Você está na página 1de 93

'

^|1||^ |^ 1L||^
(SEOLOSIA POPULAP)
2

^ 1ccco c uc |occ:o .|.c. |c--u| ojuo, oc, ccco- c o- cccc|cc-


cccc--oc|o- oc- -ccc- .|.c-.
)H
CK= 2A@H=I
-
ccc:o:c cc:cc c- :cc- c|cccc:c- cc|o c ccccccc co /|co. ccc
c|-:c .|co, c|ococc- cc ||c-cco.

^ ||c-cco ccj|c|o :ccc c |occ:o, .o| cc- ''. cc:cc- cc cc-


ucc|cocc cc- cccocc- oc- . cc:cc- cc |cc co co|- o|:o
ccc:oc|o. L cc|o quc ccccccc o- o:|.|cocc- cc cu:c|c, cccccu-
c, cc:cc c cu:co- c-cc||co- cc :ccc- ccjoc|-cc- .|.c-.
C
Nc |c|c|c, o- :c||c- ccoc cccocc-, -cju|oc o- :c|||o- cc coo,
co-, oc ccc|coc o- c-:occ- c||co:|co-, o |ucoc|cocc ccc-cju|u
:cccoc--c ojc|cu|:cco c cu|:|.oc c -c|c oco c|:cc -cu- o||ccc:c-.
Lc:cc:oc:c, cc.ccc- cccoccoc quc o ojc|cu|:uco c uc |c.cc:c co
cu||cc, c|- c| c|o quc o cc|cu.
- c|cc:|-:o- o|cco cc ccc-cju|coc cc|c|c c quc c c -c|c. -c|c quc
cu|:|.occ- c cc-u|:occ cc cu|:c- c||cc|c- cc :coc-cccoc co-
ccco- c|o ojuo, oc c -ccc- .|.c- cccc cc-cc.o cc ccccj|o, oco c|:cc
c- o||ccc:c- c--ccc|o|- oco o .|co. c|cc:|-:o cu--c /cccoc-|,
('8C-'-) c|--c: - \.ca !.rera| ar.racc c |-:c c| ccc|cccc:o-
cc cc |c.c|cc|: oc||cc:c c c |ujoc quc o:|.o c-:o oc|coc.
L|c- :cc cozc, c- cc--c- c|cc|o|- o||ccc:c-: o ojuo cccc--|:o
cc -o|- c|ccco|- oco co:oc o -ccc, c c oc (|jcc|c) -c ccc
cc:coc cc cc--c cccc :coc-cc:occ c|c |cccc, cu:cc c|ccco|,
quc c-:o cc-cc:c cc -ocjuc (|cccj|c||co). L cccuc ccccc:oc-
cc- |c|c- ccc occc|o, o|:o cc |cccc, ccccccc :ccco. |u|:o-
cu||ccc- cucoc:c o jco.|ccz :cc oc:cjc, |coc ccc cc-cjc- cc
ccccc :ccco, cu:o- coco-, coo, c|c-, co:c- c-:coc|c-, cc uc-
c cc cocccc|o- c|ccco|- quc c- c:c- cccc--|:oc oco c -cu
cc-cc.c|.|ccc:c. L-:o c o ccccc|o jccc:|co cc- c|ccco| cc :ccc-
c- -ccc- .|.c-. |cc cu:cc |occ, quoccc cco||zocc- c-ccc, quc|co-
cc- ccccj|o c |||cco c|ccco|- cc -ucc ccc|- cc u:|||zocc-.
7
|o-, ccc -c oco cccuz|c o||ccc:c- c -c|c c |ccc:oc:c, c|-
:cco- o- o:|.|cocc- cc- -ccc- .|.c- c-:c -u-:cc:oco- c|o -u-
cc|c|c cc |occ:o. ^--|c, co:cc|o--c|co-, ccccj|o, c|quczo-, c-
cco- c c|ccc|c- jococ:cc o- cccc--|cocc- co |ucoc|cocc.
8
- ||c-cc- jccjc- occcc|:o.oc quc o- ccco- ccc-c|oc, cc|cco
cu|:c |cc:occc:c. L|c- c|-cc.o.oc quc c|o- coco .cz occc|oc
co|ccc-. ^- ccco- cc ccc-ccc, |coc co|- cc-:o- c|o ccc-
-c o -uo .c|:o, ozcccc-o- co|- .|-|.c|-, c quc co o |ccc--c cc
ccc-c|ccc:c. ^- ccco- cc ccc-ccc, co- cccc -ucj|c cc ccc-
:cc cc- .u|ccc- o:co.c- co- ccucc- .u|coc|co-.

Lc jccjc jec -|jc||co :ccco, c jcc|cj|o c c c-:ucc co :ccco.


|oco :cco- o- c--co-, c |ccc:oc:c ccc|cccc c cccccccccc c
-c|c, o- ccc|o-, c- c|ccco|-, o ojuo, c|- :ucc |-:c c jcc|cj|o.
^ 1ccco c cu|:c .c||o, co- o jcc|cj|o c cu|:c jc.cc.
'
c-:ucc co :ccco c cu|:c c||c||. ^c:|joccc:c -c occcc|:o.o quc o
1ccco cco cu|:c jc.cc, quc c- c--c|- (c-quc|c:c- c cccc- |cccu--
:occ- co- ccco-) ccccc:cocc- ccoc cc|o:uco- co- cc|oco- c-
|c- ccccc|c- c quc ccoc cc-:cu|co- cc c||.|c. cjc -c -o|c quc o
1ccco c cu|:c oc:|jo, c quc c-:c- c--c|- ccccc.oc o c.c|uc
co .|co o:co.c- cc- :ccc-, cc-cc c |c|c|c.
^ jcc|cj|o c co|- quc -c|c. L|o c :|jc|c-, :c||o-, c|ccc|c- oco
|cc-:c|o cu c|quczo-. Ccc|cj|o c c c-:ucc co ojuo cc- c|c-, cc-
cccocc-, cc-cc:c-, ccc:oc|o-, .u|ccc-, :ucc quc c|-:c co- cc-
:coc|o- cc |occ:o 1ccco.
oco :co|o||occc .c -c|c, ccco- c ojuo cc cocc|co c|cccc:c, cc
occccc ccc -uo- o:|.|cocc- cu c-:ucc.
|oco cccccc- ccc|cccc o jcc|cj|o, c cccc--oc|c ccc|cccc o cc|-
jcc co- ccco-, ccc:oc|o-, .u|ccc-, c|c-, o|-ojcc-, |ojc-, ccco-
cc- c :ucc co|-.
''
L-:o cc|jcc c-:o co cc|oc, c c- c|cc:|-:o- c|zcc quc :ucc cc-
cccu ccc c ||j |ocj, o jcoccc c|c-c quc cc|cu c Uc|.cc-c,
|o occ|cococcc:c ' ||||cc- cc occ-. |-:c c cu|:c :ccc.
'2
^c- o c|c-c, o :cccco:uco o:|cj|u 27, :c|||cc- cc jcou-
ccc:|jcocc-. |ucoc:c c- c|cc|cc- qu|c|cc:c- c|||cc- cc occ-, c-
cccu:c- cc--o c|c-c |cococ |ccoccc-ccc:c- (quoc|-) c c-
coc -c c|ccccc|occc oc c-c|oc, cccoccc c- ccu:ccc-, cc:cc-,
c|c:ccc- quc ccc-:|:u|coc c- o:ccc-. |c -uo uc|c c ccc||coc
-ucj|coc c- c|cccc:c- qu|c|cc-. uoccc o :cccco:uco c|cjcu o
. jcou-, uc c|c:ccc c uc cc:cc ucc|coc--c cc|occc c c|-
cc|cc c|cccc:c, c |cccjcc|c, ccc|- c c||c, |cjc c |cc|||c, c o--|c
cc c|oc:c, o|c|c, |cccc, Ucoc|c, 1cc|c, c|cc, ucc o:c c |:|cc
c|cccc:c cccocc.
/|^ |^1L^
'
L--o co--o cc c|cccc:c- cc|cu o- jo|o|o- ccc-:|:u|co- cc c--
:cc|o-, |occ:o-, cccc:o- c o-:ccc|cc-. Nc- c-:occ- co jo|o|o
c|ococo cc /|o |oc:co.
Nc uc|.cc-c, jcoccc- quoc:|cocc- cc |cccjcc|c ccoc cccccc-
-occc--c co cccoc cc c-:cc|o- -ucccc.o-. o -,C ||||cc- cc
occ-, uco c-:cc|o (-ucccc.o) c|cc|u. 5cu- cc-:c-, cc|co cc--
c|co ccc o|:|--|co :cccco:uco, cc|ococ cc--c 5|-:cco 5c|oc,
cccc c-:o c cc--c |occ:o 1ccco.
L/||5^ |^ 5U|L|N/^
'-
Lc cc--c |occ:o, c--c- c|cccc:c- ccc-:|:u|coc c- cccc-:c-,
quc ccoj|coc cc:cc -|, ccccccc o- cccc|cc- oc||cc:o|-. ^|ju-
co- ccc|o- cc.ccoc cucoc:c c|||cc- cc occ-, ccc o o:cc-cco
|ccoccc-ccc:c, quc co|- :occc o--cu o -cc ccc-:|:u|co cc .oc-
cc- :c|cc-.
'
^c- c |cc:c c-c|occc:c co o:cc-cco, uco -cc|c cc ccocc-
cccccu o ccccccc -c|cc c cc--c |occ:o, cu|:c |c|uccc|occ c|c
cc--c 5c|, o|cco cc u-c cuc|coc.
'C
^c- o -uo cccoc o 1ccco cccccu o c-c|oc o -uo -ucc|c|c
|51^, ccc-:|:u|co cc 5|||c|c c ^|uc|c|c - 5|^| - co- co-
ccuccczo- |^N1. |cccoccccu co|- qucc:c, c -cu cccoc -
NU|L - o|cco c-:o |ccoccc-ccc:c ccc uco c|-:uco cc c|cc-
co|- ucc|cc- ccc-:|:u|cc- cc N|quc| c |cccc - N||L, quc jccoc o
cco co jco.|cocc.
'7
|c:cc|cc cc |occ:o c cu|:c o:|.c c c-:o o:|.|cocc |c|uccc|o o
-ucc|c|c. 1oc|cc cc c-oc cocc cc:ccc|:c-, ccc cc:c- |c-
oc:c- -c|cc o -ucc|c|c c .|co cc |occ:o.
^- jcoccc- cccc- cc :ccco, c|ococo- cc ccc:|ccc:c-, cccccc
c coc:c, c o ccc-:o |u:uo -c|cc c cc|cc cc cojco ucc|cc.
uoccc, cc |c:cc|cc cc cojco, ocucu|o cu|:c co|cc c ccccj|o, c-:o
cccc o- cococo- cc coc:c c c|cjo ccc-:o c|c- .u|ccc- cu
c|c.o o -ucc|c|c, cc|occc cc.o- cocc|o- cc ccc:oc|o-.
'8
5cccc cc|cc cc |occ:o ||qu|cc, c- ccc:|ccc:c- |coc cococcc
-c|cc c|c cccoccc |oco- ccc:|ccc:o|-. |cccc, ccc |o.cc |||cco-
c cc ccccj|o cc cc|cc, c|cquc- cc |oco- c o:c -uccc-|cc-
cc -uo- c:ccc|cocc-, cc.ccoccc o:|.|cocc cc- .u|ccc-, cocc-
cc:c-, :-ucoc|-, :cccccc:c-, co-c|ccc:c c cc-ooccc|ccc:c cc
cocc|o- cc ccc:oc|o-, |||o- c cucoco- cco-:|co- co o|-ojcc.
L-:o- -c o- c|ococo- ||oco- 1cc:cc|co-. o c-:ucc- c-cc||-
cc- oco cc:ccc|coc cccc o- |oco- ccc:|ccc:o|- cu :cc:cc|co-
-c oo-:oc cu -c occ|coc c -c c|ccoc cc.ccoccc :cccccc-
:c-, ccucc- cc .u|ccc- c cocccc:c-.
'
|c.|cc - |oco- :cc:cc|co-, c- ccc:|ccc:c- ccoc ccc||coc-
cc--c ccc c :ccc. ^c:c- cc |o|cczc|cc, :ccc- c- ccc:|ccc:c-
c-:o.oc juc:c- c ccc-:|:u|oc o |^NCL|^. Nc |o|cczc|cc, -c-
ocococ--c o |ouco-|o cc cc|-cc|c Ncc:c c Cccc.oco cc c-
c|-cc|c 5u|.
2
No- ccj|cc- cccc o- |oco- :cc:cc|co- -c c|ccoc cu -c -c|cc-
ccc c occo cc |c-:o||||cocc c |o cu|:c- .u|ccc-. No ^ccc|co
cc:co|, -cccc:c co N|cocojuo, |o co|- cc ' .u|ccc-. L-:o- zc-
co- -c c|ococo- cc |ccu|c cc |cjc.
Nc |c|cc, c ojc|cu|:cc ||cc|-|c |u||cc o--u-:cu--c quoccc uc
cqucc|cc .u|cc cccccu o co-ccc cc cc|c co -uo |oc:oc cc
c|||c. L|c c| ccc-ccccc, ccc-ccccc o:c o:|cj|c o o|:uco cc -72
cc:cc- c cc:coc cc ccuc cc c|o 2 cc c.ccc|cc cc '- |oc-
occc jcoccc quoc:|cocc cc c|czo- -c|cc c c.cocc cc 5c ,uoc
cc |ococjoc|cu:|cc. Ncc uco c--co c| o:|cj|co, cccc o c:c cc
co|cc cc||c|c co
c|cocc, o co:c-
cco|, ccccc-:co
o cc-:cu|c cc
:ccc c c.cocc,
quc :c.c cc cu-
coc--c oco cu-
:co ccj|c c c
.u|cc ccc:|cuo
o:|.c.
2'
Nc cc|c co- |oco- o -|:uoc c co|- c-:o.c|. No- occo- co|-
.c||o- cc |occ:o, quc -c, |cjc, cu|:c c-:o.c|-, cc |o .u|ccc-,
ccc :cccccc:c-, cccc c c co-c cc |co-|| c ^u-:co||o c uco oc:c
co ^c|co, co-, cc o--occ, c-:o- occo- :oc|cc ccoc cc |c:cc-o
o:|.|cocc jcc|cj|co.
cjc, quoccc c|-cc.occ- uco cc:c cc ojuo :ccco|, cc -o|c-
cc- quc cc o--occ c|o c| uc jo:c .|c|cc:c cc .occ quc -u||o
cu|:c- cc:cc- cc o|:uco co ccco cc jc|-cc c oc:c- o|cco, cco uc
.u|cc quc ccc o .c|||cc :coc-ccccu--c ou|o:|coccc:c cc cc-
:c cc ojuo :ccco|. |u|:o- cc|o- o|cco ccc-cc.oc c jc-:c c c|c|cc
cc ccccc, :||cc cc- .u|ccc-.
Nc cc:oc:c, co- occo- co|- jc.cc- cc |occ:o, cccc c- ^ccc-,
|cc:oc|o- |cc|c-o-, 5ccco |occc, ||||cocjocc c ccc:cocc:c-
cc |co|o|o, o- o:|.|cocc- jcc|cj|co- (.u|coc|co- c -|-c|co-)
-c |c:cc-o-, c o- cu|occ- -cccc jcoccc- |coc:c- cc|cc|-
coccc:c ccc .u|ccc- c :cccccc:c-. 5c|cc uco ccj|c jcc|cj|co,
|o uco jcoccc |c|uccc|o cc ||co, quc ccco o o|-ojcc. |cc-
:cc co jcc|cj|o, c c-:ucc co- ccco- c o|-ojcc- c occo co
CL||||C|^.
22
B
^qu| .ccc- cuo- o|-ojcc-, c ccc(^) c uc ccccc :cc|co|(|).
|c|o -|c|c- c||oco -o|ccc- quc c ccc c cc uco ccj|c cc c||co
c|c, c|- o- ccc:oc|o- -c cc ccco- cc:uco- quc |cc|coc cu-
co oc cc co|cc c c|u.o-. ^ cu:co cc-:co ccco- occcccccoco-
cc-u|:oc:c- co cc:ccc|zoc (co|cc, ccc||:oc c:c.). ^- ||oc|-
c|c-, |oc:occ-, |c-cc:c-, |oc|o- |cccjco|co-, 5c|.o-, |uco-,
c-:o- |oc|:|co- -c o- ccco- co|- ccc|cc|co- cc cc-u|:occ
cc- cccc--c- c:cccc- c -cu- cc|:c-. Nc |co-||, |o c|ccc jcoc-
cc- oc||cc:c- jcccccc|cj|cc-: |oco c occ- Ccco|-, cccocc
c oo:|cjo c |o:o-, quc cccc -cc oc:|cu|oc|zocc- cc coco cc-
j|c. |c|o|c cc|c-, |o jcoccc- ccccocc- |o-o|:|cc-, jcoc|:|cc-,
jcoccc- cc-cc:c- cc occc|:c- c -c|c cccoc|cc |c.oc:occ.
^ oc cc- c|cccc:c- o:ccc- c||co:|cc- -c|cc o- c|cccc:c- cc-
c|o- c -cu cc|c.c cc- co o- o|-ojcc- jcccccc|cj|co- co :ccco.
A
2
GUA
2-
^ ojuo c uc cc- o:ccc- c:cccc- co|- o:uoc:c- -c|cc o ccc-:o
:cccc-:cc c|c -cu cccc cc -c|u||||zoc c ccc-c, :oc:c o:co.c- co
c|u.o c coco||zoc c|c- c|c-, quoc:c co- ccco- cc coc cu |c||:co-
c. No ccco cc cc.c c jc|c c|o :cc uco oc c|ccccc|oco cc |coc-
:c -c|cc o o|-ojcc. |c|u| ccc|-|.occc:c -c|cc o c.c|uc co .|co.
2
uoccc c|-cc.occ- uc c|c, .ccc- quc c|c :cc, co- -uo- oc:c-
co|- o|:o- cu co|ccc|co-, uco cu .oc|o- co-ccc:c-, quc -c c-
quccc- |c- cc ojuo, quc -c juc:oc c ocqu|ccc .c|cc|cocc, ccc|-
co quc c c|c .o| cc-ccccc oco o -uo cz. |cc|cc cz, .ccc- quc
o .c|cc|cocc co ojuo -c
cccc. - c|c- cc|oc cc
|coc cc:|||ccc- c |coc
c|c|c- cc .c|:o- (ccoc-
ccc-). 5c c|ococc- cc
c|c- .c||c- cu -cc|-. ^-
ojuo- cc- c|c- :coc-cc-
:oc co:cc|o| -u-cc-c
cccc ccco-, occ|o- c
|ccc. No- cocjcc- cc-
c|c- quc :coc-cc:oc c-
cco-, ccccc:cocc- -c|c-,
|cc occcccccocc-, quc
ccccc-:coc quc o- c-
cco- quoccc -c :coc--
cc:oco- -c u|cc cc|oc-
cc c-:o ccco.
2C
No cz cc- c|c- |o -cccc cu|:c ccc-|:c cc.|cc ccccc .c|cc|-
cocc c cco co ojuo, o--|c -c cccoc o- |||o- c c- cc|:o- cc
occ|o-. Lc o|juc- co-c-, cccoc c- cocjuc- cc |oco ccc c|-:u-
co cc ojuo cccc c ojuo cc coc. |-:c c c|ococc cc cocjuc c :cc
ccco- cc .|co cu|:c c|.cc-||coco.
^ ojuo ccco o|-ojcc- :oc|cc cc|o|c co :ccco, cc|occc o-
co.ccco-, o- cc|uco- c c-:cu:uco- cc -cu |c:cc|cc. uoccc c -c|c
ccc|:c, o ojuo ccco o:c c|c- c |ojc- -u|:cccoccc-. Nc -u| cc
|co-||, ^cjcc:|co c |ocojuo| |o uc j|joc:c-cc |ojc -u|:cccoccc
c|ococc cc ^q|ccc Cuococ|.
27
Uc ccccccc jcc|cj|cc |ccc:oc:c c| o C|oc|oc. ||zcc quc,
cc.|cc oc jcoccc occu|c cc jo- coc|cc|cc co o:cc-cco, ou-
ccc:cu c cc|:c c-:uo c |ccc|u o ccc:coc co |uz -c|oc oco
oqucccc o -ucc|c|c. u:cc- c|zcc quc o cc|co cc- .u|ccc- |c-
cc|u o ccc:coc co |uz -c|oc. o c- quc o|ccoc quc c|o cccc-
ccu c|o c|c.oc cc- cccocc-. - cc-u|:occ- ccoc cc|ccc- cc
c||co cu|:c c|c ccc c jc|c cc|c|ccc jcoccc- c:cc-cc- cc- ccc-
:|ccc:c-. ^ j|oc|oc cucoc:c c|||occ- cc occ- o|:cccu cc -c o
o|-ojcc, co-, :oc|cc, o c.c|uc co- c|cccc:c- ccco- cc
-ccc- .|.c- (||cc|.cc-|cocc).
|u|:c- c|cc:|--
:o- o|ccoc quc
|o c|-cc- cc uco
cc.o j|oc|oc
cc ucc co c-
|u|c cc- ccc-
|u-:|.c|- c--c|-
c |cc-:c|o-.
28
VENTO
- .cc:c- -c c- cc.|ccc:c- cc.ccocc- co- co--o- cc oc c-
|o- c|cccc:c- :cccco:uco- c :cc oc coccoc:c cc c.occoc o
ojuo cc uco ccj|c, c,
:oc|cc, cc.ccoc o- c|u-
.o-, quc ccc|:cc o:|.|co-
cc- |ucoco- c .|co.
^- occ- cc- .cc:c- -c|cc
o- ccc|o- -c cu|:c |ccc-
:oc:c-, cc|cco -cjoc co|-
cc:o.c|- -c|cc o- ccj|cc-
oc|co- c cc-cc:|co-, cccc
-c c c|cc|o| cccoccc co
o|-ojcc.
L c .cc:c quc ccco c- cc-
-cc:c-, o- cuco- c cu|:o-
ccco- cc o|-ojcc. |u|-
:o- |oc:o- c.c|ucc ccc-
cccc c oc||cc:c c oco-
:oc--c - cccc|cc- cc|o-
co- c|c .cc:c -c|cc c -c|c.
2
|o cc-co ccco quc o ojuo, c- .cc:c- -c coozc- cc :coc-cc-
:oc oc:|cu|o- c ccc-|:o-|o- cc cc:ccc|cocc- |cco|-, coccc cc-
co- c-cc|o|- o|-ojcc. uoccc .ccc- uco jcoccc |oc|c|c,
cc |coj|cocc- quc c|o ccc :cc -|cc cccoco c|c ocucu|c cc
oc:|cu|o- :coc-cc:oco- c|o ojuo cu c|c cc|:c cc .cc:c. 1cco-
o- |oc|c|c- cc |occ:o cccococ--c o--|c.

