Você está na página 1de 5

15/04/2015

Editorial51FredieDidierJr.FredieDidierJr.

Fredie Didier Jr.


Editorial 51

Em1996,estavanoquartoanodocursodegraduaoemDireitonaUniversidadeFederal
daBahia,queentopassavapelamaisgravecrisedesuahistria.Juntamentecomalguns
amigos,tivemosaidiadeproduzirumarevistadeformandos,queservissecomoveculode
publicaodaproduodosprofessoresealunosdafaculdade.Queramosqueanossaidia
fosseavalizadaporumgrandenomedainstituio,algumqueemprestasseoseunomeao
projetoqueseiniciava.

FoiassimqueconheciCalmondePassos.

Jviaaquelevelhinho(aparentemente)franzinotodasasmanhsdesegundaequarta,
pontualmentes07h50,quandovisitavaaFaculdadeparaministraroseufamosocursode
especializaoemDireitoProcessual,quepocajpossuamaisdevinteanos.Tnhamos
todosumtemorreverencialporaquelafigura,atentoomaiormitojurdicobaianovivo.
ProcureioparafalarsobreoprojetodaRevista,pedindolhetrscoisas:a)quenosenviasse
umtrabalhodesuaautoriab)quefizesseapalestradelanamentodaRevistac)eque,se
fossepossvel,pudesselerumtrabalhomeu,queescreviparaserpublicadonaRevista,sobre
odepoimentopessoaldaspessoasjurdicasdedireitopblico.

Calmonaceitouprontamenteosdoisprimeirosconvitesedissequeleriaomeutrabalho.

Outros Editoriais
06102014

Editorial 185
Execuodemultacoercitiva
impostapordecisointerlocutria.
Anlisedeposicionamentorecente
doSTJ.
02102014

Editorial 184
NovoCPC.Litisconsrcio
necessrioporforadenegcio
jurdico.
17092014

Editorial 183
Novahiptesedelegitimidadepara
aproposituradeaorescisria.
NovoCPC.Art.979,IV,versoda
CmaradosDeputados.
25072014

Algumassemanasdepois,estavaandandonaFaculdadequandoououmavozme
chamando.EraoProfessorCalmon,quemediziaquetinhagostadodoqueeuescreverae
meperguntavasobreseeutinhainteressedeassistirssuasaulasnocursode
especializao,comoseuconvidado.Noacrediteinoqueestavaacontecendo:oProfessor
CalmondePassos,entocom76anos,omaiorjuristabaiano,omaiororadorquepude
ouvir,tinhaperdidooseupreciosotempocomaleituradeumrabiscoescritoporum
quartoanista

deDireito?Eaindaporcimameoferece,gratuitamente,apossibilidadede
assistiraoseucursodeespecializao?

Editorial 182
Lein.13.015/2014.Grandes
novidadesnoprocessotrabalhista.
Maisumpassonaestruturaode
umsistemaracionaldeformao,
aplicaoesuperaode
precedentesjudiciais.Amostrado
quevircomonovoCPC.

Comeavaalianossaamizade.
Ver todos

NodiadolanamentodaRevista,emoutubrode1996,aconteceuumdosmomentosmais
emocionantesdeminhavida.Jbastante
abalado
comoevento,queconcretizavaumsonho
havidopormuitos,poca,comonorealizvel,pudeouviraspalavrasdoProfessor
CalmondePassos,quecomeouodiscursodaseguintemaneira:
Estoumesentindocomo
aquelesujeitoquechegaemcasaapsumdiadetrabalhoe,semsaber,surpreendidocom
umafestadeaniversrioparaeleIssoaquiquepresencieihojeumafestadeaniversrio
surpresaparamim.Eutinhapreparadoumdiscurso,maspercebiqueelenoadequadoao
queestacontecendo
e,jogandoodiscursofora,fezumdosmaisbelosdiscursos,
totalmentedeimproviso,queviemminhavida.Estavaaoseulado,comacabeabaixa,
chorandoElemefustigava,dizendome:
levantaacabea,Fredie
!Arrematou,assim,oseu
discurso:
QuandoeuerapromotoremRemanso,nointeriordaBahia,naminhacasahavia
umquintal,cheiodebarroegravetos.Diziammequeaquelebarroeragramaeosgravetos,
umagoiabeira.Noacreditava.Masningumsabedaforadanatureza,quandovema
chuva.Comela,oqueerabarro,virougramaoqueeragraveto,virouumabelagoiabeira!
Essafaculdade,pormuitosanosumgrandegraveto,comeaatornarseumagoiabeiracom
apresenadevocs!

