Você está na página 1de 8

1

UNIVERSIDADE DE SO PAULO
FACULDADE DE FILOSOFIA, LETRAS E CINCIAS HUMANAS
DEPARTAMENTO DE LETRAS CLSSICAS E VERNCULAS
PROGRAMA DE PS-GRADUAO EM LETRAS CLSSICAS

MARCIAL BRASILEIRO

Fbio Paifer Cairolli

Tese apresentada ao programa de Ps-Graduao em


Letras Clssicas do Departamento de Letras Clssicas
e Vernculas da Faculdade de Filosofia, Letras e
Cincias Humanas da Universidade de So Paulo para
obteno do ttulo de Doutor em Letras.

Orientador: Prof. Dr. Joo Angelo Oliva Neto

So Paulo
2014

483
M. VALERII MARTIALIS EPIGRAMMATON
LIBER (LIBER DE SPECTACULIS)

Livro dos Espetculos de Marcial

1
Barbara pyramidum sileat miracula Memphis,
Assyrius iactet nec Babylona labor;
nec Triuiae templo molles laudentur Iones,
dissimulet Delon cornibus ara frequens;
are nec uacuo pendentia Mausolea
laudibus inmodicis Cares in astra ferant.
omnis Caesareo cedit labor Amphitheatro,
unum pro cunctis fama loquetur opus.

1.
Cale Mnfis inculta o valor das pirmides,
no jacte o assrio o esforo babilnico1,
nem frouxos jnios louvem o templo de Trvia2,
Delos3 esconda o altar com muitos chifres,
nunca, elevado no ar vazio, o Mausolu4
os crios alcem sem medida aos cus.
Pro anfiteatro perdem todos, pro de Csar,
que ter a fama dos demais somados.

2
Hic ubi sidereus propius uidet astra colossus
et crescunt media pegmata celsa uia,
inuidiosa feri radiabant atria regis
unaque iam tota stabat in urbe domus.
hic ubi conspicui uenerabilis Amphitheatri
erigitur moles, stagna Neronis erant.
hic ubi miramur uelocia munera thermas,
abstulerat miseris tecta superbus ager.
Claudia diffusas ubi porticus explicat umbras,
ultima pars aulae deficientis erat.
Reddita Roma sibi est et sunt te praeside, Caesar,
deliciae populi, quae fuerant domini.

2.
No lugar em que o cu mais perto v o colosso
e, em plena via, elevam nobres mquinas,
brilhava o trio odioso do bruto tirano,
a nica casa da cidade inteira5.
No lugar em que surge vista o anfiteatro
venervel, de Nero os lagos eram.
No lugar em que rpidas termas louvamos
campo altivo se fez das casas pobres.
Onde a porta de Cludio6 faz sombras extensas
acabava a ltima ala do palcio.
Roma foi devolvida a si, Csar, sob quem
o povo tm prazeres dos senhores.

3
Quae tam seposita est, quae gens tam barbara,
[Caesar,
ex qua spectator non sit in urbe tua?
uenit ab Orpheo cultor Rhodopeus Haemo,
uenit et epoto Sarmata pastus equo,
et qui prima bibit deprensi flumina Nili,

3.
Qual povo to distante e brbaro que deixe
de ter espectador c na cidade?
Vem dos Blcs de Orfeu lavrador trcio, vem
srmata que ao cavalo bebe o sangue7,
vem quem bebe a primeira vazo do rio Nilo

ESFORO BABILNICO: Babylona labor: sobre a construo da majestosa cidade mesopotmica e seus famosos
jardins suspensos, ver Diodoro da Siclia (Bib. Hist., II, 7).
2

TRVIA: Triuiae: epteto de Diana. Trata-se do templo de Diana em feso (Pl, Nat. Hist.,. XXXVI, 95-97).

