RadioIogia: 110 anos de histria / Ivancisco IC ct al.
Histria da Radiclcgia Radlologla: 110 anos de hlstrla Fabianc Celli Franciscc 1 , Waldir Maymcne 2 , Antcnic Carlcs Pires Carvalhc 3 , Vivian Frida Murta Franciscc 4 , Marina Celli Franciscc 5 Descritcres: Histria; Radiologia; Raios X; Rntgen. Recebido para publicao em 21/9/2005. Aceito, aps reviso, em 4/11/2005. 1 Mdico da Clinica Radiolgica Lmilio Amorim, Alu- no do Programa de Ps-0raduao em Radiologia (Mestrado) da Faculdade de Medicina da Universidade Federal do Rio de 1aneiro (UFR1). 2 Mdico Radiologista do Hospital uinta D'0r. 3 Proessor Adjunto, Doutor, do Departamento de Ra- diologia da UFR1, Coordenador Adjunto do Programa de Ps-0raduao em Radiologia da Faculdade de Medicina da UFR1. 4 Mdica do Hospital 5o Braz. 5 Aluna do seto ano do Curso de Medicina da Facul- dade Lvanglica do Paran. Correspondncia: Dr. Fabiano Celli Francisco. Cli- nica Radiolgica Lmilio Amorim. Rua 5orocaba, 464, 1 andar, Botaogo. Rio de 1aneiro, R1, 22271- 110. L-mail: abianocellirancisco@ig.com.br +ontav a histvia uc algo ou uc algun una cxcvincia fascinantc, tanto ava o contauov quanto ava qucn, conhcccnuo ou no os cvsonagcns, viaja nun nunuo inaginvio quc abvc un novo univcvso ava os quc a ucsconhccian c ofcvccc novas altcvnativas uc intcvvctao ava qucn vivcu ou assistiu avtc uo cnvcuo ali ucsfiauo. A histvia ua Rauiologia un vojcto anbicioso quc ucvc scv liuo, intcvvctauo c aunivauo ov touos os quc uc alguna fovna sc intcvcssan ov nossa csccialiuauc, vcsonsvcl ov una gvanuc nuuana nos vunos ua Mcuicina nunuial. BIOGRAFIA DE RONTGEN \ilhcln Convau Rntgcn nasccu cn 27 uc navo uc 1S4b. Eva filho nico uc Ivicucvich Convau Rntgcn, un inuustvial c concvciantc uc tcciuos cn Icnnc, Alcnanha. Aos tvs anos sua fanlia sc nuuou ava Acluoovn na Holanua, vxino uc onuc novavan os ais uc sua nc, Chavlottc Constancc Ivowcin. En 1S62, cn- tvou na cscola tcnica uc \tvccht, uc onuc, cntvctanto, foi cxulso acusauo uc tcv vouuziuo una cavicatuva uc un uos vofcssovcs. Assin, scu ai o inscvcvcu nun cxanc avticulav quc lhc cvnitivia ingvcssav na \nivcvsiuauc uc \tvccht. O va- az sc vcavou ov un ano c, s vscvas uo tcstc, o cxaninauov quc sinatizava con \ilhcln auocccu c foi substituuo ov un uos vofcssovcs quc havia votauo na sua cxulso. No uia scguintc, foi vcvovauo. \n anigo suo ua fanlia os avisou quc a Escola Politcnica uc Zuviquc accitava cstuuantcs ncnos qualificauos ucsuc quc assasscn nun vigovoso tcstc uc aunisso. Dcssa fovna, \ilhcln concou a cstuuav cn Zuviquc cn 1S6b c uois anos c ncio ucois vcccbcu o uilona uc cngc- nhcivo nccnico. Dcois uc fovnauo, foi conviuauo a cvnancccv cono assistcntc uo vofcssov uc fsica, Dv. August Kunut, ncsta ncsna