Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
EXATAS
Introdução: Uma EDO
M ( x, y ) dx N ( x, y )dy 0 (FD)
dg ( x, y ) M ( x, y ) dx N ( x, y ) dy
M N
y x
Exs: Em cada caso, verificar se a EDO é exata, e em seguida obter sua
solução geral:
dy 2 xy
Ex1)
dx (1 x ²)
(1 x ²)dy 2 xydx
2 xydx (1 x ²)dy 0
Teste:
M
M ( x, y ) 2 xy 2x
y
N
N ( x, y ) 1 x ² 2x
x
A EDO é exata.
Para resolver a EDO, inicialmente solucionamos as equações:
g M ( x, y )
g g x
dx dy M ( x, y ) dx N ( x, y )dy
x y g N ( x, y )
y
g g
x
M ( x, y )
x
2 xy g ( x, y ) 2 xydx x ² y f ( y )
...
g df
N ( x, y ) ( x ² y f ( y )) 1 x ² x ² 1 x²
y y dy
df
dy
1 df dy df dy f ( y ) y k
Então:
g ( x, y ) x ² y f ( y )
g ( x, y ) x ² y y k
g ( x, y ) constante
x ² y y k constante
x² y y C
C
y ( x ² 1) C y ( x)
x² 1
x ² cos y
Ex2) ( x sen y ) dx 2 y dy 0
2
Teste:
M
M ( x, y ) x sen y x cos y
y
x ² cos y N
N ( x, y ) 2y x cos y
2 x
A EDO é exata
Solução:
g g
x
M ( x, y )
x
x sen y g ( x, y ) x sen ydx
x ² sen y
g ( x, y ) f ( y)
2
...
g x ² sen y x ² cos y
N ( x, y ) f ( y) 2y
y y 2 2
x ² cos y df x ² cos y df
2y 2 y
2 dy 2 dy
df 2 ydy df 2 ydy f ( y ) y ² k
Então:
x ² sen y
g ( x, y ) f ( y)
2
x ² sen y
g ( x, y ) y² k
2
Solução geral:
g ( x, y ) constante
x ² sen y
y ² k constante
2
x ² sen y
y² C
2
x ² sen y 2 y ² C
Fatores Integrantes: Em geral, a EDO (FD) não é exata, mas
eventualmente é possível transformá-la em uma EDO exata mediante
uma multiplicação adequada.
Uma função I (x, y) é um fator integrante de (FD) se a equação
I ( x, y )M ( x, y )dx N ( x, y ) dy 0
for exata.
1
I ( x, y )
y²
1 1
( ydx xdy ) ( y ² dx)
y² y²
x
d dx
y
x
d dx
y
x x
x C y ( x)
y xC
Ex4) ( y xy ²) dx ( x x ² y ²) dy 0
Teste:
M
M ( x, y ) y xy ² 1 2 xy
y
N
N ( x, y ) x x ² y ² 1 2 xy ²
x
A EDO não é exata.
1 1
I ( x, y ) n
, n 2 I ( x, y )
( xy ) x² y ²
1 1
( ydx xdy) ( xy ² dx x ² y ² dy )
x² y ² x² y²
1 xy ² x² y²
d 21
dx dy
( 2 1)( xy) x ² y ² x² y²
1 dx
d dy (1)
xy x
1 dx
d dy
xy x
1 dx
d dy
xy x
1
y ln C | x |
xy
1 1
xy y
y ln C | x | x( y ln C | x |)
Ex5) 3x ² ydx ( x ³ 2 y 4 )dy 0
Teste:
M
M ( x, y ) 3 x ² y 3x ²
y
4 N
N ( x, y ) ( x ³ 2 y ) 3x ²
x
A EDO não é exata.
Neste caso, vamos procurar um fator integrante adequado a partir da
tabela:
3x ² ydx x ³dy 2 y 4 dy 0 : ( x ²)
y4
3 ydx xdy 2 dy
x²
Grupo de Termos Fator integrante I(x,y) Diferencial exata dg(x,y)
aydx bxdy a 1 b 1
x y a 1 b 1
x y (aydx bxdy) d ( x a y b )
(a, b constantes)
I ( x, y ) x a1 y b1 , a 3, b 1
I ( x, y ) x ² y 2
4
y
x ² y (3 ydx xdy ) 2 dy x ² y 2
2
x²
4
a b y x²
d (x y ) 2 dy
x² y ²
d ( x ³ y 1 ) 2 y ² dy
x³
d 2 y ² dy
y
x³ 2 y³
C
y 3
Ex6) ydx xdy 0
Teste:
(Exercício)
1 1
( ydx xdy) 0.
x² x²
y y
x x
d 0 d 0
y
C y Cx
x
Pela linha 3:
1
I ( x, y )
xy
1 1
( ydx xdy ) 0.
xy xy
y y
x
d ln 0 d ln 0
x
y y
ln C eC
x x
Mas, eC k :
y
k y kx
x
Exercícios:
pp. 54-55, ns 24 ao 35, 41 ao 59
Ref: Equações Diferenciais. Bronson e Costa. Ed. Bookman.