^jcco quc jo .|cc- uc cucc co cccoc cc |occ:o, -uo o|-o-


jcc c c|cccc:c- quc oc:|c|oc cc -uo cccoc, .occ- c-:ucoc
co|- |c:cccoccc:c o jcc|cj|o.
^ CL|C|^ -c c|.|cc cc c|ccco|cj|o, c:cc|cj|o c o|cc|cj|o c
ccc:|cc- quc c-:o ||joco oc- o:ccc- c:cccc-.
'
MINERALOGIA
L c c-:ucc cc- c|ccco|-. |c-cc c |c|c|c, o |ucoc|cocc cccuccu cc:|-
coc co ojuo, cc -c|c c co- ccco- c- c|cccc:c- c|ccco|- cccc--oc|c-.
||ccco| c uco -u|-:occ|o |cccjoc|co, cc cc|jcc co:uco|, ccc uco
cccc-|c qu|c|co cc|c|co c cc u:|||cocc oco o |ucoc|cocc. -
c|ccco|- cc.cc cc |c:cc|cc co 1ccco c -c cccoc cccc cc|-:o|-. -
c|ccco|- co|- ccc|cc|cc- -c cucc, co:o, cc|cc, cccc, o|uc|c|c,
c|ococ:c, jco|:c, ccccc, quoc:zc, c-ccco|co, occ|o, jc--c, c|co,
ocj||o, co|coc|c, c-o:c-, coc.c, c:cc|cc.
2
1ccc- c- c|ccco|- c--ucc cococ:cc|-:|co- ccc|o- quc oc|||-
:oc -uo |ccc:||coc o:co.c- cc -|-:cco cc|-:o||cc, cucczo, |c|-
||c, co:uco, c|-cc.
- c|ccco|- co co:ucczo -c c|ococc- cc c|ccc|c-, cc c--u|-
ccc |cucczo- quc cc.cc -cc -cococo-. ^ c|cccoc c uco o:|-
.|cocc |o-|co oco o -cc|ccocc quc cccc--|:o cc co:cc|o--c|-
co- c ccc|c-o-.
PETROLOGIA
L c c-:ucc co- ccc|o-, quc -ucjcc quoccc co cccoc cc 5|--
:cco 5c|oc o oc:|c co cc|co cc-c|co co 5ucccc.o. cc :ccc-
co:uco- o|:|--|co-, :ccc- c-
c|cccc:c- c-:o.oc :coc-cc-
cocc- cc jo-c-, ccc c
c-c|occc:c ccccococ o ||-
qucozcc--c.
|cc .c|:o cc- .` , o-
-u|-:occ|o- co|- c-oco-
cccc c |cccc c N|quc| ccco-
LAVA VULCNICA

coc c cc|cc co 1ccco (quc o|cco |cjc ccc:|cuo ccc :cccco:uco-


cu|:c o|:o). |cc|- .|ccoc c 5|||c|c c |cc- |c:o||cc- coccc cc|-
jcc oc coc:c co :ccco.
BASALTO E SIENITO
ROCHAS INTRUSIVAS OU PLUTNICAS
uoccc o- :cccco:uco- |o|ococ o 8` , ccccu--c o ccc-:o
:cccc-:cc. cc c ccc:|cuc c-c|occc:c, ccccu--c o o:cc-cco,
quc cco cccc-:o cc .occ
cc ojuo, occc|occ, ccccc
c c|cc cc coc|ccc. cc o
c|c|cu|c co- :cccco:u-
co-, |cu.c uco cccccc-oc
cc .occ cc ojuo c ccco-
c cc- o:uo|- cccocc- c
:cco o ||ccc-cco.
^- ccc|o- -c uco o--cc|-
oc cc c|ccco|-. ^- ccc|o-
co ccc-:o :cccc-:cc -c c|o--
-||coc cc -uo cc|jcc cc
:cc- jcuc-: |CNL^5, 5L-
|||LN1^||^5 L |L1^-
||||^5.
-
^- ccc|o- |jcco- -c cu|:|--|cc cuco- c ccoc cccuz|co- o oc-
:|c co -c||c||coc cc cojco, quc o-cccccu cc |c:cc|cc co :ccco.
uoccc c cojco cc o|coco o -ucc|c|c c -c||c||co--c cc |c:cc|cc
co :ccco -c c|ococo- cc |c:cu-|.o (|u:cc|co-), cccc c C|^N|1
(ccco cu|:c cuco, .cccc||o) cu ||||1 (ccco cu|:c cuco, c|czcc-
:o). ^c|o- c-:c cccoco- cc |c|c-o:c, uoc:zc c ||co.
^- ccc|o- |jcco- c:cu-|.o- -c cccoc quoccc c cojco, oc -o|c
cc- .u|ccc- cc ccco cc |o.o cu |ccc|o-:c-, -c c-c|o c -c -c||c|-
|co -c|cc o -ucc|c|c :cccc-:cc, cccc, cc ccc|c, c |^5^|1
(ccco cu|:c cuco ccjco) cu |5|||^N^ (ccco cu|:c cuco, o--
cc:c cc .|ccc).
ARENITO ARGILITO
CONGLOMERADO CONGLOMERADO
ROCHAS SEDIMENTARES