instituio. ]untos, vcovganizavan o labo- vatvio uc Isica cxcvincntal. Kunut foi tvansfcviuo inicialncntc ava a \nivcvsi- uauc uc \vzbuvg c ucois, cn 1S74, ava Estvasbuvgo, lcvanuo consigo Rntgcn. Scus tvabalhos tvatavan uc calov csccfico uos gascs, conuutiviuauc tvnica uos cvistais, nouificao uos lanos ua luz olavizaua ov influncias clctvonagnticas, vaviacs nas funcs ua tcncvatuva c ua convcssibiliuauc ua gua c uc outvos lquiuos. En 1S7b, Rntgcn accitou o cavgo uc vofcssov uc Matcntica c Qunica na Acaucnia Agvcola uc Hohcnhcin. Cono no foi ossvcl vcalizav suas cxcvin- cias, vctovnou a Estvasbuvgo, agova con o osto uc Pvofcssov Associauo uc Isica 1cvica quc lhc cvnitia ucuicav bastantc tcno invcstigao. No ano uc 1S79, accitou o cavgo uc Pvofcssov c Divctov uo Jnstituto uc Isica ua \nivcvsiuauc Hcssian-Iuuwigs, cn Gicsscn. En 1SSS, a \nivcvsiuauc uc \tvccht, quc o havia clininauo cono aluno, ofcvcccu-lhc a ctcuva uc Isica, nas Rntgcn Rcv Jnagcn 200b;27(4):2S1-2S6 2S2 Rcv Jnagcn 200b;27(4):2S1-2S6 Ivancisco IC ct al. / RadioIogia: 110 anos de histria no a accitou. En 1' uc outubvo uc 1SSS, vctovnou \nivcvsiuauc uc \vzbuvg, quc uisunha uc un invcs- sionantc instituto uc fsica con vvios labovatvios c sa- las uc confcvncias. En 1S94, Rntgcn foi noncauo vci- tov ua \nivcvsiuauc [1,2] . Fig. 1 ~ \ilhcln Convau Rntgcn. inagcn usanuo o tubo uc ucscavga cono sc fossc una fontc luninosa. Assin, cstava convcnciuo uc quc havia ucscobcvto una nova fovna uc luz quc os olhos cvan in- caazcs uc uctcctav c quc no tinha siuo obscvvaua ou vcgistvaua at cnto. Mcvgulhou cn sctc scnanas uc cxcvincias ncticu- losas uc lancjancnto c cxcvccios, a fin uc uctcvninav a natuvcza uos vaios. 1vabalhou isolauo c ucciuiu nan- tcv scu tvabalho cn scgvcuo at quc tivcssc ccvtcza ua valiuauc uas obscvvacs. Ncstc cvouo, cuia a sua cs- osa Anna Bcvtha quc lhc scvvissc as vcfcics no labo- vatvio c chcgou a nuuav sua cana ava l. Sabia quc havia ucscobcvto algo intcvcssantc, nas ainua no tinha ccvtcza uc quc suas obscvvacs cstavan covvctas. Convcnccu a csosa a avticiav uc un uos scus cx- cvincntos. Ao inobilizav ov ccvca uc 1b ninutos a no ucla no tvajcto uos vaios c sobvc una laca fotogvfica, obscvvou o aavccincnto uas inagcns uas sonbvas uos ossos ua no c uc un ancl quc cla usava, ccvcauo cla cnunbva uos tcciuos nolcs, os quais cvan nais cvnc- vcis aos vaios c, conscqcntcncntc, vouuzian una son- bva nais fvaca. Estc foi o vincivo vntgcnogvana' [1] . Fig. 2 ~ Rauiogvafia ua no ua csosa uc Rntgcn. RONTGEN E A DESCOBERTA DOS RAIOS X En S uc novcnbvo uc 1S9b, Rntgcn cstava vcvo- uuzinuo cn scu labovatvio, cn \vzbuvg, o tvabalho uc Icnavu sobvc vaios catuicos, quanuo tcvc a iuia uc obscvvav sc clcs sc voagavan ava fova ua anola uc Cvoolcs, o quc soncntc scvia ossvcl sc o tubo fossc cnvolto ov un cavto vcto c cstivcssc cn anbicntc cs- cuvo, ucviuo sua intcnsa luninosiuauc. Ao assav una covvcntc cltvica ov una anola uc Cvoolcs, notou lunincscncia cn una laca uc latinocianuvcto uc b- vio quc sc cncontvava sobvc a ncsa quc cstava nuito afas- taua ava vcagiv aos vaios catuicos. 