outros valores possveis para o atributo type, porm eles fazem parte da especificao
do HTML5 e nem todos os navegadores suportam tais valores.
1
2
3
4
5
6

30

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag input </ title >
</ head >
< body >

www.k19.com.br

31
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55

HTML
< form action = " pagina . html " method = " get " >
<p >
text :
< input type = " text " / >
</ p >
<p >
password :
< input type = " password " / >
</ p >
<p >
checkboxes :
< input type = " checkbox " name = " checkgroup " / >
< input type = " checkbox " name = " checkgroup " / >
< input type = " checkbox " name = " checkgroup " / >
</ p >
<p >
radios :
< input type = " radio " name = " checkgroup " / >
< input type = " radio " name = " checkgroup " / >
< input type = " radio " name = " checkgroup " / >
</ p >
<p >
button :
< input type = " button " value = " Boto " / >
</ p >
<p >
submit :
< input type = " submit " value = " Enviar " / >
</ p >
<p >
file :
< input type = " file " / >
</ p >
<p >
reset :
< input type = " reset " value = " Descartar alteraes " / >
</ p >
<p >
image :
< input
type = " image " src = " http :// www . k19 . com . br / css / img / main - header - logo . png " / >
</ p >
<p >
hidden :
< input type = " hidden " value = " valor escondido " / >
</ p >
</ form >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 2.45: Exemplo de uso da tag input

www.facebook.com/k19treinamentos

31

HTML

32

Figura 2.11: Exemplo de uso da tag input

A tag select
A tag select permite ao usurio escolher um ou mais itens de uma lista. O atributo multiple,
quando presente, informa ao navegador que mais de um item pode ser selecionado.
A lista de itens deve ser informada atravs de elementos option. Tais elementos devem ser filhos
diretos ou indiretos de elementos select. Alm disso, cada item pode conter o atributo chamado
value para informar o valor associado a uma determinada opo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

32

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag select </ title >
</ head >
< body >
< form action = " pagina . html " method = " get " >
<p >
Selecione uma cidade :
< select >
< option value = " sao - paulo " > So Paulo </ option >
< option value = " rio - de - janeiro " > Rio de Janeiro </ option >
< option value = " porto - alegre " > Porto Alegre </ option >
< option value = " curitiba " > Curitiba </ option >
</ select >
</ p >
<p >
Selecione uma ou mais categorias de produtos ( mantenha a tecla
" control " ( ou " command " no Mac ) pressionada para escolher mais de uma
categoria ) :
< select multiple = " multiple " >

www.k19.com.br

33
23
24
25
26
27
28
29
30
31

HTML
< option
< option
< option
< option
</ select >
</ p >
</ form >
</ body >
</ html >

value = " desktops " > Desktops </ option >


value = " notebooks " > Notebooks </ option >
value = " tablets " > Tablets </ option >
value = " celulares " > Celulares </ option >

Cdigo HTML 2.46: Exemplo de uso da tag select

Figura 2.12: Exemplo de uso da tag select

Caso exista a necessidade de agrupar as opes de um elemento select, podemos utilizar o elemento optgroup em conjunto com o atributo label. Veja o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag select </ title >
</ head >
< body >
< form action = " pagina . html " method = " get " >
<p >
Selecione uma cidade :
< select >
< optgroup label = " Regio Sudeste " >
< option value = " sao - paulo " > So Paulo </ option >
< option value = " rio - de - janeiro " > Rio de Janeiro </ option >
</ optgroup >
< optgroup label = " Regio Sul " >
< option value = " porto - alegre " > Porto Alegre </ option >

www.facebook.com/k19treinamentos

33

HTML
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39

34
< option value = " curitiba " > Curitiba </ option >
</ optgroup >
</ select >
</ p >

<p >
Selecione uma ou mais categorias de produtos ( mantenha a tecla
" control " ( ou " command " no Mac ) pressionada para escolher mais de uma
categoria ) :
< select multiple = " multiple " >
< optgroup label = " De mesa " >
< option value = " desktops " > Desktops </ option >
</ optgroup >
< optgroup label = " Portteis " >
< option value = " notebooks " > Notebooks </ option >
< option value = " tablets " > Tablets </ option >
< option value = " celulares " > Celulares </ option >
</ optgroup >
</ select >
</ p >
</ form >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.47: Exemplo de uso da tag select

Figura 2.13: Exemplo de uso da tag select

A tag textarea
A tag textarea exibe uma caixa de texto na qual o usurio poder inserir um texto qualquer. A
diferena para a tag input com o atributo type com o valor text que a tag textarea permite a
insero de textos mais longos e com quebras de linha.
34

www.k19.com.br

35
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

HTML
< html >
< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag textarea </ title >
</ head >
< body >
< form action = " pagina . html " method = " get " >
<p >
textarea :
< textarea >
</ textarea >
</ p >
</ form >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.48: Exemplo de uso da tag textarea

Figura 2.14: Exemplo de uso da tag textarea

A tag label
Em alguns dos exemplos anteriores foram inseridos textos ao lado dos elementos de formulrio
apresentados. Podemos pensar nesses textos como rtulos de cada elemento e exatamente para
esse fim que devemos utilizar a tag label do HTML.
Alm de servir como rtulo, a tag label auxilia o usurio a interagir com os elementos do formulrio. Utilizando o atributo for podemos fazer com que um elemento do formulrio receba o foco.
Veja o exemplo:
1

< html >

www.facebook.com/k19treinamentos

35

HTML
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

36

< head >


< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de uso da tag label </ title >
</ head >
< body >
< form action = " pagina . html " method = " get " >
<p >
< label for = " nome " > Nome : </ label >
< input type = " text " id = " nome " / >
</ p >
</ form >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.49: Exemplo de uso da tag label

Figura 2.15: Exemplo de uso da tag label

Repare que o atributo for da tag label deve conter um valor igual ao do atributo id do elemento
que desejamos focar.

A tag form
Desde o momento em que comeamos a falar sobre os elementos de formulrio utilizamos a tag

form, porm no falamos nada sobre ela. A tag form ir definir, de fato, o nosso formulrio. Todos
os elementos de formulrio que vimos anteriormente devem ser filhos diretos ou indiretos de um
elemento com a tag form para que os dados vinculados a esses elementos sejam enviados.
O papel do formulrio enviar os dados contidos nele para algum lugar, mas para onde? O atributo action quem diz para onde os dados de um formulrio deve ser enviado. Alm disso, devemos
36

www.k19.com.br

37

HTML

informar a maneira como queremos que esses dados sejam enviados, ou seja, se queremos que eles
sejam enviados atravs de uma requisio do tipo GET ou POST (mtodos de envio definidos no
protocolo HTTP).

Exerccios de Fixao

Crie um documento HTML em um arquivo chamado formulario.html na pasta html com diversos elementos de formulrio e para cada elemento crie um rtulo. Cada rtulo deve focar o elemento
de formulrio correspondente.
15

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title >A tag label e os elementos de formulrio </ title >
</ head >
< body >
< form action = " pagina . html " method = " get " >
<p >
< label for = " nome " > Nome : </ label >
< input type = " text " id = " nome " / >
</ p >
<p >
< label for = " senha " > Senha : </ label >
< input type = " password " id = " senha " / >
</ p >
<p >
Sexo :
< input type = " radio " name = " sexo " id = " masculino " / >
< label for = " masculino " > Masculino </ label >
< input type = " radio " name = " sexo " id = " feminino " / >
< label for = " feminino " > Feminino </ label >
</ p >
<p >
< label for = " mensagem " > Mensagem : </ label >
< textarea id = " mensagem " > </ textarea >
</ p >
</ form >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.50: formulario.html

Exerccios Complementares

Em um documento HTML, crie um formulrio que utilize as tags input, select, label e textarea.
Tente utilizar todos os tipos do elemento input vistos neste captulo.
14

www.facebook.com/k19treinamentos

37

HTML

38

38

www.k19.com.br

CAPTULO

CSS

At o momento, utilizamos os elementos HTML sem modificar a forma de exibio dos mesmos.
Nos exemplos mostrados no Captulo 2, os elementos foram exibidos com a formatao padro definida pelo navegador utilizado.
A formatao padro pode variar de navegador para navegador. Em geral, os navegadores tentam
seguir as sugestes do W3C. Mas, algumas vezes, erros de interpretao da especificao ou erros de
implementao podem ocorrer. Alm disso, o W3C pode apenas sugerir, ele no possui o poder de
obrigar que todos os navegadores tenham o mesmo comportamento. Portanto, uma boa prtica
formatarmos cada elemento para que o efeito visual seja o mesmo em todos os navegadores. E esse
no o nico motivo, pois na grande maioria das vezes, desejamos aplicar em nossas pginas um
design nico, com a identidade visual da nossa empresa ou cliente.
Os elementos HTML possuem alguns atributos para formatarmos a sua aparncia. Porm, alm
de serem limitados, o uso desses atributos esto caindo em desuso. Inclusive, existem elementos
cuja nica funo alterar a aparncia de um texto, por exemplo. Contudo, esses elementos tambm
caram em desuso e provavelmente no estaro nas prximas especificaes do HTML.
Para alterarmos o aspecto visual dos elementos do HTML, o W3C recomenda que utilizemos o
CSS (Cascading Style Sheets - Folhas de Estilo em Cascata). Atualmente o CSS encontra-se em sua
terceira verso. Porm, nem todos os navegadores implementaram todos os novos recursos.
Podemos aplicar o CSS de trs formas em um documento HTML:
Definindo as propriedades CSS diretamente no elemento HTML atravs do seu atributo style.
Definindo as regras CSS dentro de um elemento com a tag style.
Definindo as regras CSS em arquivo parte do documento HTML.
Mas o que so essas regras e propriedades? Como elas so definidas?
Propriedade CSS uma caracterstica visual de um elemento HTML. J a regra um conjunto de
propriedades definidas para um elemento ou para um grupo de elementos HTML.
Vamos ver um exemplo de aplicao das propriedades CSS diretamente em um elemento HTML:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de CSS diretamente em um elemento </ title >
</ head >
< body >
<p style = " font - size : 40 px ; color : # ff0000 " > Ol mundo ! </ p >
<p > Ol mundo novamente ! </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 3.1: Exemplo de aplicao das propriedades CSS inline

www.facebook.com/k19treinamentos

39

CSS

40

Figura 3.1: Exemplo de aplicao das propriedades CSS inline

Quando aplicamos as propriedades CSS diretamente a um elemento atravs da propriedade

style, estamos utilizando a abordagem CSS inline. Essa prtica no recomendada, pois dessa
forma no possvel reaproveitar o cdigo CSS, alm de dificultar a leitura do cdigo HTML.
Vamos ver agora a aplicao das regras CSS utilizando a tag style:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de aplicao das regras CSS atravs da tag style </ title >
< style type = " text / css " >
p {
font - size : 40 px ;
color : # ff0000 ;
}
</ style >
</ head >
< body >
<p > Ol mundo ! </ p >
<p > Ol mundo novamente ! </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 3.2: Exemplo de aplicao das regras CSS atravs da tag style

40

www.k19.com.br

41

CSS

Figura 3.2: Exemplo de aplicao das regras CSS atravs da tag style

Como vimos anteriormente, tambm podemos definir as regras CSS em um arquivo parte. Com
esse arquivo em mos, dentro de um documento HTML, para indicarmos qual o arquivo que contm
as regras CSS, devemos utilizar a tag link. Veja o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exemplo de aplicao das regras CSS atravs de um arquivo </ title >
< link rel = " stylesheet " type = " text / css " href = " estilo . css " / >
</ head >
< body >
<p > Ol mundo ! </ p >
<p > Ol mundo novamente ! </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 3.3: Exemplo de aplicao das regras CSS atravs de um arquivo

1
2
3
4

p {
font - size : 40 px ;
color : # ff0000 ;
}

Cdigo CSS 3.1: estilo.css

www.facebook.com/k19treinamentos

41

CSS

42

Figura 3.3: Exemplo de aplicao das regras CSS atravs de um arquivo

Perceba que o efeito foi o mesmo de quando aplicamos as regras CSS atravs da tag style. Isso
se deve ao fato de estarmos utilizando a mesma regra. O que mudamos foi apenas onde a definimos.

Exerccios de Fixao

Dentro da pasta com o seu nome utilizada no captulo anterior, crie uma subpasta chamada
css. Novamente para facilitar, utilize apenas letras minsculas em todas as pastas e arquivos que
criarmos durante esse captulo.
1

Crie um documento HTML em um arquivo chamado testando-css.html dentro da pasta css.


Todos os pargrafos desse documento devem ser exibidos em negrito, com cor azul e com fonte
20px. Defina uma regra CSS para formatar os pargrafos.
2

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

42

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Testando CSS </ title >
< style type = " text / css " >
p {
font - weight : bold ;
font - size : 20 px ;
color : #0000 FF ;
}

www.k19.com.br

43
11
12
13
14
15
16
17

CSS
</ style >
</ head >
< body >
<p > Um pargrafo formatado </ p >
<p > Outro pargrafo formatado </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 3.4: testando-css.html

3 Para organizar melhor o contedo e a formatao da pgina criada no exerccio anterior, crie um
arquivo CSS chamado regras-de-formatacao.css na pasta css.

1
2
3
4
5

p {
font - weight : bold ;
font - size : 20 px ;
color : #0000 FF ;
}

Cdigo CSS 3.2: regras-de-formatacao.css

4 Modifique o arquivo testando-css.html para aplicar as regras de formatao criadas no exerccio


anterior.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Testando CSS </ title >
< link rel = " stylesheet " type = " text / css " href = " regras - de - formatacao . css " / >
</ head >
< body >
<p > Testando o pargrafo com o CSS </ p >
<p > Testando novamente o pargrafo com o CSS </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 3.5: testando-css.html

Estrutura de uma regra CSS


Uma regra CSS composta por trs partes como podemos observar na imagem abaixo:
www.facebook.com/k19treinamentos

43

CSS

44

Seletor

Corpo

p
}

{
font-size: 40px;

Propriedade

Figura 3.4: Estrutura de uma regra CSS

Podemos ler a regra acima da seguinte forma: ser atribudo o valor 40px propriedade font-size
em todos os elementos que forem selecionados pelo seletor p.
No exemplo acima, utilizamos aquilo que chamamos de seletor de tipo. Todos os elementos
p recebero as propriedades definidas no corpo da regra.

Tipos de seletores
Na linguagem CSS existem diversos tipos de seletores, sendo os principais:
Seletor universal
Seletor de tipo
Seletor de descendentes
Seletor de filhos
Seletor de irmo adjacente
Seletor de atributos
Seletor de id
Seletor de classe

Seletor universal
O seletor universal seleciona todos os elementos de um documento HTML.
No exemplo a seguir, faremos com que todos os elementos tenham margem igual a 0px.
1
2
3

* {
margin : 0 px ;
}
Cdigo CSS 3.3: Usando o seletor universal

44

www.k19.com.br

45

CSS

Seletor de tipo
O seletor de tipo seleciona todos os elementos com tag igual ao tipo indicado na declarao da
regra CSS.
No exemplo a seguir, selecionaremos todos os elementos que possuem a tag textarea.
1
2
3

textarea {
border : 1 px solid red ;
}
Cdigo CSS 3.4: Usando o seletor de tipo

Seletor de descendentes
Chamamos de seletor de descendentes a seleo de um ou mais elementos fazendo o uso de outros seletores separados por espaos. Um espao indica que os elementos selecionados pelo seletor
sua direita so filhos diretos ou indiretos dos elementos selecionados pelo seletor sua esquerda.
No exemplo a seguir iremos selecionar todos os elementos que possuem a tag input e que sejam
filhos diretos ou indiretos de elementos com a tag p.
1
2
3

p input {
border : 1 px solid red ;
}
Cdigo CSS 3.5: Usando o seletor de descendentes

Seletor de filhos
Chamamos de seletor de filhos a seleo de um ou mais elementos fazendo o uso de outros seletores separados pelo caractere >. Um caractere > indica que os elementos selecionados pelo seletor
sua direita so filhos diretos dos elementos selecionados pelo seletor sua esquerda.
No exemplo a seguir iremos selecionar todos os elementos que possuem a tag a e que sejam filhos
diretos de elementos com a tag p.
1
2
3

p > a {
color : green ;
}
Cdigo CSS 3.6: Usando o seletor de filhos

Seletor de irmo adjacente


Chamamos de seletor de irmo adjacente a seleo de um ou mais elementos fazendo o uso de
outros seletores separados pelo caractere +. Um caractere + indica que os elementos selecionados
pelo seletor sua direita sejam irmos e imediatamente precedidos pelos elementos selecionados
pelo seletor sua esquerda.
No exemplo a seguir iremos selecionar todos os elementos que possuem a tag input e que sejam
irmos e imediatamente precedidos por elementos com a tag label.
1
2

label + input {
color : green ;

www.facebook.com/k19treinamentos

45

CSS
3

46
}
Cdigo CSS 3.7: Usando o seletor de irmo adjacente

Seletor de atributos
O seletor de atributos seleciona um ou mais elementos que possuam o atributo ou o atributo
juntamente com o seu valor da mesma forma como indicada pelo seletor na declarao da regra
CSS. Os atributos so informados dentro de colchetes [].
No exemplo abaixo iremos selecionar todos os elementos que possuam o atributo name igual a

cidade.
1
2
3

*[ name = cidade ] {
font - weight : italic ;
}
Cdigo CSS 3.8: Usando o seletor de atributos

Se desejarmos tambm podemos informar apenas o atributo. No exemplo a seguir iremos selecionar todos os elementos com a tag img que possuam o atributo title.
1
2
3

img [ title ] {
width : 100 px ;
}
Cdigo CSS 3.9: Usando o seletor de atributos

Seletor de id
O seletor de id seleciona um nico elemento cujo atributo id possui o valor indicado pelo seletor
na declarao da regra CSS.
No exemplo abaixo iremos selecionar o elemento cujo atributo id possui o valor cidade. Repare
que o seletor de id comea com o caractere #.
1
2
3

# cidade {
font - weight : bold ;
}
Cdigo CSS 3.10: Usando o seletor de id

Seletor de classe
O seletor de classe seleciona todos os elementos cujo atributo class possui o valor indicado pelo
seletor na declarao da regra CSS.
No exemplo abaixo iremos selecionar todos os elementos cujo atributo class possui o valor

ttulos. Repare que o seletor de classe comea com o caractere . (ponto).


1
2
3

. titulos {
font - size : 40 px ;
}
Cdigo CSS 3.11: Usando o seletor de classe

46

www.k19.com.br

47

CSS

Exerccios de Fixao

Para testar o funcionamento de alguns seletores, crie um documento html em um arquivo chamado seletores.html. Alm disso, defina algumas regras de formatao em um arquivo CSS chamado
seletores.css. Salve esses arquivos na pasta css.
5

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< title > </ title >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< link rel = " stylesheet " type = " text / css " href = " seletores . css " / >
</ head >
< body >
< ul id = " main - menu " >
< li > <a class = " selected " href = " http :// www . k19 . com . br / cursos " > Cursos </ a > </ li >
< li > <a href = " http :// www . k19 . com . br / downloads / apostilas " > Apostilas </ a > </ li >
< li > <a href = " http :// www . k19 . com . br / artigos / " > Artigos </ a > </ li >
< li > <a href = " http :// www . k19 . com . br / sobre -a - k19 " > Sobre </ a > </ li >
</ ul >
< h1 > K19 - Treinamentos </ h1 >
< h3 > Curso Java , C # e ASP . NET MVC ? Conhea os Cursos da K19 </ h3 >
<p >
Para saber mais informaes acesse
<a href = " http :// www . k19 . com . br " > www . k19 . com . br </ a >
</ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 3.6: seletores.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29

* {
font - family : Monaco , DejaVu Sans Mono , monospace ;
}
h1 {
color : blue ;
}
h3 {
font - size : 20 px ;
}
p > a {
font - weight : bold ;
text - decoration : none ;
}
# main - menu {
font - size : 18 px ;
list - style : none ;
padding : 0 px ;
}
# main - menu li {
display : inline ;
margin : 0 50 px 0 0;
}
# main - menu li a {

www.facebook.com/k19treinamentos

47

CSS
30
31
32
33
34
35
36
37

48
border : 2 px solid #0000 ff ;
text - decoration : none ;
}
. selected {
background - color : blue ;
color : white ;
}
Cdigo CSS 3.12: formatando-pagina.css

Visualize a pgina HTML atravs de um navegador

Cores em CSS
Tradicionalmente, as cores podem ser definidas de trs formas diferentes: pelo nome da cor, pelo valor hexadecimal associado cor ou atravs da funo rgb(). Nem todas as cores possuem um nome.
Por isso, normalmente, utilizamos a forma hexadecimal ou a funo rgb().
Uma cor definida em hexadecimal da seguinte forma: #RRGGBB. Onde RR, GG e BB podem variar
de 00 a FF e representam os componentes vermelho, verde e azul de uma cor.
Para definir uma cor utilizando a funo rgb(), necessrio passar como argumento as quantidades de vermelho, verde e azul necessrias para formar a cor desejada. Essas quantidade podem
ser expressas na escala de 0 a 255 ou em porcentagem. Veja os exemplos abaixo:
1
2

color : rgb (20 , 255 , 40) ;


background - color : rgb (10%, 80%, 40%) ;

Mais Sobre
Em CSS3, h mais trs funes para definir uma cor: rgba(), hsl() e hsla().
A funo hsl() define as cores atravs da matiz, saturao e luminosidade (hue, saturation e lightness). Essa funo possui trs parmetros hsl(H, S, L). Onde H pode variar de
0 a 360, S e L de 0% a 100%.
As funes rgba(R, G, B, A) e hsla(H, S, L, A) possuem um ltimo parmetro que significa a opacidade da cor (alpha). Esse valor varia de 0 a 1 com passo de 0.1.

Unidades de medida
Em CSS possumos diversas unidades de medida como podemos verificar na listagem abaixo:
in - polegada.
cm - centmetro.
mm - milmetro.
em - tamanho relativo ao tamanho de fonte atual no documento. 1em igual ao tamanho da
fonte atual, 2em o dobro do tamanho da fonte atual e assim por diante.
ex - essa unidade igual altura da letra "x"minscula da fonte atual do documento.
48

www.k19.com.br

49

CSS

pt - ponto (1pt o mesmo que 1/72 polegadas).


px - pixels (um ponto na tela do computador).
Da lista acima, as unidades mais utilizadas so px e em.

Principais propriedades CSS


Propriedades de background
background-attachment - define se a imagem de background deve se mover com a rolagem de
um elemento ou no.
background-color - define a cor do background de um elemento.
background-image - define a imagem de background de um elemento.
background-position - define a posio do background de um elemento.
background-repeat - define se o background de um elemento de se repetir caso este seja menor
que a parte visvel do elemento.
background - define todas as propriedades de background em uma nica linha.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

body {
background - attachment : fixed ;
background - color : # dddddd ;
background - image : url ( http : // www . k19 . com . br / css / img / main - header - logo . png ) ;
background - position : left top ;
background - repeat : repeat ;
}
div {
background : # dddddd url ( http : // www . k19 . com . br / css / img / main - header - logo . png )
no - repeat center center fixed ;
}
Cdigo CSS 3.14: Propriedades de background

Propriedades de texto
color - define a cor do texto.
direction - define a direo do texto.
letter-spacing - define o espaamento entre as letras do texto.
line-height - define a altura das linhas de um texto.
text-align - define o alinhamento horizontal do texto.
text-decoration - define uma "decorao"ou efeito para um texto.
text-indent - define a identao da primeira linha de um bloco de texto.
text-transform - define a capitalizao do texto.
vertical-align - define o alinhamento vertical do texto.
white-space - define como os espaos do texto sero tratados.
www.facebook.com/k19treinamentos

49

CSS

50

word-spacing - define o espaamento entre as palavras do texto.


