Você está na página 1de 82

1

IMUNOLOGIA BSICA
Unidade II Sistema Imune Inato (Inespecfico). Sistema Imune Adquirido.
Luclia Parente

IMUNIDADE INATA
2

Introduo Vivemos num mundo potencialmente hostil, dominado por um grande nmero de agentes infecciosos com formas, tamanhos e composio variados. Esses patgenos tm diversos mecanismos infecciosos e parassitrios que se ns no tivssemos desenvolvido mecanismos de defesa eficaz, seramos facilmente infectados por estes.

IMUNIDADE INATA
3

So esses mecanismos de defesa que tm a capacidade de estabelecer um estado imunidade contra infeces.

IMUNIDADE INATA
4

Defesa no Especfica A defesa no especfica, ou imunidade inata, inclui o conjunto de processos atravs dos quais o organismo previne a entrada de agentes estranhos e os reconhece e desti, quando essa entrada acontece. A resposta do organismo sempre a mesma, qualquer que seja o agente invasor e qualquer que seja o nmero de vezes que este contacta com o organismo. No se verifica especificidade, nem memria.

IMUNIDADE INATA
5

IMUNIDADE INATA
6

Barreiras Externas Contra Infeco

A maneira mais simples de evitar uma infeco impedir que os microrganismos tenham acesso ao corpo. Mecanismos externos so fatores de resistncia inespecfica do hospedeiro. Estes so basicamente mecnicos, entretanto barreiras qumicas tambm esto envolvidas.

IMUNIDADE INATA
7

Pele e Mucosas A principal linha de defesa a pele, que, quando intacta, impermevel maioria dos agentes infecciosos. A pele apresenta fatores inibitrios (cido ltico e cidos graxos) no suor e nas secrees sebceas. Contudo, possvel para alguns microrganismos penetrar na pele por meio dos folculos pilosos, glndulas sebceas, sudorparas e abrases.

IMUNIDADE INATA
8

O muco secretado pelas membranas que revestem superfcies internas do corpo, atua como barreira protetora impedindo a aderncia de microrganismos.

As secrees mucosas captam e retm muitos microrganismos at estes poderem ser eliminados ou terem perdido a infectividade.

IMUNIDADE INATA
9

Secrees Qumicas

As substncias qumicas secretadas com ao antimicrobiana so componentes importantes na defesa externa. A lisosima uma enzima presente na lgrima, na saliva e secrees nasais; ela afeta a parede celular de bactrias Gram-positivas e algumas Gram-negativas.
O cido clordrico produzido no estmago.

IMUNIDADE INATA
10

O sebo que um substncia oleosa produzida pelas glndulas sebseas da pele; contm cidos graxos insaturados que inibem o crescimento de certos microrganismos.

A elevada acidez da vagina de mulheres adultas durante operodo de fertilidade protege a superfcie da mucosa contra a colonizao de microrganismos patognicos.
Um outro tipo de protena antimicrobiana conhecida a lactoferrina.

IMUNIDADE INATA
11

uma protena alaranjada contendo ferro, encontrada no leite, secreo brnquica, saliva, secreo nasal, lgrima, bile heptica, suco pancretico, fluido seminal e urina.

IMUNIDADE INATA
12

Flora Microbiana de Ocorrncia Natural

A microbiota natural do corpo suprime o crescimento de muitas basctrias e fungos potencialmente patognicos presentes em locais superficiais ao competir pelos nutrientes essenciais ou produzir subtncias inibitrias.

IMUNIDADE INATA
13

Mecanismos de Defesa Internos Quando os microrganismos rompem os mecanismos de defesa externos, ainda tm que brigar com os mecanimos de defesa internos. Esses mecanimos internos constituem excelentes barreiras contra infeco. Mediadores celulares do sistema imune e uma variedade de fatores que mediam a forma como as clulas respondem. Respostas fisiolgicas (inflamao e febre).

