Você está na página 1de 47

Viagen ao Oiienle

Hcrnann Hcssc

TluIo oiiginaI:
Die MoigenIandfahil

Tiaduo:
Leda Maiia ConaIves Maia

2
1



LANO-ML a lenlaliva de ieIalai una exliaoidiniia avenluia
da quaI pailicipei cono nenlio da Confiaiia, una viagen fanlslica
cujo encanlo Iuziu con a iapidez de un neleoio, caindo depois no
esquecinenlo e ale nesno na desciena. TaI avenluia janais foia lenlada
desde os lenpos de Hugo e do Iouco RoIand ale nossos dias, ou seja, o
peiodo lo agilado e confuso, enloia fiulfeio, que se seguiu a Ciande
Cueiia.
No ne peinili iIuses quanlo as dificuIdades que esla lenlaliva
acaiielaiia. No apenas peIo aspeclo suljelivo, enloia esle j fosse
suficienle paia fazei-ne desaninai. Ocoiie que no nais ne
aconpanhan as Ienlianas, docunenlos e diiios ieIalivos a joinada, ao
nesno lenpo que, nos difceis anos de doena, infoilnios e piofunda
afIio conpieendidos nesse inleivaIo, desvaneceian-se inneias
iecoidaes. Minha neniia e a confiana en Ienlianas anles lo
nlidas deliIilaian-se cono iesuIlado dos goIpes do deslino e de un
conlnuo desaIenlo. Conludo, nesno esquecendo os aspeclos
esliilanenle pessoais, exisle un olslcuIo: o juianenlo que pieslei cono
nenlio da Confiaiia. Lnloia no ne seja pioilido naiiai ninhas
expeiincias pessoais, a Confiaiia no adnile ieveIaes solie si pipiia.
L apesai de no exisliien piovas concielas de sua exislncia, e eu janais
lei voIlado a avislai-ne con quaIquei de seus nenlios, nenhuna
aneaa ou ainadiIha fai-ne-ian queliai o juianenlo. Se un dia
defionlai-ne con una coile naiciaI e ne foi dado o diieilo de oplai peIa
noile ou ieveIao do segiedo da Confiaiia, seIaiia sen vaciIai neu
juianenlo con a noile.
Desde o diiio de viagen do Conde KeyseiIing, suigiian
diveisos Iivios cujos auloies, en paile inconscienle, poien un lanlo
deIileiadanenle, deian a inpiesso de fazeien paile da Confiaiia e
haveien pailicipado da Viagen ao Oiienle. Ale nesno as naiialivas da
avenluia de Ossendovski caen sol ninhas juslificadas suspeilas.
Conludo, ln lanla ieIao con a Confiaiia e nossa Viagen quanlo os
ninislios de una insignificanle seila fanlica o ln con o SaIvadoi, os
ApsloIos e o Lspiilo Sanlo, a quen se iefeien poi especiaI defeincia e
pailicipao. Mesno que o Conde KeyseiIing houvesse ieaInenle dado a
3
voIla ao nundo sen dificuIdades, e que Ossendovski livesse de falo
peicoiiido os pases que descieveu, suas joinadas no leiian sido
fanlslicas nen leiian descoleilo novos leiiiliios, ao passo que, en
deleininadas elapas de nossa Viagen ao Oiienle, apesai de no
Ianainos no dos coiiiqueiios iecuisos a disposio do viajanle, cono
esliadas de feiio, navios a vapoi, leIegiafo, aulonveis, avies, elc.,
penelianos no leiieno da giandiosidade e da nagia.
Logo aps a Ciande Cueiia, as naes conquisladas enconliavan-
se nun singuIai eslado de iiieaIidade. Olseivava-se una lendncia a
aciedilai no fanlslico, enloia nuilo poucas laiieiias houvessen sido
uIliapassadas, e fossen poucos os piogiessos aIcanados no donnio da
psiquialiia. Nossa viagen, nessa nesna epoca, aliaves do Oceano da
Lua en diieo a Ianagusla, sol a oiienlao de AIleilo, o
Ciande, ou neIhoi, a descoleila da IIha da oiloIela, doze Ieguas aIen
de Zipangu, ou ainda a edificanle ceiinnia da Confiaiia junlo ao
lnuIo de Rudigei ~ lodos esles falos consliluian-se en feilos e
expeiincias peinilidos una nica vez a quen viveu en nosso lenpo e
iegio.
Sinlo apioxinai-ne cada vez nais de un dos naioies olslcuIos
que enceiia ninha naiialiva. O ponlo alingido pIos nossos feilos, o
pIano espiiiluaI da expeiincia a que se ieIacionan, deveiian loinai-se
giadalivanenle nais cIaios ao Ieiloi, se fosse possveI escIaiecei a
essncia do segiedo da Confiaiia. No enlanlo, ludo ou quase ludo Ihe
paiecei inaciedilveI ou inconpieensveI. L pieciso aceilai o pipiio
paiadoxo de que devenos senpie lenlai o apaienlenenle inpossveI.
Concoido con Sidaila, nosso slio anigo do Oiienle, quando ceila vez
disse: As paIavias no conseguen expiessai os pensanenlos con
pieciso, de inedialo as coisas se loinan difeienles, disloicidas, loIas. L
nesno assin agiadan-ne, e juIgo que seja ceilo, que aquiIo que paia un
honen paiece vIido e slio, paia oulio caiacleiiza o alsuido. Os
nenlios e hisloiiadoies de nossa Confiaiia, secuIos alis, ieconheceian
e enfienlaian con liavuia essa dificuIdade. Un dos nais iIuslies
expiessou-a en una esliofe inoilaI:

Quen enpieendei Iongnquas joinadas vei nuilas coisas
Dislanles daquiIo que consideia a Veidade.
L ao ieIal-Ias, chegando a casa,
Sei nuilas vezes desaciedilado.
Iois os enpedeinidos no aciedilaio
NaquiIo que no ven ou senlen dislinlanenle.
4
A inexpeiincia, cieio,
Iouco ciedilo dai a neus veisos.

Lsla inexpeiincia fez con que nossa joinada, que en sua epoca
Ievou niIhaies de pessoas a un eslado de xlase, fosse no s esquecida
peIo plIico cono lanlen eslaleIeceu un veidadeiio lalu quanlo a sua
Ienliana. A hisliia e iica en exenpIos seneIhanles. Toda a hisliia
univeisaI paiece-ne iesunii-se en un Iivio de iIusliaes que ieliala o
desejo nais aidenle e alsuido da hunanidade ~ o desejo de esquecei.
No venos que cada geiao, aliaves, de iepiesses, disfaices e iidcuIos,
deslii ludo aquiIo que a anleiioi juIgava nais inpoilanle` Ns nesnos
no vinos una Ionga, leiiveI e nonsliuosa gueiia sei esquecida,
desfiguiada e iepudiada poi lodas as naes` L agoia, aps un lieve
inleivaIo, no venos as nesnas naes lenlando ienenoiai, poi neio
de enocionanles ionances solie o lena, o que -eIas pipiias piovocaian
e loIeiaian aIguns anos alis` Assin, do nesno nodo chegai o dia da
iedescoleila dos feilos e liiluIaes de nossa Confiaiia, que ainda
peinanecen esquecidos ou consliluen nolivo de lioa en lodo o
nundo e, enlo, ninhas paIavias iepiesenlaio una pequena ajuda nesse
senlido.
Nossa joinada ao Oiienle caiacleiizou-se peIo falo de que, enloia
a Confiaiia livesse oljelivos definidos e eIevados duianle sua ieaIizao
(no ne e possveI ieveI-Ios, pois consliluen assunlo secielo), cada
nenlio podia lei seus pipiios oljelivos pessoais. AIis, quen no os
livesse seiia excIudo do giupo. Lnloia cada un de ns apaienlasse
pailiIhai os nesnos ideais e oljelivos conuns, conseivava no fundo do
coiao seu nais piecioso sonho de infncia, cono fonle de coiagen e
consoIo. O neu piopsilo ao enpieendei a joinada, solie o quaI
inleiiogou-ne o Iiesidenle anles de ninha adnisso, eia laslanle
sinpIes, nas diveisos nenlios da Confiaiia eslaleIeceian desgnios
que, enloia eu os iespeilasse, no podia conpieendei lolaInenle. Un
deIes, poi exenpIo, luscava un lesouio, e seu nico pensanenlo
iesunia-se en apossai-se do enoine lesouio poi eIe denoninado Tao.
Un oulio desejava capluiai una seipenle chanada KundaIini, a quaI
aliilua podeies ngicos. Quanlo a nin, senpie desejaia avislai-ne
con a leIa Iiincesa Ilina e, se possveI, conquislai seu anoi.
Ao incoipoiai-ne a Confiaiia ~ ou seja, inedialanenle aps a
Ciande Cueiia ~ nosso pas achava-se coaIhado de saIvadoies, piofelas
e discpuIos, de piessenlinenlos solie o fin do nundo, ou de espeianas
na ascenso de un Teiceiio Inpeiio. AlaIado peIa gueiia, desespeiado
con as piivaes e a fone, desiIudido con a evidenle inuliIidade de
5
lodos os saciifcios de vidas hunanas e piopiiedades, nosso povo se
expunha a loda soile de fanlasias, nas houve, ao Iado disso, un giande
avano espiiiluaI. Ciiavan-se sociedades oigacas dananles e giupos
analalislas, as coisas ocoiiian cono se visassen un ponlo fanlslico e
guiado peIo ocuIlisno. Veiificou-se lanlen, naqueIa epoca, una
lendncia geiaI iuno aos nisleiios e ieIigies da ndia, da anliga Ieisia e
de oulios pases oiienlais, o que fez con que nuilos juIgassen que nossa
Confiaiia fosse nais un denlie lanlos cuIlos iecen-fundados, e que aps
aIguns anos eslaiia quase esquecido, despiezado e desaciedilado. O nais
fieI de seus discpuIos no o pode negai.
Ainda guaido una nlida Ienliana do dia en que ne apiesenlei,
aps expiiai-se neu ano de noviciado, peianle o AIlo Tiono. Ioi-ne
enlo ieveIado o oljelivo da joinada ao Oiienle, e aps lei-ne devolado
de coipo e aIna a esse piojelo, foi-ne indagado, de naneiia afveI, o que
eu inlinanenle espeiava dessa viagen ao ieino da nslica. Levenenle
iuloiizado, con loda fianqueza e deciso confessei aos nenlios
ieunidos que aliigava en neu coiao o desejo de vei a Iiincesa Ilina.
O Iiesidenle conpieendeu ninha aIuso e genliInenle coIocou sua no
solie ninha calea, iecilando as paIavias que confiinavan ninha
adnisso cono nenlio da Confiaiia. ~ Anina pia ~ disse eIe,
exoilando-ne paia que peisislisse na fe, na coiagen fienle ao peiigo, e
que anasse neus seneIhanles. Iiepaiado aps neu peiodo de
noviciado, pieslei juianenlo, ienunciei ao nundo e suas supeislies, e
ieceli en neu dedo o aneI da Confiaiia, ao nesno lenpo en que eian
pionunciadas as paIavias solie un dos nais leIos capluIos da hisliia
de nossa Confiaiia:

Na leiia ou no fiinanenlo, na gua ou no fogo,
Os espiilos o adoian,
Seu oIhai alenoiiza e anansa as feias nais seIvagens,
L ale os anliciislos deven deIe se apioxinai con lenoi...