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

p {
color : green ;
direction : rtl ;
letter - spacing : 10 px ;
line - height : 30 px ;
text - align : right ;
text - decoration : blink ;
text - indent : 50 px ;
text - transform : uppercase ;
vertical - align : middle ;
white - space : nowrap ;
word - spacing : 30 px ;
}
Cdigo CSS 3.15: Propriedades de texto

Propriedades de fonte
font-family - define a famlia de fontes a ser utilizada.
font-size - define o tamanho da fonte.
font-style - define o estilo de fonte.
font-variant - define se a fonte ser utilizada no formato small-caps ou no.
font-weight - define a espessura dos traos de uma fonte.
font - define todas as propriedades de fonte em uma nica linha.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

p {
font - family : sans - serif , serif , monospace ;
font - size : 14 px ;
font - style : italic ;
font - variant : small - caps ;
font - weight : bold ;
}
a {
font : italic small - caps bold 14 px /20 px sans - serif , serif , monospace ;
}
Cdigo CSS 3.16: Propriedades de fonte

Propriedades de lista
list-style-image - define qual ser o indicador de item da lista.
list-style-position - define se o indicador de item da lista ser exibido do lado de dentro ou de
fora do elemento do item.
list-style-type - define qual o tipo de indicador de item ser usado na lista.
list-style: define todas as propriedades de lista em uma nica linha.
1
2
3
4
5

50

ul {
list - style - image : url ( http : // www . k19 . com . br / css / img / box - dot - orange . png ) ;
list - style - position : inside ;
list - style - type : disc ;
}

www.k19.com.br

51
6
7
8
9
10

CSS

ol {
list - style : square outside
url ( http : // www . k19 . com . br / css / img / box - dot - orange . png ) ;
}
Cdigo CSS 3.17: Propriedades de lista

Propriedades de tabela
border-collapse - faz com que as bordas das clulas no fiquem duplicadas quando estas possurem bordas.
1
2
3
4
5
6

table {
border - collapse : collapse ;
}
table , th , td {
border : 1 px solid blue ;
}
Cdigo CSS 3.18: Propriedades de tabela

Propriedades de dimenso
width - define a largura de um elemento.
min-width - define a largura mnima de um elemento.
max-width - define a largura mxima de um elemento.
height - define a altura de um elemento.
min-height - define a altura mnima de um elemento.
max-height - define a altura mxima de um elemento.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

div {
width : 300 px ;
height : 300 px ;
}
h1 {
min - width : 10 px ;
max - width : 300 px ;
min - height : 10 px ;
max - height : 300 px ;
}
Cdigo CSS 3.19: Propriedades de dimenso

Exerccios de Fixao

A partir de agora, o nosso objetivo formatar a pgina principal do blog da K19. Ao trmino dos
exerccios, essa pgina deve ficar igual ilustrao abaixo.
6

www.facebook.com/k19treinamentos

51

CSS

52

Figura 3.5: Blog Layout

O primeiro passo criar o documento HTML com o contedo desejado. Faa um arquivo chamado index.html na pasta css com o seguinte contedo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

52

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< title > </ title >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< link rel = " stylesheet " type = " text / css " href = " blog . css " / >
</ head >
< body >
< div id = " blog " >
< div id = " header " >
<a id = " logo - link " href = " # " >
< img src = " logo . png "
alt = " Tangram representando o logo do blog da K19 "
title = " K19 Blog " / >
</ a >
< ul id = " main - menu " >
< li > <a class = " selected " href = " # " > Home </ a > </ li >
< li > <a href = " # " > Arquivo </ a > </ li >
< li > <a href = " # " > Site da K19 </ a > </ li >
</ ul >
< div id = " login - area " >
<a href = " # " > Efetuar login </ a >
</ div >

www.k19.com.br

53
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95

CSS
</ div >
< div id = " main - content " >
< h1 > Primeiro post no Blog da K19 ! </ h1 >
< div id = " blog - content " >
<p >
Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit .
Integer convallis pharetra nibh , in rhoncus dolor convallis eu .
Mauris iaculis odio ut nunc scelerisque luctus sit amet quis purus .
Morbi venenatis cursus tellus , non ultricies libero interdum nec .
Etiam in imperdiet velit . Pellentesque feugiat felis ac mi tempor
et semper lacus luctus . Morbi eu nunc dui , ac ullamcorper lorem .
Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices
posuere cubilia Curae ;
</ p >
< table >
< thead >
< tr >
< th > Integer </ th >
< th > Proint </ th >
< th > Nunc </ th >
</ tr >
</ thead >
< tbody >
< tr >
< td class = " first - col " > Donec id massa </ td >
< td > Vestibulum eget </ td >
< td > Quisque venenatis magna vitae </ td >
</ tr >
< tr >
< td class = " first - col " > Etiam a sollicitudin </ td >
< td > Quisque venenatis </ td >
< td > Nam tempus tincidunt posuere </ td >
</ tr >
< tr >
< td class = " first - col " > Etiam sit </ td >
< td > Praesent felis </ td >
< td > Vestibulum nunc magna </ td >
</ tr >
< tr >
< td class = " first - col " > Cras eros est </ td >
< td > Mauris rhoncus </ td >
< td > Donec eget porttitor ipsum </ td >
</ tr >
< tr >
< td class = " first - col " > Morbi vel erat </ td >
< td > Pellentesque feugiat </ td >
< td > Praesent aliquam , nunc nec placerat </ td >
</ tr >
</ tbody >
</ table >
<p >
Nunc in risus odio , mollis sollicitudin sem . Vivamus hendrerit
eros sed mauris bibendum elementum . Nullam cursus dictum sem ,
ut semper dolor cursus eu . Donec id massa quis libero mattis
iaculis . Cras in luctus velit . Quisque id nisi nunc , sed mollis
mi . Mauris sit amet purus libero , ut dignissim tellus . Aenean
ac risus massa . Mauris lacinia tempus orci , nec pellentesque metus
fringilla quis .
</ p >
< ul >
< li >
Integer vitae aliquet ligula . Etiam a sollicitudin orci . Nam tempus
tincidunt posuere .
</ li >
< li >

www.facebook.com/k19treinamentos

53

CSS
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149

54
Proin consectetur justo nisl , nec scelerisque est . Morbi nec
urna sit amet arcu tincidunt pretium eu id libero . Ut quis ligula
velit . Praesent aliquam , nunc nec placerat vestibulum , nisi eros
rutrum erat , vel imperdiet nisi dui at metus . Nam mollis magna quis
ligula dignissim .
</ li >
< li >
Duis augue diam , iaculis quis egestas id , placerat vitae turpis .
</ li >
</ ul >
</ div >
</ div >
< div id = " side - content " >
<a id = " ad " href = " # " >
< img src = " publicidade . png "
alt = " Propaganda da Pizzaria K19 com a imagem de uma pizza ao fundo "
title = " Pizzaria K19 " / >
</ a >
< form id = " contact - form " action = " # " >
< h3 > Contato </ h3 >
< div >
< label for = " contact - form - name " > Nome </ label >
< input id = " contact - form - name " type = " text " name = " nome " / >
</ div >
< div >
< label for = " contact - form - email " >E - mail </ label >
< input id = " contact - form - email " type = " text " name = " nome " / >
</ div >
< div >
< label for = " contact - form - message " > Mensagem </ label >
< textarea id = " contact - form - message " > </ textarea >
</ div >
< div >
< input id = " contact - form - newsletter " type = " checkbox " name = " newsletter " / >
< label
for = " contact - form - newsletter " > Deseja receber a nossa newsletter ? </ label >
</ div >
< input type = " submit " value = " Enviar " / >
</ form >
</ div >
< div id = " footer " >
& copy ; Copyright 2013. K19 Treinamentos .
</ div >
</ div >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 3.7: k19-blog.html

Copie os arquivos logo.png, publicidade.png e list-bullet.png da pasta K19-Arquivos/imagens/k02


da sua rea de trabalho para a pasta css.
7

8
Para definir a formatao da pgina que desejamos criar, faa um arquivo chamado blog.css na
pasta css com o seguinte contedo.

54

* {

www.k19.com.br

55
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71

CSS
font - family : arial , sans - serif ;
}
body {
white - space : nowrap ;
}
# blog {
width : 980 px ;
}
# logo - link {
text - decoration : none ;
}
# logo - link img {
vertical - align : bottom ;
}
# main - menu {
list - style : none ;
}
# main - menu li a {
background : # cecece ;
color : #333333;
text - decoration : none ;
}
# main - menu li a . selected {
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
}
# main - content {
vertical - align : top ;
width : 660 px ;
color : #666666;
white - space : normal ;
}
# main - content h1 {
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
font - size : 24 px ;
}
# blog - content > table {
width : 100%;
}
# blog - content > table th {
color : # ffffff ;
background : #5 f5f5f ;
}
# blog - content > table td {
background : # dddddd ;
color : #333333;
}
# blog - content > table td . first - col {
background : # a9a9a9 ;
}
# blog - content ul {
list - style - image : url ( list - bullet . png ) ;
}
# side - content {

www.facebook.com/k19treinamentos

55

CSS
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121

56
vertical - align : top ;
}
# contact - form {
text - align : right ;
}
# contact - form h3 {
font - size : 18 px ;
color : #074 f83 ;
text - align : left ;
}
# contact - form div {
text - align : left ;
}
# contact - form label {
font - size : 14 px ;
vertical - align : middle ;
color : #666666;
}
# contact - form input ,
# contact - form textarea {
width : 288 px ;
font - size : 18 px ;
}
# contact - form textarea {
height : 100 px ;
}
# contact - form input [ type = checkbox ] {
width : auto ;
}
# contact - form input [ type = submit ] {
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
text - transform : uppercase ;
font - size : 14 px ;
width : auto ;
}
# footer {
font - size : 12 px ;
color : #999999;
text - align : center ;
}
Cdigo CSS 3.20: blog.css

Linhas 1 a 3: Selecionamos, atravs da propriedade font-family e do seletor universal (*), as


famlias de fontes que devem ser utilizadas para todos os elementos HTML. No caso, as famlias
selecionadas foram arial e sans-serif.
Linhas 5 a 7: Evitamos, atravs da propriedade white-space, que uma quebra de linha dentro
do corpo do documento HTML seja interpretada como espao em branco.
Linhas 9 a 11: Definimos, atravs da propriedade width, que o contedo do blog ter uma
largura de 980px.
Linhas 13 a 15: Definimos, atravs da propriedade text-decoration, que o texto do logo no
deve receber nenhum tipo de decorao.
56

www.k19.com.br

57

CSS

Linhas 17 a 19: Definimos, atravs da propriedade vertical-align, que a imagem do logo


deve ser alinhada inferiormente aos elementos da mesma linha.
Linhas 21 a 23: Definimos, atravs da propriedade list-style, que nenhum smbolo deve ser
utilizado nos itens do menu principal.
Linhas 25 a 29: Definimos, atravs das propriedades background e color, as cores #cecece e
#333333 para o fundo e para o texto dos links do menu principal respectivamente. Alm disso,
retiramos as decoraes desses links atravs da propriedade text-decoration.
Linhas 31 a 33: Definimos, atravs das propriedades background e color, as cores #074f83 e
#ffffff para o fundo e para o texto do link selecionado do menu principal respectivamente
Linhas 36 a 41: Definimos que o contedo principal ser alinhado verticalmente na parte de
cima, ter largura de 660px e a cor do texto ser #666666.
Linhas 43 a 47: Definimos, atravs das propriedades background, color e font-size, que os
elementos H1 do contedo principal tero cor de fundo #074f83 e fonte de cor #ffffff com tamanho 24px.
Linhas 49 a 51: Definimos, atravs da propriedade width, que toda tabela filha de contedo do
blog ter largura de 100
Linhas 53 a 56: Definimos, atravs da propriedade background e color, as cores #ffffff e #5f5f5f
para o texto e fundo dos ttulos das colunas das tabelas filhas do contedo do blog respectivamente.
Linhas 58 a 61: Definimos, atravs da propriedade background e color, as cores #333333 e
#dddddd para o texto e fundo das clulas das tabelas filhas do contedo do blog respectivamente.
Linhas 63 a 65: Definimos, atravs da propriedade background, a cor #a9a9a9 para o fundo das
clulas da primeira coluna das tabelas filhas do contedo do blog.
Linhas 67 a 69: Definimos, atravs da propriedade list-style-image, a imagem que deve ser
utilizada como smbolo dos itens de todas as listas sem ordem do contedo do blog.
Linhas 71 a 73: Definimos, atravs da propriedade vertical-align, que o contedo lateral
ser alinhado verticalmente na parte de cima.
Linhas 75 a 77: Definimos, atravs da propriedade text-align, que o texto do formulrio de
contato ser alinhado direita.
Linhas 79 a 83: Definimos, atravs das propriedades font-size color e text-align, que todo
ttulo nvel 3 dentro do formulrio de contato ter fonte com tamanho 18px e cor #074f83 e o
texto ser alinhado esquerda.
Linhas 85 a 87: Definimos, atravs da propriedade text-align, que todo elemento DIV dentro
do formulrio de contato ter o texto alinhado esquerda
Linhas 89 a 93: Definimos, atravs das propriedades font-size, vertical-align e color, que
todo rtulo dentro do formulrio de contato ter fonte com tamanho 14px e cor #666666 e o
alinhamento vertical do texto ser no centro.
Linhas 95 a 99: Definimos, atravs das propriedades width e font-size, a largura e o tamanho
da fonte dos elementos INPUT e TEXTAREA do formulrio de contato.
Linhas 101 a 103: Definimos, atravs da propriedade height, a altura dos elementos TEXTAREA
do formulrio de contato.
Linhas 105 a 107: Definimos, atravs da propriedade width, a largura dos checkboxes do formulrio de contato.
www.facebook.com/k19treinamentos

57

CSS

58

Linhas 109 a 115: Definimos, atravs das propriedades background, color, text-transform
e font-size, a cor do fundo, a cor da fonte, o tipo de letra, o tamanho da fonte e largura do
boto de envio do formulrio de contato.
Linhas 117 a 121: Definimos, atravs das propriedades font-size, color e text-align, que o
o texto do rodap ter fonte de tamanho 12px, cor #999999 e alinhamento centralizado.

Box model
O termo box model utilizado para explicar o comportamento visual dos elementos HTML, pois podemos imaginar que cada elemento em uma pgina est envolvido por uma caixa. Essa caixa possui
trs partes: uma margem interna (padding), uma borda (border) e uma margem externa (margin).

Margem externa (margin)


Borda (border)
Margem interna (padding)

contedo

Figura 3.6: Box model

Um erro muito comum quando estamos comeando a aprender CSS que nos esquecemos de
considerar as dimenses das margens internas e externas no clculo das dimenses de um elemento.
Vamos pensar no seguinte caso: suponha que voc possua um espao de 300px para encaixar
um contedo dentro da sua pgina. Voc poderia incluir no HTML um elemento com a tag div e a
seguinte regra CSS:
1
2
3
4
5
6

div {
width : 300 px ;
padding : 10 px ;
margin : 10 px ;
border : 1 px solid green ;
}
Cdigo CSS 3.21: Exemplo de uso incorreto das dimenses de um elemento

Num primeiro momento pode parecer que tudo est correto, porm ao abrir a pgina voc perceber que seu elemento est ultrapassando o limite dos 300px. Isso ocorre porque devemos incluir
58

www.k19.com.br

59

CSS

as margens internas, as margens externas e a borda na hora de calcular as dimenses finais de um


elemento. No exemplo acima, o correto seria:
1
2
3
4
5
6

div {
width : 258 px ;
padding : 10 px ;
margin : 10 px ;
border : 1 px solid green ;
}

Cdigo CSS 3.22: Exemplo de uso correto das dimenses de um elemento

O comportamento do box model facilmente observado em elementos de bloco. Em elementos


inline o box model continua valendo, porm sempre devemos nos lembrar que eles no sofrem os
efeitos das propriedades width e height. Alm disso, as propriedades margin-top, margin-bottom,
padding-top e padding-bottom no afetam o posicionamento do contedo ao redor do elemento
inline com tais propriedades. Observe o exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< style type = " text / css " >
span {
border : 1 px solid red ;
padding : 20 px ;
margin : 40 px ;
}
</ style >
</ head >
< body >
<p > Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo
massa , sodales sit amet eleifend a , elementum eu nibh . Lorem ipsum dolor
sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo massa , sodales sit amet
eleifend a , elementum eu nibh . < span > Donec </ span > egestas dolor quis turpis
dictum tincidunt . Donec blandit tempus velit , sit amet adipiscing velit
consequat placerat . Curabitur id mauris . Lorem ipsum dolor
sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo massa , sodales sit amet
eleifend a , elementum eu nibh . Lorem ipsum dolor
sit amet , consectetur adipiscing elit . Donec justo massa , sodales sit amet
eleifend a , elementum eu nibh . </ p >
</ body >
</ html >

Cdigo HTML 3.8: Box model em elemento inline

O resultado do cdigo acima pode ser observado na imagem abaixo:


www.facebook.com/k19treinamentos

59

CSS

60

Figura 3.7: Box model em um elemento inline

A propriedade display
Todo elemento possui uma propriedade CSS chamada display que afeta a maneira como tal
elemento ser posicionado na tela. Essa propriedade pode assumir diversos valores, sendo os principais:
block - o elemento que tiver a propriedade display: block far com que o prximo elemento seja posicionado logo abaixo e ter a largura definida pelo atributo width ou herdar
a largura do elemento que o contm. Chamamos esse tipo de elemento de elemento de bloco.
Um elemento de bloco pode conter elementos de bloco, elementos inline e elementos inlineblock.
inline - o elemento que tiver a propriedade display: inline far com que outros elementos
inline (ou inline-block) ao seu redor sejam posicionados um do lado do outro, na ordem em
que foram criados em um documento HTML. Chamamos esse tipo de elemento de elemento
inline. Um elemento inline s pode conter outros elementos inline.
inline-block - o elemento que tiver a propriedade display: inline-block far com que outros elementos inline (ou inline-block) ao seu redor sejam posicionados um do lado do outro,
na ordem em que foram criados em um documento HTML. Chamamos esse tipo de elemento
de elemento inline-block. Um elemento inline-block pode conter elementos de bloco, elementos inline e outros elementos inline-block.
Durante a aplicao do CSS em uma pgina HTML muitas vezes temos a necessidade de inserir
ou remover alguns elementos HTML afim de obtermos o resultado desejado. Isso perfeitamente
normal. Contudo, em algumas situaes esse simples remanejamento dos elementos HTML no o
suficiente.
Em alguns momentos temos a necessidade de que um elemento de bloco se comporte como um
elemento inline e vice-versa. Para atingirmos esse objetivo devemos utilizar a propriedade display,
como nos exemplos a seguir:
60

www.k19.com.br

61
1
2
3

CSS
div {
display : inline ;
}
Cdigo CSS 3.23: Elemento de bloco se comportando como inline

1
2
3

span {
display : block ;
}
Cdigo CSS 3.24: Elemento inline se comportando como bloco

Num primeiro momento temos a falsa impresso de que podemos utilizar essa propriedade livremente sem nos preocuparmos com os valores originais da propriedade display dos elementos
HTML.
De acordo com a especificao do HTML, elementos inline no podem conter elementos de
bloco. J elementos de bloco podem conter tanto elementos inline assim como elementos de bloco.
Portanto, no primeiro exemplo, ao fazermos um div se comportar como um elemento inline, esse
div no poder conter elementos de bloco. Devemos prestar ateno nesse tipo de detalhe quando
estivermos alterando as propriedades CSS de um elemento HTML.
Por outro lado, no segundo exemplo, apesar de fazermos um span se comportar como um elemento de bloco, no poderemos fazer com que ele contenha elementos de bloco ou inline-block.
Isso se deve ao fato de que antes de qualquer regra CSS ser aplicada o documento j teria um erro de
validao. Alterar a propriedade display de um elemento no significa que podemos desobedecer
as regras estabelecidas na especificao do HTML.