1ovnou a vcctiv o cxcvincnto vvias vczcs afastanuo caua vcz nais a laca uo tubo uc ucscavga. Pava tcstav cssa conjcctuva, Rntgcn colocou vvios objctos cntvc o tubo c a tcla. 1ouos, vaticancntc, no altcvavan a lunincscncia ua tcla, cxccto chunbo c la- tina, quc a bavvavan totalncntc. Ao scguvav cstcs natc- viais cntvc o tubo c a tcla ava tcstav os vaios novos, viu os ossos uc sua no inuicaua clavancntc cn un csboo uas avtcs nolcs. E inossvcl ava os obscvvauovcs, acos- tunauos inagcn noucvna, inaginav a fcliciuauc uc Rntgcn ncstc uia. A scguiv, substituiu a tcla fluovcsccntc ov una chaa fotogvfica c conscguiu vouuziv una PROPRIEDADES DOS RAIOS X Rntgcn ucsignou uc tvansavncia a vclao uo bvilho uc una tcla fluovcsccntc colocaua uivctancntc atvs uo natcvial, ao bvilho ua tcla sob conuics iunti- cas scn a intcvosio uo natcvial. O agcntc quc cnana ua avcuc uo aavclho uc ucscavga vouuz sonbvas nuito vcgulavcs c bvcvcs, Dcsta fovna, sugcviu usav o tcvno 2S3 Rcv Jnagcn 200b;27(4):2S1-2S6 RadioIogia: 110 anos de histria / Ivancisco IC ct al. vaios', c ava uistingui-los uc outvos tios, usou a cx- vcsso: vaios X'. Mostvou quc os novos vaios', assin cono a luz, ouian invcssionav chaas, voagav-sc cn linha vcta, cntvctanto, no cvan vcflctiuos ncn vcfvatauos. 1inhan a caaciuauc atvavcssav nuitos covos oacos luz. Obscvvou, tanbn, quc a intcnsiuauc uos vaios sc vcuuz voovcionalncntc ao quauvauo ua uistncia cn- tvc a fontc c a tcla. Dcnonstvou quc, uifcvcntcncntc uos vaios catui- cos, o av c as ucnais substncias absovvian nuito ncnos os vaios X. Notou quc os vaios atvavcssavan facilncntc un livvo con 1.000 ginas c sofvian ouca atcnuao ao assav ov una tbua uc nauciva con 2 a cn uc cscssuva. Ao utilizav una folha uc alunnio con ou- cos nilnctvos, os vaios vcuuzian uc fovna inovtantc scus cfcitos, ovn no fazian con quc a fluovcscncia ucsaavcccssc totalncntc. Evan bavvauos ov chaas uc vata ou cobvc con 1,b nn uc cscssuva. Ao contvvio uos vaios catuicos, os novos vaios no cvan ucsviauos ov un cano nagntico. Rntgcn nostvou quc a vcgio na avcuc uo tubo onuc a fluovcscncia cva nais intcnsa ouia scv consiuc- vaua cono o onto vincial uc cnisso uos vaios X c quc a avtiv ucstc onto sc ivvauiavan cn touas as uivc- cs. Os vaios X cstavan scnuo vouuziuos, ovtanto, na vcgio onuc, uc acovuo con os cxcvincntos vcaliza- uos ov outvos csquisauovcs, os vaios