Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
)| REVISTA LITERRIA
EM TRADUO
TRADUES
JOS Azorn
YUNUS Emre
FRANCO Fortini
WILLIAM H. Hodgson
KAZIMIERA I akowiczwna
DCIMO JNIO Juvenal
OSSIP Mandelstam
MARCO VALRIO Marcial
ALXANDROS Papadiamntis
POSIDIPO DE Pela
TRODDUR Poulsen
FRIDA Rodas
LEOPOLD VON Sacher-Masoch
HERUY WELDE Selassie
CIPRIAN Valcan
Nitardo
QUADRINHOS
IAN Curtis
1
ISSN 2177-5141 8
Ficha catalogrfica elaborada por:
Francisca Rasche CRB 14/691
Outro 2
INTRO
Comeo
Comeo a crer no incrvel,
a compreender o incompreensvel.
incompreensvel.
Sacher
Sacher-Masoch
Outro 3
EDITORIAL
___________________________________________
A
o longo do Vale de Orkhon, que se estende pelas margens do
homnimo rio, na Monglia Central, ocupado h mais de dois
milnios, e em cujo solo se evidencia a evoluo das tradies
pastoris nmades da regio, h sculos memoriais esculpidos em pedra
erguem-se sobre suas estepes, intrigando fillogos, linguistas e tradu-
tores. Em formato de obelisco, esses monlitos contm registros da
mais antiga forma de escrita empregada para se escrever em idioma
trquico: as Inscries de Orkhon. Formadas por cerca de duzentas
inscries epigrficas, e datando dos sculos VII a X d.C., foram des-
cobertas por arquelogos russos em 1889 e decifradas pelo fillogo
www.notadotradutor.com dinamarqus Vilhelm Thomsen (1842-1927), em 1893. O detalhe, no en-
notadotradutor@gmail.com
tanto, reside no fato de que as incries so bilngues, em chins e
trquico antigo.
(n.t.) Conhecidas tambm como runas de Orkhon, ou runas turcas, de-
vido semelhana grfica com as escandinavas, foram desenvolvidas
EDIO E COORDENAO
pelos gktrks (turcos celestes), um povo nmade que no sculo VI
Gleiton Lentz
fundou na Monglia e no Turquesto o primeiro imprio trquico, e
COEDIO E CONSULTORIA que travou uma srie de batalhas com os chineses. As inscries, que
Roger Sulis hoje configuram um monumento literrio, no s pelo aspecto his-
ILUSTRAO E CURADORIA
trico, mas tambm pela estrutura epopeica, se encontram em dois
Aline Daka obeliscos prximos erguidos em memria de dois prncipes trquicos.
O primeiro registro, datado de 732 d.C., dedicado ao prncipe Kl
ASSISTNCIA E CONSULTORIA Tigin, irmo do imperador gktrk Bilge Kaan (c. 684-734 d.C.); o
Amanda Zampieri segundo, de 735 d.C., foi escrito em memria do prprio soberano, o
REVISO DOS ORIGINAIS
qual restaurou a unidade do imprio trquico oriental e celebrou a paz,
Equipe (n.t.) naquele ento, com o Imprio Chins.
Ao relatar as origens lendrias dos trquicos, a idade de ouro de
AGRADECIMENTOS
sua histria, sua subjugao aos chineses e sua libertao por Bilge Ka-
an o que explica sua estrutura pica as inscries chamam a aten-
Fac-smiles e originais: The Latin Li- o por serem bilngues, uma vez que o interesse dos trquicos era di-
brary (EUA), para Epigrammaton Libri,
de Marcial; - vulgar o acordo de paz entre ambos os povos, e nada mais pertinente
(Rssia), para - que uma traduo ao chins. Isso certamente facilitou a decifrao dos
, de Ossip Mandelstam; Bi-
blioteca Virtual Miguel de Cervantes (Es-
demais registros que se encontram no s no vale, mas em regies da
panha), para Con permiso de los cervan- Sibria e da China, somando-se, assim, srie de pedras de roseta que se
tistas, de Azorn; Bibliothque Munici-
pale de Valenciennes (Frana), para La
encontram espalhadas pelo globo. Trata-se de um sistema de escrita
Cantilne de Sainte Eulalie. Direitos de nico que foi preservado graas traduo em chins e que forneceu as
publicao: Asociacin Cultural Brisas bases para se entender a origem de outros idiomas da regio, como a
del Titicaca (Peru), para Ina Panqarita,
de Frida Rodas; Cartea Romneasc escrita Uigur e a lngua Sogdiana.
Editura (Romnia), para Amiel i caniba-
lul, de Ciprian Vlcan; Edizioni Quod- E neste mesmo vis interlingual, isto , mediante a apresentao
libet (Itlia), para La letterariet della de textos literrios bilngues que nesta 8 edio da revista (n.t.) par-
traduzione, de Franco Fortini; Rafael
Copetti Editor (Brasil), para Vnus em timos da Grcia e Roma antigas, alcanamos os primeiros registros em
Peles, de Sacher-Masoch. Direitos au- lngua romnica na Europa medieval, passando pela Turquia do sculo
torais cedidos: Frida Rodas (Peru),
para Sumaq Mamacocha Titikaka; T- XIII, relembrando o percurso da poesia etope na frica no comeo do
roddur Poulsen (Ilhas Feros) para Yr- sc. XX, at chegarmos nos poetas contemporneos, desde o arquip-
kingasavn; Ciprian Vlcan (Romnia),
para Amiel i canibalul. lago das Feros ao altiplano andino. Eis a geografia da traduo, que
desconhece fronteiras.
Outro 4
Na clssica seo de abertura, Poesia, iniciamos com a seleo
No gosto, no gosto de poesia!|Nie lubi, nie lubi poezji!, da polonesa Ka-
zimiera Iakowiczwna, traduzida por Olga Kempiska; depois, Al-
guns breves poemas|Yrkingasavn, do feros Troddur Poulsen, por Lucia-
no Dutra; Ah Morte|Ah lm, do turco Yunus Emre, por Leonardo da
Fonseca; Poemas seletos| , do russo Ossip Man-
delstam, por Vernica Filppovna; Bela Me das guas Titicaca|Sumaq
Mamacocha Titikaka, da quchua Frida Rodas, por Gleiton Lentz; e Os
Auspcios|, do grego Posidipo de Pela, por Eduardo de Al-
meida Rufino. Em seguida, inauguramos a seo Latinos, com O Li-
vro dos Epigramas|Epigrammaton Libri, de Marcial, traduzido por Scott
Ritter Hadley, e a Stira IX|Satvra IX, de Juvenal, por Fbio Frohwein
de Salles Moniz.
Em Pensum, Fernando Klabin traduz uma seleo de aforismos
do filsofo romeno Ciprian Vlcan, em Amiel e o canibal|Amiel i cani-
balul, enquanto Davi Pessoa Carneiro e Giane Oliveira traduzem, res-
pectivamente, na seo Ensaios literrios, o italiano Franco Fortini,
com A literalidade da traduo|La letterariet della traduzione, e o es-
panhol Azorn, Com a licena dos cervantistas|Con permiso de los cervan-
(n.t
(n.t.
tistas. J em Contos & excertos, Jossi Borges apresenta a traduo de
Os Habitantes da Ilha Middle|The Habitants of Middle Islet, de William H.
Hodgson; Miguel Sulis a introduo de Vnus em Peles|Venus im Pelz,
de Sacher-Masoch; e Tho de Borba Moosburger o conto A Desencanta-
dora| , de Alxandros Papadiamntis.
Em seguida, na seo indita Registro, apresentamos os primei-
ros textos em lngua romnica, o poema annimo A Cantilena de Santa
Eullia|La Cantilne de Sainte Eulalie, e Os Juramentos de Estrasburgo|Les
Serments de Strasbourg, de Nitardo, traduzidos por Henrique Martins de
Morais. J na rubrica Memria, relembramos a traduo do lusitano
Francisco Maria Esteves Pereira para o poema escrito em geez Imagem
de Menilek: Rei dos reis de Etipia|,
do escritor etope Welde Selassie. E encerrando a edio, a ilustradora
Aline Daka apresenta o quadrinho literrio (HQ) Fora de Contato|Out
of Touch, baseado no homnimo poema de Ian Curtis, letrista e voca-
lista da banda Joy Division.