Exerccios de Fixao

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

Continuando o exerccio anterior, altere o arquivo blog.css conforme as linhas destacadas abaixo:
* {
margin : 0;
padding : 0;
font - family : arial , sans - serif ;
}
body {
white - space : nowrap ;
}
# blog {
width : 980 px ;
margin : 0 auto ;
}
# header {
border - bottom : 1 px solid #074 f83 ;
margin : 0 0 20 px 0;
}
# logo - link {
text - decoration : none ;
}

www.facebook.com/k19treinamentos

61

CSS
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93

62

62

# logo - link img {


margin : 20 px 40 px 20 px 20 px ;
vertical - align : bottom ;
}
# main - menu {
list - style : none ;
display : inline - block ;
}
# main - menu li {
display : inline - block ;
margin : 0 10 px 0 0;
}
# main - menu li a {
display : block ;
padding : 8 px 10 px 5 px 10 px ;
background : # cecece ;
color : #333333;
text - decoration : none ;
border - top - left - radius : 5 px ; /* CSS3 */
border - top - right - radius : 5 px ; /* CSS3 */
}
# main - menu li a . selected {
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
}
# main - content {
display : inline - block ;
vertical - align : top ;
width : 660 px ;
color : #666666;
white - space : normal ;
}
# main - content h1 {
padding : 10 px ;
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
font - size : 24 px ;
}
# blog - content {
padding : 20 px ;
}
# blog - content > p {
margin : 0 0 20 px 0;
}
# blog - content > table {
border - collapse : collapse ;
border : 1 px solid #5 f5f5f ;
margin : 0 0 20 px 0;
width : 100%;
}
# blog - content > table th ,
# blog - content > table td {
border : 1 px solid #5 f5f5f ;
padding : 10 px 5 px ;
}
# blog - content > table th {
color : # ffffff ;

www.k19.com.br

63
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163

CSS
background : #5 f5f5f ;
}
# blog - content > table td {
background : # dddddd ;
color : #333333;
}
# blog - content > table td . first - col {
background : # a9a9a9 ;
}
# blog - content ul {
list - style - image : url ( list - bullet . png ) ;
margin : 0 0 0 30 px ;
}
# side - content {
display : inline - block ;
margin : 0 0 0 20 px ;
vertical - align : top ;
}
# ad {
display : block ;
margin : 0 0 20 px 0;
}
# contact - form {
text - align : right ;
}
# contact - form h3 {
font - size : 18 px ;
color : #074 f83 ;
text - align : left ;
border - bottom : 1 px solid #999999;
margin : 0 0 10 px 0;
padding : 0 0 5 px 0;
}
# contact - form div {
margin : 0 0 10 px 0;
text - align : left ;
}
# contact - form label {
font - size : 14 px ;
vertical - align : middle ;
color : #666666;
}
# contact - form input ,
# contact - form textarea {
display : block ;
border : 1 px solid #999999;
padding : 5 px ;
margin : 4 px 0 0 0;
width : 288 px ;
font - size : 18 px ;
}
# contact - form textarea {
height : 100 px ;
}
# contact - form input [ type = checkbox ] {
display : inline ;
width : auto ;
}

www.facebook.com/k19treinamentos

63

CSS
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184

64

# contact - form input [ type = submit ] {


margin : 10 px 0 0 0;
border : none ;
padding : 10 px 20 px ;
display : inline ;
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
text - transform : uppercase ;
font - size : 14 px ;
width : auto ;
}
# footer {
margin : 40 px 0 0 0;
padding : 10 px 0 0 0;
border - top : 1 px solid #999999;
font - size : 12 px ;
color : #999999;
text - align : center ;
}
Cdigo CSS 3.25: blog.css

Linhas 2 a 3: Definimos para todos os elementos, atravs das propriedades margin e padding,
as margens externas e internas, respectivamente.
Linha 13: Definimos, atravs da propriedade margin, a margem externa do contedo do blog.
As margens da esquerda e direita sero calculadas automaticamente.
Linhas 16 a 19: Definimos, atravs das propriedades border-bottom e margin, a borda inferior
do cabealho, assim como suas margens externas.
Linha 26: Definimos, atravs da propriedade margin, as margens externas da imagem do logo.
Linha 32: Definimos, atravs da propriedade display, a forma de exibio do menu principal.
Linhas 35 a 38: Definimos, atravs das propriedades display e margin, a forma de exibio e
as margens externas dos itens menu principal.
Linhas 41 a 42: Definimos, atravs das propriedades display e padding, a forma de exibio e
as margens internas dos links do menu principal.
Linhas 47 a 48: Definimos, atravs das propriedades border-top-left e border-top-right,
bordas arredondadas na parte superior esquerda e direita, respectivamente dos links do menu
principal (propriedades do CSS3).
Linha 57: Definimos, atravs da propriedade display, a forma de exibio do contedo principal.
Linha 65: Definimos, atravs da propriedade padding, a margem interna dos cabealhos nvel
1 do contedo principal.
Linha 72: Definimos, atravs da propriedade padding, a margem interna do contedo do blog.
Linha 76: Definimos, atravs da propriedade margin, a margem externa dos pargrafos filhos
do contedo do blog.
Linha 80: Definimos, atravs da propriedade border-collapse, a maneira como as bordas
adjacentes das tabelas filhas do contedo do blog devem se comportar.
Linhas 81 a 82: Definimos, atravs das propriedades border e margin, a borda e margem externa das tabelas filhas do contedo do blog.
64

www.k19.com.br

65

CSS

Linhas 86 a 90: Definimos, atravs das propriedades border e padding, a borda e margem
interna dos ttulos das colunas e clulas das tabelas filhas do contedo do blog.
Linha 108: Definimos, atravs da propriedade margin, as margens externas das listas do contedo do blog.
Linhas 112 a 113: Definimos, atravs das propriedades display e margin, a forma de exibio
e as margens externas do contedo lateral.
Linhas 117 a 120: Definimos, atravs das propriedades display e margin, a forma de exibio
e as margens externas da publicidade.
Linhas 130 a 132: Definimos, atravs das propriedades border-bottom, margin e padding, a
borda inferior e as margens externa e interna dos cabealhos nvel 3 do formulrio de contato.
Linha 136: Definimos, atravs da propriedade margin, a margem externa dos elementos DIV
do formulrio de contato.
Linhas 148 a 151: Definimos, atravs das propriedades display, border, margin e padding, a
forma de exibio, as bordas e as margens externas e internas dos elementos input e textarea
do formulrio de contato.
Linha 161: Definimos, atravs da propriedade display, a forma de exibio dos checkboxes
do formulrio de contato.
Linhas 166 a 169: Definimos, atravs das propriedades display, border, margin e padding, a
forma de exibio, as bordas e as margens externas e internas do boto de envio do formulrio
de contato.
Linhas 178 a 180: Definimos, atravs das propriedades border-top, margin e padding, a borda
superior e as margens externa e interna do rodap.

Posicionando elementos
Para posicionar um elemento dentro de um documento HTML o CSS possui os seguintes atributos:
position - define o tipo de posicionamento.
top - define a distncia do topo do elemento em relao a outro elemento ou em relao a
janela.
left - define a distncia do lado esquerdo do elemento em relao a outro elemento ou em
relao a janela.
bottom - define a distncia da base do elemento em relao a outro elemento ou em relao a
janela.
right - define a distncia do lado direito do elemento em relao a outro elemento ou em relao a janela.
Ao posicionarmos um elemento utilizando os atributos acima devemos nos lembrar que o sistema de coordenadas dentro de um documento HTML possui a coordenada (0,0) no canto superior esquerdo de um elemento ou da janela. Tambm devemos nos lembrar que se definirmos uma
distncia para o atributo left, no devemos utilizar o atributo right. A mesma ideia vale para os
atributos top e bottom.
www.facebook.com/k19treinamentos

65

CSS

66

Posicionamento esttico
Este tipo de posicionamento, em geral, no precisa ser definido, pois o tipo de posicionamento
padro de todos os elementos. O posicionamento esttico definido atravs do atributo position
com o valor static e no afetado pelos atributos top, bottom, left e right.

Posicionamento fixo
Um elemento com posicionamento fixo posicionado em relao janela do navegador. definido atravs do atributo position com o valor fixed e sua posio definida pelos atributos top,
bottom, left e/ou right.
Todos os elementos posicionados fixamente no mudam de posio mesmo quando ocorrer uma
rolagem vertical ou horizontal.

Posicionamento relativo
Um elemento com posicionamento relativo posicionado em relao sua posio original.
definido atravs do atributo position com o valor relative e sua posio definida pelos atributos
top, bottom, left e/ou right.

Posicionamento absoluto
Um elemento com posicionamento absoluto posicionado em relao um elemento ancestral ou janela do navegador. definido atravs do atributo position com o valor absolute e sua
posio definida pelos atributos top, bottom, left e/ou right.
Quando nenhum dos ancestrais de um elemento posicionado absolutamente define um tipo de
posicionamento, o posicionamento absoluto ocorre em relao janela do navegador. Para que ele
ocorra em relao a um ancestral, o elemento ancestral deve definir um posicionamento relativo, por
exemplo.

Exerccios de Fixao

10

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

66

Continuando o exerccio anterior, altere o arquivo blog.css conforme as linhas destacadas abaixo:
* {
margin : 0;
padding : 0;
font - family : arial , sans - serif ;
}
body {
white - space : nowrap ;
}
# blog {
width : 980 px ;
margin : 0 auto ;
}
# header {
position : relative ;
border - bottom : 1 px solid #074 f83 ;

www.k19.com.br

67
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88

CSS
margin : 0 0 20 px 0;
}
# logo - link {
text - decoration : none ;
}
# logo - link img {
margin : 20 px 40 px 20 px 20 px ;
vertical - align : bottom ;
}
# main - menu {
list - style : none ;
display : inline - block ;
}
# main - menu li {
display : inline - block ;
margin : 0 10 px 0 0;
}
# main - menu li a {
display : block ;
padding : 8 px 10 px 5 px 10 px ;
background : # cecece ;
color : #333333;
text - decoration : none ;
border - top - left - radius : 5 px ; /* CSS3 */
border - top - right - radius : 5 px ; /* CSS3 */
}
# main - menu li a . selected {
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
}
# main - content {
display : inline - block ;
vertical - align : top ;
width : 660 px ;
color : #666666;
white - space : normal ;
}
# main - content h1 {
padding : 10 px ;
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
font - size : 24 px ;
}
# blog - content {
padding : 20 px ;
}
# blog - content > p {
margin : 0 0 20 px 0;
}
# blog - content > table {
border - collapse : collapse ;
border : 1 px solid #5 f5f5f ;
margin : 0 0 20 px 0;
width : 100%;
}
# blog - content > table th ,
# blog - content > table td {

www.facebook.com/k19treinamentos

67

CSS
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158

68

68
border : 1 px solid #5 f5f5f ;
padding : 10 px 5 px ;
}
# blog - content > table th {
color : # ffffff ;
background : #5 f5f5f ;
}
# blog - content > table td {
background : # dddddd ;
color : #333333;
}
# blog - content > table td . first - col {
background : # a9a9a9 ;
}
# blog - content ul {
list - style - image : url ( list - bullet . png ) ;
margin : 0 0 0 30 px ;
}
# side - content {
display : inline - block ;
margin : 0 0 0 20 px ;
vertical - align : top ;
}
# ad {
display : block ;
margin : 0 0 20 px 0;
}
# contact - form {
text - align : right ;
}
# contact - form h3 {
font - size : 18 px ;
color : #074 f83 ;
text - align : left ;
border - bottom : 1 px solid #999999;
margin : 0 0 10 px 0;
padding : 0 0 5 px 0;
}
# contact - form div {
margin : 0 0 10 px 0;
text - align : left ;
}
# contact - form label {
font - size : 14 px ;
vertical - align : middle ;
color : #666666;
}
# contact - form input ,
# contact - form textarea {
display : block ;
border : 1 px solid #999999;
padding : 5 px ;
margin : 4 px 0 0 0;
width : 288 px ;
font - size : 18 px ;
}
# contact - form textarea {
height : 100 px ;

www.k19.com.br

69
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196

CSS
}
# contact - form input [ type = checkbox ] {
display : inline ;
width : auto ;
}
# contact - form input [ type = submit ] {
margin : 10 px 0 0 0;
border : none ;
padding : 10 px 20 px ;
display : inline ;
background : #074 f83 ;
color : # ffffff ;
text - transform : uppercase ;
font - size : 14 px ;
width : auto ;
}
# footer {
margin : 40 px 0 0 0;
padding : 10 px 0 0 0;
border - top : 1 px solid #999999;
font - size : 12 px ;
color : #999999;
text - align : center ;
}
# login - area {
position : absolute ;
top : 0 px ;
right : 0 px ;
padding : 4 px 0;
}
# login - area a {
color : #074 F83 ;
}
Cdigo CSS 3.26: blog.css

Linha 17: Definimos, atravs da propriedade position, o tipo de posicionamento do cabealho.


Linhas 187 a 192: Definimos, atravs das propriedades position, top, right e padding, o tipo
de posicionamento, a distncia em relao ao topo, a distncia em relao ao lado direito e a
margem interna da rea de login.
Linhas 194 a 196: Definimos, atravs da propriedade color, a cor do link da rea de login.

Desafios

1
Observe a pgina inicial da K19. Utilizando todos os seus conhecimentos em CSS, faa uma
pgina que siga a mesma estrutura da pgina inicial da K19. No se preocupe com as cores e imagens,
no lugar das imagens da K19 voc pode usar uma imagem qualquer e escolher livremente as cores
que desejar.

www.facebook.com/k19treinamentos

69

CSS

70

Figura 3.8: Box model

70

www.k19.com.br

CAPTULO

J AVA S CRIPT

Para que possamos criar uma pgina que possua um comportamento e oferecer aos nossos usurios um site mais interativo e dinmico, com certeza trabalharemos com a linguagem JavaScript.
Um cdigo JavaScript pode ser inserido em um documento HTML de duas formas: colocando o
cdigo JavaScript como filho de um elemento com a tag script ou utilizando o atributo src de um
elemento com a tag script no qual devemos passar o caminho relativo ou absoluto para um arquivo
que contenha o cdigo JavaScript.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Inserindo cdigo JavaScript em um documento HTML </ title >
< script type = " text / javascript " src = " codigo . js " > </ script >
< script type = " text / javascript " >
window . onload = function () {
document . getElementById ( ola - mundo ) . innerHTML = Ol Mundo ! ;
}
</ script >
</ head >
< body >
<p id = " ola - mundo " > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.1: Inserindo cdigo JavaScript em um documento HTML

Declarando e inicializando variveis em JavaScript


Em JavaScript podemos declarar e inicializar uma varivel da seguinte maneira:
1
2
3
4
5

var
var
var
var
var

numero = 0;
numeroComCasasDecimais = 1.405;
texto = Varivel com um texto ;
outroTexto = " Outra varivel com um texto " ;
valorBooleano = true ;
Cdigo Javascript 4.1: Declarando e inicializando variveis em JavaScript

Operadores
Para manipular os valores das variveis de um programa, devemos utilizar os operadores oferecidos pela linguagem de programao adotada. A linguagem JavaScript possui diversos operadores
e os principais so categorizados da seguinte forma:
Aritmtico (+, -, *, /, %)
www.facebook.com/k19treinamentos

71

J AVA S CRIPT

72

Atribuio (=, +=, -=, *=, /=, %=)


Relacional (==, !=, <, <=, >, >=)
Lgico (&&, ||)

Aritmtico
Os operadores aritmticos funcionam de forma muito semelhante aos operadores na matemtica. Os operadores aritmticos so:
Soma +
Subtrao Multiplicao *
Diviso /
Mdulo %
1
2
3
4
5
6
7
8

var
var
var
var
var
x =
x =
x =

umMaisUm = 1 + 1;
tresVezesDois = 3 * 2;
quatroDivididoPor2 = 4 / 2;
seisModuloCinco = 6 % 5;
x = 7;
x + 1 * 2;
x - 4;
x / (6 - 2 + (3*5) /(16 -1) ) ;

//
//
//
//

umMaisUm = 2
tresVezesDois = 6
quatroDivididoPor2 = 2
seisModuloCinco = 1

// x = 9
// x = 10
// x = 2

Cdigo Javascript 4.2: Exemplo de uso dos operadores aritmticos.

Importante
O mdulo de um nmero x , na matemtica, o valor numrico de x desconsiderando
o seu sinal (valor absoluto). Na matemtica expressamos o mdulo da seguinte forma:
| 2| = 2.
Em linguagens de programao, o mdulo de um nmero o resto da diviso desse nmero por
outro. No exemplo acima, o resto da diviso de 6 por 5 igual a 1. Alm disso, lemos a expresso
6%5 da seguinte forma: seis mdulo cinco.

Importante
As operaes aritmticas em JavaScript obedecem as mesmas regras da matemtica
com relao precedncia dos operadores e parnteses. Portanto, as operaes so
resolvidas a partir dos parnteses mais internos at os mais externos, primeiro resolvemos as
multiplicaes, divises e os mdulos. Em seguida, resolvemos as adies e subtraes.

Atribuio
Nas sees anteriores, j vimos um dos operadores de atribuio, o operador = (igual). Os operadores de atribuio so:
Simples =
Incremental +=
72

www.k19.com.br

73

J AVA S CRIPT

Decremental -=
Multiplicativa *=
Divisria /=
Modular %=
1
2
3
4
5
6

var valor = 1;
valor += 2;
valor -= 1;
valor *= 6;
valor /= 3;
valor %= 3;

//
//
//
//
//
//

valor
valor
valor
valor
valor
valor

=
=
=
=
=
=

1
3
2
12
4
1

Cdigo Javascript 4.3: Exemplo de uso dos operadores de atribuio.

As instrues acima poderiam ser escritas de outra forma:


1
2
3
4
5
6

var valor = 1;
valor = valor +
valor = valor valor = valor *
valor = valor /
valor = valor %

//
//
//
//
//
//

2;
1;
6;
3;
3;

valor
valor
valor
valor
valor
valor

=
=
=
=
=
=

1
3
2
12
4
1

Cdigo Javascript 4.4: O mesmo exemplo anterior, usando os operadores aritmticos.

Como podemos observar, os operadores de atribuio, com exceo do simples (=), reduzem a
quantidade de cdigo escrito. Podemos dizer que esses operadores funcionam como atalhos para
as operaes que utilizam os operadores aritmticos.

Relacional
Muitas vezes precisamos determinar a relao entre uma varivel ou valor e outra outra varivel
ou valor. Nessas situaes, utilizamos os operadores relacionais. As operaes realizadas com os
operadores relacionais devolvem valores booleanos. Os operadores relacionais so:
Igualdade ==
Diferena !=
Menor <
Menor ou igual <=
Maior >
Maior ou igual >=
1
2
3
4
5
6
7
8

var
var
t =
t =
t =
t =
t =
t =

valor = 2;
t = false ;
( valor == 2) ;
( valor != 2) ;
( valor < 2) ;
( valor <= 2) ;
( valor > 1) ;
( valor >= 1) ;

//
//
//
//
//
//

t
t
t
t
t
t

=
=
=
=
=
=

true
false
false
true
true
true

Cdigo Javascript 4.5: Exemplo de uso dos operadores relacionais em JavaScript.

www.facebook.com/k19treinamentos

73

J AVA S CRIPT

74

Lgico
A linguagem JavaScript permite verificar duas ou mais condies atravs de operadores lgicos.
Os operadores lgicos devolvem valores booleanos. Os operadores lgicos so:
E lgico &&
OU lgico ||
1
2
3
4
5
6
7

var valor = 30;


var teste = false ;
teste = valor < 40
teste = valor < 40
teste = valor > 30
teste = valor > 30
teste = valor < 50

&&
&&
||
||
&&

valor
valor
valor
valor
valor

> 20;
> 30;
> 20;
< 20;
== 30;

//
//
//
//
//

teste
teste
teste
teste
teste

=
=
=
=
=

true
false
true
false
true

Cdigo Javascript 4.6: Exemplo de uso dos operadores lgicos em JavaScript.

Controle de fluxo
if e else
O comportamento de uma aplicao pode ser influenciado por valores definidos pelos usurios.
Por exemplo, considere um sistema de cadastro de produtos. Se um usurio tenta adicionar um
produto com preo negativo, a aplicao no deve cadastrar esse produto. Caso contrrio, se o preo
no for negativo, o cadastro pode ser realizado normalmente.
Outro exemplo, quando o pagamento de um boleto realizado em uma agncia bancria, o sistema do banco deve verificar a data de vencimento do boleto para aplicar ou no uma multa por
atraso.
Para verificar uma determinada condio e decidir qual bloco de instrues deve ser executado,
devemos aplicar o comando if.
1
2
3
4
5

if ( preco < 0) {
alert ( O preo do produto no pode ser negativo ) ;
} else {
alert ( Produto cadastrado com sucesso ) ;
}
Cdigo Javascript 4.7: Comando if

O comando if permite que valores booleanos sejam testados. Se o valor passado como parmetro para o comando if for true, o bloco do if executado. Caso contrrio, o bloco do else
executado.
O parmetro passado para o comando if deve ser um valor booleano, caso contrrio o cdigo
no compila. O comando else e o seu bloco so opcionais.

while
Em alguns casos, necessrio repetir um trecho de cdigo diversas vezes. Suponha que seja necessrio imprimir 10 vezes na pgina a mensagem: Bom Dia. Isso poderia ser realizado colocando
74

www.k19.com.br

75

J AVA S CRIPT

10 linhas iguais a essa no cdigo fonte:


1

document . writeln ( Bom Dia ) ;


Cdigo Javascript 4.8: Bom Dia

Se ao invs de 10 vezes fosse necessrio imprimir 100 vezes, j seriam 100 linhas iguais no cdigo
fonte. muito trabalhoso utilizar essa abordagem para solucionar esse problema.
Atravs do comando while, possvel definir quantas vezes um determinado trecho de cdigo
deve ser executado pelo computador.
1
2
3
4
5
6

var contador = 0;
while ( contador < 100) {
document . writeln ( Bom Dia ) ;
contador ++;
}
Cdigo Javascript 4.9: Comando while

A varivel contador indica o nmero de vezes que a mensagem Bom Dia foi impressa na tela.
O operador ++ incrementa a varivel contador a cada rodada.
O parmetro do comando while tem que ser um valor booleano. Caso contrrio, ocorrer um
erro na execuo do script.

for
O comando for anlogo ao while. A diferena entre esses dois comandos que o for recebe
trs argumentos.
1
2
3

for ( var contador = 0; contador < 100; contador ++) {


document . writeln ( Bom Dia ) ;
}
Cdigo Javascript 4.10: Comando for

Exerccios de Fixao

Crie uma pasta chamada javascript na sua pasta de exerccios. Crie uma pgina HTML vinculada
a um arquivo JavaScript, que imprima na pgina o seu nome 100 vezes. Salve os documentos na pasta
javascript e em seguida abra o arquivo HTML no navegador.
1

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime nome </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - nome . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.2: imprime-nome.html

www.facebook.com/k19treinamentos

75

J AVA S CRIPT
1
2
3
4

76

for ( var contador = 0; contador < 100; contador ++) {


document . writeln ( Rafael Cosentino ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.11: imprime-nome.js

2 Crie uma pgina HTML vinculada a um arquivo JavaScript que imprima na pgina os nmeros de
1 at 100. Salve esses arquivos na pasta javascript e em seguida abra o arquivo HTML no navegador.

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime ate 100 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - ate -100. js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.3: imprime-ate-100.html

1
2
3
4

for ( var contador = 1; contador <= 100; contador ++) {


document . writeln ( contador ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.12: imprime-ate-100.js

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que percorra todos os nmeros de 1 at 100. Para os nmeros mpares, deve ser impresso um *, e para os nmeros pares, deve
ser impresso dois **. Veja o exemplo abaixo:
3

*
**
*
**
*
**
Salve os documentos na pasta javascript e em seguida abra o arquivo html no navegador.
1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime padro 1 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - padrao -1. js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.4: imprime-padrao-1.html

1
2

76

for ( var contador = 1; contador <= 100; contador ++) {


var resto = contador % 2;

www.k19.com.br

77
3
4
5
6
7
8
9
10

J AVA S CRIPT
if ( resto == 1) {
document . writeln ( * ) ;
} else {
document . writeln ( ** )
}
document . writeln ( < br / > )
}
Cdigo Javascript 4.13: imprime-padrao-1.js

4 Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que percorra todos os nmero
de 1 at 100. Para os nmeros mltiplos de 4, imprima a palavra PI, e para os outros, imprima o
prprio nmero. Veja o exemplo abaixo:

1
2
3
PI
5
6
7
PI

Salve os documentos na pasta javascript e em seguida abra o arquivo HTML no navegador.


1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime padro 2 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - padrao -2. js " > </ script >
< head >
< body >
</ body >
< html >
Cdigo HTML 4.5: imprime-padrao-2.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

for ( var contador = 1; contador <= 100; contador ++) {


var resto = contador % 4;
if ( resto == 0) {
document . writeln ( PI ) ;
} else {
document . writeln ( contador ) ;
}
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.14: imprime-padrao-2.js

Salve os documentos na pasta javascript e em seguida abra o arquivo HTML no navegador.

Exerccios Complementares

www.facebook.com/k19treinamentos

77

J AVA S CRIPT

78

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que imprima os nmeros de


1 at 50 duas vezes.
1

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que imprima na pgina o


nome da formao bsica da K19, 5 vezes. E entre cada impresso o nome deste curso 3 vezes.
2

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que percorra todos os nmeros de 1 at 60. Para os nmeros multiplo de, 3 imprima "**"; Para o restante imprima "*".
3

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que imprima todos os nmeros de 1 at 80 e imprimir * no lugar de todos os nmeros mltiplos de 4 e 7.
4

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que imprima na pgina um


tringulo de *. Veja o exemplo abaixo:
5

*
**
***
****
*****

6
Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que imprima na tela vrios
tringulos de *. Observe o padro abaixo.

*
**
***
****
*
**
***
****

Os nmeros de Fibonacci so uma sequncia de nmeros definida recursivamente. O primeiro


elemento da sequncia 0 e o segundo 1. Os outros elementos so calculados somando os dois
antecessores.
7

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233...

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript para imprimir os 30 primeiros


nmeros da sequncia de Fibonacci.
78

www.k19.com.br

79

J AVA S CRIPT

Funes JavaScript
Uma funo JavaScript uma sequncia de instrues JavaScript que sero executadas quando
voc cham-la atravs do seu nome.