Palavras Chaves

Nessemesmoano,porquestodebrigaspolticasnaFaculdadedeDireitodaUFBA,o
ProfessorCalmontransfereoseucursodeespecializaoparaaUniversidadeSalvador.
http://www.frediedidier.com.br/editorial/editorial51/

1/5

15/04/2015

Editorial51FredieDidierJr.FredieDidierJr.

ApsquasequarentaanosdeininterruptacarreiranomagistriodaUFBA,Calmonadeixou,
aindaqueprovisoriamente,comoseveraseguir.

Em1997,procureionaUniversidadeSalvadorparamostrarlheoartigoqueestava
escrevendoparaosegundovolumedaRevistadosFormandos,cujotemaeraa
possibilidade
jurdicadopedido
,umdostantosexaminadospelomestre,aindanadcadadesessentado
sculopassado.Eleleuotrabalhoemedisseumafrase,quemearrasou:
Fredie,nogaste
velacomumdefuntovagabundo
.Baixeiacabea,agradeciesa.Quandojestavano
pontodenibus,ouvioProf.Calmonmechamando.Perguntoumeparaondeiria.No
obstanteestivesseindoexatamenteparaosentidocontrrioaodasuacasa,dissemequeme
dariaumacarona.Eraasuaformadedizer:
Meuquerido,digotudoissoparalheprovocar.
Vemfrenteecontecomigo
.Lembrandomeagoradoepisdio,comodistanciamentoque
somenteotempooferece,possoconstataracorreodetallioeperceberqueCalmonfoi,
defato,umhomemdeseutempo:sempresepreocupoucomasquestesdesuapoca,
enfrentandoassemmedo.

Aindaem1997,recebeuottulodeProfessorEmritodaUFBA,acujasolenidadetivea
honraeoprazerdecomparecer.

Aminhaturma,comoformadehomenagearCalmonpeloquefezpornsumanoantes,e
aindaprestarlheumdesagravopeloocorridonaFaculdade,resolveuescolhlocomo
paraninfo.Nopossomeesquecerdodiaemqueeu,FabrcioOliveiraeJorgeSantiagoJr.
(colegasdefaculdade)fomoscasadeCalmonparafazerlheoconvite.Qualnofoianossa
surpresa(lembrandomedoepisdioonzeanosdepois,perceboquenohaveriarazopara
essasurpresa,sendooconvidadoquemera)quandoCalmonsimplesmenterecusouo
convite,sobofundamentodequeaparaninfia,paraele,eraosmbolodomercadodas
vaidadesdaFaculdade.Elenosdissequejamaisaceitouumconviteparaserparaninfo.Ns
nodesistamosfacilmente.Explicamosque,noobstantenotenhamossidoseusalunosna
graduao,emrazodesuaaposentadoriacompulsria,gostaramosdefazerlheessa
homenagem,comoagradecimentopeloquenosfezecomoumatosilenciosoderepdioao
quetinhaacontecidonaFaculdademesesantes.Calmonfoiconvencido,apstersentido
que,aoseumodo,eleficoucomovidocomoconvite.Dissenos,ento,umafrasequeum
emblemadasuapersonalidade:
Aceito,ento,essaprebenda!
.Nodia07defevereirode
1998,noSaloIemanjdoCentrodeConvenesdaBahia,oProf.CalmondePassoscelebra
asuaprimeiraenicaoraodaparaninfia,paraminhaturma,commuitoorgulhoparans:
Paraaquelesquevoprosseguir

,umtextoquejsetornouumclssicoequechegouaser
publicadonacoletnea
Doutrina
,coordenadaporJamesTubenchlak.

Anossaamizade,queseiniciava,foiseestreitandoat1999,quandoeleassumiuaDireo
daEscoladeAdvocaciaOrlandoGomes,dandomeaoportunidadededaralgumasaulasde
processocivil,ajudandomemuitonoinciodaminhacarreira.

Essaamizadesofreudoisestremecimentos,umem2000eoutroem2005.

Oprimeirofoiresolvidodeumaformamuitobonita.AlgunsalunosmeusdaUniversidade
CatlicadoSalvador,em2001,sabendodessenossoestremecimento,pedirammepara
trazeroProf.Calmonparaumaaulaminha,parafazerumaexposio.Umadasatividades
obrigatriasparaosalunoseraexatamenteadetrazerum
vultojurdicobaiano
paraexpor
sobreumtemapolmico(nocaso,autorizaojudicialparaainterrupodegravidez).Eles
meperguntaramseeuteriaalgumproblemacomapresenadeCalmon.Disselhesque,
obviamente,no:seriaparamimumgrandeprazer,masnosabiaseeleaceitariaoconvite.
Feitooconvite,oProf.Calmonmandoume,pelosalunos,umrecado:
DigaaFredieque
aceitooconviteporcausadele!
Eraasenhaqueeuesperavaouvir.Apsasuaexposio,ele
chegoupertodemim,apertouaminhamoemedisse,baixinhoparaningumouvir:
Sem
ressentimentos
Deumeumbeijonatesta.Seismesesdepois,jestavaparticipandoda
minhabancadedissertaodemestrado,emjaneirode2002,eprefaciandoomeulivro
http://www.frediedidier.com.br/editorial/editorial51/

2/5

15/04/2015

Editorial51FredieDidierJr.FredieDidierJr.