Pelo percurso de leitura reservado ao leitor at aqui, vale lembrar
que muitas das tradues presentes neste nmero no s so testemu-
nhos atemporais mas a prpria preservao da cultura literria de an-
(n.t.)|8 tigos povos e civilizaes, como o geez, para os etopes, ou o latim, pa-
ra os romanos, seguindo o exemplo do alfabeto Orkhon, homenageado
Publicada na Ilha do Desterro,
em Santa Catarina, Brasil. nesta edio, outrora decifrado por apresentar uma breve traduo ao
Todos os direitos reservados chins ao lado do original. Pois, teriam os antigos chineses imaginado
aos autores, tradutores e editores. que tal recurso facilitaria a decifrao do alfabeto Orkhon em tempos
Licenciada na Creative Commons, futuros? Teriam os gktrks imaginado que sua escrita sobreviveria ao
Licena Internacional 3.0
tempo devido a uma traduo bilngue? Eis mais um exemplo de que
ISSN 2177-5141 no so as lnguas ou as formas de escrita que fazem o homem univer-
sal, mas a traduo.
Cosmopolizemo-nos!
Os editores
Desterro, maro de 2014.
Outro 5
SUMRIO
Ah Morte|Ah lm . . . . 91
texto de Yunus Emre
traduo de Leonardo da Fonseca
Os Auspcios| . . . 143
texto de Posidipo de Pela
traduo de Eduardo de Almeida Rufino
MEMRIA DA TRADUO
Outro 6
PENSUM Amiel e o canibal|Amiel i canibalul . . 206
PENSUM texto de Ciprian Vlcan
PENSUM
traduo de Fernando Klabin
A Desencantadora| . . 330
Texto de Alxandros Papadiamntis
traduo de Tho de Borba Moosburger
QUADRINHOS
INDEX . . . . 389
Outro 7
poesia
(n.t.)|Qoricancha
Outro 8
NO GOSTO, NO GOSTO DE POESIA!
KAZIMIERA IAKOWICZWNA
_________________________
KAZIMIERA IAKOWICZWNA
BUKIET
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
o najprawdziwszej prawdzie,
ktr si zdejmuje i kadzie
jak przebranie... eby si nie zdradzi.
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
_________________________
KAZIMIERA IAKOWICZWNA
BUQU
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
E se j chegamos a isso,
por que no usar um cdigo,
no qual tudo pode ser dito
da verdadeira verdade
retirada e colocada
tal um disfarce... Viva a fachada.
Szeptem (1966)
Szeptem (1966)
Yrkingasavn|Troddur
Troddur Poulsen 30
YRKINGASAVN
Veit ikki um eg eri deydur ella livandi
ella um eg bara eri froyngur.
_________________
TRODDUR POULSEN
ta er
sum um slin
flttar
mn skugga
inn ta
eg havi droymt
um mnar innvlir
og mna h
sum ikki vildi vera
mn h
men innvlir
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 31
ta er so ngv kvirra
her mnum minnum
at eg vassi r teimum aftur
heim til naka
sum ongant skal vera
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 32
[her]
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 33
[kredda]
til tykkum
sum aldrin
banka upp:
eg trgvi bara
upp verulig
spkilsir
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 34
ta loyniligast lji
er ta sum sigur
at eygu tni
eru vakrast
myrkri
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 35
slin
hefur enga h
at brenna
skal yrkingin
sigast uttan or
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 36
allir tdningar
tiga
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 37
tungan vil fegin siga
a ta er frost
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 38
[ veg]
t segi
at eg skuldi ganga
at eg alt
var veg
t standi g n her
eins og kavamaur
og hopi
at onkur skal koma
og spla vi meg
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 39
[hesa rsins t]
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 40
t regni
hevi bloytt
pappri
og orini
voru farin
at liva
so ngv
at tey ikki
kundu lesast
fr eg
inn lvi
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 41
landslgini
eru bara til
mlningum
i hanga
hsum
sum hava
oydilagt
landslgini
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 42
tgnin
valdi tann
vi t
bangnasta
hjartanum
at krgva
sn boskap
mjrkanum
larmandi
slargeislar
avdkau
alt
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 43
t innaru framtin
grtur tgnin
so eg ikki skal grta
t eg ikki eri her
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 44
orini sum
skaptu landslagi
mugu alt
vera har
tey eru
og vund
orini
sum skaptu
skggini
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 45
her stendur
alt ta
eg ikki tori
at skriva
slkk ljsi
so ta
sst
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 46
hvat hugsa
leivdirnar
um tey
sum voru
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 47
lsingarori
leiddi meg
inn
eina holu
sum n
er upplst
av
blindum
navnorum
og n
kemur
eitt
sambindingaror
krpandi
og t
rapar
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 48
onkur bankai
mn dreym
so eg vaknai
og fr upp
hugi spegilin
sum segi:
ta var ikki eg
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 49
eingin
mtmlti
t
skginni
upploystu
mtmlisgonguna
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 50
nert ikki
vi ori
ta kann
bta so t
vaknar
r marruni
ella eitra teg
vi krleika
so t ikki vilt
kenna onnur or
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 51
spkilsi
i vitjai
meg ntt
segi mr
at ta var
einki lv
hinumegin
at ta var
eins deytt
og hesumegin
at vit aldrin
hvdu liva
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 52
skapti
hvrki
roykin
ella
skorsteinin
men eg
skrivai
eina yrking
um ta
henni
bgvi eg
eisini t
ta ikki
rkur meir
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 53
[ba ikki]
ba ikki um
at koma higar
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 54
[ivi]
veit ikki
um eg
eri deydur
ella
livandi
ella um eg
bara
eri
froyngur
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 55
[kredda]
allir mnir
speglvendu vinir
venda mr baki
eg trgvi ein gu
eg ikki kann trgva
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 56
[her]
asfaltsvarta slin
leiddi meg
aftur og aftur
t millum trini
at seta bgv
ta er her
flugurnar vitja
mtt sta
einsemi
ta er her
eg telji
veingir
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 57
[nttin]
nttin
smlist til mn
ntt
eg smlist aftur
t morgin
er aftur
ein ntt
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 58
[ntt]
heldur t
ljsi
hondini
keypir
eitt kilo
av myrkri
og sleppur
ljsinum
niur
ein hrutan
myrkan lgva
sum bliknar
og grnar
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 59
t eg kenni meg
mest einsamallan
fari eg t nttina
gni upp loft
viti um ikki onkur stjrna
vil vera mn vinur
men hvrja einastu fer
t eg umsir
havi fingi samband
vi eina fagurt bleiktrandi stjrnu
leggur mnin seg millum
heilum ella hlvum lki
sigur at vinir gera meg enn meira einsamallan
teir fa meg bara ringrs um meg sjlvan
men gtaki eg mtt vinarleysa einsemi
fari eg ringrs um vinirnar eg ikki eigi
og av tveimum illum er anna best
eins og mnin
t hann er heilur ella hlvur
Yrkingasavn|Troddur Poulsen 60
ALGUNS BREVES POEMAS
No sei se estou morto ou vivo
ou se simplesmente sou feros.
_________________
TRODDUR POULSEN
como
se o sol
enleasse
minha sombra
num sonho
que tive
com minhas vsceras
e minha pele
que no queria ser
minha pele
mas sim vsceras
a vocs
que jamais
batem porta:
eu s creio
em fantasmas
reais
disseste
que eu devia partir
que eu sempre
estava na estrada
esperando
que algum venha
brincar comigo
raios de sol
ruidosos
desvendaram
tudo
apaga a luz
para conseguir
v-lo
ento acordei
e me levantei
no fui eu
porm
escrevi
um poema
sobre elas
nesse poema
tambm
criei algo
que j
no fumega
eu no pedi
para vir aqui
as lembranas no me consultaram
antes
de me despacharem para c
trazendo-as na bagagem
no sei
se estou
morto
ou
vivo
ou se
simplesmente
sou
feros
invertidos no espelho
todos os meus amigos
viram as costas para mim
aqui
onde as moscas visitam
minha doce
solido
aqui
onde conto
asas
a noite
sorriu para mim
hoje noite
devolvi o sorriso
pois amanh
vai ser
outra noite
prende a luz
num punho
cerrado
compra
um quilo
de escurido
e larga
a luz
no punhado
at ento
de escurido
que desbota
e se acinza
Ah lm|
|Yunus Emre 91
AH LM
Yunus szn bunu syler...
Viran olur kalr Birgn!
___________
YUNUS EMRE
AH LM
Ah lm|Yunus Emre 92
MEZAR
Ah lm|Yunus Emre 93
YOL
Ah lm|Yunus Emre 94
YUSUFU KAYBETTM
Ah lm|Yunus Emre 95
BRGN
i bu mecliye gelmeyen
anp nasihat almayan
Eliften bay bilmeyen
okur kii olur birgn
Ah lm|Yunus Emre 96
AH MORTE
Palavras de Yunus dizem isso...
