Você está na página 1de 9

Rev Bras Anest 1989; 39: 2: 133-141

Artigo de Reviso

Naloxona: Estado Atual


L. E. Imbeloni, TSA1 Imbeloni L E Naloxone: current state Naloxone hydrochloride, a synthetic N-alil derivate of oxymorphone, is an opiate antagonist widely used for the reversal of cardiovascular and respiratory depression associated with narcotic possible non-narcotic overdose. Its mechanism of action involves displacement of opiates from receptors sites in the CNS and gastrointestinal tract. It is essential a pure narcotic antagonist, is relatively safe and is a useful diagnostic and therapeutic agent. Naloxone has a short duration of action, so multiple intravenous bolus injections are recommended as often as needed to counteract the adverse effects of the opiate. Due to pharmacokinetics profile, a continuous infusion is recommended when prolonged narcotic antagonist effect are required. Even often prolonged administration of high doses, discontinuation of naloxone is not followed by any recognizable with drawal syndrome. Key Words: ANTAGONISTS, NARCOTICS: Naloxone

e E studos farmacolgicos, eletrofisiolgicoseviimuno-histoqumicos tm colocado em dncia pelo menos trs famias independentes de peptdeos opiides endgenos (POE), e j descritos cinco subtipos de receptores opiceos (RO). A multiplicidade tanto dos possveis transmissores como dos RO dificulta o entendimento das funes fisiolgicas que o sistema opiide desempenha no organismo dos mamferos. Acredita-se que ele poderia estar relacionado com a modulao e/ou transmisso de diversas funes neuronais e endcrinas tanto a nvel do SNC como perifrico. Aceitando a presena no organismo dos mamferos de um sistema neuroqumico opiide, podemos postular a presena de neurnios peptidrgicos que sintetizam, armazenam e liberam POE. Uma vez liberados, eles alcanam os receptores

1 Anestesiologista do Hospital de Ipanemar Rio de Janeiro, RJ Correspondncia para Luiz Eduardo Imbeloni A v. Epitcio Pessoa, 2.566/4 I0-A 22471 Rio de Janeiro, RJ Recebido em 9 de fevereiro de 1988 Aceito para publicao em 7 de dezembro de 1988 1989, Sociedade Brasileira de Anestesiologia Revista BrasiIeira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

correspondentes, sendo inativados enzimaticamente e fragmentados na circulao. J se tm isolados trs precursores independentes dos POE, e que se denominam proencefalina A, proencefalina B (ou prodinorfina) e proopilmelanocortina. No se pode excluir a presena de outros precursores (centrais ou perifricos) no completamente caracterizados (Tabela I). A liberao de POE tem sido demonstrada in vitro a nvel do SNC1 e perifrico 2 e in vivo aps estimulao eltrica de certas reas do crebro 3 , relacionadas com o e s t r e s s e 4 e a dor5 . A Iiberao aparentemente clcio-dependente, o que fala a favor de uma funo de neuro-transmissor a nvel do SNC. A multiplicidade e diversidade dos efeitos farmacolgicos que se produzem aps administrao de opiceos (analgesia, euforia, miose, depresso respiratria etc. ) fazem pensar que essas aes se do em diferentes Iugares (RO). Estudando os RO, foram denominado os subtipos segundo o prottipo de ao: mu (morfina), kappa (ketociclazocina) e sigma (SKF 10047) 6. Recentemente foram identificados mais dois RO, que se chamam delta e psilon (Tabela II). A histria dos antagonistas de narcrticos iniciou-se h meio S culo, com a descoberta dos derivados N-alil dos narcticos, que revertiam os
133

lMBELONl

efeitos produzidos pelos compostos originais. So eles, deste modo, antagonistas das aes agonistas dos opiceos e potencialmente teis como antdotos na intoxicao narctica e nos seus efeitos colaterais, principalmente a depresso respiratria. Estes efeitos antagonistas foram explorados em 1951, com a introduo da nalorfina, antdoto da metadona, diidromorfina, metorfinam, meperidina e herona 7 . Em 1955, outro antagonista, o Ievalorfan, foi introduzido na clinica8 (TabeIa Ill). Os efeitos agonistas indesejveis da nalorfina e do Ievalorfan, que se comportam como antagonistas somente em presena do efeito do opiceo no
Tabela I q

Tebela Ill

lntroduo dos narcticos na clnica

Derivados N-Alil dos narcticos 1915 Pohl sintetiza n-alil nor codena q 1941 Hart introduz n-alil nor morfina 1961 Lewenstein sintetiza n-alil nor oximorfona q 1963 Foldes introduz naloxona na clnica

