Esta pgina ou seco cita fontes confiveis e independentes, mas que no cobrem todo o contedo (desde Novembro de 2011). Por favor, adicione mais referncias e insira-as corretamente no texto ou no rodap. Material sem fontes poder serremovido. Encontre fontes: Google (notcias, livros e acadmico) Parte da srie sobre a Umbanda Conceitos relacionados Definio Caridade Origem Literatura Centro de umbanda Guias da umbanda Linhas de trabalho Crticas a umbanda Mediunidade Perisprito Plano espiritual Histria Histria da Umbanda Instituies Federaes e associaes de umbanda e candombl ve
Pretos-Velhos, entidades de Umbanda.
Pretos velhos ou Pretos-velhos so entidades de umbanda, espritos que se apresentam em corpo fludico de velhos africanos1 que viveram nas senzalas, majoritariamente como escravos que morreram no tronco ou de velhice, e que adoram contar as histrias do tempo do cativeiro. So divindades purificadas de antigos escravos africanos.2 Sbios, ternos e pacientes, do o amor, a f e a esperana aos "seus filhos". O preto velho, na umbanda, est associado aos ancestrais africanos, assim como o caboclo est associado aos ndios e obaiano aos imigrantes nordestinos.3 So entidades que tiveram, pela sua idade avanada, o poder e o segredo de viver longamente atravs da sua sabedoria, apesar da rudeza do cativeiro demonstram f para suportar as amarguras da vida, consequentemente so espritos guias de elevada sabedoria geralmente ligados Confraria da Estrela Azulada dentro da Doutrina Umbandista do Trplice Caminho (AUMBANDHAM - alegria e pureza + fortaleza e atividade + sabedoria e humildade), trazendo esperana e quietude aos anseios da consulncia que os procuram para amenizar suas dores, ligados a vibrao de Omolu, so mandingueiros poderosos, com seu olhar prescrutador sentado em seu banquinho, fumando seu cachimbo, benzendo com seu ramo de arruda, rezando com seu tero e aspergindo sua gua fluidificada, demandam contra o baixo astral e suas
baforadas so para limpeza e harmonizao das vibraes
de seus mdiuns e de consulentes. Muitas vezes se utilizam de outros benzimentos, como os utilizados pelo Pai Jos de Angola, que se utiliza de um preparado de "guin" (pedaos de caule em infuso com cachaa) que coloca nas mos dos consulentes e solicita que os mesmos passem na testa e nuca, enquanto fazem os seus pedidos mentalmente; utiliza-se tambm de vinho moscatel, com o que constantemente brinda com seus "filhos" em nome da vitria que est por vir. So os mestres da sabedoria e da humildade. Atravs de suas vrias experincias, em inmeras vidas, entenderam que somente o amor constri e une a todos, que a matria nos permite existir e vivenciar fatos e sensaes, mas que a mesma no existe por si s, ns que a criamos para estas experincias, e que a realidade o esprito. Com humildade, apesar de imensa sabedoria, nos auxiliam nesta busca, com conselhos e vibraes de amor incondicional. Tambm so mestres dos elementos da natureza, a qual utilizam em seus benzimentos. Os Pretos Velhos: Os espritos da humildade, sabedoria e pacincia. Os Pretos Velhos so entidades cultuadas pelas religies afro-brasileiras, em especial a Umbanda. Nos trabalhos espirituais desta religio, os mdiuns incorporam entidades que possuem nveis de evoluo e arqutipos prprios. Estas se dividem em trs nveis: As Crianas chamadas beijada, so espritos ditos mortos quando ainda criana que representam a pureza, a inocncia, da sua caracterstica infantil. Os Caboclos onde se incluem os Boiadeiros, Caboclos e Caboclas, representam a fora, a coragem, portanto apresentam a forma do adulto, do heri, do guerreiro, do ndio ou soldado. Os Pretos Velhos incluem os Tios e Tias, Pais e Mes, Avs e Avs todos com a forma do idoso, do
senhor de idade, do escravo. Sua forma idosa