Um dia tudo isso ficar em runas!
___________
YUNUS EMRE
AH MORTE
___________________
, ,
...
1908
,
,
,
, .
,
.
1908
,
,
,
.
<?> 1909
!
.
,
, ,
.
<?> 1909
, ,
,
.
,
, ,
.
;
?
<> 1911
, ,
!
,
...
1912
, .
,
, .
.
. ,
.
,
.
,
,
.
, ,
.
,
, .
,
,
, ,
.
,
, , ...
, ,
.
1920
,
,
.
,
, ,
, .
,
,
, , .
, .
1920
,
;
?
,
,
.
,
,
:
.
,
, .
- ...
, , ,
?
.
, ,
.
.
,
, ,
.
1920
,
,
,
, .
, .
,
.
,
:
,
.
, ,
.
,
,
,
, ,
.
,
.
1920
________________
OSSIP MANDELSTAM
1908
1908
Inevitvel
tua tristeza,
E a palidez
Dos dedos
De tuas mos
E o som suave
Das tuas palavras
Joviais
E a distncia
Dos teus olhos.
<Dezembro?>1909
<Maio?> 1909
Silenciosamente discutem
No meu doce e aflito corao
O crepsculo nascente
E um raio que se extingue.
<Junho> 1911
Abril de 1912
Novembro de 1920
1 Na mitologia grega um dos rios do Trtaro e divide o mundo dos vivos e o mundo dos mortos. Estige (a Odiosa)
era tambm uma ocenide, isto , uma ninfa, filha de Oceano e Ttis. (n.t.)
Novembro de 1920
2 Monte localizado ao sul da Grcia. Durante a Antiguidade Clssica, os espartanos celebravam rituais dionisacos; as
crianas nascidas com dficit fsico e/ou mental eram para l levadas e abandonadas. (n.t.)
1920
J no sinto cimes,
Mas eu te desejo,
Eu mesmo levo-me a ser,
Como vtima, carrasco.
No te nomearei:
Nem alegria, nem amor;
Por um mais selvagem, estranho
Substituram-me o sangue.
Um instante mais,
E irei dizer-te:
No a alegria, mas o tormento
Encontro em ti.
E, como num crime,
Sou atrado por ti
Mordendo em agitao
A boca fresca e cereja.
1920
praticamente desaparecido.
Texto traduzido: Rodas, Frida. Ina Panqarita. Lima: Asociacin Cultural
Brisas del Titicaca, 2012.
___________
FRIDA RODAS
PUNO
___________
FRIDA RODAS
PUNO
6 Kjotsui: em chipaya, homens da gua. A lngua chipaya atualmente falada na regio de Oruro, na Bolvia. (n.t.)
7 Pukina: lngua pr-hispnica extinta, falada, entre outros lugares do Peru e Bolvia, aos arredores do Titicaca. (n.t.)
8 Urukilla: em quchua, o idioma uru, hoje praticamente desaparecido, originrio da etnia dos Uru, antigos habitantes
das ilhas do Lago Titicaca e das margens do rio Desaguadero, na Bolvia. (n.t.)
9 Chhiw lschi chhun lsch: em urukilla, literalmente, o idioma urukilla. (n.t.)
10 Ispi: em quchua, pequeno peixe tpico do Lago Titicaca. (n.t.)
11 Carachi: em quchua, pequeno peixe lacustre. (n.t.)
12 Totorero: do quchua, tutura, pequena ave que habita o Lago Titicaca, segundo a tradio local, responsvel por
14 Lago Umayo: lago na regio de Puno, no Peru, em cujas margens se encontram as runas pr-incaicas dos muros e das
22 Ayarachi: do quchua, dana indgena tpica da regio quchua de Puno que se caracteriza por uma msica lgubre,
tocada, com sikus e tambores, pelos ayarachis, nome dado aos membros da banda desse gnero musical. (n.t.)
23 Viracocha: em quchua, a divindade invisvel, o deus criador de toda a cosmoviso da cultura tiahuanaco e inca, que
____________
AB 21 (IV 8-13)
,
,
..[.. . ..]..[. . ..].[..] .
__ , , .
[]
, [
,
, [
__ , [] .
[ ] [] [
, {}, [ ][]{} [
[] [
__ ] [ ][] .
. . .]1 , [,] [
] . [. . .. ] ...[
. . . [. ] . .[ . . ]. . .. [ . ]. [ .. . .. . .. . ] ..[.2
.3 [ . .. . ][
[ .]. [ . ][ 4
__ ] [ .. . .].5
1 ]
2
[ vel [
3
vel : .
4
[] [
5
[ ]:
[ ] [
[][
[]
,
__ , , .
O
, []
[]
__ .
[] ,
, {}
,
__ .
,
__ .
[] , [
[] [.
[] [
[ ]
[], []
[ ]
[] , [
[ ] [.
[ ] [
[ ]
[]
[]
,
.
{}
,
,
.
__ [ .
[] [] [ ]
,
__ .
_______________
POSIDIPO DE PELA
AB 21 (IV 8-13)
Os Auspcios|Eduardo
Eduardo de Almeida Rufino (trad.) 174
O LIVRO DOS EPIGRAMAS
MARCO VALRIO MARCIAL
Epigrammaton Libri|Marcus
Marcus Valerius Martialis (Marcial) 175
EPIGRAMMATON LIBRI
Scribere me quereris, Velox, epigrammata longa.
Ipse nihil scribis: tu breuiora facis.
_________
MARTIALIS
Liber I
IX
XXXVIII
XCI
XCIV
Liber II
XX
LXXXVIII
Liber III
IX
XXIX
LXXX
Liber IV
XII
XXIV
XLI
LVIII
LXV
XXXII
XLIII
XLV
LVII
LXXXI
LXXXIII
Insequeris, fugio; fugis, insequor; haec mihi mens est:
Uelle tuum nolo, Dindyme, nolle uolo.
IX
XXIV
XXXVI
LXVII
XC
XCI
III
IX
LXXV
LXXVII
Liber VIII
XXIX
Liber IX
Liber X
XLIII
LIV
Liber XI
LXIV
LXXXIX
XCII
CV
________
MARCIAL
Livro 1
38
91
94
Livro 2
20
88
Livro 3
29
80
Livro 4
12
24
41
58
65
32
43
45
57
81
83
Vais, eu fujo, tu foges, eu vou; assim penso:
Teu desejo eu rechao, Dindymo, e teu rechao eu desejo.
24
Carisiano no lascivo.
Sai de toga nas Saturnais.
36
67
90
91
75
77
Livro 8
29
Livro 9
10
Livro 10
43
54
Livro 11
64
89
92
105
1 No original semis, semissis; um meio as, moeda romana que valia uma libra, e que logo passou a valer a metade. (n.t.)
Satura IX|Decimus
Decimus Iunius Iuvenalis (Juvenal) 192
SATVRA IX
Fata regunt homines, fatum
est et partibus illis quas sinus abscondit.
_________
IUVENALIS
________
JUVENAL
POETA
Nvolo, eu queria saber por que tu, desgostoso, te apresentas a mim, com
frequncia, coberta a fronte, como o vencido Mrsias1. O que tens com o
rosto, qual tinha Rvola, tendo sido surpreendido, enquanto esfrega as vi-
rilhas de Rdope2 com a barba mida? Ns lanamos bofetada ao escravo
que lambe bolos. Por causa desta cara, no ser mais digno de piedade Cre-
pereio Polio, que, disposto a ultrapassar juros trplices3, procura ao redor e
no encontra tolos. De onde tantas rugas, de repente? Certamente, satisfeito
com muito pouco, andavas feito escravo cavaleiro, espirituoso conviva de
gracejo mordaz e impetuoso nos ditos picantes nascidos entre os limites da
cidade. Agora, tudo diferente semblante carregado, desleixada abundncia
de cabeleira seca, brilho algum em toda pele, qual te dava a faixa brtia4 de
visgo quente, mas as pernas no cuidadas, nascendo pelo, e speras. Por que a
magreza de velho doente, que o quarto dia e uma febre domstica queimam
por longo tempo, desde h muito? Reconhecerias os tormentos do esprito
que se esconde num corpo doente, reconhecerias tambm as alegrias; por
isso, o rosto assume cada um dos estados [da alma]. Portanto, aparentas ter
modificado o propsito e ir contrrio ao primeiro estilo de viver. Com efei-
1 Mrsias, tocador de flauta da Frgia, atreveu-se a desafiar Apolo numa competio musical. Perdeu a disputa e
NVOLO
Este gnero de vida til tambm a muitos, mas no tenho dele recompensa
alguma de trabalho. Por vezes, recebemos lacernas10 pesadas, protees de
toga, de rude e grosseira cor, e mal tecidas pelo tear de um tecelo gauls,
moeda sem importncia e de veio inferior.