Iaia ninha aIegiia, Iogo aps a adnisso, os novios, enlie eIes,
eu, passaian a conhecei nossas peispeclivas. Ioi exenpIo, ao seguiinos
a oiienlao dos supeiioies a fin de nos uniinos a un dos giupos de dez
pessoas que viajavan peIo pas paia aIcanai a expedio, fiquei
conhecendo cIaianenle un dos segiedos da Confiaiia. Dei-ne conla de
que fazia paile de una peiegiinao ao Oiienle, apaienlenenle una
peiegiinao definida e pailicuIai ~ nas, na ieaIidade, en seu senlido
nais anpIo, no eia apenas ninha nen do nonenlo piesenle, aqueIa
6
piocisso de cienles e discpuIos senpie iunaia paia o Oiienle,
incessanlenenle, na diieo da Casa da Luz. Iiocessaia-se aliaves dos
secuIos, en lusca da Iuz e do niIagie, e cada nenlio, cada giupo, en
suna loda nossa hosle e sua giande peiegiinao, eia apenas una onda
na eleina naie de seies hunanos, das eleinas lalaIhas do espiilo do
honen en diieo ao Oiienle, en diieo a Casa, Lssa peicepo
aliavessou ninha nenle cono un iaio de Iuz, iecoidando-ne de
inedialo una fiase que apiendeia no ano de noviciado, a quaI senpie
ne causaia inenso piazei sen que peicelesse lodo o seu conledo. Lia
do poela NovaIis, e dizia: Iaia onde caninhanos senpie` Iaia casa!
Nesse nleiin, nosso giupo pailiia en viagen, no se passaia
nuilo lenpo quando enconlianos oulios giupos, e senlano-nos feIizes,
Iigados peIo senlinenlo de unidade e oljelivo conun. Oledienles as
insliues iecelidas, vivanos cono peiegiinos e no fazanos uso dos
expedienles que suigen en un nundo iIudido peIo dinheiio, lenpo e
cifias, que liian lodo o senlido da vida, ailifcios necnicos cono
esliadas de feiio, ieIgios e coisas seneIhanles, que so os piincipais
dessa calegoiia. Oulia iegia poi lodos olseivada Ievou-nos a visilai e
pieslai honenagen a lodos os Iugaies e associaes ieIacionadas a anliga
hisliia de nossa Confiaiia e sua ciena. Visilanos e pieslanos cuIlo a
lodos os Iocais sagiados e nonunenlos, igiejas e lnuIos consagiados
que enconlivanos no caninho, adoinanos capeIas e aIlaies con fIoies,
as iunas eian cuIluadas con canes ou conlenpIaes siIenciosas, os
noilos eian Ienliados con nsica e oiaes. No eia iaio seinos aIvo
de zonlaiia ou veino-nos aloidados poi descienles, poien, nuilas
vezes ocoiieu que os padies nos alenoassen e convidassen paia
seinos seus hspedes, que nuilas vezes as ciianas a ns se junlassen
con enlusiasno, apiendendo nossas canes, e se despedissen con
Igiinas nos oIhos, que visilssenos nonunenlos esquecidos, guiados
poi un ancio, e que o nesno nos conlasse una Ienda solie sua leiia
nalaI, que jovens nos aconpanhassen duianle paile do caninho e
expiessassen o desejo de unii-se a Confiaiia. A esles dvanos conseIhos
e ensinvanos os iilos e pilicas iniciais do noviciado.
Ieicelenos os piineiios indcios de niIagies, en paile
assislindo-os con os pipiios oIhos, en paile giaas a Iendas e naiialivas
inpievislas. Ceilo dia, quando ainda eia un nenlio ieIalivanenle
novo, aIguen nencionou que o giganle Agiananl eia hspede da lenda
de nossos guias, e lenlava convenc-Ios a pailii paia a fiica a fin de
Iileilai aIguns nenlios da Confiaiia do caliveiio dos nouios. Nuna
oulia ocasio, avislanos o ColIin, o consoIadoi faliicanle de vasos, e
juIganos nosso devei iunai en diieo ao Iole AzuI. No enlanlo, o
piineiio fenneno espanloso que vi foi quando nos delivenos paia oiai
7
e iepousai nuna capeIa anliga, quase en iunas, na iegio de
Spaicncndcrf, solie a nica paiede inlacla da capeIa, foia pinlada una
enoine inagen de So Ciislvo, lendo solie os onlios fianzinos e
neio encuivados peIa idade, o Menino }esus. Os guias, cono eia de seu
coslune, no se Iinilaian a piopoi a diieo que lonaianos,
convidando-nos a dai nossa opinio, pois a capeIa IocaIizava-se ao Iado
de un posle indicadoi con lis iunos difeienles. Sonenle aIguns
opinaian ou expiessaian un desejo, poien un de ns aponlou paia a
esqueida e sugeiiu con insislncia que lonssenos essa diieo.
Ieinanecenos en siIncio, aguaidando a deciso dos supeiioies,
quando So Ciislvo eigueu os liaos, seguiando o espesso e aIongado
naslio, aponlando paia a esqueida, diieo que nosso iino desejaia
lonai. Nenhun de ns se nanifeslou, e os guias, en siIncio, voIlaian-se
paia o caninho indicado, que seguinos con un piazei infinilo.
No fazia nuilo que eslvanos na Sulia quando nanifeslou-se
una foia que no havanos ainda peicelido. Senlianos sua foile
infIuncia duianle aIgun lenpo, sen conseguiinos dislinguii se eia
favoiveI ou hosliI. Lia a foia dos guaidas da coioa que, desde os
lenpos nais ienolos, pieseivavan a Ienliana e a heiana dos
Hohenslaufen naqueIe pas. No sei se nossos Ideies salian aIguna
coisa nais solie isso, ou se ieceleian insliues a esse iespeilo. S sei
dizei que iecelenos nuilas exoilaes e conseIhos, cono na ocasio en
que eslvanos na nonlanha a caninho de opfingen, onde enconlianos
un veIho gueiieiio encanecido: neneou sua calea giisaIha, con os
oIhos ceiiados, e desapaieceu sen deixai veslgios. O aviso inpiessionou
nossos Ideies a laI ponlo que ieloinanos, ao inves de seguii paia
opfingen. Ioi oulio Iado, nas vizinhanas de Uiach, un enissiio dos
guaidas da coioa suigiu na lenda dos guias cono se livesse liolado do
soIo, con pionessas e aneaas deslinadas a coIocai nossa expedio a
seivio dos Slaufen, e lanlen paia fazei os piepaialivos paia a
conquisla da SicIia. Con a iecusa a esses pedidos, eIe pioneleu Ianai
una leiiveI naIdio solie a Confiaiia e sua expedio. L pieciso fiisai
que eslou ieIalando o que lianspiiou enlie ns, os guias no
nencionaian una paIavia sequei solie o assunlo. L ainda assin ne
paiece possveI que lenha sido nosso convvio piolIenlico con os
guaidas da coioa que, duianle nuilo lenpo, enpieslou a Confiaiia a
ineiecida iepulao de una sociedade seciela, visando a ieslauiao da
nonaiquia.
Ln deleininada ocasio, vi lanlen un de neus conpanheiios
enfienlai suas dvidas, queliou o juianenlo e voIlou a anliga desciena.
Tialava-se de un joven a quen dedicava giande afeio. O nolivo
pessoaI que o fez unii-se a expedio ao Oiienle foia o desejo de
8
enconliai o esquife do piofela Maone, pois, ao que se dizia, esle eIeva-se
ao ai poi puia nagia. Ln una cidadezinha da Sulia ou AIenanha,
onde nos delivenos poi aIguns dias, j que una oposio de Saluino con
a Lua inleiionpeu nosso avano, aqueIe infeIiz honen, que se nosliaia
liisle e inquielo duianle aIgun lenpo, enconliou un anligo piofessoi a
quen se nanliveia Iigado desde os lenpos de escoIa. O piofessoi fez
con que o joven voIlasse a conpieendei nossa causa a naneiia dos
descienles. Aps una de suas visilas ao neslie, o polie iapaz ieloinou
ao acanpanenlo nun leiiveI eslado de excilao, con as feies
liansloinadas. Iiovocou un dislilio a poila da lenda dos guias, e, ao
saii o Chefe do giupo paia vei do que se lialava, giilou en aIlos liados
que j eslava failo daqueIa iidcuIa expedio que janais nos Ievaiia ao
Oiienle, que no supoilava nais nossas inleiiupes duianle dias,
devido a loIas consideiaes aslioIgicas, j se cansaia da inuliIidade, das
peiegiinaes pueiis, das ceiinnias fIoiais, da inpoilncia que
dvanos a nagia, da conlinao de vida e poesia, aliiou o aneI aos pes
dos guias, dizendo que ieloinaiia a sua casa peIo seguio caninho da
esliada de feiio, e voIlaiia ao seu lialaIho liI. Ioi una cena IanenlveI e
chocanle. Senlinos veigonha e ao nesno lenpo pena daqueIe honen
desencaninhado. O Chefe esculou-o con conpIacncia, incIinou-se paia
iecoIhei o aneI, dizendo con voz lianqiIa e coidiaI, que deve lei feilo o
pioleslanle paiecei iidcuIo: ~ Voc despediu-se de ns e deseja ieloinai
a esliada de feiio, a sensalez e ao lialaIho liI. DesIigou-se da Confiaiia,
da expedio ao Oiienle, da nagia, dos jogos fIoiais, da poesia. Voc esl
dispensado de seu juianenlo.
~ Do volo de siIncio lanlen` ~ liadou o deseiloi.
~ Sin, lanlen do volo de siIncio ~ iespondeu o Chefe. ~
Lenlie-se que voc juiou nada ieveIai solie o segiedo da Confiaiia aos
descienles. Cono denonsliou l-Io esquecido, no podei ieveI-Io a
ninguen.
~ Lsquecei` No ne esqueci de nada! ~ ieliucou o joven,
denonsliando una ceila inseguiana, e quando o Chefe voIlou-Ihe as
coslas, ieliiando-se en diieo a lenda, eIe fugiu as caiieiias.
O falo nos enliisleceu, nas lnhanos dias lo cheios que Iogo o
esqueci. AIgun lenpo depois, conludo, quando nenhun de ns pensava
nais no caso, ouvinos os halilanles de diveisas aIdeias e cidades peIas
quais passanos nencionai o nesno joven. Dizian que poi I passaia
un iapaz (descieveian-no ninuciosanenle e deian seu none), que nos
piocuiaia poi loda paile. A piincpio, dizia-se peilencenle ao nosso
giupo, e se peideia ao ficai paia lis duianle a viagen. Ronpeia enlo a
choiai, confessando que nos havia liado e fugiia, nas senlia no podei
vivei afaslado da Confiaiia, desejava, ou neIhoi, piecisava enconliai-
9
nos, paia se ajoeIhai peianle os guias e inpIoiai seu peido. Ouvinos a
nesna hisliia en loda paile, onde quei que eslivessenos, o joven
desgaiiado poi I passaia. Indaganos a opinio do Chefe a iespeilo do
falo, e quais seiian as conseqncias. ~ No cieio que eIe nos enconlie
~ disse Iaconicanenle. L foi o que ieaInenle aconleceu. }anais voIlanos
a v-Io.
Ceila vez, nuna conveisa confidenciaI que liavei con un dos
guias, ciiei coiagen e peigunlei peIo iino ienegado. AfinaI, pediia
cIenncia e piocuiava poi ns, aigunenlei, cieio que deveianos ajud-
Io a iedinii-se de sua faIla. Sen dvida, loinai-se-ia o nais fieI nenlio
da Confiaiia no fuluio. O guia iespondeu-ne:
~ Ns nos senliianos feIizes se eIe conseguisse nos enconliai,
nas no nos cale ajud-Io. LIe pipiio loinou difciI a iecupeiao de sua
fe. Receio que nen nesno nos veiia ou ieconheceiia, se passssenos a
seu Iado, eIe esl cego. O aiiependinenlo no lasla poi si s. A giaa no
pode sei aIcanada poi esse neio, eIa no pode sei conpiada. Islo j
ocoiieu con nuilos oulios. Honens iIuslies e fanosos liveian o nesno
deslino desse joven. Ln un nonenlo de sua juvenlude, foian
iIuninados. Seguiian o sinaI, nas suigiu enlo a zonlaiia aIheia e a
iazo, dando Iugai a fiaqueza de espiilo e ao fiacasso apaienle.
Senliian-se desiIudidos e depiinidos, e voIlaian a peidei o iuno, a
viso. AIguns passaian o ieslo da vida a nos piocuiai, poien sen xilo.
IiopaIaian enlo peIo nundo que nossa Confiaiia no passa de una
leIa Ienda, e que ninguen deveiia deixai-se enganai poi eIa. Oulios
liansfoinaian-se en nossos ininigos inpIacveis, piejudicando e
injuiiando a Confiaiia lanlo quanlo podian.
Oiganizvanos feslas naiaviIhosas senpie que enconlivanos
oulios giupos da Confiaiia peIo caninho, coslunvanos, enlo, nuilas
vezes, foinai un acanpanenlo de cenlenas e ale niIhaies de pessoas. A
expedio no oledecia a un esquena eslaleIecido, iunavan lodos na
nesna diieo en coIunas nais ou nenos ceiiadas. Ioi oulio Iado, havia
nuneiosos giupos que seguian seus pipiios guias e aslios, senpie
pionlos a incoipoiai-se a una unidade nais conpacla e aconpanh-Ia
duianle aIgun lenpo, enloia piepaiados paia piosseguii seu caninho
novanenle sepaiados. AIguns viajavan lolaInenle ss. Lu o fiz, lanlen,
en diveisas ocasies, senpie que iecelia aIgun sinaI ou chanada que
ne aponlassen neu pipiio caninho.
Lenlio-ne de un pequeno giupo seIecionado con o quaI
viajanos e acanpanos poi aIguns dias, seu oljelivo eia Iileilai aIguns
iinos da Confiaiia, que eslavan piesos, junlanenle con a Iiincesa
IsaleIa, sol o jugo dos nouios. Dizian-se de posse da coinucpia de
Hugo, e enlie eIes enconliavan-se neus anigos o poela Lauschei, e os
10
ailislas KIingsoi e IauI KIee. No se faIava de oulia coisa a no sei da
fiica e da capluia da Iiincesa. Sua lIia eia o Iivio que naiiava as
avenluias de Don Quixole, a quen dedicavan sua joinada iuno a
Lspanha.
Lia exlienanenle agiadveI enconliainos esses giupos, assislii a
suas ceIeliaes e pilicas ieIigiosas, e lanlen convid-Ios paia as
nossas, esculai a naiialiva de seus feilos e pIanos fuluios, aleno-Ios e,
ao pailii, l-Ios cono anigos, depois, cada un seguia seu pipiio
caninho. LIes aIinenlavan seus sonhos, ideais, un desejo secielo, e
ainda assin unian-se naqueIe enoine fIuxo, cada un dando ludo de si,
pailiIhando o nesno cuIlo e a nesna fe, pieslando o nesno juianenlo.
Nuna dessas ocasies conheci }up, o ngico, cuja espeiana eia
enconliai a feIicidade supiena en Caxeniia, conheci lanlen CoIofino,
o liuxo, que coslunava cilai seu liecho favoiilo das Avenluias de
SinpIicissinus. Lnconliei ainda Lus, o TeiiveI, que acaIenlava o sonho
de pIanlai un losque de oIiveiias na Teiia Sanla, ceicado de esciavos.
Lsle eia conpanheiio insepaiveI de AnseIno, que luscava a iis vioIela
de sua infncia. Lnconliei e anei Ninon, conhecida cono a esliangeiia.
Seus oIhos negios Iuzian sol os caleIos escuios. Tinha cines de Ilina,
a piincesa de neus sonhos, e quen sale no eia eIa a pipiia Ilina, sen
que eu o soulesse. Lnliegvano-nos a essa joinada cono o havian feilo
anleiioinenle os peiegiinos, inpeiadoies e ciuzados, paia desceiiai o
sepuIcio do SaIvadoi ou esludai a nagia iale, os cavaIeiios da Lspanha
havian liiIhado aqueIe nesno caninho, len cono os eiudilos aIenes,
nonges iiIandeses e poelas fianceses.
Lia eu, cuja nica vocao consislia en locai vioIino e escievei, o
iesponsveI peIas sesses de nsica de nosso giupo, e peiceli enlo
cono e edificanle e foilificadoia a dedicao pioIongada aos pequenos
delaIhes. No s locava vioIino e iegia nosso coiaI, cono lanlen
seIecionava anligas canes e canlos coiais. Conpunha noleles e
nadiigais paia seis e oilo vozes, e os execulava. Mas no enliaiei en
delaIhes quanlo a isso.
Dedicava giande eslina a neus conpanheiios e guias, conludo,
nenhun deIes ne ficou na Ienliana cono Leo, apesai de, aqueIa epoca,
ninguen quase o havei nolado. Leo eia un de nossos enpiegados
(naluiaInenle, voIunliio cono ns). Ajudava a caiiegai as lagagens e
nuilas vezes ficava a seivio pessoaI do Chefe de Ciupo. Lsle honen
sinpIes linha aIgo de lo agiadveI e discielanenle aliaenle, que aliaia
a eslina geiaI. Cunpiia suas oliigaes con aIegiia conlagianle, quase
senpie canlando ou assoliando, e janais eia vislo, excelo quando deIe
piecisvanos ~ en suna, o seividoi ideaI. AIen do nais, exeicia
enoine aliao solie os aninais. Quase senpie fazano-nos aconpanhai
11
de un co, que a ns se incoipoiava poi causa de Leo. Lia capaz de
doneslicai pssaios e aliaii loiloIelas solie seu coipo. Seu oljelivo eia
enconliai a chave de SaIono, con a quaI seiia capaz de conpieendei a
Iinguagen dos pssaios e que o conduziia ao Oiienle. Ln conliasle con
deleininados aspeclos de nossa Confiaiia, que ~ sen desneiecei-Ihe o
vaIoi e a sinceiidade ~ eian un lanlo exageiados, lizaiios, ponposos e
fanlslicos, Leo paiecia lo sinpIes e naluiaI, lo saudveI, enfin, un
anigo inleiianenle desinleiessado.
A giilanle dispaiidade de ninhas Ienlianas pessoais loina
ninha naiialiva exlienanenle difciI. Cono j nencionei, as vezes
caninhvanos en pequenos giupos, oulias, foinvanos una liopa e
ale un exeicilo, nas en ceilas ocasies eu peinanecia en deleininadas
IocaIidades en conpanhia de uns poucos anigos, e ale nesno sozinho,
sen lenda, sen guias, sen o Chefe do Ciupo. Minha naiialiva loina-se
cada vez nais penosa, poique no vagvanos sonenle aliaves do
espao, nas lanlen do lenpo. Nosso deslino eia o Oiienle, nas lanlen
viajvanos paia a Idade Media e paia a Idade do Ouio, peicoiianos a
IlIia ou a Sua, nas nuilas vezes passvanos a noile no secuIo X, en
conpanhia dos paliiaicas ou duendes. Nas ocasies en que peinaneci
s, ievi Iugaies e peisonagens de neu pipiio passado. Vagava con
ninha anliga noiva peIas naigens da fIoiesla do Reno Supeiioi, faiieava
con neus conpanheiios de juvenlude en Tulingen, en asIe ou
IIoiena, ou enlo saa a caai loiloIelas, a olseivai as Ionlias en
conpanhia dos coIegas de escoIa, ou vagava con neus peisonagens
piefeiidos dos Iivios que Ieia: AInansoi e IaisifaI, Wiliko e CoIdnund
caninhavan a neu Iado, ou enlo eia Sancho Iana, ou eianos
convidados das ainekides. Quando ielonava o caninho que ne
conduziiia ao nosso agiupanenlo, en un vaIe quaIquei, e ouvia as
canes da Confiaiia, acanpando pixino a lenda dos guias, peicelia
con cIaieza que a incuiso en ninha infncia e os passeios con Sancho
peilencian inleiianenle a joinada. Iois nosso oljelivo no eia
unicanenle o Oiienle, ou neIhoi, o Oiienle no eia apenas un pas ou
un falo geogifico, eia lanlen o Iai e a juvenlude da aIna, eslava en
loda paile e en paile nenhuna, eia o conjunlo de lodas as eias. Conludo,
senlia-ne assin poi lieves inslanles, da o nolivo de ninha enoine
feIicidade enlo. Mas laide, quando a peidi, conpieendi cIaianenle lais
Iigaes, sen deIas liiai o nenoi pioveilo ou salisfao. Quando
peidenos aIgo piecioso e iiiecupeiveI, lenos a sensao de havei
despeilado de un sonho. L islo se deu, en neu caso, de naneiia
eslianhanenle piecisa, pois, na veidade, ninha feIicidade nasceu do
nesno segiedo da feIicidade dos sonhos, nasceu da Iileidade de
expeiinenlai sinuIlaneanenle ludo que inaginava, vivei no nundo
inleiioi e exleiioi, nanipuIai Tenpo e Lspao cono os ceniios de una
12
pea lealiaI. A nedida que ns, nenlios da Confiaiia, peicoiianos o
nundo sen aulonveis e navios, conquislando os pases aiiasados peIa
gueiia con a nossa fe, liansfoinando-os en paiaso, lianspoilvanos o
passado, o fuluio e o iiieaI paia o nonenlo piesenle.
Lnconlivanos con fieqncia, na Sulia, en odensee, na
Sua, poi loda paile, pessoas que nos conpieendian ou que, de ceilo
nodo, senlian-se gialas peIa exislncia da Confiaiia, de ns e de nossa
Viagen ao Oiienle. Ioi enlie as Iinhas feiieas e Iadeiias de Zuiique
enconlianos a Aica de Noe, guaidada poi veIhos ces que alendian
lodos peIo nesno none, e que foian conduzidos solie as guas iasas de
un caIno peiodo poi Hans C. ale o descendenle de Noe, o anigo das
ailes. Seguinos paia Winleilhui, peneliando no Ainiio Mgico de
SlockIin, fonos hspedes do TenpIo Chins, con seus vasos de incenso
ieIuzindo sol a Ma j a de lionze, onde o iei negio locava docenenle sua
fIaula, no lon vilianle do gongo do lenpIo. Lnconlianos, no sope das
Monlanhas do DoI, Suon MaIi, una coInia do Rei do Sio, onde, poi
enlie os udas de pedia e lionze, ofeiecenos Iilaes e incenso en
agiadecinenlo a hospedagen.
Una das nais leIas expeiincias ocoiieu duianle as ceIeliaes
da Confiaiia en iengailen, o cicuIo de nagia ceicou-nos enlo de
naneiia envoIvenle. Recelidos poi Max e TiIIi, os senhoies do casleIo,
ouvinos Olhnai execulando Mozail no giandioso piano do inenso
saIo. Os jaidins eslavan povoados de papagaios e oulios pssaios
faIanles. A fada Ainida canlava a leiia da fonle. Con os failos caleIos
aneIados, a calea do asliIogo Longos incIinava-se ao Iado da anada
figuia de Heniy de Ofleidingen. Os paves fazian-se ouvii no jaidin, e
Lus conveisava en espanhoI con o Calo de olas. Hans Reson, agilado
aps espieilai no jogo de calia-cega da vida, juiava fazei una
peiegiinao ao lnuIo de CaiIos, o Ciande. Lsle foi un dos peiodos de
ouio de nossa viagen, aconpanhava-nos un fIuxo de nagia que ludo
puiificava. Os halilanles ajoeIhavan-se paia adoiai a leIeza, o senhoi do
casleIo iecilou un poena que naiiava nossos feilos do dia piecedenle. Os
aninais da fIoiesla iondavan o nuio do casleIo, e peixes cinliIavan nas
guas do iio, en caidunes agilados, aIinenlando-se de loIos e vinho.
O ponlo cuIninanle dessas expeiincias, que neiece ieaInenle
sei naiiado, ievesliu-se de una caiacleislica que ieveIa seu espiilo.
TaIvez ninha desciio paiea polie e ale loIa, nas lodos os que
feslejaian os dias passados en iengailen confiinaiian os nenoies
delaIhes e aciescenlaiian os seus, ainda nais leIos. }anais esqueceiei o
liiIho noilio da cauda dos paves sol o Iuai, suigindo enlie as ivoies
aIlaneiias, nen as seieias que eneigian cinliIanles, con o coipo
pialeado, nas naigens sonliias, poi enlie as iochas. Don Quixole, de pe
13
sol a caslanheiia ao Iado da fonle, en sua piineiia vigIia noluina,
enquanlo as deiiadeiias veIas ionanas do espelcuIo piiolecnico caan
suavenenle sol as loiies do casleIo, e neu conpanheiio IalIo, oinado
de iosas, locava o igo peisa paia as donzeIas. Mas ~ ah! ~ quen
podeiia inaginai que o cicuIo de nagia seiia ionpido lo cedo! Que
lodos ns ~ e lanlen eu, ale eu ~ nos peideianos nos insondveis
deseilos da ieaIidade pIanejada, exalanenle cono os funcioniios e
ajudanles de Iojas que, aps una fesla ou un passeio doninicaI, voIlan a
iolina de nais un dia de lialaIho.
Nenhun de ns aliigava lais pensanenlos aqueIa epoca. O
aiona dos IiIazes nas loiies do casleIo de iengailen peneliava en neu
quailo. Iodia ouvii o iio coiiendo poi sol as ivoies. SaIlei a janeIa e
peneliei na noile, enliiagado de feIicidade e leinuia. Iassei fuilivanenle
peIo cavaIeiio de guaida e os convivas do lanquele, aIcanando a loida
do iio con suas nansas guas, e as aIvas e ieIuzenles seieias. Iui poi eIas
lianspoilado a sua fiia, enIuaiada e ciislaIina noiada, onde liincavan
Ianguidanenle con coioas e coiienles douiadas de seu lesouio. Tive a
sensao de havei passado neses sol aqueIas piofundezas cinliIanles,
conludo, ao sulii a lona e nadai paia a naigen, inleiianenle ievigoiado,
ainda podia ouvii IalIo locando o igo no jaidin, e a Iua ainda liiIhava
aIla no ceu. Vi Leo que liincava con dois pccd|cs liancos, o ioslo infanliI
iiiadiando feIicidade. Lnconliei Longos senlado no losque. Lscievia
caiacleies giegos e heliaicos en un Iivio que coIocaia solie os joeIhos,
das Ielias paiecian saIlai diages e seipenles coIoiidas. LIe no ne filou,
conlinuou pinlando, alsoilo na esciila seipeanle. Ieinaneci Iongo lenpo
olseivando o Iivio poi solie seus onlios cuivados. Vi as seipenles e os
diages que nascian de suas nos luiliIhonai e desapaiecei en siIncio,
na diieo do escuio losque. ~ Longos, neu piezado anigo! ~
nuinuiei. Mas eIe no ne ouviu, lo dislanle eslava seu nundo do neu.
Un pouco aIen, sol as ivoies iIuninadas peIo Iuai, AnseIno passeava
con una iis nas nos, filava, soiiindo, alsoilo en seus pensanenlos, o
puipieo cIice da fIoi.
VoIlei a inpiessionai-ne de naneiia un lanlo doIoiosa con un
falo que olseivaia diveisas vezes duianle a viagen, sen que pudesse
iefIelii piofundanenle a iespeilo, nos dias que passanos en iengailen.
Havia enlie ns nuilos ailislas, pinloies, nsicos e poelas. O aidenle
KIingsoi, o iiiequielo Hugo WoIf, o laciluino Lauschei e o aIegie
ienlano I eslavan ~ nas, apesai de pessoas agiadveis e
enlusiasnadas, nolei que, sen exceo, seus peisonagens inaginiios
eian nais vivazes, leIos, feIizes e poi ceilo nais peifeilos e ieais do que
os poelas e seus pipiios ciiadoies. IalIo iiiadiava inocncia e
conlenlanenlo con sua fIaula, nas seu poela desvaneceu-se cono una
14
sonlia na diieo do iio, quase lianspaienle sol o Iuai, luscando a
soIido.
Hoffnan, canlaIeanle en viilude da lelida, coiiia poi enlie os
convidados, faIando nuilo, con sua figuia pequena e liavessa, lanlen
ne paiecendo, cono os denais, un lanlo iiieaI, quase ausenle, cono se
no fosse paIpveI e veidadeiio. O aiquivisla Lindhoisl, sinuIando una
Iula con os diages, Ianava fogo peIas naiinas, cono un nquina a
vapoi. Indaguei a Leo, o ciiado, poi que os ailislas geiaInenle paiecian
seni-exislii, ao passo que suas olias peinanecian lo
inconleslaveInenle vivas. Leo filou-ne con suipiesa. Deixou enlo
escapai-Ihe das nos o cozinho con que liincava e iespondeu: ~
Aconlece o nesno con as nes. Ao geiaien os fiIhos, ananenl-Ios e
loin-Ios leIos e foiles, eIas pipiias passan a insignificncia, e ninguen
nais poi eIas se inquiela.
~ Mas islo e nuilo liisle ~ disse eu, sen iefIelii piofundanenle
solie o falo.
~ No cieio que seja nais liisle que ludo o nais ~ ieliucou Leo.
~ TaIvez seja liisle e ao nesno lenpo leIo. A Iei assin o deleinina.
~ A Iei` ~ indaguei, cuiioso. ~ De que Iei esl faIando, Leo`
~ A Iei de seivii. Quen desejai vivei nuilo deve seivii, nas
aqueIe que desejai goveinai no vivei poi Iongo lenpo.
~ Lnlo poi que lanlas pessoas Iulan paia goveinai`
~ L que eIas no conpieenden. So poucos os que nascen paia
goveinai: esles viven senpie feIizes e saudveis. Todos os denais que se
loinan senhoies aliaves do esfoio noiien sen nada.
~ Cono nada, Leo`
~ Ln un hospilaI, poi exenpIo.
No consegui conpieend-Io nuilo len, nas suas paIavias
ficaian-ne na Ienliana e ne fizeian juIgai que Leo salia lodas as
coisas, laIvez nais do que ns, oslensivanenle seus senhoies.
15
2



