Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Secrecoes
Secrecoes
1. Secreo Salivar
Funes da Saliva
a- A diluio, pelo volume secretado, e o efeito lubrificante da mucina (uma glicoprotena)
so convenientes para a deglutio. A ritmos mximos de secreo, as glndulas salivares
podem secretar at 1 ml/min.g de tecido, isto o prprio peso por minuto. A dissoluo de
alimentos slidos importante para a percepo gustativa.
b- Mantendo mida a mucosa bucal e faringeana, importante para a higiene, preveno de
infeces e crie. Importante para a fala. A Xerostomia sndrome caracterizada pela secreo
salivar deficiente.
c- Funo digestiva pela secreo da 1,4 amilase (ptialina). Outras enzimas,, como a
RNAase, DNAase, lipase, lisozima, peroxidase e calicrena, tambm so secretadas.
- 1,4 amilase: semelhante amilase pancretica, hidrolisa ligaes (1,4) internas na
cadeia do polissacardio. No hidrolisa as ligaes da extremidade nem as (1,6). De sua
ao resultam, portanto, maltose, maltotriose e isomaltose (dextrinas de limite ).
- A imunoglobulina A (IgA) secretada na saliva.
Fisiopatologia
1. Reveja a estrutura molecular do amido e indique os pontos de clivagem pela amilase salivar.
A digesto completa resulta em que espcies qumicas? Explique. Discuta a relevncia
fisiolgica da hidrlise do amido por esta enzima.
2. Reproduza os grficos de concentrao de Na+ , K+, Cl- e bicarbonato da saliva em funo
dos ritmos de secreo, comparando com as concentraes plasmtica destes eletrlitos. Por
que acido o pH da saliva secretada em ritmos baixos e alcalino o pH nas secrees
abundantes?
3. Em um esquema com cinos e dutos, represente os processos de secreo e reabsoro de
eletrlitos de que resulta a formao da saliva.
4. Faa um esquema das clulas acinares, indicando os mecanismos de transporte nas
membranas, essenciais para a produo da saliva primria. Faa um segundo esquema, para
as clulas tubulares, com os mecanismos de transporte que promovem a modificao da
concentrao da saliva. Com base no modelo e nos mecanismos celulares, explique porque as
concentraes so dependentes do fluxo.
5. Esquematize a seqncias de eventos deste a estimulao do parassimptico colinrgico at
o resultante aumento da secreo de eletrlitos e proteinas na saliva (receptores, sinalizao
intracelular, possveis efetores). Repita a discusso para a estimulao simptica
-adrenrgica.
6. Discuta o controle, neural e humoral, do fluxo sangneo para as glndulas salivares.
7. Investigue as principais patologias da secreo salivar.
Componentes orgnicos.
Pepsinognio: protena que hidrolisada na luz, pelo pH cido, dar a pepsina, uma
endopeptidase. H pepsinas da classe I que so produzidas pelas clulas da mucosa oxntica e
as da classe II, produzidas pela mucosa gstrica e pelas glndulas de Brunner, no duodeno. O
pH timo para a ao desta peptidase est abaixo de 3 e a enzima se desnatura a pH alcalino.
Em humanos o pepsinognio produzida pelas clulas principais e estocado em vesculas que,
sob estmulo, so liberadas por exocitose.
Lipase: esta hidrolisa triglicerdios com cidos graxos de cadeia curta.
Mucina: glicoprotena que, polimerizada, forma o gel da barreira mucosa.
Fator intrnseco: o nico componente da secreo gstrica indispensvel. um protena
de 55 kDa que forma com a vitamina B12 um complexo resistente hidrlise e que,
reconhecido por receptores nas clulas da mucosa do intestino delgado, absorvido. Sem esta
protena no h absoro da protena, com a conseqente anemia.
Componentes eletrolticos. Os principais sais so o NaCl e o KCl. A secreo de HCl tal que o
pH pode estar abaixo de 2,0. As concentraes dos vrios ons variaM com o ritmo de
secreo: com secreo a ritmo alto, o HCl o principal soluto, e a soluo tende
isotonicidade com o plasma. Para ritmos basais de secreo predomina o NaCl como soluto e
o fluido hipotnico ao plasma. A concentrao de K+, sempre maior que a plasmtica, eleva-
se com o ritmo de secreo.
Mucosa e glndulas gstricas. A mucosa gstrica formada por clulas secretoras de mucina e
de bicarbonato. As glndulas so invaginaes no assoalho do estmago. A citologia das
glndulas varia segundo a regio do estmago: no fundo predominam as clulas secretoras de
muco, no corpo as clulas secretoras de pepsinognio e de HCl e no antro as clulas
secretoras de muco e as endcrinas, secretoras de gastrina. O pescoo da glndula formado
por clulas secretoras de muco. Nesta regio esto, ainda, clulas indiferenciadas, com
capacidade de mitose, e que repem as clulas perdidas. Mais profundamente nas glndulas
da regio do corpo h clulas oxnticas ou parietais e clulas principais. As primeiras secretam
HCl, as segundas produzem o pepsinognio.