DELOS: Delon: uma das ilhas Cclades, no Mar Egeu, bero de Apolo e Diana. Centro do culto de Apolo,
possua um templo famoso na Antiguidade, hoje em runas.
4

MAUSOLU: Mausolea: sobre o monumento a Mausolo, rei dos crios, mandado construir pela esposa
Artemsia em Halicarnasso, ver Plnio, o Velho (Nat. Hist., XXXVI, 30).
5

NICA... INTEIRA: unaque... domus: isto , a Domus Aurea, palcio de Nero, cujas runas, soterradas, ainda hoje
existem. O Coliseu foi construdo em rea que era compreendia dentro de seus jardins. A imagem de que a
cidade inteira era ocupada pelo palcio semelhante utilizada por Plnio (Nat. Hist., XXXVI, 111).
6

PORTA DE CLUDIO: Claudia... porticus: prtico de localizao controversa, talvez parte do Templo do Divino
Cludio no monte Clio, construo iniciada por Agripina e parcialmente destruda por Nero (Suet., Vesp., 9).
7

SRMATA... SANGUE: epoto... equo: segundo Plnio (Nat. Hiat., XVIII, 100) os srmatas consumiam uma papa
feita com leite ou sangue de cavalo.

484
et quem supremae Tethyos unda ferit;
festinauit Arabs, festinauere Sabaei,
et Cilices nimbis hic maduere suis.
crinibus in nodum tortis uenere Sicambri,
atque aliter tortis crinibus Aethiopes.
uox diuersa sonat populorum, tum tamen una est,
cum uerus patriae diceris esse pater.

e quem leva o ltimo vagar de Ttis.


Acorreu o rabe, acorreram os sabeus,
o cilcio encharcou-se nos seus caldos8.
Os sicambros9 de tranas vem com seus cachos
e, do outro lado, etopes com seus cachos.
Vrias vozes o povo tem, e uma cidade,
e pareces ser mesmo o pai da ptria.

4
Turba grauis paci placidaeque inimica quieti,
quae semper miseras sollicitabat opes,
traducta est +Getulis+ nec cepit harena nocentis:
et delator habet quod dabat exilium.
exulat Ausonia profugus delator ab urbe:
haec licet inpensis principis adnumeres.

4.
Certa gente, inimiga da paz e da calma,
sempre atrs da riqueza miservel,
aos gtulos10 mandaram, a arena no viu,
delatores!, o fruto tem do exlio.
A Itlia exulta: o delator, longe das ruas,
na conta podes colocar do prncipe.

5
Iunctam Pasiphaen Dictaeo credite tauro:
uidimus, accepit fabula prisca fidem.
nec se miretur, Caesar, longaeua uetustas:
quidquid fama canit, praestat harena tibi.

5.
Creia, ao touro de Dicte se juntou Pasfae11.
Vimos: a velha histria teve f.
Que a longeva velhice, Csar, no se admire:
o que tem fama, j te do na arena.

6
Belliger inuictis quod Mars tibi seruit in armis,
non satis est, Caesar, seruit et ipsa Venus.

6.
Que o belicoso Marte de armas invencveis
te sirva no te basta: at tens Vnus.

6b
Prostratum uasta Nemees in ualle leonem
nobile et Herculeum fama canebat opus.
prisca fides taceat: nam post tua munera, Caesar,
Hoc iam femineo...

6b.
Derrubado no vale o leo da Nemeia12
cantava a fama que Hrcules o fez.
Cale-se a antiga crena, Csar, pois nos deste
o mesmo uma mulher...

7
Qualiter in Scythica religatus rupe Prometheus
adsiduam nimio pectore pauit auem,
nuda Caledonio sic uiscera praebuit urso
non falsa pendens in cruce Laureolus.
uiuebant laceri membris stillantibus artus
inque omni nusquam corpore corpus erat.

7.
Tal qual, atado ao monte ctio, Prometeu
ave assdua deu pasto com o peito,
Laurolo13 deu a nua entranha ao calednio
urso, pendendo de uma cruz no falsa.
Vivia ainda, lacerado e ensanguentado,
e em todo o corpo corpo j no tinha.

