Você está na página 1de 4

Qui,23/04/2015s13:23|Atualizadoem:23/04/2015s13:39

CentenriodeHansenBahiasercelebradocom
exposies
EronRezende
Tags: hansenbahia

gravura

soflix

fundao

centenrio

Tweet

COMENTRIOS(0)

ReproduoFernandoVivas|Ag.ATARDE

2 3

KarlHeinzHansen,ousimplesmenteHansenBahia

Nodia19/4,oartistaalemoqueviveunaBahiaeaquideixouseutrabalhofaria100anos.
ExposiesnoBrasilenaAlemanhacelebramsuaobra
AoentrarnaFazendaSantaBrbara,propriedadede217milmetrosquadrados,posicionadaemSo
FlixcomomiranteprivilegiadoparaorioParaguaueacidadevizinha,Cachoeira,temsea
impressodequeoantigoproprietrio,mortoemjunhode1978,aindaemergircomoanfitrio.Na
casaqueocupaocentrodoterrenoestolivros,objetoseretratosquefazemapresenadeKarl
HeinzHansen,ogravuristaalemoqueadotouaBahia,pairarcomopairamosvivos."Nose
espanteseencontrarumsujeitomagro,alto,debarbicha",avisaJooBoaventura,guardioda
propriedade,oferecendooalertaeoretrato."seuHansen".
OporqudeumartistanascidoemHamburgo,quecirculouportodososcontinentes,expsaolado
dePicassoefoionicoaparticipardascincoprimeirasediesdaBienaldeSoPaulo,terescolhido

oRecncavoparapassarosltimosanosdevida,oprprioHansen,numaentrevistaaoextinto
JornaldaBahia,explicou:"NasciduasvezeseasegundafoinaBahia".Oapreopelaterraadotada
teveummarcoemabrilde1978,quando,emCachoeira,inaugurouaFundaoHansenBahia
(FHB),responsvelporgerirsuaobra."OnascimentoemHamburgonotemimportncianenhuma",
disse."Soubaiano".
Almdafazenda,conservadacomoumdioramadavidadoalemo,aFHBadministraumacervode
oitomilgravuras,doadaspeloartistaemcartatestamento.Amaiorpartedasobrassoretratosde
baianosdespossudosemespaoscomooPelourinho,osbordis,osbotequinseasmasmorras
nasimagens,oartistapareceinformarqueoscamposdeconcentraonazistasdesuaterranatal
podemassumirnovasformasemparasostropicais.
"ForammuitosestrangeirosquelanaramumolharsobreaBahia,masaimersodestegermnico
surpreendenteedesconcertante",dizJomarLima,curadordaFHB,lembrandoosdoismomentosem
queHansenviveunaBahiade1955a1958ede1966a1978como"abuscadeumartistapor
algoquenoseescondeempostais"."Elerealizouumaobrademossujasecorposuado,
completamentecomprometidacomarealidadedapoca".
Seestivessevivo,Hansenhojenesteexato19deabrilcompletaria100anos.Seunome,no
entanto,permanececomorascunho,quandocomparadoprojeodeoutroscontemporneos
ligadosBahia,comoCaryb,MarioCravoeGenarodeCarvalho.AperguntaquemHansen?,
repercutidaemvielasdeSoFlix,CachoeiraouSalvador,encontrarquasesempreovcuodo
silncio.
"Elefoiumdosmaioresgravuristasdomundo",classificaLima,queassinaracuradoriadeuma
exposioitinerantecomobrasdoartistapelointeriordaBahia.Juazeiro,FeiradeSantana,Porto
Seguro,Itabuna,Alagoinhas,BarreiraseSantoAmarorecebero,apartirdejunho,amostra."A
Bahiaprecisaconhecerestahistria".
Marinheiro
Hansennasceupobre,quasemorreudetuberculosenainfncia.PedaloudaAlemanhaataItlia,
trabalhoucomovendedordesorvetes.Fezpartedatrupedeumcircofoimarinheiro,casousepela
primeiravezetevetrsfilhos.Casousepelasegundavezetevemaisdois.Serviuna2Guerra,
chegouairaofront,"obrigadoalutar",comodissecertavez.Feriuefoiferido,carregoumortosno
PortodeHamburgo,achavaHitlerumdemnio.
Suasprimeirasxilogravuras(obtidasatravsdatcnicadeentalharamadeirae,comumaprensa,
transporodesenhoparaopapel)captaramaexperinciadaguerra,atravsdecenasrepletasde
pressgiosinquietantesedehomensresumidoscondiobsicasozinhos,diantedavida,a
enfrentarcomopodemasintempries.