Peptdeos opiides endgenos

Peptdeos que se originam a partir da propilmelanocortina (POMC)


q q

Betaendorfina Alfa, gama e delta endorfinas

Peptdeos que se originam a partir da prodinorfina (ou Proencefalina B) q Dinorfina q Dinorfina B q Alfa e beta neoandorfinas q PH 8P Peptdeos que se originam a partir da proencefalina A q Metionina e Ieucina encefalinas q Met-E-Arg-Fe q Met-E-Arg-Gli-Leu q Peptdeo E q Metorfamida Outros peptdeos com atividade opiide . Beta-caseomorfina q Anodinina q Kiotorfina

homem, estimulou a pesquisa de novos agentes. Quando administrados por via venosa em doses teraputicas, sem a administrao prvia de um hipnoanalgsico, a nalorfina e o Ievalorfan produzem depresso respiratria significativa no hom e m9. Alm disso, essas drogas podem aumentar a depresso respiratria j existente, causar hipotenso ortosttica e dependncia fsica. Um antagonista de narctico ideal pode ser resumido como sendo um composto Iivre de: 1. aes agonistas, particularmente depresso respiratria e cardiovascular, quando usadas na presena ou ausncia de narcticos; 2. efeitos psicotomimticos; 3. efeito mitico; 4. aes depressoras sobre certos refIexos e a muscuIatura Iisa do trato intestinal; 5. capacidade de produzir resistncia, dependncia fsica ou sndrome de abstinncia quando h retirada brusca. Alm do mais, o antagonista ideal deveria ter potncia total e ao to prolongada quanto a do narctico que ele est revertendo (Tabela IV). Farmacocintica (Tabela 5). Os antagonistas morfnicos atravessam as barreiras placentria e hematoenceflica com maior facilidade do que os hipnoanalgsicos que os originaram. Ela se une s protenas plasmticas e

Tabela II- Receptores opiceos identificados MU


q

KAPPA

SIGMA

DELTA

PSILON

Agonistas

Morfina Dago

Ketociclazocina Pentazocina Nalorfina Lefalorfan Profinorfinas Analgesia Ataxia Sedao Miose Crtex cerebral Medula espinhal

SKF 10.047 Fenciclidin a Ciclazocina Nalorfina Levalorfan Psicotomimticos Disforia Alucinao

Encefalinas

B-endorfina

Efeitos

Analgesia Euforia Miose Depresso respiratria Tlamo Hipotlamo Medula espinhal Pentazocina Ciclazocina Nalorfina Naloxona Naltrexona

Analgesia

Localizao

Hipocampo Crtex frontal Cerebelo Naloxona

Medula espinhal

Antagonistas

Naloxona Naltrexona

134

Revista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

NALOXONA: ESTADO ATUAL

Tabela IV - Propriedades desejveis e indesejveis dos antagonistas dos narcticos9


Nalorfina
q q

Levalorfan

Naloxa

Desejveis antagonismo da depresso respiratria q antagonismo da depresso circulatria q capacidade de precipitar abstinncia Indesejveis efeitos psicotomimticos sedao contrao pupilar dependncia fsica

1*

30

30

por via oral aparecem e m 1 5 m i n1 4 e c o m durao dose-dependente variando de 6 a 24 h 1 5 . Aps absoro oral ela rapidamente inativada pelo fgado. Em razo disso sua potncia de 1/50 da administrao parenteral 16 , necessitando de altas doses para se obter o mesmo efeito. A naloxona rapidamente metabolizada no fgado pela conjugao com cido glicurnico 17 . Aproximadamente 65% da dose venosa sO excretados como metablito conjugado na urina aps um perodo de 48 a 72 h17 . No existe necessidade do ajustamento da dose em presena de falncia renal 18 . O mesmo no acontece com a falncia heptica. Farmacodinmica A naloxona totalmente desprovida de ao analgsica no homem, no se observando elevao do nvel de percepo dolorosa nem diminuio ou atraso nas diversas reaes do organismo que reagem dor. A nvel do eletroencefalograma, em doses farmacologicamente ativas a naloxona no modifica o comportamento nem produz euforia. O antagonismo morfnico da naloxona se faz por inmeros mecanismos, sendo os mais impor1. interao qumica direta entre o tantes: hipnoanalgsico e a naloxona; 2. atividade anticolinestersica, o que explicaria a ao competitiva da naloxona com os hipnoanalgsicos a nvel dos receptores ocupados pela acetilcolina; 3. antagonismo a nvel dos receptores celulares ou de suas enzimas. Aps administrao, a naloxona Iiga-se primeiramente aos RO no sistema Imbico 10 . O incio de ao dependente da entrada no SNC e a distribuio entre o crebro e o sangue funo da sua alta solubilidade Iipdica 19 . A naloxona demonstrou ser um potente antagonista de narcticos, Iivre dos efeitos agonistas e farmacologicamente ativo somente em presena do hipnoanalgsico 20 . A relativa capacidade de antagonizar a depresso respiratria induzida peIos narcticos foi considerada como sendo de peso 1 para a nalorfina, 2 a 3 para levalorfan e 10 a 15 para a naloxona21,22 . No entanto, interessante notar que quanto maior a potncia do composto original do antagonista, menor o efeito depressor respiratrio, quando a droga antagonista administrada isoladamente 7. Este fato foi confirmado em um dos primeiros estudos sobre a naloxona; em contraste evidente com a nalorfina e levalorfan, a naloxona causou uma depresso respiratria desprezvel em humanos q u e n o t i n h a m recebido narctticos anteriormente 9.
135

sim sim sim sim

sim sim sim ?

no no no no

potncia relativa em mg.kg -1

TabeIa V -

Farmacocintica da naloxona

Incio de ao Endovenosa = 2 a 3 min Intramuscular = 15 min Subcutnea = 15 min Oral = 15 min Endotraqueal = 2 a 3 min