CILCIO... CALDOS: Cilices... suis: era costume banhar o pblico com vapores de aafro produzido por este
povo da sia Menor. v. III, 65, 2; V, 25, 8; VIII, 33, 3-4.
9

SICAMBROS: Sicambri: povo germnico submetido por Augusto, que os estabeleceu na Glia (Suet., Aug., 21).

10

GTULOS: Getulis: povo da frica. v. X, 13 (20), 7.

11

TOURO... PASFAE: Pasiphaen... tauro: Pasfae, esposa de Minos, foi compelida a amar um touro, de quem teve
o Minotauro (Hyg., Fab., 40).
12

13

LEO DA NEMEIA: Nemees... leonem: sobre o leo morto por Hrcules. v. IV, 57, 6; VI, 71, 7.

LAUROLO: Laureolus: segundo Glio (Noc. Att., III, 3, 15), tratava-se de uma pea escrita por Nvio. Juvenal
(8, 187-188) comenta o texto, e Suetnio (Calig., 57) menciona uma sua exibio. Aqui, tal qual no Ddalo do
epigrama seguinte, a encenao seria pretexto para entregar um condenado ao suplcio.

485
denique supplicium...
uel domini iugulum foderat ense nocens,
templa uel arcano demens spoliauerat auro,
subdiderat saeuas uel tibi, Roma, faces.
uicerat antiquae sceleratus crimina famae,
in quo, quae fuerat fabula, poena fuit.

Enfim, castigo...
do senhor o pescoo corta a espada
ou, demente, roubou dum altar o ouro arcano
ou entregou-te Roma ao fogo atroz.
Venceu, clere, os crimes de antiga memria:
pra ele, tornou-se a fbula uma pena.

8
Daedale, Lucano cum sic lacereris ab urso,
quam cuperes pinnas nunc habuisse tuas!

8.
Ddalo, enquanto o urso lucano te lacera,
bem gostarias de asas tuas ter.

9
Praestitit exhibitus tota tibi, Caesar, harena
quae non promisit proelia rhinoceros.
o quam terribilis exarsit pronus in iras!
quantus erat taurus, cui pila taurus erat!

9.
Exibido na arena pra Csar, combate
deu o rinoceronte, inesperado.
Quanto, terrvel, se inflamou de ira, curvado!
Que touro, para quem touro era boneco!

10
Laeserat ingrato leo perfidus ore magistrum,
ausus tam notas contemerare manus,
sed dignas tanto persoluit crimine poenas,
et qui non tulerat uerbera, tela tulit.
Quos decet esse hominum tali sub principe
[mores,
qui iubet ingenium mitius esse feris!

10.
Feriu com boca ingrata o leo ao seu guia:
ousou manchar as mos to conhecidas.
Mas crime tal se resolveu com pena digna:
e quem no quis chicote, flechas teve.
Convm aos homens tal costume sob um prncipe

11
Praeceps sanguinea dum se rotat ursus harena,
inplicitam uisco perdidit ille fugam.
Splendida iam tecto cessent uenabula ferro,
nec uolet excussa lancea torta manu;
deprendat uacuo uenator in are praedam,
si captare feras aucupis arte placet.

11.
Enquanto o urso rodava na arena sangrenta,
perdeu a fuga misturada ao visco.
Parem j com metlicos dardos brilhantes,
no voe a lana pela mo brandida.
Que o caador apanhe a presa em plenos ares:
lhe agrada pegar feras como pssaros.

12
Inter Caesareae discrimina saeua Dianae
fixisset grauidam cum leuis hasta suem,
exiluit partus miserae de uulnere matris.
o Lucina ferox, hoc peperisse fuit?
pluribus illa mori uoluisset saucia telis,
omnibus ut natis triste pateret iter.
quis negat esse satum materno funere Bacchum?
sic genitum numen credite: nata fera est.

12.
No intervalo cruel da Diana de Csar,
leve flecha se imps porca prenhe:
das chagas da infeliz matrona salta a prole.
Oh, Lucina14 feroz, que foi tal parto?
Ferida a muitas flechas, morte desejou
para abrir triste via para as crias.
Quem nega a Baco que nasceu de morta me?
Cr no parto do deus: foi o da fera.

