PROPOSTA PEDAGGICA CURRICULAR DISCIPLINA DE EDUCAO FSICA FORMAO DE DOCENTES DA EDUCAO INFANTIL E ANOS INICIAIS DO ENSINO FUNDAMENTAL, EM NVEL MDIO, NA MODALIDADE NORMAL MARECHAL CNDIDO RONDON 2010 JUSTIFICATIVA A disciplina de educao fsica co!o pa"#e in#e$"an#e do p"ocesso educacional #e! o co!p"o!isso de es#a" a"#iculada co! o p"o%e#o pol#ico peda$&$ico da escola e co!p"o!e#ida co! u!a #"ansfo"!ao social 'ue ul#"apasse os li!i#es da !es!a( )a"#indo do p"essupos#o de 'ue o nosso co"po * ao !es!o #e!po !odo e !eio de in#e$"ao do indi+duo na "ealidade do !undo ele * necessa"ia!en#e ca""e$ado de si$nificado( ,e!p"e sou-e!os 'ue as pos#u"as as a#i#udes os $es#os so-"e#udo o ol.a" e/p"i!e! !el.o" do 'ue as pala+"as as #end0ncias e puls1es -e! co!o as e!o1es e os sen#i!en#os da pessoa 'ue +i+e nu!a de#e"!inada si#uao nu! de#e"!inado con#e/#o( A Educao 2sica en'uan#o ci0ncia #e! no co"po e! !o+i!en#o as suas dife"en#es fo"!as de !anifes#a1es( En#ende!os 'ue o !o+i!en#o .u!ano * a e/p"esso o-%e#i+ada da consci0ncia co"po"al fo"!ada pelo con%un#o das "ela1es 'ue co!p1e! u!a de#e"!inada sociedade e dos sa-e"es sis#e!a#i3ados pela classe do!inan#e so-"e es#a consci0ncia co"po"al( )o"#an#o * necess4"io co!o pon#o de pa"#ida a concepo do co"po 'ue a sociedade #e! p"odu3ido .is#o"ica!en#e le+ando os seus alunos a se si#ua"e! na con#e!po"aneidade dialo$ando co! o passado e +isando o con.eci!en#o de seu co"po 5consci0ncia co"po"al6( De+e"4 se" conside"ado o #ipo de sociedade onde es#e sa-e" p"odu3ido p"opo"cionando7l.es condi1es de an4lise e "efle/o pa"a "eela-o"ao do seu sa-e" e conse'uen#e!en#e "eela-o"ao da consci0ncia e cul#u"a co"po"al( A Educao 2sica #e! co!o o-%e#o de es#udo e de ensino a culu!a c"!#"!al, 'ue nes#a pe"spec#i+a de aco"do co! )a"an4 52008 p( 196 :;(((< "ep"esen#a as fo"!as cul#u"ais do !o+i!en#a"7se .u!ano .is#o"ica!en#e p"odu3idas pela .u!anidade ;(((<= apon#ando a $in4s#ica espo"#e a dana a lu#a os %o$os -"in'uedos e -"incadei"as co!o con#e>dos es#"u#u"an#es 'ue de+e! se" a-o"dados co! os alunos de fo"!a con#e/#uali3ada na sua di!enso .is#&"ica cul#u"al e social( Es#a #e! co!o o-%e#i+os? In#e$"a" a Educao 2sica no p"ocesso peda$&$ico co!o ele!en#o funda!en#al pa"a o p"ocesso de fo"!ao .u!ana do aluno )"opicia" a#"a+*s dos con#e>dos da Educao 2sica o !aio" n>!e"o de info"!a1es e/pe"i0ncias co"po"ais a fi! de au/ilia" o aluno a e/p"essa"7se c"i#ica!en#e a#"a+*s das dife"en#es cul#u"as co"po"ais de !o+i!en#o( ,upe"a" o ca"4#e" da Educao 2sica co!o !e"a a#i+idade de p"4#ica pela p"4#ica inco"po"ando as no1es -4sicas "elacionadas @ disciplinaA sua i!po"#Bncia seus con#e>dos cuidados na p"4#ica da a#i+idade fsica !udanas fisiol&$icas 'ue oco""e! e! nosso o"$anis!o -enefcios des#a p"4#ica( Ap"ofunda" as no1es concei#uais de esfo"o in#ensidade e f"e'C0ncia po" !eio do plane%a!en#o e sis#e!a#i3ao de suas p"4#icas co"po"ais( CONTE$DOS C"%&'(") E)!uu!a%&) C"%&'(") *+),c") A-"!