INTEMPERISMO (Meteorizao)
- cccc--c- jcc|cj|cc- cc |c:cc|cc co :ccco cu co -ucc|c|c
-c ccc:|cuc-, |cjc uco ccc|o |jcco |c:cu-|.o ccc, cc oc
cc .cc:c, co|cc, ojuo cu cu:cc ccccccc, |coc cc-:o |c:cc-
cc|c, cc-jo-:oc--c c cc|oc uc co:cc|o| cc.c. |-:c c ccccc|co-
cc cc |c:cccc|-cc c c o cc|jcc co- ccc|o- -cc|ccc:oc|o- c
cc:occc|co-.
C
^- oc:|cu|o- c|-cc-o- -c|cc o -ucc|c|c :cccc-:cc, cccc occ|o,
||cc c ocj||o, -c| |c|uccc|o co jco.|cocc, c|o oc cc .cc:c, c|u-
.o-, c|c-, cc.c, ojuo, jc|c -c occo-:oco- o uc cc.c |ujoc cc ccc-
-|c, cccc -c cccc--o o -cc|ccc:oc (c|ojccc-c) coccc cc|-
jcc - ccc|o- 5L|||LN1^||^5, quc -c o- ccc|o- co|- o|uc-
coc:c- co ccc-:o :cccc-:cc. - c-quc|c:c- cc oc|co|-, cocooo-
c cccc|o- oj|ccccoco- co- co|o- c |c|:c coc|c|c :oc|cc cccc
cccoc -cc|ccc:c-.
- ccc|c- co|- cccuc- cc ccc|o- -cc|ccc:occ- -c: ^ccc|:c,
ccj|ccccocc, o|coc|c-, c||c||c-, ocj||o-, oc.c, ||ccc|:o-, ||-
c|:o-.
L ccc:cc co- ccc|o-
-cc|ccc:occ- quc -c cc-
ccc:coc c- c--c|-, quc
.occ- cc:o||oc ccc|-
cc occ-cc:oc c :ccc
jcc|cj|cc c o c.c|uc co
.|co.
MESOSSAUROS
7
|^5 |L1^||||^5 -c o- ccc|o- |jcco- cu -cc|ccc:oc|o-
quc, -cu|:oco- cc |c:cc|cc co :ccco, -u|cc:|co- o cc--cc- c
c|c.oco- :cccco:uco-, :coc-cccoc -uo :c:uco c o:c o -uo ccc-
c-|c. |occccc, |occo, jco|--c, occc-|o- c |-:c- -c o- co|-
cccuc-.
uoccc -cococc- c- ccccccc- jcc|cj|cc- c c- cc-ccc.ccc-
c ccc c |c:u|:c cc oc|||:oc -uo ccccccc-c, co- c jcc|cjc
ccc|-o -o|cc cccc
-c ccu coco uc cc-
ccccccc-, -uo |c:c-
jcoc c ccc-cqcc-
c|o-. L-:c c c coc-
c co L-:co:|jco|o
cc .|:o| |ccc:occ|o
oco o cc:ccc|coc
cc joz|co-, -uo- co-
oc|cocc- c c|quczo
cc c|ccco|-.
ROCHAS METAMRFICAS
8
O SOLO
-c|c c o -ucc|c|c co ccc-:o :cccc-:cc c coco uc c .c ccccccc
-uo cccc--|cocc!u:|||cocc.

Lc o|juco- ccj|cc-, |o uc -c|c c|cc cc ocj||o cu co:cc|o ccjo-


c|co, quc ocucu|oc ojuo. |-:c ccc -cc |cc oco c ojc|cu|:cc,
co- c c--|cc oco o ccc-:cuc cc c-:coco-, c|- c|c|jo o
cc:|coco cc-:o ocj||o c co:cc|o ccjoc|co, c quc cccocccc o ccc--
:cuc co c-:coco. ,o c- -c|c- occcc-c- -c c:|cc- oco o
ccc-:cuc cc c-:coco, co- c--|cc- oco c- ojc|cu|:ccc-. ^|jc
-|c||oc cccccc cc :cccccc- oc:occ-c-, quoccc co ccc-:cuc
cc cc||c|c-, c|- -c cccc--oc|c- o||ccccc- cu|:c ccuccc-, quc
cccoccccc o- c|co-.
|oco c- ojc|cu|:ccc-, c -c|c c uc ccjoc|-cc .|.c cccocc o:co-
.c- co cc:ccc|zoc co ccc|o cc cc|c cc -ccc- .|.c- c :coc--
cccoc co ccccj|o. |ccccc- o|ccoc quc cu|:c- -c :c oc:|-
jc- quoc:c o .|co cc |occ:o c -uo c.c|uc oco cco cc- ccco-
cc- c cuc-c- ||cc|cc-. - -c|c- -|jc||cococ uc cc.c c-oc cc
ccccj|o, o||ccc:c, cc:cc c cccccuc. Lc:cc:oc:c, -c|c- c-
ccc co-ccc cc:|c|ococcc:c o:co.c- cc c|cccc:c- ccccccc-
jcc|cj|cc- (.u|ccc-, :cccccc:c-, o.o|occ|c-, .ccco.o|-, |c.oc:o-
ccc:c cc -u|-c|c coc|c|c c:c.).
-
Nc |c|cc, :ccc|cc- |zccoc c- ojc|cu|:ccc- :|coccc o- ccco- cc
uc ccjc:c ojc|cc|o, oco oc|||:oc o cccoc|zoc c u-c cc
:cccc|cj|o. ||oc:c cc- coco--c-, c- occ|c- co cccuc|cocc cc-
ccccccococ quc o- ccco- c--cc cc|ccoco- cc- -cu- cc.|cc-
|ujocc-, c o- cc||c|:o- .c|:ococ.
-'
^c c|-cc.occc- o- |c:cccccccc- cc:cc o- :cc- c-cco- (||:c-cco,
||ccc-cco c o:cc-cco) quc c--|||||:ococ o .|co cc |occ:o, .ccc-
cc- quc, cc c-co|o c|ccc-cc|co, c|o-, :oc|cc, ccccccoc o cc--
co |c:ccccccc oco o cccoc, c.c|uc c cocu:ccc co- :cc-
co- cc ccccj|o c co:cc|o cc -c|c. Nc |o, -cocococcc:c, o c|ccc-
||:c-cco quc -cjo o oc:c c|ccco| ccc o c|ccc-||ccc-cco quc -cjo o
ojuo cc -c|c, ccc o c|ccc-o:cc-cco ccc c- jo-c- cc -c|c.
o, |-:c -|c, o |c:ccccccc co oc:c c|ccco| ccc oc:|c|oc
|-|co, qu|c|co c ||c|cj|co, co cc-co ccco quc o oc:c ||qu|co
:cc o cc-co
oc:|c|oc |-|-
co, qu|c|co c ||c-
|cj|co c :oc|cc
|o o cc-co oc-
:|c|oc co oc-
:c o:cc-cc|co.
|-:c cccc.c :cc-
co cc co:cc|o c
ccccj|o c co cc|-
jcc .| co cc
-c|c.
COMPOSIO QUMICA MDIA DE ASALTO E SRANITO
DE ACORDO COM WEDEPHOL {197}
-2
L-:o .|co :cc uco -ucc--c cc |cc|.|cuc- c -uo- cu|occ- cc
c|cccc:c- :|c- cc c.c|uc o:co.c- cc :ccc, oco ccuoc,
cc|cc|zoc c c|-u:o cc- ccc--|-:cco- cc--c- -c|c-, quc -c
-uo |ccc:|cocc co-c|co co- :cc- c-cco- |c:cjcoco- - .oc|occ-
cc oc||cc:c.
Nc- cc.ccc- ccc|cccc c-:o |ccc:|cocc ccuccoccc:c, oco c.|-
:oc ccco- c c|--|occ- cc ccccj|o cu cu:uco- cc cqu||||c|c
:ccccc|coc|cc.
-
Lc occo- uco cqucc|co cc||cc cc c|o cc -c|c ojc|cc|o cc-
ccc:cocc-: 2 ccco:c|cc-, 2'8 c|| o|jo-, 288 c|| occ|o-,
- c|| ucjc-, ' ||||c cc oc:|ccc|cc:c- c '. ||||cc- cc
|oc:cc|o-.
|-:c c cu|:c |ccc:oc:c, c|- c c-:o coo cc o|juc- ccc:|cc:cc-
quc o||ccc:o o |ucoc|cocc.

-c|c c cccocc o:co.c- co :coc--


cccoc co- ccccj|o- cc 5c| c ^juo, oc co jco.|cocc c ccoc
oc:|jco.|:oc|cco| cc- ||ccc||c- quc ojcc co cc:ccc|zoc co-
ccc|o- -ucc|c|o|- c cc ccco cu|:c c-cc|o| juc:c ccc|o-cc.
||:c |-:c, ccccc- cc:c .c|:oc o u-oc o- cc-co- cc|c|cc- cc-
cu:cc-, c|- :ccccc- uco ccccccc-c cu|:c co|- oc|o, cc-
ucco c cc||j|c-o.
|c.occc cc ccc-|cccoc quc coco ccc:|cc:cc cc -c|c ccco-
cc cccc--|:o cc uc :ccc cc 8 o '.2 occ- cc occ- |-|-
co-, qu|c|co- c ||c|cj|co- -c|cc o ccc|o-cc, coco c:oo ||cc-
oc, |c:cjcoco cu cc cccc- cc |c:cjcocc- oc:c- cc c|cjoc oc
cccu:c |co| (-c|c) :cc o oc:|c|oc cc c|cccc:c- ccjoc|--
cc- .|.c-.
* Palavras do Professor Preuscher, um sbio alemo.
--
oco uc cc|c- c.c|u|u c-c-
c|o||zocc cc occ.c|:oc o cccc-
j|o ccc:|co co- :cc- c-cco-
oco -cu cc:o|c||-cc, cc|oc-
cc oco o- c-cc|c- cu cccc-
-ucc--cco- uc -u|-:co:c, cccc
cu:co- c-cc|c- c--oc c:co|c
-uo ccccj|o c o--|c -ucc--|.o-
ccc:c o:c o cccoc cc -c|c.
uo|qucc o|:ccoc co- :cc- c-cco- |c.o o uc cc:cccc--c, ccc
-uo- ccc-cqccc|o- c cccccu--cc-.
|u|:c- ccccccc- jcc|cj|cc- cc.ccoc ccc-|:c- cc cczcco- c
ccc:cco- cc cc:cc- cc cucc- c|o- cu |cco-, cccc .u|ccc-, :cc-
cccc:c-, .ccco.o|- cu :ucc- ccc o|ucc- cc |occc, |oco c |ccc,
co- |-:c cc c ccc-|cccocc -c|c oco o o:|.|cocc cc ojc|cu|:cc.
^- c|czo- .u|coc|co- cccc |coc o:c :cc- c|| occ- -cc .|co. 5c-
ccc:c ccc|- cc -uo cc:ccc|zoc c quc -cco ccc-|cccocc cccc
-c|c .|.c ccc -uo- cococ:cc|-:|co-, ccjoc|-cc- c -|-:cco- cc
occozccoccc:c cc ccccj|o.
BACTRIAS, ALGAS E LQUENS
-
Nc cccc--c cc cc:ccc|zoc |o o o-c |-|co cc cc-|c:cjcoc
(co|cc, c|c, jc|c, |uz, .cc:c, c|cquc- c:c.), cu -cjo, o cu:uco co-
ccc|o- |c|c|o|ccc:c cc ccco-, ccjccc|ccc oco oc:|cu|o- cc
:ococ|c cccccc- |c|c|:occc:c cqucco-. 5|cu|:occoccc:c cccccc
o o-c qu|c|co cc cccccc-|c co- ccc|o- cc ||ccc||-c, c|--c|u-
c, -c|u||||cocc, jc|- c -c|- cc|c|co|-, ccocc- qu|c|co- cc c|co-
cc-, cccucc- c cu:co-. uoc:c co|cc o cc-|c:cjcoc |-|co, co|cc
c o ccoc qu|c|co c co|- o:uoc:c c o oc ||c|cj|co c cc ccc-c-
ju|c:c co|cc o cc:|||cocc cc-:c -c|c.
^ o-c ||c|cj|co, :oc|cc c -|cu|:occo o- oc:cc|ccc-. - ccjoc|--
cc- .|.c-, cc-cc o- |oc:cc|o- c o|jo- o:c c- jcoccc- .cjc:o|-,
o:uoc cc ccco |-|co c qu|c|co, c|- oc|||:oc o- coc|ocuco- c
c-c||occ-, o:co.c- cc co|zc- c cu:co- oc:c- cc- cccc- ||c|cj|-
cc-. ^ cccuc cc jo- coc|cc|cc, Lcccc, cccc-:c- cc N|:cc-
jcc|c ou|||oc o c|--c|uc, ||ccc||-c, cc|c|cc-, c|cocc-, cccu-
cc- c ccocc- qu|c|co-, :ccc- c|c- cccoc c|c|c- quc c--ucc
-uo |occcc|o c|ccco|. - -ccc- .|.c- c--ucc -uo |occcc|o c|-
ccco| .oc|o.c| ccc o |cocc c o:|.|cocc-. No- co|o- |o uco ccc|cc-
co||zoc cc- occ|c- c o- cccco- cc-ooccccc.
-C
^ ccc||coc co- :cc- o-c- :coc-ccco ccccj|o. L c|o quc cc|o c
-c|c, o:co.c- cc uc cccc--c |cc:c, cccc -c :ccc- c- cccc--c-
jcc|cj|cc-. |oco o cccoc cc uc ccc:|cc:cc cc -c|c, ccc:|cc-,
-c cccc--oc|c- o:c '.2 occ-, cccc o |c:cjcoc cc- ccccc-
cc- |-|cc-, qu|c|cc-, ||c|cj|cc- c -ccc- .|.c- o:uo -c|cc |c|ucc-
-7
c|o cc c||co c c.c|uc|ccoc ccc-:|:u|ccc uco |cco c ouco c-cc|-
|co c uco :c|o cc .|co quc |u-co uc cqu||||c|c c|coc|cc c quc oz
oc:c :oc|cc cc-:c -c|c c -cu ccc--|-:cco.
|c-cc c- :ccc- cu|:c oc:|jc-, o |ucoc|cocc cc ccc-cju|o c-
||coc o cc:|||cocc cc -c|c c cccuco.o, co cc||j|c, -uo- cc-c--
:o-. |cc|- ccoc -ucj|ccc cc.o- :ccc|o- quc ccc|cococ cucoc:c
o|juc :ccc, -cccc -u|-:|:u|co- cc cu:co-, quc :oc|cc ccoc
-uccoco-.
HISTRIA DA FERTILIDADE DO SOLO AGRCOLA
|cc|- cc ccc|coc c cc|jco co- c-:occ- c||co:|co-, quc ccc|-
:|u -uo |oc co :ccco c :coc-cccoc cc ojc|cu|:ccc-, c cc.c
cc|jco c| cc-cc|c|c o cc:|||cocc co :ccco, quc ccc|:|o o cccu-
c cc- o||ccc:c-.
- ccc|cc|ccc:c- -c|cc c ccc-c|ccc:c co cc:|||cocc cc -c|c
ccc o ojuco cc c|cccc:c- co:cc|o|- cc:|||zoc:c- -c ocucu|o-
.oc cccc cc-u|:occ co o:|.|cocc co:|co cc cu|:o- jccocc- cc
ojc|cu|:ccc-.
-8
u-c cc cjc, co oc:|ju|cocc, |||cco.o -o|- c|ccco|- c ||co.o c
:cccccc oco o cccuc cc o||ccc:c-, co- |--c cc cc|o -cc ccc-
:|cc, c|- |o.|o cc-:cu|c co cc:|||cocc cc -c|c. cc-u|:occ c|
uco ojc|cu|:uco |:|cccoc:c, oco o :ccco cccuccoc -uo cc:|||cocc.
ccccjc cc- c-:cccc- cc- -c|c- c o||coc cc c|cccc:c- cc-|cu-
c- ccjoc|cc- oco ouccc:oc o- cc||c|:o- cc- cu|:|.c- c u:|||zocc
c|c |cccc |o c||cc|c-. ,o cc- :ccc- cc |ccc|c co|o, |cco, ccco-
cc -c ccccjo.o ocu|oc .cccc, (|ccccccoc co co--o cc |oc-
:o- oco cc||ccoc o cc:|||cocc cc -c|c cc Lj|:c), -c ccc|cc|o o
oc cc:|||zoc:c co- c|czo-, co|coc|c, jc--c. Nc cc:oc:c, o c--cc-
c|o cc-:c- cc:ccc- cco cc-ccc|cc|co c |o.|o cc c|oc:c uc |ccjc c
c||c|| coc|c|c oco cc-cc|c|c c- -cjcccc- co cu:c|c co- |oc:o-.
- ||c-cc- jccjc-, |o-coccc--c cc cccc|u-cc- ucoccc:c c-c-
cu|o:|.o-, c|z|oc quc oco o .|co co- |oc:o- cco cccc--oc|c: |C,
1L||^, ^| L ^CU^. ^--|c o o|qu|c|o -|c:c:|zo.o o ccccj|o cc-
cc--oc|o oco -uo- ccocc-.
Nc- ou:ccc- oc:|jc-, c|-:|o o ccc cc quc co- jcccuco- cc
-c|c ccccc|o o cc:|||cocc. |c-:cc|ccccc:c, c-:o- cccc- ccccc-
:cococ -cu cc-cc.c|.|ccc:c co :ccc|o cc |cu- cc cu:c|c co-
-
|oc:o- c |--c ccc:|cuo o--|c co -o|cccc|o cu|oc cc :ccc- c-
quoccoc:c- cc cuccc.
Lc 'C, c co:uco||-:o coccc- !a|.eey cc- -uo- c|c|cc- -c|cc
c oc| co- -u|-:occ|o- c|ccco|- c c -|jc||cocc cc- cc:|||zoc:c-
c c-ccc.cu quc c- -o|- -c o |o-c co .|co c ccc-c|ccc:c cc :ccc-
c- cu|:|.c-, c c c-:cccc, quc -c |c.o.o oc cocc, cc :cc|o ccc|u-
co u:|||cocc -c cc ccc:|.c--c -o|- quc |co.oc ccc|- co ccccc-
c-|c cc- cc-:c- ccjoc|cc-.
^cc|cococcc:c ccc occ- co|- :occc ('CC), c- ccc|ccc:c-
cc qu|c|cc |cj|c- c|a.rer cc-:cococ quc c ojccjocc cc -o||:cc oc
-c|c ccccc jcoccc |c|uccc|o cc ouccc:c cc cccc|ccc:c co- |oc-
:o-. cc:ucc, c- c|cc:|-:o- cc 5ccu|c //|| cc ucccoc o.o||oc
|-:c, jo quc, o:c c cc-cc|c|ccc:c cc N|:ccjcc|c, o|:o.oc ' occ-
co|-, c c oc| cc N|:ccjcc|c, co .|co co- |oc:o-, c| cc.c|occ
cu|:c co|- :occc.
Lc '7, .crcrcec. ccc--cu |cc|o- cc|j|co|- -c|cc o cu:c|c
occco co- |oc:o-: ^ o|uccocc|o cc cc-cc.c|.|ccc:c co- cccu|cc-
:o- oc.ccc- o- quo|- ccc-cccoc -uo- co|zc- -c|cc occ|o oc|co co-
c|c-:o c|ococcc:c quc o- c||o- jcc--o- o|-cc.cc cc oc -u|--