O destino governa os homens, o destino est tambm naquelas partes que o
vestido esconde. Com efeito, se os astros te negligenciam, nada granjear o
inimaginvel tamanho do longo pnis, embora Virro11 te veja nu, espu-
mando o labiozinho, e com frequncia cartas carinhosas e numerosas
convidem: por si s o efeminado seduz um homem. Mas que monstruo-
sidade mais extrema do que um avarento efeminado? Dei estas coisas,
depois dei aquelas, sem demora levaste mais. Calcula e balana as ndegas.
Que se coloque a pedra, estejam presentes os garotos com a tbua de
calcular; consideras, em todas as coisas, cinco sestrcios12, que se calculem
depois os trabalhos. Acaso fcil e suportvel meter um excelente pnis
entre as entranhas e encontrar ali a ceia da vspera? Ser menos desgraado o
escravo que tiver cavado o campo do que o que tiver cavado o senhor. Mas
tu, sem dvida, te julgavas terno e menino e belo e digno de uma taa e do
cu. Vs vos entregareis a um humilde assecla, vs vos entregareis, em algum
momento, ao que [vos] cultua, j no dispostos a [vos] permitir ao vcio? Eis
a quem tu darias uma sombrinha verde13, a quem [darias] grandes ambares,
todas as vezes que chega o aniversrio14 ou inicia a mida primavera15 e ele,
aniversrio de Vnus, comemorado nas calendas de abril, quando se celebravam as Matronalia. (n.t.)
15 A primavera comeava nas calendas de maro. (n.t.)
16 Isto , enfeitada com tapetes. Nas calendas de maro, as mulheres costumavam enfeitar a casa e forrar assentos e
cadeiras com tapetes, quando seus maridos ou amantes lhe enviavam presentes, as visitavam e lhes davam ateno.
(n.t.)
17 Calendas de maro, isto , o primeiro dia de maro, quando se celebravam as Matronalia, festas em homenagem a
registrava as crianas nascidas, que recebiam nome trs dias aps o nascimento. (n.t.)
POETA
Nvolo, justo o motivo de teu sofrimento; mas ele, em contrapartida, o que
alega?
NVOLO
Despreza e busca para si outro asno de dois ps. Lembra-te de guardar estas
coisas confidenciadas somente a ti e, calado, fixa, dentro de ti, nossas
queixas; com efeito, coisa mortfera um inimigo depilado com pedras-
pomes; ele, que h pouco confidenciara um segredo, enfurece-se e sente
dio, como se eu tivesse contado o que sei. No hesita em tomar da espada,
rachar a cabea com um pau, queimar as portas com tocha. No menosprezes
nem desprezes o fato de que a proviso de veneno nunca cara para estas
riquezas. Portanto, esconders os segredos, como a cria de Marte em
Atenas28.
POETA
Cridon, Cridon, julgas algo do rico ser segredo? Ainda que os escravos
se calem, falam as mulas e o cachorro e os postes e os mrmores. Fecha as
janelas, que as cortinas cubram as frestas, prende as portas, hs de apagar o
lume, faze com que todos saiam do meio [da casa], que ningum se deite por
perto; mas o que ele faz at o canto do segundo galo saber o taberneiro
vizinho antes do dia, ouvir ainda aquilo que imaginaram o pasteleiro, os
chefes dos cozinheiros, os trinchadores. Em verdade, que falsa acusao
contra os senhores hesitam maquinar? Quantas vezes vingam os chicotes por
meio de boatos? No faltar quem, pelas encruzilhadas, busque a ti con-
trariado e, bbado, atordoe a msera orelha. Portanto, peas queles o que,
pouco antes, buscavas de ns que eles se calem. Mas preferem revelar um
26 As leis romanas Iulia de maritandis ordinibus e Papia Poppea definiam que os homens solteiros e casados sem filhos
perdiam o direito herana, os primeiros totalmente e os segundos, parcialmente. S tinham direito aos bona caduca os
homens casados que tivessem filhos. (n.t.)
27 A Lex Papia Poppaea ainda estabelecia que os homens casados que tinham mais de trs filhos ficavam isentos de
NVOLO
H pouco, deste um conselho til, mas geral. Agora, o que aconselhas a mim,
aps perda de tempo e esperanas iludidas? Com efeito, apressa-se a acabar a
veloz florzinha da juventude, a mais breve parte da curta e desgraada vida;
enquanto bebemos, enquanto buscamos grinaldas, unguentos, garotas, a ve-
lhice aproxima-se, despercebida.
POETA
No tema, nunca te faltar um amigo devasso, estando estas colinas30 de p e
a salvo; at elas viro de toda a parte, no s por carruagens bem como por
navios, todos aqueles que esgaravatam a cabea com um nico dedo31. Resta
outra esperana maior afunda tu os dentes nas erucas apenas.
NVOLO
Ordena estes exemplos aos venturosos. Mas a minha Cloto e Lquesis32
alegram-se, se o ventre alimentado graas virilha. Lares pequenos33 e
nossos, que costumo suplicar com pouco incenso ou bolo e singela coroa,
quando eu segurarei algo para que minha velhice esteja segura dos andrajos e
da bengala?34 Um lucro de vinte mil, feitas as apostas, pequenos potes de
lmpida prata, mas coisas que repreender o censor Fabrcio35, e dois fortes
[escravos] do povo dos Msios36, para que, abaixado o pescoo, levem-me a
andar seguro no barulhento circo; alm disso, tenha eu um cinzelador
29 As mulheres costumavam celebrar sacrifcios expiatrios nas festas da Boa Deusa (cf. VI, 314 ss.). (n.t.)
30 As sete colinas romanas: Janculo, Aventino, Palatino, Clio, Esquilino, Viminal e Quirinal. (n.t.)
31 Juvenal alude ao adgio qui scalpunt uno digito que zombava dos homens de hbitos efeminados e que tinham muito
cuidado com o penteado, da coarem a cabea com um s dedo. Um dos primeiros poetas a empregarem esse adgio
foi Calvo, a respeito de Pompeu. (n.t.)
32 Duas das parcas, figuras mitolgicas responsveis pelo destino do homem. (n.t.)
33 Pequenos, porque no eram da mesma quantidade dos grandes deuses olmpicos. (n.t.)
34 Aluso aos velhos que mendigavam nas ruas, andando apoiados em bengalas, cobertos por andrajos. (n.t.)
35 Segundo Valrio Mximo, o censor Caio Fabrcio era to pobre, que tinha apenas um prato e um saleiro de prata
206
AMIEL I CANIBALUL
n paradis, jocul e suprema delectare.
n infern cel mai teribil supliciu.
______________
CIPRIAN VLCAN
Inchiziia ssiilor
***
n secolul al XXII-lea, oamenii vor socoti c misiunile lor cele mai importante
snt domesticirea rechinilor i alfabetizarea elefanilor. n secolul al XXIII-lea vor
propune legalizarea cstoriilor dintre francezi i maimue. n secolul al XXIV-
lea vor iniia Campionatele Mondiale de Sodomie pe Ghea i Jocurile
Panamericane ale Strangulatorilor de Btrni.
***
***
Dac Hitler ar fi fost Klaus Kinski, Germania ar fi nghiit Rusia n mai puin
de cinci sptmni.
***
Atept clipa cnd ciorile vor deveni singurele animale de companie acceptate
n lumea bun. Cinii, pisicile, broatele estoase sau maimuele vor fi doar
pentru plebei.
***
***
Adevratul anarhist nu e acela care arunc n aer cldiri sau avioane, ci acela
care mnjete cu excremente cldirea guvernului.
***
***
S-ar putea s ajungem att de placizi nct s fim nevoii s nchiriem slbatici
care s ne trezeasc din amoreal. n locul celor civa artiti care i sfrtec
penisul n faa publicului, civa rzboinici masai. n locul doamnei care ne ofer
fotografii din interiorul propriului vagin pentru a-i descrie mai bine curajul
artistic, o btrn vrjitoare yoruba.
***
***
***
Memoriile unui canibal din zilele noastre vor deveni cea mai la mod carte
de bucate a secolului al XXIII-lea.