IMUNIDADE INATA
14

Inflamao

A reao inflamatria uma sequncia de acontecimentos que ocorre quando agentes patogncicos conseguem ultrapassar as barreiras fsicas de de fesa do organismo.
Envolve mediadores qumicos e fagcitos.

IMUNIDADE INATA
15

IMUNIDADE INATA
16

Classificao e funes dos fagcitos Tipo de fagcito Clulas funcionais Funes

Granulcitos

Neutrfilos e eosinfilos

Fagocticos contra os micrbios durante a fase inicial da infeco Fagocticos contra os micrbios medida que a infeco progride, e contra as clulas sanguneas velhas medida que a infeco cede

Moncitos

Macrfagos migratrios e macrfagos fixos

IMUNIDADE INATA
17

Reao Inflamatria

Liberao de histaminas e outros mediadores qumicos, por clulas lesionadas, mastcitos e basfilos, no tecido contaminado por agentes patognicos.

IMUNIDADE INATA
18

Reao Inflamatria

Vasodilataso e aumento da permeabilidade dos capilares sanguneos na zona atingida.


Como consequncia, aumenta o fluxo sanguneo no local e uma maior quantidade de fluido intesticial passa para os tecidos envolvidos. A zona atingida manifesta rubor, calor e edema.

IMUNIDADE INATA
19

Reao Inflamatria

A dor que acompanha a reao inflamatria causada pela ao de substncias qumicas nas terminaes nervosas locais e pela distenso dos tecidos.

IMUNIDADE INATA
20

Reao Inflamatria Os neutrfilos e os moncitos so atrados por quimiotaxia, deixam os vasos sanguneos por diapedese e dirigem-se aos tecidos infectados. Os neutrfilos so os primeiros a chegar e comeam a realizar a fagocitose dos agentes patognicos.

Chegam a seguir os moncitos que se diferenciam em macrfagos.

IMUNIDADE INATA
21

Reao Inflamatria

Os macrfagos fagocitam os agentes patognicos e seus produtos, os neutrfilos destrudos no processo e as clulas danificadas.
O ps que se acumula no local da infeco formado por microrganismos e fagcitos mortos e por protenas e fluido que saram dos vasos sanguneos.

IMUNIDADE INATA
22

Reao Inflamatria

O pus absorvido e, ao fim de alguns dias, verifica-se a cicatrizao dos tecidos.

IMUNIDADE INATA
23

IMUNIDADE INATA
24

Quimiotaxia Migrao de clulas imunitrias (como os neutrfilos) atrados por sinais qumicos liberados por clulas lesionadas. Diapedese

Migrao de leuccitos dos capilares sanguneos para os tecidos, atravs dos poros existentes entre as clulas das paredes dos capilares.

IMUNIDADE INATA
25

IMUNIDADE INATA
26

Fagocitose Captura por endocitose, de clulas ou restos de clulas que so destrudas em vesculas diggestivas. As clulas que realizam fagocitose so os fagcitos (sobretudo neutrfilos e macrfagos).

IMUNIDADE INATA
27

Resposta Sistmica Quando os agentes patognicos so particularmente agressivos, acionada uma reao inflamatria sistmica, que ocorre em vrias partes do organismo: Aumento do nmero de leuccitos em circulao. Febre.

IMUNIDADE INATA
28

Resposta Sistmica O aumento do nmero de leuccitos em circulao resulta da estimulao da medula ssea por substncias qumicas produzidas pelas clulas lesadas.

IMUNIDADE INATA
29

Resposta Sistmica A febre pode ser desencadeada por toxinas produzidas pelos agentes patognicos ou por pirgenos produzidos por leuccitos. Estas substncias atuam sobre o hipotlamo e regulam a temperatura do corpo para um valor mais alto. A febre moderada benfica dado que acelera as reaes do organismo, estimulando a fagocitose e a reparao dos tecidos lesados.