:occ|o- jcccucc-o- cc coco:cc cc:|||zoc:c. ^ cc|oc cc:cc o cu-


:c|c occco c coc|cu|oc co- |oc:o- c| cccc|ccoco cc |o.c|-|cc,
quc, cc '77, cc-cc|c|u o cc-cco cc c|:ccjcc|c co o:cc-cco. L|c
c-ccc.cu: ^- |oc:o- c:cocc co:cc|o|- |cc|-cc-o.c|- oco -uo cc-
joc|zoc cc oc quc o- cccc|o, co ojuo c cc jcco| cc cc|cc c|ccco|.
|c.|cc o c|jccc|o- co:|co- co ojc|cu|:uco -c ccjcccccu c- c|-
cc|cc- ccc|cc|ccc:c- co c-cco co cu:c|c c|ccco| coc|cu|oc co-
|oc:o-.
c|cc:|-:o cu--c crc. ('7 - '72), cc ||.cc 5c|cc o ^jc|cu|:uco,
ccc cc:o||ococcc:c o |ccc:occ|o cc o|juc- cu|:|.c- ojc|cc|o-,
o|o co cccc--|cocc cc ocu|oc o :ccco co, c cco:|zo quc c oc|
cc c-:cccc cc c -cccc:c cc ocu|oc, co- cc cc||ccoccc:c co
ccc-cc.oc co uc|cocc cc -c|c, cc cc||ccoccc:c co c-:cu:uco
cco|co. |. |. crc. :oc|cc o--|co|cu c |ccc:oc:c oc| quc jcjo c
co|coc|c oco ouccc:oc c- cccc|ccc:c- cc- cu|:|.c- ojc|cc|o-.
L-:o- ccc|ococc- c-:c cu|:c cc|co- co- |cc|o- cc c|c:c.
('78 - '8), quc cc -cu oc:|jc |ccccc:c - -o|- cc- c-:cc-
cc- o--|co|o quc o- -u|-:occ|o- cu:c|:|.o- o--|c||o.c|- oco o-
|oc:o- -c cccoc cc- cc:|||zoc:c- ccjoc|cc-.
'
c|cc:|-:o cu--c !ce|rar ('72-'82) cc -cu ||.cc |c:cccuc oco
o ccococ cc cc:|||zoc:c- qu|c|cc- -ccc- c c|cc-, quc -cc.cc
oco ocu|oc :ccco- |o.coco- cccu|cu c oc| co- -u|-:occ|o- o|-
co||cc--o||co-, cu -cjo, c|ccco|- oco o cu:c|c co- |oc:o-.
!a.|c. ('7- -'8-) ccc-|ccccu quc ocu|oc c -c|c -|jc||co ozc-|c
co|- cc:||, cc||ccoc o- ccc|ccocc- |-|co-, c||c|coc o oc|ccz cu
occ|ccoc o cccccc-|c co- -u|-:occ|o- ccjoc|co- cc -c|c.
No c-cco co cu:c|c c|ccco|, o |c- cc 5ccu|c //||| ('78), -c
cccu|ococ |c:ccc--oc:c- c|c|cc- cc <.er: quc o--|co|cu quc
coco |oc:o c|jc uco cccc-|c c-cc|o| cc -c|c cc quc cc||cc
-c cc-cc.c|.c c quc o|juco- |oc:o- c-jc:oc c cocc cucoc:c c
cu|:|.c ccccc -cc cc-coc-c. cc |-:c o--|co|o.o o c--|||||cocc
cc c||c|coc c--c c-jc:occc:c ccc o ojuco cc cc:|||zoc:c- c-
quo|- ccc:cc|oc, c-cc|o|ccc:c, o- -u|-:occ|o- quc o|:oc.
No Lucco c|ccc:o|, o |c- cc 5ccu|c //|||, -c ccojcu o :ccc|o
cc |cu- co cu:c|c co- |oc:o-, occ-cc:oco c|c qu|c|cc -u-
ccc \a|er..e cc '7C'. |cc c-:o :ccc|o -c ccuc|oc cccc|u-cc- -c|cc
o jcoccc |ccc:occ|o cc |cu- oco o cc:|||cocc cc -c|c ccc o-
cccccco- cccc- cc quc c |cu- c o c|co -u|-:occ|o quc ccc
-cc.|c cc o||ccc:c oco o- |oc:o-.
2
ccc c oc| co- c|czo- .cjc:o|- co cu:c|c co- |oc:o- jo cco
c||c|| cc ccjoc, \a|er..e -uc- quc c|o- ccc:c||u|oc oco o -c|u||-
||zoc cc |cu- (quc c|c ccc-|ccco.o ccccccoccc:c cccc o--|-
c||occ c|o- co|zc-).
Lc '8C, jcoo- oc- :co|o||c- c|cc:||cc- cc c.ee.rja.|:, |c|-
c|cu--c c c-:ucc cc- c|c|c- co- -u|-:occ|o- cu:c|:|.o- co ojc|-
cu|:uco c -c cc:ccc|ccu o ocucu|oc cc N|:ccjcc|c cc -c|c c|o-
|cjuc|cc-o-. ^|jc jo c||ccocccc:c o||cocc c|c- |cco-, co|o- c
cu:co- c|.|||zocc- oc:|jo-.
Lc |ujoc co :ccc|o cc |cu-, c.ee.rja.|: cc-cc.c|.cu o :ccc|o
co cu:c|c c|:ccjccoco, o--|co|cu c oc| c|cccc|o| cc N|:ccjc-
c|c co ojc|cu|:uco c ccccc-:ccu quc c- cu|:|.c- cc :cc.c- cc cc-
:oc ouccc:o.oc ccc-|ccco.c|ccc:c o- cc||c|:o-. |cz uco -u-
c-|c quc o- |cjuc|cc-o- |o.oc c N|:ccjcc|c cc ^c. ^c cc--
cc :ccc quc, cc -cu- :co|o||c-, c| ccccc-:cocc quc o quoc:|-
cocc cc coc|ccc co cc||c|:o cc c-:o.o cc|oc|ccoco quoc:|cocc
cc c-:cccc c quc o cc:c cc coc|ccc oco o- |oc:o- cco c jo-
coc|cc|cc co o:cc-cco.

-ucj|ccc:c, cc '8-, cc ||.cc u|c|co cccc -u|cccc:c ojc|-


cu|:uco c |-|c|cj|o cc .e:.e .cr ..er.j cc.cccu uco cucoco
coc|co| co- c|c|cc- -c|cc o cu:c|c co- |oc:o-. Nc|c -c oz|o
uco cc|:|co occo-occco :ccc|o cc |cu- c c| cccu|oco o :ccc|o
c|ccco| cc cu:c|c co- |oc:o-. ..er.j c||ccu o cou-o cc c-jc-
:occc:c cc -c|c c occ-cc:cu o :ccc|o co cc:|||zoc cc cc-cc
oco coc:cc o cc:|||cocc |o-coco cc ccc|c:o cc-:|:u|c cc
:cco- o- -u|-:occ|o- c|ccco|- c:co|co- cc|c.
^c ccccc-:coc quc c c-jc:occc:c cc -c|c cc c|cccc:c- c|cccc-
:c- cc cu:c|c :coc-ccccc |cccju|occcc:c, ..er.j cccu|cu o |c|
cc ||c|cc, -cjuccc o quo|: e rerc.rer:ce cae cc||e.:ae ec
jrcjcrc.cra.e .ar:.cace cc e|erer:c er:.|.zar:e aee.r.|a.e|
.e ee erccr:ra er rercr jrcjcrc rc ec|c.
^ ccccccc-c c c|cc:o: - ^c cu|:|.oc c|||c, o|:o N|:ccjcc|c cu
?|ccc, cc cu|:c quc -c o||quc |c-ccc, |c:o--|c c cu:cc- c|cccc-
:c-, c|c- cc cccc ouccc:oc o cc||c|:o. -, ccc:ucc, |--c o--cu
o -cc c-cocc:cocc |ccu-:c|o|ccc:c c|c |c:ccc--c cccccc|o| co-
cccc-o-, quc cccuco.oc .ccccc -cccc:c c- c|cccc:c- cccc--
-oc|c- cc jcoccc quoc:|cocc, |jcccoccc o |ccc:occ|o c|cc:||co
cc- cquccc- c|cccc:c- cc cccccc|o||zo.c|-, quc cc:ccc|coc o
|c| cc ||c|cc cc ||c||j quoc:|:o:|.occc:c.
-
cccccc|c c u:|||zoc |c:cc-|.o cc cc:|||zoc:c- |ccu-:c|o|- -|c-
:c:|cc- cc.ccococ uc co|cc c|-:occ|occc:c co- cc|occ- cc:cc
c- co|- o|uccoc:c- ccc-:c- c c- c|c|cc- cc ccc-:c- c ccc
c|c|cu|c cc -uo- quoc:|cocc- c co|ccc- |c|uccc|o- -c|cc o .|co
cc -c|c.

