Você está na página 1de 91

A Lpopeia de

Annino




Tiaduco de CaiIos Daudl de OIiveiia
ISN 85-336-1389-X

2
5umrIn
Inlioduco 3
Agiadecinenlos 45
A Lpopeia de CiIganesh
IiIogo: CiIganesh, iei de Uiuk 46
1. A chegada de Lnkidu 46
2. A joinada na fIoiesla 51
3. Ishlai e CiIganesh, e a noile de Lnkidu 61
4. A lusca da vida eleina 69
5. A hisliia do diIvio 76
6. A voIla 79
7. A noile de CiIganesh 82
CIossiio ononslico 84
Apndice: fonles 9O

3
Intrndun


1. A hIstrIa da EnIa
A Lpopeia de CiIganesh, o fanoso iei de Uiuk, na Mesopolnia,
pioven de una eia lolaInenle esquecida ale o secuIo passado, quando os
aiqueIogos conecaian a escavai as cidades soleiiadas do Oiienle
Medio. Ale enlo, loda a hisliia ieIaliva ao Iongo peiodo que sepaia Noe
de Aliao eslava conlida en dois dos Iivios nenos aliaenles, poi seien
de cunho geneaIgico, do Livio do Cnesis. Desles capluIos, apenas dois
nones so Ienliados ale hoje no Iinguajai colidiano: o do cacadoi
Niniod e o da loiie de aleI. O cicIo de poenas ieunidos en loino de
CiIganesh nos Ieva, conludo, de voIla ao neio daqueIe peiodo.
Lsles poenas ln diieilo a un Iugai na Iileialuia nundiaI, no
apenas poi piecedeien as epopeias honeiicas en peIo nenos niI e
quinhenlos anos, nas piincipaInenle peIa quaIidade e oiiginaIidade da
hisliia que naiian. Tiala-se de una nisluia de puia avenluia,
noiaIidade e liagedia. Ioi neio da aco esles poenas nos ieveIan una
pieocupaco laslanle hunana con a noilaIidade, a lusca do
conhecinenlo e a lenlaliva de escapai ao deslino do honen conun. Os
deuses no poden sei ligicos, pois no noiien. Se CiIganesh no e o
piineiio heii hunano, e o piineiio heii ligico solie o quaI
conhecenos aIguna coisa. L aqueIe con quen nais nos idenlificanos e
que neIhoi iepiesenla o honen en lusca da vida e do conhecinenlo,
una lusca que no pode conduzi-Io seno a liagedia. Iode laIvez causai
aIguna suipiesa o falo de que aIgo lo anligo quanlo una hisliia do
leiceiio niInio a.C. lenha ainda aIgun podei paia conovei e conlinuai
aliaindo Ieiloies no secuIo XX: islo no enlanlo aconlece. A naiialiva esl
inconpIela e pode sei que conlinue assin: eIa e, poien, o nais adniiveI
poena epico que nos chegou de lodo o peiodo anleiioi ao apaiecinenlo
da IIada de Honeio: e e lanlen inconpaiaveInenle nais anligo.
Tenos loas iazes paia ciei que a naioi paile dos poenas de
CiIganesh j havian sido esciilos nos piineiios secuIos do segundo
niInio a.C. e que piovaveInenle j exislian nuna foina laslanle
seneIhanle nuilos secuIos anles disso, ao passo que o lexlo definilivo e a
edico nais conpIela da epopeia vn do secuIo VII, da lilIioleca de
AssuilanipaI, anliquiio e Ilino dos giandes ieis do Inpeiio Assiio.
AssuilanipaI foi un giande geneiaI, o saqueadoi do Lgilo e de Susa: nas
foi lanlen o conpiIadoi de una nolveI lilIioleca, conposla poi
docunenlos ieIalivos a hisliia conlenpoinea e poi hinos, poenas e

4
lexlos cienlficos e ieIigiosos nuilo nais anligos. LIe nos conla que enviou
seus seivos aos anligos cenlios de salei de aliInia, Uiuk e Nippui paia
que pesquisassen seus aiquivos e copiassen e liaduzissen paia o
senlico acadiano da epoca os lexlos esciilos na anliga Ingua suneiia da
Mesopolnia. Lnlie esses lexlos, Copiados segundo o oiiginaI e
colejados no paIcio de AssuilanipaI, Rei do Mundo, Rei da Assiia,
eslava o poena que chananos a Lpopeia de CiIganesh.
No nuilo depois de esle lialaIho de colejo lei sido concIudo, a
epopeia viiluaInenle peideu-se e o none do heii foi esquecido,
deluipado ou desfiguiado ale se loinai pialicanenle iiieconhecveI ~ ale
sei iedescoleilo no secuIo passado. Lsla descoleila deveu-se, en
piineiio Iugai, a cuiiosidade de dois ingIeses, e depois ao lialaIho de
nuilos esludiosos en difeienles pailes do nundo, que junlaian,
copiaian e liaduziian as lluas de aigiIa onde o poena foi esciilo. Lsla e
una olia ainda en andanenlo, e a cada ano que se passa nais Iacunas
so pieenchidas: nas o coipo piincipaI da epopeia assiia no len sido
aIleiado en seus aspeclos essenciais desde a nonunenlaI pulIicaco do
lexlo, Con liansIileiaco e conenliios, poi CanpleII Thonpson, en
1928 e 193O. Mais iecenlenenle, conludo, alingiu-se un novo eslgio, e
una nova onda de inleiesse suigiu en loino do lialaIho do Iiofessoi
SanueI Kianei, da IensiIvnia, cujo colejo e liaduco dos lexlos suneiios
Ieva a hisliia da epopeia de voIla ao leiceiio niInio anles de Ciislo. I e
possveI agoia conlinai e conpaiai un coipo de esciilos len naioi e
len nais anligo do que o que lnhanos ale enlo.


2. A dcscnbcrta das tbuas

A descoleila das lluas ienonla a eia heiica das escavaces, en
neados do secuIo XIX, quando, enloia os nelodos no fossen senpie
lo esciupuIosos nen os oljelivos lo esliilanenle cienlficos cono hoje,
as dificuIdades e ale nesno os peiigos do enpieendinenlo eian len
naioies, e os iesuIlados causavan un inpaclo capaz de aIleiai
piofundanenle a peispecliva inleIecluaI da epoca. Ln 1839, un joven
ingIs, Auslen Heniv Lavaid, pailiu con un anigo paia una viagen poi
leiia ale o CeiIo: nas eIe se deleve poi aIgun lenpo na Mesopolnia
paia fazei un ieconhecinenlo das coIinas assiias. A denoia de aIgunas
senanas se eslendeu poi anos, nas poi fin Nnive e Niniud foian
escavadas: e foi de una dessas escavaces que Lavaid liouxe paia o
Museu iilnico una giande paile de sua coIeco de escuIluias assiias,

5
junlo con niIhaies de lluas queliadas do paIcio de Nnive.
Ouando Lavaid conecou a escavai en Nnive, espeiava enconliai
insciices: nas a ieaIidade, una lilIioleca soleiiada conlendo loda una
Iileialuia peidida, supeiou suas naioies expeclalivas. Na veidade, a
exlenso e o vaIoi da descoleila s foian avaIiados posleiioinenle,
depois que as lluas con caiacleies en foina de cunha foian decifiadas.
Cono eia de espeiai, aIgunas dessas lluas se peideian: nas nais de
vinle e cinco niI lluas queliadas, una quanlidade enoine, foian
Ievadas paia o Museu iilnico. O lialaIho de decifiaco foi iniciado poi
Heniv RavIinson, na iesidncia oficiaI do goveinadoi-geiaI en agd,
onde RavIinson ocupava o caigo de agenle poIlico. Anles de ii paia
agd, RavIinson, enlo un oficiaI do exeicilo a seivico da Conpanhia
das ndias Oiienlais, havia descoleilo aquiIo que acalaiia se ieveIando a
piincipaI chave paia a decifiaco do cuneifoine: una giande insciico, a
Insciico de Daiio, enconliada na iocha de ehislun, peilo de
Keinanshah, na Ieisia, esciila en caiacleies cuneifoines en lis Inguas
~ o peisa, o laliInico e o eIanila aicaicos. O lialaIho iniciado poi
RavIinson en agd piosseguiu no Museu iilnico quando o
oiienlaIisla ieloinou a IngIaleiia en 1855. Logo aps seu ieloino,
conecou a pulIicai Cuneifoin Insciiplions of Weslein sia. Ln 1866,
Ceoige Snilh junlou-se a RavIinson cono assislenle no lialaIho de
decifiaco das lluas. Nesse neio lenpo, Rassan, o coIaloiadoi e
sucessoi de Lavaid en Nnive, havia escavado en 1853 a paile da
lilIioleca en que eslavan as lluas con o colejo assiio da Lpopeia de
CiIganesh. A inpoilncia da descoleila s foi peicelida vinle anos nais
laide, quando en dezenlio de 1872, nun enconlio da iecen-fundada
Sociedade de AiqueoIogia lIica, Ceoige Snilh anunciou: Iouco lenpo
alis, descolii enlie as lluas assiias no Museu iilnico un ieIalo do
diIvio. Lia a decina piineiia llua da iecenso assiia da Lpopeia de
CiIganesh. Logo depois desla ieveIaco, Snilh pulIicou ChaIdean
Accounl of lhe DeIuge, conlendo un iesuno da naiialiva de CiIganesh.
O inleiesse foi inedialo e geiaI: nas a pipiia llua do DiIvio eslava
inconpIela, e islo fez con que se iniciasse una nova lusca paia liazei de
voIla nais lluas. O DaiIv TeIegiaph conliiluiu con niI guineus paia
que fossen feilas nais escavaces en Nnive. Ceoige Snilh conandaiia o
lialaIho en none do Museu iilnico. Iouco depois de sua chegada a
Nnive, Snilh enconliou as Iinhas que faIlavan da desciico do diIvio.
Lsle naleiiaI eia na epoca, e ainda e, a paile nais conpIela e len
pieseivada de loda a epopeia. Muilas oulias lluas foian achadas
naqueIe ano e no ano seguinle, e Snilh pde ieconsliluii a naioi paile da
veiso assiia anles de sucunlii, en 1876, a doenca e a fone, vindo a
faIecei peilo de AIepo aos liinla e seis anos: nas j desliavaia lodo un

6
novo leiiiliio na iea dos esludos llIicos e da hisliia anliga.
Ao pulIicai o DiIvio assiio, Snilh afiinou lialai-se
evidenlenenle de una cpia de una veiso nuilo nais anliga feila en
Uiuk, a Liech da lIia, conhecida hoje cono Waika. AIguns anos anles,
enlie 1849 e 1852, W. K. Loflus, nenlio da Conisso de Iionleiia
Tuico-Ieisa, passaia duas cuilas lenpoiadas escavando en Waika, onde
enconliou cuiiosos ieslos, incIusive lluas e aquiIo que hoje salenos sei
paiedes de nosaico do leiceiio niInio. Mas Waika leve de espeiai ale os
anos vinle e liinla desle secuIo paia vii a iecelei nais alenco: foi quando
os aIenes enpieendeian giandes escavaces que ieveIaian una Ionga
seiie de consliuces, len cono lluas e escuIluias. Ciacas a esse
lialaIho, sale-se nuilo hoje en dia a iespeilo da anliga Uiuk, de seus
lenpIos e da vida de seus halilanles.
Ainda nais inpoilanles paia a hisliia da Lpopeia de CiIganesh
foian as alividades de una expedico aneiicana da Univeisidade da
IensiIvnia, conandada poi Iohn Iunnel Ieleis, que ao finaI do secuIo
XIX conecou a lialaIhai no nonle de Niffei, a anliga Nippui, no suI do
Iiaque. I se linha nessa epoca len nais expeiincia con os piolIenas
que envoIvian a escavaco de cidades anligas: nas ainda assin os iiscos
eian enoines. O piineiio peiodo en Nippui, 1888-9, conecou
aIegienenle con a chegada de Ieleis e seu giupo ao slio de escavaco,
depois de un gaIope desenfieado aliaves dos lanluzais en cina de
fogosos gaianhes: nas sua Ilina viso do nonle ao finaI da lenpoiada
foi a de iales hoslis execulando una danca de gueiia nas iunas do
acanpanenlo. O lialaIho conlinuou, conludo, no ano seguinle, e un lolaI
de liinla a quaienla niI lluas foian enconliadas e disliiludas enlie
nuseus na IiIadeIfia e IslanluI. Ln un pequeno giupo deslas lluas
enconlian-se as veises nais anligas do cicIo de CiIganesh na Ingua
suneiia. O lialaIho en canpo e nos nuseus conlinua. Con a pulIicaco
das lluas de Ui que se enconlian no Museu iilnico, novos aciescinos
foian feilos ao lexlo conhecido. Ioian lanlen idenlificadas lluas en
agd e en oulias pailes, aIgunas de inpoilncia hisliica, oulias
diielanenle ieIacionadas ao lexlo. A dispeiso desle naleiiaI len
conpIicado o lialaIho de decifiaco, pois, en aIguns casos, nelade de
una llua inpoilanle esl guaidada na Aneiica e a oulia en IslanluI,
fazendo-se necessiio junlai cpias de anlas as pailes paia que seu
conledo possa sei conpieendido.
A naioiia dos lexlos anligos so docunenlos coneiciais e
adninislialivos, aiquivos de negcios, Iislas e invenliios que, enloia
sejan piofundanenle inleiessanles paia o hisloiiadoi, no o so paia o
Ieiloi nedio. A iecenle decifiaco da esciila conhecida cono Iineai , da
Lia do ionze de Micenas e Ciela, no ieveIou Iileialuia aIguna. Una

7
enoine lilIioleca descoleila en KIlepe, na AnalIia CenliaI, conpe-se
inlegiaInenle de iegislios de liansaces coneiciais: exceluando-se un
soIiliio lexlo, que, aIen disso, e una naIdico, no h aIi nada de
naluieza Iileiiia. A inpoilncia das escavaces en Nippui, Nnive e
oulios giandes cenlios da anliga civiIizaco nesopolnica e leien
ieslauiado una Iileialuia de aIla quaIidade e de cailei nico.
A Lpopeia de CiIganesh deve lei sido laslanle conhecida no
segundo niInio anles de Ciislo, pois enconliou-se una veiso da
naiialiva nos aiquivos da capilaI inpeiiaI hilila en oghazkv, na
AnalIia, esciila en acadiano senlico: e foi lanlen liaduzida paia o
hilila indo-euiopeu e paia a Ingua huiiila. Lnconliaian-se pailes da
epopeia en SuIlanlepe, no suI da Tuiquia-: e un fiagnenlo, pequeno nas
inpoilanle, descoleilo en Megido, na IaIeslina, aponla paia a exislncia
de una veiso cananeia ou paIeslina nais nodeina, o que sugeie a
possiliIidade de os piineiios auloies da lIia eslaien faniIiaiizados
con a hisliia. O fiagnenlo paIeslino ven da llua que descieve a noile
de Lnkidu. A veiso que nais se apioxina desle fiagnenlo e a do
conhecido ieIalo de oghazkv. As escavaces feilas en Ras Shania, a
anliga Ugaiil, na cosla siia, liouxeian de voIla a vida una Iileialuia
epica independenle, cujas veises esciilas dalan en sua naioiia da
segunda nelade do segundo niInio. Lsla Iileialuia eia lanlen
conhecida na capilaI hilila, e un de seus fiagnenlos iefeie-se a una
naiialiva do diIvio que piovaveInenle foi deiivada da naiialiva de
CiIganesh. Ieicele-se, enlo, que as viias liadices Iileiiias da epoca,
incIuindo as hililas, coincidian en nuilos ponlos e as vezes chegavan a
se nisluiai, e iecenlenenle Ievanlou-se a hiplese da piovveI exislncia
de una liadico poelica egeia-nicnica len seneIhanle, cujos eIenenlos
leiian solievivido a eia das lievas e ieapaiecido na poesia honeiica e na
poesia giega posleiioi. Toda a queslo envoIvendo a dala e a naluieza
desle indisculveI eIenenlo asilico na niloIogia e nas piineiias
pioduces poelicas da Ciecia ainda esl sol discusso e se nanlen
envoIla en inceilezas.
Tenha ou no chegado ao Lgeu a fana de CiIganesh de Uiuk ~ e
esla e una ideia fascinanle ~, no iesla a nenoi dvida de que o heii
gozou de lanlo ienone quanlo quaIquei oulio de lenpos posleiioies. Seu
none loinou-se aos poucos lo faniIiai que passaian a Ihe inpulai
anedolas e oulias invences, cono nuna fiaude popuIai que solieviveu
en lluas do secuIo VIII a.C, que piovaveInenle so cpias de un lexlo
nais anligo. Tiala-se de una caila suposlanenle esciila poi CiIganesh a
un oulio iei, con oidens paia que enviasse una quanlidade alsuida de
gado e nelais, assin cono de ouio e pedias pieciosas, que seiviiian a
confecco de un anuIelo paia Lnkidu, que no pesaiia nenos de quinze

8
quiIos. A anedola deve lei sido nuilo len iecelida, pois solieviveu en
qualio cpias, lodas de SuIlanlepe. O lexlo foi iecenlenenle liaduzido e
pulIicado peIo Di. OIivei Cuinev.


3. O cnntcxtn hIstrIcn

As escavaces aiqueoIgicas e a decifiaco dos lexlos
ensinaian-nos nuilo a iespeilo do conlexlo hisliico e Iileiiio da
Lpopeia. Lnloia sonenle a Ilina veiso, a da lilIioleca de
AssuilanipaI, lenha solievivido en foina ieIalivanenle conpIela, a
inpiesso que se len e de que lodos os eIenenlos nais inpoilanles da
hisliia exislian cono poenas sepaiados na Iileialuia suneiia nais
anliga: poenas esles que poden lei sido, e e quase ceilo que foian,
conposlos e iecilados oiaInenle nuilo anles de leien sido iegisliados
en foina esciila. Lnloia nenhun eIenenlo da hisliia possa sei
posleiioi a desliuico de Nnive no secuIo VII, una siluaco lpica do
leiceiio niInio e disceinveI poi delis de giande paile da aco e
piovaveInenle piopoicionou seu conlexlo. A liadico poi lis disso
ienonla nais una vez a eia anleiioi ao apaiecinenlo da esciila, na
fionleiia enlie a Ienda e a hisliia, un pouco depois do DiIvio, quando
os deuses foian sulsliludos peIos noilais nos lionos das
cidades-eslados. Lslanos faIando da civiIizaco suneiia aicaica. Os
suniios foian os piineiios halilanles da Mesopolnia a conhecei a
esciila, e e na Ingua deIes que foian esciilas as nais anligas lluas de
Nippui ieIacionadas a CiIganesh. LIes j havian iiiigado o pas e
povoado o leiiiliio con suas cidades anles da invaso das liilos
senlicas no decoiiei do leiceiio niInio. Os pipiios suneiios deven lei
sido conquisladoies a enliai na iegio peIo noile e peIo Iesle duianle o
quailo niInio. A infIuncia desle povo laIenloso, denonsliada nas Ieis,
na Ingua e no canpo das ideias, peisisliu poi nuilo lenpo aps a invaso
de seus vizinhos senilas. Lsla infIuncia len sido conpaiada, e con
juslica, a de Rona solie a Luiopa nedievaI. Seu idiona conlinuou sendo
uliIizado na esciila, cono o Ialin na Idade Media, poi nuilos secuIos aps
a peida de sua idenlidade poIlica. Ioi isso, no iepiesenla anacionisno
aIgun o falo de enconliainos os piineiios lexlos de CiIganesh esciilos
nesla Ingua cuIla, enloia a naioi paile deIes dale do coneco do
segundo niInio, aps a conquisla senila.
As escavaces noslian que a civiIizaco suneiia aicaica do coneco
do leiceiio niInio, lanlen chanada civiIizaco do anligo peiodo

9
dinslico, e posleiioi aos nolveis sinais de enchenles conslalados en
viios slios inpoilanles: enlie eIes, Shuiiupak, Kish e Uiuk. Lsles sinais
coinciden con o finaI do Ilino peiodo pie-hisliico, que os
aiqueIogos chanan Ieiodo de Iendel Nasi: nas no h piovas de que
lenhan sido iigoiosanenle conlenpoineos. Sii Leonaid WoIIev
idenlificou en Ui una calsliofe ainda nais anliga, nas sua exlenso foi
apenas IocaI, e no h piovas aiqueoIgicas que coiioloien a ocoiincia
de un desaslie naluiaI de piopoices devasladoias: nen nesno as nais
anligas liadices suneiias fazen nenco a un diIvio de conseqncias
calaslificas. Nos esciilos suneiios posleiioies, len cono nos anligos
lexlos laliInicos, as enchenles e os diIvios so enviados peIos deuses,
junlo con oulios casligos iguaInenle calaslificos: a doenca, a seca e a
fone. Cilan-se cinco cidades que leiian exislido anles do diIvio, e, paia
eIas, o Iodei ReaI descia do Ceu. Aps a calsliofe, O Iodei ReaI nais
una vez desceu a Teiia, e as cidades-eslados que suigiian nessa epoca
fieqenlenenle se punhan en gueiia unas conlia as oulias. A
seni-hisliica Lisla Dinslica Suneiia, conposla no coneco do
segundo niInio, noslia que Kish foi a piineiia cidade a ganhai
pieeninncia: nas, aIgun lenpo depois, Uiuk deiiolou Kish e liiou-Ihe a
supienacia. Lsles dois Lslados eian liadicionaInenle iivais. Na Iisla
dinslica, CiIganesh consla cono o quinlo nonaica da piineiia dinaslia
ps-diIuviana de Uiuk (vei alaixo).
A iiqueza deslas cidades loinava-as aIvo de colica, una giande
lenlaco paia as liilos senilas seIvagens da Ailia e paia os povos
gueiieiios do LIan e das iegies nonlanhosas da Ieisia, a Iesle. Iouco
depois da queda da dinaslia de Uiuk, quando os senilas se inslaIaian en
Agade, no noile, seu iei, Saigo, afiinou lei sol seu conando un exeicilo
fixo de 5.4OO soIdados. Lnlie suas piincipais facanhas eslava a desliuico
das nuiaIhas de Uiuk. Lslas nuiaIhas havian se loinado pioveiliais.
Dizia-se Uiuk das foiles nuiaIhas, e, liadicionaInenle, foia CiIganesh
o giande consliuloi.
No anligo peiodo dinslico suneiio, cada cidade j linha seus
pipiios lenpIos en honenagen aos deuses. Lian consliuces
nagnficas, decoiadas con nosaicos e ieIevos, e geiaInenle
conpieendian un giande plio e un sanluiio inleino, lendo as vezes,
cono en Uiuk, un ziguiale na paile de lis. O ziguiale eia una
nonlanha sagiada en ninialuia: una anlecnaia enlie o Ceu e a Teiia,
onde os deuses podian conveisai con os honens. Assin, quando
CiIganesh evoca a deusa Ninsun, sua ne divina, eIa sole ao lopo do
lenpIo paia ofeiecei oiaces e saciifcios ao giande Deus-SoI. Os lenpIos
eian cuidados poi un coipo peipeluo de saceidoles, en cujas nos, en
deleininada epoca, chegou a ficai quase loda a iiqueza do Lslado. Lnlie

1O
os saceidoles eslavan os aiquivislas e os piofessoies, os esludiosos e os
nalenlicos. Logo no coneco, lodo o podei lenpoiaI eslava en suas
nos, j que eian seivos do deus cujas piopiiedades adninisliavan.
Mais laide, un nico indivduo passou a sei o Iocaliio da fazenda ou o
zeIadoi, ale o nonenlo en que o Iodei ReaI desceu do Ceu, quando o
podei foi secuIaiizado, e as dinaslias ieais, de aspeclo agiessivo e
conpelilivo, passaian a sucedei-se unas as oulias. O giande pieslgio
dos lenpIos, poien, peinaneceu inaIleiado.
Una das causas do niIilaiisno no leiceiio niInio eia o faloi
econnico. A paile suI da Mesopolnia ale o CoIfo Ieisico eia, e ainda e,
un leiiiliio panlanoso, quenle e pIano, laslanle piodulivo quando
dienado, nas, con exceco das lanaieiias, alsoIulanenle despiovido de
nadeiia e nelais. O que as cidades iivais necessilavan de seus vizinhos
nas nonlanhas ia aIen do que a lioca pacfica de neicadoiias podeiia
foinecei. Ioian ciiadas coInias de neicadoies e enlieposlos coneiciais,
nas o lifego de caiavanas eia fieqenlenenle inleiionpido, e a
naleiia-piina acalava sendo liiada a foica de ieIulanles liilos da Ieisia,
da Ailia ou da Capadcia. Ioi assin, pois, que se eslaleIeceu a
inenoiiaI hosliIidade enlie os nonlanheses e os honens da pIancie,
senlinenlo que seiviu de lena paia un giupo de poenas suneiios que
descieven o ieIacionanenlo conluilado enlie Uiuk e Aialla, un Lslado
nas coIinas oiienlais.
Iossunos docunenlos hisliicos con iegislios quase
conlenpoineos de viias expedices enpieendidas duianle o leiceiio
niInio poi Saigo de Agade e Cudea de Lagash, paia piolegei suas
coInias de neicadoies e ollei nadeiia paia suas consliuces. Tais
expedices, aIen disso, ceilanenle no foian as piineiias. O cedio vinha
das nonlanhas Anano, no noile da Siia e suI da Tuiquia, e laIvez do
Llano e do sudesle da Ieisia. ReIala-se que Saigo enpieendeu una
canpanha viloiiosa peIos leiiiliios do noile, e que seu deus Dagon
deu-Ihe a iegio supeiioi ale a IIoiesla de Cedios e a Monlanha de
Iiala. A fIoiesla de cedios, nesle caso, e ceilanenle Anano. Ioi sua vez,
quando Cudea, iei de Lagash, quis consliuii un lenpIo paia o deus
Ningiisu, Tiouxeian paia Cudea o colie de Susa, do LIan e das leiias
ocidenlais... liouxeian-Ihe giandes loias de saIgueiio e elano, e Cudea
aliiu una liiIha na nonlanha de cedios onde ninguen janais peneliaia:
eIe coilou os cedios con giandes nachados. aIsas de cedio, cono
giganlescas colias, fIuluavan iio alaixo vindas da nonlanha de cedio:
laIsas de pinho vinhan da nonlanha de pinheiio. Ln pedieiias onde
ninguen janais esleve, Cudea, o saceidole de Ningiisu, aliiu una liiIha:
as pedias chegavan en giandes lIocos, e chegavan lanlen cacanlas de
lelune e gesso das nonlanhas de Magda: lanlos quanlos os laicos que

11
liazen aveia dos canpos. Ioi delis do Cudea de caine e osso podenos
disceinii a figuia neluIosa de CiIganesh, o giande consliuloi de lenpIos
e cidades, que se avenluiou peIo inleiioi das fIoieslas liazendo de voIla a
pieciosa nadeiia do cedio.


4. O cnntcxtn !ItcrrIn

Solieviveian da Iileialuia suniia cinco poenas ieIacionados a
CiIganesh. Desles poenas, dois foian uliIizados e conlinados con
naleiiaI nais iecenle nesla veiso da epopeia: so eIes CiIganesh e a
Teiia dos Vivos e fiagnenlos da Moile de CiIganesh, que, cono
salenos hoje, fazia paile de un lexlo len nais Iongo, de peIo nenos 45O
Iinhas. A Iinguagen usada aqui e nuilo seneIhanle a de un Ianenlo poi
Ui-Nannu, nonaica de Ui que viveu poi voIla de 21OO a.C., cujo lexlo,
de passagen, cila o none de CiIganesh. Un oulio poena, enfocando
CiIganesh e o Touio do Ceu, esl poi delis dos episdios da iecenso
ninivila que descieven o insuIlo a Deusa Ishlai e sua vinganca. Una
giande paile do poena suneiio CiIganesh, Lnkidu e o Mundo Infeiioi
foi liaduzida quase que IileiaInenle e aciescenlada a epopeia assiia
(Tlua XII) sen lenlaliva de adaplaco, enloia seja inconpalveI con
evenlos anleiioinenle desciilos (Tlua VII). Lsle adendo, poien, paiece
foinecei una aIleinaliva ao Sonho e a Moile de Lnkidu, episdios
coIocados no cenlio da veiso assiia. O episdio CiIganesh e Agga,
assin cono A Moile de CiIganesh, e conhecido apenas en suneiio.
Tialava-se de una naiialiva no nuilo heiica e sen nuila ieIaco con o
ieslo do lexlo, solie dispulas e un Ieve confIilo ainado envoIvendo os
Lslados iivais de Kish e Uiuk. Lnloia seu espiilo seja lpico de paile da
poesia suneiia, foge denais ao esliIo do ieslo da olia paia que possa sei
incIudo nuna Lpopeia de CiIganesh. No seiia suipieendenle
descoliii que os esludiosos e copislas de AssuilanipaI o iejeilaian,
enloia, e cIaio, laIvez desconhecessen sua exislncia.
A hisliia do DiIvio no fazia paile do cicIo de CiIganesh na
Iileialuia suneiia: eia un poena independenle que linha no papeI de
Noe un heii chanado Ziusudia, none que significa eIe viu a vida. H
lanlen un DiIvio laliInico aicaico, dalando da piineiia nelade do
segundo niInio, no quaI o heii chana-se Aliahasis. Nesle poena, a
enchenle e apenas a Ilina de una seiie de calsliofes enviadas paia
desliuii a hunanidade. A piineiia paile da hisliia ocupa-se de oulios
assunlos, incIuindo a ciiaco do honen. I fizenos nenco aqui a un

12
fiagnenlo achado en Uga-iil, na Siia. Una veiso posleiioi do poena de
Aliahasis foi esciila no ieino de AssuilanipaI. L inpossveI dizei en que
epoca o diIvio foi incoipoiado ao cicIo de CiIganesh, una vez que no
h infoinaces suficienles ieIalivas ao peiodo laliInico anligo. Tn
suigido nuilas conlioveisias en loino da ieIaco exislenle enlie o diIvio
do Cnesis e o dos esciiloies assiios, laliInios e suneiios. A opinio
geiaI que se linha ale ceila epoca, segundo a quaI o ieIalo do Cnesis seiia
una veiso nais iefinada e iecenle de una hisliia laslanle conhecida
nas cidades da aliInia, j no e nais de aceilaco geiaI: nuilos
suslenlan a ideia de que lenha se oiiginado diielanenle de una hisliia
nuilo anliga e independenle. No e pieciso aloidai esla conpIexa
conlioveisia paia que se possa aconpanhai o ieIalo do diIvio laI cono
eIe nos e naiiado na decina piineiia llua da Lpopeia de CiIganesh. A
decifiaco de novos lexlos pode vii a escIaiecei neIhoi loda esla queslo,
nas, no nonenlo, e piovveI que a neIhoi naneiia de avaIiainos o
ieIalo do Cnesis seja uliIizando cono pano de fundo as nuilas hisliias
anligas de diIvios, hisliias que no eslo necessaiianenle ieIacionadas
a nesna calsliofe e que ln piolagonislas ~ hunanos e divinos ~
difeienles. L possveI que nen lodas as veises coiienles na Mesopolnia
e no Oiienle Iixino duianle o leiceiio niInio lenhan solievivido ale
os dias de hoje. Una noslia de que difeienles naiialivas peisisliian
independenlenenle no passado esl no falo de que o heii de una veiso
do secuIo III a.C. ~ que pode ale sei de auloiia de eioso, un saceidole
heIenfono da aliInia ~ ieceleu o none de Xisulhios ou Sisulhios, que
no pode sei seno o Ziusudia suneiio, enloia o none lenha
desapaiecido das veises senlicas conhecidas.
Ioia do cicIo de CiIganesh solieviveian dois poenas suneiios
(inconpIelos, cono de coslune) que lialan de un ceilo Lnneikai, un
anlecessoi de CiIganesh no liono de Uiuk: na Iisla dinslica suneiia, eIe
e o segundo none aps o diIvio. Nos poenas de Lnneikai, o iei esl en
confIilo con o senhoi de Aialla, Lslado siluado a Iesle, nas nonlanhas da
Ieisia. nolivo da liiga e coneiciaI e paiece giiai en loino de una lioca
do liigo de Uiuk poi pedias paia consliuco e nelais pieciosos, ouio,
piala e Ipis-IazIi de Aialla. Lnloia o lexlo conle con a pailicipaco de
aiaulos e giandes gueiieiios, sua aco e ainda nenos heiica do que a de
CiIganesh e Agga. Cono podeiia se espeiai de una olia oiiginada en
Uiuk, o Lslado sai senpie vencedoi en suas conlendas conlia Aialla.
Tanlen heii de dois poenas e LuguIlanda. Lsle iei e o leiceiio da
Iisla dinslica, e CiIganesh as vezes se iefeie a eIe cono sendo seu pai
senidivino. LuguIlanda e una figuia nais inleiessanle do que Lnneikai
e, cono CiIganesh, e un viajanle. Ln LuguIlanda e Lnneikai, eIe e
vassaIo e paIadino desle Ilino. Tanlen cono CiIganesh, LuguIlanda

13
aliavessa giandes nonlanhas e o iio Kui (islo e, o iio do nundo infeiioi)
anles de conseguii Iiviai Lnneikai de seus ininigos. Ln LuguIlanda e o
Monle Huiiun, eIe e dado cono noilo e alandonado poi seus
conpanheiios en una oulia joinada peIas nonlanhas, desla vez en
Aialla. Ioi neio de piedosos saciifcios, LuguIlanda ollen a pioleco do
Deus-SoI: e, nais una vez, laI cono CiIganesh en suas peiegiinaces
peIas iegies agiesles, eIe cone caine de aninais seIvagens e pIanlas
siIveslies cono se fosse un polie cacadoi. Nossa epopeia paiece conlei
una aIuso pioposilaI a esle episdio, quando os conseIheiios de
CiIganesh o fazen iecoidai-se da devoco de LuguIlanda e o exoilan a
fazei saciifcios ao soI e a no se esquecei de LuguIlanda. L possveI
enlo que os conpiIadoies nais iecenles lenhan se inspiiado lanlen
nesle cicIo, aIen do cicIo oiiginaI de CiIganesh.
A epopeia suneiia foi piovaveInenle ciiada na fase piolo-hisliica
da civiIizaco suneiia aicaica, no coneco do leiceiio niInio. O poena,
conludo, s veio a sei liansciilo nuilos secuIos nais laide. Segundo una
leoiia laslanle aceila, esles suneiios chegaian a Mesopolnia anles de
3OOO a.C. InslaIaian-se en suas feileis pIancies, heidando a piospeiidade
dos halilanles oiiginais, que, no doninando a esciila, so conhecidos
apenas peIa leIeza de sua ceinica e poi suas aIdeias de calanas coleilas
de coInos e casas de lijoIos secos ao soI. Segundo una leoiia aIleinaliva,
os pipiios suneiios foian os piineiios agiicuIloies na Mesopolnia. De
quaIquei naneiia, o nundo desciilo nas epopeias e len seneIhanle
aqueIe dos piineiios cinco secuIos do leiceiio niInio, anles da unificaco
do panleo no fin do niInio (sol a leiceiia dinaslia de Ui) e anles da
padionizaco e do foinaIisno do segundo niInio.
Denlie as piineiias olias Iileiiias suneiias, os poenas de
Lnneikai paiecen nais naiialivas de dispula e delale aigunenlalivo do
que epopeias heiicas. No se liaduziu ainda o suficienle do cicIo de
LuguIlanda paia se juIgai ale que ponlo seu esliIo pode sei consideiado
epico e heiico. A naioi paile dos denais poenas suneiios so hinos e
Ianenlos diiigidos aos deuses, ou que se ocupan de seus aliilulos e
alividades. Conhecen-se aIguns poenas epicos, lodos nais ou nenos
fiagnenliios, do peiodo laliInico aicaico ou de peiodos nais
iecenles, nas seus piolagonislas so en geiaI deuses ou nonslios.
CiIganesh e o nico peisonagen hunano de eslaluia heiica que chegou
a nossos dias, enloia aIguns fiagnenlos heiicos possan sei enconliados
en oulios lexlos Iileiiios, cono o Cnlico de Deloia no Livio dos
Iuizes.