IMUNIDADE INATA
30

Resposta Sistmica Inibe igualmente, a multiplicao de alguns microrganismos.

IMUNIDADE INATA
31

Interferon So protenas produzidas por certas clulas atacadas por vrus que se difundem para clulas vizinhas, induzindo-as a produzirem protenas antivirais.

Estas protenas bloqueiam a replicao dos vrus, limitando seu alastramento.

IMUNIDADE INATA
32

Interferon

IMUNIDADE INATA
33

Interferon

IMUNIDADE INATA
34

Sistema Complemento Conjunto de cercade 20 protenas que circulam no plasma, na sua forma inativa. O complemento exerce uma funo importante na resistncia contra a infeco; o principal mediador solvel da resposta inflamatria. Os componenetes individuais do complemento so identificados por um sistema de nmeros.

IMUNIDADE INATA
35

Sistema Complemento Uma vez ativados pelo microrganismo invazor ou pela ligao de um anticorpo, os componentes do sistema complemento produzem uma reao em cascata, em que cada protena ativa outra, numa sequencia predeterminada. Os efeitos deste sistema so amplos.

IMUNIDADE INATA
36

Sistema Complemento Traduzem-se na lise de bactrias, na limitao da mobilidade de agentes patognicos, facilitando a fagocitose, na atrao de leuccitos ao local da infeco (quimiotaxia), no estmulo de clulas do sistema imunitrio, etc.

IMUNIDADE INATA
37

IMUNIDADE INATA
38

1 - Via Alternativa: Lipdeo A, c. Teicicos, etc

IMUNIDADE INATA
39

2- Via Clssica: Cooperao com a resposta Adaptativa Ag clssicos

IMUNIDADE INATA
40

Opsonizao

IMUNIDADE ADQUIRIDA
41

Introduo

Este tipo de defesa imunitria inclui um conjunto de processos atravs dos quais o organismo reconhece os agentes invasores, reage preparando os agentes especficos que vo atuar de forma dirigida de modo a neutraliz-los ou destru-los.
Ao contrrio do que acontece com a defesa no especfica, a resposta do organismo ao agente invasor melhora a cada novo contato.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
42

Os mecanismos de defesa especficos, tambm designados imunidade adquirida, so desencadeados alguns dias aps o incio da invaso dos agentes patognicos. Verifica-se especificidade e memria.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
43

Memria Imunitria
Imunidade Adquirida

Adquirida Naturalmente
Ativa Os Passiva

Adquirida Artificialmente
Ativa Passiva

anticorpos Os anticorpos Os antgenos so Anticorpos prpenetram passam da introduzidos formados no no corpo me para o nas vacinas; o soro imune naturalmente; feto atravs corpo produz so O corpo produz da placenta os anticorpos introduzidos anticorpos ou ao e linfcitos no corpo e linfcitos lactente especializados por injeo Especializados. atravs do leite.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
44

Antgeno

Todos os componenetes moleculares qe desencadeiam uma resposta especfica so antgenos. Podem ser molculas superficiais de bactrias, vrus ou outros microrganismos, toxinas produzidas por bactrias ou mesmo molculas presentes no plen, plo de mamferos e clulas de outras pessoas.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
45

Um antgeno possui vrias regies capazes de serem reconhecidas pelas clulas do sistema imunitrio. Cada uma dessas regies um determinante antignico ou eptopo.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
46

IMUNIDADE ADQUIRIDA
47

Linfcitos B e T

As principais clulas que intervm na defesa especfica do organismoso os linfcitos B e T.


Ambos se formam a partir de clulas estaminais da medula ssea vermelha. As clulas precursoras dos linfcitos T migram para o TIMO, onde completam sua maturao.