(a.&/ T&0!,c"1 M&"("l0.,ca A2al,a34" ESPORTES COLETIVOS Dolei-ol Hande-ol 2u#sal Eas'ue#e RADICAIS Analisa" a poss+el "elao en#"e o Espo"#e de "endi!en#o F 'ualidade de +ida( Es#uda" as "e$"as oficiais das dife"en#es !odalidades( O"$ani3ao de ca!peona#os #o"neios( Discu#i" e analisa" o Espo"#e nos seus dife"enciados aspec#osA En'uan#o !eio de la3e" ,ua funo social ,ua "elao co! a !dia O"$ani3a" e +i+encia" a#i+idades espo"#i+as Ap"op"iao ace"ca das dife"enas en#"e espo"#e da escola o espo"#e de "endi!en#o e a "elao en#"e o espo"#e e la3e"( Co!p"eende" a funo social do espo"#e( Recon.ece" a influencia da !dia da ci0ncia e da ind>s#"ia cul#u"al no espo"#e( Co!p"eende" as 'ues#1es so-"e Relao co! a ci0ncia Dopin$ no espo"#e de al#o "endi!en#o Nu#"io sa>de e p"a#ica espo"#i+a )es'uisa" espo"#es "adicias 'ue ap"ecia dopin$ e 'ues#1es "elacionadas a nu#"io( JOGOS E *RINCADEIRAS Go$os e E"incadei"as popula"es E"incadei"as e can#i$as de Roda Go$os de Ha-ulei"o Go$os coope"a#i+os Res$a#e dos %o$os e -"incadei"a popula"es( Res$a#e de can#i$as de Roda( Analisa" a ap"op"iao dos %o$os pela indus#"ia cul#u"al( O"$ani3ao de e+en#os O"$ani3ao de $incanas Analisa" os %o$os e -"incadei"as e suas possi-ilidades de f"uio nos espaos e #e!pos de la3e"( Confeco de -"in'uedos( D"a!a#i3ao das can#i$as de Roda( O"$ani3ao dos Go$os in#e"7s*"ies( Ela-o"ao de a#i+idades pa"a $incana caa ao #esou"o( Recon.ece" a ap"op"iao dos %o$os pela ind>s#"ia cul#u"al -uscando al#e"na#i+as de supe"ao( DANA Danas Ci"cula"es Danas C"ia#i+as Danas de ,alo Danas 2olcl&"icas Danas de Rua
)ossi-ili#a" o es#udo so-"e a Dana "elacionada a e/p"esso co"po"al e a di+e"sidade de cul#u"as( Analisa" e +i+encia" a#i+idades 'ue "ep"esen#e! a Con.ece" os dife"en#es passos pos#u"as condu1es fo"!as de desloca!en#o en#"e ou#"os( Recon.ece" e ap"ofunda" as di+e"sidade da dana e seus dife"en#es "i#!os( Co!p"eende" a dana co!o !ais u!a possi-ilidade de d"a!a#i3ao e e/p"esso co"po"al( Es#i!ula" c"iao e a in#e"p"e#ao co"eo$"4fica )"o+oca" a "efle/o ace"ca da ap"op"iao da Dana pela Indus#"ia cul#u"al( dife"en#es fo"!as de "i#!os e e/p"ess1es cul#u"ais po" !eio da dana( C"iao e ap"esen#ao de co"eo$"afias( O"$ani3ao das ap"esen#a1es folcl&"icas do II ARRAII DO CJR,O DE 2ORMAKLO DE DOCENHE,( )a"#icipao no E"on A"#e e Mo+i!en#o GIN5STICA Min4s#ica Ri#!ica Min4s#ica a"#s#icaN ol!pica Min4s#ica de condiciona!en#o Min4s#ica Me"al Manuseio dos ele!en#os da $in4s#ica Analisa" a funo social da $in4s#ica( Ap"esen#a" e +i+encia" funda!en#os da $in4s#ica )es'uisa" a in#e"fe"0ncia da $in4s#ica no !undo do #"a-al.o 5La-o"al6 Es#uda" a "elao en#"e $in4s#ica F seden#a"is!o e 'ualidade de +ida( )o" !eio de pes'uisa e de-a#es e +i+0ncias p"4#icas es#uda" a "elao da $in4s#ica Manusea" os dife"en#es ele!en#os da MR co!o? Co"da fi#a -ola !aas a"co( C"ia" e ap"esen#a" pe'uenas se'u0ncias co"eo$"4ficas( Co!p"eende" a funo social da $in4s#ica Co!p"eende" e ap"ofunda" a "elao en#"e $in4s#ica e o #"a-al.o co!? #ecido !uscula" "esis#0ncia !uscula" dife"ena en#"e "esis#0ncia e fo"a #ipos de fo"a fon#es ene"$*#ica f"e'C0ncia ca"daca fon#e !e#a-&lica $as#o ene"$*#ico co!posio co"po"al des+ios pos#u"ais LER DORH co!p"eenso cul#u"al ace"ca do co"po ap"op"iao cul#u"al da $in4s#ica pela ind>s#"ia cul#u"al en#"e ou#"os( LUTAS Lu#as de ap"o/i!ao Ca#"&,!a Analisa" e discu#i" a dife"ena en#"e Lu#as e A"#es Ma"ciais Es#uda" o .is#&"ico da capoei"a a dife"ena de classificao e es#ilos da capoei"a en'uan#o %o$o lu#a dana !usicali3ao e "i#!o $in$a confeco de ins#"u!en#os !o+i!en#ao da "oda en#"e ou#"os aspec#os( Co!p"eende" a dife"ena en#"e lu#as e a"#es !a"ciais( Ap"op"ia"7se dos con.eci!en#os ace"ca da capoei"a co!o? dife"enciao da !es!a en'uan#o %o$oNdanaNlu#a seus ins#"u!en#os !usicais e !o+i!en#os -4sicos( METODOLOGIA A Educao 2sica * a 4"ea 'ue con#"i-ui pa"a desen+ol+e" no educando o con.eci!en#o a%us#ado de si !es!o e o sen#i!en#o de confiana e! suas capacidades afe#i+a fsica co$ni#i+a *#ica es#*#ica de in#e"7"elao pessoal e de inse"o social pa"a a$i" co! pe"se+e"ana na -usca do con.eci!en#o e no e/e"ccio de cidadania( De+e da" opo"#unidade a #odos pa"a 'ue desen+ol+a! suas po#encialidades de fo"!a de!oc"4#ica e no sele#i+a A pe"spec#i+a !e#odol&$ica de ensino e ap"endi3a$e! 'ue se p"op1e * o desen+ol+i!en#o da au#ono!ia da coope"ao da pa"#icipao social e da afi"!ao de +alo"es e p"incpios de!oc"4#icos( Nesse sen#ido -usca $a"an#i" a #odos a possi-ilidade de usuf"ui" dos espo"#es danas $in4s#icas %o$os -"incadei"as e lu#as apon#ados co!o con#e>dos es#"u#u"an#es da disciplina de educao fsica( Ca-e ao p"ofissional des#a disciplina o"$ani3a" e sis#e!a#i3a" o con.eci!en#o a se" +i+enciado pelos alunos( Os con#e>dos nas aulas de Educao 2sica de+e! se" o"$ani3ados e! O !o!en#os dis#in#os? Lei#u"a da "ealidade #"a3ida pelos alunosA )"o-le!a#i3ao dos con#e>dos ap"esen#ados aos alunos -uscando as !el.o"es fo"!as de o"$ani3ao pa"a a e/ecuo das a#i+idades a se"e! #"a-al.adasA Ap"eenso do con.eci!en#o fase do desen+ol+i!en#o das a#i+idades dos con#e>dos sis#e!a#i3adosA 2ase de assi!ilao do con.eci!en#o dos con#e>dos p"opos#os a#"a+*s das p"4#icas co"po"ais +i+enciadas nas aulasA Mo!en#o de pensa" e "epensa" os con#e>dos p"opos#os a pa"#i" da assi!ilao dos con.eci!en#os das dife"en#es p"4#icas +i+enciadas pelos alunos no deco""e" das aulas possi-ili#ando aos !es!os u!a no+a lei#u"a da "ealidade e con#e>dos p"opos#os( Os con#e>dos es#"u#u"an#es desen+ol+idos nas 9 s*"ies e 8 s*"ies assi! co!o no ensino !