14
5. O hcrI da EnIa

As dvidas quanlo a exislncia de un CiIganesh hisliico no
afelan seiianenle a nossa fiuico da epopeia: nas iecenlenenle os
esludiosos conseguiian conpiovai, sen sonlia de dvida, que un
honen, un iei, chanado CiIganesh, viveu e ieinou en Uiuk en aIguna
epoca da piineiia nelade do leiceiio niInio. A queslo se Iinila agoia a
deleininai se eIe viveu poi voIla do ano 27OO a.C. ou uns cen anos nais
laide. Ioian enconliados en vasos e lijoIos os nones dos anlecessoies de
CiIganesh e de seus conlenpoineos: ao nesno lenpo, ceilos
docunenlos seni-hisliicos ~ a Lisla Dinslica Suneiia, da quaI j
faIanos, e a chanada Hisliia de TunnuI ~ foinecen leslenunhos
hisliicos e geneaIgicos confIilanles. Segundo a Iisla dinslica,
CiIganesh foi o quinlo na Iinha de ieis que se seguiian a fundaco da
piineiia dinaslia de Uiuk (aps o diIvio) e leiia ieinado poi 126 anos:
seu fiIho, conludo, ieinou poi neios liinla anos, e da poi dianle os ieis
viveian e ieinaian poi peiodos hunanos conuns. O docunenlo de
TunnuI, lanlen dalado do coneco do segundo niInio, diz que
CiIganesh ieconsliuiu o sanluiio da deusa NinIiI en Nippui, depois das
ieslauiaces anleiioies feilas peIos ieis de Kish.
As viias disciepncias cionoIgicas so de nenoi inpoilncia en
visla da conpiovaco da exislncia de CiIganesh cono peisonagen
hisliico: un iei que piovaveInenle conandou una len-sucedida
expedico paia liazei nadeiia das fIoieslas do noile e que ceilanenle foi
un giande consliuloi. As nuiaIhas de Uiuk eian fanosas, nas ainda
no eian consliudas con lijoIo cozido. Tiala-se de un anacionisno
possiveInenle oiiginado peIa n conpieenso de iedaloies nais
nodeinos de un lexlo nais anligo.
Lvocava-se a quaIidade supeiioi dos lijoIos pIano-convexos
uliIizados na consliuco das foilaIezas. As escavaces en Waika noslian
o espIendoi dos lenpIos ainda no peiodo do suiginenlo da esciila.
CiIganesh, conludo, lanlen e Ienliado cono un juiz juslo, e ieIalos
posleiioies o liansfoinaian, cono o Minos de Ciela, nun juiz do nundo
infeiioi, a quen as pessoas diiigian suas oiaces e que eia invocado
aliaves de encanlanenlos e iiluais.
Una piece coneca: CiIganesh, iei supieno, juiz dos Anunnaki.
O heii e desciilo no coneco do poena. LIe e dois leicos deus e un
leico honen, pois sua ne eia una deusa, cono a ne de AquiIes. DeIa
CiIganesh heidou giande leIeza, foica e inquielude. De seu pai heidou a
noilaIidade. A hisliia len nuilos desdolianenlos, nas eis sua liagedia:

15
o confIilo enlie os desejos do deus e o deslino do honen. A ne de
CiIganesh eia una deusa ieIalivanenle olscuia, que possua un
lenpIo-paIcio en Uiuk. Na Iisla dinslica, seu pai e desciilo un lanlo
nisleiiosanenle cono un IiII, que quei dizei un loIo ou un
dennio vanpiiesco, e lanlen cono un suno saceidole. Na veiso
suneiia, CiIganesh e o saceidole de KuIIal, una iea de Uiuk, nas en
seus nonenlos de lenso eIe invoca LuguIlanda chanando-o de pai. O
ieinado de LuguIlanda foi o segundo anles de CiIganesh e o leiceiio aps
o diIvio. LIe eia o pioleloi da cidade e eia chanado de deus. LuguIlanda
ieinou poi 12OO anos.
Nuna olia que exisle h lanlo lenpo e que foi lo fieqenlenenle
copiada e aIleiada, e inliI luscai pieciso hisliica nos evenlos naiiados.
Lxpiini a opinio de que a siluaco poIlica do leiceiio niInio conslilui o
nais piovveI pano de fundo da aco. O falo nais inpiessionanle e o
giau de unidade espiiiluaI enconliado en lodo o cicIo ~ no suneiio, no
laliInio anligo e no assiio ~, unidade que se oiigina do cailei do heii
e de una alilude piofundanenle pessinisla en ieIaco ao nundo e a vida
hunana. A inseguianca da vida na Mesopolnia expIica, peIo nenos en
paile, essa alilude. Havia, aIen disso, aqueIe senlinenlo a que Henii
Iiankfoil deu o none de angslia inpIcila, devida ao leiioi olsessivo
de que foicas luiluIenlas e nisleiiosas pudessen liazei a quaIquei
nonenlo una calsliofe a sociedade hunana. Ieicelenos de anleno
no cailei de CiIganesh una pieocupaco doninanle con a fana e a
iepulaco, assin cono a ievoIla do honen noilaI conlia as Ieis da
sepaiaco e da noile. O confIilo do honen seIvagen ou naluiaI,
iepiesenlado peIo peisonagen Lnkidu, con o civiIizado, iepiesenlado
poi CiIganesh, paiece nenos fundanenlaI, enloia lenha sido
ieenfalizado iecenlenenle poi peIo nenos un auloi.
A hisliia e dividida en episdios: un enconlio de anigos, una
joinada peIa fIoiesla, o insuIlo a una deusa capiichosa, a noile do
conpanheiio e a lusca da saledoiia ancesliaI e da inoilaIidade. Ioi lodos
eIes peipassa una nesna ideia, cono no iefio do poela nedievaI,
Tinoi noilis conluilai-ne. No episdio da IIoiesla de Cedios, esla
ideia cenliaI funciona apenas cono un eslnuIo a anlico do heii de
deixai un none a sei Ienliado: nas aps a noile de seu fieI
conpanheiio o lena loina-se nais inpeiioso: Cono posso descansai
depois que Lnkidu, a quen ano, viiou p, e quando lanlen eu noiieiei
e seiei enleiiado paia senpie` No finaI do poena, esle espiilo se
liansfoina en nofa devido as opoilunidades peididas e as espeiancas
desfeilas. Lsla alnosfeia conlinua ale a cena finaI, a da noile do pipiio
heii, quando a anlico hunana e liagada peIo deslino e acala poi se
ieaIizai aliaves dos anligos iiluais.

16
A causa do pessinisno que doninava o pensanenlo
nesopolnico jaz en paile na piecaiiedade da vida nas cidades-eslados,
una vida sulnelida aos capiichos das enchenles, das secas e das aces de
una vizinhanca luiluIenla. O deslino desles povos dependia lanlen do
cailei dos deuses, que eian consideiados os podeies iesponsveis poi
lais condices. Una vez que os deuses desenpenhan un papeI lo
inpoilanle na epopeia, e lon faIainos un pouco a iespeilo deslas
ciialuias inpievisveis e aleiioiizanles. Seus nones e piincipais aliilulos
eslo aiioIados no CIossiio (p.165), nas aIguns deIes, que desenpenhan
un papeI decisivo na aco, exigen poi isso una desciico un pouco nais
delaIhada. Seus nones paiecen eslianhos e soan pouco faniIiaies aos
ouvidos ocidenlais, e a lopogiafia de seu nundo e, a piineiia visla, lo
pecuIiai, que una expIicaco nais poinenoiizada paiece se fazei
necessiia. O Ieiloi pode, conludo, se assin o desejai, deixai de Iado o
capluIo seguinle ale o nonenlo en que se senlii piopenso a conhecei
nais a iespeilo dos piincipais deuses e de suas halilaces no ceu ou no
nundo infeiioi.


6. Os rIncIaIs dcuscs da EnIa

As cidades da Mesopolnia conpailiIhavan un nesno panleo,
nas os deuses no eian cuIluados en lodas as pailes sol os nesnos
nones. Os senilas, ao invadiien a Mesopolnia, heidaian a naioiia dos
deuses suneiios, nas aIleiaian seus nones, a ieIaco que nanlinhan
enlie si e nuilos de seus aliilulos. Hoje, e inpossveI dizei se quaIquei
un desses deuses oiiginou-se na pipiia Mesopolnia, se peilenceu ao
panleo niloIgico daqueIe eslialo popuIacionaI ainda nais anligo que
pode lei ocupado o leiiiliio nesopolnico anles da chegada dos
suneiios: nas so os deuses desles Ilinos que desenpenhan os
piincipais papeis en loda a epopeia: e esle e un aigunenlo a nais, se
nais aIgun aigunenlo fosse necessiio, a favoi da giande anligidade de
lodos os episdios. Deuses nais iecenles, cono Maiduk, de aliInia, no
so nencionados en CiIganesh.
Cada cidade linha seu pipiio pioleloi, que noiava enlie seus
nuios e zeIava poi sua foiluna. Anu (o An suneiio) eia un pai dos
deuses, guaidando nenos idenlidade con Zeus do que con Uiano, o
Deus-Ceu, que paia os giegos no iepiesenlava nais do que un eIo
ancesliaI na coiienle da ciiaco e de cuja unio con a Teiia, segundo
aIgunas geneaIogias, suigiian o Oceano, os iios, os naies, os Tils e,

17
finaInenle, Ciono, o pai de Zeus. Nuna ieconsliuco da leogonia
suneiia, feila peIo Iiofessoi Kianei, An foi o piinognilo do nai
piinoidiaI. LIe eia o fiinanenlo, as canadas supeiioies do ceu, e no o ai
que sopia solie a leiia. Cono Uiano, An se uniu a Teiia (a Ki suneiia) e
geiou LnIiI, o deus do ai. Nesla epoca o nundo ainda eslava envoIlo na
escuiido, e LnIiI, o ai, vivia apiisionado enlie o lelo escuio do ceu, una
noile sen eslieIas, e a supeifcie da leiia. LnIiI geiou enlo a Iua, Nanna (o
Sin dos senilas), que viajou nun laico e liouxe a Iuz aos ceus de
Ipis-IazIi: e Nanna poi sua vez geiou o soI, Ulu (o Shanash dos
senilas), e Inanna (a Ishlai dos senilas), a deusa do anoi e da gueiia. Os
lexlos peinanecen nuilo olscuios: un deIes e a inlioduco ao poena
suneiio que liala da descida de Lnkidu ao nundo infeiioi. Anu nesla
epoca ainda no e lo ignoiado quanlo Uiano, nas lanlen j no e nais
vislo cono o ciiadoi alivo dos deuses. Lsla posico supiena foi sendo
giaduaInenle usuipada poi LnIiI, e en nosso poena e LnIiI que piofeie
os deslinos, cono sinaI de sua auloiidade. Mas eIe, poi sua vez, acalaiia
deslionado poi un novo deus, o Maiduk laliInio. LnIiI, que linha
Nippui cono sua cidade, eia o venlo e a lenpeslade, o hIilo e o veilo
de Anu, pois, segundo os hinos en seu Iouvoi, O espiilo do veilo e
LnIiI, o espiilo do coiaco de Anu. LnIiI e o podei en aco, enquanlo
Anu e o podei en essncia. LIe e o veilo que acaIna os ceus, nas
lanlen e un vioIenlo diIvio que peiluila o senlIanle dos honens,
una loiienle que deslii laIuailes. Na Lpopeia de CiIganesh eIe
apaiece nais fieqenlenenle sol seu aspeclo desliulivo: Anu, poi sua
vez, e un sei ienolo que vive len Ionge, no fiinanenlo, aIen dos
poiles do ceu. Ln un dos lexlos LnIiI paiece encoiajai a joinada a
Monlanha dos Cedios, nas lanlen e eIe quen iepieende CiIganesh e
Lnkidu poi assassinai o senlineIa da fIoiesla.
Iiguias iguaInenle inpoilanles na Lpopeia so Shanash, o
Deus-SoI, a quen os suneiios chanavan Ulu, e Ishlai, a leIa nas leiiveI
deusa do anoi. O soI en iale ainda e shans, e naqueIa epoca Shanash
eia a enlidade oniscienle e onividenle, o giande juiz a quen os noilais
afIilos podian apeIai conlia as injuslicas sofiidas, salendo que seiian
ouvidos. Os hinos de Nnive descieven seus nuilos aliilulos: A
hunanidade inleiia se iegozija en vs, oh, Shanash, o nundo inleiio
anseia poi vossa Iuz... nuna voz caveinosa, o honen fiaco cIana poi
vs... quando esl Ionge de sua cidade e de sua fanIia, o nenino pasloi
leneioso do canpo aleilo iecoiie a vs, o pasloi confuso enlie seus
ininigos... a caiavana que naicha aleiioiizada, o coneicianle, o nascale
con seu saco de pesos. Nada escapa aos oIhos do soI: Cuia e faioI que
passa conslanlenenle solie o nai infinilo, cuja piofundidade os giandes
deuses do ceu desconhecen: vossos iaios liiIhanles penelian o Alisno, e

18
os nonslios das piofundezas ven vossa Iuz... queinais poi solie
inensuiveis exlenses de leiia poi hoias sen fin... a leiia e esnagada
poi vosso leiiveI liiIho. Os dois aspeclos de oniscincia e juslica en
Shanash eslo unidos na inagen da iede: Vossa iede esl eslendida
paia apanhai o honen que colica e Vossos iaios caen cono una iede
solie a leiia. LIe e lanlen o deus dos oicuIos: Aliaves da laca do
adivinho, dos feixes de cedio, inslius o saceidole do oicuIo, o inleipiele
de sonhos, o feiliceiio...: e en oulio hino eIe e o juiz: Iiofeiis
diaiianenle os veiediclos do ceu e da leiia: o fogo e as chanas que vos
aconpanhan en vossa vinda ofuscan lodas as eslieIas do ceu. Ioi
lanlen eIe quen deu a Hanuiali seu sislena de Ieis.
Ishlai (a Inanna dos suneiios) eia cuIluada, junlo con Anu, nun
giande lenpIo en Uiuk. LIa e a iainha do ceu e, cono deusa do anoi e da
gueiia, una peisonagen anlgua: una deusa leIa e leiiveI, cono
Afiodile. A naioiia dos deuses linha un Iado lenigno e oulio peiigoso, e
ale nesno Shanash podia sei leiiveI: nas nesle poena, excelo poi un s
inslanle, venos Ishlai sonenle poi seu nguIo nais sonliio. Oue eIa
salia sei encanladoia, islo noslia-nos un hino conposlo poi voIla do ano
16OO a.C. Reveienciai a iainha das nuIheies, a naioi enlie lodos os
deuses: o anoi e o deIeile ieveslen seu coipo: eIa esl cheia de aidoi,
encanlo e voIupluosa aIegiia: seus Ilios so doces, sua loca e a Vida, a
feIicidade alinge seu auge quando eIa esl piesenle: que viso gIoiiosa, os
veus coliindo,seu ioslo, suas giaciosas foinas, seus oIhos cheios de
liiIho. Lsla e a iadianle deusa do anoi en sua piineiia apaiico a
CiIganesh, nas seu aspeclo Iogo se liansfoina e eIa assune una face
nais faniIiai, o da senhoia das doies e das lalaIhas. L a esle Iado de seu
cailei que Ihe foi diiigido un hino de aliInia: Oh, eslieIa da
Ianenlaco, fazeis con que iinos na paz se ponhan en Iula uns conlia
os oulios e, no enlanlo, inspiiais una anizade IeaI e peiseveianle. Oh,
podeiosa, senhoia das lalaIhas, que deiiula nonlanhas.
Resla apenas nais un deus a desenpenhai un papeI inpoilanle no
poena: e La (o Lnki suneiio), o deus da saledoiia, cujo eIenenlo eia a
gua doce que liaz vida a leiia, e cujo Iai ficava en Liidu, enlo siluada as
naigens do CoIfo Ieisico. LIe apaiece cono un sei lenigno, un
pacificadoi, nas nen senpie e un anigo confiveI, pois, cono lanlos
expoenles da saledoiia piiniliva, eIe se uliIizava de liuques e
sulleifgios, sendo, ocasionaInenle, un lanlo naIevoIo. Mas aqui eIe
apaiece cono o giande senhoi da saledoiia que vive nas piofundezas.
Sua oiigen e olscuia, nas as vezes e chanado de fiIho de Anu, geiado a
sua pipiia inagen... de giande inleIigncia e enoine foica. LIe e
lanlen, en ceilo giau, o ciiadoi e lenfeiloi da hunanidade.
Ln conliaposico ao ceu e suas divindades, enconlia-se o nundo

19
infeiioi con suas divindades sonliias. No anligo nilo suneiio da
ciiaco, ao quaI j nos iefeiinos, depois de An lei aiielalado os ceus e
lei-se apossado do fiinanenlo, e depois de LnIiI lei aiielalado a leiia,
LieshkigaI foi Ievada cono pinio paia o nundo infeiioi (ou laIvez lenha
sido eIa a Ievai o nundo infeiioi cono pinio). O significado desle nilo e
olscuio, nas paile deIe paiece descievei un oulio iaplo de Ieisefone.
AIgunas vezes se iefeiian a LieshkigaI cono a iin nais veIha de Ishlai,
lendo laIvez, en deleininado nonenlo, sido eIa pipiia una deusa do
ceu que acalou loinando-se iainha do nundo infeiioi: nas eIa no olleve
o diieilo de voIlai a leiia en loda piinaveia.
O none que os suneiios davan ao nundo infeiioi, Kui, lanlen
seivia paia designai nonlanha e leiia esliangeiia, e h
fieqenlenenle una giande anligidade en seu uso. O nundo infeiioi
ficava alaixo da supeifcie da leiia, nas acina das guas infeiioies, do
giande alisno. O caninho paia o infeino conecava nonlanha adenlio,
nas havia nuilos ciicunIquios paia designai o Iugai en si ou o caninho
que Ievava a eIe. IaIava-se da esliada da caiiuagen ou da esliada sen
ieloino. Ns, conludo, no sonos lo difeienles dos suneiios nesse
aspeclo: paia piov-Io, lasla conpaiai o nneio de sinninos nos
dicioniios ingIeses sol os veileles Vida e Moile.
Apaienlenenle, a hisliia do iaplo (se e que houve aIgun) foi nais
laide esquecida ou peideu a inpoilncia, e con isso peideu-se lanlen a
peisonaIidade de Kui: pois, cono aconleceu a Hades, o sinislio deus
acalou loinando-se pouco nais do que un Iugai escuio e LieshkigaI
desposou oulios naiidos. A Rainha do Mundo Infeiioi e un sei
alsoIulanenle aleiiadoi, senpie desciila de naneiia evasiva: AqueIa
que descansa, aqueIa que descansa, a ne de Ninazu, as ioupas no
colien seus sagiados onlios, o Iinho no colie seus seios. H viios
poenas, suneiios e senlicos, que descieven o nundo infeiioi. As vezes
eIe e ceniio de aIguna joinada enpieendida poi aIgun deus ou noilaI.
Ceilo pincipe assiio, sol o pseudnino de Kunnu, Iegou una
leiiveI viso da noile e do aIen. L un apocaIipse sonliio en que os
anjos so lodos dennios: onde podenos ieconhecei a esfinge, o Ieo e o
giifo, o queiulin con nos e pes hunanos, ao Iado de nuilos nonslios
da inaginaco que duianle nuilo lenpo acossaian a nenle hunana. LIes
ieapaiecen conlinuanenle en sineles de pedia, naifins e iochas, e
solieviveian aliaves da iconogiafia nedievaI e da heiIdica ale os dias
de hoje. Lnloia possan lei peidido sua foica sinlIica, os nisleiios que
iepiesenlavan so os nesnos que ainda hoje nos deixan peipIexos.
Iode-se senlii poi loda a Lpopeia de CiIganesh a piesenca do
nundo infeiioi. I se sale de anleno que e I que leininai a joinada do
heii, poi nais que Iule paia escapai a esse deslino, pois s os deuses

2O
viven paia senpie. Lnkidu sonha con o nundo infeiioi anles de sua
noile e, nun oulio poena, o nesno Lnkidu desce vivo peIa esliada sen
ieloino paia liazei de voIla un lesouio peidido. Mas, ao conliiio das
joinadas de HeicuIes e Teseu, os heiis giegos que pailiian en nisses
seneIhanles, a avenluia de Lnkidu foi falaI: apenas un lieve ieloino Ihe
foi peinilido, piovaveInenle na foina de un fanlasna, una sulslncia
no nais conciela do que un sopio de liisa que, ao sei inquiiido poi
CiIganesh iespondeu: Senla-le e choia: neu coipo, que coslunavas
locai e enchia leu coiaco de aIegiia, os veines devoian cono se fosse
un veIho agasaIho.
Seiia denasiado sinpIisla dizei que, enquanlo os egpcios nos
foinecen una viso do ceu, os laliInios nos do una viso do infeino:
h, conludo, ceila veidade nisso. No univeiso suneiio-laliInico, apenas
os deuses halilavan o ceu. Lnlie os noilais, apenas un foi lianspoilado a
vida eleina, I Ionge, na foz dos nos, e eIe viveu naqueIes olscuios dias
da epoca anlediIuviana, laI cono Lnoc, que caninhou con Deus e
desapaieceu, pois Deus o Ievou. Os noilais conuns linhan de ii paia A
casa onde fican senlados no escuio, onde o p e sua conida e o laiio sua
caine: veslen-se cono os pssaios, lendo asas cono liaje: poi solie o
feiioIho e a poila jazen o p e o siIncio. L una viso depiinenle de
pssaios pesados, nudos e aplicos, agachados na sujeiia con suas penas
enIaneadas. Nesle nundo infeiioi vivian lanlen os Anunnaki, os
Magnficos sen none, que, cono LieshkigaI, chegaian a vivei no aIlo
enlie os anjos do ceu, nas que poi causa de una n aco foian de I
lanidos paia se loinaien os juizes do nundo infeiioi, quase da nesna
foina cono os Tils foian lanidos poi Zeus, ou cono sucedeu a Lcifei,
o anjo cado. Na aliInia, a aIna de un honen noilo eia exoicizada
con o seguinle encanlanenlo: Deixai-o ii paia o soI poenle, deixai que
seja confiado a Nedu, o poileiio-noi do nundo infeiioi: que Nedu o vigie
alenlanenle, que sua chave ceiie a fechaduia.
TaIvez esle ceniio no lenha sido senpie lo sonliio. Un
fiagnenlo de una llua suneiia nos diz que a aIna do juslo no
sucunlii e insinua a exislncia de un juiz a quen os viiluosos no
piecisan lenei: nas, no que diz iespeilo aos poenas de CiIganesh, o
nundo infeiioi e aqueIe Iugai de Ianenlaces que Lnkidu, ou seu espiilo,
descieve na Tlua XII. A joinada faz Ienliai o Ilino Iivio da Odisseia,
en que os pielendenles a no de IeneIope so Ievados, aIgaiaviando
cono noicegos que guinchan e esvoacan nas piofundezas de una
nisleiiosa caveina quando un deIes cai do lelo iochoso ao soIlai-se do
agIoneiado foinado poi seus conpanheiios. Nesla esliidenle aIgazaiia
de discidia o giupo foi conduzido poi Heines, seguindo o Lileiladoi
peIos sonliios caninhos da iuna. LIes o seguiian paia aIen da coiienle

21
do Oceano, do iochedo aIvo, paia aIen dos poiles do soI e da iegio dos
sonhos, e Iogo chegaian ao canpo de asfdeIos, onde noian as aInas, os
espiilos descainados dos honens. Ao conliiio do que aconleceu a
Lnkidu, que foi conduzido ao paIcio de LieshkigaI poi una ciialuia con
gaiias e ai sinislio, esle giupo foi escoIlado peIo Lileiladoi Heines.
Ioia isso, esla desciico e laslanle seneIhanle a viso laliInica dos
nonenlos finais, e ale nesno a aIegoiia dos noicegos foi usada peIo
auloi de un poena en honenagen a Inanna. Apaienlenenle, laI
concepco da iegio dos noilos lanlen eia faniIiai ao auloi do SaIno
XLIX, que escieveu: LIes foinan un ielanho deslinado ao Infeino: a
noile os conduz ao paslo, e os juslos os doninaio peIa nanh: sua
leIeza sei consunida peIo Infeino, paia que no haja Iugai paia eIa.
Ioi sua vez, o egpcio as poilas da noile linha una nodesla
pielenso ao paiaso paia confoil-Io e encoiaj-Io en seus Ilinos
nonenlos. Aps o juIganenlo e a pesagen das aInas, o juslo podia lei
espeianca de enliai nos canpos do paiaso aliaves de una especie de
ienascinenlo: Conheco os canpos de coInos de Re... a aIluia de sua
cevada... eIa e ceifada peIos halilanles do hoiizonle e peIas AInas do
Oiienle. Lsle ienascinenlo no eia apenas paia o honen excepcionaI ou
paia o iei, nas paia niIhes de niIhes... no h ninguen que no
consiga chegai I... quanlo a duiaco da vida na leiia, liala-se de una
especie de sonho. AqueIes que chegan ao Oesle e dilo: 'en-vindo, so e
saIvo.


7. A narratIva

Lnloia os deuses desenpenhen papeis inpoilanles en CiIganesh
~ peIo nenos nas Ilinas veises do poena ~, a Lpopeia paiece lei sido
una olia lo secuIai quanlo a Odisseia. Mesno conlendo eIenenlos
quase ieIigiosos, cono as Ianenlaces peIos noilos e as conposices
foinaIizadas solie a Saledoiia, no h indcio de que fosse iecilada en
iiluais ieIigiosos, cono aconlecia con o giande poena laliInico solie a
Ciiaco, o Lnuna LIish. CiIganesh e una naiialiva secuIai, dividida en
episdios vaganenle ieIacionados, que colien os evenlos nais
inpoilanles da vida do heii.
Lsles poenas no aliiluen a CiIganesh un nascinenlo fanlslico
ou Iendas de infncia, cono aqueIas dos heiis foIcIiicos. Ouando a
hisliia coneca, eIe j e un honen naduio e supeia lodos os oulios en
leIeza, foica e nos desejos insalisfeilos de sua naluieza se-nidivina, una

22
naluieza que no Ihe deixa iivais no anoi ou na gueiia: ao nesno lenpo,
e possuidoi de una eneigia denonaca que exauie seus sdilos. Lsles so
oliigados a invocai a ajuda dos deuses, e o piineiio episdio descieve
cono conseguen aiianjai-Ihe un conpanheiio que e seu oposlo. Tiala-se
de Lnkidu, o honen naluiaI, ciiado enlie os aninais seIvagens e ipido
cono una gazeIa. Lnkidu acala sendo seduzido poi una neieliiz da
cidade, e a peida da inocncia iepiesenla un passo iiieveisveI paia a
doneslicaco de seu espiilo seIvagen. Os aninais passan a iejeil-Io, e
eIe giaduaInenle se deixa civiIizai, apiendendo a veslii-se, a conei
conida hunana, a pasloieai, a gueiieai o Iolo e o Ieo, ale finaInenle
chegai a giande cidade de Uiuk. LIe no loina a pensai en sua anliga
vida de Iileidade ale seus nonenlos finais, no Ieilo de noile, quando e
doninado poi un senlinenlo de doi e de aiiependinenlo que faz con
que anaIdicoe lodos os educadoies. Lsla e a hisliia da Oueda conlada
ao conliiio, una feIix cuIpa despojada do desenvoIvinenlo ligico: nas
e lanlen una aIegoiia dos eslgios poi neio dos quais o honen alinge a
civiIizaco, pailindo da seIvageiia, passando peIo pasloieio, ale
finaInenle chegai a vida uilana. Chegou-se ale nesno a afiinai que esla
hisliia piovava que os laliInios eian evoIucionislas sociais!
Recenlenenle, o Iiofessoi C. S. Kiik fez una inleiessanle lenlaliva de
inleipielai Lnkidu ~ seu nascinenlo, sua seduco e sua Iula con
CiIganesh ~ a Iuz do esliuluiaIisno de Levi-Sliauss: lendo Lnkidu cono
snloIo da naluieza en oposico a CiIganesh cono iepiesenlanle da
cuIluia, o piopsilo da hisliia seiia o de nediai essas conliadices e
iesoIvei a lenso enlie eIas. Lnloia esla possa sei una das facelas do
poena, no cieio que seja a nais inpoilanle. LIa sugeie una idenlificaco
infundada do honen civiIizado con a doenca, do honen naluiaI con a
sade e o len-eslai: ao nesno lenpo, e laslanle iIusiio lenlai equipaiai
o anlienle sofislicado e Ieliado da aliInia do segundo niInio e da
Assiia do coneco do piineiio niInio con o nundo sinpIes dos giegos
do lenpo de Honeio ou Hesodo, isso sen faIai no dos aneindios de
Levi-Sliauss. De quaIquei naneiia, a inpiesso que se len e a de que
Lnkidu esl Ionge de sei un neio peisonagen-lipo. Nun piefcio ao
Iivio que conlen as nais iecenles liaduces das lluas de Ui, o Iiofessoi
Cadd chana a alenco paia a conveisa do fadado e noiilundo Lnkidu
con o Deus-SoI, na quaI insinua-se que eIe liveia una vida feIiz nas
pIancies ao Iado de sua nuIhei, una ne de sele. O Iiofessoi Cadd v
nesla hisliia una liagedia liipIa: a do naiido seduzido poi encanlos
neielicios que acalan poi Iev-Io a una vida da quaI eIe Iogo se cansa: a
do nnade peidido na cidade paia onde foia Ievado: e, finaInenle, a do
nolie seIvagen lenlado poi una nuIhei que Ihe liansnile un lipo de
conhecinenlo que s Ihe liai infoilnios.

23
A giande anizade enlie CiIganesh e Lnkidu, que len incio con
una Iula coipo a coipo en Uiuk, e o eIo que Iiga lodos os episdios da
hisliia. Ale nesno en sonho, anles de vii a conhecei Lnkidu, CiIganesh
se senlia aliado poi eIe cono peIo anoi de una nuIhei. Aps o
enconlio enlie os dois, Lnkidu loina-se un iino nais noco, un
anigo queiido, enloia os poenas suneiios, que no fazen nenhuna
iefeincia ao passado de Lnkidu, den nais nfase a ieIaco enlie seivo e
senhoi. L Lnkidu quen liaz nolcias solie a nisleiiosa fIoiesla de cedios e
seu leiiveI senlineIa, con quen eIes se veio face a face nun enconlio
que e o lena do segundo episdio.
A joinada na fIoiesla e a lalaIha da iesuIlanle poden sei Iidas en
difeienles pIanos de ieaIidade, laI cono una aIegoiia nedievaI. A fIoiesla
e una fIoiesla de veidade, aIgunas vezes idenlificada cono Anano, no
noile da Siia, ou laIvez LIan, no sudoesle da Ieisia: nas e lanlen a
noiada de podeies solienaluiais e o ceniio de eslianhas avenluias,
cono as vividas peIos heiis ceIlas e os cavaIeiios nedievais: e e ainda a
olscuia fIoiesla da aIna. No piineiio nveI, o hisliico, a necessidade que
as cidades linhan de nadeiia e a iazo de lodo o enpieendinenlo.
CiIganesh, o joven iei de Uiuk, desejava oslenlai seu podei e anlico
consliuindo lenpIos e giandes nuiaIhas, cono fizeian Saigo de Agade
e Cudea de Lagash. Mas nas nonlanhas vivian liilos desconhecidas que
opunhan iesislncia a quaIquei lenlaliva de ienoco dos cedios peIa
foica. Lia pieciso Iulai paia que a vaIiosa neicadoiia pudesse sei
enlaicada paia Uiuk, e na lalaIha os deuses das liilos da fIoiesla
Iulavan poi lis de seu pipiio povo. Lia, poilanlo, essenciaI ieciulai
conlia eIes un dos giandes deuses da Mesopolnia, usando sua ngica
supeiioi conlia a ngica do ininigo. Shanash acede, en face da
pionessa de un novo lenpIo a sei eiigido en sua honia, e concede sua
pioleco especiaI ao enpieendinenlo. Lnlie os leiioies da nonlanha
eslavan os vuIces e os leiienolos. H una faIha geoIgica que aliavessa
a AnalIia e a Ainnia, e e piovveI que os vuIces da iea ainda
eslivessen alivos poi voIla do leiceiio niInio a.C, un falo que aciescenla
inleiesse a acuiada desciico de un vuIco en eiupco conlida nun dos
sonhos de CiIganesh na Monlanha dos Cedios.
No segundo nveI, esle episdio e una avenluia. Dois jovens heiis
pailen en lusca de fana: a nonlanha e os cedios, con seu senlineIa, so
desafios que uIliapassan os hoiizonles da vida colidiana. LIes pailen
ainados nas ss, e sozinhos enconlian o giganle Hunla-la, que foi
diveisanenle idenlificado cono un deus do noile da Siia, da AnalIia ou
do LIan, dependendo do deslino que se inagine lei lido a expedico ~ as
nonlanhas do noile ou do Iesle. LIe piolege a fIoiesla con viios
encanlanenlos, enloia laIvez lenha havido una confuso no que diz

24
iespeilo ao poilo encanlado que Lnkidu deveiia aliii e que acalaiia Ihe
liazendo sofiinenlos. Mais laide, na conveisa que Lnkidu len en seu
Ieilo de noile, faIa-se de un poilo siluado en Uiuk, feilo con a nadeiia
vinda da fIoiesla. H ainda o nisleiioso sono ao quaI CiIganesh sucunle
Iogo aps lei deiiulado o giande cedio: e, quando o heii finaInenle
descolie Hunlala nas piofundezas da fIoiesla, o giganle quase o nala
ao laIancai sua caleca Iancando-Ihe un oIhai noilaI. A ciialuia s e
doninada con o auxIio de Shanash e dos oilo venlos. Lsses eian ainas
laslanle podeiosas, pois foi con eIes que o deus Maiduk suljugou as
guas do caos piinevo na lalaIha do coneco do nundo, laI cono eIa e
naiiada no Lnuna LIish.
H lanlen un leiceiio nveI, pois Hunlala e o MaI. A piineiia
iefeincia que Ihe e feila e sinpIesnenle esla: Ioi causa do naI que
exisle solie a leiia, ns iienos a fIoiesla desliuii esse naI. CiIganesh
desenpenha, enlo, o papeI do cavaIeiio que nala o diago. Os dois
conpanheiios saen viloiiosos do confIilo: apesai disso, poi leien lonado
pailido enlie duas divindades, usando as ainas de Shanash paia desliuii
o piolegido de LnIiI, acalan incoiiendo na iia do iancoioso e iiascveI
deus da lenpeslade, vindo a sofiei as conseqncias disso nais laide.
ReaInenle, vislo de deleininado nguIo, lodo o episdio da fIoiesla no e
seno una ciueI ainadiIha de LnIiI paia desliuii CiIganesh e Lnkidu.
A fIoiesla e a Teiia dos Vivos, ou sinpIesnenle a Teiia, que
fica en aIguna paile paia aIen dos Iiniles do nundo e da ieaIidade
leiieslies. No neio dessa Teiia esl a nonlanha, que e ao nesno lenpo a
noiadia dos deuses e o nundo infeiioi, o Iugai de onde vn os sonhos.
Mas a. fIoiesla esl lanlen ieIacionada ao Iaidin do SoI, onde
CiIganesh acala enliando nuna joinada fuluia e onde ieenconlia, no
en sonho, nas face a face, o giande Deus-SoI, pois a Teiia peilencia a
Shanash. A fIoiesla e eslianhanenle faniIiai, assin cono seu senlineIa.
Veieis un vaIe seneIhanle a un giande canaI e no neio desse vaIe una
giande ivoie cujos gaIhos ln ponlas nais veides do que o nais veide
dos pinheiios. L sol essa ivoie enconlia-se una fonle. So eslas as
insliuces que Cvnon iecele do senlineIa da fIoiesla en suas
peiegiinaces aliaves do nundo e de sua inensido, laI cono nos diz
un dos ionances gaIeses do Malinogion. L eIe enconliou o nais leIo
vaIe do nundo, as ivoies da nesna aIluia, e havia un iio coiiendo
aliaves do vaIe con un caninho que seguia a sua naigen. Lnloia islo
seja un lexlo gaIes do secuIo XII, eIa descieve o que CiIganesh e Lnkidu
viian ao enliai na fIoiesla de cedios: o cedio en fienle a nonlanha, a
cIaieiia coleila de nalo veide e a esliada Iaiga e fciI de peicoiiei.
No ieIalo, o senlineIa da fIoiesla linha podei solie os aninais que
paslavan ao seu iedoi na cIaieiia: o senlineIa da fIoiesla de cedios do