Durao de ao q Parenteral = 45 a 90 min q Oral=6 a 24h Metabolismo 59 a 67% conjugao com cido glucornico no fgado Meia-vida

45 a 100 min

tissulares, sendo rapidamente eliminada. A durao de ao da naloxona est relacionada a vrios fatores, entre eles: o grupo farmacolgico do hipnoanalgsico utilizado; os agentes administrados durante a anestesia e as condies clnicas do paciente. Estudos recentes confirmam que a difus O e a eliminao cerebral da naloxona so os principais fatores de sua grande potncia e curta durao de ao. O incio rpido de ao da naloxona est relacionado a sua rpida entrada no crebro. Estudos mostraram que a naloxona obtm uma relao crebro-plasma 12 a 15 vezes maior do 10,11 . Aps injeo venosa alguns que a morfina dos efeitos da naloxona aparecem dentro de 1 a 2 min, com durao de 45 a 90 min 1 1 , embora existam relatos que falam em durao de 3 a 4 h 1 2 1 3. O incio de ao por via muscular ou subcutnea aproximadamente de 15 min 10,11 . Os efeitos de 1.000 a 2.500 mg de naloxona
Revista BrasiIeira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

lMBELONI

Indicaes Em condies basais o sistema POE permanece relativamente inativo, j que a administrao de antagonistas o p i i d e s t e m p o u c o o u n e n h u m efeito em indivduos normais. Em situao de estresse h produo de substncias endgenas 23 semelhantes aos opiceos e que so Iiberadas na circulao sangnea, participando da modulao da 4 sensao nociceptiva . Estas substcias (beta-endorfinas) provocam hipotenso arterial, que pode ser revertida ou bloqueada pela administraoo de n a l o x o n a 2 4 , 2 5. A descoberta de que substncias endgenas semelhantes aos opiceos no SNC e outros tecidos esto envolvidas na regulao de fenmenos fisioIgicos abre uma grande possibilidade teraputica para a naloxona. Possveis usos incluem o tratamento do choque sptico e hipovolmico, Ieso da medula espinhal, acidente vascuIar cerebral, depresso respiratria de qualquer etiologia, sobredose medicamentosa e um nmero de doenas que varia da sndrome hipotalmica constipaco. Alm disso, analoxona reverte a hipotenso e a analgesia de vrios anestsicos, sugerindo que certos opiides endgenos seriam Iiberados durante a anestesia. Sua maior indicao reside no antagonismo dos efeitos colaterais dos narcticos utiIizados em anestesia geral e na analgesia psoperatria praticadas na raque. 1. Diagnstico das depresses respiratrias A especificidade e o mecanismo de ao da naloxona sugerem que ela no pode reverter os efeitos depressores no SNC de substncias no opiides. Entretanto, existem reIatos de reverso de estados de coma, de depresso respiratria aps diazepam e analgesia com xido nitroso. Em animais de Iaboratrio concluiu-se que a naloxona o mais potente e puro antagonista dos narcticos, no aparecendo os efeitos colaterais dos agonistas. O principal critrio de segurana da naloxona a ausncia de depresso resiratria. Quando h suspeita de superdosagem narctica a naloxona pode ser usada sem o perigo de agravar a depresso respiratria j existente. Se a depresso respiratria no for devida aos narcticos a naloxona administrada no causa qualquer efeito, descartando a etiologia narctica da depresso respiratria. A naloxona reverte efetivamente a depresso respiratria induzida pelos hipnoanalgsicos naturais e sintticos, como herona, morfina, codena, oximorfona, hidroximorfona, difenoxilato, propoxifeno e pentazocina 26 . Mais interessante ainda,
136

devido a suas propriedade antagonistas pura ela reverte a depresso respiratria causada pelos antagonistas-agonistas, como a nalorfina e o Ievalorfan 1 0 , e considerada um antagonista especfico e eficaz da pentazocina 27 . A naloxona previne ou abole a contrao pupilar, a analgesia, a restaurao do sensrio do paciente, a supresso dos efeitos no comportamento, a hipoteso, a diminuio dos riscos de convulses e as alteraes do EEG 26 . 2. Tratamento da sobredose (vcio, abuso) A acidental ou deliberada sobredose com hipnoanalgsicos uma situao freqente e especialmente perigosa pelo desenvolvimento de grave depresso respiratria. Antagonistas dos narcticos tm sido usados no diagnstico e tratamento da dependncia aos opiceos. A naloxona efetiva contra os efeitos depressivos do uso abusivo de todos os opiceos naturais ou sintetizados. A sua administrao precipita sintomas de abstinncia, como taquicardia, alteraes gastrointestinais, hiperapnia, midriase, rinorria, ansiedade, aumento da presso arterial, inquietao e hiperalgesia 29 Esses sintomas raramente ameam . a vida do paciente adulto e so notados dentro de 10 a 35 min aps administrao muscular da n a l o x o n a 2 8 . Existe uma ameaa vida, se a sndrome de abstinncia for precipitada em recm-natos de me viciada, podendo ocorrer convulso e morte. O uso de naloxona em altas doses e/ou por tempo prolongado no causa nem dependncia fsica nem resistncia e a sua retirada brusca no causa sndrome de abstinncia 29,30 . 3. Choque A beta-endorfina um peptdeo com propriedades semelhantes morfina, liberado concomitantemente com ACTH em resposta ao estresse 3]. Existem relatos relacionando a naloxona e a reverso de hipotenso em pacientes com hipovolemia, spsis e choque cardiognico, embora o mecanismo exato desta ao no esteja e s c l a r e c i d o 3 2 - 3 4 . A beta-endorfina parece ser responvel pela vasoditatao na fase inicial do choque. A capacidade de altas doses de corticosterides em prevenir o colapso vascular resuIta da inibio do ACTH e, consequentemente, da liberao de endorfina 3 5 . Os efeitos fisiopatotgicos da liberao de endorfina so rapidamente revertidos pela naloxona 24. Deste modo, espera-se que a naloxona melhore a presso arterial, pela reverso dos efeitos cardiodepressores. O bloqueio dos RO com a naloxona aumenta a sobrevida e a performance cardaca no choque endotxico.
Revista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