CADA un de ns, pailicipanles desla inesquecveI joinada, leve
suas expIicaes quanlo ao nolivo peIo quaI o fieI Leo decidiu
alandonai-nos sulilanenle, en neio ao peiigoso desfiIadeiio do Moilio
Infeiioi. Ioi nuilo nais laide que conecei a suspeilai vaganenle, e
anaIisai as ciicunslncias e o senlido nais piofundo do falo. Iaieceu-ne
lanlen que laI aconlecinenlo, apaienlenenle casuaI, nas na ieaIidade
de exliena inpoilncia, ou seja, o seu desapaiecinenlo, no foi
alsoIulanenle un acidenle, nas un eIo na cadeia de falos peIa quaI o
eleino ininigo piocuiava Ievai o infoilnio a nossa joinada. NaqueIa fiia
nanh de oulono, en que denos peIa faIla de Leo, e na quaI seiian
infiulfeias as lenlalivas de lusca, no fui o nico a expeiinenlai, peIa
piineiia vez, una sensao de desgiaa ininenle aliaves de un deslino
aneaadoi.
Lia esla, peIo nenos, a nossa disposio na ocasio. Aps
enpieendeinos a peiigosa liavessia da Luiopa e paile da Idade Media,
acanpanos en un eslieilo vaIe iochoso, un vioIenlo despenhadeiio na
fionleiia da IlIia, a piocuia de Leo, desapaiecido inexpIicaveInenle.
Quanlo nais o piocuivanos e vanos nossas espeianas de enconli-Io
dininuien con o passai do dia, nais nos opiinia o pensanenlo de que
no se lialava apenas de un seiviaI eslinado e anveI, que sofieia
aIgun acidenle ou se evadiia, ou nesno foia capluiado poi ininigos ~
nas que ludo indicava o apaiecinenlo de piolIenas, o piineiio indcio
de lenpeslade a se alalei solie ns.
Iassanos lodo o dia, s nos delendo a noilinha, en lusca de Leo.
VascuIhanos lodo o despenhadeiio, o que, aIen de nos deixai en eslado
de exauslo, desespeiana e inuliIidade ciescenles, fazia-nos iefIelii cono
eia eslianho e fanlslico que, a cada hoia, o desapaiecinenlo do ciiado
ciescesse en inpoilncia, e sua ausncia nos ciiasse lanlas dificuIdades.
No nos pieocupvanos apenas con o leIo, anveI e piessuioso joven,
a nedida que sua peida se evidenciava, nais indispensveI o juIgvanos.
Sen a sua aIegiia e canes, seu leIo ioslo, o enlusiasno peIa nossa
nagnfica joinada, o pipiio enpieendinenlo paiecia peidei
inexpIicaveInenle seu senlido. IeIo nenos eia assin que ne senlia. A
despeilo de lodos os esfoios e pequenos desencanlos duianle os neses
16
anleiioies a viagen, janais expeiinenlaia nonenlos de fiaqueza
inleiioi, de dvidas piofundas, no havia geneiais viloiiosos, nen
pssaios en seu vo paia o Lgilo nais seguios de seus oljelivos, de sua
nisso, da ielido de aliludes e aspiiaes do que eu, nessa joinada.
Agoia, poien, naqueIe IocaI faldico, ouvindo os conslanles chanados e
sinais de nossas senlineIas duianle lodo o ensoIaiado dia de oululio,
nuna expeclaliva ciescenle, cada vez nais agilado, aguaidando a
chegada de nolcias, e sofiendo a decepo, ao filai aqueIes ioslos
peipIexos, peIa piineiia vez fui lonado poi dvidas e liisleza. L, a
nedida que lais senlinenlos lonavan coipo, nais cIaio peicelia que no
apenas peideia as espeianas de ieenconliai Leo, cono lanlen que ludo
se loinaia enlo inceilo e duvidoso, eslavan aneaados o vaIoi e o
senlido das coisas, nosso conpanheiiisno, a fe, o juianenlo, a Viagen
paia o Oiienle, nossa pipiia vida.
Mesno que eslivesse eiiado ao supoi que lodos expeiinenlassen
os nesnos senlinenlos, que nais laide eslivesse enganado a iespeilo de
ninhas expeiincias inleiioies e lanlas oulias coisas posleiioinenle
ocoiiidas e eiioneanenle aliiludas aqueIe dia, nesno assin peinanece,
a despeilo de ludo, o eslianho falo da lagagen de Leo. Deixando de Iado
os ninos pessoais, esla foi, de falo, una fonle de pieocupao poi
denais eslianha, fanlslica e cada vez nais acenluada enlie ns. }
naqueIe dia, no despenhadeiio de Moilio, ou duianle nossa lusca
ansiosa ao desapaiecido, a piincpio un, en seguida oulios, coneaian a
dai peIa faIla de aIgo de giande inpoilncia, indispensveI a lagagen,
que no pde sei enconliado. Iaieceu-nos que lodos esses oljelos s
podeiian eslai en podei de Leo, e enloia esle, cono os denais, Ievasse
apenas a haliluaI sacoIa de Iinho nas coslas, a que foia peidida conlinha
o que de nais vaIioso Ievvanos conosco na viagen.
L una fiaqueza naluiaI do honen juIgai que o que peidenos
possui un vaIoi exageiado e paiece nenos dispensveI do que ludo o
que possunos. Lnloia nuilos dos oljelos, cuja peida no despenhadeiio
de Moilio lanlo nos peiluilou, nais laide nos paiecessen sen
inpoilncia, e pieciso ieconhecei que, na ocasio, ficanos aIainados,
con juslos nolivos, peIo desapaiecinenlo de lanlas coisas de vaIoi.
O segundo falo exliaoidiniio e singuIai foi que os oljelos
peididos, quei apaiecessen nais laide ou no, assuniian inpoilncia
giadaliva, e aos poucos os peilences que paiecian peididos, que
eiiadanenle Ianenlvanos con lanlo senlinenlo e aos quais deianos
una significao exageiada, voIlaian a apaiecei en neio as nossas
piovises. Devo escIaiecei, paia que fique expIcilo o que eia veidadeiio
e ao nesno lenpo inexpIicveI, que ao piosseguiinos na joinada, os
ulensIios, os oljelos de vaIoi, o ioleiio e docunenlos que se havian
17
peidido nos paieceian, paia nossa veigonha, indispensveis. Na
veidade, eia cono se cada un de ns foiasse ao nxino a inaginao
paia se convencei de que aqueIas eian peidas leiiveis e iiiepaiveis,
cono se cada un se esfoiasse paia dai cono peidido o que consideiasse
nais vaIioso paia si, e o Ianenlasse, paia uns, eian os passapoiles, paia
oulios, os napas ou a Caila de Reconendao paia o CaIifa. Todos
afIigian-se con aIguna coisa. L, enloia leininssenos poi
conpieendei que nuilos oljelos dados cono peididos na veidade no o
eslavan, ou que eian desnecessiios, houve ieaInenle aIgo vaIioso, de
inpoilncia ineslinveI, un docunenlo indispensveI que se consliluiu
de falo en una giande peida.
Disculanos inuliInenle se o docunenlo desapaiecido
junlanenle con Leo esliveia de falo en nossa lagagen. Todos
concoidaian quanlo ao seu vaIoi e a faIla que nos faiia, nas poucos
(incIusive eu) podian afiinai que o havanos liazido conosco. AIguen
asseguiou que havia un docunenlo seneIhanle na lagagen de Leo, no
se lialava do docunenlo oiiginaI, eia apenas una cpia, oulios
decIaiaian que no foia sequei cogilado Ievainos o docunenlo nen sua
cpia paia a viagen, j que islo piovocaiia zonlaiias en ieIao ao
senlido de nossa joinada. Houve discusses acaIoiadas, suigindo
opinies conliadiliias quanlo ao paiadeiio do oiiginaI (no inpoilava
se possuanos apenas a cpia, ou que a livessenos ou no peidido).
Iicou eslaleIecido que o docunenlo foia confiado ao goveino en
Kyffhausei. AlsoIulanenle, conleslou aIguen, suas cinzas enconlian-se
na uina cienaliia de nosso faIecido neslie. olagen, ieliucou un
oulio, o docunenlo da Confiaiia foia esciilo en un cdigo conhecido
apenas peIo neslie, e queinado junlanenle con seu cadvei, de acoido
con seu desejo. Lian infiulfeios os inleiiogaliios solie o docunenlo
oiiginaI, pois, aps a noile do neslie, ninguen pudeia I-Io. Lia, no
enlanlo, necessiio eslaleIecei o IocaI en que se enconliavan as qualio
(seis, dizian aIguns) liadues do oiiginaI, eIaloiadas quando o neslie
ainda eia vivo, sol sua supeiviso. Ioi dilo ainda que exislian liadues
en chins, giego, heliaico e Ialin, e que eslavan deposiladas nas qualio
anligas capilais. Houve nuilas oulias expIicaes, aIguns defendian-nas
con olslinao, oulios aceilavan oia un, oia oulio aigunenlo, paia
novanenle nudaien de opinio. No denoiou nuilo paia que deixasse
de ieinai a ceileza e a unio en nossa conunidade, enloia a giande
nela ainda nos nanlivesse coesos.
Cono so cIaias as Ienlianas de nossas piineiias discusses!
Lian aIgo inusilado en nossa ale enlo hainnica Confiaiia.
Iiocessavan-se con iespeilo e conleno ~ peIo nenos nos piineiios
lenpos. No ocasionaian, de incio, quaIquei confIilo nais aciiiado ou
18
iepiinendas e insuIlos pessoais ~ consliluanos ainda una iinandade
insepaiveI e unida peIo nundo inleiio. Iosso ainda ouvii suas vozes,
vejo nossos acanpanenlos onde o piineiio desses delales leve Iugai.
Lenlio-ne das douiadas foIhas de oulono que caan poi enlie os
senlIanles desusadanenle giaves. Un puseia-se de joeIhos, oulio
deilaia solie un chapeu. Lu os esculava, senlindo-ne cada vez nais
angusliado e leneioso, nas, en neio aqueIa lioca de ideias, ninha
ciena suigia seguia, liislenenle seguia en neu inleiioi: o veidadeiio
docunenlo oiiginaI esliveia na loIsa de Leo, desapaiecendo junlanenle
con eIe. Lia esla a ninha convico, apesai de desaIenladoia. Iez nascei
en nin un senlinenlo de seguiana e ceileza. Aciedilava podei
sulslilu-Ia poi oulia nais pionissoia. Sonenle nais laide, quando
lanlen a peidi, e enconliei-ne suscelveI a loda soile de opinies,
peiceli o que ninha ciena enceiiaia.
Sinlo no sei esle o caninho ceilo peIo quaI devo conduzii ninha
naiialiva. No enlanlo, con podeiei ieIalai esla joinada insIila, esla iaia
conunho de ideias, una vida espiiiluaI lo eIevada` Coslaiia, cono un
dos Ilinos ienanescenles da conunidade, de guaidai aIguns iegislios
de nossa sulIine causa. Sinlo-ne cono un dos esciavos solievivenles,
laIvez de un dos IaIadinos de CaiIos, o Ciande, que ienenoia una
seiie de feilos e piodgios sensacionais, os quais Ievai consigo paia o
lnuIo se no conseguii liansnili-Ios a posleiidade aliaves da paIavia
ou da giavuia, da naiialiva ou da cano. QuaI e, enlielanlo, o neio peIo
quaI naiiaiei a Viagen paia o Oiienle` No sei iespondei. Lsla piineiia
lenlaliva, iniciada con a neIhoi das inlenes, j alinge as iaias do
inconpieensveI. Lia ninha inleno descievei sinpIesnenle ninhas
Ienlianas dos falos e delaIhes individuais de nossa Viagen ao Oiienle.
Iaiecia-ne nuilo sinpIes. L naI coneaia, vejo-ne conpeIido a
inleiionpei, devido a un nico e sinpIes episdio solie o quaI no
havia ainda iefIelido, ou seja, o desapaiecinenlo de Leo. Tenho en
ninhas nos no una liana, nas un enaianhado de niIhaies de fios
que exigiiian anos paia seien desenlaiaados poi cenlenas de nos,
nesno que cada fio no se loinasse lo leiiiveInenle figiI e se ionpesse
poi enlie os dedos ao seien locados. Todo hisloiiadoi, penso eu, deixa-se
afelai iguaInenle ao naiiai os aconlecinenlos de deleininado peiodo, e
deseja ie lial-Ios con sinceiidade. Onde esl o cenlio dos falos, o ponlo
conun en loino do quaI giavilaio, e que Ihes peinilii a unidade` L
pieciso que o auloi, paia que haja esla coeso, a causaIidade, o senlido
que deseja ieveIai e que possa nanifeslai-se de aIguna naneiia, ciie
enlidades, un heii, una nao, una ideia, fazendo de suas ciiaes aIvo
da ao, que na ieaIidade lialan-se de pessoas desconhecidas.
19
L difciI descievei con conexo una seiie de falos que ieaInenle
ocoiieian e foian leslenunhados, solieludo en neu caso, pois se
loinan duvidosos no nonenlo en que penso neIes nais
delaIhadanenle, fogen-ne das nos e se dissoIven cono lanlen se
dissoIveu nossa conunidade, a nais unida en lodo o nundo. No exisle
una unidade, un cenlio, un ponlo en loino do quaI se piocesse a
iolao.
Nossa Viagen ao Oiienle e a Confiaiia, a lase de nossa
conunidade, foian o falo nais inpoilanle de ninha vida, en visla das
quais ninha pipiia vida pessoaI paiecia inleiianenle sen inpoilncia.
L agoia, que desejo ienenoi-Ias e descievei esle falo lo inpoilanle, ou
peIo nenos paile deIe, iesla-ne apenas un conjunlo de inagens isoIadas
e fiagnenladas que se iefIelen en nin, e esla iefIexo, ou seja, eu
nesno, esle espeIho, senpie que neIe ne filo, nada nais e que a
supeifcie de un vidio pIano. CoIoco de Iado a pena con a sinceia
inleno e espeiana de conlinuai ananh ou en quaIquei oulio dia, ou
nesno de ieconeai una nova naiialiva, nas no fundo de ninhas
inlenes, de ninha necessidade pienenle de ieIalai nossa hisliia, exisle
una dvida leiiveI. Lsla nesna dvida assoIou-ne duianle as luscas a
Leo, no VaIe do Moilio. No se Iinila a indagai, Sua hisliia podei sei
conlada` Mas insisle na peigunla, Voc ieaInenle a expeiinenlou`
Conhecenos exenpIos de honens que pailicipaian da Ciande Cueiia e,
enloia livessen nuilas hisliias e falos veidicos paia conlai, deven lei
aliigado as nesnas dvidas.