ConvidadoatrabalharnaconcepogrficadaeditoraMelhoramentos,mudouseparaSoPaulo
dacidade,enviavasuasgravurasparaexposiesemNovaYork,Roma,TquioeParis.Apsexpor
nagaleriaOxumar,emSalvador,ondehojeoCabardosNovos,doTeatroVilaVelha,mudouse
novamente.
"EletinhaumapreopelaBahia,comoumagricultortemporumterrenofrtil",dizofilhoVitorio
Hansen,ementrevistaportelefonedeBerlim,ondemora.Vitoriocitacomoexemploasriede
gravurasFlordeSoMiguel,naqualasprostitutasdoPelourinhoestoretratadas,eotrpticoAdor,
AfomeeAinsanidade,ondeapobrezacontrastacomaopulnciadaarquiteturabarroca.NemVitorio
nemosdemaisfilhosdeHansendedicamsehojeaadministrarolegadodogravurista."Foium
desejodeledoaramaiorpartedoseuacervoBahiaavontadefoirespeitada".
EmboraaFHB,mantidacomosrecursosdoFundodeCulturadoestado,abrigueamaiorparteda
obradeHansen,gravurasdoartistaintegramoacervode20museusnomundo.Acontado
galeristaecolecionadordeartealemoRudolfBayer,quehdoisanosveminventariandoatrajetria
dasobrasdoconterrneo.
Emfevereirodesteano,eleestevenaFHBparacontataroeloquefaltavaemsuaempreitada.O
objetivobastanteousado:atofinalde2015,ogaleristapretendelanarumcatlogo"omais
completojfeito"acompanhadodeumaextensabiografiadeHansen."Eletinhaumagravuraforte,
queconseguiuatingirumnveldemaestriaelevado",avaliaBayer."Dopontodevistatcnico,era
umabelacomposio:aseguranadocorteoalongamentodasfiguras,delicadamentependidaso
aproveitamentogrficodosespaosbrancosdeluminosidadeosentidodaorganizaoaimpresso
demovimentoasensibilidadedalinha".
ApesquisarealizadaporBayervemnoensejodafaltadememria.Se,noBrasil,aobradoartista
encontraumsilncioqueaproximasedaingratido,naAlemanha,opoucoconhecimentosobre
Hansentemumaraizgeogrfica:aooptarpordeixaramaiorpartedesuasobrasnointeriorda
Bahia,oartistateriainibidoarealizaodenovasexposiesemsuaterranatal."Elepoderiater
escolhidoqualquergrandecapitalnomundo,eisso,certamente,lherenderiabemmaisvisibilidade",
dizBayer."MasaverdadequeHanseneraumhomemdepaixes".
Apocalipse

AprimeiraestadadeHansennaBahiafoiencerradacomumconvitedogovernoalemoparaqueo
gravuristamontasseoseuateliemumcastelomedievalemTittmoning(fronteiradaustriacoma
Alemanha)e,ali,desseaulasdegravuras.Noprdiodearquiteturaaustera,construdoparaabrigar
membrosdaigrejacatlica,HansenconheceuIlseStroimmer,quesetornariaasuaterceiraeltima
mulher.Comelaseu"eplogoinspirador",comooartistaabatizounumtextoescritopoucoantesde
morrer,eleretornariaBahia,pelaltimavez,oitoanosdepois.

Asegundafasebaianadogravurista,naqualadotouaalcunhaHansenBahia,consideradapor
algunsestudiososdesuaobracomoumaprofundamentodasquestesqueoafligiam.Numa
entrevistaaojornalinglsTheGuardian,em1970,elechegouadizerqueasgravurasemqueestava
trabalhandonaquelemomento"eramumadennciadasatrocidadesdofascismoedetodasas
ditaduras,sejamelasdeesquerdaoudedireita".Numdostrabalhosdaqueleano,oartistacolocou,
aopsdeCristo,AngelaDaviseMarilynMonroe.Emoutro,aroupadeCristopareceroubadapor
prostitutas,Nixon,policiaisefalsoshippies.E,numagravuraquerepresentaos12apstolos,as
feiesforaminspiradasnasdeJorgeAmado,Carybe"outrosseresnormais".
"Hansenmontouumestdiodegravuraemsuacasa,emSalvador,nobairrodePiat,comtrs
prensas,sendoumaparatirarimpressesemgrandeformatoeadaptadadeumcilindrodemoagem
decacau",contaEvandroSybine,professordegravuranaEscoladeBelasArtesdaUfbae
pesquisadordaobradoartistaalemo.Sybinemenciona,comoexemplodestasegundaestadana
Bahia,atelaOsquatrocavaleirosdoapocalipse,de1971,inspiradanaobradorenascentistaAlbrecht
DrerequefoiexpedidaparaumamostraemNuremberg,naAlemanhaOcidental,dividindoespao
comtrabalhosdeartistascomoGiacometi,PicassoeMatisse.
ObaianoSrgioRabinovitz,entoumartistaaprendiz,frequentadordoatelideHansen,lembrada
snteseentreartistaeobra."Quandoelelevantavaaenormegravurad'Osquatrocavaleirosdo
apocalipse,asuaimagemfundiaseluminosacomoseimpressanopapel,tornandooumaespcie
dequintocavaleiro",recorda."Eracomoseeleestivesseanunciandoofimdostemposeocomeode
umanovaera".
Eplogo
Emumacarta,endereadaaumamigoaustraco,datadade1975,Hansencomeaassim:"Osculo
20seinicioucomumautopiafuturistaeterminoucomnostalgia".Eemendaosmotivosqueo
levariamadeixaracapital,definitivamente,rumoaoRecncavo:"FicotristevendoSalvadorinvadida
pormurosimensos,erguidosemvoltadasconstruesummovimentoquemeremeteaoscampos
deconcentrao".
"ElechegouapensaremconstruirumafundaonoPelourinho,masdiziaqueSalvadorjtinha
muitos'embaixadoresculturais'.OptouentopeloRecncavo,comoumaformademovimentaro
lugar",contaJomarLima.Segurandoumadasgravurasaindanamadeira,comoquemexaminaum
monolito,ocuradordiagnsticaoimpulsodoalemobaiano:"Todosessesmarinheiros,umdia,
buscamumaterraparasefixar.AscidadesdeCachoeiraeSoFlixforam,paraele,essecho".
Inevitvel,porm,associaraprocuradeHansenporumlugarfixo,easuaescolhapelaBahia,como
umabuscanostlgica.Paraoartistaalemomarcadopelaexperinciadaguerraepelasmazelas
doshomens,aredenoparecetersidoaprpriaprocuraporumtemposemprediferente,porfim
materializadonaquelafazendaqueseabreparaoParaguau.

Você também pode gostar