NALOXONA: ESTADO ATUAL

A descoberta de que o sistema opiide endgeno poderia estar envolvido nos estados de choque importante. Alm da sua distribuio no crebro e na medula espinhal, as encefalinas tm sido encontradas tambm nos gnglios simpticos e adrenal e stios envolvidos com o choque. O uso de altas doses de naloxona pode ser necessrio, devido a sua relativa baixa afinidade com alguns receptores. Sua durao de ao pode ser aumentada pela infuso venosa contnua. Alguns autores, estudando os efeitos da naloxona no homem, demonstraram que ela no melhorava a presso arterial no choque sptico e que o paciente permanecia hipotenso, apesar da restaurao do volume, de antibiticos e terapia com vasopressores. Alm disso, o uso de naloxona estava associado com reaes adversas significativ a s3 6. 4. Acidente vascular cerebral Tem sido relatado que ocorre Iiberao de endorfinas durante isquemia cerebral e que elas tm um papel fundamental na fisiopatologia do AVC. A naloxona, por seu efeito antiendorfina, tem-se mostrado efetiva na preveno do infarto secundrio a isquemia cerebral 37-39.. Se de fato os opiides endgenos so encontrados em altas concentraes no hemisfrio isqumico, a naloxona pode prevenir o infarto cerebral pela promoo da revascularizao 37-39 . 5. Comas A naloxona aparentemente antagoniza um grande nmero de depressores centrais no opiceos, provavelmente porque esses agentes I i beram POE. favorvel a este mecanismo a observao de que o diazepam produz mudanas no nvel de encefalinas no hipotlamo. A ao analptica da naloxona pode estar baseada neste mesmo mecanismo. Em relao intoxicao alcolica, a naloxona antagoniza os efeitos de certos produtos de condensao (alcalides isoquinolnicos) do metabolismo do etanol com propriedade semelhantes aos opiceos. A naloxona tem sido usada com sucesso na reverso de coma e depresso respiratria associa4 dos a altas doses de diazepam , e aps ingesto combinada de barbitrico, lcool e diazepam 4 1 . O mecanismo permanece obscuro, acreditando-se que exista uma relao entre a naloxona e o antagonismo do GABA e outros mediadores do S N C4 2 , 4 3 . Embora a naloxona possa ter valor no tratamento da intoxicao pelo diazepam, investigaes sO necessrias para se estabelecer se
Revista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

esse efeito ou no dose-dependente. A intoxicao alcolica pode envolver a liberao de endorf i n a s4 4 . Alguns autores 45 relataram melhora em 20% dos 46,pacientes em coma alcolico, outros, p o r m45, 47, no obtiveram nenhuma melhora. 6. Neonatologia A naloxona usada freqentemente para reverter os efeitos dos narcticos administrados me. A sua administrao me antes do nascimento do feto parece ser indesejvel 48,49 .O nascimento um estado de estresse para o feto e a produo de endorfinas o ajuda na adaptao nova vida. A naloxona por ter um efeito depressor no bem-estar do feto, por isso, deve ser evitada sua administra me antes do delivramento 4 8 . A injeo rotineira de naloxona a me resuIta numa exposio desnecessria do recm-nato a esta droga. 7. Leso espinhal Vrios investigadores tm mostrado os efeitos benficos da naloxona na recuperao neurolgica de gatos com traumatismo da medula espinhal 50 . Alm disso, a natoxona aumenta a presso arterial mdia, sugerindo que este efeito Iimita o dano isqumico aps trauma espinhal. Este e vrios outros estudos relatam o envolvimento das endorfinas na fisiopatologia das leses da medula espinhal e o papel benfico da naloxona 5 0 , 5 1 . Recentemente foi administrada naloxona em trs pacientes com dficit neurolgico isqumico, com reverso completa da hemiparesia em dois pacientes com isquemia cerebral, mas no em um c o m i n f a r t o c e r e b r a l3 7. 8. Miscelnea A naloxona tem sido utilizada com sucesso em doenas como esquizofrenia, discinesia, psicose orgnica, constipao idioptica, prurido no especfico e sdrome hipotalmica. Tem sido testada em variadas causas, mas sO questionveis. As endorfinas tm sido envolvidas para elucidar a - 52 psicobiologia da esquizofrenia e alguns autores tm mostrado a eficcia da naloxona no tratamento de vrios desses sintomas 53 . A naloxona mostrou-se efetiva no tratamento de pacientes com constipao crnica idioptica 54 . Os opiides endgenos, parece, tm papel na modulao da dor torcica da angina 55 , pois a naloxona diminui o tempo de aparecimento da dor isqumica do miocrdio. Entretanto, um 137