25
poena senlico conseguia ouvii una noviIha se nexei a sessenla Ieguas
de dislncia. Hunlala e o peipeluo Monslio-Iasloi, cono o hoiiveI
honen da cIava que Cvnon ou o CavaIeiio Veide do poena selenliionaI
enconlian en suas avenluias: e una divindade da naluieza seIvagen
que, cono as pipiias fIoieslas, os secuIos no conseguen nudai. No
poena suneiio, conludo, eIe len ainda un aspeclo gneo, laIvez
ieIacionado aos vuIces.
Aps o episdio da fIoiesla, concIudo con apaienle sucesso, ven o
giande alo de gIoiificaco de CiIganesh, o Rei: paianenlado, con coioa e
nanlo, quase lo leIo quanlo un deus, o heii Ienlia UIisses depois de
sua penosa avenluia no nai, quando Alena dolou-o de leIeza- divina.
Nesle nonenlo a deusa Ishlai o v e passa a desej-Io apaixonadanenle:
lenla seduzi-Io con pionessas lenladoias, aps o que ven una nolveI
passagen: a deusa e insuIlada poi un desdenhoso noilaI. H aIgo aqui
do oiguIhoso HipIilo, ou de Iicus e Ciice en Ovdio, ou de Anquses, o
nenino pasloi do Monle Ida, que no hino honeiico foi, paia sua desgiaca,
seduzido poi Afiodile, pois AqueIe que se deila con una deusa inoilaI
peide paia senpie a sua foica e vigoi. CiIganesh enlo acusa Ishlai,
Ienliando-a do niseiveI deslino ieseivado a seus infeIizes ananles do
passado, un deIes lendo solievivido cono un pssaio con a asa
queliada, oulio cono un Iolo, e un leiceiio cono una loupeiia cega:
pois Ishlai linha os podeies de Ciice. Lsles aconlecinenlos len podeiian
lei feilo paile de una Melanoifose laliInica.
A seguii ven a noile do Touio do Ceu, un nonslio que
peisonifica a seca de sele anos enviada peIa deusa cono casligo poi lei
sido iejeilada poi CiIganesh. Anu a piincpio se iecusa a ciiai o louio:
quando, poien, a enfuiecida Ishlai aneaca pi alaixo os poiles do
infeino e liazei os noilos paia coneien con os vivos, eIe aquiesce, pois
no se liala de una sinpIes aneaca, j que, cono nos naiia un oulio
poena, o episdio ieaInenle se concielizou. O feilo aciollico poi neio
do quaI o louio e noilo asseneIha-se aos execulados nas louiadas de
Ciela.
O desaslie chega aliaves da huliis. Lnkidu se iecusaia a alendei o
pedido de cIenncia de Hunlala e insuIlaia Ishlai. CiIganesh paiece
nenos cuIpado desse pecado, pois eIe se conoveia con as spIicas de
Hunlala, enloia livesse peinilido, depois de leien nalado o louio,
que os jovens que se junlaian ao seu iedoi paia adnii-Io giilassen:
CiIganesh e o nais gIoiioso dos heiis, CiIganesh e o nais eninenle
enlie os honens. Ioi isso, a vinganca divina iecai piineiio solie Lnkidu.
LIe e avisado en sonho. V os deuses ieunidos en conseIho, e ouvinos
ielunlai a oninosa peigunla: Ioi que eslo ieunidos os giandes
deuses` Anu decIaia sua inpaiciaIidade, cono conven a un

26
peisonagen lo najesloso e dislanle: Un dos dois len de noiiei.
Shanash ven en defesa de anlos, nas a conlenda enlie Shanash e LnIiI,
cono a exislenle enlie o soI e a lenpeslade, loina a iiionpei, e Shanash
s pode saIvai un deIes, CiIganesh, seu piolegido: Lnkidu len de
noiiei. A noile, Lnkidu len una viso da noile. Lsla viso e una de
nossas piincipais fonles de conhecinenlo aceica do que eia a vida aps a
noile paia os laliInios. Una oulia fonle e o poena suneiio
independenle Lnkidu e o Mundo Infeiioi e suas liaduces acadianas,
que foian incoipoiadas a Lpopeia de CiIganesh na decina segunda
llua da iecenso ninivila. Lnkidu desce vivo ao Mundo Infeiioi paia
liazei de voIla un nisleiioso lanloi e sua laquela, laIvez oljelos
xananslicos, que CiIganesh havia aIi deixado caii. Apesai dos avisos, eIe
quelia lodos os lalus e e pieso, pois o Rei do Mundo Infeiioi o pega:
nas un luiaco e feilo na ciosla da leiia paia que eIe (ou seu espiilo)
possa ieloinai e descievei o que viu.
Con a noile de Lnkidu, uIliapassanos a nelade da hisliia. O
conpanheiiisno e inleiionpido e CiIganesh fica s. Depois de
expeiinenlai as aIegiias de una anizade quase peifeila, eIe len de
apiendei a vivei sen eIa: nas isso e exigii denais. O conhecinenlo de que
a noile e inevilveI seiviia anles cono un desafio a enpieendinenlos
audazes e aces viloiiosas: nas agoia esluIlifica a aco e liaz consigo un
novo senlinenlo, o da deiiola. O giande iei e, no finaI das conlas, un
noilaI conun. No neio desla ciise eIe ieIenlia seus anlepassados, e
especiaInenle Ulnapishlin, que, segundo se dizia, aIcancaia a vida
eleina, passando a inlegiai a conpanhia dos deuses. LIe foia o
solievivenle do diIvio, un oulio Noe, a quen os deuses Ievaian paia
vivei na foz dos iios e eia chanado o Longnquo. Depois disso
segue-se a piocuia peIa saledoiia ancesliaI, que conduz CiIganesh aos
Iiniles da leiia, cono aconleceu a UIisses en sua joinada en lusca de
Tiiesias. Lsla segunda joinada no e una iepelico da piineiia, a
Monlanha dos Cedios. LIa no pode laseai-se en nenhun falo hisliico:
a lopogiafia e solienaluiaI cono anles no o eia. Nesla avenluia, os
pIanos espiiiluaI e ionnlico se funden. Lnloia ieveslida de una
apaincia de geogiafia piiniliva, a paisagen e lo espiiiluaI quanlo a
SeIva Lscuia, a Monlanha e o Alisno de Danle. No se conhece ale agoia
quaIquei coiiespondenle suneiio desle episdio: no e inpossveI,
poien, que aIgo venha a sei enconliado no cicIo inedilo de LuguIlanda.
Aps una Ionga peiegiinaco peIo nundo seIvagen, vivendo
cono un cacadoi polie e veslindo peIes de aninais, CiIganesh chega a
un desfiIadeiio, onde nala Iees que v liincando sol a Iuz da Iua. Lsle
cuilo episdio e inlioduzido quase casuaInenle, nas e piovveI que
livesse un significado que se peideu paia ns, pois un giande nneio de

27
sineles oslenla una inagen en que un honen, que se aciedila sei
CiIganesh, liava conlale con Iees: e poi lodo o ieslo da joinada, ale
chegai a Ionle da Iuvenlude, o heii vesle a peIe do Ieo. O giupo
heiIdico con un gueiieiio fIanqueado poi dois Iees ianpanles passou
paia a iconogiafia do nundo cIssico, nedievaI e nodeino e e ale hoje
conhecido cono o nolivo de CiIganesh. Salenos que o Ieo
enconliado poi Danle no sope da nonlanha, Iionle eiguida e Iouco de
fone, sinloIizava o pecado da Soleila, enquanlo a panleia enlaIhada
no coio de una igieja nedievaI pode eslai sinloIizando Ciislo, vislo
cono a panleia que nalou o diago, doiniu poi lis dias e enlo
iefiescou o nundo con seu hIilo. Mas cono podeianos conpieendei
eslas inagens, lo coiiiqueiias paia nossos ancesliais da Idade Media,
sen as pesquisas feilas peIos nedievaIislas con o inluilo de expIic-Ias`
Ioi isso, no chega a suipieendei que no lenhanos hoje en dia nenhuna
pisla en ieIaco ao significado ieaI desle conlale con o Ieo. A veiso
hilila do poena e a nica a ofeiecei un indcio de una possveI ieIaco
especiaI enlie os Iees e o Deus-Lua.
Do desfiIadeiio onde nalou os Iees, CiIganesh vai paia a
nonlanha do soI, guaidada poi leiiveis senlineIas, seies paile honen,
paile diago, con cauda de escoipio. Iode sei que o oljelivo dessa
desciico seja o de Ienliai-nos de que o honen-escoipio foi un dos
nonslios ciiados peIo caos no coneco do nundo, segundo o Lnuna LIish.
A nonlanha apaiece en viios sineles, con o soI se pondo poi lis. LIa se
silua na Ilina coidiIheiia do hoiizonle ocidenlaI: alis de sua enoine
nassa peliea, Shanash desapaiece no ocaso e loina a apaiecei no ionpei
da auioia: eIa e ao nesno lenpo a nuiaIha do ceu e o poilo do infeino.
Iaia os suneiios, o soI doinia a noile no seio de sua ne, a leiia: nas os
senilas suslenlavan que eIe conlinuava sua joinada nun laico, passando
poi laixo da leiia e solie as guas do nundo infeiioi ale chegai a
nonlanha oiienlaI, eIevando-se no ceu peIa nanh, aconpanhado de sua
noiva, a auioia. CiIganesh, en sua joinada aliaves da nonlanha Mashu,
iefaz a pe o ilineiiio soIai: os dois cunes da nonlanha iepiesenlan o
nascei e o pi do soI, e o deslino finaI da viagen e o jaidin do Deus-SoI,
que fica nas naigens do Oceano.
Lsle jaidin dos deuses no e a noiada ceIesle, nas anles un
paiaso leiieslie: e a leiia da auioia, siluada a Iesle, no Lden. Mas, ao
conliiio da leiia de DiInun, paia onde o solievivenle do diIvio foi
Ievado paia passai a eleinidade, esle Iugai fica na naigen de c do iio da
noile. InfeIiznenle, o episdio chegou ale ns en eslado laslanle
fiagnenliio, e a naiialiva das naiaviIhas do jaidin, con seus fiulos
adoinados de jias, foi quase loda peidida: ieslou apenas o suficienle paia
nos foinecei un dos iaios visIunlies do jaidin do Lden segundo o

28
anligo idiona senlico. AIi, caninhando de nadiugada, o deus do soI v
CiIganesh desnazeIado, con ai de desespeio. LIe o iepieende, nas
CiIganesh segue en fienle, apesai de avisado de que sua lusca
ceilanenle iesuIlaiia en fiacasso. Nuna casa a leiia do nai eIe enconlia
una nuIhei, Siduii, con suas vinhas e adegas. LIa lanlen e chanada
Salil, que, anles de loinai-se un none pipiio, significava laleineiia.
Iode sei que haja lanlen una ieIaco enlie esse none e o da siliIa
caIdeia desciila poi eioso. Siduii e una figuia enignlica, nunca
expIicada, nas sua Iinguagen e seneIhanle a de Ciice, que eia fiIha do
soI. Ciice halilava una iIha no neio do oceano, onde o Iesle e o oesle se
confundian e onde ciescian eivas ngicas e nIi. Cono Ciice e seu fiIho
Cono, Siduii e pailidiia da fiIosofia do conei, lelei e sei feIiz pois
islo lanlen e o deslino do honen. A inagen da caiiegadoia de vinho
ainda foi usada peIos poelas sufislas nedievais, paia quen eIa eia o
snloIo da ieaIidade ieveIada. CiIganesh foi insliudo poi Sidun solie
cono aliavessai as guas da noile, assin cono UIisses foi infoinado poi
Ciice do caninho paia o Hades aliaves do iio Oceano. Mas, ao conliiio
de UIisses, CiIganesh esl s e no len un laico: len de achai o
laiqueiio, e as insliuces dadas poi Siduii so confusas e pouco
confiveis. H una oulia giande difeienca: enloia esla expedico
acaiiele a liavessia do Oceano e das guas da noile, no e una joinada
peIo nundo infeiioi, nen lanpouco Uishana-li e o laiqueiio dos noilos.
A iola e, ainda, o caninho peicoiiido peIo soI loda noile ale o ponlo de
linsilo na foz dos iios. Iaia chegai ale Ulnapishlin, o Longnquo,
CiIganesh len de aliavessai o nesno Oceano que iepiesenlava a Ilina
fionleiia do leiiiliio conhecido ou conhecveI paia lodos os povos
anligos, giegos, senilas ou suneiios. Lia una laiieiia inliansponveI,
pois se conunicava con as guas da noile e con o alisno, o Alsu, as
guas que eslo acina do fiinanenlo. Ale nesno os expeiienles ionanos
lenian o AlInlico, e a liavessia de Cesai paia a Ci-ielanha foi visla
cono un alo de ousadia quase solie-hunana, pois, ao conliiio do nai
Medileiineo, o canaI da Mancha eia consideiado o coneco do Oceano.
Iaia os suneiios, o Oceano ficava en aIgun Iugai paia aIen do
CoIfo Ieisico, e eia I lanlen que se siluava DiInun, onde os iios
desenlocavan no nai. Desle nodo, a foz dos iios coiiespondia
exalanenle as nascenles do Oceano dos giegos, o Iugai onde ficavan os
Canpos LIseos e as iIhas alencoadas de Honeio e Hesodo, en diieco
a noile, no Iongnquo Ocidenle, nas suaves canpinas, enlie as fIoies da
piinaveia. O DiInun, cono o paiaso giego, no eia paia os noilais
conuns. Ulnapishlin no noiieu, nas foi escoIhido paia vivei I paia
senpie, assin cono MeneIau enlie os heiis giegos, que foi enviado as
pIancies eIisias no fin do nundo paia se junlai ao iuivo Radananlo, na

29
leiia onde a vida e nais fciI paia os honens, onde no h neve, onde o
venlo e senpie suave e onde nunca chove: onde, dia aps dia, a liisa
neIodiosa do Venlo Oesle chega do Oceano paia iefiescai sua genle. H
una desciico nuilo anliga de DiInun, esciila nuna llua de Nippui.
Segundo esle iegislio, no coneco do nundo, quando o lialaIho da ciiaco
havia apenas conecado, DiInun eia un Iugai onde no se ouvia o
giasnido do coivo, a ave da noile no Iancava o giilo da noile, o Ieo no
devoiava, o Iolo no Iaceiava a oveIha, a ponla no pianleava, no havia
vivas, doencas, veIhice ou Ianenlaco.
Apesai da pulIicaco iecenle de esciilos inedilos, nossos lexlos
ainda so laslanle piolIenlicos na paile da olia que descieve o
enconlio de CiIganesh con o laiqueiio e a pailida de anlos en viagen.
AIguns sineles noslian duas figuias hunanas, que poden sei CiIganesh
e Uishanali, navegando en un laico con pioa en foina de seipenle.
Lsla pioa pode sei a expIicaco paia a seipenle nencionada quando do
enconlio de CiIganesh con o lai-queiio: nas a naluieza dos Oljelos de
Iedia que CiIganesh inpiudenlenenle despedaca peinanece un
nisleiio. Tudo o que pode sei dilo a iespeilo deIes e que sua desliuico
loinou necessiio o uso de vaias paia a piopuIso do laico e que eIes
eslavan de aIguna naneiia ieIacionados a asas ou a seies ou figuias
aIadas, nas, no nais, eIes conseivan ale o piesenle a naioi paile de seu
nisleiio, cono afiinou o piofessoi Cadd nun ensaio esciilo en 1966
solie os novos lexlos.
O enconlio de CiIganesh con Ulnapish-lin, o Longnquo,
coneca con una daqueIas conposices Iileiiias solie a Saledoiia,
que, laI cono a exoilaco a vida de piazei e despieocupaco piegada poi
Siduii, paiece lei cono oljelivo ieconciIiai o honen con o seu deslino na
leiia, enloia lenha un lon pessinisla. Segue-se o ieIalo do diIvio poi
lnapishlin. Lsla e a nais len pieseivada de lodas as lluas da veiso
assiia, con nais de liezenlos veisos ainda conseivados. I fiz nenco a
oulias veises nais anligas no ieIacionadas a CiIganesh: o DiIvio
suneiio, en que Ziusudia desenpenha o papeI de Noe ou Ulnapishlin, e
o Aliahasis laliInico. H nolveis seneIhancas enlie a hisliia naiiada
no Cnesis e a da llua de CiIganesh, nas h lanlen difeiencas
suipieendenles. O Cnesis no nenciona o none da cidade, nas as oulias
veises aponlan Shuiiupak, aluaI Iai, una das piineiias
cidades-eslados suneiias a conquislai una posico hegennica.
A naiialiva da decina piineiia llua coneca con un conseIho
ieaIizado enlie os deuses. Tais conseIhos nunca piessagiavan nada de
lon paia os noilais, e esle no foge a iegia. No e dada nenhuna
expIicaco do nolivo inedialo que Ievou os deuses a oplai peIa
desliuico da hunanidade. LIe devia sei seneIhanle ao do Cnesis: A

3O
leiia eslava coiiupla dianle de Deus, e cheia de vioIncia, pois nais
adianle no lexlo faIa-se en infIigii ao pecadoi o seu pecado. Na hisliia
suneiia, a naiialiva do diIvio segue-se as da ciiaco do honen, dos
vegelais e dos aninais, da insliluico da nonaiquia e do eslaleIecinenlo
da naneiia coiiela de cuIluai os deuses. InfeIiznenle, nesle ponlo o lexlo
e Ionganenle inleiionpido, o que olIileiou o nolivo da iia dos deuses e
de sua deciso de desliuii a hunanidade aliaves do diIvio. No deixa de
sei sugeslivo o falo de a Ilina Iinha decifiveI eslai ieIacionada a
Iinpeza e iiiigaco de iiachos..Ouando a hisliia voIla a ficai inleIigveI
os deuses eslo divididos, exalanenle cono na decina piineiia llua de
CiIganesh. Conhecian-se oulias hisliias do diIvio na anliga
Mesopolnia, nas a piineiia iefeincia ao evenlo na Iileialuia suneiia
no paiece sei nuilo anleiioi ao Aliahasis, olia conposla no anligo
idiona laliInico no coneco do segundo niInio. Nesle poena a
enchenle se segue a pesliIncia, a fone e a seca, cada una deIas ideada
paia exleininai a iaca hunana. Na edico definiliva de W. C. Lanleil e
A. R. MiIIaid, enconlianos esles veisos:

Mi| c duzcn|cs ancs nac natian ainda sc passadc
Quandc a |crra sc cs|cndcu c c pctc sc nu||ip|iccu.
A |crra orania ccnc un |curc.
O |unu||c dcs ncncns pcr|urocu o deus.
|n|i| cutiu c oaru|nc uuc fazian...

A desciico do diIvio na Tlua III len lanla coisa en conun con
a Iinguagen da Tlua XI de CiIganesh que esla Ilina paiece lei lonado
a piineiia cono nodeIo, ou neIhoi, deve lei se uliIizado de una
iecenso peidida, conpiIada no peiodo laliInico nedio.
No diIvio de CiIganesh, Ishlai e LnIiI so, cono senpie, os
advogados da desliuico. Ishlai faIa, laIvez na quaIidade de deusa da
gueiia, nas e LnIiI quen pievaIece na escoIha da lenpeslade cono aina.
Apenas La, en sua supeiioi saledoiia, no se nanifeslou: laIvez nen
eslivesse piesenle. Mas, sagaz, cuidou paia que peIo nenos un da iaca
dos honens solievivesse.
A leiiveI devaslaco eslaiieceu ale nesno os deuses, pois LnIiI
convocou paia ajud-Io no apenas os hoiioies da lenpeslade, nas
lanlen os Anunnaki, deuses do nundo infeiioi, cujos iaios dancavan
poi solie as guas en eIevaco. A desciico da lenpeslade e nais
eIaloiada e inpiessionanle do que a naiiada no Cnesis. Iaia se

31
enconliai una Iinguagen conpaiveI a desciico da nuven negia que se
apioxina vinda do hoiizonle, denlio da quaI os lioves ielunlan
anunciando a apioxinaco do deus da lenpeslade, e pieciso iecoiiei aos
SaInos ~ ... a escuiido eslava sol seus pes. L eIe cavaIgou un
queiulin e voou: sin, voou solie as asas do venlo... no cIaio que
iespIandecia a sua fienle suas espessas nuvens despejaian gianizo e
caives en liasa. L o Senhoi liovejou nos ceus.
O nesno necanisno e uliIizado na hisliia llIica: a consliuco da
aica, a enliada dos aninais, o diIvio, a soIluia das ponlas e o saciifcio:
nas, enquanlo o deus que se Ienliou de Noe vive nun leiiveI
isoIanenlo, nas veises assiias e suneiia ainda eslanos nun nundo de
divindades facciosas, alaianladas e faIveis. H un peiigo ieaI de que os
podeies do caos e da desliuico escapen ao seu conlioIe. As coisas
ieaInenle acalan indo Ionge denais, e os deuses fican chocados con o
iesuIlado de sua pipiia aco: nas nada noslia con nais cIaieza a
difeienca de oljelivo e peispecliva dessas hisliias do que sua concIuso.
No Iugai da pionessa soIene feila poi Deus a Noe ~ Lnquanlo a leiia
duiai, a seneaduia e a coIheila, o fiio e o caIoi, o veio e o inveino, o dia e
a noile no nais cessaio ~, h una iepugnanle desciico dos deuses a
agIoneiai-se cono noscas en loino do saciifcio. No Iugai do juianenlo
do aico-iis, h apenas Ishlai liincando con o coIai enlie os dedos
enquanlo excIana que janais se esquecei daqueIes dias. Mas essas so
as paIavias da divindade nais noloiianenle infieI. Da nesna foina, h
lanlen una giande difeienca enlie a condico de senidivindade e
inoilaIidade que Ulnapishlin, Aliahasis e Ziusudia olln paia si e suas
fanIias e a soIene aIianca llIica enlie Deus e un Noe ainda inleiianenle
hunano, giacas a quen loda a hunanidade pode iespiiai aIiviada e vivei
sen ansiedades. A causa do naI-eslai piesenle na psique do povo
nesopolnico pode sei expIicada en paile poi essa inseguianca que
doninava a vida das pessoas: a inexislncia de una aIianca.
A naiialiva do diIvio, lodavia, e un poena independenle,
inseiido na esliuluia da Lpopeia de CiIganesh. Depois que a Ienos,
voIlanos ao ponlo onde eslvanos: nas eIa lende, cono os oulios
incidenles que solieven no finaI da hisliia, a convencei o heii da
fuliIidade de sua lusca. Apesai de ludo, poien, o heii ielen una
espeianca olslinada: eIa deve sei esnagada e exposla cono aquiIo que
ieaInenle e, una fuga. Ao sei desafiado e poslo a piova, CiIganesh no
consegue sequei ficai acoidado. Na Ionle da Iuvenlude, onde iecele os
liajes que no apiesenlan sinais de enveIhecinenlo, eIe peicele a iionia
do falo de neios lens naleiiais leien naioi duiaco do que o coipo: ao
Iado disso, a pIanla da Iuvenlude Recupeiada, liazida con lananha
dificuIdade do fundo do nai, cai lievenenle en suas nos paia sei Iogo

32
peidida: e assin a Iico e apiendida peIa Ilina vez. O lexlo aqui loina a
apiesenlai nuilas Iacunas, nas no e pieciso oulia expIicaco paia a
colia que nuda de peIe: eIa e o snloIo da aulo-ienovaco. H lanlen
una Iigaco Iingslica enlie o none dado a pIanla e aqueIe dado a casca
que envoIve a cssia, casca de colia, ou seja, a peIe descascada da colia.
Ioi que e que CiIganesh no cone inedialanenle a pIanla,
iecupeiando assin sua juvenlude` Sei poi causa de un desejo aIliusla
de conpailiIh-Ia con seu povo, devoIvendo aos idosos seu vigoi juveniI`
Sei apenas nais un liuque dos deuses` No cieio: nen lanpouco
aciedilo que CiIganesh seja vlina da inposluia divina loda vez que
chega peilo da inoilaIidade: penso que, en vez disso, o piopsilo de cada
un desses incidenles e cunuIalivo e len cono oljelivo ninai sua iecusa
en aceilai o deslino hunano. CiIganesh no eslava en lusca de una
eleina ienovaco da naluieza, aIgo que podeiia lei ollido con a deusa
Ishlai, nen lenlava neianenle escapai da veIhice, passando a Ievai una
vida lianqiIa e ociosa, cono a que foia concedida a Ulnapishlin: eIe
eslava nuilo nais inleiessado na inoilaIidade leiiena e nas
opoilunidades que esla ofeiecia paia aces heiicas: luscava una vida de
gIiias na leiia seneIhanle a dos deuses no ceu. L pieciso que a Iico seja
iepelida paia que CiIganesh, o iei, peicela que no e difeienle dos oulios
honens. S depois que a colia voIla paia denlio do Iago e que o heii
finaInenle se convence da fuliIidade de Iulai poi aIgo que no se pode lei,
coiiendo alis do venlo, cono disseia-Ihe Siduii. L o fin da lusca. No
h nais nada a fazei a no sei voIlai paia casa.
A voIla e desciila sunaiianenle e deixa nuila coisa inexpIicada. O
finaI da avenluia e cono un feilico que se quelia: depois das liiluIaces,
da lusca e de un pinio quase ganho, ludo voIla sulilanenle ao noinaI
e nos enconlianos novanenle no ponlo onde conecanos, adniiando a
piosaica exceIncia dos nuios da cidade. Todas as coisas loas que
espeivanos enconliai ~ juvenlude, vida eleina, o anigo noilo ~
desapaiecen. Lsle finaI foi desciilo cono Zonleleiio, insalisfaliio,
despiovido de senlido ligico ou calilico. No concoido con essa
opinio, pois e un finaI veidadeiio, e o que ieaInenle aconlece e, a sua
naneiia, e lo ligico quanlo o fin de Heiloi sol as nuiaIhas de Tiia.
O Ilino alo, a noile de CiIganesh, exisle apenas na veiso
suneiia. L un Ianenlo soIene: o Ianenlo no e lanlo un giilo de doi
individuaI, nas paile de un eIaloiado iiluaI funeiiio. L una cena iguaI
a ieveIada peIa escavaco do Cenileiio ReaI en Ui, con inoIaces en
nassa e una nagnfica paiafeinIia fnelie: piesenles, lanqueles,
nanlos e o po e o vinho ofeiecidos peIo iei faIecido aos deuses do nundo
infeiioi no nonenlo de sua enliada na Teiia Sen Reloino.

33
8. A snbrcvIvncIa dn tcxtn

Lsla hisliia conseivou-se piecaiianenle, s lendo sido
iedescoleila no secuIo passado: pois, quando Nnive caiu, en 614 a.C,
doninada peIas foicas conjunlas dos nedos e laliInios, a desliuico que
se seguiu a sua queda foi lo conpIela que a cidade janais se ieeigueu, e
sol as iunas da capilaI assiia foi soleiiada loda a lilIioleca de
AssuilanipaI. Os assiios nessa epoca no gozavan de nuilo pieslgio
enlie seus vizinhos, e o piofela Naun sen dvida faIou poi nuilos deIes
en O Iaido de Nnive, quando exuIlou con sua ininenle queda: As
ligas coiieio enfuiecidas peIas iuas, chocai-se-o unas con as oulias:
paieceio lochas, coiiendo cono ieInpagos de un Iado paia o oulio...
Nnive esl devaslada: quen deIa se conpadecei`
O secuIo VII foi laIvez o Ilino nonenlo na hisliia do Oiienle
Iixino en que una giande Iileialuia, e una hisliia cono a de
CiIganesh de Uiuk, pde quase desapaiecei poi conpIelo. A desciico
do diIvio loinaia-se nais una vez una hisliia independenle, nas sua
esliuluia, cono podenos olseivai na naiialiva de Luselio, cilando
eioso no secuIo III a.C, nudou suipieendenlenenle pouco. Ioi
piovaveInenle en aliInia que a Lpopeia solieviveu poi nais lenpo
en sua foina inlegiaI, e conhecen-se cpias do lexlo feilas aps o saque
de Nnive: nas esla solievivncia se deu sol a foina de un lipo especiaI
de naiialivas de viagens e avenluias, senpie piesenles no nundo
alenpoiaI e sen fionleiias da Ienda e do ionance foIcIiico. LIiano,
escievendo en giego poi voIla do ano 2OO d.C, salia da exislncia de un
ceilo CiIganos, iei de aliInia, e naiiou a hisliia de seu nascinenlo,
que no e nuilo difeienle daqueIa que se conla de Ieiseu e lanlen de
Ciio. Ioian deleclados eIenenlos da naiialiva nas Iendas foIcIiicas
peisas da Idade Media e ale en esciilos de iegies nais Iongnquas: nas
foi una solievivncia ciepuscuIai. Os esciilos do Oiienle Iixino e do
Medileiineo na idade cIssica no acusan un conhecinenlo concielo da
exislncia de nossa Lpopeia.
Una das iazes paia esse desapaiecinenlo pode eslai nos
caiacleies cuneifoines con os quais a olia foi esciila. Lsle lipo de esciila
eslava saindo de uso e Iogo se loinaiia ininleIigveI aos halilanles do novo
nundo nedileiineo. TaIvez lenhan suigido aIgunas veises popuIaies
en aianaico, que no solieviveian: nas os peisas, que conlinuaian a
usai a anliga esciila, possuan sua pipiia Iileialuia, e olvianenle
linhan nuilo pouco inleiesse peIa hisliia e peIas Iendas de seus anligos
ininigos. Os helieus linhan iazes ainda nais foiles paia queiei
esquecei a Assiia, a aliInia e ludo o que dizia iespeilo a lais naces,

34
que passaian a figuiai apenas en pailoIas adnoniliias. AIen do nais,
o secuIo en que Nnive caiu foi o nesno que viu o apaiecinenlo de duas
novas foinas poelicas, o poena Iiico e a ode paia coiaI, anlas uliIizando
a esciila aIfalelica. Mas, enloia a poesia Iiica pioduzida na Ciecia do
secuIo VII seja nodeina, a Iileialuia epica daqueIe pas ainda peilencia en
paile ao nesno nundo Iendiio de CiIganesh, o iei da anliga Uiuk. Teiia
sido hisloiicanenle possveI ao poela da Odisseia lei esculado a hisliia
de CiIganesh, no nuna veiso liuncada, nas no oiiginaI, pois os navios
da Inia e das iIhas j coneiciavan na cosla siia. Os giegos nanlinhan
conlalo con os assiios en AI Mina e Taiso. L inpiovveI, nas no
inpossveI, que AssuilanipaI lenha ouvido un conladoi de hisliias
giego iecilai a IIada en Nnive.
L possveI que uIlinanenle se lenha dado inpoilncia denais as
apaienles seneIhancas enlie a niloIogia dos anligos giegos e a dos povos
da sia OcidenlaI. Lsle voIune no e o Iugai adequado paia
apiofundainos-nos nessas discusses cilicas, ao nesno lenpo
fascinanles e quineiicas: seiia CiIganesh un piollipo de UIisses, ou
enpunhava eIe a cIava de HeicuIes` No e lanlo una queslo de
piollipos e paienlesco, nas, anles, de una siniIaiidade de alnosfeias. O
nundo en que vivian os laidos giegos e os esciilas assiios nos secuIos
VII e VIII eia pequeno denais paia que no lenha havido aIgun conlalo
enlie eIes: e as viagens coneiciais dos avenluieiios e neicadoies giegos
foinecian un ceniio nais do que piopcio ao inleicnlio de hisliias:
especiaInenle quando o canpo paia isso foia piepaiado secuIos anles
peIos nicnios da eia do lionze, en seus conlalos con o povo da Siia e,
possiveInenle, con os hililas da AnalIia. Ioi isso, no chega sei assin
lo suipieendenle que CiIganesh, Lnkidu e Hunlala paiecan vivei no
nesno univeiso dos deuses e noilais dos Hinos Honeiicos, da Teogonia
de Hesodo e da Odisseia. Todas eslas olias ln en conun una nesna
nise-en-scne, un nundo en que deuses e senideuses se confialeinizan
con os honens nun pequeno univeiso de leiia conhecida, ceicado peIas
guas desconhecidas do Oceano e do Alisno. Lsles honens
ocasionaInenle eneigen da sonlia do nilo e da nagia paia apaieceien
cono seies hunanos conpassivos e conuns, lais cono os heiis
honeiicos: e, enlie eIes, enconlianos CiIganesh de Uiuk. Os deuses
laliInicos e seu univeiso desapaieceian paia iessuigii nais laide nas
ieIigies nedileiineas, especiaInenle nas ciencas gnslicas. Os heiis
lanlen se liansfoinaian e solieviveian, viajando paia o oesle e paia o
Iesle. Muilos ieconhecen no AIexandie da Idade Media a figuia de
CiIganesh, e aIgunas de suas avenluias poden lei sido liansfeiidas paia
os ionances. Desla foina, poi lis do gaIes Cvnon, poi lis de Oven e
Ivain, poi lis de Sii Cavain, que piocuia a CapeIa Veide passando peIa

35
geIida fIoiesla selenliionaI con seus caivaIhos e suas liiIhas de nusgo,
poi lis de Deinol en sua Iula con o seIvagen na fonle (siluada no
caninho que Ieva ao pas sulnaiino), laIvez se esconda a Teiia dos Vivos
dos suneiios, a IIoiesla de Cedio e a Monlanha de Iiala, Anano, LIan e
Llano. So ionances e hisliias foIcIiicas suigidas nas coiles nedievais,
cujas oiigens passan peIo cancioneiio dos neneslieis e peIas Iendas
ceIlicas, ienonlando a Suneiia aicaica ou laIvez ale anles, aos piinidios
da aile de naiiai. Lnloia o heii suneiio no seja un UIisses nais
anligo, ou un HeicuIes, ou un Sanso, ou un Deinol, ou un Cavain, e
possveI que nenhun desles fosse lo ceIeliado se no houvesse a hisliia
de CiIganesh.
O nundo de hoje e lo vioIenlo e inpievisveI quanlo o de
AssuilanipaI, o iei da Assiia, o Ciande Rei, o iei do nundo, e o de Naun
da Iudeia e ale nesno o de CiIganesh, peisonagen hisliico que, no
leiceiio niInio anles de Ciislo, gueiieou e enviou expedices peIo
nundo. A nica difeienca e que, paia ns, o giande iedenoinho do
Oceano no fica paia aIen dos Iiniles de un hoiizonle pIano, nas na
oulia exlienidade de nossos leIescpios, na escuiido onde eIes no
poden peneliai, onde o oIho e sua exlenso necnica se ven oliigados
a ieloinai. Nosso nundo pode sei infinilanenle naioi, nas ainda assin
acala nun alisno, nas guas supeiioies e infeiioies da nossa ignoincia.
Os nesnos dennios fican de enloscada a nossa espeia, o Dennio no
ieIgio, e no finaI de ludo ieloinanos ao ponlo de onde sanos, cono
quen pailiu nuna Ionga joinada, cansou-se, exauiiu-se en lialaIhos e,
ao ieloinai, giavou na pedia loda a sua hisliia.