20
3



VLNHO pensando conslanlenenle en ninha deciso, desde
que escievi os capluIos anleiioies, lenlando soIucionai ninhas
dificuIdades. L no enconliei una sada. Ainda ne acho confuso. Mas
eslou deleininado a no desislii, e no nonenlo en que assin decidi,
aliavessou-ne a nenle una agiadveI Ienliana. Ioi o nesno que ne
ocoiieu, quando inicianos a expedio, aqueIa epoca, havano-nos
dedicado a una enpiesa apaienlenenle inpossveI, viajvanos nas
lievas, sen conhecei nossos iunos e pIanos. L, apesai disso, lnhanos
denlio de ns una foia ioais possanle que a ieaIidade ou a
piolaliIidade, que eia a fe nos desgnios e na necessidade de nossa ao.
Tive un eslienecinenlo ao iecoidai esle senlinenlo, e naqueIe
alenoado nonenlo ludo loinou-se novanenle cIaio e possveI.
Decidi execulai neus pIanos. Ainda que seja necessiio ieconeai
dez, cen vezes ninha naiialiva, chegando senpie ao nesno cu|-dc-sac,
cen vezes a ielonaiei. Se no ne foi dado ieconsliuii as inagens en
foina de un lodo coiienle, apiesenlaiei cada fiagnenlo isoIado lo
fieInenle quanlo possveI. L, lanlo quanlo ne foi agoia ainda peinilido,
olseivaiei o pieceilo nxino de nosso inpoilanle peiodo, janais
deixando-ne enlaiaai peIa iazo, lendo senpie en nenle que a fe e
nais foile que a ieaIidade, cono a denoninanos.
Duianle esse inleivaIo, fiz una sinceia lenlaliva de aloidai neus
oljelivos de una naneiia pilica e judiciosa. Iiocuiei un anigo de
juvenlude que noia nesla cidade e e diieloi de un joinaI. Seu none e
Lucas. Iailicipou da Ciande Cueiia e pulIicou un Iivio de giande
liiagen solie o assunlo. Lucas ieceleu-ne caIoiosanenle. Cono e
naluiaI, linha piazei en ievei un anligo conpanheiio de coIegio. Tive
duas Iongas conveisas con eIe.
Tenlei faz-Io conpieendei ninha siluao. Deixei de Iado as
evasivas. Disse-Ihe con loda a fianqueza que pailicipaia daqueIa
nagnfica joinada da quaI eIe lanlen j deveiia lei ouvido faIai, a
Viagcn ac Oricn|c, a expedio da Confiaiia, ou quaIquei que fosse a sua
denoninao paia o plIico. Sin, naluiaInenle, soiiiu con iionia, e
cIaio que se Ienliava. Lnlie seus anigos o singuIai episdio eia
conhecido piincipaInenle, laIvez con un ceilo desiespeilo, cono a
21
Cruzada |nfan|i|. TaI novinenlo no eia Ievado a seiio poi seu cicuIo de
anigos. Ioia incIusive conpaiado a una especie de novinenlo leosfico
ou una iinandade. Havian lanlen ficado suipiesos con os xilos
peiidicos da enpiesa. Leian con o devido iespeilo solie a deslenida
viagen aliaves da Sulia Supeiioi, do liiunfo en iengailen, da
iendio da aIdeia nonlanhosa de Tessin, e nuilas vezes peigunlavan-se
se o novinenlo desejaiia coIocai-se a seivio de un goveino
iepulIicano. O assunlo, enlo, esgolou-se. Muilos dos anligos Ideies
alandonaian o novinenlo, na veidade, paiecian de ceilo nodo
enveigonhai-se deIe, e no nais desejavan Ienli-Io. As nolcias a esse
iespeilo eian poucas e senpie eslianhanenle conliadiliias. Assin, a
queslo foi posla de Iado ad ac|a e esquecida, cono lanlos novinenlos
poIlicos, ieIigiosos e ailslicos consideiados excnliicos, naqueIa epoca
do aps-gueiia. Ioi un peiodo iico en piofelas, sociedades secielas con
espeianas nessinicas, que suigian e desapaiecian sen deixai
veslgios.
LIe deixou cIaia sua opinio, a de un celico len inlencionado.
Todos os que ouviian sua hisliia, nas deIa no havian pailicipado,
laIvez livessen pensado o nesno solie a Confiaiia e a Viagen ao
Oiienle. No linha a inleno de convencei Lucas, nas pieslei-Ihe
aIgunas infoinaes escIaiecedoias. Ioi exenpIo, disse-Ihe que nossa
Confiaiia no eia una conseqncia do aps-gueiia, nas que aliavessaia
loda a hisliia univeisaI, e cIaio que, aIgunas vezes, de naneiia disciela,
poien foinando una Iinha conlnua, que, nesno ceilas fases, cono a da
Ciande Cueiia, no passaian de eslgios da nossa hisliia, e lanlen
que Zoioaslio, Lao-Tse, IIalo, Xenofon, Iilgoias, AIleilus Magnus, Don
Quixole, Tiislian Shandy, NovaIis e audeIaiie eian co-fundadoies e
nenlios da Confiaiia. LIe soiiiu exalanenle da naneiia que eu
espeiava. ~ en ~ disse eu ~ no vin aqui paia infoin-Io, nas paia
que voc ne liansnila aIguns conhecinenlos. Tenho un enoine desejo
de escievei, laIvez no a hisliia da Confiaiia (nen un exeicilo de
eiudilos seiia capaz de faz-Io), nas conlai, de naneiia sinpIificada a
hisliia de nossa viagen. No enlanlo, lenho dificuIdades ale en iniciai o
assunlo. No se liala de capacidade Iileiiia, esla eu cieio possuii. L,
aIen do nais, no aIinenlo anlies a esse iespeilo. No, aconlece que a
ieaIidade que oulioia expeiinenlei, ao Iado de neus conpanheiios, no
nais exisle, e enloia as Ienlianas que deIa guaido sejan as nais
pieciosas e vvidas que possuo, paiecen-ne lo dislanles, conposlas de
lo diveisas lianas, que e cono se nascessen de oulias eslieIas, en
oulios niInios, ou fossen aIucinaes.
~ Lu o conpieendo! ~ excIanou Lucas, agilado. Agoia nossa
conveisa coneava a inleiess-Io. ~ Conpieendo peifeilanenle! L
22
piecisanenle o que ocoiie conigo en ieIao as ninhas expeiincias de
gueiia. Senlia hav-Ias vivido cIaia e inlensanenle, suas inagens quase
expIodian en ninha nenle, eia cono se houvesse en ninha calea un
ioIo de fiIne, con niIhaies de nelios de conpiinenlo. Mas quando
senlei-ne en ninha nesa de lialaIho, as aIdeias e losques desliudos, os
lienoies de leiia piovocados peIo pesado lonlaideio, a congIoneiao
de loipeza e nagnilude, de nedo e heiosno, de eslnagos e nenles
enliuIhados, do leiioi da noile e do hunoi sonliio, enconliavan-se
infinilanenle ienolos, cono se fosse un sonho, sen quaIquei ieIao
con a ieaIidade. Voc sale que, apesai de ludo, acalei poi escievei
ninhas neniias de gueiia, que so aluaInenle Iidas e disculidas en
loda paile. Mas, quei salei de una coisa` No cieio que dez Iivios cono
esle, dez vezes neIhoies e nais piecisos que o neu, podeiian apiesenlai
una inagen ieaI da gueiia ao nais seiio Ieiloi, se eIe pipiio deIa no
houvesse pailicipado. L no foian nuilos. Mesno aqueIes que
pailicipaian, no a expeiinenlaian poi nuilo lenpo. L se fossen
nuilos ~ loinaiian a esquecei-se deIa. O naioi desejo de un honen
ansioso poi expeiinenlai aIguna coisa laIvez seja deIa se esquecei.
Ieinaneceu poi aIgun lenpo en siIncio, paiecendo peipIexo e
peidido en suas iefIexes. Suas paIavias havian confiinado ninha
pipiia expeiincia e pensanenlos.
Aps aIgun lenpo peigunlei-Ihe cauleIosanenle: ~ Lnlo, cono
foi possveI escievei o Iivio`
LIe nedilou poi aIguns nonenlos, despeilando do devaneio,
disse: ~ Iude faz-Io apenas poique eia necessiio. Ou escievia o Iivio,
ou via-ne lonado peIo desespeio, eia o nico neio de escapai da
inanidade, do caos e do suicdio. Lscievi o Iivio sol essa leiiveI piesso,
e isso ne liouxe a cuia espeiada, sinpIesnenle poique foia esciilo, no
inpoilando que fosse lon ou nau. Lia a nica coisa que inpoilava. Ao
esciev-Io, no pensei en oulios Ieiloies, nas excIusivanenle en nin,
quando nuilo en un ou oulio conpanheiio de gueiia nais chegado, e
no pensava enlo nos solievivenles, nas nos que lonlaian noilos na
gueiia. Lia cono se deIiiasse ou eslivesse Iouco, ceicado de coipos
nuliIados, foi assin que pioduzi o Iivio.
L concIuiu nossa piineiia conveisa, dizendo sulilanenle: ~
Ieidoe-ne, nada nais posso dizei, nen una s paIavia. No posso
ieaInenle. Adeus.
L fez con que ne ieliiasse.
Ln nosso segundo enconlio achei-o novanenle caIno e senhoi de
si, con o nesno soiiiso iinico nos Ilios, enloia lialasse neu
piolIena con seiiedade e denonsliasse conpieend-Io en loda a
23
exlenso. Deu-ne aIgunas sugesles que, no enlanlo, paieceian-ne de
ceilo nodo inleis. Ao finaI de nossa segunda e Ilina conveisa, disse
en lon quase casuaI: ~ Oua, voc esl senpie ieloinando ao episdio
do seiviaI Leo. Islo no ne agiada, cieio que iepiesenla un olslcuIo
en seu caninho. Lileile-se, deixe Leo de Iado, acho que isso se loinou
paia voc una ideia fixa.
Lslava a ponlo de aigunenlai que no se podian escievei Iivios
sen ideias fixas, quando fui suipieendido poi una peigunla inespeiada:
~ LIe se chanava ieaInenle Leo` Minha fionle coliiu-se de suoi.
~ Sin, ~ iespondi ~ e cIaio que se chanava Leo.
~ L esle eia o seu none de lalisno` Caguejei.
~ No, seu none de lalisno eia ... eia ... no ne iecoido. Leo eia
seu solienone. Lia assin que lodos o chanavan.
Lnquanlo eu ainda faIava, Lucas lonou nas nos un giosso Iivio
en sua nesa e o foIheou. Con inpiessionanle iapidez enconliou e
naicou con o dedo un ponlo da pgina aleila. Lia un calIogo, e seu
dedo indicava o none Leo.
~ Veja ~ iiu eIe ~ ns j lenos un Leo. Andieas Leo,
SeiIeigialen, 69A. No se liala de un none conun, laIvez esle honen
saila aIguna coisa solie o seu Leo. Iiocuie-o. Quen sale no Ihe dii o
que voc deseja salei. Lu no posso. Se ne peinile, no lenho nuilo
lenpo. Ioi un giande piazei v-Io.
Caninhei vaciIanle, eslupefalo e agilado, ale que fechou a poila
alis de nin. LIe eslava ceilo, nada nais podeiia aconseIhai-ne.
NaqueIe nesno dia fui a SeiIeigialen, en lusca da casa, e
peigunlei solie o Si. Andieas Leo. Moiava en un quailo no leiceiio
andai. As vezes ficava en casa aos doningos e duianle a noile, de dia,
saa paia lialaIhai. Indaguei solie sua ocupao. Iazia de ludo,
disseian-ne. Manicuiava unhas, pialicava quiiopodia e nassagens, fazia
lanlen cuias con ungenlos e eivas. Nas ocasies difceis, quando o
lialaIho eia escasso, ocupava-se no lieinanenlo e lialanenlo de ces.
Reloinei decidido a no nais piocuiai aqueIe honen, ou enlo de no
Ihe ieveIai ninhas inlenes. No olslanle, eslava laslanle cuiioso paia
enconli-Io. Assin sendo, passei os dias seguinles olseivando sua casa
duianle ninhas fieqenles caninhadas, e hoje I ieloinaiei, pois ale
agoia no ne foi possveI enconliai Andieas Leo face a face.
Tudo isso esl ne Ievando ao desespeio, e ao nesno lenpo
deixa-ne feIiz, ou neIhoi, agilado e ansioso. Sinlo que ninha vida e eu
nesno sonos novanenle inpoilanles, e que vivi en una giande Iacuna.
24
L piovveI que os cInicos e psicIogos, que aliiluen lodas as
aliludes hunanas aos desejos egoslas, eslejan ceilos, no posso
conpieendei cono un honen que defende una causa duianle loda a
vida, que alandona os piazeies e o len-eslai, que se saciifica poi aIgo
deleininado, aja do nesno nodo que un liaficanle de esciavos ou
negocianle de naleiiais leIicos, e dissipe seus Iucios nuna vida de
piazeies. Mas eu seiia inedialanenle deiiolado nuna discusso con lais
psicIogos, pois lialan-se de pessoas que vencen senpie. Assin, ludo o
nais que eu lenha consideiado lon e juslo, coisas peIas quais ne
saciifiquei, no passaian de desejos egoslas. Na veidade, a cada dia que
passa vejo nais cIaianenle neu egosno piesenle en neus pIanos de
escievei a hisliia da Viagen ao Oiienle. De incio, paieceu-ne que
aliaava una idua laiefa en none de una nolie causa, nas aos
poucos chego a concIuso que, aliaves da desciio da joinada, viso o
nesno que o Si. Lucas con seu Iivio solie a gueiia: neIhoi dizendo,
desejo saIvai ninha vida, dando-Ihe novanenle senlido.
Se pudesse enconliai o caninho! Se pudesse apenas dai o
piineiio passo!
~ Deixe Leo de Iado, Iileile-se deIe! ~ exoilaia-ne Lucas. Lu s
podeiia Iiviai-ne deIe desliuindo neus pensanenlos e a ievoIla que
senlia en neu eslnago!
Oh, Deus, ajude-ne.
25
4