IMBELONI

estudo dupIo-cego randomizado mostrou que no houve diferena significativa entre o tratamento da isquemia miocrdica com naloxona e com p l a c e b o5 5 . 9. Anestesia O antagonismo da ao analgsica e hipotensora de certos agentes anestsicos, pela naloxona, sugere que h liberao de opiides endgenos durante anestesia. A naloxona reverte a analgesia produzida pelo xido nitroso 56 e a hipotenso arterial, bradicardia e alteraes no EEG associada com o halotano 5 7 . 10. Efeitos adversos de opiceos na raque Depresso respiratria e outros efeitos colaterais aps administrao de opiceos na raque p o d e m s e r r e v e r t i d o s c o m a n a l o x o n a5 8. A durao de ao da naloxona curta e mltiplas injees venosas so necessrias para controlar esses efeitos. O tratamento ideal com infuso 11 venosa contnua A administrao sistmica ou . peridural antagoniza a analgesia de modo dose-dependente, os efeitos colaterais causados pela absoro vascular ou pelo fluxo intratecal so antagonizados pela administrao sistmica de n a l o x o n a59. a. Reteno urinria: Independente da dose, todos os pacientes que recebem morfina peridural apresentam acentuado relaxamento do msculo detrussor da bexiga, correspondendo a um aumento da sua capacidade volumtrica, resultando em reteno urinria. A naloxona, 0,8 mg venosa, reverte prontamente 60 esse efeito colateral . A preveno da reteno urinria pode ser obtida com a infuso venosa contnua, na dose de 5g. kg -1 . h- 1, iniciada antes da administrao de morfina peridural 60. b. Prurido A infuso contnua de naloxona (0,4 a 0,6 m g . h-1 ) reverte o prurido produzido pela administrao intratecal de morfina em grvid a s 6 1 . Ele pode ser revertido temporariamente pela injeo venosa de naloxona na dose de 0,1 a 0,4 mg 62 .
C.

infuso de baixas doses de naloxona (5 g. kg-1 . h-1 ) no modifica a analgesia produzida pela morfina peridural, enquanto que altas doses (10 g. kg -1 . h-1 ) diminui a durao da analgesia em torno de 25% 63 . A sua administrao na dose de 0,4,mg por via muscular reverte a depresso respiratria causada pela morfina peridural, com preservao da analgesia64. Efeitos colaterais Embora a naloxona seja praticamente incua, ela no totalmente isenta de efeitos colaterais. Pacientes e recm-natos de me fisicamente dependente de narcticos podem experimental sndrome de abstinncia quando da sua utilizao. Existem relatos de que a naloxona induz hipertenso, edema pulmonar, instabilidade atrial e ventricular e parada cardaca aps sua administrao para reverso da analgesia produzida pelo n a r c t i c o 6 5 - 6 9. Contudo, difcil estabelecer uma correlao entre a causa e o efeito. A recuperao da anestesia est associada a aumento da descarga do sistema nervoso autnom o70 e isto depende fundamentalmente da tcnica e das drogas anestsicas utiIizadas. A administrao de naloxona em ratos que receberam previamente morfina aps cinco dias foi acompanhada de pequeno aumento de norepinefrina em todas as regies do crebro71. Estudando a injeo de 0,2 a 0,4 mg de naloxona sem a administrao prvia de narcticos, no houve alteraes hemodinmicas nem aumento do nvel de catecolaminas em pacientes e voluntrios normotensos e hipertensos quando foram acordados da anestes i a7 2. O acordar rpido e a percepo da dor aps naloxona venosa aumentam o nvel de catecolaminas pela sntese de norepinefrina no c r e b r o e e p i n e f r i n a n a m e d u l a a d r e n a l 7 2, e podem ser considerados como causa da resposta hipertensiva. Quando a naloxona administrada cronicamente, no se desenvolve resistncia ou dependncia fsica. Tambm no foram observadas reaes adversas ou sndrome de abstinncia, quando da retirada brusca29,30 . Dose (Tabela VI) A naloxona apresentada em ampolas de 1 ml, com 0,4 mg da substncia ativa. As vias de administrao em dose nica recomendada so? venosa, muscuIar e subcutnea. A dose usual no adulto para a intoxicao narctica de 0,4 a 0,8 mg (10 .kg -1 ) venosa, repetida com intervaIos de 2 a 3 min. Altas doses podem ser necessRevista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

Analgsia

A naloxona reverte a analgesia produzida pela morfina peridural de maneira dose-dependente. A 138