13
Icta graui telo confossaque uulnere mater
sus pariter uitam perdidit atque dedit.
o quam certa fuit librato dextera ferro!
hanc ego Lucinae credo fuisse manum.
experta est numen moriens utriusque Dianae,
quaque soluta parens quaque perempta fera est

13.
Rasgada em chagas por pesada flecha, a porca
igualmente perdeu e deu a vida.
Oh, que certeira destra o ferro arremessou!
Quero crer, esta mo de Lucina.
Sentiu, morrendo, a fora de ambas as Dianas:
salvando o parto e derrubando a fera.

14

que manda as feras terem gnio brando.

LUCINA: Lucina: deusa do parto e das parturientes, tambm conhecida por Juno Lucina, embora tanto em
Catulo (35, 13) como no prximo epigrama, vemos que o se trata de uma manifestao de Diana.

486

14
Sus fera iam grauior maturi pignore uentris
emisit fetum, uulnere facta parens;
nec iacuit partus, sed matre cadente cucurrit.
o quantum est subitis casibus ingenium!

14.
A gironda feroz, j madura do ventre,
pare, esforo causado pela chaga.
No tombou o nascido: ao cair, j correu.
Oh, quanto engenho ocorre por acaso!

15
Summa tuae, Meleagre, fuit quae gloria famae,
quantast Carpophori portio, fusus aper!
ille et praecipiti uenabula condidit urso,
primus in Arctoi qui fuit arce poli,
strauit et ignota spectandum mole leonem,
Herculeas potuit qui decuisse manus,
et uolucrem longo porrexit uulnere pardum.
praemia cum +laudem ferre adhuc poteram+.

15.
Tua glria maior, Melagro15, derrubar
o javali, que pouco pra Carpforo!
Este acertou com dardos o urso que avanava
e era o primeiro do alto plo ao norte.
Leo notvel abateu, de massa ignota,
que das mos de Hrcules seria digno.
Ferida extensa, no ar rasgou um leopardo
e, +na hora do louvor, podia ainda+.

16
Raptus abit media quod ad aethera taurus harena,
non fuit hoc artis, sed pietatis opus.

16.
Que o touro pego suba ao ter desde a arena
no tcnica, obra de piedade.

16b
Vexerat Europen fraterna per aequora taurus:
at nunc Alciden taurus in astra tulit.
Caesaris atque Iouis confer nunc, fama, iuuencos:
par onus ut tulerint, altius iste tulit.

16b.
Leva o touro, por guas fraternas, Europa16,
e agora manda Alcides s estrelas.
Olha, fama, os bezerros de Csar e Jove:
com carga igual, aquele foi mais alto.

17
Quod pius et supplex elephas te, Caesar, adorat
hic modo qui tauro tam metuendus erat,
non facit hoc iussus, nulloque docente magistro:
crede mihi, nostrum sentit et ille deum.

17.
Porque, splice e pio, o elefante te adora,
Csar, (e ele ps medo at no touro),
no por ordem e instruo do domador.
Cr-me: at ele sente o nosso deus.

18
Lambere securi dextram consueta magistri
tigris, ab Hyrcano gloria rara iugo,
saeua ferum rabido lacerauit dente leonem:
res noua, non ullis cognita temporibus.
ausa est tale nihil, siluis dum uixit in altis:
postquam inter nos est, plus feritatis habet.

18.
Dado a lamber a mo segura que o domou,
o tigre, glria rara ao monte hircano17,
leo bravo em dentadas breves lacerou:
feito novo, no visto em tempo algum.
Nunca ousou nada igual quando estava na selva:
j entre ns, tornou-se mais feroz.

19
Qui modo per totam flammis stimulatus harenam
sustulerat raptas taurus in astra pilas,
occubuit tandem cornuto +adore+ petitus,
dum facilem tolli sic elephanta putat.

19.
Excitado por fogo na arena, este touro
que lanava o boneco pego aos astros,
Sucumbiu, pelo +ardor+ do trombudo atingido,
pois julgou fcil lanar o elefante.