9. A !Inguagcm da EnIa

Ln olias sepaiadas poi un Iongo peiodo de lenpo, cono o que
lianscoiieu enlie a veiso suneiia da epopeia e as nais iecenles veises
senlicas, e naluiaI que haja difeiencas de Iinguagen e senlinenlo. Os
pipiios esciiloies da Anligidade iefeiian-se a Lpopeia cono o CicIo
de CiIganesh, un poena en doze canlos, cada un con nais ou nenos
liezenlos veisos, insciilos en lluas sepaiadas. A iecenso ninivila esl
esciila en veisos ilnicos con qualio acenlos poi veiso, enquanlo a do
anligo idiona laliInico apiesenla veisos nais cuilos de dois acenlos
cada. Apesai das caiacleislicas piinilivas, a iepelico e o uso de eplelos
padio, sua Iinguagen no e de nodo aIgun piiniliva ou ingnua: peIo
conliiio, e aIlanenle eIaloiada. Os cuilos eplelos honeiicos so

36
uliIizados con paicinnia: o Deus-SoI e gIoiioso e Ninsun slia, nas
no invaiiaveInenle, e esses eplelos so len nenos fieqenles do que
aqueIes que aconpanhan o none de Heiloi ou UIisses. O que
enconlianos en anlas as veises, a suneiia e a senlica, e a iepelico,
paIavia poi paIavia, de passagens ieIalivanenle Iongas de naiialiva ou
conveisaco e lanlen de eIaloiadas finuIas de saudaco. Lslas eian
caiacleislicas conuns da poesia oiaI, que seivian paia ajudai o ieciladoi
ao nesno lenpo que salisfazian a pIaleia. OuaIquei conladoi de hisliias
infanlis sale que sua pIaleia quei a iepelico exala de una passagen
conhecida ou popuIai e que se ope feioznenle a quaIquei desvio, poi
nenoi que seja, en ieIaco as paIavias usadas na piineiia vez en que a
hisliia foi conlada. Hoje, cono no passado, exige-se do ieciladoi e do
conladoi de hisliias a nesna exalido iiluaIslica.
No salenos poi quanlo lenpo o poena foi iecilado, nas a
conseivaco deslas paIavias no lexlo sugeie a coexislncia de una
liadico oiaI e una liadico esciila. Iaia o liaduloi essas seces
iepiesenlan un piolIena especiaI, pailicuIainenle quando vn nuilo
seguidas unas as oulias sen una foile iazo enocionaI ou naiialiva. Islo
se apIica as insliuces iecelidas peIo cacadoi con iefeincia a ainadiIha
paia a capluia de Lnkidu, dadas ipida e sucessivanenle poi seu pai, poi
CiIganesh e iepelidas poi eIe nesno. Nesle caso, condensei as
infoinaces (un ieciladoi laIvez as livesse expandido con inleipoIaces).
Mas, con ieIaco as saudaces diiigidas ao heii peIos viios
peisonagens que enconlia en seu caninho a piocuia de Ulnapishlin e
suas Iongas iepIicas a eIas, as paIavias ln un efeilo cunuIalivo: cada
iepelico inlensifica a alnosfeia de cansaco, fiusliaco e esfoico
olslinado e deve, poi isso, sei nanlida. H lanlen nonenlos en que a
iepelico de paIavias seneIhanles, con pequenas vaiiaces, inlensifica a
lenso e conduz a un cInax, cono na joinada de CiIganesh a nonlanha.
Isso, quando dilo en voz aIla, causaiia una foile inpiesso da passagen
do lenpo e do desgasle iesuIlanle dessa piova: poi isso, enloia nuilo do
efeilo se peica con a sinpIes Ieiluia, oplei poi condensai o lexlo o nnino
possveI. ReaInenle, expiessai a passagen do lenpo deve lei
iepiesenlado un giande desafio, e esse ailifcio deve lei sido ciiado paia
enfienl-Io, pois o nesno lipo de iepelico ocoiie loda vez que una
joinada len de sei desciila.
Viios dos necanisnos conuns de enleIezanenlo poelico foian
uliIizados na olia, incIusive liocadiIhos, anligidades pioposilais
(lanlen enconliadas na veiso suneiia) e iionia. Ouase no se
enconlian aIegoiias no lexlo, nas, quando usadas, os iesuIlados so
linos. No conjunlo, as desciices so vividas e diielas, cono a do vuIco
e a da lenpeslade que piecede o diIvio. A poesia foi concelida denlio

37
daqueIe espiilo de quen v nos ieInpagos que suigen no hoiizonle os
deuses do nundo infeiioi a eIevai suas lochas poi cina de suas calecas. A
Iinguagen do lexlo suneiio e difeienle en quaIidade: en paile, laIvez,
poi eslai nais pixina de un hino ou de una Iiluigia. O Ianenlo
acadiano poi Lnkidu e nais eIaloiada nenle expiessado, nas o pianlo
suneiio poi CiIganesh len una nolieza e una foica iiluaI que a oulia
veiso desconhece. I eslanos de laI naneiia haliluados a veises
Iileiaiianenle nais sofislicadas dos nilos que as vezes nos senlinos
lenlados a enxeigai inlences poelicas ou Iileiiias onde eIas no
exislen, inleipielando exageiadanenle snloIos que poi acaso aliaian a
inaginaco de esciiloies nais iecenles e con una conscincia naioi do
ofcio. No e possveI dizei ale que ponlo deleininado efeilo poelico foi
ollido deIileiadanenle, nen lanpouco ale que ponlo as conposices se
Iileilaian dos anligos padies iiluaIslicos. A pailii do nonenlo en que
o nilo se ciislaIiza en foina Iileiiia, esl noilo enquanlo cienca ou
foina de iiluaI: nas e possveI que, peIo nenos nos eslialos nais anligos
do nosso naleiiaI, essa nudanca no livesse ainda ocoiiido de naneiia
conpIela, e poi esla iazo no devenos nos suipieendei de enconliai
inciuslados en poenas lo piinilivos ceilos fiagnenlos nlicos que
paiecen giolescos ou lanais, ao nesno lenpo que, en oulios nonenlos,
defionlanos con os esconlios de una poesia que nunca chega a se
desenvoIvei pIenanenle.


10. Nntas snbrc csta vcrsn

Lsla veiso da Lpopeia de CiIganesh no e una nova liaduco do
oiiginaI cuneifoine. Una lialaIho dessa naluieza exigiiia un
conhecinenlo piofundo das Inguas nas quais as viias pailes desla olia
chegaian a ns ~ o suneiio, o acadiano e o hilila so as piincipais enlie
eIas ~, e esla e una laiefa que no cieio lei conpelncia paia Ievai a calo.
Lxislen hoje en dia viias liaduces acadnicas paia o ingIs, o fiancs e
o aIeno, que foinecen un lexlo pieciso e aciescido de Iongas nolas
expIanaliias. Iaia o Ieiloi conun, que no e un especiaIisla en
assiiioIogia ou esludanle das Iileialuias e da hisliia anliga, esles lexlos
so de difciI Ieiluia, pois lenden a enfalizai, e no a niligai, os defeilos e
faIhas do oiiginaI. Cada paIavia ausenle ou de significado duvidoso e
assinaIada poi chaves ou Iacunas: esles sinais vaiian confoine a paIavia
enlie coIcheles lenha sido inseiida peIo liaduloi ou peIo anligo iedaloi.
AIen do nais, a liaduco e apioxinada o nxino possveI da esliuluia
senlica ou suneiia do oiiginaI, o que nuilo fieqenlenenle d oiigen a

38
un lexlo en nau veincuIo. Lxislen nuilas e feIizes exceces das quais
pude ne leneficiai, apioveilando-ne lanlen dos conenliios que
expIican as Iinilaces e dificuIdades das viias Ieiluias. Lsle nelodo
acadnico foinece ao esludanle e ao especiaIisla aquiIo de que eIes
piecisan, nas apiesenla ao Ieiloi conun una pgina que nais se
asseneIha a un piolIena de paIavias ciuzadas inacalado. Ioi isso,
achanos que vaIia a pena lenlai una veiso que, sen aciescenlai nada ao
lexlo que no lenha sido coiioloiado peIa auloiidade acadnica nen
lanpouco onilii quaIquei paIavia cujo significado fosse inqueslionveI,
piocuiaiia evilai a apaincia losca da liaduco veiso a veiso, foinecendo
ao Ieiloi una naiialiva sinpIes e diiela.
Tenho pIena conscincia da leneiidade de laI enpieendinenlo e da
ninha giande dvida paia con os especiaIislas iesponsveis peIas
liaduces do oiiginaI en cuneifoine. Apoiei-ne especiaInenle en
AIexandei HeideI, do Inslilulo OiienlaI da Univeisidade de Chicago,
auloi de CiIganesh Lpic and OId Teslanenl IaiaIIeIs (segunda edico,
1949), e en L. A. Speisei e sua liaduco pulIicada, enlie oulios lexlos
acadianos, nuna coIelnea edilada poi I. . Iiilchaid sol o lluIo Ancienl
Neai Laslein Texls ReIaling lo lhe OId Teslanenl (segunda edico, 1955:
exisle agoia una leiceiia edico, de 1969, con naleiiaI supIenenlai).
Todas as liaduces posleiioies fizeian exlenso uso da veiso de
CanpleII Thonpson (en hexanelios ingIeses) e de suas nolas pulIicadas
en 1928 e 193O. Iaia o naleiiaI suneiio, uliIizei a liaduco de S. N.
Kianei, pulIicada en Ancienl Neai Laslein Texls e en seu Iivio Iion lhe
TalIels of Sunei, 1956 (ieedilado na IngIaleiia cono Hisloiv legins al
Sunei, 1958). O inpoilanle fiagnenlo de SuIlanlepe foi pulIicado poi O.
R. Cuinev no IouinaI of Cuneifoin Sludies de 1964, e pode sei
enconliado, nuna veiso Iigeiianenle nodificada, na segunda edico de
Ancienl Neai Laslein Texls: as denais passagens supIenenlaies ou
vaiianles do lexlo foian liiadas de ailigos especiais pulIicados en
peiidicos e seio designadas adianle, en seu conlexlo.
No segui o exenpIo das denais veises, que lianspuseian a
Lpopeia en veiso, poi achai que a piosa piopoicionaiia un neio nais
fIexveI e diielo de conunicaco, pailicuIainenle nas passagens nais
difceis: peIa nesna iazo, desisli de lenlai nanlei a diviso poi lluas.
Denlio da esliuluia do lexlo ainda h espaco paia una consideiveI
vaiiedade de aloidagens e inleipielaces, cono nos ieveIa una
conpaiaco enlie as difeienles liaduces exislenles. Meu oljelivo geiaI
foi a inleIigiliIidade e, ale onde os lexlos exislenles peiniliian,
piopoicionai una hisliia coeienle nun iilno suave e esponlneo.
OuaIquei veiso que lenha cono oljelivo unificai a naiialiva piecisa
desenvoIvei un lialaIho de colejo. O Texlo Iadio ciiado peIos

39
esciilas de AssuilanipaI no secuIo VII eia un colejo, assin cono o so
lodas as veises nodeinas. Dislanciei-ne do nelodo de lialaIho nais
conun e uliIizei as fonles suneiias Iado a Iado con as veises hilila e
acadiana ~ no apenas poi causa de sua pieeninncia, e peIo falo de os
pipiios esciiloies acadianos leien ido luscai no CicIo Suneiio a lase
paia a naioi paile dos episdios de sua Lpopeia, nas lanlen poique eIas
pieenchen Iacunas inpoilanles, especiaInenle no episdio da Ioinada
na IIoiesla, e poique sonenle eIas conln o Deslino e a Moile de
CiIganesh. AIen disso, liala-se de lexlos de aIla quaIidade.
As difeiencas de delaIhe enlie a veiso suneiia e a laliInica
aicaica no so naioies do que as veiificadas enlie as iecenses de Nnive
e oghazkv, que so geiaInenle uliIizadas en conjunlo peIos liaduloies
nodeinos: e a dala en que foi esciilo o naleiiaI suneiio ainda exislenle
(na piineiia nelade do segundo niInio) e nuilo pixina daqueIa en
que foi pioduzida a veiso laliInica aicaica conlida nas lluas de YaIe e
IensiIvnia (Iiineiia Dinaslia da aliInia). A veiso hilila paiece
diveigii iadicaInenle das denais no que se iefeie aos Ilinos episdios,
nas apiesenla conliiluices inpoilanles en nuilos ponlos do lexlo,
especiaInenle no que diz iespeilo ao confIilo con Hunlala (Huvava) e
ao piineiio enconlio con Uishanali.
A oiden dos aconlecinenlos no fica senpie cIaia e e
pailicuIainenle confusa no episdio da fIoiesla: nas a oiden dos
episdios e ieIalivanenle unifoine. No segui o novo aiianjo das lluas
IV e V pioposlo poi I. V. Kinniei WiIson (VII Renconlie AssviioIogique
InleinalionaIe |196O!, vei alaixo), segundo o quaI os sonhos de CiIganesh
aconlecen anles de sua chegada na fIoiesla. Lnloia, sol ceilos aspeclos,
islo seja nais Igico, poden-se fazei seiias oljeces a esle lipo de
aIleiaco. A seqncia seguida poi nin e lasicanenle a de HeideI e
Speisei, que conlina os lexlos hilila, assiio e laliInico, incIuindo o
fiagnenlo de SuIlanlepe. O uso adicionaI de CiIganesh e a Teiia dos
Vivos e a Moile de CiIganesh foicou-nos a fazei aIgunas aIleiaces
nesle aiianjo. A veiso suneiia do episdio da fIoiesla e suficienlenenle
fieI as denais paia podei pieenchei diielanenle as nuilas Iacunas do
liecho que naiia o enconlio con Hunlala. A piincipaI diveigncia nos
lexlos esl na desciico suneiia dos cinqenla fiIhos da cidade que
aconpanhan os dois heiis en sua joinada, una desciico poi nin
onilida. Un fiagnenlo no anligo idiona laliInico, iecenlenenle
pulIicado, solie a Iula con Hunlala e sua noile, apioxina laslanle o
lexlo da veiso suneiia: e una llua hilila h pouco descoleila sugeie a
exislncia de una leiceiia vaiianle. As veises suneiia, laliInica e
assiia difeien Iigeiianenle enlie si na seqncia de evenlos ieIalivos aos
piepaialivos paia a Ioinada na IIoiesla. Iiz aqui un anIgana das

4O
veises assiia e laliInica, seguindo poien o lexlo suneiio ao coIocai o
apeIo ao Deus-SoI anles dos enconlios con os cidados e con os feiieiios.
A incoipoiaco do lexlo suneiio A Moile de CiIganesh juslifica-se
poique eIe piopoiciona a naiialiva un finaI nais salisfaliio do que a
Tlua XI assiia. A iazo paia no incIuii a Tlua XII j foi dada. LIa e
inconpalveI con o ieIalo que iecelenos da noile de Lnkidu aps o
episdio do Touio do Ceu. O liecho en queslo e conpiovadanenle
una liaduco IileiaI do poena suneiio que devia ocupai o Iugai do
sonho e da noile de Lnkidu desciilos na selina llua da iecenso
ninivila. Mais exposla a possveis oljeces laIvez seja ninha opco de usai
o lexlo suneiio Deslino no coneco da Ioinada na IIoiesla. Sendo
Lnkidu o inleipiele de sonhos nas ocasies que se seguen, e una vez que
o Deslino e olvianenle ieveIado a CiIganesh poi neio de un sonho,
achei que seiia peinissveI inseii-Io nesle ponlo, iepelindo-o, aIen disso,
no finaI, junlo con A Moile (fiagnenlos A e ), onde o liecho aiienala
adequadanenle a naiialiva. Anlos os lexlos, suneiio e laliInico
aicaico, fazen de LnIiI o auloi do Deslino.
H oulios ponlos que piecisan sei expIicados. Onili inleiianenle a
aIuso feila ao senlineIa do poilo de Hunlala, poi achai que o lexlo
se iefeie senpie ao pipiio Hunlala. Lnloia a Iinguagen uliIizada seja
anlgua, no se faz quaIquei oulia nenco a un segundo senlineIa, e esle
peisonagen seiia supeifIuo. AIen do ieIalo suneiio do assassinalo de
Hunlala, uliIizei inlegiaInenle a veiso laliInica do evenlo, enloia as
duas desciices sejan coincidenles en nuilos liechos. AIleiei nuilo
Iigeiianenle a seqncia das fiases no incio da Ilina joinada (Tlua XI
assiia), paia deixai cIaio o nolivo do enpieendinenlo o nais cedo
possveI. As Iinhas adicionais no Iaidin dos Deuses laseian-se na
liaduco de L. Oppenhein (OiienlaIia 17, 1948, 47-48). A nesna fonle
enpiega a aIegoiia da I no Iugai do sono. Os Oljelos de Iedia
despedacados poi CiIganesh anles de zaipai con Uishanali desafian
quaIquei expIicaco no nonenlo. L difciI aconpanhai a coiienle de gua
doce e os novinenlos de CiIganesh e Uishanali ao deixaien
Ulnapishlin: uliIizei-ne aqui de una pisla deixada poi Speisei en
Ancienl Neai Laslein Texls (p. 96, nola 232). A afiinaco de que
CiIganesh saiu peIo poilo poi onde havia enliado foi liiada das
paIavias da nuIhei de Ulnapishlin (HeideI XI, 2O7-2O8). Nesle ponlo, e
pieciso aIgo que assinaIe a liansico.
Na Iisla de nones, ao finaI de A Moile de CiIganesh (lexlo
suneiio), deixei de foia qualio deIes, poi peilenceien a peisonagens
solie os quais nada se sale: en ieIaco a cada un dos denais, aciescenlei
un eplelo expIanaliio paia liansnilii una ideia do significado desse
calIogo. Ln lis ponlos da naiialiva, lonei enpieslado aIguns liechos

41
de oulias epopeias. No incio do ieIalo do diIvio, enxeilei aIgunas Iinhas
que expIican a iia de LnIiI, liiando-as da epopeia de Aliahasis, esciila no
idiona laliInico aicaico (vei alaixo p. 83). Tiala-se dos veisos que se
inician: NaqueIes dias a leiia feiviIhava, os honens nuIlipIicavan-se...
No fin do sonho que Lnkidu len do nundo infeiioi, o sniIe do
inlendenle e liiado do lexlo assiio Viso do Mundo Infeiioi, que
conlen una passagen laslanle seneIhanle a esla.
As Iinhas que descieven a IocaIizaco do DiInun foian liiadas do
DiIvio suneiio. O Apndice liaz un pequeno iesuno cIassificaliio
do naleiiaI enconliado en cada una das lluas.
IuIho de 1959 (1972)
N. K. Sandais
Desde a pulIicaco desla veiso da Lpopeia de CiIganesh, en
1961, a decifiaco de novas lluas e o esludo nais piofundo daqueIas j
conhecidas aciescenlaian nuilo a nossa conpieenso da olia en si e ao
nosso conhecinenlo do seu conlexlo hisliico e Iileiiio. CiIganesh foi
oljelo de un congiesso no Renconlie Assviioogique InleinalionaIe,
cujas alas foian liansciilas e pulIicadas sol o lluIo de CiIganesh el sa
Iegende no Cahieis du Cioupe Iiancois-Thuieau-Dangin, I, Iaiis, 196O. A
poden sei enconliadas una lilIiogiafia conpIela, novas discusses e
novo naleiiaI lexluaI. Lnlie as sulslanciais adices das quais ne vaIi,
apesai de aIgunas incongiuncias, esl un novo ieIalo suneiio do
episdio de Hunlala (Hu-vava) (I. van Kijk). Un exenpIo do lipo de
dificuIdade ineienle a esle lipo de inleipielaco esl no falo de que os
cedios alalidos, a anaiiaco e o depsilo dos gaIhos de una liaduco
loinaian-se, en oulia, veslinenlas de auia, ioselas ou os seguidoies
adoinecidos da expedico. Un oulio aciescino se fez nun ponlo onde o
lexlo e pailicuIainenle defeiluoso: a ciise no enconlio enlie Hunlala e
CiIganesh. As veises suneiia e laliInica pode-se agoia aciescenlai
una llua hilila de oghazkv, esciila no secuIo XIII e conlendo, ao que
ludo indica, a veiso desle episdio segundo a liadico hilila, na quaI o
heii paiece sei Hunla-la e no CiIganesh (H. Ollen, 1958). A
Iinguagen uliIizada e nuilo seneIhanle a enpiegada nos oulios nilos
hililas conhecidos, e una nica llua colie loda a sucesso de evenlos
que vai do episdio en que CiIganesh iecele seus laIenlos dos deuses ale
o assassinalo de Hunlala. Lsla nesna naiialiva ocupa cinco lluas na
veiso acadiana, donde se concIui lei havido a consideiveI condensaco.
Mesno assin, aIgunas Iacunas so pieenchidas peIo lexlo hilila, que
lanlen ofeiece un naleiiaI aIleinalivo paia oulios ponlos da hisliia.
Ioi exenpIo: e peifeilanenle naluiaI que, paia os hililas, seja o deus hilila
do cIina a concedei o don da coiagen, e no o Adad acadiano, en

42
ieIaco a quen a divindade hilila nanlen una posico hieiiquica
equivaIenle, enloia ieIalivanenle supeiioi. O piepaiadoi de ainadiIhas
que engoda Lnkidu len un none acadiano, Sangasu, que significa
goIpeadoi noilaI. O nais inpoilanle, poien, e que o lexlo sugeie a
possiliIidade de CiIganesh s lei chegado a Uiuk aps peiegiinaces
peIo nundo, o que loina nais conpieensveI o iessenlinenlo causado poi
sua liiania. A joinada na fIoiesla ganha nesla veiso un ceniio fsico
ieaI. LIa coneca as naigens do Lufiales, onde os heiis ofeiecen
saciifcios ao Deus-SoI. De I, una joinada de seis dias os Ieva a Monlanha
dos Cedios. O lexlo e nais una fonle a confiinai sua IocaIizaco a
noioesle, e no a Iesle, e esl peifeilanenle de acoido con o fiagnenlo
laliInico aicaico de TeII IscaIi, que, ao finaI da Iula con Hunlala, silua
a aco no Llano. Lnloia na llua hilila Hunlala se ieveIe una aneaca
nais peiigosa, a concIuso e exalanenle a nesna e ven a se encaixai
nuilo len enlie os fiagnenlos suneiio e laliInico. Mais delaIhes
apaiecen en oulias fonles e foian pulIicados poi A. IaIkenslen
(IouinaI of Neai Laslein Sludies, 19, aliiI de 196O, 2, 65-71) e I. van Dijk,
(Sunei, 15, 1959, i, 8-1O), nas as difeiencas eslo peifeilanenle denlio
daquiIo que podenos espeiai de una liadico oiaI. Una llua de Ui,
laIvez do secuIo XI a. C, conlen una oulia veiso de paile da Tlua VII
da iecenso ninivila, que descieve a conveisa enlie Shanash e Lnkidu no
Ieilo de noile desle Ilino. Lsle lexlo Iiga-se ao fiagnenlo de SuIlanlepe,
lendo sido pulIicado poi C. I. Cadd en Iiaq, 28, 1966, 1O5-121, con una
seiie de conenliios que incIuen inleiessanles sugesles ieIalivas ao
none e ao peifiI psicoIgico de Siduii e consideiaces iefeienles aos
Oljelos de Iedia desliudos poi CiIganesh anles de sua liavessia peIas
guas da Moile.
oa paile desses novos lexlos foian incoipoiados a leiceiia edico
do Ancienl Neai Laslein Texls ReIaling lo lhe OI Teslanenl, Iiincelon,
Nev Ieisev, 1969, ou ao SupIenenlo, pp. 5O3-7, nuna liaduco de A. R.
Ciavson. Un fiagnenlo de TeII HainaII naiia o piineiio sonho de
CiIganesh na nonlanha e conlen aciescinos a conveisa enlie CiIganesh
e Ishlai e ao episdio do Touio do Ceu. Inpoilanles conliiluices que
eIucidan a doenca e o sonho de Lnkidu poden sei enconliadas no
naleiiaI hilila de R. Slefanini (1969) e nos lexlos de Ui de C. I. Cadd, Ioc.
cil. (1966). Lsles Ilinos so do peiodo laliInico nedio ou cassila ~
laIvez do coneco do secuIo XI ~ e foinecen una aIleinaliva a veiso
ninivila, aIen de aciescenlai consideiaveInenle ao diIogo enlie Lnkidu e
Shanash. O piolIena do poilo ~ se eia o poilo da fIoiesla ou o da
cidade de Uiuk, feilo con a nadeiia da fIoiesla ~ e disculido poi I. M.
Diakonoff (ilIiolheca OiienlaIis, XVIII, 1961, 61-67). Usei aqui a segunda
aIleinaliva poi ach-Ia nais piovveI. Os Oljelos de Iedia so novanenle

43
disculidos poi C. I. Cadd, A. R. MiIIaid (1964), en sua edico de un
fiagnenlo no laliInico aicaico que se soliepe a de Meissnei, e lanlen
poi D. Wisenan en CiIganesh el sa Iegende (196O). Aciescinos nenoies
a Tlua X lanlen foian liiados da leiceiia edico de Texls ReIaling lo
lhe OId Teslanenl, e aceilei as sugesles do ailigo de L. Malous
(ilIiolheca OiienlaIis, XXI, 1964, 3-1O), len cono dos viios auloies do
ailigo CiIganesh no ReaIIexikon dei AssviioIogie, pailes 3 e 4, pp.
357-74. Una pisla en ieIaco a naluieza da pIanla da juvenlude eleina
pioven do Diclionaiv of Assviian olanv, de R. CanpleII Thonpson
(Londies, 1949). O piineiio veiso da epopeia foi enendado en Assviian
Diclionaiv of lhe OiienlaI Inslilule of Chicago, 7, 33l.
Mencionei nesla inlioduco a descoleila de novas piovas ieIalivas
a exislncia de un CiIganesh hisliico. Lsla queslo e disculida en
CiIganesh el sa Iegende poi W. C. Lanleil, S. N. Kianei e, nuna nola
cuila, poi L. O. Ldzaid: e lanlen poi M. Rovlon, no IouinaI of Neai
Laslein Sludies, 19, 196O, 2, 156-62. As diveigncias, enloia inpoilanles,
no so nuilo giandes, e quaIquei que seja a epoca que adolenos, o
peiodo de vida de CiIganesh no eslai nuilo dislanle da dala de
consliuco do TnuIo ReaI de Ui, con seus iequinles e iiluais lilaios:
poi isso, o lexlo fiagnenliio de A Moile de CiIganesh pode sei usado
cono un docunenlo seni-hisliico paia eIucidai aspeclos dos iilos
fnelies da casa ieaI de Ui no leiceiio niInio, o que de falo foi feilo peIo
piof. Kianei nun ailigo pulIicado en Iiaq, 22, 196O, 58. O piof.
MaIIovan escieveu a iespeilo do diIvio, ou dos diIvios (Iiaq, 26, 1964,
62-82), que lanlen so disculidos en Aliahasis, The alvIonian Sloiv of
lhe IIood, de W. C. Lanleil e A. R. MiIIaid (1969). M. CiviI exaninou o
assunlo a Iuz da liadico suneiia.
A possveI dvida da niloIogia giega paia con o Oiienle ven sendo
esludada poi viios auloies desde o apaiecinenlo de Iion Mvcenae lo
Honei, de T. . L. Welslei (Londies, 1958): I. WaIcoll, en Hesiod and lhe
Neai Lasl (Caidiff, 1966), C. S. Kiik, Mvlh, ils Meaning and Iunclions in
Ancienl and olhei CuIluies (Canliidge, 197O), e M. L. Wesl, LaiIv Cieek
IhiIosophv and lhe Oiienl (Oxfoid, 1971).
Ouanlo ao piolIena de deleininai quen eian os suneiios, a
queslo peinanece sen iesposla, e laIvez conlinue assin. Se chegaian a
iegio vindos de una oulia paile, e possveI que lenhan sido poucos, e
laIvez nunca sailanos ao ceilo a exlenso de sua infIuncia na Ingua e na
Iileialuia IocaI.
Maio de 1972
N. K. Sandais
Conlinuan a suigii dados ieIacionados a CiIganesh. Novos lexlos

44
vn a Iuz que incienenlan nosso conhecinenlo da Lpopeia e do
CiIganesh hisliico, ao nesno lenpo en que lialaIhos ieaIizados solie
os lexlos exislenles ajudan-nos a ollei una conpieenso naioi das
passagens difceis. Nesles Ilinos anos, duas olias de especiaI
inpoilncia foian Iancadas. The Tieasuies of Daikness, de ThoikiId
Iacol-sen (Nev Haven e Londies, 1976), conlen una anIise nova e
oiiginaI de loda a Lpopeia a Iuz da viso geiaI que o auloi len das
ieIigies da Mesopolnia: e The LvoIulion of lhe CiIganesh Lpic, de I. H.
Tigav (IiIadeIfia, 1982), noslia-nos, poi neio da conpaiaco das
difeienles veises e da dislinco das difeienles fonles ~ cionoIgicas e
geogificas ~, cono as nudancas leoIgicas e poIlicas noIdaian o
poena e cono esses difeienles eIenenlos se conlinaian na conpiIaco
finaI do lexlo. Novas e inleiessanles olseivaces solie o poena poden
sei enconliadas en The TheoIogv of Dealh, de W. C. Lanleil (edico de
. AIslei, XXVI Renconlie AssviioIogique InleinalionaIe, 198O), e un novo
fiagnenlo da quinla llua foi pulIicado poi L. von Weihei en
aghdadei Millhei-Iungen (198O, II, 9O-1O5). R. A. Veenkei, no ilIicaI
AichaeoIogisl 1981, 44/45, 199-2O5), se apiofundou no significado da
IIanla Mgica da Iuvenlude Recupeiada cono un nilo a paile, e a
pesquisa piossegue. Sou giala a Sia. Slephanie DaIIev poi sua ajuda con
as iefeincias lilIiogificas.
Selenlio de 1987 N. K. Sandais

45
AgradccImcntns

Lislai aqui lodas as auloiidades a quen sou giala inpIicaiia
conpiIai una voIunosa lilIiogiafia, nas no posso ne esquivai a unas
poucas nences especiais. Conlei con a vaIiosa ajuda do Iiofessoi D. I.
Wisenan, que ne saIvou de una seiie de ainadiIhas: lodos os eiios
ienanescenles so neus. Tenho una enoine dvida de gialido paia con
os nuilos anigos que conliiluian con cilicas e sugesles, ne
encoiajando nos diveisos eslgios desle lialaIho. Lnlie eIes, agiadeco
pailicuIainenle a Rulh Haiiis, Kalheiine Walson e a ninha iin. Acina
de ludo sou giala ao Di. L. V. Rieu poi sua pacincia, conpieenso e
eslnuIo. Sei len das nuilas inpeifeices ainda conlidas nesle Iivio, nas
sen essa ajuda lo geneiosanenle pieslada eIas seiian len nais
nuneiosas.
Agiadecida, ieconheco ninha dvida paia con as seguinles pessoas
e insliluices peIa peinisso de uso de naleiiaI piolegido poi Copviighl:
Iiincelon Univeisilv Iiess (Ldiloies), peIas cilaces liiadas de Ancienl
Nev Laslein Texls ReIaling lo lhe OId Teslanenl, edilado poi Ianes .
Iiilchaid, 195O,1955,1969. AIgunas passagens de ninha inlioduco so
laseadas en exceilos liiados das seguinles liaduces: The IieIds of
Iaiadise e The Cood Ioilune of lhe Dead, liaduzidos poi Iohn A. WiIson:
Cudea: Lnsi of Lagash, liaduzido poi A. Leo Oppenhein: Lnki and
Ninhuisag:A Iaiadise Mvlh, liaduzido poi S. N. Kianei: Hvnn lo Ishlai
e Iiavei of Lanenlalion lo Ishlai, e lanlen Iiavei of AshuihanipaI lo lhe
Sun-Cod, liaduzidos poi Ieiiis I. Slephens: A liahasis, Lanleil e MiIIaid:
e A Vision of lhe Nelhei WoiId, liaduzido poi L. A. Speisei. Sou giala de
naneiia nais geiaI as liaduces de S. N. Kianei de CiIganesh and lhe
Land of lhe Living e The Dealh of CiIganesh: e a L. A. Speisei peIas onze
piineiias lluas da iecenso assiia da Lpopeia de CiIganesh, lodas
pulIicadas en Ancienl Neai Laslein Texls. Devo nuilo lanlen a A.
HeideI e a Univeisilv Iiess of Chicago peIa peinisso dada paia o uso de
The CiIganesh Lpic and OId Teslanenl IaiaIIeIs, Copviighl 1946 e 1949,
da Univeisidade de Chicago. Agiadeco ao Di. L. V. Rieu, peIa peinisso
dada paia que cilasse liechos da sua liaduco da Odisseia, Ienguin
CIassics, 1945, e aos ediloies da Loel CIassicaI Liliaiv, Haivaid
Univeisilv, e a WiIIian Heinenann, peIas cilaces liiadas do Hesiod, de
H. C. LveIvn-While (195O). Agiadecinenlos vo lanlen paia o Iiofessoi
Cvvn Ioves peIas cilaces liiadas da liaduco de The Malinogion,
ieaIizada poi Cvvn e Thonas Iones, na coIeco Lveivnan Liliaiv, I. M.
Denl, 1949.
N. K. Sandais 88

46

A Eoela de Gl|gamesh

Pr|ogo
Gl|gamesh. rel de Uruk


IiocIanaiei ao nundo os feilos de CiIganesh. Lis o honen paia
quen lodas as coisas eian conhecidas: eis o iei que peicoiieu as naces
do nundo. LIe eia slio, eIe viu coisas nisleiiosas e conheceu segiedos.
LIe nos liouxe una hisliia dos dias que anlecedeian o diIvio. Iailiu
nuna Ionga joinada, cansou-se, exauiiu-se en lialaIhos e, ao ieloinai,
descansou e giavou na pedia loda a sua hisliia.
Ouando os deuses ciiaian CiIganesh, deian-Ihe un coipo
peifeilo. Shanash, o gIoiioso soI, dolou-o de giande leIeza: Adad, o iei da
lenpeslade, deu-Ihe coiagen: os giandes deuses loinaian sua leIeza
peifeila, supeiioi a de lodos os oulios seies, leiiveI cono un enoine
louio seIvagen. LIes o fizeian dois leicos deus e un leico honen.
Ln Uiuk eIe consliuiu nuiaIhas, giandes laIuailes, e o alencoado
lenpIo de Lanna, consagiado a Anu, o deus do fiinanenlo, e a Ishlai, a
deusa do anoi. OIhai-o ainda hoje: a paile exleiioi, poi onde coiie a
coinija, len o liiIho do colie: sua paile inleiioi no conhece iivaI. Tocai a
soIeiia, eIa e anliga. Apioxinai-vos de Lanna, a noiada de Ishlai, nossa
senhoia do anoi e da gueiia: e iniguaIveI, no h honen ou iei que
possa consliuii aIgo que se equipaie. Suli as nuiaIhas de Uiuk: digo,
caninhai poi cina deIas: olseivai alenlanenle o leiiaco da fundaco,
exaninai o lialaIho de aIvenaiia: no e feilo con lijoIos cozidos, e len
feilo` Os sele slios Iancaian suas fundaces.