NALOXONA: ESTADO ATUAL

Tabela VI - P o s o l o g i a
q

Sobredose 400 g a 800 g (10 g.kg-1 ) lV ou lM cada 20 ou 3min Dapresso narctica ps-operatria 100 g a 200 g IV ou IM cada 2 ou 3 min Neonatologia 10 g.kg -1 IV ou IM cada 2 ou 3 min

rias para antagonismo dos efeitos da sobredose73. Dose de 10 a 20 vezes a recomendada pode ser necessria para reverso dos efeitos do propoxifen o7 4. Em recm-natos e crianas a dose recomendada de 0,01 g. kg-1 venosa, muscular ou subcut-

nea, repetida a cada 2 ou 3 min, embora altas doses possam ser necessrias 7 4 . A injeo de 20 mg (50 ampolas) de naloxona em crianas no produziu efeitos colaterais 74 . Doses de -1 10 g. kg tm sido injetadas na veia umbilical de recm-natos 15. Recentemente a infuso contnua mostrou meIhor resultado do que a injeo repetida em b o l u s6 0 , A administrao endotraqueal pode ser uma alternativa, via de administrao 76 . Na reverso dos efeitos da anestesia complementada com fentanil e morfina, a dose inicial de naloxona venosa de 1,5 g.kg -1 e, se necessrio, novas administraes, com intervalo de 3 min, at obteno de uma freqncia respiratria de 15 batimentos por min 77 .
. 7 5

REFERNCIAS

1. Iversen L V, Iversen S D, Bloom F E, Vargo T, Guillemin R Release of en kephalin from rat globus pallidus in vitro. Nature,
1978; 271: 679-681.

2. Puig M M, Gascon P, Craviso G L, Musacchio J M Endogenous opiate receptor Iigand: Electrically induced release in the guinea
pig ileum. Science, 1977; 195: 419-420.

3. Akil H, Mayer D J, Liebeskind J C Antagonism os stimulation produced analgesia by naloxone, a narcotic antagonist. Science,
1976; 191: 961$62.

4. Miralles F S, Olaso M J, Fuentes T et al. Presurgical stress and plasma endorphin levels. Anesthesiology, 182; 59: 366-367. 5. Puig M M, Laorden M L, Miralles F S, Olaso M J Endorphin levels in cerebrospinal fluid of patients with postoperative and
chronic pain. Anesthesiology, 1982; 57: 1 - 4.

6. Martin W R ,Eades C G, Thompson J A et al. The effects of morphine and nalorphine-like drugs in the nondependent and
morphine-dependent chronic spinal dog. J Pharmacol Exp Ther, 176; 197: 517-532.

7. Foldes F F The human pharmacology and clinical use of narcotic antagonists. Mec Clin North Am, 1964; 48: 421442. a. Thomas D V, Tenney S M Effect of Ievorphan and Ievallorphan on the respiratory mechanism of normal man. J Phamacol
Exp Ther, 1955; 113: 250-254.

9. Foldes F F, Torda T A G Comparative studies with narcotics and narcotics antagonists in man. Acts Anaesthesiol Scan, 1965; 10. Jaffe J, Martin W R - Opioid analgesic and antagonists, in: Goodman L S, 11. 12. 13. 14. 15. 16.
9: 121-138. Gilman A (Eds): The Pharmacologic basis of therapeutics, ad. 6, New York, Macmillan Co., 1980; 494-534. Berkowitz B A The relationship of pharmacokinetics to pharmacologic activity: morphine, methadone and naloxone. Clin Pharmacokinet, 1976; 1: 219-230. Evans J M, H- M l, Lunn J N et al. Degree and duration of reversal by naloxone on effect of morphine in conscious subjects. Br Med J, 1974; 2: 589-591, Longnecker D E, Grazis PA, Eggers G W N Naloxone for antagonism of morphine-induced respiratory depression. Anesth Analg, 1973; 52: 447453. Kurland A A, McCabe L, HanIon T Contingent naloxone treatment of the narcotic addict: a pilot study. Int J Addict, 1976; 11: 131-142. Fischer C G, Cook D R The respiratory and narcotic antagonistic effects of naloxone in infants. Anesth Analg, 1974; 53: 849. Nutt J G, Jasinski D R Methadone-naloxone mixtures for use in methadone maintenance programs Clin Pharmacol Ther, 1974; 15:156-166.

17. Fishman J, Roffwarg H, Hellman L Disposition of naloxone in normal and narcotic dependent men, J Pharmacol Exp Ther,
1973; 187: 575-580.

l8. Bennett W M, Singer 1, Coggins C A guide to drug therapy in renal failure. JAMA, 1974; 230: 1544-1553. 19. Kaufman J J, Semo N M, Koski W S Microelectric titration measurament of the pkas and partition and drug distribution 20. Foldes F F, Duncalf D, Kuwabara S The respiratory, circulatory and antagonistic effects of nalorphine, Ievallorfan and naloxone 21. Blumberg H, Dayton H B, Morris G et al. N-allylnoroxymorphone: a potent narcotic antagonist. Fed Proc, 1961; 20: 311. 22. Blumberg H, Dayton H B, Wolf P S Counter-action of narcotic antagonist analgesics by the narcotic antagonist naloxone. Proc
Soc Exp Biol Med, 1968; 123: 755-758. in anaesthetizad subjects. Can Anaesth Soc J, 1969; 16: 151-161. coefficients of narcotic antagonists and their pH and temperature dependence. J Med Chem, 1975; 18: 647-655.