Definindo uma funo


Definindo uma funo simples em JavaScript:
1
2
3
4

function imprimeOlaMundo () {
document . writeln ( Ol Mundo ! ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.22: Definindo uma funo

Definindo uma funo que recebe parmetros:


1
2
3
4

function imprimeMensagem ( mensagem ) {


document . writeln ( mensagem ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.23: Definindo uma funo que recebe parmetros

Definindo uma funo que retorna um valor:


1
2
3

function criaSaudacaoPersonalizada ( nome ) {


return Ol , + nome + ! ;
}
Cdigo Javascript 4.24: Definindo uma funo que retorna um valor

Chamando uma funo dentro do cdigo JavaScript


Chamando uma funo dentro do cdigo JavaScript:
1

imprimeOlaMundo () ;
Cdigo Javascript 4.25: Chamando uma funo

Chamando uma funo que recebe parmetros:


1

imprimeMensagem ( 123 testando !! ) ;


Cdigo Javascript 4.26: Chamando uma funo que recebe parmetros

Chamando uma funo que retorna um valor:


1

var saudacao = criaSaudacaoPersonalizada ( Jonas ) ;


Cdigo Javascript 4.27: Chamando uma funo que retorna um valor

www.facebook.com/k19treinamentos

79

J AVA S CRIPT

80

Chamando uma funo JavaScript pelo HTML


Os elementos HTML possuem alguns eventos que podem ser associados a funes JavaScript
atravs de alguns atributos especiais cujos nomes comeam com o prefixo on.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Chamando uma funo JavaScript pelo HTML </ title >
< script type = " text / javascript " >
function exibeOlaMundo () {
alert ( Ol Mundo ! ) ;
}
</ script >
</ head >
< body >
< input type = " button " value = " Exibe saudao " onclick = " exibeOlaMundo () " / >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.13: Chamando uma funo JavaScript pelo HTML

Objetos JavaScript
Qualquer desenvolvedor acostumado com linguagens orientadas a objetos como Java e C# pode
estranhar um pouco a forma como trabalhamos com objetos em JavaScript. Apesar do JavaScript
ser uma linguagem de script baseada em prottipos, ela oferece suporte programao orientada a
objetos. Portanto, muitos dos conhecimentos que um desenvolvedor tenha adquirido com Java ou
C# com relao a orientao a objetos pode ser reaproveitado ao se programar em JavaScript.

Criando um objeto
Existe mais de uma maneira de se criar um objeto em JavaScript. A maneira mais simples podemos acompanhar no cdigo abaixo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

var contaBancaria = new Object () ;


contaBancaria . numero = 1234;
contaBancaria . saldo = 1000;
contaBancaria . deposita = function ( valor ) {
if ( valor > 0) {
this . saldo += valor ;
}
else {
alert ( Valor invlido ! ) ;
}
};
Cdigo Javascript 4.28: Criando um objeto

Outra maneira de se criar um objeto utilizando a notao literal mais conhecida como JSON
(JavaScript Object Notation):
1
2
3
4
5

80

var contaBancaria = {
numero : 1234 ,
saldo : 1000 ,
deposita : function ( valor ) {
if ( valor > 0) {

www.k19.com.br

81
6
7
8
9
10
11
12

J AVA S CRIPT
this . saldo += valor ;
}
else {
alert ( Valor invlido ! ) ;
}
}
}
Cdigo Javascript 4.29: Criando um objeto utilizando a notao literal

Arrays
Os arrays em JavaScript so objetos e, portanto, possuem atributos e mtodos para nos ajudar na
manipulao de seus dados.

Declarando um array
Podemos declarar um array de trs maneiras: atravs do prottipo Array sem parmetros, atravs do prottipo Array com parmetros e atravs da forma literal.
1
2
3
4
5
6
7
8

var numeros = new Array () ;


numeros [0] = 34;
numeros [1] = 52;
numeros [2] = 83;
var nomes = new Array ( Jonas , Rafael , Marcelo ) ;
var cidades = [ So Paulo , Rio de Janeiro , Curitiba ];
Cdigo Javascript 4.30: Criando um array

Mtodos do array
Um array possui diversos mtodos para nos auxiliar nas tarefas mais comuns quando trabalhamos com arrays. Os m todos so:
concat() - concatena dois ou mais arrays e retorna uma cpia ro** resultado.
indexOf() - procura por um objeto dentro do array e retorna o ndice caso o encontre.
join() - concatena todos os elementos de um array em uma string.
lastIndexOf() - procura, de trs para frente, por um objeto dentro array e retorna o ndice caso
o encontre.
pop() - remove o ltimo objeto de um array e retorna o objeto removido.
push() - adiciona um objeto no final do array e retorno o novo tamanho do array.
reverse() - inverte a ordem dos objetos de um array.
shift() - remove o primeiro objeto de um array e retorna o objeto removido.
slice() - seleciona parte de um array e retorna um copia da parte selecionada.
sort() - ordena os objetos de um array.
splice() - adiciona e/ou remove objetos de um array.
toString() - converte um array em uma string e retorna o resultado.
www.facebook.com/k19treinamentos

81

J AVA S CRIPT

82

unshift() - adiciona um objeto no comeo do array e retorna o novo tamanho do array.


valueOf() - retorna o valor primitivo de um array.

Exerccios de Fixao

5
Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que armazene 10 nmeros
inteiros em um array. Preencha todas as posies do array com valores sequenciais e em seguida
imprima-os na tela. Em seguida, escolha duas posies aleatoriamente e troque os valores de uma
posio pelo da outra. Repita essa operao 10 vezes. Ao final, imprima o array novamente.

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Arrays </ title >
< script type = " text / javascript " src = " arrays . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.14: arrays.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27

var array = new Array (10) ;


for ( var i = 0; i < array . length ; i ++) {
array [ i ] = i ;
}
for ( var i = 0; i < array . length ; i ++) {
document . writeln ( array [ i ]) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
for ( var i = 0;
var posicao1
var posicao2
var auxiliar

i
=
=
=

< 10; i ++) {


Math . floor ( Math . random () *10) ;
Math . floor ( Math . random () *10) ;
array [ posicao1 ];

array [ posicao1 ] = array [ posicao2 ];


array [ posicao2 ] = auxiliar ;
}
document . writeln ( " --------------------" ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
for ( var i = 0; i < array . length ; i ++) {
document . writeln ( array [ i ]) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.31: arrays.js

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que armazene 10 nmeros inteiros em um array. Preencha todas as posies do array com valores aleatrios e em seguida
imprima-os na tela. Aps imprimir o array, ordene o array do menor valor para o maior. Ao final,
imprima o array ordenado.
6

82

www.k19.com.br

83
1
2
3
4
5
6
7
8

J AVA S CRIPT
< html >
< head >
< title > Ordena do nmero menor para o maior </ title >
< script type = " text / javascript " src = " ordena . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.15: ordena.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

var array = new Array (10) ;


for ( var i = 0; i < array . length ; i ++) {
array [ i ] = Math . floor ( Math . random () *10) ;
}
for ( var i = 0; i < array . length ; i ++) {
document . writeln ( array [ i ]) ;
}
array . sort () ;
document . writeln ( " --------------------" ) ;
for ( var i = 0; i < array . length ; i ++) {
document . writeln ( array [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript 4.32: ordena.js

Exerccios Complementares

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que crie um array com 10
nmeros sequenciais do tipo int. Feito isso, escolha duas posies deste array e aleatoriamente
troque os valores dessas duas posies. Repita essa troca 15 vezes. No final, imprima esse array.
8

Crie um documento HTML vinculado a um documento JavaScript que preencha um array do


tipo int com 15 nmeros aleatrios. Imprima esse array. Aps isso, ordene o array do menor valor
para o maior valor. Em seguida, imprima esse array novamente com os nmeros ordenados.
9

www.facebook.com/k19treinamentos

83

J AVA S CRIPT

84

84

www.k19.com.br

APNDICE

J AVASCRIPT AVANADO

Objetos
Um objeto um conjunto de propriedades. Toda propriedade possui nome e valor. O nome de
uma propriedade pode ser qualquer sequncia de caracteres. O valor de uma propriedade pode ser
qualquer valor exceto undefined. Podemos adicionar uma nova propriedade a um objeto que j
existe. Um objeto pode herdar propriedades de outro objeto utilizando a ideia de prototype.

Criando Objetos
Um objeto pode ser criado de forma literal. Veja o exemplo a seguir.
1
2

var objeto_vazio = {};


var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
Cdigo Javascript A.1: Criando um objeto de forma literal

Um objeto pode se relacionar com outros objetos atravs de propriedades. Observe o cdigo
abaixo.
1
2
3
4
5
6

var formacao_java = { sigla : " K10 " , nome : " Formao Desenvolvedor Java " ,
cursos : [
{ sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " } ,
{ sigla : " K12 " , nome : " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " } ,
]
};
Cdigo Javascript A.2: Criando um objeto associado a outro

Recuperando o Valor de uma Propriedade


Para recuperar os valores das propriedades de um objeto, podemos utilizar o operador . ou [].
Veja o exemplo a seguir.
1
2
3
4
5
6

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
console . log ( curso . sigla ) ;
console . log ( curso [ " sigla " ]) ;
var sigla = " sigla " ;
console . log ( curso [ sigla ]) ;
Cdigo Javascript A.3: Recuperando o valor de uma propriedade

Alterando o Valor de uma Propriedade


Para alterar o valor de uma propriedade, basta atribuir um novo valor a propriedade do objeto.
www.facebook.com/k19treinamentos

85

J AVASCRIPT AVANADO
1
2
3
4
5
6
7

86

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
curso . sigla = " K12 " ;
curso . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
console . log ( curso . sigla ) ;
console . log ( curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.4: Alterando o valor de uma propriedade

Referncias
Os objetos so acessados atravs de referncias
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
// copiando uma referncia
var x = curso ;
x . sigla = " K12 " ;
x . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
// imprime K12
console . log ( curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
console . log ( curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.5: Referncia

Prottipos
Podemos criar um objeto baseado em outro objeto existente (prottipo). Para isso, podemos
utilizar a propriedade especial __proto__. Observe o cdigo abaixo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

// criando um objeto com duas propriedades


var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
// criando um objeto sem propriedades
var novo_curso = {};
// definindo o primeiro objeto como prottipo do segundo
novo_curso . __proto__ = curso ;
// imprime K11
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( novo_curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.6: Criando objeto com __proto__

Tambm podemos utilizar o mtodo create de Object para criar objetos baseados em objetos
existentes. Veja o exemplo abaixo.
1
2
3
4
5
6
7

86

// criando um objeto com duas propriedades


var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
// criando um objeto sem propriedades
var novo_curso = {};
// definindo o primeiro objeto como prottipo do segundo

www.k19.com.br

87
8
9
10
11
12
13
14

J AVASCRIPT AVANADO
novo_curso = Object . create ( curso ) ;
// imprime K11
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( novo_curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.7: Criando objetos com Object.create()

Se uma propriedade for adicionada a um objeto, ela tambm ser adicionada a todos os objetos
que o utilizam como prottipo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
curso . carga_horaria = 36;
// imprime K11
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( novo_curso . nome ) ;
// imprime 36
console . log ( novo_curso . carga_horaria ) ;
Cdigo Javascript A.8: Adicionando uma propriedade em um objeto que utilizado como prottipo

Por outro lado, se uma propriedade for adicionada a um objeto, ela no ser adicionada no prottipo desse objeto.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
novo_curso . carga_horaria = 36;
// imprime K11
console . log ( curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( curso . nome ) ;
// imprime undefined
console . log ( curso . carga_horaria ) ;
Cdigo Javascript A.9: Adicionando uma propriedade em um objeto

Se o valor de uma propriedade de um objeto for modificado, os objetos que o utilizam como
prottipo podem ser afetados.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
curso . sigla = " K12 " ;
curso . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
// imprime K12
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2

www.facebook.com/k19treinamentos

87

J AVASCRIPT AVANADO
12

88

console . log ( novo_curso . nome ) ;


Cdigo Javascript A.10: Modificando o valor de uma propriedade de um objeto que utilizado como prottipo

Por outro lado, alteraes nos valores das propriedades de um objeto no afetam o prottipo
desse objeto.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
novo_curso . sigla = " K12 " ;
novo_curso . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
// imprime K11
console . log ( curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.11: Modificando o valor de uma propriedade de um objeto

Considere um objeto que foi construdo a partir de um prottipo. Se o valor de uma propriedade
herdada do prottipo for alterada nesse objeto, ela se torna independente da propriedade no prottipo. Dessa forma, alteraes no valor dessa propriedade no prottipo no afetam mais o valor dela
no objeto gerado a partir do prottipo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
novo_curso . sigla = " K12 " ;
novo_curso . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
curso . sigla = " K21 " ;
curso . nome = " Persistncia com JPA2 e Hibernate " ;
// imprime K12
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
console . log ( novo_curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.12: Sobrescrevendo uma propriedade

Removendo uma Propriedade


Podemos remover uma propriedade de um objeto com a funo delete.
1
2
3
4
5
6
7
8
9

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
// imprime K11
console . log ( curso . sigla ) ;
delete curso . sigla ;
// imprime undefined
console . log ( curso . sigla ) ;
Cdigo Javascript A.13: Removendo uma propriedade

88

www.k19.com.br

89

J AVASCRIPT AVANADO

Verificando a Existncia de uma Propriedade


Podemos verificar se uma propriedade existe, podemos utilizar a funo in.
1
2
3
4
5
6
7

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
// imprime true
console . log ( " sigla " in curso ) ;
// imprime false
console . log ( " carga_horaria " in curso ) ;
Cdigo Javascript A.14: Verificando a existncia de uma propriedade

Exerccios de Fixao

Para fazer o exerccio vamos utilizar o add-on Firebug do Firefox.


Para executar o cdigo Javascript, devemos habilitar o console atravs do link enable.

Figura A.1: Habilitando o console

Aps o console ter sido habilitado, podemos executar o cdigo Javascript conforme a figura abaixo.

Figura A.2: Executando cdigo JavaScript

www.facebook.com/k19treinamentos

89

J AVASCRIPT AVANADO

90

Crie objetos com propriedades chamadas sigla e nome. Imprima o valor dessas propriedades
atravs do console.log do Firebug.
2

1
2
3
4
5
6
7

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
console . log ( curso . sigla ) ;
console . log ( curso . nome ) ;
var curso2 = { sigla : " K12 " , nome : " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " };
console . log ( curso2 . sigla ) ;
console . log ( curso2 . nome ) ;
Cdigo Javascript A.15: Criando dois objetos

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

Verifique o funcionamento das referncias em JavaScript.


var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
// imprime K11
console . log ( curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( curso . nome ) ;
var x = curso ;
x . sigla = " K12 " ;
x . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
// imprime K12
console . log ( curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
console . log ( curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.16: Referncias

Crie um objeto a partir de outro objeto existente.

1
2
3
4
5
6
7
8
9

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
// imprime K11
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( novo_curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.17: Prottipo

Adicione uma propriedade em um objeto utilizado como prottipo e verifique que essa propriedade ser adicionada nos objetos criados a partir desse prottipo.
5

1
2
3
4
5
6
7

90

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
curso . carga_horaria = 36;
// imprime K11

www.k19.com.br

91
8
9
10
11
12
13
14

J AVASCRIPT AVANADO
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( novo_curso . nome ) ;
// imprime 36
console . log ( novo_curso . carga_horaria ) ;
Cdigo Javascript A.18: Prottipo

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

Adicione uma propriedade em um objeto e verifique que o prottipo desse objeto no afetado.
var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
novo_curso . carga_horaria = 36;
// imprime K11
console . log ( curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( curso . nome ) ;
// imprime undefined
console . log ( curso . carga_horaria ) ;
Cdigo Javascript A.19: Prottipo

Altere o valor de uma propriedade de um objeto utilizado como prottipo e verifique que essa
alterao afetar os objetos criados a partir desse prottipo.
7

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;
// imprime K11
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Orientao a Objetos em Java
console . log ( novo_curso . nome ) ;
curso . sigla = " K12 " ;
curso . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
// imprime K12
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
console . log ( novo_curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.20: Prottipo

8
Reescreva em um objeto as propriedades herdadas de um prottipo e verifique que alteraes
nos valores dessas propriedades no prottipo no afetam mais os valores delas nesse objeto.

1
2
3
4

var curso = { sigla : " K11 " , nome : " Orientao a Objetos em Java " };
var novo_curso = Object . create ( curso ) ;

www.facebook.com/k19treinamentos

91

J AVASCRIPT AVANADO
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

92

novo_curso . sigla = " K12 " ;


novo_curso . nome = " Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
// imprime K12
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
console . log ( novo_curso . nome ) ;
curso . sigla = " K21 " ;
curso . nome = " Persistncia com JPA2 e Hibernate " ;
// imprime K12
console . log ( novo_curso . sigla ) ;
// imprime Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2
console . log ( novo_curso . nome ) ;
Cdigo Javascript A.21: Prottipo

Exerccios Complementares

Crie objetos para as formaes da K19 com as propriedades sigla e nome da formao. Atravs
do console .log do FireBug, depois imprima o valor.
1

Verifique o funcionamento das referncias do exerccio anterior em JavaScript.

Crie um objeto com algumas propriedades. Dentro desse objeto crie um outro objeto sendo ele
um prottipo. Crie tambm propriedades nesse novo objeto. Imprima todas as propriedades criadas
e faa alteraes nos valores das propriedades no prottipo para que afetem os valores delas.
3

Funes
As funes em JavaScript so objetos. Voc pode armazen-las em variveis, arrays e outros objetos. Elas podem ser passadas como argumento ou devolvidas por outra funo. Veja o exemplo
abaixo.
1
2
3

var multiplicacao = function (x , y ) {


return x * y ;
}
Cdigo Javascript A.25: Criando uma funo

Utilizando uma Funo


Para utilizar a funo multiplicacao, podemos cham-la da seguinte forma.
1

var resultado = multiplicao (3 ,2) ;


Cdigo Javascript A.26: Utilizando a funo

92

www.k19.com.br

93

J AVASCRIPT AVANADO

Mtodo
Quando uma funo faz parte de um objeto, ela chamada de mtodo. Para executar um mtodo,
devemos utilizar a referncia de um objeto e passar os parmetros necessrios. Observe o cdigo
abaixo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9

var conta = {
saldo : 0 ,
deposita : function ( valor ) {
this . saldo += valor ;
}
}
conta . deposita (100) ;
console . log ( conta . saldo ) ;
Cdigo Javascript A.27: Mtodo

Apply
Uma funo pode ser associada momentaneamente a um objeto e executada atravs do mtodo

apply.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

var deposita = function ( valor ) {


this . saldo += valor ;
}
var conta = {
saldo : 0
}
deposita . apply ( conta , [200]) ;
console . log ( conta . saldo ) ;
Cdigo Javascript A.28: Mtodo apply

Arguments
Os argumentos passados na chamada de uma funo podem ser recuperados atravs do array
Arguments. Inclusive, esse array permite que os argumentos excedentes sejam acessados.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

var soma = function () {


var soma = 0;
for ( var i = 0; i < arguments . length ; i ++) {
soma += arguments [ i ];
}
return soma ;
}
var resultado = soma (2 ,4 ,5 ,6 ,1) ;
console . log ( resultado ) ;
Cdigo Javascript A.29: Arguments

Exceptions
Quando um erro identificado no processamento de uma funo, podemos lanar uma exception para avisar que chamou a funo que houve um problema.
www.facebook.com/k19treinamentos

93

J AVASCRIPT AVANADO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

94

var conta = {
saldo : 0 ,
deposita : function ( valor ) {
if ( valor <= 0) {
throw {
name : " ValorInvalido " ,
message : " Valores menores ou iguais a 0 no podem ser depositados "
}
} else {
this . saldo += valor ;
}
}
}
Cdigo Javascript A.30: Exceptions

Na chamada do mtodo deposita(), podemos capturar um possvel erro com o comando try-catch.
1
2
3
4
5
6

try {
conta . deposita (0) ;
} catch ( e ) {
console . log ( e . name ) ;
console . log ( e . message ) ;
}
Cdigo Javascript A.31: Exceptions

Exerccios de Fixao

Crie uma funo que multiplicar dois nmeros recebidos como parmetro e devolve o resultado.

1
2
3

var multiplicacao = function (x , y ) {


return x * y ;
}
Cdigo Javascript A.32: multiplicacao()

10

Execute a funo multiplicacao()

1
2

var resultado = multiplicacao (5 , 3) ;


console . log ( resultado ) ;
Cdigo Javascript A.33: Executando a funo multiplicacao()

11

Crie um mtodo para implementar a operao de depsito em contas bancrias.

1
2
3
4
5
6

var conta = {
saldo : 0 ,
deposita : function ( valor ) {
this . saldo += valor ;
}
}
Cdigo Javascript A.34: deposita()

94

www.k19.com.br

95

J AVASCRIPT AVANADO

12

Execute o mtodo deposita().

1
2

conta . deposita (500) ;


console . log ( conta . saldo ) ;
Cdigo Javascript A.35: Executando o mtodo deposita()

13

Crie uma funo que soma todos os argumentos passados como parmetro.

1
2
3
4
5
6
7
8
9

var soma = function () {


var soma = 0;
for ( var i = 0; i < arguments . length ; i ++) {
soma += arguments [ i ];
}
return soma ;
}
Cdigo Javascript A.36: soma()

14

Execute o mtodo soma().

1
2
3

var resultado = soma (2 ,4 ,5 ,6 ,1) ;


console . log ( resultado ) ;
Cdigo Javascript A.37: Executando o mtodo soma()

15

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

Altere a lgica do mtodo deposita() para evitar que valores incorretos sejam depositados.
var conta = {
saldo : 0 ,
deposita : function ( valor ) {
if ( valor <= 0) {
throw {
name : " ValorInvalido " ,
message : " Valores menores ou iguais a 0 no podem ser depositados "
}
} else {
this . saldo += valor ;
}
}
}
Cdigo Javascript A.38: Exceptions

16

Execute o mtodo deposita() com valores incorretos e veja o resultado.

conta . deposita (0) ;


Cdigo Javascript A.39: Executando o mtodo deposita()

17

Adicione o comando try-catch para capturar a exceo gerada.


www.facebook.com/k19treinamentos

95

J AVASCRIPT AVANADO
1
2
3
4
5
6

96

try {
conta . deposita (0) ;
} catch ( e ) {
console . log ( e . name ) ;
console . log ( e . message ) ;
}
Cdigo Javascript A.40: Capturando excees com try-catch

Exerccios Complementares

Crie uma funo que faa a operao de diviso e aps isso execute a funo divisao().

Crie uma funo para a operao saque em um caixa eletrnico. Fique atento com as excees.
Feito isso, execute o mtodo saque().
5

6
Crie uma funo que multiplique todos os argumentos passados como parmetro. Aps isso,
execute a funo com os seguintes nmeros: 3, 6, 2, 8.

Arrays
Javascript prov um objeto com caractersticas semelhantes a um array. Para criar o objeto array,
podemos cri-lo de forma literal.
1
2
3
4
5
6
7
8

var vazio = [];


var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
console . log ( vazio [0]) ;
console . log ( cursos [0]) ;
console . log ( vazio . length ) ;
console . log ( cursos . length ) ;
Cdigo Javascript A.44: Criando um array

Percorrendo um Array
Para percorrer um array, podemos utilizar o comando for.
1
2
3
4

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.45: for

Adicionando Elementos
Para adicionar um elemento ao final do array, podemos utilizar a propriedade length.
96

www.k19.com.br

97
1
2
3
4
5

J AVASCRIPT AVANADO
var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
cursos [ cursos . length ] = " K01 " ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.46: Adicionando elementos ao final do array com length

Ou voc pode adicionar os elementos ao final do array utilizando o mtodo push().