- |coc:c- ccjo:|.c- cc- cc:|||zoc:c- -c|.c|-!-|c:c:|cc- -c|cc


c- c|cccc:c- -ccc- .|.c- cc -cu- c|c|c- o--ococ o -cc co-coco-
cc- c|c ouccc:c co- quoc:|cocc-, c o cccccu--c c|-:c -c ccu
-c|cc o quo||cocc cc- cu|:|.c- c o co:ucczo cc- cc-cc-.
- o||ccc:c- co ojc|cu|:uco |ccu-:c|o| |c:cc-|.o cuccc|o cc :cc
o|ococ (jc-:c), ccc occco cu ccucc, ccc cuco||||cocc, ccc ccc-
-|cocc, ccc .|:oc|co- c -c :c:o|ccc:c cc-c|ccco||zocc-. ^|juc-
cocccjoc coc|co|- ||.cc- cc.|cc -uo co cccoc. |-:c c jco.c.
L-:c cc-u|:occ cc -c ccc |cu:oc o ||c||j, c|- c|c |o.|o |cc co|-
|ccjc c ccu uc coco:cc |c||-:|cc -uo |c| cc ||c|cc, cc coc:o oc
||c|-:cc |c|:oc|cc <crer: !ee| : ca.ea cc eejc:arer:c cc ec|c
ce.e jrcc.rar-ee rce cce:.ree e |ar.:ce cce |ar.:ar:ee cae c.ca-
cee, .e:c , ra ccre:r.c ce rar|e.rce .e rc acr.:er c recc||.-
rer:c e jreeer.ac cce excrerer:ce |..cce e ec|.cce. !c re-
jreeear ace carjce ca cr-re:ar|a, eerc .e ec arrae:acce
je|ce r.ce jara c rar. e..|rr.c ra er:.|.cace cc ec|c ee . cee-
:r.cc jcr ee:a jerca .rceeear:e e ec jcce eer ree:a.racc jcr .r
ajrejacc e...a|er:e. e ceee jcee.e| azer rejreeear ace car-
jce ca 5eccc.a e 'rj|a:erra :ccce ce cea:ce .e crar a:.racce
ac rar rce .|:.rce c.rer:a arce, ae cc||e.:ae a.rer:ar.ar a:
c ccrrc ca .ar:.cace cce arce ar:er.cree.
C
quc :o|.cz c|c cc cc.|o cco o ||joc cc:cc N|| c o oc:c c|||:oc.
|cjc oc- o -uo ccc:c, cc|cc|u o Cuccco cc Cuocc cc:cc |ccuocc-,
|c||.|occ- c |||ccc- coc|u|occ- c|c- |c:ccc--c- cucccu-, quc, co
.cccocc, ccoc c- cccc- cc- cccuc-c- c|ccco|- cc-:o- ccj|cc- ('87C-
'87). ^ |c||.|o ccccu -uo -o|co oco c coc, ||co c| |c.oc|co c
quc|coco -uo |||||c:cco cccc cc-:o.oc c- |:|cc- c-cc|:c- |cco-...
7
Nc-:c- |:|cc- ccc occ-, c cccccc|c cc cc:|||zoc:c- |ccu-:c|o|-
|c.cu o uc cc-cqu||||c|c :c:o| cc- c|cccc|cccc:c- c c|cccc:c-
:coc- cc- o||ccc:c- ccju|occ- c|o .|co cccc cc.|-:c c o|cc:o-
cc- cc ,u||u- cc-c|. |c.|- 1|cco-, co occ-cc:oc cc ||.cc
||ccccc-cc-, c|z: ^ o|o.co u:|||zoco oco ccccc|coc o 1ccco, oc
c|cc||c co- ||cjuo- |ccc-cuccc|o-, |o c|||occ- cc occ- (c|cjucc
-o|c ccc|-oc co:occc:c quoc:c-) cco c|j|er. ^ oc:|c cc-:o
o|o.co, quc cc -|jc||co co|- quc :ccco, -ucj|u o o|o.co |cu-,
quc c c cc-u|:occ cc :co|o||c co- |oc:cc|o- cc -c|c. L oco cc-
coc uco ||c co cc-co co|z -ucj|coc |uc||cc, |uc||cocc c |uco-
cc. L-:c c c c-|cc cc uco oco|c|o ||c|cj|co.... |ccccc- ccc|c-
ccc:oc c|zcccc quc, -cccc:c ojcco, oc- c c-jc:occc:c co co-
:c|z :cccc|cj|co co qu|c|co c o cccc--|cocc cc cc-cc.c|.cc o ||c-
:cccc|cj|o, quc c |cccc oz cc ccc:o cccccccccc. |o-, coco
cuco.
cjc, cu|:o- -c o- ccccuocc- -oc|:oc|o- ccc o- cccco-
cc.ccoco- c|o cc-c|ccco||zoc cc- o||ccc:c-. o c|ccc|o cc
cocccc|o c|ccco| co Lucco c L-:occ- Uc|cc-, cccc c- cccc|c|-
cc- cc ccc|cc- c|ccco|- c .|:oc|c|cc- :|c er:r.r c -|c||o-
cc- cc ozcc c cc|:c c-ccocc.
8
|oco o|-cc.cc o|c|c c cccc--oc|o o cc-cco |oc-
ccc|co cc 5|, u, /|:. , ^c. |c||cc c ||c:|co.