*dio #e"o !aio" a!pli#ude co!ple/idade e ap"ofunda!en#o( O enca!in.a!en#o !e#odol&$ico dos con#e>dos se"4 fle/+el is#o * podendo se" al#e"ado de aco"do co! as necessidades e desen+ol+i!en#o dos educandos( O p"ofesso" a#"a+*s da o-se"+ao #"a-al.os e! $"upos pales#"as pes'uisas ap"esen#a1es $incanas confeco e e/posio de pain*is e ca"#a3es es#a"4 a#en#o @s p"4#icas po" ele p"opo"cionado o 'ue fa+o"ece"4 na in#e"+eno 'uando os o-%e#i+os no fo"e! sa#isfa#&"ios( Eusca"7se74 !eios pa"a $a"an#i" a 2,26%c,a #!+,ca (a &7#&!,6%c,a c"!#"!al, incluindo o aluno na ela-o"ao das p"opos#as de ensino e ap"endi3a$e! conside"ando sua "ealidade social e pessoal a pe"cepo de si e do ou#"o suas d>+idas e necessidades de co!p"eenso dessa !es!a "ealidade( AVAL IAO A a+aliao ca"ac#e"i3a7se nes#a p"opos#a co!o ele!en#o in#e$"ado" en#"e ap"endi3a$e! do aluno e a#uao do p"ofesso" no p"ocesso de cons#"uo de con.eci!en#o sendo co!p"eendida co!o u! con%un#o de a#ua1es 'ue #en.a funo de dia$nos#ica" de pe"ce-e" o do!nio dos con#e>dos de supe"a" as dificuldades a#"a+*s da "eali!en#ao dos con#e>dos e de ap"ecia" c"i#ica!en#e o p"&p"io #"a-al.o( )a"a o aluno * u! ins#"u!en#o de #o!ada de consci0ncia das suas con'uis#as dificuldades e possi-ilidades pa"a "eo"$ani3ao de seu in+es#i!en#o na #a"efa de ap"ende"( Os ins#"u!en#os u#ili3ados de+e"o se" cla"os pa"a o p"ofesso" e pa"a os alunos, pois o senso c"#ico ca"ac#e"s#ico des#a fai/a e#4"ia aliado @ necessidade de sen#i"7se "econ.ecido #o"na"4 o p"ocesso si$nifica#i+o( Es#es ins#"u!en#os pode"o es#a" inse"idos nos con#e>dos de ap"endi3a$e! co!o fo"!a sis#e!4#ica de +alo"i3ao e "efle/o "ep"esen#ando a fo"!a conc"e#a de ap"op"iao po" pa"#e dos alunos do con.eci!en#o social!en#e cons#"udo "e+elando 'uando u#ili3ados 'ue in#en1es e aspec#os des#e con.eci!en#o es#o sendo +alo"i3ados( Ao seleciona" os ins#"u!en#os de a+aliao 5#"a-al.os pes'uisas "eali3adas no la-o"a#&"io de info"!4#ica a+alia1es p"4#icas e #e&"icas se!in4"ios e de-a#es6 'ue se"o e!p"e$ados pode"o se" le+an#ados al*! dos +alo"es !ensu"4+eis os aspec#os !o#i+acionais e su-%e#i+os "elacionados aos "esul#ados suas "ela1es co! dife"en#es con#e/#os de aplicao e o si$nificado 'ue esses #"a"o pa"a a cons#"uo do con.eci!en#o pessoal do aluno e pa"a a cole#i+idade @ 'ual pe"#ence( Os c"i#*"ios a+alia#i+os u#ili3ados se"o a A2al,a34" D,a.