1
2
3
4
5

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
cursos . push ( " K01 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.47: Adicionando elementos atravs do mtodo push

Removendo Elementos
O mtodo delete() permite remover elementos de um array.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
delete cursos [0];
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.48: Delete

O mtodo delete() deixa uma posio indefinida no array. Para corrigir este problema, o array
tem o mtodo splice(). O primeiro parmetro desse mtodo indica qual o primeiro elemento que
desejamos remover. O segundo indica quantos elementos deve ser removidos a partir do primeiro.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
cursos . splice (0 ,2) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.49: Utilizando o mtodo splice()

Concatenando Arrays
O mtodo concat() permite concatenar dois arrays.
1
2
3
4
5
6
7
8

var formacao_java = [ " K11 " ," K12 " ];


var formacao_java_avancado = [ " K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var formacao_completa = formacao_java . concat ( formacao_java_avancado ) ;
for ( var i = 0; i < formacao_completa . length ; i ++) {
console . log ( formacao_completa [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.50: Concatenando

www.facebook.com/k19treinamentos

97

J AVASCRIPT AVANADO

98

Gerando uma String com os Elementos de um Array


O mtodo join() cria uma string a partir de um array.
1
2
3
4

var formacao_java = [ " K11 " ," K12 " ];


var resultado = formacao_java . join ( " ," ) ;
console . log ( resultado ) ;
Cdigo Javascript A.51: Gerando uma string com os elementos de um array

Removendo o ltimo Elemento


O mtodo pop() remove e retorna o ltimo elemento.
1
2
3
4

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var curso = cursos . pop () ;
console . log ( curso ) ;
Cdigo Javascript A.52: Removendo o ltimo elemento

Adicionando um Elemento na ltima Posio


O mtodo push() adiciona um elemento ao final do array.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ];
cursos . push ( " K23 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.53: Adicionando um elemento na ltima posio

Invertendo os Elementos de um Array


O mtodo reverse() inverte a ordem dos elementos de um array.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
cursos . reverse () ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.54: Invertendo os elementos de um array

Removendo o Primeiro Elemento


O mtodo shift() remove e retorna o primeiro elemento de um array.
1
2
3
4
5

98

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var curso = cursos . shift () ;
console . log ( " Elemento removido : " + curso ) ;

www.k19.com.br

99
6
7
8
9

J AVASCRIPT AVANADO

for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {


console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.55: Removendo o primeiro elemento

Copiando um Trecho de um Array


O mtodo slice() cria uma cpia de uma poro de um array.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var formacao_java = cursos . slice (0 ,2) ;
for ( var i = 0; i < formacao_java . length ; i ++) {
console . log ( formacao_java [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.56: Copiando um trecho de um array

Removendo e Adicionando Elementos em um Array


O mtodo splice() permite remover elementos do array e adicionar novos elementos.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
cursos . splice (2 ,3 , " K31 " ," K32 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.57: Substituindo elementos de uma array

Adicionando um Elemento na Primeira Posio


O mtodo unshift() adiciona elementos na primeira posio de um array.
1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
cursos . unshift ( " K11 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.58: Adicionando um elemento na primeira posio

Mtodos das Strings


Acessando os Caracteres de uma String por Posio
O mtodo charAt() retorna o caractere na posio especificada.
1
2

var curso = " K12 " ;

www.facebook.com/k19treinamentos

99

J AVASCRIPT AVANADO
3

100

console . log ( curso . charAt (0) ) ;


Cdigo Javascript A.59: Acessando os caracteres de uma string por posio

Recuperando um Trecho de uma String


O mtodo slice() retorna uma poro de uma string.
1
2
3

var curso = " K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
console . log ( curso . slice (0 ,3) ) ;
Cdigo Javascript A.60: Recuperando um Trecho de uma String

Dividindo uma String


O mtodo split() cria uma array de strings a partir de um separador.
1
2
3
4
5

var curso = " K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
var aux = curso . split ( " -" ) ;
console . log ( aux [0]) ;
console . log ( aux [1]) ;
Cdigo Javascript A.61: Dividindo uma string

Exerccios de Fixao

18

Crie dois arrays e imprima no console do Firebug o tamanho deles.

1
2
3
4
5
6
7
8

var vazio = [];


var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
console . log ( vazio [0]) ;
console . log ( cursos [0]) ;
console . log ( vazio . length ) ;
console . log ( cursos . length ) ;
Cdigo Javascript A.62: Criando dois arrays e imprimindo o tamanho

19

Imprima os elementos de um array linha a linha.

1
2
3
4

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.63: for

20

100

Adicione elementos no final de um array utilizando a propriedade length.

www.k19.com.br

101
1
2
3
4
5
6
7

J AVASCRIPT AVANADO
var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
cursos [ cursos . length ] = " K01 " ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.64: Adicionando elementos ao final do array com length

21

Adicione elementos no final de um array utilizando o mtodo push().

1
2
3
4
5

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " , " K31 " , " K32 " ];
cursos . push ( " K01 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.65: Adicionando elementos atravs do mtodo push

22

Concatene dois arrays atravs do mtodo concat().

1
2
3
4
5
6
7
8

var formacao_java = [ " K11 " ," K12 " ];


var formacao_java_avancado = [ " K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var formacao_completa = formacao_java . concat ( formacao_java_avancado ) ;
for ( var i = 0; i < formacao_completa . length ; i ++) {
console . log ( formacao_completa [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.66: Concatenando

23

Remove o ltimo elemento de um array com o mtodo pop().

1
2
3
4

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var curso = cursos . pop () ;
console . log ( curso ) ;
Cdigo Javascript A.67: Removendo o ltimo elemento

24

Adicione um elemento no final de um array. Para isso, aplique o mtodo push().

1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ];
cursos . push ( " K23 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.68: Adicionando um elemento na ltima posio

25

Inverta a ordem dos elementos de um array com o mtodo reverse().


www.facebook.com/k19treinamentos

101

J AVASCRIPT AVANADO
1
2
3
4
5
6
7

102

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
cursos . reverse () ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.69: Invertendo os elementos de um array

26

Remova o primeiro elemento de um array atravs do mtodo shift().

1
2
3
4
5
6
7
8
9

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var curso = cursos . shift () ;
console . log ( " Elemento removido : " + curso ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.70: Removendo o primeiro elemento

27

Faa uma cpia de um determinado trecho de um array.

1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K11 " ," K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
var formacao_java = cursos . slice (0 ,2) ;
for ( var i = 0; i < formacao_java . length ; i ++) {
console . log ( formacao_java [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.71: Copiando um trecho de um array

28

Adicione um elemento na primeira posio de um array. Utilize o mtodo unshift().

1
2
3
4
5
6
7

var cursos = [ " K12 " ," K21 " ," K22 " ," K23 " ];
cursos . unshift ( " K11 " ) ;
for ( var i = 0; i < cursos . length ; i ++) {
console . log ( cursos [ i ]) ;
}
Cdigo Javascript A.72: Adicionando um elemento na primeira posio

29

Divida o contedo de uma string aplicando o mtodo split().

1
2
3
4
5

var curso = " K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 " ;
var aux = curso . split ( " -" ) ;
console . log ( aux [0]) ;
console . log ( aux [1]) ;
Cdigo Javascript A.73: Dividindo uma string

102

www.k19.com.br

103

J AVASCRIPT AVANADO

Exerccios Complementares

Crie dois arrays e imprima no console do Firebug o tamanho deles e tambm imprimir todos os
elementos deste array linha a linha.
7

Crie um array com alguns valores e depois faa com que adicione um elemento no final do array
utilizando a propriedade length.
8

Altere o arquivo do exerccio anterior para adicionar elemento no final do array utilizando o
mtodo push().
9

10

11

Crie dois arrays e concatene-os usando o mtodo concat().

Crie um array contendo alguns elementos e remova o ltimo elemento atravs do mtodo

pop().
12
Utilizando o arquivo do exerccio anterior, adicione um elemento no final do array atravs do
mtodo push().

13

Crie um array com alguns elementos e inverta a ordem dos elementos com o mtodo reverse().

Utilizando o arquivo do exerccio anterior, remova o primeiro elemento do array utilizando o


mtodo shift().
14

Utilizando o arquivo do exerccio anterior, adicione novamente o elemento removido que estava
na primeira posio do array atravs do mtodo unshift().
15

Crie um array contendo alguns elementos e faa uma cpia de um determinado trecho do desse
array utilizando o mtodo slice().
16

17

Crie uma varivel contendo uma string e divida o contedo utilizando o mtodo slipt().

www.facebook.com/k19treinamentos

103

J AVASCRIPT AVANADO

104

104

www.k19.com.br

APNDICE

J Q UERY

Introduo
jQuery uma biblioteca de funes JavaScript. Ela foi desenvolvida para simplificar e diminuir a
quantidade de cdigo JavaScript.
As principais funcionalidades da biblioteca JavaScript jQuery so:

Seletores de elementos HTML


Manipulao de elementos HTML
Manipulao de CSS
Funes de eventos HTML
Efeitos e animaes JavaScript
AJAX

Para a lista completa de funcionalidades, acesse: http://docs.jquery.com/.


Para utilizar a biblioteca JavaScript jQuery, basta adicionar a referncia para o arquivo js atravs
da tag <script>. O download do arquivo js do jQuery pode ser feito atravs do seguinte endereo
http://docs.jquery.com/Downloading_jQuery. H duas opes de arquivo para download, o Minified e Uncompressed, voc pode utilizar qualquer um.
1
2
3

< head >


< script type = " text / javascript " src = " jquery . js " > </ script >
</ head >
Cdigo HTML B.1: Referncia pro jQuery

Caso voc no queira fazer o download do arquivo js do jQuery, possvel utilizar a url de alguma empresa que hospede o arquivo jQuery e permita o uso pblico. Empresas como o Google e
Microsoft proveem endereos para a utilizao da biblioteca jQuery.
1
2
3
4

< head >


< script type = " text / javascript " src = " https :// ajax . googleapis . com / ajax / libs / jquery /1.7.2/ jquery . min . js " >
</ script >
</ head >
Cdigo HTML B.2: Referncia pro jQuery atravs da url do Google

www.facebook.com/k19treinamentos

105

J Q UERY

1
2

106

< head >


< script type = " text / javascript " src = " http :// ajax . aspnetcdn . com / ajax / jQuery / jquery -1.7.2. min . js " >
</ script >
</ head >

3
4

Cdigo HTML B.3: Referncia pro jQuery atravs da url da Microsoft

Sintaxe
A sintaxe da biblioteca jQuery permite facilmente selecionar elementos HTML e executar alguma
ao sobre eles.
A sintaxe bsica para executar uma ao sobre determinados elementos : $(seletor).acao().
O smbolo $ um mtodo de fabricao para criar o objeto jQuery;
O (seletor) serve para consultar e encontrar os elementos HTML;
A acao() define a operao jQuery que ser executada nos elementos.

Mais Sobre
O mtodo de fabricao um padro de projeto de criao.
Para saber
mais sobre padres de projeto, confira a apostila de Design Patterns da
K19 atravs do endereo http://www.k19.com.br/downloads/apostilas/java/
k19-k51-design-patterns-em-java.

Exemplos:
1
2
3
4
5
6
7

$ ( this ) . hide () // esconde o elemento que o this faz referncia


$ ( " p " ) . hide () // esconde todos os elementos <p >
$ ( " p . curso " ) . hide () // esconde todos os elementos <p > que tem a classe " curso "
$ ( " # cursok31 " ) . hide () // esconde o elemento de id " cursok31 "
Cdigo Javascript B.1: Exemplos jQuery

Seletores
Os seletores do jQuery permitem manipular um conjunto de elementos ou um apenas elemento
HTML.
O jQuery suporta os seletores CSS existentes mais os seus prprios seletores. Para conferir os
seletores CSS existentes, acesse: http://www.w3.org/community/webed/wiki/CSS/Selectors.
Para selecionar um conjunto ou apenas um elemento HTML, a sintaxe utilizada contm o prefixo

$ e os parnteses (): $().


106

www.k19.com.br

107

J Q UERY

Exemplo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

$ ( this ) // seleciona o elemento que o this referencia$


$ ( " * " ) // seleciona todos elementos do documento HTML$
$ ( " div " ) // seleciona todos os elementos <div > $
$ ( " . curso " ) // seleciona todos os elementos cuja classe " curso " $
$ ( " # cursok31 " ) // seleciona um nico elemento de id " cursok31 " $
$ ( input [ name |=" curso "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > que contm o
// atributo name igual a " curso " ou o prefixo " curso " seguido de trao ( -) .
$ ( input [ name *=" curso "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > nas quais a
// palavra " curso " faz parte do atributo name .
$ ( input [ name ~=" curso "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > nas quais a
// palavra " curso " faz parte do atributo name delimitado por espao .
$ ( input [ name =" k32 "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > cujo atributo
// name termina com a palavra k32
$ ( input [ name =" Curso K32 "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > que o
// atributo name tenha exatamente a palavra " Curso K32 ".
$ ( input [ name !=" curso "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > que o atributo
// name tenha valor diferente de " curso "
$ ( input [ name ^=" curso "] ) $
// seleciona todos os elementos < input > que o atributo
// name comece exatamente com a palavra " curso "
Cdigo Javascript B.2: Seletores CSS

Para uma lista completa de seletores do jQuery, acesse: http://api.jquery.com/category/


selectors/.

Exerccios de Fixao

Crie uma pasta na rea de Trabalho de trabalho com o seu nome.

Na pasta com o seu nome, crie uma pasta chamada seletores.

Crie um arquivo chamado seletores.html conforme o cdigo abaixo.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " curso - k31 " class = " curso " / >
< input name = " curso - k32 " class = " curso " / >
< input name = " formacao - net " class = " formacao " / >
< input name = " formacao - java " class = " formacao " / >
</ body >

www.facebook.com/k19treinamentos

107

J Q UERY

13

108

</ html >


Cdigo HTML B.4: seletores.html

Altere o arquivo seletores.html para que os campos cuja classe curso tenha o valor igual a
K19.
4

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " curso - k31 " class = " curso " / >
< input name = " curso - k32 " class = " curso " / >
< input name = " formacao - net " class = " formacao " / >
< input name = " formacao - java " class = " formacao " / >
< script >$ ( . curso ) . val ( K19 ) ; </ script >$
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.5: curso.html

Altere o exerccio anterior, para selecionar os elementos cujo atributo name comece com a palavra formacao seguida de trao (-).
5

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " curso - k31 " class = " curso " / >
< input name = " curso - k32 " class = " curso " / >
< input name = " formacao - net " class = " formacao " / >
< input name = " formacao - java " class = " formacao " / >
< script >$ ( input [ name |= " formacao " ] ) . val ( K19 ) ; </ script >$
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.6: curso.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

108

Selecione todos os elementos <input> e atribua o valor K19.


<! DOCTYPE html >
< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " curso - k31 " class = " curso " / >
< input name = " curso - k32 " class = " curso " / >
< input name = " formacao - net " class = " formacao " / >
< input name = " formacao - java " class = " formacao " / >
< script >$ ( input ) . val ( K19 ) ; </ script >$
</ body >
</ html >

www.k19.com.br

109

J Q UERY

Cdigo HTML B.7: curso.html

Exerccios Complementares

Crie um outro arquivo HTML chamado seletores-2.html na pasta seletores. Utilize a biblioteca JavaScript JQuery e adicione no mnimo 5 nomes com 5 classes.
1

Altere o arquivo seletores-2.html para que os campos cuja classe "Gerente"mude para um
valor igual a "Instrutor da K19".
2

Altere o arquivo seletores-2.html para selecionar os elementos cujo atributo name comece
com vogais.
3

4
Altere o arquivo seletores-2.html para selecionar todos os elementos <input> e atribua o
valor "K19".

Eventos
Os eventos so mtodos que so chamados quando o usurio interage com o navegador.
Para registrar os eventos, podemos utilizar os seletores do jQuery visto na seo anterior.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h2 > Formao . NET K19 : </ h2 >
< ul >
< li > Curso K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > Curso K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
</ ul >
< script >$ ( " li " ) . click ( function () {
alert ( " Elemento li clicado : " + $ ( this ) . text () ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.12: Eventos jQuery

No exemplo acima, registramos todos os elementos <li> com o evento de clique. Quando o usurio clicar no elemento <li>, devemos definir uma funo que ser chamada, a esta funo damos o
nome de funo de callback.
1

$ ( " li " ) . click ( funo de callback ... ) $

www.facebook.com/k19treinamentos

109

J Q UERY

110

Cdigo Javascript B.3: Evento de clique

A funo de callback definida foi:


1
2
3

function () {
alert ( " Elemento li clicado : " + $ ( this ) . text () ) ; $
}
Cdigo Javascript B.4: Funo de callback

Segue abaixo exemplos de eventos do jQuery:

Evento

$(document).ready(funo de
callback...)
$(seletor).click(funo de
callback...)
$(seletor).dblclick(funo
de callback...)
$(seletor).focus(funo de
callback...)
$(seletor).change(funo de
callback...)

Descrio
A funo de callback chamada quando o DOM carregado por completo
A funo de callback ser chamada quando o usurio
clicar no elementos selecionados
A funo de callback ser chamada quando o usurio
clicar 2X (duas) vezes nos elementos selecionados
A funo de callback ser chamada quando o foco estiver nos elementos selecionados
A funo de callback ser chamada quando o usurio
alterar o valor dos elementos selecionados

Para uma lista completa de eventos do jQuery, acesse http://api.jquery.com/category/events/.

Exerccios de Fixao

Crie uma pasta eventos dentro da pasta com o seu nome que foi criada na rea de Trabalho.

Crie um arquivo eventos.html conforme o cdigo abaixo.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

110

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
</ body >
</ html >

www.k19.com.br

111

J Q UERY

Cdigo HTML B.13: eventos.html

Altere o arquivo eventos.html para adicionar o evento de clique aos elementos <li>. Quando
o usurio clicar dever ser mostrado uma mensagem de alerta com o contedo do elemento clicado.
9

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< script >
$ ( li ) . click ( function () { alert ( " Elemento li clicado : "
+ $ ( this ) . text () ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.14: eventos.html

Altere o exerccio anterior para mostrar a mensagem de alerta aps o usurio efetuar um duplo
clique.
10

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< script >
$ ( li ) . dblclick ( function () { alert ( " Elemento clicado
2 X : " + $ ( this ) . text () ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.15: eventos.html

www.facebook.com/k19treinamentos

111

J Q UERY

112

Altere o exerccio anterior e altere o contedo de todos os elementos <li> aps o carregamento
completo do DOM.
11

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
< script >
$ ( document ) . ready ( function () {
$ ( li ) . text ( DOM carregado por completo . ) ;
}) ;
</ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.16: eventos.html

Altere o arquivo eventos.html e adicione uma caixa de seleo de cursos. Caso o usurio escolha
um curso, mostre uma mensagem de alerta indicando o curso escolhido.
12

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< label for = " cursos " > Selecione um curso : </ label >
< select name = " cursos " id = " cursos " >
< option > ---- </ option >
< option value = " K31 " > K31 - C # e Orientao a Objetos </ option >
***
< option value = " K32 " > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ option >
< option value = " K11 " > K11 - Java e Orientao a Objetos </ option >
***
< option value = " K12 " > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ option >
</ select >
</ div >
< script >
$ ( # cursos ) . change ( function () {
alert ( " Curso selecionado : " + $ ( " # cursos option : selected " )
. text () ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.17: eventos.html

Exerccios Complementares
112

www.k19.com.br

113

J Q UERY

Crie um outro arquivo HTML chamado eventos-2.html na pasta eventos, utilizando a biblioteca JavaScript JQuery. Nesse arquivo, crie uma lista ordenada contendo o nome das formaes
da K19.
5

Altere o arquivo eventos-2.html para adicionar o evento de clique aos elementos <li>. Com
esse evento, mostre o alerta com a mensagem do contedo do elemento clicado.
6

Altere o arquivo eventos-2.html para adicionar o evento de alerta aps o duplo clique no elemento selecionado.
7

No arquivo eventos-2.html, faa as alteraes necessrias para que contenha uma caixa de
seleo das formaes da K19. Quando uma formao for escolhida, mostre uma mensagem de
alerta indicando o nome da formao desejada.
8

Efeitos
A biblioteca jQuery contm vrios mtodos para adicionar animao para a pgina web.

jQuery Hide e Show


Com o jQuery voc pode ocultar elementos da pgina ou torn-los visveis atravs dos mtodos

hide e show.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< button id = " mostrar " > Mostrar </ button >
< button id = " ocultar " > Ocultar </ button >
<p style = " display : none " > Cursos K19 </ p >
< script >
$ ( " # mostrar " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . show ( " slow " ) ;
}) ;
$ ( " # ocultar " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . hide ( " slow " ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.22: Mtodos show e hide do jQuery

www.facebook.com/k19treinamentos

113

J Q UERY

114

jQuery Toggle
O mtodo jQuery Toggle altera a visibilidade dos elementos atravs dos mtodos show e hide.
Elementos visveis so ocultados e elementos ocultados tornam-se visveis.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< button > Mostrar / Ocultar </ button >
<p style = " display : none " > Cursos K19 </ p >
< script >
$ ( " button " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . toggle ( " slow " ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.23: jQuery Toggle

jQuery Fade
O jQuery fade altera a opacidade dos elementos HTML. Os mtodos fade do jQuery so trs:
$(seletor).fadeIn(speed,callback)
$(seletor).fadeOut(speed,callback)
$(seletor).fadeTo(speed,opacidade,callback)
O primeiro parmetro speed aceita os seguintes valores: "slow", "fast", "normal"ou milissegundos.
O parmetro callback define a funo que ser chamada aps o evento de slide terminar.
O parmetro de opacidade do mtodo fadeTo define em porcentagem a opacidade do elemento
HTML.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

114

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< button id = " fadein " > Fade in </ button >
< button id = " fadeout " > Fade out </ button >
< button id = " fadeto " > Fade to </ button >
<p > Cursos K19 </ p >
< script >
$ ( " # fadein " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . fadeIn () ;
}) ;

www.k19.com.br

115
18
19
20
21
22
23
24
25
26

J Q UERY

$ ( " # fadeout " ) . click ( function () {


$ ( " p " ) . fadeOut () ;
}) ;
$ ( " # fadeto " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . fadeTo ( " normal " , 0.30) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.24: jQuery fade

jQuery Slide
O jQuery Slide permite alterarmos a altura dos elementos HTML. O jQuery Slide tem 3 (trs)
mtodos:
$(selector).slideDown(speed,callback)
$(selector).slideUp(speed,callback)
$(selector).slideToggle(speed,callback)
O primeiro parmetro speed aceita os seguintes valores: "slow", "fast", "normal"ou milissegundos.
O parmetro callback define a funo que ser chamada aps o evento de slide terminar.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< button id = " slidedown " > Slide Down </ button >
< button id = " slideup " > Slide Up </ button >
< button id = " slidetoggle " > Slide Toggle </ button >
<p > Cursos K19 </ p >
< script >
$ ( " # slidedown " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . slideDown () ;
}) ;
$ ( " # slideup " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . slideUp () ;
}) ;
$ ( " # slidetoggle " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . slideToggle ( " slow " ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.25: jQuery Slide

Para uma lista completa de efeitos do jQuery, acesse http://api.jquery.com/category/effects/.