catuicos inciuian na avcuc uo tubo. Quanuo Rntgcn usou un n ava ucsviav os vaios catuicos no intcviov uo tubo, obscvvou quc os vaios X assavan a scv cnitiuos uc outva vcgio, quc covvcsonuia ao novo onto uc inciuncia uos vaios catuicos. Rntgcn concluiu quc os novos vaios no cvan ul- tvaviolcta, ois no cvan vcfvatauos ao assavcn uo av ava outvas substncias cono gua, uissulfcto uc cavbo- no, alunnio, zinco, cntvc outvas; no cvan olavizauos, ncn vcflctiuos uc fovna vcgulav c quc a nica vovic- uauc uos natcviais caaz uc influcnciav sua absovo a ucnsiuauc ucstcs. O MLNDO DESCOBRE OS RAIOS X En 2S uc uczcnbvo uc 1S9b, Rntgcn cntvcgou scu vclatvio vclininav ao vcsiucntc ua Socicuauc uc Isica Muica uc \vzbuvg, aconanhauo ov vauiogvafias cxcvincntais c cla inagcn ua no ua sua csosa. Nos uias subscqcntcs cnviou aos anigos atvavs ua Euvoa un invcsso onuc vclatava a ucscobcvta uos vaios X', nonc usauo ava uifcvcnci-los uos ucnais tios uc vaios j conhcciuos c ucscvcvcu algunas uc suas vovicua- ucs. Rcfcviu tanbn quc o latinocianuvcto uc bvio no cva a nica substncia quc cnitia luz quanuo cxosta aos vaios X c consiucvou uc cxtvcna inovtncia o fato uc quc una laca fotogvfica cnvolta cn un acl gvosso ou colocaua no intcviov uc una caixa cvnitia quc as inagcns fosscn uocuncntauas, inclusivc luz uo uia. En 1' uc jancivo uc 1S96, Rntgcn cnviou cias uo avtigo c uc algunas vauiogvafias a vvios fsicos uc vcnonc na tcntativa uc auiantav a lcituva c a avaliao uo scu tvabalho. A infovnao sobvc a scnsacional ucscobcvta chcga a Z.K. Icchcv, uono uo ]ovnal tn Pr quc, na na- nh scguintc, j ublicou cxtcnsa vcovtagcn sobvc o tvabalho uo Pvofcssov uc \vzbuvg. A notcia foi logo vcvouuziua ov outvos jovnais ua Euvoa c na noitc uc 6 uc jancivo uc 1S96 foi tvansnitiua ov tclgvafo uc Ionuvcs ava o vcsto uo nunuo. A /u: no. ./ o oo /r. J rn!' ublicavan os jovnais uc ncauos uc jancivo uc 1S96, juntancntc con inagcns vauiogvficas c uiagvanas uctalhauos na gcva- o uos vaios. Dcntvo uc una scnana, as ucnonstvacs cvan vcalizauas cn nuitas instituics uc csquisa. A PRIMEIRA RADIOGRAFIA EM PLBLICO Na noitc uc 2 uc jancivo uc 1S96, nuna alcstva na Socicuauc uc Isica Muica uc \vzbuvg, Rntgcn, as cxlanacs tcvicas sobvc scus cxcvincntos, vauiogva- fou a no uo fanoso anatonista Albcvt von Kllilcv. 1ananho foi o cntusiasno uo blico quc foi avo- vaua ov unaniniuauc a voosta uc quc os vaios fos- scn chanauos uc vaios Rntgcn', no acnas una ho- ncnagcn ao ucscobviuov, nas tanbn, clo fato uc quc, quanuo ucnonstvou os novos vaios', ucscvcvcu nuitas uc suas vovicuaucs c, assin, a vauiao ucixava uc scv ucsconhcciua. OS RAIOS DE RONTGEN Pvocuvauo ov nuitas cssoas ava quc suas novas ucscobcvtas fosscn cxlovauas concvcialncntc, nanti- nha-sc