15

MELAGRO: Meleager: sobre o caador do javali de Erimanto. v. V, 65, 3; XI, 18, 18.

16

EUROPA: Europen: filha do rei fencio Cadmo, foi transportada a Creta por Jpiter, transformado em touro
(Ov., Met., II, 836ss).
17

HIRCANO: Hyrcano: procedente da Hircnia, regio prxima ao Mar Cspio (Pl., Nat. Hist., VI, 36).

487
20
20.
Cum peteret pars haec Myrinum, pars illa
Enquanto uns pedem Mrino18 e outros so
[Triumphum,
[Triunfo,
promisit pariter Caesar utraque manu.
Csar traz ambos, um em cada mo.
non potuit melius litem finire iocosam.
Melhor fim no teria esta briga jocosa.
o dulce inuicti principis ingenium!
Oh, doce engenho do prncipe invicto!
21
Quidquid in Orpheo Rhodope spectasse theatro
dicitur, exhibuit, Caesar, harena tibi.
repserunt scopuli mirandaque silua cucurrit,
quale fuisse nemus creditur Hesperidum.
adfuit inmixtum pecori genus omne ferarum
et supra uatem multa pependit auis,
ipse sed ingrato iacuit laceratus ab urso.
haec tantum res est facta '

21.
Tudo o que Rdope nos atos viu de Orfeu,
a arena, Csar, exibiu pra ti.
Arrastaram-se as rochas e, incrvel, a selva
correu, igual ao bosque das Hesprides19.
Acorreu todo o tipo de fera entre o gado
e pairava muita ave sobre o vate,
mas foi dilacerado pelo urso insensvel.
Foi s isso a ocorrer out of the story.

21b
Orphea quod subito tellus emisit hiatu,
mersa - miramur? - uenit ab Eurydice.

21b.
Porque, sbita, a terra expeliu uma ursa
nos admiramos? Ordem foi de Eurdice.

22
Sollicitant pauidi dum rhinocerota magistri
seque diu magnae colligit ira ferae,
desperabantur promissi proelia Martis;
sed tandem rediit cognitus ante furor.
namque grauem cornu gemino sic extulit ursum,
iactat ut inpositas taurus in astra pilas:
Norica tam certo uenabula derigit ictu (23)
fortis adhuc teneri dextera Carpophori.
ille tulit geminos facili ceruice iuuencos,
illi cessit atrox bubalus atque uison:
hunc leo cum fugeret, praeceps in tela cucurrit.
I nunc et lentas corripe, turba, moras.

22.
Enquanto, a medo, acossam o rinoceronte
e, por tempos, conteve a raiva a fera,
prometido combate de Marte esperamos.
Enfim, voltou-lhe a fria anterior
e o par de chifres acertou o urso pesado
como em rbita o touro ps bonecos.
Certeiro lance, arremessou setas da Nrica20 (23)
a fora ainda tenra de Carpforo.
Num gesto, gmeos ele fez nascer bezerros,
dele corre o atroz bfalo e o biso,
por fugir-lhe, o leo se jogou contra as lanas.
Vai, turba, agora, reclamar da espera!

24
Si quis ades longis serus spectator ab oris,
cui lux prima sacri muneris ista fuit,
ne te decipiat ratibus naualis Enyo
et par unda fretis, hic modo terra fuit.
non credis? specta, dum lassant aequora Martem:
parua mora est, dices 'Hic modo pontus erat.'

24.
Se, espectador tardio, procedes dos rinces
e teu primeiro dia em jogos sacros,
nio21 naval com suas barcas no te engane
nem a onda par do mar: isto era terra.
No crs? Assiste: quando Marte dgua canse
(No demora) dirs: isto era mar.

18

MRINO: Myrinum: gladiador tambm mencionado em XII, 28 (29), 7. Esse mesmo nome de gladiador
encontrado em grafite de Pompeia (CIL, IV, 8969).
19

BOSQUE DAS HESPRIDES: nemus... Hesperidum: v. IV, 64, 2.