Exerccios de Fixao
www.facebook.com/k19treinamentos

115

J Q UERY

116

13

Crie uma pasta efeitos dentro da pasta com o seu nome.

14

Crie um arquivo efeitos.html dentro da pasta efeitos conforme o cdigo abaixo.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.26: efeitos.html

Altere o arquivo efeitos.html e adicione botes para ocultar e mostrar os elementos <li> da
pgina.
15

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar " > Mostrar </ button >
< button id = " ocultar " > Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . show ( " slow " ) ;}) ;
$ ( " # ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . hide ( " slow " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.27: efeitos.html

16

116

Altere o exerccio anterior e adicione um boto que mostra os elementos <li> ocultos e oculta os
www.k19.com.br

117

J Q UERY

elementos <li> visveis.


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar - ocultar " > Mostrar / Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar - ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . toggle
( " slow " ) ; }) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.28: efeitos.html

Altere o exerccio anterior para ocultar e mostrar os elementos <li> atravs dos mtodos do
jQuery que alteram a opacidade.
17

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar " > Mostrar </ button >
< button id = " ocultar " > Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . fadeIn ( " slow " ) ; }) ;
$ ( " # ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . fadeOut ( " slow " ) ; }) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.29: efeitos.html

Exerccios Complementares
www.facebook.com/k19treinamentos

117

J Q UERY

118

Altere o exerccio anterior e acrescente um boto para diminuir a opacidade dos elementos <li>
para 0.2.
9

10

Altere o arquivo efeitos.html para ocultar e mostrar os elementos alterando a altura deles.

Altere o arquivo efeitos.html e adicione um boto que oculta os elementos <li> visveis e
mostra os elementos <li> ocultos. Para mostrar e ocultar, utilize o mtodo do jQuery que altera a
altura dos elementos.
11

12
Crie um outro arquivo HTML na pasta efeitos e crie uma lista ordenada com as formaes da
K19. Faa as alteraes necessrias para adicionar botes para ocultar e mostrar os elementos que
esto no <li>.

No arquivo criado anteriormente, altere os elementos <li> para ocultar e mostrar atravs do
mtodo de fade-in/fade-out.
13

HTML
A biblioteca jQuery contm mtodos para alterar e manipular os elementos HTML da pgina.
Para alterar o contedo dos elementos HTML da pgina, podemos usar o mtodo html().
1

$ ( " p " ) . html ( " K19 Treinamentos " ) ; $


Cdigo Javascript B.5: Mtodo html()

Para adicionar contedo HTML, podemos usar os mtodos append() e prepend().


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

118

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< button id = " prepend " > Prepend </ button >
< button id = " append " > Append </ button >
<p > Cursos K19 </ p >
< script >
$ ( " # prepend " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . prepend ( " K19 Treinamentos - " ) ;
}) ;
$ ( " # append " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . append ( " - K31 " ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >

www.k19.com.br

119

J Q UERY

Cdigo HTML B.35: Mtodo append() e prepend()

Para adicionar o contedo antes ou depois dos elementos HTML, podemos utilizar os mtodos

after() e before().
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< button id = " before " > Before </ button >
< button id = " after " > After </ button >
<p > Cursos K19 </ p >
< script >
$ ( " # before " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . before ( " K19 Treinamentos - " ) ;
}) ;
$ ( " # after " ) . click ( function () {
$ ( " p " ) . after ( " - K31 " ) ;
}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.36: Mtodos after() e before()

Para uma lista completa de mtodos para manipular e alterar elementos HTML com o jQuery,
acesse http://api.jquery.com/category/manipulation/.

Exerccios de Fixao

18

Crie uma pasta html dentro da pasta com o seu nome.

19

Crie um arquivo html.html dentro da pasta html conforme o cdigo abaixo.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Cursos K19 </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.37: html.html

www.facebook.com/k19treinamentos

119

J Q UERY

120

Altere o arquivo html.html e adicione um boto alterar o contedo do elemento <p> para Treinamentos da K19.
20

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Cursos K19 </ p >
< div >
< button id = " alterar " > Alterar contedo </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # alterar " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . html ( " Treinamentos da K19 " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.38: html.html

21 Altere o arquivo html.html e adicione botes para adicionar contedo antes e depois do contedo do elemento <p>.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Cursos K19 </ p >
< div >
< button id = " prepend " > Prepend </ button >
< button id = " append " > Append </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # prepend " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . prepend ( " Formao Desenvolvedor Java - " ) ;}) ;
$ ( " # append " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . append ( " - Formao Desenvolvedor . NET " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.39: html.html

22

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

120

Altere o exerccio anterior para adicionar o contedo antes e depois do elemento <p>.
<! DOCTYPE html >
< html >
< head >
< style >
p { background : green ; }
</ style >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Cursos K19 </ p >

www.k19.com.br

121
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

J Q UERY

< div >


< button id = " before " > Before </ button >
< button id = " after " > After </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # before " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . before ( " Formao Desenvolvedor Java - " ) ;}) ;
$ ( " # after " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . after ( " - Formao Desenvolvedor . NET " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.40: html.html

Exerccios Complementares

14
Crie um outro arquivo HTML chamado html-2.html na pasta html contendo a biblioteca
JavaScript JQuery. Nesse arquivo, coloque um elemento contendo uma frase qualquer. Aps isso,

adicione um boto para alterar o contedo desse elemento para "K19 Treinamentos."

Faa alteraes no arquivo do exerccio anterior para criar dois botes que quando clicados
adicionam um texto como contedo. Crie um antes e outro depois do elemento criado. Dica: no
necessrio apagar o boto criado anteriormente.
15

16

Altere no arquivo html-2.html para adicionar o contedo antes e depois do elemento <p>.

www.facebook.com/k19treinamentos

121

J Q UERY

122

122

www.k19.com.br

APNDICE

HTML5

O HTML5 uma linguagem utilizada para apresentar e estruturar o contedo de pginas web.
Trata-se da quinta verso da linguagem HTML e com ela vieram diversas mudanas como novas tags,
novos atributos e novas APIs. As diferenas com relao verso anterior no ficam presas apenas
quilo que novo, pois muito daquilo que j existia tambm foi alterado. Algumas tags tiveram sua
semntica alterada e algumas propriedades deixaram de existir, por exemplo.
Com relao a sintaxe do HTML5, podemos seguir o padro do HTML ou do XHTML, porm no
podemos mistur-los em um mesmo documento.
1
2
3
4
5
6
7
8
9

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
...
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.1: Exemplo de um documento HTML5 utilizando a sintaxe HTML

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

<? xml version = " 1.0 " encoding = " ISO -8859 -1 " ? >
<! DOCTYPE html >
< html xmlns = " http :// www . w3 . org /1999/ xhtml " >
< head >
< meta charset = " ISO -8859 -1 " / >
</ head >
< body >
...
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.2: Exemplo de um documento HTML5 utilizando a sintaxe XHTML

Lembre-se
A linha destacada no exemplo do uso da sintaxe XHTML necessria apenas quando
o encode do documento for diferente de UTF-8. Quando o encode for UTF-8 o W3C
recomenda que essa linha seja omitida.

Importante
Documentos HTML5 que utilizarem a sintaxe HTML devero ser transmitidos com o
Content-Type text/html enquanto que os que utilizarem a sintaxe XHTML devero
ser transmitidos com o Content-Type application/xhtml+xml.

www.facebook.com/k19treinamentos

123

HTML5

124

article
Representa uma composio independente em um documento, pgina ou aplicao e que , a
princpio, independentemente distribuvel ou reutilizvel. Pode ser um post de um frum, artigo de
uma revista ou jornal, post de um blog, comentrio enviado por um usurio, widget interativo ou
qualquer item independente de contedo.
Quando encontramos elementos article aninhados, os elementos article internos representam um contedo que esteja relacionado ao contedo do ancestral article mais prximo. Por exemplo, elementos article internos podem representar os comentrios de um post de um blog Neste
caso o post do blog seria o elemento article ancestral mais prximo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< article >
< h1 > Primeiro post do blog </ h1 >
<p > Loren ipsum...</ p >
< h2 > Comentrios </ h2 >
< article > Legal este post ! </ article >
< article > Bacana este post ! </ article >
< article > Da hora este post ! </ article >
</ article >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.3: article.html

section
Representa uma seo genrica de um documento. Neste contexto, uma seo o agrupamento
de um contedo dentro de um tema que, normalmente, possui um cabealho.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

124

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< section >
< h1 > ltimos Posts </ h1 >
< article >
< h1 > Primeiro post do blog </ h1 >
<p > Loren ipsum...</ p >
</ article >
< article >
< h1 > Segundo post do blog </ h1 >
<p > Loren ipsum...</ p >
</ article >
< article >
< h1 > Terceiro post do blog </ h1 >
<p > Loren ipsum...</ p >

www.k19.com.br

125
22
23
24
25

HTML5
</ article >
</ section >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.4: section.html

header
O elemento header utilizado para definir um contedo de introduo ou de navegao. Normalmente encontramos elementos de cabealho (h1
h6), em seu contedo. importante lembrar
que, apesar de geralmente ser empregado no comeo da pgina, seu uso pode ser feito tambm em
diferentes sees do mesmo documento.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< header >
< h1 > Blog da K19 </ h1 >
</ header >
< section >
< h1 > Meus Posts </ h1 >
...
</ section >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.5: header.html

footer
Representa o rodap do ancestral de seccionamento mais prximo. muito comum encontrarmos em seu contedo informaes sobre a seo a qual ele pertence como quem a escreveu, links
relacionados ao contedo da seo e informaes legais, por exemplo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< header >
< h1 > Blog da K19 </ h1 >
</ header >
< article >
< header >
< h1 > Primeiro post </ h1 >
</ header >
<p > Loren ipsum...</ p >
< footer > Postado por : Jonas Hirata </ footer >
</ article >

www.facebook.com/k19treinamentos

125

HTML5
20
21
22
23

126

< footer >&copy ;2013 K19 Treinamentos . </ footer >


</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.6: footer.html

nav
A tag nav representa uma seo da pgina que contm links para outras pginas ou para outras
partes do documento, ou seja, uma seo com links de navegao.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< header >
< h1 > Blog da K19 </ h1 >
< nav >
<a href = " # " > Home </ a >
<a href = " # " > ltimos posts </ a >
<a href = " # " > Arquivo </ a >
</ nav >
</ header >
< section >
< h1 > Meus Posts </ h1 >
...
</ section >
< footer >&copy ;2013 K19 Treinamentos . </ footer >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.7: nav.html

aside
O elemento aside representa uma seo que consiste em um contedo que esteja tangencialmente relacionado ao contedo que est sua volta. Essa seo frequentemente representada
como uma coluna lateral em relao ao contedo principal de uma pgina.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

126

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< header >
< h1 > Blog da K19 </ h1 >
< nav >
<a href = " # " > Home </ a >
<a href = " # " > ltimos posts </ a >
<a href = " # " > Arquivo </ a >

www.k19.com.br

127
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

HTML5
</ nav >
</ header >
< section >
< h1 > Meus Posts </ h1 >
...
</ section >
< aside >
< h1 > Posts relacionados </ h1 >
...
</ aside >
< footer >&copy ;2013 K19 Treinamentos . </ footer >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.8: aside.html

figure
Representa um contedo que auto-suficiente e tipicamente referenciado como uma unidade
singular do fluxo principal do documento. Opcionalmente o contedo pode possuir uma legenda.
Pode ser utilizado para exibir ilustraes, diagramas, fotos, vdeos, cdigos fonte, etc, que so referenciados no contedo principal do documento, porm podem, sem afetar o fluxo do documento,
ser removidas do contedo principal e colocadas, por exemplo, como anotaes no canto da pgina
ou em forma de apndice.

figcaption
A tag figcaption deve ser filha de um elemento figure e representa a legenda para o resto do
contedo do elemento pai. Alm disso, a tag figcaption deve aparecer como primeira ou ltima
filha de um elemento figure.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< meta charset = " UTF -8 " >
</ head >
< body >
< header >
< h1 > Blog da K19 </ h1 >
< nav >
<a href = " # " > Home </ a >
<a href = " # " > ltimos posts </ a >
<a href = " # " > Arquivo </ a >
</ nav >
</ header >
< section >
< h1 > Meus Posts </ h1 >
<p > Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit . Vestibulum enim est , ultrices ac
vehicula vitae , pharetra id mauris . Quisque sit amet nisl mollis sem fermentum accumsan .

www.facebook.com/k19treinamentos

127

HTML5
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38

128
Sed sed quam nisi , cursus sodales metus . Curabitur dapibus , massa sed sollicitudin viverra ,
odio justo dignissim metus , vel tempor turpis neque id erat . Aenean fermentum ultricies
ante a luctus . </ p >
< figure >
< img src = " # " title = " Aenean fermentum " alt = " Mauris convallis , leo sollicitudin " >
< figcaption > Figura 3 b . Curabitur dapibus , massa sed sollicitudin . </ figcaption >
</ figure >
<p > Mauris fermentum lorem nec nisi euismod elementum . Aenean nec magna dolor , vel fermentum
turpis . Mauris convallis , leo sollicitudin egestas malesuada , nunc est ultrices enim , eget
varius odio felis et velit . Sed ac lorem nibh , ut convallis ante . </ p >
</ section >

< footer >&copy ;2013 K19 Treinamentos . </ footer >


</ body >
</ html >
Cdigo HTML C.9: figure-e-figcaption.html

128

www.k19.com.br

APNDICE

CSS3

A terceira verso da especificao do CSS, normalmente referida como CSS3, traz novos recursos
que facilitar a vida dos desenvolvedores front-end.
Criar bordas arredondadas, aplicar sombra ou rotacionar elementos HTML e usar fontes diferentes em textos sempre foi uma tarefa trabalhosa que, quando possvel resolver apenas em cdigo,
necessitava muito cdigo JavaScript ou gambiarras em CSS.
Neste captulo iremos abordar algumas das novas propriedades introduzidas pelo CSS3. Devemos nos lembrar que, assim como o HTML5, a especificao do CSS3 ainda no foi concluda, portanto qualquer recurso do CSS3 deve ser usado com cuidado para evitar resultados inesperados em
diferentes navegadores.

Bordas arredondadas
A propriedade CSS border-radius responsvel por aplicar bordas arredondadas em um elemento HTML.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

# main {
border - radius : 10 px ;
}
# menu {
border - radius : 10 px 20 px ;
}
# side {
border - radius : 40 px 30 px 20 px 10 px ;
}
Cdigo CSS D.1: Propriedade border-radius

No exemplo acima, o elemento #main ter bordas arredondadas com 10 pixels de raio nos quatro
cantos.
O elemento #menu ter bordas arredondadas com 10 pixels de raio no canto superior esquerdo,
assim como no canto inferior direito. No canto superior direito e no canto inferior esquerdo o elemento ter bordas arredondadas com 20 pixels de raio.
O elemento #side ter bordas arredondadas com 40 pixels de raio no canto superior esquerdo,
30 pixels de raio no canto superior direito, 20 pixels de raio no canto inferior direito e 10 pixels no
canto inferior esquerdo.
Alm da propriedade border-radius, o CSS3 nos oferece as propriedades da lista abaixo para
ajustar o raio da borda de cada um dos cantos de um elemento de maineira independente:
www.facebook.com/k19treinamentos

129

CSS3

130

border-top-left-radius: define o raio da borda do canto superior esquerdo.


border-top-right-radius: define o raio da borda do canto superior direito.
border-bottom-right-radius: define o raio da borda do canto inferior direito.
border-bottom-left-radius: define o raio da borda do canto inferior esquerdo.
1
2
3
4

# content {
border - top - left - radius : 10 px ;
border - top - right - radius : 20 px 10 px ; /* 20 px na horizontal e 10 px na vertical */
}
Cdigo CSS D.2: Propriedades border-top-left-radius e border-top-right-radius

Um recurso interessante que ganhamos ao ajustarmos as bordas de maneira independente a


possibilidade de criarmos bordas com mais de um raio, como podemos observar na linha 3 do cdigo
acima. O efeito disso uma borda elptica ao invs de circular.
10px

20px

10px

10px

#content
Figura D.1: Exemplo de borda com raios diferentes

Sombras
No CSS3 existem dois tipos de sombras: a sombra que aplicada caixa do elemento e a sombra
que aplicada no texto de um elemento.

box-shadow
A propriedade box-shadow responsvel por aplicar uma sombra na parte externa ou interna
da caixa de um elemento. A caixa limitada pelo retngulo definido pela borda do elemento
de acordo com o box model. Alm disso, o valor da propriedade pode ser definido de diversas maneiras. Confira a ilustrao abaixo na qual mostramos como atribuir um valor para a propriedade
box-shadow.
130

www.k19.com.br

131

CSS3
Deslocamento horizontal

#a {
}

box-shadow: 10px 10px #7f7f7f;

#a

Deslocamento vertical

Deslocamento horizontal
Desfocamento

#b {
}

box-shadow: 10px 10px 10px #7f7f7f;

#b

Deslocamento vertical

Deslocamento horizontal

#c {
}

Desfocamento

Propagao

box-shadow: 10px 10px 0 10px #7f7f7f;

#c

Deslocamento vertical

Figura D.2: Funcionamento da propriedade box-shadow para sombra externa

Os valores para os deslocamentos vertical e horizontal podem assumir valores negativos fazendo
com que a sombra seja projetada para cima e para a esquerda.
Observe no cdigo CSS abaixo valores aplicados na propriedade box-shadow.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

#a {
box - shadow : 10 px 10 px #000000;
}
#b {
box - shadow : 10 px 10 px 10 px #000000;
}
#c {
box - shadow : 10 px 10 px 0 10 px #000000;
}
#d {
box - shadow : -10 px -10 px #000000;
}

www.facebook.com/k19treinamentos

131

CSS3
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

132

#e {
box - shadow : -10 px -10 px 10 px #000000;
}
#f {
box - shadow : -10 px -10 px 0 10 px #000000;
}
#g {
box - shadow : 0 0 10 px #000000;
}
#h {
box - shadow : 0 0 10 px 10 px #000000;
}

Cdigo CSS D.3: Exemplos de uso da propriedade box-shadow para sombra externa

Em um navegador, o resultado da aplicao das regras CSS acima seria:

Figura D.3: Aplicaes diferentes da propriedade box-shadow

As regras para a aplicao da sombra interna so as mesmas da sombra externa. A nica diferena
que devemos comear a atribuio do valor com a palavra inset.
132

www.k19.com.br

133

CSS3
Deslocamento horizontal

#a {
}

Deslocamento vertical

box-shadow: inset 10px 10px #000000;

#a

Deslocamento horizontal

#b {
}

Deslocamento vertical

box-shadow: inset 10px 10px 10px #000000;

#b

Desfocamento

Deslocamento horizontal

#c {
}

Deslocamento vertical

box-shadow: inset 10px 10px 0 10px #000000;


Desfocamento

#c

Propagao

Figura D.4: Funcionamento da propriedade box-shadow para sombra interna

Observe no cdigo CSS abaixo valores aplicados na propriedade box-shadow para criar sombras
internas.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

#a {
box - shadow : inset 10 px 10 px #000000;
}
#b {
box - shadow : inset 10 px 10 px 10 px #000000;
}
#c {
box - shadow : inset 10 px 10 px 0 10 px #000000;
}
#d {
box - shadow : inset -10 px -10 px #000000;
}
#e {
box - shadow : inset -10 px -10 px 10 px #000000;

www.facebook.com/k19treinamentos

133

CSS3
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

134

}
#f {
box - shadow : inset -10 px -10 px 0 10 px #000000;
}
#g {
box - shadow : inset 0 0 10 px #000000;
}
#h {
box - shadow : inset 0 0 10 px 10 px #000000;
}
Cdigo CSS D.4: Exemplos de uso da propriedade box-shadow para sombra interna

Em um navegador, o resultado da aplicao das regras CSS acima seria:

Figura D.5: Aplicaes diferentes da propriedade box-shadow para sombras internas

text-shadow
Para aplicarmos uma sombra no texto de um elemento devemos utilizar a propriedade text-shadow.
O seu funcionamento muito semelhante ao da propriedade box-shadow, exceto pelo fato que no
podemos criar uma sombra interna e no existe o parmetro de propagao da sombra.
1
2
3
4

134

#a {
text - shadow : 10 px 10 px # ff0000 ;
}

www.k19.com.br

135
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

CSS3
#b {
text - shadow : 10 px 10 px 10 px # ff0000 ;
}
#c {
text - shadow : -10 px -10 px # ff0000 ;
}
#d {
text - shadow : -10 px -10 px 10 px # ff0000 ;
}
#e {
text - shadow : 0 0 10 px # ff0000 ;
}
Cdigo CSS D.5: Exemplos de uso da propriedade text-shadow para sombra de texto

Figura D.6: Aplicaes diferentes da propriedade text-shadow para sombra de texto

Mais Sobre
As propriedades box-shadow e text-shadow podem receber valores para definir mais
de uma sombra. Para isso devemos separar os valores por vrgula. Observe o exemplo:

box-shadow:

10px 10px 10px #000000, -10px -10px 10px #ff0000

www.facebook.com/k19treinamentos

135

CSS3

136

Figura D.7: Mltiplas sombras na propriedade box-shadow

Transformaes
No CSS3 foram introduzidas algumas funes para realizar as transformaes de translado, escalonamento, distoro e rotao nos elementos de uma pgina HTML. Essas funes so utilizadas
em conjunto com a propriedade transform do CSS3.

translate()
O resultado da aplicao da funo translate(m, n) semelhante ao resultado obtido ao mover
um elemento atravs do atributo position com o valor relative. Ao utilizar a funo translate(m,
n) um elemento transladado a m unidades de medida da esquerda e n unidades de medida do topo.
136

www.k19.com.br

137

CSS3

transform: translate( m , n );

Original
Transladado

Figura D.8: Funo translate()

scale()
A funo scale(m, n) escalonar as dimenses de um elemento. O escalonamento ser aplicado sobre a largura a uma taxa definida por m e sobre a altura a uma taxa definida por n. Caso a
funo seja chamada com apenas um parmetro, a mesma taxa ser aplicada na altura e largura do
elemento.

transform: scale( m , n );

Original

w* m

Escalonado

w
h
h* n

Figura D.9: Funo scale()

rotate()
A funo rotate(m) rotacionar um elemento em torno do seu ponto de origem. O valor de m
deve ser dado em graus, voltas ou grado.
www.facebook.com/k19treinamentos

137

CSS3

138

transform: rotate( m );

Original
m

Rotacionado

Figura D.10: Funo rotate()

skew()
A funo skew(m, n) distorcer um elemento em relao aos eixos x e y. m e n definem as distores aplicadas nos eixos x e y respectivamente. Os valores de m e n devem ser dados em graus, voltas
ou grado.

transform: skew( m , n );

Original
Destorcido

Figura D.11: Funo skew()

Fontes no CSS3
Antes do CSS3 os webdesigners estavam limitados a utilizarem apenas as fontes disponveis nos
computadores dos usurios. Quando era necessrio utilizar alguma fonte diferente o webdesigner
precisava recorrer a alguma tcnica como Cufn (Custom Font) ou sIFR (Scalable Inman Flash Replacement).
Durante muito tempo essas tcnicas foram amplamente utilizadas por trazerem uma liberdade
muito maior para os designers no momento da elaborao da parte artstica de uma pgina. Porm,
essa flexibilidade tinha o seu preo: exigiam um pouco mais de processamento e/ou o uso de plugins
de terceiros no momento da renderizao da pgina. Alm disso, tais tcnicas no apresentavam
138

www.k19.com.br

139

CSS3

resultados muito satisfatrios quando era necessrio exibir uma grande quantidade de texto com a
fonte escolhida.