fivnc na tvauio uos vofcssovcs univcvsitvios alcncs quc acvcuitavan quc suas ucscobcvtas c invcn- cs cvtcncian hunaniuauc c uc fovna alguna ucvc- vian scv contvolauas ov atcntcs c liccnas [1,3] . En fcvcvcivo uc 1S96, Rntgcn vcalizou una vauio- gvafia uc un bvao fvatuvauo c cnviou ao Brt/t/ MJt- / [ourn/ ava vovav o cxtvaovuinvio oucv uiagns- tico uc sua ucscobcvta. O tvabalho foi ublicauo na cui- o uo ncsno ns c Rntgcn, aclanauo cono o ucsco- bviuov uc un nilagvc nuico. 2S4 Rcv Jnagcn 200b;27(4):2S1-2S6 Ivancisco IC ct al. / RadioIogia: 110 anos de histria Ainua cn fcvcvcivo uc 1S96, nuitos ccntvos uvba- nos uos Estauos \niuos j havian visto as vincivas ucnonstvacs ua Nova Iuz'. No Bvasil, alguns nuicos, c ncsno vofissionais uc outvas vcas, tanbn tcntavan obtcv as vincivas vauio- gvafias. En novcnbvo uc 1S96 foi avcscntaua Iacul- uauc uc Mcuicina uo Rio uc ]ancivo a vinciva tcsc so- bvc os novos vaios [4] . En un ano, a alicao uos vaios X ao uiagnstico c tcvaia constitua una avtc cstabclcciua uo anovana nuico. As oinics, tanto uos vofissionais quanto ua o- ulao cn gcval sobvc os vaios novos, convcvgian ava o fato uc quc cla vinciva vcz a ncuicina constvuva una nquina cltvica conlcxa caaz uc auncntav o vclacionancnto tvauicional cntvc o nuico c o acicntc. Povn, qucn usavia cssas nquinas. Quc tio uo tvcina- ncnto clc ncccssitavia. Qucn agavia clo instvuncnto. E qucn intcvvctavia as inagcns. Assin, suvgcn os ioncivos vauiolgicos, vccuvso- vcs uos nuicos vauiologistas [1,4] . OS RAIOS X SO INCORPORADOS PRTICA MDICA O blico ficou fascinauo con os vaios X c o nunuo nuico vcconhcccu incuiatancntc a inovtncia cx- tvaovuinvia ua ucscobcvta. Dcntvo uc alguns ncscs as o anncio una infiniuauc uc fvatuvas, covos cstvanhos c clculos j havian siuo vauiogvafauos. A vinciva vauiogvafia uiagnstica, con una fvatuva uc Collcs, foi vcalizaua nos Estauos \niuos, cn uc fc- vcvcivo uc 1S96, scnuo cvcuitaua ao Dv. Euwin Gcaua (1S66-19b), uc Davtnouth. No Bvasil, o vincivo aavclho uc vaios X, auquiviuo clo Dv. ]os Cavlos Icvvciva Pivcs c fcito sob sucvviso uo vvio Rntgcn cn 1S97, foi lcvauo ava a ciuauc uc Iovniga [5] . OS PODERES SLRPREENDENTES DOS RAIOS A utiliuauc uiagnstica uc tais vaios cva inqucstio- nvcl c, cnbova no houvcssc ncnhuna vazo cicntfica ava cscvav una ao cuvativa ucstcs vaios, nuitos n- uicos ua oca tcntavan vovav o quc scvia cvfcito: una tcnica uiagnstica c sinultancancntc tcvautica. A clctvotcvaia j cva usaua no tvatancnto ua uov. Pavtc uo cquiancnto uc clctvotcvaia ouia scv usauo ava gcvav vaios X. Assin, ouco tcno ucois uo ann- cio uo tvabalho uc Rntgcn, Enil Gvubbc, un clctvotc- vacuta uc Chicago, iniciou csquisas sobvc a ivvauia- o tcvautica cn una nulhcv con cnccv