- ccccc:c- :co|o||c- c|:c-, co- Jr..ere.cacee !cc.|| rc ara-


ca e <.:jere rce 5J, ccc cu|:c- cu|:|.c- ccccc-:coc quc, cc
ccc|c, uco ocu|oc ccc--|.o cc N|:ccjcc|c oz ccc quc o
cccu:|.|cocc -cjo |ccccccc:oco, co- c c-|cocc cc :cc|o cc-
-cco cc |cccc. c-|cocc, quc -cccc c| uc |cc|co:|.c cc c|quc-
zo cc cccc, cc :cc |cccc, |cjc c uc c-|cocc oc:|cu:c|c|cco|. Lc
cccococ ccc c c-|cocc cu|:|.occ cc -c|c ccjoc|cc cqu||||co-
cc :cc|o '8 ccq cc |c. cc-cc cccccc ccc c c|jc.
C
L cccuc, |cjc, cc-cjoccc- cccococ o c|c|ccc|o |ccc|o:o cc uco
ocu|oc qu|c|co -|c:c:|co cc o|:o -c|u||||cocc ccc o cc uco
o||coc cc ccc|o- cc|co-, c|- |jcccocc- o |ccc:occ|o cc-
'.2 occ-. 5c cuo- cc|-o- :c:o|ccc:c c|cccc:c-. |c|cc|cc,
oc|o- |coc:oc c -c|c, co- ccccc|cco|ccc:c o oc|c|o cc c-
cco :cc uc |coc:c c|c|cc, c|- |cjc oc- uc c|c|c cc .|co, |o o
cccuccoc c ccc|qucc|ccc:c co c|ccc.|co cc -c|c.
quc cc -c co ccc o ocu|oc -|c:c:|co quc cc.cco ccocc-
qu|c|co- cc o|:o ccccj|o c |coc:c- -c|cc o- c|cccc:c- cccuc|-
cocc- cc -ccc- .|.c-, o|:ccoccc -uo cccc-|c quo||:o:|.o c quoc-
:|:o:|.o. cjc, ccc-cju|cc- cccc|cc c |coc:c -c|cc o quo||cocc
cc o||ccc:c, cccc .|cc- cc co-c cc c-|cocc.
cjc, .ccc- quc |-:c c c|-cc.occ, ccquc c ccccocc :cc |c:ccc--
-c cc .ccccc c c-|cocc c|cc cc |c, 5c, o c:c., cc cccc uc cc.c
cccu:c co|- cocc c ccc:cc cc uc c|c|c cc ccccocc c|ccccc|occ
oco c- co|- ccc|c|c|cocc-, co- cccc uc -cc.|c ccc:cc cc
uco cc.o |cj|co cccccc|o| cc cocco, o:cc:c c :cccc|cj|o cc cu-
:coccu:|cc- ||c:cccc|cj|cc-.
C'
|-:c jo cco ccc|cc|cc co ccco, c|c- :co|o||c- cc ,u||u- cc-c|
cc |c- cc |ccco, co- cc |c:ccc--o.o oc- |ccu-:c|o|- co cc-
co, c|- cco c|ccc|o cc :coc-ccco.c| cc |uccc. Lc cucc :ccc,
o :ccccc|ccc|o cz ccc quc :cco- o- ccc|ccc:occ- cc cc-o|-
cc o |c:ccc--c- ccccocc|cj|cc- o--o--cc o cc-cc.c|.cc |c-:cu-
ccc:c- c cc:ccc|cj|o-, oco quc c- cc:|||zoc:c- |ccu-:c|o|- :|-
.c--cc cc-o|cc c|cc:||cc. ^--|c o--cu--c o cccoc c- cc-
|--|cco|- oco ccccccccoc c u-c cc cc:|||zoc:c- -|c:c:|cc- quc
cc.ccoc cccco- c cc-c|ccco||zoc.
C2
cjc cccccc- o ccccc|o c|ccco| c o ccccc|o jccc:|co, c c
ccccocc quc ccc c -cc.|c cc ccc|qucccc ccc |c, 5c, o cu
co|- .|:oc|co- c:c. |cjc o :ccccc|ccc|o cc-cc.c|.cco cc:ccc|c-
j|o- cc -u-:cc:oc c |c-:cuccc:c- cc ccojocco oco o:ccccc
c- |c:ccc--c- |ccu-:c|o|- -u-:cc:o.c|-. uoc:c o |-:c, cc ccc-
cc- ccccc o ccccccc|o.
C
ar| !arx, cc /c|ucc |, o|:u|c ', ocojcoc / cc o|:o|, c|z:
5 ra eeera ca ajr.c.|:.ra, crce a jrarce .rc.e:r.a cjera ce cr-
ra ra.e re.c|.c.crar.a, ,a .e |...ca c ra|.ar:e ca .e||a ecc.eca-
ce, a carjcreea, e.re:.:..rcc-a je|c aeea|ar.acc (...). rccc ce
jrcc.c caj.:a|.e:a ccrecre c ceejarre cc |ac ar.|.ar cr.j.ra-
r.c er:re a ajr.c.|:.ra e rar.a:cra, c .a| er.c|..a a .j.ra .rar-
:.|rer:e r.c.rer:ar ce arrae.
(...) cc o cccccccocc|o |ccc--oc:cccc:c ccc-ccc:c co cu|o-
c uc|oco, ocucu|oco cc jcoccc- ccc:cc- c|o cccuc co|-
:o||-:o, cc uc |occ, ocucu|o o cco cc:c|z ||-:cc|co co -cc|cco-
cc c, cc cu:cc, cc:uc|o c cc:o|c||-cc cc:cc c -cc |ucocc c o
:ccco, |-:c c, c cc:cccc oc -c|c coquc|c- c|cccc:c- ccc-:|:u:|.c-
cc cc-cc quc ccoc ccc-uc|cc- c|c -cc |ucocc -c| o ccco cc
o||ccc:c c .c-:|ccc:o, cc:cccc quc c cccc|c co:uco| c:ccco co
cc:|||cocc cccoccc:c cc -c|c. cc c|c cc-:cc|, oc cc-cc :ccc,
o -occ |-|co cc- cccoc|c- uc|occ- c o .|co |c:c|cc:uo| cc- :co-
|o||occcc- cuco|-.
(...) 'j.a| .e ra .rc.e:r.a .rrara, a cra jrcc.:..a acreecer:aca
e ra.cr rcr.|.zac cc :rara||c ra ajr.c.|:.ra rccerra ee cr:r
ce.ae:arcc e ex:er.arcc a cra ce :rara||c ca reera. 5 :ccc c
C-
jrcjreeec ca ajr.c.|:.ra caj.:a|.e:a rc ec .r jrcjreeec ra
ar:e ce eejc|.ar ac cjerar.c, eerc, :arrr, a ar:e ce eejc|.ar ac
ec|c; :ccc a.arc rc a.rer:c ce er:.|.cace cc ec|c c.rar:e .r
jerccc .r a.arc rc eejc:arer:c cae cr:ee c.racc.rae ce
er:.|.cace. 5e:e jrcceeec ce cee:r..c :ar:c ra.e raj.cc, .ar-
:c ra.e :cre .r jae - ccrc c caec cce 5e:acce Jr.cce ca
rr.ca cc !cr:e - a jrarce .rc.e:r.a ccrc jcr:c ce jar:.ca e
.rcarer:c ce ee. ceeer.c|..rer:c. jrcc.c caj.:a|.e:a, jcr
ccreej..r:e rc ceeer.c|.e a :cr.ca e a ccrr.rac cc jrcceeec
ecc.a| ce jrcc.c eerc ecca.arcc, ac reerc :erjc, ce cc.e
rararc.a.e ce :cca a r..eza. a :erra e c :rara||accr.
|,. ||cc|cocc, u|coc o |o 1(:|ccco), |-:o- - U|1^, oj. |
^c|c|ccoccc o c-:c ||-:cc|cc c :co|o||c cc ,u||u- cc-c| c -uo
c|-u:o ccc c- |ccu-:c|o|- c jc.cccc o|ccc, :ccc- o cc-:ouco-
c cc uco ccccccc-c cc -|jc||cocc c |ccc:occ|o cc c-:ucc
co ccccj|o co ||cc|ccco||zoc cc- -c|c-.
cc-|cc o:uo| cc ojc|cu|:uco :ccj|.cc-o ..er.j c |ccuz quc co:|-
cc-!oc|cc- o--oc -c|uc 5c|c c - ||oc:o-, -cc uco ccccu-
oc cc ccc|cccc -c |o c|cccc:c- c|.c|- ccccjc:|cc- cc-:o-
o--ojcc-. o occo- ccccuocc- ccc ccocc- cc cu ccc-
C
o:|||||cocc- |-|cc-qu|c|co- cc:cc c|cccc:c- c oc|||o- cu :c|o-
cc- co .|-c coc:c-|oco c ||ccoc cc -c|c c -uo cc:|||cocc, o:co.c-
cc occ- cc cou-o-cc|:c cc cuc:|--|cc cozc.
|c:ccoccc o c|-cc.oc c|.|||zo:cc|o oc:cc|cc, .ccc- c -c|c c cc-
cc|ccc- quc c|c c uc -|-:cco .|.c ccc |c:cc-c |c:cccoc||c cc
ccccj|o c c--u| -cu c|c|c .|:o|, quc cccc--|:o cc -uo cco||ccc:o-
c :oc:c ||c|cj|co, quoc:c c|ccco|, cc-cc c cc:|cu|c cc|-:o||cc co
-uo ccc|o-cc.
^ ojc|cu|:uco |ccu-:c|o|-cccccc|o| o|:cccu c ccccu ccc -uo- :cc-
cc|cj|o-, |c-ucc- c cucc- c-:c- cccc--c- c|c||cc- cc cqu||||c|c
ccccjc:|cc c -|-:cco :ccccc|coc|cc.
cc o cc-:oucoc cc ||.cc |c-
cc |ccco, cc ,u||u- cc-c|, c-cc|-
:c cc '8, c c-cccc|cc o:c cc-
ccc:cccc:c, ccccccccccc- o
ccccuoc cc ou:cc ccc o cc-
ccc|o c|ccco| co cu:c|c |ucoco,
cc-u|:occ co cc-c.c|uc c|ccco|-
||c|cj|co co cccoc c cc:|||cocc
CC
cc -c|c, cccc c|z|o /cccoc|-|,: /|co
c c|ccco| oc|cocc c c uco cco oc:|-
jco.|:oc|cco|.
|o--occ- '' occ-, :cco- o- oc.cc-
:ccc|o- cc cc-c| c-:c cco||zoco- c
c- -c|c- cc cuccc cccccoc .|:o||co-
cc, cc:|||cocc c -u-:cc:o||||cocc.
^ c|ccc|o co cu:c|c cc-cc|cc o c|-:ccc|o cc c|cccc:c- cccc c
cccc, /ococ|c, 5c|cc|c quc o:uoc cccc :coc- c |o cu:cc- quc
o:uoc cccc -u|:coc- c quc -cccc c-:|.ccoc ccc:|cc co- cc-
c|o-, c- c oc|c|o-, co- cc cccc--oc|occc:c cc- cc:|||zoc:c-
qu|c|cc- c quc |c.ococ cc-c|ccco||zoc cc- -ccc- .|.c-.
- |coc:c- ccjo:|.c- ccc-ccc, co- c- ccccc- |ccu-:c|o|- cc-
quc :cc |c:ccc--c- cc- cc:|||zoc:c- -|c:c:|cc-, ojcco -c cco-
coc ccc c- |c:ccc--c- cc jc.cccc ccc:c-occc|cocc quc o:cc-
:ccu c ||.cc cc ,u||u- cc-c| c qucc .ccccc oc|c|o cc ccco- oco
:ccc c cuccc. - ccjoc|-cc- cu|:||o:cco|- .c ozcc cc--c oco
quc c-:c- c|jc:|.c- -cjoc o:|cj|cc-.
C7
FARINHAS DE ROCHAS
cu.c cu:uco cc:cc o ||ccccccc-|c co ccc|o-cc, quc cu|:c
|cc:occc:c co cc|jcc oc -c|c ojc|cc|o, cc cc-:cu|c cc :c|o- cc
c|cccccjoc|-cc- c|-:cc:c- cc-cc c -ucj|ccc:c co .|co cc |occ-
C8
:o c -uo -o|co cc- cccocc-, oco c|:cc ccccj|o c|cc:occc:c cc-
c|ccco|- c uc|cocc.
^ cc-:oucoc c ccju.ccc-c|ccc:c cc -c|c o:co.c- cc u-c cc c-
cc ccc|o- cu oc|c|o- cc ccc|o -c uc cccc--c cc cc.|:o||zo-
c ||c|cj|co c cc occo- uc -|-:cco o|:ccco:|.c cc cc:|||zoc
oco c|:ccc cc cc||c|:o-.
L uc cccc--c ccc|cc c |cc:c. cc|cc, c|- o- :c|o- cc c|ccc-
ccjoc|-cc-, cccc uc c|o|cco c -u|-:co:c ccccjc:|cc oco c -cju|c-
:c, cc:ccc|co uco cc-c.c|uc :ccccc|coc|co cc- -ccc- .|.c-.
|cc:c, c|- c-:c c uc cccoc|-cc c.c|u:|.c, quc :occo o:c '.2
occ- oco cccoc, occo-, uc ccc:|cc:cc cc -c|c ojc|cc|o, quc o
coco c:oo ocqu|cc co|- cc:cc|o c o:ccuo o ccccj|o ||.cc c|-:cc:c.
L-:o cc-c.c|uc c-:o, :oc|cc, -|ccccc|zoco ccc o- c|ccc-, cc-c-
c |oc:o- oc.cc:|c|o-, c|ccc-, cc-c- c ouco quc -ucjcc -c|cc
c-:c -c|c c cccoc o- o|-ojcc-, ccccccc o- c:oo- cc c|c|c
c||co:|cc c -|ccco|.
L-:ucoc c ccccc-:coc o |ccc:occ|o co- :coc-cccocc- ccccjc-
:|co- cc- c- c oc|c|o- cc ccc|o, oco o cc-:oucoc c ccju.c-
C
cc-c|ccc:c cc 5|-:cco 5c|c /|.c c o cc:ccoco cc coc|c|c cc ,u-
||u- cc-c|. - c||cc-c- c-:c u-occc c- c oc|c|o- cc 1ccco-
|oco- (jcuc | co 1o|c|o |cc|cc|co) co c|c:|zoc cc -uo- -c-
ccc:c- c c|:cccc cc-u|:occ- oc:o-:|cc- co- -uo- cc||c|:o-.
Nc cc- -uccccccccc- ccc c- c||cc-c-, .|.ccc- -c| c :ccc co
|N|||^1|^, ||1LN|C|^, c N^N1LN|C|^, occcc ry:ee
c jeree c cc:cjcoco- c|cjoc - rc|c.|ae, a:crce c c|c:ccc- co-
ccc|uccc|o- cc:cc o c.c|uc cc- c|cccc:c- qu|c|cc- cc |cccc|c|c.,
jccc- cc |cccc|, c.c|uc ||c|cj|co cc |oc.|c c o- cqucc|--|co-
quoc:|cocc- co cocc:cccc|cj|o cc- |c.oc o ccjuc:oc: ^- :ccco- co-
co- :cozcc c-:c cc|:c ||c|cj|cc o:co.c- co c|ccc.|co:
|ucoc:c o jccc|coc co- -cccc:c- c |cc:c- |o cu:uco cc :cc|-
cc- c|c ccc-c|ccc:c, :ucjc-cccc|o, cu|:|||coc c cc:o|c||-cc
cc|u|oc, quc oc|||:oc o oc co- :c|co- cc- ucjc- cou-occcc-
cc cccco- cc- .cjc:o|-, quc cccc--|:oc cc cccc|cc- ccccc:cc-
|co-. ^ ||c|cj|o cc|ccu|oc cc-cc|c|u quc c- c|cc|o|- |c|||cccc-
cc--o- :c|co- -c -o|- cc :ccco- coco- cccc |o, c, |c, Nc, |c,
5c, Lu, Cc, 1|, |,, c, Lc, 1c, |, |u cc:cc cu:cc- cc-cc:c- cc
o|juco- ccc|o-. ^--|c c- c||cc-c- ccccococ o c|c:|zoc o-
-cccc:c- c cccc|c|c o- cc.o- c -u|cc- ccc oc|c|o- cc ccc|o-
7
ccc o cc-cco cc :ccco- coco- oc |oc:oc, |c|||ccc o- cccco- c
ouccc:occc cu|:c o -uo cccuc. Nc |co-||, |o o cc-cco cc--
:c c|cccc:c- cc cu|:o- oc|c|o- cc ccc|o-.
|ccccc- c-ccu|oc quc uc c|cccc:c c|ccco|, oc -o|c cc cc:|cu|c
cc|-:o||cc co ccc|o-cc, cccc--|:o o--oc cc uco -cqccc|o -|c-
cccc|zoco cc ccjoc|-cc- .|.c- cc uco :c|o ccc|co, oco occ-
.c|:oc -uo ccccj|o ||.cc c quc cc c--o -o|:oc c|.c|- ccccjc:|cc-
cc uco quc-:c cc cqu||||c|c :ccccc|coc|cc.
|-:c cccc--|:o cc c-:ucc-, c-qu|-o- c cocc- ccccc|o:cc|c-.
1ccccc-, cc.occc:c, cc--o ccc|jo -o.o, uc |c-c:c -cc|o| ccc
co|- cc c|||cc- cc occ- cc c.c|uc, quc cu|:|.o -cu ccc|c
o||ccc:c. L|o |c-:o|o c- cc.c- ccc|juc|cc- cc |cco|- c-cc|o|-
ccc:c c-cc|||cc- c co.occ- o:c c ||c|oc co- occo- co ccc|o-cc,
cccc o:uoc c- c|cc|cc- -ccc- co :c|o cc cccoc cc- -c|c-.
|oco o|| -c |c.occ- c- .cjc:o|- cc|||cc-, cc-:o o:cc-cco -c
:c|:ucocc- c c|-:ucocc- ccc |oc:cc|o- c ccc|- cc uc :ccc
|cccu|occ- ccc c- ucjc- ^::oc,cc- -., quc |cc c|o|ccoc c o||-
ccc:c co- ccc|jo-. ccc|cc cc ccz|co-, -cu- o|c-:cc|cc-,
7'
.|:oc|co-, ccccz|co-, occcz|co- c cu:cc- co:o||-occcc- ||c|cj|-
cc- quc cccc--|:oc cc- co:|cc- c oc|cc- quc -o|coc cc cc:|cu|c
cc|-:o||cc c cc:cococ co -|ccccc|o co :coc-cccoc ||c|cj|co
o:co.c- cc c|cccc:c- -ccc- .|.c-, cc -cu- c|.c|-, quc |c.oc c|o-
|ccoc cc o||ccc:c |co| co- cc-co-.
L-:ucc- cc c.c|uc c cc-c.c|uc co- cocc|o- :cc|co-, o ccc|c
co- ccc|jo- -o.o- c -cu- o||ccc:c- c cccc--c- cc c|o|ccoc,
-cc|oc cc jcoccc |ccc:occ|o oco c ccc|cc|ccc:c cc :cco o :c|o,
-o|:c-, -|ccccc|zocc- c c|.c|- ccccjc:|cc- co :ccccc|coc|co co
||cc|ccco||zoc cc- -c|c- ccc c- c- c oc|c|o- cc ccc|o-.
|c.occc cc ccc-|cccoc quc o ccccj|o cc -c cccc, occo- -c
:coc-ccco, o- ccccj|o- C

c 5

c:co|co- cc c cc ccc|o (|)


c|c c|cc|cc 5cc /|.c (), -c :coc-cccoco- cc -cu cc:o|c-
||-cc c o--oc o uc c|.c| ccccjc:|cc c|cccc:c. cc:cc co|cc c-
ccc co|cc|cc c|o :coc-cccoc
C

C'
, cc |c:cjcoc c cccc!|o--
co cc -cc, :cccc co|cc ccc:ccc co|cc|cc (
C'
). 1oc|cc o :coc-cc-
coc cc ccccj|o
5

5'
, |c:cjco c cccc!|o-co, co- c cc:cc|o c
cc|o cc |o cccc c:co|c ccc:ccc co|cc|cc.
( R) - 0
Go
S0
A
G1
S1
B
G2
S2
C
G3
S3
D
G4
S4
E
G5
S5
.. . K
G1
S1
L
G1
S1
M
G1
S1
N
G1
S1
O
G1
S1
P
G1
S1