Recursodeterceiro,queseriapublicadopelaRTaindaem2002.Jem2005,fezme,como
decano,umapequenaebelasaudao,quandoingresseinoProgramadePsgraduaoem
DireitodaUFBA(oprofessorCalmonhaviaretornadoaoProgramaem2004,aconvitedo
Prof.SauloCasaliBahia).

Osegundofoiresolvidodemaneiramaislenta.Noanopassado,Calmoncompareceuauma
palestraminha,quefariaparaosprocuradoresdoEstadodaBahia,quandoconversamos
amigavelmente,masaindafriamente.Umpoucoantes,jtinharecebidoanotciadequeele
avalizaraomeunomenaEditoraForense,parasucedlonovolume3dafamosacoleo
ComentriosaoCdigodeProcessoCivil.Asenhaqueesperavachegoumehvintedias.
Nodia01deoutubrode2008,tomeipossenaAcademiadeLetrasJurdicasdaBahia.
Envieilheumemail,dizendolhequeasuapresenaseriamuitoimportanteparamim.No
diadaposse,chegaoProfessorCalmon,muitotristeeabatidoemrazodoestadodesade
desuaesposa,emediz:
Fredie,vocsabequeaminhasituaopessoalestmuito
complicada.Euvimporqueeravoc!
Abraamonosetiramosumafoto.Foialtimavez
queovi.

Nodia13deoutubro,mandeilheumabraoporintermdiodeGuilhermePeres,comquem
falavaaotelefone,quealmoavacomele.Elemeretribuiuaqueleabrao.ViajeiaoPerue,no
sbadopelamanh,dia18,namadrugadadeLima,souacordadoporumtelefonemado
Brasil,comunicandooseufalecimento.Pensei:
logoagora!
Estvamostobemeeuestava
tolonge,nopoderiadarlheomeultimoabrao.

Estoumuitotristeeatordoado.Perdiumdosmeusdolos.Perdiumadasminhasgrandes
referncias.SehojeeugostodeestudarDireitoProcessualCivil,certamentehnissomuito,
masmuito,doProf.CalmondePassos,meuamigo,meuparaninfo,meumestre.

CalmondePassosfoiumdospoucosprocessualistasbrasileirosqueescreveramsobreos
quatroinstitutosfundamentaisdoDireitoProcessual:aao(Aaonodireitoprocessual
civilbrasileiro,Salvador,Progresso,1961),ajurisdio(Dajurisdio,Salvador,Progresso,
1957),processoedefesa(ComentriosaoCdigodeProcessoCivil.9ed.RiodeJaneiro:
Forense,2004,v.3).

Almdesses,publicouosseguinteslivros:DoLitisconsrcionoCdigodeProcessoCivil
(Salvador,1952),Anulidadenoprocessocivil(Salvador,1959),Dareveliadodemandando
(Salvador,1960)ComentriosaoCdigodeProcessoCivil(t.10,RT,teoriadoprocesso
cautelar),Mandadodeseguranacoletivo,mandadodeinjunoehabeasdata(Riode
Janeiro,Forense,1991),InovaesnoCdigodeProcessoCivil(Forense,1995),Direito,
Poder,JustiaeProcesso(RiodeJaneiro,Forense,1999)eEsboodeumateoriadas
nulidadesaplicadasnulidadesprocessuais(RiodeJaneiro,Forense,2002,reedio
revistaeampliadadolivrosobrenulidadesde1959).

Cumpredestacaroseutrabalhosobrenulidades,emminhaopinioomelhordadoutrina
brasileirasobreotema(eumdosmelhoresdomundo)eoseulivrodematuridade,
Direito,
Poder,JustiaeProcesso
,quesintetizaassuasidiassobreessesassuntostoimportantes,
podendoserconsideradooseu
testamentointelectual
.Muitorelevante,emborapoucolida,
asua
teoriadatutelacautelar
,publicadanosComentriosaoCPCdaRevistadosTribunais,
v.10,tambmumadesuasobraschave.