uc nana, tvabalho cstc quc foi anlancntc uivulgauo cn cscolas uc clctvotcvaia. Ainua cn fins uc 1S96 uivcvsos invcsti- gauovcs tinhan notauo cfcitos aliativos uos vaios cn cnccvcs uolovosos. Outvos csquisauovcs cncontvavan vcsultauos not- vcis no tvatancnto uas lcscs uc sucvfcic c uc voblc- nas ua clc. O cfcito bactcviciua uos vaios X tanbn j cva sugcviuo naqucla oca. Algunas clnicas uos Esta- uos \niuos c ua Ivana assavan a utilizav os vaios X ava ucilao con objctivos cosnticos. Alguns nuicos sugcvivan quc cstcs vaios oucvian tcv algun cfcito cuvativo nas cnfcvniuaucs nais vcva- lcntcs cono tubcvculosc c cnccv. A ossibiliuauc uc cuvav uocnas at cnto consiuc- vauas intvatvcis cntusiasnou tanto o blico quanto os nuicos, a qual s foi nininizaua con a ucscobcvta uos cfcitos biolgicos nalficos causauos cla cxosio con- tinuaua aos vaios X. Os cstuuos fcitos cn aninais cvan vclativancntc va- vos ovquc a vaviabiliuauc uos tubos, ua covvcntc c uos tcnos ua cxosio fcz a conavao uos vcsultauos inossvcl. Dcssa fovna, a naiovia uos vclatvios uos cfcitos biolgicos uos vaios foi fcita con scvcs hunanos. LABORATORIOS DE RAIOS X Alguns labovatvios cquiauos con aavclhos uc vaios X sc csccializavan na vauiologia nuica. Pacicn- tcs concavan a scv cncaninhauos ava cstcs cstabclcci- ncntos ava a vcalizao uc cstuuos ov ocvauovcs cx- cvicntcs. At o fin uc 1S96, o labovatvio uc Schniut- Havnisch j tinha cxccutauo nais uc 1.400 cxancs. A uisonibiliuauc uo cquiancnto avoviauo ava a vouuo uos vaios X nos labovatvios cvnitiu quc os fsicos, os ostcologistas, os ucntistas c outvos invcstiga- uovcs cstuuasscn o fcnncno novo. Dcviuo fcil uulicao ua cxcvincia uc Rntgcn, foi viuo o cvouo uc tcno ncccssvio ava as alica- cs inuncvvcis ava a luz nova scvcn anunciauas. 1anto na litcvatuva nuica quanto na oulav, as fotogvafias uos vaios X uc acicntcs con covos cstvanhos ou ncnbvos qucbvauos fovan vaiuancntc ublicauas [6] . OS RAIOS X ENTRAM NOS HOSPITAIS \na soluo avoviaua cva o cstabclccincnto uc labovatvios uos vaios X ucntvo uos hositais. A intcgva- o ua vauiologia na funo uivia uo hosital scguivia uois tvajctos bsicos uifcvcntcs cn tovno uo nunuo. O vincivo consistia na ucuicao uc nuicos csccializa- 2S5 Rcv Jnagcn 200b;27(4):2S1-2S6 RadioIogia: 110 anos de histria / Ivancisco IC ct al. uos. O scgunuo sc bascava na ncccssiuauc ua uocuncn- tao uo cxanc scv fcita ov hotogvahcvs' uo hosi- tal, os vccuvsovcs uos tcnicos uc vauiologia. Assin, suvgcn as vincivas instalacs cvnancn- tcs uos vaios X nos hositais. A associao ua navavilha nuica' ao hosital foi uc incnsa inovtncia c cvni- tiu un cnovnc avano na vtica nuica. A RADIOLOGIA COMO LMA PROFISSO A lcgitiniuauc uo scu oucv uiagnstico fcz con quc as cscolas nuicas