TUDO ne paiece ainda difeienle, e ainda no pude definii se foi
possveI iesoIvei neu piolIena. Mas ocoiieu un falo que janais
espeiaia ~ ou laIvez o espeiasse, anlegozasse, desejando-o e lenendo-o
ao nesno lenpo. L, no enlanlo, ainda ne paiece eslianho e inpiovveI.
Iui nuilas vezes a SeiIeigialen, laIvez nais de vinle, duianle o
peiodo que juIguei sei-ne favoiveI, e geiaInenle passava peIo 69A,
dizendo paia nin nesno: ~ Tenlaiei nais una vez, se nada aconlecei,
no voIlo nais. ~ Mas I eslava eu de novo, e, dois dias alis, consegui
salisfazei neus anseios. L cono os salisfiz!
Ao apioxinai-ne da casa, con cujas iachaduias e fissuias do
ieloco cinza-esveideado j eslava faniIiaiizado, ouvi o assolio de una
cano popuIai, vindo da janeIa de cina. De nada salia ainda, nas
peinaneci na escula. A nsica despeilou Ienlianas adoinecidas en
ninha nenle. Lia una nsica lanaI, nas Iindanenle execulada, con
nolas Ieves e agiadveis, eslianhanenle puias, lo aIegie e naluiaI cono
as canes dos pssaios. Delive-ne paia escul-Ia, cono que encanlado, e
ao nesno lenpo conovido, sen que nenhun pensanenlo ne desviasse
deIa. L se aIgun houve, devo lei juIgado que se lialava de un honen
nuilo feIiz e afveI que assoliava daqueIa naneiia. Duianle aIguns
ninulos senli-ne piegado ao soIo. Un veIho con o ioslo doenlio e
encovado passou poi nin. Viu-ne paiado e deleve-se lanlen paia
ouvii poi un lieve nonenlo, e soiiiu con conpieenso ao afaslai-se.
Seu conovenle oIhai enveIhecido paieceu dizei-ne:
~ No se nova, no e senpie que se pode ouvii aIgo assin.
Seu oIhai aninou-ne. Senli-ne liisle quando pailiu. NaqueIe
nesno nonenlo, conludo, peiceli que o assolio eia a concielizao de
lodos os neus anseios, que seu auloi devia sei Leo.
} coneava a escuiecei, nas no havia Iuz nas janeIas. A nsica
de sinpIes vaiiaes cessaia. Iez-se siIncio. ~ Agoia, eIe acendei as
Iuzes ~ pensei, nas ludo peinaneceu na escuiido. Lsculei enlo una
poila aliii-se no andai de cina e, en seguida, o iudo de passos na
escada. A poila da casa foi aleila e deIa suigiu aIguen que caninhava no
nesno iilno do assolio, con Ieveza e aIegiia, enloia o andai fosse
26
fiine, saudveI e joviaI. VisIunliei un honen esguio, sen chapeu, no
nuilo aIlo, e ninhas suspeilas liansfoinaian-se ein ceileza. Lia Leo, no
s o Leo do calIogo, nas o pipiio Leo, nosso queiido conpanheiio de
viagen e seividoi, cujo desapaiecinenlo, ceica de dez anos alis, nos
liouxeia lanlos dissaloies e desoiden. Senli un inpuIso de diiigii-ne a
eIe naqueIe inslanle de jliIo e suipiesa. Lenliei-ne enlo de que o
ouviia assoliai nuilas vezes duianle a Viagen ao Oiienle. Lian os
nesnos acoides de oulioia, poien, cono ne paieceian eslianhanenle
difeienles! Invadiu-ne una enoine liisleza, cono se ne apunhaIassen o
coiao: cono ludo linha nudado a pailii de enlo, o ceu, o ai, as
eslaes, os sonhos, o sono, o dia e a noile! Cono as coisas se havian
liansfoinado paia nin quando, giaas a una sinpIes Ienliana do
passado, un assolio e o iilno faniIiai de passos ne afelaian lo
piofundanenle, causando-ne ao nesno lenpo lanlo piazei e lanla doi!
O honen passou ienle a nin, a calea descoleila e eIslica
envoIla en una auia de seienidade, quando a vi poi lis, suigindo solie
a canisa azuI de coIaiinho aleilo. Sua figuia novia-se con agiIidade e
Ieveza aliaves da escuia aIaneda, quase inaudveI en sandIias finas ou
sapalos lnis. Lu o segui sen nenhun piopsilo deleininado. Cono
podeiia deixai de faz-Io! LIe piosseguia caninhando, e enloia o passo
fosse Ieve e fciI, asseneIhava-se lanlen a noile, linha as nesnas
caiacleislicas do ciepscuIo, eia conpanheiio da hoia, conlinha os sons
iepiinidos do cenlio da cidade, a Iuz liuxuIeanle das piineiias
Inpadas que coneavan a se acendei.
Diiigiu-se ao pequeno paique do Ioilo de So IauIo,
desapaiecendo en neio aos aIlos e ioIios ailuslos, e eu apiessei o passo
paia no peid-Io de visla. L eslava eIe novanenle, passeava Ienlanenle
ao Iongo dos canleiios de IiIazes e accias. O caninho lifuicou-se no
pequeno losque. Havia aIguns lancos ao Iongo do gianado. AIi, sol as
ivoies, j escuieceia. Leo passou peIo piineiio lanco, neIe eslava
senlado un joven casaI. O lanco seguinle eslava vazio. LIe senlou-se,
incIinando a calea paia lis, e duianle aIguns ninulos conlenpIou as
foIhas e as nuvens. Ln seguida liiou do loIso do casaco una caixinha
lianca de nelaI, coIocou-a a seu Iado no assenlo do lanco, deslanpou-a
e Ienlanenle ps-se a liiai da caixa aIgo que coIocou na loca e coneu
con piazei. Lnquanlo isso, eu caninhava de un Iado paia oulio na
enliada do losque, diiigi-ne enlo ao lanco onde se enconliava e senlei-
ne na exlienidade oposla. LIe eigueu o oIhai e filou-ne con seus oIhos
cinza-cIaios, sen inleiionpei a iefeio. Conia fiulas secas, aneixas e
danascos. Tiiava-as una a una poi enlie dois dedos, apeilava-as e
apaIpava, Ievava-as a loca e as nasligava denoiadanenle, con deIeile.
Iassou-se nuilo lenpo ale que conesse a Ilina fiula. Iechou enlo a
27
caixa e a coIocou de Iado, incIinou-se paia lis e eslendeu as peinas.
Agoia podia vei que seus sapalos de Iona linhan a soIa de coida
lianada.
~ Vai chovei hoje ~ disse eIe sulilanenle, no sei se paia nin
ou paia si pipiio.
~ L, paiece que sin ~ iespondi, un lanlo enlaiaado, pois se
no ieconheceia ninhas feies e neu andai, eia possveI, eu linha quase
ceileza, de que se iecoidaiia de ninha voz.
Mas eIe no ne ieconheceu alsoIulanenle, nen nesno peIa voz,
e enloia fosse esse o neu piineiio desejo, causou-ne enoine decepo.
No foia ieconhecido. LIe peinanecia o nesno aps dez anos,
no enveIheceia, conigo ocoiieia de naneiia difeienle,
neIancoIicanenle difeienle.
~ Voc assolia nuilo len ~ disse eu.
~ Lslive a escul-Io h pouco en SeiIeigialen. Causou-ne
enoine piazei. Lu j fui nsico.
~ De veidade` ~ excIanou anaveInenle.
~ L una leIa piofisso. Con que enlo o senhoi desisliu`
~ Sin, poi enquanlo. Cheguei ale a vendei neu vioIino.
~ Ioi nesno` Que pena! O senhoi esl en dificuIdades... islo e, o
senhoi esl con fone` Ainda lenho aIguna coisa de conei en casa.
Tiago lanlen aIgun dinheiio no loIso.
~ No, no ~ iepIiquei iapidanenle ~ no foi isso que quis
dizei. Lslou en loa siluao. Tenho nais do que o necessiio. Mas de
quaIquei nodo, nuilo oliigado, foi nuilo genliI en ofeiecei-ne. No e
senpie que se enconlian pessoas assin.
~ O senhoi acha` TaIvez lenha iazo. As pessoas as vezes so
nuilo eslianhas. O senhoi lanlen e una pessoa eslianha.
~ Sou` Ioi que diz isso`
~ en, poique o senhoi len dinheiio e vendeu seu vioIino. Quei
dizei que no nais apiecia a nsica`
~ Sin, apiecio, nas as vezes aconlece que un honen no nais
enconlia piazei en aIgo de que coslunava goslai. Un honen vende seu
vioIino ou o aliia de enconlio a paiede, un pinloi un leIo dia queina
lodos os seus quadios. Nunca ouviu faIai en casos assin`
~ Sin, ouvi. L devido ao desespeio. Aconlece ieaInenle. Lu
nesno conheo duas pessoas que se suicidaian. Iessoas cono essas so
28
loIas e poden sei peiigosas. H ceilas pessoas a quen no podenos
ajudai. Mas o que faz agoia, se no len nais seu vioIino`
~ Oia, nuilas coisas. No lenho ieaInenle nuilo o que fazei. }
no sou joven e fieqenlenenle adoeo. Mas poi que insisle en faIai
solie o vioIino` No e lo inpoilanle.
~ O vioIino` L que ne faz Ienliai o Rei Davi.
~ O Rei Davi` O que len eIe a vei con isso`
~ LIe lanlen eia nsico. Quando ainda nuilo joven,
coslunava locai paia o Rei SauI e nuilas vezes dissipava seus
aloiiecinenlos aliaves da nsica. Mais laide eIe pipiio loinou-se iei,
un giande iei cheio de cuidados, de hunoi vaiiveI e afIies. Usava
una coioa e diiigia gueiias, e lanlen peipeliou alos ciueis, loinando-se
nuilo fanoso. Mas quando penso en sua vida, a fase nais leIa e a do
joven Davi locando haipa paia o polie SauI, e acho IanenlveI que
lenha se loinado iei. Lia nuilo nais feIiz e londoso quando nsico.
~ L cIaio que sin! ~ excIanei aiielaladanenle. ~
NaluiaInenle, eIe eia nais joven aqueIa epoca, nais leIo e nais feIiz.
Mas no se fica joven eleinanenle, o seu Davi de quaIquei naneiia
peideiia a juvenlude e a leIeza, loinando-se un honen cheio de
cuidados, nesno que conlinuasse nsico. Lnlo liansfoinou-se no
giande Davi, ieaIizou giandes feilos e conps saInos. A vida no e
senpie diveiso!
Leo eigueu-se e fez una nesuia. ~ Lsl ficando escuio ~ disse
~ e Iogo coneai a chovei. No conheo con delaIhes os feilos de Davi,
no sei se foian ieaInenle nolveis. Iaia sei fianco, lanpouco conheo
len os seus saInos, nas no goslaiia de dizei nada conlia eIes. Conludo,
nada que Davi lenha dilo ne piovai que a vida no passa de un jogo. L
exalanenle isso a vida, quando e leIa e feIiz... un jogo! L cIaio que se
poden fazei nuilas oulias coisas, liansfoin-Ia en devei, en canpo de
lalaIha, en piiso, nas isso no a loina nais leIa. Ale Iogo, foi un
piazei conhec-Io!
O honen eslianho e anveI afaslou-se con seu andai Ieve e
fiine, e eslava piesles a desapaiecei quando senli ionpeien-se neus
podeies de auloconlioIe e conedinenlo. Coiii alis deIe con desespeio e
giilei supIicanle: ~ Leo, Leo! Voc e Leo, no e` Voc no ne conhece
nais` Ionos conpanheiios da Confiaiia, ainda sonos. Iailicipanos
junlos da Viagen paia o Oiienle. Lsqueceu-se de nin, Leo` No se
Ienlia dos Cuaidas da Coioa, de KIingsoi e CoIdnund, do IeslivaI en
iengailen, do despenhadeiio do Moilio Infeiioi` Leo, lenha piedade de
nin!
29
LIe no fugiu cono eu lenia, enloia no se voIlasse, caninhou
con passo fiine, cono se nada livesse esculado, nas deu-ne lenpo paia
que o aIcanasse, e paieceu no fazei oljeo a que seguisse a seu Iado.
~ O senhoi esl lo agilado, lo apiessado ~ disse genliInenle
~ islo no e lon. Desfiguia nossas feies e piejudica a sade,
Caninhenos devagai, acaIna os neivos. So naiaviIhosas eslas golas
espaisas de chuva, no acha` Caen do ceu cono gua-de-coInia.
~ Leo ~ disse en lon supIicanle ~ lenha piedade! Diga-ne
apenas una coisa: voc ainda ne conhece`
~ Ah! ~ ieliucou suavenenle, cono se faIasse a un lledo ou
un Iouco, ~ agoia o senhoi se senlii neIhoi, eslava apenas agilado. O
senhoi ne peigunla se o conheo. Oia, quen conhece oulias pessoas, ou
nesno a si pipiio` Quanlo a nin, no consigo conpieendei as pessoas.
No ne inleiesso poi eIas. No enlanlo, conpieendo os ces, os pssaios e
os galos... nas no o conheo, ieaInenle, senhoi.
~ Mas voc no peilence a Confiaiia` No fez paile da expedio
conosco`
~ Lu ainda ieaIizo a joinada, senhoi, e ainda peileno a
Confiaiia. So lanlos que suigen e pailen, a genle conhece as pessoas e
ao nesno lenpo no as conhece. Con os ces e nuilo nais sinpIes.
Lspeie, fique aqui un inslanle!
Ligueu o dedo en sinaI de adveilncia. Deliveno-nos no jaidin
as escuias, que se deixava envoIvei poi una ciescenle nevoa fina. Leo
conliaiu os Ilios e deixou escapai un Iongo, suave e vilianle assolio,
aguaidou poi un nonenlo e voIlou a assoliai. Dei un passo paia lis
quando, do oulio Iado da ceica leIada onde nos enconlivanos, saIlou
un enoine co poIiciaI, suigindo poi enlie os ailuslos, e, ganindo de
piazei, encoslou o coipo de enconlio a ceica, paia que pudesse sei
acaiiciado pIos dedos de Leo, aliaves dos aianes. Os oIhos do aninaI
faiscavan, con iefIexos veides, e senpie que seu oIhai pousava solie
nin, soIlava un piofundo genido. Lia cono un liovo dislanle, quase
inaudveI.
~ Lsle e un co poIiciaI, seu none e Neckei ~ disse Leo,
apiesenlando-ne. ~ Sonos giandes anigos. Neckei, esle e un ex-
vioIinisla. Voc no deve fazei nada conlia eIe, nen nesno Ialii.
Leo acaiiciou suavenenle o espesso pIo do aninaI aliaves das
giades. Lia ieaInenle una leIa cena, agiadava-ne vei cono se enlendia
lo len con o co, e o piazei que aqueIe enconlio noluino Ihe causava.
Ao nesno lenpo, nagoava-ne, eia quase insupoilveI, o falo de que
Leo fosse lo afeluoso con o co, piovaveInenle con lodos os ces da
30
iedondeza, ao passo que nos sepaiava una enoine dislncia. A anizade
e inlinidade que eu piovocava con huniIdade e quase spIica paiecia
peilencei aqueIe aninaI, Neckei, e lanlen a lodos os denais, a cada
gola de chuva, a cada paIno de cho que Leo pisava. Lia cono se eIe
dedicasse lodo o seu sei, nuna conslanle aleno as coisas que o ceican,
conhecendo-as lodas, e sendo conhecido e anado poi eIas. L juslanenle
conigo, que o anava e deIe necessilava lanlo, no havia essa inlinidade,
eia o nico de quen eIe fugia, filava-ne de naneiia fiia e pouco
anislosa, nanlinha-ne a dislncia e afaslaia-ne de sua neniia.
Iiosseguinos na caninhada Iado a Iado. Da oulia exlienidade da
ceica o co o seguia, enilindo sons alafados e salisfeilos de afeio e
piazei, sen, conludo, esquecei ninha piesena indesejveI, pois nuilas
vezes iepiiniu seus giunhidos de defesa e hosliIidade, poi anoi a Leo.
~ Ieidoe-ne ~ loinei a faIai ~ eslou lonando seu lenpo.
NaluiaInenle, deseja ii paia casa e iecoIhei-se.
~ AlsoIulanenle ~ iespondeu soiiindo. ~ No ne inconoda
passeai peIa noile. No ne faIlan lenpo e vonlade, no sei se o nesno
ocoiie con o senhoi.
Disse essas paIavias con deIicadeza e, naluiaInenle, con
sinceiidade. Ioien, naI iespondeia, senli sulilanenle un cansao
enoine, na nenle e en cada nscuIo do coipo, e cono ne eian
faliganles aqueIas andanas inleis e enlaiaosas no neio da noile.
~ Lslou ieaInenle nuilo cansado ~ disse desaninado ~ agoia
coneo a senli-Io. AIen do nais, no vejo nolivo paia ficai passeando
sol a chuva, aloiiecendo os oulios.
~ Cono desejai ~ disse eIe con coilesia.
~ Ah, Si. Leo, o senhoi no faIava conigo desla naneiia duianle
a viagen da Confiaiia ao Oiienle. Lsqueceu-se ieaInenle de ludo` en,
no adianla. No o inpoilunaiei nais. oa-noile.
Desapaieceu iapidanenle na noile escuia. AIi fiquei sozinho,
cono un loIo, a calea iecIinada. Ieideia a pailida. LIe no ne conhecia,
no desejava conhecei-ne, iiia-se de nin.
VoIlei peIa aIaneda, Neckei, o co poIiciaI, Ialia fuiioso poi lis
da ceica de aiane. Lslieneci de cansao, desnino e soIido, sol a lepida
unidade daqueIa noile de veio.
Iassaia poi nonenlos seneIhanles no passado. No decuiso
desses peiodos de desespeio, eia cono se eu, un peiegiino peidido,
houvesse chegado a oulia exlienidade da leiia, e nada nais ne ieslasse
a no sei a salisfao do Ilino desejo: despencai-ne de seu Iinile
nxino paia o vazio ~ paia a noile. Lsle senlinenlo de desespeio
31
voIlou a afIigii-ne nuilas vezes, o inpuIso suicida, no enlanlo, afaslaia-
se e quase desvaneceia. A noile no eia nais o vazio, a negao. Iaia
nin, liansfoinaia-se en nuilas oulias coisas. Aceilava agoia as hoias
de desaIenlo cono se iecele una doi fsica, ns a supoilanos, con
desnino ou coiagen, senlinos que piogiide, e as vezes nos invade una
cuiiosidade enfuiecida ou zonleleiia quanlo a sua capacidade de
ciescei, paia vei ale que ponlo a doi pode ainda aunenlai. Toda a
liisleza de ninha vida de desiIuses que, desde o ieloino da naI
sucedida viagen ao Oiienle, loinaia-se cada vez nais inliI e sen
senlido, loda a desciena en nin nesno e en ninha capacidade, as
saudades que senlia, pesaioso e fiusliado, dos leIos lenpos que viveia
oulioia, ciescian denlio de nin cono essas doies, eIevavan-se cono
ivoies e nonlanhas, inpoilunavan-ne, e adivinhan excIusivanenle da
laiefa a que ne piopuseia anleiioinenle, a naiialiva da Viagen ao
Oiienle e solie a Confiaiia. Senlia agoia que ieaIiz-Ia no ne liaiia
salisfao ou pioveilo. Sonenle una espeiana paiecia-ne
conpensadoia ~ puiificai-ne e iedinii-ne aliaves de neu lialaIho, do
seivio que pieslaiia a Ienliana daqueIes nagnficos dias, coIocando-
ne novanenle en conlalo con a Confiaiia e suas expeiincias.
Ao chegai a casa acendi a Iuz, senlei-ne a nesa de lialaIho con
as ioupas noIhadas, o chapeu solie a calea, e escievi una caila.
Iieenchi dez, doze, vinle pginas de iessenlinenlos, ienoiso e spIicas
endeieadas a Leo. Descievi-Ihe a necessidade que deIe senlia, evoquei
inagens de nossas expeiincias nluas, de nossos enlo anigos conuns.
Lanenlei as exlienas e infinilas dificuIdades que olslaian ninha len
inlencionada inicialiva. Desvaneceia-se o aloiiecinenlo do nonenlo,
agilado, senlaia-ne e escieveia. Apesai das dificuIdades, escievi,
supoilaiia ludo nas no divuIgaiia un nico segiedo da Confiaiia. A
despeilo de ludo, no deixaiia de conpIelai neu lialaIho en neniia
da Viagen ao Oiienle, paia gIoiificao da Confiaiia. Con enlusiasno
feliiI, coliia pginas e pginas de paIavias iapidanenle esciilas. As
Ianenlaes, queixas e aulo-acusaes joiiavan cono gua de una
loineiia queliada, sen iefIexo, sen fe, sen espeiana de iesposla,
apenas con o desejo de desalafai-ne. Lnquanlo eia ainda noile, Ievei a
Ionga e confusa caila a nais pixina caixa poslaI. IinaInenle veio a
nadiugada. DesIiguei as Iuzes, diiigi-ne ao pequeno doiniliio do
slo, que fica ao Iado de ninha saIa de eslai, e deilei-ne. Adoineci
inedialanenle, caindo nun sono piofundo e iepaiadoi.
32
5