1. A chegada de Enkldu

CiIganesh coiieu o nundo, nas, ale chegai a Uiuk, no enconliou
quen pudesse opoi-se a foica de seus liacos. Lnlielanlo, os honens de
Uiuk nuinuiavan en suas casas: CiIganesh loca o sinaI de aIaine paia
se diveilii: sua aiiogncia, de dia ou de noile, no conhece Iiniles. No h

47
pai a quen lenha soliado un fiIho, pois CiIganesh os Ieva lodos, ale
nesno as ciiancas: e, no enlanlo, un iei deveiia sei un pasloi paia seu
povo. Sua Iuxiia no poupa una s viigen paia seu anado: nen a fiIha
do gueiieiio nen a nuIhei do nolie: no enlanlo, e esle o pasloi da cidade,
slio, leIo e iesoIulo.
Os deuses esculaian o Ianenlo do povo. Os deuses do ceu giilaian
paia o Senhoi de Uiuk, paia Anu, o deus de Uiuk: Una deusa o fez foile
cono un louio seIvagen: ninguen pode opoi-se a foica de seus liacos.
No h pai a quen lenha soliado un fiIho, pois CiIganesh os Ieva lodos:
e e esle o iei, o pasloi de seu povo` Sua Iuxiia no poupa una s viigen
paia seu anado, nen a fiIha do gueiieiio nen a nuIhei do nolie. Depois
de Anu lei esculado seu Ianenlo, os deuses giilaian paia Aiuiu, a deusa
da ciiaco: Vs o fizesles, oh, Aiuiu, ciiai agoia un oulio iguaI: que seja
lo paiecido con eIe quanlo seu pipiio iefIexo: que seja seu segundo eu,
coiaco lenpesluoso con coiaco lenpesluoso. Oue eIes se enfienlen e
deixen Uiuk en paz.
A deusa enlo conceleu en sua nenle una inagen cuja essncia
eia a nesna de Anu, o deus do fiinanenlo. LIa neiguIhou as nos na
gua e lonou un pedaco de laiio: eIa o deixou caii na seIva, e assin foi
ciiado o nolie Lnkidu. Havia neIe viiludes do deus da gueiia, do pipiio
Ninuila. Seu coipo eia islico, seus caleIos cono os de una nuIhei: eIes
onduIavan cono o caleIo de Nisala, a deusa dos gios. LIe linha o coipo
coleilo poi pIos enaianhados, cono os de Sanuqan, o deus do gado. LIe
eia inocenle a iespeilo do honen e nada conhecia do cuIlivo da leiia.
Lnkidu conia giana nas coIinas junlo con as gazeIas e iondava os
pocos de gua con os aninais da fIoiesla: junlo con os ielanhos de
aninais de caca, eIe se aIegiava con a gua. Mas un dia, no poco, eIe se
viu fienle a fienle con un cacadoi, pois os aninais de caca havian
enliado en seu leiiiliio. Ioi lis dias eIes se enconliaian fienle a fienle,
e o cacadoi se inlinidou. VoIlou paia casa con sua caca e peinaneceu
nudo, paiaIisado de leiioi. Seu ioslo eslava aIleiado cono o de aIguen
que ieloina de una Ionga viagen. Con o coiaco cheio de pasno, eIe
faIou a seu pai: Iai, h un honen, difeienle de lodos os oulios, que
desce das coIinas. LIe e o honen nais foile do nundo, paiece un dos
inoilais do ceu. Vagueia peIas coIinas con os aninais seIvagens e cone
giana: vagueia poi luas leiias e desce ale os pocos dgua. Tenho nedo e
no ouso deIe ne apioxinai. LIe lapa os luiacos que cavo e deslii as
ainadiIhas que piepaio paia a caca: eIe ajuda as feias a escapai e agoia
eIas escoiiegan poi enlie neus dedos.
Seu pai aliiu a loca e disse ao cacadoi: IiIho, en Uiuk vive
CiIganesh: ninguen janais o venceu, eIe e lo foile quanlo una eslieIa

48
do ceu. Vai a Uiuk, enconlia CiIganesh e exaIla-Ihe a foica desle
seIvagen. Iede-Ihe que le aiianje una ianeiia, una dissoIula do lenpIo
do anoi: ieloina con eIa e deixa que seu podei suljugue esle honen. Da
pixina vez que eIe descei paia lonai gua no poco, eIa eslai I, nua: e
quando a vii, acenando paia eIe, vai aliac-Ia, e os aninais da seIva
passaio a iepudi-Io.
O cacadoi pailiu paia Uiuk e se diiigiu a CiIganesh, dizendo: Un
honen difeienle de lodos os oulios anda vagueando poi nossos paslos:
eIe len a foica de una eslieIa do ceu e lenho nedo de apioxinai-ne deIe.
LIe ajuda as piesas a escapai e lapa e deslii as ninhas ainadiIhas.
CiIganesh disse: Cacadoi, voIla, Ieva conligo una ianeiia, una fiIha do
piazei. No poco eIa se desnudai: ao v-Ia acenando, eIe a lonai en seus
liacos e os aninais da seIva ceilanenle passaio a iepudi-Io.
O cacadoi enlo ieloinou, Ievando consigo a ianeiia. Aps lis
dias de viagen, eIes chegaian ao poco e I se senlaian: a ianeiia e o
cacadoi se senlaian fienle a fienle e se puseian a espeiai peIa chegada
dos aninais. Ioi dois dias o cacadoi e a ianeiia ficaian espeiando, nas
no leiceiio dia eIes chegaian: chegaian paia lelei gua e Lnkidu eslava
enlie eIes. As pequenas ciialuias seIvagens iegozijaian-se con a gua, e
enlie eIas Lnkidu, que conia giana junlo con as gazeIas e nasceia nas
coIinas: e eIa o viu, o seIvagen, vindo das dislanles coIinas. O cacadoi
disse a ianeiia: L esl eIe. Agoia, nuIhei, desnuda leus seios, no
lenhas veigonha: anda, acoIhe o seu anoi. Deixa que eIe le veja nua, deixa
que possua leu coipo. Ouando eIe chegai peilo, liia lua ioupa e deila-le
con eIe: ensina ao seIvagen luas ailes de nuIhei, paia que, quando venha
nuinuiai-le paIavias de anoi, os aninais da seIva, que conpailiIhaian
sua vida nas coIinas, passen a iepudi-Io.
LIa no leve pudoies en lon-Io en seus liacos, eIa se despiu e
acoIheu de lon giado o coipo vido de Lnkidu. LIe se deilou solie eIa
nuinuiando paIavias de anoi, e eIa Ihe ensinou as ailes da nuIhei. Ioi
seis dias e sele noiles eIes aIi ficaian deilados, pois Lnkidu se esqueceia
de seu Iai nas coIinas: depois de salisfeilo, poien, eIe voIlou paia os
aninais seIvagens. Mas agoia, ao v-Io, as gazeIas punhan-se en
dispaiada: as ciialuias agiesles fugian quando deIas se apioxinava.
Lnkidu queiia segui-Ias, nas seu coipo paiecia eslai pieso poi una coida,
seus joeIhos fiaquejavan quando lenlava coiiei, eIe peideia sua iapidez e
agiIidade. L lodas as ciialuias da seIva fugiian: Lnkidu peideia sua foica,
pois agoia linha o conhecinenlo denlio de si, e os pensanenlos do
honen ocupavan seu coiaco. Lnlo eIe voIlou e senlou-se ao pe da
nuIhei, e esculou con alenco o que eIa Ihe disse: Ls slio, Lnkidu, e
agoia le loinasle seneIhanle a un deus. Ioi que queies ficai coiiendo a
soIla nas coIinas con as feias do nalo` Ven conigo. Ven e le Ievaiei a

49
Uiuk das podeiosas nuiaIhas, ao alencoado lenpIo de Ishlai e Anu, do
anoi e do ceu: I vive CiIganesh, que e foile, e cono un louio seIvagen
donina e goveina os honens.
A faIa da nuIhei agiadou a Lnkidu: eIe ansiava poi lei un
conpanheiio, aIguen que pudesse conpieendei seu coiaco. Vanos,
nuIhei, Ieva-ne a esse lenpIo sagiado, a casa de Anu e de Ishlai, ao Iugai
onde CiIganesh donina e goveina seu povo. Lu audaznenle o desafiaiei:
giilaiei en Uiuk: 'Sou o nais foile daqui, vin paia nudai a veIha oiden,
sou aqueIe que nasceu nas coIinas, sou aqueIe que e de lodos o nais
foile.
LIa disse: Vanos, e deixa que eIe le veja o ioslo. Sei nuilo len
onde se enconlia CiIganesh na giande Uiuk. Oh, Lnkidu, I lodos se
veslen nagnificanenle, lodos os dias so de fesla, e que naiaviIhosa
viso foinecen os iapazes e as jovens. Cono e suave e doce seu cheiio!
Todos os podeiosos eslo despeilos peIa cidade. Oh, Lnkidu, lu, que anas
a vida, faiei con que conhecas CiIganesh, un honen de nuilos
hunoies: lu o conheceis en seu iadianle apogeu de viiiIidade. Seu coipo
e peifeilo en foica e naluiidade: eIe janais descansa, nen a noile nen de
dia. LIe e nais foile que lu, poi isso pe de Iado essa liavala. Shanash, o
gIoiioso soI, concedeu-Ihe favoies, assin cono Anu dos ceus, e LnIiI: e La,
o slio, deu-Ihe disceininenlo e inleIigncia. Lu le digo, nesno anles de
leies deixado a vida seIvagen, CiIganesh salei de lua chegada aliaves
de sonhos.
Lnlo CiIganesh se Ievanlou paia conlai o sonho que liveia a sua
ne, Ninsun, una das deusas de giande salei. Me, live un sonho esla
noile. Lu ne senlia nuilo feIiz, ceicado de jovens heiis, e caninhava peIa
noile sol as eslieIas do fiinanenlo. Un neleoio, feilo da nesna
sulslncia de Anu, caiu do ceu. Tenlei Ievanl-Io do cho, nas eia pesado
denais. Toda a genle de Uiuk veio v-Io: o povo se enpuiiava e se
acoloveIava ao seu iedoi, e os nolies se apinhavan paia leijai-Ihe os pes:
eIe exeicia solie nin una aliaco seneIhanle a que exeice o anoi de
una nuIhei. LIes ne ajudaian: Ievanlei seu coipo con o auxIio de
coiieias e liouxe-o a vossa piesenca, e vs decIaiasles sei eIe neu iino.
Lnlo Ninsun, que e slia e len-anada, disse a CiIganesh: Lsla
eslieIa do ceu que caiu cono un neleoio, que lenlasle Ievanlai do cho,
nas achasle nuilo pesada, que lenlasle ienovei, nas que daIi no
aiiedava pe, e enlo liouxesle a nin: eu a ciiei paia li, paia eslinuIai-le
cono que con un aguiIho, e le senlisle aliado cono que poi una
nuIhei. LIe e un foile conpanheiio, aIguen que ajuda o anigo nas hoias
de necessidade. LIe e o nais foile enlie lodas as ciialuias seIvagens: e feilo
da sulslncia de Anu. LIe nasceu nos canpos e foi ciiado nas coIinas

5O
agiesles. Iicais feIiz ao enconli-Io: vais an-Io cono a una nuIhei, e
eIe janais le alandonai. L islo o que significa leu sonho.
CiIganesh disse: Me, live un segundo sonho. Un nachado jazia
no cho de Uiuk das podeiosas nuiaIhas: seu foinalo eia eslianho e as
pessoas se anonloavan ao seu iedoi. Lu o vi e fiquei conlenle. Lu ne
alaixei, senlindo-ne piofundanenle aliado poi eIe: eu o anei cono a
una nuIhei e passei a Iev-Io conigo, ao neu Iado. Ninsun iespondeu:
AqueIe nachado que visle, que le aliaiu lo piofundanenle cono o
anoi de una nuIhei, aqueIe e o conpanheiio que le envio, e eIe chegai
con foica e pujanca cono un deus da hosle ceIesle. LIe e o liavo
conpanheiio, que saIva o anigo que deIe piecisa. CiIganesh disse a sua
ne: Un anigo, un conseIheiio chegou ale nin vindo de LnIiI: seiei,
pois, seu anigo e Ihe daiei conseIhos. CiIganesh assin naiiou seu
sonho: e a ianeiia o iepeliu paia Lnkidu.
L eIa disse enlo a Lnkidu: OIho paia li e vejo que agoia es cono
un deus. Ioi que anseias poi voIlai a coiiei peIos canpos con as feias do
nalo` Ligue-le do cho, a cana do pasloi. LIe esculou con alenco suas
paIavias. Lia un lon conseIho que Ihe dava. A ianeiia dividiu sua ioupa
en duas pailes: con una nelade o vesliu, usando a oulia paia si.
Tonando Lnkidu peIa no, cono a una ciianca, eIa o conduziu ao
apiisco, paia as lendas dos pasloies, que se anonloaian ao seu iedoi paia
v-Io. LIes deposilaian po a sua fienle, nas Lnkidu s eslava haliluado
ao Ieile que sugava dos aninais seIvagens. LIe se aliapaIhou con as nos
e pasnou, sen salei o que fazei con o po e o vinho foile. A nuIhei
enlo disse: Lnkidu, cone o po, e o supoile da vida: lele o vinho, e o
coslune da leiia. Lnkidu enlo coneu ale ficai salisfeilo e leleu do
vinho foile, sele cIices. LIe ficou aIegie, seu coiaco exuIlou e seu ioslo se
coliiu de liiIho. Lnkidu escovou os pIos enaianhados de seu coipo e
unlou-se con Ieo. LIe se liansfoinaia nun honen: nas, ao veslii as
ioupas hunanas, ficou paiecendo un noivo. LIe se ainou paia cacai o
Ieo, paia que os pasloies pudessen iepousai a noile. LIe cacou Iolos e
Iees, e os pasloies pudeian doinii en paz, pois Lnkidu, aqueIe honen
foile e sen iivais, eia seu senlineIa.
LIe se senlia feIiz vivendo con os pasloies, ale que un dia,
Ievanlando o oIhai, viu que un honen se apioxinava. LIe disse a
ianeiia: MuIhei, liaze aqui aqueIe honen. Ioi que veio aqui` Oueio
salei seu none. LIa foi e chanou o honen, dizendo: Senhoi, onde vais
nesla faliganle joinada` O honen iespondeu, faIando a Lnkidu:
CiIganesh foi paia o lenpIo do casanenlo e no deixa que o povo I
enlie. LIe faz coisas eslianhas en Uiuk, a cidade das giandes iuas. Ao
iufai dos lanloies, os honens e as nuIheies conecan a lialaIhai.
CiIganesh, o iei, esl piesles a ceIeliai as npcias con a Rainha do Anoi,

51
e eIe ainda insisle en eslai piineiio con a noiva: piineiio o iei, depois o
naiido, pois assin oidenaian os deuses desde a epoca de seu
nascinenlo, quando Ihe foi coilado o coido unliIicaI. Mas agoia os
lanloies iufan paia a escoIha da noiva, e a cidade gene de doi. Ao
ouvii eslas paIavias, Lnkidu enpaIideceu. Iiei a cidade cujo povo
CiIganesh donina e goveina: vou desafi-Io au-daznenle paia un
conlale e giilaiei poi Uiuk: 'Vin paia nudai a veIha oiden, pois sou o
nais foile daqui.
Lnkidu ia agoia na fienle, a Iaigas passadas, e a nuIhei o seguia.
LIe enliou en Uiuk, aqueIe giande neicado, e lodo o povo se anonloou
ao seu iedoi. NaqueIa iua de Uiuk das podeiosas nuiaIhas, as pessoas se
conpiinian e se acoloveIavan e, faIando deIe, dizian: LIe e a inagen
de CiIganesh. LIe e nais laixo. LIe e nais ioluslo. Lsla e a ciialuia
que se ciiou lonando Ieile das feias seIvagens. Sua foica e supeiioi a de
lodos os oulios. Os honens se iegozijavan de feIicidade: Agoia
CiIganesh enconliou un iivaI a sua aIluia. Lsla giande ciialuia, esle
heii de divina leIeza pode enfienlai ale nesno CiIganesh.
Ln Uiuk o Ieilo nupciaI foia piepaiado, un Ieilo digno da deusa do
anoi. A noiva ficou espeiando seu pionelido: a noile, poien, CiIganesh
Ievanlou-se e se diiigiu a casa. Lnkidu foi enlo paia a iua e lIoqueou sua
passagen. O podeioso CiIganesh se apioxinou e enconliou Lnkidu no
poilo. Lsle eslicou sua peina paia inpedii-Ihe a enliada. Os dois enlo se
engaIfinhaian cono louios. Desliuian a poila da casa, e suas paiedes
lieneian: lufavan cono dois louios liancados junlos. Os lalenles da
poila ficaian en pedacos e as paiedes da casa lieneian. CiIganesh
cuivou o joeIho, fincou os pes no cho e, viiando-se, deiiulou Lnkidu.
Sua fiia enlo se desvaneceu inedialanenle. Aps a queda, Lnkidu disse
a CiIganesh: No h ninguen cono lu no nundo. Ninsun, que len a
foica de un loi seIvagen no eslluIo, foi quen le deu a Iuz, e agoia esls
acina de lodos os honens. LnIiI le deu a coioa, pois lua foica uIliapassa a
foica dos honens. Lnkidu e CiIganesh enlo se aliacaian, e assin foi
seIada sua anizade.

2. A ]ornada na f|oresta

LNLIL da nonlanha, o pai dos deuses, havia decielado o deslino de
CiIganesh. Ioi isso CiIganesh leve un sonho, e Lnkidu disse: O
significado do leu sonho e o seguinle: o pai dos deuses le deu un liono,
ieinai e o leu deslino: a vida eleina no e leu deslino. Ioi isso, no fiques
liisle, no le aloinenles nen le deixes opiinii poi causa disso. LIe le deu

52
o podei de alai e desalai, de sei as lievas e a Iuz da hunanidade. LIe le
deu supienacia sen paiaIeIo solie o povo, le gaianle a viliia nas
lalaIhas de onde no escapan fugilivos: o sucesso e leu nas incuises
niIilaies e nos inpIacveis assaIlos poi li enpieendidos. Mas no aluses
desle podei: s juslo con leus seivos no paIcio: faze juslica peianle
Shanash.
Os oIhos de Lnkidu encheian-se de Igiinas e seu coiaco foi
lonado de angslia. LIe suspiiava cheio de liisleza. CiIganesh filou-o nos
oIhos e peigunlou: Anigo, poi que suspiias lo liislenenle` Lnkidu
aliiu a loca e iespondeu: Sinlo-ne fiaco, neus liacos peideian sua
foica, o giilo de doi esl pieso en ninha gaiganla e o cio ne opiine.
Ioi enlo que o giande CiIganesh conecou a pensai na Teiia dos Vivos:
solie a Teiia dos Cedios iefIeliu o senhoi de Uiuk. LIe disse a seu seivo
Lnkidu: Solie as Ipides ainda no deixei inpiesso o neu none, cono
decielou o deslino: iiei enlo a leiia onde so alalidos os cedios. No Iugai
onde eslo insciilos os nones de honens iIuslies, deixaiei giavado o neu
none: e onde none de honen aIgun foi janais insciilo, nandaiei eiigii
un nonunenlo aos deuses. Ioi causa do naI que exisle solie a leiia, ns
iienos a fIoiesla desliuii esse naI: pois e I que noia o feioz giganle
Hunlala, cujo none e 'Lnoinidade. Mas Lnkidu suspiiou liislenenle
e disse: Descolii essa fIoiesla quando coiiia no nalo con as feias
seIvagens: eIa se eslende poi dez niI Ieguas en lodos os senlidos. LnIiI
designou Hunlala paia lonai conla deIa e o ainou con sele hoiioies:
Hunlala e una ciialuia hedionda paia lodos os noilais. Seu iugido e
cono una leiiveI loiiasca, seu hIilo e cono o fogo, suas nandluIas, a
pipiia noile. LIe guaida lo len os cedios que consegue ouvii un
noviIho se nexei na seIva a sessenla Ieguas de dislncia. Oue especie de
honen iiia de sua pipiia vonlade peneliai nesla leiia e expIoiai suas
piofundezas` Lu le digo, a fiaqueza lona conla de lodo aqueIe que deIa se
apioxina: ninguen Iula con Hunlala en pe de iguaIdade: eIe e un
giande gueiieiio, un aiele. O senlineIa da fIoiesla janais doine,
CiIganesh.
CiIganesh iepIicou: L que honen pode chegai ao ceu` Sonenle
os deuses viven eleinanenle na conpanhia do gIoiioso Shanash: ns,
honens, lenos nossos dias conlados. Nossos lialaIhos e
enpieendinenlos so cono un sopio de venlo. Cono, enlo, j esls con
nedo` Lnloia seja leu senhoi, iiei na fienle e podeis giilai con
seguianca: 'Avanle, no h nada a lenei! Se eu caii, deixaiei enlo un
none que ficai paia a posleiidade: os honens diio a neu iespeilo:
'CiIganesh caiu Iulando con o feioz Hunlala. Muilo lenpo depois do
nascinenlo de neu heideiio, eIes eslaio faIando disso e se Ienliando do
neu feilo. Lnkidu loinou a faIai con CiIganesh: Oh, neu senhoi, se

53
aIgun dia decidiies enliai naqueIa leiia, piocuia piineiio o heii
Shanash: faIa con o Deus-SoI, pois e deIe aqueIa leiia. A leiia onde o
cedio e alalido peilence a Shanash.
CiIganesh lonou en seus liacos un coideiio lianco, sen
quaIquei ncuIa, e un oulio caslanho: eIe os seguiou conlia o peilo e os
Ievou a piesenca do soI. Caiiegando na no seu celio de piala, CiIganesh
disse ao gIoiioso Shanash: Vou paia aqueIa leiia, oh, Shanash, paia I
eu vou: ninhas nos supIican, piolejei ninha aIna e liazei-ne de voIla
ao cais de Uiuk. Lu inpIoio vossa pioleco: peinili que os augiios sejan
piopcios. Shanash, o gIoiioso, iespondeu: CiIganesh, es foile, nas que
e paia li a Teiia dos Vivos`
Oh, Shanash, ouvi-ne: ouvi-ne, Shanash: ouvi o que lenho a
dizei. Os honens aqui da cidade noiien con o coiaco opiinido, eIes
noiien con o desespeio en seus coiaces. Tenho oIhado poi cina do
nuio e vislo seus coipos fIuluando no iio, e esle sei lanlen o neu fin.
Lslou ceilo disso, pois poi nais aIlo que seja un honen, eIe janais
alingii os ceus, e o naioi enlie lodos janais conseguii alaicai a leiia.
Ioi isso queio enliai naqueIa leiia: poi no lei ainda insciilo neu none
solie as Ipides, cono decielou neu deslino, iiei a leiia onde so alalidos
os cedios. No Iugai onde eslo insciilos os nones de vaies iIuslies,
deixaiei giavado o neu none: e onde none de honen aIgun foi janais
insciilo, nandaiei eiigii un nonunenlo aos deuses. Lgiinas
escoiieian poi seu ioslo, e eIe disse: Ai de nin! L Ionga a joinada ale a
Teiia de Hunlala. Se esla inicialiva esl fadada ao fiacasso, poi que
enchesle-ne, oh, Shanash, de un sfiego desejo de enpieend-Ia` Cono
podeiei lei sucesso nesle enpieendinenlo sen vossa ajuda` Se eu noiiei
naqueIa leiia, noiieiei sen iancoi: nas, se ieloinai, gIoiiosos seio os
piesenles e Iouvoies que dedicaiei a Shanash.
Shanash aceilou enlo o saciifcio de suas Igiinas. TaI cono o
honen piedoso, conpadeceu-se de CiIganesh. LscoIheu aIiados foiles
paia ajud-Io, lodos fiIhos de una nesna ne, e os posicionou nas
caveinas da nonlanha. Reciulou os venlos podeiosos: o venlo noile, o
fuiaco, o lenpoiaI e o venlo geIido, a lenpeslade e o venlo cuslico.
Cono vloias, cono diages, cono un fogo devasladoi, cono una
seipenle que geIa o coiaco, cono un inpIacveI diIvio, cono o giande
iaio: assin eian eIes, e CiIganesh exuIlou.
LIe se diiigiu a foija e disse: Daiei oidens aos aineiios: eIes
foijaio nossas ainas enquanlo ns os olseivanos. Deu enlo insliuces
aos aineiios e os ailfices senlaian-se en confeincia. LIes foian ao
aivoiedo que ficava na canpina e coilaian a nadeiia do saIgueiio e do
luxo: e foijaian-Ihes nachados de cenlo e oilenla Iilias, e espadas

54
najeslosas con Ininas de cenlo e vinle Iilias, con punhos e loles de
liinla. Ioijaian paia CiIganesh o nachado Ioica dos Heiis e o aico de
Anshan. CiIganesh e Lnkidu eslavan ainados, e o peso das ainas que
caiiegavan eia de seiscenlas Iilias.
O povo e os conseIheiios se ieuniian nas iuas e no neicado de
Uiuk. Aliavessaian o poilo dos sele feiioIhos e CiIganesh Ihes faIou no
neicado: Lu, CiIganesh, iiei enconliai essa ciialuia de quen lanlo se
faIa, cuja fana se espaIhou peIo nundo. Vou deiiol-Io na fIoiesla dos
cedios e nosliai a foica dos fiIhos de Uiuk: o nundo inleiio salei disso.
Lu ne conpionelo a Ievai a calo esle enpieendinenlo: sulii a
nonlanha, alalei o cedio e deixai paia lis un none iIuslie e
duiadouio. Os conseIheiios de Uiuk e o povo iespondeian: CiIganesh,
sois joven: vossa coiagen faz con que anlicioneis denais: ceilanenle
no saleis o que paia vs significa esla enpiesa. Soulenos que Hunlala
no e iguaI aos noilais: lais so suas ainas que ninguen pode venc-Io. A
fIoiesla se eslende poi dez niI Ieguas en lodos os senlidos: quen iiia de
sua pipiia vonlade expIoiai suas piofundezas` Ouanlo a Hunlala, seu
iugido e cono una leiiveI loiiasca, seu hIilo e cono o fogo, suas
nandluIas a pipiia noile. Ioi que ansiais, CiIganesh, poi laI
enpieendinenlo` Ninguen Iula con Hunla-la en pe de iguaIdade: eIe
e un aiele.
Ao ouvii eslas paIavias dos conseIheiios, CiIganesh oIhou paia seu
anigo e ps-se a iii. Cono iespondei a isso` Devo dizei-Ihes que lenho
nedo de Hunlala e poi isso ficaiei senlado en casa peIo ieslo de neus
dias` CiIganesh enlo loinou a aliii a loca e disse paia Lnkidu:
Anigo, vanos paia o Ciande IaIcio, paia LgaInah, e poslenos-nos
dianle de Ninsun, a iainha. Ninsun len piofunda saledoiia: eIa nos
aconseIhai quanlo ao caninho que devenos lonai. Dando-se as nos,
eIes seguiian a LgaInah e se diiigiian a giande iainha Ninsun.
CiIganesh se apioxinou do paIcio, enliou e faIou a Ninsun: Ninsun,
poi favoi, esculai-ne: lenho de enpieendei una Ionga joinada a Teiia de
Hunlala: lenho de viajai poi una esliada desconhecida e ne lalei nuna
eslianha lalaIha. Do dia en que eu pailii ale o dia da ninha voIla, ale lei
chegado a fIoiesla de cedio e desliudo o naI que Shanash alonina, iezai
a Shanash poi nin.
Ninsun foi paia seu quailo, ps un veslido que ficava len en seu
coipo, enfeilou-se con jias paia enleIezai os seios e coIocou una liaia
na caleca: sua saia vaiiia o cho. LIa diiigiu-se enlo ao aIlai do SoI,
poslando-se en cina do leIhado do paIcio: eIa acendeu incenso e eIevou
seus liacos a Shanash, enquanlo a funaca sulia aos ceus: Oh, Shanash,
poi que dolasles CiIganesh, neu fiIho, de un coiaco lo inquielo: poi
qu` Vs o incilasles, e eIe agoia esl piesles a pailii nuna Ionga joinada

55
paia a Teiia de Hunlala: eIe vai viajai poi una esliada desconhecida e
se lalei nuna eslianha lalaIha. Do dia en que eIe pailii ale o dia de sua
voIla, ale que lenha chegado a fIoiesla de cedio, noilo Hunlala e
desliudo o naI que vs, Shanash, aloninais, no vos esquecais deIe:
deixai que vossa anada esposa, Ava, a auioia, vos Ienlie senpie disso, e
ao finaI do dia enliegai sua guaida a senlineIa da noile, paia que naI
aIgun Ihe advenha. Ninsun, a ne de CiIganesh, exlinguiu enlo o
incenso e chanou Lnkidu con a seguinle exoilaco: Iodeioso Lnkidu,
no es fiIho do neu coipo, nas iecelo-le cono fiIho adolivo: es neu oulio
fiIho, cono os lels alandonados no lenpIo. Seive a CiIganesh cono
eslas ciiancas seiven ao lenpIo e a saceidolisa que os ciiou. Na piesenca
de ninhas seivas, de neus saceidoles e hieiofanles, eu o decIaio. LIa
coIocou enlo en loino de seu pescoco o anuIelo do juianenlo e
disse-Ihe: Lu le confio neu fiIho: liaze-o de voIla paia nin en
seguianca. Tiouxeian-Ihes enlo as ainas. Deposilaian en suas nos
as giandes espadas con suas lainhas de ouio, o aico e a aIjava. CiIganesh
lonou o nachado en suas nos, ps o aico de Anshan e a aIjava solie o
onlio e afiveIou a espada a seu cinlo: eslavan ainados e pionlos paia
pailii. O povo havia chegado e se apinhava ao seu iedoi peigunlando:
Ouando ieloinaieis a cidade` Os conseIheiios alencoaian CiIganesh e
o adveiliian: No confieis denais en vossa pipiia foica, lende cuidado
e poupai vossos goIpes no coneco da Iula. O que foi a fienle deve
piolegei seu conpanheiio: o lon guia que conhece o caninho piolege
seu anigo. Deixai que Lnkidu v na fienle: eIe conhece o caninho que
Ieva a fIoiesla, j viu Hunlala e e expeiienle na lalaIha. Deixai que
avance piineiio peIos desfiIadeiios, que fique aIeila e que cuide de si
nesno. Deixai que Lnkidu pioleja seu anigo e que lone conla de seu
conpanheiio, conduzindo-o en seguianca aliaves das ainadiIhas do
peicuiso. Ns, conseIheiios de Uiuk, le confianos nosso iei, oh, Lnkidu:
liaze-o de voIla en seguianca paia ns. L novanenle loinaian a
CiIganesh, dizendo: Oue Shanash vos conceda o desejo de vosso
coiaco, que eIe peinila que vejais con vossos oIhos o sucesso do
enpieendinenlo pioposlo poi vossos Ilios: que eIe vos alia una liiIha
na esliada lIoqueada: que eIe ciie un caninho paia vossos pes. Oue eIe
alia as nonlanhas paia a vossa passagen, que a noile vos liaga as
lncos da noile, e que LuguIlanda, o deus que vos piolege, esleja a vosso
Iado na Iula peIa viliia. Oue saiais viloiioso da lalaIha, cono se
houvesseis Iulado con una ciianca. Lavai vossos pes no iio de Hunlala,
ao quaI vos diiigis: cavai un poco a noile e lende senpie gua puia e
Inpida en vosso odie. Ofeiecei gua fiia a Shanash e no vos esquecais
de LuguIlanda.
Lnkidu enlo aliiu a loca e disse: Avanle, no h nada a lenei.

56
Segue-ne, pois conheco o Iugai onde vive Hunlala e as liiIhas poi onde
eIe passa. Deixa que os conseIheiios ieloinen. No h o que lenei. Ao
ouviien isso, os conseIheiios se despediian de CiIganesh. Ide,
CiIganesh, que vosso deus pioleloi vos ajude e vos liaga de voIla con
seguianca ao cais de Uiuk.
Depois de vinle Ieguas de viagen, eIes queliaian seu jejun: depois
de oulias liinla, paiaian paia passai a noile. Caninhaian cinqenla
Ieguas nun dia: en lis dias, havian peicoiiido o equivaIenle a una
joinada de un ns e duas senanas. LIes aliavessaian sele nonlanhas
anles de chegai ao poilo da fIoiesla. Lnkidu enlo giilou paia
CiIganesh: No le enlienhes na fIoiesla: ao aliii o poilo, ninha no
peideu sua foica. CiIganesh iespondeu: Caio anigo, no faIes cono
un covaide. Soliepujanos lanlos peiigos e viajanos lanlo paia acalai
voIlando` Tu, que caiiegas a expeiincia de lanlas lalaIhas e gueiias, fica
peilo de nin e no leis nedo da noile: fica do neu Iado e lua fiaqueza
passai, os lienoies alandonaio lua no. Iiefeiiiias, anigo, ficai paia
lis` No, desceienos junlos ao coiaco da fIoiesla. Deixa as lalaIhas que
eslo poi vii despeilaien lua coiagen: esquece a noile e segue-ne, un
honen iesoIulo nas piudenle. Ouando dois honens eslo junlos, cada
un se piolege e escuda seu conpanheiio, e, se eIes caen, deixan paia lis
un none iIuslie e duiadouio.
Iunlos eIes se diiigiian a fIoiesla e chegaian a nonlanha veide. AIi
paiaian, eslupefalos, filando inveis a fIoiesla. Viian a aIluia do cedio,
exaninaian o caninho que peneliava na fIoiesla e a liiIha poi onde
Hunlala coslunava passai. O caninho eia Iaigo e fciI de peicoiiei. LIes
conlenpIaian a nonlanha dos cedios, a noiada dos deuses e o liono de
Ishlai. O enoine cedio se eIevava en fienle a nonlanha: sua sonlia eia
Iinda e cheia de confoilo. A nonlanha e a cIaieiia eian coleilas peIo
veide do nalagaI.
AIi CiIganesh cavou un poco anles do pi-do-soI. LIe suliu a
nonlanha, deilou faiinha fina ao cho e disse: Oh, nonlanha, noiada
dos deuses, liazei-ne un sonho auspicioso. Os dois enlo deian-se as
nos e se deilaian paia doinii, e o sono que fIui da noile os envoIveu
docenenle. CiIganesh sonhou, e a neia-noile o sono o deixou. CiIganesh
conlou seu sonho ao anigo. Lnkidu, o que foi que ne acoidou se no
fosle lu` Anigo, live un sonho. Levanla e oIha o despenhadeiio da
nonlanha. O sono enviado peIos deuses foi inleiionpido. Ah, neu
anigo, que sonho live eu! Teiioi e confuso: eu havia agaiiado un louio
seIvagen no neio da fIoiesla. LIe uiiava e lalia con a pala no cho,
Ievanlando una poeiia que escuieceu lodo o ceu. Meu liaco foi
inoliIizado e ninha Ingua noidida. Ca de joeIhos. AIguen enlo ne
iefiescou con gua de seu odie.