As clulas precursoras dos linfcitos B sofrem todas as transformaes na medula ssea.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
48

IMUNIDADE ADQUIRIDA
49

Imunocompetncia

Durante a maturao dos linfcitos B e T, estes adquirem receptores superficiais para numerosos e variados antgenos, passando a reconhec-los e tornando-se clulas imunocompetentes.
O conjunto de linfcitos com receptores para um determinante antignico constitui um clone.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
50

Seguidamente, passam para a circulao sangunea e linftica e encontram-se em grande quantidade em rgos do sistema linftico, como o bao ou os gnglios linfticos.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
51

Cada pesssoa possi uma enorme variedade de linfcitos B e T, com diferentes receptores, capazes de reconhecer um nmero quase infinito de molculas estranhas.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
52

Respostas Imunitrias Especficas

Tradicionalmente, os mecanismos de defesa especfica do organismo so divididos em imunidade humoral e imunidade celular.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
53

Imunidade Humoral

A imunidade humoral mediada por anticorpos que circulam no sangue e na linfae que so produzidos aps o reconhecimento do antgeno por linfcitos B.
Um anticorpo uma protena especfica produzida por plasmcitos em resposta presena de um antgeno, com o qual reage especificamente.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
54

Os anticorpos so uma forma solvel dos receptores existentes na superfcie dos linfcitos.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
55

A defesa do organismo, atravs da imunidade humoral, envolve os seguintes eventos: Reconhecimento de determinantes antignicos por linfcitos B com receptores especficos;

1.

2.

Ativao do clone de linfcitos B, que entra em diviso celular;

IMUNIDADE ADQUIRIDA
56

3.

Diferenciao, em plasmcitos, de parte das clulas do clone de linfcitos B ativados; diferenciao de outra parte linfcitos B de memria.

Os plasmcitos so clulas produtoras de anticorpos, que so liberados no sangue e na linfa.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
57

Os linfcitos B de memria so clulas que ficam no sangue por longos perodos de tempo e que respondem rapidamente num segundo contato com o mesmo antgeno.
4.

A interao dos anticorpos com o antgeno e sua destruio; Morte dos plasmcitos e degradao dos anticorpos, aps a destruio doantgeno, diminuindo a sua concentrao no sangue.

5.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
58

IMUNIDADE ADQUIRIDA
59

IMUNIDADE ADQUIRIDA
60

Anticorpos

Os anticorpos pertencem a um grupo de protenas globulares designadas imunoglobulinas. Apresentam estrutura em forma de Y, constituda por quatro cadeias polipeptdicas, duas cadeias pesadas e duas cadeias leves. As cedeias polipeptdicas possuem uma regio constante, muito semelhante em todas as imunoglobulinas, e uma regio varivel.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
61

IMUNIDADE ADQUIRIDA
62

Na regio varivel das imunoglobulinas existem sequncias de aminocidos que lhe conferem uma conformao tridimencional particular e que permitem interaes eletrostticas especficas. nesta regio que se estabelece a ligao com oantgeno, formando o compelxo antgenoanticorpo. Como um antgeno pode possuir vrios determinantes antignicos e os anticorpos so especficos para esses determinantes, um mesmo antgeno posde ligar-se a vrios anticorpos.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
63

IMUNIDADE ADQUIRIDA
64

Classes de Imunoglobulinas

A regio constante das imunoglobulinas interage com outros elementos do sistema imunitrio e possui caractersticas que permitem distinguir cinco classes.
Diferentes classes de imunoglobulinas predominam em diferentes fases da infeco e em diferentes fluidos do organismo.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
65

Classes de Imunoglobulinas

IMUNIDADE ADQUIRIDA
66

Classes de Imunoglobulinas
IgM IgG IgA Primeiro anticorpo a surgir em resposta a exposio inicial a um antgeno. A sua presena indica uma infeco a decorrer. o mais abundante dos anticorpos em circulao no sangue e na linfa. Atravessa a placenta e confere imunidade passiva ao feto. produzido pelas clulas da membrana mucosas e existe na saliva, suor, lgrimas e leite. Previne a entrada de agentes patognicos no organismo. Encontra-se na superfcie dos linfcitos B onde funciona como receptor antignico e contribui para iniciar a diferenciao dos linfcitos B em plasmcitos e clulas de memria Existe no sangue em pequena quantidade. Liga-se aos basfilos e mastcitos e estimula a liberao de histamina que pode desencadear reaes elrgicas