representa a sabedoria, o conhecimento, a f. A sua caracterstica de ex-escravo passa a simplicidade, a humildade, a benevolncia e a crena no poder maior, no Divino. A grande maioria dos terreiros de Umbanda, assim tambm suas entidades possuem a f Crist, ou seja, acreditam e cultuam Oxal (no sincretismo com o catolicismo Jesus). Entidades aqui tomada no sentido de espritos que auxiliam aos encarnados, o mesmo que guia de luz. Segundo o pesquisador Rafael Dias, o preto velho uma espcie demetfora afro-brasileira de Jesus Cristo.3 A caracterstica desta linha seria o conselho, a orientao aos consulentes devido a elevao espiritual de tais entidades, so como psiclogos, receitam auxlios, remdios e tratamentos caseiros para os males do corpo e da alma. Os Pretos velhos seriam as entidades mais conhecidas nacionalmente, mesmo por leigos que s ouviram falar destas religies afro-brasileiras. O Preto velho lembrado tambm pelo instrumento que normalmente utiliza, o cachimbo. Os nomes de alguns Pretos Velhos comuns de que se tem notcia so Pai Joo, Pai Joaquim de Angola, Pai Jos de Angola, Pai Francisco, Vov Maria Conga, Vov Catarina. Pai Jac , Pai Benedito, Pai Anastcio, Pai Jorge, Pai Lus, Me Maria, Me Cambina, Me Sete Serras, Me Cristina, Me Mariana, Maria Conga, Vov Rita, Vov Joana dentre outros. Na Umbanda os Pretos velhos so homenageados no dia 13 de maio, data que foi assinada a Lei urea, a abolio da escravatura no Brasil. Os pontos servem para saudar a presena das entidades, firmar sua fora durante os trabalhos
espirituais e envolver a todos presentes, mas
principalmente aos mdius de incorporao, como uma harmonia a ajud-los a se desligarem para que esta ocorra. Pontos de preto velho: Saudao dos Pretos Velhos quando iniciada uma gira Bate tambor l na Angola, bate tambor Bate tambor l na Angola, bate tambor... Bate tambor, Pai Joaquim*... Bate tambor, Maria Conga*... Bate tambor, Pai Man*... (* coloca-se o nome dos pretos velhos da casa) Eu andava perambulando, sem ter nada p'ra comer Fui pedir as Santas Almas Para vir me socorrer Foi as Almas que me ajudou Foi as almas que me ajudou Meu Divino Esprito Santo Glria Deus, Nosso Senhor Nessa casa tem quatro cantos Cada canto tem um santo Pai e filho, Esprito Santo Nessa casa tem 4 cantos... Quem vem, que vem l de to longe? So os pretos velhos que vem trabalhar Quem vem, que vem l de to longe? So os pretos velhos que vem trabalhar da-me foras pelo amor de Deus, meu pai da-me foras pros trabalhos teus
Zum zum zum
Olha s Jesus quem Eu rezo para santas almas Inimigo cai Eu fico de p O preto por ser preto No merece ingratido O preto fica branco Na outra encarnao No tempo da escravido Como o senhor me batia Eu chamava por Nossa Senhora, Meu Deus! Como as pancadas doam Tira o cip do caminho, oi criana Deixa a vov atravessar Tira o cip do caminho, oi criana Deixa a vov atravessar A bena Vov Quando precisar lhe chamo A bena Vov Quando precisar lhe chamo Zambi lhe trouxe, Zambi vai lhe levar Agradeo a toalha de renda de chita de pai Oxal Vov j vai, j vai pra Aruanda... Abena meu pai, proteo pra nossa banda Pontos de Pretos Velhos: Negro est molhado de suor, mas t feliz porque Deus o libertou (bis);
sinh sinha, segura a chibata no deixa bater,
faz uma prece pr negro morrer, negro no quer mais sofrer (bis); Ponto p/firmar a gira: Viva Deus, viva a Gloria, viva o rosrio de nossa Senhora (bis); Ponto para benzimentos: Pai Joo d"angola com sua ternura, sentado no tronco ele benze as criaturas(bis), a estrela de Oxal seu ponto iluminou, ele Pai Joo d"angola ele nosso protetor; Ponto de subida de pretos velhos: J vai pretos velhos subindo pro cu e nossa senhora cobrindo com vu (bis). A linha de Preto velho, na Umbanda, so entidades que se apresentam estereotipados como ancios negros conhecedores profundos da magia Divina e manipulao de ervas, o qual aplicam frequentemente em sua atuao na Umbanda, porm no Candombl so considerados Eguns. Cr-se que em referncia dor e aflio sofrida pelo povo negro (perodo de trevas no territrio brasileiro), a linha de preto velho reflete a humildade, a pacincia e a perseverana caracterstica da atuao da linha nominada de Yorima, cujo apresenta-se de ps no cho, cachimbo de barro bem rstico, quando no cigarro de palha, caf, e um fio de contas de rosrios (Lgrima de Nossa Senhora) e cruzes, figas e patus os quais utilizam magisticamente em sua atuao astral. Os pretos velhos apresentam-se com nomes de individualizam sua atuao, do Congo, de Angola, evidenciando sua atuao propriamente dita e procedncia.