57
Lnkidu disse: Caio anigo, o deus que piocuianos nesla viagen
no e nenhun louio, enloia lenha una foina nisleiiosa. O louio
seIvagen que visle e Shanash, o Iioleloi: quando esliveinos en peiigo,
eIe nos lonai peIa no. AqueIe que le deu gua liiada de seu odie e
LuguIlanda, leu deus pioleloi, aqueIe que zeIa poi leu lon none.
Unidos a eIe, ns dois junlos ieaIizaienos un feilo cuja fana janais sei
esquecida.
CiIganesh disse: Tive un oulio sonho. Ns nos enconlivanos
nun desfiIadeiio piofundo da nonlanha, e peilo deIa eianos cono
ninscuIas noscas de pnlano. De iepenle a . nonlanha desnoionou: eIa
ne alingiu e ne deiiulou. Veio enlo una Iuz de liiIho inloIeiveI, e
neIa, aIguen cuja leIeza e giaca eian supeiioies a leIeza desle nundo.
LIe ne puxou de laixo da nonlanha e deu-ne gua paia lelei. Meu
coiaco se senliu confoilado e eIe loinou a coIocai-ne de pe solie o
cho.
Lnkidu, o fiIho das canpinas, enlo disse: Descanos a nonlanha e
vanos conveisai solie isso. L disse a CiIganesh, o joven deus: Teu
sonho e lon, leu sonho e exceIenle: a nonlanha que visle e Hunlala.
Agoia sei con ceileza que vanos peg-Io, Iiquid-Io e aliiai seu coipo I
de cina, cono a nonlanha que caiu solie a pIancie.
No dia seguinle, depois de peicoiiei vinle Ieguas, eIes queliaian
seu jejun e, depois de nais liinla Ieguas, paiaian paia doinii. Cavaian
un poco anles do pi-do-soI, e CiIganesh suliu a nonlanha. LIe deilou
faiinha fina ao cho e disse: Oh, nonlanha, noiada dos deuses, nandai
un sonho paia Lnkidu: fazei con que seja un sonho auspicioso. A
nonlanha noIdou un sonho paia Lnkidu e eIe Ihe foi enviado: eia un
sonho oninoso. Una chuva fiia passava poi cina deIe e fazia con que
fosse oliigado a se agachai, cono a cevada da nonlanha que se cuiva sol
un lenpoiaI. Mas CiIganesh ficou senlado con o queixo solie os joeIhos
ale que o sono, que fIui paia loda a hunanidade, se apodeiou deIe. Lnlo,
a neia-noile, o sono deixou-o: eIe se Ievanlou e disse paia o anigo: Tu
ne chanasle` Ioi que acoidei` Tu ne locasle` Ioi que ne sinlo
aleiioiizado` Sei que aIgun deus no passou poi ns, pois neus
nenlios eslo paiaIisados peIo nedo` Anigo, live un leiceiio sonho, e
esle sonho foi alsoIulanenle leiiveI. Os ceus lioavan e a leiia iugia de
voIla: a Iuz do dia apagou-se e a escuiido se inslaIou: os iaios caan, o
fogo aidia con un liiIho inlenso, as nuvens laixaian do ceu e
deiianaian solie a leiia una chuva noilaI. Lnlo o liiIho se exlinguiu,
o fogo se apagou, e ludo ao nosso iedoi havia se liansfoinado en cinzas.
Descanos a nonlanha e vanos conveisai solie islo, e pensai solie o que
devenos fazei.

58
Depois de desceien a nonlanha, CiIganesh lonou o nachado en
sua no e alaleu o cedio. Ouando, a dislncia, Hunlala ouviu o
laiuIho, ficou fuiioso e giilou: Ouen vioIou ninha fIoiesla e alaleu o
neu cedio` Mas o gIoiioso Shanash giilou paia eIes do ceu, Avanle,
no lenais! Mas una fiaqueza se apodeiaia de CiIganesh: eIe foia
iepenlinanenle lonado poi un sono piofundo. LIe se eslendeu no cho
sen dizei una s paIavia, cono nun sonho. Lnkidu locou-o, nas eIe no
se Ievanlou: Lnkidu Ihe faIou, nas eIe no iespondeu. Oh, CiIganesh,
Senhoi da pIancie de KuIIal, o nundo vai escuiecendo, as sonlias se
espaIhan solie sua supeifcie: eis os Ilinos e linuIos iaios do
ciepscuIo. Shanash pailiu, sua caleca incandescenle iepousa no coIo de
sua ne NingaI. Oh, CiIganesh, poi quanlo lenpo ficais assin,
doinindo` No peinilas janais que lua ne, aqueIa que le deu a Iuz, seja
foicada a veIai-le na piaca da cidade.
CiIganesh poi fin esculou-o: eIe vesliu seu peiloiaI, A Voz dos
Heiis, que pesava liinla sicIos: eIe o coIocou en seu coipo cono se fosse
o nais Ieve dos liajes. CiIganesh eslava lolaInenle coleilo. Sua posluia
eia seneIhanle a do louio quando caIca o cho: seus denles se ceiiaian.
IeIa vida de ninha ne Ninsun, que ne deu a Iuz, e peIa vida de neu
pai, o divino LuguIlanda, que eu viva paia enchei ninha ne de pasno,
cono fazia quando eIa ne enlaIava en seu coIo. LIe loinou a iepelii
paia Lnkidu: IeIa vida de Ninsun ninha ne, que ne deu a Iuz, e peIa
vida de neu pai, o divino LuguIlanda, ale que lenhanos Iulado con esle
honen, se honen eIe e, ou esle deus, se deus eIe e, a via que lonei paia
chegai a Teiia dos Vivos no ne Ievai de voIla a Uiuk.
Lnlo Lnkidu, o fieI conpanheiio, inpIoiou en iesposla: Oh, neu
senhoi, lu no conheces esle nonslio e poi isso no lens nedo. Lu o
conheco e eslou aleiioiizado. Seus denles so cono as piesas do diago,
seu senlIanle e cono o do Ieo, a fiia de seu alaque se asseneIha a da
loiienle do diIvio: con seu oIhai eIe esnaga as ivoies da fIoiesla e os
juncos dos pnlanos. Oh, neu senhoi, podes piosseguii en lua incuiso
poi esle leiiiliio se quiseies, nas eu ieloinaiei a cidade. Conlaiei leus
feilos gIoiiosos a lua ne ale que eIa giile de jliIo: faIaiei enlo da noile
que se seguiu ale que eIa choie de anaiguia. Mas CiIganesh disse:
Ainda no eslou piepaiado paia a inoIaco e paia o saciifcio, a laica
dos noilos no descei o iio conigo, nen lanpouco sei necessiio que
se piepaie paia nin a noilaIha de lis piegas. Meu povo lanlen sei
poupado da liisleza: a piia no sei acesa en ninha casa: ninha noiada
no sei consunida peIo fogo. D-ne lua ajuda hoje e le ajudaiei ananh:
o que podei enlo dai eiiado con ns dois junlos` Todas as ciialuias
nascidas da caine leio un dia que lonai un Iugai na laica do Oesle, e,
quando eIa afundai, quando a laica de MagiIun afundai, eIas peieceio:

59
nas ns conlinuaienos en fienle e oIhaienos esle nonslio de fienle. Se
leu coiaco esl lonado de nedo, joga foia esse nedo: se h leiioi neIe,
joga foia esse leiioi. Tona o nachado en lua no e Ianca-le ao alaque.
AqueIe que alandona a Iula no fica en paz.
Hunlala iiionpeu de sua sIida casa de cedio. Lnkidu enlo
giilou: Oh, CiIganesh, Ienlia-le agoia de luas liavalas en Uiuk.
Avanle, alaca, fiIho de Uiuk, no h o que lenei. Ao ouvii eslas
paIavias, CiIganesh iecoliou sua coiagen: eIe iespondeu: Rpido, ceica
o senlineIa: se eIe passai poi aIi, no deixes que fuja paia a fIoiesla, onde
acalai desapaiecendo. LIe vesliu apenas o piineiio de seus sele
espIendoies e ainda no coIocou os oulios seis. Vanos apanh-Io anles
que se aine. CiIganesh iesfoIegou cono un louio enfuiecido. O
senlineIa da fIoiesla viiou-se aneacadoia-nenle, e CiIganesh giilou.
Hunlala laIancava e sacudia a caleca, aneacando CiIganesh. O oIho do
giganle fixaia-se neIe, o oIho da noile. CiIganesh enlo invocou Shanash
con os oIhos cheios de Igiinas: Oh, gIoiioso Shanash, lonei o caninho
que ne oidenasles, nas se no ne nandaides socoiio cono podeiei
escapai` O gIoiioso Shanash esculou sua piece e convocou o giande
venlo, o venlo noile, o fuiaco, o lenpoiaI e o venlo geIido, a lenpeslade
e o venlo cuslico. LIes chegaian cono diages, cono o fogo devasladoi,
cono a seipenle que geIa o coiaco, cono o inpIacveI diIvio, cono os
giandes iaios. Os oilo venlos se Iancaian conlia Hunlala, alingindo seus
oIhos: eIe foi inoliIizado, no conseguindo novei-se paia a fienle ou paia
lis. CiIganesh giilou: IeIa vida de Ninsun, ninha ne, e do divino
LuguIlanda, neu pai, nesla leiia, na Teiia dos Vivos, descolii lua
noiada. Vin a esla leiia con neus figeis liacos e ninhas pequenas
ainas paia enfienlai-le, e agoia enliaiei en lua casa.
LIe enlo alaleu o piineiio cedio: eIes coilaian seus gaIhos e os
deposilaian ao pe da nonlanha. Ao piineiio goIpe do nachado
Hunlala expIodiu de iia, nas eIes foian en fienle. Alaleian sele
cedios, coilaian e anaiiaian seus gaIhos e os deposilaian ao pe da
nonlanha: e poi sele vezes Hunlala Iancou solie eIes o liiIho de sua
gIiia. LIes chegaian a caveina do giganle quando se exlinguia o selino
cIaio. Hunlala esnuiiou sua coxa en sinaI de desden. O giganle foi se
apioxinando cono un louio nolie e seIvagen que foi anaiiado na
nonlanha, un gueiieiio con os coloveIos piesos e alados poi una coida.
As Igiinas coiiian de seus oIhos e a paIidez Ihe coliia o ioslo.
CiIganesh, deixa-ne faIai. Ianais live una ne, no, nen un pai paia
ne ciiai. Nasci da nonlanha, eIa ne ciiou, e LnIiI fez de nin o senlineIa
da fIoiesla. Deixa-ne ii, CiIganesh, e seiei leu seivo: lu seis neu senhoi.
Todas as ivoies da nonlanha, que foian cuidadas poi nin, seio luas.
Lu as alaleiei e le consliuiiei un paIcio. LIe lonou CiIganesh peIa no

6O
e o conduziu a sua casa, e isso fez con que o coiaco do heii se enchesse
de piedade. LIe invocou a vida ceIesliaI, a vida leiiena, o pipiio nundo
infeiioi: Oh, Lnkidu, no deveiia o passaiinho apanhado na ainadiIha
ieloinai ao seu ninho, ou o piisioneiio paia os liacos de sua ne`
Lnkidu iespondeu: O nais foile dos honens caii anle o deslino se no
livei disceininenlo. Nanlai, o fado naIigno, que no faz dislinco enlie
os honens, devoi-Io-. Se o pssaio pieso na ainadiIha ieloinai ao seu
ninho, se o piisioneiio voIlai paia os liacos de sua ne, enlo lu, neu
anigo, janais ieloinais a cidade onde le espeia a ne que le geiou. LIe le
lIoqueai o caninho da nonlanha e loinai inpossveI lua passagen.
Hunlala disse: Lnkidu, isso que dissesle e una coisa n: lu, un
neiceniio, que dependes do lialaIho paia ollei leu po! Ioi inveja e poi
nedo de un iivaI dissesle essas naIdades. Lnkidu disse: No oucas o
que eIe diz, CiIganesh: Hunlala len de noiiei. Mala Hunlala
piineiio e seus seivos depois. Mas CiIganesh disse: Se locainos neIe, o
liiIho e o espIendoi da Iuz seio peiluilados: eIa peidei seu encanlo e
sua najeslade: seus iaios se exlinguiio. Lnkidu disse a CiIganesh: De
nodo aIgun, neu anigo. Iiineiio apanhas o pssaio, e paia onde enlo
coiieio os passaiinhos` Iodenos depois piocuiai o encanlo e a
najeslade, enquanlo os passaiinhos coiien alaianlados peIa giana.
CiIganesh ouviu seu conpanheiio. LIe lonou o nachado en sua
no, desenlainhou a espada e aceilou Hunlala con una eslocada no
pescoco. Seu conpanheiio Lnkidu goIpeou-o una segunda vez. Na
leiceiia inveslida Hunlala lonlou. Seguiu-se enlo una giande
confuso, pois esle a quen eIes havian noilo eia o senlineIa da fIoiesla.
Ioi duas Ieguas os cedios eslieneceian quando Lnkidu alaleu o vigia da
fIoiesla, aqueIe cuja voz fazia o nonles Heinon e Llano lieneien. As
nonlanhas e lodas as coIinas se achavan agoia agiladas e conovidas,
pois o guaida da fIoiesla foia noilo. LIes alacaian os cedios: os sele
espIendoies de Hunlala se exlinguiian. LIes enlo piosseguiian
fIoiesla adenlio caiiegando a espada de oilo laIenlos. LIes achaian as
noiadas sagiadas dos Anunnaki e, enquanlo CiIganesh alalia a piineiia
ivoie da fIoiesla, Lnkidu ia Iinpando suas iazes ale as naigens do
Lufiales. LIes expuseian aos deuses, a LnIiI, o coipo de Hunlala: eIes
leijaian o cho, deixaian caii a noilaIha e apiesenlaian ao deus a
caleca do giganle. Ao vei a caleca de Hunlala, LnIiI giilou: Ioi que
fizesles isso` De agoia en dianle que o fogo casligue vossos ioslos, que eIe
cona o po que coineis, que lela a gua que leleis. LnIiI enlo lonou
de voIla o liiIho e os sele espIendoies que havian peilencido a Hunlala:
eIe deu o piineiio deIes ao iio, e os oulios ao Ieo, a pedia de execiaco, a
nonlanha e a lenida fiIha da Rainha do Infeino.
Oh, CiIganesh, iei e conquisladoi do liiIho leiiveI, louio

61
seIvagen que piIha a nonlanha, que aliavessa o nai, Iouvado seja: e dos
coiajosos a naioi gIiia e a de Lnki!

3. lshtar e Gl|gamesh. e a morte de Enkldu

CiIganesh Iavou seus Iongos caleIos e Iinpou suas ainas: jogou os
caleIos paia lis dos onlios, liiou as ioupas nanchadas que veslia e
liocou-as poi novas. LIe coIocou seus nanlos ieais e os ajuslou ao coipo.
Ao veslii a coioa, a gIoiiosa Ishlai eIevou seus oIhos e divisou a leIeza de
CiIganesh. LIa disse: Ven conigo, CiIganesh, e s neu consoile:
infunde-ne a senenle de leu coipo: deixa-ne sei lua nuIhei e seis neu
naiido. Aiieaiei paia li una caiiuagen con ouio e Ipis-IazIi: as iodas
seio de ouio, as lionpas de colie: en vez de nuIas, leis paia pux-Ia os
podeiosos dennios da lenpeslade. Ao enliaies en nossa casa, envoIvida
na fiagincia do cedio, leis a soIeiia e o liono a leijai-le os pes. Reis,
liianos e pincipes se cuivaio a lua piesenca: eIes le liaio liilulos das
nonlanhas e das pIancies. Tuas oveIhas daio a Iuz gneos e luas calias
liigneos: leus luiios de caiga seio nais ipidos do que as nuIas: nada
se iguaIai a leu gado, e os cavaIos de lua caiiuagen seio conhecidos en
leiias dislanles poi sua veIocidade.
CiIganesh aliiu a loca e iespondeu a gIoiiosa Ishlai: Se vos lonai
cono esposa, que piesenles podeiei ofeiecei en lioca` Oue vesles e
peifunes podeiia le dai` De lon giado dai-vos-ia po e lodo lipo de
conida a aIluia de un deus. Dai-vos-ia de lelei un vinho digno de una
iainha. Lu alaiiolaiia vosso ceIeiio de cevada: nas fazei de vs ninha
esposa, isso no. O que seiia de nin` Iosles paia vossos ananles cono
un liaseiio que aide sen chana no fiio, cono una poila que no piolege
do venlo coilanle ou da lenpeslade, una foilaIeza que esnaga sua
guainico, una jaiia que enegiece o onlio de quen a caiiega, un odie
que escoiia e esfoIa a peIe de seu poiladoi, una iocha que cai do
paiapeilo, un aiele vindo do ininigo, una sandIia que faz liopecai
aqueIe que a vesle. OuaI de vossos ananles chegasles aIguna vez a anai
paia senpie` De quaI de vossos pasloies no vos cansasles` Lsculai-ne
enquanlo conlo a hisliia de vossos ananles. Havia Tannuz, o anoi de
vossa juvenlude: decielasles poi eIe o choio e a Ianenlaco, ano aps ano.
Anasles o nuIlicoIoiido gaio, nas ainda sin desfeiisles un goIpe conlia
sua asa, queliando-a: agoia, pousado en aIguna ivoie do losque, eIe
choia 'cpi, cpi, ninha asa, ninha asa. Anasles o Ieo de lienenda
foica: piepaiasles paia eIe sele ainadiIhas, e nais sele. Anasles o
gaianho que eia nagnfico na lalaIha, e paia eIe decielasles o chicole, a
espoia e a coiieia: oidenasles que gaIopasse sele Ieguas lodos os dias e

62
que Ihe dessen gua suja paia lelei: e paia sua ne, SiIiIi, inpusesles as
Ianenlaces. Anasles o pasloi do ielanho: dia aps dia eIe vos piepaiava
un loIo de aveia: e saciificava coideiios en vossa honenagen. Vs o
goIpeasles e o liansfoinasles nun Iolo: agoia seus pipiios fiIhos o
afujenlan, seus pipiios ces de caca o acossan, Iaceiando-Ihe os fIancos.
L no anasles lanlen IshuIIanu, o jaidineiio do losque de paIneiias de
vosso pai` LIe vos liazia inconlveis ceslas iepIelas de lnaias: lodos os
dias eIe coliia vossa nesa. Lnlo oIhasles paia eIe e dissesles: 'Caio
IshuIIanu, ven conigo, vanos desfiulai de lua viiiIidade, apioxina-le e
lona-ne en leus liacos, sou lua. IshuIIanu iespondeu: 'O que eslais ne
pedindo` Minha ne cozinhou e eu coni: poi que deveiia iecoiiei a
aIguen cono vs paia ollei conida conlaninada e pliida` Iois desde
quando un lionlo de lieIica e pioleco suficienle conlia a geada` Ao
ouvii sua iesposla Iancasles conlia eIe un feilico. LIe se liansfoinou
nuna loupeiia cega que halila as piofundezas da leiia, aIguen cujos
desejos eslo senpie aIen de seu aIcance. L, se nos unssenos, sei que eu
no ieceleiia o nesno lialanenlo dispensado a lodos esses que un dia
anasles`
Ao ouvii esla iesposla, Ishlai foi lonada de una inpIacveI cIeia.
LIa suliu aos ceus e choiou convuIsivanenle dianle de seu pai, Anu, e sua
ne, Anion. L disse: Iai, CiIganesh coliiu-ne de insuIlos: eIe exps
loda a ninha aloninveI condula: denunciou ninhas infnias e
loipezas. Anu aliiu a loca e disse: Ls un pai de deuses` No disculisle
con CiIganesh, o iei, e poi isso eIe denunciou lua aloninveI condula,
luas infnias e loipezas`
Ishlai aliiu a loca e loinou a faIai: Iai, dai-ne o Touio do Ceu
paia desliuii CiIganesh. Lnchei, eu vos peco, CiIganesh de aiiogncia
paia sua pipiia desliuico: nas, se vos iecusaides a ne dai o Touio do
Ceu, desliuiiei os poiles do infeino e despedacaiei seus feiioIhos: havei
confuso enlie os seies que eslo nas canadas supeiioies e os que eslo
nas piofundezas da leiia. Tiaiei os noilos paia cina, paia que se
aIinenlen cono os vivos, e a hosle dos noilos sei nais nuneiosa que a
dos vivos. Anu disse a podeiosa Ishlai: Se eu fizei o que lu ne pedes,
havei sele anos de seca poi loda Uiuk: o liigo s lei paIha e nada de
senenle. Cuaidasle una quanlidade suficienle de gios paia as pessoas e
capin paia o gado` Ishlai iepIicou: Cuaidei gios paia as pessoas e
capin paia o gado: h una quanlidade suficienle de gios e capin paia os
sele anos de liigo sen senenle.
Ao ouvii a iesposla de Ishlai, Anu enliegou-Ihe o Touio do Ceu
paia que fosse conduzido peIo calieslo ale Uiuk. Ouando eIes chegaian
aos poiles da cidade, o Touio diiigiu-se ao iio. LIe lufou una vez e a
leiia aliiu-se en fendas, engoIindo a vida de cen honens. LIe lufou una

63
segunda vez e nais fendas se aliiian, Ievando a vida de duzenlos
honens.
Na leiceiia vez novas fendas se aliiian, Iancando Lnkidu paia a
fienle: nas eIe inedialanenle iecupeiou o equiIliio, se esquivou e
Iancou-se solie o louio agaiiando-o peIos chifies. O Touio do Ceu
espunava en seu ioslo e o escoiiava con a paile nais giossa de sua
cauda. Lnkidu giilou paia CiIganesh: Anigo, ns aIaideanos que
deixaianos una fana duiadouia alis de nossos nones. Agoia enfia lua
espada enlie a nuca e os chifies do louio. CiIganesh foi enlo alis da
feia, agaiiou o laIo de sua cauda, enfiou a espada enlie sua nuca e seu
chifie e a nalou. Depois de nalaien o Touio do Ceu, eIes aiiancaian seu
coiaco e o ofeieceian a Shanash. Os dois iinos enlo descansaian.
Mas Ishlai Ievanlou-se e escaIou a giande nuiaIha de Uiuk: eIa
puIou paia a loiie e piofeiiu una naIdico: Ai de CiIganesh, pois
zonlou de nin ao nalai o Touio do Ceu. Ao ouvii essas paIavias,
Lnkidu aiiancou a coxa diieila do louio e aliiou-Ihe ao ioslo, dizendo: Se
pudesse coIocai ninhas no en li, e isso que le faiia, e acoilaiia con as
enlianhas o leu coipo. Ishlai enlo concIanou sua genle, as pioslilulas
do lenpIo, as jovens que canlavan e dancavan, as coiless. Ln loino da
coxa do Touio do Ceu, oiganizou un veIiio de choio e Ianenlaco.
Mas CiIganesh ieuniu lodos os feiieiios e aIfagenes. LIes ficaian
inpiessionados con a inensido dos chifies, que eian ieveslidos de una
canada de Ipis-IazIi de duas poIegadas de espessuia. Cada un deIes
pesava quinze quiIos, e en seu inleiioi calia o equivaIenle a seis nedidas
de Ieo, que CiIganesh ofeieceu ao seu deus pioleloi, LuguIlanda. Mas
eIe Ievou os chifies paia o paIcio e os penduiou na paiede. LIes enlo
Iavaian suas nos no Lufiales, aliacaian-se e foian enloia.
Aliavessaian as iuas de Uiuk, onde os heiis havian se ieunido paia
v-Ios, e CiIganesh viiou-se paia as jovens que canlavan e giilou: Ouen
e o nais gIoiioso dos heiis, quen e o nais eninenle enlie os honens`
CiIganesh e o nais gIoiioso dos heiis, CiIganesh e o nais eninenle
enlie os honens. Houve enlo un lanquele, e feslejos, e o paIcio
encheu-se de aIegiia, ale os heiis se deilaien, dizendo: Descansaienos
agoia ale o ananhecei.
Ouando a nanh chegou, Lnkidu Ievanlou-se e giilou paia
CiIganesh: Oh, neu iino, que sonho live esla noile. Anu, LnIiI, La e o
ceIesliaI Shanash se ieuniian en conseIho, e Anu disse a LnIiI: 'Ioi leien
nalado o Touio do Ceu e poi leien noilo Hunlala, que lonava conla
da Monlanha de Cedio, un dos dois len de noiiei. O gIoiioso Shanash
iespondeu enlo ao heii LnIiI: 'Ioi sol luas oidens que eIes nalaian
Hunlala e o Touio do Ceu, sei que Lnkidu len de noiiei apesai de sei

64
inocenle` LnIiI viiou-se liuscanenle paia o gIoiioso Shanash e disse, en
fiia: 'Ousas dizei una coisa dessas, lu que eslavas senpie a
aconpanh-Ios cono se fosses un deIes! '
Lnkidu jazia eslendido dianle do anigo. Suas Igiinas veilian
copiosanenle, e eIe disse a CiIganesh: Oh, neu iino, es lo queiido
poi nin, e eIes no enlanlo vo liiai-ne de li. LIe loinou a faIai: Devo
senlai-ne a enliada da casa dos noilos e janais loinai a vei con neus
oIhos o neu queiido iino.
SoIiliio e enfeino en seu Ieilo, Lnkidu anaIdicoava o poilo cono
se eIe fosse de caine viva: Tu, nadeiia do poilo, ineile, insensveI e
aplica: viajei vinle Ieguas piocuiando poi li, ale achai o giganlesco cedio.
No h nadeiia iguaI en nossa leiia. Selenla e dois cvados de aIluia e
vinle qualio de Iaiguia: eixo, viioIa e lalenle peifeilos. Iosle feilo peIo
neslie dos ailesos de Nippui: nas, ai, se eu soulesse o que aconleceiia!
Se soulesse que seiias o nico len iesuIlanle desla avenluia, leiia Ievado
o nachado ao ai e le feilo en pedacos, e en leu Iugai consliuiiia aqui un
poilo de vine. Ai, se peIo nenos livesses chegado aqui poi olia de
aIgun fuluio iei, ou se un deus le livesse ciiado! Oue eIe apague o neu
none e o sulslilua peIo seu: que a naIdico iecaia solie sua caleca en
vez de lonlai solie a de Lnkidu.
Ao piineiio liiIho da aIvoiada, Lnkidu Ievanlou a caleca e choiou
dianle do Deus-SoI: suas Igiinas coiian poi seu ioslo ao liiIho da Iuz
soIai. Deus-SoI, eu vos inpIoio, a iespeilo daqueIe cacadoi infane,
aqueIe cacadoi viI, poi cuIpa de quen vin a iecelei nenos que neu
conpanheiio: fazei con que capluie nenos piesas, loinai a caca nais
escassa, fazei con que eIe se enfiaqueca, que iecela a nenoi paile nas
divises enlie os cacadoies, que suas vlinas fujan de suas ainadiIhas.
Depois de inpiecai conlia o cacadoi ale desalafai seu coiaco, eIe
se voIlou paia a ianeiia. Ciesceia neIe una necessidade de lanlen
anaIdico-Ia. Ouanlo a li, nuIhei, Ianco-le una giande naIdico!
Iionelo-le un deslino paia loda a eleinidade. Minha piaga se alalei
solie li inediala e iepenlinanenle. Iicais sen lelo paia o leu coneicio,
pois no nanleis casa con oulias nuIheies na laleina, nas leis de
ieaIizai leu negcio en Iugaies felidos e enpeslados peIo vnilo do
llado. Teu pieco sei laialo: leus pequenos fuilos seio Iancados con
desden ao cho de lua choupana: lu le senlais na enciuziIhada poeiienla
do quaileiio dos oIeiios: fais lua cana a noile solie un nonle de
esliune, e duianle o dia lonaias leu Iugai sol a sonlia da nuiaIha.
Saicas e espinhos iasgaio leus pes: o llado e o sliio le goIpeaio o
ioslo e senliis doies na loca. Oue sejas despojada de luas linlas
puipieas, pois lanlen eu na seIva con ninha nuIhei linha lodos os

65
lesouios que desejava.
Ao ouvii as paIavias de Lnkidu, Shanash giilou-Ihe do ceu:
Lnkidu, poi que anaIdicoas a nuIhei, a conculina que le ensinou a
conei po digno dos deuses e a lelei o vinho dos ieis` LIa, que coIocou
solie li un nagnfico liaje, no foi eIa quen le deu o gIoiioso CiIganesh
poi conpanheiio, e CiIganesh, leu pipiio iino, no fez eIe con que le
deilasses nun Ieilo ieaI e le iecIinasses solie un diva a esqueida de seu
liono` LIe fez con que os pincipes da leiia leijassen leus pes, e hoje lodo
o povo de Uiuk choia e se Ianenla poi li. Ouando noiieies, eIe deixai
seus caleIos ciesceien poi lua causa: eIe veslii a peIe de un Ieo e
vagueai peIo deseilo.
Ao ouvii as paIavias do gIoiioso Shanash, seu coiaco coIeiico se
acaInou: eIe ieliiou a naIdico e disse: MuIhei, pionelo-le un oulio
deslino. A loca que le anaIdicoou agoia le alencoa! Seis adoiada poi
ieis, pincipes e nolies. Lnloia a doze niIhas de dislncia, exeiceis foile
aliaco solie un honen e o peiluilais. LIe le aliii as poilas de seu
lesouio e leis ludo o que desejaies: Ipis-IazIi, ouio e coinaIina, liiados
da sua piIha de lesouios. Canhais un aneI paia leu dedo e un nanlo.
Un saceidole de conduzii a piesenca dos deuses. Ioi lua causa una
esposa, ne de sele, foi alandonada.
Lnquanlo Lnkidu doinia sozinho en sua enfeinidade, con o
coiaco anaiguiado eIe se viiou paia o anigo e desalafou: Iui eu quen
alaleu o cedio, quen Iinpou a fIoiesla, quen nalou Hunlala, e agoia
oIha o que ne aconleceu. Lscula, neu anigo, o sonho que live esla noile.
Os ceus lioavan e a leiia iugia de voIla: enlie os dois eslava eu, dianle de
un sei aleiiadoi, o honen-pssaio de feices sonliias. LIe havia ne
escoIhido cono piesa. Seu ioslo eia cono o de un vanpiio, seus pes
cono as palas de un Ieo, suas nos cono as gaiias de una guia. LIe se
alaleu solie nin e suas piesas agaiiaian ninha caleca: eIe ne apeilou
con foica e ne senli sufocai: eIe enlo liansfoinou neu coipo de laI
naneiia que neus liacos viiaian asas coleilas de penas. LIe ne oIhou
fixanenle e Ievou-ne paia o paIcio de IikaIIa, a Rainha das Tievas, a casa
de onde ninguen que enlia janais loina a saii, a esliada sen ieloino.
AIi fica a casa onde as pessoas senlan-se no escuio, onde o p e
sua conida e o laiio sua caine. LIas se veslen cono os pssaios, lendo as
asas cono liaje: eIas no ven a Iuz e senlan-se na escuiido. Lu enliei na
casa do p e vi os ieis da leiia, suas coioas guaidadas paia senpie: vi
liianos e pincipes, lodos aqueIes que oulioia usavan coioas ieais e
goveinavan o nundo. AqueIes que no passado havian ocupado o Iugai
de deuses cono Anu e LnIiI agoia lialaIhavan cono seivos, luscando
caine assada na casa do p e caiiegando caine cozida e gua fiia liiada do

66
odie. Na casa do p en que enliei eslavan os aIlos saceidoles e os
acIilos, os saceidoles do xlase e do encanlanenlo: I se enconliavan os
seividoies do lenpIo e Llana, o iei de Kish, a quen oulioia a guia
caiiegou paia o ceu. Tanlen vi Sanuqan, o deus do gado, e LieshkigaI, a
Rainha do Mundo Infeiioi: e, agachada en fienle a eIa, eIil-Sheii, esciila
dos deuses e guaidi do Iivio da noile. LIa eslava Iendo una llua que
linha en suas nos. LIa Ievanlou a caleca, ne viu e faIou: 'Ouen liouxe
esle aqui` Lu enlo acoidei e paiecia un honen sangiado que eiia
soIiliio poi enlie os juncos: aIguen que foi agaiiado peIo inlendenle e
cujo coiaco lale dispaiado, cheio de agonia e leiioi.
CiIganesh havia se despido: eIe esculou as paIavias do anigo e
choiou inlensanenle. LIe aliiu a loca e disse a Lnkidu: Ouen na Uiuk
das podeiosas nuiaIhas len lananha saledoiia` Coisas eslianhas foian
dilas, poi que leu coiaco faIa assin lo eslianhanenle` Teu sonho foi
giandioso, nas leiiveI: devenos conseiv-Io na neniia apesai de seus
hoiioies, pois eIe denonslia que a niseiia acala alalendo-se solie o
honen saudveI, que o fin da vida e doIoioso. L CiIganesh Ianenlou:
Rezaiei agoia aos giandes deuses, pois neu anigo leve un sonho
oninoso.
O dia do sonho chegou ao fin, e Lnkidu jazia enfeino. Iassou un
dia inleiio no Ieilo e seu sofiinenlo aunenlou. Lnkidu disse a CiIganesh,
o anigo poi quen eIe alandonaia sua vida no neio da naluieza: Houve
epoca en que Iulei poi li, peIa gua da vida, e agoia eu no lenho nada.
Lnkidu passou un segundo dia no Ieilo e CiIganesh veIou poi eIe, nas a
doenca pioiou. No leiceiio dia, eIe chanou CiIganesh, acoidando-o.
Lnkidu eslava fiaco e seus oIhos j no enxeigavan nais de lanlo choiai.
Dez dias se passaian e seu sofiinenlo aunenlava: onze, doze dias, e
Lnkidu conlinuava en seu Ieilo de doi. LIe enlo chanou CiIganesh e
disse: Anigo, a giande deusa ne anaIdicoou e devo noiiei na
veigonha. No noiieiei cono un honen que lonla duianle a lalaIha:
eu lenia sei deiiulado na Iula, nas feIiz e aqueIe que noiie Iulando, pois
eu noiieiei na veigonha. L CiIganesh choiou poi Lnkidu. Ao piineiio
liiIho da aIvoiada eIe eIevou sua voz e faIou aos conseIheiios de Uiuk:

Outi-nc. ncncns i|us|rcs dc Uru|.
Cncrc pcr |n|idu. ncu anigc.
Ccn as |agrinas pungcn|cs da nu|ncr af|i|a
Cncrc pcr ncu irnac.
On. |n|idu. ncu ccnpanncirc.
|cs|c c nacnadc uuc |ctata ac ncu |adc.

67
A fcrca dc ncu oracc. a cspada cn ncu cin|urac.
O cscudc uuc nc prc|cgia.
Un g|cricsc nan|c. ncu nais oc|c crnancn|c.
Un dcs|inc cruc| rcuocu-c dc nin.
O asnc sc|tagcn c a gazc|a
Quc ccnc pai c nac |c criaran.
Tcdas as cria|uras dc cauda |cnga uuc |c a|incn|aran
Cncran pcr |i.
Tcdas as ccisas agrcs|cs das canpinas c dcs pas|cs.
As |ri|nas uuc anatas na f|crcs|a dcs ccdrcs.
Nci|c c dia nurnuran.
Quc cs ncncns i|us|rcs dc Uru|.
A cidadc das pcdcrcsas nura|nas.
Cncrcn pcr |i.
Quc c dcdc uuc aocncca
Sc cs|cnda para pran|c4-|c.
|n|idu. ncu jctcn irnac. cutc.
Un ccc a|ratcssa |cdc c pais
Ccnc un |ancn|c dc nac.
Cncran |cdcs cs caninncs uuc jun|cs pcrccrrcncs.
| as fcras uuc cacancs. c ursc c a nicna.
O |igrc c a pan|cra. c |ccpardc c c |cac.
O tcadc c c caori|c ncn|cs. c |curc c a ccrca.
Os rics cujas nargcns pcrccrriancs
Cncran pcr |i.
O U|a dc ||an c c uucridc |ufra|cs.
Dc cndc |ir4tancs 4gua para cs cdrcs.
A ncn|anna uuc csca|ancs para c Scn|inc|a na|ar
Cncra pcr |i.
Os gucrrcircs dc Uru|.
Cidadc das pcdcrcsas nura|nas.
Ondc c Tcurc dc Ccu fci ncr|c.