incovovasscn nos cuvvculos nui- cos o cnsino uo uso uos vaios X. Nos Estauos \niuos, as \nivcvsiuaucs uc Iilaulfia c uc Boston fovan as vinci- vas a vcalizavcn cstas nuuanas. \n tico cxtvcnancntc ucbatiuo cva o fato uc qucn oucvia vcalizav c intcvvctav as vauiogvafias. En 190b, nuitos hositais assavan a tcv os chanauos Ia- bovatvios uc Raios X, onuc as vauiogvafias cvan fcitas c intcvvctauas ov nuicos con tvcinancnto cscciali- zauo. Povn, nuitos anos sc assavan at quc suvgissc un novincnto ava ovganizav c asscguvav a lcgitiniuauc ua ncccssiuauc uc fovnao uc nuicos c tcnicos csccializauos ncsta vca [1] . O TERRIVEL PODER DOS RAIOS X En fcvcvcivo uc 1S96, un vofcssov uc fsica ua \nivcvsiuauc uc Vanucvbilt cvsuauiu o uccano ua cs- cola nuica a scntav-sc ava una vauiogvafia cxcvincntal uo cvnio. 1vs scnanas nais tavuc o cabclo uo uccano caiu, fato vclatauo con nuito hunov clos quc vcscn- ciavan o cxcvincnto. Entvc os sintonas auvcvsos vcla- tauos cstavan vcvnclhiuo, ucilao, infcco c ucsca- nao. Iovan cnuncvauas causas ossvcis ava tais sin- tonas: oznio gcvauo ov nquinas uc csttica, calov c uniuauc cxccssivos, sobvccxosio a clctviciuauc c alcv- gia aos vaios X. Houvc nuita vclutncia ava vcsonsabilizavcn os novos vaios' ov cstas vcacs inconuns. Alcgava-sc quc no havia ncnhuna vazo ava suov quc scus cfcitos oucvian scv nais ou ncnos vcjuuiciais uo quc aquc- lcs vouuziuos cla clctviciuauc. No final uc 1S96, Elihu 1honson inuuziu una ucv- natitc cn scu vvio ucuo c concluiu quc os vaios a tinhan causauo. \illian Rollins, cn sua svic sobvc a Iuz X, auvogou o cuiuauo cxtvcno c o uso uc votcto- vcs ncccssvios ava sua utilizao. Mas a naiovia ncgli- gcnciava cstcs fatos. En 1904, novvc Clavcncc Dally, assistcntc uc 1ho- nas Euison, ucviuo a qucinauuvas c una svic uc an- utacs. Soncntc cnto os nuicos sc convcnccvan uc quc os vaios oucvian scv fatais. Mcsno assin, cva uifcil acvcuitav cn un cfcito cavcinognico uivcto uos vaios X. Con o assav uos anos, os jovnais concan a ubli- cav con ccvta vcgulaviuauc notas sobvc o falccincnto uos ioncivos ua vauiologia, associanuo o fato uc quc os no- vos vaios assin cono ajuuavan oucvian natav. Muitos uos ioncivos ua vauiologia no acvcuitavan nos cfcitos nalficos ua cxosio uivia aos vaios ava calibvav a fova uos tubos, fazcv ucnonstvacs, osicio- nav acicntcs uuvantc a tcvaia c calculav a uosc ncccs- svia ava vouuziv cvitcna, fcita cn suas vvias nos. Fig. 3 ~ Anutacs ov nccvosc sccunuvias a cxosics uivias aos vaios X. Difcvcntcncntc uos ucnais, o ucscobviuov uos vaios X cva cxtvcnancntc cuiuauoso quanto cxosio. Ac- sav uo inovtantc acl uiagnstico, no acvcuitava quc scus vaios fosscn incuos. No sc tcn notcia uc quc Rntgcn tcvc qualqucv lcso ov