A clulas oxnticas. Estas clulas sofrem enormes mudanas estruturais quando passam do
estado de repouso para o de secreo de HCl. No repouso o citoplasma atravessado por
canalculos que se abrem no espao luminal e o citoplasma est repleto de estruturas tubulo-
vesiculares. A estimulao promove a fuso das vesculas com a membrana dos canalculos,
amplificando enormemente a rea de membrana que contm os sistemas de transporte para o
HCl. Fundamental para a secreo do HCl a bomba de H +-K+ na membrana apical. H ainda
na mebrana apical canais para K+ e para Cl-. O H+ secretado pela bomba fornecido pela
reao de hidrato do CO2. O bicarbonato formado trocado, na membrana basolateral, por
Cl-. Na membrana basolateral h ainda bomba de Na+-K+ e canais para K+. Tanto a bomba de
Na+-K+ como os canais para Cl- apicais so modulados pela kinase dependente de cAMP e por
Ca2+. Na membrana basolateral h receptores para acetilcolina e para a gastrina, associados
sinalizao intracelular por Ca2+ e por IP3. Os receptores para histamina, de tipo H2, tem o
cAMP como sinalizador intracelular.
As clulas principais. Estas secretam o pepsinognio por exocitose de vesculas que o contm,
formadas no aparelho de Golgi. Na membrana basolateral h receptores para o VIP e secretina
e receptores b -adrenrgico que utilizam o cAMP como mensageiro intracelular. Receptores
para acetilcolina e para gastrina e CCK mobilizam a cascata do DAG e IP 3.
a- Fase ceflica: Os estimulos gustativos, visuais e olfativos desencadeiam o reflexo, que utiliza
o vago para a estimulao das vrias vias que a nvel da mucosa levam produo da
secreo. H diversas reas no SNC operando no controle da secreo. Certamente no
hipotlamo h destas reas. Esta fase foi estudada com a coleta da secreo gstrica em
animais com fstula esofgica.
c- Fase intestinal. A entrada do alimento no duodeno leva, por circuitos neurais e endcrinos,
modificao da atividade motora e secretora do estmago. Peptdios e aminocidos no
duodeno estimulam a liberao de gastrina e de oxintina, que aumentam a motilidade e a
secreo gstricas. Se o pH o quimo que penetra o duodeno menor que 5, h liberao de
secretina e de GIP que ao inibir a liberao de gastrina, reduz a secreo gstrica. Gorduras
estimulam o duodeno a secretar a CCK que sendo um agonista pouco potente para o receptor
da gastrina, inibe a ao deste. Outro hormnio inibitrio, ainda desconhecido quimicamente,
a bulbogastrona.
4. Secrees pancreticas
4.1- Pncreas excrino e endcrino.
4.2- Estrutura do pncreas excrino: lbulos, cinos e dutos.
4.3- gua e eletrlitos: os principais e relao entre concentrao e ritmo de secreo.
Secreo nos cinos e nos dutos e, quanto a estes, diferenas entre os vrios segmentos.
Mecanismos celulares da secreo e modulao desta por secretina e pela colecistocinina
(CCK).
4.4- Enzimas. As enzimas so secretadas pelos cinos das glndulas pancreticas. A
colecistocina intestinal o estmulo hormonal importante, que potencializado pela secretina. A
gastrina ocupa o receptor da CCK, pois as molculas so semelhantes, mas o efeito
estimulatrio pouco. A inervao parassimptica colinrgica estimula a secreo das
protenas.
4.4.1- Proteases. As proteases, por razes bvias, so secretadas na forma de pr-
enzimas, inativas. A enteroquinase secretada pelo intestino delgado hidrolisa o tripsinognio a
tripsina que, uma vez produzida, cliva mais tripsinognio e o precursores da quimotripsina,
carboxipeptidase A e B e elastase. Sob a catlise por estas enzimas as protenas so
convertidas a aminocidos e pequenos peptdios. Os aminocidos e peptdos com at quatro
aminocidos so transportados por carregadores da membrana apical. Os peptdios so
hidrolisados por proteases em organelas intracelulares. Pequenos peptdios inibidores das
proteases so tambm produzidos pelas clulas acinares. Estes se ligam com afinidade
elevada as proteases respectivas e as mantm inativas. Previnem ao proteoltica por
ativao precoce das proteases ainda nos dutos.
4.4.2- -1,4-amilase. Em tudo semelhante salivar.
4.4.3- Lipases. A triacilglicerol hidrolase hidrolisa as ligaes ster 1 e 1' de triglicerdios,
produzindo monoglicerdios. So lipases que agem na interface lipdio-gua e devem ser
protegidas dos cidos biliares pela colipase, de secreo tambm pancretica. A emulsificao
das gorduras fundamental para ao eficiente da lipase. A hidrolase de steres do colesterol
produz colesterol e cidos graxos. Finalmente, a fosfolipase A2 hidrolisa a ligao ster dos
fosfolipdios, produzindo cido graxo e lisofosfatdio.
4.4.4- RNAase e DNAase