20

NRICA: Norica:regio entre os Alpes e o Reno, na regio atualmente compreendida pela ustria. Era
produtora de ferro, segundo Plnio (Nat. HIst., XXXIV, 145).
21

NIO: Enyo: deusa da guerra, aqui referida metonimicamente, identificada com a latina Belona (Plut., Sul., 9).

488
25
Quod nocturna tibi, Leandre, pepercerit unda,
desine mirari: Caesaris unda fuit.

25.
Porque, Leandro, te poupou a onda noturna
no te admires: esta onda era de Csar.

25b
Cum peteret dulces audax Leandros amores
et fessus tumidis iam premeretur aquis,
sic miser instantes adfatus dicitur undas:
'Parcite dum propero, mergite cum redeo.'

25b
Quando Leandro, audaz, doces buscava amores,
e exausto o recobriam guas tmidas,
conta-se que infeliz falou a erguidas ondas:
Poupai-me a ida, me afogai na volta.

26
Lusit Neredum docilis chorus aequore toto
et uario faciles ordine pinxit aquas.
fuscina dente minax recto fuit, ancora curuo:
credidimus remum credidimusque ratem,
et gratum nautis sidus fulgere Laconum
lataque perspicuo uela tumere sinu.
Quis tantas liquidis artes inuenit in undis?
aut docuit lusus hos Thetis aut didicit.

26.
Dceis, na superfcie as Nereides brincavam,
pintando vrios quadros na gua calma.
Eis o minaz tridente e a ponta, a ncora curva,
um remo surge, surge a ver um barco
e brilha a estrela dos lacnios, grata aos nautas,
e, bem visvel, larga vela inflando.
Quem inventou em gua corrente tais artes?
Foi Ttis que ensinou, ou que aprendeu.

27
Saecula Carpophorum, Caesar, si prisca tulissent,
non Parthaoniam barbara terra feram,
non Marathon taurum, Nemee frondosa leonem,
Arcas Maenalium non timuisset aprum.
hoc armante manus hydrae mors una fuisset,
huic percussa foret tota Chimaera semel.
igniferos possit sine Colchide iungere tauros,
possit utramque feram uincere Pasiphaes.
si sit, ut aequorei reuocetur fabula monstri,
Hesionen soluet solus et Andromedan.
Herculeae laudis numeretur gloria: plus est
bis denas pariter perdomuisse feras.

27.
Se as priscas eras, Csar, criam seu Carpforo,
o povo brbaro ao monstro da Etlia,
a Nemeia ao leo, Maratona ao seu touro,
a Arcdia ao javali no temeriam.
As armas deste uma vez s matavam a Hidra;
igualmente, de um golpe s, Quimera.
Podia unir, sem Clquide, ignferos bois
e vencer os dois monstros de Pasfae.
Se trouxessem da fbula o monstro do mar,
a ss Hesone e Andrmeda salvava22.
A glria conte o louvor de Hrcules; mais vale
sujeitar vinte feras de uma vez.

28
Augusti labor hic fuerat committere classes
et freta nauali sollicitare tuba.
Caesaris haec nostri pars est quota? uidit in undis
et Thetis ignotas et Galatea feras;
uidit in aequoreo feruentes puluere currus
et domini Triton isse putauit equos:
dumque parat saeuis ratibus fera proelia
[Nereus,
horruit in liquidis ire pedestris aquis.

28.
A Augusto foi louvor as frotas confrontar
e, com tuba naval, alar o mar.
Isto que parte ao nosso Csar? Galateia23
e Ttis24 viram feras nunca vistas.
No p das ondas, viu Trito25 carros de espuma
e achou que eram cavalos do senhor.
Preparando o combate cruel entre barcos,
ao andar ngua se espantou Nereu.

22

O POVO... SALVAVA: non... Andromedan: a maior parte dos mitos aqui relatados so trabalhos de Hrcules
(Apollod., Bibl., II, 5), mas Marcial tambm arrola mitos relacionados a outras personagens, tais como o
salvamento de Andrmeda por Perseu.
23

GALATEIA: Galatea: ninfa, filha de Nereu e Doris (Ov., Met., XII, 738ss).