72
- -ccc- |, c | cccc occ.c|:oc c- c|.c|- cc ccccj|o
C
,
C'
,
C2
,
C
,
cc|cco ccc ccccc c|c|ccc|o co|cc|co. uoc:c co|- cc|cc c occ-
.c|:occc:c co ccccc co -ucc--c co|- c|c|cc:c c o :coc-ccco-
c ccccjc:|co c co|cc c c|.c| ||cccccjc:|cc, c|o o--ojcc o:co-
.c- cc- ccjoc|-cc- .|.c-.
- -ccc- |, c | cc cccc u:|||zoc c- c|.c|- cc ccccj|o
52
,
5
,
5-
,
5
cc cc ccc:cc cccc co|cc|cc quc -|c.o cc o||ccc:c oco c-:c-
-ccc- co :c|o :cc|co.
|cccc-:coccc o |ccc:occ|o cc- -ccc- .|.c- co :coc-cccoc
co ccccj|o cc o||ccc:c, o:co.c- co co|cc c|c|ccc|o co o|-ccc
cc uc c|ccco| cu cccjuc:c cc c|ccco|- ccccc -o|cc- cc cc:|cu|c
cc|-:o||cc co ccc|o, c co|- |cc o|-cc.|cc cc |oc:cc|o- c-cc||-
co-, o|jo- c-cc||co-, ||qucc-, ucjc-, |c|c|:o-, :cc|cc|:c-, |cc-
cc||o- c:c., o:c o- co|zc- cc cu|:|.c cc |c:ccc--c. L-:c c c cc-cc
coc|c|c co c.c|uc cc- -ccc- .|.c- quc cc- |c.o o uco ojc|cu|:u-
co ccc cc||cc c|c|ccc|o ccccjc:|co.
quc ozccc- oqu| cc ccco ||ccoc, oco oc|||:oc o ccccccc-c,
cc.c -cc cc-occ cc ccco :c|c|ccc-|cco| c cc :ccc- c- -cc:|cc-
c c|cccc- -|cu|:occo-, c|- c-:o c o ccc|c|cocc co :c|o co .|co
co :coc-cccoc ||c:ccccc|coc|co co ccccj|o.
7
Nc ccccc- cc|oc cc cccc|cc quc, :oc|cc, c c|cccc:c c|ccco|
oc -o|c cc cc:|cu|c cc|-:o||cc -ccc :coc-cccocc- |-|cc-qu|c|-
co- cc c:oo-, co| c -ucj|ccc:c cc -ccc- .|.c- c-cc|o||zocc- cc
occ.c|:oc -uo ccccj|o ccc:cc co c.c|uc. ^ c|c:|zoc ccc 1cc-
co- |oco-, c|:o c|c- c||cc-c-, cc- cccccc c|cccc:c- oco -ucc
uco co:|co cc c|-cc, o||coco cc ccco -cjuco c|o quoc:|cocc c
|cco||zoc.
|-:c c--|||||:o c-ccu|oc ccc o quc-:c co :coc-cu:oc ||c|c-
j|co cc |o|o ccccj|o co ojc|cu|:uco c -uo |ccc:occ|o oco o
quo||cocc cc- o||ccc:c-, c|- o- ccc|o- cc -uo jccc-c c o c.c|u-
c cc- -ccc- .|.c- ozcc c cc-cc coc|c|c cccuc.
- cc-u|:occ- co ojc|cu|:uco |ccu-:c|o|, c|c ccc--c cc ocu|c- -|c-
:c:|cc-, quc ccccc c- cqu||||c|c- co |c| cc ||c|cc, cc-:cccc o-
:c|o- cc -ccc--.|.c- co c|ccc|cco cc -c|c cc -uo- uccc- c ocucu-
|oc :c|co-, |oc|co|- ||.cc-, cc:o|- c-occ-, cc:c|co- |cccc|c:o-
c ccc--c cc ojuo, |c.oc ccco cc quo||cocc cc- o||ccc:c-.
- cc-u|:occ- co ccc|ccco||zoc cc- cu|:|.c- (ccjoc|cc-), o:co-
.c- cc cccc-:c- c ||ccc:|||zoc:c- ccc|qucc|cc- ccc oc|c|o- cc
ccco cu c|o o||coc cc oc|c|o- cc ccc|o cc -c|c, cc- |c.oc oc
7-
ccc|qucc|ccc:c ccc coccc-, c|ccc-, :coc-- c -u|:coc- c|cc-
co|-, ccc:ccc cc .|:oc|co-, |jccc:c- oc:|c|coc:c-, occco, ccc,
ccucc, cuco||||cocc |c.oc:oc o c-:o :c-c. |uc|c| c-|c. ('2)
ccccc-:ccu quc o ccc||coc cc- |jccc:c- co- |ccc- c .cjc-
:o|- :|c|o cc|jcc jccc:|co, co- ccu|c o o|cocc, occuccoc c--
:c- c-:ucc- ('2), |cjc, c- |jccc:c- oc:cc|oc|cc- c cocc:ccc|-
cc- |ccc:||coc o quo||cocc cc- o||ccc:c- cu|:|.occ- cc cqu||||c|c
cc ||cc|ccco||zoc c -c |ccc:oc:c- oco o c||c|coc cc coc|-
co|- ||.cc- c cc:cc oc -|-:cco |cucc|cj|cc. ,o :|.ccc- o ccc-
:uc|cocc cc oco||-oc cccoco:|.occc:c |c:ccco|o-, ccccuco-,
jccoc|c-, :cco:c- cu|:|.occ- ccjoc|coccc:c, ccc|ccco||zocc- cc
cccococ ccc cu|:|.c- |ccu-:c|o|-.
Nc--o c-:co:cj|o c oc:cc|oc -uo ccccc.oc c u-o-|o oco c|-
ccccc|oc o ojc|cu|:uco c:cc|cj|co co ojc|cu|:uco ccjoc|co cc cc-
|cc ^jcc|ccu-:c|o| ^||ccc:oc ||coccc|cc.
^|co| c ccc|c ||c||j ccccc|cccu o |ccc:occ|o cc- :co|o||c- cc
cc-c| c -uo- oc|c|o- cc ccc|o-.
7
||c||j, c|--c:
.e. je|a .a| ccrc.z. re. :rara||c ecrre a caja ara.e| cc ec|c,
c.z. crre a caja e.jer.c.a| ca :erra ecr a .r|.rc.a cc c|, ee
ceeer.c|.era a ..ca crjr.ca. 5 aee.r, c jrarce ree:re e cr.accr
||e rr.rcarar ace rajrer:ce ca :erra a |ar.|.cace ce a:ra.r e
rar:er :ccce ee:ee e|erer:ce receeear.ce jara a|.rer:ar ae j|ar-
:ae e ra.e ac.ar:e eer..r ace ar.ra.e. crc .r rajre:c a:ra. e
rar:r jar:c.|ae ce errc, ce :a| crra .e rc ee jerca rer
.r jecac.
!ceec ree:re a,.r:c. .ra eej.rca |e. ar:er.cr, jcr re.c
ca .a| a :erra .e jrcc.z j|ar:ae ee ccr.er:e er .r ercrre
ajare||c ce |.rjeza ca aj.a. :ra.e cee:a |ar.|.cace jar:.-
c.|ar, a :erra rerc.e ca aj.a :ccae ae e.re:rc.ae car.r|ae
jara ce eeree |.rarce e ar.ra.e (ce jrcc.:ce ce ceccrjc-
e.c e j.:reac, ce jera`ee ce j|ar:ae e ar.ra.e rcr-
:ce).
-cu c|:o|c c| u|||cocc co cc|c co Lcc|c|ccc|o |c|:oc|co cc
'8:
7C
!e.e. ccr:ra a eareccr.a cc r.accr e, ccr razc
.. cae:.jacc.
.er.a re||crar c ee. :rara||c jcr.e acrec.:a.a,
ra r.r|a creeeec, .e .r e|c ca aeecrrrcea ca-
ce.a ce |e.e .e jc.erra e rerc.a ccre:ar:erer:e a
..ca ecrre a e.jerc.e ca erra :.r|a e.cc ee.ec.-
ca. !arece.-re .e ee:e ceec..cc :.r|a .e erer-
ca-|c c raj.| e .re.jr..car:e eer |.rarc.
,u-:u- .cc ||c||j
|oco c.|:oc ccju|zc- co- .ccco-, c-:c ccccc|cc|ccc:c c| cc:|cocc
co- cc|cc- -cju|c:c-...
77
APNDICE PARA OS MAIS ESTUDIOSOS
(1cocuz|cc cc ,o|cc |c-:ccc ||.cco)
Escala do Tempo Geolgico e suas definies
uoccc c-:ucocc- o ||-:cc|o, c|o c c|.|c|co cc .oc|o- oc:c-:
cc-||-:cc|o, ||-:cc|o oc:|jo, |cocc |cc|o, |-:cc|o |ccccco. 1oc-
|cc o jcc|cj|o, quc c cu|:|--|co co|- .c||o, c c|.|c|co cc :ccc-.
|oco cccccccccc c- :ccc- co jcc|cj|o -c cccc--oc|o- o|ju-
co- cc|c|cc- c c|.|-cc-.
EON: L o uc|cocc cc :ccc jcc|cj|cc, ccc|co cc ||||cc- cc occ-.
^|juc- c|cc:|-:o- cc c- ccc-|cccoc.
ERAS: -c coco uco co- quo:cc jcoccc- c|.|-cc- co ||-:cc|o co
1ccco. Lco |c|coc|o, 5ccuccoc|o, 1ccc|oc|o c uo:cccoc|o (o:uo|).
^- cco- c-:c cccoco- cc cc|ccc-.
PERODOS: oco uco co- -u|c|.|-cc- co- cco- jcc|cj|co-, quc
c--u| ccco-.
POCAS: oco uco co- -u|c|.|-cc- cc cc|ccc jcc|cj|cc.
78
/cjocc- c- ccc-
|c-cc c |c|c|c co cccoc cc 5|-:cco 5c|oc, cc |occ:o 1ccco, |o c
Lcc occcc-c (-,C o , ||||cc- cc occ-), Lcc ^cquccc-c (, o
2, ||||cc- cc occ-) c Lcc |cc:ccczc|cc (2, o 8 c|||cc- cc occ-)
c c cccjuc:c cc|c- c c|ococc c|c- c|cc:|-:o- cc Lcc- |ccocccc-
zc|cc-, c|-, cc-:c cc|ccc, o .|co c|-:cc:c cco c|ccc-cc|co cu
|c.|-|.c| o c||c cu.
- EON HADEENSE: ^ o|o.co -|jc||co: ccc c |ccccc c quc cccc:o
o- cccc|cc- oc||cc:o|- cc-:c :ccc. occcc-c c c c-oc cc
:ccc quc -c c-:cccc cc-cc o cccoc co :ccco, c quo| c-:o ccc-
ccccc|cc occ|cococcc:c cc-cc -,C ||||cc- o:c , ||||cc- cc occ-.
^ 1ccco -c cccccc-o c cccco o c-c|oc ccc o cccoc co- c|-
cc|co- ccc|o-. Nc -c ccc|ccc ccj|-:cc c--|| o|juc cc-:c cc|c-
cc c -cc|o cu|:c c||c|| c cc-cc.c|.|ccc:c co .|co cc.|cc - cccc|-
cc- oc||cc:o|- :c c:ccco-.
- EON ARQUEENSE: 1oc|cc ccccc|cocc cc ^cqucczc|cc c ccc-
cccccc c c-oc cc :ccc cc-cc c- , o:c c- 2, ||||cc- cc
occ- occ|cococcc:c (oc ccc ocquccc-c cc:ccccc c- c|cc|-
cc- .c-:|j|c- cc .|co ccccc:cocc-).
7
3,8 Bilhes de anos
|cccoc co- ccc|o- cc jcuc cc |-uo co Cccc|occ|o. oc|ccc
ccjoc|cc cc-cc:c cc-:o- ccc|o- -c ccc.cc:cu cc jco|:c c, o|cco
quc o|juc- c|cc:||cc- c ccc-|cccoc cccc c- c|cc|cc- :coc- cc
.|co c|c|:|.o, cccc|o |juo|ccc:c -c :co:oc cc -cc|ccc:c- coc|c-
c|zocc- cc co|cc c|cccc|o|, cc-:c- cc co:cc|o ccjoc|co cc cc|jcc
cc ||c|cj|co. jco|:c cc |-uo -ujccc o cc-cco cc .|co, co-
-uo qu|c|co c-:o ccco-|occ o|:ccoco oco cc- |cc|coc cccc c
quoccc cccccu.
3,465 Bilhes de anos
|ccco--c o joz|co cc -||c cc ^c, c- quo|- ccc:cc c ccj|-:cc
c--|| cc cc|u|o- cccoc|c:o- co|- oc:|jo- ccc|cc|co- o:c ojcco.
2,4 Bilhes de anos
|occ:o -ccc -uo c|cc|co jcoccc j|oc|oc c|cjoccc o -c cc-
|c|c quo-c cc ccc|c:c cc jc|c. ^ cou-o co|- cc.o.c| c c -ucj|-
ccc:c cc ccjoc|-cc- c:c -|c:c:|zocccc- quc o|o|oc c c|.c| cc
jo- coc|cc|cc o:cc-cc|cc c||c|coccc o--|c c cc|:c c-:uo, c--
c|occc o 1ccco.
8
L quoccc o :cccco:uco cc |occ:o cccccu o |o|oc, c o ccc-:o
:cccc-:cc |c|c|cu o -uo cccoc, o--occc co o-c cojco cc-
c|o. ^ ojuo cccccc-cu--c, c ccccoc o co|c o- c|cc|co- c|u.o-,
|cuccoccc o- oc:c- co|- |o|o- co ccc-:o, cccoccc o--|c c-
c|cc|cc- cccocc-. 5ucjcc cc:c c- c|cc|cc- -ccc- uc|cc|u|occ-,
c|cc|o|ccc:c |oc:cc|o- c o|jo-. Nc |co-||, cc-:o ccco, -ucjcc
c- jcoc|:c- c c|jco:|:c- quc cccoc o 5ccco cc |oc, cc L-|c|:c
5oc:c, |o||o, ||c cc ,occ|cc c 5c |ou|c, o|cc cc- ccccocc- |o-
-o|:|cc- cc 5u| cc o|-.No ccj|c, |cjc, cc ||c co- /c||o-, cc ||-
co- Ccco|-, cccoc--c -uo- ccc|o-.
- EON PROTEROZICO: cccccccc c c-oc cc :ccc quc .o|
cc-cc c- 2, ||||cc- o:c c- 8 c|||cc- cc occ- occ|coco-
ccc:c.
2,3 Bilhes de anos
Nc-:c ccccc:c, c- c-:ccco:c||:c- o|cococ -uo co|cc cu|oc
cc :cco o ||-:cc|o. L-:ccco:c||:c- -c o|jo- .cccc--ozu|-, cujc-
c--c|- -c ccccc:cocc- |cjc cc ccco cc co--o c:c||coco.
1,8 Bilhes de anos
Lcccc:cocc- c- c|cc|cc- c--c|- cc cc|u|o- cucoc|c:o-.
8'
5ucjc o c|cc|co c.|cccc|o cc uc ouccc:c cc |jcc|c co o:cc--
cco, cc-cc ' cc- c|.c|- o:uo|-. |-:c -ucc o ccc:c cc cu|:c-
:|c- cc |oc:cc|o-, co- c| cc jcoccc |ccc|c|c oco o- cc|u|o-
cucoc|c:o- quc cccoc |ujoc - c|cc|co- o|jo- cu|:|cc|u|occ- c c
|co| cc ccccc:czc|cc oc- c|cc|cc- oc|co|-. L-:c |jcc|c cc.|-
c|o co c:c--|c:c-c co- c|occ|oc:cc|o-.
1,0 Bilho de anos
5ucjcc o- c|cc|co- o|jo- .cccc||o- c o|jo- .cccc-. ccco c
cc-ooccc|ccc:c cc- c-:ccco:c||:c- c o coc-c cc- cucoc|c-
:o-.
900 Milhes de anos
5ucjcc c- c|cc|cc- cc:ozcc- cc cc|c coc|c|c, cc|cc|zoccc jcoc-
cc quoc:|cocc cc oc||cc:c- oquo:|cc-, coccc |ujoc o uco jcoccc
.oc|ccocc cc :|c- cc ccjoc|zoc.
820 Milhes de anos
|c-ooccc|ccc:c occ|ccocc cc- c-:ccco:c||:c-, cc.|cc c|cc|o|-
ccc:c cccoc cc- oc|co|- |uc|cc|u|occ- quc ccccoc o -c
cc-cc.c|.cc.
82
700 Milhes de anos
ccco o ||cc|ccco||zoc cc |cc cc 5|||c|c.
650 Milhes de anos
ccco c cc|ccc /ccc|cc-c, cc quc -c ccccc:coc c- c|cc|cc-
c--c|- cc ccjoc|-cc- cc cccc |coccc co|- ccc|cc|cc- cccc o
|ouco cc Lc|ococo c quc .c|c o -c ccccc|coc cccc uc ccc|-
ccc:c o||cc cc c.c|uc jo quc c-:o ouco cc-ooccccu -cc cc|-
oc cc-cccccc:c-.
580 Milhes de anos - ||c co- jcoccc- j|oc|occ-.
L o oc:c--o|o oco c cc-cc.c|.|ccc:c co .|co .|-|.c|. ^ .|co co
1ccco cc -c -c cc|j|ccu cc uc c|cc|cc ccccc:c cc -uo ||-:cc|o
cccc |occ:o, -ccc quc, cucoc:c c- c|cc|cc- cc|- ||||cc- cc
occ-, -cu- c|cc- |o||:oc:c- ccoc cc|u-|.occc:c c|cccccjo-
c|-cc- |oc:cc|occ-. ^ |ccc:occ|o co- |oc:cc|o- c -uo c.c|uc,
cc-:coc quc o c|.|-c uccoccc:o| cc- -ccc- .|.c- co 1ccco cc
c o :coc|c|cco|ccc:c -uc-:o cc:cc |oc:o- c oc|co|-, co- cc:cc
cccoc|cc:c- (ccjoc|-cc- ccc-:|:u|cc- cc cc|u|o- -cc cc|cc (|oc-
:cc|o-) c cucoc|cc:c- (:cco- o- cu:co- ccco- cc .|co)).
8
Lc -cu- c|cc|cc- 2 c|||cc- cc occ- c- cccoc|cc:c- :coc--
cccococ ccc:|cuoccc:c o -ucc|c|c co 1ccco c o o:cc-cco. |c-
coc c- |c.cc:ccc-, cc cqucco c-co|o, cc :ccc- c- -|-:cco- qu|-
c|cc- c--ccc|o|- oco o .|co, cc|-o quc c -cc |ucocc c-:o o|cco
|ccjc cc ccc-cju|c. L-:o oc:|jo c c|c.oco ||c:cccc|cj|o ccccuz oc
cc-cc.c|.|ccc:c co ccccc:oc, co c:c--|c:c-c, co u:|||zoc
cc |jcc|c co cc-|coc c co |oc cc N|:ccjcc|c o:cc-cc|cc.
1oc|cc c| o cou-o cc c|.cc-o- cc|-c- cc ccc, ccc:oc|coc c
c:|cc cc c-co|o |occ:oc|o cu|:c oc:c- co- ccco- cc .|co cc
co|cc :ococ|c.
- EON FANEROZOICO
|c|c|o cc |c co- jcoccc- j|oc|occ- c c|cjo oc- c|o- o:uo|-.
^c cccjuc:c cc o|cczc|cc, cc-czc|cc c cccczc|cc -c co c cccc
cc |occcczc|cc, cc |occcc- (.|-|.c|) c zc|cc (.|co), cu -cjo, .|co
.|-|.c|.
|c-cc o cc-cc:|.o c|ccc-cc|co, o c|-:ccc|o co- |oc:o- c cc-
oc|co|-, |cc|u|co o c-cc|c |ucoco, c ccccc:c, cccc|o :co:oc--c
cc ccccccc- o--ojc|cc- cc uc cuccc c|ccc||occ cu|:c co|-
oc:|jc c uccoccc:o|. |c|- ||||cc- cc occ- oc:c- (c cc:ccczc|-
cc) -c -ucj|--cc quo|qucc oc|co| cu |oc:o, jo c|-:|oc c|ccccc-
8-
joc|-cc- -|c||c:|cc- ccc-uc|cccc- cc ccccj|o, quc ccoc ccco-
cccc-, :|c|oc cooc|cocc cc cu:c|c, cc.|ccc:c, cu:oc, cc-
ccc||coc -cuo|, c:c--|c:c-c, cccccuc c cc|oc cc||ccoc
cc-cc-ucococcc:c.
ERA PALEOZICA: /|co oc|co| oc:|jo. ^ cco cc o|cczc|cc c-:o
cccccccc|co cc:cc 8 c 2- c|||cc- cc occ- c -c -u|c|.|cc cc
-c|- cc|ccc-.
1. CMBRICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc 8 c
c|||cc- cc occ-. oc|c|o c c cccc |o:|cc cc Co|c-, ccj|c
co Cc-|cc:oc|o cccc -c c-:uccu c|cc|cc o- ccc|o- cc--
:c cc|ccc.
2. ORDOVCICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc c
-- c|||cc- cc occ-, c c cc|ccc cccc -c c-:ucococ c|o
c|cc|co .cz o- ccc|o- cccc.|c|cc-c. - cccc.|cc- ccoc
uco :c||c quc |o||:cu Co|c-. |cccoc--c ccc-|:c- coc|-
c|c- co |oc|o ^cozcc|co.
3. SILRICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc -- c -
c|||cc- cc occ-. - -||ucc- ccoc uc oc:|jc c.c cc Co|c-
8
c .|.ccoc co ccj|c cccc c|o c|cc|co .cz, -c c-:ucococ
o- ccc|o- -||c|co-. 5ucj|coc o- c|cc|co- |oc:o- :cc-
cc-:cc- (c.c|uc cc -|-:cco .o-cu|oc), -ucj|coc c- c--
ccc|cc- coc|c|c- j|joc:c-.
4. DEVNICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc - c -
c|||cc- cc occ-. L-:c cc|ccc cc.c -cu cccc o |c.cc, ccc-
cocc cc -u| co |cj|o:ccco. 5ucjcc c- c|cc|cc- |c-c:c-,
oc|||c- c ococ|o-.
5. CARBONFERO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc c- -
c 2 c|||cc- cc occ-. L o cco cc- oc:occ- cc coc|ccc,
quoccc c- oc|||c- ccc|coc o :ccco, (cc-:c cc|ccc c-:o
ccccccc|oco o cc-cc|cc:o co co|cc |||c|u|o cc cuccc, 7
ccc:|cc:cc- cc cc.ccjocuco cc:cc o-o-). oc|cc|ccc
:oc|cc c c cc|ccc cc quc -c ccccu c coc.c c|ccco| cc
-u| cc |co-||, -u| co ^c|co c |cc|o.
6. PRMICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc 2 c 2-
c|||cc- cc occ-. |cccc- c uc c|-:c|:c cc- ccc:c- Uco|-
co |--|o c cc|c ccc|.o c cccc cc-:c cc|ccc.
8C
ERA MESOZICA: /|co oc|co| |c:ccccc|oc|o. L-:o cco c-:o ccc-
ccccc|co cc:cc 2- c CC c|||cc- cc occ- c -c -u|c|.|cc cc :cc-
cc|ccc-. |ucoc:c c cc-czc|cc c- ccc:|ccc:c- ccccococ o :c-
coc -uo- o:uo|- c-|cc-.
A. TRISSICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc 2- c '
c|||cc- cc occ-. ^c 1c|o--|cc, -c ccu c-:c cccc ccquc o-
ccc|o- cc-:c cc|ccc, co ^|ccoc|o, -c c|.|ccc cc :cc-
c-:co:c- |cc cc|c|cc-. L c c|cc|cc cc|ccc co cco cc-
c|cc--oucc-. Nc -u| cc |co-||, cccoc--c c- jcoccc- cc-
-cc:c- c ccccoc o -ucj|c o- jcoccc- ccc|cco-.
B. JURSSICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc ' c '8
c|||cc- cc occ-. ^--|c c|ococc c|c- |cc:c- cc ,uco,
co |coco.
C. CRETCICO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc '8 c CC
c|||cc- cc occ- (cco cc co|). 1cccc|cc cc|ccc jcc|cj|cc co
cco cc- c|cc--oucc- cc:o cc |o:|c c jccco cu ocj||o,
co:cc|o| cccuc co- ccc|o- cc-:c cc|ccc. |c-cc.c|.cc-
-c o- c|cc|co- |oc:o- ccc |ccc- c cu:c- (o- ocj|c--
ccco-).
87
ERA CENOZICA: /|co oc|co| ccccc:c. L-:o cco c-:o ccccccc-
c|co cc:cc CC c o:uo||cocc c -c -u|c|.|cc cc cc- cc|ccc-
(c o|ccjccc c cccjccc). 1oc|cc c ccc|cc|co cccc o cco cc- co-
c|ccc- cu o cco 1ccc|oc|o. Nc |c|c|c cc :ccc|oc|c cccccc o coc-c
co|co cc- coc|ccc-, cccc -ucjcc c- ocju|occ- c c|co:o-.
5ucjcc o- jcoccc- cocc|o- cc ccc:oc|o-: |cc|c-o-, ^ccc- c
^|c-.
A. PALEGENO: L c cc|ccc cccccccc|cc cc:cc CC c 2C
c|||cc- cc occ- c -c -u|c|.|cc cc :cc- ccco- (|o|cccccc,
Lccccc, ||jccccc). o|ccjccc :oc|cc c ccc|cc|cc cccc
c cc|ccc 1ccc|oc|c.
1. PALEOCENO: L o c|cc|co ccco cc cc|ccc cc
o|ccjccc c -|jc||co .c||c cc.c. L-:o ccccccc-
c|co cc:cc CC c - c|||cc- cc occ-.
2. EOCENO: L o -cjucco ccco cc cc|ccc cc o-
|ccjccc c c-:o cccccccc|co cc:cc - c 8 c|-
||cc- cc occ- c -|jc||co cc.c ococ|cccc.
88
3. OLIGOCENO: L o :cccc|co ccco cc cc|ccc cc
o|ccjccc c c-:o cccccccc|co cc:cc 8 c 2C
c|||cc- cc occ- c -|jc||co ||jc|coccc:c cc.c.
B. NEGENO: |cc|ccc quc ccccc-cccc -cjucco -u|c|.|-
-c co Lco cc ccczc|cc, c quo| c-:o cccccccc|cc cc:cc
2C c o:uo||cocc. cc-cc -c -u|c|.|cc cc quo:cc ccco-
(c|ccccc, ||ccccc, |c|-:ccccc c |c|ccccc cu ccccc:c o:uo|).
1oc|cc c ccc|cc|cc cccc |cc|ccc uo:cccoc|c.
1. MIOCENO: |c|cc|co ccco cc cc|ccc cccjccc,
c-:o cccccccc|cc cc:cc 2C c 7 c|||cc- cc occ-.
2. PLIOCENO: 5cjucco ccco cc cc|ccc cccjccc,
c-:o cccccccc|co cc:cc 7 c 2 c|||cc- cc occ-.
3. PLEISTOCENO: 1cccc|co ccco cc cc|ccc ccc-
jccc, c-:o cccccccc|co cc:cc 2 c|||cc- c
'. occ-. ococ:cc|zo--c c|o- |:|co- j|o-
c|occ-.
8
4. HOLOCENO, (Recente atual): L o quoc:o ccco
cc cc|ccc cc cccjccc c ccccccccc c- |:|cc-
'. occ- co c-co|o co c.c|uc cc |occ:o.
ccjc|c c|c.cu cc cu co|- cc:cc- c c|.c| cc
coc, |cuccoccc jcoccc- -ucc|c|c- :cccc-:cc-. |c|
cucoc:c c quo:cccoc|c quc ooccccu c |cccc -c-
|cc o 1ccco. ^ -uo .cz -c c:|cju|coc jcoccc- c--
cc|c-, :oc:c .cjc:o|- cccc oc|co|- c ccoc o-
o.c- c coc|ccc- c- .cc:c|cocc- quc ccc|cococ
o cc-co.
^ cc|jcc cc cc--o c-:|cc ccccc:o o uc- , ||||cc- cc occ-
o:co-, quoccc -c ccccu o c|cc|co cc|u|o. ^quc|o cc|u|o c c oc:c-
o--occ cu occc:c co|- cccc:c cc :ccc- c- -ccc- .|.c- -ucj|-
cc- co|- :occc, |cc|u|cc- c- -ccc- |ucocc-.