68
Cncran pcr |i.
Tcdc c pctc dc |ndu
Cncra pcr |i. |n|idu.
Auuc|cs uuc |rcuxcran ccrcais para ccn|crcs
Cncran agcra pcr |i.
Quc c c|cc cn |uas ccs|as csfrcgatan
Cncran agcra pcr |i.
Quc |c cncnian c ccpc dc ccrtcja
Cncran agcra pcr |i.
A ncrc|riz uuc ccn c pcrfunadc ungcn|c |c un|ata
|ancn|a-sc agcra pcr |i.
As nu|ncrcs dc pa|4cic. uuc |c dcran una cspcsa.
Un grupc sc|c|c dc ocas ccnsc|nciras.
|ancn|an-sc agcra pcr |i.
| cs jctcns. |cus irnacs.
Ccnc sc fcsscn nu|ncrcs
Dc caoc|cs ccnpridcs cncran pcr |i.
Quc scnc c cs|c uuc cn scu pcdcr |c nan|cn?
|s|as pcrdidc nc cscurc c nac nc pcdcs cutir.

CiIganesh locou o coiaco de Lnkidu, nas eIe j no lalia: seus
oIhos lanlen no loinaian a se aliii. CiIganesh enlo coliiu o anigo
con un veu, cono o noivo colie a noiva. L ps-se a uiiai, a desalafai sua
fiia cono un Ieo, cono una Ieoa cujos fiIholes Ihe foian ioulados.
Vagueou en loino da cana, aiiancou seus caleIos e os espaIhou poi loda
paile. Aiiancou seus nagnficos nanlos e aliiou-os ao cho cono se
fossen aloninaces.
Ao piineiio liiIho da aIvoiada, CiIganesh giilou: Iiz con que le
deilasses nun Ieilo ieaI, le iecIinasle solie un diva a esqueida de neu
liono, os pincipes da leiia leijaian leus pes. Iaiei con que lodo o povo
de Uiuk choie poi li e le canle hinos fnelies. As pessoas aIegies se
cuivaio de doi: e, depois de desceies a leiia, deixaiei que neu caleIo
ciesca en lua honenagen e eiiaiei peIas nalas na peIe de un Ieo. De
novo no dia seguinle, ao piineiio liiIho da auioia, CiIganesh se
Ianenlou: poi sele dias e sele noiles eIe choiou poi Lnkidu, ale que os
veines lonaian-Ihe o coipo. Sonenle enlo CiIganesh enliegou Lnkidu

69
a leiia, pois os Anunnaki, os juizes do nundo infeiioi, o havian
capluiado.
CiIganesh enlo nandou piocIanai un edilo poi lodo pas. LIe
convocava lodos os caIdeiieiios, ouiives e pedieiios e os inlinava: Iazei
una esllua de neu anigo. A esllua foi noIdada con giande
quanlidade de Ipis-IazuIi no peilo e de ouio no ieslo do coipo. Ioi enlo
nonlada una nesa de nadeiia de Iei, e en cina deIa foian coIocadas
una ligeIa de coinaIina cheia de neI e una de Ipis-IazuIi conlendo
nanleiga. CiIganesh as ofeieceu ao SoI, e, choiando, pailiu.

4. A busca da tlda eterna

CiIganesh choiou anaiganenle poi seu anigo Lnkidu. LIe eiiou
peIas nalas cono un cacadoi e vagueou peIas pIancies. Ln sua liisleza
eIe giilou: Cono posso descansai, cono posso ficai en paz` O desespeio
se inslaIou en neu coiaco. Isso que neu iino e agoia, o nesno seiei eu
quando noiiei. Ioi nedo da noile faiei o possveI paia enconliai
Ulnapishlin, a quen chanan o Longnquo, pois eIe se junlou a
assenlIeia dos deuses. CiIganesh enlo coiieu o nundo seIvagen:
vagou peIos canpos e paslos nuna Ionga joinada en lusca de
Ulnapishlin, a quen os deuses acoIheian aps O diIvio e inslaIaian na
leiia de DiInun, no jaidin do soI: e sonenle a eIe, enlie lodos os honens,
os deuses concedeian a vida eleina.
A noile, chegando ao desfiIadeiio da nonlanha, CiIganesh iezou:
Nesle desfiIadeiio, h nuilo lenpo alis, enconliei Iees. Tive nedo e
eIevei neu oIhai paia a Iua. Lu iezei e os deuses esculaian ninha piece:
poi isso agoia, oh, Sin, deus da Iua, piolegei-ne. Aps a oiaco, eIe se
deilou paia doinii, ale sei acoidado de un sonho. LIe se viu iodeado de
Iees que se iegozijavan de eslaien vivos: lonou enlo o nachado nas
nos, sacou a espada de seu cinluio e se Iancou solie eIes cono una
fIecha dispaiada poi un aico. LIe goIpeou as feias, nalou-as e
dispeisou-as.
IinaInenle CiIganesh chegou a Mashu, as giandes nonlanhas que
guaidan o nascei e o pi do soI e solie as quais eIe havia ouvido nuilas
hisliias. Seus picos so gneos e da aIluia das nuiaIhas do ceu: suas
encoslas descen ale o nundo infeiioi. Os Lscoipies vigian sua enliada.
LIes so nelade honen e nelade diago: sua fana inspiia leiioi, seu
oIhai e noilaI aos honens e o liiIho lieneIuzenle que deIes enana vaiie
as nonlanhas que guaidan o nascei do soI. Ao v-Ios, CiIganesh
piolegeu os oIhos, nas apenas poi aIguns nonenlos: eIe enlo lonou

7O
coiagen e se apioxinou. Vendo-o con un ai lo inpvido, o
Honen-Lscoipio giilou paia seu conpanheiio: Lsle que oia se
apioxina len a caine dos deuses. Seu conpanheiio iespondeu: LIe e
dois leicos deus, nas un leico honen.
LIe enlo giilou paia o honen CiIganesh, eIe giilou paia o fiIho
dos deuses: Ioi que fizesle lo Ionga joinada` Ioi que viajasle de lo
Ionge, ciuzando os peiigosos naies` Dize-ne a iazo de lua vinda.
CiIganesh iespondeu: Ioi Lnkidu, a quen nuilo anava. Iunlos
enfienlanos lodos os lipos de dificuIdade. Ioi causa deIe eu vin, pois
caiu vlina do deslino que assoIa os honens. Choiei poi eIe noile e dia e
ne iecusava a enliegai seu coipo paia o funeiaI. Iensei que neu pianlo
fosse liaz-Io de voIla. Desde sua pailida ninha vida deixou de lei
senlido: poi isso viajei ale aqui en lusca de Ulnapishlin, neu pai: pois
diz-se que eIe se junlou aos deuses e que enconliou a vida eleina. Desejo
fazei-Ihe aIgunas peigunlas con ieIaco aos vivos e os noilos. O
Honen-Lscoipio aliiu a loca e disse, faIando a CiIganesh: Nenhun
honen nascido de nuIhei fez o que lu pedes, nenhun noilaI janais
enliou na nonlanha. LIa se eslende poi doze Ieguas de escuiido: no h
Iuz en seu inleiioi e o coiaco se senle opiinido peIas lievas. Do nascei
ao pi do soI, no h nada aIen de escuiido. CiIganesh disse: Lnloia
seja paia nin un caninho de liisleza e doi, de genidos e Igiinas, ainda
assin devo lon-Io. Alii o poilo da nonlanha. L o Honen-Lscoipio
disse: Vai, CiIganesh. Ieiniliiei que aliavesses a nonlanha de Mashu e
as eIevadas coidiIheiias: que leus pes le Ieven ao deslino en seguianca. O
poilo da nonlanha esl aleilo.
CiIganesh esculou o que o Honen-Lscoipio Ihe disse e seguiu,
aliaves da nonlanha, peIa esliada do soI ale o Iugai de seu nascenle.
Depois de caninhai poi una Iegua, a escuiido se inlensificou ao seu
iedoi, pois no havia nais Iuz: eIe no conseguia enxeigai nada, nen o
que eslava a fienle nen o que eslava alis. Depois de duas Ieguas a
escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia enxeigai nada,
nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Depois de lis Ieguas a
escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia enxeigai nada,
nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Depois de qualio Ieguas
a escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia enxeigai nada,
nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Ao finaI de cinco Ieguas
a escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia enxeigai nada,
nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Ao finaI de seis Ieguas a
escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia enxeigai nada,
nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Depois de peicoiiei sele
Ieguas a escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia enxeigai
nada, nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Depois de

71
peicoiiei oilo Ieguas, eIe soIlou un giande giilo, pois a escuiido eia
inlensa e eIe no conseguia enxeigai nada, nen o que eslava a fienle nen
o que eslava alis. Depois de nove Ieguas, eIe senliu o venlo noile en seu
ioslo, nas a escuiido eia inlensa e no havia Iuz: eIe no conseguia
enxeigai nada, nen o que eslava a fienle nen o que eslava alis. Depois
de dez Ieguas, o finaI eslava pixino. Depois de onze Ieguas apaieceian
os piineiios iaios da aIvoiada. Ao finaI de doze Ieguas a Iuz do soI enfin
iefuIgiu.
L eslava o jaidin dos deuses: poi lodos os Iados ciescian ailuslos
caiiegados de pedias pieciosas. Ao v-Ios, eIe inedialanenle se
apioxinou, pois havia fiulas de coinaIina pendendo de una paiieiia,
Iindas de vei: foIhas de Ipis-IazIi ciescian en piofuso poi enlie as
fiulas e eian doces ao oIhai. No Iugai dos espinhos e dos caidos
enconliavan-se as henalilas e as pedias iaias, e nais a gala e peioIas do
nai. Shanash viu CiIganesh caninhando peIo jaidin a leiia do nai, e
eIe viu que o heii eslava veslido con peIes de aninais e que se
aIinenlava de sua caine. Islo o aloiieceu, e faIando eIe disse: Nenhun
noilaI janais lonou esle caninho anles, nen lonai, enquanlo os venlos
sopiaien poi solie os naies. L viiando-se paia CiIganesh eIe faIou:
Ianais enconliais a vida que piocuias. CiIganesh iespondeu ao
gIoiioso Shanash: Lnlo, depois de eiiai e ne esfaIfai peIa vaslido
seIvagen, leiei ainda de doinii e deixai que a leiia culia paia senpie a
ninha caleca` Oue neus oIhos filen o soI ale seu liiIho ofusc-Ios.
Lnloia no seja neIhoi que un honen noilo, ainda assin deixai-ne
conlenpIai a Iuz do soI. Ao Iado do nai eIa vive, a nuIhei do vinhedo, a
faliicanle de vinho. Siduii fica senlada no jaidin a leiia do nai, con a
ligeIa e os loneis de ouio que os deuses Ihe deian. LIa esl coleila poi un
veu e, de onde se enconlia, v CiIganesh se apioxinai, veslindo peIes,
con a caine dos deuses no coipo, nas con o desespeio no coiaco. Seu
ioslo eia cono o de aIguen que chegou de una Ionga joinada. LIa oIhou
e, olseivando con alenco o que se passava a dislncia, disse paia si
nesna: Tiala-se sen dvida de un ciininoso: aonde eslai indo` L eIa
fechou o poilo con a lianca e passou-Ihe o feiioIho. Mas CiIganesh, ao
ouvii o laiuIho do feiioIho, Iancou a caleca paia a fienle e deleve a poila
con o pe. LIe giilou paia Siduii: Ioven faliicanle de vinho, poi que
liancas lua poila` O que visle que le fez liancai leu poilo` Oueliaiei lua
poila e aiielenlaiei leu poilo, pois sou CiIganesh, que capluiou e nalou
o Touio do Ceu. Lu nalei o senlineIa da fIoiesla de cedio, deiiulei
Hunlala que vivia na fIoiesla e nalei os Iees no desfiIadeiio da
nonlanha.
Siduii enlo disse a eIe: Se es o CiIganesh que capluiou e nalou o
Touio do Ceu, que nalou o senlineIa da fIoiesla de cedio, que deiiulou

72
Hunlala que vivia na fIoiesla e nalou os Iees no desfiIadeiio da
nonlanha, poi que lens as faces lo encovadas e o ioslo lo alalido` Ioi
que liazes o desespeio en leu coiaco, e poi que leu ioslo Ienlia o de
aIguen que chega de una Ionga joinada` Sin, poi que lua face esl
queinada peIo caIoi e peIo fiio, e poi que chegas aqui vagando peIos
paslos a piocuia do venlo`
CiIganesh iespondeu-Ihe: L poi que neu ioslo no haveiia de
eslai encovado e alalido` Tiago o desespeio en neu coiaco: neu ioslo
Ienlia o de aIguen que chega de una Ionga joinada e foi queinado peIo
caIoi e peIo fiio. Ioi que no haveiia de vagai peIos paslos a piocuia do
venlo` Meu anigo, neu iino nais novo, que cacava o asno seIvagen e a
panleia das canpinas, neu anigo, neu iino nais novo, que capluiou e
nalou o Touio do Ceu e deiiulou Hunlala na fIoiesla de cedio, neu
anigo, aIguen que ne eia caissino e que enfienlou nuilos peiigos ao
neu Iado, Lnkidu, neu iino, a quen lanlo anava, a noile o aIcancou.
Choiei poi eIe duianle sele dias e sele noiles, ale os veines lonaien-Ihe o
coipo. Ioi causa do neu iino, lenho nedo da noile: poi causa do neu
iino, vagueio peIas nalas e peIos canpos e no consigo descansai. Mas
agoia, oh, joven que piepaia o vinho, j que vi lua face, no peinila que
eu veja a face da noile a quen lanlo leno.
LIa iespondeu: CiIganesh, onde vais con lanla piessa` Ianais
enconliais a vida que piocuias. Ouando os deuses ciiaian o honen,
eIes Ihe deslinaian a noile, nas a vida eIes nanliveian en seu pipiio
podei. Ouanlo a li, CiIganesh, enche lua laiiiga de iguaiias: dia e noile,
noile e dia, danca e s feIiz, apioveila e deIeila-le. Vesle senpie ioupas
novas, lanha-le en gua, liala con caiinho a ciianca que le lonai as nos
e faze lua nuIhei feIiz con leu aliaco: pois islo lanlen e o deslino do
honen.
Mas CiIganesh disse a Siduii, a joven: Cono posso ficai caIado,
cono posso descansai, quando Lnkidu, a quen ano, loinou-se p, e
quando lanlen poi nin a noile e a leiia espeian` Vives a leiia do
oceano e vs o seu inleiioi: dize-ne, oh, joven, cono chegai a
Ul-napishlin, o fiIho de Ulaia-Tulu. O que pieciso salei paia chegai ale
eIe` Insliu-ne, dize o que lenho de fazei. Aliavessaiei o Oceano se islo
foi possveI: se no foi, vagaiei poi iegies ainda nais desoIadas. A
faliicanle de vinho Ihe disse: CiIganesh, no h cono aliavessai o
Oceano: lodos os que aqui vieian, desde os dias de oulioia, no
conseguiian viajai peIo nai. O SoI en sua gIiia aliavessa o Oceano, nas
quen aIen de Shanash janais Iogiou laI feilo` O Iugai e peiigoso e a
passagen difciI: as guas da noile que poi aIi coiien so piofundas.
CiIganesh, cono vais aliavessai o Oceano` Ouando chegaies as guas da
noile, o que fais` Mas, CiIganesh, no neio da fIoiesla enconliais

73
Uishanali, o laiqueiio de Ul-napishlin: con eIe eslo os oljelos
sagiados, os oljelos de pedia. LIe esl laIhando a pioa do laico en foina
de seipenle. Olseiva-o len. Se foi possveI, laIvez consigas aliavessai as
guas do Oceano con eIe: se no, leis de voIlai.
Ao ouvii isso, CiIganesh ficou fuiioso. LIe lonou o nachado en
una das nos e sacou o punhaI de seu cinluio. CiIganesh avancou
fuilivanenle e se aliiou cono un daido en cina dos apeliechos do
laico. Lnlo voIlou paia denlio da fIoiesla e senlou-se. Uishanali viu o
liiIho da faca e esculou o nachado, e ficou peipIexo, pois CiIganesh, en
sua fiia, havia desliocado o equipanenlo da enlaicaco. Uishanali
disse a eIe: Dize-ne, quaI e o leu none` Sou Uishanali, o laiqueiio de
Ulnapish-lin, o Longnquo. LIe Ihe iespondeu: CiIganesh e neu none.
Sou de Uiuk, da casa de Anu. Uishanali peigunlou-Ihe enlo: Ioi que
lens as faces lo encovadas e o ioslo lo alalido` Ioi que liazes o
desespeio en leu coiaco, e poi que leu ioslo Ienlia o de aIguen que
chega de una Ionga joinada` Sin, poi que lua face esl queinada peIo
caIoi e peIo fiio, e poi que chegas aqui vagando peIos paslos a piocuia do
venlo`
CiIganesh disse-Ihe: L poi que neu ioslo no haveiia de eslai
encovado e alalido` Tiago o desespeio en neu coiaco: neu ioslo
Ienlia o de aIguen que chega de una Ionga joinada e foi queinado peIo
caIoi e peIo fiio. Ioi que no haveiia de vagai peIos paslos a piocuia do
venlo` Meu anigo, neu iino nais novo, que capluiou e nalou o Touio
do Ceu e deiiulou Hunlala na fIoiesla de cedio, neu anigo, aIguen
que ne eia caissino e que enfienlou nuilos peiigos ao neu Iado,
Lnkidu, neu iino, a quen lanlo anava, a noile o aIcancou. Choiei poi
eIe duianle sele dias e sele noiles, ale os veines lonaien-Ihe o coipo. Ioi
causa do neu iino, lenho nedo da noile: poi causa do neu iino,
vagueio peIas nalas e peIos canpos. Seu deslino pesa solie nin. Cono
posso descansai, cono posso ficai en paz` LIe viiou p e lanlen eu vou
noiiei e sei enleiiado paia senpie. Tenho nedo da noile: poi isso,
Uishanali, noslie-ne o caninho paia chegai ale Ulnapishlin. Se foi
possveI, aliavessaiei as guas da noile, se no foi, vagaiei poi iegies
ainda nais desoIadas.
Uishanali disse a eIe: CiIganesh, foian luas pipiias nos que
loinaian inpossveI lua liavessia do Oceano: ao desliuies o
equipanenlo do laico, desliusle lanlen sua seguianca. Os dois enlo
disculiian o assunlo e CiIganesh disse: Ioi que esls lo zangado
conigo, Uishanali` Iois lu nesno aliavessas o nai dia e noile: en
quaIquei eslaco lu o aliavessas. CiIganesh, esles oljelos que
desliusle linhan a piopiiedade de Ievai-ne poi solie as guas da noile,
inpedindo-as de locaien en nin. Lia poi esla iazo que eu os

74
pieseivava, nas lu os desliusle, e con eIes Iiquidasle lanlen as
seipenles uinu. Mas vai agoia a fIoiesla, CiIganesh, coila con leu
nachado cenlo e vinle loias de sessenla cvados de cunpiinenlo,
pinla-as con lelune, iefoica-as con viioIas e liaze-as de voIla paia
nin.
Ao ouvii isso, eIe foi a fIoiesla, coilou cenlo e vinle loias de sessenla
cvados de cunpiinenlo, pinlou-as con lelune, iefoicou-as con viioIas
e liouxe-as de voIla paia Uishanali. LIes enlo suliian no laico,
CiIganesh e Uishanali, e o Iancaian solie as ondas do Oceano. Duianle
lis dias eIes singiaian o nai con veIocidade, peicoiiendo o equivaIenle
a una joinada de un ns e quinze dias. Uishanali poi fin Ievou o laico
as guas da noile. LIe enlo disse paia CiIganesh: Vai en fienle, pega
una das loias e enpuiia-a paia denlio do nai, nas no encosles lua no
na gua. CiIganesh, pega una segunda loia, una leiceiia, una quaila.
Agoia, CiIganesh, pega una quinla, una sexla e una selina loia.
CiIganesh, pega una oilava, una nona e una decina loia. CiIganesh,
pega una decina piineiia: pega una decina segunda loia. Depois de
enpuiiai paia denlio dgua cenlo e vinle loias, CiIganesh ficou sen
nenhuna. LIe enlo liiou a ioupa e eIevou seus liacos paia cina paia
seivii de naslio, e usou suas veslinenlas cono veIa. Assin Uishanali, o
laiqueiio, liouxe CiIganesh ale Ulnapishlin, a quen chanan o
Longnquo e que vive en DiInun, a Iesle da Monlanha, no Iugai poi onde
liansila o soI. Sonenle a eIe, enlie lodos os honens, os deuses concedeian
a vida eleina.
Lnquanlo isso, Ulnapishlin, confoilaveInenle inslaIado, olseivava
ludo a dislncia e, denlio de seu coiaco, nedilava: Ioi que o laico
navega poi aqui sen seu naslio e sen equipanenlo` Ioi que foian
desliudas as pedias sagiadas, e poi que o laico no e conduzido poi seu
capilo` AqueIe honen que chega no e un dos neus: vejo un honen
coleilo con peIe de aninais. Ouen e esle que ven peIa piaia alis de
Uishanali, pois ceilanenle que no e un dos neus honens`
Ulnapishlin enlo oIhou paia eIe e disse: OuaI e o leu none, lu que
chegas veslido de peIe de aninais, con as lochechas faninlas e o ioslo
alalido` Aonde vais con piessa` Ioi que iazo fizesle una joinada lo
Ionga, aliavessando naies cuja passagen e lo difciI` Dize-ne a iazo de
lua vinda.
LIe iespondeu: CiIganesh e neu none. Sou de Uiuk, da casa de
Anu. Ulnapishlin enlo disse a eIe: Se es CiIganesh, poi que lens as
faces lo encovadas e o ioslo lo alalido` Ioi que liazes o desespeio en
leu coiaco, e poi que leu ioslo Ienlia o de aIguen que chega de una
Ionga joinada` Sin, poi que lua face esl queinada peIo caIoi e peIo fiio, e
poi que chegas aqui vagando peIos paslos a piocuia do venlo`

75
CiIganesh disse-Ihe: L poi que neu ioslo no haveiia de eslai
encovado e alalido` Tiago o desespeio en neu coiaco: neu ioslo
Ienlia o de aIguen que chega de una Ionga joinada e foi queinado peIo
caIoi e peIo fiio. Ioi que no haveiia de vagai peIos paslos a piocuia do
venlo` Meu anigo, neu iino nais novo, que capluiou e nalou o Touio
do Ceu e deiiulou Hunlala na fIoiesla de cedio, neu anigo, aIguen
que ne eia caissino e que enfienlou nuilos peiigos ao neu Iado,
Lnkidu, neu iino, a quen lanlo anava, a noile o aIcancou. Choiei poi
eIe duianle sele dias e sele noiles, ale os veines lonaien-Ihe o coipo. Ioi
causa do neu iino, lenho nedo da noile: poi causa do neu iino,
vagueio peIas nalas e peIos canpos. Seu deslino pesa solie nin. Cono
posso descansai, cono posso ficai en paz` LIe viiou p e lanlen eu vou
noiiei e sei enleiiado paia senpie. CiIganesh loinou a dizei, faIando a
Ulnapishlin: Ioi paia vei Ul-napishlin, a quen chananos o
Longnquo, que fiz esla joinada. Ioi isso vagueei peIo nundo, aliavessei
lanlas coidiIheiias peiigosas, ciuzei os naies e ne esfaIfei viajando:
ninhas junlas doen e h nuilo que j no sei o que e una doce noile de
sono. Minhas ioupas se esfaiiapaian anles de chegai a casa de Siduii.
Malei o uiso e a hiena, o Ieo e a panleia, o veado e o caliilo nonles, o
ligie e lodos os lipos de caca, e lanlen as pequenas ciialuias dos paslos.
Coni sua caine e vesli suas peIes: e foi assin que cheguei ao poilo da
joven faliicanle de vinho, que fechou conlia nin seu poilo de piche e
lelune. Mas ieceli deIa insliuces solie a joinada e cheguei enlo ale
Uishanali, o laiqueiio, con quen aliavessei as guas da noile. Oh, pai
Ulnapishlin, lu que le junlas-le a assenlIeia dos deuses, desejo fazei-le
aIgunas peigunlas solie os vivos e os noilos: cono enconliai a vida que
eslou luscando`
Ulnapishlin disse: No exisle peinanncia. Acaso consliunos
una casa paia que fique de pe paia senpie, ou seIanos un conlialo paia
que vaIha poi loda a eleinidade` Acaso os iinos que dividen una
heianca espeian nanl-Ia eleinanenle, ou o peiodo de cheia do iio duia
paia senpie` Sonenle a ninfa da IileIuIa despe-se da Iaiva e v o soI en
loda a sua gIiia. Desde os dias anligos, no exisle peinanncia. Cono
so paiecidos os adoinecidos e os noilos, eIes so cono un ielialo da
noile. O que exisle enlie o seivo e o senhoi depois de anlos leien
cunpiido seus deslinos` Ouando os Anunnaki, os juizes do nundo
infeiioi, se ienen con Mannelun, a ne dos deslinos, junlos eIes
deciden a soile dos honens. LIes disliiluen a vida e a noile, nas o dia
da noile eIes no ieveIan.
CiIganesh enlo disse a Ulnapishlin, o Longnquo: OIho paia li,
Ulnapishlin, e vejo que es iguaI a nin: no h nada eslianho en luas
feices. Iensei que fosse enconliai un heii piepaiado paia a lalaIha,

76
nas aqui esls, confoilaveInenle iefesleIado. Conla-ne a veidade, cono
foi que viesle a le junlai aos deuses e ganhasle a vida eleina`
Ulnapishlin disse a CiIganesh: Lu le ieveIaiei un nisleiio: eu le
conlaiei un segiedo dos deuses.

5. A hlstrla do dl|tlo

Conheces a cidade de Shuiiupak, que fica as naigens do Lufiales`
A cidade enveIheceu, assin cono os deuses que ah noiavan. Havia Anu,
o senhoi do fiinanenlo e pai da cidade: o gueiieiio LnhI, seu conseIheiio:
Ninuila, o ajudanle: e Lnnugi, que vigiava os canais. Lnlie eIes lanlen se
enconliava La. NaqueIes dias a leiia feiviIhava, os honens
nuIlipIicavan-se e o nundo liania cono un louio seIvagen. Lsle
lunuIlo despeilou o giande deus. LnIiI ouviu o aIvoioco e disse aos
deuses ieunidos en conseIho: 'O aIvoioco dos hunanos e inloIeiveI, e o
sono j no e nais possveI poi causa da laIlidia. Os deuses enlo
concoidaian en exleininai a iaca hunana. Ioi o que LnIiI fez, nas La,
poi causa de sua pionessa, ne avisou nun sonho. LIe denunciou a
inlenco dos deuses sussuiiando paia ninha casa de coIno: 'Casa de
coIno, casa de coIno! Iaiede, oh, paiede da casa de coIno, escula e
iefIele. Oh, honen de Shuiiupak, fiIho de Ulaia-Tulu, pe alaixo lua
casa e conslii un laico. Alandona luas posses e lusca lua vida
pieseivai: despieza os lens naleiiais e lusca lua aIna saIvai. Ie alaixo
lua casa, eu le digo, e conslii un laico. Lis as nedidas da enlaicaco
que deveias consliuii: que a loca exliena da nave lenha o nesno
lananho que seu conpiinenlo, que seu conves seja coleilo, laI cono a
allada ceIesle colie o alisno: Ieva enlo paia o laico a senenle de
lodas as ciialuias vivas.
Ouando conpieendi, eu disse ao neu senhoi: 'Seieis leslenunha
de que honiaiei e execulaiei aquiIo que ne oidenais, nas cono expIicaiei
as pessoas, a cidade, aos paliiaicas` La enlo aliiu a loca e faIou a nin,
seu seivo: 'Dize-Ihes islo: Lu soule que LnIiI esl fuiioso conigo e j no
ouso nais caninhai poi seu leiiiliio ou vivei en sua cidade: pailiiei en
diieco ao goIfo paia noiai con o neu senhoi La. Mas solie vs eIe fai
chovei a alundncia, a coIheila faila, os peixes iaios e as aiiscas aves
seIvagens. A noile, o cavaIeiio da lenpeslade vos liai una loiienle de
liigo.
Ao piineiio liiIho da aIvoiada, loda a ninha fanIia se ieuniu ao
neu iedoi: as ciiancas liouxeian o piche e os honens lodo o ieslo
necessiio. No quinlo dia eu apionlei a quiIha, nonlei a ossaluia da

77
enlaicaco e enlo inslaIei o laluado. O laico linha un acie de iea e
cada Iado do conves nedia cenlo e vinle cvados, foinando un
quadiado. Consliu alaixo nais seis conveses, nun lolaI de sele, e dividi
cada un en nove conpailinenlos, coIocando laliques enlie eIes. Iinquei
cunhas onde eIas eian necessiias, piovidenciei as zingas e ainazenei
supiinenlos. Os caiiegadoies liouxeian o Ieo en ceslas. Lu joguei
piche, asfaIlo e Ieo na foinaIha. Mais Ieo foi consunido na caIafelagen,
e nais ainda foi guaidado no depsilo peIo capilo da nave. Lu alali
noviIhos paia a ninha fanIia e nalava diaiianenle una oveIha. Dei
vinho aos caipinleiios do laico cono se fosse gua do iio, vinho veide,
vinho linlo, vinho lianco e Ieo. Iez-se enlo un lanquele cono os que
so piepaiados a epoca dos feslejos do ano-novo: eu nesno ungi ninha
caleca. No selino dia, o laico ficou pionlo.
Ioi con nuila dificuIdade enlo que a enlaicaco foi Iancada a
gua: o Iaslio do laico foi desIocado paia cina e paia laixo ale a
sulneiso de dois leicos de seu coipo. Lu caiieguei o inleiioi da nave
con ludo o que eu linha de ouio e de coisas vivas: ninha fanIia, neus
paienles, os aninais do canpo ~ os doneslicados e os seIvagens ~ e
lodos os ailesos. Lu os coIoquei a loido, pois o piazo dado poi Shanash
j havia se esgolado: e eIe disse: 'Lsla noile, quando o cavaIeiio da
lenpeslade enviai a chuva desliuidoia, enlia no laico e le fecha I
denlio. Lia chegada a hoia. Caiu a noile e o cavaIeiio da lenpeslade
nandou a chuva. Tudo eslava pionlo, a vedaco e a caIafelagen: eu enlo
passei o lino paia Iuzui-Anuiii, o linoneiio, deixando lodo o laico e a
navegaco sol seus cuidados.
Ao piineiio liiIho da aIvoiada chegou do hoiizonle una nuven
negia, que eia conduzida poi Adad, o senhoi da lenpeslade. Os lioves
ielunlavan de seu inleiioi, e, na fienle, poi solie as coIinas e pIancies,
avancavan ShuI-Ial e Hanish, os aiaulos da lenpeslade. Suigiian enlo
os deuses do alisno: NeigaI desliuiu as laiiagens que iepiesavan as
guas do infeino: Ninuila, o deus da gueiia, ps alaixo os diques: e os
sele juizes do oulio nundo, os Anunnaki, eIevaian suas lochas,
iIuninando a leiia con suas chanas Ividas. Un eslupoi de desespeio
suliu ao ceu quando o deus da lenpeslade liansfoinou o dia en noile,
quando eIe desliuiu a leiia cono se despedaca un cIice. Ioi un dia
inleiio o lenpoiaI giassou devasladoianenle, acunuIando fiia a
nedida que avancava e desalando loiienciaInenle solie as pessoas cono
os fIuxos e iefIuxos de una lalaIha: un honen no conseguia vei seu
iino, nen podian os povos seien vislos do ceu. Ale nesno os deuses
ficaian hoiioiizados con o diIvio: eIes fugiian paia a paile nais aIla do
ceu, o fiinanenlo de Anu, onde se agachaian conlia os nuios e ficaian
encoIhidos cono covaides. Ioi enlo que Ishlai, a Rainha do Ceu, de voz

78
doce e suave, giilou cono se eslivesse en lialaIho de pailo: 'Ai de nin!
Os dias de oulioia eslo viiando p, pois oidenei que se fizesse o naI: poi
que fui exigii esla naIdade no conseIho dos deuses` Lu inpus as gueiias
paia a desliuico dos povos, nas acaso esles povos no peilencen a nin,
pois fui eu quen os ciiou` Agoia eIes fIuluan no oceano cono ovas de
peixe. Os giandes deuses do ceu e do infeino veileian Igiinas e se
caIaian.
Ioi seis dias e seis noiles os venlos sopiaian: enxuiiadas,
inundaces e loiienles assoIaian o nundo: a lenpeslade e o diIvio
expIodian en fiia cono dois exeicilos en gueiia. Na aIvoiada do
selino dia o lenpoiaI vindo do suI anainou: os naies se acaInaian, o
diIvio seienou. Lu oIhei a face do nundo e o siIncio inpeiava: loda a
hunanidade havia viiado aigiIa. A supeifcie do nai se eslendia pIana
cono un leIhado. Lu alii una janeIinha e a Iuz laleu en neu ioslo. Lu
enlo ne cuivei, senlei e choiei. As Igiinas ioIavan pois eslvanos
ceicados poi una inensidade de gua. Iiocuiei en vo poi un pedaco
de leiia. A qualoize Ieguas de dislncia, poien, suigiu una nonlanha, e
aIi o laico encaIhou. Na nonlanha de Nisii o laico ficou pieso: ficou
pieso e no nais se noveu. No piineiio dia eIe ficou pieso: no segundo
dia ficou pieso en Nisii e no nais se noveu. Un leiceiio e un quailo
dia eIe ficou pieso na nonlanha e no se noveu. Un quinlo e un sexlo
dia eIe ficou pieso na nonlanha. Na aIvoiada do selino dia eu soIlei una
ponla e deixei que se fosse. LIa voou paia Ionge, nas, no enconliando
un Iugai paia pousai, ieloinou. Lnlo soIlei una andoiinha, que voou
paia Ionge: nas, no enconliando un Iugai paia pousai, ieloinou. Lnlo
soIlei un coivo. A ave viu que as guas havian alaixado: eIa coneu,
voou de un Iado paia o oulio, giasnou e no nais voIlou paia o laico. Lu
enlo alii lodas as poilas e janeIas, expondo a nave aos qualio venlos.
Iiepaiei un saciifcio e deiianei vinho solie o lopo da nonlanha en
ofeienda aos deuses. CoIoquei qualoize caIdeiies solie seus supoiles e
junlei nadeiia, lanlu, cedio e nuila. Ouando os deuses senliian o doce
cheiio que daIi enanava, eIes se junlaian cono noscas solie o saciifcio.
IinaInenle, enlo, Ishlai lanlen apaieceu: eIa suspendeu seu coIai con
as jias do ceu, feilo poi Anu paia Ihe agiadai. 'Oh, vs, deuses aqui
piesenles, peIo Ipis-IazIi que ciicunda neu pescoco, eu ne Ienliaiei
desles dias cono ne Ienlio das jias en ninha gaiganla: no ne
esqueceiei desles Ilinos dias. Oue lodos os deuses se ienan en loino
do saciifcio: lodos, nenos LnIiI. LIe no se apioxinai desla ofeienda,
pois sen iefIelii liouxe o diIvio: eIe enliegou neu povo a desliuico.
Ouando LnIiI chegou e viu o laico, eIe ficou fuiioso. LnIiI se
encheu de cIeia conlia o exeicilo de deuses do ceu. 'AIguns desles
noilais escapaian` Ninguen deveiia lei solievivido a desliuico. Lnlo

79
Ninuila, o deus das nascenles e dos canais, aliiu a loca e disse ao
gueiieiio LnIiI: 'L que deus pode lianai sen o consenlinenlo de La`
Sonenle La conhece lodas as coisas. Lnlo La aliiu a loca e faIou paia o
gueiieiio LnIiI: 'Heii LnIiI, o nais slio dos deuses, cono pudesle lo
insensalanenle piovocai esle diIvio`

|nf|igc ac pccadcr c scu pccadc.
|nf|igc ac |ransgrcsscr a sua |ransgrcssac.
Punc-c |ctcncn|c uuandc c|c cscapar.
Nac cxagcrcs nc cas|igc cu c|c sucunoir4.
An|cs un |cac ncutcssc dctas|adc a raca nunana
|n tcz dc di|utic.
An|cs un |coc ncutcssc dctas|adc a raca nunana
|n tcz dc di|utic.
An|cs a fcnc ncutcssc assc|adc c nundc
|n tcz dc di|utic.
An|cs a pcs|c ncutcssc assc|adc c nundc
|n tcz dc di|utic.