vauiao. PRMIOS E HOMENAGENS Con a ucscobcvta uos vaios X, Rntgcn vcccbcu nu- ncvosas conuccovacs c honvavias uc touas as avtcs uo nunuo. As nais inovtantcs fovan a Mcualha uc Run- fovu ua Royal Socicty uc Ionuvcs, a Mcualha Elliot-Cvcs- son uo Ivanllin Jnstitutc ua Iilaulfia c a Mcualha Bav- navu ua \nivcvsiuauc Colnbia ua ciuauc uc Nova Yovl. Rntgcn ganhou o vincivo vnio Nobcl na Isica, cn 1901, abstcvc-sc uc vocuvav atcntcs ou vcivinuica- cs ncsno uo cnino uc sua ucscobcvta c uc suas alicacs. Contvavianuo o hbito uc no vcccbcv cssoal- ncntc, foi a Estocolno ava vcccbcv o uilona, a ncua- lha uc ouvo c o vnio cn uinhcivo uas nos uo vncic hcvucivo uo tvono ua Sucia, nuna ccvinnia vcalizaua 2S6 Rcv Jnagcn 200b;27(4):2S1-2S6 Ivancisco IC ct al. / RadioIogia: 110 anos de histria na Acaucnia uc Msica. Rccusou-sc a uav una alcstva oficial ao vcccbcv o vnio, nas no banquctc quc sc sc- guiu ccvinnia fcz un cqucno uiscuvso uc agvaucci- ncnto. O uinhcivo uo vnio foi uoauo \nivcvsiuauc uc \vzbuvg, local ua ucscobcvta, ava quc fossc alicauo cn csquisas cicntficas [1,3] . No ccntcnvio ua gvanuc ucscobcvta uos vaios X foi acataua a solicitao ua Socicuauc uc Isica Muica uc \vzbuvg, quc fossc invcsso un sclo concnovativo cn honcnagcn a Rntgcn. Afinal, ningun sc atvcvcvia a ncgav scu lugav na histvia. LLTIMOS ANOS DE RONTGEN En 1900 accitou os cavgos uc vofcssov uc fsica ua \nivcvsiuauc uc Muniquc c uivctov uo vccn-cviauo Jnstituto uc Isica. Con a ucvvota ua Alcnanha na Pvi- nciva Gucvva Munuial, uoou ao govcvno suas ncualhas uc ouvo ava ajuuav o csfovo uc gucvva. Sua csosa, Anna Bcvtha, falcccu cn outubvo uc 1919, ucois uc longa cnfcvniuauc. En sua soliuo, Rntgcn lia notcias uc jovnal ava o vctvato ua csosa, fazcnuo uc conta quc cla ainua conavtilhava scus cn- sancntos. Acsav uc sc aoscntav cn 1920, Rntgcn continuava con uois labovatvios sua uisosio. En 10 uc fcvcvcivo uc 192, o ucscobviuov uos vaios X falcccu cn Muniquc. O funcval uc Rntgcn vcuniu cicntistas uc toua a Alcnanha c uos ascs vizinhos. En scguiua, confovnc as instvucs quc ucixou, scu covo foi cvcnauo c scus ais c covvcsonuncia cssoal, lan- auos s chanas. REFERNCIAS 1. Eiscnbcvg RI. Rauiology: an illustvatcu histovy. St Iouis: CV Mosby, 1992. 2. Kvaft E, Iinby N. \ilhcln Convau Rntgcn (1S4b-192): uis- covcv of x-vay. NY Statc ] Mcu 1974:74;2066-70. . Knutsson I. Rntgcn anu thc Nobcl Pvizc. Acta Rauiol 1969;S: 449-60. 4. Cavvalho ACP. O ioncivisno ua vauiologia na ncuicina uo Bva- sil. Rcv Jnagcn 2001;2:2S-91. b. Icnclon S, Alnciua SA. Dv. ]os Cavlos Icvvciva Pivcs - ioncivo ua vauiologia na Anvica uo Sul. Rcv Jnagcn 2000;22:VJJ- JX. 6. Ettcv IE. Sonc histovical uata vclating to thc uiscovcvy of thc vocntgcn vays. A]R 1946;b6:220-1.