23. Gurll N J, Vargish T, Reynolds D G et al. Opiate receptors and endorphins in the pathophysiology of hemorrhagic shock. 24. Faden A I, Holaday J W Experimental endotoxin 25.
Surgery, 1981; 89: 364-369. shock: the pathophysiologic function of endorphins and treatment opiate antagonists. J Infect Dis, 1980; 142: 229-238. Curtis M T, Lefer A M Protective actions of naloxone in hemorrhagic shock. Am J Physiol, 1980; 239: 416-421. with

Revista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

139

IMBELONI

27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72.

McGillard K L, Takemori A E Antagonism by naloxone of narcotic induced respiratory depression and analgesia. J Pharmacol Exp Ther, 1978; 207: 494-503. Kallos T C, Smith T G Naloxone reversal of pentazocine induced respiratory depression (Letter). JAMA, 1968; 204:932. Blachly P H Naloxone for diagnosis in methadone programs. JAMA, 1973; 224: 334-335. Martin W R Opioide antagonists. Pharmacol Rev, 1967; 19: 463-474. Jasinski D R, Martin W R, Haetzen C A The humam pharmacology and abuse potential of N-allylnoroxymorphone (naloxone). J Pharmacol Exp Ther, 1967; 157: 420-426. Guillemin R, Vargo T, Rossier J et al. Beta-enndorphin and adrenocorticoprin are secreted concomitantly by the pituitary gland. Science, 1977; 197: 1367-1369. Perters W P, Johnson M W, Friedman P A, Mitch W E Correction of hypotension by naloxone. Lancet, 1981; 1: 529-531. Tiengo M Naloxone in irreversible shock (Letter). Lancet, 1980; 2: 690. Higgins T L, Sivak E D Reversal of hypotension with naloxone. Clev Clin Q, 1981; 48: 283-286. Sheagren J N Septic shock an corticosteroide (Editorial). N Engl J Mad, 1981; 305: 456458. Rock P, Silverman H, Plump D et at. Efficacy and safety of naloxone in septic shock. Crit Care Mad, 1985; 13: 28-33. Baskin D S, Hosabuchi Y - Naloxone reversal of ischemic neurological deficits in man. Lancet, 1981; 2: 272-275. Gilman M A, Lichtigfeld F J Naloxone reversal of ischemic neurological deficits in man. Lancet, 198!; 2: 643. Hosabuchi Y, Baskin D S, WO OS K Raversal of induced ischemic neurological deficit in gerbils by the opiate antagonist naloxone. Science, 1982; 2115: 69-71. Jordan C, Lehane J R, Jones J G Respiratory depression. Anesthesiology, 1980; 53:293-298. Moss I M Naloxone reversal of non-narcotic induced apnea. JACEP, 1973; 2: 46-48. Dinglendine R, Iversey L L, Breuker E Naloxone as a GABA antagonist: evidence from ionotrophoretic receptor binding and convulsant studies. Eur J Pharmacol, 1978; 47: 19-27. Soubrie P, Jobert A, Thiebot M H Differential effects of naloxone against diazepam induced release of behavior in rats in three aversive situations. Psychopharmacology, 1980; 69: 101-105. Jeffcoate W J, Herbert M, Cullen M H et al. Prevention of effects of alcohol intoxication by naloxone. Lancet, 1979; 2: 1157-1159. Jeffreys D B, Flanagan R J, Volans G N Reversal of ethanol induced coma with naloxona. Lancet, 1980; 1: 308-309. Catley D M, Lehane J R, Jones T G Failure of naloxone to reverse alcohol intoxication. Lancet, 1981; 1: 1263. Mattila M J, Nuott E, Seppala T Naloxone is not an effective antagonist of ethanol. Lancet, 1981; 1: 775-776. Segal S, Anyan W R, Hill R M et at. Committee on drugs: Naloxone use in newborns. Pediatrics, 19180; 65: 667. Goodlin R C Naloxone and its possible relationship to fetal endorphin levels and fetal distress. Am J Obstet Gynecol, 1981; 139: 16-19. Faden A L, Jacobs T P, Holaday J W Opiate antagonists improve neurologic recovery after spinal injury. Science, 1981; 211: 493-494. Willer J C, Dehen H, Cambier J Stress induce analgesia in humans: endogenous opioids and naloxme reversib Ie depression of p a i n mftexes. Science, 1981; 212: 6m*91. Davis G C, Buchsbaum M S, Bunney W E Research in endorphin and schizophrenia. Schizophr Butl, 1979; 5: 244-250. Davis G C, Extein t, Reus V et at. Faiture of naloxone to reduce maniac symptoms. Am J PsychiatW, 1980; 137: 1583-1585. Kmep M J, Schaefer R A, Hahn E F et al. Nat ox one, a specific opioid antagonist revemes chronic idiopathic constipation. Lancet, 1983; 1: 261-262. V a n Rijn T, R*kin S E Effect of natoxone, a specif ~ioid antagonist, on exercise induce angina pectoris. Circulation, 1981; 64: 149 (Supt). Yang J C, Crawford Ctark W, Ngai S H . Antagonism of nitrous oxide anatgesia by naioxone in ma. Anesthesiology, 1980; 52: 414417. Arndt J D, Freyre E Perfusion of natoxone through the fourth cerebrat ventricte reverses the circu tatory and hypnotic effects of halothane in dogs. Anesthesiology, 1979; 51: 58+3. Cousin M J, Mather L E tntrathecat and epidural administration of opioids. Anesthesiology, 1984; 61: 276310. MGller H, Borner U, Stoyamov M, Hemptemmn G - Theoretical aspects and practicat considerations concerning setective opiatinatgesia. t n: Yaksh T L, Multer H (Eds): Spinal Opiate Analgesia: Experimental and Clinicat Studies. Springer-Verlag Berlin, 1982: 916. Rawat N, Mollefom K, Axetsson K et at. An experimental study of urodynamic effects of epidural morphine and of naloxone revewt. Anesth Anatg, 1983; 62: 641447. Daily P A, BrookShim G L, Shnider S M et al. The effects of naloxone associated with the intrathecal use of morphine in tabor. Anesth Anatg 1985; 64: 658+66. Bromage P R - Dangers and complications of intrathecat and epidu rat opiates. ln: Yaksh T L, Muller H (Eds): Spinal Opiate Anatgesia: Experimental and Clinicat Studies. Springer-Verlag Bertin, 1982: 18-23. Rawal N , Schott V , Dahtstrom B e t at. - t nfluence of natoxone infusion on analgesia and respiratory depression foltowing epidural morphine. Anesthesiology, 1986; 64: 194-201. Korbon G A, DiFazio C A, Verlander J M et at. . tM natoxone reve=es respirato~ depression from epidural morphine while presawing anatgesia. AmStiff10109Y, 19=; ~: A218* Tanaka G Y Hypertension reaction to natoxone. JAMA, 1974; 227: 25-26. Flacke J W, Ftacka W E, Willians G D Acute putmona~ edema following natoxone of highdose m o r p h i n e a n e s t h e s i a Anesthesiology, 1977; 47: 376978. Michaelis L L, Hickey P R, Clarke T A, Dixon W H - Ventricular irritability associated with the use of naloxone. Ann Thorac Surg, 1974; 18: 608-614. Azar I, Turndorf H Severe hypertension and multiple atrial premature contraction following naloxone administration. Anesth Analg, 1979; 58: 524-525. Andrea R A Sudden death following natoxone administration. Anesth Anaig, 1980; 59: 782-784. Desmonts J M, Bohm G, Couderc E Hemodynamic msponw to low dews of naioxme after narcotic-nitrous oxide anesthesia. Anesthesiology, 1978; 49: 12-16. Laverty R, Roth R H Clonidine reverses the increased norepinephrine turnover during morphine withdrawal in rats. Brain Res, 1980; 182: 482-485. Estilo A E, Cottrett J E Hemodynmid and catecholamine changes after administration of naloxone. Anesth Analg, 1982; 61: 349453. Revista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