Publicoudezenasdeensaios.Osmaisfamososso
InstrumentalidadedoProcessoedevido
processolegal
,publicadonaRePro102,,
Emtornodascondiesdaao
apossibilidade
jurdica
,publicadonaRevistadeDireitoProcessualCiviln.04(Saraiva)e
Mandadode
seguranacontraatojudicial
,confernciafeitanoinciodadcadadesessentadosculo
passado,cujoposicionamentofoiconsolidadoemtextopublicadopelaRevistadeProcesso
(
Omandadodeseguranacontraatosjurisdicionais
tentativadesistematizaonos
http://www.frediedidier.com.br/editorial/editorial51/

3/5

15/04/2015

Editorial51FredieDidierJr.FredieDidierJr.

cinqentaanosdesuaexistncia
,RePron.33).Tambmgostariadelembrardoartigo
Reflexessobreumatodecorreio

,publicadonosegundovolumedaRevistaJurdicados
FormandosdaUFBA,apsumreptoquelhefiz,equeserevelafundamentalparaa
compreensodoincisoIIdoart.253doCPC.

FoiProfessorEmritodaUniversidadeFederaldaBahia,CatedrticodeDireitoProcessual
CivilnaFaculdadedeDireitodaUFBA(olivrosobrea
aoprocessual
,jreferido),Livre
docentepelamesmaFaculdadedeDireito(olivrosobrenulidadenoprocessocivil,j
referido)epelaFaculdadedeCinciasEconmicasdaUFBA(olivrosobreareveliado
demandando,jreferido),membrodaAcademiadeLetrasJurdicasdaBahiaedoInstituto
BrasileirodeDireitoProcessual.

Nasceunodia16demaiode1920.Faleceunodia18deoutubrode2008,certamentecomo
sempredesejou:lcidoenaativa.Nanoitedodia16,fezumapalestraemSalvador
dirigindoseaPortoAlegrenamanhdasextafeira,dia17,ondefariaumaconferncia
comeouasentirsemalaindanocheckinfoiaohospital,fezexames,estavapassandobem
quando,noite,sofreutrsparadascardacas,noresistindoterceira,falecendoemrazo
deinfartodomiocrdio.

Noconvitedaminhaformatura,em1998,dedicamosopoema
Todasaudade
,deGilberto
Gil,aosausentes.Lembreimedeleagora,unindoessesdoismomentosdaminhavida:

Todasaudadeapresena

Daausnciadealgum
Dealgumlugar
Dealgoenfim
Sbitoono
Tomaformadesim
Comoseaescurido
Sepusessealuzir
Daprpriaausnciadeluz
Oclaroseproduz
Osolnasolido
Todasaudadeumcapuz
Transparente
Queveda
Eaomesmotempo
Trazaviso
Doquenosepodever
Porquesedeixoupratrs
Masqueseguardounocorao

OProfessorCalmondePassosencerrouassimoseudiscursodeparaninfia,aquemereferi
linhasatrs:

Osgigantesdeontemsnossoteissepermitiremque,subindoemseusombros,

possamosveralmdoqueforamcapazesdevislumbrar.Assimfazendo,nemostramosnem
osesquecemos,antespermitimosquesobrevivamconoscocomalicercessobreque
assentamosnossomirantemaiselevado.Vocssoageraoquepodefazerisso.Jnose
sentemamantesinfiisbuscandooutrosamores,nemfilhosingratosportentaremcaminhar
comosprpriosps,levandoosbensqueodeverpaternodepartilharlhesproporcionou.
Libertemsedens,semnosesquecernemnosdeixardeamar.
Levemnosemseuscoraes,masicemasvelas,suspendamasncorasedeixemocaisem
direolinhaemqueocuemarseconfundemepareceminterpenetrarse.
Aohorizonte,queodestinodosqueaindapodemenecessitamaceitarodesafiodas
aventuraseassumiracoragemdeiremdireoaoinesperado.
http://www.frediedidier.com.br/editorial/editorial51/

4/5

15/04/2015

Editorial51FredieDidierJr.FredieDidierJr.

Caminhemparaofuturoelevemmecomvocs.
Nomeucorpo,tofrgil,totransitrioetoprecrio,masoquefuiemespritoeverdade
paravocs,sequeofui.
Seassimofizerem,estareipresentetambmnoamanhdevocs,porqueneste
permanecerdoalgoquefomosemalgumquecontinuasendoqueserealizaoinsopitado
desejohumanodaperenidade.
Estesobrevivertemumnome
chamaseimortalidade
.

CalmondePassos,umgiganteimortal,umhomembomquedeixasaudades.

FredieDidierJr.
Em20.10.2008.

www.frediedidier.com.br

http://www.frediedidier.com.br/editorial/editorial51/

5/5

Você também pode gostar