ERA GEOLGICA ERA BIOLGICA Bilhes de anos


PR-CAMBRIANO Surge o Sistema Solar 4,5
(Hadeano/Arqueano)
Surge a vida no Planeta Terra 3,8
Surgem os primeiros seres fotossintetizadores 2,5
ERA PALEOZICA Milhes de anos
Perodo Cambriano Surgem os primeiros organismos multicelulares 545-505
Perodo Ordoviciano Surgem as primeiras plantas terrestres 505-438
Perodo Siluriano Surgem as primeiras Sambambaias e Avencas 438-410
Perodo Devoniano Surgem os primeiros Pinheiros (gimnospermas) 410-355
Perodo Carbonfero Surgem os primeiros Insetos 355-290
Perodo Permiano Surgem os Anfbios 290-250
ERA MESOZICA
Perodo Trissico Surgem os Rpteis 250-20
Perodo Jurssico Surgem os Mamferos 205-135
Perodo Cretceo Surgem as primeiras plantas com flores 135- 65
'
ERA CENOZICA
Per. Tercirio poca Paleoceno Surgem os Ratos e camundongos 65-55
poca Eoceno Surgem os macacos 55-38
poca Oligoceno Surgem os Coalas 38-26
poca Mioceno Surgem os Chimpanzs 26- 6
poca Plioceno Surge Lucy 6-1,8
Perodo poca Pleistoceno Pedra Lascada 1.800.000 anos
Vida Recente Quarternrio 10.000
Baixo Paleoltico Cavernas Altamira 500 mil 250 mil
Mdio Paleoltico ces domsticos 250 mil 60 mil
Alto Paleoltico Homem Sedentrio 60 mil 10 mil
poca Holoceno Alfabeto na Sumria 10 mil
2
CALENDRIO COMPARATIVO DA EVOLUO DA TERRA
1ccoccc c c|o '` cc jocc|cc cccc co:o cc co-c|ccc:c cc |occ-
:o, |co ccccc-:cocc quc o:c ojc-:c c- c|cc- -ccc- .|.c- ccoc
c|c|:|.o- ccco- uc|cc|u|occ-, -ccc||oc:c- o |oc:cc|o-. 5c cc-
c|- cc ccocc- cc ojc-:c ooccccc cc|u|o- co|- ccc|co-,
cc:oco- cc cc|cc. ^ .|co cc cccco o -o|c co ojuo o:c |co|-
cc cc.cc|cc. - c|cc--oucc- -ucj|coc cc:coccc jo cczcc|cc.
^ cco cc- coc|ccc- oocccc co |:|co -ccoco. |cccc (crc
eaj.ere eaj.ere) -ucj|u cc |:|cc c|cu:c cc c|o ' cc cczcc|cc
c co |:|co |oco|oco |c.cc:cu c o|o|c:c, o c-cc|:o c cccc-:|ccu
c cc.

L-:o oc:|||o ojcocccc c c ccc|-


coco o qucc o ojuccu o c|o|ccoc:
|co. 5occco |o|c (1ccccccc-,
?||uo:occjc), UN5,, 5.. cc
Cc|o:oc, ooco, |c, |ccc- ^c-
ccccccc-c:|z cc |oco.o:|c, ||c|,
|oc|||o cc coc-:cc |oc|c ||co-
cc 1occ:oc, ^c |ococu:|c c |cc|c-
|c:o- cccocco.
Lc c-cc|o| |co. L|cco |o|c
(Cucccccc- /cccc-).

Você também pode gostar