IgD

IgE

IMUNIDADE ADQUIRIDA
67

Principais clulas que atuam na imunidade celular

Clula
Clula T auxiliar (TH)

Funo
Ativa as clulas T citotxicas e outras clulas auxiliares; necessria para a ativao das clulas T dependentes Destri as clulas alvo por contato Fornece proteo contra agentes infecciosos Regula a resposta imune e ajuda a manter a tolerncia Atividade fagocitria Ataca e destri clulas-alvo

Clula T citotxica (TC) Clula T de hipersensibilidade tardia (TD) Clula T supressora (TS) Macrfago ativado Clula assassina natural (NK)

IMUNIDADE ADQUIRIDA
68

Imunidade Celular

A imunidade celular mediada pelos linfcitos T e particularmente efetiva na defesa do organismo contra agentes patognicos intracelulares, pela destruio de clulas infectadas, e contra clulas cancerosas.
tambm responsvel pela enxertos e de transplantes. rejeio de

IMUNIDADE ADQUIRIDA
69

1.

O processo tem incio com a apresentao do antgeno aos linfcitos T auxiliares (TH). As clulas apresentadoras podem ser macrfagos, que fagocitaram e processaram agentes patognicos, podem ser linfcitos B, clulas infectadas, clulas cancerosas ou clulas de outro organismo.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
70

IMUNIDADE ADQUIRIDA
71

Aps fagocitar e digerir agentes patognicos, formam-se fragmentos de molculas com poder antignico que so inseridas na membrana do macrfago.

Assim, os macrfagos exibem na sua superfcie o antgeno, apresentando-o aos linfcitos TH que o reconhecem devido aos receptores especficos que possuem, ficando ativados.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
72

IMUNIDADE ADQUIRIDA
73

2.

O clone de linfcitos T auxiliares divide-se e diferencia-se em linfcitos T citotxicos (Tc) e linfcitos T de memria. T auxiliares tambm liberam qumicos (citoquinas) que fagocitose, a produo de produo de anticorpos pelos

Os linfcitos mediadores estimulam a interferon e a linfcitos B.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
74

IMUNIDADE ADQUIRIDA
75

IMUNIDADE ADQUIRIDA
76

3.

Os linfcitos T citotxicos ligam-se s clulas estranhas ou infectadas e liberam perforina, uma protena que forma poros na membrana citoplasmtica, provocando a lise celular.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
77

4.

Os linfcitos T de memria desencadeiam uma resposta mais rpida e vigorosa num segundo contato com o mesmo antgeno.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
78

Resposta Imunitria Primria

O primeiro contato com um antgeno origina uma resposta imunitria primria, durante a qual so ativados linfcitos B e T que se diferenciam em clulas efetoras e clulas de memria.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
79

Resposta Imunitria Secundria

Eliminando o antgeno, as clulas efetoras desaparecem.


As clulas de memria organismo e do origem imunitria secundria, mais prolongada, num segundo mesmo antgeno. Esta propriedade imunitria. permanecem no a uma resposta rpida, intensa e contato com o memria

designa-se

IMUNIDADE ADQUIRIDA
80

IMUNIDADE ADQUIRIDA
81

Imunizao

A memria imunitria est na base imunizao artificial atravs da vacinao.

da

Uma vacina uma soluo preparada com antgenos tornados inofensivos, como, por exemplo, micorganismos mortos ou atenuados ou toxinas inativas.

A vacina desencadeia no organismo uma resposta imunitria primria e formam-se clulas de memria.

IMUNIDADE ADQUIRIDA
82

Você também pode gostar