No fui eu quen ieveIou o segiedo dos deuses: o slio soule deIe
aliaves de un sonho. Agoia ieuni-vos en conseIho e decidi solie o que
fazei con eIe.
LnIiI enlo suliu no laico, pegou a nin e a ninha nuIhei peIa
no e nos fez enliai no laico e ajoeIhai, un de cada Iado, con eIe no
neio. L locou nossas leslas paia alencoai-nos, dizendo: 'No passado,
Ulnapishlin eia un honen noilaI: doiavanle eIe e sua nuIhei viveio
Ionge, na foz dos iios. Ioi assin que os deuses ne pegaian e ne
coIocaian aqui paia vivei Ionge, na foz dos iios.

6. A to|ta

Ulnapishlin disse: Ouanlo a li, CiIganesh, quen ii ieunii os
deuses poi lua causa, de naneiia a podeies enconliai a vida que esls
luscando` Mas, se quiseies, ven e pe-le a piova: leis apenas que Iulai
conlia o sono poi seis dias e sele noiles. Mas, enquanlo CiIganesh eslava

8O
I senlado, descansando solie as ancas, una liuna de sono, seneIhanle a
I nacia caidada do veIocino, paiiou solie eIe, e Ulnapishlin disse a sua
nuIhei: OIha paia eIe agoia, o honen foile e podeioso que quei vivei
poi loda a eleinidade: as liunas do sono j eslo paiiando solie eIe. Sua
nuIhei iepIicou: Toca no honen paia acoid-Io, paia que possa ieloinai
en paz ao seu pas, voIlando peIo poilo peIo quaI enliou. Ulnapishlin
disse a sua nuIhei: Todos os honens so inposloies, ale a li eIe lenlai
enganai: poi isso, pe-le a assai pes, cada dia un, e coIoca-os ao Iado de
sua caleca: e naica na paiede o nneio de dias que eIe doiniu.
LIa enlo se ps a assai os pes, cada dia un, e a coIoc-Ios ao Iado
de caleca de CiIganesh, naicando na paiede o nneio de dias que eIe
vinha doinindo. Chegou o dia en que o piineiio po eslava duio, o
segundo paiecia couio, o leiceiio se enchaicaia, o loIoi se foinaia na
ciosla do quailo, o quinlo havia nofado, o sexlo eslava fiesco e o selino
ainda eslava solie as liasas. Ulnapishlin enlo locou en CiIganesh e eIe
acoidou. CiIganesh disse a Ulnapishlin, o Longnquo: Lu naI havia
conecado a doinii quando locasle en nin e ne acoidasle. Mas
Ulnapishlin disse: Conla esles pes e v quanlos dias doinisle, pois o
piineiio esl duio, o segundo paiece couio, o leiceiio esl enchaicado, a
ciosla do quailo esl enloIoiada, o quinlo esl nofado, o sexlo esl fiesco
e o selino ainda se enconliava solie as liasas incandescenles quando
loquei en li e le acoidei. CiIganesh disse: Oh, que faiei, Ulnapishlin,
paia onde iiei` O Iadio da noile j se apodeiou do neu coipo, a noile
halila o neu espaco: enconlio a noile onde quei que pouse neus pes.
Ulnapishlin faIou enlo a Uishanali, o laiqueiio: Iolie de li,
Uishanali, de agoia en dianle esle poilo de aliigo le odeia: eIe no nais
le acoIhei, nen lanpouco leis peinisso paia aliavessai eslas guas.
Vai, agoia, lanido deslas naigens. Mas esle honen, a quen conduzisle,
liazendo-o aqui, cujo coipo esl coleilo de inundcie e cujos nenlios
peideian sua giaca e encanlo, lendo sido deleiioiados peIo uso de peIes
de aninais, Ieva-o paia se lanhai. LIe enlo Iavai seus caleIos na gua,
deixando-os Iinpos cono a neve: jogai foia suas peIes e deixai que as
guas do oceano as Ieven paia Ionge. A leIeza de seu coipo sei enlo
ieveIada. A fila que eIe usa na lesla ficai cono nova, e eIe iecelei
ioupas paia coliii sua nudez. Ale que eIe chegue a sua cidade de oiigen e
ale que conpIele sua joinada, eslas ioupas no daio sinaI de uso e
paieceio senpie novas. Assin, Uishanali pegou CiIganesh e Ievou-o
paia se lanhai. LIe Iavou seus caleIos, deixando-os Iinpos cono a neve:
eIe jogou foia suas peIes, que foian Ievadas paia Ionge peIo nai. A leIeza
de seu coipo foi ieveIada. A fila que usava na lesla ficou cono nova, e eIe
ieceleu ioupas paia coliii sua nudez, ioupas que no daiian sinais de
uso, nas paieceiian senpie novas ale que eIe chegasse a sua cidade de

81
oiigen e sua joinada chegasse ao fin.
Lnlo CiIganesh e Uishanali coIocaian o laico na gua,
enlaicaian e se piepaiaian paia pailii: nas a nuIhei de Ulnapishlin, o
Longnquo, disse ao naiido: CiIganesh chegou aqui exauslo, esl
exlenuado: o que dais a eIe paia Ievai de voIla a seu pas` Lnlo
Ulnapishlin faIou, e CiIganesh lonou una zinga en suas nos e liouxe
o laico de voIla a naigen. CiIganesh, chegasle aqui exauslo, e le
exlenuasle: o que daiei a li paia Ievaies de voIla a leu pas` CiIganesh, eu
le ieveIaiei un segiedo, e un nisleiio dos deuses que eslou le ieveIando.
Lxisle una pIanla que ciesce sol as guas: eIa len un espinho que espela
cono o de una iosa. LIa vai feiii luas nos, nas, se conseguiies peg-Ia,
leis enlo en leu podei aquiIo que ieslauia ao honen sua juvenlude
peidida.
Ao ouvii isso, CiIganesh aliiu as conpoilas paia que una coiienle
de gua doce pudesse Iev-Io ao canaI nais piofundo. Anaiiou pesadas
pedias a seus pes e eIas o aiiaslaian paia laixo, ale o Ieilo do iio. L eIe
enconliou a pIanla que ciescia sol a gua. Lnloia eIa o espelasse,
CiIganesh lonou-a nas nos. LIe enlo coilou as pesadas pedias piesas a
seus pes e as guas o caiiegaian, aliiando-o a naigen. CiIganesh disse
paia Uishanali, o laiqueiio: Ven vei esla naiaviIhosa pIanla. Suas
viiludes poden devoIvei ao honen loda a sua foica peidida. Lu a Ievaiei
a Uiuk das podeiosas nuiaIhas. L, eu daiei a pIanla aos ancios paia que
a conan. O none deIa sei 'Os VeIhos VoIlaian A Sei Iovens. L,
finaInenle, eu nesno a coneiei e iecupeiaiei loda a ninha juvenlude
peidida. CiIganesh enlo ieloinou peIo poilo poi onde havia enliado.
CiIganesh e Uishanali viajaian junlos. Depois das piineiias vinle
Ieguas, eIes queliaian seu jejun: depois de nais liinla Ieguas, paiaian
paia passai a noile.
CiIganesh enconliou un poco de gua fiesca e enliou neIe paia se
lanhai: nas nas piofundezas do poco havia una seipenle, e a seipenle
senliu o doce cheiio que enanava da fIoi. LIa saiu da gua e a aiielalou: e
inedialanenle liocou de peIe e voIlou paia o fundo do poco. CiIganesh
enlo senlou-se e choiou. As Igiinas coiiian poi seu ioslo e eIe lonou a
no de Uishanali: Oh, Uishanali, foi paia isso que esfaIfei ninhas
nos` Ioi paia islo que aiianquei sangue de neu coiaco` Nada ollive
paia nin, nada: nas a feia do poco agoia usufiui do neu esfoico. A
coiienle j aiiaslou a pIanla poi vinle Ieguas, Ievando-a de voIla aos
canais onde a enconliei. Lu enconliei aIgo piodigioso e agoia o peidi.
Deixenos o laico nesla naigen e vanos enloia.
Depois de caninhaien vinle Ieguas, eIes queliaian seu jejun:
depois de liinla Ieguas, eIes paiaian paia passai a noile. Ln lis dias de

82
viagen eIes havian peicoiiido a pe un peicuiso equivaIenle a una
joinada de un ns e quinze dias. Ao conpIelaien a joinada, eIes
chegaian a Uiuk, a cidade das podeiosas nuiaIhas. CiIganesh faIou a
eIe, a Uishanali, o laiqueiio: Uishanali, sole na nuiaIha de Uiuk,
inspeciona o leiiaco onde sua esliuluia foi fundada, exanina len a
aIvenaiia de lijoIos: v se no foian usados lijoIos cozidos. No foian os
sele slios que assenlaian eslas fundaces` Un leico do lodo e cidade,
un leico e jaidin e un leico e canpo, incIuindo o peiloIo da deusa
Ishlai. Lslas pailes e o peiloIo foinan loda a Uiuk.
Islo lanlen foi olia de CiIganesh, o iei, que peicoiieu as naces
do nundo. LIe eia slio, eIe viu coisas nisleiiosas e conheceu nuilos
segiedos. LIe nos liouxe una hisliia dos dias que anlecedeian o diIvio.
Iailiu nuna Ionga joinada, cansou-se, exauiiu-se en lialaIhos e, ao
ieloinai, descansou e giavou na pedia loda a sua hisliia.

7. A morte de Gl|gamesh

O deslino decielado poi LnIiI da nonlanha, o pai dos deuses, foi
cunpiido: No nundo infeiioi a escuiido vai nosliai-Ihe una Iuz: na
hunanidade, poi lodas as geiaces conhecidas, ninguen Iegai un
nonunenlo que se conpaie ao deIe. Os heiis e os slios, cono a Iua
nova, ln seus peiodos de ascenso e decInio. Os honens diio: 'Ouen
janais goveinou con lananha foica e lananho podei` Cono no ns
escuio, no ns das sonlias, sen eIe no h Iuz. Oh, CiIganesh, eia esle o
significado de leu sonho. Ioi-le dado un liono, ieinai eia leu deslino: a
vida eleina no eia leu deslino. Assin, no fiques liisle, no le
aloinenles, nen le deixes opiinii poi causa disso. LIe le deu o podei de
alai e desalai, de sei as lievas e a Iuz da hunanidade. LIe le concedeu
supienacia sen paiaIeIo solie o povo, viliia nas lalaIhas de onde no
escapan fugilivos: o sucesso e leu nas incuises niIilaies e nos
inpIacveis assaIlos poi li enpieendidos. Mas no aluses desle podei: se
juslo con leus seivos no paIcio, faze juslica anle a face do SoI.

O rci sc dci|cu c nac nais sc |ctan|ara.
O Scnncr dc Ku||ao nac nais sc |ctan|ar4.
||c tcnccu c na|. c|c nac nais tc||ar4.
|nocra |itcssc oraccs fcr|cs. c|c nac nais sc |ctan|ar4.
||c cra s4oic c |inna un oc|c rcs|c. c|c nac nais tc||ar4.

83
||c adcn|rcu a ncn|anna. c|c nac nais tc||ar4.
|n scu |ci|c fa|idicc c|c jaz. c|c nac nais sc |ctan|ar4.
Dc scu dita nu||icc|cridc c|c nac nais tc||ar4.

O povo da cidade, os giandes e os huniIdes, no eslo en siIncio.
LIes se Ianenlan en voz aIla: loda a hunanidade se Ianenla en voz aIla.
O deslino se cunpiiu: cono una gazeIa apanhada nun Iaco, cono un
peixe fisgado, eIe jaz esliiado solie a cana. O desunano Nanlai pesa
solie eIe: Nanlai, que no len no nen pe, que no lele gua nen cone
caine.
Ioi CiIganesh, fiIho de Ninsun, eIes fizeian inneias ofeiendas:
sua esposa queiida, seu fiIho, sua conculina, seus nsicos, seu lufo e
lodos os que peilencian a sua casa: seus seivos, seus canaieiios, lodos os
que vivian no paIcio fizeian inneias ofeiendas a CiIganesh, fiIho de
Ninsun, o coiaco de Uiuk. LIes fizeian inneias ofeiendas a LieshkigaI,
a Rainha dos Moilos, e a lodos os deuses do infeino. A Nanlai, que e o
deslino, eIes fizeian ofeiendas. Io paia Neli, o SenlineIa do Ioilo: po
paia Ningizzida, o deus da seipenle, o senhoi da Aivoie da Vida: po
lanlen paia Dunuzi, o joven pasloi, paia Lnki e Ninki, paia
Lndukugga e Nindukugga, paia LnnuI e NinnuI, lodos eIes deuses
ancesliais, anlepassados de LnIiI. Un lanquele paia ShuIpae, o deus dos
feslejos. Iaia Sanuqan, o deus dos ielanhos, paia a ne Ninhuisag e paia
lodos os deuses da ciiaco, paia a hosle do ceu, saceidole e saceidolisa
fizeian inneias ofeiendas fnelies. CiIganesh, o fiIho de Ninsun, jaz
en seu lnuIo. No Iugai das ofeiendas eIe ofeilou o po, no Iugai da
Iilaco eIe deiianou o vinho. NaqueIes dias pailiu o senhoi CiIganesh, o
fiIho de Ninsun, o iei, o inconpaiveI, un honen sen iivaI que no
negIigenciou LnIiI, seu neslie. Oh, CiIganesh, senhoi de KuIIal, giande e
a lua gIiia.


84
G!nssrIn nnnmstIcn

Lsle gIossiio apiesenla lieves iefeincias solie os deuses,
peisonagens e Iugaies nencionados na Lpopeia. Inpulava-se aos deuses,
en difeienles epocas, una giande vaiiedade de aliilulos e caiacleislicas,
aIgunas vezes conliadiliios enlie si: apenas as que so ieIevanles a
Lpopeia de CiIganesh so nencionadas aqui. Os poucos deuses e
peisonagens que ln un papeI nais inpoilanle na hisliia so desciilos
na Inlioduco. Nesles casos, una iefeincia no fin da nola ienele a
pgina que conlen a desciico. As ienisses a oulios veileles do
CIossiio so lanlen so indicadas.
ADAD: Deus do cIina, da chuva e da lenpeslade.
ANUNNAKI: Ln geiaI, deuses do nundo infeiioi: eian os juizes
dos noilos e fiIhos de Anu.
AN5HAN: Un dos disliilos do LIan, no sudoesle da Ieisia: eia
piovaveInenle a fonle de supiinenlo de nadeiia paia a faliicaco de
aicos. CiIganesh len un aico de Anshan.
ANTUM: Consoile de Anu.
ANU: O An suneiio: pai dos deuses e deus do fiinanenlo, o
Ciande Acina. Segundo a cosnogonia suneiia, havia en piineiio
Iugai o nai piinilivo, de onde nasceu a nonlanha csnica, que conlinha
o ceu, An, e a leiia, Ki: eIes foian sepaiados poi LnIiI. An enlo
aiielalou o ceu, e LnIiI a leiia. Anu nais laide foi se loinando cada vez
nais una figuia de fundo: eIe leve un inpoilanle lenpIo en Uiuk.
AP5U: O Alisno: as guas piinevas sol a leiia: na niloIogia
posleiioi do Lnuna LIish, Apsu iepiesenlava nais especificanenle a gua
doce que se nisluia a gua saIgada do nai e a un leiceiio eIenenlo
aquoso, possiveInenle as nuvens, de onde foian geiados os piineiios
deuses. Achava-se que as guas de Apsu eian nanlidas eslagnadas no
nundo infeiioi poi un feilico de La, que as coIocou sol un sono
noilaI.
ARURU: Una deusa da ciiaco: ciiou Lnkidu da aigiIa a inagen
de Anu.
AYA: A aIvoiada, consoile do Deus-SoI Shanash.
BELIT-5HERI: Lsciila dos deuses do nundo infeiioi.
DILMUN: O paiaso suneiio, laIvez o CoIfo Ieisico, aIgunas vezes
desciilo cono o Iugai onde nasce o soI e A Teiia dos Vivos: o ceniio
de un nilo suneiio da ciiaco, e o Iugai paia onde Ziusudia, o heii

85
deificado da veiso suneiia do diIvio, foi Ievado paia vivei
eleinanenle.
DUMUZI: A foina suneiia de Tannuz: un deus da vegelaco e
da feiliIidade, e poi isso deus do nundo infeiioi: lanlen chanado de o
Iasloi e senhoi dos oviiios. Conpanheiio de Ningizzida paia loda a
eleinidade, eIe guaida o poilo do ceu. No lexlo suneiio A Linhagen
de Inanna, eIe e apiesenlado cono o naiido da deusa Inanna, a
coiiespondenle suneiia de Ishlai. Segundo a Iisla dinslica suneiia,
CiIganesh descendia de Dunuzi, un pasloi.
EA: O Lnki suneiio: deus da gua doce e da saledoiia, paliono das
ailes e un dos ciiadoies da hunanidade, en ieIaco a quaI eIe geiaInenle
denonslia loa vonlade. O deus piincipaI de Liidu, onde linha un
lenpIo, vivia nas piofundezas. Sua Iinhagen e pouco conhecida, nas
eIe eia piovaveInenle fiIho de Anu.
EANNA: O peiloIo do lenpIo en Uiuk consagiado a Anu e Ishlai.
EGALMAH: O Ciande IaIcio en Uiuk, o Iai da deusa Ninsun,
ne de CiIganesh.
ENDUKUGGA: Con Nindukugga, deuses suneiios que viven no
nundo infeiioi: pais de LnIiI.
ENKIDU: MoIdado en aigiIa poi Aiuiu, deusa da ciiaco, segundo
a inagen e a essncia de Anu, o deus do ceu, e de Ninuila, o deus da
gueiia, Lnkidu, o conpanheiio de CiIganesh, iepiesenla o honen
seIvagen e naluiaI: eIe foi nais laide consideiado o pioleloi ou deus dos
aninais, e laIvez lenha sido o heii de un oulio cicIo de poenas.
ENLIL: Deus da leiia, do venlo e do ai univeisaI: essenciaInenle,
espiilo: o deus que execula as vonlades e as funces de Anu. Segundo a
cosnogonia suneiia, eIe nasceu da unio de An, o ceu, con Ki, a leiia. LIe
sepaiou os dois e aiielalou a leiia paia si. Mais laide, supIanlou Anu
cono o deus piincipaI. Lia o deus da cidade de Nippui.
ENMUL: Vei Lndukugga.
ENNUGI: Deus da iiiigaco e inspeloi dos canais.
ENUMA ELI5H: A epopeia senlica da ciiaco que descieve a
ciiaco dos deuses, a deiiola dos podeies do caos peIo joven deus
Maiduk e a ciiaco do honen a pailii do sangue de Kingu, o gueiieiio
deiiolado do caos. O lluIo e liiado das piineiias paIavias da epopeia
Ouando I no aIlo...
ERE5HKIGAL: A Rainha do nundo infeiioi, deusa coiiespondenle
a Ieisefone: anles, eia piovaveInenle una divindade ceIesle. Segundo a
cosnogonia suneiia, eIa foi iaplada paia o nundo infeiioi aps a

86
sepaiaco do ceu e da leiia. Vei p. 38.
ETANA: Lendiio iei ps-diIuviano de Kish: na epopeia que Ieva o
seu none, eIe foi Ievado ao ceu nas coslas de una guia.
GILGAME5H: O heii da Lpopeia: fiIho da deusa Ninsun e de un
saceidole de KuIIal. Ouinlo iei de Uiuk depois do diIvio, ficou fanoso
cono giande consliuloi e cono juiz dos noilos. Un cicIo de poenas
epicos foi conposlo en loino de seu none.
HANI5H: Un aiaulo divino da lenpeslade e do nau lenpo.
HOMEM-E5CORPIO: Iunlo con un nonslio siniIai do sexo
feninino, e o senlineIa da nonlanha onde o soI se pe ao caii da noile. L
iepiesenlado nos sineles e nos enlaIhos en naifin cono una figuia cuja
paile supeiioi do coipo e hunana e a infeiioi aninaI, leininando con a
cauda de un escoipio. Segundo o LIuna LIish, foi ciiado peIas guas
piinilivas paia conlalei os deuses.
HUMBABA: Tanlen Huvava: senlineIa da fIoiesla de cedio que
ope iesislncia a CiIganesh e e noilo poi eIe e poi Lnkidu. Una
divindade da naluieza, laIvez un deus analIio, eIanila ou siio.
IGIGI: CoIelivo paia designai os giandes deuses do ceu.
IRKALLA: Oulio none de LieshkigaI, a Rainha do nundo infeiioi.
I5HTAR: A Inanna suneiia: deusa do anoi e da feiliIidade e
lanlen da gueiia: eia chanada a Rainha do Ceu. LIa e fiIha de Anu e
padioeiia de Uiuk, onde len un lenpIo. Vei p. 36.
I5HULLANA: Iaidineiio de Anu, oulioia anado poi Ishlai, a quen
iejeilou: eIa o liansfoinou nuna loupeiia ou nuna i.
K!: A leiia.
KULLAB: aiiio de Uiuk.
LUGULBANDA: Teiceiio iei da dinaslia ps-diIuviana de Uiuk:
deus, pasloi e heii de un cicIo suneiio de poenas: pioleloi de
CiIganesh.
MAGAN: Una iegio siluada a oesle da Mesopolnia, aIgunas
vezes o Lgilo ou a Ailia, oulias vezes a leiia dos noilos, o nundo
infeiioi.
MAGILUM: Significado inceilo, laIvez o laico dos noilos.
MAMMETUM: Deusa ancesliaI iesponsveI peIos deslinos.
MA5HU: A paIavia significa gneos na Ingua acadiana. Una
nonlanha con dois picos onde o soI se pe ao caii da noile e de onde eIe
loina a apaiecei na aIvoiada. AIgunas vezes idenlificada con Llano e

87
AnliIlano.
NAMTAR: A iuna, o deslino en seu aspeclo funeslo, caIaniloso e
naIigno: iepiesenlado cono un dennio do nundo infeiioi e lanlen
cono o nensageiio e piincipaI ninislio de LieshkigaI: un poiladoi da
pesle e da doenca.
NEDU: Vei Neli.
NERGAL: Deus do nundo infeiioi, aIgunas vezes desciilo cono
naiido de LieshkigaI, eIe e o lena cenliaI de un poena acadiano que
descieve seu liasIado do ceu paia o nundo infeiioi: deus da piaga.
NETI: A foina suneiia de Nedu, o piincipaI poileiio do nundo
infeiioi.
NINDUKUGGA: Con Lndukugga, deuses Iigados a paleinidade,
que vivian no nundo infeiioi.
NINGAL: Consoile do Deus-Lua e ne do SoI.
NINGIR5U: Una foina nais piiniliva do deus Ninuila: deus da
iiiigaco e da feiliIidade.
NINGIZZIDA: Tanlen Cizzida: un deus da feiliIidade con o
lluIo de Senhoi da ivoie da Vida: aIgunas vezes e iepiesenlado cono
una seipenle con caleca hunana: posleiioinenle, loinou-se o deus das
cuias e da nagia: conpanheiio de Tannuz, ao Iado de quen lonava
conla do poilo do ceu.
NINHUR5AG: Deusa-ne suneiia: una dos qualio piincipais
deuses suneiios, junlo de An, LnIiI e Lnki: aIgunas vezes desciila cono
consoile de Lnki, eIa ciiou loda a vegelaco. Seu none significa a Me: e
lanlen chanada de Ninlu, senhoia do nascinenlo, e Ki, a leiia.
NINKI: A ne de LnIiI, piovaveInenle una vaiianle de
Ninhuisag.
NINLIL: Deusa do ceu, da leiia e do ai, e, sol ceilo aspeclo,
lanlen do nundo infeiioi: consoile de LnIiI e ne da Lua: cuIluada
junlo de LnIiI en Nippui.
NIN5UN: Me de CiIganesh, una deusa nenoi cujo Iai ficava en
Uiuk: eia conhecida poi sua saledoiia, e eia a consoile de LuguIlanda.
NINURTA: Ioina posleiioi do deus Ningiisu. Deus das nascenles
e da iiiigaco, Ninuila eia lanlen gueiieiio e deus da gueiia, aiaulo e o
venlo suI. Segundo un poena, eIe no passado iepiesou as guas anaigas
do nundo infeiioi e venceu viios nonslios.
NI5ABA: Deusa dos ceieais.

88
NI5IR: Lsle none piovaveInenle significa Monlanha da
SaIvaco: o lopnino e aIgunas vezes idenlificado con a coidiIheiia Iii
Onan Cudiun, ao suI da paile nais laixa de Zal, ou con o Aiaial, iegio
nonlanhosa llIica ao noile do Lago Van.
PUZUR-AMURRI: O linoneiio de Ulna-pishlin duianle o diIvio.
5AMUQAN: Deus do gado.
5ETE 5BIO5: Os slios que liouxeian a civiIizaco as sele
cidades nais anligas da Mesopolnia.
5HAMA5H: O Ulu suneiio: o soI: paia os suneiios, eIe eia
piincipaInenle o juiz e o IegisIadoi, con aIguns aliilulos Iigados a
feiliIidade. Iaia os senilas, eia lanlen un gueiieiio viloiioso, o deus da
saledoiia, o fiIho de Sin e un deus nais eninenle e podeioso que seu
pai. Shanash eia iino e nando de Ishlai. L iepiesenlado con o seiiole
con o quaI coila suas decises. Nos poenas, o none Shanash pode
eslai se iefeiindo ao deus ou sinpIesnenle ao soI.
5HULLAT: Un aiaulo divino das lenpeslades e do nau lenpo.
5HULPAE: Divindade que piesidia lanqueles e feslejos.
5HURRUPAK: A nodeina Iai, que fica vinle e nove quiInelios
a noioesle de Uiuk: una das cidades nais anligas da Mesopolnia e una
das cinco aponladas peIos suneiios cono lendo exislido anles do diIvio.
O Iai do heii da hisliia do diIvio.
5IDURI: Lnlidade divina que piepaiava o vinho e a ceiveja: eIa
vive a leiia do nai (laIvez no Medileiineo), no jaidin do soI. Seu none
na Ingua huiiiana significa nuIhei joven: Siduii pode sei lanlen
una foina vaiianle da deusa Ishlai.
5ILILI: Me do gaianho: laIvez una egua divina.
5IN: O Nanna suneiio, a Iua. A piincipaI divindade asliaI suneiia,
pai de UluShanash, o soI, e de Ishlai. Lia fiIho de LnIiI e NinIiI. Seu
piincipaI lenpIo ficava en Ui.
TAMMUZ: O Dunuzi suneiio: o deus noiilundo da vegelaco,
pianleado poi Ishlai, en loino do quaI foian conposlos viios Ianenlos
e Iadainhas. Nun poena acadiano, Ishlai desce ao nundo infeiioi en
lusca de seu joven naiido Tannuz: nas, no poena suneiio no quaI esla
olia se laseia, e a pipiia Inanna a iesponsveI peIo envio de Dunuzi ao
nundo infeiioi, poi causa de seu oiguIho e paia que seivisse de penhoi e
gaianlia do ieloino seguio da deusa ao ceu.
TOURO DO CEU: Ieisonificaco da seca, ciiada poi A nu paia
Ishlai.

89
UBARA-TUTU: Rei de Shuiiupak e pai de Ulnapishlin. O nico iei
de Kish, aIen de Ul-napishlin, aponlado na Iisla dinslica anlediIuviana.
UR5HANABI: O Suisunalu da veiso laliInica aicaica.
aiqueiio de Ulnapishlin, Ui-shanali aliavessa diaiianenle as guas da
noile que dividen o jaidin do soI do paiaso onde Ulnapishlin vive
eleinanenle (o DiInun suneiio). Ao aceilai CiIganesh cono passageiio,
eIe acala peidendo esle piiviIegio e decide enlo aconpanhai CiIganesh
de voIla a Uiuk.
URUK: A Liech llIica, aluaInenle conhecida cono Waika, siluada
ao suI da aliInia, enlie Iai Shuiiupak) e Ui. As escavaces noslian
que desde nuilo cedo Uiuk j eia una cidade inpoilanle, possuindo
giandes lenpIos consagiados aos deuses Anul Ishlai. TiadicionaInenle, a
cidade eia iivaI e ininiga de Kish e aps o diIvio loinou-se a sede de
una dinaslia de ieis, enlie os quais se incIua CiIganesh, que foi o quinlo
e o nais fanoso deIes.
UTNAPI5HTIM: Ulanapishlin paia os anligos laliInicos,
Ziusudia paia os suneiios. Nos poenas suneiios, aIen de un iei slio,
Ziusudia eia saceidole de Shuiiupak: as fonles acadianas o descieven
cono un cidado slio de Shuiiupak. LIe e fiIho de Ulaia-Tulu, e seu
none e geiaInenle liaduzido poi AqueIe que viu a vida. Lia o
piolegido do deus La, con a conivncia de quen solieviveu ao diIvio na
conpanhia de sua fanIia e das senenles de lodas as ciialuias vivas:
depois disso, foi Ievado peIos deuses paia vivei paia senpie na foz dos
iios e ieceleu o eplelo de o Longnquo: ou, segundo as fonles
suneiias, foi vivei no DiInun, onde nasce o soI.


9O
AndIcc: fnntcs

I indicanos as piincipais fonles usadas paia esla veiso da
Lpopeia (vei pg. 73-79). Iaia una ieIaco lilIiogifica conpIela lasla
consuIlai Ancienl Neai Laslein Texls ReIaling lo lhe OId Teslanenl,
oiganizado poi Ianes . Iiilchaid: CiIganesh el sa Iegende, do Cahieis
du Cioupe Iiancois-Thuieau-Dangin: e o ReaIIexikon dei AssviioIogie. O
que oia se segue e una lieve nola solie a disliiluico do naleiiaI lexluaI
enlie as difeienles lluas.
(i) O poena suneiio CiIganesh e a Teiia dos Vivos: lexlo liiado
de qualoize lluas enconliadas en Nippui, de una llua achada en
Kish e de nais duas de oiigen desconhecida, lolaIizando 175 veisos. Todo
esle naleiiaI dala da piineiia nelade do segundo niInio e colie os
seguinles incidenles: a anizade enlie o Senhoi CiIganesh e seu seivo
Lnkidu: o desejo de deixai un none paia a posleiidade: a spIica a Ulu
(Shanash), que designa foicas solienaluiais paia ajud-Ios: o ainanenlo
de CiIganesh e Lnkidu: a pailida con cinqenla conpanheiios: a
deiiulada do cedio: a fiaque IouinaI of Neai Laslein Sludies, 28, 1958,
foinece una veiso Iigeiianenle difeienle do ConseIho dos Deuses no
sonho que Lnkidu len en seu Ieilo de noile.
(v) Un fiagnenlo huiiila, lanlen vindo de oghazkv, foinece
paile da joinada ale Ul-napishlin. LIe foi pulIicado no Zeilschiifl fi
AssviioIogie, 35, 1923.
(vi) Veises senlicas. Havia una veiso acadiana en uso no
Inpeiio Hilila, e fiagnenlos deIa foian enconliados en oghazkv: nas
a nais conpIela de lodas as veises e a assiia. LIa foi esciila
oiiginaInenle en doze lluas de seis coIunas: cada llua conlinha
apioxinadanenle liezenlos veisos. Iailes de lodas as doze lluas ainda
exislen: quase lodas piovn da lilIioleca do paIcio de Nnive e dalan
do secuIo VII anles de Ciislo. aseado en naleiiaI nais anligo, esle lexlo
colie lodos os incidenles da hisliia ale o ieloino da lusca de
Ulna-pishlin. O naleiiaI esl dividido da seguinle naneiia: na Tlua I, as
desciices de CiIganesh e Lnkidu, ale o fin do segundo sonho de
CiIganesh solie Lnkidu. A Tlua II, laslanle fiagnenliia,
piovaveInenle conlinha o enconlio de CiIganesh e Lnkidu e a piineiia
nenco a fIoiesla de cedio. A Tlua III, lanlen laslanle fiagnenliia,
piovaveInenle conlinha as enlievislas de CiIganesh con os conseIheiios
da cidade, con Ninsun, e a exoilaco a Lnkidu. A Tlua IV, da quaI nos
chegaian apenas aIguns veisos, piovaveInenle coliia a joinada a fIoiesla
e a chegada ao poilo. A Tlua V conlinha a desciico da fIoiesla, os

91
sonhos na nonlanha e piovaveInenle o enconlio con Hunlala e seu
assassinalo. A Tlua VI conlinha o enconlio de CiIganesh e Ishlai, a
avenluia do Touio do Ceu e o coneco da doenca de Lnkidu. A Tlua VII
liazia a conlinuaco da doenca de Lnkidu, seus sonhos e sua noile. A
Tlua VIII ieIalava os Ianenlos poi Lnkidu e piovaveInenle una
desciico do funeiaI. A Tlua IX colie a joinada de CiIganesh en lusca
de Ulnapishlin ale o enconlio con Siduii. A Tlua X colie o episdio de
Siduii, o enconlio con Uishanali e Ulnapishlin. A Tlua XI e a nais
conpIela e nais len pieseivada de lodas, con liezenlas Iinhas. LIa
descieve o DiIvio, os lesles a que CiIganesh e sulnelido e seu ieloino a
Uiuk. A iecenso assiia no faz quaIquei nenco a noile de CiIganesh,
e a decina segunda e Ilina llua ieconla un episdio independenle,
una veiso aIleinaliva a noile de Lnkidu naiiada na Tlua VIL A Tlua
XII e una liaduco diiela de un oiiginaI suneiio, que lanlen
solieviveu paiciaInenle. A ieIaco enlie as duas veises foi disculida
peIo Iiof. Kianei no IouinaI of Aneiican OiienlaI Socielv, 64, 1944, e poi
viios esciiloies, especiaInenle L. Malous, en CiIganesh el sa Iegende.
(vii) O fiagnenlo acadiano de SuIlanlepe. Lsle naleiiaI foi
escavado peIo Si. Selon LIovd e poi av Nun Cokce en 1951. Ioian
enconliadas duas lluas de una coIuna cada: una deIas conlinha un
fiagnenlo da doenca de Lnkidu e a oulia o Ianenlo de CiIganesh peIo
anigo, e piovaveInenle lanlen una desciico do funeiaI e da esllua de
Lnkidu eiigida poi CiIganesh. Lnloia nuilo cuilos, anlos os
fiagnenlos pieenchen Iacunas deixadas peIa iecenso de Nnive, da quaI
difeien Iigeiianenle, e foian pulIicados no IouinaI of Cuneifoin
Sludies, 8, 1954, e no AnaloIian Sludies, II, 1952, peIo Di. Cuinev, que
consideia os dois lexlos cono lendo sido esciilos poi apiendizes, devido a
seus eiios caiacleislicos.

Você também pode gostar