@font-face
A regra @font-face nos permite ativar automaticamente uma fonte quando ela necessria. A
fonte pode estar um arquivo local (mquina do usurio) ou remoto (servidor). Veja o exemplo abaixo.
1
2
3
4
5
6
7
8

@font - face {
font - family : NomeDaFonte ;
src : url ( nome - da - fonte . eot ) ;
src : url ( nome - da - fonte . eot ?# iefix ) format ( embedded - opentype ) ,
url ( nome - da - fonte . woff ) format ( woff ) ,
url ( nome - da - fonte . ttf ) format ( truetype ) ,
url ( nome - da - fonte . svg # webfontregular ) format ( svg ) ;
}
Cdigo CSS D.6: font-face.css

Os formatos de fontes para os quais os navegadores oferecem suporte variam de navegador para
navegador. Por isso, o cdigo do exemplo acima possui diversas declaraes para a mesma fonte.
Cada declarao vlida para um grupo diferente de navegadores.
Linhas 3 4: Internet Explorer 6 9. ?#iefix um Hack CSS para que no Internet Explorer 6 o
restante do valor atribudo propriedade src seja ignorado. Alm disso, o charactere # desse
Hack CSS evita que falhas devido ao excesso de caracteres possam ocorrer.
Linha 5: formato utilizado por todas as verses dos navegadores mais modernos. o formato
recomendado pelo W3C.
Linha 6: formato aceito nos navegadores Firefox, Chrome, Safari e Opera. Usado tambm nos
navegadores padro dos sistemas Android e iOS.
Linha 7: formato aceito no navegador padro dos sistemas iOS mais antigos.
A funo url() deve ser utilizada quando queremos utilizar uma fonte que est armazenada
remotamente (no servidor). Caso queiramos carregar uma fonte disponvel na mquina do usurio,
devemos utilizar a funo local(), passando como parmetro o nome da fonte desejada.
1
2
3
4

@font - face {
font - family : NomeDaFonte ;
src : local ( nome - da - fonte ) ;
}
Cdigo CSS D.7: font-face-local.css

Para utilizarmos as fontes definidas na regra @font-face devemos utilizar a propriedade font-family
dentro de uma regra CSS.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

@font - face {
font - family : MinhaFonteBacana ;
src : url ( minha - fonte - bacana . eot ) ;
src : url ( minha - fonte - bacana . eot ?# iefix ) format ( embedded - opentype ) ,
url ( minha - fonte - bacana . woff ) format ( woff ) ,
url ( minha - fonte - bacana . ttf ) format ( truetype ) ,
url ( minha - fonte - bacana . svg # webfontregular ) format ( svg ) ;
}
p {

www.facebook.com/k19treinamentos

139

CSS3
11
12

140
font - family : MinhaFonteBacana ;

}
Cdigo CSS D.8: font-family.css

No exemplo acima todos os elementos p de uma pgina utilizaro a fonte MinhaFonteBacana.

140

www.k19.com.br

APNDICE

M AIS P ROPRIEDADES CSS

Propriedades de tabela
border-spacing
A propriedade border-spacing define a distncia entre as bordas das clulas de uma tabela,
assim como a distncia entre a borda de uma clula e a borda da prpria tabela. Veja o exemplo
abaixo.
1
2
3
4

table {
border - collapse : separate ;
border - spacing : 10 px ;
}
Cdigo CSS E.1: border-spacing

Tambm podemos definir valores diferentes para o espaamento horizontal e vertical, como podemos verificar no exemlo a seguir.
1
2
3
4

table {
border - collapse : separate ;
border - spacing : 10 px 20 px ;
}
Cdigo CSS E.2: border-spacing

caption-side
A propriedade caption-side define em que posio a legenda de uma tabela dever aparecer.
Por padro, a propriedade caption-side possui o valor top, fazendo com que a legenda fique na
parte superior da tabela. O valor bottom faz com que a legenda fique na parte inferior da tabela. Veja
o exemplo abaixo.
1
2
3

caption {
caption - side : bottom ;
}
Cdigo CSS E.3: caption-side

empty-cells
A propriedade empty-cells define se uma clula vazia da tabela deve ser exibida ou no. Por
padro, a propriedade empty-cells possui o valor show. Para que uma clula vazia no seja exibida
devemos atribuir o valor hide. Veja o exemplo abaixo.
www.facebook.com/k19treinamentos

141

M AIS P ROPRIEDADES CSS


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

142

...
< table >
< tr >
< th > Nome </ th >
< th >E - mail </ th >
</ tr >
< tr >
< td > Jonas </ td >
< td > jonas@k19 . com . br </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Jundy </ td >
< td > </ td >
</ tr >
</ table >
...
Cdigo HTML E.1: empty-cells.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9

table {
border : 1 px solid black ;
border - collapse : separate ;
empty - cells : hide ;
}
table th , table td {
border : 1 px solid black ;
}
Cdigo CSS E.4: empty-cells.css

Propriedades de borda
As bordas de um elemento podem ser definidas de maneira simplificada atravs da propriedade
border. Porm, se desejarmos podemos utilizar as variantes da propriedade border para definir
cada caracterstica das bordas. Veja o exemplo abaixo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9

div {
border : 1 px solid red ;
}
p {
border - width : 1 px ;
border - style : solid ;
border - color : red ;
}
Cdigo CSS E.5: Propriedade border e suas variantes

Ao utilizarmos as variantes podemos definir valores diferentes para cada um dos lados do elemento. Veja o exemplo a seguir.
1
2
3
4
5

p {
border - width : 1 px 2 px 3 px 4 px ;
border - style : solid dotted double dashed ;
border - color : red blue green yellow ;
}
Cdigo CSS E.6: Variantes da propriedade border com valores diferentes para cada lado do elemento

142

www.k19.com.br

143

M AIS P ROPRIEDADES CSS

No exemplo acima, para cada propriedade os valores so atribudos respectivamente s bordas


superior, inferior, esquerda e direita. O mesmo resultado pode ser obtido utilizando as propriedades
individuais de cada borda. Confira a lista das propriedades individuais.
border-top
border-top-color
border-top-style
border-top-width
border-right
border-right-color
border-right-style
border-right-width
border-bottom
border-bottom-color
border-bottom-style
border-bottom-width
border-left
border-left-color
border-left-style
border-left-width

Propriedades de contedo gerado


content
A propriedade content deve ser utilizada em conjunto com os pseudo-elementos :before ou
:after para inserir um contedo qualquer antes ou depois do contedo do elemento. Podemos
utilizar a propriedade da seguinte maneira:
1
2
3

...
<a href = " http :// www . k19 . com . br " > K19 Treinamentos </ a >
...
Cdigo HTML E.2: content.html

1
2
3
4

a : after
{
content : " ( clique para conhecer a empresa ) " ;
}
Cdigo CSS E.7: content.css

No exemplo acima, o texto do link aps a renderizao da pgina seria: K19 Treinamentos (clique para conhecer a empresa).
www.facebook.com/k19treinamentos

143

M AIS P ROPRIEDADES CSS

144

counter-increment e counter-reset
A propriedade counter-increment incrementa um ou mais valores de um contador. Essa propriedade normalmente trabalha em conjunto com as propriedades counter-reset e content. Veja
o exemplo abaixo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

body {
counter - reset : secao ;
}
h1 {
counter - reset : subsecao ;
}
h2 : before {
counter - increment : subsecao ;
content : counter ( secao ) " . " counter ( subsecao ) " " ;
}
Cdigo CSS E.8: counter-increment

Repare que no exemplo acima a funo counter() do CSS foi utilizada para obtermos os valores
dos contadores secao e subsecao. Alm disso, observe que temos uma regra para o elemento h1
que zera o contador subsecao atravs da propriedade counter-reset. Portanto, toda vez que um
elemento h1 aparecer no cdigo HTML o contador subsecao ser zerado.

Propriedades de posicionamento
float
A propriedade float faz com que um elemento tenha um posicionamento flutuante em relao
ao contedo ao seu redor. Essa propriedade pode assumir os valroes right, left e none. Veja o exemplo
abaixo.
1
2
3

img {
float : right ;
}
Cdigo CSS E.9: float

No exemplo acima, qualquer elemento que for definido no cdigo HTML aps um elemento img
ser posicionado esquerda da imagem. Isso se deve ao fato da imagem estar flutuando direita
do contedo.

clear
O elemento com a propriedade clear faz com que os elementos com a propriedade float definidos anteriormente a ele no cdigo HTML percam o comportamento de elementos flutuantes.
Se a propriedade assumir o valor left, apenas os elementos com float: left perdero o comportamento flutuante. Se a propriedade assumir o valor right, apenas os elementos com float:
right perdero o comportamento flutuante.
Alm dos valores left e right, a propriedade clear pode assumir o valor both, o que far com
que os elementos anterirormente definidos com a propriedade float: left e/ou float: right
144

www.k19.com.br

145

M AIS P ROPRIEDADES CSS

percam o comportamento flutuante.


A propriedade clear aceita e tem como padro o valor none, que no afeta o comportamento
flutuante dos elementos anteriormente definidos.
1
2
3
4
5

...
< img src = " imagem . jpg " / >
<p > Texto de exemplo </ p >
<p class = " clear " > Outro texto </ p >
...
Cdigo HTML E.3: clear.html

1
2
3
4
5
6
7

img {
float : right ;
}
p . clear {
clear : both ;
}
Cdigo CSS E.10: clear.css

cursor
A propriedade cursor, define o tipo do cursor que ser mostrado quando se passa o mouse por
cima de um elemento. A propriedade pode assumir os seguintes valores: auto, crosshair, default, eresize, help, move, n-resize, ne-resize, nw-resize, pointer, progress, s-resize, se-resize, sw-resize, text,
w-resize e wait. Veja o exemplo abaixo.
1
2
3

div {
cursor : text ;
}
Cdigo CSS E.11: cursor

overflow
A propriedade overflow define o que deve acontecer quando o contedo for maior que o limite
da caixa do elemento que o contm. Os valores que a propriedade pode assumir so:
visible (padro): o contedo do elemento exibido mesmo que ele ultrapasse os limites do
elemento no qual est contido.
hidden: a parte excedente do contedo no ficar visvel.
scroll: no elemento aparecero barras de rolagem.
auto: no elemento aparecero barras de rolagem para que seja possvel ver todo o contedo,
caso o contedo seja maior que o elemento.
Veja o exemplo abaixo:
1
2
3
4
5

div {
width :150 px ;
height :150 px ;
overflow : scroll ;
}

www.facebook.com/k19treinamentos

145

M AIS P ROPRIEDADES CSS

146

Cdigo CSS E.12: overflow

visibility
A propriedade visibility define se um elemento est visvel ou no, podendo assumir os valores visible, hidden ou collapse, sendo o ltimo vlido apenas para elementos de tabela.
Ao utilizar a propriedade visibility com o valor hidden, repare que apesar do elemento no
ser exibido seu espao continua sendo ocupado.
1
2
3

h2 {
visibility : hidden ;
}
Cdigo CSS E.13: visibility

z-index
A propriedade z-index especifica a ordem de empilhamento de um elemento. O elemento com
um valor maior de empilhamento, sempre estar na frente de um elemento com menor valor. Essa
propriedade somente vlida para elementos posicionados atravs da propriedade position com
os valores absolute, relative ou fixed. Veja o exemplo abaixo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

img {
position : absolute ;
left :0 px ;
top :0 px ;
z - index : 1;
}
img . layer1 {
top : 2 px ;
left : 2 px ;
z - index : 2;
}
Cdigo CSS E.14: z-index

146

www.k19.com.br

APNDICE

Q UIZZES

Quiz 1
Considere uma pgina HTML contendo um <div> com largura (width) 200px, margem
interna (padding) 10px e borda de 3px. Visualmente, qual o espao horizontal ocupado por
esse elemento?

a) 200px
b) 203px
c) 210px
d) 213px
e) 226px
De acordo com o Box Model do CSS visto no Captulo 3, ao atribuirmos margens internas e bordas em um elemento com largura definida fazemos com que, visualmente, a largura ocupada por
esse elemento seja a soma das propriedades width, padding-left, padding-right, borderleft e border-right. Como utilizamos a propriedade padding com o valor 10px para definir
as margens internas, podemos considerar que temos 10px nas propriedades padding-left e
padding-right. A mesma idia se aplica propriedade border, portanto temos border-left
e border-right com 3px cada.
Fazendo a soma temos: 200px (width) + 10px (padding-left) + 10px (padding-right) + 3px (borderleft) + 3px (border-right) = 226px
Portanto o espao horizontal visualmente ocupado pelo elemento de 226px.

www.facebook.com/k19treinamentos

147

QUIZZES

148

148

www.k19.com.br

APNDICE

R ESPOSTAS

Resposta do Exercise 2.1


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exibe o nome do curso duas vezes </ title >
</ head >
< body >
<p > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript . </ p >
<p > K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript . </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.3: imprime-2x-curso.html

Resposta do Exercise 2.2

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio de quebra de linha forcada . </ title >
</ head >
< body >
<p > Lorem ipsum dolor sit amet , consectetur adipiscing elit .
Nam tempor ante non sem euismod at pharetra leo bibendum .
Nunc quis scelerisque risus . Fusce tristique tortor sit < br / >
amet metus mattis vitae imperdiet arcu porta . Maecenas
tempor placerat est non tincidunt . < br / >
In dignissim adipiscing iaculis . </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.8: quebra-de-linha-forcada.html

Observe a utilizao da tag <br/> para quebrar a linha.

Resposta do Exercise 2.3

1
2
3
4
5

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Curiosidades do Mundo </ title >
</ head >

www.facebook.com/k19treinamentos

149

R ESPOSTAS
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60

150

< body >


< h1 > Curiosidades do Mundo </ h1 >
< h2 > 1. Europa </ h2 >
<p >A Europa o segundo menor continente em superfcie do mundo , cobrindo
cerca de 10 180 000 quilmetros quadrados ou 2% da superfcie da Terra
e cerca de 6 ,8% da rea acima do nvel do mar . </ p >
< h3 > 1.1 Alemanha </ h3 >
<p > Com 81 ,8 milhes de habitantes em janeiro de 2010 , o pas tem a maior
populao entre os Estados membros da Unio Europeia e tambm o lar da
terceira maior populao de migrantes internacionais em todo o mundo . </ p >
< h4 > 1.1.1 Hesse </ h4 >
<p >A capital Wiesbaden e a maior cidade Francoforte do Meno ( Frankfurt am Main ) ,
onde est localizado um dos maiores aeroportos do mundo e um centro financeiro
de grande importncia . </ p >
< h5 > 1.1.1.1 Frankfurt </ h5 >
<p > Frankfurt am Main ou Francoforte do Meno , mais conhecida simplesmente como
Frankfurt , a maior cidade do estado alemo de Hesse e a quinta maior cidade
da Alemanha , com uma populao 700.000 habitantes em 2012. </ p >
< h3 > 1.2 Frana </ h3 >
<p > o pas mais visitado no mundo , recebendo 82 milhes de turistas estrangeiros
por ano . </ p >
< h4 > 1.2.1 le - de - France </ h4 >
<p > Ilha de Frana ( em francs : le - de - France ) uma das 26 regies administrativas
da Frana . </ p >
< h5 > 1.2.1.1 Paris </ h5 >
<p > Paris a capital e a mais populosa cidade da Frana , bem como a capital da
regio administrativa de le - de - France . </ p >
< h2 > 2. sia </ h2 >
<p >A sia o maior dos continentes , tanto em rea como em populao . </ p >
< h3 > 2.1 Japo </ h3 >
<p >O pas um arquiplago de 6 852 ilhas , cujas quatro maiores so Honshu ,
Hokkaido , Kyushu e Shikoku , representando em conjunto 97% da rea
terrestre nacional . </ p >
< h4 > 2.1.1 Okinawa </ h4 >
<p > Antigamente , Okinawa fazia parte de um reino independente , o reino Ryukyu ,
o que foi decisivo para o desenvolvimento de uma cultura prpria do desenrolar
de uma histria particular e significativamente diferenciada do resto do
Japo . </ p >
< h5 > 2.1.1.1 Nago </ h5 >
<p > De 21 de julho at 23 de julho de 2000 , foi sede do encontro anual do G8 . </ p >
<p > < small > Fonte : wikipedia . org </ small > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.12: geografia.html

Resposta do Exercise 2.4

1
2
3
4

150

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio produto K19 </ title >

www.k19.com.br

151
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29

R ESPOSTAS
</ head >
< body >
< h1 > Cafeteira - K19 </ h1 >
< h2 > Gosto Doce </ h2 >
< h3 > Recursos </ h3 >
<p > Prtico , uso de capsulas </ p >
<p > Dois tipos : quente e frio </ p >
<p > Faz seu expresso em poucos segundos </ p >
<p > Mais de 10 sabores </ p >
<p > Silencioso </ p >
< h3 > Observaes </ h3 >
<p > Verificar a quantidade de gua no reservatrio </ p >
<p > Verificar o led para a inicializao </ p >
<p > Desligar aparelho aps uso </ p >
<p > Sempre limpar corretamente o suporte para a capsula </ p >
< h4 > Itens relacionados </ h4 >
<p > Capuccino - 16 capsulas </ p >
<p > Expresso - 16 capsulas </ p >
<p > Expresso Intenso - 8 capsulas </ p >
<p > Caneca K19 - 300 ml </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.13: produto.html

Resposta do Exercise 2.5

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio com links e target </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " http :// www . amazon . com / " target = " _blank " > Site Amazon </ a > </ p >
<p > <a href = " http :// www . google . com . br / " target = " _top " > Site Google </ a > </ p >
<p > <a href = " https :// www . facebook . com / " target = " _self " > Site FaceBook </ a > </ p >
<p > <a href = " https :// www . orkut . com / " target = " _parent " > Site Orkut </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.18: links-target.html

Resposta do Exercise 2.6

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccios com iframe - p1 </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " http :// www . k19 . com . br " > K19 </ a > </ p >
< div >
< iframe src = " iframe - p2 . html " > </ iframe >
</ div >
</ body >

www.facebook.com/k19treinamentos

151

R ESPOSTAS
12

152

</ html >


Cdigo HTML 2.19: iframe-p1.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccios com iframe - p2 </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " http :// www . k19 . com . br " target = " _parent " > K19 </ a > </ p >
< div >
< iframe src = " iframe - p3 . html " > </ iframe >
</ div >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.20: iframe-p2.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccios com iframe - p3 </ title >
</ head >
< body >
<p > <a href = " http :// www . k19 . com . br / " > K19 </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.21: iframe-p3.html

Resposta do Exercise 2.7

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio de ncora </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Documento 1 </ h1 >
<p > <a href = " http :// www . k19 . com . br " > Site K19 </ a > </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<a name = " ancora " > </ a >
<p > ncora </ p >
<p > ... </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.26: exercicio-ancora.html

1
2
3
4
5
6
7

152

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio de ncora 2 </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Documento 2 </ h1 >

www.k19.com.br

153
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

R ESPOSTAS

<p > ... </ p >


<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > <a href = " http :// www . google . com " target = " _blank " > Site do Google </ a > </ p >
<a href = " exercicio - ancora . html # ancora " > Ir para o documento 1 </ a >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.27: exercicio-ancora-2.html

Resposta do Exercise 2.8

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio de links </ title >
</ head >
< body >
< h1 id = " title - info " > Informaes sobre a Europa </ h1 >
<p >
<a href = " http :// pt . wikipedia . org / wiki / Europa # Geografia " target = " _blank " >
Geografia da Europa
</ a >
</ p >
<p >
<a href = " http :// pt . wikipedia . org / wiki / Europa # Economia " target = " _blank " >
Economia da Europa
</ a >
</ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > ... </ p >
<p > <a href = " exercicio - ancora -3. html # title - info " > Ir para o topo da pgina </ a > </ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.28: exercicio-ancora-3.html

Resposta do Exercise 2.9

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio - Imagens </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Imagens : </ h1 >
<p >
Apostilas K19
< img src = " http :// www . k19 . com . br / app / webroot / css / img / books - entry - point . png " / >
</ p >

www.facebook.com/k19treinamentos

153

R ESPOSTAS
12
13
14
15
16
17

154

<p >
Logo K19
< img src = " http :// www . k19 . com . br / app / webroot / css / img / main - header - logo . png " / >
</ p >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.31: exercicio-imagens.html

Resposta do Exercise 2.10

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53

154

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio - Tabela </ title >
< style type = " text / css " >
table , th , td {
border : 1 px solid red ;
}
</ style >
</ head >
< body >
< table >
< thead >
< tr >
< th > Continente / Subcontinente </ th >
< th > Cidade </ th >
< th > Idioma </ th >
</ tr >
</ thead >
< tfoot >
< tr >
< td colspan = " 3 " > ltima atualizao : 11/2012 </ td >
</ tr >
</ tfoot >
< tbody >
< tr >
< td rowspan = " 2 " > Amrica do Sul </ td >
< td > So Paulo </ td >
< td > Portugus </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Cidade do Mxico </ td >
< td > Espanhol </ td >
</ tr >
< tr >
< td rowspan = " 3 " > sia </ td >
< td > Tquio </ td >
< td > Japons </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Xangai </ td >
< td > Mandarim </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Nova Dlhi </ td >
< td > Hindi </ td >
</ tr >
< tr >
< td > Amrica do Norte </ td >
< td > Nova Iorque </ td >
< td > Ingls </ td >
</ tr >

www.k19.com.br

155
54
55
56
57

R ESPOSTAS
</ tbody >
</ table >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.35: exercicio-tabela.html

Resposta do Exercise 2.11

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio Complementar - Pontos Tursticos </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Pontos Tursticos do Brasil </ h1 >
< h2 > Lista dos pontos </ h2 >
< dl >
< dt > Ilha Bela - SP </ dt >
< dd >
Praias , Trilhas e Mergulho em Nufrago .
</ dd >
< dt > Bonito - MS </ dt >
< dd >
Mergulho em rios de guas transparentes , cachoeiras , grutas e cavernas .
</ dd >
< dt > Museu de Arte de So Paulo - SP </ dt >
< dd >
Grande acervo com diversas obras de artistas consagrados .
</ dd >
</ dl >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.38: exercicio-pontos-turisticos.html

Resposta do Exercise 2.12

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio Complementar - Como instalar o seu XPTO ? </ title >
</ head >
< body >
< h1 > Como instalar o seu XPTO ? - K19 Eletronics </ h1 >
< ol >
< li > Verifique se todos os acessrios listados <a href = " # " > nesta pgina </ a >
esto presentes . </ li >
< li > Coloque o aparelho na horizontal sobre uma superfcie estvel . </ li >
< li > Conectar o aparelho ao computador ou notebook utilizando o cabo USB . </ li >
< li > Usar o CD - ROM para instalao do software . </ li >
< li > Conectar o aparelho fonte de energia com o adaptador AC . </ li >
< li > Ligar o aparelho e esperar o reconhecimento no computador . </ li >
</ ol >
</ body >
</ html >

www.facebook.com/k19treinamentos

155

R ESPOSTAS

156

Cdigo HTML 2.41: exercicio-manual-passoapasso.html

Resposta do Exercise 2.13

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio - Formao Desenvolvedor Java K19 </ title >
</ head >
< body >
< dl >
< h1 > K10 - Formao Desenvolvedor Java </ h1 >
< ul >
< li > K11 - Orientao a Objetos em Java </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ dl >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.44: exercicio-formacao-k19.html