***
***
***
***
***
Doctorii mongoli credeau c nebunii pot fi vindecai dac snt aruncai ntr-
un cazan cu ap clocotit. Paracelsus era convins c doar zpada poate lecui o
minte tulburat, aa c recomanda ca nebunii s fie plimbai iarna n pielea
goal. Agrippa credea c nebunia poate fi alungat numai dac bolnavul
mnnc vreme de trei luni carne de unicorn. Rousseau, ameninat de nebunie, a
fost sftuit s mnnce plmni de lebd i struguri. Hlderlin a fost btut cu
urzici i tvlit prin smoal. Nietzsche nebun a fost gdilat la tlpi fr succes de
un medic rus. Rasputin l-a vindecat de nebunie pe un contabil al arului,
obligndu-l s petreac o noapte n cuca unui urs. Un psihiatru finlandez, mare
admirator al lui Weininger, pretindea c-i poate vindeca pe melancolici dup ce-i
silea s petreac 24 de ore nchii ntr-o ncpere n care se mai afla o btrn de
80 de ani goal puc.
***
***
***
***
***
***
***
Robespierre mpiat
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
Bentham scria 15 pagini pe zi. Asta nseamn aproape 5500 de pagini pe an.
20 de ani ntr-un asemenea ritm ne duc la deloc neglijabila producie de 110 000
de pagini.
Dei i-a luat toate msurile de precauie pentru a putea menine
excepionalul su ritm de scriitur, Bentham a neglijat problema caligrafiei, aa
***
Avem noroc c nimeni nu mai are nevoie de umbra noastr. Altfel, s-ar gsi
destui gata s i-o vnd, la fel cum i vnd rinichii, testiculele sau copiii.
***
***
***
Poate c va veni o vreme cnd cei mai muli dintre oameni vor deveni
incapabili s viseze, iar puinii vistori rmai printre ei vor ajunge s preuiasc
mai mult dect greutatea lor n aur.
Miliardarii lumii nu vor mai licita pentru tablouri de Picasso sau Van Gogh,
ci vor fi gata s ofere sume imense pentru a avea n apropierea lor un vistor.
***
***
***
Filosofia lui Hegel i-ar fi pstrat fora de atracie i pentru oamenii secolului
al XXI-lea doar dac autorul ei ar fi sfrit asemenea lui Nietzsche.
Crile unui om care nu i-a pierdut minile nu mai intereseaz pe nimeni.
***
Rimbaud e singurul poet ce poate fi distribuit n rolul lui James Bond. Ceilali
se mulumesc s-l joace destul de prost pe Don Quijote.
***
***
***
A nnebuni nseamn s tragi dup tine visele din timpul nopii n realitate,
s trieti ca i cum ai continua s visezi.
***
***
***
mi snt prieteni doar aceia care cred c un mare poet e mai important dect
un mare imperiu.
***
***
***
***
***
***
***
Legile lui Dracon prevedeau pedeapsa cu moartea i pentru cei care se fceau
vinovai de lene.
E clar c dac a fi trit n vremea aceea a fi sfrit n minile clului.
***
***
Doar leneii mai pot s salveze lumea, doar abulicii mai pot s pstreze
graniele universului nostru ameninat s se dezintegreze din pricina precipitrii.
A pune stavil grbiilor, hmesiilor, tulburailor, a impune rgazul, linitea,
cercul.
***
***
Oamenii noului imperiu nu vor mai citi vieile sfinilor, ci vieile leneilor.
Nu vindectorul, sfntul Anton din Padova, ci zbavnicul, Antoine de Rivarol.
***
***
***
O uvi din prul lui Napoleon a fost vndut la licitaie pentru 13 000 de
euro. Cumprtorul anonim mai posed, probabil, un fragment din tibia lui Idi
Amin, degetele de la piciorul stng al lui Byron i testiculele unor poei
portughezi.
Dac ar primi suficiente comenzi, chinezii n-ar avea nici o ezitare s produc
mezeluri pentru antropofagi.
***
Un poet care se sinucide trebuie s-i ritualizeze intens moartea, fiindc altfel
risc s fie asemnat cu o coafez ce nghite sod caustic pentru c a fost
prsit de un administrator de bloc.
***
***
***
***
***
***
Doar leneul pricepe adevratul sens al lumii. Ceilali snt mute, simple
mute.
***
***
Dac s-ar mai sclda i astzi n lapte de mgri plus snge de fecioar,
Elisabeta Bathory n-ar mai fi os regal, ci doar un simplu star porno, o rival de
temut a Cicciolinei.
***
***
***
***
***
Poate c textele lui Cioran nu-i vor dobndi adevrata ferocitate dect atunci
cnd vor fi traduse n limba cinilor.
***
***
***
***
Poate c cea mai mare nfrngere a noastr este aceea de a nu avea acces la
visele imbecilului, cci nu e exclus ca imbecilul s fie vistorul suprem...
***
***
Ventrilocul cartezian
***
***
Kafka credea c sfritul lumii a avut loc n 13 noiembrie 1313, iar de atunci
noi continum s trim doar n visele diavolului.
***
Dac ar fi avut 120 de kilograme, Kant n-ar mai fi scris Critica raiunii practice,
ci Critica raiunii gurmande...
Femeile credincioase fac mai mult sex dect cele neduse la biseric ne
anun un titlu de ziar care reproduce concluziile unui studiu britanic. Fie
Mesalina nu mai e la mod, fie ea a devenit soia unui preot bulgar...
***
***
***
Cea mai important oper de art a secolului XXI va fi autopsia unui delfin.
***
***
***
Ultimele cri ale lui Heidegger i-au fost dictate de genialul pitic-ventriloc al
lui Hitler, Uli Gertz, refugiat n secret n noptiera filosofului.
***
***
***
***
***
n China s-a nscut un copil cu dou capete. Nu mai exist nici un Tacitus
care s scrie despre el.
***
***
***
***
______________
CIPRIAN VLCAN
***
***
***
***
***
***
***
Embora tenha contado com vrios suicidas clebres, Paris no tem como
rivalizar, nesse aspecto, com Viena, metrpole do suicdio em srie. Diversas
vezes fui acometido pela sensao de que, em certos perodos, suicidar-se em
Viena se tornara questo mais banal que acender um cigarro.
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
Robespierre empalhado
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
Bentham escrevia 15 pginas por dia. Isso significa quase 5.500 pginas
por ano. Ao longo de 20 anos nesse ritmo, chega-se a uma nada desprezvel
produo de 110.000 pginas.
Embora tenha sido precavido e tomado todas as medidas com vistas a
conseguir manter seu excepcional ritmo de escrita, Bentham descuidou da
questo da caligrafia, de maneira que a maioria de seus manuscritos jazem
indecifrveis dentro de bas gigantescos...
***
***
***
***
Talvez chegue o tempo em que a maioria das pessoas venha a ser incapaz
de sonhar, e os poucos sonhadores que restarem chegaro a valer mais que
seu prprio peso em ouro.
Bilionrios de todo o mundo no participaro mais de leiles de telas
assinadas por Picasso ou Van Gogh, mas se disporo a oferecer somas imen-
sas s para ter um sonhador ao seu lado.
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
So meus amigos somente aqueles que acham que um grande poeta seja
mais importante que um vasto imprio.
***
***
***
***
***
***
Claude Lvi-Strauss morreu aos 100 anos. Jacqueline de Romilly aos 97.
Pode-se dizer que os acadmicos franceses tendem literalmente a se tornar
imortais.
Sempre tive fascinao pela jaula em que Bayezid foi mantido. Trans-
formar imperadores em macacos de luxo e exibi-los para a multido no
como deuses, mas como animais.
***
***
***
***
***
***
***
***
***
Um poeta suicida deve ritualizar muito bem sua morte, caso contrrio
corre o risco de se parecer com uma cabeleireira que engole soda custica por
ter sido abandonada por um sndico.
***
***
***
***
***
***
***
***
Se hoje em dia ela ainda tomasse banho em leite de mula com sangue de
virgem, Elisabeth Bthory no seria mais de nobre estirpe, mas uma simples
estrela porn, temvel rival da Cicciolina.
***
***
***
***
***
O guarda-livros de Pessoa
***
***
***
Para Pessoa, est claro que o homem no veio ao mundo para fundar
imprios, mas para sonhar.
***
***
***
O ventrloquo cartesiano
provvel que Ulisses ainda hoje estivesse com Circe caso ela no
houvesse transformado seus camaradas de viagem em porcos, mas em bor-
boletas...
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
***
Amiel e o canibal|Fernando
Fernando Klabin (trad.) 246
A LITERALIDADE DA TRADUO
FRANCO FORTINI
247
LA LETTERARIET DELLA TRADUZIONE
Si prendano in considerazione i periodi di sviluppo
della traduzione poetica e gli autori tradotti.