Em sua linha de atuao eles apresentam-se pelos
seguintes codinomes, conforme acontecia na poca da escravido, onde os negros eram nominados de acordo com a regio de onde vieram: Congo_ Ex: (Pai Francisco do Congo), refere-se a pretos velhos ativos na linha de Ians; Aruanda_ Ex: (Pai Francisco de Aruanda), refere-se a pretos velhos ativos na linha de Oxal. (OBS: Aruanda quer dizer cu); DAngola_ Ex: (Pai Francisco DAngola), referese a pretos velhos ativos na linha de Ogum; Matas_ Ex: (Pai Francisco das Matas), refere-se a pretos velhos ativos na linha de Oxssi; Calunga, Cemitrio ou das Almas_ Ex: (Pai Francisco da Calunga, Pai Francisco do Cemitrio ou Pai Francisco das Almas), referese a pretos velhos ativos na linha deOmolu/ Obaluay; Entre diversas outras nominaes tais como: _Guin, Moambique, da Serra, da Bahia, etc... Muitos Pretos velhos podem apresentar-se como Tio, Tia, Pai, Me, V ou V, porm todos so Pretos velhos. Na gira eles s comem tutu, caf sem acar, manjar, bolo de fub, doce de abbora, mandioca, arroz doce, bolo de milho, pamonha, cural e etc. Alguns tomam ch, com folhas especficas da linha de pretos velhos, outro tomam vinho tinto (sangue de Cristo). "AS SETE LGRIMAS DE UM PRETO VELHO".
Num cantinho de um terreiro, sentado num
banquinho, fumando o seu cachimbo um triste Preto Velho chorava. De seus olhos molhados, esquisitas lgrimas desciam-lhe pela face e... Foram sete. A Primeira... A estes indiferentes que vem no Terreiro em busca de distrao, para sarem ironizando aquilo que suas mentes ofuscadas no podem conceber; A Segunda... A esses eternos duvidosos que acreditam, desacreditando, na expectativa de um milagre que os faam alcanar aquilo que seus prprios merecimentos negam; A Terceira... Aos maus, aqueles que somente procuram a umbanda em busca de vingana, desejando sempre prejudicar ao semelhante; A Quarta... Aos frios e calculistas, que sabem que existe uma fora espiritual e procuram beneficiar-se dela de qualquer forma, e no conhecem a palavra gratido; A Quinta... Chega suave, tem o sorriso, o elogio da flor dos lbios, mas se olharem bem seu semblantes vero escrito: creio na Umbanda, nos teus Caboclos e no teu Zambi, mas somente se resolverem o meu caso ou me curarem disto ou daquilo; A Sexta... Aos fteis, que vo de centro em centro, no acreditando em nada, buscam aconchego, conchavos e seus olhos revelam um interesse diferente; A Stima... Como foi grande e como deslizou pesada! Foi ltima lgrima, aquela que vive nos olhos de todos os Orixs. Aos mdiuns vaidosos (as), que s aparecem no Centro em dia de festa e faltam as doutrinas. Esquecem
que existem tantos irmos precisando de