%0),ca pa"a de#ec#a" o $"au de con.eci!en#o e de dificuldades do educando( A a+aliao de+e se !a#e"iali3a" e! cada aula 8"-)&!2a34" c"%)a%& (" Alu%" 9&,a #&l" P!"9&))"!: conside"ando sua aplicao e conse'C0ncia peda$&$ica pol#ica e social "efe"enciada nos in#e"esses indi+iduais e cole#i+os a!pliando as possi-ilidades co"po"ais( E))a) #")),-,l,(a(&) &%2"l2&/ a)#&c") (& c"%;&c,/&%", ;a-,l,(a(&), (&)&/#&%;" %" c"%&'(" 2,2&%c,a(", a,u(&) & c"%(ua) )"c,a,), conside"ados den#"o da concepo da #o#alidade .u!ana is#o * da concepo de 'ue o aluno * u! se" uno e >nico e de 'ue a!-os p"ofesso" e aluno assu!i"o "esponsa-ilidades na pe"spec#i+a de u!a a2al,a34" #a!,c,#a,2a< A au"1a2al,a34" +isa"4 @ cons#"uo da au#ono!ia do es#udan#e nu!a conscien#i3ao do seu en+ol+i!en#o nas a#i+idades desen+ol+idas( De aco"do co! o )"o%e#o )ol#ico )eda$&$ico da Escola a a+aliao se"4 so!a#i+a sendo a#"i-udo P0Q da no#a @s a#i+idades "eali3adas no deco""e" das aulas pa"#icipao nas aulas p"4#icas dese!pen.o do aluno no con#e>do p"opos#o pa"#icipao nas aulas #e&"icas #"a-al.os de pes'uisa ap"esen#ao da pas#a da disciplina co! "ela#&"io de #odas as a#i+idades p"4#icas e R0Q se"o a#"i-udos ao a+alia" o aluno o-se"+ando se o !es!o? 1( Reali3a as a#i+idades a$indo de !anei"a coope"a#i+a u#ili3ando fo"!as de e/p"esso 'ue fa+o"ea! a in#e$"ao $"upal ado#ando a#i#udes de "espei#o !>#uo di$nidade e solida"iedadeA 2( O"$ani3a e p"a#ica a#i+idades de cul#u"a co"po"al de !o+i!en#o de!ons#"ando capacidade de adap#47las fa+o"ecendo a incluso de #odosA S( Recon.ece al$u!as das dife"en#es !anifes#a1es da cul#u"a co"po"al de !o+i!en#o( R( )e"ce-e os li!i#es e possi-ilidades do p"&p"io co"po de fo"!a a pode" con#"ola" al$u!as de suas pos#u"as e a#i+idades co"po"ais co! au#ono!ia e a +alo"i347las co!o "ecu"so pa"a !el.o"ia de sua ap#ido fsica( *I*LIOGRAFIA DARIDO ,( C(A RANMEL I( C( A( E(uca34" 9=),ca %a &)c"la? i!plica1es pa"a a p"4#ica peda$&$ica( Rio de Ganei"o? Muana-a"a Too$an 200O( DARIDO ,( C( Os con#e>dos da educao fsica escola"? influ0ncias #end0ncias dificuldades e possi-ilidades( P&!)#&c,2a) &/ E(uca34" F=),ca E)c"la! Ni#e"&i +( 2 n( 1 5suple!en#o6 p( 0O72O 2001( MIL A( C( C"/" &la-"!a! #!">&") (& #&)?u,)a( S( ed( ,o )aulo? A#las 1UUP( TJNV E( T!a%)9"!/a34" (,(+,c"1#&(a.0.,ca (" &)#"!&( I%u? Li+"a"ia Jni%u Edi#o"a 1UUR( )ARANI( ,ec"e#a"ia de Es#ado da Educao( D,!&!,@&) Cu!!,cula!&) (a R&(& P'-l,ca (& E(uca34" *+),ca (" E)a(" (" Pa!a%+? educao fsica( Cu"i#i-a 2008( ,OARE, Ca"!en L>cia e# al( M&"("l".,a (" &%),%" (a &(uca34" 9=),ca( ,o )aulo? Co"#e3 1UU2( DA,CONCELLO, Celso dos ,an#os( C""!(&%a34" (" !a-al;" #&(a.0.,c"? do p"o%e#o pol#ico7peda$&$ico ao co#idiano da sala de aula( O( ed( ,o )aulo? Edi#o"a Li-e"#ad 1U8U(