______________
FRANCO FORTINI
1 La prima edizione dellantologia Scrittori inglesi e americani a cura di Emilio Cecchi apparve nel 1935 per la Carabba di
Lanciano; del 1947 ledizione accresciuta Mondadori. Mario Praz cur nel 1936, per la Principato di Messina,
lAntologia della letteratura inglese e una scelta degli scrittori americani.
2 La prima edizione dei Lirici del Cinquecento a cura di Carlo Bo apparve nel 1941 per Garzanti.
3 Lidea simbolista il titolo dellantologia di poeti simbolisti francesi curata da Mario Luzi e pubblicata nel 1959 da
Garzanti.
4 P. Valry, Charmes: ou Poeme, Edition de la Nouvelle Revue Francaise, Paris, 1922.
5 Americana: raccolta di narratori dalle origini ai nostri giorni, a cura di E. Vittorini, Bompiani, Milano, 1941 (n. ed. 2002).
Lantologia fu censurata ma riapparve per Bornpiani nel 1942, senza le note di Vittorini e con una prefazione di E.
Cecchi. Vi collaborarono, fra gli altri, Montale e Pavese.
* In un suo scritto a proposito delle mie traduzioni (in Quattro studi sul tradurre, a cura di G. Lonardi, Verona 1983) L.
Lenzini rammenta che translitterazione si oppone a traduzione-rifacimento quando, nella traduzione, sui valori
fonosimbolici prevale lorganizzazione logico-sintattica. Non per appena una questione di classificazione ma di
gerarchia di elementi costitutivi prima che della traduzione, del testo che viene tradotto. questo un punto sul quale
fra lettura formalista e non formalista il conflitto insuperabile.
6 Si vedano in proposito le pagine dedicate a Pasolini nel saggio Le poesie italiane di questi anni, in F. Fortini, Saggi italiani
cit., pp. 124-125, poi in Saggi ed epigrammi, cit., pp. 590-591, dove tra i rifacimenti o pastiches pasoliniani Fortini elenca le
imitazioni e i calchi dai provenzali e dal Romancero ne La meglio giovent, il Rimbaud dellUsignuolo, il Baudelaire di Rcit.
7 Cfr. di E. Sanguineti la traduzione delle Baccanti, Feltrinelli, Milano, 1968 e del Satyricon, Genova, Palazzi, 1969; n. ed.
Einaudi, 1970.
8 P. Eluard, Poesia ininterrotta, trad. a cura di F. Fortini, Einaudi, Torino, 1947 e Poesie, Einaudi, Torino, 1955; n. ed.
Einaudi, Torino, 1966 e Milano, Mondadori 1969. Si confrontino, per la lettura fortiniana di Eluard, lIntroduzione del
1955 e la Nota per ledizione 1966.
______________
FRANCO FORTINI
1 Pier Vincenzo Mengaldo, Poeti italiani del Novecento. Milano: Mondadori, 1978. (n.a.)
2 Sculo XX. (n.t.)
3 Rifacimento, em italiano. O rifacimento no necessariamente uma traduo, mas, sim, uma reelaborao, uma
reescritura, por exemplo, se pensarmos na escritura de Orlando Furioso de Ludovico Ariosto, ela , de certo modo, um
rifacimento do poema Orlando innamorato de Matteo Maria Boairdo. Portanto, aqui estamos usando no sentido de
reescritura. (n.t.)
4 Referente aos membros da revista Voce, fundada em 1908 por Giuseppe Prezzolini e Giovanni Papini. (n.t.)
5 A primeira edio da antologia Scrittori inglesi e americani, organizada por Emilio Cecchi, foi publicada em 1935 pela
editora Carabba, de Lanciano; de 1947 a edio ampliada da Mondadori. Mario Praz organizou, em 1936, para a
editora Principato, de Messina, a Antologia della letteratura inglese e una scelta degli scrittori americani. (n.a.)
6 A primeira edio de Lirici del Cinquecento, organizada por Carlo Bo, surgiu em 1941 pela Garzanti. (n.a.)
7 Lidea simbolista o ttulo da antologia de poetas simbolistas franceses, organizada por Mario Luzi e publicada em 1959
10 Americana: raccolta di narratori dalle origini ai nostri giorni, organizada por Elio Vittorini, Milano: Bompiani, 1941 (nova
edio em 2002). A antologia foi censurada pelo regime de Mussolini, mas foi publicada novamente pela Bompiani em
1942, sem as notas de Vittorini e com um prefcio de Emilio Cecchi. Colaboraram edio, entre tantos, Montale e
Pavese. (n.a.)
11 Num texto seu a propsito das minhas tradues (In: Quattro studi sul tradurre, organizado por Gilberto Lonardi,
Verona, 1983), Luca Lenzini relembra que a transliterao se ope traduo-reescritura quando, na traduo, sobre os
valores fonossimblicos, prevalece a organizao lgico-sinttica. Assim, no apenas uma questo de classificao,
mas de hierarquia de elementos constitutivos antes mesmo de ser um problema de traduo, do texto que traduzido.
este o ponto sobre o qual entre leitura formalista e no formalista o conflito insupervel. (n.a.)
12 Pequena composio potica, em quadras, para ser cantada. (n.t.)
13 Leiam-se as pginas dedicadas a Pasolini no ensaio Le poesie italiane di questi anni, In: Franco Fortini, Saggi italiani, p.
124-125, depois em Saggi ed epigrammi, p. 590-591, onde, entre as reescrituras ou pastiches pasolinianos, Fortini elenca as
imitaes e os decalques dos provenais e do Romanceiro em La meglio giovent, o Rimbaud do Usignuolo, ou o
Baudelaire de Rcit. (n.a.)
14 Cfr. de Edoardo Sanguineti a traduo das Baccanti, Feltrinelli, Milano, 1968, e do Satyricon, Genova, Palazzi, 1969;
nova ed. Einaudi, Torino, 1966 e Milano, Mondadori, 1969. Interessante confrontar, para a leitura fortiniana de luard,
a Introduzione de 1955 e a Nota per ledizione de 1966. (n.a.)
260
CON PERMISO DE LOS CERVANTISTAS
Cervantes es hombre de camino y de mesones:
ha viajado mucho y ha sentido mucho.
_______
AZORN
CERVANTES Y EL DINERO
L a novela del cautivo es la novela del dinero; vemos brillar el oro, es-
cuchamos su tintineo, lo sopesamos. En tierras de frica, por una
ventanita, arrojan un da un envoltorio con monedas de oro; otro da echan
otro atadijo, tambin con ureas monedas; das despus, en otro burujo,
vienen multitud de monedas de oro y de plata; el contento se esparce con las
monedas. Y por un jardn vemos avanzar una joven cargada con un cofrecito
lleno de monedas de oro y joyas; tanto pesa, que apenas puede sostenerlo en
sus brazos. Ese cofrecito, horas despus, es arrojado al mar. Solo vemos, en
alta mar, cuarenta escudos de oro; cuarenta escudos que la cortesa de un
corsario francs regala a unos fugitivos espaoles que, por cautela, han
guardado silencio. Llevaba acaso dinero en sus andanzas el gran Don
Quijote? Lo llevaba el Quijote chico, licenciado Vidriera, Toms Rueda? Y
para qu queran el dinero Don Quijote en su locura y Toms Rueda en la
suya? Sancho Panza se encuentra en el corazn de Sierra Morena una bolsita
con dinero; la ha abandonado un joven, Cardenio, exentado de la sociedad; si
no tiene ya nada que ver Cardenio con la sociedad, vuelto al estado natural,
para qu habr de servirle el dinero? Sancho, con toda tranquilidad, puede
apropiarse ese caudalejo. Y Sancho, tan codicioso de cumquibus, se lo
apropia. Cuntos das es Sancho gobernador de la nsula Barataria? Hart-
zenbusch quiere que sean diecisiete. Lo que no se comprende por lo absurdo,
por lo fabuloso, es que Sancho, ansioso siempre de metales, no pida, al
_______
AZORN
CERVANTES E O DINHEIRO
__________________
WILLIAM H. HODGSON
T hats er, exclaimed the old whaler to my friend Trenhern, as the yacht
coasted slowly around Nightingale Island. The old fellow was pointing
with the stump of a blackened clay pipe to a small islet on our starboard
bow.
Thats er, Sir, he repeated. Middle Islet, an well open out ther cove
in er bit. Mind you, Sir, I dont say as ther ship is still there, an if she is,
youll bear in mind as I told you all erlong as there werent one in er when
we went aboard. He replaced his pipe, and took a couple of slow draws,
while Trenhern and I scrutinized the little island through our glasses.