caridade e tantas criancinhas precisando de amparo material e espiritual. Bahianos y Africanos Es un pueblo muy alegre , siempre dispuesto para la alegra , las fiestas y todo lo que sea pasar un buen momento, gusta de hablar con los fieles y con las crianzas allegadas al terreiro. Generalmente se dividen en dos tipos : los bahianos/as y los africanos/as. La diferencia radica en que algunos son los esclavos nacidos en frica, y los otros son los hijos de estos pero ya nacidos en bahia ( brasil ). Tambin los nombres que llevan tienen mucho que ver algunos son como maria da bahia y otros como arranca lua, a no equivocarse, porque aunque se llame maria da bahia puede ser una africana que usa el nombre de su bautismo catlico, all es donde radica la sabidura del jefe del terreiro que tiene que ubicar a esa entidad de que rama proviene, todo esto es muy importante ya que el medium que lleva esa entidad tiene que estar al tanto de quien es, que come, donde mora, su nombre, etc. Para que cada vez que necesite de su ayuda lo haga con certeza. Sabemos que casi toda esa informacin radica en el punto riscado que realiza la entidad con una pemba ( tiza sagrada ) al jefe del terreiro, siempre es aconsejable que la primera vez que la entidad risca punto, lo haga al jefe en si y no a las entidades de este, ya que de esa manera luego el jefe le relatara los pormenores del asunto con mas clareza, ya que la primera vez que se risca punto es muy difcil que este completo y generalmente riscan solo la mantra. Para que
llegue el momento de que una entidad risque
punto tiene que pasar un tiempo considerable hasta que el jefe vea que esa entidad esta lista para realizarlo, para llegar a esto hay que adoctrinar a esa entidad y cultivarla, en mi terreiro por ej. No se acostumbra a pasarles pruebas a las entidades, ya que yo como mae de santo considero que la mejor prueba es las curaciones y armonizaciones que se realizan por medio de las entidades, que las personas queden conformes, comunicando al cabo de un tiempo la buena realizacin de los trabajos. Este es un punto de vista personal cada jefe maneja su terreiro a su criterio. Los africanos y bahianos son entidades desencarnadas y encarnadas varias veces, en su origen como ya sabemos ambos fueron esclavos y generalmente murieron jvenes siempre a causa y por causa del flagelo del esclavismo, ya sea tratando de escapar, luchando por su libertad, a latigazos, etc; su misin empez con su muerte ya habiendo sufrito tanto hoy llegan a la tierra para solucionar problemas y tambin para disfrutar un poco de esa alegra que cuando vivos no la tuvieron. Son muy buenos desmanchando trabajos de todo tipo ya que trabajan para cualquier asunto. Data: 24 de junio Saludo: cadea Color: rojo, blanco y negro. Cuenta: 7 Dia de la semana: yo los cultuo todos y cualquier dia menos el domingo que es dia de elevacin y descanso.