140

NALOXONA: ESTADO ATUAL

73. Evans L E J, Swainson C P, Roscoe P, Prescott L F Treatment of drugs overdosage with naloxone, a specific narcotic antagonist. Lancet, 19173; 1: 452-455. 74. Moore R A, Rumack B H, Conner C S, Perterson R G Naloxone: Underdosage after narcotic poisoning. Am J Dis Child, 1980; 134: 156-158. 75. Bradberry J C, Raebel M A Continuous infusion of naloxone in the treatment of narcotic overdose. Drug Intelligence end Clinical Pharmacy, 1981; 15: 945-950. 76. Taudberg D, Abercrombier D Treatment of heroin overdose with endotracheal naloxone. Ann Emerg Meal, 1982; 118: 443445. 77. Kripke B J, Finck A J, Shah N K, Snow J C Naloxone antagonism after narcotic+upplemented anesthesia. Anesth Analg, 1976; 55: 800-805.

V ENCONTRO DOS EX-RESIDENTES DOS CETS~BA DE RIBEIRO PRETO*

Data: Local:

15 e 16 de setembro de 1989. Centro de Convenes do Stream Palace Hotel, Ribeiro Preto SP.

Programa Cientfico: 15/setembro s 20:00 h Abertura. Conferncia: SAESP: 20 ANOS Dr. Leo J. P, Machado Mesa- Redonda: TENDNCIAS ATUAIS EM ANESTESIA Coordenador: Dr. Guilherme F. F. dos Reis . Participantes: 1 2 3 4 Programa Social 15/Setembro s 22:00 h - Jantar de Congraamento 16/Setembro s 12:00 h - Churrasco * CET-SBA da Santa Casa de Misericrdia ( Resp.: Dr. Jos R. Nocite). CET-SBA do Hospital de Clnicas da FMRPUSP (Resp.: Dr Anita Leocdia M. Ferraz). CET-SBA do Hospital So Francisco ( Resp.: Dr. Jos A. Biagini).
Revista Brasileira de Anestesiologia Vol. 39: N 2, Maro - Abril, 1989

16/setembro s 9:00h

Anestesia Venosa Dr. Paulo Mozart Passos Pereira Anestesia Inalatria Dr. Carlos Alberto Cagnolati Anestsicos Locais Dr Anita Leocdia M. Ferraz - Bloqueadores Neuromusculares Dr. Flvio Fernandes

141

Você também pode gostar