We were in the South Atlantic. Far away to the north showed dimly the
grim, weather-beaten peak of the Island of Tristan, the largest of the Da
Cunha group; while on the horizon to the Westward we could make out
indistinctly Inaccessible Island. Both of these, however, held little interest
for us. It was on Middle Islet off the coast of Nightingale Island that our
attention was fixed.
There was little wind, and the yacht forged but slowly through the
deep-tinted water. My friend, I could see, was tortured by impatience to
know whether the cove still held the wreck of the vessel that had carried his
sweetheart. On my part, though greatly curious, my mind was not
sufficiently occupied to exclude a half conscious wonder at the strange
coincidence that had led to our present search. For six long months my
friend had waited in vain for news of the Happy Return in which his
__________________
WILLIAM H. HODGSON
______________
SACHER-MASOCH
Gott hat ihn gestraft und hat ihn in eines Weibes Hnde gegeben.
Buch Judith 16. Kap. 7.
Ein Seltsamer Traum, sprach Severin, als ich zu Ende war, sttzte die
Arme auf die Knie, das Gesicht in die feinen zartgederten Hnde und
versank in Nachdenken.
Ich wute, da er sich nun lange Zeit nicht regen, ja kaum atmen wrde,
und so war es in der Tat, fr mich hatte indes sein Benehmen nichts
Auffallendes, denn ich verkehrte seit beinahe drei Jahren in guter
Freundschaft mit ihm und hatte mich an alle seine Sonderbarkeiten gewhnt.
Denn sonderbar war er, das lie sich nicht leugnen, wenn auch lange nicht
der gefhrliche Narr, fr den ihn nicht allein seine Nachbarschaft, sondern
der ganze Kreis von Kolomea hielt. Mir war sein Wesen nicht blo
interessant, sondern und deshalb passierte ich auch bei vielen als ein
wenig vernarrt in hohem Grade sympathisch.
Er zeigte fr einen galizischen Edelmann und Gutsbesitzer wie fr sein
Alter er war kaum ber dreiig eine auffallende Nchternheit des
Wesens, einen gewissen Ernst, ja sogar Pedanterie. Er lebte nach einem
minutis ausgefhrten, halb philosophischen, halb praktischen Systeme,
gleichsam nach der Uhr, und nicht das allein, zu gleicher Zeit nach dem
Thermometer, Barometer, Aerometer, Hydrometer, Hippokrates, Hufeland,
Plato, Kant, Knigge und Lord Chesterfield; dabei bekam er aber zu Zeiten
heftige Anflle von Leidenschaftlichkeit, wo er Miene machte, mit dem
Kopfe durch die Wand zu gehen, und ihm ein jeder gerne aus dem Wege
ging.
Whrend er also stumm blieb, sang dafr das Feuer im Kamin, sang der
groe ehrwrdige Samowar, und der Ahnherrnstuhl, in dem ich, mich
schaukelnd, meine Zigarre rauchte, und das Heimchen im alten Gemuer
sang auch, und ich lie meinen Blick ber das absonderliche Gerte, die
Tiergerippe, ausgestopften Vgel, Globen, Gipsabgsse schweifen, welche in
seinem Zimmer angehuft waren, bis er zufllig auf einem Bilde haften blieb,
das ich oft genug gesehen hatte, das mir aber gerade heute im roten
Widerschein des Kaminfeuers einen unbeschreiblichen Eindruck machte.
Es war ein groes lgemlde in der krftigen farbensatten Manier der
belgischen Schule gemalt, sein Gegenstand seltsam genug.
Ein schnes Weib, ein sonniges Lachen auf dem feinen Antlitz, mit
reichem, in einen antiken Knoten geschlungenem Haare, auf dem der weie
Ich schlug das Titelblatt um und las: Das Folgende habe ich aus meinem
damaligen Tagebuche zusammengestellt, weil man seine Vergangenheit nie
unbefangen darstellen kann, so aber hat alles seine frischen Farben, die
Farben der Gegenwart.
______________
SACHER-MASOCH
4Helena: esposa do rei de Esparta Menelau, foi levada por Pris a Troia dando um pretexto guerra; Dalila: cortes
comprada pelos filisteus para se envolver com Sanso e descobrir o segredo de sua fora; Catarina II: imperatriz alem
da Rssia [1729-1796]; Lola Montez: danarina irlandesa, conhecida por sua dana da tarntula [1821-1861]. (n.t.)
*
Estranho sonho, disse Severin quando cheguei ao fim. Apoiou os
braos sobre o joelho, a face nas finas mos de veias delicadas, e mergulhou
em reflexo.
Eu sabia que agora ele no se moveria por muito tempo, e mal respiraria, e
era assim, de fato. Porm, para mim, seu comportamento nada tinha que
chamasse a ateno, pois h quase trs anos tenho com ele relaes de boa
amizade e me acostumei s suas excentricidades. Pois ele era excntrico, no
se podia negar, quando no o louco perigoso que no s toda sua vizinhana,
mas sim todo o distrito de Kolomea6, acreditava que era. Para mim, sua
essncia no era apenas interessante, mas tambm e por isso eu passava
para alguns como um pouco louco simpaticssima.
Para um nobre da Galcia7, proprietrio, bem como para sua idade mal
passara dos trinta , demonstrava uma impressionante austeridade do ser,
uma certa seriedade, at mesmo pdanterie. Vivia segundo um sistema, meio
filosfico, meio prtico, cumprido minuciosamente, bem como segundo o
relgio, e no s isso, ao mesmo tempo segundo o termmetro, barmetro,
aermetro, hidrmetro, Hipcrates, Hufeland, Plato, Kant, Knigge e Lorde
Chesterfield8; mas com isso tinha s vezes violentos acessos de mpeto,
quando se dispunha a atravessar a parede com a cabea, e qualquer um sairia
de bom grado do seu caminho.
Enquanto ele ficava calado, o fogo cantava na lareira, cantava o grande e
venervel samovar, e a cadeira ancestral em que eu, balanando-me, fumava
meu charuto, e o grilo nos velhos muros tambm cantava, e eu deixava meu
olhar vagar sobre a extravagante decorao, esqueletos de animais, pssaros
empalhados, globos, moldes de gesso, que estavam amontoados em seu
quarto, at que meu olhar deteve-se por acaso sobre um quadro que eu j
havia visto muitas vezes, mas que me causava hoje uma impresso in-
descritvel na rubra claridade do fogo da lareira.
Galicja: regio histrica da Europa Oriental, estende-se do sul da Polnia ao oeste da Ucrnia. (n.t.)
7 [pol.]
8 Hipcrates: mdico grego [ca. 460-377 a.C.]; Hufeland: mdico alemo [1762-1836]; Plato: filsofo grego [ca. 428-
348 a.C.]; Kant: filsofo alemo [1724-1804]; Knigge: ensasta e romancista alemo [1752-1796]; Lorde Chesterfield:
estadista ingls [1694-1773]. (n.t.)
Div turco, espcie de sof baixo sem apoio para as costas. (n.t.)
9 [fr.]
Cada um de dois objetos de arte que, expostos simetricamente, formam um par. (n.t.)
10 [fr.]
11 VecellioTiziano: pintor italiano da escola veneziana na alta Renascena [ca. 1486-1576], o quadro de ca. 1555, e est
atualmente na National Gallery of Art, em Washington. (n.t.)
12 Os amores so divindades infantis subordinadas a Vnus e Cupido. (n.t.)
Virei a pgina do ttulo e li: Compilei o que segue do meu dirio daquela
poca, pois que nunca se pode apresentar seu passado de forma imparcial,
tudo tem suas cores frescas, as cores do presente.
16 Cena da tragdia de Goethe no Jardim de Marta, quando Mefistfeles dirige-se a Fausto. (n.t.)
Texto traduzido: , . . .
. . . : , 1984. . 305-314.
_________________________
. ,
,
, ,
.
. , ,
,
,
, .
,
, ,
.
.
,
. ,
, ,
,
, , .
, ,
, ,
. ,
, .
, .
*
**
, ,
.
, , ,
,
, .
.
*
**
,
, .
,
, ,
. ,
. ,
, ,
*
**
! ;
!
,
, ,
, , ,
,
; ,
.
; , ,
*
**
, .
,
, ,
.
, ,
.
, ,
,
,
. ,
. ,
,
. .
, ; .
.
, ,
, ,
( )
.
, :
.
, ,
.
,
, .
, , ;
, ,
, , ,
, ;
*
**
,
, ,
.
