Introduo Definio: Rizosfera: Regio do solo sob influncia das razes (Hiltner, 1904). Essa regio se inicia na superfcie da raiz e estende- se at 3mm podendo atingir 5 mm.
Importncia das razes: Suporte e absoro de nutrientes (Transpirao) Estruturao do solo Liberao de substncias (Fotossintatos) Exercem efeitos: Qumicos, fsicos e biolgicos sobre o solo.
FAV/UnB As razes so rgos HETEROTRFICOS!!!
Fotossntese
Translocao
Consumo Materiais depositados na Rizosfera Exsudatos: Grande diversidade qumica, baixo PM, solveis em gua; Liberados pelas clulas epidermiais; A liberao ocorre principalmente na zona de diferenciao e alongamento.
Secrees: Alto PM; Liberadas prximas aos exsudatos e clulas metabolicamente ativas.
Mucilagens: So mucigis vegetais constitudos de polissacardeos cidos (secretados de diferentes partes das razes).
Lisados: Resultado da autlise das clulas (ao dos microrganismos); Ocorrem em clulas velhas.
FAV/UnB Representao diagramtica da Rizosfera FAV/UnB Ecologia da Rizosfera FAV/UnB Fonte: Siu Mui Tsai (2009) Efeitos da mucilagem e das clulas escamadas Efeitos qumicos: Camada de grande complexidade qumica - matriz (recobre toda a superfcie da raiz) Aumenta contato argila-raiz (trocas inicas) Lubrificante Proteo contra a dessecao Proteo contra danos mecnicos e microrganismos invasores.
Efeitos fsicos: Substratos para a agregao e estabilidade de agregados.
Efeitos biolgicos: Excelente habitat para a microbiota.
FAV/UnB Relaes entre microrganismos rizosfricos e plantas ASPECTOS GERAIS:
Efeitos das razes sobre os microrganismos embora no sejam especficos, podem ser estimulantes ou inibitrios para os diferentes membros da comunidade rizosfrica;
Efeitos dos microrganismos sobre o crescimento das plantas, que podem ser benficos ou malficos.
Influncia da rizosfera sobre patgenos do solo e doenas do sistema radicular
Influncia da rizosfera no estabelecimento de associaes mutualstica
FAV/UnB Relaes entre microrganismos rizosfricos e plantas Os microrganismos colonizam de 7 a 15% da superfcie das razes. Hiltner (1904) - SE AS PLANTAS (RAZES) TM A TENDNCIA DE ATRAIR BACTRIAS BENFICAS, ATRAVS DE SUAS EXCREES RADICULARES, NO SERIA SURPRESA SE ELAS TAMBM ATRAISSEM HSPEDES NO CONVIDADOS, QUE COMO AQUELES TEIS, SE ADAPTARIAM S EXCREES RADICULARES ESPECFICAS. 1) Influncia da Rizosfera sobre os patgenos: Efeito dos exsudatos sobre propgulos de patgenos Substratos especficos Inibio (atravs da liberao de cidos) Proliferao de microrganismos competidores (efeito indireto) 2) Antagonismo microbiano na Rizosfera: Antibiose (antibiticos): lise e dissoluo da estrutura celular Competio (substratos orgnicos e nutrientes inorgnicos, etc) Predao FAV/UnB Transformaes do ferro na rizosfera e sua participao no antagonismo por produo de siderforo (Pseudomona x Fusarium) FAV/UnB Fonte: Siqueira & Franco (1988)
Continuao... Rizobactrias Promotoras do Crescimento (RBPC) Efeito direto: produo de fitohormnios Efeito indireto: alterao de rizosfera
Batata: podem aumentar o crescimento da parte area mais desenvolvimento radicular em mais de 300%.
Rizobactrias Deletrias ao Crescimento (RBDC) Capazes de produzir substncias txicas (HCN, H 2 S, etanol e outras) Efeitos: reduo de razes e diminuio do comprimento de razes; atraso na germinao de sementes.
FAV/UnB Uso de microrganismos rizosfricos Bacterizao de tubrculos Uso de RBPC Tratamento de mudas (com os avanos na micropropagao) Aumento de produo e ndices de produtividade em vrias culturas com a utilizao de rizobactrias benficas: Em cebola (Harthmann et al. 2009) Em mudas de eucalipto (Mafia et al., 2007) Em Arroz (Berni et al. (1998)
FAV/UnB Micorrizas Prof. Ccero Clio de Figueiredo FAV/UnB Tipos de micorrizas A. Ectomicorrizas:
penetrao intercelular do miclio fngico formao de rede de Hartig (interior do crtex) e de manto (ao redor dos segmentos de razes colonizadas)
B. Ectendomicorrizas:
ectomicorrizas com penetrao intracelular - diferenas anatmicas em funo da planta hospedeira, em: Pinaceae, Ericaceae, Gn. Arbustus e Monotropa
C. Endomicorrizas:
penetrao do fungo intra e intercelular ausncia de manto e modificaes morfolgicas das razes Sistemas micorrzicos e seus sistemas anatmicos Fonte: Siqueira (1994) Micorriza Arbuscular (MA) Fonte: www.uc.pt/grasses/Divers_fungica/pnse Vesculas e hifas internas Trocas de carboidratos e fosfato no sistema micorrzico Fonte: Siqueira & Franco (1988) Absoro de P em plantas micorrizadas (M) e no-micorrizadas (NM) Fonte: Siqueira & Franco (1988) Dose de fsforo e nmero de esporos de FMAs Doses de P (g g -1 ) Esporos (n 50 g -1 ) 0 14 25 574 50 396 100 102 200 0 Fonte: Miranda et. al., 1984. Efeito de FMAs na produo de mudas arbreas