24

TTIS: Thetis: ninfa, me de Aquiles. v. X, 14 (13), 4.

25

TRITO: Triton: divindade marinha, filho de Posseidon, responsvel por soar a trompa que acalma ou agita os
mares (Ov., Met., II, 8).

489
quidquid et in Circo spectatur et
Tudo que mostra o anfiteatro, ou mesmo o circo,
[Amphitheatro,
diues, Caesarea praestitit unda tibi.
a onda do divo Csar te apresenta.
Fucinus et +diri+ taceantur stagna Neronis:
Cale o lago do louco do Nero e o de Fcino26
hanc norint unam saecula naumachiam.
que entrou pra histria tua naumaquia.
29
Cum traheret Priscus, traheret certamina Verus,
esset et aequalis Mars utriusque diu,
missio saepe uiris magno clamore petita est;
sed Caesar legi paruit ipse suae: lex erat, ad digitum posita concurrere parma: quod licuit, lances donaque saepe dedit.
inuentus tamen est finis discriminis aequi:
pugnauere pares, subcubuere pares.
misit utrique rudes et palmas Caesar utrique:
hoc pretium uirtus ingeniosa tulit.
Contigit hoc nullo nisi te sub principe, Caesar:
cum duo pugnarent, uictor uterque fuit.

29.
Quando Prisco sustinha o combate e, igual, Vero,
e at Marte o equilibra longamente,
com clamor foi pedida a dispensa dos homens
e Csar mesmo armou-se contra a lei
lutar at que, baixo o escudo, um dedo suba
ofertou, como quis, pratos com prmios.
Teve fim, afinal, o combate indistinto:
iguais brigando, iguais ao sucumbir.
Csar mandou aos dois a vara, aos dois a palma:
a virtude engenhosa ganha assim.
Nunca ocorreu nada igual, Csar, s sob ti,
num combate entre dois, de ambos vencerem.

30
Concita ueloces fugeret cum damma Molossos
et uaria lentas necteret arte moras,
Caesaris ante pedes supplex similisque roganti
constitit, et praedam non tetigere canes.
.........................
haec intellecto principe dona tulit.
Numen habet Caesar, sacra est haec, sacra
[potestas,
credite: mentiri non didicere ferae.

30.
Fugia a cora dos molossos, acossada,
com engenho tramando longa espera,
quando, prostrada qual pedinte, aos ps de Csar
parou, e co algum veio toc-la.
...............................................................
Por distinguir o prncipe, acha o prmio.
Csar tem o poder: sagrada esta fora,

31 (32)
Da ueniam subitis: non displicuisse meretur,
festinat, Caesar, qui placuisse tibi.

31 (32).
O improviso perdoa: no quer desagrado
quem corre, Csar, para te agradar.

32 (31)
Cedere maiori uirtutis fama secunda est.
illa grauis palma est, quam minor hostis habet.

32 (31).
Ao melhor ceder ser segundo em virtude;
palma grave, a que alcanam os piores.

33
Flauia gens, quantum tibi tertius abstulit heres!
paene fuit tanti, non habuisse duos.

33.
Gens Flvia 27, teu terceiro, quanto te tirou!
Quase no precisavas de outros dois.

creiam: as feras no sabem mentir.

26

NERO... FCINO: Fucinus... Neronis: refere-se s naumaquias promovidas por Cludio no lago Fcino (Suet.,
Cl., 21, 4) e Nero (Suet., Ner., 12, 1).
27

GENS FLVIA: Flauia gens: isto , a famlia dos imperadores Vespasiano (imperador de 69 a 79) e seus filhos
Tito (79-81) e Domiciano (81-96). O poema provavelmente esprio e evidentemente posterior ao evento, mas
tem figurado no final dos Espetculos desde o sculo XVI, quando foi encontrado no Escoliasta de Juvenal.

Você também pode gostar