Ofrenda: gustan de salames, longaniza, lengua
a la vinagreta, escabeches diversos, pescados, huevo duro, frutas de todo tipo. Y todo picante. Toman vino tinto y blanco. Algunos bahianos toman cerveza Generalmente es el marinero que llega dentro de esta linea pero es directo de yemanya. Son aquellos hombres de mar que vuelven a encarnar para ayudar. Ellos pueden tomar tambien cashasha o otras bebidas blancas. Lugar de despacho: en donde hay mucha vegetacin, puede ser debajo de un rbol. Pretos Velhos El mes de mayo est dedicado en la Umbanda a los Pretos Velhos. Pero quienes son estas entidades, que se manifiestan en nosotros y nos dan tanta paz y enseanzas y que alivian nuestros sufrimientos? Tradicionales en la Umbanda, hay tambin innumerables miembros del Candombl que manifiestan estas entidades. Tal vez por que ellos han pasado por las aguas de la Umbanda, se sabe que no son pocos los sacerdotes y sacerdotisas que manifiestan estas entidades con frecuencia para atender a los que necesitan de sus palabras confortantes y de sus pases fludicos, que a travs de gozosas vaporadas de cachimbos (pipas) o con vencimientos con hiervas como ruda, romero y guin, curan dolores del cuerpo y del alma. Milagro? no! Mucha energa positiva de antepasados que vivieran en esta tierra y vuelven para traernos mas enseamientos. Dentro de la visin africanista yorubana, Son
eguns, as como los orixs que ellos adoran,
estos tambin son divinizados, lo que nos justifica el llamarlos orixs brasileros, como tales son divinizados y adorados. Pai Jos de Aruanda, Pai Benedito, Me Maria Conga, Pai Jacob, Vov Rita, Vov Serafina, Vov Sebastiana, Vov Serafim, Pai Mante, Pai Z do Congo, en fin son innumerables falanges que se nos acercan y tanto reconfortan a nuestras familias. Muchas veces, personas que no pertenecen a religiosidad afro-brasilera buscan el alivio espiritual y tambin la cura para diversos males con estas entidades que no solo se manifiestan en terreros o templos, muchas veces en el hogar del mdium. Siempre habr un mdium en algn lugar del planeta para dar pasaje a estas fuerzas tan nobles de estos espritus de luz, para alentarnos y ayudarnos a solucionar nuestros problemas. Estas entidades no cobran por los "servicios" son cristianos y propagan la caridad por encima de todo, tal vez por esto algunos ambiciosos no los acepten, pero es muy pequeo el nmero de estos malos religiosos, la gran mayora, aunque no se manifiesten en estos mdiums, los respetan. No solamente en la Umbanda se da culto a los Pretos Velhos, tambin en Omoloko, Batuque y otros cultos desparramados por el Brasil, Argentina y el Uruguay se reverencian a estas queridas entidades. La imagen del Preto Velho nos sirve para recordarnos de que mismo habiendo sido mal tratados por la sociedad ellos igualmente los silvcolas, retornan a la vida terrena no para venganza, si no para nos traernos amor y compasin, aquella que no les dieran cuando
vivan en este plano astral, mostrando de que
nada justifica el mal, pues la ley del retorno es cierta, y solamente practicando la caridad es que el ser humano entender de plano la compasin, no como un acto de misericordia, mas si un gesto de humanismo y de evolucin. Un poco de historia Hasta el ao 1900, conformaban el plano astral cerca de 8 millones de almas africanas y sus descendientes. fue por entonces que, surgi una plyade de negros ancianos, en su mayora, que idearon y comandaron un movimiento de regreso al plano material, a travs de la mediumnidad. pretendan demostrar, practica y lucidamente, dos cosas: a las autoridades de la religin dominante que carecan de un elemento primordial: " la religiosidad"; y a la sociedad brasilea,"que era posible responder a las atrocidades sufridas en vida, sin revancha ni venganza".Desde ese momento fueron aceptados los ancianos negros "esclavos". Son innatas de la raza africana, entre otras virtudes, tolerancia alegra, musicalidad, deseos de vivir, aparte de la sabidura de las edades absorbidas biolgicamente por la religin africanista. El segundo paso fue el envo de una decena de entidades, lideradas por un caboclo que se dio as mismo el nombre de Caboclo de las Siete Encrucijadas", para anunciar la fundacin de una nueva religin "la Umbanda". Esto aconteci en noviembre de 1908.
Su forma de representarse en los mediumns es
de forma de personas viejas, encorvadas por la edad, tienen una suave voz, y un cario hacia el prjimo especial, se sientan en troncos, fumando de su "cachimbo" (pipa) y con su puado de ruda, el cual pasan por el cuerpo del paciente para curarles todo mal, que pueda estar atormentando a esa persona. Sus bebidas pueden diferir entre: agua, miel y ruda, caa, bebidas blancas, hasta incluso vino tinto...