, ,
.
. ,
,
, ,
.
.
,
,
, .
, , .
,
,
. , .
, ,
________________________
ALXANDROS PAPADIAMNTIS
... N aquela noite eu subira mais uma vez montanha para encontrar minha
prima Mahula. Para dizer a verdade, eu no sabia com certeza que a
encontraria, mas ia movido pela paixo, conduzia meus passos a uma pe-
regrinao e sentia a necessidade de atiar antigas recordaes.
Era a ltima vez em que eu veria naquele stio desolado minha prima
Mahula. Na primeira vez, vinte anos antes, eu a encontrara nas profundezas
de um carvalhal, prximo a um enorme nicho ou santurio de gigantescos
blocos marmreos que provavelmente fora templo dos deuses da poca an-
terior a Prometeu. Adjacente quele estranho edifcio, o qual exibia como
rosto de Esfinge a sua fachada grfica, havia uma miservel capela de tempos
mais recentes, dedicada ao nome da Santa Mrtir Anastsia. L eu encontrara,
vinte anos antes, minha prima Mahula.
Nos fins do outono ela havia ido junto com um padre para oficiar no
templete. Finda a liturgia, o padre bebeu seu caf e sua raki1, do lado de fora,
bem diante da porta da ermida, a cu aberto, prximo ao fogo que fora aceso
para o servio do turbulo e para o zeon2, despediu-se da mulher e apartou-se.
Minha prima Mahula permaneceu, junto com sua filha de sete anos e com
outras duas mulheres, vizinhas suas, que a acompanharam na expedio.
Estas percorriam as colinas e os crregos nas cercanias do templo, coletando
folhas selvagens e cogumelos. Minha prima Mahula, eis o que ela fez.
*
**
*
**
*
**
Oh! sete apenas?... Setenta vezes sete voltas em torno do templo da Santa
Anastsia eu precisaria dar agora!... Tantas vezes circundara meu corao o
espinho do amor amargo, tantas vezes o apertara a paixo rptil e prfida...
temente, no ousei dizer Santa, sentia vergonha de confessar para mim
mesmo que eu era, nesta idade, presa e joguete da paixo...
Mas para que haveria eu de oferecer crios e benjoim, para que haveria eu
de cingir o templo com velas? A Santa podia talvez me curar, mas eu no
desejava ser curado. Preferiria consumir-me lentamente nas chamas... H, no
Paraso, Santos que acolhem as preces dos apaixonados?... Qui existira nos
tempos de antanho, ao lado da ermida da Desencantadora, naquele enig-
mtico antigo edifcio de enormes blocos marmreos, um templo de Afro-
dite, qui existira um altar de Eros?
Oh! e, todavia, eu me dissolvia... por horas a fio desejava, se assim fosse
possvel, ser curado. Acode, Santa Anastsia!
*
**
3Nossa Senhora Kunistra (forma dialetal de Eikonistria) a padroeira da ilha de Skithos. (n.t.)
4 As referncias ao mundo de cima ( ) significando mundo dos vivos e ao mundo de baixo (
) significando mundo dos mortos sobrevivem no idioma grego moderno. Trata-se de uma memria
cristalizada na lngua cujas origens remetem Antiguidade pag, quando se acreditava na existncia do mundo dos
mortos embaixo da terra, mas que no traduz a real cosmoviso neogrega (crist). (n.t.)
*
**
A Desencantadora|Tho
Tho de Borba Mossburger (trad.) 349
A CANTILENA DE SANTA EULLIA
ANNIMO
_________
ANONYME
_________
ANNIMO
________
NITHARD
________
NITARDO
Os Juramentos de Estrasburgo|Henrique
Henrique Martins de Morais (trad.) 360
IMAGEM DE MENILEK:
REI DOS REIS DE ETIPIA
HERUY WELDE SELASSIE
Rei dos reis de Etipia. Trad. de Francisco Maria Esteves Pereira. In. A
poesia etipica, separata do Boletim da Segunda Classe,
Classe volume VIII,
Academia das Scincias de Lisboa. Coimbra: Imprensa da Universidade,
1915.
O AUTOR: Heruy Welde Selassie (1878-1938) 1938) foi ministro das Rela-
Rela
es Exteriores da Etipia e escritor de lngua amrica.
amrica Reconhecido
como um dos mais importantes intelectuais do incio do sculo XX
de seu pas, reputao que ganhou entre seus conterrneos por seus
escritos acerca da histria da Etipia,, ao longo de sua carreira pu-
blicou 28 livros, desde estudos historiogrficos
toriogrficos poesia de cunho
tradicional etope.
Os Juramentos de Estrasburgo|Henrique
Henrique Martins de Morais (trad.) 361
| (Heruy
Heruy Welde Selassie) 362
_____________
___________________
HERUY WELDE SELASSIE
1 Em turco basci buzuq, tropas irregulares que ficaram em Massua ao servio da Itlia, depois da ocupao da mesma
ilha pelos italianos. (n.t.)
2 Mileto, nome derivado do da cidade de Mileto, designa um tecido no de l, da cor de prpura, do qual se faziam
vestidos. (Dilmann, Lex aeth., c. 147). ste tecido anlogo ao damasco. (n.t.)
4 Cf. Cant., 5, 13; 8, 2. A palavra reh designa uma planta odorfera, cuja espcie no est bem determinada, como murta,
trevo de cheiro, etc. (Dillmann, Lex aeth., c. 274), e provavelmente um perfume extrado da mesma planta.
(1977)
On the wasteline,
Heartbreak, mainline,
In a hurry to get somewhere.
Divorced from whats real so early.
All a waste of nothing really.
Arrive too late dont you know youre out of touch?
Nervous feeling,
No scene stealing,
Can you reach the outer limits?
Stuck inside your pen too long,
Forgotten moves where you went wrong.
Youve lost the feeling, now youre out of touch.
Empty station,
Too long waiting,
In a hurry to get somewhere,
Divorced from everything so early,
All a waste of nothing really,
You were never there always out of touch.
(1977)
Na linha de resduos,
Corao partido, via principal,
Na pressa de chegar a algum lugar.
Divorciado da realidade to cedo.
No fundo, um desperdcio de nada.
Chegar tarde demais Voc
sabe que est fora de contato?
Passado o prazo,
Tudo a seu tempo.
Na pressa de conseguir algo.
Olhando para suas duas caras,
Alimentando suas manias privadas.
Voc est por sua conta fora de contato.
Sensao nervosa,
Sem roubo de cena,
Voc consegue alcanar os limites exteriores?
Preso dentro de sua caneta tempo demais,
Atos esquecidos onde voc errou.
Voc perdeu o sentimento, agora voc est fora de contato.
Estao vazia,
Muito tempo espera,
Na pressa de chegar a algum lugar,
Divorciado de tudo to cedo,
No fundo, um desperdcio de nada, TRADUO DE
GLEITON LENTZ
Voc nunca esteve a, sempre fora de contato.
QUADRINHOS DE
ALINE DAKA
Index 380
Index 381
Index 382
Index 383
Index 384
Index 385
Index 386
Index 387
Index 388
INDEX
CAPA:
INTERNAS:
Aline Daka (p. 3)
Andrmeda, 2014
Nanquim sobre papel
ARQUIVO (n.t.)
VINHETAS:
Fotos de:
Gleiton Lentz
(pp. 8, 174, 205, 246, 285, 349 e 360)
ARQUIVO (n.t.)
ENTRADAS:
Franciszek murko (p. 9)
Detalhe de Uma mulher, c. 1900
leo sobre tela
MUZEUM NARODOWE W WARSZAWIE, VARSVIA
Index 389
Alejandro Gonzlez Trujillo (Apu-Rimak) (p. 125)
Casal punense, [s.d.]
leo sobre tela
GALERA JOHN HARRIMAN, MIRAFLORES
Index 390
REGISTRO:
MEMRIA:
QUADRINHOS:
Aline Daka (pp. 381-388)
Fora de Contato/Out of Touch, 2014
Sobre poema de Ian Curtis
Nanquim sobre papel
ARQUIVO (n.t.)
CONTRACAPA:
Miguel Sulis
Jerusalm Oriental, Palestina, 2012
Fotografia
ARQUIVO (n.t.)
*
A (n.t.) | 8 acabou-se de editar em 15 de abril de 2014.
Fontes ocidentais: Book Antiqua, Baramond
Grego e russo: Palatino Linotype
Geez: Abyssinica
Index 391
(n.t.)|
(n.t.)|Jerusalm Oriental
COSMOPOLIZE-SE
SE Index 392