AIS aliii os oIhos e cochiIai novanenle poi viias vezes,
despeilei no dia seguinle con una foile doi de calea, poien senlindo-
ne descansado. Iaia ninha exliena suipiesa, piazei e enlaiao,
enconliei Leo na saIa de eslai. Lslava senlado a leiia de una cadeiia e
paiecia espeiai h Iongo lenpo.
~ Leo ~ excIanei ~ voc veio!
~ LIes ne enviaian en none da Confiaiia ~ expIicou. ~ O
senhoi endeieou-ne una caila iefeiindo-se a eIa. Mosliei-a aos
nagisliados. O senhoi devei apiesenlai-se peianle o AIlo Tiono.
Iodenos ii`
Apiessei-ne, peiluilado, a caIai neus sapalos. Minha nesa,
desaiiunada a noile anleiioi, apiesenlava ainda un aspeclo de
desoiden e confuso. NaqueIe nonenlo, naI iecoidava o que havia
esciilo aIi senlado, lo cheio de angslia, aIgunas hoias alis. Conludo,
no paiecia lei sido en vo. AIguna coisa aconleceia. Leo vieia.
Repenlinanenle, peIa piineiia vez, peiceli a inpoilncia de suas
paIavias. Lnlo ainda exislia a Ccnfraria, da quaI nada nais souleia, e
que exisliia sen nini e no nais ne consideiava un de seus nenlios!
Ainda exislian a Confiaiia e o AIlo Tiono! Havia os nagisliados, e esles
ne chanavan! Senli un caIafiio. Viveia lanlos neses naqueIa cidade,
dedicando-ne aos aponlanenlos solie a Confiaiia e nossa viagen, sen
salei se a nesna ainda exislia, onde se enconliava, ou se eia eu laIvez o
seu Ilino nenlio. Na veidade, paia sei fianco, en ceilas ocasies
duvidaia ale de que a Confiaiia e ninha pailicipao junlo a nesna
houvessen ieaInenle ocoiiido. L agoia aIi eslava Leo, enviado poi eIa,
con a incunlncia de Ievai-ne. Lu foia Ienliado, inlinado, eIes
desejavan ouvii-ne, laIvez juIgai-ne. Deus do ceu! Lslava pionlo.
Lslava pionlo a denonsliai que no os liaia. Lslava pionlo a oledecei.
Quei os nagisliados ne punissen ou peidoassen, eslava piepaiado de
anleno paia aceilai o que viesse, paia concoidai con seu juIganenlo e
oledec-Ios.
Iailinos. Leo seguia na fienle, e, novanenle, cono coslunava
fazei nuilos anos alis ao olseivai seu nodo de andai, fui oliigado a
33
adnii-Io cono un seividoi peifeilo. Caninhava peIas iuas a ninha
fienle, giI e pacienlenenle, indicando o caninho: eia o guia peifeilo, o
seividoi ideaI no cunpiinenlo de sua laiefa, o nagisliado sen faIhas.
Inpunha un iduo lesle paia a ninha pacincia. A Confiaiia nandaia-
ne chanai, o AIlo Tiono ne aguaidava, ludo que possua eslava en
jogo: ninha vida fuluia seiia decidida, a vida passada iiia agoia
conseivai ou peidei lodo o seu senlido ~ eslieneci de ansiedade, piazei,
angslia e lenoi. O caninho que Leo lonaia paiecia-ne, na ninha
inpacincia, inleininveI, pois live de seguii o neu guia poi nais de
duas hoias, aliaves dos nais eslianhos e apaienlenenle capiichosos
caninhos. Leo deixou-ne poi duas vezes a espei-Io a poila de una
igieja na quaI foi oiai. Duianle Iongo lenpo, que paia nin paieceu una
eleinidade, peinaneceu en nedilao, alsoilo dianle da veIha
MunicipaIidade, e conlou-ne da sua fundao, no secuIo XV, poi un
fanoso nenlio da Confiaiia. L enloia a naneiia cono livesse lonado
aqueIe caninho paiecesse lo cuidadosa e pioposilaI, confundian-ne as
voIlas, desvios e ziguezagues aliaves dos quais apioxinvano-nos de
nosso deslino. A caninhada, que cuslou-nos loda a nanh, podeiia lei
sido feila en un quailo de hoia.
IinaInenle, Leo guiou-ne ale uina iua sossegada e suluilana,
chegando a un enoine piedio siIencioso. A juIgai peIo aspeclo exleiioi,
dii-se-ia que se lialava de una anpIa assenlIeia, ou un nuseu. A
piincpio no se via vivaIna en paile aIguna. Os coiiedoies e escadas
eslavan deseilos e fazian ecoai nossos passos. Leo coneou a piocuiai
enlie os veslluIos, escadas e anlecnaias. Aliiu cauleIosanenle una
enoine poila, que nos ieveIou un alaiiolado esldio ailslico, dianle de
un cavaIele vinos o ailisla KIingsoi en nangas de canisa ~ ah, quanlos
anos se havian passado desde a Ilina vez que viia aqueIe ioslo anado!
Conludo, no ousei cunpiinenl-Io, no eia opoiluno, naqueIe
nonenlo. Lu eia espeiado. Ioia convocado. KIingsoi no nos pieslou
nuila aleno. Cunpiinenlou Leo con un aceno de calea, no ne viia
ou no ne ieconheceia, e fez un geslo, anveI enloia decidido, paia
que nos ieliissenos, no peinilindo quaIquei inleiiupo en seu
lialaIho.
IinaInenle, no lopo do inenso edifcio, cheganos a una gua-
fuilada que cheiiava a papeI e cailoIina, en cujos coiiedoies, aliaves de
cenlenas de jaidas, havia poilas de ainiios, Ionladas de Iivios e piIhas
de docunenlos, un aiquivo giganlesco, una enoine chanceIaiia.
Ninguen lonava conhecinenlo de nossa piesena, eslavan lodos
siIenciosanenle ocupados. Tive a inpiesso de que lodo o pIanela, ale
nesno o fiinanenlo eia daIi goveinado ou peIo nenos olseivado e
iegisliado. Lspeianos duianle Iongo lenpo de pe naqueIe IocaI, os
34
encaiiegados dos aiquivos e lilIioleca novian-se apiessadanenle a
nossa voIla, con suniios e nneios de calIogos nas nos. CoIocavan
escadas e neIas sulian en diveisos ponlos da saIa, os eIevadoies e
pequenos vagoneles eian poslos en novinenlo, cuidadosa e
siIenciosanenle. Leo enlo ps-se a canlai. Lsculei-o conovido, en ceila
ocasio aqueIa nsica ne foia nuilo conhecida. Lia a neIodia de una
das canes da nossa Confiaiia.
Ao son da nsica, houve un ieluIio geiaI. Os nagisliados
ieliiaian-se, a saIa peinaneceu en una sonliia soIido. Un giupo de
pessoas ocupadas, ninscuIas e iiieais, lialaIhavan pixinas ao
giganlesco aiquivo, no fundo da saIa. Sua paile fionleiia, conludo,
nosliava-se espaosa e vazia. O iecinlo ganhaia inpiessionanles
dinenses. No cenlio, disposlos en oiden, eslavan nuneiosos assenlos,
e, vindos do fundo da saIa, e das inneias poilas, suigiian diveisos
nagisliados que se apioxinaian Ienlanenle dos assenlos e os ocupaian
un a un. Aos poucos foian pieenchidas lodas as fiIeiias de cadeiias. A
caiieiia de assenlos eiguia-se giadalivanenle ale cuIninai con un
liono, que ainda no foia ocupado. O soIene Sinediio achava-se iepIelo
ale a aIluia do liono. Leo Ianou-ne un oIhai de adveilncia paia que
ne nanlivesse caIno, siIencioso e conliilo, desapaiecendo en neio aos
denais, de iepenle, eIe se foia, e no pude nais v-Io. Mas aqui e aIi, poi
enlie os nagisliados que se ieunian en iedoi do AIlo Tiono, olseivei
fisiononias faniIiaies, quei giaves, quei soiiidenles. Vi AIleilus
Magnus, o laiqueiio Vasudeva, o ailisla KIingsoi, e nuilos oulios.
Ioi fin lodos siIenciaian e o Iiesidenle da AssenlIeia deu
enliada na saIa. Senlia-ne pequenino e alandonado peianle o AIlo
Tiono, piepaiado paia ludo, nun eslado de enoine ansiedade, enloia
de inleiio acoido con ludo o que aIi ocoiiesse e ficasse decidido.
A voz do Iiesidenle da AssenlIeia eigueu-se cIaia e seiena
aliaves do iecinlo.
~ Aulo-acusao de un conpanheiio de Confiaiia, deseiloi ~
ouvi-o anunciai. Meus joeIhos lieneian. Tialava-se de neu deslino. Mas
assin devia sei... as coisas piecisavan agoia sei escIaiecidas. O
Iiesidenle piosseguiu:
~ Seu none e H. H.` O senhoi pailicipou da naicha aliaves da
Sulia Supeiioi, e do IeslivaI de iengailen` Alandonou seu giupo
Iogo aps a passagen peIo Moilio Infeiioi` Confessou que desejava
escievei a naiialiva da Viagen ao Oiienle` Consideiou-se inpedido peIo
seu volo de siIncio solie os segiedos da Confiaiia`
Respondi afiinalivanenle a cada unia das peigunlas, nesno
aqueIas que a nini paiecian inconpieensveis e assusladoias.
35
Os nagisliados confeienciaian con nuiniios e geslos duianle
aIguns nonenlos, a seguii, o Iiesidenle da AssenlIeia deu novanenle
un passo a fienle e piocIanou:
~ O aulo-acusado esl de agoia en dianle auloiizado a ieveIai
pulIicanenle lodos os eslalulos e segiedos da Confiaiia que foien de
seu conhecinenlo. AIen disso, eslo a sua disposio lodos os aiquivos
da Confiaiia, paia que conpIele seu lialaIho.
Dilo islo, afaslou-se. Os nagisliados dispeisaian-se e
desapaieceian Ienlanenle, aIguns paia o fundo da saIa, oulios paia as
sadas, fez-se siIncio conpIelo na enoine saIa. OIhava ansiosanenle a
ninha voIla, quando vi, solie un dos aiquivos, docunenlos que ne
paieceian faniIiaies. Ao lona-Ios en ninhas nos, ieconheci neu
lialaIho, ninha difciI pioduo, o nanusciilo que linha iniciado. A
Narra|ita da Viagcn ac Oricn|c, de H. H., dizia o enveIope azuI. Tonei-o
nas nos e Ii a pequena e apeilada caIigiafia, nuilas vezes ialiscada e
cheia de coiiees. Assuslava-ne a ideia de que finaInenle, con a
apiovao dos supeiioies, leiia peinisso paia conpIelai ninha laiefa.
Ao consideiai que nenhun juianenlo ne piendia, que linha acesso aos
aiquivos, aqueIas inensas caveinas do lesouio, ninha nisso paieceu-
ne nais giandiosa e conpensadoia do que nunca.
No enlanlo, quanlo nais pginas do nanusciilo Iia, nenos ne
agiadava o oiiginaI. Mesno nos neus piineiios nonenlos de piofundo
desnino, janais ne paieceia lo inliI e alsuido cono agoia. Tudo se
nosliava lo loIo e confuso, as nais evidenles conexes eslavan
deluipadas, as nais lvias, esquecidas, os falos liiviais e sen
inpoilncia passavan ao piineiio pIano. L pieciso esciev-Io oulia vez,
desde o piincpio. Ao dai piosseguinenlo a Ieiluia do nanusciilo,
iiscava una fiase aps oulia e, ao faz-Io, eslas desinlegiavan-se solie o
papeI, e as Ielias nlidas e incIinadas sepaiavan-se en fiagnenlos
oidenados, en pinceIadas e ponlos, cicuIos, fIoies e eslieIas, coliindo as
pginas con desenhos giaciosos e alslialos, cono a oinanenlao de un
lapele.
Denlio en pouco, nada nais ieslava de neu lexlo, poi oulio Iado,
havia giande quanlidade de papeI en lianco paia neu lialaIho.
Recoliei a caIna. Tenlei vei as coisas cIaianenle. Lvidenlenenle, no
conseguiia fazei un ieIalo pieciso e inpaiciaI, pois ludo se ieIacionava
con os segiedos que no ne eia peinilido ieveIai, devido ao neu
conpionisso con a Confiaiia. Tenlaia evilai una apiesenlao oljeliva
dos falos, e, ao deixai de Iado as ieIaes, oljelivos e nelas nais
inpoilanles, iesliingiia-ne as expeiincias puianenle pessoais. L ficou
palenle o iesuIlado. Agoia, no nais exislian iesliies e volos de
36
siIncio. Receleia peinisso lolaI e, o que e nais inpoilanle, os aiquivos
enconliavan-se a ninha inleiia disposio.
Ieiceli que, nesno que neu lialaIho anleiioi no fosse
conduzido de naneiia fanlasiosa, seiia necessiio coneai ludo de novo,
uliIizando novas lases. Decidi inlioduzii un lieve ieIalo solie a
Confiaiia, sua fundao e esliuluia. Os exlensos e giossos calIogos
ioluIados solie as nesas, peididos na dislncia e escuiido da saIa, poi
ceilo foineceiian as iesposlas paia lodas as ninhas dvidas.
Anles de nais nada, Iancei-ne ao exane dos aiquivos, sen
oledecei a quaIquei oiden pieeslaleIecida. Iiecisava apiendei a uliIizai
aqueIa nquina inpiessionanle. NaluiaInenle, piocuiei en piineiio
Iugai o docunenlo da Confiaiia.
Dccuncn|c da Ccnfraria, dizia o calIogo, veja seo Ciisslonos,
giupo V, veiscuIo 39,8. Lnconliei a seo, o giupo e o veiscuIo sen
naioies dificuIdades. Os aiquivos eslavan oiganizados en peifeila
oiden. Agoia linha o docunenlo en ninhas nos. Lia pieciso piepaiai-
ne paia a evenluaIidade de no conseguii decifi-Io. Lslava esciilo en
caiacleies giegos, paiecia-ne, e eu conpieendia aIguna coisa desse
idiona, nas poi un Iado, lialava-se de una Iinguagen laslanle anliga e
eslianha, sendo os caiacleies, apesai da apaienle cIaieza, en sua naioi
paile iIegveis, poi oulio Iado, o lexlo foia esciilo en diaIelo ou en una
Iinguagen sinlIica seciela, da quaI pude conpieendei una ou oulia
paIavia isoIada, peIo son ou poi anaIogia. Mas ainda no desaninaia.
Ainda que o docunenlo fosse indecifiveI, seus caiacleies liouxeian-ne
vivas Ienlianas do passado. Vi con cIaieza neu anigo Longos
desenhando caiacleies giegos e heliaicos, que se liansfoinavan en
pssaios, diages e seipenles, aqueIa noile, no jaidin.
Lslieneci ao senlii a enoine quanlidade de naleiiaI a ninha
disposio, ao foIheai o calIogo. Lnconliei nuilas paIavias e nones
conhecidos. Con suipiesa, vi neu pipiio none, nas no ousei
consuIlai o aiquivo a esse iespeilo ~ quen podeiia supoilai o veiediclo
de una Coile de }uslia solie si pipiio` Lnconliei lanlen o none do
ailisla IauI KIee, a quen conheceia duianle a viagen e que eia anigo de
KIingsoi. Iiocuiei seu nneio nos aiquivos. Lnconliei un disco douiado
con un lievo giavado ou pinlado solie a supeifcie. A piineiia foIha
iepiesenlava un ninscuIo laico a veIa azuI, a segunda, un peixe de
escanas coIoiidas, e a leiceiia, un lexlo en foina de leIegiana, que
dizia:
AzuI cono a neve,
L IauI cono o Tievo
1