Resposta do Exercise 2.14

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

156

< html >


< head >
< meta http - equiv = " Content - Type " content = " text / html ; charset = UTF -8 " >
< title > Exerccio - Formulrio </ title >
</ head >
< body >
< form action = " teste . html " method = " get " >
< input type = " hidden " name = " hash " value = " 4 w587nt3 " / >
< div >
< label for = " nome " > Nome : </ label >
< input type = " text " id = " nome " name = " nome " / >
</ div >
< div >
< label for = " sobrenome " > Sobrenome : </ label >
< input type = " text " id = " sobrenome " name = " sobrenome " / >
</ div >
< div >
< label for = " senha " > Senha : </ label >
< input type = " password " id = " senha " name = " senha " / >
</ div >
< div >
< label for = " foto " > Escolha uma foto : </ label >
< input type = " file " id = " foto " name = " foto " / >
</ div >
< div >
Sexo :

www.k19.com.br

157
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70

R ESPOSTAS
< input
< label
< input
< label
</ div >

type = " radio " name = " sexo " id = " sexo - m " / >
for = " sexo - m " > Masculino </ label >
type = " radio " name = " sexo " id = " sexo - f " / >
for = " sexo - f " > Feminino </ label >

< div >


< label for = " estado " > Selecione um Estado : </ label >
< select id = " estado " name = " estado " >
< option value = " sp " > So Paulo </ option >
< option value = " rj " > Rio de Janeiro </ option >
< option value = " mg " > Minas Gerais </ option >
< option value = " es " > Esprito Santo </ option >
< option value = " pr " > Paran </ option >
</ select >
</ div >
< div >
Escolha um ou mais meios de comunicao :
< input type = " checkbox " name = " comunicacao [] " id = " comunicacao - musica " / >
< label for = " comunicacao - musica " > Msica </ label >
< input type = " checkbox " name = " comunicacao [] " id = " comunicacao - televisao " / >
< label for = " comunicacao - televisao " > Televiso </ label >
< input type = " checkbox " name = " comunicacao [] " id = " comunicacao - radio " / >
< label for = " comunicacao - radio " > Rdio </ label >
</ div >
< div >
< label for = " obs " > Observaes : </ label >
< textarea id = " obs " name = " observacoes " > </ textarea >
</ div >
< div >
< input type = " submit " value = " Enviar " / >
< input type = " reset " value = " Desfazer alteraes " / >
</ div >
</ form >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 2.51: exercicio-formulario.html

Resposta do Exercise 4.1

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime numeros de 1 ate 50 - 2 x </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - numeros -1 -50 -2 x . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.6: imprime-numeros-1-50-2x.html

1
2
3
4
5
6

for ( var x = 0; x < 2; x ++) {


for ( var y = 1; y <= 50; y ++) {
document . writeln ( y ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
}
Cdigo Javascript 4.15: imprime-numeros-1-50-2x.js

www.facebook.com/k19treinamentos

157

R ESPOSTAS

158

Resposta do Exercise 4.2

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime formacao e curso </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - formacao - curso . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.7: imprime-formacao-curso.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9

for ( var x = 0; x < 5; x ++) {


document . writeln ( K00 - Formao Bsica ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
for ( var y = 0; y < 3; y ++) {
document . writeln ( K02 - Desenvolvimento Web com HTML , CSS e JavaScript ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
}
Cdigo Javascript 4.16: imprime-formacao-curso.js

Resposta do Exercise 4.3

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprima *** para multiplos de 3 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime -*** - multiplo3 . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.8: imprime-***-multiplo3.html

1
2
3
4
5
6
7
8

for ( var x = 1; x <= 60; x ++) {


if ( x % 3 != 0) {
document . writeln ( * ) ;
} else {
document . writeln ( *** )
}
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.17: imprime-***-multiplo3.js

Resposta do Exercise 4.4

158

www.k19.com.br

159
1
2
3
4
5
6
7

R ESPOSTAS
< html >
< head >
< title > Imprimir * entre os numeros multiplos de 4 e 7 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime -* - no - lugar - multiplo4e7 . js " > </ script > < / head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.9: imprime-*-no-lugar-multiplo4e7.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

for ( var x = 1; x <= 80; x ++) {


var resto = x%4;
var resto2 = x%7;
if ( resto == 0) {
document . writeln ( " * " ) ;
} else if ( resto2 == 0) {
document . writeln ( " * " ) ;
} else {
document . writeln ( x ) ;
}
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.18: imprime-*-no-lugar-multiplo4e7.js

Resposta do Exercise 4.5

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime padro 3 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - padrao -3. js " > </ script >
< head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.10: imprime-padrao-3.html

1
2
3
4
5
6

var linha = * ;
for ( var contador = 1; contador <= 10; contador ++) {
document . writeln ( linha ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
linha += * ;
}
Cdigo Javascript 4.19: imprime-padrao-3.js

Resposta do Exercise 4.6

1
2
3
4

< html >


< head >
< title > Imprime padro 4 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - padrao -4. js " > </ script >

www.facebook.com/k19treinamentos

159

R ESPOSTAS
5
6
7
8

160

</ head >


< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.11: imprime-padrao-4.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

var linha = * ;
for ( var contador = 1; contador <= 8; contador ++) {
document . writeln ( linha ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
var resto = contador % 4;
if ( resto == 0) {
linha = * ;
} else {
linha += * ;
}
}
Cdigo Javascript 4.20: imprime-padrao-4.js

Resposta do Exercise 4.7

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Imprime padro 5 </ title >
< script type = " text / javascript " src = " imprime - padrao -5. js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.12: imprime-padrao-5.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

var penultimo = 0;
var ultimo = 1;
document . writeln ( penultimo ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
document . writeln ( ultimo ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
for ( var contador = 0; contador < 28; contador ++) {
var proximo = penultimo + ultimo ;
document . writeln ( proximo ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
penultimo = ultimo ;
ultimo = proximo ;
}
Cdigo Javascript 4.21: imprime-padrao-5.js

Resposta do Exercise 4.8

160

www.k19.com.br

161
1
2
3
4
5
6
7
8

R ESPOSTAS
< html >
< head >
< title > Embaralhando Array </ title >
< script type = " text / javascript " src = " embaralha - array . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.16: embaralha-array.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

var array = new Array (10) ;


for ( var x = 0; x < array . length ; x ++) {
array [ x ] = x ;
}
for ( var y = 0; y < array . length ; y ++) {
document . writeln ( array [ y ]) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
for ( var z = 0;
var posicao1
var posicao2
var auxiliar

z
=
=
=

< 15; z ++) {


Math . floor ( Math . random () *10) ;
Math . floor ( Math . random () *10) ;
array [ posicao1 ];

array [ posicao1 ] = array [ posicao2 ];


array [ posicao2 ] = auxiliar ;
}
document . writeln ( " ------------------" ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
for ( var w = 0; w < array . length ; w ++) {
document . writeln ( array [ w ]) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
}
Cdigo Javascript 4.33: embaralha-array.js

Resposta do Exercise 4.9

1
2
3
4
5
6
7
8

< html >


< head >
< title > Ordenando Array </ title >
< script type = " text / javascript " src = " ordenando - array . js " > </ script >
</ head >
< body >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML 4.17: ordenando-array.html

1
2
3
4
5
6
7
8
9

var array = new Array (15) ;


for ( var x = 0; x < array . length ; x ++) {
array [ x ] = Math . floor ( Math . random () *10) ;
}
for ( var y = 0; y < array . length ; y ++) {
document . writeln ( array [ y ]) ;
}

www.facebook.com/k19treinamentos

161

R ESPOSTAS
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

162

document . writeln ( < br / > ) ;


array . sort () ;
document . writeln ( " -----------------------------------------" ) ;
document . writeln ( < br / > ) ;
for ( var z = 0; z < array . length ; z ++) {
document . writeln ( array [ z ]) ;
}
Cdigo Javascript 4.34: ordenando-array.js

Resposta do Exercise A.1

1
2
3
4
5
6
7

var formacao = { sigla : " K00 " , nome : " Formao Bsica " };
console . log ( formacao . sigla ) ;
console . log ( formacao . nome ) ;
var formacao_2 = { sigla : " K10 " , nome : " Formao Desenvolvedor Java " };
console . log ( formacao_2 . sigla ) ;
console . log ( formacao_2 . nome ) ;
Cdigo Javascript A.22: formacao-1

Resposta do Exercise A.2

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

var formacao = { sigla : " K00 " , nome : " Formao Bsica " };
console . log ( formacao . sigla ) ;
console . log ( formacao . curso ) ;
var x = formacao ;
x . sigla = " K00 " ;
x . nome = " Formao Bsica " ;
console . log ( formacao . sigla ) ;
console . log ( formacao . nome ) ;
Cdigo Javascript A.23: formacao-2

Resposta do Exercise A.3

1
2
3
4
5
6
7
8

162

var formacao = { sigla : " K20 " , nome : " Formao Desenvolvedor Java Avanado " };
var nova_formacao = Object . create ( curso ) ;
nova_formacao . sigla = " K30 " ;
nova_formacao . nome = " Formao Desenvolvedor . NET " ;
console . log ( formacao . sigla ) ;

www.k19.com.br

163
9

R ESPOSTAS
console . log ( formacao . nome ) ;
Cdigo Javascript A.24: prototipo

Resposta do Exercise A.4

1
2
3
4
5
6

var divisao = function (a , b ) {


return a / b ;
}
var resultado = divisao (10 , 2) ;
console . log ( resultado ) ;
Cdigo Javascript A.41: diviso()

Resposta do Exercise A.5

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

var conta = {
saldo : 0 ,
saque : function ( valor ) {
if ( conta . saldo < 600) {
throw {
message : " Saldo insuficiente . "
}
} else if ( valor <= 0) {
throw {
message : " Valores menores ou iguais a 0 no podem ser sacados . "
}
} else {
this . saldo -= valor ;
}
try {
conta . saque (0) ;
} catch ( e ) {
console . log ( e . name ) ;
console . log ( e . message ) ;
}
}
}
conta . saque (600)
console . log ( conta . saque ) ;
Cdigo Javascript A.42: saque()

Resposta do Exercise A.6

1
2
3
4

var multiplicacao = function () {


var multiplicacao = 0;
for ( var x = 0; x < arguments . length ; x ++) {

www.facebook.com/k19treinamentos

163

R ESPOSTAS
5
6
7
8
9
10
11
12
13

164

multiplicacao *= arguments [ x ];
}
return multiplicacao ;
}
var resultado = multiplicacao (3 , 6 , 2 , 8) ;
console . log ( resultado ) ;
Cdigo Javascript A.43: mutiplicacao-2()

Resposta do Exercise A.7

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

var vazio = [];


var formacoes = [ " K00 " , " K10 " , " K20 " , " K30 " , " K40 " ];
console . log ( vazio [0]) ;
console . log ( formacoes [0]) ;
console . log ( vazio . length ) ;
console . log ( formacoes . length ) ;
for ( var x = 0 , x < formacoes . length ; x ++) {
console . log ( formacoes [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.74: imprime-array

Resposta do Exercise A.8

1
2
3
4
5
6
7

var formacoes = [ " K10 " , " K20 " , " K30 " , " K40 " ];
formacoes [ formacoes . length ] = " K00 " ;
for ( var x = 0; x < formacao . length ; x ++) {
console . log ( cursos [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.75: formacoes-array

Resposta do Exercise A.9

1
2
3
4
5
6
7

var formacoes = [ " K10 " , " K20 " , " K30 " , " K40 " ];
formacoes . push ( " K00 " ) ;
for ( var x = 0; x < formacao . length ; x ++) {
console . log ( cursos [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.76: metodo-push()

164

www.k19.com.br

165

R ESPOSTAS

Resposta do Exercise A.10

1
2
3
4
5
6
7
8

var letras = [ " a " , " b " , " c " ];


var numeros = [ " 1 " , " 2 " , " 3 " ];
var letras_numeros = letras . concat ( numeros ) ;
for ( var x = 0; x < letras_numeros . length ; x ++) {
console . log ( letras_numeros [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.77: metodo-concat()

Resposta do Exercise A.11

1
2
3
4

var formacoes = [ " K00 " , " K10 " , " K20 " , " K30 " , " K40 " ];
var formacoes = formacoes . pop () ;
console . log ( formacoes ) ;
Cdigo Javascript A.78: metodo-pop()

Resposta do Exercise A.12

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

var formacoes = [ " K00 " , " K10 " , " K20 " , " K30 " , " K40 " ];
var formacoes = formacoes . pop () ;
console . log ( formacoes ) ;
formacoes . push ( " K40 " ) ;
for ( var x = 0; formacoes . length ; x ++) {
console . log ( formacoes [ x ]) ;
}

// highlights !!

Cdigo Javascript A.79: metodo2-push()

Resposta do Exercise A.13

1
2
3
4
5
6
7

var letras = [ " a " , " b " , " c " , " d " , " e " ];
letras . reverse () ;
for ( var x = 0; x < letras . length ; x ++) {
console . log ( letras [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.80: metodo-reverse()

www.facebook.com/k19treinamentos

165

R ESPOSTAS

166

Resposta do Exercise A.14

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

var letras = [ " a " , " b " , " c " , " d " , " e " ];
letras . reverse () ;
for ( var x = 0; x < letras . length ; x ++) {
console . log ( letras [ x ]) ;
}
var letras = letras . shift () ;
console . log ( " Elemento removido : " + letras ) ;
for ( var x = 0; x < letras . length ; x ++) {
console . log ( letras [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.81: metodo-shift()

Resposta do Exercise A.15

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

var letras = [ " a " , " b " , " c " , " d " , " e " ];
letras . reverse () ;
for ( var x = 0; x < letras . length ; x ++) {
console . log ( letras [ x ]) ;
}
var letras = letras . shift () ;
console . log ( " Elemento removido : " + letras ) ;
for ( var x = 0; x < letras . length ; x ++) {
console . log ( letras [ x ]) ;
}
letras . unshift ( " e " ) ;
for ( var x = 0; x < letras . length ; x ++) {
console . log ( letras [ x ]) ;
}
Cdigo Javascript A.82: metodo-unshift()

Resposta do Exercise A.16

1
2
3
4
5
6

166

var formacoes = [ " K00 " , " K10 " , " K20 " , " K30 " , " K40 " ];
var formacoes

= cursos . slice (0 ,2) ;

for ( var x = 0; x < formacoes . length ; x ++) {


conosole . log ( formacao [ x ]) ;

www.k19.com.br

167
7

R ESPOSTAS
}
Cdigo Javascript A.83: metodo-slice()

Resposta do Exercise A.17

1
2
3
4
5

var formacao = " K10 - Formao Desenvolvedor Java " ;


var aux = formacao . split ( " -" ) ;
console . log ( aux [0]) ;
console . log ( aux [1]) ;
Cdigo Javascript A.84: metodo-split()

Resposta do Exercise B.1

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

< DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " Carlos Alberto " class = " Funcionario " / >
< input name = " Ana Maria " class = " Funcionario " / >
< input name = " Paulo Soares " class = " Supervisor " / >
< input name = " Oscar Schneider " class = " Gerente " / >
< input name = " Iris Okamoto " class = " Gerente " / >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.8: seletores-2.html

Resposta do Exercise B.2

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

< DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " Carlos Alberto " class = " Funcionario " / >
< input name = " Ana Maria " class = " Funcionario " / >
< input name = " Paulo Soares " class = " Supervisor " / >
< input name = " Oscar Schneider " class = " Gerente " / >
< input name = " Iris Okamoto " class = " Gerente " / >
< script >$ ( . Gerente ) . val ( Instrutor da K19 ) ; </ script >$
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.9: seletores-2.html

www.facebook.com/k19treinamentos

167

R ESPOSTAS

168

Resposta do Exercise B.3

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

< DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " Carlos Alberto " class = " Funcionario " / >
< input name = " Ana Maria " class = " Funcionario " / >
< input name = " Paulo Soares " class = " Supervisor " / >
< input name = " Oscar Schneider " class = " Gerente " / >
< input name = " Iris Okamoto " class = " Gerente " / >
< script >$ ( input [ name |= " a " ," e " , " i " , " o " ,
" u " ] ) . val ( K19 ) ; </ script > $
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.10: seletores-2.html

Resposta do Exercise B.4

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

< DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< input name = " Carlos Alberto " class = " Funcionario " / >
< input name = " Ana Maria " class = " Funcionario " / >
< input name = " Paulo Soares " class = " Supervisor " / >
< input name = " Oscar Schneider " class = " Gerente " / >
< input name = " Iris Okamoto " class = " Gerente " / >
< script >$ ( input ) . val ( K19 ) ; </ script >$
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.11: seletores-2.html

Resposta do Exercise B.5

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

168

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Formaes K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K00 - Formao Bsica </ li >

www.k19.com.br

169
12
13
14
15
16
17
18
19

R ESPOSTAS
< li >
< li >
< li >
< li >
</ ul >
</ div >
</ body >
</ html >

K10
K20
K30
K40

Formao
Formao
Formao
Formao

Desenvolvedor
Desenvolvedor
Desenvolvedor
Desenvolvedor

Java </ li >


Java Avanado </ li >
. NET </ li >
Android </ li >

Cdigo HTML B.18: eventos-2.html

Resposta do Exercise B.6

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Formaes K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K00 - Formao Bsica </ li >
< li > K10 - Formao Desenvolvedor Java </ li >
< li > K20 - Formao Desenvolvedor Java Avanado </ li >
< li > K30 - Formao Desenvolvedor . NET </ li >
< li > K40 - Formao Desenvolvedor Android </ li >
</ ul >
</ div >
< script >
$ ( li ) . click ( function () { alert ( " Elemento li clicado :
" + $ ( this ) . text () ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.19: eventos-2.html

Resposta do Exercise B.7

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Formaes
< div >
< ul >
< li > K00 < li > K10 < li > K20 < li > K30 < li > K40 </ ul >
</ div >
< script >

K19 </ h1 >

Formao
Formao
Formao
Formao
Formao

Bsica </ li >


Desenvolvedor
Desenvolvedor
Desenvolvedor
Desenvolvedor

www.facebook.com/k19treinamentos

Java </ li >


Java Avanado </ li >
. NET </ li >
Android </ li >

169

R ESPOSTAS
19
20
21
22
23

170

$ ( li ) . dbclick ( function () { alert ( " Elemento clicado


2 x : " + $ ( this ) . text () ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.20: eventos-2.html

Resposta do Exercise B.8

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Formaes K19 </ h1 >
< div >
< label for = " formacoes " > Selecione uma formao : </ label >
< select name = " formacoes " id = " formacoes " >
< option > ---- </ option >
< option value = " K00 " > K00 - Formao Bsica </ option >
< option value = " K10 " > K10 - Formao Desenvolvedor Java </ option >
***
< option value = " K20 " > K20 - Formao Desenvolvedor Java Avanado </ option >
< option value = " K30 " > K30 - Formao Desenvolvedor . NET </ option >
< option value = " K40 " > K40 - Formao Desenvolvedor Android </ option >
</ select >
</ div >
< script >
$ ( # formacoes ) . change ( function () {
alert ( " Formao selecionado : " + $ ( " # formacoes
option : selected " ) . text () ) ; }) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.21: eventos-2.html

Resposta do Exercise B.9

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

170

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< div >

www.k19.com.br

171
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28

R ESPOSTAS
< button id = " mostrar " > Mostrar </ button >
< button id = " ocultar " > Ocultar </ button >
< button id = " fadeto " > FadeTo </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . fadeIn ( " slow " ) ; }) ;
$ ( " # ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . fadeOut ( " slow " ) ; }) ;
$ ( " # fadeto " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . fadeTo ( " slow " , 0.2) ; }) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.30: efeitos.html

Resposta do Exercise B.10

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >
< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar " > Mostrar </ button >
< button id = " ocultar " > Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . slideDown ( " slow " ) ; }) ;
$ ( " # ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . slideUp ( " slow " ) ; }) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.31: efeitos.html

Resposta do Exercise B.11

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > Cursos K19 </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K31 - C # e Orientao a Objetos </ li >

www.facebook.com/k19treinamentos

171

R ESPOSTAS
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

172

< li > K32 - Desenvolvimento Web com ASP . NET MVC </ li >
< li > K11 - Java e Orientao a Objetos </ li >
< li > K12 - Desenvolvimento Web com JSF2 e JPA2 </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar - ocultar " > Mostrar / Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar - ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . slideToggle ( " slow " ) ; }) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.32: efeitos.html

Resposta do Exercise B.12

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > K19 treinamentos </ h1 >
< div >
< ul >
< li > K00 - Formao Bsica </ li >
< li > K10 - Formao Desenvolvedor Java </ li >
< li > K20 - Formao Desenvolvedor Java Avanado </ li >
< li > K30 - Formao Desenvolvedor . NET </ li >
< li > K40 - Formao Desenvolvedor Android </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar " Mostrar </ button >
< button id = " ocultar " > Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . show ( " slow " ) ;}) ;
$ ( " # ocultar " ) . click ( function () { $ ( " li " ) . hide ( " slow " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.33: efeitos-2.html

Resposta do Exercise B.13

1
2
3
4
5
6
7
8

172

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
< h1 > K19 treinamentos </ h1 >
< div >

www.k19.com.br

173
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

R ESPOSTAS
< ul >
< li > K00 - Formao Bsica </ li >
< li > K10 - Formao Desenvolvedor Java </ li >
< li > K20 - Formao Desenvolvedor Java Avanado </ li >
< li > K30 - Formao Desenvolvedor . NET </ li >
< li > K40 - Formao Desenvolvedor Android </ li >
</ ul >
</ div >
< div >
< button id = " mostrar - ocultar " > Mostrar / Ocultar </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # mostrar - ocultar " ) . click ( function () {
$ ( " li " ) . toggle ( " slow " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.34: efeitos-2.html

Resposta do Exercise B.14

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Lorem Ipsum Dolor </ p >
< div >
< button id = " Alterar contedo " / button >
</ div >
< script >
$ ( " alterar " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . html ( " K19 - Treinamentos ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.41: html-2.html

Resposta do Exercise B.15

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Lorem Ipsum Dolor </ p >
< div >
< button id = " Alterar contedo </ button >
</ div >
< script >
$ ( " alterar " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . html ( " K19 - Treinamentos " ) ;}) ;
</ script >
<div >
< button id = " prepend " > Prepend </ button >
< button id = " append " > Append </ button >

www.facebook.com/k19treinamentos

173

R ESPOSTAS
17
18
19
20
21
22
23

174

</ div >


< script >
$ ( " # prepend " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . prepend ( " " ) ;}) ;
$ ( " # append " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . append ( " " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.42: html-2.html

Resposta do Exercise B.16

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

<! DOCTYPE html >


< html >
< head >
< script src = " http :// code . jquery . com / jquery - latest . js " > </ script >
</ head >
< body >
<p > Lorem Ipsum Dolor </ p >
< div >
< button id = " before " > Before </ button >
< button id = " after " > After </ button >
</ div >
< script >
$ ( " # before " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . before ( " " ) ;}) ;
$ ( " # after " ) . click ( function () { $ ( " p " ) . after ( " " ) ;}) ;
</ script >
</ body >
</ html >
Cdigo HTML B.43: html-2.html

174

www.k19.com.br

Você também pode gostar