1
KIee = lievo, en aIeno.
37
Lxpeiinenlei un piazei neIancIico ao Iei a iespeilo de KIingsoi,
Longos, Max e TiIIi. No pude conlioIai o desejo de Iei aIgo nais solie
Leo. Seu iluIo no calIogo dizia:

Cave!
Aichiepisc. XIX. Diacon. D. VII.
Coino Annon. 6
Cave!

Inpiessionaian-ne as duas paIavias do adveilncia, Catc. No
pude peneliai en seu senlido. A cada nova lenlaliva, conludo, peicelia
cada vez neIhoi a fonle de naleiiaI, conhecinenlos, e finuIas ngicas
que os aiquivos ofeiecian. Lia cono se aIi eslivesse calaIogado lodo o
univeiso.
Aps incuises desconceilanles ou salisfaliias aqueIe vaslo
nananciaI de conhecinenlo, voIlei iepelidanenle a indicao de Leo,
con cuiiosidade ciescenle. L cada vez alenoiizava-ne a iepelio da
paIavia Cave. Ioi quando, ao peisciulai un novo aiquivo, depaiei con a
paIavia |4|ina e a anolao:

piinc. oiienl. 2
nocl. niII. 983
hoi. deIic. O7

Lnconliei a indicao nos aiquivos. Havia un deIicado nedaIho
que Iogo alii, conlendo un ielialo en ninialuia de una piincesa de iaia
leIeza, que poi un inslanle fez-ne Ienliai de lodas as niI e una noiles,
das hisliias de ninha juvenlude, dos sonhos e anseios daqueIe
naiaviIhoso peiodo en que, viajando paia o Oiienle a piocuia de
Ilina, Tiveia neu noviciado e loinaia-ne nenlio da Confiaiia. O
nedaIho eslava envoIvido en un Ieno de seda coi-de-naIva,
nagnificanenle lecido, do quaI enanava una fiagincia adocicada e
nuilo anliga, que liazia ieniniscncias de piincesas e do Oiienle. Ao
senlii aqueIe odoi ngico, anligo e iaio, doninou-ne a sensao
iepenlina da doce nagia que ne envoIveia ao encelai a peiegiinao ao
Oiienle, e sua dissipao devido a olslcuIos liaioeiios e ale
desconhecidos, e cono a nagia desapaieceia pouco a pouco, deixando-
ne piofundanenle desespeiado, lonado peIa desoIao e desencanlo.
No pude supoilai poi nais lenpo a viso do Ieno e do ielialo, laI a
38
nevoa que ninhas Igiinas inleipuseian en neus oIhos. Ah, pensei, o
ielialo da piincesa iale no eia suficienle paia Ianai seus encanlos
conlia o nundo e o infeino, liansfoinando-ne en cavaIeiio e ciuzado,
seiian agoia necessiios oulios encanlos. Conludo, cono foia leIo,
inocenle e len-avenluia-do aqueIe sonho que povoaia ninha juvenlude,
que ne liansfoinaia en esciiloi, nsico e novio, e ne Ievaia a Moilio!
Ouvi sons que ne despeilaian de ninha nedilao. Havia una
aninosidade Igulie en cada canlo da inensido da saIa dos aiquivos.
Iui alingido poi un novo pensanenlo, una nova doi, que aliavessou
neu coiao cono un iaio. Desejava, na ninha inocncia, escievei a
hisliia da Confiaiia, eu, que no eia capaz de decifiai ou conpieendei a
niIesina paile daqueIes ninaies de esciilos, Iivios, giavuias e
iefeincias conlidos nos aiquivos! Con un senlinenlo de huniIhao,
juIgando-ne loIo, iidcuIo, incapaz de conpieendei a nin nesno,
exlienanenle insignificanle, vi-ne aIi no neio de lodas aqueIas coisas as
quais liveia peinisso paia consuIlai, paia que pudesse conpieendei
con exalido o que eianos eu e a Confiaiia.
Suigiian nagisliados en lodas as poilas. AIguns pude ainda
ieconhecei aliaves das Igiinas. Vi }up, o ngico, Lindhoisl, o
aiquivisla, e Mozail veslido cono IalIo. A eninenle AssenlIeia ocupou
as diveisas fiIeiias de assenlos, que se loinavan nais aIlas e eslieilas ao
fundo, solie o liono, que foinava o cune, havia un liiIhanle dosseI
douiado.
O Iiesidenle da AssenlIeia deu un passo a fienle e anunciou:
~ A Confiaiia esl pionla paia dai incio ao juIganenlo, aliaves
de seus nenlios, solie o aulo-acusado H., que se senliu inpeIido a
guaidai siIncio a iespeilo dos segiedos da Confiaiia, e agoia peicele
cono foi eslianha e lIasfena sua inleno de escievei a hisliia de una
viagen que eIe no aconpanhou ale o finaI e o ieIalo de una Confiaiia
en cuja exislncia no nais aciedilava e a quaI loinou-se infieI.
VoIlou-se en ninha diieo e disse con sua voz cIaia e
enpeslada:
~ Aulo-acusado H., ieconhece a Coile de }uslia e concoida en
sulnelei-se aos seus desgnios`
~ Sin ~ iespondi.
~ Aulo-acusado H. ~ piosseguiu eIe ~ concoida en que esla
Coile de }uslia o juIgue sen a piesena do Iiesidenle, ou deseja que eIe
pipiio d seu veiediclo`
~ Concoido ~ disse eu ~ en sei juIgados pIos seus nenlios,
con ou sen a piesena do Iiesidenle.
39
O Iiesidenle da AssenlIeia piepaiava-se paia ieliucai quando,
do fundo da saIa, ouviu-se una voz suave dizei:
~ O pipiio Iiesidenle esl pionlo paia dai o veiediclo.
O son daqueIa voz nacia piovocou-ne un eslienecinenlo. Das
piofundezas do iecinlo, do ienolo hoiizonle dos aiquivos, suigiu un
honen. Tinha o andai Ieve e fciI, suas vesles cinliIavan con iefIexos
douiados. Apioxinou-se poi enlie o siIncio da AssenlIeia, e enlo
ieconheci o seu andai, seus novinenlos, e finaInenle sua face. Lia Leo.
Suliu as fiIas de assenlos, con suas nagnficas e vislosas ioupas, e, cono
un Iapa, chegou ao AIlo Tiono. Sulia as escadas, con as vesles
ieIuzindo cono una fIoi iaia e espIendoiosa. Todos se eigueian a sua
passagen. Conduzia-se con a nesna huniIdade e zeIo con que o fazen
o sanlo Iapa ou o paliiaica.
Achava-ne ansioso e conovido, a espeia do juIganenlo que
eslava huniIdenenle pionlo a aceilai, fosse paia punii-ne ou favoiecei-
ne. Ieiluilava-ne lanlen o falo de lialai-se de Leo, nosso anligo
seiviaI, o honen que ocupava o caigo nxino de loda a Confiaiia,
piesles a juIgai-ne. Ioien, a giande descoleila daqueIe dia deixava-ne
ainda nais alnilo, suipieso e feIiz: a Confiaiia eslava nais podeiosa e
sIida do que nunca, e no foia esla nen Leo que ne havian
alandonado e desiIudido, e sin eu nesno, que foia lo fiaco e loIo a
ponlo de desviiluai o senlido de ninhas pipiias expeiincias, de
duvidai da Confiaiia, de consideiai a Viagen ao Oiienle un fiacasso, e
consideiai-ne o solievivenle e naiiadoi de una hisliia concIuda e
esquecida, quando no passava de un fugilivo, un liaidoi, un deseiloi.
Lsles pensanenlos causavan-ne jliIo e eslupefao. L eslava eu, de pe
dianle do AIlo Tiono, peIo quaI foia oulioia aceilo cono nenlio da
Confiaiia, que diiigiia a ceiinnia de neu noviciado, do quaI ieceleia o
aneI, sendo inedialanenle enviado ao seiviaI Leo paia os piepaialivos
da joinada. L en neio a ludo islo, descoliia un novo pecado, Iina faIla
inexpIicveI, una nova veigonha: no nais possua o aneI da Confiaiia.
Ieideia-o, no salia onde ou quando, e no deia peIa sua faIla ale aqueIe
dia!
Nesse nleiin, o Iiesidenle Leo, envoIlo en suas vesles douiadas,
coneou a faIai con sua leIa e deIicada voz, suas paIavias evocavan
londade e confoilo, eian cIidas cono o soI.
~ O aulo-acusado ~ disse do AIlo Tiono ~ leve opoilunidade
de iedinii-se de aIguns eiios. H nuilo que sei dilo conlia eIe. Iodenos
juIgai conpieensveI e ale descuIpveI que lenha sido infieI a Confiaiia,
que a iepiovasse aliaves de suas pipiias faIhas e fanlasias, que
duvidasse da conlinuidade de sua exislncia, que livesse a eslianha
40
anlio de loinai-se seu hisloiiadoi. Nenhuna dessas acusaes pesa
giavenenle solie eIe. So, se o aulo-acusado no se ope ao leino,
loIices de noviciado. Ioden sei peidoadas con un soiiiso.
Respiiei piofundanenle, e lodos os nenlios da iIuslie
AssenlIeia deixaian lianspaiecei un Ieve soiiiso nos Ilios. Lia paia
nin un enoine aIvio vei que o nais giave de neus pecados, e nesno
ninha iIuso de que a Confiaiia no nais exislisse, e que eia eu o nico
discpuIo ienanescenle, eian consideiados peIo Iiesidenle cono
loIices, coisas sen inpoilncia, e ao nesno lenpo que islo ne Ievava
de voIla ao ponlo de pailida.
~ Conludo ~ piosseguiu Leo, sua voz agoia liisle e giave ~
exislen oulias ofensas nais seiias aliiludas ao ieu, e a nais giave e que
eIe no se coIoca cono aulo-acusado poi esses pecados, nas denonslia
desconhec-Ios. Lanenla piofundanenle havei liado a Confiaiia en
pensanenlo, no pode peidoai-se poi no havei ieconhecido no seiviaI
Leo o Iiesidenle Leo, e conea a conpieendei a exlenso de sua
infideIidade a Confiaiia. Mas, ao passo que aliilui enoine giavidade a
esses pensanenlos faIlosos, e acala de peicelei que poden .sei
peidoados con un soiiiso, esquece-se olslinadanenle de suas
veidadeiias ofensas, que so inuneiveis, cada una deIas giave o
laslanle paia neiecei un casligo seveio.
Meu coiao dispaiou. Leo voIlou-se paia nin.
~ Reu H., nais laide conpieendei a exlenso de suas faIlas e
salei lanlen cono evil-Ias no fuluio. No enlanlo, apenas paia
nosliai-Ihe cono ainda desconhece sua siluao, peigunlo-Ihe: Recoida-
se de sua caninhada peIas iuas da cidade en conpanhia do seiviaI Leo,
que, no papeI de nensageiio, deveiia liaz-Io peianle o AIlo Tiono` Sin,
voc se Ienlia. Lenlia-se lanlen de haveinos passado peIa
MunicipaIidade, peIa Igieja de So IauIo e peIa CalediaI, quando o
seiviaI Leo enliou paia ajoeIhai-se e oiai, e voc no s iecusou-se a
enliai en sua conpanhia paia cunpiii suas devoes, de acoido con o
quailo pieceilo do seu juianenlo a Confiaiia, cono peinaneceu do Iado
de foia, inpacienle e aloiiecido, espeiando peIo fin da lediosa
ceiinnia que Ihe paiecia lo desnecessiia, que paia voc no passava
de un lesle desagiadveI a sua inpacincia egosla` Sin, voc se Ienlia.
IeIo sinpIes conpoilanenlo que denonsliou a poila da CalediaI, j leiia
feiido os iequisilos fundanenlais e os coslunes da Confiaiia.
NegIigenciou a ieIigio, nosliou-se insoIenle con un iino da
Confiaiia, iejeilou con inpacincia una opoilunidade e un convile paia
iezai e nedilai. Seiian pecados inpeidoveis, no houvesse
ciicunslncias alenuanles especiais en seu caso.
41
Agoia eIe chegaia ao ponlo cilico. Tudo seiia dilo, no havia
nais assunlos secundiios, nen loIices. LIe linha iazo. Alingiia o ponlo
ciuciaI da queslo.
~ No e nossa inleno enuneiai lodas as faIlas do ieu ~
piosseguiu o Iiesidenle. ~ LIe no sei juIgado de acoido con nossos
pieceilos, e salenos que seiia necessiia apenas a nossa adveilncia paia
despeilai sua conscincia e faz-Io aiiependei-se. Do nesno nodo, aulo-
acusado H., e pieciso pieveni-Io paia que faa un exane de conscincia a
iespeilo de oulios alos que pialicou. Sei pieciso Ienli-Io da noile en
que visilou o seiviaI Leo e expiessou o desejo de sei poi eIe ieconhecido
cono un nenlio da Confiaiia, enloia isso fosse inpossveI, pois voc
se loinaia iiieconhecveI cono nosso iino` Devo Ienli-Io da conveisa
que nanleve con o seiviaI Leo solie a venda de seu vioIino` A vida
eslpida, chocanle, nedocie e suicida que Ievou duianle lanlos anos`
~ Lxisle ainda un ponlo, iino H., solie o quaI no posso caIai-
ne. L len possveI que o enpiegado Leo Ihe lenha feilo una injuslia
naqueIa noile. Vanos supoi que sin. O seiviaI Leo laIvez lenha sido
nuilo seveio, nuilo iacionaI, laIvez no lenha denonsliado nuila
induIgncia ou conpieenso peIa sua siluao. Mas exislen auloiidades
nais podeiosas e juizes nais infaIveis do que o seiviaI Leo. Cono
ieagiu o aninaI` Lenlia-se do co Neckei, de cono o iepeIiu e
condenou` LIe e incoiiuplveI, no lona pailido, no e un nenlio da
Confiaiia.
Iez una pausa. Sin, o co poIiciaI Neckei! LIe sen dvida ne
iepeIiia e condenaia. Lu concoidava. O co poIiciaI e eu nesno j
havanos feilo o neu juIganenlo.
~ Aulo-acusado H. ~ ieconeou Leo, sua voz agoia fiia e
ciislaIina poi sol o liiIho douiado do nanlo e do dosseI, cono a voz do
conandanle ao suigii a poila de Don Ciovanni no Ilino alo. ~ Aulo-
acusado H., voc ne ouviu e deu-ne iazo. Iiesuninos que lei dado
seu pipiio veiediclo`
~ Sin ~ iespondi con a voz enlaigada, ~ ... sin.
~ L piesuninos que Ihe seja un veiediclo desfavoiveI`
~ Sin ~ nuinuiei. Leo eigueu-se do liono e eslendeu
suavenenle os liaos.
~ L a vocs, neus nagisliados, que diiijo-ne agoia. Todos
salen o que ocoiieu con nosso iino da Confiaiia, H. O piolIena no
Ihes e desconhecido, nuilos de vocs passaian peIa nesna siluao. O
ieu no eslava cienle, ou no podia aciedilai, que sua aposlasia e
infiaes lialavan-se de un lesle. Resisliu duianle nuilos anos, sen
42
nada salei a iespeilo da Confiaiia, vivendo s, vendo ludo aquiIo en
que aciedilava liansfoinai-se en iunas. Ale que no nais pde ocuIlai
seus senlinenlos. Sua agonia loinou-se foile denais, e salenos que,
quando sofienos inlensanenle, a ao se faz senlii. O iino H. deixou-se
Ievai peIo desespeio en seu lesle, e o desespeio e o iesuIlado de cada
lenlaliva ansiosa que fazenos paia conpieendei e juslificai a vida. L o
iesuIlado das lenlalivas que fazenos de conduzii nossos alos con
viilude, juslia e conpieenso, e cunpiii suas exigncias. As ciianas
viven en una das naigens do desespeio, os Icidos, en oulia, O ieu H.
no e nais una ciiana, e conludo no se enconlia lolaInenle despeilo.
Veno-Io ainda piesa do desespeio. LIe o vencei e passai desse nodo
ao seu segundo noviciado. Sei novanenle iecelido pIos nenlios da
Confiaiia, cujos segiedos no nais deseja conhecei. Ns Ihe
devoIveienos o aneI peidido, que o seiviaI Leo guaidou paia eIe.
O Iiesidenle da AssenlIeia liouxe o aneI, leijou-ne no ioslo e
coIocou-o en neu dedo. Ao filai a jia, senlindo sua fiieza nelIica solie
o dedo, vieian-ne a Ienliana inneios alos de inconcelveI
negIigncia. Ocoiieu-ne piincipaInenle que o aneI eia conposlo de
qualio pedias sepaiadas peIa nesna dislncia, e que un pieceilo da
Confiaiia nandava que se giiasse o aneI Ienlanenle no dedo peIo nenos
una vez duianle o dia, e que cada una das qualio pedias devia iecoidai-
nos un dos qualio pieceilos fundanenlais do juianenlo. Lu no s
peideia o aneI e janais deia peIa sua faIla, cono lanlen, no decoiiei de
lodos aqueIes anos leiiveis, no voIlaia a iepelii sequei un dos qualio
pieceilos fundanenlais, ou nesno os evocaia. Tenlei iecil-Ios paia nini
nesno naqueIe nonenlo. Tinha conscincia de seu conledo, eslavan
ainda denlio de nin, peilencian-ne cono un none que seiia Ienliado
en deleininado nonenlo, nas que naqueIe inslanle pailicuIai no
conseguia iecoidai. Tanpouco conseguia iepelii as iegias, eIas ainda
eslavan nudas en ninha nenle, esqueceia a finuIa. Despiezaia os
pieceilos. Duianle lanlos anos no os olseivaia e os iepulaia invioIveis
~ e ainda ne consideiaia un nenlio IeaI da Confiaiia.
O Iiesidenle da AssenlIeia locou de Ieve en neu liao ao
peicelei ninha suipiesa e piofunda veigonha. O Iiesidenle loinou a
faIai:
~ O ieu e aulo-acusado H. esl alsoIvido, nas devo dizei-Ihe que
e devei de lodo iino alsoIvido en siluao seneIhanle incoipoiai-se as
fiIeiias de nagisliados e ocupai un de seus Iugaies assin que passai poi
un lesle de fe e oledincia. Ten o diieilo de escoIhei esla piova. Agoia,
iino H., iesponda as ninhas peigunlas:
~ Lsl piepaiado paia donai un co feioz cono piova de sua
fe` Recuei, lonado peIo pavoi.
43
~ No, eu no podeiia faz-Io, giilei, dando un passo alis.
~ Lsl piepaiado e deseja queinai os aiquivos da Confiaiia
nesse inslanle, a una oiden nossa, cono o Iiesidenle da AssenlIeia
queina agoia una paile deIes peianle suas vislas`
Lsle Ilino deu un passo a fienle, neiguIhou as nos nas len
aiiunadas gavelas do aiquivo, liiou-as cheias de papeis, cenlenas deIes,
que, paia neu hoiioi, queinou solie un lacho de caivo.
~ No ~ disse eu assuslado ~ lanlen no podeiia faz-Io.
~ Catc, fra|cr ~ cIanou o Iiesidenle ~ lenha cuidado, iino
inpeluoso! Conecei con as laiefas nais sinpIes, que iequeien a nais
nfina paiceIa de fe. As laiefas seguinles seio cada vez nais difceis.
Responda-ne: esl piepaiado e deseja consuIlai nossos aiquivos a
iespeilo de voc nesno`
Senli un caIafiio e a iespiiao aceIeiai-se, nas conpieendi. As
pioposlas loinavan-se nais seveias, no havia sada, a no sei paia o
pioi. Respiiei piofundanenle, Ievanlei-ne e disse que sin.
O Iiesidenle da AssenlIeia conduziu-ne ale as nesas onde se
enconliavan as cenlenas de aiquivos. Iiocuiei e enconliei a Ielia H. L
eslava neu none. Ln piineiio pIano, o do neu ancesliaI Lolan, que,
qualiocenlos anos alis, lanlen foia nenlio da Confiaiia.
Li a seguii o neu pipiio none, con os dizeies:

Challoiun i. gesl. XC.
civ. CaIv. infid. 49.

O papeI lienia en ninhas nos. Lnquanlo isso, os nagisliados
eigueian-se un a un, eslendeian-ne a no, filaian-ne diielanenle
nos oIhos e se afaslaian. O AIlo Tiono eslava vazio, e, finaInenle, o
Iiesidenle desceu, eslendeu-ne a no, filou-ne nos oIhos e soiiiu con
lenevoIncia, deixando a saIa. AIi peinaneci inleiianenle s, con a
anolao nas nos, paia nais laide luscai infoinaes nos aiquivos.
No eslava piepaiado paia consuIlai, naqueIe nonenlo, os dados
a neu iespeilo. Iiquei de pe, no neio da saIa vazia, vendo eslendei-se a
ninha voIla caixas, ainiios, gavelas e aiquivos, o conjunlo de lodos os
conhecinenlos vaIiosos aos quais linha acesso. Conludo, nais poi nedo
de Iei o neu pipiio iegislio do que peIo aidenle desejo de salei, Iancei-
ne a Ieiluia de aIgo nais solie assunlos que ne eian inpoilanles, e da
ninha naiialiva solie a Viagen ao Oiienle. Iaia sei sinceio, j salia h
44
nuilo lenpo que esla foia condenada, e que janais deveiia concIu-Ia.
No olslanle, eslava cuiioso.
Ln un dos aiquivos vi un nenoiando que se desIocaia enlie os
denais. Caninhei en sua diieo e ieliiei-o, neIe Iia-se o seguinle:

Moilio Infeiioie.

Nenhun oulio lluIo leiia expiessado nais piecisanenle ninha
cuiiosidade. Con o coiao dispaiado, piocuiei nos aiquivos. Tialava-se
de una diviso que conlinha una quanlidade consideiveI de papeis.
Havia una cpia da desciio do DesfiIadeiio de Moilio liiada de un
veIho Iivio ilaIiano, e en seguida una foIha en foina de Iivio con
anolaes lieves solie o papeI iepiesenlado poi Moilio na hisliia da
Confiaiia. Todas iefeiian-se a Viagen ao Oiienle e lanlen a lase e ao
giupo ao quaI eu peilenceia. Li que nosso giupo chegaia a Moilio
duianle aqueIa joinada. L, foia sulnelido a un lesle que no conseguiu
uIliapassai, ou seja, o desapaiecinenlo de Leo. Apesai de que as noinas
da Confiaiia devessen lei-nos oiienlado, e que, nesno no caso de un
giupo vei-se piivado de guias, os pieceilos incuIcados en ns no incio
da joinada fossen suficienles paia oiienlai-nos, desde o nonenlo en
que lonanos conhecinenlo do desapaiecinenlo de Leo, peidenos o
conlioIe e a fe, passando a duvidai e nanlei discusses inleis. Ao finaI,
lodo o giupo, conliaiiando o espiilo da Confiaiia, dividiu-se en faces
e desnenliou-se. Lsla expIicao paia o fiacasso en Moilio no nais
ne suipieendia. Suipieendeu-ne, sin, o que Ii a seguii solie o
desnenlianenlo de nosso giupo, ou seja, que live nenlios da
Confiaiia fizeian una lenlaliva de escievei o ieIalo de nossa joinada,
con a desciio dos aconlecinenlos en Moilio. Lu eia un dos lis, e
havia una cpia de neu nanusciilo naqueIa diviso. Li o conledo dos
denais aconpanhado dos nais eslianhos senlinenlos. De naneiia geiaI,
os dois esciiloies descieveian os falos daqueIe dia de naneiia
seneIhanle a ninha, e no enlanlo cono ne paiecian difeienles! Un
deIes dizia:

A ausncia do seiviaI Leo ieveIou-nos de naneiia
iepenlina e leiiveI a exlenso das discoidncias e dificuIdades
que alingiian nossa unio ale enlo apaienlenenle lolaI. AIguns
de ns, de falo, inedialanenle suspeilaian, ou souleian, que
Leo nada sofieia, e que no se lialaia de fuga, nas que foia
secielanenle convocado pIos nagisliados da Confiaiia. No
enlanlo, nenhun de ns pode consideiai sen piofundo
45
aiiependinenlo e veigonha a naneiia iepiovveI con que nos
sulnelenos a esse lesle. MaI Leo nos deixaia, vinos desapaiecei
a fe e a concidia que ieinava enlie ns, foi cono se o sangue vilaI
de nosso giupo se esvasse aliaves de una feiida invisveI. A
piincpio suigiian diveigncias de opinio, depois discusses
aleilas solie as nais iidcuIas e insignificanles quesles. Lenlio-
ne, poi exenpIo, de que o popuIai e digno iegenle do nosso coio,
H. H., passou sulilanenle a afiinai que Leo Ievaia lanlen en
sua sacoIa, aIen de oulios vaIiosos oljelos, o anligo docunenlo
sagiado, o nanusciilo oiiginaI do Meslie. Sua afiinaliva foi
nolivo de acaIoiadas discusses, que se pioIongaian poi viios
dias. Consideiada do ponlo de visla sinlIico, a alsuida
afiinao de H. eia ieaInenle nuilo inpoilanle, na veidade,
paiecia que a piospeiidade da Confiaiia, a unio de suas fiIeiias,
desapaieceia poi conpIelo con a ausncia de Leo. O pipiio
nsico H. foi un liisle exenpIo do que digo. Ale aqueIe dia en
Moilio Infeiioi, eia un dos nais Ieais e fieis iinos da Confiaiia,
laslanle popuIai cono ailisla, e, apesai de aIgunas fiaquezas de
cailei, conslilua-se en un dos nenlios nais alivos. Mas
deixou-se lonai peIa neIancoIia, depiesso e desconfiana,
loinou-se piofundanenle negIigenle no cunpiinenlo de seus
deveies, e passou a agii de naneiia inloIeianle, neivoso e
iiiiladio. Quando, ceilo dia, finaInenle deixou-se ficai paia lis
en nossa naicha, e no voIlou a apaiecei, ninguen cogilou en
paiai paia piocui-Io, lialava-se, evidenlenenle, de un caso de
deseio. InfeIiznenle, eIe no foi o nico, ale que, un dia, nada
nais ieslava de nossa ieduzida caiavana...

Li o seguinle liecho da naiialiva de oulio hisloiiadoi:

Assin cono a anliga Rona sucunliu aps a noile de
Cesai, e o pensanenlo denocilico aliaves do nundo aps
WiIson alandonai as ideias que defendia, assin nossa Confiaiia
desfez-se naqueIe naIfadado dia en Moilio. No que se iefeie a
cuIpas e iesponsaliIidade, podeianos cilai dois pailicipanles
apaienlenenle inofensivos, o nsico H. H. e Leo, un dos
enpiegados. Lsles dois honens eian nenlios oulioia popuIaies
e fieis da Confiaiia, enloia no conpieendessen peifeilanenle a
inpoilncia hisliica da nesna. Desapaieceian, ceilo dia, sen
deixai quaIquei veslgio, Ievando consigo vaIiosos oljelos e
docunenlos inpoilanles, o que indica que os dois polies dialos
foian suloinados poi ininigos da Confiaiia ...
46
Se a neniia desse hisloiiadoi eia lo confusa e inpiecisa,
enloia livesse feilo seu ieIaliio con apaienle loa-fe, na ceileza de sua
conpIela veiacidade ~ o que vaIian ninhas pipiias anolaes` Se
houvesse dez naiialivas de oulios auloies solie Moilio, Leo e eu
piovaveInenle seiian conliadiliias e de nlua iepiovao. No, nossos
esfoios hisliicos de nada vaIian, no adianlava dai-Ihes conlinuidade,
nen piosseguii en sua Ieiluia, eia neIhoi deixai que se coliissen con a
poeiia dos aiquivos.
Lslieneci ao pensanenlo de que lanlas oulias ieveIaes ne
espeiavan naqueIa hoia. Cono eian disloicidas as inagens iefIelidas
poi esses espeIhos, cono a veidade se ocuIlava, zonleleiia e inalingveI,
poi lis daqueIes ieIaliios, conlia-ieIaliios e Iendas! Cono salei o que
eia ainda veidade` L o que ieslaiia, quando ne fossen ieveIados os
dados a neu iespeilo, solie neu cailei, e ninha naiialiva, conlidos nos
aiquivos`
L pieciso eslai piepaiado. De iepenle, no nais pude supoilai a
inceileza e a expeclaliva. Diiigi-ne apiessadanenle a diviso Cna||crun
rcs gcs|ac, piocuiei ninha suldiviso e nneio, e I eslava dianle de neu
pipiio none. Tialava-se de un nicho, e ao afaslai as Ieves coilinas nada
vi esciilo. Conlinha apenas una inagen, un veIho e gaslo nodeIo en
nadeiia ou ceia, de un coIoiido pIido. Iaieceu-ne una especie de
divindade ou doIo lailiico. A piincpio, no conpieendi. A inagen,
na ieaIidade, consislia en duas pessoas, unidas peIas nesnas coslas.
Iilei-a duianle aIguns inslanles, desaponlado e suipieso. Ioi enlo que
visIunliei una veIa piesa en un candeIalio, fixado na paiede do nicho.
Havia lanlen una caixa de fsfoios. Acendi a veIa, iIuninando a
inagen dupIa.
A conpieenso alingiu-ne Ienlanenle. Iouco a pouco conecei a
suspeilai e finaInenle a conpieendei o que aquiIo iepiesenlava. Lia
ninha inagen, e aqueIa seneIhana paieceu-ne desagiadaveInenle
inpiecisa e un lanlo iiieaI, as feies apiesenlavan-se disloicidas, e a
expiesso linha quaIquei coisa de inslveI, fiaco, noiilundo ou desejoso
de noiiei, nais paiecendo una pea de escuIluia a que podeianos
denoninai Transi|cricdadc, Dccadcncia, ou aIgo assin. Ioi oulio Iado, a
figuia que se achava unida a ninha, foinando un lodo, linha foinas e
coies vilianles, e assin que peiceli con quen se paiecia, ou seja, o
seiviaI e Iiesidenle Leo, descolii una oulia veIa na paiede, que
lanlen acendi. Vi enlo que a dupIa figuia, iepiesenlando a nin e a
Leo, loinava-se nais cIaia, as feies nais seneIhanles, cono lanlen
que a supeifcie das nesnas eia lianspaienle, e podia-se vei denlio
deIas, do nesno nodo cono se v aliaves do vidio de un vaso ou
gaiiafa. No seu inleiioi havia aIgo que se novia Ienlanenle, cono una
47
seipenle adoinecida a desIocai-se. Ocoiiia aIguna coisa aIi denlio, cono
un Ienlo e suave fIuxo, ou una fuso, e, de falo, aIguna coisa en ninha
inagen fundiu-se ou deiianou-se na deIe. Vi que ninha inagen
coneava a incoipoiai-se a de Leo, nuliindo-a e foilaIecendo-a. Iaieceu-
ne que, en deleininado nonenlo, loda a sulslncia de una fIuiiia paia
denlio da oulia, e ieslaiia apenas una: Leo. LIe devia ciescei, eu,
desapaiecei.
Ao lenlai conpieendei o que via, Ienliei-ne de un lieve
diIogo que liavaia ceila vez con Leo, duianle os aIegies dias en
iengailen. Dizanos enlo que a ciiao poelica e nais viva e ieaI do
que os pipiios poelas.
As veIas aideian Ienlanenle, ale que se consuniian. Senlia-ne
lonado poi un cansao e un sono piofundos, e ieliiei-ne en lusca de
un Iugai onde pudesse iepousai neu coipo e adoinecei.

Você também pode gostar